Tekstaro de Esperanto

Unu teksto el kolekto de Esperantaj tekstoj

La Ondo de Esperanto

La bazan tekston origine enkomputiligis La Ondo de Esperanto

La gazetoj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de La Ondo de Esperanto.

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

Proksimuma verkojaro/tradukojaro: 2001-2004

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 1 (51)

Karaj legantoj!

Jarŝanĝo estas oportuna momento por bilanco de la jaro forpasanta kaj planoj por la jaro venanta. Tio aparte veras por la gazetaro, ĉar jarkomence venas novaj abonantoj, kiuj eble ne sufiĉe konas la gazeton. (Detale pri nia historio vi legos en la februara kajero, ja La Ondo de Esperanto naskiĝis en februaro 1909 — antaŭ 90 jaroj.)

1998 ne estis facila jaro, sed malgraŭ la krizo en Ruslando, niaj legantoj ricevis ĉiujn planitajn kajerojn de LOdE kaj literaturan suplementon, kiu omaĝis al Nikolai Lozgaĉev tro frue forlasinta nin.

Tamen laŭdi gazeton pro akurata eldonritmo komplimentas ne pli ol laŭdi ĝin pro tio, ke ĝi aperas sur papero kaj estas dissendata en kovertoj. Ĝojigas nin, ke oni alte taksas La Ondon pro la objektiveco, toleremo al aliaj opinioj kaj larĝsenca sendependeco. Ankaŭ en 1999 ni evitos rektan engaĝiĝon en la sensencajn vortbatalojn kaj penos firmigi interkomprenon kaj kunlaboremon en la Rondo Familia.

Jaro 1999 ne alportos drastajn ŝanĝojn. Ni daŭrigos informi pri eventoj en la vivo esperantista kaj prezentos la ĉefajn tendencojn en Esperantujo per revuoj kaj analizaj eseoj. Ekzemple, jam ĉi-kajere vin atendas panorama revuo Esperanto en 1998, kaj en februaro vi legos tradician superrigardon pri la Esperanta libroproduktado. (Cetere, la unua diskutkajero de UEA komplete represis la eseon Esperanto post la jaro 2000, kiu origine aperis en La Ondo). Ĉiuj legantoj estas bonvenaj kontribui per reagoj en Tribuno.

En la rubriko Civilizo, lanĉita en 1998, Sergio Pokrovskij kaj aliaj kompetentuloj traktos diversaspekte la problemojn de la evoluo de l’ homaro je la ŝanĝo de l’ jarmiloj. Ni daŭrigos ankaŭ la malpli ambician (sed tre ŝatatan) serion pri vivo de ordinaraj homoj en aliaj landoj, kiun ni konvencie nomas “Per fremdaj okuloj”.

Plu aperos beletro originala kaj tradukita, kaj ĉi tie la ĉefa problemo estas “embaraso de riĉeco”. Vi trovos recenzojn, lingvistikajn kaj statistikajn materialojn, rubrikon Arkivo, konkursojn kaj kvizojn...

Kelkaj ŝanĝetoj tamen ne estis eviteblaj. Unu el ili estas tiu ĉi redaktora kolumno, kies “kapon” ĉiukajere ornamos “monata bildo” de Maŝa Baĵenova. Atentaj legantoj konstatos kelkajn aliajn modifojn, sed pli gravan ŝanĝon ni eble havos jarmeze pro eventuala translokiĝo de la redakcio.

Ne hezitu sendi al ni kritikojn, proponojn kaj rimarkojn pri La Ondo. Via opinio estas tre grava por ni, ja ni eldonas la revuon ne por ni mem, nek por eta koterio da samtendencanoj, sed por vasta internacia publiko.

Fine, se vi tion ankoraŭ ne faris, ne forgesu reaboni.

Ĝis la renkonto en februaro!

H.G. & A.K.

ESPERANTO EN 1998

Tradicia revuo de la dumjara esperantista aktivado estis prezentita en la Tago de Zamenhof (Jekaterinburg, 13 dec 1998).

1998 estis la unua jaro post la akcepto de la Kampanjo 2000, detaliginta strategion de la Esperanto-movado laŭ la koncepto de UEA formulita en la Praga Manifesto. La unua granda celo de Kampanjo 2000 estis la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo kadre de la 83a UK en Montpeliero.

DU SOMERAJ FORUMOJ

La Montpeliera forumo kunigis prezidantojn aŭ iliajn delegitojn de kvindeko da movadaj asocioj kaj establoj por, interalie, “identigi komunan strategion kaj konkretajn laborprogramojn ĝis la jaro 2000”. Kvankam tiu celo ne estis plenumita, gravas, ke proksimtendencaj asocioj konscias pri la neceso kune fronti komunajn problemojn. Espereble en Berlino la forumo traktos pli konkretajn problemojn por evoluigi Kampanjon 2000.

Preskaŭ samtempe en La Chaux-de-Fonds okazis la unua Forumo por la Esperanta Civito, kunvokita de la Esperanta PEN-Centro kaj Esperanto-Radikala Asocio. La svisa forumo celis “ellabori kiel eble plej konkretajn vidpunktojn pri la diversaj bezonoj kaj problemoj de Esperantio”. En la forumo estis lanĉita la Pakto por la Esperanta Civito kaj elektita kvinpersona Evolukomisiono, inter kies taskoj estas “prepari la Konstitucian Ĉarton de Esperantio, cele al la strukturigo de demokrata reprezentejo de la Esperanta Civito”. Krome oni planas establi arbitracian Kortumon, kiu “verkos iom post iom komunan kondutkodon”.

La proksimaj jaroj montros la vivkapablon de ambaŭ tendencoj, kiujn oni pli frue distingis kiel pracelan (tradician) kaj raŭmisman. Tamen la averaĝaj esperantistoj apenaŭ atentis la du kunvenojn kaj plu trankvile ĝuas sian esperantistecon kongrese, vojaĝe, hejme aŭ lege laŭ la disponeblaj tempo kaj emo.

NI KAJ ILI

En aŭgusto UK ricevis kutiman atenton (cetere, de Le Monde), sed Esperanto penetris en la amas-komunikilojn fine de aŭgusto per la sciigo gazeta, radia kaj televida:

“Skota poeto Bill Auld, kiu verkas en Esperanto, estas inter la pluraj kandidatoj proponitaj por la literatura Nobel-premio. Unuafoje persono, verkanta originale en Esperanto, estas kandidato por la plej prestiĝa literatura premio en la mondo.”

Tiel la plej eminenta el la vivantaj esperantistoj, per la iniciato de Manuel de Seabra, sukcesis akiri tiom da objektivaj priesperantaj informoj tramonde, kiom ne havigis la penoj de miloj da niaj propagandistoj. Kompreneble, nia informado ne estas vana, sed la manko de la kunordigo ne ebligas al esperantistoj fari mondskalajn informajn ondojn kaj kampanjojn tra renomaj amaskomunikiloj, dum sur la landaj terenoj oni atingis kelkajn sukcesojn: unuhora filmo (Nederlando), nacilingva gazeto (Ruslanda Esperantisto), kolekto de subskriboj (Japanio), rebatservo (Masson) k.m.a.

Esperantistaj asocioj daŭrigis eksteran agadon. UEA ricevis statuton de specialaj konsultaj rilatoj ĉe UN. UEA kaj ERA sendepende reprezentiĝis en la konferenco de UNESKO “Kulturaj strategioj por evoluigo” (Stokholmo). UEA kaj ILEI ĉeestis en la Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj (NRO) ĉe Unesko (kaj tie UEA perdis sian lokon en la Konsilio de NRO) en Parizo. UEA mem okazigis simpozion pri la lingvaj dimensioj de homaj rajtoj en Ĝenevo kun partopreno de neesperantistaj fakuloj. ERA ricevis subvencion de EU, sed EKOSOK ne enmetis la proponon de ERA pri Esperanto en sian tagordon. Delegitoj de la Esperanta PEN-Centro aktivis en la mondkongreso de PEN en Finnlando. En Francio, maldekstraj esperantistoj vigle rilatis kun komunistaj, socialistaj kaj aliaj “progresemaj” partioj kaj asocioj. Lingvistikaj konferencoj en Aŭstrio kaj Hungario havis sekciojn pri esperantologio kaj/aŭ interlingvistiko.

Preskaŭ 20% da eŭroparlamentanoj manifestis sian subtenon al Esperanto.

KONGRESE

La 83a Universala Kongreso en Montpeliero fariĝis la plej granda UK okazinta en la Okcidenta Eŭropo post la dua mondmilito, ankaŭ la plej granda kongreso post la jubilea kongresego en Varsovio (1987). La kongreso sukcesis kulture kaj turisme, kaj jam multaj aliĝis al la Berlina UK-84.

SAT kaj TEJO kongresis en la Orienta Eŭropo (en Ukrainio kaj Kroatio, respektive). En tiu mondparto, tre grava por Esperanto, okazis ankaŭ Internacia Literatura Forumo (Pollando). OSIEK konferencis en Triesto. Kanadanoj kaj usonanoj kunvenis en Montrealo je la Nord-Amerika Kongreso de Esperanto. Sukcese pasis la landaj kongresoj en Brazilo, Britio, Japanio, Kroatio.

Sed sukcesojn najbaris malsukcesoj. Ekzemple, la landa kongreso ne okazis en Ruslando pro la ekonomia krizo kaj pro nekunlaboremo de la lokaj aktivuloj kaj la estraranoj de la ruslanda asocio.

RONDO VERE “FAMILIA”

Cetere, tiu ĉi jaro estis riĉa je nekunlaboremo, insidemo kaj klaĉemo inter la anoj de la “rondo familia”.

Ĝenerala sekretario de UEA rekonfirmis la ĉesigon de la rilatoj kun ERA, kies agado “povas subfosi jam atingitajn rezultojn”; kaj ERA entreprenis atakon kontraŭ la agadon de UEA. Monaton forlasis Auld, Pokrovskij kaj Iza Santiago. Draŝan publikan kritikon de la vidvo de la antaŭa redaktorino ricevis Heroldo de Esperanto, dum iberianoj Camacho kaj Neves daŭrigis ataki la nunan redaktorinon Martinelli kaj precipe la redaktorinedzon Silfer (baldaŭ aperos nova kontraŭsilfera filibro de Camacho). Haupenthal pere de advokato akuzis Germanan E-Asocion pri lezo de kopirajto. La nova Estraro de UEA estis elektata de la Komitato je preskaŭ skandala etoso.

La “batalo por potenco, kiu ne ekzistas” apenaŭ pozitive impresas personojn, kiuj lernis la lingvon por paca kaj justa komunikado.

Feliĉe, ne nur familiaj skandaloj. En la sukcesa ekfunkciado de la internacia rebat-reto de Henri Masson kaj projekto “La Esperantisto de la Jaro” de La Ondo de Esperanto sukcesas kunlabori reprezentantoj de plej malsamaj tendencoj kaj frakcioj.

Kaj tiuj taskoj estas multaj — gravas ne la organiza kadro, sed konscio pri la farenda tasko kaj instig(ant)o al la ekplenumo.

KULTURO

Pluraj senskandalaj projektoj eblas en la kultura sfero. Pli ol 200 librojn registris la rubriko “Laste aperis” en la revuo Esperanto. Kompletiĝis la eldonado de la traduko de la giganta ĉina epopeo Ruĝdoma sonĝo. Aperis ankaŭ Antologio latina, Antologio de la serba poezio kaj multaj aliaj tradukoj, interalie, La ĉashundo de la Baskerviloj kiun majstre tradukis William Auld. Posteume enmondiĝis Ordeno de verkistoj de Karolo Piĉ. KAVA-PECH eldonis grandan vortaron ĉeĥan-Esperantan kaj UEA — Esperantan-araban.

La romano de Trevor Steele Apenaŭ papilioj en Bergen-Belsen estas eldonita anglalingve.

Bulgara E-Teatro festis sian 40-jariĝon.

Ĉi-jare, post kelkjara paŭzo, estis denove asignita la premio La verko de la jaro, kaj ĝia laŭreato iĝis Miguel Fernández Martín pro la poemaro El miaj sonoraj soloj; kaj La bona lingvo de Claude Piron ricevis premion de OSIEK.

Kaj je la Zamenhofa Tago William Auld estis proklamita la Esperantisto de la Jaro 1998a.

FORPASOJ

Ĉiujare Esperantujon forlasas por ĉiam niaj amikoj kaj samideanoj.

En tiu ĉi jaro niaj gazetoj nekrologis pri prezidinto de Muzika E-Ligo Stojan Ĝuĝev, ruslanda poeto kaj kantisto Nikolao Lozgaĉev, sekretario de LIBE (blinduloj) Nora Moerbeek Bartels, fondinto de la Asocio de E-Handikapuloj Josef Vaneĉek, prezidinto de TEVA (vegetaranoj) Ernesto Vána, nevo de la iniciatoro de Esperanto d-ro Stephen Zamenhof.

MOZAIKE

La buntan vivon de esperantistoj oni povas prezenti ankaŭ kiel mozaikon de eventoj. Per kelkaj el ili (pozitivaj kaj negativaj) ni finu la hodiaŭan revuon:

  • UEA kaj Akademio de Esperanto venos en la 3an jarmilon kun prezidantoj el la suda hemisfero — aŭstralia eksministro Kep Enderby kaj brazila filologo Geraldo Mattos.
  • Simo Milojeviĉ kaj André Albault ne estas elektitaj en la Akademion de Esperanto.
  • Esperanto-Centro estas malfermita en Bruselo — la eŭropa ĉefurbo.
  • Kastelon Grésillon minacas fermo.
  • Slovakia E-Federacio iĝis la 60a landa asocio aliĝinta al UEA.
  • Fondaĵo FAME por la unua fojo asignis sian sciencan premion, kiun ricevis esperantista societo de Ĉikago pro libro pri kemio.
  • FEL lanĉis retbutikon.
  • En Ruslando la landa asocio havis jarmeze apenaŭ 30 kotizantajn membrojn.
  • UEA funkciigis tre valoran elektronikan servon “Gazetaraj komunikoj de UEA”.
  • Fermiĝis E-Biblioteko en Jekaterinburg.
  • En Montrealo malfermiĝis kafejo Esperanto.
  • Estas produktita kompakta disko de Jacques Yvart kun kantoj de Georges Brassens.
  • Pli ol 100 personoj studas turismikon en la studumo de Monda Turismo en Bydgoszcz.

Aleksander Korĵenkov

WILLIAM AULD — ESPERANTISTO DE LA JARO 1998

La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la esperantisto de la jaro. Tiu projekto trovis vastan subtenon, kaj al ĝi aliĝis reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komunumo kaj sendependaj kompetentuloj.

Estis proponitaj 17 kandidatoj, el kiuj la naŭ elektantoj povis elekti po 1 ĝis 3 personojn. La 15an de decembro 1998, je la Zamenhofa Tago, estis anoncita la rezulto de la voĉdonado:

  • William Auld 6 voĉoj
  • Renato Corsetti 4 voĉoj
  • Ilona Koutny 2 voĉoj
  • Harry Harrison kaj Paul Peeraerts po 1 voĉo

Per tio skota poeto William Auld estas proklamita la esperantisto de la jaro 1998. La proklamo rekonas la lastatempajn meritojn kaj atingojn de William Auld, interalie, la vastan amaskomunikilan eĥon pro lia kandidatigo al la literatura Nobel-premio; la kompletigon de la kolosa tradukprojekto “Tolkien en Esperanto”; la prudenton kaj volfirmon en la afero pri La Manto. Krome, la elekto estas bona komenco por la Jubilea Jaro de Auld, kiu 75-jariĝos en 1999.

Gratulojn!

ESPERANTISTA KONTRIBUO AL UNESKO PLIVASTIĜOS

UEA kaj ILEI ĉeestis plurkape en la Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj (NRO-j) kun oficiala statuso ĉe Unesko. En la Pariza Unesko-domo konferencis (16-19 nov.) ĝenerala direktoro Osmo Buller, Vincent Charlot, d-rino Natalia Dankova kaj Roch Jullien kiel reprezentantoj de UEA, kaj d-ro François Lo Jacomo kaj Petro Levy nome de ILEI.

Inter la rutinaj eroj plej gravis la elekto de novaj reprezentaj organoj de la NRO-komunumo, t.e. de 9-membra Kontaktkomitato kaj de 40-membra Konsilio. Kiel nova prezidanto estis elektita s-ino Monique Fouilhoux el Edukado Internacia. Kvankam UEA, kiu membris en la malnova Konsilio, ne povis renovigi sian mandaton, ankaŭ en la nova Konsilio troviĝas esperantisto. Nome, Rotario Internacia eniris la Konsilion, kie ĝin reprezentos Marc Levin, sekretario de Rotaria Amikaro de Esperantistoj (RADE).

Scienca etiko (ekz. ĉe genteknologio), batalo kontraŭ malriĉeco kaj aliaj temoj, pri kiuj la konferencanoj aŭdis amason da prelegoj, apenaŭ tuŝis kampojn, pri kiuj UEA rekte okupiĝas. Pri malriĉeco oni ricevis konkretan memorigon, ĉar en unu tago la halo de Unesko pleniĝis de demonstraciantaj infanoj de enmigrintoj, kiuj kun la gepatroj postulis pli bonan traktadon. Ili ankaŭ blokis la lifton, tiel ke la delegitoj devis grimpi al la sepa etaĝo por oficiala akcepto.

Malgraŭ la tre specialaj temoj de la konferenco, ĝia ĉefa rezolucio postulas aktivan engaĝiĝon ankaŭ de esperantistoj. Ĝi temas pri la homaj rajtoj kaj la kulturo de paco. UEA kaj ILEI povis varme subteni ĝin, ĉar jam ĝis nun ili faris multon por kontribui al ĝiaj celoj. Tiu agado eĉ pli intensiĝos kadre de la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco en 2000 kaj lok-trafe kulminos en la Tel-Aviva UK.

Al la ĝenerala direktoro de UEA la konferenco donis okazon al utilaj renkontiĝoj kun oficialuloj de Unesko. Li povis danki al Charles Power, asista ĝenerala direktoro pri edukado, pro lia enhavoriĉa mesaĝo al la Montpeliera UK. Bonan orientiĝon de Power pri UK-oj montris, ke aŭdinte la nombron de la kongresanoj li tuj konjektis, ke temis pri la plej granda UK de la jardeko. Li interesiĝis ankaŭ pri la progreso de la kontribuo de UEA kaj ILEI al Linguapax kaj konsilis pri necesaj paŝoj por ricevi pluan apogon de Unesko.

Kun Kaisa Savolainen, direktorino de la sekcio pri humanisma, kultura kaj internacia edukado, Buller diskutis pri Esperanta eldonado de tiukampaj materialoj de Unesko. Savolainen ĝojis pri la apero de “Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj” en Esperanto, kaj prezentis baldaŭ aperontan manlibron pri homrajta edukado, kies esperantigon ŝi rekomendis.

Por vere tutmondigi la kunlaboron kun NRO-j, Unesko nun starigas regionajn NRO-retojn. Ilin kunordigas prof. Raoul Chelikani, kun kiu Buller parolis pri la enplekto de la koncernaj landaj asocioj de UEA en la NRO-reton por Azio kaj Pacifiko. Poste sekvos samo en Afriko kaj Latina Ameriko.

Menciindas ankaŭ la interesa konversacio, kiun Vincent Charlot kaj Natalia Dankova havis kun s-ino Claire Jordan el Internacia Federacio de Virinoj en Juraj Profesioj, la ĝisnuna prezidantino de la NRO-komunumo. S-ino Jordan esprimis sian simpation al la esperantistoj pro ilia defendo de la rajtoj de malgrandaj lingvoj. Ŝi diris, ke “Esperanto estas ne-moda afero de pasinteco, al kiu verŝajne tamen apartenas la estonteco”, eĉ se ŝi kiel franclingvano iom bedaŭras tion...

La esperantista Unesko-agado spertas revigliĝon kun novspecaj defioj. Tial estas esperige, ke la Pariza teamo de UEA kaj ILEI plifortiĝis per novaj entuziasmaj membroj. Espereble oni povos baldaŭ raporti similan kreskon de entuziasmo ankaŭ en la Unesko-rilatoj de landaj asocioj kaj lokaj kluboj.

Gazetara komuniko de UEA

AVERTO PRI MONPETAJ LETEROJ KAJ KOMERCAJ OFERTOJ

Denove cirkulas monpetaj leteroj, eĉ lukse presitaj, kies sendintoj prenis adresojn el la Jarlibro de UEA kaj el la Kongresa Libro de UK.

Ĉar multaj el la antaŭaj petleteroj montriĝis trompaj, UEA konsilas ne donaci monon al iu ajn petinto sen certiĝi pri la vereco kaj honesteco de la koncerna kazo. Estas konsilinde informi la Centran Oficejon de UEA pri ĉiuj ricevitaj petoj, por ke la CO klopodu esplori ilian seriozecon.

La petantoj ofte petas sendi monon al ilia UEA-konto. En neniu kazo UEA konsentis pri tio. La kontosistemo de UEA ne estas banko, kiun oni rajtas uzi por ĉiu ajn celo. Ĝi estas servo de UEA por siaj membroj kaj por Esperanto-organizaĵoj por faciligi pagojn, kiuj rilatas al movada agado. Por ĉiu alia celo necesas aprobo de la direktoro de la Centra Oficejo.

Multaj esperantistoj ricevis ankaŭ proponojn el Niĝerio helpi en transpago de enormaj sumoj kontraŭ granda profito. Oni nepre ignoru ilin, ĉar temas pri aktivaĵoj, kiuj estas aŭ fantaziaj aŭ kontraŭleĝaj aŭ ambaŭ.

La adresarojn de la Jarlibro kaj la Kongresa Libro oni ne rajtas uzi por almozpetado nek por komercaj ofertoj. Ĉiu misuzanto estos rifuzita kiel individua membro kaj kongresano. Esperantistaj viktimoj de militoj kaj naturkatastrofoj povas peti helpon de Konto Espero de UEA. Komercaj agantoj klopodu varbi klientojn kaj partnerojn per anoncoj en la eldonaĵoj de UEA

Osmo Buller Ĝenerala Direktoro de UEA

AGNOSKO POR ESPERANTO

Renato Corsetti sendis al ni komunikaĵon pri la distingo de nia aŭstria peranto. Ni kore gratulas!

La Komunuma Konsilantaro de la urba komunumo Klosterneuburg (Aŭstrio) decidis en sia kunsido 2 okt. 1998 distingi s-ron Leopold Patek en omaĝo de liaj meritoj pro la interpopola kompreniĝo per la Urba Blazono de la urba komunumo Klosterneuburg en Arĝento.

La transdono okazis en festkunsido por diversgradaj distingoj de la komunuma konsilantaro la 6-an de novembro 1998. La urbestro de Klosterneuburg, d-ro Gottfried Schuh, menciis en sia festparolado la meritojn de s-ro Patek por Esperanto.

Interalie li parolis pri liaj funkcioj en diversaj E-asocioj, redaktado de bulteno (Aŭstria Fervojisto), kunlaboro en E-aranĝoj — precipe dum 77a UK en Vieno 1992 — peranto de diversaj E-gazetoj, kaj speciale, ke la nomo de Klosterneuburg/Klostronovburgo konatiĝis mondvaste, ĉar Leopold Patek estas la ĉefdelegito de UEA.

KOLOKVO PRI APLIKO DE ESPERANTO EN SCIENCO KAJ TEKNIKO

KAEST’98. Prago 13-15 NOV 1998

La kolokvon, organizitan de Ĉeĥa E-Asocio kiel ties kontribuaĵo al Kampanjo 2000, sub aŭspicioj de UEA kaj ISAE partoprenis kvardeko da personoj el Aŭstrio, Bulgario, Ĉeĥio, Finnlando, Germanio, Hungario, Pollando kaj Slovakio. Jam vendrede post gazetara konferenco la kolokvon malfermis prezidanto de ĈEA V.Koĉvara, prezidanto de ISAE R.Sachs kaj estrarano de UEA P.Chrdle.

Prelegserio estis startigita de Z.Pluhar (CZ) pri historio de AEST-oj en iama Ĉeĥoslovakio (1978 Zilina, 1980 Ústí nad Labem, 1981 Zilina, 1982 Ĉeské Budejovice, 1984 Brno, 1988 Stráznice), kies tradicion volas KAEST revivigi. P.Chrdle (CZ) klarigis leĝojn pri aŭtoraj rajtoj en internaciaj rilatoj fokusante sin al la plej gravaj internacie validaj dokumentoj, precipe Interkonsento de Bern kaj Gvidlinioj de EU-konsilio. M.Malovec (CZ) pledis por enkomputiligo de nia ĝisnuna E-literaturo, ĉar tiel malnovaj ekzempleroj povas esti savitaj kaj disponigitaj sur laseraj kompaktdiskoj aŭ en interreto. L.Szilvási (HU) pritraktis la samon pri faka literaturo. R.Sachs (DE) ŝanĝis la temon kaj rakontis pri speciala afrika krabo, kiu anstataŭ en akvo vivas en arbo. La posttagmezan programon finis B.Leonov (BG) prezentante informbarilojn en la scienco kaj patentteknika informado. La vendredan programon kaj samtempe la plenkunsidon fermis amika babilado en proksima bierejo.

La sekcion A Modernaj rimedoj de komunikado, iliaj avantaĝoj kaj problemoj malfermis sabate antaŭtagmeze F.Nitzsche (DE) atentigante pri san-problemoj ĉe la laboro antaŭ komputiloj. R.Fössmeier (DE) komparis ĉe modernaj komunikiloj (komputiloj, interreto) iliajn avantaĝojn kun iliaj malavantaĝoj kaj montris eblojn de sekura ĉifrado por protekti la mesaĝon kontraŭ misuzo. J.Vojáĉek (CZ) aldonis problemojn ĉe esprimado de Esperantaj literoj en interreto. H.D.Quednau (DE) informis pri instru-programoj, akireblaj en interreto por subteni instruadon de diversaj studobjektoj. J.Wozniczka (DE) prezentis Pakedo-radion, do kontaktigon de multaj komputoroj per hejmaj amatoraj radiostacioj. R.Kurz (DE) inverse parolis pri transigo de voĉoj (radio-programoj, telefonado) en Internet de komputilo al komputilo, kiu estas pli kvalita kaj ĉefe malpli kosta ol la klasika transigo. Ĉi tiun blokon fermis la prelego de A.Lewanderska-Quednau (PL/DE) pri uzado de amaskomunikiloj por instruado de lingvoj.

Posttagmeze sekvis la sekcio B Terminologiaj problemoj de fakaj aplikoj de Esperanto. Ĝin komencis D.Blanke (DE) per biografio de Eŭgeno Wüster. J.Kavka (CZ) avertis pri nesistemeco de naturscienca nomenklaturo en PIV. H.M.Maitzen (AT) simile kritikis astronomiajn terminojn en PIV kaj V.Barandovská-Frank (CZ/DE) pritraktis terminojn klerig-kibernetikajn. B.Wacha (HU) prelegis pri principoj de selektado de terminoj en planlingvo kaj pri prononc-problemoj ĉe similsonaj terminoj. M.Bartovská (CZ) prezentis riĉaĵon de brodoj, precipe ĉe folkloraj vestoj kaj ties terminologion. En la lasta prelego P.Hauser (DE) pritraktis terminologiajn problemojn de metalprilaboro per varmo. La sabatan programon finis komuna vespermanĝo en stila gastejo U Bumbrliĉku.

Dimanĉe post restantaj prelegoj de sabato — H.Rössler (DE) prezentis la teoremon de Pick pri area elkalkulo ĉe geometriaj formoj, menciante, ke Georgo R.Pick (1859-1942), germana profesoro en Prago, samaĝulo kaj samgentano de Zamenhof, estis mortigita en Terezín. W.Blanke (DE) priskribis spertojn kaj historion de Terminologia Esperanto-Centro de UEA kaj prezentis novan broŝuron Terminologia gvidilo — en diskuto ĉe ronda tablo la partoprenantoj konkludis, ke por evoluigi la fakan lingvon en Esperanto necesas unue eduki esperantistojn pri principoj de terminologia kaj vortarista laboroj (kutime oni ellaboras novajn vortarojn sen antaŭfiksitaj principoj) kaj inter alie rekomendis regule daŭrigi KAEST-ojn, ĉiujare aŭ en dujara periodo, prefere je la samaj dato kaj loko.

La kolokvon organize kaj finance garantiis Kongresa kaj kleriga entrepreno de Petro Chrdle KAVA-PECH. La programkajero de la kolokvo, kiu inkluzivas ankaŭ la resumojn de la prelegoj estas aĉetebla en la libroservo de ĈEA kontraŭ 15 ĉeĥaj kronoj.

Petr Chrdle

KALIFORNIA I.E.K.

La 8a Internacia E-Kongreso, kreaĵo de Monda Turismo, kunlabore kun ELNA, Esperanto Vojaĝ-Servo kaj SFERO (San-Franciska Esperantista Regiona Organizo), okazis 6-10 nov. 1998 en San Francisco. La ĉefkunsido kaj kunmanĝoj okazis ĉe la Pola Klubo en San Francisco, taŭga loko se nur pro tio, ke inter la partoprenintoj estis 22 poloj, iuj esperantistoj, aliaj turistoj kiuj deziris spekti la kongreson; plus 4 esperantistoj el Japanio, 16 SFEROanoj kaj lokaj esperantistoj. Ĝi estis vere internacia grupo — reprezentante etnojn rusan, ĉinan, rumanan, estonan, hispanian. Dum la kongreso okazis kelkaj ekskursoj en kaj ĉirkaŭ San Francisco. Ĉe la fina bankedo aŭdiĝis Esperantaj kantoj, inkluzive prezentaĵon de polina kantgrupo.

Unu el la ĉefaj programeroj estis spektado de la 4 jam finfaritaj lecionoj de “Pasporto al la tuta mondo”, la grava eduka projekto de ELNA aŭspiciata ankaŭ de UEA. Sekvis diskuto inter tiuj, kiuj jam uzis la Pasportajn lecionojn, pri kiel plibone uzi estontece.

Ĉe gaja tagmanĝo en la Pola Klubo okazis speciala festo — la 85a naskiĝ-taga datreveno de nia kara Cathy Schulze, cetere Honora Membro de UEA, kun bela grandega kuko kaj kantado en kaj Esperanto kaj pola lingvo honore al Cathy.

Post la oficialaj kunsidoj de la Kunveno, la grupo ĝuis ekskursojn diversloke en Kalifornio, gvidita de esperantista ĉiĉerono aranĝita de Esperanto Vojaĝ-Servo.

Lusi Harmon

INTERNACIA KONKURSO DE INFAN-DESEGNAĴOJ

La Kultur-Domo de la urbo Milanówek kaj E-Grupo funkcianta ĉe la Kultur-Domo invitas infanojn kaj adoleskulojn en la tuta mondo partopreni konkurson de infan-desegnaĵoj, kiun oni organizas en kunligo kun la 100-jariĝo de Milanówek.

Ni forte esperas, ke la konkurso ne nur ebligos interesan kulturan interŝanĝon pere de Esperanto, sed ankaŭ vekos pli grandan interesiĝon pri la internacia lingvo en la urbo Milanówek, kiu estas tre konata kaj populara en Pollando pro la produktado de naturaj silkoŝtofoj, bombonoj “Bovinetoj”, sed ankaŭ pro la profesinivelaj ekspozicioj de moderna pentro- kaj skulpto-arto.

1. Temo: “Mia malgranda patrujo”

2. La partoprenanto prezentas sian plej proksiman ĉirkaŭaĵon hejme, en la familio, lernejo, regiono, urbo aŭ vilaĝo, en kiu li/ŝi vivas, aŭ prezentas scenojn pri la ĉiutaga vivo, tipaj festoj, familiaj solenaĵoj, kutimoj, ktp.

3. En la konkurso povas partopreni infanoj el la tuta mondo, inkluzive de la poldevenaj infanoj, kies gepatroj ekz. konstante loĝas eksterlande. Oni fiksas la jenajn aĝo-kategoriojn: 6-9 jaroj, 10-12 jaroj, 13-15 jaroj, 16-18 jaroj. Unu partoprenanto rajtas sendi maksimume du konkursaĵojn.

4. La realig-tekniko de la konkursaĵo estas laŭplaĉe elektebla, ekz.: ordinara desegnaĵo nigra-blanka aŭ farita pere de kolorigaj desegnokrajonoj; pentraĵo farita per ordinaraj farboj aŭ oleofarboj, akvarelo; kombinaĵoj kun t.n. aplikaĵoj — ekz. surgluitaj folioj de floroj, rizograjnoj k.s. Formato A3 aŭ proksima laŭ la grandeco.

5. En la supra dekstra aŭ maldekstra angulo estu algluita malgranda foto de la kapo de la aŭtoro (tipa foto por legitimilo).

6. Dorsaflanke de la konkursaĵo oni skribu tre legeble la personan kaj familian nomojn de la aŭtoro kaj precizan adreson, lian/ŝian aĝon kaj titolon de la konkursaĵo (kion prezentas la konkursaĵo 1-2-fraze).

7. La limdato de la alsendado de la konkursaĵoj: 15 apr. 1999.

8. La konkursaĵoj estos prezentitaj dum speciala ekspozicio en la Ekspozicia Centro de Milanówek dum 4-6 semajnoj, komencante de la 2 maj. 1999.

9. La ekspozicion oni vaste diskonigos, por ke povu viziti ĝin infanoj ne nur el Milanówek, sed ankaŭ el najbaraj urboj kaj Varsovio. Oni antaŭvidas, ke la ekspozicia kolekto estos disponigita al aliaj urboj kaj migrante tra Pollando ĝi samtempe montros la valoron de Esperanto por kultura interŝanĝo kaj edukado al internacieco.

10. La konkursaĵoj, kiuj venos al Milanówek estos pritaksitaj de ĵurio konsistanta el lernejaj instruistoj de plastik-artoj kaj profesiuloj — pentristoj kaj skulptistoj, inkluzive de la profesoroj de la Varsovia Akademio de Belartoj. Oni antaŭvidas objektajn premiojn (po 3 en ĉiu aĝogrupo).

Krome estos atribuita premio de la urbestro de Milanówek, premioj de kelkaj firmaoj de Milanówek — produktantaj diversajn objektojn, dolĉaĵojn k.a. Apartan premion en ĉiu aĝogrupo atribuos infanoj vizitantaj la ekspozicion, per voĉdonado sur specialaj slipoj. Ĉiu infano partoprenanta la konkurson ricevos diplomon pro la partopreno kaj la premiitoj ricevos diplomon kun mencio de la loko, atingita en la konkurso.

11. La premiojn kaj diplomojn oni dissendos al la infanoj perpoŝte ĝis la fino de junio 1999 kune kun la E-lingva mallonga historio de la urbo Milanówek.

12. La organizantoj de la konkurso kaj ekspozicio estas: Urba Kultur-Domo de Milanówek, Komisiono por Celebrado de la 100-jara Jubileo de Milanówek, Societo de la Amikoj de Milanówek kaj Esperanto-Klubo de Milanówek.

La adreso, al kiu oni sendu la konkursaĵojn estas jena: Miejski Osrodek Kultury, ul. Koscielna 3, 05-822, Milanówek, Pollando.

Respondeculoj de la konkurso: Aleksandra Magierecka, direktoro de la Kultur-Domo de Milanówek, Andrzej Pettyn, vicprezidanto de la Urba Konsilantaro de Milanówek.

Andrzej Pettyn

DECEMBRE EN KROATIO

Okaze de la “Internacia tago de aidoso” (1 dec.) Kroata Esperantista Unuiĝo (KEU) organizis ekspozicion de la eksterlandaj afiŝoj kaj enlandaj informmaterialoj pri tiu temo.

Dum la tuta semajno ĉiu vizitanto ricevis plej novan kroatlingvan senpagan flugfolion pri la malsano de la 20a jarcento, per kiu laŭ la informoj de la internaciaj organizaĵoj ĉiutage infektiĝas miloj da junaj homoj en la aĝo inter 10 kaj 24 jaroj. Pro tio ĉi-jara tutmonda kampanjo estas ĉefe direktita al la junularo kun la mesaĝo “Forto por la ŝanĝo”.

Pri la ekspozicio informis gazetaro, kaj radioj. La informo estis dissendita ankaŭ pere de nacia informagentejo.

***

5 dec. Internacia klubo de virinoj, en kiu plejparte membras edzinoj de la diplomatiaj eksterlandaj reprezentantoj en Kroatio, organizis tradician kristnaskan foiron.

La vizitantoj povis ne nur rigardi, sed samtempe aĉeti diversajn specialaĵojn (kuiritajn manĝaĵojn, kukojn, trinkaĵojn) kaj memoraĵojn de la unuopaj landoj. Per la profito la Klubo aĉetos specialan aparaton por centro de handikapitaj infanoj en Zagrebo.

Al la kultura programo kontribuis kelkaj organizaĵoj kaj individuoj, i.a. la plej junaj membroj de KEU per drama kaj muzika programoj en Esperanto. Al junaj KEU-anoj tiu medio ne estas nekonata. Ili prezentis ankaŭ pasintjare programon.

E-prezento estis la unua ĉi-decembra. Junaj esperantistoj prezentos saman programon kelkloke ĝis la Kristnasko.

Marija Beloŝeviĉ

KVINPETALO

La Esperantista Kultur-Centro “Kvinpetalo” en Bouresse, apud Poitiers, Francio, situas en trankvila vilaĝo, meze de regiono riĉa je romantikaj monumentoj. Dum la restado en ĝi, inter la kursoj kaj staĝoj eblas ripozi en parko aŭ promeni sur vojetoj kaj padoj... Ĝia konstruaĵo “Domido” atendas la infanojn de la gestaĝantoj.

Jen la unuaj programitaj staĝoj por 1999:

2-7 MAR. Gian Carlo Fighiera. Enkonduko al (Esperanto) ĵurnalismo. Omaĝo al Teo Jung kaj Ada Fighiera-Sikorska tra la historio de “Heroldo de Esperanto”.

13-17, 20-24 APR. Claude Gacond pri didaktiko kaj pedagogio.

13-16 MAJ. Pied-migrado (petu specialan programon).

6-10 JUL. Paul Gubbins. Praktikado de la lingvo.

17-21 AŬG. Multlingva staĝo: inicado al diversaj naciaj lingvoj, pere de Esperanto.

La partopren-kotizo estas tre favora. Pliaj programeroj aperos baldaŭ. Petu detalojn al: “Kvinpetalo”, FR-86410 Bouresse, Francio.

Giancarlo Fighiera

KURTE

Boutros Boutros-Ghali, eksa ĝenerala sekretario de UN kaj nuna de Internacia Organizaĵo de Franclingvaj Landoj, diris pri E-to en TV-programo France 2 (17 okt.): “Ĝi estas lingvo kies tempo jam pasis”. (Esperanto)

21 okt. kroatia kulturministro Bozo Biŝkupiĉ akceptis tripersonan delegacion de Kroata E-Ligo por trakti pri la Zagreba UK en 2001. (Esperanto)

Laborista Solidareco, organo de la Reto de japanaj anarĥo-sindikatistoj, portas resumon de artikoloj en E-to k serion de kursoj de E-to k traktas la Pragan manifeston. (La Revuo Orienta)

Norvega Junularo E-ista eldonis 3000 ekz-ojn de norveglingva broŝuro pri la Pasporta Servo. (Norvega Esperantisto)

16-18 sep. E-Asocio de Finnlando havis sekcion en librofoiro de Turku. (Vekilo)

Seminario Kiel rilati al ĵurnalistoj kaj gazetoj okazis oktobre en La Chaux-de-Fonds (Svislando) sub la gvido de Marco Picasso. (Ĉe la Domparo)

3-4 okt. en Kanazawa okazis la 85a Japana E-Kongreso kun 480 partoprenantoj. (La Revuo Orienta)

28 nov. la Malferma Tago en la Centra Oficejo de UEA allogis 150 vizitantojn. La gastoj estis Claude Piron, Lusi Harmon k nederlanda kantgrupo Akordo. La libroservo enspezis 10933 NLG. (Gazetara Komuniko de UEA)

9 bosniaj infanoj, lernintaj E-ton, feriis ĉi-somere en suda Francio dank’ al la kunlaboro de E-Ligo de Bosnio-Hercogovino kaj E-Kulturcentro de Tuluzo. (Franca Esperantisto)

Itoo Kanzi, konata sub la pseŭdonimo “ludovikito”, ricevis de la estraro de Japana E-Instituto Specialan Premion pro sciencaj meritoj. (La Revuo Orienta)

E-Asocio de Finnlando donacis sian standardon kun arĝenta ŝildo al Jukka Laaksonen okaze de lia 50-jariĝo. (Esperantolehti)

REU KUNVENOS EN TIĤVIN

La estrara voĉdonado pri la REU-Konferenco montris jenajn rezultojn:

Ĉar Tomska E-Klubo ne sukcesis efektivigi decidon de la lasta REK pri organizo de la Kongreso en Tomsko, ĉar ne fidindas plu organizado de REK en Tomsko en 1999a jaro, ĉar laŭ la statuto de REU la konferenco de REU devas esti ne pli malofte ol unufoje en du jaroj, la estraro de REU decidas:

  • organizi vican konferencon de REU ekster REK ne pli malfrue ol somere de 1999a jaro,
  • peti la organizan komitaton de OkSEJT, okazonta en Tiĥvin, trovi eblecon por organizi la konferencon de REU samtempe kaj samloke kun OkSEJT.

Aroloviĉ, Bespalov, Ĉertilov, Gudskov, Junusov, Kogan, Ŝevĉenko — por. De Bronov kaj Titajev respondoj ne alvenis.

Do, plimulto de la estraro voĉdonis “por” kaj la decido estas akceptita. REU-estraro oficiale petas la organizan komitaton de OkSEJT organizi la Konferencon de REU enkadre de OkSEJT.

Mi estas preta partopreni la necesajn preparlaborojn, kaj alvokas la estraranojn, precipe tiujn, kiuj intencas partopreni la Konferencon, dediĉi seriozan atenton al ĉi-afero. Viaj proponoj estas bonvenaj kaj atendataj malpacience!

Abdurahman Junusov Prezidanto de REU

SUKCESA STRIGO

6-9 nov. okazis en Puŝĉino apud Moskvo la kvara StRIGo (Studa Renkontiĝo de Iniciatema Generacio), aranĝita de MASI kaj parte subvenciita de la universitato “Ruthenia”. Partoprenis 86 homoj, ĉefe gejunuloj, plejparte de la Moskva regiono, sed venis ankaŭ kelkaj forloĝantoj. StRIGo celas ĉefe komencantajn esperantistojn (tial ĝi parte okazas en la rusa) kaj volas prezenti al ili ne nur esperanton kiel lingvon, sed ankaŭ la esperantan kulturon kaj etoson. Temo por la ĉi-jara renkontiĝo estis “Viro kaj virino: du seksoj, du mondoj”.

Matene okazis lingvaj studrondoj, poste prelegoj de kio estas Esperanto ĝis familia planado kaj diversaj laborgrupoj kun arta aŭ praktika celo, de surkorpa pentrado ĝis sporthalaj movludoj. Vespere abundis distra programo, teatra sporto, ludoj kaj kantado. Min ĉefe impresis la biodancado, kiu kreis konfidon kaj profundan senton de komuneco inter la dancantoj. Ĝenerale, multaj prelegoj havis “psikologian” karakteron. La ĉeftemon oni pritraktis de diversaj religiaj kaj filozofiaj vidpunktoj, okazis psikologiaj testoj kaj laborgrupoj. Laŭ iuj partoprenantoj, psikologio en vasta senco estas nuntempa rusa modo, kiu ankaŭ forte influas la esperantajn aranĝojn.

Dum la lunda ronda tablo, preskaŭ unuanime la partoprenintoj laŭdis la aranĝon. Kaj prave, la organizintoj vere meritas tiun laŭdon. Restas ĉe la partoprenintoj pozitivaj impresoj, kiuj espereble reigos ilin al ontaj aranĝoj kaj instigos al lingva studado. Postaranĝe eksterlanda vizitanto emas iom filozofi: Kiel funkcias esperanto en aranĝo kie (preskaŭ) ĉiuj havas saman nacian lingvon? Ĉu ĝi bezonatas por krei bonan etoson? Oni ja plejparte krokodilis, kaj tamen la etoso ŝajne venis. Eble pli gravas, ke la lingvo kaj esperanta idearo kreas iun idealisman komunecon inter la partoprenantoj. Sed laŭ mia impreso plej gravas la gaja kunesto mem. Ioma lingva intereso ŝajnas esti enirbileto en la ruslandan junularan movadon, sed tio ne signifas, ke lingva kapableco por ĉiuj havas unuan prioritaton. Honeste, ĉu ne pli gravas distriĝi kaj spertiĝi inter amikoj, ol per kiu lingvo oni tion faras?

Baard Hekland

EN “PROPRA LUDO” DUM LA TUTA JARO

Svoja Igra” (Propra ludo), unu el la plej altnivelaj intelektaj ludoj de ruslanda televido, aperas ĉiusemajne jam dum kvin jaroj. En ĝi povas provi siajn fortojn ĉiu saĝa kaj obstina persono — kontraste al pluraj aliaj ĝi estas vere malfermita kaj objektive justa. Mi jam kelkfoje raportis pri miaj sukcesoj tie (vidu, ekzemple, LOdE, 1998: 7, P.7), nun denove aperis la preteksto.

Kiel promesis la redaktoro, ŝatinta mian ludon pasint-oktobre (ne tre sukcesan por mi, sed impresigan), mi estis denove invitita kaj ĉi-foje sukcesis. Mi eniris la “oran dozenon” kaj sekvacikle konfirmis mian rajton esti en ĝi, partoprenis ankaŭ en trionfinaloj. La ludgvidanto, bone konanta min persone, ĉiufoje mencias ke mi estas esperantisto.

Se la televida horaro principe ne ŝanĝiĝos, “Propra ludo” plu aperados dimanĉe posttagmeze kaj miajn ludojn oni vidos 28 feb, 11 apr, 4 jul kaj 25 jul 1999 (por precizigi la tempon, bonvolu konsulti TV-programojn apud tiuj datoj); poste sekvos almenaŭ unu ludo en aŭgusto-oktobro.

Valentin Melnikov

ASOCIO EN ĈUVAŜIO

27 nov. Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko festis sian 6an naskiĝtagon. Ĝi komenciĝis kiel E-klubo Ĉeno, nun ĝi multe pligrandiĝis kaj havas proksimume 30 aktivajn membrojn. La prezidanto estas Jekaterina Ignatjeva. En 1998 la asocio okazigis jam la trian Lingvan Festivalon, en kiu partoprenis proksimume 500 personoj. La honora gasto de la Festivalo estis konata E-kantisto Jean Marc Leclerqc (JoMo). Nun en la urbo funkcias E-kurso por pli ol 60 lernantoj.

Sofja Basova

POETO EN TELEVIDO

25 nov. en la taga elsendo de Segodnjaĉko (NTV, 4a kanalo en Moskvo), okazis 3-minuta intervjuo kun Esperanta poeto Valentin Melnikov. Li rakontis pri la kaŭzoj, kial li verkas ne ruse sed Esperante kaj laŭtlegis unu sian originalan poemon.

Nikolao Gudskov

ZAMENHOFA TAGO

... en Jekaterinburg

Trideko da verdstelanoj el Jekaterinburg, Niĵnij Tagil, Tjumeno kaj Iĵevsk kunvenis 13 dec. en la domo, kiun okupas porinfana turisma oficejo Junitur (tie oficas esperantistoj) por kunfesteni la plej ŝatatan esperantistan feston.

La programo enhavis paroladon pri la ideoj de Zamenhof kaj nuntempo (Korĵenkov), prezenton de la esperantista aktivado en la jaro 1998a, spektadon de Espere despere. En la malstreĉa etoso, ĉe konvene aranĝitaj tabloj, oni konatiĝis kun la historio de la Urala Esperantista Societo (UES), kiu festis sian 10-jariĝon, kaj notis la 50an kajeron de La Ondo de Esperanto.

La venintoj plenumis “sian moralan devon” je la Tago de la Esperanta Libro per aĉetoj kaj abonoj. La plej populara estis “Vivo kaj morto de Wiederboren”.

Tatjana Kulakova

... kaj en Soĉi

La festeno de la Zamenhof-tago en la kafejo de kulturdomo de artoj en Soĉi okazis 13 dec. Partoprenis 26 personoj. Estis festparolado de la prezidanto de la E-klubo, koncerto de la klubanoj, kiun partoprenis duono de la ĉeestantoj. Estis prezentitaj kaj disdonitaj la ĵus ricevitaj el Jekaterinburg libroj de Nikolai Lozgaĉev Sur tranĉrando de ponard’ kaj freŝaj kajeroj de La Ondo de Esperanto.

Ĉiu partoprenanto ricevis donacetojn: E-insignojn, portreton de Zamenhof kaj E-flagon (bildkarto el Usono).

Ĉe la komuna tablo abundis manĝoj produktitaj de la klubanoj mem: tortoj, kukoj, bakaĵoj, diversaj frandaĵoj ktp.

Ĉiuj estis gajaj kaj kontentaj: ŝercoj, amuzaĵoj, dancoj.

La festo bone sukcesis.

Vladimir Bespalov

JUBILEO EN TJUMENO

29 nov. en la kulturpalaco Geolog esperantistoj de Tjumeno solenis la 25an datrevenon de EK Revo.

Dum la kvaron-jarcenta funkciado la klubo instruis Esperanton al centoj da urbanoj, organizis plurajn uralajn kaj volgo-uralajn E-renkontojn, junularan tendaron OrSEJT-24 (en 1982) kaj Ruslandan E-Kongreson (en 1995).

En la klubo diverstempe aktivis Aleksandr Kalaŝnikov, Vladimir Opletajev, Viktor Zaĥarov, Vladimir Izosimov, Aleksander Korĵenkov, Irina Kirina, Aleksandr Zagvazdin (la tri lastaj ĉeestis) kaj aliaj konataj ruslandaj esperantistoj.

Nun Revo havas malfacilan situacion pro la financa krizo en la lando kaj pro la forpaso de Vladimir Izosimov — la animo kaj motoro de la klubo. Sed daŭras instruado en la elementa kurso, kaj rekomenciĝis regulaj klub-kunvenoj.

Irina Kirina

ESPERANTO KAJ HOMAJ RAJTOJ

En Ruslanda Ŝtata Humanitara (t.e. soci-scienca) Universitato 26-27 nov. 1998 okazis sub egido de Unesko Internacia scienca konferenco “Homaj rajtoj en dialogo de kulturoj”, dediĉita al 50-jariĝo de la Universala deklaracio pri homaj rajtoj. Inter diversaj raportoj unu temis pri Esperanto. Tio estis raporto de Nikolao Gudskov “Lingva dimensio de homaj rajtoj”, kie la aŭtoro pruvis nepran neceson de la neŭtrala internacia lingvo por reala efektivigo de la homaj rajtoj en la mondo. La materialoj de la konferenco, inkluzive de la tripaĝa artikolo de Gudskov, estas eldonitaj libroforme en la rusa kaj angla lingvoj.

Mikaelo Ĉertilov

ĈU GRATULI AŬ MALGRATULI?

Kara Aleksander! Mi donis mian voĉon por vi en la elektoj de la Komitato de UEA, kaj min ĝojigis, ke vi estas elektita. Sed antaŭe vi estis komitatano A, kaj nun — komitatano B. Ĉu mi devas gratuli aŭ malgratuli vin pro tiu ŝanĝo?

Bronislav Ĉupin

Unue, mi dankas pro la subteno al ĉiu el la 1129 individuaj membroj de UEA kiuj voĉdonis por mi.

Simile demandis min Irina Kirina, Jelena Morozova, Viktor Sapoĵnikov kaj kursanoj de SEK’98, al kiuj mi klarigis la aferon buŝe.

Ĉar la respondo eble interesos niajn legantojn, mi respondas gazete.

Komparante UEA kun fikcia ŝtato Espujo (kompreneble, unupartia), oni vidas, ke la Komitato rolas kiel parlamento. Ĝi akceptas la leĝojn (Regularoj) kaj la Buĝeton de Espujo, fiksas la impostojn (kotizoj individuaj kaj asociaj), elektas la Prezidanton kaj Registaron (Estraro), taksas la agadon de l’ Espuja Registaro, akceptas novajn aŭtonomiojn (Landaj kaj fakaj asocioj), kaj dekoras siajn eminentajn ŝtatanojn (honoraj membroj). La parlamenta sesio okazas unu fojon jare en la ĉefurbo de Espujo (Kongresurbo. Berlino en 1999).

Tiuskeme la Registaro de Espujo (Estraro de UEA) plenumas (aŭ ne plenumas) parlamentajn decidojn, prezentas al la parlamento jar-raporton kaj buĝeton, dungas ŝtatoficistojn kaj okazigas la ĉefan ŝtatmanifestacion (UK). Krom en UK, la Registaro kunvenas unu aŭ du fojojn jare.

La menciitaj ŝtatoficistoj, estas do la “ŝtat-aparato” aŭ Administracio de Espujo (Centra Oficejo). La Administracio, sub la gvido de la Administraciestro (Ĝenerala Direktoro) eldonas la ŝtatan gazeton (Esperanto) kaj oficialan literaturon (Jarlibro kaj Kongresa Libro), prizorgas la ŝtatan varcirkuladon (Libroservo de UEA) kaj la Ŝtatan Bibliotekon (Biblioteko Hodler) kaj rolas kiel la Ŝtata Banko (la subkonta sistemo).

Nu, eble kelkajn pli amuzus kompari UEA kun la Sovetunia kompartio, havinta respublikajn “subpartiojn” (Landaj Asocioj), Centran Komitaton (Komitato), Politikan Buroon (Estraro) kaj Sekretariaron (CO).

Sed ni revenu al la Parlamento kaj ties deputitoj, laŭ nia Konstitucio (Statuto de UEA).

La Komitato de UEA konsistas el:

Komitatanoj A, elektitaj de la aliĝintaj asocioj. Ĉiu aliĝinta asocio (faka aŭ landa) kun 100 ĝis 1000 membroj (kies kotizojn la asocio pagis al CO) delegas unu komitatanon kaj unu plian por ĉiu komencita milo.

Komitatanoj B estas elektataj de la individuaj membroj. Oni elektas unu komitatanon por ĉiu komencita milo da individuaj membroj, ĝis maksimume unu kvarono de la komitatanoj A.

Tio ne estas punkto, ĉar estas plia kategorio.

Komitatanoj C, estas elektataj de la Komitatanoj A kaj B “por certigi al la Asocio la kunlaboron de spertuloj”, ĝis kvarono de sia propra nombro.

Krome, aliĝinta asocio kun malpli ol 100 membroj, rajtas havi observanton en la Komitato.

La komitatanoj estas samrajtaj, kaj neniu komitataniĝo estas “malgratulebla”; kvankam B-komitataniĝo estas malpli facila kaj eble pli gratulinda, almenaŭ en 1998, kiam 2328 individuaj membroj elektis 8 personojn el la 15 kandidatoj.

A-komitataniĝo okazas malsame en diversaj asocioj, kaj eĉ en la sama asocio la proceduro ne estas senŝanĝa. Ekzemple, en 1994 mi estis elektita kiel komitatano A por Ruslando en la landa kongreso (Niĵnij Novgorod, 1994), sed la nuna Komitatano A estis elektita nur de la estraro de REU, en kunveno kiun partoprenis 5 estraranoj el la 9 — kvar moskvanoj plus la elektota persono (laŭ Bulteno de REU. 1998: 1).

C-komitatanoj estas elektataj, ekzemple, por formi la Estraron, ja por estraraniĝi oni devas jam esti komitatano, kaj kutime inter la anticipe planitaj estraranoj ne ĉiuj estas komitatanoj. Tiel estis en Montpeliero, kie en la unua Komitata Kunsido oni elektis (kooptis, ĉar mankis alternativaj kandidatoj) la necesajn “spertulojn” (sed la elekto de la Estraro estis fuŝa pro la nekunlaboremo de Wandel kaj Lipari kaj pro la dumkongresa demisio de la elektita de Geus).

Nun UEA havas 57 komitatanojn A, 8 komitatanojn B, kaj 12 komitatanojn C.

La 8 “elektitoj de l’ popolo” havas en la parlamento nur dekonon da mandatoj kaj nur unu el ili estas estrarano. Nur unu komitatano reprezentas en la 6-persona Estraro la aliĝintajn asociojn. 4 aliaj estraranoj C-komitataniĝis en la kongreso mem (unu el ili pli frue ne ricevis la “popolan fidon” en la B-balotado).

Oni ofte demandas min ankaŭ pri ŝanĝoj, farendaj por plidemokratiigi kaj vigligi la elektomanieron de UEA. Mi ja havas “mil kaj unu” proponojn, sed foje estas pli prudente konservi la nun malbone funkciantan sistemon ol detrui ĝin favore al sistemo teorie perfekta, sed ne provita praktike.

Sed kion pensas la popolo de Espujo?

Aleksander Korĵenkov Komitatano B de UEA

NECESAS ANONCI ANTICIPE

Via gazeto ofte klopodas por disvastigo de esperanto, sed tio malmulte efikas. Ekzemple, en la artikolo Ago-tago en Moskvo (LOdE. 1998: 11) estas menciita intervjuo kun Dadajev en Ruslanda Televido.

Mi ne aŭskultis tiun intervjuon, kaj mi supozas, ke ne multaj sukcesis. Necesas anonci tiujn programojn anticipe, antaŭ du monatoj.

Nikolaj Neĉajev (Irkutsk, Ruslando)

FUNEBRAJ PENSOJ POST UNU ARTIKOLO

La suba artikolo aperas samtempe en la informilo de PREM.

Dum ok jaroj mi restas membro de Transnacia Radikala Partio (TRP) kaj ĝis lasta jaro estis membro de ĝia “Esperanto” — Radikala Asocio. Kiel membro de ERA mi partoprenis la fondan kunsidon de PREM pasintjare. Ideoj de neperforto, politiko de Gandhi kaj aktiva instigo de politikuloj al humanecaj tutmondaj reformoj simpatias al mi. Tamen ĉi-jare mi, restante membro de TRP, ne plu reaniĝis al ERA. Kaŭzo estas plena neemo de gvidantoj de ERA, sed pli ĝuste diri, de ĝia senŝanĝa sekretario Giorgio Pagano, al ajna, eĉ eta kunlaboro kun mi kaj kun PREM. Sama neemo depuŝis de ERA ankaŭ plurajn italajn esperantistajn aktivulojn...

LOdE en sia 11a numero, laŭ kutima ĝia plaĉo, elplaŭdis vican ŝlimon — artikolon de Giorgio Pagano “UEA kaj ERA: sur la du frontoj”. La artikolo nur konfirmis mian opinion pri la aŭtoro. Sinjoro Pagano klare montris sian nekapablon kunlabori kun E-organizoj, kun E-movado.

En 1992 mi konatiĝis kun Pagano en Romo, kien mi estis invitita por partopreni kongreson de TRP. Aktiva, energia italo montris sin kiel bona, verva radikalulo, bona organizanto, laborema kaj firme konvinkita pri estonteco de Esperanto, kaj pri proksima solvo de lingva problemo pere de Esperanto..., tamen li montris sin samtempe plene indiferenta pri la E-komunumo. Tiam li, etata funkciulo de TRP, nur komencis lerni Esperanton, kaj li lernis ĝin, kiel ŝajnis al mi, nur pro partiaj devoj kaj ideoj. La partio komisiis al li tiun agadon, kaj li aktive ekagis. Laŭ mi, li multe similas al sinjorino Ŝanina, sekretariino de la Asocio de Sovetiaj Esperantistoj. Ŝi same ellernis Esperanton, sed ĉu ŝi estis esperantistino?

Giorgio Pagano, diference de sinjorino Ŝanina tamen vere kredas pri ideo de la Esperanta solvo de lingva problemo en Eŭropo, sed li tute ne vidas kaj ignoras ekziston de Esperantujo, havanta sian vivon, tradicion, kulturon. En la artikolo li atakas UEA, sed tiu atako similas al atako de hundeto kontraŭ elefanto el fama fablo de Krilov. UEA kaj ERA havas tute malsimilajn rimedojn kaj akcentojn en siaj agadoj. UEA agas por faciligi agadon de apartaj esperantistoj, esperanto-kolektivoj per siaj servoj, kongresoj, periodaĵoj ktp., kaj prezentas pere de si al ekstera neesperantista mondo tutmondan esperantistaron. ERA tute ne zorgas pri esperantistaro, eĉ ignoras ĝin. Ĝiaj interesoj estas nur eŭropaj kaj internaciaj politikaj kaj interŝtataj organizoj, kaj celo — oficialigo de Esperanto kiel dua internacia helplingvo.

Tamen agnosko de Esperanto fare de internaciaj politikaj organizoj ne povas ne interesi ankaŭ UEA. Do, evidentas utilo de kunlaboro de tiuj, kvankam malsamaj, organizoj. Tial estas ankaŭ stranga konduto de UEA, kiu ne enlasis informon pri ERA en sia Jarlibro, prisilentas kaj ne subtenas iniciatojn de ĝi. Mi ne opinias, ke informo pri kat-amantaj esperantistoj, aŭ pri samseksamaj esperantistoj pli gravas ol pri ERA.

Konante sinjoron Pagano, mi supozas, ke oficistoj kaj estraranoj de UEA, same kiel mi, ne trovis komunan lingvon kun li (kvankam li ellernis Esperanton).

Ĉiam estas multe domaĝe, kiam apartaj personoj, kun bonaj intencoj, sed pro siaj netoleremo kaj ambicio, trudemo kaj senkompromisemo fiaskigas bonajn iniciatojn. Kaj mi priploras funebre forpasintajn eblecojn, vanajn streĉojn kaj forflugintajn esperojn.

Mikaelo Ĉertilov

INTERRETA ĴURNALISTIKO

Ekde jan. 1998 ni funkciigas la retpoŝtan Esperanto-novaĵservon “ret-info”, kiu distribuas labortage averaĝe 3-4 mesaĝojn, ligitajn al la E-movado. Al ricevantoj de “ret-info” apartenas plurcent abonantoj.

Estas tre malagrable iam rericevi de tute nekonataj personoj 2-4 foje la mesaĝojn, origine dissenditajn per “ret-info”, aŭ ricevi malabonpeton de nealiĝintaj personoj, aŭ proteston pro nedezirata retpoŝta ĝeno. Ne redistribuu per reto! Oni kompreneble rajtas utiligi por si la ricevitajn informojn kaj oni rajtas aperigi ilin en paperaj E-gazetoj aŭ radiostacioj, sed ni taksas ne etika, se iu regule rete plusendas la ricevitajn mesaĝojn al siaj konatoj, aŭ al retaj forumoj!

Kompreneble ni ne estas kontraŭ (eĉ ni ĝojas), se iujn gravajn mesaĝojn foj-foje vi plusendas al interesitoj aŭ uzas ĝin en informbultenoj (ĉi kaze bv. nepre mencii la fonton) — ni estas nur kontraŭ la regula reta redistribuado.

La servo funkcias fidinde. La dissenditaj mesaĝoj valoras ju pli multe, des pli da personoj legas ilin, sed anstataŭ mem distribui ilin al iu celgrupo prefere instigu ilin rekte aliĝi al la servo!

László Szilvási administranto de “ret-info”

ĜEMELIĜO EN LA NORDO

28 sep – 2 okt. internacia komencanta kurso okazis en Svanvik, en popola altlernejo ĉe la norvega-ruslanda limo. En StRIGo-4 mi babilis kun du tieaj partoprenintoj, nome Nastja Kuznetsova kaj Nataŝa Zubova de Murmansko.

“Estis malgranda anonco en murmanska gazeto. Oni nenion menciis pri vojaĝo al Norvegio, nur estis instigo lerni esperanton. Relative multaj junuloj anoncis sin kaj oni faris intervjuojn por selekti tiujn, kiuj rajtis iri al la kurso en Norvegio. Tre gravis ke oni estu komunikiĝema kaj havu deziron lerni”, — klarigas Nastja kaj Nataŝa.

Pro la nuna ekonomia krizo, kelkaj dezirantoj tamen ne povis iri. Sed 8 murmanskaj gejunuloj, post unua enkonduka prelego partoprenis la kurson. Dum 5 tagoj ili po 3 lecionojn partoprenis, sub gvido de eminenta Cseh-instruisto Atilio Orellana Rojas. Entute partoprenis 27 gejunuloj kaj plenkreskuloj.

“Ni studis la bazan gramatikon de la lingvo. Kompreneble, tempo malmultis, sed Atilio tre vigle instruas, li estas vera artisto, kaj la lecionoj estis tre instigaj. En la libertempo ni konatiĝis kun la lernejanoj. Ni daŭre tenas kontakton, kaj la lernejestro certigis ke la norvegaj partoprenintoj vizitos Murmanskon en decembro”, — ili rakontas.

Nataŝa kaj Nastja rakontas pri sukcesa konatiĝo kaj amikiĝo kun la lernejanoj. Tiel, oni brile plenumis unu el la intencoj de Norvega E-ligo: kunligi gejunulojn en Norvegio kaj Ruslando. La dua intenco kompreneble estas utiligi esperanton en tiu kontakto. Intertempe la kontakto okazas ĉefe anglalingve. “Ni ankoraŭ ne sufiĉe scias esperanton. Mankas vortoj”, — ili konfesas. Sed kiam la raportanto aludis, ke eble esperanto ne necesas por ili, aŭdiĝis protestoj: “Ni tamen volas ĝin lerni!”

Ĉiuj kiuj partoprenis la kursojn de Atilio, scias ke malfacilas ne entuziasmiĝi. Pli malfacilas kiam oni revenas hejmen al tedaj lernolibroj kaj pli tradicia instruado. Tamen, “Ni certe volas daŭrigi la studadon”, — Nataŝa kaj Nastja asertas. Ĉu ni rajtas esperi pri onta junulara klubo en la fora nordo?

Bård Hekland

LA MASTRINO

Novelo de Guy de Maupassant

Mi loĝis tiam, — diris Georges Kervelen, — en meblita luloĝejo en la strato de la Sanktaj Patroj.

Kiam miaj gepatroj decidis, ke mi studos juron en Parizo, okazis longaj diskutadoj por aranĝi ĉiun aferon. La koston de mia pensio ili unue taksis je dumil kvincent frankoj, sed mia povra patrino ekhavis timon, kiun ŝi prezentis al mia patro: “Se li malbone elspezus sian tutan monon kaj ne prenus sufiĉan nutraĵon, lia sano tre suferus. Tiuj junuloj estas kapablaj je ĉio.”

Estis do decidite, ke ili serĉos pensionon por mi, pensionon modestan kaj komfortan, kaj ke mia familio pagos rekte la prezon, ĉiumonate.

Mi neniam estis forlasinta Quimper’on. Mi deziris ĉion, kion oni deziras je mia aĝo kaj mi estis preta ĝoje vivi, ĉiumaniere.

Iuj najbaroj, de kiuj oni petis konsilon, indikis samregionaninon, s-inon Kergaran, kiu akceptis pensionanojn. Mia patro traktis do perletere kun tiu respektinda persono, ĉe kiun mi alvenis, iun vesperon, kune kun kofro.

S-ino Kergaran estis ĉirkaŭ kvardekjara. Ŝi estis dika, tre dika, parolis per voĉo de instruktora kapitano kaj decidis pri ĉiuj demandoj per vorto neta kaj definitiva. Ŝia domo, tre mallarĝa, havanta nur unu aperturon al la strato ĉiuetaĝe, aspektis kiel ŝtuparo de fenestroj, aŭ kiel tranĉaĵo de domo sandviĉe inter du aliaj.

La mastrino loĝis en la unua etaĝo kun sia servistino; oni kuiris kaj havis la manĝojn en la dua; kvar bretonaj pensionuloj loĝis en la tria kaj en la kvara. Mi havis la du ĉambrojn de la kvina.

Nigra ŝtupareto, turniĝanta kiel korktirilo, kondukis al tiuj du mansardoj. La tutan tagon, senhalte, s-ino Kergaran supren- kaj suben-iris tiun spiralon, okupata en tiu tirkesta loĝejo, kvazaŭ ŝipestro sur ferdeko. Ŝi eniris dek fojojn sinsekve en ĉiun loĝejon, kontrolis ĉion kun mirinda parola frakaso, rigardis, ĉu la litoj estis bone pretigitaj, ĉu la vestoj estis bone brositaj, ĉu la servo estis tute en ordo. Unuvorte, ŝi flegis siajn gastojn kiel patrino, pli bone ol patrino.

Mi baldaŭ konatiĝis kun miaj kvar samregionanoj. Du el ili studis medicinon, kaj la du aliaj studis juron, sed ĉiuj spertis la despotan jugon de la mastrino. Ili timis ŝin, kiel marodisto timas kampogardiston.

Koncerne min, mi tuj spertis dezirojn de sendependeco, ĉar mi estas laŭnature ribelulo. Mi unue deklaris, ke mi volas hejmenveni je la horo elektita de mi, ĉar s-ino Kergaran estis difininta la dek-duan horon, kiel la lastan limon. Pro tiu pretendo, ŝi fiksis al mi siajn klarajn okulojn dum kelkaj sekundoj, kaj poste deklaris:

“Tio ne estas ebla. Mi ne povas toleri, ke oni vekas Anjon la tutan nokton. Vi havas nenion por fari ekstere post certa horo.”

Mi respondis kun firmeco : “Laŭ la leĝo, sinjorino, vi estas devigata malfermi al mi kiam ajn. Se vi rifuzos tion, mi konstatigos ĝin ĉe la urba polico kaj iros dormi en hotelon je via kosto, kiel tio estas mia rajto. Vi estos do devigata malfermi al mi aŭ ellasi min. La pordo aŭ la adiaŭo. Elektu.”

Mi spitridis al ŝi, diktante miajn kondiĉojn. Post la unua stuporo ŝi volis diskuti, sed mi restis necedema kaj ŝi rezignis. Ni konsentis, ke mi havos ĉefŝlosilon, sed kun nepra kondiĉo, ke neniu tion scios.

Mia energio favore impresis ŝin, kaj ŝi de nun traktis min kun neta komplezo. Ŝi havis por mi komplezojn, prizorgojn, delikataĵojn, kaj eĉ bruskan tenerecon, kiu ne malplaĉis al mi. Iafoje, kiam mi estis gaja, mi surprize kisis ŝin, nur por la forta vangofrapo, kiun ŝi tuj ĵetis al mi. Kiam mi sukcesis mallevi la kapon sufiĉe rapide, ŝia mano pasis super min kun la rapideco de kuglo, kaj mi ridis kvazaŭ frenezulo forkurante, dum ŝi kriis: “Ha! Kanajlo! Tion mi repagos al vi.”

Ni fariĝis du geamikoj.

Sed jen mi konatiĝis, sur trotuaro, kun knabino laboranta en vendejo.

Vi scias, kio estas tiuj ametoj de Parizo. Iam, irante al la lernejo, oni renkontas junan personon nudkapan, kiu promenas brakenbrake kun amikino, antaŭ ol reiri al la laboro. Oni interŝanĝas rigardojn, oni sentas en si tiun etan skuon, kiun donas la okulo de iuj virinoj. Tio estas unu el la ĉarmoj de la vivo, tiuj rapidaj simpatioj fizikaj, kiujn naskas renkontiĝo, tiu leĝera kaj delikata logo, kiun oni subite spertas ĉe la ektuŝo de homo naskiĝinta por plaĉi al vi kaj por esti amata de vi. Ŝi estos amata multe aŭ malmulte, ne gravas. Estas en ŝia naturo respondi al la sekreta amdeziro de la via. Jam kiam vi unuafoje ekvidas tiun vizaĝon, tiun buŝon, tiujn harojn, tiun rideton, vi sentas ilian ĉarmon eniri en vin kun dolĉa kaj delica ĝojo, vi sentas specon de feliĉa bonstato penetri en vin, kaj la subitan naskiĝon de tenereco ankoraŭ konfuza, kiu pelas vin al tiu nekonata virino. Estas, kvazaŭ estus en ŝi alvoko, al kiu vi respondas, allogo, kiu stimulas vin; kvazaŭ oni jam delonge konus ŝin, kvazaŭ oni jam estus vidinta ŝin, kvazaŭ oni scius, kion ŝi pensas.

La morgaŭan tagon je la sama horo, oni pasas tra la sama strato. Oni revidas ŝin. Kaj oni revenas la postan tagon, kaj ankoraŭ la postan tagon. Oni fine interparolas. Kaj la ameto plu evoluas, regula kiel malsano.

Do, post tri semajnoj, mi atingis kun Emma la periodon antaŭ la falo. La falo mem estus okazinta pli frue, se mi estus sciinta, en kiu loko provoki ĝin. Mia amikino vivis en familio kaj draste rifuzis trapasi la sojlon de meblita hotelo. Mi cerbumis por trovi rimedon, ruzaĵon, okazon. Finfine mi elektis senesperan solvon kaj decidis suprenirigi ŝin al mia loĝejo, iun vesperon, ĉirkaŭ la dek-unua, je preteksto de taso da teo. S-ino Kergaran enlitiĝis ĉiutage je la deka. Mi povus do hejmeniri senbrue dank’ al mia ĉefŝlosilo, vekante nenies atenton. Ni sammaniere remalsuprenirus post unu aŭ du horoj.

Emma akceptis mian inviton, post kiam ŝi iom kontraŭvolis.

Mi pasigis malbonan tagon. Mi ne estis trankvila. Mi timis komplikaĵojn, katastrofon, iun teruran skandalon. Venis la vespero. Mi forlasis la domon kaj eniris en trinkejon, kie mi glutis du tasojn da kafo kaj kvin glasetojn por ekhavi kuraĝon. Poste mi iris promeni sur bulvardon Sankta Mikelo. Mi aŭdis sonori la dekan, la dekan kaj duonon. Kaj mi iris, per malrapidaj paŝoj, al la loko de nia rendevuo. Ŝi jam atendis min. Ŝi prenis kareseme mian brakon kaj jen ni ekiris, malrapide, al mia loĝejo. Laŭmezure kiel mi alproksimiĝis al la pordo, kreskis mia angoro. Mi pensis: “Espereble s-ino Kergaran estas enlite.”

Mi diris al Emma du aŭ trifoje: “Atentu, ne faru bruon en la ŝtuparo!”

Ŝi ekridis: “Vi do tre timas, ke oni aŭdas vin?”

“Ne, sed mi ne volas veki mian najbaron, kiu estas grave malsana.”

Jen la strato de la Sanktaj Patroj. Mi alproksimiĝas al mia loĝejo kun tiu antaŭtimo, kiun oni havas irante al dentisto. Ĉiuj fenestroj estas mallumaj. Oni sendube dormas. Mi spiras. Mi malfermas la pordon kun singardemo de ŝtelisto. Mi enirigas mian kunulinon, kaj poste mi refermas, kaj mi supreniras la ŝtuparon piedpinte evitante spiri kaj ekbruligante kandel-alumetojn, por ke la junulino ne faru iun mispaŝon.

Preterpasante la ĉambron de la mastrino, mi sentas mian koron fortege batantan. Fine, jen ni estas en la dua etaĝo, poste en la tria, poste en la kvina. Mi eniras mian loĝejon. Venko!

Tamen mi kuraĝis paroli nur mallaŭte kaj demetis miajn botetojn por fari neniun bruon. La teon, preparitan sur alkohola kuirilo, ni trinkis sur la angulo de mia komodo. Poste mi iĝis insista... insista... kaj iom post iom, kvazaŭ ludante, mi demetis unu post la alia la vestaĵojn de mia amikino, kiu cedis rezistante, ruĝa, konfuzita, ĉiam prokrastanta la fatalan kaj ĉarman momenton.

Ŝi surhavis nur, vere, mallongan blankan subjupon, kiam abrupte malfermiĝis mia pordo, kaj aperis s-ino Kergaran, kun kandelo en la mano, vestita ekzakte kiel Emma.

Mi faris salton malproksimen de ŝi kaj mi staris, konsternite rigardanta al ambaŭ virinoj, kiuj fikse interrigardis. Kio estis okazonta?

La mastrino prononcis per aroganta tono, kiun mi ne konis de ŝi: “Mi ne volas knabinojn en mia domo, sinjoro Kervelen.”

Mi balbutis: “Sed, sinjorino Kergaran, la fraŭlino estas nur mia amikino. Ŝi venis preni tason da teo.”

La dika virino pluparolis: “Oni ne surhavas nuran ĉemizon por preni tason da teo. Vi tuj foririgos tiun personon.”

Emma, konsternita, ekploris kaŝante sian vizaĝon en sia jupo. Mi perdis la kapon, ne sciante, kion fari, nek kion diri. La mastrino aldiris kun nerezistebla aŭtoritato: “Helpu la fraŭlinon revestiĝi kaj forkonduku ŝin tuj.”

Mi, certe, ne povis fari ion alian, kaj mi levis la robon falintan ronde, kvazaŭ krevinta balono, sur la plankon, kaj mi pasigis ĝin super la kapon de la knabino, kaj klopodis agrafi ĝin, alĝustigi ĝin, kun grandega peno. Ŝi helpis min, ĉiam plorante, terurita, hastante, farante ĉiajn erarojn, ne plu povante retrovi la ŝnurojn nek la butontruojn; kaj s-ino Kergaran staris kun senesprima vizaĝo, tenante sian kandelon enmane, kaj lumigis nin kun la severa pozo de juĝisto.

Emma rapidigis nun siajn movojn, freneze kovris sin, nodis, alpinglis, laĉis, religis kun furiozo, turmentata per urĝa bezono forkuri; kaj eĉ ne butoninte siajn botetojn, ŝi kuris preter la mastrino kaj pelis sin en la ŝtuparon. Mi sekvis ŝin kun pantofloj, mem duone senvestiĝinta, kaj ripetis: “Fraŭlino, aŭskultu, fraŭlino.”

Mi ja konsciis, ke necesis diri ion al ŝi, sed mi nenion trovis. Mi reatingis ŝin precize ĉe la pordo de la strato, kaj mi volis preni ŝian brakon, sed ŝi fortege forpuŝis min, balbutante per voĉo mallaŭta kaj nervoza: “Lasu min... lasu min, ne tuŝu min.”

Kaj ŝi forkuris sur la straton refermante la pordon post si.

Mi turnis min. S-ino Kergaran estis restinta supre ĉe la unua etaĝo, kaj mi resupreniris la ŝtupojn lantapaŝe, atendante ĉion, kaj preta je ĉio.

La ĉambro de la mastrino estis malfermita, ŝi enirigis min eldirante kun severa tono:

“Mi devas paroli al vi, sinjoro Kervelen.”

Mi preterpasis ŝin kun mallevita kapo. Ŝi demetis sian kandelon sur la kamenon kaj, krucante la brakojn sur sia impona brusto, kiun malbone kovris maldika kamizolo:

“Nu, sinjoro Kervelen, vi do prenas mian domon por publika domo!”

Mi ne estis fiera. Mi murmuris: “Tute ne, sinjorino Kergaran. Vi devas ne koleriĝi, nu, vi ja scias, kio estas junulo.”

Ŝi respondis: “Mi scias, ke mi ne volas ĉiesulinojn ĉe mi, ĉu vi aŭdas? Mi scias, ke mi igos vin respekti mian tegmenton, kaj la bonfamon de mia domo, ĉu vi aŭdas? Mi scias...”

Ŝi parolis almenaŭ dum dudek minutoj, akumulante la kialojn sur la indignojn, superŝutante min sub la honorindeco de sia domo, pikvundante min per akraj riproĉoj.

Mi (homo estas stranga animalo), anstataŭ aŭskulti ŝin, rigardis ŝin. Mi ne plu aŭdis eĉ unu vorton, vere neniun vorton. Ŝi havis belegan bruston, tiu ino, firman, blankan kaj grasan, eble iom dikan, sed allogantan, kapablan kaŭzi tremojn en la dorso. Mi vere neniam estis suspektinta, ke estas tiaj aĵoj sub la lana robo de la mastrino. Ŝi aspektis dek jarojn pli juna, en la negliĝo. Kaj jen mi sentis min tute strange, tute... Kiel mi povus diri? tute konfuzita. Mi subite retrovis antaŭ ŝi mian situacion... interrompitan unu kvaronhoron pli frue en mia ĉambro.

Kaj, malantaŭ ŝi, en la alkovo, mi rigardis ŝian liton. Ĝi estis duone malfermita, premita, montranta, pro la kavo en la littukoj, la pezon de la korpo, kiu kuŝis en ĝi. Kaj mi pensis, ke certe estas tre plaĉe kaj tre varme ene, pli varme ol en alia lito. Kial pli varme? Mi ne scias, eble pro la amplekso de la karnoj, kiuj kuŝis en ĝi.

Kio estas pli alloga kaj pli ĉarma, ol malfermita lito? Tiu ĉi ebriigis min, de malproksime, kurigis tremetojn sur mia haŭto.

Ŝi ankoraŭ parolis, sed nun dolĉe, ŝi parolis kiel amikino kruda kaj bonkora, jam preta pardoni.

Mi balbutis: “Nu... nu... sinjorino Kergaran... nu...” Kaj ĉar ŝi nun silentis por atendi mian respondon, mi ekkaptis ŝin en miaj du brakoj kaj mi komencis kisi ŝin, ja kisi ŝin, kiel malsatanto, kiel homo, kiu atendas tion delonge. Ŝi baraktis, turnis la kapon, ne tro forte kolerante, aŭtomate ripetante, laŭ sia kutimo: “Ho! Kanajlo... kanajlo... ka...”

Ŝi ne povis fini la vorton, mi ekprenis ŝin per fortostreĉo kaj forportis ŝin, prematan kontraŭ mi. Oni ja estas fortika en iuj okazoj! Mi atingis la litrandon, kaj mi falis sur ĝin ne maltenante ŝin... Estis efektive tre plaĉe kaj tre varme en ŝia lito.

Unu horon poste, ĉar la kandelo estingiĝis, la mastrino ellitiĝis por ekbruligi la alian. Kaj dum ŝi revenis enŝoviĝi al mia flanko, enigante sub la littukojn sian rondan kaj fortan gambon, ŝi eldiris per voĉo karesa, kontenta, eble dankema: “Ho!... kanajlo... kanajlo!...”

Tradukis en la franca Daniel Luez

SLAVONAJ SKRIBOJ

de Sergio Pokrovskij

[La 2a Parto, la unua aperis en la 50 LOdE.]

DU SLAVONAJ ALFABETOJ

Mirinda afero: ĉiuj historiaj fontoj parolas nur pri unu nove inventita Slavona alfabeto, kvankam ni bone scias, ke ili estis du:

1. Kirilico1, nomita laŭ sia kreinto Cirilo, kaj

2. Glagolico, laŭvorte “parolaĵo”.

La du alfabetoj tre proksimas interne, laŭ siaj strukturo, ordo kaj la nomoj de la literoj; sed ili tute malsimilas ekstere, laŭ la aspekto kaj dizajno grafika. Fakte ili havas nur unu komunan signobildon: (t.e. ŝ). La distinga principo estas la rilato al la greka alfabeto: Kirilico estas, maldetale, la mezgreka alfabeto kompletigita por la bezonoj de la slava fonetiko; dum Glagolico ŝajnas intence eviti ion ajn similan al la alfabeto greka (aŭ Latina).

Dum kelka tempo la du alfabetoj kunekzistis paralele en la tuta Slavujo; Glagolicajn grafitiojn oni trovis eĉ en Kievo kaj Novgorodo.

Nun regas la opinio ke s-ta Cirilo elpensis Glagolicon, kiu poste iel proksimiĝis al la greka alfabeto, kaj tiel estiĝis Kirilico kaj la nunaj alfabetoj Cirilaj. Laŭ tiu teorio, s-ta Cirilo skribis ne tiel [Jn 1:1]:

sed ĉi tiel:

(Ĉu la kontrasto inter ĉi tiuj linioj ne pensigas vin pri Esperanto kaj Volapuko?)

Argumentoj

La rezonado estas proksimume tia:

1. La unuan alfabeton kreis Konstanteno-Cirilo.

2. Glagolico estas pli frua ol Kirilico.

3. Preskaŭ ĉie Kirilico forpuŝis Glagolicon.

4. Sekve, Konstanteno-Cirilo inventis Glagolicon, kaj jam poste, en Bulgario, okazis la “Preslava reformo” el kiu estiĝis Kirilico.

Ĉio ĉi ŝajnas logika kaj solida. La fontoj parolas pri s-ta Cirilo kiel pri la inventinto. La lingvaĵo de la manuskriptoj Glagolicaj estas pli arkaika ol tiu de la samtempaj skribaĵoj Kirilicaj; oni trovas tekstojn Kirilicajn skribitajn super forviŝita teksto Glagolica, neniam inverse. Kaj nur la kroatoj retenis Glagolicon por kultaj tekstoj.

Verdire, krom la kroatoj glagolicaĵon uzis ankaŭ la francaj reĝoj: dum sia kronado ili ĵuris sur Rejmsa evangelio, atribuata al s-ta Hieronimo el Stridono, la tradukinto de Vulgato. Nur Petro la Granda dum sia vizito en Francion (1717) unua konstatis (mi imagas, kiom mirigite!), ke la Rejmsa evangelio estas en Slavono, skribita parte Glagolice, parte Kirilice.

Ĉu ne estas iom stranga ke, fidele konservinte Glagolicon, la kroatoj tamen persiste, almenaŭ ekde la 12a jc, atribuis ĝin ne al s-ta Cirilo, sed al s-ta Hieronimo?

Tio ne estas grava obĵeto; sed du aliaj aferoj, neformalaj kaj malfacile pruveblaj, precipe malhelpas min akcepti la regantan teorion.

Unue, nenio en la karaktero kaj biografio de Konstanteno-Cirilo lasas suspekti kontraŭgrekan (aŭ kontraŭlatinan) tendencon.

Kaj due, la arta stilo de Glagolico ŝajnas aparteni al tute alia, pli frua epoko (fakte, ĝuste al la epoko de Hieronimo el Stridono).

Ni konsideru tion iom pli detale.

Duonjarmilon antaŭ Renesanco

Veninte Reĝurbon2, Konstanteno komencis studojn ĉe la profesoroj. En 3 monatoj li ellernis la tutan gramatikon, trastudis Homeron, geometrion kaj dialektikon ĉe Leono kaj Fotio, kaj ĉiujn filozofiajn teoriojn, kaj krome retorikon, aritmetikon, astronomion, muzikon kaj ĉiujn ceterajn sciojn grekajn. Li ellernis ilin kiel neniu alia, ĉar en li la komprenemon plifortigis la diligento, kaj ili sin interhelpis, per kio perfektiĝas la sciencoj kaj artoj [VK, ĉap. 4].

Konstanteno ne povus trovi pli klerajn instruistojn.

Leono la Matematikisto tiel famiĝis per siaj disĉiploj, ke ĥalifo Mamuno3 sendis al imperiestro Teofilo specialan leteron, proponante preskaŭ tunon da oro pro permeso dum nelonga tempo gastigi Leonon en Bagdado (Teofilo rifuzis). Kvankam liaj verkoj nin ne atingis, tradicio asertas ke li inventis lumtelegrafon kaj uzis literojn en algebro.

Fotio estis la plej brila reprezentanto de tiu parto de la Bizancia intelektularo, kiu volis harmoniigi la rilatojn inter la profana scienco kaj teologio kaj deklaris ke la klasika heredaĵo (precipe la filologia) ebligas pli bone kompreni la superan saĝon.

El la verkoj de Fotio unu restas precipe valora fonto por la scienco. Posedanto de granda biblioteko, Fotio faris referaĵojn pri la legataj libroj — religiaj kaj profanaj, paganaj kaj kristanaj. Tiel lia Libromiriado; fakte temas pri 280 verkoj) konservis informojn pri tio, kion enhavis verkoj perditaj — kaj eĉ pri tio, kio mankis en verkoj konservitaj (sed estas enŝovita en la tekstojn kiuj nin atingis).

Cetere, Fotio estis eminenta teologo, en kies verkoj neniu lia kontraŭulo trovis dogman eraron.

Interesan ekzemplon pri la etoso de tiu klerisma rondeto prezentas letero de Fotio al Leono. Leono kritikis la stilon de la Nova Testamento, kaj metis la elokventon de la klasikaj oratoroj super tiun de apostolo Paŭlo; responde Fotio defendis la literaturan valoron de la Bibliaj tekstoj. La opinioj mem ne estas tre originalaj, sed interesaj estas la toleremo kaj la libero de opinioj, kiajn oni ne esperus renkonti en la 9a jc — precipe konsidere ke Leono estis Tesalonika eksmetropolito (li perdis sian katedron post la malvenko de la ikonrompistoj en 843), kaj Fotio estis onta patriarko Nov-Roma.

Unu el la argumentoj de Fotio en lia polemiko kontraŭ la ikonrompistoj similas la dirotan de Konstanteno-Cirilo. Ikonrompistoj indikis, ke diversnaciaj pentristoj prezentas Kriston tute malsame, kaj sekve tiuj prezentoj senvalidigas unu la aliajn. Fotio respondis, ke ankaŭ Evangelio ekzistas en diverslingvaj tradukoj, en tute malsamaj literoj kaj sonoj — etiopaj, hebreaj, hindaj, Latinaj — sed tio neniom malebligas al ili esti di-inspiritaj.

Ĉiel ajn, la citita fragmento el VK pruvas ke nek la disĉiplo de Konstanteno ĝin verkinta, nek la profesoroj de Konstanteno iel malŝatis “la grekajn sciojn”.

Misiistaj alfabetoj

La malsimilo inter la literoj grekaj kaj Glagolicaj estas okulfrapa, sed sciencistoj venkis la evidenton kaj trovis iujn subtilajn similaĵojn. Ankoraŭ unu atesto pri tio, ke per sufiĉe forta streĉo eblas “science” pruvi ĉion ajn.

Pli ol la skribon grekan, la dezajno de Glagolico similas la etiopan, aŭ la eklezian kartvelan, aŭ la skribon kiun Sekvojo elpensis por sia irokeza tribo ĉerokio. Kurioza ekzemplo: en 1929, dum alŝtatigo de la kolektoj de akad. N. P. Liĥaĉov, prof. A. S. Orlov erare klasis pergamenan psalmaron etiopan kiel manuskripton Glagolican [Pr, P. 190].

Endas tuj klarigi ke temas nur pri la grafikaj elementoj, neniel pri ilia fonetika valoro. Ekz-e pluraj menciitaj alfabetoj havas krucforman literon; sed en Glagolico ĝi signas la vokalon [a], dum en la eklezia kartvela, la konsonanton [k].

Klare, la sortimento da simplaj grafikaj elementoj estas negranda kaj tial koincidoj en ilia kombinado estas tre probablaj (kion pruvas la ĉerokia skribo, kies kreinto nenion sciis pri Glagolico kaj eĉ ne scipovis legi la anglan). Tamen kelkaj elektoj evidente estas ideologie motivitaj: en la kartvela alfabeto eklezia la krucforma litero kan estas la unua de la vorto Kriste (Kristo); en Glagolico malfermas la alfabeton.

Komencante novan aferon, piulo antaŭ ĉio sin krucosignas. Tiu kutimo ĝis nun vivas en la tuta Ortodoksio: per krucosigno komencis sian laboron greka monaĥo kiun mi petis kopii por mi skribaĵon en la S-ta Tombo en Jerusalemo. De la kruco komenciĝas la studo de la skribo Glagolica.

Ankaŭ aliaj figuroj havas simbolan valoron: cirklo (la eterno — kaj kp la Zamenhofan Eternulo), triangulo (la Triunuo). Simetriaj kombinoj de tiaj figuroj formas gravajn mallongigojn, ekz-e I~C (tradicia mallongigo por Jesuo) iĝas. Aŭ ekz-e [Apok 1:8]

Mi estas kaj, diras la Sinjoro.

Tre probablas, ke tiaj simbolaj konsideroj, similaj al la ideoj de aŭtoroj de aprioraj lingvoprojektoj, influis la kreinton de Glagolico. Tamen ne ĉiujn literojn tio koncernas, kaj krome, tio neniel klarigas lian evidentan decidon eviti ĉion ajn similan al la alfabetoj greka aŭ Latina.

Tia tendenco ja ekzistis en la frua kristanisma epoko, kiam estiĝis la skriboj stile similaj al Glagolico kaj kiam ĉio klasika estis perceptata kiel paganaĵo. Tamen post Justiniano I la klasika paganismo ne plu estis atentinda rivalo, ĝian lokon okupis la herezoj; anstataŭe, kontraŭklasika malamo estas atestita, ekz-e, inter la egiptaj, Siriaj, armenaj monofizitoj. Nu, neniu riproĉis tian herezon al la Tesalonikaj fratoj. Do, ĉu troveblas alia spuro kelkcent jarojn pli frue?

Cirilo la Filozofo

Cirilo naskiĝis en Kapadokio, Okcidente de Armenio. Fininte siajn studojn en Damasko li venis Aleksandrion.

Foje en la katedralo de la granda patriarko Aleksandria li aŭdis voĉon el la altaro, kiu lin vokis:

— Cirilo!

kaj ordonis al li iri en la landon vastan, “en la naciojn slavajn, alinome bulgarajn”, por kredigi ilin kaj instrui al ili la leĝon.

Cirilo konsterniĝis, ĉar li ne sciis, kie situas la lando slava alinome bulgara. Li iris Cipron, sed ankaŭ tie neniu aŭdis pri la slavoj. Post tiu malsukceso li jam estis revenonta Aleksandrion, sed pensis pri profeto Jona kaj ŝipiris plu, al Kreto, kie li ricevis konsilon iri Tesalonikon.

En Tesaloniko Cirilo vizitis metropoliton Johanon kaj informis lin pri sia misio. Johano respondis ke Cirilo estas freneza maljunulo, ke la bulgaroj estas homvoruloj kiuj certe lin formanĝos.

En la bazaro Cirilo hazarde aŭdis slavan parolon kaj teruriĝis. Fine lin helpis miraklo.

Foje, elirinte el kirko post dimanĉa diservo, sidiĝinte “sur la marmoron, enpensa kaj malĝoja”, li subite ekvidis korvon kun ligaĵo en la beko. La korvo ĵetis la ligaĵon al Cirilo sur la baskon, li nombris la ligitajn objektojn; ili estis 32. Cirilo metis ilin ĉebrusten, kaj iris al la metropolito por montri al li ilin. Sed la objektoj mirakle malaperis en lia korpo, kaj krome, Cirilo subite mallernis la grekan lingvon.

La metropolito sendis por inviti Cirilon, sed tiu ne komprenis la senditon. Finfine Cirilo iĝis malliberigita.

Perdinte la grekan, Cirilo iel ricevis scion de la lingvo kaj skribo slavaj. Informite pri tio, la bulgaroj kun siaj princoj Desmiro de Moravio kaj Radivojo de Preslavo sieĝis Tesalonikon postulante:

— Donu al ni la homon kiun Dio al ni sendis!

Post 3 jaroj da sieĝo la metropolito liberigis Cirilon kaj transdonis lin al la bulgaroj. Akceptinte Cirilon “kun granda ĝojo”, la bulgaroj lin kondukis en la urbon Raveno ĉe rivero Bregalnico, kaj tie Cirilo instruis al ili la literojn kaj kristanismon.

La fabelo kaj la realo

La ĵusa rakonto (La Tesalonika legendo, ekz-e en [An]) entenas evidentajn anakronismojn kaj fabelaĵojn, sed ankaŭ tre rekoneblajn historiajn detalojn: la metropolito estas Johano II, partoprenanto de 6a Universa Koncilio (681–682); kaj en 675–678 tri slavaj triboj efektive sieĝis Tesalonikon, kion ni scias el verko de la metropolito mem (cetere, ĝi ne mencias Cirilon la Kapadokianon).

Tamen la bulgaroj tiam ankoraŭ ne asimiliĝis inter la slavoj, ili eĉ ankoraŭ ne transiris Danubon.

La malhelpemon de la metropolito facile klarigas la deveno de Cirilo. Naskita kaj edukita en regionoj monofizitaj, li probable mem estis monofizito, kaj la ortodoksiano Johano ne povis aprobi herezan mision.

Tiaj malsimpatioj kutime estas reciprokaj kaj etendiĝas al ĉiaj rilatoj interkulturaj; tio povus klarigi la malakcepton de la greka lingvo, kiun Cirilo “mallernis”. Kaj ĝuste Glagolicon aŭ ion similan kreus tia homo, malŝatanta “la preciozan, lispan kaj manieran lingvon grekan” (laŭ diro de armena aŭtoro). Ĝuste pro tia malamo kvar jardekojn antaŭe Egiptio kaj Palestino tiom facile akceptis la araban konkeron.

Kaj interese, la “mallonga” Vivo de Konstanteno-Cirilo ial speciale mencias ke antaŭ sia misio en Moravion li trovis ĉe Bregalnico baptitajn slavojn.

Ĉu hazarda koincido?

Dum longa tempo oni vidis en La Tesalonika legendo popolan fabelon pri Konstanteno la Filozofo. Tamen malgraŭ la fabelaj detaloj ĝi entenas la historian fonon de tute alia epoko. La legendo ne sufiĉas por pruvi historian ekziston de Cirilo la Filozofo; sed ĝi indikas kiel Glagolico povis estiĝi.

Kompreneble ĝia herezula deveno ne estus bonvena en la postaj jarcentoj; kaj ĉar la tradicio firme ligis Konstantenon-Cirilon al kirilico, la kroatoj trovis pli respektindan aŭtoron en la persono de sia samlandano Eŭzebio Hieronimo Sofronio el la dalmata urbo Stridono.

Ŝajnas ke Konstanteno-Cirilo estis pli honesta. Li estis disĉiplo de Fotio, kiu en sia letero al Boriso-Miĥaelo, iom neatendite por patriarko skribanta al ĵusbaptita ĥano, indikis ke la herezoj utilas por klarigi la veron, ĉar nekontestata vero falsiĝas (kp 1Kor 11:19; la posta historio pruvis, ke la bulgaroj sekvis la konsilon). En la teksto rekonstruita A. Vaillan kiel antaŭparolo de Konstanteno-Cirilo al lia traduko de la Skriboj estas nemalsimila deklaro: la tradukinto profitis la tradukojn de herezuloj Siriaj “ĉar, kiel diris s-ta Cirilo4, ne ĉio kion faras miskredantoj estas evitenda kaj forĵetenda”.

Eble estas nura hazardo ke Konstanteno monaĥiĝis sub la nomo Cirilo. Sed eble li tiel omaĝis sian antaŭulon, kies laboron li uzis por krei Kirilicon?

Daŭrigota

Literaturo

[Pr] Proĥorov G.M. Glagolica sredi missionerskiĥ azbuk // Tr. Otd. dr.-rus. lit. — Vol. 45. — SPb: Nauka, 1992. — P.178-199.

[An] Angelov B. Solunskata legenda // Iz starata bìlgarska, ruska i sìrbska literatura. — Vol. 2. — Sofia, 1967. — P.63-66.

Notoj

1. Kirilico: Tiel mi nomas la Slavonan alfabeton kontraste al pli ĝenerala termino literoj Cirilaj, kiu kovras ankaŭ la modernan rusan alfabeton civilan.

2. Reĝurbo: unu el pluraj nomoj de Konstantinopolo, la ĉefa en Slavono laŭ la greka Basilis Polis.

3. Abd-Allah al-Mamun, filo de Harun ar-Raŝid kaj ĥalifo (813–833) estis klerulo kaj granda mecenato de sciencoj. Ĉe lia kortego verkis mia granda sampatrujano Muhamado la Ĥorezmano; la alnomo de tiu lasta (al-Ĥorezmi), misformita per latinigo, plu vivas en la scienca termino algoritmo, kaj la komenca vorto al-abr el la titolo de lia traktaĵo (cetere, dediĉita al Mamuno) iĝis nomo de algebro.

4. Tiu s-ta Cirilo estas ankoraŭ unu, jam tria Cirilo en nia rakonto. Temas pri Aleksandria patriarko (412–444).

MI REKOMENDAS ĜIN AL ĈIU

Vivo kaj morto de Wiederboren: Originala novelaro / Komp., pref., notoj A. Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1998. — 80 paĝoj. — (Serio “Legu kaj lernu”; Volumo 1).

“12 humuraj kaj satiraj noveloj originale verkitaj en Esperanto”, anoncas la libra subtitolo de la unua postkursa libreto en la serio Legu kaj lernu.

El la subtitolo oni tuj vidas, kio estas la libro. Sed kial ĝi aperis? Respondon al la demando oni trovas en la antaŭparolo de la kompilinto. Ja la kialo de apero de io ajn en la vivo estas bezono. “Mi ŝatus legi ion en Esperanto, bonvolu doni al mi ion”. Tiu demando, verŝajne, estas konata al ĉiu kursgvidanto, kiam la novicoj jam kapablas pli-malpli kontentige legi en Esperanto por plifortigi siajn konojn de la internacia lingvo kaj konvinkiĝi, ke Esperanto vere taŭgas kiel lingvo literatura.

“Mi zorge notis la pozitivajn (kaj negativajn) reagojn de la legintoj, kaj tiuj reagoj rivelis kelkajn interesajn detalojn pri la preferata legaĵo...”

  • la plej ŝatata speco estas kelkpaĝa novelo
  • la lingvaĵo prefere ne estu adaptita
  • noveloj humuraj, detektivaj, scienc-fikciaj kaj fantastaj kutime estas legataj pli volonte
  • legemuloj preferas aĉeti propran volumeton ol prunti en biblioteko dikajn volumojn

Konsekvence al tiuj preferoj eldonejo Sezonoj decidis produkti serion da antologietoj por novaj esperantistoj. La recenzata libro estas la unua provo el tiu serio.

Vivo kaj morto de Wiederboren enhavas 12 noveletojn, kies ĉefa karakteriza trajto estas humuro kaj malkomplika lingvo. La titolo estas nomo de unu el la noveletoj de itala aŭtorino Clelia Conterno Guglielminetti, tre gaja kaj amuza rakonto pri tio, kiel la gepatroj vendis pentraĵaĉojn de sia trijara filo kiel verkojn de nekonata sed talenta eksterlanda avangardisto.

El la tuto de 12 aŭtoroj minimume duono estas nomoj certe konataj eĉ por kursfinintoj. Ili estas William Auld, Lorjak, István Nemere, Reto Rossetti, Raymond Schwartz, Sándor Szathmári, Johán Valano. La aliaj estas eble ne tiom konataj tutmonde, kiom por la legantoj de Sezonoj kaj La Ondo de Esperanto, sed certe ili estas ne malpli interesaj, spritaj, humuraj kaj gajaj.

Nur Tik-tak de Lorjak kaj Spiona rondo de Johán Valano okupas pli ol 12 paĝojn, la aliaj noveletoj estas multe pli malgrandaj.

La libro estas mole bindita, la kovrilpaĝon pentris profesia pentristo Maŝa Baĵenova, kaj ĝi aspektas iom enigme kaj alloge. Same interesa laŭ mi estas elekto de la librotitolo, kiu devas logi intereson pro sia nekonateco.

Kvankam mi jam delonge ne estas novico, mi plezure relegis ĉiujn noveletojn kaj ricevis tre pozitivan impulson. Mi opinias, ke Vivo kaj morto de Wiederboren plaĉos al ajna esperantisto kaj mi rekomendas ĝin al ĉiu. Agrablan legadon!

Viktor Kudrjavcev redaktoro de Komencanto

FINFINE AMPLEKSA ESPERANTO-VORTARO POR ARABOJ

Georgo Abraham. Klara vortaro Esperanta-araba. — Rotterdam: UEA, 1998. — 308 paĝoj.

Unu el la tradiciaj agadkampoj de la Esperanto-movado estas antaŭenigo de la Internacia Lingvo ĉe Unuiĝintaj Nacioj. Tamen, la bazo de tiu agado estis mankohava en unu grava rilato: unu el la oficialaj lingvoj de UN, la araba, ĝis nun malhavis ampleksan Esperanto-vortaron. Tio bremsis ankaŭ la disvastigon de Esperanto en la araba mondo. Estis do nature, ke kadre de Kampanjo 2000 UEA decidis rapide agi por forigi tiun mankon.

La unua paŝo tiurilate estas la eldono de “Klara vortaro Esperanta-araba” de Georgo Abraham. Sur 300 paĝoj de la pionira vortaro troviĝas 15.000 kapvortoj. Ili estas plejparte aranĝitaj laŭ la alfabeta ordo de la plenaj vortoj anstataŭ tiu de la radikoj, pro kio la aŭtoro nomas la verkon “klara vortaro”.

La vortaro de Abraham estis preta jam de multaj jaroj, sed pro la manko de la ebleco komposti arablingve ĝia aperigo prokrastiĝis. UEA povis fine solvi la problemon dank’ al la kunlaboro de Irana Esperanto-Centro. Intertempe komenciĝis en Irano la kompostado de du aliaj verkoj de Abraham, kiujn UEA eldonos en 1999. Temas pri Esperanto-lernolibro kaj araba-Esperanta vortaro. Tiu dua volumo de la vortaro estas konsiderinde pli ampleksa ol la unua, ĉ. 450-paĝa. Post la apero de ĉiuj tri libroj la disvastigo de Esperanto en arabaj landoj havos la necesajn instruilojn.

La eldono de “Klara vortaro Esperanta-araba” ricevis financan helpon de Subvencio Cigno, dank’ al kiu ĝia vendoprezo povas esti relative malalta.

Gazetara komuniko de UEA

UEA ELDONIS GVIDLIBRON DE UNESKO PRI HOMAJ RAJTOJ

Leah Levin. Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj / Trad. el la angla Edmund Grimley Evans. — Rotterdam: UEA, 1998. — 140 paĝoj.

Ĝustatempe por omaĝi la 50an datrevenon de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, kiun oni festas la 10an de decembro, aperis ĉe UEA la Esperanta eldono de Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj. La angla originalo de tiu ĉi libro, verkita de Leah Levin, estis unuafoje eldonita de Unesko en 1981. Antaŭ ol aperi en Esperanto, tiu populara libro estis eldonita en 16 aliaj lingvoj.

Leah Levin estas elstara brita specialisto pri homaj rajtoj. Ŝia verko estas bonega lernolibro pri la vasta problemaro de homaj rajtoj. La unua parto de la 140-paĝa libro priskribas la internacian juron pri homaj rajtoj. Specialan atenton ricevas la evoluo de la diversaj proceduroj por protekti homajn rajtojn kaj la edukado pri homaj rajtoj. La dua parto klarigas, unu post la alia, la enhavon kaj signifon de ĉiu el la tridek artikoloj de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj.

Per la eldono de “Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj” Unesko, kaj nun UEA, kontribuas al la realigo de la celoj de la Jardeko de UN por Edukado pri Homaj Rajtoj.

Krom esti verkita de eminenta edukisto, la allogon de la libro kreskigas ankaŭ abundaj ilustraĵoj fare de la fama franca desegnisto Plantu. La modelan Esperanto-tradukon faris Edmund Grimley Evans.

Gazetara Komuniko de UEA

89 GAZETOJ EL 31 LANDOJ

Nia rubriko Ricevitaj gazetoj registris en la jaro 1998a (la venontaj ĝis la jarfino estos registritaj en 1999) 89 gazet-titolojn. Ni ricevis 15 ruslandajn “gazetojn”, plejparte neregulaj multobligitaj informiloj. 8 periodaĵoj atingis nin el Francio. Po 5 el Usono, Japanio kaj Germanio. Entute, la gazetoj venis el 31 landoj, el kiuj 22 eŭropaj (sen Ruslando).

Dum pluraj jaroj regule alsendas sian gazeton la redakcioj de

  • Brazila Esperantisto,
  • Ĉe la Domparo,
  • El Popola Ĉinio,
  • Esperanto aktuell,
  • Esperanto en Azio,
  • Esperanto USA,
  • Esperanto,
  • Franca Esperantisto,
  • GEJ-Gazeto,
  • Heroldo de Esperanto,
  • Israela Esperantisto,
  • Juna Amiko,
  • Komencanto,
  • Koncize,
  • Kontakto,
  • La Brita Esperantisto,
  • La Espero,
  • La Gazeto,
  • La KancerKliniko,
  • La Revuo Orienta,
  • Le Travailleur Espérantiste,
  • l’esperanto,
  • Literatura Foiro,
  • Litova Stelo,
  • Monato,
  • Norvega Esperantisto,
  • Riveroj,
  • Scienco kaj Kulturo,
  • Sennaciulo,
  • Spiritisma Esperanto-Informilo,
  • Starto,
  • TEJO Tutmonde,
  • Vekilo

kaj multaj aliaj.

Koran dankon al ĉiuj alsendintoj!

DUOBLA “RE”

Fine de novembro aperis duobla numero (5-6) de la ruslingva informilo pri Esperanto Ruslanda Esperantisto, kiu estas eldonata en Jekaterinburg en la kvanto 1000 ekzempleroj.

La jarfina numero denove enhavas du ĉapitrojn el la ruslingva traduko de la Dosiero por ĵurnalistoj de Stefan Maul, kiu estas felietone aperigata en RE. Krome aperas artikoloj pri UEA kaj NROj, IEK kaj OSIEK, traduko de la artikolo de William Auld pri la sperto de (mis)komunikado per la angla en Italio, recenzo pri la ruslingva eseo de Igorj Simonov pri Zamenhof, diĝesto de novaĵoj el Esperantujo kaj Esperanto en ruslanda gazetaro.

La ĉefa materialo estas kvar-paĝa teksto de Aleksander Korĵenkov “La mondo sen lingvaj baroj” — kiun li prezentis prelegoforme en UER-20 (apr. 1998, Niĵnij Tagil). Ĝi estos valora helpilo por la komencantaj propagandistoj de Esperanto.

La tutan jarkolekton por 1998 oni povas mendi ĉe la redakcia adreso de LOdE kontraŭ 8 rubloj (la sendokosto estas enkalkulita). RE estas abonebla por 1999 ĉe la redakcio kontraŭ 30 rubloj, sed la abonantoj de LOdE, dezirantaj ricevi la du gazetojn samkoverte povas aboni nur kontraŭ 12 rubloj.

H.G.

Ricevitaj libroj

1757. Conan Doyle, A. La ĉashundo de la Baskerviloj: Krimromano / Tr. el la angla, antaŭpar. W.Auld. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1998. — 176 p. — (Serio Mondliteraturo; No. 6). — (Donaco de “Sezonoj”).

1758. Tolstoj L. Sieĝo de Sebastopolo: Novelo / Tr. el la rusa N.Kabanov. — M.: Posrednik, 1912. — 71 p. — (Tutmonda biblioteko je la memoro de L.Tolstoj; No 8). — (Interŝanĝo).

1759. Ende M. La senĉesa rakonto: Porinfana romano / Tr. el la germ. W.Diestel. — Berlin: GEA; Maribor: Inter-Kulturo, 1997. — 366 p. — (Donaco de H.Gorecka).

1760. Johansson S. Mistero ĉe nigra lago: Orig. romano por infanoj. — Skövde: Al-fab-et-o, 1997. — 80 p., il. — (Donaco de H.Gorecka).

1761. Mänd H. Egemaljuna eterno / Tr. el la estona V.Kruusalu. — Tallinn: EAE, 1997. — 38 p., il. — (Donaco de H.Gorecka).

1962. Cândido Xavier F. Patro nia: Spiritisma porinfana verko / Tr. el la port. A.Soares. — s.l.: SES Lorenz, [1997]. — 104 p., il. — (Donaco de H.Gorecka).

Ricevitaj gazetoj

Brazila Esperantisto. 1998/304;

Ĉe la Domparo. 1998/241;

El Popola Ĉinio. 1998/12;

Esperantista Vegetarano. 1998/[1];

Esperanto. 1998/11;

Esperanto aktuell. 1998/7;

Esperanto en Azio. 1998/2;

Esperantolehti. 1998/5;

Franca Esperantisto. 1998/502;

Helianto. 1998/8;

Informilo por Interlingvistoj. 1998/3;

Komencanto. 1998/8;

Kosmos. 1998/3;

La Ondo de Esperanto. 1998/12;

La Revuo Orienta. 1998/10,11;

l’esperanto. 1998/8;

Monato. 1998/11;

Norvega Esperantisto. 1998/5;

Ruslanda Esperantisto. 1998/5-6;

SEJMinfo. 1998/3;

Sennaciulo. 1998/11;

Vekilo. 1998/4;

Vestnik Esperanto. 1998/4.

M O Z A I K O

DEK RESPONDOJ: MALSAMAJ, SED ĜUSTAJ

Ni ricevis dek solvojn de la anagramoj de Jurij Kivajev (Marij El). Kvankam ili estis malsamaj, ĉiu el ili estis ĝusta, ĉar la taskoj havis kelkajn solvojn. La redakcia lotumado asignis la premion (ekzemplero de La ĉashundo de la Baskerviloj al la E-klubo el Olŝtino (Pollando), kies anoj kolektive plenumis la taskojn.

La ĝustaj respondoj, ekzemple, estas:

Kvadrato 5x5. Diagonale: kanto/tanko. Horizontale: kropo, karno, ronko, mirto, rabio.

Kvadrato 6x6. Diagonale: dinaro/nadiro. Horizontale: domeno, libero, menuro, teraso, rapiro, angulo.

Kvadrato 7x7. Diagonale: tantalo/talanto. Horizontale: trakomo, rabarbo, banduro, kartono, reklamo, spiralo, klorito.

Gratulojn al la solvintoj!

Tatjana Kulakova

Dankon!

Estas bone, ke en Esperantujo estas tia bona festo — Tago de Zamenhof. (Kaj iuj junaj samideanoj konsideras avĉjon Ludovikon kiel Sanktan Nikolaon.)

Jarfine ni festumis en Jekaterinburg aparte gaje kaj agrable dank’ al Nataŝa Talankina, kiu ĉiel klopodis krei bonan etoson. Dankon!

Legu, lernu kaj faru!
  • Por ke la manoj ne odoru fiŝe — neniam tuŝu fiŝojn.
  • Por ke lakto ne acidiĝu — fortrinku ĝin tuj post la aĉeto, jam en vendejo.
  • Neniam forĵetu ŝtrumpetojn, kiuj restis po unu el paro. Probable iam vi aĉetos similajn.
  • Ne forĵetu eluzitajn elektrajn lampojn en rubujon. Ja ratoj povos esti kruele vunditaj.
  • Ungolako ne lezos la okulojn, se dum la lakado la ungoj situos je 2-3 metroj de la okuloj.
  • Se kapuĉo ofte ŝirmas viajn okulojn kaj vi povas vidi nenion, eltranĉu du akuratajn vido-truojn.
  • Se haŭto sur viaj kalkanoj krevis — penu paŝi sur la piedpintoj. Aliĝu al baleta trupo.
  • “Se longa sekeco aŭ ventoj subitaj / Velkantajn foliojn deŝiras” — danku la venton, repurigu vin kaj akiru “forton pli freŝan”.
  • Montru al neniu maldelikatan haŭton sur la kubutoj — oni priridos vin.
  • Via supo estos pli bongusta, se vi metos en la kaserolon viandon, spicojn kaj legomojn.
  • Fendita ovo ne likos, se dum la kuirado oni fermas la fendon per fingro.
  • Oftega demando: Kion fari, se oni senintence miaŭis en tramo? Respondo: Forgesu! Kaj tiun ĉi malhonoran okazon, kaj la numeron de la tramo.

Manuĉar Gabovda (Tomsk)

K R U C V O R T E N I G M O

Horizontale:

1. Kampa fortikaĵo; 4. Senvalora imitaĵo de diamanto; 9. La plej malsupera infanteria suboficiro (R); 10. Fortege efikanta; 12. Haŭta malsano; 13. Nomo de la litero; 14. Reproduktaĵo de la paperfolio (R); 15. Interpunkcia signo (R); 18. Helena diino de inteligento; 20. Valora metalo (R); 21. Grupo de kunvojaĝantoj (R); 23. Organo de la vidkapablo; 27. Nerva patologia stato, karakterizata per inerteco de la volaj muskoloj kaj perdo de sentpovo (R); 30. Numeralo; 31. Rotacianta parto de dinamomaŝino; 32. Mallonga serio de etaj muskolaj konvulsioj; 33. Rapida malpliiĝo de la fortoj sen sinkopo; 34. Havenurbo kaj princejo ĉe Mediteraneo.

Vertikale:

1. Malsupra parto de vegetaĵoj; 2. Granda mamulo; 3. Difinita aparta cirkonstanco (R); 4. Parto de la muzikaĵo, kiun kantas unu aktoro; 5. Genro de parazitaj protozooj el la klaso de flageluloj, vivanta en la sango de vertebruloj; 6. Nomo de la malsano (R); 7. Vojo en ĝardeno (R); 8. Sofo sen dorsa kaj braka apogiloj; 11. Provizado per bataliloj (R); 14. Ujo por lavi sin (R); 16. Regula aranĝo de aferoj, laŭ kiu ili taŭge kaj oportune rilatas inter si (R); 17. Longa trabo, sur kiu pendas la veloj de la ŝipo (R); 19. Sento pro senintereso aŭ neokupiteco (R); 22. Tre forta viro; 24. Helena tuniko (R); 25. Poezio, kantanta la personajn impresojn, sentojn kaj pasiojn de la poeto mem (R); 26. Ilo, uzata por pikpreni (R); 28. Granda en vertikala direkto; 29. Senfortigo, suferigo, embaraso sub fizika aŭ morala pezo (R).

Vladimir Vyĉegĵanin (Niĵnij Tagil)

La respondoj devas atingi la redakcion antaŭ la 20a de februaro.

NIAJ JUBILEOJ KAJ DATREVENOJ EN 1999

Jarkomence ni aperigas la tradician liston de datrevenoj, ligitaj kun esperanto. Ĝi povas doni taŭgan temon por kluba kunveno, prelego aŭ artikolo en loka bulteno.

1834 (Antaŭ 165 jaroj). Naskiĝis Leopold Einstein.

1839 (160). Naskiĝis Emile Javal, Hippolyte Sebert, Wilhelm Heinrich Trompeter.

1844 (155). Naskiĝis Marie Hankel.

1854 (145). Naskiĝis Henri Vallienne.

1859 (140). Naskiĝis L.L.Zamenhof.

1864 (135). Naskiĝis Heinrich August Luyken k Stanislav Schulhof.

1879 (120). Naskiĝis Eŭgeno Lanti k Georgij Davidov.

1889 (110). Naskiĝis Edmond Privat. Aperis Princino Mary de Lermontov (E.de Wahl) k La gefratoj de Goeto (Grabowski). Ekaperis La Esperantisto.

1894 (105). Naskiĝis Raymond Schwartz k Paŭlo Balkányi. Aperis Hamleto de Ŝekspiro en la Zamenhofa traduko. Voĉdonado pri lingvaj reformoj en E-to.

1899 (100). Naskiĝis Stellan Engholm.

1904 (95). Naskiĝis Bakin, Jevgenij Bokarev, John Sharp Dinwoodie, Raymond Fiquet, Lidja Zamenhof. Fondiĝis Presa E-ista Societo k Brita E-Asocio. Ekaperis brajla revuo Esperanta Ligilo.

1909 (90). Naskiĝis Nikola Aleksiev, Ivo Lapenna, Reto Rossetti. Fondiĝis Internacia Fervojista E-Federacio. Aperis Plena vortaro de Boirac k Patroj kaj filoj de Turgenev (Kabe). Ekaperis La Ondo de Esperanto.

1914 (85). Naskiĝis Juan Régulo Perez. Forpasis Louis Couturat. Ekaperis Esperantista Vegetarano.

1919 (80). Naskiĝis Fernando de Diego. Fondiĝis Japana E-Instituto, Litova E-Asocio. Ekaperis Esperantista Laboristo, Bulgara Esperantisto.

1924 (75). Naskiĝis André Albault, William Auld, Marjorie Boulton, John Francis, Grégoire Maertens, István Szerdahelyi. E-to akceptita kiel “klara lingvo” en telegrafio. Ekaperis Sennaciulo.

1929 (70). Naskiĝis Ada Fighiera-Sikorska k Yamasaki Seikô. Deklaracio pri neŭtraleco (21a UK en Budapeŝto). Inaŭguro de Internacia E-Muzeo en Vieno. Aperis Originala verkaro de L.L.Zamenhof k Prologo de Miĥalski.

1934 (65). Naskiĝis Konisi Gaku. Aperis Enciklopedio de Esperanto k Dek du poetoj.

1939 (60). Naskiĝis John Wells k Nicolino Rossi.

1949 (50). Fondiĝis E-Ligo de Israelo k ILEI. Naskiĝis Giorgio Silfer k Sergio Pokrovskij. La plej granda kongreso de SAT (Parizo, 1325 pers.). Ekaperis Scienca Revuo. Ĉesis Literatura Mondo.

1954 (45). Rezolucio de UNESCO pri E-to (Montevideo).

1959 (40). Forpasis Nikolao Kurzens k Kazimierz Bein (Kabe). Aperis Lingvo kaj vivo de Waringhien.

1964 (35). Aperis 33 rakontoj k Kalevala. Ekaperis Bona Espero k ELNA Newsletter. Ivo Lapenna iĝis prezidanto de UEA.

1969 (30). Fondiĝis Ĉeĥa E-Asocio. Aperis Doktoro kaj lingvo Esperanto de Holzhaus. Deklaracio de Tyresö.

1974 (25). Aperis Esperanto en perspektivo, E-rusa vortaro de Bokarev. Skismo en UEA (t.n. “Hamburga Puĉo”). Forpasis Sándor Szathmári.

1979 (20). Fondiĝis Asocio de Sovetiaj E-istoj (ASE) k Kuba E-Asocio. Ekaperis GEJ-gazeto. Forpasis Andreo Cseh.

1984 (15). Simpozio “Strategiaj demandoj de la E-Komunumo” (Varsovio). La unua almanako Sezonoj. Forpasis Clelia Conterno Guglielminetti.

1989 (10). Surbaze de ASE refondiĝis Sovetrespublikara Esperantista Unio. Aperis La bona lingvo de Claude Piron k Trezoro: la Esperanta novelarto. Mila numero de la revuo Esperanto. Forpasis Miyamoto Masao.

1994 (5). En Niĵnij Novgorod unuiĝis Ruslanda E-Asocio k Rusia E-ista Unio. Forpasis Ye Laishi (Ĵelezo), Reto Rossetti k Emilija Lapenna. E-isto Reinhard Selten ricevis Nobel-premion.

ANONCETOJ

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 30 kopekojn por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al la redakcia adreso. Anoncoj pri e-istaj aranĝoj aperas senpage en Kalendaro.

Samideanoj konsilu, peru, helpu trovi ĉiun laboron (ne)konstantan por (mal)longdaŭra tempo. Mi estas 36-jara fervojisto, elektristo, ŝoforo. Mi aspektas pli june, ĉar mi ne fumas, sportas, laboremas. Bonvolu reeĥi. Vi ne bedaŭros.

Serguei Pakhomov: RU-610051 Kirov, ab. ja. 1392, Ruslando.

Samideanoj, helpu akiri telefonlibrojn de ruslandaj urboj (kun numeroj kaj adresoj de loĝantoj — ne entreprenoj!). Sendu la proponojn al:

Aleksandr Lobastov: RU-453200 Salavat-16, ab. ja. 364. Ruslando.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 2 (52)

Kovrilpaĝe: La foto “Ĉu la perkoj estas hejme?” de Auli Vihermä el Finnlando ricevis la 2an premion en nia fotokonkurso.

Redakcie

Ricevinte la unuan numeron de La Ondo de Esperanto, Zamenhof la 16an de marto sendis al la redakcio de LOdE la suban leteron, kiu aperis fronte de la dua numero.

Kun granda plezuro mi ricevis la unuan numeron de via gazeto “La ondo de Esperanto”. Dum eĉ plej malgrandaj nacioj havas sian Esperantan organon, la granda ruse-parolanta nacio restis en la lasta tempo tute sen organo; kaj la apero de via gazeto, kiu metas finon al tiu stranga kaj bedaŭrinda situacio, sendube estos ĝoje salutita de ĉiuj niaj amikoj. Mi deziras al via gazeto la plej bonan prosperadon; mi esperas, ke via energio kaj persisteco baldaŭ akiros por via gazeto konfidon kaj estimon de la tuta esperantistaro kaj antaŭ ĉio kunlaboradon kaj subtenadon de ĉiuj esperantistoj rusaj.

Via L.ZAMENHOF.

Aliloke en tiu ĉi kajero vi legos, ke La Ondo de Saĥarov ja akiris kunlaboradon kaj subtenadon de ĉiuj esperantistoj rusaj.

Ni fieras, ke nia Ondo — ĉerpinta de Aleksandr Saĥarov ne nur la titolon, sed ankaŭ inspiron kaj laboremon — plenumas ankaŭ la alian deziron de la Unua Esperantisto: ĝi jam akiris la konfidon kaj estimon de la tuta esperantistaro, alte aprecanta la objektivecon, toleremon kaj larĝsencan sendependecon, kiuj ebligas liberan (kaj senskandalan) interŝanĝon de opinioj. La internaciiĝon de LOdE atestas ankaŭ nia ekspedolisto, en kiu la ruslandaj adresoj jam estas malpli multaj ol la alilandaj.

La jubileon de LOdE ni markas per ago, kiun iuj eble taksos neprudenta aŭ tro frua — ni petis aliĝon al la Pakto por la Esperanta Civito. La Pakto, interalie, celas “firmigi la rilatojn inter la paktintoj, favore al reciproka helpo”, kaj ni jam konstatis, ke tiu celo estas ne nur deklaro, sed honesta intenco de la unuaj paktintoj.

LOdE ne povas aŭguri kien kondukos la Pakto; sed se aliĝi signifas apogi la starpunkton ke ĝi estas pakto por, kaj ne kontraŭ (unuavice ne kontraŭ UEA), do LOdE aliĝas. Se iuj intencos utiligi la Pakton por la Esperanta Civito kiel pretekston por krei konflikton kun nepaktintoj, tiuj devos konfrontiĝi kun la kontrolo kaj la rezisto de LOdE.

H.G. & A.K.

“TUTE ALIA MONDO KUŜAS ANTAŬ VI”

En la januara kajero LOdE jam informis, ke William Auld estas proklamita kiel La Esperantisto de la Jaro 1998. Hodiaŭ la laŭreato respondas al niaj demandoj.

LOdE. Kion sentis la unua persono, proklamita la Esperantisto de la Jaro, eksciinte pri la proklamo?

Auld. Nu fakte, grandan plezuron. Kion mi faras, mi faras apoge al la grandioza koncepto de la majstro, kaj mi ne aparte serĉas propran renomon. Tamen ne estus nature, se mi ne plezuriĝus pro la honorigo fare de miaj kunkulturanoj.

LOdE. La decido de la internacia elektantaro emfazis tri kialojn de la “honorigo”: kandidatigo por la Nobel-premio; giganta projekto Tolkien en Esperanto; prudento kaj volfirmo en la kazo La Manto. Bonvolu komenti ĉiun el ili.

Auld. Mi ĝojas pri la kandidatigo por la Nobel-premio, ĉar tio rezultiĝis en reala kaj senĉikana raportado pri nia literaturo en la vasta eŭropa informilaro. Konsternis min la rapidega disvastiĝo de la raporto disde nia tute negrava loka semajna ĵurnalo tra la gravaj naciaj tagĵurnaloj ĝis grandaj eksterlandaj gazetoj! Kaj la multoblaj mencioj kaj intervjuoj en ĉefaj BBC-programoj! Kaj ĉiam kun plena akcepto de la seriozeco de nia afero. Vere, ia trarompo, dank’ al Manuel de Seabra, la internacia PEN-klubo k.a.

Mia traduko de la kompleta Mastro de l’ Ringoj estas iasence mia ĉefplenumo. Mi bone memoras la tagon en Madrido, kiam Liven Dek el la plena aero proponis al mi tiun komision. Ĉiama ŝatanto de defioj, mi post momenta hezito respondis, ke mi pretas fari provan komencon kaj ni vidos. Ĝis tiam mi eĉ ne legis la koncernan verkon! Sed feliĉe ĝi tuj imponis min pro la rakonta talento de Tolkien kaj pro la bela angla lingvaĵo. Kelkaj alilandanoj nomis tiun lingvaĵon “malfacila”, sed fakte ĝi estas bele klasika angla stilo, kiu bele konvenas al esperantigo. Kiam la eldonejo Sezonoj promesis senprokrastan eldonon de la verko, mi trovis la necesan elanon por kompletigi la unuan volumon, poste la duan, poste la trian.

La afero La Manto prezentas malluman flankon de la esperantismo: personaj atakoj kontraŭ valoraj kaj laboremaj “samideanoj”. Tiu libro celis atenci la reputacion de Perla Martinelli ŝajnigante, ke la aŭtoro estas ŝi kaj ke temas pri speco de aŭtobiografio. Kaj tiun atencon partoprenis homoj, kiuj sciis tute bone, ke tio estas mensogo! Kaj poste ili rifuzis agnoski tion, kvankam tio estis ilia jura devo! Cetere, pseŭdonimeco en certaj cirkonstancoj estas tolerebla (ekzemple ĉe Zamenhof) — sed kiam aŭtoro kaŝas sin pseŭdonime por sin savi de pravaj riproĉoj kaj eventualaj reagoj, tio estas anonimeco kovarda kaj poltrona. Tiu tuta afero estas hontindaĵo en nia movado, kaj feliĉe mi ne estas la sola, kiu protestis.

LOdE. Al kiu(j) vi donus via(j)n voĉo(j)n, se vi estus elektanto ĉi-jare?

Auld. Al Giorgio Silfer, pro la gravaj sukcesoj ĉe la tutmonde gravaj PEN-kluboj.

LOdE. Kaj la Esperantistoj de la jaroj 1990aj (nu, krom vi, kompreneble)?

Auld. Du virinoj meritas tion, laŭ mi. Kvankam Marjorie Boulton ja estas amiko mia, ŝiaj laboroj en la kadro de nia afero — ofte ne ĝenerale rimarkataj, kiam ili helpas individuajn samideanojn tra la mondo — estas valoregaj kaj nepre en la spirito de Zamenhof. Kaj estas jam tempo, ke oni proklamu la meritojn de Cathy Schulze el Sanfrancisko, kiu dum jardekoj taskegis en la usona movado kaj kiu ĉefmotoris la tre gravajn somerajn kursojn en la Sanfranciska Ŝtata Universitato.

LOdE. Iam populara demando: kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus, estante ekzilota al neloĝata insulo?

Auld. Esperanta antologio por ne perdi kontakton kun nia poezio; Leteroj de Zamenhof — se mi rajtus kunporti ambaŭ volumojn, aŭ se ne: Originala verkaro de L.L.Zamenhof, kaj — nu, ĉu mi estu honesta? — La infana raso por memorigi min pri kio mi iam kapablis.

LOdE. Ĉu, laŭ vi, oni povas paroli pri (mal)progreso de Esperanto? Kiuj pozitivaj kaj negativaj tendencoj aperis en Esperantujo post la Centjariĝo de Esperanto?

Auld. Ŝajnas al mi, ke el tutmonda vidpunkto Esperanto restas relative stabila. Malprogreson en unu loko kompensas progreso en alia. Mortintojn kaj kabeintojn anstataŭas novaj adeptoj (ofte tamen en alia mondparto). La sukceso de Esperanto, manke de la “fina venko”, troviĝas en tio, ke tiuj homoj, kiuj bezonas aŭ deziras ĝin, ofte trovas ĝin kaj profitas el ĝiaj mirindaj proprecoj. Ni ne forgesu, ke tre multaj homoj kapablas kontentiĝi pri, kaj eĉ fieri pri, tute supraĵa kaj piĝina posedo de iu fremda lingvo kaj eĉ ne imagas ion pli perfektan! Sed serĉantoj por vera internacia intimeco salutas kaj uzas nian lingvon. Kaj tial Esperanto estas sekura, ĝis kiam la evoluo de la socioj devigos la registarojn finfine rekoni ĝin.

LOdE. Neevitebla demando — viaj planoj?

Auld. Aktuale preskaŭ mankas. Al vi mem, sinjoro eldonisto, mi promesis tradukon de la Dikensa verko La postlasitaj paperoj de la Klubo Pikvika, kaj espereble tiun mi sukcesos liveri. Krom tio, hodiaŭ mem oni parolis al mi telefone pri projekto pretigi ampleksan historion de la Esperanta literaturo, kaj se tiu propono maturiĝos, mi verŝajne konsentos kontribui.

LOdE. Bonvolu doni konsilon al junaj samideanoj, kiuj lernis la bazon de la lingvo kaj nun staras sojle de Esperantujo.

Auld. Al tiuj homoj, mi diras: Uzu ĝin! Profitu el ĝiaj mirindaj eblecoj! Korespondu kaj, se eble, vojaĝu. Legu gravajn kaj interesajn (al vi) verkojn en Esperanto por plifirmigi vian lingvoposedon, kaj — se libroj ne allogas vin — utiligu la modernajn alternativojn, kiel la tutmondan reton ktp. Tute alia mondo kuŝas antaŭ vi.

Intervjuis Aleksander Korĵenkov

LA ONDO DE ESPERANTO

Impeto, 1993. P. 62, 67) jene priskribis la cirkonstancojn de la naskiĝo de La Ondo de Esperanto:

Kiam aperas iu nacia gazeto, ordinare ĝi devas dum unua periodo multe lukti por sia ekzistado. Antaŭ ĉio ĝi estas atakata de aliaj gazetoj, kiuj vidas en ĝi sian rivalon, sian konkuranton. Se tiam ekzistus en Ruslando multaj esperantaj gazetoj, eble ĝin trafus la sama sorto... Bonŝance por La Ondo de Esperanto la gazeta afero tiutempe en Ruslando travivis grandan krizon.

... en la jaro 1909 la ruslandaj esperantistoj restis sen iu ajn esperanto-rusa organo... Tiu konjunkturo estis treege favora por la nova gazeto kaj ĝi baldaŭ okupis tre firman staton.

Saĥarov pravis.

Nur en 1904, dek sep jarojn post la apero de la lingvo, oni permesis eldoni Esperantan gazeton en Ruslando. La gazeton Esperanto fondis en Peterburgo Ilja Ostrovskij (Jalta), kiu redaktis ĝin helpe de la prezidanto de la societo Espero Aleksandr Asnes. Post tri kajeroj la gazeto ĉesis, ĉar Asnes akceptis la redaktoran oficon en Ruslanda Esperantisto (RE), la organo de Espero.

RE aperis unuafoje en aprilo 1905. Societo Espero eldonis ĝin dum 3 jaroj, diskonigante esperantistajn informojn, beletraĵojn, artikolojn pri aktualaj sociaj problemoj. En RE Zamenhof publikigis sian studon Dogmoj de Hilelismo.

En 1908 aperis nur unu numero de RE, kaj poste ĝi paŭzis, ĉar Asnes konvinkis la eldonanton de la populara revuo Vestnik Znanija Vilhelm Bitner aperigi suplemente al ĝi ĉiumonatan revuon Espero, kun paralelaj tekstoj en la rusa kaj en Esperanto. Kun Espero estis dissenditaj du vortaroj de Asnes. Sed Espero, regule atinganta (sen investo de esperantista kapitalo!) 100 mil klerulojn ruslandajn, devis ĉesi post unu jaro. Bitner rezignis, ĉar esperantistoj ne helpis la revuon, kaj kontribuis plejparte per ignorado kaj denuncoj. (Pli detale legu en LOdE. 1998: 6.) La ŝanco estis perdita, kaj dekmiloj da ruslandaj kleruloj ricevis negativan bildon pri esperantistoj. Tamen centoj da interesitoj akceptis Esperanton kaj ili bezonis legi plu en la eklernita lingvo.

Tiun merkaton lerte utiligis Aleksandr Saĥarov, posedanto de la moskva librejo Esperanto, fondita en 1908. En februaro 1909 Aleksandr Saĥarov aperigis la unuan kajeron de La Ondo de Esperanto pli frue ol peterburganoj relanĉis RE.

La unua numero de LOdE, kiu ekaperis en la formo de ĉiutaga ĵurnalo, havis la eldonkvanton 10 mil ekz. Saĥarov anoncis pri LOdE en ruslingva gazetaro, sendis ĝin al miloj da konataj adresoj kaj disdonis ĝin al moskvaj gazetvendistoj (tio fiaskis — nur 20 ekz. estis venditaj).

Ne nur la bonega analizo de la konjunkturo sukcesigis la gazeton de Saĥarov. Ĉar LOdE estis lia privata establo, li — malkiel movada instanco — toleris la malprofiton de l’ gazeto, kiun kovris la profito de la librejo (t.e. libroservo & eldonejo):

dum la unuaj monatoj ... la gazeto estis donanta al ni sufiĉe grandan malprofiton, sed tio nin tute ne maltrankviligis, ĉar ni vidis, ke dank’ al ĝi nia klientaro de la librejo rimarkeble kreskis. (samloke. P.67)

Krome, LOdE aperis akurate (la malfruon nuligis duoblaj kajeroj). Ĝi ne incitis legantojn per neologismoj kaj miskompostaĵoj, nek tuŝis temojn religiajn aŭ politikajn.

La rubrikaro de La Ondo estis tradicia: “Esperanto en Ruslando”, “Esperanto eksterlande” (en la rusa lingvo), “Bibliografio”, “Diversaĵoj”, “Amuza fako”. Aperis beletraĵoj, felietonoj, artikoloj pri temoj sociaj kaj kulturaj. Specialaĵo de LOdE estis serio da portretoj de famaj esperantistoj (pli ol 100), ruslingvaj ĉefartikoloj kaj ... opoziciemo al la peterburgaj gvidantoj de Ruslanda Ligo Esperantista — Saĥarov ne povis levi sin super la tradicie malvarmaj rilatoj kaj konkurenco inter la “du rusaj ĉefurboj”.

Ekde 1910 LOdE estis eldonata en la revua formato ĉiumonate en la kvanto 2 mil ekz. LOdE ĝis sia malapero restis la plej legata revuo en la lando, kvankam kelkaj lokaj revuoj aperis en diversaj partoj de Ruslanda Imperio, precipe en nerusaj regionoj: Bakua Stelo, Finna Esperantisto, Kaŭkaza Esperantisto, Kovno-Esperanto, Pola Esperantisto (Varsovio), Riga Stelo k.a.

La 2a Ruslanda E-Kongreso (Kievo, aŭg. 1913) decidis, ke LOdE estu oficiala ruslanda organo esperantista kun Pola Esperantisto por Pollando kaj Finna Esperantisto por Finnlando.

Dum la unua mondmilito ĝi estis unu el la nemultaj internaciaj ligiloj inter la esperantistoj. La ŝovinisma haladzo eĉ en la unuaj monatoj de l’ milito preskaŭ ne sentiĝis en LOdE, kaj poste pri la milito memorigis nur mortanoncoj pri pereintaj esperantistoj.

En la lasta kajero de LOdE (No 100-101, aprilo-majo 1917) Boris Kotzin profetis:

La ĵus okazinta revolucio garantios al Esperanto liberan propagandon... La devizo “Proletoj de ĉiuj landoj unuiĝu” necesigas alprenon de lingvo internacia, studebla de ĉiu laboristo.

Sed la burĝan revolucion sekvis la bolŝevista. La privataj sendependaj revuoj ne povis ekzisti en la kondiĉoj de la “proleta diktaturo”. Ĉesis ankaŭ la “etburĝa” LOdE.

Ĝi fenikse renaskiĝis en 1991. Sed tio estas tute alia historio.

Halina Gorecka Aleksander Korĵenkov

DELEGITA RETO DE UEA SUB LUPEO

En 1995 ekvalidis la nova regularo pri la delegitoj de UEA. Ĝia ĉefa novaĵo estis la enkonduko de 3-jara oficperiodo ankaŭ por delegitoj, simile al aliaj honoroficaj funkcioj en UEA. Per tio oni celis certigi kiel eble plej efikan funkciadon de la Delegita Reto. La nova regularo ebligas ĉesigi la delegitecon de pasivaj delegitoj per simpla ne-reelekto anstataŭ pli komplika proceduro de eksigo.

Jarlibro 1996, la unua sub la nova regularo, registris 1830 delegitojn, t.e. 336 malpli ol unu jaron pli frue. Novaj delegitiĝoj kreskigis la nombron al 1981 en Jarlibro 1998. Kiel celite, la nova delegitaro efektive funkcias pli glate, ĉar plendoj pri neplenumitaj servopetoj preskaŭ tute malaperis. Pro tio la Delegita Reto ne bezonas nun same fundan revizion kiel lastfoje, kiam ĉiu delegito devis plenigi respondilon kaj kvazaŭ unuafoje kandidatiĝi por la funkcio.

Pri la renovigo de la delegitecoj por la periodo 1999-2001 decidas la ĉefdelegitoj aŭ, kiam tiu mankas, la direktoro de la Centra Oficejo. La renovigo estos pli-malpli aŭtomata, krom en la relative malmultaj kazoj de delegitoj, pri kiuj venis plendoj aŭ kiuj deziras retiriĝi.

La Delegita Reto, la plej malnova kaj certe la plej fama servo de UEA, daŭre bonvenigas ankaŭ tute novajn membrojn. Kiel delegito povas esti akceptita esperantisto, kiu jam estis almenaŭ unu jaron individua membro de UEA. Respondilon por fariĝi delegito oni povas peti de la ĉefdelegito de sia lando aŭ de la Centra Oficejo.

Gazetara Komuniko de UEA

KOMERCISTOJ KONGRESE

Dum la 83a UK (Montpeliero) ekestis inter la ĉeestantoj de la kunsidoj de IKEF kaj de TAKE la propono, ke dum UK-84 en Berlin IKEF kaj TAKE komune aranĝu ejon, en kiu esperantistaj komercistoj povas oferti/vendi siajn varojn. La ejo de tiu aranĝo estu aŭ ene de la kongresejo aŭ tuj apude. En ambaŭ kazoj ni bezonus la rajton por tio de UEA.

Dum nia intertraktado de tiu temo kun UEA montriĝis, ke la kostoj por tiu aranĝo estos sufiĉe altaj. UEA ofertis al ni du giĉetojn kun la suma longo ĉ. 5 metroj, je prezo kiun IKEF kaj TAKE povus pagi. Povas esti, ke tiu spaco estos tro malgranda por la afero. Tial ni intencas negoci rekte kun la posedanto de la kongresejo, ICC Berlin, ĉu iu loko tre proksime al la kongresejo estus luebla.

Por povi ĝuste decidi, ni nepre bezonas la indikon kaj ideojn de tiuj membroj de IKEF kaj TAKE/La Domo, kiuj intencus uzi parton de la disponebla loko por vendi/ekspozicii siajn varojn. Do bonvolu informi nin pri viaj planoj, t.e. aparte pri la speco de via varo ofertota kaj pri la bezonata loko en kvadrataj metroj aŭ longo de giĉeto kaj pri la tempodaŭro de via agado tie (ekzemple tuta semajno plentage, aŭ 2 tagoj plentage, aŭ tuta semajno posttagmeze).

Je la kalkulado de via bezonata spaco bonvolu agi ŝpareme, ĉar ni ne povas garantii al la interesatoj la disponon de sia nomita kvanto da loko. En kazo ke la postulata loko estus pli granda ol la disponebla, ni kompreneble devus dispartigi ĝin partatempe inter la interesatoj. Rajtigotaj por partopreno estas membroj de IKEF kaj TAKE, kaj se la spaco sufiĉas, aliaj E-parolantaj komercistoj.

Bonvolu sendi viajn informojn ĝis 15 februaro 1999 per ordinara letero, telefakso au retpoŝto al la prezidanto de IKEF Franz Josef Braun

Hornisgrindestr. 8, DE-77815 Bühl, Germanio. Fax: +49-7223-942065 Rete: F.J.Braun@t-online.de

VIGLA INSTRUADO EN VALENCIO

Ekde aprilo 1999, okazos denove kurso de Esperanto en la Fakultato pri Filologio de la universitato de Valencio (Hispanio), organizata de la Departemento pri angla kaj germana filologio. Ĉi-foje la akademia valoro de la kurso estos “tri kreditoj de Libera Elekto” (30 instruhoroj, po du ĉiutage), por ĉiu universitata studento kiu partoprenos, plus diplomo. La kurso okazos en la Lingva Laboratorio de la fakultato. La direktoro de la kurso estos la doktorino Berta Raposo, kaj la profesoro Augusto Casquero. Pasintjare pli ol 50 gelernantoj ne povis partopreni la kurson pro manko de spaco en la klasĉambro (deziris aliĝi pli ol duoblo de la tuta kapacito); pro tio ĉeokaze ĉi-jare oni organizos duan grupon.

Krome ĉi jare en Valencio okazas aliaj kursoj de Esperanto en la sidejo de Grupo Esperanto de Valencio, en la lernejo por plenkreskuloj de la Generalitat Valenciana “Reina Doña Germana”, kaj en la Mezlernejo de Cheste.

Baldaŭ okazos kunveno kun la direktoro de la “Centro por Profesoroj” de Valencio, por pritrakti la eblecon okazigi tie kurson de Esperanto speciale por lernejaj profesoroj, por prepari ilin por instrui Esperanton oficiale en la bazaj kaj mez-lernejoj.

Por kuraĝigi la studentojn, kaj por instigi ilin daŭrigi en la movado, estus bona afero havi adresojn de interesiĝantoj pri korespondado, ĉefe junaj, kun hispanoj, por disdoni la adresojn fine de la kurso inter miaj universitataj studentoj. Oni povas sendi la leterojn al mia adreso: Augusto Casquero de la Cruz (Avenida Burjasot, 29, A-31 46009 Valencia, Hispanio).

Augusto Casquero

SEMAJNAJ KURSOJ EN BYDGOSZCZ

En Bydgoszcz (Pollando) de septembro ĝis aprilo eblas partopreni semajnajn E-kursojn kaj praktikojn kun prelegoj pri turismo kaj kulturo (ĉiam de lundo ĝis vendredo) kadre de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz — klerigejo de AIS. La kotizo estas 10 USD por unu semajna kurso plu 5 USD por ĉiu tranokto en studenta domo. Ekde majo ĝis aŭgusto eblas apartaj E-kursoj — tamen nur por grupoj minimume 10-personaj. Aliĝu plej malfrue du semajnojn antaŭ la alveno; pagi eblas surloke.

str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando.

Monda Turismo

DUA ASIGNO DE THORSEN-APOGOJ AL BIBLIOTEKOJ

La kolektoj de dek Esperanto-bibliotekoj pliriĉiĝis dank’ al subvencio de Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen. En sia dua jaro tiu nova fondaĵo de UEA disdonis kiel subvenciojn 4200 NLG. En 1997, kiam la kapitalo ankoraŭ ne disponis pri interezo, la sumo estis 3500 NLG.

Entute 14 bibliotekoj kaj unu individuo petis apogon. La UEA-estraranin pri kulturo, Michela Lipari, kaj la ĝenerala direktoro Osmo Buller konsistigis la komisionon, kiu decidis pri la aljuĝo, kun asisto de la libroservisto Simo Milojevic. La komisiono bedaŭris, ke pro manko de alikontinentaj petoj ĝi devis distribui la subvenciojn ĉefe inter eŭropaj bibliotekoj. Tamen, unuafoje inter la ricevintoj troviĝas afrika biblioteko, sed el la movade vigla Latin-Ameriko nek ĉi-foje nek pasintjare venis subvencipetoj.

Jenaj bibliotekoj ricevis subvencion:

  • Hispanio: Hispana E-Federacio 500 NLG
  • Pollando: Fondumo Zamenhof (Bjalistoko) 500 NLG
  • Rumanio: Biblioteko de Bazaro (Cluj-Napoca) 500 NLG
  • Togolando: Biblioteko Ni Ĉiuj (Aneho) 500 NLG
  • Uzbekio: Internacia Muzeo de Paco kaj Solidareco (Samarkando) 500 NLG
  • Estonio: E-Asocio de Estonio 400 NLG
  • Italio: Kunordigo Esperantista Venetilanda 400 NLG
  • Svedio: E-Kursejo Lesjöfors 400 NLG
  • Litovio: Litova E-Centro (Kaunas) 300 NLG
  • Nederlando: Internacia E-Instituto 200 NLG

Subvencipetoj por la tria aljuĝo devos atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis 15 okt. 1999. Ili devas konsisti el listo de dezirataj libroj ordigitaj laŭ prefero, ĉar la subvenciojn oni ricevas ne kiel monon sed kiel librojn. Bonvenas ankaŭ priskribo de la biblioteko. Konsiderataj estas nur bibliotekoj ne financataj de ŝtata, urba aŭ alia ne-movada instanco.

Gazetara komuniko de UEA

POST KELKJARA STAGNADO

Denove vivas la Kebekia Esperantista Junulara Organizo (KEJO). Dum kunsido okazinta en Montrealo 13 dec. estis decidite pluvivigi la organizon kiel memstaran asocion, kaj oni elektis novan estraron. Ĝi konsistas el s-roj Damir Metz-Fleury, prezidanto, Matthew (Mateo) McLauchlin, vicprezidanto kaj Yannick (Janiko) Malouin, sekretario kaj kasisto.

Fondita cele al gastigo de IJK en 1992, KEJO poste malpli viglis. De kelkaj jaroj ne okazis ĝenerala kunsido, kaj ankaŭ maloftis varbado. Fine, la estraro konsistis el nur unu homo, s-ro Martin Lavallee, kiu sensukcese rekandidatiĝis al estrara posteno.

Estas klare, ke la renova KEJO plu flegos bonajn rilatojn kun la E-Societo Kebekia, kun kiu ĝi dividas adreson, kaj kun la Junularo Esperantista Kanada, kies reprezentanto, s-ro Mattew (Mateo) Chisholm, ĉeestis la kunsidon.

Sylvain Auclair

POR VERDULA KONGRESO

Fine de februaro (26–28) okazos kongreso de la Federacio de Verdaj Eŭropaj Partioj en Parizo. Estos E-budo kaj se por tiu ĉi okazo ni ricevos senpage diverslingvajn informilojn (ju pli parolata estas la lingvo, des pli granda estas la kvanto bezonata, tamen ni estos ŝparemaj), ni ja propagandos por vi senpage. Estu prefere nur unu baza dokumento pri esperanto por ĉiu lingvo (aŭ lando). Indikocele, eble sufiĉus 5-6 por la sveda, dana, kroata, nederlanda, 20 por la germana, 30 aŭ pli por la angla (ĉiam uzeblaj en aliaj cirkonstancoj).

Bonvolu sendi tiun materialon al SAT-Amikaro (67, avenue Gambetta 75020 Paris, Francio).

Henri Masson

NEKROLOGOJ

La 9an de aŭgusto en Krimeo forpasis Mikaelo Ternavskij (1934–1998), poeto en la lingvoj ukraina, pola kaj Esperanto.

La 1an de decembro 1998 en Jelenia Góra forpasis profesoro Tyburcjusz Tyblewski (1933–1998), esperantisto ekde 1951, dekano de la Morfoscienca Sekcio de AIS, socipsikologo kaj verkisto, aŭtoro de pluraj sciencaj kaj esperantologiaj verkoj, kunlaboranto de LOdE.

Komitatano de UEA, sekretario de Komisiono pri Azia E-Movado de UEA, ĝenerala sekretario de Ĉina E-Ligo, vicĉefredaktoro de El Popola Ĉinio, Dai Songen, forpasis 55-jara en Pekino la 16an de januaro 1999 pro kormalsano.

Ni funebras kaj kondolencas.

KURTE

En la lingvistika konferenco “Kiuj lingvoj por Eŭropo?” (Oegstgeest, Nederlando, 9-11 okt.) E-to aperis kiel alternativo serioze konsiderinda por Eŭropa Unio. (Esperanto)

4 nov. la populara franca tagĵurnalo Le Monde (500 mil ekz.) aperigis tutpaĝan artikolon La tumultaj esperoj de Esperanto; en Le Travailleur Espérantiste (1998: 239) aperis ĝia E-ta traduko. (Le Travailleur Espérantiste)

En novembro Hasan Jakub Hasan, aŭtoro de Fabeloj de mia avino originale verkita kaj eldonita en E-to (1995), prelegis pri la fabeloj kadre de konferenco pri turka folkloro en Bulgario. (Literatura Foiro)

En septembro 1998 E-Ligo de Respubliko Serba havis budon en la tutsemajna librofoiro Banja Luka ’98. (Heroldo de Esperanto)

Asocio TAKE/La Domo partoprenis en la librofoiro de Colmar. Surstrata E-budo en Arles estis starigita okaze de la tago de la asocioj 20 sep. (Franca Esperantisto)

19 nov. en la Praga PEN-klubo okazis aŭtora vespero pro eldono de poemaro Ekaŭdi la animon de Vìra Ludíková kun paralelaj tradukoj en E-ton de Miroslav Malovec k Jaroslav Mráz. (Starto)

Ĝis 15 dec. al la Berlina UK aliĝis 1386 personoj el 54 landoj. (Esperanto)

Ĉeĥa E-Asocio havas 54 lokajn organizojn, 13 sekciojn kaj sume 1169 membrojn (el ili 407 estas dumvivaj membroj). (Starto)

William Auld, Zlatoje Martinov kaj Sabira Stahlberg aliĝis al la E-ta PEN-Centro. (Judit Felszeghy)

La origine E-lingva La nova realismo de Bruno Vogelmann aperis en la 20a traduko — la hispana. (Esperanto)

La scienc-fikcia romano de István Nemere La fermita urbo aperis en Teherano en la persa lingvo. (Literatura Foiro)

ARTA ZAMENHOF-TAGO EN PETERBURGO

20 dec. en Peterburgo okazis granda festo omaĝe al la iniciatoro de Esperanto.

La aranĝo altiris atenton de multaj esperantistoj kaj de tiuj, kiuj volus konatiĝi kun Esperanto. La gastoj estis akceptitaj en la klubo de blindaj esperantistoj Amikaro, ĉe la kulturpalaco Ŝelgunov, kiu dum multaj jaroj donas ejon al la amikaranoj.

Nun la organizan laboron en la klubo gvidas Svetlana Ejst, kaj helpe de ŝi estis preparita bela programo. Talentaj blindaj esperantistoj entuziasme koncertis antaŭ la invititoj. Ĉiuj alte aprecis kantojn, deklamojn, muzikon. Spektakleto La eta princo (laŭ Saint-Exupery), popoldanco, kantoj kaj skeĉoj konsistigis riĉan programon de junaj esperantistoj el la gimnazio 271, kie Esperanto estas studobjekto.

La kerno de la arta programo estis rusaj romancoj, kiujn en Esperanto plenumis Ludmila Titova. Fine la publiko aŭskultis kaj kunkantis originalajn kantojn de Valerij Jegorov — talenta peterburga poeto kaj tradukanto. La festo ebligis ne nur honori la iniciatoron de nia lingvo, sed ankaŭ malkovri novajn talentojn.

Svetlana Miroŝniĉenko

FESTO ZAMENHOFA EN MOSKVO

Ĉi-jare la Zamenhofa festo en Moskvo estis tradicia kaj modesta. Ne plu okazos luksaj festenoj en la hungara ambasadejo, furorintaj dum du lastaj jaroj. Ankaŭ la intenco aranĝi priesperantan TV-elsendon fiaskis.

Simple 17 dec. (ĵaŭdo estas kutima kluba tago) okazis kunveno de la klubo “Lev Tolstoj” — iom pli amasa kaj solena ol ordinare. Ĉiuj programeroj estis tradiciaj: koncerto, kantado en amika rondo, teumado...

Ĉi-jare, tamen, nia Z-festo pli konformis al sia esenco: festo de E-libro. Oni ofertis al la publiko tri novajn librojn. Multis ankaŭ aliaj aĉeteblaj libroj. Ĉeestis ĉ. 35 personoj.

Valentin Melnikov

NOVJARFESTO EKSTER BETULARO

31 dec.–3 jan. en Ĉeboksary (Ĉuvaŝio) jam la duan fojon okazis la novjara E-renkontiĝo NEBO — Novjarfesto en betularo. Sed ĉi-jare ni ne sukcesis okazigi ĝin en arbaro kaj la aranĝo translokiĝis en lernejon. Anstataŭ planitaj 40 personoj entute partoprenis ĝin preskaŭ 80. La aranĝo eĉ fariĝis internacia pro tio ke al ĝi venis esperantistoj el Portugalio, Italio, Nepalo kaj Ukrainio. La programo kiel ĉiam okupis 20 horojn el tagnoktaj 24. Sed pro manko de dormo la partoprenantoj ne suferis, ĉar la aranĝo iĝis ne nur amuza sed ankaŭ kleriga pro abundaj psikologiaj trejnadoj kaj intelektaj ludoj. Kompare al la unua NEBO tiu ĉi havis pli multe da esperantaj programeroj kio senlime ĝojigis ne nur organizantojn, sed ankaŭ la gastojn.

Katja Ignatjeva Sofia Basova

FINO DE LA ORA TEMPO

Dum pli ol ses jaroj (1992–1998) Hungarion en Ruslando kaj kelkaj aliaj ŝtatoj de KSŜ reprezentis plenrajta ambasadoro s-ro György Nanovfszky. Tio estis vere favorega tempo por ruslandaj, kaj speciale moskvaj, esperantistoj. Ja s-ro Nanovfszky estas plene “nia” homo, kaj ne simple “amiko de Esperanto” aŭ “honora patrono” — redaktoro de Planlingvistiko, redakciano de Literatura Foiro. Li plurfoje vizitis nian E-klubon, partoprenis kiel ĵuriano la festivalon EoLA en Ĉeboksary (1993), lekciis en la jura universitato de AsAIS Justo.

Kaj certe ĉiu moskva kaj apudmoskva esperantisto dum la tuta vivo memoros du brilajn festojn en la hungara ambasadejo — okaze de la Zamenhof-tagoj ’96 kaj ’97. La lastan partoprenis ĉ. 150 gastoj! Solena etoso, abundaj luksaj manĝaĵoj kaj trinkaĵoj estis kiel mirakla fabelo meze de la nuna komplika, problemplena, kaj por multaj — simple mizera vivo.

Krome ni konstante sentis vivan interesiĝon de la ambasadoro pri niaj aferoj kaj lian amikan helpon: ekzemple, li instrukciis al siaj helpantoj libere akcepti de esperantistoj sendaĵojn al Hungario por tuja (senpaga) ekspedo per diplomata poŝto.

Do mi volas esprimi al s-ro Nanovfszky plej profundan kaj sinceran dankegon de ĉiuj moskvaj kaj ruslandaj esperantistoj. Eble li legos tiujn ĉi vortojn... Lia deĵorperiodo finiĝis kaj ni deziras al li ĉiaspecajn sukcesojn en ĉia nuna kaj estonta agado, por bono de ĉiuj homoj kaj speciale de esperantistoj.

Valentin Melnikov

KIEN LA LIBROJ?

La novembra LOdE atentigis pri la sorto de KEB (Kolektiva E-Biblioteko).

Ankoraŭ neniu persono aŭ kolektivo en Ruslando esprimis deziron repreni respondecon pri ĝi, kaj la librokolekto plu troviĝas en la loĝejo de Halina kaj Aleksander, dum la gazet-fako (escepte de la periodaĵoj Ruslandaj kaj Sovetuniaj) estas konservata en la subtegmentejo de Viktor Sapoĵnikov en Jalutorovsk.

La Komitato de la Urala Esperantista Societo denove petas, ke ĉiuj interesitoj anoncu sian deziron repreni la kolektojn, pri kies sorto decidos Konferenco de UES (aprilo, Jekaterinburg).

Bonvolu skribi al la Komitato de UES je la redakcia adreso de La Ondo.

Tatjana Kulakova sekretario de UES

LA LEGANTOJ SKRIBAS AL NI

Bona valoro por sia prezo

La 11an numeron de via revuo mi ricevis en senriproĉa stato. La artikolo pri la konfuzo kaj konfliktoj lerte uzas la fontojn de nia movado por batali la malbonon nunan. La eta teksto pri “afero juda kaj satana” en paĝo naŭ faras strangan impreson. Kial doni atenton al frenezulo? Mi plej ŝatas la anoncetojn, ili donas bildon de nia internacia movado.

Eble en la literatura parto de via revuo endas doni pli da atento al poemoj. Poemoj estas pli mallongaj, do pli bone konvenas al revuo.

Mia suma juĝo: bona, leginda kaj legenda revuo. Ne ŝanĝu tro. Entute via revuo ofertas bonan valoron por sia prezo.

Frans Cobben (Nederlando)

Vi baldaŭ perdos la lastajn abonantojn

Mi tute ne dubas, ke Sergio Pokrovskij estas tre saĝa homo. Sed kian rilaton al la lingvo Esperanto aŭ E-Movado havas liaj artikoloj, ekzemple, Slavonaj skriboj? Memkomprene — neniun. Ĝis kiam vi daŭrigos turmenti la legantojn de la gazeto per similaj tute ne interesaj por E-publiko artikoloj? Tiamaniere agante vi baldaŭ perdos la lastajn abonantojn de LOdE.

Ivars Barŝevskij (Sovetsk, Ruslando)

Mirinde informplena kaj internacia

Ni tre dankas pro la vasta, tamen sobre neŭtrala jarfina superrigardo pri Esperanto en 1998 de Aleksander Korĵenkov. Oni povus aldoni al la eventaro, ke La Ondo de Esperanto evoluis al mirinde informplena kaj internacia gazeto!

Douglas Draper sekretario de Norvega E-Ligo

Mi senpacience atendos

Mi estas abonanto de via ŝatata revuo La Ondo de Esperanto. Dum jaro 1998 ĉiaj numeroj atingis min en ordo. Sinceran dankon! Al mi tre plaĉas novaĵoj pri la E-movado en Ruslando, beletro, historio. Mi ĉiumonate senpacience atendos novan numeron de LOdE.

Petras Rukŝenas (Litovio)

Alta pretendo

Estas alta pretendo samtempe sciigi sian rusan legantaron pri eksterlandaj okazaĵoj, doni rusajn primovadajn raportojn (kiuj interesu ankaŭ eksterlandanojn) kaj beletrajn tekstojn altkvalitajn. Miaopinie, pripensante la kondiĉojn sub kiuj la eldonado okazas, oni kontentige sukcesas. Malhelpas la disvastiĝon la ĉi-landaj enmovadaj malkonsentoj (kiujn mi ankoraŭ ne vere komprenis), la foresto de pagipovo kaj la malfidinda kaj malrapida poŝtsistemo. Ricevante la kajerojn monatojn prokrastite, mi jam plejmulton legis interrete. Sed pri tio, la redaktoroj nenion povas fari...

Kontraŭe, la eldonantoj meritas egan laŭdon, ke oni sukcesas persiste eldoni sufiĉe altkvalitan revuon sub la nunaj kondiĉoj.

Baard Hekland (Norvegio — Ruslando)

Ne plibonigu

Plaĉas al mi via revuo laŭ formo, aspekto kaj stilo. Ankaŭ la enhavo estas interesa kaj plezure legebla.

Mi nur petas vin, ne provu “plibonigi” la aspekton de La Ondo. Konservu la nunan simplan paperon kaj simpatian, facile legeblan, litertiparon. Kiel negativan ekzemplon de “plibonigado” rigardu Heroldon, kiu pro la brilanta papero kaj etaj literoj iĝis tre malfacile legebla.

Marian Laba (Pollando)

PENSI PRI UNUECA STRATEGIO

Kiel delegito de Svisa E-Societo en la Forumo por la Esperanta Civito, organizita de PEN-centro kaj ERA, mi sentas min aparte koncernata de la artikolo de Jouko Lindstedt (LOdE. 1998: 11).

Unue mi tre ŝatis la titolon Esperanto apartenas al ĉiuj. Mi komprenas, ke esperantistoj iom timas priideajn debatojn ĉar ili timas kverelojn (kiel substrekas alia artikolo en la sama numero, de Aleksander Korĵenkov) kaj “preferas ĝui la vivon, esti bone kune”, kiel diris estraranino. Kaj fakte estus malfacile organizi debatojn pri tiu temo: krom Giorgio Silfer kaj ERA, la iniciatantoj, kiu sufiĉe kompetentus por nutri la debaton, alportante aliflankajn ideojn?

Mi estis interesata de la Forumo, ĉar mi opinias, ke nia movado devus pensi pri ia unueca strategio rilate la eksteran mondon (kaj rilate sin mem). UEA bedaŭrinde ne rolas tiel, ĝi ekskludas anstataŭ kunigi, kiel montras letero de Giorgio Pagano en la sama numero. Esperantio devus lerni pri demokratio kaj kapabli kunlabori, konservante siajn internajn diversecojn. Sed, kiel tutprave diras Jouko Lindstedt, ne en la spirito de Grütli (la tri svisoj alianciĝis kontraŭ malamikoj, en defendema spirito tute ne taŭga al nuna Esperantio), sed trankvile, eble iom post iom alianciĝi same kiel formiĝas Eŭropo. Kaj, por Esperantio mi preferus la modelon de la Eŭropa Konsilantaro al tiu de Eŭropa Unio, ni tamen ne bezonas ŝtaton.

Mi estas absolute kontraŭ la pakto rezultite de la Forumo. Kiel diras Jouko Lindstedt, anstataŭ unuigi, “ĝi kreas duan movadon”. En la sama direkto mi deziras aldoni, ke mi partoprenis la Forumon, ĉar mi tute konsentas pri la kvin tezoj, proponitaj kiel bazo al la forumaj diskutoj, krom la emfazo de la kulturaj centroj malfavore al la grandaj kongresoj. Ni esperantistoj, troofte minoritatigitaj, bezonas foje esti en amaso. Kaj tie ni devas rekoni la meriton de UEA, ĝi kapablas kunvenigi amason.

Mi do tre ŝatis la spiriton de la artikolo de Jouko Lindstedt, sed mi ŝatus diri al li, ke plu ekzistas homoj ankoraŭ proksimaj al la ideoj de Rauma, kiuj ne deziras enfermiĝi en iu sekto, kaj tute ne necese sekvas la postajn ideojn de la tiel diritaj “raŭmistoj” (Szeged ktp).

Mi ankaŭ ŝatus rimarki, ke ne tiuj “raŭmistoj” proponis, dum la Forumo, “atingi agnoskon fare de la dublina Buroo de la malpli disvastigitaj lingvoj”, sed ERA faris tion unue kaj poste la Forumo voĉdone akceptis la proponon.

Oni tamen ne povas riproĉi al ERA rezigni pri ia malvenko. Mi opinias, ke tiu propono ne estas tuj forĵetinda. Agnoski, ke ni estas nun minoritato, kaj deziri esti rekonata tia (emfazante la valoran kulturan apartecon de tiu minoritato) ne necese montras, ke ni rezignas pri pli vasta rekono.

Nicole Margot (Svislando)

RENKONTIĜO ŜOKANTA OBSTINULOJN

Intervjuo kun prezidanto de Olŝtina E-Klubo Andrzej Gielert

MZ. Kio estas “FREŜO”?

AG. Frusomera Renkontiĝo Esperanta Ŝokanta Obstinulojn. Olŝtinaj geesperantistoj ĝin organizas ĉiujare fine de junio. Ĉi-jare FREŜO okazos jam por la sesa fojo 30 jun. — 4 jul. Laŭ nia scio ĝi estas unika en Esperantujo...

MZ. Ĉiu E-aranĝo estas unika...

AG. Vi pravas, sed diru, ĉu estas E-renkontiĝo dum kiu vi povas gajni monon? Dum FREŜO — jes! Sufiĉas, ke vi iomete konas Esperanton, E-movadon kaj ĝian kulturon kaj historion. Por gajni belajn kaj riĉajn premiojn oni devas solvi ĉ. dek kvizojn — konkursaĵojn po 10 demandoj en ĉiu kvizo. Ĉiu partoprenanto de Granda Kvizo devas solvi ĉ. cent kvizerojn kaj la plej perfekta gajnas ĉef-premion.

MZ. Kiu gajnis ĉef-premiojn?

AG. En 1997 s-ro Jerzy Konieczny, polo, kiu prenis preskaŭ 1000 usonajn dolarojn kaj pasint-jare — s-ino Dorota Burchardt, polino, konkeris preskaŭ 600 USD... Oni devas aldoni, ke ĉi-jare dudek personoj ricevis mon-premiojn kaj ĉiuj “kvizanoj” ricevis diversajn aliajn premiojn...

MZ. Mi vidas, ke nur poloj gajnas...

AG. Preskaŭ. Stranga afero — alilandanoj aŭ ne bezonas monon aŭ ne kredas je tio, ke oni povas gajni monon dum E-renkontiĝo... Kiam ni startis kun nia FREŜO, ni pensis, ke ĝi estos interesa por rusoj kaj aliaj paradizanoj (el eks-komunismaj landoj), por kiuj 1000-dolara monpremio estas grava sumo... evidentiĝis, ke ne... krome — poloj gajnas eble pro tio, ke ili estas simple perfektaj esperantistoj, ĉu?

MZ. Kial via aranĝo okazas fine de junio, fakte frusomere?

AG. Pro du kialoj... La unua — ĉar preparoj al ĉi renkontiĝo estas temporabaj, ĝia organizado fine de junio efikas, ke tuta somerferio por la organizantoj estas poste libera! La dua — se vi volas bone aranĝi vian propran somerferion, vi povas gajni monon dum FREŜO por via feriado... Por bona feriado — dum FREŜO gajnado!..

MZ. Ĉu FREŜO estas nur kvizo-konkursoj?

AG. Absolute ne! Kvankam la ĉefa parto de nia aranĝo estas kvizoj... sed krom tio ni organizas prelegojn, artan programon, interkonan vesperon, ekskursojn, tradician “bieran vesperon ĉe la fajro”, diskutrondojn, renkontiĝon kun redaktoroj de la lokaj gazetoj ktp...

MZ. Kiu donas al vi monon?

AG. Ĝenerale — bonaj rilatoj... jes, kun la urbestro, kiu dekomence ĉiujare apogas nian aranĝon ne nur morale... kun la regionestro, kiu de antaŭ nelonge apogas nin... kun multaj olŝtinaj firmaoj, kiuj pli kaj pli multe da mono direktas al nia internacia renkontiĝo. Interesa afero: ĉiujare dum FREŜO ni organizas “bieran vesperon ĉe la fajro”, al kiu ni invitas ĉiujn apogantojn.

Ni scias, se apoganto venos kaj spektos nian FREŜOn, venontjare ni ricevos monon de li, se ne — ni ne ricevos monon de li, aŭ ricevos ne multe da mono kaj kun grandaj malfacilaĵoj. Simple oni devas ĉiam inviti donacantojn por prezenti nian E-renkontiĝon...

MZ. Kial vi ne informas vaste pri FREŜO?

AG. Ho, mia Dio... ni multe informas E-revuojn, sed nia propono estas tamen tiom nekredebla, ke redaktoroj ne aperigas ĝin... Krom tio ni posedas propran retpaĝon http://www.art.olsztyn.pl/freŝo/ kaj tie vi povas mem informiĝi pri nia aranĝo...

MZ. Kiumaniere oni povas aliĝi al via aranĝo kaj ricevi pli detalajn informojn?

AG. Diversmaniere... al mia retadreso: angiel@polbox.com aŭ per limaka poŝto: Pola E-Asocio — Vojevodia Filio, PL-10 950 Olsztyn, skr. poczt. 420, Pollando.

Intervjuis Marian Zdankowski

Kiam tiu ĉi kajero estis enpaĝigata, ni ricevis novan informon de s-ro Zdankovski.

Ĉi-jare vizitos Olŝtin ankaŭ Mikaelo Bronŝtejn kaj Georgo Handzlik. Ankaŭ buŝe konfirmis sian Altan Protekton por FREŜO eksa pola prezidento — Lech Walesa, kiu jam protektis E-aranĝon en 1996. La revo de la organizantoj estas, ke ankaŭ dua Alta Protektanto estu alia Nobelpremiito — Reinhard Selten, sed ĝis nun la organizantoj ne havas respondon al sia peto.

Kvizemuloj de ĉiuj landoj — unuiĝu en Olŝtino!

GDR KAJ ESPERANTO

En la revuo Esperanto Aleksander Korĵenkov jam kontribuis al senmitigo de la E-historio de eksaj “socialismaj” landoj. Ankaŭ en la plej okcidenta parto de la “orienta bloko” multo restas prilaborenda. Simile kiel la naziaj kaj nazidependaj reĝimoj fariĝis prilumitaj plejfrue ĉ. 20 jarojn post sia fino, la ŝarĝita historio de la komunismaj diktaturoj estos rekonsiderata nur de nova generacio, kiu mem ne persone spertis tiun tempon.

Malmultajn jarojn post la fino de la dua mondomilito, sur germana teritorio okazis denove “malpermeso de esperanto”. En januaro 1949 la regantoj de la sovetie okupita parto malpermesis asociojn kaj membrecojn en alilandaj organizaĵoj, i.a. ankaŭ en Germana E-Asocio, kiu havis la sidejon en Munkeno — usone okupita parto. (Vd. Ulrich Lins. La danĝera lingvo.) Kiam en 1955 Esperanto publikigis malklaran foton de esperanto-amikoj en GDR, certe ekzistis bona motivo por ne precize indiki la lokon.

Nur en 1965 esperantistoj en GDR rajtis laŭleĝe organizi sian agadon (kompare al aliaj “soclandoj” relative malfrue). Kondiĉo por tio estis la senŝancela subteno de la komunisma politiko. Vole aŭ nevole la respondeculoj de la soclandaj E-asocioj plenumis tion, kaj ankaŭ UEA devis trovi modus vivendi por ebligi la kontakton inter okcidento kaj oriento. Tiun akcepton de la “samdirektigo” oni ne kritiku apriore, sed ne ignoru la influojn de la komunismaj reĝimoj. Menciindaj estas ankaŭ la kunlaboro de UEA/TEJO kun komunismaj organizaĵoj, ekz-e, Monda Packonsilio. La okupiĝo pri la “soclandoj” do ne nur tuŝu la orientulojn.

Foje iuj el la “oficialaj” GDR-esperantistoj asertas nun, ke la fiaj okcidentanoj volas nigrigi ĉion, kion faris la orientgermana E-movado. Tute ne! Neniu neglektas la valorajn laborojn, ekzemple, de lingvisto Detlev Blanke aŭ instruisto Ulrich Becker, por mencii nur du nomojn. Tamen oni devas nepre atentigi pri la kondiĉoj, sub kiuj aliaj GDR-aj esperantistoj vivis malpli feliĉe ol la reĝim-samideanaj oficialuloj. Konato de mi trovis en sia dormĉambro sekretajn aŭskultilojn de la ŝtatsekuro, alia ne rajtis studi pro rifuzo de militservo. Unuflanke estis tre agrable ke la estraro de la E-Asocio en GDR (GDREA) povis subpremi sektismajn agadojn de E-fanatikuloj, kaj tiel trovi konsiderindan agnoskiĝon de la ŝtato. Sed la Tradicia Esperanto-Ideologio estis anstataŭita per multe pli terura malbonaĵo, nome marksismo-leninismo. Eĉ esperantaj laboristoj devis sperti malhelpojn pro la GDR-reĝimo, kiam oni “rekomendis” al SAT-membroj malmembriĝi.

Kadro de la GDREA-agado estis la Kulturligo, kies sekcio ĝi estis. En 1945 komunistoj, socialdemokratoj kaj kelkaj kristanoj fondis ĝin kiel “Kulturligon por la demokrata renovigo de Germanio”. Dum la unuaj jaroj Kulturligo estis ankoraŭ sufiĉe supertendeca kaj tutgermana, sed poste ĝi rapide fariĝis simple organo de la sovetiaj okupantoj kaj de la nacia komunisma partio. Kiel amasa organizaĵo kaj transferrubando de la ŝtata politiko la Kulturligo estis eĉ reprezentita en la parlamento. La Kulturligo kunligis tute malsamajn kulturajn asociojn en GDR: kantistajn, filatelajn, kolombo-bredistajn ktp. La filatelisto ne estis membro de sendependa libera asocio, sed teknike de la Kulturligo de GDR. Li tiam rajtis elekti en kiuj sekcioj de Kulturligo li volis esti membro, do kompreneble en la filatelista, sed eble ankaŭ en GDREA, ĉar esperantista amiko petis lin fari tion. Nia ekzempla filatelisto pagis tamen nur unufoje la kotizon de la Kulturligo. Iel tio estas bela sistemo, sed ni ja vidis kiel la soclandoj finis ekonomie. Cetere, pro la organiza monopolo de la Kulturligo oni rajtis konstrui E-asociojn nur kadre de la Kulturligo, sed ne ekster ĝi.

Foje oni legas la aserton, ke GDREA estus havinta du mil membrojn. Tio devas esti komprenata sub la supre priskribitaj kondiĉoj. Praktike inter tiuj membroj estis certe multaj, kiuj ne parolis esperanton, ne aktivis kaj ne pagis kotizon, sed nur esprimis sian “simpation por esperanto”. Ke el tiuj “du mil membroj” en la oriento nur relative malmultaj fariĝis GEA-membroj, estas facile komprenebla.

Post la liberaj GDR-balotoj en marto 1990 la komunisma reĝimo devis cedi al koalicio de kristandemokratoj, socialdemokratoj kaj liberaluloj. Ankaŭ en GDR-Esperantiotio blovis la vento de ŝanĝo. Ne nur fondiĝis E-Junularo (antaŭe malpermesita pro la monopolo de la ŝtatjunularo), sed ankaŭ sendependa (regiona) E-Ligo de Saksio-Anhaltio (ELSA). ELSA deziris tiom rapide kiom eble fariĝi normala regiona asocio de la okcidentgermana GEA, simile kiel ekz. Bavara E-Ligo aŭ E-Ligo de Malsupra Saksio. Almenaŭ ekde la oficiala reunuiĝo de Germanio (3 okt. 1990) ELSA estus havinta rajton je tio. Anstataŭ akcepti ELSAn, la GEA-estraro preferis unuiĝon kun GDREA, “libervolan kaj samrajtecan”, por flati al la estraranoj de la komunisma asocio. Oni devas timi ke la forgesigo de tiu skandalo sukcesis.

Kelkaj orientgermanaj esperantistoj iel volis “malpermesi” al mi okupiĝi pri la GDR-historio, “ĉar vi, Ziko, ja ne mem spertis ĝin. Pri GDR rajtas paroli nur tiu kiu mem vivis en ĝi”. Tute saman argumenton mi konas de mia onklino Hilti, kiu estas naziino, rilate al la Hitler-regno... sed ĉu tio ne signifus, ke ni, poste naskitoj, devus tute rezigni pri historiografio? Pri Breĵnev, Hitler, Napoleono, Cezaro — sed ankaŭ pri Zamenhof? Aŭ ĉu temas nur pri preteksto por malhelpi la laboron de historiistoj?

Ziko Marcus Sikosek

Gvidas nin Espero!

En la programa enkonduko al la unua kajero de La Ondo Saĥarov promesis: “en ĉiu numero ni penos doni al la legantaro materialon por facila kaj agrabla legado, presante beletristikajn kaj populare-sciencajn verkojn de plej bonaj niaj aŭtoroj”. Ni proponas etan elekton el la fruepoka poezio.

Georgo Deŝkin
Je la 50-jara jubileo de la Majstro

Hodiaŭ festas tuta mondo,

Ho, Kara Majstro, ankaŭ ni, —

De granda mar’ malgranda ondo, —

Gratulas Vin. Ho, vivu Vi!

Ho, vivu Vi, gvidanto nia,

Por ĉiam gvidu nin al cel’,

Kaj estu glora nomo Via

Unua an’ de l’ Verda stel’!..

Sukceson plenan de l’ afero

Deziras ni el tuta kor’.

Antaŭen! Gvidas nin Espero

Kaj Vin glorigas nia ĥor’.

LOdE. 1910: 2.

Deveno de amo

En nia mondo regas amo,

Ĝi movas ĉion; ĝia flam’

Devenas el eterna flamo,

Ekbruligita de Adam’.

Potenca Di’, kreinte homon,

Por li konsolon en mizer’ —

Edzinon donis, kies nomon

ni ĉiuj ŝatas, ĉar sur ter’

Adam’ kaj Eva estas ĉiam

simboloj de eterna am’

Kaj estingiĝos jam neniam

De ili bruligita flam’...

LOdE. 1910: 4.

A.Dombrovskij

Diris glora Arĥimedo:

Donu punkton de apogo,

Kaj jen sola teran globon

Mi levigos sen mensogo.

Diris la sanktul’ Asiza:

Fratoj, pli da am’ havante,

Ni diigus la homaron,

Ĉarmus bestojn karesante.

Ho ve! L’ Arĥimeda punkto

Estas inter revfantomoj,

Mankas am’, nenia miro,

Ke bestiĝas nun la homoj.

LOdE. 1911: 1.

Eska
Al samideanoj

Ekbrilas triumfe la verda stel’ nia

El sonĝo homaro vekiĝas,

Por vivo pli bela, estonto alia

Jam ĉie la voĉoj aŭdiĝas!

Sufiĉas bataloj, sufiĉas militoj,

For glavoj, armeoj, ponardoj!

Ni iru antaŭen kun ĝojaj spiritoj

Ni, — filoj de l’ pacaj standardoj.

Dum longaj centjaroj batalis nacioj,

Nur vivis malpaco, malvero,

Kaj inter popoloj kreskadis envioj

Kaj regis pafiloj sur tero.

Sed nune montriĝis el nuboj verdstelo

Kaj ĝia radio en mondo,

Homaron kondukas al unu nur celo

Al unu amika la rondo!

Do ĉiuj ni iru al paca laboro

Senlace, senĉese, konstante.

Por nia agado kaj sankta fervoro

Ni celon atingos agante.

Kolerajn popolojn ni povas kunigi

Per helpo de lingvo-ligilo,

La mondon obstinan ni devos pacigi

Do agu la patro kaj filo!

Progresas l’ afero de l’ nia ideo,

Haltigi ĝin povas nenio.

Ĉar montras direkton al nia armeo

De l’ verda la stelo radio!

LOdE. 1909: 6–7

Romano Frenkel
Romanco

Tril’ najtingala dolĉe fluis,

Karesis ĝin la noktzefir’;

Al ĝi responde fonto bruis,

Pasiaromis flora spir’.

Ekkantis mi... ektremis sonoj

Pro ampeteg’, pro amsufer’,

Kaj estis plenaj de admonoj,

Pri la kompat’ kaj de l’ esper’.

Silentis ŝi al mia ĝemo:

Pri kant’ alia revis ŝi...

Nur de l’ gitaro kord’ sentema

Al mi resonis kun pasi’.

LOdE. 1912: 11.

Czeslaw Kozlowski
Forgeso

Sur valan blulageton dormantan en suno,

Aŭtuno ĵetis floron velkintan kaj palan.

Laguno ne ekmiris, kaj la blankpetalan

Konvalan floron lasis sur akvo sen puno.

Trankvila floro naĝas sur trankvila ondo,

En rondo kuras jaroj per vico malbrila...

La mondo jam forgesis pri lago humila,

Subtila blanka floro pelita el mondo.

LOdE. 1914: 4

L.Levenzon
Napoleono

Li havis regnojn sub kalkano,

Hero’ kun venka aŭreolo;

Tremigis mondon li per mano,

Grandega estis li — kaj sola.

Li poste, pro la ŝanĝ’ de l’ sorto,

Pereis sur ŝtoneg’ izola,

Enterigita antaŭ morto,

Senkrona en forges’ kaj — sola...

LOdE. 1912: 2.

Aleksandro Martakov

Printempa nokto... kun la flamo

Najtingalo post rivero

Kantas kanton pri espero,

Pri feliĉo kaj pri amo...

Ekbruligis per la sento

Mian koron bela kanto...

Ho, feliĉa ammomento!

Al mi venis Vi amanto!..

LOdE. 1909: 6–7

Mario Tenner
La rimoj

Vi bataladas kun la sorto,

Sed sorto povas ĉion:

Kun sorto ĉiam rimas forto, —

Memoru bone tion!..

Kunulo via estas vero,

Sed povas ĝi nenion:

Kun vero rimas la sufero;

Memoru ankaŭ tion!..

Suferu sola, ne atendu,

Ke iu vin subtenos...

Al homoj manojn de etendu:

Vin ili ne komprenos!..

LOdE. 1911: 5.

SLAVONAJ SKRIBOJ (3a parto)

Eseo de Sergio Pokrovskij, daŭrigo. La 1an kaj 2an partojn legu en la pli fruaj kajeroj de La Ondo

La trilingva herezo

... Kiam Konstanteno estis en Venecio, kunvenis kontraŭ lin la Latinaj episkopoj, monaĥoj kaj pastroj, kaj levis la trilingvan herezon dirante:

— Kiel aŭdacis vi krei skribon por la slavoj kaj instrui ĝin al ili, ĝin kiun neniu antaŭe inventis: nek apostolo, nek papo; nek Gregorio la Dialoga1, nek Hieronimo, nek Aŭgusteno? Ni konas nur tri lingvojn, en kiuj Dio per specialaj skriboj estu glorata: la hebrean, la grekan kaj Latinon ... [VK, cap. 16]

En diversaj epokoj oni prezentis diversajn argumentojn favore al koncernaj “sanktaj lingvoj”.

La lingvo de Adamo

“Sur la tuta tero estis nur unu lingvo kaj unu parolmaniero”, asertas Biblio [Gen 11:1]. Kaj baldaŭ post la Diluvo la homaro volis konstrui por si urbon kaj tie turon, specon de ĉiela ŝtuparo sonĝota de Jakobo [Gen 28:12].

Nun nuboskrapaj konstruaĵoj estas afero ordinara, sed tiam la ideo tiom ŝokis la Eternulon, ke li konfuzis la lingvojn.

Tamen unu familio, la Arpaĥŝadidoj, dizertis la publikan laboron. Arpaĥŝad estis filo de Sem, unu el liaj pranepoj ricevis la nomon Peleg, “ĉar dum lia vivo dividiĝis la tero” [Gen 10:25]. El la genealogio [Gen 11:10–18] kalkuleblas, ke Peleg vivis en la jaroj 102–341 post la Diluvo.

Tial la Arpaĥŝadidoj konservis pura kaj nedifektita la pralingvon de Adamo kaj Noa, la lingvon en kiu la Sankta Skribo estas rivelita. Abrahamo estis pra-pra-pra-nepo de Peleg kaj dum la unuaj 140 jaroj de sia vivo povis aŭdi la antaŭdiluvan lingvon rekte el la buŝo de sia praulo Sem, aĝanta 460 jarojn kiam Abram naskiĝis.

Verdire, se la Biblia mito celis ekspliki la devenon de la lingvoj, ĝi tamen fiaskis pri la franca, rusa aŭ Esperanto. Eĉ pli malbone, ni ne scias kiuj el la Abrahamidoj konservis pli puran pralingvon: ĉu la araboj posteuloj de lia pli aĝa filo Iŝmaelo (la Nobla Korano ja estis rivelita “en la klara araba lingvo”), aŭ la Izraelidoj posteuloj de Isaako? La lingvistoj ĝenerale konsentas, ke la klasika araba estas pli arkaika ol la klasika hebrea (kelkaj propraj nomoj Bibliaj konservis finaĵojn perditajn de la hebrea, kiujn la masoristoj ne sukcesis tute forredakti).

La nunan lingvopolitikon de la Sinjoro karakterizas la Pentekosta plurlingveco, kies specimenojn regule prezentas Johano Paulo II. Tamen en “la lastaj tempoj” la homaro sendube retrovos “la puran lingvon”, kvankam ĉe cirkonstancoj infere malesperigaj [Cef 3:8–9]:

Tial atendu min, diras la Eternulo, ĝis mi miatempe leviĝos; ĉar mi decidis kolekti la naciojn, kunvenigi la regnojn, por elverŝi sur ilin mian koleron, la tutan flamon de mia indigno; ĉar de la fajro de mia severeco forbrulos la tuta tero. Tiam mi redonos al la popoloj lingvon puran, por ke ĉiuj vokadu la nomon de la Eternulo kaj servadu al li unuanime.

El letero de Aristeo

... Demetrio el Falero, la estro de la reĝa biblioteko, ricevadis multe da mono por kolekti, kiom li povis, ĉiajn librojn de la mondo por Ptolemeo la reĝo de Egiptujo, granda libroŝatanto. Foje la reĝo demandis lin en mia ĉeesto:

— Kiom da libroj jam estas en la biblioteko?

— Pli ol ducent mil, ho reĝo, — respondis Demetrio, — sed mi esperas baldaŭ kolekti la reston, tiel ke estos pli ol kvincent mil. Alvorte, mi aŭdis, ke la Leĝo de la judoj estas kopiinda kaj meritas lokon en via biblioteko.

— Kio do malhelpas vin aranĝi tion? — demandis la reĝo. — Vi havas ja ĉiujn rimedojn.

— Necesas traduki ilin. Ĉar en sia lando la judoj parolas apartan lingvon. Oni ofte konfuzas ĝin kun la aramea, sed ĝi estas alia.

La reĝo komprenis la aferon kaj ordonis prepari leteron al la ĉefpastro de la judoj (...) Ĝi tekstis jene:

Reĝo Ptolemeo salutas ĉefpastron Eleazaro (...)

Dezirante montri mian aprezon al ĉiuj judoj de la mondo kaj de la venontaj generacioj, mi decidis ke via Leĝo estu tradukita el via lingvo hebrea en la grekan, por meti tiujn librojn en mian bibliotekon.

Tial vi faros bone se vi elektos po ses maljunulojn el ĉiuj triboj viaj, homojn piajn en la vivo kaj spertajn en la Leĝo, kapablajn precize ĝin traduki.

Mi sendas mian gvardiestron Andreo kaj Aristeon, homojn tre estimindajn, por prezenti al vi la aferon kaj cent talantojn da arĝento (...)

Vi faros al mi komplezon se vi sciigos, kion vi deziras.

Al tio Eleazaro konvene respondis:

Ĉefpastro Eleazaro salutas reĝon Ptolemeo.

Akceptu miajn bondezirojn por vi, por reĝino Arsinoa via fratino, kaj por viaj idoj (...)

Ni faros laŭ via deziro — kvankam ĝi estas nekutima — ĉar vi faris por ni multajn kaj eksterordinarajn favorojn. Antaŭ la tuta popolo mi elektis po ses maljunulojn el ĉiu tribo, kaj mi sendas ilin al vi kun kopio de nia Leĝo.

Estus afablaĵo, ho justa reĝo, se vi ordonos ke post la plenumo de la traduko la homoj estu tuj sekure al ni revenigitaj.

... Tri tagojn post la veno de la saĝuloj Demetrio akompanis ilin en la Nordan distrikton de Faroso. Li loĝigis ilin en aparta domo sur la marbordo, izolita kaj trankvila, tre konvena por sciencaj studoj. Tie ili laboris, akordigante siajn tradukojn, kaj ĉio interkonsentita estis konvene skribata sub la redakto de Demetrio ...

(La reĝo Ptolemeo Filadelfo regis Egiptujon ekde 284/285 a.K.; Demetrio el Falero mortis baldaŭ post 283 a.K. La “Letero de Aristeo” estis referencita jam en la 2-a jc a.K., kaj Jozefo Flavio resumis gin sur 10 paĝoj en siaj “Antikvaĵoj judaj”, libro 12, ĉap. 2. Post kelkaj jarcentoj Talmudo donis sian version de tiu fabelo en la Rulo 9.)

Versio Talmuda

Reĝo Ptolemeo kunvenigis 72 maljunulojn. Li lokis ilin en 72 ĉambrojn, ĉiun aparte, sen diri kial li ilin venigis. Li eniris la ĉambron de ĉiu kaj diris:

— Skribu por mi Toraon de Moŝe’ via majstro.

Dio metis en la koron de ĉiu kiel traduki idente al ĉiuj ceteraj.

Tiu estis malĝoja tago, kiel klarigas la saĝuloj en Megilat Ta’anit:

Je la 8-a de Tebet’, kiam Torao iĝis tradukita en la grekan sub reĝo Ptolemeo, mallumo falis sur la mondon kaj daŭris tri tagojn. Kion tio similis? Leonon enkaĝigitan. Antaŭ ia kaptiteco ĉiuj timis ĝin kaj fuĝis de ĝi. Kaj nun ĉiuj venis rigardi ĝin kaj diris:

— Kie do estas ĝia forto?

La kulturlingvo de la klasika epoko

Iel ajn, la greka lingvo posedis di-inspiritajn librojn de la Malnova kaj de la Nova Testamentoj. Tio estis ia ĉefa merito en la opinio de la kristanoj Mezepokaj, pri kiuj temas en nia eseo.

Evidente, la greka posedis ankaŭ pli bonkvalitajn kulturajn valorojn sciencajn, filozofiajn, literaturajn, teatrajn ... Nin atingis nur malgranda ono kiun bonvolis konservi la generacioj Mezepokaj.

La kulturlingvo de la “Sovaĝa Okcidento”

Sian karieron de kulturlingvo Latino faris jam postmorte, post la barbara konkero.

En la klasika Romio la tuta filozofio kaj scienco estis greklingvaj. Latino havis relative modestan kolekton da bonkvalita poezio, en kelkaj ĝenroj kompareblan kun sia helenisma modelo; eminentajn (kvankam tre memcentrajn) verkojn politikajn, jurajn, militajn, satirajn kaj historiajn. La teatron anstataŭis pantomimo kaj cirko. Cicerono, Lukrecio, Seneko provis verki en la ĝenro filozofia, sed tiuj verkoj apartenas pli al la Latina filologio ol al originala filozofio. La lingvaĵo metafizika restis subevoluinta (proksimume kiel la faka terminaro de Esperanto), kaj eĉ grandaj ŝatantoj de Latino (ekz-e Marko Aŭrelio) verkis en la greka por esprimi delikatajn pensonuancojn.

Kontraŭekzemplon prezentas la Historio Romia de Amiano Marcelino: kvankam denaska greklingvano, li tamen preferis verki ĝin Latine.

Post la barbara konkero la scio de la greka iĝis rara, kaj kun ĝi perdiĝis la pli granda parto de la kulturo. El ĉiuj verkoj de Platono, en Latino ekzistis nur Timeo; tial Boecio, la lasta romiano, decidis traduki por siaj samlingvanoj la verkojn de Platono kaj Aristotelo. Li sukcesis traduki nur kelkajn verkojn logikajn de Aristotelo; verkojn de Platono li eĉ ne komencis traduki, kiam Teodoriĥo ordonis lin ekzekuti2; kaj ĝis la 12-a jc liaj tradukoj restis la plej serioza parto da tio, kion la Okcidento heredis de la antikveco (la “malnova logiko”).

Do, restis nemulte, kaj la lingvo mem restis subevoluinta3.

La skolastiko komenciĝos de tie, kie interrompiĝis la laboro de Boecio. Sed kurioze, la okcidentanoj preferos traduki el alia kulturlingvo (la araba). Du-tri jarcentojn post la epoko, kie estas ankrita nia eseo, la Okcidenta skolastiko leviĝos ĝis la nivelo de la Bizancia kaj araba; sed dume inter ili estas abismo, kaj Miĥaelo III (la imperiestro de la romianoj) responde al la pretendoj de papo Nikolao I de Romo nomos la rigidan kaj malriĉan Latinon “lingvo barbara kaj skita”.

Pilatismo

Do, en la Oriento estis multe da kulturaj lingvoj, multe da urbegoj kristanaj kaj kvar patriarkoj; en la Okcidento estis nur po unu da ili. Kaj malgraŭ tiu monopolo la pozicio de Latino estis iom malforta.

Ŝajnas ke Izidoro de Sevilo (m. 636) unua proklamis Latinon “sankta lingvo”; en siaj Etimologioj li pruve citis Evangelion [Jn 19:19–20]:

Kaj Pilato ankaŭ skribis titolon, kaj surmetis ĝin sur la krucon. Kaj estis skribite: Jesuo Nazareta, la reĝo de la judoj.

Tiun titolon multaj el la Judoj legis; ĉar la loko, kie Jesuo estis krucumita, estis proksime de la urbo; kaj ĝi estis skribita Hebree kaj Latine kaj Greke.

El tio Romo konkludis, ke nur la tri menciitaj lingvoj konvenas por publike glori Dion. Rezonado ŝajne nerefutebla ĉar tute eksterlogika: unu fojon iu uzis Latinon en kompanio kun la greka kaj aramea por publike ironii pri Jesuo — sekve ankaŭ Latino estas ekskluzive konvena por la celoj liturgiaj.

Tamen Konstanteno-Cirilo trovis respondojn.

Unue, li tre trafe nomis siajn oponantojn pilatanoj4.

Kaj due, li trovis ankaŭ pli subtilan argumenton, tre dialektike turninte la diron de Paŭlo [1Kor 14:6–16]:

Sed nun, fratoj, se mi venus al vi, parolante per [nekompreneblaj] lingvoj, kiel mi vin helpus, se mi ne parolus al vi, aŭ en formo de malkaŝado, aŭ de sciado, aŭ de profetado, aŭ de instruado? ... Tiel ankaŭ vi, se vi per la lango ne donas parolon facile kompreneblan, kiel oni scios, kio estas parolata? ĉar en la aeron vi parolus. Eble estas tiom da specoj de voĉoj en la mondo, kaj nenia estas sensignifa. Se do mi ne scios la signifon de la voĉo, mi estos, rilate la parolanton, barbaro, kaj la parolanto estos por mi barbaro. Tiel same ankaŭ vi ... klopodu, ke vi havu abunde por la edifo de la eklezio ... Alie, se vi benas spirite, kiamaniere tiu, kiu okupas la lokon de la malklerulo, diros Amen ĉe via dankesprimo? ĉar li ne scias, kion vi diras...

Efektive, Latina (aŭ greklingva, aŭ hebrea) meso antaŭ slavoj estus egale sensenca, kiel Slavona glosolalio antaŭ korintanoj.

Daŭrigota

Notoj

1. Gregorio la Dialoga: papo de Romo s-ta Gregorio la Granda (590–604), aŭtoro de 4 “Dialogoj” pri Italiaj miraklofarintoj.

2. En la jaro 524/525; tiel Teodoriĥo perdis sian reputacion de klera monarko, kaj papo Gregorio la Granda mencias en siaj “Dialogoj” ke kamparano vidis la animon de la reĝo ĵetata en krateron de vulkano.

3. Ekz-e por la Aristotela termino “ousia”, centra en la kristologiaj disputoj, la ekleziaj patroj Latinaj ne trovis pli bonan tradukon ol substantia; nur en skolastiko, pli ol mil jarojn post Aristotelo, establiĝis pli adekvata termino essentia (esenco). Sed la Latina Kredo jam eternigis la mistradukon substantia, kaj iuj historiistoj ortodoksiaj opinias ke ĝuste pro tiu konfuzo la okcidentanoj miskomprenis la Kredon kaj tial enŝovis sian filioque, ĉefan dogman pretekston por la Skismo.

Tiun mistradukon Latino heredigis al Esperanto. Kvankam en siaj Eseoj (“Ni kaj Ĝi”. La Laguna: Stafeto, 1972. P. 188) Waringhien indikis ke la ĝusta traduko estus “samesenca”, tamen PIV ial havas (sub substanco):

en la romkatolika dogmo la Filo estas samsubstanca kiel la Patro

— nu, speciale Roma ĉi tie estas nur la (mis)termino, kiu ŝajnas implici ke la du personoj estas samŝtofaj.

(La termino Slavona: “jedonosuŝĉnyj, do samesenca. Samradika nocio speciale romkatolika estus la barbar-Latina transsubstantiatio.)

4. Ĉu hazarda koincido ke en “La majstro kaj Margarita” la majstro estas akuzata pri “fi-pilatismo”?

LIBROPRODUKTADO EN ESPERANTUJO: JARO 1998

Ekde 1992 LOdE ĉiujare proponas revuon de la Esperanta libroproduktado, kiun Vilmos Benczik lanĉis en Hungara Vivo surbaze de la rubriko Laste aperis en Esperanto — listo de la libroj, kiujn eldonejoj sendis al Roterdamo en la kuranta jaro. Tiu statistiko ne estas absolute fidinda. Ĝi ne mencias la librojn nesenditajn al CO; krome, ofte registriĝas libroj eldonitaj antaŭ jaroj. Tamen la resuma statistiko por kelkaj jaroj vidigas la ĉefajn tendencojn en nia libro-industrio.

La kompilinto dankas al la redaktoro de Esperanto István Ertl, kiu helpis kompletigi la mankintajn datumojn — ja kelkaj eldonintoj neglektis meti kolofone eldonindikojn.

MALPLI DA TITOLOJ, PLI DA PAĜOJ

Ŝajnas, ke la libromerkato de Esperantujo estas sufiĉe stabila. Ĉiujare (escepte de 1993) iom pli ol 100 eldonantoj produktas pli ol 200 librojn kun la suma paĝonombro ĉ. 25 mil paĝoj. La nuna jaro repruvis kaj firmigis tiun konstaton.

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
Nombro de libroj en/pri Esperanto 205 136 188 200 232 273 208
Suma paĝonombro de ĉiuj libroj 25789 18511 22078 23345 28637 27727 28769
Nombro de la eldonintoj 103 98 132 113 146 124 127
Averaĝa paĝonombro de unu libro 126 136 117 116 123 102 138
Averaĝa prezo de unu libro (NLG) 15,9 20,1 16,9 16,9 19,3 16,1 20,1
Lernolibroj, vortaroj, informiloj k.s. 36 23 35 30 39 19 28
Originala beletro 24 17 27 25 25 31 24
Traduka beletro 31 28 43 34 47 59 54
Planlingvistiko, esperantologio 27 21 19 21 31 32 15
Esperanto (kulturo, movado k.a.) 18 15 14 28 24 27 26
Politiko, filozofio, historio 17 6 11 13 12 23 24
Scienco kaj tekniko, terminaroj 13 13 13 26 16 30 15
Religio 12 6 7 8 11 18 12
Aliaj temoj 17 7 19 15 27 34 10

127 eldonejoj kaj eldonemaj entuziasmuloj bone zorgis, ke ne manku elekto en la libro-servoj. Kvankam en 1998 Laste aperis registris malpli da libroj ol en la antaŭa jaro, ili estis pli “dikaj”, kaj la totala paĝonombro iom superis tiun de 1997.

Kredeble la nombro de la broŝuroj estas pli alta, kaj eĉ al nia redakcia adreso venas broŝuroj, kiujn neniam registras Laste aperis — finfine, tiu listo estas ne biblioteka bibliografio, sed komerca oferto. Precipe en la landoj bonstataj, deziranto eldoni libreton facile trovas la eblon komposti kaj elprinti ĝin per nemultekosta komputilo, kaj poste porti al iu el proksimaj presejoj aŭ multobligaj centroj. Por tiuj “eldonistoj” ne gravas, ke iliaj fabrikaĵoj ŝokas iujn personojn, kiuj kutimas konsideri libron artverko, ili ne bezonas kompostistojn, redaktorojn, pentristojn kaj provlegantojn. Seriozaj librovendistoj evitas proponi tiajn “librojn” al siaj klientoj, kaj la bonintencaj eldonintoj devas mem zorgi pri la distribuo — plejparte senpaga.

NE SUBTAKSI KAJ NE SUPERTAKSI

Ankaŭ la tema aspekto similas al la kutima. Pli ol kvarono da tuto estas tradukitaj beletraĵoj. Lastjare enmondiĝis antologioj serba, latina (2 volumoj) kaj franca (6 volumoj!). Estis eldonita la lasta (tria) volumo de la ĉina klasikaĵo Ruĝdoma sonĝo. Aperis aliaj atentindaj tradukoj: Sanga nupto (García Lorca), Sonĝonovelo (Schnitzler), La ĉashundo de la Baskerviloj (Conan Doyle), La senĉesa rakonto (Ende) k.a. Inter la reeldonitaj elstaras Cezaro de Jeluŝiĉ kaj La Kunularo de l’ Ringo de Tolkien. Tiu lasta elĉerpiĝis nur du jarojn post la apero — ĉu oni plendu pri manko de legointereso en Esperantujo?

La originala sortimento estas malpli elstara — dominas broŝuroj eldonitaj koste de la aŭtoroj. Inter la interesaj novaĵoj estas Durankulak de Sabira Stahlberg, Sur parnaso de Tim Carr, Promeso en obskuro de Manuel de Seabra kaj Tri rakontoj pri la miljara paco de John Francis. Tamen eble pli gravis posteuma eldono de Ordeno de verkistoj (Karolo Piĉ) kaj reeldono de Vojaĝo al Kazohinio (Sándor Szathmári).

Rekreskis la lern-literaturo, dum falis la scienca kaj interlingvistika.

Denove plej multaj tradukoj estis faritaj el la franca — 11. 7 tradukojn oni faris el la germana, po 6 — el la angla kaj rusa, po 5 — el la kroata kaj portugala, entute el 25 lingvoj. La franca firmigis sian pozicion — 59 libroj tradukitaj el la franca estis eldonitaj en la lastaj sep jaroj. Sekvas la lingvoj angla (50), germana (33), portugala (26), ĉina (24) kaj nederlanda (20). Grandega kontrasto kun la Granda mondo, kie oni vendas plejparte tradukojn el la angla.

NENIO NOVAS SUB LA SUN’

En 1997 per 23 broŝuretoj, eldonitaj en la 1990aj jaroj de Edwin Grobe lia usona eldonejo Arizona Stelo rangis kiel la unua en la listo de la eldonejoj. Ĉi-foje Laste aperis ne menciis ĝin, kaj en la unua deko estas nur konataj eldonejoj. La sesvoluma Franca Antologio metis UFE al la unua loko ankaŭ en la paĝolisto, kiun pasint-jare malfermis Magyar Államvasutak Rt. (Hungaraj Ŝtatfervojoj), eldoninta la 13 volumojn de la fervojista terminaro.

Jen la statistiko por 1998, aparte por la libro- kaj paĝo-kvanto.

Produktitaj libroj en 1998

  • UFE (Francio) 10
  • UEA (Nederlando) 10
  • Ĉina E-Eldonejo 7
  • Impeto (Ruslando) 7
  • Fonto (Brazilo) 5
  • KAVA-PECH (Ĉeĥio) 5
  • FEL (Belgio) 5
  • SAT-Broŝurservo (Francio) 5
  • Al-fab-et-o (Svedio) 5
  • Sezonoj (Ruslando) 4

Produktitaj paĝoj en 1998

  • UFE 2685
  • Ĉina E-Eldonejo 1885
  • Sezonoj 1136
  • UEA 1091
  • Fonto 1081
  • KAVA-PECH 1004
  • Impeto 997
  • Iltis (Germanio) 889
  • Portugala E-Asocio 840
  • Libroteko Tokio (Japanio) 672

Neniun libron en 1998 eldonis Ludovikito, Pro Esperanto kaj Edistudio, kaj brazila eldonejo Fonto plu restas nia plej aktiva eldonejo en la jaroj 1992-98. Al ĝi proksimiĝas UEA, aktiviĝinta ĉi-jare, sed ĝiaj libroj estas malpli ampleksaj.

Produktitaj libroj en 1992-98

  • Fonto 44
  • UEA 42
  • Ĉina E-Eldonejo34
  • FEL 34
  • Pro Esperanto (Aŭstrio)32
  • UFE 31
  • Sezonoj 26
  • KAVA-PECH 23
  • Impeto 23
  • Iltis 23

Produktitaj paĝoj en 1992-98

  • Ludovikito (Japanio) 8229
  • Ĉina E-Eldonejo 6405
  • Fonto 5798
  • Magyar Államvas. (Hun.) 5285
  • Sezonoj 5269
  • UFE 4947
  • UEA 4349
  • FEL 4020
  • Edistudio (Italio) 4011
  • KAVA-PECH 3844

Atentindas, ke en la lasta tabelo la tri suprajn liniojn okupas ekstereŭropaj eldonejoj.

Preskaŭ 350 eldonejoj, esperantistaj societoj kaj entuziasmaj eldonemuloj produktis almenaŭ unu libron en la sepjara periodo, sed nur ses el ili eldonas almenaŭ unu libron en sezono.

KONGRESLANDO UNUALOKE

Dank’ al Arizona Stelo, en 1997 Usono estis la plej libroproduktanta provinco en Esperantujo. Ĉi-foje ni facile konstatas, ke la kongreslando Francio avangardas — 35 eldonitaj libroj. Sekvas Germanio (24 libroj), Ruslando kaj Nederlando (po 14), Bulgario (11), Italio (10), Brazilo (9), Ĉeĥio, Ĉinio, Japanio, Svedio (po 7).

Francio ĉefrolas ankaŭ laŭpaĝe. Francaj eldonantoj produktis 5 mil 374 paĝojn da libroj en/pri Esperanto. 3 mil 174 paĝoj estas eldonitaj en Germanio. Sekvas Ruslando (2450 paĝoj), Ĉinio (1885), Nederlando (1629), Brazilo (1418), Ĉeĥio (1275), Japanio (1161), Kroatio (1145), Portugalio (840).

Kaj fine, la resuma laŭlanda statistiko por la jaroj 1992-98. Dank’ al la kongreslandeco Francio sukcesis avanci Germanion, sed la sekvan kongreson akceptos la lando de Gutenbergo, kaj oni scias ke UK stimulas la eldonemon.

Produktitaj libroj en 1992-98, laŭlande

  • Francio 144
  • Germanio 142
  • Nederlando 103
  • Brazilo 87
  • Ruslando 82
  • Japanio 74
  • Italio 66
  • Usono 66
  • Aŭstrio 63
  • Pollando 58

Produktitaj paĝoj en 1992-98, laŭlande

  • Francio 19 020
  • Japanio 14 965
  • Germanio 14 307
  • Brazilo 12 375
  • Ruslando 11 444
  • Hungario 10 608
  • Italio 9 998
  • Nederlando 9 027
  • Ĉinio 7 245
  • Aŭstrio 7 058

Kvankam pro la menciitaj faktoroj la supraj tabeloj ne estas kompletaj, ili vidigas al ni, kiu estas kiu en Esperantuja libroproduktado. Kaj tio probable estas interesa por nia lingvokomunumo, kiun kelkaj eĉ nomas “libra popolo”.

Taksi literaturan valoron de la eldonitaj verkoj estas ekster la tasko de la statistiko. Kiu plenumos ĝin?..

Aleksander Korĵenkov

Recenzo

NE DISTRA ANEKDOTO

Gonçalo Neves, Georgo Kamaĉo, Liven Dek, Miguel Fernández. Ekstremoj: Originala novelaro / Antaŭpar. Fernando de Diego. — Vieno: Internacia Esperanto-Muzeo, 1997, 207 p. — (Serio Originala literaturo).

Provu diveni, pro kio la eldonejo de Ekstremoj metis fine de la libro originalan tabelon Laŭtema enhavo1, siaspecan vojmontrilon, kiu klarigas al kiu temo apartenas tiu aŭ alia novelo?

Evidentas la plej simpla respondo: ĉar el la mem noveloj ne tute klaras, pri kio temas, sekve necesas klariga laŭtema vojmontrilo. (Kvankam tio ne estas ordinara por beletro, malkiel en la literaturo teknika kaj scienca.) Uzante la tabelon, la leganto povas facile diveni, ke ekzemple Implice kaj novice (Gonçalo Neves, P.135) apartenas al Unua amora sperto kaj Deziro (Jorge Camacho, P.77) — al Seksa memkontentiĝo.

Kaj se iu ŝatas la temon Sinmortigo, tiu trovos sur la paĝoj 48, 113 kaj 180 konvenajn novelojn.

Eblas distri sin aliel. Komence tralegu la tutan novelaron. Poste, uzante la laŭteman tabelon, komparu la proprajn impresojn kaj komprenojn pri la legitaĵo kun la listo de la tabele prezentitaj temoj. Tion faris la aŭtoro de tiuj ĉi linioj.

La novelaron konsistigas verkoj de konataj aŭtoroj, reprezentantaj la “iberan skolon” — Gonçalo Neves, Georgo Kamaĉo, Liven Dek, Miguel Fernández — kiujn famigis en Esperantujo la kolektiva poemaro Ibere libere (vidu la recenzon de Valentin la Senkompata en LOdE. 1998: 7). Eblas plene konsenti kun la antaŭparolinto (Fernando de Diego) pri la ekstreme bela kaj majstra lingvaĵo de la kvaropo. Ĝi estas netradicie freŝa, ofte melodie vortluda.

Se trakti ajnan novelon de Ekstremoj aparte (nepre aparte), oni ricevas grandan plezuron pri brila esprimivo de la lingvo kaj sentas miron kaj admiron pro tio, ke eblas tiel bele kaj plene uzi la eblojn kaj latentojn de la Zamenhofa lingvo. Samtempe oni sentas etan bedaŭron, ke la temo estas ne tute konvena, aŭ, mole dirante, tre leĝera (koito, samseksamo k.s.), aŭ tre abstrakta.

Ĉiun el tiuj noveloj, se oni legus ĝin aparte, eblas kompreni kun aprobo kiel bagatelan ludon, ŝercan ekzercon aŭ leĝeran spuron de l’ mensa trejnado.

Sed resumante la impreson de la tuta almanako, eblas konkludi, ke la kompilinto ne faris bonan servon por la aŭtoroj. El helaj eroj konstruiĝis makabra mozaiko, kvazaŭ la libro estus destinita por “sekse prizorgitaj personoj”. Sufiĉas vidi la enhavtabelon: Li kaj la vulvo, Semo de Satano, Ĉe la altaro de Onan. Enestas tute nerealaj scenoj, tamen bunte pentritaj, simile al la artaj montraĵoj de riĉaj pornorevuoj, ekzemple, bizaraĵo en Malfidelo de Miguel Fernández.

Ankaŭ la strukturo kaj stila logiko de plimultaj noveloj estas nebula kaj pala. La priskribitaj cirkonstancoj ŝajnas servi nur por gvidi la leganton al kulmina seksa sceno, por kiu la aŭtoroj ne avaras la senduban verkistan talenton.

Aliflanke, epizodoj, sur kiuj sin bazas multaj el la Ekstremaj (= Ekstremojaj) noveloj estas senkaŝe anekdoteskaj, ripetantaj la temojn tro konatajn (ekzemple, edzo kaj tro frue veninta amanto k.t.p. en Punenda leko kaj Kokro kokerikas jam).

Do, anekdoteskaj, sed ne ridindaj, ĉar oni metas draman finon kun la temo “ekstere” eterna, kio faras farson el tragedio. La ĝenroj ne toleras, kiam oni ilin miksas.

Pluraj noveloj estas konstruitaj esk’ al tiuj de Anton Ĉeĥov kaj O.Henry, kaj nur en la lastaj frazoj, aŭ eĉ en la lastaj vortoj oni donas la ŝlosilon al la tuta antaŭa verkoparto, kaj tio foje radike ŝanĝas la antaŭan komprenon. Sed la temoj de Ĉeĥov kaj O.Henry estis pli proksimaj al la leganto, kiu povis facile identigi sin kun la protagonisto kaj kunsenti aŭ kunridi je ties (mis)aventuroj — la eminentaj novelistoj siatempe ne bezonis kaj ne bezonas post jarcento helpan temtabelon.

La novelaron Ekstremoj eblas trakti kiel specimenon de la bela perfekta stilo kun nelerte elektitaj temoj — por ekzemploj kaj ekzercoj.

Aleksej Birjulin

Laŭtema enhavo

  • Malfidelo 9,77,131,149
  • Unua amora sperto 14,80,135,153
  • Aidoso 25,82,141,161
  • Amo trans morto 33,100,164
  • Seksa memkontentiĝo 41,109,143,171
  • Sinmortigo 48,113,180
  • Toleremo 56,117,181
  • Venĝo 67,124,192
ESPERANTO-AGENDO

Ni havas la plezuron anonci la aperon de nia agendo La Jaro, eldono 1999. Favore al la uzebleco ĝi subiris veran metamorfozon. La ĵus aperinta La Jaro ne nur ricevis novan vestaĵon, ĝi ankaŭ plisveltiĝis, tiel ke ĝi eniru pli facile vian poŝon. Ni decidis ne plu aldoni la enciklopedian parton La landoj de la tero, sed promocii ĝin memstara eldonaĵo. Ĝian aperon, post funda kontrolo de la datumoj kaj pliampleksigo, ni antaŭvidas por junio 1999.

E-agendo estas tre taŭga donaco, nepre ankaŭ al viaj amikoj neesperantistaj. Ni proponas speciale favoran prezon por opaj mendoj kaj favoran antaŭmendan prezon por La landoj de la tero. Mendu ĉe FEL (Frankrijklei 140, B-2000 Antwerpen, Belgio).

Jorg De Mulder Eldona fako de FEL

SUKCESA INTERNACIA FOTOKONKURSO

La redakcio de La Ondo de Esperanto kaj Urala Esperantista Societo organizis en 1998 internacian fotokonkurson. La konkurso ne estis ligita al deviga temo.

En la konkurso partoprenis pli ol 40 fotoverkoj de 15 personoj el 9 landoj (Albanio, Finnlando, Germanio, Italio, Jugoslavio, Niĝerio, Pollando, Ruslando, Slovenio). La 11an de januaro 1999 kvarpersona juĝkomisiono anoncis la rezulton.

1a premio ne aljuĝita.

2a premio (unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto): Auli Vihermä (Finnlando) pro “Ĉu la perkoj estas hejme?”.

3aj premioj (abono al LOdE): Arnold Vilmoŝ (Jugoslavio) pro 3-fotaĵa ciklo; kaj Luan Jaupi (Albanio) pro “La libelo sur pino”.

Laŭdaj mencioj: Sergej Fedotov (Baŝkortostano, Ruslando) pro “La infana spontaneco”; kaj Nora Caragea (Germanio) pro “Lernejo”.

Speciala premio (libroj kontraŭ ekvivalento de unu minimuma salajro pro foto teme ligita kun Esperanto): Andrzej Sochacki (Pollando) pro “Verda Asocio”.

La organizantoj, konforme al la Regularo de la Konkurso, havas ekskluzivan rajton ĝis la 31a de decembro 2000 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Dankon al la partoprenintoj! Gratulon al la laŭreatoj!

Redakcio de LOdE, Komitato de UES

Gazetoj

DENOVE STEFAN MAUL

Ekde la januara numero de 1999 la internacia magazino Monato, kiu nun eniras sian 20an jarkolekton, havos ĉefredaktoron, nome Stefan Maul (58jara), profesia ĵurnalisto kaj redaktoro pri politikaj informoj de la germana tagĵurnalo Augsburger Allgemeine. La tasko ne estas nova por Stefan Maul. Maul estis la fondinto de Monato kaj ties ĉefredaktoro en la unuaj 12 jaroj. Poste tamen li demisiis pro profesia okupiteco kaj sanproblemoj; transprenis lian laboron skipo da fakaj redaktoroj, kiuj zorgis pri la unuopaj rubrikoj Politiko, Scienco, Arto, Turismo, ktp. La avantaĝojn de ambaŭ sistemoj Flandra E-Ligo, la eldonejo de Monato, nun kombinis. Restos la fakaj redaktoroj, kiuj garantios pri la enhavo de la kontribuoj, kaj la ĉefredaktoro zorgos pri la ĝenerala unueca linio de la revuo.

PP

Literatura Foiro. 1998: 176

La lasta Foiro por 1998 omaĝas du teranojn, kiuj naskiĝis antaŭ 100 jaroj. Miguel Fernández — la tradukinto de Sanga nupto — prezentas la fenomenon Federico García Lorca sur 6 paĝoj, sed 16 (!) paĝojn okupas rememoroj de Max Frisch pri Bertolt Brecht per la traduko de Rolfo Ernesto.

Ĉu estas hazardo, ke ankaŭ kelkaj aliaj materialoj estas direktitaj retro? Zofia Banet-Fornalowa rakontas pri la Pola E-Asocio. Claude Gacond kaj Henri Dognac konversacias pri Literatura Mondo. Sed pli profunde fosis Andy Künzli, dediĉinta sian eseon al 900-jariĝo de la germana abatino Hildegardis, inventinto de Lingua Ignota.

Inter la aktualaĵoj estas komentario de Giorgio Silfer pri la krizo de Greziljono kaj notico de Marko Naoki Lins pri la Frankfurta Librofoiro. Zbigniew Galor polemikas kun Walter Zelazny.

Oni trovas kelkajn recenzojn kaj plurajn informojn pri KCE, ILF, MKE, LF-koop kaj aliaj raŭmismaj establoj. Kaj nur unu beletraĵo — poemo de Lina Gabrielli.

Ruslandanoj abonu LF por 1999 ĉe Halina Gorecka kontraŭ la rubla ekvivalento de 14 USD.

A.K.

Ricevitaj libroj

1762. Cândido Xavier F. Patro nia: Spiritisma porinfana verko / Tr. el la port. A.Soares. — [Rio de Janeiro]: SES Lorenz, [1997]. — 104 p., il. — (Donaco de H.Gorecka).

1763. Carr T.B. Sur Parnaso: Orig. poemaro. — Antverpen: FEL, 1998. — 118 p. — (Serio Stafeto; No 21). — (Donaco de FEL).

1764. Stahlberg S. Durankulak: Orig. romano. — Varna: Bambu, 1998. — 78 p. — (Donaco de S.Stahlberg).

1765. van Mens J. Katorelo: Porinfana novelo / Tr. el la ned. C.Dekker-Kiefer. — Antwerpen: FEL, 1998. — 81 p., il. — (Donaco de FEL).

1766. Gvidlibro tra la Esperanto-movado. 1998 / Red. F.L.Veuthey. — Rotterdam: UEA, 1998. — 96 p., il. — (Donaco de UEA).

1767. Jarlibro. 1998 / Red. F.L.Veuthey. — Rotterdam: UEA, 1998. — 302 p., il. — (Donaco de UEA).

1768. Mauriac F. Tereza Desqueyroux: Romano / Tr. el la fr. G.Labasthe. — Paris: UFE, 1998. — 80 p. — (Speciala literatura numero de Franca Esperantisto; No 495). — (Donaco de UFE)

1769. Kongresa Libro: 83a UK de Esperanto. Montpeliero, 1998. / Red. N.Raŝiĉ. — Rotterdam: UEA, 1998. — 160 p., il. — (Donaco de H.Gorecka).

RICEVITAJ GAZETOJ

Ĉe la Domparo. 1998/242;

ELNA Update. 1998/4;

El Popola Ĉinio. 1999/1;

Esperanto. 1998/12, 1999/1;

Esperantolehti. 1998/6;

Esperanto-Nyt. 1998/4;

Esperanto USA. 1998/6;

Franca Esperantisto. 1998/503;

GEJ-Gazeto. 1998/6;

Heroldo de Esperanto. 1998/13,14;

Juna Amiko. 1998/4;

Koncize. 1998/6;

Kontakto. 1998/6;

La Espero. 1998/5-6;

La Gazeto. 1998/79;

La Kancerkliniko. 1998/88;

La Ondo de Esperanto. 1999/1;

La Revuo Orienta. 1998/12;

La Verda Formiketo. 1998/43;

L’ esperanto. 1998/9;

Le Travailleur Espérantiste. 1998/239;

Literatura Foiro. 1998/176;

Litova Stelo. 1998/4,5;

Monato. 1998/12;

Riveroj. 1998/22;

Sennaciulo. 1998/12;

Spiritisma E-Informilo. 1998/100;

Starto. 1998/5-6;

Tempo. 1998/3-4;

Vestnik Esperanto. 1998/5.

M O Z A I K O

Magiaj kvadratoj

Olŝtina E-Klubo (Pollando) proponas fari du magiajn kvadratojn. Magiaj kvadratoj estas kvadratoj 6x6, en kiuj necesas skribi ses vortojn tiel ke la skribitaj vortoj estu la samaj horizontale kaj vertikale.

La unua kvadrato: 1. kun domo sur dorso; 2. fragment’; 3. ilo por kunigi; 4. virnom’ (patron’ de kamparanoj); 5. giganto 6. aromoj.

La dua kvadrato: 1. unurada veturilo; 2. neprofesiul’, diletant’; 3. kuregi; 4. uzad’ por propra profito; 5. ŝanĝi; 6. deven’.

La respondoj devas atingi la redakcion antaŭ la 20a de marto.

Tatjana Kulakova

La poeto korektas

Dankon pro la agrabla surprizo — la elfoso kaj publikigo de mia epok-resona versaĵo Ses ordenoj en la 11a numero de La Ondo.

Kiel kompetentulo pri la temo, mi deziras atentigi, ke ne temis “pri la ses ordenoj de Lenin”. El la ses ordenoj, per kiuj estis honorita Komsomolo, estis tri de Lenin, kaj po unu — de Ruĝa Standardo, Labora Ruĝa Standardo kaj Oktobra Revolucio.

Kun eks-komsomolana saluto

Viktor Aroloviĉ

RIDO DE NIAJ GEAVOJ

En ĉiu kajero, krom kelkaj esceptoj, de la jarcent-komenca Ondo aperis ŝercoj, kiujn sendis la legantoj. Legu do por scii, pri kio oni ridis antaŭ 90 jaroj.

Manko

— Imagu al vi: hieraŭ s-ro N. vizitis nin ne en surtuto, sed en ordinara jako! Miaopinie, tio estas manko de estimo.

— Ne, pli ĝuste, tio estas manko de surtuto!

Sperta homo

— Vi deziras esti piloto de mia aeroplano. Sed ĉu vi havas necesas sperton?

— Ho, jes! Mi jam unu fojon falis el fenestro de la kvara etaĝo.

En kuracejo

Kuracisto: Ne drinku! Se vi sentas soifon prefere manĝu piron, ĉar biero estas malutila.

Paciento: Sed, sinjoro doktoro, mi ja ne povas formanĝi sesdek-sepdek pirojn dum unu tago!

Neeblaĵo estas neebla

— Kial vi ne vekis min je la 10-a matene?

— Pardonu, sed vi ja revenis hejmen duonhoron antaŭ la dek-unua!

En poŝtkontoro

— Kial vi, fraŭlino, sendas leteron sen adreso?

— Tiel mi volas: neniu devas scii, ke mi skribas al Johano.

Nun

Kiam mi estis fianĉo, mi parolis kaj ŝi aŭskultis. Kiam mi edziĝis, ŝi parolis, kaj mi aŭskultis. Nun ni ambaŭ parolas, kaj la najbaroj aŭskultas.

Kia, kiu, kie

20-jara fraŭlino ordinare demandas: kia li estas? 30-jara — kiu li estas? 40-jara — kie li estas?

Fanfaronado

Du kantistoj (baritona kaj tenora) fanfaronis. La unua diris:

— Mia voĉo estas tiel potenca, ke oni aŭdas ĝin kvaronhoron post kiam mi finis kanti.

— Nu, — rediris la dua, — mia voĉo estas aŭdebla kvaronhoron antaŭ ol mi komencas kanti.

Motivite

— Ĉu vi povas, amiko, pruntedoni al mi cent rublojn?

— Mi povas, sed ne volas.

— Ĉu vi pensas, ke mi ne volos redoni?

— Vi volos, sed vi ne povos.

Originala titolo

— Amiko mia, konsilu, kiel titoli la plej novan mian verkon?

— Titolu ĝin simple: “Voĉo el Paperkorbo”.

Legis kaj elektis Halina Gorecka

La Ondo atingas plurajn lokojn. Kaj kelkaj el la ricevantoj pruvas sian fidelon al nia revuo sendante fotojn. Ĉu ni jam organizu konkurson “Mi kaj La Ondo”?

Sur la suba foto: La Ondo estas konata en la Siberia urbo Tomsk. Ĉu la simpatiaj gesiberianoj nur fotas aŭ ankaŭ legas ĝin? (Fotis Anna Birjulina)

KALENDARO

27 jan.–3 feb. Bogotá (Kolombio). 4a Tutamerika Kongreso de Esperanto. Temo: “Esperanto kaj la tria jarmilo”. Adreso: Apartado Aéreo 54800, Bogotá 2, Colombia, S.A.

14–20 feb. Karpacz (Pollando). 40a Internacia Fervojista Esperanto-Skisemajno. Org.: Vroclava fervojista EK. Adreso: Janina Wereszka, ul. Klodnicka 43/27, PL 54-217, Wroclaw, Pollando.

5–9 mar. Kievo (Ukrainio). EoLA-11 (Esperanto — lingvo arta). Org.: Miĥail Lineckij. Adreso: UA-254201, Kievo-201, ab. skr. 140, Ukrainio.

15–20 mar. Samarkando (Uzbekistano). 15a Internacia Simpozio pri E-Turismo. Org.: Monda Turismo. Adreso: Anatolij Ionesov, 53 Ŝaraf Raŝidov, UZ-703000 Samarkand, Uzbekistano.

3–10 apr. St.Andreasber (Germanio). 15a Printempa Semajno Internacia. Org.: Germana E-Asocio. Adreso: Wolfgang Bohr, Johannes-Kirschweng-Str. 11, DE-53474 Bad NeuenahrAhrweiler, Germanio.

21–25 apr. Nabereĵnyje Ĉelny (Tatarstano, Ruslando). Volgia Esperanto-Renkontiĝo. Org.: “Aŭtozavodstroj”, EK Gaja Krokodilo. Adreso: RU-423819, Tatarstan, Nabereĵnyje Ĉelny, ab. ja. 133, Ruslando.

1–9 maj. Bydgoszcz (Pollando). 20a Sanmarineca Universitata Sesio de AIS San Marino. Org.: Monda Turismo Adreso: str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

30 jun.–4 jul. Olsztyn (Pollando). FREŜO-99. Org.: Olŝtina EK. Adreso: PL-10 950 Olsztyn, skr. poczt. 420, Pollando.

4–14 jul. Tiĥvin (Ruslando). 39a Okcidenta Sovetia Esperantista Junulara Tendaro. (OkSEJT-39). Org.: La Organiza Teamo. Adreso: Vitalij Malenko, RU-140160, Moskovskaja obl., Jhukovskij, ul. Dugina, 17-62, Ruslando.

4–18 jul. Poprad (Slovakio). Somera E-Lernejo. Org.: E-Regiona Societo. Adreso: Sobotské nám. 36, SK-05 801 Poprad, Slovakio.

17–23 jul. Metz (Francio). Internacia Esperanto-Konferenco 1999. Temo: Mono kaj Civilizo. Org.: OSIEK. Adreso: Éric Laubacher, 1 rue Louis-Antoine de Bougainville, FR-78180, Montigny le Bretonneu, Francio.

17–24 jul. Liepaja (Latvio). 35aj Baltiaj E-tagoj (BET-35). Org.: Latvia E-Asocio Adreso: p.k. 150, Riga, LV-1050, Latvio

17–25 jul. Castellón & Valencio (Hispanio). 58a Hispana Kongreso de E-to. 9a Eŭropa E-Forumo. Org.: LKK Adreso: Av. Burjasot 29, A-31. ES-46009 Valencia. Hispanio.

24–31 jul. Karlovy Vary (Ĉeĥio). 72a Kongreso de SAT. Org.: SAT, KAVA-PECH. Adreso: Anglická 878, CZ-25229, Dobrichovice, Ĉeĥio.

31 jul.–7 aŭg. Berlino (Germanio). 84a Universala Kongreso de Esperanto. Org.: UEA, LKK. Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando (konstanta adreso).

E-Centro Jekaterinburg estas Kongresa Peranto por Ruslando. Ni peras aliĝojn kaj loĝadon kaj organizos busan vojaĝon al la kongreso kun kelkaj ekskursoj en Germanio, Pollando, Ĉeĥio, Slovakio kaj Hungario.

7–14 aŭg. Toruñ & Bydgoszcz (Pollando). 9a Internacia E-Kongreso. 11a Ĝenerala Kunveno de “Monda Turismo”. Universitato de la “Tria Aĝo”. Org.: Monda Turismo Adreso: str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

9–16 aŭg. Zánka (Hungario). 55a Internacia Junulara Kongreso de TEJO. Org.: TEJO, LKK. Adreso: Pf. 87, HU-1675 Budapest, Hungario (LKK).

13–15 aŭg. La Chaux-de-Fonds (Svislando). 18a Internacia Literatura Forumo. Org.: Esperanta PEN-Centro, KCE. Adreso: KCE, CP 311, 2301 La Ĉaux-de-Fonds, Svislando.

22–25 aŭg. Ĥanojo (Vjetnamio). 2a Azia Kongreso de Esperanto. Org.: LKK Adreso: 105a str. Quan Thánh, Hà Nôi, Vietnam.

Ni sincere gratulas kaj bondeziras al Boris Sokolov el la urala urbo Ĉeljabinsk,

samaĝulo de “La Ondo”, kiu la 14an de februaro 1999 atingas la aĝon 90 jaroj

LOdE

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 3 (53)

Unu semajnon malpli frue ol laŭplane — la 1an de marto anstataŭ la 22an de februaro — tiu ĉi kajero venas al la presejo. La rompeton de la eldonritmo kaŭzis la restado de l’ redaktanto de La Ondo en Britio, laŭ afabla invito de Bill Auld. Dankon, Bill!

La vojaĝo estis planita por aprilo, sed la plursemajnan vicumadon por la brita vizo en Moskvo mirakle anstataŭis nur unuhora atendado en la konsulejo de la Unuiĝinta Regno, antaŭ nelonge inaŭgurita en Jekaterinburg. Dankon, konsulo de ŝia Reĝina Moŝto!

Mi dankas FAME-Fondaĵon (prezidanto Stefan Maul) kaj la Centran Oficejon de UEA (Osmo Buller kaj Marvin Stanley), kiuj ebligis la vojaĝon finance. Mi diras dankon al la Brita kaj Skotlanda Asocioj kaj al la Londona Klubo, kies responsuloj sukcesis nur dum kelkaj tagoj prepari bonegan programon.

Kun aparta plezuro mi dankas ĉiujn, kiuj gastigis min dum la vojaĝo, kaj kiuj diversmaniere senproblemigis mian restadon: Marteno McClelland, Arturo Prent, Antony Rawlinson & Bela Lumo, Rosalind Walter, Petro Danning (en Anglio); Jean & David Bisset, Jack & Mia Casey, Charlie Dornan, Christopher Gledhill, Phyllis Goodheir, David Hannan, Norman Richardson, Donald Robertson, Duncan Thomson (en Skotlando), kaj multajn aliajn, kiuj venis por renkontiĝi kun mi.

Mi dankas la kunlaborantojn de La Ondo, kiuj — dum mi ĝuis la Londonajn monumentojn kaj Skotlandan naturon — klopodis, verkante materialojn por tiu ĉi kajero.

Dankvortojn kaj salutojn mi sendas al ĉiuj legantoj, manifestintaj la fidon al La Ondo per (re)abono. Esceptokaze ĉi tiun kajeron ni sendas ankaŭ al tiuj el la pasintjaraj abonintoj, kiuj ankoraŭ ne renovigis la abonon. Nuntempe multaj el la abonantoj Ruslandaj, pro la ekonomia krizo, ne plu povas trovi en la familia buĝeto rimedojn por daŭre ricevadi La Ondon, kiu estis por ili la lasta ligilo kun Esperantujo. Tial apartan dankon ni ŝuldas al la kontribuintoj kaj kontribuontoj al niaj fondusoj Amiko kaj Abonhelpo.

Kaj fine: dankon, printempo, venanta al la norda hemisfero! Jam en februaro mi vidis verdajn herbojn en Britio, kaj baldaŭ en Uralo la printempon heroldos frugilegoj — jen la bona ideo meti kovrilpaĝen la bildon de Aleksej Savrasov “Alflugo de frugilegoj”.

Dankon!

Aleksander Korĵenkov

“FRUNTE KUN KAMARADO L.I.BREĴNEV”

Antaŭ 20 jaroj fondiĝis Asocio de Sovetiaj Esperantistoj

En USSR, kie regis piramida administra sistemo sub la totala kontrolo de la partio, ne povis esti serioza agado ekster tiu sistemo. Tial sovetuniaj esperantistoj strebis instituciigi Esperanton kadre de la regstrukturo, ĉar la E-Komisiono, fondita en 1962 ĉe la Unio de sovetaj societoj de amikeco kaj kulturaj ligoj kun eksterlando (SSOD) celis poreksterlandan propagandon per Esperanto.

Kvankam surloke la esperantistoj agis sub kontrolo de patronaj organizoj (komsomolo, sindikatoj, amikec-societoj), funkciuloj en Moskvo, responsaj pri amatoraj movadoj, malkontentis pri esperantistoj, kiuj kunlaboris landskale je malalta ideologia nivelo kaj ekster la oficiala gvido. (La esperantistojn kaj ties korespondadon ja kontrolis KGB, sed KGB ne havis taskon gvidi la esperantistojn.) Krome oni supozis, ke la “ideologian vakuon” eble plenigus influoj burĝa (UEA, ICNEM), reviziisma kaj trockiisma (SAT), aŭ maŭisma. Maltrankviligis la funkciulojn vasta propaganda uzado de Esperanto fare de Ĉinio per libroj, radio, revuo kaj aktivado en kongresoj.

Tial 28 mar. 1978 la Sekretariato de CK KPSU traktis la proponojn de la internacia, propaganda kaj scienca fakoj de CK KPSU kaj komisiis al SSOD, kun asisto de VLKSM (komsomolo) kaj VCSPS (sindikatoj), prepari fondon de la tutlanda E-Asocio. 27 dec. 1978 Buroo de Prezidio de SSOD, Sekretariaro de VCSPS kaj Sekretariaro de CK VLKSM akceptis decidon pri organizo de Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (ASE).

Ĝuste antaŭ 20 jaroj, 14 mar. 1979 en Moskvo okazis fonda konferenco de ASE kun 101 delegitoj. Moskva lingvisto Magomet Isajev estis elektita kiel prezidanto; A.Berjoza, sekretario de la E-Komisiono ĉe SSOD, ekoficis kiel la respondeca sekretario de ASE. Kiel estraranoj kaj prezidianoj de ASE estis elektitaj pluraj konataj aktivuloj: V.Aroloviĉ, V.Bespalov, D.Cibulevskij, An.Gonĉarov, B.Kolker, G.Korotkeviĉ, S.Kuznecov, A.Melnikov, D.Perevalov, S.Podkaminer, V.Samodaj, B.Tokarev, I.Valina, L.Vulfoviĉ k.a.

La konferencanoj unuanime akceptis la decidon, kiun finis la frazo:

“La Konferenco certigas, ke la sovetiaj esperantistoj, kiel unu el taĉmentoj de sovetia sociaktivularo, kune kun la sovetia popolo subtenados kaj realigados la internan kaj eksteran politikon de Soveta Ŝtato, KPSU, Politburoo de CK de nia partio frunte kun kamarado L.I.Breĵnev”.

Pri la fondo de ASE vaste informis amaskomunikiloj. La fonda konferenco planis eldonadon de revuo, lerniloj, soci-politika kaj beletra literaturo. Kvankam, tipe por Sovetunio, la belajn planojn ne kronis realigo, ASE per la fakto de sia ekzisto spronis la esperantistan agadon en USSR. Oni pli facile fondis klubojn kaj kursojn, organizis renkontojn kaj ricevis klubejojn. Dum la jardeko de ASE la kvanto de la E-kluboj preskaŭ triobliĝis, kaj fine de la jaroj 1980aj en USSR funkciis ĉ. 250 E-kluboj. Aperis 73 kajeroj de la Informa Bulteno de ASE. Laŭ iniciato de ASE eldonejo Novosti eldonis politikajn broŝurojn en Esperanto.

ASE regule sendis delegaciojn kaj turismajn grupojn eksterlanden, precipe al UKoj. Sed por la partopreno gravis ne la lingvokono aŭ fakaj kapabloj, sed ideologia konformeco al la partia linio, ja la rekomendojn por eksterlandaj vojaĝoj donis la partia (komsomola), administra kaj sindikata estroj de la organizo kie laboris (studis) la kandidato por vojaĝo.

Malkiel stalinisma SEU, ASE ne sukcesis monopoligi la tutan E-aktivadon en USSR, kaj multa landskala laboro estis farata de apartaj aktivuloj. Ĉar ASE apenaŭ zorgis pri la enlanda agado (instruado, informado, renkontoj, eldonado k.a.) kaj la komsomola kaj sindikata patronoj distanciĝis de ASE, multaj esperantistoj malkontentis pri ĝi.

Tamen kelkaj esperantistaj gvidantoj en socialismaj landoj imagis ASE pli potenca ol ĝi reale estis:

“La Asocio de Sovetiaj Esperantistoj direktas la agadon de tiom da aktivuloj, kiom estas la aktivaj esperantistoj en la tuta cetera mondo”. (Canko Murgin en Paco. 1982: 6, P.13)

Aktivula konferenco en OkSEJT-23 (jul. 1981, apud Moskvo) fondis alternativan Laborgrupon por Interkluba Spertŝanĝo (LKS). LKS planis daŭrigi la laboron de SEJM. Ĝi relanĉis Aktuale, surprenis organizadon de someraj tendaroj, rekomencis la interkluban konkuradon ktp. Sed la agado de LKS renkontis reziston de tiuj E-aktivuloj, kiuj kontentis pri siaj postenoj en ASE kaj de tiuj, kiuj vidis en LKS konspiron kontraŭ la ŝtat-ordo. Esperantistoj sendis al partiaj, komsomolaj kaj sekurecaj organoj dekojn da denuncoj pri LKS, kaj baldaŭ ties komitatanoj estis enketitaj kaj ĉiel malhelpataj.

La dua konferenco de ASE (Moskvo, mar. 1982) akre kritikis LKS, al kiu kotize aliĝis 60 kluboj kaj pluraj aktivuloj, sed ĝi ne malpermesis la grupon, ĉar tiu ne estis kreita de ASE; tamen LKS estis dissolvinta sin en la jarkunveno en OrSEJT-24 (Tjumeno, aŭg. 1982). Post tio pluraj aktivuloj aktivadis ekster ASE en siaj regionoj kaj fakoj. En la tri baltaj respublikoj aktiviĝis asociaj filioj, kiuj funkciis sen strikta kontrolo de ASE. Jam en OrSEJT-24 estis fondita Urala E-Komitato (UEK), baldaŭ poste en Siberio fondiĝis OSER-Komitato. Sendepende de ASE oni eldonis dudekon da samizdataj gazetoj, organizis diversnivelajn renkontojn, prizorgis peradon de alilandaj libroj kaj gazetoj, kunlaboris en E-gazetoj eksterlande.

En la periodo de la glasnosto kaj perestrojko, esperantistoj, samkiel aliaj sociaj movadoj, ekagis laŭ sia bontrovo, preskaŭ sendepende de la ŝtato. Kvankam ASE restis la sola tutlanda organizo (en 1987 en ĝi membris 192 kluboj), ĝia influo malkreskis precipe fine de la jaroj 1980aj, kiam ĝia kontrola kaj distribua rolo iĝis sensenca. Pluraj kluboj, aktivuloj kaj firmaoj okupis sin — plejparte fuŝe — pri koresponda instruado, eldonado de gazetoj, perado de rilatoj kun eksterlando. La esperantistaj aranĝoj en la 12a Tutmonda Festivalo de Junularo kaj Studentoj (1985) restis preskaŭ nerimarkitaj en kaj ekster Esperantujo.

Fine de 1988 refondiĝis la E-Asocioj en Estonio, Litovio kaj Latvio, sufokitaj en 1940. Ili tuj deklaris sin sendependaj de ASE. Ilin sekvis en 1989 Belorusio kaj Ukrainio — la lasta eĉ kun du tutrespublikaj asocioj.

23–25 jan. 1989 en Moskvo okazis la 3a Konferenco de ASE (212 pers.), kiu surbaze de ASE restarigis SEU. Iom pli frue refondiĝis SEJM, kaj en majo 1989 estis fondita Tutsovetia Unuiĝo de E-kluboj (TUEK). Sed tio estas alia paĝo en nia historio.

Halina Gorecka Aleksander Korĵenkov

UEA TRANSIRIS AL EŬRO

Eŭro, la komuna mono de 11 landoj de Eŭropa Unio (AT, BE, DE, ES, FI, FR, IE, IT, LU, NL, PT) estis enkondukita 1 jan. 1999. Dum la unuaj tri jaroj ĝi estos nur kontovaluto kaj funkcios apud la koncernaj naciaj valutoj. Fizikan formon eŭro ricevos 1 jan. 2002, kiam ekcirkulos eŭraj monbiletoj kaj moneroj.

Unu eŭro (EUR) egalas al 2,20371 NLG. Respektive 1 NLG estas 0,45378 EUR.

Ekde 1 jan. la librotenado de UEA estas farata en eŭroj. Oni tamen povas daŭre fari pagojn al UEA en guldenoj kaj aliaj konverteblaj valutoj, sed ĉe la librotenado ili estas konvertataj en eŭrojn. Sekve ankaŭ la konteltiroj de la UEA-kontoj estos eŭraj.

Estas rekomendinde ke ekde nun la uzantoj de la kontoservo de UEA indiku siajn pagojn en eŭroj. Tio ne estas deviga, sed tio ŝparas laboron al la CO kaj plirapidigas la traktadon de la pagoj. Ĉar eŭro estas la librotena mono de UEA, ankaŭ aliaj Esperanto-organizaĵoj, eldonistoj de libroj kaj gazetoj, organizantoj de Esperanto-aranĝoj ktp. — ankaŭ en ne-eŭraj landoj — estas petataj ekde nun fiksi siajn prezojn kaj kotizojn en eŭroj anstataŭ guldenoj.

Ankaŭ la prezoj de la libroservo de UEA estas ŝanĝitaj al eŭroj. La rubriko “Laste aperis” de la revuo Esperanto indikas eŭroprezojn unuafoje en la februara numero. En la kotiztabelo de UEA por 1999 la kotizoj por la eŭrolandoj restas ankoraŭ en la nacia valuto, ĉar la tabelo estis fiksita pasintjare. Tial ankaŭ la ĉi-jaraj kotizoj por aparte menciitaj landoj kun nestabila aŭ nekonvertebla mono estas guldenaj. (Temas pri AR, BR, BG, IS, IL, KR, PL, RU kaj ZA.) Por aliaj landoj, por kiuj validas malalta tarifo, la Centra Oficejo jam difinis eŭrajn kotizojn. (Ili aperos en la februara numero de Esperanto kaj oni povas peti informojn pri ili ankaŭ de la CO.)

En la Dua Bulteno de la Berlina UK la prezoj de loĝado, ekskursoj k.a. servoj estas eŭraj. La kongresaj aliĝkotizoj estos fiksitaj en eŭroj unuafoje por la Tel-Aviva UK.

La Centra Oficejo de UEA antaŭvidas, ke iom da konfuzo kaj prokrastoj ne estos eviteblaj dum la 3-jara transiro, precipe en la unua jaro, kiam kaj la membroj kaj la stabo de la CO devos alkutimiĝi al la nova valuto. Ni estu komprenemaj kaj atentemaj, kaj klopodu lerni rapide!

Rekomendinda libreto por interesitoj, kiuj deziras ekscii pli pri eŭro, estas “Eŭro: ecoj kaj sekvoj por ĉiuj” de Marc Vanden Bempt, eldonita de Flandra Esperanto-Ligo en 1997; prezo: 3,55 EUR.

Gazetara Komuniko de UEA

ZAMENHOFA LERNEJO EN DANĜERO

Ni, geinstruistoj de la Elementa Lernejo 23 “Ludoviko Zamenhof” en lia naskiĝurbo, Bjalistoko, ekzistanta de la 1959a jaro, kiam okazis ĝia solena inaŭguro, en kiu partoprenis multaj geesperantistoj — partoprenantoj de la Jubilea UK el la tuta mondo, petas vin helpi savi nian lernejon.

Ĉi-jare ni festos la 140an naskiĝdatrevenon de Doktoro Esperanto kaj ni deziras ankaŭ festi la 40an datrevenon de nia lernejo. Bedaŭrinde, nia direkcio kaj estraro de Bjalistoka Komunumo decidis likvidi nian publikan lernejon kaj transdoni nian sidejon al privata, romkatolika lernejo.

Ni opinias, ke en la naskiĝurbo de la kreinto de Esperanto ne povas malaperi la sola lernejo portanta nomon de tiu fama bjalistokano. Ne konvinkas nin la oficiala kialo, pro kiu ĝuste nia lernejo devas esti likvidita: reformado de pola kleriga sistemo. Laŭ nia opinio tiu decido estas intenca politika agado de lerneja direkcio kaj la Urbestraro de Bjalistoko.

Ni akcentas, ke danke al niaj geinstruistoj kaj al nia lerneja junularo disvastiĝis rondo de homoj interesitaj pri popularigado de la internacia lingvo. En la urbo, en kiu naskiĝis la kreinto de Esperanto, almenaŭ en unu lernejo devas esti instruado de la lingvo.

Ĝis nun en nia lernejo estis sistema informado pri la vivo kaj la agado de la kreinto de Esperanto kaj ankaŭ pri la lingvo, kaj pri la ideo de la esperantismo.

Ĉiuj infanoj, kiuj deziris, havis eblecon eklerni senpage la lingvon. Multaj artikoloj en loka gazetaro povas dokumenti tion. Kune kun likvido de nia lernejo finiĝos la populariga agado pri la lingvo kaj esperantismo inter bjalistokaj infanoj kaj junularo.

Ni petas ĉiujn geesperantistojn pri helpo kaj perado ĉe ĉiuj bjalistokaj ŝtataj, lokaj urbaj kaj vojevodiaj aŭtoritatoj por ke la lernejo je la nomo L. Zamenhof ne malaperu el bjalistoka lerneja mapo.

Ni anticipe ege dankas pro via helpo kaj subteno.

Se vi deziras helpi, bonvolu sendi retleterojn al la Urbestraro de Bjalistoko / urbestro de Bjalistoko s-ro Ryszard Tur: city@cksr.ac.bialystok.pl.

Kaj por ke ni sciu pri viaj leteroj al: spnr23@polbox.com,

aŭ perpoŝte al s-ino Nina Pietuchowska, str Piastovska 13/7, PL-15-207 Bialystok, Pollando.

46 geinstruistoj el la lernejo

MESO EN VARSOVIO

17 jan. en la preĝejo de Sankta Aleksandro en Varsovio okazis esperantlingva Sankta Meso kaj oblata renkontiĝo. La meson celebris pastro Marek Makowski. Predikis en Esperanto Lia Ekscelenco episkopo Wladyslaw Miziolek. Dum la diservo kantis la fama koruso Muzilo.

Post la Sankta meso gesamideanoj renkontiĝis en la paroĥejo por Oblato. Oni kantis Kristnaskajn kantojn kaj rompinte la blankan panon, laŭ la pola kutimo, bondeziris unu al la aliaj. La aranĝon partoprenis ankaŭ la episkopo, kiu parolis Esperante kaj pole pri la taskoj de la nuntempa Eklezio en Pollando kaj en la mondo.

Boguslaw Sobol

AIS: NOVA SENATANO

Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino funebras pro sia eks-senatano OProf. Tyburcjusz Tyblewski, kiu mortis fine de 1998. Lian lokon en la senato de AIS transprenas la ĝisnuna vic-senatano OProf. Christer Oscar Kiselman, profesoro ĉe la matematika instituto de la universitato de Uppsala (Svedio), kies multjara direktoro li estis. Kiselman estas konata ankaŭ kiel esperantologo kaj redaktoro. Krom en AIS li membras en la Reĝa Akademio de Sciencoj Uppsala, en la Reĝa Societo de Sciencoj Uppsala, en la Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj kaj en la Internacia Scienca Akademio COMENIUS.

AIS ĉi-jare denove aranĝos plurajn universitatecajn konferencojn, interalie dum la Internacia Junulara Festivalo de IEJ, kiu okazos paske proksime de la itala urbo Rimini. Tie la partoprenantaj junuloj povos sperti kursojn pri historio de la Esperanta literaturo, denaska lingvoakirado kaj komputila sekureco. Kelkajn semajnojn poste okazos AIS-konferenco en la pola urbo Bydgoszcz, kie polaj kaj aliaj studentoj finekzameniĝos por akiri akademian gradon de AIS. Somere okazos plia konferenco en kaj proksime de San-Marino, kie AIS elektos sian gvidantaron por la sekvaj kvar jaroj, la kvara periodo de sia ekzisto.

Ĉiu interesato estas bonvena partopreni la kursprogramon de AIS. Informoj pri AIS estas troveblaj rete ĉe http://www.forst.uni-muenchen.de/OTHERS/AIS/ aŭ de ADoc. Mag. Joanna Lewoc Senata Sekretario de AIS Karl-Schwarzschild-Weg 6/317 DE-37077 Göttingen, Germanio.

Reinhard Fössmeier informoficejo de AIS

PRI “KONTAKTO” EN NORDIA REVUO

En la sesa numero de 1998 de Astra Nova, populara soci-kultura revuo en Finnlando kaj Svedio, aperis artikolo de la redaktoro de Kontakto, d-rino Sabira Stahlberg. En la artikolo — taglibraĵo — ŝi priskribas sian laboron por Kontakto kaj ankaŭ sian Esperantan traduklaboron por aperonta antologio de la fama finnland-sveda modernisma poetino Edith Södergran (1892-1923). En akompana foto la aŭtorino aperas kun Stina Katchadourian, la plej grava tradukisto de Södergran en la anglan, kaj mencio, ke ambaŭ tradukas Södergran en siajn respektivajn lingvojn.

La menciita antologio de Edith Södergran aperos en 1999, subtenate de la Asocio por la Finnlanda Literaturo.

Gazetara Komuniko de UEA

INTERLINGVISTIKA SESIO EN POZNAN

La dua sesio de Interlingvistikaj Studoj okazis 8-13 feb. en la Lingvistika Instituto de Universitato Adam Mickiewicz (Poznan, Pollando). La gestudentoj el diversaj landoj post la ekzameniĝo el la unua semestro povis aŭskulti prelegojn de kaj diskuti kun:

  • Vera Barandovska-Frank (Germanio) pri la problemaro kaj historio de interlingvistiko;
  • Blazio Vaha (Hungario) pri la bazaj nocioj en morfologio kaj sintakso;
  • Lidia Ligeza (Pollando) pri la dua periodo de esperanta literaturo kaj
  • Ilona Koutny (Pollando/Hungario) pri esperanta gramatiko.

La sciencan programon kompletigis teatra vespero de Jerzy Fornal, organizita kune kun la loka grupo de PEA.

En la sekva studjaro (unua sesio 19-24 sep. 1999), UAM denove atendas novajn aliĝontojn (aliĝdato: 15 aŭg.). Interesiĝantoj turnu sin al d-rino Ilona Koutny ĉe la Lingvistika Instituto, UAM Miedzychodzka 5. PL-60-371 Poznan, Pollando.

ikoutny@amu.edu.pl

Ilona Koutny

ĈEĤA POŜTO KAJ ESPERANTO

Ĉeĥa poŝto denove propagandas Esperanton rekte ĉe la poŝtoficejo de Stráznice (distrikto Hodonin) per afrankmaŝina stampilo en Esperanto dum la tagoj 1 feb. — 31 jul. 1999. Je la koncerna kliŝeto estas subbilda teksto pri la 72a Kongreso de SAT, kiu okazos fine de julio 1999 en Karlovy Vary.

La bildon tradicie aŭtoris konata Praga duopo: laŭ projekto de inĝ. ark. Karel Kuĉa ĝin gravuris s-ro Karel Pavlíĉek.

Vladislav Hasala

LINGVISTIKA HABILITIĜO PER DISERTACIO PRI ESPERANTO

Jam pli kaj pli ofte okazas, ke oni verkas doktorigajn disertaciojn pri interlingvistikaj aŭ esperanto-rilataj temoj (vidu la bibliografion de Symoens). Por akiri la plej altan universitatan instrurajton (“facultas docendi” aŭ “venia legendi”), almenaŭ en Germanio kaj kelkaj aliaj eŭropaj ŝtatoj, oni devas verki duan disertacion (kun gravaj novaj ekkonoj) kaj plenumi diversajn kondiĉojn. Tio estas la t.n. “habilitiĝo” (kun la titolo Dr. habil., aŭ siatempe en GDR kaj kelkaj aliaj orienteŭropaj ŝtatoj: Dr.sc.). Habilitiĝinta doktoro principe povas esti nomumita docento aŭ universitata profesoro, rajtas ekspertizi doktorigajn kaj habilitigajn disertaciojn k.s.

La anglistino en la Universitato de Leipzig kaj esperantologino, d-rino Sabine Fiedler, 29 jan. 1999 sukcese habilitiĝis per 400-paĝa bonega (germanlingva) disertacio pri la temo Planlingvo kaj frazeologio: Empiriaj esploroj pri reproduktita lingvo-materialo en Esperanto. Per la sukcesa fino de la habilitiĝa procedo ŝi akiros la “venia legendi” por “ĝenerala lingvistiko/interlingvistiko”. Inter la kvin oficialaj ekspertizantoj ankaŭ troviĝis Detlev Blanke. La disertacio de Sabine Fiedler aperos ĉi-jare kiel libro. La adreso de Dr.phil.habil. Sabine Fiedler: Am Zollamt 5, DE-04838 Gordemitz, Germanio.

Detlev Blanke

BONVENU AL RAZGRAD

Esperantista domo de kulturo en Razgrad (Bulgario) anoncas literaturan konkurson pri poezio kaj humuraĵoj originale verkitaj en esperanto EKRA-99 je libera temo. La verkoj ne devas esti jam publikigitaj kaj partoprenintaj en aliaj konkursoj.

Verkojn por la konkurso, subskribitajn per pseŭdonimo, oni sendu en 3 ekz-oj al la organizantoj (la adreson vidu ĉi-sube). La nomo kaj la adreso de la aŭtoro estu en aparta koverto surskribita per la sama pseŭdonimo. La ĵurio kunsidos 31 maj. 1999. La premioj estos esperantaj libroj kaj diplomoj. Premiitaj verkoj aperos en Literatura Foiro. La premiado okazos kadre de la esperanta kultura festo Abritus-99 en Razgrad, koincidanta kun la 5a Danuba E-Rendevuo.

Programo de la 5-a Danuba E-Rendevuo samtempa kaj samloka kun la tradicia Esperantista Krea Renkontiĝo “Abritus-99” en la urbo Razgrad (Bulgario), 4-6 jun. 1999:

4 jun. 1999 (ven.): Akcepto ĉe la Urbestro de Razgrad / inaŭguro de Zamenhof-bareliefo / Promocio de libro kun poemoj de razgradaj poetoj tradukitaj en esperanton / renkontiĝo de membroj de la Esperanta PEN-Centro kun lokaj verkistoj / koktelo.

5 jun. 1999 (sab.): malfermo de ekspozicio de esperantaj libroj / prelegoj de Giorgio Silfer, Perla Martinelli kaj Aleksander Korĵenkov / renkontiĝo de la redaktoroj de esperantaj gazetoj / konatiĝo kun la vidindaĵoj de Razgrad / premiero de videofilmo en esperanto / premiado de la gajnintoj en la konkurso EKRA-99 / koncerto ĉe la Esperantista kulturdomo / koktelo.

6 jun. 1999 (dim.): Ekskurso al la etnografia komplekso Topĉij.

Organizas Esperantista domo de kulturo: str. Sv. Kliment EK-3, 7200 Razgrad (Bulgario). Tel: (084) 3-26-94

Ljubomir Trifonĉovski

ĈEBALTA ESPERANTISTA PRINTEMPO

Filio de Pola E-Asocio en Koszalin organizas 6-12 jun. 1999 la 21an Internacian feriadon de esperantistoj kaj naturamantoj Ĉebalta Esperantista Printempo. La aranĝo okazos en tre ĉarma ripozloko Mielno, situanta inter la Balta Maro kaj lago Jamno, 12 km nord-okcidente de la distrikta urbo Koszalin.

La naturaj valoroj de Mielno estas: sabloriĉa strando kun aliĝantaj dunoj, verda strio de pinarbaro, granda lago kaj mikroklimato kun aero saturita de jodo.

Antaŭtagmeze (krom 2 ekskursotagoj): aktiva ripozado, promenado, bankuracado, velado, modera sunbruniĝado (ankaŭ en la proksima naturista strando), saŭnado, amika kafoklaĉo ktp.

Posttagmeze kaj vespere: lingvoperfektigado por komencantoj, interesaj prelegoj, E-videofilmoj, konkursoj kun valoraj premioj, kantado kaj dancado, bivakfajro kun kolbaset-rostado ktp.

Esperantistoj el diversaj landoj havos okazon prezenti propran programon kadre de naciaj vesperoj. ĈEP impresos vin forte pro neripetebla esperantista etoso kaj donos okazon ne nur profundigi vian lingvokonon, sed ankaŭ ligi novajn amikajn kontaktojn.

Kontaktadreso: PEA, pk 30, PL-75-016 Koszalin-1, Pollando.

MONO KAJ CIVILIZO

Internacia Esperanto-Konferenco 1999 okazos en Metz, Francio. La loka organizanto estas la Esperanto-Klubo de Metz, jam konata kiel eldonanto de kultura revuo La Gazeto.

La temo de IEK-1999 estas “Mono kaj Civilizo”. Certe vi emus debati pri tia demando, en epoko kiam mono okupas tiom da mensoj kaj laborkapabloj. Ĉu mono helpis/as aŭ malhelpas la civiliziĝon de la homaro? Kiel ĝi rolas socie kaj kulture?

17-23 jul. 1999 ni konferencos en bela historia domo de la centra urbo. Okazos ekskursoj en lokoj gravaj por Eŭropo: Luksemburgo, Scy-Chazellles (hejmo de Robert Schuman), Strasburgo ktp. Por tiuj kiuj deziros poste iri al Berlina UK, ni jam antaŭvidas programon kun malmultekosta loĝado de 24 ĝis 30 jul.

Adreso: 1 rue Louis-Antoine de Bougainville, FR-78180, Montigny le Bretonneu, Francio.

Eblas aliĝi ĉe-la-linee: http://osiek.org/iek/metz99.html

Bruno Masala

SET-99 EN ĈEĤIO

Klubo de Esperanto kaj mondaj lingvoj en Trebíĉ (Ĉeĥio) aranĝas Someran E-Tendaron, kiu okazos en la tradicia loko ĉe la digolago de Vranov apud Lanĉov en suda Moravio.

La tendaro havos 3 etapojn. 1a etapo: 4-17 jul. 1999; 2a etapo: 18-31 jul. 1999; 3a etapo: 1-14 aŭg. 1999.

La instruado de Esperanto okazos ĉiutage, krom dimanĉo, de la 8a ĝis la 12a horo en 3 kursoj: A por komencantoj; B por progresantoj; C konversacia. La scioj por c-kurso devas havi la nivelon de Paŝoj al plena posedo (Auld), La tuta Esperanto (Seppik) k.s.

En la tendaro okazos ankaŭ kursoj de la angla, franca, germana kaj rusa lingvoj. La loĝado estos en kelklitaj kabanoj. La manĝon oni ricevos ekde la tago de la alveno (dimanĉo) ĝis la tago de la forveturo (sabato).

Posttagmeze okazos sinbanado, sportado, ekskursoj, vespere tendarfajroj kun kantado kaj aliaj programeroj. La ekskursoj (tuttaga en Vieno kaj du duontagaj) estas pagendaj aparte (ĉ. 15 DEM).

La kotizo de 3000 kronoj aŭ 170 DEM inkluzivas kvin manĝojn tage, loĝadon kaj instruadon.

Dum pli ol 46 jaroj en SET partoprenis geamikoj el preskaŭ ĉiuj eŭropaj kaj 5 transmaraj landoj. Por ĉiu etapo ni akceptos nur la unuajn 120 aliĝintojn. Tial aliĝu kiel eble frue.

Petu pliajn informojn ĉe la organizantoj: Esperanto, CZ-674 01, Trebíĉ, Ĉeĥa Respubliko.

Pavel Sittauer Klubestro kaj organizanto de SET

BONVENU AL SKOTLANDO

Pasintjare la 93a Skota E-Kongreso en Dumfries ratifis la fondon de la E-Asocio de Skotlando (EAS) fondita surbaze de la Skota E-Federacio. EAS agos sendepende de la E-Asocio de Britio (EAB). Ne estas la intenco, ke skotaj membroj de EAB ĉesu esti tiaj, kaj EAS kuraĝigos siajn membrojn ankaŭ aliĝi al EAB.

En 1999 EAS okazigos tri aranĝojn, inkluzive de la kongreso en la norda insularo Orkadkoj.

28 maj.-1 jun. Kirkwall (Orkadkoj). 94a Skota E-Kongreso. Inf. s-ino Mia Casey: 9 Flora Gardens, Bishopbriggs, Glasgow, G64 IDS.

3-5 sep. Skota Studrondo. Dunblane. Inf. s-ino Jean Bisset: 47 Airbles Cres, Motherwell, ML1 3AP.

4 dec. Zamenhof-Tago. Boatklubo Aberdour Skotlando. Inf. s-ro David Hannah: Belgrano, 3 The Glebe, Aberdour, Fife, KY3 0UN.

Pli detalajn informojn petu rete ĉe: david@bisset100.freeserve.co.uk

Jean Bisset

KURTE

Prezidanto de Hispanio José María Aznar akceptis honoran prezidantecon de la 58a Hispana Kongreso de E-to k 9a Eŭropa E-Forumo, kiuj okazos en Castellón (Hispanio) 17-21 jul. 1999. (Augusto Casquero)

Prezidento de Hungario Árpád Gönz estos la alta protektanto de la 55a Internacia Junulara Kongreso en Zanko, apud Balatono, 9-16 aŭg. 1999. (Heroldo de Esperanto)

29-30 jan. 1999 en Marly-le-Roi (Francio) okazis kolokvo “Cent jaroj de E-to serve al popol-klerigado” kun subvencio de la Ministerio pri Junularo k Sporto, ĉe kiu estas agnoskita Unuiĝo Franca por E-to. (Franca Esperantisto)

13 jan. 1999 la nacia radio France-Inter okazigis elsendon pri E-to kun la demando “Kiu lingvo por la Eŭropa Komunumo?” (Heroldo de Esperanto)

1 198 personoj subskribis la kampanjon subtene al la Deklaracio de la Homaj Rajtoj, kiun iniciatis Japana E-Instituto. 20 dec. komisiito de UEA Andy Künzli transdonis la subskribojn al s-ino Mary Robinson — Alta Komisaro de UN por la Homaj Rajtoj. (La Revuo Orienta)

En Sentmenat (Katalunio) zorge de Kultura Asocio E-ista 15 nov. 1998 estis inaŭgurita strato Esperanto en ĉeesto de la urbestro J.Vilaró Capella. (Heroldo de Esperanto)

Londona E-Klubo ricevis testamentaĵon de 40 mil pundoj (pli ol $60 mil) de William Vincent. (Bulteno de Londona EK)

La Evolukomisiono de la Pakto por la E-ta Civito decidis kunvoki la duan Forumon 27-29 jul. 1999 en Karlovy Vary (Ĉeĥio) koincide kun la kongreso de SAT. (Heroldo de Esperanto)

Koresponda Servo Mondskala de UEA ricevis 419 korespondpetojn en 1998. La petoj venis el 53 landoj (59 en 1997). Plej multaj petoj venis el Francio (70), Brazilo (59), Ruslando (38), Irano (22), Kubo (21), Madagaskaro (19), Pollando (13), Hungario (11) k Germanio (10). La adreso de KSM estas: Koresponda Servo Mondskala, B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio. (GK UEA)

Sibayama Zyun’iti, inĝeniero de giganta elektrokompanio Mitsubishi k esperantologo, estas elektita kiel la nova prezidanto de la Estraro de la Japana E-Instituto. (La Revuo Orienta)

La nova redakcia adreso de TEJO Tutmonde (1500 ekz.) estas Rick Newsum, 8 Mead Way, Sea Mills, Bristol, Britio, BS9 2EZ. (TEJO Tutmonde)

KONFERENCO DE UES

Ĉi-jare la Konferenco de UES (Urala Esperantista Societo) okazos en Jekaterinburg la 18an de aprilo (dimanĉe) kun jena tagordo:

  • 1) Raporto de la Komitato de UES.
  • 2) Raporto de la Revizia komisiono de UES.
  • 3) Elekto de la Prezidanto, Komitato kaj Revizia komisiono de UES.
  • 4) Sorto de la Kolektiva E-Biblioteko.
  • 5) UER-21.
  • 6) Diversaĵoj.

En la konferenco rajtas partopreni ĉiu deziranto, sed la rajton voĉdoni kaj esti elektita havos nur la membroj de UES, kotizintaj por 1999. Nekotizintoj bonvolu pagi la kotizon (30 rubloj) al Halina Gorecka.

Tatjana Kulakova Sekretario de UES

NOVAĴOJ EL MURMANSK

Bard Hekland demandis fine de sia artikolo Ĝemeliĝo en la nordo: “Ĉu ni rajtas esperi pri onta junulara klubo en la fora nordo?” (LOdE. 1999: 1)

La klubo jam ekzistas en Murmansk. La fonda kunveno okazis 7 nov. 1998. La finintoj de la ĉe-metoda kurso en Svanvik intencas daŭrigi la studadon, kaj al ili aliĝis kelkaj novuloj. La novan klubon prezidas Julia Bazavluckaja, oficistino de la regiona komitato de Rossomol (Ruslanda Unuiĝo de Junularo). Ŝi finis elementan kurson antaŭ du jaroj, sed ne havis eblon perfektiĝi, kaj ŝi ne estas rimarkinde pli sperta lingve ol la novuloj. La lecionoj okazas en la Rossomola sidejo laŭ la Zagreba lernolibro. La kurson gvidas mi kun la helpo de Andreo Kazancev.

Intertempe startis E-kurso en la scienca biblioteko de Murmansk. Inter la 40 venintoj al la unua leciono estas preskaŭ dudeko da gejunuloj. Kelkaj el ili decidis aliĝi al la junulara grupo, sed plimultaj restis ĉe nia kurso. Do, eble ni havos fortan junularan klubon, sed por tio necesas subteno de aliurbaj esperantistoj, ankaŭ de Bard Hekland. Estus bone, se la junuloj ricevus reagojn kaj gratulojn al la adreso de Rossomol: RU-183012 Murmansk, ul. Volodarskogo, 4, Obkom RSM, Ruslando.

Aleksas Masiukas

MELNIKOV ĈAMPIONAS

Ĵus okazis la TV-filmado de la vica ciklo de la populara intelekta ludo Brain-ring.

Tre sukcese ludis la teamo Sonet, en kiu la 2a numero estas nia E-poeto kaj intelektulo Valentin Melnikov (en TV oni povis vidi liajn sukcesojn ankaŭ en la programo Propra ludo).

Dekomence, en malfacilega streĉa ludo ili venkis la 10-fojan ĉampionon de BR, la teamon Stirol, kaj trafis en la Superan Ligon (SL).

En la maja ciklo ili cedis al la teamo Jaffa, kaj provizore sinkis el SL al la 1 ligo. La teamo Jaffa duone estas E-parolanta: pluraj el ni konas viglan odesaninon Tatjana Lugovskaja; eĉ pli estas konata, sed malpli persone, Boris Burda, kiu ankaŭ partoprenis E-movadon, sed nun pro propraj kialoj ial ne aprobas kelkajn ĝiajn trajtojn; Anatolij Vasserman flue parolas en la lingvo, sed, laŭ liaj vortoj, ne havas tempon pri ĝi aktive okupiĝi...

En la sekva ciklo Sonet bonŝancis denove trafi al SL, superinte la teamojn de Aŝhabado kaj Kievo. Poste ili venkis laŭvice ĉiujn teamojn de SL kaj fariĝis ĉampionoj de junio 1999.

Post kelkaj pluaj ludoj ili sukcesis resti en la SL, kvankam fine ne kiel absolutaj ĉampionoj.

Entute dum la sezono la teamo estis 10-foje vokita al la tabloj (plej multe el ĉiuj ludintaj teamoj) kaj el tiuj 5-foje venkis (12 el 21 bataloj).

Ĉion ĉi vi povos spekti ek de la komenco de marto. En Moskvio BR-on montras la kanalo TV-centr kaj krome ĝin retranslacias pluraj regionaj TV-kompanioj. (Precizajn daton kaj tempon kontrolu en TV-programo.)

Oĉjo Dadajev

KIEL PROPAGANDI ESPERANTON?

Oni propagandas Esperanton kaj tre ofte miras kaj plendas: kial la rezulto evidentiĝas tre modesta. Ni provu rezoni laŭ nuntempaj principoj...

Propagando estas nenio alia ol reklamo, kaj oni jam komprenis, ke la reklamo devas esti adresita. Sen-utilas reklami luksajn aŭtojn en gazeto por senlaboruloj... El tiu vidpunkto plejparto de nia propagando de Esperanto absolute vanas.

Iuj fieras pri sia bru-aktivado dum “Ago-tagoj” — tamen kiel tio aspektas deflanke? Jen severmiena junulo kun nigra barbo kuradas tien-reen, svingante per verda flago (li volis nur varmiĝi, sed kiu tion sciis?), sed la preterirantoj supozas lin esti ĉeĉena ekstremisto. Jen aĝa dommastrino vidas homgrupon kun plakatoj kaj scivole demandas: kion ili volas? Oni pacience klarigas al ŝi pri lingva egalrajteco, pri libera komunikado, pri nia bela lingvo. Ŝi ĉion aŭskultas kaj konkludas: “Ha, do tio estas kontraŭ la ortodoksa religio!” (Mi priskribis realajn okazojn en Moskvo).

La samon pruvas la negativa sperto de Sergej Paĥomov (LOdE, 1998: 11) — proponi Esperanton al “piaj” kredantoj senutilas, ĉar ili ne kapablas percepti tion, kio estas ekster ilia doktrino kaj ne servas rekte al ĝi. Oni propagandu/reklamu/informu pri Esperanto al tiuj, kiuj povas pri ĝi reale interesiĝi, unuavice — al saĝaj homoj, havantaj aŭ havontaj gravan pozicion en la socio... (Tamen, en la Ŝtata Dumao plejparto de la deputitoj pensas nur pri propra bonstato kaj memreklamo — do apenaŭ estas senco dissendi priesperantajn alvokojn al ili ĉiuj inkluzive de la malkaŝaj naciistoj.)

Mi klopodas agi tiudirekte.

Dum pluraj jaroj mi aktivas en intelektaj ludoj, inkluzive de la televidaj. Kiam mi aperas sur TV-ekrano kaj havas okazon ion diri pri mi — mi mencias Esperanton. Gravas ankaŭ: kiel mencii. En 1994 en Propra ludo nelonge antaŭ mi ludis du esperantistoj. La redaktoro decidis, ke pri Esperanto jam estis dirite sufiĉe kaj avertis, ke mi rakontu pri io alia. Do kiam en etero oni demandis min pri miaj hobioj, mi rakontis pri la plej ekzotika — kolektado de trambiletoj — kaj aldonis: “mi havas ankaŭ aliajn hobiojn, sed ili estas tute neoriginalaj — ekzemple, la lingvo Esperanto...” Iom poste mi persvadis la redaktoron uzi en Propra ludo apartan temon “Esperanto”, verkis por ĝi simplajn demandojn. Ludantoj respondis korekte — kaj en ilia subkonscio fiksiĝis pozitivaj emocioj ligitaj kun nia lingvo; la spektantoj eksciis kelkajn novajn faktojn... Kiam venas mia vico verki demandojn por turniro de “Kio? Kie? Kiam?”, mi nepre enmetas interesan (kaj respondeblan por “flanka” homo) demandon pri Esperanto.

Mi celas, ke oni sentu, ke Esperanto estas ne ia rara ekzotikaĵo, sed plenvalora kaj reale uzata lingvo. Pri tio konvinkiĝis ankaŭ la partoprenintoj de Interret-turniro (LOdE, 1998: 8-9). La vigla diskuto pri fidindeco de la fontoj fine ne lasis dubojn, ke Esperanto reale vivas. Tion jam scias kelkcent uzantoj de Interreto — kaj ili pli gravas, pli rimarkeblas en la mondo, ol kelkcent dommastrinoj, interesiĝantaj nur pri Sankta-Barbara.

Pluraj intelektludantoj estas ligitaj kun universitatoj, eldonejoj ktp., kaj dank’al amikaj rilatoj eblas ricevi tie “tribunon”. La tasko pri Esperanto unuafoje dum multaj jaroj eniris la lingvistikan olimpikon (LOdE, 1998: 1). Poste la samaj lingvistoj, vidante mian entuziasmon, proponis al mi verki artikolon pri Esperanto por la Porinfana enciklopedio de la eldonejo Avanta+. Do nun ni havas 100 mil ekzemplerojn de la volumo kun ampleksa, informriĉa kaj favora artikolo pri Esperanto. Ĉar la enciklopedio havas altan prezon, ĝi estos gardata dum jardekoj kaj trafos unuavice al idoj de “elituloj”, havantaj pli grandajn ŝancojn iam okupi influhavajn poziciojn en la lando. Ankaŭ pluraj intelektludantoj, famaj antaŭe, nun havas altajn postenojn — ĝis registaraj konsilistoj. Mi tre esperas, ke dank’al tio post 10-20 jaroj Esperanto en nia lando estos pli favorata.

Necesas provi diversajn manierojn de propagando — tamen tre gravas, ke oni ne perceptu nin kiel fanatikulojn. Oni lernu paroli kun homoj pacience, sen trudo, konsiderante iliajn interesojn. Ja religiaj misiistoj tiel agas, kaj (al mi tio tre malplaĉas, sed endas agnoski la objektivan rezulton!) ili sukcesas pli multe ol niaj propagandistoj.

Tre interesa kaj utila estas la kolportista sperto de Vladimir Ĉernov (LOdE, 1998: 11). Lia Esperanto-kurseto estas sprita kaj alloga, tamen ĝi plibonigeblas. En similaj situacioj oni nepre konsideru la konatan psikologian fenomenon: ĉion ricevitan senpage oni povas tuj forĵeti, sed al aĵoj aĉetitaj oni rilatas pli atente. En trajnoj kaj diversaj atendejoj oni kutime enuas, havante amasegon da libera tempo — do ni kaptu la okazon!

Kion plian oni povas fari surloke? Iri al “elitaj” lernejoj, gimnazioj, liceoj k.s. (nur ne religiaj), tie la instruistoj kaj direktoroj estas pli liberpensemaj, ofte ili strebas havi ion nekutiman por emfazi la elitecon de sia lernejo, kaj Esperanton oni povas akcepti ne malpli favore ol retorikon, stenografion aŭ ĉinan gimnastikon. Indas provi, kaj tia propaganda agado devas esti pli efika ol ĝis nun.

Valentin Melnikov

ESPERANTO KIEL PONTOLINGVO

Pripensinte efektiviĝon de la informado mi venis al la konkludo, ke mankas al mi unu de la gravaj argumentoj (almenaŭ en Ĉeĥio, kie oni parolas per “malgranda” ĉeĥa lingvo, kies parolkomunumo estas nur iom pli ol 10 milionoj), nome kiel Esperanto helpas disvastigi kulturojn de niaj malgrandaj nacioj.

Oni multe argumentas pri tio, sed mankas precizaj indikoj.

Mi ekzemple scias, ke laŭ la indikoj en literaturo unu de bazaj ĉeĥaj literaturaj verkoj, nome “Avinjo” de Boĵena Nemcova estis tradukita en la ĉinan el la Esperanta versio (sed por pruvi almenaŭ tion al nekredantoj — aŭ almenaŭ al mi mem — mankas argumentoj, bibliografiaj indikoj).

Ĉar la uzon de Esperanto kiel pontolingvo mi konsideras faka agado, mi volus helpi krei liston de tradukoj de (precipe) malgrandaj lingvoj al lingvoj aliaj pere de Esperanto: sed ne nur “onidire”, sed serioze, kun minimume jenaj bibliografiaj indikoj:

  1. origina titolo kaj aŭtoro de la origina verko
  2. la lingvo en kiu estis verkita la originalo
  3. tradukanto al Esperanto, eldonejo de E-versio kaj jaro de la E-eldono
  4. tradukanto de E-versio en la cellingvon
  5. eldonejo, jaro de la eldono, lando kaj lingvo de la eldonaĵo.

Mi volonte aŭdos pri ĉiuspecaj verkoj tiamaniere tra Esperanto celantaj alilingvanojn, ĉu beletraj, poeziaj, fakaj aŭ sciencaj verkoj, aŭ nur fakaj artikoloj en seriozaj (ne bulvardaj) ĵurnaloj.

Se tiuspeca trarigardo jam estas preta kaj mi nun ne konscias pri ĝi, mi petas pri la atentigo, kie mi povu ekhavi ĝin.

Antaŭdankon al ĉiuj, kiuj iuspece reagos.

Anglická 878, CZ-252 29, Dobrichovice, Ĉeĥio.

Petro Chrdle Estrarano de UEA pri faka kaj scienca agadoj kaj pri edukado

JUDA KAJ SATANA AŬ SANKTA AFERO?

Sergej Paĥomov rakontis en LOdE (1998: 11), ke lia kunparolinto konsideras Esperanton afero juda kaj satana, kaj ke tiu afero estas kontraŭa al la pravoslava (rusortodoksa) ruso.

Ĉu vere por la rusoj, kiuj plejparte estas ortodoksaj, nia afero estas fremda?

El la Biblio, kiu estas la fonto de la kristanismo (ankaŭ por la religio ortodoksa), ni scias, ke Kristo instruis la homojn vivi ne por si, sed por la aliaj; instruis ami unu la alian, sed homoj kondamnis lin al la morto. Sed eĉ per sia krucum-morto Kristo instruis la homojn esti pretaj oferi sian vivon por la aliaj homoj. La edifoj de Kristo estas instruo de la amo al la homoj.

Iufoje oni diras, ke Jesuo mem estas amo. Ruslingva poeto diris:

Ĉu vi memoras pri la Amo,

sentita, prikraĉita kaj batita?

Ĉu vi memoras pri la Amo,

al l’ malhonora kruco rustnajlita?

Nian belegan lingvon donis al ni Zamenhof. Li kredis, ke la internacia lingvo povas helpi la homojn fariĝi gefratoj. La Dio diris per la vortoj de Kristo, ke la homoj devas ami unu la aliajn. Sed ĉu povas la amo realiĝi, se la homoj ne komprenas sin reciproke? Zamenhof kreis la lingvon, ĉar li amis ĉiujn. La geesperantistoj, kiuj havas la noblajn celojn de Zamenhof kaj disvastigas la lingvon, meritas nomiĝi adeptoj de Zamenhof. Kaj mi opinias, ke ili praktike plenumas la Diajn instruojn. La esencon de la esperantista animo mi esprimas per la vortoj:

Ne bezonas ni la oron,

sangon kaj doloron,

se ekzistas en la mondo

amo kaj konkordo.

Esperanto kaj la Esperantismo kun ties interna ideo estas Dia donaco por la homaro. La celojn de la Esperantismo mi povas montri libere interpretante la versojn de la rusa poeto Fjodor Tjutĉev el la poemo Du unuecoj:

Minacas ili per la flamo,

per armilar’... — Malicinflamo!

Ni provu agi per la amo!

La venko estos vivornamo.

Mi opinias, ke la ideojn de Zamenhof devas agnoski reprezentantoj de ajna religio. Japanaj budhanoj opinias, ke per sia homaranismo Zamenhof “elmontris la spiriton de budhisma favoro kaj kompato” kaj ke li meritas “plej altgradan sanktecon” (Esperanto. 1998: 11, P.202).

Por mi Zamenhof estas samtempe sanktulo, instruisto kaj la plej bona amiko.

Mi dubas, ke la kunparolinto de Sergej Paĥomov, konsiderinta Esperanton afero juda kaj satana, estas bona reprezentanto de la ortodoksa eklezio. Ĉu li scias, ke Kristo, samkiel Zamenhof estis hebreo? Ĉu nacieco karakterizas la mondkoncepton, animkvalitojn de la homo, ties aferon kaj strebon al la altaj celoj? Certe ne.

Ĉu necesas longe diskuti kun la homo kaj proponi al li lerni Esperanton, kiel faris Sergej Paĥomov, se la homo montras dubojn kaj ne kapablas percepti la altajn ideojn? Eble estus utile konsideri konsilon el la Biblio (Mt 7: 6): “Ne donu sanktaĵon al la hundoj, nek ĵetu viajn perlojn antaŭ la porkoj; por ke ili ne premu ilin sub la piedoj, nek poste, sin turninte, disŝiru vin”.

Grigorij Berezin (Krasnoarmejsk, Ukrainio)

FRENEZULOJ ESTAS MULTAJ

Mi tre ŝatas La Ondon. La redaktoraj artikoloj kaj verkoj de Sergio Pokrovskij estas informriĉaj, klerigaj kaj — por tiel diri — fundamentaj. En Beletro mi ŝatas legi nekonatajn aŭtorojn, ekzemple, novelojn de Zofia Mirska. Kvankam mi legis ruse preskaŭ ĉiujn verkojn de Maupassant, estis tre interese rememori ilin per via publikigo en Esperanto.

Tre interese skribis pri (eks)USSR Trevor Steele kaj Wolfgang Kirschstein.

Leginte en la februara kajero, ke vi petis aliĝon al la Pako por la Esperanta Civito, mi tuj relegis ĉion pri la Forumo en La Chaux-de-Fonds, pri la Pakto, kaj mi aprobas vian aliĝon. Tiu interesa ideo devas evolui.

“Kial doni atenton al frenezulo?” — reagis en la februara LOdE nederlanda leganto Frans Cobben al mia artikolo Afero juda kaj satana (ne mi donis al la materialo titolon, kaj mi opinias la titolon maltrafa, ja legantoj povas pensi, ke mi tiel titolis ĝin).

Bedaŭrinde, frenezuloj estas multaj eĉ inter niaj parlamentanoj — oni bone konas kontraŭjudajn eldirojn de generalo Makaŝov kaj la moskvan marŝon de la misfama RNE. Ĉu ni ne donu atenton ankaŭ al tio? Eŭropanoj iam ne donis atenton al Hitlero, ĝis kiam tiu demokratie prenis la potencon en Germanio, kaj nun eŭropanoj deziras resti neŭtralaj en la neŭtrala UEA, kaj ili neŭtrale rilatas al usonaj kaj britaj aviaj atakoj, al la invado de NATO en Jugoslavio...

Mi ĉiam skribas al miaj leteramikoj, ke ili abonu La Ondon.

Sergej Paĥomov (Kirov, Ruslando)

LETERKESTO
Alloga kaj prizorgita

Mi estas nova abonanto de LOdE kaj pro tio ankoraŭ ne povas eldiri fundan opinion pri via revuo. Ĝi tamen aspektas alloga kaj prizorgita. Pro cirkonstancoj mi ne havas kontaktojn (krom per skribaĵoj) kun E-grupoj aŭ individuoj, kaj tial plejparto de novaĵoj pri la loka agado malmulte interesas min. Aliaj legaĵoj min ja interesas, kaj mi atendas sekvantajn numerojn por formi la opinion.

Ludoviko De Doncker (Belgio)

Mi devas malaboni

Dankon pro la suplemento al LOdE — broŝuro pri Nikolai Lozgaĉev. Li pravas: la nuna tempo ne estas por muzoj, kaj mi aldonas: ankaŭ ne por Esperanto!

En Rybinsk estis du E-rondetoj, sed nun mi povas trovi neniun esperantiston. En nia urbo inter la laborkapablaj personoj estas 11% da senlaboruloj, kaj la averaĝa monata enspezo por unu familiano estas nur 240 rubloj.

Mi ne estas escepto, tial kun grandega bedaŭro mi devas malaboni La Ondon. Por ni, sovetia inteligencio, Esperanto estis rimedo por interkonatiĝo kun la tuta mondo, kun homoj el ĉiuj landoj. Sed nun ni eĉ ne plu korespondas. Kiel eblas resti indiferenta kaj fieraĉi pri la neŭtraleco de la revuo?

Tamara Durnickaja (Rybinsk, Ruslando)

Doni parolon al diversaj vidpunktoj

Multajn dankojn pri via sendo de la numero 11/1998 de via revuo La Ondo de Esperanto. Vi certe vidis, ke jam antaŭ tiu sendo mi reabonis por la jaro 1999. Jes, mi foje ricevis Ruslandan Esperantiston kaj malabonis, ĉar tro da revuoj stakiĝis en mia hejmo, sed jam de kelka tempo mi intencis ricevi LOdE, kiu fariĝis vere altkvalita revuo, kapabla doni parolon al diversaj vidpunktoj de nia Esperantio. Gratulon!

Nicole Margot (Svislando)

Atentindaj kaj legindaj materialoj

Dum kelkaj jaroj mi abonis la ĵurnalon Ruslanda Esperantisto, kaj unuafoje mi konatiĝis kun La Ondo de Esperanto (1998:11). En la revuo trovis lokon materialoj atentindaj kaj legindaj, almenaŭ por mi, ekzemple: Sensacio: post 16 jaroj Kohl de Sikosek, Maksimoj de sinjorino de Sablé kaj anagramoj.

Bedaŭrinde, pro la manko de mono mi jam du jarojn povas aboni neniun revuon en Esperanto, nek mendi librojn. Mi tamen ne senesperiĝas kaj perfektigas mian lingvokonon korespondante kun italino.

Ivan Vereŝĉagin (Belozersk, Ruslando)

LOdE: Fenestro en la Esperanto-mondon

Mi dankas mian unusolan ŝatatan gazeton La Ondo kie mi povas ĉerpi informojn pri Esperantujo... Mi ne scias, kion mi farus sen tiu fenestro en la Esperanto-mondon.

Svetlana Hasjuk (Surgut, Ruslando)

Heroa eldonlaboro

Via laboro eldoni la gazeton estas heroa, bonvolu daŭrigi! Viaj produktoj estas altkvalitaj, legeblaj kaj gravaj.

Kjell Randehed (Svedio)

SLAVONAJ SKRIBOJ (4a parto)

Eseo de Sergio Pokrovskij, daŭrigo. La 1an, 2an kaj 3an partojn legu en la pli fruaj kajeroj de La Ondo

Pri Slavono

Laŭ PIV, Slavono estas “religia lingvo, devenanta el la malnova bulgara, kaj uzata de la rusortodoksaj eklezioj”.

Tio estas proksimume tiom (mal)ĝusta kiel diri ke “Latino estas religia lingvo, devenanta el Latio, kaj uzata de la romkatolikaj eklezioj” (hm, la PIV-a difino efektive estas proksimume tia!).

Dum almenaŭ sep jarcentoj Slavono estis la literatura lingvo de la ortodoksiaj slavoj kaj rumanoj. Pro la reganta moro de la epoko ĝi estis precipe uzata por la tekstoj religiaj; sed ankaŭ por verkoj historiaj, beletraj, enciklopediaj. Ĉiuj tradukoj estis farataj en Slavonon. Ĝi rolis ankaŭ kiel lingvo diplomatia.

Ekzemple dum kelka tempo post la falo de Konstantinopolo, kiam pri la alilandaj aferoj en la turka registaro responsis bulgaroj, la traktaĵoj inter Venecio kaj Istambulo estis skribataj en Slavono.

Estas vera ke Slavono havas multajn trajtojn de la malnovaj bulgara-makedonaj dialektoj. Ekzemple la etimologia [dj] sekvas en Slavono ĝuste ilian modelon, kiel videblas el la vorto meĵdu (inter) parenca al la Esperanta mezo (greke mésoc) kaj medio (Latine medius):

Serbe dj — ĝ (meĝu).

Malnovruse dj — ĵ (meĵ).

Pole dj — dz (mędzy).

Ĉeĥe dj — z (mezi).

Slavone, bulgare, ruse dj — ĵd (meĵdu).

Ankaŭ la verbotempa sistemo de Slavono proksimas tiun de la klasikaj kaj sudslavaj lingvoj (kun aoristo, perfekto kaj imperfekto). En la lingvoj de la Orientaj kaj Okcidentaj slavoj restis nur unu paseo, nuancita per aspektoj.

Tamen serboj kaj bulgaroj opinias ke Slavono estas ege “rusigita”. La rusaj skribistoj ankoraŭ sentis diferencojn perditajn de la bulgara (ekz-e inter kaj la strukturo de la novrusa estas pli influita de Slavono ol ekzemple la moderna bulgara aŭ ia ajn alia lingvo slava.

La lasta trajto estas frapa kontraŭekzemplo por la Stalina tezo pri nevariema “baza leksiko”:

En la leksiko ĉefas la baza leksiko kun la radikaj vortoj kiel la kerno. Ĝi estas malpli vasta ol la leksiko kaj vivas tre longe, dum jarcentoj, kaj prezentas per si la fundamenton por derivado de novas vortoj. (Stalin I. Marksismo kaj lingvoscienco. Jekaterinburg: Sezonoj, 1992. — P.20).

Ĉar en la rusa slavoniĝis prepozicioj (kiel la supre menciita meĵdu), personaj pronomoj (tebe, t.e. “al ci”, anstataŭis la orientslavan tobe), sufiksoj (Slavona visjaŝĉij, pendanta anstataŭ prarusa visjaĉij, kiu lasta ricevis la sencon penda) ktp.

Do, Slavono estis lingvo internacia kaj tamen sufiĉe proksima al ĉiuj tiamaj lingvoj slavaj. La skribaĵoj trovitaj en Novgorodo la Granda pruvas ke skribi povis urbanoj el ĉiaj sociaj tavoloj. Kaj efektan kontraston prezentas franca dokumento (1063) kun subskribo de Anna Jaroslavidino (t.e. Anna reĝino), kiun ĉirkaŭas krucaĵoj de senkleraj francaj nobeloj.

Restas tamen la demando, kial tiu ĝenerala klero ne alportis siajn fruktojn, kompareblajn (ekzemple) al tiuj de la araba kulturo. Ĉu pro la mongola invado? Ĉu pro troa kristanigo?

Hermann Hesse

Hermann Hesse (1877-1962) estas mondfama verkisto (li ricevis en 1946 la Nobelpremion por literaturo) kaj ne bezonas apartan enkondukon. Liaj verkoj fontas en la romantiko (ekzemple, ideoj pri libera vagado), poste li aldonis inspiron de la psikoanalizo kaj el la hinda mitologio.

Tri tilioj aperis en la Fabulema Libro (1923), en kiu li rerakontas diversajn fabelojn kaj legendojn.

TRI TILIOJ

Antaŭ pli ol cent jaroj staris sur la verda tombejo de la hospitalo de la Sankta Spirito tri malnovaj tilioj, kiuj estis tiom grandaj, ke ili, kvazaŭ enorma tegmento, kovris la tutan tombejon per siaj interplekte kreskintaj branĉegoj kaj branĉetoj de la gigantaj kronoj. Pri la origino de tiuj belaj tilioj, okazinta antaŭ pluraj jarcentoj, oni rakontas la suban historion.

Iam loĝis en Berlino tri fratoj, kiuj havis inter si tian intiman amikecon kaj fidon, kia malofte estis videbla. Foje okazis, ke la plej juna el ili iun vesperon eliris sole kaj nenion diris pri tio al siaj fratoj, ĉar li volis en malproksima strateto renkonti knabinon por promeni kun ŝi. Antaŭ ol li atingis la lokon li aŭdis en angulo inter du domoj, kie estis mallume kaj solece, mallaŭtan plendon kaj stertoron, al kiu li tuj iris, ĉar li pensis, ke tie kuŝis besto aŭ infano, al kiu okazis misfortuno kaj kiu atendis helpon. Kiam li eniris la mallumon de la kaŝa loko, li vidis je sia hororo homon, kuŝantan en sia propra sango. Li kliniĝis super li kaj demandis kompate, kio estis okazinta, sed li ricevis neniun respondon, ĉar la vundito havis tranĉilan lezon en la koro kaj forpasis post kelkaj momentoj en la brakoj de sia helpanto.

La junulo ne sciis, kion fari kaj, ĉar la murdito ne plu donis vivosignon, li revenis perplekse kaj senkonsile per hezitemaj paŝoj al la strateto. Sed tie li renkontis du civitangardistojn kaj, dum li ankoraŭ pripensis ĉu voki ilian helpon aŭ foriri sen veki atenton, la gardistoj vidis lian teruritecon, alpaŝis, tuj ekvidis sangon sur liaj ŝuoj kaj manikoj kaj perforte arestis lin, ne atentante, kion li nun plore ekrakontis. Ili trovis la jam malvarmiĝantan mortinton apude, kaj ili senprokraste kondukis la supozatan murdinton al la karcero, kie li estis katenita kaj severe gvatita.

La sekvan matenon la juĝisto pridemandis lin. La kadavro estis alportita kaj nun dum taglumo la junulo rekonis lin kiel forĝistan submajstron, kiu antaŭ iom da tempo estis lia kamarado, kvankam antaŭe li diris, ke li ne konis la murditon kaj sciis tute nenion pri li. Tio tre plifortigis la supozon, ke li pikmortigis lin kaj tiutage troviĝis atestantoj, kiuj konis la mortinton kaj krome ili rakontis, ke la junulo havis iam amikecon kun la forĝisto, sed disiĝis de tiu kaŭze de kverelo pro knabino. Estis nur malmulte da vero en tio, sed tamen eta kerno, kion la senkulpulo sentime agnoskis, konfirmante sian senkulpecon, petante ne favoron, sed justecon.

La juĝisto ne dubis pri lia kulpo kaj li kredis trovi baldaŭ sufiĉe da pruvoj por juĝi lin kaj transdoni lin al la ekzekutisto. Ju pli la kaptito malkonfesis kaj asertis, ke li ne sciis ion pri tio ĉi, des pli oni rigardis lin kulpa.

Dume la mezaĝa frato — la plej aĝa estis pro komerco transkampe — vane atendis la plej junan, kaj li iris por serĉi lin. Kiam li aŭdis, ke lia frato estis enkarcerigita kaj akuzita pro batmortigo, kiun li obstine malkonfesis, li iris senprokraste al la juĝisto.

— Sinjoro juĝisto, — li diris, — vi enkarcerigis senkulpulon, liberigu lin, mi estas la murdinto kaj mi ne volas, ke senkulpulo suferu pro mi. Mi malamikiĝis kun la forĝisto kaj persekutis lin. Kaj hieraŭ vespere mi renkontis lin, kiam li pro sekreta bezono eniris tiun angulon, tiam mi sekvis lin kaj pikis lian koron per tranĉilo.

Mire la juĝisto aŭskultis tiun konfeson, kaj li igis kateni la fraton kaj gardi lin en sekura loko, ĝis kiam la afero klariĝos. Tiel ambaŭ fratoj estis katenitaj en la sama domo, sed la juna frato ne sciis, kion la pli aĝa faris por li kaj li plu insistis pri sia senkulpeco.

Pasis du tagoj, dum kiuj la juĝisto malkovris nenion novan kaj li jam emis kredi la ŝajnan murdinton, kiu kulpigis sin mem. Tiam la plej aĝa frato revenis al Berlino post sia komercado aliloke, trovis neniun en la domo kaj ricevis de la najbaroj sciigon pri la plej juna frato kaj pri tio, ke la dua prezentis sin por tiu ĉe la juĝisto. Tiam li iris jam en la sama nokto, igis veki la juĝiston kaj surgenuiĝis antaŭ li kun jenaj vortoj:

— Nobla sinjoro juĝisto! Vi katenis du senkulpulojn, kiuj suferis pro mia kulpo. La forĝistan submajstron murdis nek mia plej juna, nek la alia frato, sed estas mi, kiu faris tiun murdon. Mi ne plu longe povas elteni, ke aliaj estas en la karcero pro mi, kaj mi tre petas liberigi tiujn, kiuj estas tute senkulpaj kaj preni min; mi pretas penti per mia propra vivo.

Nun la juĝisto estis treege surprizita kaj sciis neniun alian rimedon ol enprizonigi ankaŭ la trian fraton.

Dum la frua mateno, kiam la gardisto donis trans la pordo al la plej juna frato la prizonistan panon, li diris al li: “Nun mi vere ŝatus scii, kiu el vi estas la malbonfaranto”. Kiom ajn li petis kaj demandis — la gardisto ne volis rakonti pli, sed ŝlosante la pordon li finis per la vortoj, ke liaj fratoj estis venintaj por doni sian vivon pro li. Tiam li laŭte ekploris kaj deziregis impete, ke oni konduku lin al la juĝisto kaj kiam li en katenoj staris antaŭ la juĝisto, li ploris denove kaj diris:

— Ho, sinjoro, pardonu, ke mi tiom longe atendigis vin, sed mi pensis, ke neniu vidis mian agon, sekve neniu kapablus pruvi mian kulpon. Sed nun mi vidas, ke ĉio devas iri laŭ la justeco, mi ne plu povas kontraŭstari kaj mi volas konfesi, ke ja estas mi, kiu murdis la forĝiston kaj estas mi, kiu devas penti pro tio per sia mizera vivo.”

Tiam la juĝisto larĝe malfermis siajn okulojn — li kredis, ke li sonĝas, lia miro estis nepriskribebla kaj pro tiu stranga afero lia koro teruriĝis. Li igis denove enŝlosi la kaptiton kiel ties fratojn, kaj li longe kaj profunde pensis, ĉar li vidis certe, ke nur unu el la fratoj povis esti murdinto, kaj ke la du aliaj pro nobleco kaj fratamo prezentis sin al la ekzekutisto.

Lia pensado ne venis al konkludo, kaj li komprenis, ke per ordinaraj hompensoj ne eblis trovi celon. Pro tio li lasis sekvatage la kaptitojn en bona prizorgo kaj iris al la princo, al kiu li raportis detale tiun strangan okazintaĵon.

La princo aŭskultis treege mirante kaj diris je la fino:

— Tio estas mirinda kaj malofta afero. En mia koro mi kredas, ke mortigis neniu el ili, ankaŭ ne tiu, kiun viaj gardistoj arestis, kaj ke ĉio vere okazis tiel, kiel li diris en la komenco. Sed ĉar temas pri krimo kontraŭ sano kaj vivo, ni ne povas simple liberigi ilin. Tial mi alvokas Dion mem kiel juĝiston pri tiuj tri fratoj kaj submetas ilin al Lia juĝo.

Tiel oni faris. Estis printempa tempo, kaj dum hela varma tago oni kondukis la tri fratojn al verda loko, kaj ĉiu el ili ricevis junan fortan tilion por planti ĝin. Sed ili devis meti en la teron ne la radikojn, sed la junajn verdajn kronojn, tiel ke la radikoj staru alĉiele — kaj tiun, kies arbeto unue velkos kaj sekiĝos oni konsideros murdinto kaj ekzekutos lin.

Tiel faris la fratoj, ĉiu enfosis diligente la branĉojn de sia arbo en la teron. Sed post nur mallonga tempo, ĉiuj arboj ekverdiĝis kaj ekkreskis novaj kronoj por signali, ke ĉiuj fratoj estis senkulpaj, kaj la tilioj plukreskis kaj fariĝis grandaj kaj staris dum multaj jarcentoj sur la tombejo de la hospitalo de la Sankta Spirito en Berlino.

Tradukis el la germana Wolfgang Kirschstein

Wolfgang Hildesheimer

Wolfgang Hildesheimer (1916-1991) fuĝis kun siaj gepatroj el Germanio kaj lernis en Palestino la metion de lignaĵisto. Kun la brita armeo li revenis al Germanio. Li interpretis dum la proceso pri la militkrimoj en Nürnberg. Poste li vivis kiel pentristo kaj verkisto, en Germanio kaj Svislando.

Hildesheimer verkis prozon kaj dramojn. Ofte li reuzis unu temon en pluraj kuntekstoj. Li famiĝis unue pro “absurdaj teatraĵoj” en la maniero de Beckett kaj Ionesco. Per satiro kaj groteska fantazio li senmaskigas lingvajn kliŝojn, ekzemple en Senamaj Legendoj, kie aperis la ĉi tie prezentita teksto. Li ironias pri la enhavo de klasika edukado, ekzemple per realismaj biografioj de fikciaj personoj.

En 1984 li anoncis sian adiaŭon de literatura verkado, ĉar ne plu eblis elpensi novajn konstelaciojn. Anstataŭe li pentris “foje konkrete, foje senkonkrete kaj foje tiel senkonkrete, ke nenio videblas, kio elvekas en mi senton de profunda kontenteco” (citaĵo el: Komunikoj al Maks pri la stato de la aferoj).

IOM GRANDA AĈETO

Iun vesperon mi sidis en la vilaĝa drinkejo antaŭ (pli precize, malantaŭ) glaso da biero, kiam viro kun normala aspekto sidiĝis apud min kaj demandis min per dampite konfidenca voĉo: ĉu mi deziras aĉeti lokomotivon. Estas ja facile vendi al mi ĉion ajn, ĉar por mi estas malfacile diri “ne”, sed por tiel granda aĉeto evidente necesis iom da prudento. Spite al mia malampleksa scio pri lokomotivoj, mi demandis pri la tipo, konstrujaro kaj piŝtovasteco por doni al la viro la impreson, ke li intertraktas kun spertulo, kiu ne pretas aĉeti “la katon en la sako”. Mi ne scias, ĉu mi sukcesis transdoni al li tiun impreson, tamen li donis libervole ĉiujn informojn, montris al mi vidojn de la objekto de antaŭe, malantaŭe kaj de la flankoj. Ĝi aspektis bone, tiu lokomotivo, kaj mi mendis ĝin, kiam ni interkonsentis pri la prezo. Ĝi ja estis uzita kaj spite al tio, ke lokomotivoj eluziĝas tre malrapide, mi ne pretis pagi la plenan katalogprezon.

Jam en la sama nokto oni alportis ĝin. Eble tiu tuja liverado, devintus komprenigi min, ke io en la transakcio estis nehonesta, sed pro mia nesuspektemo, tio ne venis en mian kapon. Kompreneble mi ne povis havi ĝin en la domo — la pordoj ne permesus tion, kaj cetere la domo verŝajne estus frakasinta pro ĝia pezo — tial ĝi devis esti en la garaĝo, ajnakaze la plej oportuna ejo por transportiloj. Kompreneble la longo konformis nur duone, kompense la alto sufiĉis, ĉar en tiu garaĝo mi iam lokigis mian aerostaton, sed tiu eksplodis.

Nelonge post la aĉeto mia kuzo vizitis min. Li estas homo, kiu malŝatas ĉiujn spekulaciojn kaj sentesprimojn, kaj kiu akceptas nur nudajn faktojn. Nenio surprizas lin, ĉion li jam scias antaŭ ol vi rakontas, eĉ pli ekzakte, ĉion li kapablas klarigi. Mallonge: netolerebla viro. Ni salutis unu la alian kaj por plenigi la sekvintan embarasan paŭzon mi komencis:

— Tiuj delikataj aŭtunaj odoroj...

— Velkanta terpomherbo, — li reis kaj esence li ja pravis.

Momente mi rezignis, verŝis iom da konjako, kiun li alportis. Ĝi gustis je sapo kaj mi esprimis tiun impreson. Li respondis, ke tiu konjako, kiel videblas sur la etikedo, estis gajninta konsiderindajn premiojn dum la mondekspozicio en Lieĝo kaj Barcelono, en Sankta Luizo eĉ la oran medalon, sekve ĝi estis bona.

Kiam ni estis trinkintaj pli da konjako, li decidis tranokti ĉe mi kaj li eliris por parki sian veturilon. Post kelkaj minutoj li revenis kaj diris per mallaŭta, iom tremanta voĉo, ke en mia garaĝo troviĝis granda rapidtrajna lokomotivo. “Mi scias”, — mi diris trankvile kaj gustumetis konjakon. — “Mi aĉetis ĝin antaŭ nelonge”. Responde al la demando, ĉu mi ofte uzas ĝin, mi respondis negative: ne ofte, nur antaŭ nelonge mi veturigis najbaran kamparaninon, kiu atendis feliĉan patriniĝon. Jam en la sama nokto ŝi enmondigis dunaskitojn, sed tio apenaŭ rilatis al la nokta lokomotivveturado. Cetere, ĉio estis elpensita, sed dum tiaj okazoj mi ne povas rezisti al la tento ornami la realon. Mi ne scias, ĉu li kredis min, silente li registris ĉion kaj evidente li ne plu fartis bone. Li fariĝis malbabilema, trinkis plian glaseton da konjako kaj adiaŭis.

Mi neniam plu revidis lin.

Kiam post nelonge ĵurnaloj informis, ke la francaj ŝtataj fervojoj perdis lokomotivon (ĝi malaperis de la tersurfaco aŭ pli precize de la ranĝstacio), mi komprenis, ke mi fariĝis viktimo de neetika transakcio. Tial mi montris rezervemon por la vendisto, kiam mi revidis lin en la vilaĝa drinkejo. Tiam li volis vendi al mi takelon, sed mi ne plu pretis komerci kun li — kaj cetere: por kio mi bezonas takelon?

Tradukis el la germana Wolfgang Kirschstein

KOMPRENI ĈI-LANDON? NENIAM!
Impresoj de Bard Hekland pri Ruslando

Bard Hekland, 23-jara norvega studento, ekde septembro 1998 loĝas en Petrozavodsk — la ĉefurbo de Karelio — ruslanda respubliko, proksime al la okcidenta landlimo.

“Kial vi venis al Ruslando?” — estas la plej ofta demando, kiun oni starigas al mi. Eĉ miaj norvegaj konatoj malfacile komprenas la emon iri al lando tiom mizera. La respondo jenas: mia norvega kunulino Kristine akceptis postenon de instruistino pri la norvega ĉe la ĉi-tiea universitato, kaj mi kuniris, parte por sperti ion novan, parte por lerni la rusan lingvon kaj utiligi tiujn sciojn poste en mia universitata studado. Espereble tiuj scioj ankaŭ helpos akiri laboron, almenaŭ se la ĉi-landa evoluo iom pozitiviĝos.

Mi ne venis sen antaŭscioj, ĉar antaŭ du jaroj mi vizitis Peterburgon, poste iris al Minsko kaj la baltaj ŝtatoj. Mi sciis, kio atendis, kaj ne estis timigita. Sed la fruaŭtunaj eventoj povus ĉiun nervozigi, kaj sidante en buso de la norvega Kirkenes al Murmansko mi miris: ĉu frenezas translokiĝi al Ruslando.

Tamen ĝenerale ne tre malfacilas vivi en Ruslando, se vi havas monon (kion la plejmulto ne havas) kaj ne provas memstare enspezi ion (tiam lavango da reguloj, leĝoj kaj korupto vin malhelpas). Mi iras per trolebuso, aĉetas miajn manĝojn kaj ĉeestas miajn lecionojn. Ankaŭ ĉi tie la vivo fariĝas rutino. Tamen pluraj malgravaĵoj daŭre surprizas. Ekzemple la necesejoj. En busstacio, lernejo aŭ plej luksa restoracio la necesejoj aĉas, ne funkcias, eventualaj pordoj ne fermeblas kaj tutcerte mankas papero.

Strangas ankaŭ la vendejoj. Mi povas kompreni, ke dum la socialisma tempo oni kreis kiom eble plej malefikan vendsistemon, sed kial eĉ novaj tuttagnoktaj vendejoj aplikas la samon nun? Unue stari vice por vidi kion vi volas aĉeti, poste memori nomojn, kvantojn kaj prezojn de ĉiuj aĉetaĵoj, poste pagi en pag-giĉeto (memorante la ĝusta(j)n sekcio(j)n) kaj enviciĝi por kolekti viajn varojn. Tutcerte la deĵorantinoj per poŝkalkuliloj kontrolas la sumon kaj trovas ke vi miskalkulis kelkajn kopekojn, do estas tempo denove enviciĝi! Post nelonge mi rezignis kaj ekfrekventis la malmultajn memplukvendejojn.

“Ĉio” troviĝas en la vendejoj. Estas manĝaĵoj, mankas pageblo. Sed iuj havas monon kaj ilin vi renkontas aĉetante. La senmonulojn vi ne renkontas, kaj malfacilas diri, kiom da ili estas. De kie la mono venas, mi apenaŭ komprenas, ja ĉiuj konatoj tro malfrue kaj nur parte ricevas siajn salajrojn. Mirigas la ŝajna ordo kaj normaleco supraĵa. Sed kio estas sub tiu supraĵo multaj ĉiutage spertas.

Al la ŝajna normaleco kontribuas la rusaj modoj kaj moroj. Oni ne montru sian eventualan mizeron. La inoj ege beligas sin, vestiĝas per mallongaj jupoj kaj duonbotoj. Ŝajnas ke ili kontinue survojas al iu balo, kaj ne povas preteriri spegulon sen ĝustigi la hararon aŭ ŝmiraĵon. Brilaĵoj abundas, tamen la koloroj ĉiam enhavas iun grizon, neniam fortaj, helaj koloroj vidiĝas. Miaimprese, ankaŭ la celo de ina vestiĝo iom malsimilas al la okcidento. Simpligite, tie ili signalas sian personecon, ĉi tie la virinecon. Kiel la belaj, junaj sveltulinoj poste fariĝas elefantecaj avinjoj estas daŭre nesolvita demando.

En la labormerkato ŝajnas esti bonaj eblecoj por virinoj, kvankam ĉefe viroj okupas la altajn postenojn. Sed vizitante hejmojn mi vidis, ke ĉiam la patrino servas kaj kuiras, neniam la hejma mastro. Kompense, vera rusa junulo malsatas tri tagojn por aĉeti rozojn al sia fianĉino...

La renkonto kun la universitata vivo konfuzis min. Dum la tuta somero ŝajne neniu planis ion ajn. Rezulte la unuajn semajnojn de septembro ĉio estis ĥaosa, kaj nur iom post iom la lektoroj trovis siajn grupojn, faris horarojn kaj ekinstruis. Laŭdire estas sama problemo ĉiujare!

La ruslanda universitato multe diferenciĝas de tiuj, kiujn mi konas. La studentoj estas junaj kaj havas malmultajn elekteblecojn survoje en la studado. Elektinte la ĉeffakon, vi devige studas multajn kromfakojn, kiuj vin eble tute ne interesas. Ekzemple, la studantoj de la finna devas studi la danan, kiun ili ĝenerale neglektas. En naturaj sciencoj, kaj parte en la lingvaj fakoj estas alta nivelo malgraŭ iom malmoderna pedagogio, la socisciencajn fakojn negative influis la unudirektiĝo dum la komunismaj jaroj.

Kontraste al Norvegio, nur la plej lertaj rajtas studi en la universitato, kaj oni ĝenerale elektas pli “utilajn” fakojn ol hejme. Kvankam ankaŭ multaj junaj norvegoj timetas la estontecon, profunde en ilia spino kuŝas la konvinko, ke “la ŝtato zorgos pri mi”. Vi povas malsukcesi, sed iel vi travivos. Tiun certecon ne sentas junaj rusoj. Ili mem devas certigi sian futuron.

En la nuna Ruslando ekzistas pluraj kulturoj. Laŭ la malnova, proceduro-orientita, oni klopodas fari kiom eble plej malmulte kaj malhelpi ĉiujn iniciatojn per severaj reguloj flank’-al flanke kun la nova, laŭ kiu oni tuttempe laboras kaj zorgas pri si mem kaj pri la siaj en la “stabile” malfaciliĝanta socio.

Kadre de la laborposteno de Kristine ni ricevis apartamenton pagatan de la universitato. Ĉar mankis mono, ni mem devis komence pagi, sed tamen la kondiĉoj estas luksaj kompare al tiuj de aliaj dungitoj. Estas bonkvalita apartamento, sed mirigas detaloj. Kial oni tiel fuŝe konstruas? La domo havas nur kelkajn jarojn, sed ĝi aspektas 20-jara laŭ norvegaj mezuroj. En la kuirejo oni ŝtopis abismon inter la du partoj de la plankkovraĵo per gazetpapero! Kaj ĉiuj detaloj estas malzorge faritaj! Bonŝance ni havas kaj varmon en la radiatoroj, kaj varman akvon en la duŝo kaj kuirejo (kvankam varias la premo). Mankas la hejma kusenego (kial tiaj ne ekzistas ekster Nordio?), sed la sofo plene taŭgas kiel lito. Surmure pendas unukanala radio, kiu donas malagrablan senton de unudirektiĝo: “Vi ne aŭskultu aliajn informilojn, ni donos la veron”. Du pordoj kun tri seruroj ŝirmas nin de la koridoro. Eĉ estas eksterpordo, kiun oni ŝlosas, tiel ke tute ne eblas kontakti nin hejme!

La ruslandanoj tute frenezas rilate al hejma sekureco. Tiom da pordoj kaj seruroj! Al norvega “interŝanĝlernantino” plendis ŝia rusa “familio”, ĉar ŝi unufoje ŝlosis nur du serurojn. Eble tiun sekurecmanion (ĉar estas manio, ne klarigebla per la vera ŝtelrompfrekvenco) kaŭzas la ĝenerala socia nesekureco. Hejma sekurigo estas natura psika reago en la necertaj cirkonstancoj.

Neniu popolo de mi renkontita same multe kiel la rusoj interesiĝas pri sia propra identeco. “Kia estas la rusa animo”, ŝajnas esti eterna demando. Multaj havas la impreson, ke ĉiuj popoloj havas iun trajton, kiu disigas ilin de ĉiuj aliaj. Mi tute ne kuraĝas priskribi la rusan animon aŭ konstati: ĉu ĝi vere ekzistas. Ĝin mi ne sufiĉe esploris. Kial la rusojn tiom interesas tiu temo? Ĉu pro tio ke oni ne havas ĝojigan historion, nek malnovan nek lastatempan, kaj serĉas ion alian, kunigan? Aŭ ĉu la lando tiom grandas, ke oni devas serĉi kunigajn animtrajtojn por senti sin kiel tuton?

Ke la rusa kulturo iel superas la okcidentan, estas ofta opinio (same kiel esperantistoj preskaŭ unuanime kondamnas la “uson-anglan fikulturon”). Povas esti, ke jes — oni havas tute alian konscion pri verkistoj, poetoj kaj aliaj klasikuloj, kaj ĉiu laiko povas citi la ĉefajn verkojn. Kaj la baletoj kaj teatroj mondfamas. Sed ĉu tio rajtigas onin malsuprenrigardi al socioj, kiuj multe pli bone zorgas pri siaj loĝantoj kaj sukcesis krei socian sekurecon, kio tute mankas en la altkultura Ruslando? Kaj ĉu oni same aprezas la unuopulon, la valoron, kiun ĉiu homo laŭ la okcidenta pensmaniero havas sendepende de lia stato? Sidante en kafejo mi spektis deĵorantinon, kiu forigis ebriulon (tiu eĉ havis monon por pagi) per forta bato, tiel ke la mizerulo falis surteren kaj nur post longe sukcesis ekstari. La ĉeestantoj apenaŭ reagis. La samon oni neniam vidus en Norvegio, kaj se tio okazus, la ĉeestantoj laŭte protestus, eble eĉ la puŝinto estus denuncata...

Ŝokas min la reakcia sinteno al handikapitoj. Dum la socialisma tempo tiaj “ne ekzistis”, kaj daŭre la kondiĉoj en la institucioj teruras. Buŝtradukante por norvega grupo da flegistinoj, Kristine konstatis, ke oni ankoraŭ ne distingas inter homoj mense kaj fizike handikapitaj, do multaj infanoj nur iom korpe difektitaj diagnoziĝas kiel “idiotoj”. La infanoj dudekjaraj estis, pro manko de stimulado, kiel iom grandaj beboj. Libervolaj helpantoj diris, ke ili neniam imagis ke ekzistas tiaj neglektataj instituciaĉoj, antaŭ ili mem tion spertis.

Krom pluraj vojaĝoj al Murmansko, mi vizitis Peterburgon kaj Moskvon. Peterburgon mi trovas eŭropeca, ne ruslanda, kun palacoj, kanaloj kaj katedraloj. Ankaŭ novan influon de la okcidento oni rimarkas, la centron parte konkeris internaciaj kompanioj, sed eĉ pli forte ol en Petrozavodsk rimarkiĝis la premo de la malfacila tempo. La urbo estas nepre spertinda, unu el la plej imponaj, kiujn mi vizitis, sed mi preferas loĝi pli trankvile. En la urbegoj, ĉiuj (neriĉuloj) loĝas en antaŭurboj kaj ĉiutage iras longan distancon buse aŭ metroe. Ĉi tie temas pri mallonga busado aŭ agrabla promenado.

Moskvo estas urbego, tamen ĝi ne donas tian impreson. Unu tagon mi pasigis tie kiel tipa turisto, vidis interalie la Ruĝan Placon kaj la Leninan kadavron. La konata centra vendejaro GUM ravis per sia bela arkitekturo kaj la metroo ankaŭ ĉi-foje imponis min. Se la vivo surtera funkcius same glate kiel la subtera, ne estus problemoj! La freŝaj rozoj sur la memortabulo de Stalin kaj la vico al la lenina maŭzoleo pensigis min pri la rilato de ruslandanoj al sia estinteco. Ĉu la nunaj malfacilaĵoj sufiĉas por heroigi unu el la plej grandaj amasbuĉistoj de la historio? Mi rimarkis sinten-ŝanĝon de septembro al decembro, nun multaj vidas neniun esperon kaj memoras pasintajn tagojn, kiam oni almenaŭ havis manĝaĵojn kaj senpagan edukadon. Paliĝas la teruraĵoj, pli bone memoriĝas la pozitivaj flankoj de tio kio ekzistis. Malmultaj volas reveni, sed kiel trovi esperon en la nuna situacio?

Kio interesas la rusojn? Mi nemulte spektas televidon, sed konstatas, ke popularas distraĵoj (ofte parolprogramoj kun granda publiko, kie virino maldecete parolas pri viroj) kaj ludprogramoj. Troviĝas kelkaj ŝajne bonaj novaĵprogramoj Vremja kaj Novosti, sed ili koncentriĝas pri enlandaj aferoj kaj malpli raportas pri eksterlando.

Ni havas diversajn kablajn kanalojn, sed mi konstatas ke CNN tute ne taŭgas por esti informita. Oni devus spekti ĝin la tutan tagon por kompreni same multe kiel dum unuhora spektado de norvega novaĵelsendo, kaj plejparton de la aŭtuno ili plenigis per la parodia Klintona umado. Malgraŭ interreto (kie eblas, tre malrapide, legi norvegajn novaĵojn) mi tute ne scias kio okazas en la mondo. Petrozavodsk fariĝas mia mondo. Sed tiel ŝajnas ankaŭ por multaj junaj rusoj, kun kiuj mi renkontiĝis. La mondo, ja eĉ Ruslando fariĝas tiom granda, tiom malfacile alirebla, ke oni koncentriĝas pri la proksimaj ĝojoj kaj defioj.

En Norvegio oni diskutas la veteron. Tie ĉi la ĉef-temo estas la monkurzo. Mankas aŭ rubloj, aŭ dolaroj aŭ ambaŭ. La kurzo saltas supren kaj malsupren, kaj la nigrŝanĝantoj havas facilan tempon. Flegme ili foliumas monbiletojn, kaŝe, kun nigraj kepoj, nigraj ledjakoj, hararo mallonge tondita kaj ofte sunokulvitroj eĉ en la vintro! Kial ili ĉiuj samas? Estas iu aparta raso tiuj nigrjakuloj!

Mi ne vidas multajn almozulojn. Estas kelkaj, kompreneble, pli multaj ol fruaŭtune, kvankam nun pro la frosto ne eblas peti ekstere. Mi ofte donas, sentas tion devo. Ili ĉiam memorigas min pri malsimileco: se la ĉi-tiea vivo tro malfaciliĝos, mi facile eskapos. Tio pikas la konsciencon, sed mi provas konvinki min, ke ne estas malpli morale uzi miajn modestajn monrimedojn ĉi tie ol en Norvegio, eble eĉ inverse.

Estas minus 30 gradoj ekstere. Hieraŭ mi vidis stratajn glaciaĵvendistojn. Dum apenaŭ eblas forigi la gantojn sen ekhavi frostdifektitajn fingrojn, ili restas surstrate. Kaj homoj aĉetas glaciaĵojn. Kompreni ĉi-landon? Neniam!

“ONI NENIAM TEDIĜAS PRI LA ERIKEJO”1

Conan Doyle, Arthur. La ĉashundo de la Baskerviloj / Trad. el la angla, antaŭpar. William Auld. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1998. — 176 paĝoj. — (Serio Mondliteraturo; Vol. 6).

Sherlock Holmes2 estas la plej konata kreitaĵo de Arthur Conan Doyle. Fakte ĉiuj aliaj verkoj de Doyle falis en la puton de forgeso, nur Holmes postvivas. Sekve oni scias ĝenerale malmulte pri la ceteraj verkoj de Doyle, romanoj, poemoj (mia leksikono informas iom malice “inter ili estas kelkaj bonaj”), historiaj verkoj kaj studoj pri spiritismo. Sherlock Holmes superombras ĉion. Pro la sukceso de Holmes, Doyle fakte eĉ provis “murdi” lin, sed la apetito de la publiko estis nesatigebla — la legantoj postulis pli da aventuroj. Sherlock Holmes ĉiam denove resurektis.

Sherlock Holmes estis iom danda karaktero, spertulo en abunde da fakoj, droguzanto (nuntempe absolute ne politike korekta), fervora traktanto de la violono, kaj amiko de Doktoro Watson. Kune kun la iom pli ordinara doktoro li solvas misterojn kaj enigmojn. Doktoro Watson rakontas la travivaĵojn al la publiko.

Doyle estis unu el la inspirantoj de la moderna detektivromano. La konvencioj, la nemalhaveblaj ingrediencoj de tiu ĝenro estis siatempe ankoraŭ ne tiom rigidaj kiel hodiaŭ. Oni povas ekzemple legi “La ĉashundo de Baskerviloj” ne nur kiel unu el la plej fruaj detektivromanoj, sed ankaŭ kiel nepon de gotika romano pri fantomoj: finfine ĉiu supernatura fenomeno havas tute racian klarigon.

En tiu romano temas pri fantoma ĉashundo, kiu hantas dumnokte la anojn de la familio Baskerville tra la erikejo. Kompreneble Sherlock Holmes ne povas akcepti, ke tia supernatura besto ekzistas. Sekve li eltrovas, kunmetante ĉiujn fakterojn, la misteron de tiu fenomeno. Holmes fidas precipe sian racion, ja tiel rapide iras la ĉeno de liaj pensoj, ke la fidela amiko Doktoro Watson ĉiam denove miras pri la kvazaŭ miraklaj rezultoj. Doktoro Watson reprezentas la legantojn, kiuj eble ne ĉiam atingas la nivelon de brileco de Sherlock Holmes. La tasko de la brava doktoro estas: agi kiel katalizilo por Sherlock Holmes kaj adori la intelekton de sia brila amiko.

La intrigon vi eble trovas iom banala. Se vi ne ŝatas krimromanojn, tiam legu tiun romanon pro la beleco de la lingvaĵo3. La traduko estas elstare bona (mi legis kelkajn fragmentojn de la romano ankaŭ en la angla). Iu hazarda frazo donas pli klaran bildon ol mia laŭdo:

“Mirinda loko estas la erikejo, — li diris ĉirkaŭrigardante al la ondanta montetaro, longaj verdaj huloj kun krestoj el zigzaga granito suprenŝaŭmantaj je fantaziaj sputoj.”

Notoj

1. La ĉashundo de la Baskerviloj. P. 73

2. Auld esperantigis prudente ĉiujn nomojn. Mi respektas tiun decidon, sed tamen mi ne sekvas ĝin en tiu priparolo.

3. Eblan demandosignon mi sendas ĉi tien al piednoto: Mi ne komprenas, kial Auld tradukis noktomanĝi (angle supper) kiel lastmanĝi (P. 142).

Wolfgang Kirschstein

Dum Wolfgang Kirschstein estis verkanta la recenzon por LOdE pri la plej fama el la krim-libroj de Conan Doyle, la ĉefredaktoro de tiu ĉi revuo (dekstre sur la foto) mergiĝis ĉe XIX-jarcenta kameno en la etoson de la muzeo de Ŝerloko Holmso en Bakerstrato de Londono kun Antony Rawlinson. (Foto de Belalumo)

LIBROJ DE WILLIAM AULD JE FAVORA PREZO

Niaj abonantoj povas akiri rekte ĉe la redakcio La ĉashundon de la Baskerviloj kaj aliajn tradukojn de William Auld, kiujn ni eldonis en Jekaterinburg, escepte de Spartako de James Leslie Mitchell.

Arthur Conan Doyle. La ĉashundo de la Baskerviloj 9 IRK

Harry Harrison. La stratoj de Aŝkelono 2 IRK

J.R.R. Tolkien. La Kunularo de l’ Ringo 24 IRK

J.R.R. Tolkien. La du Turegoj 20 IRK

J.R.R. Tolkien. La Reveno de la Reĝo 20 IRK

Elektu la librojn kaj sendu al la redakcia adreso (RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando) la pagon per la internaciaj respond-kuponoj. La sendokosto estas enkalkulita.

La favor-preza oferto validos dum la tuta Jubilea Jaro de la plej konata el la esperantistaj verkistoj, kiu en novembro fariĝos 75-jara.

Bonan legadon!

DENOVE LIRO

Post la sukcesaj internaciaj konkursoj Liro-97 kaj Liro-98, Urala Esperantista Societo (UES) kaj la redakcio de La Ondo de Esperanto denove invitas ĉiujn dezirantojn partopreni ĉi-jare en Liro-99.

Kadre de Liro-99 okazos kvin konkursoj.

1. Originala prozo

2. Originala poezio

3. Traduka prozo el la rusa lingvo: novelo de Anton ĈeĥovĤameleon

4. Traduka poezio el la rusa lingvo (libere elektebla)

5. Primovada karikaturo

La kvanto de la konkursaĵoj kaj ilia amplekso ne estas limigitaj.

Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekz-ojn de la originalo (por la 4a branĉo ankaŭ de la traduko) ĝis la 1a de oktobro 1999 laŭ la adreso RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando. La karikaturoj devas esti senditaj unuekzemplere kaj uzi nur nigran koloron sur blanka papero.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso.

Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La laŭreatoj de Liro-99 ricevos valorajn libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2001 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto aŭ en aparta eldonaĵo, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 feb. 2000.

Sukcesojn!

UNUAFOJAĴOJ POR JUNA AMIKO

La 25a jaro de Juna Amiko entenis kelkajn atingojn: unuafoje numero aperis kun plenkolora kovrilo, unuafoje kun ĝi dissendiĝis senpaga demonstra kompakt-disko kun Esperanta ludo, unuafoje ĝi atingis aranĝon kun landa asocio liveri la revuon unuope al ĉiu ĝia membro. La pli ol 650 membroj de Brazila E-Ligo ricevis ĝin. Kaj la kvar numeroj de la jaro aperis akurate (ja ne unufoje!).

La nova jaro promesas esti rimarkinda. La unua numero estos duoble dika, kaj prezentos antologion de la plej bonaj eroj el la 25-jara aperado de la revuo, pretigota kune de ĝiaj tri redaktoroj. Regule la numeroj havos plenkolorajn kovrilojn kaj aldonajn paĝojn. BEL renovigis sian aranĝon. Neabonantoj rajtas peti specimenon de la kolor-kovrila prov-numero de Juna Amiko (p.f. 193, HU-1368 Budapest, Hungario).

Por indiki, kiajn interesajn legaĵojn oni povas trovi en la revuo, ni prezentas unu parton el kvar-parta rakonto Birdo-rezista fenestro? Ni sendas ĉi tiun komunikon al 32 gazetoj; ĉiun parton al ok el ili. Do, kiuj abonas aŭ legas plurajn gazetojn, havas ŝancojn trovi kaj kunmeti la tutan rakonton.

Géza Kurucz (redaktoro) Stefan MacGill (administranto)

BIRDO-REZISTA FENESTRO?

Parto 3

Kelkajn jarojn poste, inĝenieroj el Britio, konstruantaj alt-rapidan trajnon, legis pri tiu pafilo. “Hmmm!”, ili pensis; “En Britio estas multaj birdoj. Eble ni pruntu tiun pafilon kaj testu la antaŭajn fenestrojn de nia provtrajno.” NASA konsentis, kaj sendis al ili la pafilon. La britaj inĝenieroj metis la pafilon antaŭ la lokomotivo, enmetis plurajn mortintajn kokinojn kaj pafis... terure! La vitro frakasiĝis en mil pecetojn.

Ricevitaj libroj

1770. Raposo J. Homo, homaro, kreanta naturo. La Tri Fundamentoj. — Valencia: J.Raposo Montero, 1997. — 16 p. — (Donaco de H.Gorecka).

1771. Korĵenkov A. Esperanto post la jaro 2000. — Rotterdam: UEA, 1998. — 20 p. — (Diskutkajero; Vol. 1). — (Donaco de A.Korĵenkov).

1772. d’Arnaud J. La besto de Vakareso: Romano / Trad. el la okcitana, postpar. J.-L.Tortel. — Dobrichovice: KAVA-PECH, 1998. — 96 p. — (Donaco de P.Chrdle).

1773. Esperanto Esperanto-russkij slovarj = Esperanta-rusa vortaro / Komp., pref. A.Korĵenkov. — 2a eldono. — Jekaterinburg: Ruslanda Esperantisto, l998. — 32 p. — (Donaco de Ruslanda Esperantisto).

1774. Suonuuti H. Terminologia gvidilo / Trad. el la angla S.Fiedler. — Rotterdam: UEA, 1998. — 38 p. + 4 p., il. — (Donaco de UEA).

1775. Vivo kaj morto de Wiederboren: Originala novelaro / Komp., pref., notoj A.Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1998. — 80 p. — (Serio “Legu kaj lernu”. Vol. 1). — (Donaco de Sezonoj).

1776. Andrejeva T., Brovina L. Anglijskij jazyk: Teksty i zadanija po filosofii. — Jekaterinburg: Uraljskij gos. unive., 1997. — 40 p. — (Donaco de D.Jerjomenko).

P. 18-22. International Auxiliary Tongue. Natural and Artificial Languages.

Ricevitaj gazetoj

Antaŭen. 1999/21;

Brazila Esperantisto. 1998/305;

Bulteno [de Londona EK]. 1998/sep-okt;

El Popola Ĉinio. 1999/2;

Esperanto aktuell. 1998/8;

Esperanto Dialogo. 1998/2;

Esperanto en Azio. 1998/3;

Esperanto en Skotlando. 1998/174,175,176;

Eventoj. 1998/140-158;

Franca Esperantisto. 1999/504;

Helianto. 1998/9,10;

Heroldo de Esperanto. 1998/15-16, 1999/1;

Koktelo. 1998/3,4,5,6;

Komencanto. 1999/1;

Kontakto. 1999/1;

Kulturaj kajeroj. 1998/3-4;

La Brita Esperantisto. 1999/946;

La Ondo de Esperanto. 1999/2;

La Ponto. 1998/6,7;

La Revuo Orienta. 1999/1,2;

L’esperanto. 1999/1;

Le Travailleur Espérantiste. 1998/240;

Litova Stelo. 1998/6;

Monato. 1999/1;

Norvega Esperantisto. 1998/6;

Ruslanda Esperantisto. 1999/1;

Scienco kaj Kulturo. 1998/6;

Sennaciulo. 1999/1;

TEJO Tutmonde. 1999/1;

Ze Swiata Nadziei. 1998/7,8,9.

M O Z A I K O

10 korektaj respondoj!

Ni ricevis 11 respondojn al la Novjara konkurso “55+3” (LOdE. 1998: 12), el ili nur unu estis ne tute korekta, ceteraj estis veraj. Ni lotumis tri libropremiojn, kaj ilin gajnis: Svetlana Konjaŝova (Sanboli), Oleg Vasiljev (Uljanovsk); Jens Dietterle (Germanio).

Ni gratulas la solvintojn!

La korektaj respondoj: 1. Muziko; 2. Du; 3. Melodio; 4. Mi; 5. Orelo; 6. Ekspert’; 7. Ac; 8. Tigro; 9. Optik’; 10. En; 11. Najtingalo; 12. Fenestro; 13. Pacifiko; 14. At; 15. Feo; 16. Opal’; 17. La; 18. Dekaproj; 19. Ekvatoro; 20. Prioro; 21. Pavo; 22. Kafo; 23. Tar’; 24. G; 25. Da; 26. Kolegi’; 27. Tago; 28. Gel’; 29. Il; 30. Kol’; 31. Fi; 32. Obl; 33. Kart’; 34. Oro; 35. Kle’; 36. Nord’; 37. Tre; 38. Ulul’; 39. Barko; 40. At; 41. Okcident’; 42. Ujo; 43. Ejo; 44. Rara; 45. Ibis’; 46. Ba; 47. Or’; 48. Po; 49. Se; 50. Er; 51. Impreso; 52. A; 53. Aktor’; 54. Testud’; 55. Erar’. Abio; kato; lepor’.

Tatjana Kulakova

FREŜO’99 senpage

Marian Zdankowski, la motoro de la populara internacia renkonto FREŜO, faris esceptan proponon — la plej bona solvinto de ĉiu el la konkurstaskoj, kiujn li sendis al nia redakcio, rajtos je senpaga partopreno (loĝado, manĝado kaj ĉiuj programeroj) en FREŜO’99, kiu okazos en la pollanda Olŝtino 30 jun.-4 jul. 1999. Cetere, en FREŜO mem oni havos ŝancon gajni unu el la monpremioj por solvado de taskoj, similaj al la suba.

Bonvolu enmeti la literojn, kiuj kompletigas la unuan vorton kaj komencas la duan. La respondoj devas atingi la redakcion antaŭ 20 apr.

  • 1. KOR(USO)NO
  • 2. LET(XXX)TIKO
  • 3. ĜIR(XXX)RISMO
  • 4. ĴART(XXX)KVENTO
  • 5. ŜAN(XXXX)FANO
  • 6. IMPROV(XXX)LECO
  • 7. GOR(XX)JO
  • 8. OBL(XXX)MO
  • 9. LA(XXXXX)RO
  • 10. BUDU(XXX)MATO
  • 11. URT(XXX)NO
  • 12. NE(XXXX)NJO
  • 13. HOM(XXXX)NTO

Evidente la ĉarmaj moskvaj fratinoj, Daŝa kaj Ulja, trovis ion interesan en la februara kajero de La Ondo.

DONACOJ
FONDUSO “AMIKO”

La donacoj al la fonduso Amiko estas uzataj por evoluigo de La Ondo de Esperanto

Nikolaj Batyrev (Ruslando) 23.00 RUR

Solomon Cins (Israelo) 25.00 NLG

Solomon Cins (Israelo) 10.00 USD

Svetlana Gasjuk (Ruslando) 55.00 RUR

Walter Kobelt (Svislando) 10.00 CHF

Jos. R. Koch (Svislando) 9.00 CHF

Tapio Sormunen (Finnlando) 48.00 NLG

Bruna Spagnolo (Italio) 10 000.00 ITL

Cristoph Scheidegger (Svislando) 11.00 CHF

Eric Walker (Britio) 67.50 NLG

Entute en 1998 101.93 EUR

ABONHELPA FONDUSO

La abonhelpa fonduso financas sendadon de nia revuo al la personoj, kiuj ne povas mem pagi sian abonon.

Tatjana Kulakova (Ruslando) 115.00 RUR Vladimir Reŝetnikov (Ruslando) 60.00 RUR

Entute en 1998 6.98 EUR

FONDUSO “INFORMADO”

La fonduso financas informadon pri Esperanto per disvastigo de flugfolioj pri Esperanto, ekspedo de Ruslanda Esperantisto al amaskomunikiloj kaj aŭtoritatoj, aperigo de reklamoj k. s.

Natalia Rjumina (Ruslando) 10.00 RUR

Entute en 1998 0.39 EUR

Eĉ la plej etaj sumoj estas bonvenaj. La rublajn donacojn sendu poŝte al la redakcia adreso. La moskvanoj povas pagi al nia moskva reprezentanto Oksana Kostousova (Tel: 4987212). Donacoj de alilandaj amikoj estas bonvenaj ĉe UEA-konto ueso-z.

Dankon pro la subteno!

FRAZOJ

Sed la libro de la jaro 1998 laŭ ni povus esti ... la kajero Esperanto post la jaro 2000 de Aleksander Korĵenkov... Kial? Unue ĉar UEA mem eldonis raŭmisman broŝuron: absoluta novaĵo, diversmaniere interpretebla (interalie kiel bezono esprimi propran “oficialan” raŭmismon, fronte al la disvastiĝo de la fenomeno: Korĵenkov estas eĉ UEA-komitatano). Due, ĉar la kajero preludis al la forumoj, montpeliera kaj ĉaudefona, kie Humphrey Tonkin respektive Giorgio Silfer produktis altnivelajn strategiajn intervenojn.

Perla Martinelli Heroldo de Esperanto. 1998: 15-16

Werner Schad meditas kiel “ni disvastigu Esperanton pli trafe”:

Malpacienca elreviĝo de E-varbantoj eviteblas per la supozo: El Cent personoj, al kiuj ni parolas pri E., eble unu interesiĝas. El cent, kiuj interesiĝas, eble unu komencas lerni la lingvon. El cent, kiuj lernas, eble unu enviciĝas aktive en la movado. Kvankam tiaj taksitaj proporcioj ne estas ekzaktaj, ili helpos almenaŭ eviti tro grandajn esperojn...

Aŭdinte kaj leginte ion tre ofte, homoj ĝin akceptas pli facile. La reklamado de grandaj firmoj pruvas tion. Do per koncizaj sloganoj ofte publikigataj ni povas helpi la disvastigon de Esperanto. Jen kelkaj ekzemploj de tiaj sloganoj:

  • Esperanto: la lingvo de la 21a jarcento.
  • Esperanto: monda sukceso. Partoprenu!
  • Esperanto: kaj vi trovos amikojn en cent landoj.
  • Esperanto: kaj vi trovos ŝancojn en 5 kontinentoj.

Brazila Esperantisto. 1998: 304

Preskaŭ ĉiu homo plenigas sian personan agendon ĝiskreve, kaj pro tio la propono “Lernu esperanton!” signifas korolarie, eĉ se oni ne diras ĝin rekte: “reduktu viajn aliajn aktivecojn. Ili ne tiel gravas kiel esperanto”. Tiel konduti estas laŭ mi aroge. Vera kandidato por lerni la lingvon demandas mem pri la eblecoj.

Gary Mickle

Esperanto aktuell. 1998: 8

La prezidanto de la E-Asocio de Finnlando, Jukka Laaksonen, atentigis pri la nuntempa uzado de la latino.

Latina lingvo vivas — almenaŭ en Finnlando — novan renesancon kaj latinlingvaj novaĵelsendoj de la Finna radio estas farataj eĉ internacie. Antaŭe la lingvo latina estis ĝenerale konsiderata nur kiel lingvo de medicino kaj teologio. Sed nuntempe ĝi fariĝis pli populara almenaŭ en universitataj rondoj... Ĉar la pledantoj de la latina uzas plurajn samajn argumentojn kiel ni esperantistoj, fariĝas facile imagi, ke Esperanto kaj latino estas konkurantoj. Tiel ja estas, kiam ekz. ambaŭ lingvoj estas proponataj kiel pontolingvo de internaciaj organizaĵoj...

... Ankoraŭ ne venis tempo, ke Esperanto ricevu vastan publikan agnoskon. Sed esperante, ke tio iam okazos, ni ne timu la latinan kiel konkuranton aŭ konsideru ĝin (kiel ankaŭ ne la anglan) nia malamiko.

Esperantolehti. 1998: 5

Estas amaso da flugfolioj... Regule Esperantistoj lasas ilin en bibliotekoj kaj esperas, ke homoj forprenos kaj legos ilin. Oni povas facile imagi ke, post iom da tempo, la bibliotekisto forĵetas ilin, kaj ke nur la bibliotekistoj eĉ legas la titolon. Antaŭ du jaroj du el niaj anoj metis la unuan lecionon kaj flugfolion en la leterkeston de mil domoj en Bury St Edmunds por vidi ĉu la respondo estus pli bona. Ni ricevis nenian respondon...

Roy Simmons, Angela Tellier La Brita Esperantisto. 1999: 946

A N O N C E T O J

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 50 kopekojn por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Nadeĵda Miĥajlovna Ŝeludjko je la redakcia adreso.

Stacio de junaj turistoj en Siberio uzas Esperanton.

Adreso: RU-652870 Meĵdureĉensk-11 Kemerovskoj obl., pr. Stroitelej, 30, Ruslando.

Bonvolu helpi komencantan esperantiston, kiu nun ne havas eblon pagi, per alsendo de lernolibroj, vortaroj, gazetoj kaj aliaj legaĵoj en Esperanto. Mi ĝoje korespondos kun esperantistoj.

Adreso: RU-184291 Murmanskaja obl., Novozerskij rajon, p. Revda, OJu 241/23, 10 otrjad, Seryh Igorj Viktoroviĉ, Ruslando.

Kiuj volas perlabori monon somere — turnu al mi. Mi dislokigos en Gelenĝiko kaj Soĉi en privataj domoj ripozantojn laŭ modera prezo. En tiu prezo estas via 5-procenta maklero. Ni laboros kun vi kiel unu brigado. Sed rapidu, ĉar vi devas komenci labori printempe.

Adreso: Vladimir Kosolapov, RU-353470 Gelenĝik, ul. Lomonosova, 5a, Ruslando.

Peterburga E-Teatro, en sia 15-jaraĝo, konsistas el 12 aktoroj-profesiuloj, kiuj nun volus prezenti al Esperantujo 1,5-horan teatraĵon Fabelo de mia vivo laŭ kelkaj fabeloj de Hans Christian Andersen.

Adreso: RU-194156 Sankt-Peterburgo, ab. ja. 5, Goĥŝtejn V.R., Ruslando.

Kroataj esperantistoj kune kun Monda Turismo organizas somerumadon ĉe la Adriatiko en privataj domoj (dulitaj ĉambroj kun ebleco uzi kuirejon) inter vidindegaj urboj Split kaj Ŝibenik je kroata parto de marbordo. Por ĉiuj pluraj informoj bonvolu turni al Zelimir Pehar.

zpehar@hotmail.com

Via partnero “Galant”

Akcia societo “Tiĥvina uzino Galant”, dum pli ol 60 jaroj produktanta varojn el diversaj specoj de plastoj, dankas siajn esperantistajn partnerojn kaj invitas la novajn por:

  • vendi la varojn, produktatajn de ni en via lando/regiono
  • produkti diversajn plastajn aĵojn laŭ via mendo
  • interŝanĝi varojn

Por pli detalaj informoj bonvolu kontakti la direktoron de la uzino “Galant” Moissej C. Bronŝtejn

Adreso: ul. Borovaja 1, Tiĥvin, Leningradskaja obl., RU-187500, Ruslando

Telefono: (81267) 11359

Fakso: (81267) 15143

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 4 (54)

Al la legantoj

Pro tio, ke post la aŭgusta krizo ni eldonis aŭtune kaj vintre nur tri volumetojn (Sur tranĉrando de ponard’, reeldono de E-rusa vortaro kaj Wiederboren), kelkaj esprimis timon pri nia eldonado.

Efektive, en la katastrofaj ekonomiaj kondiĉoj ni decidis prioritate subteni La Ondon, kaj ni estis devigitaj rezigni, ekzemple, pri la E-Centro, instruado kaj biblioteko. Ankaŭ la eldonado malaktiviĝis.

Sed kelkaj projektoj devis esti ĉesigitaj pro kaŭzoj eksterekonomiaj. Ni ne eldonos la Malgrandajn tragediojn de Puŝkin, tradukitaj de Nikolai Lozgaĉev kaj Aleksander Korĵenkov kaj planitaj kiel literatura suplemento por 1999, ĉar Lozgaĉeva traduko de Festeno dum pesto post lia morto aperis alilibre kaj aliloke — sen permeso de LOdE, kiu publikigis ĝin en 1992, eĉ sen indiko pri la unua eldono. “Priŝteli mortinton” ĉiam estis peko tre grava en Ruslando, kaj ni ĉesigis ankaŭ la laboron pri poemaro de Brodskij, kiun plejparte tradukis kompilinto de la hontinda eldono.

Kiel senpagan suplementon ĉiuj abonantoj de LOdE ricevos libreton Esperanto en Ruslando, kiun nun provlegas kelkaj fakuloj pri la historio de Esperanto.

Tre baldaŭ en Jekaterinburg enmondiĝos Lingvaj respondoj de akademiano Sergio Pokrovskij, kaj probable ni eldonos lian vortaron anglan-Esperantan pri komput(il)a fako. Lernolibron por udmurtoj, kiun jam delonge verkis Bronislav Ĉupin, ni portos al presejo tuj post ricevo de atendata subvencio.

La Ĉashundon de la Baskerviloj baldaŭ sekvos alia krimromano — Maigret hezitas de Georges Simenon per la traduko de Daniel Luez. Daŭras la redakta laboro pri Resurekto de Lev Tolstoj (tradukis Viktor Sapoĵnikov); kaj Sezonoj jam ricevis komencajn paĝojn de La hobito de Tolkien, kiun tradukas d-ro Christopher Gledhill.

En marto ni menciis pri la rendevuo de nia redaktoro kun Bill Auld, kies 75-jariĝon Esperantujo festas ĉi-jare. Ni omaĝos la jubileon de la skota Majstro per eldono de lia biografio kun multaj fotoj. Kvankam la tradukado de Pikviko aktuale stagnas, Sezonoj eble regalos la verdan popolon per alia traduko de la plej fama el la nuntempaj esperantistoj.

Kelkaj aliaj projektoj estas preparataj, ekzemple, antologio de priesperantaj humuraĵoj kaj satiroj Kvinpinta stelo. Ni konsideras reeldoni kelkajn elĉerpitajn verkojn, sed ni ne tro rapidas, ĉar “eldoni estas facile, vendi — malfacile”.

Ĝis novaj eldonoj!

Halina Gorecka

ESPERANTOLOGIO KOMPUTILE

Komputiloj en la moderna mondo ne plu estas nuraj kalkuliloj. Ofte oni uzas ilin ankaŭ por lingve komuniki, por prilabori tekstojn, por prepari gramatikojn kaj vortarojn, por tajpi, legi, aŭdi kaj paroli. Iom dramece oni povus supozi ke la futuro de lingvoj dependas de ilia komputila uzo.

Tion montras i.a jena ekzemplo. Grandaj entreprenoj produktegas amasojn da leteroj al klientoj kaj aliaj. Nuntempe oni provas aŭtomatigi la verkadon de tiaj leteroj. Post kelkaj jaroj en la oficeja korespondado oni eble bezonos nur prononci la nomon de la kliento kaj la kategorion de ties problemoj kaj demandoj por aŭtomate produkti adekvatan leteron. Poste la oficisto bezonas nur voĉe klarigi la detalojn al sia komputilo: eĉ tajpado estos nenecesa.

La entreprenoj ŝparos multe da mono uzante tiajn komputilajn programojn. Tial nuntempe programistoj havas grandan intereson pri ili. Ĉi tie kuŝas grava danĝero por malgrandaj lingvoj. Tiaj programoj estos ekproduktataj nur en grandaj naciaj lingvoj, precipe la angla. Tio siaflanke eble estos argumento por entreprenoj uzi nur tiu(j)n lingvo(j)n en sia ekstera komunikado. Kostos malpli produkti leteron en la angla ol eĉ en la nacia lingvo de la oficisto. Ankaŭ Esperanto suferas malavantaĝon: dum oni nuntempe investas miliardojn da eŭroj en la produktado de anglalingvaj iloj, esperantistoj neniam povus trovi malgrandan eron de tiu sumo.

La komputilado ŝanĝos ankaŭ la esploradon de lingvoj kaj literaturo. La ekzisto de grandaj tekstaroj, ekz. en Interreto, kaj la ekzisto de komputilaj vortaroj kaj gramatikoj verŝajne ŝanĝos la metodon por multaj lingvosciencistoj. Estos multe pli simple pristudi kiel lingvo vere funkcias uzante komputilojn kaj komputilajn retojn.

Ankaŭ la fakto ke multaj eldonistoj prilaboras elektronikajn dosierojn povos esti granda helpo al la esperantologo, se ni sukcesos iel fari tiujn dosierojn alireblaj por esploristoj. Krom tio, ankaŭ la publikigado de tiel akiritaj rezultoj estos multe pli facila kaj malpli kosta, se oni uzos elektronikajn forumojn.

La Esperanto-movado kaj la esperantologio tial ambaŭ devas ekuzi la novajn rimedojn. Feliĉe, la nombro da interesatoj pri komputila lingvistiko inter la esperantologoj estas tradicie relative alta, kaj krom tio multaj aliaj projektoj ne tradicie komputilecaj:

  • la reviviĝanta revuo Esperantologio / Esperanto Studies aperos ne nur papere sed ankaŭ en komputila formato en Interreto;
  • grupeto da homoj entajpadas la korespondadon inter Kalman Kalocsay kaj Gaston Waringhien kaj metos ĝin en formon kiu ebligas sciencan pristudadon de tiuj kelkcentoj da paĝoj;
  • en Interreto jam floradas forumoj elektronikaj, de la ĝeneraltema soc.culture.esperanto ĝis inkluzive la pli specialistaj bja-listo kaj denask-l. Eventualaj arkivoj de tiaj grupoj povus servi kiel valora fonto por lingvistikaj studoj;
  • multaj surpaperaj revuoj kaj libroj estas jam produktataj elektronike; ankaŭ iliaj elektronikaj arkivoj estus valoraj por la esperantologio, kaj tial ankaŭ konservindaj.

La Esperantologia Konferenco de la ĉi-jara Universala Kongreso en Berlino pristudos la demandon kio estas farenda, farinda kaj farebla por plibonigi la elektronikan vojstrukturon de la lingvo. Kiel ni arkivu la ekzistantajn materialojn? Kiel oni povas profiti de ili? Kiel ni povos stimuli Esperantan lingvoteknologion?

Fakuloj kiuj volas kontribui al la konferenco estas invitataj sendi kelklinian resumon por prelego 30-minuta al d-ro Marc van Oostendorp (Vakgroep Theoretische Taalwetensshap, Universiteit van Amsterdam, Spuistraat 210, NL-1012 VT Amsterdam, Nederlando); aŭ (prefere) retpoŝte al oostendorp@rullet.leidenuniv.nl en askia formo. Oni akceptos proksimume 6 tiajn prelegojn.

d-ro Marc van Oostendorp

LIBROSERVO DE UEA ABUNDE VENDIS EN 1998

Dank’ al la granda UK kaj vigla eldona aktiveco de UEA, la libroservo de UEA saldis siajn vendojn en 1998 per la impona sumo de 297 165 gld. Tio estas 14% pli ol en 1997 (260 378 gld.) kaj 10% pli ol antaŭvidis la buĝeto (270 000 gld.).

Antaŭe nur unufoje la vendorezulto estis pli granda. Tio okazis en 1988, kiam ekestis la apenaŭ rompebla rekordo de 365 935 gld., dank’ al la escepta koincido de tri favoraj faktoroj. La ĉefa vendo-ondo de la eldona rikolto de la Jubilea Jaro realiĝis en tiu posta jaro. Tiam aperis ankaŭ nova librokatalogo kaj, krome, UK okazis en Roterdamo. Normale UEA povas porti al UK maksimume kvaronon de la tuta sortimento de sia libroservo, sed en Roterdamo ĉio estis aĉetebla. Ju pli riĉas la oferto, des pli multas la vendoj. Tion montras la Malfermaj Tagoj de la CO, dum kiuj cento da klientoj aĉetas tiom kiom oni vendas dum unu tago en UK.

La lastaj jaroj estis ĝenerale bonaj por la ĉefa libroservo de nia movado. Tio rezultis unuavice el ĝia pli efika organizo i.a. per la Malfermaj Tagoj kaj per regulaj ofertoj al membroj en nepagipovaj landoj, al delegitoj k.a. celgrupoj. La vendoj estus eĉ pli grandciferaj, se la ĉiama manko de laborforto ne prokrastus la aperigon de aktuala librokatalogo.

La du akompanaj statistikoj listigas la plej furorajn titolojn. Unu montras la totalajn vendojn (ĉefe al aliaj libroservoj) kaj la alia la nombron de unuekzempleraj aĉetoj ĉe la butiko en la CO (ĉefe fare de individuaj klientoj). La nombroj de unuopaj vendoj estas inkluzivitaj en tiuj de la totalaj vendoj. Entute la libroservo de UEA vendis 15878 ekzemplerojn de 1853 diversaj libroj, diskoj aŭ kasedoj, apud amaso da “diversaĵoj”, t.e. insignoj, skribiloj ktp.

Ambaŭ statistikoj reflektas la viglecon de la propra eldonado de UEA. El la 20 titoloj de la totalaj vendoj, 14 estas eldonaĵoj de UEA aŭ (Pasporta Servo) de TEJO. El la 21 plej furoraj unuope venditaj titoloj 12 estas eldonaĵoj de UEA/TEJO. La plej populara aŭtoro estis denove William Auld, ĉi-foje kun tri titoloj (Pajleroj kaj stoploj kaj la tradukoj de Tolkien kaj Conan Doyle).

Vendoj entute

Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA 360

Pasporta Servo 347

Al lingva demokratio, red. M.Fettes kaj S.Bolduc 247

Saluton! lernolibro de A.Childs-Mee 242

Internacia Kongresa Universitato 1998 199

Terminologia gvidilo, H.Suonuuti 162

Monumente pri Esperanto, H.Röllinger 160

Pajleroj kaj stoploj, W.Auld 137

Faktoj kaj fantazioj, M.Boulton 131

Esperanto post la jaro 2000, A.Korĵenkov 130

Kio ni estas kaj kion ni celas (provizora eldono) 121

Ili vivis sur la tero, M. kaj B.Robineau 114

Ŝlosilo sveda 106

Tendaraj tagoj I, S.MacGill 95

Diccionario de bolsillo Esp-espanol, Paluzie-Borrell 92

Klara vortaro Esperanta-araba, G.Abraham 87

Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj, L.Levin 86

Dictionnaire de poche (franca-E-franca) 83

Asteriks ĉe la olimpiaj ludoj, Goscinny/Uderzo 81

Plena analiza gramatiko de Esperanto, K.Kalocsay kaj G.Waringhien 81

Unuopaj vendoj

Al lingva demokratio, red. M.Fettes kaj S.Bolduc 61

Pasporta Servo 51

Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA 50

Tien, J.Valano 45

Esperanto post la jaro 2000, A.Korĵenkov 42

Terminologia gvidilo, H.Suonuuti 40

Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj, L.Levin 35

Pajleroj kaj stoploj, W.Auld 34

La manto, P.Mährti 33

Zamenhof kaj judismo, A.Cherpillod 32

Faktoj kaj fantazioj, M.Boulton 31

Saluton! lernolibro de A.Childs-Mee 31

Monumente pri Esperanto, H.Röllinger 30

Antologio latina I-II, G.Berveling 27

La bona lingvo, C.Piron 26

Kulturo kaj teknologio, A.Urevbu 26

La reveno de la reĝo, J.R.R.Tolkien 26

Nederlands-Esperanto-Nederlands, A.J.Middelkoop 25

Saluton! (kasedo al la lernolibro) 24

La ĉashundo de la Baskerviloj, A.C.Doyle 23

Amparolo, I.Nemere 23

Gazetara Komuniko de UEA

INTERNACIAJ EKZAMENOJ EN LA BERLINA UK

Dum la 84a UK en Berlino okazos la Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA je la elementa kaj meza niveloj. Ili konsistos el tri partoj: gramatika antaŭtesto, skriba parto kaj parola parto. Nur la sukcesintoj en la gramatika antaŭtesto rajtos partopreni la skriban parton kaj, atinginte en la skriba parto la sukceslimon de 60 poentoj, ankaŭ la parolan parton.

Pro praktikaj kialoj maksimume 24 kandidatoj povos ekzameniĝi. Pro tio anticipa sinanonco estas konsilenda. Oni anoncu sin, prefere antaŭ 1 jul., ĉe la sekretario de la Internacia Ekzamena Komisiono (IEK), Middenweg 587, NL-1704 BH Heerhugowaard, Nederlando; retpoŝto hagen.esperanto@wxs.nl.

Samtempe oni pagu la speciale favoran ekzamenkotizon de 40 NLG al la UEA-kontoilek-a aŭ rekte al la kasisto de IEK: B. Andreasson, Södra Rörum pl 455, SE-242 94 Hörby, Svedio; poŝta ĝirkonto 682117-7 (Stockholm). Kaze de nereprezentiĝoaŭ nesukceso en la antaŭtesto oni rericevos 25 NLG.

Se la maksimuma nombro de ekzamenotoj ne jam estos atingita, eblos sinanonci surloke en la kongresejo ĉe la ILEI-budo je dimanĉo. Tiam la ekzamenkotizo estos 60% de la MA-kotizo por la loĝlando de la kandidato.

IEK aparte atentigas la delegitojn de UEA pri la rekomendo de la Estraro de UEA, ke” delegitoj atingu almenaŭ la nivelon de la Meza Ekzameno”.

Hans ten Hagen

PER ESPERANTO PRI LA VJETNAMA MILITO

Ni organizos fakan kunsidon pri “Vjetnama Milito”, kiel la 4an simpozion pri rilathistorio, kadre de la 2a Azia Kongreso en Hanojo (22-25 aŭg. 1999). Ni petas aktivan partoprenon kun raporto, precipe el la koncernaj landoj, Usono, Japanio, Koreio, Ĉinio kaj kompreneble el Vjetnamio.

La kunsido temos pri la “Vjetnama Milito”, kiu finiĝis per venko de vjetnamoj kaj donis bazon por la nuna Vjetnamio, kaj ĝi estas tre grava ne nur por ĝi sed ankaŭ por aliaj koncernaj landoj. Sed 25 jarojn post la milito (1961-1975), oni nun ne multe parolas pri ĝi kaj emas forgesi.

Tamen la venonta Azia Kongreso estas la unua internacia E-kongreso en Vjetnamio, kie kolektiĝos aziaj esperantistoj kaj espereble ankaŭ el Usono por gratuli tiun evoluon de Vjetnamio, kiu ebligas al ĝi havi tian ĉi kongreson. Sed aliflanke, kiel esperantista kongreso, havanta pli objektivan historian rigardon, ĝi estas la plej taŭga okazo retrorigardi tiun historian okazaĵon por nia pli bona posta rilatiĝado.

Bedaŭrinde, ni ne estas fakuloj pri historio, nek politikaj gravuloj, sed multaj el ni mem travivis tiun tempon kaj spertis la militon en sia propra vivo. Do ni povas pensi la aferon el tia nivelo kaj plue havas lingvan avantaĝon — Esperanton.

Gravas ke ni ne forgesu, foje kaj foje atenti pri la pasinteco. Kaj ankaŭ gravas kompari la de-registaro-preparitan historion pri unu sama afero. Tiel ni povas atingi pli objektivan kernon de la afero.

Konsciaj esperantistoj interŝanĝu en Esperanto opiniojn kaj informojn pri la milito, kaj retrorigardu la militon por pli bona futura kunlaboro inter koncernaj esperantistoj, konvene al la ĝenerala temo de la kongreso, “Kunlaboro por Paco, Stabileco kaj Disvolvo”.

Kion ni faros en la faka kunsido:

1. Retrorigardos la militon koncize laŭ preparita dokumento. Interalie aparte studos, kion esperantistoj faris rilate al la milito.

2. Komparos priskribon pri la milito en nacia lernolibro por 15-18-jaruloj, ekzemple lernolibro pri historio k.a.

3. Interŝanĝos proprajn spertojn pri la milito. En tiu rilato, raportoj el Vjetnamio gravas. Kaj rilate al tio, mi petas al vi prepari koncernajn raportojn.

Por detaloj kontaktu nin:

Takadono 4-13-3, Asahi-ku, Oosaka Oosaka-si, 535-0031 Japanio.

Rete: tomtom@ann.hi-ho.ne.jp

Nisio Tutomu Kata

VERDA LONGMARŜO

La inaŭgura ceremonio de la marŝado okazis matene de la Novjara Tago de 1999 en Lianyungang — la komenco de la Azia-Eŭropa Fervojo. Ĉeestis reprezentantoj de la urbestroj de Huangshi kaj Lianyungang kaj reprezentantoj de E-organizoj de la du urboj, eĉ geknaba orkestro!

Post unu monato, 31 jan. la marŝanta grupo atingis urbon Zhengzhou, unu el la plej ĉefaj fervojnodoj en Ĉinio kaj la unua provinca ĉefurbo sur la vojo. La triopa reprezentantaro de E-asocioj tie renkontis la grupon kaj kune kun la marŝantoj pasigis renkontiĝojn kun lokaj esperantistoj kaj akcepton de la urbaj instancoj.

8 feb. la karavano atingis la urbon Luoyang, tre mondfama pro sia antikveco kaj abundaj historiaj vizitindejoj. Ĝis tiu urbo, la karavano jam iris deknaŭonon (1/19) de la tuta vojo. Laŭ la plejlasta informo, la karavano jam atingis urbon Lingbao en prov. Shaanxi kaj antaŭ ĝi estos mondfama antikva urbego Xi’an.

La karavano pli kaj pli alkutimiĝis al sia piedirado kaj severa kaj malkomforta, eĉ suferata vojaĝa vivo. Komence la karavano iras ĉiutage ĉirkaŭ 20 km. La karavano ordinare estas akceptita en malgrandaj fervojstacidomoj kaj tranoktas en simpla gastigejo de la stacidomoj. Pro tio oni ŝuldas multon al s-ro Li Shen, prezidanto de Ĉina Sekcio de IFEF, emerita ĝenerala inĝeniero, eksa altranga estro de unu el la plej gravaj fervojretoj en Ĉinio. Tamen kelkfoje la karavano devas tranokti sur benko en pasaĝera atendejo de stacidomo, dormante en dormsako je frida temperaturo de 3-10 gradusoj sub la nulo.

La planita marŝlinio estas: Ĉinio (Lianyungang, Xuzhou, Shangqiu, Kaifeng, Zhengzhou, Xi’an, Baoji, Lanzhou, Jiuquan, Ulumuqi) — Kazaĥstano — Ruslando (Jekaterinburg) — Belorusio (Minsk) — Pollando (Varsovio) — Germanio (Berlino) — Nederlando (Roterdamo).

Zhang Danchen

AIS EN MEKSIKIO

La Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino iras ekster-Eŭropen: en Meksikio fondiĝis landa asocio, kiu promesas iam fariĝi plenrajta filio de AIS. Danke al la iniciato de prof. Feldmann-Gonzales jam okazis multe atentata preleg-serio en pluraj Meksikiaj universitatoj, interalie en Mexicali, Celaya, Meksikurbo kaj Monterrey.

Ankaŭ en Eŭropo ĉi-jare okazos AIS-aranĝoj. Du plenaj SUS-konferencoj komence de majo en Bydgoszcz (PL) kaj aŭguste-septembre en San-Marino/Rimini ampleksos ne nur kursan, prelegan kaj kadran programojn, sed ankaŭ publikajn studfinajn ekzamenojn. Dum la paska IJF de Itala E-Junularo kaj dum la Berlina UK okazos studad-sesioj, kiuj ofertas al la festivalanoj kaj kongresanoj aktualajn sciencajn informojn kaj iom da akademia etoso, sen iu kromkosto.

Kun la disvastiĝo de la AIS-aktivaĵoj plioftiĝas la demandoj, kial AIS laboras laŭ sufiĉe striktaj regularoj. Ekzemple ĝi aranĝas studfinajn ekzamenojn nur dum SUS-konferencoj anoncendaj monatojn antaŭe, ĉe kiuj nur efektivaj membroj de AIS rajtas gvidi kursojn. Tio povas kaŭzi la impreson, ke AIS senbezone komplikas la vivon aŭ ne fidas al eksteruloj.

La vera kaŭzo estas, ke striktaj reguloj necesas por protekti la reputacion de AIS. Se iu grupo da homoj spontane ie kunvenus, disdonus diplomojn kaj senspure malaperus, neniu konsiderus tiujn diplomojn seriozaj. Tial AIS antaŭanoncas siajn ekzamenojn kaj faras multon por ebligi postan kontroladon de ĉiuj detaloj. Tiel agas ĉiuj seriozaj universitatoj, kaj AIS, kiu agas plurlande kaj sen konstanta instruejo, devas eĉ pli atenti tiajn procedurojn.

AIS esperas, ke ĝiaj anoj kaj kunlaborantoj komprenas la regularojn kiel helpilojn al utila laboro kaj ne kiel malhelpan balaston. Por la homoj, kiuj volas partopreni en AIS-kurso, reguloj ja kvazaŭ ne ekzistas, kaj seriozaj studentoj ĉie devas sekvi reglamenton.

Reinhard Fössmeier inform-ofico de AIS

NE NUR SALUTKARTOJ

Multajn fruktojn donis lastatempe la agadoj de Hungaria E-Asocio direktitaj al diversaj tavoloj de influhavaj personoj. En decembro estis dissendita la hungarlingva periodaĵo de HEA Eŭropa Unio kaj la lingva demando al ĉiuj parlamentanoj de Hungario kun la salutletero de la prezidanto de HEA Georgo Nanovfszky. Plurdek parlamentanoj eĉ ne nur salutkartojn sendis, sed esprimis sian simpation kaj ofertis sian subtenon al la celoj de HEA.

En januaro unuhora viva intervjuo kun Oszkár Princz, ĝenerala sekretario de HEA, estis dissendita en la radiostacio “Melodio” ŝatata ĉefe de junuloj.

Tridekpaĝa studo de László Gados, kunredaktoro de Eŭropa Unio kaj la lingva demando, aperis en la prestiĝa revuo Gazdaság és Társadalom (Ekonomio kaj socio), en kiu publikigas artikolojn la plej konataj fakuloj de tiuj temoj en Hungario.

Oszkár Princz

PASPORTO AL LA TUTA MONDO. EKZERCOJ AL LA TUTA PASPORTO

Aperis vidbenda kurso Pasporto al la Tuta Mondo, verkita de Paŭlo Gubbins (Britio) surbaze de teksto de Edwin Grobe (Usono) kaj registrita en Kalifornio kun internacia aktoraro. Kvar lecionoj okupas du horojn.

La kurso estas por lernantoj de ajna aĝo; en la bendo oni parolas nur Esperanton. Ĝi ekiras de la nula punkto; la materialon oni prezentas iom pli dense ol en Mazi en Gondolando kun la akuzativo enkondukita en la kvara leciono. La bendo prezentas situaci-komediajn scenojn, kun aldonitaj instrutemoj.

La kurso uzas vivajn aktorojn, kiuj prezentas la familion Bonvolo (greka filozofo kaj dancistino la gepatroj, atleto, skulptistino kaj juĝistino la gefiloj — ĉiuj en kostumoj konformaj al la metioj). Ekster la familio, venas ŝafista gasto el Nov-Zelando, vendejestrino kun problemoj, kaj iom surda detektivo — do, krimo, aŭ supozo de krimo, nu... multaj miskomprenoj.

La bendoj aperis kun presita scenara teksto, kun gramatikaj resumoj. ELNA petis al ILEI verki ekzercojn, per kiuj lernantoj sisteme testu kaj provu siajn sciojn. Vidbendo malfacile prezentas la kompletan lingvon, profundigon kaj kompletigon oni provizu per ekzercoj. La bendon uzos soluloj kaj grupanoj kun gvidanto; la ekzercoj provas kontentigi la bezonojn de ambaŭ kategorioj.

Grand-formatan 72-paĝan apogan ekzerco-kajeron sub la titolo Ekzercoj al la Tuta Pasporto pretigis Stefan MacGill, la komisiito de ILEI pri eldonado, kun bildoj de Gejl Lucas. Fine de la ekzercoj aperas konsiloj al gvidantoj, respondoj al la ekzercoj, laŭlecionaj kaj alfabetaj vort-listoj, laŭleciona tabelo de gramatiko, bazaj strukturoj, komunikaj taskoj kaj benda resumo.

La kompleto (bendoj PAL aŭ NTSC, scenara teksto, ekzercoj) aĉeteblas ĉe ELNA (90 USD) aŭ UEA (174 NLG). La ekzercaro aparte mendeblas ankaŭ ĉe ILEI (pf. 193, HU-1368 Budapest, Hungario).

ILEI

KALENDARO EN LA RETO

Mi alŝutis la aktualigatan version de la Plena Kalendaro al nia retpaĝejo:

Http://www.hungary.net/esperanto/eventoj1.htm

La kalendaro estas havebla ankaŭ per retpoŝto. Por ricevi ĝin sendu mesaĝon al kalendaro@esperanto.org, enhavo kaj temlinio ne gravas.

Estas bonvenaj rimarkoj, kompletigoj, korektoj.

Laŭintence ĝi devas servi 4 celojn:

— por vojaĝemuloj servi per fidindaj informoj (aranĝoj, organizaj adresoj, retpaĝoj)

— por organizantoj certigi reklam-eblon por informi pri sia aranĝo

— por organizantoj doni la eblecon anticipe kontroli la planitan daton de onta aranĝo por eviti eventualajn koliziojn

— funkciigi fidindan servon pri “impona” listo, utiligebla en ekstera propaganda laboro.

László Szilvási

KURTE

230 litoviaj kaj kelkaj alilandaj e-istoj partoprenis la 34an kongreson de LitEA en Vilnius. LitEA havas individuajn 980 membrojn; ĝi ricevis 17 mil lidojn de la Ministerio de Kulturo, 10 mil lidojn de la distrikta municipo de Lazdijai k 3 mil lidojn de la Akcia banko de Ŝiauliai. 240 personoj finis la aŭtunan kurson en Vilnius. Litova Stelo (1000 ekz.) havas 360 pagintajn abonantojn. LitEA funkciigis sian filion en la centro de Vilnius. Povilas Jegorovas estas reelektita kiel prezidanto de LitEA. (Litova Stelo)

En publika seminario pri “Lingvo kaj homaj rajtoj” (12 dec., Seulo) de Korea E-Asocio k Korea Lingvistika Asocio partoprenis ĉ. 60 personoj. (Esperanto)

La urbestro de Torcy (Francio) kaj la prezidanto de la loka E-kulturcentro Jean-Michel Girbes 22 nov. plantis “arbon de amikeco” k subskribis plurlingvan konvencion pri “universala rajto — universala lingvo”. (Esperanto)

Februare 125 gejunuloj eklernis E-ton en la Scienca Universitato “Lajos Kossuth” en Debrecen (Hungario); la kurso finiĝos en junio per studfina ekzameno. (Interredakore)

Unu el stratoj de Sarajevo ricevis nomon de Kasim Hadzic, siatempe gvida islama intelektulo kaj fervora e-isto. (Kataluna Esperantisto)

Liberecana revuo La Lletra A en Reus (Katalunio) aperigas lecionojn de E-to. (Kataluna Esperantisto)

Laŭ la lasta Adresaro, SAT havas 1250 membrojn en 779 urboj de la mondo; plej multaj loĝas en Peterburgo (27), Parizo (23), Zajeĉaro (16), Moskvo kaj Roterdamo (po 14) k Bruselo (12). (Sennaciulo)

5-9 mar. en Kyiv (la ĉefurbo de Ukrainio) sukcese okazis la 11a EoLA, organizita de Mikaelo Lineckij, Natalia Ivanova k.a. kun ĉ. 110 partoprenantoj. Ĉeestis pluraj gastoj el Eŭropo, interalie konataj kantistoj JoMo k Georgo Handzlik. (Grigorij Arosjev)

Pro sanproblemoj de la redaktoro Stano Marĉek kun sekva paneo de la aperritmo kaj malkresko de la abonantoj estas finita la eldonado de Esperantisto Slovaka. (Starto)

21 dec. kvincento da gastoj ĝuis teatraĵon k solenan bankedon en la prestiĝa Zagreba teatro Kerempuh okaze de la 25-jara jubileo de la E-ta aktorado de Vida Jerman. (Esperanto)

DE A.T.S. AL Ĉ.A.L.

6-7 feb. en Ĉeboksaro (ĉefurbo de Ĉuvaŝio) okazis Aktivul-Trejna Seminario (ATS) pri la temo “De klubo al organizo”. La seminarion organizis SEJM, JEAĈR (Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝio) kaj Respublika domo de instruistoj. Krom ĉeboksaranoj partoprenis reprezentantoj el Moskvo kaj Uljanovsk, entute — pli ol 20 personoj.

Estis pristuditaj bazaj informoj pri kluboj kaj organizoj, interrilatoj en kolektivo, laboro kun amaskomunikiloj, k.a. Granda parto de la seminario pasis kiel trejnadoj kaj diskutoj pri diversaj temoj (amaskomunikiloj, gvidoreco, disvastigo de E-to, k.a.).

Ĉiuj rimarkis nekutiman seriozecon de la aranĝo, kiu tamen plaĉis al ĉiuj, kaj la organizantoj decidis daŭrigi programon kaj organizi serion de similaj seminarioj sub la nomo de “Ĉeboksara Aktivul-Lernejo” unufoje en monato, dum unu el dimanĉoj.

14 mar. okazis la unua seminario el la serio, kun la temo “Specifo de radio, kiel amaskomunikilo”. Ĝi celis lertigi esperantistojn en eksteraj rilatoj. La programo konsistis el duhora prelego de Jekaterina Jevlampijeva, kiun sekvis trihora trejnado. La partoprenantoj ricevis la taskon memstare prepari iun el la proponitaj specoj de radioelsendoj (intervjuon, rakonton, enketadon, raportaĵon, ktp). La trejnado finiĝis per analizo de faritaj programeroj kun komuna korektado de eraroj.

La aranĝon partoprenis esperantistoj el Ĉeboksaro kaj Uljanovsk. La sekva seminario okazos komence de aprilo.

Konstantin Viĥrov

INTERESO NE FALAS!

Kvankam la vetero en Tomsk ne similas al printempa, la homoj “vekiĝas” kun la unuaj printempaj sunradioj, kaj 29 personoj are venis al kurso de Esperanto. Tiom neatendita amaso eĉ kaŭzis problemeton, ĉar la Tomska E-klubo ne havas propran ejon kaj ĝuas bonvolemon de la Palaco de kreado por lernejanoj. Por unuaj lecionoj venadis po 20 homoj, pene enŝovantaj sin en malgrandan klasĉambron, kiun oni disponigis al ni.

La kurson gvidas brava instruistino Lena Katajeva, kiu nur antaŭ unu jaro mem venis al elementa printempa E-kurso de Ljuba Prudĉenko. Lena havas universitatan kleron kaj laboras en lernejo.

Post la forveturo de Ljuba Prudĉenko al Norvegio, tomskaj esperantistoj afliktiĝis, ĉar Ljuba dum pli ol 5 jaroj animis la kluban vivon en Tomsk, jen gvidante kursojn, jen zorgante pri ejoj. Feliĉe, la providenco favoris nin, kaj Lena daŭrigas tre malfacilan, tamen noblan laboron — instruado de Esperanto en Tomsk.

19 MAJ 1999 Tomska E-klubo festos sian dudekjariĝon. Nur manpleno de sociaj organizoj en Tomsk havas similan aĝon, ĉefe turistaj kluboj.

Ĉio komenciĝis tre modeste. Kelkaj amikoj — Aleksej Birjulin, Anatolo Gulidov, fratoj Ŝljafer k.a. — ĵus studinte la lingvon, dum eksterurba pikniko ĉe senĝena lingvopraktikado, konstatis ke E-kluboj funkcias en Novosibirsk, Krasnojarsk, Barnaul, Omsk, Meĵdureĉensk kaj en multaj siberiaj urboj, nur en Tomsk ne estas. Do ili fondis la klubon. La klubo tiel aktive komencis agi, ke la etoso sentiĝas eĉ post 20 jaroj.

La nuna estraro preparas vastan programon por celebri la datrevenon. Sendu gratulojn al ni!

RU-634055 Tomsk-55 a/k 2289. Rete: gbasov@hcei.tsc.ru

Gennadij Basov vicprezidanto de TEK

GIMNAZIANOJ LERNAS KAJ KANTAS

20 feb. en la peterburga gimnazio 271 okazis unu-kaj-duona-hora E-koncerto kadre de aranĝo, dediĉita al fremdaj lingvoj, studataj en la gimnazio. Antaŭ la gimnazianoj, iliaj gepatroj kaj aliaj interesitoj koncertis blindaj esperantistoj el EK Amikaro. Fama peterburga ensemblo Blua Ponto plenumis novajn kantojn; kelkajn kantojn prezentis E-lernantoj de la gimnazio. Kiel ĉiam, tre plaĉa estis la kantado de Ludmila Titova. Ekspozicio Esperanto per la okuloj de infanoj konatigis la publikon kun la vojaĝoj, korespondo, pentraĵoj, fotoj de la junaj esperantistoj.

Esperanto estas instruata en la gimnazio jam dum 8 jaroj.

Svetlana Miroŝniĉenko

ESPERANTO INTER LA HOBIOJ

28 feb. E-Klubo de Ivanovo (regiona centro 300 km nord-oriente de Moskvo) organizis 3-horan festivalon “Hobioj”, kiun partoprenis ĉ. 150 homoj. Dum la unua parto de la festivalo estis prezentitaj diversaj hobioj: biciklado, vojaĝado, petveturado kaj multaj aliaj, sed unuavice — Esperanto, inkluzive de duonhora E-kurso.

Estis kvar 30-minutaj “blokoj” da prezentoj. Gvidantoj de la prezentoj rakontis pri siaj temoj, respondis demandojn kaj laŭeble ilustris siajn rakontojn. Esperantistoj ilustris per ĵurnaloj, gazetoj, libroj k.a. La prezentojn sekvis koncerto, kiun ĉeforganizis E-ensemblo Ekvinokso. La koncerton partoprenis kelkaj konataj urbaj kantistoj.

La festivalo okazis omaĝe al Lena Lebedeva, forpasinta fine de februaro antaŭ 2 jaroj. La festivalo iĝos ĉiufebruara, kaj oni atendas sekvafoje pli interesajn (kvante kaj kvalite) prezentojn.

Grigorij Arosjev

TIĤVINA KURSO

Per solena ekzameno finiĝis la elementa kurso de la Tiĥvina EK (pri ĝia komenco legu en LOdE. 1998: 12). Post la ekzameno la kursfinintoj ricevis atestojn kaj aliĝis al la klubanoj ĉe granda tablo. Ĉiuj frandis bongustajn tortojn kaj belajn kantojn, kiujn la kursanoj lernis dank’ al la instruisto — Mikaelo Bronŝtejn.

Viktor Kandalinskij

Sur la supra foto: Pri la sukceso de la kurso diras ne nur la atestoj, kantoj kaj tortoj, sed ankaŭ la feliĉaj postekzamenaj ridetoj.

FUŜE PRI ESPERANTO EN GDR

En LOdE. 1999: 2 la okcidentgermana studento Ziko Marcus Sikosek (ZMS) artikolis pri la situacio de Esperanto en GDR.

Menciante la libron de Lins, ZMS pravas, ke dum la 50-aj jaroj la esperantistoj en GDR ne rajtis organiziĝi kaj multaj havis malfacilaĵojn.

Ĉar mi mem travivis (kaj eble iom influis) la historion de Esperanto en GDR, mi faru kelkajn rimarkojn, ne por prilumi miajn “valorajn laborojn” (kiel flatumas ZMS), sed por ĝustigi la prezentitan bildon. Jam en 1957 mi ekokupiĝis pri Esperanto, kunlaboris por reorganizi la movadon en GDR kaj kunklopodis doni al ĝi evolueblojn laŭ la konkretaj kondiĉoj en la lando. Ekde 1968 mi estis unu el la ”oficialaj GDR-esperantistoj” kaj “reĝim-samideanaj oficialuloj”, estis estrarano “de la komunisma asocio” (1968-1990 kiel sekretario de GDREA, post tio kiel sekrete elektita vicprezidanto de GDREA ĝis la unuiĝo kun GEA, tiu okcidentgermana organizaĵo, kiu ja “flatis” al tiaj uloj kiel mi).

1. En la artikolo tre ĝenas min la aludo al la naziismo lige (ĉu kompare?) al GDR (“same kiel la naziaj kaj nazidependaj reĝimoj...”, “samdirektigo”).

2. Al la sama direkto apartenas la ofta atributo “komunisma” (sen difini, pri kio temas). Ĝi estas por ZMS sloganisma klabo, kiu anstataŭu argumenton kaj i.a. havas la funkcion supozigi certan identecon de la “ŝarĝita historio de la komunismaj diktaturoj” aŭ “komunismaj reĝimoj”. Tamen, objektiva kaj honesta rigardanto scias, ke la diferencoj inter la “komunismaj” landoj kaj iliaj Esperanto-movadoj estis tre grandaj.

3. ZMS mencias, ke “senŝancela subteno de la komunisma politiko” estis kondiĉo por la laŭleĝa organiziĝo de la esperantistoj en GDR. Tamen, ekzistis diversaj eblaj gradoj de ligiteco al GDR kaj ĝia reĝimo. Ĉiukaze en GDREA bone kunlaboris diversopiniaj, diversreligiaj, diverspartiaj kaj senpartiaj membroj.

4. Tio funkciis ĝuste en Kulturligo (KL), kiu estis tiom liberala, ke la nuntempaj ĉasantoj de veraj kaj inventitaj komunistoj en la unuigita Germanio kategoriigis la organizaĵon “ne-reĝim-proksima” (nicht staatsnah, [!]). En KL ekzistis nek kantistoj nek kolombo-bredistoj, sed ja du asocioj (filatelistoj kaj esperantistoj), kvin societoj (pri naturprotektado, fotografia arto, protekto de kulturaj monumentoj, regiona historio kaj bibliofiloj) kaj ĉ. 20 aliaj fakaj strukturoj (i.a. grupoj por literaturo kaj arto, kluboj de intelektuloj, universitataj grupoj k.s.)

5. Ridindas la atakoj kontraŭ UEA kaj TEJO. ZMS foje legu la Finan Akton de Helsinki (1974) aŭ informiĝu pri la nova politiko rilate al orientaj landoj (“Neue Ostpolitik”) iniciatita de Willi Brand.

6. Por distordi la bildon pri tiuj GDR-esperantistoj, kiuj “vivis malpli feliĉe ol la reĝim-samideanoj”, ZMS eĉ ligas aferojn neligeblajn. Kiujn rilatojn al GDREA havas liaj konatoj, ĉe kiuj oni trovis sekretajn aŭskultilojn aŭ kiuj ne rajtis studi pro rifuzo de militservo?

7. La nedomina influo de verdaj sektemuloj en la diversnivelaj gvidantaroj de GDREA ne estis rezulto de “subpremo”, por kiu — laŭ ZMS — ni gajnis la “konsiderindan agnoskiĝon de la ŝtato”, sed de serioza agado kaj kreo de atmosfero, kie superverdismo ne bone floris. Kio, cetere, estas la jam sufiĉe terura “Tradicia Esperanto-Ideologio”, kiun ni anstataŭis en GDR per tiu “multe pli terura malbonaĵo, nome marksismo-leninismo”?

8. Pri la rilato de GDREA al SAT ZMS pravas. Tiu rilato (do ankaŭ mia persona) estis simile dogma kaj unuflanka kiel la oficiala teorio pri la laborista movado en GDR.

9. La membrojn ni taksis ĉ. 2000 laŭ la statistikoj de KL kaj la ekzempleroj de der esperantist, abonitaj per la ŝtata poŝto (la revueto entute aperis kun eldonkvanto de 5000 ekzempleroj, de kio multo iris ankaŭ eksterlanden, aparte en Sovetunion). Ĉiu membro de GDREA estis kiel tia indikita en la ĝenerala kulturliga membrokarto. Nemalmultaj esperantistaj aktivuloj, eĉ membroj de estraroj de GDREA, indikis alian fakon, sed nur unu (ekz. filatelio, foto-arto ktp.) en la KL-karto. La kaŭzoj, ke nur malmultaj membriĝis en GEA estas multaj, i.a. ĝenerala nebonfarto de multaj orientgermanoj en la novaj okcidentaj strukturoj kaj medioj, forfalo de iuj specifaj motivoj okupiĝi pri Esperanto (multaj nun pli intensive ol siatempe en GDR lernadas la anglan aŭ aliajn lingvojn), aliaj laborprincipoj de GEA, manko de tempo pro profesia novorientiĝo, manko de mono pro senlaboreco kaj senkompare pli altaj membrokotizoj, partoprenkostoj por aranĝoj, abonpagoj ktp. Ankaŭ de aliaj iamaj GDR-organizaĵoj aliĝis al la okcidenta simila organizaĵo ĝenerale nur inter 10-20 %.

10. La lingva nivelo ne estis pli bona aŭ malpli bona ol en ĉiu alia esperanta organizaĵo.

11. En GDREA fakte ne estis malmulto farita por subteni kaj evoluigi junularan agadon. Tio ne kontentigis la gejunulojn. Sed pro la ĝenerale rigida ŝtata junulara politiko ne estis multe ŝanĝebla, ankaŭ ne en KL.

12. Pri la memstarema Esperanto-Ligo en Saksio-Anhaltio (ELSA) juĝu tiuj, kiuj ankoraŭ agadas en la organizaĵo.

Konklude: Bazo por juĝo estu bona scio pri faktoj kaj konkretaj historiaj kondiĉoj, klopodo pri objektiveco kaj honesteco. Ne mirinde, ke multegaj (jes multegaj) orientgermanoj estas frustritaj pro la “unuiĝo”. Unu el la kialoj estas, ke tro da ĉionsciaj kaj memfidaj okcidentgermanoj klarigas al la iamaj GDR-anoj, kiel ili vivis kaj laboris.

Detlev Blanke

El “Gvidprincipoj de GDREA”

La Asocio estas parto de Kulturligo; la membreco en la asocio realiĝas per la membreco en Kulturligo. La Bazaj Taskoj de Kulturligo kaj tiuj Gvidprincipoj determinas la enhavon de la laboro de la Asocio.

Surbaze de la humanismaj celoj de la laborista klaso, konfirmitaj denove per la decidoj de la X-a Partia Kongreso de SUPG, la membroj de la Asocio aktive kunagadas ĉe la elformado de la disvolviĝinta socialisma socio en GDR...

La esperantistoj organizitaj en la Asocio ... sentas sin solidare aliancitaj kun ĉiuj kontraŭimperiismaj kaj progresemaj fortoj en la mondo kaj decide kontraŭas ĉiujn formojn de imperiisma subpremado, kontraŭkomunismo, novfaŝismo kaj rasismo.

Akceptita de la IIIa Centra Konferenco de Esperantistoj en Kulturligo de GDR, la 24an de majo 1981 en Karl-Marx-Stadt.

Der esperantist. 1981: 4

PRI NIAJ ERAROJ KAJ MISDECIDOJ NI JAM DISKUTIS

Kun granda intereso mi legis la artikolon “GDR kaj Esperanto” de Ziko Marcus Sikosek (LOdE. 1999: 2). Mi mem esperantiĝis en 1956 kaj ekde tiam kontinue kaj aktive partoprenis la movadon de Esperanto en GDR. Ekde 1990 ĝis nun mi prezidas la landan estraron de Meklenburgio-Pomerio. Mi konas kaj travivis ĉiujn belajn kaj malagrablajn aferojn antaŭ kaj post la oficialiĝo de Esperanto en GDR.

Kulturligo kaj GDREA ne ŝvebis en politika vakuo, kaj la registaro kaj reganta partio ja postulis lojalecon de ĉiuj, do ankaŭ de Esperantistoj kaj iliaj estraroj. Tio estis kontinua konflikta punkto, ankaŭ inter la individuaj movadanoj, ĉar la kontaktoj ja estis tutmondaj, la vojaĝoj al nesocialismaj landoj preskaŭ ne eblaj.

Tutcerte estis multaj kritikindaj problemoj rilate al GDREA, sed tamen ni trovis sub la ŝirmo de Kulturligo relative senĝenan, fekundan kaj memstaran laborkampon, kio ekster ĝi tute ne eblus. Esperanto, paŝon post paŝo atingis altan socian prestiĝon kaj ni en tre diversaj grupoj (de lernejo ĝis universitato) povis instrui Esperanton ktp. GDREA havis sian propran estraran strukturon, ĝis la centra estraro de ĝi estas personoj el la baza, lingvopraktikanta movado, la elektoj ĉiam estis laŭ statuto sekretaj, kaj ĉiuj estraranoj de ĉiuj niveloj devis submeti sin je tiu proceduro.

Pri niaj eraroj kaj misdecidoj ni jam siatempe multege diskutis, sed ni samtempe devis zorgeme atenti la diferencojn inter niaj voloj kaj realismaj ebloj. Ĉiu politika mispaŝo povus kaŭzi ĝenon aŭ eĉ malpermeson de Esperanto kun katastrofaj konsekvencoj por nia movado. Kiu volis transpreni tiun respondecon?

Por kunlabori kaj en la centra estraro kaj en la aliaj, ne gravis la membreco en iu partio, sed la intereso pri honorofica laboro por Esperanto. Mi memoras en niaj estraroj membrojn de ĉiuj GDR-partioj kaj anojn de diversaj religiaj konfesioj. Indas tamen rememorigi, ke post la unua mondmilito la politike organizitaj komunistoj kaj socialdemokratoj tre aktive partoprenis kaj formis la Esperanto-movadon. Feliĉe, kelkaj el ili povis peri la valoran sperton al GDREA.

Tute prave s-ro Sikosek metas fingron sur vundon, kiu ĝis nun ne saniĝis. Ĉu vere membroj de GDREA estis ĉirkaŭ 2 mil? Ĉu ili kapablis paroli Esperanton? Ĉu ili praktike ekzistis? La nealiĝo de nia membraro al GEA estis por ni granda hontiga surprizo kaj ŝoko.

Niajn centrajn kunvenojn partoprenis ĝis 200 personoj, nia asocia revuo aperis en 6 mil ekzempleroj. La eldonkvanto de niaj multaj E-libroj nombris en miloj ktp. En Meklenburgio-Pomerio aktivis ĉirkaŭ 250 lingvoamikoj, en nia SEFT (Somera E-Familia Tendaro) entute partoprenis 300 amikoj el GDR. La lingvo de niaj aranĝoj estis Esperanto. Kie ili estas nun?

En Meklenburgio-Pomerio ni dissendis leterojn kaj petis, ke oni informu nin pri la kaŭzoj de la pasiviĝo. Unu el la argumentoj estis:

“Nun ni havas la ĝustan monon, liberecon kaj povas sen Esperanto bonege vojaĝi. Dum GDR-tempo Esperanto estis fenestro al la granda mondo. La Esperanto-rondoj krome estis bona niĉo por aranĝi nian vivon inter amikoj.”

Paske 1991 okazis en Munkeno la unuiga kongreso de ambaŭ E-Asocioj. Mi partoprenis ĉiujn kunvenojn je GDR-flanko. Dank’ al la amika helpo de GEA ni bone paŝis sur la novan leĝan terenon. Same harmonie kaj korekte okazis la unuiĝo en Munkeno, kaj mi ĝojas, ke ankaŭ poste sukcesis la integriĝo de orient-germana amikaro en ĉiuj strukturoj de nia komuna GEA. S-ro Sikosek proponu: kun kiu devis kontrakti en 1991 okcident-germana GEA, se ne kun la legitimita GDREA? Tio estas vere absurda ideo! Ja tiel oni unuigis ambaŭ Germaniojn; ĉu iu lando de GDR unuope almembriĝis?

La afero de ELSA (E-Ligo de Saksa Anhaltio) estis nur marĝena epizodo kun senrimarkinda rezulto, ĉar nur unu persono el ELSA bezonis kaj ĝuis tiun unikan unutagan debuton, kaj kiu poste tute malaperis el nia movado.

S-ro Sikosek menciis, ke oni bezonas certan tempan kaj personan distancon por objektive prijuĝi historian fenomenon. Li pravas. Sed la homoj, kiuj travivis konkretan historian epokon, devas fiksi kaj sisteme dokumenti ĉiujn faktojn, ke la posta generacio povu prilabori la historion. Mi invitas lin kaj aliajn homojn partopreni seriozan prilaboron de niaj historioj; oni nepre bezonas diversajn alir-metodojn kaj vidpunktojn por pli klare kompreni kaj komprenigi niajn agojn.

Werner Pfennig

PRI PAGOPETOJ

Fine de februaro en la Reto estis diskutita jena frazo de Miĥail Ĉertilov, vicprezidanto de REU — la landa asocio, aliĝinta al UEA.

Kion Vi opinias pri sorto de REU? Oni jam diras pri sola traktinda demando dum Tiĥvina REU-konferenco — likvido de la asocio.

La diskuto ne estis vigla, kaj inter dekoj da legintoj estis malmultaj kiujn la temo interesis. Laŭ informoj, REU ricevis nur kelkajn kotizojn por 1999, kaj ĝi distanciĝis de la organizado de la landa kongreso planita por Tomsk, decidinte konferenci eksterkongrese apud Peterburgo ĉi-somere.

Perdinte la subtenon de la antaŭaj membroj, REU serĉas novajn membrojn aliloke. Vicprezidanto Ĉertilov dissendis cirkuleron kun la surkoverta adres-stampo de Jelena Ŝevĉenko.

La cirkulero difinas la rolon de REU:

por ekstermovadaj rusianoj, por rusia registaro kaj parlamento REU reprezentas la tutan Esperanto-movadon en Rusio. Laŭ REU oni juĝas pri ĉiuj esperantistoj en Rusio, do ankaŭ pri vi.

Kaj la rilaton al REU en la lando:

Ĉijare kelkcentoj da rusianoj membriĝis individue al UEA aŭ aliĝis al UK. Sed samtempe nur kelkdekoj da rusianoj decidis helpi al la landa Esperanto-movado, membriĝi aŭ daŭrigi la membrecon en Rusia Esperantista Unio...

Ĉertilov demandas:

Kion mi petas de Vi?

kaj mem respondas; kompreneble, li petas pagi:

... Se Vi jam estis REUano sufiĉas pagi jarkotizon ... Se Vi unuafoje membriĝas al REU, do necesas aldone pagi aliĝkotizon.

Ja laŭ la cirkulero:

supozante ke helpinte al la internacia asocio, kiel UEA, evidente, Vi povas finance helpi ankaŭ al Via samlanda asocio sen multaj problemoj.

Nu, la peto pagi al tiu, kiu reprezentas vin antaŭ la registaro kaj parlamento, estas normala. Sed estas interese, ke tiun cirkuleron en Jekaterinburg ricevis ne konataj aktivuloj, sed neesperantistoj — samfamilianoj kaj amikoj de esperantistoj, kiuj pasint-jare partoprenis la dusemajnan bus-vojaĝon tra ok Eŭropaj landoj, organizitan de la E-Centro Jekaterinburg je la Montpeliera Kongreso. Kiel ofte okazas, ankaŭ ĉi-foje por ricevi la vizon kaj por mendi loĝadon ĉiuj grupanoj devis kotizi al UK kaj al UEA. Tion ili sciis, sed ili ne estis tre feliĉaj pri pagopeto, veninta el Moskvo. Nu, mi ja povas konsili al la kongresanoj malkonsenti pri la aperigo de siaj adresoj en la Kongresa Libro, sed la ĉefdeligo de UEA por Ruslando ja ricevos la adresaron de la ruslandaj UEAanoj, kaj la estraro de REU denove rekomendis al tiu ofico s-ron Ĉertilov.

Halina Gorecka

INTERNACIA SOCIETO PRI HISTORIO

Mi estas historiisto kaj serĉisto. Mi verkis kelkajn artikolojn pri la esperantista movado de Kebekio kaj pri homaranismo. Mi konstatis ke estis malfacile serĉi dokumentojn kaj informojn pri nia movado, ĉefe en Nordameriko ĉar ni havas nek centralizitajn arkivojn nek reton de serĉistoj. Mi estas konvinkita ke multaj esperantistaj historiistoj alfrontis tutmonde tiun ĉi problemon.

Do, mi proponas al ĉiuj esperantistaj historiistoj (amatoraj kaj profesiaj) fondi fakan societon aŭ reton, kiun ni povus eble nomi Internacia Societo de Historio aŭ doni iun ajn taŭgan nomon. Krome, utilas tiu reto por publikigi, eble en elektronika revuo aŭ per aliaj rimedoj, la serĉadojn sub formo de artikoloj, notoj aŭ libroj.

6348, rue Chambord, Montréal, Québec, H2G 3B7, Kanado Rete: clement.michel@uqam.ca

Michel Clément (Kanado)

ĈU VERE MALABONI?

Tre ĉagrenis min la letero de Tamara Durnickaja en la marta LOdE. Vere, dum unu momento ni, ruslandanoj, estis prirabitaj kaj malriĉiĝis 3-4-oble.

Ekzemple, la Tomska EK por kunveni kaj gvidi kurson pagas ĉiumonate po 300 rub. Plejparte en la klubo estas studentoj. Multaj ne havas eĉ stipendion, nun ĝi nomiĝas monhelpo — 45 rub.! (pano kostas nun 2.0-2.6 rub., sukero 12-14 rub./kg). La nuna monata “manĝkorbo” kostas en Tomsk ĉ. 450-500 rub.

Sed ni pene kolektis monon kaj abonis por la klubo ekzempleron de LOdE, ĉar sen “spirita manĝo” restas nur “sapumi la ŝnuron”. Tamara, Vi mem skribis, ke estis du E-rondetoj en Rybinsk, sed esperantistoj ja ne formortis abrupte! Certe, ilia humoro ne estas alta, tamen esperantistoj ofte estas pozitivuloj kaj agemaj homoj. Kunvenu, subtenu unu la alian, kreu amikan etoson. Kaj malfacilaj tagoj pasos, ja ne ĉiam ni vivos tiel despere!

Eblas disputi pri la kosto de LOdE, sed mi scias, ke pli malmultekoste eblas nur ŝteli.

La redakcio fiksis kiel plej eble malmultan prezon por Ruslando. Laŭ mia opinio, malpli granda prezo povos kaŭzi simple malaperon de nun tre bezonata ligilo inter ni. Boris Tokarev iam diris — “se mi vidas al mi bezonatan libron, mi aĉetas, malgraŭ, ke ĝi kostas terure. Mi simple bezonas...”

Gennadij Basov (Tomsk, Ruslando)

AMIKA REKOMENDO

Mi rekomendas al la redaktantoj lasi al aliaj laŭdi la revuon. Al mi ĝi plaĉas, sed miaimprese estas troigo aserti ke LOdE “jam akiris la konfidon kaj estimon de la tuta esperantistaro, alte aprecanta la objektivecon, toleremon kaj larĝsencan sendependecon...” (LOdE. 1999: 2). Oni ankaŭ lasu al la legantoj juĝi la objektivecon de la revuo.

Kun ioma surprizo mi konstatas la aliĝon de LOdE al la Forumo por la Esperanta Civito. Jouko Lindstedt en n-ro 1998/11 bone argumentis kontraŭ tiaj provoj organizi la esperantan komunumon laŭ “esperanto-naciismaj” ideoj, kaj ne necesas tion ripeti. Malgraŭ la fanfarono, la Civito ŝajne havas malmultan subtenon ekster la plej intimaj raŭmistaj cirkloj, kio estas komprenebla pro ĝia ĝis nun montrita ideologia direkto.

Laŭ la pakt-propono (LOdE. 1998: 12) ne eblas retiriĝi de la pakto. Mi tial ŝatus demandi la redaktanton, kion oni intencas fari se, malgraŭ la “kontrolo kaj rezisto de LOdE”, la Forumo evoluos al kontraŭ-UEA-a “dua movado”?

Bard Hekland (Norvegio/Ruslando)

ALTE INTERESA POR EKSTERLANDAJ LEGANTOJ

Kun enorma ĝojo mi rimarkis ke la du novaj numeroj de 1999 aperis finfine ĉe via retpaĝo.

Krom mia gratulo plej sincera, mi devas esprimi al vi mian bedaŭron pro la letero de Ivars Barŝevskij pri la artikoloj de Sergio Pokrovskij.

Ĝuste la artikoloj de Sergio Pokrovskij plaĉegas al mi. Mi konservas en mia komputilo same la belegan serion “Leteroj el Kalifornio”, kiel ankaŭ la unuan parton de la “Slavonaj skriboj”, plej majstra priskribo de la naskiĝo de la cirila alfabeto, de la vivo de Sanktuloj Cirilo kaj Metodio kaj de la historiaj cirkonstancoj tiurilataj. Pokrovskij, krom grava komputila sciencisto, ankaŭ estas eminenta esperanta verkisto, kaj ties artikoloj, kontraŭe al la opinio de Ivars Barŝevskij, estas alte interesaj por eksterlandaj legantoj.

Dario Rodriguez (Hispanio)

POEMOJ PREMIITAJ EN LIRO-98

Klara Ilutoviĉ

Ĉu la sun’ rapidas

estingiĝi nun?

Se infanoj ridas —

Lumos plu la sun’.

Ĉu la tero hantas

nigra sen esper’?

Se infanoj kantas —

Verdos plu la ter’.

Ĉu la viv’ pereas

laŭ la efektiv’?

Se infanoj kreas —

daŭros plu la viv’.

* * *

Epok’ de maŝinoj regas,

la tempo ĉiam pli mankas,

je mono oni deliras,

kaj frenezigas reklam’.

Ne multaj vivantoj flegas

sian loĝlokon kaj dankas.

Kaj kien ni fakte iras —

ĉu al nenieno jam?

Arbaroj verdaj kaj bestoj,

riveroj bluaj kaj fiŝoj,

ĉielo fora kaj steloj,

protektu nin sub la Sun’!

Ŝaŭmeroj de ondokrestoj,

de herbo densa tapiŝoj,

de nuboj en alto veloj,

ĉu vi nin forlasas nun?

Ne hastu mensoj flamvortaj,

semante multan suferon,

al nunaj gajnoj miraĝaj

kaj postvenonta ruin’!

Ni estas sufiĉe fortaj

por pereigi la Teron

kaj tamen sufiĉe saĝaj

por ne pereigi ĝin.

Miroslav Mitroviĉ
* * *

La suno obstine serĉas,

serĉas lian ombron.

Vane.

La suno ne scias:

el multaj homoj unuj

estas ofte diafanaj.

* * *

Hodiaŭ kisu vian proksimulon,

Morgaŭ okulon por okulo,

denton pro dento.

Ve al la speco homa

ŝvelanta de stultaĵoj!

Mi volas la pacon.

Donu al mi pacon!

TRI HAJKOJ

Vento forportis

amarecon de mia vivo.

Kia malplenaĵo.

Hakilo tintas.

Homo kaj arbo ĝemas.

Herbon ĉagrenas.

La birdoj kantas.

La floroj bonodoras.

La homoj .......?

Gennadij Turkov
LA POEZIO

En la korpo ŝvebante, l’ animo

ektuŝetas subite la cerbon.

Tuje vortoj fajrere eliĝas,

ordinaraj, de ĉiuj konataj,

sed en tia magia ordvico,

kiel plumoj en birda flugilo.

Kaj la homoj, fidantaj ĉi vortojn,

ekposedas la alton ĉielan!

“AME AL LA RUSLANDANOJ...”
Aventuroj de ruslandaj maristoj en Nov-Zelando

La maroj ĉirkaŭ Nov-Zelando abundas je komercaj fiŝspecioj. Fiŝkaptadon regas kvota sistemo laŭ kiu novzelandaj kompanioj povas akiri la rajton kapti precizajn kvantojn da fiŝoj de precizaj specioj. Ĉi tiu sistemo estas strikte kontrolata de la Ministrejo de Agrikulturo kaj Fiŝkapto (MAF). Punoj pro fiŝkvota fraŭdo inkluzivas enkarcerigon kaj konfiskon de ŝipoj.

Pro tio, ke novzelandaj trolŝipoj ne sufiĉas, posedantoj de kvotoj povas kontrakti kun fremdaj fiŝkaptaj kompanioj, ofte ruslandaj ĉar Ruslando havas unu el la plej grandaj fiŝkaptaj ŝiparoj en la mondo.

Je la kulmino de la fiŝkapta sezono 1200 ruslandaj maristoj elŝipiĝas ĉe la malgranda novzelanda havenurbo Lyttelton, la haveno por urbego Christchurch. Tra la tuta komerca kvartalo de Lyttelton estas avizoj kaj voĉoj ruslingvaj. Ruslandajn manĝaĵojn kuiras ŝatata drinkejo de ruslandaj maristoj la Hotelo Lyttelton, ŝercnomita “The Balalaika Bar”.

La maristoj alportas konsiderindan enspezon al Lyttelton, kaj Lyttelton prizorgas la maristojn. La Marista Centro, malferma al ĉiuj ŝipanoj, estas preferata loko por malstreĉiĝi, telefoni hejmen kaj drinki modere kaj pace. Pastroj de tieaj preĝejoj estas oficialaj animzorgantoj de la haveno kaj servas je la bonfarto de la vizitantoj laŭbezone.

En 1996 kvin trolŝipoj de Murmanska kompanio Karelrybflot komencis fiŝkapti en novzelandaj maroj, laŭ kontrakto kun novzelanda kompanio Abel Fisheries. En aŭgusto kaj oktobro de tiu jaro fiŝkaptaj inspektistoj alproprigis la kvin ŝipojn post enketo kiu indikis, ke la kaptitaĵo superis la kvoton de Abel Fisheries je almenaŭ 10 procentoj. La ŝipoj estis redonitaj al la kompanio kaŭcie kaj ili daŭrigis fiŝkapti.

Unu jaron poste, MAF procesis kontraŭ Abel Fisheries pro rompoj de la fiŝkapta kvoto kaj alproprigis la ŝipojn denove. Abel Fisheries estis peze monpunita kaj bankrotis. Kvankam Karelrybflot estis senkulpa partoprenanto, ĝiaj kvin trolŝipoj estis konfiskitaj. Sur la ŝipoj estis 102 maristoj, el kiuj neniu estis pagita por la farita laboro. Sekve, ili havis nek dunganton en Nov-Zelando nek monon por reveni al Ruslando. MAF komencis provizi ilin per varmiga keroseno, elektro kaj 6.00 NZD da manĝaĵoj tage (ĉirkaŭ 3.00 USD).

La Registaro decidis pagi la revenobiletojn sed ne deziris kompensi la perditajn salajrojn. MAF “estas kortuŝita sed salajroj ne estas la afero de la Registaro”. Ili povas nenion atendi en Nov-Zelando, ili hejmeniru.

Karelrybflot ankaŭ deziris ke ili foriru por ke la ŝipoj povu akcepti novajn ŝipanarojn kaj rekomenci fiŝkaptadon. Reveninte al Ruslando la maristoj ricevos ĉion kion ili rajtas, nepre.

Sed la ŝipanaroj konvinkiĝis, ke se ili foriros de Nov-Zelando nepagite, ili havos preskaŭ neniun ŝancon ricevi siajn salajrojn. Tiel komenciĝis “milito ĉe du frontoj”. Ilia proparolanto, Unua Oficiro Artur Udovenko, instrukciis advokaton argumenti ĉe novzelanda kortumo sian pledon por pago. Dume la maristoj firme intencis restadi en Nov-Zelando sur la ŝipoj, ĝis ilia pledo estos juĝita.

Malpacience MAF ĉesis pagi iliajn manĝaĵojn, varmigan kerosenon kaj elektron. La Ministrejo de Migrantoj postulis ke ili forlasu Nov-Zelandon post 42 tagoj.

La maristoj akiris kortuman ordonon malhelpantan sian forigon el Nov-Zelando antaŭ sia proceso prisalajra. Blatoj infestis la ŝipojn, manĝaĵoj malmultiĝis, varmiga keroseno elĉerpiĝis.

La maristoj precipe timiĝis pro la ĉeso de siaj manĝoliveroj kaj komencis fiŝkapti en la haveno por io manĝebla. Sed ili ne perdis sian humuron. Laŭ Artur Udovenko: “Ruslandanoj estas speciala popolo. Ni povas vivteni nin unu monaton sole per vodko.”

La novaĵistaro de Christchurch diskonigis la malfeliĉan staton de la maristoj, kaj donacoj de mono kaj manĝaĵoj enŝutiĝis: legomoj, pano, fruktoj, viando, lakto, ok anseroj kaj bovino!

Ekde aprilo 1998 la disdonadon de la provizoj kunordigis la kristana Savarmeo, sperta pri komunuma helpo okaze de katastrofoj. En ruldomo sur la kajo volontuloj kuiris manĝaĵetojn por la maristoj kaj aranĝis kuracajn kaj aliajn helpojn. Kutime la savarmeo donas ĉi tian servon dum tri semajnoj maksimume. Sed ili deĵoris tie ses monatojn.

La opozicia Laborista Partio atakis la registarajn atencojn elpeli la maristojn kiel agojn hontindajn kaj maljustajn. Vendinte la ŝipojn, la Registaro estu prudenta kaj pagu la ŝuldatajn salajrojn el la ricevita sumo.

La preĝejoj de Lyttelton kolektis sufiĉe da mono por doni malgrandan sumon al ĉiu maristo kiu decidis hejmeniri. Ili pledis por justeco por la maristoj en siaj eldonaĵoj kaj en leteroj al la kortumo kaj MAF.

100 mezlernejanoj venis al la kajo kaj donis koncerton por la maristoj sub rubando tekstanta “Ame al la ruslandanoj”.

La savarmeanoj ankaŭ donis spiritan subtenon al la maristoj kiuj spertadis grandegan streĉitecon pro sia dilemo. Unuflanke, ili konvinkiĝis ke ili neniam ricevos siajn salajrojn por la pasintjara laboro, se ili tuj revenos Ruslandon. Aliflanke, povas esti ke ili ja ion ricevos aŭ trovos laboron sur aliaj ŝipoj, sed egale ke ili nek estos pagita nek trovos laboron dum siaj restintaj kolegoj ricevos pagon per la kortuma procedo novzelanda. Dume iliaj familianoj spertadis krizojn emociajn, financajn kaj sanajn.

La ruslandanoj provis ĉiel kompensi la donacemon de siaj helpantoj. Ili volontule portis provizojn kaj faris aliajn taskojn por la Savarmeo kaj dankeme hisis ĝian flagon sur unu el la ŝipoj. Kiam savarmeanino June Preddy malsaniĝis, ili aĉetis por ŝi florojn kaj ĉokoladojn. Kiam ili havis nenion alian por doni, ili donis sangon. La sangodona servo en Nov-Zelando dependas je volontuloj kaj provizoj estas ofte malaltaj. Multaj el la maristoj volontulis sed oni akceptis nur ok. Oni trovis, ke la aliaj estas anemiaj verŝajne pro tio, ke ili ne manĝis viandon dum kelka tempo.

Kiam la ruslandanoj ne foriris, reprezentanto de MAF avertis ke oni povus peti la policon forpreni ilin. Artur Udovenko ne ŝanceliĝis. “Se ni foriros, ni ricevos nenion. Ni restados kaj barikados la pordojn. Nia trinkakvo sufiĉos por unu monato. Dum la Dua Mondmilito la enloĝantoj de Leningrad eltenis sieĝon de tri jaroj, sekve unu monato ne ĝenos nin.”

Onidiroj svarmis pri tuja alveno de policanoj por forpreni la maristojn. Ili komencis porti gasmaskojn. La 23an de aprilo frumatene aro da loĝantoj de Lyttelton gardstaris ĉe la kajo klarigante: “Ni nek rajtas nek povas haltigi la policanojn sed ili devos treti sur nin.”

Sed ne okazis provo perforte forigi la ruslandanojn. La Ministrejo de Migrantoj konsentis ne agi ĝis la ŝipoj estos venditaj en junio. Ĉiuj malĝeniĝis.

Komence de junio dek maristoj piediris al la ĉefurbo Wellington, 640 kilometrojn de Lyttelton, por atentigi pri sia afero al la koncernaj ministroj kaj la ruslanda ambasadoro. La preĝejaj retoj aranĝis manĝaĵojn kaj ŝirmon por la viroj ĉiun nokton de la vojaĝo.

La saman monaton Karelrybflot reaĉetis siajn ŝipojn de MAF per 500 mil NZD. MAF kaj la Ministrejo de Migrantoj nun rigardis ĉiujn aferojn kiel deciditajn kaj des pli firme intencis forigi la maristojn el la ŝipoj kaj el Nov-Zelando.

Policanoj ĉeestis dum reprezentanoj de Karelrybflot prezentis kortumajn ordonojn postulantajn ke la ruslandanoj elŝipiĝu dum 14 tagoj kaj ne revenu. La maristoj defie lasis la paperojn fali al la tero.

En oktobro 1998 la marista pledo por plena salajropago estis ekjuĝita ĉe la kortumo. Estis baldaŭ evidente, ke Karelrybflot nur volis pagi ĉirkaŭ kvaronon de la sumo, kiun postulis la maristoj.

Ĉi tiu malkonsento atentigis pri la fakto, ke fremdlandaj maristoj laborantaj en novzelandaj maroj laŭleĝe rajtas la minimuman salajron novzelandan. Sed iliaj dungantoj ne deziras pagi tiom kaj evitas la leĝon, limigante la pagotajn laborhorojn kaj deprenante pagojn por vestoj, manĝaĵoj kaj hejmenreveno.

Okaze de nesufiĉa salajropago, oni havas rajton de apelacio. Sed oni devas eltenadi la kontraŭpremadon de sia dunganto, pagi advokaton kaj flue paroli la anglan. Apelacioj malmultas.

Ĉe la kortumo oni anoncis, ke interkonsentiga kunsido okazos. Iuj maristoj ĉeestis kvin sinsekvajn interparolojn ĝis du horojn. Atinginte la finon de sia eltenemo, la plejmulto de la maristoj nevole akceptis la oferton de Karelrybflot kaj revenis Ruslandon.

Ses rifuzis, firme intencante pledi ĉe la kortumo por la plena sumo. Ĉi tiuj ses ekloĝis ĉe amikoj en Christchurch. Ili estas ankoraŭ en Nov-Zelando atendante decidon pri sia pledo kiu estis ekjuĝita en februaro ĉi-jare...

Mike Leon (Nov-Zelando)

SLAVONAJ SKRIBOJ (5a parto)

Eseo de Sergio Pokrovskij, daŭrigo. La 1an, 2an, 3an kaj 4an partojn legu en la pli fruaj kajeroj de La Ondo

LA PARENCORILATOJ

Supozeble oni rimarkis ke iuj literoj rusaj kaj grekaj tre similas literojn Latinajn, ke iuj similas kaj grafike kaj sone (A, E, K, M, O, T), dum aliaj similas nur ekstere (C, H, P).

Kial?Iam okazas ke nevo estas ege pli aĝa ol onklo. Ĝuste tia estas la rilato inter Kirilico kaj la Latina alfabeto: Kirilico devenas rekte el la greka kaj hebrea, dum inter la Latina kaj la greka ni trovas la etruskan, kiu iom konfuzis la literojn. Hodiaŭ mi konsideros tiujn rilatojn, precipe la literojn grafike similajn.

Oni scias ke la grekan skribon elpensis fenica reĝido Kadmo, sendite por serĉi sian fratinon Eŭropo, forrabitan de Zeŭso. Tial antaŭe necesas ekzameni la skribon fenican.

LA SKRIBO FENICA

La fenica skribo estas fokuso en kiu konverĝas la tradicioj pli fruaj (ekde la egipta) kaj el kiu fontas la postaj skriboj Mediteraneaj, de la hebrea ĝis la Latina kaj Slavona.

La fenicoj parolis ŝemidan lingvon kaj en sia skribo havis nur konsonantajn signojn. La nomojn kaj la ordon de tiuj signoj konservis la alfabeto greka.

Vokalojn la fenicoj ankoraŭ ne povis izoli; fojfoje ili signis vokalon per “simila” konsonanto: la sonon [i] per J, la sonojn [o] kaj [u] per W, ktp. Tian sistemon ĝis nun uzas la hebrea.

Por kelkaj literoj oni povas konjekti pri ilia piktograma deveno. Ekz-e efektive similas kapon sur la kolo; (mem), same kiel la egipta nut (rivero) similas akvajn ondojn aŭ meandrojn de rivero (kaj tion konservas nia M).

Alia interesa trajto estas uzo de “diakritiloj” jam en la plej malnova alfabeto. La litero [ĥ] estas farita el la litero [h] per aldono de vertikala streko ĉe la literfino (t.e. maldekstre). La alspira [th] estas farita per encirkligo de [X] [t]. Kaj N estas duonigita similsona M.

LA ALFABETOJ GREKAJ

La egiptoj malkovris la silabojn; la fenicoj malkovris la konsonantojn; kaj la grekoj malkovris la lastan ĉefelementon de evoluinta alfabeto: la vokalojn. De tiam la alfabetoj variis nur forme, ne principe.

Krome, la grekoj ŝanĝis la skribodirekton: anstataŭ skribi de dekstre maldekstren, kiel la egiptoj kaj ŝemidoj, ili ial, post iom da hezito, decidis skribi de maldekstre dekstren, kaj heredigis tion al ĉiuj skriboj Eŭropaj.

Ŝanĝinte la skribodirekton, la grekoj laŭe turnis la literojn: iĝis, iĝis E, iĝis K, iĝis, iĝis P ktp.

La sonon [w], kiun ankoraŭ havis iuj Homeraj versoj, la klasika greka perdis. Tamen la koncerna litero (F, “digamo”) restis en la Okcident-grekaj alfabetoj en la rolo de cifero 6. Kaj poste la grekoj repruntis la literon vaŭ, en la formo, por signi [u], kaj lokis ĝin post la lastan fenican literon T (pli malfrue la greka [u] ŝanĝiĝis al [ü]).

Siajn vokalojn la grekoj faris el la fenicaj konsonantoj superfluaj por la greka lingvo: alef, ajin. La delikata lingvosento de la Ioniaj grekoj scipovis distingi la longajn vokalojn disde la mallongaj, kaj ili enkondukis specialajn literojn por la longaj: omegon por la longa o, kaj eton por la longa e. Tiel la litero heta iĝis eto (H). En la jaro 403a a.K. la atenanoj akceptis tiun Miletan sistemon, kiu poste disvastiĝis tra la tuta Grekujo. Sed kelkaj periferiaj triboj Okcidentaj konservis por tiu litero la malnovan sonvaloron [h].

Kaj fine, la grekoj ekuzis specialajn markojn por la akcentoj kaj tonoj.

Cipo kun Hermesa kapo el la unua jarcento antaŭ Kristo

LA ETRUSKA ALFABETO

Neniu scias, de kie Italion venis la enigma gento etruska; tamen ie ili pruntis la arkaikan alfabeton pragrekan. La etruskoj skribis de dekstre:

t.e. respektive

K3FXUTS2RQŜPOS1NMLK2IQHZVEDK1BA

La etruskoj perdis la ŝemidajn liternomojn (alfo, beto...), kaj unuecigis ilin per aldono de -e al konsonantoj (a, be...). Supozeble [l, m, n] povis formi silabon, do havis solsonan nomon, kiel la vokaloj. La gentoj por kiuj [l, m, n] estis nur konsonantoj perceptis tiujn nomojn kiel el, em, en.

La etruskoj ne distingis vokalojn voĉajn disde senvoĉaj, ili havis kvar specojn de [k] kaj almenaŭ tri siblantojn.

Evidente, la fonetika sistemo esprimata de tiu alfabeto estis fremda al la hindeŭropaj lingvoj Italiaj. Tamen ĝuste tiu alfabeto iĝis bazo por la Latina.

Tomboŝtono kun skribo en la lingvo etruska

LA ALFABETO LATINA

La romanoj tamen ŝanĝis la skribodirekton, laŭ la greka modo, kaj forigis iujn el la literoj kiujn ili ne bezonis. Tiel estiĝis 20-litera alfabeto Latina:

ABCDEFHIKLMNOPQRSTVX

En ĝi la litero C estas misformita gamo, aŭ turnita etruska; la literon pe, kies krurojn la grekoj egaligis, la romanoj turnis kaj fermis: P; kaj por distingi ĝin de la turnita, ili aldonis al ĉi-lasta streketon: R.

Tamen tiu alfabeto restis tre malkonvena al la bezonoj de la lingvo Latina. Ekz-e C en Latino signis kaj [g], kaj [k], tial la nomoj Gajus, Gnaeus estis skribataj CAIVS, CNAEVS. T.e. la alfabeto retenis 3 signojn por [k] (C, K, Q), kaj neniom por [g]. Nur en la jaro 312 a.K. la censisto Apio Klaŭdo enkondukis diakritaĵon: C kun trastreko = G, kaj metis ĝin en la lokon de la etruska Z, kiun Latino ne uzis (poste Z reaperis fine de la alfabeto por transskribi pruntaĵojn el la greka). Tial Cicerono (De natura deorum 2, 37, 93) nombras 21 literojn.

La litero F komence signis [w], same kiel la greka digamo. Nu, la klasika Latino uzis V por la sonoj [u, ŭ, w] (la Cezara raporto veni vidi vici fakte sonis kiel [weni widi wiki]), sed ĝi bezonis ankaŭ literon por la para sono senvoĉa. Tian sonon havis la angla (kaj ĝi konserviĝis en dialektoj); ortografie ĝi estis esprimata per wh (ekz-e en what, which, why). Nu, Latino uzis tian saman kombinon: FH. Do, F ĉiam aperis akompanate de H, kaj ĉar tia H estis klare redunda, oni reduktis la kombinon FH ĝis nura F. Tiel iama vaŭ iĝis signo por [f].

Post Cicerono la Latina alfabeto ricevis la grekajn Y kaj Z, kaj tiel ĝi eniris Mezepokon 23-litera. Evidente, ĝi restis malpli adaptita al sia lingvo ol la greka.

Dum Mezepoko la ejraj skribistoj komencis distingi inter I kaj J (kiuj antaŭe estis samsignifaj grafikaj variaĵoj de I); kaj simile aperis la distingado inter U kaj V. Antaŭe la ĉefformo estis V, kiun oni legis [v] en la pozicioj intervokalaj, kaj [u] inter konsonantoj. Ekz-e AVE = ave; AVGVSTVS = augustus. Fojfoje tio estis ne tuj evidenta (VVVLA = uvula), fojfoje tio estigis erarojn (EVANGELIUM / evangelium, fakte devus esti eu-angelio). Postrestaĵojn de tiu difekto zorge flegas la angla tradicio, en kiu la fina e de la vortoj love, leave ktp servas por averti la leganton ke temas pri v (t.e. lov, leav), ne pri u (ke oni ne legu lou, leau).

Fine, post la enkonduko de W (kiun la angla, flegante la malnovan konfuzon, nomas “duobla U”) formiĝis la 26-litera novlatina alfabeto:

ABCDEFHIJKLMNOPQRSTUVXYZ

Kurioze, en tiu alfabeto kvin literoj devenas el vaŭ (F, U, V, W, Y).

KIRILICO

La plej malnovaj skribaĵoj slavlingvaj estis faritaj per literoj Latinaj kaj grekaj. Kiel diras monaĥo Ĥrabro,

Post kiam la slavoj baptiĝis, ili provis skribi la slavan parolon per la grekaj kaj Latinaj literoj, sen adapto. Sed kiel eblas klare skribi per la grekaj literoj, aŭ, aŭ aŭ aliajn similajn vortojn?

Efektive, en la Bizancia epoko la mezgreka perdis la sonon [b], kiun anstataŭis [v]; tial Kirilico reenkondukis por [b] la literon, konservante por [v] la (mez)grekan ĉefformon. La Latina alfabeto ĉi tie ne havis problemon, sed ankaŭ ĝi malhavis literojn por(mallongega o),[ĵ], (naza e) ktp. Entute Ĥrabro nombras 14 tiajn kromliterojn.

Tiel Kirilico disponigis sufiĉe plenan literaron por esprimi preskaŭ ĉiujn sonojn de tiama Slavono. Mankis nur aparta litero por distingi inter [i] kaj [j], kvankam estis du literoj, I kaj, sendistinge uzataj por ajna el tiuj du sonoj.

I estis samdevena kiel la Latina I; kaj estas la greka eta, samdevena kiel la Latina H (h). En la mezgreka lingvo la “longa e” iĝis [i], kaj en Slavono iĝis la preferata litero por [i]; simila ŝanĝo okazis pri la angla ee, kiun nun oni volonte uzas por prezenti la sonon [i] en la ĉinaj nomoj Lee, Mee ktp.

En sia fonetika rolo tiuj du i-literoj estis redundaj, kaj por la slavaj lingvoj same senbezonaj estis; tamen ili estis uzataj por signi ciferojn en maniero konforma kun la kultura mondolingvo (la greka). Krome, ĉar la intervorta spaceto ne estis praktiko ĝenerale akceptita, oni uzis, ekz-e, la omegon vortkomence kaj O mezvorte, por tiel marki vortolimon; pro la sama motivo, ŝparante multekostan pergamenon, la angla ĝis nun markas la vortofinon per y (kp fly — flies).

Tri literojn, mankantajn en la alfabetoj greka kaj Latina, Kirilico ĉerpis el la hebrea: [c] kaj[ĉ] devenas el cade, [ŝ] devenas el ŝin.

La Evangelio Ostromira datiĝas je 1056-1057 p. K. Tiam monaĥo Gregoro kopiis ĝin de pli antikva manuskripto por Novgoroda administranto Ostromiro.

En la posta evoluo Slavono kaj aliaj slavaj lingvoj ŝanĝis sian fonetikan sistemon, kio kaŭzis alfabetajn reformojn. Sed tio estas aparta temo.

FINO

SONETO DE PROFETO KAJ POR ĈIUJ JUĜISTO

Arosjev, Grigorij. Sonet. Sonet’. — Moskvo: Impeto, 1998, 64 p., il.

Grigorij Arosjev (al iuj pli konata kiel Parolema Griŝo) aperis kaj formiĝis kiel esperantisto kaj poeto antaŭ miaj okuloj — tial por mi estas speciale interese recenzi lian unuan presitan poemkolekton. Iama diboĉema bubo maturiĝis kaj serioziĝis; nun la publiko ricevis lukse eldonitan libreton en du lingvoj — Esperanto kaj la rusa.

En ĉiu el la prefacoj la aŭtoro petas ne juĝi lin tro severe kaj bedaŭras pri legantoj kiuj komprenas nur unu lingvon el la du. Vere, la plej brila ero, kerno de la libro doninta al ĝi la titolon, estas Sonet/Sonet’, en kiu alternas linioj en du lingvoj, interplektitaj virtuoze kaj brile. Nur unu versaĵo troviĝas en ambaŭ lingvoj, finante la partojn — Un grand terminé; la cetera enhavo de la partoj tute diversas. Diversas ankaŭ la temoj (fakte, tamen, ĉeestas kutima lirika sortimento) kaj la nivelo...

Kelkaj versaĵoj estas vere majstraj. En Foriro de l’ januaro ŝtorma vetero interplektiĝas kun morna humoro de la aŭtoro:

Fin’ de l’ januar’. Malrekte

trafas kugloj kontraŭ vangoj.

Vent’ brutala. Primavera.

Acidiga. Kaj infera...

Samkiel plejparto de nuntempa junularo, Grigorij ne preteris la fikcian mondon de Tolkien — do jen la Orodruin, probable ĝuigonta la ŝatantojn de la epopeo. Kaj certe admirindas la Cigno — precipe por tiu, kiu scias ĝian dediĉon al tragika forpaso de la bona homo...

La aŭtoro asertas preface, ke por la libro li “severe” elektis tion, kion eblas prezenti al la publiko sen troa honto. Tamen eble la elekto estis ne sufiĉe severa...

Longa kaj pompa Vivo kaj Homo estas kaosa miksaĵo de neinteragorditaj frazeroj, kaj ia baza ideo de la tuta poemo neniel videblas; la samon eblas diri ankaŭ pri Amo ezoko. Okpaĝa Sinjorino fumadisto kaŭzus nur senkomprenan ŝultrolevon. Al Liberstila ironia lirikaĵo, tre tipa por la poezio de Arosjev, ne eblas rilati serioze, oni nepre ridetos: iu — kune kun la aŭtoro, pri la temo; iu — pro nekonveno de la lingvaĵo ks, pri la aŭtoro.

La ruslingvaj versaĵoj kaj unu proza noveleto plejparte similas tiujn de aliaj modernaj aŭtoroj, do ne estas senco detale analizi ilin en esperantlingva recenzo. La aŭtoro egale posedas poezian teknikon en ambaŭ lingvoj kaj iom tro ŝatas sian personon — tio pleje videblas laŭ Mi:

Mi estas alfa kaj mi estas omega,

mi estas profeto kaj por ĉiuj juĝisto

nemezureblas mia egoo

kaj alter ego same estas mi.

(Tradukis el la rusa — V.M.)

Tipa trajto de la aŭtoro (interalie, ankaŭ en buŝa parolo) estas uzado de ekzotikaj vortoj, pli-malpli hazarde trovitaj en vortaro. Temas ne pri “tradiciaj” neologismoj (“hida”, “mava” ks), sed pri tute malnecesaj raraĵoj, kiujn serĉos (kaj ne nepre trovos) envortare eĉ tre sperta leganto: “molestas”, “innuendo”, “kalvario”, “morbido”, “darka”, “dunkla”... Ankaŭ la sisteman uzon de “as” kiel aparta vorto ne multaj laŭdos. Tiaspeca lingvaĵo estas konsiderebla kiel “infana malsano” de homo kun tre fortaj lingvaj kapabloj — iam eĉ la tuta urala skolo pekis je tio, poste ĝi maturiĝis kaj “resaniĝis”, do ni supozu, ke pri Grigorij Arosjev estos same.

Bedaŭrinde, nematureco de la aŭtoro videblas krom tio laŭ kelkaj eraroj gramatikaj (ofta misuzo de la artikolo, ĝis eĉ “L’ ama fabela la horto”) kaj poetikaj (svarmo de “abortaj” rimoj).

Ofte li tro atentas la formon, neglektante la enhavon, ĵonglas per aliteracioj: apud la brila “Ĉu inklino al sinklino / povas daŭri sen la fino?” oni trovas “Tro torturas trista truo / brilan bordan brodan bruon.” Sonas bele, sed dezirindus ankaŭ ĉeesto de iom pli profunda senco: ĝuste ties manko dume ne permesas al Grigorij atingi la nivelon de tiaj poetoj kiel Ivan’ Naumov (kiun Arosjev preface dankas kiel sian instruanton kaj kies influo senteblas plurloke) aŭ Nikolai Lozgaĉev.

Tamen signoj de talento videblas, kaj kun sia grandega laboremo kaj volforto la aŭtoro nepre devas iam fariĝi rimarkinda figuro en Esperanto-poezio.

Valentin Melnikov

DU PLIAJ VOLUMOJ EN LA SERIO “STAFETO”

Paul Gubbins. Konto de l’ vivo. — Antverpeno: FEL, 1999. — 140 paĝoj. — Serio Stafeto Vol. 22. Prezo: 13.50 EUR.

Kvar teatraĵetoj de la scenaristo de la vidbenda kurso Pasporto al la tuta mondo. La pli longaj akiris resp. la unuan kaj duan premion en la Belartaj Konkursoj de UEA. La ĉefa tono de Kanto de l’ vivo certe estas distra, sed ĝuste la titola teatraĵo traktas socian temon.

Anna Löwenstein. La ŝtona urbo. — Antverpeno: FEL, 1999. — 356 paĝoj. — Serio Stafeto Vol. 23. Prezo: 24.00 EUR.

Ampleksa historia romano. Juna keltino en la unua jarcento de nia epoko estas portita al Romo kiel sklavo. La ŝtona urbo esploras ŝian penan lukton por adaptiĝi al la vivo en pli “progresinta” socio — kvankam, kiel oni malkovros, la kelta civilizacio ne estis tiel primitiva, kiel oni nuntempe emas supozi. En Romo ŝi ekkonas la fruajn kristanojn, kiuj estas ne sanktuloj sed aktivuloj en nova movado ofte dividita pro kvereloj kaj polemikoj. La rigore kontrolita lingvoprovizo de la romano konsistas nur el fundamentaj kaj oficialaj radikoj.

FEL

STUDKAJERO PRI LA MANIFESTO DE PRAGO

Kio ni estas kaj kion ni celas: Komentoj pri la Manifesto de la movado por la internacia lingvo Esperanto / Red. Osmo Buller, Renato Corsetti. — Rotterdam: UEA, 1999. — 24 paĝoj. Prezo 5.50 eŭroj.

Tiuj kiuj deziras pliprofundigi siajn konojn pri la sep tezoj de la Manifesto de Prago povas profiti de la nova studkajero Kio ni estas kaj kion ni celas, eldonita de UEA. Ĝia provizora versio estis aĉetebla en la Montpeliera UK. La nova grandformata eldono aperas en alloga grafika aranĝo de Francisco L. Veuthey.

Sep konataj fakuloj kontribuis al la studkajero artikolon pri ĉiu tezo de la Manifesto: Frank Stocker (demokratio), prof. Duncan Charters (transnacia edukado), lingvopedagogo Katalin Smidéliusz (pedagogia efikeco), psiĥolingvisto Renato Corsetti (plurlingveco), vicprezidanto de IKEL Uwe Joachim Moritz (lingvaj rajtoj), lingvosociologo Mark Fettes (lingva diverseco) kaj verkisto Spomenka Ŝtimec (homa emancipiĝo). La kajero estas ilustrita ne nur per bildoj kaj aliaj grafikaĵoj sed ankaŭ per poemoj de William Auld, Marjorie Boulton kaj Ignazio Buttitta. Ĝi enhavas ankaŭ liston de rekomendataj verkoj por plua studado de la traktitaj temoj.

La kajero Kio ni estas kaj kion ni celas taŭgas same por memstudado kiel por kluboj kaj konversaciaj rondoj, en kiuj ĝiaj artikoloj povas esti uzataj kiel enkonduka materialo por komuna diskuto.

Gazetara Komuniko de UEA

NOVA VICREDAKTORO DE “HEROLDO DE ESPERANTO”

Tri elstaraj esperanto-ĵurnalistoj, kiuj mem estas ĉiuj membroj de Esperanta PEN-Centro, estos la ĉefaj produktantoj de Heroldo de Esperanto ekde la nuna jaro.

Temas pri la nuna redaktoro, Perla Martinelli, kiu gvidos la redakcion ĝis 2002, kun la rajto kiam ajn senpere transdoni sian oficon al la nova vicredaktoro, Aleksander Korĵenkov. Aldone, Sabira Stahlberg daŭre respondecos pri la specifaj numeroj.

La nomumoj estis deciditaj fine de januaro fare de la Administra Komitato de LF-koop, kiu estas la posedanto, eldonanto kaj administranto de Heroldo de Esperanto. La Komitato samtempe gratulis pro la nivelo de la gazeto, atingita per la redakta stabo gvidata de Perla Martinelli, kie aktivas kaj aktivos ankaŭ Marco Picasso kaj Giorgio Silfer.

Marc Hiltbrand prezidanto de LF-koop

RICEVITAJ LIBROJ

1777. Melnikov V., Ilutoviĉ K., Vysokovskij S., Dadaev O. Moskvaro: Orig. poemoj / Komp., postpar. N.Gudskov. — M.: Impeto, 1998. — 96 p., il. — (Donaco de N.Gudskov).

1778. Claxton M. Kulturo kaj evoluo / Trad. el la angla J.Rapley. — Rotterdam: UEA, 1998. — 60 p. — (Donaco de UEA).

1779. Abraham G. Klara vortaro Esperanto-araba. — Rotterdam: UEA, 1998. — 301 p. — (Donaco de UEA).

1780. Turisma Esperanto-kalendaro. 1999 / Komp. A.Grzebowski, T.J.Kudriewicz. — Bydgoszcz: Monda Turismo, 1998. — 24 p., il. — (Donaco de Monda Turismo).

1781. Grzybowski P. Materialoj pri Esperanto-kulturo: Helpilo por studentoj. — Bydgoszcz: Monda Turismo, 1998. — 20 p. — (Donaco de Monda Turismo).

1782. Mirska Z., Mirska E. Ĉarma mondo: Poemoj por infanoj. — [Kielce]: Familio Mirski, s.d. — 16 p. — (Donaco de Zofia Mirska).

1783. Mirska Z. Ĝoja mondo: Poemoj por infanoj. — [Kielce]: Familio Mirski, 1988. — 16 p. — (Donaco de Zofia Mirska).

1784. Mirska Z. Sorĉa mondo: Poemoj por infanoj. — [Kielce]: Familio Mirski, s.d. — 16 p. — (Donaco de Zofia Mirska).

1785. Jankova-Bojaĝieva M.T. La bulgara revolucia Esperanto-gazetaro dum la periodo 1929-1934 / Tr. el la bul. L.Raeva. — Sofio: BEA, 1983. — 79 p. — (Donaco de Ibrahim Brysgaloff).

RICEVITAJ GAZETOJ

Bulteno de REU. 1998/6; 1999/1;

El Popola Ĉinio. 1999/3;

Esperanto. 1999/2;

Esperanto aktuell. 1999/1;

Helianto. 1999/1;

Informilo por Interlingvistoj. 1998/4;. 1999/1;

Internaciisto. 1999/1;

Kataluna Esperantisto. 1998/3,4;

Koktelo. 1999/1;

Komencanto. 1999/2;

La Gazeto. 1999/80;

La Ondo de Esperanto.1999/3;

Litova Stelo. 1999/1;

Norvega Esperantisto. 1999/1;

Riveroj. 1999/23;

Sennaciulo. 1999/2;

Starto. 1999/1.

M O Z A I K O

PREMIO POR BELGIO

Ni ricevis 4 korektajn kaj 1 nekorektan solvojn de la januara krucvortenigmo, kiun kompilis Vladimir Vyĉegĵanin. Per la redakcia lotumado la premion (La Ĉashundo de la Baskerviloj) gajnis Ludoviko De Doncker el Belgio. Ni gratulas lin kaj aliajn solvintojn!

La korektaj respondoj:

Horizontale: 1. Reduto; 4. Straso; 9. Kaporal’; 10. Drasta; 12. Likeno; 13. Ro; 14. Kopi’; 15. Kom’; 18. Atena; 20. Or’; 21. Karavan’; 23. Okulo; 27. Katalepsi’; 30. Ok; 31. Rotoro; 32. Tremo; 33. Kolapso; 34. Monako.

Vertikale: 1. Radiko; 2. Urso; 3. Okaz’; 4. Solo; 5. Tripanosomo; 6. Rakit’; 7. Ale’; 8. Otomano; 11. Arm’; 14. Kuv’; 16. Ord’; 17. Mast’; 19. Enu’; 22. Atleto; 24. Kiton’; 25. Lirik’; 26. Fork’; 28. Alta; 29. Prem’.

Senpaga FREŜO

La organizantoj de FREŜO’99 garantias senpagan partoprenon en tiu populara aranĝo al unu el la abonantoj de La Ondo, kiu korekte finos la 13 privirinajn proverbojn. Kvanto de la x-oj indikas kvanton de la literoj en la divinenda vorto. La respondoj devas atingi la redakcion antan la 20a de majo.

  • 1. Virino kolera pli ol hundo xxxxxxx
  • 2. Virino eliĝis, kaleŝo xxxxxxxxxx
  • 3. Virina rideto pli kaptas ol xxxx
  • 4. Virina ploro sen xxxxxx
  • 5. Kie diablo ne povas, tien virinon li xxxxx
  • 6. Kie regas virino, malbona estas la xxxx
  • 7. Pli tiras virina haro, ol ĉevala xxxx
  • 8. Virina lango buĉas sen xxxxx
  • 9. Rol’ de virino — bona xxxxxxxx
  • 10. Virino batas per lango — aperas vundo plej xxxxx
  • 11. Virino bonorda estas muta kaj xxxxx
  • 12. Virino scias — tuta mondo xxxxx
  • 13. Ne prediku knabino al via xxxxxxx

Bonŝancon!

Tatjana Kulakova

Interreta folkloro

Tio ĉi estas reala historio okazinta ĉe telefon-helpo por Ĉapelilo. Apenaŭ necesas mencii ke oni tuj maldungis la koncernan laboriston. Tamen li/ŝi nun ekprocesis kontraŭ la Ĉapelil-kompanio pro “La senkaŭza ĉesigo”. Jen la dialogo, okazinta kun la eks-dungito de uzulo-helpa fako por Ĉapelilo.

— Komputil-asistanto Ĝentlo aŭskultas; kiel mi povas helpi vin?

— Jes, mi havas problemon pri Ĉapelilo.

— Kiatipan problemon?

— Nu, mi tajpis, kaj subite ĉiuj vortoj foriris.

— Ĉu foriris?

— Jes, ili malaperis.

— Hmm, do kiel via ekrano aspektas nun?

— Estas nenio.

— Ĉu nenio?

— Ĝi estas malplena; ĝi akceptas nenion kion mi tajpas.

— Ĉu vi plu restas en Ĉapelilo aŭ vi eliris ĝin?

— Kiel mi povas scii tion?

— Ĉu vi povas vidi C:-inviton sur la ekrano?

— Kio estas colo-vito?

— Ne gravas. Ĉu povas vi movi kursoron surekrane?

— Tie estas neniu kursoro. Mi diris al vi: ĝi akceptas nenion kion mi tajpas

— Ĉu via monitoro havas elektro-indikilon?

— Kio estas monitoro?

— Tio ĉi estas umo kun ekrano, kiu aspektas kiel TV. Ĉu ĝi havas malgrandan lampeton kiu montras ke la monitoro estas enŝaltita?

— Mi ne scias.

— Bone, tiam rigardu la dorson de la monitoro kaj trovu kie la nutranta kablo venas. Ĉu vi povas vidi tion?

— Mi supozas, jes.

— Bonege. Sekvu la kablon ĝis la forko kaj diru al mi ĉu ĝi estas enigita en la muron?

— ... Jes.

— Tiam kiam vi estis malantaŭ la monitoro, ĉu vi ne rimarkis ke tie estis du kabloj enirantaj ĝin, ne nur unu?

— Ne.

— Tamen tie estas du. Mi bezonas ke vi rigardu tien denove kaj trovu la alian kablon.

— ... Bone, jen ĝi.

— Bonvolu sekvi ĝin, mi petas, kaj kontroli ĉu ĝi estas bone konektita al la dorso de via komputilo.

— Mi ne povas atingi.

— Ĉu? Nu ĉu vi povas almenaŭ vidi tion?

— Ne.

— Ĉu ne, eĉ se vi metus vian genuon al io kaj kliniĝus trans io?

— Ho, ĝi estas ne pro tio ke mi rigardas de nekorekta angulo, sed ĉar estas mallume.

— Ĉu mallume?

— Jes, lumigo en la oficejo forestas, kaj la nura lumo, kiu estas, venas el fenestro.

— Nu, tiam enŝaltu lumon en la oficejo.

— Mi ne povas.

— Ĉu ne? Kial do?

— Ĉar okazis elektro-averio.

— Ĉu elektro... Elektro-averio? Ah ha, bone, nun ni trovis, kie ĝi likas. Ĉu vi ĝis nun havas korbojn, librojn kaj pakaĵojn, kun kiuj via komputilo venis?

— Nu jes, mi tenas ilin ie en la ŝranko.

— Bone. Tiam iru preni ilin, malkonektu la komputilon kaj enpaku ĝin ĝuste kiel ĝi estis dum la aĉetado. Post tio redonu ĝin al la vendejo kie vi akiris ĝin.

— Ĉu? Ĉu estas tiel malbone?

— Jes, mi pensas, ĉi tiel.

— Nu bone, do. Kion mi diru al ili?

— Diru al ili ke vi estas tro stulta por posedi komputilon.

Trovis kaj adaptis Aleksandro Gofen (Usono)

FRAZOJ

Por Zamenhof esperanto neniam estis ludilo, nek pure teknologia ilo, nek komunikilo sen artaj celoj (li mem tuj aplikis sian lingvon tra poezia kreado!). Por Zamenhof esperanto estis identigilo por diaspora minoritato, kiun li nomis la homaranoj....

Esperanto estas kaj estos senŝtata lingvo. Esperantio estas la homa kolektivo karakterizata de tiu senŝtata lingvo. Mi vidas nur naturan progreson en tio, ke la kolektivo fariĝas pli konscia pri sia komuna identeco, pri siaj komunaj bezonoj, pri siaj komunaj aspiroj. Tio fakte estas konsciiĝo pri la ekzisto de komuna kulturo.

Giorgio Silfer Heroldo de Esperanto. 1998: 15-16

Faustino Castaño Vallina, nova prezidanto de IKEK (Internacia Kolektivo E-ista Komunista), menciis program-artikole:

La triumfanta prestiĝo de la venkintaj kapitalistoj efikis ankaŭ sur la kamaradaro de nia E-rondo. Multaj el ni restis tro influitaj de la fiasko de la socialista eksperimento en la ekonomia kaj politika tereno. Oni povas atribui al tiu fiasko-sento multajn el la priorganizaj malfacilaĵoj de nia asocio. Plejparto el la membroj de nia Kolektivo estas (ge)olduloj, kaj ne venas al niaj vicoj sufiĉe da gejunuloj por anstataŭi tiujn kiuj forpasas. Cetere, multaj IKEK-anoj ne kontribuas iu- aŭ ali-maniere al la vivo de la Kolektivo, kelkaj el ili eĉ ne pagas ian ajn (abon)kotizon dum la jaro. Foje eĉ la IKEK-perantoj en multaj landoj ne plenumas sian rolon rilate al la aktualigo de la membrolisto...

Kiam revekiĝos la fido en nia batalado kaj la espero pri la venko de nia duobla afero (kaj esperantista, kaj komunista), revigliĝos niaj fortoj, revekiĝos la laboremo kaj venos junaj homoj al la frontoj kie ni batalas.

Internaciisto. 1999: 1

Nur malmultaj infanoj kaj gejunuloj atingas tian lingvonivelon, ke oni kapablus krom leterado veni inter nin kaj buŝe praktiki lingvon, konversacii... Ili komprenas ĉeeston en la grupo nur kiel amikaran amuzon... Ili bedaŭrinde damaĝe pruvas al sia ĉirkaŭaĵo, ke Esperanto estas el ĉiuj lingvoj la plej malfacila. Ili estas ĉasistoj sen pafilo, fiŝkaptistoj sen fiŝvergo, filatelistoj sen albumo...

Ni ne zorgu nur pri senkape fanatika varbado de kursanoj, el kiuj baldaŭ post nia demagogia parolado la plejmulto fuĝos. Ni ne prelegu nur al eventualaj kursanoj. Ĉiu nia civitano sciu pri Esperanto kaj ĝia utileco. Tio apartenas al ĝenerala klereco de la junularo.

Jaroslav Zák Starto. 1999: 1

DENOVE LIRO

Post la sukcesaj internaciaj konkursoj Liro-97 kaj Liro-98, Urala Esperantista Societo (UES) kaj la redakcio de La Ondo de Esperanto denove invitas ĉiujn dezirantojn partopreni ĉi-jare en Liro-99.

Kadre de Liro-99 okazos kvin konkursoj.

  • 1. Originala prozo
  • 2. Originala poezio
  • 3. Traduka prozo el la rusa lingvo: novelo de Anton ĈeĥovĤameleon
  • 4. Traduka poezio el la rusa lingvo (libere elektebla)
  • 5. Primovada karikaturo

La kvanto de la konkursaĵoj kaj ilia amplekso ne estas limigitaj.

Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekz-ojn de la originalo (por la 4a branĉo ankaŭ de la traduko) ĝis la 1a de oktobro 1999 laŭ la adreso RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando. La karikaturoj devas esti senditaj unuekzemplere kaj uzi nur nigran koloron sur blanka papero.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso.

Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La laŭreatoj de Liro-99 ricevos valorajn libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2001 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto aŭ en aparta eldonaĵo, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 feb. 2000.

Sukcesojn!

KALENDARO

3-10 apr. 1999

St.Andreasber (Germanio).

15a Printempa Semajno Internacia.

Org.: Germana E-Asocio.

Adreso: Wolfgang Bohr, Johannes-Kirschweng-Str. 11, DE-53474 Bad NeuenahrAhrweiler, Germanio.

18 apr. 1999.

Jekaterinburg (Ruslando).

Konferenco de UES.

Org.: UES.

Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

21-25 apr. 1999.

Nabereĵnyje Ĉelny (Tatarstano/Ruslando).

Volgia Esperanto-Renkontiĝo.

Org.: “Aŭtozavodstroj”, EK Gaja Krokodilo.

Adreso: RU-423819, Tatarstan, Nabereĵnyje Ĉelny, ab. ja. 133, Ruslando.

1-9 maj. 1999.

Bydgoszcz (Pollando).

20a Sanmarineca Universitata Sesio de AIS.

Org.: Monda Turismo.

Adreso: str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

28 maj.-1 jun. 1999.

Kirkwall (Skotlando/Britio).

94a Skota E-Kongreso.

Org.: EAS.

Adreso: 9 Flora Gardens, Bishopbriggs, Glasgow, Skotlando, G64 IDS.

4-6 jun. 1999.

Razgrad (Bulgario).

5a Danuba E-Rendevuo.

Org.: E-ista domo de Kulturo.

Adreso: str. Sv. Kliment EK-3, 7200 Razgrad, Bulgario.

6-12 jun. 1999.

Koszalin (Pollando).

21a Ĉebalta E-ista Printempo.

Org.: Filio de PEA.

Adreso: pk 30, PL-75-016, Koszalin, Pollando.

30 jun.-4 jul. 1999

Olsztyn (Pollando).

FREŜO-99.

Org.: Olŝtina EK.

Adreso: PL-10 950 Olsztyn, skr. poczt. 420, Pollando.

4 jul.-14 aŭg. 1999

Lanĉov (Ĉeĥio).

Somera E-Tendaro.

Org.: EK Trebíĉ.

Adreso: CZ-674 01, Trebíĉ, Ĉeĥio.

4-14 jul 1999.

Tiĥvin (Ruslando).

39a Okcidenta Sovetia E-ista Junulara Tendaro. (OkSEJT-39).

Org.: La Organiza Teamo.

Adreso: Vitalij Malenko, RU-140160, Moskvoskaja obl., Ĵukovskij, ul. Dugina, 17-62, Ruslando.

4-18 jul. 1999.

Poprad (Slovakio).

Somera E-Lernejo.

Org.: E-Regiona Societo.

Adreso: Sobotské nám. 36, SK-05 801 Poprad, Slovakio.

17-23 jul. 1999.

Metz (Francio).

Internacia Esperanto-Konferenco 1999.

Temo: Mono kaj Civilizo.

Org.: OSIEK.

Adreso: Éric Laubacher, 1 rue Louis-Antoine de Bougainville, FR-78180, Montigny le Bretonneu, Francio.

17-24 jul. 1999.

Liepaja (Latvio).

35aj Baltiaj E-tagoj (BET-35).

Org.: Latvia E-Asocio

Adreso: p.k. 150, Riga, LV-1050, Latvio.

17-25 jul. 1999.

Castellón & Valencio (Hispanio).

58a Hispana Kongreso de E-to. 9a Eŭropa E-Forumo.

Org.: LKK

Adreso: Av. Burjasot 29, A-31. ES-46009 Valencia. Hispanio.

24-31 jul. 1999.

Karlovy Vary (Ĉeĥio).

72a Kongreso de SAT.

Org.: SAT, KAVA-PECH.

Adreso: Anglická 878, CZ-25229, Dobrichovice, Ĉeĥio.

31 jul.-7 aŭg. 1999.

Berlino (Germanio).

84a Universala Kongreso de Esperanto.

Org.: UEA, LKK.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando (konstanta adreso).

7-14 aŭg. 1999.

Torun & Bydgoszcz (Pollando).

9a Internacia E-Kongreso. 11a Ĝenerala Kunveno de “Monda Turismo”. Universitato de la “Tria Aĝo”.

Org.: Monda Turismo

Adreso: str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

9-16 aŭg. 1999.

Zánka (Hungario).

55a Internacia Junulara Kongreso de TEJO.

Org.: TEJO, LKK.

Adreso: Pf. 87, HU-1675 Budapest, Hungario (LKK).

13-15 aŭg. 1999.

La Chaux-de-Fonds (Svislando).

18a Internacia Literatura Forumo.

Org.: LF-koop.

Adreso: CP 928, CH-2301 La Ĉaŭ-de-Fonds, Svislando.

22-25 aŭg. 1999.

Ĥanojo (Vjetnamio).

2a Azia Kongreso de Esperanto.

Org.: LKK

Adreso: 105a str. Quan Thánh, Hà Nài, Vietnam.

3-5 sep. 1999.

Vraca (Bulgario).

50a Kongreso de Bulgara E-Asocio.

Org.: BEA.

Adreso: P.k. 26, BG-3000, Vraca, Bulgario.

3-5 sep. 1999.

Dunblane (Skotlando/Britio).

Skota Studrondo.

Org.: EAS.

Adreso: Jean Bisset, 47 Airbles Cres, Motherwell, Skotlando, ML1 3AP.

2-9 okt. 1999.

Cambrils (Katalunio/Hispanio).

7a Internacia E-Semajno de la Kulturo kaj Turismo.

Org.: HEFA.

Adreso: Apartado 15027, ES-08080, Barcelona, Hispanio.

BIENO “NJEGUŜ”

en vilaĝo Hraŝĉina-Trgoviŝĉe, Kroatio

PROGRAMOJ EN 1999

16-18.04. J.J.Strossmayer kun Franjo Gruiĉ

21-23.05. Problemoj de komunikado en turismo kun Oszkár Princz

11-13.06. Naturamika Semajnfino kun M.Godec

02-09.07. Kurso de la kroata lingvo kun G.Jurina

11-18.07. Kursa Semajno kun S.Ŝtimec kaj aliaj

17-18.07. Interregiona kaj najbarlanda renkonteto

23-30.07. Ne tre konataj aspektoj de Esperanto kaj Zamenhof... kun d-ro H.Eichner

03-09.08. Zagorje la verda aŭ Survoje al 55-a IJK

10-15.08. Literatura kurso kun Spomenka Ŝtimec

16-22.08. La plej aktualaj temoj de astronomio kun d-ro H.M.Maitzen kaj Maja Tiŝljar

17-19.09. Surpriza Semajnfino

Bonvenon!

Senpagaj informiloj riceveblas de la organizanto:

Orbis Pictus de Viŝnja Brankoviĉ

Adreso: Via Leghissa 6 — 34 131 Trieste — Italio Telefono: +39 / 040 767 875

Rete: mailto:orbispictus@iol.it

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 5 (55)

Al la legantoj

Ve al speco homa

ŝvelanta de stultaĵoj!

Mi volas la pacon.

Donu al mi pacon!

alvokis jugoslavia esperantista poeto Miroslav Mitroviĉ, en la aprila LOdE. Sed lian anim-krion surdigis la pafoj de la jugoslavia armeo en Kosovo kaj eksplodoj de bomboj, kiujn alportis bomb-aviadiloj de NATO.

La genocida politiko de la beograda diktatoro Miloŝeviĉ en Kosovo provokis la Okcidenton uzi armilojn post la fiasko pri diplomatia solvo. Tiu atako neniel faciligis la situacion de la kosovaj albanoj. Aliflanke, Miloŝeviĉ rapide ricevis grandan apogon de sia popolo, inkluzive de ties “demokratia” parto, kiun la Okcidento ŝatus vidi sur lia loko.

Tiuj faktoj estas konataj same bone, kiel la fakto, ke Balkanio estas “bolanta kaldrono”. Sed en tiu kaldrono estas kuirataj (kaj kuirantaj) ankaŭ niaj diversnaciaj samlingvanoj — serboj, kroatoj, slovenoj, bosnianoj, albanoj, bulgaroj, grekoj, turkoj.

Kompreneble, la prezidantaro de la Jugoslavia E-Ligo deklaras pri “netolerebla krimo” de NATO, kaj ilin subtenis pluraj (sed ne ĉiuj) esperantistoj ruslandaj. Multaj retumantaj okcidentanoj diversgrade aprobis la politikon de NATO. Kaj, kiel diris Grigorij Demidjuk pri la komenco de la Unua Mondmilito: “la interna ideo krevis kiel sapveziko”.

Feliĉe, ne ĉiuj el ni sekvas la agojn de siaj registaroj. E-Ligo de NATOa ŝtato Norvegio esprimis bedaŭron pri la reago de NATO. Aktivuloj de EUROKKA kaj Vinilkosmo alvokis ne resti senreagaj antaŭ la krimoj “tiom de la serboj kiom tiuj de NATO” kaj insistis pri kontraŭmilita rezolucio “adoptita de UEA, SAT, SAT-Amikaro, de la ĝenerala esperanto-movado kaj simpatiantoj”. Giorgio Silfer petis urĝan kunvokon de la Pac-Komitato de PEN pri la balkana milito. Laŭ iniciato de Henri Masson, en kelkaj landoj esperantistoj disvastigis la Hodleran alvokon Super el la jaro 1915.

Antaŭ kvar jaroj la redaktoro de Ruslanda Esperantisto skribis pri la milito en Ĉeĉenio: ”... mi, kiel homo kaj redaktoro de tutlanda gazeto, aligas mian voĉon por kondamni la kontraŭpopolan militon.” (RE. 1995: 2)

Ĉar multaj demandis nin pri tio, ni deklaras, ke la redaktanto kaj eldonanto de La Ondo de Esperanto kondamnas kaj la genocidan politikon de Miloŝeviĉ kun ties kunkrimuloj, kaj la terorismajn elementojn en la agado de la albanaj separatistoj, kaj la intervenon de NATO. Plimultaj landoj en nia tero estas plurnaciaj, kaj ni esprimas nian daŭran aprobon al la Zamenhofa tezo: “Ĉiu lando morale kaj materiale plene egalrajte apartenas al ĉiuj siaj filoj”.

Halina Gorecka Aleksander Korĵenkov

KION SIGNIFAS RAŬMISMO

Demando

Sufiĉe ofte en La Ondo, kaj en aliaj gazetoj, oni legas la vorton “raŭmisto” kaj “la ideoj de Rauma”. Mi mem, kaj mi estas certa ke multaj aliaj de viaj legantoj, ne scias pri ĉi tiu koncepto, filozofio aŭ tendenco en la E-mondo. Ĉu vi povus doni klarigan artikolon pri ĝi?

Eric Walker (Britio)

Respondo

En julio 1980 sepdeko da gejunuloj debatis en Raŭmo (Finnlando) dum Internacia Junulara Kongreso pri la perspektivoj de Esperantio en la 80aj jaroj. Du el ili (Jouko Lindstedt kaj Giorgio Silfer) resumis la enhavon de tiu debato en dokumento, kiun ili proponis al individuaj subskriboj. Cento da homoj kaj establoj (inter ili LF-koop kaj Pola Studenta E-Komitato) subskribis ĝin (la limdato estis 1980 12 31) kaj ĝi diskoniĝis ne kiel oficiala dokumento de TEJO, sed kiel “Manifesto de Raŭmo”.

Ĝi estas fakte la unua proklamo ne anonima en la historio de Esperanto, kaj la unua (se escepti la “Deklaracion de Bulonjo”) pri kiu oni ankoraŭ intense, emocie kaj aktuale parolas tra baldaŭ dudek jaroj.

La Manifesto tamen estis nur mejloŝtono: ĝi markis la alvenon de longa kulturpolitika debato, maturiĝinta en junularaj kaj intelektaj E-medioj, kaj samtempe la starton de eĉ pli longa procezo, kiu vidis fundamentajn etapojn en Varsovia simpozio (1984), en Segeda konferenco (1988) kaj en Ĉaŭdefona forumo (1998). Pri 1984 restas libro: “Strategiaj demandoj de la E-komunumo”; pri 1988 restas tezaro: “La Konkludoj de Segedo”; pri 1998 ekzistas enkonduka dokumento “La Kvintezo” kaj la Pakto por la Esperanta Civito.

La raŭmisma intelektularo enkalkulis la plej valorajn sociologojn de la 80aj jaroj en Esperantio: inter ili Jerzy Leyk kaj Sándor Révész. Komence ĝi havis almenaŭ du gravajn polusojn, apud PSEK kaj ĉirkaŭ la revuo “Literatura Foiro”. Iom post iom la ekspansio de LF-koop faris el ĉi tiu eldonejo kaj ĝiaj multaj iniciatoj (kulturcentroj, literaturaj forumoj, Esperanta PEN-Centro, Heroldo de Esperanto ktp) la ĉefan referencon por la tuta raŭmismo.

PIV-difino povus esti: “Koncepto pri esperanto kiel transnacia kulturlingvo, prefere ol internacia helplingvo — kiel lingvo de alternativa komunikado, pli frue ol lingvo de granda komunikado; pri la esperantisteco kiel aparteno al mem elektita diaspora lingva minoritato; pri Esperantio kiel civito, nome kolektivo memkonscia pri sia identeco, praktikanta komunan vivostilon kaj akceptinta komunan leĝaron”.

Ekde 1989 la evoluo de la historio pli kaj pli pravigas la intuicion de Raŭmo. Fariĝis evidente, ke esperanto (same kiel ĉiu vivanta lingvo) ne estas nur komunikilo, sed ankaŭ arta perilo kaj identigilo. La rolon de esperanto kiel arta perilo agnoskis PEN-Klubo Internacia la 10an de septembro 1993, kiam ĝi estis akceptita kiel literatura lingvo. La rolon kiel identigilo implice agnoskis la Universala Deklaracio de la Lingvaj Rajtoj (6an de junio 1996), en la artikolo 1, paragrafo 5.

Raŭmismo estas ofte kalumniata kiel izoliĝemo, konsumismo, malpropagandemo. Sufiĉas legi la Manifeston de Raŭmo por kompreni ke ĝi celas disvastigi esperanton, sed ne tian lingvon kian propagandis la lapennismo (kun kaj sen Lapenna).

Malgraŭ sia noveco, raŭmismo havas antikvajn radikojn en la historio de nia komunumo. Sufiĉus la letero de Zamenhof al Antoni Kofman (1901 05 01, p. 323 de OV) por pruvi ke dekomence ĝi influis la esperantistaron, sed nur okdek jarojn poste maturiĝis la kondiĉoj por ĝia ĝeneraligo.

Giorgio Silfer

LA KVINTEZO

1. La esperanto-komunumo estas diaspora lingva minoritato al kiu homoj apartenas pro libera elekto, aŭ pro libera konfirmo kaze de denaskaj esperantistoj.

2. La lingvokono estas la sola komuna distingilo de la anoj de ĉi tiu komunumo. Ĉiu alia karakterizo (rasa, religia, etna, klasa, seksa...) ne gravas por difini la apartenon al la komunumo.

3. Konsekvence, laŭ la propra naturo, la esperanto-komunumo respektas ĉiun religian (ne)kredon, ĉiun politikan opinion demokrate esprimitan kaj ĉiun kulturan tradicion.

4. Sed la esperanto-komunumo ne povus evolui se ĝi konsistus nur el disigitaj eroj, indiferentaj unu al la alia, konsiderantaj nur la proprajn regulojn kaj kutimojn, engaĝitaj je nura kunekzistado. Civito ne estas nur lingvanaro dotita je individuaj rajtoj: ĝi estas ankaŭ realaĵo kun komuna destino.

5. Ĉi tiun komunan destinon forĝis la jam 110-jara historio de la lingvanaro. Ĝin atestas la originala esperanto-literaturo kaj la komunaj kulturaj trajtoj. Ĝin firmigas la oficialaj renkontoj de la lingvanaro mem, sub ĉiu formo, de la kurso ĝis la kongreso. Tiuj renkontoj estas esencaj por la vivo de nia civito, se ili donas la ŝancon reciproke edukiĝi kaj integriĝi, lerni vivi kune kaj respekti unu la alian. Tiurilate, kulturcentroj kaj esperanto-domoj havas apartan signifon kaj specifan mision.

JAM 2000 ALIĜIS AL BERLINO

(GK UEA) 19 mar. la kongresa fako de UEA registris la 2000an aliĝon al la 84a Universala Kongreso en Berlino (31 jul.-7 aŭg.).

La ĝisnunaj aliĝintoj reprezentas 56 landojn. Plej multnombras la gastiganta lando Germanio kun 418 aliĝintoj. Sekvas Francio (232), Pollando (162), Japanio (149), Nederlando (83), Svedio (77), Italio (74), Litovio (64), Belgio kaj Britio (po 61), kaj Finnlando (54). Apud Japanio la plej multnombraj ekstereŭropaj landoj ĝis nun estas Brazilo (37), Usono (31) kaj Aŭstralio (16).

MEZ-EŬROPA KONSULTIĜO

19-21 mar. 1999 en Budapeŝto okazis konsultiĝo de Landaj Asocioj de Mez-Eŭropo.

La programo:

19 mar. Alventago.

20 mar. Malfermo de la Konsultiĝo / Traktado inter la reprezentantoj de LA / Prezento de la nuna situacio de la opaj landaj asocioj / Prilaboro de alvoko al la ŝtatestroj pri egalrajta lingvouzo en siaj respektivaj landoj kaj tiu en Eŭropa Unio / Bazaj principoj de kunlaboro inter Mez-Eŭropaj Landaj Asocioj / Traktado pri praktika kunlaboro inter la LA. Komunaj aranĝoj de Mez-Eŭropaj Landaj Asocioj (Turisma kalendaro por 1999, 2000, libroeldonadoj, libroservoj k.s.) / Komuna revuo de Mez-Eŭropaj Landaj Asocioj.

21 mar. Kunlaboro kun UEA kaj aliaj esperantistaj organizaĵoj / Resumo kaj fermo de la konsultiĝo.

La reprezentantoj interkonsentis pri tio, ke ili daŭrigos la konsultiĝojn ja, ĝi montriĝis utila forumo de spertinterŝanĝo kaj tiu de kunordigado de esperantistaj agadoj. Ĝis la sekva kunveno (17-19 sep. 1999, Slovakio) la invitotaj landaj asocioj — Aŭstrio, Ĉeĥio, Hungario, Kroatio, Pollando, Slovakio, Slovenio — preparas proponojn ankaŭ por fari komunajn kampanjojn respektive komunan internacian renkontiĝon.

La partoprenantoj traktis ankaŭ pri la kunlaboro kun UEA, kaj lige kun la temo kelkaj esprimis siajn malkontentojn pri la nuna kotizsistemo, kiu ne konsekvence diferencas inter landoj laŭ iliaj vivniveloj, krome pri la Okcidenteŭropcentrisma reprezentiĝo en la estraro de UEA.

Sed pri ĉi tiuj temoj la partoprenantoj ne akceptis dokumenton.

Kiel movada temo leviĝis ankaŭ la demando pri starigo de kunordiga komitato de Mez-Eŭropaj landoj, respektive federacio, sed la partoprenantoj parte taksis la temon ankoraŭ ne matura por trakti, parte opiniis, ke ĝi jam ne plu estas aktuala kiam per elektronika reto la kontaktoj vere povas esti jam tutmondaj.

La partoprenantoj akceptis la suban rezolucion, kiun ili tradukos nacilingven kaj la organizanto forsendos ĝin al la prezidentoj, ĉefministroj kaj prezidantoj de la parlamento en la opaj landoj reprezentitaj dum la konsultiĝo.

Rezolucio
de Konsultiĝo de Landaj Asocioj de Mez-Eŭropaj landoj. Budapest, 19-21 marto 1999

La gvidantoj de landaj Esperanto-Asocioj de Hungario, Kroatio, Pollando kaj Slovakio kunvenintaj en Budapeŝto

konsciante

— ke integriĝo de Eŭropo estas grava neevitebla realaĵo, kiu signifas limŝtonon de progreso en la evoluo de la homa socio;

— ke al paca kunvivo apartenas komunikado inter unuopuloj kaj nacioj;

— ke en multaj deklaracioj de Unuiĝintaj nacioj, en dokumentoj de internaciaj konferencoj, sed ankaŭ en statutoj de Eŭropaj ŝtatoj estas akcentita la graveco de lingva egaleco;

— ke malgraŭ de tiu ĉi realaĵo estas en internaciaj kontaktoj ne sufiĉe aplikata principo de lingva egaleco, kaŭze de tio estas ne respektata unu el la plej gravaj elementoj de la bazaj homaj rajtoj, tial

apelacias

— al la gvidantaro de unuopaj ŝtatoj en internaciaj rilatoj alpaŝi al sinsekva forigado de lingva diskriminacio, tial

proponas

— en internaciaj rilatoj apliki la neŭtralan lingvon Esperanton, forigante la lingvan superecon, certigante la lingvan egalecon kaj per tio ebligi la egalrajtan lingvan komunikadon.

Hungario György Nanovfszky, prezidanto

Kroatio Spomenka Ŝtimec, sekretario

Pollando Stanislaw Mandrak, prezidanto

Slovakio Ján Vajs, prezidanto

Oszkár Princz Ĝenerala sekretario de HEA

UEA KANDIDATIGITA POR LA HILTON-PREMIO

(GK UEA) Universala Esperanto-Asocio estas kandidato por la ĉi-jara Humaneca Premio de Hilton, starigita de la Fonduso Conrad N. Hilton por “honori volontulan, karitatan aŭ ne-registaran organizaĵon kiu eksterordinare kontribuis al la mildigo de homa sufero”. La Fonduso portas la nomon de sia fondinto, la fama hotelentreprenisto Hilton.

La Hilton-premio, unu miliono da usonaj dolaroj, estas la plej granda humaneca premio en la mondo. Lastatempe ĝi estis aljuĝita interalie al Kuracistoj Sen Limoj kaj al Operacio Rideto. La ĉi-jaran laŭreaton oni anoncos jarfine.

La kandidatigon de UEA iniciatis s-ro Kent Jones el Usono. Li atentigis Fonduson Hilton, ke diference de la antaŭaj premiitoj, kies agado celis mildigi aktualan suferon, UEA per sia agado por internacia lingvo kontribuas al anticipaj mildigo kaj forigo de kaŭzoj, kiuj povas rezultigi aŭ pligrandigi homan suferon. En la unua ekzameno pri la proponitoj la Fonduso trovis ankaŭ tian agadon kongrua kun la celoj de la premio, kaj sekve UEA estis akceptita kiel valida kandidato. Tion anoncis la kandidatiga manaĝero Carolyn Gaspar. Fine de sia letero al UEA ŝi skribis: “Fonduso Hilton laŭdas vin pro via valora filantropia agado kaj gratulas vin pro via kandidatigo.”

Laŭ la peto de la Fonduso la Centra Oficejo pretigis por la ĵurio ampleksan dokumentaron pri la 90-jara agado de UEA por la celoj de la premio. La CO devis fari tion en ekstreme laborplena periodo. Ege valora estis tial la helpo de s-ro William Harris el Usono, kiu tradukis anglen la agadraporton de UEA pri la jaro 1997.

Kadre de Kampanjo 2000 komenciĝis la preparoj por denove kandidatigi UEA ankaŭ por la pacpremio de Nobel. Ekde la 50-aj jaroj UEA estis kandidato jam multfoje. Plej proksime al la premio UEA estis en 1988. La kampanjo por la premio de tiu jaro disvolviĝis kiel unu el la agadoj de la Jubilea Jaro 1987. Laŭ gazetaraj informoj UEA estis unu el la kvin kandidatoj, el inter kiuj la fina premiito estis elektita.

“HEROLDO” KOMUNIKAS

Heroldo de Esperanto inaŭguris novan senpagan servon por redakcioj kaj institucioj Heroldo komunikas (HK), kiu funkcias kiel novaĵagentejo de la establoj aliĝintaj al la Pakto por la Esperanta Civito. Ĉiuj novaĵoj estas libere reprodukteblaj. HK tiel fariĝas la tria regula fonto de ret-novaĵoj por La Ondo apud Interredaktore kaj Gazetaraj komunikoj de UEA.

Petu informojn ĉe heroldo@tin.it

KONSTITUCIA ĈARTO VERKATA

(HK) Estas verkata la Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito. La komisiono havas la fakan asiston de prof-ino Nicoletta Parisi, katedrano pri konstitucia juro ĉe unu el la plej famaj universitatoj en Italio. La unuaj tri ĉapitroj estas jam pretaj, kaj fine de majo la tuta teksto estos dissendita al la aliĝintoj al la Pakto, por ke ili povu diskuti dum la Forumo por la Esperanta Civito en Karlovy Vary / Karolovaro, 27-29 jul. 1999. La Forumo elektos ankaŭ la Kortumon, laŭ preskribo de la Pakto. La unuaj kandidatigoj (el tri eŭropaj landoj) estas jam formaligitaj.

DUA FORUMO POR LA ESPERANTA CIVITO

(HK) Estas tri kategorioj de partopreno en la dua Forumo por la Esperanta Civito (Karlovy Vary, 27-29 jul. 1999):

a) Paktintoj (establoj aliĝintaj al la Pakto — parolrajtaj kaj voĉrajtaj);

b) Observantoj (establoj ne ratifintaj la Pakton, kvankam aliĝintaj al la unua Forumo — ne voĉrajtaj, sed nur parolrajtaj);

c) Gastoj (individuoj kiuj pagas kotizeton por subteni la Forumon — ne voĉrajtaj, sed parolrajtaj laŭ decido de la tagprezidanto).

Ĉiu povas libere aliĝi al la Forumo, kiel Gasto, pagante programkotizon de 50 svisaj frankoj (25 por OT-areo). La Evolukomisiono de la Pakto rezervas la rajton inviti kelkajn elstarajn esperantistojn, kiel ŝatatajn gastojn. La aliĝon vi povas komuniki al KCE, CP 311, CH-2301 La Chaux-De-Fonds, Svislando, aŭ rete al heroldo@tin.it.

Evolukomisiono

ERA ADIAŬEN, PAKTO ANTAŬEN

(HK) Ne plaĉis al ERA, Esperanto-Radikala Asocio, la kunvoko de la dua Forumo por la Esperanta Civito dum SAT-Kongreso, kaj la akompana interna dokumento (strategia raporto), per kiu la Evolukomisiono de la Pakto montras pozitivan malfermon al UEA.

La E-asocio de la Radikala Partio distanciĝis de ambaŭ decidoj, ne partoprenante en ili kaj ordonante al sia membro Daniela Giglioli demisii de la Evolukomisiono (kie fakte ne estas reprezentantoj de establoj, sed personoj individue respondecaj, demokrate elektitaj de la unua Forumo). Malgraŭ sia sinteno, ERA rajtos partopreni en la Forumo de Karolovaro (27-29 jul. 99), same kiel ĉiuj establoj aliĝintaj al la Forumo de Ĉaŭdefono. Kaj se en ERA iu esperis uzi la Pakton ne por io, sed kontraŭ UEA, tiu absolute eraris.

BULGAROJ AVANE

(HK) “Esperantio: de movado al civito” estos la avangarda temo de la kongreso de Bulgara E-Asocio, en Vraco 3-5 sep. 99, kun festparolado de Ljubomir Trifonĉovski. Lokaj E-societoj fakte aliĝis al la Pakto por la Esperanta Civito, en Bulgario: inter ili, la Vraca. La kongreson partoprenos la vicprezidanto de UEA Renato Corsetti. Dum la kongreso mem okazos la premiero de ĵus verkita dramo de Giorgio Silfer: La dimanĉa brokantisto, kun Teo Jurukov kaj Nikolaj Uzunov kiel protagonistoj.

MONDKONGRESO DE PEN-KLUBO EN VARSOVIO

(HK) Ljubomir Trifonĉovski kaj Tomasz Chmielik estos la delegitoj de Esperanta PEN-Centro dum la mondkongreso de PEN-Klubo Internacia, en Varsovio, 14-20 jun. 1999.

Pola establo aliĝinta al la Pakto por la Esperanta Civito planas specialan akcepton por Esperantaj kaj alilingvaj verkistoj, fine de la kongreso. La aranĝo donus ankaŭ la ŝancon digne honori la sekretarion de la Irlanda Ambasado en Varsovio (mem flue parolantan esperantiston), kies mandato en la pola ĉefurbo ĉesos ĝuste en junio.

Tomasz Chmielik

“PERSONA NON GRATA”

La Evolukomisiono de la Pakto por la Esperanta Civito deklaris s-ron László Szilvási “persona non grata”, pro la konstanta diskonigo de tendencaj asertoj, celantaj interalie krei la falsan opinion ke la Pakto estas iniciato kontraŭ UEA.

Al publika demando, la prezidanto de Hungaria E-Asocio, d-ro Nanovfszky, publike respondis ke s-ro Szilvási tute ne estas la proparolanto de HEA, kies membro li eĉ ne estas.

TEATRO ESPERO ALIĜIS AL LA PAKTO

31 mar. 1999 Varsovia E-teatro Espero deklaris jene:

Nia establo deziras aliĝi al la Pakto por la Esperanta Civito. Nia decido estas motivata per fakto, ke la ĉefa celado de la Pakto estas riĉigi kulture la Esperanto-Komunumon kaj strebado al disvastigo kaj firmigo de homaranismaj idealoj de la kreinto de Esperanto. Tio kongruas kun principoj kiujn ni, laŭ niaj modestaj eblecoj, provas realigi.

Kun salutoj kaj bondeziroj por sukcesa laboro por realigi humanismajn ideojn de la Pakto,

Zofia Banet-Fornalowa

Jerzy Fornal

KAMPANJO “MONO POR NOMO”

(HK) Aprobinte la deprunton ĉe banko por aĉeti domon, la Asembleo de KCE (Kultura Centro Esperantista en La-Chaux-de-Fonds) decidis lanĉi kampanjon por pli rapida repago. Temas pri la kampanjo Mono por Nomo. Sep ĉambroj kaj du salonoj atendas nomon! Akceptejo, kontoroj, dormoĉambroj, la kursejo kaj salono Klara, kun aneksaj kuirejo kaj kamena babilejo.

Tiuj naŭ lokaloj povos ricevi nomon laŭ la respektiva mecenato: la sep ĉambroj “kostas” po 15.000 CHF, la kursejo 30.000 kaj la salono (kun kuirejo kaj kameno) 45.000. Tio egalas al 180.000 CHF kaj praktike kovras la deprunton ĉe la banko.

Ju pli da lokaloj ni “baptos”, des pli frue la ŝuldo estos repagita (la banko donis dek sep jarojn da tempo). La mecenatoj rajtos doni la propran nomon, aŭ tiun de konato, aŭ eĉ de asocio aŭ lando: sola kondiĉo estas, ke tiuj nomoj ne kontrastu kun la statuto de KCE. La mecenatoj estos ankaŭ konsiderataj dumvivaj Apogantoj (do voĉrajtaj en la Asembleo). Kaj la nomoj restos, eĉ se post jardekoj KCE bezonos novan sidejon.

La sama kampanjo okazis antaŭ kvardeko da jaroj, kiam UEA translokiĝis de Britio al Nederlando: ankoraŭ nun, en ĝia roterdama sidejo, ekzistas ĉambroj Minnaja, Kanado ktp.

KCE delonge eliris el la krizo kiun ĝi suferis en 1990-94. Kaj KCE longe vivos, kiel unika internacia feria altlernejo. Ligi vian nomon al KCE signifas esti memorata tra la jardekoj kiel pioniro de nova epoko!

SAMARKANDO EKSTERE RILATAS

Ĉe UN en Ĝenevo en la serio UN Publikaĵoj pri Paco aperis anglalingva konsultlibro Peace Museums Worldwide (Pacmuzeoj Tutmonde). La libron komencas salutmesaĝo de la Asista Ĝenerala Sekretario de UN, Ĝenerala Direktoro de la UN-Oficejo en Ĝenevo Vladimir Petrovsky okaze de la 10-jariĝo de la Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro en Samarkando (Uzbekistano). Estas menciinde, ke inter kelkdeko da diverslandaj pacmuzeoj nur la samarkanda muzeo (fondita kaj prizorgata de lokaj E-aktivuloj) estas detale priskribita. En la koncerna artikolo de ties direktoro Anatoli Ionesov estas eksplicite emfazita la rolo de Esperanto kaj de esperantistoj por kreo de tiu ĉi unika (almenaŭ en Esperantujo) muzeo. La informriĉa konsultlibro kurte prezentas 61 pac- kaj pac-rilatajn muzeojn kaj projektojn en 16 landoj de 4 kontinentoj i.a. la Internacian E-Muzeon en Vieno.

Dezirindas, ke ankaŭ aliaj E-Muzeoj proponu sin kiel pacrilataj institucioj por la novaj eldonoj de tiu ĉi gvidlibro, ja paco kaj Esperanto estas nedisigeblaj. Tion bone konscias ankaŭ la redaktoro de la volumo D-ro Peter van den Dungen (Department of Peace Studies, University of Bradford, Bradford, BD7 1DP, Britio). Li estas unu el iniciatintoj de la internacia reto de pacmuzeoj, kiu konstante kreskas tra la mondo (kaj regule aperigas anglalingvan novaĵleteron). Ties nedisigebla parto estu ankaŭ E-muzeoj. Oni skribu al D-ro Dungen angle aŭ nederlande.

Interesitoj senpage mendu la libron ĉe: United Nations Publications, Office C 115, Palais des Nations, CH-1211 Geneva 10, Svislando.

Fine de 1998 la Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro en Samarkando estis distingita per la honormedaliono Golden Dove in Peace Award (Ora Kolombo en Paco) de la Poetry Day Australia Foundation. En la honorfolio la fondinto kaj prezidantino de la Fondaĵo prof. Joy Beaudette Cripps skribis:

Jam de kelkaj jaroj la Fondaĵo sekvas la progreson de la Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro kaj volas konigi al la homoj de la tuta mondo la laboron de la muzeo fondita en Samarkando laŭ iniciato de membroj de la Klubo de Interpopola Amikeco Esperanto honore al la Internacia Jaro de Paco.

Anatoli Ionesov

RADIKALULOJ AKTIVAS

22-28 feb. “Esperanto” Radikala Asocio reprezentita de Lapo Orlandi, ĝenerala konsiliano kaj membro de la Sekretariejo, iris al Parizo okaze de la Kongreso de Eŭropa Federacio de Verdulaj Partioj kaj por aliaj gravaj renkontoj.

Irlanda verdula partio “Comhaontas Glad”, laŭ peto de ERA kaj menciante la projekton de ERA pri “La kostoj de la eŭropa lingva (ne-)komunikado”, prezentis rezolucian proponon per kiu “la Kongreso de la Eŭropa Federacio de Verdulaj Partioj promocias la ekstarigon, en la Eŭropa Parlamento, de Komisiono kiu pristudu la plurajn solvojn de la problemo kunigi la gardadon de la lingva ekologimedio kun efika kaj demokratia komunikado en Eŭropo, entene de la hipoteza adopto de Esperanto kiel federacia eŭropa lingvo”.

Tiu propono estis subskribita de aliaj kvin eŭropaj verdulaj partioj (franca, norvega, bulgara, kipra, ukraina). Alia rezolucipropono, prezentita de la esperantistaj verduloj, estis subskribita de pluaj kvar naciaj partioj. Tiuj rezolucioj estos pridiskutitaj dum la Konsilio.

Daŭras la informada kampanjo pri la libro/projekto “La kostoj de la eŭropa lingva (ne-)komunikado”: 27 feb. ERA liveris rekte en la manojn de Joscha Fischer, Ministro de Eŭropa Unio, ekzempleron de tiu libro/projekto eldonita de la Asocio.

Dum renkontiĝo kun Joseph Poth, Direktoro de la Fako pri Lingvoj de UNESKO, ERA estis informita, ke la UNESKO-Centro de Vaskaj Landoj (Eŭskio) en Bilbao, estis elektita por surpreni la taskojn, antaŭviditajn de la membraj ŝtatoj, dum la konferenco de Stokholmo, rilate al la Observejo pri la Lingvaj Politikoj. Tiu Observejo, pripensita kaj promociita de ERA, kiel konate, estis unu inter la plej gravaj politikaj venkoj de ERA en internacia agadkampo.

En sia pariza sidejo SAT dufoje akceptis ERA-n. Dum la du malfermitaj renkontiĝoj reprezentantoj de ambaŭ organizacioj samopiniis pri la neceso sekvi en la esperantista strategio du paralelajn gvidliniojn:

— tradician de la internaciaj agnoskoj de esperanto;

— pli nuntempan, de reorganizo de la movado kun memregistaraj funkcioj, de agnosko de esperanto kiel diaspora lingva minoritato kaj de dialogo kun la aliaj minoritatoj. Tiu lasta gvidlinio estis pritaksita de Yves Peyraut (SAT) pli facile laŭirebla ol la alia.

SAT akceptis kun granda intereso la proponon de politika kunordigo proponitan de ERA, sin devontigante pridiskuti tion kun siaj estraraj organismoj plej eble baldaŭ. SAT esprimis sian emon partopreni en ERA-seminario pri “La rajto al internacia lingvo”, okazonta 29 apr. sub patroneco de UN en Bruselo.

“Esperanto” Radikala Asocio e.r.a.@agora.stm.it

EUROKKA REKONSTRUAS SIN

Pro novaj disponoj pri la financado de la asocioj en Francio, okazis gravaj ŝanĝoj en EUROKKA, kiu devis disigi Vinilkosmo kaj Rok-gazet’ ekde januaro 1999. Ekde tiam Vinilkosmo kaj Rok-gazet’ estas sendependaj de EUROKKA (jure kaj finance).

Konkrete tio ne ŝanĝos multon krom en la oficialaj paperoj, kalkuloj, ktp. Ĉiukaze temas pri la sama adreso kaj samaj personoj; ne maltrankviliĝu. EUROKKA daure okupiĝas pri la kunordigado de E-artistoj, organizado, rilatoj kun organizantoj de E-artaj aranĝoj, ktp. Vinilkosmo okupiĝas nur pri eldonado, produktado kaj distribuado de muzikaj produktaĵoj (kasedoj, KD-diskoj ktp...), kaj Rok-gazet’ nur pri la eldonado de la E-muzik-magazino.

Floréal Martorell Direktoro de Vinilkosmo

RADIO AŬSTRIA INTERNACIA

Ni disaŭdigas laŭ komisio de federacia registaro kaj je kostoj de la federacio. Nia redakta sendependeco estas leĝe garantiita. Semajna komentario, raportoj, felietonoj, leterkesto.

Aŭskultu nin dimanĉe je 405 (6.155, 13.730 kHz), 1405 (6.155, 13.730 kHz) 2305 (6.155, 9.870, 13.730 kHz) laŭ UTC.

Nia programo ROI Wien aŭskulteblas en Eŭropo ankaŭ per satelito ASTRA ADR (11.141 H, [Bayern 3] 8, 10) kaj ASTRA ORF-DVF-Bouquet (12.692 H, SR 22.000; FEC 5/6).

ORF

RUSLANDO EN LA UNUA DEKO!

Redaktoro de Esperanto István Ertl afable telesendis la membrostatistikon de UEA, el la aprila kajero de la organo de UEA, kiu ankoraŭ ne atingis nin. Dank’ al li ni daŭrigas nian tradician statistikadon, tamen sen la komentario.

Kiel LOdE prognozis (1998: 4) la individua membraro (IM) de UEA kreskis je 237 pro la amasa kongreso en Montpeliero, tamen malrealiĝis nia prognozo pri ĉeso de la falo de la aligitaj membroj (AM, -223). Rezulte, la tuta membraro kresketis je 14 personoj, kaj tiu nombro eble superos 20 pro la malfuraj kotizoj (pasintjare estis 26 malfrukotizintoj).

jaro AM IM sume

1987 36351 7291 43642

1988 35945 7203 43148

1989 32474 7355 39829

1990 25224 7645 32869

1991 19146 8071 27217

1992 18808 7783 26591

1993 16041 7272 23313

1994 14495 7018 21513

1995 13808 7237 21045

1996 13314 7284 20598

1997 13035 7122 20157

1998 12812 7359 20171

La vicordo de la land-asocia listo preskaŭ ne ŝanĝiĝis.

AM de UEA en 1998 (1997)

Japanio 1048 (1109)

Germanio 1017 (1021)

Ĉinio 970 (981)

Italio 860 (958)

Svedio 766 (766)

Britio 580 (603)

Belgio 505 (579)

USA 480 (562)

Francio 412 (449)

Hungario 348 (447)

Sed en la unua deko da landoj kun plej multaj individuaj membroj unuafoje aperis Ruslando! Tute pravis Osmo Buller, dirinta antaŭ kelkaj jaroj, ke la plej granda E-asocio en Ruslando estas la individua membraro de UEA.

La laŭlanda IM-statistiko estas jena:

Francio 894 (660)

Germanio 602 (626)

Brazilo 511 (525)

Japanio 415 (408)

USA 400 (399)

Nederlando 356 (365)

Italio 259 (300)

Finnlando 246 (268)

Britio 229 (249)

Ruslando 228 (228)

Kvankam Ruslando apenaŭ restos en sia pozicio post unu jaro, ĉar pro la rublofalo apenaŭ cent personoj iros al Berlino, ni ja havas kaŭzon por fieri.

Aleksander Korĵenkov

KURTE

En Tokio en 1000 ekz-oj aperis la japana traduko de la libro de Spomenka Ŝtimec Tena — hejmo en Mezeŭropo; la enkondukon por la japanaj legantoj verkis d-ro Ulrich Lins. (Interredaktore)

6 jan. okazis kunveno inter delegacioj de la franca partio “la Verdanoj” k de E-Asocioj en la nacia sidejo de la partio. 25 feb. okazis kunveno inter E-delegacio k membro de la nacia estraro de Radikala Partio Alexandre Benhamou en la sidejo de junradikaluloj. (Le Travailleur Espérantiste)

“La Esperanta: ĉu literaturo por paco?” Pri tiu temo Giorgio Silfer prelegos kadre de la 32a Internacia Literatura Konferenco en Bledo (Slovenio), 26-29 maj. 1999. (Heroldo Komunikas)

En Zuriko (Svislando) ekde 11 mar. 1999 regule je 15h20 estas elsendata en la programo de Radio Lora programero en k pri E-to. Radio Verda, la ĉiusemajna radioprogramo el Kanado, ĉesis 24 jan. 1999. (Heroldo de Esperanto)

13 jan. en RFI (Radio Franca Internacia) kanzonisto Jacques Yvart prezentis sian kompakt-diskon kun tradukitaj kanzonoj de Georges Brassens en E-to. (Le Travailleur Espérantiste)

18 feb. la prestiĝa TV-programo Duonhoro da kulturo dediĉis 7 minutojn al E-to okaze de la 25-jara teatra E-aktivado de Vida Jerman. (Esperanto)

En la nacia biblioteko de Bogoto (Kolombio) estis malfermita la 4a Tut-Amerika Kongreso de E-to kun partopreno de 63 pers. el 12 landoj amerikaj k eŭropaj. (Esperanto)

Kultura Centro E-ista ricevis en 1998 donace pli ol 27 mil svisajn frankojn (rekorda sumo) de 95 donacintoj. (Ĉe la Domparo)

11-13 mar. en Havano okazis la 3a kongreso de la Kuba E-Asocio kun pli ol cent kubaj k deko da eksterlandaj partoprenantoj el 8 landoj. (Havano Vokas)

URALO: NOVA PREZIDANTO

18 apr. en la Jekaterinburga liceo N-ro 88 okazis konferenco de la Urala Esperantista Societo (UES).

La konferenco diskutis kaj aprobis la agadan kaj financan raportojn de la Komitato kaj taksis ties agadon kontentiga. Estis akceptita la propono de la Krasnojarska EK repreni la zorgojn pri la Kolektiva E-Biblioteko (KEB).

La konferenco elektis la novan prezidanton de UES — Viktor Kudrjavcev. La aliaj komitatanoj iĝis Vadim Astafjev, Halina Gorecka, Lidia Jerofejeva kaj Tatjana Kulakova.

Tatjana Kulakova

PETERBURGA TELEVIDO

6 apr. la peterburga televizia programo Segodnjaĉko aperigis raporton pri la klubo de blindaj kaj malbone vidantaj esperantistoj Amikaro. Estis intervjuitaj kelkaj Amikaranoj, sonis kanto en plenumo de la ensemblo Blua Ponto. Fine, la raportisto mem diris frazon en esperanto. Nia lingvo estis prezentita tre favore, kvankam la raporto daŭris nur kelkajn minutojn.

Boris Kondratjev

MODESTA REZULTO

En la pasint-jara novembro mi konatigis Esperanton al instruistoj kaj studentoj de la fakultato pri historio kaj filologio en la Sibaja instituto de la Baŝkortostana Ŝtata Universitato. Kelkaj studentoj tre interesiĝis, kaj por ili estis organizita kurso, kiu rezultis nur enkonduko en la lingvon pro manko de lernolibroj. Tamen estroj de la fakultato opinias instruadon de Esperanto utila por studentoj kaj promesas enprogramigi Esperanton en la fakultativan programon sekvont-jare.

Krom tio mi prelegis pri Esperanto en la urba societo de invalidoj. Kelkaj junaj societanoj interesiĝis pri la lingvo, kaj mi ekinstruis por ili Esperanton per la lernolibro de Abolskaja.

Sergej Manzurov

INTERNACIA FAMILIO FONDITA

27 mar. en Ĉeboksari (la ĉefurbo de Ĉuvaŝio) okazis unu el tre belaj eventoj kiuj povas okazi en la Esperanto-mondo — apero de nova E-familio! Antonio Martins (Portugalio) kaj Irina Tuvalkina (Ruslando) konatiĝis en la Sankt-Peterburga IJK (1995), kaj de tiam forta sento vivas en iliaj koroj, kiu nun kaŭzis la geedziĝon. La ĉeboksaraj esperantistoj sincere gratulas la junan paron kaj deziras grandegan feliĉon dum paŝado de vojo de la vivo!

Konstantin Vihrov

LOdE volonte kungratulas!
NOVA GENERACIO EN SIBERIO

Kiu povus pensi, ke en la kvina klaso infanoj interesiĝus pri Esperanto? Sed en Tomsko, en lernejo numero unu, en la kvina klaso estas rondeto pri lernado de la kreaĵo de s-ro Zamenhof.

“Esperanto estas simpa, sed interesa” — diras Saryĉeva Olga. “Esperanto — tio estas bonega!” — resumis Tjuĵina Marina. Ni havis la unuan lecionon en februaro. Nun ni havas du lecionojn en semajno, po kvardek minutoj. Ni jam scias multon.

Kreskas nova generacio de esperantistoj!

Skribu al ni: RU-634041 Tomsk, ab. ja. 261, Ruslando.

Anna Birjulina

MI ĜIN LANĈIS KAJ VENIGIS AL APERO

En Via redaktora kolumno de LOdE n-ro 4-99 mi trovis la aludon pri la “kompilinto de la hontinda eldono” de Aleksandr Puŝkin. Eble vi intence ŝatus sekretigi la nomon de tiu persono, sed ĝi estas pulĉinela sekreto, kion vi, certe komprenas. Ni, do, malkovru la sekreton: estas mi, Mikaelo Bronŝtejn, kiu lanĉis kaj venigis al apero la verkaron de A.S. Puŝkin...

1. En la almanako Impeto-89 (Moskvo: Progreso, 1990) aperis mia alvoko “Por ke Puŝkin estu ankaŭ nia”. Temis pri tio, ke nialanda esperantistaro ĝis 1999 devus prepari dignan jubilean verkaron de la poeto en esperanto. Mi invitis ĉiujn tradukistojn fari tiun laboron kolektive kaj ricevis ĉirkaŭ dekon da reeĥoj, inter kiuj estis ankaŭ tiu de Nikolai Lozgaĉev;

2. 3 dec. 1991 Nikolai Lozgaĉev sendis al mi sian tradukon de Festeno dum pesto, “delonge promesitan kaj finfine tajpitan” (mi citas la leteron de N.L.) speciale por ke mi pritaksu ĝin kaj ĉe bezono uzu en la planata verkaro. En la sama letero li skribis ke “la edicio Sezonoj planas eldoni tiujn tekstojn plus du de la tragedietoj al la jubileo de Puŝkin”. Responde mi sendis al li kelkajn rimarkojn por la traduko kaj demandis ĉu li ne timas konkurencon, se lia traduko aperos en la porjubilea verkaro kaj samtempe en la planata eldono de Malgrandaj tragedioj ĉe Sezonoj.

3. En la letero de 12 jan. 1992 Nikolao respondis al mia demando: “Unue mi devas diri, ke mi ne timas konkurencon. Mi ĝojas al ĉiu ebleco aperigi novan libron en e-to, des pli — de niaj aŭtoroj.”

Ĉio dirita konvinke atestas, ke mi havis permeson de la tradukisto por uzi la verkon, kaj ke mi ricevis la permeson antaŭ ol la verko estis publikita en LOdE, do ne havis bezonon peti permeson de la lasta. Se por kompreni tion ne sufiĉas la citaĵoj, mi permesas al Vi publikigi plenan tekston de la privataj leteroj.

Mi deziras nur aldoni, ke januare 1999 mi prezentis la eldonitan verkaron en la centra literatura muzeo de Puŝkin kaj donacis la libron por la muzeo ... Estu tiu ĉi fakto glora memoraĵo por la tragike forpasinta mia amiko Nikolai Lozgaĉev. Sed la maljustaj vortoj pri “priŝtelo de mortinto” restu por Via persona honto.

Mikaelo Bronŝtejn

MI ESPERAS, KE TEMAS PRI SENINTENCA FORGESO

Ŝokis min, ke Festeno dum pesto en la traduko de mia edzo, estas eldonita de Impeto. En 1991 Nikolai, responde al la invito de Bronŝtejn, efektive konsentis pri la eldono de tiu sia traduko en la sovetunia ŝtata eldonejo Progreso, sed li neniam intencis eldoni ĝin en la privata kompanio de ges-roj Ŝevĉenko, kaj tiuj lastaj nek informis lin pri la planata aperigo, nek sendis al li pres-provaĵojn por korekto, nek menciis la fonton de la origina eldono.

Min ne interesas la aŭtor-rajtaj problemoj, sed el la etika vidpunkto la ago de la responsuloj de Impeto estas tre malbela. Mi atentigas, ke mi donas nur al Sezonoj kaj La Ondo de Esperanto la rajton eldoni kaj reeldoni la verkojn de Nikolai, kiuj jam aperis aŭ restas manuskriptaj (Krom tiuj, kiuj unuafoje aperis en Literatura Foiro kaj aliloke). Ĉiuj ceteraj petu pri tio permeson ĉe tiuj du, escepte de Impeto, al kiu mi eksplicite maldonas la eldonrajton.

Mi petas, ke La Ondo de Esperanto, kiun Nikolai kunredaktis dum jaroj, laŭeble reduktu la rilatojn kun Impeto pro ties misago.

Mi ne dubas pri la sincereco de s-ro Bronŝtejn, kaj eble li simple forgesis, ke antaŭ 8 jaroj temis pri alia eldonejo kaj eĉ pri alia lando. Mi petas lin ne plu kredigi, ke Nikolai deziris aperigon de sia traduko ĉe ges-roj Ŝevĉenko.

Cetere, mia edzo estis tre modesta kaj fermita; li havis nemultajn verajn amikojn, kaj mi bone konas ilin. Neniu (ankaŭ ne Bronŝtejn) nomu sin publike amiko de Nikolai, surbaze de nur longtempaj rilatoj, komuna hobio, kelkaj vizitoj aŭ leteraj stereotipaĵoj “kara amiko” kaj “amike via”.

Mi esperas, ke la artikolo de M.Bronŝtejn — pri kies aperigo La Ondo kaj mi konsentis pro la espero pri lia senintenca forgeso — estas la lasta pri tiu ĉi temo.

Mi uzas la eblon kaj dankas ĉiujn, kiuj dividas kun mi, niaj du infanoj kaj aliaj parencoj la funebron pro la forpaso de Nikolai.

Jelena Lozgaĉjova

LOdE plenumos la petojn de Lena kaj ne plu rilatos kun Impeto, escepte de la recenzo pri Moskvaro, kiu estas jam mendita. Ni kredas, ke mankas dolo en la ago de M.Bronŝtejn, doninta la tradukon de Nikolai al alia eldonejo ol interkonsentite, kaj mia esprimo, kiun li citis, rilatas plejparte al la moskvaj eldonistoj.

La junia kajero de La Ondo, grandparte dediĉota al la 200-jariĝo de Puŝkin, eble iom kompensos la neeldonon de la Malgrandaj tragedioj. Du el la planataj tradukoj apartenos al la plumo de Nikolai Lozgaĉev.

Halina Gorecka

RENATO CORSETTI: “UEA ESTAS RAŬMISMA ASOCIO”

(HK) En mesaĝo al la antaŭa ĝenerala sekretario de la Akademio de Esperanto, s-ino Perla Martinelli, okaze de la transdono de arkivaĵoj de AdE, la nova sekretario, d-ro Renato Corsetti, skribis al ŝi la 13an de marto 1999:

“Foje, tamen, ni devas sukcesi vidiĝi. Ĉu estas eble ke inter vi kaj mi ni ne sukcesas renormaligi la rilatojn inter UEA kaj LF-Koop? Finfine UEA estas la plej granda raŭmisma asocio en la mondo, kiu tamen insistas deklari sin finvenkisma.”

Perla Martinelli respondis ke la prezidanto de LF-koop, Marc Hiltbrand, estas ĉiam malfermita al dialogo kun UEA.

VICPREZIDANTO-ĈEFDELEGITO REAGAS

Post la aperigo de la artikolo de Halina Gorecka pri la cirkuleroj de la vicprezidanto de REU Miĥail Ĉertilov, tiu lasta sendis al ni du mesaĝojn. Ni ne komentas la leterojn — niaj legantoj mem konkludu.

LOdE

La unua mesaĝo estis direktita al la redaktanto de LOdE:

Mi ne plu deziras havi ajnan rilaton kun la gazeto senprudenta kaj mensogklaĉa. Mi malpermesas publikigi en via gazeto mian artikolon, senditan antaŭe.

La dua mesaĝo estas kopio de faksa letero, kiun la ruslanda ĉefdeligito de UEA Ĉertilov sendis al Osmo Buller en la Centra Oficejo de UEA:

Estimata Osmo Buller,

Konforme al Regularo pri Delegitoj mi reprenas mian antaŭan decidon pri reelekto de Loka Delegito Halina Gorecka por sekvanta trijara periodo, pro ne plua mia konfido al tiu ĉi persono.

Mikaelo Ĉertilov

MI NE INTENCAS KABEI

Ĉar lastatempe en nia gazetaro malaperis verkoj de d-ro Bernard Golden, kelkaj maliculoj flustris pri lia kabeiĝo aŭ volapukistiĝo. LOdE petis d-ron Golden klarigi la misteron, kaj li dankinde respondis:

Dum la pasintaj jaroj verkado, tajpado, korektado kaj dissendado de verkoj estis taskoj, kiuj postulis tro da fizika kaj mensa energio. Mi, do, decidis, ke ĉesigo de aktiva partopreno en agado en Esperantujo estas la sola maniero eviti pli da streĉiĝo. Rezulte de mia retiriĝo mi ne plu sentas konstantajn premojn, kaj eĉ pli grave, mi povas konservi mian sanstaton. Estontece oni ne atendu de mi novajn verkojn. Mi ne intencas kabei, sed ankoraŭ restas en la Esperanta komunumo, pasive okupiĝante pri eventoj dank’ al la periodaĵoj, kiujn afablaj eldonistoj sendas al mi — ekzemple, La Ondo.

Bernard Golden (Hungario)

ESPERANTO: PLI OL CENTJARA KAJ ANKORAŬ MIRIGAS

Post la unua malfacilo, mi senĝene malfermis n-ron 4 de LOdE kaj konservis ĝin sur mia komputilo kun bildoj. Kaj hodiaŭ (lundon) la aerpoŝta ekzemplero de LOdE n-ro 4 alvenis.

Mi ĝuas preskaŭ ĉiun rubrikon pro malsamaj kialoj. La serio ‘Slavonaj Skriboj’ estis iom tro fakeca por mi. Aliflanke, mi apenaŭ legas seriozan eŭropan literaturon, sed kun tuta plezuro mi legis la elstaran tradukon de Tri Tilioj en LOdE, 1999: 3 pro ties klasika Esperanto.

Tiel ni vivas fascinas min. Kaj la leteroj kaj raportoj el la kluboj en Ruslando estas bonvenaj fenestroj al la mondo de la samideanoj tie. Sidante en Nov-Zelando, mi vidas retpoŝtan ligon al esperantistoj en okcidenta Siberio, kaj mi pensas: Esperanto — pli ol centjara kaj ankoraŭ mirigas.

Mike Leon (Nov-Zelando)

DUOBLA GRATULO EL ĈEĤIO

Minimume duoblan gratulon! Unue, pro la akurateco, kiu bedaŭrinde ofte mankas ĉe la E-periodaĵoj; kaj due, pro la artikolo de Valentin Melnikov (LOdE. 1999: 3), kies temo estas en Esperantujo pli ol aktuala. Bedaŭrinde, pligranda parto de geesperantistoj estas en tiu ĉi fako naivuloj.

Vladislav Hasala (Ĉeĥio)

DOMAĜA ERARO

En la 3a numero de LOdE aperis mia artikolo Juda kaj satana, aŭ sankta afero? Bedaŭrinde, en unu el la versoj anstataŭ vundita aperis sentita. La aŭtenta teksto estas:

Ĉu vi memoras pri la Amo,

vundita, prikraĉita kaj batita?

Ĉu vi memoras pri la Amo,

al malhonora kruco rustnajlita?

Grigorij Berezin (Ukrainio)

EŬGENO ONEGIN REELDONINDA?

Mi proponas, ke oni publikigu represe la libron Eŭgeno Onegin de Puŝkin en la traduko de Nekrasov. La verko devus trovi lokon en la serio Oriento-Okcidento okaze de la Puŝkin-jaro (1799-1999).

Zbigniew Czupkallo (Pollando)

El “La taglibro de l’ verkisto”

Enkonduko de Fjodor Dostojevskij

“La taglibro de l’ verkisto”, kiun Fjodor Dostojevskij eldonis (kun kelkaj paŭzoj) en la jaroj 1873-1881 estis senprecedenca evento en la Ruslanda soci-kultura vivo.

En la “Taglibro” la intereso al la aferoj de socio kaj moralo estas tre vastgama: reformoj en Ruslando, krizo de la intelektularo, ekspluatado de infanoj kaj virinoj, klerigo, Balkana milito, katastrofoj kaj krimoj, suicidoj, drinkado, socialismaj ideoj, filozofio, Ruslando kaj okcidento, literaturo, kaj ĉiutaga vivo kun ties ĝojaj kaj tristaj momentoj... La tuta postreforma Ruslando aperas antaŭ ni en la stilo unika, tipa de Dostojevskij,

plena da paradoksoj, humuro kaj kontraŭdiroj.

“La Ondo” planas aperigi de tempo al tempo kelkajn fragmentojn el la “Taglibro”, malsamajn teme kaj stile. Ni komencas per la “Enkonduko”.

La dudekan de decembro1 mi eksciis, ke ĉio jam estas decidita, kaj ke mi iĝis la redaktoro de “Civitano”. Tiu ĉi eksterordinara evento (eksterordinara por mi — mi neniun volas ofendi) efektiviĝis tre rapide. Ĝuste la dudekan de decembro mi legis en “Moskvaj Informoj”2 pri la geedziĝo de la imperiestro de Ĉinio; ĝi forte impresis min. Ankaŭ tiu grandioza kaj, evidente, ege komplika evento estis mirinde simpla: ĉio en ĝi estis antaŭplanita tre detale antaŭ mil jaroj en preskaŭ ducentvoluma verkaro pri ceremonioj. Mi komparis la grandiozon de la ĉinia evento kun mia redaktoriĝo kaj subite sentis min maldanka al nialandaj regularoj, malgraŭ tio ke mia promociiĝo estis tiel facile konfirmita; mi pensis, ke por ni — tio estas por mi kaj princo Meŝĉerskij3 — estus pli avantaĝe eldoni “Civitanon” en Ĉinio. Tie ĉio estas tute klara... Ni ambaŭ aperigus nin je la fiksita dato en tiea ĉefa administrejo pri gazetaraj aferoj. Frapinte la fruntojn kontraŭ la plankon kaj lekinte tiun lange, ni ekstarus kaj, kun la kapoj humile klinitaj, levus la montrofingrojn antaŭ nin. La ĉefadministranto pri gazetaraj aferoj, kompreneble, afektus, ke li dediĉas al ni ne pli multan atenton ol al enflugintaj muŝoj. Sed ekstarus la tria helpanto de la tria sekretario de la ĉefadministranto kaj, tenante en la manoj la diplomon pri mia redaktoriĝo, li per voĉo impona, sed tenera, prononcus por ni edifaĵon preskribitan de la ceremonio. Ĝi estus tiel klara kaj komprenebla, ke ni aŭskultus ĝin kun plezuro. Se, pro mia stupida kaj pura koro kaj pro la konscio pri miaj limigitaj kapabloj, komenconte mian redaktoran taskon, mi sentus timon kaj rimorsojn, oni tuj pruvus al mi, ke, havante tiajn sentojn mi stultas duoble; ja ĝuste ekde tiu ĉi momento mi tute ne bezonus mian saĝon, se tiun mi hazarde havus; inverse, farus min pli fidata, se tiun mi malhavus absolute. Kaj sendube tio estus aŭskultata kun agrablo. La tria helpanto de la tria sekretario konkludus belvorte: “Iru, redaktoro, ekde nun vi povos manĝi rizon kaj trinki teon kun nova kvieto de via konscienco” kaj enmanigus al mi ruĝan diplomon, presitan sur ruĝa sateno per ruĝaj signoj; princo Meŝĉerskij donus decan koruptaĵon, kaj reveninte hejmen ni ambaŭ eldonus tian perfektan kajeron de “Civitano”, kian ni ĉi tie neniam sukcesos eldoni. En Ĉinio ni eldonadus bonege.

Nu, mi suspektas, ke en Ĉinio princo Meŝĉerskij nepre ruzus pri mi, kaj li estus invitinta min redaktori kun la precipa celo: ke mi anstataŭu lin en la ĉefadministrejo pri gazetaraj aferoj en la okazoj, kiam li estus tien invitata por ricevi bambu-bastonajn frapojn sur la kalkanojn. Sed mi superruzus lin: mi ĉesus aperigi “Bismarkon”4 kaj kompense mem komencus artikoli tiel bonege, ke oni invitus min al la bambuado nur post ĉiu dua kajero. Krome, mi lernus verki.

En Ĉinio mi verkus bonege, sed tio estas multe pli malfacila ĉi tie. Tie ĉio estas planita kaj kalkulita por mil jaroj; kaj ĉi tie ĉio estas renversita por mil jaroj. Tie mi eĉ kontraŭvole verkus tiel kompreneble, ke mi eĉ ne scias, kiuj legus miajn verkojn. Ĉi tie, por devigi legi siajn verkojn, la aŭtoro preferu verki nekompreneble. Sole en “Moskvaj informoj” la ĉefartikoloj okupas unu kolumnon kaj duonon kaj — tio mirigas — ili estas kompreneblaj; tamen nur se ili venas el sub la konata plumo5. En la “Voĉo”6 ili okupas ok, dek, dek du aŭ eĉ dek tri kolumnojn. Do, tiom multajn kolumnojn oni devas uzi por estimatigi sin.

En nia lando paroli al aliaj estas scienco. Unuarigarde estas samkiel en Ĉinio; tie kaj ĉi tie estas kelkaj facilaj kaj pure sciencaj artifikoj. Ekzemple, antaŭe la vortoj “mi komprenas nenion” signifis la stultecon de la aŭtoro; nun ili honorigas la aŭtoron. Se iu diras malkaŝe kaj fiere: “Mi ne komprenas la religion, mi nenion komprenas en Ruslando, mi tute nenion komprenas en la arto”7 — tiu tuj metas sin al bonega alta loko. Kaj tio estas precipe avantaĝa, se vi efektive nenion komprenas.

Sed ankaŭ tiu facila artifiko pruvas nenion. Efektive, ĉe ni ĉiu suspektas la aliajn pri stulteco sen pripensado de tio kaj sen meti al si la demandon: “Ĉu eble ĝuste mi estas vere stulta?” Tiu situacio kontentigas ĉiujn, tamen neniu kontentas pri ĝi kaj ĉiuj estas koleraj. Eĉ la pripensado en nia tempo estas preskaŭ ne ebla, ĉar tio kostas multe. Vere, oni aĉetas pretajn ideojn. Ili estas vendataj ĉie, eĉ senpage; sed la senpagaj kostas plej kare, kaj tio estas jam antaŭsentata. Rezultas neniu profito kaj plu daŭras la senordo.

Probable, ni estas samkiel Ĉinio, sed sen ties ordo. Ni apenaŭ komencas tion, kio en Ĉinio jam finiĝas. Ni certe venos al la sama fino, sed kiam ni venos? Por akcepti mil volumojn da ceremonio kaj per tio gajni la rajton enpensiĝi pri nenio, ni bezonas almenaŭ unu jarmilon da pensado. Kaj tamen neniu deziras redukti tiun tempon, ĉar neniu deziras enpensiĝi.

Veras ankaŭ tio: se neniu deziras pensi, do, ŝajne la rusa literaturisto povas vivi pli facile. Jes ja, pli facile: kaj malfeliĉaj estas tiuj literaturistoj kaj eldonistoj, kiuj enpensiĝas. Ankoraŭ pli malfeliĉus tiu, kiu dezirus mem lerni kaj kompreni. Sed plej malfeliĉus tiu, kiu sincere anoncus tion; kaj ĉiuj tuj forlasus tiun, kiu anoncus, ke li jam iomete komprenis kaj nun deziras diri sian penson. Por li restas nur trovi, aŭ eĉ dungi, taŭgan personon, kaj nur al tiu paroli, eble eĉ sole por tiu eldoni revuon. Tiu situacio estas abomeninda, ĉar ĝi estas egala al interparolado kun si mem aŭ al eldonado de revuo por la propra plezuro. Mi forte supozas, ke “Civitano” ankoraŭ longe parolados kun si mem por la propra plezuro. Tamen el la vidpunkto medicina la interparolo kun si mem signifas tendencon al alieniĝo. “Civitano” devas nepre interparoli kun civitanoj, kaj tio estas ĝia malfeliĉo!

Ĝuste al tia eldonaĵo mi dediĉis min. Mia situacio estas plej neklara. Sed mi do parolu kun mi mem kaj por mia propra plezuro en la formo de tiu ĉi taglibro — kaj okazu tio, kio okazos. Pri kio mi parolu? Pri ĉio, kio min mirigos aŭ devigos min pensi. Sed mi komprenas, ke se mi trovos leganton kaj — Dio protektu min — oponanton, mi devos scipovi paroli kaj scii, kun kiu kaj kiel mi parolu. Tion mi klopodos lerni, ĉar en nia literaturo tio estas la plej malfacila. Cetere, oponantoj estas malsamaj, kaj ne kun ĉiu oponanto oni povas komenci paroli. Mi rakontu fabelon, kiun mi aŭdis antaŭ kelkaj tagoj. Oni diras, ke la fabelo estas malnova, eble eĉ el bharata deveno, kaj tio konsolas.

Foje porko diskutis kun leono kaj vokis tiun al duelo. Reveninte hejmen la porko retrovis la racion kaj ektimis. La porkaro kunvenis, pripensis kaj decidis jene:

— Vidu, porko, proksime ekzistas certa kavo. Iru tien, malpurigu vin tre zorge en ĝi kaj poste iru dueli. Kaj vi vidos.

La porko faris laŭ la konsilo. La leono venis, flaris, paŭtis kaj iris for. Poste la porko longe fanfaronis pro tio, ke la leono ektimis kaj fuĝis de la batalkampo.

Tia estas la fabelo. Certe, leonoj mankas ĉe ni — la klimato maltaŭgas, kaj tio estus tro sublima. Sed metu anstataŭ la leonon homon bonordan, kia ĉiu devas esti, kaj la moralo estos la sama.

Cetere, jen plia rakonto:

Foje, interparolante kun — intertempe forpasinta — Gercen8, mi laŭdegis lian verkon “De l’ transa bordo”. Tiun libron, je mia granda plezuro, laŭde taksis ankaŭ Miĥail Petroviĉ Pogodin en sia bonega kaj kurioza artikolo9 pri la renkontiĝo eksterlande kun Gercen. Tiu libro estas verkita kiel dialoga interparolo de Gercen kun ties oponanto.

— Mi precipe ŝatas, — mi diris interalie, — ke ankaŭ via oponanto estas tre saĝa. Konsentu, ke en multaj okazoj li grave embarasas vin.

— Ĝuste tio estas la kerno, — Gercen ridis. — Mi rakontu al vi anekdoton. Foje en Peterburgo Belinskij10 entiris min en sian loĝejon kaj sidigis min por aŭdi artikolon “Interparolo de sinjoro A. kaj sinjoro B.”, kiun li verkis kun granda vervo. (Ĝi aperis en lia verkaro.) En tiu artikolo sinjoro A., do mem Belinskij, estas montrita tre saĝa, kaj lia oponanto sinjoro B. — malpli saĝa. Kiam li finlegis, li febre demandis min:

— Kion vi opinias?

— Ja certe ĝi estas bona, kaj estas videble, ke vi estas tre saĝa, sed pro kio vi perdis la tempon kun tiu stultulo?

Belinskij saltis kaj sternis sin sur sofon, per la vizaĝo al la kuseno, kaj ekkriis, ridante, plenvoĉe:

— Vi min buĉis! Vere, buĉis!

Tradukis el la rusa Aleksander Korĵenkov

Notoj de la tradukinto

1. “La dudekan de decembro...” La peto pri la anstataŭigo de G.Gradovskij per Dostojevskij en la ofico de la respondeca redaktoro de “Civitano” (Graĵdanin) estis sendita al la Ĉefa administracio pri gazetaro la 15an de decembro 1872 (cetere, tiutage en “Rusa Heroldo” aperis la lasta parto de “Demonoj”), kaj jam post kvin tagoj la redaktoriĝo de Dostojevskij estis konfirmita. La 31an de decembro Dostojevskij ricevis en la Ministerio pri internaj aferoj permeson pri eldonado de “Civitano” “laŭ la aprobita programo, sen anticipa cenzuro”, kaj la 1an de januaro aperis la unua semajna kajero de “Civitano”, signaturita de redaktoro Dostojevskij. Krom la “Enkonduko”, ĝi enhavis ankaŭ la Taglibran ĉapitron “Malnovaj homoj”.

2. “Moskvaj Informoj” (Moskovskije Vedomosti). Unu el la plej malnovaj ruslandaj ĵurnaloj (Moskvo: 1756-1917). Tiutempe ĝi aperis ĉiusemajne.

3. Meŝĉerskij, Vladimir Petroviĉ (1839-1914). Rusa ĵurnalisto kaj eldonisto. Princo. Fondinto kaj redaktoro de “Civitano” (Peterburgo, 1872-1914).

4. “Bismarko”. Romano de V. Meŝĉerskij “Unu el niaj Bismarkoj”.

5. ”...la konata plumo”. Temas pri M. Katkov, eldonanto-redaktoro de la ĵurnalo “Moskvaj Informoj” kaj de la revuo “Rusa Heroldo” (Russkij vestnik).

6. “Voĉo” (Golos). Modere liberala gazeto, subvenciata de la Ministerio pri popola klerigo (Peterburgo, 1863-1884).

7. “Mi ne komprenas la religion...” Memorigo pri la pentofrazo de Nikolaj Gogolj en “Elektitaj fragmentoj el korespondo kun amikoj”.

8. Gercen, Aleksandr Ivanoviĉ (1812-1870). Rusa verkisto, filozofo, publicisto. Ekde 1847 loĝis eksterlande. Teoriisto de la “rusa socialismo”. Kuneldonanto de “Sonorilo” (Kolokol, 1857-1865).

9. Pogodin, Miĥail Petroviĉ (1800-1875). Historiisto, profesoro en la Moskva universitato. Dostojevskij mencias lian artikolon pri Gercen (“Zarja”. 1870: 2).

10. Belinskij, Vissarion Grigorjeviĉ (1811-1848). La plej konata ruslanda literatura kritikisto. Belinskij admire salutis la unuan romanon de Dostojevskij “Malriĉaj homoj”, kiun li legis manuskripte en junio 1845. Poste Dostojevskij distanciĝis de Belinskij kaj ties rondo.

ŜRUMPANTA LEGOKULTURO (NE NUR) EN HUNGARIO
Eseo de Vilmos Benczik

Kvankam homoj de kulturo ordinare ne ŝatas ciferojn, mi pensas, ke alfronti tiujn kelkfoje estas neeviteble. La subaj tri tabeloj povas doni ioman imagon pri la aktuala stato kaj tendencoj de la legokulturo en Hungario: ili meritas ioman konsideron, pripensadon kaj kelkajn konkludajn komentojn.

Libroeldonado en Hungario

(sen lernolibroj, porinfana kaj junulara literaturo)

Jaro Nombro de verkoj Averaĝa eldonkvanto Tuta eldonkvanto
1980 6515 7981 51.977.000
1990 5939 13598 80.761.000
1994 7074 6118 43.276.000
1996 6744 4556 30.727.000
1997 6723 3964 26.652.000

La ciferoj, traarkantaj preskaŭ du jardekojn, montras duoniĝon de la libroprodukto. La nombro de verkoj restas praktike senŝanĝa, sed la eldonkvanto draste falas. Montras okulfrapan esceptecon nur la jaro 1990 kun impona kresko. Ĝi ŝuldiĝas al tio, ke en majo de 1989 ĉesis la ŝtata kontrolo de libroeldonado, kaj dank’ al tio povis aperi grandnombre verkoj kun — tiam — “tikla” politika temo, kiujn pli frue cenzuro malpermesus. Mi uzis kondicionalon, ĉar tiuj verkoj pli frue entute ne verkiĝis — manke de espero aperigi ilin — nur la abrupta libereco naskis aron da ili, kaj pro la hasto ne ĉiam en kvalito inda al la temo.

Porinfana kaj junulara literaturo

Jaro Nombro de verkoj Averaĝa eldonkvanto Tuta Eldonkvanto
1980 397 43645 17.327.000
1990 347 33559 11.645.000
1994 664 13149 8.731.000
1996 557 7948 4.427.000
1997 450 6340 2.853.000

Indas aparte ekzameni porinfanan kaj junularan literaturon, ja la nuna infano morgaŭ fariĝos plenkreskulo: la tendencoj de la porinfana kaj junulara literaturo antaŭprojektas la estontan sorton de la tuta legokulturo.

Se estas tiel, do la prognozoj plorindas. Dum du jardekoj la tuta eldonkvanto preskaŭ sesoniĝis! Kaj tiam ni ankoraŭ ne parolis pri la konsisto: inter la nunaj 2,9 milionoj da infanlibroj — ŝuldeble al la evoluo de la prestekniko, kaj certe al la malevoluo de legemo — reprezentas pluroble pli grandan proporcion bildlibroj, en kiuj sub la tutpaĝaj bildoj nur gastas kelka teksto.

La malpliiĝon de libroaĉetoj la hontinde aĉe pagataj intelektuloj emas klarigi per la drasta altiĝo de la libroprezoj. La prezo de libroj en Hungario post la reĝimŝanĝo fakte kreskis nur 2-3-oble, sed pro la inflacio la publiko psikologie perceptas multe pli signifan kreskon: tiun percepton plifortigas la cirkonstanco, ke pro la ĝenerala falo de vivnivelo la bazaj vivnecesaĵoj (loĝado, manĝado ktp.) preskaŭ tute englutas la personajn enspezojn.

Sed se estus tiel, la legemo, barita de la altaj libroprezoj, devus serĉi kontentiĝon en bibliotekoj, por kies uzo ankaŭ nuntempe oni pagas simbolan prezon. La ciferoj de la suba tabelo montras, ke ne estas tiel. La kaŭzoj serĉendas aliloke.

Bibliotekoj

Jaro Libraro Nombro de legantoj
1980 40.654.000 2.222.000
1990 51.608.000 1.856.000
1994 47.858.000 1.584.000
1996 46.269.000 1.444.000
1997 45.966.000 1.431.000
“BILDEKSPLODO”

La totalisma komunista ŝtato timis bildan kulturon, kio — konante la eksterordinaran efikecon de perbilda komunikado — tute ne estas mirinda. Ĝi kontrolis rigore televidon kaj filmproduktadon, la ricevo de satelitaj televidelsendoj estis malpermesita, videoaparatoj praktike ne estis enlasitaj en Hungarion. (Enlanda produktado ne ekzistis.)

Sekve homoj povis kontentigi sian fikciobezonon nur per legado, kaj tiu situacio kreis privilegian rolon por beletro. Ŝanĝo venis en 1988, kiam vojaĝoj al okcidentaj landoj fariĝis abrupte liberaj, kaj ekeblis persona importado de videoaparatoj. Proksimume samtempe oni permesis ankaŭ la ricevadon de satelitaj televidprogramoj. Hungarojn inundis de unu tago al la alia pli frue neimageble vastega sortimento de bildoferto. Oni obsediĝis de tio, demetis la libron, kaj komencis per la teledirektilo “foliumi” televidajn programojn. Tiu stato validas ĝis nun, ĝin eĉ profundigis la intertempa apero de hungarlingvaj komercaj kanaloj.

Do, por kontentigi sian fikciobezonon oni ne plu bezonas libron, ja spekti la ekranon estas pli simple, ol legi libron. Kaj baza eco de homo estas, ke li mastrumas ekonomie pri siaj fortoj. Se li povas kontentigi iun ajn sian bezonon kun malpli da fortostreĉoj, li faras tion.

Oni povus dementi la supran argumentadon, ke ankaŭ en Okcidenta Eŭropo ekzistas videoaparatoj, kaj komercaj televidkanaloj eĉ pli, ol en la ekssoca tendaro, tamen legokulturo ne ŝrumpas tiel konsterne. Tio estas vera, tamen ekzistas grava diferenco tiurilate inter la du regionoj de Eŭropo. Nome en Okcidento la ekspansio de la bilda kulturo estis ne eksplodece abrupta, sed kontinua, iom-post-ioma. Tio ebligis por la instruado kaj la publika klerigado akomodiĝi al la nova situacio elformante adekvatajn strategion kaj teknikojn defende de la legokulturo. Por tio en Hungario simple mankis tempo.

Sed kial malutilas, se oni kontentigas sian fikciobezonon ne per legado de beletro, sed per spektado de filmoj? Ja ankaŭ filmoj kapablas doni profundajn konojn pri homo kaj socio; ja ekzistas ankaŭ aĉaj romanoj kaj bonegaj filmoj. Kial malutilas, se beletro perdas terenon? Kial malutilas, se legado por la plej multaj homoj ĉesas esti formo de amuzado?

LINGVA REVOLUCIO DE LA SKRIBO

Kulturhistorio kaj lingvoscienco vidas la signifon de skribo nurnure en tio, ke per ĝi malaperis la spacaj kaj tempaj baroj de komunikado. Sed la apero de skribo havis ankaŭ alian gravan kontribuon: ĝi donis grandegan elanon al lingva evoluo, riĉiĝo.

Facilas rekoni, ke skribo ebligas pli precizan kaj nuancitan lingvouzon. Ja parolante ni disponas nur pli-malpli tiom da tempo por krei nian tekston, dum kiom da tempo ni prononcas ĝin. Foje-foje ni povas halti por serĉi adekvatan vorton aŭ formulon, sed tion ni ne povas fari ofte, ĉar tio detruus la komunikadon. Kaj la koncizecon, nuancriĉon kaj kompleksecon de la teksto limigas ne nur la kapabloj de la parolanto, sed ankaŭ tiuj de la aŭskultanto. Ja ankaŭ li povas interrompi la parolanton petante pri ripetoj, klarigoj, sed se li faros tion tro ofte, la komunikado paneos.

Ĉe skribo la situacio estas alia. Principe oni povas uzi senliman tempon por krei sian tekston: eblas fajli unusolan frazon eĉ dum tagoj. Kaj fakte dum tiu fajlado povas pliperfektiĝi ne nur la lingva formulado, sed ordinare profundiĝas, preciziĝas ankaŭ la esprimotaj pensoj. (Bacon diris, ke skribo kutimigas al precizeco.) La kompleksecon, nuancriĉon kaj koncizecon principe ne limigas la kapabloj de la leganto, ja ankaŭ tiu disponas laŭplaĉan tempon por percepti iun tekston. La skribo do ebligas kaj por la kreanto, kaj por la perceptanto de la teksto aplikadon de pli altnivela lingvouzo.

Ĝi ne nur ebligas, sed eĉ trudas tion. Dum parolo oni esprimas sian direndon ne ekskluzive per lingvaj rimedoj: la vortojn subtenas intonacio, gestoj, mimiko — foje tiuj portas la pli grandan parton de la senco. Ĉar ili nur tre pale kapteblas skribe, skribanto devas esprimi la tuton de sia direndo per lingvaj rimedoj.

Tiu cirkonstanco rezultigas la kontinuan kaj intensan riĉiĝadon de la lingva rimedaro. Tiel povas okazi, ke eĉ leganto de leĝera poramuza romano renkontas pli riĉan, pli nuancitan lingvaĵon, ol spektanto de arta filmo.

La romanverkisto ja devas esprimi sian direndon — eĉ se tre simplan, ŝablonan — centprocente per lingvaj rimedoj, dum nur eta ono el la eĉ plej altnivela mesaĝo de arta filmo ricevas lingvan veston, la cetero esprimiĝas per bildaj rimedoj.

La lingva riĉiĝo, startinta kun la apero de skribo, kompreneble influis ankaŭ la parolan lingvon: estas vaste konata fakto, ke tiu, kiu multe legas, parolas pli varie kaj nuancriĉe. Kaj skribas eĉ pli varie kaj nuancriĉe. Tiel startis kun la disvastiĝo de skribo suprenanta spiralo de la nivelo de lingvouzo.

Kaj paralele kun tio ankaŭ suprenanta spiralo de pensado — ja lingvo en la homa pensado ludas unikan rolon.

PER KIO DOTAS NIN BELETRO?

Oni ĝenerale konsentas pri tio, ke la plej alta ŝtupo de lingvouzo estas beletro: ofte — certe iom diskuteble — oni emas taksi la “valoron” de lingvo laŭ tio, kvante kaj kvalite kian beletron ĝi posedas. Ĉi tiu aliro baziĝas sur tio, ke lingvo en sia tutaĵo aperas antaŭ ĉio en la beletro. Tio estas probable vera, ja beletro principe strebas prezenti la tuton de la ekstera kaj interna mondo de homo, kaj tial ĝi bezonas la plenan lingvan rimedaron, eĉ, cele de plejeble kompleksa perlingva “kapto” de tiuj multdimensiaj mondoj ĝi kontinue riĉigas la lingvan rimedaron.

Sed kompreneble nek la plej riĉa arsenalo de lingvaj rimedoj kapablas peri senmanke la direndon de la verkisto. Ne ekzistas literatura verko, kies tuta enhavo estus lingve formulita. Beletra verko estas kiel spongo: la kavojn plenigas la fantazio de la leganto. Kaj ĉiu leganto faras tion iom alimaniere: konvene al siaj vivospertoj, sopiroj, personeco. Tial la legado de beletro estas kontinua krea trejnado, ekzerciĝo por la fantazio, kaj tio nepre havas sian evoluigan efikon al la pensado.

Tial la ŝajne nehaltigebla ŝrumpo de la efiko de beletro entenas almenaŭ du danĝerojn. La unua estas tio, ke malaltiĝas la averaĝa nivelo de la lingvaj sensacoj, kiujn ni renkontas, kaj tio metos sian stampon ankaŭ al nia aktiva lingvouzo. Memorante pri la sendubaj korelacioj inter lingvouzo kaj pensado, oni ne povas forhuŝi la timon, ke ĉio ĉi povos konduki al la malaltiĝo de la nivelo de nia pensado.

La alian danĝeron entenas la ĉeso de la krea trejnado, ekzerciĝo de la fantazio, akompananta la legadon de beletro. Tio povos konduki al la malvastiĝo de nia kreopovo.

Temas pri aparte insidaj danĝeroj, ĉar la malaltiĝo de la nivelo de pensado kaj kreopovo klare percepteblas nur tiam, kiam tiu malaltiĝo estas jam tre granda. Estus utile ne atendi tion, ja la degenero de la legokulturo minacas nin ne nur per tio, ke “ni ne estos kleraj”, sed per la lezo de niaj bazaj homaj ecoj: pensado kaj kreopovo.

FAREBLOJ KAJ FARENDOJ

Estas evidente, ke influi efike la supre skizitan negativan tendencon povas nur la instruado. Ĝi devus renkontigi infanojn kun legado kiel kun ebla formo de amuzado. Cele de tio ĉe la elektado de la t.n. “hejmaj” (devigaj) legaĵoj de infanoj estus necese malpli sekvi la establiĝintajn literaturajn “kanonojn” (valorhierarkion), sed elekti tiajn verkojn, kiuj povas konkuri por ilia atento kun la televidkanaloj. Pedagogoj devus konscii, ke nuntempe la alternativo ne plu estas tiu de antaŭ tridek jaroj, kiam temis pri tio, ĉu infanoj legas valorajn aŭ senvalorajn librojn. Nuntempe la alternativo estas tio, ĉu ili entute legas ion, aŭ ne: ja ili povas facile kontentigi sian ĉiutagan fikciobezonon sen renkonti eĉ unusolan literon.

La nunaj legaĵoj ne forlogos ilin de antaŭ la televidaj ekranoj. La pli obeemaj infanoj legas ilin, tamen nur rezulte de sia devosento, tiel same kiel ili preparas ankaŭ aliajn hejmtaskojn, sed eĉ ne venas al ili en la kapon, ke oni povas legi ankaŭ en sia libera tempo, por amuzo.

Tamen fakuloj (almenaŭ en Hungario) — kvazaŭ la mondo estus la sama kiel antaŭ jardekoj — daŭre cerbumas pri la kvalita konsisto de infanaj legaĵoj. Jam apenaŭ ili trovas legantan infanon por enketi lin, sed tiu fenomeno ne frapas al ili la okulojn. Pro arbo ili ne vidas la ... senarbejon, kiu kreiĝis lastatempe sur la loko de la arbaro. Ili nur lamentas, ke infanoj legas librojn, kiujn la literatura kanono juĝas senvaloraj.

Intertempe malpliiĝas ankaŭ la legantaro de kiĉaj kajeraj amromanoj. Sed estus stulte jubili pro tio.

ĈU DEPER?

Lingva respondo de Sergio Pokrovskij
Demando

Kiel oni uzu “per” aŭ “de”, ekz-e en la frazoj:

  • “Bildo farita per/de komputilo” (ja ĝin faris komputilo laŭ projekto de homo);
  • “Vojeto kovrita per/de neĝo” (ĝi mem falis, sen la homa interveno)

kaj similaj. Eŭgenia Morozova (Jekaterinburg, Ruslando)

Respondo

En sia demando la legantino mencias (ne)homecon de la aganto. Tiu trajto estas esenca por la sufikso -il, sed tute indiferenta por la prepozicio per.

Jes, ambaŭ lingveroj esprimas ideon pri rimedo, sed per estas multe pli ĝenerala. La sufikso -il iam aperas kontraste al -ul kaj -ist, kies esenca signifo estas uleco, personeco: laborilo // laboristo, laborulo; dum per povas enkonduki kaj personon:

sendi leteron per servisto [PIV];

la registaro estis reprezentata per unu ministro [PIV];

parencoj per Adamo [Z];

ni per niaj spionoj eksciis, ke Roller estas bone enpeklita [Z].

kaj (eĉ pli ofte) nepersonon:

ĉerpi akvon per kribrilo [Z];

kio mem ne venas, li per la dentoj ĝin prenas [Z];

ne karesu per mano, sed karesu per pano [Z];

homoj, kiuj respondas je tiu ĉi demando per “ne” [Z].

L’ espero, l’ obstino kaj la pacienco —

jen estas la signoj, per kies potenco

ni paŝo post paŝo, post longa laboro,

atingos la celon en gloro.

Jen resuma ekzemplo, kiu en unu frazo kombinas la uzon de “per” ĉe la nepersonaj “ligiloj” kaj ĉe la personeca “li”:

ŝi ankaŭ, li diris, estas ligita, ligita per pli kruelaj ligiloj ol li, sed ŝi ankaŭ venos al lumo kaj vivo per li [Z].

Do, en iuj situacioj ankaŭ homon oni povas rigardi kiel rimedon kaj uzi per antaŭ vorto prezentanta personon. Tio estas eĉ regula maniero por referenci plenumanton de kaŭzita ago ĉe la ig-verboj:

kion la magistrato anoncigas al mi per vi? [Z]

li konstruigis al sia amatino palacon per fama arkitekto [PIV]

La diferencon inter de kaj per montras la pasivigo de tiuj ekzemploj:

letero, sendita de ŝi per la servisto;

io anoncita al mi de la magistrato per vi;

palaco konstruita de li por sia amatino per fama arkitekto.

Do, la komputilo funkcias simile al la menciitaj servisto kaj arkitekto: se la komputilo faris la bildon “propravole”, oni diru de; se tion ĝi faris laŭ “komisio”, se oni uzis ĝin kiel rimedon, oni diru per. Kiam temas pri komputilizita bildofarado, mi normale dirus per; sed mi facile povus diri ke komputilo (aŭ ŝakprogramo) gajnis partion kontraŭ Kasparov, ke la partio estis gajnita de la komputilo.

Diversaj rimedoj

Jam el la Fundamenta Ekzercaro ni scias, ke per povas enkonduki korpoparton aŭ organon:

Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo.

Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj.

Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj.

Kaj laŭ la Proverbaro,

Urson al mielo oni ne tiras per orelo.

Sed jen problemo: ĉu tiri (konduki, teni, preni) per iu korpoparto indikas la tenantan aŭ tenatan korpoparton? Situacioj kiam povas estiĝi konfuzo ne maloftas, kaj finfine Zamenhof decidis uzi per por relative pli aktiva rimedo (ekz-e, la tenanta korpoparto), kaj signi la pasivan rimedon per je:

subite ŝi ekkaptis per ambaŭ manoj du belajn florojn ĉe sia flanko [Z];

poste ŝi prenis Gerdan je la mano [Z];

sed ni orde kondukas ilin je la nazo [Z].

Tiel oni povas tute klare distingi:

ŝi falis, sed ekkaptis min per la manoj je la piedo [PAG];

la besto, kiu ne volis stari trankvile, pro tio estis alligita je la kapo kaj la vosto per ŝnuretoj [Z];

la princoj estas pendigitaj je siaj manoj [Plor 5:12].

kaj simile pri aliaj pasivaj rimedoj (materialoj ktp):

En la mezo de la ŝipo estis konstruita reĝa tendo el oro kaj purpuro kaj provizita je la plej belaj kusenoj [Z].

La ĉielo kovriĝis je nuboj [Z].

Ili volis aŭdi ankaŭ la historion pri Ivede-Avede, sed ili devis kontentiĝi je Klumpe-Dumpe. [Z]

En la tridek-naŭa jaro de sia reĝado Asa malsaniĝis je siaj piedoj [2Kr 16:12].

Ĉiu, kiu rigardas virinon, por deziri ŝin, jam adultis je ŝi en sia koro [Mt 5:28].

Elizabeto ankaŭ gravediĝis je filo en sia maljuneco [Lk 1:36].

Kiu soldato iam deĵoras je sia propra elspezo? [1Kor 9:7].

Trinkigi ĉevalojn je akvo [PIV].

Tamen tiun distingadon oni aplikas precipe kiam necesas mencii plurajn rimedojn. Se ne estas konflikto, oni ofte uzas per kaj por aktivaj, kaj por la pasivaj rimedoj:

Skribado per hieroglifaj desegnaĵoj [Z] (en hieroglifa skribosistemo).

La Eternulo donis al Moseo du tabelojn de atesto, tabelojn ŝtonajn, skribitajn per la fingro de Dio [El 31:18].

La peko de Jehuda estas skribita per fera skribilo, per diamanta pinto [jer 17:1].

Kaj ĉio skribita per la profetoj estos plenumita [Lk 18:31] (la profetoj estas perantoj de Dia parolo).

En la mizera dometo de la vilaĝanino staris Frederiko la Sesa kaj skribis sian nomon per kreto sur la trabo [Z] (kreto estas kaj skribilo kaj skribomaterialo).

Nun la neĝa reĝino povis sen timigo reveni hejmen, lia liberiga dokumento jam tie staris, skribita per briletantaj pecoj da glacio [Z] (glacio estas skribomaterialo).

kaj simile

mi ĵuras per mia honoro [Z] (sed ankaŭ: jeĵuri [Z]).

ŝi kovradis ilin per kisoj [Z].

la remparo fortikiĝis kaj baldaŭ kovriĝis per abunda herbo [Z].

En la etnaj lingvoj oni iam variigas la rimedajn prepoziciaĵojn per diversaj proksimsencaj esprimoj; imitante tion, ankaŭ en Esperanto oni uzas helpe de, pere de ktp. Preskaŭ ĉiam tio estas malrekomendinda trajto de kancelaria stilo; prefere oni uzu la simplan per.

Hibridaj verboj

Kiam komplikan agon, realigatan per ilo, indikas simpla verbo, ofte oni povas uzi la saman verbon por paroli pri la ago de la ilo:

Mi skribas per krajono.

La krajono bone skribas.

Simila afero okazas pri kovri, aperinta en la dua demando; tamen pri ĝi la situacio estas pli komplika, ĉar en sia reduktita formo (kiam la aganto estas la kovromaterialo mem) ĝi estas verbo hibrida.

En mia respondo pri la lingvaj aspektoj (RE, 1996, N-roj 7, 10, 11) mi parolis pri la limhavaj kaj senlimaj verbaj signifoj kaj agospecoj, kaj pri la verboj hibridaj, en kiuj konfuziĝas tiuj du signifoj. Al tiuj hibridaj verboj apartenas i.a. aflikti, bari, garni, ilustri, kaŝi, kovri, okupi, ornami, protekti, ŝirmi.

La nereduktita kovri normale estas verbo ne hibrida, sed limhava. Ĝi implicas iun aganton, kiu ŝanĝas la staton de io, faras ĝin kovrita. En tiu signifo la kovraĵo estas pasiva materialo, kiun enkondukas per (aŭ je):

Tiam Ida metis la florojn en la pupliton, tute kovris ilin per la malgranda litkovrilo ... [Z]

Tie ankaŭ troviĝas rivero, kiu eliras el siaj bordoj kaj kovras la tutan landon per ŝlimo. [Z]

Dometo ... estis kovrita per pajlo [Z]

Jen ili eniris en la unuan salonon; ĝi estis kovrita per rozokolora atlaso, kaj artefaritaj floroj ornamis ĉiujn murojn. [Z]

La abion oni starigis en granda sabloplena vazo, tamen neniu povis rimarki, ke tio estas vazo, ĉar ĉiuflanke ĉirkaŭe ĝi estis kovrita per verda ŝtofo kaj ĝi staris sur granda kolorriĉa tapiŝo. [Z]

La rigardo de la knabineto penetris rekte en la ĉambron, kie la tablo estis kovrita per blindige blanka tablotuko kaj delikata porcelano ... [Z]

Ankaŭ la reduktita kovri povas havi limhavan signifon:

Dum la nokto la akvo leviĝis kaj kovris la tutan kampon

sed pli ofte oni uzas ĝin en senlima signifo, en kiu kovri, simile al kuŝi, ne estas rezultverbo sed esprimas senŝanĝan staton. Pri la kaŭzinto de la kovrostato ĉe tia signifo ne temas.

Nigra lana tuko kovris ŝiajn harojn [Z].

Tapiŝoj kovris la plankon [Z].

Tiu strangaĵo aperas en la formoj aktivaj; por la pasivo oni kutime preferas la perfektaspektan participon (kovrita), kiu implicas la finstaton de la limhava agospeco, kohera kun la nereduktita kovri. Cetere, la aganto estas la kovraĵo; sekve, en la pasivo ĝin enkondukas la agantoprepozicio de:

Jen ŝi venis al granda, preskaŭ ĉie kovrita de ŝlimo, placo en la arbaro, kie grandaj grasaj maraj serpentoj sin volvadis kaj montradis sian abomenan blankflavan ventron [Z].

La malabundaj restaĵoj de la iama tegmento estis kovritaj de musko kaj de sempervivo; la ĉefan ŝirmon prezentis la nesto de cikonio, kiun tenis en bona stato la cikonio, dum ĉio alia estis elmetita al ruiniĝado [Z].

“Nun ekstere estas vintro!” meditis la arbo. La tero estas malmola kaj kovrita de neĝo, la homoj ne povas min planti; tial verŝajne mi devas stari ĉi tie ŝirmite ĝis la printempo! [Z].

Ĉiuj arboj kaj arbetaĵoj staris kovritaj de prujno [Z].

Tio estis bona ŝafo, sana kaj abunde kovrita de lano. [Z].

La mallumaj seriozaj montoj estis ĉiuj kovritaj de neĝo [Z].

“Mi povus blovi sur lin,” diris la vento, “sed mi blovis nur sur la ardantajn karbojn kaj mi sekvis lin tra pordo en tiun ĉambron, en kiu suferis de frosto liaj filinoj. Lia kamizolo estis kovrita de cindro, kiu sidis ankaŭ en lia barbo kaj en liaj konfuzitaj haroj.” [Z].

La altaj ondoj estis kovritaj de blanka ŝaŭmo ... [Z].

La tuta bordo estis ankoraŭ kovrita de putrantaj haringoj ... [Z].

Do, “vojeto kovrita de neĝo” estus kutima esprimo. “Vojeto kovrita per neĝo” estus konvena se iu aganto (alia ol la neĝo mem) kovris la vojeton, uzante neĝon kiel kovromaterialon (eble por aranĝi skian vetkuron).

REKOMENDOJ
de la Konsultejo de la Akademio de Esperanto

La konsulta komisiono, ricevinte demandojn pri la vortoj inline skates, snowboard, halfpipe, mountainbike, gameboy, rekomendas:

Por inline skates: “rulŝuo”, jam vaste uzata, estas ŝuo kun radetoj aranĝitaj unu- aŭ duvice; do por inline skates ni rekomendas “unuvicaj rulŝuoj”.

Por snowboard: “glit(o)tabulo” — unuobla skio, sur kiu starante ambaŭkrure oni glitas laŭ neĝa deklivo. Tolerebla ŝajnas ankaŭ la termino “neĝtabulo”.

Por halfpipe: “duontubo” — tiuforma instalaĵo por pendole veturi en ĝi per rultabulo.

Por mountainbike: “mont(o)biciklo”, “montarbiciklo” — fortika biciklo taŭga por veturi sur natura kaj dekliva tereno (“terenbiciklo”).

Por gameboy (varnomo): “ludkomputil(et)o” — tiuspeca portebla aparateto kun ludprogramo, precipe por infanoj.

Krome oni demandis, ĉu la terminoj “poŝtelefono” kaj “kompaktdiskilo” estas akcepteblaj. Tion la konsulta komisiono jesis, aldonante ke por portebla kompaktdiskilo sufiĉas kutime ankaŭ la termino “poŝdiskilo”.

La konsulta komisiono atentigas, ke tiuj ĉi rekomendoj ne estas decido de la Akademio de Esperanto. Lingvajn demandojn ĉiu povas direkti al la direktoro de la konsulta komisiono Stefan Maul:

Adreso: Pferseer Str. 15, DE-86150 Augsburg, Germanio Rete: maul@newsfactory.net

SEP KANDIDATOJ POR PREMIO “LA VERKO DE LA JARO 1998”

(HK) La sekretario de La Verko de la Jaro, s-ino Mari-Roza Vilain-de Wolf, anoncis la liston de la titoloj kandidataj al la premio por 1998. Temas pri Amparolo de István Nemere, Durankulak de Sabira Stahlberg, Falantaj muroj de Trevor Steele, La tunelo de Marco Picasso, Pajleroj kaj stoploj de William Auld, Tien de Johán Valano, Tri rakontoj pri la Miljara Paco de John Francis. La libroj estas ĉiuj prozaj, kaj surmerkatigitaj en 1997-98. Ilin proponis almenaŭ po tri membroj de Esperanta PEN-Centro. La premion asignos la abonantaro de Literatura Foiro per referendumo kaj proklamos la Internacia Literatura Forumo en La Chaux-de-Fonds, meze de aŭgusto 1999.

PEPO PAŜAS AL PLENA POSEDO

(HK) Pepo, la eta heroo kreita de Martin Burkert el Germanio, akompanos la lernanton en la nova eldono de Paŝoj al plena posedo, produktata de LF-koop.

La fama internacia legolibro de William Auld aperos ĉi-jare en tute renovigita vesto grafika, interalie kun pli granda litertipo. Ankaŭ la ekzercaro estas funde reviziita, danke al juna pedagogino el Hungario, Bernadett Kozma.

Kompreneble la paĝoj pri Esperantio, kun diversaj adresaroj, estos ankaŭ ĝisdatitaj, kun aparta atento pri novaj sociaj iniciatoj: ekzemple, en la ĝisnunaj eldonoj mankis informo pri Pasporta Servo kaj Amikeca Reto!

SENSACIO EN LA GOETHE-JARO

Goethe, Johann Wolfgang von. Faŭsto. Partoj I kaj II / Trad. el la ger. Karl Schulze. — Berlin: Eldonejo mondial, 1999. — 205 paĝoj.

En la jaro de la 250-a datreveno de la naskiĝo de Johann Wolfgang von Goethe en la eldonejo mondial (Berlin) ĵus aperis ambaŭ partoj de Faŭsto en Esperanto.

La tradukon faris Karl Schulze (1910-1983), en kies esperantigo siatempe en GDR jam aperis la romanoj Nuda inter lupoj (Bruno Apitz, 1974) kaj la Trigroŝa romano (Bertolt Brecht, 1977), ambaŭ en Edition Leipzig (la lasta kunlabore kun Bleicher-Verlag Gerlingen).

La manuskripton preparis kaj redaktis por la preso Ulrich Becker. Li ankaŭ verkis kelkpartan enkondukon (El la vivo de Goethe, La literatura kreado de Goethe kaj lia Faŭsto, La Faŭsto en Esperanto, La tradukinto de Faŭsto: Karl Schulze). La eldonaĵo ankaŭ enhavas ampleksan eseon de la tradukinto (La aventuro de la Faŭst-tradukado). Glosaro ĉe la fino faciligas la komprenon de diversaj aludaĵoj en la teksto.

La libro estas solide broŝurita. La kovrilo prezentas grafikaĵojn de la uson-hinda artisto Uday K. Dahr.

Ĉiu esperantisto ne hezitu, rapide havigi al si la libron, kiel belegan donacon eĉ en kelkaj ekzempleroj. Ĝi ja estas elstara agrumento pri la kultura valoro de Esperanto! La libro kostas nur 24 germanajn markojn kaj haveblas ĉe la libroservoj.

Vi povas vin turni ankaŭ rekte al Mondial-Verlag

Adreso: Giselastr. 12, DE-10317, Berlin Rete: kulturring@snafu.de

Detlev Blanke

LA FAMILIO ZAMENHOF

(HK) Grava historiografia verko de Zofia Banet-Fornalowa (Varsovio) aperos venontjare ĉe LF-koop. Temas pri La familio Zamenhof, kiun la aŭtorino mem tiel resume prezentas:

Rezulte de kelkjaraj esploroj kaj penetro en diversspecan fontomaterialon ekestis libro prezentanta la familion kiel valoran kaj admirindan komunaĵon. La leganto havas la eblecon konatiĝi kun ilia socia kaj profesia laboro. Ĉi-kampe pluraj Zamenhofoj vere eminentis. La libro bildigas ankaŭ ilian familian vivon kaj sciigas pri la dramaj travivaĵoj de la proksimuloj de D-ro Zamenhof dum la periodo de Holokaŭsto, kiam grandparto inter ili pereis. Oni povas ekscii pri la granda engaĝemo de pluraj Zamenhof-familianoj en la Movado kaj konatiĝi kun la kontribuoj de kelkaj el ili por la E-kulturo. Per tiu libro la aŭtorino deziras omaĝi al la memoro de la iam multnombra familio Zamenhof, klera, nobla kaj homarana, el kiu ankoraŭ vivas nur kelkaj dise en la mondo.

Libro riĉe ilustrita, kun multaj unikaĵoj.

Zofia Banet-Fornalowa

NANOVFSZKY EDITORO DE JUBILEA LIBRO

(HK) György Nanovfszky, doktoro pri lingvistiko, iama redaktoro de Planlingvistiko, eksa ambasadoro de Hungario en Moskvo, nuna prezidanto de Hungaria E-Asocio, proponis al la Asembleo de LF-koop, aperigi memorlibron omaĝe al la 50a datreveno de d-ro Giorgio Silfer (13 septembro 1999).

La Asembleo akceptis unuanime lian proponon (kun unu sindeteno), kaj nomumis ĝuste d-ron Nanovfszky redaktoro de la jubilea libro. Tiu “serta gratulatoria” enhavos tri sekciojn: lingvo, literaturo, komunumo. Multaj esperantologoj estos invititaj de d-ro Nanovfszky kontribui per propra eseo, pri tute libera temo, sed strikte ligita al esperanto, al unu el tiuj tri sekcioj.

Sonja Brun

KOMISARO MAIGRET SEKVAS HOLMSON EN ESPERANTUJO

Georges Simenon (1903-1989) havis nur 16 jarojn, kiam li ricevis ĵurnalistan oficon en la krim-fako de “La Gazette de Liège” (Belgio). Tiutempe la juna Simenon ofte vizitis prizonojn, juĝejojn, kadavrejojn kaj krimlokojn pretigante raportaĵojn pri krimoj kaj akcidentoj. Baldaŭ li ekverkis ankaŭ humurajn kaj satirajn verkojn sub diversaj pseŭdonimoj.

Fine de 1922 Simenon iris al Parizo, kie li verkis multegajn artikolojn, felietonojn kaj novelojn por francaj gazetoj. En 1929 per la romano Petro la Latvo debutis komisaro Maigret [Megre]. De tiam dum pli ol 40 jaroj Simenon verkis multajn romanojn pri Maigret.

Komisaro Maigret impresas kiel reala persono. Malkiel usonaj kaj anglaj amatoraj detektivoj (Holmes, Poirot, Dupin k.a.), Maigret estas ŝtata oficisto, kvazaŭ daŭriganta la laboron de inspektoro Lecoq — protagonisto de policaj romanoj de Emile Gaboriau.

Maigret ne posedas la eminentan sagacon kaj deduktemon de Holmes kaj Poirot. Li estas mezklera parizano kun limigita kultura sciaro, nenia “superhomo” aŭ karierulo. Sed li solvas misterajn kazojn dank’ al la vivosperto kaj kono de la ordinara homo, kun kiu li facile identiĝas. Eble ĉar Maigret foje devas rezisti kontraŭ la ŝtata polica sistemo por defendi ordinaran homon, kiu pro malfeliĉaj cirkonstancoj implikiĝis en misfaro, milionoj da legantoj vidas en li raran tipon de policisto kapabla kunsenti kun simpla civitano kaj protekti tiun kontraŭ krimuloj kaj kontraŭ polica arbitro.

Finfine dank’ al kunlaboro de Daniel Luez kaj eldonejo Sezonoj, komisaro Maigret aperis en Esperantujo, unu jaron post la alveno de Sherlock Holmes per La ĉashundo de la Baskerviloj (Sezonoj, 1998).

La nova libro Maigret hezitas estas aĉetebla kontraŭ 14 rubloj (la sendokosto aldoniĝos) ĉe la redakcio de La Ondo. Alilandanoj povas ricevi ĝin ĉe ni sendinte 10 IRKojn aŭ ĉe UEA, FEL kaj multaj aliaj libroservoj.

Halina Gorecka

Ricevitaj libroj

1786. Lozgaĉev N. Sur tranĉrando de ponard’: Poemoj orig. kaj trad. / Edit. A.Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1998. — 24 p., il. — (Literatura suplemento de La Ondo de Esperanto). — (Donaco de Sezonoj).

1787. Aïvanhov O. M. La jogo de nutrado / Tr. el la fr. — Fréjus: Prosveta, 1992. — 137 p. — (Kolekto “Izvor”; No 204). — (Donaco de Prosveta).

1788. Aïvanhov O. M. Sub la signo de la Kolombo: paco regu / Tr. el la fr. — Fréjus: Prosveta, 1995. — 155 p. — (Kolekto “Izvor”; No 208). — (Donaco de Prosveta).

1789. Aïvanhov O. M. Espero por la mondo: spirita galvanoplastiko / Tr. el la fr. — Fréjus: Prosveta, [s.j.]. — 191 p. — (Kolekto “Izvor”; No 214). — (Donaco de Prosveta).

1790. van Themaat W.A. La akvariinfanoj: Sciencfikcia romano. — Lelystad: Vulpo-Libroj, 1976. — 64 p., il. — (Donaco de A.Korĵenkov).

1791. Blicher St. St. Taglibro de vilaĝ-pedelo / Tr. el la dana H.J.Bulthuis. — Godesberg: Butin & Jung, 1922. — 48 p. — (Donaco de A.Korĵenkov).

1792. Burns R. Kantoj, poemoj kaj satiroj / Tr. el la angla R.Rossetti, W.Auld. — 2a eld. — Glasgow: Kardo, 1995. — 73 p. — (Donaco de F.Goodheir).

Ricevitaj gazetoj

Ĉe la Domparo. 1999/lasta;

Esperanto. 1999/3;

Esperanto en Azio. 1998/4;

Esperantolehti. 1999/1;

El Popola Ĉinio. 1999/4;

Ekzakte. 1999/1;

Franca Esperantisto. 1999/505;

Helianto. 1999/2;

Heroldo de Esperanto. 1999/2,3;

Internacia Pedagogia Revuo. 1999/1;

Internaciisto. 1999/2;

Israela Esperantisto. 1999/130;

KAE-Informilo. 1999/26;

Konkordo. 1999/40;

Kontakto. 1999/2;

La Brita Esperantisto. 1999/947;

La Gazeto. 1999/81;

La KancerKliniko. 1999/89;

La Ondo de Esperanto. 1999/4;

La Revuo Orienta. 1999/3;

l’esperanto. 1999/2;

Le Travailleur Espérantiste. 1999/241;

Literatura Foiro. 1999/177;

Monato. 1999/2;

Nia Bulteno. 1999/73;

Ruslanda Esperantisto. 1999/2;

Trefo. 1999/1.

M O Z A I K O

Magio en Siberio

Ni ricevis 5 solvojn de la Magiaj Kvadratoj el la februara LOdE. El ili nur unu estis ne tute korekta. Per lotumado gajnis Nikolao Neĉajev el Irkutsk (Siberio), gratulojn al li!

Respondoj: 1. Heliko; epizod’; ligilo; Izidor’; koloso; odoroj; 2. Ĉarumo; amator’; rapidi; utilig’; modifi; origin’.

TK

Krucvortenigmo

Solvinte la krucvortenigmon, en la markitaj kvadratetoj vi povos legi proverbon.

Horizontale:

A. Voj’ en ĝardeno / Verukhaŭta best’; B. — / Artikolo; C. Mita supernatura estaĵo / regula sesedr’; Ĉ. Ligiteco kaj reciproka konduto inter homoj / —; D. Person’, ligita kun alia per reciproka inklino / Marĉa bird’; E. — F. Sufikso de la aktiva futura participo / Prepozicio / Rabobest’; G. Multvalora metal’ / Teksaĵ’ el lino aŭ kanabo / —; Ĝ. Nedifina pronomo / Centra organ’ de la sangocirkuliga sistemo; H. — / Militistar’ / Sufikso de numeraloj; Ĥ. Ne povi ne fari ion / Produktaĵ’ de kokino; I. Plata, glata / Demanda pronomo / Peceto, elemento; J. Ĉia elementa objekto de sciado / Satelit’ de la Tero; Ĵ. Konciza, sencoriĉa eldiro / Konstruaĵo por homloĝado.

Vertikale:

1. Loko, priplantita per utilaj aŭ porplezuraj vegetaĵoj / Ankoraŭ ne difektita de la tempo aŭ aĝo; 2. Numeralo / ...-de-Ĵanejro; 3. Manĝaĵo el herboj aŭ legomoj / Honora signo; 4. Oka liter’ de la greka alfabeto / Tiu, kiu sekse amas (R) / Plej alta vira voĉ’; 5. Tiu, kiu praktikas belarton / Honora entuziasma amasa akcept’ al iu; 6. Sufikso de la pasiva prezenca participo / Numeralo / Pronomo / Finaĵo de preterito; 7. Fel’, preparita por industriaj uzoj / Naskit’, infan’, fil’ / Interpunkcia sign’; 8. Havi inklinon / Starigi laŭ diapazono ĝustan rilaton inter la sonoj de instrumento; 9. Kompatinda / Konjunkcio, uzata post supereca aŭ malsupereca komparativo; 10. Interjekcio, uzata por esprimi iom malŝatan senzorgecon / Lirika poem’ / Hejma servisto de riĉuloj; 11. Malspritulo, stultegulo / Granda, forta tuko, fiksita ĉe la mastoj kaj streĉita por kapti la venton; 12. Muzikil’ / Rivero, enfluanta en la Baltan maron / Alkohola trinkaĵ’; 13. Malloga / Gaso por lumreklamiloj.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin (Niĵnij Tagil)

PRI DOLAROJ KAJ RUBLOJ

Komence de la pasinta jaro mi malfermis konton en la banko SBS-Agro kaj deponis 40 usonajn dolarojn, esperante, ke mia valuta bonhavo ne nur konserviĝos, sed eĉ pligrandiĝos. Post unu jaro mi revizitis la bankon por elkontigi 10 dolarojn, kiujn mi bezonis.

Oni diris al mi, ke tio ne estas ebla.

— Kial?

— Tio estas malpermesita.

— Tamen mi deponis la dolarojn por povi ilin preni iam ajn.

— Malpermesitas!

— Kion do mi faru?

— Vi povas preni la rublan ekvivalenton. Ni konvertigos viajn dolarojn en rublojn, kaj vi ricevos rublojn.

— Sed hodiaŭ mi bezonas dolarojn, ne rublojn, — mi plu insistis.

— Ni ne povas doni.

Estas interesa afero, sed ĉar mi komprenis, ke mi ne povos ricevi dolarojn, mi kapitulacis kaj konsentis pri la ruslandaj rubloj — ja, kiel bonorda civitano, mi devas subteni la ruslandan ekonomian sistemon. Mi petis la kasistinon fermi mian konton kaj redoni al mi mian bonon.

— Bone, — ŝi konsentis. — Interalie, mi devas sciigi vin, ke ĉi-momente je via konto estas nur 29 dolaroj.

— Kial? — mi miregis. — Ja mi deponis kvardek!

— Ĉar ni deprenis el via konto po unu dolaro ĉiumonate.

— Pro kio?

— Pro tio, ke vi ne uzadis vian konton, — sonis la tre stranga klarigo.

— Tiuokaze mi certe deziras fermi mian konton kaj rericevi la restintan monon!

— Interkonsentite, tamen sciu, ke vi ricevos nur po 13 rublojn por ĉiu el la dudek naŭ dolaroj.

— Kial? Ja laŭ la kurzo, kiun via banko uzas, unu dolaro valoras pli ol 20 rublojn!

— Ĉar ni havas la regulon, laŭ kiu ni rubligas la dolarajn deponojn je la kurzo 13 RUR/USD.

Verŝajne, la esprimo de mia vizaĝo ne aparte plezurigis la kasistinon, kiu tuj forplandis de la giĉeto internen, verŝajne al la ĉefo, dum mi restis plu stari, damnante min pro tio, ke mi ne lasis antaŭ unu jaro la dolarojn en la hejmo. Post kvarona horo la bank-oficistino reaperis kaj solene deklaris:

— Ni redonos al vi, kiel al labor-veterano, viajn 29 dolarojn je la kurzo 22.60, sed vi devas fari petskribon pri tio adrese al nia direktoro.

Mi do faris ĝin kaj ricevis 655 rublojn 40 kopekojn.

Bronislav Ĉupin

Sur la supra foto: Esperantistoj en la Supera Ligo de “Brain-ring” (TV-studio Ostankino, Moskvo, 1999).

La unua vico: ĉampiona teamo Sonet, Moskvo. Plej dekstre sidas Valentin Melnikov. La dua vico: la teamo Jaffa. Sidas, de maldekstre — Boris Burda, Tatjana Lugovskaja, Anatolij Vasserman (ĉiuj el Odeso, Ukrainio). La raporto aperis en marto, nun legu la versan gratulon de Klara Ilutoviĉ.

Al Valentin Melnikov

Intelektaj ludoj tempestas.

Regas mensa fort’ kaj kuraĝ’.

Kiu pli inĝenia estas

en konkuro pri bona saĝ’?

Kio? Kie? Kiam? L’ eventoj,

scioj, solvoj en febra bol’,

de l’ batalo ravaj momentoj,

granda streĉ’ de la granda vol’.

Jen demando ektondris pafe

tra l’ apuda, sed fora mond’,

kaj sonoras triumfe-trafe

ĉiam nova brila respond’.

Pli rapide, precize, sprite!

For dubemo ĝena kaj tim’!

Kaj de iu foje venkite

Ludu plu sen vana deprim’!

Intelektaj ludoj transportas

optimismon de mens’ al mens’:

Intelekto landa ne mortas,

Vivas plu ĝia venka pens’!

Premio per mencio
Unua akto: “Kontakto”

Laŭ nerekta instigo de István Ertl kaj Viktor Sapoĵnikov, kiuj kolektas gazetajn misojn, estas lanĉita konkurso, en kiu premion — (mal)laŭdan mencion — ricevos la gazeto, kies redakcia koboldo plej bizare kondutis lastatempe.

La premieran premion ricevas Kontakto — dumonata socikultura revuo de TEJO — pro la reklama invito “Legu komiksojn en Esperanto!” Nun niaj libroservoj estas sieĝataj de samideanoj, kiuj laŭ la rekomendo de Kontakto, amase mendas jenajn komiksojn:

  • Ludovikito. Historieto de Esperanto. Tokio, 1998. 467 paĝoj.
  • Z.Adam. Historio de Esperanto. 1887-1912. Varsovio, 1979. 8 + 144 paĝoj.
  • Courtinat L. Historio de Esperanto. Bellerive-sur-Allier, 1964-66. 1332 paĝoj.

Pro la 1332-paĝa komikso de Courtinat, Esperanto ricevu dignan lokon en la mondliteraturo!

FRAZOJ

Homoj logiĝas kaj ligiĝas al Esperanto pro plej diversaj kialoj, kaj komence apenaŭ imagas kion tiu lingvo, unika laŭ origino kaj funkci-maniero, efektive donos al ili. Sed finvojaĝinte la longajn, ofte nefacilajn etapojn de la enmovadiga itinero, ili neeviteble demandas al si kion do signifas atingi tiun provizoran celon; ili ekserĉas sian esperantistan identon, pro la prema neceso prikonscii al kio ili fordonadas parton, finfine tre signifan, de sia unusola vivo.

... La fakto ke ekaparteno al nia komunumo estas propravola — plejparte nedenaska, ĉiam ĉesigebla —, implicas ĉe ĉiu ĝia ano malsamajn aliĝmotivojn kaj celvortumojn. Tial nia movado, kies fortojn grandparte okupas la propra rekreado, ne povas ne koncentri multon el sia restanta energio al la konstanta serĉado de konsento en la vojdifinado.

István Ertl (Esperanto. 1999: 3)

Tre serioza sociologia enketo lastatempe konkludis, ke 92% de la ĉeĥoj estas rasistoj. Do, imagu la rezultojn, se oni enketus pri Rusio, Pollando, Kroatio, ktpktp!

Michel Duc Goninaz (La kancerKliniko. 1999: 89)

Prezidanto de IKEK Faustino Castaño Vallina proponas al komunistoj okazigi “rekrut-kampanjon” en la Berlina UK. Ĉu konforme al la Kongresa Regularo?

Klare parolante, ekzistas ne malmultaj geesperantistoj, kiuj sintenas burĝklase en la klasbatalo. Granda parto el ili eble neniam enviciĝos kun ni en la batalo por pli justa sociordo... Restas, tamen, alia parto el la esperantistaro kiu, jes ja, poziciiĝas senhezite kontraŭ ĉiuj formoj de interhoma ekspluatado kaj pretas agadi iamaniere por plibonigi la socion kaj ŝanĝigi la bazon de la mondo. Tiuj homoj estas interesaj por ni eĉ se iuj el ili ne sin difinas kiel marksistoj nek leninistoj. Al ili devas esti adresita nia mesaĝo...

Konkrete, mi pensas pri la ebleco de la IKEKanoj kiuj partoprenos en la ĉi-jara U.E.Kongreso en Berlino agadu akorde por disdoni inter la kongresanaro nian alvokon. Nia alvoko devas enporti la politikan mesaĝon pri kiu mi temis supre. Ekzistas ĉe ni flugfolioj jam uzitaj ĝis nun tiucele pere de niaj k-doj en antaŭaj okazoj.

Internaciisto. 1999: 2

Eĉ svedoj skribas ekonomikan disertaĵon preskaŭ ĉiam en la angla lingvo. Je la ekonomika instituto de la universitato de Gotenburgo, la lasta svedlingva doktora disertaĵo datiĝas de 1989. Post tiam aperis ĝis oktobro 1998 58 disertaĵoj, ĉiuj en la angla lingvo... En 1998 la Komisiono pri la Sveda Lingvo komisiite de la registaro, prezentis planon pri tio kiel apogi la svedan lingvon en Svedio. Unu el la proponoj estas, ke “doktoraj disertaĵoj en fremdaj lingvoj havu resumojn en la sveda”. Tio ja estas la inverso de regulo, kiu regis ĝis 1993!

Bo Sandelin (Internacia Pedagogia Revuo. 1999: 1)

Rakontas Trevor Steele, kiu instruas Esperanton en Litovio en kelkaj kursoj de la Litova E-Asocio:

Litovio estas mirlando por vaganta instruisto de la internacia lingvo. Mi kredas, ke eĉ en urbeto, se E-kurso estus taŭge anoncita, venus pli da interesatoj ol, ekzemple, nia aŭstralia movado sukcesas altiri tutkontinente.

... Miaj unuaj kursoj en Vilnius komenciĝis la 19an de oktobro, je 12.00, 14.00, 16.00 kaj 18.00. Aperis pli ol 220 homoj, pli ol la ĉambroj povas sidigi. Oni persvadis 80 el ili atendi la novembrajn kursojn. El la restantaj 140 restis ĝisfine 125. Probable almenaŭ 100 volis tuj fari daŭrigan kurson, sed ne eblis doni tian kurson, ĉar intertempe amasiĝis preskaŭ 200, kiuj intencis komenci en novembro. Do ni proponis al la 125 daŭrigan kurson en januaro. La “problemo” estas, ke ni devis persvadi multajn novulojn prokrasti sian unuan kurson ĝis januaro.

La Gazeto. 1999: 81

ANONCETOJ

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 50 kopekojn por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Nadeĵda Miĥajlovna Ŝeludjko je la redakcia adreso.

Peterburga E-Teatro, en sia 15-jaraĝo, konsistas el 12 aktoroj-profesiuloj, kiuj nun volus prezenti al Esperantujo 1,5-horan teatraĵon Fabelo de mia vivo laŭ kelkaj fabeloj de Hans Christian Andersen.

Adreso: RU-194156 Sankt-Peterburgo, ab. ja. 5, Goĥŝtejn V.R., Ruslando.

Mi kaj mia edzino estas Rusaj Ortodoksaj Kristanoj. Ni loĝas apud Teksarkana, Teksaso, Usono. Ni serĉas aliajn Ortodoksajn Kristanajn Esperantistojn.

Adreso: Basil (Darin) Arrick Rt.1 Box 765, DeKalb, TX 75559, USA Rete: basil@homestead.org

Du bonkoraj fraŭlinoj-ĝemeloj (32 j.) deziras konatiĝi kun fratoj-ĝemeloj (29-36 j.) por fondi familiojn. Ni havas agrablan aspekton, grandajn grizajn okulojn. Inter niaj interesoj estas kudrado, mastrumado, trikado, muziko, ĝardenado, libroj.

Nadeĵda kaj Ljubovj: RU-432027 Uljanovsk, ab. ja. 10 000, Ruslando.

Se vi deziras fondi internacian familion, uzu nian servon.

Irina Skladnova Adreso: RU-173014 Novgorod, ab. ja. 28, Ruslando.

Rete: Irina.skladnova@usa.net

43-jara eksarmeano deziras korespondi pri la temoj: esperantologio, Esperanto kaj komputiloj, ŝako; interesiĝas pri aĉeteblaj libroj.

Boris Nebesnyj: RU-355019 Stavropolj, Serova, 470/1-25, Ruslando.

BIENO “NJEGUŜ”

en vilaĝo Hraŝĉina-Trgoviŝĉe, Kroatio

PROGRAMOJ EN 1999

16-18.04. J.J.Strossmayer kun Franjo Gruiĉ

21-23.05. Problemoj de komunikado en turismo kun Oszkár Princz

11-13.06. Naturamika Semajnfino kun M.Godec

02-09.07. Kurso de la kroata lingvo kun G.Jurina

11-18.07. Kursa Semajno kun S.Ŝtimec kaj aliaj

17-18.07. Interregiona kaj najbarlanda renkonteto

23-30.07. Ne tre konataj aspektoj de Esperanto kaj Zamenhof... kun d-ro H.Eichner

03-09.08. Zagorje la verda aŭ Survoje al 55-a IJK

10-15.08. Literatura kurso kun Spomenka Ŝtimec

16-22.08. La plej aktualaj temoj de astronomio kun d-ro H.M.Maitzen kaj Maja Tiŝljar

17-19.09. Surpriza Semajnfino

Bonvenon!

Senpagaj informiloj riceveblas de la organizanto:

Orbis Pictus de Viŝnja Brankoviĉ

Adreso: Via Leghissa 6 — 34 131 Trieste — Italio Telefono: +39 / 040 767 875

Rete: mailto:orbispictus@iol.it

INTERNACIA FOTOKONKURSO DE “LA ONDO DE ESPERANTO”

Somero estis temo aŭ fono en plejparto inter la 40 fotoverkoj de 15 personoj el 9 landoj (Albanio, Finnlando, Germanio, Italio, Jugoslavio, Niĝerio, Pollando, Ruslando, Slovenio), senditaj al nia pasintjara fotpkonkurso.

Sojle de la nord-hemisfera somero ni memorigas pri la pasint-jara somero en Balkanoj per Elĉerpiĝo de Viŝnja Brankoviĉ

kaj La libelo sur pino (sube), pro kiu albana fotoartisto Luan Jaupi ricevis la triam premion en la konkurso, baldaŭ reanoncota.

“Elĉerpiĝo” de Viŝnja Brankoviĉ

“La Libelo sur pino” de Luan Jaupi

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 6 (56)

Al la legantoj

Ĉi tiu estas la unua tema kajero de La Ondo de Esperanto — ja ĝuste ĉi-junie oni celebras la 200-jaran jubileon de la plej granda rusa poeto Aleksandr Puŝkin.

Miloj da ruslandaj gazetoj aperigas nun jubileajn artikolojn, kvizojn kaj historiaĵojn. Radio kaj televido en Ruslando abunde nutras la legantojn per la Puŝkina menuo. Kompreneble, nia modesta revuo apenaŭ povas diri pri Puŝkin ion, kion oni ne jam legis, aŭdis aŭ vidis. Ni do decidis ne publikigi materialojn teoriajn aŭ sensaciajn, sed proponas al la internacia legantaro tri reprezentajn tradukojn, kiuj estas faritaj ekskluzive por La Ondo.

La Ĉerkisto kaj Avara kavaliro unue aperis en la kolektoj “Noveloj de Belkin” kaj “Malgrandaj tragedioj” respektive. La aperigo de la du klasikaĵoj estas nia omaĝo ankaŭ al karmemora Nikolai Lozgaĉev, kiu tradukis ilin, kvankam li ne sukcesis finpoluri la tradukojn. La du verkojn seriozajn sekvas pli leĝera fabelo, kiu dum la totalisma periodo estis tre malofte publikigata, sed tre populara. Tute nature, ĝin tradukis nia nelacigebla Valentin Melnikov.

Sed ĉi tiu kajero estas nekutima ankaŭ pro la maj-meza aperdato. Tiu frusalto en la someron okazis pro la staĝado de nia redaktanto en Bulgario — probable li raportos pri sia sperto en la kajero julia.

Cetere, ĝuste pri la restado en Balkanoj ni aludis en la januara kajero, kaj ĝi kaŭzos bedaŭrindajn ĝenojn de la aper-ritmo ĉi-somere. Bonvolu do, se eble, ne tro koleri pri la pigrema redakcio, se vi kelkfoje trovos la revuon en via poŝtkesto ne je la kutima tempo. Ni certe renormaligos la ritmon aŭtune.

La tria novaĵo estas, ke nia redakcio (pro registra kondiĉo niaj redakcianoj estas oficiale “konstantaj kunlaborantoj”) plivastiĝas kaj internaciiĝas. Nia nova redakciano, danlanda germano Wolfgang Kirschstein, prizorgos precipe la tradukan prozon kaj literaturologion.

La kvara novaĵo estas la reokazigo de nia fotokonkurso, al kiu ĉiuj fotemuloj estas bonvenaj. Tamen sur la kovrilpaĝo vi vidas bildon pasint-jarcentan — pri la kialo vi legos en la interesa materialo de Miĥail Maĥnaĉ (paĝo 6).

Havu do paciencon ĝis la sekva Ondo, kiu atingos vin supozeble el la Nigra Maro.

Halina Gorecka Aleksander Korĵenkov

DONU ŜANCON AL PACO

La tuta internacia Esperantistaro estas konsternegita kaj hororigita de kio okazas en la Balkanaj landoj.

Legantoj komprenas, ke pri tia terura politika milita afero, mi ne rajtas paroli nome de la membraro de UEA, nur nome de mi mem persone. Kadre de tio, tamen, mi skribas kiel Prezidanto de asocio kies fina baza celo estas paca mondo en kiu regas interpopolaj frateco kaj justeco, ecoj ne ofte trovataj en la aktuala mondo.

Krom la kruela mortigado de tiom da senkulpaj homoj, kaj la detruo de hejmoj kaj posedaĵoj, aparta kaj pli specifa perdo estas perdo de la vero, unua trafita viktimo. Ree memevidentiĝas, ke tiuj kiuj kulpas en tiaj aferoj, ĉiam provas influi, flamigeble, aliajn mensoge, tro ofte sukcese.

Krom la hororo, kaj nia konsterniĝo, kiujn do, ni devus kulpigi? Kion dirus Zamenhof se li ankoraŭ vivus?

Sendube, ne la ordinarajn homojn. Ili estas viktimoj, ofte iloj ankaŭ, sed ĉiam viktimoj. Pli bona demando estus, kiu avantaĝas pro la kreo de tiu situacio? Eĉ respondo al tia demando ofte ne sufiĉas doni la tutan veron. Profesiaj generaloj posedante tre modernajn armilojn volonte kontribuas, lude, prov-uzante tiajn armilojn. Ankaŭ ili kulpas eĉ pli grave kiam ili havas la proksimajn orelojn de regantaj politikistoj.

Ĉu ambiciaj politikistoj povas tiel roli ekspluatante religiajn kaj malnovajn historiajn plendojn? Ĉu homoj tiaj povas esti tiom fiaj? Jes, ja, laŭ mi, kiam ili akceptas siajn proprajn mem kreitajn antaŭjuĝojn, tiam ili ja havas tian kapablon, kaj uzante ĝin, klare meritas ricevi niajn plejfortajn kondamnojn, ĉar ili havas la potencon. Estas tiaj kiuj respondecas.

Inter ili estas tiaj kiuj preterpasis la Sekurecan Konsilion de UN, la nun paralizita ĉefa internacia instanco donite la rolon preventi tiajn katastrofojn. Ne decas en Esperanta ĵurnalo mencii specifajn registarajn nomojn. Ĉu rememorigo de la Ligo de Nacioj? Ia ajn, laŭ mi, vere senleĝa skandalo.

Kio atendos nin?

Nepre, politika malstabileco en tiu parto de la mondo; longtempe rikolto de amara kaj longdaŭra memoro pri la maljustaĵoj kiuj okazis; malameco kaj venĝo atendos multajn, eĉ nin kiuj ne estas envolvataj; terorismo, tia kia minace daŭros tra multaj generacioj.

Niaj nepoj kaj nepinoj pagos por tio kion niaj regantoj okazigas al ni en la Balkana duoninsulo.

Ĉu tia analizo sufiĉas. Certe ne!

Ni devas klopodi kompreni pli bone, juste, tion kio okazis, kaj kiel plej bone ripari la teruraĵojn jam okazintajn.

Ni ĉiuj pledu kaj aktiviĝu celate al tiu kiu havas la potencon, laŭte kaj ĉiam pli laŭte dirante al ili: ĉesigu la mortigadon, donu ŝancon al paco! Vivu la paco!

Kep Enderby Prezidanto de UEA

HODLERISMO

Mi finfine estas kontenta ke Perla Martinelli disvastigis al pli ampleksaj rondoj komenton iom ŝercan, kiun mi faris al ŝi. Mi diris:

“Finfine UEA estas la plej granda raŭmisma asocio en la mondo, kiu tamen insistas deklari sin finvenkisma.” (LOdE. 1999: 5)

Kaj tia ŝajnas al mi la efektiva situacio. Hector Hodler, en la komenco de la nuna jarcento, decidis fondi asocion, kies celo estis helpi la esperantistaron realigi en la praktiko la potencialon de la internacia lingvo. Tion li faris. La asocio prosperis kaj progresis. La esperantlingva komunumo komencis vivi sian kontaktan vivon ĉiam pli intense.

Tiuj komencaj ideoj estas ankoraŭ nun skulptitaj en la statuto de la nuna UEA, kies celoj estas, interalie

(c) plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo;

(ĉ) kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.”

Tiuj komencaj ideoj restas ne nur en la statuto, sed en la ĉiutaga praktika laboro de UEA. Se vi rigardas la lastan jar-raporton (Esperanto. 1998: 6) kaj iom atente ekzamenas la grafikaĵon kiu bildigas la elspezojn de UEA, vi vidas ke preskaŭ la tuto estas dediĉata al agadoj por kunteni la komunumon (salajroj por oficistoj, kiuj prizorgas la libroservon, korespondas kun la membroj, eldonas la revuojn kaj la jarlibron, ktp.).

Se ni ne volas nomi tion raŭmismo (por eviti pliajn konfuzojn en la mensoj de la legantoj), ni nomu ĝin hodlerismo, kio verŝajne estas pli aŭtenta nomo.

Pro tio mi, konata pracelano kaj finvenkisto, iom ŝerce diris al Perla ke ”(UEA) tamen insistas deklari sin finvenkisma.” Oni devas kompreni tiun mian rimarkon ne kiel kritikon al la finvenkismaj elementoj en UEA sed al la hodlerismaj. Mi, kiel konvinkita pracelano, estas relative indiferenta je la komunumo de la Esperanto-parolantoj kaj de la kulturaj kaj literaturaj valoroj (kiujn ili asertas krei), sed estas multe pli atenta je la klopodoj disvastigi Esperanton kiel rimedon por interkompreniĝo inter neesperantistoj.

Ne miskomprenu min. Mi, kiel ni ĉiuj, estas tre enplektita en la esperantisma vivo, ĝuas niajn renkontiĝojn, aĉetas niajn librojn, legas niajn revuojn, interŝanĝas ŝercojn kun la aliaj esperantistoj, ktp. unuvorte “vivas en Esperantujo” kaj estas fiera pri ĝiaj atingoj kaj pri la valoroj antaŭenportataj de niaj homoj.

Aliflanke, mi kredas ke nia devo estas plibonigi la situacion de la tuta homaro ne nur de nia popoleto. Disvastigi Esperanton ŝajnas al mi pli grave ol nur ĝui ĝin. Pro tio mi volonte vidus malpli raŭmisman UEA-n. Sed la fakto ke UEA estas tia, kia ĝi estas, klare pravigas alian aserton: La distingoj inter hodlerismo kaj raŭmismo ne baziĝas sur konkreta malsameco de ideoj, sed sur aliaj faktoroj, kiujn mi preferas prisilenti.

Renato Corsetti vicprezidanto de UEA

RENKONTE AL LA DUA FORUMO

Karlovy Vary, 27-29 jul. 1999

(HK) Sekve de ies leteroj al la sidejo de SAT, la Evolukomisiono de la Pakto por la Esperanta Civito petas diskonigi la suban oficialan komunikon, kiun ĝi ricevis de SAT:

La SAT-Plenumkomitato atente studis vian proponon pri la organizado de la dua Forumo por la Esperanta Civito kadre de la SAT-kongreso en Karlovy Vary. Ni akceptas tiun proponon kaj esperas ke tiu Forumo estos plensukcesa. Ni kompreneble tuj informos la Organizan Kongresan Komitaton kaj konsilas al vi turni vin rekte al ĝi.

Samtempe ni informos niajn membrojn pri tio pere de Sennaciulo, kaj informas UEA, indikante ke tiu Forumo okazos sub nur via kaj kompleta respondeco. Ni opinias ke tio estas nepre necesa por ke la rilatoj inter la diversaj asocioj de la ĝenerala Esperanto-movado daŭre estu bonaj. Ĉi-jare iu membro de la Plenumkomitato de SAT partoprenos fizike parton de la Forumo, kiel observanto.

Kun niaj koraj kaj sennaciecaj salutoj, por la PK de SAT.

Yves Peyraut, prezidanto.

***

Same kiel en la unua, Akademio de Esperanto estos oficiale reprezentita ankaŭ en la dua Forumo por la Esperanta Civito. Ankaŭ ĉi-jare la Akademion reprezentos s-ino Perla Ari Martinelli, laŭ komisio de la estraro de AdE. Diferenco estas, ke en 1998 ŝi aliĝis kiel plenrajta delegito (komisiita de la antaŭa estraro), dum en 1999 ŝi aliĝis kiel observanto (do ĉi-foje ŝi ne estos voĉdonrajta). Krome, ĉar delegito ne pagas la restadon (gasto de la organizantoj), sed observanto jes, ŝi mem kovros la koncernajn kostojn kaj tio ĉi-foje aperos eĉ en la bilanco de AdE, pluse kiel donaco kaj minuse kiel kostoj pro partopreno de AdE en la dua Forumo por la Esperanta Civito. La statuson de observanto konsilis al AdE Perla Ari Martinelli mem, laŭ kiu “estas oportune ke AdE atente sekvu la evoluon de ĉiuj iniciatoj (inkluzive de la Strategia Forumo de UEA), sed nur kiel observanto, por garantii sian sendependan rolon de pure lingva institucio”.

***

La sekretario de Kataluna E-Asocio (aliĝinta al, sed ne partopreninta en la unua Forumo por la Esperanta Civito) ĵus informis la Evolukomisionon, tra KCE, ke la Asembleo de KEA, meze de marto, decidis prokrasti la ratifon de la Pakto, pro diversaj interpretduboj. KEA eventuale proponos modifojn. KCE transdonis la leteron al la membroj de la Evolukomisiono, kun la afabla rimarko ke ili volonte respondos laŭ sia kompetento, se KEA bonvolos esprimi tiujn dubojn. Aliflanke, nur la Forumo de la Paktintoj rajtas modifi la Pakton mem. KEA (kaj Kataluna Esperantisto) rajtos je observantoj okaze de la dua Forumo.

LA DEKAN FOJON ROTERDAME

Sukceso iĝas preskaŭ rutino por la Malfermaj Tagoj de la Centra Oficejo de UEA se juĝi laŭ la nombro de vizitantoj kaj, precipe, laŭ la ĉiam familieca etoso.

24 apr. 85 esperantistoj gastis en la Roterdama domo de UEA, veninte el 12 landoj: duone el Nederlando, sed ankaŭ el Germanio, Francio, Hispanio, Italio, eĉ Litovio, Pollando kaj Usono.

Atendis ilin kvin okazejoj tra la domo: En salono Zamenhof, Marjorie Boulton tri fojojn prelegetis kaj pacience respondis al demandoj pri Esperanta verkado kaj... nu, pri katoj. En la Libroservo, kun la malferm-tage kutima rabato de 10%, vendiĝis varoj je 2317 eŭroj — i.a. ĉiuj disponeblaj titoloj de Marjorie Boulton. Ĉambro Epstein proponis bazaron de esperantaĵoj. En Biblioteko Hodler okazis senĉesa montrado de vidbendoj.

Laste sed ne balaste, refreŝigaĵoj atendis en la babilemiga kaf-ĉambro.

La sekva Malferma Tago okazos la 27an de novembro 1999.

István Ertl

FINNLANDO: DUOBLA ĈEFLANDO EN 2000

Kultura E-Festivalo, la festo de originala esperantokulturo, translokiĝas de Svedio kaj Danio al Finnlando. KEF 2000 okazos venontjare 13-20 aŭg. en komforta kaj bone ekipita kursejo proksime al Helsinko.

En 2000 Helsinko estos unu el la eŭropaj kulturaj ĉefurboj. Samjare Finnlando pere de KEF pretas akcepti la rolon de kultura ĉeflando en Esperantujo.

Muziko, literaturo kaj teatro estas la plej gravaj kampoj de la originala esperantokulturo, de kies facetoj ni promesas oferti vastan kaj interesan interpreton. Plektaĵo de klerigaj kaj festivalaj programeroj celas spertigi nin pri la viveco de nia kulturo. Esperanta kinejo, plene esperantlingva diskoteko, akustikaj kaj rokaj koncertoj, literaturaj rondoj, laŭtlegoj kaj prelegoj, teatraj prezentoj kaj ekzercoj — tiuj estas nur eroj en fascina reto de la semajna kultura festivalo.

La porinfana esperanta kulturo kaj la bonfarto de la KEF-etuloj ĝenerale ricevos apartan atenton. Ni planas junece bonetosan Kulturan E-Festivalon.

Adreso: KEF 2000, Siltasaarenkatu 15 C 65, 00530 Helsinki

Rete: aritamak@ra.abo.fi

Anna Ritamäki

ELTE-UNIVERSITATO INVITAS ALIĜI

La fama budapeŝta universitato (ELTE) daŭre proponas al enlandaj studentoj kurson pri interlingvistiko kaj esperantologio, kadre de la katedro pri ĝenerala kaj aplika lingvistiko.

Eksterlandanoj povas aliĝi al la internacia kurso, kiu post tri jaroj kondukas al ekzameno kaj diplomiĝo. Necesas restadi en Budapeŝto du semajnojn jare, kutime en frua aŭtuno kaj en februaro.

Por pliaj informoj:

Adreso: Universitato ELTE, Esperanto-Fako, Piaristak 1, HU-1061, Budapest.

NOVAJ EJOJ EN ZAGREB

(IR) Kroata E-Ligo ricevis leteron de la urbestrino de Zagreb Marina Matuloviĉ-Dropuliĉ kun la informo, ke la municipo decidis disponigi al esperantistoj novajn ejojn en Zagreb, strato Kneza Mislava 11, tri etaĝoj, urbocentre, proksime al la Hotelo Sheraton. La ejoj estas disponigitaj por ebligi pli bonajn preparojn por UK-86, kiu okazos en Zagreb en 2001. Per tiu ĉi letero la urbestrino dankis al UEA, kiu elektis Zagrebon por la loko de sia unua kongreso en la nova jarmilo.

Ĉar la ejoj bezonas renovigon tial, dum daŭras la konstrulaboroj, la ĉefa Esperanta adreso en Zagreb restos en strato Amruŝeva 5.

Spomenka Ŝtimec

Je la Zamenhofa tago en Le Lignon, apud Ĝenevo, forpasis

Henri Vatré (1908-1998)

plumnome Henri Baupierre aŭtoro de pluraj poemoj, tradukoj, recenzoj, pastiĉoj (Specimene) kaj aliaj verkoj, interalie de Neologisma Glosaro, kiu ekde 1983 havis 4 eldonojn.

La 5an de januaro en Pekino forpasis pro karcero

Ye Junjian (1914-1999)

pseŭdonime Cicio Mar, fama ĉina verkisto, tradukisto, vicprezidanto de la Ĉina Tradukista Asocio, honora prezidanto de la Ĉina E-Ligo, vicprezidanto de la ĉina societo “Amikoj de Esperanto”, konsiliano de la redakcio de El Popola Ĉinio.

La 21an de januaro neatendite forpasis

Eva Seemanová (1920-1999)

konata aktorino, poetino kaj aŭtoro de tradukoj, fondinto de artisma kolektivo, poste nomita “Verda ĉaro de Julio Baghy”, honora membro de Ĉeĥa E-Asocio kaj de UEA.

La 14an de februaro en Kalifornio ĉesis la vivo de

Catherine Louise Schulze (1913-1999)

ŝlosila figuro en la usona movado, en la jaroj 1970-80 vicprezidanto de ELNA, redaktorino de ELNA Newsletter, iniciatoro de la fama Somera E-Kursejo en la San-Franciska Universitato, honora membro de UEA.

La 29an de aprilo forpasis

d-ro Ivan Kirĉev (1923-1999)

fondinto kaj prezidanto de la Esperantista Domo de Kulturo en Razgrad, honora membro kaj eksestrarano de BEA, honora urbano de Razgrad.

Ni funebras kaj kondolencas.

KURTE

22-23 mar. prezidanto de UEA Kep Enderby, Vincent Charlot k François Lo Jacomo vizitis en Parizo plurajn Unesko-respondeculojn, francan ministerion pri junularo k sporto; poste Enderby k Hans Erasmus havis utilajn renkontiĝojn en la Eŭropa Parlamento. (Esperanto)

Kep Enderby donis februare paroladon pri E-to k UEA antaŭ la Asocio de Eksterlandaj Literaturistoj en Sidnejo. (Esperanto)

Vespere 16 mar. estis registrita miliona vizito al la ret-informejo de la Sveda E-Federacio; la kvanto da vizitantoj atingas nun 90 mil ĉiumonate. (La Espero)

Asocio E-ista de Rio de Janeiro en la lasta semestro de 1998 aktive disvastigis E-ton per 44 gazetartikoloj, 7 radiaj k televidaj prezentoj, 4 prelegoj, 8 paneloj k 1 ekspozicio. (Brazila Esperantisto)

21 feb. Bolonja E-Grupo (Italio) malfermis la Semajnon de Internacia Amikeco kunlabore kun Amnesty International per prelegoj pri homaj rajtoj, defendo de etnaj kulturoj k komuna internacia lingvo. (L’esperanto)

En Svislando surstrata enketado de 700 personoj, samproporcie viroj k virinoj, junuloj, plenkreskuloj k emeritoj montris, ke nur kvinono de la junularo scias pri E-to kompare al duono de la plenkreskuloj. (SES Informas)

Malgranda fabriko de specialaj sportaj aŭtomobiloj Panozauto en Usono produktas sportan, elegantan aŭto-modelon kun la nomo Esperante. (Interredaktore)

Je 25 apr. al la Berlina UK aliĝis 2250 personoj el 55 landoj. (CO)

Pli ol 400 adresoj en 40 landoj estas en la Amikeca Reto (1999-2000); novaj landoj estas: Makedonio, Benino, Usono kaj Alĝerio. (Amikeca Reto)

En 1998 porinfana E-revuo Juna Amiko havis 1771 pagintajn abonantojn, (kompare kun 1826 en 1997) inter ili — 723 en Brazilo. (Stefan MacGill)

Malgraŭ la malfacila situacio ĉi-somere okazos staĝoj en la E-kastelo Grésillon (Francio): oni staĝos en la kastelo, sed loĝos ekster ĝi. (Franca Esperantisto)

Ziko Sikosek ĉesis redakti la organon de GEA Esperanto aktuell. (Esperanto aktuell)

Meksikia filio de la Internacia Akademio de la Sciencoj 2 feb. estis leĝigita en Meksikio kiel Civila Asocio. (Ruben Feldman-Gonzalez)

Ĉesis aperi Voĉo el Turingujo kaj La Socialisto. (Esperanto)

SUKCESA VER EN TATARSTANO

21-25 apr. en Nabereĵnyje Ĉelny (Tatarstano) sukcese pasis la 11a Volgia E-renkontiĝo kun ĉ. 60 partoprenantoj el 6 urboj (N.Ĉelny, Uljanovsk, Tomsk, Moskvo, Ĉeboksari, Kazanj). VER-11 estis dediĉita al la teatro: ni vizitis tataran teatron, spektis bonegan spektaklon “Ŝtona gasto” preparitan de Ĉelnanoj, partoprenis prelegon pri teatra ŝminko.

La renkontiĝo estis dediĉita ankaŭ al Puŝkin, kaj lige kun tio estis teatra konkurso: du teamoj devis dum tuta periodo prepari spektaklojn laŭ fabeloj de Puŝkin (“Ruslan kaj Ludmila” kaj “Fabelo pri caro Saltan”) kaj dum la lasta vespero okazis la prezentoj. Krome okazis ekskursoj (N.Ĉelny kaj Jelabuga); ni vizitis moskeon kaj muzeojn de Cvetajeva kaj Ŝiŝkin.

Konstantin Vihrov

BIBLIOTEKO SIBERIEN

La Kolektiva E-Biblioteko (KEB), kolektinta en Jekaterinburg dum la 16 jara funkciado ĉ. 1800 volumojn, 28 apr. estis kontenere sendita al la siberia urbo Krasnojarsk. Ekde nun ĝin prizorgos la Krasnojarska EK, kiu reprenas la stafeton de UES per la decido de la Konferenco de tiu lasta.

Eldonantoj bonvolu ekde nun sendi librojn kaj gazetojn al la adreso RU-660017, Krasnojarsk-17, p.k. 20825.

Tatjana Kulakova sekretario de UES

DU GRAVAJ MATERIALOJ EN MAJO

En la maja kajero de La Ondo, min aparte interesis du materialoj.

Legante la eseon de Vilmos Benczik Ŝrumpanta legokultuto (ne nur) en Hungario mi kaptis min je la penso, ke en ĝi estas priskribita la situacio, kiu estas en Ruslando. La problemo de la legokulturo estas gravega por la homa socio. Dum la lastaj jaroj la homoj legas ĉiam pli malmulte. Televido (kaj komputilo) forigis libron el la manoj de la homo. Mi rimarkis, ke junuloj, kiuj malmulte legas aŭ tute ne legas librojn, elmontras malriĉan lingvaĵon dum parolado, nescipovon klare esprimi per vortoj siajn pensojn, nekapablon fantazii.

Potenco de la socio dependas de la homoj, kiuj konsistigas ĝin. Ju pli altkulturaj estas la homoj, des pli potenca estas la socio. Mi opinias, ke en lernejoj oni devas eduki al infanoj inklinon al legado kaj verkado, por ke nia socio estu potenca.

La taglibro de l’ verkisto de Fjodor Dostojevskij estas aktuala verko por hodiaŭaj tagoj. Ĝi respegulas ĉiujn karakterizajn flankojn de la ruslanda vivo. Problemoj, kiujn spertis nia socio antaŭ 120 jaroj, estas similaj al la nuntempaj (aŭ eĉ la samaj).

Juĝante laŭ la enkonduko La taglibro facile legeblas. Ĝi tuj kaptas la atenton de la leganto kaj ne lasas ĝin ĝis la lasta linio. Mi pensas, ke ĝi estas interesa por la enlandaj kaj eksterlandaj legantoj de La Ondo.

Bronislav Ĉupin (Udmurtio, Ruslando)

ŜLOSILO AL LA “RUSA ANIMO”

Se vi demandas min pri mia plej ŝatata rusa verkisto, mi devus unue pensi pro “embaraso de riĉeco”. Post ioma pripenso mi dirus verŝajne — spite al ĉio — la nomon Dostojevskij. Spite al ĉio, ĉar multaj facetoj de lia verkaro estas abomenaj. Liaj ideoj pri saviĝo pere de pento estas kvazaŭ el alia mondo. Tamen liaj verkoj estas tiel modernaj. Neniam antaŭe verkisto boris tiom profunde en la homan animon. Pro tio mi ĉiam revenas al la ampleksa verkaro de tiu genia ruso.

Mi ĝojas speciale, ke nun aperas porcioj el Taglibro de l’ verkisto. Ofte mi havis la impreson, ke tiuj felietonaj komentoj pri tiom da malsamaj aferoj povus esti kvazaŭ ŝlosilo al la “rusa animo”. (Ofte ni nomas “rusa animo” tiun parton de ruseco, kiun ni ne komprenas.)

Tial mi atendas plian klerigon el la plumo de Dostojevskij.

Wolfgang Kirschstein (Danlando)

NOV-ZELANDA VERDIKTO

En la aprila Ondo aperis mia artikolo pri la ruslandaj maristoj en Nov-Zelando.

La 27an de aprilo novzelanda kortumo aljuĝis la plenajn petitajn salajropagojn al la ses maristoj restantaj en Nov-Zelando, kaj ankaŭ kompenson de 10 mil nov-zelandaj dolaroj (proksimume 5 mil USD) al ĉiu maristo. La aljuĝo estas provizora, ĉar Karelrybflot povas apelacii, sed la maristoj kaj iliaj amikoj ĝojas.

Mike Leon (Nov-Zelando)

PAKTO POR LA ESPERANTA CIVITO: KIEL RETIRIĜI

(HK) Kiel tagprezidanto de la unua Forumo por la Esperanta Civito ĝuste kiam estis akceptita la teksto de la Pakto (1998 08 10), mi sentas la devon atentigi, ke ies asertoj pri la ne ebleco retiriĝi el la Pakto estas malveraj.

Se iu establo aliĝinta al la Pakto ial ne estus kontenta pri la evoluo de la afero, tiu establo povus plendi ĉe la Kortumo. Tiu ĉi arbitracia instanco ekzamenus la faktojn, kaj verdiktus. Se la verdikto ne plaĉus al la plendinta establo, ĝi povus retiriĝi tuj de la Pakto. Probable celkonscia kaj objektiva paktinto ne eksiĝus tuj, sed unue apelacius ĉe la Forumo de la paktintoj kontraŭ la neŝatata verdikto, kaj nur post duagrada verdikto eventuale retiriĝus.

Kompreneble la Kortumo (kaj nur ĝi) povas ankaŭ verdikti eksigon: ankaŭ tiam la eksigita establo rajtus apelacii ĉe la Forumo, kiu povas peti de la Kortumo reekzameni la aferon en dua grado.

Fine, por ĉiu ne klara punkto eblus referenci al la Svisa Civila Kodo, kiu difinas la naturon kaj limojn de la reciprokaj intersocietaj engaĝoj. Necesas aldoni ke al la Pakto rajtas aliĝi kiu ajn establo uzanta esperanton: pri la akcepto de la aliĝpeto decidas la Forumo de la paktintoj. La sekva forumo okazos en Karlovy Vary, 27-29 jul. 1999, dum la SAT-kongreso.

Ljubomir Trifonĉovski membro de la Evolukomisiono

ESPERANTA SALUTO EL LA JARO 1946

En la familia arkivo mi trovis du poŝtkartojn kun nigrablankaj reproduktaĵoj de bildoj averse. Unu prezentas portreto de Lev Tolstoj faritan de Kramskoj, la dua — “Aljonuŝka” (Helenjo) de Vasnecov. “La trovaĵoj” jam pli frue trafis antaŭ miajn okulojn, sed mi ne atentis ilin pro reversoj netuŝitaj de skribiloj. Nur nun mi konstatis, ke la titolo “Poĉtovaja kartoĉka” estas ankaŭ en Esperanto — “Poŝta karto”.

Kiel en la jaro 1946 vortoj en Esperanto aperis en eldonaĵo de la ŝtata galerio Tretjakov? Ĉu tio okazis laŭ desupra ordono aŭ la cenzuro ne rimarkis la memstaran decidon de la redaktoro G.A.Kuzjmin? Tamen tiutempe ĉiuj en la profesia eldona ĉeno certe sciis, kion ili skribas, legas kaj presas. Eble la bildkartoj estis destinitaj por eksterlanda uzado, aŭ por montri la pretecon de tiu uzado. En novembro 1946 ekfunkciis la statuto de UNESCO, sed USSR aliĝos al ĝi nur post kelkaj jaroj — el tiu vidpunkto la “Poŝtaj kartoj” estas elemento de la prepara laboro al tiu aliĝo.

Nur helpe de aliaj (eble, arkivaj) materialoj oni povas respondi certe, kio kaŭzis la aperon de poŝtkartoj en la “danĝera lingvo” dum la regado de la tirano Stalin kaj subpremado de la esperantistoj. Sed ni povas konstati la fakton mem: en 1946 en USSR estis eldonataj poŝtaj kartoj kun vortoj en Esperanto.

Miĥail Maĥnaĉ

ĈERKISTO

Novelo de Aleksandr Puŝkin

Ni vidas ĉiutage ĉerkojn —

grizharojn de l’ kaduka mondo.

Derĵavin

La lastaj hejmaĵoj de ĉerkisto Adriano Proĥorov estis levitaj sur la katafalkan droŝkon, kaj paro da magraj ĉevaloj kvaran fojon ektrenis ĝin de la strato Basmannaja al Nikitskaja, kien la ĉerkisto estis transloĝiĝanta kun la tuta havaĵo kaj hejmanoj. Ŝlosinte la butikon, li najlis al la pordego anoncon pri tio, ke la domo estas vendata aŭ donata lue, kaj ekiris piede al la nova nesto. Proksimiĝante al la flava dometo, tre longe tentinta lian imagopovon kaj finfine aĉetita pro konsiderinda sumo, la maljuna ĉerkisto kun miro sentis, ke lia koro ne ĝojis. Transpaŝinte la nekonatan sojlon kaj trovinte en sia nova loĝejo tumulton, li suspiris pri la kaduka kabano, kie dum dek ok jaroj ĉio estis aranĝita en la plej strikta ordo. Li ekinsultis siajn ambaŭ filinojn kaj la servistinon pro ilia malrapideco kaj mem komencis helpi ilin. Baldaŭ la ordo establiĝis: ikonoŝranketo, ŝranko kun manĝilaro, tablo, sofo kaj lito okupis la angulojn, destinitajn por ili en la malantaŭa ĉambro; en la kuirejo kaj salono lokiĝis la metiaĵoj de la mastro: ĉerkoj de ĉiaj koloroj kaj dimensioj, krome ŝrankoj kun funebraj ĉapeloj, talaroj kaj torĉoj. Alte super la pordego estis fiksita ŝildo, bildiganta korpulentan Amoron kun renversita torĉo enmane kaj surskribon: “Vendado kaj tapetado de ĉerkoj simplaj kaj farbitaj, ankaŭ luado kaj riparado de ĉerkoj malnovaj”. La fraŭlinoj iris en sian ĉambron. Adriano ĉirkaŭiris en sia hejmo, sidiĝis ĉe la fenestro kaj ordonis funkciigi samovaron.

La klera leganto scias, ke Shakespeare kaj Walter Scott prezentis siajn tombistojn homoj gajaj kaj ŝercemaj, por pli forte surprizi nian imagon per tiu kontrasto. Pro la estimo al la vero ni ne povas sekvi ilian ekzemplon, kaj mi devas konfesi, ke la karaktero de nia ĉerkisto perfekte kongruis kun lia sombra metio. Adriano Proĥorov kutime estis moroza kaj enpensiĝinta. Li rompis la mutecon eble nur por riproĉi siajn filinojn, kiam li trafis ilin gapi senage la postfenestrajn pasantojn, aŭ por postuli pro siaj verkoj troan sumon de tiuj, kiuj havis malfeliĉon (sed iam ja feliĉon) bezoni ilin. Do, Adriano, sidante ĉe fenestro kaj trinkante la sepan tason da teo, laŭ sia kutimo triste meditadis. Li pensis pri la pluvego, kiu antaŭ unu semajno trafis ĉe la urbolimo sepultoprocesion de eksiĝinta brigadestro. Multaj talaroj pro tio mallongiĝis, multaj ĉapeloj kurbiĝis. Li antaŭvidis neeviteblajn elspezojn, ĉar lia malnova stoko de funebraj kostumoj senindulge kadukiĝis. Li esperis kompensi la malprofiton dank’ al maljuna komercistedzino Trjuĥina, kiu jam preskaŭ unu jaron kuŝis antaŭmorta. Sed Trjuĥina estis mortanta en la distrikto Razguljaj, kaj Proĥorov timis, ke ŝiaj heredontoj, malgraŭ la promeso, pigros voki lin el lia forangulo kaj akceptos pli proksiman oferton.

Tiuj ĉi meditoj estis subite rompitaj de tri framasonaj frapoj sur la pordo. “Kiu estas?” — demandis la ĉerkisto. La pordo malfermiĝis, kaj viro, kiu estis tuj divenebla kiel germana metiisto, eniris en la ĉambron kaj kun gaja aspekto proksimiĝis al la ĉerkisto. “Pardonu, afabla najbaro, — li diris en tia ŝajnrusa idiomo, kiun ni ĝis nun ne povas aŭdi sen rido, — pardonu, ke mi malhelpis vin... mi deziris pli rapide konatiĝi kun vi. Mi estas ŝuisto, mia nomo estas Gottlieb Schulz, mi vivas trans la strato de vi, en tiu dometo, kontraŭ viajn fenestrojn. Morgaŭ mi festos mian arĝentan geedzigon, kaj mi petas vin kaj viajn filinojn tagmanĝi ĉe mi kamarade”. La invito estis favore akceptita. La ĉerkisto invitis la ŝuiston sidiĝi kaj tetrinki, kaj dank’ al la aperta karaktero de Gottlieb Schulz, ili baldaŭ konversaciis amike. “Kiele komercas via afabla moŝto?” — demandis Adriano. “E-he-he, — respondis Schulz, — iel kaj tiel. Mi ne plendu. Kvankam, mia varoj ne samas kun la viaj: la vivanto sen botoj ne lamas, sed mortinto sen ĉerko ne iras”. — “Tute vere, — konsentis Adriano, — tamen, se vivanto ne povas pagi, li, volu ne koleri, iras nudpiede; sed mizera mortinto eĉ senpage ĉerkon prenas”. Tiele ilia konversacio daŭris ankoraŭ kelkan tempon. Finfine la ŝuisto ekstaris kaj adiaŭis la ĉerkiston, ripetante sian inviton.

La sekvan tagon, ĝuste je la dek-dua horo, la ĉerkisto kaj liaj filinoj eliris tra la pordeto de la korto de la novaĉetita domo kaj direktis sin al la najbaro. Neglektante la kutimon de la nunaj romanistoj, mi priskribos nek la rusan kaftanon de Adriano Proĥorov, nek la eŭropajn vestojn de Akulina kaj Daria. Tamen mi opinias ne superflua konstati, ke ambaŭ fraŭlinoj vestis sin per flavaj ĉapeloj kaj ruĝaj ŝuoj, kio okazis al ili nur en solenaj okazoj.

La malvasta loĝejo de la ŝuisto estis plena je gastoj, plejparte metiistoj germanaj kun ties edzinoj kaj submajstroj. El oficistoj rusaj estis nur postenbuda policisto, finno Jurko, kiu malgraŭ sia modesta rango, sukcesis havi apartan favoron de la mastro. Ĉirkaŭ dudek kvin jarojn li fidele kaj fervore oficis sur tiu posteno, kiel la poŝtisto de Pogoreljskij. La incendio de la jaro dek-dua, neniiginta la unuan Ruslandan tronurbon, ne indulgis ankaŭ lian flavan budon. Sed tuj post la forpelo de la malamikoj sur ĝia loko aperis nova budo — griza kun blankaj dorikaj kolonetoj; kaj Jurko denove paŝadis apud ĝi “kun hakileg’, en tolkiraso”. Li konis plejparton de germanoj loĝantaj apud la Nikita pordego; iuj el ili eĉ foje noktumis ĉe Jurko postdimanĉan nokton. Adriano tuj konatiĝis kun li kiel kun homo, kiu baldaŭ aŭ poste eble estos necesa, kaj kiam la gastoj venis al la festa tablo, ili sidiĝis apude. Gesinjoroj Schulz kaj ilia filino Lottchen, manĝante kun la gastoj, ĉiam kune regalis kaj helpis la kuiristinon servi. Biero abundis. Jurko manĝis kvazaŭ kvar personoj; Adriano sekvis lian ekzemplon; la filinoj afekte ceremoniumis; la multvoĉa germana parolo fariĝis ĉiam pli brua. Subite la mastro postulis atenton kaj malkorkante rezinumitan botelon, laŭte diris en la lingvo rusa: “Je la sano de mia bona Luiza!” Gasvino ekŝaŭmis. La mastro tenere kisis la freŝan vizaĝon de sia kvardekjara kunulino, kaj la gastoj brue trinkis je la sano de la bona Luiza. “Je la sano de miaj karaj gastoj!” — deklaris la mastro, malkorkante la duan botelon, kaj la gastoj dankis lin, revakigante siajn glasetojn. Nun la tostoj eksekvis unu post la alia. Oni trinkis aparte je la sano de ĉiu el la gastoj, je la sano de Moskvo kaj de dekduo da germanaj urbetoj; ili trinkis je la sano de ĉiuj gildoj ĝenerale kaj de ĉiu gildo speciale; ili trinkis je la sano de la majstroj kaj submajstroj. Adriano trinkis fervore kaj gajiĝis tiom, ke li mem proponis iun ŝercan toston. Subite unu el la gastoj, dika bakisto, levis la glaseton kaj eksklamis: “Je la sano de tiuj por kiuj ni laboras — unserer Kundleute!” La propono, kiel la ceteraj, estis akceptita gaje kaj unuanime. La gastoj komencis riverenci unu al la alia, la tajloro al la ŝuisto, la ŝuisto al la tajloro, la bakisto al ili ambaŭ, ĉiuj al la bakisto kaj tiel plu. Meze de tiu reciproka riverencado Jurko ekkriis al sia najbaro: “Kio do? Trinku, estimata, je la sano de viaj mortintoj”. Ĉiuj ridegis, sed la ĉerkisto sentis sin ofendita kaj paŭtis. Neniu rimarkis tion, la gastoj plu trinkadis kaj forlasis la tablon nur je la sonorado invitanta al la vespera meso.

La gastoj foriris malfrue kaj preskaŭ ĉiuj estis ebrietaj. La dika bakisto kaj bindisto, kies vizaĝo ŝajnis bindita en ruĝa marokeno, subaksele kondukis Jurkon en ties budon, estimante ĉi-fare la rusan proverbon: la ŝuldo bonas, se pagita. La ĉerkisto revenis hejmen ebria kaj kolera. “Kial do, finfine, — li rezonis voĉe, — mia metio estas malpli estiminda ol la ceteraj? Ĉu la ĉerkisto estas kiel ekzekutisto? Pro kio ridas la paganoj? Ĉu la ĉerkisto estas jula histriono? Mi ja deziris inviti ilin je mia enloĝiĝa festenego: sed tio ne okazos! Sed tiujn mi invitos, por kiuj mi laboras: la mortintojn ortodoksajn”. — “Aĥ, kion vi diras, estimata? — diris la servistino, kiu tiutempe estis senbotiganta lin, — kion vi blagas? Krucosignu vin! Voki mortintojn al la festo enloĝiĝa! Kia teruro!” — “Je Dio, mi vokos, — daŭrigis Adriano, — kaj tuje, morgaŭ. Bonvenu, miaj bonfarantoj, la morgaŭan vesperon festeni ĉe mi; ne rifuzu mian regalon, kiun Dio donis”. Post tiuj vortoj la ĉerkisto iris al la lito kaj baldaŭ ekronkis.

Sur la korto estis ankoraŭ mallume, kiam Adriano estis vekita. La negocistedzino Trjuĥina tiunokte mortis, kaj kuriero de ŝia administranto alrajdis al Adriano kun tiu informo. Pro tio la ĉerkisto donis al li dek kopekojn por vodko, rapide vestis sin, prenis fiakron kaj venis al Razguljaj. Antaŭ la pordego de la mortintino jam estis postenigitaj policistoj kaj negocistoj paŝadis kvazaŭ korvoj elflarintaj kadavron. La mortintino kuŝis surtable, vakse flava, sed ankoraŭ ne hidigita de putrado. Apud ŝi amasiĝis parencoj, najbaroj kaj servistoj. Ĉiuj fenestroj estis malfermitaj; kandeloj brulis; pastroj preĝis. Adriano aliris la nevon de Trjuĥina, juna negocisto en moda surtuto, kaj anoncis al li, ke la ĉerko, kandeloj, drapiraĵo kaj aliaj sepultaj akcesoraĵoj tuj estos liveritaj en bona ordo. La heredanto distrite dankis lin kaj diris, ke li ne marĉandos pri la prezo, kaj plene fidas je la honesto de Adriano. La ĉerkisto, laŭ sia kutimo, ĵuris je Dio, ke li ne prenos superflue, interŝanĝis signifoplenajn rigardojn kun la administranto kaj forveturis por klopodi. La tutan tagon li veturadis de Razguljaj al la Nikita pordego kaj reen, je la vespero li faris ĉion kaj piediris hejmen, liberiginte sian fiakriston. La nokto estis lunhela. La ĉerkisto bonorde atingis la Nikitan pordegon. Ĉe la preĝejo de la Ĉieliro lin vokis nia konato Jurko, kiu rekonis la ĉerkiston kaj deziris al li bonan nokton. Estis malfrue. La ĉerkisto jam estis proksime de sia domo, kiam al li subite ŝajnis, ke iu venis al lia pordego, malfermis la klappordeton kaj malaperis post ĝi. “Kion tio signifas? — pensis Adriano. — Kiu bezonas min denove? Eble ŝtelisto penetris en mian domon? Aŭ amantoj vizitas miajn stultulinojn? Dio gardu min!” La ĉerkisto jam estis vokonta por la helpo sian kompanon Jurko. Tiumomente ankoraŭ iu proksimiĝis al la pordeto kaj deziris eniri sed, rimarkinte la kurantan mastron, haltis kaj demetis la triangulan ĉapelon. Lia vizaĝo ŝajnis konata al Adriano, sed pro la hasto li ne sukcesis ĝin bone esplori. “Vi degnis veni al mi, — anhele diris Adriano, — eniru do, estu afabla”. — “Ne riverencu, estimata, — tiu obtuze respondis, — iru antaŭen, montru la vojon al la gastoj!” Adriano efektive ne havis tempon por riverencado. La pordeto estis malfermita, li iris sur la ŝtuparon kaj la ulo sekvis lin. Al Adriano ŝajnis, ke en liaj ĉambroj vagas homoj. “Diablaĵo!” — li pensis kaj rapide eniris... liaj gamboj fleksiĝis. La ĉambro estis plena je mortintoj. La transfenestra luno lumigis iliajn flavajn kaj bluajn vizaĝojn, kaviĝintajn buŝojn, malklarajn duonfermitajn okulojn kaj akriĝintajn nazojn... Adriano kun teruro rekonis en ili homojn, kiuj estis sepultitaj dank’ al liaj klopodoj, kaj en la gasto veninta kune kun li li identigis la brigadestron, entombigitan dum la pluvego. Ĉiuj ili, damoj kaj viroj, ĉirkaŭis la ĉerkiston kun riverencoj kaj salutoj, escepte de mizerulo antaŭ nelonge entombigita senpage, kiu rimorsis kaj hontis pro siaj ĉifonaj vestaĵoj kaj humile staris en angulo. La ceteraj estis dece vestitaj: mortintinoj — en kufoj kaj rubandoj; mortintaj ŝtatoficistoj — en uniformoj, sen kun nerazitaj barboj; komercistoj — en festaj kaftanoj. “Jen do, Proĥorov, — diris la brigadestro, komisiite de la tuta bona kompanio, — ni ĉiuj leviĝis laŭ via invito; hejme restis nur tute senpovaj kiuj tute forputris, kaj tiuj kiuj konsistas el nuraj ostoj kaj haŭto, sed eĉ el ĉi-lastaj unu ne povis bridi sin, ĉar li tre volis gasti ĉe vi...” Ĉi tiam malgranda skeleto trapuŝis la amason kaj proksimiĝis al Adriano. Lia kranio tenere ridetis al la ĉerkisto. Flokoj de hel-verda kaj ruĝa drapo kaj de kaduka tolo kelkloke pendis sur li, kiel sur stango, kaj la gambaj ostoj frapis en altaj botoj kiel pistiloj en pistujoj. “Proĥorov, vi ne rekonis min, — diris la skeleto. — Ĉu vi memoras la gvardian eksserĝenton Petro Petroviĉ Kurilkin, por kiu en la jaro 1799 vi vendis vian unuan ĉerkon — cetere, la pinan kvazaŭ kverkan?” Ĉe tiuj vortoj la mortinto etendis al li la ostojn por brakumo, sed Adriano kolektis siajn fortojn, ekkriis kaj forpuŝis lin. Petro Petroviĉ ŝanceliĝis, falis kaj tute dissplitiĝis. La mortintoj indigne ekrumoris. Ĉiuj ili deziris defendi la honoron de sia kamarado, adresis al Adriano insultojn kaj minacojn, kaj la kompatinda mastro, surdigita pro ilia kriado kaj preskaŭ tretita, perdis la bravecon, falis sur la ostojn de la eksserĝento kaj svenis.

La suno estis jam delonge lumiganta la liton, sur kiu la ĉerkisto kuŝis. Finfine li malfermis la okulojn kaj vidis antaŭ si la servistinon, kiu aranĝis fajron en la samovaro. Terurite, Adriano rememoris la hieraŭajn eventojn. Trjuĥina, la brigadestro kaj serĝento Kurilkin svage bildiĝis en lia imago. Li silente atendis, ke servistino alparolu lin kaj raportu la konsekvencojn de la nokta aventuro.

— Vi tre longe dormis, kara Adriano Proĥoroviĉ, — diris Aksinia donante al li negliĝon. — Vin vizitis la najbara tajloro, kaj la loka policisto kure venis kaj anoncis, ke li havas hodiaŭ nomfeston, sed vi degnis dormi, kaj ni ne deziris veki vin.

— Sed ĉu iu venis el la hejmo de la mortinta Trjuĥina?

— Mortinta? Ĉu ŝi mortis?

— Stulta vi! Ĉu ne vi hieraŭ helpis min ordigi ŝian sepulton?

— Kion vi diras, estimata? Ĉu via cerbo iris promeni, aŭ la ebrio hieraŭa ne jam forlasis vin? Ĉu sepulto hieraŭ estis? Vi la tutan tagon festenis ĉe l’ germano, revenis ebria, falis liten kaj dormadis ĝis la nuna horo, preter la sonorado por la taga meso.

— Ĉu tiel? — diris la ĝojigita ĉerkisto.

— Kompreneble tiel, — respondis la servistino.

— Se tiel, do rapide donu teon kaj voku la filinojn.

Tradukis Nikolai Lozgaĉev

NOTOJ

1. brigadestro. Armea rango pli alta ol kolonelo kaj malpli alta ol generalo.

2. arĝenta geedzigo. Festo okazigata je la 25-jara geedziĝa datreveno.

3. ... la poŝtisto de Pogoreljskij. Poŝtisto Onufriĉ, protagonisto de la novelo Laferta kukistino de Antonij Pogoreljskij (pseŭdonimo de Aleksej Perovskij), kiu dudek jarojn oficis en la Moskva poŝtejo.

4. La incendio de la jaro dek-dua. Temas pri la granda incendio en Moskvo, kiu okazis kiam la armeo de Napoleono okupis la urbon en 1812.

5. “kun hakileg’, en tolkiraso”. Verso el la fabelo La stulta Paĥomovna de Aleksandr Izmajlov.

6. unserer Kundleut. Niaj klientoj (fuŝgermane).

LOdE

AVARA KAVALIRO

Scenoj el la tragikomedio de Chenstone “The Covetous Knight
Malgranda tragedio de Aleksandr Puŝkin
Sceno I
En turo.
Alber kaj Ivano
Alber

Mi malgraŭ ĉio venos al turniro.

Ivano, montru al mi mian kaskon.

Ivano donas al li la kaskon.

Tratrua, fuŝigita. Ne plu eble

ĝin vesti. Akirendas jam la nova.

Ho, kia bato! Damna graf’ Delorge!

Ivano

Sed ankaŭ vi repagis lin sufiĉe:

kiam el piedingoj elbatite,

kadavre li kuŝaĉis dum diurno

sen rekonsci’.

Alber

Sed li ne malprofitis;

lia kiraso brusta sen difekto,

sed lia propra brust’ ne kostas groŝon;

por si li ne aĉetos la alian.

Kial mi ne demetis lian kaskon!

Sed mi demetus, se ne estus honte

ĉe l’ damoj kaj la duko. Damna grafo!

Prefere li frakasus mian kapon.

Kaj veston mi bezonas. Lastan fojon

la kavaliroj sidis en atlaso

kaj en veluro; nur mi en kiraso

ĉe l’ duka tablo. Mi sukcesis blagi,

ke la turniron mi hazarde trafis.

Sed kion diri nun? Ho, malriĉeco!

Kiel ĝi humiligas nian koron!

Kiam Delorge per sia peza lanco

trabatis mian kaskon preterrajde,

kaj mi kun sendefenda kapo spronis

mian Emiron, flugis uragane,

je dudek paŝoj forĵetinte l’ grafon,

kiel paĝion etan; kiam damoj

ekstaris aĥe; kiam mem Klotilda

vizaĝon ŝirmis, kriis neintence,

kaj gloris la heroldoj mian baton, —

tiam neniu pensis pri la kaŭzo

de la kuraĝo kaj miriga forto!

Mi freneziĝis pro l’ truita kasko,

la heroaĵon kaŭzis nur avaro.

Jes, la infekto kiun ajn influus

sub tiu ĉi tegment’ de mia patro.

Kiel Emiro povra fartas?

Ivano

Lamas.

Vi ne priselos ĝin dum kelka tempo.

Alber

Nu, kio do, Ruanan mi aĉetos.

Pro ĝi ne multan monon oni petas.

Ivano

Ne multon, tamen mono al ni mankas.

Alber

Sed kion diras Solomon’ sentaŭga?

Ivano

Li diras, ke sen la garantiaĵo

li ne plu povas prunti al vi monon.

Alber

Garantiaĵo! Kie mi ĝin prenu!

Ivano

Mi diris.

Alber

Kio do?

Ivano

Li mute snufas.

Alber

Kial ne diris vi, ke mia patro

riĉegas kiel judo, kaj ke fine

mi ĉion ĉi heredos.

Ivano

Diris mi.

Alber

Kaj kio do?

Ivano

Li snufe mutas.

Alber

Plage!

Ivano

Li mem deziris veni.

Alber

Dank’ al Dio!

Sen elaĉeto mi lin ne forlasos.

Oni frapas la pordon.

Kiu?

La judo eniras.

La judo

Via servanto.

Alber

Ha, kompano!

Damnita judo, digna Solomono,

bonvenu al mi: vi, kiel mi aŭdis,

ne kredas min.

La judo

Favora kavaliro,

mi ĵuras: mi kun ĝojo... sed ne povas.

Kie mi prenu monon? Mi bankrotis,

helpante verve al la kavaliroj.

Neniu pagas. Volis mi demandi,

ĉu vi redonus parton...

Alber

Ho, rabisto!

Se monon havus mi, ĉu mi parolus

kun vi, bastardo fia. Nu, sufiĉas,

ne obstinadu, kara Solomono;

monerojn donu. Ŝutu al mi centon,

dum oni ne priserĉas vin.

La judo

Ĉu centon!

Se havus tiomege mi!

Alber

Aŭskultu!

Ĉu vi ne hontas, ne helpante viajn

amikojn?

La judo

Sed mi ĵuras...

Alber

Nu, sufiĉas.

Garantiaĵon volas vi? Stultaĵo!

Kion mi donu al vi? Porkan ledon?

Se ion havus mi, mi jam delonge

ĝin vendus. Aŭ la kavalira vorto

por vi, hundaĉo, ne sufiĉas?

La judo

Certe,

ĝi multe kostas, dum vi estas viva.

Ĝi kiel talismano tuj malfermos

ĉiujn kofregojn de l’ riĉuloj flandraj.

Sed se al mi ĝi estos transdonita,

hebreo kompatinda, kaj post tio

vi mortos (Dio gardu vin), do tiam

en mia man’ similos ĝi ŝlosilon

de forĵetita maren skatoleto.

Alber

Ĉu mortos mi pli frue ol la patro?

La judo

Ni niajn tagojn ja ne mem kalkulas;

junulo floris ĵus kaj mortis nun,

kaj jen lin kvar olduloj portas jam

sur siaj ĝibaj ŝultroj en la tombon.

L’ barono sanas. Dank’ al Dio, dekon

aŭ dudek, tridek jarojn li travivos.

Alber

Hebreo, vi mensogas: post trideko

mi iĝos kvindekjara, tiam monon

por kio mi bezonos?

La judo

Mono? — mono

en ĉiu aĝo, ĉiam al ni taŭgas;

tamen junulo igas ilin servi

kaj sen domaĝo sendas ien-tien.

Sed maljunul’ amikoj traktas ilin

kaj gardas ilin kiel la okulojn.

Alber

Ha! l’ patro ne servistojn, nek amikojn

en ili vidas, sed siajn sinjorojn;

kaj servas kiel alĝeria sklavo,

kiel ĉenhundo. En malvarma budo

vegetas, trinkas akvon, maĉas krustojn,

maldormas nokte, bojas kaj kuradas.

Sed lia oro kuŝas kun trankvilo

en siaj kofroj. Sed silentu! Iam

ĝi servos min, forgesos pri ripozo.

La judo

Ho, dum sepulto de l’ baron’ verŝiĝos

pli da moneroj, ol de larmoj. Sendu

la Dio al vi heredaĵon.

Alber

Amen!

La judo

Sed eblus...

Alber

Kio?

La judo

Pensis mi, rimedo

ekzistas...

Alber

Kia do rimedo?

La judo

Simpla —

mi konas unu povran olduleton,

apotekist’, hebreo...

Alber

Uzuristo,

la sama kiel vi, aŭ pli honesta?

La judo

Ne, kavalir’, Tovi’ aliel gajnas —

tinkturon li kompilas... tre mirakle

efikas ĝi.

Alber

Sed kiel mi ĝin uzu?

La judo

Sufiĉas nur tri gutoj en pokalo

da akvo... sen koloro kaj sen gusto;

sed homo sen kolikoj kaj sen naŭzo

la vivon adiaŭas senrevene.

Alber

Via oldul’ venenon vendas.

La judo

Jes —

Ankaŭ venenon.

Alber

Kion do vi pruntos?

Ĉu ducent flakonetojn da veneno,

po unu pro monero. Ĉu do tiel?

La judo

Vi mokas min, sinjoro — ne; mi volis...

mi pensis... eble vi dezirus tion...

ke la barono baldaŭ devos morti.

Alber

Veneni l’ patron! Vi aŭdacis filon...

Ivano! Tenu lin. Ĉu vi aŭdacis!..

Ĉu scias vi, fiul’, anim’ judaĉa,

serpento, hundo! ke mi tuj pendigos

sur ia pordego vin.

La judo

Mi estas kulpa!

Pardonu: ŝercis mi.

Alber

Ivano, ŝnuron.

La judo

Mi ŝercis... Mi al vi alportis monon.

Alber

For, hundo!

La judo foriras.

Jen al kio puŝas min

de l’ patro propra avarec’! Judaĉo

aŭdacis kion! Donu al mi vinon,

mi tremas tute... Sed, Ivano, monon

bezonas mi. Postkuru l’ damnan judon,

akceptu la monerojn. Kaj ĉi tien

alportu inkon por al ĉi fripono

ateston skribi. Sed ne enkonduku

tiun Judason... Tamen haltu, ne,

liaj moneroj per venen’ odoros,

kiel arĝento de lia praulo...

Mi petis vinon.

Ivano

Ni ne havas vinon —

eĉ guton

Alber

Sed ĉi tiu, kiun sendis

Remon’ donace el hispana lando?

Ivano

Vespere donis mi botelon lastan

al la forĝist’ malsana.

Alber

Jes, mi scias...

Do akvon al mi donu. Damna vivo!

Finfine, jes — mi iros peti helpon

de l’ duko: li devigu mian patron

min zorgi kiel filon, sed ne muson,

naskitan en la kelo.

Sceno II

La kelo.

La barono

Kiel junulo danda rendevuon

atendas kun ĉiesulin’ malpura

aŭ stultulin’ trompita, same mi

atendis tage l’ tempon de l’ descendo

la kaŝan kelon al fidelaj kofroj.

Feliĉa tago! Mi hodiaŭ povas

en la neplenan sesan kofron ŝuti

la plenan manon da ŝparita oro.

Ne multe ŝajnas, sed po iomete

trezoro kreskas. Iam mi tralegis,

ke iu car’ ordonis al soldatoj

kunmeti termanplenojn en amason,

kaj mont’ fiera kreskis, kaj la caro

de l’ supro povis gaje observadi

plataĵon kun blankantaj foren tendoj

kaj maron kun naĝantaj ŝipoj for.

Mi same, alportante po manpleno,

de la tribut’ kutima al la kel’,

la monton levis — kaj de ĝia alto

mi povas vidi, kion mi regadas.

Kion ne povus fari mi? Demone

de l’ mont’ la mondon regi povas mi;

mi nur ekvolu — kaj altkreskos temploj;

en superbelajn ĝardenegojn miajn

kunflugos nimfoj per amas’ rapida;

kaj muzoj la tributon al mi portos,

kaj la geni’ libera al mi servos,

kaj virto kaj laboro de sendormo

atendos pace mian gratifikon.

Mi fajfos, kaj al mi humile, time

enrampos la sanganta malicago

kaj lekos mian manon kaj l’ okulojn

rigardos, divenante mian volon.

Obeas ĉio min, sed mi — nenion;

mi — super la deziroj, mi trankvilas;

mi scias mian povon: mi kontentas,

ĉi tion konsciante...

Li rigardas sian oron.

Ŝajnas vanta,

sed kiom da penado homa kostas,

da trompoj, larmoj, preĝoj kaj kondamnoj

prezentas tiu peza atestaĵo!

Ĉi tie kuŝas jen — dukat’ antikva.

Vidvino al mi donis ĝin hodiaŭ,

sed antaŭ tio ŝi kun tri infanoj

genuis duontagon kun lamento.

Pluvadis, ĉesis pluvo kaj repluvis —

l’ afektulino ne moviĝis for;

mi povus ŝin forpeli, sed mi sentis,

ke l’ ŝuldon de la edzo ŝi alportis

kaj ne deziros iri en prizonon.

Kaj tiun ĉi al mi Tibo’ alportis —

pigrulo kaj fraŭdul’ — kie li prenus?

Certe forŝtelis; aŭ okazis miso

ĉe granda vojo, nokte, en bosketo...

Ho! Se la tutaj larmoj, ŝvit’ kaj sango,

verŝitaj pro ĉi tiu deponaĵo,

leviĝus foje el la terprofundo,

diluvo reokazus — dronus mi

en la fidela kelo. Tamen, tempo.

Li intencas malŝlosi la kofron.

Mi ĉiufoje, kiam mi al kofro

alpaŝas kun ŝlosil’, eksentas tremon.

Ne tim’ ŝvitigas min (kiun mi timus?

Mi havas mian glavon: pro la oro

respondas fero), tamen mian koron

ĝenadas iu sento nekonata...

Doktuloj diras: estas homaj tipoj,

trovantaj en la murdo agrablaĵon.

Ŝovante en seruron la ŝlosilon,

travivas mi la senton de murdisto,

merganta klingon en la predon: timo

kaj ĝuo kune.

Li malfermas la kofron.

Jen la beateco!

Li enŝutas la monon.

Eniru, ĉesu vagi tra la mondo,

servante al pasioj kaj bezonoj

de homo. Dormu pace kaj plenforte,

kiel dioj dormas en ĉiel’ profunda...

Hodiaŭ volas mi aranĝi feston:

kandelon ĉendi antaŭ ĉiu kofro,

aperti ĉiun kaj ekstari mem,

rigarde al la brilaj amasegoj.

Li bruligas kandelojn kaj malfermas

la kofrojn unu post la alia.

Mi reĝas!.. Ho, kia magia brilo!

Obeas min, fortikas mia regno;

en ĝi — feliĉo, gloro kaj honoro!

Mi reĝas... tamen kiu min postsekvos

akcepti l’ povon? Mia heredanto!

Freneza dando, juna diboĉulo,

kunulo de obscenaj fikompanoj!

Post mia mort’ li tuj ĉi tien venos,

sub tiujn pacajn kaj silentajn volbojn

kun flatular’, avidaj korteganoj;

ŝlosilojn ŝtelos de mia kadavro,

la kofrojn kun ridaĉo li malfermos.

Kaj do trezoro mia fluos en

atlasebrilajn kaj truplenajn poŝojn.

Frakasos li la sanktajn trezorujojn,

per sanktole’ trinkigos kotularon...

Li fordiboĉos... Sed laŭ kiu rajto?

Ĉu sen penado mi ricevis tion,

aŭ lude, kiel kartfraŭdisto, kiu

ĵetante kubojn amasigas monon?

Ĉu scias iu pri la obstinado,

bridado de pasioj, pezaj pensoj,

pri tagaj zorgoj kaj sendormaj noktoj,

kiujn mi pagis? Aŭ ĉu mia filo

riproĉos min pro l’ muskiĝinta koro,

pro indiferenteco, kaj pro tio,

ke min neniam konscienc’ riproĉis;

la konscienco, best’, gratanta koron,

la gasto seninvita, sintrudulo,

la kruda kreditoro, diablino,

pro kiu ombras sin la lun’ kaj tomboj

ekhontas kaj elpelas la kadavrojn?..

Ne, vi riĉaĵon vian elsuferu,

kaj poste ni rigardu, ĉu l’ povrulo

disipos l’ akiritan per la sango.

Ho, se mi povus de rigard’ malinda

la kelon kaŝi! Se mi el la tombo

alveni povus per la garda ombro,

sur kofro sidi kaj de la vivantoj

mian trezoron gardi kiel nun!..

Sceno III

En la palaco.

Alber, la duko.

Alber

Sinjoro, kredu, mi toleris longe

la honton de malriĉ’. Se ne ekstremo,

ĉi tiun plendon vi neniam aŭdus.

La duko

Mi kredas, kredas: nobla kavaliro,

kia vi estas, l’ patron ne kulpigus

sen kaz’ ekstrema. Ĉi fiuloj pokas...

Trankvila restu: vian patron mi

admonos vid-al-vide, sen atesto.

Mi lin atendas; longe lin ne vidis.

Al mia avo estis li amiko.

El mia infanaĝo mi memoras,

kiel li min sidigis sur ĉevalon

kaj kovris min per sia peza kasko

kvazaŭ per sonorilo.

Li rigardas en fenestron.

Kiu iras?

Ĉu li?

Alber

Jes, ĝuste li, sinjor’.

La duko

Do iru

en la flankĉambron ĝis revok’.

Alber foriras; eniras la barono.

Barono,

mi ĝojas vidi vin en san’ kaj viglo.

La barono

Feliĉas mi, sinjor’, havante l’ forton,

ĉi tien veni laŭ via ordono.

La duko

Barono, antaŭ longe ni disiĝis.

Ĉu vi memoras min?

La barono

Mi? Ho, sinjoro!

Mi kiel nun vin vidas antaŭ mi —

infanon viglan. Karmemora duko

al mi diradis: Nu, Filip’ (li ĉiam

Filipo nomis min), kion vi diros?

Post dudek jaroj, vere, vi kaj mi,

ni iĝos stultaj antaŭ ĉi etulo...

Do, antaŭ vi...

La duko

Ni nian konatecon

religu. Vi forgesis pri l’ kortego.

La barono

Sinjor’, mi maljuniĝis: nun kortege

kion mi faru? La junuloj ŝatas

turnirojn, festojn. Sed en tiuj mi

ne estas taŭga. Tamen, se militon...

Mi pretas al ĉevalo ŝanĝi liton;

ankoraŭ fort’ sufiĉos por la glavon

pro vi elingi per tremanta mano.

La duko

Vian fidelon konas mi, barono;

amik’ de mia avo; estimata

de mia patro. Ankaŭ mi vin taksas

kuraĝa kavaliro — sed sidiĝu.

Ĉu vi infanojn havas?

La barono

Nur la filon.

La duko

Kial do mi ne vidas lin apude?

L’ korteg’ vin tedis, sed la filo indas

ĉe l’ aĝo kaj titolo kun ni esti.

La barono

Ne ŝatas li monduman bruan vivon;

laŭ moro li sovaĝas kaj krepuskas —

arbare vagas ĉirkaŭ la kastelo

kiel juna cervo.

La duko

Sed ne estas bone

eviti homojn. Ni alkutimigos

lin al la festoj, baloj kaj turniroj.

Al ni lin sendu; kaj al lia rango

konvenan donu materian helpon...

Vi malserenas, ĉu laciga vojo

konsumis vin?

La barono

Sinjor’, mi ne laciĝis;

sed mi embarasiĝas. Antaŭ vi

ne volus mi konfesi, tamen min

devigas vi rakonti pri la filo,

kion mi volus kaŝi de l’ sinjoro.

Li, ve, ne indas, kara protektanto,

de vi nek la favoron, nek atenton.

Junecon li pasigas en malvirtoj,

en fiorgioj...

La duko

Evidente tial,

ke solas li, barono. La soleco

kaj enuad’ junulojn pereigas.

Al ni lin sendu: tiam li forgesos

kutimojn, formiĝintajn en dezerto.

La barono

Pardonu, vere, min, mia sinjoro,

por tio, ve, konsenti mi ne povas...

La duko

Sed kial do?

La barono

Kompatu l’ maljunulon...

La duko

Sed mi postulas: kaŭzon de l’ rifuzo

malfermu antaŭ mi.

La barono

Je mia filo

Koleras mi.

La duko

Pro kio?

La barono

Pro la krimo.

La duko

Klarigu la esencon de l’ afero.

La barono

Indulgu, duko...

La duko

Tio estas stranga,

aŭ ĉu vi hontas diri?

La barono

Jes... mi hontas...

La duko

Sed kion faris li?

La barono

Li volis min

mortigi.

La duko

Ĉu mortigi! Mi lin juĝos

kiel krimulon nigran kaj malican.

La barono

Ne pruvos mi, kvankam mi ĝuste scias,

ke li avidsoifas mian morton,

mi ĝuste scias, ke li min intencis

prirabi...

La duko

Ĉu!

Alber ĵetas sin en la ĉambron.

Alber

Barono, vi mensogas.

La duko

(Al la filo)

Kiel aŭdacis vi?..

La barono

Ĉu vi ĉi tie?..

Ĉu vi aŭdacis diri al la patro,

ke mi mensogas! Antaŭ la sinjoro!..

Ĉu mi ne kavalir’?

Alber

Vi — mensogulo.

La barono

Ho, Dio, kial la ĉiel’ ne tondras!

Do, levu, kaj la glavo juĝu nin!

Li ĵetas la ganton, la filo haste ĝin levas.

Alber

Jen la donac’ unua de la patro. Dankon.

La duko

Kion mi vidis? Kio do okazis?

La fil’ akceptis la defion patran!

En kia tempo mi sur min surmetis

la ĉenon de la dukoj! Frenezulo,

kaj vi, tigrido! Ambaŭ eksilentu!

(Al la filo)

La ganton ĵetu; donu do.

Forprenante ĝin.

Alber

(Flanken)

Domaĝe.

La duko

Enigis la ungegojn ĝin! — ho, monstro!

Foriru: ne aŭdacu reaperi

ĉe la okuloj, antaŭ ol mi vin

invitos.

Alber eliras.

Vi, oldulo kompatinda,

ĉu hontas vi...

La barono

Sinjoro, senkulpigu...

Ne povas stari mi... miaj genuoj

sen fort’... aeron!.. Kie la ŝlosiloj?

Miaj ŝlosiloj! Ho!..

La duko

Li mortis. Dio!

Terura tempo, kaj teruraj koroj!

Tradukis Nikolai Lozgaĉev

CAR’ NIKITA KAJ KVARDEK LIAJ FILINOJ

Fabelo por plenkreskuloj de Aleksandr Puŝkin

Vivis iam car’ Nikita

gaja, riĉa, dorlotita,

sen klopodoj pri regad’,

do prosperis lia ŝtat’.

Agis car’ poiomete,

manĝis, trinkis, kaj kviete

kun diversaj li patrinoj

kreis opon da filinoj:

kvardek junulinoj belaj,

bonkondute puranĝelaj,

ravaj korpe kaj anime.

Kiaj gamboj — ho, sublime!

Nigraj haroj — sen riproĉ’,

la okuloj, ĉarma voĉ’,

brila saĝo, belstaturoj...

Do, de l’ kapo ĝis la kruroj

ĉio logis kaj majestis;

sola aĵo nur forestis.

Kio estis do mankanta?

Vere, bagatelo vanta.

Tre malgranda detaler’,

tamen — mankis sen esper’.

Kiel tion do klarigi,

por ne tute kolerigi

stultulinon nian pian,

la cenzuron prude fian?

Kiel... Helpu Dio nure!

Caridinoj interkrure...

Ne, tro klare tiel estus

kaj danĝere malmodestus,

do aliel, laŭ prefer’:

Belas mamoj de Vener’,

lipoj, gamboj — por adoro,

sed fajrujo de amoro,

dezirata mia cel’...

Kio estas?.. Bagatel’!..

Tre malgranda detalero,

sed ja — mankis sen espero

al la caridinoj etaj,

petolemaj, vigli pretaj.

Tre konsternis onin tio.

Tristis cara familio.

Vartistina klaĉ-parol’

baldaŭ trafis al popol’.

Eksciinte tion, certe,

ĉiu gapis buŝ-aperte,

veis, miris aŭ ne fidis,

kaj alia, eĉ se ridis,

do mallaŭte voĉis tion,

por eviti Siberion.

Foje laŭ alvok’ de l’ caro

kolektiĝis servistaro.

Jene sonis la ordon’:

“Se okaze pri malbon’

la filinojn vi sciigos,

aŭ pripensi nur instigos,

aŭ aludos opinion,

ke malhavas ili ion;

diros ion dubasence,

aŭ figestos senintence, —

do — sen ŝerc’ — neglekte rangon

al virinoj tranĉi langon,

sed al viroj — eĉ pli grave,

kio povas iĝi mave”.

Car’ severis, sed prudentis.

La ordono elokventis;

ĉiu klinis sin kun trem’,

pro la tim’ kaj obeem’,

kaj atente, sindetene

la havaĵon gardis pene.

La edzinoj sentis timon,

ke ne faru l’ edzoj krimon;

Pensis edzoj en sekret’:

“Kulpu, kara edzinet’!”

(eble, krudis laŭnature).

Caridinoj jam mature

kreskis. Caro pro l’ kompat’

konsilion de la ŝtat’

vokis; diris li sekrete

la problemon, kaj diskrete,

kaŝe de servista greg’

ekmeditis la korteg’:

kion fari por riparo

de la ĝena korpdifekt’.

Kaj subite jen bojaro,

sin klininte pro respekt’,

kalvan frunton pugni ekis,

al la caro tiel blekis:

“Moŝta car’! Pro l’ interven’

volu lasi min senpuna,

se pri l’ karna abomen’

diros mi. En aĝo juna

pri l’ parigistin’ mi aŭdis

(Kion nun ŝi faras? Ĉu —

plej probable — same plu).

Tiam multaj ŝin tre laŭdis:

onidire — sorĉistin’.

Ĉiajn morbojn ŝi kuracis,

korpajn fortojn redonacis.

Eble indas trovi ŝin.

Sorĉistino helpi pretos,

la mankaĵojn tuj enmetos”.

— “Urĝe ŝin retrovi penu! —

tiel diras car’ Nikita

kun mieno sulkigita:

— Ke ŝi helpu. Kaj se ne — nu,

se ŝi trompos nin fripone,

ne akiros laŭbezone,

se intence, en arog’

nin ofendos per mensog’ —

— estu mi ne car’, sed hundo,

se mi dum la Pura Lundo

ne kondamnos ŝin je brul’

por la glor’ de l’ Eternul’.”

Jen tra tuta lando slava

por plenum’ de l’ tasko grava

ĉien rajdas en sekret’

kurieroj laŭ dekret’.

La ĉevalojn ili pelas,

sorĉistinon trovi celas.

Pasas jaro, pasas du —

la novaĵoj mankas plu.

Fine iu ulo brava

trovis: jen la spuro grava.

En arbaro, en malhel’

(diablo gvidis lin al cel’)

vidas li: domet’ arbara,

loĝas sorĉistin’ grizhara.

Estis cara li sendit’,

do envenis sen hezit’,

klinsalute ŝin aliris,

la aferon caran diris:

pri la caridinoj lindaj

kaj la mankoj bedaŭrindaj.

Sorĉistin’ komprenis bone,

pelis lin desurperone,

diris tiel: “Iru for,

sen rigardi mian neston,

aŭ vi tuj ricevos peston...

Post tri tagoj — venu por

havi jam la pretan keston,

tamen nepre — ĉe l’ aŭror’.”

Ŝi enfermis sin por sorĉo,

provizinte sin per torĉo,

dum tri tagoj sorĉis, ritis,

do demono ŝin vizitis.

Por plenumi l’ caran volon,

mem alportis li skatolon,

plenan de la peka var’,

kiun ŝatas la virar’:

Tre diversaj laŭ grandeco,

laŭ koloroj — ĉia speco,

luksaj, buklas la harar’...

Ilin sorĉistin’ inspektis,

la kvardekon elselektis,

tuken volvis la provizon

kaj enŝlosis en valizon;

kun ĝi sendis kurieron,

por la vojo eĉ moneron

donis. Rajdas li sen ĝen’...

Ekripozas je maten’,

manĝas panon kun viando,

plezurigas sin per brando:

Al la car’ li bone servis,

ĉion por la voj’ rezervis.

La ĉeval’ sin paŝtas. Revas

la bravul’ — ke l’ car’ lin levas,

nomas grafo plej solene...

Kio do troviĝas ene?

Kion sorĉistino sendas? —

pensas nia kurier’.

Rigardindas la mister’,

sed valizo ja senfendas.

Kaptas lin la scivolemo,

tiel ke obsedas tremo.

La orelo ĉe l’ serur’

ne perceptas ion. Nur

tra l’ kovrilo la odoron

sentas nazo kuriera...

Damne! Jen miraklo vera!

Ŝatus fari li esploron.

Kurieron venkis tent’...

Li malfermis — post moment’

la birdetoj — flug! — elane,

kaj eksidis sur la branĉ’.

Logas ilin li per manĝ’,

disŝutante — tute vane:

Panon ili ne bezonas

(ja alias la konsum’):

sur la branĉoj kanti bonas —

kial sidi en mallum’?

Jen sur pad’ sin trenas peze

kun bastono oldulin’ —

kurba nazo, ĝiba spin’.

Genuiĝis li kompleze:

“Avineto, savu min!

Helpu per konsil’ aŭ ag’!

Vidu, trafis kia plag’:

Kapti ilin mankas povo,

kion fari por retrovo?”

Oldulin’ rigardis sor,

kraĉis, siblis en rankor’:

“Aĉas via scivolem’,

sed ne ploru senutile...

Vi nur montru — kaj facile

tuj alflugos ili mem.”

“Dankon!” — diris li tutkore,

montris — kaj birdetoj tuj

lin alflugis plenfavore

kaj lokiĝis ĉe la uj’.

Ke ne estu plu minac’,

senprokraste kaj singarde

li enŝlosis ĉiujn kvardek

kaj rapidis al palac’.

La princinoj ilin prenis

kaj en kaĝoj zorge tenis.

Pro triumfo de l’ reven’

tuj okazis la festen’:

oni dum semajn’ festenis,

dum monat’ — ripozo plenis;

konsilion sian car’

rekompencis sen avar’,

ankaŭ sorĉistinon same:

al ŝi sendis el muze’

grandan stumpon enbalzame

(tiun, konsternigan tre),

plus du bufoj kaj skeleto

el la sama kabineto...

Ĉiuj kun la caro festis,

ĉiuj kun donacoj restis.

Same ankaŭ kurier’ —

Jen la fino de l’ afer’.

***

Multaj damnas min kolere

kaj demandus nun severe:

Kial stultas ŝerca dir’?

Tute simple! Laŭ dezir’...

Tradukis Valentin Melnikov

KIUN CELON HAVAS GRUPO “NIFO”?

Orbito nula: Sciencfikcio kaj fantasto. Vol 1. / Trad. el div. lingvoj. — Santander: Grupo Nifo, 1995. — 142 p.

Thorkent A. La imperio Ornaks: Sciencfikcia romano / Trad. el la hisp. Liven Dek. — Santander: Grupo Nifo, 1995. — 96 p. — (Serio Future. Vol. 1).

Ĉe hispania eldonejo Grupo Nifo samtempe aperis du libroj kun sciencfikcia legaĵo. La unua estas kolekto da noveloj, la dua — romaneto La imperio Ornaks de A.Thorkent.

Ambaŭ libroj estas bone presitaj, sed la enhavo de la unua libro estas iom stranga. La kompilintoj anoncis titolpaĝe, ke temas pri fantasto kaj sciencfikcio, sed reale el 13 noveloj oni povas opinii vere sciencfikciaj nur 7 (do nur duono). La libro komenciĝas de tutmonde fama La sono de tondro (A Sound of Thunder) de Ray Bradbury. Krome enestas novelo de Arthur Clarke En la kometon (Into the Comet). Ambaŭ estas bone tradukitaj — respektive de Krys Ungar kaj José Francisco del Pozo — kaj pozitive impresas. Sed strange estas ke pluraj noveloj (Renkonto, Handikapito, La lasta flugo de d-ro Ajn k.a.) havas neniun rilaton al sciencfikcio kaj fantasto. Ili estas sufiĉe svagaj rakontoj, kiujn oni povus konsideri psikologiaj. Fakte en tiuj noveloj temas pri iuj tute normalaj eventoj en homaj vivoj, sed la eventoj plejparte estas tiom neinteresaj, kaj foje eĉ abstraktaj, ke oni povas supozi ke temas pri publikigitaj partoj de iu granda romano (aŭ simple pri stilekzercoj).

La aliaj noveloj estas pli interesaj. Mi ne konas la aŭtorojn, tamen la noveloj meritas atenton. Tre amuza kaj vere fantasta estas Perfekta mutaciulo de Viorel Pîrligras. La alia atentinda novelo estas Ciklo de Kamrad Akrami, kiu laŭ stilo similas al Bradbury aŭ Asimov.

Signifa manko de ambaŭ libroj estas manko de ajnaj informoj pri kelkaj aŭtoroj (forestas eĉ mencio pri iliaj devenlandoj!). Krome sufiĉe ofte aperas miskompostaĵoj.

La imperio Ornaks estas eĉ malpli interesa ol la unua. Ĉiuj eventoj okazas ĉirkaŭ kapablo de ĉefheroo Bard modli sian vizaĝon. El tio la aŭtoro tiris longan rakonton pri Bard kaj liaj aventuroj en la imperio Ornaks. Li fuĝis de la Tero pro diversaj malfacilaĵoj. Iu kantinestro pagis liajn ŝuldojn kaj devigas lin labori ĉe si. Sed aperis junulino, kiu sin nomis princino Ajmarla de la imperio Ornaks. Ŝi proponis al li labori por ŝi en la imperio. Li konsentis kaj forflugis kun ŝi. Dumfluge ŝi rakontis, ke ŝia frato Foksten la 3a estas ne homo, sed roboto gvidata de iu malbona admiralo. La admiralo puŝas fraton-roboton al terura milito, kaj pro tio necesas mortigi la roboton.

Bard konsentis. Por iu festo estis invititaj ambasadoroj de pluraj planedoj, ankaŭ de Tera Respubliko. Bard devis modli sian vizaĝon kaj ludi Teran ambasadoron. En iu ŝanĝ-planedo la vera ambasadoro estis perforte dormigita, Bard sidiĝis en lian spacŝipon kaj ekflugis jam en ambasadora aspekto. Intertempe Bard kaj Jala enamiĝis unu al la alia.

Kiam Bard proksimiĝis kaj pafis al Foksten, anstataŭ ŝraŭbetoj ekfluis vera sango (la aŭtoro verŝajne volis frape surprizi legantojn, sed tio estis facilege divenebla, ankaŭ pro troofta uzado de vortoj “roboto” kaj “klonulo” dum la klariga parolo de la princino). Bard estis malliberigita, kaj la imperiestroj, pensante ke Bard estas la ambasadoro, decidis uzi la mortigon de Foksten kiel kialon por ekmiliti kontraŭ la Flanka Federacio. Baldaŭ evidentiĝis, ke la princino reale estas nur sekretariino Jala de iu ministro. Ŝi estis sendita al Bard por envolvi lin en la mortigon, sed ŝi estis trompita — ankaŭ ŝi pensis ke Foksten estas roboto. Dank’ al sia modl-kapablo Bard liberiĝis kaj eksciis, ke la vera celo de la imperiestroj estas ataki la Teron. Li avertas la Teron kaj per tio savas ĝin. Post longa venka batalo Bard forflugas al la Tero kun sia amatino.

La libro postlasas ambiguan senton — aŭ ĝi estas tro longa novelo, aŭ tro kurta romano. Ambaŭ variantoj estas malbonaj. La baza ideo de la libro estas savo de la Tero, sed uzante tiun intrigon oni povus rakonti la saman historion multe malpli longe, evitante plurajn tedajn detalojn. Temas, ekzemple, pri la banalega amhistorio de la ĉefherooj, tro longa priskribo de fina batalo (necesas diri ke multaj pli famaj verkistoj “pekas” pri trodetala priskribo de tiaj epizodoj) kaj aliaj. Tre bremsas glatan legadon multaj neologismoj, foje tre stultaj (“kidnapi” — forkapti, forrabi personon por ricevi monon aŭ alian kompenson kontraŭ ties liberigo, “graŭ” — malo de malgraŭ, ĝuste tial, maltamen).

Oni povas konkludi, ke la celo de la Grupo Nifo estas malfacile komprenebla. Se ĝi intencis prezenti varian fantastan legaĵon sed malbonkvalitan — do tio estas sukcese plenumita. Tamen se la celo estis traduki kaj eldoni altnivelajn prozaĵojn — la elekto de aŭtoroj kaj verkoj devis esti alia. Oni povis tute senprobleme forigi kelkajn ekstertemajn novelojn kaj anstataŭigi ilin per tiuj konataj de aliaj aŭtoroj (Harrison, Asimov, Sheckley, Simak), kun kiuj la libro aspektus pli dece. Kaj tute same pri La imperio Ornaks — ekzistas multaj pli eldonindaj sed dume ne eldonitaj romanoj. Ni esperu, ke ankaŭ ili baldaŭ aperos!

Grigorij Arosjev

KIU ESTAS A.THORKENT?

A.Thorkent estas la pseŭdonimo de Angel Torres Quesada, hispana SF-verkisto el Cadiz, kiu en la komenco devis unue uzi anglecan nomon (nur verkojn el angleparolantoj oni vendis tiuepoke) kaj due fari absolute senpretendajn verketojn (t.n. trajnliteraturo), kun difinita nombro da paĝoj (ĉiam 94), por vivteni sin. La originala lingvo estas la hispana (kastilia). Nuntempe, la verkoj de ATQ aperas sub lia reala nomo kaj, kvankam ili daŭre havas aventurajn fonojn, ili estas literature pli altkvalitaj.

Fakte, la apero de la serio “Future” celis ŝtopi trueton en nia kulturo havigante al la esperanta sf-leganto tre malmultekostan trajnliteraturon. Sed mi timas, ke ne ĉiuj komprenis la celon, kaj mi devos uzi la dorskovrilon de la sekva numero por klarigi, ke temas pri aventuroj el “pafo-kiso-kuro”.

Miguel Gutiérrez Adúriz

“LINGVAJ RESPONDOJ” DE SERGIO POKROVSKIJ

Pokrovskij, Sergio. Lingvaj respondoj. — Jekaterinburg: Ruslanda Esperantisto, 1999. — 80 paĝoj. — (Serio Scio; Volumo 3).

Dum kelkaj jaroj Sergio Pokrovskij, membro de la Akademio de Esperanto, de tempo al tempo respondas al demandoj de legantoj de Ruslanda Esperantisto kaj de La Ondo. Pluraj personoj proponis eldoni tiujn respondojn libroforme. Komence de majo ĉe Ruslanda Esperantisto aperis la longe atendita esearo de Sergio Pokrovskij Lingvaj Respondoj en la serio Scio. Preparante la respondojn al la reeldono, la aŭtoro reviziis la tekston. La 80-paĝa libro enhavas 10 eseojn:

  • La artikolo
  • Medialo, refleksivo, pasivo
  • La transskribaj problemoj
  • “Ties” kaj “ĝia”
  • La landnoma problemo
  • Niaj karaj ĉapeloj
  • Kiel skribi mian nomon?
  • Sekso kaj intelekto
  • La aspektoj
  • “Da” kaj “de”

Ĉar niaj legantoj ne bezonas specialan prezenton de Sergio Pokrovskij kaj ties verkoj, mi plezure kaj senhezite rekomendas al ĉiuj havigi al si la Lingvajn Respondojn de nia eminenta akademiano. Mendu ĝin ĉe UEA, FEL, ELNA kaj aliaj grandaj libroservoj kontraŭ 6 eŭroj, aŭ rekte ĉe la redakcio de La Ondo kontraŭ 10 internaciaj respondkuponoj. Ruslandaj abonantoj de La Ondo simple sendu poŝtmarkojn por 14 rubloj por ricevi la volumon kun la julia kajero.

Bonan legadon!

Halina Gorecka

ESPERANTAJ LIBROJ EL RUSLANDO KAJ U.S.S.R.
Aperis la 3a eldono de la katalogo de KEB

Katalogo de esperantaj kaj interlingvistikaj libroj el Ruslando kaj Sovetunio / Kompilis H.Gorecka, A.Korĵenkov; Prefaco de H.Gorecka. — 3a eld. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1999. — 28 paĝoj.

Kolektiva Esperanta Biblioteko (KEB) estis fondita en oktobro 1982 kiel sendependa centro por kolekti, konservi, studi kaj popularigi la esperantan literaturon. De la komenco KEB starigis prioritatan taskon: kolekti librojn kaj periodaĵojn en/pri Esperanto kaj planlingvistiko, kiuj estis eldonitaj en nia lando.

Ricevinte kuraĝigon kaj valorajn konsilojn de Nikolaj Danovskij kaj Povilas Jegorovas, en 1986 ni eldonis la unuan katalogon kun datumoj pri 73 libroj. La dua eldono (eldonita en 1991) enhavas priskribon de 251 volumoj. La ĵus eldonita katalogo listigas 419 volumojn. Kompreneble, nia katalogo enhavas informojn nur pri la libroj, kiujn la biblioteko kolektis per aĉetoj kaj donacoj.

KEB esprimas la plej korajn dankojn al ĉiuj donacintaj personoj kaj institucioj kaj esperas, ke la novaj prizorgantoj de la biblioteko sukcese daŭrigos en Krasnojarsk la laboron, kiu estis farata en Jekaterinburg dum sesona jarcento.

Por ricevi la katalogon sufiĉas sendi al la redakcio de La Ondo poŝtmarkojn je 12 rubloj (Ruslando) aŭ 5 internaciajn respondkuponojn (alilandanoj).

Halina Gorecka

eksdirektoro de KEB

GAZETOJ

Literatura Foiro. 1999: 178

(HK) La numero 178 de LF gastigas poetojn Venelin Mitev kaj Enkela Xamaj (originalan voĉon el Albanio!), proponas specimenon el romano de Jozefo Spini, abundas je recenzoj pri libroj kaj diskoj lastatempaj, dediĉas eseon kaj belegan tradukon (per la plumo de Carlo Minnaja) al Giacomo Casanova. Inter la ĉi-numeraj kunlaborantoj troviĝas Paul Gubbins, Julian Modest, Aleksandar Ŝivarov, Zofia Banet-Fornalowa. Aparte interesa estas la debato inter Radoslaw Nowakowski kaj Giorgio Silfer, pri la esperantista identeco. Nowakowski longe kaj sociologieme eseas favore al Eo kiel “lingvo senkultura, sennacia, maletna, komunikilo kiel eble plej malaltkunteksta. E-ŝtato, E-nacio, E-kulturo — neniam!” Giorgio Silfer replikas imagante konversacion kun Ken Follett, kiu en iu ekverkita romano volus roligi esperantistojn. En la romano temas pri teritorio en Eŭropo, ĉe la Balta maro, iam germana, nun rusa, kies ĉefurbo estas Kaliningrad/Königsberg. En iu ne tro fora estonteco, Rusio volus vendi ĝin al Germanio, sed la najbaroj (Pollando kaj Litovio) oponas kaj okcidentaj (eks)potencoj kalcitras. Fine aperas la ideo loki tie esperantistojn. Sed tie naskiĝos nek nova ŝtato nek nova nacio. Silfer enkondukas, paralele al la koncepto de sprachraum (lingvoareo) por Eo, tiun de hinternationale sprache (retronacia lingvo) anstataŭ internationale sprache.

Ekzakte. 1999: 1 (64)

La partoprenantoj de la Urala E-Konferenco (Jekaterinburg, 18 apr. 1999) ricevis la 64an kajeron de Ekzakte, informilo de uralaj esperantistoj eldonata ekde 1982. Ĝi enhavas ses-paĝan raporton de la komitato de UES pri la agado en 1998 inkluzive de la financa raporto kaj kompleta membro-listo. Sed la plej interesa materialo estas 11-paĝa kroniko de la E-agado en Uralo, aperigita je la 10-jariĝo de UES. La panorama prezento estas tre impona kaj leginda de ĉiu “vera aktivulo”. La kajero enhavas ankaŭ bibliografion de gazetartikoloj, omaĝon al Boris Sokolov kaj kelkajn loke gravajn informojn.

Nemembroj de UES povas ricevi la 64an kajeron de Ekzakte sendinte poŝtmarkojn por 12 rubloj al la redakcio de La Ondo.

TK

Ricevitaj gazetoj

Argentina E-Vento. 1998/2-3;

Brazila Esperantisto. 1999/306;

El Popola Ĉinio. 1999/5;

Esperanto. 1999/4;

Esperanto aktuell. 1999/2;

Esperanto-Nyt. 1999/1;

Esperanto USA. 1999/1,2;

Franca Esperantisto. 1999/506;

Juna Amiko. 1999/1;

La Espero. 1999/1;

La Hirundo. 1999/4;

La Ondo de Esperanto. 1999/5;

l’esperanto. 1999/3;

Litova Stelo. 1999/2;

Monato. 1999/3;

Oomoto. 1999/441;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 1999/101;

Svisa Esperanto-Societo Informas. 1999/2.

MARTAJ KONKURSOJ

En la konkurstasko de la FREŜO (Pollando) estis eraro. En la vortenigmo 13 anstataŭ HOM(xxxx)NTO devas esti HON(xxxx)NTO. Sed malgraŭ tio homoj trovis diversajn vortojn. Entute ni ricevis 8 respondojn, el ili nur 5 estis korektaj. Senpagan restadon por la FREŜO’99 kaj niajn gratulojn gajnis Vladimir Vyĉegĵanin el Niĵnij Tagil (Ruslando). Bonan vojaĝon kaj multajn gajnojn!

La solvoj: 1. Kor(uso)no; 2. Let(ero)tiko; 3. Ĝir(afo)rismo; 4. Ĵart(elo)kvento; 5. Ŝan(celo)fano; 6. Improv(izo)leco; 7. Gor(ĝo)jo; 8. Obl(ato)mo; 9. La(mento)ro; 10. Budu(aro)mato; 11. Urt(iko)no; 12. Ne(bulo)njo; 13. Hon(esto)nto.

Ni ricevis entute 11 respondojn al la printempa krucvortenigmo de Tatjana Kulakova. Preskaŭ ĉiuj respondoj estis korektaj. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis nia konstanta leganto Sergej Paĥomov el Kirov. Ni gratulas!

La solvoj de la printempa krucvortenigmo:

1.Arbo; 2. Irland’; 3. Nud’; 4. -it-; 5. Miopa; 6. Po; 7. Pompe; 8. Anaso; 9. Acero; 10. Roboto; 11. Mamuto; 12. Metii; 13. Unika; 14. Odoro; 15. Abrikot’; 16. Rebus’; 17. LKK; 18. Odo; 19. Printempo; 20. Uson’; 21. La; 22. ERK; 23. Donac’; 24. Balono; 25. Bru’; 26. Iomete; 27. Irak’; 28. Ido; 29. Sur; 30. Kopek’; 31. Idiot’; 32. Okazo; 33. Banto; 34. Oldulo; 35. Timo; 36. Aboco; 37. Oksikoko; 38. Sapvezik’; 39. Primato; 40. Majo; 41. Tono; 42. Bild’; 43. Ost’; 44. Dekolti; 45. Dino; 46. Liceo; 47. Ideo; 48. Oazo; 49. Ovacio; 50. Francie; 51. Eŭrop’; 52. Nadir’; 53. Irjak’; 54. Katjono; 55. Aerpoŝt’; 56. Ov’; 57. Katar’; 58. Nepo; 59. Apodoj; 60. Aero; 61. Ark’; 62. Parenc’; 63. Melodio; 64. Ŝaloto; 65. Tik’; 66. Absint’; 67. Ombrelo; 68. Am’; 69. Bot’; 70. Po; 71. Dam’; 72. Mil; 73. Mi; 74. Portiko; 75. Metra; 76. Labor’; 77. Oratoro; 78. Sportkep’; 79. Epitet’; 80. Lordin’; 81. Inundo; 82. Hund’; 83. Unio; 84. Dano; 85. Ene; 86. Liniil’; 87. Beko; 88. As’; 89. Jogan’; 90. Utopi’; 91. Nobelio; 92. Ajler’; 93. Nobleco; 94. Elo; 95. Dajmon’; 96. Opi’; 97. Omo; 98. Anal’; 99. Barono; 100. Etni’; 101. Ber’; 102. Balet’; 103. Alo; 104. Doto; 105. Led’; 106. Marok’; 107. Ina; 108. Arane’; 109. Rara; 110. Ide’; 111. Ibiso; 112. Galopi; 113. Irano; 114. Or’; 115. Italio; 116. Re-; 117. Ale’; 118. Ikono; 119. Angin’; 120. Edr’; 121. Oleo; 122. -ot-; 123. Anodo; 124. Orakolo; 125. Livreo.

Tatjana Kulakova

Trovu vortparojn!

Ĉar la sperto montris, ke la someraj konkursoj havas malmultajn solvantojn, ni proponas nur etan taskon, afable senditan de la bravaj olŝtinanoj.

Do faru vortparojn el la vortoj en la du subaj kolonoj kaj sendu ilin al la redakcio tiel, ke ili atingu nin antaŭ la 15a de julio. Libropremio lotumota inter la solvontoj.

Birda bazaro
Cikonia cerbeto
Cigna energio
Formika kanto
Hunda koro
Kata kareso
Kolomba malsato
Lupa maniero
Pula nesto
Testuda paŝo
Ursa stelo
LITERATURAJ ANEKDOTOJ

Daniil Ĥarms kaj pluraj liaj epigonoj kreis fantazian mondon de “harmsaĵoj”, en kiu loĝas kaj amuzas nin ĝis nun la ŝatataj aŭtoroj. Jen manpleno da ili.

***

Lev Tolstoj kaj Fjodor Miĥajloviĉ Dostojevskij (bone li vivu en la ĉieloj) vetis je cent rubloj: kiu pli bone verkos romanon. Turgenev estis invitita por juĝi. Tolstoj alkuris hejmen, enfermis sin en la kabineto kaj rapide ekverkis la romanon — kompreneble pri infanoj (li tre amis ilin). Sed Dostojevskij sidis hejme kaj rezonis: “Turgenev estas timida. Li nun sidas kaj pensas: “Dostojevskij estas nervoza. Se mi diros, ke lia romano estas malpli bona, li eble buĉos min.” Kial mi penegu? Mi intence verku malbone, ja egale la mono estos mia”.

Samtempe Turgenev sidis hejme kaj timide rezonis: “Dostojevskij estas nervoza. Se mi diros, ke lia romano estas malpli bona, li eble buĉos min. Tamen Tolstoj estas ja grafo. Prefere ne rilati kun ili”.

Turgenev ektimis kaj post du horoj forveturis al Baden-Baden.

***

Puŝkin ofte gastis ĉe Vjazemskij, longe sidis sur ties fenestrobreto de kiu li ĉion vidis kaj sciis. Li sciis, ekzemple, ke Lermontov amindumas lian (de Puŝkin) edzinon. Tial li opiniis malkonvena transdoni al li Poezian Liron. Do, li decidis sendi ĝin eksterlanden al Tjutĉev, sed la dogano ne permesis, ĉar ĝi estas valora propraĵo de Rusujo. Kaj Nekrasov ne plaĉis al li kiel homo. Puŝkin suspiris kaj lasis la Liron al si.

***

Turgenev deziris iĝi kuraĝa kiel Lermontov kaj venis vendejen por aĉeti sabron. Puŝkin iris preter la vendejo kaj konstatis lin tra la fenestro. Tuj li intence kaj intense kriis: “Vidu, Gogolj”, — kvankam Gogolj mankis apude, — “vidu — Turgenev aĉetas sabron. Ni aĉetu fusilon!” Turgenev ektimis kaj post du horoj forveturis al Baden-Baden.

***

Foje Puŝkin skribis leteron al Robindronath Tagor: “Kara fora amiko! Mi vin ne konas, kaj vi min ne konas. Mi tre ŝatus konatiĝi. Ĉion bonan. — Aleĉjo.” Ricevinte la leteron Tagor profundege enpensiĝis. Tiel profunde li meditis, ke oni neniel povis elstuporigi lin. La edzino lin puŝis-tiris, alvizaĝigis la leteron, sed Tagor ne reagis.

Cetere, Tagor sciis neniom el la rusa lingvo. Do la konatiĝo ne okazis.

Plukis kaj tradukis Halina Gorecka

Ke oni legas ne nur La Ondon pruvas la suba foto de Pavla Zemanová el Ĉeĥa Respubliko.

Komencanto

estas interesa internacia gazeto

RU-620041 Jekaterinburg, p.k. 132, Ruslando

INTERNACIA FOTOKONKURSO

Post la pasintjara sukceso (40 fotoverkoj de 15 personoj el 9 landoj) la redakcio de La Ondo de Esperanto kaj Urala Esperantista Societo invitas al partopreno en la internacia fotokonkurso. La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu deziranta fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume tri fotoj. La minumuma formato estas 10 x 15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la redakcia adreso de La Ondo de Esperanto RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando. La fotoj devas atingi la indikitan adreson antaŭ la 15a de decembro 1999.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti enmetita slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga.

En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono (la redaktoro de La Ondo, delegito de UES kaj fakulo pri fotoarto) aljuĝos maksimume tri premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: du minimumaj ruslandaj monataj salajroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

2a premio: unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto

3a premio: abono al La Ondo de Esperanto

Specialan premion (libroj en la Urala libro-servo kontraŭ ekvivalento de unu minimuma ruslanda salajro) ricevos la plej bona foto teme ligita kun esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon. Ruslandaj laŭreatoj ricevos monpremiojn en ruslandaj rubloj. Alilandaj laŭreatoj ricevos la monpremion per la kontosistemo de UEA en nederlandaj guldenoj.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2001 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

FRAZOJ

Osmo Buller, Ĝenerala Direktoro de UEA komentas la membrostatistikon de UEA:

En kelkaj landoj UEA eksperimente jam havis du perantojn. La spertoj kuraĝigas nin liberigi la kotizmerkaton ĉie. Estas ja absurde ke la perado de UEA-kotizoj estu ies monopolo. Tio eble ne plaĉas al tiuj landaj asocioj por kiuj la perado de UEA-kotizoj estas fonto de enspezoj. Konkurenco kun entreprenemaj individuoj kaj aliaj asocioj, kiuj pretos varbi membrojn por UEA, devus tamen sproni ankaŭ la landajn asociojn al pli vigla varbado. Krome, pli forta UEA estas ankaŭ en ilia intereso. Pasiveco estas peko kiun oni ne povas absolvi, eĉ kiam temas pri landa asocio de UEA.

Esperanto. 1999: 4

El Tiĉino li [Tazio Carlevaro. — LOdE] povis kunporti nur malbonajn novaĵojn, nome la anoncon pri la antaŭvidita likvido de Tiĉina E-Ligo kaj de Grupo Esperantista de Lokarno. Ĉi tiuj strukturoj lamas jam delonge kaj post la forpaso de pluraj aktivuloj preskaŭ mortis ...

Mi persone kredas, ke la “vendo”, propagando kaj popularigo de esperanto devus prepari sin kaj efektiviĝi surbaze de la sana miksaĵo de pluraj, tradiciaj kaj novtipaj konceptoj, kiuj povas enhavi erojn el pracelismo, homaranismo-esperantismo, sennaciismo kaj raŭmismo. Gravas, ke ankaŭ la esperanto-movado adaptiĝu al la ŝanĝiĝantaj kondiĉoj de la koncerna epoko, sen perdi la proprajn valorojn.

Andy Künzli. SES Informas. 1999: 2

Gjergji Gusho, delegito de UEA el Albanio, rakontas pri vizito de franca konsulejo en Tirano antaŭ vizito de Francio:

“Viaj dokumentoj estas regulaj”, diris la konsulo, “sed, bedaŭrinde, tre malfacilas akiri francan vizon, ĉar e-istoj ne bone kondutis en Francio kaj iuj el ili ne plu revenis en sian landon.” Post du tagoj li diris, ke mia vizpeto ne estis aprobita. Ĉagrenitaj ni revenis hejmen kaj petis telefone niajn samideanojn en Francio interveni ĉe sia konsulejo. Ni ankaŭ skribis al la ambasadoro kaj al la kultura ataŝeo. Post semajno ni nin prezentis denove ĉe la konsulejo, kie alia viro tre kore akceptis nin kaj post du tagoj donis la vizojn. Ni partoprenis la konferencon kaj revenis al Albanio. Ironie: kun surprizo ni trovis negativan respondon de la kultura ataŝeo kun jena motivo: “bedaŭrinde ni ne povas doni vizojn al vi, ne pro via kulpo, sed pro tiuj kiuj ne bone kondutis, precipe homoj el Rusio, Ĉinio, Pakistano, Bulgario kaj Albanio.”

Esperanto. 1999: 4

En Kolombio mem ŝajne ekzistas multaj bonaj esperantistoj, sed laŭ ilia propra konfeso mankas la organizado inter ili pro la konata falsa “individuismo”. Oni bedaŭru la mankon de landa asocio (tamen oni provas organizi unu) kaj vanaj diskutadoj ne alportas la solvon por unuigo ankaŭ ne en Kolombio.

G.L. Brazila Esperantisto. 1999: 306

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 7 (57)

Al la legantoj

En la junia kajero ni avertis, ke ĉi-somere nia eldonritmo estos malekvilibrita. Tiel okazis pro mia preskaŭ sessemajna foresto, ĉar mi staĝis en bulgaria Vraco ĉe Kooperativo de Literatura Foiro.

Mi dankas al Perla Martinelli kaj Ljubomir Trifonĉovski, kiuj malavare transdonis sian sperton. Post la staĝo la redaktoro de La Ondo kunlaboras ankaŭ en Heroldo de Esperanto — kiel vicredaktoro prizorganta la informan kaj recenzan rubrikojn. Atentaj legantoj de ambaŭ gazetoj eble konstatos en ili malsamajn kriteriojn por elekti novaĵojn — ja ĉiu gazeto havas siajn neripeteblajn profilon kaj fizionomion (kaj eldonanton).

La staĝejo situis nur je 50 kilometroj de Jugoslavio, kaj pri la apuda milito memorigis multaj aviadiloj de NATO. Tamen konversacioj kun lokanoj montris, ke bulgaroj estas prudentaj kaj konsideras la intervenon de NATO malpli danĝera ol la genocidon de Miloŝeviĉa reĝimo. Fine Beogrado cedis al la ultimato, kaj la jugoslavia armeo retiriĝis el Kosovo, lasante al la venantaj pacigaj trupoj spurojn de etna purigado kaj venĝemajn armitajn kosovanojn.

Laŭ la spirito de la alvoko de Esperanta PEN-Centro, LOdE kondutas “ne kiel juĝisto, sed kiel atestanto”. Tial ni ne aperigas sakrajn kondamnojn de NATO, kiujn abunde dis-retas iuj el niaj samlandaj varmkapuloj (eĉ estrarano de la landa asocio), nek la ekstremajn senmaskigojn pri la “serba firero pli aĉa ol Polpoto”. La historio verdiktos mem, kaj dume legu en LOdE pri konkretaj agoj “por helpi esperantistajn militviktimojn”. Legu kaj pripensu, ĉu ankaŭ vi povas kunhelpi.

Restas sen aperigo ankaŭ komentoj, kiuj venis reage al la informoj pri la monpeta cirkulero de REU kaj pirata eldono de Festeno dum pesto. Ni ripetas, ke LOdE kritikas ne individuojn, sed la konkretajn (mis)agojn, lasante al la koncernitoj la eblon respondi. Cirkulerinto Ĉertilov respondis per eksigo de la eldonanto de LOdE el la delegiteco en UEA (tamen Jarlibro. 1999 ne registris tion), dum la vidvino de Lozgaĉev kaj LOdE akceptis la klarigon de Bronŝtejn, sed ne la konduton de la moskvaj eldonemuloj. Pliaj kondamnaj kaj subtenaj intervenoj pri tiuj temoj, eĉ se tute sinceraj, apenaŭ pozitive efikos al la jam tro malpaca situacio en la Ruslanda Esperantujo.

Sed okazas ankaŭ io bona. Fine al la norda hemisfero venis somero. Eĉ al la tundro, kiun vi povas vidi sur la kovrilpaĝa foto La infana spontaneco de Sergej Fedotov laŭde menciita en nia pasintjara fotokonkurso.

Ĝis la renkonto post Berlino!

Aleksander Korĵenkov

AGADO “ESPERO”: HELPI ESPERANTISTAJN MILITVIKTIMOJN

Ĉe UEA ekzistas konto Espero por helpi esperantistajn militviktimojn kie ajn en la mondo, apartenantajn al ĉiuj militantaj flankoj.

Nun spontane ekestas novaj iniciatoj, kiuj permesas al ni transpaŝi tiujn limojn. Per la Agado Espero ni komencas enpreni ilin kaj provi apogi ilin. La nomo estas la sama nomo de la konto, ĉar temas pri la sama agadkampo. Ĝi ne limiĝas je la nuna milita situacio en Jugoslavio (kvankam evidente pri tio temas nun) sed al ĉiuj militaj situacioj en la mondo.

Projekto 1a

Usonaj esperantistoj pretas starigi ŝparkonton, en kiun ili metos ĉiumonate monon, por ke post kelkaj jaroj estu sumo de kelkaj miloj da dolaroj, kiujn juna kosova albano povos uzi por siaj universitataj aŭ antaŭuniversitataj studoj.

La grupo nun serĉas kosovan infanon (de proksimume 12 ĝis 15 jaroj), kiu prefere parolu mem Esperanton aŭ apartenu al E-lingva familio, kaj kiu suferis pro la milito. Oni donos prioritaton al infano, kiu eventuale perdis unu aŭ ambaŭ gepatrojn.

Se vi konas tian kazon aŭ konas iun, kiu povas helpi trovi tian infanon, bonvolu rekte kontakti Agadon Espero ĉe Renato Corsetti:

Adreso: Colle Rasto, IT-00036 Palestrina, Italio

Rete: corsetti@itelcad.it

Projekto 2a

Ĉi-jare la milito en Kosovo kaŭzis homan katastrofon kun centmiloj da rifuĝintoj. La rifuĝintoj ĉefe troviĝas en Albanio, Makedonio kaj Montenegro (ĉ. 700 mil), sed laŭ informoj de la bosnia registaro ankaŭ al Bosnio rifuĝis pli ol 15 mil albanoj kaj 15 mil bosnoj el Serbio.

Krom propraj problemoj kun bosnaj rifuĝintoj, nun en Bosnio establiĝis pluraj rifuĝintaj centroj por albanoj el Kosovo. Krom la centroj, rifuĝintojn akceptas familioj en bosnaj urboj, parencoj aŭ konatoj. Pluraj familioj akceptis inter 4 kaj 10 rifuĝintoj.

La rifuĝintaj centroj kaj la familioj bezonegas diversan helpon. La plej urĝaj bezonoj estas: nutraĵo, higienaj bezonaĵoj, vestaĵoj, ŝuoj kaj alia ilaro por infanoj.

La projekto antaŭvidas helpon al 1000 rifuĝintaj familioj per “Familia pakaĵo de nutraĵo kaj higienaj bezonaĵoj”. Distribuon de la “Familia pakaĵo” oni faras laŭ listoj, kompilitaj en komunumoj kaj en centroj por rifuĝintoj. La suma kosto de 1 pakaĵo estas 50 germanaj markoj. La projekto planas aĉeton de 1000 pakaĵoj.

La agado estas organizata kaj prizorgata de Humanitara Organizo Espero (M.Spahe, 10/II, 71000 Sarajevo, Bosnio kaj Hercegovino).

Ili serĉas helpon de esperantistoj por traduki la informon pri la projekto kaj por kontakti naciajn neesperantistajn help-asociojn. Esperantistoj, kiuj pretas helpi kontaktu ilin rekte.

Eblas subteni la agadon ankaŭ per la mono por aĉeti unu aŭ plurajn pakaĵojn. En ĉi tiu kazo la plej facila vojo estas sendi monon al UEA nepre kun la indiko “Konto Espero. Agado 2a”. Tiu mono estos transdonata al HOE.

Projekto 3a

Grupo de francaj esperantistoj tra Amikeca Reto peras kontaktojn en Francio por gastigi rifuĝintojn el la militanta Balkano. Pluraj francaj familioj jam proponis sin por gastigi E-familiojn. La franca registaro pli volonte helpas rifuĝintojn, kiuj havas parencojn en Francio.

Amikeca Reto havas postulojn: la gastigantoj devas esti en serioza kontakto kun E-grupoj (kaj la urbestraroj) por kiel eble plej bone akcepti la homojn, kiuj vivis dramajn momentojn.

Ĉiuj informoj pri supozataj movoj de esperantistoj al ia landlimo ege interesas la francajn esperantistojn por rilati kun sav-asocioj (Ruĝa Kruco ktp) kaj por serĉi ilin. Se iu havas firmajn rilatojn kun sav-asocioj, li povas sin anonci por faciligi la serĉadon.

Ĉiujn informojn kaj informpetojn pri ĉi tiu agado, kun la indiko “Projekto 3a”, bonvolu sendi al Renato Corsetti, kiu transdonos ilin al la francaj esperantistoj okupiĝantaj pri ĝi.

Projekto 4a

Estas vera fiero por ni esperantistoj memori pri la instruo de Zamenhof, kiu helpis malriĉulojn, pagante mem la kuracilojn por siaj pacientoj. Same fiere ni memoras pri nia movado, kiu helpis dum la mondmilitoj trovi en la militantaj landoj gefilojn por rekunigi ilin kun la gepatroj, kiam ĝi helpis per nutraĵoj, vestaĵoj, lerniloj, libroj, kuraciloj, ktp.

Se nun ni deziras agi paralele kaj kunlabore kun Ruĝa Kruco, Ruĝa Duonluno, Agado Ĉielarko kaj Intersos, jen la ebleco, pri kiu klopodas AEL:

En Albanio loĝas miloj da rifuĝintoj. Nur en la urbo Lezhe, en kiu estas la sidejo de AEL, loĝas 7000 kosovanoj en tendoj, plastaj tendoj, kaj en hejmoj de lokaj familioj.

Nia helpo ne povas esti grandskala kompare kun tiu de la menciitaj organizoj, sed ni deziras helpi laŭ niaj eblecoj, por ke ankaŭ la nomo “Esperanto” aperu apud tiuj de la ceteraj helpantoj.

Jam spontane komencis alveni donacoj, ekzemple de familio Braun el Germanio kaj de ges-roj Florence Coté kaj Gerard Cool el Aŭstrio, kiujn AEL aparte volas danki.

Nia generacio renovigu la bonan ekzemplon, kiun ni ricevis el nia historio. Bonvolu sendi viajn kontribuojn rekte al AEL (Agim Peraj, Ŝengjin, Lezhe, Albanio).

Renato Corsetti

ERA SEMINARIIS EN LA EŬROPA PARLAMENTO

29–30 apr 1999 en la Eŭropa Parlamento (Bruselo) sub la patronado de la Itala komitato por la 50a datreveno de la Universala Deklaracio pri Homaj Rajtoj kaj de la Itala UNESKO-Komisiono, okazis — kun organiza helpo de TRP (Transnacia Radikala Partio) — studa seminario kaj ĝenerala konsilio de ERA (“Esperanto” Radikala Asocio).

Dum la unua labortago, titolita “De la kostoj de la (ne)komunikado al la organizo de la lingva federaciismo”, sub prezidanteco de Leo Solari, estis prezentitaj jenaj raportoj:

“Esti mondcivitano: la lingva problemo en la internaciaj organizoj kaj en Eŭropa Unio” (Hans Erasmus, juristo);

“UNESKO kaj la defendo de la lingva ekosistemo” (Joseph Poth, direktoro de la Lingva departemento de UNESKO);

“La raporto pri la stato de la lingvoj en la mondo” (Paul Ortega, direktoro de UNESCO-Centro en Bilbao);

“Lingvaj bariloj, eŭropa movebleco kaj ekonomia evoluo” (Alain De Serres, Organizo pri ekonomia kunlaboro kaj evoluo, Parizo);

“La kostoj de la eŭropa lingva (ne)komunikado” (Reinhard Selten, nobelpremiito pri ekonomiko);

“La lingvoj per la Metodo de Paderborn” (Helmar Frank, pedagogo pri lingvoj);

“La Cirkulero pri esperanto de la itala ministerio pri publika instruado” (Fiorella Conti, itala ministerio pri publika instruado);

“La rolo de la Buroo kaj ĝiaj eblecoj favore al lingva federaciismo” (Bojan Breziger, Prezidanto de la Buroo por la malpli disvastigitaj lingvoj);

“Por Laborplano 2000 de la eŭropa komunikado” (Gianfranco Dell’Alba, eŭroparlamentano);

“La Transnacia Radikala Partio por la lingva demokratio” (Olivier Dupuis, eŭroparlamentano kaj sekretario de TRP);

“La Internacia Lingvo: protekta ŝirmilo por ĉiuj lingvoj kaj subteninda komunaĵa realeco” (Giorgio Pagano, sekretario de ERA);

“Ĉu statuso de lingva minoritato por la esperantistoj?” (Andrea Chiti-Batelli, eseisto, spertulo pri eŭropa problemaro).

Dum la dua labortago — titolita “La rajto al Internacia Lingvo ene de jaro 2020. Reorganizi la esperantistan komunumon” — okazis la Konsilio de ERA kun partopreno malfermita al gravaj E-asocioj.

Sekretario de ERA Giorgio Pagano priskribis la politikan projekton de ERA por atingi la celon de “rajto al internacia lingvo ene de la jaro 2020”, kiel speco de “pluretaĝa konstruaĵo, en kiu ĉiu havas eblecon elekti al kiu etaĝo li volas iri, kaj se necese, en kiu halti”.

Al tiu ilustrado sekvis raporto de Franko Luin, grafikisto kaj spertulo pri komunikado, titolita “Esperantio, minoritato kiu sin regas pere de interreto”.

La sekvinta debato evidentigis la malfermojn rilate al la projekto prezentita de vicprezidanto de UEA Renato Corsetti, kiu tamen reliefigis ke ĝi estas persona, kaj de la Prezidanto de SAT.

Je la fino nobelpremiito Reinhard Selten deklaris sian disponeblon al prezidanteco de tiu parto de la projekto, prezentita de ERA, kiu ĝuste havas lian nomon.

ERA

Informojn pri la prezentita projekto kaj pri eventuala aliĝo, oni povas peti rete: e.r.a.@internacialingvo.org

LASTMOMENTE EL NIA ĈEFURBO

Berlino fariĝos ĉefurbo de vivanta Esperantujo dum la unua aŭgusta semajno.

Al la 84a UK fine de junio aliĝis iom pli ol 2550 personoj el 62 landoj. Kvankam la aliĝcifero estas alta, la organizantoj fakte atendis superi la magian ciferon de 3000, kio ja sukcesis en la pasintjara Montpeliero. Tion oni povas klarigi per ekonomia krizego en Ruslando kaj Orienta Eŭropo ĝenerale, tuj post la montpeliera aranĝo. Ĉi-jare anonciĝis trioble malpli da ruslandanoj, ukrainianoj, kvaroble malpli da rumanoj, duoble malpli da ĉeĥoj k.s. Kaj kompreneble apenaŭ registriĝis iu jugoslavo, dum en Montpeliero ili estis tridekope. Ankaŭ brazilanoj duoniĝis ĉi-jare, verŝajne ankaŭ pro ekonomia evoluo en tiu lando.

Do, post ioma optimismo ke niaj kongresoj rekreskos al siaj plej gloraj pintoj, la kruda realo limigas niajn revojn.

Sed flankenmetinte niajn revajn atendojn, la UK en Berlino estos ja emfaze scienca kaj emfaze kultura, kiel oni povus atendi de urbo de Forge, Ostwald, Blanke, Becker, Karpunina...

Nitobe-simpozio havos, post sukcesa praga debuto, sian promese indan reprizon kun partopreno de pluraj nemovadaj gastoj, inter kiuj multaj germanaj lingvistoj. Kompreneble, la ĉefurbo de E-terminologio okazigos ankaŭ specialan kunvenon pri tiu temo. Eĉ du aranĝoj okupiĝos pri komputila lingvikado: la Esperantologia Konferenco, kiun organizas la amsterdama katedrano pri esperantologio kaj interlingvistiko, prof. Marc van Oostendorp, kaj seminario “Lingvoj en interreto”. La unua traktos la problemon kiel uzi la avantaĝojn de komputiloj en esperantologiaj esploroj dum la dua traktos la temon pri la germana lingvo en la reto (Martin Haase) kaj aliaj lingvoj (Ilona Koutny). Krom tio aparte aktivos la Akademio, kiu okazigos du publikajn kunvenojn kaj ja estos altnivela IKU, serio kaj speciala prelego de Amri Wandel pri la unika suneklipso, kiu mallumigos la teron tuj post la kongreso, en centkilometra zono tra la mezo de Eŭropo: ĝin spektos ankaŭ la IJK-anoj en Zánka kaj la postkongresa ekskurso en Bukareŝto.

Koncertoj svarmos kaj konkurencos unu kun la alia, ankaŭ survestible ĉiutage: elstaraj dancoj modernaj kaj popolaj, germanaj kaj polaj, “klezmera” muziko de orienteŭropaj judoj, klasikaj melodioj akordione, pop-muziko E-lingva kaj la pintaj germanaj komponistoj piane. Du brilaj teatraĵoj, ambaŭ el la (pup)teatra metropolo, la kulturama Zagrebo.

Do, en Berlino nur la malkleremuloj kaj malkulturuloj povos enui. Kaj ja ili meritas, kion fari.

Nikola Raŝiĉ

DU STIPENDIOJ POR BALKANANOJ

Subtene al la esperantistoj en la areo de la balkana milito, LF-koop kaj KCE disponigis du stipendiojn por literatura kurso en Svislando. La stipendioj estas asignitaj al f-ino Enkela Xhamaj, poetino el Albanio, kaj al s-ino Veda Ŝarenac, serba instruistino rifuĝinta el Bosnio al Jugoslavio.

HeKo

NOVAĴOJ EL KROATIO

29–30 maj Osijek gastigis la 3an Kroatian E-Kongreson kun 130 partoprenantoj. La kongreso estis dediĉita al la kroata E-libro, kaj je tiu okazo estis eldonita la kvardeka beletra E-libro en Kroatio — novelo de Josip Kozarac Slavonia arbaro, kiun financis kroata forstentrepreno Hrvatske ŝume.

En la kongreso partoprenis E-delegacioj de la ĝemelaj urboj Vicenza kaj Pécs. Regiona gazeto Glas Slavonije kaj la televido atentis la kongreson kaj Esperanton. La elegantan kongresejon disponigis Komerca Ĉambro de Osijek.

Kroataj fervojoj disponigis senpagan vagonon ĝis la kongresa urbo. La urba filatela klubo preparis ekspozicion pri E-filatelaĵoj kaj eldonis koverton kaj karton okaze de la kongreso.

La Kroata Akademio de Artoj kaj Sciencoj en sia maja kunsido akceptis aŭspicion de la kolokvo de Akademio de Esperanto (AdE) en Kroatio en 2001.

27 maj prezidanto de la Kroata Akademio doktoro Ivo Padovan en sia letero al la prezidanto de AdE Geraldo Mattos konfirmis la pretecon de la akademio aŭspicii la kolokvon en la jaro, kiam Kroatio gastigos UKon. La respondeculo pri la kolokvo estas akademiano Dalibor Brozoviĉ, membro de la Kroata kaj Makedona Akademioj kaj prezidanto de Kroata E-Ligo (KEL).

Ministerio pri financoj de Kroatio permesis al Kroata E-Ligo organizi loterion favore al KEL, organizanto de UK en 2001.

La ŝtata entrepreno Kroata Loterio organizos la loterion, se KEL trovos sufiĉe da interesaj premioj por la civitanoj partoprenantaj en la loteria ludo. Unu premio jam estis anoncita el Seulo, kie Puramo Chong volonte traktos en sia akupunktura kliniko en Seulo unu gajninton de la loterio. Aliaj premioj estas serĉataj. La plej aprezataj premioj estas aŭtomobiloj, videoaparatoj kaj similaj teknikaĵoj.

Spomenka Ŝtimec

METZ: TRIOBLA SUBTENO

Internacia E-Konferenco, kiu okazos 17–23 jul en Metz (Francio) pri la temo Mono kaj Civilizo proponas aparte riĉan kulturan programon danke al subteno de tri institucioj, kiuj decidis helpi la lokan organizanton, la E-Klubon de Metz:

— urbo Metz (pere de la Ĝenerala direkcio pri ekonomiaj aferoj, kiu subtenas kolokvojn pri politikaj kaj ekonomikaj temoj);

— departamento Moselle (tipa subvencio al loka asocio kiu organizas renkonton);

— regiono Lorraine (pere de la regiona misio pri turismo ĉar ni ricevas eksterlandanojn kaj igas ilin viziti la regionon).

Se personaj kontaktoj certe rolis grave en tiuj decidoj, tamen rimarkindas pluraj punktoj:

— la prezidanto kaj aliaj membroj de la E-Klubo de Metz estas engaĝitaj kaj aktivaj en pluraj aliaj lokaj asocioj;

— la E-Klubo de Metz organizis dum la stud-jaro prelegojn en la franca lingvo por la publiko, kaj tiel montris sian agadon al neesperantista mondo;

— la venon de okdek esperantistoj el la tuta Eŭropo dum unu tago en decembro danke al Internacia Festivalo ni diskonigis vaste en la loka gazetaro kaj televido — tio impresis favore;

— la organizado de dumkonferencaj eventoj malfermitaj al la loka neesperantista publiko (ekspozicio, koncerto, kurso...) ankaŭ impresis favore.

Bruno Masala

EVENTOJ BALDAŬ RESTARTOS

La lasta dissendita numero de la papera gazeto Eventoj estas 165a.

En decembro komencis kunlabori nova redaktoro, kiu post 3-monata instruado (elspezo de tempo, mono kaj energio) en mezo de aprilo ĉesis la laboron, kaj ni ne sukcesis rapide anstataŭigi lin.

Ni tre bedaŭras la situacion, kaj klopodis trovi taŭgan solvon. La intertempe provita helpanto post 2 semajnoj same ĉesigis la laboron pro manko de tempo kaj aliaj personaj okupoj.

Antaŭ kelkaj tagoj fine eklaboris nova, tre verŝajne perspektiva nova redaktoro, kaj tre baldaŭ restartos la apero de Eventoj.

László Szilvási

ĈE DANUBO

Post Vieno, Budapeŝto, Sviŝtovo kaj Beogrado la 5an Danuban E-Rendevuon gastigis 4–6 jun 1999 Razgrad (Bulgario). DER-5 kaj la samtempa krea E-renkontiĝo Abritus’99 estis kunorganizitaj de la urba E-ista Domo de Kulturo (EDK) kaj LF-koop.

La kerno de la ekstera programo estis la inaŭguro de bareliefo sur la muro de EDK, skulptita de Bogomil Ĵivkov. La partoprenantoj havis interesajn ekskursojn kaj akceptojn (interalie, ĉe la urbestro Venelin Uzunov). En la urba biblioteko estis lanĉita poezia antologio Sonoj kaj kredoj el Razgrad.

Perla Martinelli kaj Aleksander Korĵenkov prelegis, respektive, pri Heroldo de Esperanto kaj perspektivoj de Esperanto post 2000. En la urba filharmonio oni ĝuis E-koncerton kaj premiadon de la laŭreatoj de EKRA-99. Estis premiere prezentita filmo Antaŭen (1937), antaŭ nelonge restarigita de LF-koop.

Bedaŭrinde, pro la balkana konflikto DER-5 estis preskaŭ nur bulgara — partoprenis nur kvar alilandanoj (Aŭstrio, Finnlando, Ruslando, Svislando).

Aleksander Korĵenkov

Sur la foto, de dekstre liven: prezidanto de BEA Petar Todorov, urbestro de Razgrad Venelin Uzunov, kaj kvar E-redaktoroj: Perla Martinelli de Heroldo de Esperanto, Aleksander Korĵenkov de La Ondo de Esperanto, Sabira Stahlberg de Kontakto, Ljubomir Trifonĉovski de Literatura Foiro.

(Fotis Petko Arnaudov)

MONDA TURISMO BILANCAS KAJ PLANAS

Proksimiĝas la 9a Internacia E-Kongreso en Torun (7-14 aŭg 1999) kaj la 11a Ĝenerala Kunveno de Monda Turismo en Bydgoszcz (9 aŭg 1999).

Ĉi-jare la agado de Monda Turismo bone evoluas. Januare okazis monata esplorvojaĝo tra Orienta Afriko, februare ni edukis instruantojn de Esperanto por turismo; marte sukcesis laŭvica vojaĝo al Suda Ameriko kaj esplorvojaĝo al Centra Azio dank’ al Anatolij Ionesov. En aprilo brilis bulgara AIS-sesio en la konsultejo de nia ISTK (Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo) — trideko da bulgaraj gestudentoj kun Boĵidar Leonov venis maje al la 20a SUS Sanmarineca Universitata Sesio de AIS lige al la internacia kurso por E-vojaĝgvidantoj kaj 24aj E-Tagoj de Bygdoszcz.

La sesion partoprenis pli ol 150 gestudantoj de ISTK. Okazis 35 kursoj pri temoj ligitaj al turismo kaj kulturo, kiujn gvidis sciencistoj de AIS kaj prelegantoj el 15 landoj, interalie prezidanto de AIS prof. Helmar Frank, prof. Hans-Dietrich Quednau, prof. Carlo Minnaja k.a. Laŭ decidoj de la senato de AIS, prof. Adam Sudol (Pollando) fariĝis nova profesoro de AIS, novaj docentoj: prof. Aleksandra Kowalczyk (Pollando) kaj Boĵidar Leonov (Bulgario). Defendinte siajn diplomverkojn kaj pasinte la ekzamenojn la unuaj finintoj de ISTK akiris la titolon de magistro kaj bakalaŭro; okazis ankaŭ du doktoriĝoj.

En junio 1999 okazas esplorvojaĝo de Esperantotur en Indonezio, Malajzio kaj Singapuro, laŭvicaj busvojaĝoj al Nordkapp kaj vizitoj en Benelukso, kaj julie dudek busoj de Esperantotur vizitos Eŭropon kaj Afrikon, inter ili kvin la 84an UK en Berlino.

15 aŭg. — 7 sep. atendos vin la 2a Azia E-Kongreso en Hanojo kun vizitado de Tajlando, Laoso, Vjetnamio kaj Kamboĝo, kaj 24 sep – 3 okt. venu al la jubilea 25a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo (Varsovio-Torun-Bydgoszcz).

ISTK en Bydgoszcz akceptas jam aliĝojn de gestudantoj por la studjaro 1999/2000. Eblas studado ĉiutaga, eksterĉeesta kun tri stud-ekzamenaj sesioj en Bydgoszcz, aŭ en konsultejoj en Panevezys (Litovio) kaj Karlovo (Bulgario) kun unu sesio en Bydgoszcz. La studumo preparas por laborado en naŭ — laŭ klasifiko de la Eŭropa Unio — profesioj. La jara studkotizo estas 350 USD; kiu studentiĝos ankaŭ ĉe AIS, tiu post tri jaroj povos bakalaŭriĝi, kaj post pliaj du — magistriĝi pri morfosciencoj aŭ humanistiko.

Por pliaj informoj kontaktu la Centran Oficejon de Monda Turismo:

Adreso: str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL-85-094 Bydgoszcz, Pollando.

Rete: turismo@bydg.pdi.net

Andrzej Grzebowski

Prezidanto de Monda Turismo

INKUBECE PEZA JARO

La landa kongreso de Norvega Esperantista Ligo okazis en Bergen 11–13 jun 1999. La 24 ĉeestantoj pritraktis jarraporton, kiu konkludis: “Por la estraro de NEL la jaro 1998 estis inkubece peza. Ĝin karakterizas la nekapablo realigi promesplenajn projektojn kaj modelojn”. Mankas laborfortoj, malgraŭ la promesplena revigliĝo de NJE (Norvega Junularo Esperantista).

Kvankam la ligo nun havas ĉ. 360 membrojn kaj 10 aligitajn klubojn, el kiuj nur duono aktivas, la laboro de NEL restas sur ege malmultaj ŝultroj. La funkciantaj kluboj malmulte sciigas pri sia agado kaj ne petas helpon de la liga estraro.

Kiel la plej gravajn taskojn farotajn dum la venontaj du jaroj, oni akcentis interretan informadon kaj funkciigon de la retkurso Esperanto Viva!, eldonadon de Norvega Esperantisto, ofertadon de Cseh-kursoj kun altnivela(j) instruisto(j) kaj ellaboradon de novaj informbroŝuroj.

La jarkunveno akceptis ampleksan simpligon de la kotizsistemo kaj moderan altigon de la kotizoj. Torstein Kvakland estis reelektita kiel prezidanto. El la sep anoj de la nova estraro kvar havas malpli ol 35 jarojn. Krom la preteco de la plej centraj aktivuloj alfronti novan laborperiodon, ĝuste la elektiĝo de junaj kapablaj fortoj estis la plej ĝojiga rezulto de la kunveno.

Unu semajnon antaŭe, okazis pertelefona “kongreso” de NJE kun Trondheim kiel “oficiala kongresurbo”. Estis pritraktataj la jarraporto kaj financa raporto, aprobitaj novaj statuto kaj laborplano. Dum la lastaj du jaroj NJE revigliĝis kaj nun havas ĉ. 50 membrojn el kiuj ĉ. 10 aktivas. La nova estraro celas multmaniere instigi la membrojn al aktiva utiligo de la lingvo, kaj planas ankaŭ hejmpaĝon kaj novan informbroŝuron. Prezidanto restas Kjell Heggvold Ullestad.

Bard Hekland

NOVA ESTRARO EN SVEDIO

Je la Pentekosto, 21–23 maj 1999 en la kursejo Esperantogarden (Lesjöfors) okazis Sveda E-kongreso. Ne malpli ol 45 personoj partoprenis — je 15 pli multaj ol en la pasintjara kongreso en Stokholmo.

La kongreso elektis novan estraron de Sveda E-Federacio: Roland Lindblom (prezidanto), Franko Luin (vicprezidanto), Börje Andersson (kasisto), Boo-Mee Kim Lindblom (sekretario), kaj la ceteraj estraranoj estas Bengt Nordlöf, Hakan Lundberg, Wim Posthuma, Jan Setreus kaj Kjell Randehed.

Oni formis redaktokonsilion de la organo de SEF La Espero por helpi la novan redaktoron Hasse Oldhage, kiu anstataŭos la nunan redaktoron Franko Luin.

Dum la kongreso jarkunvenis ankaŭ la svedaj sekcioj de KELI (kristanoj) kaj de ILEI (instruistoj). La programo enhavis ankaŭ prelegojn, koncertojn, libroprezentojn, filmospektadon kaj ekskurson. La sekva kongreso okazos en Helsingborgo en junio 2000.

Kjell Randehed

LITERATURO POR PACO

“La Esperanta: ĉu literaturo por paco?” estis la temo de la interveno de Giorgio Silfer, vicprezidanto de la Esperanta PEN, okaze de la 32a Internacia Literatura Konferenco en Bled (Slovenio), 19–21 maj 1999.

La interveno vekis intereson, speciale pro la figuro de William Auld, kies La infana raso estis citita kiel ekzemplo de tiu kulturo de la paco, kiun la esperanta literaturo kunkonstruis en la du postmilitaj epokoj.

El la interveno fontis la deklaro de la Komitato de Esperanta PEN-Centro, pri la milito en la nuna Jugoslavio. (Vd. en la 12a paĝo.)

HeKo

72a KONGRESO EN SAT

En la 72a Kongreso de SAT, kiu okazos en Karlovy Vary 24–31 jul 1999, partoprenos ĉ. 200 personoj. Krom laborkunsidoj, distraj kulturaj programoj kaj ekskursoj estos ankaŭ interesaj prelegoj:

  • Chrdlova. Banloka tradicio en Karlovy Vary;
  • Kareŝova. Plenkreskaj homoj kun mensa nesufiĉo en hodiaŭa socio;
  • Hasala. Esperanto kaj filatelo;
  • Chrdle. Aŭtoraj rajtoj internacie;
  • Tortel. Trobadoroj; La moderna lingvo;
  • Peyraut. La longa lukto de la sendokumentuloj en Francio;
  • Ledon. Aktualaj faktoj de ekonomikaj kaj socipolitikaj karakteroj;
  • Enderby. Kriminologio kaj punologio;
  • Karkovsky. Mondvojaĝanto, verkisto kaj instruisto V.J. Jeroŝenko.

Okazos ankaŭ prelego kaj debato kun reprezentantoj de ĉehaj sindikatoj (kun tradukado).

Kreŝimir Barkoviĉ

DEFIO POR LA TRADICIA MOVADO

Oliver Mazodze, direktoro de la Zimbabva Esperanto-Instituto el Masvingo, ĵus komunikis la decidon de 24 zimbabvaj instruistoj partopreni la internacian edukan projekton Interkulturo kun siaj 11 klasoj en mezgradaj kaj bazaj lernejoj el diversaj urboj.

Tio ne estas la unua ŝoko el Afriko. Jam antaŭ kelkaj monatoj petis aliĝon al la sama projekto 3 klasoj (300 lernejanoj!) el Lomeo, gvidataj de sia instruisto Gbeglo Koffi (estrarano de UEA).

Realigante la projekton Interkulturo jam 50 klasoj el ĉiuj kontinentoj “renkontiĝos” en interreta “ejo” — nomata lernejo Tibor Sekelj — por interŝanĝi materialojn kaj informojn pri siaj respektivaj medioj kaj kulturoj. La aranĝo disvolviĝas en la kadro de ILEI, kaj estas nun prezentata al Unesko por oficialigo.

Ĉu la instruistoj de ILEI, kaj pli ĝenerale la esperantistoj, kapablos subteni tiom da entuziasma lerneja kunlaboremo (kiu cetere venas ankaŭ el Ganao, Uzbekistano, Japanio, Brazilo, Argentino, Ĉilio, Kubo, Aŭstralio, Rumanio, Ukrainio, Jugoslavio, Bosnio, Kroatio, plus kelketaj “okcidentaj” landoj)?

Tio estas defio por tradicia movado!

Mauro La Torre

prezidanto de ILEI

LITERATURA KONKURSO EKRA ’99

Dum la 5a Danuba E-Rendevuo en Razgrad (4–6 jun 1999) okazis premiado de la gajnintoj en la literatura konkurso EKRA ’99. La konkurson partoprenis pli ol 30 aŭtoroj de 15 landoj. La ĵurio anoncis sufiĉe altan belartan nivelon kaj proklamis la gajnintojn:

Poezio

1aj premioj. Lilija Nikolova (Bulgario) pro ciklo de versaĵoj kaj Marie-France Conde-Rey (Francio) pro “Dezerto”.

2aj premioj. Donka Delĉeva (Bulgario) pro “Subiro” kaj Anja Karkiajnen (Finnlando) pro “En mia mondo ena”.

3aj premioj. Marija Todoŝeva (Bulgario) pro “Amo” kaj Carmel Mallia (Malto) pro “Marionetoj”.

Speciala premio. Ĥristo Gorov, Bulgario, pro “Nia lando”.

Humuro

1a premio. Ivaniĉka Maĝarova (Bulgario) pro ciklo de humuraj rakontoj.

2a premio. Ilija Iliev (Bulgario) pro rakonto “Ne estas facile”.

3aj premioj. Milena Georgieva (Bulgario) pro ciganaj humuraĵoj, Radka Stojanova (Bulgario) pro rakonto “Surprizo” kaj Dimo Dimov (Bulgario) pro rakonto “Panta Rej”.

La premiitoj ricevis diplomojn kaj monsumon. La ĵurio konsistis el Ljubomir Trifonĉovski (prezidanto), Sabira Stahlberg, Canko Ignev kaj Georgi Mihalkov.

Petko Arnaudov

AROMA JALTO ’99

1–9 maj 1999 en Jalto (Krimeo, Ukrainio) okazis jubilea 10a E-festivalo Aroma Jalto kun ĉ. 60 partoprenantoj el Ukrainio, Ruslando kaj Svedio. Tradicie grandan atenton oni donis al la lingvoordo, kaj 20% de la organizaj kotizoj estis uzitaj por monpremioj al plej malkrokodilaj gesamideanoj. La unuan lokon en la malkrokodila konkurso okupis kievano Volodimir Hurtovenko. Okazis triŝtupa E-kurso.

Denove estis organizitaj ekskursoj al Livadio, Aj-Petri kaj aliaj naturaj kaj historiaj memorindaĵoj. Okazis interesaj kantokoncertoj, teatraĵo Krimea legendo, dancoj... Krome pasis seminario pri ukrainia-svedia junulara projekto en Ukrainio, kunvenoj de ukrainia E-junularo k.t.p. Aroma Jalto 2000 okazos komence de majo 2000.

Konstantin Demjanenko

Pola Radio

La leter-fako de la Eksterlanda Programo de Pola Radio ĵus publikigis informojn pri la statistiko de la korespondaĵoj alvenintaj en la unua jarkvarono de 1999:

1. Esperanto-Redakcio 496

2. Germana Redakcio 249

3. Bjelorusa Redakcio 170

4. Angla Redakcio 116

5. Pola Redakcio 83

6. Rusa Redakcio 60

7. Ĉeĥa-Slovaka Redakcio 33

8. Ukraina Redakcio 27

9. Litova Redakcio 7

La E-Redakcio ricevis 40.0% da leteroj kompare al 50.4% en la pasinta jaro (en la tutjara statistiko), sed ja oni limigis la elsendo-tempon kaj forigis la satelitajn elsendojn el la vesperaj horoj. Aliflanke, ekkreskas la nombro da leteroj el ekstereŭropaj landoj, speciale el Usono, Kanado, Brazilo.

La statistiko de la alvenintaj raportoj:

1. Germana Redakcio 1 554

2. Esperanto-Redakcio 1 049

3. Bjelorusa Redakcio 425

4. Angla Redakcio 251

5. Ĉeĥa-Slovaka Redakcio 147

6. Rusa Redakcio 52

7. Ukraina Redakcio 27

8. Pola Redakcio 15

9. Litova Redakcio 0

La prezentitaj donitaĵoj koncernas la periodon de la unua jarkvarono, kiam en la E-Redakcio ankoraŭ ekzistis la vesperaj satelitaj elsendoj.

Multaj aŭskultantoj plendas pro la forigo de la vesperaj satelitaj elsendoj kaj aŭdigado de tiuj elsendoj en la matenoj, kio ebligas la aŭskultadon nur semajnfine aŭ nur al pensiuloj.

Andrzej Pettyn

Radio Aŭstria Internacia

Al la redakcio de Radio Aŭstria Internacia venis en 1998 laŭ la lingvo de la redakcio tiom da alskriboj:

1. Esperanto 3.503

2. Angla 2.708

3. Franca 844

4. Hispana 717

5. Araba 0

Leopold Patek

MOSKVO: PRELEGE KAJ ETERE

En Moskvo dum kelkaj jaroj ĵaŭde kaj sabate funkcias Junulara universitato de moderna socialismo, kiun ĉiu povas viziti. La altnivelaj prelegoj koncernas diversajn temojn: filozofion de la historio, modernan kapitalismon, homajn rajtojn ktp.

10 apr 1999 tie por pli ol 20 personoj Nikolao Gudskov prelegis pri la laborista E-movado. Li rakontis pri ideo de Esperanto, pri ĝia ligo kun laborista internaciismo, pri la tragika historio de SAT. La 90-minuta prelego elvokis tian intereson, ke post ĝi ankoraŭ pli ol 90 minutojn sekvis senĉesaj demandoj. Ĉiu ĉeestinto ricevis abundajn ruslingvajn materialojn pri Esperanto.

***

15 maj 1999 inter 19h10 kaj 20h00 okazis 50-minuta rektetera radioelsendo pri moskva EK Lev Tolstoj. Ĝi estis disaŭdigita de radiostacio Rezonans en mezlongonda bendo 295 m kadre de ĉiusemajna programo En la mondo de ŝatokupoj, facile aŭskultebla en la eŭropa parto de Ruslando.

Klubanoj rakontis pri Esperanto kaj pri libroeldonado en la internacia lingvo, kaj Mikaelo Povorin kantis E-kantojn. Poste esperantistoj respondis demandojn de aŭskultantoj, kiuj telefonis al la studio dum la elsendo.

Nikolao Gudskov

20 JAROJ FULMIS FOR

19 maj 1999 Tomska E-klubo iĝis 20-jara. Jes, ĝuste antaŭ 20 jaroj en eksterurba pikniko grupo de ĵuslernintoj (A.Birjulin, A.Gulidov, fratoj Ŝljafer, A.Negodujko, N.Guc) decidis organizi en Tomsk E-klubon. La ideo jam ŝvebis, Anatolo Gonĉarov sugestis tion en OSER-32, restis nur laŭte diri tion. Kaj skribi protokolon...

Tre rapide formiĝis laboregkapabla kerno, kreiĝis vera spirita etoso, kiu travivis longe, malgraŭ tio, ke el la tiama grupo en Tomsk restis nur Alekseo Birjulin, dum lastaj 10 jaroj la klubo ne havas propran ejon, arkivo estas lokita dise k.a. Sed la iama entuziasmo vivas plu.

Por la inda festado la klubo faris:

— du publikajn lecionojn por ĉ. 80 studentoj de universitatoj (prelegis Aleksandr Uljanov, Gennadij Basov, junaj klubanoj);

— ekspozicion en la biblioteko de Tomska Ŝtata Universitato;

— solenan kunvenon en la kunsidejo de la Urbestraro;

— tradician neformalan festadon apudurbe en turistaj kondiĉoj kun 36 partoprenantoj.

Pri nia jubileo informis la urba radio kaj aliaj amaskomunikiloj. La informo estis cirkuligita en amatoran komputilan reton FIDO, kaj estis ricevitaj kelkaj gratuloj de tomskaj FIDO-anoj.

30 maj okazis ekzameno por finintoj de la elementa kurso; kuraĝis ekzameniĝi 12 personoj (el 20 startintoj antaŭ 3 monatoj). Jam la duan “eldonon” faris tre talenta instruisto — Jelena Katajeva, kiu nur antaŭ unu jaro mem finis elementan kurson.

Nekredeble, sed jam pasis tiom multe, kaj sukcesoj, kaj mal-, kaj bona fam’ pri la klubo, kaj klaĉoj... Sed ni vivos plu malgraŭ ĉio, kaj kvankam 20 jaroj fulmis for... sed daŭre ni restas juna klubo!

Gennadij Basov

vicprezidanto de TEK

ULJANOVSK REAKTIVIĜAS

E-movado en urbo Uljanovsk havas longan historion. En bibliotekaj arkivoj estas trovita “Statuto de la Simbirska Esperantista Societo”, datita je 1910. En ĝi estas skribite, ke la societo havas sian bibliotekon, okazigas lekciojn kaj kursojn.

En diversaj periodoj E-movado en nia urbo havis diversajn formojn. Dum kelkaj lastaj jaroj la klubo ne funkciis. Sed E-vivo ne haltis, kaj kelkaj restintaj esperantistoj aktivis en diversaj agadkampoj. Multaj Interretanoj konas paĝojn de Jurij Finkel, kaj Sergej Verŝinin estas konata en literatura kaj aliaj fakoj.

Ĉi-jare en februaro kaj marto ni okazigis kursojn kaj nun en la klubo estas ĉ. 20 homoj, kiuj kunvenas du fojojn semajne. Fine de aprilo niaj klubanoj partoprenis tradician VER-11 en Nabereĵnie Ĉelni kaj eĉ gajnis tie kelkajn premiojn. Kaj nun ni prepariĝas por veturi al OkSEJT.

Adreso: RU-432063, Uljanovsk-63, ab. ja. 4716, Ruslando

Rete: yuka@uaz.ru.

Jurij Karcev

PER ESPERANTO EN FRANCIO

18-25 apr 1999 grupo de junaj esperantistoj el Sankt-Peterburga gimnazio N-ro 271 partoprenis renkontiĝon de E-infanoj apud Troyes (Ĉampanjo), kiun organizis prezidanto de E-Asocio de Bondy Elisabeth Barbay.

Krom la peterburga grupo partoprenis ankaŭ infanoj el Pollando kaj Francio. Entute 25 diversaĝaj lernejanoj dum unu semajno praktikis Esperanton, multe ekskursis, vizitis unikan muzeon de aŭtomatoj, farmbienon k.a. Vespere la partoprenantoj amuziĝis, dancis, kantis, koncertis. Esperanto konatigis kaj amikigis infanojn, kiuj nun korespondas. Riĉa je ekskursoj kaj renkontoj estis ankaŭ la pariza programo.

Svetlana Miroŝniĉenko

DE LA KLUBO AL E-CENTRO

10–11 jun 1999 en Krasnojarsk (Siberio) okazis la 2a foiro-prezentado de nekomercaj organizaĵoj, kiun inter aliaj 65 organizaĵoj partoprenis kun sia stando ankaŭ Krasnojarska E-Klubo (KrasEK). La tradiciiĝinta Foiro celas prezenti al la urbaj loĝantaro kaj estraro tutan spektron de la sociaj iniciatoj kaj atentigi oficialajn instancojn pri la problemoj kaj bezonoj de la soci-utilaj organizaĵoj.

Dum la oficiala prezentado de la partoprenantoj prezidanto de KrasEK Sergej Bronov rakontis pri esperanto kaj la klubo, dum Andrej Peĉonkin samtempe partoprenis diskuton pri interrilatoj de nekomercaj organizaĵoj kun la komercaj kaj la oficialaj instancoj.

Dum la lastaj jaroj en Krasnojarsk progresas memorganiziĝo de la socia vivo, kaj KrasEK laŭpove partoprenas tiun procezon. La klubo oficiale partneras kun la urba komitato pri la junularaj aferoj ĉe la urba administracio, danke al kio ĉiujare ĝi estas liberigata de lupago por la urbocentra ejo. Nun ni intencas pli aktive eniri tuturbajn aranĝojn. Aŭtune de 1998 kvin klubanoj senpage lernis en la kurso pri kreado de hejmpaĝoj kadre de speciala programo por la nekomercaj organizaĵoj. Nun ni planas organizi en la urbo ret-informadon pri esperanto.

La financa krizo en Ruslando batis ankaŭ nin. Dum la pasinta vintro estis problemoj pri la dezirantoj lerni esperanton: oni plezure kaj amase vizitis niajn propagandajn prelegojn, sed ne povis pagi eĉ la modestan kurs-kotizon. Kaj ni simple disdonadis priesperantajn faldfoliojn por ebla estonta rerenkontiĝo. Sed maje kaj junie la humoro de la homoj jam pliboniĝis, kaj aŭtune la kurso povos refunkciiĝi.

Ni strebas evoluigi la klubon al la respektinda centro de E-kulturo. Laŭ interkonsento kun Urala Esperantista Societo, KrasEK transprenis la zorgojn pri la Kolektiva E-Biblioteko, kiu dum 16 jaroj funkciis en Jekaterinburg. Ni kunaranĝis transportadon en aprilo 1999 al Krasnojarsk de preskaŭ 1800 libroj kaj multajn periodaĵojn. Nun ni intencas organizi publikan bibliotekon kaj ligi ĝin al la ĵus aperinta urba Biblioteka Asocio.

Pluas nia laboro kun la infanaro. Nia klubano Valerij Malyĥin organizis infanan E-rondon en la orfejo kaj daŭrigas sian laboron kiel profesia gvidanto de la infana E-klubo ĉe la regiona “pionirpalaco”. KrasEK helpas per literaturo.

Dum lastaj du jaroj preskaŭ 50 personoj finis niajn kursojn. Ĝojigas ke inter ili plimultas studentoj. Tio signifas, ke prepariĝas la nova generacio, kiu povos anstataŭigi nin post kelkaj jaroj. Ne ĉiuj klubaniĝas, sed multaj konservas interrilatojn kun ni kaj restas niaj amikoj kaj helpantoj.

Kontaktu nin je la kluba adreso

RU-660017, Krasnojarsk, ab. ja. 20825, Ruslando.

Sergeo Bronov

prezidanto de KrasEK

SESIO DE SCIO

En Moskvo funkcias E-asocio Scio. Konferencoj de la asocio okazas unu fojon en tri monatoj. La asocion gvidas blinda esperantisto V.M. Ĥmelinskij.

31 maj. — 4 jun. 1999 okazis laŭplana konferenco kun sep raportoj. Prelegis V.Ĥmelinskij, E.Budagjan, R. Grinceviĉius, T.Telegkina, K.Iljutoviĉ, S.Visokovskij, T.Lezginceva.

Viktoria Nikiforova

TRANS LA KRADO

Nia redakcio ofte ricevas informpetojn pri Esperanto el malliberejoj. Ni kutime ne nur respondas tiujn leterojn, sed ankaŭ sendas librojn kaj gazetojn.

Antaŭ nelonge ni sendis tri dukilogramajn pakaĵojn kun lernolibroj, vortaroj, beletraĵoj kaj gazetoj al Novosibirska kaj Murmanska regionoj. Dank’ al mondonaco de Bard Hekland ni pretigis plian stokon por tiu celo.

Pliaj donacoj estas bonvenaj.

Halina Gorecka

KURTE

10 jun 1999 papo Johano Paŭlo II dum sia vizito al Pollando ricevis Medalon de Toleremo, kiun al li enmanigis d-ro Ludoviko Zaleski Zamenhof, akompanata de la prezidantino de Fondumo Zamenhof en Bjalistoko, prof. Hanna Konopka. La medalo estis aljuĝita far kapitulo, kiun krom la reprezentantoj de la Fondumo konsistigas ankaŭ elstaraj personoj de Bjalistoka socio. (RetInfo)

14 maj en Barcelono Profesia Asocio de Verkistoj de Katalunio elektis sia prezidanto por kvarjara mandato la E-lingvan verkiston Manuel de Seabra, kiu estas membro de Esperanta PEN. (HeKo)

La irlanda edukministerio permesis instrui E-ton en la kvina klaso de mezlernejoj, “transira jaro”, kiam la lernantoj povas studi pli libere, ekster la oficiala instruplano. (Esperanto)

Germana E-Junularo ricevis por sia nacia agado ministerian subvencion de 38 mil 700 markoj k por internacia agado — 27 mil markojn. (GEJ-Gazeto)

Por Universala Kongreso de E-to en 2002 kandidatas Fortaleza (Brazilo) k Kortrijk (Belgio). Osmo Buller esploros persone ambaŭ lokojn antaŭ la Berlina UK. (Esperanto)

Jam por la kvara sinsekva jaro, okazis Kurso de E-to en la Fakultato pri Filologio de la Universitato de Valencia (Hispanio), ĉi-jare en du grupoj. Entute la kurson partoprenis k ricevis diplomon de la Universitato 93 gestudentoj. (Augusto Casquero)

CO de UEA ricevis 80 informpetojn reage al anonco aperinta decembre en du gazetoj de Jordanio. (Esperanto)

En la semajnfino 15-16 maj 1999 estis inaŭgurita la nova sidejo de Zurika E-Klubo, kiu funkcios kiel librovendejo, kontoro k prelegejo. (Heroldo de Esperanto)

Dum la pasinta jaro komisiono pri gazetaro k informoj de Ĉeĥa E-Asocio konstatis 209 E-temajn artikolojn en la ĉeĥa gazetaro. (Starto)

Deutschland Top 10 estas listo de dek plej vendataj kompaktdiskoj (KD) en Germanio. En tiu ĉiusemajne eldonata listo la KD Esperanto de la muzik-grupo Freundeskreis estas en la naŭa loko! (RetInfo)

En la itallingva libro Kia estonteco: homa aŭ malhoma? milanano Enzo Guernieri dediĉas multan atenton al E-to. (Heroldo de Esperanto)

La urba biblioteko de Gotenburgo (Svedio) havas nuntempe 855 librotitolojn en aŭ pri E-to. (La Espero)

LA CENTJARULINO

Fragmento el La taglibro de l’ verkisto
de Fjodor Dostojevskij

“La taglibro de l’ verkisto”, kiun Fjodor Dostojevskij eldonis (kun kelkaj paŭzoj) en la jaroj 1873–1881 estis senprecedenca evento en la Ruslanda soci-kultura vivo kaj pro la vasta gamo de la prezentataj temoj, kaj pro la unika prezentostilo de la genia verkisto.

En majo “La Ondo” komencis aperigon de fragmentoj el la “Taglibro” per la satira “Enkonduko”, kiu ricevis tre pozitivan akcepton. Nun ni daŭrigas per lirika bildo “facila kaj senenhava”.

“Tiumatene mi tro malfruis, — konata damo rakontis al mi antaŭ kelkaj tagoj, — kaj forlasis la hejmon preskaŭ tagmeze, sed, ĝuste tiam mi havis multajn farotaĵojn. Ĝuste en la strato Nikolajevskaja mi devis viziti du lokojn, proksimaj unu al la alia. Unue mi iris al la policejo, kaj ĉe ties pordo mi rimarkis tiun oldulinon, kaj ŝi aperis al mi tre maljuna, kurbiĝinta, kun apogbastono, tamen mi ne sukcesis diveni ŝian aĝon; ŝi venis ĉe la pordon kaj sidiĝis tie en angulo sur pordistejan benkon por ripozi. Cetere mi pasis preter ŝi, kaj ŝi nur momenton estis antaŭ miaj okuloj.

Post deko da minutoj mi foriris el la policejo, kaj du domojn post ĝi estas vendejo, en kiu mi ankoraŭ pasint-semajne mendis ŝuojn por Sonjo; mi do laŭvoje iris tien por preni ilin kaj ekvidis, ke la oldulino sidis jam ĉe tiu domo, ankaŭ sur benko apud la pordego — ŝi sidis kaj rigardis al mi; mi ridetis al ŝi, eniris kaj prenis la ŝuojn. Post kelkaj minutoj mi direktis min al avenuo Nevskij kaj vidis, ke mia oldulino sidis jam ĉe la tria domo, tamen ŝi sidis ne sur benko, sed sur brika elstaraĵo, ĉar benko mankis ĉe tiu pordego. Mi subite kaj nevole haltis antaŭ ŝi: kial, mi pensis, ŝi sidiĝas apud ĉiu domo?

— Avinjo, — mi diris, — ĉu vi laciĝis?

— Jes, mia kara, mi tre laciĝas. Mi pensis: estas varme, la suno lumas, do mi iru al la genepoj por tagmanĝi.

— Ĉu vi do, avinjo, iras por tagmanĝi?

— Por tagmanĝi, mia kara, por tagmanĝi.

— Sed tiele vi ja ne venos.

— Ne, mi venos; jen mi iom iros kaj ripozos, kaj poste denove ekstaros kaj pluiros.

Mi rigardis ŝin kaj sentis teruran scivolemon. La oldulino estis malgranda, pura, en la vestaĵoj trivitaj, verŝajne burĝino, kun apogbastono, la pala kaj flava vizaĝo fiksiĝinta al la ostoj, la lipoj senkoloraj — kiel mumio; sed sidante ŝi ridetis, kaj la suno lumis rekte sur ŝin.

— Verŝajne, avinjo, vi estas tre maljuna, — mi demandis, kompreneble ŝerce.

— Cent kvar jarojn mi havas, kara mia, nur cent kvar jaretojn (tiel ŝi ŝercis)... Sed kien vi iras?

— Jen, avinjo, — ankaŭ mi ridis, — mi aĉetis en la vendejo ŝuetojn por mia filino kaj portas ilin hejmen.

— Aj, kiaj etaj ŝuetoj, ĉu via filino estas eta? Estas bone por vi. Ĉu vi havas aliajn infanojn?

Kaj ŝi plu ridis kaj rigardis. Ŝiaj okuloj estis malbrilaj, preskaŭ mortaj, sed el ili kvazaŭ lumus varma radio.

— Avinjo, volu preni miajn kvin kopekojn, aĉetu por vi kukon, — mi diris kaj donis al ŝi kvinkopekan moneron.

— Ĉu vi donas al mi la moneron? Nu, dankon, mi jes prenos vian moneron.

— Prenu do, avinjo, estu afabla.

Ŝi prenis. Estis konstateble, ke ŝi ne kutimas, kaj ke la vivo ne devigis ŝin almozi, sed ŝi prenis ĉe mi tre kortuŝe, tute ne kiel almozon, sed kvazaŭ pro ĝentileco aŭ pro boneco de sia koro. Sed eble ŝin tio tre imponis, ĉar nur malmultaj alparolas ŝin, oldulinon, kaj jen — oni ne nur interparolas kun ŝi, sed eĉ kun amo pri ŝi zorgas.

— Nu, avinjo, — mi diris, — adiaŭ. Ĝisiru bonsane.

— Mi ĝisiros, kara mia, ĝisiros. Mi ja ĝisiros. Kaj vi iru al via nepino, — misis la oldulino, forgesinte, ke mi havas ne nepinon, sed filinon; verŝajne ŝi pensis, ke jam ĉiuj havas genepojn. Mi ekiris, lastfoje rerigardis al ŝi kaj ekvidis, ke ŝi malrapide kaj pene stariĝis, frapis la bastonon kaj ekplandis surstrate. Eble laŭvoje ŝi ankoraŭ dek fojojn haltos ĝis venos al la familianoj por “tagmanĝi”. Kaj kien ŝi iras por tagmanĝi? Tre kurioza oldulino.”

Tiumatene mi aŭdis ĉi rakonton — efektive eĉ ne rakonton, sed, simple, iun impreson pri renkonto kun centjarulino (vere, ĉu ofte oni renkontas centjarulon, des pli tiel plenan je vivo anima?) — kaj baldaŭ tute forgesis ĝin; nur malfrunokte, traleginte artikolon en revuo kaj formetinte la revuon, mi subite rememoris la oldulinon kaj ial rapide imagis la daŭrigon pri tio, kiel ŝi venis al la parencoj por tagmanĝi: rezultis ankoraŭ unu, eble tre versimila, eta bildo.

Ŝiaj genepoj — kiuj verŝajne estas pragenepoj, sed ŝi nomas genepoj ankaŭ ilin — probable estas metiistoj, homoj certe familiaj, aliokaze ŝi ne irus al ili por tagmanĝi. Ili loĝas ie en keletaĝo, aŭ eble luas barbirejon. Ili estas malriĉaj, sed tamen ili ja nutras sin kaj gardas la hejmon en bona ordo. Ŝi atingis ilin, probable, je la dua horo. Ili ŝin eĉ ne atendis, sed renkontis, verŝajne, sufiĉe afable.

— Jen ŝi venas, Maria Maksimovna, eniru, eniru, bonvenu, karulino.

... Tri etaj infanoj — knabo kaj du knabinoj — rapide alkuris al la praavino. Kutime tiaj tre maljunaj oldulinoj ĉiam tre rapide intimiĝas kun infanoj: ili mem iĝas anime tre similaj, foje eĉ identaj, al infanoj. La oldulino eksidis. Ĉe la mastro estis iu gasto aŭ kliento, lia kvardek-jara konato, jam forironta. Krome gastis ankaŭ nevo, filo de lia fratino, deksepjara junulo, deziranta dungiĝi ĉe presejo. La oldulino faris la signon de l’ kruco kaj sidiĝis, rigardante la gaston.

— Uf, mi laciĝis! Kiu estas ĉe vi?

— Ĉu mi? — ridetis la gasto, — ĉu vi, Maria Maksimovna, ne rekonis min? Ja antaŭ du jaroj ni intencis kune iri en arbaron por pluki fungojn.

— Uf, mi ja konas vin, la mokanton. Mi memoras vin, nur vian nomon mi forgesis, kiu vi estas, sed ja memoras. Uf, ial mi tre laciĝis.

— Sed mi deziras demandi vin: kial, Maria Maksimovna, respektinda oldulino, vi tute ne kreskas alten? — li ŝercis.

— Ĉesu jam, — ridis la avinjo, cetere, tre kontenta.

— Mi, Maria Maksimovna, estas bonkora homo.

— Kaj kun la bonkoraj estas interese paroli. Uf, mi ja plu anhelas, panjo. Vi do jam aranĝis mantelon por Serĉjo, ĉu ne?

Ŝi mansignis al la nevo.

La nevo, junulo forta kaj sana, tutbuŝe ridetis kaj proksimiĝis. Li estis vestita per griza mantelo, kaj li ankoraŭ ne povis indiferente surporti ĝin. Indiferento venos eble nur post unu semajno, sed nun li ĉiuminute rigardis la roversojn kaj manikajn refaldojn, kaj sin tutan en la spegulo, sentante apartan estimon al si mem...

— Nu, sufiĉas, — diris la mastro, — necesas iom manĝi. Sed mi vidas ke vi vere tre laciĝis, Maria Maksimovna, ĉu ne?

— Jes, saĝulo, mi laciĝis, la tago ja estas varma kaj suna. Mi do decidis viziti vin... kial mi kuŝu? Uf! Survoje mi renkontis junan sinjorinon, ŝi por siaj infanoj aĉetis ŝuojn. “Kial, oldulino, — ŝi diris, — vi laciĝis? Prenu por vi kvin kopekojn kaj aĉetu kukon...” Mi do, sciu, prenis la moneron.

— Tamen, avinjo, antaŭ ĉio iomete ripozu, kial vi hodiaŭ tiel anhelas? — kun aparta zorgemo diris la mastro.

Ĉiuj ekrigardis al ŝi — jam ŝi subite tre paliĝis, la lipoj blankiĝis. Ankaŭ ŝi ĉirkaŭrigardis ĉiujn, sed iel malhele...

— Do, mi pensis... kukojn por la infanetoj... la kvinkopeko...

Kaj ŝi denove haltis, denove respirante. Ĉiuj silentiĝis por ĉirkaŭ kvin sekundoj.

— Kio, avinjo? — la mastro sin klinis al ŝi.

Sed la avinjo ne respondis. Denove sekvis silento dum kvino da sekundoj. La oldulino fariĝis eĉ pli blanka, kaj ŝia tuta vizaĝo subite iel pintiĝis. La okuloj senmoviĝis, la rideto glaciiĝis sur la lipoj; ŝi rigardis rekte, kaj jam ne plu vidante.

— Necesas voki popon!.. — subite kaj haste diris la gasto duonvoĉe de malantaŭe.

— Sed... ĉu ne... malfrue jam... — la mastro balbutis.

— Avinjo, ha, avinjo! — vokis la oldulinon la edzino de l’ barbiro, subite vigliĝinte; sed la avinjo restis senmova, nur ŝia kapo kliniĝis flanken; la dekstra mano, kuŝanta surtable, tenis la moneron, kaj la maldekstra restis sur la ŝultro de la pliaĝa pranepo Miĉjo, sesjara knabo. Li staris senmova kaj per la grandaj mirigitaj okuloj atente rigardis la praavinon.

— Ŝi forpasis! — senhaste kaj grave diris la kliniĝinta mastro kaj krucosignetis sin.

— Jes ja! Tute ĝuste, mi vidis, ke ŝi kliniĝas, — kortuŝite kaj rapide prononcis la gasto; li estis terure frapita kaj ĉirkaŭrigardis ĉiujn.

— Aĥ, dio! Jen ni havas! Kion ni nun faru, Makaryĉ? Ĉu ni transportu ŝin tien? — la mastrino pepis haste kaj tute konfuzite.

— Kien tien? — emfaze respondis la mastro, — ni ĉion aranĝos ĉi tie; ĉu vi ne estas ŝia parenco? Sed tien necesas iri por sciigi.

— Cent kvar jaroj, jes! — la gasto faris kelkajn paŝojn surloke, ĉiam pli kaj pli kortuŝita. Li eĉ tute ruĝiĝis.

— Jes, dum la lastaj jaroj ŝi jam ekforgesis la vivon, — ankoraŭ pli grave kaj pli emfaze rimarkis la mastro, serĉante kaskedon kaj formetante la mantelon.

— Sed unu minuton antaŭe ŝi tiel ridis kaj ĝojis! Jen, la monero ankoraŭ en la mano! La kukojn, ŝi diris, ho-o, nia vivo!

— Nu, ni do iru, Petro Stepanoviĉ, — la mastro interrompis la gaston, kaj ili eliris. Certe, oni ne priploras tiajn. Ŝi aĝis cent kvar jarojn kaj “forpasis sen malsanoj kaj ĝenoj”. La mastrino invitis najbarinojn por helpo. Tiuj akceptis la sciigon preskaŭ kun plezuro kaj tuj alkuris, aĥante kaj krietante. Unue, kompreneble, estis aranĝita la samovaro. La infanoj kun mirigita aspekto amasiĝis en angulo kaj defore observis la mortan avinjon. Miĉjo ĝis sia lasta horo ĉiam memoros la oldulinon, kiu mortis kun la mano sur lia ŝultro; kaj kiam li mortos, jam neniu sur nia tero scios kaj memoros, ke iam iu oldulino vivis kaj travivis cent kvar jarojn — neniu scias, kiel kaj por kio. Sed kial memori: ja estas tute egale. Tiel forpasas milionoj da homoj — ili nerimarkate vivas kaj mortas nerimarkate. Eble nur la mortomomento de tiuj centjaraj geolduloj enhavas ion kortuŝan kaj kvietan, ion eĉ kvazaŭ gravan kaj pacigan — ĝis nun la centjara aĝo iel strange impresas la homojn. Dio benu la vivon kaj la morton de simplaj bonkoraj homoj!

Cetere, jes, facila kaj senenhava bildo.

1876. Marto. Ĉap. 1.

Tradukis Aleksander Korĵenkov

DEKLARO DE ESPERANTA PEN-CENTRO

Kiel gvidantoj de Esperanta PEN-Centro, nome kiel reprezentantoj de la profesiaj verkistoj, eldonistoj kaj redaktoroj kiuj vidas sian artan produktadon en esperanto kongrua al la principoj de socia kaj kultura engaĝo, laŭ la ĉarto de PEN-Klubo Internacia, ni sentas la devon turni nin al la esperantistaro per aparta deklaro pri la milita stato en la nuna Jugoslavio.

La Esperanta PEN invitas ĉiun esperantlingvanon konduti ne kiel juĝisto, sed kiel atestanto: verdikton pri kondamno vi lasu al la Historio, sed pri la eventoj atestu sincere, laŭ viaj propraj konoj.

Kiel verkistoj en konstanta kontakto kun multaj gekolegoj, specife en la balkanaj landoj, ni povas atesti, ke la tragedia disfalo de la iama Jugoslavio eniris sian antaŭlastan akton per la agonio de Kosovo, kaj ĝi eniras sian lastan akton per la eŭtanazio de la Miloŝeviĉa reĝimo.

Ni plu atestas ke ĉiuj balkanaj popoloj estas ankaŭ parto de la eŭropa civilizo, kaj ĉia milito tie estas minaco kontraŭ la politika stabileco kaj la morala progreso de la tuta kontinento.

Konsekvence ni atestas ke necesas daŭre kaj firme labori por konstrui “kulturon de paco”. En tiu strebo ni invitas niajn verkistojn ree vigliĝi laŭ la literatura elano kiu kondukis al ĉefverkoj kiel La infana raso de William Auld kaj La granda kaldrono de John Francis, al artaj rezultoj kiel Viktimoj de Julio Baghy kaj Izolo de Kolomano Kalocsay, al la pensaro en Interpopola konduto de Edmond Privat kaj Super de Hector Hodler. Necesas ke nia literaturo ree estu en la unua vico por konstrui tiun kulturon de paco.

Konstrui kulturon de paco signifas ankaŭ rezigni je la tipe esperantisma demagogio, kiu vidas en la angla la malamikan lingvon, ĉi-foje ĉar en ĝi okazas la NATO-briefings. Konstrui kulturon de paco signifas ankaŭ intimiĝi kaj intimigi al la atingoj de nia literatura lingvo: Asteriks kaj Katarino Blum, unusolaj mencioj pri la E-literaturo en la, cetere tre bona, lernilo Esperanto für globetrotters, montras ke en nia nuna junularo mankas bazaj konoj pri nia literaturo mem. Konstrui kulturon de paco signifas ankaŭ konduti alimaniere ol aŭtori kalumniajn pamfletojn aŭ eldoni skandal-romanojn: tiaj aŭtoroj, tiaj eldonistoj bezonas funde remediti sian socian rolon kiel esperantlingvanoj.

Aliĝinte al la Pakto por la Esperanta Civito interalie pro ĝia intuicio pri la bezono konstrui kondutkodon, ni esperas ke tiu kondutkodo entenos la suprajn principojn, kaj ni invitas la esperantlingvajn intelektulojn kunlabori en tiu direkto.

1999 05 28

István Nemere, prezidanto

Giorgio Silfer, vicprezidanto

Judit Felszeghy, sekretario

VIVU PACO!

En la 8-a de majo (Pekina Tempo), NATO kun Usono kiel ĉefo bombis per tri misiloj la Ĉinan Ambasadorejon en Jugoslavio, detruis ties domon, grave vundis ĉinajn diplomatojn kaj mortigis tri ĉinajn ĵurnalistojn. Tio ege ŝokis kaj kolerigis la ĉinan popolon pacaman, inkluzive ĉinajn esperantistojn.

Kvankam NATO trovis pretekstojn por la bombado, tamen ili ne povas nei sian krimon nek eviti la respondecon pri sia agado, kiu atencis la fundamentajn principojn de internaciaj rilatoj kaj konvencion pri diplomatiaj rilatoj konsentitan en Vieno.

Ni, ĉiuj ĉinaj esperantistoj aprobas la deklaron de la ĉina registaro kaj forte protestas kontraŭ la barbara bombado de NATO al la Ĉina Ambasadorejo kaj al Jugoslavio. Ni esperas, ke tuj ĉesos la barbara bombado, ĉesos la mortigado, kaj paco revenos al Jugoslavio kaj al la tuta tero. Vivu Paco!

Ĉina E-Ligo

Redakcio de El Popola Ĉinio

Ĉina E-Eldonejo

PLIA ESPERANTO-CENTRO, ĈU PROVIZORA?

Finfine ni povas anonci/fondi provizoran E-Centron por la suda Ruslando. Ĉelime al Ukrainio, ĝi povas iĝi rus-ukraina E-Centro por la regionoj de Doneck, Lugansk, Ĥarjkov, Volgograd, Rostov-na-Donu, Krasnodar, Voroneĵ, Lipeck k.a. La ĉefa celo de la centro estas instrua kaj kultura; eble ankaŭ eldona agado.

La centro estos en kvarĉambra brika domo (ni loĝas en la samkorta duĉambra dometo). Ni transdonas al tiu centro nian grandan E-bibliotekon kaj danke akceptos esperantaĵojn de aliaj samideanoj. La unua entrepreno okazos 5-8 nov 1999. Ni atendas nur parolantajn esperantistojn. Pliajn detalojn ricevu ĉe nia adreso: ul. Zareĉnaja 11, ĥut. Krasnyj Kut, Oktjabrjskogo r-na, Rostovskij obl, RU-346482, Ruslando.

Anatolo Gonĉarov (Ruslando)

“RAŬMISTOJ” KAJ “FINVENKISTOJ”: ABSURDA DIVIDO

En LOdE. 1999: 5, responde al demando el Britio, aperis artikolo de Giorgio Silfer Kion signifas raŭmismo.

En la artikolo oni dividas la esperantistaron en du partojn, nome “raŭmistoj” kaj “finvenkistoj”. Tiu divido ŝajnas al mi absurda, precipe kiam oni egaligas la esprimojn “finvenkismo” kaj “lapennismo”. “La fina venko” ne apartenas al la esprimoj de Ivo Lapenna, kaj, cetere, li neniam “propagandis”. Li ĉiam sobre kaj celkonscie informis pri la Internacia Lingvo sur scienca nivelo, en konvenaj tempo kaj loko.

Ivo Lapenna oferis siajn talenton kaj tempon por la Internacia Lingvo, ĉar ĝi estis por li la lingva esprimo de lia koncepto, “Humaneca Internaciismo”, kiu estas entenata en la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj. Por tiuj ĉi rajtoj li luktis dum sia tuta vivo.

“Humaneca Internaciismo” estas konsista parto de la esperantismo. Laŭ mi tiu parto inkluzivas ankaŭ la pensojn esprimitajn en La Kvintezo.

Birthe Lapenna (Danlando)

HISTORIISTOJ UNUIĜAS

Sekve de mia alvoko dissendita antaŭ kelkaj monatoj (vd. LOdE. 1999: 4) mi ricevis ĉ. 60 mesaĝojn, kiuj apogas mian instigon pri la Internacia societo de historio. Do, mi pripensis ĝin kaj mi proponas organizi Internacian reton de esperantistaj historiistoj.

Tiu reto utilos al interŝanĝoj de informoj kaj dokumentoj, ĉefe pri la historio de nia movado (landa kaj internacia) kaj pri aliaj fakaj historioj.

Laŭ mi, ni devos malfermi tiun reton al ĉiuj esperantistaj historiistoj (amatoraj kaj profesiaj). Ni povus nomumi iun sekretario por publikigi en sia TTT-paĝo la liston de ĉiuj retmembroj kaj kunligi ilin al tiuj, kiuj ne havas komputilon. Bonvolu sendi al mi viajn mesaĝojn (clementm@altavista.net) pri tiu propono. Poste mi komunikos la respondojn kaj ni vidos laŭ viaj proponoj kaj sugestoj.

Michel Clément (Kanado)

LA ESPERANTA CIVITO: KONSTITUCIO PROPONITA

La provizora propono de konstitucio de la Esperanta Civito estos dissendita meze de junio al ĉiuj delegitoj kaj observantoj kiuj konfirmis sian partoprenon en la dua Forumo por la Esperanta Civito (Karolovaro, 27-29 jul 1999, dum SAT-kongreso).

Kompreneble ĝi estos sendita ankaŭ al la invititaj gastoj, se ili akceptis la inviton (ĝis nun alvenis konfirmo de la prezidanto de SAT, kaj neniu respondo de la prezidanto de UEA). La dokumento estos diskutata de la Forumo, kiu transformos ĝin al definitiva propono. Sekve, estos malfermita la publika diskuto interne de Esperantio, dum tuta jaro, tra la pluraj redakcioj aliĝintaj al la Pakto. La diskuton fermos la tria Forumo, kiu aprobos la definitivan tekston kaj decidos pri la dato de la ekvalido de la konstitucio.

La nuna provizora propono estis ellaborita ene de la Evolukomisiono, kun la helpo de itala katedrano pri konstitucia juro kaj pola universitata docento pri sociologio de etnaj minoritatoj. Kontribuis ankaŭ svisa fakulo pri parlamenta juro. La propono estas inspirita, en sia baza strukturo, de la konstitucio de la ordeno de la maltaj kavaliroj. Same kiel tiu, ĝi enhavas iom pli ol tridek artikolojn, dividitajn laŭ kvar ĉapitroj: Pri la Civito kaj ĝia naturo; Pri la civitaneco; Pri la povoj; Pri la organizo. La nomoj de la diversaj organoj kaj instancoj estas tamen inspiritaj de la klasika roma demokratio, dum la maltaj kavaliroj uzas mezepokan terminaron. Krom la Pakto por la Esperanta Civito, en la propono estas menciitaj kiel referencaj dokumentoj la decidoj en Bulonjo-ĉe-Maro 1905, la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj 1948, la Universala Deklaracio de la Lingvaj Rajtoj 1996, kaj la Svisa Civila Kodo.

Aparte interesa estas la artikolo 6, pri la lingvo de la Civito: nature ĝi estas esperanto, sed en dua paragrafo la artikolo diktas ke “Laŭbezone la franca lingvo estas uzata por diplomatia komunikado”. Tio signifas ke la civitanoj kiuj bezonus sin esprimi en neesperantista mondkongreso (ekzemple tiu de PEN-Klubo) elektus la francan, inter la diversaj laborlingvoj.

En la ĉapitro pri la civitaneco la propono konservas la klaŭzon de la Pakto, laŭ kiu individuo rajtas peti la civitanecon nur se li estas membro de establo aliĝinta al la Pakto. Tamen la civitaneco fariĝas individua rajto, nome la eventuala retiriĝo de la koncerna establo el la Pakto ne signifas aŭtomatan perdon de la civitaneco por la koncernaj establanoj.

La tria ĉapitro solvas gravan problemon per originala formulo. Nome, la Forumo de la paktintoj daŭre ekzistos kiel pariteta organo, kie sidas po unu delegito; sed ĝiaj direktivoj kaj reglamentoj ne engaĝos individuojn, nur la kolektivojn, kiuj devos konformigi siajn statutojn al tiuj eventualaj decidoj. Paralele funkcios la Senato, elektita de la tuta civitanaro kiel proporcia organo, kies leĝoj kaj administraj aktoj engaĝos la individuojn, kaj ne la kolektivojn. La du branĉoj de la Parlamento havas sian ĉarniran elementon en la Konsulo, nome la senatano kiu prezidas ambaŭ branĉojn kaj samtempe plenumas la ekzekutivan povon.

La kvara ĉapitro priskribas la organizon, kaj estas aparte interesa pro la originala formulo de financado de la Civito.

La provizora propono ne estos publikigita, dum la definitiva estos disvastigita per multaj komunikiloj.

HeKo

LETERKESTO

Cetere mi volas ankoraŭ diri, ke mi ĉiumonate scivole atendas vian gazeton, kaj ke multe en ĝi interesas min. Mi esperas, ke restu tiel.

Lodewijk De Doncker (Belgio)

***

La kvalito de via revuo estis agrabla surprizo.

Peter R. Jaimez (Venezuelo)

***

Mi ricevis de vi la interesajn broŝurojn Vivo kaj morto de Wiederboren kaj Sur tranĉrando de ponard’ de Nikolai Lozgaĉev kaj dankas al vi.

Mi ankaŭ povas certigi vin, ke via gazeto ĉiam estas multflanka kaj donas valorajn informojn al mi.

Ĝojigas min ankaŭ la diversaj enigmoj. Okupiĝante pri ili, oni povas bone pliampleksigi sian vorttrezoron.

D-ro Hans-Burkhard Dietterle (Germanio)

Bruno Vogelmann — 90 jaroj!
Aŭtobiografio

Bruno Vogelmann naskiĝis 30 jul 1909 en sudgermana urbo Heilbronn, filo de kemia entreprenisto. Dum la gimnazia tempo, en 1926, li aŭdis pri Esperanto, lernis ĝin kaj akiris multajn amikojn en la tuta mondo.

En 1927 li sukcesis la ekzamenon de abituro. Poste dum kelkaj jaroj li laboris en sukerfabriko kaj aŭtomobilfabriko kiel simpla laboristo, ĉar jam en la gimnazio li kontaktiĝis kun socialisma-komunisma movado, studis marksismon kaj estis aktiva en komunista junulara grupo. Post studado de pedagogio Bruno Vogelmann fariĝis instruisto, ankaŭ faris ekzamenon de E-instruisto ĉe fama profesoro Christaller en Stuttgart.

Pro antifaŝista aktivado li perdis ŝtatan oficon en marto 1933, estis arestita, kruele turmentita kaj estis en malliberejo kaj koncentrejo de la nazia reĝimo ĝis 1938. En 1938-40 li laboris en la gepatra entrepreno, kaj poste devis esti soldato, sed li evitis batalon kontraŭ la subpremitaj popoloj kaj plurfoje sukcesis helpi ilin.

Post la fino de la milito Vogelmann helpis rekonstrui la detruitan gepatran urbon, reorganizis la lernejojn, refondis la E-asocion en Heilbronn kaj realigis multajn kulturajn aktivaĵojn. Pro la Frida Milito li retiris sin el la aktiva politiko kaj estris kemian fabrikon en Crailsheim, daŭrigante siajn studojn pri filozofio, ekonomio kaj sociologio.

En 1962 li kune kun Wensing kaj Carlén fondis Instituton por Esperanto en Komerco kaj Industrio (EKI). La plej grava rezulto estas la naŭlingva (8 eŭropaj lingvoj kaj Esperanto) Internacia Ekonomika Fakvortaro (1974). La azia eldono 11-lingva (la samaj, plus la ĉina kaj japana) aperis en 1990. La orient-eŭropa eldono, kun sep aldonaj lingvoj estas preta por eldono. Eĉ araba kaj irana tradukoj jam estas pretaj.

Ekde 1975 Bruno Vogelmann fordonis la estradon de la fabriko kaj tutplene laboras por kulturaj taskoj. Li estas aktiva en naturprotektado. Interalie, li relokigis malaperintajn bestojn en sia regiono. Li estas aktiva en la pacmovado kaj li estas membro de la Urba Konsilantaro.

Sed lia ĉefa zorgo estis ĉiam la evoluo de la homa socio en interrilato kun la homa pensado. Dum sia tuta vivo li okupis sin intense pri la dialektiko. En 1988 aperis germanlingve kaj en 1989 en Esperanto lia La Nova Realismo, el kiu pluraj ĉapitroj jam aperis en formo de traktatoj. La Nova Realismo estas tradukita en 30 lingvojn, inkluzive de la rusa kaj ĉina, kaj pluraj el tiuj tradukoj estas jam eldonitaj. Krome Bruno Vogelmann aperigis multajn artikolojn pri kulturaj kaj sociaj problemoj.

Li havas familion kun kvin filoj, kvar bofilinoj, dek du genepoj kaj unu pranepo.

Bruno Vogelmann

Spertoj pri tutmondiĝo

de Sergio Pokrovskij

Mi nemalmulte vojaĝis sub socialismo, ankaŭ eksterlanden, tamen plej ofte mi vojaĝis ofice, kadre de scienca kunlaboro. Miaj elektoj estis iom limigitaj per eksteraj cirkonstancoj, ekz-e mi vojaĝis precipe en tiujn landojn kun kiuj mia instituto havis kontraktojn. Tamen ankaŭ tio estis bona, ĉar mi rimarkis ke fojfoje mi plej multe ĝuis vojaĝon en landon kiun mi proprainiciate ne intencis viziti, kiu apriore ŝajnis al mi tute seninteresa. Kvankam malpli agrable, mi konstatis ke ankaŭ la inverso estis vera: vojaĝo al lando dezirata foje alportis plenan elreviĝon.

Sed jen la “fera kurteno” falis, kaj ŝajnis ke mi povas vojaĝi laŭplaĉe, en ajnan landon laŭ mia elekto, ekz-e por viziti Universalan Kongreson en Berlino dediĉitan al la fenomeno tutmodiĝo. Sufiĉas havi monon ... Feliĉe, ni havas germanan konsulejon en Novosibirsko, kaj rektajn aviajn flugojn en Germanion. Ŝajne, mi povas viziti Germanion same facile kiel Tomskon aŭ Tajlandon. (Verdire, mi jam vizitis Dresdenon kaj Berlinon en 1976, kaj poste ial malvolis ripeti la sperton, sed nun estas nova Germanio kaj Berlino estos la kongresurbo.)

La epizodo germana

Do, mi elektis grandan turisman agentejon, respektindan filion de malnova turisma firmao Germania, kaj mendis tie vojaĝon por la koncerna tempo. La agentino estis tre helpema kaj afabla, ni facile trovis kaj mendis konvenan hotelon, mi aĉetis la vojaĝilon.

Verdire, estis unu nubeto. “Vi devos loĝi en la mendita hotelo, alie kaj vin, kaj nin povas trafi malagrablaĵoj”, avertis min la agentino.

Diable, mi ja intencis loĝi en la sufiĉe bona hotelo, mi jam pripagis mian loĝadon tie. Mi havis nenian intencon serĉi ion alian dum mia mallonga restado en Berlino. Sed post tiu averto mi ekpensis, ke surloke la afero eble estos malpli bona ol sur la reklampaĝo. Kaj tiu polica atento rememorigis al mi ion preskaŭ forgesitan.

Nu, ne gravas. Restis nur unu lasta formalaĵo: ricevi germanan vizon. Mi supozis ke la agentejo aranĝos por mi tion, kiel oni kutimas fari tion por la aliaj vojaĝoj. Sed jen dua surprizo:

“Bedaŭrinde ni ne povas fari tion por vi. La konsulejo postulas, ke la klientoj persone prezentu siajn paperojn. Ni preparos por vi ĉiujn paperojn, sed vi mem devos prezenti ilin. Ni tre bedaŭras.”

Tiel finiĝis la civilizita parto de miaj vojaĝopreparoj. Mi venis al la konsulejo kaj enviciĝis sub la numero 183 inter la aliaj gecivitanoj, atendantaj enlason sur la trotuaro. Jam ok jarojn mi ne staris en tia vico.

La publiko ja iom nervozis, ĉu oni sukcesos pasi antaŭ la tagmezo kiam la konsulejo finas la akcepton; tamen kiom eblis, la atendantoj kondutis inter si home, kompreneme kaj afable.

Post pli ol hora atendado sur la strato al mi ja prosperis eniri antaŭ la fino de la akceptotempo. La nervozan afablon surstratan anstataŭis nervoza impertinento ene.

Unue mi supozis ke tiun nervozan impertinenton kaŭzis la ĝenerala streĉo politika: antaŭ 7 semajnoj iuj nekonatoj ekbruligis la pordon de la konsulejo proteste pri la agreso kontraŭ Jugoslavio; kaj semajnon antaŭe du ĉinaj studentoj algluis du afiŝojn protestante pri la detruo de la ĉina ambasadorejo en Beogrado.

Tamen mi ja ne partoprenis en tiuj agoj; kaj poste oni diris al mi ke la etoso en la konsulejo ĉiam estis tia. La oficistojn incitas la granda alfluo de la vizitantoj en la mizeran akceptejon, kiun alfluon la konsulejo cetere ŝuldas al sia propra postulo ke ĉiu venu persone.

En la akceptejo regis maldiketa brunulo, kies manieroj ŝajnis al mi iel bizare similaj al tiuj de ĉefkelnero kaj provoso. Li estis tre, tro agema kaj provokema. Li nervoze kaj incitite indikis al ĉiuj atendantaj kien ili iru, kie ili staru, kion ili pretigu. Ĉe tio lin incitis ke la vizitantoj ial ne antaŭscias la aranĝon de la ĉambroj en la konsulejo, ke ili malĝuste sin envicigas ktp. “La germanaj vizitantoj tuj ĉion komprenas kaj estas tre disciplinemaj.”

Lia stulta, senutila, eĉ rekte malutila enmiksiĝemo senĉese kreis miskomprenojn, kiuj ankoraŭ plie lin incitadis. Iuj liaj ordonoj estis tiom absurdaj, ke unu fojon mi ne povis rezisti la tenton, kaj inspirate de la ekzemplo de Ŝvejk, mi faris laŭ lia indiko (t.e. enviciĝis laŭ la vicordo de li ŝanĝita, ne kien mi laŭkutime devus). Estiĝis konfuzeto, kaj eble tio malsukcesigis mian viziton: ĝuste tiam tra la akceptejo pasis malgranda estro, per la staturo kaj vizaĝo tre simila al Napoleono Bonaparto en malhela vestokompleto (poste mi vidis lin estri la akceptadon de vizpetoj).

Kiel ĉiuj oficistoj de la konsulejo, la Malgranda Estro aspektis mishumora, kvazaŭ pro tio ke la abomenataj vizitantoj malebligas al li sin okupi pri iu vere grava afero (kia ekz-e misdigesto). Li impone kaj iom longe deklaris (germanlingve) ke tiujn kiuj malkontentas aŭ disputas endas tuj forigi. La publiko eksilentis; mi sekvis la komplikan turnon de liaj germanaj frazoj, kaj en mia menso ial ekŝvebis la jam delonge forgesitaj versoj:

Wer auf die Straße räsoniert,

Wird unverzüglich füsiliert;

Das Räsonieren durch Gebärden

Soll gleichfalls hart bestrafet werden

(Poste, revenante hejmen, mi provis traduki tion en Esperanton:

La publikloka rezonado

Punendas per pafmortigado;

Kaj rezonadon per mieno

Tuj sekvu pun’ per karabeno

Ne, tio ne imponas. Nek la rusa, nek Esperanto estas sufiĉe esprimivaj por tiu ĝenro.)

Nu, tamen ankaŭ mi prudente silentis, kiel ĉiuj, tiom pli ke la Malgranda Estro ne similis ŝatanton de Heine. Ho ve, mi suspektas ke li rimarkis mian “rezonadon per mieno” ... Ĉiel ajn, la Malgranda Estro pasis kaj neniu iĝis forpelita.

Kurioze: post la kraŝo de socialismo mi neniam rememoris Ŝvejkon, kaj el la versoj de Heine, neniun satiran (tamen mi ja uzis lian lirikan versaĵon en unu el miaj “Lingvaj respondoj”); mi opiniis tiujn temojn definitive malaktualiĝintaj. Kaj jen, subite ili leviĝis el la profundo de mia memoro.

Tiel en la konsulejo oni regule komprenigadis al la vizitantoj, ke ili estas ne personoj venintaj realigi sian rajton je “libera moviĝado de homoj kaj ideoj” (kiel kutimis deklari la Okcidentaj propagandistoj dum la Malvarma Milito) sed senrajtaj suspektinduloj aroge almozantaj nemerititan privilegion viziti Germanion, ke oni povas ajnmomente elĵeti vizitanton el la konsulejo. Kaj kvazaŭ por kompletigi la impreson pri absoluta senrajteco, anonco sur la lasta pordo de la akceptejo avertis:

Zorge kontrolu la vizon. La konsulejo ne responsas pri eraroj en la vizoj kiujn ĝi donas.

Do, mi prezentis miajn dokumentojn. Preparitaj per la germana agentejo, ili ŝajnis senriproĉaj. Naive mi opiniis, ke la konsulejon interesas nur mia pagipovo, kaj tiuflanke ĉio estis en ordo. Sed la konsilistino tuj rimarkis la invitleteron de UEA, kaj tion ke ĝi venas el Nederlando. “Tio ne validas. Necesas invitilo el Germanio.”

Mi indikis mian turistan vojaĝilon, faksitan el Berlino, kiu respektoplene kaj zierlich-manierlich invitis Herrn Pokrovski pasigi la ok tagojn en Berlino. “Sed ni ja scias, ke vi veturos ne por plezuro sed por Esperanto.”

Kaj preventante das Räsonieren nekonvenan en germana konsulejo eksonis la Leitmotiv: “Malokupu la lokon, aŭ mi vokos gardiston”.

Eĉ plie ol la malĝentileco min surprizis tiu nova atesto pri polica intereso pri miaj okupoj en Berlino. Ion tian mi ja atendis, sed opiniis ke prezentante la invitleteron de UEA mi jam donas pli da informoj ol mi devus, simple pro mia komplezemo. Tamen la germanaj oficistoj evidente rigardis la aferon tute alie, por ili necesis ke mi prezentu solidajn pruvojn. Probable per tiu inĝenia burokrata postulo la konsulejo volis certiĝi ke Esperanto ne estas iu terorisma agado Nederlanda, sed estas ja permesita en Germanio. Ion similan mi memoras el la Sovetia epoko, kiam ni devis, ĉe enhoteliĝo, indiki en la enketilo nian vojaĝocelon. Neniu fakte ĝin atentis, kaj iuj el ni kutime elpensadis iun amuzan absurdaĵon, ekz-e

Celo de la vojaĝo: Prirabi la Ŝtatan Trezorejon.

Sed la germana konsulejo evidente ne estas ŝercema.

Mi foriris malkontenta pri UEA (pri la konsulejo mi jam ne pensis). Ŝajne, estus pli bona se UEA tute ne estus sendinta al mi invitan leteron, aŭ ke ĝi sendu ĝin el Germanio ... Mi ne dubis ke laŭ mia peto la Loka Organiza Komitato sendus al mi la invitilon, sed mi jam decidis neniam reveni en la germanan konsulejon. Cetere, eble tiu stulta postulo estis nur preteksto por rifuzi, kaj oni ĉiam povas trovi novan pretekston.

Mi decidis malmendi mian vojaĝon en landon kiu tiom malvolas mian venon kaj kies oficiala vitrino dum kelkaj horoj prezentis al mi koncentritan kolekton de burokrataj grimacoj, kiajn mi jam preskaŭ forgesis.

La turisma agentino estis sincere ĉagrenita. Ŝi provis konvinki min, ke eblas ankaŭ aliaj aranĝoj. Ŝi volis ŝpari mian monon, sed se mi krompagos, ili povus aranĝi por mi la vizon en alia urbo sen mia vizito. Ĉar ial nur la germana konsulejo kaj nur en Novosibirsko postulas onian personan viziton.

Kvankam per la malmendo mi perdis pli da mono ol necesis krompagi, mi malakceptis. Ial tiu informo impresis min kiel nova insulto, nova indiko pri mia senrajteco antaŭ la Germaniaj oficistoj. Kie do estas la fama germana ordo? Tio aspektas ankoraŭ pli kaprica ol en la burokratio Sovetia.

Mi elektas la liberon

Do, mi decidis pasigi mian ferion en lando kun pli agrabla klimato, pli bela historio, pli rafinita kuirarto — kaj kiu gastame min invitas pasigi du semajnojn en kvinstela hotelo ĉe sabla marbordo kontraŭ monsumo egala al la prezo de semajna restado en tristela hotelo Berlina. Mi iru en landon kiu pli respektas la liberon kaj dignon de siaj gastoj. Kun mia familio, mi feriu en Turkio.

Mi venis tien per rekta flugo Novosibirsk—-Antalya, sen bezoni ian ajn vizon; kaj dum mia tuta restado en Turkio nek mi nek iu ajn de mi konata spertis eĉ malplejan malĝentilaĵon. Neniu iel ajn ĝenis mian liberon aŭ esprimis ian ajn suspektemon.

Evidente, mi ne vivis vivon de turko; mi estis turisto en speciale turista regiono. Tamen ankaŭ tiu vivo estas sperto, kaj sperto agrabla. Mi lasis miajn edzinon kaj filinon vojaĝi tra Turkio por ekzameni vidindaĵojn; mi restis en nia Altis Golfhotel, ripozante ĉe la Maro, kaj nur trifoje partoprenis ekskursojn al la plej proksimaj vidindaĵoj. Ekz-e, mi aŭskultis la operon “Aida” en la apuda romia teatro de Aspendos, unu el la plej bone konserviĝintaj antikvaj teatroj en la mondo; tre interesa sperto, kvankam min iom ĝenis la fumado (konstruita por 20 mil spektantoj, nun la teatro povas akcepti 15 mil; almenaŭ du trionoj da lokoj estis okupitaj; la akustiko estis vere eminenta; mi povis kompari spektadon el pluraj diversaj lokoj).

En la Osmana Imperio sur la marbordo loĝis diversgenta loĝantaro; post la milito de 1923 la Turka Respubliko insiste proponis al siaj civitanoj “la privilegion esti turko”. Iuj asimiliĝis, aliaj elmigris, kaj nun la regiono estas pure turka. En nia hotelo la publikon proksimume egalparte konsistigis rusoj, germanoj kaj turkoj; en kelkaj apudaj hoteloj preskaŭ ĉiuj gastoj estis rusoj. La hoteloj ofertis grandegajn rabatojn, ĉar pro la proceso kontraŭ Abdulaho Öcalan (Oĝalan) preskaŭ neniu estis veninta dum aprilo kaj majo. Ni forflugis en Novosibirskon la 24-an de junio; sekvatage oni atendis la verdikton.

La lingvoj

Lingva problemo por mi praktike ne ekzistis: ĉie troviĝis lokanoj parolantaj la rusan (multaj el ili, ekssovetianoj), anoncoj kaj menuoj en la rusa, kaj eĉ la turkadevenaj kelneroj kaj vendistoj iom komprenis la rusan — proksimume samgrade kiel mi la uzbekan (mian infanaĝon mi pasigis en Taŝkento).

La turkoj pretendas ke ilian lingvon parolas 150 milionoj da homoj; evidente, ili ne distingas la nociojn “turka” kaj “tjurka”. Kvankam la turka efektive estas tre proksima al la lingvoj de la oguza grupo (azerbajĝana, turkmena, Krimea tatara), ĝia diferenco disde la uzbeka estas ne malpli granda ol la diferenco inter la lingvoj rusa kaj pola. T.e. kun reciproka bona volo oni povas sin interkompreni — aŭ fari sin nekomprenebla.

Miaj interparolantoj ja havis la bonan volon, kaj ĉiam komprenis kion mi diris en la uzbeka. Tamen mi, male, tre ofte ne komprenis iliajn respondojn. Ĉar la centra parto de la uzbeka leksiko ankaŭ ekzistas ie en la leksiko turka. Supozeble, ankaŭ la plej uzataj vortoj turkaj ekzistas ie en la uzbeka — sed ofte en iu periferia angulo, kiu situas ekster mia supraĵa lingvokono.

Kaj iam la parencaj vortoj havas malsaman ĉefsencon. Jen estas kelkaj specimenoj el mia amatora kolekto:

Turke Sencoj turkaj Sencoj uzbekaj
baba paĉjo avo
hay¹r ne; bono bono; ĉion bonan, ĝis revido
merhamet kompato, korfavoro bonvolu, bonvenon; korfavoro
rahmet (Dia) graco dankon
yaman sensacia, aŭdaca malbona
yaºl¹ nejuna, aĝoza juneca, infaneca

Evidente, mi uzis la vortojn el la unua kolumno atribuante al ili la sencon de la tria, kaj tio donis iom kuriozan aspekton al mia parolo: ĝi ŝajnis pli islama ol kutime, dum por mi tiuj ĝentilvortoj estis same neŭtralaj kiel grazie, merci, por favor por la latinidlingvanoj (cetere, por la senco “graco” la uzbekoj uzas rahm). Tamen tio ŝajne eĉ plaĉis al la turkoj; ekz-e la homo kiun mi unue salutis per selâm anstataŭ per la turka merhaba, ĉiam poste salutis min tiel.

La turka sencoevoluo de yaman estas tute simila al la tiu de la vorto liĥoj en la rusa.

Kaj la vorto yaº (uzbeke “juna”; “jaro de aĝo”) estas la plej amuza. La uzbekoj diras li junjaras 60 kiel la angloj diras she is 6 years old; la turka yaºl¹ estas tute simila al la franca agé.

Krom tiuj diferencoj leksikaj estas ankoraŭ diferencoj morfologiaj kaj fonetikaj. Mi menciu nur ke la uzbeka perdis la vokalan harmonion kutiman por la lingvoj aglutinaj; kiel Esperanto, ĝi uzas fikspozician akcenton por cementi la morfemojn en la vorto. La turka vokala harmonio malfaciligis por mi la rekonadon de la vortoj; krome, ĝi konsiderinde liberigis la akcenton.

Infana preferlisto

Post la unua semajno en Turkio mi petis mian 13-jaran filinon listigi la landojn kiujn ŝi vizitis laŭ la malkreska ordo de ŝiaj preferoj (t.e. unue la pli preferindajn). Ŝi respondis:

  1. Tajlando
  2. Hispanio
  3. Turkio
  4. Italio
  5. Cipro

Post la reveno hejmen mi ripetis mian demandon. Tajlando plu restis senrivale unua, tamen Hispanio kaj Turkio interŝanĝis siajn lokojn.

ĈU VI ENIROS LA CIRKLON?

Södergran, Edith. Lando malekzista: Poemaro / Trad. el la sveda, postpar. Sabira Stahlberg. — Varna: Bambu, 1999. — 92 paĝoj. — (Serio Kargo; vol. 2).

Edith Södergran (1892–1923) estas finnlanda poetino, kiu verkis svedlingve, kaj tiu ĉi fakto estas grava por ni, esperantistoj, kiuj aparte atentas pri la kulturo de la minoritatoj kaj ties literaturaj valoroj. Ja ankaŭ ni, esperantistoj, formas siaspecan minoritaton, kiu jam dum pli ol jarcento kreas sian propran kulturon.

Estas agrabla travivaĵo enrigardi en la poezian mondon de nekonata poetino, kiu per siaj svedlingvaj poemoj sukcesis veki la atenton ne nur de la finnlandaj legantoj, sed de multaj literaturŝatantoj el diversaj landoj. La poemoj de Edith Södergran estas tradukitaj en dudekon da lingvoj.

Kiam mi unuafoje vidis la poemaron Lando malekzista mi tuj eksentis deziron foliumi ĝin kaj eklegi la poemojn.

Laŭ la postparolo de Sabira Stahlberg mi komprenis, ke temas pri talenta kaj sufiĉe fama finnlanda poetino. Impresis min ŝia mallonga vivo, tute dediĉita al poezio. Edith Södergran kvazaŭ naskiĝus por estiĝi poetino. Ŝia vivo ne estis facila, tamen ŝi sukcesis venki la obstaklojn por konservi sian poezian senton, sian originalan percepton de la vivo kaj postlasi mirindajn poemojn, kiuj daŭre akompanos la ŝatantojn de la vera, sincera kaj neordinara poezio.

Edith tre malfacile eldonis sian unuan libron Poemoj en 1916, ja tiam la legantoj ankoraŭ ne povis akcepti poemojn sen rimo kaj ritmo, tamen baldaŭ ŝiaj verkoj fariĝis ŝatataj kaj serĉataj.

Unue Södergran estis influita de Nietzsche, poste de antropozofio de Rudolf Steiner, kaj iom post iom ŝi ekinteresiĝis pri la Biblio. La filozofio kaj la kono de la kristana kulturo formis la riĉan poezian mondon de Södergran. Ŝiaj poemoj estas filozofiaj, sed antaŭ ĉio ege teneraj kaj emociaj. La poetino kvazaŭ per infanaj okuloj observus la naturon kaj atente serĉas la magion de la eterna vivo. Ŝi kontemplas la arbon, plenan je neatingeblaj strobiloj, ŝi miras pri la apertaj pordoj de la preĝejo, ŝi rigardas la virinon, kiu ridas, kaj surprizite ŝi konkludas, ke ĉio en nia mondo estas ĉirkaŭita de cirklo, kiun neniu sukcesas transpaŝi.

La poetino trovas ĝojon kaj trankvilon en la plej etaj kaj sensignifaj aĵoj el la ĉiutaga vivo. Por ŝi nur unu ĝardena benko en “nia tuta suna mond’” povas esti simbolo de la trankvilo kaj instigo de la revoj.

Södergran perceptas sin kiel la lastan floron de la aŭtuno, kiel la plej junan semon de l’ printempo mortinta. En la grandaj arbaroj ŝi senĉese kaj febre serĉas la fabelojn de la infanaĝo, la belajn rememorojn de la infaneco, kaj en la montoj — la revojn de la junaĝo. La ampoemoj de Södergran estas teneraj kaj delikataj. Por ŝi la amo estas io ege fragila kaj nekaptebla, simila al sonĝo. Pro tio ŝia nura peto estas: “Ho, tenu min en viaj brakoj firme, ke mi nenion bezonu”.

Södergran strebas doni poezian respondon al la eternaj demandoj. Ŝi meditas pri la plej granda mistero — la vivo. Por ŝi la vivo estas treta ringo, kiu nin katenas, malvidebla cirklo neniam transpaŝata. La poezia bildo de la ringo kaj cirklo ofte aperas en ŝiaj poemoj, kaj tio aludas pri ŝia poezia filozofio. Ĉio ĉirkaŭ ni estas kaptita en idealaj cirkloj; la nokto kaj tago, la luno, la nasko kaj morto, la kvar sezonoj...

En la kristanismo kaj en la kristanaj simboloj la poetino serĉas klarigon de pluraj demandoj. Por ŝi la feliĉo ne estas niaj revoj, nek nia plej kara kaj memorata nokto, sed nia vivokruco, kiu estas destinita por ĉiu el ni, kaj al kiu ni iom post iom proksimiĝas.

La poezio de Edith Södergran estas riĉa, mirinda kaj profunda mondo, plena je sonoj, koloroj, metaforoj, simboloj kaj bildoj. La legantoj devas plurfoje tralegi kaj relegi tiujn ĉi filozofiajn poemojn. Sabira Stahlberg talente interpretis la poemojn en Esperanton. Ŝia postparolo kaj la antaŭparolo de Sten Johansson helpas ne nur pli bone kompreni la vivon kaj kreadon de Södergran, sed ankaŭ pli facile eniri en ŝian miraklan poezian cirklon. Kaj ĉiu leganto eble post la tralego povos respondi: “Jes, mi eniris la cirklon”, kio estas la respondo al la demando en La cirklo.

Julian Modest

William Auld rakontas

William Auld. 75 jaroj: Aŭtobiografio, poemoj, bibliografio / Redaktis Aleksander Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1999. — 48 paĝoj + 8 paĝoj (fotoj).

Maloftas en nia literaturo rememoroj — eĉ Zamenhof ne postlasis rememorojn pri siaj infaneco, amikoj, enamiĝoj ktp., dum en la granda mondo tiu ĝenro estas tre ŝatata. Kaj la nemultaj eldonitaj rememoroj seniluziigas; ekzemple, Hans Jakob bone priskribas sian laboron ĉe UEA, sed lia vivo privata restas por ni kaŝita. Tial 75 jaroj de William Auld, kiun ĵus eldonis Sezonoj, estas grava ne nur por vidi la personecon de la plej elstara el la nuntempaj esperantistoj, sed ankaŭ kiel ekzemplo, kiun sekvu niaj aliaj eminentuloj.

William Auld jene rakontas pri la historio de tiu ĉi libro: “Rusa ĵurnalisto kaj eldonisto Aleksander Korĵenkov dum tri jaroj sisteme sieĝis min, persvadante ke mi verku iom pri mia vivo. Kvankam mi plu opinias, ke mia vivo ne estas speciale interesa ekster miaj familia kaj amika rondoj, mi fine kapitulaciis, ĉar mirigis min ke — anstataŭ forgesi ilin — oni plu legas (kaj aĉetas!) miajn verkojn, kaj deziras scii pri mi pli multe ol diras la antaŭparoloj. Sciante mian nerapideman karakteron, Aleksander venis mem al Skotlando kun magnetofoneto, kaj la 17an de februaro en Scottish Churches House de Dunblane, okazis la registrado”.

La vivo de Auld bildiĝas antaŭ ni: deveno kaj lernejaj jaroj de Bill; liaj hobioj; flugarmea servo en la mondmilito; esperantistiĝo; vivo familia; konatiĝo kun Meta; amikoj kaj libroj; pritakso de la nuna stato de Esperantujo. Krom la aŭtobiografion, la libro enhavas 17 fotojn el la arkivo de Auld, poemojn kiujn li mem elektis, kaj utilan bibliografion.

La libro 75 jaroj estas mendebla ĉe multaj libroservoj en Esperantujo. Niaj eksterlandaj abonantoj povas mendi ĝin rekte ĉe ni sendinte 6 internaciajn respondkuponojn. Ruslandanoj simple sendu poŝtmarkojn por 14 rubloj por ricevi ĝin kun la sekva kajero de La Ondo.

Halina Gorecka

Sur la foto: Flugoficiro Bill Auld en Palestino (1945).

Jarlibro 1999

Jarlibro de UEA estas sendube la plej konsultata perioda eldonaĵo en nia lingvo pro miloj da utilaj adresoj kaj aliaj informoj. En Jarlibro 1999 pli ol 200 paĝojn okupas la laŭlanda adresaro de la Delegita Reto. Preskaŭ du mil delegitoj el ĉiuj mondopartoj (krom Antarkto) pretas respondi al demandoj pri praktike ĉio ajn, helpi okaze de vojaĝo ktp.

En 1998 UEA havis 1959 diversspecajn delegitojn en 100 landoj. (En 1997 estis 1981 personoj en 94 landoj). Plej multaj delegitoj estas en Brazilo.

Brazilo 227

Germanio 185

Francio 147

Japanio 95

Usono 87

Italio 79

Britio 72

Finnlando 57

Nederlando 54

Hispanio 51

Inter ili estas 1074 ordinaraj delegitoj, kiuj reprezentas UEA en siaj propraj urboj, kaj estas je la dispono de vojaĝantoj (fakaj delegitoj nur respondas demandojn pri sia fako). Tiuj “konsuloj” plejmultas en Germanio — oni povas trovi ilin en 109 urb(et)oj.

Germanio 109

Francio 108

Brazilo 80

Usono 66

Britio 53

Japanio 53

Nederlando 39

Italio 38

Finnlando 34

Hispanio 29

La plej “delegitoza” urbo en la mondo nun estas Rio de Janeiro.

Rio de Janeiro (Brazilo) 19

San Paulo (Brazilo) 16

Budapeŝto (Hungario) 15

Teherano (Irano) 15

Tokio (Japanio) 12

Karakaso (Venezuelo) 11

Brazilio (Brazilo) 10

Hamburgo (Germanio) 10

Seulo (Koreio) 10

Zagrebo (Kroatio) 10

En Ruslando estas 37 diverskategoriaj individuoj en la Delegita Reto, inter ili 18 urbaj delegitoj. Plej multe da delegitoj estas en Moskvo (inkluzive de du en Odincovo kaj po unu en Zelenograd kaj Andrejevka) — 9. Po 3 delegitoj de UEA estas en Jekaterinburg kaj Sankt-Peterburg.

AK

LA VERKO DE LA JARO 1998

La abonantaro de Literatura Foiro aljuĝis per referendumo la premion La Verko de la Jaro 1998. La premio estis rezervita al la prozaj fikciaj verkoj, originale en esperanto, surmerkatigitaj dum 1997–98. La sep kandidataj titoloj estis indikitaj de almenaŭ po tri membroj de Esperanta PEN-Centro. Ricevitaj entute 38 voĉoj (8 pli ol pasintjare):

Durankulak de Sabira Stahlberg 8

La tunelo de Marco Picasso 8

Pajleroj kaj stoploj de William Auld 8

Tien de Johán Valano 8

Amparolo de István Nemere 4

Falantaj muroj de Trevor Steele 2

Tri rakontoj pri la Miljara Paco de John Francis 0

Kvar kandidataj titoloj ricevis samnombrajn voĉojn kaj kune proklamiĝas La Verko de la Jaro 1998.

Temas do pri: Durankulak de Sabira Stahlberg, La tunelo de Marco Picasso, Pajleroj kaj stoploj de William Auld kaj Tien de Johán Valano.

Mari-Roza Vilain-de Wolf

sekretario de la Premio

Ricevitaj gazetoj

ELNA Update. 1999/1;

El Popola Ĉinio. 1999/6;

Esperantic Studies. 1999/11;

Esperantista Tribuno. 1998/1;

Esperanto. 1999/5;

Esperanto aktuell. 1999/3;

Esperantolehti. 1999/3;

Franca Esperantisto. 1999/507;

GEJ-Gazeto. 1999/1;

Heroldo de Esperanto. 1999/4-5,6,7;

Informilo por Interlingvistoj. 1999/2;

Internaciisto. 1999/3;

Juna Amiko. 1999/2;

Kataluna Esperantisto. 1999/1;

Komencanto. 1999/4;

Koncize. 1999/1;

Kontakto. 1999/3;

Kulturaj Kajeroj. 1999/1;

La Brita Esperantisto. 1999/948;

La Espero. 1999/2;

La Gazeto. 1999/82,83;

La Kancerkliniko. 1999/90;

La Ondo de Esperanto. 1999/6;

La Revuo Orienta. 1999/4,5,6;

l’esperanto. 1999/4;

Le Travailleur Espérantiste. 1999/242;

Literatura Foiro. 1999/178;

Monato. 1999/4,5;

Nia Bulteno. 1999/74;

Norvega Esperantisto. 1999/2;

Sennaciulo. 1999/4,5;

Scienco kaj Kulturo. 1999/1;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 1999/102;

Starto. 1999/2;

Svisa Esperanto-Societo Informas. 1999/3;

TEJO Tutmonde. 1999/2;

Vekilo. 1999/2;

Vestnik Esperanto. 1999/1.

Nur unu korekta

La aprila tasko montriĝis nefacila. Ses respondoj venis kun daŭrigoj de la privirinaj proverboj, aperintaj aprile, kaj nur unu el ili estis tute korekta — Oleg Vasiljev el Uljanovsk (Ruslando), kies nomon kaj adreson ni sendos al la organizantoj de FREŜO.

Kaj nun legu la proverbojn.

Virino kolera pli ol hundo danĝera. Virino eliĝis, kaleŝo senpeziĝis. Virina rideto pli kaptas ol reto. Virina ploro sen valoro. Kie diablo ne povas, tien virinon li ŝovas. Kie regas virino, malbona estas la fino. Pli tiras virina haro, ol ĉevala paro. Virina lango buĉas sen sango. Rol’ de virino — bona mastrino. Virino batas per lango — aperas vundo plej sanga. Virino bonorda estas muta kaj surda. Virino scias — tuta mondo scias. Ne prediku knabino al via patrino.

Denove proverboj

La novan taskon al ni proponis Nora Caragea el Germanio. Bonvolu solvi la enigmojn de nekonata skribaĵo. En la subaj tekstoj kaŝiĝas du proverboj el la proverbaro de Zamenhof. Ĉiu simbolo prezentas literon, kaj la sama simbolo indikas la saman literon. Via solvo atingu la redakcion antaŭ 15 sep 1999.

Sukcesojn!

Tatjana Kulakova

Foje okazis
Familio kaj kreado

Foje usonan inventiston Edison (1847-1931) vizitis angla ĵurnalisto, verkanta libron pri la famulo.

— Ĉu familianoj helpas vin en via krea laboro? — demandis la intervjuanto.

— Certe! — tuj respondis la inventisto. — Ekzemple, se min subite vizitas bona ideo, mi tuj serĉas pretekston por skoldi miajn familianojn. Tio helpas al mi fari ofenditan mienon, brufermi la pordon kaj sin ŝlosi en la kabineto. Ĉiuj en la hejmo komencas senbrue paŝi sur piedfingroj kaj penas ne ĝeni min per bagatelaĵoj — kaj vi bone scias, kiel bagatelaĵoj malhelpas, dum oni pripensas novan ideon. Kaj ĝuste dum ĉi tiuj kvietaj minutoj en la familio mi kreas inventaĵojn.

Gennadij Ŝlepĉenko

KELKAJ KONSILOJ POR PLIBONIGI STILON

Se vi anstataŭas substantivon per pronomo, do uzu lin korekte.

Ne forgesu akuzativo kaj uzu ĝi ĉie, kie necesas.

Tamen superfluan akuzativon ne devas aperi en viajn verkojn.

Ne trouzu je la prepozicio “je”, ĉar se vi kulpos je tio, oni taksos vin je malbona esperantisto.

La sama rimarkumo rilatas al la sufikso “um”: se vi, vortumante vian cerbumaĵon, ne povumas trovi pli taŭgan solvumon, vi estas fuŝumisto!

Nekompletaj frazoj — malbone!

Uzu nur simplajn kaj klarajn frazojn, ĉar se vi estus uzanta komplikajn konstruaĵojn, vi povos esti forgesanta, pri kio vi devis esti rakontonta, kaj la legontoj estos perdantaj la tutan intereson al vi.

Kio koncernas nefinitajn frazojn

Nekonvena metaforo similas abomenan bufon, kiu per siaj nigraj flugiloj ŝirmas lumon de la kristale pura fonto, do indas ĝin elsarki.

Malgranda rimarko pri ripetadoj, kiuj fojfoje aperas en verkoj versaj kaj prozaj, kiuj estas publikigataj en gazetoj kaj libroj, kiuj estas eldonataj ĉe ni kaj eksterlande, kiuj sufiĉe malklarigas la penson, kiun volis eldiri la aŭtoroj, pri kiuj ni volis fari tiun ĉi rimarkon.

Laŭ nia profunda konvinko, ni opinias, ke la aŭtoro, kiam li skribas sian propran verkon, tutcerte ne devas agi laŭ tre malbona kutimo, kies esenco estas en tio, ke oni uzas tro multe da nebezonataj kaj superfluaj vortoj, kiuj reale tute ne estas necesaj por esprimi la aŭtoran penson.

Ne elpensu tro longajn vortojn: vi povas enembarasegiĝi, se ili estos neklarelparoleblaj kaj miskomprenigantaj.

Se via verko estos hiperplena da redundaj neologismoj, ĝi aspektos turpe kaj hide, kaj oni etikedos ĝin mava.

Malbone sciante la gramatikon, komplikaj frazoj estu uzataj singarde!

Superfluaj pronomoj, ili ne estas bezonataj.

Mallerteco de uzado de la prepozicio “de” povas esti kaŭzo de malapero de intereso de legantoj de via verko.

S-anoj, bv. ne mllg.

Pri la ordo de vortoj zorgu nepre, ĉar la en Esperanto libera, rusan lingvon simile, de la vortoj ordo, el la neceso sian penson klare esprimi, ne liberigas.

Instruis Valentin Melnikov

LA TEMPO SOMERA

Saluton, infano suna!

Vi ĉastas en aĝo suka.

Vi floras en bona domo.

Admiras mi vian ĉarmon

kaj tiun teneran ĉambron,

en kiu vi kreskas, homo.

Al vi ne minacas ventoj,

ĉar gardas vin varmaj vestoj.

Al vi ne miraĝas bomboj.

Al vi la estonto belos,

al vi ĉiu celo beros,

se vin

ne forlogos ombroj.

Gafur Gazizi

Someraj bildoj de Maŝa Baĵenova (Jekaterinburg)

FRAZOJ

En la ĉefartikolo de la gazeto, eldonata de la Esperantista Domo de Kulturo en Razgrad (Bulgario), prezidanto de Bulgara E-Asocio Petar Todorov listigas la disvolvendajn direktojn. Interese, kiel oni praktike disvolvos la trian?

Tri estas la ĉefaj direktoj, al kiuj la bulgara esperantistaro devas klopodi disvolviĝi — stabiligi sian materian bazon; unuigi la fortojn de la societoj por solvo kaj realigo de la konkretaj celoj de Esperanto-movado ĝenerale, kaj trie — kunlaboro kun la neesperantistaj en- kaj eksterlandaj organizoj per Esperanto. Kompreneble por la sukcesigo de la klopodoj la bulgaraj esperantistoj elektis gvidantaron — estraron, komitaton kaj kontrolan komisionon. Bazo de ĉiu sukceso estas la disciplino, ordo kaj memkonscio.

Esperantista Tribuno. 1998: 1

Jukka Vaijärvi, unuafoje partopreninta Vintrajn E-Tagojn en Tampereo, rakontas pri sia sperto:

Prezidanto Jukka Laaksonen bone legis siajn replikojn el papero sed poste gajnis la premion “krokodilo de la jaro 1999” malsukcesinte klarigi financajn aferojn en la internacia lingvo kaj konfesinte ke Esperanto fakte ne taŭgas por tiuj aferoj... Poste sekvis la prelego de Aimo Rantanen, ĉefredaktoro de Esperantolehti. Lia prelego estis ĥaosa kaj li faris multe da paroleraroj, sed la plej grava ideo estis ke por kontribui al Esperantolehti oni devas posedi taŭgan ĵurnalistan stilon kaj skribi sian artikolon per iaspecaj moduloj, por ke ĝi estu facile malplilongigebla.

Esperantolehti. 1999: 3

Oni ne bezonas lerni Esperanton por legi Biblion aŭ Faraonon, do tiuj verkoj, kvankam gravaj por la prestiĝo de nia lingvo, ne povas per si mem altiri intereson de la publiko. Decidaj estos informoj de enciklopedia karaktero pri neesperantistaj temoj, sed en Esperanto. En Internet ekzistas pluraj serĉiloj, kiujn vi povas demandi, kiu estis ekzemple Komenio, kaj la serĉilo proponos al vi plurajn artikolojn en diversaj lingvoj. Se inter ili mankos Esperanto, la lernanto devos uzi la anglan, francan, germanan, sed ne povos utiligi Esperanton.

Miroslav Malovec. Starto. 1999:2

Nun pli kaj pli malfacilas trovi volontulojn, senpagajn kongresajn helpantojn. Krom inter tute malpostmodernaj pensiuloj: jen la spino de la Movado, la portantoj de klasikaj valoroj. Siaflanke la junularo faras brilajn aferojn, sed demandas pri honorarioj. Ja prave: tiel funkcias la nova mondo, necesas serĉi sponsorojn, pensi komerce, malrevi plane kaj sobre.

Nikola Raŝiĉ. Esperanto. 1999: 5

ANONCETOJ

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 50 kopekojn por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Nadeĵda Miĥajlovna Ŝeludjko je la redakcia adreso.

Peterburga E-Teatro, en sia 15-jaraĝo, konsistas el 12 aktoroj-profesiuloj, kiuj nun volus prezenti al Esperantujo 1,5-horan teatraĵon Fabelo de mia vivo laŭ kelkaj fabeloj de Hans Christian Andersen.

RU-194156 Sankt-Peterburgo, ab. ja. 5, Goĥŝtejn V.R., Ruslando.

Nova adreso de d-ro Ulrich Lins:

Tiara Shimazuyama 403, Higashi Gotanda 1-2-15 Shinagawa-ku, Tokyo 141-0022 Japanio.

La Nova Realismo de Bruno Vogelmann. 185 paĝoj. Nun bele bindita 30 NLG, broŝurita 19.80 NLG. Premio Deguĉi (Japanio), premio FAME (Germanio). Nova pensado kun siaj reguloj; Religieco novstila, agnoskita de ateistoj ĝis Vatikano; Mondkoncepto necesa por eviti pereon de l’ homaro. Tradukita en 25 lingvojn por neesperantistoj, do bona donaco por tiuj. El nepagipovaj landoj skribu al la aŭtoro:

Pistoriusstr. 52, DE-74564 Crailsheim, Germanio.

La 12an de majo je 12h05 naskiĝis Marta Antonovna Tuvalkina-Martins. Klaĉoj asertas ke ŝi havas la nazon kaj mentonon de sia patrino kaj la lipojn kaj okulojn de sia patro. Sanggrupon kaj certe multon alian ŝi havas propran. Ŝi jam tre ŝatas muzikon, sed postulas varion: troa ripeto de sama melodio okazigas reploron, kiu daŭras ĝis aŭdiĝo de io nova...

La feliĉegaj gepatroj, ambaŭ (laŭeble) partoprenintaj la naskon, dankas la gratulojn de ĉiuj amikoj kaj promesas klopodi baldaŭan respondon. Ni petas dissciigon inter neatingitaj amikoj.

Antonio Martins-Tuvalkin & Irina Tuvalkina-Martins

“Preparu la skiojn somere” — diras la rusa proverbo. Jes, jam preparu aŭ simple luprenu ilin en Altaj Tatroj, kien ni denove okazigos grupon je la Silvestro.

RU-620077, Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Ni estas abonantoj de LOdE kaj multe ŝatas vian revuon. Ni laboras dum multaj jaroj en Brazilo kiel evangeliaj gemisiistoj. Ni kunsendas foton de ni kun la plej bela verso el la Esperanta Biblio. Sur la foto estas ankaŭ nia adreso, eble ruslandaj esperantistoj volos skribi al ni.

H.Herbert u. Christel Urbat (Brazilo)

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 8-9 (58-59)

Al la legantoj

Iom escepte, ĉi-foje ni metas en la redakcian kolumnon fragmenton el la Berlina salutparolo de d-ro L.C. Zaleski-Zamenhof, nepo de la iniciatoro de Esperanto.

... Okazis hazarde, ke antaŭ dek jaroj, ĝuste kiam la unuaj truoj aperadis en la muro de la honto, mi troviĝis en Berlino, ankaŭ por aferoj de Esperanto, invitite de Helmar Frank al AIS-kunveno ĉi tie. Mi tiam travivis vere solenan momenton. En la etoso ĝenerala, ene de la aro de entuziasmuloj, mi frapadis per marteleto, ie trovita, kontraŭ la muro, konvinkita kontribui tiamaniere al la “dissalto de obstinaj baroj...” Observante la falon de la muro mi havis la impreson esti vida atestanto de la fino de epoko kaj de la naskiĝo de nova, pli feliĉa jarcento alproksimiĝanta, kvankam la vorto “tutmondiĝo” ne loĝis ankoraŭ en mia cerbo.

Tamen mi baldaŭ komprenis, ke la gravaj problemoj kiuj ekaperas, aŭ reaperas, en tiu feliĉa estonto, fariĝinta seniluziiga nuntempo, postulas tutmondskalajn solvojn. Ĉu tiaj solvoj, ĉu la “tutmondiĝo” estas “ŝanco por paco”? Mia respondo estus: “ne!” — ĝi ne estas ŝanco por paco, ĝi prezentas al paco kondiĉon necesan!

Ĉar se hodiaŭ ne plu ekzistas muro inter iama Oriento komunista kaj Okcidento kapitalista, tamen limo ekzistas inter Nordo riĉa kaj Sudo malsatanta. Do la dissalto de tiu baro ene de mondskale organizota ekonomia ekvilibro estas kondiĉo de paco, ĉar daŭra paco ne estas antaŭvidebla inter satulo kaj malsatulo. Tiel etnaj konfliktoj, kiel religiaj, bezonas solvon pere de mondskala organizo. Kaj la senlaboreco en nia kontinento, samtempa al grava manko de laborenergio por protekti landojn kontraŭ naturaj katastrofoj aliloke; ĉu tio ne bezonas mondskalajn solvojn? Same kiel protektado de la kulturaj diversecoj, protektado de lingvoj, eĉ tiuj parolataj de etaj grupoj, vehikloj de tia diverseco, lingvoj al kies konservado la neŭtrala lingvo internacia devas kontribui. Kaj fine, sed eble plej grave, la protekto de nia medio, kondiĉo necesa al la daŭrigo de ekzisto de nia mondo, certe ja bezonas tutmondskalan disciplinon!

... Esperanto, vehiklo de la universala toleremo, fundamenta valoro de interhomaj rilatoj, toleremo signifanta respekton de la diverseco, de la alieco, tial do necesa faktoro de sukcesa funkciado de la tutmondiĝo.

La kovrilpaĝa foto, per kiu Nora Caragea (Germanio) ricevis laŭdan mencion en nia pasint-jara fotokonkurso, memorigas, ke komenciĝas nova lernojaro en multaj landoj, interalie, ankaŭ en Esperantujo. Ne forgesu informi nin pri viaj instruaj (mal)sukcesoj.

UNUAFOJA UNIVERSALA KONGRESO EN BERLINO

Informado: ĉefa atuto de la germanaj organizantoj

Jam la oka Universala Kongreso en Germanio tamen estis la unua UK en Berlino, kaj la berlinaj esperantistoj helpe de aliurbaj aktivuloj de GEA efektivigis plurmonatan publikan preparlaboron. Ne nur en berlinaj gazetoj aperis pozitivaj artikoloj, sed ankaŭ en multaj tutgermanaj ĵurnaloj, cetere en la tre renoma Der Spiegel. 29 jul en la urbodomo de Berlino okazis gazetara konferenco kun 25 venintaj ĵurnalistoj, kaj ne malpli ol dudeko da aliaj venis por peti informojn ĉe la kongresa gazetara servo.

Bona estis, post tuta serio de palaj informiloj, la kongresa kuriero Pordego al Kongreso akurate raportinta ne nur pri la kongresaj aferoj, sed ankaŭ pri la eventoj en la “granda mondo” kaj donis aktualan veterprognozon.

Berlinanoj ŝatas muzikon

La kongreslando kaj speciale la kongresurbo grave influas la programon de UK, kvankam unuavide ĝi estas tradicia. Ĉi-foje aparte sukcesaj estis esperantologia konferenco, terminologia kunveno kaj Nitobe-simpozio. Krom la multaj fak-kunvenoj, menciendas fak-ekskursoj; ekzemple, fervojistoj vizitis grandan fervojo-konstruejon en la centro de Berlino, kaj IKEF (komerco kaj ekonomio) organizis viziton de Humboldt-Universitato kaj de la Komerca Ĉambro.

Bona ideo pri la kulturetaĝo Forge ebligis en neformala etoso ĝui multajn muzikajn prezentojn. Klasika muziko ĉefrolis, kaj mi konvinkiĝis pri la praveco de la fama Berlina melodio “Berlinanoj ŝatas muzikon”. La plaĉe kunmetita programo de la Nacia vespero, kiun lerte gvidis Martin Haase, lumbilde konatigis la kongresanojn kun la urbo kaj ties ĉirkaŭaĵo, dum alternis muziko, kantoj kaj dancoj. Plezurigis min satira citaĵo de Kurt Tucholski pri Berlino kaj du kanzonoj de Bertold Brecht plenumitaj de Barbara Kellerbauer germane kaj Esperante. Cetere, enirante en la salonon ĉiu ricevis la programon de l’ vespero, kiu helpis bone sekvi la erojn kaj konservi ilin en la memoro.

Urbo vizitinda

Reveninte hejmen mi legis cirkuleron de la kongresfako de UEA, kiu informis pri tio, ke iuj ekskursoj ne okazos pro tro malmultaj aliĝoj. Sed la realo estis alia: oni tre aktive mendis ekskursojn surloke, kaj, laŭ la vortoj de KKS estis venditaj tiom da ekskursoj, kiom pasintjare en la pli amasa Mediteranea UK.

Efektive, ekskursoj pli gravas ol laborkunvenoj por multaj el la kongresanoj, kaj oni povis vidi homojn kun la kongresaj insignoj en Reichstag kaj Egipta Muzeo, apud la Brandenburga Pordego kaj Kurfürstendamm, en la Kastelo de Charlottenburg kaj en Erotika Muzeo, en Postdamo kaj Dresdeno. Tri ruslandaj kongresaninoj el nia grupeto eĉ uzis la Ŝengenan vizon por viziti Amsterdamon, timante rearanĝon de la “fera kurteno” pro la nestabila situacio en Ruslando.

Dum promenoj eblis konstati, ke la reunuiĝinta Berlino estas ne nur plena je historio, sed ke ĝi estas rapide evoluanta moderna metropolo.

Statistike

Oficiale aliĝis 2712 personoj el 65 landoj, sed ĉar almenaŭ du ruslandanoj estis erare dufoje registritaj — do nur 2710. Laŭlande (pli ol 100 aliĝintoj): Germanio 498, Pollando 300, Francio 294, Japanio 221, Nederlando 103, Svedio 101. Ruslando kun 71 realaj aliĝintoj estis en Berlino la deka (post Britio kun 72) post la pasintjara kvara loko kun 182 aliĝintoj en pli fora Montpeliero.

Tutmondiĝo

Surprize amase estis vizitataj la tri kunsidoj por debati la kongresan temon “Tutmondiĝo — ŝancoj por paco?”, el kiu fontis la kongresa rezolucio.

La komitato de UEA — speco de Esperantuja parlamento — laboris kelkkunvene dum entute 14 horoj. Asocioj de Kostariko kaj Kartvelio estis akceptitaj kiel aliĝintaj landaj asocioj, kaj nun da tiuj en UEA estas jam 62.

Tatuo Huzimoto iĝis estrarano pri landa agado kaj kulturo, kaj Stefan MacGill komisiito pri IIK. Argentina E-Asocio ricevis la trofeon Fine. La 85a UK okazos sekvontjare en Tel-Avivo (Israelo) kun la ĉeftemo “Lingvo kaj kulturo de Paco”, kaj poste nin atendos Zagrebo (Kroatio, 2001) kaj Fortalezo (Brazilo, 2002), respektive Azio, Eŭropo kaj Ameriko — cetere, praktika ekzemplo de tutmondiĝo.

Halina Gorecka

REZOLUCIO DE LA 84a UNIVERSALA KONGRESO DE ESPERANTO

Kunvenanta

en Berlino, Germanujo, de la 31a de julio ĝis la 7a de aŭgusto 1999, kun 2712 partoprenantoj el 65 landoj;

Debatinte

pri la temo “Tutmondiĝo — ŝancoj por paco?”;

Konstatinte

ke la celo de la Internacia Lingvo Esperanto ekde la plej fruaj tempoj estas liveri al la mondo egalecan formon de komunikado, kiu konservas la etnajn lingvojn por ties utiligo interne de la diversaj regionoj, nacioj kaj etnoj, kaj per tio certigas eblon de egaleca partopreno por ĉiuj popoloj en la tutmondiĝa procezo, kaj samtempe ŝirmas la kulturan multkolorecon de nia terglobo;

Analizinte

la aktualan, ĉiam pli rapidan disvolviĝon de la tutmondiĝo, kiu tamen realiĝas laŭ modelo, kiu kuntrenas la elĉerpon de la naturaj rimedoj de nia planedo, tio estas de nia heredaĵo al la postaj generacioj, kaj kiu alprenas en multaj rilatoj la formon de super-regado fare de la plej prosperaj landoj de la mondo, kaj sekve elvokas la fortiĝon de naciismo kaj apartiĝemo multloke, kio siavice endanĝerigas pacon;

Notinte

— ke la internacia komunumo komencis alfronti tiun problemaron ekzemple per la Konferenco de Unuiĝintaj Nacioj en Rio-de-Ĵanejro en 1992, en kiu partoprenis la Esperanto-movado,

— ke Unuiĝintaj Nacioj, Unesko kaj la aliaj instancoj de Unuiĝintaj Nacioj devas pluhavi centran rolon en la komuna klopodo por ekologia sekureco, homaj rajtoj kaj justeco en la mondo;

Alvokas

— al Unuiĝintaj Nacioj, al ties instancoj, al ĉiuj internaciaj forumoj, al la ne-registaraj organizaĵoj kaj al la uzantoj kaj parolantoj de Esperanto tra la mondo, doni gravan atenton al tiuj ĉi aspektoj de tutmondiĝo, kaj klopodi direkti la procezon tiel, ke ĉiuj homoj de la terglobo profitu el ĝi. Tio povas okazi nur ĉe senkondiĉa respekto de ĉiuj homaj rajtoj, inkluzive de la rajtoj je lingva kaj kultura diverseco;

— al la ekonomie prosperaj kaj politike fortaj ŝtatoj celi ne asimilon de la cetera mondo sed unuiĝon kun ĝi surbaze de reciproka kompreno, respekto kaj reciprokaj avantaĝoj, ĉar nur tia tutmondiĝo povas garantii por la homaro solidan pacon en vera feliĉo.

ĜENERALA SEKRETARIO DE UN AL LA 84a UK

Kun plezuro mi sendas bondezirojn al la 84a Universala Kongreso de Esperanto. Vi kunvenas je la fino de tumulta jarcento, kiu atestis je la pintoj kaj la abismoj de la homaj kapabloj. Multaj mondaj evoluoj rajtas ankoraŭ nin dubigi kaj maltrankviligi. En unu regiono disvastiĝas paco, en alia ekfuriozas genocido. Sen-egala lukso apudas teruran malriĉon — la staton, en kiu restas kaptita kvarono de la monda loĝantaro. Tutmondigo nin enretigas ĉiam pli dense, dum maltolero nin plu disigas. Ĉiu progreso estas necerta; la defioj, kiujn ni frontas, fariĝas ĉiam pli kompleksaj.

Hodiaŭ la monda tagordo postulas de la ŝtatoj novajn ideojn, novajn rimedojn, novajn politikajn engaĝojn. Pli kaj pli ofte montriĝas, ke la problemoj komunas. Inter la minacoj troviĝas kelkaj bone videblaj: terorismo, tutmondaj epidemioj, amasarmado. Aliaj insidas kaŝe: klimata ŝanĝo, narkot-komerco, la “lavado” de ŝtelita mono. Ĉiuj ignoras landlimojn; ili estas “problemoj sen pasportoj”. Neniu lando sola kapablas ilin forbari. Tial ĉiu lando bezonas Unuiĝintajn Naciojn.

En tia ĉiam pli interplektita mondo, konstrui la pacon — kaj batali kontraŭ minacoj al la paco — postulas la partoprenon de ĉiu civitano kaj ĉiu lando. Diversmaniere kontribuas al tio la registaroj, ne-registaraj organizoj, komercaj entreprenoj, akademiaj institucioj, sindikatoj, virinaj asocioj kaj multaj aliaj. En la lastaj jaroj, tiaj diversaj fortoj de la civila socio — la socio, en kiu neniu rajtas sola kaj senkontrole decidi pri komunaj aferoj — montris sin ĉiam pli aktivaj je la nacia kaj internacia skaloj. Tio estas tre pozitiva evoluo, ĉar ĝi helpas respondecigi la registarojn kaj instigas homojn al kundecidado pri temoj, kiuj rekte tuŝas iliajn vivojn.

Ĉe Unuiĝintaj Nacioj, ĉiuj ĉi kunrolantoj povas kuniĝi en komuna klopodo: por ekologia sekureco, por homaj rajtoj, por justeco, kaj tiel plu. UN daŭre prezentas malfermitan pordon al vivinda estonteco, praktikan forumon por la efika kunsolvado de mondaj problemoj, surbaze de la universalaj idealoj listigitaj en la Ĉarto. Kiel instruas afrika proverbo: “La Teron ni ne posedas, sed prizorgas por la posteuloj”. Je ĉi tiu historia momento, plena de esperigaj ebloj, mi dediĉis min al la konstruado de nova fundamento el paco, progreso kaj evoluo, en la kadro kaj per la helpo de Unuiĝintaj Nacioj. Tian devon, al la nuntempo kaj la estonto, nun frontas ni ĉiuj. En tiu spirito, mi deziras al vi plenan sukceson.

Kofi Annan

(La lasta frazo de la cetere anglalingva mesaĝo estis skribita en Esperanto.)

OSIEK ELEKTAS KAJ PREMIAS

“Mono kaj civilizo” estis la temo de la Internacia Esperanto-Konferenco, okazigita de OSIEK 17-23 jul 99 en Metz (Francio).

La plej gravaj informoj el Metz:

La nova prezidanto de OSIEK estas s-ino Mantha Christou (Grekio), direktoro de la internaciaj rilatoj en la Banko de Grekio. Komunikema, kulturŝatanto, ŝi estas membro de OSIEK ekde la komenco kaj fidela partoprenanto de la Internaciaj E-Konferencoj. Eugène de Zilah plu laboras kiel vicprezidanto.

23 jul 99 estis atribuita la 10a premio de OSIEK al Xie Yuming, kiu tradukis unu el la plej gravaj klasikaj beletraĵoj de la ĉina literaturo “La Ruĝdoma Sonĝo”. Tiu romano prirakontas la socian kaj spiritalan vojadon de juna nobelo en la 17a jarcento. Tiu romano estas escepta pro multaj kialoj: amplekso (3x600 paĝoj je la eldono de Ĉina E-Eldonejo), aŭtobiografieco, diverseco da interpretoj ktp. La tradukinto, Xie Yuming, 56jara, el la provinco Fujian, loĝas de pluraj jaroj en Pekino.

La sekva konferenco okazos 15-21 jul 2000 en Motovun, Istrio (Kroatio) kun la temo “Multkultureco, multlingveco kaj kunvivado”.

Bruno Masala

UNIVERSITATA ETOSO EN UK

Granda sukceso estis la ĉi-jara AIS-IKU, komuna stud-sesio de AIS San-Marino kaj UEA, kiu okazis kadre de la Internacia Kongresa Universitato (IKU) de la 84a Universala Kongreso en Berlino.

AIS-IKU 1999 konsistis el tri universitataj kursoj; du estis prezentitaj de la AIS-profesoroj Eichhorn kaj Fössmeier pri psikiatrio kaj komputila sekureco. La trian “kurson” konsistigis la unuopaj prelegoj kadre de IKU, kiujn grandparte prezentis docentoj de AIS. La germanaj profesoroj Selten kaj Krause gvidis la aranĝon kiel rektoroj. Kadre de la sesio kunsidis ankaŭ la senato de AIS, kaj danke al la helpo de prof. Wickstroem, senatano de AIS, povis okazi diskuto pri la identeco de AIS en ejoj de la Berlina Humboldt-Universitato.

La unuopajn prelegojn ĉeestis aŭskultantaro de inter 100 kaj 200 kongresanoj. Eĉ al la ok-lecionaj kursoj regule aperis ĉirkaŭ 80 kursanoj, tiel ke necesis meti kromajn seĝojn en la 50-personan kursĉambron. Pluraj dekoj akiris ateston de AIS, kiu estis skribita en Esperanto kaj la loka (germana) lingvo, cele uzadon en kaj ekster AIS. Juna studento el Svedio (kiu, pretere, atingis la plej bonan rezulton) tuj anoncis, ke pere de la atesto li povos pruvi, ke helpe de Esperanto eĉ eblas lerni ion dum la ferioj.

AIS-IKU 1999 estis la kvina komuna aranĝo de UEA kaj AIS San-Marino, samtempe la kvina studadkonferenco de AIS en tiu ĉi jaro. Sekvos almenaŭ unu plia AIS-konferenco, jam fine de aŭgusto, en la itala urbo Rimini. Tiu konferenco okazos sub la patroneco de la komunumo de Rimini, de la provinco de Rimini kaj de la Regiono Emilia-Romagna, eksplicite pro sia “alta kultura valoro”, kaj komenciĝos je la 28-a de aŭgusto. Aliĝojn akceptas la Senata Sekretario de AIS, ADoc. Joanna Lewoc, Karl-Schwarzschild-Weg 6/317, DE-37077 Goettingen, Germanio (rete: blewo1@hrz.uni-paderborn.de)

Reinhard Fössmeier,

informofico de AIS

DU KONGRESOJ EN HISPANIO

17-21 jul 1999 en Castellón (Hispanio) okazis 58a Hispana E-Kongreso kaj 9a Eŭropa E-Forumo.

Partoprenis ĉ. 350 kongresanoj el 14 landoj. Prelegis, ege interese, elstaraj esperantistoj el Britio, Germanio, Hispanio, Litovio, Slovakio kaj Ukrainio. La honora prezidanto de la du aranĝoj estis la ĉefministro de Hispanio José Maria Aznar.

Belegaj artaj prezentaĵoj okazis, ĉefe fare de polaj folkloraj ensembloj, kiuj prezentiĝis ankaŭ en kelkaj apudaj urbetoj, farante grandan reklamon pri Esperanto, ĉar ili estis prezentantaj en Esperanto kun samtempa traduko al la hispana.

Kompreneble, kial jam estas tradicio en la E-aranĝoj en la valencia regiono, ĉiuj ĉeestantoj havis la plezuron senpage ricevi “paeljon” kuiritan en granda ujo por 500 homoj.

Augusto Casquero de la Cruz

25 DIPLOMOJ EN TESLIĈ

E-Ligo de Serba Respubliko (Bosnio-Hercegovino) ankaŭ ĉi-jare organizis sian aktivadon en lernejaj E-kursoj, eldonado, publikaj prelegoj, kunlaboro kun amaskomunikiloj, somera E-lernejo kaj tradicia esperantista renkontiĝo.

En la 3a Somera E-Lernejo 16–22 jul 1999 25 personoj ricevis diplomojn (10 en 1998, 12 en 1996). La kursojn gvidis Miodrag Kociĉ kaj Radojica Petroviĉ el E-Instituto Beograd kaj Vukaŝin Ĉutiĉ el Banja Luka. Dutagan porinstruistan seminarion gvidis Radojica Petroviĉ.

La lernejon sekvis 23–24 jul la 4a E-renkontiĝo de Serba Respubliko kun la ĉeftemo Praktika uzado de Esperanto en la mondo. Du subtemoj — Esperanto kaj tradukado kaj Esperanto-instruado — estis traktitaj en la formo de ronda tablo. En la enkonduka prelego Boriŝa Miliĉeviĉ, direktoro de E-Instituto Beograd, prezentis bibliografion de E-tradukoj el beletro de Serba Respubliko. La tria subtemo Esperanto kaj teatro enhavis teatran prezentaĵon Donacado de fajro de la Teatro DIS el Banja Luka.

Aparte ĝojiga estis partopreno de 16-membra grupo de mezlernejanoj el Pale ĉe Sarajevo, kiun gvidis la instruistino Nada Ĉvoro. Ilia apero signifas revivigon de tiu E-centro, iam konata pro la somera E-lernejo en Stambulĉiĉ ĉe Pale.

La 5a renkontiĝo okazos post unu jaro en Pale.

Radojica Petroviĉ

E-CIVITO FORUMIS DUAFOJE

La provizora propono de Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito transformiĝis al definitiva projekto, danke al la diskutoj kaj voĉdonoj dum la Forumo en Karolovaro (Bohemio), 27-29 julio 1999.

La kvar sesioj de la Forumo por la Esperanta Civito, sub la prezido plejparte de Yves Peyraut (prezidanto de la Plenum-Komitato de SAT), kunigis la delegitojn de ok el la dek unu ĝisnunaj aliĝintoj al la Pakto, nome: Universitato ELTE Budapest, Esperanta PEN-Centro, Kultura Centro Esperantista, Kooperativo de Literatura Foiro, E-Societo Charente (Francio), redakcio de Literatura Foiro, redakcio de Heroldo de Esperanto, Itala Interlingvistika Centro, kaj la observantojn de Sennacieca Asocio Tutmonda, Akademio de Esperanto, Esperantista Kulturdomo de Razgrad (Bulgario). La observantoj havis preskaŭ la samajn rajtojn de la delegitoj: ili povis libere interveni kaj eĉ proponi amendojn, sed ne voĉdoni (krome, ili restadis je propra kosto en la SAT-kongresejo).

La Konstitucia Ĉarto konsistas el 33 artikoloj, dividitaj laŭ kvar ĉapitroj. Ĝi estas tre proksima al la origina propono, pri kiu responsas la Evolukomisiono, asistita de juristoj.

La tuta teksto de la Konstitucia Ĉarto aperos en Literatura Foiro kaj estos ankaŭ rete disponigebla. Per tiu rimedo ĝi atingos kiel eble plej vastan publikon. Dum du jaroj la Evolukomisiono flegos la debaton pri la projekto, kolektante rimarkojn, sugestojn, kritikojn, amendoproponojn de kiu ajn bonvola, sincera kaj objektiva E-parolanto. La tria Forumo por la Esperanta Civito aprobos definitive la projekton kaj fiksos la daton de la ekvalido de la Konstitucio.

Se konsideri la nunajn nombrojn, la membroj kaj abonantoj de la paktintaj establoj estas ĉirkaŭ 3600; kun tiuj de la observantoj temus pri okmilo da personoj kiuj rajtus individue peti la civitanecon.

La Forumo aprobis unuanime ankaŭ etan modifon en la teksto de la Pakto, per kiu la proceduro pri eksiĝo estas pli klara (kaj facila). Krome ĝi elektis la novan Evolukomisionon: Jean-Thierry von Bueren, Judit Felszeghy, Marco Picasso, Ljubomir Trifonĉovski kaj Walter Zelazny; kaj ratifis la internan regularon de la Evolukomisiono mem.

La Forumo kompletigis sian strukturon, elektante ankaŭ la konfliktokomisionon aŭ Kortumon: Zofia Banet-Fornalowa, Paolo Bonomi kaj Giorgio Silfer.

Fine, la Forumo adoptis la deklaron de la Esperanta PEN pri la milito en eksa Jugoslavio kiel bazon por la raporto pri la stato de Esperantio en 1999 (prezentota jarfine fare de la Evolukomisiono).

Estis ankaŭ aprobita la apogo al du specifaj iniciatoj de SAT: la reeldono de PIV kaj la peto pri revizio de la proceso kontraŭ Billy Waldon (N.I.Sequyah), kies sesjaran kaptitecon en la mortoalo de kalifornia prizono malkaŝis al Esperantio la artikolo en Heroldo de Esperanto 1998: 1.

HeKo

WILLIAM AULD PREZIDAS LA ESPERANTAN PEN

La Asembleo de Esperanta PEN-Centro elektis William Auld kiel novan prezidanton. Li anstataŭas kolegon István Nemere, kiu retiriĝas post la naŭjara mandato. Nemere tamen restos en la Komitato, kiel vicprezidanto, kune kun Judit Felszeghy, sekretario. Giorgio Silfer definitive lasas la Komitaton: per tio li komencas plenumi sian decidon eksiĝi el ĉiuj estraroj (do ankaŭ de KCE kaj de LF-koop), pro la ĵusa elekto al la ofico de membro de la Kortumo, la arbitracia instanco de la Pakto por la Esperanta Civito.

William Auld, 75-jara en novembro, estis honorita per la titolo “La esperantisto de la jaro 1998” fare de La Ondo de Esperanto, pro la granda eĥo kaŭzita de lia kandidatigo al Nobel-premio. Lia nuna ofico helpos trovi pliajn apogojn, fare de neesperantistoj, unuavice aliaj PEN-centroj.

Esperanta PEN-Centro havas 23 membrojn, el kiuj 19 en ordo kun la kotizoj. Ĝi estas neneŭtrala verkista asocio, ĉar ĝi aliĝas al la Ĉarto de PEN Internacia. Krome la Esperanta PEN aliĝis al la Pakto por la Esperanta Civito. Organo de la asocio estas la revuo Literatura Foiro. La Esperanta PEN estas nek aliĝinta nek en kunlaboraj rilatoj kun UEA.

Por komparo: laŭ kongresa raporto de Spomenka Ŝtimec, sekretario de Esperantlingva Verkista Asocio, EVA havas 70 membrojn, sed nur 17 en ordo kun la kotizoj. EVA estas neŭtrala verkista asocio, inkluzivas ne nur profesiulojn kaj estas aliĝinta al UEA.

HeKo

NOVA ADRESO DE LA BRITA ASOCIO

E-Asocio de Britio ekde 13 sep 1999 havas provizoran adreson: Felixstowe Road, Ipswich, IP3 9BJ Britio.

Rete: eab@esperanto.demon.co.uk

Telefone: +44 (0)1473 727221

Eric Walker

Honora sekretario de EAB

IEK-9

Tuj post la Berlina UK en Bydgoszcz kaj Torunj (Pollando) okazis la 9a Internacia E-Kongreso, kiu havis pli intiman etoson ol la granda UK.

8 aŭg, post la vizitado de Bydgoszcz kun E-ĉiĉerono, la kongreso estis inaŭgurita en la Vojevodia Kulturcentro. En ties korto prezentiĝis polaj folkloraj kaj artaj ensembloj Senior-Kujawu, Wokalistki k.a. La bunta prezento kanta kaj danca en bona vetero estis vere agrabla, kaj plian agrablon post la prezentoj donis la fama valencia paeljo; muziko, dancoj kaj babiloj daŭris ĝis malfruo.

La sekvan tagon oni kunvenis en la Muzeo de Diplomatio. Tie okazis la 11a Ĝenerala Kunveno de Monda Turismo kun raportoj de la estraro, revizoroj kaj landaj reprezentantoj pri la trijara agado. Estis elektitaj novaj estraro kaj revizoroj por 1999–2002 kaj honoraj membroj de Monda Turismo.

Poste okazis multaj ekskursoj, interalie al Torun kaj al la Triurbo (Gdansk-Sopot-Gdynja), kun E-ĉiĉeronoj. Estis demonstritaj videofilmoj.

La 10a IEK okazos sekvont-jare en Bulgario-Turkio.

Halina Gorecka

KURTE

UEA havis propran standon en la Konferenco de la Haga Alvoko por Paco (11-15 maj, Hago), kiun partoprenis preskaŭ 10 mil pacaktivuloj el 100 landoj. (Esperanto)

Profesoro Ottó Haszpra partoprenis kiel reprezentanto de UEA en mondkonferenco de 2500 sciencistoj de la tuta mondo “Scienco por la dudekunua jarcento — nova engaĝiĝo”, kiun 26 jun.–1 jul. en Budapeŝto aranĝis UNESCO k Internacia Konsilio por Scienco. (Esperanto)

29–30 maj Kataluna E-Asocio okazigis en Barcelono seminarion “La lingva problemo en la Eŭropa Unio” kun partopreno de divers-partiaj politikistoj, verkistoj k lingvistoj. (Kataluna Esperantisto)

Ekde jan 1995 ĝis apr 1999 okazis 359 finkursaj ekzamenoj pri interlingvistiko k esperantologio en la Torina universitato (Italio) ĉe kiu laboras prof. Fabrizio Pennacchietti; komparo kun aliaj lingvoj: araba 127, hindia 91, pola 248, rumana 187, rusa 243, hungara 37 ktp. (l’ esperanto)

En Berlino estis elektita nova “trojko” de Eŭropa E-Unio: prezidanto Umberto Broccatelli (Italio), kasisto Hans ten Hagen (Nederlando), sekretario Katinjo Fetes-Tösegi (Aŭstrio). En EEU membras 13 landaj asocioj el la 15 landoj de EU. (Pordego al Kongreso)

Itala E-Federacio eldonis 93-paĝan itallingvan verkon Esperanto: dati e fatti, kiu estas disdonota al bibliotekoj, ĵurnalistoj, kleruloj k opinigvidantoj. (l’ esperanto)

Germana E-Asocio okazigis sian jarkunvenon kadre de UK-84. D-ro Rainer Kurz iĝis prezidanto de GEA post Frank Stocker. (Pordego al Kongreso)

La 30a Somera E-Kursaro okazis ĉe San-Franciska Ŝtata Universitato 6–23 jul kun 44 studantoj je 4 niveloj el Ameriko, Eŭropo k Azio. (Ellen M. Eddy)

Miko Sloper, direktoro de CO de ELNA sendis printempe al preskaŭ 5000 bazlernejaj instruistoj en Florido k Kalifornio informojn pri E-to. (Esperanto)

Japana-Tanzania Amika E-Grupo Kokosa Klubo per vendado en Japanio de koloraj bildkartoj de tanzaniaj artistoj kolektis monon por aĉeti kokosolean rafin-maŝinon, kiun uzu Pangani-Virina E-Grupo en Tanzanio. (Riveroj)

La estraro de E-Asocio de Finnlando serĉos instruiston por E-kurso, kiun organizos civitana instituto ĉe monaĥejo Valamo. (Esperantolehti)

KONFERENCO DE REU

10–11 jul 1999 en Tiĥvin okazis konferenco de REU. La konferencon partoprenis 33 personoj el 12 urboj.

Dum la konferenco estis diskutitaj, inter ceteraj, problemoj de pliaktiviĝo de la organizaĵo surbaze de kunlaboro kun SEJM. En la konferenco estis elektita nova estraro:

Abduraĥman Junusov (Maĥaĉkala): prezidanto; Viktor Aroloviĉ (Moskvo): vicprezidanto; Jurij Karcev (Uljanovsk): vicprezidanto, reprezentanto de SEJM; Igorj Fejgin (Samara); Elena Ŝevĉenko (Moskvo): estraranoj.

La konferenco rekomendis al la estraro koopti laŭeble aldonajn estraranojn: Aleksandr Blinov (Ĉeboksari), Grigorij Arosjev (Moskvo), Viktor Kandalinskij (Tiĥvin).

Mikaelo Ĉertilov

sekretario de REU

AMASA TENDARO EN TIĤVIN

Tradicia junulara tendaro OkSEJT-39 ĉi-jare okazis en Tiĥvin (Leningrada regiono) 4–14 jul 1999. Ĝi evidentiĝis la plej amasa E-tendaro dum la lasta jardeko — pli ol 250 partoprenantoj el 6 landoj.

La kondiĉoj estis modestaj: lignaj domoj kun 2- kaj 8-litaj ĉambroj, sen varma akvo ktp. Nutraĵoj bonaj sed apenaŭ sufiĉaj kvante. Rekorde malaltaj kostoj: egalvaloro de 30 USD por dektaga loĝado en 2-loka ĉambro kun trifoja manĝado. Belega varma lago en pina arbaro. Kuloj ĝenis malpli ol oni antaŭsupozis.

La programo estis abunda kaj varia. E-kursoj de 4 niveloj: ekde “startuloj” (honta eŭfemismo: ja kiu startis, tiu moviĝas antaŭen, sed ne restas eterne ĉe la nulo!) ĝis “aplikantoj” (pretiĝantaj al instrurajtiga ekzameno; fine sukcesis 8 personoj). Interesaj seminarioj — pri solvado de inventaj taskoj, komputiko, junulara E-movado. Kluboj laŭ interesoj — estis anoncitaj ĉ. 10, sed reale funkciis 2-3. Koncertoj ĉiuvespere. Konkurso de beleco. Neforgesebla festo de Ivan Kupala (Johanfesto): oni iris nokte ĉirkaŭ la lago, dumvoje plenumis taskojn por fine ricevi premiaĵon, kaj ĉio ĉi — sub terura pluvego kaj fulmotondro, kiu komenciĝis kaj finiĝis precize sammomente kun la marŝo. Vespere-nokte funkciis “barda” kafejo.

Lignofajroj ne okazis pro malpermeso: estis 30-grada varmego, la arbaro sekis.

Tamen la programon plenigis ĉefe aranĝoj neniel rilatantaj Esperanton: masaĝo, “aerobiko”, ĉina gimnastiko, rolludoj, kaj veraj strangaĵoj kiel “dancterapio”, “artterapio”, “korporientiĝo” kaj “libera spirado”. Ĉion ĉi gvidis homoj tute ne parolantaj E-on, kiuj fakte dominis en la tendaro. Laŭ postulo de normalaj esperantistoj la ruslingvaĵoj formale ne eniris la oficialan programon, do okazis post noktomezo. Rezulte la amaso de ties partoprenintoj preskaŭ ne dormis kaj ne povis normale aktivi tage.

Krome, la gvidantoj de tiu “libera spirado”, dubnivelaj psikologoj venintaj al Esperantujo nur por akiri kobajojn por siaj eksperimentoj, eĉ minacis: oni ne rajtas forlasi la kurson antaŭ la fino, aliel nenia responso pri la sekvoj. Ili cinike diris, ke ili ne donis la ĵuron de Hipokrato, kaj tial ne bezonas obei la ĉefan ties principon. La danĝero estis granda ankaŭ ĉar nokte la homa subkonscio estas pli facile influebla...

Do oni amase vizitis la ruslingvajn kaj “senlingvajn” (sportajn ks.) aranĝojn, sed por io postulanta intelekton kaj lingvoposedon kunvenis malpli ol po dek personoj.

Ekskursoj al lokaj vidindaĵoj estis organizitaj tute fuŝe: ne estis speciala ekskursa tago, oni devis veturi per loka buso je neoportuna tempo, preterlasante aliajn programerojn.

Tamen la ĝenerala impreso restis bona. Aperis pluraj junaj novicoj, jam libere parolantaj kaj aktivaj en la movado. En loĝĉambroj iam sonis interparoloj en Esperanto — delonge mi tion ne aŭdis. Oni amase venis eĉ el foraj Krasnojarsk kaj Tomsk, ankaŭ el eksterlando.

Espereble la psikologiuma morbo pasos same senspure kiel pli frue pasis la “Teorio de feliĉo” (vd. LOdE. 1994: 3-4, p.16) kaj “ŜĈKĤlando” (vd. LOdE. 1995: 6, p.20).

Valentin Melnikov

BARBARA CVETKOVA (1910-1999)

Je la “nigra vendredo”, la 13an de aŭgusto 1999 en Peterburgo forpasis Varvara Petrovna Cvetkova.

Ŝian nomon oni konis ne pro meritoj literaturaj aŭ movadestraj. Ŝi ĝuis amon de la esperantistoj pro la granda animo, komprenemo kaj helpemo. Kaj nur malmultaj el ni, ŝiaj samtempuloj, vizitante Leningradon-Peterburgon evitis viziton al onklino Barbara kaj ŝian regalon.

Barbara Cvetkova naskiĝis la 4an de majo 1910 en Peterburgo. La teruroj de la revolucio kaj interna milito en Peterburgo kaj Ukrainio ne forprenis ŝian entuziasmon, kaj en 1928 ŝi eklernis Esperanton, kiun ŝi ne forlasis ĝis siaj lastaj tagoj.

Multajn profesiojn ŝi provis (purigisto, produktaĵ-kontrolisto, majstro) ĝis ricevi pentristan diplomon en 1940. En la tempo de la naŭcent-taga sieĝo ŝi laboris en Peterburgo kiel vartistino (kaj tial ŝi ricevadis laboristan, ne oficistan manĝokarton).

Post la renaskiĝo de Esperanto, ŝi revenis al aktiva esperantista vivo: ŝi kune kun la filino gvidis ekskursojn, akceptis gastojn kaj ĉiel helpis al esperantistoj aliurbaj. Sed nur je sia sesdeka jaro Barbara Cvetkova la unuan fojon sukcesis partopreni en Universala Kongreso (Vieno), dank’ al la invito de ŝia unua korespond-amiko el Aŭstrio, mirakle rekontaktinta ŝin post tiom da jaroj.

Je la 85-jariĝo la popolan amon, sekvis oficiala distingo — la Komitato de UEA en Tampereo unuanime elektis ŝin Honora Membro de UEA, cetere la sola en Ruslando laŭ la lastaj Jarlibroj.

Energia kaj humurplena, helpema kaj bonkora, implikita en neniu movada konflikto kaj amata de ĉiu kiu konis ŝin, tia onklino Barbara ĉiam restos en nia memoro.

LOdE

UEA: ĈU NUR LINGVA ASOCIO, AŬ ASOCIO POR HOMAJ RAJTOJ?

Berlina parolado de Kep Enderby

Kep Enderby, prezidanto de UEA, parolis en la Berlina kunsido de la Strategia Forumo de la Esperanto-komunumo (5 aŭg 1999) kiel prezidanto de EJA (Esperanta Jura Asocio).

Ĉi-sube estas la teksto de lia Berlina parolado, iomete redaktita por gazeta aperigo.

La ĉefa, kvankam ne la sola celo de UEA, laŭ la statuto, estas lingva:

“3a. Disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto”.

Tamen UEA havas ankaŭ aliajn celojn:

“3c. Plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo;

3ĉ. Kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco, kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.”

Ni ĉiuj scias ke iuj partoprenantoj de la Forumo emfazas la poresperantan aspekton de niaj laboroj, dum aliaj emfazas la aspekton peresperantan. Ambaŭ grupoj kredas — mi certas pri tio — ke efektivigo de ilia celo antaŭenigus, interalie, la pacon en la mondo.

Unue ni devas ĝuste kompreni la veran esencon de la malfacilaĵoj kiuj malhelpas ambaŭ grupojn.

Se Esperanto estas bona ideo, la demando devas esti: kial la tutmonda esperantistaro, malgraŭ multaj jaroj da heroa strebado, ne pli bone sukcesigis ĝin?

Ni ĉiuj konas diversajn kialojn: unu el ili estas antaŭjuĝo kontraŭ la E-ideo mem, kiun multaj komprenas kiel ideon preskaŭ nur lingvan. Ĉar nur malmultaj homoj interesiĝas pri lingvoj aŭ eĉ pri kontaktoj kun alilandanoj, malmultaj venas al Esperanto.

Inter la aliaj kaŭzoj mi volas provi identigi — nur por stimuli debaton — tiujn kiuj estas ne ofte diskutataj, eĉ iomete tabuaj. Ĉi tiujn ni devus pli atenti, ĉar ili forte bridas kaj ege malhelpas nian agadon.

UEA estas tegmenta organizo, kiu laŭ sia povo kunordigas la aferojn en tiuj partoj de la E-komunumo pri kiuj ĝi respondecas. Tamen UEA ne havas monopolon, ĉar SAT kaj aliaj organizoj, realaj kaj proponataj, ankaŭ rolas en tiu komunumo.

Kiel sukcesi tutmonde?

Samtempe UEA estas unu el miloj da neregistaraj organizoj (NRO) funkciantaj en la mondo. Ĉiu el ili havas proprajn celojn por plibonigi la mondon. Estas rimarkinde ke inter ili iuj sukcesas multe pli ol aliaj, multe pli ol — oni devas diri — UEA. Ni demandu: kial?

Mi mencios nur du NROjn: Greenpeace kaj Amnestio Internacia. Ambaŭ estas bonaj laŭdindaj organizoj, same kiel UEA. Ambaŭ daŭre sukcesas propagandi siajn meritojn kaj gajnas publikan atenton. Ree ni demandu: kiel?

Kvankam Esperanto estas afero multe pli kleriga kaj kultura ol komerca, por ilustri mian tezon mi helpos min, analogie kaj metafore, per ekonomikaj esprimoj.

Oni povas diri ke organizoj kiel Greenpeace kaj Amnestio Internacia (de kiu mi estas membro) sukcesas ĉar ili kaptas sufiĉe grandan porcion, aŭ niĉon, de la tutmonda publik-interesa merkato por siaj propraj varoj: protektado de la natura medio, resp. protektado de politikaj malliberuloj kaj postulo de justeco por ili.

La niĉo por nia varo, la lingvo Esperanto, ŝajnas ne sufiĉe granda kompare kun la allogo de la varoj de Greenpeace kaj de Amnestio Internacia. Por plibonigi nian entreprenon, UEA kaj ni ĉiuj devos pligrandigi nian niĉon, nian porcion de la havebla merkato. Mi revenos al tio.

Alia parenca faktoro estas ke anoj de la E-komunumo ne malofte donas la falsan impreson ke, uzante apartan lingvon, ili volas apartigi sin de aliaj.

Ŝajnas al mi ke ĉi tie kuŝas la kerno de nia problemo. En la okuloj de aliaj, ni estas grupo de homoj kiuj volas solvi almenaŭ la lingvan problemon de la mondo pere de lernado kaj uzado de nova, ne multe uzata lingvo! Ne multaj homoj, bedaŭrinde, volas akcepti tion.

Laŭ mia konstato, dum ni koncentriĝas al la solvo de la lingva problemo pere de Esperanto, ni donas tro malmultan atenton al nelingvaj aferoj. Tial ni ne vekas intereson inter tiuj kiuj ne havas saman lingvan orientiĝon kiel ni. Al ili ni ofte aspektas kiel stranga sekto lingva.

Tian sintenon mi ofte renkontis, ekzemple, kiam en marto mi vizitis la oficejon de Unesko en Parizo. Poste eminenta oficisto skribis al mi, formale dankante UEA pro ĝia intereso evoluigi la rilatojn de UEA kun Unesko kaj kun la aliaj NROj ligitaj al Unesko. Li indikis kiel problemon — pli ol implice — la uzon de Esperanto fare de UEA, kvankam la aliaj NROj, kun kiuj UEA volis kunlabori, preferas iujn el la plej ofte uzataj naciaj lingvoj.

Kompreneble, se ne estas alternativo, ni devas akcepti kaj toleri tian malfacilaĵon en nia daŭra laboro por atingi niajn celojn. Tamen, ni demandu: ĉu estas alternativo?

Mi opinias ke unu alternativo estus ŝanĝi la emfazon en nia laboro, ne por redukti la lingvan flankon de nia laboro, sed por agi pli amplekse pri aliaj temoj, kiuj fundamente estas la kialoj pro kiuj ni uzas Esperanton. Alivorte, ni ŝanĝu la emfazon inter la celoj poresperanta kaj peresperanta.

Ambigua neŭtraleco

Ĉu tio kontraŭas la neŭtralecon de UEA?

Pri neŭtraleco temas paragrafo 5 de la statuto de UEA, skribita antaŭ multaj jaroj pro tiutempaj historiaj kialoj — kiujn ni devus ne forgesi, ĉar tiu kiu forgesas sian historion riskas reokazigi ĝin.

Problemo estas ke, fakte, la statuto de UEA estas ambigua. Nome, paragrafo 5 rilatigas la neŭtralecon ankaŭ al “sociaj kaj politikaj problemoj”. Paragrafo 5 ankaŭ kaj egale grave diras ke “respekto de la homaj rajtoj, tiaj, kiaj ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj... estas por la laboro de UEA esencaj kondiĉoj”.

Jen la ambigueco: UEA devas agi neŭtrale rilate al sociaj kaj politikaj problemoj, kaj samtempe strebi al atingo de la celoj en la paragrafoj 3c kaj 3ĉ, kaj ĉiam celante plibonigon de homaj rajtoj ĉie. Sed la paragrafoj 3c kaj 3ĉ kaj demandoj pri homaj rajtoj ofte kuntrenas sociajn kaj politikajn problemojn ĉe kies pritrakto oni ne povas facile ĉiam resti neŭtrala.

Iuj timas ke, se UEA — laŭ paragrafoj 3c kaj 3ĉ — komentus kaj agus rilate al “sociaj kaj politikaj” kaj hom-rajtaj problemoj, aldone al la lingva problemo, tio povus krei polemikon, ĉagrenon, eble splitiĝon de la movado kaj eĉ de UEA mem.

Manoj pli liberaj

Tamen Greenpeace kaj Amnestio Internacia akceptas tiajn polemikojn, ĉagrenojn kaj akrajn diskutadojn, kaj ne malprofitas pro tio. Fakte iuj argumentas ke tiaj diskutoj plifortigas tiujn asociojn.

Ĉu helpus aŭ malhelpus UEA en la aktuala mondo havi siajn manojn iomete pli liberaj?

Dum la lastaj jaroj UEA pli kaj pli asertas sin parto de la tutmonda pacmovado, kaj neniu plendas ke tio kontraŭas la neŭtralecon. Ĝi eldonas librojn favore al paco kaj homaj rajtoj, temoj ne ĉiam kaj ne ĉie favorataj de ĉiuj. Servante sian nuntempan politikon, ĝi intencas pli kaj pli engaĝi sin en programoj kiel Kulturo de Paco de Unesko ktp.

Mi devus ne fini tiun parton de mia kontribuo al nia diskuto sen aludo al la katastrofo kiu okazis kaj ankoraŭ okazas en Balkanoj.

Iuj diras ke UEA ne rajtus dum tiuj teruraj eventoj diri ion ajn, ĉar tio kontraŭus ĝian neŭtralecon; ke diri ion ajn certe ofendus tiun aŭ alian kampon. Aliaj senpacience atendis ke UEA diru ion, kaj kiam mi donis komentojn, tuj ege laŭdis tiujn komentojn, ĉar ili kondamnis la militon.

La unua sinteno, ke UEA diru nenion, kvankam komprenebla, ne malhelpis al Ivo Lapenna, en la 1950aj jaroj, nome de UEA kondamni faŝismon.

Ero en la aktuala politiko de UEA, pri kiu mi mem respondecas, estas atingi pli proksiman kunlaboron kun aliaj NROj ĉe Unesko. Kiel fari tion utile, se nia interpreto de la neŭtraleco malhelpus tion? Kiel respondece prizorgi la eksterajn rilatojn de UEA, se ni devus konstante eviti polemikon? Paco interne de UEA estas ege dezirinda, sed, kiel mi diris en mia malferma parolado, ĉu tia paco devas esti la paco de la tombejo?

Prudento kaj aŭdaco

Se oni devas limigi sin al la lingva demando en tiuj diskutoj, oni ofte rapide renkontas enuon kaj mankon de intereso ĉe la aŭskultantoj. Iom helpas antaŭenigi la argumenton ke la uzado de Esperanto helpus plijustigi la mondon lingva-maniere. Sed ĉu tia argumento sufiĉas?

Ni devos decidi kie desegni aŭ enmeti la linion inter tio kio helpas nin kaj tio kio malhelpas nin. Prudento devus regi, sed prudento kunigita kelkfoje al aŭdaco.

La mondo pli kaj pli komplikiĝas, kaj la demando kiun mi invitas vin konsideri estas: ĉu UEA devas resti organizo unuavice lingva-kultura, kiel Goethe-Instituto, Alianco Franca aŭ la Brita Konsilio, aŭ ĉu ĝi devas engaĝi sin pli kaj pli en la aferojn de la aktuala mondo, aliance kaj kunlabore kun aliaj organizoj kaj, specife en la kazo de eksteraj rilatoj, kun aliaj NROj de Unesko havantaj similajn bazajn celojn, eĉ se per tio ni riskas partopreni en diskutoj — tiom neŭtrale kiom eblas — pri “sociaj kaj politikaj problemoj”?

Pinochet kaj Esperantujo

Lasu min doni finan ekzemplon kiu rilatas al la aktuala mondo.

Kiel juriston, ege interesas min kaj la internacian juran mondon ĝenerale, la kriminalaj procesaj akuzoj farataj nun de la Registaro de Hispanio kontraŭ eksprezidento de Ĉilio, generalo Pinochet, kaj la similaj akuzoj de UN kontraŭ prezidento de Jugoslavio, Miloŝeviĉ. La polemiko leviĝas el tio ke la apliko de daŭre evoluanta nova internacia juro estas relative nova evento en la internacia jurisprudenco, kaj kontraŭa al aliaj pli tradiciaj konceptoj pri la rajtoj de suverenaj ŝtatoj kaj ties estroj.

EJA — kiun mi prezidas — estas faka asocio kunlaboranta kun UEA (ne aliĝinta al ĝi), kaj sekve ĝi, aŭ mi kiel EJA-prezidanto, rajtas esprimi kian ajn opinion pri ĉi tiuj temoj. Sed ĉu mi, kiel prezidanto de UEA, devigu min ne fari komentojn pri ĉi tiuj problemoj sociaj kaj politikaj, ĉar tiaj ili ja estas?

Komuna pakaĵo

Se la lingva problemo en si mem, al kiu ni ofertas Esperanton kiel ties solvon, ne sufiĉas kiel bone vendebla varo por logi aĉetantojn kaj gajni pli grandan niĉon en la tutmonda kultura merkato, kie UEA devas konkurenci kun multaj aliaj NROj kaj interesoj, kion do ni devas fari?

Ĉu nia afero prosperus pli bone, se Esperanto estus “vendata” en pakaĵo komuna kun nuntempe pli bone vendeblaj “varoj”, ekzemple homaj rajtoj? Alivorte: ĉu ni donu pli da emfazo al la peresperanta aspekto de niaj laboroj?

Kiel rilati al la aliaj varoj sen forlasi nian neŭtralecon, estas alia ege malfacila afero. Ekzemple la varoj de UEA devige malsamas tiujn de SAT. Ĉiu devas zorgi pri sia specifa komercaĵo.

Tamen, serĉante la plej konvenan kulturan merkatan niĉon por UEA, memorante ke tiu kiun mi proponos, jam estas en la statuto de UEA, mi proponus ke UEA, pli senambigue ol nun, direktu sin al la protekto kaj progresigo de la homaj rajtoj ĝenerale. Celoj de civilaj liberecoj, se vi preferas tiel nomi ilin. Kompreneble, tio inkluzivus la egalecon de lingvaj rajtoj kaj la rolon de Esperanto en ilia egaligo.

Se UEA irus laŭ tiu vojo, UEA povus pli ol nun diskoniĝi en la mondo, kun reputacio de asocio por homaj rajtoj kaj civilaj liberecoj, anstataŭ la nuna reputacio de nur lingva asocio. UEA iĝus asocio por la homaj rajtoj, kiu uzas Esperanton, kaj kies politiko estus disvastigi Esperanton pli forte ol nun pere de ĉefa pledo pri homaj rajtoj aŭ, se vi preferas, civilaj liberecoj.

Tion mi sugestas.

Kep Enderby

HONESTE PLENUMI LA PROMESON

Demando

“Ni renkontiĝu post kvin jaroj kaj ekvidu, kiu pravis”, — skribis Valentin Melnikov en la ĉefartikolo de Ruslanda Esperantisto 1994: 3 pri la tiam planata unuiĝo de la du landaj E-Asocioj. Kion li pensas pri la posta evoluo?

Sergej Paĥomov (Ruslando)

Respondo

Kiam okazas grava evento, kutime troviĝas iu asertanta, ke li tion prognozis — sed ne troveblas referenco aperinta antaŭ la evento. Aŭ male, oni aperigas prognozon kaj, kiam ĝi ne realiĝis, modeste forgesas pri ĝi. Tamen mi ŝatus nun honeste plenumi la promeson — renkontiĝi kun la legantoj post 5 jaroj. Ĉiu povas relegi mian artikolon en RE kaj kompari...

Pasis la tempo, iam-tiam ŝanĝiĝis la nomo de la asocio (ASE-SEU-REU) — sed ĝin plu estris la samaj personoj. Kiu foje akiris gravan postenon en la estraro — restis tie dumvive (certe, se volis). Sporade aperis iuj komisionoj, kutime konsistantaj el sola estro kaj nenion farantaj. Por kio, ekzemple, E-asocio bezonis la ekologian komisionon? Certe, nur por nutri ambiciojn de ties gvidanto... Oni plu agis laŭ sovetiaj tradicioj — nur ŝajnigante laboron. Kunsidoj, planoj... Sed en nunaj kondiĉoj tio apenaŭ iun interesas kaj allogas.

Estis provo principe ŝanĝi labormetodojn, liberiĝi de burokrateco kaj ĉefurba snobismo. Certe, la malnova strukturo tuj forte ekrezistis. Oni ne hontis eĉ rekte kalumnii — ke “REA estas nur listo de homoj, kiuj konsentis registri sin pro malaltigo de abonpago al Ruslanda Esperantisto”. Tamen se estis tiel — kial REU tiom strebis al unuiĝo?..

Malgraŭ avertoj kaj admonoj, la unuiĝo okazis laŭ la kondiĉoj de REU. La malgrasa voris la grasan, sed neniom grasiĝis... Laŭ la membrokvanto en la respektivaj landaj asocioj Ruslandon nun superas eĉ Luksemburgio! (UEA-statistikon vidu en “Esperanto” 1999:4). Certe, REU bezonas multajn membrojn — kiuj pagus kotizojn kaj laŭeble ne enmiksiĝus en la agadon de la estraro kaj silente aprobus ĝin. Tial, unuflanke, ĝi insiste alvokas malspertulojn (vd. LOdE 1999:4), aliflanke, provis en 1996 likvidi la kategorion de dumvivaj membroj. Ne pli ol 20 plej aktivaj esperantistoj kun multjara sperto (akcepto de novaj dumvivaj membroj estis ĉesigita komence de 1992) pagis iam sufiĉe grandan sumon, sed ĝi estas delonge disipita, kaj nun “la dumvivaj membroj kaŭzas al REU nur malprofiton” (intima konfeso de estrarano), do indas ilin likvidi, spite ke ili (eble nur ili) siatempe plene fidis kaj subtenis la organizon. Feliĉe por REU, tiu hontinda propono fiaskis.

Ordinara esperantisto ne vidas sencon membri en REU — ĉar tio al li nenion donas. Vojaĝi, aboni, mendi librojn ktp oni povas sen la asocio. La Bulteno de REU aperas neakurate kaj enhavas nenion interesan. Ankaŭ bagatela rabato por partopreno de landaj kongresoj — kie okazas nenio krom tedaj kunsidoj kaj iam-tiam skandaloj — allogas neniun...

Ĉion ĉi-supran mi skribis printempe, taksante la situacion ekzakte 5 jarojn post la antaŭa analizo — tamen mi ne rapidis publikigi. Baldaŭ okazis konferenco de REU en Tiĥvin (10-11 jul 1999), post kiu ekbrilis iom da espero: oni sukcesis elekti la malplej malbonan vojon...

La prezidanto de REU Junusov konservis sian postenon — ni esperu, ke almenaŭ ne estos pli malbone ol antaŭe. Mi kun granda peno sukcesis konvinki onin ne reelekti Ananjin, sub kies gvido antaŭ 5 jaroj REU forglutis REA-n kaj ekglitis al la nuna krizego (li kulpas ankaŭ pri subpremo de E-lingva programo flanke de impertinentaj krokodiloj en OkSEJT-39, kadre de kiu REU konferencis; fakte li ĉiam subtenas la detruajn fortojn kaj ne toleras ies malkonsenton).

Unuafoje en la Estraron trafis novaj, (relative) junaj aktivuloj el diversaj urboj. Moskvanoj restis por uzi la sperton, traktante kun la oficialaj instancoj. Estas likviditaj la nefunkciantaj sekcioj/komisionoj aŭ ŝanĝitaj ties estroj. Ĉiuj konsentas, ke Ruslando bezonas fortan E-asocion, sed mankas la ideoj — kiel tion atingi, per kio allogi novajn membrojn.

La vicprezidanto Karcev (nova, juna) tute serioze opinias en la dokumento Al REU-aktivuloj, ke

Homoj, precipe junaj, ŝatas aparteni al iu forta organizo. Eblas rememori pri komsomolo. Sed por tio REU devas ... aspekti forta,

kaj la plej grandan alineon en sia cirkulero li dediĉas al la aspekto de membrokarto, kiu

... devas esti bonkvalita kaj bela, por ke tio estu ankoraŭ unu kialo por membriĝi. Homo estu fiera, ke li/ŝi membras en REU kaj havas tiun membrokarton. Li/si montru ĝin al siaj amikoj kaj instigu ankaŭ ilin membriĝi...

La sama persono bedaŭras:

Se informo estas publikigita en Interreto, ĝi momente trafas kaj membrojn, kaj nemembrojn de REU, sen iu diferenco. Kaj ne publikigi informojn ni ankaŭ ne povas — troviĝos homoj, kiuj faros tion.

kaj proponas “por gajni konkuradon kun Interreto” fondi amason de lokaj-fakaj “kuneldonaĵoj” — nu, oni memoras la enhavnivelon, eldonkvanton kaj preskvaliton de E-bultenetoj en 1970-80aj jaroj...

Bedaŭrinde, plu vakas gvidpostenoj de Pedagogia sekcio kaj Libroservo. Tamen, kie estas saĝaj kaj laboremaj homoj — tie la aferoj progresas. Ja modele funkcias la Ĉefa Atesta kaj Lingva Komisiono, bonordas la ekstera informado. Lastatempe pliaktiviĝis la junularo — kaj SEJM interesiĝas pri serioza kunlaboro kun REU, eĉ estonta unuiĝo (ni esperu, ke ĝi ne similos la mison-1994!). Espereble, ĝuste el SEJM venos la bezonataj novaj fortoj. Ĉu ni atendu pliajn 5 jarojn?..

Valentin Melnikov

La bildo de Aleksandr Uljanov, unue aperinta antaŭ 5 jaroj en Ruslanda Esperantisto, memorigas pri la espero pri la progreso post la unuiĝo. La unuiĝo okazis. Kio pri la progreso?

RADIKALA PARTIO KAJ ERA:

HISTORIOGRAFIA SLIPO

En la 23a Heroldo komunikas aperis historiografia slipo disponigita de geamikoj de Giordano Falzoni, kiun ni volonte aperigas.

Emma Bonino kaj la ceteraj EU-parlamentanoj de TRP (Transnacia Radikala Partio, al kiu referencas ERA) sidos apud Jean-Marie Le Pen kaj aliaj dekstruloj, inkluzive de flandraj ksenofoboj, en la aŭlo de Strasburgo. Fakte ili aliĝis al la sama parlamenta grupo de la fama franca ekstremisto. Ankaŭ en Italio TRP situas en la dekstra fronto.

28–29 jul TRP mobilizis ĉiujn siajn fortojn (inkluzive de ERA) por lanĉi dudekon da referendumoj, parte kontraŭsindikataj kaj kontraŭsocialaj, sub la anglalingva nomo “Referendum Days”.

* * *

La Radikala Partio naskiĝas en Italio en 1956, kiel skismo el la Liberala Partio. Dum tri jaroj (1958-61) ĝi havas balotan aliancon kun la malgranda Respublikana Partio, la sola kaj maldekstra kaj nemarksisma en la tiama Italio. Poste la Radikala Partio izoliĝas kaj preskaŭ malaperas.

Sub la gvido de Marco Pannella ĝi elmergiĝas kadre de la kampanjo por la enkonduko de divorco. La referendumo pri divorco en 1974 (kiun la katolikoj malgajnas je 40,1% kontraŭ 59,9%) definitive relanĉas la radikalulojn. En 1976 ili finfine eniras la nacian parlamenton (kun kvar deputitoj). En tiuj jaroj la partio sin prezentas kiel maldekstreman: ĝia simbolo mem (rozo en pugno) estas kopiita el la okcidenteŭropaj socialistaj partioj (la itala uzas dianton kaj libron). La radikaluloj nomas sin “kamaradoj”. Eĉ la itala komunista partio iomete financas ilin. Diferencigas la radikalan de la aliaj partioj la jena fakto: dum la maldekstro ĝenerale kredas ke la politika strategio devas doni la prioritaton al ekonomiaj reformoj (kompreneble kun internaj diferencoj en la tuta paletro de la diversaj partioj), la radikaluloj donas la prioritaton al moraj reformoj — divorco, aborto, libera uzo de narkotaĵoj ktp. En tiu kunteksto ili lanĉas temojn ofte avangardajn, por tiuj jaroj, ekz. la ekologiajn kaj la etnismajn. Ankaŭ la maniero organizi balotkampanjon diferencigas ilin de la ceteraj partioj: ofte ili koncentriĝas je unu temo (ekz. la antiprohibiciismo), anstataŭ prezenti artikitan programon. Krome, ili utiligas, jen sukcese jen fiaske, la armilon de referendumoj (ekz. kontraŭ la publika financado de la partioj).

Meze de la 80aj jaroj, Pannella ludas la karton de la transnacieco: la partio iel/ial internaciiĝas, kvankam finfine ĝi restas nur itala fenomeno. En tiu kunteksto ekaperas esperanto, pri kiu Giordano Falzoni persvadas la partiestron. Naskiĝas ERA (“Esperanto” Radikala Asocio), kies rilatado al la cetera Esperantio estos ne malpli turmenta kaj kontraŭdira ol la rilatado de la tuta partio al la cetera politikistaro.

En la 90aj jaroj la partio iom post iom dekstreniĝas: en 1994, okaze de la unua balotado kun la nova elektoleĝo, Pannella aliancas al Berlusconi, Fini (postfaŝistoj) kaj Bossi (federalistoj/sendependistoj). La koalicio gajnas super la maldekstro, sed baldaŭ Bossi forlasas Berlusconi, kiu demisias de ĉefministra posteno.

En 1996 venkas la maldekstro kaj la radikaluloj redimensiiĝas. La aktivismo de Emma Bonino ĉe la EU-Komisiono relanĉas la partion okaze de la eŭropaj balotoj en junio 1999. La Radikala Partio restas en la dekstra fronto, eĉ formas parlamentan grupon kun la ekstremaj dekstruloj.

RUSLANDO: LA VERA LULILO DE ESPERANTO

Estas tre bone vidi, ke ankoraŭ ekzistas seriozaj esperantistoj en la mondo. Mi estas izolita esperantisto en Usono, kie la movado multe malfortas. Mi alte estimas la popolojn de via lando, kaj daŭre kredas, ke Ruslando estas la vera lulilo, estanta kaj estinta, de esperanto.

Daniel Glass (Usono)

LAPENNA KAJ LAPENNISMO

En La Ondo de Esperanto 1999: 7 aperis letero de s-ino Birthe Lapenna reage al artikolo de Giorgio Silfer “Kion signifas raŭmismo”.

Mi dankas al s-ino Birthe Lapenna pro ŝia afabla atento pri miaj vortoj. La demando pri la situigo de Ivo Lapenna rilate al la historio de Esperant(i)o ne koincidas kun la demando pri la situigo de la lapennismo, aŭ de tio kion la esperantistaro perceptis pri lia ideologio. Interesan analizon pri la lapennismo donis lastatempe Ziko Marcus Sikosek (esperantisto ekde 1987) en sia verko Esperanto sen mitoj (paĝoj 244–251). Estus aldoninda fakte unu grava detalo: lapennismon transformis al povorega teorio ne nur Lapenna, sed ankaŭ la lapennistoj mem, inkluzive tiujn kiuj poste distanciĝis de li, persone, psikologie, emocie, sed ne ideologie. Inter ili mi alkalkulas, ekzemple, tiun TEJO-generacion kiu helpis renversi lin en Hamburgo.

Giorgio Silfer (Eŭropo)

EKZEMPLO POR JUNULARO

S-ro Vilmoŝ Arnold gajnis la trian premion en la pasintjara fotokonkurso de La Ondo. Mi deziras rakonti al vi pri lia vivo.

Samideano Vilmoŝ estas 70-jara emerita inĝeniero pri mekaniko. Lia gepatra lingvo estas hungara, kaj li vivas en nord-orienta parto de Jugoslavio. Li havas tri gefilojn kaj ses genepojn. La gefiloj loĝas ne en Senta: unu en apuda urbo, la alia en Hungario, kaj la tria en Kanado, kaj neniu el ili povas zorgi pri li kaj lia edzino, kaj ili ofte vizitas la gefilojn kaj genepojn.

Vilmoŝ estas tre bonhumora kaj ŝercema. Ekzemple, li trarakontis la fabelon pri Ruĝkufulineto kaj la lupo, sed fine de la fabelo la knabino kaj la lupo kune manĝis la kukojn kaj kune trinkis la vinon, kiujn la knabino portis al sia avino. Vilmoŝ kaj Ilona loĝas en bela familia domo, kaj ili havas belan ĝardenon, en kiu li laboras tre multe. Tamen lia hobio estas fotografio, kaj ofte li faras belajn fotojn.

Emerita junulo, ordinara homo en nia ĉirkaŭaĵo, li — kvankam sepdek-jara kaj neriĉa — multe laboras kaj vojaĝas. Li volonte renkontiĝas kun amikoj kaj rakontas pri sia vivo, kiu estas ekzemplo por junularo — ĝi instruas nin ne perdi bonan humoron eĉ en tre malbonaj kondiĉoj kaj en granda malfeliĉo. Cetere, dank’ al li ni ĉiuj legas vian gazeton, kaj ĝi tre plaĉas al ni.

Magdolna Rövid (Jugoslavio)

La 18an de julio en Matraville (Aŭstralio) forpasis

Tom Elliott

(1926-1999)

esperantisto ekde 1960, kotizprenanto de UEA, eksprezidanto de Sidneja E-Societo.

La redaktantaro kaj eldonanto de LOdE funebras pro la forpaso de nia aŭstralia peranto kaj kondolencas al la parencoj kaj amikoj de la forpasinto.

RAKONTO PRI MUŜO

Novelo de Meïr Aron Goldschmidt

Meïr Aron Goldschmidt (1819–1887) rezignis pri studado, kiam li spertis diskriminacion ĉe la ekzameno. Anstataŭe li fariĝis ĵurnalisto.

En 1840–46 li eldonis la satiran semajnĵurnalon La Korsaro. Senkompate li mokis ĉiujn aŭtoritatojn, speciale antisemitismon, kiu kaŝis sin sub la masko de liberalismo. Konstante kaj malprave li polemikis kontraŭ Kierkegaard.

Post 1846 li vojaĝis multe tra Eŭropo. En la 1850aj jaroj li eldonis alian (sensukcesan) ĵurnalon Nordo kaj Sudo, kiun li plenigis preskaŭ sole.

Interalie aperis en ĝi felietone la ampleksa romano Senhejme.

Nur dum la lastaj vivojaroj la kritiko agnoskis, ke li estis unu el la plej gravaj reprezentantoj de poezia realismo en Danlando.

Iam en aŭtuno mi promenis en mia ĉambro kaj distris min kaptante muŝojn kaj forĵetante ilin tra la fenestro. Unu el ili kaptiĝis en duonplena akvokarafo kaj estis tre malfeliĉa, ĉar la pintoj de ĝiaj piedetoj tuŝis la akvosurfacon. Por atingi la liberon ĝi klopodis malespere, sed maldiligente, ĉar anstataŭ uzi la fortojn por flugi supren, ĝi flugis flanken kaj reĵetiĝis.

Mi pensis: “Tion ĝi meritas! Eble ĝi estas unu el tiuj, kiuj pikis min, dum mi dormis tagmeze”. Por mallongigi la agonion, mi skuis la karafon, sed daŭre ĝi tenis sin supre. Tiam mi lasis ĝin kaj komencis legi.

Sed la zumado en la karafo ĝenis min kaj subite mia koro moliĝis, kaj mi ekhavis strangan penson: “Tie estas vivanta estulo en mortminaco. Eble ĝi imagis por sia vivo ankoraŭ multe da ĝojo. Se tiu estus vi, naĝanta en oceano?”

Tiel monologante mi nevole leviĝis kaj proksimiĝis al la karafo. La muŝo daŭre faris siajn mallertajn klopodojn, sed jam malpli vigle, ĉar unu ĝia flugilo jam malsekiĝis. Por helpi ĝin mi klinis la karafon, tiel ke kelkaj gutoj falis surplanken, sed la stulta besto konservis sian lokon meze en la karafo. Tiam mi metis en la karafon stangeton por sigeli leterojn, sed ĝi estis tro mallonga, kaj mi nek per vortoj, nek per gestoj kapablis igi ĝin salti por atingi la stangeton. Finfine, ĉar mi ne havis alian savilon, mi iris al mia edzino por prunti du trikilojn kaj pere de ili mi sukcesis levi la kompatindulon. Mi portis ĝin al la fenestro kaj post kelkaj minutoj ĝi vigliĝis kaj flugis straten.

Kelkajn jarojn poste mi mortis.

Mia animo venis al loko, kie estis nur muŝoj kaj rigardante min mem, mi rimarkis, ke ankaŭ mi fariĝis muŝo. Dum mia vivo mi ĉiam kutimis en fremda loko turni min al gravaspektulo kaj demandi laŭ la modelo de la heroa epopeo: “Diru samlandano, kiaj leĝoj, registaro, polico, religio kaj kredo estas ĉi tie ĉe bonuloj loĝantaj sur tiu ĉi insulo”.

Tion mi do faris ankaŭ tie kaj ekbabilis kun grava kaj digna muŝo, kiu sidis apude kun brulumitaj flugiloj, kaj kiun mi taksis lernejestro. Ĝi sidis kaj suĉis pecon da griza papero, sur kiu iam estis sukero, kaj tre ĝentile ĝi cedis la lokon, kiam mi proksimiĝis. Olduloj ŝatas raporti pri propraj difektoj kaj por starigi la babilon mi komencis kompattone demandi pri ĝiaj brulumitaj flugiloj.

— Jes, — diris la muŝo, skuante la kapon, — estis vera miraklo, ke mi tiam saviĝis. Kune kun multaj aliaj mi jam kuŝis sur la ŝtiparo, kiu jam estis ekbruligita, sed nia partio venkis kaj rapidis — laŭdatu la profeto! — ĝustatempe por savi nin de la malhonora morto.

— Ĉu estis intercivitana milito, revolucio? — mi demandis fervore.

— Ne, estis dum la religia kverelo. Ĉu vi ne aŭdis pri ĝi?

Kompreneble mi devis konfesi mian malklerecon.

— Tiel kreskas la junularo, — diris la maljuna muŝo, — mi devas raporti vin al la preposto, kiu kondamnos vin al deviga lernado.

— Pli bone vi instruu min, — mi petis, — kaj vi vidos, ke mi estos tre lernema.

— Nu, certe vi legas la libron pri religio kaj konas la instruon de la sankta profeto?

— Ne, — mi diris time.

— Ve, vi obstina pagano. Se mi traktus vin laŭmerite...

— Ho, saĝulo, — mi petis, — elŝutu la trezoron de via scio, tiel, ke mi fariĝu instruita kaj kredanta!

Tiuj vortoj mildigis la maljunan muŝon kaj ĝi karesis per la malantaŭaj piedoj la reston de siaj flugiloj, turnis ĉiujn okulojn ĉielen kaj diris:

— Nia granda profeto vivis antaŭ multe da generacioj. Kiel infano kaj junulo li estis muŝo kiel vi kaj mi, sed poste oni elektis lin Profeto de la Popolo per jena mirinda maniero. Iam, kiam li flugis ĉirkaŭe sur flugiloj de frivoleco kaj amindumis kun senprudentaj virinoj, li sentis la ĉeeston de senfina povo; ĉio kirliĝis ĉirkaŭ li, ĉio malheliĝis; kaj kiam li rekonsciiĝis, li estis ĵetita en travideblan oceanon, kiu ŝajne estis enkadrita en vitra mondo. La tempesto kuris super la lavangoj; nigraj kaj minacaj ili baŭmis kun ŝaŭmantaj pintoj kaj minacis subakvigi lin al la fundo. Tiam li konsciis la malplenecon de sia antaŭa vivo, la Nenio turmentis tra lia animo kaj penteme li preĝis: “Granda Spirito, savu min el la danĝero kaj mi dediĉos mian tutan vivon al la disvastigo de Via honoro, laŭdos Vian grandan favoron kaj kompaton!” En tiu momento la tempesto ĉesis, la ondoj trankviliĝis, kaj la oceano ekkuŝis milda kaj ridetanta kvazaŭ infano. Post kelkaj momentoj el la nuboj venis lumradio, kaj li aŭskultis majestan voĉon, kiu ordonis al li sidiĝi sur la lumradion. Sed li ne povis atingi ĝin, per propra forto li ne kapablis leviĝi el la profundo. Tiam venis kolosa giganto el la ĉielo, giganto el fero, kaj la giganto prenis lin per siaj ferbrakoj kaj levis lin al la Paradizo, kie la suno brilas eterne. En senlima beateco li kuŝis tie, duonsvene aŭdante la ordonojn, kiujn li devis porti al sia popolo. Ili estas skribitaj en Liaj sanktaj libroj, kiujn vi ĝis nun sendie neglektis legi, sed mi certe batos ilin en vin. El ili vi spertos la kvalitojn de la fergiganto kaj vi lernos la preĝojn, kiujn vi preĝu kiam vi petos Lian helpon en mizero. La unua dogmo estas, ke Liaj brakoj estis el ŝtalo, sed la partio, kiu volis bruligi min, instruis, ke Liaj brakoj estis el simpla fero, sed tiu instruo nun estas hereza kaj ĉiuj, kiuj kredis ĝin estas bruligitaj.

Mi tuj memoris mian aferon kun la muŝo, mia transformiĝo al muŝo frapis min kaj mi kriis:

— Jes, tiun historion mi konas. Mi eĉ partoprenis en ĝi. Estas terura troigo. Estis mi, kiu batis la malsupren en mia karafo kaj suprentiris lin per la trikiloj de mia edzino.

— Ĉu vi ne deziras manĝi sukerpecon, — demandis la maljuna muŝo afable.

Mi ne povis rezisti la muŝkarakteron en mi kaj eksuĉis avide la grajneton, kiun la oldulo alŝovetis.

— Je via sano, — li diris, — mi bezonas foriri por komisieto. — Kaj kun tiuj vortoj li ŝanceliĝis for.

Post kelkaj minutoj li revenis kun aro da muŝoj en vicoj kiel soldatoj, kaj sen diri unu vorton ili prenis min inter si kaj foriris kun mi. Ili portis min al loko, kie multe da grandaj nigraj briletantaj muŝoj sidis cirkloforme kun seriozaj mienoj, kaj oni diris al mi, ke tio estis la spirita inkvizicio, kaj oni akuzis min pri ateismo, herezo kaj sakrilegio.

La sekretario alpaŝis kaj voĉlegis la akuzon, en kiu estis detale listigite, kion mi diris al la maljuna ruza fripono, kiu denuncis min. Ĉiuj rigardis al mi, kvazaŭ ili ne kapablus kompreni, kiamaniere juna persono kia mi jam povis atingi tiom grandan malmoralecon.

Tiam mi koleriĝis kaj vokis:

— Ĉu vi kredos, se mi montros al vi?

Ili flustris inter si kaj la plej maljuna, kiu estis digna griza viandmuŝo diris al mi:

— Junulo, via obstino aspektas ege granda, sed ni intencas montri paciencon, do: montru la vojon kaj ni sekvos vin.

Tiam mi kondukis ilin al mia estinta hejmo, montris al ili la karafon, la oceanon, sigelstangon similan al tiu, kiu agis kiel fulmstrio, la du trikilojn de mia edzino kaj ankaŭ la lokon ĉe la fenestro, kie la profeto estis en paradizo.

— Revelacio! — ĉiuj vokis unuvoĉe, — jen estas la sankta loko, kiun ni serĉis tiom longe, kaj pri kiu oni skribis dikajn librojn! Tien ĉiuj muŝoj pilgrimos estonte.

— Kaj vi, — diris la plej maljuna al mi, — se vi silentos kaj ne ĝenos la infanan kredon de la popolo, vi estos honorita kiel profeto de la dua klaso kaj la publika kaso pagos por vi ĉiutage pecon de blanka sukero, kaj tiel vi povos fariĝi riĉeta viro por via tuta vivo.

Unu momenton mi konsideris la martirkronon, sed la oferto estis alloga. La tento estis tro granda, kaj mi faris kiel multe da muŝoj antaŭe: mi lasis la muŝojn kredi, ke la akvo en la karafo estis la oceano kaj rekompence mi ricevis ĉiutage mian sukerpecon kaj kun ĝi mi sidas nun kaj fartas bone.

Tradukis el la dana

Wolfgang Kirschstein

FRAZOJ

Kalle Kniivilä, estrarano de UEA, konstatis:

Esperantistojn ne disigas la landlimoj. Tamen ni mem ofte volas disiĝi de la malagrabla neesperantista mondo, amuziĝi en niaj propraj rondoj kaj plendi pri la eksteruloj, kiuj ne komprenas nin, kiuj ignoras nin, aŭ ofte eĉ dubas pri nia ekzisto — sed samtempe ni forgesas ke oni atentas pri ni nur se ni faras ion atentindan, kaj faras tion ne sekrete, sed publike.

Esperanto. 1999: 7-8

Plendemon oni facile trovas en la kapartikolo de la organo de Ĉeĥa E-Asocio, kiun verkis Marie Bartovská:

... interpretistoj ricevas altajn sumojn kaj tial ili disvastigas terurajn kalumniojn pri Esperanto. Usono dissendas bone salajratajn instruistojn de la angla tra la mondo. Kaj ni? Kaŭras kaj atendas miraklojn, kiujn por ni faros la bona Dio ...

Starto. 1999: 3

Sed ofte ankaŭ iuj el ni ne scias pri “niaj propraj rondoj”. Ekzemple, Ramon Perera jene komentas artikolon “Forumo por la Esperanta Civito” en Kataluna Esperantisto:

Kio estas Esperanta Civito, mi ne scias. Mi ne trovis klarigon kaj la difino de “civito” en la vortaro ne helpis...

Kaj, kion celas la Pakto?

a) “firmigi la rilatojn inter la paktintoj”. Kiajn rilatojn oni ne diras.

b) “formi la kernon de la Esperanta Civito”. Sed oni ne scias, kio estas Esperanta Civito.

c) “solvi eventualajn konfliktojn per arbitracio”. Ĉu konfliktoj estas celo de pakto? Pri kiaj konfliktoj oni skribas?

... ĉu Esperanto estas grava por tiu Pakto? Jes? En la lasta apartaĵo oni povas legi “Por ĉiu dokumento ... la ĉeflingvo estas Esperanto”; jen la sola aludo.

Kataluna Esperantisto. 1999: 2

La redaktoro de Sennaciulo demandas en la julia redakcia kolumno:

Estas vere bedaŭrinde, ke aliĝis al la kongreso [de SAT] nur 150 kongresontoj kaj al la U.K. pli ol 2000. Kiel ni komprenu tion? Ĉu la neŭtraleco estas pli altira? Ĉu eblas resti indiferenta antaŭ la mondaj okazaĵoj kaj la daŭraj maljustaĵoj en la mondo?

Sennaciulo. 1999: 7

Ankoraŭ pri SAT kaj Sennaciulo el la raporto de la plenum-komitato de SAT:

Pri la nombro de niaj membroj ni povas ripeti la samon, kion ni diris lastjare. Ĝi daŭre ne estas kontentiga. Pluraj eĉ malnovaj gekamaradoj ne plu pagis sian kotizon kaj ni devis konsideri ilin kiel eksiĝintaj. La kialojn ni daŭre ne konas ... En preskaŭ ĉiu numero de Sennaciulo la redaktoro invitas vin al kunlaboro, al la sendo de aktualaj artikoloj pri la laborista, socia vivo en viaj landoj. Bedaŭrinde tiuj invitoj estas ofte vanaj.

Sennaciulo. 1999: 6

WOLF MESSING: HOMO-LEGENDO

Wolf Messing naskiĝis antaŭ 100 jaroj, la 10an de septembro 1899, en Góra Kalwaria apud Varsovio en malriĉa, sed pia juda familio. En la sesjara aĝo li estis sendita al religia hebrea lernejo. Li montris tie grandajn sukcesojn, kaj kiam li estis naŭjara, lia instruisto rekomendis al liaj gepatroj sendi la knabon al speciala pastroprepara lernejo jeŝiboto. Por ili tio estis granda honoro, sed la knabo ne volis. Foje vespere li subite renkontis altan grizharan longbarbulon en longa blanka robo, kiu per tondra voĉo diris: “Filo mia! Desupre mi estas sendita al vi por diri al vi pri estonteco via je servo al Dio. Eniru jeŝiboton!” La knabo svenis kaj pro granda impreso de la miraklo forlasis sian hejmon kaj ekstudis religion en jeŝiboto.

Post du jaroj li renkontis grandstaturan vagantan aktoron, kiu tre similis la iaman “senditon de l’ ĉielo”, kiu instigis lin elekti la pastran karieron. Evidentiĝis, ke lin dungis la patro de Wolf por influi la filon. La trompo tiom frapis la 11-jarulon, ke li por ĉiam ŝiris rilatojn kun la religio, kaj por multaj jaroj — kun la gepatroj. Li kaŝe forlasis la lernejon, ŝtelis kelkajn groŝojn kaj iom da manĝaĵoj kaj sidiĝis en la trajnon veturantan al Berlino, tutcerte sen bileto.

En la trajno la unuan fojon malkovriĝis liaj talentoj. Li kaŝis sin sub benko, sed enirinta kontrolisto trovis lin tie. Li kun trema espero montris anstataŭ bileton iun ĵurnalpeceton. La kontrolisto diris: “Kial vi, junulo, havante bileton, veturas sub benko? Ja estas lokoj!” En Berlino Wolf dum kelkaj monatoj servis kiel kuriero en butikoj kontraŭ mizera pago. Foje pro malsato li svenis surstrate. Oni portis lin al malsanulejo, kaj de tie al kadavrejo, ĉar li ne montris vivsignojn. Hazarde iu studento rimarkis, ke la knabo ankoraŭ vivas, kaj forportis lin al profesoro Abel, fama neŭropatologo. Abel ne nur savis la vivon de Wolf, sed ankaŭ malkovris ĉe li elstarajn kapablojn gvidi sian organismon, kaj li multon klarigis kaj instruis al la knabo.

Dank’ al Abel, Messing komencis sian artistan karieron en Berlina panoptiko, kie li dum tri jaroj ĉiusemajne demonstris katalepsion, kiu daŭris po 3 tagnoktoj. Poste li eklaboris en cirko, kie prezentis pli variajn numerojn, ekzemple nesenteblon al doloro (oni trapikis per pinglo lian kolon ks.), serĉadon de perditaj objektoj ktp. Ekde 1915 liaj prezentoj iĝis memstaraj psikologiaj eksperimentoj, kaj li faris ilin ĝis la fino de sia vivo.

Dum la unua turneo de Messing en 1915 en Vieno pri li ekinteresiĝis Einstein, kiu invitis lin hejmen. Tie ĉeestis ankaŭ Freud, kiu faris kun li specialajn eksperimentojn. Freud eksperimentis kun Messing ankaŭ poste. Post la milito venis gastroloj en diversaj partoj de la mondo, inkluzive Japanion, Argentinon, Brazilon, Hindion (tie li renkontiĝis kun Gandhi) ... Ekde 1921 li konstante loĝis en Varsovio, forlasante ĝin nur por gastroloj kaj por servado en la Pola Armeo. Tamen eĉ dum lia soldatservo lin foj-foje invitadis diversaj gravuloj, por ke li demonstru siajn talentojn, unufoje tio estis Estro de pola regno Jósef Pilsudski.

La eksperimentoj plej ofte celis diveni fremdajn pensojn, tamen foj-foje Messing permesis al si aŭguri. Foje en 1937 en plenplena varsovia teatro li diris, ke Hitler nepre rompos la kapon, kiam li turnos orienten, kaj en Berlinon venos sovetiaj tankoj. Hitler eksciis pri tio kaj anoncis la profeton sia “persona malamiko”. Por lia kapo estis destinita premio je ducent mil markoj!

Kaj kiam post du jaroj la nazioj venis en Varsovion, oni komencis ĉasi Messingon. Kaj hazarde kaptis. Tamen li, uzinte sian kapablon, sukcesis fuĝi el karcero, sugestiinte al la prizonistoj resti tie anstataŭ li. Kaj li fuĝis en Sovetunion.

En Sovetunio li daŭrigis sian agadon, koncertante kun la psikologiaj eksperimentoj. Baldaŭ pri tio eksciis Stalin kaj invitis lin al Kremlo. Stalin mem kontrolis liajn talentojn, kaj restis tre kontenta. Ekzemple, al Messing oni ordonis preni en la ŝtata banko grandan monsumon. Li sukcesis preni la monon de kasisto, montrinte al tiu malplenan paperon. La kasiston, kiam la ŝerco estis malkovrita, trafis korinfarkto (poste li, feliĉe, resaniĝis), kaj Messing ne plu ripetis ion tian. La alian fojon li devis foriri sen permesilo el kabineto de unu el kremlaj gravuloj, kaj al la gardistoj estis speciale ordonite ne ellasi lin... Messing sukcesis.

La koncertoj estis ĉiam sukcesaj, kaj li perlaboris multe da mono. Kiam komenciĝis la dua mondmilito, li en 1941 kaj 1943 el siaj honorarioj donacis al la Ruĝa Armeo du militaviadilojn. Li ĉiam fieris pri la danka telegramo de Stalin al li.

En Sovetunio li restis ĝis la fino de la vivo, demonstrante siajn kapablojn. Lia populareco estis en Sovetunio ne malpli granda, ol de la plej famaj estradaj gesteluloj. Kiam oni veturigis lian korpon por entombigi, la trafiko sur unu el la centraj moskvaj stratoj Jakimanka survoje al la tombejo estis ĉesigita.

Messing volonte kunlaboris kun sciencistoj, kiuj volis kompreni la naturon de liaj kapabloj, kaj interesiĝis pri homoj kun similaj talentoj. Sed li tre malŝatis mistifikulojn, kiuj surpodie demonstris diversajn superpsikajn fenomenojn, uzante artifikojn, spiritistojn ktp. Li opiniis, ke tiaj homoj subfosas seriozajn studojn de la fenomenoj, kiuj vere ekzistas, tamen ne estas sufiĉe esploritaj.

Wolf Messing mortis antaŭ 25 jaroj, la 8an de novembro 1974.

* * *

Estas diversaj onidiroj pri la realaj fakultoj de Wolf Messing. Tamen li sendube neniam povis transformiĝi je iu besto kaj neniam komunikiĝis kun mortintoj — spiritismon li neniam kredis kaj ĉiam mokis. Do, li mem klasifikis siajn kapablojn je tri sekvaj grupoj.

a) Hipnoto kaj sinhipnoto

Pri la ekzemploj de lia sugestia kapablo estas skribite supre: la biletkontrolisto, kiu prenis la paperpecon je bileto, kasisto, kiu donis grandan monsumon kontraŭ malplena papero ktp.

La sinhipnoto, aŭ regado de la propra korpo, ankaŭ estas videbla kapablo de Messing: li povis forŝalti ĉe si la dolorsenton, elvoki katalepsion ktp. Fortaj sugestiantoj ofte estas bonaj psikoterapeŭtoj. Messing kapablis je tio, sed tre malofte uzis. Li povis sugestii ĉeson de dentodoloro, al siaj konatoj li sugestiis ĉesi fumi aŭ drinki... Li evitis terapion, kvankam, havante taŭgan kleron kaj inklinon, li povus fari tiukampe elstaran karieron.

b) Telepatio

Legado de pensoj estis la ĉefa afero, kiun Messing demonstris dum siaj psikologiaj eksperimentoj.

Lia kutima prezento pasis tiel. Iu homo el la publiko skribis taskon surpapere kaj donis ĝin al komisiono el kelkaj personoj — jen hazardaj, jen sciencistoj. Li prenis la homon je mano kaj plenumis la taskon, perceptante liajn pensojn; kaj li ĉiam sukcese plenumis tiajn taskojn! Ne mirindas, ke li facile divenis, kiu diras veron, kaj kiu mensogas, kaj tio helpis al li kapti ŝtelistojn, trovi perditajn aĵojn ktp. Fojfoje tio permesis al li bone perlabori, tamen, same kiel pri psikoterapio, li neniam speciale kunlaboris kun polico. Li diris, ke por percepti alies pensojn li ne nepre devas teni la homon je mano, kaj ke li libere perceptas la pensojn de ĉiuj ĉirkaŭantoj. Tamen li neniam dum la prezentoj montris senkontaktan telepation. Do, la plej populara klarigo de liaj kapabloj far sciencistoj estis tio, ke li perceptas kaj senkonscie interpretas fajnajn “ideomotorajn” movojn aŭ biokurentojn. Tamen la vereco de tio ne estis definitive pruvita dum sciencaj eksperimentoj. Almenaŭ, la kontakta telepatio ĉe Messing donis bonege reprodukteblajn rezultojn, la senkontakta — ne tre bone reproduktiĝis. Tamen mem Messing kaj kelkaj el eksperimentintaj kun li sciencistoj supozis, ke temas pri lia kapablo percepti iujn kampojn, ne nepre elektromagnetajn...

Por Messing ne gravis la lingvo, en kiu pensis la homo, kies pensojn Messing perceptis. Li perceptis ne vortojn, sed imagojn. Li ne povis per vortoj klarigi, kion ĝuste li perceptis, sed diris, ke ne eblas al blindulo klarigi, kio estas koloroj.

c) Klarvido kaj aŭguroj

Pri sia kapablo je klarvido Messing mem parolis ne sufiĉe elokvente. Li rakontis, ke palpante ies leteron li povis senti, ĉu la homo ĝin skribinta vivas aŭ mortis k.s. Tamen pri tio ne estis faritaj reprodukteblaj eksperimentoj, kaj se li volonte rakontis pri certaj sukcesoj, li povis prisilentadi evidentajn malsukcesojn... Ankaŭ la adoranta publiko facile forgesis malsukcesojn por admiri la sukcesojn. Do, eblas supozi, ke liaj rezultoj tiukampe devenas de lia sentebleco al homaj travivaĵoj kaj artisma talento pli ol de iu reala kapablo.

La samon oni povas diri pri kelkaj liaj famaj aŭguroj de la estontaj eventoj. Krom la jam priskribita aŭguro, kiu faris lin “persona malamiko” de Hitler, famas lia aserto, farita en Novosibirsk somere de 1943, ke Germanio kapitulacos plejverŝajne dum la unua semajno de majo 1945. Al kelkaj konatoj li same sukcese antaŭdiris kelkajn estontajn eventojn, ekzemple Tatjana Longina rememoras, ke li diris, ke ŝi iam transloĝiĝos al Usono.

Ŝajnas, ke signifo de tiaj profetaĵoj, faritaj plej ofte dum prezentoj antaŭ entuziasma publiko, estas troigata. Kiu memorus, ke Messing aŭ-guris sovetiajn tankojn en Berlino, se ili tien vere ne estus venintaj? Kaj en kalkulo far sagaca homo de proksimuma tempo, necesa por fino de la milito, estas nenio malebla. Sed la famo pri tiaspecaj aferoj multe plivastigis la popularecon de Messing, kaj kreskigis kvanton da legendoj, kiuj ĉirkaŭis lian nomon. Sed senkonsidere pri tio, lia elstara sugestia talento kaj lia unika kapablo percepti alies pensojn (sendepende de la mekanismo) faris lin la plej elstara psika fenomeno inter ĉiuj en la 20a jarcento!

* * *

Wolf Messing legis la pensojn de ĉiuj homoj sendepende de la lingvo, en kiuj la homoj pensis, sed li sciis kvin lingvojn: la polan, germanan, rusan, biblian hebrean kaj Esperanton.

“Pri Esperanto mi ekinteresiĝis jam delonge kaj facile ĝin ellernis, — rakontis Messing al moskvaj esperantistoj en Kulturdomo de medicinistoj, kie en la 1960aj jaroj lokiĝis Esperanto-klubo. — Dum mia gastrolado kun miaj psikologiaj eksperimentoj mi traveturis preskaŭ la tutan mondon, renkontiĝis kun multaj homoj kaj ĝoje mi vidis, kiel disvastiĝas ĉie la lingvo Esperanto, kreita de mia persona konato kaj samlandano d-ro Zamenhof (Mi konis lian familion. El rememoroj de Wolf Messing pri d-ro Zamenhof kaj lia familio // Bulgara Esperantisto. 1972: 11. P. 5-6).

Messing, laŭ liaj vortoj, konatiĝis kun Zamenhof antaŭ la unua mondmilito, kiam Adamo, la filo de la Majstro, invitis lin hejmen post iu publika prezento. Kun familianoj de Zamenhof li renkontiĝis kelkfoje ankaŭ poste, la lastan fojon en Varsovio en 1945. Aleksandr Ĥarjkovskij rememoras, ke li konis la moskvan parencinon de Zamenhof — prof. Zoja Zamenhof, kaj eĉ savis ŝin de vivdanĝera operacio, kiam ŝi estis grave malsana. (Vestnik: Baltimore, 1994: 5, P. 41–44)

Estas fakto, ke kun kelkaj moskvaj esperantistoj Messing estis konata kaj demonstris al ili almenaŭ minimuman konon de Esperanto.

Ŝajnas, ke eksterordinaraj psikaj talentoj kaj scio de Esperanto estas parencaj aferoj. Certe pli facilas ellerni Esperanton ol trejni toleremon al doloro, sugestiokapablon kaj des pli ekposedi telepation. Tamen inklino al la internacia lingvo kaj kulturo nuntempe renkonteblas ne pli ofte ol kapablo al telepatio... Amasa scio de Esperanto kaj amasa pensolegado ambaŭ apartenas al malproksima estonteco. Do, ne hazarde la homo, kiel Messing, ne havis antaŭjuĝojn pri Esperanto kaj ĝin posedis.

Nikolao Gudskov

Plia krimo el Jekaterinburg

Simenon, Georges. Maigret hezitas / Tradukis el la franca Daniel Luez; Antaŭpar. Aleksander Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1999. — 128 paĝoj. — (Serio Mondliteraturo. Vol. 7).

En krimromanoj rimarkeblas — kiel en ĉiu alia literaturo — diversaj tendencoj. Iuj prezentas intrigon lerte elpensitan de kvazaŭ superhoma fikrimulo. Venki tian abomenulon signifas moralan venkon de la socio, venkon de la bono super la malbono.

Aliaj krimromanoj tamen strebas al psikologia vereco, la karakteroj estas rekoneblaj kiel homoj, la laboro de la polico estas priskribita en realisma maniero.

Al tiu lasta kategorio apartenas la romanoj de Georges Simenon. Lia ĉefrolulo, komisaro Maigret, ne estas dotita per specialaj povoj aŭ kapabloj. Li estas tute ordinara oficisto de la pariza polico, kiu nur havas apartan homkonon kaj intuicion. Pere de tiuj kapablaj li eltrovas krimulojn. Tiuj krimuloj ne estas fiuloj en la tradicia signifo (“la malbono en persono”) — sekve la malnodigo de la intrigo tute ne signifas etikan venkon de la bono super la malbono.

Tiujn tendencojn la leganto povas sekvi ankaŭ en Maigret hezitas de 1968. Simenon verkis tiun romaneton preskaŭ je la fino de sia kariero.

Trafe li kaptas per kelkaj vortoj la etoson de printempo en Parizo:

“Verdire, la suno restis iom acida, la ĉiela bluo malfirma, sed estis gajeco en la aero, en la okuloj de la preterpasantoj, speco de kompliceco en la vivĝojo kaj en la retrovo de la frandinda odoro de matena Parizo.” (P. 7)

Dum tiu bela tago Maigret ricevas leteron, skribitan sur ekskluziva papero, kiu anoncas baldaŭan murdon. La legantoj sekvas la esplorlaboron de la polico, kiu baldaŭ eltrovas de kie venas tiu letero. Ni devas tamen atendi ĝis paĝo 80 por scii, ĉu vere okazos iu murdo (leganto de tradiciaj krimromanoj neniam eltenus tian streĉon) kaj nur 44 paĝoj sufiĉas por trovi la murdanton.

La romanoj de Simenon estas dialogriĉaj. La personoj karakterizas sin per sia maniero rakonti aferojn — aŭ ne rakonti ilin. La leganto estas invitata solvi la enigmon kune kun Maigret, ĉar ni, la legantoj, neniam scias malpli ol Maigret. Sed Maigret — estante akra observanto — registras ĉiun reagon kaj kombinante intuicion kaj observadon li eltrovas la malbonfaranton.

Legantoj, kiuj frandis la Ĉashundon de la Baskerviloj (Jekaterinburg: Sezonoj, 1998) eble rimarkis, ke Sherlock Holmes estas preskaŭ ekzakte la kontraŭo. Li scias ĉion, memoras eĉ la plej etan noticon en la gazetaro kaj finfine li kapablas prezenti la krimulon al gape miranta legantaro pro siaj elstaraj kapabloj kaj konoj. Simenon vivis pli malfrue, kiam la “leĝoj” de krimromanoj jam estis pli bone fiksitaj. Ĉio estas pli subtila en la romanoj de Simenon.

Mi jam aludis, ke lingvo ludas gravan rolon en la romanoj de Simenon. Pro tio ne estas mirinde, ke la tradukinto kaj la eldonejo petis komentojn de la legantoj.

Ĉi tie ne estas la loko por diskuti specifajn detalojn. Kelkfoje mi tamen havis la impreson, ke la tradukinto, Daniel Luez, klopodis imiti tro fidele la francan modelon, ekzemple en tiu frazo:

“Li estis surprizita, ĝenata, duonhoron poste, ŝovante la pordon de sia oficejo, trovante tie Lapointe en fotelo.” (P. 77) — sed tio ne makulas la ĝenerale bonan impreson.

Mi ĉiam favoras notojn: ju pli multaj des pli bone. Ekzemple, ĉu ĉiu leganto scias, ke “nigra butero” (ankaŭ P. 77) estas saŭco el varmigita butero, kiun oni — laŭ Alexandre Dumas — servas kun fritita petroselo.

Cetere mi ne plene komprenas la strategion de Daniel Luez rilate al nomoj. Foje li tradukas, eĉ personajn nomojn (fraŭlino Svaga nomiĝas Vague en la franca). Tio ja eblas, sed mi ne vidas iun principon. Lucas — facile esperantigebla — tenas sian nomon, Ferdinando tamen havas esperantan veston. Maigret laboras ĉe Quai des Orfèvres, sed promenas foje laŭ la Elizeaj Kampoj.

Tio tamen ne forprenu de vi la plezuron de tiu teksto. Nomoj ja estas de tempo al tempo temo por ardaj kaj foje eĉ pasiaj diskutoj en Esperantujo. En la kadro de la recenzata romano ili estas nur periferiaĵo. La plej grava afero estas, ke Daniel Luez redonas la ĉiutagan lingvaĵon en adekvata maniero. Luez rekreas eĉ subtilajn nuancojn de la originalo.

Ni bezonas facile digesteblajn verkojn en nia tradukita literaturo, verkojn, kiuj tamen ne celas nur komencantan aŭ postkursan leganton.

Tiu verko portos en vian hejmon la flaron de printempa Parizo, la etoson de la stratkafejoj kaj stardrinkejoj — legu ĝin frandante, kaj imagu ke vi iras kune kun Maigret sur strato de la Cirko kaj avenuo Marigny por kapti murdanton. Mi certas, ke vi ne bedaŭros.

Wolfgang Kirschstein

Maigret hezitas de Georges Simenon estas la sepa volumo en la serio Mondliteraturo, kiun eldonejo Sezonoj lanĉis en 1993.

1. James Leslie Mitchell. Spartako (1993). Tradukis William Auld. 224 pĝ. 11 eŭroj.

2. Wenceslao Fernández-Flórez. La malica komizo (1993). Tradukis Fernando de Diego. 168 pĝ. 7 eŭroj

3. John Ronald Reuel Tolkien. La kunularo de l’ Ringo (1995, 2a eld. 1997). Tradukis William Auld. 544 pĝ. 24 eŭroj.

4. John Ronald Reuel Tolkien. La du turegoj (1996). Tradukis William Auld. 432 pĝ. 20 eŭroj.

5. John Ronald Reuel Tolkien. La reveno de la Reĝo (1997). Tradukis William Auld. 400 pĝ. 20 eŭroj.

6. Arthur Conan Doyle. La Ĉashundo de la Baskerviloj (1998). Tradukis William Auld. 176 pĝ. 8 eŭroj.

7. Georges Simenon. Maigret hezitas (1999). Tradukis Daniel Luez. 128 pĝ. 7 eŭroj.

Mendu ĉe nia redakcia adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77 p.k..67, Ruslando.

FESTLIBRO OMAĜE AL AULD KAJ BOULTON

Du el la plej eminentaj E-verkistoj festas ĉi-jare sian 75an datrevenon: Marjorie Boulton la 7an de majo kaj William Auld la 6an de novembro. UEA omaĝas la jubileon de siaj du honoraj membroj per la festlibro Lingva arto, redaktita de d-ro Vilmos Benczik kaj eldonita por lanĉo en la 84a UK en Berlino.

Kiel Kep Enderby, prezidanto de UEA, diras en sia enkonduko, Auld kaj Boulton “havas grandegan meriton en tio, ke Esperanto fariĝis lingvo moderna en ĉiuj sencoj”. Pluraj el la kontribuaĵoj prilumas diversajn aspektojn de la verkista kariero de la brita duopo aŭ analizas iliajn verkojn. Aliaj eseoj pritraktas aktualajn temojn de la movada kaj kultura vivo de Esperantujo, ofte kun referencoj al la jubileantoj, konataj ne nur kiel verkistoj sed ankaŭ kiel aktivaj movadaj agantoj.

Al Lingva arto kontribuis entute 23 aŭtoroj: Vilmos Benczik, Gerrit Berveling, Werner Bormann, Jorge Camacho, Probal Dashgupto, Sabine Fiedler, Paul Gubbins, Tacuo Huĝimoto, Reginald Jaderstrom, Edwin de Kock, Aleksander Korĵenkov, Laulum, Mao Zifu, Geraldo Mattos, Stefan Maul, Abel Montagut, Sergio Pokrovskij, Baldur Ragnarsson, Manuel de Seabra, Giorgio Silfer, Humphrey Tonkin, Ljubomir Trifonĉovski kaj John Wells. Aldonitaj estas ankaŭ la bibliografioj de Auld kaj Boulton, kompilitaj de Christian Cimpa. La belan grafikan veston de la libro prizorgis Francisco Veuthey.

GK UEA

La supra foto, disponigita de William Auld montras la du jubileatojn, dum ili aktoras en Barlastono. Tiu foto aperis en nia volumeto William Auld. 75 jaroj, kiu bonege suplementas la ĵus eldonitan festlibron Lingva arto.

GAZETOJ

Literatura Foiro. 1999: 179

La Foiro, baldaŭ tridek-jara, daŭre restas grava tribuno, de kiu venas la plej interesaj ideoj pri la evolu(ig)o de la E-komunumo. Tion rekonfirmas la tre grava kulturpolitika artikolo de Marco Picasso pri la ŝanĝoj okazantaj en la mondo kaj la rolo de nia eta parolkomunumo en tiu mondo, precipe el la vidpunkto informada kaj komunikada en kiu la aŭtoro estas profesie engaĝita. Ĝi ŝajnas bona respondo al la defetismo kaj frustracioj, kiuj lastatempe kaptis parton de la esperantistaro, kiu subite konstatis, ke Esperanto fariĝas ĉiam pli malgrava faktoro en la internacia areno. Efektive, Esperanto ne sukcesis kiel la internacia helplingvo, sed kiun rolon ĝi eble havos?..

Inter la aliaj foiraĵoj atentindas zamenhofologia eseo de François Degoul, omaĝo al la idista poeto Andreas Juste (Tazio Carlevaro), unua parto de la artikolo pri Mickiewicz (Zofia Banet Fornalowa), Koboldoj kaj feoj en norda Eŭropo de Raita Pyhälä kaj originala novelo de Sten Johansson Se mi nur... Kiel kutime, abundas recenzoj kaj diversspecaj informoj. La grafika aspekto estas senriproĉa.

Kio pri Kontakto?

Kontakto sub la redakto de Sabira Stahlberg aperas akurate. Sed laŭ la Estrara raporto de UEA, post la rekordaj 2050 abonoj en 1997, Kontakto spertis 16-procentan falon al nur 1723 abonoj en 1998. Falis ankaŭ la individua membraro de TEJO: de 892 en 1997 al 728 en 1998. Ni esperu, ke la amasa IJK-55 montros rekreskon ĉi-jare.

Esperantisto Slovaka reaperis

Post la malfondo de la Slovaka E-Asocio, dum kelka tempo Esperantisto Slovaka, fondita en 1946, estis eldonata de Stano Marĉek. Sed li ne povis longe vivteni la gazeton, kaj ĝi estus malaperinta, se la konsilantaro de Slovakia E-Federacio ne decidus ĉi-marte surpreni la eldonadon kaj administradon. En junio aperis la unua kajero de la nova serio.

Ĉar krom la primovada materialo kun pluraj fotoj, en la unua dudekpaĝa ES oni trovas kelkajn tradukojn kaj krucvortenigmon, oni rajtas esperi, ke la sespersona redakta teamo (redaktorino estas Lucia Fedorová) intencas reatingi la altan nivelon, kiun havis la revuo antaŭ kelkaj jaroj.

Adreso: ES P.O.Box B-152, SK-01241, Zilina, Slovakio

Rete: redakcio@esperantisto.sk

Nova peranto en Finnlando

Pro la malaktiviĝo de Oy Mendoservo Ak. niaj finnlandaj legantoj devis uzi lastatempe la kontosistemon de UEA. Feliĉe, en Berlino tiu problemo estis solvita, kaj nun oni povas pagi rekte al la nova peranto de LOdE por Finnlando, s-ino Heta Kesälä je la adreso Kalamiehenkuja 3 D 32, FI-04300 Tuusula. Ni kore bonvenigas ŝin!

Ricevitaj gazetoj

Antaŭen. 1999/22;

Argentina E-Vento. 1999/1-2;

Brazila Esperantisto. 1999/307;

ELNA Update. 1999/2;

El Popola Ĉinio. 1999/7,8;

Esperantisto Slovaka. 1999/1;

Esperanto. 1999/6,7-8;

Esperanto aktuell. 1999/4-5;

Esperantolehti. 1999/3;

Esperanto USA. 1999/3;

Espero. 1998/7-8,9-10;

Franca Esperantisto. 1999/508,509;

Helianto. 1999/5;

Heroldo de Esperanto. 1999/8;

Kataluna Esperantisto. 1999/2;

Komencanto. 1999/5;

Konkordo. 1999/41;

Kontakto. 1999/4;

La Brita Esperantisto. 1999/949;

La Ondo de Esperanto. 1999/7;

La Revuo Orienta. 1999/7;

l’esperanto. 1999/5,6;

Le Travailleur Espérantiste. 1999/243;

Literatura Foiro. 1999/179;

Litova Stelo. 1999/3;

Monato. 1999/6,7;

Norvega Esperantisto. 1999/3;

Oomoto. 1999/442;

Pordego al Kongreso. 1999/1,2,3,4,5,6;

Riveroj. 1999/24;

Sennaciulo. 1999/6,7;

Starto. 1999/3;

TEJO Tutmonde. 1999/3;

Tempo. 1999/1;

Vestnik Esperanto. 1999/2.

M O Z A I K O

Nur unu respondo

Ni ricevis unu korektan solvon de la krucvortenigmo en la maja kajero. La gajninto estas Lodewijk De Doncker el Belgio.

Respondoj:

A. ale’, buf’; B. -, la; C. dio, kub’; Ĉ. rilato, -; D. amik’, arde’; E. -; F. ont, da, leon’; G. Or’, tol’, -; Ĝ. Io, kor’; H. -, arme’, on; Ĥ. Devi, ov’; I. Ebena, kio, ero; J. Nocio, lun’; Ĵ. Aforismo, domo; 1. Ĝardeno, freŝa; 2. Du, Rio; 3. Salato, ordeno; 4. Et’, amant’, tenor’; 5. Artisto, ovaci’; 6. At, ok, li, is; 7. Led’, id’, kom’; 8. Emi, agordi,; 9. Povra, ol; 10. Ba, od’, lakeo; 11. Kreteno, velo; 12. Flut’, odro, rum’; 13. Abomena, neono.

Proverbo:

Ĝustatempa vorto estas granda forto.

Magiaj kvadratoj

Olŝtina E-Klubo (Pollando) denove proponas fari kelkajn magiajn kvadratojn. Ni memorigas, ke magiaj kvadratoj estas kvadratoj 6x6, en kiuj necesas skribi ses vortojn tiel ke la skribitaj vortoj estu la samaj horizontale kaj vertikale.

La unua kvadrato: 1. Plaĉivola; 2. Sof’; 3. Maltrankvilega; 4. La plej ofta an’ de E-kluboj; 5. Takso; 6. Specialist’ de korpopartoj.

La dua kvadrato: 1. Neordinara; 2. Narkotaĵ’; 3. Rubando; 4. Sporta, plastika material’; 5. Renovigi; 6. Leter’ sen subskribo.

La tria kvadrato: 1. Podi’ por artistoj; 2. Klara, hela, luma; 3. Nombro; 4. Verkad’ de revuo; 5. Enkorpig’; 6. Dolĉa, suda frukt’.

La kvara kvadrato: 1. Strebi; 2. Inter bicikl’ kaj motorcikl’; 3. Granda kaliko; 4. Eŭropanin’; 5. Konfesi’, kred’; 6. Mokado.

La kvina kvadrato: 1. Troa bagaĝ’; 2. Ne komune; 3. Juda vira antaŭnomo; 4. Tera nuks’; 5. Nokta birdo; 6. Vira antaŭnomo.

La respondoj atingu la redakcian adreson antaŭ la 15a de oktobro.

Bonŝancon!

Tatjana Kulakova

Foje okazis

Ja mi estas doktoro...

Fama sovetunia matematikisto, akademiano Miĥail Lavrentjev (1900–1980) iam rakontis pri sia junaĝa okazaĵo. Iufoje li rapidis al scienca konferenco kaj devis salti en la pordon de la plenplena moviĝanta aŭtobuso. Tuj ektrilis fajfilo de policano, kaj li estis kaptita kiel leĝrompinto. Feliĉe, en la poŝo de la sciencisto estis dokumento, kiu atestis, ke li estas doktoro pri fiziko kaj matematiko. Lavrentjev montris al la policano la dokumenton, kaj kun zorgoplena mieno prononcis:

— Ja mi estas doktoro, kaj nun mi rapidas al ... malsanulo.

La konflikto estis elĉerpita, kaj la sciencisto ĝustatempe venis al la konferenco.

Adaptis kaj pentris Gennadij Ŝlepĉenko

Lernobenkaj historietoj

Je la komenco de la lernojaro ni proponas kolekton da lernejaj ŝercoj pri infanoj de la rusaj novriĉuloj, t.n. “novaj rusoj”. Elektu mem, ĉu ridi aŭ plori...

En elita gimnazio instruistino demandas lernantojn pri la oficoj de iliaj patroj:

— Mia patro estas direktoro de asekura kompanio.

— La mia estas bankestro.

— Kaj la mia estas borsisto.

— Sed la mia estas inĝeniero en projekta instituto.

La tuta klaso ridegas. La instruistino komentas:

— Infanoj, ĉesu ridi. Ja via kunlernanto havas grandan malfeliĉon.

* * *

Nova ruso kontrolas la hejmtaskon de la filo.

— Kiom estas duoble du?

— Sep, — respondas Peĉjo.

— Ne sep, sed kvar...

— Mi ja scias, sed estas deziro iom marĉandi.

* * *

— Aĥ, kiaj moroj... — nova ruso plendas al la filo. — Ĉu oni povas bone elekti edzinon per komputilo!..

— Sed kiel vi, paĉjo, renkontiĝis kun panjo?

— Nu, mi honeste gajnis ŝin en kartludo.

* * *

Instruistino plendas al nova ruso:

— Via filo havas nek kapablon pri matematiko, nek memoron.

— Mi ne kredas... Diru, Steĉjo, kiom da mono vi havas en la poŝo?

— 250 rublojn. Tio estas 10 usonaj dolaroj, aŭ 18 germanaj markoj, aŭ 6 britaj pundoj, aŭ 13 kanadaj dolaroj, aŭ 86 svedaj kronoj, aŭ 63 francaj frankoj, aŭ 20 nederlandaj guldenoj.

Plukis kaj tradukis Halina Gorecka

Per Esperanto al la Sankta Lando

Tel-Avivo en la jaro 2000 unuafoje fariĝos la ĉefurbo de Esperantujo, ĉar tie 25 jul – 1 aŭg okazos la 85a Universala Kongreso de Esperanto, la lasta en tiu ĉi jarmilo.

Israelo ofertas preskaŭ senliman gamon de allogaĵoj por vizitantoj. Ĝia historio etendiĝas tra 4000 jaroj, dum kiuj la bibliaj rakontoj ofte miksiĝas kun la pejzaĝoj kaj urboj videblaj ankaŭ nuntempe. La plej elstara el tiuj estas Jerusalemo, sankta urbo al la mondaj monoteismaj religioj: judaismo, kristanismo kaj islamo.

Tel-Avivo, fondita en 1909, estas la plej moderna urbo de Israelo, hejmo de komerco, kulturo kaj distro, urbo vigla tage kaj nokte, kiu pravigas sian devizon “la senpaŭza urbo”. Tel-Avivo estas feria metropolo, kun longaj, puraj, facile atingeblaj sablaj strandoj, marborda promenejo, jaĥt-haveneto kaj intensa gamo de marbordaj aktivadoj, kreitaj por kompletigi la ĝuon de la tepida maro, kiu ebligas naĝi, sunumi aŭ simple ripozi en la freŝa maraero dum la plejparto de la jaro.

Kongresejo. La hotelo kaj kongrescentro Dan Panorama, ĉe la mediteranea marbordo, kun belegaj pejzaĝoj de la antikva Jafo kun ties pitoreska haveno en la sudo, la turisma marbordo de Tel-Avivo en la nordo, kaj la apudaj parkoj kaj nova komerca centro.

Ruslandaj dezirantoj aliĝi al la kongreso bonvolu plenigi la kunsendatan kongresan aliĝilon (pliaj haveblas ĉe la redakcio) kaj pagi la kongreskotizon, prefere jam nun laŭ la plej favora kotizperiodo, kiu daŭras ĝis la jarfino. Poste la kotizo kreskos.

1. Individua membro de UEA (krom Membro kun Gvidlibro) 82 EUR

2. Ne individua membro de UEA 103 EUR

3. Kunulo (samadresa kun la ĉefaliĝinto), junulo (naskiĝis inter 1970 01 01 kaj 1979 12 31), handikapulo

(kies handikapo postulas akompananton, kaj kiu pruvis tion per kuracista atestilo),

mem individua membro de UEA 41 EUR

4. Kunulo, junulo, handikapulo, ne individua membro de UEA 62 EUR

Ĉiuj kotizoj estas indikitaj en eŭroj.

Atentu, ke la kongreskotizo plus membrokotizo al UEA (kategorio MJ: nur 10 eŭroj) kostas 92 EUR — malpli ol nura aliĝo al la kongreso de nemembro de UEA (103 EUR).

La pagojn akceptas peranto de UEA por Ruslando Halina Gorecka persone, poŝtmandate (620077, Jekaterinburg-77, p.k. 67) aŭ banke (petu la bankajn datumojn). Moskvanoj pagu al Oksana Kostousova (hejma telefono 4987212). Oni povas pagi dolaran aŭ rublan ekvivalenton de la eŭra kotizo.

Estas planate aĉeti grupan ir-revenan bileton (por havi rabaton). Detalaj informoj pri la vojaĝo, loĝado kaj ekskursoj estos konigitaj vintre.

En 2000 SAT kongresos en Moskvo

La 73a kongreso de la Sennacieca Asocio Tutmonda okazos en Moskvo 15–23 jul 2000. Krom kutimaj laboraj kaj frakciaj kunsidoj, estas planataj ekskursoj al moskvaj kaj apudmoskvaj vidindaĵoj (Kremlo, monaĥejo Nova Jerusalemo, tombejo Novodeviĉje ka), aŭtomobila fabriko, renkontiĝoj kun reprezentantoj de sindikatoj, sociaj kaj politikaj movadoj. Okazos pluraj prelegoj kaj koncertoj, speciala porjunulara programo.

Dezirantoj partopreni post ĝi la 85an Universalan Kongreson de Esperanto en Israelo povos flugi al Tel-Avivo post ĝia fino per grupa bileto.

Kongresa kotiztabelo

Kategorio FRF RUR

SAT-membro 300 450

SAT-geedzoj 480 700

SAT-junul(in)o, ĝis 30 jaroj 150 250

nemembro de SAT 400 600

geedzoj, nemembroj de SAT 630 900

junul(in)o, nemembro de SAT 200 350

FRF: aliĝkotizo en francaj frankoj pagendaj al SAT

RUR: rubla aliĝkotizo por ruslandanoj

Infano ĝis 15 jaroj, veninta kun gepatro(j), aliĝas senkotize.

Post 31 dec 1999 la aliĝkotizo kreskos, kaj por aliĝi surloke necesos pagi pli ol je unu triono de la menciita sumo.

Ruslandanoj pagu la kotizon al Nikolaj Lvoviĉ Gudskov (ab. ja. 57, 105318 Moskva).

Nemembroj de SAT petu la kongresajn aliĝilojn je la sama adreso.

Alilandanoj pagu al sia peranto aŭ rekte al la poŝtkonto SAT, n-ro 1234-22 K Paris (kun indiko 73-a Kongreso).

Meri Abolskaja jubileas!

La 3an de septembro fama peterburga esperantistino Meri Abolskaja festas sian 70jaran jubileon. Ŝi efektive estas unu el la kolonoj de la peterburga movado: brila instruistino, spertulino pri la E-literaturo, kompilinto de du lernolibroj kaj konversacilibro, aŭtoro de prelegaro pri la internacia lingvo, kunredaktoro de la revuo Vestnik Esperanto, nelacigebla organizanto.

Ŝi jene rakontas pri sia esperantistiĝo:

Unuafoje mi aŭdis pri Esperanto en la milita jaro 1941. Tiam mi estis lernantino. Mia kuzino transloĝiĝis al Kazanj (la ĉefurbo de Tatarstano), kaj baldaŭ en la jam sieĝata Leningrado mi ricevis ŝian leteron kun la adreso: “Kazanj, strato Esperanto”. Mi ne atentis tion, sed mia panjo diris al mi, ke doktoro Esperanto inventis ian lingvon. Post la terura vintro en Leningrado, en julio 1942 ankaŭ ni estis evakuitaj al Kazanj, kaj nia unua vizito tie estis al la strato Esperanto.

Post la milito oni nomis ĝin strato Ĵdanov. Sed dum la perestrojko la strato rericevis la nomon Esperanto.

La lingvon mem mi eklernis en 1956, leginte priesperantan artikolon en la revuo Smena. Interalie, dank’ al tiu artikolo en la peterburgan movadon venis multaj personoj, kiuj poste fariĝis bonaj esperantistoj; kelkaj el ili aktivas ĝis nun.

Ŝi tre modeste parolas pri si mem, sed mi povas aserti, ke sen ŝi la agado de la societo Espero estus tute paralizita. En tiu ĉi jaro aperis ŝia verko pri la talenta E-aktoro Nikolaj Rytjkov. La materialo estis kolektata dum kelkaj jaroj, kaj la libro evidentiĝis interesa ne nur por esperantistoj (parto de la ekzempleroj havas paralelan rusan tekston). Specialan amon Meri Abolskaja havas al poezia deklamado. Tia ŝin prezentas la supra foto, farita antaŭ iom da jaroj. Poste ŝi ne deziris esti fotata por, laŭ ŝiaj vortoj, “resti tia en la memoro de la geamikoj”.

Boris Kondratjev

La tuta amika teamo de La Ondo volonte aliĝas al la gratuloj kaj kore deziras al samideanino Abolskaja multajn jarojn kaj multajn sukcesojn!

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 10 (60)

La Ondo estas revuo mirinde aspektanta (dika!) kaj havanta vere gravajn kaj bezonatajn materialojn por iuj esperantistoj — aktivaj kaj komencantaj... Kiom pala kaj tro kurtega aspektas kompare al ĝi la eldonaĵo de UkrEA Helianto! Kiom pala kaj malaktivega estas la laboro de ukrainia esperantistaro!” — skribis al ni Svitlana Pohorila el Ukrainio (vd. pĝ. 9).

Estus hipokrite diri, ke nin ne plezurigas laŭdaj, gratulaj kaj bondeziraj leteroj, kiujn ni de temp’ al tempo fragmente aperigas, tamen ni kun granda rezervemo traktas komparojn kun aliaj gazetoj.

Helianto estas informilo de la Ukrainia E-Asocio, kaj, kiel tia, ĝi adekvate respegulas la agadon de la asocio per informoj pri la okazintaj kaj okazontaj eventoj en la Ukrainia provinco de Esperantujo, per materialo pri la asocia aktivado, per oferto de libroj kaj gazetoj. Tiuaspekte Helianto estas pli sukcesa ol, ekzemple, Bulteno de REU.

Cetere, Helianto meritas gratulon pro la ĉiumonata aper-ritmo — nur nemultaj asocioj sukcesas informi siajn membrojn ĉiumonate (Francio, Japanio, Koreio); kutime asociaj informiloj aperas unu fojon en du (Aŭstralio, Ĉeĥio, Finnlando, Svedio, Usono) aŭ en tri monatoj (Aŭstrio, Brazilo, Bulgario, Kanado).

La ĉefa tasko de la asociaj bultenoj estas informado de la membroj kaj kunordigo de la agado esperantista en la koncerna lando aŭ regiono. Ĉar tiuj informiloj ne celas alilandan publikon, parto da informoj en ili aperas nacilingve por membroj, kiuj ne estas aparte lego-spertaj; foje la asocioj, pro manko de informoj, eldonas numeron duoblan aŭ trioblan. Kelkaj malpli grandaj asocioj simple dissendas al la membroj neregulajn cirkulerojn. Tiaj bultenoj estas kutime ne abonataj, sed ricevataj kontraŭ la asocia kotizo, kaj tial ili havas modestan aspekton. Nur kelkaj el la asociaj gazetoj estas interesaj internacie — elstara ekzemplo estas La Brita Esperantisto redaktata de Bill Auld mem.

La Ondo de Esperanto ekde la refondo en 1991 estis konceptata kiel internacia revuo kun speciala atento al la temaro soci-kultura en la rubrikoj Civilizo, Beletro kaj Biblioteko. Tial la movada rubriko Tra la mondo proponas informojn internacie gravajn, kaj Tra Ruslando nur malofte ampleksas pli ol unu paĝon.

Do La Ondo — sed ankoraŭ pli certe El Popola Ĉinio, Kontakto, La Gazeto, La Kancerkliniko, Literatura Foiro kaj Monato, kiuj atentas niajn movadon kaj komunumon malpli ol nia revuo — prefere ne estu komparata al la asocia kaj regiona bultenaro.

Floru cent floroj!

Halina Gorecka

La 2a Azia Kongreso en Hanojo: ĉiuflanke sukcesa

Se unu el celoj de E-kongreso estas instigi la lokan movadon al plia aktivigado, oni povas diri, ke certe sukcesis la 2a Azia Kongreso, okazinta 22–25 aŭg en Hanojo (Vjetnamio). Ĉar nun, post la kongreso, jam aŭdiĝas de vjetnamia flanko diversaj kuraĝigaj novaĵoj, ke fondiĝas pluraj novaj E-kluboj kun multaj junuloj, studentoj kaj civitanoj, kiuj ekinteresiĝas pri Esperanto, informite de diversaj landaj amaskomunikiloj.

Fakte dum la semajno, kiam okazis Azia Kongreso, Esperanto estis furora temo de televido, radio, ĉiutagaj ĵurnaloj kaj gazetoj en Vjetnamio. Kaj tia furoro montriĝas kiel klare perceptebla realo.

Vjetnamio estis la lando, kie nia lingvo havis sufiĉe profundan bazon; dum la militperiodo Esperanto estis unu el konkretaj batalarmiloj por paco en tiu lando. Vjetnamaj esperantistoj eldonis dum tiu fatala periodo mirinde multegajn E-librojn kaj gazetojn, radiosendis per nia lingvo por alvoki la pacon al la mondo. Sed post la milito la lando fariĝis preskaŭ izolita, ĉefe pro ekonomia kialo kaŭzita de tiu terura milito.

Do por ordinaraj esperantistoj en Vjetnamio ankoraŭ estas malfacila afero vojaĝi eksterlanden kaj ĝui internaciajn E-kongresojn.

Kaj en tia lando okazis la 2a Azia Kongreso laŭ la decido de KAEM (Komisiono pri Azia E-Movado de UEA) farita antaŭ 3 jaroj kun la kompreno de ĝia latenta bazo kaj kapablo.

LKK saĝe kaj energie laboregis dum la jaroj kaj montris rimarkindan rikolton jam en la unua tago de la kongreso.

En la solena inaŭguro partoprenis ŝtata vicprezidento kiel alta protektanto kaj faris paroladon sufiĉe favoran al nia lingvo kaj ĝia movado, kaj la urbestro de Hanojo gratulis la kongreson per sia bonveniga saluto.

Fakte unu el ĉefaj kialoj de kongresa sukceso estas, ke la kongreso akiris grandan subtenon de ŝtata registaro senprecedencan en aliaj kongresoj. Dum la kongreso ŝtata prezidento ordenis medalojn de amikeco, kaj vicĉefministro akceptis la reprezentanojn de landaj asocioj en sia oficiala akceptejo. La urbestro de Hanojo preparis belan bankedon por landaj delegitoj. Hanoja registaro preparis specialan eventon dum la kongreso planti en urba parko la memorigan arbon “Zamenhof” por celebri la 2an Azian Kongreson en Hanojo.

Ĉiuvespere estis televide elsendataj tiaj novaĵoj en la ĉefa tempo de novaĵo-programo. En gazetara konferenco, okazinta en la dua tago, partoprenis multaj ĵurnalistoj kaj montris grandan intereson pri la internacia lingvo.

Oni demandis pri la perspektivo de Esperanto kaj pri ĝia reala utileco kaj ankaŭ pri la konkurenca interrilato kun la angla lingvo ktp.

La 2a Azia Kongreso en Hanojo sukcesis ne nur je ekstera efiko sed ankaŭ el la vidpunkto de kongresa enhavo — partoprenis ĉ. 460 homoj el 16 landoj. Tio signifas, ke preskaŭ el ĉiuj partoj de azia kontinento partoprenis esperantistoj kaj el kelkaj foraj eŭropaj landoj. La simpozioj pri la ĉefa kongresa temo “Kunlaboro por paco, stabileco kaj disvolviĝo” ĉiam viglis kun multe da partoprenantoj, kaj 11 fakaj kunsidoj kaj prelegoj ankaŭ estis ĉiam plenaj de energioj de kongresanoj. LKK invitis al la nacia vespero la ŝtatan altnivelan artoteamon por prezenti tradician muzikon kaj dancon, kiuj vere mirigis la kongresanojn, kiuj ankoraŭ ne havis sperton mem spekti la unikan kaj mirindan vjetnaman kulturon.

Vjetnamaj esperantistoj, longe izolitaj en internaciaj renkontiĝoj, montris grandajn favoron kaj afablon al eksterlandaj gastoj, kiuj danke al tio povis plene ĝui la amikecon kaj solidarecon kun gastigantaj landanoj.

La dua Azia Kongreso, okazinta en Hanojo, post la unua en Ŝanĥajo, fariĝis bela tradicio en nia movado, kaj oni konstatis, ke regiona kongreso utilas por ĉiuj esperantistoj en la mondo, ĉar per relative malgranda elspezo de mono kaj tempo oni povas ĝui plenan internacian etoson, kiun provizis antaŭe nur la Universala Kongreso.

Puramo Chong

prezidanto de KAEM

IJK-55: dumkongresa suneklipso

Ege sukcesa estis la 55a Internacia Junulara Kongreso (IJK) kun pli ol 520 partoprenintoj. IJK okazis 9–16 aŭg en Veszprém (Hungario, 120 km okcidente de Budapeŝto). La temo estis “Komunikado en informsocio”.

Antaŭe oni planis la kongreson por urbo Zánka, rekte ĉe Balatono, sed lastmomente la urbo estis ŝanĝita al Veszprém, kaj pri tio neniu bedaŭris. La organizantoj ofertis bonegan kongresejon kun multaj salon(et)oj, ĉambro kun 25 komputiloj kaj konstanta ret-konekto, danchalo, koncertejo k.m.a. Memzorgantoj havis eblecon tendumi en la vasta korto de la kongresejo.

La programo konsistis, kiel kutime, el multaj prelegoj, lecionoj, kursoj kaj praktikumoj. Grupo el Ĉuvaŝio (respubliko en Ruslando, apud Volgo) okazigis mallongan Lingvan Festivalon.

Ĉies intereson vokis la suneklipso (11 aŭg). En Hungario la eklipso estis 100-procenta kaj sufiĉe longa — pli ol duminuta. Post ĝi oni ŝercis ke “sekva IJK okazos en 2083 ĉar ekde nun la suneklipso estas la nepra parto de kongresa programo”.

Okazis tuttaga ekskurso en Budapeŝto. Por transporti la partoprenantojn tien-reen organizantoj mendis specialan trajnon.

Dum la ekskurso okazis, interalie, reinaŭguro de monumento Zamenhof en la Esperanto-parko de Budapeŝto kaj vizito de la parlamentejo.

Vespere tradicie okazis distraj aranĝoj (vesperoj Nacia, Interkona kaj Internacia) kaj koncertoj. Koncertis JoMo & Liberecanoj, hungarlingva grupo Block. Realiĝis revo de multaj gejunuloj (ankaŭ de la aŭtoro de tiu ĉi artikoleto): unuafoje post pli ol dekjara paŭzo denove koncertis la grupo Amplifiki en la origina konsisto. Kiel asertis la ĉiutaga kongresa ĵurnalo Informus’, dum kaj post la koncerto okazis “dekoj da svenoj, precipe inaj”.

En la kongreso okazis reelekto de la Estraro de TEJO (pri ĝi legu ĉi-sube). IJK-56 okazos en Honkongo somere 2000.

Grigorij Arosjev

TEJO-estrarano

pri Landa Agado kaj Seminarioj

TEJO: Nova Estraro por la nova jarmilo

En la 55a Internacia Junulara Kongreso en Veszprém (HU) estis elektita nova Estraro de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO). Ĝi konsistas el prezidanto Sjoerd Bosga (NL), ĝenerala sekretario Aleksandr Blinov (RU), kasisto Ilja De Coster (BE) kaj la membroj Grigorij Arosjev (RU), Holger Boos (DE) kaj Joaquin Rosillo Vega Acosta (MX).

La nova prezidanto Sjoerd Bosga estas la sola estrarano, kiu membris ankaŭ en la antaŭa Estraro. La nova Estraro gvidos la junularan sekcion de UEA ĝis la IJK en 2001.

Krom elekti la Estraron, la Komitato de TEJO akceptis en Veszprém ankaŭ la aliĝpeton de Honkonga Junulara Esperanto-Asocio (HKJEA). Sekve TEJO nun havas 41 landajn sekciojn kaj 2 fakajn sekciojn.

Aliĝpeton prezentis ankaŭ Esperantista Junulara Organizo de Respubliko Serba, sed la Komitato ne trovis la aferon matura por decido.

GK UEA

Mesaĝo de la Ĝenerala direktoro de Unesko al la 84a UK en Berlino

Kun granda plezuro mi sendas bondezirojn al la partoprenantoj en la 84-a Universala Kongreso de Esperanto. Via kongreso pritraktos la problemojn de tutmondiĝo, paco kaj lingva diverseco. Tiuj temoj ja centre rolas en la programo de Unesko, kaj ne eblas trotaksi ilian gravecon en la ĉiutaga vivo de homoj tra la tuta mondo.

Starigante la demandon “Tutmondiĝo: ŝancoj por paco?”, via kongreso enfokusigas du aktualajn aspektojn de la homa kunpensado kaj kunagado. Unue, temas pri la eterna problemo de ĉiuj civilizacioj — kiel certigi la pacon; due, temas pri reganta socia evoluo fine de la 20a jarcento, nome tutmondiĝo. Pro tio, ke paco, evoluo, kaj demokratio formas nedisigeblan triangulon, necesas konsideri, kiel demokratio rilatas al tutmondiĝo, kaj kiel tutmondiĝo influas la socian evoluon ĝenerale kaj precipe la kulturan evoluon.

Kiel sian mision Unesko alprenis la celon, “konstrui la defendojn de la paco” en la mensoj de ĉiuj homoj. Ĝuste tial, nia Organizo direktas sian agadon al la konstruado de kulturo de la paco. Tiucele ni fondis la projekton LINGUAPAX, kun la devizo “Paco per la lingvoj”. Per plurlingva edukado kaj la subteno de lingva kaj kultura diverseco, ĝi celas fortigi la kredon kaj volon je paco inter la lernantoj.

Interparolante, homoj lernas kompreni unu la alian kaj praktiki la moralan solidarecon, sur kiu baziĝas ĉiu vera integriĝo. En tia aliro efektive kuniĝas la idealoj de D-ro Esperanto kaj tiuj de Unesko. Ni dividas vizion pri vera tutmondeco, preter la tre limigita tutmondiĝo ekonomia de la merkatoj. Niajn esperojn pri la estiĝo de tutmonda homa komunumo ni bazas sur la plej altaj valoroj de la homa kulturo, tiu transcenda elmontro de la homa spirito. Pro tio, ke kulturon oni esprimas unuavice lingve, interkompreniĝo per la reciproka studado de lingvoj daŭre konsidereblas kiel unu el la plej bonaj rimedoj por kunkonstrui kulturon de la paco.

Ni renovigu niajn strebojn por certigi, ke la tutmondiĝo inkluzivu ankaŭ tiun ĉi dimension: senkondiĉan respekton al kultura kaj lingva diverseco. Se ni sukcesos ĉi-rilate, tio siavice naskos novajn ŝancojn por plifortigi la pacon kaj plibonigi homajn vivojn.

Mi deziras al vi sukceson en ĉi tiu lasta kongreso de la jarcento, kaj atendas kun intereso la raporton pri viaj diskutoj.

Federico Mayor

Nova ondo de la misuzo de la Jarlibro

Lastatempe multaj delegitoj de UEA ricevis anglalingvan leteron el Niĝerio kun propono pri “komerca kunlaboro”. La “kunlaboro” konsistus en transigo de enorma monsumo al la banka konto de la delegito kontraŭ granda makleraĵo.

La intencoj malantaŭ tiu propono el Niĝerio estas evidente krimaj. La Centra Oficejo okupiĝas nun intense pri la afero klopodante malkovri, kiel la sendinto(j) havigis la Jarlibron. Tiucele ĉiuj, kiuj ricevis tian leteron, estas petataj sendi ĝin, kune kun la koverto, al la Centra Oficejo de UEA.

Ankaŭ pri aliaj leteroj kun komercaj proponoj aŭ peto pri monhelpo estas konsilinde unue konsulti la Centran Oficejon, eĉ kiam la petoj je unua vido ŝajnas sinceraj kaj subtenindaj.

La Delegita Reto estas servo nur por la membroj de UEA. Delegitoj rajtas ignori ĉiujn leterojn, kiuj ne estas skribitaj en Esperanto aŭ/kaj kiuj ne estas provizitaj per la membromarko de UEA.

Osmo Buller

Ĝenerala Direktoro de UEA

Akademio en Berlino

Ĉi-jare la Akademio de Esperanto enkondukis novaĵon en sia apero dum la Universala Kongreso: sub la rubriko “Akademianoj parolas” okazis du prelegoj. La unua estis farita de la prezidanto, Geraldo Mattos, kies temo estis “Kion vere signifas niaj participoj?”. La dua estis prezentita de Ilona Koutny sub la titolo: “Ĉu niaj radikoj havas karakteron?”.

Kvankam ambaŭ prelegoj temis pri malfacilaj gramatikaj demandoj, la intereso de la kongresanoj estis intensa, pri kio atestis kaj la granda nombro de alvenintoj kaj la diskutoj post la du prezentoj.

La alia apero de la akademio estis laŭ pli kutimaj formoj: prezento de la ĉeestantaj akademianoj (ĉi-jare dek kvin) kaj prezento de iuj aktualaj temoj, post kio sekvis demandoj kaj respondoj.

Spomenka Ŝtimec parolis pri la planata kolokvo de la akademio en 2001, tuj post la Zagreba kongreso. Ĝi okazos kunlabore kun la Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj. Stefan Maul prezentis unuan raporton pri la aktivado de la nove fondita lingva konsultejo de la akademio. Carlo Minnaja faris prelegeton pri la historio de la akademio, kaj kun bedaŭro konstatis ke mankas kaj historio de la esperanta literaturo, kaj de la akademio mem. Li elokvente memorigis nin pri kelkaj elstaraj iamaj membroj de la akademio, nome Clelia Conterno Guglielminetti (1915–1984; membro ekde 1964) kaj Carl Støp-Bowitz (1913–1997; membro ekde 1949).

Sekvis multaj demandoj de la alvenintaj kongresanoj kaj respondoj de la akademianoj.

Christer Kiselman

SAT kongresis en Ĉeĥio

Jam la trian fojon kongresis Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT) en Ĉeĥio: en la jaro 1921 en Prago temis ja pri la fondokongreso dum la Universala kongreso de Esperanto; en 1994 en Stráznice kaj nun — 24-31 jul en Karlovy Vary. Por la ĉi-jara SAT-kongreso aliĝis 178 esperantistoj de 27 landoj, kiuj kreis internacian amikan etoson.

Krom la internaj laborkunsidoj de SAT, kunveno de ties fakaj frakcioj kaj tradicia jarkunveno de TANEF (naturamikoj) dum la SAT-kongreso estis riĉaj ankaŭ kaj faka, kaj distra programoj. El la faka ni nomu almenaŭ la prelegon de multjara kaj sperta sindikata funkciulo Pavel Ruziĉka, kiu estis prezentita en la ĉeĥa (kun traduko de L.Kareŝová kaj P.Chrdle), kiun sekvis riĉa diskuto.

Krom tiu ununura tradukita interveno ĉiuj ceteraj jam okazis en Esperanto: S.Chrdlová (CZ) prezentis banlokan tradicion en Karlovy Vary, L.Kareŝová (CZ) prezentis siajn spertojn de laboro kun mense handikapitaj plenkreskuloj, I.Peyraut (FR) prezentis longan lukton de sendokumentuloj en Francio, G.R. Ledon (BR) alproksimigis al la aŭskultantoj aktualajn faktojn el ekonomikaj kaj socipolitikaj karakteroj, J.-L.Tortel traktis la okcitanan lingvon kaj epokon de trobadoroj en Francio, Alex Karkovsky (RU/US) memorigis en sia kontribuo unikan blindan mondvojaĝanton, verkiston kaj instruiston V.Jeroŝenko. K.Enderby (AU) okupiĝis en sia prelego pri la demando, ĉu eĉ murdisto meritas ricevi justecon kaj ĉu la socio povas toleri tion montrante je ekzemplo, ke tiu ŝajne simpla demando fariĝas en praktiko ege komplika. V.Hasala ne nur prelegis pri Esperanto en poŝto kaj filatelo, sed krome gvidis dumkongrese filatelan giĉeton.

Sed la kongreso ne konsistis nur el fakaj prelegoj. Dum la tuttaga ekskurso kelkaj vizitis Pragon, aliaj la ceterajn famajn okcidentbohemiajn banlokojn (Frantiŝkovy Lázne kaj Mariánské Lázne) kaj la kastelon Loket, dum la tria grupo de kuraĝuloj pilgrimis al la kastelo Loket piede kaj plej bone konatiĝis kun la belega pejzaĝo. Dum duontagaj ekskursoj oni ekkonis Jáchymov (ne nur ties riĉan mezepokan historion kaj banlokan centron, sed ankaŭ la muzeon de la stalinisma koncentrejo), Kláŝterec nad Ohrí kun ties kastelo, sed ankaŭ la plej grandan akvotoboganon en Ĉeĥio kaj nelaste la promenekskurso gvidis ilin tra la kongresurbo Karlovy Vary.

Ankaŭ la kultura programo estis bunta: la muzika vespero konsistis de du partoj: dum la unua prezentiĝis kiel komponisto, pianisto kaj kantisto Elena Puĥova kun sia gasto Galina Staneŝnikova (ambaŭ RU), dum la dua parto brile plenumis operajn kaj operetajn ariojn Katerina Kudlíková kaj Miroslav Smyĉka (ambaŭ CZ) estante pianakompanataj de E.Puĥova. Dum folklora adiaŭa vespero oni povis ĝui kantojn kaj dancojn de sakfluta ensemblo de Domazlice.

La kontenteco, kiu brilis de la partoprenantoj dum la adiaŭiĝo estis la plej bona aprezo por la organiza skipo, kiu diligente kaj sukcese laboris por la kongreso kaj al kiuj la Plenum-Komitato de SAT volas publike danki. Temis pri P.Chrdle, S.Chrdlová, L.Kareŝová, J. Melichárková, A.Klementová, M.Bloudek, J.Krupka kaj Z.Pluhar.

Kreŝimir Barkoviĉ

ĝenerala sekretario de SAT

Subvencioj por bibliotekoj

Ĉi-jare UEA disdonos por la tria fojo subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen. En la du antaŭaj jaroj 19 E-bibliotekoj pliriĉigis siajn librokolektojn je la suma valoro de NLG 7700. Ĉi-jare la Biblioteka Apogo disponigas ĉ. NLG 4000 (EUR 1800).

Povas peti subvencion Esperantaj bibliotekoj ne subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco. La subvencipetoj devas esti faritaj en formo de listo de dezirataj libroj. Diskoj, kasedoj k.a. ne-libraj varoj ne estas subvencieblaj. Se la peto estos akceptita, la koncerna biblioteko ricevos librojn por la valoro de la subvencio.

La subvencipetoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis la 15-a de oktobro 1999.

GK UEA

Ekumena kunlaboro per Esperanto

7-14 aŭg en la pola urbo Gliwice okazis la 14a Ekumena Kongreso kaj la 3a Junulara Ekumena Tendaro. En ili partoprenis ĉ. 250 personoj ne nur el dudeko da eŭropaj (plej multaj el Pollando kaj Ĉeĥio) landoj, sed ankaŭ el la malproksimaj Ganao, Kameruno, Niĝerio, Sud-Afriko. Ne ĉiuj aliĝintoj sukcesis veni. Junuloj estis multaj, precipe dum la artaj programoj.

La kongreso kaŭzis interesiĝon en Gliwice. La malfermon partoprenis la loka episkopo kaj urbaj aŭtoritatoj.

La Ekumena Kongreso estas komuna aranĝo, kiun prizorgis pastro Adolf Burkhardt (Kristana Esperantista Ligo Internacia, KELI), Sac. Bernhard Eichkorn (Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista, IKUE) kaj Stanislav Mandrak (Pola E-Asocio). Venis multaj funkciuloj de tiuj asocioj, ankaŭ redaktoroj de Radio Vatikano, E-redakcio de Pola Radio kaj Dia Regno.

Dum la kongreso ĉiutage okazis Sanktaj mesoj en Esperanto, ekumena diservo, grekkatolika Sankta meso, diservoj por KELI-anoj, prelegoj, artaj programoj, i.a. ankaŭ poezia programo.

Venont-jare okazos apartaj kongresoj de KELI kaj IKUE. En la Jubilea jaro 2000 multaj aranĝoj okazos en Italio, kaj dum la UK en Tel-Avio oni havos ŝancon viziti multajn gravajn kristanajn lokojn.

Boguslav Sobol

Handikapitoj en Pardubice

Renkontiĝon de Internacia Klubo de E-Handikapuloj, kiu okazis 12-14 jul en Pardubice (Ĉeĥa Respubliko) ĉeestis 41 partoprenantoj, bedaŭrinde nur malmultaj eksterlandaj membroj, ĉefe por kiuj la aranĝo estis destinita.

En la labora programo oni pritraktis la agadon de Asocio de Esperantistoj Handikapuloj (AEH) kaj IKEH dum la pasinta periodo kaj la planon por la sekva. Kiel sukcesa estis taksita la agado de la estraro de AEH, ĉefe la regula eldonado de Informilo kaj Antaŭen kaj ilia enhavo, semajnaj E-kursoj ligitaj kun kuraca kaj refortiga restado en banloko Skokovy en la naturparko Ĉeĥa paradizo kaj regulaj semajnfinaj kursoj.

Inter la prelegoj estis “AHE kaj la Strategia Forumo” (Inĝ. Krob), “Politiko favore al germanaj handikapuloj post la registara ŝanĝo en Germanio” (K.Langer), “Dresado de hundo por helpo al handikapuloj” (P.Zemanová kun demonstro de sia hundo), “Asocio de handikapuloj en Ĉeĥa Respubliko” (prof. J.Mráz), “Pasporta servo en praktiko” (N.Blonstein) k.a.

En la kultura programo la partoprenantojn ĝojigis esperantigitaj kantoj kaj oper-arioj (operkantisto M.Smyĉka kun pianakompano de P.Piskaĉova), vespera promeno tra la malnova urboparto de Pardubice (M.Kajzrlik), amuza rakontado pri duonjara vizito en Kanado (K.Vala), ekskurso al proksima kuracloko Bohdaneĉ (Inĝ. J.Hron) kaj adiaŭa vesperkunveno kun rakontado de E-historietoj, deklamado de poemoj kaj kantado en Esperanto kun akompano de gitara duo.

Josef Hron

Lando de rozoj kaj lando de roso: Pri la 50a Bulgara E-Kongreso

Mi ĉeestis la 50an Bulgaran E-Kongreson en Vraca komence de septembro. Tio en si mem jam estas novaĵo, ĉar ĝi montras ke finfine UEA provas almenaŭ kompreni tion, kio estas okazanta en ekssocialismaj landoj. Ne estas facile kompreni tion, ĉar la realo estas malsimila de lando al lando.

Kion mi trovis en Bulgario? Mi trovis amaseton da entuziasmaj esperantistoj, kiuj bone parolas la lingvon kaj sopiras al situacio en kiu oni rekomencos disvastigi Esperanton.

En la momento ankoraŭ diketa tavolo de roso kovras la bulgaran grundon. Temas pri la juraj-administraj problemoj por savi kiom eble plej multe el la antaŭaj posedaĵoj (klubejoj, domoj, entreprenoj) en la tajfuno de la privatigoj kaj de la redono de konstruaĵoj al la posedintoj en la 1940aj jaroj. Pri tio ĉefe laboras la estraro de BEA sub la lerta gvidado de Petar Todorov, kiu esperas fini ĉi tiun fazon dum la venonta jaro.

Estas evidente ke ne restas multe da tempo kaj da energio por la centra estraro por antaŭenigi la veran laboron por Esperanto, kiu restas sur la ŝultroj de agemaj lokaj kluboj.

Tamen la voĉoj de bulgaraj esperantistoj, kiuj pelas al tiu direkto, iĝas ĉiam pli fortaj, kaj eble baldaŭ ree elvaporiĝos la roso kaj ekfloros rozoj (poresperantaj agadoj) en Bulgario.

Mi konstatis, ankaŭ en interparoloj kun la urbestro de Vraca, ke la soifo je internaciaj kontaktoj restas granda. Malgraŭ la formala falo de politikaj muroj aliaj ekonomiaj (multe pli malfacile venkeblaj) muroj ekestas, kaj pro tio Esperanto havas sian rolon por ludi en Bulgarujo. Ĉu baldaŭ oni sukcesos aranĝi tie internacian kunvenon por sudeŭropaj esperantistoj por relaĉi la kunlaboron inter ili? Jen granda defio kaj por UEA kaj por la bulgara movado.

Mi forgesis danki la organizantojn de la kongreso, kiuj modele plenumis sian laboron, kaj la ĉirkaŭ ducent delegitojn, kiuj pacience eltenis unu tagon plenan je debatoj.

Renato Corsetti

Literatura tago en Budapeŝto

Kultura Centro Esperantista (Svislando) kaj E-fako de ELTE-Universitato, 10 sep okazigis tre sukcesan Literaturan Tagon en Budapeŝto, kun la helpo de Esperanta PEN.

D-ro Giorgio Silfer prelegis, montris vidbendojn kaj diskutis kun la ĉeestantoj pri la temo “La esperanto-teatro”.

Kelkaj verkoj, kiel tiuj de Baghy, Szathmári kaj aliaj pruvas, ke nia teatro povas esti bona spegulo pri nia mikrosocio, precipe el satira vidpunkto. Estas probable maturaj la tempoj, por ke pri Esperantio oni parolu ne nur satire. Giorgio Silfer mem planas verki dramon, provizore titolitan “La familio de Antono Speri”, kie prezenti la realon de la tipa E-familio vivanta en la (nun ekssocialisma) mondo. Tie aperus kelkaj interesaj trajtoj, de la transnaciema homo kiu finfine estas nur “diversulo”. La Literatura Tago vidis la ĉeeston de pli ol tridek hungaraj intelektuloj, inkluzive de kelkaj studentinoj de la E-fako.

La aranĝo disvolviĝis ankaŭ danke al la financa subteno de la Pakto por la Esperanta Civito.

HeKo

Malnova nova Senato por AIS

La Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino konservos sian nunan Senaton dum kvar pliaj jaroj. Dum la 21a Sanmarina Universitata Studadsesio (SUS-21) en Rimini kaj San-Marino la Ĝenerala Asembleo reelektis la Senaton por la jaroj 2000-2003. Prezidanto restos OProf. Dr. habil Helmar Frank (DE), vicprezidanto OProf. Fabrizio Pennacchietti (IT). Tiu elekto konfirmas, ke la Senato, kiu antaŭ kvar jaroj detalis la gvidan strukturon de AIS, estas sur bona vojo.

Delegacio de la Senato havis renkonton kun la Sanmarina instruministro, d-ro Sante Canducci, kaj kun li diskutis la juran statuson, kiun la akademio estonte havu en sia hejmlando.

Kvankam SUS-21 okazis nur kelkajn semajnojn post AIS-IKU en Berlino, la docentoj kaj profesoroj prezentis novan klerigan programon, kun kursoj kaj prelegoj pri la astronomia esploro de la Lakta Vojo, pri “perloj de la nombroteorio”, la rolo de la virinoj, pri Sigmund Freud kaj aliaj temoj.

SUS-22 okazos pentekoste 2000 en ĉeĥa urbo Hradec Kralove. Pro ties situo ĝi prezentos al ĉiuj sciemuloj precipe el centra Eŭropo bonegan okazon studi, kleriĝi, diskuti, ĝui kadran programon kaj simple flari universitatan aeron en Esperanto. Informojn donas kaj aliĝojn akceptas Senata Sekretario de AIS ADoc. Joanna Lewoc:

Adreso: Karl-Schwarzschild-Weg 6/317, DE-37077 Göttingen, Germanio.

Rete: blewo1@hrz.uni-paderborn.de

Reinhard Fössmeier

informofico de AIS

Eŭropa E-Unio kunvenis en Berlino

EEU estas kunordiga organizo de la E-Asocioj de la landoj de Eŭropa Unio (EU), cele al agado ĉe la EU-instancoj.

Kiel decidite en UK-83 (Montpeliero), provizora komitato, formita el Katinjo Fetes-Tösegi (AT) kaj Umberto Broccatelli (IT), pretigis la kunvenojn de EEU en la Berlina UK. Dum du nepublikaj kunvenoj reprezentantoj de eŭrop-uniaj landaj asocioj priparolis la situacion de EEU, elektis novan trihoman estraron kaj difinis la gvidliniojn por la venonta agado.

5 aŭg okazis la publika kunveno de EEU, kiun ĉeestis ĉ. 60 personoj, kiuj vigle debatis.

La ĵus elektita estraro (Trojko) prezentis sin: Umberto Broccatelli (IT), prezidanto, Katinjo Fetes-Tösegi (AT), sekretariino, kaj Hans Ten Hagen (NL), kasisto. Ĉeestis reprezentantoj de 12 landaj asocioj, kiuj aliĝis al EEU. Helena E-Asocio (Grekio) ne povis sendi reprezentanton, sed esprimis letere sian aliĝon. Du asocioj, la brita kaj la dana, tute ne ĉeestis.

Hans Erasmus raportis pri la laboro de la t.n. Brusela Laborgrupo (Laborgrupo pri la Lingvoproblemo en Eŭropo), kiu agas sendepende sed kunlabore kun EEU, kaj pri la projektoj “Neighbour” kaj “Relais”.

Oni substrekis la neceson de aktiva apogo, kaj labora kaj financa, fare de la landaj asocioj, kaj la eblon kaj dezirindecon ke eŭropaj E-asocioj ekster EU aliĝu kiel “observantoj”. Estis anoncita konstanta informado pri EEU pere de la bultenoj de la landaj asocioj, per interreto kaj per informfolioj rekte sendotaj al “subtenantoj”.

Broccatelli asertis, ke la sola vera ŝanco por Esperanto estas evoluo de EU al vera Federacio (multnacia demokrata ŝtato). Ties internan problemon de lingva komunikado povos solvi Esperanto, se la esperantistoj kapablos aŭdigi sian voĉon.

Umberto Broccatelli

(Interredaktore, aperonta en l’esperanto. 1999: 7)

Filmo pri vivanta lingvo

Scenoj el lastatempaj UK-oj estis registritaj sur vidbendo, sed plej ofte la aŭtoroj celis ilian montradon al esperantistoj. Esperanto bunte vivas estis filmita en la 83a UK (Montpeliero, 1998), sed ĝia originala franclingva versio estis celita al ne-esperantista publiko.

La filmo baziĝas ĉefe sur intervjuoj kun gekongresanoj el diversaj landoj. Ĝi montras ankaŭ scenojn el la abunda programo de la UK, ekde koridoraj babiloj tra kunsidoj de la UEA-komitato ĝis artaj aranĝoj. Ne-esperantista spektanto ricevas bonan bildon pri la tutmondeco kaj bunteco de la movado kaj kulturo de la vivanta lingvo Esperanto. Por tiu celo la ne-movada firmao Forus Productions trafe elektis ĝuste Universalan Kongreson kiel la medion de la filmo.

La franclingva originalo daŭras 25 minutojn kaj haveblas ĉe UFE (FRF 135). Laŭ mendo de UEA estis eldonita internacia versio, kun kelkaj aldonaj scenoj. En ĝi la nacilingvaj paroloj estas dublitaj en Esperanto. La 28-minuta E-versio estas havebla ĉe UEA por EUR 24,60 (plus imposto 17,5% en EU).

GK UEA

Kion signifas raŭmismo?

Lasta okazo el Italio

Lastatempe la registaro de Italio decidis lanĉi kampanjon favore al la disvastigo de Internet-uzado kaj de lernado pri la angla lingvo. La reago de kelkaj italaj esperantistoj montras la tipan frustracion pro la “fina malvenko”: protestleteroj, insultoj kontraŭ la ministro ktp, unuflanke; profunda amareco aliflanke, precipe en tiuj kiuj sentas sin “perfiditaj de la maldekstro”, kiu laŭ ili devus malamiki al la angla lingvo...

Raŭmismo praktikus tute alispecan reagon. En tiu ĉi okazo, krom per la reto mem, valorus leteri al la redakcioj de gazetoj aŭ interveni en radioelsendoj malfermaj al la publiko pli-malpli tiel:

Mi opinias ke la kampanjo lanĉita de la itala registaro estas senutila por mi kaj aliaj, en eta avangardo kiu de jaroj jam uzas la elektronikan poŝton, danke al esperanto. Fakte mi konscias ke, danke al esperanto, mi eniris en la cibernetikan mondon multe pli frue ol la averaĝa italo. Kaj multe malpli koste. Se vi volas scii pli, jen mia (ret)adreso.

Tia estas raŭme orientita informado (kaj disvastigado) pri esperanto.

HeKo

Sub la Verda Stelo

En Olsztyn (Pollando) ĉiusemajna revuo Express Pojezierza ekde kelkaj monatoj lanĉis Esperanto-anguleton titolitan — ĉu oni povas alie? — Sub la Verda Stelo.

Redakciano Tadeusz Matulewicz — eksa esperantisto — transdonis la informon de la ĉefredaktoro, ke la rubriko vivos ĝis tiam, ĝis kiam ĉiuj olŝtinaj esperantistoj prezentiĝos en ĝi.

Tial la E-anguleto, bedaŭrinde, ne ĝisvivos la jarfinon, ĉar nur 40 esperantistoj estas en la ducent-mil-loĝanta urbo Olsztyn.

Marian Zdankowski

KURTE

Komisiito de UEA pri rilatoj kun Unesko, Vincent Charlot, subskribis nome de UEA (kun pli ol 50 aliaj internaciaj organizoj) dokumenton kiu kondamnas la terorkampanjon por saboti la sendependecon de Orienta Timoro; la alvoko estas direktita al Koffi Annan. (Renato Corsetti)

Unu el la plej prestiĝaj literaturaj gazetoj en Bulgario Literaturen Vestnik sur tuta grandformata paĝo aperigis intervjuon kun la ĉefredaktoro de Literatura Foiro Ljubomir Trifonĉovski okaze de la 30-jariĝo de la revuo. (HeKo)

En 1998-99 delegacio de francaj esperantistoj havis 16 kunvenojn kun politikistoj; la E-delegacion akceptis ĉiuj oficialaj partioj; publike favoris la verduloj k komunistoj. (Franca Esperantisto)

3 jul en distrikto Berlin-Neukölln lokaj e-istoj kun la distrikta urbestro inaŭguris memortabulon sur la Esperantoplaco ĉe Zamenhof-kverko. (Heroldo de Esperanto)

La E-ekspozicio de E-Asocio de Finnlando kadre de tagoj de la malnova literaturo en Vammala bone sukcesis. (Esperantolehti)

Michel Dechy, la patro de la juna stelo de tenisludado Nathalie Dechy (Francio), entuziasmiĝis pri E-to k entreprenis informkampanjon, precipe en la sportista medio. (Franca Esperantisto)

La Estraro de Svisa E-Societo decidis monpremii la grupon aŭ membron, kiu pendigos je la oktobra Ago-tago plej multe da afiŝoj, pretigitaj de la laborgrupo pri informado de SES; SES havas nun 170 membrojn. (SES Informas)

Organizita de Kultura Asocio Esperantista, kunlabore kun la Universitato Autonoma de Barcelona en Bellaterra, 19 okt komenciĝos trimonata E-kurso en la aŭlo de Ekonomikaj Sciencoj; al ĉiu fininto de la kurso la Universitato asignos tri kreditojn de libera elekto. (Interredaktore)

La jarkunvenon de Internacia Scienca Asocio Esperantlingva (ISAE) okazis en 2 partoj kadre de la Berlina UK; laŭ la kasraporto ISAE havas 151 membrojn; aperis la 50a volumo de Scienca revuo. (SES Informas)

La muzika Kolekto-2000 de Vinilkosmo pliriĉiĝis per la 6a k 7a K-diskoj post la eldono de Ŝako de Porkoj (Argentino) k Masko de Kajto (Nederlando). (Vinilkosmo)

REK-2000 en Ĉeboksari

Ruslanda E-Kongreso okazos en Ĉeboksari (la ĉefurbo de Ĉuvaŝio) inter la 3a kaj 6a de februaro 2000 pri la temo: “Esperanto kaj socio: ĉu reciproka influo aŭ pasiva kunekzistado?”. La kongreson kunorganizas REU, SEJM, JEAĈR (Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko). Kontaktu la Organizan Komitaton:

Adreso: RU-428000, Ĉeboksari, ab. ja. 189, Ruslando

Telefono: 8352 665908 (A. Blinov)

Rete: esperant@chtts.ru

Aleksandr Blinov

prezidanto de OK de REK

ATS pri eksteraj rilatoj

“Eŭropa Junulara Forumo”, “Eŭropa Junulara Fondaĵo”, “Eŭropa Junulara Centro”, ties aktivaĵoj — estis unu el temoj de pasinta 11-12 sep en Ĉeboksari Aktivul-trejna seminario de SEJM kaj JEAĈR “Eksteraj rilatoj kaj partopreno en internaciaj aranĝoj”. Partoprenintoj el 5 loĝlokoj (Ĉeboksari, Uljanovsk, Kr. Ĉetai, Ivanovo, Ĵukovskij) eksciis pri eblecoj partopreni en eŭropa junulara agado pere de TEJO, pri ruslandaj junularaj strukturoj, perspektivoj por SEJM kaj lokaj E-organizoj kaj krome spertiĝis prezenti sian organizon en junularaj konferencoj.

Konstantin Viĥrov

Moskvo: Urbotaga koncerto

La Tago de la Urbo estas, verŝajne, la plej impona festo en Moskvo. Ĉi-jare ĝi okazis 3-5 sep. Paralele al ĝi oni organizis artan festivalon “Neoficiala Moskvo”. Kadre de la festivalo 3 sep okazis E-koncerto por neesperantistoj “Esperanto — lingvo de artoj”, kiun organizis EK Lev Tolstoj. Ĉeestis pli ol 50 personoj, inter kiuj, tamen, tri kvaronoj estis esperantistoj kaj unu ĵurnalisto.

La koncerto estis dediĉita al la antaŭnelonge forpasinta Barbara Cvetkova. Pri ŝia vivo rakontis la filino Valeria; esperantistoj kantis originalajn kantojn kaj tradukitajn al Esperanto rusajn romancojn. Kelkaj personoj enskribiĝis al Esperanto-kurso.

Nikolao Gudskov

Nova ejo en Volgogrado

Dum kelkaj jaroj nia Volgograda klubo Esperanto ne havis propran ejon, ĉar ni ne povis pagi luadon. Ni kunvenis en niaj loĝejoj. Sed eĉ tie Nadeĵda Miĥajlova gvidis kurson, kaj ĝuste unu el ŝiaj “hejmaj” kursfinintoj, Sergej Bajsibekov, trovis senpagan (!) ĉambron en sufiĉe izolita kulturdomo.

La 8an de marto ni kunvenis en la nova ejo, kaj nia kluba vivo vigliĝis. Tie tuj komenciĝis E-kurso, kiu finiĝis en aŭgusto. Valentina Spicina ekzamenis kaj alklubigis 6 junajn verdulojn, kiuj, ni esperas, restos en la klubo.

Krome, ĉi-jare ni organizis someran tendaron Intermondo-2.

Tatjana Vtorova

Sur la foto: aktivuloj de la Volgograda EK Esperanto ĉe la nova klubejo en la kulturdomo Volgo-Don.

Eksplodo de terorismo kaj terorismo de eksplodoj

La 16an de septembro Hispanio ĝojis pro tio, ke antaŭ unu jaro ĉesis eŭska terorismo, kiu skuis la landon dum jardekoj. Sed ĝuste tiam Ruslando estis terurita pro serio de eksplodoj de loĝdomoj en Bujnaksk, Moskvo kaj Volgodonsk. Viktimiĝis centoj da civitanoj, inkluzive de infanoj... Terorismo estingiĝante en unu lando reeksplodas en alia.

Tiuj eventoj koincidis kun milita eksceso en Dagestano, kiun komencis kontraŭ fremdlanda mono muzulmanaj ekstremistoj. Certe, la milito unuavice estas kaŭzita de soci-ekonomiaj kondiĉoj, ĉar pli ol 80% da vira loĝantaro en la aktiva aĝo ne havas konstantan laboron, kaj facile subiĝas al alvokoj de naciaj, religiaj kaj aliaj agitantoj. Eble la militon provokis la malsaĝa politiko de ruslandaj gvidoroj, kiuj ne sciis pace solvi en Ĉeĉenio problemojn de la islama ekstremismo kaj — plej grave — prezenti realigeblajn sociajn programojn por diversaj regionoj de la Norda Kaŭkazo. Ĉeĉenaj ekstremistoj uzas la ambiguan statuson de Ĉeĉenio — unuflanke sendependa lando, aliflanke ruslanda aŭtonoma regiono — sed nek ilia strebo “islamigi” la tutan Kaŭkazon, nek iliaj rimedoj povas trovi komprenon inter normalaj homoj.

Bedaŭrinde, la ŝtato devas nun respondi per sufiĉe rigoraj metodoj, kiuj tuŝas ĉiun. Kvankam iuj metodoj ŝajnas neadekvataj (ekzemple, totala kontrolo de aliurbanoj en Moskvo, trarigardo de ĉiuj oficejoj, deponejoj k. s. por trovi eksplodmaterialon kaj preventi novajn eksplodojn sen apartaj sankcioj de juĝistoj) la vivo en Moskvo restas trankvila. Observeblas nek paniko, nek naciismaj kaj kontraŭkaŭkazanaj ekscesoj, kvankam certaj politikistoj ŝatus tion. Intertempe oni informis, ke inter teroristoj estis ne nur ĉeĉenoj, kaŭkazanoj kaj muzulmanoj, sed plimulto estis slavoj... Teroro estas la plej kruela el ĉiuj krimoj, kaj la krimo ne havas nacian aŭ religian apartenon. Se io estas nun en la mondo vere sennacia, tio, bedaŭrinde, estas krimo.

Moskvanoj trankvile reagas al la nunaj necesaj paŝoj de la ŝtato kaj ĝojas, ke ĝi estas sufiĉe saĝa por ne enkonduki eksterordinaran aŭ militan statuson en la Ruslanda ĉefurbo. La vivo spite al provokoj devas esti normala, kaj ĝi restas tia. Ĉio — trafiko, entreprenoj, vendejoj, oficejoj — funkcias normale; pli da laboro ol ordinare havas nur la polico. Ankaŭ sociaj organizoj kaj ĵurnalistoj, kiuj okupiĝas pri la protekto de la homaj rajtoj, fariĝis pli aktivaj — ĉar kiam polico aktivas, necesas ke la socio same aktive kontrolu ĝin. Se oni ne scius, kiaj tragedioj ĵus okazis, oni ne rimarkus ŝanĝojn en la vivo de la urbo.

Tio aparte gravas, ĉar la parlamenta balotado proksimas. La balotado devos montri la veran humoron de la loĝantaro, kaj sendepende de la rezulto videblas nun bone, ke ekstremismaj partioj kaj politikistoj apenaŭ ricevos multe da voĉoj. La popolo povas havi malsamajn simpatiojn, sed ĝi ne estas sangavida. Ni esperu, ke neniuj provokaj krimoj faros tion.

... Teroristoj en Hispanio mem finfine komprenis, ke perforto kaj kruelo ne helpos al ili atingi la celon. Kaj la ŝtato trovis manieron estingi la teroron. Ni esperu, ke Ruslando uzos la hispanan sperton, kaj la eksploda teroro finiĝos same rapide kiel ĝi aperis. Kaj ne renaskiĝos kompense en aliuj landoj. Nur la viktimoj ĉiam memorigos pri ties danĝero.

Nikolao Gudskov (Moskva delegito de UEA)

Du demandoj el Svislando

Antaŭ unu jaro mi ellegis la rememorojn de Aleksandr Saĥarov. Sed la romano abrupte finiĝis, kaj la aŭtoro promesis la duan volumon. Mi mendis ĝin ĉe la eldonejo, sed eĉ ne ricevis respondon. Ĉu iu leganto de La Ondo de Esperanto povus disponigi al mi la daŭrigon de la Saĥarova biografio?

Ankaŭ mi tre miris, ke en la plej granda lando de nia tero, kun forta kaj tre vigla movado neniam okazis Universala Kongreso. Ĉu vi scias respondon?

Dieter Rooke (Svislando)

Ĉiu vera esperantisto ĝuas “La Ondon”

Ricevinte vian sendaĵon vespere la 10an de aŭgusto, mi nokte atente tralegis ĉion, farante necesajn skribaĵojn en specialaj listoj: kion tuj telefone informi al la klubanoj, kion detale rakonti kaj tralegi dum la plej baldaŭa klubkunveno, kien ni skribu, en kio partoprenu, kion ni scenigu ktp.

La sekvan tagon, la 11an de aŭgusto, 15 minutojn post la suneklipso mi ekokupiĝis pri la lingva enigmo en la julia Ondo kaj tuj facile solvis ĝin.

La Ondo estas revuo mirinde aspektanta (dika!) kaj havanta vere gravajn kaj bezonatajn materialojn por ĉiuj esperantistoj — aktivaj kaj komencantaj. La Ondo estas interesega por ĉiuj kijivanoj. Mi konigis ĝin al esperantistoj el Ruslando, Japanio kaj aliaj landoj, kiuj vizitis Kijivon ĉi-somere — ili estis vere interesitaj.

Via revuo estas speciale interesa por mi pro:

  • redaktoraj artikoloj;
  • materialo pri William Auld;
  • enhavriĉaj informoj pri E-agado tutmonde, speciale tiuj, el kiuj eblas ĉerpi konkretajn ripeteblajn aferojn;
  • listo de la E-jubileoj;
  • artikolo de Pokrovskij pri la alfabetoj, kaj liaj prilingvaj artikoloj;
  • artikoloj pri la historio de nia movado;
  • gajigiloj, ekzemple Interreta folkloro, kiun miaj lernantoj jam scenigis en la klubo;
  • rekomendoj de la konsultejo de la Akademio de Esperanto;
  • konkursoj kaj enigmoj.

Kiom pala kaj tro kurtega aspektas kompare al ĝi la eldonaĵo de UkrEA Helianto! Kiom pala kaj malaktivega estas la laboro de ukrainia esperantistaro! Neseriozaj, nezorgantaj pri la estonteco de la ukrainia movado estas multaj el niaj aktivuloj, kiuj konstante kverelas inter si.

Mi estas certa, ke ĉiu vera esperantisto ĝuas La Ondon. Ukrainoj nepre ekpensos, kion ni faru, ke ankaŭ en nia lando aperu similaj homoj, similaj agoj, similaj rezultoj.

Svitlana Pohorila (Ukrainio)

Alico en Mirlando

La unua ĉapitro de la romano de Lewis Carroll

Ĉu oni miru aŭ ne, sed al la demando “Kion vi scias pri la brita matematikisto kaj logikisto Charles Lutwidge Dodgson (1832–98)?” nur unu persono el la kvin alparolitoj sciis respondi, ke temas pri la aŭtenta nomo de Lewis Carroll, la aŭtoro de la du libroj pri Alico, legadataj jam dum pli ol unu jarcento, en dekoj da lingvoj.

Dank’ al Donald Broadribb, Alico venis ankaŭ en Esperantujon. Sezonoj ĵus aperigis Alicon en Mirlando en la libroserio Mondliteraturo, elsarkinte la erarojn de la unua amatora eldono (Aŭstralio, 1996), kun kolora kovrilo de Maŝa Baĵenova kaj ilustraĵoj de John Tenniel.

Gustumu la unuan ĉapitron kaj, se ĝi plaĉas al vi, mendu la tutan libron ĉe La Ondo.

1. Tra la kuniklotruon

Alicon komencis multe tedi la sidado apud sia fratino sur la bordo de la rivereto, kaj la manko de io farinda; unu-du-foje ŝi rigardetis transŝultre la libron kiun legas ŝia fratino, sed ĝi havis nek bildojn nek konversaciojn, “kaj kiel utilas libro, — pensis Alico, — sen bildoj aŭ konversacioj?”

Do ŝi konsideradis, en sia menso (laŭeble, ĉar la varmo donis al ŝi senton de dormemo kaj stulteco), ĉu la plezuro de preparo de lekanteto-ĉeno valorus la penon leviĝi kaj pluki la lekantetojn, kiam subite blanka kuniklo kun palruĝaj okuloj kuris tre proksime al ŝi.

Tio ne estis vere rimarkinda; kaj Alico ne opiniis ke estas tre malkutime kiam ŝi aŭdis la Kuniklon diri al si: “Ve! Ve! Mi malfruos!” (poste, kiam ŝi pripensis la aferon, ŝi opiniis ke tio ja estis mirinda, sed kiam ĝi okazis ĉio ŝajnis tute natura); sed kiam la Kuniklo eĉ prenis horloĝeton el la poŝo de sia veŝto, kaj rigardis ĝin, kaj poste plu kuris, Alico surpiediĝis, ĉar ŝi ekpensis ke neniam antaŭe ŝi vidis kuniklon kun veŝtopoŝo, aŭ kun horloĝeto kiun ĝi povas preni el la poŝo, kaj, plena de scivolo, ŝi kuris trans la kampon sekvante ĝin, kaj sukcesis ĝustatempe vidi ĝin salti en grandan kuniklotruon sub la heĝo.

Post momento Alico sekvis ĝin en la truon, kaj ne eĉ unufoje pripensis kiel ŝi reeliros.

La kuniklotruo iris kelkan distancon rekte kiel tunelo, sed poste eksubeniris, tiom subite ke Alico ne havis momenton en kiu pensi pri haltigi sin antaŭ ol ŝi trovis sin falanta en io, kio aspektis tre profunda puto.

Aŭ la puto estis tre profunda, aŭ ŝi falis tre malrapide, ĉar ŝi havis multan tempon dum ŝi falis por ĉirkaŭrigardi, kaj por demandi al si kio poste okazos. Unue, ŝi provis malsupren rigardi por vidi al kio ŝi falas, sed estis tro obskure kaj ŝi povis vidi nenion: post tio ŝi rigardis la flankojn de la puto, kaj rimarkis ke ili estas plenaj de ŝrankoj kaj librobretoj; tie kaj tie ŝi vidis mapojn kaj bildojn pendantajn de kejloj. Ŝi prenis poton de unu el la bretoj dum ŝi pasis: la etiketo diris “ORANĜA MARMELADO”, sed ĉagrenate ŝi trovis ĝin malplena: ŝi ne volis faligi la poton, timante ke tio eble mortigus iun sube, do ŝi pene metis ĝin en unu el la ŝrankoj dum ŝi falpasis ĝin.

“Nu! — pensis Alico, — post tia falo, min tute ne ĝenos fali suben sur la ŝtuparo! Kiom brava oni kredos min ĉehejme! Mi eĉ ne plendus se mi falus de la supro de la domo!” (Verŝajne tio ja estis vera.)

Suben, suben, suben. Ĉu la falo neniam ĉesos?

“Kiom da kilometroj mi falis ĝis nun? — ŝi diris pervoĉe. — Sendube mi proksimiĝas al la centro de la tero. Mi kalkulu: tio signifus ke mi falis sep mil kilometrojn, mi kredas... (ĉar sciu ke Alico lernis plurajn faktojn tiajn en siaj lecionoj en la lernejĉambro, kaj kvankam nun ne estis tre bona oportuno paradi ŝian scion, ĉar neniu ĉeestis por aŭskulti ŝin, tamen estis bona ekzerco memori ĝin) ... jes, jen proksimume la ĝusta distanco — sed, kiun Latitudon aŭ Longitudon mi atingis?” (Alico tute ne sciis kio estas Latitudo, nek Longitudo, sed ŝi opiniis ke ili estas tre elegantaj vortoj.)

Baldaŭ ŝi rekomencis paroli. “Ĉu eble mi falos rekte tra la teron? Kiom kurioze estos, eliri inter homoj kiuj marŝas kapsube! La Antipatioj, mi kredas... (ŝin iom feliĉigis ke neniu aŭskultas nun, ĉar tio tute ne sonis la ĝusta vorto) ... sed mi devos demandi al ili pri la nomo de la lando, sciu. “Pardonu, S-ino, ĉu mi estas en Nov-Zelando aŭ en Aŭstralio?” (kaj ŝi provis riverenci dum ŝi falis — imagu, riverenci falante tra la aero! Ĉu vi kredas ke vi kapablus?) Kaj kia stulta knabineto ŝi opinios min pro tia demando! Ne, tute ne taŭgos demandi: eble mi vidos la nomon sur afiŝo ie.”

Suben, suben, suben. Nenio alia estis farebla, do Alico baldaŭ rekomencis paroli. “Dina vere demandos al si kie mi estas hodiaŭ vespere, mi kredas! (Dina estis la kato.) Mi esperas ke ili memoros ŝian teleron da lakto je ŝia vespermanĝo. Dina, kara! Mi multe volas vin ĉi tie kun mi! Ne estas musoj en la aero, vere, sed eble vi kaptus vesperton, kaj tio estas tre simila al muso, sciu. Sed ĉu katoj manĝas vespertojn, ĉu?” Kaj nun Alico komencis fariĝi tre laca, kaj ŝi daŭre ripetis al si, kvazaŭ sonĝante: “Ĉu katoj manĝas vespertojn? Ĉu katoj manĝas vespertojn?” kaj kelkfoje: “Ĉu vespertoj manĝas katojn?” ĉar, komprenu, ŝi povis respondi nek la unuan formon de la demando nek la alian, do ne multe gravis kia ŝi faris ĝin. Ŝi sentis sin endormiĝi, kaj ĵus komencis sonĝi ke ŝi marŝas man’-en-mane kun Dina, kaj diras al ŝi, tre serioze: “Nu, Dina, diru al mi la veron: ĉu vi iam manĝis vesperton?” kiam subite, tump! tump! ŝi trafis amason da branĉetoj kaj sekaj folioj, kaj la falo ĉesis.

Alico tute ne estis vundita, kaj ŝi eksaltis sur siajn piedojn post nur momento: ŝi supren rigardis, sed estis tute obskure supre: antaŭ ŝi estis alia longa irejo, kaj la Blanka Kuniklo estis ankoraŭ videbla rapide marŝanta tra ĝi. Necesis perdi eĉ ne momenton: Alico kuris kiel la vento, kaj estis ĝustatempa por aŭdi ĝin diri, dum ĝi ĉirkaŭiris angulon: “Ho je miaj oreloj kaj vangharoj, kiom malfruiĝas!” Ŝi estis proksima malantaŭ ĝi kiam ŝi ĉirkaŭiris la angulon, sed la Kuniklo ne plu estis videbla: ŝi trovis sin en longa, malalta koridoro, kiun lumigis vico de lampoj pendantaj de la tegmento.

Estis pordoj tute ĉirkaŭ la koridoro, sed ĉiuj estis ŝlositaj; kaj kiam Alico laŭiris la longon de unu flanko kaj poste de la alia, provante ĉiun pordon, ŝi marŝis malfeliĉe laŭ la centro, demandante al si kiel ŝi sukcesos eliri.

Subite ŝi trovis malgrandan trikruran tablon, tute el solida vitro: estis nenio sur ĝi escepte de malgranda ora ŝlosilo, kaj la unua penso de Alico estis ke eble ĝi apartenas al unu el la pordoj de la koridoro; sed, ve! aŭ la seruroj estis tro grandaj, aŭ la ŝlosilo estis tro malgranda, sed ĉiuokaze ĝi ne malfermis iun el ili. Tamen, ĉirkaŭirante la duan fojon, ŝi trovis malaltan kurtenon kiun ŝi antaŭe ne rimarkis, kaj malantaŭ ĝi estis malgranda pordo ĉirkaŭ dudek centimetrojn alta: ŝi provis la malgrandan oran ŝlosilon en la seruro, kaj ŝi ĝoje trovis ĝin ĝusta!

Alico malfermis la pordon kaj trovis ke ĝi kondukas al malgranda trairejo, ne multe pli granda ol ratotruo: ŝi surgenuiĝis kaj rigardis laŭlonge de la trairejo en la plej belan ĝardenon iam viditan. Kiom ŝi sopiris eliri el tiu obskura koridoro, kaj vagi inter tiuj bedoj de brilantaj floroj kaj tiuj malvarmaj fontoj, sed ŝi ne povis puŝi eĉ sian kapon tra la pordejon; “kaj eĉ se mia kapo ja trairus, — pensis kompatinda Alico, — apenaŭ utilus sen miaj ŝultroj. Ho, kiom mi volonte fermiĝus kiel teleskopo! Mi kredas ke mi povus, se nur mi scipovus komenci.” Ĉar, komprenu, tiom da kontraŭkutimaj eventoj okazis lastatempe ke Alico komencis kredi ke vere tre malmulto estas malebla.

Ŝajne ne utilis atendi apud la malgranda pordo, do ŝi reiris al la tablo, duone esperante trovi ankoraŭ alian ŝlosilon sur ĝi, aŭ almenaŭ libron de reguloj por fermi homojn kiel teleskopojn: ĉi-foje ŝi trovis malgrandan botelon sur ĝi (“kiu certe ne estis tie antaŭe”, — diris Alico), kaj ligita ĉirkaŭ la kolo de la botelo estis papera etiketo sur kiu la vortoj “TRINKU MIN” estis bele presitaj per grandaj literoj.

Estis tute bone diri “Trinku min”, sed saĝa malgranda Alico ne intencis fari tion rapide. “Ne, unue mi rigardos, — ŝi diris, — por vidi ĉu diriĝas veneno”; ĉar ŝi legis plurajn belajn rakontetojn pri infanoj kiuj bruliĝis, kaj kiujn manĝis sovaĝaj bestoj, kaj aliaj malplaĉaj temoj, nur ĉar ili rifuzis memori la simplajn regulojn instruitajn al ili de iliaj amikoj: ekzemple, ke ruĝarda fajrostango bruligas se oni tro longe tenas ĝin; kaj ke, se oni tranĉas fingron tre profunde per tranĉilo, kutime ĝi sangas; kaj ŝi neniam forgesis ke, se oni trinkas tro el botelo signita “veneno”, preskaŭ certe ĝi montriĝos malsaniga, pli aŭ malpli frue.

Tamen tiu botelo ne estis signita “veneno”, do Alico kuraĝis gustumi ĝin, kaj, trovinte ĝin tre plaĉa (efektive ĝi gustis iom kiel miksaĵo de ĉeriza torto, kustardo, ananaso, rostita meleagraĵo, melasa sukeraĵo, kaj varma buterumita toasto), ŝi tre rapide plenmanĝis ĝin.

* * *

“Kia kurioza sento! — diris Alico, — certe mi fermiĝas kiel teleskopo!”

Kaj tiel ja estis: ŝi nun estis nur dek kvin centimetrojn alta, kaj ŝia vizaĝo lumiĝis pro la penso ke nun ŝi estas ĝuste granda por trairi la malgrandan pordon en tiun belan ĝardenon. Unue, tamen, ŝi atendis kelkajn minutojn por trovi ĉu ŝi pli ŝrumpos: ŝi estis iom nervoza pri tio; “ĉar eble, — diris Alico al si, — mi fine tute estingiĝos, kiel kandelo. Kia mi estus tiam?” Kaj ŝi penis imagi kia estas la flamo post la estingiĝo de la kandelo, ĉar ŝi ne povis memori iam vidi ion tian.

Post kelka tempo, trovinte ke nenio plia okazis, ŝi decidis tuj eniri la ĝardenon; sed ve, kompatinda Alico! kiam ŝi atingis la pordon, ŝi trovis ke ŝi forgesis la malgrandan oran ŝlosilon, kaj kiam ŝi reiris al la tablo por preni ĝin, ŝi trovis ke ŝi tute ne povas atingi ĝin: ŝi povis tute klare vidi ĝin tra la vitro, kaj ŝi penegis grimpi unu el la kruroj de la tablo, sed ĝi estis tro glitiga; kaj kiam ŝi lacigis sin per penado, la kompatinda uleto sidiĝis kaj ploris.

“Ĉit! ne utilas plori tiel! — diris Alico al si, iom malafable. — Mi konsilas ke vi ĉesu plori jam tuj!” Ŝi kutime tre bone konsilis sin, (kvankam ŝi tre malofte obeis la konsilon), kaj kelkfoje ŝi tiom severe riproĉis sin ke larmoj estiĝis en ŝiaj okuloj; kaj ŝi memoris ke unufoje ŝi klopodis frapi la proprajn orelojn, ĉar ŝi malhoneste ludis dum kroketa konkurso kontraŭ sin mem, ĉar tiu kurioza infano tre amis ludi ke ŝi estas du personoj. “Sed ne utilas nun, — pensis kompatinda Alico, — ludi ke mi estas du personoj! Ho, apenaŭ restas sufiĉe da mi por konsistigi unu respektindan personon!”

Baldaŭ ŝia okulo ekvidis malgrandan vitran keston kuŝantan sub la tablo: ŝi malfermis ĝin, kaj trovis en ĝi tre malgrandan kukon, sur kiu la vortoj “MANĜU MIN” estis bele signitaj per riboj. “Nu, mi manĝos ĝin, — diris Alico, — kaj se ĝi pligrandigos min, mi povos atingi la ŝlosilon; kaj se ĝi malpligrandigos min, mi povos rampi sub la pordon: do laŭ ambaŭ manieroj mi povos eniri la ĝardenon, kaj ne gravas al mi kiu el ili okazos!”

Ŝi manĝis iometon, kaj diris maltrankvile al si “Ĉu supren? Ĉu malsupren?” tenante manon sur la supro de sia kapo por senti kiudirekten ŝi kreskas; kaj ŝin tre surprizis trovi ke ŝi restas same granda. Kompreneble, tio kutime okazas kiam oni manĝas kukon; sed Alico jam kutimiĝis atendi nur strangajn eventojn, kaj ŝajnis tre enuige kaj stulte ke la vivo plu okazas laŭkutime.

Do ŝi ekis pli manĝi, kaj tre baldaŭ plenmanĝis la kukon.

Tradukis el la angla Donald Broadribb

Por ricevi “Alicon” simple sendu al nia redakcia adreso 9 internaciajn respondkuponojn.

La vintra milito

Eseo de Kalle Kniivilä

Dum la aŭtuno de la jaro 1939 la du eŭropaj grandpotencoj, Germanio kaj Sovetio, komencis amikan disdividon de la kontinento. Tuj post la divido de Pollando en septembro Sovetio devigis la tri baltajn landojn akcepti sovetiajn militajn bazojn. La finna delegacio, kiu alvenis en Moskvon meze de oktobro, tamen rifuzis la afablajn proponojn de la najbara lando.

La intertraktado en Moskvo finiĝis sen rezulto la 13an de novembro. La 26an de novembro Sovetio akuzis Finnlandon pri artileria atako kontraŭ sovetia ĉelima taĉmento ĉe la vilaĝo Mainila, du tagojn poste Sovetio nuligis la traktaton pri reciproka neatakado, kaj la 29an de novembro Sovetio nuligis ankaŭ la diplomatiajn rilatojn kun Finnlando.

La sovetia atako komenciĝis je la oka horo matene (laŭ la moskva tempo) la 30an de novembro laŭ la tuta orienta limo de Finnlando, kaj jam dum la mateno sovetiaj aviadiloj ankaŭ bombis Helsinkon, trafinte ĉefe civilajn celojn kaj mortiginte 91 homojn.

Kvankam la finna armeo estis mobilizita, oni en Finnlando ĝenerale ne kredis ke Sovetio atakos, precipe ne tiel malfrue aŭtune, en sezono maloportuna por la atakanto. Eĉ kiam sovetiaj aviadiloj jam bombadis Helsinkon, gapantoj kolektiĝis surstrate kaj miris pri la “nova truko de Sovetio” por devigi Finnlandon cedi en la intertraktado.

La sovetiaj soldatoj havis precizajn ordonojn: atinginte la limon de Svedio, ili soldate salutu la svedajn limgardistojn, kaj nepre ne transiru la limon. La sveda limo ne estis atingita, sed strebante al ĝi pereis laŭ oficialaj informoj sepdek mil, kaj en la vero eble centmiloj da sovetiaj soldatoj. Krome la neimponaj atingoj de la sovetia armeo sendube kontribuis al la posta decido de Hitler ataki ikon, decido, kiu pereigis milionojn da homoj.

Amika atako por helpi amikan registaron

Foliumante la Grandan Sovetian Enciklopedion (vol. 24/I, Moskvo, 1976) oni povas trovi ampleksajn klarigojn pri la minaco, kiun prezentis al Sovetio la malgranda najbaro. Aparte suspektinda la enciklopedio trovas la fakton, ke spite la pac-amantan politikon de Sovetio Finnlando aŭtune 1939 prepariĝis por milito. Fine de novembro la finnlandaj militemuloj lanĉis serion de militaj provokoj kontraŭ la pacama najbaro, kiu finfine estis devigita reagi, asertas la enciklopedio.

Sed poste sekvas la plej interesa parto:

Eĉ kiam la militaj agoj jam estis komencitaj, la Sovetia registaro proponis al Finnlando interkonsenton pri amikeco kaj reciproka helpo ... La propono estis tamen rifuzita de la registaro de Finnlando, kiu la 30an de novembro deklaris militon al Sovetio.

La vero estas kompreneble iom alia. Interkonsento pri amikeco ne nur estis proponita sed eĉ akceptita. Tamen la propono estis farita de iu marioneta “popola registaro” de Finnlando, kiu laŭdire estis fondita en “liberigita” parto de Finnlando tuj post la militkomenco. Sovetio fulmrapide rekonis la novan registaron kaj subskribis interkonsenton pri amikeco. Sekve jam ne temis pri milito inter Sovetio kaj Finnlando, sed pri milita helpo de Sovetio al “la finna registaro”.

La ĉefministro de la tiel nomata popola registaro estis la finna komunisto Otto Wille Kuusinen, kiu fuĝis al Sovetio post la interna milito en Finnlando, okazinta en 1918. Pri lia rolo en la “popola registaro” oni en Sovetio post la milito preferis silenti, same kiel pri la tuta “registaro”.

La marionetan “registaron de Finnlando” oni kompreneble bezonis por pravigi la militon. La sovetia registaro relative bone konis la politikan situacion en Finnlando, kaj apenaŭ supozis, ke la popola registaro ricevus iun realan subtenon. Tamen oni ja esperis je rapida trarompo, kaj post la fina venko Sovetio kompreneble bezonus taŭgan marioneton en Helsinko.

La vera registaro de Finnlando klopodis pere de Svedio kontakti ikon por intertrakti pri paco, sed neniaj traktadoj eblis, ĉar Sovetio nun rifuzis rekoni la leĝan registaron de Finnlando.

De pesimismo al realismo

Supera komandanto de la finna armeo iĝis marŝalo Carl Gustav Mannerheim, kiu antaŭ la revolucio estis general-leŭtenanto en la cara armeo, kaj kiu dum la interna milito de Finnlando en 1918 estris la venkintan blankan armeon. Antaŭ la komenciĝo de la Vintra milito Mannerheim favoris flekseblan politikon kaj akcepton de la teritoriaj postuloj de Sovetio.

La rolo de Mannerheim en la defendaj sukcesoj de Finnlando estis decida, kaj male ol oni povus suspekti, la persono de la komandanto neniel dividis la vicojn de la armeo. Eble tipa estis la konstato de laboristo en la komencaj tagoj de la milito: “Bone, ke ĉi-foje Mannerheim estas sur nia flanko.”

En la unuaj tagoj la etoso de la registaro kaj la armea gvidantaro estis pesimisma, ĉar la finna armeo estis malbone ekipita, posedis neniujn tankojn, malmultajn kontraŭtankajn armilojn, kaj precipe al la artilerio eĉ mankis municio. Tamen jam en la fino de decembro la fronto stabiliĝis kaj evidentiĝis, ke la sovetia plano pri fulma milito ne funkciis. Sur la Karelia istmo la sovetiaj trupoj atingis la ĉefan finnan defendopozicion (la “linion de Mannerheim”) en la unua semajno de decembro, kaj poste la progreso haltis ĝis februaro.

En sovetiaj priskriboj pri la surprize longa milito oni emfazis la gravecon de la finnaj fortikaĵoj, kiuj tamen efektive estis sufiĉe senpretendaj. Same aperis strangaj legendoj pri finnaj celpafistoj, kiuj kaŝiĝis supre en la arboj. En la sovetia postmilita propagando oni eĉ plendis, ke la finnoj militis malhoneste kaj kaŝe, kaj tial kaŭzis al la honeste militinta sovetia armeo grandajn perdojn.

La veraj celoj de la sukcesa defendo estas supozeble iom aliaj. En Sovetio estis ĵus pasinta la plej terura ondo de purigoj, kiuj neniel preteriris la armeon — granda parto de la plej kompetentaj militestroj estis forigita. Tio sendube influis la sovetian iom rigidan militan strategion. Okazis, ke la defendantoj povis kalkuli la kanonpafojn, kaj post certa kvanto de pafoj certi, ke tiun tagon nenio plia okazos — la taga normo estis plenumita.

Krome la sezono ne estis favora al atakanto, la sovetia armeo ne estis preparita por vintra militado en tereno, kaj ĝi estis preskaŭ tute dependa de la vojoj. Tial la finnaj defendantoj, kiuj bone konis la terenon kaj facile moviĝis per skioj, ofte sukcesis per multoble malpli grandaj fortoj detranĉi tro avancintajn sovetiajn taĉmentojn.

Paco kiun oni funebris

Januare Sovetio kolektis malantaŭ la fronto amason da novaj fortoj, tiel ke fine kontraŭ Finnlando pretis militi preskaŭ miliono da armeanoj, kaj la forto de la sovetia artilerio sur la Karelia istmo estis sepobla kompare kun la finna. Amasa atakego sur la Karelia istmo ekis komence de februaro, kaj post dek tagoj estis trarompita la ĉefa defendpozicio. Fine de februaro la sovetiaj trupoj jam atingis la randon de Viborgo.

La finna registaro serĉis helpon en la senespera situacio. Jam pli frue oni ricevis relative amasan materian helpon precipe el Svedio, kaj ankaŭ kelkmil eksterlandaj (ĉefe svedaj) volontuloj batalis sur la finna flanko. En la monda gazetaro la Vintra milito estis konstanta temo, ĉar sur aliaj frontoj tiam nenio okazis, kaj la simpatio de la publika opinio preskaŭ ĉie estis sur la flanko de Finnlando. En februaro Britio duone promesis helpon, kiu tamen povus alveni plej frue fine de aprilo.

El la vidpunkto de Sovetio la milito jam daŭris tro longe kaj iĝis tro kosta. Samtempe la februaraj venkoj iom riparis la damaĝon faritan al la prestiĝo de la sovetia armeo, kaj krome minacis baldaŭa brita helpo al Finnlando. Tial komence de marto Sovetio denove konsentis negoci pri paco kun la finna registaro, kaj la 13an de marto je la unua horo nokte estis subskribita pactraktato, kiu konsternis Finnlandon.

En la tuta lando la flagoj estis funebre duonhisitaj. Dek procentoj el la teritorio de la lando estis cedita al Sovetio. Perdita estis Viborgo, la dua urbo laŭ la grandeco. En la milito pereis preskaŭ 24 mil el la 3,6-miliona loĝantaro de Finnlando, kaj centmiloj perdis sian hejmon. La severaj kondiĉoj de la pactraktato sendube kontribuis al la fakto, ke Finnlando jam en la sekva jaro aliĝis al la germana atako kontraŭ Sovetio. Ankaŭ la nova milito kontraŭ Sovetio por regajni la perditan teritorion estis en Finnlando ĝenerale konsiderata justa, almenaŭ ĝis la finnaj trupoj transiris la malnovan limon kaj eniris regionojn, kiuj neniam estis finnaj.

Mejloŝtono de konkordo

En Finnlando oni en postaj jaroj multe diskutis, ĉu eblis eviti la Vintran militon. Iuj ŝarĝis grandan parton de la kulpo sur la ŝultrojn de la tiama finna ministro pri eksterlandaj aferoj, Eljas Erkko, kiu esperis forpeli la sovetian minacon kun okcidenta helpo kaj subtenis tre necedeman linion en la antaŭmilitaj negocoj. Aliaj atentigas, ke eĉ se aŭtune 1939 estus atingita interkonsento pri limoŝanĝoj kaj sovetia milita bazo, tio neniel garantius, ke Finnlando evitus la sorton de Estonio, Latvio kaj Litovio.

Kiel ajn, en la finna komuna membildo la Vintra milito iĝis grava simbolo de popola unueco vizaĝe al terura minaco. Ankoraŭ en la dudekaj jaroj la finna nacio estis grave dividita politike kaj lingve. Politike la remparo pasis inter la ruĝaj venkitoj kaj la malruĝaj venkintoj de la interna milito de 1918, lingve daŭris la kverelado pri la respektiva pozicio de la du oficialaj lingvoj, la majoritata finna kaj la tradicie elita sveda.

Tamen ĝuste en la jaroj antaŭ la Vintra milito la konfliktoj malakriĝis. La ĉefa batalkampo de la lingva kverelo, la Universitato de Helsinko, estis pacigita per oficiala dulingvigo kun garantioj al la svedlingva minoritato. Sur la politika fronto la mildiĝon de la batalo signis la nova registaro ekoficinta en marto 1937. Tiam la socialdemokratia partio eniris la registaron kune kun la nesocialisma kamparana partio.

Tiel la popolo de Finnlando staris pli unuigita ol dum jardekoj, kaj en la decida momento la tuta lando senhezite per komunaj fortoj faris ĉion eblan por haltigi la malamikon. Eĉ nun, sesdek jarojn poste, oni daŭre memoras pri la spirito de la Vintra milito — la komuna defendo kontraŭ fortega malamiko iĝis unu el la gravaj mejloŝtonoj en la historio de la finna popolo.

La havenurbon Vaasa en okcidenta Finnlando, kie loĝis mia avino Hanna Holmberg, oni komence kredis sekura, kaj tien translokiĝis multaj oficialaj instancoj. Tamen ankaŭ tie baldaŭ komenciĝis aeratakoj kontraŭ ordinaraj loĝdomoj. Jen kion notis en sia taglibro mia avino:

La 1an de januaro 1940

La luma dimanĉa tago en Vaasa finiĝis en terura nokto, lumigita de flamoj. Matene ni promenis en Smedsby, kaj tie ni aŭdis la alarmon. Apud granda ŝtono, protektitaj de arboj, ni rigardis la aviadilojn kaj aŭskultis la eksplodojn; kiu ajn bombo povis detrui ĝuste mian hejmon. Laŭ niaj kalkuloj estis 28 aviadiloj. La tondra bruo devigis min fermi la okulojn. El la urbo ekleviĝis densaj kolonoj de fumo. Strange ruĝis la suno malantaŭ la fumo. Post du-tri horoj ni povis ekiri reen. Kiam mi atingis la ponton rande de la urbo, mi ekvidis, ke la ruĝo ne estis la suno, sed la lumo de incendioj. La tuta urbo ŝajnis bruli. Mi ekkuris. Sur la stratoj interpuŝiĝis hom-amasoj. Mi vidis, ke nia domo estis tute kovrita de fumo, kaj klopodis veni pli proksimen. La vojo ŝajnis nekredeble longa. Oni devis ĉirkaŭiri akvopumpilojn, flakojn, neeksplodintajn bombojn, aĵojn ĵetitajn surstraten. Nia domo restis netuŝita, sed tion mi vidis nur kiam mi estis tute apude, ĉar ambaŭflanke brulis fajroj je distanco de kelkaj metroj, kaj inter la fumo kaj fajreroj estis malfacile distingi ion en la senluma vespero. Mi atente, ŝtele eniris kaj kontrolis ĉiun ĉambron: nur en la kuirejo iomete rompiĝis fenestro, ĉio alia estis en ordo. Tiam mi sidiĝis, kaj preskaŭ ekploris. Multaj perdis ĉion.

SEJM

SEJM-II heredis la nomon de Sovetia E-Junulara Movado, kiu aktivis en Sovetunio dum 1966–79. SEJM estis refondita fine de 1988 dum konferenco en Taŝtagol (Siberio). Post la malapero de Sovetunio oni tamen decidis plu lasi SEJM la propra nomo de la organizo, sen konkreta malsiglado. Do, oficiale la organizo nomiĝas “SEJM — E-junulara movado en Rusio kaj KSŜ”. Ĝis nun SEJM ne estas jure oficialigita, sed oni denove eklaboris por tio. SEJM estas Landa Sekcio de TEJO ekde 1990, kaj troviĝas en konstantaj rilatoj kun TEJO per interŝanĝo de informoj, partopreno en TEJO-seminarioj k.s. Du SEJManoj membras en la Estraro de TEJO.

SEJM ne estas amasa organizo, ĉar la membraron konsistigas plejparte aktivuloj. Plej multajn membrojn (120) SEJM havis en 1995. Antaŭ la ĉi-jara SEJM-konferenco en SEJM estis iom malpli ol 50 membroj, ĉefe el Siberio (Tomsk, Tjumeno), Volgio (Tatarstano, Ĉuvaŝio, Uljanovska regiono), Moskvo kaj Peterburgo.

Iom da malgaja historio

SEJM-II atingis pinton de sia aktivado en 1995 per okazigo de la 51a Internacia junulara kongreso de TEJO (IJK) apud Peterburgo. Poste komenciĝis gravaj problemoj. La ĉefa estas manko de aktivuloj. La IJKon organizis SEJManoj kies aĝo tiam proksimis al 30 jaroj (aĝlimo por membri en SEJM), kaj baldaŭ post la IJK-51 evidentiĝis, ke preskaŭ neniu el la pli junaj membroj kapablis agadi landskale, kiel faris iliaj antaŭuloj. Tiu ĉi problemo estis solvita nur somere 1998, kiam apud Ĉeboksari pasis la unua vera SEJM-konferenco post 1995. Dum ĝi elektiĝis nova SEJM-komitato, kiu ekgvidis SEJMon entuziasme al novaj atingoj.

Taskoj kaj atingoj

Krom la taskoj kiujn havas ajna organizo (varbado de novaj membroj, reklamado de la organizo), SEJM starigis kelkajn novajn taskojn, interalie funkciigon de la Reta Novaĵ-agentejo de SEJM, kreon de SEJMa retpaĝo kaj kunfondon de la TutSiberia E-Asocio (TSEA).

La reta novaĵ-agentejo rezulte transformiĝis al la retĵurnalo de SEJM SEJM-virt-info (SVI) kaj ties suplemento Virt-sup. SVI aperas averaĝe ĉiun trian semajnon, sup aperis kvinfoje en la jaro. La sekva tasko estis pretigo de SEJM-retpaĝo. Unu el ĉefaj problemoj estis la loko en Interreto kie eblas lokigi tiun ĉi retpaĝon. Tio sukcese solviĝis, kaj oni povas rigardi duonpretan retpaĝon ĉe www.esperanto.mv. ru/sejm. La administranto kaj posedanto de la servilo estas Jurij Finkel.

Sekva tasko de SEJM-komitato estas kunfondo de TSEA. SEJM-komitatano Konstantin Malasajev (Tomsk) vojaĝis al pluraj siberiaj urboj. La stato surloke evidentiĝis ne tro gaja: post la forpaso de Vladimir Izosimov (okt 1998) la klubo en Tjumeno preskaŭ ĉesigis sian aktivadon, aprile en Novokuzneck restis nur unu persono kiu faris ion por Esperanto, en Omsk la situacio estas eĉ pli stagna. Pli bona estas la stato de la E-kluboj en Krasnojarsk kaj Tomsk. Ĉio ĉi ne donis seriozan motivon por fondi TSEA. Tamen la laboro daŭras. Unu el la instigoj por revigligo de la vivo esperantista en Siberio iĝos OrSEJT (Orienta Somera E-Junulara Tendaro), kiu plej verŝajne okazos apud Tomsk.

Interesan sperton donis ATS (Aktivul-Trejna Seminario). ATS okazas por trejni lokajn aktivulojn en certa urbo pri konkreta temo (ekzemple “Organizado de amasaj aranĝoj”, “Kluba vivo, kluba laboro” k.t.p.). Dum la pasinta jaro okazis du ATSoj, ambaŭ en Ĉeboksari. Septembre okazis tie ATS pri “Eksteraj rilatoj kaj partopreno en internaciaj aranĝoj”. La okazigo de ATS dependas de lokaj aktivuloj, kaj dezirantoj turnu sin al SEJM-komitato pri tio.

Krome SEJM plu (kun)organizas printempajn festivalojn “EoLA” (Esperanto — Lingvo Arta) kaj somerajn tendarojn OkSEJT. En 2000 EoLA okazos en Nabereĵnye Ĉelny (Tatarstano), kaj OkSEJT okazos apud Ivanovo. La aranĝoj kutime estas vizitataj de ĉ. 100–200 partoprenantoj el tute diversaj partoj de Rusio, Ukrainio, Belorusio kaj eĉ t.n. “fora eksterlando”.

Nova jarmilo kun novaj planoj

Kadre de la SEJM-konferenco okazinta en OkSEJT-39 (Tiĥvin, jul 1999) la SEJM-komitato estis reelektita. La nova kunordiganto de la komitato iĝis Konstantin Viĥrov (Ĉeboksari). Pliboniginte sian informan fakon, la komitato intencas pli da atento investi al eksteraj rilatoj kaj instruado. Kaj nun aperis reala ebleco finfine oficialigi SEJMon (la delonge lulata revo de ĉiuj SEJM-aktivuloj).

La instrua fako havas multajn ideojn. Inter la plej allogaj estas kreado de komuna datumbazo pri atingeblaj kaj akireblaj lernolibroj kaj helplibroj pri instruado, kolekto de lingvoludoj, uzeblaj en la instruado, speciala rubriko en SVI kaj en SEJM-info, okazigo de konferencoj de instruistoj dum diversaj E-aranĝoj...

Por ajnaj demandoj koncerne SEJMon turnu vin al SEJM-komitato rete sejm@inbox.ru aŭ poŝte (RU-117071, Moskva, ab. ja. 31).

Grigorij Arosjev

Interparolo kun geamikoj

Legado de la revuo estas kvazaŭ interparolo kun geamikoj, pliriĉigo de la animo kaj menso. Kaj se la revuo ne venas... Nericevo de la revuo estas malfeliĉo, granda perdo. La lasta numero de LOdE, kiun mi ricevis, estas la tria.

Por la nuna jaro mi abonis la revuon pere de D.Cibulevskij. Mi sendis la monon poparte per tri fojoj, ĉar mi spertis malfacilaĵojn. Mi aŭdis ke li pagas al vi dum someraj internaciaj E-aranĝoj. Ĉi-kaze li verŝajne devus anticipe, komence de la jaro, informi vin pri la pagintoj. Mi volas reakiri la eblecon legi la revuon, kaj mian sorton mi fordonas al viaj manoj.

Grigorij Berezin (Ukrainio)

Bedaŭrinde, ni devis forigi s-ron Cibulevskij el la listo de l’ perantoj. Kompreneble, ni sendis al Grigorij Berezin la abonitajn revuojn. Cetere, ukrainianoj povas pagi la abonon en iu ajn Ukrainia poŝtejo, rekte al Galina Romanovna Goreckaja je la redakcia adreso de La Ondo. Por kuraĝigi niajn samideanojn en Ukrainio ni proponas al ili favoran abontarifon por 2000: hrivna ekvivalento de nur 6 usonaj dolaroj.

LOdE

Ni esperu pri la tria...

Johansson, Sten. Trans maro kaj morto: Krimromano. — Skövde: Al-fab-et-o, 1999. — 80 paĝoj.

Krimo estas unu el la multaj tristigaj manifestiĝoj de la homa ĉeesto sur nia planedo, pri kiuj memorigoj kaj atentigoj neniel mankas. Tial oni povus foje sin demandi, ĉu estas ĝuste kaj pravigeble distri sin per libroj kiuj temas pri murdo kaj morto.

El tiu ĉi vidpunkto indus analizi krim-romanon, sed ne la recenzatan ĉi-sube. Laŭ mia opinio ĝi estas en tiu ĉi rilato senprovoka. Morto, estante natura fenomeno, ne bezonas ŝoki; ŝokas maksimume ĝia kaŭzo.

En alloga detektiv-romano kunrolas pluraj facetoj per kiuj la verkinto ree kaj denove konkeras sian publikon. Traktante pri vivo kaj morto, kulpo kaj elaĉeto, lia verko ne preterlasas inciti la emociojn de la leganto, kiun konvinki kaj kateni apartenas al la tekniko de la aŭtoro.

Trans maro kaj morto, la dua krimromaneto de Sten Johansson, pensigas pri kolekto de fotoj kun ties ebloj kaj limoj.

Sur sange ruĝa kovril-paĝo minacas paf-preta revolvero kaj, preskaŭ simbole, sub parto el mapo pri Svedio sinkas ŝalupo; atento-kapta enkonduko bilda, kvazaŭ en ĝi eĥus la lastaj ŝrikoj de mortigato.

Ŝajnas al mi, ke la aŭtoro ektiris ĉaron iom pezan, dezirante sur apenaŭ okdek paĝoj disvolvi tutan dramon kun prologo, apogeo kaj epilogo. Li evidente havas kion diri, almenaŭ la komenco esperigas pri kelkaj surprizoj pri la evoluo de la roluloj kaj de la rakonto.

Tamen, tamen...

La rakonto ekas per la bedaŭrinde aktuala dramo de rifuĝintoj, al kiuj mankas perspektivo, kaj, se malestas financa garantio, ajna oficiala rajto je prizorgo kaze de malsaniĝo. Jen tuja okazo emocii la leganton kaj almenaŭ iom sentigi al li la implikojn de tia situacio. La aŭtoro bedaŭrinde ne sukcesis en tio kaj, eĉ pli bedaŭrinde, kontentis laŭvice priskribi la okazaĵojn en maniero tute trankvila, kiu ĉe mi, komence, vekis nenion krom enuo.

Tamen kaj malgraŭe, ekde la 15a paĝo io ŝanĝiĝas: la enhavo, la rakont-maniero, la stilo fariĝas pli allogaj kaj solidaj. Ŝajnas al mi ĝenerale, ke Trans maro kaj morto estas verko en komenca fazo, kiu ĉerpus profiton el plia polurado. Sen tio, en ĝia nuna stato, mankas koloro kaj vervo dum la rakonto progresas; la esplor-demandoj estas ŝablonaj kaj ne igus krimulon konfesi sian kulpon; ĝenerale la dialogoj impresas, kvazaŭ ili estus faritaj por film-scenaro. En filmo ĝenas malpli, se la teksto ne troviĝas daŭre sur premiinda nivelo; aliaj faktoroj povas tie rezultigi favoran impreson ĉe spektanto. Sed en krim-romano oni disponas nur pri papero kiu scias nenion kaj povas nenion. Verkante, oni spicu per priskriboj en kiuj adjektivoj kaj adverboj povas grave efiki por elsorĉi la etoson kaj envulti la leganton.

Se iu ambicias verki krim-romanon, mi tre konsilus al tia persono funde studi almenaŭ la Mortsonorilon de Chamblay kaj mediti pri la ideoj de Karolo Piĉ pri la koncerna ĝenro.

La lingvaĵo estas sufiĉe bona, kvankam modelan mi emus serĉi aliloke.

Espereble, en sia tria krim-romaneto — eble eĉ en romano — Sten Johansson regalos nin per verko, kiu situos pli proksime al la idealo, pri kiu neniu el ni iam ĉesu revadi.

Antonio de Ruiter

Kontraŭ ĉiuj ideologioj — ankoraŭ unu

Vogelmann, Bruno. La Nova Realismo. La konsekvencoj de la Nova Pensado. 3a eld. — Dobrichovice: KAVA-PECH, 1998. — 192 paĝoj. — 1000 ekz.

La libro estas tre fama. Aperis jam la tria eldono en Esperanto kaj estis eldonitaj ĝiaj tradukoj el Esperanto al 16 naciaj lingvoj, i.a. la rusa. Vere rara fenomeno por libro, originale verkita en la internacia lingvo! La temo estas socia filozofio, kaj por Esperanta libro ankaŭ tio estas tre rara fenomeno. Ĝi estas verkita per senriproĉa lingvo. Do, pro ĉio tio la verko de Bruno Vogelmann estas elstara fenomeno por nia kulturo, kaj tial estas klare, kial ĝi ricevis du gravajn premiojn: FAME en 1992 kaj UEA kaj Oomoto en 1993.

La libro estas provizita de reeĥoj de pluraj famaj esperantistoj pri ĝi. La reeĥoj estas pozitivaj kaj eĉ entuziasmaj, tamen el ili ne sufiĉe klaras, kiom grade la reeĥintoj disdividas la ideojn de la aŭtoro, kiun realan praktikan valoron havas la verko. Sed tio estas la ĉefa punkto, kiun necesas konsideri por kompreni la veran signifon de la libro. Do, mi provos skizi miajn ĉefajn pensojn ĝuste pri tio.

La unua impreso estas tiu, ke, strebante al la nova mondkoncepto, la aŭtoro batalis kontraŭ du grandaj ideologioj, nome kontraŭ kristanismo kaj marksismo, samtempe kun certa influo de ambaŭ. Tio ne estas hazardo, ĉar fonto de influo de ili klaras de lia biografio, kaj, povas esti, li venis al la penso pri sia Nova Pensado, provante interpacigi tiujn du malnovajn mondkonceptojn. Sed pro tio en la libro neeviteble senteblas metodologia eklektiko. Ne tio, tamen estas la plej grava manko de la libro.

Pli gravas la ĉefa starpunkto de s-ro Vogelmann, kiu estas por ĉiu normala menso absolute erara. Tio estas alvoko forigi ĉiujn ideologiojn. Sed ĉu ĝenerale eblas tuteca mondkoncepto sen ideologio? Ĝi ja mem estas ideologio!

— Ne, — obĵetus tuj atenta leganto de la libro, — la aŭtoro parolas nur pri ideologio en pli malvasta senco de la vorto, nome pri “tiu ideokonstruaĵo, ekzemple doktrino, baza koncepto, religio aŭ filozofio, kiu fundamentiĝas je dogmoj, kiuj estas formitaj pli-malpli konscie en certa grupo de homoj dum historia proceso”. Bone! Estu tiel. Sed ĉu ekster tia ideokonstruaĵo eblas ekzisti? Ĉu eblas iu pensado, ne bazita sur certaj dogmoj? Ĉu la Nova Realismo mem, kiun kreis Bruno Vogelmann, baziĝas ne sur dogmoj?

La aŭtoro insistas, ke tute ne, ke ĝi baziĝas nur je ses (aŭ kvin, ĉar la sesa sekvas el la antaŭaj kvin) dialektikaj principoj. Nu, dialektiko estas por mi konata afero, ĉar mi multe ĝin studis, kaj pensado per ĝiaj kategorioj estas por mi kutima afero. Sed samtempe mi bonege komprenas, ke por homoj, edukitaj alimaniere (sen atenta studado de klasika germana filozofio, sen profundaj scioj pri Hegel kaj Marx), la dialektiko estas artefarita kaj ne facile akceptebla dogmo.

Do, neante dogmojn ĝenerale, Bruno Vogelmann trafas en kaptilon de dogmoj, dogmecon de kiuj li simple ne perceptas, ĉar ili estas por li tre naturaj.

Cetere, ial el dialektikaj principoj, elektitaj de la aŭtoro, elfalis tre grava por Hegel “neo de neo”. Iam tiun principon forĵetis el sia dialektika dogmaro Stalin. Nu, por Stalin tiu principo estis nesufiĉe dogmeca. Sed kial Bruno Vogelmann?

Same senespera tasko ŝajnas al mi krei sendogmecan kristanismon. Sed la aŭtoro penas tion fari (kial tamen nur kristanismon, sed ne ankaŭ islamon, budhismon ktp?). Li opinias sian la plej gravan antaŭulon esti Jesuo Kristo, kiun li, por diferencigi lin de la ĉefa kristana protagonisto, nomas, kiel Miĥail Bulgakov, “Jeŝuo”. Nu, la pruvoj, ke lia Jeŝuo estis ne religia profeto, sed kreinto de la Nova Realismo, aspektas iom dubindaj, sed la aŭtoro certe rajtas tion kredi. Tamen alia lia prireligia ideo estas eĉ pli senespera. Temas pri idea pacigo inter “seriozaj” kredantoj kaj ateistoj surbaze de sendogmigo. Sed kredon kaj nekredon je dio(j) ne eblas sendogmigi: ili mem estas dogmoj neeviteble, ĉar por neniu kredanto la vivo estas sinonimo de la dio(j), la dio(j) ĉiam estas io plia! Krome, religio estas ne nur kredo, ĝi estas ankaŭ komplekso de diversaj tradicioj, moroj, magiaj ritoj ktp. Same por ĉiuj ateistoj, des pli seriozaj, diigi la vivon estus nenormale. Pacigi kredantojn kun ateistoj eblas nur surbaze de interkonsento reciproke ne tuŝi la bazajn mondkonceptajn principojn, t.e. simpla toleremo, sed certe ne surbaze de iu nova komuna mondkoncepto (t.e. ideologio).

La libron oni povus analizi longe kaj detale, laŭ ĉapitroj kaj paĝoj, malkovrante ĉiam novajn “dogmojn” de ideologio de la aŭtoro, naivecon de la logikaj pruvoj de la konkludoj, ktp. Speciala esploro de la ĉefaj 47 tezoj de la Nova Realismo povus okupi pli da loko, ol okupas la tezoj mem. Sed la recenzospaco tion ne permesas. Tial mi konkludu.

Bruno Vogelmann faris provon konstrui principe novan mondkoncepton, strebante al pli bona homa interkompreno. Ne li estas la unua — tio estas celo de ĉiuj filozofoj kaj profetoj. Lia provo, same kiel ĉiuj similaj, ne estas sufiĉe elokventa, kaj “serioza” persono (ĉu kredanto, ĉu ateisto) apenaŭ fariĝos lia fidela disĉiplo. Speciale gravas, ke lia libro estas verkita en tradicioj de kristana kulturo kaj apogas sin je germana dialektika filozofio, do, ĝi estas sufiĉe malproksima por la homoj, edukitaj en aliaj kulturaj tradicioj.

Tamen la libro ne estas verkita tute vane: ĉiu peno atingi pli bonan homan interkomprenon estas valora kaj ĝia leganto ricevos certan aldonan puŝon por plu pensi pri la problemo, kvankam nur tre malmultaj plene akceptos iun novan ideologion, kiu devas anstataŭi ĉiujn antaŭajn ideologiojn. Samtempe ĉiu homo, ŝatanta legi filozofian literaturon, nepre trovos multajn novajn por si ideojn, konsiderojn, tezojn, kaj jam tial ĝia legado estos ne tute vana. Des pli estas grave, ke tia libro aperis en Esperanto, kio atestas pri certa matureco de nia kulturo.

Nikolao Gudskov

“Rusa Antologio”: Ni akceptu defion

En Esperantujo estas bona kutimo eldoni antologiojn de tradukoj de elstaraj verkoj por literaturoj naciaj. Jam aperis kelkaj dekoj da antologioj. Krom la t.n. “grandaj” literaturoj (angla, ĉina, franca, germana, itala), estas eldonitaj antologioj “malgrandlingvaj”: estona, hungara, kataluna, makedona, malta kaj multaj aliaj.

Malgraŭ la riĉeco de la rusa literaturo, ankoraŭ mankas antologio rusa. Tion eldonejo Sezonoj konstatis ankoraŭ antaŭ kelkaj jaroj kaj komisiis la projekton Rusa Antologio al Nikolai Lozgaĉev kaj Aleksander Korĵenkov. Laŭ ilia koncepto tiun antologion devus konsistigi tri 500-paĝaj volumoj:

  • Rusaj noveloj: 19a Jarcento
  • Rusaj noveloj: 20a Jarcento
  • Rusaj poemoj

Nikolai kaj Aleksander sukcesis kunkompili la planon de la unua volumo. Ĉe la preparlaboro ili frontis taskon: pluki po unu-du rakontoj de kelkdek aŭtoroj, aŭ preni pli multajn (aŭ pli longajn) novelojn de la pli signifaj aŭtoroj. Ili elektis la duan manieron kaj decidis enmeti en la unuan volumon novelojn de 10 elstaraj rusaj verkistoj: Nikolaj Karamzin, Aleksandr Puŝkin, Miĥail Lermontov, Nikolaj Gogolj, Ivan Turgenev, Fjodor Dostojevskij, Dmitrij Mamin-Sibirjak, Lev Tolstoj, Miĥail Saltykov-Ŝĉedrin, Anton Ĉeĥov.

La forpaso de Nikolai Lozgaĉev (4 aŭg 1998) por pli ol unu jaro paralizis la projekton, sed Sezonoj opinias necesa daŭrigi la laboron, ankaŭ omaĝe al Nikolai.

La defio estas granda, sed inter la ruslandaj esperantistoj estas sufiĉe da talentaj tradukantoj, kiuj kapablos akcepti la defion kaj demonstri, ke ni povas ne nur movadumi, drinki, kaj interbatali por potenco, kiu ne ekzistas, sed ankaŭ realigi komune gravajn projektojn.

Dezirantoj kunpartopreni en la traduklaboro pri la unua volumo bonvolu skribi al Aleksander Korĵenkov (RU-620014 Jekaterinburg-14, ab. ja. 162, Ruslando. Rete: sezonoj@mail.ru.)

Halina Gorecka

Nova libro en la Unesko-serio de UEA

KULTURO KAJ SANO. Referaĵo por la Monda Jardeko de Kultura Evoluigo. Mervyn Claxton. Trad. Helga Rapley. Rotterdam: UEA, 1999. 42p. ISBN 92-9017-060-3. 21cm. Prezo: 5,40 eŭroj. (Triona rabato ekde 3 ekz.)

UEA eldonis trian titolon en la libroserio pri la temoj de la Monda Jardeko de Kultura Evoluigo de UN kaj Unesko. Post “Kulturo kaj evoluo” kaj “Kulturo kaj teknologio” aperis “Kulturo kaj sano”, kies originalo estis eldonita de Unesko kunlabore kun Monda Organizaĵo pri Sano. Ĝia aŭtoro estas Mervyn Claxton, klerulo kaj eksdiplomato el Trinidado kaj Tobago. Ankaŭ la antaŭe eldonita “Kulturo kaj evoluo” estis lia verko. En “Kulturo kaj sano” Claxton priskribas kiel evoluis la konceptoj de sano kaj malsano en diversaj kulturoj kaj historiaj epokoj. En fascina maniero li traktas la kaŭzojn kaj kulturajn, politikajn kaj sociajn sekvojn de famaj amasmalsanoj kiel malario, variolo, sifiliso kaj aidoso. Multan atenton ricevas la uzo de alkoholo, opio, kanabo kaj aliaj narkotaĵoj, kiuj ofte rolis en sociaj perturboj. Interesa estas la priskribo de la daŭra potencialo de popolaj kuracmetodoj apud moderna medicino. GK UEA

Gazetoj
Vicredaktoro de ”Heroldo

Heroldo de Esperanto 25 feb 1999 informis, ke Perla Martinelli estas la redaktoro de Heroldo ĝis la fino de 2002, kun la rajto rekte transdoni al propra vicredaktoro la postenon antaŭ tiu limdato. Kandidato al la posteno estis Aleksander Korĵenkov.

La enpostenigo de kolego Korĵenkov estis kuplita al migro en orienteŭropan landon, laŭ lia deziro. La koncernaj kondiĉoj estis detale kaj kontentige preparitaj, por li kaj lia familio, en Bulgario. Tamen familio Korĵenkov fine rezignis pri tiu ŝanco.

Konsekvence, la Administra Komitato de LF-koop (posedanto, administranto kaj eldonanto de HdE) decidis registri kolegon Korĵenkov, ekde septembro 1999, nur kiel redakcian kunlaboranton kaj ne plu kiel vicredaktoron. La Komitato decidos baldaŭ pri aliaj kandidatoj al la vicredaktora posteno.

(Aperonta en HdE. 1999: 12)

“Niaj Kursoj”

Aboneblas Niaj Kursoj, ĉiusemajna spertinterŝanĝa eldonaĵo de Kijiva E-klubo kun aktuala materialo. Viajn spertinterŝanĝajn artikolojn pri instruado aŭ kluba laboro sendu al mi. Por la respondo aldonu: KSŜ — 1 IRK, aliaj landoj — 2 IRK.

Svitlana Miĥajlivna Pohorila

p.k. 54, Kijiv-35, 03035, Ukrainio.

Novaj leterkestoj en Kiaso

La adresoj de Heroldo de Esperanto kaj Literatura Foiro en Svislando estas:

Heroldo de Esperanto: CP 1251, CH-6830 Chiasso 1, Svislando.

Literatura Foiro: CP 1904, CH-6830 Chiasso 1, Svislando.

Kompreneble estas daŭre valida la redakcia adreso de LF en Bulgario: S-ro Ljubomir Trifonĉovski, Literatura Foiro, p. k. 26, BG-3000 Vraca, Bulgario.

HeKo

“Monato”: Ŝparu per frua pago

Monato, internacia sendependa magazino pri politiko, ekonomio kaj kulturo, redaktata de Stefan Maul, ankaŭ en 2000 estos abonebla en Ruslando kontraŭ speciale rabatita tarifo. La nova abonprezo estas 17,50 eŭroj = 460 rubloj.

Tamen atentu, ke abonantoj kiuj pagas antaŭ la 1a de novembro pagas laŭ la tarifo 1999, t.e. nur 14.89 eŭroj = 400 rubloj.

Ŝparu 60 rublojn, kaj tuj sendu la abonkotizon al Galina Romanovna Goreckaja je la redakcia adreso. La ekzaktan kurzon de eŭro prenu en la gazetaro.

Ricevitaj gazetoj

El Popola Ĉinio. 1999/9;

Esperanto en Azio. 1999/1;

Esperantolehti. 1999/4;

Esperanto USA. 1999/4;

Franca Esperantisto. 1999/510;

Helianto. 1999/6;

Heroldo de Esperanto. 1999/9;

Internaciisto. 1999/4,5;

Komencanto. 1999/6;

Kulturaj kajeroj. 1999/2;

La Ondo de Esperanto. 1999/8-9;

Le Travailleur Espérantiste. 1999/244;

Monato. 1999/8;

Nia Bulteno. 1999/75;

Niaj Kursoj. 1999/9;

Scienco kaj Kulturo. 1999/2,3,4;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 1999/103;

Svisa Esperanto-Informilo. 1999/4;

Trampo. 1999/2;

Venezuela Stelo. 1999/65;

Vestnik Esperanto. 1999/3.

Mozaiko

Malgraŭ manko de unu linio!

Bedaŭrinde, en la junia tasko de la E-klubo Freŝo el Olŝtin estis farita eraro. Estis perdita la lasta linio, kiu estas “verda — vivo”. Bonvolu pardoni nin pro tio. Malgraŭ la nekompleta tasko ni tamen ricevis kvin respondojn. Per lotumado gajnis Jevgenij Kostygov el Karaganda (Kazaĥstano). Ni gratulas lin.

La ĝustaj vortparoj: Birda cerbeto, cikonia nesto, cigna kanto, formika energio, hunda vivo, kata maniero, kolomba koro, lupa malsato, pula bazaro, testuda paŝo, ursa kareso, verda stelo.

Tri proverboj

Provu deĉifri la tri subajn proverbojn:

La unua:

1,2,3 4,2,5,6,7 8,6 9,10,5,11,12, 13,6,9,11,7 7,3,5 8,6 1,6,14,11 15,3,16,10,5,11,12.

Helpvortoj:

ĉefo de oficejo aŭ de institucio: 4,2,5,10,1,15,5,11;

ano de unu el la Eŭropaj popolaroj: 7,8,6,9,11;

perioda informilo de societo: 16,3,8,15,10,12,11;

grava organo situanta ĉe la homo dekstre sub la diafragmo: 13,10,14,6,15,11.

La dua:

1,2,3,2,4 5,2,6,7,8,9,2,7 7,2,10,11,7 1,11,10 7,8,9,2,7 12,10,2,10,11,7.

Helpvortoj:

aro da sekigitaj tigoj: 1,2,7,6,11;

plibeligo per aldonaj detaloj: 11,10,9,2,5,11;

glata surfaco, en kiu oni povas rigardi sin: 4,1,12,3,8,6,11.

La tria:

1,2,3,4,5,2,6,7 4,8 8,9,10,3,10 8,11,12,2,6,7.

Helpvortoj:

numeralo: 9,8,9;

plenkredi je la efiko de io: 1,2,11,2;

devigo per skandalminaco pagi monon aŭ doni avantaĝon: 5,3,4,10,3,6,7.

Kompilis Tatjana Kulakova

kun helpo de Jevgenij Kostygov

Bonvolu sendi la respondojn poŝte aŭ rete tiel, ke ni ricevu ilin antaŭ la 15a de novembro. Cetere, la redaktoro de Mozaiko antaŭ nelonge ekhavis komputil-retan adreson: kulakova@akb.mplik.ru — ne hezitu respondi rekte kaj rete. Unu el la ĝustaj solvintoj ricevos Alicon en Mirlando.

Gabrovanoj ridas

Nia delonga kaj fidela amiko Petko Arnaudov sendis al ni kelkajn Ŝercoj el Gabrovo, kiuj ankoraŭ ne estas konataj en Esperantujo.

Du regaloj

Gimnazia instruisto en Gabrovo regalis kolegon per kafo en la kafejo de Paskalo. Post la fortrinko de la kafo la regalito, por esprimi la kontenton, diris:

— Avramo, ankaŭ mi mendos po unu...

— Ne estas necese, Vasilo. Tamen se vi volas regali, vi pagu la vian, kaj mi la mian, por ke ni povu ankaŭ alifoje regali unu la alian.

Nur persone

Oni invitis kvestadon por konstruado de templo. Juna kolektantino adresis peton al maljuna gabrovano:

— Donu por la Dio, mi petas!

La gabrovano rigardis la knabinon:

— Kiom da jaroj vi havas, knabino?

— Dek sep.

— Ee. Mi havas sepdek. Pli frue mi iros al la Dio, kaj mi persone donos mian oferon.

Sen donaco

— Ej, Penĉjo, kial vi kverelis kun cia fianĉino? — gabrovano demandis sian najbaron.

— Intence. Sed nur ĝis kiam pasos ŝia nomtago, ĉar je tiu oni devas alporti donacojn.

Senpaga transporto

Gabrovano venis al Sofio kun sia amiko, hebreo. Ĉe la stacidomo la gabrovano petis lin:

— Bohor, pruntedonu al mi 100 levojn, kaj mi redonos la monon al vi en la hotelo. Kiel garantion mi donas al vi unu el miaj kofroj.

La hebreo donis la monon kaj ekportis la garantiaĵon. Kiam ili atingis la hotelon, la gabrovano redonis la 100 levojn kaj reprenis sian kofron.

Malŝparemo

La edzino de gabrovano estis tre diligenta dommastrino. Ŝi ofte farbis la murojn per kalko. Iun tagon ŝia edzo diris al ŝi:

— Jam sufiĉe vi farbis la murojn, ĉar la ĉambroj iĝas pli malvastaj.

Konjektemo

En la ĉefurbo gabrovano vizitis panvendejon por aĉeti panon.

— Via pano estas tre malgranda, — li diris.

— Ĝuste. Sed ĝi malpli pezos por vi, — respondis la panvendisto.

La aĉetanto elpoŝigis kelkajn monerojn sur la vendobreton kaj ekiris.

— Atendu por ke mi kontrolu, ĉu la mono sufiĉas, — ekkriis la panvendisto.

— Ne gravas, — respondis la gabrovano, — ja vi kalkulos ilin dum malpli da tempo.

Gabrovano en kafejo

— Knabo, donu al mi glason da teo. Ĝi estu dolĉa kaj forta!

Fortrinkinte duonon li diris:

— Knabo, la teo estas tro forta. Aldonu iom da varma akvo.

Fortinkinte duonon el la replenigita glaso, la gabrovano diris:

— Knabo, bonvolu doni ankoraŭ pecon da sukero, ĉar vi aldonis tro da akvo, kaj la teo havas nenian dolĉecon.

Tradukis el la bulgara Petko Arnaudov (Bulgario)

Kalendaro

1999

15–17 okt. Tábor (Ĉeĥio).

9a Ĉeĥa Esperanto-Kongreso.

Org. ĈEA.

p.k. 1069, CZ-111 21, Praha 1, Ĉeĥio.

30 okt.–1 nov. Manresa (Katalunio, Hispanio).

29a Kataluna kaj 2a Transpirenea Kongreso de Esperanto.

Org. Kataluna E-Asocio.

Adreso: Apartad 290, ES-08200 Sabadell, Katalunio, Hispanio.

12 dec. Jekaterinburg (Ruslando).

Tago de Zamenhof: Granda festa programo.

Org. Urala Esperantista Societo.

Adreso: RU-620077 Jekaterinbirg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Telefono: (3432) 104503.

Rete: sezonoj@mail.ru.)

26 dec.–6 jan. Moskvo — Altaj Tatroj — Moskvo.

Internacia Silvestra Balo kaj semajna restado en Altaj Tatroj.

Org. Urala Esperantista Societo.

Adreso: RU-620077 Jekaterinbirg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Telefono: (3432) 104503.

Rete: sezonoj@mail.ru.)

2000

3–6 feb. Ĉeboksari (Ĉuvaŝio, Ruslando).

Ruslanda Esperanto-Kongreso.

Org. REU, SEJM, JEAĈR.

Adreso: RU-428000, Ĉeboksari, ab. ja. 189, Ruslando.

4–9 mar. Nabereĵnyje Ĉelny (Tatarstano, Ruslando).

EoLA-12.

Org. SEJM, EK Gaja Krokodilo.

Adreso: RU-423819, Tatarstan, Nabereĵnyje Ĉelny, ab. ja. 133, Ruslando.

27 apr.–1 maj. Oostende (Belgio).

4a Eŭrop-Unia Esperanto-Kongreso: Ekologio, ŝlosilo por la tria jarmilo.

Org. FEL.

Adreso: Frankrijklei 140, BE-2000, Antwerpen, Belgio.

UES/La Ondo proponos nemultekostan vojaĝon kaj partoprenon en la kongreso.

26 jun.–2 jul. Bulgario kaj Turkio.

10a Internacia Esperanto-Kongreso.

Org.: Monda Turismo.

Adreso: ul. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

15–23 jul. Moskvo (Ruslando).

73a Kongreso de SAT.

Org. SAT, OK,

Adreso: RU-105318 Moskva, ab. ja. 57, Ruslando.

25 jul.–7 aŭg. Tel-Avivo (Israelo).

85a Universala Kongreso de Esperanto.

Org. UEA, LKK.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando (konstanta adreso).

Halina Gorecka estas Kongresa Peranto por Ruslando, kiu akceptas pagojn por aliĝo, loĝado kaj ekskursoj. Estas planata kolektiva flugo al Israelo. Bonvolu kontakti je nia redakcia adreso.

17-22 aŭg. Budapeŝto (Hungario).

3a Eŭropa Esperanto-Festivalo.

Org. HEA.

Adreso: HU-1061 Budapest, Andrássy út 27, Hungario.

Anoncetoj

27-jara skulptisto kaj fakulo pri turismo, prezidanto de municipa E-filio de Kuba E-Asocio deziras korespondi tutmonde.

S-ro Luis Manuel Vergel Garcia: Calle 45, # 4607, % 46, y 48, Cienfuegos, CU-55100, Cuba — Kubo.

52-jara lingvoinstruistino (rumana, hungara, Esperanto) deziras korespondi kun samaĝulino. Mi ŝatas legi, traduki, korespondi kaj interŝanĝi revuojn.

S-ino Lenke Szász: Guarii nr. 130, bloc. et.II, ap. 7, RO-4174, Praid, jud Harghita, România — Rumanio.

Emerita ekonomikistino el Gliwice (la sidejo de Pola E-Asocio) deziras ligi seriozan korespond-kontakton kun almenaŭ unu Ruslanda esperantist(in)o bone reganta Esperanton. Mia E-vojo komenciĝis en 1960. Miaj ĉefaj interesoj estas: literaturo, historio, sociologio.

S-ino Maria Jagiello-Dangow: PL-44-100 Gliwice ul. Styczynskiego 37, m. 6, Polska — Pollando.

Mi ne scias ĉu ĉi tiu informo havas iun intereson, tamen mi informas iomete malfrue, ke okaze de la 10-a Kongreso de Valencia E-Federacio kaj Murcio, okazinta en Lorca (Murcia) 17-18 apr 1999, estis nomumita nova Prezidanto de Valencia E-Federacio Augusto Casquero de la Cruz (mi mem).

Por ekspozicio estas bonvenigataj pentraĵoj kaj aliaj manfaritaj objektoj. Partopreno tute ne limigita — aĝo, kvanto, dato. Povas partopreni amikoj de Esperanto. Eblas interŝanĝo laŭ interkonsento.

Svitlana Miĥajlivna Pohorila: p.k. 54, Kijiv-35, 03035, Ukrainio.

La redakcio de La Ondo de Esperanto ricevos donace, interŝanĝe aŭ kontraŭ modera pago malnovajn librojn kaj gazetojn, kiuj estis eldonitaj en Ruslando/Sovetunio antaŭ la dua mondmilito.

Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando

Rete: sezonoj@mail.ru.)

Ĉiuj, kiuj volas esti olimpikaj ĉampionoj, estas invitataj provi la ŝancon en Malgrandaj Olimpikaj Ludoj Kijivaj. Koresponde vi povas partopreni nur en branĉo prikijiva: 1. rakonto pri farita aŭ planata vizito al Kijivo; 2. rakonto pri iu el Kijivaj muzeoj; 3. priskribo de iu artobjekto el iu Kijiva muzeo (kunsendu fotaĵon aŭ bonan fotokopion). Anstataŭ rakonton vi povas verki poemon aŭ kanton. La kvanto de la verkoj estas nelimigita. Indiku la jaron kaj monaton de via esperantistiĝo. Sendu ĝis januaro 2000.

Svitlana Miĥajlivna Pohorila: p.k. 54, Kijiv-35, 03035, Ukrainio.

SEJM-virt-info, reta ĵurnalo de SEJM, rakontas pri agado de eks-sovetianoj tutmonde. SVI aperas proksimume unufoje en 15-20 tagoj, sed la ofteco dependas nur de kvanto de materialoj — teorie ĝi povas esti eĉ ĉiutaga. SVI aboneblas kaj riceveblas tute senpage. Sendu abonpeton al redaktoro Grigori Arosiev kaj nepre kontribuu per materialoj pri agado en via regiono. Bonvenon!

Rete: arosjev@fnmail.com

Frazoj

... multaj parolas kvazaŭ abrupte morgaŭ SAT kaj UEA farus grandan geedziĝon. Tio tute ne estas la kazo, kaj neniam estos: mia amiko Kep Enderby kaj mi mem kaj aliaj estas fortege kontraŭaj al ĉia hipotezo tiusenca. Ni forte subtenas kunlaboron, renkonton de diversaj responsuloj, sed formaligitan, ne kaŝan, ne en restoracio, ne en la kulisoj de kongreso, sed tre seriozan, je aperta vizaĝo, flagoflirte. Renkonto kiu ebligos diskuti inter ni pri la diversaj projektoj el ambaŭ flankoj.

Yves Peyraut, prezidanto de SAT

Heroldo de Esperanto. 1999: 9

Malbone reklamita, duonorganizita, la kongreso en Fournols restos certe en la memoroj: pro sia neorganiziteco, pro sia laboremo, pro sia malgrandeco, sia deficito kaj bonega etoso ... Tiu kongreso estis la lasta en Francio kaj ne finas la jarcenton en gloro. La venonta okazos en Ostendo, ĝi estos eŭropa en 2000.

Franca Esperantista. 1999: 510

Finfine, naturo donis al ni du orelojn kaj unu solan buŝon, por ke ni aŭskultu duoble pli ol ni parolas. En Esperantio, ni foje tro parolas: ĉiuj opinias scii ĉion; ĉiuj opinias esti la posedantoj de la vero. Plie, en Esperantio tro ofte oni polemikas kaj batalas unu kontraŭ la alia, kvazaŭ temus pri dialektika ekzerco. Kiam ni reduktas esperanton al la rolo de helplingvo, kontrastoj estas neeviteblaj. Sed ankaŭ se ni reduktas esperanton al la rolo de kultura lingvo, kontrastoj leviĝas.

Marco Picasso

Literatura Foiro. 1999: 179

La redaktisto de Internaciisto, Luis Serrano Pérez, en la ĉefartikolo ... adaptiĝi aŭ morti ... alvokas la membrojn de Internacia Kolektivo Esperantista Komunista savi la gazeton per altigo de la kotizo. Ĉu ĝi vere estas la nura laborista E-gazeto?

Kamaradoj, mi estas tute certa, ke vi unuanime agados por savi la nuran laboristan periodaĵon ekzistantan en Esperantujo. Ni ĉiam travivis krizojn kaj ĉi tiu estas unu el ili. Mi ne dubas, ke malgraŭ ĉio ni kapablos savi nian Kolektivon kaj nian organon Internaciisto.

Internaciisto. 1999: 4

Mireille Grosjean havigis al ni esperantigon de la raporto, kiun ŝi sendis tuj post la UK al la svisa gazetara agentejo Agence Télégraphique Suisse/Schweizerische Depeschenagentur, kiu tre verŝajne ne taŭge plenumis sian informan taskon, ĉar neniu radio aŭ gazeto eĥis tiun raporton. En Svislando nuntempe sine de la koncerna agentejo regas porangla ŝovinismo kaj kontraŭidealismo ege vundaj por la estonteco mem de nia lando. Estas kiel se nur la voĉoj de la dekstremuloj aŭ de la perfortemuloj estas atentindaj.

Svisa Esperanto-Societo Informas. 1999: 4

Aŭtunaj strofoj

Poemoj de Hilda Dresen el “Norda naturo”

Bildoj de Anna Kostrikova (Jekaterinburg)

Aŭtuno

Aer’ kristala

la pensojn igas sobraj,

dum niajn sensojn

ekscite ebriigas

la pompoj fruoktobraj.

Aŭtuna suno

La korojn, kiujn

sub sia jug’ posedis

la pluv’ kaj grizo,

septembra tago suna

per oro elaĉetis.

Ĝardeno

Ĝardeno mia

en blankaj floksoj dronas,

dum el arbustoj

la blankon ruĝaj riboj

embuske ekspionas.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 11 (61)

Redakcie

Vilmos Benczik skribis en la prefaco por la dua eldono de Kvaropo:

Auld estas verŝajne la unua verkisto, kiu ne nur regas kaj uzas la lingvon por kreado, sed sian esperantistecon li fandas integra parto de sia mondpercepto. Li ne forfermas sin disde la “ekstera mondo”, t.e. disde la socio, en kiu li vivas, kiel faris iuj pioniroj, nek vivas skizofrenie duoblan vivon, kiel multaj esperantistoj eĉ nun. Per tio li fondas novtipan, modernan esperantismon, kies ĉefaj karakterizaj trajtoj estas, interalie, strebado por socia justeco, malfermiteco por novaj ideoj kaj maksimuma toleremo koncerne opiniojn de aliaj personoj, ĝissange vera internaciismo kaj senkondiĉa respekto al la racio.

Eble Auld estas la unua, kiu sukcesas klare, trafe kaj konvinke esprimi tion, kio estas en la koro de ĉiu, kiu lernis Esperanton ne nur por celoj komercaj (kaj tiuj entreprenemaj kompatinduloj, bedaŭrinde, ne prosperos en nia mondo).

Mi ne imagas lin esprimi sin Zamenhofe:

Se nin ... oni devigos, ke ni evitu en nia agado ĉion idean, ni indigne disŝiros kaj bruligos ĉion, kion ni skribis por Esperanto, ni neniigos kun doloro la laborojn kaj oferojn de nia tuta vivo, ni forĵetos malproksimen la verdan stelon, kiu sidas sur nia brusto...

nek Hodlere, Private, Lantie, Lapenne aŭ Silfere. Auld iras sian unikan vojon. Li ne faras kongresajn paroladojn, nek iras al kunvenoj de pintuloj, nek alvokas forlasi iun ismon por fondi novan. Li eĉ ne uzas komputilon, sed ĝuste lin oni elektis la unua Esperantisto de la Jaro, kaj li estis la unua, kiun oni kandidatigis al Nobel-premio pro verkado en Esperanto.

Anstataŭ li parolas lia vivo kaj liaj libroj. Kaj lian vivon oni admiros, kaj liajn librojn oni legos, dum en la mondo ekzistos almenaŭ unu parolanto de la lingvo, al kiu li tiel elstare kontribuis.

La 6an de novembro La Ondo havos trioblan feston. Interese, ĉu estas hazarda koincido, ke je tiu dato naskiĝis, krom la Bill Auld, ankaŭ la eldonanto de tiu ĉi revuo kaj la filino de ĝia redaktoro?

Kiel la donacon je la 75-jariĝo ni sendis al la skota Majstro pres-provaĵon de lia plej ŝatata libro Jurgen, kompreneble en lia propra traduko.

La nepoj vin benas!

La Ondo

Sur la kovrilpaĝa foto (unu el la 17 fotoj, kiuj aperis en 75 jaroj) estas Bill Auld kun Ada Fighiera Sikorska, en Toledo.

La Majstro parolas

Pli ol duonan jarcenton mi estas en Esperantujo, kaj mi povas konstati, ke oni ĉiam pli malfacile nomas nin idiotoj. Por la ekstera publiko estas ĉiam pli malfacile ridindigi nin. Niaj faktoj fariĝas ĉiam pli konataj. Oni ankoraŭ regurdas kelkajn malnovajn mensogojn pri Esperanto, sed ili estas tre facile refuteblaj.

Ŝajnas al mi, ke el tutmonda vidpunkto Esperanto restas relative stabila. Malprogreson en unu loko kompensas progreso en alia. Mortintojn kaj kabeintojn anstataŭas novaj adeptoj (ofte tamen en alia mondparto). La sukceso de Esperanto, manke de la “fina venko”, troviĝas en tio, ke tiuj homoj, kiuj bezonas aŭ deziras ĝin, ofte trovas ĝin kaj profitas el ĝiaj mirindaj proprecoj. Ni ne forgesu, ke tre multaj homoj kapablas kontentiĝi pri, kaj eĉ fieri pri, tute supraĵa kaj piĝina posedo de iu fremda lingvo kaj eĉ ne imagas ion pli perfektan! Sed serĉantoj por vera internacia intimeco salutas kaj uzas nian lingvon. Kaj tial Esperanto estas sekura, ĝis kiam la evoluo de la socioj devigos la registarojn finfine rekoni ĝin.

Multaj homoj traktas serioze Esperanton, kiel gravan kulturan fenomenon. Ekzemple, populara skota tagĵurnalo The Scotsman, menciinte pri lastatempa forpaso de skotaj poetoj Norman MacCaig, George MacKay Brown kaj Sorley Maclean, atentigis, ke la ŝatantoj de la skota literaturo devas resti trankvilaj — ja ankoraŭ unu skota poeto verkas, kvankam liaj poemoj ne estas bone konataj en Skotlando, ĉar Bill Auld verkas en la internacia lingvo. Tio ne povus okazi antaŭ kvindek jaroj.

Aliflanke, oni perdis la laboristan medion, ankaŭ ĉar en la evoluintaj landoj simple malaperis la laborista klaso, kia ĝi iam estis. Kaj la restintaj laboristoj ne pensas nun internacie.

Kio mankas al Esperantujo? La problemo de la movado estas, ke oni starigas interesajn iniciatojn en diversaj lokoj, sed la sorto de tiuj iniciatoj ne tuŝas la tutan esperantistaron. Tion montras la krizo de Greziljono, ekzemple. Mankas iu “centrismo” kaj reala internacieco en la pensado. La plimultaj esperantistoj en mia lando ankaŭ pensas paroĥe, kaj same estas inter multaj francoj kaj nederlandanoj, por kiuj Esperanto estas io paroĥa, dum por mi ĝi estas tutmonda. SAT malsukcesis pro la milito kaj internaj konfliktoj fortigi tiun koncepton, kaj UEA havas federacian sistemon, kiu apogas la paroĥismon.

La originala prozo multe fortiĝis. Kiam en la jaroj 1970aj mi verkis pri la originalaj romanoj mi povis facile listigi ilin; post tiam aperis multaj. Ilia nivelo malofte estas alte literatura, kaj ni ne egaligu ilin al la verkoj de Bulgakov, García Márquez aŭ Tolkien, kiuj aperis en la lastaj jaroj, sed ili ekzistas kaj estas legataj. Kial diri ke ni ne havas nian Dickens, ja ankaŭ la angloj havas nur unu? Kaj la romanoj de, ekzemple, Nemere egalas al la nuntempa nivelo de la normalaj anglaj romanoj.

Fonto, kies eldonanto Bays estas malbona administranto, neniam havis tiom da abonoj, kiom ĝi devus havi. La Brazila E-Ligo nun transprenis la administradon, kaj la afero pliboniĝis iomete. Tamen la enhavo de Fonto ne estas sufiĉe interesa, nek sufiĉe vigla por mi.

Mi ŝategas La KancerKlinikon, kaj mi bedaŭras, ke ĝi havas nun malpli da kunlaborantoj ol antaŭe. Krom La Ondo de Esperanto kaj Esperanto de UEA, La KancerKliniko estas la sola, kiun mi tuj kaptas por legi. Literatura Foiro — mi ŝatas ĝin kaj abonas ĝin. Tamen ĝi ne estas literatura, kaj ĝi nomas sin ne literatura, sed kultura, pro tio maloftaj estas poemoj en ĝi, kaj noveloj estas pli maloftaj.

La Ondo de Esperanto plenumas sian propran rolon, kaj en ĝi krom informoj estas sufiĉe multa legaĵo kultura, poemoj, noveloj kaj tiel plu. Ĝi estas interesa kaj mi ŝategas ĝin.

La Gazeton mi trovas tre interesa, sed mi ne dekomence legas ĝin, ĉar ĝi estis starigita de subtenantoj de Lapenna, kaj tiuepoke mi ne volis kuraĝigi la subtenon de Lapenna, kio ŝajnis al mi skisma afero. Do mi ne abonis al La Gazeto, kaj nur lastatempe mi komencis ricevadi ĝin interŝanĝe kontraŭ La Brita Esperantisto, kaj mi bedaŭras, ke mi ne havas la pli fruajn jarkolektojn da ĝi — ja mi havas jarkolektojn de preskaŭ ĉiuj aliaj kulturaj gazetoj en Esperanto.

Tamen mankas al mi tutsimple Literatura Mondo, ĉar ĝi estis por mi la ĝusta speco de literatura gazeto: monata, kun bona stabo krom Kalocsay, kuraĝiganta novajn aŭtorojn. Nun ĝi eble estus iom eksmoda, sed la principoj restas ĝustaj.

***

La Ondo de Esperanto foje demandis min pri tri libroj en Esperanto, kiujn mi kunprenus, estante ekzilota al neloĝata insulo.

Mi vidas antaŭ mi mian tutmuran bretaron, kun pli ol 4 mil libroj.

Mia plej ŝatata libro estas Jurgen de James Branch Cabell, sed miaj plej ŝatataj verkistoj estas Anthony Trollope, Jane Austen kaj Charles Dickens. En Esperanto mi ŝatas relegi Gösta Berling de Selma Lagerlöf en la traduko de Stellan Engholm, kaj alia ŝatata estas Quo vadis de Henryk Sienkiewicz tradukita de Lidia Zamenhof.

El niaj originalaj verkoj mi absolute ŝatas relegi Metropolitenon de Vladimir Varankin, Hura! de Julio Baghy, Infanoj en Torento de Stellan Engholm, kies centjaran jubileon oni espereble dece notos ĉi-jare.

Poemojn de Marjorie Boulton mi relegas ofte — ŝi estas poeto kiu parolas al mi, persone. Ankaŭ poemoj de Kurzens, unu el niaj ĉefaj poetoj, ofte forgesata; li havas la kvaliton, kiun havas Burns kaj Heine: li estas neimitebla, kaj kiam oni provas verki tiel simplege, oni banaliĝas. Kaj de Hendrik Adamson.

Sed mi devis respondi al La Ondo. Nu, Esperanta Antologio por ne perdi kontakton kun nia poezio; Leteroj de Zamenhof — se mi rajtus kunporti ambaŭ volumojn, aŭ se ne: Originala verkaro de L.L.Zamenhof, kaj — nu, ĉu mi estu honesta? — La Infana Raso por memorigi min pri kio mi iam kapablis.

(William Auld. 75 jaroj)

Mirakloj okazas

La plej mirakla afero pri mirakloj estas ke tamen ili okazas. Mi ne mem inventis ĉi tion, sed mi ŝtelis ĝin de iu, kiun mi ne povas danki, ĉar mi ne memoras lian nomon.

Dum la Berlina UK germana esperantisto donacis al UEA la sumon de 5.000 NLG, por ke UEA transdonu ĝin al la landaj asocioj en la tuta teritorio de la iama Jugoslavio por financi agad-projektojn, kiujn ĉi tiuj landaj asocioj prezentos. La donacinto, kiu deziras resti anonima, faris tion, ĉar lia koro estas disŝirita pro la informoj, kiujn li legas ĉiutage en la ĵurnaloj pri la situacio en la post-jugoslaviaj ŝtatoj. Kiam li estis juna (antaŭ nur dudek aŭ tridek jaroj), li kutimis vagi tra la Esperanto-aranĝoj tra la tuta tiama Jugoslavio kaj havis amason da geamikoj ĉie.

UEA nun informis la landaj asociojn en ĉiuj post-jugoslaviaj landoj kaj petis ilin ellabori projektojn celantajn la disvastigon de Esperanto en tiuj landoj.

Kompreneble la disvastigo de Esperanto, laŭ la spirito de la donacinto, estas nur rimedo por akceli intergentan toleremon, internacian amikecon, kunlaboradon.

Konsiderante la sumon je dispono kaj la multecon de la landaj asocioj envolvitaj, la projektoj ne povos antaŭvidi subvencion pli grandan ol proksimume 1.000 guldenoj (kvankam ĝi povas esti parto de pli granda sumo, kiun la landa asocio uzas el siaj alifontaj rimedoj). Temas nur pri malgranda paŝo, kaj nur financita de unu homo, sed ĝi povas esti maniero por montri al la mondo, ke esperantistoj ne distingas serbojn de kroatoj aŭ bosnojn de slovenoj. Inter la gastamaj muroj de la E-movado nur renkontiĝas homoj kun homoj. Tio estis dirita dum la unua kongreso en Bulonjo-sur-maro kaj tio validas ankoraŭ nun.

Renato Corsetti

Kuraĝiga sukceso de kuraĝa projekto

Meze de septembro finiĝis la unua trisemajna kurso kadre de la projekto Indiĝenaj Dialogoj (ID). Tiu eksterordinara projekto ekdisvolviĝis pasintjare kaj ĝin iniciatis Bessie Schadee kaj Sylvain Lelarge el la lingvoinstituto Narwal en Wassenaar (Nederlando). ID celas doni al la organizaĵoj de indiĝenaj popoloj rimedon por libere kaj senpere kunlabori kaj interkomunikiĝi. La rimedo estas Esperanto kaj ĝia uzo en la komputila reto.

En oktobro 1998 la Estraro de UEA decidis apogi la projekton kaj asignis al ĝi aŭspiciojn de UEA. Sekve UEA diskonigis ĝin en la revuo Esperanto kaj dum la maja konferenco de la Haga Alvoko por Paco. Esperantistoj en pli ol dek landoj envolviĝis en ID ekz-e per tradukado de kursotekstoj kaj kiel “geonkloj”, kiuj rete korespondas kun la kursanoj por ke ili spertiĝu en la lingvouzo.

La nelacigeblaj gvidantoj de Narwal sukcesis varbi por la projekto plurajn ne-Esperantajn partnerojn kaj sponsorojn, i.a. Nederlandan Centron por Indiĝenaj Popoloj, Instituton por Tutmonda Edukado kaj la bankojn ASN kaj Triodos.

La unua kurso estis la unua granda sukceso de la projekto. Ĝi havis 22 lernantojn, kiuj reprezentis indiĝenajn organizaĵojn el dek landoj. Dum la unua semajno ili intense studis Esperanton. Dum la postaj semajnoj ili lernis uzi komputilon, korespondi rete kaj krei hejmpaĝojn. Jam dum la dua semajno ili ekkontaktis siajn geonklojn. La programon estris la iniciatintoj Bessie Schadee kaj Sylvain Lelarge. La instruistaro estis internacia: Antonio Leoni de Leon (CR), Aleksander Melnikov (RU), Katalin Smideliusz (HU) kaj Atilio Orellana Rojas (AR).

UEA premiis en la lasta vespero la kursanojn per la libro Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj kaj la instruistojn per Lingva arto. La plej progresintaj kursanoj ricevis kiel ekstran premion membrecon en UEA.

Unu monaton post la kurso Bessie Schadee kaj Sylvain Lelarge raportis: “duono de la grupo aktive uzas Esperanton kaj la aliaj iĝis efikaj ambasadoroj kaj ankaŭ ili verŝajne finfine aktive uzos Esperanton”.

La monata revuo IS — Internationale Samenwerking (Internacia Kunlaboro) de la nederlanda ministerio pri eksterlandaj aferoj dediĉis en sia oktobra numero preskaŭ tutan paĝon al la projekto “Indiĝenaj Dialogoj”.

La artikolo Esperanto konstruas ponton inter kulturoj priskribas la celojn de ID kaj raportas pri la unua kurso kun reprezentantoj de 18 popoloj. Fine de la artikolo Snam Stanley Iko el Papua Nov-Gvineo resumas la filozofion de ID:

“Mi kredas ke Esperanto povas konstrui pontojn inter homoj, ĉar la mondo havas lingvoproblemon. Unu parolas tion kaj la alia tion ĉi, sed ni devas lerni kompreni unu la alian kaj la mondon.”

Fine de novembro sekvos dua kurso por 12 lernantoj. Kiu deziras subteni akiron de materialoj por ID, povos fari tion per donacoj al la konto de Kampanjo 2000 ĉe UEA, kun la indiko “Por ID”.

GK UEA

Demando al ministro

Guy Fischer, komunista senatano de Rodano-departemento, Vicprezidanto de Komisiono pri Socialaj Aferoj en Senato starigis la jenan skriban demandon al la ministro pri nacia edukado de Francio.

“S-ro Guy Fischer atentigas S-ron Ministron pri nacia edukado, serĉado kaj teknologio pri kampanjo de petleteroj lanĉita de Esperantista movado cele al akcepto de tiu lingvo kiel laŭvola opcio en bakalaŭro.

Skribata kaj parolata lingvo, Esperanto de pli ol unu jarcento posedas regulan gramatikon, ege riĉan vorttrezoron, aparte el la latina, tio, kio faciligas ĝian akiron. Ĝia lernado regule disvolviĝas for de eŭropaj limoj, starigante ĝin demokratia kaj malmultekosta komunikilo, taŭga por servi kaŭzon de amikeco kaj kooperado inter la popoloj.

Ĉar tiu lingvo ŝajnas plenumi ĉiujn kriteriojn pravigantajn ĝian eniron kiel laŭvola opcio en provoj de bakalaŭro, s-ro Guy Fischer petas de s-ro Ministro pri nacia edukado, serĉado kaj teknologio, bonvole akcepti la peton prezentitan al li”.

Vincent Charlot

53a sesio de IKU vokas prelegontojn

En la 85a UK en Tel-Avivo okazos la 53a sesio de Internacia Kongresa Universitato (IKU), kie rajtas prelegi universitataj profesoroj aŭ personoj kun simila kvalifiko. Preleg-proponojn oni prezentu al la sekretario de la UEA-komisiono pri IKU, prof. d-ro H.M. Maitzen (Endemanngasse 6-18/1/24, AT-1230 Wien, Aŭstrio; Rete: maitzen@astro.uniwie.ac.at). Limdato por kandidatiĝi estas la 15a de januaro 2000.

La propono enhavu koncizajn prelegresumon (maksimume 200 vortoj) kaj biografion kun persona bibliografio. La prelego laŭeble (ne devige) rilatu al la kongresa temo, “Lingvo kaj la kulturo de paco”. La elektitaj prelegantoj ricevos modestan honorarion, sed ne repagon de kostoj. Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Aparte bonvenas junaj kandidatoj kaj unuafojaj IKU-prelegontoj.

GK UEA

Mez-Eŭropa Konsultiĝo

La 3a Konsultiĝo de Landaj E-Asocioj de Mez-Eŭropo okazis en Liptovsky Ján (Slovakio) 17-19 sep 1999. Partoprenis gvidantoj de la landaj E-Asocioj de Ĉeĥio, Hungario, Kroatio, Pollando kaj Slovakio. La Konsultiĝo okazis en agrabla montara hotelo kun altnivelaj servoj zorgitaj fare de Slovakia E-Federacio.

La partoprenantoj de la Konsultiĝo traktante la temon de eŭropa integriĝo prilaboris proponojn, kiujn en la formo de rekomendoj la gastiganta landa asocio sendis en naciaj lingvoj al la prezidentoj, al la prezidantoj de parlamentoj kaj al la ĉefministroj de la landoj reprezentitaj dum la Konsultiĝo:

***

La gvidantoj de landaj E-Asocioj de Ĉeĥio, Hungario, Kroatio, Pollando kaj Slovakio,

traktante la temon de eŭropa integriĝo

konsciante, ke

1. en la fondo-dokumento de Eŭropa Unio troviĝas ankaŭ la egalrajta uzo de ĉiuj Ŝtataj lingvoj en la laboro de eŭropaj instancoj,

2. dum multaj fakaj kaj kulturaj internaciaj renkontiĝoj, kolokvoj, seminarioj, kongresoj, ktp jam bone funkcias la internacia lingvo Esperanto,

proponas al la decidpovaj organoj de unuopaj landoj kaj de internaciaj organizaĵoj, esplori la eblojn ekuzi ankaŭ la neŭtralan lingvon Esperanto, kiel pontlingvo por proksimiĝi al la egalrajta lingvouzo por faciligi la komunikadon inter diverslingvanoj.

Liptovsky Ján, la 19-an de septembro 1999

Ĉehio Vlastimil Koĉvara, prezidanto

Hungario Oszkár Princz, ĝenerala sekretario

Kroatio Spomenka Ŝtimec, sekretario

Pollando Stanislav Mandrak, prezidanto

Slovakio Ján Vajs, prezidanto

***

Krom la eŭropa integriĝo la partoprenantoj traktis ankaŭ pri diversaj aktualaj movadaj temoj.

Pri lingvopolitiko de landaj asocioj la partoprenantoj informis unu la aliajn, kaj evidentiĝis ke la partoprenantoj reprezentas diversajn, foje malajn opiniojn pri la rolo de mondlingvoj kaj pri la rolo de internacia lingvo Esperanto. Leviĝis la bezono trakti la temon pli profunde dum iu speciala kunveno.

Por fortigi kunlaborojn inter la landaj asocioj, respektive inter ties anoj la partoprenantoj traktis pri la sekvaj temoj:

Mezeŭropa E-Renkontiĝo organizota ĉiujare en alia lando. Kiel la unua tiatipa renkontiĝo estis proponita la 3a Eŭropa E-Festivalo (Budapest, 17-22 aŭg), sed pro la neŝanĝebla dato oni ne akceptis ĝin. Pri la karaktero kaj pri la kondiĉoj de MER oni traktos nur dum la sekva Konsultiĝo.

Interŝanĝo de esperantaĵoj. La partoprenantoj cirkulos inter si la librokatalogojn por interŝanĝi librojn.

— Anstataŭigo de naciaj periodaĵoj per komuna movada revuo (eventuale simpla kvaronjara interna revueto).

Informado pri Esperanto al la publiko.

— Kiel akiri monon por movadaj celoj. Raportis pri efikaj manieroj hungaroj kaj kroatoj.

— Kiel uzi Esperanton en turismo: loki kaj lokigi turismajn informilojn en la publike viziteblajn lokojn; verki vojaĝlibrojn de la landoj (jam estas verkataj pri Hungario kaj Kroatio).

— Kunlaboro kun la junulara movado.

Instruado de Esperanto (en Hungario proksimume 1000 personoj jare), respektive kunlaboro kun la landaj ILEI sekcioj.

Kunlaboro kun UEA. Ĉi-rilate pluraj partoprenantoj plendis, ke UEA en sia kotizpolitiko ne sufiĉe atentas pri la diferencaj vivniveloj de la membro-landoj, kaj ĉar daŭre grandparte okcidenteŭropanoj estas elektitaj kiel estraranoj, kaj ĉar la landaj asocioj apenaŭ ricevas de UEA helpon por sia laboro kaj apenaŭ spertas la gvidan-kunordigan laboron de UEA, sekve multaj opaj agadoj ne fortigas unu la alian.

La partoprenantoj taksis la Konsultiĝon tre utila ĝenerale kaj speciale la raportojn pri la situacio, pri la sukcesoj kaj malsukcesoj de la opaj asocioj, pro tio ili decidis kunveni ankaŭ venontjare.

La sekva Konsultiĝo okazos laŭ la invito de Kroata E-Ligo 15-17 sep 2000 en Zagrebo.

Oszkár Princz

Seulo: Kongreso kaj konferenco

La 31a Korea Kongreso de Esperanto okazis 9-10 okt en Seulo. La kongreson partoprenis 140 kongresanoj, inter kiuj 13 alilandaj esperantistoj el 10 landoj, inkluzive de la prezidanto de UEA Kep Enderby.

La Kongreso estis subtenita de la Korea UNESKO-Komisiono. Advokato Park Han-Sang, prezidanto de la Korea Asocio por Homaj Rajtoj, konata advokato por homaj rajtoj en Koreio, salutparolis dum la malferma ceremonio.

Ĉe la kongresa universitato Sin Dong-Hjon prelegis pri “Lingvistika aspekto de Esperanto” kaj Kim Hyongun pri “Interreta kulturo, ĉu vi veras aŭ fantazias?”. Ankaŭ estis prelegoj de Kep Enderby, Klarita Velikova kaj Chung Sang-Ho pri “Lingvaj Problemoj en Internaciaj Neregistaraj Organizaĵoj”. Estis oratora konkurso kaj multaj kantoj. La aŭkcio, unuafoje en Koreio, estis granda sukceso. Oni kolektis ĉirkaŭ $500 por la fonduso. Ĉiuj ĝuis la aŭkcion.

Post la E-kongreso en Seulo 11-15 okt okazis Internacia Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj. Ĉe la konferenco esperantistoj okazigis specialan grupsesion pri “Lingvo kaj Homaj Rajtoj”, en kiu ĉirkaŭ 40 homoj partoprenis.

La grupsesio adoptis rekomendon al UN, ke internacia lingva problemo estu unu el la tagorderoj de venonta konferenco de EKOSOK. La rekomendo estis akceptita de la ĉeftema grupo “Homaj Rajtoj”.

En la konferenca ekspoziciejo, membroj de KEA, subtenite de UEA, aranĝis E-budon, kiun vizitis multaj el pli ol 7000 konferencanoj. Estis bona ŝanco por diskonigi Esperanton tutmonde tra membroj de internaciaj neregistaraj organizaĵoj.

Lee Chong-Yeong

prezidanto de KEA

Grava rekono de la kongresa mondo

Nikola Raŝiĉ, la Konstanta Kongresa Sekretario (KKS) de UEA, estis invitita al la nove fondita Klientara Konsilio de ICCA — Internacia Konferenca kaj Kongresa Asocio. ICCA aktivas ekde sia fondo en 1963 kiel forumo de kunlaboro kaj spert-interŝanĝo de organizantoj de internaciaj kongresoj kaj ekspozicioj. Ĝia sidejo estas en Amsterdamo.

Ĝis nun en ICCA aŭdiĝis unuavice la voĉo de tiuj, kiuj rolas en la kongresa mondo kiel liverantoj de servoj: kongresejoj, vojaĝagentejoj, flugkompanioj, hotelĉenoj ktp. Tia stato elvokis kritikon fare de la klientoj, t.e. internaciaj asocioj kaj movadoj kiuj okazigas kongresojn. Kiel rimedon por plibonigi la situacion, UEA iniciatis starigon de aparta formo de ilia reprezentado. Post apogo de multaj asocioj ICCA akceptis la ideon kaj starigis Klientaran Konsilion.

Al la unua konsisto de la Konsilio ICCA invitis dek funkciulojn de asocioj kun vasta sperto pri la organizado de internaciaj kongresoj. Ĉiu membro devontigis sin resti en la Konsilio almenaŭ du jarojn. La unua kunsido de la Konsilio okazos dum la ĉi-jara kongreso de ICCA 10 nov en Lisbono.

Per la invito de KKS de UEA ICCA rekonas la unikan sperton de UEA kiel organizanto de unu el la plej longedaŭraj regulaj internaciaj kongresoj. En la klasifiko de ICCA la Universala Kongreso de Esperanto apartenas al la kategorio de grandaj kongresoj, de kiuj ĉiujare okazas nur kelkdeko.

GK UEA

Esperanta PEN en regiona konferenco

La Esperanta PEN-Centro, per sia delegito Ljubomir Trifonĉovski, partoprenis la 5an regionan konferencon de PEN-Klubo Internacia en Ohrid (Makedonio, 15-18 sep 1999). La makedonia prezidento Kiro Gligorov, partoprenis la inaŭguron, salutis la delegitojn de 15 PEN-Centroj kaj poste akceptis ilin.

La temo “La literaturo kiel memoro” estis traktita per prelegoj de elstaraj verkistoj, du el kiuj aperos en sekvaj numeroj de revuo Literatura Foiro. 17 sep en la preĝejo Sankta Sofia kadre de granda recitalo de poetoj el pluraj landoj sonis ankaŭ nia lingvo: La balado pri la Luno kaj la Cervo de Ljubomir Trifonĉovski.

HeKo

Literatura Foiro: vere kultura revuo

“Literatura Foiro” estis akceptita en la Kunordiga Komitato de kulturaj revuoj kreita post la unua Eŭropa Bienalo (dujara ekspozicio) en Ĝenovo (Italio) 8-13 jun 1999. Temas pri la unusola revuo en esperanto, kaj la unusola registrita en Svislando, ĉar la Komitato ĝis nun akceptis revuojn nur el la dek kvin landoj de Eŭropa Unio.

En la Komitato estas, interalie, The Times Literary Supplement kaj Les Cahiers du Cinema.

HeKo

Amnestio Internacia pledos por Sequoyah?

La dua Forumo de la Esperanta Civito decidis apogi la klopodojn por la revizio de la proceso kiu kondamnis je mortopuno N.I. Sequoyah, kiu estas indiano kaj esperantisto. Tio estas interalie punkto de konkreta kunlaboro kun SAT, kadre de la Pakto por la Esperanta Civito.

La numero 1975 de Heroldo de Esperanto (23 sep 1999) enhavas gravan ateston pri la senkulpeco de Sequoyah, fare de katolika pastro Matthew Regan, aktiva en kalifornia paroĥo apud la prizono, kie nia samlingvano sidas en la mortoalo jam la sepan jaron.

Ankaŭ Amnestio Internacia interesiĝas pri la kazo.

HeKo

Surpriza semajnfino en Njeguŝ

Per Surpriza Semajnfino finiĝis ĉi-jara sezono en bieno Njeguŝ (Kroatio), dum kiu ĝi gastigis kvar semajnfinajn aranĝojn kun ĉ. 100 partoprenintoj el Kroatio, Italio kaj Hungario.

Surprize al la lasta aranĝo venis nur inoj kaj nur el Kroatio. La junulinoj raportis pri siaj travivaĵoj dum IJK en najbara Hungario kaj pliaĝulinoj pri la karavano al UK en Berlino.

Tiel malfondiĝis la Berlina Klubo kaj formiĝis la Tel-Aviva. La iniciatinto de ambaŭ, Viŝnja Brankoviĉ donis la unuajn informojn pri la komuna flugo el Alp-Adrio kaj pri la venontjara kongresurbo. La posedantino de la domo, verkistino Spomenka Ŝtimec gvidis la aktivulan seminarion kaj prezentis serion de 5 bildkartoj de Njeguŝ.

La partoprenantinojn per diversaj marbestaj manĝaĵoj longe surprizadis itala kuiremulo Giorgio Sentieri kaj al la surpriza digesto-promeno gvidis ilin la biena kunlaboranto Vladimir Dujniĉ. Por virinoj laboris ankaŭ loka ĵurnalisto Zoran Gregurek. Se vi ne deziras maltrafi la surprizan venontjaran daton, anonciĝu jam nun:

Via Leghissa 6, IT-34 131 Trieste, Iralio. Rete: orbispictus@iol.it.

Viŝnja Brankoviĉ

Kongresa libroservo: Berlino venkis Montpelieron

Kvankam la vendosumo de la libroservo en la Montpeliera UK, iom pli ol 120 000 NLG., ŝajnis malfacile superebla rekordo, ĝi perdis la unuan lokon jam en la sekva UK. La libroservo de la Berlina UK registris novan rekordon: 130 000 NLG (59 000 eŭroj). Tio estas des pli rimarkinda, ĉar la Berlina UK nombris malpli da partoprenantoj ol la Montpeliera. En Montpeliero la kongresanoj butikumis en la libroservo averaĝe por 40 NLG.; en Berlino ili elspezis 52 NLG.

Pli abunda sortimento influis la kreskon. En Berlino eblis elekti inter 1800 titoloj de libroj, inkluzive kelkdekon da kasedoj, diskoj, vidbendoj, insignoj k.a. esperantaĵoj. En Montpeliero la nombro estis 1500.

La kvin plej vendataj libroj estis: Internacia Kongresa Universitato 1999 (142 ekz.), L. Levin. Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj (100 ekz.), E.-D. Krause. Grosses Wörterbuch Esperanto-Deutsch (84 ekz.), Ĉiuj kune: aktoj de la Strategia Forumo en Montpeliero (64 ekz.), Lingva arto (60 ekz.).

GK UEA

Modela informilo el Norvegio

Norvega Esperantista Ligo (NEL), konata pro moderne konceptitaj elpaŝoj sur la informa kampo, eldonis 5-lingvan informilon pri Esperanto. Ĝi estas celita por internaciaj kunvenoj kaj konferencoj. Ĉar la delegitoj de tiaj aranĝoj estas superŝutataj per dokumentoj kaj do malemas legi longajn tekstojn, la informilo estas ege konciza. Ĝi nur atentigas pri la ekzisto de Esperanto, kiu ebligas samnivelan komunikadon inter diverslingvanoj kaj estas la sola laborlingvo de amaso da internaciaj kunvenoj.

La teksto estas en la lingvoj Esperanto, norvega, angla, franca kaj rusa. La adreso de UEA kaj kontaktadresoj en multaj landoj estas aldonitaj por direkti tiujn, kiuj deziras pliajn informojn. Eblas reprodukti la folion anstataŭigante iun aŭ iujn el la lingvoj per aliaj, kaj faldi ĝin diversmaniere, tiel ke sur la frontpaĝo aperas la lingvo, kiu laŭokaze estas la plej utila.

UEA, kiu ofte reprezentiĝas en internaciaj konferencoj, daŭre bezonas informilojn en diversaj lingvoj. Tial ĝi tuj petis de NEL stokon de la faldfolio por siaj reprezentantoj ĉe Unesko kaj por la Seula konferenco de NRO-j havantaj oficialajn rilatojn kun UN. Kvanto estis sendita ankaŭ por disdono en internacia spiritista kunveno en Brazilo.

Interesitoj povas peti de UEA specimenon. Pri la kondiĉoj por ricevi pli grandan kvanton oni kontaktu Norvegan Esperantistan Ligon:

Olaf Schous vei 18, NO-0572 Oslo, Norvegio

Rete: esperanto@online.no

GK UEA

Semajno vere kultura kaj turisma

2-9 okt. en Cambrils (Hispanio) okazis la 7a Internacia E-Semajno de la kulturo kaj turismo. Aliĝis 72 personoj, inkluzive de 20 eksterlandanoj.

Ĉe la malfermo ĉeestis la urbestro Jon Serra kaj la konsilanto pri kulturo. La urbestro instigis nin daŭrigi nian agadon kaj diris: “Cambrils estas urbo, kiu gastigas dumsomere milojn kaj milojn da turistoj, venantaj el la plej diversaj landoj kaj parolantaj la plej diversajn lingvojn, do ni bone konas la lingvan problemon”. Paragrafo en bonega Esperanto vekis la aplaŭdon de la ĉeestantaro. Poste la loka koruso “Virgulino de la Vojo” nin regalis per belaj katalunaj kanzonoj.

Estis ses prelegantoj, kies temoj estis tute malsimilaj, kaj sekve de ĉiu prelego estis debato.

Itala profesorino Carla de Lorenzi gvidis kurson laŭ Cseh-metodo.

Ni ekskursis al Tarragono, por viziti la restaĵojn de la roma epoko, kaj al Morella por vidi la muregon en bona stato, al Peniscola por viziti la Kastelon de “Papo Luna”. En Cambrils ni vizitis la muzeon pri historio de la urbo kaj tiun pri la malnovaj agrikulturaj laboriloj.

Ĉiuvespere estis debatoj aŭ amuzaj vesperoj. Unu debato temis pri “Ĉu vi jam havas eŭromonerojn en via poŝo?”, alia pri “Don Kiĥoto kaj ties aŭtoro”, la lastan tagon estis “Venu kritikoj, ĉu funkciis bone la Semajno?”

Aparte menciindas la kantado de “Habaneras” kaj trinkado de “cremat” (rumo flamigita).

Luis Serrano Pérez

11a Konferenco Alp-Adria

Ĝis nun la Alp-Adriaj E-Konferencoj okazis en pluraj landoj kaj regionoj de Alp-Adrio: Aŭstrio (1), Hungario (3), Slovenio (2), Italio (2), Kroatio (2) kaj unu eksterteritoria en Slovakio.

La ĉi-jara Konferenco estis organizita 7-10 okt en Pula (Kroatio) kun la temo “Kulturaj rajtoj de etnaj malplimultoj en la Laborkomunumo Alp-Adrio”. Ĝin organizantis Kroata Esperantista Unuiĝo (KEU) kun aŭspicioj de Laborkomunumo Alp-Adrio kaj Departemento Istrio.

Dum la preparlaboro KEU havis subtenon de Ministerio pri eksteraj aferoj (departemento pri eŭropa integriĝo kaj kroataj malplimultoj), Kroata junulara konsilio, Kroata junulargasteja organizo, Kroata turisma asocio, Triesta E-Asocio, k.a.

La prezidanto de la urba konsilantaro de Pula akceptis la partoprenantojn.

La enkondukan prelegon pri ĉeftemo pretigis Miroslav Kiĉ, delegito de la Kroatia parlamento kaj la prezidanto de la komitato por homaj rajtoj kaj etnaj malplimultoj en la Kroatia parlamento.

La konferencanoj havis eblecon pli proksime ekkoni la agadon kaj vivon de du malplimultaj grupoj vivantaj en Istrio: la itala kaj la makedona. Okazis prelegoj, ekskurso kaj diversaj prezentoj. La lastan tagon Kreŝimir Jankoviĉ, celebris diservon en Esperanto.

Dum la ĝenerala kunsido la ĉefa temo estis, kiel plifortigi la kunlaboron kun la laborkomunumo Alp-Adrio (eŭropa regiona kunlaboro fondita en 1978, ĝin konsistigas 7 landoj kaj 19 regionoj). Oni formis laborgrupon, kiu prilaboros necesajn dokumentojn submetotaj al la Laborkomunumo.

KEU kunlabore kun la Kroata filatela societo “Sta Gabrijel” aranĝis la ekspozicion kun la temo “Esperanto kaj filatelo”. Pri la konferenco informis pluraj gazetoj, radio- kaj televidstacioj.

Marija Beloŝeviĉ

En la urba ĉefa poŝtejo oni povis uzi specialan konferencan stampon. La Konferenco havis du okazajn kovertojn. La simbolon, kiu troviĝas sur la koverto, frontpaĝo de la konferenca libro kaj konferenca memoraĵo, prilaboris 12-jara zagrebanino Samanta Ĉajiĉ.

KURTE

Hungara semajna magazino Hetek aperigis 25 sep la artikolon “Homo kiu pensas en Esperanto”, bazitan sur intervjuo kun István Ertl, redaktoro de la revuo Esperanto. La verkinto, Andras Kanai, mem studas en la E-fako de Universitato ELTE. (GK UEA)

Kiel ŝtatan subvencion Hungara E-Junularo ricevis 200 mil forintojn (790 EUR) k Hungaria E-Asocio 800 mil forintojn (3 160 EUR). (Esperanto)

La Humaneca Premio Conrad N. Hilton, al kiu apartenas unu miliono da usonaj dolaroj, estis ĉi-jare aljuĝita al la Afrika Medicina k Esplora Fonduso; laŭ iniciato de Kent Jones el Usono, UEA estis unu el la oficiale akceptitaj kandidatoj por la ĉi-jara premio. (GK UEA)

Premio Deguchi (ĉ. 2000 EUR) estas aljuĝita al Heinz Schindler (DE), kiu vizitis 127 landojn, ĉie helpante la E-movadon; Subvencion Cigno ricevis Fondaĵo Afriko. (Esperanto)

En la Berlina UK estis elektitaj kvin novaj honoraj membroj de UEA: Petras Ĉeliauskas (LT), Aldo de’ Giorgi (IT), Baldur Ragnarsson (IS), Yamasaki Seikô k Ĥristo Gorov (BG); la lasta forpasis 4 tagojn antaŭ la elektiĝo. (Esperanto)

En la muzeo de la skotlanda urbo Dollar (la loĝurbo de William Auld) dum tri monatoj funkcias ekspozicio A window on the World: Esperanto. (La Brita Esperantisto)

209 personoj el 11 landoj partoprenis en la 35aj Baltaj E-Tagoj en latvia Liepaja. (Litova Stelo)

Lige kun la Berlina UK okazis du internaciaj E-konferencoj en Ĉeĥio: 12a Internacia Medicinista Konferenco (24-29 jul, Opava) kun 47 medicinistoj el 12 landoj, k 33a Konferenco de ILEI (7-13 aŭg, Karlovy Vary) kun 55 personoj el 5 kontinentoj. (Starto)

Milan Zvara, prezidanto de Orientslovakia E-Asocio k ĝenerala sekretario de Monda Turismo okaze de Tagoj de Poprad 9 sep ricevis de la urbestro “Prourban Diplomon”; ĉe la enmanigo de la diplomo, la urbestro emfazis la sindonan laboron de s-ro Zvara por la urbo antaŭ ĉio en E-medio k en la tereno de mikologio. (Interredaktore)

Ĉ. 320 homoj ĉeestis la solenan malfermon de la 35a Brazila E-Kongreso, okazinta 12-16 jul en Kampo Granda, ĉefurbo de la brazila ŝtato Suda Mato-Groso. (Heroldo de Esperanto)

Biblioteko de Italia Interlingvistika Centro lasis sian sidejon en Cernusko (apud Milano) por instaliĝi en la prestiĝa sidejo de la lingva fakultato de unu el la milanaj universitatoj, kie la servo de la Biblioteko de Interlingvistiko estos integrita en tiu de la universitata biblioteko. (HeKo)

Dagestano: bona kono pri Esperanto

Dagestana E-Klubo, same, kiel multaj aliaj en nia lando, havis periodojn aktivajn kaj ne tre. Nun la situacio estas jena.

Nia lasta atingo estas aperigo de dekoj da publikaĵoj en ĉiuj amaskomunikiloj: televido, radio, gazetaro, gazetar-konferenco, gazetaj E-kursoj. Rezulte estas bona kono pri Esperanto en nia respubliko, subteno de la amaskomunikiloj, helpo de diversaj instancoj kaj firmaoj (ekz-e, aliro al interreto, ejoj por la klubo kaj por la kursoj). Eĉ populara kafejo-restoracio havas nomon “Esperanto”.

Bedaŭrinde, nun denove estas malfacila tempo por nia respubliko, kaj tio respeguliĝas en nia stato. Tuj ni perdis promesitan subvencion — en la militanta respubliko estas multe da zorgoj kaj problemoj! Tamen ni esperas je novaj sukcesoj. Ni havas negrandan teamon. Kaj nia unua tasko por la plej proksima tempo — kreskigi la kvanton de la membraro. Meze de oktobro por tio komenciĝos la nova E-kurso.

Abduraĥman Junusov

Tra Siberio al Honkongo

Por la venontjara IJK en Honkongo estas planate organizi komunan vojaĝon de Eŭropo — plene per trajno! Tia vojaĝo jam okazis en 1994 okaze de la 50a IJK en Koreio.

La karavananoj renkontiĝos en Moskvo kaj de tie ekvojaĝos per la Transsiberia Fervojo. Post tritaga vojaĝo okazos restado en Tomsk, kie okazos OrSEJT. Post kelkaj tagoj oni pluvojaĝos orienten. La vojo gvidos la karavanon tra Mongolio, kie eble alia paŭzeto estos realigebla, al Pekino. Tie eblos ĝui la etoson de la Ĉinia ĉefurbo kaj rigardi ties vidindaĵojn. Ni esperas renkontiĝi kun lokaj esperantistoj. De Pekino la vojaĝo daŭros suden, al la direkto de Honkongo, kien la karavano alvenos 5 aŭg, la unuan tagon de la 56a IJK.

Temas pri vojaĝo pri kiu vi povos ankoraŭ rakonti al viaj genepoj!

Holger Boos

TEJO-estrarano pri kongresoj

Venu al la Ruslanda Esperanto-Kongreso

Preskaŭ tri jaroj pasis post la lasta Ruslanda E-Kongreso (Moskvo, jan-feb 1997). Pri neceso de la kongreso parolis pluraj; ĝin gastigos volgia urbo Ĉeboksary 3-6 feb 2000. La kongreson kunorganizas: REU, SEJM, JEAĈER (Junulara Esperanto-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko). La kongresa temo: “Esperanto kaj socio: ĉu reciproka influo aŭ pasiva kunekzistado?”

REK-2000 ne hazarde okazas en Ĉeboksary, kiu lastatempe iĝis unu el plej aktivaj urboj en la rusia esperanto-movado. Ne hazarda estas ankaŭ la kongresa temo, kiu proponas diskuti rilatojn inter la esperantista popolo kaj la socio, en kiu ni vivas, laboras, esperas, kredas, amas kaj kiun ni persiste klopodas kompreni. Kiom gravas por la socio problemoj de Esperanto kaj kiom gravas por ni mem tiuj problemoj? Kaj inverse: kiom gravas por ni problemoj de la socio, kaj kia estas la rolo de Esperanto? Ni bonvenigas vin diskuti pri tio enkadre de la REK-2000.

Jam kvar jarojn en Ĉeboksary okazas Lingva Festivalo, kiu donas al Esperanto eblon vaste deklari pri sia ekzisto kaj valoro. Temas pri aktiva engaĝo de esperantistoj kiel ĉeforganizantoj de la aranĝo. Alia aranĝo estas Festivalo de interesoj, kiu naskiĝis en Ivanovo. Ankaŭ tie esperantistoj rolas kiel iniciatintoj kaj ĉeforganizantoj. Ĉu similaj iniciatoj estas unu el kromaj vojoj por gajni simpation de la ekstera mondo aŭ ili havas nur portempan kaj eble eraran koncepton pri la evoluo de Esperanto-movado? Ankaŭ tio estu temo por diskuto en Ĉeboksary.

Kotiztabelo por ruslandanoj kaj ekssovetianoj (en rubloj)
Aĝo (jaroj) Antaŭ 1 nov 1999 Antaŭ 1 jan 2000 Surloke
6-16 10.00 20.00 30.00
17-26 20.00 30.00 50.00
pli ol 26 30.00 40.00 70.00
Kotiztabelo por ne ekssovetianoj (en eŭroj)
Aĝo (jaroj) Antaŭ 1 nov 1999 Antaŭ 1 jan 2000 Surloke
6-16 1.00 2.00 5.00
17-26 2.00 3.00 6.00
pli ol 26 3.00 4.00 7.00
Atentigoj:

1. La aĝo estas kalkulata laŭ la dato de alveno de aliĝiloj.

2. Infanoj malpli ol 6jaraj aliĝas senpage.

3. La aliĝo ekvalidas post la ricevo de kotizo.

4. Aliĝkotizojn bv. sendi al Ŝlykanova Jevgenia Valerianovna (RU-428012, Ĉeboksary, ul. Algeŝevskaja, 25a) aŭ al la konto ĉe UEA: akbv-c, kun indiko “REK”

5. 20%-an rabaton ĝuas membroj de la kunorganizantaj asocioj kaj grupoj, handikapuloj, lernejanoj kaj studentoj.

6. Mecenata kotizo estas triobla normala kotizo. La mecenatoj estos anoncitaj dum la malfermo de la Kongreso.

7. La aliĝkotizo ne estas repagebla.

Programo

En la kongresa programo estas planataj plenkunsidoj de REK kaj diversaj laborgrupoj. SEJM planas havi sian konferencon. Okazos ekzamenoj de ĈALK kaj kunveno de E-instruistoj.

En la kultura programo antaŭvideblas ĉuvaŝa vespero kun prezento de folklora ĉuvaŝa grupo. Viaj proponoj estas bonvenaj!

Adreso: RU-428000 Ĉeboksary, ab. ja. 189

Rete: esperant@chtts.ru

La dua informletero, kiu estos sendita al la aliĝintoj, aperos komence de decembro 1999 kaj enhavos precizajn informojn pri la kongresejo, programo, loĝ- kaj manĝ-eblecoj, pri la trajnoj ktp.

Bonvenon!
Uzi buŝon ne nur por manĝado

Esperantistoj havas multajn diverskvalitajn informilojn, kiuj pli malpli bone informas pri novaĵoj de E-movado, sed preskaŭ ne havas analizon de ĉi-movado. Tio estas tre malbona. La unuaj provoj de analizo, kiujn mi trovis sur paĝoj de LOdE, estas tre laŭdindaj, kvankam ili ne multas kaj ne estas tre profundaj. Tamen: estas — bone, malestas — malbone. Cetere, mi opinias, ke E-eldonaĵo rakontanta nur pri E-movado similas homon, kiu uzas buŝon nur por manĝi. En ĉi senco mi tre ŝatas Kontakton.

La enhavo de LOdE estas riĉa kaj diversa.

LOdE estas tre utila por tiuj, kiuj bezonas informojn pri gravaj internaciaj E-eventoj aŭ male — interesiĝas pri malgrandaj venkoj-malvenkoj de iu fora E-klubo. Estas bonege, ke vi (nur vi en Ruslando) sciigas pri raŭmismo, pri libroproduktado en E-mondo, pri UEA-kongresoj kaj samtempe donas eblon rakonti pri iu malgranda klubo aŭ ne fama renkontiĝo. Ankaŭ estas bone, ke sur viaj paĝoj eblas trovi artikolojn pri historio de Esperanto. Kun ĝuo mi legis artikolon de Miĥail Maĥnaĉ “Esperanta saluto el la jaro 1946”. Poste mi rerakontis ĝian enhavon al ĉiu persono, almenaŭ iel rilatanta al Esperanto. Koran dankon!

Sed estas ekzemploj de indaj informoj en ne inda formo. Ekzemple, la artikolo de Valentin Melnikov “Kiel propagandi Esperanton?”. Laŭ mi, estus pli honeste kaj korekte rakonti ne pri si, sed, ekzemple, pri György Nanovfszky, aŭ pri partopreno de e-istoj en televida ludo Komprenu min. Tamen lia artikolo “Honeste plenumi la promeson” tre plaĉas al mi, ĉar la temo estas grava kaj la analizo — bona. Similaj artikoloj estu pli multaj.

Tre plaĉas al mi Kurte, Frazoj, Gazetoj, Tra la mondo. Mi bone komprenas, pri kio rakontas Kurte, sed ne komprenas, kial estas apartaj Ĉe najbaroj kaj Tra la mondo.

Laŭ mia opinio, Tra Ruslando estas malforta rubriko. Mi opinias, ke la plej grava parto de LOdE havas nesufiĉan atenton kaj zorgon de la redaktoro. En Ruslando ĉiumomente svarmas planataj, preparataj, lanĉataj kaj forpasantaj aranĝoj, sed leganto povas scii pri la entreprenoj, nur se iu partopreninto ne pigris kaj naskis kelkajn liniojn. Tamen tio signifas, ke pigras la redakcio. Kiel ekzemplon mi povas rememori informilon Jene, kies redaktoro streĉis siajn amikojn kaj konatojn, kaj post nelonga tempo tiu gazeto estis unu el plej informitaj en Ruslando. Verŝajne vi devas pli aktive serĉi informojn. Petu ne abstrakte, sed konkrete petu konkretan informon de konkreta homo pri konkreta temo. Laŭ mi, estus bone, se vi sendus siajn oficialajn reprezentantojn al gravaj ruslandaj aranĝoj (OkSEJT, EoLA ktp).

Diversnivele aspektas Tribuno. En n-roj 3, 4, 8-9 estas bona skemo: iu konkreta persono elpaŝas de la Tribuno kaj tio similas tribunon. Kaj en aliaj kajeroj la Tribuno simias “kolĥozan kunvenon”: kiu pro kio ploras, tiu pri tio parolas. Rezulto estas sama, se vi miksus kolorojn de ĉielarko. Mi opinias, ke la redakcio devas prepari apartan Tribunon por ĉiu kajero. Ĉu en E-mondo mankas interesaj homoj, kies opinio estas interesa por vasta publiko? Aleksandr Blinov, kiu ĵus iĝis sekretario de TEJO, Sergeo Bozin, kiu verkas plej rekoneblajn kantojn, Jurij Karcev, plej nova REU-estrarano, Irina Gonĉarova, kreinto de nova influo en junulara movado — indas Tribunon de LOdE.

Beletro estas bonega parto de LOdE. Mi konsentas aboni La Ondon nur por legi la rubrikon. Mi esperas, ke Beletro neniam perdos sian brilon.

Bona rubriko estas Civilizo. Oni povas ŝati ĝin aŭ malŝati, sed la rubriko devas ekzisti. Interalie, ĉu kara Nikolao Gudskov scias, ke inter famaj neesperantistoj estas ankoraŭ iuj krom “Wolf Messing: homo legendo”. Ŝajnas al mi, ke mi jam legis Esperante pri li.

Lingvo kaj ties fleganto Sergio Pokrovskij estas ne ofta, sed atendata gasto de LOdE, kaj mi ĉiam ĝojas renkontante ilin sur paĝoj de la gazeto.

Biblioteko estas interesa, tamen iom stranga rubriko: jen ĝi rakontas pri la plej freŝa libro, jen proponas hieraŭan barĉon (n-roj 2, 7). Ĉu la redakcio soifas ĵus edonitajn librojn? Do rakontu pri raraj eldonoj, sorto de famaj libroj, tamen la guston ne perdu.

Mi scias, ke inter la legantoj de LOdE estas homoj, kiuj legas nenion krom Mozaiko kaj tio jam rekomendas la rubrikon. Se rubriko havas sian legantaron, ĝi meritas ekziston. Mi mem preskaŭ neniam legas Mozaikon tamen tio signifas nur, ke mi dume ne sukcesis fingustumi ĝian frandecon.

Kaj jen la lasta, 19a paĝo. Mi ĉiam kun malĝojo venas al ĝi, ĉar ĝia apero signifas finon de LOdE. Ve, la paĝo ne havas konkretan enhavon. Ĝi ŝanĝiĝas de volumo al volumo. Mi opinias, ke tio estas malbona, kaj verŝajne la plej inda por la paĝo estas Kalendaro kaj reklamo de aĉeteblaj libroj.

Do, mi volas konkludi. LOdE estas bona gazeto, kiu havas kaj mankojn, kaj malmankojn. Tamen gravas ne stagni en nuna stato, sed evolui. Kaj ne forgesu, ke plejbono malamikas bonon.

P. Fiŝo

Sendi librojn al Jakutio

Mi dankas vin pro la materialo, kiun vi sendis al mi pasint-jare. Estas tre malfacile lerni la lingvon sen bona apliko. Mi volonte korespondus en Esperanto el Aŭstralio kaj Nov-Zelando.

Mi loĝas en periferio de Jakutio, kaj tial mi havas grandajn komplikaĵojn pri literaturo. Verkoj neruslingvaj ne estas troveblaj. La interbiblioteka servo ne plu funkcias. Mi tre ŝatus legi originale verkojn de Shakespeare kaj de Saint-Exupéry, tamen por tio necesas veturi plej proksime al Jakutsk — sed la aviadilo flugas ĝis tie dum tri horoj. Eble iu el la legantoj de La Ondo povas sendi al mi malnovajn librojn de francaj kaj anglaj klasikaj verkistoj. Ĉu iu eldonejo en Ruslando eldonas fremdlingvan literaturon?

Mia adreso: RU-678785, Jakutija-Saĥa, Srednekolymskij rajon, posjolok Argaĥtaĥ, ulica Pobedy 3.

Aleksandr Vinokurov

Nova vesto de la Interna Ideo

Kep Enderby, prezidanto de UEA, faris en la Berlina UK dum Strategia Forumo de la Esperanto-komunumo paroladon en sia dua kvalito de prezidanto de Esperantista Jura Asocio (LOdE. 1999: 8:9). La esenco de la parolado estas, ke UEA ne havas tro da populareco antaŭ la ekstera mondo, ĉar ĝi prezentas sin kiel nur lingva asocio, kaj tio aspektas ne tro interese. Tial al ĝi indas fariĝi eksplicite peresperanta porhomrajta organizo, ĉar la problemo de la homaj rajtoj ricevas multe pli da ĝenerala kompreno. Kaj la Statuto de UEA principe tion permesas.

La paragrafojn pri homaj rajtoj siatempe enkondukis en la UEA-statuton Ivo Lapenna — ankaŭ li estis juristo. Sed li preskaŭ haltis je tio, ĉar neŭtraleco por li estis netuŝebla principo. Sed Enderby estas, krome, maldekstrulo (iam estis eĉ unu el gvidoroj de la Aŭstralia Laborista Partio) kaj SAT-membro (pro tio por li proksimas la ideo de peresperanta organizo), tial neŭtraleco por li ne estas “sankta bovino”, sed rimedo, li bone komprenas relativecon kaj elastecon de la nocio.

Sed kion do signifas tio? Esperanto ja ĉiam estis ne nur lingvo (malgraŭ ĉiuj kontraŭaj asertoj), ĝi estis elpensita de Zamenhof kiel rimedo por atingi interpopolan pacon kaj egalecon, kio ja apartenas al la fundamentaj homaj rajtoj! Ĝuste tio ja estas la Interna Ideo. Kaj la strategia propono de Enderby estas ne pli ol modernigita kaj esprimita en juraj terminoj esprimo de tio, por kio klopodis la Majstro; en la malnovaj terminoj oni povus esprimi lian ideon tiel: “UEA estu organizo por la Interna Ideo de Esperanto!”. Kaj, cetere, nur se la propono estos akceptita, la membroj de UEA havos la veran motivon nomi unu la alian “samideano” — ja pure neŭtralisma bazo apenaŭ permesas havi komunajn ideojn.

Kaj kien do la sankta neŭtraleco? Ĝi restos sama kiel nun. Tutegale UEA agnoskas la principojn de la homaj rajtoj tiel, kiel ilin akceptis UN, ĝi ja kun UN kaj Unesko kunlaboras, kaj ne devas esti pli neŭtrala ol ili. Sed tio nur estas eprimata pli klare.

Se la nova strategia principo, proponita de Enderby, estos oficiale akceptita de UEA, ĉu “la varo Esperanto” estos vendata pli vigle? Ĉu UEA, kiel neregistara organizo, atingos tuj la samajn sukcesojn en la publika opinio, kiel Amnestio InternaciaGreen Peace? Eĉ se ĝenerale jes, do ne baldaŭ. Tio ja dependos de scipovo far ĉiu disvastiganto de nia lingvo lerte uzi tiujn poresperantajn argumentojn. Tamen la provo, ŝajne, valoros ne nur por pli bona ekstera argumentado, sed ankaŭ por kreo de pli aŭtenta memidentigilo de la esperantistaro kaj plia humanigo de nia movado.

Nikolao Gudskov

SEJM-REU: Arosiev precizigas

Mi ŝatus repliki al frazo de Valentin Melnikov en LOdE. 1999: 8-9. El liaj vortoj en lasta alineo konkludeblas ke SEJM mem direktiĝis al REU kun propono unuigi fortojn. Fakte ja okazis tute male, ĉefaj REU-funkciuloj Junusov, Ĉertilov kaj Gudskov venis persone al mi dum la tiĥvina OkSEJT (tiam mi estis SEJM-kunordiganto) kaj proponis ekpensi pri unuiĝo. Esence tio nenion ŝanĝas, tamen gravas principe ke ĝuste REU estis la unua kiu ekserĉis kontaktojn kun SEJM. SEJM-konferenco, cetere, aprobis la ideon eklabori pri iu proksimiĝo de SEJM, kies ĉefa problemo estas manko de aktivuloj kiuj povus glate gvidi la laboron de la organizo, kaj de REU, kiu nun ŝajnas sperti ĉiujn imageblajn problemojn.

Grigori Arosiev

Naŭza rasisma kampanjo

Landaj Asocioj de UEA ricevis lastatempe anoniman koverton el Honkongo kun multobligita slipeto, kiu atakas la okazigon de UK (nomata “U.E.A. Kongreso”) en Israelo, la landon Israelo kaj la judan popolon, uzante en fuŝa Esperanto ekstreme krudan rasisman lingvaĵon.

UEA kaj la tuta Esperanto-movado toleras neniun formon de rasismo kaj malamo al aliaj popoloj. Universala Kongreso de Esperanto estas modelo al la tuta mondo pri amikeco kaj egaleco trans ĉiuj lingvaj kaj naciaj limoj. Jam en la unua UK d-ro Zamenhof difinis kiel ĝian plej esencan trajton, ke en ĝi kunvenas “homoj kun homoj”. Rasisma atako, kiu rilatigas sin al UK, estas tial aparte naŭza.

Ĉiuj ricevintoj de la fia sendaĵo estas petataj transsendi ĝin, kun la koverto, al la Centra Oficejo de UEA por helpi ties klopodojn malkovri, kiu estas malantaŭ ĝi. Per anonimeco la sendinto elstarigas sian poltronecon.

La plej taŭga respondo al tiu fiago estas pli aktive diskonigi la 85an UK, kiu estos la ĉefa kontribuo de la esperantistaro al la Internacia Jaro de la Kulturo de Paco, kaj mem aliĝi al ĝi.

Osmo Buller

ĝenerala Direktoro de UEA

“Matematika morfologio” kun resumoj en Esperanto

La redaktoro havis embarason. Pro iuj kaŭzoj anglalingvaj resumoj de artikoloj por nova kajero de scienca revuo Matematika morfologio ne estis pretaj. Sed grava trajto de la revuo estas ĝia elektronvida formo, nur kelkajn ekzemplerojn oni presas por grandaj bibliotekoj de Ruslando. Tial manko de resumoj en angla lingvo malpliigus probablan kvanton de legantoj. La propono de la redaktoro estis logike sinsekva kaj embarasa por mi — doni resumojn en Esperanto. Tamen ne la limigata temaro de la revuo (medicino, biofiziko, matematiko, psikologio...), nek manko de specialaj terminaroj promesis nefacilan laboron, neliberan de eraroj.

La afero ŝajnis tromemfida, siaspeca lingva peko... Tamen ebleco doni realan puŝeton al la praktika apliko de Esperanto en scienco superis miajn dubojn. Tiel la kajero 1, volumo 3, 1998 de Matematika morfologio aperis kun resumoj en Esperanto.

Nun mi, la redaktoro ankaŭ, esperas pri atento de esperantistoj kaj fakuloj al la revuo. Ĝia enhavo prezentas intereson por vasta rondo de intelektuloj kaj naturesploristoj.

Legu la revuon elektronike:

http://www.smolensk.ru/user/sgma/MMORPH/TITL.HTM

Ĉu esperantlingvaj resumoj en “Matematika morfologio” plu aperos? Tio dependas de intereso al ĝi flanke de legantaro, precipe eksterlanda. La redakcio atendas opiniojn kaj rimarkojn:

Rete: uusgma@sci.smolensk.ru

Miĥail Mahnaĉ

Günter Grass: nobelpremiito pri literaturo

Estus vana klopodo karakterizi la ĉi-jaran nobelpremiiton pri literaturo Günter Grass per kelkaj vortoj, do nur kelke da kapvortoj pri li: realismo, surrealismo; senbrida fantazio, volupta lingvouzo, drasta ironio, vulgaraĵoj, aŭ plejkoncize: la plena vivo en ĉiuj aspektoj.

Post la apero de La lada tamburo Grass tuj fariĝis konata verkisto. Generale oni supozas, ke ĝi estas lia plej grava verko (tio estis ankaŭ la opinio de la nobela komitato). Ĝi estas kune kun Kato kaj muso kaj Hundaj Jaroj parto de la t.n. Danzig-Trilogio.

Post tiu trilogio Grass komencis pli aktive partopreni en politikaj debatoj, inter alie por la socialdemokrata partio. Konataj verkoj el tiu periodo estas Loke anestezita (1969) kaj El la taglibro de heliko (1972). Poste Grass revenis al pura fikcio, inter alie kun La rombfiŝo (1977) kaj La renkonto en Telgte (1979).

Grass neniam forlasis la kritikan perspektivon. En 1995 la romano Vasta kampo, kiu tre kritike traktas la t.n. reunuiĝon de Germanio, fariĝis tutsomera paskvilado ankaŭ ekster pure literaturaj medioj.

Estas longaj paŭzoj en la literatura verkado de Grass, dum kiuj li laboris kiel grafikisto.

En 1999 aperis Mia jarcento, 100 mallongaj rakontetoj, mozaikeroj de nia jarcento. El malsamaj perspektivoj aperas malsamaj personoj: simpatiaj kaj malsimpatiaj, krimuloj kaj viktimoj, viroj kaj virinoj. Tiuj rakontetoj ligiĝas intime kun la germana historio kaj finfine el la bunta ĥaoso aperas plena bildo de nia tragika finiĝanta jarcento.

Wolfgang Kirschstein

Mia Jarcento

Ĉapitro el la romano de Günter Grass

1946

Brikpolvo, imagu, ĉie brikpolvo! Enaere, envestaĵe, interdente, kaj ajnloke. Sed ni virinoj ja fajfis pri tio. Plej grave: finfine estis paco. Kaj hodiaŭ oni volas eĉ konstrui monumenton por ni. Jes ja! Estas iniciato por tio: la Berlina Rubvirino! Sed tiam, kiam ĉirkaŭstaris nur ruinoj kaj abunde da rubo inter piedfrapitaj vojoj, tiam ni ricevis sesdek unu pfenigojn dum horo, mi ankoraŭ memoras tion. Certe ni ankaŭ havis pli bonan nutraĵkarton, nomitan numero du, por laboristoj. Ĉar laŭ la dommastrina karto oni ricevis nur tricent gramojn da pano kaj apenaŭ sep gramojn da grasaĵo. Kion vi volas fari kun tia kvanteto? — mi demandas vin.

Estis dura laboro. Malrubigi. Mi kune kun Lotinjo, kiu estas mia filino, disbatis ruinaĵojn en la Centra kvartalo de Berlino, kie ĉio estis plata. Lotinjo ĉiam estis kun infanĉareto. La bebo nomiĝis Felikso, sed li akiris tuberkulozon, pro la ĉiama brikpolvo, mi supozas. Kaj li mortis jam en la kvardek-sepa antaŭ la reveno de ŝia edzo el la kaptiteco. Apenaŭ ili konis unu la alian. Estis milita geedziĝo tiam, ĉar unue li batalis en Balkano kaj poste ĉe la orienta fronto. Tiu geedziĝo ne estis firma. Nu, ĉar interne ili estis tro fremdaj. Kaj li volis neniel helpi, eĉ ne volis porti lignaĵojn el la kvartalo Tiergarten. Volis nur kuŝi sur la lito kaj gapi truojn en la aero. Nu, mi supozas ke li spertis terurajn aferojn en Ruslando. Ĉiam li lamentis, kvazaŭ por ni virinoj la noktoj kun bombardado estus pura plezuro. Tiam lamenti ne taŭgis. Ni ekagis: en la ruinojn, el la ruinoj. Kaj foje ni malplenigis eĉ bombdetruitajn subtegmentejojn kaj kompletajn etaĝojn. Rubon en sitelon, kvin etaĝojn malsupren, ĉar ni ankoraŭ ne havis transportilojn.

Kaj mi memoras, ke foje ni traserĉis parte detruitan loĝejon. Tie estis nenio plu, nur tapeto ĉifonita. Sed Lotinjo trovis en iu angulo pluŝurseton. Ĝi estis komplete polvkovrita, antaŭ ol ŝi frappurigis ĝin. Ni ĉiuj demandis nin, kio fariĝis el la infano, kiu iam posedis tiun urseton. Neniu el nia kolono volis ĝin, ĝis Lotinjo kunportis ĝin por Felikso, ĉar tiam la etulo ankoraŭ vivis. Sed plejparte ni ŝovelis la rubon en puŝĉaretojn aŭ forfrapis la kalkaĵon de kompletaj brikoj. Unue oni ĵetis la rubon en bombkraterojn, poste transportis per kamionoj al la rubmonto, kiu intertempe fariĝis verda kaj de kie estas bona vido.

Ekzakte! Ankoraŭ kompletaj brikoj estis staplitaj. Lotinjo kaj mi faris popecan laboron: brikfrapado. Estis elstara kolono. Inter ni estis virinoj, kiuj certe spertis pli bonajn tagojn. Vidvinoj de oficistoj, kaj eĉ vera grafino. Mi ankoraŭ memoras: ŝi nomiĝis von Türkheim. Havis verŝajne siajn bienojn en la oriento, mi supozas. Kaj kiamaniere ni aspektis! Pantalonoj el malnova armea ŝirmtolo, puloveroj el lanrestaĵoj. Kaj ĉiuj kun kaptuko supre bone nodita, nu kontraŭ la polvo. Laŭdire estis preskaŭ kvindek miloj en Berlino. Nur rubvirinoj kaj tute neniuj viroj. Estis tro malmultaj. Kaj tiuj kiuj postrestis nur staris ĉirkaŭe aŭ laboris nigramerkate. Filaboro ne estis io por ili.

Sed mi memoras, ke foje, kiam ni ekfrontis rubŝutaĵon kaj devis elfosi fertrabon, mi kaptis ŝuon. Vere, tie viro ankoraŭ estis alkroĉita. Sed li ne plu estis rekonebla, nur ke li anis en la popola milico, ĉar estis brakbendo sur lia mantelo. Kaj tiu mantelo ankoraŭ aspektis uzebla. Pura lano, antaŭmilita varo. Hopla, mi diris al mi kaj forprenis la bonan pecon antaŭ ol la viro estis forportita. Eĉ la butonoj ĉeestis. Kaj en unu poŝo de la mantelo estis buŝharmoniko de Hohner. Mi donacis ĝin al mia bofilo por gajigi lin iomete. Sed li ne volis ludi. Kaj se li ludis, do nur malgajajn pecojn. Mi kaj Lotinjo estis tute malsimilaj. Ĉio devas avanci. Kaj tiel fariĝis iom post iom.

Prave! Mi ricevis laborlokon en la manĝejo de Urbodomo Schöneberg. Kaj Lotinjo, kiu dum la milito ja estis “fulmknabino”, lernadis en la popola altlernejo stenografion kaj maŝinskribadon. Ŝi rapide ricevis postenon kaj estas nun, post la eksedziĝo, iaspeca sekretariino. Kaj mi ankaŭ memoras, kiamaniere Reuter, kiu estis tiutempe urbestro, laŭdis nin ĉiujn. Kaj plej ofte mi partoprenas, kiam la rubvirinoj renkontiĝas denove, por kafo kaj kuko ĉe Schilling sur Tauentzien. Ĉiam estas gaje tie.

Tradukis Wolfgang Kirschstein

Pilgrimo en la Sanktan Landon

de Sergio Pokrovskij

La venonta Universala Kongreso okazos en Israelo; mi kun plezuro rememoras mian nelongan laboran viziton en tiun landon en majo de la 1997a jaro. Nelonge antaŭ mia vojaĝo, pripensante projekton de Malnovrusa antologio (vojaĝon tra la tempo) mi komencis traduki la Pilgrimon de Danielo (vojaĝon tra la spaco); kaj tiu verko gvidis miajn paŝojn en miaj malmultaj ekskursoj. Nun mi ankoraŭ hezitas, ĉu mi iru kongresi aŭ servu nian lingvon hejme; nu, antaŭ naŭ jarcentoj ankaŭ Danielo konsideris similan dilemon (nun oni datas la pilgrimon de Danielo per la jaroj 1104-1106).

Pilgrimo de Danielo monaĥejestro el la Rusa Lando1

Jen mi, neinda monaĥejestro Danielo el la Rusa lando, la plej malbona el ĉiuj monaĥoj, kadukigita de multaj pekoj, nesufiĉa en ĉiu bona afero, instigate de miaj penso kaj malpacienco, ekvolis vidi la sanktan urbon Jerusalemo kaj la Promesitan Landon. Kaj per Dia favoro mi atingis la sanktan urbon Jerusalemo, kaj vidis la sanktajn lokojn, trairis la tutan Galileon kaj la sanktajn lokojn ĉirkaŭ la sankta urbo Jerusalemo, kie Kristo nia Dio paŝis per siaj piedoj kaj kie li vidigis grandajn miraklojn. Kaj ĉion ĉi tion mi vidis per miaj pekaj okuloj, la senrankora Dio permesis al mi vidi kion mi delonge soifis per mia penso.

Fratoj kaj patroj, sinjoroj miaj, pardonu min la pekulon, ne mallaŭdu mian malprudenton kaj krudon, ke mi skribis pri la sankta urbo Jerusalemo, kaj pri tiu bona lando, kaj pri la vojo al la sanktaj lokoj. Ja kiu iris tiun vojon humile kaj diotime, tiu neniam devios de la Dia graco; sed mi ne taŭge iris tiun sanktan vojon, en ĉia maldiligento kaj komforto, kaj en drinkado kaj ĉiajn malkonvenaĵojn farante. Tamen, esperante Dian favoron kaj vian preĝon ke Kristo Dio pardonu miajn sennombrajn pekojn, priskribu mi mian vojon kaj tiujn sanktajn lokojn, sen fieri kaj sen sin glori per tiu pilgrimo, kvazaŭ ion bonan mi faris — tio ne estos, ĉar nenion bonan mi faris dum la vojaĝo; sed pro la amo al tiuj sanktaj lokoj priskribis mi ĉion viditan per miaj okuloj, por ke ne forgesiĝu tio kion Dio permesis vidi al mi la neinda.

Mi timis la ekzemplon de la mallaborema servisto2, kaŝinta la talanton de sia sinjoro kaj ĝin ne kreskiginta, kaj tial mi skribis ĉi tion por la fidelaj homoj; por ke oni, aŭdinte pri tiuj sanktaj lokoj, sopiru ilin per la animo kaj penso, kaj ricevu de Dio egalan rekompencon kiel tiuj, kiuj la sanktajn lokojn vizitos.

Ĉar multaj restantaj hejme en sia lando, bonaj homoj, per sia penso, per almozdonado kaj per bonaj faroj atingas la sanktajn lokojn kaj ricevas grandan rekompencon de Dio nia Savanto Jesuo Kristo. Kaj multaj vizitintaj la sanktajn lokojn kaj la sanktan urbon Jerusalemo, fieriĝinte en siaj pensoj kvazaŭ ion bonan ili farus, pereigas sian rekompencon, kaj inter ili mi estas la unua. Kaj multaj vizitintaj la sanktan urbon Jerusalemo, hastante reveni, revenas sen vidi multajn vidindaĵojn; sed tian pilgrimon oni ne povas rapide fari kaj bonorde vidi ilin kaj ĉiujn sanktajn lokojn en la urbo kaj ekster ĝiaj limoj.

Danielo resumas sian vojaĝon, listigas la vizititajn lokojn kaj rakontas kie li loĝis. Evidente, li vidis multe pli ol mi, kiu pasigis en Izraelio nur 9 tagojn, kaj unufoje estis en Jafo, unufoje min banis en la Malviva Maro kaj pasigis unu sabaton en Jerusalemo; la reston de mia tempo mi devis dediĉi al la laboro en la urbeto Or-Jehuda apud Telavivo. Ne tiel Danielo:

Pri Jerusalemo, pri la lavro3 de sankta Sabo4

Mi neinda monaĥejestro Danielo, veninte Jerusalemon, 16 monatojn loĝis en la lavro de sankta Sabo kaj tial povis multe iradi kaj vidi ĉiujn ĉi sanktajn lokojn. Ĉar maleblas sen bona gvidanto kaj sen tradukanto vidi kaj ekkoni ĉiujn sanktajn lokojn. Kaj el magra mia havaĵo malavare mi donadis al bone konantaj la sanktajn lokojn en la urbo kaj ekster ĝi, por ke ili bone ĉion al mi montru, kion ili fakte faris.

Kaj okazigis al mi Dio trovi en la lavro viron pian, maljunan je tagoj, kaj tre kleran. Dio volis ke tiu piulo amu min neindan, kaj li bone montris al mi ĉiujn sanktajn lokojn en Jerusalemo, min gvidis tra la tuta lando, ĝis la Tiberiada Lago, ĝis Taboro, ĝis Nazareto, ĝis Ĥebrono, ĝis Jordano, kaj ame kun mi laboris. Kaj tial mi vidis multe da sanktaj lokoj, pri kio mi poste rakontos.

Danielo rakontas pri la vojo al Jerusalemo. Li komencas ekde Konstantinopolo; evidente, la vojaĝo ĝis la Bizancia ĉefurbo estis banalaĵo. Tial en tiu parto temas pri la Azia marbordo de Mediteraneo. Por mi tio estas tute alia sperto, kaj dum mia ĉi-jara restado en Turkio mi retrovis kelkajn lokojn pri kiuj mi estis leginta en la Pilgrimo de Danielo. Tamen por la legantoj la “Turkia” parto probable estas malpli interesa; tial mi prezentas nur kelkajn specimenojn. La demandosigno markas aferojn kiuj ŝajnas al mi eraraj en la kunteksto (supozeble pro eraro de kopiisto).

La nomoj de la sennombraj insuloj Mediteraneaj estas aparta problemo. Por iuj el ili Esperanto tute malhavas nomon; por aliaj estas eĉ po kelkaj, ekz-e nomo PIV-a kaj nomo el la Nova Testamento.

Pri la vojo al Jerusalemo

Jen estas la vojo al Jerusalemo. De Konstantinopolo iru 300 verstojn5 tra la golfo ĝis la granda maro6, ĝis la insulo Petalo7 estas 100 verstoj. Ĝi estas la unua insulo en la mallarĝa maro8; tie estas bona haveno kaj la urbo Heraklea la Granda (?); kaj ĉe tiu urbo sankta oleo leviĝas el la marprofundo; tie multajn sanktulojn dronigis la persekutantoj. De la insulo Petalo ĝis Kalipolo9 estas 100 verstoj, de Kalipolo ĝis Abido10 estas 80 verstoj. Kontraŭ tiu urbo estas entombigita sankta Eŭfemio la Nova11. De tie ĝis Kreto(?) estas 20(?) verstoj, tie estas elirejo al la granda maro: maldekstren al Jerusalemo; dekstren, al la Sankta Monto12, Tesaloniko kaj Romo.

Inter Kreto kaj Tenedo13 estas 30 verstoj. Tiu estas la unua insulo en la granda maro, kaj tie estas tombo de sankta martiro Aŭgudemo.

Kontraŭ tiu insulo sur la bordo estis granda urbo Troado14, tie apostolo Paŭlo pasis, kaj la tutan landon instruis kaj baptis.

De Tenedo-insulo ĝis la Mitileno-insulo15 estas 100 verstoj; tie estas la tombo de la sankta metropolito de Mitileno16. Kaj de Mitileno ĝis Ĥio17 estas 100 verstoj; tie kuŝas sankta martiro Izidoro. Sur tiu insulo naskiĝas mastiko kaj bona vino kaj diversaj fruktoj.

Pri la urbo Efezo

Je 60 verstoj de Ĥio estas la urbo Efezo. Tie estas la tombo de Johano la Teologo, kaj je lia memortago sankta polvo eliĝas el tiu tombo, kaj la fideluloj prenas tiun polvon por kuraci ĉian malsanon; ankaŭ la mantelo de Johano estas tie, en kiu li iradis.

Kaj apude estas tie la kaverno en kiu kuŝas la korpoj de 7 adoleskantoj, kiuj dormis 360 jarojn; sub imperiestro Decio18 endormiĝintaj, kaj sub imperiestro Teodozo19 reaperintaj. En la sama kaverno 300 sanktaj patroj estas entombigitaj; kaj sankta Aleksandro tie kuŝas, kaj la tombo de Maria Magdalena (ŝia kapo), kaj sankta apostolo Timoteo, disĉiplo de sankta apostolo Paŭlo, kuŝas en antikva tombo.

Kaj tie en malnova kirko estas ikono de la sankta Dipatrino, per kiu la fideluloj venkis la herezulon Nestorion20. Ankaŭ estas tie la banejo de Dioskorido, kie Johano la Teologo kun Proĥoro laboris ĉe Romana21. Kaj vidis mi la havenon, kie Johanon la Teologon la maro elĵetis. Tie mi restis tri tagojn; la haveno estas nomata la Marmora.

La urbo Efezo situas sur la kontinento, je 4 verstoj disde la maro, sur montoj, kaj abundas je ĉiaj bonaĵoj. Tie ni honoris la sanktan tombon, kaj gardate de la Dia graco kaj de la preĝoj de sankta Johano la Teologo ni iris en ĝojo.

Mi fortranĉas la reston de la Mediteranea vojaĝo ĝis la veno en Jafon, kiu estas apudurbo de la nuna Telavivo — historie pli justus diri, ke Telavivo estas apudurbo de la antikva Jafo. Mi pasigis nur unu vesperon tie, sur la teraso de fiŝrestoracio ĉe la marbordo de la malnova haveno, kaj en la muzeoj de Jafo. Tiuj estis la solaj muzeoj kiujn mi vizitis en Izraelio: en la aliaj turismaj lokoj mi estis sabate, kiam la muzeoj estas fermitaj.

La Jafa muzeo prezentis kelkajn aferojn rilatajn al la kruckavalira epoko, ĉe kies komenco pilgrimis Danielo. Kurioze, ŝajnis al mi ke la ekspozicio estis pli favora al la kruckavaliroj ol al la saracenoj, malgraŭ la fakto ke la kruckavaliroj forpeladis la judojn el la konkeritaj lokoj, kaj la araboj permesis al ili reveni. Ĉu temas pri delikata atento al la Okcidentaj turistoj? Aŭ eble pravis mia samnomulo historiisto M. Pokrovskij ke “la historio estas politiko projekciita en la paseon”?

Pri Jafo

... Kaj de Cipro ĝis Jafo-urbo estas 400 verstoj tra la maro; de Konstantinopolo ĝis la insulo Rodo22 estas okcent verstoj, kaj de Rodo ĝis Jafo estas okcent verstoj; do, la tuta vojo ĝis Jafo tra la maro estas 1600 verstoj. Kaj Jafo-urbo estas sur la bordo apud Jerusalemo, de tie ĝis Jerusalemo estas 30 verstoj da vojo sur seka tero, 10 verstoj ĝis la Sankta Georgo.

Tie estas granda kirko konstruita en la nomo de sankta Georgo, kaj tie estas lia tombo en la altaro, tie estas la sankta martiro Georgo kaj multe da akvo estas tie; kaj la pilgrimuloj ripozas ĉe tiu akvo, tamen en granda timo: ĉar la loko estas senhoma, kaj apude estas la urbo Aŝkelono, el ĝi saracenoj atakas la pilgrimulojn ĉe la eniro en la montojn23. Kaj de la Sankta Georgo ĝis Jerusalemo estas 20 grandaj verstoj tra rokaj montoj, vojo malfacila kaj tre timinda.

Tiun vojon mi traveturis en komforta aŭto sen konsiderinda saracena minaco, kaj tamen mi estis impresita. La platan kaj marĉan reliefon de la Telaviva apudurbo anstataŭis montetoj iom similaj al tiuj apud Krasnojarsko. Tiam, “suprenirante al Jerusalemo”, mi unuafoje konsciis la variecon de la naturo en tiu mikroskopa landeto: la marbordoj Mediteranea kaj Ruĝamara, la arbaroj kaj terasoj ĉirkaŭ Jerusalemo, la ekstreme arida dezerto, komenciĝanta ekde la Nord-Orienta urba limo de Jerusalemo (mi staris sur monteto; malantaŭe estis urba placo, antaŭe sterniĝis la dezerto), la Malviva Maro en la arda dezerto, kaj la Golanaj montoj kie ankoraŭ kuŝis neĝo...

Pri Jerusalemo

La sankta urbo Jerusalemo situas en valoj, apud ĝi estas altaj rokaj montoj. Venante proksimen al la urbo oni unue vidas la Turon Davidan24, kaj poste, ankoraŭ iom proksimiĝinte, oni vidas la Monton Olivarban kaj la Plejsanktejon25 kaj la kirkon de la Releviĝo, kie estas la Sankta Tombo26, kaj poste oni vidas la tutan urbon. Tie apud la urbo estas plata monteto, je pli ol versto de Jerusalemo; sur tiu monteto ĉiu sin deseligas, sin krucosignas kaj sin klinas antaŭ la Sankta Releviĝo kaj ĉe la vido de la urbo. Kaj tiam estas granda ĝojo por ĉiu kristano vidanta la sanktan urbon Jerusalemo, kaj larmoverŝo de la fideluloj. Ĉar neniu povas reteni larmojn vidante tiun sopiratan landon kaj la sanktajn lokojn, kie Kristo nia Dio suferis turmentojn por ni pekuloj. Kaj ĉiuj iras piede kun granda ĝojo al la urbo Jerusalemo.

Kaj estas tie, maldekstre de la vojo, la kirko de sankta Stefano la Unua Martiro; sur tiu loko la judoj ŝtonumis Stefanon la Unuan Martiron27 kaj tie estas lia tombo.

Kaj estas tie plata roka monteto, fendiĝinta dum la krucumo de Kristo, ĝi nomiĝas Infero; ĝi situas apud la urbomurego, je ŝtonĵeta distanco.

Kaj poste kun granda ĝojo ĉiuj eniras la sanktan urbon Jerusalemo tra la pordego apudanta la domon de Davido, tiu pordego rigardas Betleĥemon kaj estas la Pordego Benjamena. Enirinte la urbon oni havas ĉe la dekstra mano la vojon tra la urbo al la Plejsanktejo, kaj ĉe la maldekstra, al la Sankta Releviĝo, kie estas la Sankta Tombo.

daŭrigota

Notoj por “Pilgrimo en la Sanktan Landon”

1. Ĵitje i ĥoĵene Danila, Ruskyja Zemli igumena. 1106-1108 gg / Red. M.A. Venetinov // Pravoslavnyj palestinskij sbornik. — T. I, vyp. 3, kn. 3. — CPb., 1883; T. III, vyp 3, kn 9. SPb., 1885. — Ankaŭ en: Pamjatniki literatury Drevnej Rusi. XII vek. M., 1980.

2. Mateo 25:26.

3. Lavro: en Ortodoksio, granda kaj fama monaĥejo, greke. La vorto venis el la Aleksandria tradicio (la aleksandrianoj tiel nomis la ĉefajn avenuojn). Antaŭ 1917 en la tuta Rusa Imperio estis nur 4 lavroj. (La maniero uzi v por distingigi lavron disde laŭro, kvankam evidente Slavon-devena, estas sufiĉe internacia; ekz-e vd la grekan TTT-paĝon http://www.duth.gr/Athos/greatlavra.html).

4. Sabo: R Savva, Orig. Sava, Gr. Nun la relikvo de tiu sanktulo estas en la s-ta Marko de Venecio.

5. Versto estas “rusa mezurunuo de vojlongeco (1067 m)” [PIV]. Estas mirinda afero, ke ankaŭ en la 11 jc ĝi estis proksimume 1 km.

6. La Egea Maro.

7. Probable temas pri la insulo Marmoro kaj ties marlango Petali.

8. La Marmora Maro.

9. Kalipolo: urbo sur la Eŭropa bordo de Dardanelo, nun en Turkio. (turke Gelibolu).

10. Abido: Gr, Malgrandazia urbo ĉe Helesponto.

11. Eŭfemio: Gr.

12. la Sankta Monto: la monto Atoso; en la rusa tradicio nomata laŭ la akuzativa formo, kie estas monaĥejoj gravaj en la Ortodoksio. Tamen ĝi estas pli Norde ol Kreto. Probable temas pri iu alia insulo.

13. Tenedo: nun la turka Bozca Ada.

14. Urbo apud la antikva Trojo (al kiu ĝi ŝuldas sian nomon). En la Nova Testamento estas uzata neasimilita nominativo: Troas (Agoj 16:8-11; 2Kor 2:12). Danielo kaj PIV asimilas laŭ la plena formo (Troado).

15. Mitileno: la ĉefa urbo de Lesbo (; Mitelene laŭ Agoj 20:14).

16. Georgo la Konfesinto, kiu suferis sub la ikonrompista imperiestro Leono la Kvina la Armeno (komence de la 9a jc).

17. Ĥio: asimilita laŭ Waringhien; Ĥios en Agoj 20:15.

18. Decio: Romia imperiestro (249-251).

19. Bizancia imperiestro Teodozo la Dua (408-450). La legendo aperas ankaŭ en Korano.

20. Nestorio: Konstantinopola Patriarko (428-431), kondamnita de la 3a Universa Koncilio (Efezo, 431). Agnoskante la Dian naturon de Jesuo, Nestorio asertis, ke al Maria li ŝuldas nur sian homan naturon; sekve, laŭ Nestorio Maria ne estas Di-patrino, sed maksimume Kristo-patrino.

21. Aludo al epizodo el la “Vivo de Johano la Teologo”: Johano, post ŝippereo, trafis sur la insulon Ĥio, kaj tie servis en la banejo de urbestro Dioskorido, kie lia superulino estis malmilda Romana. En la banejo pereis filo de Dioskorido, Johano lin revivigis kaj kristanigis Dioskoridon kaj Romanan.

22. En la nomo de tiu insulo ni sekvas Danielon kaj la Agojn 21:1; PIV rekomendas Rodison; pli frue Waringhien uzis Rodion.

23. Aŝkelono en la tempo de la pilgrimo de Danielo apartenis al la islamanoj. La kruckavaliroj ĝin ekposedis en 1154.

24. Turo Davida: turforma konstruaĵo en la korto de la Davida Kastelo, citadelo de Jerusalemo (fino de la 11-a jc — ĉ. 950), kiun la kruckavaliroj tute senbaze atribuis al Davido. Normale oni ne enlasis tien ĉiun deziranton, sed Danielo kun sia kunvojaĝanto Izdeslavo ricevis permeson ĝin viziti kaj ĝin priskribis.

25. Plejsanktejo: la moskeo Kubbat-as-Sahra (Kupolo super la Roko), konstruita de la araboj sur la loko de la Templo de Jerusalemo; sub la kruckavaliroj, ŝanĝita en kristanan kirkon.

26. Kurioze, la orientanoj (grekoj, araboj, rusoj...) esperoplene nomas tiun sanktejon “la kirko de la Releviĝo”, dum la pesimismaj okcidentanoj funebre nomas ĝin “la baziliko de la Sankta Tombo”.

27. Agoj 6-8

Ŝi tion faris!

Sub la signo de Liro kaj Verda Stelo: Memorlibro pri aktoro Nikolaj Rytjkov: En la rusa kaj Esperanto / Kompilis Meri Abolskaja. — Sankt-Peterburg: S’PRINT, 1999. — 60 paĝoj.

La memorlibro pri Nikolaj Rytjkov (1913-1973), kompilita de Meri Abolskaja estas kolektiva verko. Ĝian kernon konsistigas la propra parolo de la forpasinta aktoro, granda intervjuo kun li fare de d-ro Ulrich Lins, rememoroj pri Rytjkov de liaj samlandanaj (M.Abolskaja, A.Ĥarjkovskij, F.Kulagin k.a.) kaj esterlandaj samideanoj (E.Urbanova, M.Boulton, B.Lapenna k.a.) kaj kelkaj poemoj.

Nemulton rakontas NR pri sia esperantistiĝo, kiam li estis nur 12-jara, pri komenco de la aktora vivo, edziĝo al la ĉarma aktorino Zinaida Naryŝkina, kiu sian tutan vivon malamis Esperanton, kiu por ŝia edzo estis “kvazaŭ alvokiĝo, ia misio”.

Post la Esperanta tagiĝo de 1920-30, venis kruda krepusko de 1937, komenciĝis arestoj. NR reagis: “Estis arestita Sneĵko el Minsk... ho, eble li faris iun mispaŝon... Jen, oni arestis Drezen, li ne estis ruso, li parolis kun iu fremdlanda akcento. Oni arestis Muravkin — li ĵus revenis el Germanio kaj li portis luksan kompleton”. Tipa vidpunkto de proleto kaj patrioto: la soveta ŝtato ĉiam pravas. Duboj aperis ĉe li ununokte de 1938, kiam post traserĉo en lia apartamento, oni venigis lin al Lubjanka, kruele batis lin kaj prezentis la akuzon, ke li “estas aktiva membro de la internacia spiona organizaĵo, kiu sin kaŝis sur la teritorio de USSR sub la nomo de SEU”. Kaj tio pri oficiale registrita SEU!

La juĝverdikta akuzo estis pli specifa: “Laŭ la decido de la speciala komisiono ĉe NKVD USSR de 2.07.38 pro kontraŭrevolucia agado (partopreno en faŝista spiona organizaĵo de esperantistoj)”. Do NR estis kondamnita por 8 jaroj en koncentrejo nur pro la esperantisteco.

Tiel, rememoras NR, “komenciĝis mia Golgoto”: ŝipveturo al Magadan (pri kio legu ĉe Eŭgenia Ginzburg en “Krutoj marŝrut”), koncentrejo, ekzilo en Norilsk, kie senlabora NR devis mem havigi al si manĝon, dua aresto kaj ekzilo en 1949.

Ĉiam li volis manĝi kaj dormi (eĉ dum dormo kaj manĝo). Tamen en 1943 venis faciligo — laboro en prizona teatro.

NR rememoras: “En Novembro de 1955 estis absolvita ankaŭ mi. Oni diris: Vi estas senkulpa”.

Li revenis en Moskvon, ekloĝis en sia loĝejo, ekdeĵoris ĉe la sama teatro. Tamen lia edzino fariĝis eĉ pli fremda ol antaŭe: ŝi ne povis pardoni lian esperantistecon kaj tion, ke li ankoraŭ E-aktivas. Ŝi ne povis kompreni, ke li neniam ĉesis: eĉ en gulago li instruis Esperanton, kaj trovinte en Norilsk Fundamentan Krestomation li serĉis en ĝi rusismojn.

Post nelonga Festivala (1957) degelo NR komprenis, ke la rilato al Esperanto kaj al li persone ŝanĝiĝis nemulte, sed li ankoraŭ restis naiva, skribis defian leteron al Suslov, sed estis akceptita en CK de duaranga oficisto, kaj plu revis: “Se mi povus almenaŭ kvaronhoron paroli kun iu sekretario de CK!”

Tamen poste li sobriĝas — kiam oni malpermesis al profesoro E.Bokarev kaj verkisto I.Sergejev partopreni UKon eĉ en la “frata”, pli ĝuste kolonia, Pollando. Venis 1963, la 48a UK en Bulgario kaj 25 Sovetianoj, inter ili NR, venis al Sofio. “Dudek kvin personoj, kiel la brigado en Kolyma”, — ironias NR: li scias la postkulisan historion: pro kio oni rajtigis ilin veturi. Surbende li diras, ke oni ordonis al li spioni pri sovetiaj kongresanoj kaj iliaj gastoj. Li rifuzis. Antaŭ la sekva UK oni invitis lin al KŜS kaj ordonis, ke li spionu, se li deziras partopreni. “Kion vi deziras? Ke mi devu esti denuncisto?.. Certe vi havas mian dosieron... Vi scias, ke siatempe mi neniun denuncis, eĉ estante torturata”.

La aviadilo kun sovetiaj kongresanoj al la 49a UK forflugis en Nederlandon sen li. Tamen li insistas pri vizo por aliaj E-kongresoj. Respondo: “Spionu!” Li malkonsentas. “Tiam oni enkarcerigis min kaj torturigis min per drogoj... kaj mi fariĝis malforta kaj malsana”.

Fakte KŜS ne tuj mortigis lin; NR havis konstantan stomakdoloron kaj poste mortis pro kancero en la stomako.

Abolskaja skribas: “Mi ne trovis la konfirmon pri tio...” Strange, ne estis dokumentita, do — ne okazis; al NR ŝi ne kredas. Diference de Abolskaja, prezidanto de Aŭstrio (kaj esperantisto) F.Jonas kredis, kaj helpis al li ellandiĝi por E-konferenco en Vieno. (Mem NR atribuis tion al sia mensoga konsento spioni. Tamen — KŜS al li delonge ne fidis.)

Do, li fuĝas tuj post la E-konferenco en Vieno. Granda frapo trafis E-movadon en USSR... Tamen li fariĝis libera. Ĉu tuj?

“Mi petis pri politika azilo... La libera mondo plej unue invitis min en — prizonon. Nu, rolo estas al mi ja kona-a-ata!” (La neŭtrala Aŭstrio azilon ne rajtis doni).

Tamen tiu mondo estas vere libera, kaj por NR komenciĝas verda stafeto. Li loĝas en Francio, deĵoras ĉe CO de UEA, rolas Lenin dum filmado en Germanio, finfine, helpe de amikoj, instaliĝas kiel anoncisto kaj lingva redaktoro ĉe la Rusa sekcio de BBC. Sian simpation, kaj eĉ amon donacas al li belaj virinoj — konata aktorino H.Knef, verkistinoj M.Boulton kaj E.Urbanova (dum MB neas proksiman rilaton — “li deziris rilati kun mi malpli platone, sed akceptis mian limigon”, EU priskribas la seksan aferon kun NR). Fin-fine li edziĝis al juna kaj ĉarma Maŝa (Maŝa Rytjkov-Ellis). Nelonge ili kunis — en 1973 li mortis. Restis memoro, kiu materialiĝis en “Sur la signo de Liro kaj Verda Stelo”. Kaj kunvenis amikoj de NR por rememorigi forpasinton, preskaŭ vivigi lin en la Berlina UK!

Meri Abolskaja, modesta eksinstruistino el Leningrado, esperantistino de 1956 jaro, leterumis al ĉiuj, kiuj konis NR, petis ilin skribi rememorojn, kolektis ilin sub la verda kovrilo de la libro pri li. Ŝi invitis la amikojn veni al Berlino kaj venis mem.

Heroa ago. Mi scias, kiel malfacile estas por ruslandanoj akiri la germanan vizon, pagi ĉiujn elspezojn por UK en multekosta Berlino. Ŝi tion faris! Gratulon kaj dankon al ŝi de ĉiuj amikoj de NR.

Aleksandro Ĥarjkovskij (Usono)

Esperigo per la vivo

Auld, William. 75 jaroj: Aŭtobiografio, poemoj, bibliografio / Red. Aleksander Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1999 — 48 pĝ + 8 pĝ (kun fotoj).

Finfine aperis libro, kiun certaj uzantoj de Esperanto atendis dum multaj jaroj: Ruslanda eldonejo Sezonoj produktis aŭtobiografion de William Auld. La poeto cedis al la longa persvado de Aleksander Korĵenkov, kaj tiu venis al Skotlando por registri la intervjuon kaj poste fari ĉion ceteran — deĉifri kaj krei la libron. Nemalgrave menciendas sindediĉa kontribuo de pluraj personoj, kiuj kune ebligis la aferon.

Mi ĉiam volis scii pri Auld pli kaj pli, kiam mi unuafoje eklegis lian Spiro de l’ pasio en la fama Kvaropo kaj poste kiam mi bonŝance legis La Infanan Rason kaj aliajn originalajn kaj tradukitajn verkojn. Unue, li simple instruis min pri Esperanta vortprovizo — danke al li mi komprenis la esprimpovon de Esperanto. Auld de unu poemo al alia malfermadis al mi sian universon de sentoj kaj ideoj. Do hantis min ĉiama scivolo — kia homo povis tiel senti kaj pensi? Kio kaj kiu(j) influis lin? Kiel li laboris por esti tia, kian ni lin konas el lia riĉega kreaĵo?

Ĉi libro donas respondojn al multaj similaj demandoj. Mem Auld preface avertas kontraŭ eblaj misinterpretoj kaj miskonkludoj ĉerpotaj el liaj verkoj, insistante ke li estas “observanto, ne partoprenanto” de eventoj, kiuj aperas en liaj verkoj. Tra la priskribo de faktoj el la vivo ni povas bildigi nian komprenon pri la fontoj de lia personeco, evoluo, esperantisteco kaj liaj multaj trajtoj de la karaktero.

La volumeto konsistas el kompaktaj kvazaŭĉapitroj priskribantaj diversajn flankojn kaj etapojn de lia vivo. De la unuaj paĝoj iĝas evidente, ke Auld havas pri kio rakonti. Kaj li rakontas, digne kaj simple pri ĉio, kio laŭ li estis grava aŭ havis signifon — de liaj fruaj jaroj ĝis hodiaŭ. Feliĉa infaneco, lernejoj, studenteco, militservo, eklaboro kaj plua laboro, laboro kaj laboro. Sorto enhavoriĉa kaj plena da eventoj — sufiĉas mencii lian partoprenon en la Dua mondmilito kiel elita flugarmeano.

La leganto ekscias detalojn pri la ekapero de liaj unuaj poemoj, kiel li decidis iĝi verkisto nur en Esperanto, kiel li laŭgrade ekhavadis verajn amikojn en Esperantujo, kiujn li mem nombras feliĉe multaj. Li senhezite rakontas pri siaj iamaj kaj nunaj plaĉoj kaj malplaĉoj — cetere ĉiam tolereme kaj digne. Legante oni laŭgrade ensorbas lian rilaton al la vivo, liajn starpunktojn pri tiu aŭ alia fenomeno, evento aŭ detalo. Vi povas ne konsenti kun li pri io, sed vi ne sentas iun ĝenon pro tio.

Avide mi legis pri lia eklerno de Esperanto. Feliĉe lia skoltestro simple donis al li lernolibron demandite pri Esperanto.

Sendube unuj el la ĉefaj fontoj de Aulda personeco, kiu integras kun lia esperantisteco, estas lia ĉiama legemo kaj laboremo, sendube heredita de liaj gepatroj. Verŝajne ankaŭ tio ke lia patro ĉiam klopodis eduki en li memstarecon en liaj decidoj.

Studente li diligente lernis la skotajn lingvon kaj literaturon kiel ankaŭ la francan. Verŝajne lia profunda studo de astronomio ankaŭ multe gravis por tio kion li poste verkis. Ke li persiste uzis Esperanton kun sia amiko John Francis kaj poste, kiam li praktike aliĝis al Esperantujo, kun sia plej bona amiko Reto Rossetti, devis kontribui al lia kreemo en Esperanto. Auld per tuta sia vivo montras al la anoj de la Internacia Lingvo de Zamenhof, kiel oni rilatu al sia lingvo kaj ties kulturo.

Auld iras sian vojon: tradukas kaj verkas poemojn kaj prozaĵojn, redaktas plurajn elstarajn eldonaĵojn kiaj Esperanto, Belarto, Monda Kulturo, Fonto, Brita Esperantisto; postenas movade, instruas, verkas lernolibrojn kaj informajn studojn, prezidas la Akademion. Ŝajne sekecaj faktoj pri diversaj eventoj kaj travivaĵoj kaptas vian atenton per sia unikeco, kiel ekzemple lia intima kunlaboro kun Ivo Lapenna dum la transportado de UEA el Britio al Nederlando.

Ne hazarde Auld renkontiĝis kun la elstaraj eminentuloj kiaj Gaston Waringhien, Paul Neergaard kaj multaj aliaj. Ĉiuj ili kompletigas unu la alian, kune kreante la escepte allogan — sed dume ne de multaj komprenatan — valoron de la kultura idiomo Esperanto.

Ĉu multaj el ni havas veran multan plezuron en Esperantujo? Ĉu multaj el ni serioze legas Esperanto-literaturon, profunde sentas kaj pripensas prilingvajn kaj prikulturajn problemojn?

Escepte interesaj por mi estas Auldaj opinioj pri la iamaj kaj nunaj esperantistoj, institucioj, fenomenoj kaj literaturaĵoj. Kelkajn faktojn mi nenie antaŭe povis renkonti kaj ofte eĉ imagi.

La vivo de Auld pruvas la nerefuteblajn valorojn, kiujn nia mirakla kaj tiom malfacila lingvo portas kaj donas al tiuj, kiuj elektis partopreni en Esperantujo. Auld konfirmas la miraklecon de Esperanto kaj sobre-optimisme insistas pri stabileco de la Afero en la nuntempa mondo. Apenaŭ oni povus nomi Auld “poeto sen popolo”. Samtempe li sobre kvazaŭ avertas kontraŭ pasiva kaj konsumisma rilato al la lingvo kaj ties kulturo. Auld certas pri la vera internacia intimeco, kiun ebligas Esperanto al ordinaraj homoj.

Endas pensi pri ĉio ĉi, eble eĉ diskuti kaj disputi kun Auld — pri la eblaj evolu-tendencoj de la tuta Esperanto-komunumo, ĉar ofte oni povas renkonti tute malajn inklinojn ĉe Esperantistoj ol simple strebi intimiĝi kun aliaj gentanoj. Samtempe Auld kun bedaŭro notas certajn liavidajn mankojn en Esperantujo, ĉefe la foreston de la vera internacieco de Esperanto-uzantoj kaj milde kritikas la nunan UEA por ties “paroĥismo”.

La bibliografio fine de la libro donas la impreson pri la konkreta kontribuo de Auld al nia kulturo, al kiu normala konscia parolanto de Esperanto ne povas ne senti feliĉon partopreni.

La libro abundas je faktoj, nomoj de personoj kaj aferoj; eventoj, pensoj, pritaksoj. Auld fiere kaj ame rakontas pri siaj familianoj kaj amikoj. Pluraj kortuŝaj bildoj pri Auld en diversaj cirkonstancoj el lia persona arĥivo. Kompletigas la libron poemoj elektitaj de la aŭtoro. Ili ludas apartan rolon. Se troviĝos legonto de la aŭtobiografio, kiu aŭdos la nomon William Auld unuafoje, li aŭ ŝi povos tuj ricevi la enviindan impreson pri la kreado de la majstro. Kaj leginte titolojn de liaj verkoj li aŭ ŝi nepre ekvolu legi la verkon mem.

La libro impresas trafe bona, ĉar ĝi estas sincera, sobra, plena da gravaj faktoj kaj ideoj. Estas nur bedaŭrinde ke tiu ĉi volumeto estas tro mallonga kaj havas tro malmultajn (nur 17) fotaĵojn.

Andrej Peĉonkin

Denove pri la “Rusa Antologio”

En oktobro ni informis pri la granda projekto Rusa Antologio. Kelkaj legantoj entuziasme proponis siajn tempon kaj talenton por partopreno en la traduka laboro, kaj ili ricevos taskon, kiam traduka teamo estos formita. Aliaj demandintoj scivolis pri la eldondato kaj pri la prezo de la unua volumo — Rusa novelaro: 19a jarcento.

Laŭ nia plano, en januaro 2000 (antaŭ la Kongreso en Ĉeboksary) al ĉiu kunlaboranto estos sendita detala cirkulero, kiu enhavos priskribon de la labormaniero, kaj la listo de la tradukontoj kun la tradukotaj verkoj (escepte de kelkaj pli fruaj tradukoj, kiuj estas aperigeblaj).

Dum la jubilea jaro 2000 daŭros la laboro traduka, redakta, korekta, komposta, enpaĝiga kaj grafika, kaj je la komenco de la tria jarmilo (kiu komenciĝos 1 jan 2001) la prepara laboro estos finita, kaj ni klopodos efektivigi la eldonon antaŭ la 86a UK en Zagrebo.

La antologio (tio validas ankaŭ por la dua kaj tria volumoj) devos esti bona kiel enhave, tiel forme (bona preso, fortika bindo, eleganta kromkovrilo). La eldonkvanto devos esti almenaŭ duoble pli granda ol la supozata vendokvanto en la proksimaj jaroj, kaj tiel la libro estos havebla en la merkato dum sufiĉe longa tempo.

La vendoprezo de la unua volumo estos 24 eŭroj, sed la prezo en Ruslando estos malpli alta — nur 170 rubloj je la nuna kurzo, aktualigota laŭ la inflacio — por ke ĝin povu aĉeti ankaŭ neriĉaj literatur-amantoj en nia lando.

Jam nun ni akceptas antaŭpagojn (24 EUR aŭ 170 rubloj). Paginte nun, vi ŝparos la sendokostojn kaj ricevos la libron tuj post la eldono rekte de Sezonoj.

Pli bonstataj samideanoj, societoj kaj entreprenoj povas sponsori la projekton per donaco de, respektive, 50 eŭroj aŭ 500 rubloj. (Kompreneble, oni povas donaci pli grandan sumon!). Ĉiu sponsoro ricevos ekzempleron de Rusa novelaro kaj diplomon de la eldonejo. La listo de la donacintoj aperos en la libro mem kaj en La Ondo de Esperanto.

Pri la tradukado kaj elekto de verkoj korespondu kun Aleksander Korĵenkov je la redakcia adreso de La Ondo. Ruslandanoj sendu pagojn al Galina Romanovna Goreckaja je la redakcia adreso aŭ banke (petu informojn). Moskvanoj povas pagi al Oksana Kostousova (tel. 4987212). Alilandanoj pagu al nia UEA-konto avko-u.

Halina Gorecka

Aperis nova diskutkajero

Zamenhof, hodiaŭ: Diskutkajeroj 3. Andrea Chiti-Batelli. Rotterdam: UEA, 1999. 20 paĝoj. Prezo 2.15 EUR.

UEA eldonis trian kajeron, Zamenhof, hodiaŭ, en la serio Diskutkajeroj. Ĝia aŭtoro estas la konata itala lingvopolitikisto Andrea Chiti-Batelli. Li verkis jam multajn librojn kaj artikolojn, aperintajn en pluraj lingvoj, pri la lingva problemo en la eŭropa kunlaboro. Tiukampe li povas bazi sin sur riĉaj propraj spertoj. Jam de 1944 li aktivas en la Eŭropa Federista Movado kaj dum multaj jaroj li estis funkciulo de la itala senato kaj sekretario de italaj delegitaroj en la Eŭropa Parlamento,

En Zamenhof, hodiaŭ Chiti-Batelli argumentas por sia tezo, ke la Esperanto-movado devus transformiĝi en politikan movadon, por povi sukcesi sur politikaj forumoj kiel la Eŭropa Parlamento. La lingva homaranismo de Zamenhof devus, laŭ li, esti reformulita konforme al la postulo politikigi la agadon por Esperanto kiel lingvo de eŭropa unuiĝo. Chiti-Batelli vidas tion kiel la “unuan paŝon por poste lanĉi ĝin kiel universalan lingvon”.

Diskutkajeroj estas serio de artikoloj pri aktualaj temoj, diskutindaj aŭ jam diskutataj en UEA aŭ en la Esperanto-komunumo ĝenerale. La opinioj de la aŭtoroj ne nepre estas tiuj de UEA.

GK UEA

Aboneblaj gazetoj por 2000

Ruslandanoj povas aboni jenajn gazetojn je speciale rabatita tarifo:

La Ondo de Esperanto

Sendependa ĉiumonata revuo

12 numeroj. 20 pĝ. Riĉe ilustrita. 135 rub.

El Popola Ĉinio

Monata revuo de Ĉina Esperanto-Ligo

12 numeroj. 52 pĝ. Kolore ilustrita. 16 USD

Esperanto

Oficiala organo de UEA

11 numeroj. 24 pĝ. 16 USD

Heroldo de Esperanto

Internacia sendependa gazeto de la E-mondo

16 numeroj. 4 pĝ. A3. 15 USD

Informilo por Interlingvistoj

Eldonas CED. 3 numeroj. 16 pĝ. 6 USD

Juna Amiko

Revuo por lernejanoj kaj komencantoj

4 numeroj. 32 pĝ. 5 USD

Kontakto

Soci-kultura revuo por junularo

6 numeroj. 16 pĝ. 10 USD

La Gazeto

Kultura revuo en esperanto

6 numeroj. 32 pĝ. 12 USD

La Jaro

Praktika poŝkalendareto de Monato

2 volumetoj. 160 pĝ. 5.50 USD

Literatura Foiro

La plej prestiĝa kultura revuo en esperanto

6 numeroj. 56 pĝ. 14 USD

Litova Stelo

Revuo de Litova Esperanto-Asocio

6 numeroj. 32 pĝ. 6 USD

Monato

Internacia magazino sendependa pri

politiko, ekonomio kaj kulturo

12 numeroj. 32 pĝ. 19 USD

TEJO Tutmonde

Oficiala organo de TEJO

4 numeroj. 28 pĝ. 6 USD

Konvertu la dolaran abonprezon al la ruslandaj rubloj laŭ la oficiala kurzo, aldoninte 2% por kovri la diferencon inter la oficiala kaj banka vendokurzoj.

La monon pagu al Galina Romanovna Goreckaja (620014, Jekaterinburg-14, ab. ja. 162. Moskvanoj povas pagi al Oksana Kostousova (tel.: 4987212).

Ruslanda Esperantisto. 1999: 3-4

Aperis duobla (1999: 3-4) numero de la ruslingva informilo pri Esperanto Ruslanda Esperantisto.

La numero estas dediĉita al la someraj kongresoj. La unuan paĝon okupas artikolo de Halina Gorecka pri la 84a UK en Berlino. Sekvas informoj pri la junulara, sennaciula, azia, OSIEKA, ekumena kaj internacia (Monda Turismo) kongresoj, aliaj noticoj kaj bibliografio Esperanto en ruslanda gazetaro.

Tiu ĉi RE estas duobla. Kun ĝi estas dissendita la unua leciono de la kurso de Esperanto, kiun kompilis Aleksander Korĵenkov. La tuta kurso aperos en 2000.

RE estas abonebla por 2000 kontraŭ 30 rubloj ĉe la redakcia adreso, sed nur kontraŭ 15 rubloj por la abonantoj de LOdE.

Ricevitaj gazetoj

ELNA Update. 1999/3;

El Popola Ĉinio. 1999/10;

Esperanto. 1999/9,10;

Esperanto aktuell. 1999/6;

Esperanto-nyt. 1999/2;

Heroldo de Esperanto. 1999/10-11,12;

Juna Amiko. 1999/3;

Komencanto. 1999/7;

Kontakto. 1999/5;

La Brita Esperantisto. 1999/950;

La Gazeto. 1999/84;

La KancerKliniko. 1999/91;

La Ondo de Esperanto. 1999/10;

La Revuo Orienta. 1999/9;

La Verda Formiketo. 1999/46;

l’esperanto. 1999/7;

Le Travailleur Espérantiste. 1999/245;

Litova Stelo. 1999/4;

Monato. 1999/9;

Norvega Esperantisto. 1999/4;

Riveroj. 1999/25;

Ruslanda Esperantisto. 1999/3-4;

Sennaciulo. 1999/8-9;

Starto. 1999/4;

Vekilo. 1999/3.

Mozaiko

Ok korektaj respondoj

Ni ricevis 8 solvojn de la enigmo el la julia Ondo. Ili ĉiuj estas tute korektaj. Interalie, estis vere internacia respondado. Nin atingis tri leteroj el Ruslando, du el Svedio, po unu el Ukrainio, Germanio kaj Bulgario. Sed la lotumado difinas nur unu feliĉulon, kaj ĉi-foje la premion lote gajnis Grozdenka Filipova el bulgara urbo Pazarĝik. Gratulojn!

Korektaj respondoj:

1. En fremda okulo ni vidas ligneron, en nia ni trabon ne vidas.

2. Nin instruas eraro, kiun faras najbaro.

Tatjana Kulakova

Faŭno

Provu en la supra litera malordo trovi 12 mamulojn. Ĉiuj ili ne estas dombestoj. La vortojn oni povas legi laŭ rompita linio horizontale kaj vertikale, sed ne diagonale. El la restintaj literoj faru ankoraŭ unu vorton, kiu unuigas ĉiujn respondojn.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

La respondojn sendu poŝte al la redakcia adreso aŭ rete al Tatjana Kulakova kulakova@akb.mplik.ru tiel, ke ili atingu nin antaŭ la Zamenhofa tago.

La Zamenhofa Tago, kun varia programo, okazos en Jekaterinburg la 12an de decembro. Redakcianoj de “La Ondo” ĉeestos kaj kunfestos. Bonvenu ankaŭ vi!

Foje okazis
Neatendita konkludo

Angla kemiisto Henry Enfield Roscoe (1833-1915) estis granda specialisto pri organika sintezo. Foje oni invitis lin por prelegi pri sukcesoj de scienco. La prelegon vizitis parlamentanoj kaj mondumanoj, dezirantaj nur spekti la famulon. Roscoe tre serioze akceptis la inviton kaj en sia prelego multe atentigis pri perspektivoj de produktado de tinkturoj el industriaj restaĵoj de minkarbo.

Post la prelego al la kemiisto venis sinjorino, kiu afable dankis lin nome de la ĉeestantoj kaj aldonis:

— Nun mi tute komprenis, kial la kampaj floroj estas tiel diverskoloraj.

— Hm! Sed mi nenion parolis pri botaniko!

— Tamen vi multe parolis pri farboj, produktataj el minkarbo. Kaj la karbo troviĝas subtere, ekzemple, sub mia bieno. Do floroj vaste uzas ĝin por siaj helaj koloroj.

Roscoe mire levis la ŝultrojn kaj rapide adiaŭis.

Sed estas interese, ke la malklera sinjorino trovis la ĝustan vojon al la vero. Nuntempe dum serĉado de minoj geologoj uzas ankaŭ geobotanikan metodon, kiu konsideras la influon de la subteraj mineraloj al la koloro de floroj.

Adaptis kaj pentris Gennadij Ŝlepĉenko

Fine ni omaĝas al la Granda Oktobra Socialisma Revolucio, kiun oni tamen festas en novembro.

Sovetunia pekulo postmorte trafis en Inferon.

— En kiun fakon vi deziras iri, — oni demandis lin, — ĉu al la kapitalisma aŭ al la socialisma?

— Unue mi vidu la kapitalisman, — diris la politike nefidinda pekulo, kaj li estis venigita tien.

— Kiom longe vi estas kuirataj ĉi tie? — li demandis enkaldronigitojn.

— Po ok horoj diurne, kaj la ceteran tempon ni ripozas.

La pekulo poste venis en la socialisman fakon kaj faris la saman demandon.

— Strikte laŭ la plano, do la tutan diurnon.

— Sed kiel vi eltenas tion?

— Se diri la veron... Ankoraŭ ni neniam estis kuirataj: jen hejtaĵo mankas, jen kaldronoj ne funkcias, jen la diabloj estas ebriaj. (HaGo)

FRAZOJ

La Komitato de UEA en Berlino esprimis sian opinion pri TEJO:

Plurfoje oni traktis la junularan agadon. Tiun temon trudis la malmultiĝo de la membraro de TEJO kaj ties problemoj financaj kaj administraj. Prave oni konstatis ke la problemoj parte fontas el nesufiĉaj kunlaboro kaj kontaktoj inter TEJO kaj cetera UEA. En multaj landoj, precipe eŭropaj, junaj kaj plenaĝulaj movadanoj apenaŭ konas unu la aliajn, dum en Afriko kaj Latina Ameriko ili kunas eble eĉ tro.

Esperanto. 1999: 10

La Komitato de TEJO en Vespremo rezoluciis pri la kongreselekto de UEA:

Por eviti dubojn pri la neŭtraleco de UEA kaj pri la sincero en ties subteno al homaj rajtoj, la Komitato de TEJO esprimas ĉe la estraro de UEA sian zorgon pro la konstanta neobservo de homaj rajtoj en la mondo ĝenerale kaj precipe en la kongreslando Israelo; konkrete insistas ke la temo homaj rajtoj estu pritraktita dum la kongreso ...

Heroldo de Esperanto. 1999: 12

La problemo estas ke en Esperanto, se oni lernas la lingvon — kaj tio ofte okazas aŭtodidakte — kaj se vi havas interesiĝon en literaturo, oni ne povas trovi la ĝustajn verkojn, pro la fakto ke la plimulto de la esperantistoj ne scias, kiuj verkoj estas bonaj, kaj kiuj nebonaj. Ĝenerale la esperantistoj ne scias multon pri la literaturo. Eble estas esceptoj kiel Auld, sed ni diru sur la kluba nivelo.

Ed Boorsboom. La gazeto. 1999: 84

Kelkaj esperantistoj opinias ke ne plu valoras traduki en Esperanton romanojn aŭ poemojn. Sed, ĉu ili tiom certas, ke ili havas aliron, en sia propra lingvo, kaj eble en du aŭ tri aliaj kiujn ili mirakle scipovas, al la tutmonda literaturo? Laŭ raporto de La Mondo de la libroj, en Britio, en 1996, nur 3% de la aperintaj libroj estis tradukoj.

Ĵak Le Puil. La KancerKliniko. 1999: 91

Uzantoj de Esperanto perceptas kaj valorigas sian okupon “tra malsamaj okulvitroj”. La tradicia celo estas Esperanto kiel “ĉies dua lingvo”. Rivala kaj plifortiĝanta tendenco (nomita “raŭmisma”) akcentas la valoron de la ekzistanta esperantista komunumo. La “raŭmismaj intelektuloj” parolas pri “transnacia kulturlingvo por memelektita diasporo”, aliaj simple ĝuas Esperanton kiel hobion.

Bard Hekland.

Norvega Esperantisto. 1999: 4

Trevor Steele rakontas pri la interpretista sperto en la Berlina sesio de la Nitobe-Simpozio.

La organizantoj de la simpozio invitis precipe neesperantistojn, kiuj diversmaniere agas sur la kampo de uzado de lingvo(j) en multlingvaj situacioj, prelegi pri siaj specialaĵoj. La laborlingvoj estis oficiale la germana, la angla kaj la internacia. Tio necesigis tri grupetojn da interpretistoj: germana-angla, germana-Esperanta kaj angla-Esperanta. Mia tasko estis multe malpli postula ol tiuj de miaj kolegoj. Kial? Ĉar mi respondecis pri traduko el la germana en la anglan — kaj eĉ la germanaj invititoj grandparte parolis angle. Denove, kial?

Ĉu la germana lingvo tiel malsuperas la anglan, ke eĉ ĝiaj denaskaj parolantoj preferas la anglan? Ĉu la angla estas tiel facila, ke ili senprobleme ĝin parolas?

Litova Stelo. 1999: 4

La plej freŝaj informoj pri la 73a Kongreso de SAT en Moskvo

Antaŭkongreso (10-14 jul): “Koro de la malnova Rusio” en Vladimir (150 km oriente de Moskvo).

Ekskursoj en Vladimir kun romantikaj katedraloj de la 12a jc.; Bogolubovo (Grandprinca rezidejo), Suzdal (pluraj arkitekturaj ensembloj kaj muzeoj), Gus-Ĥrustalnyj (fabriko de kristalaĵoj) k.a. Loĝado en 1-litaj hotelaj ĉambroj, 3-foja manĝado. Prezo: 220 EUR por ĉio, inkluzive de la vojaĝo de Moskvo al Vladimir kaj reen (kondiĉe ke estos minimume 20 aliĝontoj).

Kongreso (15-23 jul)

La kongreso okazos en Moskva Ŝtata Industria Universitato.

En la programo de la Kongreso, krom laborkunsidoj, frakciaj kunvenoj kaj aliaj nepraj programeroj, okazos koncertoj de esperantistoj kaj folkloraj grupoj, renkontiĝoj kun sociaj, sindikataj kaj politikaj agantoj, vizito al Aŭtomobila fabriko Liĥaĉov, prelegoj pri lingvaj problemoj, E-movado kaj kulturo, vespera arta kafejo, promenoj en moskvaj parkoj, specialaj porjunulaj aranĝoj k.a.

Aliĝontoj proponu al OKK proprajn kontribuaĵojn al la kongresa programo.

Loĝado

luksa hotelo en 1-lita ĉambro — 100 EUR tage

luksa hotelo en 2-lita ĉambro — 60 EUR tage

ordinara hotelo en 2-lita ĉambro (necesejo en la koridoro) — 15 EUR tage

Oni povos loĝi en bonkvalitaj hoteloj iom pli malproksime de la kongresejo (4-5 metrostacioj) kontraŭ 40-45 EUR (en 1-lita ĉambro) kaj 25-30 EUR (en 2-lita ĉambro).

Speciala oferto por kongresanoj el Ruslando kaj aliaj ekssovetiaj landoj en la ordinara hotelo — 2 EUR tage.

Organizantoj okupiĝas ankaŭ pri amasloĝejo por junaj kaj malriĉaj esperantistoj.

Manĝado

3-foja manĝado ĉiutage en la kongresejo — 8 EUR (krom la dato por la tuttaga ekskurso). Eblos rifuzi de maten- aŭ vesper-manĝo kun respektiva redukto de la prezo; malpli kosta manĝado eblos ekster la kongresejo.

Ekskursoj

17 jul. Duontaga ekskurso: ĝenerala rigardado de Moskvo — Ruga placo, Kremlo kun ties muzeoj, memorlokoj de la E-movado — 15 EUR.

23 jul. Duontaga ekskurso: tombejo Novodeviĉje kun tomboj de Kropotkin, Ĥruŝĉov, Gogol, Sobinov kaj aliaj famaj politikistoj, verkistoj, artistoj, sciencistoj kaj muzeo de monaĥinejo Novodeviĉij de la 16-17a jc. — 10 EUR.

19 jul. Tuttagaj ekskursoj (kun tagmanĝo en restoracio survoje):

1. Nova Jerusalemo (arkitektura ensemblo de la 17-18a jc, 60 km nord-okcidente de Moskvo, arta muzeo de Moskva regiono kaj etnografia muzeo de kamparana vivo) kaj Arĥangelskoje (18-jarcenta bieno de princo Jusupov kun kolekto de pentraĵoj) — 25 EUR.

2. Borodino (loko de la batalo inter rusa kaj franca armeoj en 1812 j., 120 km okcidente de Moskvo kun pluraj monumentoj kaj muzeoj pri la evento) kaj Golicino (bieno de Boris Godunov kaj poste de princa dinastio Golicin) — 30 EUR.

3. Sergiev Posad (arkitektura ensemblo de monaĥejo de la 15-18a jc., 70 km nord-oriente de Moskvo kun monaĥeja trezorejo, muzeo de la popola arto k.a.) kaj Abramcevo (bieno de verkisto Aksakov, poste de mecenato Mamontov — centro de la rusa skolo de pentroarto, ceramika arto kaj lignoĉiza arto fine de la 19a jc.) — 30 EUR.

Noto: ĉiu ekskurso povos okazi, se estos minimume 20 aliĝontoj.

24 jul ĉiuj dezirantoj povos flugi al Tel-Avivo al la 85a UK; eblos mendi rabatitan kolektivan bileton, se troviĝos sufiĉa kvanto da petoj.

Postkongreso (24-27 jul): “Moskvo — urbo de la artoj”.

Ekskursoj al Galerio Tretjakov (muzeo de la nacia rusa arto), Belarta Muzeo Puŝkin (antikva kaj okcidenta artoj), Historia Muzeo, Muzeo de la Religia Rusa Arto Rublov, k.a. — 20 EUR tage.

Loĝado en la samaj kondiĉoj, laŭ la kongresaj prezoj (ŝanĝo eblas laŭ interkonsento); 3-foja manĝado — 8 EUR tage.

Por dezirantoj eblos daŭrigi la postkongresan periodon kun vizito de pluaj vidindaĵoj en Moskvo kaj ĉirkaŭ ĝi.

Adreso: Nikolaj Lvoviĉ Gudskov, ab. ja. 57, RU-105318 Moskva, Ruslando.

Rete: nikolao@orc.ru kaj mikaelo@esperanto.nu

Belartaj konkursoj de UEA en 2000

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA invitas partoprenantojn por la 51a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 85a Universala Kongreso en Tel-Avivo.

Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti novaj kaj, escepte de la infanlibroj, antaŭe ne publikigitaj. Krome validas jenaj kondiĉoj:

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200 x 65 tajpospacoj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK, “Lingvo kaj kulturo de paco”. Premio “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj.

Kanto: Teksto kaj melodio povas esti de malsamaj aŭtoroj. Premio “An-Song-san” kaj du aliaj premioj.

Vidbendo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo (vd. ĉe Eseo). Daŭro inter 15 kaj 60 minutoj. Sistemo VHS/PAL. Tri premioj.

Infanlibro de la jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 1999. Unu premio.

Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por poezio, prozo, teatraĵo, eseo kaj kanto oni sendu ilin en kvar ekzempleroj; por la infanlibra branĉo en tri ekzempleroj. Ĉiuj alvenu plej laste 31 mar 2000. Por vidbendo oni sendu po unu ekz. ĝis 1 jul 2000. Ĉion oni sendu al: Belartaj Konkursoj de UEA, Nieuwe Binnneweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

La konkursaĵoj (krom vidbendoj kaj infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La vera nomo kaj adreso estu en aparta koverto. Se eble, oni aldonu 5 internaciajn respondkuponojn por ĉiu branĉo, en kiu oni konkursas.

Premioj: Unua premio: EUR 190; dua premio: EUR 133; tria premio: EUR 76; Nova Talento (por la plej bona konkursanto neniam premiita) EUR 133; Infanlibro de la Jaro: EUR 399.

La rajto je la unua presigo de la premiitaj verkoj apartenos al UEA, kiu ankaŭ poste rajtos aperigi ilin senpage en antologio de la Konkursoj.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 1999. No 12 (62)

Redakcie

Antaŭ kelkaj semajnoj post longa foresto nin revizitis unu el niaj konatoj, iam aktiva sed nun hejma esperantisto. Kiam lia scivolemo pri la lastatempaj edziĝoj, naskoj, forpasoj kaj laborŝanĝoj de pluraj komunaj gekonatoj estis kontentigita (kredu, ke tio postulis pli da tempo, ol oni bezonas por trastudo de la “Konstitucia Ĉarto”) li atentis niajn eldonaĵojn.

Pafinte kelkajn sarkasmajn parol-sagojn al la preskvalito de la libroj, nia dokta amiko degne laŭdis ilian enhavon, ne forgesinte diri, ke sur nia loko li eldonus verkojn multe pli bonajn kaj pli debitajn. Plue li ekfoliumis La Ondon, susurante, fajfetante kaj murmurante.

— Stranga estas via Ondo, — li grumbletis. — Mi ne komprenas, kion ĝi similas... Ne Monaton, ĉar vi ankaŭ pri Esperanto informas... Ankaŭ ne Esperanton, ĉar ne nur pri Esperanto mi ĉe vi legas... Eĉ ne Literaturan Mondon, nek la Foiron, ĉar viaj poemoj (ni hontigite mallevis la rigardojn), nu, ili eĉ preskaŭ tute mankas... Kaj El Popola Ĉinio estas tute alia (ni hontruĝiĝis, atendante daŭrigon pri la “mizera kvalito”)...

Kaj tiel plu, kaj tiel plu. Nia gasto estas eminenta konanto de la Esperantaj literaturo kaj gazetaro, kaj lia pasio estas foliumi flaviĝintajn malnovaĵojn. Fine li frapis sian frunton:

— Ah ha! Kial mi ne tuj divenis. Simple kiel ovo! Ja estas La Ondo de Esperanto... Tia, kia ĝi iam estis, sed nur pli moderna!..

Li pravis. Nia revuo ricevis inspiron kaj instigon rekte de la pionirepoka Ondo, fondita de Saĥarov antaŭ 90 jaroj, eĉ se iuj kontestas tion. La binditaj kolektoj de la malnova LOdE estas nia breviero. Kompreneble, oni ne bone progresus kun la piedoj en la pasinteco, kaj la prezentomaniero iĝis alia, sed la temaro kaj la tradicioj restas aŭtente Saĥarovaj.

Cetere, unu el la tradicioj de l’ car-tempa Ondo estis jarfine donaci al la legantoj literaturan suplementon. Tiu tradicio daŭras, kaj ĉi-kune vi ricevas volumeton de Valerij Brjusov. Ni esperas, ke vi ŝatos la strang-etosajn verkojn, kiuj balanciĝas sur la rando inter la realo kaj fantazio.

Antaŭ la foriro nia erudiciulo bonkoriĝis (ĉu ankaŭ pro la simpla sed abunda regalo?) kaj abonis La Ondon. Ankaŭ por la jaro venonta.

Ni dankas nian legeman (kaj foliumeman) amikon. Ni dankas ĉiun el niaj legantoj, kiuj investas siajn tempon kaj monon por ĉiumonate legi La Ondon. Ni esperas, ke vi estos inter la dankatoj ankaŭ post unu jaro.

Feliĉan Novan Jaron kaj Gajan Kristnaskon!

Halina kaj Aleksander

La kovrilpaĝan bildon donace sendis nia pola leganto Stanislaw Ŝmigielski.

Prezidanto de UEA en Azio

Prezidanto de UEA Kep Enderby alte taksas la gravecon de la E-movado en Azio, ĉar li forte opinias, ke la progreso de Esperanto mondskale dependas de la fortigo de la azia E-movado. Li bonvole disponigis al E-gazetaro raporton pri sia lastatempa dufoja restado en Azio.

Ĉi-aŭguste post sia partopreno en la Karolovara SAT-kongreso kaj en la Berlina UK, la prezidanto de UEA partoprenis la 2an Azian E-Kongreson en Hanojo (LOdE. 1999: 10, pĝ. 3) kaj post tio vizitis Tajlandon, kie en la ĉefurbo Bankoko li prelegis pri Esperanto angle al studentoj kaj profesoroj de du universitatoj. Ege helpis lin pastro Andreoni, kiu loĝas kaj laboras en Tajlando. Intervjuoj kun ĵurnalistoj donis bonegan informan efikon.

Dum la restado en Hanojo, gvidantoj de la vjetnama movado ofte diris al Enderby, ke Vjetnama E-Asocio kaj la Registaro de Vjetnamio, bonvenigus UK-on baldaŭ en Vjetnamio. Estas konate, ke Enderby ege simpatias kun tiu deziro de la vjetnamoj. Hanojo planas konstrui novan Kongresejon en 2002 aŭ 2003.

En oktobro li denove vizitis Azion, ĉi-foje Koreion kaj Japanion. Li vojaĝis tie dum preskaŭ tri semajnoj.

En Koreio li unue ĉeestis en la Korea E-Kongreso (LOdE. 1999: 11, pĝ. 5) kaj poste kune kun profesoro Lee Chong-Yeong partoprenis Internacian konferencon de Ne-Registaraj Organizaĵoj. Dum tiu “CONGO-kongreso” Enderby intervenis parolante ses fojojn. Ege gravas por UEA kaj Esperanto ĝenerale, ke UEA estu bone reprezentota ĉe la Jarmila Forumo, kiu okazos printempe en Novjorko.

Post la fino de la Seula Konferenco, Enderby kun Lee Chong-Yeong kaj Lee Chong-Sae flugis en Japanion por partopreni la japanan E-kongreson, kiu okazis en Montizuki. Ĉe la malfermo Enderby prelegis pri “Kial la mondo bezonas Esperanton”. Li ankaŭ partoprenis tie la kunvenon de KAEM (Komisiono de UEA pri Azia E-Movado).

Post tiu kongreso, japanaj esperantistoj organizis por li intensan semajnan programon, dum kiu la prezidanto de UEA plurfoje prelegis en Esperanto kun japana interpretisto en Tokio kaj aliaj urboj pri Esperanto, multkulturismo kaj homaj rajtoj. Plurfoje li estis intervjuita de gazetaj, radiaj kaj televidaj ĵurnalistoj. Krome, li havis renkontojn kun gvidantaj oficistoj de Amnestio Internacia, UNESKO-Asocioj de Japanio kaj Oomoto.

Resumante la vojaĝon, Enderby emfazis, ke li esperas, ke la bonaj rezultoj estos daŭrigataj. Li aldonis, ke la entuziasmo, helpemo, gastamo kaj bonkoreco elmontritaj al li kaj al lia edzino en la vizititaj landoj estis elstaraj kaj kortuŝaj. Simile elstaris la organizaj talentoj de la aziaj samideanoj.

Li aparte menciis la malavarajn agojn kaj organizan talenton de Myoshi-san [S-ro Myoshi], al kies laboro por Esperanto multon ŝuldas la azia kaj tutmonda E-movado.

Kep Enderby

Lingvo kaj homaj rajtoj

Pli ol 7000 reprezentantoj de pli ol 600 internaciaj organizaĵoj partoprenis en la Internacia Konferenco de Ne-Registaraj Organizaĵoj Seulo 1999, kiu okazis en la korea metropolo 10–15 okt. Ĝi estis organizita de CONGO (platformo de NRO-j en konsultaj rilatoj kun UN), de la Plenumkomitato de NRO-j asociitaj kun la Departemento de Publika Informado de UN, kaj de la Societo de Tutmonda Kunlaboro de la Universitato Kyung Hee. La kadra temo de la konferenco estis “NRO-j en la 21a Jarcento”.

UEA, kiu havas konsultajn rilatojn kun UN kaj estas asociita kun ĝia Departemento de Publika Informado, aktive partoprenis la Konferencon jam en la prepara stadio, kun la helpo de sia korea landa asocio. UEA speciale koncentris sian agadon al unu el la kvin temoj de la konferenco Homaj Rajtoj. Kadre de ĝi estis okazigita, laŭ iniciato de UEA kaj de Koalicio de NRO-j por Internacia Helplingvo, temgrupa sesio pri “Lingvo kaj Homaj Rajtoj”. Ĝin gvidis Kep Enderby, prezidanto de UEA. Prof. Lee Chong-Yeong, eksprezidanto de UEA kaj prezidanto de Korea Esperanto-Asocio, faris enkondukan prelegon. Prelegis ankaŭ reprezentantoj de la Bahaa Internacia Komunumo kaj de la Uhonbulisma Eklezio.

La zorge preparita agado de UEA kondukis al bona rezulto. Post vigla diskuto la 35 partoprenantoj de la Tema Grupo unuanime rezoluciis pri rekomendoj al la Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN (EKOSOK) kaj al la Jarmila Forumo de NRO-j okazonta en Novjorko en majo 2000. 15 okt la rekomendoj estis adoptitaj de la Tema Plenkunsido pri homaj rajtoj.

Post la komuna seminario de UEA kaj la Alta UN-Komisiito pri Homaj Rajtoj en Ĝenevo aprile 1998, UEA denove sukcesis tiri en UN-medio atenton al la lingvaj aspektoj de homaj rajtoj. Tiel UEA realigas sian strategian celon kreskigi konscion pri tiu neglektata kampo.

Dum la konferenco Korea E-Asocio funkciigis informbudon. Per informiloj en pluraj lingvoj, tradukoj de la Praga Manifesto, libroj, revuoj, afiŝoj k.a. materialoj la konferencanoj povis konatiĝi kun la lingvo kaj movado de Esperanto.

Rezolucio:

La Tema Grupo pri Lingvo kaj Homaj Rajtoj de la Internacia Konferenco Seulo 1999 de Ne-Registaraj Organizaĵoj rekomendas:

1) ke la Ekonomia kaj Socia Konsilio de Unuiĝintaj Nacioj (EKOSOK) metu en la tagordon de sia proksima kunsido la temon “Lingvo kaj Homaj Rajtoj”, kun la celo diskuti problemojn de tutmonda lingva politiko kaj la neniigon de homaj rajtoj kaŭze de lingva malegaleco;

2) ke tia kunsido konsideru la nomumon de komisiono por esplori la uzeblecon kaj praktikecon de internacia helpa lingvo;

3) ke EKOSOK raportu al la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj pri la rezultoj de ĝiaj malkovroj, kaj

4) ke tiu ĉi Seula Internacia Konferenco de NRO-j submetu la suprajn erojn kiel rekomendatajn proponojn al EKOSOK kaj al la Jarmila Forumo de NRO-j, antaŭvidata por 22–26 maj 2000, por iliaj atento kaj sekva agado.

GK UEA

Packultura aktivado de UEA vekas atenton de Unesko

La ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, faris laborviziton al la Pariza sidejo de Unesko 11–12 nov. La vizito okazis en la kulmina momento de la Ĝenerala Konferenco de Unesko, kiam estis elektita la nova ĝenerala direktoro de tiu UN-organizaĵo. Buller kaj la konstanta Unesko-reprezentanto de UEA, Vincent Charlot, ĉeestis la elekton de la japana diplomato Koichiro Matsuura al tiu posteno por la 6-jara periodo 1999–2005.

La plej grava temo dum la diskutoj en Parizo estis la kontribuo de la Esperanto-komunumo al la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco en 2000. Lige kun tiu Jaro estis lanĉita Manifesto 2000 por Kulturo de Paco kaj Senperforto. Ĝin iniciatis grupo de laŭreatoj de la Nobel-pacpremio, i.a. Miĥail Gorbaĉev, Nelson Mandela, Shimon Peres kaj Jose Ramos Horta.

La delegacio de UEA prezentis la planon de UEA pri kolektado de subskriboj por Manifesto 2000 al Enzo Fazzino, respondeculo en Unesko pri tiu dokumento. S-ro Fazzino tuj aliris sian komputilon por serĉi la TTT-paĝojn de UEA, kie jam nun eblas subskribi la Manifeston. UEA baldaŭ eldonos ĝin ankaŭ kiel faldfolion, por ke ankaŭ tiuj sen retaliro povu ĝin subskribi. La granda celo de Unesko estas kolekti 100 milionojn da subskriboj, kiujn oni transdonos al la Ĝenerala Asembleo de UN en septembro 2000. Por akceli la kolektadon de subskriboj, Unesko planas eldoni diplomon por “Heroldoj de Manifesto 2000”, t.e. aktivaj kolektantoj. Vidinte la aktivecon de UEA, s-ro Fazzino promesis presi la diplomon ankaŭ en Esperanto.

La agado de UEA por la kulturo de paco estis diskutata ankaŭ en la kunsido kun s-ino Monique Fouilhoŭ, prezidanto de la Kontaktkomitato de NRO-j. Ŝi dankis al UEA pro ĝia subskribo de Kontrakto pri Partnereco por la Kulturo de Paco. La ĉefa evento, per kiu UEA kontribuos al la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco (IJKP), estos la 85a Universala Kongreso en Tel-Avivo, kies temo estos “Lingvo kaj la kulturo de paco”. Dank’ al la Kontrakto pri Partnereco UEA ricevis la rajton titoli la 85an UK Flagŝipa Evento de IJKP. Estis interkonsentite, ke s-ro Patrick Duong, respondeculo pri IJKP ĉe la Kontaktkomitato de NRO-j, partoprenos kaj prelegos en la Tel-Aviva UK.

GK UEA

Agado Espero: projekto 2a “1000 familiaj pakaĵoj”

Niaj legantoj verŝajne memoras, ke dum la milito en la eksa Jugoslavio UEA vastigis la agadon ĉirkaŭ la Konto Espero (kiu celas precipe esperantistajn viktimojn) al la Agado Espero, kiu celas kunligi kaj subteni iniciatojn de aliaj esperantistoj kaj esperantistaj organizaĵoj favore ankaŭ al neesperantistaj viktimoj (LOdE. 1999: 7).

Unu el tiuj agadoj estis nomita “1 000 familiaj pakaĵoj”.

Nun, surbaze de detala raporto de la loka organizaĵo Humanitara Organizo Espero (HOE), starigita kaj estrata de esperantistoj, oni vidas ke finfine la respondo al la alvoko estis tiel bona, ke en la fino oni povis donaci proksimume 2 000 pakaĵojn (precize 1 998).

La disdonado okazis interkonsente kun la Ministerio por rifuĝintoj kaj kun lokaj urbaj instancoj en Sarajevo, Novi Grad kaj Hadzici.

Ĉi tiu artikolo celas ĉefe danki la donacintojn. Inter ĉi tiuj elstaras la kataluna Fons Catala el Barcelono kaj la franca Esperanto-Kultur-Centro de Tuluzo. Sed same valoran kontribuon faris pluraj individuaj esperantistoj.

Interalie kelkaj esperantistoj tradukis la tekston al sia nacia lingvo kaj provis interesigi neesperantistajn help-organizaĵojn. Aliaj esperantistoj (ekzemple, Japana E-Instituto) estas nun kolektantaj monon por ĉi tiu agado.

En Bosnujo mem la agado ricevis grandan atenton. La ĉefa bosna gazetaro kelkfoje raportis pri ĉi tiu agado kaj sekve de gazetaraj konferencoj la lokaj radio kaj televido intervjuis la gvidantojn de HOE. Faldfolio kun klarigoj pri la kampanjo en la albana kaj bosna estis enmanigita al ĉiu familio kune kun la pakaĵo.

Dum ĉi tiu agado ankoraŭ ne finiĝis, HOE jam organizas aliajn projektojn kaj por Bosnujo kaj por aliaj landoj. Ili serĉas esperantistojn, kiuj povus kontaktigi ilin kun neesperantistaj help-organizaĵoj. Se vi konas homojn en tiaj organizaĵoj, petu detalojn pri la projektoj ĉe HOE (M.Spahe, 10/II, 71000 Sarajevo, Bosnio kaj Hercegovino, Fax +387 71441843).

Ankoraŭfoje esperantistoj pruvis, ke ili ne estas senreagaj antaŭ homaj katastrofoj, kiujn nia mondo pli kaj pli spertas. Ni provas disvastigi la idealojn de la Esperanto-movado, kiuj provas eviti la uzon de “glavoj sangon soifantaj”, sed samtempe ni provas ripari la damaĝojn faritajn de tiuj glavoj.

Dankon al la Humanitara Organizo Espero kaj al ĉiuj donacintoj.

Renato Corsetti

UEA, Agado Espero

La deziro de Gjivoje plenumita

Marinko Gjivoje (1919–1982), unu el la plej admirindaj Esperantaj bibliofiloj el Kroatio, fine povus ripozi en paco. Lia familio transdonis al Nacia kaj Universitata Biblioteko en Zagrebo la imponan kolekton de Esperantaj libroj, kiujn li testamente lasis al la biblioteko. Nun en la biblioteko troviĝas 2901 libroj kaj 274 Esperantaj vortaroj.

Marinko Gjivoje testamentis sian libraron al tiu ĉi biblioteko, kiun li forte estimis. 31 maj 1982 pluraj homoj kunvenis je la oka matene en la biblioteko por atesti pri la transdono de la donaco. Sed ili vane atendis Marinkon. Li forpasis je la sesa matene en la tago kiam li kunvokis la kunsidon pri la transdono de siaj libroj al la nacia trezorejo. Post 18 jaroj liaj libroj estas en la biblioteko, kie li volis vidi ilin.

Pluraj kroataj gazetoj raportis pri la evento. Laŭ la deklaro de la direktoro de la Nacia Biblioteko d-ro Josip Stipanov la libroj estos pretaj por la uzo antaŭ la 86a UK en Zagrebo.

Kroata E-Ligo nun traktas kun la Nacia Biblioteko pri okazigo de Zamenhof-Tago 1999 en la biblioteko, kie estas la plej riĉa kolekto de Esperantaj libroj en Kroatio.

Spomenka Ŝtimec

Ĉeĥio: nova asocia gvidantaro

15–17 okt 1999 okazis en la sudbohemia urbo Tábor en Integrita Mezlernejo de Servoj kaj Metioj la 9a nacia kongreso de Ĉeĥa E-Asocio.

Partoprenis ĉ. 115 personoj (inkluzive de gastoj). La vendreda vespero post alveturo de la kongresanoj estis dediĉita al diskutado pri UK Berlino, la propra kongresa traktado realiĝis sabate. La kongreson salutis vicurbestrino, sekvis raportoj de la malnovaj komitatanoj pri la agado ekde la 8a kongreso (1996 en Havírov). Sekvis prezentiĝo de novaj honoraj membroj kaj de kandidatoj por la nova asocia komitato. Dum pripensado, kiun elekti, aliĝintaj parolantoj prezentis la agadon de siaj kluboj kaj sekcioj en riĉa diskutado. Kiel komitatanoj estis elektitaj Zdenek Heiser, Petr Chrdle, Lucie Kareŝová, Kveta Krajíèkova, Jindrich Ondracek, Vera Podhradská (kiu poste akceptis la prezidantecon) kaj Jan Repa, kiel kontrolgrupo Vlastimil Koĉvara, Josef Hron kaj Libuŝe Krejèí. La sabatan vesperon finis dancamuzo kun tombolo.

Dimanĉe lokaj esperantistoj prezentis al la kongresanoj sian urbon kun riĉa historio — ĝin fondis en 1420 husanoj kiel urbon de “batalantoj de Dio”, kie ĉiuj volis esti fratoj kaj fratinoj, egalrajtaj kaj justaj. Ili malpaciĝis pro diferencaj religiaj opinioj, tamen la urbo restis.

La honoran membrecon de ĈEA akiris Jirí Karen (poeto), Vlastimil Koĉvara (asocia eksprezidanto), Kurisu Kei (japana bohemisto), Zdenek Pluhar (kemiisto), Josef Rumler (poeto), Jarmila Ryznarová (AEH-prezidantino) kaj Jirí Vychodil (eksprezidanto de blindula sekcio, redaktoro de Aŭroro).

Bedaŭrinde Josef Rumler 1 nov 1999 mortis en aĝo de 77 jaroj, meze de tradukado el la klasika ĉeĥa poezio. Tamen li sukcesis ĉi-jare eldoni siajn tradukojn de “Majo” (K.H. Mácha) kaj “Kristnaska tago” (K J. Erben) utiligante alian traduk-metodon ol Tomáŝ Pumpr.

Miroslav Malovec

Kolombio: “tutfirme kaj esperplene”

La 5a Kolombia Kongreso de Esperanto okazis en Ibageo 16–18 okt 1999.

Oni povas mezuri la kongreson per diversaj mezuriloj. Laŭ la “mezurilo pri kvanto” ĝi estis malpli sukcesa ol normale, ĉar en Kolombio nun estas la plej grava ekonomia krizo dum la lastaj 60 jaroj. 34 gesamideanoj aperas en la inaŭgura kongresa foto, sed “oficiale” 26 partoprenis.

Laŭ la “mezurilo pri semado” la kongreso estis sukcesa. La loka grupo (kun pli ol 40 infanoj, kiuj lernas Esperanton en la lernejo “San Simn”) fariĝis multe pli solida. Dum la inaŭguro la infanoj ricevis atestilon pri la sukceso de la unua baza E-kurso en Ibageo...

Laŭ la “mezurilo pri diskonigado” la kongreso estis ege sukcesa. Kvar intervjuoj en la lokaj radiostacioj kaj unuapaĝa raporto en la ĉefa ĵurnalo de Ibageo montris ke Esperanto ne estas io ekzota aŭ neatingebla.

La “mezurilo pri kulturo kaj klerigo” montris rimarkindan panoramon, kiun konsistigis kurso por progresantoj de prezidanto de la Akademio Geraldo Mattos, prelegoj, teatraĵoj kaj muziko.

Movade la kongreso havis du ĉefajn punktojn:

— Estis akceptita la propono de Alfonso Alvarez starigi landan sekcion de TEJO.

— Oni decidis konduki la fortojn de nia movado al la atingo de oficiala rekono de Esperanto en Kolombio. Antonio Herrera kaj lia edzino Maria Dilia proponis trafi la Sekretariejon pri Edukado de la departemento Tolimo por starigi kurson. La Ĝenerala Plano pri Edukado en Kolombio ebligas tion. La kurso havos la benon de la Universitato de Tolimo (eble ankaŭ de ILEI) kaj permesos enkondukon de Esperanto kiel oficialan studobjekton.

Krome, Luis Jorge Santos Morales proponis, ke la lokaj grupoj organizu trimonatan kurson. Li mem estu la instruisto kaj la grupo subtenadu la instruiston dum tiu periodo. Cetere, Luis Jorge estas la kapo de unu el la plej gravaj lingvoinstitutoj en Kolombio: Winston Salem.

La proponoj estis akceptataj entuziasme kaj la Ĝenerala Plano pri Edukado malfermas ĉiujn pordojn por efektivigi nian strategian planon.

Ĝenerala asembleo de la Kolombia E-Ligo disvolviĝis vigle kaj akceptis kelkajn decidojn, interalie pri honoraj membroj, historio de Esperanto en Kolombio, modifo de la kotizoj, starigo de kvaronjara bulteno. KEL oficiale petis de la Akademio rekomendon pri la nomoj de la urboj kolombiaj.

La libera diskutrondo estis vigla kaj oni parolis, interalie, pri organizo de la movado en Kolombio kiel entrepreno, kaj pri starigo de regiona E-bloko en la bolivaridaj landoj, kiam la movadoj el Ekvadoro kaj Bolivio estos pli fortaj.

La plej granda parto de la diskutforumo estis uzata por detaligo de la Strategia Plano. Unue Antonio Herrera preparu la kurson por instrui Esperanton; due la Sekretariejo pri Edukado de Tolimo akceptu la kurson; poste KEL pretigu la kurson por reta efektivigo; kaj fine, post la kurso la diplomitoj penetru la lernejojn kaj universitatojn de siaj urboj.

Konsiderante ĉiujn “mezurilojn” oni povas konkludi, ke malgraŭ ĉiaj malfacilaĵoj la movado en Kolombio denove disvolviĝas — ne tro rapide, sed ja tutfirme kaj esperplene.

Ruben Torres

La 3a Azia kongreso okazos en Koreio

Komisiono de UEA pri Azia E-Movado (KAEM) oficiale decidis, ke la 3a Azia E-Kongreso okazos en Koreio en la jaro 2002.

Intertempe KAEM enketis 14 landajn asociojn en azia regiono pri gastiglando de la 3a kongreso, kaj du landoj reagis al ĝi: Koreio kaj Nepalo. KAEM-anoj diskutis demokratie kaj konsideris ĉiaflankajn aspektojn, kaj fine rezultis, ke Koreio estu la gastiglando de la 3a kongreso.

Puramo Chong

prezidanto de KAEM

10a kongreso en Ukrainio

10a Kongreso de Ukrainia E-Asocio (UkrEA) okazis en Kievo 6–7 nov 1999.

En la ĉefurbon de Ukrainio venis ĉ. 60 aktivaj ukrainiaj geesperantistoj el diversaj regionoj. Oni akceptis raporton de la prezidanto de UkrEA Volodimir Hordijenko kaj estraro pri pasinta jaro.

Okazis reelektoj. Volodimir Hordijenko (Kievo) konservis la postenon de la prezidanto de UkrEA. Estis elektitaj 4 konsilianoj: Aleksandr Griŝĉenko (Lugansk), Konstantin Demjanenko (Berdjansk), Oleg Pokotylo (Kievo), Viktor Pajuk (Ternopil).

Dum la lastaj jaroj UkrEA, en kiu nun estas ĉirkaŭ 120–130 membroj, rimarkeble evoluis kaj atingis iujn sukcesojn:

— la organizo estas oficialigita en Ministerio de Justico;

— oni eldonis kaj konfirmis ŝtatnivele instruprogramon de Esperanto por mezlernejoj;

— estis realigita kunlabore kun landa Unio de Junularaj Organizoj Ukraini-Svedia junulara projekto;

— Ukrainia esperantistaro havas stabilan kaj informriĉan eldonon Helianto, kiun oni legas ne nur en Ukrainio;

— UkrEA havas tradician festivalon “Aroma Jalto” — unu el tute ne multaj speciale lingvaj aranĝoj;

k.t.p.

Ukrainia E-Asocio enhavas junularan organizon ULEJ (Ukraina Ligo Esperantista Junulara), kiu membras en TEJO.

Ni esperu, ke plua agado de UkrEA estos sukcesa, utila por esperantistoj, E-movado kaj socio.

Konstantin Demjanenko

Pri naciismo kaj internaciismo en Strasburgo

24–31 okt 1999 okazis en Strasburgo (Francio) seminario “Naciismo kaj internaciismo — ĉu konfliktaj aŭ kompletigaj ideoj?” kiun organizis TEJO kaj Eŭropa Junulara Centro (parto de Konsilio de Eŭropo). Kunvenis preskaŭ 40 gejunuloj, kaj kun bona volo, ĉiuj kontinentoj estis reprezentitaj (kaŭzis tion repago de vojaĝkostoj far EJC).

Prezentiĝis vasta prelegaro: praktikaj enkondukoj pri TEJO kaj EJC, la koncepto “nacio” pritraktitaj de historiista, ŝtatsciencista kaj lingvista vidpunktoj, teorioj pri internaciaj rilatoj kaj prezento de malsamaj esperantistaj tradicioj rilatantaj al naciismo, internaciismo kaj sennaciismo.

Lige al la prelegoj okazis laborgrupoj, kie la partoprenantoj vigle diskutis kaj interŝanĝis opiniojn kaj proprajn spertojn. Same gravaj estis la iom netradiciaj rolludoj, kiuj vere rivelis ke ni ne estas tiom toleremaj kaj komprenemaj rilate al fremdaj kulturoj kiom ni ŝatas pensi.

Estraranoj de TEJO ĉeestis kaj multaj praktikaĵoj kaj strategiaj demandoj estis neformale pritraktitaj, kaj ĉe la vesperaj babiltabloj, kaj en la laboruzinoj rilatantaj al la agado de TEJO.

Kunsido de landaj aktivuloj montris, ke multaj landaj sekcioj lamas. Krom ĝenerala manko de aktivuloj, la agadon severe malhelpas oftaj abismoj kaj reciproka nekomprenemo inter la junularaj kaj plenkreskulaj landaj organizoj. La plejparto tamen karakterizas la situacion “pliboniĝanta”.

La seminario ne faris iun komunan rezolucion kaj ne evoluigis tute novajn konceptojn. Tamen, ni vastigis niajn sciojn pri la mondo kaj ni mem kaj multaj post la seminario ofertis sin por laboro kadre de TEJO (ĉu malardiĝos la entuziasmo reveninte hejmen?). Mi parolis nur kun du nekontentuloj: unu opiniis ke tro multis pezaj fakaj prelegoj, alia ke ne estis sufiĉe da faka enhavo. Ĉiun kontentigi ŝajne ne eblas...

Bard Hekland

Uzantoj kaj Praktikantoj en Gliwice

11–14 nov 1999 en Gliwice (suda Pollando) jam triafoje renkontiĝis esperantistoj el la tuta lando kaj du personoj el ĉeĥa urbo Opava okaze de la Gliwice’a Rendevuo de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto (GRUPE-3).

La malfermon de la renkontiĝo partoprenis preskaŭ 70 personoj. Nome de la urbaj instancoj partoprenantojn salutis vicprezidanto de la urba konsilantaro d-ro Tadeusz Grabowiecki kaj estro de la kultura kaj sporta filio de la Urba Oficejo mag. inĝ. Janusz Jablonski. Ornamis tiun programeron krakova grupo KAMEA.

Antaŭ la malfermo oni metis la florojn ĉe la monumento al Józef Pilsudski en la centro de la urbo, okaze de la Nacia Festo de Sendependeco.

GRUPE-3 estis ligita kun la 90a datreveno de la fondo de la unua E-grupo en la urbo Gliwice (Gleiwitz) en 1909. Pro tio oni ricevis pli ol dudek salutkartojn el la tuta mondo. Krome estis prezentita konciza historio de la loka E-movado de la komenco en la jaro 1905 ĝis la jaro 1939.

La dua celo de GRUPE-3 estis ligita kun la preparo de la novaj programoj por la instruado de nia lingvo. Dum du tagoj veninta instruistaro diskutis pri tiu problemo kaj instruado de Esperanto en Pollando. Oni decidis fini kiel eble plej baldaŭ la laboron kaj lasi materialojn por registri en koncerna ministerio. Krome estis kelkaj interesaj prelegoj.

Ege interesa estis renkontiĝo kun genepoj de Antoni Grabowski. Hanna Grabowska-Blezien kaj Stanislaw Kruszewski interese rakontis pri la familio de ilia avo kaj iliaj travivaĵoj. Ambaŭ akceptis la proponon iĝi honoraj membroj de la loka E-grupo.

Dum vesperoj prezentiĝis Jerzy Fornal kun belega teatraĵo Arlekeno kaj loka E-kabaredo Amuzo. Dimanĉe okazis E-lingva sankta meso kiun celebris pola animzorganto pastro Józef Zielonka kaj loka E-animzorganto pastro Jan Sieminski.

Kvankam venis malpli multe da esperantistoj ol dezirus la organizantoj, ĉiuj konstatis ke GRUPE-3 plenumis sian celon kaj sukcesis. Ĉiuj partoprenantoj deklaris veni al Gliwice la venontjaran aŭtunon por GRUPE-4.

Stanislaw Mandrak

Integriĝo de la distribuado

Kadre de la Pakto por la Esperanta Civito, la direktoro de LF-koop Judit Felszeghy estas komisiita ellabori proponon pri integrita distribua sistemo (IDS) de la varoj de LF-koop (unuavice la periodaĵoj: LF, HdE, HeKo) kaj de la servoj de KCE (unuavice la kursoj kaj semajnfinoj). IDS devus ebligi ankaŭ la estontan kupliĝon de aliaj establoj aliĝintaj al la Pakto.

HeKo

“Mia malgranda patrujo”

La tri titolaj vortoj estis la temo en la konkurso de infandesegnaĵoj en Milanówek (Pollando), okaze de la 100-jara jubileo de tiu ĉi urbo.

La konkurson iniciatis konata aktivulo Andreo Pettyn, kiu estas, interalie, vicprezidanto de la urba konsilantaro. Li dissendis 300 informilojn pri la konkurso al diversaj redakcioj, kluboj k.s. E-Klubo en Triesto (Italio) okazigis specialan gazetaran konferencon pri ĝi. Pri la konkurso informis pollandaj gazetaro kaj televido. Bona kunagado estis kun Finnlando. La informo atingis eĉ la Eŭropan Parlamenton.

Rezulte venis 451 eksponaĵoj el 24 landoj.

Tiel dank’ al Esperanto Milanówek iĝis konata en la mondo, kaj la vizitantoj de la ekspozicioj konvinkiĝis pri la utileco de Esperanto en la interpopola kunlaboro kaj interkompreniĝo.

Laŭreatoj de la konkurso:

1. Alina Rjabniceva (8-jara, RU)

2. Ascie Sinervie (10-jara, FI)

3. Nadia Konopienka (9-jara, RU)

4. Robrecht Simaeve (6-jara, BE).

Ankoraŭ dek infanoj, inter ili tri el Milanówek, estis diversmaniere distingitaj.

Boguslaw Sobol

Helpu al la renovigo de KCE

Post plurjara neglekto, domo Ernest Naville ricevas flegadon fare de la nova posedanto, Kultura Centro Esperantista (KCE). Estas riparata la tegmento, modernigata la elektra sistemo, plibonigota la interno de la apartamento por la deĵorantoj kaj docentoj, refarbotaj la internaj muroj. La tuto kostos preskaŭ 20 mil svisajn frankojn.

Kiu ajn plenkreskulo, esperantisto, rajtas fariĝi Apoganto de KCE, per la kotizado de 15 CHF monate. La Apogantoj ricevas regule Heroldon de Esperanto kaj partoprenas en la decidoj de la asembleo.

Se vi volas helpi al la renovigo de KCE, fariĝu Apoganto! La monon vi povas ĝiri al pĉk 23-2921-8, Kultura Centro Esperantista (Svislando), aŭ al la UEA-konto “kces-i”. Ankaŭ pli malgranda donaceto estas bonvena.

HeKo

KURTE

3 nov 1999 Walter Klag prelegis en la Klubo de Logikaj Pensantoj en la urbocentro de Vieno (Aŭstrio) pri la temo “Esperanto: Logika lingvo por logikaj pensantoj. Dialektoj — altlingvoj — planlingvoj”; la prelegon sekvis unuhora vigla diskuto. (Walter Klag)

12 nov la bulgara Radio LUX FM kadre de speciala programo okaze de la unua jaro de sia ekzisto elsendis intervjuon kun Ljubomir Trifonĉovski, ĉefredaktoro de Literatura Foiro, ĉefe pri la 30-jariĝo de la revuo; unu el la lokaj televidaj kanaloj de Vraca elsendis sian programon rekte de la studio de LUX FM, k multaj homoj sukcesis ankaŭ vidi la intervjuon. (HeKo)

Kroata ŝtata instituto por protekto de familio, patrineco k junularo subvenciis partoprenon de 8 gejunuloj kadre de projekto Esperanto en vilaĝo Dejana Hruŝkar, kies celo estas disvastigo de Eo inter junularo ekster la ĉefurbo k aktivigo de gejunuloj en la vilaĝa medio. (Tempo)

Studentino pri faka tradukado ĉe la universitato de Hildesheim, Sandra Schweder verkis 230-paĝan disertacion pri “Evoluo k akcepto de teknikaj terminologioj en la planlingvo Esperanto”. (Esperanto aktuell)

La katolika universitato de Petrópolis (Brazilo) proponas, inter aliaj feri-periodaj studobjektoj, bazan kurson de Eo. (Brazila Esperantisto)

La 4a Ĉina Kongreso de Eo okazis 17–19 aŭg 1999 en la urbo Guilin de Guanĝia Ĝŭang-nacia Aŭtonoma Regiono (suda Ĉinio) kun ĉ. 200 partoprenantoj. Estis elektita 97-persona konsilantaro de ĈEL; s-ino Tan Xiuzhu k s-ro Yu Tao restis respektive prezidanto k ĝenerala sekretario de ĈEL. (El Popola Ĉinio)

Eksprezidanto de KAEM Takeuti Yosikazu ricevis premion Ossaka por 1999 “pro la granda kontribuo al la azia E-movado”. (La Revuo Orienta)

Ĝenerala asembleo de Esperanta PEN-Centro (La Chaux-de-Fonds) elektis William Auld prezidanto de EPC. Krome estis decidite: aperigi la tradukon de la Universala Deklaracio de la Lingvaj Rajtoj; eldoni trilingvan broŝureton pri la Ea literaturo (angle, france, kastilie); prepari projekton de regiona PEN-konferenco; rekandidatigi W.Auld por Nobel-premio. (Judit Felszeghy)

Revueto Bazaro, eldonata en Cluj-Napoca (Rumanio), dank’ al donacoj fondis senpagan prunt-bibliotekon. (Bazaro)

Donacoj el Francio per Esperanto

Printempe 1999 ni ricevis informon pri konkurso de infandesegnaĵoj en franca urbeto Vendomois. Mi tradukis la informon kaj portis ĝin al la centra art-lernejo de Soĉi. La lerneja estraro organizis kolekton kaj sendon de desegnaĵoj ne nur el sia lernejo, sed ankaŭ el tri aliaj. Rezulte ĉiujn unuajn lokojn en la konkurso gajnis desegnaĵoj el Soĉi.

En oktobro venis diplomoj por la partoprenintoj kaj donacoj por la gajnintoj. 24 okt al la kulturdomo venis gelernantoj, iliaj gepatroj kaj reprezentantoj de lernejestraro. Okazis enmanigo de la diplomoj kaj donacoj, ĉiu gajninto ricevis ankaŭ glaciaĵon. Ili promesis ankaŭ venontjare partopreni similajn aranĝojn. Loka televido dufoje informis pri la okazaĵo en novaĵprogramo.

Similajn kontaktojn bezonas kaj ni por pli vaste disvastigi informojn pri Esperanto, kaj neesperantistaj organizoj por praktike uzi siajn eblecojn kiel eble plej vaste, kaj tial ili nepre konsentos kunlabori kun ni kaj aplikos Esperanton por praktika uzo.

Vladimir Bespalov

Konkurso 2000

Ni invitas ĉiujn instruistojn instigi siajn gelernantojn al partopreno en konkurso de infanaj desegnaĵoj.

Temo: La feliĉo: Kio feliĉigas vin?

Formato: minimume 40 x 30 cm

Aĝkategorioj: A (ĝis 7 jaroj), B (7 ĝis 10 jaroj), C (10 ĝis 14 jaroj).

Limdato: 25 majo 2000

Dorse de la desegnaĵoj notu nomon, aĝon, adreson de la lernejo kaj koncizan priskribon de la verko. Estos atribuitaj po tri premioj en ĉiu kategorio. Ĉiu infano ricevos partoprenan diplomon. Libroj, kasedoj, CD, te-ĉemizoj, puzloj konsistigos la premiojn.

Adreso: Esperanto en Vendomois, Les Monts, FR-41360 Lunay, Francio.

Ni partoprenas en Interkulturo

LOdE (1999: 7) kaj Ruslanda Esperantisto (1999: 3-4) informis pri la projekto Interkulturo. Nun ruslanda lernejo aliĝis al la projekto — la peterburga lernejo N-ro 271, pri kiu en La Ondo kelkfoje skribis mi kaj Svetlana Miroŝniĉenko, kiu instruas tie Esperanton.

Boris Kondratjev

Lingva Festivalo en Ĉuvaŝio

En la 59a mezlernejo de Ĉeboksary 23–24 okt okazis la 4a Lingva Festivalo. Partoprenis pli ol 900 personoj kaj estis prezentitaj 37 lingvoj, inter kiuj novis la cigana, marea, tatara, azerbajĝana, bamana, afrikansa, mongola, finna, norvega k. a. Inter la honoraj gastoj estis Sjoerd Bosga, prezidanto de TEJO, Sabira Stahlberg, ĉefredaktoro de Kontakto, Vladimir Hritinin, reprezentanto de la katedro de afrikaj lingvoj en Sankt-Peterburga ŝtata universitato. Krome venis ankaŭ Martin Uggla, reprezentanto de kultura centro de Svedio en Moskvo, Ulf Lunde, estrarano de Norvega Junularo Esperantista, Vadim Toropov, ciganisto kaj specialisto pri la krimea dialekto de la cigana lingvo.

Aparte sukcesa estis la internacia koncerto kun pluraj artistoj el deko da landoj. Por la programo multe kontribuis ĉuvaŝa folklora grupo Serenj.

La festivalo elvokis amason da artikoloj, intervjuoj k. s. en amaskomunikiloj. Aparte gravis la antaŭa programo, kadre de kiu estis vizititaj dudeko da mez- kaj altlernejoj, bibliotekoj, kie okazis renkontiĝoj kun lernejanoj, studentoj, profesoroj. Dank’ al tio varbiĝis al la Festivalo pluraj homoj.

Nun de pluraj flankoj venas mendoj instrui Esperanton (pli ol 60 enskribiĝoj dum la Festivalo kaj pluraj ekster ĝi). Baldaŭ ekos kursoj en Ĉeboksary, Novoĉeboksarsk kaj Ŝorŝeli.

Aleksandr Blinov

StRIGo-5

La mondoskuajn eventojn oni povas malfacile priskribi. Tiu ĉi seminario StRIGo-5 (Studa renkontiĝo de iniciatema generacio), kiun okazigas Moskva altlernejana E-klubo MASI, trafas al la kategorio de la mondoskuaj, ĉar ĝi jes skuis la personajn mondojn de pluraj el 110 partoprenintoj.

La seminario estis plenŝtopita de psikologio kaj psikologiaĵoj. Ĉefe tiujn prezentis, kiel kutime, ivanovanoj, sed la kvanto de la moskvaj kontribuantoj ankaŭ rimarkeble kreskis. Ĉi-foje oni tamen ne kuŝis sur frakasitaj bierboteloj kaj ne naĝis en glacikovritaj lagoj — ŝajne tio ne plu inspiras. Jes, ankaŭ ĉi-foje okazis la tradiciaj komunikadaj trejnadoj, artterapio kaj biodancoj, sed la spertaj partoprenintoj frenezis pri la plej modernaj formoj: perceptotrejnadoj. Por pluraj horoj dekoj da partoprenantoj propravole iĝis blinduloj, mutuloj aŭ surduloj kaj devis vivi uzante la aliajn — alternativajn — perceptajn kaj komunikajn sistemojn. Ili daŭre vizitadis la aliajn programerojn de la seminario (ekz. iuj “blinduloj” iris lerni emocian pentradon, iuj “mutuloj” geste dialogis kun samgrupanoj dum E-kurso). Mi mem feliĉis studi Teorion de solvado de inventaj taskoj — de instruisto, kiu tiumomente devis esti muta — li solvis la problemon sufiĉe lerte, organizinte reciprokan instruadon de la partoprenintoj, sed tute fiaskis dum eksplodinta diskutado... La programo estis kiel kutime streĉa — ĉiam kun kvar-kvin paraleloj kaj daŭris po 18–20 horoj sinsekve dum ĉiu diurno (4 horoj laŭ la organizantoj sufiĉas por satdormado).

La seminario okazis en Kostroma — 300 km norde de Moskvo 5–8 nov 1999. Unu semajnon antaŭ la seminario en la urbo unuafoje en ties konata historio okazis E-kursoj kaj pluraj el la finintoj sukcesis partopreni en StRIGo.

Andrej Ananjin

Konferenco de Scio

En la moskva ejo de la Unio de sciencaj kaj inĝenieraj organizoj 31 aŭg – 3 sep 1999 okazis 25a konferenco de E-klubo Scio.

La programo enhavis kelkajn prelegojn kaj prezentojn. Interalie, Leonid Krejnlajn prezentis sian inventitan aparaton por helpi blindulojn moviĝi sen akompananto (blinda esperantistino Vera Naumkina tre rapide paŝis kun tiu aparato en la ĉambro).

Ermita Tarĥan rakontis pri Esperanta Reala Muzea Iniciato (ERMI), fondita 2 aŭg en Moskvo, kaj ekspoziciis lakaĵojn, skatolojn kaj aliajn art-objektojn, kiuj ŝi faris mem aŭ kiuj estis faritaj sub ŝia gvido.

Viktoria Nikoforova

Sekcio en For-Orienta Kongreso

25–30 okt 1999 en la for-orienta Vladivostoko okazis la 3a Internacia Studenta Kongreso de Azi-Pacifikaj Landoj surbaze de la For-Orienta Ŝtata Teknika Universitato, kun partopreno de pli ol 1000 studentoj kaj gastoj el kvar landoj: Ĉinio, Japanio, Koreio kaj Ruslando.

Kadre de la Kongreso funkciis sekcio “Interlingvistiko kaj Esperantologio”, kiu kunsidis en la Profesora Klubo de la Universitato. La sekcion partoprenis ĉ. 20 personoj el Vladivostoko, Naĥodko kaj Japanio. La eksterlandan grupon el 5 kongresanoj gvidis s-ro Miyazawa Naoto, vic-sekretario de Hokkajda E-Ligo.

Krom la ordinaraj kunsidoj la gastoj vizitis la Regionan Pac-Komitaton, la Instituton de Historio, Arkeologio kaj Etnografio de la Popoloj de la Fora Oriento, partoprenis la “Pacifikan” E-Kluban feston, plenumis la kulturan programon en Ĥabarovsko. Inter la japanaj gastoj estis s-ino Jasuko Jamamichi, ajnino laŭ la nacieco, la intereso al kiu estis plej alta.

La sekva simila Kongreso okazos en septembro 2001. Sed la plej proksima regiona Studenta Konferenco kun E-sekcio okazos 22–28 apr 2000.

Aleksandr Titajev

Nova virtuala Ago-Tago

Okaze de la 75-jariĝo de William Auld mi sendis rusan tradukon de lia poemo Al pastro, kun necesaj komentoj, al reta dissendolisto “chgkoff”, kiun uzas pluraj dekoj de sciuloj tra la tuta mondo por celoj ne ligitaj rekte kun la ludo — tie ekzistas eĉ speciala rubriko “poemo por la hodiaŭa tago”.

Mi ne atendis reeĥojn, sed ili venis. Unu persono petis la originalan tekston: “Ja estas interese!” Alia skribis, ke li ekde infanaĝo memoras tradukon de poemo el lernolibro de Esperanto — sekvis preciza citaĵo, kaj li proponis diveni: kiu verko estas. Post la tria provo oni konjektis, ke temas pri Letero al patrino de rusa poeto Jesenin. Fine mi dankis ĉiujn kaj invitis viziti ret-paĝon pri Esperanto kaj skribi rekte al mi.

Mi planas 15 dec prezenti La vojon de Zamenhof, iom poste verkojn de Hohlov kaj Eroŝenko.

Valentin Melnikov

Helpu maljunan sinjorinon transiri militojn!

La maljuna sinjorino estas UEA, kiu malgraŭ siaj pli ol 90 jaroj, fartas bone kaj daŭre postulas ke la genepoj faru ion.

En ĉi tiu okazo, ĝi serĉas junan aŭ junecan volontulon, kiu pretas labori pri la Agado Espero — agado, kiu celas helpi viktimojn de militoj kaj de similaj katastrofoj. Oni devas kunordigi la projektojn, kiuj spontane naskiĝas en la Esperanto-movado okaze de tiaj eventoj, helpi ilin realigi siajn celojn, diskonigi ilin. En difinitaj kazoj oni ankaŭ povas mem instigi ekeston de tiaj projektoj.

Al la laboro apartenos ankaŭ la kolektado kaj unua kribrado de helpopetoj de esperantistaj viktimoj, kiuj venas al la Konto Espero, kiu celas helpi nur esperantistajn viktimojn.

Al la laboro apartenas ankaŭ instigado al esperantistoj donaci por la Konto Espero kaj la aliaj projektoj.

La kandidato, prefere, havu ret-poŝtan aliron, sed ĉefe energion kaj intereson pri tia agado, kiu estas la respondo de la Esperanto-movado al malbelaj situacioj, kiuj suferigas niajn kunhomojn.

Bona kono de Esperanto estas esenca. Kono de aliaj lingvoj estas preferata.

La laboro estas farebla hejme dum la libera tempo sen apartaj tempo-premoj.

La laboro ne donos al vi monon. Nur eventualaj elspezoj estos repageblaj. Sed ĝi donos al vi la senton, ke vi estas helpanta la mondon, kiel faras pluraj aliaj Ne-Registaraj Organizaĵoj. Vi laboros kun internacia teamo (la organizantoj de la projektoj) kaj sub la rekta gvido de la Estraro de UEA.

Se vi opinias ke vi estas la ĝusta homo por helpi UEA-n, tio estas pli-malpli la Esperanto-movado, sendu mesaĝon al Renato Corsetti corsetti@itelcad.it

La sukcesa kandidato estos nomumita de la Estraro de UEA “Komisiito pri Agado Espero”.

Renato Corsetti

Doni praktikajn ekzemplojn

En la lernojaro 1995-96 mi instruis Esperanton al studentoj de la Barnaula Ŝtata Pedagogia Universitato (Siberio) kiel oficialan programan kurson. Nur kelkaj studentoj reale ekinteresiĝis pri la lingvo, por la aliaj ĝi estis ordinara devigaĵo. Ĉar neniu tiras iun al Esperanto kontraŭvole, mi aplikis miajn fortojn ĉe la interesiĝintoj. Plej verŝajne, la aliaj studentoj tute forgesus pri la afero post du-tri jaroj kiel pri io neatentinda en la eventriĉa junulara vivo. Sed...

En 1998 mia plej ŝatata lernantino Oksana Burkina partoprenis UK-83 en Francio (kun busa vojaĝo “tien” kaj “reen” laŭ Eŭropo, organizita de E-Centro Jekaterinburg). Kaj eĉ pli! Ĉi-jare ŝi vizitis Germanion (UK-84), kio estis ne nur amuziĝo por ŝi, sed ankaŭ helpo al ŝia diploma laboro. Principe, tio estas kutima en Esperantujo, sed kio komenciĝis en la universitato! Iamaj mallaboremuloj denove memstare ekstudis la lingvon kun grandega deziro. Ili ekserĉadis siajn malnovajn epitomaĵojn kaj preskaŭ-perditajn lernolibrojn, kopiis la mankantan materialon ĉe kamaradoj, kaj eklaboris serioze. Kompreneble — ili havis nun la celon en siaj kapoj kaj la vivan ekzemplon antaŭ la okuloj!

La konkludo estas klara: se vi volas interesigi homojn, donu al ili praktikan, por ĉiu atingeblan ekzemplon el la vivo. Almenaŭ unu.

Igorj Akimenko

Artur revenos hejmen

Ruslanda maristo Artur Udovenko revenos hejmen en Nov-Zelando antaŭ Kristnasko, ricevinte ĉiam-enloĝantan vizon.

Dum preskaŭ du jaroj Artur loĝis kun kelkaj kamaradoj sur ruslandaj fiŝkaptaj ŝipoj en novzelanda haveno dum disputo pri nepagitaj salajroj (Vd. “Ame al la Ruslandanoj” en LOdE. 1999: 4).

En junio li malgajnis batalon al la Ministro de Migrado por resti en Nov-Zelando. Oni rifuzis al li permeson kaj ordonis lian forsendon. Eluzinte sian monon batalante kontraŭ la ordonon antaŭ tribunalo, la geedzoj Udovenko diris, ke ili ne plu povas malobei.

Helen McAra, la novzelandana edzino de Artur, estas ŝokita, sed nun ĝojas post la ricevo de telefaksa mesaĝo kiu konfirmis lian novan statuson. Same ĝojas la gepatroj de Artur en Litovio kaj la reto da subtenantoj en urbo Christchurch.

Helen diris, ke li kontraktis labori sur ŝipo dum kvar monatoj, supozante ke la batalo reveni al Nov-Zelando daŭros kelkajn monatojn kaj nun li ne povas liberiĝi el sia nova kontrakto. Tamen la kvar-monata engaĝiĝo devus finiĝi la 15an de decembro.

Helen diris:

“Se la mesaĝo venus nur kelkajn horojn pli frue, li povus tuj veni. Mi ne kredos, ke li revenas ĝis li vere staras antaŭ mi. Kristnasko estus feliĉega se li povus alveni hejmen por la unua naskiĝtago de sia filino. Li estas tre atentema patro sed li maltrafis ĉiujn el ŝiaj specialaj eventoj.”

Sofia estis nur tri-monataĝa kiam ŝia patro estis forsendita. Ŝi komencis sidiĝi rekte kaj rampi depost lia foriro.

“Mi tre ekscitiĝas pro tio, ke li povas tuj reveni. Sed ankoraŭ restas malmultaj plenduloj kiuj demandas: kial necesis ĉio ĉi?” — ŝi diris.

Mike Leon

Nomoj misskribitaj

En la oktobra Ondo mia familinomo estis miscitita en la subskribo sub la fotaĵo de SEJM-estraro — Arisjev. Certe, estis negrava eraro. Ĝenerale mia familinomo estis malofte skribata malkorekte, sed unu tia vera perverso foje okazis: kiam la unua litero “A” en la familinomo estis anstataŭita per “E”... Verŝajne ĉiuj komprenas, kian sonon kaj signifon ĝi subite akiris. Tamen mia vera (laŭpasporta) familinomo estas Arosiev, kaj ĉi tion mi rekonfirmas.

Grigori Arosiev

PS. Verŝajne la redakcia koboldo jam ĉesigis la ferion, pri kiu mencias Aleksandro Shlafer (cetere, ankaŭ li antaŭ nelonge reprecizigis sian E-nomon). Krom Grigori en oktobro suferis ankaŭ Antonio de Ruyter (ne Ruiter) kaj en novembro viktimiĝis Wolfgang Kirschstein (ne Kircschstein). Ni devis urĝe aranĝi konvenan ekzorcan ceremonion, pri kies sukceso juĝu la legantoj.

LOdE

Propono de Konstitucua Ĉarto de la Esperanta Civito

Proponita fare de la Dua Forumo de la Esperanta Civito en Karolovaro, 28–29 jul 1999. La glosoj ne apartenas al la teksto.

Ĉapitro I
Pri la Civito kaj ĝia naturo
Art. 1. Origino kaj naturo de la Civito

§ 1. Fondita sur la Pakto proklamita la 10an de aŭgusto 1998 en Ĉaŭdefono (Svislando) kaj sekvaj modifoj, la Esperanta Civito estas suverena kolektivo, demokrata kaj federa.

§ 2. La strukturoj de la Esperanta Civito estas subsiduaj [Noto 1] al la strukturoj de la establoj kiuj aliĝis al la Pakto.

§ 3. En ĉi tiu Ĉarto kaj en la koncernaj normaroj (Kodo kaj leĝoj) la Esperanta Civito estas nomata Civito.

Noto 1. Subsidua: plene respektanta la sendependecon de la unuopaj establoj, ĝi helpe intervenas nur kiam ili ne sukcesas solaj plenumi la komunajn celojn.

Art. 2. Celaro de la Civito

§ 1. Konforme al la tradicioj establitaj en Bulonjo-ĉe-Maro en aŭgusto 1905, la Civito celas firmigi la rilatojn inter la esperantistoj kiuj sentas sin apartenantaj al senŝtata diaspora lingva grupo, laŭ la difino en la art. 1, § 5, de la Universala Deklaracio de la Lingvaj Rajtoj, proklamita en Barcelono la 6an de junio 1996 [Noto 2].

§ 2. La firmigo de tiuj rilatoj realiĝas per la difino kaj pacama evoluigo de komuna kondutkodo, transnacia kulturo kaj kolektiva identeco.

§ 3. Ne estante ŝtato, la Civito ne avidas politikan kaj ekonomian potencon, sed celas klerigan, edukan, kulturan evoluon, en komprenemo kaj toleremo rilate al la diversaj pensoskoloj al kiuj persone aliĝas la civitanoj. Teknologiaj kaj financaj rimedoj devas helpi la liberan kaj demokratan evoluon de la civitanoj, kaj ne utili per si mem.

Noto 2. La teksto de la citita paragrafo estas: Lingva grupo estas ĉiu homa kolektivo kiu partumas saman lingvon kaj situas en la teritoria spaco de alia lingva komunumo, tamen sen ekvivalenta historieco, kiel okazas ekzemple por enmigrintoj, rifuĝintoj, deportitoj aŭ la membroj de la diasporoj.

Art. 3. Suvereneco

§ 1. La Civito celas esti subjekto de internacia juro, kaj sekve plenumi suverenajn funkciojn.

§ 2. La leĝodona, ekzekutiva kaj arbitracia povoj estas rezervitaj al la koncernaj civitaj organoj, laŭ la principoj de la Konstitucia Ĉarto kaj la koncernaj normaroj.

Art. 4. Jura personeco

§ 1. La Civito havas juran personecon, agnoskeblan fare de aliaj instancoj kun analoga suvereneco.

§ 2. La civitanoj estas subordigitaj al la principoj kaj normoj indikitaj en la art. 3, sed samtempe ili estas lojalaj al la leĝoj de la ŝtato(j) kie ili rezidas.

§ 3. La civitanoj kiuj praktikas religion, kaj konsekvence volas esti lojalaj al plia juro, strebas al la akiro de aŭtonoma jurisdikcio [Noto 3] en sia eklezio aŭ analoga institucio.

§ 4. La civitanoj aktivaj en organizoj supernaciaj, kies anoj estas registritaj kaj grupigitaj laŭlingve, strebas al la agnosko de sekcio esperantlingva, laŭ la ekzemplo de la Esperanta Centro en PEN International [Noto 4].

Noto 3. Aŭtonoma jurisdikcio: ekzemple, senteritoria diocezo ĉe romkatolikoj, senteritoria nacia spirita asembleo ĉe bahaanoj.

Noto 4. En PEN estas ĉ. 140 centroj: ili ne reprezentas ŝtatojn, sed literaturojn.

Art. 5. Fontoj de la Civita juro

§ 1. La leĝoj kaj normoj de la Civito estas prioritate kongruaj al la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj, proklamita la 10an de decembro 1948.

§ 2. Referenca modelo por la Civita kodo estas la svisa civila kodo [Noto 5].

Noto 5. La svisa civila kodo estis jam indikita en la Pakto.

Art. 6. Lingvo

§ 1. La oficiala lingvo de la Civito estas esperanto, bazita sur la dek ses reguloj de la Fundamento [Noto 6], proklamita en Bulonjo-ĉe-Maro, 1905, kaj kun Plena Vortaro de Grosjean-Maupin, kaj postaj ĝisdatitaj eldonoj fare de Sennacieca Asocio Tutmonda, kiel ĉefa leksika referenco.

§ 2. Laŭbezone la franca lingvo estas uzata por diplomatia komunikado [Noto 7].

§ 3. La organoj de la Civito povas konsulti lingvan institucion aŭ komisionon ad hoc por solvi specifan lingvan demandon [Noto 8].

Noto 6. La Fundamento estas netuŝebla en sia gramatika parto, ne en la ekzercaro, kaj ankaŭ ne en la vortaro, por kiu PIV estas la ĉefa (sed ne ekskluziva) referenco.

Noto 7. Necesas etnolingva versio de ĉiuj gravaj dokumentoj por rilati kun neesperantistaj instancoj.

Krome: en kiu lingvo prefere sin esprimu niaj delegacioj ĉe plurlingva neesperanta kongreso? La franca estas elektita inter la supernaciaj laborlingvoj ĉar:

a) ĝi estas historie la plej grava por la esperantistoj (almenaŭ ekde 1895);

b) ĝi estas uzata (foje ekskluzivece) en ĉiuj interŝtataj organizoj kun kiuj la Civito eventuale rilatos;

c) la svisa kodo estas franclingva (la ceteraj svisaj lingvoj estas malpli oftaj en diplomatia uzo).

Noto 8. Neniu institucio ekster la Civito havas la ekskluzivan aŭtoritaton pri lingvaj demandoj, kaj ĉiukaze ĝiaj verdiktoj estus nur konsultaj, ne devigaj.

Art. 7. Flago, blazono kaj insignoj

§ 1. La flago de la Civito estas verda, kun blanka kvadrato en la ĉestanga supra angulo, kie situas simetria kvinpinta verda stelo, konforme al la modelo adoptita de la unua Universala Kongreso en Bulonjo-ĉe-Maro, 1905.

§ 2. La blazono de la Civito estas samnita [Noto 9] ŝildo, duonigita laŭzone, verda sube kaj blanka supre, kun simetria kvinpinta verda stelo centre de la blanko, verde konturita.

§ 3. [Nur] [Noto 10] La civitanoj rajtas surhavi insignon laŭ la modelo de la blazono.

§ 4. Personigo de la insignoj eblas sur la verda kampo, per moto, siglo aŭ bildo prefere blanka.

§ 5. La moto de la Civito estas E pluribus ultra [Noto 11].

Noto 9. La priskribita blazono aperis unuafoje sur la spesmoneroj. Samnita estas la ŝildo kvadrata, kun suba rando centre akuta. Ĝi kontrastas al la ovala, rezervita al damoj kaj ekleziuloj.

Noto 10. Parto de la dua Forumo insistas pri la interkrampa aldono.

Noto 11. Paŭso kaj reinterpreto de la usona moto: E pluribus unum — El pluraj unu / El pluraj transen.

Art. 8. Himno kaj festotagoj

§ 1. La poemo de Lazaro Ludoviko Zamenhof “La Espero”, muzikigita de Félicien de Ménil, estas la oficiala himno de la Civito [Noto 12].

§ 2. La oficialaj festotagoj de la Civito estas [Noto 13]:

a) la 14a de aprilo, Memortago de ĉiuj Pioniroj;

b) la 26a de julio, Tago de la Esperanta Lingvo;

c) la 10a de aŭgusto, Tago de la Esperanta Civito;

d) la 15a de decembro, Tago de la Esperanta Kulturo.

Noto 12. Estus preferinda malpli armea partituro (do sen tamburo kaj trumpetoj), kun arĉoj (iom pli simila al la Radetzky-marŝo).

Noto 13. La 14an de aprilo 1917 forpasis Zamenhof. Ofte en tiu datreveno startas gravaj iniciatoj (ekzemple Heroldo, en 1920 kaj 1946).

La 26an de julio 1887 presejo Kelter liveris al Zamenhof la unuajn ekzemplerojn de la Unua Libro.

La 15an de decembro 1859 naskiĝis Zamenhof. En 1927 Julio Baghy proponis ke tiu datreveno estu la Tago de la E-literaturo, aŭ E-libro. La Universala Kongreso en Dancigo aprobis.

Ĉapitro II
Pri la civitaneco
Art. 9. Aparteno

§ 1. Rajtas je la civitaneco ĉiu individua membro de establo aliĝinta al la Pakto, kondiĉe ke la persono mem petu civitaniĝi [Noto 14] ĉe la registra instanco.

§ 2. Se la instanco rifuzas la civitanecon, la persono apelacias tra la respektiva establo ĉe la Saĝularo [Kortumo].

§ 3. Se la respektiva establo retiriĝas de la Pakto, la persono ne perdas la civitanecon, krom se li mem petas sian forstrekon ĉe la registra instanco.

§ 4. La edz(in)o kaj la (ge)filo(j) de civitano rajtas je la civitaneco, eĉ se ili ne membras en paktinta establo.

Noto 14. La civitaniĝo estas individua, sed kondiĉita de la fakto ke la individuo estu parto de kolektivo, en la momento de la peto. Tio garantias la indecon al la Civito, ĉar oni supozas ke kolektivo aliĝinta al la Pakto zorgas mem pri la indeco de siaj anoj. Ricevinte la civitanecon, la individuo ne povas perdi ĝin depende de la sorto de la establo kie li membris en la momento de la peto. Se la establo ĉesos ekzisti aŭ ekspaktaniĝos, ĝiaj membroj ne ekscivitaniĝos krom laŭ propra iniciato. Se la establano eksiĝos aŭ estos eksigita de la koncerna establo, li restos civitano, krom apliko de la art. 12. La samo validas por la edz(in)o, kaze de separo, divorco aŭ vidv(in)iĝo.

Art. 10. Rajtoj

§ 1. La civitanoj rajtas partopreni en la vivo de la Civito, laŭ la preskriboj de la Konstitucia Ĉarto, de la Kodo kaj de la leĝoj.

§ 2. La fundamentaj rajtoj ene de la Civito estas:

a) uzi esperanton;

b) kleriĝi kaj klerigi;

c) voĉdoni kaj kandidatiĝi por la elekteblaj organoj;

d) esti informita pri la aktiveco de la Civito, unuavice de la elektitaj organoj;

e) peti transnacian asiston;

f) utiligi la Civitajn servojn;

g) deponi kaj prunti monon ĉe la Civita Banko je favoraj interezoj;

h) apelacii ĉe la arbitracia instanco.

Art. 11. Devoj

La Civito rajtas postuli, fare de la civitanoj, la respekton de la Konstitucia Ĉarto, de la Kodo kaj de la leĝoj, tra siaj legitimaj organoj.

Art. 12. Senrajtigo kaj sendevigo

Nur la civitaj leĝoj ebligas la koncernan organon limigi rajtojn kaj liberigi je devoj.

Ĉapitro III
Pri la povoj
Art. 13. Leĝodona povo

§ 1. La leĝodona povo apartenas al la Parlamento kaj, laŭ ties delego, al la Konsulo por la aplikaj aktoj.

§ 2. La Parlamento konsistas el du branĉoj: Forumo kaj Senato.

§ 3. La Konsulo prezidas ambaŭ branĉojn de la Parlamento.

Art. 14. Forumo

§ 1. La Forumo estas la pariteta [Noto 15] asembleo de la paktintaj establoj.

§ 2. Ĉiu establo aliĝinta al la Pakto rajtas esti reprezentata en la Forumo fare de maksimume du voĉrajtaj civitanoj, kiuj tamen esprimas entute unu voĉon, kaj rajtas reprezenti maksimume unu paktinton.

§ 3. La Forumo kunvenas en ordinara sesio unu fojon jare, kaj en eksterordinara sesio laŭ peto de almenaŭ unu sesono de la paktintoj.

§ 4. La Forumo havas la nedelegeblan povon:

a) akcepti novajn paktintojn;

b) decidi pri propra reglamento;

c) proklami la rezultojn [Noto 16] de la elektoj por la Senato.

Noto 15. Pariteta estas la kunveno kies membroj havas absolute egalan voĉnombron, sendepende de la unuopa forteco aŭ graveco.

Noto 16. Proklamante la rezultojn la Forumo agnoskas ilin validaj. Manke de la proklamo, la eventuala (sen)validigo apartenas al la Kortumo.

Art. 15. Aktoj de la Forumo

§ 1. La Forumo aprobas direktivojn kaj aplikajn reglamentojn, proponeblajn fare de kiu ajn paktinto.

§ 2. Direktivoj [Noto 17] kaj reglamentoj ne devigas unuopajn civitanojn, sed la establojn mem, kiuj devas konformigi siajn statutojn al ili, se necese.

§ 3. La Konsulo plenumas per ediktoj la direktivojn kaj reglamentojn aprobitajn de la Forumo.

§ 4. La akcepto de nova paktinto povas esti kondiĉita de la antaŭa konformigo de ties statuto al la direktivoj kaj reglamentoj validaj en la momento de la aliĝpeto.

Noto 17. Direktivoj estas leĝoj validaj ne por la civitanoj individue, sed por la paktintoj kolektive. Reglamentoj estas regularoj kiuj aplikas direktivojn.

Art. 16. Senato

§ 1. La Senato estas la proporcie reprezenta asembleo de la voĉrajta civitanaro.

§ 2. Ĉiu civitano aĝa inter 25 kaj 75 jaroj estas kaj elektanto kaj elektebla; inter 18 kaj 25 kaj super 75 estas nur elektanto [Noto 18].

§ 3. La Senato kunvenas en ordinara sesio ĉiun sesan monaton, tuj post la Forumo se komence de la mandato.

§ 4. La laborojn de la Senato gvidas propra reglamento.

Noto 18. Por esti delegito en la Forumo la konstitucio ne fiksas aĝlimojn (krom tiuj el la svisa civila kodo): ĉiu civitano super la dekoka jaro rajtas reprezenti paktinton. Male por la Senato estas aĝlimoj.

Art. 17. Elektoj de la Senato

§ 1. La Senato estas elektita ĉiun kvinan jaron, je universala voĉdonado, laŭ kandidatlistoj kuplitaj al propra programo.

§ 2. La senatanoj estas dek naŭ, el kiuj du estas la Konsulo kaj la Vickonsulo, nome la ĉefkandidato kaj la vicĉefkandidato de la plej voĉdonita listo.

§ 3. La gajninta listo rajtas je minimume ok senatanoj, inkluzive de la Konsulo kaj la Vickonsulo; la ceteraj postenoj estas asignitaj proporcie inter ĉiuj listoj laŭ la Dawnt-sistemo [Noto 19].

§ 4. Se la Forumo ne proklamas la elektojn, tio egalas al denunco ĉe la Saĝularo [Kortumo], kiu devas tuj kontroli la koncernan validecon kaj verdikti konsekvence.

§ 5. Senatano ne rajtas esti samtempe forumano.

Noto 19. La Dawnt-sistemo estas unu el la plej uzataj en la atribuo de la postenoj laŭ la proporcia voĉdonado. Ĝi konsistas el progresiva nombrado de la voĉoj per divizio laŭ la atribuotaj postenoj kaj la nombro da listoj. Ni supozu ke konkuras du listoj: Verda kun 50,5% kaj Blanka kun 49,5% de la validaj voĉoj: la Verda ricevas 6 postenojn (plus 8), la Blanka 5 postenojn — entute 14 kontraŭ 5. Ni supozu malan, same ekstreman kazon, kun dek listoj, el kiuj la plej forta (la Bunta) ricevas 25%. La Bunta ricevas 3 postenojn (plus 8), la ceteraj listoj (sed eble ne ĉiuj) ricevas 8 postenojn kune. Do la listo kiu esprimas la Konsulon havas ĉiam almenaŭ 11 senatanojn el 19. Praktike, ne eblas koalicia registaro, sed nur unukolora.

Art. 18. Aktoj de la Senato

§ 1. La Senato aprobas leĝojn kaj aplikajn administrajn aktojn: la unuaj estas proponeblaj de kiu ajn senatano, la duaj nur de la Konsulo.

§ 2. Leĝoj kaj administraj aktoj devigas la civitanojn, ne la establojn aliĝintajn al la Pakto.

§ 3. La Konsulo plenumas per dekretoj [Noto 20] la leĝojn kaj administrajn aktojn aprobitajn de la Senato.

Noto 20. Inter dekreto kaj edikto ekzistas nur formala diferenco: la unua celas plenumi Foruman normon, la dua Senatan.

Ivaĉjo

novelo de Anton Ĉeĥov

Ivaĉjo Ĵukov, naŭjara knabo, fordonita antaŭ tri monatoj por metilernado ĉe ŝuisto Alaĥin, dum la Kristnaska nokto ne kuŝiĝis por dormi. Ĝisatendinte, kiam la gemastroj kaj helplaboristoj foriris al la nokta diservo, li prenis el la mastra ŝranko boteleton kun inko, plumingon kun rustiĝinta plumo, kaj, metinte antaŭ si ĉifitan paperfolion, komencis skribi. Antaŭ kaligrafii la unuan literon, li kelkfoje timeme rigardis al la pordo kaj fenestroj, strabis al la malhela ikono, ambaŭflanke de kiu etendiĝis bretoj kun ŝuformiloj, kaj treme suspiris. La papero kuŝis surbenke, kaj mem li staris antaŭ la benko surgenue.

“Kara mia avĉjo Konstanteno Makaroviĉ! — li skribis. — Kaj do skribas mi al vi leteron. Gratulas Vin pro la Kristnasko kaj deziras al vi ĉion de la Disinjoro. Malhavas mi patron, ankaŭ panjon, nur vi sola por mi restis.”

Ivaĉjo direktis la okulojn al la malhela fenestro, sur kiu trembrilis respeguliĝo de lia kandelo, kaj vive imagis sian avon Konstantenon, servantan kiel nokta gardisto ĉe gesinjoroj Ĵivarev. Li estas nealta, magreta, sed neordinare vigla kaj moviĝema olduleto, probable sesdekkvinjara, kun ĉiam ridanta vizaĝo kaj ebriaj okuloj. Tage li dormas en la servista kuirejo aŭ babilas-ŝercas kun kuiristinoj, sed nokte, volvita en vasta peltaĵo, paŝas ĉirkaŭ la bieno kaj klakas per sia klakilo. Mallevinte la kapojn lin sekvas hundoj — olda Kaŝtanjo kaj virhundeto Putoro, nomita tiel pro sia nigra koloro kaj la korpo longa kvazaŭ tiu de musteleto. Tiu Putoro estas ege respektema kaj karesema, ĝi egale afable rigardas homojn kaj proksimajn kaj fremdajn, sed fidata ĝi ne estas. Sub ĝiaj respektemo kaj humilo kaŝiĝas plej jezuita kovardo. Neniu kapablas pli bone ol ĝi ĝustatempe kaŝe proksimiĝi kaj mordi je kruro, penetri en kelon aŭ ŝteli kokinon de kampulo. Oni jam plurfoje draŝis ĝiajn piedojn, dufoje pendumis ĝin, ĉiusemajne vipis ĝin ĝis duonmorto, sed ĝi ĉiam denove reviviĝis.

Nun, probable, la avo staras ĉe pordego, fermetas la okulojn je skarlataj fenestroj de la vilaĝa preĝejo kaj, frapetante per feltbotoj, babilas kun la servistaro. Lia klakilo estas ligita al la zono. Li plaŭdas per la manoj, kuntiriĝas pro la frosto kaj, oldece hihiante, pinĉas jen ĉambristinon, jen kuiristinon.

— Ĉu, eble, tabaketon ni enflaru? — li diras, proponante sian tabakujon al la virinoj.

La virinoj enflaras kaj ternas. La avon ekobsedas nepriskribebla ĝojego, li ŝprucas per gaja rido kaj krias:

— Deŝiru, alfrostiĝis jam!

Oni donas tabakon ankaŭ al la hundoj. Kaŝtanjo ternas, skuas la muzelon kaj ofendite deiras flanken. Sed Putoro pro respektemo ne ternas kaj svingas la voston. Kaj la vetero estas sublima. La aero kvietas, klaras kaj freŝas. La nokto estas malhela, tamen videblas la tuta vilaĝo kun ties blankaj tegmentoj kaj fumstrietoj fluantaj el tuboj, la arboj arĝentumitaj per prujno, neĝdunoj. La tuta ĉielo estas superŝutita per gaje trembrilantaj steloj, kaj la Lakta Vojo konturiĝas tiel klare, kvazaŭ oni ĝin antaŭ la festo lavis kaj frotis per neĝo...

Ivaĉjo suspiris, retrempis la plumon kaj daŭrigis la skribadon:

“Kaj hieraŭan tagon ricevis mi eltrenadon. La mastro eltrenis min je la haroj korten kaj prilaboris per streĉrimeno pro tio ke mi balancis ilian bebaĉon en lulilo kaj laŭhazarde ekdormis. Kaj ĉi-semajne la mastrino ordonis al mi haringon senskvamigi, kaj mi komencis de la vosto, kaj ŝi prenis la haringon kaj per ĝies muzelo ŝovadis la mian. Helplaboristoj min primokas, sendas en drinkejon por vodko kaj devigas ŝteli kukumojn de la gemastroj, kaj la mastro batas per ĉio ajn kaptebla. Kaj da nutraĵo estas nenio. Matene oni donas panon, por tagmanĝo kaĉon kaj ankaŭ vespere panon, sed kio pri teo aŭ supo, tion la gemastroj mem voras. Kaj dormi mi devas en malvarma antaŭĉambro, kaj kiam ilia bebaĉo ploras, mi eĉ tute ne dormas, sed balancas la lulilon. Kara avĉjo, faru dian favoraĵon, forprenu min de ĉi tie hejmen, vilaĝen, nenia mia kapableco estas... Klinas mi min antaŭ viaj piedoj kaj eterne Dion preĝos, veturigu min for de ĉi tie, aŭ mi mortos...”

La lipoj de Ivaĉjo tordiĝis, li frotis la okulojn per sia nigra pugno kaj plore singultis.

“Mi por vi tabakon pistos, — li daŭrigis, — Dion preĝos, sed se io misokazos, do vipu min kiel ĉevalaĉon. Kaj se vi pensas, laborloko por mi mankos, do mi je Krista favoro iros al la administranto botojn ciri, aŭ anstataŭ Fedoĉjo paŝtiston helpados. Avĉjo kara, nenia kapableco estas, nur morto sola. Volis mi piede vilaĝen fuĝi, sed botoj mankas, froston mi timas. Kaj kiam mi elkreskos granda, do pro tio ĉi mi vin nutrados kaj de ĉiaj ofendoj gardos, kaj kiam mortos vi, preĝos mi konstante por paca ripozo de via animo, samkiel por patrino Pelagea.

Kaj Moskvo estas urbo granda. Ĉie estas sinjoraj domoj kaj ĉevaloj multas, sed ŝafoj ne estas kaj hundoj ne malicas. Kun la Kristnaska stelo ĉi tie geknaboj ne iras kaj en preĝejan ĥorejon kanti oni neniun enlasas, kaj foje mi vidis en unu butiko surfenestre fiŝhokojn oni vendas jam kun fadeno kaj por diversaj fiŝoj, tre indajn, eĉ tia estas unu hoko, ke pudan siluron retenos. Kaj mi vidis tiajn butikojn, kie pafiloj diversaj estas laŭ sinjora speco, do eble po cent rubloj ĉiu... Kaj en viandaj butikoj estas kaj tetroj, kaj bonazioj, kaj leporoj, sed en kiu loko oni ilin pafas, pri tio la vendistoj ne diras.

Kara avĉjo, kiam la gesinjoroj faros feston kun abio kaj dolĉaĵoj, do prenu por mi orumitan nukson kaj en la verdan kofreton kaŝu. Petu sinjoridinon Olga Ignatjevna, diru, por Ivaĉjo.”

Ivaĉjo konvulsie suspiris kaj denove gapis al la fenestro. Li rememoris, ke por alporti abion al la gesinjoroj, en arbaron ĉiam iris la avo, kaj kunprenis la nepon. Gaja tempo estis! Kaj la avo krakis, kaj la frosto krakis, kaj, imitante ilin, ankaŭ Ivaĉjo krakis. Antaŭ forhaki abion, la avo kutime fumis pipon, longe enflaris tabakon, moketis malvarmiĝintan etan Ivaĉjon... Junaj abioj, volvitaj per prujno, staris senmove kaj atendis, kiu el ili devas morti? Subite, neniu scias de kie, tra neĝdunoj sage flugis leporo... La avo ne povis ne ekkrii:

— Hej, tenu, tenu... kaptu! Aĥ, stumpovosta diablo!

La dehakitan abion la avo trenis en la sinjoran domon, kaj tie oni komencis ornami ĝin... Pleje klopodis juna sinjoridino Olga Ignatjevna, amata de Ivaĉjo. Kiam Pelagea, la patrino de Ivaĉjo, estis ankoraŭ viva kaj servis ĉe la gesinjoroj kiel ĉambristino, Olga Ignatjevna regalis Ivaĉjon per kandoj kaj simple por amuzo instruis lin legi, skribi, kalkuli ĝis cent kaj eĉ danci kvadrilon. Sed kiam Pelagea mortis, la orfan Ivaĉjon oni forŝovis en la servistan kuirejon al la avo, kaj el la kuirejo en Moskvon, al la botisto Alaĥin...

“Venu, kara avĉjo, — daŭrigis Ivaĉjo, — je Dio Kristo mi vin petegas, forprenu min de ĉi tie. Kompatu min, orfon malfeliĉan, ĉar min ĉiuj batadas kaj manĝi mi terure volas, kaj la enuo estas tia, ke eĉ diri ne eblas, mi ĉiam ploras. Kaj antaŭ nelonge la mastro per ŝuformilo mian kapon batis, do ke mi falis kaj apenaŭ rekonsciiĝis. Perdita estas mia vivo, pli aĉa ol de hundo ajna... Kaj plie mi klinsalutas al Aljona, al unuokula Jegor kaj al la koĉero, kaj mian harmonion al neniu fordonu. Restas mi via nepo Ivano Ĵukov, kara avĉjo, venu.”

Ivaĉjo kvaroble faldis la skribitan folion kaj metis ĝin en la koverton, aĉetitan hieraŭ kontraŭ unu kopeko... Iom pensinte, li retrempis la plumon kaj skribis la adreson:

En la vilaĝon al la avo.

Poste li gratetis sin, enpensiĝis kaj aldonis: “Konstanteno Makaroviĉ”. Kontenta pro tio, ke oni ne malhelpis lin skribi, li surmetis ĉapon kaj, eĉ ne survestante peltaĵeton, simple en ĉemizo elkuris straten...

La vendistoj el viandobutiko, kiujn li hieraŭ pridemandis, diris al li, ke leterojn oni metas en poŝtkestojn, kaj el la kestoj ili estas veturigataj tra tuta tero per poŝtaj triĉevalaj kaleŝoj kun ebriaj koĉeroj kaj tintantaj sonoriletoj. Ivaĉjo alkuris la plej proksiman poŝtkeston kaj ŝovis la valoregan leteron en la fendon...

Lulite per dolĉaj esperoj, post unu horo li profunde dormis... Li sonĝis fornon. Sur la forna kuŝejo sidas la avo, etendinte la nudajn krurojn, kaj voĉlegas la leteron al kuiristinoj... Apud la forno iradas Putoro kaj svingas la voston...

Tradukis Valentin Melnikov

Valentin Melnikov pro tiu ĉi traduko fariĝis laŭreato de Liro-98.

Noto de la tradukinto

Originale la hundo havas la nomon Vjun, kies ekzakta traduko kobitido ne vekus emociojn por la internacia legantaro. Tial mi preferis ŝanĝi la nomon al putoro, kiu tuj vekas imagon pri ruza, moviĝema kaj kovarda besteto. Mi dankas al Wolfgang Kirschstein, Sergio Pokrovskij kaj Aleksander Korĵenkov pro la valoraj konsiloj, kiujn mi utiligis ĉe la polurado de la traduko. (VM)

“La Vintra Milito”:
ne bona artikolo

Kiel mi komprenas La Ondo de Esperanto estas unuavice la revuo rusia, nepolitika. Kaj legante ĝin, eksterlandaj esperantistoj konatiĝas ankaŭ kun rusia vivo, novaĵoj kaj interesaj eventoj en nia vivo. Pro tio mi bedaŭras, ke en la oktobra numero de la revuo estis nek unu vorto pri jubileo (185 j) de M.Ju. Lermontov.

Laŭ mia opinio, necesus iom skribi pri tiu dato kaj publikigi iun verson de la poeto en esperanto. Eble krei en la revuo anguleton “Gravaj datoj”? Certe skribi tie ne privatajn faktojn el la vivoj de famuloj, sed doni kaj nacian kaj internacian aspekton de ilia agado.

Mi opinias, ke la artikolo pri Fina milito de iu fino, kiu rakontas al ni pri nia historio de la vidpunkto de sia lando, ne estas bona. Kaj iama La Ondo, kreita en 1909 j. (mi vidis kaj legis kelkajn revuojn de tiu tempo) esprimis opinion tutŝtatan, ne kontraŭrusian, kiel nun faras t.n. pravozaŝĉitniki (defendantoj de la homaj rajtoj) — pli ĝuste, “kvina kolono”. Des pli La Ondo estas neŭtrala organo.

Maria Prilepskaja

La Ondo: grava ĉenero

La Ondo de Esperanto estas legata de mi pro la riĉa enhavo kaj mi avide atendas ekzempleron ĉiumonate. La numero 1999: 10 estis plena da surprizaj legindaĵoj kiuj tiklas mian intereson. Mi neniel supozis ĉi tie trovi interesan artikolon pri la “Vintra Milito”, nek anticipis legi ĉapitron de Alico en Mirlando; sed krom tio estas la temo “Terorismo en Ruslando” (Nikolao Gudskov), kies trakto similas al la sekureca koncerno vaste esprimita inter usonanoj kaj la “danĝero” minacanta kontraŭ civitanaj rajtoj por privateco.

La historio de la E-movado en via lando estas ege alloga, kaj mi ŝatas informojn pri ĝi en La Ondo de Esperanto. Malfeliĉe mi estas tute mallerta diletanto, kion atestis mia malsukcesa klopodo serĉi la travivadon de Feodoro Postnikov. Mi eĉ ne povas trovi spuron de lia gazeto Pacifika Espero, fondita antaŭ multaj jaroj en Berkeley, Kalifornio. Ekzistis du Postnikovoj en la ruslanda movado: ĉu ili familie parencis? ...

La Ondo de Esperanto estas grava ĉenero en nia sperto pri la tutmonda komunumo.

Elson B. Snow

Stranga logiko de P.Fiŝo

En la novembra Ondo P.Fiŝo inter multaj vortoj jene reagis al mia artikolo “Kiel propagandi Esperanton” (LOdE. 1999: 3):

Laŭ mi, estus pli honeste kaj korekte rakonti ne pri si, sed, ekzemple, pri György Nanovfszky, aŭ pri partopreno de e-istoj en televida ludo Komprenu min.

Stranga logiko... Kial mi raportu ne pri mia sperto, sed pri alies? Ĉu iu povas pli kompetente rakonti pri agoj de certa persono, ol tiu persono mem? Nanovfszky povus mem skribi pri sia agado, kaj interalie siatempe mi sufiĉe multe raportis pri li. La herooj de Komprenu min (cetere, aperintaj en TV nur unufoje) eĉ ne degnis (pigris) rakonti pri la ludo. Do, laŭ P.Fiŝo mi kulpas, ĉar mi ne pigris...

Ankaŭ la “pozitivaj” proponoj de P. Fiŝo iom strangas. Jes, la kantoj de S. Bozin estas tuj rekoneblaj — pro enorma kvanto da krudegaj gramatikaj eraroj. Pri la E-movado (krom junularaj tendaroj) Bozin eĉ ne havas imagon. Ju.Karcev jam rakontis sian brilan ideon — allogi gejunulojn al REU per belaspekta membrokarto. Ĉu la “tribuno” bezonus ĝuste tian “sperton”?

Valentin Melnikov

Ĉu la nova latino?

De 31 maj ĝis 4 jun 2000 okazos en Hamburgo la 94a Germana Katolika Foiro kun pli ol 50 mil partoprenantoj.

Dum en antaŭaj jaroj en grandaj kristanaj aranĝoj oni evitis diskuti pri lingvaj problemoj, la invito al la Katolika Foiro en Hamburgo eksplicite mencias, ke oni celas i.a. trovi respondojn al la demando “Kiamaniere la tutmonda interna komunikado en la eklezio povas sukcesi pli bone?”

Unuafoje en la historio de la germanaj katolikaj foiroj la organizantoj akceptis prelegon kun diskuto pri la perspektivoj de Esperanto kiel eklezia lingvo. La fakto, ke tia programero — kiu estis origine proponita nur kiel kontribuo organize, enhave kaj finance prizorgata de la germana IKUE-sekcio — anstataŭe akceptiĝis en la centra programo de la Katolika Foiro, signifas ĝojigan rekonon de la katolika E-movado.

La prelego kun diskuto havos la titolon “Esperanto — das neue Latein der Kirche? Die internationale Sprache im Dienst der Verständigung zwischen Christen aus aller Welt” (“Esperanto — ĉu la nova latino de la eklezio? La internacia lingvo servanta al kompreniĝo inter kristanoj el la tuta mondo”) kaj okazos sub gvido de Ulrich Matthias surbaze de lia preskaŭ samnoma germanlingva libro.

Pri la aliaj programeroj proponitaj de la germana IKUE-sekcio (informstando, Sankta Meso en Esperanto) ankoraŭ ne venis la definitivaj respondoj, sed certe ankaŭ ili estos pozitivaj.

Se iu el vi ŝatus iel kunhelpi en la aranĝo, mem kontribui al ĝi aŭ havas proprajn ideojn pri ĝia enhavo, bv. kontakti min. Germanaj aŭ eksterlandaj IKUE-anoj aŭ esperantistoj, kiuj ŝatus ĉeesti la Katolikan Foiron, povas anonci sin ĉe mi. Almenaŭ lige kun la informstando ni ricevos kelkajn senpagajn biletojn por tuttempa partopreno.

Adreso: Ohmstr. 13, D-65199 Wiesbaden

Rete: Ulrich.Matthias@t-online.de

Ulrich Matthias

Mesaĝoj por la venonta jarcento

Skribu personan leteron al iu(j) ankoraŭ nenaskita(j). Ni instalis en Rottweil grandegan ŝtalan leterkeston, kien ni metos viajn leterojn: ĝis 40 mil. Jarfine de 1999 ni enterigos la keston, kun ĉiuj konservaj zorgoj diktitaj de profesiuloj, en la historia centro de Rottweil, kie memortabulo atentigos pri la celo de la afero. Post 100 jaroj, oni povos legi, kion ni lasis al niaj posteuloj: pensoj, deziroj, priskriboj de nia epoko.

Sendu leterojn en formato ne pli ol A5, ne pli pezajn ol 150 g., sen aldonaĵoj krom eventuale fotoj, pli bone negativoj. Neniu disketo, bendo aŭ simile.

Skribu sur la koverto, al kiu vi adresas la leteron, kaj viajn nomon kaj adreson. Sendu ĝis 31 dec 1999 al Postbox Rottweil, Postfach 2100, DE-78618 Rottweil, Germanio. Atentu: pri la leteroj senditaj vi ne havos aŭtorrajtojn.

Johannes Rühl

urba departemento pri kulturo

Vi ĝuos la legadon

Pokrovskij, Sergio. Lingvaj Respondoj. — Jekaterinburg: Ruslanda Esperantisto, 1999. — 80 paĝoj. — (Serio Scio; Volumo 3).

La propono recenzi tiun ĉi broŝuron estis por mi surprizo tre agrabla — lingvistika priskribo de Esperanto estas unu el miaj plej fortaj interesoj.

Notindas, ke la libro estas intrige kaj malkaŝe samtitola kun la famaj Zamenhofaj Lingvaj Respondoj. Temas pri libroforma eldono de artikoloj, kiujn Sergio Pokrovskij verkis responde al demandoj de legantoj por la lingvaj rubrikoj de gazetoj Ruslanda Esperantisto kaj La Ondo de Esperanto en la jaroj 1993–97. Same kiel la menciitaj periodaĵoj ĝenerale, la respondoj estis direktitaj unuavice al ruslandaj Esperantistoj; tial multaj el la ĉapitroj-respondoj enhavas ruslingvajn citaĵojn, komparojn kun ruslingvaj gramatikaĵoj kaj referencojn al fenomenoj de la rusa (aŭ ĉu oni diru ruslingva? eks-sovetia?) kulturo. Kiel diras la aŭtoro, “juĝu mem, ĉu tio faras libron pli interesa”. Mi kategorie respondus “Jes!” Kvankam la libro plejparte traktas la samajn temojn kiel sennombraj aliaj Esperantaj eldonaĵoj, anstataŭ regurdi la samajn dogmojn kaj ekzemplojn, ĝi plurloke enkondukas novajn interpretojn, ideojn kaj lingvan materialon.

Sergio plurloke eksplicite kaj prave senmaskigas tradiciajn misinterpretojn de la Zamenhofa, fundamenta lingvaĵo kaj stilo. La ruslingva materialo estas aparte bonvena kaj edifa en la ĉapitr(et)oj “Medialo, refleksivo, pasivo” kaj “La aspektoj”.

Kvankam la libreto ne estas kutima “trajna” legaĵo, ĝi regalas leganton per agrabla, flua stilo kaj interesveka prezento de materialo. La mallongaj kaj plejparte sendependaj lingvaj respondoj, kiujn mi legis kaj relegis dum preparado de tiu ĉi recenzo, malenuigis plurajn el miaj rutinaj ĉiusemajnaj flugoj.

Post plurfoja kaj atenta tralego de tiu ĉi kolekto, mi konstatas, ke ĉiufoje la legado spronas novajn ideojn kaj konsiderojn. Ĝi povas plenumi malsamajn funkciojn por diversaj kategorioj de legantoj, ekzemple:

— doni koncizan, klaran kaj koheran respondon al kelkaj lingvaj demandoj (kio, supozeble, estis la origina intenco de la aŭtoro) al komencantoj;

— enkonduki progresantojn en la lingvajn terenojn de Esperantujo, kie la normo ankoraŭ ne tute kristaliĝis aŭ ne stabiliĝis, kaj indiki subtilajn lingvaĵojn atentindajn kaj polurindajn;

— servi kiel penso-provoka bazo por lingvistika analizo de tiklaj lingvaj fenomenoj por spertaj esperantistoj, speciale por gramatikemuloj (kiuj ne malabundas en nia verda regno).

Tiu ĉi libro donacas plian ŝancon ĝui la vastan erudicion de Sergio Pokrovskij. Tiaspecaj enciklopediaj scioj en kombino kun tre sobra, konsekvenca analizo preskaŭ malaperis en tiu ĉi jarcento! Kvankam kelkaj interpretoj de subtilaj gramatikaj aferoj ŝajnas al mi kontestindaj (mi ne volas senigi la leganton je la rajto juĝi mem), mi ĝuis logikan kaj koheran priskribon de kompleksaj kaj obskuraj lingvaĵoj. Menciinde kaj laŭdinde, Sergio kuraĝe malevitas plej defiajn kaj tradicie diskutvekajn gramatikajn demandojn!

Mi nur citu la ĉapitro-titolojn: “La landnoma problemo”, “Niaj karaj ĉapeloj”, “Sekso kaj intelekto” (tiel!) kaj “La aspektoj”. Aparte originala kaj instrua estas la lasta ĉapitro ”Da kaj de”.

Sergio estas tre zorgema pri sia propra lingvouzo, kvankam okaze (maloftege!) renkonteblas apartaj malglataĵoj. Ekzemple, la ambigua “ankoraŭ pli ofte” (p. 14) supozeble signifas “eĉ pli ofte”, “adoltuloj” sur p. 42 devus esti “adoltoj”. Mi pretas veti, ke en la frazo

Nu, la plej fidinda garantio de nia unueco estas ne Akademia dekreto, sed ĝuste la malrespektata tradicio.

“malrespektata” signifas “respektata”!

La preseja koboldo evidente feriis dum la eldonado de tiu ĉi broŝuro, ĉar la recenzanto, veterano de redaktado kaj provlegado, rimarkis neniujn preserarojn, kio okazis al li unuan fojon rilate tekston de komparebla amplekso. Tio meritas apartan mencion!

Resume: mi garantias, ke vi ĝuos la legadon kaj trovos en tiu ĉi kompakta libreto multon utilan kaj pensigan!

Aleksandro Shlafer

aere inter San Francisco

kaj Los Angeles

Korajn gratulojn al nia redakciano

akademiano

Sergio Pokrovskij,

okaze de la 50-jariĝo, kiun li havas ĝuste la Zamenhofan Tagon 1999!

LOdE
Thorsen-apogo asignita

UEA disdonis por la tria fojo subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen. Entute 14 Esperanto-bibliotekoj sendis peton. La komisiono aparte ĝojis, ke unuafoje venis petoj ankaŭ el Sud-Ameriko.

La UEA-estrarano pri kulturo Tacuo Hughimoto, ĝenerala sekretario Michela Lipari kaj ĝenerala direktoro Osmo Buller dividis la ĉi-jare disponeblan sumon de 1825 eŭroj inter 9 petintoj. Ili ĉiuj ricevas librojn surbaze de siaj dezirlistoj.

La subvenciitoj estas: Barilocha E-Rondo, Argentino (EUR 275); Bona Espero, Brazilo (250); Pernambuka E-Asocio, Brazilo (275); Ĉina E-Biblioteko (225); Hejmoj, Francio (275); Biblioteko Ramon Molera, Hispanio (150); Vicenza E-Centro, Italio (125); E-Klubo “Orstelo” de Tsaratanana, Madagaskaro (125); kaj E-Klubo “Ora Pordego” de Kievo, Ukrainio (125).

Petoj por la aljuĝo en 2000 devos atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis 15 okt 2000. Ili devas konsisti el listo de dezirataj libroj ordigitaj laŭ prefero, ĉar la subvenciojn oni ricevas ne kiel monon sed kiel librojn. Bonvenas ankaŭ priskribo pri la biblioteko. Konsiderataj estas nur bibliotekoj ne financataj de ŝtata, urba aŭ alia ekstermovada instanco.

Sincere kaj freŝe, kiel antaŭ 101 jaroj

Ŝirjaev, Ivan. Sen titolo: Originala romano / Edit. H.Mayer. — Vieno: Pro Esperanto, 1995. — 336 paĝoj. — (Plena verkaro; Vol. 3).

Mi ŝatas vojaĝi tra la tempo, kaj volonte akceptis la taskon recenzi la romanon de Ivano Ŝirjaev “Sen titolo” pri la lernojaro 1897/1898 el la junaĝo de Esperanto-pioniro kaj seminariano.

La romano komenciĝas per banala beletra kliŝo pri hazarde aĉetita manuskripto de iu nekonata “Pastro J. Ŝ.....v”. Evidente oni povas legi “Johano Ŝirjaev”, sed la aŭtoro plene rajtus malakcepti tiun identigon. La ĉefa romanpersono sin nomas “Joĉjo”, al kio en la romano respondas la plena nomformo “Jozefo”, ne “Johano”.

Do, la intenco de la Antaŭparolo estas klara kaj sufiĉas por pardoni la kliŝon: ĝi liberigas la aŭtoron, kiu povas jen identiĝi kun Joĉjo, jen sin de li distancigi. Tiom pli ke jam en la unuaj ĉapitroj oni trovas sin en la serioze sincera etoso de rusa literatura verko el la epoko de Tolstoj kaj Ĉeĥov.

Ne estas mia intenco min ridindigi per apudmeto de Tolstoj kaj Ŝirjaev, tamen ... tamen ili ja apartenas al unu sama kultura tradicio, kaj la temo de “Infanaĝo”, la unua libro de Tolstoj, laŭteme iom proksimas al “Sen titolo”, eble la unua originala romano en Esperanto (en la Postparolo de la editoroj la leganto trovos detalan pridiskuton ĉu vere ĝi estas la unua).

Jen epizodo kiu unue pensigis min pri la “Infanaĝo” de Tolstoj:

La plej aĝa frato, kun profundpenseco kaj mokemo, tiom propraj al ĉiuj veraj instruituloj, klarigis, ke Esperanto estas unu el la t.n. artefaritaj lingvoj, kiuj naskiĝas kiel fungoj post pluvo, kaj ... mortas atentata de neniu, kaj ke artefarita lingvo estas sensencaĵo, je kiu povas interesiĝi nur stultuloj. “Se vi deziras lerni fremdan lingvon, vi lernu la lingvon germanan”, — li aldonis, — “kaj Esperanton ni lasu al stultuloj ...”

Tiom konvinkiga parolo de la “instruito” tamen ne havis la deziratan efikon; kontraŭe, ĝi nur pligrandigis la scivolon de la knabo, kiu ĉiutage aŭdis ke la frato, la onklo kaj la gepatroj nomis lin ĝuste “stultulo”, kaj tiu cirkonstanco havis decidigan signifon.

Tolstoj parolis pri “la dezerto de l’ adolesko”; kaj Joĉjo,

Joĉjo havis karakteron kaŝeman kaj li ĝenerale nevolonte lasis scii iun pri siaj sekretoj ... nun, kvazaŭ timante ion, kvazaŭ ne dezirante, ke oni submetu al mokoj lian lingvon (en sia animo Joĉjo nomis la lingvon ne Esperanto sed ”mia lingvo”, ĉar ŝajnis al li, ke krom li neniu estas kapabla inde taksi ĝin kaj ŝati), li nenion diris eĉ al la patrino.

Esperanto okupas tre gravan lokon en la romano de Ŝirjaev, kaj ĝia efiko estas duflanka. Ni jam vidis ke ĝi altiris mokojn de la prudentuloj; poste ĝi kaŭzos al Joĉjo problemojn en la seminario kie li lernas. Aliflanke, ĝi konsolas kaj kuraĝigas lian animon, kaj malfermas al li la mondojn, geografian kaj socian, pri kiaj la humila seminariano neniam pensus.

Mi ne scias kiom da vero kaj kiom da fantazio estas en la rilatoj de Joĉjo kun Olnjo Veselov kaj la grafidinoj Trubaĉev. Tamen efektive, en tiu epoko Esperanto renkontadis ne nur mokojn de la skeptikuloj sed ankaŭ simpation de eminentuloj kaj altranguloj, precipe en la romantika socio rusa. (Fakte, la periodo inter 1896-1904 estis tre malagrabla por Esperanto en Ruslando. La antaŭe fonditaj kluboj malaperis, kaj malaprobo de la oficialuloj senteblas ankaŭ en la romano. Ni tamen parolas pri la sinteno de la intelekta elito, pri homoj kiel grafo Tolstoj, inter kiuj tiutempe oni pli ofte renkontadis favoran aprezon de Esperanto ol nun.)

Vere mirindas kiom facile kaj flue Ŝirjaev prezentas scenojn el la tiama rusa vivo. Oni facile rekonas la realaĵojn konatajn per la samtempaj rakontoj de Ĉeĥov, la tuta romano havas klarajn, nekonfuzeble rusajn kolorojn (escepte la klasikisman Antaŭparolon, kies scenejo povus situi ie ajn en la mondo); kaj ĉio ĉi en tre normala, bona Esperanto. Precipe interesa estas la rakonto de popolano el ĉap. 40: sen ajna vulgaraĵo leksika aŭ gramatika Ŝirjaev tre klare sentigas la popolan parolmanieron. Li ne kripligas la vortojn (rimedo tro evidenta kaj tro uzata de mallertaj verkistoj), li atingas sian celon prezentante la profundan strukturon de la popola parolo (ripetoj, manko de logikaj ligiloj ktp). Fakte tio estas ankaŭ pli adekvata al la pensmaniero de la popolano, kiu ja neniel celis aĉigi sian parolon; tutsimple li sekvis alian, popolan parolnormon.

La romano entenas multe da tiaj ingitaj noveloj, rakontatajn aŭ verkatajn de la romanpersonoj. Per si mem ili ofte estas valoraj (kiel la ĵus menciita rakonto de popolano), sed ili konsiderinde bremsas la ĉefrakonton, precipe por la leganto moderna, kiun la televido kutimigis al pli efekta prezento de malpli komplika materialo.

Tamen esperantologie la romano estas tre interesa fonto. En la recenzata eldono la lingvaĵo de la aŭtoro estas iom korektita, kaj kiom la libro gajnis en la agrablo de facila legado, tiom ĝi perdis kiel fonto de scienca studo. Tio estas vera dilemo, ĉar la esperantistoj ne estas sufiĉe riĉaj por havi kaj sciencan, kaj faciligitan eldonojn (sed eble la Interreto povus helpi?). La editoroj resumis siajn ŝanĝojn en la Postparolo, tamen sen preciza lokindiko; tial mi ne povus citi frazon el la romano kaj certi ke mi citas lingvouzon de Ŝirjaev (kaj ne preferon de la editoro). Mi preferus ke ĉiu vorto ŝanĝita estu en iomete alia tiparo ol la ĉefteksto (nur iomete alia, tiel ke la diferenco ne ĝenu la legadon, ne saltu en la okulojn — sed estu tamen konstatebla se onin ekinteresis iu lingva detalo kaj oni ekzamenas la tekston de la frazo pli atente, eventuale kun lupeo).

Tio ne estus malfacila por la nuna tipografio, eĉ tute amatora. Bedaŭrinde, la tipografia prezento de la libro estas ĝia plej grava difekto; kaj la bindaĵo estas tiom nefortika, ke ĝi rompiĝis antaŭ ol mi finis la legadon.

Tamen mi sincere dankas al la eldonejo “Pro Esperanto” kaj al la Internacia Esperanto-Muzeo de Vieno ke ili savis el la pereo kaj disponigis al la publiko tre valoran verkon de Esperanto-literaturo.

Sergio Pokrovskij

Kelkaj faktoj pri la Esperanto-eldonado en Ruslando

Kolektiva Esperanta Biblioteko (KEB), fondita en oktobro 1982, de la komenco starigis taskon kolekti librojn kaj periodaĵojn en/pri Esperanto kaj planlingvistiko, kiuj estis eldonitaj en nia lando.

La tria eldono de la katalogo, publikigita en majo 1999 je la translokigo de KEB el Jekaterinburg al Krasnojarsk, listigas 419 volumojn. Ilin pretigis 142 eldonejoj en 42 urboj de Ruslando kaj Sovetunio.

Plej multe oni eldonis en Moskvo — tie aperis 145 libroj. Sekvas Jekaterinburg (65), Vilnius (38), Tallinn (29), Ĥarjkiv (14) kaj Riga (10).

La plej aktiva eldonejo fariĝis Sezonoj (Jekaterinburg), kies 42 libroj estas deponitaj en KEB. La katalogo vidigas aliajn aktivajn eldonejojn: Moskvaj Impeto (23), APN (21), kaj Komisiono pri internaciaj ligoj de sovetaj esperantistoj (20), Vilniusa E-Klubo Juneco (20), kaj Tallina Eesti Raamat (18).

Kompreneble, nia bibliografio enhavas informojn nur pri la libroj, kiujn la biblioteko kolektis per aĉetoj kaj donacoj, kaj tial la supra statistiko respegulas la havaĵon de KEB. Pri la fruaj eldonaĵoj oni konsultu la valorajn studojn de Petro Stojan (1929) kaj Adolf Holzhaus (1969). Sezonoj, la eldoninto de la katalogo, planas daŭrigi la kunlaboron kun KEB, kaj post tri jaroj verŝajne aperos la kvara eldono.

Bonvolu sendi librojn kaj gazetojn por KEB al la adreso RU-660017, Krasnojarsk-17, p.k. 20825.

Por ricevi la katalogon de KEB sufiĉas sendi al la redakcio de La Ondo poŝtmarkojn je 12 rubloj (Ruslando) aŭ 5 internaciajn respondkuponojn (alilandanoj).

Halina Gorecka

UEA eldonis verkon pri lingvopolitiko

Por aktiva lingvopolitiko: Aktoj de la lingvopolitika seminario en la 81-a UK de Esperanto, Prago 1996 / Red. Detlev Blanke, Roy McCoy, Osmo Buller. — Rotterdam: UEA, 1999. — 71 paĝoj. — Prezo: EUR 7,10.

Ĉu ni bezonas lingvopolitikon? Kio fakte estas lingvopolitiko? Ĉu ĝi estas necesa nur por UEA, la ĉefa reprezentanto de la Esperanto-komunumo, aŭ ĉu ĝi devus koncerni la tutan komunumon? Ĉu por la konceptado kaj plenumado de nia lingvopolitiko eblas lerni el la spertoj de naciaj lingvoj?

Pri tiuj temoj diskutis la lingvopolitika seminario de UEA en la Praga UK en 1996. UEA ĵus eldonis libroforme ĝiajn materialojn, por ke ili povu esti bazo por plua lingvopolitika aktivado.

Krom la antaŭparolo de Detlev Blanke, “Por aktiva lingvopolitiko” enhavas ses kontribuaĵojn.

Humphrey Tonkin faras ĝeneralan enkondukon al la koncepto de lingvoplanado. Yamasaki Seiko kaj Amri Wandel skribas pri la lingvoplanadaj spertoj en siaj propraj lingvoj, respektive la japana kaj la hebrea. La tiama prezidanto de la Akademio de Esperanto, Werner Bormann, inventaras la aktualajn defiojn al tiu lingva institucio. Kun multaj ekzemploj Renato Corsetti esploras la kreoliĝon de Esperanto, t.e. la streĉitecon inter personaj gustoj kaj oficialaj normoj. Fine, Detlev Blanke resumas la seminariajn diskutojn en analiza artikolo pri la taskoj, kiujn nia lingvopolitiko frontas aŭ devus fronti. Blanke klopodas ankaŭ difini, kiuj estu la plenumantoj de tiuj taskoj.

GK UEA

Heroldo apartenas al LF-koop

En sia komentario al letero de s-ro Fighiera, s-ro Osmo Buller, ĝenerala direktoro de UEA, skribis:

“Mi ne plu reagos al Gian Carlo Fighiera, ĉar normala diskuto kun li ne eblas”.

(HdE. 1997: 3)

La Administra Komitato de LF-koop unuanime opinias ke s-ro Buller tute pravas. Aldone, ne eblas diskuti kun homo kiu:

a) arogas al si rajtojn kiujn li ne plu havas;

b) agnoskas ke li mem kreis aŭ celas krei damaĝojn al la merkato de HdE;

c) uzas tonon ĉantaĝan kaj minacan;

d) asertas mensogojn, interalie ĉar Heroldo neniam esprimis starpunkton pri la balkana milito, nur aperigis ĉies opiniojn, kaj neniam fariĝis vehiklo de propagando de iu ajn (specife, la elektojn en la Akademio faras ne la abonantaro de HdE, sed la akademianoj mem, kiuj jam voĉdonis kiam estis publikigita la vidpunkto de d-ro Bormann!).

La Administra Komitato de LF-koop ree deklaras sian absolutan estimon al la nuna redakcio de la gazeto kies bonega (kaj sensalajra) laboro interalie estas emfazita de la kresko de abonoj, male ol s-ro Fighiera esperas. Konsekvence LF-koop tute ne intencas rezigni je la eldonado de Heroldo de Esperanto dum la postaj jaroj, ĉiam laŭ la linio de sendependa informa gazeto pri Esperantio.

Fine la Komitato atentigas ke ĝuste la konduto de s-ro Fighiera damaĝas la vivon de la gazeto de Teo Jung kaj Ada Sikorska, kies reputacion li pretendas defendi.

Marc Hiltbrand

prezidanto de LF-koop

Esperanto, paco kaj Ĉinio

En majo 2000 revuo El Popola Ĉinio festos sian 50-jaran jubileon. En duonjarcento la revuo EPĈ, la E-movado en Ĉinio kaj la tuta mondo spertis grandajn ŝanĝiĝojn... Pro tio ni lanĉas konkurson “50 jaroj por EPĈ”.

Vi povas verki diversteme rilate al EPĈ — Esperanto, Paco kaj Ĉinio. Ekzemple: via esperantista sperto, E-movado kaj paco, amikaj kontaktoj kun alilandanoj, impreso pri kaj rilato kun Ĉinio kaj la revuo EPĈ...

Viaj kontribuaĵoj povas esti en ajna stilo kaj ajna formo. Estas tre bonvenaj koncernaj fotoj kaj portreto de la aŭtoro por ilustri la artikolon. La kontribuaĵoj venu al nia redakcio antaŭ 30 apr 2000. La premiitoj ricevos ĉinajn metiartaĵojn, E-librojn kaj unu-jaran abonon de EPĈ. Ĉiu kontribuinto ricevos donaceton.

Ni publikigos elstarajn kontribuaĵojn . La rezulto de la konkurso legeblos en la julia numero de EPĈ 2000. En la 85a UK (Israelo) ni anoncos la rezulton kaj disdonos la premiojn.

Adreso: P.O.Kesto 77, Beijing, 100037, Ĉinio.

EPĈ

Ricevitaj gazetoj

Bazaro. 1999/3;

Brazila Esperantisto. 1999/308;

El Popola Ĉinio. 1999/11;

Esperanto aktuell. 1999/7;

Esperanto en Azio. 1999/2;

Esperanto USA. 1999/5;

ES-TO. 1999/3;

KAE-Informilo. 1999/28;

La Ondo de Esperanto. 1999/11;

La Revuo Orienta. 1999/10;

Letero de la Animzorganto. 1999/71;

Monato. 1999/10;

Sennaciulo. 1999/10;

Tempo. 1999/2.

Granda Novjarfesta Konkurso

Ni ricevis kvar solvojn de la magiaj kvadratoj el la aŭgusta-septembra kajero. Ili ĉiuj estis tute korektaj. La gajninto estas Nikolaj Batyrev el Udmurtio, kiu ricevas libropremion.

Respondoj: 1. Koketa, otoman’, kolera, emerit’, tarifo, anatom’; 2. ekstra, kokain’, skarpo, tartan’, ripari, anonim’; 3. estrad’, serena, tridek, redakt’, aneksi, daktil’; 4. aspiri, skoter’, pokalo, italin’, religi’, ironio; 5. balast’, aparte, Lazaro, arakid’, strigo, Teodor’.

Ni kore gratulas nian fidelan leganton!

Laŭ nia tradicio, la plej granda konkurso estas proponata ĉe la Kristnaska kaj Novjara festoj. Bonvolu sendi la respondojn al nia poŝta aŭ reta kulakova@akb.mplik.ru adresoj tiel, ke ili atingu la redakcion antaŭ 10 feb 2000. Inter la gajnintoj ni lotumos tri libropremiojn.

1. Koloro de la drako, kiu regos en la 2000a jaro; 2. korta naĝbird’; 3. disĵeti grajnojn sur teron; 4. impresi flarsenton; 5. ĝi estas uzata por skribi, presi aŭ desegni; 6. estonta edz’; 7. La ... de Esperanto; 8. Diro de vero estas ... danĝero; 9. Kie regas virino, malbona estas la ...; 10. besto; 11. saltanta bestet’ kun nuda haŭto; 12. ĝi lumigas straton nokte (R); 13. mensa stato, opinio de iu; 14. preciza temp’ de ia okazaĵo; 15. resono; 16. plicertig’; 17. geografia kart’; 18. ekesto, veno en la vivon; 19. la eventon el la punkto 18 akompanas la unua ... (R); 20. organa tub’, tra kiu fluas sango; 21. Kontraŭ forta mano la leĝo estas ...; 22. sekve; 23. doni al iu manĝaĵojn; 24. tatara pelta ĉap’; 25. ĝi povas esti en teatro, en domo aŭ ĉe framasonoj; 26. Li estas la kvina ... ĉe veturilo (R); 27. ĉina mezurunuo, anagramo de ilo; 28. ludkarto kun nur unu punkto; 29. konstruaĵo, en kiu oni prezentas spektaklojn; 30. mezurunu’ de longo; 31. azia ŝtat’; 32. urb’ en Francio; 33. dek tagoj; 35. persono el fabelo de fr. Grimm; 36. definitive skribita; 37. pastr’ el antikva Persujo; 38. nedifinita pronomo; 39. art’ ornami la vizaĝon; 40. numeralo; 41. adverbo; 42. modifita stato de oksigeno; 43. sistema kaj ŝparema ordo en administrado; 44. Al farun’ malbonspeca ne helpos la ... (R); 45. aldon’ al regno de fremda teritorio; 46. rifuza, malkonsenta; 47. brava virino estas ... por sia edzo; 48. restadi senflua, senmova, senaga; 49. senti maltrankvilon pri la fideleco de amata persono; 50. florkapet’ aŭ part’ de vestaĵo; 51. fil’ de la filo; 52. plue fari ion; 53. okulsekvad’ de teksto; 54. ŝmiraĵ’, per kiu eblas kunigi du objektojn; 55. dekfoje dek; 56. ĵus, nun, ...; 57. ĉiutaga gazeto; 58. dekfoje cent; 59. durada velociped’; 60. loĝant’ de la lando de sunleviĝo; 61. simila, sama; 62. reĝ’ en Ruslando; 63. numeralo; 64. mebl’; 65. La 2000a jaro estas la lasta jaro de ...; 66. pro limoj kaj ... malpacas najbaroj (R); 67. kovraĵ’; 68. loĝlok’ de Adamo kaj Eva; 69. el ĝi vi prenas ricevitajn leterojn (R); 70. aliĝinta landa asocio de UEA en Ruslando; 71. birdo kun longa vosto; 72. malĝuste opinii; 73. kulmino, apogeo; 74. ĝi havas kvin fingrojn (R); 75. kupro + zinko = ...; 76. muzikaĵ’; 77. ... kaj edzino — ĉiela difino (R); 78. anagramo de “ulano”; 79. agrabla, ĉarma; 80. lirika poemo; 81. farita el flava metalo; 82. unu el kvar specoj de ludkartoj; 83. mezurunu’ por likvaĵoj; 84. pli malpli kompleta kaj klara ideo (R); 85. 24 horoj (R); 86. speca, kategoria, grupa; 87. part’ de teatra verko, ludata de aparta aktoro; 88. komenc’ de batalo; 89. ne kontraŭstari al io, kio malplaĉas; 90. tutmonda E-Asocio; 91. rilata al bestpersekutado; 92. aŭtuna monato; 93. mineral’.

Kompilis Tatjana Kulakova

KALENDARO

1999

12 dec. Jekaterinburg (Ruslando). Tago de Zamenhof: Granda festa programo. Org. Urala Esperantista Societo. Adreso: RU-620077 Jekaterinbirg-77, ab. ja. 67, Ruslando. Telefono: (3432) 104503. Rete: sezonoj@mail.ru

2000

15–23 jan. Sidnejo (Aŭstralio). 16a Aŭstralia Esperanto Somer-kursaro kaj 3a Kuna Aŭstralia/Nov-Zelanda Kongreso. Adreso: Terry Manley, 143 Lawson St Redfern, NSW 2016, Aŭstralio.

27–31 jan. Jaroslavlj (Ruslando). Vintro en la antikva urbo. Org. EK Ora Ringo. Adreso: RU-150057, pr. Matrosova, 11a-18, Ruslando.

3–6 feb. Ĉeboksari (Ĉuvaŝio, Ruslando). Ruslanda Esperanto-Kongreso. Org. REU, SEJM, JEAĈR. Adreso: RU-428000, Ĉeboksari, ab. ja. 189, Ruslando.

4–9 mar. Nabereĵnyje Ĉelny (Tatarstano, Ruslando). EoLA-12. Org. SEJM, EK Gaja Krokodilo. Adreso: RU-423819, Tatarstan, Nabereĵnyje Ĉelny, ab. ja. 133, Ruslando.

27 apr—1 maj. Oostende (Belgio). 4a Eŭrop-Unia Esperanto-Kongreso: Ekologio, ŝlosilo por la tria jarmilo. Org. FEL. Adreso: Frankrijklei 140, BE-2000, Antwerpen, Belgio.

28 apr—3 maj. Krakovo (Pollando). 30a Tutpollanda Esperanto-kongreso. Org. PEA. Adreso: Zbigniew Warmuz, ul. Bajeczna 1/104, PL 31-566 Kraków, Pollando.

1–9 maj. Jalto (Ukrainio). Aroma Jalto 2000. Adreso: UA-252133, Kijiv 133, p.k. 35, Ukrainio

30 maj—11 jun. Mielno (Pollando). 22a Ĉebalta Esperantista Printempo. Org. Filio de PEA en Koszalin. Adreso: PEA, Box 30, PL 75-016, Koszalin, Pollando.

26 jun—2 jul. Bulgario kaj Turkio. 10a Internacia Esperanto-Kongreso. Org. Monda Turismo Adreso: ul. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

30 jun—5 jul. Saint-Chamond (Francio). Festivalo Solidaraj Tagoj. Org. JEFO. Adreso: Clément Picard, 8 quai de Bondy, FR-69005 Lyon, Francio.

5–9 jul. Toulouse (Francio). 2a Kultura Arta Festivalo de Esperanto. Adreso: Esperanto Kultur-Centro, 1 rue Jean Aillet, FR-31000 Toulouse, Francio.

Tuj post KAFE 10-17 jul okazos laborbrigado por arkeologia esploro. Informas Claude Fressonnet, FR-09600 Montbel, Francio.

15–23 jul. Moskvo (Ruslando). 73a Kongreso de SAT. Org. SAT, OK, Adreso: RU-105318 Moskva, ab. ja. 57, Ruslando.

Antaŭkongreso Koro de malnova Ruslando okazos 10–14 en Vladimir. Postkongreso Moskvo — urbo de artoj okazos 24–27 jul en Moskvo. Por la UKanoj estas planata avia flugo Moskvo — Tel-Avivo.

25 jul—1 aŭg. Tel-Avivo (Israelo). 85a Universala Kongreso de Esperanto. Org. UEA, LKK. Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando (konstanta adreso).

Halina Gorecka estas Kongresa Peranto por Ruslando, kiu akceptas pagojn por aliĝo, loĝado kaj ekskursoj. Estas planata kolektiva flugo al Israelo. Bonvolu kontakti je nia redakcia adreso.

17–22 aŭg. Budapeŝto (Hungario). 3a Eŭropa Esperanto-Festivalo. Org. HEA. Adreso: HU-1061 Budapest, Andrássy út 27, Hungario.

19–25 aŭg. Budapeŝto-Sümeg-Budapeŝto (Hungario). 16a Simpozio pri Esperanto-Turismo. Org. Movilo. Adreso: HU-1095, Budapest, Soroksári út 117/D.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 1 (63)

Redakcie

“Al ĉiuj niaj amikoj en diversaj landoj kaj urboj ni sendas per ĉi nian koran gratulon je veninta nova jaro. Ni esperu, ke tiu ĉi jaro alportos al nia afero grandan forton kaj proksimigos ĝin per paŝoj grandegaj al la ideala celo”

— per tiuj vortoj en la januara numero de la unua Esperanto-gazeto La Esperantisto por 1891 komenciĝis la unua novjarfesta mesaĝo en la historio de Esperanto (en januaro 1890 la jarŝanĝo ne estis aparte menciita). Kaj nur malmultaj redaktoroj sukcesas eviti la Zamenhofan tradicion jarkomence alparoli sian legantaron. Kun via permeso, ni pruntos kelkajn frazojn el tiu historie grava dokumento kaj

“Pri nia programo en la nuna jaro ni ne bezonas paroli, ĉar la legantoj ĝin jam scias. Ni diros nur, ke ni irados konstante laŭ la vojo, kiun ni unu fojon elektis ...”

Ankaŭ ni iros “la vojon celitan”, kaj niaj malnovaj legantoj ankaŭ en 2000 trovos en La Ondo la kutimajn rubrikojn kaj materialojn. Por la novaj legantoj ni tamen diru, ke jam ĉi-kajere vi povas legi la tradician revuon pri Esperantujo en la jaro pasinta kaj ekscii la nomon de la Esperantisto de la jaro 1999. En la sekvaj kajeroj vin atendos panoramaj prezentoj de la libroeldonado kaj membrostatistiko, konatiĝo kun verkoj premiitaj en la lasta Liro kaj en nia dua Internacia Fotokonkurso.

Kelkajn novaĵetojn ni havos (vidu la supran bildeton el la nova serio de Maŝa Baĵenova). Ekzemple, jam februare ni komencos felietone aperigi studon pri la nuna stato de la esperantistaro, kiun al ni afable proponis Walter Zelazny, kaj kelkfrazajn prezentojn de la laste ricevitaj libroj.

La pasinta jaro estis por ni malfacila, aparte pro tio, ke pro la financa krizo multaj el niaj Ruslandaj abonantoj nur malfacile povis trovi monon por aboni eĉ unusolan revuon en Esperanto. Tamen nia revuo estas ne Ruslanda, sed internacia, kaj nia legantaro pasint-jare ne malkreskis, sed kreskis dank’ al plimultiĝo de alilandaj abonantoj. Kaj tial

”... ni povas diri, ke ni havas la rajton kuraĝe kaj kun la plej bonaj esperoj rigardi en la estontecon”.

Restas al ni fine nur ripeti ankoraŭ kelkajn vortojn Zamenhofajn:

“La amikojn de nia afero ni invitas al eble plej frua abonado de nia organo kaj ni petas ilin zorgi pri ĉiam novaj abonantoj”.

Ni faros nian eblon, ke la jubilea jaro 2000 estu por ĉiu el vi serena kaj agrabla, almenaŭ dum vi estos legantaj La Ondon.

Ĝis la renkonto en februaro!

Halina & Aleksander

La kovrilpaĝa foto de Milan Zvara montras al vi la vintran pejzaĝon en Altaj Tatroj.

ESPERANTO EN 1999

La tradicia revuo pri la dumjara esperantista aktivado estis prezentita en Jekaterinburg je la Tago de Zamenhof (12 dec 1999).

Denove du forumoj

Nia Esperantujo ne estas granda. En la nuna mondo, laŭ diversaj taksoj, nur inter 40 ĝis 200 mil personoj uzas Esperanton por interkomunikiĝo. Kaj la konscio pri nia reala amplekso iom post iom forpuŝas la propagandajn nombrojn (eĉ se Aldo de Giorgi en la marta kajero de Esperanto, malgraŭ la scio pri la vera nombro — laŭ li, ne pli ol 200 mil — konfesis, ke li mem blufas pri milionoj, kaj proponis al la aliaj kunblagi).

Ŝajnus nature, se tiu eta grupo da adeptoj de Esperanto starigus forumon por libere interŝanĝi ideojn kaj plani kunlaboron inter niaj asocioj, akademioj, fondaĵoj, gazetoj, turismaj oficejoj, ĵurnalistoj, eldonantoj, aŭtoroj, kulturcentroj, esperantistaj entreprenistoj, lingvistoj kaj aliaj (kun invito de neesperantistaj fakuloj pri lingvaj kaj sociaj demandoj).

Tiu forumo taŭgus por diskuti planojn kun konsidero de la interesoj de la tuta esperantista komunumo kaj formi laborgrupojn el anoj de diversaj organizoj por kune fronti aparte gravajn taskojn (informkampanjo internaciskala, sociologiaj esploroj, nova enciklopedio, internaciaj konferencoj).

Sed tia kunlaboro, kies neceson konscias ĉiu normala esperantisto, ŝajnas nereala pro la rivaleco de niaj gvidantoj, ties ambicioj kaj pro malsamaj konceptoj pri la rolo kaj loko de Esperanto inter niaj ĉefaj “partioj”.

Samkiel en 1998, ankaŭ en 1999 okazis du forumoj. La dua kunsido de la Strategia Forumo de la E-komunumo, okazigita de UEA, arigis en Berlino reprezentantojn de pli ol 50 establoj. Oni denove ne sukcesis formuli komunan starpunkton, eble ĉar la kunsido estis nur 2,5-hora, sed gravas, ke la Berlina prelego de Kep Enderby vekis diskuton en nia gazetaro.

La dua Forumo de la Esperanta Civito (kadre de la 72a Kongreso de SAT, Karolovaro) havis malpli da partoprenantoj (8 paktintaj establoj kaj 3 observantoj) kaj pli da tempo (4 sesioj). Rezulte estis aprobita la projekto de Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito proponita por dujara diskutado antaŭ la definitiva akcepto en la jaro 2001.

Al la ideologia diskuto kontribuis ankaŭ du studoj: Ĉu Esperanto postvivos la jaron 2045 de Tazio Carlevaro, kaj Esperanto sen mitoj de Ziko Sikosek. Jarfine formiĝis komisiono pri la nova strategia laborplano de UEA por prezenti en Tel-Avivo dokumenton anstataŭ Kampanjo 2000.

Levi kaj influi

La supraj linioj koncernas la unuan taskon de Kampanjo 2000: “Levi la organizan kaj idean nivelon de la E-komunumo”. La du aliaj taskoj estas: “Levi la prestiĝon de la internacia lingvo” kaj “influi la internacian vivon” — informado kaj eksteraj rilatoj.

En la informado okazis nenio nova. UEA lanĉis informkampanjon en la islama mondo, sed ĝia efiko dume ne superas eĉ tiun de la artikolado de Viktor Kudrjavcev (kelkcent varbitoj); la informado en Germanio estis pli vigla pro la kongreso, ktp. Nia informado plu dependas de centoj da lokaj aktivuloj; kaj en nia komunumo apenaŭ ekzistas sufiĉe da kunlaboremo kaj financo por mondskala kampanjo pri Esperanto. (La pasintjara precedenco Auld montras, ke Esperanto povas penetri en amaskomunikilojn sendepende de niaj planoj kaj kampanjoj.)

La Balkana konflikto respeguliĝis en Esperantujo per kelkaj rezolucioj ne aparte gravaj. Pli grava estas la Agado Espero, kiun iniciatis kaj tegmentis UEA, por helpi militviktimojn. Precipe efika estis projekto “Mil familiaj pakaĵoj” de Humanitara Organizo Espero en Bosnio. Kadre de tiu projekto esperantistoj aĉetis ne mil, sed preskaŭ du mil (ekzakte 1998) pakaĵojn (ĉiu pakaĵo kostis 50 DEM), refoje pruvinte, ke ankoraŭ vivas la idealoj de Zamenhof kaj Hodler.

Laŭ iniciato de UEA, Internacia Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj starigis temgrupan sesion pri “Lingvo kaj homaj rajtoj”, kiu sub la gvido de Kep Enderby kaj post la enkonduka prelego de Lee Chong-Yeong unuanime rezoluciis pri rekomendo al EKOSOK diskuti lingvajn problemojn, fondi tiucelan komisionon kaj raporti pri la rezulto al la Ĝenerala Asembleo de UN. UEA partoprenis en kelkaj aliaj internaciaj konferencoj kaj aliĝis al la subskribado por Manifesto 2000 verkita de Nobel-pacpremiitoj.

ERA okazigis en la Eŭropa Parlamento seminarion “De la kostoj de la (ne)komunikado al la organizo de lingva federaciismo”, en kiu estis lanĉita projekto de ERA pri rajto al la internacia lingvo en 2020. IKEL plurfoje rezoluciis pri konfliktoj en la mondo. Esperanta PEN-Centro prezentiĝis en la monda kaj regiona konferencoj de PEN. Ekster-rilate aktivis Francio kaj Italio. Startis projekto Indiĝenaj Dialogoj por kunlaborigi per Esperanto organizaĵojn de indiĝenaj popoloj. Preskaŭ cent klasoj partoprenas en la projekto Interkulturo de ILEI.

Neŭtraleco kaj homaj rajtoj

La eksteraj rilatoj de UEA kaj ties Unesko-eca eldonado, laŭ Kep Enderby, ne estas sufiĉa manifestiĝo de ĝia socikampa aktivado. En Berlino li publike proponis: “ke UEA, pli senambigue ol nun, direktu sin al la protekto kaj progresigo de la homaj rajtoj ĝenerale”. Laŭ li “Se UEA irus laŭ tiu vojo, UEA povus pli ol nun diskoniĝi en la mondo, kun reputacio de asocio por homaj rajtoj kaj sociaj liberecoj, anstataŭ la nuna reputacio de nur lingva asocio. UEA iĝus asocio por la homaj rajtoj, kiu uzas Esperanton, kaj kies politiko estus disvastigi Esperanton pli forte ol nun pere de ĉefa pledo pri homaj rajtoj aŭ, se vi permesas, civilaj liberecoj”.

La propono de Enderby (kiun li faris en la rolo de la prezidanto de Esperanta Jura Asocio) trovis pozitivan reagon de pluraj aktivuloj, tamen ĝi implicas kelkajn problemojn, ekzemple:

— La statuto de UEA estas ambigua, kaj la prioritato al la homrajta aspekto neeviteble kolizios kun la statuta postulo pri neŭtraleco pri “sociaj kaj politikaj problemoj”.

— Nun la asocia financo prosperas, kaj la individua membraro estas stabila. Ĉu la esperantistaro donos subtenon al UEA kotize kaj donace, se tiu aktiviĝos socie kaj akceptos starpunkton pri aferoj politikaj laŭ la homrajta dimensio?

UEA ne havas realajn konkurenculojn en la neŭtrala E-movado. Pledante por “sociaj liberecoj” ĝi trovos sin en la kampo, kiun plugas SAT, ERA kaj IKEL.

— Se la respekto de la homaj rajtoj efektive (ne nur statute) determinos la pozicion de UEA, ĉu ĝi sukcesos “reveni sur la socian batalkampon” sen batali tiukampe kontraŭ la asocioj kaj gazetoj, kiuj subtenas malrespekton de la homaj rajtoj. Ekzemple, povos temi pri la pozicio de ĈEL kaj El Popola Ĉinio en la problemoj Tibeta kaj disidenta; pri la asocioj en Kubo kaj Serbio ne defendantaj la rajtojn de la subprematoj tie; kaj fine pri la reformulo de sia rilato al la personoj, kiuj kunlaboris kun (aŭ estis pagataj de) komunismaj reĝimoj en Sovetunio kaj Orienta Eŭropo. Kiel reagus la koncernaj aktivuloj kaj la reĝimoj, se al lokaj esperantistoj oni proponus partopreni en la homrajta agado kunlabore kun Amnestio Internacia?

La problemoj, kiujn eble kaŭzus ŝanĝo de la prioritatoj, estas aparte studendaj, sed la unua rezulto jam estas: Kep Enderby estas proklamita kiel La Esperantisto de la Jaro.

Kongrese

La Berlina UK sukcesis pro la akurata organizado, sukcesa informado kaj altnivela programo scienca kaj kultura. Duafoje okazis la kongreso Azia, kun senprecedenca subteno de la kongreslando Vjetnamio. Malpli amasa kaj malpli subtenita estis la kongreso Amerika. IJK-55 en Hungario iĝis la plej partoprenita IJK en la jaroj 1990aj. Dekoj da fakaj kaj landaj kongresoj kaj konferencoj estas apenaŭ listigendaj. Ili okazis, kaj multaj ŝatis ilin, kaj pri ili jam multe informis niaj amaskomunikiloj.

Rete kaj gazete

Cetere estas rimarkeblaj ŝanĝoj en nia interna informado pro la teknologia evoluo. Interreto daŭre penetras en la vivon de la pli prosperaj landoj (kie loĝas la pliparto de niaj membroj, abonantoj kaj kongresanoj). Tio ja faciligis la laboron de la gazet-redaktoroj, kiuj povas preni informojn el la senpagaj ret-informiloj Gazetaraj Komunikoj de UEA, Heroldo Komunikas kaj Interredaktore (tiu lasta fariĝis malpli regula pro la lanĉo de la pagenda servo RetInfo).

Sed ĉar ankaŭ la ordinaraj legantoj nun povas facile kaj senpage ricevi informojn, la tradicia gazetaro devas trovi novajn formojn kaj manierojn de la informado kaj prestekniko. Monato sukcesis elkriziĝi per reinvito de Stefan Maul kaj aldono de koloroj. La Ondo proponas senpagan literaturan suplementon. Eventoj kaj Heroldo spertis problemojn pri la eldonritmo kaj dufoje ŝanĝis siajn (vic)redaktorojn. Kolor-riĉajn kovrilojn ekuzis Esperanto, Juna Amiko kaj Literatura Foiro. Kaj pluraj gazetoj aperas ankaŭ rete.

Cetere rete estas aŭdeblaj pluraj radio-programoj per RealAudio. Tio koncernas ne nur la ŝtatajn, sed ankaŭ lokajn staciojn, kiuj antaŭe estis aŭdeblaj nur en sia regiono. Eĉ pli: kelkaj radioj aŭskulteblas nur rete.

Do, nia gazetaro konstatinde progresis pro la pli facile troveblaj informoj, kaj pro la konkurenco kun la reto, kaj pro la drasta evoluo de la komposta kaj presa teknologioj.

Literature kaj kulture

La teknologia evoluo faciligis ankaŭ la libroeldonadon, kaj nuntempe oni ne devas multon investi por prespretigi kaj presi libron. Laŭ Laste aperis en Esperanto ankaŭ en 1999 oni eldonis pli ol 200 librojn. Kaj ili estis bone aĉetataj: la libroservo en Berlino denove donis rekordan rezulton.

Tamen antaŭ eldoni libron, oni devas ĝin verki. Sed eĉ bona komputilo ne sufiĉas por verki bonan poemon aŭ novelon, kaj literature elstaras ne multaj el la eldonitaj libroj. Sed verŝajne proporcie simila situacio estas ankaŭ en aliaj lingvoj. Kiel la atuton de la jaro oni povas konsideri la novan tradukon de Faŭsto (Karl Schulze). Ĝojigis niajn legantojn Alico en Mirlando (Carroll/Broadribb) kaj Noveloj el antikva Ĉinio; rapide elĉerpiĝis en Berlino la stoko de La ŝtona urbo de Anna Löwenstein. Posteume aperis Kritiko kaj recenzistiko en Esperanto de Karolo Piĉ.

Sed la plej bonvena libro en 1999 estis esearo Lingva arto dediĉita al la 75-jaraj jubileoj de Bill Auld kaj Marjorie Boulton.

En la nelibra kulturo aparte prosperis la projekto Kolekto 2000, kadre de kiu estas eldonitaj jam 8 kompaktaj diskoj. Sed la plej granda muzika atingo venis el Germanio, kie grupo Freundeskreis produktis albumon Esperanto, kies 250 mil ekzempleroj jam vendiĝis.

Bonan novan jaron 2000!

Aleksander Korĵenkov

Kep Enderby: esperantisto de la jaro 1999

La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la esperantisto de la jaro; al kiu aliĝis reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komunumo kaj sendependaj kompetentuloj. Kiel la unua laŭreato pasintjare estis elektita skota poeto William Auld.

Por 1999 fare de 9 kandidatigantoj estis proponitaj 13 personoj, el kiuj 10 elektantoj povis elekti po 1 ĝis 3 personojn. La 15an de decembro 1999, je la Zamenhofa Tago, estis anoncita la rezulto de la voĉdonado:

Kep Enderby 6 voĉoj; Renato Corsetti 4; N.I. Sequoyah 2; Marjorie Boulton, Reinhard Fössmeier, Antonio Herrera, Gbeglo Koffi, Ilona Koutny, Geza Kurucz, Mauro La Torre po 1 voĉo.

Per tio aŭstralia juristo Kep Enderby, prezidanto de UEA kaj de Esperanta Jura Asocio, estas proklamita la esperantisto de la jaro 1999. Tiu ĉi proklamo rekonas la meritojn de Kep Enderby en la fortikigo de Esperantujo (aktiva partopreno en multaj kongresoj kaj tre grava parolado en la Berlina kunsido de la Strategia Forumo de la Esperanto-komunumo) kaj en la eksteraj rilatoj (precipe aktivado en la Internacia Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj en Seulo).

Halina Gorecka, sekretario

Proponantoj (Kandidatigantoj):

Marija Beloŝeviĉ (Ekssekretario de ILEI),

Viŝnja Brankoviĉ (Posedanto de “Orbis Pictus”),

Renato Corsetti (Vicprezidanto de UEA),

István Ertl (Redaktoro de Esperanto),

Edmund Grimley Evans (Prezidanto de EAB),

Wolfgang Kirschstein (Tradukisto kaj ĵurnalisto),

Aleksander Korĵenkov (Redaktoro de La Ondo de Esperanto),

Bruno Masala (Gvidanto de AERA ĉe OSIEK),

Valentin Melnikov (Poeto, ĵurnalisto, tradukanto).

Elektantoj:

Petr Chrdle (Estrarano de UEA, posedanto de KAVA-PECH),

Viktor Kudrjavcev (Redaktoro de Komencanto),

Lee Chong-Yeong (Eksprezidanto de UEA, prezidanto de KEA),

Andy Künzli (Eseisto kaj historiisto),

Geraldo Mattos (Prezidanto de la Akademio de Esperanto),

Stefan Maul (Prezidanto de TEĴA, ĉefredaktoro de Monato),

Mine Yositaka (Redaktoro de Riveroj),

Sergio Pokrovskij (Sciencisto, tradukanto, eseisto),

Roland Rotsaert (Kasisto de IKEF, redaktoro de La Merkato),

Ljubomir Trifonĉovski (Ĉefredaktoro de Literatura Foiro).

IJK okazos en Honkongo

La venonta 56a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazos denove — post Chonan en 1994 — en Azio! Kaj eĉ en unu el la plej interesaj kaj vidindaj urboj de tiu ĉi kontinento: en Honkongo 5-12 aŭg 2000.

TEJO speciale ĝojas ke tiu IJK okazos ĝuste en tiu ĉi vigla urbego en Suda Ĉinio — ĝi permesos al la partoprenantoj sperti la sintezon de la etoso de unu el la plej gravaj ekonomiaj centroj en la mondo kun tiu de la ĉina kulturo. Tion garantias LKK kiu konsistas el lokaj junaj esperantistoj same kiel anoj de Ĉina Junulara E-Asocio.

En Honkongo eblos sperti la signifon de la temo de tiu ĉi IJK per propraj okuloj: La transiro al tutmondiĝo-tutglobismo en la 21-a jarcento. Tio ĉi certe validas jam longe en la ekonomia senco kaj ĝuste tion eblas rigardi en Honkongo kie ĉiu mondskale laboranta firmao reprezentiĝas — sed kiuj evoluoj okazas en la socia vivo, rigardante la plifaciliĝon kaj malplikostiĝon de vojaĝoj ien ajn. Kiel spertas la nune juna generacio tiujn ŝanĝiĝojn apenaŭ imageblajn por la antaŭaj generacioj? Kia estas vivo antaŭ ni sub tiuj novaj cirkonstancoj?

Jen pri kio okupiĝos la kongresanoj. Kompreneble ankaŭ riĉa kultura programo estas antaŭvidita kaj partoprenantoj povas certi ke ankaŭ la tipa IJK-etoso ne mankos. Cetere, se vi volas ligi tiun ĉi certe unikan IJK-n kun neforgesebla alvojaĝo, partoprenu ankaŭ la trajnan karavanon de Moskvo tra Siberio, Mongolio kaj Pekino. Detaloj sekvos!

Aktualigita aliĝilo por la IJK-56 (per kies publikiĝo senvalidiĝas ĉiuj aliaj publikigitaj aliĝiloj por tiu ĉi aranĝo) haveblas en la CO de TEJO (Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando), rete tejo-oficejo@esperanto.org, aŭ ĉe LKK de IJK-56, p/a Ĉina Junulara E-Asocio, P.O. Kesto 77, Beijing CN-100037, Ĉinio, rete epc@china-report.com.

GK UEA

Vicprezidanto de UEA gastis ĉe Jordania ministro

Prepare al la jordania antaŭkongreso de la 85a UK, la vicprezidanto de UEA, d-ro Renato Corsetti, 15-17 nov 1999 vizitis Amanon, la ĉefurbon de Jordanio, kiel persona gasto de la ministro pri edukado, Faisal Al-Refou’h.

Corsetti renkontis plurfoje la ministron kaj kelkajn el liaj ĉefaj oficistoj. Al-Refou’h donis sian aŭspicion al la antaŭkongreso kaj certigis senpagan uzon de 100-persona salono en la urbomeza Reĝa Centro pri Kulturo 22-23 jul 2000. La ministro — cetere profesoro pri internaciaj rilatoj en la Universitato de Amano — mem ĉeestos la inaŭguron kaj parolos pri “Tutmondiĝo kaj la araba mondo”.

La unuan renkontiĝon ĉeestis ankaŭ Natasha Twal, ĵurnalistino de la reta novaĵagentejo Arabia.On.Line. Ŝi ekinteresiĝis pri Esperanto pro la anoncoj kiujn UEA lokis kadre de Kampanjo 2000 en decembro 1998 en du jordaniaj tagĵurnaloj.

GK UEA

125 vizitantoj en la Centra Oficejo

Ankaŭ la 11a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA pruvis ĝian famon de sukcesa novtipa Esperanto-aranĝo. Eĉ el landoj tiel foraj de Nederlando kiel Bulgario, Finnlando, Svedio, Italio kaj Japanio venis entute 125 vizitantoj por vidi sian domon en Roterdamo kaj ĝui la unikan etoson de tiu aranĝo.

Tri konataj profesoroj kontribuis prelege al la Tago. Humphrey Tonkin parolis dufoje pri “Muroj de miljaroj: Pensoj antaŭ nova jarmilo”. En tre persona prelego, kiu plene kaptis la publikon, li parolis pri sia ŝuldo al Esperanto. Plenkaŭze li eĉ fiksis floreton al la busto de Zamenhof en la konferencejo de la CO — je granda aplaŭdo de la aŭskultantoj, kies vivojn Esperanto same pliriĉigis. Ankaŭ Ignat Bociort estis inspirita de la jarmila ŝanĝo. Li prelegis pri la strategia graveco akiri poziciojn por Esperanto en universitataj kaj sciencaj medioj. Jouko Lindstedt, ĉefredaktoro de la nova Hejma vortaro, prilumis la celojn kaj ekeston de tiu verko.

Ĉiujn prelegojn sekvis vigla diskuto, kiu pludaŭris en la koridoroj kaj ĉe la kaftablo.

En la biblioteko estis senhalte montrataj Esperanto-filmoj, dum en la libroservo kaj la bazaro de esperantaĵoj oni senhalte butikumis. La vendoj sumiĝis je 7454 guldenoj (3382 eŭroj), kio signifis ke dum la Malferma Tago la totalo de la ĉi-jaraj vendoj de la libroservo de UEA transpasis la sojlon de 300 000 gld., kio antaŭe okazis nur unufoje (en 1988).

Plej pinte vendiĝis Hejma vortaro (39 ekz.). Krome furoris Lito apud la fenestro kaj Alico en Mirlando (po 12), kaj Por aktiva lingvopolitiko (11). La plej populara kompakta disko estis Masko de Kajto (7).

GK UEA

Mez-Eŭropa junularo konferencis

25-28 nov 1999 en Bydgoszcz (Pollando) okazis la 9a Mez-Eŭropa E-Junulara Konferenco.

Ĉeestis reprezentantoj de Pollando, Bulgario, Finnlando, Hungario, Germanio, Kroatio, Italio, Ruslando (ĉefe prezidantoj aŭ estraranoj de naciaj E-junularaj organizoj). Inter aliaj partoprenis du TEJO-estraranoj Holger Boos kaj Grigori Arosiev, kaj multjara komisiito de TEJO Anna Ritamäki.

La unua tago de la konferenco estis dediĉita al interŝanĝo de novaĵoj el landoj, reciprokaj informiĝoj pri lokaj aranĝoj, karavano al IJK-56 tra Ruslando al Honkongo k.a.

Dum la dua tago plene temis pri fortaj kaj malfortaj flankoj de landaj sekcioj de TEJO. La diskutado evidentigis, ke ekzistas kelkaj komunaj malfortecoj — manko de aktivuloj, malbonaj kontaktoj kun plenkreskulaj E-asocioj, nesufiĉo de financado de siaj projektoj k.a.

MEJK estas forta ĉelo de TEJO, kaj ĝi estis iniciatinto de MEJS — MezEŭropa E-Junulara Seminario, kiu okazis jam 5-foje. Oni esploros, ĉu eblos okazigi sekvan MEJSon en la orienta parto de Germanio.

Grigori Arosiev

Sofio’99 kun Esperanto-budo

Eldonejo Interpres, je la nomo de Bulgara E-Asocio, kun la helpo de UEA kaj per kontribuaĵoj de E-organizaĵoj kaj individuoj el pluraj landoj partoprenis per E-budo en la internacia librofoiro Sofio’99 (17-21 nov 1999).

Dum la foiro miloj da homoj legis la ŝildon “Esperanto”. Precize ekscii la nombron ne eblis, ĉar lernejanoj, studentoj kaj pensiuloj ne pagis enirbiletojn, sed probable la budon preteriris ne malpli ol 50000 vizitantoj!

La vizitintoj de la budo, kiuj montris intereson pri Esperanto, ricevis reklamojn kaj informfoliojn. Ni disdonis ĉ. 1500 adreskartetojn, kelkcent ekzemplerojn de la Praga Manifesto kaj pli ol 1000 kartetojn kun informoj pri la retkurso por komencantoj.

Por allogi atenton Interpres interkonsentis kun la organizantoj kaj publikigis rete la katalogon de la partoprenantoj kaj la kulturan programon. Do ili direktis homojn al nia ret-paĝaro, kie estis informoj pri la E-partopreno.

Estis prezentitaj eldonaĵoj en kaj pri Esperanto el la tuta mondo: literaturaj, fakaj, lingvistikaj eldonaĵoj; lernolibroj, vortaroj kaj instruhelpiloj; periodaĵoj; katalogoj kaj aliaj reklamiloj de eldonejoj aŭ libroservoj; E-mapoj, turismaj broŝuroj, E-bildkartoj, reklamfolioj pri internaciaj E-aranĝoj aŭ radioprogramoj; sonkasedoj, vidbendoj, komputil-ludoj k.s.

El la informa vidpunkto aparte interesaj estis la Jarlibro de UEA kaj la Pasporta Servo. Menciindas ankaŭ la diversaj eldonformoj de Bulgara Esperantisto — papera, sonkaseda (registrata por nevidantoj), brajla kaj reta.

Oni povis aŭdi Esperanton ne nur per sonkasedoj, sed ankaŭ parolatan, ĉar ĉe ni gastis prezidanto de Serba E-Ligo Zoran Ĉiriĉ.

19 nov ni partoprenis en la oficiala kultura programo per prezento de tri temoj: virtualaj eldonaĵoj; instruado en la Interreto (Elementa kurso laŭ la Zagreba Metodo — la unua fremdlingva kurso por bulgaroj en la reto); Bulgara Esperantisto — 80-jara.

La vizitintoj rilatis al Esperanto pozitive. Multaj deziris eklerni Esperanton. Ili estis invitataj partopreni en koresponda kaj intensa ĉeesta kursoj. Estis ankaŭ propono pri okazigo de kurso por bahaanoj — jam estas grupeto de lernemuloj kaj disponebla salono.

Estis ankaŭ kuriozaĵoj: Iu virino tiel senpaciencis eklerni Esperanton, ke ŝi proponis sian pasporton kiel garantion, por ke mi donu al ŝi la solan ekzempleron de la zagreb-metoda lernolibro kaj ŝi fotokopiigu ĝin. Almenaŭ du personoj devis agnoski, ke Esperanto estas esprimpova lingvo, post kiam mi montris la libreton Knedu min, sinjorino! La plej interesan demandon faris knabo, kiu scivolemis, ĉu ekzistas kvarlingvaj denaskaj esperantistoj — se la gepatroj devenas de du diversaj landoj, loĝas en tria lando kaj parolas kun la infanoj en siaj denaskaj lingvoj, en la lingvo de la lando kaj en Esperanto.

La budon atentis ankaŭ multaj esperantistoj, kiuj dum la lastaj jaroj ne partoprenis la E-movadon. Iuj el ili pensis, ke BEA ne plu ekzistas pro la malapero de la verdstela ŝildo ĉe strato “Hristo Botev”, kie ne plu troviĝas la kancelario de la asocio. Ili esprimis ĝojon, ke ili retrovis Esperanton kaj la bulgaran E-movadon, kaj petis informojn.

Mariana Evlogieva

TEJOano instruis Esperanton en irana milit-organizo

Unuafoje en Irano, stabo de paramilit-organizo en nord-okcidenta urbo Kangavar okazigis E-kurson por knabaj membroj!

Tiu organizo nomata Basigh (Mobilizado) aperis post la irana revolucio (1979) por defendi la revoluciajn celojn. Dum la milito inter Irano kaj Irako ĝi grave rolis por defendi la landon. Sed en la nuna pacperiodo ĝi aktivas konstruece, kulture, arte, tamen ne forgesante prepari siajn membrojn al milito.

La E-klaso funkciis de 26 jun ĝis 6 sep 1999 dum la somera feriado por knabaj dezirantoj en urba stabo “Shahid Mohammadi Aragi”. La E-instruisto estis Ali-Asgar Kousari konstanta kunlaboranto de Kontakto kaj membro de TEJO. Post la kurso la stabestro, kolonelo Mohsen Hosein-Abadi, oficiale dankis la instruiston per admira letero. Tiel grava paĝo aldoniĝis al la historio de la irana E-movado.

Tiu okazo estas unika por tiaspecaj organizaĵoj, kiuj antaŭe rigardis Esperanton dube, ĉefe pro religiaj miskomprenoj. Nun Esperanto trovas favoran pozicion en diversaj sociaj tavoloj. Tio okazas pro la agado de la iranaj E-pioniroj kaj dank’ al iliaj sendependaj (politike) karakteroj fidataj de la socianoj. Ekzemple, profesoro M.H. Saheb-Zamani, fama verkisto kaj altranga psikologo, dum sia E-agado neniam akceptis politikan starpunkton.

Mojtaba Kheir-Khan

Mi uzis la prefikson para (simila) por montri, ke tiu organizo estas ne tute milita aŭ armea, sed popola organizo, nur preparanta por la milita tempo. Do tiu organizo dum milito funkcias kiel partizanoj en la dua mondmilito, sed iom pli vaste kaj ŝtatnivele; kaj post milito ĝi ne malaperas, sed aktivadas en la socio konstrue, kulture ktp.

Monumento kaj placo samloke

7 dec 1999 estis inaŭguritaj en Castelldefels (Barcelono, Hispanujo) placo “Esperanto” kaj monumento “Esperanto” samloke. La inaŭguron ĉeestis urbaj aŭtoritatoj, kaj la urbestro s-ro Agustin Marina havis kuraĝigajn vortojn por la ĉeestantoj. Samtempe oni omaĝis faman, sed bedaŭratan samideanon, Ramon Fernandez Jurado, iam agema esperantisto, poeto kaj politikisto, kies strofo estas gravurita sur ŝtono apud la monumento. La monumento konsistas el abstrakta figuro, kies nomo estas “Aspiro”.

Respondis kaj dankis la aŭtoritatojn, samideano Marti Guerrero. La aranĝon ĉeestis ĉirkaŭ 500 personoj: esperantistoj, simpatiantoj, amikoj kaj lokaj scivolemuloj.

Luis Serrano Pérez

UEA: ankaŭ ĉi-jare pli ol 7 mil membroj

La individua membraro de UEA en 1999 superis 7000 la 24an de novembro. Precize, UEA havis tiutage 7010 individuajn membrojn en 118 landoj. La fina nombro estos ankoraŭ pli alta, ĉar kotizoj konstante fluas al la Centra Oficejo. Kvankam estas konsilinde pagi la kotizon kiel eble plej frue, oni ja rajtas kotizi kiam ajn kaj ricevi la jam aperintajn eldonaĵojn de UEA kaj, en kazo de junaj membroj, tiujn de TEJO.

La individuaj membroj de UEA nombras konstante pli ol 7000 ekde la Jubilea Jaro 1987.

GK UEA

La Evolukomisiono kunsidis en Svislando

27 nov 1999 tri membroj de EKo (Felszeghy, von Bueren, Zelazny) kaj unu vicmembro (Buhlmann, delegita de Trifonĉovski) kunvenis ĉe KCE. Senkulpiĝis la kvina membro, Picasso.

Temis pri la unua kunveno de EKo, post la Forumo en Karolovaro. Laŭ la tagordo, jen temoj kaj decidoj.

1) Raporto pri la evoluo de Esperantio en 1999: estis aprobita la kanvaso proponita de Picasso, post diversaj amendoj. Picasso kaj Zelazny estas komisiitaj finpoluri la tekston, kiu estos dissendita al ĉiuj paktintaj establoj, por libera interna diskuto.

2) Heroldo komunikas: post trejniĝo en aŭtuno 1999, Judit Felszeghy respondecos pri la redaktado ekde januaro 2000.

3) Kvin interpretaj duboj estas submetitaj al la Kortumo. Ili koncernas principe du problemojn: la perkoresponda balotado de la paktintaj establoj kaj la proceduro de akcepto de novaj aŭ/kaj ratifitaj aliĝoj. La Kortumo sin esprimos jam en decembro, dum kunsido en Verono (Italio). Temas pri la unua fojo en kiu la Kortumo estas konsultita, kaj feliĉe ne pro konflikto inter la paktintaj establoj.

4) David Buhlmann estas komisiita zorgi pri la Heraldika Registro. Li estas mem fakulo pri heraldiko, kaj lia tasko estos registri la blazonojn elektitajn de la paktintaj establoj, laŭ la artikolo 7 de la Konstitucio. Tiel oni evitos duoblaĵojn kaj miskomprenojn. Buhlmann ankaŭ ellaboros kriteriojn: ekzemple, ĉiu loka E-societo aliĝinta al la Pakto povus utiligi (ĉefan) parton de la blazono de la koncerna urbo aŭ vilaĝo, kiu situus blanke sur la verda fono. Buhlmann povos eĉ proponi solvojn al la interesataj establoj.

5) EKo planas kunvoki la trian Forumon de la Esperanta Civito por majo 2001. Tiu Forumo promulgos la Konstitucian Ĉarton, post diskuto kaj eventuala aprobo pri ĉiuj amendoj kaj rimarkoj ricevitaj ĝis marto 2001. Samtempe estos aprobita la provizora Registro de la voĉrajtaj civitanoj, kiuj devos ricevi la balotilon por la Senato. Limdato por liveri la kandidatlistojn estos la fino de majo aŭ komenco de junio, limdato por la voĉdonado estos 9 aŭg 2001. Eblos voĉdoni per poŝto (al la adreso ĉe svisa notario) aŭ en unu el la fizikaj balotejoj, en la urboj de SAT-kongreso, IJK kaj UK 2001. La tri sigelitaj urnoj estos malfermitaj kune kun la kvara (svisa) 10 aŭg. Tuj post la proklamo de la rezulto kunvenos la kvara Forumo, kiu validigos la balotojn kaj per tio malfondos la Evolukomisionon. En tiu momento ekvalidos ankaŭ la Konstitucio.

6) EKo ekzamenis du projektojn: por unu el Itala Interlingvistika Centro ĝi rekomendas al KCE kunlaboron. Por alia el Afriko ĝi petos pliajn klarigojn.

7) Konstatinte la disponeblon de la koncernaj financaj rimedoj, pro donacoj de anonimaj mecenatoj, EKo aprobis subvencii du paktintajn establojn, en Ruslando kaj en Bulgario. En la dua kazo temas pri pure sociala helpo (aĉeto de medikamentoj por unu el la klubanoj).

Ekde 15 dec 1999 Evolukomisiono disponas je propra poŝta ĉekkonto: kiu deziras subteni la Pakton por la Esperanta Civito, tiu povas donaci al la svisa pĉk 23-4803-0 “Pro Esperanto, La Chaux-de-Fonds”.

HeKo

Du kongresoj en Manresa: 29a Kataluna kaj 2a Transpirenea

La kongresurbo Manresa akceptis 30 okt – 1 nov la 29an Katalunan Kongreson post 63-jara paŭzo, ĉar ĝi organizis ankaŭ la 18an Kongreson en junio 1936 (post unu monato kaj duono eksplodis la hispana intercivitana milito).

Entute aliĝis 140 gekongresanoj, el kiuj 17 francoj el najbaraj federacioj, kaj gastoj el Aŭstralio/Litovio, Nederlando kaj Francio.

La solena inaŭguro okazis en la loka urbodomo, kie la urbestro mem s-ro Jordi Valls kaj la kultura magistratano s-ro Ramon Fontdevila, prezidis la ceremonion.

Krom la kutimaj protokolaj intervenoj elstaris la omaĝo al la du lokaj veteranoj Pere Saumell kaj Modest Tuset, iamaj organizantoj de la 18a Kongreso en 1936 kaj la prelego de s-ro Jordi Badia, prezidanto de la loka ekologia asocio.

Pri diversaj aspektoj de la kongrestemo “Ekologio kaj progreso” prelegis esperantlingvaj fakuloj Emilo Mas kaj Bert de Wit.

Koncerto de la kataluna esperantlingva ensemblo Kaj Tiel Plu kaj aŭdvida prezentaĵo de Bruno Robineau pri la okjara mondvojaĝo okazis dum la du artaj vesperoj.

La kongreson kronis literatura mateno okazinta 1 nov kun prelego de Trevor Steele kaj intervenoj de la E-poetoj Abel Montagut la aŭtoro de Poemo de Utnoa kaj Antonio Valen ĉi-jara unua poezia premiito en la Belartaj Konkursoj de UEA, kiu memorigis la ĵusan forpason de la fama hispanlingva poeto Rafael Alberti.

Konkluda debato adoptis la kongresan rezolucion kun jenaj rekomendoj:

— Kolekti pozitivajn novaĵojn kaj disvastigi ilin.

— Interesigi infanojn pri ĉio kio rilatas al nia mondo natura kaj socia, laŭ ekologia vidpunkto.

— Proponi al ĉiuj registaroj organizi aŭ kunorganizi ĉie objektivajn larĝajn publikajn debatojn, de lokaj ĝis internaciaj, pri ĉiuj gravaj ekologiaj problemoj, kiel energio, aero, sano, genetika manipulado kun ĉiuj skoloj, por konsciigi homojn, per certa kaj vera informado, pri eblaj respondecoj kaj komunaj agadoj.

Du televidkanaloj, la loka kaj la tutkataluna informis pri la Kongreso kaj ankaŭ la regiona ĵurnalo vaste kaj daŭre aperigis informojn, eĉ du tutpaĝajn artikolojn.

Llibert Puig

Projekto Interkulturo gajnigis komputilaron

La 5a klaso de la Ĝenerala Lernejo 1 en Biksado (Kovasna provinco, Rumanujo) partoprenis nacian konkurson, prezentante projekton Interkulturo (ILEI/UEA), en kiu ĝi partoprenas.

Ilia propono estas konsiderita kiel la plej bona projekto, kaj pro tio ili gajnis komput-laborejon, kiu konsistas el 5 komputiloj kun ligo al Interreto.

La 25 gelernantoj tre feliĉiĝis pro tio, ĉar estante la unuaj aliĝintoj al la interreta kvazaŭlernejo “Tibor Sekelj”, kie nun partoprenas 92 klasoj el ĉiuj kontinentoj, ĝis nun ili povis interrilati kun la alilandaj kamaradoj nur per papera korespondado.

En tiu lernejo jam ekde pluraj jaroj tre lerte agas la instruisto Mihai Trifoi, kiu aranĝis tie eĉ etan Esperanto-muzeon.

Gratulu aŭ kontaktu la gajnintojn per ilia freŝa retadreso pg024@xnet.ro kaj la paper-adreso: Ŝcoala Generala Nr.1, RO-4038 Bixad, Jud. Covasna, Rumanujo.

Mauro La Torre

Kampanjo 2000 en Nederlando

1. Asocio Esperanto Nederland sendis en septembro gratulon al la nederlandaj eŭro-parlamentanoj. Komence de novembro ĝi sendis al ĉiuj leteron, en kiu ĝi petis atenton pri la lingva problemo en Eŭropo kaj atentigis pri la ekzisto de Esperanto kiel demokrata, neŭtrala lingvo, kiu povos solvi tiun problemon. Ni petis ilian opinion pri la principa dezirindeco uzi Esperanton kiel pontlingvon, ne nur en la Eŭropa Parlamento, sed en tuta Eŭropo, precipe en la instruado.

Ni aldonis kelkajn diraĵojn de Flandraj Eŭroparlamentanoj, kiuj favoras Esperanton, parton de la parolado de la parlamentano Christoph Tannert, kiun li faris dum la malfermo de la Berlina UK, kaj superrigardon pri la progreso de Esperanto en Nederlando. Ĝis nun alvenis jam unu pozitiva reago.

2. En novembro 1998 okazis la unuhora televid-elsendo “la postlasaĵo de d-ro Esperanto”, okaze de kiu Esperanto Nederland metis anonceton en ĉiuj grandaj gazetoj (ĉ. 30), invitante la legantojn peti informojn pri Esperanto. Venis reagoj de ĉ. 360 personoj. Al tiuj personoj ni sendis meze de novembro leteron, en kiu ni i.a. skribis, ke ni esperas, ke ili ne forgesis Esperanton, eble jam sekvis kurson kaj daŭre havas intereson pri la internacia lingvo.

Ni aldonis 8 poŝtkartojn, kiuj havas sloganon rilate Esperanton. La kartoj estas iniciato de E-grupo en Heemskerk. La sloganoj estas jenaj (en la nederlanda lingvo):

— Ankoraŭ serĉanta mega-evoludirekton? ESPERANTO;

— ESPERANTO, aŭ ĉu vi preferas silenti en ĉiuj lingvoj?

— ESPERANTO, no problems;

— Pli bone pagita per ESPERANTO, la dividend-a lingvo;

— Lernu ESPERANTON, facilan lingvon, tiam vi ankoraŭ havas tempon por aliaj aferoj;

— ESPERANTO; malgranda pasinteco, GRANDA FUTURO;

— Ni jam havis solvon antaŭ ol aliaj malkovris la problemon; ESPERANTO, dua lingvo por ĉiuj;

— Ne agu stulte, parolu ne per manoj kaj piedoj; lernu ESPERANTON, tiam vi ne bezonas silenti.

Dorsflanke troviĝas invito peti senpagajn informojn ĉe la centra adreso de la asocio. La celo estas, ke la ricevintoj sendu tian karton al konatoj kaj amikoj. Kelkaj homoj jam sciigis al ni sian kontentecon pri la sendaĵo.

3. En preparo estas nederlandlingva informgazeto, kies unua numero aperos en januaro 2000. Ĝi enhavos artikolojn pri la lingva problemo, pri la situacio de malgrandaj etnaj lingvoj, pri la servoj de la nederlanda Esperanto-movado, ktp. La gazeto estos sendata al ĉiuj publikaj bibliotekoj, al ĉiuj mezgradaj lernejoj, al la landaj kaj regionaj tagĵurnaloj, al informpetintoj, al universitatoj kaj altlernejoj, ktp. La gazeto aperos kvarfoje jare. Eventuale ĝi estos sendata al iu specifa celgrupo.

Hans ten Hagen

Dekobligo en Vendeo

Ĉu oni povas, per pli bona informado, dekobligi la nombron de esperantistoj kaj simpatiantoj?

Antaŭ ol mi revenis al departemento Vendeo (okcidenta Francio) post 31-jara restado en Parizo, estis nur proksimume 7 aŭ 8 esperantistoj el kiuj neniu konis ĉiujn aliajn. Fondo de asocio Esperanto-Vendee, en oktobro 1996, ebligis arigon de ĉ. 80 membroj.

Nun funkcias tri semajnaj kursoj en la ĉefurbo La Roche-sur-Yon kun 21 lernantoj. Pliaj lernas aparte.

En vilaĝo Aizenay, relative nova membro, licenciito de angla kaj germana, malfermis publikan kaj lernejan E-kursojn kun respektive 5 kaj 12 lernantoj.

En Fontenay-le-Comte funkcias alia kurso sub gvidado de novbakita esperantistino.

Plej laste, instruistino de agrikultura liceo de La Roche-sur-Yon, freŝdata esperantistino, iniciatis kvintagan kursoparton kun dudeko da gelernantoj el kiuj pluraj deziras plue lerni kaj eĉ korespondi.

El sistema informado de la amasinformiloj rezultis ke la publiko rimarkas la ekziston kaj viglecon de la lingvo, kaj ke iom post iom ĝi estas konsiderata kun kreskanta intereso kaj respekto: invitoj al infanfestivalo, al internaciaj renkontiĝoj de La Roche-sur-Yon, inaŭguro de trafikcirklo Zamenhof (vidu sur la foto), alskribo de deputito al la ministro de edukado, ktp.

Necesas aldoni ke en tiu sukceso partoprenis ankaŭ niaj najbaroj de apuda departemento Loire-Atlantique, kiuj multe helpis al ni. Ilia asocio jam funkciis pli frue. Kaj ankaŭ la prelegoj de paro Maryvonne kaj Bruno Robineau, kiuj vojaĝis 8 jarojn ĉirkaŭ la mondo (pri tio legu en Monato), venigis al ni homojn.

Kompreneble ilian laboron vanigus la foresto de asocio en la departemento. Nu, ĝi ekzistas kaj povas respondi al la deziroj de la interesatoj.

Henri Masson

Agrabla kvarnivela semajnfino

La tradicia ĉiuduonjara studsemajnfino de Esperanto-Nederland okazis 19-21 nov 1999 en urbeto Castricum. Castricum situas 25 kilometrojn nord-okcidente de Amsterdamo apud la Norda Maro. Ĉar la organizantino, kiu kutime organizas la studsemajnfinon, forvojaĝas dum kelkaj monatoj, ni devis fondi procirkonstancan organizon. Malgraŭ la sensperteco, ni sukcesis organizi interesan programon.

Sabate ni havis 6 kaj dimanĉe 3 studhorojn. Ni pasigis la vendredan kaj la sabatan vesperojn kun distrado, interbabilado, kantado kaj eĉ festado ĉar Birgit, la kuiristino festis sian naskiĝtagon. 36 partoprenantoj, 5 instruistoj kaj 3 kuiristoj ĉeestis en la grupdomo. Estis eble partopreni en 4 studniveloj (komencantoj, komencantoj/progresantoj kiuj finis elementan kurson, progresantoj kaj la konversacia grupo).

Por krei internacian etoson ni invitis du nenederlandajn instruistojn (Silvia Moritz, germana denaska esperantistino kaj Raoul Kouamigan Hounnake, togolanda fraŭlo kiu laboras ĉe UEA en Rotterdamo), kiuj gvidis la progresantojn kaj la konversacian grupon. Mi mem partoprenis la konversacian grupon, kiu tre ŝatis min. Sabate posttagmeze ni konversaciis eĉ dum promenado laŭlonge de la marbordo. Dimanĉe, post agrabla semajnfino, ĉiuj revenis hejmen.

Ronald Bijtenhoorn

KURTE

La germana hip-hop-muzikgrupo Freundeskreis (Amikaro) vendis 250 mil ekzemplerojn de sia kompaktdisko Esperanto; pro tio la grupo ricevis la premion “Goldene Schallplatte” — ora disko. (Walter Klag)

Por 15 dec estis anoncita fondo de la E-partio de Britio por “antaŭenigi E-ton kaj la demokratiajn kaj homamajn valorojn ligitajn al ĝi”. (Esperanto)

469 personoj, inkluzive de la prezidanto kaj eksprezidanto de UEA, partoprenis en la 86a Japana kongreso okazinta 15-17 okt 1999 en Motizuki Nagano. (JEI)

4 okt 1999 kadre de eŭropa sinodo de episkopoj en Vatikano, ĉefepiskopo de Alba Julia (Rumanio) Gyorgy Jakubinyi, en intervjuo al la Vatikana Radio menciis, ke li proponis E-ton al la katolika eklezio. (Esperanto aktuell)

Mi iras laŭ ŝtuparo de radi’ de Lidia Spasova-Pavunĉeva estas nova libro eldonita de Fondaĵo Socio kaj Esperanto; malgraŭ ke en la bulgara, en la libro estas tradukoj de du poemoj en E-ton faritaj de Venelin Mitev. (HeKo)

Atilio Orellana Rojas invitite de Norvega E-Ligo instruis aŭtune E-ton al komencantoj k daŭrigantoj en Tĝnsberg, Oslo, Trondheim k Tromsĝ kaj en rus-norvega grupo en popola altlernejo de Svanvik. (Norvega Esperantisto)

Ekspozicio de literaturaj epopeoj en E-to (Kalevala, La Luzidoj, Kavaliro en tigra felo k.a.) okazis septembre en la ĉefbiblioteko de Turku k oktobre en la biblioteko de Runosmäki. (Esperantolehti)

bEdaŭrinde estas revuo, kiu “kun plezuro aperigos informojn pri E-vivo, kiu daŭras ekster la oficiala Pola E-Asocio, tamen ni volus eviti kontraŭ PEA-jn opiniojn.” (bEdaŭrinde)

En Veisiejai (Litovio) malfermiĝis kafejo Esperanto k kelkaj ŝildoj en la urbeto montras direkton al ĝi. (Litova Stelo)

Ĉeĥa poŝto denove propagandas Esperanton rekte ĉe poŝtoficejo Stráznice per porokaza afrankilo ekde 25 nov ĝis 31 dec 1999. La stampo estas dediĉita al la 30-jariĝo de la Ĉeĥa E-Asocio. Ĝin gravuris Karel Pavlíĉek laŭ projekto de Karel Kuĉa, ambaŭ praganoj. (Vladislav Hasala)

REK-2000

Ruslanda E-Kongreso okazos en Ĉeboksary (Ĉuvaŝio) 3-6 feb 2000.

Programo

La malfermo okazos ĵaŭde je 15h30 kaj la fermo — dimanĉe je 14h30. Estas planataj: ronda tablo de la gvidantoj de ruslandaj E-organizoj, prelegoj, laborgrupoj, konferenco de REU, kunvenoj de SEJM kaj IKEK, instruistoj de Esperanto, ekzameno de ĈALK, prezento de aplikeblaj projektoj, koncertoj de E-artistoj, prezento de ĉuvaŝa folklora grupo k.a. Ekster la kongresa programo antaŭ la malfermo estas planata ekskurso tra la urbo.

Loko kaj trafiko

La kongreso okazos en la respublika instituto de klerigado laŭ adreso: ul. Maksima Gorjkogo 5. De la fervoja stacio la kongresejo atingeblas per trolebuso 12 (haltejo “Institut obrazovanija”) aŭ per trolebuso 14 (haltejo “Kooperativnij institut”, de kie necesas piediri ĉirkaŭ 1 haltejon).

De la busa stacio per subfervoja transirejo eblas atingi la fervojan stacion de kie veturi kiel estas priskribite supre; aŭ eblas preni trolebusojn 9,15,18 kaj veturi ĝis la haltejo, kie necesas ŝanĝi la trolebuson je 7 aŭ 12 kaj same veturi ĝis “Institut obrazovanija”.

Ĉeboksary atingeblas de Moskvo per trajno, kiu startas ĉiuvespere je 18h26 aŭ per noktaj busoj, kiuj veturas de la Ŝĉelkovskaja stacio. De aliaj direktoj, ankaŭ de Moskvo, eblas veni per trajno ĝis urbo Kanaŝ, de kie preskaŭ ĉiun horon veturas busoj (1,5 horo).

Partoprenkotizo

La partoprenkotizo inkluzivas la loĝadon kaj kongresan programon. La baza kotizo por ekssovetianoj estas 250 rubloj, por aliaj 15 eŭroj. La sama instituto disponigas sian hoteleton je 300 metroj de la kongresejo (3-4-litaj ĉambroj kun komunaj kuirejoj kaj duŝejoj). Dezirantoj loĝi aparte pagu nur la programon (80 rubloj). Aliaj loĝeblecoj estas apudaj luksaj hoteloj: “U Irini” kaj “Kurortnaja”.

La manĝado estas organizebla en la instituto kaj kostos ĉ. 20-25 rublojn por manĝo. Ĉar por organizi manĝadon necesas antaŭmendi la manĝojn, bonvolu anonci pri tio anticipe.

Adreso: RU-428000, Ĉeboksary, a.k. 189, Ruslando.

Rete: esperant@chtts.ru

Zamenhofa Tago en Uralo

Trideko da lokaj kaj aliurbaj esperantistoj kunvenis 12 dec en Jekaterinburg por kunfesti la 140an naskiĝdatrevenon de la iniciatoro de Esperanto.

Halina Gorecka rakontis pri Esperanto en Ruslando, Viktor Kudrjavcev skizis la agadon de Urala Esperantista Societo, kaj la redaktanto de La Ondo revuis la esperantistan eventaron de la finiĝanta jaro. Estis anoncitaj laŭreatoj de Liro-99. En la movada kvizo gajnis Jurij Karcev (Uljanovsk) kaj Valentin Puŝkarjov (Jekaterinburg). Funkciis Urala libro-servo. Ĉe la festa tablo ne mankis manĝaĵoj kaj trinkaĵoj.

La Zamenhofa Tago denove okazis en la duetaĝa sidejo de la centro Junitur.

Tatjana Kulakova

Sur la foto: prelegas Viktor Kudrjavcev, prezidanto de UES (HaGo).

... kaj en Moskvo

Por festi la Zamenhof-tagon (16 dec 1999) Moskva EK “Lev Tolstoj” kunvenis ne en sia kutima ĉambro, sed en apuda pli granda salono. Venis ĉ. 50 personoj, inkluzive gastojn el aliaj moskvaj E-kluboj kaj el Ivanovo. La programo variis. Grupo, gvidata de profesia reĝisoro, montris spektakleton laŭ la etoso de la 19a jarcento kun konvenaj kostumoj kaj muziko.

Komencantino kun bonega voĉo kantis rusajn romancojn en Esperanto. Vladimir Samodaj rakontis pri historio de sovetiaj E-organizoj. Irina Gonĉarova prezentis sian E-lernolibron por studentoj. Estis aĉeteblaj E-libroj. Fine okazis tradicia teumado kun tortoj (bone utilis ankaŭ granda skatolo da kafo, kiun iam donacis preterveturinta eksterlandano), neformala babilado kaj kantado en amika rondo.

Valentin Melnikov

Esperante ornamita Ivanovo

“Ni amas Esperanton” — tiu frazo nun estas videbla por homoj, kiuj trairas aŭ traveturas la centran placon de Revolucio en Ivanovo. La kvinmetra surskribo estas farbita sur longa griza barilo frontanta la placon. Ĝi aperis tie 21 nov 1999 kadre de urba konkurso de grafitioj, okazinta kiel parto de interregiona festivalo “Serĉante kulturajn heroojn”. La membroj de Ivanova junulara grupo “Teamo” eksciis pri la konkurso nur en la antaŭa tago. Sed 6-7 el ili sukcesis veni kaj partopreni.

Estis bela suna, tamen ege frosta vetero. Ni vere glaciiĝis tie — speciale niaj ĉefpentristinoj Sonja Ŝejnina kaj Nataŝa Grigorjevskaja — kiuj restis tie la tutan tempon, per apenaŭ fleksiĝantaj fingroj kreante la surskribon. De tempo al tempo alkuradis ĉu hazarde, ĉu speciale venintaj esperantistoj, ĝojis kaj iel kontribuis.

Laŭ pluraj (niaj) opinioj la E-surskribo rezultiĝis la plej bonhumoriga kaj anima. Ĝi okupas la centron de la granda barilo kaj iuj urbanoj eĉ pensas, ke la tuta konkurso estis lanĉita de esperantistoj (almenaŭ tiel pensis la prezidantino de la Ivanova urba komitato pri junularaj aferoj, kiu telefonis al mi sekvamatene, ofendita, ke ŝi ne estis anticipe informita).

Andrej Ananjin

Triafoje en Tatarstano

6-8 nov en Tatario okazis la tria Tataria E-Renkontiĝo (TERO), organizata de SEJM kaj volgiaj E-kluboj (Ĉeboksary, Kazanj, Nabereĵnyje Ĉelny).

La du unuaj TEROj okazis en Kazanj, kaj ĉi-foje ĝi okazis en Nabereĵnyje Ĉelny/ Ĝi enhavis ĉiujn tradiciajn TEROajn erojn: diversnivelaj kursoj, prelego pri TSIT (TRIZ), psikologiaj ludoj, kurso de balaj dancoj (Sambo). Mankis nur vespero de la tatara kulturo, sed okazis “Tago de malfermitaj pordoj” por neesperanta publiko dum kiu oni rakontis pri Esperanto kaj okazigis malgrandan kurson Cseh-metode.

Rimarkindas ke la E-klubo de Nabereĵnyje Ĉelny Gaja Krokodilo aktiviĝas: ĝi jam sukcesis printempe okazigi Volgian E-Renkonton, sekvis TERO, kaj en marto 2000 la klubo invitas ĉiujn al la festivalo EoLA.

Konstantin Viĥrov

Junuloj aktivas en Ĉuvaŝio

9 nov 1999 en Ĉeboksary okazis reelekto de la komitato de Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝa respubliko (JEAĈR). Kiel prezidanto denove reelektiĝis Katerina Ignatjeva, kiel vicprezidantoj estis (re)elektitaj Jekaterina Burmisova, kiu zorgos pri la eksteraj rilatoj kaj novaj membroj kaj Eduard Lebedev, kies ĉefokupoj estos Lingva Festivalo kaj scienca agado; la nova komitato konsistas el 7 personoj, anstataŭ 9 en pasinta jaro.

JEAĈR estis fondita en printempo 1997 surbaze de junulara E-klubo ĈENO (Ĉeboksary), kaj ĝi estas unu el la plej aktivaj E-organizoj en Ruslando pro la kunorganizado de OkSEJT-98, ĉiujaraj novjarfestoj (NEBO), preskaŭ ĉiujare funkciantaj E-kursoj kaj tutcerte pro la Lingvaj Festivaloj. Komence de februaro en Ĉeboksary pasos Ruslanda E-Kongreso, unu el kies kunorganizantoj estas la asocio.

Konstantin Viĥrov

Rezolucio pri Esperanto

11-15 nov 1999 en Niĵnij Novgorod okazis internacia scienc-praktika konferenco pri komputeraj teknologioj por blinduloj. Ĝin partoprenis 54 reprezentantoj el dek landoj. Kiel la laborlingvoj funkciis la rusa, angla kaj Esperanto. Ĉiutage sonis nia lingvo, ĉar venis gesamideanoj el Bulgario, Hungario, Italio kaj kelkaj el Ruslando. Du referaĵoj estis prezentitaj en Esperanto, kiujn mi tradukis ruslingven; kaj por niaj eksterlandaj gastoj mi ĉiam tradukis el la rusa al Esperanto. Estas notinde, ke unu rezolucio de la konferenco substrekas efikecon de la internacia lingvo kaj invitas: “utiligi Esperanton kiel unu el laborlingvoj ankaŭ dum estontaj konferencoj kaj por la regula internacia kunlaboro de la fakuloj”.

La konferencon subvenciis la fama Soros-fondaĵo, do ni ĝuis veran komforton.

Anatolij Masenko

“Fontano de kreado”

En Iĵevsk (ĉefurbo de Udmurtio) en la 62a lernejo “Jurij Gagarin” estas fondita infana societo Fontano de kreado. Ĝiaj membroj — infanoj 11-16-jaraj — agas laŭ tri direktoj.

Infana ordeno de mizerikordo. La societanoj akiras sciojn kaj spertojn pri reciproka helpo, lernas helpi tiujn, kiuj bezonas atenton kaj karitatan helpon.

Esperanto por ĉiuj. Oni studas la internacian lingvon kaj utiligas ĝin por internacia korespondo, ankaŭ en la kantensemblo kaj infana E-teatro.

Bonfara kultur-klerigado. Oni prezentas filantropiajn koncertojn por multinfanaj familioj, invalidoj, pensiuloj, por infanoj en infanvartejoj kaj lernejoj.

Nia slogano estas: “Ni ĉiam esperu! Feliĉo estas jam sursojle!”

La societo pretas korespondi kun infanaj organizaĵoj el diversaj landoj kaj sendas al ili jenan mesaĝon:

Karaj amikoj! Ĉiu arda koro, flamanta per krea etoso, kapablas flamigi, varmigi kaj lumigi aliajn! Ni ĉiuj estas alvokitaj donaci al la homoj amon kaj ĝojon de kreado. La Tero estas nia destino. Konsciu en vi mem la kreanton, kaj tiam ĉiu via penso kaj ĉiu via vorto iĝos efika.

Ĉiuj, en kiu estas fajrero de kreado, unuiĝu por estigi la flamon de l’ vivo sur la Tero.

Adreso: Ljudmila Danilova, ul. Krasnoarmejskaja, 168-4, RU-426057 Iĵevsk, Ruslando.

Ljudmila Danilova

prezidanto de Fontano de Kreado

Kio estas SAT

En la jaro 2000 en Moskvo okazos la 73a kongreso de SAT. Speciale por la legantoj de LOdE kelkajn klarigojn pri SAT donas ties Ruslanda peranto Nikolao Gudskov.

Sennacieca Asocio Tutmonda estas internacia organizo de laboristoj-esperantistoj. SAT ne estas asocio, kiu celas disvastigi Esperanton kaj ne okupiĝas pri tio, sed celas per konstanta uzado de racie elpensita lingvo kaj ĝia mondskala aplikado, helpadi al la kreado de racie pensantaj spiritoj, kapablaj bone kompari, ĝuste kompreni kaj prijuĝi ideojn, tezojn, tendencojn kaj sekve kapablaj elekti memstare la vojon, kiun ili opinias plej rekta, aŭ plej irebla por la liberigo de la ekspluatataj kaj forkonduko de la homaro al kiel eble plej alta ŝtupo de civilizo kaj kulturo. Sidejo de SAT troviĝas en Parizo.

SAT estis fondita en 1921 jaro laŭ iniciato de esperantisto E. Adam, pli konata sub la pseŭdonimo Eŭgeno Lanti, kiel organizo de laboristoj-esperantistoj por socia progreso kaj emancipado de la tutmonda laboristaro. SAT estas konstruita ne kiel ligo de naciaj asocioj, sed kiel unuiĝo de individuaj membroj sur sennacia bazo (tial ĝi nomiĝas “sennacieca”) kaj strebas kutimigi siajn membrojn helpe de sennacia lingvo Esperanto al eksternacia sent-, pens- kaj agadkapablo.

SAT estas laborista asocio, sed la nocion “laboristo” necesas kompreni en la plej vasta senco, kiel personon, kiu akiras vivrimedojn per vendo kaj apliko de siaj fizikaj aŭ mensaj fortoj (do, “laboristo” povas esti kaj manlaboristo, kaj scienca laboristo, kaj instruisto, kaj metiisto, ktp.). SAT ne estas parti-politika asocio, sed reprezentantoj de diversaj ideologioj formas sine de ĝi apartajn frakciojn: liberecanan, socialistan, liberpensulan, ekologiistan, naturistan, pacisman, sennaciisman k.a. Ĉiu membro de SAT povas aparteni al unu aŭ kelkaj diversaj frakcioj, sed povas aparteni al neniu el ili.

Ĉiujare SAT organizas kongresojn en diversaj urboj de la mondo. Dum la kongreso okazas komunaj laborkunsidoj, dediĉitaj al la laboro de la asocio entute, kaj kunvenoj de la frakcioj. Certe, estas organizataj aranĝoj klerigaj (prelegoj, diskutoj), kulturaj (koncertoj, teatroprezentoj, libroprezentoj), turismaj (ekskursoj), amuzaj (kvizoj, aŭkcioj). SAT ne havas propran politikan ideologion, sed ne estas “neŭtrala”, kiel plejmulto de aliaj internaciaj Esperanto-asocioj. Ĝi aktive elpaŝas kontraŭ faŝismo, naciismo, rompo de homaj rajtoj ktp. Diference de UEA, por kiu malgravas politika reĝimo de tiu aŭ alia lando, se tie Esperanto ne estas malpermesita, kaj kiu organizis Universalajn Kongresojn en Madrido en 1966 kaj Havano en 1990, SAT neniam konsentus kongresi en la lando, kie oni malkaŝe praktikas politikajn persekutojn (kvankam trovi landon sen kaŝitaj politikaj persekutoj, bedaŭrinde, apenaŭ eblas).

Ĉar SAT-membroj reprezentas plej diversajn ideologiojn (tial membroj de la asocio ne estas “samideanoj”, sed ja “kamaradoj”), kaj aktivas en plej diversaj movadoj, la asocio estas krucvojo kaj ligilo inter diverslandaj organizoj kies celoj estas similaj, aŭ proksimaj sur tereno de edukado, sindikatismo, libereco, homa interhelpo, pacdefendo, ktp., sed kies lingvo estas malsama.

SAT okupas elstaran lokon en la disvolvo de la Esperanto-kulturo. Ĝi eldonis la plej gravajn vortarojn (PV, PIV, nun preparas novan reviziitan eldonon de PIV), kelkajn tre gravajn librojn (inter ili Vojaĝo en Kazohinio de Szathmári, 7000 tagoj en Siberio de Stajner, La fremdulo de Camus kaj pluraj aliaj), la plej brilan kulturan periodaĵon en Esperanto Sennacieca Revuo.

Membroj de SAT estas ligitaj inter si per monata revuo Sennaciulo kaj per SAT-adresaro, aperigata ĉiun duan jaron.

Krome, SAT havas du gravajn servojn kun esence soci-kultura intereso: tio estas la SAT-broŝurservo por eldono de broŝuroj kun tre varia enhavo (de beletraĵoj ĝis diverstendencaj soci-politikaj eldonaĵoj) kaj la vojaĝservo Amikeca Reto.

SAT konstante kunlaboras kun Esperanto-Fako de Turisma Asocio de Naturamikoj (TANEF).

SAT mem ne disvastigas Esperanton. Por tio servas proksimaj al ĝi naciskalaj Laboristaj E-Asocioj (LEA-oj), kunlaborantaj kun ĝi laŭ speciala konvencio, akceptita en 1928 dum SAT-kongreso en Gotenburgo. Ankaŭ en Ruslando ekzistas tia asocio. Ĝi nomiĝas PREM (Popola Rusia E-Movado), kiu agas propagandante Esperanton en politike-aktivaj medioj.

Nikolao Gudskov

Du precizigoj

Kompreneble, mi tre ĝojis pri mia kontribuo en la pasintjara fotokonkurso, kiun vi publikigis en La Ondo. 1999: 8-9. Sed mi bedaŭras, ke vi ne publikigis mian klarigon:

En Germanio gelernantoj ricevas tiun specialan ujon plenigitan per dolĉaĵoj, ludiloj aŭ aliaj donacoj okaze de la unua lerneja tago. La foto pri tiuj ĝemeloj estas farita en tramo.

Fine temas pri lingva afero. La redakcio en Mozaiko informis la legantojn, ke alvenis “ok korektaj respondoj”. Mi deziras atentigi vin, ke “korekta” ĉi-kaze ne taŭgas. Kvankam en pluraj naciaj lingvoj ĝi esprimas ion tian, tio nepre ne validas por Esperanto. Bedaŭrinde, ankaŭ en la fama verko de William Auld Paŝoj al plena posedo troviĝas plurloke la esprimoj “Uzu, enmetu korekte...”

Laŭ PIV (pĝ. 567) korekta signifas: ”1. Rilata al korektado: la korektaj reguloj de presejo; korekta domo (establejo, kie oni provas korekti k plibonigi junajn deliktulojn. 2. (evitinda) Laŭregula, ĝusta”.

Tio do signifas, ke korekta povas esti nur derivaĵo de korekti, sed ne povas ricevi tute alian signifon. Se ekzemple instruisto faras korektan laboron, tio signifas, ke li okupiĝas pri korektado de taskoj faritaj de siaj lernantoj. Sed tio ne signifas, ke li bone, trafe, ĝuste laboras, ke li faras bonan, trafan, ĝustan laboron... Do, en la kazo de tiuj enigmoj povas alveni nur ĝustaj, taŭgaj, bonaj kaj trafaj respondoj (aŭ inverse).

Nora Caragea

Ni devas ne dormeti

Mi forestis dum unu monato, kaj reveninte al Kijivo mi tuj komencis legi vian revuon. Por mi via revuo estas tre ege bezonata, mi multe uzas ĝin en la kluba laboro. Mi sincere kompatas tiujn, kiuj ne havas la bonŝancon ĝin legi.

Mi bedaŭras, ke mi ne ĝuste vortumis mian ideon, kaj eble iuj miskomprenis mian frazon pri La Ondo kaj Helianto (dupaĝa bulteno de UkrEA) en la okrobra LOdE. Certe la eldonaĵoj estas nekompareblaj, sed mi nomis ilin ambaŭ nur pro tio, ke en Ukrainio ne ekzistas io, kun kio oni povas kompari La Ondon.

Mia celo estis esprimi mian estimon al la kunlaborantoj de La Ondo kaj memorigi al esperantistoj el Ukrainio, ke ni devas ne dormeti, sed eklabori plenforte, uzante la sperton de aliaj landoj.

Svitlana Pohorila

Iom pri tradukado

En la decembra Ondo aperis novelo de Anton Ĉeĥov Ivaĉjo, tradukita de Valentin Melnikov. La tasko surprenita de Melnikov estis tre defia kaj malfacila, tamen malgraŭ la komplikeco la tradukinto brave efektivigis la laboron.

Estas nur sola, sed grandega manko: absolute perdiĝis la etoso de la originala teksto. Tio ne estas kulpo de la tradukinto. La novelo estas verkita per t. n. “popola” lingvaĵo, kiu abundas je arkaismoj, historiismoj k.a. Bedaŭrinde Esperanto estas ne sufiĉe malnova lingvo por havi samajn malnovajn vortojn, kaj tial estas ĝenerale tre malfacile traduki tiajn tekstojn. En la novelo Ivaĉjo ne okazas iuj ajn eventoj, kaj la kerno de la teksto estas mem spirito de la 19a jarcento, lingvaĵo de juna, seneduka knabo kaj la ĉirkaŭanta medio. La lasta pli-malpli transdoniĝis, sed la aliaj — bedaŭrinde ne. Tamen estas certe aplaŭdinde ke la nuntempaj literaturistoj kuraĝas traduki tiaspecajn verkojn.

Grigori Arosiev

Pilgrimo en la Sanktan Landon (2)

de monaĥejestro Daniero kaj Sergio Pokrovskij

La komencon legu en la novembra kajero

Pri la kirko de la Releviĝo de la Sinjoro

En la epoko de Danielo ĝi konsistis precipe el la rotondo kie estas la Sankta Tombo; iuj el aliaj apartaj kultejoj nun estas kunigitaj en unu grandan kaj senforman komplekson, alkonstruitan al la rotondo.

La imponan kaj belan konstruaĵon de la epoko de Konstanteno la Granda ĝisfunde detruigis en 1009 la freneza Fatmida ĥalifo al-Hakim de Egiptio. Skribis Jahja ibn Sa`id: “Tiu pia faro komenciĝis marde, je la kvina tago antaŭ la fino de la monato Safar de la jaro 400a de Heĝiro. Nur la malfacile atingeblaj partoj restis nedetruitaj”.

La konstruaĵo Konstantena eble estis farita el pagana templo; pri ĝia grando oni povas juĝi per la “Kupolo super la roko”, kiu estis konstruita kiel islama respondo al la kristana sanktejo (kaj kies dimensioj estas similaj al, eĉ se iomete pli grandaj ol, la Konstantena rotondo de la Releviĝo; dum 328 jaroj la du kultejoj pace rivalis). La Bizanciaj imperiestroj ne povis plene rekonstrui la Konstantenan bazilikon sur la malamika tereno, sed tio kion ili rekonstruis malmulte ŝanĝiĝis en la rotondo (kvankam oni multe alkonstruis ĉirkaŭe). Tamen la ornamojn priskribitajn de Danielo (la figuron de Kristo, la mozaikojn kaj surskribojn ktp) mi ne plu trovis tie. Iujn partojn oni forprenis en aliajn lokojn (ekz-e la Bizanciaj ornamoj de la enirejo nun estas ie en Usono), fragmentojn de la Bizancia mozaika planko oni malkovris dum elfosado. Tamen la tuto aspektas pli mizere kaj plumpe ol en la epoko de Danielo.

La kirko de la Sankta Releviĝo estas ronda, ĝi havas 12 kolonojn integrajn kaj 6 masonitajn, bele pavimita per marmoraj platoj; pordojn ĝi havas 6, kaj sur la ĥorejo ĝi havas 6 kolonojn. Super la ĥorejo sur la plafono mozaike prezentitaj estas sanktaj profetoj, ili staras kiel vivaj. Kaj super la altaro Kristo estas prezentita per mozaiko. En la granda altaro estas mozaike prezentita la kreo de Adamo; supre sur la tegmento estas mozaike prezentita la Ĉieliro de la Sinjoro, sur la du kolonoj ambaŭflanke de la altaro estas mozaika prezento de la Anunciacio.

La plafono ne estas komplete kunmasonita sed ĝi estas ĉarpente fiksita per tabuloj. Ĝuste sub tiu nekovrita parto estas la Sankta Tombo. Do, tia estas la Sankta Tombo: malgranda kaverneto hakita en roko, kun malgranda pordo, tiel ke oni povas eniri sur la genuoj, sin klininte. Laŭalte ĝi estas malgranda, egalflanka, po 4 ulnojn longa kaj larĝa. Kaj rampinte en la kaverneton tra la malgranda pordo, ĉe la dekstra flanko oni havas kvazaŭ benkon hakitan en la kaverna roko, sur tiu benko kuŝis la korpo de nia Sinjoro Jesuo Kristo. Nun tiu sankta benko estas tegita per marmoraj platoj. Flanke estas faritaj 3 rondaj aperturoj, tra kiuj videblas la sankta roko, kaj ĝin kisas la kristanoj.

En la Sankta Tombo pendas 5 grandaj lucernoj kun oleo, kaj senĉese lumas la sanktaj lucernoj, tage kaj nokte. Kaj la sankta benko, kie kuŝis la korpo de Kristo, estas 4 ulnojn longa, 2 ulnojn larĝa kaj duonulnon alta.

Antaŭ la pordo de la kaverno kuŝas ŝtono, tri futojn for de la pordo; sur tiu ŝtono sidante la anĝelo aperis al la virinoj kaj anoncis al ili la ĝojan novaĵon pri la releviĝo de Kristo.

La sankta kaverno estas tegita je bela marmoro, kiel ambono, kaj ĉirkaŭe staras 12 belaj marmoraj kolonoj.

Super la kaverno estas farita speco de bela etaĝo sur kolonoj, supre ronda, kovrita je orizitaj arĝentaj skvamoj; sur ĝi staras Kristo, farita el arĝento, kiel viro aŭ pli granda, kaj tion faris la frankoj.

Nun ĝuste sub la nekovrita parto de la volbo estas 3 pordoj ĉe la etaĝo, arte faritaj, kiel kribrilo, kun krucetoj. Per tiuj pordoj oni penetras al la Sankta Tombo. Ke la tombo de la Sinjoro estis tiu kaverneto, kiel mi diris, tion mi tute certe eksciis de homoj delonge tie vivantaj kaj bone konantaj ĉiujn tiujn sanktajn lokojn.

Kaj estas tiu kirko de la Releviĝo rondforma, simetria, kaj havas po 30 klaftojn laŭlonge kaj laŭlarĝe. En ĝi estas vasta ĥorejo, kaj tie supre loĝas la Patriarko.

Kaj de la tomba pordo ĝis la vando de la granda altaro estas 12 klaftoj. Tie ekster la vando trans la altaro estas la Terumbiliko, super ĝi estas konstruita volbo, supre estas mozaike prezentita Kristo, kaj la surskribo diras: “Per mia manlarĝo mezuris mi la ĉielon kaj la teron”.

Pri la centra loko de la Tero, kie Kristo estis krucumita

La tradicia koncepto ke Golgoto estas la centro de la tero baziĝis sur Ps 74:12 — “Dio estas mia reĝo de antikve; li faras savon meze de la tero”. Nu, en la Londona Biblio anstataŭ “meze de la tero” (“in the midst of the earth” laŭ la tradicia “Biblio de reĝo Jakobo”, KJB) ni trovas “sur la tero”. Tre probablas ke ĝuste tio estis la intencita senco; sed jen ilustraĵo pri la principo ke ĉe la traduko de historie grava teksto necesas atenti ne nur la originalan koncepton, sed ankaŭ ĝian percepton en la monda kulturo.

De la Terumbiliko ĝis la Krucumejo de la Sinjoro kaj ĝis la rando estas 12 klaftoj. La Krucumejo estas orienten de la Releviĝo, ĝi estis alte sur ŝtono, pli alte ol lanca pintingo. La ŝtono estis ronda, kiel malgranda monteto. Kaj en la mezo de tiu ŝtono, en la supro, estas farita truo, ulnon profunda kaj malpli ol manstreĉon larĝa, kaj en ĝin estis eningigita la kruco de la Sinjoro. Ene sub tiu ŝtono kuŝas la kapo de Adamo la unuekreita; kaj dum la krucumo de la Sinjoro, kiam sur la kruco nia Sinjoro Jesuo Kristo transdonis sian spiriton, tiam la kurteno de la Sanktejo disŝiriĝis kaj la roko fendiĝis; tiam ankaŭ ĉi tiu ŝtono rompiĝis super la kapo de Adamo, kaj tra tiu fendo venis la sango kaj akvo el la flanko de la Sinjoro sur la kapon de Adamo kaj forlavis ĉiujn pekojn de la homa gento.

Kaj ĝis la hodiaŭa tago estas tiu fendo en la ŝtono — pli precize, dekstre de la Krucumejo Sinjora estas tiu honorinda signo.

Pri la loko Krania

Ĉirkaŭ la Krucumejo de la Sinjoro kaj la Sankta Ŝtono estas masonita muro, supre super la Krucumejo estas konstruita volbo, inĝenie ornamita per mirinda mozaiko. Kaj de la oriento sur la muro estas prezentita Kristo krucumita, inĝenie kaj mirinde, kiel viva, sed pli granda kaj pli alta ol li tiam estis. Kaj sur la suda muro estas prezentita la Dekrucigo, same mirinde. Estas du pordoj; supreniro per ŝtuparo: 7 ŝtupoj antaŭ la pordo; kaj enirinte tra la pordo, ankoraŭ 7 ŝtupoj. Pavimite estas per belaj marmoraj platoj.

Sub la Krucumejo, kie estas la kapo de Adamo, estas alkonstruita kvazaŭ kirketo malgranda, bele ornamita per mozaiko kaj pavimita per bela marmoro; ĝi estas nomata “Loko de Kranio”; kaj la loko supre, kie estas la Krucumejo, estas nomata “Golgoto”. Kaj de la Krucumejo de la Sinjoro ĝis la Dekrucigo estas 5 klaftoj.

Norde apud la Krucumejo estas la loko kie oni dividis liajn vestojn, kaj la alia loko, kie oni surmetis la kronon el dornoj sur la kapon de la Sinjoro, kaj surmetis al li skarlatan mantelon de mokado.

Pri la altaro de Abrahamo1

Kaj tie apude estas la altaro de Abrahamo, kie li metis oferon al Dio kaj buĉis virŝafon anstataŭ Isaakon; ĉar sur la saman lokon Kristo estis kondukita kaj oferita pro ni la pekaj. Kaj proksime de tie, je du klaftoj, estas la loko kie Kristo nia Dio ricevis vangofrapojn. Kaj je 10 klaftoj de tie estas sankta malliberejo, kien Kristo estis metita, kaj kie li restis mallonge, dum oni preparis la krucon por lin krucumi.

Ĉiuj ĉi tiuj sanktaj lokoj, sub unu tegmento, situas en vico norden. La distanco de la malliberejo de Kristo ĝis la loko, kie sankta Helena trovis la Gloran Krucon, la najlojn, la kronon, la spongon kaj la kanon, estas 25 klaftoj. La Sankta Tombo kaj la krucumejo kaj ĉiuj ĉi sanktaj lokoj estas sur ebeno; kaj estas altaĵo okcidente super la Tombo kaj super la krucumejo.

Kaj estas tie loko super la altaĵo; tien impetis la sankta Dipatrino; ĉar strebadis ŝi sekvi Kriston, kaj diradis ŝi plorante en la turmento de sia koro:

— Kien vi iras, mia infano; pro kio tiun rapidan movon vi faras? Ĉu estas dua edziĝo en Kana Galilea, ke vi tien rapidus, ho mia filo kaj Dio? Ne forlasu silente min kiu vin naskis, donu vorton al mi via servantino!2

Kaj venis sur tiun lokon la sankta Dipatrino, kaj vidis de ĉi tiu altaĵo sian filon krucumata, kaj vidinte teruriĝis, fleksiĝis kaj eksidis, kaptite de aflikto kaj ploro. Tie plenumiĝis la profetaĵo de Simeono, kiu antaŭe diris al sankta Dipartino:

— Jen ĉi tiu estas metita por la falo kaj leviĝo de multaj en Izrael, kaj ankaŭ vian animon glavo trapasos, kiam vian filon vi vidos buĉata.

Ankaŭ multaj geamikoj3 staris tie kaj lian signon4 de malproksime vidis: Maria Magdalena kaj Maria de Jakobo kaj Salomea kaj staris tie ĉiuj venintaj el Galileo kun Johano kaj la patrino de Jesuo; kaj staris ĉiuj konataj geamikoj de Jesuo rigardante de malproksime, kiel diras la profeto:

“Amikoj miaj kaj miaj proksimuloj malproksime de mi staris”.

Kaj tiu loko estas pli malproksime de la krucumejo de Kristo, ĉirkaŭ 150 klaftojn okcidenten; ĝia nomo estas Spudio, en traduko Zorgo de la Dipatrino5. Kaj estas nun en tiu loko monaĥejo, la kvarfaca supro ŝprucas ĉe la kirko de la sankta Dipatrino.

Pri la Turo de Davido

De tie ĝis la Turo de Davido kaj ĝis lia domo estas 200 klaftoj. La turo estas de la sankta profeto Davido, tie estis lia hejmo. En tiu turo profeto Davido la psalmaron verkis kaj skribis. La turo estas mirinda pro la grandaj ŝtonoj el kiuj ĝi estas masonita, 4-angule, kaj tuta estas firma, kaj tagnaska6. Kaj la ŝtono bone naskiĝis, kaj en ĝia mezo estas multe da akvo. Pordojn ĝi havas 5 ferajn, ŝtupojn 200 por suriri supren, kaj da tritiko tie estas sennombre.

Tre fortika ĝi estas por defendo, kaj ĝi estas ĉefa en la urbo; ĝin oni vigle gardas, kaj simple neniun enlasas. Sed al mi la malgranda kaj neinda prosperigis Dio viziti tiun turon sanktan; nur Izdeslavon mi apenaŭ sukcesis kunpreni.

Pri la domo de Urja

Kaj apud la turo estis la domo de Urja, kiun Urjan mortigis Davido kaj kies edzinon li prenis, vidinte ŝin sin lavi en banejo. Kaj tie estas nova filio de la monaĥejo de sankta Sabo, proksime al la turo, je ŝtonĵeta distanco.

Kaj ĝis nun estas sciate, kie estis tiu banejo: ĝi estis kie sankta Helena la Honorindan Krucon trovis, apud la krucumejo, 20 klaftojn orienten.

Iam estis tie tre granda kirko bazilike konstruita, sed nun, malgranda kirketo. Oriente estas granda pordo, al tiu pordo venis Maria la Egiptino, ŝi volis eniri kaj kisi la krucon, sed ne enlasis ŝin la forto de Sankta Spirito en la kirkon. Post tio ŝi preĝis al la sankta Dipatrino: ĉar tie en la antaŭnavo staris ikono de la sankta Dipatrino; kaj post tio ŝi ekpovis eniri la kirkon kaj kisi la Honorindan Krucon. Per tiu sama pordo mi eliris7 en la Dezerton Jordanan. Apud la pordo estas loko kie trovis sankta Helena la Honorindan Krucon de la Sinjoro, kiam tuj ekstaris la mortinta fraŭlino.

Kaj tie je malgranda iro orienten estas la pretorejo, kien la soldatoj kondukis Jesuon al Pilato, kaj tie Pilato lavis siajn manojn kaj deklaris sin senkulpa pri la sango de tiu justulo, kaj skurĝinte Jesuon lin transdonis al la judoj.

Kaj tie estas juda malliberejo; el tiu malliberejo nokte la anĝelo elkondukis sanktan apostolon Petron.

Tie estis la korto de Jehudo, perfidinta Jesuon. Nun forlasita estas tiu malbenita tereno, ĉar neniu aŭdacas tie loĝi pro la malbeno.

Kaj je malgranda iro de tie orienten estas la loko kie Jesuo kuracis la sangfluulinon8. Apude estas la kavo, kien profeto Jeremia estis ĵetita; kaj lia domo estis tie, kaj la antaŭa korto de apostolo Paŭlo estis tie, kiam li estis en judismo.

Se de tie iri iomete orienten kaj iomete turni de la vojo, tie estas la domo de sanktaj Joakimo kaj Anna9. Tie estas kaverno iom sube sub la altaro, en la roko; en tiu kaverno naskiĝis la sankta Dipatrino, kaj tie estas la tombo de sanktaj Joakimo kaj Anna.

La Ŝafa Lageto10

Proksime de tie estas la Portiko de Salomono, kie estas la Ŝafa lageto, kie Kristo kuracis la paralizulon, kaj estas tiu loko okcidenten de Joakimo kaj Anna, je la distanco de ŝtonĵeto. Orienten de tie estas urba pordego, per kiu oni eliras al Getsemane.

Pri la kirko de Plejsanktejo

Mi jam diris ke temas pri la Kupolo sur la Roko, moskeo kiun la kruckavaliroj faris kirko. Tiu kupolo okulkroĉe dominas la tutan Jerusalemon. Ankaŭ ĝi estas malpli bela ol en la epoko de Danielo; ekz-e la mozaikajn ornamojn kaj marmorojn ekstere sur la muroj en la Osmana epoko anstataŭis kahelo. (post 1962 oni tamen provis restaŭri la originalan aspekton).

De la Releviĝo de Kristo ĝis la Plejsanktejo estas iom pli ol du sagoflugoj. La kirko estas mirinde kaj inĝenie konstruita, kun mozaiko interne, ĝia belo estas nerakontebla, ĝiaj muroj estas tegitaj per platoj el diversaj marmoroj, bele pavimita ĝi estas per marmoraj platoj. Da kolonoj ĝi havas:

sub la plafono, ĉirkaŭe starantajn, rondajn — 12; kaj

masonitajn kolonojn — 8;

pordojn ĝi havas 4, ĉirkaŭtegitajn je kupro kaj orizitajn. De interne la supro estas kovrita je mozaiko inĝenie kaj nerakonteble, kaj de ekstere, tegita je orizita kupro.

Sub tiu sama supro estas kaverno, en roko farita, kaj en tiu kaverno iĝis mortigita profeto Zeĥarja11; ankaŭ lia tombo kaj lia sango antaŭe estis tie, sed nun ne estas. Kaj ekster la kaverno sed sub la sama supro estas ŝtono12, sur tiu ŝtono Jakobo sian sonĝon havis: jen, ŝtuparo estis ĝis la ĉielo, kaj anĝeloj de Dio iradis sur ĝi supren kaj malsupren; kaj tie luktis Jakobo kun anĝelo13, kaj ekstaris li post la dormo kaj diris:

— Tiu loko estas domo de Dio kaj pordego ĉiela14.

Kaj sur tiu sama ŝtono profeto Davido vidis anĝelon stari kun elingigita armilo kaj frapi la homojn de Izraelo, kaj enrampis li en tiun kavernon plorante, preĝis al Dio kaj diris:

— Sinjoro, ne la ŝafoj malbonagis sed mi pekis15.

La kirko estas egalflanka, po 30 klaftojn laŭlarĝe kaj laŭlonge, kun 4 pordoj. La malnova kirko de la Plejsanktejo16 estis detruita, kaj nenio restas de unua konstruaĵo, krom la fundamento kiun komencis konstrui profeto Davido. Kaj tiu kaverno en la kirko, kaj la ŝtono kiu estas sub la volbo, nur tio restas de la malnova konstruaĵo; kaj la novan kirkon nunan konstruis estro saracena kies nomo estas Amoro17.

Vi legis iom malpli ol kvinonon de la verko. Ĉi tie mi interrompas la raporton de Danielo por atendi reagon de la legantoj, ĉar mi ne certas ke tio estas interesa por la moderna publiko. — S. P.

NOTOJ

1. Gen 22:9.

2. La vortoj kantataj kiel parto (ikos,) de la nokta diservo je Sankta Vendredo.

3. Geamikoj: druzi t.e. kredantoj en Kriston, = “gefratoj”, “la niaj”, kristanoj — kp Agoj 27: 3; socialiste “gekamaradoj”.

4. Lian signon (znamenije jego) — la krucon de Kristo (kp Mt 24: 30).

5. Spudio: de la greka = Lat. studium, orig. Tŝĉanije Bogorodiĉno. La tradukoj en NT estas diligenteco [2Petro 1: 5], zorgemo [2Kor 7: 12], fervoro [2Kor 8: 8], zorgo [2Kor 8: 16], rapid(ec)e [Readm 16: 3, Mk 6: 25].

6. Loko klare legebla sed sensenca, supozeble pro miskompreno de kopiisto.

7. mi eliris: tiel en la originalo (izydoĥ), kvankam la kunteksto trudas ŝi eliris.

8. Lk 8: 43-48 ŝajnas loki tiun epizodon en Kapernaum.

9. Apokrife kaj tradicie, la gepatroj de la Dipatrino.

10. En tiu lageto la judoj lavis ŝafojn destinitajn por ofero en la Templo — Jo 5:2.

11. Mt 23: 35; Lk 11: 51; probable ankaŭ 2Kr 24: 20-22.

12. Temas pri la roko en la centro de la moskeo, laŭ kiu ĝi ricevis sian nomon Kubbat-as-Sahra (Kupolo super la Roko). Laŭ la islama tradicio, de la pinto de tiu roko Muhamedo leviĝis sur sia mirakla ĉevalo sur la ĉielon por paroli kun Dio; Danielo rakontas la kristanan version.

13. Gen 32: 24.

14. Gen 28: 19, 28: 22.

15. 2Sam 24: 17.

16. T.e. la Templo.

17. “La Moskeon de Umaro” fakte konstruis la Umajida ĥalifo Abdalmaleko en la 72a jaro de Heĝiro (691/692) sur la loko de la Templo detruita de la romianoj. Post la falo de la Umajidoj la islama tradicio, malfavora al la “maljusta dinastio” preferis ligi tiun moskeon kun la justa ĥalifo Umar, kiu laŭ legendo, akirinte Jerusalemon, ordonis purigi la lokon de la Templo kaj konstruis tie provizoran lignan moskeon. Sub la plumo de Danielo Umaro (aŭ Omaro) iĝis Amoro, supozeble pro la influo de la Latinaj klerikoj kiuj servis en la Templum Domini.

Plano de S-ta Releviĝo

2. la Monaĥejo de Abrahamo;

7. la kapelo de la Dipatrino;

14. la Ŝtono de la Sanktoleado;

16. la kapelo de la Anĝelo;

17. la Sankta Tombo;

18. la kopta kapelo;

30. la Terumbiliko;

31. la loko de la Jerusalema patriarko;

34. la malliberejo de Jesuo;

36. la kapelo de la Vestodivido;

37. la kapelo de la Dorna krono;

38. la kapelo de s-ta Helena;

41. la Trovo de la Sankta Kruco;

42. la Krucumejo;

43. Golgoto.

Libro kiu kontraŭis sian recenzon

Francis, John. Tri rakontoj pri la Miljara Paco: Originala novelaro — Antwerpen: Flandra Esperanto-Ligo, 1997. — 119 paĝoj. — (Serio Stafeto; Vol. 20).

Fino! La libro estas venkita — paŝon post paŝo, paĝon post paĝo, kun stumbloj, plurtagaj paŭzoj, revenoj al antaŭaj paĝoj — sed legita ĝis la fino. Parte eĉ relegita. Parte eĉ kelkfoje relegita. Ĉar iuj el la antaŭaj epizodoj, eventoj kaj personoj, reaperintaj poste, iĝis forgesitaj dum la legado.

Legadante, mi ekhavis impreson, ke la libro protestas pro tio, ke oni ĝin legas, kaj kontraŭas la recenzadon. Iam ĝi aperis nur peze legebla, iam enuiga ĝis endormiĝo.

En la tri noveloj John Francis en satira formo traktas la ideon, ke la paca stato en interŝtataj kaj internaciaj rilatoj estas nur nenatura escepto el sovaĝa regulo, kaŭzita de la natura hom(ec)a inklino al milito kaj bataloj. La eventoj okazas en fikcia mondo, plejparte en la ŝtato, kies nomo estas Juglando, kaj en ties najbaraj ŝtatoj. Estas priskribita vico de internaj politikaj intrigoj en la kortegoj de la ŝtatoj kun konsekvencoj, kiuj influas al eksteraj interŝtataj rilatoj.

En la verkaro senteblas stila misbilanco inter la ĝenroj novela kaj romana. (Temas pri la klasika senco de la terminoj, ne konsiderante modernismon literaturan.) Laŭ ampleksoj la verkoj estas noveloj, same eblas noti pro neekzisto de protagonisto kun ties rilato kaj pritakso de eventoj en la verkaro.

Sed aliaflanke, en la Tri rakontoj evidente ne sufiĉas lakoneco, inda por noveloj satiraj. Rekte de la unuaj paĝoj la leganto estas superŝutita ĝis kapopinto per nomoj propraj de la fikciaj landoj, provincoj, personoj, titoloj de la ŝtatestroj (ĉefreĝo, imperiestro), titoloj de la korteganoj kaj genealogiaj rilatoj inter nobeloj de la kortegoj kaj la landoj. Abundas ankaŭ detaloj teknikaj akurate (sed multvorte) priskribitaj (ekzemple teknikaĵoj de la ludekzercoj, La senpintaj lancoj, pĝ. 45-46, priskribo de vestaĵoj de la fremdulo, La stranga fremdulo, pĝ. 78), kio fakte donas nenion por kompreni daŭran intrigon sed la percepton pezigas.

Abundo de la nomoj, titoloj kaj teknikaĵoj estas pli karakterizaj por la historia romano simila al la multvoluma verkego de Melnikov-Peĉerskij (Sur la montoj kaj En la arbaroj). Ankaŭ la eldonantoj komparis verkojn de Francis kun klasika romano de Jonathan Swift La vojaĝo de Gulivero — vidu tekston sur la kovrilpaĝo.

Ankoraŭ necesas rimarki ke kelkajn detalojn kvazaŭ nesignifajn la aŭtoro insiste atentigas. Ekzemple, tio tre senteblas pro emfaza ripeto de la nomo de ŝipestro Kaluĉen (La stranga fremdulo), persono ŝajnas tute epizoda, kaj ankaŭ lia ŝipo Lunadoro. Same eblas diri pri mistera lando Ruz, “kun ĝiaj montoj kaj arbaroj kaj poezio”. Ĉu ne aludo estas al Ruslando kaj romanoj de la jam menciita Melnikov-Peĉerskij? Same eble sub abundaj elpensitaj nomoj propraj kaj agoj absurdaj kaj burleskaj la aŭtoro konsideras realajn personojn, landojn kaj eventojn politikajn (same kiel Swift en la fama romano) aŭ eventojn E-movadajn?

Eble pli utile estus por la libro, se la redaktoroj aŭ la aŭtoro aldonus pli da komentoj al la verkoj, ĉar aldonita Biografieto donas tre malmulte. Tiaj komentoj certe plifaciligus komprenon kaj eble kelkkaze pravigus pezecon de la stilo. Endas rimarki ke jam menciita romano de Swift en Ruslando estis eldonita kun abundaj komentoj, aldonajn komentojn al Alico de Lewis Carroll eblas legi kiel apartajn verkojn kun ega plezuro, kaj el studoj pri La majstro kaj Margarita eblas kompili biblioteketon. Ĉio ĉi absolute ne malgrandigos dignojn de la verkoj kaj de la aŭtoroj, nur pliigas ilin.

Aleksej Birjulin

Kroataj dramoj

Antologio de kroataj unuaktaj dramoj / Komp., enkond. Branko Heĉimoviĉ. Trad. Lucija Borĉiĉ, Ivo Boroveĉki, Klaus Dahmann, Zlata Flego, Mirko Mamuziĉ, Zlatko Tiŝljar. — Zagreb: Kroata E-Ligo, 1997. — 212 paĝoj. — 500 ekz.

Ĝis antaŭ nelonge la arto de kroata dramverkado ne estis amase konata en Esperantujo. En 1997 tio ŝanĝiĝis, ĉar Kroata Esperanto-Ligo eldonis solidan volumon Antologio de kroataj unuaktaj dramoj. La dramojn mem prefacas bona artikolo de d-ro Branko Heĉimoviĉ pri la kroataj drama literaturo kaj teatro. En tiu enkonduko li interese rakontas pri historio de kroata teatro ekde ties komenco en la 13a jarcento. La enkonduko estas tre detala kaj kompetente verkita, sed por averaĝa leganto ĝi povas ŝajni tro longa: 11 paĝoj. Sed tio estas la sola malagrabla flanko de la antaŭparolo.

Plejparte la aŭtoroj de la dramoj estas proksimume samepokaj. El dek prezentitaj aŭtoroj (de ĉiu — po unu verko) ses vivis inter la 19a kaj 20a jarcentoj, tri — en la 20a, kaj la unua dramisto en la libro estas Marin Drziĉ vivinta en la 16a jarcento. Li estas plej granda kroata komediverkisto de Renesanco. Lia verko Farso pri Stanac (tradukis Lucija Borĉiĉ) estas la sola poezi-forma dramo. Ĝi laŭ la stilo kaj enhavo tre diferenciĝas de la ceteraj, sed legeblas tute glate.

Por ruslandaj legantoj la plej interesa verko estas La morto de Gogol de Ulderiko Donadini (tradukis Klaus Dahmann). Estas tre enigmoplena dramo kiu rakontas pri la genia verkisto. Sed ĝi ne estas simpla priskribo de lia morto. Gogol, kiu ofte havis en siaj verkoj kiel la ĉeftemon nome luktadon kontraŭ la diablo, ne povas simple morti. Inter la personoj de la dramo estas Ĉiĉikov (la protagonisto el la ĉefa verko de Gogol Malvivaj animoj), Kristo — parolanta de-el ikono kaj Ĥlestakov (la protagonisto de unu el plej geniaj teatraĵoj en la mondo Revizoro). La tuta dramo estas plena da misteraj eventoj — ekzemple Ĉiĉikov aperas surscene de libroŝranko kaj komencas moki la kompatindan verkiston. Kun la sonoj de la cara himno en la ĉambron, kie ĉio okazadas, eniras Ĥlestakov — vestita kiel la caro de Ruslando, kaj ankaŭ li aliĝas al turmentado de Gogol. Fine komenciĝas vera diabla diboĉo — ambaŭ literaturaj protagonistoj ekdancas, ekkantas ion tute neimageblan. Gogol, senfortigita, ĵetas la manuskripton de la Malvivaj animoj en fajron, kaj tuj post tio falas surplanken... Certe tio, kio okazas antaŭ la okuloj de la legantoj ne estas reala evento. Ĉio okazinta estas nur deliro de malsana menso de Gogol, sed pro tio la dramo iĝas eĉ pli interesa.

Sed certe, kulmino de la libro estas la lasta verko — La amoj de George Washington verkita de Miro Gavran kaj tradukita de Klaus Dahmann. Ĉi dramo estas verkita speciale por du zagrebaj aktorinoj (la aŭtoro nun estas 38-jara). La dramo estas interesega de ĉiuj vidpunktoj. El la titolo de la dramo eblas konkludi ke la ĉefa heroo estas, nature, George Washington, la unua prezidanto de Unuiĝintaj Ŝtatoj de Norda Ameriko, mortinta fine de la 18a jarcento. Sed post la unuaj vortoj klariĝas ke la tago, kiam okazas la eventoj en la dramo, estas ĉirkaŭ unu semajnon post la morto de George.

Du virinoj — Martha, la edzino de Washington, kaj Silvia, lia amatino — renkontiĝas por reciproke klarigi unu al la alia siajn rilatojn. La bonege elpensita intrigo, detale emfazitaj karakteroj de la du virinoj kaj tradicie kortuŝa, ambigua fino estigas bonegan impreson post finlego de la dramo.

La libro estas altkvalite eldonita, la teksto ne havas miskompostaĵojn, sed al mi iom mankis ilustraĵoj — la kompilinto povintus prizorgi almenaŭ kelkajn. Tamen tio estas la sola manko de la libro. Ĉiuj tradukistoj faris bonan laboron — la lingvaĵo de la tradukoj estas glata kaj facile legebla. Kelkaj eventualaj riproĉoj pri la stilo estas verŝajne direktendaj al la aŭtoroj, sed ne al la tradukintoj.

La libro estas nepre havenda por homoj interesiĝantaj pri la eŭropa dramverka arto. Mi mem plezure starigos ĝin sur mian librobreton.

Grigori Arosiev

Furora libro pri rasismo nun en Esperanto

Tahar Ben Jelloun. Paĉjo, kio estas rasismo? / Tradukis el la franca Armela LeQuint kaj Ĵak Le Puil. — Rotterdam: UEA 1999. — 52 paĝoj. 6,50 EUR.

(GK UEA) Sojle de la jaro 2000, la Internacia Jaro de la Kulturo de Paco, aperis ĉe UEA bonega libro pri unu el ĝiaj plej gravaj subtemoj, edukado al toleremo kaj respekto de diverseco. La franclingva originalo de Paĉjo, kio estas rasismo? (“Le racisme explique’ ah ma fille”), aperinta en 1997, fariĝis enorme populara.

La aŭtoro de la libro, Tahar Ben Jelloun, naskiĝis en 1944 en Maroko. Ekde 1971 li vivas en Francio. En 1987 li ricevis la plej prestiĝan literaturan premion francan, Premion Goncourt, pro sia romano “La sakrala nokto”.

Pri la ekesto de Paĉjo, kio estas rasismo? la aŭtoro skribas:

“Akompanante min al manifestacio kontraŭ leĝo pri enmigrado, mia filino demandis min pri rasismo. Ni multe interparolis. La infanoj pli bone ol iu ajn komprenas ke oni ne naskiĝas rasista sed iĝas tia. Foje. Per ĉi tiu libro mi provas respondi la demandojn de mia filino. Ĝi celas la infanojn kiuj ankoraŭ ne havas antaŭjuĝojn kaj volas kompreni. Pri la plenkreskuloj, kiuj ĝin legos, mi esperas ke ĝi helpos ilin respondi la demandojn, pli embarasajn ol ni kredas, de siaj propraj infanoj.”

Armela LeQuint kaj Ĵak Le Puil transdonis al internacia leganto la verkon de Tahar Ben Jelloun en klara kaj facilflua Esperanto.

Liro-99: Rekorda partopreno

Je la Tago de Zamenhof en Jekaterinburg estis anoncita la rezulto de Liro-99, kunorganizita de Urala Esperantista Societo kaj La Ondo de Esperanto. La tripersona juĝkomisiono (Halina Gorecka, Aleksander Korĵenkov kaj Viktor Kudrjavcev) ricevis 57 konkursaĵojn el 8 landoj — Bulgario, Finnlando, Italio, Jugoslavio, Kazaĥstano, Malto, Ruslando, Ukrainio (Liro-98 ricevis 31 verkojn el 6 landoj).

Originala prozo

Laŭreato: Dimitrije Janiĉiĉ (Beogrado, Jugoslavio) pro Kavalira anatemo

Laŭda mencio: Ilija Ivanov Iliev (Loveĉ, Bulgario) pro Veto por honoro kaj forto

Originala poezio

Laŭreato: Anja Karkiainen (Ylöjärvi, Finnlando) pro Libroj...

Laŭdaj mencioj: Grigori Arosiev (Moskvo, Ruslando) pro Min timigas la ombro de frua aŭtuno; Klara Ilutoviĉ (Moskvo, Ruslando) pro Vidigas ĉiu sian mankon... Anja Karkiainen (Ylöjärvi, Finnlando) pro Patrino, patrinet!...

Traduka prozo el la rusa lingvo novelo de Anton Ĉeĥov Ĥameleono

Laŭreato: Tatjana Vŝivceva (Miass, Ruslando)

Laŭda mencio: Anatolij Sidorov (Syktyvkar, Komio-Ruslando)

Traduka poezio el la rusa lingvo

Laŭreato: Gennadij Turkov (Ĥabarovsk, Ruslando) pro poemoj de Fjodor Sologub.

Laŭda mencio: Maksim Petrov (Aksu, Kazaĥstano) pro La sonĝo de Stepan Ŝevyrjov

Primovada karikaturo

Laŭ la Regularo la juĝkomisiono ne rajtis nomi laŭreaton, ĉar ĉiuj karikaturoj estis senditaj de la sama persono.

Laŭda mencio: Claudio Russo (Romo, Italio).

Ĉiu laŭreato ricevos diplomon kaj valoran librodonacon. Konforme al la regularo de Liro, la organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 DEC 2001 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto aŭ en aparta eldonaĵo, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 FEB 2000.

Dankon pro la partopreno!

Gazetoj

Literatura Foiro. 1999: 181

La oktobran numeron de LF karakterizas la unua parto de longa eseo de Daniele Vitali, unu el la plej kompetentaj Tolkienologoj en Esperantio. Temas pri pli ol 30-paĝa recenza studo, okaze de la aperigo en Jekaterinburg de la trilogio en la E-traduko de Auld. Al la 75-jara Auld omaĝas Giorgio Silfer per poezia kriptogramo dediĉita al ĉapitro de La infana raso.

De la sama aŭtoro estas ankaŭ duobla recenzo pri la libro Sonĝonovelo de Schnitzler kaj la nun furoranta filmo de Kubrick.

En la sama numero la legonto trovas la glositan projekton de Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito, kun raporteto pri la dua Forumo en Karolovaro.

Kulturpolitika kontribuo venas de la Evolukomisiono de la Pakto, per la raporto pri 1998. Laŭ agentejo HeKo tiu raporto, pro la pozitiva sintenado al UEA, kaŭzis la distanciĝon de ERA el la Pakto por la Esperanta Civito.

Aparte interesa estas la eseo de Ronald Harwood, prezidinto de PEN-Klubo Internacia, “Adiaŭ al la Dudeka Jarcento”, tradukita de Aleksandar Ŝivarov.

Esperantologio. 1999: 1

Aperis la unua kajero de la revuo Esperantologio = Esperanto Studies — internacia revuo pri lingvosciencaj, historiaj, literatursciencaj, psikologiaj, sociologiaj kaj politikaj aspektoj de Esperanto. Ĝin redaktas prof. Christer Kiselman, laŭ kies koncepto la nova eldonaĵo daŭrigas la samtitolan revuon, kiun Paul Neergard eldonis en 1949-61. Esperantologio ne publikigos proponojn pri lingvaj reformoj.

La revuo aperas papere (eldonejo Bambu en Bulgario) kaj elektronike (Upsala Universitato en Svedio) unu fojon jare. La unua kajero enhavas 80 paĝojn en la formato A4.

En la unua kajero:

  • Marjorie Boulton. Paul Neergaard 1907–1987
  • Carl Stop-Bowitz. Paul Neergaard kaj la problemoj de la scienca lingvaĵo
  • Paul Neergaard. La sencovasteco de kelkaj vortoj en PIV. Eseo por instigi al diskutado
  • Geraldo Mattos. Esenco kaj estonteco de la Fundamento de Esperanto
  • Detlev Blanke. Germana societo Gesellschaft für Interlinguistik
  • Sabine Fiedler. Pri Esperanto-frazeologio
  • Marc van Oostendorp. Syllable structure in Esperanto as an instantiation of universal phonology

Esperantologio estas mendebla rete ĉe bambu@mailroom.com kontraŭ 33 EUR por institucioj, 22 EUR por individuoj.

La elektronika versio legeblas ĉe

http://www.math.uu.se/esperanto

A. K.

Nova vicredaktoro de “Heroldo”

(HeKo) La slovaka publicisto kaj manaĝero Stano Marĉek estas la nova vicredaktoro de Heroldo de Esperanto. La nomumon, laŭ propono de la redaktoro, faris la Administra Komitato de LF-koop. Laŭ pli frua decido, Perla Martinelli povas transdoni sian oficon al la vicredaktoro, kiam ajn en la venontaj monatoj.

Stano Marĉek naskiĝis en 1953 kaj eklernis Eon en 1966. Aŭtoro de lernolibro kaj aŭdvida konversacia kurso, dum kelkaj jaroj li manaĝeris por la fama rokensemblo Team, kies E-kasedon kuneldonis LF-koop en 1989. Marĉek redaktis ankaŭ la gazetojn Esperantista Vegetarano kaj Esperantisto Slovaka.

Samtempe LF-koop nomumis s-ron Stefan MacGill kunordiganto de la specifaj numeroj por la periodo 2000-02. Stefan MacGill (novzelandano en Hungario) estas konata metodologo, kaj lia profesia profilo plej konvenas por numeroj principe turnitaj al ne flue parolantoj.

Ekde la numero 1999: 16 la internacia sendependa gazeto Heroldo de Esperanto estas redaktata, grafike aranĝata kaj enpaĝigata en Slovakio. La kontribuaĵojn bv. sendi rekte al: Stano Marĉek

Adreso: Zvolenska 15, 036 01 Martin, Slovakio;

Rete: heroldo@esperanto.sk.

Pri administraj aferoj (abonoj, reklamacioj) skribu al CP 928, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando.

La redakcio de HdE ne transprenas informojn de aliaj (ret)gazetoj, novaĵleteroj kaj informiloj. Se vi volas informi la legantojn de HdE pri via agado, bv. nepre kontakti la redakcion.

Stano Marĉek

vicredaktoro de Heroldo de Esperanto

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 1999/1,2,3,4,5;

bEdaŭrinde. 1999/0;

El Popola Ĉinio. 1999/12;

Esperanto aktuell. 1999/8;

Esperanto. 1999/11;

Esperantolehti. 1999/5;

Esperantologio. 1999/1;

Eventoj. 1999/172;

Franca Esperantisto. 1999/511,512;

Heroldo de Esperanto. 1999/13;

Kataluna Esperantisto. 1999/308;

Kontakto. 1999/6;

l’ esperanto. 1999/8;

La Ondo de Esperanto. 1999/12;

Literatura Foiro. 1999/180,181;

Litova Stelo. 1999/5;

Monato. 1999/11;

Norvega Esperantisto. 1999/5;

Svisa Esperanto-Societo informas. 1999/5;

Trampo. 1999/3.

Mozaiko

Tri proverboj — dek ses respondoj

Ni ricevis 16 respondojn por la tasko “Tri proverboj” en LOdE. 1999:10, malgraŭ tio, ke ni faris du eraretojn. El la venintaj respondoj estis 10 tute ĝustaj, sed 6 enhavis eraretojn. Ni lotumis libropremion, ĝin gajnis Bard Hekland el Karelio, niajn gratulojn!

La ĝustaj respondoj:

1. Kiu diras la veron, havos sur la kapo tuberon. (direktoro, slavo, bulteno, hepato);

2. Pagas maljunaj jaroj por junaj eraroj. (pajlo, ornamo, spegulo);

3. Fianĉiĝo ne estas edziĝo. (ses, fidi, ĉantaĝo).

Japana krucenigmo

En la kvadratoj de la japanaj krucenigmoj kaŝas sin ne vortoj, sed bildoj.

Via tasko estas pentri bildon laŭ numeraloj, kiuj estas live kaj supre de la kolumnoj. La numeraloj montras, kiom da grupoj de kolorigitaj kvadratoj situas en la indikita kolumno kaj kiom da kunligitaj kolorigitaj kvadratoj enhavas ĉiu grupo. Ekzemple, numeraloj 2, 5 kaj 4 montras, ke en tiu ĉi linio estas 3 grupoj, konsistantaj: la unua — el du, la dua — el kvin, la tria — el kvar kolorigitaj kvadratoj. La grupoj estas dividitaj per minimume unu malplena kvadrato. Malplenaj kvadratoj povas esti ankaŭ en la komenco kaj fino de la kolumnoj. La plej malfacila tasko estas diveni, kiom da malplenaj kvadratoj estas inter la kolorigitaj grupoj.

Do, pentru la bildon kaj sendu ĝin al ni tiel, ke la solvoj atingu la redakcion antaŭ 10 mar 2000.

Kompilis Tatjana Kulakova

Foje okazis

Konkreta ekzemplo

Foje fama rusa sciencisto Aleksandr Butlerov (1828-1886) ekzamenante en Peterburga universitato, metis al studento aldonan demandon:

— Bonvolu respondi, kia diferenco estas en la efiko de varmo kaj de malvarmo.

— Ho, tre granda! — vigle respondis la ekzamenato. — La varmo ĉion disvastigas, sed malvarmo, kontraŭe, mallongigas.

— Ĝuste. Ilustru vian respondon per konkreta ekzemplo.

— Volonte, — tuj respondis la studento. — Somere, kiam varmas, la tagoj fariĝas pli longaj; sed vintre, kiam regas frosto, tiuj rimarkeble mallongiĝas.

Butlerov ekridegis kaj donis al la studento altan poenton.

Tiu studento estis Vladimir Vernadskij (1863-1945), kiu poste iĝis akademiano kaj fama naturesploristo.

Adaptis kaj pentris Gennadij Ŝlepĉenko

NIAJ JUBILEOJ KAJ DATREVENOJ EN 2000

1855 (Antaŭ 145 jaroj) Naskiĝis Louis de Beaufront, Théophile Cart.

1860 (140) Naskiĝis barono Menu de Ménil (la komponinto de la muziko por La Espero).

1865 (135) Naskiĝis Leo Belmont, Aleksandr Saĥarov.

1880 (120) Naskiĝis Gabriel Chavet, Aleksandr Postnikov.

1890 (110) Naskiĝis Vasilij Jeroŝenko. Forpasis Leopold Einstein.

1895 (105) Naskiĝis Andreo Cseh, Grigorij Demidjuk, Ferenc Szilágyi. Ekaperis Lingvo Internacia. Ĉesis aperi La Esperantisto.

1900 (100) Naskiĝis Nikolaj Nekrasov. Fondiĝis la Delegacio por alpreno de Lingvo Internacia. Aperis Esenco kaj estonteco de la ideo de lingvo internacia de Zamenhof.

1905 (95) Naskiĝis Frans van Dooren (Dorno), Isaj Dratwer, Henrik Seppik. La unua Universala Kongreso (Boulogne-sur-Mer). Akcepto de la Deklaracio pri esperantismo. Elekto de la Lingva Komitato. Ekaperis La Brita Esperantisto, Esperanto, Ruslanda Esperantisto.

1910 (90) Naskiĝis Nikolao Kurzens. Fondiĝis Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista. La unua kongreso de UEA (Augsburg). La unua Ruslanda Kongreso Esperantista (Sankt-Peterburgo).

1915 (85) Naskiĝis Clelia Conterno-Guglielminetti, Poul Thorsen. La plej malgranda UK (163 partoprenantoj en San Francisco).

1920 (80) Naskiĝis Karolo Piĉ, Eli Urbanová. Forpasis Hector Hodler. Ekaperis Esperanto triumfonta (nun Heroldo de Esperanto) kaj Esperanta Finnlando. Aperis Vivo de Zamenhof (E.Privat).

1925. (75) Naskiĝis Louis Beaucaire, Bernard Golden. Rekorda individua membraro de UEA (9424 membroj). La unua poŝtmarko en Esperanto. Akcepto de Esperanto en telegrafio. Pafekzekuto de Aleksandr Postnikov.

1930 (70) Naskiĝis André Cherpillod, Edwin de Kock, Baldur Ragnarsson, Reinhard Selten. Forpasis Hippolyte Sebert. Aperis Plena vortaro de Esperanto (E.Grosjean-Maupin). Fondiĝis EKRELO kaj Internacia Cseh-Instituto de Esperanto (nun IEI). Skismo en SAT.

1935 (65) Aperis Plena Gramatiko de Esperanto (K.Kalocsay, G.Waringhien). Forpasis Louis de Beaufront, Gaston Moch.

1940 (60) Naskiĝis Ĵak le Puil.

1945 (55) Naskiĝis Vilmos Benczik, Tazio Carlevaro, Reinhard Haupenthal.

1950 (50) Komenciĝis Belartaj konkursoj de UEA. Fondiĝis Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj. Aperis Retoriko (I.Lapenna). Ekaperis El Popola Ĉinio. Forpasis Cezaro Rossetti.

1955 (45) La sidejo de UEA translokiĝis al Roterdamo. Ekaperis Norda Prismo kaj La Nica Literatura Revuo.

1960 (40) Fondiĝis Hungaria E-Asocio. Forpasis Giorgio Canuto, Stellan Engholm.

1965 (35) La unua UK en Azio (Tokio). Ekaperis Der Esperantist.

1970 (30) Fondiĝis Monda Turismo. Aperis PIV. Ekaperis Literatura Foiro kaj Internacia Pedagogia Revuo. La aŭstria prezidento Franz Jonas faris E-paroladon en UK-55 (Vieno). Forpasis Ernfrid Malmgren.

1975 (25) Aperis Neologisme (Lorjak) kaj Hamburgo en retrospektivo (I.Lapenna). Unuafoja aljuĝo de Trofeo Fyne (al Sveda E-Federacio).

1980 (20) Manifesto de Raumo. Fondiĝis LF-koop. Ekaperis Fonto k Monato. Aperis PAG. Forpasis Ljudmila Jevsejeva.

1985 (15) UNESCO akceptis rezolucion pri Esperanto. Fondiĝis Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo.

1990 (10) La 1a Afrika E-Kongreso (Togolando). Fondiĝis E-Asocio de Rumanio. Ekaperis Rok-Gazet’. Fidel Castro nomis sin “soldato de Esperanto”. Forpasis Neil Salvesen, Paul Ariste, Armand Su.

1995 (5) Aperis Mazi en Gondolando kaj Komputika leksikono (S.Pokrovskij). Forpasis Karolo Piĉ, Edward Symoens, Jean Thierry.

FRAZOJ

“Ĉu SKEF-anoj ne sentas sin malhelpataj de la ekonomiaj muroj?” Respondas prezidanto de Slovaka E-Federacio Ján Vajs.

Unuflanke la manko de mono malhelpas la disvolvon de la Esperanta agado, sed aliflanke mono povas ankaŭ mortigi la belan ideon de Esperanto. Se la slovaka ŝtato donus nun al la E-movado multe da mono, la nunajn “idealismajn” esperantistojn tre rapide forpelus la monavidaj karieristoj. Bone estus ricevi ŝtatan subtenon po-parte, grade, tiel ke restu tempo defendi la internan moralon.

Esperanto. 1999: 11

La financan temon koncernas ankaŭ la prezidanto de Svisa E-Societo Bruno Graf:

La kotizoj sufiĉas por kovri la kostojn por administrado, por la bulteno SES informas kaj por la revuo Literatura Foiro. Sed la kotizoj ne sufiĉas pro regule informi kaj varbi. La donacoj ebligas eldoni kaj aĉeti informilojn, fari gazetanoncojn kaj realigi projektojn. Ne estas saĝe daŭre foruzi la asocian kapitalon por la varbado.

SES informas. 1999: 5

Mi pensis ankaŭ pri partopreno en la solena malfermo de la [Berlina] UK. Mi ne sukcesis pri tiu ĉi lasta ideo, ĉar la organizantoj “proponis” al mi aĉeti la unutagan partopren-kotizon, kontraŭ 60 germanaj markoj. Ne pro la financaj kialoj (malgraŭ ĉio mi estas pagipova — sed ne stulta!) mi rifuzis uzi tiun eblecon por eniri la Grandan Salonon, sed pro la principoj. Laŭ mia opinio, eniro — almenaŭ por solena malfermo/fermo de UK — devas esti libera por ĉiuj interesintoj, eĉ (aŭ des pli) por neesperantistoj.

Tadeusz Chrobak. bEdaŭrinde. 1999: 0

Adopti Esperanton kiel eŭropan komunikan lingvon, postulus fortan politikan volon de forta ŝtato, kiu havu intereson fari tion. Eŭropa Federacio nepre havus tian intereson, kaj por solvi sian internan komunikad-problemon en demokratia maniero, forigante riskojn de lingvaj malkontentoj kaj apartismoj, kaj por plifortigi la eŭropan identecon de siaj civitanoj, kaj por montri al la cetera mondo sian kulturan kaj politikan sendependecon disde Usono.

Umberto Brocatelli.

Kataluna Esperantisto. 1999: 308

Eble eldonota nova PIV forigos multajn malklarecojn. Tamen ĝi ne solvos ĉiujn problemojn ... Akademio de Esperanto devus prepari akademian vortaron, kiu entenu ekzaktajn difinojn, regulojn kaj ekzemplojn de uzado de aprobitaj vortoj.

Antanas Grinceviĉius. Litova Stelo. 1999: 5

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 2 (64)

Redakcie

Kutime ĉi-loke oni trovas redakcian mesaĝon, sed ĉar en la revuo mem mankis loko por la rubriko Frazoj, ni metis ĝin ĉi tien.

Io ne estas bonorda en Esperantujo. Kion fari? Afrika estrarano de UEA Gbeglo Koffi responde al la jarŝanĝa demando de la revuo Esperanto skribis, interalie:

Oni povas rimarki ke Esperanto ĝenerale regresas en la riĉmondo. Tion kaŭzas ĝia malkreskanta ŝanco esti la dua lingvo de ĉiuj en internaciaj kontaktoj... Ni do devas reagi al tiu evoluo. Kiel? “Esperanto estu la dua lingvo por ĉiu” jam kadukiĝis. Ni trovu aliajn argumentojn por pravigi ĝian uzon...

Esperanto. 2000: 1

Pri la nova strategio meditas ankaŭ Marco Picasso:

Esperanto ne estas la sama por ĉiuj: iuj bezonas ĝin por vojaĝi malmultekoste, aliaj por kleriĝi, aliaj por interŝanĝi poŝtmarkojn, aliaj por ne resti solaj en sia maljuneco, aliaj por rapide kaj profunde interkonatiĝi kun samaĝuloj alilande ktp. Unu sola establo ne povas mastrumi mem tiom da kategorioj: prefere ĝi lasu la taskon al specifaj kaj fakaj asocioj kaj instancoj komplete sendependaj, ene de komuna regularo, baze de kiu estu la komuna destino de la esperantistaro.

Literatura Foiro. 1999: 182

SATano proponas pli radikalan solvon — purigon:

Mi postulas la eksigon de Kep Enderby, la prezidanto de UEA, el la Sennaciista Asocio Tutmonda kaj ĉiujn aliajn UEA-membrojn kiuj ankaŭ estas SAT-anoj. Se SAT-anoj samtempe aniĝas en UEA kaj konsentas al ties Manifesto, SAT fariĝas tute superflua.

Jurgen Kuhl. Sennaciulo. 1999: 11

Sed Giorgio Silfer limigas sin je nura atentigo:

Pormomente, la dekstra mano ignoras tion kion faras la maldekstra: unuflanke UEA invitas al sia kongreso en Tel-Avivo, aliflanke ĝia junulara sekcio akuzas Israelon pri malrespekto de la homaj rajtoj (rezolucio de la TEJO-Komitato). Sed ambaŭ manoj devos froti la saman vizaĝon.

Heroldo de Esperanto. 1999: 14

Fine, propono fondi novan regionon:

Nia tasko estis lerni kaj uzi sperton de la Eŭroregiono [Karpatoj] por krei la novan, aŭtente funkciantan eŭroregionon en nordoriento, en naskiĝ-regiono de Esperanto. Laŭ propono en ĝin devis eniri: 1. Kaliningrada distrikto; 2. Vojevodioj Podlahio kaj Varmio-Mazurio; 3. Kaunas, Klaipeda, Marijampole, Alytus; 4. Grodno, Brest. La areo estas ĉ. 100 000 km2.

... La kvereloj komenciĝis jam dum diskutado pri la nomo de la nova eŭroregiono. Mi proponis Prusio, por aliaj ne tolerebla. Sed povas esti ankaŭ Esperantio, ĉar Esperanto devas esti la unua oficiala lingvo kaj kvin aliaj egalrajtaj: la belorusa, germana, litova, pola, rusa. Alia problemo estas ĉefurbo. Proponoj: Elk, Suwalki, Marijampole, Grodno.

Adalberto. Litova Stelo. 1999: 6

Sur la kovrilpaĝo estas foto Konstruante novan homon pro kiu Sandra Burgues Roca (Urugvajo) ricevis la unuan premion en nia Fotokonkurso.

Ni ne devas esti sen influo laborante

por plibonigi la mondon

En januaro ni informis, ke la prezidanto de UEA Kep Enderby estas proklamita La Esperantisto de la Jaro 1999. La laŭreato afable konsentis respondi al niaj demandoj.

LOdE: Kiel impresis vin la informo, ke vi iĝis la Esperantisto de la Jaro?

Enderby: Unue, kun grandaj surprizo kaj miro. Memoru ke mi Esperantiĝis nur en 1987. Kompare al multaj aliaj, mi estas relative novbakita Esperantisto. Tamen, mi taksas ĝin granda honoro kaj provos pravigi ĝin.

LOdE: La internacia elektantaro aparte menciis pri du flankoj de via aktivado: komunuma (aktiva partopreno en esperantistaj kongresoj: UK, SAT, Azia kaj naciskale) kaj movada (precipe la sukcesa pledo por Esperanto en la Internacia Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj en Seulo). Kia, laŭ via opinio, devas esti la ekvilibro inter la interna kaj ekstera flankoj de la vivo esperantista?

Enderby: La respondo grandparte dependas de decido de la individuo, ĉar tia ekvilibro estas afero de juĝo. Ĝenerale, vidate de la vidpunkto de la Esperanto-movado, ege gravas kapablo sufiĉe bone regi la lingvon, kaj tio bezonas tempon. Kontraŭe, samtempe egale gravas movade, la kapablo eksponi al neesperantistoj la valorojn de la uzo de Esperanto por komunikiĝi kun alilingvanoj. Kadre de tio, ege gravas la estimo de viaj konatoj en la neesperanta mondo.

Rimarku, ke mi ne uzas la esprimon internacie ĉi tie, ĉar, parolante tute persone, kaj mi esperas honeste, malgraŭ ĉiuj aktualaj problemoj en la mondo — tiom ofte kaŭzataj de la malbeno de politikoj de aparteco aŭ de identeco — mi persone kredas ke la koncepto de nacioj estas artefarita. La celo de Esperanto estas pliharmoniigi la popolojn de la mondo kaj ne helpi en la disigado de ili.

LOdE: Kiujn tendencojn en la nuntempa Esperantujo vi opinias plej subtenindaj?

Enderby: Ĉiujn, kiuj celas la atingon de la baza idealismo de la origina Esperanto-ideo. Ĉi tie mi aludas ne al la distingoj inter, ekzemple, finvenkismo kaj raŭmismo, nek al la respektivaj meritoj de tiuj du Esperanto-skoloj aŭ -vidpunktoj, sed al la espero ke ĉiuj homoj, interlingve, sen rigardo al lingvaj, rasaj, aŭ aliaj etne similaj kulturaj baroj, vivu laŭ spirito de frateco.

LOdE: Dankon. Kaj kion vi opinias negativa?

Enderby: La kontraŭajn de tiuj, kiujn mi ĵus menciis: ĉiujn kiuj elmontras mankon de toleremo al aliaj kaj al tiuj aliaj vidpunktoj kaj tendencoj: alivorte, tiujn kiuj sektigas Esperantistojn. La homa naturo estas tia kia ĝi estas, la elekto inter la du ne ĉiam estas facila.

LOdE: Al kiu(j) persono(j) vi mem donus via(j)n voĉo(j)n, se vi estus elektanto ĉi-jare?

Enderby: Tio estas malfacilega demando. Fakte, spite de mia plezuro ricevi tiun honoron, mi havas dubojn pri la meritoj de sistemoj laŭ kiuj honoroj estas donataj. Honoraj sistemoj havas kaj pozitivajn kaj negativajn flankojn. Sendube devas esti multaj, multaj aliaj meritindaj Esperantistoj, nekonataj al mi, kiujn estus malĝuste preterpasi. Ne ĉiuj el ili estas anoj de UEA. Tamen mi opinias, ke se oni volas doni tian honoron al homo, escepte laŭ eksterordinaraj cirkonstancoj, oni devus ne doni ĝin al profesia Esperantisto, kiom ajn meritplena li estas.

Se vi premas min, inter miaj konatoj, estas multaj kiuj meritas tian honoron. Mi pensus pri iuj el miaj kolegoj en UEA, ekzemple Renato Corsetti kaj Michela Lipari. Menciindaj ankaŭ estus Mark Fettes, Lee Chong-Yeong, Yamasaki Seikô, Giorgio Silfer, kaj Paulo Desajlley. Mi ĝojas, ke mi ne devas fari konkretan decidon.

LOdE: Iam populara demando: kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus, estante ekzilota al neloĝata insulo?

Enderby: Respondo dependus de kiom longe mi restus sur la insulo. Sufiĉus diri ke mi unue pensus pri La danĝera lingvo, La Dekamerono kaj Sed nur fragmento.

LOdE: Kion vi opinias pri la estonteco de Esperanto?

Enderby: Nepre bonega, kvankam, ĉar mi ne estas aŭguristo, pri detaloj mi ne volas konjekti. La baza ideo de Esperanto restas bonega kaj ĝi inspiris multajn homojn dum la pasinta jarcento. Tio daŭros, kaj sendube la mondo estus pli bona loko, se pli da homoj uzus Esperanton. Tamen oni devas memori, ke uzata lingvo estas multe pli ol lingvo elektita de uzanto. Ĝi estas identigilo. Lingvo ankaŭ estas formo de superstrukturo, multe influita de la ekonomika kaj socia bazo, testamentita al popoloj kiuj vivtenas sin kadre de tiu ĉi heredita ekonomika kaj socia bazoj. Kontraŭe, iagrade, lingvo reciproke influas tiujn ekonomikan kaj socian bazojn.

La rezulto estas, ke okazas speco de objektiva historia procezo, en kiu la personaj voloj kaj preferoj de homoj rolas multfoje nur marĝene, kvankam kelkfoje grave. Ankaŭ politikistoj havas siajn proprajn rolojn. Ankaŭ ŝanco ludas gravan rolon. Ĉiurilate, la kaŭzoj de la nuntempa hegemonio de la angla lingvo memevidente konfirmas ĉiujn tiujn faktorojn. Ĉu tiu hegemonio daŭros, mi ne scias. Racio favoras Esperanton, sed racio ne ĉiam regas en la reala mondo. Intertempe, Esperantistoj ĉie — ĉu anoj de UEA, ĉu de SAT, ĉu ano de iu ajn speco de alia Esperanto organizo — devus strebi alvoki al tiu racio kaj plejefektivigi la realajn, idealismajn kaj praktikajn valorojn de Esperanto kaj eksponi tiujn al la cetera mondo. La monda esperantistaro estas minoritato ĉie, sed tio ne signifas, ke ĝi devas esti sen influo laborante por plibonigi la mondon.

LOdE: Ĉu vi havas komentojn pri la kvar kritikaj rimarkigoj faritaj en Esperanto en 1999?

Enderby: Nur por diri, ke vi pravis. Mi neniam sugestis ke la tasko faciliĝos.

Intervjuis Aleksander Korĵenkov

685 aliĝis al Tel-Avivo

20 jan 2000, kiam plejmulto de la aliĝoj ĝis la fino de la unua aliĝperiodo estis jam registrita, la 85a Universala Kongreso en Tel-Avivo nombris 685 aliĝintojn el 47 landoj. Sekve la ritmo de aliĝoj kompareblas kun tiu de la Adelajda UK en 1997, kies fina nombro estis 1224.

La pinton de la statistiko konsistigas Germanio (76), Japanio (71), Pollando (55), Israelo (54), Francio (49), Nederlando (45), Italio (27), Usono (25) kaj Brazilo (20).

GK UEA

Bona jaro por KSM

Unu el la plej longedaŭraj konstantaj servoj de UEA, Koresponda Servo Mondskala, spertis ioman kreskon de serĉantoj de korespondamikoj en la jaro 1999. KSM ricevis entute 428 petojn (419 en 1998).

Rimarkinda kresko kompare kun 1998 estis en Francio (de 70 al 96 petoj), Ruslando (de 38 al 56), Belgio (de 6 al 12) kaj Ebura Bordo (de 1 al 12), kaj malkresko en Brazilo (de 59 al 39), Irano (de 22 al 8) kaj Japanio (de 5 al nul). El tiuj ciferoj tamen ne eblas fari firmajn konkludojn, ĉar la ŝanĝoj en unuopaj landoj multe dependas de hazardo.

De tempo al tempo ekz-e landaj asocioj provas starigi propran korespondan servon. Tio estas malkonsilinda, ĉar malgranda servo ne povas oferti al la petantoj same vastan elekton kiel KSM nek la kompetenton, kiun havas KSM dank’ al sia sperto de pli ol 40 jaroj. Por ke ankaŭ tiukampe la limigitaj rimedoj de la E-movado estu uzataj optimume, estas plej prudente, ke ĉiuj asocioj, instruistoj k.a. kurs-organizantoj uzu la servojn de KSM kaj ke la E-gazetaro ankoraŭ pli multe diskonigu ilin.

De 1990 KSM estas prizorgata de s-ro Francois Xavier Gilbert. La adreso de KSM estas: B.P. 6, FR-55000 Longeville en Barrois, Francio.

Informilon kaj aliĝilon oni povas peti kontraŭ unu respondkupono. Por rekte ricevi adresojn de korespondemuloj, oni sendu du respondkuponojn kun detalaj indikoj pri si mem kaj pri la dezirataj korespondantoj.

GK UEA

Jarfina Kroatio

Tago de infanrajtoj

Okaze de la Internacia tago de la infanrajtoj, 19 nov 1999 KEU (Kroatia E-Unuiĝo) kunlabore kun la porinfana organizo en Ogulin organizis ekspozicion. Ĉi-jare oni prezentis la internacian ekspozicion “Naturo — nia vivtrezorejo”.

En la lernejoj, kie KEU organizas kursojn, oni dum la kurshoro diskutis pri la rajtoj de infanoj, organizis etajn ekspoziciojn kaj verkis mesaĝojn por sendi ilin al infanoj en Francio, naskitaj la 19 nov 1989.

Kristnaska foiro

Ĉe la inaŭguro de la 6a Kristnaska foiro, 4 dec kantis ankaŭ eta koruso de la plej junaj membroj de KEU. Ili kantis unu inter la plej famaj kroataj vintraj kantoj tradukitaj al Esperanto. Krom junaj e-istoj, ĉe la inaŭguro kantis la koruso de la Internacia virina klubo, kiu organizis la foiron. Post la kantado, la Foiron inaŭguris la edzino de la kroata vicministro kaj ministro pri eksteraj aferoj.

La duan tagon de la Foiro, KEU havis budon ĉe kiu oni prezentis la manlaborojn de la E-lernantoj: kristnaskaj ornamaĵoj, gratulkartoj.

La Internacia klubo de virinoj, en kiu plej parte membras la edzinoj de eksterlandaj diplomatoj en Kroatio per ĉi-manifestacio jam ses jarojn kolektas monon celatan al bonfaro. La ĉi-jara profito estas antaŭvidita por la porinfana departemento de unu el la zagrebaj hospitaloj.

Ni menciu, ke la etaj e-istoj jam trian fojon prezentiĝis ĉe la foiro kaj ĉi-jare ili estis la sola infana grupo.

Zamenhof-Tago

Okaze de la Zamenhof-Tago KEU kunlabore kun la Kroata filatela societo S-ta Gabrijelo prizorgis okazan poŝtstampon. La stampon oni povis uzi dum la tuta tago (15 dec) en la ĉefa zagreba poŝtoficejo.

En la lernejoj, kie KEU organizas E-kursojn, oni organizis etajn ekspoziciojn pri la vivo de Zamenhof.

Marija Beloŝeviĉ

Esperantista Kulturdomo en danĝero!

Ekde 1964 Esperanto estas instruata en la Federa Universitato de Ceará (UFC), en la nordorienta urbo Fortaleza (Brazilo), kie okazos la 87a Universala Kongreso en 2002. La kurso estas nedeviga kaj povas partopreni ĝin la tuta komunumo. Mi mem kaj miaj familianoj lernis la lingvon tie. Mia instruisto Paulo Amorim Cardoso emeritiĝis, kaj nun laboras tie kiel profesoro de Esperanto mia frato Adelson Alves Sobrinho. La domo, kie dum multaj jaroj funkciis la E-kursoj, staras antaŭ placo kun busto de Zamenhof.

Antaŭ kelkaj tagoj mia frato donis al mi la bedaŭrindan informon, ke oni translokigis la E-kurson al malgranda domo kaj ke oni deziras ĉesigi la E-agadojn ĉe la universitato. Ili proponis al mia frato instrui la italan aŭ la portugalan, ĉar ili ne deziras maldungi lin, kiu antaŭ kelkaj jaroj trapasis ekzamenon por instrui Esperanton anstataŭ Paulo Amorim.

Ni ne povas permesi, ke la Esperantista Kulturdomo de UFC malaperu. Tial ni petas al la monda esperantistaro, bonvolu sendi leterojn, kartojn al la rektoro de tiu universitato petante, ke li redonu la lokon al la E-kurso kaj pli grave, ke li daŭre apogu la E-kursojn, precipe nun, ĉar en tiu urbo okazos la 87a UK. Se vi volas helpi nin, bonvolu fari tion en Esperanto kaj/aŭ en unu el la lingvoj instruataj tie, nome: la portugala, hispana, itala, franca, angla, germana kaj rusa.

Sube estas la nomo de la rektoro kaj la adreso de la rektorejo.

Magnífico Reitor Roberto Cláudio Frota Bezerra.

Reitoria da UFC: Av. da Universidade, 2853, Benfica, Fortaleza, CE, BR-60020-181, Brazilo.

Aristâphio Andrade Alves Filho

Komunistoj konferencis en Kubo

La 12-a Konferenco de IKEK (Internacia Komunista E-ista Kolektivo) okazis 27-30 dec 1999 en Havano (Kubo). Ĝi ricevis moralan apogon de la Komunista Partio de Kubo kaj firman subtenon de Kuba Esperanto-Asocio kaj dum la preparado kaj realigado de la konferenco.

Partoprenis 51 personoj el Britio, Francio, Germanio, Hispanio, Islando, Kubo, Norvegio, Svisio. La Konferenco ricevis salutmesaĝon de Kep Enderby, prezidanto de UEA, kiu memorigis sian ĉeeston en la 75a UK (Havano, 1990) kaj substrekis la laboron faratan de IKEK — kunlaboranta asocio kun UEA de 1998.

Dum la kvar kunsidoj, la Konferenco:

— analizis la staton de nia revuo Internaciisto, de niaj relative bonaj financoj, organizi pli taŭgan retadresaron kaj ĝisdatigitajn retpaĝojn. Ni ĝojis pri la bona stato de niaj rilatoj kun UEA, SATEB, FET ktp;

— adoptis rezoluciojn pri la rabado de la 6-jara knabo Elian Gonzalez per Miamia mafio en Usono, leteron al Bill Clinton pri tiu atenco kontraŭ la Deklaracio pri Infanaj Rajtoj. La konferenco decidis aliĝi pere de UEA al la Manifesto 2000, agado de Unesko kadre de la Internacia Jaro por Kulturo de Paco. Ni kondamnis la blokadon de Usono kontraŭ la Kuba popolo, kaj en plia rezolucio militajn intervenojn kontraŭ popoloj, etnoj aŭ komunumoj;

— decidis kunveni en la Tel-Aviva UK dum unuhora kunveno. La Konferenco decidis peti starigon de la 13-a Konferenco en Britio en printempo 2001 kaj komisiis Anne Johnson kaj Stan Keable por ellabori la projekton;

— elektis novan IKEK-Estraron.

Kadre de la Konferenco ni povis aŭdi kvar altkvalitajn prelegojn pri la revolucia movado en Kubo, la nuntempa situacio por nia IKEK (Luis Serrano), la E-agado de UEA ĉe Unesko (Vincent Charlot) kaj la penso de Josè Marti (Juan Bessada).

Dum la konferenco okazis du gravaj renkontoj por IKEK.

30 dec ni renkontiĝis kun membroj de la Centra Komitato en ĝia sidejo sur Placo de la Revolucio. La kunveno okazis en tre bona etoso kaj ni povis informi pri la konferenco, la ligoj de IKEK kun la E-Movado kaj kun la komunista kaj progresema movado.

31 dec ni vizitis UNIAC, organizon arigantan la diversajn asociojn de Amikeco kun Kubo tra la mondo. Ni povis tie pripensi pri ligoj inter la E-Movado kaj Kubo.

La restado de alilandaj esperantistoj ne limiĝis nur al la Konferenco. La Havana esperantistaro akceptis nin en amika rondo ĉe la Havana Municipo 24 dec, kaj KEA starigis Julfestenon ĉe si 25 dec 1999. Ni omaĝis la 50-jariĝon de la Esperanta agado de la elstara aktorino Georgina Almanza dum speciala vespero.

Ni atendis la jarfinon kaj 2000-komencon ĉe nia Sekretariino Mayra Nunez Hernandez. Okazis riĉa distra kaj ekskursa programo.

4 jan 2000 Granma (la ĉefa gazeto de la lando) menciis en artikolo la Konferencon de IKEK kaj ĝian rezolucion pri la infano Elian.

Dum la tuta semajno post la Konferenco IKEK-anoj kaj KEA-anoj povis paroli ĉe Radio Internacia kaj Provinca Havano, Radio Progreso en Esperanto, hispane kaj france.

Vincent Charlot

Internacia Literatura Forumo en Bulgario pri nia gazetaro

La unua Internacia Literatura Forumo de la nova jarcento okazos parte en Vraco parte en Razgrado (Bulgario) inter 27 maj kaj 4 jun 2000.

En la unuaj tagoj ILF estos inkluzivita en la kulturaj festoj Botev-Tagoj en Vraco. En la lastaj tagoj ĝi koincidos kun la kultura festo Abritus en Razgrado.

La Forumon kunorganizos LF-koop kaj la Esperanta PEN-Centro kunlabore kun la Esperantista domo de kulturo “D-ro Ivan Kirĉev” (Razgrad) kaj la E-Societo Sukceso (Vraca). La kvar establoj (LF-koop, Esperanta PEN, Vraca kaj Ragrad) kunlaboras kadre de la Pakto por la E-Civito.

La Forumo estos dediĉita al la temo “Nia gazetaro fronte al la telematika defio: kiuj ŝancoj, kiuj riskoj por la esperanto-kulturo?”.

Estas atendataj interalie William Auld, Perla Martinelli, István Nemere kaj Giorgio Silfer.

Kadre de ILF okazos ankaŭ la ĝenerala Asembleo de la Esperanta PEN-Centro.

Adreso: ILF, p.k. 26, BG-3000 Vraca

Rete: lofo@usa.net

KURTE

7 nov en Peterburgo Meri Abolskaja partoprenis en kontraŭfaŝista seminario per prelego pri persekutoj kontraŭ E-to en Germanio k Sovetunio. (Vestnik Esperanto)

Per koncerto en Trenèín antaŭ 400 aŭskultantoj renaskiĝis slovaka muzika grupo Qexteto Esperanto, kiu kantis E-te en la jaroj 1970aj. (Esperanto)

26 sep Nov-Jorka E-Societo aranĝis E-Tablon kadre de la librofoiro. 6 nov en Berkeley Ligo de Orient-Golfaj E-istoj k San-Franciska E-ta Regiona Organizo prezentis E-ton en la aŭtuna kunveno de la Nord-Kalifornia fremdlingva asocio. (Esperanto USA)

En la Amsterdama muzeo pri la nederlanda verkisto k E-simpatianto Theo Thijssen malfermiĝis ekspozicio “Lingvo sen limoj. Theo Thijssen kaj E-to”. (Esperanto)

En la Universitato de Saint-Quentin-en-Yvelines/Versailles Anne-Sophie Markov sukcese prezentis memuaron de magistriĝo pri historio pri la temo “La internacia movado de E-laboristoj en 1918-1939”. (Internaciisto)

MZ-Verlag Harald Schicke en Germanio ne plu ekzistas; ĝi fariĝis MZ-Verlag Ltd. kun sidejo en Londono, ĉar la germana ŝtato malhelpas la ekziston de malgrandaj firmaoj. (La Gazeto)

Ĉe la Ĉeĥa E-Asocio ekfunkciis sekcio pri informatiko por kunlaborigi e-istojn, kiuj uzas komputilon; estas iniciatata artsekcio de ĈEA. (Starto)

La vendoj de la libroservo de UEA bonege progresis en 1999. Provizora finkalkulo konfirmas, ke la rezulto klare superas tiun en 1998, kiam la sumo de EUR 134848 (NLG 297165) signifis la plej bonan rezulton de la 90-aj jaroj ĝis tiam. Kresko je 6,4% en 1999 plialtigis la rekordon al EUR 143499 = NLG 316230. (GK UEA)

La 15a numero de Heroldo (1999) estas dediĉita al la E-aktivado en Hungario, interalie al E-Fako ĉe ELTE, Juna Amiko, junulara agado, E-grupo en Pápa, Tibor Papp, Tibor Szabadi, Elizabeta Ködmön, biblioteko de Károly Fajszy k.a. Sekvos materialoj pri E-to en la landoj de Orienta Eŭropo. (Heroldo de Esperanto)

La revuo de Germana E-Junularo GEJ-Gazeto ŝanĝis sian nomon al Kune. (Esperanto)

REK: novaj loko kaj kotizoj

Kongresejo

Ruslanda E-Kongreso okazos 3-6 feb 2000 en Ĉeboksary, en la respublika faklernejo de kulturo (ul. Entuziastov, 26). La lernejo estas tute nova, inaŭgurita en decembro 1999. Ĝi troviĝas en la distrikto Jugo-zapadnij.

De la fervoja stacio la kongresejo atingeblas per la trolebuso 20, ĝis la haltejo Ulica EntuziastovUĉiliŝĉe kulturi. (La lernejo troviĝas meze inter tiuj du haltejoj).

De la busa stacio per subfervoja transirejo eblas atingi la fervojan stacion de kie veturu kiel estas priskribite supre aŭ prenu trolebusojn 9,15 aŭ 18 kaj veturu ĝis la haltejo Agregatnij zavod, kie ŝanĝu la trolebuson je 19 kaj same veturu ĝis la haltejo Ulica EntuziastovUĉiliŝĉe kulturi.

Partoprenkotizo

La partoprenkotizo inkluzivas 3-tagan loĝadon kaj la kongresan programon. La baza kotizo por ekssovetianoj estas 150 rubloj, por aliaj landoj — 10 eŭroj. La sama faklernejo disponigas al ni hoteleton apartenantan al ĝi, kiu troviĝas en la aligita al la lernejo konstruaĵo. La hoteleto estas parto de la komunloĝejo kaj por ni oni ofertas unu etaĝon, kiu havas 2-3-litajn ĉambrojn, duŝejojn, kuirejon.

Kiuj volas loĝi en la dulita ĉambro devos krompagi 30 rublojn. Por la dezirantoj estas ankaŭ amasloĝejo, kiu kostos je 30 rubloj malpli ol la baza kotizo. Aliaj loĝeblecoj estas en kelkaj urbaj hoteloj, kies averaĝaj prezoj estas 60-100 rubloj por la nokto. Se kongresano deziros loĝi aparte li pagos nur por la programo sumon je 50 rubloj.

Por partotempa partopreno necesos pagi po 60 rublojn por tagnokto. La manĝado estas organizebla en la kongresejo de la lernejo kaj kostos ĉirkaŭ 15-20 rubloj por manĝo. Krom tio je du haltejoj for de la kongresejo estas nova kafejo Putj k sebe kaj apude estas vendejoj kaj bazareto.

Aleksandr Blinov

prezidanto de OK

Zamenhof-festo en For-Oriento

18 dec 1999 surbaze de la fakultato de informadiko kaj komputeraj teknologioj de la For-Orienta Ŝtata Teknika Universitato, en Vladivostoko estis aranĝita festo okaze de la 140-jariĝo de L.L.Zamenhof.

La studentoj, kiuj studas Esperanton kiel nedevigan studobjekton, kaj la membroj de Regiona E-klubo Pacifiko partoprenis literatur-muzikan koncerton, jubilean ekspozicion kaj aktivis pri kantoj kaj teumado. Inter gastoj estis junaj muzikistoj el la ensemblo Melodio kaj rusparolantaj studentoj el Ĉinio kaj Koreio. La sekva komuna renkontiĝo okazos dum la Semajno de Internacia Amikeco en februaro.

La studentoj interesiĝas pri kontaktoj kun samaĝuloj kaj samfakuloj tutmonde. Krome ili invitas partopreni la Regionan Studentan Konferencon (sekcio “Esperantologio kaj Interlingvistiko”) kiu okazos en Vladivostoko 24-29 apr, la Tagojn de Slava Kulturo (22-28 maj) kaj la Renkontiĝon okaze de la 20-jariĝo de Pacifiko (20-22 okt).

Rete: oriento@mail.ru

Aleksandr Titajev

“Verda fajrero”

EK Verda fajrero funkcias ekde 1991 en Ĉusovoj (Perma regiono en Okcidenta Uralo). Nun en la klubo estas 15 membroj.

Klubkunvenoj okazas ĉiusemajne en la urba medicina lernejo. Ofte oni havas festojn, dum kiuj la klubanoj teumas kaj kantas. Verdafajreranoj vizitas somerajn tendarojn kaj aliajn renkontiĝojn. Kelkaj aktivuloj studentiĝis en Permo kaj Jekaterinburg, sed ili ne perdas kontakton kun la klubo. Aleksej Odincov, Miĥail Buldakov kaj Aleksej Ĉikiŝev partoprenis en la Perma regiona konkurso pri la jubileo de Puŝkin per deklamado en Esperanto. Rimma Roganova instruas la internacian lingvon en la 6a mezlernejo kaj en la medicina lernejo. Krome, 15 ĉusovojanoj lernas Esperanton koresponde.

Rimma Roganova

SAT kongresos en Ruslando

Ekde 1 feb 2000 por la ruslandanoj ekvalidas nova kotizperiodo. Ruslandanoj povas kotizi per rubloj.

ĝis 31 mar ĝis 31 maj Poste
Kategorio A 520 600 680
Kategorio B 800 1000 1200
Kategorio C 280 350 400
Kategorio Ĉ 650 750 850
Kategorio D 1000 1200 1400
Kategorio E 330 400 500

Difinoj de la kategorioj

A. SAT-membro

B. SAT-geedzoj

C. SAT-junul(in)o, ĝis 30 jaroj

Ĉ. nemembro de SAT

D. geedzoj, nemembroj de SAT

E. junul(in)o, nemembro de SAT

Infano ĝis 15 jaroj, veninta kun gepatro(j), aliĝas senkotize.

La kotizojn akceptas Miĥail Konstantinoviĉ Ĉertilov, 143000, Moskovskaja oblastj, Odincovo-6, ab. jaŝĉik 21.

Nikolao Gudskov

Aŭtune ses gejunuloj el Murmansk studis en la tradiciiĝanta E-kurso ĉe la popola altlernejo en Svanvik (Norvegio). Kvin el la ses kursanoj (de live dekstren: Julia, Alla, Aleksandr, Julia, Miĥail) estas fotitaj antaŭ la forveturo. (Sendis A.Masiukas)

Korajn gratulojn al Aleksas Masiukas okaze de la 70-jariĝo!

La plej indaj verkoj de nia literaturo

Ni adiaŭas la 20an jarcenton, kiu estis tempo de du teruraj Mondmilitoj, sed ankaŭ tempo de nekredebla teknika progreso. La homa civilizo trapasis la limojn de sia tera ekzisto, kiam la unua homa plando ektuŝis la lunon.

La finiĝanta jarcento estis grava ankaŭ por ni, esperantistoj. Dum ĝi ekprogresis nia literaturo. La Slava skolo, Literatura Mondo, La infana raso de William Auld, Norda Prismo, eldonejo Stafeto de J. Régulo Pérez, Literatura Foiro, Fonto, Belartaj Konkursoj, Karolo Piĉ — jen mejloŝtonoj de la evoluo. Al tio aldoniĝas centoj da aperintaj libroj, kaj dekoj da eldonejoj.

Ĉiuj ĉi klopodoj havigis al ni neforgeseblajn momentojn, kiam legante niajn aŭtorojn, ni povis konvinkiĝi, ke la lingvo internacia vivas kaj fortikiĝas. La literaturo iĝis ligilo por miloj da esperantistoj kaj rimarkinde kontribuis al la formiĝo de nia “verda” memo en ĉi mondo skuata kaj kruele disŝirata per militoj, naciaj malamoj, rasaj konfliktoj kaj lingvaj baroj.

Nekontestebla estas fakto, ke en la pasanta jarcento ĉefe libroj kaj revuoj (kaj leteroj) servis kiel unuigilo por nia tutmonda komunumo. Romanoj kaj poemaroj estis ofte la fonto de niaj revoj, pensado, emocioj kaj distro.

Dum la kunsido de EVA (Esperantlingva verkista asocio) en Berlino, okaze de la 84a UK, oni akceptis la proponon de kolego Tomasz Chmielik, kiu apud la konata prefero-listo de William Auld ŝatus koni ankaŭ iun pli malpli ĝeneralan elekto-liston de la publiko pri la 25 plej gravaj verkoj de la Esperanto-literaturo de la 20a jarcento.

Pro tio ni petas la esperantistojn el kie ajn, noti la titolojn de la Esperanto-verkoj (prozo, poezio kaj dramo), kiuj en Via vivo ludis precipan rolon — edukan, klerigan, emocian kaj konceptan — kiuj plej firme engravuriĝis en Via memoro aŭ kiuj simple estas plej valoraj por Vi.

Via elekto montros, kiuj literaturaj ŝatoj kaj preferoj regas en la “verda” mondo nuntempe. Ni atendas viajn respondojn plej malfrue ĝis majo, tiel ke dum la Tel-Aviva UK ni povu prezenti la kompletan liston.

Poŝtkartojn kun titoloj oni sendu al Tomasz Chmielik (ul. Jarzebinowa 3/30, 21-040 Swidnik, Pollando).

Retpoŝte oni povas respondi al esperanto@zg.tel.hr aŭ gberveling@freeler.nl.

Du specoj de esperantistoj

Mi dankas por la interesa revuo Esperanto en 1999. Mi opinias, ke ekzistas du specoj de esperantistoj.

1) Unuj volas propagandi Esperanton kvazaŭ ian religion, kiel plej gravan kriterion de sukceso ili konsideras la nombron de E-parolantoj kaj tial ili inklinas blagi, blufi kaj superruzi la publikon.

2) Malpli multaj volas funkciigi la lingvon, prepari ĝin por funkciado. Ili preparas vortarojn, terminarojn, gazetojn, librojn, TTT-ojn kaj por ili estas la plej grava kriterio, kiel tiuj instruiloj kaj literaturaĵoj kovras la bezonojn de internacia lingvo.

Ĉiu internacia lingvo (angla, Esperanto aŭ alia) bezonas lernolibrojn kaj vortarojn en ĉiuj kulturitaj lingvoj, kaj la vortaroj necesas poŝaj, mezaj kaj grandaj, ĝeneralaj, teknikaj, elektroteknikaj, kemiaj, medicinaj, juraj, ekonomiaj, agrokulturaj ktp. Ankaŭ la literaturo de la internacia lingvo devas esti alirebla al ĉiuj interesatoj. Ni povas tre bone registri, kio efektive en Esperanto jam estas farita kaj kio ankoraŭ mankas. Ni ne bezonas blufi nin mem, male helpos al ni nur vero.

Se la lingvo ne estas preparita, ne eblas entuziasmigi milionojn da homoj por tia lingvo. Propagandado rompiĝas je obstino de la ekstera mondo, sed preparado de libroj dependas nur de nia propra laboremo.

Tial la “propagandantoj” facile estas deprimataj de pesimismo, dum la “funkciigantoj” optimismas, kredante je propraj fortoj.

Miroslav Malovec

Estus por mi grandega ĝojo, se mi erarus

“Tiu forumo taŭgus por diskuti planojn kun konsidero de la interesoj de la tuta esperantista komunumo kaj formi laborgrupojn el anoj de diversaj organizoj por kune fronti aparte gravajn taskojn (informkampanjo internaciskala, sociologiaj esploroj, nova enciklopedio, internaciaj konferencoj”, — vi skribis en Esperanto en 1999.

Estas vere ke kuŝas en tio grandaj urĝaĵoj. Ni scias ke rusaj esperantistoj brile kontribuis en la pasinteco en tiaj esploroj kaj laboroj. Mi vere deziras ke ili povu finfine labori pli serene kaj ke tion ebligu nova politika situacio. Bedaŭrinde pri tio mi ne estas optimista kvankam estus por mi grandega ĝojo se mi erarus, se la popoloj de Ruslando elirus finfine el ekstremaj situacioj.

Mi esperas ke la SAT-kongreso kaj aliaj aranĝoj en Ruslando, en julio 2000 ebligos starigi konstruajn rilatojn inter popoloj de Ruslando kaj de okcidenta kaj eĉ centra Eŭropo (bedaŭrinde mi eksciis pri ekzistanta timo de baltaj landoj kaj Pollando rilate la malstabilecon de Ruslando kaj intencoj de ties regantoj). Tro ofte okazis ke regantoj ne kapablaj solvi internajn sociajn problemojn inventis “malamikon” kaj turnis sin al milito por deturni la atenton de siaj regatoj.

Henri Masson

Ne du, sed unu

Eventoj kaj Heroldo spertis problemojn pri la eldonritmo kaj dufoje ŝanĝis siajn (vic)redaktorojn”, — mi skribis en la januara kajero.

La redaktoro de Heroldo, Perla Martinelli, afable atentigis, ke Heroldo ŝanĝis la vicredaktoron ne du fojojn, sed nur unu. Ŝi pravas, ĉar la supra frazo estas interpretebla kvazaŭ KALiFo nomumis trian vicredaktoron post du malnomumoj... Kaj la redaktoro mem neniam estis ŝanĝita, kompreneble.

Dankon pro la atentigo!

A.K.

“Interredaktore”: same regula, nur malpli ofta

“Tio ja faciligis la laboron de la gazet-redaktoroj, kiuj povas preni informojn el la senpagaj ret-informiloj Gazetaraj Komunikoj de UEA, Heroldo Komunikas kaj Interredaktore (tiu lasta fariĝis malpli regula pro la lanĉo de la paga servo Ret-Info)”, — skribis Aleksander Korĵenkov en la trarigardo de la jaro 1999.

La servo Interredaktore restis same regula, nur iĝis malpli ofta, ja por tiu listo estas dissendataj nur tiuj mesaĝoj, ĉe kiuj oni eksplicite petas tion. Krome, plimulto de redaktoroj de signifaj E-gazetoj aliĝis al la retpoŝta E-novaĵservo Ret-Info, sed malgraŭ plurfoja atentigo multaj ne vere komprenas la funkciadon kaj diferencojn inter Ret-Info kaj Interredaktore.

László Szilvási

Pri la rilatoj inter inteligencio kaj plebo en la movado

aŭ intelektulo inter plebanoj kaj nuda inter lupoj

Eseo de Walter Zelazny

Mi ne ofte konsultas PIVon. Ekzemple, ĝis nun mi komprenis kio estas inteligencio kaj intelektulo. Sed post la kontrolo en PIV mi ne komprenas. Do inteligencio laŭ PIV estas:

1. Klaso de la intelektuloj-reformistoj en la cara Rusujo de 19a jc. 2. Tiu parto de unu nacio, kiu strebas al sendependa libera penso.

Laŭ tiu difino ne eblas havi inteligencion en la Oficiala Movado. Unue, ne ĉiuj intelektuloj-reformistoj en la cara Rusujo estis esperantistoj; ni diru, ke estis male... Due, ĉar Esperantio ne estas nacio, ĝi laŭ la difino ne povas havi tiun parton, kiu strebas al libera pensado. La difino de la inteligencio en PIV estas pli malpli esperantigita vortumo de la franca intelligentsia laŭ vortaroj de Larousse, kiuj faras referencon, ke tiu vorto devenas de la rusa.

Kiam Dostojevskij, Gercen aŭ Bakunin vivis okcidente, neniu sciis ke ili estas inteligencio. Post la Granda Oktobra Revolucio, pere de la blankuloj venintaj al Parizo, la francoj konatiĝis kun la koncepto inteligencio, kiun ni hodiaŭ trovas en PIV. Ĉu vere ne ekzistas pli kurta vojo de la inteligencio al PIV? Ĉu vere, laŭ la kriterioj de la PIVa difino, la lasta inteligencio en Eŭropo — tiu parto de unu nacio, kiu strebas al sendependa libera penso — restis nun nur en Belorusio?

Iom pli bone aspektas la PIVa difino de plebo. Unue etimologia referenco:

1. En Romo, la plej grandnombra k malalta klaso ...

poste la nuntempa:

2. La pli malaltranga parto el popolo, el socio ks.

La plebo povas ekzisti en la Oficiala Movado, tion permesas PIV — la pli malaltranga parto el socio. Sed ne la plej malaltranga parto. Sed venas alia problemo, en kiu senco oni povas diri en la Oficiala Movado pri la socio? De la sociologia vidpunkto ni ne estas socio, prefere io inter diasporo kaj kvazaŭ-socio, preskaŭ apud-socio.

Feliĉe PIV havas alian koncepton, nome intelekto, de kiu ĝi strange ne derivas inteligencion. Ne gravas. Intelektulo estas Zamenhofa vorto kaj intelektularo jam PIVa. Laŭ PIV intelektulo estas “homo, kiu sin okupas kaj interesiĝas pri intelektaj aferoj, kiu precipe laboras per intelekto”. Sed kio estas intelekto? “Kapablo pensi konceptaĵojn kaj estigi rilatojn inter ili”.

Iom da rimarkoj pri moralaj valoroj

Mi ne opinias ke la Esperanta inteligencio, intelektularo kaj plebo diferencas en la morala senco. Inter intelektuloj oni trovas kanajlojn, same kiel inter la plebanoj. Inter intelektuloj oni trovas morale rigorajn homojn, ankaŭ inter la plebanoj. Se la distingo ekzistas, ĝi fontas el la malsamaj sociaj roloj. Laŭ PIV la inteligencio havas eĉ nenion komunan kun intelektularo. La unua batalas pri la sendependa libera penso, la dua kapablas pensi.

Laŭ la difino, kiun mi konas en la slavaj lingvoj, ĉefe en la rusa, ne eblas rekte distingi inter la sendependa libera penso kaj kapablo pensi.

Penso bezonas liberecon, kaj tion verŝajne ne komprenis francaj intelektuloj — inter ili meritplena Waringhien — kiuj posedis tian kapablon pensi konceptaĵojn kaj estigi rilatojn inter ili, ke ili forgesis ligi la rilaton inter la penso kaj la libereco.

Ĉar la intelektuloj ĉefe pensas (foje sciencumas, poezias kaj verkas), la plebo ĉefe sekvas ilin en la pensado; estas do normale, ke certaj intelektuloj celas kapti atenton de la plebo. Tiuj intelektuloj fariĝas politikistoj kaj apogas sian cerbon je amasoj, ilia penso signifas nur tiom kiom la politika forto de la plebo, kiu apogas ĝin. La separado de la intelektuloj disde politikistoj komenciĝis dum la Franca Revolucio, la divorcan verdikton anoncis la Ruslanda Revolucio.

Rolo de la inteligencio estas komentarii la socion, eĉ en la libera socio. La tekniko sapumadi la okulojn de la plebo estas tiom perfekta, ke en la demokrataj landoj oni komencas eĉ dubi, ĉu iu elekto inter du politikistoj, kiuj startas je la prezidenteca posteno ne estas nur afero de la mono kaj soci-tekniko manipuladi la opinion, sen trapasi la jurajn limojn, ofte formale malfrue pretas por haltigi la manipuladon.

Kial en Esperantujo devas esti alimaniere? Kontraŭe, estas eĉ pli terure. Ne mankas mono ĉe kandidatoj, ne mankas soci-teknikoj sapumi la okulojn, mankas la inteligencio, kaj se tia manifestiĝas, oni likvidas ĝin. Ĉio ĉi okazas mikroskale, en etaj dimensioj, praktike ne eksplikeblaj kaj ne montreblaj al la plebo.

“Pracelanoj” aŭ “raŭmistoj”

Se oni konsideras pracelanojn (la Fina Venko) aŭ raŭmistojn (la Interna Ideo), iliaj metodoj agi estas tiom diferencaj, ke ĝuste ili kaŭzis ŝanĝon de la prioritatoj de la celoj. Tio, kio estis kohera koncepte komence de la 20a jc. (tiam la Fina Venko estis biologie ligita kun la Interna Ideo), fine de la 20a jc. ne plu havas sencon. La Fina Venko fariĝis eksporta varo, kiun oni ne povas vendi, la Interna Ideo fariĝis la valoro en si mem, la trezoro, kiun oni ne vendas.

Por la pracelanoj ne gravas ke morgaŭ estos diluvo, gravas, ke hodiaŭ ili trovis la solvon de la mondaj lingvaj problemoj, sed bedaŭrinde la mondo ne komprenas ilin, sed eble... se ni ankoraŭ rekomencos alimaniere... per Kampanjo 2000!

Por la raŭmistoj Esperanto solvas neniun mondan problemon. Esperanto posedas valoron en si mem, kiel ĉiu civiliza unuo, ĉu granda kiel Rusujo ĉu eta kiel Esperantio. Ĝi estas valoro en si mem kaj postulas de la ekstera mondo je la nomo de larĝe komprenita humanismo, en tio homaranismo, sian lokon en nuntempa mondo. Homo ne povas vivi ekster socio, aŭ (kio estas pli evidenta post certaj sociologiaj trovaĵoj) li vivas en kelkaj socioj samtempe. Ĉiu vivas en iu makrosocio, ekzemple en ŝtato, sed samtempe en sia komunumo, en sia etno, kiun li kunkreas, en iu diasporo (ideologie li vivas en la nacio).

Praktike inter la pracelanoj kaj raŭmistoj estas la sama diferenco kiel inter la koncepto de la franca jakobena ŝtato-nacio kaj libera sindeklaro de la individuo pri sia identeco. En Francio ĉiuj manifestiĝoj de la individueco estas parto de la privata vivo (lia religio, esperantismo, aŭ tio ke li opinias sin vasko). Pri ĉio zorgas la ŝtato, por la individuo estas loko en la socio, kondiĉe ke li submetis sin al la kultura modelo de la laika, jakobena, unusole francetna koncepto, sen esceptoj. Kompreneble neniu malpermesas deklari sin bretono, sed tio havas neniun juran, politikan aŭ kulturan konsekvencon. Do li povas esti bretono en sia hejmo, forirante ĝin li estas franco. Ekzemple, ukraino kiu ricevis francan ŝtatanecon ne plu havas siajn kulturajn radikojn en Kievo, sed lia historio komenciĝas kune kun la Gaŭloj. La raŭmistoj ne akceptas tian koncepton.

Alivorte, por la pracelanoj ĉiuj esperantistoj estas esperantistoj, sed la pli bonaj esperantistoj estas la finvenkistoj. Pli malpli tiun doktrinon havas UEA. Estas ĝi, kiu lanĉis la Manifeston de Prago kaj esperantigon de la islama mondo. De la Esperanta plebo ĝi atendas financan apogon, ideologian lojalecon, varbadon kaj nenion pli.

Por la raŭmistoj oni ne povas meti esperantismon en la sferon de nur privata vivo de individuo. Vole-nevole ĉiu civitano de koncerna ŝtato pagas imposton, kaj mi volas ke tiun parton de la imposto, kiun la ŝtato utiligas por siaj ŝtat-naciismaj celoj, oni uzu ĝuste por Esperanto. Mi rajtas al publika manifestiĝo de mia esperanteco. Mian esperantistecon oni rekonu kiel civilizan unuon ekzistantan inter aliaj, oni ĝin rekonu jure, tiusence, kiel jure oni agnoskas vaskojn en Hispanio (ne en Francio), kiel jure oni agnoskas certajn religiajn movadojn, respektante ilian pacifismon kaj ne metante iliajn partizanojn en la armeon, kiel jure oni agnoskas rajton de kanadaj eskimoj al sia propra edukado kaj teritorio ktp.

La afero de la jura rekono de etnoj kaj aliaj sociaj grupoj estas novaĵo en la juro, politiko kaj sociologio, ties neceson ĝustamomente sentis raŭmistoj. Ili komprenis, ke la movado, bazita sur la partia organiza skemo, kiel UEA, forĵetas el siaj strukturoj la plej valorajn intelektulojn, kiuj pli bone sentas sin elemento de la diaspora lingva minoritato ĉie en la mondo kaj celas kreadi la federalajn modelojn.

Sed tio ne estas tipe kaj nur raŭmista. La koncepto estas larĝa kaj eble raŭmistoj nur la unuaj esprimis la ideon kaj lanĉis ĝin en la formo de la Manifesto. Similan vojon pasis OSIEK kaj multaj aliaj Esperanto-centroj. La tuta internacia kaj socia vivo iras tiudirekten. Falas grandaj unuopaj malnovtipaj ŝtataj strukturoj, ili rapide malfortiĝas kaj surbaze de nova socia paradigmo, en la tutmondiĝo rekreas novajn strukturojn por denove sin plifortigi sed laŭ alia koncepto. Plej ofte tio okazas pace, foje per la milito, bedaŭrinde. Ankaŭ en nia movado observeblas tiuj tendencoj, plej ofte ili estas pacaj, foje radikalaj, sed mi ne kuraĝas fermi la okulojn kaj diri, ke nenio okazas, aŭ akuzi kelkajn pri frenezaj konceptoj.

Pro tio mi ne bezonas, ke iu piramida strukturo voku min por subskribo de iu manifesto kun kiu mi ne identiĝas. Mi postulas pli ol la Finan Venkon. Mi postulas, ke oni rekonu mian esperantecon. Mi havas nur unu vivon, kaj mia Esperanto havas sian valoron por mia vivo, kiu daŭros post mia morto en la kultura kontinueco kaj dimensio de mia reala vivo hodiaŭ. Tio ne ekskluzivas la Finan Venkon, sed la Fina Venko rekte ne koncernas min. Estas komprenebla afero, ke dum la pionira periodo la plej grava demando estis la Fina Venko. Hodiaŭ ni scias, ke ne okazos la Fina Venko. Sed la ideo havis pozitivan influon al Esperanto, ĝi metis Esperanton al nova dimensio intelekta kaj kultura, ni diru raŭmisma. La unua jarcento de Esperanto estis lingvistika, la dua jarcento estos soci-kultura, aŭ ĝi tute ne estos! Pro tio mi faru lozajn rimarkojn pri diverstipaj soci-intelektaj kondutoj. Miaj rimarkoj ne pretendas al scienca disciplino, sed estas frukto de tio, kion devas fari la Esperanta inteligencio (PIVe neekzistanta difino 3 estas difinenda eble tiel: “Tiu parto de esperantistaro, kiu strebas al sendependa libera penso opozicie al la Esperanta plebo, kiu estas sendependa, libera, sed ne pensanta”).

Scii kion verki, kaj ne verki kion oni scias

Sendube Kálmán Kalocsay estas intelektulo, kaj lia ĉefa merito estas ne nur la majstra traduko de Infero, eĉ ne Tutmonda Sonoro, nek la originala verkaro. Lia ĉefa merito estas, ke li neniam skribis en Esperanto lernolibron por studentoj de la medicino, kion li faris en la hungara lingvo. Simple, li sciis kion verki, kaj ne verkis, kion li sciis. De tiu vidpunkto ni aprezu lian talenton de la intelektulo.

Bona ekzemplo estas Paul Neergaard, lia libro en Esperanto pri plantoj estis tradukita en kelkajn lingvojn. Kvankam elstara specialisto pri la agronomio li strebis kompreni la fenomenon Esperanto kiel intelektulo, kiel tiu, kiu kapablas pensi konceptaĵojn kaj estigi rilatojn inter ili. Jen sub lia plumo (finfine ne lingvisto) aperis en 1942 La Esperantologio kaj ties disciplinoj — unu el fundamentaj verkoj, kiuj prilumis la postmilitan interlingvistikon.

Edmond Privat scipovis perfekte gardi ĝustajn proporciojn: kion, kie kaj en kiu lingvo eldoni.

Aplikistoj, aŭ la unua stratulino kun principoj

inter monaĥinoj kaj samtempe la unua monaĥino

inter la stratulinoj kun principoj

Kelkaj deziras, ke ĉio, kion ni konas en la scienco, estu tuj esprimebla en Esperanto. Do ili kreas grandajn terminarojn pri akvofaladoj aŭ pri la horloĝindustrio en Burkina Faso. Ili kreas verkojn en Esperanto pri la influo de la turniĝoj de Marso ĉirkaŭ sia akso je la seksa vivo de pingvenoj. Kompreneble neniu esperantisto povas kontroli, ĉu tiu verko respondas al konceptaĵoj kaj estigo de la rilatoj inter ili. La aŭtoro estas la sola fakulo pri tio en la tuta Esperantio. La aplikistoj argumentas: “Vidu, en Esperanto oni esprimas ĉion, kion konas la scienco”. Sed la regulo estas, ke oni esperantigas iun ajnan produkton de cerbumado, plej ofte kun kapablo pensi konceptaĵojn sen estigi rilatojn inter ili.

Tia estas konsiderinda plimulto de niaj esperantaj eldonaĵoj, eldonitaj proprakoste. Serioza eldonisto ne akceptas eldoni ion ajn. Mi persone preferas, ke esperantisto ricevu Nobel-premion en sia fako. Poste li ĉiam trovos manieron esprimi sian teorion en Esperanto... La problemo estas, kiu komprenos?

daŭrigota

Notoj

1. Oficiala Movado.

En la tuta mondo ĉiuj fenomenoj dividiĝas je oficialaj kaj ne oficialaj. Oficialaj estas tiuj, kiuj posedas laŭ ili la legitimilon fari ion, kontraŭe al tiuj, kiuj faras ion, eble pli bone, sed ne oficiale. Oficiala estas ĝenerale pli granda, pli riĉa, pli serioza, kaj havas sufiĉan povon por deklari sin (eĉ ne oficiale) “oficiala”. Oficiala ne estas kontraŭo de maloficiala; prefere “maloficiala” devus esti disidenta, kvankam hodiaŭ oni ne plu uzas tiun adjektivon, sed temas pri tio.

2. Mi klare diras pri la rusa, ne sovetia. Pli precize, la rusa de antaŭ la Revolucio.

3. Multaj povas senti sin ofenditaj kaj peti de mi ekzemplojn. Mi parolas pri tiuj, kiuj opinias: se hodiaŭ la mondo vokos nin por solvi la mondajn lingvo-problemojn, ni ne havas sufiĉe da fak-vortaroj! Unue, la mondo ne vokos nin, kaj kiam ĝi vokos jam estos pretaj fak-vortaroj; kaj se ĝi vokos sen vortaroj, ĝi faros ĉion por ke Esperanto havu ĝustajn vortarojn. Tia estas “logiko” de tiu problemo.

Propono de Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito

Daŭrigo. La komenco aperis en LOdE. 1999: 12. Proponita fare de la Dua Forumo de la Esperanta Civito en Karolovaro, 28-29 jul 1999. La glosoj ne apartenas al la teksto.

Ĉapitro III

Pri la povoj

Art. 19. Ekzekutiva povo

§ 1. La ekzekutiva povo apartenas al la Konsulo kaj, laŭ ties delego, al la vickonsuloj.

§ 2. Escepte de la elektita Vickonsulo, la ceteraj vickonsuloj, en nombro de maksimume sep, estas nomumitaj de la Konsulo, inter la voĉrajtaj civitanoj.

§ 3. La Konsulo kaj la vickonsuloj konsistigas la registaron, kiu estas nomata Kapitulo.

§ 4. La Senato rajtas postuli ke la Konsulo nuligu la delegon en iu ajn momento al iu ajn nomumita vickonsulo.

Art. 20. Konsulo

§ 1. La Konsulo estas la oficiala reprezentanto kaj proparolanto de la Civito.

§ 2. La Konsulo responsas en ekskluziveco pri la taskoj:

a) kunvoki la Parlamenton kaj difini la tagordojn;

b) prezidi la kunsidojn, kun decida baloto kaze de voĉdon-egaleco, eĉ se li ne estas delegito de paktinto ĉe la Forumo;

c) promulgi la normigajn aktojn de la Parlamento;

d) plenumi per ediktoj kaj dekretoj la decidojn de la Parlamento;

e) funkciigi la organizon de la Civito.

§ 3. Dum sia mandato, la Konsulo estas juĝebla de la Kortumo nur se lin denuncas parlamentano aŭ unu el la membroj de la Saĝularo [Kortumo].

§ 4. La elektita Vickonsulo anstataŭas la Konsulon en kazo de neceso; okaze de morto aŭ demisio de la Konsulo, li anstataŭas tiun ĝis la novaj elektoj.

Art. 21. Arbitracia povo

§ 1. La arbitracia povo apartenas al la Saĝularo [Kortumo]21 kaj, laŭ ties delego, al lokaj aŭ fakaj kortumoj.22

§ 2. Saĝulo [Kortumano] estas voĉrajta civitano, sed nek parlamentano nek kapitulano.

21. Plimulto de la dua Forumo preferis uzi alian vorton ol Kortumon, pro ties miskomprenebla forto.

22. Loka kortumo havas la kompetenton pri la aferoj ene de difinita teritorio. Faka kortumo juĝas pri specifaj problemaroj, ekzemple pri malrespekto de labor- aŭ aliaj kontraktoj, interne de la tuta Civito.

Art. 22. Saĝularo [Kortumo]

§ 1. La Saĝularo [Kortumo] estas elektita de la Forumo ĉiun duan jaron. Ĝi konsistas el tri membroj kaj du vicmembroj.

§ 2. La Saĝularo [Kortumo] sin esprimas pri konflikto inter establoj laŭ la Pakto por la Esperanta Civito. Tiu devo ne estas delegebla.

§ 3. La Saĝularo [Kortumo] sin esprimas pri aliaj konfliktoj konforme al la Civita Kodo aŭ, manke de la koncerna aŭ de interpretaj duboj, laŭ la Svisa Civila Kodo.

§ 4. Okaze de duagrada juĝo, du el la tri partoprenintoj en la unua grado estas anstataŭitaj de la vicmembroj.

Art. 23. Kodo

§ 1. La Saĝularo [Kortumo] responsas pri la verkado de komuna Kodo, kiu disciplinos la solvon de konfliktoj inter civitanoj.

§ 2. La Kodon aprobas la Parlamento.

§ 3. Referenco por la Civita Kodo estas la svisa civila kodo.

Art. 24. Lokaj kaj fakaj kortumoj

§ 1. Post la aprobo de la Civita Kodo la Saĝularo [Kortumo] rajtos nomumi lokajn kaj fakajn kortumojn, laŭ la Kodo mem.

§ 2. Lokaj kaj fakaj kortumoj sin esprimos nur per unuagradaj juĝoj, lasante la duan gradon al la Saĝularo [Kortumo].

Ĉapitro IV

Pri la organizo

Art. 25. Registro

§ 1. La Registro de la Civitanoj estas la fundamento de la civitana vivo23: ĝi ebligas la aplikon de la art. 9 de la Konstitucio.

§ 2. La Registro konserviĝas kaj ĝisdatiĝas sub la respondeco de la Konsulo, laŭ specifa leĝo.

§ 3. Individua legitimilo atestas la enskribiĝon en la Registro, do la civitanecon24.

23. Tio rememorigas pri la Registro de la Mondcivitanoj.

24. La kosto de la legitimiloj kovrus la kostojn de la Registro.

Art. 26. Establoj

§ 1. Establo estas ĉia organizo fondita kaj aranĝita por ke ĝi povu funkcii kaj daŭri (kun aŭ sen jura personeco).

§ 2. La instancoj de la Civito (informaj organoj, banko ktp) ne estas konsidereblaj kiel apartaj establoj, kiuj rajtus peti aliĝon al la Pakto.

§ 3. Se paktinto ne havas propran juran personecon, rajtas peti la civitanecon ĝiaj:

a) konstantaj kunlaborantoj enlistigitaj en la redakcio kaj perantoj de la gazeto, se individuoj;

b) abonantoj, se la redakcio garantias por ili;

c) docentoj kaj studentoj registritaj kiel aliĝintoj al la fako dum la koncerna jaro.

Art. 27. Informaj organoj

§ 1. La informa organo de la Civito estas la novaĵagentejo Heroldo komunikas (HeKo)25 kies posedon la kooperativo de Literatura Foiro donacas al la Civito je la ekvalido de la Konstitucio.

§ 2. La normigaj aktoj de la Civito (kodo, direktivoj, reglamentoj, leĝoj, ediktoj kaj dekretoj) estas telematike je dispono de ĉiu voĉrajta civitano26.

25. HeKo naskiĝis en marto 1999, kiel novaĵagentejo de la Evolukomisiono.

26. Ekzistos do propra TTT-punkto, alirebla per individua pasvorto.

Art. 28. Financaj rimedoj

§ 1. La Civito havas propran bankon, por enkasigi donacojn kaj legacojn, akcepti alpruntojn de civitanoj kaj establoj, subteni projektojn kaj iniciatojn kadre de la Pakto, financi la Civiton kaj prizorgi la administradon de ĝiaj valoraĵoj, kaj specife de la senmoveblaĵoj.

§ 2. La Civita Banko funkcias kiel financa societo kun statuso de fondumo, kies kontrolinstanco estas la Kapitulo, reprezentata de la Konsulo, kiu nomumas kaj malnomumas la membrojn de la administra komitato.

§ 3. La administra komitato de la Civita Banko agas aŭtonome kaj sub individua responso.

§ 4. Kondiĉe ke la koncernaj profitoj estu komplete rezervitaj por la Civito, la Civita Banko povas krei aŭ partopreni aliajn financajn institutojn, ekzemple asekurkompanion.

§ 5. La Civito povas produkti kaj vendi filatelajn kaj numismatajn valoraĵojn.

Art. 29. Domoj

§ 1. La Civito stimulas la kreon kaj ekspansion de reto da servoj, en formo de ejoj por kulturaj kaj socialaj celoj, nomataj Domoj.

§ 2. Domoj povas esti aŭ paktinta senmoveblaĵo (kulturcentro, naturamika domo ktp) aŭ neesperantista institucio kiu akceptas esperantistan aktivecon (ekzemple somerumejo por infanoj, kiu akceptas esperantlingvan grupeton).

Art. 30. Legacioj

§ 1. La Civito establas legaciajn rilatojn kun aliaj subjektoj de internacia juro27.

§ 2. Legacion nomumas la Konsulo, kiu havas la devon konsulti la paktinto(j)n jam en rilato kun la koncerna subjekto, se tia(j) ekzistas.

27. Tiaj estas internaciaj organizoj (UN, EU ktp), registaroj, ŝtatestroj en ekzilo (Dalai-lamao ktp), ekleziaj kaj religiaj instancoj (Vatikano, Universala Domo de Justeco ktp).

Art. 31. Prefektoj

§ 1. La prefekto estas persono komisiita zorgi pri la interesoj de la koncernaj civitanoj, unuavice ilia informiteco, kaj pri la bildo de la Civito en ilia lando28.

§ 2. Laŭbezone, kie ekzistas neniu establo reprezentita en la Forumo, la Konsulo povas nomumi prefekton.

§ 3. La prefektoj rajtas ĉeesti la sesiojn de la Forumo29.

28. La prefekto estas speco de interna ambasadoro en landoj (provincoj, regionoj, ŝtatoj) kie relative multas la civitanoj sed mankas lokaj establoj kiuj reprezentas ilin. La koncerna leĝo fiksos la minimuman nombron de la civitanoj necesan por nomumi eventualan prefekton, kaj ĉu tiu prefekto devas esti civitano loĝanta en la koncerna lando.

29. La reglamento de la Forumo indikos ĉu kun aŭ sen voĉrajto.

Art. 32. Evolukomisiono

§ 1. Je la ekvalido de la Konstitucia Ĉarto, la Evolukomisiono ekzistanta laŭ la Pakto organizas provizoran Registron, sur kies bazo estos elektita la Senato.

§ 2. Laŭ propono de la Evolukomisiono la Forumo fiksos la daton por la voĉdonado pri la Senato kaj aprobos provizoran regularon pri la voĉdonoj.

§ 3. La Evolukomisiono ĉesas ekzisti per la unua sesio de la Senato, kaj ĝiaj posedaĵoj kaj kompetentoj transiras al la Konsulo.

Art. 33. Modifoj

§ 1. La Konstitucia Ĉarto estas modifebla nur de la Senato, per la aprobo de almenaŭ tri kvaronoj de ĝia membraro.

§ 2. Neniu modifo ekvalidas, se mankas la ratifo de la Forumo, per la aprobo de almenaŭ tri kvaronoj de la ĉeestantaj paktintoj.

La provizora propono de Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito transformiĝis al definitiva projekto, danke al la diskutoj kaj voĉdonoj dum la Forumo en Karolovaro (Bohemio), 27-29 jul 1999.

La kvar sesioj de la Forumo por la Esperanta Civito, sub la prezido plejparte de Yves Peyraut (prezidanto de la Plenum-Komitato de SAT), kunigis la delegitojn de 8 el la 11 ĝisnunaj aliĝintoj al la Pakto, nome: Universitato ELTE Budapest, Esperanta PEN-Centro, Kultura Centro Esperantista, Kooperativo de Literatura Foiro, E-Societo Charente (Francio), redakcioj de Literatura Foiro kaj de Heroldo de Esperanto, Itala Interlingvistika Centro, kaj la observantojn de Sennacieca Asocio Tutmonda, Akademio de Esperanto, Esperantista Kulturdomo de Razgrad (Bulgario). La observantoj havis preskaŭ la samajn rajtojn de la delegitoj: ili povis libere interveni kaj eĉ proponi amendojn, sed ne voĉdoni.

Dum du jaroj la Evolukomisiono flegos la debaton pri la projekto, kolektante rimarkojn, sugestojn, kritikojn, amendoproponojn de kiu ajn bonvola, sincera kaj objektiva E-parolanto. La tria Forumo por la Esperanta Civito aprobos definitive la projekton kaj fiksos la daton de la ekvalido de la Konstitucio. Se konsideri la nunajn nombrojn, la membroj kaj abonantoj de la paktintaj establoj estas ĉirkaŭ 3600; kun tiuj de la observantoj temus pri okmilo da personoj kiuj rajtus individue peti la civitanecon.

La Forumo aprobis unuanime ankaŭ etan modifon en la teksto de la Pakto, per kiu la proceduro pri eksiĝo estas pli klara (kaj facila). Krome ĝi elektis la novan Evolukomisionon: Jean-Thierry von Büren, Judit Felszeghy, Marco Picasso, Ljubomir Trifonĉovski kaj Walter Zelazny; kaj ratifis la internan regularon de la Evolukomisiono mem. La Forumo kompletigis sian strukturon, elektante ankaŭ la arbitracian instancon (Saĝularon aŭ Kortumon): Zofia Banet-Fornalowa, Paolo Bonomi kaj Giorgio Silfer.

La Esperanta Civito, almenaŭ laŭ la proponita Ĉarto, ne havas propran teritorion. Sed feliĉe Esperantujon sur nia Tero jam markas pli ol mil stratoj, placoj, monumentoj kaj aliaj ZEOj. Ĉi-sube estas bildigitaj la plej freŝdataj ZEOj — placo kaj monumento “Esperanto”, pri kies inaŭguro LOdE informis en januaro. (Foto de Luis Serrano Pérez).

La tubar-riparisto

Novelo de Boris Vian

Tio ne estis la sonorado de Jasmena, kiu butikumis en suspektinda lokalo akompanate de sia amanto. Ankaŭ ne estis mia onklo, ĉar li ĵus mortis antaŭ du jaroj. La hundo tiris ĝin dufoje, kaj mi havis la ŝlosilon. Do, troviĝis iu alia. Estis karakteriza sonorado: peza... eble prema... ne, densa, prefere... lanta kaj kara sonorado.

La tubar-riparisto, konsekvence. Li eniris, ekipita, traŝultre, per bastarda pendsako el ledo de formortinta herbomanĝanto, ŝarĝita per tintanta ferrubo.

— La banĉambro estas tie, — li diris al mi kun sageca gesto.

Li ne faris la demandon. Li finfine sciigis al mi, kie troviĝis, en tiu loĝejo, la banĉambro, kiun, sen lia rimarko, mi povintus preteratenti loki, ankoraŭ tre longatempe, dank’al la precizigo tuj implikita per lia mallonga frazo.

Je tiu horo de la tago, ĉar Jasmena ne ĉeestis, ĉar mia onklo ĵus mortis kaj ĉar la hundo tiris la sonorilon dufoje (plejofte), estis en la domo nur miaj dek unu genevoj, okupataj ludante en la kuirejo per la gaskaldronego, kaj oni aŭdis neniun bruon.

Ĉar li alvenis al la salono post longa ĉirkaŭiro, alkrampiĝinta al sia gesto, mi remetis la ripariston sur la ĝustan vojon kaj do gvidis lin ĝis la banĉambro. Mi estis enironta kun li, kiam li flankenŝovis min, sen brutaleco sed per tiu firmeco propra nur de fakuloj.

— Mi ne bezonas vin, — li diris al mi, — kaj vi riskus malpurigi vian belan kostumon novan.

Li insistis pri novan.

Mi diris nenion, ĉar li rikanis, plie, kun insidemo, kaj mi iris malkudri mian pendantan etikedon.

Denove malatento fare de Jasmena. Sed, finfine, vi ne povas atendi de virino, kiu ne konas vin, kiu neniam aŭdis vian nomon, kiu eĉ ne scias, ke vi ekzistas, kiu mem eble ekzistas nur parte, aŭ eĉ tute ne, ke ŝi faru por vi la servojn de angla guvernistino, Alica Marshall, naskiĝinta en Wilshire; kaj mi skoldis Alican pro ŝia kronika malatentemo. Ŝi rimarkigis al mi, ke ne eblas samtempe ĉesi prigardadon de la genevoj kaj forpreni la etikedojn, kaj mi devis klini min, ĉar mi tiumomente trapasis la pordon, kiu kondukas de la vestiblo al la manĝoĉambro, pordon nekontesteble tro malaltan, kiel mi plurfoje rimarkigis al la surda arkitekto pagata de mia domposedanto.

La malordo de mia tualeto tiel estis kompensita, mi paŝis blindopalpe, por ne atentigi pri mi, direkte al la ĉambro de la patrino de Jasmena, al kiu mi rezervis unu el la plej belaj ĉambroj en la apartamento, unu el tiuj, kiuj rigardas al la strato kaj kiuj daŭras ĉe la alia flanko, kiam neniu ilin rigardas, kun la nura celo konservi sian ekvilibron.

Eble estas tempo nun, ke mi faru al vi la portreton de Jasmena; sed en la mallumo, ĉar oni neniam malfermas la fenestrojn, ĉar Jasmena ne ekzistas kaj konsekvence ne povas havi patrinon (kio estas kontestebla, kiel pruvos al vi la sekvo de tiu historio), en la mallumo, do la priskribo ne estus ekzakta.

Mi trairis la ĉambron de la patrino de Jasmena kaj singarde malfermis la pordon, kiu, ekde ĝi, kondukas al la bilarda ĉambro, kies muro apudas la banĉambron. Antaŭvide al la vizito de la riparisto, mi anticipe farigis kvadratan aperturon en tiu muro, kio klarigas, ke mi povis, ekde tiu vidpunkto, laŭplaĉe observi la konduton de la viro, dum li diligentis ĉirkaŭ la tubaro. Levante la kapon, li signis al mi, ke mi iru al li.

Mi rapidis reiri inversdirekte la vojon, kiun mi ĵus faris. Mi pasante rimarkis, ke miaj genevoj daŭrigis petoladon apud la gaskaldronego kaj mi konceptis el tio (sed mallonge, ĉar la riparisto atendis min, kaj mi deziris, ke li ne konsideru mian malfruiĝon kiel arogantecon, al kiu oni ofte atribuas mian seriozan sintenon) kompletan kaj senkaŭzan malestimon koncerne tiujn neperfektajn aparatojn: la gaskaldronegojn. Mi rapide alpaŝis la servistejon, malfermis la interpordon kondukantan al mallarĝa ŝtuparplaceto kun kvar direktoj, el kiuj unu komunikiĝus kun la bilarda ĉambro, se ĝi ne estus barita, la alia, ankaŭ barita, kun la ĉambro de la patrino de Jasmena, kaj la kvara kun la banĉambro. La trian mi refermis kaj fine eniris.

Sidante sur la rando de la bankuvo, la riparisto melankolie kontemplis la dikajn tabulojn, kiuj protektis la tubojn... imperfekte; ĉar li ĵus elsaltigis ilin per la pinto de la ĉizilo.

— Mi neniam vidis, — li certigis al mi, — tian instalaĵon.

— Ĝi estas malnova, — mi diris.

— Tio vidiĝas, — li diris.

— Pro tio mi diras tion, — mi diris.

Ĉar mi estas nekapabla determini la aĝon de instalaĵo, kiam ĉiuj ne povas rimarki ĝin.

— Estas homoj, kiuj parolaĉas, — li observis, — kaj kien tio kondukas ilin?.. Sed tiu, kiu instalis ĝin, li ne estis profesiulo.

— Estas via firmao, kiu faris la instalaĵon, — mi diris. — Pri tio mi tute precize memoras.

— Mi tiutempe ne laboris ĉe ili, — li diris. — Alie, mi estus foririnta.

— Do, — mi diris, — tio estas tutsama, ĉar vi estus foririnta; estas kvazaŭ vi estus tie, pro tio, ke vi ne estis.

— Ĉiuokaze, — li diris, — se mi tenus la fian infanon de putino kun grasaĵo de kangurua kojono, kiu faraĉis tiun nom-de-Di’ merdan bordelan instalaĵon kun tiel aĉa maniero.... nu.... kiel oni diras, mi ne komplimentus lin.

Kaj li komencis sakri kaj la vejnoj de lia kolo ŝveliĝis kiel ŝnuroj. Li ŝanĝis sian pozicion, direktante sian voĉon al la fundo de la bankuvo por atingi basan resonadon, kiun li konservis dum la tuta sekvanta horo.

— Bone, — li konkludis, perdinte la spiron. — Nu, restas al mi nur eklabori.

Mi jam serĉis oportunan pozicion por vidi lin labori, kiam li elprenis el sia leda ujo dikan blovlampon. Tirinte el sia poŝo flakonon, li verŝis ties enhavon en la kavaĵon aranĝitan de la inĝenia fabrikisto ĉe la piedo de la alkondukado de la gasoj. Alumeto ŝprucigis grandan flamon al la plafono.

Lumigata per tiu blua lumo, la riparisto kliniĝis kaj malestime ekzamenis la du tubojn de akvo varma kaj malvarma, la gastubon, la dukton de la centra hejtado kaj kelkajn aliajn tubarojn, kies utilecon mi ne sciis.

— Plej bone, — li diris, — ĉion tranĉi murnivele kaj rekomenci de nulo. Sed tio multe kostos.

— Se tio necesas, — mi diris.

Ĉar mi ne volis ĉeesti la masakron, mi foriris piedpinte. Li turnis la ŝtoppinton de sia blovlampo en la momento, kiam mi refermis la pordon, kaj la tondro de la gasigita benzino superbruis la mallaŭtan klakadon de la globo kun risorto revenanta en sian loĝtruon.

Mi trapasis la pordon de la ĉambro de Jasmena, komence kondamnita sed kies puno ĵus ĉesis, kaj, trairinte la salonon, mi alidirektiĝis al la manĝoĉambro de kie mi povis reiri al mia ĉambro. Pli ol unufoje mi jam erarvojiĝis en la apartamento, kaj Jasmena nepre volas, ke ni ŝanĝu ĝin, sed ŝi devos trovi ĝin mem, ĉar ŝi obstinas reveni nepetite de mi.

Cetere, mi mem obstinas paroli al vi pri Jasmena, simple ĉar mi amas ŝin; ŝi ludas neniun rolon en tiu ĉi rakonto kaj probable neniam ludos iun ajn, krome, kompreneble, se mi ŝanĝos la decidon, kaj tion neniu povas antaŭvidi; ĉar la rezulto baldaŭ estos konata, ne utilas insisti pri temo tiel seninteresa; eĉ malpli ol kiu ajn alia; mi aparte pensas pri la bredado de tirola stuko kaj pri la melkado de lanhavaj afidoj.

Alveninte en mia ĉambro, mi sidiĝis apud la meblo el vaksita kverkligno, kiun mi transformis en elektrofono jam antaŭ longa tempo, sen troigi. Kaj, manovrante la ŝaltilon, kiu malkonektas la tutajn cirkvitojn, kies konektado ebligas la funkciadon de la aparato, mi ekfunkciigis la movadon de la plataĵo, sur kiun disko almetiĝis kun la celo okazigi la eltiron de la melodio adsorbebla dank’ al la perado de akra pinto.

La nigraĉaj akcentoj de Deep South Suite baldaŭ mergis min en mian preferatan letargion, kaj la akcelado rezultanta el la movado de la horloĝoj kuntiris la sunan sistemon en plifortiĝanta rotacio, mallongiganta la daŭron de la mondo je preskaŭ unu tago; kaj rezulte de tio estis la oka kaj duono de la mateno, kaj mi en mia lito jam vekiĝis; maltrankvila pro tio, ke mi ne karesis per miaj kruroj la allogajn krurojn de Jasmena; ho ve, Jasmena ignoris min. Kaj mi senĉese atendas ŝin; ŝi havas akvajn harojn sub la suno kaj mi volus ĉirkaŭi ŝian talion per miaj malmolaj brakoj kaj mortigi ŝin sub hirud-voluptamaj kisoj; sed ne dum la tagoj, kiam ŝi eksimilas al Claude Farrère.

— La oka kaj duono, — mi diris al mi. — Kaj la riparisto certe estas mortanta pro malsato!

Mi tre rapide vestiĝis kaj orientiĝis, poste mi ekiris al la banĉambro. Ĝiaj ĉirkaŭaĵoj ŝajnis al mi profunde modifitaj, kvazaŭ sekve de iu gravega kataklismo; mi rapide konsciis, ke estis nur la diferenco pro la manko de la kutimaj tuboj, kaj mi kutimiĝis.

La riparisto, kuŝanta apud la bankuvo, ankoraŭ spiris. Mi injektis al li buljonon tra la naztruoj, ĉar liaj dentoj preme tenis bastoneton de stanlutaĵo. Tuj kiam li reanimiĝis, li reeklaboris.

— Rezulte, — li diris al mi, — mi plenumis plejparton de la tasko; ĉio estas tranĉita murnivele kaj mi rekomencas de nulo. Elektu.

— Faru kiel eble plej bone, — mi diris. — Mi fidas vian kapablon de fakulo, kaj neniokaze mi volus, ke mia plej eta sugesto estu obstaklo al via iniciatemo... al tiu iniciatemo, kiu, mi devus diri, estas la propreco de la plumbista korporacio.

— Ne troigu, — li konsilis al mi. — Principe, mi komprenas; sed mia atesto estas malproksima, kaj se vi tedegas min, mi ne plu povos alparoli vin. Estas strange, ke homoj opiniantaj sin kleraj, sentas bezonon fiveneni la mondon.

— Mi certigas vin, — mi diris, — ke mi lokas tre alte eĉ la plej etan el viaj agoj; kaj ne dubu pri mia humileco.

— Bone, — li diris. — Mi ne estas malica ulo. Nu, mi faros ion. Mi refaros ekzakte tiel, kiel ili muntis. Ĉar estas tamen kolego, kiu okupiĝis pri tio, kaj riparisto ĉiam pravas. Oni ofte pensas: “Jen tubo, kiu ne estas rekta”. Kaj oni scivolas kial, kaj kompreneble oni fine akuzas la ripariston; sed se oni volas ĝisfunde esplori la aferon, estas plejofte pro nekonata kialo, kaj oni preferas kredigi, ke la tubo ne estas rekta. Sed nerekta estas la muro. Revenante al nia afero, mi refaros ĉion tiel, kiel estis, kaj poste, mi estas certa, ke tio funkcios.

Mi pensis pri iu rimarko: tio funkciis antaŭ ol li alvenis. Sed fakte, eble mi nenion sciis pri tio. La parabolo pri la rekta tubo restis en mia memoro kaj mi silentis.

Mi sukcesis retrovi mian liton. Senpaciencaj pied-bruoj sonis en la supra etaĝo. La homoj estas tedaj; ĉu ili ne povas nervoze enlitiĝi, anstataŭ nervoze paŝadi sur la planko de sia ĉambro. Mi rezignaciis: ne.

La bildo de Jasmena hantis min ĝis evidenteco, kaj mi malbenis ŝian patrinon, kiu forigis ŝin de mi kun malkonscienco, kiun nenio pravigis. Jasmena estas deknaŭjara, kaj mi scias, ke ŝi konis aliajn virojn; des pli prave por ke ŝi ne hezitu akcepti min en ŝia intimeco; estas pro ŝia patrino kaj la ĵaluzo. Mi devigis min pensi pri io tre malsimila, senkiala malico; kaj estis al mi tiel malfacile koncepti ties ekzaktan formon, materiigitan per ŝnuroj el ruĝa kaj blanka kotono, ke mi miavice svenis dum longa periodo. En la banĉambro, la zumado de la blovlampo bluigis la randon de mia sonĝo per neegale oksiditaj franĝoj.

*

La riparisto restis ĉe mi kvardek naŭ horojn seninterrompe. La laboro ankoraŭ longe ne finiĝis, kaj mi pasis al la enirejo por iri al la kuirejo, kiam mi aŭdis frapojn ĉe la pordo.

— Malfermu! — oni diris al mi. — Estas urĝe!

Mi malfermis kaj vidis la najbarinon de la supra etaĝo, kiu staris antaŭ mi grandfunebre vestita. Sur ŝia vizaĝo estis la markoj de ĵusa ĉagreno kaj ĝi fluetis sur mian tapiŝon. Ŝajnis, ke ŝi eliris el Sejno.

— Vi falis en akvon? — mi demandis kun intereso.

— Mi petas senkulpigon, ke mi ĝenas vin, sinjoro, — ŝi diris. — Estas, ĉar mi havas likadon hejme... Mi vokis la ripariston kaj li devis veni antaŭ tri tagoj...

— Mi havas unu ĉi tie, — mi diris. — Estas eble la via?

— Miaj sep infanoj dronis, — ŝi diris al mi. — Nur la du plejaĝuloj ankoraŭ spiras, ĉar la akvo atingas nur iliajn mentonojn. Sed se la riparisto havas ankoraŭ laboron ĉe vi, mi ne volas ĝeni vin...

— Mi supozas, ke li eraris, — mi diris. — Mi nun iros demandi lin por havi puran koron. Efektive, mia banĉambro kontentige funkciis.

*

Kiam mi eniris la banĉambron, li finfaris lutadon irisforman por ornami la nudan parton de la muro.

— Tio jam povas konveni tiel, — li diris al mi. — Mi ĉion refaris tiel, kiel estis; mi aldonis kelkajn lutadojn, ĉar estas tio, kion mi plej sukcese faras, kaj mi ŝatas bone faritan laboron.

— Iu sinjorino volas paroli al vi, — mi diris. — Ĉu ne al la pli supra etaĝo vi devis iri?

— Ĉu estas la kvara tie ĉi?

— La tria, — mi diris.

— Do mi eraris, — li konkludis. — Mi iros al tiu sinjorino. La firmao sendos al vi la fakturon. Sed nenion bedaŭru... Estas ĉiam laboro por tubar-riparisto en banĉambro.

Tradukis el la franca Daniel Luez

Libroproduktado en Esperantujo: jaro 1999

Tradicia revuo de Aleksander Korĵenkov

Daŭrigante la iniciaton de Vilmos Benczik, LOdE ĉiufebruare proponas superrigardon de la Esperanta libroproduktado, surbaze de la rubriko Laste aperis en Esperanto, kiu listigas la librojn, kiujn eldonintoj sendis al Roterdamo en la kuranta jaro. Tia kalkulado ne estas centprocente fidinda: (1) ĝi ne mencias eldonitajn librojn, kiujn oni ne sendis al CO, (2) en ĝi registriĝas libroj eldonitaj antaŭ jaroj sed senditaj ĉi-jare. Tamen ĝi rivelas tendencojn, precipe ĉe la resuma statistiko por kelkaj jaroj.

Ĉi-jare la superrigardo estas maldetala (ankaŭ pro manko de loko), sed sekvajare ni konigos la statistikon por la jardeko 1991-2000. La kompilinto dankas al István Ertl, kiu plenigis la truojn en la eldonindikoj.

Stabileco

La suba tabelo konfirmas la stabilecon de nia libroproduktado. Ĉiujare pli ol cent eldonantoj produktas iom pli ol 200 librojn. Denove plej multe oni tradukis el la franca (7 el la 69 tradukoj). Denove la plej populara ĝenro estas traduka beletro. En 1999 surmerkatiĝis la nova traduko de Faŭsto (de Karl Schulze), kiu verŝajne estas unu el la plej gravaj atingoj de nia literaturo, dominata de tradukoj. Inter la libroj nefikciaj estas atentindaj esearo Lingva arto, posteuma verko de Karolo Piĉ Kritiko kaj recenzistiko kaj Granda E-germana vortaro de Erich-Dieter Krause. Tiu lasta estas ankaŭ la plej “dika” libro de la jaro 896-paĝa.

UK stimulas la eldonemon

Pasint-jare ni skribis, ke “dank’ al la kongres-landeco Francio sukcesis avanci Germanion, sed la sekvan kongreson akceptos la lando de Gutenbergo, kaj oni scias, ke UK stimulas la eldonemon”.

Ĉi tiel okazis. En Germanio aperis 23 libroj. La kongreslandon sekvas Italio (20), Nederlando (19), Ruslando (16), Francio (15) kaj Pollando (14), entute 37 landoj. Laŭ la librokvanto eble ŝajnas, ke Germanio nur iomete “avancis la rivalojn”, sed paĝokvante la unualokeco estas pli firma: 4263 paĝoj en Germanio, dum en neniu alia lando produktiĝis sume pli ol 2 mil paĝoj.

Nu, mi ne kuraĝas diri, ke en 2000 Israelo estos listosupre, sed certe niaj samideanoj en la Sankta Lando eldonos pli ol ĉi-jare (nur 8-paĝa broŝuro de rabeno David Rosen Judismo kaj interreligia kunestado).

UEA la plej aktiva

Sufiĉe ofte oni kritikas UEA pro, ekzemple, ties ignoro de bezonoj de la esperantistaro, aŭ oni aludas pri roterdamaj burokratoj. Nu, mislanguloj malfermu la okulojn kaj konstatu, ke ĝuste UEA donacas al ni plej multajn librojn — 14 libroj pasint-jare kaj 56 libroj dum la lastaj 8 jaroj.

Libroj eldonitaj en 1999

UEA (NL) 14

Impeto (RU) 7

Al-fab-et-o (SE) 6

CoEdEs (IT) 6

FEL (BE) 6

Sezonoj (RU) 6

Asocio por NBN (BE) 4

Bambu (BG) 4

Bero (US) 4

Lexicon Silvestre (DE)4

J.W.Pióro (PL) 4

Libroj eldonitaj en 1992-99

UEA 56

Fonto (BR) 46

FEL 40

Ĉina E-Eldonejo 35

UFE (FR) 33

Sezonoj 32

Pro Esperanto (AT) 32

Impeto 30

Iltis (DE) 25

Al-fab-et-o 25

KAVA-PECH (CZ) 24

Kiel promesite, post unu jaro sekvos detala revuo, kiu vidigos, kiu estas kiu en la Esperanta libroproduktado dum la lasta jardeko de la 20a jarcento.

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Nombro de libroj en/pri Esperanto 205 136 188 200 232 273 208 208
Suma paĝonombro de ĉiuj libroj 25789 18511 22078 23345 28637 27727 28769 24460
Nombro de la eldonintoj 103 98 132 113 146 124 127 120
Averaĝa paĝonombro de unu libro 126 136 117 116 123 102 138 117
Averaĝa prezo de unu libro (NLG) 15,9 20,1 16,9 16,9 19,3 16,1 20,1 18,6
Lernolibroj, vortaroj, informiloj k.s. 36 23 35 30 39 19 28 28
Originala beletro 24 17 27 25 25 31 24 23
Traduka beletro 31 28 43 34 47 59 54 46
Planlingvistiko, esperantologio 27 21 19 21 31 32 15 19
Esperanto (kulturo, movado k.a.) 18 15 14 28 24 27 26 32
Politiko, filozofio, historio 17 6 11 13 12 23 24 9
Scienco kaj tekniko, terminaroj 13 13 13 26 16 30 15 25
Religio 12 6 7 8 11 18 12 13
Aliaj temoj 17 7 19 15 27 34 10 13
Elektu kaj delektu!

Nothomb, Amélie. Higieno de l’ murdisto: Romano / Tradukis el la franca Armela LeQuint kaj Ĵak Le Puil. — Bielsko-Biala: KLEKS, 1998. — 151 paĝoj.

Kvankam diamanton apenaŭ eblas poluri pli brila ol ĝi envere estas, mi tamen provu direkti almenaŭ parton el ties radioj al vi, ontaj legantoj de Higieno de l’ murdisto. Ĝi estas la debuta verko de Amélie Nothomb, juna verkistino belga. Naskita en Japanujo, ŝi loĝis en pluraj landoj antaŭ ol setli en Bruselo, Belgio. Krom La Higieno ŝi verkis ankoraŭ ses romanojn, ĉiuj publicitaj, kaj estas plentempa verkistino.

“Kiam ĉiuj eksciis ke la giganta verkisto Pretekstat Taŝ mortos post maksimume du monatoj...” — jen la komenco de vojaĝo, same horora kiel amuza, laŭlonge de la psikaj manifestiĝoj de mortonto kaj lia interkomunikado kun la preso kiu sin ĵetas sur Gravelin, lian sekretarion, por elpeti permeson intervjui la nobel-premiitan aŭtoron.

Tiu ĉi estas ĉampiono, ne nur de verkistiko, sed krome prototipa feĉulo. La aŭtorino ŝarĝis lin per superpezo de malbonaj ecoj pri kiuj ŝia heroo rekte fieras. Jam la nura fakto, ke li komencas ĉiun interparolon kun sia sekretario per la vortoj: “Mi bedaŭras, kara Ernesto, sed mi ankoraŭ ne mortis”, ne aŭguras multon bonan.

Trafe resumas la teksto dors-flanke de la bindita romano: “Monstro de obezo kaj mizantropeco, li sin amuzas, kun cinika kruelo, forigi la ĵurnalistojn kiuj venis intervjui lin. La unuaj kvar fuĝas, terurite. La kvina, Nina, sukcesas regi lin kaj malkovri lian sekreton.”

La unuaj intervjuoj konsistigas intelektan lukton inter la “obezulo” kaj la ĵurnalistoj, kies eltenivo similas al la kapablo de plumo teni cent kilogramojn levitaj.

Unu post la aliaj ili ricevas similan trakton de sia amuziĝema regalanto; unu post la alia ili paŝas preskaŭ senhezite en la kaptilon de lia ekstravaganco. Post sia humiliĝo, la viktimo iras en transstratan trinkejon aŭskulti magnetofonan registraĵon kune kun siaj kolegoj kiuj konsolas la kompatindulon per ne tre kolegaj rimarkigoj kaj konstatoj; maldolĉa pilolo post heroa provo komunikiĝi kun la diabla aŭtoro.

Nina, pri kiu jam iris la diro, impresas ŝekspireske lerta ĵongli per vortoj kaj ŝia inĝenio similas tiun de Beatrica en ties Multe da bruo pro nenio. Ŝi replikas, eĉ ripostas per municio simile trafa kaj laŭgrade subiga.

Ŝi sukcese puŝas lin konfesi sian sekreton, kio havas sekvon similan al fosto-puŝo tra la koron de vampiro.

Tiom pri la enhavo kies strukturo estas blindige simpla.

Per ampleksa uzo de ”—” kiu indikas, ke iu ion diras, la aŭtorino taskis al siaj legantoj daŭre konscii kiu estas responsa pri la koncerna diro. Tio ne konfuzas, sed, male, igas la tuton pli viva kaj streĉa. Tiel, la interparoloj jen trotas jen galopas kaj oni devas firme teni la selon.

La ĵurnalistoj, kiujn Nina decide rifuzas nomi kolegoj, aperas anonimaj kvazaŭ por akcenti ilian solecon kaj sensignifecon antaŭ “gravulo kaj grandegulo”. Tamen, soleca estas ankaŭ la tute malsimpatia maljunulo. Jam ekde sia sesdeka jaro li terure enuas kaj, per sia konduto kiun stampas interalie senkondiĉa sincereco, obsede klopodas resti juna kaj virga. La lasta strebo estas en liaj cirkonstancoj facile realigebla, la unua, evidente, ne troviĝas en lia influ-sfero.

Tragike estas konstati kiel facile interparolo, kiu komenciĝis relative normale, povas ene de sekundero gvidi de ĝentileco kiel ajn supraĵa al sparkoj de antipatio, de konflikto kaj de bruska disiĝo. Fido ĉekape, veneno voste; kiel eblas optimisme rilati al la kunhomoj se tia necerteco onin hantas?

Ankaŭ Nina, kiel ajn impone ŝi rolas, ne estas senrezerve simpatia. Tamen, eble nur tiel eblas transvivi la konfrontiĝon kun homo kia li. Finfine temas pri tio, kies forto estos pli persista: ĉu ŝi restos dama aŭ fariĝos besto kiel ŝia kontraŭulo. Venki aŭ esti venkita — jen la demando. Ja unu venkas, sed ĝuste kiu...?

Higieno de l’ murdisto estas unika; ion similan vi neniam legis, nek iam ajn renkontos el alies plumo. Ĝia enhavo estas jen terura, jen invitas al rid-eksplodoj, ĉar la rolulojn oni vidas kvazaŭ en misformiga spegulo. Tio ĉi ebligas elekti kiel oni volas konsideri la enhavon, ĉu kiel ion seriozan, kiel morale subnivelan aŭ simple kiel ion senlime amuzan.

Elektu kaj delektu!

Antônio de Ruyter

Laŭ la “reguloj de la ludo”

Vermeiren, Leopold. La egipta dancistino: Tri erotikaj rakontoj / Tradukis el la ned. Lode Van de Velde. — Antwerpen: Flandra Esperanto-Ligo, 1999. — 95 paĝoj.

Esperanto-literaturo jam havas ĉiujn trajtojn kaj erojn de naciaj literaturoj. Do ankaŭ poramasa legaĵo, kun seriaj verkoj, produktitaj laŭ unu sama simpla “recepto”, facile troveblas. Detektivaĵojn ni jam gustumis delonge, nun venis vico de erotiko...

La novelserio de Leopold Vermeiren sume enhavas 22 pecojn, La egipta dancistino estas la kvara libro en la serio, kun tri rakontoj. Ĉie rolas juna poeto Marko kaj ties kapricema amatino Silvia, kiu konsentas amori, nur se li rakontas al ŝi novan erotikan historion, improvizitan laŭ tri vortoj, hazarde nomitaj de ŝi. Tiaj “reguloj de la ludo” determinas plenan neversimilecon kaj malnaturecon de la rakontoj, ilian tro artefaritan etoson.

Jen juna dancistino estas mortigota por servi al faraono transmonde; ŝia amanto alivestiĝas je ino kaj celas morti anstataŭ ŝi, sed oni malkovras la trompon; nun ambaŭ devos morti, sed per vico de malverŝajnaj hazardoj kaj aventuroj ili mirakle saviĝas, kaj antaŭe dudek paĝoj priskribas ilian amoradon...

Jen junulo per multaj artifikoj retrovas hazarde viditan en tramo belulinon kun preteksto redoni perditan ombrelon; sekvas romantika vespero, sed poste laŭ gazetanonco li rekonas ŝian telefonnumeron kaj ekscias, ke ŝi estas putino.

Jen alia junulo same pene retrovas la virinon kun kiu li konatiĝis en kermesa labirinto, ŝi trafis aŭtoakcidenton — certe bagatelan — rakontas al li sian malfeliĉan vivhistorion, kaj baldaŭ ili geedziĝas... La aŭtoro penas pruvi la aserton, egale banalan kaj falsan, ke amo ĉion povas kaj ĉion venkos (tede ripetataj frazoj “Ĉiam venkas la amo” kaj “Estas la volo de la dioj” estas disŝutitaj tra la novelo). Kontraŭvole rememoriĝas fama slogano: “Faru al ni bele!” Nu, se produktantoj de kelkcentseriaj TV-filmoj bonfartas, kial ne bonfartu ankaŭ novelverkistoj? Multas larmozaj sentimentalulinoj, pretaj konsumi similaĵojn...

La traduko de Lode Van de Velde ĝenerale bonas. Flua lingvaĵo kun pluraj interesaj esprimoj: “Ili vivis... unu ĉe kaj apud kaj kun kaj en la alia”; ”(ili) prenis la reciprokajn manojn”; “mamoj... staris... forte cicitaj”; “fortrinkis sian soifon”; originalaj komparoj kiel “hajloblanka” ks. Tamen plurfoje ĝenas superflua akuzativo kaj konfuzo inter “lia” kaj “sia”; iu povas malaprobi kunmeton de prepozicioj: “metis... al sub ŝia kolo”, “iris al ĉe li”.

Do, se vi ŝatas tiaspecan legaĵon nacilingve, vi ŝatos ankaŭ tiun ĉi libron. Se ne, do ne. Pri gustoj oni ne disputas (sed skandalas — tamen nun mankas al mi skandalemo...). Plene evoluinta, matura literaturo enhavas ĉiujn ĝenrojn.

Valentin Melnikov

Libroj

Kiel promesite, ekde tiu ĉi kajero en nia revuo sporade aperos, krom la recenzoj, ankaŭ koncizaj prezentoj de libroj, kiujn ricevas la Biblioteko de “La Ondo”. Foje ni uzos la pretajn tekstojn, per kiuj eldonantoj foje garnas siajn librojn, foje ili estos verkataj de niaj redakcianoj kaj kunlaborantoj. (LOdE)

Ignat Bociort. La spirito de Esperanto kaj la “samideanaj” malamikaĵoj. — Rotterdam: UEA, 1999. — 12 pĝ. — (Diskutkajeroj. Vol. 2).

Diskutkajeroj estas serio de eseoj pri aktualaj diskutindaj temoj. UEA lanĉis ĝin per Esperanto post la jaro 2000, unue aperinta en La Ondo. La eseo de la 75-jara rumana sciencisto traktas du asertojn de Bernard Golden, kiuj aperis en la revuo Esperanto en 1997. Unue, ke la tezo de la Praga Manifesto “Plena posedo de Esperanto eblas eĉ per memstudado” estas “blufa kaj efektive falsa”. Due, ke prenante la radikon kurb’ anstataŭ kurv’ Zamenhof pruvis sin “nek lingvisto nek genio” sed “nur diletanta poligloto”.

Bociort pledas por pli deca konduto inter la esperantistoj, ĉar “Senbazaj mallaŭdoj (blamaĵoj!), orgojlaj kaj furiozaj interdiskutoj malorganizas nian ne tro grandan taĉmenton troviĝantan antaŭ riĉa, bone organizita, longsperta, granda kaj plurflanke (finance, morale ktp) apogata malamikaro”.

Ĉu ni vere lernis Esperanton por aniĝi en taĉmento frontanta riĉan malamikaron?

Turisma Esperanto-Kalendaro. 2000 / Red. Andrzej Grzebowski kaj Tomasz Jan Kudrewicz. — Bydgoszcz: Monda Turismo, 1999. — 24 pĝ., il. — 3000 ekz.

Apud la Jarlibro de UEA kaj Pasporta Servo unu el niaj plej ofte konsultataj libroj estas Turisma E-Kalendaro. Monda Turismo eldonis 3000 ekzemplerojn ankaŭ por tiu ĉi jaro.

La kalendaro konsistas el du partoj: adresaro de personoj, vojaĝoficejoj kaj organizoj en 122 landoj, kiujn kontaktas Monda Turismo; kaj listo de la plej gravaj E-aranĝoj en la jaro 2000 en 28 landoj.

Valerij Brjusov. Kvar noveloj / Trad. el la rusa Grigori Arosiev, Aleksander Korĵenkov, Ilsia Novikova; Antaŭpar. Aleksander Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1999. — 24 pĝ. — (Serio Rusa literaturo; Vol. 5).

En 1999 La Ondo sendis al siaj abonantoj Kvar novelojn de Valerij Brjusov. Ĝi estas la kvina volumo en la libroserio Rusa literaturo post Sveda alumeto (Ĉeĥov), La unua amo (Turgenev), Princidino Mary (Lermontov) kaj La morto de Ivan Iljiĉ (Lev Tolstoj).

Kiel diras la titolo, la volumeto enhavas kvar novelojn de la plej konata el la rusaj dekadencaj aŭtoroj: Nun, kiam mi vekiĝis, En la spegulo, Marmora kapo, Nokta aventuro. La situaciaj modeloj en tiuj noveloj estis kreitaj por demonstri la svagan limon inter la reala kaj fantazia mondoj, ilian interferon, reciprokan influon kaj efikon je la protagonisto — tiel Brjusov kombinis la rimedojn de la poezia simbolismo kaj “horor-novelan” tradicion de Poe.

Dan Tirinaro. La liberpoeto. — 2a eld. — Seulo: Korea Esperanto-Asocio, 1999. — 203 pĝ.

KEA reeldonis la poemaron La liberpoeto, kiu estis unue eldonita en Parizo, “en somero brulanta de 1938a”. Ĝia aŭtoro Dan Tirinaro, koree Chong Sasup (1910-1944), denaske koreo, vivis kiel kosmopolito, vojaĝante tra la mondo en la epoko, kiam nur malmultaj internacie vojaĝis, en la epoko, kiam sojle de la mondmilito ĉie furiozis naciismoj.

La liberpoeto estas la unua poemaro (kaj ĝis nun la sola!) originale verkita en Esperanto de Koreo. La unua eldono restis apenaŭ rimarkita en Esperantujo. Ĉu ankaŭ la dua? Sed intertempe KEA jam aranĝis eldonon de la koreaj tradukoj de 52 elektitaj poemoj el La liberpoeto (en la originala Esperanta versio estas 105 poemoj) sub la titolo Birdoj sen flugiloj.

Prezidanto de KEA, profesoro Lee Chong-Yeong “forte rekomendas ĉi tiun poemaron al tiuj kiuj amas liberecon, pacon kaj Esperanton”. Sed kio pri tiuj, kiuj amas poezion?

LA DUA INTERNACIA FOTOKONKURSO

La Ondo de Esperanto kaj Urala Esperantista Societo (UES), post la sukceso en 1998, organizis en 1999 la duan internacian fotokonkurson. La konkurso ne estis ligita al deviga temo. En la konkurso partoprenis 43 fotoverkoj de 17 aŭtoroj el 11 landoj: Belgio, Ĉeĥio, Finnlando, Francio, Germanio, Hungario, Jugoslavio, Kroatio, Ruslando, Ukrainio, Urugvajo. (Pasintjare estis 42 fotoj de 15 personoj el 9 landoj.) 18 jan 2000 la kvarpersona juĝkomisiono anoncis la rezulton.

1a premio (du minimumaj ruslandaj monataj salajroj kaj abono al La Ondo de Esperanto): Sandra Burgues Roca (Urugvajo) pro “Konstruante novan homon”.

2a premio (unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto): Andrea Ottrok (Hungario) pro “Super la nuboj”.

3a premio (abono al LOdE): Harri Melasniemi (Finnlando) pro “Eta arbo”.

Laŭdaj mencioj:

Florencia Sevrini Rossi (Urugvajo) pro “Liberigeco”;

Irja Melasniemi (Finnlando) pro “Kvieta maro”;

Sandra Burgues Roca (Urugvajo) pro “Mia kara amiko”.

Speciala premio (libroj kontraŭ ekvivalento de unu minimuma salajro pro foto teme ligita kun Esperanto):

Pavla Zemanová (Ĉeĥio) pro la trifota hundo-ciklo;

Vilmoŝ Arnold (Jugoslavio) pro “Geknaboj apud la tabulo de la arbo de amikeco en la strato Esperanto”.

La organizantoj, laŭ la Regularo de la Konkurso, havas ekskluzivan rajton ĝis 31 dec 2001 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Dankon al la partoprenintoj! Gratulon al la laŭreatoj!

Redakcio de LOdE, Komitato de UES

Literatura konkurso EKRA-2000

Esperantista domo de kulturo “D-ro Ivan Kirĉev” en Razgrad (Bulgario), anoncas literaturan konkurson pri poezio kaj humuraĵoj originale verkitaj en esperanto — EKRA-2000, je libera temo. La verkoj ne devas esti jam publikigitaj kaj partoprenintaj en aliaj konkursoj.

Verkojn por la konkurso, subskribitajn per pseŭdonimo, oni sendu en tri ekzempleroj al la organizantoj (Esperantista domo de kulturo “D-ro Ivan Kirĉev”, str. Sv. Kliment, EK-3, BG-7200 Razgrad, Bulgario). La nomo kaj la adreso de la aŭtoro estu en aparta koverto surskribita per la sama pseŭdonimo.

La ĵurio kunsidos 31 maj 2000. La premioj estos esperantaj libroj kaj diplomoj. Premiitaj verkoj aperos en Literatura Foiro kaj Esperantista tribuno (Razgrad).

La anonco de la rezultoj kaj la premiado okazos kadre de la esperanta kultura festo Abritus-2000 en Razgrad (2-4 jun 2000), koincidanta kun la Internacia Literatura Forumo organizita de LF-koop kaj la Esperanta PEN-Centro kunlabore kun la Esperantista domo de kulturo “D-ro Ivan Kirĉev” en Razgrad kaj la E-Societo Sukceso en Vraca.

HeKo

Gazetoj
Literatura Foiro. 1999: 182

En 1999 LF elstaris pro interesaj eseoj. Tiel estas ankaŭ en la decembra kajero. Sufiĉas listigi la temojn: Tolkien (Daniele Vitali), “Lingvolibereco Svislande kaj 21-jarcente” (Andres Bickel), “La liberigo de la homoj estas la liberigado de la libroj” (Ferdinando Camon), Stellan Engholm (Leen C. Deij). Marco Picasso meditas pri la individua merkato (merkatiko 1:1) aplike al Esperanto, kaj Walter Zelazny respondas al Zbigniew Gabor, interalie pri kunlaborado kaj kolaborado. Krome, poko da beletro kaj abundo da recenzoj.

Ruslanda Esperantisto. 1999: 5-6

Ruslanda Esperantisto estas ruslingva informilo pri Esperanto. Ĝi aperas en Jekaterinburg milekzemplere.

La lasta RE por 1999 estas duobla. En la parto kutima oni trovas plurajn informojn pri E-eventoj, bibliografion Esperanto en Ruslanda gazetaro kaj du pliajn erojn el la porĵurnalista dosiero de Stefan Maul. Kiel speciala suplemento al RE estas aldonita la unua ĉapitro de la eseo de Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov Esperanto en Ruslando, kiu aperos en Esperanto antaŭ la Moskva kongreso de SAT.

Riveroj ne plu fluos...

En novembro 1999 mi redaktis la numeron 26 de la interkultura revuo Riveroj, kiu iĝis la lasta, kiun mi redaktis. Kaj la revuo ne plu aperos en la nova jaro 2000. Mi mem bedaŭras, ke mi ne plu povos daŭrigi la redaktadon, kaj la eldonisto ne povos eldoni sen mia redaktado. Kaj mi elkore dankas vin pro via ĝisnuna subtenado kaj kunlaborado.

Mi tamen plu aktivas en la movado, kiel prizorganto de Japana Esperanta Librokooperativo, membro de la redakcio de “La Movado” — monata organo de KLEG (Kansaja Ligo de E-Grupoj).

Mine Yositaka

Ricevitaj gazetoj

ELNA Update. 1999/4;

Esperanto. 1999/12, 2000/1;

Esperantolehti. 1999/6;

Esperanto-nyt. 1999/3,4;

Esperanto USA. 1999/6;

ES-TO. 1999/2,4;

Franca Esperantisto. 1999/513;

Heroldo de Esperanto. 1999/14,15;

Internaciisto. 1999/6;

Israela Esperantisto. 1999/131;

Komencanto. 1999/8;

La Gazeto. 1999/85;

La Kancerkliniko. 1999/92;

La Ondo de Esperanto. 2000/1;

La Revuo Orienta. 1999/11,12;

Le Travailleur Espérantiste. 1999/246;

Literatura Foiro. 1999/182;

Litova Stelo. 1999/6;

Monato. 1999/12;

Riveroj. 1999/26;

Ruslanda Esperantisto. 1999/5-6;

Scienco kaj Kulturo. 1999/5,6;

Sennaciulo. 1999/11;

Starto. 1999/5-6;

TEJO-Tutmonde. 1999/4;

Trampo. 1999/4;

Trefo. 1999/2;

Vekilo. 1999/4;

Vestnik Esperanto. 1999/4.

Mozaiko

12 animaloj

Ni ricevis 9 solvojn de la novembra enigmo. Preskaŭ ĉiuj estis tute ĝustaj, nur unu enhavis malgrandan erareton. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Viktor Nikitin — nia fidela leganto el Jekaterinburg. Niaj gratuloj!

Respondoj: vulpo, simio, erinaco, baleno, gepardo, rinocero, vesperto, elefanto, histriko, kanguruo, sciuro, leporo. Animaloj.

Krucvortenigmo

Enskribu vortojn, laŭ la hormontrila direkto, komencante de tiu sesangulo, kiu estas indikita per montrilo.

1. Surskribo sur koverto;

2. Peco de meĥanismo, kiun oni movas per la piedo;

3. Unuo de valoro ĉe ludoj;

4. Malgranda montrilo (R);

5. Frukto;

6. Havanta nek komenciĝon, nek finiĝon;

7. Lernanto en oficirlernejo;

8. Plata pilkoĵetilo kun interplektitaj ŝnuroj;

9. Domo aŭ ĉambraro;

10. Kunigaĵo de kelkaj paperfolioj;

11. Manuskripto el kunkudritaj folioj, kontraste al skribrulaĵo (R);

12. Kristaleca blanka dolĉa substanco;

13. Vitra vazo kun mallarĝa kolo;

14. Aerostato;

15. Ujo el ligno, kartono, ledo ktp (R);

16. Malpura aŭ difekta loko sur io.

Kompilis Tatjana Kulakova

Valentin Melnikov

Urba tra(-)fiko

La aŭtoro dum kelkaj jaroj efektive laboris kiel biletkontrolisto en busoj. Ne ĉion el la priskribitaj eventoj li observis mem, tamen ĝenerale la urbaj busoj estas interesega loko...

Veturas buso, pro mallerta stir’

kaj aĉa voj’ spertante fortan skuon.

Ĉe la biletstampilo iu vir’

neniel povas trafi en la truon.

Pro tio eblis nur kompati lin...

La buso haltis. Kion fari? Klaras!

Aŭdiĝis hasta voĉo de l’ edzin’:

“Enŝovu pli rapide, dum ĝi staras!”

Kiel nederlanda cikonio favoris la disvastigon de Esperanto

Rakonto de avo en la jaro 2000

Jes, miaj geinfanoj, estis mirakla historio pri tiu “Cikonio” kaj Esperanto.

Estis en la tempo, kiam la homoj estis jam tiel progresintaj en la aviadarto, ke ili prizorgis regulajn flugservojn inter la ĉefaj lokoj en Eŭropo, Afriko, Suda Azio kaj ankaŭ en Ameriko.

Nur Aŭstralio ankoraŭ ne partoprenis en la granda “regula” trafiko, kio ne kontentigis la homojn tie, ĝis kiam iu riĉulo promesis grandan premion al tiu aviadisto, kiu montros, ke estas eble rapide kaj samtempe senriske kunligi Okcidentan Eŭropon al Aŭstralio per flugvojo — Londonon al Melburno.

Tio okazis en la jaro 1934, kiam mi ankoraŭ estis mezlerneja knabo.

La afero promesis fariĝi streĉa flugkonkuro. Multaj aeroplanoj el diversaj landoj partoprenis, el kiuj kelkaj estis speciale konstruitaj por rapidega flugo.

Ankaŭ la aliaj estis rapidaj sport-aeroplanoj, escepte de unu. Tiu estis nederlanda trafik-aviadilo, destinita por la tiam jam ekzistanta regula (semajna) aerlinio Nederlando-Hindujo.

Same kiel la aliaj aeroplanoj de tiu linio, ankaŭ ĉi tiu ricevis birdnomon, nome “Uiver”, t.e. “cikonio”. Estis iom strange, ke tiu cikonio kuraĝis partopreni. Kio estis la fakto?

Jam mi diris, ke ĉiuj aliaj partoprenantoj estis tre rapidaj konkurantoj, kun du pilotoj, sed la “Uiver” estis granda transport-maŝino kun kvarhoma ekipaĵo.

Al ni, lernejoknaboj, ŝajnis kvazaŭ aŭtobuso riskis sur kurejo kontraŭ kur-aŭto, sed fakuloj donis al la “Uiver” sufiĉan ŝancon pro ĝia solida konstruo kaj sperta ekipo.

Tamen estus iom mirakle, se tiu omnibuso superus kur-aŭton. Sed, la neatendita realiĝis. Streĉite la homoj sekvis en la ĵurnaloj la konkurvojaĝon, ĉar la “Uiver” de la komenco estis inter la plej antaŭaj aeroplanoj.

Post proksimume 96 horoj, kio por tiuj tagoj estis tre rapidega, atingis la “Uiver” kiel dua la finpunkton Melburno en Aŭstralio. La omnibuso postlasis ĉiujn rapidaeroplanojn, escepte de unu. Estis grandega efiko, kiu la tutan mondon eksterordinare mirigis.

Kiam mi rakontas al vi, ke la “Uiver” devis halti en pli multaj stacioj, ke ĝi transportis krom kvarhoma ekipo ankoraŭ tri pasaĝerojn kaj 3000 leterojn, ke ĝi flugis 1700 kilometrojn pli longan vojon kaj tamen en tre bona stato en Melburnon venis nur kelkajn horojn post la unua maŝino, vi, miaj geinfanoj kaj genepoj, ankoraŭ nun povas imagi, kiel granda kaj neatendita estis la sukceso de la “Uiver”-flugo.

Gravaj estis la sekvoj por la flugtrafiko tra la mondo. Post mallonga tempo multaj novaj aerlinioj por grandaj distancoj estis fondataj, la rapidecoj estis plialtigataj, kaj distancoj praktike ne plu ekzistis.

La intensa internacia trafiko, kiu estis la sekvo de ĉi tio, donis okazon al la homoj viziti en mallonga tempo diversajn landojn, sed samtempe kaŭzis diversajn lingvajn malfacilaĵojn, ekzemple por vojaĝanto kiu vizitis Anglujon, Germanujon, Hungarujon, Persujon, Ĥinujon, Japanujon, Brazilon. La scipovo de du aŭ tri lingvoj eĉ ne sufiĉis.

Ju pli la trafiko intensiĝis, des pli oni sentis tion kiel grandan obstaklon; speciale la komerco bezonis ununuran internacian lingvon.

Naciaj lingvoj postulis tro multe da tempo por bona studado, kaj la komercistoj ne ŝatis komplikaĵojn neeviteble elfluantajn el idiomaj ruzaĵoj. Feliĉe jam tiam Esperanto estis internacie uzata ligilo inter diversaj personoj, grupoj, asocioj ktp., sed ankoraŭ ne ĝenerale akceptita.

Nun la eminentuloj de komerco, trafiko, industrio, en speciale por tiu celo aranĝita kunveno, akceptis unuanime ankaŭ por si Esperanton kiel internacian lingvon, precipe pro ĝia simpleco kaj taŭgeco.

Nuntempe la aviadistoj ĉiam kaj ĉie en la mondo esperantlingve kontaktas kun flugantaj fakuloj, kun aviadhavenoj, radiostacioj kaj meteorologiaj institutoj.

Tiel, miaj geinfanoj, cikonio en 1934 favoris Esperanton.

El Mozaiko: Legolibro por komencantoj kaj progresintoj. — Rotterdam: Heroldo de Esperanto, 1935. — Pĝ. 16-19.

ANONCETOJ

Ekde septembro en servilo Citycat aperas ĉiusemajna dissendaĵo pri la novaĵoj de E-movado. Kutime ĝi enhavas 2-3 novaĵojn, interesajn por la ekstera publiko, diversajn faktajn materialojn pri Esperanto kaj E-movado, informojn pri retaj eblecoj uzi E-on, pri planataj aranĝoj kaj malgrandajn prezentajn lecionojn. Komence de decembro la dissendo havis ĉ. 900 abonantojn. Informojn pri la ekabono (senpaga!) de la dissendo oni povas ricevi de la gvidanto de la projekto Andrej Ananjin

Rete: esperanto@newmail.ru

Mi deziras korespondadi kun tiu, kiu volas diserti per la Ya-zu en Esperanto. Se vi volus ni sendos disertaĵan libreton al vi.

Adreso: D-ro Ts. Bold Mongolio-Ulanbatoro p. 30. k. 20

Rete: Bold M Ts yazu@mailcity.com

En 1995 ANEKO komencis aperigi esperantlingve 90-minutan sonrevuon Voĉo de Amikeco. Por 2000 la abonprezo estas 48 rub. Dumjare aperos 4 numeroj. Vi povos ekscii pri E-movado en Ruslando kaj eksterlande, aŭdi kantojn kaj literaturaĵojn, kiuj estas plenumitaj dum E-renkontiĝoj kaj kongresoj. Ĝi enhavas ankaŭ sonigitajn artikolojn el E-periodaĵoj. Nian sonrevuon abonas esperantistoj el 12 landoj de Eŭropo kaj Azio. Mendi la revuon kaj pagi ties koston vi povas laŭ la adreso:

Adreso: Rassohin Vladimir, ab. ja. 96, RU-352900 Armavir, Ruslando.

Mi volonte oferos mian liberan tempon al esperantistaj grupoj, kiuj planas kaj deziras viziti Kopenhagon. Mi estas pensiulo, kaj turismo estas mia hobio (ne profesio). Pro tiu kaŭzo mia gvido estas senpaga, sed mi bone konas la urbon.

Eugeniusz Rybarczyk Adreso: Bispeparken 29.lth, DK-2400 Kopenhago NV, Danlando.

KALENDARO

Kompletigo de la jar-kalendaro aperinta en LOdE. 1999: 12

21-23 apr. Celaya (Meksikio). Inaŭgura Kongreso de Meksikia AIS-Filio Rete: 103163.3356@compuserve.com.

27 maj.-4 jun. Vraco, Razgrado (Bulgario). 19a Internacia Literatura Forumo. Temo “Nia gazetaro fronte al la telematika defio: kiuj ŝancoj, kiuj riskoj por la esperanto-kulturo?” Adreso: p.k. 26, BG-3000 Vraca, Bulgario.

2-8 jul. Tallinn (Estonio). 36aj Baltaj E-Tagoj Adreso: Helju Lainjärv, str. Käo 21-2, EE-11311 Tallinn, Estonio.

10-15 jul. Valencia (Hispanio). Mediteranea Kultura E-Semajno Adreso: Augusto Casquero de la Cruz, Avenida Burjasot, 29, A-31, ES-46009 Valencia, Hispanio.

15-21 jul. Motovun (Kroatio). Internacia E-Konferenco. Temo: “Multkultureco, multlingveco kaj kunvivado”. Adreso: Via Leghissa 6, IT-34131 Trieste, Italio.

5-12 aŭg. Honkongo (Ĉinio). 56a Internacia Junulara Kongreso. Temo: “La transiro al tutmondiĝo. Tutglobismo en la 21a jarcento” Adreso: ĈJEA, P.O.Kesto 77, Beijing, CN-100037, Ĉinio.

19-20 aŭg. Pusan (Koreio). 32a Korea Kongreso de Esperanto Adreso: Jisan Nurse Institute, 390-20, Yangjong 3-dong, Pusan, Koreio 614-053.

30 sep.-7 okt. Blanes (Katalunio, Hispanio). 8a Internacia E-Semajno de la Kulturo kaj Turismo. Adreso: H.E.F., Apartado 15037, ES-08080 Barcelona, Hispanio.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 3 (65)

Redakcie

En la reto ni legis jenan opinion de la eldonantoj de la porinfana E-revuo La Krokodileto, aperanta ekde julio 1997 en Francio:

Ofte homoj diras al ni, ke ĝi estas valora revuo, sed ne pretas aboni ĝin, aŭ kiam ili abonas, ne montras ĝin al siaj infanoj aŭ lernantoj... Aŭ tutsimple ili ne kontribuas, kvankam ni legas iliajn nomojn en aliaj gazetoj...

Ni jam multfoje provis rilati kun aliaj tutmondaj asocioj (TEJO, ILEI, UEA, kelkaj landaj asocioj, kaj eĉ UFE, la tegmenta asocio en Francio, kies JEFO, eldonanto de La Krokodileto, estas la junulara sekcio). Ni neniam ricevis oficialan subtenon... Post iom pli ol du jaroj, ni atingis la mirindan nombron de 60 abonantoj, el kiuj nur 10 infanoj, el kiuj unu aŭ du fojfoje kontribuas. Oni diras al ni, ke Juna Amiko sufiĉas.

Jen moralo: la Esperanto-movado neniam kaptas la okazon havi interesajn agadojn. Esperantistoj preferas konservi siajn proprajn agadetojn, en sia angulo, izoliĝemante, ne rigardante tion kio okazas ĉe la najbaroj.

Evidente, pri la malsukceso de La Krokodileto kulpas ni esperantistoj (ĉar ne abonas; aŭ abonante nek reklamas nek kontribuas), niaj asocioj (ĉar ne helpas konkrete, do — buĝete), nia gazetaro (ĉar aliaj revuoj sufiĉas) kaj nia tuta movado (ĉar ĝi estas tia, kia ĝi estas). Laŭ tiu konstato, oni prefere ne fondu novajn gazetojn. Ĉu vere?

Ni ne estas tiel pesimismaj kiel la JEFOanoj, kaj antaŭ ol lanĉi La Ondon ni atente studis la konjunkturon de la gazetmerkato en Esperantujo.

Esperantujo estas plej ĝenerale difinebla kiel aro da homoj, kiuj fordonas al Esperanto la plezuron de sia libertempo. Laŭnombre, Esperantujo ne superas urbon kun cent mil loĝantoj. Estus naive esperi, ke loĝantoj en tia urbo amase ekdezirus aboni novan gazeton — jam aperas multaj: lokaj kaj centraj. Cetere, en tiu abstrakta urbo oni povus reklamcele disdoni la revuon al bibliotekoj kaj lernejoj, proponi ĝin simbolpreze al kioskoj kaj librovendejoj, lasi ĝin en lokoj publike vizitataj, alparoli la urbanojn per radio kaj televido.

La kazo de Esperantujo estas malpli avantaĝa — ni loĝas dise, kaj pli ol duono el ni estas apenaŭ atingeblaj, kaj inter la ceteraj tro multaj personoj neriĉaj, dum la pli bonstataj samideanoj estas jam troĝenataj per petoj aboni, kotizi kaj donaci. Ne estas eble sukcesigi en Esperantujo iniciaton, kies bezono ne estas sentata plurloke kaj plurnivele.

Tial ni ne plendas: ja nia abonantaro pasintjare kresketis de 283 al 303; plurkaze la abonita revuo estas legata de du aŭ de kelkaj personoj (rekordo estis starigita en Tomsk, kie la novembran kajeron sinsekve legis ... 16 personoj!); kaj, ĉefe, ni ricevas ĉiam pli multajn leterojn kiuj atentigas nin pri mankoj kaj helpas fari la revuon pli interesa.

Koran dankon pro viaj leteroj, pro viaj abonoj, pro viaj artikoloj kaj pro viaj donacoj! Ni estos ĝojaj, se la kovril-paĝa bildo instigos kelkajn el vi al plia letero. Ĝis la reskribo!

Halina kaj Aleksander

Konservi kaj protekti la fundamentajn principojn de Esperanto

La Akademio de Esperanto estas lingva institucio kreita en 1905 per decido de la unua Universala Kongreso de Esperanto sub la nomo de Lingva Komitato, kies unua prezidanto estis mem Zamenhof, post kelkaj monatoj sekvata de rektoro Emile Boirac. Kvar aspektoj distingas ĝin de la naciaj lingvaj akademioj:

La unua estas la juneco de nia Akademio, kiu estis starigita nur dek ok jarojn post la apero de la unuaj tekstoj de la lingvo. Ni memoru, ke la unua teksto de la franca datas de 864 p. K., dum ĝia Akademio naskiĝis kelkajn jarcentojn poste: efektive, en 1635. La dua kuŝas en tio, ke la naciaj akademianoj estas dumvivaj kaj fariĝas senmortaj, dum la esperantistaj estas senmortaj dum solaj naŭ jaroj, sed ili rajtas rekandidatiĝi al novaj senmortecoj... La tria devenas de la historiaj cirkonstancoj de ĝia naskiĝo, intime ligitaj al la propra naskiĝo de la lingvo mem: ordinare la naciaj akademioj ne rajtas administri la evoluon de la lingvo, kaj la brazila ekzemple ne kuraĝas esplori, ĉu la senakcenta pronomo post estonta verboformo estas jam akceptinda, kvankam ĝi estas ege uzata, precipe se sekvas infinitivo. Kaj la lasta dependas de tio, ke la konsisto de nia Akademio estas diversnacia kaj diversetna, kaj tio permesas al ĝia personeco ian supernacian konduton, dum la naciismo karakterizas tiujn de la naturaj lingvoj.

La celo de la Akademio de Esperanto estas difinita per la unua Artikolo de ĝia Statuto: “La Akademio de Esperanto ... estas sendependa lingva institucio, kies tasko estas konservi kaj protekti la fundamentajn principojn de la lingvo Esperanto kaj kontroli ĝian evoluon.” Kaj ni bone memoru, ke kontroli estas ne regi kaj komandi, sed honeste esplori la komunan uzon de ĝiaj parolantoj.

La aŭtoritato de la Akademio estas evidente nur morala — de la fakto, ke ĝi originas rekte de la Kreinto de la lingvo. Sekve de tio, ĝiaj decidoj — rekomendoj aŭ malrekomendoj kaj aproboj aŭ malaproboj — estas ordinare observataj de la plejmulto de la samideanoj, sed kelkaj ĝiaj konkludoj estis vere polemikaj, ĉar ili estis prenitaj en tre emociaj cirkonstancoj kaj sen sufiĉa esplorado. La nuna prezidanto preferas proponi al la publiko prelegojn pri aspektoj de la lingvo kadre de ĉiu Universala Kongreso, kiam estas aŭdataj la opinioj de pluraj esperantistoj ekster la Akademio: en la lasta Universala Kongreso parolis doktorino Ilona Koutny kaj la prezidanto.

La plej granda maloportunaĵo de nia Akademio estas la perdo de ĉiu tria jaro dum la okazigo de la elektoj pro la testudeco de la ordinara poŝto: unu triono de nia tuta tempo forglitas por la voĉdonado... En la 26-a de Aprilo 1996, la antaŭa prezidanto, nia kolego doktoro Werner Bormann, skribis la sekvantan plendon al la direktoroj de sekcioj kaj komisionoj de la Akademio: “La mandato de la antaŭa periodo finiĝis, laŭ konstato de d-ro Albault, en junio 1995, nun estas baldaŭ majo 1996. Unujara paŭzo estas malagrable longe. Bonvolu ekaktivi rapide en la sekcioj kaj komisionoj.” Nenia surprizo estas, ke similan plendon mi faris en la komenco de 1999, preskaŭ unu jaron post mia prezidantiĝo. La nuna estraro studas la eblecon mallongigi tian intervalon (mi konscias, ke tiu lasta vorto devias de la PIVa difino).

Multaj opinias, ke la Akademio agas malmulte aŭ eĉ tute ne agas... Ili tamen devas rekoni, ke la precipa celo de la Akademio estas ne agi, sed gardostari... Kaj gardostaranto povas maldormi la tutan nokton, kaj nur atenti, se ĝi fluas pace, kaj do nenio pravigas lian ekagon. Ni tamen konfesu, ke la akademianoj multe laboras ekster la sino de la Akademio: sur dudek unu el la dudek du tabloj kun libroj de la Libroservo en la pasintjara Universala Kongreso estis almenaŭ unu libro de akademiano, kaj ofte pluraj! Kaj la sola tablo sen kunlaboro de akademiano prezentis ekzemplerojn de unu sola libro en pluraj lingvoj, krom Esperanto, cetere kun nelingvaj temoj.

Efektive, la Akademio havas la tutan tempon de la mondo por la internaj laboroj, sed ni ne havas sufiĉan monon por disperdi per reklamoj pri ili, sed unu mi certe povas fari ĉi tie senpage, dank’ al la malavara invito de ĉi tiu revuo: nia Lingva Konsultejo, sub la respondeco de kolego Stefan Maul, estas je la dispono de la publiko por ĉiaj duboj, kiujn la lernolibroj ne solvos.

Kaj fina parolo: la venontan jaron estos elektoj, kaj por ili mi atendas la kandidatiĝon de kelkaj el la amindaj legantoj de ĉi tiu paĝo!

Geraldo Mattos

prezidanto de la Akademio

Heroldo: ĉiutage dum UK-85

Lastfoje okazis en 1933, dum UK en antisemita regno. Nun ree okazos en 2000, dum UK en Israelo. La Loka Kongresa Komitato en Tel-Avivo esprimis unuanime la principan aprobon pri la ĉiutaga apero de Heroldo de Esperanto. La redakta teamo konsistos el Marie-France Conde Rey, Stano Marĉek kaj Perla Martinelli.

La kvin numeroj de HdE formos novtipan kongresan kajeron, kiun ricevos senpage ĉiuj abonantoj de Heroldo. Ne nur la redakto, sed ankaŭ la komposto, enpaĝigo kaj preso okazos en Israelo. La eldono de HdE ne anstataŭos la kongresan kurieron, sed traktos pli profunde, per intervjuoj, referaĵoj, elzeviroj ktp la kongresan vivon. Unu kolumno estos dediĉita al ĝeneralaj novaĵoj el la monda aktualeco.

HeKo

Ĝustigo de LKK

Laŭ Heroldo Komunikas, la LKK de la Tel-Aviva UK “esprimis unuanime la principan aprobon pri la ĉiutaga apero de Heroldo de Esperanto” dum UK.

Mi ĝustigas, ke LKK nenion decidis pri tia afero nek povus decidi, ĉar decido pri ĝi, same kiel ĝenerale pri disdonado de ĉiaj materialoj en UK, apartenas al la kompetenteco de la Estraro de UEA. Tiusence mi siatempe respondis al demando de la redaktorino de HdE.

Amri Wandel

Prezidanto de LKK de la 85-a UK

AVE: duoble verdaj

Asocio de Verduloj Esperantistaj (AVE), estis fondita en 1984 por akceli uzadon de Esperanto kiel komunikilo en la tutmonda Verda Movado (politika kaj eksterpolitika agado ekologia). En 1999 AVE havis 246 regulajn membrojn kaj 130 interesatojn.

Sukceso de Pariza Rezolucio

Kadre de la Eŭropa Kongreso de la Verdaj Partioj en Parizo (27 feb 1999) AVE, dank’ al la kunlaborantoj el SAT kaj FEJO, informis pri Esperanto kaj organizis unu el la 16 forumoj.

La konsilio de EFVP, Eŭropa Federacio de Verdaj Partioj (intertempe 30 partioj en 28 landoj) en 1999 decidis pri nia rezoluci-propono, kiun ni verkis — paralele kun ERA — por du celoj. Unue, ke Esperanto povu reprezenti tiujn lingvojn, kiuj ne estas oficialaj laborlingvoj en la Eŭropa Parlamento kaj en la sistemo de la Eŭropa Unio (eŭska, gaela, kataluna, soraba, ktp.). Due, ke Esperanto iĝu libervola studobjekto en la eŭropaj lernejoj.

La komitato de EFVP kunmetis ambaŭ Esperanto-rezoluciojn kaj decidis interrete.

Fine de septembro 1999 la konsilio de la EFVP kunsidis en Bratislava. Martin Minich kaj lia kolego reprezentis tie AVE-on por informi kaj eble defendi nian rezolucion. Sed ne necesis defendi ĝin — do, nia rezolucio estas akceptita de EFVP!

Niaj renkontiĝoj

Okaze de la 84a UK en Berlino okazis la regula AVE-Renkontiĝo. Partoprenis pli ol 40 personoj. Krom mia prezento de AVE kaj respondo al kelkaj demandoj parolis Krayg Meulen pri la projekto “Sunfloroj”, celanta helpi al rifuĝintaj infanoj en Kosovo. Julius Wasik invitis al kontraŭnuklea pacorganizaĵo. Krome ni informis pri AVE en la budo de la fakaj asocioj.

La 2a AVE-Seminario pri Verda Politiko okazis en Jetrichovice (Ĉeĥio), proksime de Germanio, enkadre de turisma aranĝo de la saksaj esperantistoj, gvidata de Micha Wolf. Tie situas la tre vizitinda pitoreska sabloŝtona rokaro. Dumtage ni migradis ekologie kaj vespere diskutis pri Verda Politiko.

Informa Fako de AVE

AVE-anoj tradukis tekstojn pri la Ekologia Imposto kaj pri la Paco-Politiko de la Verda Grupo en la Eŭropa Parlamento. Mi verkis opinion pri la Komuna Ekstera kaj Sekureca Politiko de la Eŭropa Unio; ĝi estis demandita de la Verda Grupo en la EP.

Okazontaj aranĝoj

Aprilo. Canberra (Aŭstralio). Tutmonda Konferenco de Verdaj Partioj: AVE intencas prezenti Esperanton tie.

Aprilo. Oostende. 4a Eŭrop-Unia Kongreso: Eŭropa AVE-Renkontiĝo; partopreno je vizito de la Eŭropa Parlamento en Bruselo; vizito de ekologia bieno de Komitato Jean Pain.

Julio. Moskvo. 73a Kongreso de SAT: AVE-prezentado kaj diskuto pri Verda Politiko.

Julio. Tel-Aviv. 85a UK: Tutmonda AVE-Renkontiĝo.

Manfred Westermayer

sekretario de AVE

Germana sesio de AIS

Sojle al la jaro 2000 en la germana urbo Münster okazis la ok-taga 16a Internacia Festivalo (IF) kaj la 12a germana studadsesio de AIS (Akademio Internacia de la Sciencoj) San-Marino — tamen estis nur unu aranĝo. Unuafoje en la kadro de IF okazis scienca konferenco kun plurtagaj kursoj. Docentoj de AIS lekciis pri jenaj temoj:

OProf. Hans-Dietrich Quednau. “Aplikado de aŭdvidaj kaj plurkanalaj rimedoj en instruado”;

ADoc. Alicja Lewanderska-Quednau. “La rolo de virinoj en socio, familio kaj politiko”;

Dr. Dirk Willkommen. “Stacioj de la eŭropa ideo”;

Mag. H. Fischer. “La rebaptistoj en Münster: ĉielo kaj infero”;

PDoc. Dr. R. Fischer. “La germana kulturo sub la premo de la usona prestiĝo”;

AProf. Amri Wandel. “La suneklipso / La misteroj de Marso”.

Ĉiuj kursoj kaj prelegoj okazis en Esperanto. La festivalanoj ne nur fervore diskutis pri la temoj, sed pli ol 30 ankaŭ utiligis la okazon akiri ateston de AIS.

Tiu kombino de AIS-konferenco kun Esperanto-aranĝo denove pruvis la sukceson de tiu koncepto. Jam kelkfoje, laste en Berlino, AIS prezentis kursojn kadre de Universala Kongreso de Esperanto, kaj Amri Wandel, la rektoro de la Tel-Aviva IKU (Internacia Kongresa Universitato), jam invitis fari tion ankaŭ ĉi-jare. Same la sukceso de la AIS-kursoj dum la lastjara IJF en Bellaria (Italio) instigis la organizantojn al ripeto en la ĉi-jara IJF, kiu paske okazos en Cavallino (Venecia marbordo) kaj havos la temon “Ĉu esti aŭ ne esti eŭropano?”

Pliaj aranĝoj de AIS ĉi-jare okazos pentekoste en Hradec Králové (Ĉeĥa Respubliko) kaj Sibiu (Rumanio). Aprile la Meksika AIS-asocio okazigos tritagan inaŭguron en la urbo Celaya.

Reinhard Fösssmeier

IS-2000

Pri tiu ĉi aranĝo plej ofte oni diras simple “Iso”, ne deĉifrante, ja ĉiuj scias, ke temas pri la Internacia Seminario de Germana E-Junularo. Kaj ĉiuj scias, ke ĉiuNovjare ĝi okazas en Germanio. Kaj venas tien gejunuloj de la tuta Eŭropo kaj foje eĉ de la tuta mondo.

Ĉi-foje Iso okazis 27 dec – 3 jan en Wezlar, urbeto ĉ. 70 km norde de Frankfurt-am-Mein, kiel kutime en junulargastejo. La urbeto estas belega, antikva kaj ege trankvila.

Jam dek minutojn post la enveturo en la urbon ni renkontis la unuan esperantiston, interkisiĝis, ĉar estis nia konato, kaj kune daŭrigis la vojon al la gastejo. Iom poste en nian buson eniris ankoraŭ kelkaj dorsosakitaj personoj — kompreneble ili estis alvenantaj IS-anoj — de diversaj partoj de Germanio, Hispanio, Francio kaj aliaj. Nin ili ekkonis ne tuj, ĉar ni jam demetis niajn “naci-karakterizajn apartaĵojn” — nome la dorsosakojn. “Ni pensis, ke vi estas bonaj veclaranoj, kiuj miras pri la nekutimaj dorsosakuloj”, — klarigis Ajke, knabino el iu orientgermana urbo.

La seminario ĉi-foje kunvenigis ĉ. 300 personojn. La programo estis tradicia. Mi jam partoprenis en la aranĝo antaŭ du jaroj kaj fakte formale kaj programe ĉio estis tute sama. Mi komprenas, ke tio estas valoro — ja homoj preferas antaŭscii, kio ilin atendas. Sed malaperis pluraj el la antaŭa generacio de IS-vizitantoj, venis multaj novaj homoj, parte aliaj personoj respondecis pri multaj programeroj kaj parte aliaj personoj prelegis kaj gvidis kursojn. Sed same okazis Novjara banado (amasa vizito al baseno la 30an de decembro), tuttaga ekskurso, Internacia vespero, koncerto de muzik-steloj — ĉi-foje tio estis JoMo kaj Kim Henriksen, Silvestra bufedo, same bonis diskotekoj kaj logis Gufujo per siaj bongustegaj teoj kaj noktomezaj literaturaj legadoj...

Kiel ĉiam nubis cigareda fumo kaj verŝiĝis biero kun klaĉoj en la trinkejo... Oni biliardludis, disdonadis aliĝilojn por E-aranĝoj kaj internacie interkomunikiĝis.

Eblas diri, ke jam de la unua tago senteblis la fama IS-etoso — ja por multaj estis impreso, ke oni nenien veturis, ke estas la sama antaŭa IJK aŭ IS, nur okazis kelkmonata aŭ jara paŭzo pro iaj personaj kialoj, kaj jen ĉio daŭras. Oni denove ensorbadis la feliĉon kaj plezuron de la IS-komunikado por reĝui ĝin en la rememoroj dum la cetera parto de la jaro — dum tedaj kaj grizaj labormonatoj. (Kial ne, kritikemuloj, ĉu tio estas iel malpli bona ol turismadoj al antikvaj ruinaĵoj por ekhavi sian foton sur ilia fono?)

Kaj oni ne nur umis kaj pli konkrete amindumis (neeviteblega afero en la junulara medio), sed ankaŭ ne malofte lernis. Oni eksciadis pri la aliaj landoj kaj moroj, oni aŭskultis foje riveligajn prelegojn, partoprenis kursojn kaj trejnadojn. Fakte, al tiuj, kiuj volis ripozi kaj al tiuj, kiuj volis evolui estis prezentitaj egale abundaj eblecoj por tio.

Tamen kiel ajn oni rilatu al “amuziĝemo” kaj “neseminarieco” de IS, oni memoru, ke ĝi ĉefe estas komuna festado de Novjaro — ĝoja, ne tro serioza kaj vere internacia E-renkontiĝo.

Andrej Ananjin

Du montaraj renkontiĝoj

Sankt-Nikolaa renkontiĝo

Regiona Societo Esperanto en Poprad (Slovakio) ĉiujare organizas honore al Sankta Nikolao renkontiĝon de esperantistoj el Slovakio kaj Pollando en montara vilaĝo Murzasichle, kiu troviĝas proksime al Zakopane en Pollando. Tiu tradicia aranĝo reokazis 3–5 dec 1999.

Dum la busekskurso la grupo vizitis la grandan bazaron en Nowy Targ kaj posttagmeze, per sledoj tirataj de ĉevaloj, esperantistoj faris ekskurson tra montaro, kio tre plaĉis al ĉiuj, speciale al infanoj. Vespere Sankta Nikolao disdonis donacetojn al ĉiuj gepartoprenantoj. Amika kaj amuza etoso regis dum la tuta renkontiĝo.

Vintra feriado kaj Silvestra Balo

La unuaj gastoj por la tradicia jar-ŝanĝa aranĝo venis al Poprad jam la 25 dec. Plej multaj partoprenantoj venis el Pollando, dank’ al Esperantotur en Bydgoszcz.

La Silvestra Balo okazis samtempe en du lokoj. La unua loko estis la tradicia restoracio La Ruĝa Papavo en kvartalo Velká kaj en Kulturdomo de Matejovce estis alia grupo. Entute la Silvestran Balon partoprenis 130 personoj. Krome en Poprad haltis kelkaj grupoj, kiuj veturis al la Silvestraj Baloj en Budapeŝto kaj Venecio.

Milan Zvara

AERU en la koro de la Granda Silka Vojo

Ankaŭ vin atendas la Azia Esperanto-Renkontiĝo AERO-2000 (dediĉita al la Internacia Jaro de la Kulturo de Paco kaj Senperforto), okazonta sub aŭspicioj de UEA en 2750-jara Samarkando 15-20 aŭg 2000. Sojle de la nova jarmilo AERO celas doni freŝan inspirigan aeron al la azia esperantistaro kaj akceli E-movadon en la regiono. Ni ĝojus bonvenigi gastojn el ĉiuj kontinentoj.

En la programo okazos seminario pri E-movado en Centra Azio, sinprezento de aziaj E-kluboj, instruista seminario, fakaj kunsidoj, intensaj E-kursoj por komencantoj kaj progresantoj, internacia arta vespero, ekspresa kurso de la uzbeka lingvo, E-loterio, gustumado de famaj uzbekaj vinoj, pikniko en la montaro, vizitado kun E-ĉiĉerono de mondfamaj vidindaĵoj de antikva Samarkando ktp. Laŭdezire aranĝeblos ankaŭ postaj ekskursoj al Buĥara, Taŝkento, Ŝahrisabz, Penĝikent (Taĝikistano) ktp.

Partoprenkotizo: 195 USD inkluzivas loĝadon en 2-litaj hotelĉambroj (kun necesejo, duŝo kaj lavejo en ĉiu ĉambro), trifojan manĝadon tage, surlokan transportadon, ekskursojn, vizan subtenon kaj la tutan programon.

La aliĝilon petu ĉe la organizanto, Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro:

Adreso: P.O. Box 76, UZ-703000 Samarkando, Respubliko Uzbekistano

Telefono: +998 (662) 33 17 53

Fax: +998 (662) 31 07 77

Rete: peacetur@samuni.silk.org

Anatolij Ionesov

Pri la jura statuso de la Pakto

Reference al diversaj opinioj kaj (mis)informoj aperintaj lastatempe, la Evolukomisiono memorigas ke:

a) la Pakto por la Esperanta Civito ne estas asocio, sed kontrakto inter liberaj establoj, kiuj celas helpi sin reciproke, havi komunan kondutkodon kaj prepari Konstitucian Ĉarton;

b) la naskiĝonta Esperanta Civito mem ne estos asocio, sed subjekto de internacia juro.

HeKo

Zuriko revigliĝis

La 95-a Ĝenerala Kunveno de la E-Societo Zuriko (Svislando), okazinta 14 feb 2000 en la nova E-librejo, povis konstati, ke la jaro 1999 por la societo estis sukcesa!

Elstara evento estis la sukceso de la hiphopgrupo Freundeskreis, kies kanto Esperanto dum pluraj semajnoj akiris la unuajn lokojn de la “hitparado”. Tiu evento kaj ankaŭ nia sukcesa prezento en la interreto kaŭzis amasan intereson pri nia lingvo. En la dua duono de la jaro ni ricevis pli ol 200 informpetojn, vendis grandan kvanton da lernolibroj kaj povis bonvenigi plurajn novajn membrojn en nia klubo.

En septembro ni faris standon kun bona sukceso. Kaj kulminis nia jaro je la Zamenhoffesto, kiun partoprenis pli ol 30 plenkreskuloj kaj 11 infanoj. La nove malfermita Esperanto-Librejo fariĝis bona allogpunkto.

Ni havis ankaŭ bonan eĥon en la gazetaro, aparte menciinda estas preskaŭ tutpaĝa artikolo de Martin Ebner en Neue Züricher Zeitung. Ĉar en Zuriko aperas pli ol 10 ĵurnaloj ni bedaŭrinde ne sukcesis ricevi ĉiujn de la multnombraj artikoloj aperintaj dum 1999.

Dank’ al la laboro de Stanislaw Skorupski ankaŭ regule okazis elsendoj en kaj pri Esperanto ĉe radio Lora. 15 dec Stanislaw faris kun mi 2-horan elsendon pri Esperanto.

Menciinda estas ankaŭ la malavara donacemo de nia membraro, kio permesos al ni konsiderinde kreskigi nian varbagadon sen altigi la kotizon.

Dietrich M. Weidmann

prezidanto

Hispaniaj novaĵoj

Redaktoro de Boletín afable sendis al ni kompendion pri la aktivado de esperantistoj en Hispanio, el kiu ni ĉerpas:

Tutlande. Traleginte la HEF-paĝaron, Nacho Toro, ĵurnalisto de Onda IMEFE, kontaktis la HEF-oficejon. Ana Manero estis telefone intervjuita de li la 20an de decembro je la 11.20 horo dum dek minutoj. Li serioze trastudis nian retan informilon kaj prikomentis ĝin sufiĉe favore. Ne estis demandoj kia: “Kiom da esperanto-parolantoj estas en la mondo?” kaj similaj. Male, li interesiĝis eĉ pri la vortarego de De Diego.

Asturio. En Radio “Sele” (“milda” en la astura lingvo), radiostacio kiu dissendas laŭ modulita frekvenco ĉefe en la astura lingvo (bable), Abelardo González prezentas, ĉiumerkrede je la 19a horo, programon dediĉitan al Esperanto. Fakte jam intervenis en la programo pluraj membroj de la estraro de Astura Esperanto-Asocio.

Ekstremaduro. Neesperantista fondaĵo Pío Sopena organizis du fulmajn E-kursojn. Tiu fondaĵo ne nur disponigis sian ejon, sed ankaŭ pagis la koston de la uzitaj lernolibroj. La unua kurso okazis dum la dua, longa, semajnfino de oktobro kaj la dua kurso okazis 4–8 dec en Hervás, belega montara vilaĝo de Caceres.

Eŭskio. Estas tuj aperonta la traduko de konata eŭska verko de la fama aŭtoro Bernardo Artxaga. Temas pri Memoraĵoj de eŭska bovino, tradukita de Aitor Arana. La libron eldonas neesperanta grupo.

Kanariaj Insuloj. La membroj de ESTO kunvenis en sia sidejo en la historia strato San Agustín de La Laguna. Inter aliaj aferoj, oni decidis apogi la universitatan kurson “Esperanto kaj ĝia kulturo”, kiun oni denove ofertis en la Universitato de La Laguna. La kurso okazos inter marto kaj junio 2000.

Valencio. Okazas E-kurso ĉe “Reina Dona Germana”, centro por konstanta edukado de plenkreskuloj, dependanta de la Konsilantejo pri Edukado kaj Scienco de “Generalitat Valenciana”. Ĉiumarde, po du horoj, de oktobro ĝis aprilo.

Miguel Gutiérrez

Parolas Varsovio

La Leter-Fako de Radio Polonia (radioelsendoj de Pola Radio por eksterlando) anoncis la statistikon pri leteroj kaj raportoj alvenintaj al la unuopaj redakcioj en 1999. Entute ĉiuj redakcioj de la eksterlanda programo de Pola Radio ricevis 4888 leterojn. Laŭ la raporto oni povas klare vidi, ke la E-Redakcio denove okupis la unuan lokon:

1. Esperanto-Redakcio 2 308

2. Germana Redakcio 795

3. Angla Redakcio 567

4. Bjelorusa Redakcio 396

5. Pola Redakcio* 271

6. Rusa Redakcio 215

7. Ĉeĥa kaj Slovaka Redakcio 129

8. Litova Redakcio 122

9. Ukraina Redakcio 85

* elsendoj pollingvaj por poloj loĝantaj eksterlande.

En la statistiko de la alvenintaj en 1999 raportoj pri aŭdebleco la tabelo prezentiĝas jene:

1. Germana Redakcio 3 983

2. Esperanto-Redakcio 2 448

3. Bjelorusa Redakcio 1 126

4. Angla Redakcio 713

5. Ĉeĥa kaj Slovaka Redakcio 427

6. Rusa Redakcio 321

7. Ukraina Redakcio 158

8. Pola Redakcio 76

9. Litova Redakcio 5

Entute venis 9 257 raportoj. Tamen la raportoj de la esperantistaj aŭskultantoj karakteriziĝas per tio, ke ili tre ofte enhavas aldone al la aŭdebleco mallongajn leterojn kaj rimarkojn pri la enhavo, ktp. Do, ili estas duone leter-aspektaj, kio pligrandigas ilian valoron.

Plej multaj leteroj venis el Francio, Germanio kaj Nederlando. Kreskis la nombro da ret-leteroj el ekstereŭropaj landoj, tutaparte el Brazilo kaj Usono kaj en la lastaj du monatoj de 1999 el Aŭstralio. Do, pli kaj pli ofte oni aŭskultas la elsendojn per ret-radio.

En 1999 pli ofte oni transprenis fragmentojn de niaj E-elsendoj por utiligo en lokaj radioelsendoj, ekz. en Francio (Tuluzo) aŭ Aŭstralio (Melburno). Per telefonaj intervjuoj de Pola Radio oni rapide diskonigas interesajn kaj aktualajn movadajn informojn, ofte rekte el la estrarkunsidoj de UEA. Per sonraportoj pri la Universalaj Kongresoj oni ebligas partoprenon en la plej interesaj kongresaj kunvenoj al la personoj, kiuj restis hejme. Same estos nunjare pri UK en Israelo. Mi eĉ ricevis kelkajn leterojn de gesamideanoj, kiuj speciale aĉetis komputilon kaj modemon por havigi al si alireblon al ret-radio kaj aŭskulti niajn sonraportojn el Israelo. Nunjare nia raportistino tie estos Barbara Pietrzak.

Andrzej Pettyn

Estro de la Esperanto-Redakcio

KURTE

7 sep 1999 laŭ la devizo “Nia Patrujo estas la mondo”, en Alto Paraíso (Brazilo) en ĉeesto de la urbestro estis inaŭgurita avenuo Esperanto. 24 okt en la sama urbo estis inaŭgurita la monumento al la Paco, konstruita sub la aŭspicioj de la Rotaria klubo, kun surskribo en la portugala k E-to. (Brazila Esperantisto)

En mitingo okazigita en Sabadell pri la voĉdonado al Kataluna Parlamento, s-ro Julio Anguita, ĉefa kunordiganto de la Koalicio Unuiĝinta Maldekstrularo kaj eksa ĝenerala sekretario de Hispana Komunista Partio, diris: ” Estas bone posedi la du lingvojn, la katalunan kaj la kastilian, kaj por la internaciaj rilatoj oni devas uzi tiun belan kaj mirindan lingvon, kiu estas Esperanto”. (KAE-Informilo)

Ĉe la malfermo de la 10a Sudbrazila E-Renkontiĝo en Florianópolis estis inaŭgurita Galerio Esperantista. (La Lampiro)

E-taj standoj estis en la japanaj ekspozicioj pri kalendaroj k pri historiaj gravuloj en Tokio, internacia festivalo en Nagoya, lerneja ekspozicio en Yokohama. (La Revuo Orienta)

Oktobre 1999 Bao Lin, prezidanto de la Tonglu-a E-Asocio (Ĉinio) ricevis la unuan premion en la filatela ekspozicio en la gubernio Tonglu pro sia E-stando “Niaj amikoj troviĝas tra la tuta mondo”. (El Popola Ĉinio)

Budo Esperanto estis starigita en la junulardomo de Douai (Francio) okaze de forumo de regionaj lingvoj. (Franca Esperantisto)

Internacia Traduk-Reto pere de Esperanto, fondita en 1994, havas nun 67 tradukantojn por 31 lingvoj. (Heroldo de Esperanto)

Tibor Papp, ĉefredaktoro de Debrecena Bulteno k lingvoinstruisto, lastasemajne de 1999 finis ekzameni 62 gestudentojn pri baza grado de E-to en KLTE (Sciencuniversitato “Kossuth Lajos”). En junio 1999 samloke sukcese trapasis la ekzamenon 85 gestudentoj, do sume 147 lastjare. (HeKo)

La unua romano de la argentina ĵurnalisto Rodrigo Fresán titoliĝas Esperanto, ĉar la ĉefa protagonisto nomiĝas Federico Esperanto. (Franca Esperantisto)

30-minutan filmon pri la tradicioj de nia lingvo, la E-ta literaturo k kulturo elsendis 16 jan 2000 la televidkanalo KTVM en Vraca (Bulgario). Ĝi estis dediĉita al la Internacia Literatura Forumo, kiu okazos en Vraca en majo 2000, kadre de “Botev-tagoj”. (HeKo)

REK-2000 en Ĉuvaŝio

3–6 feb 2000 en Ĉeboksary (la ĉefa urbo de Ĉuvaŝa respubliko, Volgio) okazis Rusia Esperantista Kongreso (REK) en kiu partoprenis 51 personoj el 13 loĝlokoj.

En la kongreso okazis konferenco de REU. Ankaŭ SEJM havis sian konferencon, dum kiu ĝia nomo ŝanĝiĝis al REJM kaj elektiĝis 7-kapa komitato kun kunordigaj funkcioj de Vitalij Malenko.

Kadre de REK inter Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko (JEAĈR), Uljanovska E-klubo Evento kaj Junulara E-teamo de Ivanovo (JETI) estis subskribita interkonsento pri funkciigo de projekto Esperanto-Kluba Iniciato (EKI), kiu celas okazigi “descendojn” al urboj, kie ne ekzistas aŭ tre malfortas E-movado — lanĉante informkampanjon, okazigante ekspreskursojn, fondante novajn E-grupojn kaj subtenante ilin.

Krom tio plenkunsido de REK akceptis 2 rezoluciojn: pri E-movado en Rusio kaj pri la kongresa nomo.

Provizore la venonta kongreso estas planata en Peterburgo en marto 2001 paralele aŭ antaŭ la festivalo EoLA. La nova estraro de REU taskigis sin pri la prepara laboro por la nova REK.

Aleksandr Blinov

Nikolao Gudskov kaj Viktor Aroloviĉ (la du legantoj en la unua vico) jam prezidis la landan asocion, tamen ne ili, sed Andrej Ananjin duafoje fariĝis prezidanto de REU.

REU kun nova estraro

Kadre de REK en Ĉeboksary okazis Konferenco de Rusia Esperantista Unio kun partopreno de 18 delegitoj.

La agado de la malnova estraro, elektita antaŭ jarduono en Tiĥvin, estis taksita nekontentiga. Dum la E-movado en la lando leviĝas kaj akiras novajn trajtojn, laboro de la landa asocio dum kelkaj lastaj jaroj estas nevidebla. La membraro de jaro al jaro malkreskas, la financo estas en plorinda stato.

Multaj aktivuloj, kiuj reale estas motoroj de E-movado, ne ŝatas partopreni la agadon de REU. Ili organizas renkontiĝojn, eldonas revuojn, instruas, sed neglektas la landan asocion, opiniante ĝin nenecesa aŭ burokrateca. Rezulte multaj ĝiaj funkcioj estas neplenumataj.

Feliĉe tiu stato ŝanĝiĝas. La prezidanto de REU estis elektita Andrej Ananjin (Ivanovo), kiu lastatempe estas unu el realaj gvidoroj de E-movado en nia lando. Tamen la elektoj ne estis simplaj, kaj dum du etapoj de voĉdonado du ĉefaj kandidatoj (Ananjin kaj Kokolija) ricevis egalan kvanton de voĉoj. Nur en la tria etapo de voĉdonado la pata situacio estis venkita.

Vicprezidantoj de REU iĝis Georgij Kokolija (Moskvo) kaj Yurij Karcev (Uljanovsk). La Konferenco decidis limigi la kvanton de estraranoj ĝis tiuj tri personoj. Krome, estis nomumitaj komisiitoj: pri libroservo kaj koresponda kurso Mikaelo Ĉertilov, pri literaturo Valentin Melnikov, pri turismo Aleksej Salomatov, pri dokumentaro Viktor Aroloviĉ, pri juraj aferoj Elena Ŝevĉenko, pri publikaj rilatoj Nikolao Gudskov. Ĉiuj komisiitoj estas moskvanoj.

Dum la Konferenco estis proponita projekto de agadprogramo de REU. Ĝi estis akceptita kiel bazo por plua evoluigo. Estas planataj, ekzemple, aktivul-trejnaj seminarioj, kreo de banko de sperto por aktivuloj, lanĉo de novaĵservo de REU, plifortigo de kontaktoj kun regionoj de la lando.

Plia informo troveblas ĉe la retpaĝo de REU: http://reu.da.ru.

Yurij Karcev

Kontraŭmilita rezolucio:
ne oficialigita en REK-2000

Dum la lasta plenkunsido en REK-2000 estis akceptita rezolucio pri la milito en Ĉeĉenio. Sed laŭ insisto de kelkaj pliaĝaj esperantistoj sekvi la Bulonjan Deklaracion ĝi ne estis akceptita kiel la kongresa, sed subskribita de ĉ. du trionoj de la ĉeestintoj kiel individuoj.

Nikolao Gudskov

La sekvaj partoprenintoj de Rusia Esperantista Kongreso, kunveninte la 3-6 feb 2000 jaro en Ĉeboksary — ĉefurbo de Ĉuvaŝa Respubliko de Rusia Federacio,

reprezentante movadon por la internacia lingvo Esperanto, kiu laŭ sia esenco strebas al paco kaj kompreno inter diversaj popoloj,

konsiderante rajton je vivo kiel la plej grava homa rajto sur la Tero,

konstatante mortigon de pluraj miloj da homoj en Ĉeĉenio,

opiniante neebla solvadon de politikaj problemoj per forto de armiloj, malgraŭ pravigo per ajnaj noblaj kialoj,

— firme kontraŭas daŭrigon de milito en Ĉeĉenio,

— elpaŝas por urĝa komenco de senperforta, paca solvo de politikaj problemoj en Ĉeĉenio. (20 subskriboj)

OrSEJT-32

Post sesjara paŭzo en Siberio okazos esperantista tendaro. La tendaron organizas Tomska E-klubo. La tendaro okazos 21–31 jul 2000. Ni estimas etoson de la tradiciaj E-aranĝoj, kaj pro tio nepre okazos vigla teama vivo, lingvaj kursoj, kutimaj tendaraj programeroj, diversaj konkursoj kaj koncertoj.

Ni atendas E-karavanon kiu veturos el Eŭropo al IJK en Hongkong kaj pasigos en la tendaro ses tagojn.

La tendaro okazos apud Tomsk en turistejo. Ni strebos variigi la loĝ-kondiĉojn por ĉies poŝo: 1–3-litaj ĉambroj, amasloĝejo, tendo.

La sola komunik-lingvo estos Esperanto!

Bonvolu informi pri via deziro veni al OrSEJT-32 plej baldaŭ, ĉar por la organizantoj estas tre grave scii proksimuman kvanton de partoprenontoj.

Aliĝkotizo por Ruslando kaj KSŜ (ruslandaj rubloj)

Aĝo ĝis 21.04 ĝis 21.06 surloke
Sub 16 jaroj 30 40 60
16-30 jaroj 40 60 90
Pli ol 30 jaroj 50 80 120

La rublajn pagojn sendu al Gennadij Fjodoroviĉ Basov laŭ la suba adreso.

Aliaj landoj (usonaj dolaroj)

ĝis 21.04 ĝis 21.06 surloke
5 8 12

La alilandanoj petu informojn pri la pagmaniero. Privatajn invitilojn por eksterlandanoj ni povas aranĝi post aparta peto.

Detalajn informojn ni sendos al interesitoj.

Adreso: RU-634055 Tomsk-55, a/k 2289, Gennadij F. Basov

Rete: gbasov@hcei.tsc.ru

Telefonoj: (3822) 258-966 (Gennadij Basov), 773-514 (jeLena Katajeva), 770-003 (Saŝuk), 536-427 (Konstantin Malasajev)

Gennadij Basov

Stagnado de la Norda Ĉefurbo

En Peterburgo estas stagnado. S-ino Abolskaja gvidas du grupojn en Espero, sed la klubaj aranĝoj preskaŭ ne okazas, ĉar ŝi ne povas “disŝiriĝi” kaj organizi ankaŭ la kluban laboron.

Ne tre sukcesis ankaŭ la provo de Svetlana Ejst revigligi la junularan movadon. Al la prezentado de Esperanto en la junularpalaco ni invitis reprezentantojn de diversaj junularaj kluboj kaj organizoj, sed nur ses personoj venis. Studentino el “Instituto pri lingvo kaj kulturo” petis min prelegi pri interlingvistiko, sed al la prelego venis ... du knabinoj, dum la ceteraj filologoj (!) restis tute indiferentaj.

Nun nia negranda junulara klubo preparas la sekvajaran EoLA. Baldaŭ okazos E-koncerto en la 271a gimnazio.

Boris Kondratjev

Gajaj ĵaŭdoj en Tiĥvin

Esperantistoj el E-klubo en Tiĥvin (200 km oriente de Peterburgo) okazigas siajn kunvenojn la trian ĵaŭdon de ĉiu monato. Lastatempe la kunvenoj iĝis pli amasaj ol antaŭe.

Pli ol tridek personoj kunvenis je la Tago de la Libro, dum kiu ni ankaŭ festis (jam la 21an de decembro) la novan jaron. La feston komencis ludoj, sekvis koncerto, en kiu partoprenis ankaŭ niaj plej junaj esperantistoj — lernantoj el la urba mezlernejo N-ro 5. Spertuloj ĝojigis la publikon per bela kantado, sub la gvido de ĉarma V.Vlasova. Dum la sekvinta gaja teumado (vidu en la suba foto) sonis gitaro kaj komunaj kantoj.

La januara ĵaŭdo estis dediĉita al Iosif Brodskij. Pri la poeto rakontis M. Bronŝtejn. Poste ni (ankaŭ ĉi-foje estis pli ol 30 personoj) povis aŭdi liajn verkojn prozajn kaj poeziajn, kaj fine estis surprizo: eksonis la voĉo de la poeto mem, kiu deklamis ĉe renkontiĝo kun esperantistoj. La aŭskultantoj petis daŭrigi la temon sekvaĵaŭde. La kunvenon kronis, je ĝojo de la infanoj, teumado kun dolĉaĵoj, kiujn donacis esperantistoj el nia ĝemelurbo en Francio.

Zoja Kaĉalova

Gastinstruistoj en Niĵnij Novgorod

22-23 jan enkadre de projekto EKI tri SEJMaj aktivuloj el Ĉeboksary, Uljanovsk kaj Niĵnij Novgorod okazigis en Niĵnij Novgorod intensan kurson de E-to por komencantoj. En la kurso partoprenis 12 gejunuloj, kiuj dum du tagoj po kvin horoj ricevis bazajn sciojn pri la lingvo kaj la movado.

Tiu estis jam la dua (dum du monatoj) kurso kaj verŝajne en februaro estos daŭriga kurso.

Konstantin Viĥrov

Du kursoj post unu prelego

Ĉar ĉi-jare la literatura salono de nia regiona scienca biblioteko, kie okazas ĉiuspecaj kunvenoj, kunsidoj kaj kursoj, ĝis januaro estis okupita, ni aranĝis kurson nur post la novjara festo.

22 jan okazis prelego pri Esperanto, anoncita en la gazetaro kaj radio. Venis pli ol 80 personoj, plejparte junaj. Ili kun intereso aŭskultis min dum preskaŭ 90 minutoj. Kaj neniu el ili respondis jese al mia fina demando: “Ĉu vi decidis, ke ne indas okupiĝi pri Esperanto?”

Al la gejunuloj estis proponite eklerni la lingvon en nia junulara E-klubo. Sekvatage tien venis dudeko da gejunuloj, al kiuj Andreo Rjazancev instruos Esperanton laŭ la Zagreba metodo. La kurson en la biblioteko gvidas mi laŭ la lernolibro de Abolskaja.

Aleksas Masiukas

Ne plu okupiĝu pri tia absurdaĵo

Mi tralegis rete la februaran kajeron de LOdE. Kiel kutime, ĝia enhavo estas plej interesplena: sinceran gratulon!

Sed estas unu escepto. Temas pri “Propono de Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito”.

Pardonu min, sed tio aperas al mi kiel gravega neseriozaĵo. Mi bone komprenas la du sintenojn de la esperantistaro: finvenkismon kaj raŭmismon. Mi mem partoprenas en ambaŭ: mi faras ĉion eblan, laŭ miaj modestaj fortoj, por disvastigi nian lingvon, sed samtempe mi ĝuas ĝin, legante librojn, gazetojn, TTT-paĝojn, korespondante ktp.

Sed mi ne vidas la bezonon starigi iun “kvazaŭ-ŝtaton” kun konsuloj, kortumo, parlamento kaj eĉ subigo “al la svisa civila kodo”!!

Feliĉe ke oni elektis svisan leĝaron. Imagu se oni estus elektinta la “ŝaria”-n islaman praktikatan en Saŭdi-Arabio aŭ talibana Afganistano! Pro malgrava eraro oni fortranĉus niajn manojn, la kapon ... en publika placo. La virinoj estus devigataj sin vesti per “ĉadro”, ktp.

Mi sincere kredas ke, se tiu projekto alvenos al la oreloj de malamikoj de Esperanto, ili havos bonegan materialon por ridindigi niajn lingvon kaj movadon. Ofte tiaj malamikoj taksas nin kiel frenezuloj, kaj la Esperanta Civito certe pravigus tian opinion.

Ĝi ŝajnas unu el la plej absurdegaj aferoj iam ajn aperintaj en Esperantio, jes Esperantio, kiu ne povas esti kvazaŭlando kun stultaj karikaturoj de politikaj institucioj. Reale ĝi estas aminda komunumo de homoj dise tra la mondo kiuj ŝatas la ideon de lingvo internacia kaj uzas ĝin praktike.

Mi multe ŝatus ke LOdE, tiel prestiĝa, ne plu okupiĝu pri tia absurdaĵo.

Darío Rodríguez

Virtuala Esperanto-Klubo

Ĉi-jare la unuan fojon esperantistoj de la tuta mondo kongresos en Sankta Lando, Israelo. Tio sendube estos granda evento por propagando de nia lingvo en la regiono. Dum la kongreso kiel kutime estos organizitaj kunvenoj de pluraj fakaj grupoj.

Kial ne kunvenu ankaŭ ŝatantoj de eble la plej antikva scienco — Astronomio, kies adeptoj troviĝas inter esperantistoj. Tiu ideo stimulis min iniciati Astronomian E-Klubon (AEK). De la ideo ĝis ĝia realiĝo ne pasis longa tempo, ĉar la medio kie tiu klubo ekzistu estas Interreto. Des pli ke aperis samideanoj, kiuj subtenis la ideon. Tiel naskiĝis eble la unua faka grupo funkcianta en virtuala medio — AEK.

Nun pri ĝiaj celoj kaj agadoj. La klubo kunligas ĉiujn ŝatantojn de astronomio kaj astrofiziko, profesiulojn kaj amatorojn. La ĉefa principo de la klubo estas demokratio, ne gravas kiun postenon aŭ sciencan gradon havas klubano — li/ŝi povas proponi iun ajn temon aŭ ideon. Ni havas krom TTTejo ankaŭ poŝtliston, aŭtomate dissendatan al la klubanoj. Ĉiu klubano ricevas regule informojn pri novaperantaj TTT-paĝoj, semajnfinan klubbultenon.

En la kluba TTTejo jam funkcias pluraj rubrikoj. Inter ili Amatora rondo — rubriko por komencantoj, kie amatoroj povas trovi diversajn informojn kiel eklerni la ĉielon. Oni jam sendas siajn fotojn de astroj kaj ni ilin publikigas en nia Astrofoto-galerio. Dezirantoj povas sendi sian demandon al specialisto, profesia astronomo. Laŭdezire la respondo povas esti publikigita. Al Profesia angulo oni invitas profesiulojn por priskribi siajn rezultojn, diskuti iujn pli fakajn temojn. Rubriko Astro-novaĵoj respegulas lastajn novaĵojn en la fako.

Krome ni havas sian virtualan bibliotekon, anonctabulon por diversaj anoncoj, paĝon kie eblas trovi informojn pri la klubanoj. Baldaŭ ekfunkcios aliaj paĝoj, inter ili estos Terminara paĝo, por kiu SAT donis al ni permeson interrete publikigi la astronomian parton de la baldaŭ eldonota PIV. Estas planataj ankaŭ propono de diversaj projektoj, kunlabore kun diverslandaj Astronomiaj Kluboj kaj Societoj.

Ĉi septembre en Kvinpetalo (Francio) okazos Astronomia semajno por esperantistoj. AEK aktive partoprenos la aranĝon.

La klubo konstante kreskas. Al AEK jam aliĝis esperantistoj el 8 landoj. Inter la klubanoj estas pluraj fakaj specialistoj kaj amatoroj (komencantoj kaj laikoj).

Bedaŭrinde, dume neniu aliĝis el Ruslando. Se por iu tiu formo de la kluba ekzisto estas iom malfacila, ni povus iom poste ellabori aliajn formojn de aktivado.

Fine, plej grave jen estas interreta adreso de Astronomia E-Klubo: http://members.xoom.com/astroesp

Rete: astroesp@xoommail.com

Kluba poŝtlisto legeblas de http://www.egroups.com/group/aeko

Aboni ĝin eblas sendante leteron al aeko-subscribe@egroups.com

Klaran ĉielon al ĉiu!

Aleksandr Mikishev

La Ondo de Esperanto: ĉu por novaj rusoj?

Mia kompaniano rifuzis pagi sian duonon de la abonpago. Ŝi skribis pri La Ondo:

“La ĵurnalo estas tre ampleksa kaj ĉu ĉion al ni estas interese legi? Al mi ŝajnas, ke ĝi pli multe konvenas al novaj rusoj, sed ne al nunaj pensiuloj. Plej konvenas al ni io simila al KonkordoRuslanda Esperantisto”.

Sekve la revuo perdis ankoraŭ unu abonon kaj du legantojn.

Via revuo estas interesa, riĉa, bonege eldonata! Sed ve! Sub la glacea kaj eleganta kovrilo en multegaj sekaj informoj pri diversaj esp-aranĝoj en la monda skalo, perdiĝas la spiriteco kaj sincereco. Por mi estas grava, ne kio kaj kie, sed kiu kaj kiel. Kun malĝojo mi rememoras pri Konkordo kaj Ruslanda Esperantisto, presitaj sur gazeta papero, sed pli proksimaj kaj intimaj.

Helaj kapoj!.. Kie estas nun tiuj esperantistoj: N.Griŝin, J.Davydov, R.Revo, J.Anoĥin, V.Romanov?...

La nuntempaj aŭtoroj (Melnikov, Arosiev, Pokrovskij) ne malofte admiras sin mem per siaj ekskluziveco kaj eksterordinareco. Jes, bedaŭrinde, en Ruslando esperantistoj, same kiel la tuta socio, estas disigitaj ne nur je superriĉaj kaj almozuloj, sed ankaŭ je okcidentuloj kaj slavofiloj, do ni revenis al la XIXa jarcento.

Ĉu tio estas progreso?

Anstataŭ tre specifaj artikoloj, ekzemple pri la Slavonaj skriboj, estus bone retrovi materialojn pri Esperanto en Soveta Rusio 1919–23, kiam laŭ ordono de Trockij Esperanton oni lernis en la trupoj de la Laborist-Kamparana Ruĝa Armeo kiel la lingvon de la Tutmonda Revolucio.

Rilate la estontecon de Esperanto. Ĝi ne iĝos la universala rimedo de interkomunikado. Jam aperis porteblaj aŭtomataj interpretiloj — kun ili en la venonteco vojaĝos riĉuloj.

Tamara Durnickaja

Recirkuligi niajn librojn

Unu el la gravaj partoj de nia agado kaj evoluo estas zorgi pri nia komuna trezoro — libroj. Ja Esperantaj libroj estas eldonataj tiom malmult-kvante, ke nur dekoj aŭ centoj da personoj dise en la mondo posedas ilin. Sed pro diversaj kaŭzoj venas tempo, kiam libroj iĝas ne plu necesaj. Vera esperantisto ne kapablas forĵeti Esperantajn librojn, kaj tiu nia komuna trajto povas konservigi niajn trezorojn. Sed necesas iel helpi al la homoj, kiuj ne plu bezonas siajn librojn, transdoni ilin al aliaj samideanoj, precipe al novicoj, kiuj ofte ne havas kion legi.

Niaj kluboj devas zorgigi sin pri tio. Fakte, temas pri interhelpa sistemo: apartaj esperantistoj aŭ disfalontaj grupoj transdonu senpage siajn librojn al tiuj kluboj, kiuj pliriĉigas siajn proprajn bibliotekojn kaj kolektas ekstrajn ekzemplerojn por posta transdono al aperontaj grupoj kaj apartaj esperantistoj.

Do, devas esti vaste konataj adresoj, pri kiuj oni estus certa, ke tie troviĝas loko por ĉiuj libroj, kiuj estos konservataj kaj transdonataj al legemuloj.

Parte tiel estas jam nun. Ekzemple, en Krasnojarsko (Siberio) multaj homoj iam aĉetis librojn, kaj nun ili portas ilin al la klubo, lasinte al sia dispono nur la plej ŝatatajn.

Nun tio fariĝis nia konstanta laboro, ĉar ni havas por tio materian bazon: nia klubo havas plurĉambran ejon, kaj libroj estas konservataj en la ŝrankoj en aparta ŝlosata ĉambro. Ilin povas prunti ne nur klubanoj, sed ankaŭ aliaj dezirantoj. Do, ni povas garantii, ke ĉiu ricevita libro ne perdiĝos, sed estos uzata kun danko al la transdoninto. Se ni jam havas en la biblioteko la koncernan libron, ni trovos legemulon, kiu ĝin bezonas.

Bonvolu konsideri, ke:

Krasnojarska E-Klubo pretas ricevi senpage de esperantistoj aŭ de E-kolektivoj el Ruslando nebezonatajn al ili E-librojn kontraŭ la sendokosto kaj sendi al ĉiu deziranta grupo aŭ persono po iom da senpagaj libroj el la listo de duoblaĵoj (la ricevonto pagu la sendokostojn). Eblas ankaŭ interŝanĝo.

Nia adreso: RU-660017, Krasnojarsk, ab. ja. 20825, Ruslando.

Bonvoli enmeti koverton kun via adreso, kaj ni sendos al vi la katalogon, laŭ kiu vi mendu.

Skribu al ni ankaŭ tiuj, kiuj volas transdoni siajn librojn — ni interkonsentos pri sendmaniero kaj niaflanka pago. Temas pri Ruslando kaj apudaj landoj, ĉar nun ni ne povus pagi la sendokoston el eksterlando (ekzemple, la dogano estas 30% de la kosto super $100 de la indikita kosto).

Nia klubo ne havos monprofiton pro tio; finance ni eĉ malgajnos, ĉar ni pagos la sendokoston por la ricevotaj libroj kaj nenion ricevos pro la sendotaj libroj. Nia gajno estos, unue, libra (riĉigo de la biblioteko), due — morala (reala subteno al la malfortaj grupoj kaj izolitaj esperantistoj).

Lastatempe en nia socio (ankaŭ en la Ruslanda E-Movado) oni parolas pri reciproke pagataj servoj (temas pri kapitalismigo de la Movado). Tio ne estu sola kondiĉo por nia pluvivo. Necesas reciproka interhelpo. Unue, ĝi subtenos la malfortajn, kaj per tio plifortigos la Movadon. Due, racia kaj honesta poresperanta interhelpo signos resaniĝon de la Ruslanda E-Movado. Nia Movado devas vivi ne laŭ la ĝangala leĝo “venkas la plej forta”, sed inter ni la pli forta helpu la pli malfortajn. (Sed tiu malforta devas esti honesta por ne “paraziti” sed fari ĉion laŭ siaj kapabloj.)

Jam nun ni havas centojn da librotitoloj (pli ol mil ekzempleroj), kiujn ni povas senpage sendi al la dezirantoj.

Sergej Bronov

prezidanto de KEK

Oceania komisiono aprobita

La Estraro de UEA aprobis la starigon de la Oceania Komisiono de UEA kun la jena konsisto:

Brian Fox (kunordiganto), Rosalie Schulze, Dietrich Weidemann, Kep Enderby, Renato Corsetti (membroj).

La adreso de la kunordiganto estas:

Brian Fox, 634 South Titirangi Road, Titirangi, Auckland 1007, Nov-Zelando.

Ĉiu esperantisto, kiu havas intereson pri disvastigado de Esperanto en la pacifika regiono, aŭ havas indikojn pri esperantistoj loĝantaj en tiu regiono, bonvolu kontakti ĝin. Oni povas fari tion ankaŭ per mesaĝo al oceanio@egroups.com.

Renato Corsetti

Pri ĉio kio okazas en kaj ĉirkaŭ Esperanto

En decembro Halina promesis al mi sendi provnumeron de La Ondo de Esperanto por parolado. Hieraŭ mi ricevis ne nur unu, sed eĉ tri specimenojn kune kun aldonita Ruslanda Esperantisto. Mi kore dankas. Ne sciante la rusan lingvon mi ne povas komenti pri Ruslanda Esperantisto, sed pri La Ondo de Esperanto mi povas diri, ke ĝi multe plaĉas al mi. Ĝi estas tre varia, enhavriĉa kaj informas pri ĉio kio okazas en kaj ĉirkaŭ Esperanto.

Sonja Brun

“La Ondo”. Mi fizike ne kapablas ne legi ĝin

Al mi povas io plaĉi aŭ ne plaĉi en LOdE, sed ne legi kaj ne aboni vere la plej interesan kaj gravan E-periodaĵon, eldonatan en Rusujo, mi fizike ne kapablas (ne flato, sed honesta konstato).

Nikolao Gudskov

Volontulo kunlaboras

Nia redakcia koboldo, kiun post la pasint-jara ekzorcado ni kredis malaperinta, ja reaperis en la redakciejo. Alia hipotezo estas, ke temas pri tute nova koboldo, kiun ni ekhavis kune kun la nova loĝejo.

Tiu eksteretata redakciano fervore ekplenumis sian taskon jam en la februara kajero — la unua, kiun ni redaktis en la novaĉetita lokalo. Nia Kobĉjo fuŝis la titolon de la eseo de Walter Zelazny, kaŭzis kelkajn miskompostaĵojn kaj, ĉefe, reduktis je 5 la kvanton de la libroj, eldonitaj de UEA en la teksto de nia ĉefredaktoro. Korektu do 51 librojn al 56 — cetere, ĉi tiom estas en la sampaĝa tabelo.

LOdE

Pri la rilatoj inter inteligencio kaj plebo en la movado aŭ intelektulo inter plebanoj kaj nuda inter lupoj

Dua parto de la eseo de Walter Zelazny

La unuan parton legu en la februara Ondo

Eĉ Nobel-premio ne gvidos al la Fina Venko,
sed nob(e)le konfirmos nian ekziston

Ne nur grandaj rekonitaj lingvoj ricevas la literaturan Nobel-premion. Ĝin ricevis la islanda, kaj eĉ la lingvo sen ŝtato, nome la okcitana, dank’ al la poezio de Mistral. Sed la Nobel-premio al Mistral, kaj per tio al la renaskiĝanta okcitana kulturo ne helpis al la Okcitanoj defendi sian kulturon. La Francoj (pli ĝuste, la Parizanoj) sukcesis ĝuste post la Nobel-Premio al Mistral preskaŭ tute detrui la okcitanajn kulturon kaj lingvon, kiuj estis unu el la plej signifaj trezoroj de la mondaj kulturo kaj literaturo en la tempo de la trobadoroj... Kiu protestis? Ĉu francaj esperantistoj? Kaj la franca registraro faris tion en la respekto de la Homaj Rajtoj, ĝuste je la nomo de la franca naciisma ŝtato-nacio. Kaj tiel denove devu al la raŭma spirito.

Ja io mankas en la koncepto de la Homaj Rajtoj, se ties patrujo povas sen ajna konsekvenco detruadi tutajn spacojn kulturajn kaj etnajn. Sed ĉu pri tio konscias la francaj esperantistoj? Ili plimulte devenas de la fabriko jakobena, t.e. de la strukturoj de la nacia edukado, kie ili laboras. Kaj la nacia edukado metas en la kapojn unu lingvon, unu kulturon universalan, kondiĉe ke la francan.

Malfacile estus pensi, ke iu Maria Curie verkos en Esperanto pri nova speco de radioj kaj ricevos Nobel-premion. Ni revenas al la sama punkto. Oni verku ne nur tion kion oni scias, sed oni sciu kion verki. Mi havas nenion kontraŭ la aplikistoj, sed ne tie kuŝas niaj prioritatoj... Eĉ Mistral ricevis la Nobel-premion ne ĉefe ĉar li verkis en la okcitana, sed ĉar li diris en la okcitana tion, kion aliaj ne sukcesis esprimi en aliaj lingvoj.

La unua reviziisto de interlingvo

Verŝajne la unua reviziisto de la koncepto de interlingvo estis Zamenhof. Studoj pri Volapuko montras, ke jam en la volapuka movado oni parolis pri la Interna Ideo. La reviziismo de Zamenhof celis revizii ĉefe la leksikan kaj fonetikan konceptojn de Volapuko, fakte krei novan kvaliton interlingvistikan. Sen Volapuko kaj ties interna ideo ne naskiĝus Esperanto. Ni ne forgesu tion. Eble iusence aliajn reviziistojn oni povus meti al la skolo de IALA (naturalismaj tendencoj, ekz-e, Interlingua), tio estas krei interlingvon sur la alia soci-lingvistika koncepto ol Esperanto. Tiuj pruvoj en socia senco estis praktike sensignifaj, tamen ne-neglektindaj en la interlingvistiko.

Reformistoj aŭ la infana malsano de interlingvismo

Reformistoj ne estas reviziistoj. Unu el cent ekzemploj estas Ido. Estas du tipoj de reformistoj:

1) sociaj: ili pensas ke eta reformo de Esperanto faciligos ĝian sukceson. Tiele oni proksimigis Idon al la franca; fakte oni povas diri, ke Ido estas “la idiomo por omni” de la franca lingvo. Tiutempe eble Ido havis teorie fortan politikan kaj socian motivojn. Se la franca hodiaŭ havus la saman prestiĝon kiel la angla-usona, eble efektive Ido estus hodiaŭ tiu fama langue auxiliaire internationale. Bedaŭrinde, la prestiĝo de lingvo venas de ties ligoj kun la ekonomia, politika kaj kultura povoj, nur iom de demografia faktoro (la ĉina, la plej uzata, ne estas internacia). La unuaj idistoj kalkulis je la helplingvo de la franca lingvo. Ili eraris ne lingvistike, sed politike. La eraro estis la troa ligo al la franca mem en ties internacia komunika rolo, sen antaŭvidi la falon de la franca meze de la 20a jc. Tio atendas la anglan en la sekva generacio. Proksimiĝas la venko de la hispana, eĉ en “la faŭko de la leono”, tio estas en Usono mem!

2) alia tipo estas riparistoj: ili pensas, ekz-e, ke se oni ŝanĝus la manieron skribi la ĉapelitajn literojn aŭ likvidus ilin, tiam Esperanto progresus. Jam ja idistoj tion faris, ĉu ili progresis?

Iltis-istoj aŭ riĉigi Esperantan leksikon

Alia grupo, forte manifestinta sian koncepton, estas ligita kun tiel nomata Praga skolo kaj Iltis-eldonejo. Ili pensas ke Esperanto estas mizera leksike, ke ĝi posedas tro da mal-vortoj, ke ekz-e malmola ne signifas dura, kaj ke prefere knabino estu linda ol beleta. Ke la belarta lingvo meritas estetikan, leksikan riĉecon.

Ofte mi konsentas kun tia argumentado, tamen tio dependas ne de la lingvo mem, sed de ties socia uzo. Mi povus diri en la pola frazon, leksike riĉegan, kiu fakte estus en la pola korekta lingvo, sed ne komprenebla por alia polo. Intelektulo komprenos ĝin, plebano ne komprenos. Sed tiu intelektulo ankaŭ silente pensos pri mi en sia kapo: “kial tiu idioto parolas kun plebano per tia lingvaĵo”. Jam en la Biblio oni diris ke pli bone esti sana ol malsana kaj riĉa ol malriĉa. Ĉu vere la homo ne pli multe profitus, kiam li estus pli sana ol kranka aŭ pli riĉa ol povra? Claude Piron donis la respondon en La Bona Lingvo.

Pseŭdopolitikistoj

Kvankam neniam ili diros, ke ili politikumas, ili efektive politikumas. Esperantistoj estas neŭtralaj pri politiko, sed ne-neŭtralaj pri la lingvo-problemoj. Tiun sintenon mi taksas hipokrita, por ne diri ridinda! Eble estas ankoraŭ pli terure, ke ili ne vidas rektan ligon inter politiko kaj lingvo, kiu ekzistas en politiko de preskaŭ ĉiu lando, plej forte ĝuste en Francio. Ili donas impreson scii, kio estas aparte la graveda virino kaj aparte la seksumado, sed ne scii, ke inter tiuj du fenomenoj okazas ligo. La pseŭdopolitikistoj jam estis kritikitaj lige kun faŝismo kaj stalinismo. Tiu periodo feliĉe finiĝis, sed la pseŭdopolitikistoj restis.

En Francio ĉiuj estas Francoj, eĉ se ili estas Bretonoj, Baskoj, Katalunoj, Alzacanoj ktp. La ŝtato ne rekonas etnan diferencecon de siaj loĝantoj. Konsekvence ĝi rekonas nenion, kio ne estas kulture franca aŭ simple franca. Kiel Francio rekonu Esperanton, se ĝi detruas proprajn aŭtoktonajn lingvojn? Kial francaj esperantistoj regule ne protestas? Ili rajtas al tio, ili vivas en la demokrata ŝtato, neniu ilin punos pro la protestoj. Verŝajne ili pensas, ke la afero ne koncernas ilin. Eble ne, sed tiam ili ne parolu pri la Fina Venko, kaj kritiki raŭmismon de tia pozicio, kvankam ĉiam ebla, samtempe estas sensenca. Do ili prefere trinku kafon kaj kongresu.

Tiu tendenco pri la neŭtraleco eĉ pri neŭtralaj aferoj, el kiu rezultas la lingva justeco pere de Esperanto, estas grava malsano de la tuta Oficiala Movado. La plej freŝa estas la Manifesto de Prago, kiun subskribis pli ol 10 mil personoj. Por ŝpari miajn nervojn mi ĝin ne komentu! Tamen mi rajtas demandi, kia estus rezulto de tiu manifesto, se ĝin subskribus 100 miloj aŭ 100 milionoj da homoj? La sama! Estus honeste diri, okaze de la fiera informado pri la amasa subskribado de la Manifesto de Prago, ke ion similan, nome peticion al UN, lanĉis en la sesdekaj jaroj la stabo de Lapenna, kaj tiam ĝin subskribis ĉ. unu miliono da individuoj kaj preskaŭ kvar mil organizoj, sed ĝi donis neniun rezulton. Tion oni devas klare skribi en la organo. Al kiu oni sapumas okulojn! La esperanta plebo havas kurtan memoron, sed ne intelektuloj — jen ekzemplo de la manipulado.

Monda turismo

Ekzistas du tipoj de monda turismo en Esperantujo. La unua tipo estas okcidenteŭropa, kiu havas monon, sed bezonas aldone prestiĝon, tiun do li ĉiam trovos kiam li veturos de Luksemburgo al Mongolio. Mongoliano vojaĝanta al Luksemburgo ne nur ne trovos prestiĝon, sed renkontos problemojn jam en unua tago de la vojaĝo, kiam por trambileto li pagos du dolarojn. Por iom egaligi la ŝancojn servas la Monda Turismo. Ĝi servas ankaŭ por organizi amasvojaĝojn de la malriĉaj landoj al la riĉaj. Dum du semajnoj esperantaj krokodiloj promesas kaj eĉ strebas lerni Esperanton, sed post la reveno de la vojaĝo ili rigardas hejme usonajn filmojn en siaj naciaj lingvoj pensante ke jam la temp’ está komenci.

Literaturo (kia verko?)

Pli ol ortodoksaj Judoj kiuj atendas Mesion, esperantistoj atendas la ĉefverkon. En nia historio oni jam kelkfoje anoncis la ĉefverkon, sed poste okazis, ke ankoraŭ oni devas iom atendi.

Mi revas iam legi, ke oni tradukis en plurajn naciajn lingvojn La infanan rason de William Auld. Ke UEA eldonis ĝin en la serio Oriento-Okcidento en 30 lingvoj. Aldone kun kritika analizo de la tradukaĵoj. Mi estus la unua, kiu aĉetus 50 ekzemplerojn! Jen unu el la plej gravaj mankoj propagandi la lingvon. Praktike mi havas nenion por montri al miaj kolegoj profesoroj. Nenion! La Infana Raso en dek, aŭ dudek aŭ tridek naciaj lingvoj. Ĉu ion similan povas lanĉi La Ondo de EsperantoLiteratura Foiro aŭ kune? Des pli, ke oni parolas pri eventuala literatura Nobel-premio al nia literaturo.

Mi ne komprenas la blindan ununuran direkton de naciaj lingvoj al Esperanto. Feliĉe, Esperanto ankoraŭ ne krevis de ĉiuj naciaj antologioj. Cerxe nia literaturo ne kapablas naski novan Dostojevskij, Márquez aŭ Haszek. La tuta 19-jarcenta literaturo estis naciisma, pri la amo al sia popolo, eble eĉ en bona senco de la vorto. La tuta verkaro de Dostojevskij estas finfine demando pri la rolo de la inteligencio en Rusujo; la tuta verko de Mann — la sama demando por Germanio! Poste okazis Gulagoj kaj Koncentrejoj, tamen siatempe la nacia demando estis ĝusta, sed la plebo ne povis ĝin kompreni. La nuna literatura tendenco, almenaŭ en Eŭropo, varias inter prozo, poezio kaj eseo kaj finis feliĉe pri la naciaj demandoj. Tiaj estas verkoj de Czeslaw Milosz, Iosif BrodskijUmberto Eco. Tiu lasta preskaŭ povus verki en Esperanto, sed li ne verkas. Tamen li donis al Esperanto pli da internacia prestiĝo ol la ĝisnuna esperanta literaturo. Eniri en la universalan literaturon kiel iam Gogol hodiaŭ ne eblas. Ne nur per Esperanto, per neniu lingvo. La tempo de la literaturo finiĝis. Feliĉe la klasikuloj postlasis sufiĉe da verkoj.

Pedagogio (sed nur cibernetika, orientig-kleriga)

Oni opinias, ke dank’ al Esperanto oni povas akceli scipovon de aliaj lingvoj, ĉefe eŭropaj. Estas pri tio klaraj pruvoj. Problemo estas, ke de la pedagogi-lingvistika vidpunkto oni povas same fari per Ido, Interlingua, kaj aliaj “artefaritaj” lingvoj. Kial ĝuste Esperanto? Ĉar Esperanto posedas certan socian valoron, kiun ne posedas aliaj artefaritaj lingvoj.

Mia konato, bedaŭrinte jam forpasinta, profesoro pri lingvistiko ĉe Varsovia universitato Tadeusz Michalski, ripetadis: post la tuta interlingvistika periodo preskaŭ ĉiu inteligenta doktoriĝonto povas krei korektan artefaritan lingvon. Sed nur geniulo povas ĝin meti en la socian uzon. Li mem sciis Esperanton, sed li ne vidis eblecon utiligi ĝin kiel intelektulo, alia aktivado ne interesis lin. Unu el la korifeoj de la moderna lingvistiko Jan Baudouin de Courtenay sciis Esperanton, sed li ne sciis utiligi ĝin. Oni povas fari liston de unuagradaj intelektuloj, kiuj scipovis Esperanton, sed ne scipovis utiligi ĝin.

Cibernetikaj pedagogoj ŝajnus diri: se Esperanto estas bona por orientiga pedagogio ĝi estas ankaŭ bona en si mem. Jen tie kaŝiĝas konvinko, ke per tiutipa pedagogio oni valorigus Esperanton ekster Esperantio. Kion mi riproĉu al ili? Certe nenion!

Malegaleco. Neniu kulpas, sed neniu povas havi la kvietan konscion!

Ne ekzistas en la mondo alia socio, kie la vivnivela malegaleco estus tiom drasta kiom en Esperantio. Se ni prenas esperantistaron kiel tuton, la vivnivel-diferencoj inter la statistika okcidenteŭropa esperantisto kaj ties amiko en Siberio aŭ Togolando estas la sama kiel inter tiuj, kiuj devas fari distancon de kvincent kilometroj, sed la unua per aŭtomobilo, la alia per biciklo. Kompreneble — diros la unuaj — mia aŭtomobilo kostis, mi ne ricevis ĝin senpage. Ĝi povas en la vojo panei, mi devos pagi riparon, mi devas aldone aĉeti benzinon, finfine pli sane estas bicikli ktp. Laŭ la okcidenteŭropaj kriterioj (ekz-e, en Eŭropa Unio) la vivnivela diferenco inter plebo kaj meza klaso ne povas esti pli granda ol 1 : 4, se ne, ĝi produktas revolucian socian atmosferon kaj konsekvence ribelon.

Ni honeste komparu la statistikan vivnivelon en Eŭropa Komunumo kaj Bulgario, Ukrainio, Rusujo, kie vivas ne malpli da Esperantistoj ol en la Eŭropa Unio. Kaj nun ni komparu la ŝancojn esperantumadi de Svedo kaj Albano. Mi scias, ke tiuj vortoj estas dolorigaj por okcidentaj esperantistoj sed, bedaŭrinde, ili estas evidentaj. Pro tio mi ripetas: neniu kulpas, sed neniu povas havi kvietan konscion!

Zamenhof estis relative malriĉa kompare kun tiutempaj okulistoj varsoviaj. Li kuracis multajn homojn senpage. Se ni volas havi esperantistojn en la malriĉaj landoj ni devas ankaŭ priservi ilin, kiel Zamenhof la malriĉajn. Pro tio mi ne povas kompreni ĉiujn paŝojn por konkeri per Esperanto la Trian Mondon, precipe, la islaman mondon (tio estas aparta problemo). Se malriĉaj esperantistoj ne havos eblon aĉeti esperantajn produktojn (ĉefe librojn) kaj profiti iusence de la turismo esperanta, ili ne partoprenos nian kulturon, ili estos nur objekto de niaj koloraj fotoj.

daŭrigota

Ĥameleono

Novelo de Anton Ĉeĥov

Sur bazara placo iras polica inspektoro Oĉumelov en nova uniforma palto, kun saketo enmane. Post li marŝas rufa policano kun kribrilo plenplena da konfiskitaj grosoj. Regas silento... Sur la placo estas neniu... La malfermitaj pordoj de butikoj kaj drinkejoj gapas al la mondo triste, kvazaŭ malsataj faŭkoj; apud ili ne estas eĉ almozuloj.

— Do, vi mordemas, malbenita? — subite aŭdas Oĉumelov. — Hej, knaboj, ne lasu ĝin forkuri. Nun mordi ne licas. Tenu ĝin! Ha... a!

Aŭdiĝas hunda jelpo. Oĉumelov rigardas flanken kaj vidas, ke de la hejtligna magazeno de negocisto Piĉugin sur tri kruroj saltkuras hundo, de tempo al tempo retrorigardante. Ĝin persekutas viro en indiena amelita ĉemizo kaj malbutonita veŝto. Li kuras post ĝi kaj, ĵetinte la korpon antaŭen, falas teren kaj kaptas la malantaŭajn krurojn de la hundo. Aŭdiĝas duafoje la hunda jelpo kaj krio: “Tenu ĝin!” El la butikoj elŝoviĝas dormemaj vizaĝoj, kaj baldaŭ ĉe la magazeno, kvazaŭ el sub la tero, aperas homamaso.

— Ŝajne, estas malordo, via moŝto!.. — diras la policano.

Oĉumelov faras armeeskan duonturnon liven kaj marŝas al la amaso. Ĉe la pordego de la magazeno li vidas la supre menciitan viron en la malbutonita veŝto kiu, levinte supren la dekstran manon, montras al la amaso sian sangantan fingron. Sur lia duonebria mieno kvazaŭ estas skribite: “Jen mi prenos de vi kompenson, kanajlo!” kaj la fingro mem aspektas kiel signo de l’ venko. Ĉi tiun viron Oĉumelov rekonas kiel juveliston Ĥrjukin. En la centro de la homamaso, dismetinte la antaŭajn krurojn kaj tremante per la tuta korpo, sur la tero sidas la kaŭzanto de l’ skandalo — blankfela levrelido kun akra muzelo kaj flava makulo sur la dorso. En ĝiaj larmantaj okuloj estas esprimo de angoro kaj timego.

— Pro kiu okazo ĉi tie? — demandas Oĉumelov puŝante sin tra la amaso. — Kial ĉi tie? Kial vi la fingron?.. Kiu kriis?

— Mi iris, via moŝto, neniun incitante... — ekparolas Ĥrjukin, tusante en la pugnon. — Por trakti pri hejtligno kun Demetrio Dmitriĉ, kaj subite tiu pleba hundo, tute sen kaŭzo, mian fingron, jen... Pardonu min, sed mi estas viro, kiu laboras. Mia laboro estas subtila. Oni do pagu al mi, ĉar tiun ĉi fingron mi eble dum semajno ne povos uzi... Neniu leĝo, via moŝto, preskribas tion, ke oni pro bestaĉo suferu... Se ĉiu mordos, prefere oni ne vivu en tiu ĉi mondo.

— Hm!.. Jes... — Oĉumelov severe diras, tusante kaj movante la brovojn. — Jes... Kies estas la hundo? Mi tion ne lasos senpuna. Mi montros al vi, kio farendas, se oni lasas hundojn sen prizorgo. Necesas atentigi pri la sinjoroj, kiuj neglektas ordonojn. Post kiam oni monpunos tiun fiulon, li scios, kion signifas hundo kaj alia senprizorga bestaro. Mi lin draŝos plej ekzemple!.. Jeldyrin, — li diris al la policano, — eksciu, kies estas la hundo kaj verku protokolon! Kaj la hundon necesas ekstermi. Senprokraste! Probable ĝi estas rabia... Mi demandas, kies estas la hundo?

— Ĝi eble estas de generalo Ĵigalov! — krias iu el la amaso.

— Ĉu de generalo Ĵigalov? Hm!.. Forprenu, Jeldyrin, mian palton. Terura varmego! Probable baldaŭ pluvos. Mi nur ne komprenas, kiel ĝi povis vin mordi? — Oĉumelov adresas sin al Ĥrjukin. — Ĉu ĝi kapablas atingi vian fingron? Ĝi estas eta, sed vi estas jena grandegulo! Vi verŝajne ĝissange vundis la fingron per najlo, kaj poste ekhavis la ideon pri kompenso. Vi ja... konata popolo estas! Mi bone konas vin, diablojn!

— Li, via moŝto, en ĝian muzelon ŝovis cigaredon, por amuzo, kaj ĝi sin montris ne dupo kaj mordis. Kverelema ulo li estas, via moŝto.

— Vi mensogas, unuokululo! Vi nenion vidis, kial do vi mensogas. Lia moŝto estas saĝa sinjoro, kaj li komprenas, kiu mensogas kaj kiu parolas sincere kvazaŭ antaŭ Dio... Sed se mi mensogas, ni iru al la juĝisto. En lia leĝo ĉio estas skribita. Nun ĉiuj estas egalaj. Mia frato ja servas kiel ĝendarmo, se vi deziras scii...

— Ne palavru!

— Ne, ĝi ne estas generala... — saĝ-aspekte rimarkigas la policano. — Tiajn la generalo ne havas. Li havas plejparte halthundojn.

— Ĉu vi certe scias tion?

— Certe, via moŝto.

— Ankaŭ mi scias. La generalo tenas multekostajn purrasajn hundojn, sed tiu ĉi estas diablo-scias-kia! Nek felo, nek muzelo: nura plebeco... Ĉu teni tian hundon? Via cerbo iris promeni! Ĉu vi scias, kio okazus, se tian hundon oni vidus en Peterburgo aŭ en Moskvo? Tie oni ne konsultus la leĝon, sed tuj mortigus. Vi, Ĥrjukin, estas viktimo kaj ne lasu la aferon nefinita... Necesas doni bonan lecionon! Jam!

— Sed eble ĝi estas generala... — la policano pensas voĉe. — Ja sur ĝia muzelo nenio estas skribita... Antaŭ kelkaj tagoj mi vidis tian hundon en lia korto.

— Certe, ĝi estas generala! — voĉis iu en la amaso.

— Hm!.. Metu, frato Jeldyrin, sur min la palton... Ial vento aperis... Mi febretas... Konduku ĝin al la generala domo kaj demandu tie. Diru, ke mi ĝin trovis kaj sendis al li. Kaj diru, ke oni ne ellasu ĝin eksteren... Ĝi eble estas multekosta, kaj se ĉiu porkulo pikaĉos ĝian nazon per cigaredo, ĝi baldaŭ estos kripligita. La hundo estas besto delikata... Sed vi, ŝtipkapulo, mallevu la manon. Ĉesu elmontri vian stultecan fingron! Vi mem kulpas!...

— Jen iras la generala kuiristo, ni lin demandu... Hej, Proĥoro! Venu ĉi tien! Vidu la hundon... Ĉu via?

— Jen vi elpensis! Tiaspecajn ni neniam havis.

— Do, ne estas pri kio demandi, — diras Oĉumelov. — Ĝi estas senmastra. Ne necesas longe paroli... Se estas dirite, ke ĝi estas senmastra, ĝi do estas senmastra. Necesas ekstermi ĝin kaj fino.

— Ĝi ne estas nia... — daŭrigas Proĥoro. — Ĝi apartenas al la frato de la generalo, kiu venis antaŭ nelonge. Nia generalo ne ŝatas levrelojn. Sed lia frato estas ŝatanto...

— Ĉu vere venis la frato de l’ generala moŝto? Ĉu Vladimiro Ivanoviĉ? — demandas Oĉumelov, kaj lian tutan vizaĝon inundas humila rideto. — Ho, Dio! Sed mi ne sciis! Ĉu li bonvolis veni por gasti?

— Jes, por gasti...

— Ho, Dio!.. La fraton vidi li sopiris... Sed mi eĉ ne sciis! Do la hundeto estas lia, ĉu? Mi tre ĝojas... Prenu ĝin... Tamen la hundeto estas nemalbona... Tre vigla... Jen, kaptis la fingron de tiu ulo! Ha-ha-ha... Nu, kial vi tremas?.. Rrr... Rr... Koleras, kanajlo, la hundidĉjo...

Proĥoro vokas la hundon kaj foriras kun ĝi de la magazeno... La amaso ridegas pri Ĥrjukin.

— Mi ankoraŭ traktos vin! — minacas lin Oĉumelov kaj, kunbaskigante la palton, daŭrigas sian iron sur la bazara placo.

Tradukis Tatjana Vŝivceva

Pro tiu ĉi traduko nia fidela leganto Tatjana Vŝivceva (Miass) iĝis laŭreato de “Liro-99”. Ŝia traduko aperos en la unua volumo de la “Rusa Antologio”.

Japanio plu aktivas eldone

La rubriko Laste aperis de la revuo Esperanto en 1999 registris nur tri librojn el Japanio, tamen en la lando de l’ Sunleviĝo pasint-jare estis eldonitaj pli ol dek libroj en kaj pri Esperanto. Kaj tamen oni eldonis pli da japanlingvaj ol esperantlingvaj libroj. La suba artikolo pri la pasint-jara E-eldonado en Japanio, unue aperis en la februara kajero de La Movado, kaj la aŭtoro tre afable reverkis ĝin speciale por La Ondo.

Japana E-Librokooperativo (JELK), la librofako de Kansaja Ligo de E-Grupoj eldonis konversacian gvidlibron Nova klaso de interparolo en Esperanto parte reverkitan de Takeuti Yosikazu. JELK eldonis ankaŭ japanlingvan esearon de Miyamoto Masao (1913-1989), Elektitaj eseoj pri literaturo omaĝe al la deka datreveno de lia morto.

Eldonejo Riveroj ankaŭ eldonis unu esperantan kaj du japanlingvajn librojn: la esperanta estas Vivo kaj verkoj de Miyamoto Masao, kolekto de memorigaj artikoloj verkitaj de William Auld, Ulrich Lins, Vilmos Benczik, Giorgio Silfer, Manuel de Seabra kaj aliaj; kaj la japanlingvaj estas Pri esperantaj libroj de Yamaguti Mitio, kolekto de liaj recenzoj publikigitaj en La Movado, kaj Tri semajnoj en Pollando de s-ino Tahira Masako, raporto pri ŝia vojaĝo. Kvankam la revuo Riveroj akurate aperis ĉiusezone, ĝi ĉesis en la lasta novembro, lasante entute 26 numerojn.

Japana E-Instituto estas la plej multmembra inter la landaj asocioj aliĝintaj al UEA. Sed ĝi aktivas ankaŭ eldone. La ĉevalo de Motizuki estas kompleta muziklibro por kvarvoĉa korusa suito kun Esperanta traduko de Konisi Gaku apud la originala japanlingva teksto. Ĉu vi parolas Esperante? estas nova eldono de la konata konversacia sonbendo el Pollando kun la nove kompostita tekstlibro. JEI cetere iniciatis novan serion de broŝuretoj Ponto-Libroj, por malmultekoste liveri klerigajn dokumentojn pri utileco de Esperanto al la japana publiko.

Libroteko Tokio de s-ino Syozi Keiko riĉigis sian katalogon je du novaj. Vera biografio de Zamenhof estas nova japanlingva, cetere senlegenda, biografio de Zamenhof verkita de s-ro Ito Kanzi surbaze de lia Plena Verkaro de Zamenhof. Raportoj el Japanio 2 de s-ro Hori Yasuo estas daŭrigo de lia sukcesa Raportoj el Japanio en 1997.

Hori Yasuo mem eldonis kolekton de siaj japanlingvaj artikoloj Invito al Esperanto. Ankaŭ alia veterano, Kurita Kimiaki, kolektis siajn japanlingvajn artikolojn pri la lingvo kaj proprakoste eldonis ilin.

Oni eldonis japanlingvan tradukon de Tena de Spomenka Ŝtimec faritan de Mori Singo. Tiu traduko estas laŭdita ankaŭ en la lando de la aŭtorino.

Oomoto eldonis esperantan tradukon de Diaj Revelacioj — fundamenta verko de Deguĉi Onisaburo, la fondinto de Oomoto.

Studrondo pri Lingvaj Rajtoj en Tokio kompilis kaj eldonigis ĉe ekstermovada eldonejo studkolekton Lingvaj rajtoj. La libro pri la lingvaj rajtoj estas unika kaj, laŭdire, la unua en la japana lingvo.

S-ro Egawa Harukuni, kiu kunlaboris kun ekstermovada grupo antaŭ du jaroj, denove sukcesis eldoni libron ekster Esperantujo. Li tradukis japanlingvan bildrakonton Minakata Kumagusu pri fama japana natursciencisto. La bildrakonto paralele kun la originala japana teksto estas eldonita de grupo de bildrakontoj en la urbo de la tradukinto.

Ne mankis eldonaĵo pri la movado. Jokohama E-Rondo eldonis broŝuron de agadraporto de la lastaj dek jaroj okaze de sia 30a datreveno.

Mine Yositaka

Ĝui la misteran mirmondon

Carroll, Lewis. Alico en Mirlando: Fabelo / Tradukis el la angla Donald Broadribb. — 2a eldono, korektita — Jekaterinburg: Sezonoj, 1999. — 80 paĝoj. — (Serio Mondliteraturo; Vol 8)

Fabeloj estas gravega parto de nia vivo, sendepende de tio ĉu ni konscias pri tio aŭ ne. De bebeco ni aŭdas ilin de panjoj, poste legas lernante legi kaj nepre ĉiam estas instruataj de ili pri la vivo kaj ties senfinaj kaj gravaj saĝaĵoj. Sendube fabeloj estis la plej unua speco de literaturo, iam ankoraŭ senskriba, poste en formo de libroj. Verki fabelon povis nur “la popola saĝo” kun nepra kondiĉo ke aŭtoro havas senfinan amon al la legonto kaj la tuta mondo. Oni devige devas scii multon pli ol kuŝas surface. Fabelo instruas amuzante, pensigas kaj gvidas, eĉ post multaj jaroj, kiam la infaneco estas delonga historio.

Pastro, brila matematikisto, amanta patro Charles Lutwidge Dodgson konata kiel Lewis Carroll, aŭtoris unu el la plej famaj fabeloj pri aventuroj de malgranda knabino Alico en iu Mirlando, en kiun ŝi trafas en unu somera posttagmezo. Ŝi facile kaj nature akceptas tiun defion kaj sekvas serĉeme kaj kuriozeme la plej neordinarajn eventojn, renkontante bizaregajn kaj neforgeseblajn heroojn. Sufiĉis nur sekvi kuniklon en ties truon por trafi Mirlandon plenan de freneza logiko, kie absurdaĵo kaj malrealaĵo estas naturaj kaj kutimaj.

Certe ĉiuj bestoj kaj entoj povas paroli, sed ne nur: ili argumentas, kontraŭas, disputas, kondutas plej neatendite, ĉiam tre ĉarme, kvankam ofte timige. Alico, afabla, bonkora, scivolema knabino reagas nature al ili ĉiuj kaj iliaj faroj. Evidente ŝi estas ankoraŭ tute nescia, kion pruvas ŝiaj supozoj pri la obla tabelo, geografio, historio kaj aliaj kampoj. Sed ŝi kuraĝas kaj ĉiam restas firma en sia konduto. Jen ŝi kvazaŭ disduiĝas kaj parolas kun si mem. Ŝi malkovras rimedon ŝanĝi sian dimension kaj jam kvazaŭ regas tiun kapablon. Sonĝo estas, sed sonĝo regata. Verŝajne ne malmultaj infanoj spertis fenomenon kiam ili sonĝas kaj scias ke sonĝas kaj povas regi la eventojn. Ekkoni la mondon estas afero nefacila, postulanta certan koncentriĝon kaj mens-emoci-penigon.

La aŭtoro gvidas sian heroinon tra la senfina serio de tute neatendeblaj eventoj. Kune kun Alico la leganto iĝas pli kaj pli “kuriozige kurioziĝa”, jam senpacience atendante kio sekvos en la sekvanta momento.

Unu el la plej naturaj rimedoj de la atentokapto estas vortludo — la plej malfacile tradukebla afero. La vortludoj estas la lingva kerno de la tuta libro, kune kun ties specifaĵoj de la anglaj kaj anglalingvaj realaĵoj. Leganto dekomence perceptas la vican paradokson kaj nur poste komprenas la veran signifon de la evento. Ĉi-rilate la libro ŝajne estas principe netradukebla en alian lingvon, kvankam de alia flanko ĉio estas tradukebla. Donald Broadribb brave akceptis la defion.

La tradukinto tre atente kaj diligente prilaboris la tutan tekston, klopodante precize transdoni ĉiujn necesajn leksikajn kaj stilajn specifaĵojn. Leksike ĉio fluis glate, kvankam de tempo al tempo mi sentis ke ne sufiĉis emocia intenseco de kelkaj esprimoj, ekzemple “Alico fikse rigardis ĝin” devus esti “Alico fikse kaj maltrankviliĝe rigardis ĝin”, aŭ ”[birdoj] pepis aŭdeble” devus esti “ridpepis”, “Al Alico ne plaĉis la informo” eble devus esti “Tamen al Alico tute ne plaĉis ke oni tiel diris tion” kaj en “Sed ĉagrenate ŝi trovis ĝin malplena” mankis “tre” antaŭ “ĉagrenate”.

Iam mi havis impreson ke iuj propozicioj estas tro mekanike transdonintaj la anglan originalon, sed post kelka relego al mi tio ŝajnis jam ne tiom malglata. Ja nia lingvo rajtas akcepti ne nur la longe fiksitajn normojn, sed ankaŭ ion alian, freŝan. Ekzemple frazon “Kaj mi diras ke estas domaĝe, mi diras” mi mem dirus “Mi diras ke iĝas jam tute domaĝe ja”, sed la tradukaĵo de Donald estas tute bona. Ni ne timu “naci-lingv-ismojn” en esperanto! Iusence la lingvaĵo de la traduko estas ia defio al la tro teda realaĵo ĉirkaŭa.

Mi legis kun plezuro. Mi kredas ke Broadribb mem ricevis plezuregon tradukante la verkon. Li bone uzas riĉajn rimedojn de esperanto por krei flekseblajn vortsignifojn (kiel ekzemple “tutdume”, “heliko heligas” — “nigriko”, “multe multa”, eĉ “rigardi Dun”, kie ’-n’ estas akuzativa finaĵo. Tre ĉarmas la aritmetikaj “ambicio”, “subbrakado”, “multplikado” kaj “sinvido” kaj multaj aliaj trovaĵoj. Broadribb senhezite enkondukas novajn interjekciojn “plaŝ”, “trump”, “tt, tt” kaj aliajn, aldone al la PIVaj “ĉit”, “uf”.

Sed certe ne ĉiam (principe!) eblis transdoni la originalajn vortludojn, komencante de la uzo de vorto “seka [historio]”, kiu angle jam pli profunde, laŭ mia persona gusto, ol en esperanto, signifas “tediga”, kaj plue tra la neceso transdoni la anglajn “tale (rakonto) — tail (vosto)” aŭ “turtle-tortoise-porpoise-taught us” kaj multaj aliaj okazoj. Tamen tio kion la tradukinto sukcesis el tio fari, estas mirinda. Mi aldonu ke la versaj tradukoj laŭ mi estas precipe bonaj.

La libro estas nepre leginda de ĉia infano (aŭ aŭdata kiam gepatroj legas ĝin). Ankaŭ adoltoj plezure legos ĝin, ĝuante la valoran lingvon. La ĉefa impreso estas ĝuste plezuro tuŝi la fabelon, serĉi misterojn, simple ridi je absurdaĵoj, kunsenti kaj kuntravivi la misterajn kaj instruajn aventurojn kiuj nepre bone finiĝu. Alico en Mirlando estas unu el la plej famaj libroj ŝatataj de infanoj en multaj landoj. Ĝia sekreto kuŝas en la vivo mem, en kiu amo, kuraĝo, scivolemo kaj senlaca preteco akcepti kaj fari ion novan donas la sencon vivi. Ni lernas ke ofte necesas fari nur unu, kvankam trovotan kaj ne-tuj-facilan, paŝon por penetri al la instruaj misteroj de la mondo.

Gratulon al Donald Broadribb pro la farita traduklaboro, kiu ebligis espereble al multaj pluaj homoj ĝui la misteran mirmondon de nia vivo!

La libron akompanas bonegaj ilustraĵoj de John Tenniel el la originala eldono kaj ĉarma pentraĵo Alica sur la kovrilo (eble tro aĝa aspekte). La grafika aspekto estas senriproĉe plaĉa. Koboldojn aŭ misortografiaĵojn mi ne trovis, krom eble manko de unu apostrofo. Ĉi eldono ne havas la plilongigitan versaĵon el la postaj originalaj eldonoj — espereble en la tria eldono ĝi aperos.

Andrej Peĉonkin

Enkete kompili la liston

Kompili liston de la plej eminentaj esperantistoj de la 20a jarcento estas tasko interesa kaj respondeca, almenaŭ por mi.

Interesa, ĉar la laboro postulos foliumi dikajn volumojn de jarkolektoj de revuoj, arkivajn dosierujojn kaj albumojn de fotoj, el kiuj eblas elfosi interesajn faktojn nekonatajn aŭ jam de longe forgesitajn.

Respondeca, ĉar la elekto de tiuj, kiujn ni nomus la plej eminentaj esperantistoj de la 20a jarcento, devas esti kiel eble plej objektiva. Meti aŭ ne meti nomon en tia leksikono povus influi por eterne, aŭ almenaŭ por (tre) longa tempo, en la pritakso de konkretaj person(ec)oj kun signifa kontribuo al nia lingvo kaj komunumo.

Tial enketo multe helpos por orientiĝi, eventuale kiujn nomojn konkrete mencii en la libro La cent plej eminentaj esperantistoj de la 20a jarcento, eldonota de LF-koop. Invitataj respondi al la demandoj de la enketo estas la legantoj de Literatura Foiro, Heroldo de Esperanto, La Ondo de Esperanto kaj Debrecena Bulteno (la revuoj aliĝintaj al la Pakto por la Esperanta Civito).

La preferoj, rezulte de la enketo, influos ankaŭ la decidon, kiun kriterion elekti por selektado de la nomoj en la libro:

La unua ebleco: la listo enhavu la nomojn gravajn nur mikrosocie: pro siaj kontribuoj por nia lingvo, kulturo, literaturo, organizo.

La alia ebleco: la listo konsistu el nomoj kun makrosociaj meritoj. Kvankam kelkaj el ili ne vivis tre aktive sian esperantistecon, ili iam lernis, parolis, uzis kaj propagandis esperanton, kaj nun akcentante al ilia esperantisteco, tio levos la prestiĝon de la esperantistaro.

Selekti laŭ unu el tiuj du kriterioj por kompili la liston de la eminentuloj, povus kaŭzi ke la libro fariĝos neplena, ne tute objektiva kaj tendenca. Por eviti tion, eblus selekti ankaŭ miksite, laŭ ambaŭ jam menciitaj kriterioj.

Ĉiukaze Zamenhof estas la unua en la listo. Al ĉio cetera respondos la enketo.

La respondoj al la enketo pri la libro La cent plej eminentaj esperantistoj de la 20a jarcento (naskitaj ĝis la Zamenhofa jaro 1959) bonvenas ĝis 10 jul 2000 al la adreso: Literatura Foiro, p.k. 26, BG-3000 Vraca (Bulgario), aŭ al la retadreso lofo@usa.net.

Ljubomir Trifonĉovski

Demandoj de la enketo

proponita(j) nomo(j) por la listo:

motivoj por propono de la nomo(j):

propono pri eventuala(j) aŭtoro(j) de la artikolo(j):

eventualaj fontoj por detaloj pri la proponita(j) nomo(j):

Atentigo por la ruslandanoj

Ruslandaj esperantistoj povas ŝpari kaj sendi siajn respondojn per la enlanda tarifo al la redakcio de La Ondo, kiujn ni kolektos kaj plusendos al la kompilanto.

Gazetoj

Kiu defendos la rajtojn de la esperantistoj?

La novjara mesaĝo de la prezidanto de LF-koop koncernis gazetaron.

La regula apero de LF kaj de HdE, kun kreskanta intereso fare de la publiko, ekde marto 1999 riĉiĝas per tria periodaĵo: la novaĵagentejo Heroldo komunikas. HeKo, je la servo de ĉiuj aliĝintoj al la Pakto por la Esperanta Civito, ne estas nia sola telematika atingo. Ekde 2000 Heroldo estos produktata plejparte en Slovakio, kaj Literatura Foiro eĉ komplete (inkluzive de preso kaj ekspedo) en Bulgario.

Jen rezulto de la globaliĝo, por kiu ni investis finance kaj energie. Eble neniu entrepreno en Esperantio, nuntempe, produktas tiom da periodaĵoj en tiom da landoj. Samtempe LF-koop donis decidan impulson, per siaj laborfortoj kaj eksteraj kontaktoj, al la saviĝo de KCE en Svislando. La 14an de junio 1999 KCE fine fariĝis laŭleĝa posedanto de la unusola domo kiu restis el sep ekzistantaj antaŭ la granda krizo de Gastejo Edmond Privat. Tio sekurigas definitive la futuron de la kulturcentro.

Nia kooperativo ludis gravan rolon ankaŭ en la unua vivojaro de la Pakto por la Esperanta Civito. Danke al nia kontribuo la dua Forumo povis okazi kaj sukcesi, interalie lanĉante la projekton de Karolovaro, nome la Konstitucion de la naskiĝonta Civito.

Dum la finiĝinta jaro la strategia debato paralele evoluis en Esperantio. La jam enradikiĝinta dualismo en la percepto pri Eo kaj ĝia parolkomunumo ŝajnas enfokusiĝi je la vorto rajtoj. En Berlino kolego Kep Enderby proponis ke UEA transformiĝu al perlingva movado, celanta la defendon de la Homaj Rajtoj. Nobla celo, povus respondi la “civitanoj” de Karolovaro; sed kiu defendos la rajtojn de la esperantistoj, aŭ esperantianoj?

La komuna demando estas: kiel situigi nin vidalvide al la neesperantistoj? La respondoj diverĝas: ĉu ni fariĝu unu el la movadoj batalantaj por la homaj rajtoj, aŭ ni fariĝu subjekto de internacia juro, profilante nian propran, unikan identecon transnacian?

Mi dediĉas ĉi tiun novjaran mesaĝon al ĉiuj geamikoj kiuj klopodas, intelekte kaj praktike, evoluigi la demokratan debaton. Kun la espero ke, same kiel niaj periodaĵoj ne ignoras alies proponojn, la aliaj donu ĝustan informadon pri la niaj.

Marc Hiltbrand

prezidanto de LF-koop

Ricevitaj gazetoj

Aŭstria Esperanto-Revuo. 1999/10-12;

Boletin Informativo. 1999/10-12;

Brazila Esperantisto. 1999/309;

Cerbe kaj Kore. 1999/1,2,3,4,5,6-8,9,10,11,12, 2000/1,2;

El Popola Ĉinio. 2000/1,2;

Franca Esperantisto. 2000/514;

Heroldo de Esperanto. 1999/16;

KAE-Informilo. 2000/29;

Komencanto. 2000/1;

La gazeto. 2000/86;

La Lampiro. 1999/94;

La Ondo de Esperanto. 2000/2;

La Revuo Orienta. 2000/1;

La Verda Formiketo. 1999/47;

L’esperanto. 1999/9;

Libera Penso. 1999/1;

Monato. 2000/1;

Norvega Esperantisto. 1999/6.

Mozaiko

Tri premioj

Ni ricevis 13 respondojn por la Novjara konkurso. La tasko estis komplika, kaj inter la venintaj respondoj nur 3 estis tute ĝustaj. Tamen kelkaj respondoj havis nur po unu erareto. Ni promesis tri premiojn kaj ilin ricevos la plej atentemaj, nome: Nikolaj Batyrev (Udmurtio), Tore Johansson (Svedio) kaj Petras Ĉeliauskas (Litovio). Ni gratulas ilin kaj deziras ĉion bonan en la veninta jaro de la blanka drako.

La ĝustaj respondoj de la novjara konkurso:

1. blanka; 2. anas’; 3. semi; 4. odori; 5. inko; 6. fianĉ’; 7. ondo; 8. ofte; 9. fino; 10. animalo; 11. ran’; 12. lantern’; 13. kredo; 14. dat’; 15. eĥo; 16. konfirm’; 17. map’; 18. naskiĝo; 19. kri’; 20. angi’; 21. vana; 22. do; 23. nutri; 24. kalpak’; 25. loĝio; 26. rad’; 27. lio; 28. aso; 29. teatro; 30. metr’; 31. Irak’; 32. Lion’; 33. dekado; 34. mala; 35. Neĝulino; 36. neta; 37. mag’; 38. oni; 39. kosmetik’; 40. du; 41. tro; 42. ozono; 43. ekonomio; 44. spic’; 45. aneks’; 46. nea; 47. krono; 48. stagni; 49. ĵaluzi; 50. buton’; 51. nep’; 52. adi; 53. leg’; 54. glu’; 55. cent’; 56. tuj; 57. ĵurnalo; 58. mil; 59. bicikl’; 60. japan’; 61. egala; 62. car’; 63. tri; 64. tabl’; 65. jarmilo; 66. bar’; 67. mat’; 68. Eden’; 69. leterkest’; 70. REU; 71. pigo; 72. erari; 73. zenito; 74. man’; 75. latun’; 76. suit’; 77. edz’; 78. aluno; 79. plaĉa; 80. odo; 81. ora; 82. piko; 83. litr’; 84. kon’; 85. tag’; 86. klasa; 87. rol’; 88. atak’; 89. toleri; 90. SAT; 91. ĉasa; 92. oktobro; 93. agat’.

Bildoj: kandeloj, ĉampano, nokt’, drako, kat’.

Tatjana Kulakova

Krucvortenigmo

Horizontale: 3. Fari ĉion necesan, por ke io iom post iom efektiviĝu, realiĝu, estiĝu; 6. Maldika, plata kvarangula objekto, plej ofte farita el papero, kaj servanta kiel grundo por skribataj tekstoj aŭ pentrataj grafikaĵoj; 8. Kava parto en la kapo de besto (do ankaŭ de homo), per kiu la lasta sin nutras; 9. Konigi sian penson per vortoj, esprimi; 10. Dekfoje dek; 11. Perforte forpreni tion, kio apartenas al aliulo; 12. Havigi al si; 15. Povanta fari ion; havanta la ecojn aŭ plenumanta la kondiĉojn necesajn por fari ion.

Vertikale: 1. Spirebla nesimpla gaso, kiu ĉirkaŭas la teron; 2. Trempi, meti iun aŭ ion en akvon, fluaĵon, por lavi aŭ kuraci; 4. Ligna peceto ŝmirita per fosforo aŭ speciala substanco, kiu ekbrulas per frotado; 5. Plaĉa, plezuriga; 6. Nefacile rompebla, solida, fortika; 7. Eligi materiajn nevideblajn korpetojn, kapablajn impresi flarsenton; 13. Parto de la korpo, enhavanta la cerbon; 14. Vesto, kiun portis la viroj en iamaj tempoj, kaj nun portas la virinoj kaj infanoj.

Kompilis Ikar’ Akimenko

La respondoj devas atingi al redakcion antaŭ 10 maj 2000. Vi povas respondi al la redakcia adreso aŭ al la retadreso de la rubrikestro: kulakova@akb.mplik.ru.

El la ciklo “Socia moralo”

Kial oni malaprobas naturismon?

(Al patrino kaj filino G.)

Varmega tag’! Do serĉas ni riveron,

fuĝante de polvoza urba strato

por ĝui sunon, akvon kaj aeron

per tuta korpo en natura stato.

Jes ja, nudumi estas plej racie

en kompanio saĝa kaj bonkora,

sed iu sinjorin’ laŭtradicie

sin kroĉas firme al moral’ pudora:

Indigne ŝi protestas kaj akuzas

nin pri malĉasta aĉa fiintenco.

Honestas ŝi! Do certe ŝi rifuzas

nudiĝi antaŭ vir’... sen rekompenco.

Moralo de l’ fablo

... Samtiel ankaŭ ni, libere kaj sen tim’

ĝojigas unu la alian per intim’.

Foje okazis

Evidenta konkludo?

Iufoje aŭstria fizikisto Ernest Mach (1838–1916) klarigis al aŭskultantaro la esencon de la tiel nomata “nula komenco de termodinamiko”, nome: se du sistemoj A kaj B termike ekvilibras kun la tria sistemo C, do ili nepre termike ekvilibras inter si.

— Hm, sinjoro profesoro, — mire balbutis iu el la aŭskultantoj, — sed via konkludo estas tro evidenta!

— Ĝi ne ĉiam estas evidenta! — vigle kontraŭdiris Mach. — Ekzemple, virino A amas viron C, kaj ankaŭ virino B amas la viron C. Ĉu tio signifas, ke la virino A amas la virinon B?

Adaptis kaj pentris Gennadij Ŝlepĉenko

Frazoj

Sendube estas dezirinde, ke kiel eble plej da homoj parolu nian lingvon. Tamen ni pripensu: kiu procentaĵo havas la inteligenton, mensan disciplinon, lernemon kaj volan forton por atingi tiun nivelon? Certe ne ĉiuj, kiuj komprenas la utilon kaj gravecon de Esperanto... Ridindigi kaj malŝategi ilin, kiel “krokodilojn” ne utilas al niaj intencoj...

En ĉiuj niaj rondoj kaj kunestadoj ni trovas kernon da esperantistoj, kiuj regas la lingvon. Aliaj ĝin balbutas iom. La tria kategorio eble scias nur kelkajn vortojn, sed ili ŝatas la ideon kaj la etoson. Tiujn lastajn oni povas konduki iom post iom al la dua, eĉ al la unua nivelo, se oni partoprenigas ilin tre prudente. Konsekvence ni estu flekseblaj! Tro da rigoro malmultigas niajn vicojn, prudenta fleksebleco plimultigos ilin. Inter tiuj, kiuj regas la lingvon, sendube konvenas, ke ili ĝin uzu, kiel eble plej. Ĉu ni ne povas lerni de mezepokaj metiistoj kaj framasonoj? Ili sin dividas je majstroj, kunuloj kaj lernantoj.

Werner Schad.

Brazila Esperantisto. 1999: 309

La angla plue disvastiĝos. Ni devas helpi tiun ĉi disvastiĝon ĉar ĝi venas el la deziro komuniki internacie, kaj tian komunikadon postulas la “amikeco inter popoloj”. Kiel “la funkcio kreas la organon”, tiel la ekzistanta internacia komunikado kreas la emon komunikadi. Kiam tiu ĉi emo fariĝos urĝa bezono, oni ekkonscios ke oni bezonas internacian lingvon kreitan por esti internacia, ke tia lingvo ekzistas kaj oni jam duone ellernis ĝin dum etfruktaj klopodoj por majstri la anglan.

... Se vi konscias kiacele nia lingvo estis kreita, vi ankaŭ komprenas, ke la angla nuntempe estas nia ŝildo. Ni rajtos forĵeti ĝin nur tiam kiam ni havos alian.

Eugène de Zilah. La gazeto. 2000: 86

Estas vero, ke nun ŝrumpas la membronombroj en pluraj riĉaj landoj, ĉar jam delonge UEA vivas per homoj membriĝintaj en la tre aktivaj tridekaj kaj kvindekaj jaroj. Unuflanke tio kreskigas la kapitalon, pro testamentoj, kaj aliflanke ĝi malkreskigas la spezokonton, kio estas pli zorgiga. Povus ja esti, ke kelkajn tradiciajn agadojn ni ne plu povos teni samnivele. Sed samtempe malfermiĝas grandegaj novaj perspektivoj, pro teknikaj kaj sociaj ŝanĝoj. Jam Interreto, ekzemple, simple forviŝis kelkajn el la plej grandaj baroj al la lernado kaj uzado de Esperanto, ekzemple en Ameriko, kie grandaj distancoj ofte disigas la homojn.

Mark Fettes.

Norvega Esperantisto. 1999: 6

Stanjo forpasis

Stanislava Chrdlová, en Esperantujo konata kiel Stanjo, naskiĝis 1 okt 1954 kaj esperantiĝis en 1969, sukcesis en la ekzameno de ĈEA pri kapablo instrui en 1972. Finstudinto de la universitato en Olomouc, fako pedagogio. Ŝi instruis Esperanton precipe en intensaj kursoj en Ĉeĥio, kaj eksterlande, interalie en San Marino kaj en Koreio (post tuttaga instruado de la ĉeĥa lingvo al universitataj studentoj).

Kunverkinto de la Baza ĉeĥa konversacio (kun Miroslav Malovec) kaj de lernolibro por ĉeĥoj Esperantem za tri mesíce (ankaŭ en ĝi ŝi verkis la konversaciajn partojn).

El la E-agado de Stanjo ni menciu ŝiajn prelegojn ĉe AIS pri sia fako pedagogio; dum UK en Prago ŝi gvidis la kurson de la ĉeĥa eksprese, prelegis pri Prago kaj memstare preparis la nacian folkloran vesperon. En 1999, jam sciante pri sia sorto kaj malesperiga prognozo, ŝi prelegis pri okcidentbohemiaj banlokoj dum la SAT-kongreso en Karlovy Vary kaj vigle partoprenis la organizajn laborojn de SAT-kongreso kaj ILEI-konferenco.

Sendube tiuj, kiuj aŭdis ŝiajn prezentaĵojn de ĉeĥa kaj moravia naciaj folkloroj (kantojn kaj dancojn) kaj admiris ŝin en Moravia nacia kostumo, apenaŭ forgesos tiun travivaĵon. Entuziasme ŝi ĉiĉeronis tra Prago kaj la tuta Ĉeĥio.

Ŝi apartenis al viglaj aktivuloj de la Ĉeĥa E-movado kaj ekde 1995 ŝi plenumis taskon de ĉefdelegito de UEA kaj UK-peranto por Ĉeĥio.

Sian heroan sed vanan batalon kontraŭ la kruela malsano Stanjo malvenkis la 28an de januaro 2000. Ŝi senteble mankos ne nur al la familio, sed ankaŭ en Esperantujo. Ni petas ĉiujn, kiuj konis ŝin, ke ili dediĉu al memoro de Stanjo momenton da trankvilaj rememoroj.

Vera Podhradská, prezidantino de ĈEA

Petro Chrdle, edzo

La redakcio de La Ondo kaj la komitato de UES plej profunde funebras kaj kondolencas. Ni perdis bonan amikon kaj elstaran helpanton.

En 1999 nin forlasis por ĉiam: Sergej Fajzullin

Lev Perevertajlo

Umid Raĥmatullin

Ni funebras kaj kondolencas.

Donacoj

FONDUSO “AMIKO”

La donacoj al la fonduso Amiko estas uzataj por evoluigo de La Ondo de Esperanto

Anonima (Moskvo, Ruslando) 71.00 RUR

Nikolaj Batyrev (Ruslando) 103.00 RUR

Yurij Karcev (Uljanovsk) 43.00 RUR

Kataluna E-Asocio 16.70 EUR

Dario Rodrígues (Hispanio) 10.00 EUR

Tapio Sormunen (Finnlando) 22.00 EUR

Eric Walker (Britio) 30.00 EUR

Manfred Westermayer (Germanio) 10.00 UER

Entute en 1999 96.45 EUR

ABONHELPA FONDUSO

La abonhelpa fonduso financas sendadon de nia revuo al la personoj, kiuj ne povas mem pagi sian abonon.

Anonima (Moskvo, Ruslando) 195.00 RUR

Bard Hekland (Ruslando) 360.00 RUR

Carmen Llapart (Hispanio) 180.30 EUR

Entute en 1999 200.12 EUR

FONDUSO “INFORMADO”

La fonduso financas informadon pri Esperanto per disvastigo de flugfolioj pri esperanto, ekspedo de Ruslanda Esperantisto al amaskomunikiloj kaj aŭtoritatoj, aperigo de reklamoj k.<|>s.

Larisa Ŝapoŝnikova (Ruslando) 38.00 RUR

Entute en 1999 1.36 EUR

FONDUSO “TRANS LA KRADO”

La fonduso estas uzata por ekspedo de lernomaterialo, gazetoj kaj libroj en Esperanto responde al informpetoj, kiujn ni ricevas el prizonoj.

Bard Herland (Ruslando) 425.00 RUR

Entute en 1999 15.18 EUR

Eĉ la plej etaj sumoj estas bonvenaj.

La rublajn donacojn sendu perpoŝte al Galina Romanovna Goreckaja (620077, Jekaterinburg-77, ab. ja. 67). La moskvanoj povas pagi al nia moskva reprezentanto Oksana Kostousova (Telefono: 4987212).

Donacoj de alilandaj amikoj estas bonvenaj ĉe UEA-konto avko-u.

Koran dankon pro la subteno!

Kio estas “La Gazeto”?

Celoj kaj rimedoj

La Gazeto estas mondkultura revuo sendependa ne nur de politikaj, ŝtataj, religiaj kaj alitipaj organizaĵoj, sed ankaŭ de ĉiaj skoloj, grupoj kaj grupetoj naciaj aŭ internaciaj. Ĝia celo estas alporti al esperantlingvanoj kiel eble plej fidindajn informojn malpropagandajn pri ĉiuj fundamentaj aspektoj de civilizacioj, civilizoj kaj kulturoj estantaj kaj estintaj, kiuj iel gravas al la esperanta mondkoncepto.

Por realigi tian grandiozan projekton ĝi disponas malgrandajn rimedojn: nur po ses 32-paĝajn kajerojn jare, sed tiuj ĉi kajeretoj akurate aperadas jam de 14 jaroj. Eldonadas ilin la Esperanto-Klubo de Metz, direktoras la revuon Madeleine de Zilah, redaktas, kunredaktas, enpaĝigas, enretigas, disdonas kaj prizorgadas ĝin teamo, kies kerno estas en vilaĝeto nordfrancia kaj la pulpo disŝutita en Ameriko, Azio kaj Eŭropo.

La rubrikoj

Vortoj de la redaktoro: eseoj de Eugène de Zilah pri esperanto, pri esperantismaj moralo kaj ideologio, pri mondkulturaj problemoj.

Leteroj: grumblaj aŭ kontentaj komentoj de LG-legantoj, obĵetoj, utilaj precizigoj, scivolaj demandoj, sagacaj sugestoj.

Nia vivo: vervaj raportoj, rektaj intervjuoj, surprizaj membiografietoj.

Nia tribo: arkivaj anekdotoj pri verduloj.

Ni legis: recenzoj, opinioj, sciigoj pri verkoj Esperantaj aŭ ne, fare de eminentaj kunlaborantoj.

Nia lingvo: studoj pri la plej tiklaj problemoj de Esperanto.

Ili diris...: mallongaj densaj tekstoj de po unu fama pensulo.

Ludoj: krucvortenigmoj, ŝakproblemoj...

Ni ridetu: gajigaj tekstoj.

Rakontoj: beletra aliro al kondutoj, moraloj, opinioj de homoj el diversaj kulturoj.

Revuoj: atentigoj pri rimarkindaĵoj en aliaj gazetoj.

Historio: analizo de historiaj eventoj mondkulture gravaj.

Nia kulturo: artikoloj pri plej variaj temoj, de beletro kaj arto ĝis sociaj kutimoj kaj mistikaj vojoj, de tradukarto ĝis prisciencaj meditoj. Tradukoj de mensofrapaj paĝoj de famaj verkistoj (Mishima, Rushdie, Malraŭ, Fukuyama, Krishnamurti, Kafka, Churchill, Brodskij, Baudrillard, Brecht, Cezaro...).

Debatoj: sencenzura pridiskutado de problemoj ĝentlemane esprimitaj (LG ne publikigas atakojn kontraŭ personojn nek permesas utiligi ad personam argumentojn) pri ia temo (naciismo, raŭmismo, Sacco kaj Vanzetti, Usono, reformoj de Esperanto, ktp).

Praktikaj informoj

Vi trovas kolektojn de la revuo en la bibliotekoj de UEA (Roterdamo), de la Viena E-muzeo, de Hispana E-Muzeo (Sant Pau d’ Ordal).

Vi povas informiĝi pri ĝi en la reto: http://osiek.org/lagazeto

Vi povas ĝin aboni:

ĉe La Gazeto, FR-55210 Creuë, Francio, sendante 165 francajn frankojn al poŝtkonto La gazeto 1025 02 T, Nancy, per franca bankoĉeko aŭ per eŭroĉeko;

ĉe UEA: 59 guldenoj al konto edzi-k;

ĉe FEL: 1100 belgaj frankoj;

ĉe perantoj en multaj landoj; ekzemple, ruslandanoj simple sendu al Halina Gorecka (je la adreso de LOdE) rublan ekvivalenton de 12 usonaj dolaroj.

Vi povas peti provekzempleron ĉe La Gazeto.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 4 (66)

Redakcie

En ĉiu civilizita lando ekzistas en ĉiu grandeta urbo ĉiutaga ĵurnalo, en ĉiu iom respektinda loko semajna gazeto; eĉ la plej malgranda popolo havas almenaŭ unu grandan ĵurnalon. Sole la popolo esperantista tiun ne havas.

— skribis Teo Jung en reklamo dissendita antaŭ 80 jaroj, proponante grandan ĵurnalon esperantistan, kiu devis fariĝi “estonte ĉiutaga ĵurnalo de Esperantujo”.

Blaga ideo?... Jes, sed la skribinto estis juna ne nur laŭnome; tiam li estis 28-jara — tiuaĝe Zamenhof eldonis la Unuan Libron. Plia koincido: la unua numero de Esperanto Triumfonta aperis la 14an de aprilo, je la mortodato de Ludoviko. Ekde novembro 1920 komenciĝis ĉiusemajna aperado, kiu finiĝis nur pro la interveno de Gestapo en junio 1936. La 3an de januaro 1925 la ĵurnalo renomiĝis Heroldo de Esperanto, kaj dum unu jaro aperis duonsemajne. Eĉ okaze de UKoj en Germanio (1923 kaj 1933) ĝi ja vere estis ĉiutaga.

Apenaŭ estis en Esperantujo gazeto pli populara ol Heroldo. Sed ne pro preskaŭ 2000 aperintaj numeroj kaj ne pro tio, ke Teo Jung — kombininta siajn fakajn konojn pri eldonado kaj ĵurnalismo kun la entuziasmo pri Esperanto kaj Esperantujo — iĝis unu el la nemultaj sukcesaj profesiaj esperantistoj (per sia privata E-laborado li ja perlaboris pension).

Plej gravas, ke Heroldo estis la plej konsekvenca protagonisto de la sendependa ĵurnalismo en Esperantujo. Tion ĝi atingis per honesta sinteno pri la demandoj, en kiuj la logiko eble konsilis akcepti pli sekuran flankon, kaj kvankam tiu sinteno foje provokis konflikton kun la “movadestroj”.

Esti sendependa ne signifas sendependon absurde absolutan. Temas pri sendependo de menso, pri kapablo agi kuraĝe, cedante nek al promesoj pri privilegioj, nek al tento pri bulvardiĝo, nek al natura agaco trempi la plumon en galon. Tiu sendependeco devigas la redaktoron aperigi honestan opinion, malgraŭ la tento ne komenti, prisilenti, laŭdeti trudata jen pro premo de la patrona instanco, jen pro facile komprenebla memcenzuro.

Kvankam Heroldo neniam indentiĝis kun iu el movadaj partioj, Teo Jung kaj Ada Fighiera-Sikorska (ŝi redaktis Heroldon en 1962–1996) ne evitis diri sian opinion pri la konfliktoj en Esperantujo kaj plurfoje mem deklaris malkonsenton (kun Germana Esperantisto kaj Ellersiek en la jaroj 1920aj, kun UEA en la 1930aj, kun Lapenna en la 1970aj...).

Ni sentas koran dankemon al Teo kaj Ada, kiuj portis en Esperantujo la tradiciojn de la libera ĵurnalismo, pro kiuj Heroldo pli ol unu fojon en sia historio devis sperti frapojn de l’ sorto, sed ja ne rimorsojn pro la kosto de l’ trankvila esto. Kaj ni penas sekvi la vojon, kiun iris la jubileanta Heroldo.

Halina Aleksander

Sur la kovrilpaĝo estas foto de Andrzej Sochacki (Pollando) Verda Asocio (premiita en nia unua fotokonkurso), anoncanta ke la teatra temo estos sentebla ĉi-kajere.

Nia povo estas nula, nur kiam ni silentas

La pluekzistado de SAT kaj UEA estas nepre necesa. Tion trafe esprimis studentino Nikola Markarian en franclingva tezo kiun ŝi prezentis en 1997:

Cetere, neniu povas nei la eksterordinaran kapablon de la nuntempaj gvidantoj de SAT por propagandismo. Ne nur rezistanta estas SAT al la politika neŭtraleco de la universala movado reprezentita de Universala Esperanto-Asocio (UEA), supernacia organizo fondita en 1907, sed en la tempo de ĝia fondiĝo, ĝi eble ankaŭ certigis al ĝi la neŭtralecon, sorbante la plej radikalajn tendencojn.

En piednoto en rilato kun la vorto propagandismo ŝi precizigis:

Mi uzas tiun vorton propagandismo en ĝia originala senco. La franclingva sekcio de SAT, SAT-Amikaro, estas aparte aktiva sur tiu tereno.

Se temas pri ŝia konkludo, la periodo post la hamburga UK montris la danĝeron de entrudiĝo de politika doktrino, kaj ni ne kredu ke la malapero de la komunista bloko eliminis tiajn riskojn. Nekompareble pli granda danĝero kuŝas nun en la senkontrola kaj sovaĝa tutmondiĝo de la ekonomio, en freneza kapitalismo kiu forĵetas ĉian moralan regulon.

Kaj tio aldoniĝas al pli kaj pli ofta apero de la venenaj fruktoj de naciismo pri kiuj Lanti prave skribis:

La naciismo estas eĉ la sola religio, kiu ankoraŭ postulas de la homo vivoferon.

Post jarcentoj da luktado, la homoj en la pli malpli kulturitaj landoj akiris la rajton aparteni aŭ ne al iu eklezio, la liberon ĉeesti aŭ ne religiajn ceremoniojn. Sed neniu povas senpune rifuzi partopreni en la sangaj ceremonioj, la militoj, kiujn periode okazigas la diversaj naciismoj. La patriotismo estas nuntempe la plej potenca ideologio; ĝi pasiege superregas la spiritojn kaj kapablas fari el pacemaj, bonkoraj homoj batalemajn kaj sangavidajn bestojn.

Pro tio la kuraĝo de Kep Enderby estas salutinda. Kion atendas iuj homoj, tio troviĝas ĉe UEA, kion volas aliaj ĉe SAT. Ne malmultaj sentas sin hejme en ambaŭ organizoj. Estus malsaĝe esperi profiton por Esperanto per malfortigo aŭ eĉ malaperigo de unu el ambaŭ.

Tamen konsternas min atako kontraŭ Kep Enderby pro lia aparteno al la du asocioj, kaj same tiu kontraŭ la okazigo de UK en Israelo pro ties politika sinteno certe ne aprobinda. Mi mem iam tradukis esperanten franclingvan broŝuron de organizo kiu klopodis restarigi pacon inter Palestinanoj kaj Israelanoj (Paco en Proksima Oriento de Aaron Cohen), kaj pensas ke, surbaze de samaj kriterioj, restus vere malmulte da landoj kie ni povus kongresi. Kaj la nunaj teruraĵoj en Ĉeĉenio tiras en turmenton du popolojn kies regantoj (mem regataj de kaŝaj fortoj) ne estas senriproĉaj. Ĉu ankaŭ SAT devus ne kongresi en Ruslando?

Ebla kialo de malapero de la nacioj povas esti en la malapero de la vivo mem sur la Tero pro ilia manko de saĝo. Eble iam estos la mondo sen nacioj pro konscia agado, sed tio certe ne estas atingebla per radikala postulo pri ilia tuja malapero. Por tion atingi ni devas agi tiel, ke la homoj sentu ke ili apartenas al provincoj de la mondo, kaj tio postulas paciencon, pedagogian senton. Tro radikala strebo favore al detruado de la nacioj povas estigi nur same radikalan reagon.

Male, instigo al pripensado, havigo de faktoj pri la danĝeroj de naciismo, ebligo de rilatoj kaj interŝanĝoj inter ĉiuj popoloj komprenigos pli bone la vanecon de la nacioj tiel ke la naciisma veneno iĝos neŭtra, sendanĝera. Kontraŭvenenon ni havas en la interna ideo de Esperanto mem. Ni havigu ĝin al ĉiam pli multe da homoj, tamen sen kredi ke tio sufiĉos por kuraci la mondon!

Sendube ni devus ofte pensi pri frazoj kiujn Vaclav Havel prononcis en Parizo antaŭ la Akademio de Moralaj kaj Politikaj Sciencoj 27 okt 1992:

Mi konstatis kun timego, ke mia senpacienco rilate la restarigon de demokratio, havis ion komunistan aŭ, pli ĝenerale, ion naciistan — la unueco de la Lumoj. Mi volis antaŭenigi la Historion sammaniere kiel infano tiras planton por ĝin kreskigi pli rapide. Mi kredas ke necesas lerni atendi same kiel oni lernas krei. Necesas semi pacience la grajnojn, akvumi kun diligenteco la grundon kie ili estas semitaj kaj lasi al la plantoj la tempon kiu estas al ili propra.

Oni ne povas trompi planton, ne pli ol oni povas trompi la Historion. Sed oni povas ĝin akvumi. Pacience, ĉiutage. Kun komprenemo, kun humileco certe, sed ankaŭ kun amo.

Se ni fiksus al ni pli modestan celon ol radikala sennaciismo, ni atingus ĝin pli frue kaj kun malpli da detruoj, ĉar radikalismo generas kontraŭan kaj foje drastan radikalismon, kaj ili ambaŭ nutras sin reciproke en infera cirklo.

“Nia vera nacieco estas la homa genro”, — skribis Herbert George Wells en Skizo pri universala historio. Ni zorgu ke pli da homoj konsciu pri tio.

Sed ni povas trovi valorajn citaĵojn kaj ekzemplojn ankaŭ en la riĉa historio de nia propra lingvo.

Daŭre validas la memoro de la tago kiam kunvenis en Bulonjo-ĉe-Maro “ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj”. Inter tiuj popoloj okazis same teruraj konfliktoj kiel nun okazas inter serboj kaj albanoj, inter rusoj kaj ĉeĉenoj, sed intertempe la potenco de la armiloj multobliĝis.

Daŭre validas la alvoko de Hodler, kiun mi rememorigis kiam falis la unuaj NATO-bomboj sur Jugoslavio, kaj ni eraros kiam ni reliefigos surbaze de tio ke homeco ne havas ligitecon kun iu difinita popolo.

Ni skribu al amasinformiloj, ni intervenu en debatoj por montri ke ne ĉiuj homoj pretas fatalisme akcepti ĉion. Kvankam nia individua povo estas ege malgranda, ĝi ne estas nula. Ĝi estas nula nur kiam ni silentas. Akvoguto estas kvazaŭ nenio, sed nenio rezistas al inundo, kiu konsistas el akvogutoj!

Jam en si mem la vorto sennacieca kaj la citaĵo de Lanti kiu fariĝis la devizo de SAT (“SAT-anoj kutimiĝu al eksternacia sent- pens- kaj agad-kapablo”) ebligas al ĝi havi antaŭ la publiko objektivecon, kiun ĝi ne havus se ĝi estus sennaciista. Se oni konsideras la nunan staton de ĝia Sennaciista Frakcio, estas tute certe ke la SAT-anaro falus eĉ ne al kelkdeko da membroj, se ĝi estus sennaciista anstataŭ sennacieca.

Pli ol iam ajn validas tiu devizo. Jam en si mem ĝi estas (pace) revolucia. Se SAT sukcesus nur en tio, ke la homoj kutimiĝu al samaj sent-, pens- kaj agadkapablo, tio estus belega atingaĵo pri kiu la tuta homaro estus poreterne ŝuldanta al ĝi.

Henri Masson

778 aliĝis al Tel-Avivo

Flagŝipa Evento de la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco, la 85a Universala Kongreso en Tel-Avivo (25 jul – 1 aŭg 2000) registris fine de februaro 778 aliĝintojn el 49 landoj.

Pinte de la statistiko staras Germanio kun 95 kongresanoj. Sekvas Japanio (79), Francio (59), Israelo (57), Pollando (55), Nederlando (48), Italio (37), Usono (29), Brazilo (26), Ruslando (21), Korea Respubliko kaj Svedio (po 18).

GK UEA

Agado Espero

Tra densa mallumo

Dum la lastaj jaroj Unuiĝintaj Nacioj mem devis agnoski ke ŝtataj instancoj ne sufiĉas, kiam temas pri helpo al homoj travivantaj katastrofojn. Tiuj instancoj donas malmulte kaj ĉefe donas nur al homoj kaj landoj, pri kiuj ili havas politikan esperon pri posta apogo.

Tiel, kiel ĉiuj povis konstati, dum la lastaj jaroj plimultiĝis la alvokoj de UN-agentejoj rekte al la civitanoj, al la simplaj homoj tra la mondo por ke ili donacu kaj helpu.

Efektive se temas pri helpo al subnutrataj infanoj en Timoro aŭ al malsanaj homoj en Angolo, kiu havas esperon pri posta helpo fare de ili? Certe neniu ŝtato, kaj tiel la agentejoj kiel UNICEF aŭ MSO vidas sin devigataj apelacii al la civitanoj.

La Esperanto-movado, kiu havas malnovajn tradiciojn, ĉi-rilate ankaŭ provas fari sian parton por helpi homojn envolvitajn en la densa mallumo de militaj aŭ naturaj katastrofoj.

Komence estis, kaj ankoraŭ estas, la “konto Espero”, kiu celis helpi esperantistajn viktimojn de tiuj katastrofoj, kaj tion ĝi faris kaj plufaras.

Poste, tamen, oni vastigis la agadon sub la nomo “Agado Espero” ankaŭ al neesperantistaj viktimoj.

La projektoj de 1 ĝis 5 esence pivotis ĉirkaŭ la helpo al loĝantoj en balkanaj landoj. Rapide, temis pri stipendio por kosova orfo, familiaj pakaĵoj por bosnianoj, gastigado de familioj en Francujo, kontaktado inter Esperanto-kluboj de Germanujo kaj esperantistoj en la eksa Jugoslavio cele al sendado de helpo, agadoj por interpacigi la malsamajn etnojn en tiu regiono (projekto Sunfloro).

Ĉiuj tiuj agadoj ankoraŭ daŭras, krom tiu pri la familiaj pakaĵoj (kiu estas konkludita per pli da pakaĵoj ol oni komence celis). En la kadro de la projekto Sunfloro juna esperantisto vizitas regule Kosovon, Albanujon kaj Makedonujon kaj provas, interalie envolvi lokajn esperantistojn en la interkomprenigaj agadoj. La lasta ideo, pri kiu oni nun traktas, estas starigado de Esperanto-kursoj en Priŝtino dum la venonta somero en la kadro de instruado pri etna toleremo.

Informojn pri ĉiuj projektoj oni trovas rete ĉe “www.uea.org”, sub la indiko “Agado Espero”.

Per la 6a projekto, ĉi-sekve priskribata, la agado moviĝas al Afriko, danke al la iniciato de kongaj esperantistoj, kiuj pensis helpi angolajn rifuĝintojn en Kongo. Temas pri tre bela ekzemplo pri tio, ke la helpemo de esperantistoj estas sama ĉie trans ekonomiaj kondiĉoj kaj haŭtkoloroj.

Kongolandaj esperantistoj instruas angolajn rifuĝintojn

La Esperanto-klubo Stelaro (vic-prez. s-ro Kikondola Ngoma Jeremie (Camp CILU II No.71 A Lukala, Bas-Congo) malgraŭ ĉiuj propraj malfacilaĵoj en Kongolando decidis helpi homojn kiuj estas en ankoraŭ pli malbona situacio. Temas pri rifuĝintoj el Angolo, kiuj vivas en tendaro en Kilueka, apud Lukala.

La projekto estas: instrui Esperanton al la angolanoj kaj samtempe instrui al ili skribadon kaj legadon.

Por tio Stelaro bezonas precipe portugallingvajn vortaretojn kaj bazajn lernilojn, kelkajn kasedojn kaj aliajn esperantaĵojn. Esperantistoj povas ankaŭ esprimi sian interesiĝon kaj kuraĝigon per leteroj. Gravas la amika kontakto, pli ol la materia subtenado.

Ne sendu monon rekte al la klubo, sed (se vi volas mone helpi) prefere al la fondaĵo Afriko de UEA kun indiko: Por la projekto “Kongolandanoj helpas angolanojn”. Tiu mono iros al la landa asocio DKEA kiu ĝin disponigos laŭeble efike.

La adreson de UEA kaj la manierojn de pagado vi trovos en la Jarlibro de UEA.

Por pliaj informoj bonvolu kontakti Hans Bakker (Katelenstraat, 231-II NL-1082 EG Amsterdam, Nederlando) aŭ Gebglo Koffi esp.togo@cafe.tg.

Renato Corsetti

Internaciaj ekzamenoj en 1999

La Internaciaj Ekzamenoj de ILEI kaj UEA havis 7 sesiojn en 5 landoj en 1999. Ili okazis en San-Francisko, Usono (dum la 30a Somera Esperanto-Kursaro); Castellon, Hispanio (dum la 58a Hispana Kongreso); dufoje en Berlino, Germanio (dum la 65a Internacia Kongreso de Blindaj Esperantistoj kaj la 84a Universala Kongreso); en Antananarivo, Malagasio; kaj dufoje en Lomeo, Togolando.

En la sesio en Hispanio okazis nur la meznivela ekzameno kaj en la septembra sesio en Togolando nur la elementa. En ĉiuj aliaj sesioj eblis ekzameniĝi sur ambaŭ niveloj.

Al la gramatika antaŭtesto de la elementa nivelo aliĝis 34 kandidatoj. Por la efektiva ekzameno estis akceptitaj 20 kandidatoj, el kiuj 16 sukcesis. Al la antaŭtesto de la meza nivelo aliĝis 19 kandidatoj. El ili 16 estis akceptitaj por la ekzameno, kiun 15 sukcese trapasis.

La Internaciaj Ekzamenoj okazas sub la gvido de la Internacia Ekzamena Komisiono (IEK) de ILEI kaj UEA. Por surloka realigo de la sesioj IEK havas ĉ. 60 rajtigitajn ekzamenantojn tra la mondo, sed IEK esperas ankoraŭ plimultigi ilian nombron.

Pli da informoj pri la ekzamenoj oni povas ricevi de la sekretario de IEK: s-ro Hans ten Hagen (Middenweg 587, NL-1704 BH Heerhugowaard, Nederlando; ten.hagen.esperanto@wxs.nl).

Detala regularo troviĝas en Gvidilo al la Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA, kiu haveblas ĉe la libroservo de UEA kaj aliaj bonaj libroservoj.

GK UEA

Kubanoj omaĝas kaj planas

(Interredaktore) 27-29 jan 2000 en Santiago de Kubo okazis la 17a Nacia Komitatkunsido de Kuba E-Asocio. La Nacia Komitatkunsido estas la supera decidoprena organo de KEA; ĝin do partoprenas ĉiuj estraranoj kaj naciaj komisiitoj, plus komitatanoj el ĉiuj provincoj.

Post la ĵaŭda Interkona Vespero, la laborsesioj komenciĝis per ofera florkrono deponita ĉe la maŭzoleo de la Nacia Heroo José Martí en la tombejo Santa Ifigenia je lia naskiĝtago, kaj en Kubo oni kutime kaj solene omaĝas al Martí tiutage. Skipo de la nacia televido estis en la tombejo por filmi la omaĝon de diversaj instancoj, inter ili la Ĉefsekretario de la Partio en la provinco, kiu tuj rekonis nin, kaj rememoris la tempon, kiam li, tiama sekretario de la Partio en Havana Municipo, inaŭguris ekspozicion pri Esperanto. Nia omaĝo al Martí do aperis ankaŭ per la loka kaj la nacia televidoj.

Tri laborsesioj analizis ĝisfunde la estraran raporton de la jaro 1999 kaj fiksis la ĉefajn taskojn de KEA por 2000. Denove la unua ĉeftasko rilatas al informado; gravaj decidoj estis okazigi naciajn renkontiĝojn en Havano (oktobre) kaj Guantánamo (decembre), nacian seminarion pri informado en Sancti Spíritus fine de septembro, la 9an nacian seminarion por instruistoj en Havano (julie), infanan renkontiĝon en Guantánamo (julie) kaj SAEST (Seminario pri Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko) en Havano (maje).

Do, la jaro 2000 montriĝas plenplena je taskoj. Antaŭvideblas novaj prezentoj ĉe radiostacioj kaj televido. La venonta nacia komitatkunsido okazos en la provinco Villa Clara venontjare.

Alberto García Fumero

Sekretario pri informado en KEA

Trajno-trejnado

Malmultas eblecoj en Esperantujo sin dediĉi al verda teatro: tamen januara semajnfino en Barlaston, Britio — nun en sia sepa jaro — kunigis ĉefe britajn teatro-amantojn por profundiĝi en ĉi-neglektata flanko de Esperanta kulturo.

La programo konsistis el precipe du eroj: la unuan vesperon, post komuna voĉlegado, estis esplorata kaj diskutata la teatraĵo La ruĝaj formikoj de Georges Lagrange; dum la sekvaj tagoj estis provludata angla teatraĵo (tradukita Esperanten de Stephen Thompson) La fantoma trajno, de Arnold Ridley prezentota fine de aprilo dum la brita E-kongreso.

Samtempe en Barlaston organizis la brita ILEI-sekcio seminariojn pri pedagogiaj temoj kaj praktikaj kaj teoriaj. Entute partoprenis la t.n. “festivalan” semajnfinon pli ol 20 homoj, kiuj ĝuis kutime agrablan Esperanto-etoson en Barlaston.

Okazas pluraj Esperanto-kursoj, semajnfinoj kaj aliaj eventoj en Barlaston. En la jaro 2000 oni aparte festos — per kultura semajnfino, al kiu kontribuos eminentuloj kiaj Marjorie Boulton, Renato Corsetti, Anna Löwenstein kaj John Wells — 40 jarojn da sinsekvaj Esperanto-somerlernejoj en Barlaston.

Detaloj pri ĉiuj Barlaston-eventoj haveblas rete de d-ro Derek Tatton ĉe wedgwood.college@staffordshire.government.uk.

Paul Gubbins

TEJO: por paco en Balkanoj

1–8 sep 2000 okazos TEJO-trejnseminario en Varna (Bulgario) pri la temo: “Balkana junulara kunlaboro por kulturo de paco”, aparte aktuala sur Balkanoj.

La seminarion subtenas Eŭropa Junulara Fondaĵo (EJF) ĉe Konsilio de Eŭropo. Ĝi celas junajn aktivulojn el Eŭropo, precipe el balkanaj landoj, interesiĝantaj pri internacia kunlaboro kaj komunaj regionaj projektoj. EJF ankaŭ ebligas partoprenon de kelkaj ekstereŭropanoj. TEJO intencas tial speciale inviti esperantistojn el iuj aziaj landoj proksimaj al Bulgario.

Kadre de la seminario okazos trejnadoj en diversaj formoj: prelegoj, vizitoj, laborgrupoj kaj diskutrondoj. Samtempe 10–15 komencantoj partoprenos E-kurson. Ili ankaŭ partoprenos en la ĝenerala tema programo de la seminario. Kiel ekspertoj kaj prelegantoj rolos ĉefaj TEJO-funkciuloj kaj speciale invititaj fakuloj pri la balkana temo.

Lokaj organizantoj: Sabira Stahlberg kaj Aleksandar Ŝivarov: p.k. 405, BG-9000 Varna, Bulgario; kontakto@esperanto.org.

GK UEA

Junulara karavano al Honkongo

TEJO preparas neforgeseblan travivaĵon lige kun la ĉi-jara Internacia Junulara Kongreso en Honkongo. Temas pri trajna karavano el Moskvo al Honkongo, kiu startos 17 jul, kiam la partoprenantoj renkontiĝos en Moskvo. De tie ili vojaĝos tra Siberio, Mongolio kaj Pekino al la sudĉinia metropolo. Okazos restado en Tomsk (kun partopreno en la junulara tendaro OrSEJT-32) kaj, laŭ la elekto de la partoprenantoj, aŭ en Mongolio aŭ en Pekino.

Eblas legi en la reto pli detalajn informojn kaj printi paperan aliĝilon. Du GIF-datumaroj estas printeblaj sub la adreso: http://tpp24.net/Holger.Boos.

Bonvolu atenti, ke pro organizaj kialoj oni akceptas aliĝojn nur ĝis 1 maj!

GK UEA

Interkulturanoj renkontiĝos en Krakovo

La Esperantologian-Didaktikan Konferencon de Pola Sekcio de ILEI (29–30 apr 2000) akompanos Internacia Renkontiĝo de Gelernantoj el Interkulturo-klasoj. Ambaŭ aranĝoj okazos samtempe kun la Pola E-Kongreso (28 apr – 3 maj) en Krakovo, Eŭropa kultururbo en 2000. Dum la konferenco okazos prelegoj pri E-instruado, renkontiĝoj kaj debatoj de instruistoj partoprenantaj la internacian edukprogramon Interkulturo.

La gejunuloj el Interkulturo-klasoj interkonatiĝos la unuan tagon, dum dancvespero. La inaŭguro de la Pola E-Kongreso okazos sabate (29 apr) matene, programo de la Konferenco de ILEI komenciĝos la saman tagon, je la 11a horo. La duan kaj trian tagon, la gelernantoj kune vizitados la urbon, pasigos gajan posttagmezon kun ludoj kaj konkursoj, vespere vidos artprogramojn. La du lastajn tagojn ili partoprenos nur la Kongreson. Tiuj aktivaĵoj estos por multaj el ili la unua kontakto kun vivanta Esperanto. Ni esperas, ke la etoso estos bonega kiel kutime dum la polaj ILEI-Konferencoj.

La konferencanoj samtempe partoprenos la Polan E-Kongreson.

La kongresan aliĝilon eblas ricevi de s-ro Stanislaw Mandrak, prezidanto de Pola E-Asocio: ul. Kormoranów 39/16, 44 114 Gliwice, Pollando; staman@ka.onet.pl.

Maria Majerczak

pola ILEI-sekciestrino

UEA: furora vendojaro 1999

La libroservo de UEA atingis en 1999 sian plej bonan rezulton dum la 1990aj jaroj. Ĝiaj vendoj sumiĝis je 316 230 guldenoj (EUR 143 499), kio estis 6% pli ol en 1998, kiam temis pri 298 448 guldenoj (EUR 135 430). Kompare kun la antaŭa jaro la vendoj kreskis kaj en la vendejo en Roterdamo kaj en la libroservo dum la UK en Berlino.

La bona rezulto parte sekvis el la vigleco de la propra eldona agado de UEA, kiu laŭ la esploroj de Aleksander Korĵenkov (LOdE 2000: 2) estis la plej produktema Esperanta eldonisto en 1999. Tio montriĝas ankaŭ en la multeco de UEA-eldonaĵoj inter la plej furoraj titoloj.

Unuafoje post 1990 lernolibro estis la plej multe vendita libro. Kiel en 1990, ankaŭ en 1999 temis pri Saluton! la aŭtodidakta lernilo de Audrey Childs-Mee, atinginta jam la sesan eldonon. La unua loko de Hejma vortaro inter la unuopaj vendoj estas rimarkinda, ĉar la libro aperis nur en oktobro.

Entute la libroservo de UEA vendis 18416 ekz. de 2057 diversaj titoloj de libroj, diskoj aŭ kasedoj (en 1998 — respektive 15878 kaj 1853).

En la du listoj la eldonaĵoj de UEA kaj TEJO estas markitaj per asterisko. La liston de entutaj vendoj ĉefe influas la kvantaj aĉetoj de aliaj libroservoj. Parto de tiuj aĉetoj kompreneble ne atingis individuajn klientojn ankoraŭ pasintjare. Tial estas interesa ankaŭ la alia listo, kompilita surbaze de unuekzempleraj aĉetoj, surlokaj aŭ perpoŝtaj, en la butiko en Roterdamo.

GK UEA

La foto montras la libroservon de UEA en Roterdamo. Antaŭ la komputilo sidas la libroservisto Simo Milojeviĉ. (Fotis Halina Gorecka)

Vendoj entute

Saluton! Esperanto aŭtodidakte. A.Childs-Mee* 441

Pasporta Servo. Listo de gastigantoj de TEJO* 387

Hejma vortaro. Red. J.Lindstedt* 348

Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj. L.Levin* 309

Kio ni estas kaj kion ni celas? Pri la Praga Manifesto* 250

Lingva arto. Festlibro al Auld kaj Boulton. Red. V.Benczik* 207

Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA* 205

Internacia Kongresa Universitato 1999. Red. M.Lipari* 188

Ĉiuj kune. Aktoj de la 1a Strategia Forumo de la E-Komunumo* 131

Spirito de Eo kaj la “samideanaj” malamikaĵoj. I.Bociort* 128

Berlino por turistoj. U.Becker 123

Grosses Wörterbuch Esperanto-Deutsch. E.-D.Krause 116

Faktoj kaj fantazioj. Progresiga legolibro. M.Boulton* 115

Saluton! (Kasedo por la lernolibro)* 112

Slango kaj ĵargono en Esperanto. W.Pilger 112

Asteriks ĉe la olimpiaj ludoj. Goscinny/Uderzo 109

Por aktiva lingvopolitiko. Aktoj de la seminario en Praga UK* 106

Esperanto Sleutel. Nederlanda ŝlosilo 104

Esperanto for beginners. M.C.Butler 102

Esperanto sen mitoj. Z.M.Sikosek 100

Monumente pri Esperanto. H.Röllinger* 100

Unuopaj vendoj

Hejma vortaro. Red. J.Lindstedt* 92

Slango kaj ĵargono en Esperanto. W.Pilger 82

Esperanto sen mitoj. Z.M.Sikosek 69

Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj. L.Levin* 64

Kio ni estas kaj kion ni celas?* 63

Pasporta Servo. Listo de gastigantoj de TEJO* 57

La liturgio de l’ foiro. J.Camacho 55

Berlino por turistoj. U.Becker 52

Lingva arto. Red. V.Benczik* 50

La ŝtona urbo. A.Löwenstein 48

Spirito de Eo kaj la “samideanaj” malamikaĵoj. I.Bociort* 46

Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA* 42

Faŭsto. J.W. von Goethe, trad. K.Schulze 39

Kulturo kaj evoluo. M.Claxton* 39

Saluton! Esperanto aŭtodidakte. A.Childs-Mee* 37

Por aktiva lingvopolitiko* 35

Terminologia gvidilo. H.Suonuuti* 33

Klara vortaro Esperanta-araba. G.Abraham* 33

... sed estas ne. Persone. (Kompakta disko) 32

Nova Esperanta krestomatio. Red. W.Auld* 31

Al lingva demokratio. Nitobe-simpozio. Red. Fettes/Bolduc* 31

Pozitiva debato en Berno

Dudeko da personoj, el ĉiuj E-kluboj funkciantaj en Svislando, ĉeestis en Berno 12 feb en vigla debato kiun enkondukis la ĉefaj gastoj, Bruno Masala kaj Giorgio Silfer. Laŭ la demandoj kaj konkludoj evidentiĝis, ke la projekto de Esperanta Civito (malgraŭ kelkaj opinioj pri ties frueco) respondas al tio, ke Esperanto estas ankaŭ identigilo, ke homoj sentas per ĝi komunan identecon. La projekto proponas strukturiĝon kiu plenumas leĝodonan kaj prestiĝodonan rolon, kaj jam de longe sentatan bezonon pri komuna kondutkodo kaj arbitracia instanco.

Laŭ d-ro Silfer, aliĝi al la Pakto por la Esperanta Civito estas granda ŝanco por UEA: unue, per siaj pli ol 7000 membroj ĝi povus facile kontroli la evoluon de la Civito; due, pro la originala federalisma formulo de la Civito, la propono de prezidanto Enderby (kiu povus esti tre taŭga Konsulo) povus realiĝi sen danĝero de malintegriĝo en UEA — per ĝeneralaj balotoj la unuopaj civitanoj decidus pri la politika linio de Esperantio, dum la unuopaj establoj (kiel UEA) povus gardi sian statutan neŭtralecon.

La Evolukomisiono konklude rimarkas, ke tiaj debatoj estas tre utilaj, ankaŭ por karakterizi la naskiĝontan Civiton. Ni dankas al la organizinto, la Estraro de Svisa Esperanto-Societo, al la gastoj kaj al la ĉeestintoj.

HeKo

KURTE

Portugala E-Asocio, post longa traktado k korespondo, per decido de la ĉefministro António Guterres ricevis la statuson de “Kolektiva institucio de publika utileco”. Laŭ tiu ĉi statuso PEA estas morale egaligita al la publikjuraj establoj apartenantaj al la malcentralizita ŝtata administra aparato; ĝi ricevis limigitan antenrajton, senŝarĝon pri tribunalaj kostoj, pri stampa takso k aro da impostoj. (Nia Bulteno)

Unuiĝo Franca por E-to partoprenis ĉe “Salon de l’Education” (Porte de Versaillers) per propra budo k entute 16 deĵorantoj. (Franca Esperantisto)

Unuafoje funkciis E-kurso en la programo de Eŭropa Vegetarana Kongreso en svislanda Widnau; la kurson gvidis italino Carla de Lorenzi. (La Letero de “Esperantista Vegetarano”)

La ĉefgasto de la 12a Malferma Tago en la Centra Oficejo de UEA (13 maj 2000) estos la konata movada aganto, eseisto k oratoro Gian Carlo Fighiera el Italio. (GK UEA)

La plej fama servo de TEJO, Pasporta Servo, spertis 14-procentan kreskon en unu jaro. La ĵus aperinta listo de gastigantoj enhavas 1075 adresojn en 76 landoj; en 1999 la libreto nombris 945 adresojn. (GK UEA)

25 nov 1999 Alicja Sakaguchi akiris ĉe universitato Adam Mickiewicz en Poznan la plej altan gradon en akademia kariero, tiun de habilitiĝinta doktoro, pro la 492-paĝa germanlingva tezo “Interlingvistiko. Objekto, celoj, taskoj, metodoj”. (Esperanto)

21 okt 1999 en Baku dudeko da e-istoj k subtenantoj fondis Azerbajĝanan E-Asocion. (Esperanto)

La seminario por instruistoj de E-to en Modena (Italio) 4–5 dec 1999 allogis preskaŭ 60 personojn, kiuj akceptis Apelon de Modena kun rekomendo pri fondo de Eŭropa Instituto de E-to. (l’esperanto)

La tradicia novjarfesta 16a Internacia Festivalo en Münster (Germanio) kolektis la rekordan nombron de 202 diverslandaj aliĝintoj. (Esperantolehti)

Adiaŭ SEJM, vivu REJM

Kadre de REK en Ĉeboksary (3–6 feb 2000) okazis konferencoj de REU (pri ĝi Yurij Karcev raportis en la marta kajero) kaj de SEJM. La konferenco de SEJM (24 delegitoj) elektis novan sepkapan komitaton. La prezidanto iĝis Vitalij Malenko el apudmoskva urbo Ĵukovskij; la aliaj estraranoj — Jekaterina Burmisova, Jekaterina Ignatjeva, Natalia Grigorjevskaja, Konstantin Viĥrov (ĉiuj el Ĉeboksary), Onjo Ĉernyŝova kaj Oĉjo Dadaev (ambaŭ el Moskvo). SEJM — la historia nomo de la asocio, de pluraj jaroj ne deĉifrenda — estis ŝanĝita al REJM — Rusia Esperantista Junulara Movado.

Nikolao Gudskov

La dek-dua arta festivalo

4–9 mar 2000 en urbo Nabereĵnyje Ĉelny (Tatarstano) okazis festivalo EoLA-12 (EsperantO — Lingvo Arta). En ĝi partoprenis pli ol 60 personoj.

En la programo estis: artaj konkursoj laŭ kelkaj branĉoj, koncertoj de eminentuloj, dancmaratono, aranĝoj okaze de la Virina festo (8 mar), konkurso pri la titolo “Animo de EoLA”.

E-klubo Gaja krokodilo el Nabereĵnye Ĉelny denove prezentis spektaklon Ŝtona gasto laŭ la tragedio de Aleksandr Puŝkin. Unuafoje tiu spektaklo en N. Ĉelny estis prezentita pasintjare dum Volgia E-Renkontiĝo.

Por la festivalo venis el Francio kaj koncertis JoMo (Jean Mark Leclerq). Post EoLA li koncertis ankaŭ por neesperantistoj en Nabereĵnyje Ĉelny kaj en aliaj urboj.

Okazis komuna kunsido de REJM-komitato kaj REU-estraranoj. Estis decidite, ke ambaŭ organizoj kunorganizos sekvontajn OkSEJT, REK kaj EoLA.

Yurij Karcev

JoMo en Tatarstano (Fotis Yurij Karcev)

Esperanto fakultative

26 feb en Mahaĉkala (Dagestano) okazis prelego de Abdurahman Junusov en la mezlernejo “Sahab”. La aŭskultantoj — ĉ. 50 gelernantoj kaj kelkaj instruistoj — reagis tre vigle kaj faris multege da demandoj... Rezulte la lernejo proponis al Junusov instrui Esperanton oficiale kiel fakultativan studobjekton. La necesajn oficialaĵojn oni jam komencis aranĝi.

Abdurahman Junusov

PEN kaj Esperanto en Moskvo

Fine de majo en Moskvo okazos kongreso de internacia PEN-klubo. Ankaŭ Esperanta PEN-Centro estos reprezentita tie per sia delegito, redaktoro de Literatura Foiro Ljubomir Trifonĉovski (Bulgario).

Li partoprenos la kongreson, okazontan en moskva hotelo Redisson-Slavjanskaja (dum kiu la kongresanoj estos akceptitaj de i.a. urbestro de Moskvo Jurij Luĵkov kaj elektota ŝtatprezidanto), kaj renkontiĝos kun moskvaj esperantistoj. Bonŝance liaj planoj koincidos kun kunveno de Moskva Literatura E-klubo, do Trifonĉovski kaj moskvaj esperantistoj havos eblecon konatiĝi ne nur persone, sed ankaŭ literature, konforme al la celo de la vizito de la honora gasto.

Grigori Arosiev

Feliĉa vicprezidanto

19 feb la spektantoj de kanalo NTV en nova, rapide populariĝanta divenludo Ho, feliĉulo! povis vidi la nunan vicprezidanton de REU Georgij (Garik) Kokolija.

Grandega E-insigno sur lia brusto certe tuj allogis atenton, kaj laŭ peto de la ludgvidanto Garik volonte kelkfraze rakontis pri Esperanto kaj tradukis la proponitan diraĵon en nian lingvon. Kompare kun aliaj ludantoj li aspektis tre vigle kaj impone, sed en la sekva (26 feb) ludo bedaŭrinde eraris en ne tro komplika demando, tamen gajnis konsiderindan monsumon. Garik estas arda ŝatanto de pli-malpli intelektaj TV-distraĵoj kaj oni jam vidis lin en Propra ludo kaj Komprenu min — ĉiam kun la sama insigno kaj kun entuziasmaj vortoj pri Esperanto. Mi jam atentigis onin, ke tio estas bona maniero de propagando...

Uzante la okazon, mi aldonas, ke 8 apr oni povos/is vican fojon vidi min en Propra ludo (TV6), kvankam kun malpli sukcesa rezulto ol kutime...

Valentin Melnikov

OrSEJT-32 preparata

Feliĉe, Tomska E-klubo sukcesas dufoje jare organizi kurson por komencantoj. Gvidas ĝin Katajeva jeLena.

Komence de marto startis nova kurso. Venis pli ol 20 homoj, kiuj apenaŭ trovis lokon en malgranda ĉambro, disponigita al esperantistoj. Tiuj kursanoj estas tre bonŝancaj, ĉar somere ili povos apliki siajn sciojn de esperanto kaj ekhavi multajn amikojn dum OrSEJT-32 apud Tomsk.

Bedaŭrinde, ekonomiaj kialoj tre malhelpas al novuloj eksenti ĉiujn plusojn kaj agrablojn de esperanta medio ĉar “kuirado en propra kaldrono” (t.e. en sia urbo) ne larĝigas la “horizonton”. Antaŭe en Siberio estis regulaj renkontiĝoj laŭvice en multaj urboj. Nun du-tri taga vojaĝo al alia urbo koste egalas al duonmonata meza salajro. Do, almenaŭ someraj tendaroj povas revivigi iaman E-aktivadon.

La tomskaj esperantistoj nun aktive preparas someran tendaron OrSEJT-32. Jam estas elektita loko, ĝi situas ĉe rivero Obj, ĉ. 60 km de Tomsk. Ni planas unutagan ekskurson al Tomsk, dum kiu niaj gastoj konatiĝu kun “Siberia Ateno” (tiel oni alinomas la urbon).

Tre baldaŭ loka organiza komitato eldonos oficialan invitilon kun detaligo de la prezoj kaj kondiĉoj.

Estas kompilata kultura programo kaj ĝin kunordigas Katajeva jeLena. Se iu volas kontribui al la programo, sendu viajn kontribuaĵojn al ŝi.

Ĉiun matenon ni dediĉos al diversnivelaj lingvaj kursoj kaj metiejoj, tial ni alvokas aktivulojn anonciĝi kiel gvidantoj de lingvaj kursoj kaj informi nin pri programo de kurso. Posttagmeze plejparte estos aktivaj aranĝoj kaj la vesperoj estos dediĉitaj al artaj kaj tradiciaj vesperaj aranĝoj.

Kaj la noktoj kiel ĉiam estos dediĉitaj ne al dormo, sed al kantoj ĉe lignofajro kaj ludoj. Ja veturi 3000 mejlojn por dormi — ne, eble po unu-du horo por okulo, ne pli, kaj matene vin vekos tradicia — “Al la matena kunveno!”

Kontaktu la organizantojn poŝte aŭ rete:

Adreso: 634055 Tomsk-55 ab. ja. 2289, Ruslando.

Rete: gbasov@hcei.tsc.ru

Gennadij Basov

Ĉelaga renkontiĝo

Ivanova Esperanta Renkontiĝo (IvERo) okazos 2–9 jul 2000 ĉe lago Rubskoje. IvERo estas dediĉita al la 110-jariĝo de la E-klubo en Ivanovo, fondita en la pasinta jarcento laŭ iniciato de Antoni Grabowski.

En la historio de la E-movado en nia urbo, samkiel en nia lando, klare distingeblas periodoj de progreso kaj stagno, disfloro kaj plentrankviliĝo. La lastaj koincidas kun la mondmilitoj, la ekonomiaj kaj politikaj krizoj. Ĉi tio estas komprenebla ĉar esperanto, kiel la rimedo de internacia komunikado, pli sukcesas en senmilita kaj senkriza tempoj.

Al pluraj problemoj de nia ĉiutageco ni volus kontraŭstarigi nian esperanto-spiriton, nian amikecon, nian deziron revigligi la plej bonajn tradiciojn de nia klubo kaj de la ruslanda E-movado.

La renkontiĝo okazos ĉe bordo de la lago “Rubskoje”, en studenta ripozejo de Ivanova Ŝtata Universitato. Tiu loko estas fama pro la pura lago kaj pitoreska naturo.

La programo enhavos: festan koncerton okaze de la 110-a jariĝo de Esperanto en la urbo, prelegojn kaj lekciojn pri historio kaj literaturo, instruadon de Esperanto, kursojn por tradukistoj kaj interpretistoj kaj plurajn kulturajn kaj sportajn aranĝojn.

Kotiztabelon, aliĝilojn kaj aliajn utilajn informojn bonvolu peti ĉe Irina Galicyna:

Adreso: ul. Kudrjaŝova, 82-A-37, RU-153009, Ivanovo, Ruslando

Rete: irga@interline.ivanovo.ru

Irina Galicyna

Novaĵoj de la projekto EKI

18–19 mar en Kostroma okazis ankoraŭ unu gast-kurso, kiun ĉi-foje gvidis Onjo Ĉerniŝova de Moskvo kaj Natalja Grigorjevskaja de Ivanovo. Partoprenis sep klubanoj, kiuj pliperfektiĝis pri la lingvo — instruis ilin ĉefe Onjo, kaj ankaŭ trejniĝis pri grupa laboro — tiun parton gvidis Natalja.

La kostromanoj bone prepariĝis por la kurso. Donaco por la instruistinoj estis la kluba E-gazeto, kiun oni komencis eldoni en Kostroma (prizorgas Aleksej Kuznecov).

Andrej Ananjin

La 13an de marto la eldonanto kaj redaktanto de La Ondo de Esperanto renkontiĝis kun Peterburgaj esperantistoj en la hejmo de Meri Aboljskaja. (Fotis Nina Gonĉarova)

La Papaj Signaloj en Gliwice

Malgraŭ, ke pasis jam kelkaj monatoj post la 14a Ekumena Kongreso en Gliwice (LOdE. 1999: 10), ĉiam la pensoj revenas al tiuj belaj, neforgeseblaj momentoj, kiujn ni travivis dum la kristana aranĝo.

Gesamideanoj el diversaj landoj, kristanoj de diversaj konfesioj kune preĝis en la sama lingvo al la sama Dio, partoprenis diservojn, kantis kaj havis la eblecon admiri la dramon Signaloj de Karol Wojtyla — la nuna Papo Johano Paŭlo la IIa, kiun prezentis dum la arta programo pola aktorino Jadwiga Gibczynska. La aktorino bonege sukcesis transdoni al la spektantoj la enhavon de la teatraĵo, la pensojn de la aŭtoro — nia Sankta Patro.

Estas interese, ke la aktorino kaj Papo ambaŭ estas poloj el la sama urbo Krakovo. Jadwiga Gibczynska jam multfoje kaj sukcese prezentis verkojn de la nuna Papo. Ĉiuj spektintoj estas dankaj al la aktorino.

Necesas aldoni, ke la tekston de Signaloj esperantigis dum la milita stato en Pollando meritplenaj verkistoj kaj esperantistoj, jam forpasintaj, pastro Jan Kos kaj d-ro Tyburcjusz Tyblewski.

Boguslaw Sobol

Kiu estas reganta?

Min mirigis la 2a numero de La Ondo. Mi pensis, ke la revuo estas (ĉefe) por la ruslandanoj. Sed estiĝis impreso, ke en ĝi fremdlandanoj skribas por fremdlandanoj.

Kaj tiu ĉi Civito? Ĉu parodio aŭ malbona intenco? Kaj kion proponas la ideoj pri la elito kaj plebo? Ridinda demando: kiom da plebanoj necesas por “nutri” unu elitanon?

Rememoriĝas la malnova sentenco “dividu kaj regu”. Oni nin dividas, sed kiu estas reganta?

Nikolaj Batyrev

Ni kontribuu al La Ondo por pliinteresigi ĝin

En La Ondo 2000: 3 Tamara Durnickaja faras etan riproĉon al la nuntempaj aŭtoroj de La Ondo, interalie al mi.

Mi ne volas iel ajn repravigi min (kvankam mi dankos al tiu kiu indikos mian artikolon en La Ondo en kiu mi admiris min mem — ĉu Durnickaja povas tion fari?), sed diri jenan aferon. Kia situacio de Esperanto en la lando ekzistas — tian gazetaron ni havas. La Ondo de Esperanto (kvankam mi sufiĉe ofte kritikas ĝin) estas la sola regula bona revuo en Rusio, kaj ĝi preskaŭ ĉiam donas la indan atenton al ĉiuj E-eventoj en Rusio.

Krome menciendas ke multo dependas de la aŭtoroj: se iu ne sendas artikolon pri iu granda E-renkontiĝo en Rusio, do ĉu la redaktoro povas mem verki ĝin?!

Divido je slavofiloj kaj okcidentuloj estas, laŭ mi, tute malprava nun. Ĉu por esti opiniata patrioto de Rusio, mi devas ne vojaĝi eksterlanden, nenion skribi pri eksterrusiaj E-aferoj kaj simile? Mi vidas neniun realan kialon por fari tian disdividon.

Mi konsentas kun Durnickaja ke Slavonaj Skriboj de Sergio Pokrovskij ne estas la plej interesa, tamen mi dubas ke ankaŭ la artikolo pri lernado de Esperanto kiel lingvo de la Tutmonda Revolucio vokus amasan intereson.

Do ni estu kontentaj pri tio kion ni havas, kaj — kontribuu al La Ondo por pliinteresigi ĝin.

Grigori Arosiev

Pri la rilatoj inter inteligencio kaj plebo en la movado aŭ intelektulo inter plebanoj kaj nuda inter lupoj

Tria parto de la eseo de Walter Zelazny

Legu en nia retpaĝaro la unuan kaj duan partojn

Ĉu helpo aŭ terura turmento?

Esperanto estas eŭropa fenomeno; universala tiom, kiom Eŭropo estas universala, sed de tago al tago malpli. Eble la mondo bezonas Esperanton, sed certe ni eŭropanoj, kun la lingvopolitiko de la Eŭropa Unio. La plej terura idearo ligita kun la Fina Venko estas agado por la Tria Mondo. Oni pensas, dum Esperanto ne venkis en Eŭropo kaj Norda Ameriko, provi Afrikon aŭ la islaman mondon. Por realigi tiun marŝon oni bezonas monon.

Unue ĉiu esperantisto bezonas iun vivnivelon. Se la vivnivelo en la koncerna lando ne superas pokape 1000 usonajn dolarojn jare, propagandi tie Esperanton estas hipokriteco. En la Tria Mondo la lokaj elitoj estas edukitaj en Eŭropo kaj ĉefoj de la politika vivo scias, kio estas Esperanto. Ĉiukaze, Esperanto ne fariĝu ankoraŭ unu armilo de la eŭropa imperiismo, kaj certe tiel ĝi povas esti opiniata en certaj islamaj landoj. Prefere ne helpi ol malbone helpi.

Nia tasko estas helpi al ĉiu esperantisto, ĉu Vjetnama aŭ Sudana, ĉu Malagasa aŭ Nikaragva. UEA pretas eĉ pagi por kelkaj la kotizojn. Absurde, ja la kotizo valoras en certaj landoj unumonatan salajron. Kiu okcidentano pagus kotizon en la valoro de sia unumonata salajro? Prefere oni tuj metu la monon de la Fondaĵo Canuto al elspezoj de UEA (dekalkulante -SA), finfine estus la samo. Oni diras, ke pro tio certaj esperantistoj el malriĉaj landoj ĝuas la membrecon en la oficiala Movado. Mi komprenas, ke oni povas ĝui legi, vojaĝi, sed ĉu ĝui membriĝi? La koncepto de la ĝuo estas relativa. Kaj ankoraŭ pli relativa, se oni ne ĝuas, sed se iu ĝuigas onin ... pri membreco. Vera paradizo! Estas ankaŭ alia ebleco, ĉu la kotizsistemo ne estas erara?

Se oni bezonas monon, oni reformu la strukturojn

Mi esperantiĝis antaŭ 25 jaroj — sufiĉa tempo por rimarki ŝanĝojn en la mondo kaj en Esperantio. Unu sola afero kiu ne ŝanĝiĝis estas la strukturoj de la oficiala Movado. Ĉiam la sama politike versala eksmoda koncepto neniel respondanta al la movada realeco, kopianta blinde la modelojn de la politika mondo laŭ la landlimoj ofte aranĝitaj per la rilato de fortoj, neglektanta tutajn popolojn, ekzemple, Katalunojn.

La mondo ŝanĝiĝas, ekonomio serĉas novajn eblecojn. Okazas tutmondiĝo de la merkatoj, laborfortoj kaj mono. Dum unu jaro oni povus grave pligrandigi la kapitalon de UEA per vendo de la sidejo en Roterdamo, aĉeto de nova sidejo en Prago aŭ Budapeŝto, per malcentrigo de la laboro kaj per malaltigo de salajroj de oficistoj. Kial oni gajnu la nederlandan salajron, se eblas per duono de la sama mono fari same ĉion kaj digne vivi en Krakovo, Zagrebo aŭ Karolovaro. Kial oni kolektas monon por la sidejo en Nov-Jorko? Se tiel gajnita mono devas esti elspezita por la esperantigo de la islamaj landoj, prefere oni disdonu tiun monon al malriĉaj esperantistoj, ekzemple, en islamaj landoj. Mi supozas, ke se UEA havus dekoble pli grandan kapitalon, la mono donus neniun alian rezulton ol dungon de dekoble pli da oficistoj. Nenio pli. Pro tio ĉiutaga alvoko pri varbado... Oni devas fini tiun konstantan senhontan almozpetadon sub la preteksto de la varbado de novaj membroj. Ja ni scias, ke ŝanĝinte la kotizsistemon oni povus havi 50 mil membrojn. Sed tiam ne eltenus la Centra Oficejo (CO) de UEA en Roterdamo.

Ĉi tie mi trovas paradokson: malkreskas nombro da Esperantistoj en riĉaj landoj kaj kreskas en la malriĉaj. UEA sciu, ke tio estas konstanta procezo, almenaŭ dum la jaroj de la konstruado de la Eŭropa Unio. Riĉaj iĝas iomete pli povraj, kaj povraj iĝas iomete pli riĉaj. Iam ili teorie devos egaliĝi. Tio okazas ne pro tio, ke la riĉaj disdonas monon al la povraj. La falo de la komunismo liberigis certajn ekonomiajn procezojn; la protekta socia sistemo de la riĉaj eŭropaj ŝtatoj bremsas la ekonomian evoluon. Pro tio al la kaso de UEA venas malpli da mono. Ĉu vere oni ne trovos homojn pretajn labori en Orienta Eŭropo kontraŭ duono de la nederlanda (eĉ modesta) salajro? Mi pretas doni liston de kompetentaj kandidatoj (kiu ne entenas min).

Do, ĉu bone aŭ malbone? Bone ĉar la nombro kreskas, malbone ĉar la mono malkreskas! Do pri kio temas? Se oni ne scias pri kio temas, temas pri mono.

Propono n-ro 245

Se mi jam havus kaj devus perdi iom da mono por Esperanto mi konstruus Esperantion. Tiel kiel judoj konstruis kibucojn. Mi elektus Hungarion, Kroation aŭ Litovion. Mi restu en Hungario, kiun mi proponas, sen eniri detalojn, ne forgesante ke ĉio estas relativa, ĉar:

— ĝi situas en la centro de Eŭropo, posedas faman metropolon;

— ĝi posedas relative multajn esperantistojn, nombre kaj ĉefe kvalite;

— Esperanto estas ligita korpe kun tiu lando (la hungara periodo), eble la plej grava por Esperanto, ne forgesante pri interlingvistiko;

— ĝia lingva situacio en Eŭropo (de la esperanta vidpunkto) estas la plej interesa;

— ĝi estas nek tro granda (kiel Rusujo), nek tro eta (kiel San Marino);

— ĝi havas stabilan reĝimon, dignan vivnivelon;

— Hungaroj ĝuas Esperanton pli ol, ekzemple, francoj aŭ poloj;

— Hungario baldaŭ fariĝos membro de Eŭropa Unio.

Mi metus tien la ĉefajn E-Instituciojn, kune kun SAT kaj CO. Sed tio estus tro por Esperantistaro, ĉar tiuj kiuj loĝas en Bruselo volas tion fari en Eŭropa Komunumo, kaj tiuj kiuj loĝas en Nov-Jorko volas tion fari por la tuta mondo! Riĉaj ambicioj, sed nenio pli! Kaj tiuj kiuj loĝas en Litomiŝlo nur apogu tiujn, kiuj loĝas en Bruselo kaj Nov-Jorko.

Kompreneble konstruo de Esperantio ne devus esti konstruo de iu ŝtato. Ĝi estus simple demando pri iu Esperanta Spaco. Anstataŭ paroli kun ĉiuj politikistoj de la mondo, oni parolu kun la hungaraj politikistoj, sciencistoj, artistoj. Se Esperanto venkus nur en unu lando, ekzemple per la oficialigo en la lerneja sistemo, tio estus preskaŭ duono de la Fina Venko. La dua duono venkos poste per si mem! Kiu kuraĝus diri, ke Propono n-ro 245 estas pli aŭ malpli serioza ol tiu pri la konkero per Esperanto de la islama mondo aŭ Kampanjo 2000?

Fine, oni ne forgesu, ke baldaŭ eniros la Eŭropan Union Ĉeĥio, Hungario kaj Pollando, eble ankoraŭ aliaj landoj, kaj tiam okazos la vera Babelturo en la pintoj de la eŭropaj organizoj. Kial strategia buroo de UEA restu en Nov-Jorko, sed ne preparu terenon en Varsovio, Prago aŭ Budapeŝto?

Lupo inter plebanoj

Ni ne havas intelektulojn. Se oni kuraĝus diri, ke tiaj estas, temas pri tiuj, kiuj jam ricevis la bacilon de Esperanto kaj faris karieron ekster la oficiala Movado. Esperantio povas pagi kelkajn oficistojn, sed neniun seriozan intelektan laboron! De tempo al tempo intelektuloj faras ion senpage por Esperanto: tia estis tuta serio de la interlingvistikaj studoj, sed plej ofte lige kun la universitata okupo de koncernulo(j), pagita per institucioj neesperantaj, kiuj en la kazo de konkreta esplorado servis ankaŭ por Esperanto. Feliĉe, tion en la lastaj jaroj oni rekonis en la oficiala Movado kiel pozitivaĵon. Mi memoras, ke iam pri la PSEK-aj seminarioj aŭ pri la Manifesto de Raŭmo estis malpermesite mencii ion ajn en la organo.

Tiun esperantologian kaj interlingvistikan intelektan laboron la oficiala Movado ricevis senpage. Simile estas pri la esperantologiaj studoj en la Universitato ELTE en Budapeŝto, en CDELI kaj aliaj lokoj.

Sed estas diverstipaj intelektuloj, unu el ili ekzemple skribis:

“Malfaciliĝanta situacio ekonomia ĉie tra la mondo ne povas pasi senspure en nia movado, kie same sentiĝas pli febla libro-merkato. Truditaj ŝparoj trafas ĉiam unue la superfluon kaj la lukson. Kiel nobla hobio Esperanto apartenas al ĉi superflua lukso”.

Se mi ne eraras, la unuan fojon pri la nobla hobio parolis Kalocsay, certe ne en la subteksto de la superflua lukso, tian Kalocsay ne posedis... Mi danku al s-ro Haupenthal, kiu prilumis nin pri la nuna monda krizo kaj Esperanto. Esperanto naskiĝis ne nur en krizo, sed en mizero. Kelkaj ĉefverkoj, ekzemple, Metropoliteno de Varankin aŭ poezio de Deŝkin naskiĝis ne en la superflua lukso, sed:

Min ne ornamas laŭra krono,

Kaj ofte trafis min malbono,

Eĉ malliberejo kaj ekzil’.

Nun mi ekscias, ke la monda ekonomio povas influi Esperanton. Kiusence? La krizo trafas ĉiujn egale, sed pli egale la malriĉajn. Kaj kie, en Germanio aŭ Usono? Ne nur en Esperantujo oni vendas malpli da libroj. Oni produktas pli kaj pli, ĉiam kun pli kaj pli malgranda eldonkvanto kaj vendas malpli. Tia estas la monda tendenco.

Estas malfacile paroli pri la influo de la ekonomia krizo al Esperanto. S-ro Haupenthal rimarku, ke la kresko de la vivnivelo en Hungario, Pollando, Ĉeĥio kaj Slovakio ne pligrandigis tie aĉetadon de E-libroj! Male, oni rimarkis la regreson de la oficiala kaj ne oficiala Movadoj tie, kvankam la vivnivelo kreskis. En eksa Soveta Unio la demokratigo de la politika vivo, sed ne kresko de la vivnivelo, liberigis E-fortojn.

Pro kio Kabe kabeis?

Kabe kabeis ne pro la monda ekonomia krizo, nek pro manko de la superflua lukso. Simple li faris ĉion, kion li povis fari en Esperantio, kaj la ceteron lasis al la plebo. Esperantajn amik(in)ojn li ne trovis, nek intelektulojn; li kabeis, kiel kabeis miloj da esperantistoj. Kaj ne ekzistas pli terura kaj tragika afero por Esperantio, ol kabeado de Kabe’oj. Feliĉe ne ĉiam, aŭ ĉefe ne pro ekonomiaj kaŭzoj. Tamen se iu traktas Esperanton superflua lukso, estas normale ke tri aŭ kvar mil usonaj dolaroj pomonate ne sufiĉas por la nobla hobio.

Projekto de analizo n-ro 1

Se mi jam havus kaj devus perdi iom da mono por la Fina Venko mi pagus unue kelkajn specialistojn pri sociologio kaj politikologio kaj starigus jenajn demandojn:

— Ĉu ekzistas tipa esperantisto aŭ tipo esperanta?

— Kiom longe restas esperantisto en la oficiala Movado, kiam li/ŝi restas ĝismorte en la oficiala Movado, kiam li/ŝi kabeas, pro kio?

— Kiel li/ŝi eksciis pri Esperanto?

— Kia estas la esperantistaro profesie, okupe, vivnivele?

— Pro kio oni restas en Esperantujo (kredas la Finan Venkon, estas raŭmisto, ĝuas Esperanton pro turismo, UK-oj ktp)?

— Kia mondkoncepto ligas lin/ŝin kun Esperanto (pacbatalo, anarkiismo, kristanismo, mondcivitaneco)?

— Ĉu la financa politiko de UEA estas ĝusta?

— Kiel informi pri Esperanto en la epoko de komputila kaj interreta periodo?

— Kia estas la reala nombro de Esperantistoj, kiom da ili restas ekster la oficiala Movado?

— Pro kio la nombro de Esperantistoj stagnas de 80 jaroj. (Se ĝi ne stagnas, UEA devus havi ne 20 mil, sed 200 mil membrojn.)

— Kiel aspektas la financa malegaleco en Esperantio?

— Ĉu esperantistoj nur verkas, ĉu ili ankaŭ ion legas?

— En kiuj landoj Esperanto estas la plej populara, pro kio? Ĉu en Hungario, Litovio pro lingvaj baroj, ĉu en Germanio pro alternativa vivo, ĉu en Kubo pro la fenestro al la mondo, ĉu en Bulgario pro Dimitrov?

— Ĉar ne eblas subvencii la tutan mondon, ĉu ne valorus trovi unu ŝtaton kiu donus juran valorigon por Esperanto? (Ne forgesu ke prof. Frank komencis de San Marino).

— Kio ŝanĝiĝos en la mondo post la Fina Venko? Ĉu tiam via vivo estos pli feliĉa? Ĉu la Fina Venko permesos al vi realigi ion alian, kion?

— Ĉu UK ne estas por vi unu semajno en la jaro, kiam vi sentas vin kiel en la esperanta patrujo?

— Ĉu varbado havas sencon?

— Kiuj estas dumvivaj esperantistoj? Per kiuj metodoj ilin selekti de la goja socio?

— Kiel malcentrigi la oficialan Movadon, kiujn strukturajn ŝanĝojn necesas fari por ŝpari monon?

— Kial en la lastaj 30 jaroj la plej brilaj atingaĵoj por Esperanto sukcesis ekster la oficiala Movado: PIV, interlingvistiko, sociolingvistiko (ligitaj kun CDELI, ELTE, PSEK, KCE, OSIEK), Heroldo de Esperanto, Literatura Foiro, La Gazeto, laste La Ondo de Esperanto, eldona kaj informa politiko de HEA, la orientig-kleriga pedagogio, AIS, la politiko de Iltis-eldonejo, la sukceso de Esperanto en PEN?

Kompreneble, tiu listo estas unu el eblaj nekompletaj ekzemploj de la demandaro. Oni devus komenci de teoriaj premisoj, bone fiksi celojn de la esploro, metodojn ktp kaj komenci scii, kio estas la oficiala Movado. Sciante tion mi pli bone komprenus nian rolon post la jaro 2000! Jen la plej necesa projekto, realigebla, sen kiu ajna plua planado estas vana.

Sen la esploroj oni povas starigi ankaŭ esperantajn planojn surbaze de astrologio, kaj mi vetas, ke tuj pretos kunlabori deko da specialistoj!

(daŭrigota)

Malfacilas esti kandidato

de Mark Twain

Senprecedenca kaj neimagebla oni titolis la decembran parlamentan balotkampanjon en Ruslando. Efektive, la pli multaj kandidatoj elektis ne proponi ion pozitivan sed nigrigi kaj enkotigi la konkurenculojn. Sed tiu taktiko ja havis plurajn precedencojn ĉie en la mondo, kaj ĝin bone povis imagi Mark Twain antaŭ 130 jaroj en Usono.

Nenio novas sub la sun’...

Antaŭ kelkaj monatoj mi estis proponita, kiel sendependa kandidato, por la gubernatora posteno de la glora ŝtato Nov-Jorko en baloto kontraŭ Stewart L. Woodford kaj John T. Hoffman. Iel mi sentis, ke mi havas grandan avantaĝon kompare kun tiuj ĉi ĝentlemanoj, nome — bonan reputacion. Eĉ se ili iam sciis, kio estas havi bonan renomon, oni povus facile konstati laŭ la ĵurnaloj, ke tiu tempo jam pasis. Estis evidente, ke dum la lastaj jaroj ili bone alproprigis ĉiajn hontindajn krimojn. Sed ĝuste kiam mi jubilis pro mia avantaĝo kaj sekrete ĝojis pro ĝi, malpura subfluo de ĝeno “agacis” la profundaĵon de mia feliĉo — ja mi aŭdos mian nomon menciata en proksima konekso kun la nomoj de tiuj personoj. Tio ĉiam pli ĝenis min. Fine mi skribis pri tio al mia avino. Ŝia respondo estis rapida kaj akra. Ŝi skribis:

“Dum via tuta vivo vi neniam faris hontindan agon, tute neniun. Rigardu la ĵurnalojn... Rigardu ilin kaj komprenu, kiaj individuoj estas Woodford kaj Hoffman, kaj poste pensu ĉu vi devas propravole malaltigi vin al ilia nivelo kaj komenci publikan debaton kun ili”.

Ĝuste pri tio mi pensis! Mi ne dormis eĉ unu sekundon dum tiu nokto. Sed finfine, mi ne povis retiriĝi. Mi fordonis min komplete kaj devis daŭrigi la batalon. Indiferente foliumante ĵurnalojn ĉe la matenmanĝo, mi subite trafis jenan alineon, kaj mi povas sincere diri, ke neniam antaŭe mi estis tiel embarasita:

Falsa ĵuro. Eble nun, kiam sinjoro Twain aperas antaŭ la popolo kiel kandidato por la gubernatoreco, li degnos klarigi, kio kaŭzis lian akuzon pro falsa ĵuro fare de tridek kvar atestantoj en Wakawak, Koĉinĉinio, en 1863? Per tiu falsa ĵuro li intencis forrabi de povra indiĝena vidvino kaj ties senhelpa familio ilian magran bananbedon, la solan helpon kaj subtenon en ilia aflikto kaj mizero. Sinjoro Twain devas klarigi tiun aferon al si mem kaj al la bona popolo kiun li petas voĉdoni. Ĉu li faros tion?

Mi pensis, ke mi krevos pro mirego! Tia kruela, senkora kulpigo — ja mi neniam estis en Koĉinĉinio! Mi neniam aŭdis pri Wakawak! Mi ne povus distingi bananujon de kanguruo! Mi ne sciis kion fari. Mi estis furiozigita kaj senhelpa. Dum la tuta tago mi povis fari tute nenion. La sekvan matenon en la ĵurnalo aperis ne malpli ol jenaj vortoj:

Grave. Sinjoro Twain, kiel oni rimarkas, signifoplene silentas pri la falsa ĵuro en Koĉinĉinio.

[Rim. Dum la cetero de la kampanjo, tiu ĵurnalo referencis al mi nur kiel al la “Hontinda Ĵurrompinto Twain”.]

Poste “La Gazeto” aperigis jenon:

Ni deziras scii. Ĉu la nova kandidato por la gubernatoreco degnos klarigi al tiuj el siaj samcivitanoj, kiuj intencas voĉdoni por li, kiamaniere liaj samkabananoj en Montano de tempo al tempo perdis siajn etajn valoraĵojn, kiuj poste ĉiam estis retrovataj en la poŝoj de sinjoro Twain aŭ en lia “kofro” (ĵurnalo en kiun li volvis siajn kaptaĵojn), kaj pro kio ili fine sentis sia devo amike lin admoni por lia propra bono: ili gudrumis kaj plumumis lin, rajdigis lin tia sur paliso, kaj konsilis al li senprokraste liberigi la lokon, kiun li kutime plenigis en la kampadejo? Ĉu li faros tion?

Ĉu oni povus elpensi ion pli intence malican? Ja mi neniam dum mia vivo estis en Montano.

[Poste, tiu ĉi ĵurnalo kutime parolis pri mi kiel pri “Twain, la Ŝtelisto el Montano”.]

Mi kutimiĝis preni ĵurnalojn tiel atenteme, kiel levas sian litkovrilon enlitiĝonto supozanta ke sub ĝi eble troviĝas krotalo. Iutage miajn okulojn frapis jena teksto:

Senmaskigita mensogulo! Pere de ĵure konfirmitaj deklaroj de eskviro Michael O’Flanagan de Kvinpunkto kaj sinjoroj Kit Burns kaj John Allen de Akvostrato pruveblas nun, ke la abomena aserto de sinjoro Mark Twain ke la priplorata avo de nia standardisto John T. Hoffman estis pendumita pro stratrabo estas brutala kaj senbaza mensogo sen ombrotuŝo kun la realeco. Senkuraĝigite konstatas virtaj homoj, ke por akiri politikan sukceson estas uzita plej hontinda rimedo: atako de mortintoj en ties tomboj kaj makulado de iliaj honoraj nomoj per kalumnioj. Kiam ni pensas pri la angoro, kiun tiu mizera mensogo sendube kaŭzas ĉe la senkulpaj familianoj kaj amikoj de la forpasinto, ni preskaŭ sentas emon inciti la ofenditan kaj insultitan publikon al senprokrasta kaj senjuĝa venĝo kontraŭ tiu kalumnianto. Sed ne — ni lasu lin en la agonio de lia disŝirita konscienco... (Sed se la pasio konkeros la publikon kaj se oni en blinda furiozo damaĝus la korpon de la kalumnianto, estus nur tro evidente, ke neniu ĵurio povus kondamni kaj neniu tribunalo povus puni la kulpintojn pri tiu ago.)

La inĝenia fina frazo tiunokte translokigis min rapide el la lito kaj plu movis min tra la malantaŭa pordo, kiam la “ofendita kaj insultita publiko” ensvarmis tra la antaŭa pordo, rompante meblojn kaj fenestrojn en justa indigno dum la alveno kaj forportante ĉiun porteblan proprietaĵon dum la foriro. Kaj tamen mi povas ĵuri kun la mano sur la Biblio, ke mi neniam kalumniis la avon de gubernatoro Hoffman. Eĉ pli, mi neniam aŭdis pri li, nek menciis lin ĝis tiu tago kaj dato.

[Preterpase mi menciu, ke la supre citita ĵurnalo ekde tiam referencis al mi kiel al “Twain, la Rabisto de Kadavroj”.]

La sekva ĵurnalartikolo, kiu altiris mian atenton, estis jena:

Ĉarma kandidato. Mark Twain, kiu hieraŭ vespere devintus fari sian neniigan paroladon dum la mitingo de la Sendependuloj, ne alvenis ĝustatempe. Telegramo de lia kuracisto asertis, ke li estis atake batita de fuĝinta jungitaro kaj ke lia kruro estis rompita en du lokoj — kaj la suferinto kuŝas kun grandaj doloregoj ktp, ktp, kaj multaj pliaj samspecaj absurdaĵoj. Kaj la Sendependuloj klopodis pene gluti tiun mizeran artifikon kaj pretendis ne scii la veran kialon de la malĉeesto de la senhontulo, kiun ili deklaris sia standardisto. Sed hieraŭ vespere oni rimarkis viron, kiu ŝanceliĝe venis en la hotelon de sinjoro Twain en la stato de besta ebrio. Estas nepra devo de la Sendependuloj pruvi, ke tiu bestigita brutulo ne estas Mark Twain mem. Finfine ni kaptis ilin. Tiu kazo ne toleras eviton. La voĉo de la popolo demandas tondre: “Kiu estis tiu homo?”

Estis nekredeble, tute nekredeble, almenaŭ tiumomente, ke mia nomo vere estis ligita kun tiu skandala suspekto. Jam dum tri longaj jaroj mi eĉ ne gustumis ajnspecan elon, bieron, vinon aŭ likvoron.

[Evidentiĝis, ke la tempo efikis je mi, kaj mi preskaŭ sen angoro vidis, ke en la sekva numero de la ĵurnalo mi estis titolita “Sinjoro Delirium Tremens Twain”, kvankam mi sciis, ke tiu ĵurnalo kun monotona fideleco daŭre tiel epitetos min ĝis la fino mem.]

Ekde tiu tempo anonimaj leteroj fariĝis grava parto de miaj poŝtaĵoj. Tiu formo estis ĝenerala.

Kaj kio pri la oldvirino kiun vi piedforĵetis de via konstruaĵaro, kiu estis almozpetanta. Paŭlo Spion’.

Kaj jeno:

Kaj estas aĵojn, kiu estas nekonadata al ĉiu krom mi. Vi prefere eksendu iom da mono al subskriptanto aŭ vi legos en la gazeto ion de Lerta Berta.

Tio donas ĝeneralan impreson. Mi povus daŭrigi ilin ĝis la supersatigo, se oni dezirus.

Baldaŭ la ĉefa ĵurnalo de la Respublikuloj “kondamnis” min pro amasa subaĉetado kaj la gvidorgano de la Demokratoj “senmaskigis” min pro grandskala ĉantaĝado.

[Tiel mi alproprigis du pliajn nomojn: “Twain, la Naŭza Koruptulo” kaj “Twain, la Abomena Ĉantaĝisto”.)

Tiutempe jam estis tiom brua postulo pri “respondo” al ĉiuj teruraj akuzoj kontraŭ mi, ke la redaktantoj kaj gvidantoj de mia partio diris, ke plua silento signifus por mi politikan ruiniĝon. Kaj por fari ilian alvokon eĉ pli akra, sekvatage en unu el la ĵurnaloj estis presita jeno:

Vidu, kia homo! La Sendependa kandidato ankoraŭ gardas la silenton. Ĉar li ne kuraĝas paroli. Ĉiu akuzo kontraŭ li estis abunde pruvita kaj apogita, kaj estas reapogata pere de lia propra elokventa silentado ĝis la hodiaŭa tago, kaj li estas kondamnita por ĉiam. Vidu vian kandidaton, Sendependuloj! Rigardu tiun Hontindan Ĵurrompinton, la Ŝteliston el Montano, la Rabiston de Kadavroj! Pripensu la personigitan Delirium Tremens, vian Naŭzan Koruptulon, la Abomenan Ĉantaĝiston! Fikse rigardu lin, profunde pristudu lin kaj tiam diru, ĉu vi povas doni viajn honestajn voĉojn al tiu ulo, kiu ricevis per siaj hidaj krimoj tiom konsternan kolekton de epitetoj kaj kiu ne kuraĝas malfermi sian buŝon por refuti almenaŭ iun el ili!

Ne estis alia rimedo por elturniĝo, kaj mi en profunda humileco ekverkis “respondon” al la senbazaj akuzoj kaj malnoblaj kaj malicaj mensogoj. Sed mi neniam finfaris la laboron, ĉar sekvamatene venis gazeto kun nova hororaĵo — la freŝa kalumnio serioze akuzis min, ke mi bruligis frenezulejon kun ĉiuj enloĝantoj, ĉar ĝi ĝenis la vidon el mia domo. Tio certagrade panikis min. Sekvis la akuzo, ke mi venenis mian onklon por havigi al mi lian havaĵon, kaj oni postulis nepre malfermi lian tombon. Tio puŝis min al la rando de frenezeco. Aldone oni akuzis min pro postenigo de miaj sendentaj kaj malkompetentaj oldaj parencoj por prepari manĝaĵon en la hospitalo por trovitaj infanoj, kiam mi estis ties direktoro. Mi ŝanceliĝis... ŝanceliĝis. Kaj fine venis la atendita kaj taŭga kulmino de la senhonta persekuto, kiun la partia malico estis trudinta al mi: dum publika mitingo naŭ etaj anaspaŝantaj infanoj de ĉiuj haŭtkoloroj kaj ĉifongradoj, laŭ instruo, sturmis la podion, brakumante miajn krurojn kaj nomante min “paĉjo”.

Mi rezignis. Mi malhisis la flagon kaj kapitulaciis. Mi ne kapablis plenumi la postulojn por la Gubernatora Kampanjo en ŝtato Nov-Jorko, kaj tial mi sendis mian deklaron pri retiriĝo de la kandidateco kaj subskribis ĝin amarspirite:

“Sincere via,

Iam deca homo, sed nun

MARK TWAIN, H.Ĵ., Ŝ.M., R.K., D.T., N.K kaj A.Ĉ.”

(1870)

Tradukis el la angla Antônio de Ruyter kaj Wolfgang Kirschstein

Poemoj de Anja Karkiainen

Anja Karkiainen, laŭreato de Liro-99, loĝas en kamparo proksime al Tampereo (Finnlando). Ŝi lernis la profesion de teknika tradukisto sed laboras kiel kontoristino en firmao, kiu instalas kaj ekipas malgrandajn aŭtobusojn. Lerninte Esperanton en 1996 ŝi jam sekvajare komencis verki versaĵojn kaj gajnis pro ili premiojn en Belartaj Konkursoj de UEA (1998, 1999) kaj EKRA-99. Anja hobias pri literaturo, koruskantado kaj esperantigo de poemoj kaj kantotekstoj; ŝi estas ano en la organiza komitato de la Kultura Esperanto-Festivalo, kiu okazos ĉi-julie en Helsinko.

* * *

Patrino, patrinet’!

Nun vin pro datreveno

memoras mi kun spleno

kaj ploras en sekret’.

Patrino, patrinet’!

Jam pasis plua jaro

sopira en amaro,

soleca en kviet’.

Patrino, patrinet’!

Pro paraliz’ vi feblas

rulseĝe, kaj ne eblas

sur plankon firma tret’.

Patrino, patrinet’!

Kun manoj en la sino

vi spektis, nov-vidvino

la edzon en portret’.

Patrino, patrinet’!

La amikinoj same

forpasis, iras lame.

Maldensas tre la ret’.

Patrino, patrinet’!

Vi laciĝinta sidas,

nenion plu avidas,

maloftas ajna pet’.

Patrino, patrinet’!

Pro sort’ de vi mi foras.

Des pli al ni valoras

eĉ kuna momentet’.

Patrino, patrinet’!

Vizitoj miaj raras,

sed ege al mi karas

vi, mia patrinet’.

***

en arbo

senpretenda

fruktoj orgojlaj

branĉbalancile

petolas en vento

ĝis

maturaj

falas

misien ? mise ien ?

Skuu arbon venteg’!

— aŭ trankviliĝu

lasu en paco

la fruktojn

la arbon

***

Libroj

nelegitaj

neglektitaj

sub polvo

atendas

atentajn momentojn

Aŭdu!

la folioj

flustretas

pri ĝu’

Liro-2000

Post la sukcesaj konkursoj Liro-97, Liro-98 kaj Liro-99 Urala Esperantista Societo (UES) kaj la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en Liro-2000.

Kadre de Liro-2000 okazos kvar konkursoj.

1. Originala prozo: ajnatema novelo kun amplekso ne pli ol 20 mil literoj (tajperoj)

2. Originala poezio: la temo kaj amplekso ne estas limigitaj

3. Traduka prozo el la rusa lingvo: novelo de Anton Ĉeĥov “Sapogi”

4. Traduka poezio el la rusa lingvo: poemo de Sergej Jesenin “Ustal ja ĵitj v rodnom kraju...”

En ĉiu el la originalaj konkursoj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj.

Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekz-ojn de la konkursaĵo ĝis la 1a de oktobro 2000 je la adreso RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso.

Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La laŭreatoj de Liro-2000 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2002 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis la 1a de februaro 2001.

Bonŝancon!

Konto de l’ vivo

Gubbins, Paul. Konto de l’ vivo: Originalaj teatraĵoj / Antaŭpar. Zofia Banet-Fornalowa. — Antverpeno: FEL, 1998. — 139 paĝoj. — (Serio “Stafeto”; N-ro 22).

Paul Gubbins estas moderna kaj vaste konata publicisto. Li ne estas novulo en verkado de porteatraj tekstoj. Kvar el liaj teatraĵoj ricevis premion en Belartaj konkursoj de UEA. Li estas lingvisto-instruisto, doktoro, docento. Li trejniĝis kiel ĵurnalisto kaj laboris en redakcio de regiona gazeto. Paul Gubbins estas kunredaktoro de Monato kaj onidire tre gaja homo.

En 1996 Esperanto-teatro festis sian 100-jariĝon. Oni povas konstati, ke dank’al sindediĉa laboro de entuziasmuloj — aktoroj, reĝisoroj, verkintoj kaj ĉiuj teatroŝatantoj, la E-teatro vivas, funkcias kaj montras al la mondo, ke Esperanto estas fenomeno ne nur socia, sed ankaŭ kultura.

Samokaze oni tamen devas konstati, ke E-teatro ne atingis dume tian signifon, kian, dezirinde, ĝi devas roli en esperanto-kulturo. Des pli, ke la originalaj teatraĵoj en la internacia lingvo ne oftas kaj plejparte estas ne tiom altnivelaj, kiel tiuj en la naciaj lingvoj. Krom tio, la originalaj E-dramverkoj plejparte ne atingas la nivelon de originalaj prozaĵoj kaj poeziaĵoj.

La kialo sendube estas tio, ke la dramo estas la plej malfacile verkebla ĝenro de literaturo kaj la verkisto-dramisto krom literaturaj talentoj devas same bone koni la leĝojn de la sceneja arto. Eĉ en la naciaj literaturoj bonaj dramistoj estas nemultaj, des pli maloftas ili en Esperanto.

Sed tamen, kiel el ĉiu regulo ekzistas escepto, tiel same troviĝas bonaj dramverkantoj en la internacia lingvo, inter ili Paul Gubbins, kies originalajn dramverkojn kuraĝis eldoni Flandra Esperanto-Ligo por popularigi ĝenron de teatraĵoj per tre bona ekzemplo.

En la kolekto troviĝas verkoj: Konto de l’ vivo, Hotelo de l’ teatro, Lunĉo de Luĉinda kaj Bela la mateno. La tuta libro estas skribita per lerta kaj tre agrabla lingvaĵo kaj la dram-kapablojn de la aŭtoro ni prezentu ĝuste laŭ Konto de l’ vivo.

Do, bonvolu imagi provincan urbon ie en la evoluinta lando. Sur la scenejo dum la tuta spektaklo estas modesta sed agrabla apartamento de homo, “kiu loĝas por vivi, sed ne vivas por loĝi”. La loĝejo apartenas al Justus Fridlander, 70-jara magistratano, kiu la tutan sian vivon dediĉis al la laboro por sia ŝatata urbo, kies problemoj, sukcesoj kaj malĝojoj estis la senco de tuta lia vivo.

Rolas ankaŭ lia 30-jara filino Anabel, ŝia fianĉo, 35-jara sed jam sukcesa kaj riĉa “kapitalista ŝarko” Bertven Dator, juna sindikatisto Jose Felan, hejma kuracisto maljuna Rolf Nilsen kaj la dommastrino Lisbeta Traŭr.

Fabrikisto Dator planas konstrui en la urbo cigaredan fabrikon. Ĝi devas doni novajn laborlokojn al la urbanoj, suferantaj pro senlaboreco, precipe por juna generacio. Anabel ege amas s-ron Dator kaj ambaŭ aspektas kiel feliĉaj gefianĉoj, nur unu paŝo apartigas ilin for de la feliĉa geedziĝo kaj “miela monato”.

Tiutage la urba magistrato en sia kunsido planas konfirmi la decidon pri la konstruado de la tabak-fabriko. Multaj magistratanoj, urbanoj... ŝajnas esti por, eĉ la juna sindikatisto-socialisto Jose Felan, kiu ne ŝatas kapitaliston Dator. Multaj, sed ne ĉiuj. La patro de Anabel, s-ro Justas Fridlander.

Tiu eminenta magistratano estas ege estimata en la urbo kaj fakte de lia opinio plene dependas decido de la urbmagistrato. S-ro Fridlander kontraŭas la cigaredfabrikon pro la tre simpla kialo — “por la sano fumado estas venenado”.

Tamen la intrigo estas tio, ke ĝuste ĉi-vespere, kiam devas okazi la decid-kunsido, s-ro Fridlander sentas sin tre malbone, li ege malsanas, lia doktoro malpermesis al li aktivi. Sen lia ĉeesto la magistrato tute verŝajne povas kliniĝi al la argumentoj “por la fabriko”.

Tial klare por s-ro Dator gravas restigi Fridlandero’n hejme. Tiucele li uzas sian fianĉinon Anabel, la filinon de Fridlander. La enigman rolon ludas la dommastrino Lisbeta... Kio fine rezultiĝis, vi ekscios leginte la teatraĵon mem.

“Preterpasis al mi la tuta vivo. Kaj mi konkludis: iam oni devas ekvilibrigi la konton ... Mi devas nun ekvilibrigi mian vivo-konton” — diras s-ro Fridlander. En tiu citaĵo estas la filozofia kerno de la verko.

La enhavon de la restintaj tri teatraĵoj ni ne rakontu, nur menciu, ke Hotelo de l’ teatro estas farso, en kiu prezentiĝas, kiel kutime en la “hotelaj verkoj”, diversaj personoj. Ĉiuj ili, estinte anonimaj, deziras ludi rolojn, kiujn ili, evidente, neniam ludos en la reala vivo. La hotelo troviĝas apud teatro...

Lunĉo de Luĉinda estas vere amuza, facila kaj agrable legebla farso kun tre bona intrigo. La eterna temo pri amorado, aludo kaj ĉio, kun tio ligita...

Tute alias Bela la mateno. Ĝi estas avangarda kaj... iel ligiĝas kun “teatro de absurdo”. Temas pri la mondo de ideoj... de tiuj, kiuj ne povas trovi en la vivo sian lokon.

La tuto legiĝas interese, facile kaj pensige. Ĉiu verko havas sian “filozofian kernon”. Sed krom la enhavo tre bona estas la formo de la teksto, la lingvaĵo, komparoj, proverb-eldiraĵoj, komparoj kaj bonaj frazoj, brilantaj tie kaj tie... Jen ekzemple:

ĉeno de estonto, estanto kaj pasinto;

— vinoj kolektiĝas en la kelo, kiel volumoj en la libroservo de UEA... netuŝitaj;

— naŭze estas, kiam homo naskiĝas kun ora kulero en la buŝo;

— tage rumon englutu — neniam kuraciston salutu;

— ni parolu malkaŝe, vir’-viren, amik’-amiken;

— kion vi volapukas?

— ĝis neniam revido!

— anekdoktoro;

kaj multaj aliaj.

Mi, kune kun la eldonintoj esperas, ke la legantoj trovos la teatraĵetojn de tiu kolekto interesaj kaj ke profesia aŭ amatora trupo enscenigos ilin.

Agrablan legadon!

Viktor Kudrjavcev

Pensi ne pri sed en Esperanto

Hejma vortaro: Vortareto de hejmaĵoj en Esperanto / Red., antaŭpar. Jouko Lindstedt. — Rotterdam: UEA, 1999. — 62 paĝoj.

Ne tre ofte, sed regule ni legas pri internaciaj familioj, uzantaj Esperanton por ĉiutaga vivo.

Ekzistas eĉ stranguloj — unu el tiuj estas mi mem — parolantaj en Esperanto hejme, kie ĉiuj denaske posedas saman nacian lingvon. Mia filino diris sian unuan vorton en Esperanto kaj ĝis la dujara aĝo faris eraretojn en la rusa laŭ esperanta modelo; trijara libere tradukis tien kaj reen. (Espereble, iam mi revidos ŝin!..)

Kaj neniu dubas ke Esperanto kiel plenvalora lingvo devas enhavi ĉiujn leksikajn tavolojn. Do Hejma vortaro estas vere bezonata kaj la iniciato de Jouko Lindstedt, kolektinta tiucele grandan internacian teamon, nepre laŭdindas.

La 62-paĝa vortaro enhavas Esperanto-vortojn kun difinoj kaj tradukoj al 13 lingvoj: la ĉefaj “grandaj”, kaj el la “malpli grandaj” — tiuj de la landoj kun tradicie forta Esperanto-movado (hungara, japana, nederlanda), ankaŭ de la ĉi-jara kongreslando (hebrea).

Tia formo estas, verŝajne, optimuma — ĉar el PIVaj difinoj (precipe pri nomoj de bestoj kaj plantoj) ofte ne klaras, pri kiu konkreta nocio temas. La vortstoko koncernas nutraĵojn, manĝilaron, vestojn, higienon, hejmajn teknikaĵojn ktp. Forestas simplaj vortoj kiel tablosapo, kies uzado prezentas nenian problemon — la broŝuro traktas spritajn kunmetaĵojn kaj la vortojn, kies kompreno dependas de landaj kutimoj, do povas varii.

La ĉefredaktoro skribas preface, ke aperon de la vortaro anticipis granda retforuma diskuto, kio ebligis akumuli sperton de pluraj E-familioj kaj denaskuloj. Al mi tre plaĉas, ekzemple, la vortoj krevmaizo/pufmaizo kaj lapfermilo. Suplemente estas listigitaj kelkdek son-imitaj verboj — sen tradukoj, sed kun necesaj ekzemploj. Ankaŭ tiu listo estas utila kaj interesa.

Certe, ajna pionira laboro ne povas esti senmanka. Almenaŭ, la rusa parto enhavas kelkdek malĝustaĵojn kaj du krudajn erarojn: lavtuketoestas tradukita kiel polotence, kio reale signifas viŝtukon; kaj sonaparato, laŭpriskribe konforma al muzika centro, tradukita kiel sluĥovoj apparat — portata helpilo por aŭd-handikapuloj!

Krome, mankas unueco en transskribo de rusaj vortoj, ŝ alternas kun sh, moliga j kun apostrofo ktp. La erarojn povis kaŭzi teknika miso, aŭ la fakto, ke la rusan parton redaktis Aleksandro Shlyafer, delonge loĝanta en Usono kaj perdinta ligojn kun ruslingva medio. Probable eraroj ĉeestas ankaŭ en aliaj lingvoj, kaj sufiĉe oftas demandsignoj, indikantaj mankon aŭ necertecon de iu traduko — precipe en la hebrea, japana kaj sveda partoj.

Tute kontraŭlogika (kaj kontraŭa la realan lingvouzon!) estas difino de sojo kiel saŭco, sed ne planto — ĉi tie estas blinde ripetita la eraro de PIV, kvankam PVS enhavas la ĝustan difinon. Certe, planto devas esti baza vorto, kaj saŭco — derivita. La kontraŭaj ekzemploj pri kafo kaj teo nenion pruvus: ja el tiuj plantoj oni fabrikas nur respektivajn trinkaĵojn kaj nenion alian, do miskompreno ne eblas; sed el sojfaboj — dekojn da tute diversaj nutroproduktoj, neniel rilatantaj saŭcon. Atentindas, ke absolute ĉiuj naciaj lingvoj, prezentitaj en HV, uzas la esprimon soja saŭco, do ankaŭ ni uzu tiun racian modelon!

Espereble por reeldono redaktoro Lindstedt sukcesos korekti erar(et)ojn, eventuale pliampleksigi la vortstokon kaj eble eĉ aldoni plia(j)n lingvo(j)n, kvankam ankaŭ en la nuna formo la Hejma vortaro vere utilas. Kaj mi aliĝas al la espero de la redaktoro, ke ĝi ”...helpos novajn Esperant-lingvajn parojn kaj familiojn pensi malpli pri la lingvo mem, kaj pli pri la tuthomaraj valoroj, kiujn ĝi peras kaj portas”.

Valentin Melnikov

Libroj

Jaan Ojalo. Esperantaj sinonimoj. 3a eld. — Rotterdam: UEA, 1999 — 96 pĝ.

Okaze de sia 85-jariĝo Jaan Ojalo faris bonan donacon per aperigo de du vortaroj. La unua estas estona-Esperanta vortaro, kaj la alia Esperantaj sinonimoj.

Ofte oni sentas la bezonon vigligi kaj variigi sian stilon per uzo de sinonimoj aŭ de preskaŭsinonimoj. Por helpi en tio, Jaan Ojalo kompilis la vortaron Esperantaj sinonimoj, kies unua eldono aperis samizdate en 1985 kaj la dua ĉe UEA en 1993. Ĵus aperis la tria, korektita eldono. La sinonima vortaro estas bazita sur PIV; ĝi enhavas 1925 kapvortojn. La serĉadon simpligas 5500-vorta indekso.

Miĥail Lermontov. Mcyri / Trad. el la rusa B.Tornado. — Moskvo: Eŭropa Jura Universitato “Justo”, 1999. — 24 pĝ.

Kvankam la broŝureto tion ne indikas, ankaŭ tiu ĉi verko aperis unue samizdate, antaŭ pli ol tridek jaroj en almanako Fajrero (fragmente en Por la Paco). Oni devas havi grandan paciencon aŭ esti fanatika ŝatanto de Lermontov por ĝui en Esperanto pli ol dudekpaĝan poemon, kun nur viraj rimoj, kiujn Tornado transdonas per apostrofigo kaj abunda rimado de ke/tre, vi/ĉi, li/pli, min/vin, mi/li k.t.p. Kompreneble, la traduko estus pli senstumble legata, se (la) tradukanto alternigus rimojn virajn kaj inajn, sed tiel malaperus la ritma adekvateco. Iu diris, ke tradukoj similas al virinoj: la fidelaj ne estas belaj, kaj la belaj ne estas fidelaj.

Arnau Torras, Kavlan, Laŭrenco Septier, Serge Sire. Desegnoj. Desegnitaj bendoj. Komiksoj. — Thaumiers: La KancerKliniko, 1999. — 24 pĝ.

Ĉiujare suplemente al la ajnista La KancerKliniko aperas La KromKancerKliniko. Ĉi-foje aperis kajero kun po unu “komikso” de la kutimaj kunlaborantoj de LKK. La etoso kaj stilo estas konata: vi vidos surbildajn stupidulojn, spritulojn, seksilojn kaj (mis)spitajn tekstojn. Nu, frazo de Valentin la Senkompata bone taŭgas por karakterizi ĉi tiun LKKK: “Plene evoluinta, matura literaturo enhavas ĉiujn ĝenrojn” (LOdE. 2000: 2).

Informilo por interlingvistoj

IpI estas bulteno, eldonata de CED (Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo) kiu informas pri interlingvistika kaj esperantologia aktivado kaj pri aperintaj ĉi-rilataj artikoloj kaj libroj. Tio i.a. koncernas lingvopolitikon, problemojn de internacia lingva komunikado, la fenomenon de planlingvo (universala lingvo, monda helplingvo). La bulteno estas bibliografie orientita, tamen ĝi ankaŭ publikigas recenzojn, raportojn kaj aliajn materialojn.

Se vi serioze okupiĝas pri la sciencaj aspektoj de Esperanto aŭ ĝenerale pri planlingvoj, vi ne rajtas maltrafi ĉi tiun informfonton. Ĝi povas ŝpari al vi temporaban bibliografian serĉadon. Apero: po kvar kajeroj jare, kun sume almenaŭ 60 paĝoj. Ĝis la fino de 1999 jam aperis 31 kajeroj. Ĉiuj ankoraŭ haveblas por informiĝi pri okazintaĵoj. Abonu kontraŭ 15 nederlandaj guldenoj por unu jaro. Ruslandanoj pagu nur la rublan ekvivalenton de 5 usonaj dolaroj (plus 2%) al Halina Goreckaje la adreso de LOdE.

Gazetoj
Ruslanda Esperantisto. 2000: 1

Komenciĝis nova eldonjaro de la ruslingva informilo pri Esperanto Ruslanda Esperantisto, eldonata en Jekaterinburg.

La ĉefartikolo de la numero estas Esperanto en 1999 de Aleksander Korĵenkov, kiu reverkis ĝin ruslingve. Ĉeestas kelkaj primovadaj artikoloj, E-diĝesto, informoj pri la okazontaj E-aranĝoj kaj la bibliografio Esperanto en Ruslanda gazetaro.

La abonantoj de La Ondo povas aboni RE kontraŭ nur 15 rubloj (per poŝtmarkoj al la redakcia adreso).

HG

Ĉesis ankoraŭ unu kultura revuo

La finiĝanta jardeko vidis estingiĝon de kelkaj kulture gravaj gazetoj esperantistaj. Unue estis fermita Hungara Vivo — luksa revuo, kiun HEA dum tri jardekoj eldonadis en Budapeŝto. Nur sep jarkolektojn sukcesis havi Iltis-Forumo — eliteca revuo redaktita de Reinhardt Haupenthal. En la februara Ondo aperis informo pri eldonfino de la japana interkultura revuo Riveroj.

La funebra stafeto estis reprenita de Kulturaj Kajeroj — informada kaj kultura revuo de la Kulturdomo de Franclingvaj Esperantistoj en Grésillon. KK, malkiel HV kaj IF, estis finance ekvilibrita, senprofita kaj sendeficita revuo komplete farata per propra kopiilo. La kialon de estingiĝo de KK klarigas la Redakcia Komitato en la lasta kajero 1999: 3–4:

Venis nun la tempo por la redaktantoj rezigni pro la aĝo. Neniu sin proponis por pluvivigi “Kulturaj Kajeroj”-n. Tio estas granda bedaŭro de tiuj, kiuj ĝis nun prizorgis ĝin... Sed ni tamen esperu! La titolo ankoraŭ ekzistas kaj, eble, nova skipo decidos preni sur siajn ŝultrojn tiun laboron kelkfoje pezan sed plej ofte agrablan, riĉigan, fonton de grandaj plezuroj.

AK

Ricevitaj gazetoj

Antaŭen. 1999/23;

Apudvistula Bulteno. 1999/7, 2000/1;

Argentina E-Vento. 1999/3;

Bulteno de REU. 2000/1;

Debrecena Bulteno. 2000/116;

Esperanto. 2000/2;

Esperanto aktuell. 2000/1;

Esperanto en Azio. 1999/3;

Esperantolehti. 2000/1;

Esperanto USA. 2000/1;

Franca Esperantisto. 2000/515;

Heroldo de Esperanto. 2000/1;

Informilo por Interlingvistoj. 1999/3,4;

Internaciisto. 2000/1;

Juna Amiko. 1999/4;

Kataluna Esperantisto. 1999/309;

Kontakto. 2000/1;

Kulturaj Kajeroj. 1999/3-4;

La Letero de Esperantista Vegetarano. 1999/16;

La Ondo de Esperanto. 2000/3;

l’esperanto. 2000/1;

Le Travailleur Espérantiste. 1999/217,218;

Monato. 2000/2;

Nia Bulteno. 2000/76;

Ruslanda Esperantisto. 2000/1;

Sennaciulo. 2000/1;

Vekilo. 2000/1;

Vestnik Esperanto. 2000/1;

Konkordo. 1999/42.

MOZAIKO

La japana testudo

Ni ricevis 8 respondojn por la japana krucenigmo en la januara LOdE. Ĉiuj venintaj respondoj estas tute ĝustaj. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Miĥail Maĥnaĉ el Smolensk. Ni gratulas lin!

La ĝusta solvo estas:

Krucvortenigmo “Alfabeto”

En la kvadratoj de la krucvortenigmo estas la unuaj literoj de ĉiuj vortoj-respondoj, sube estas la demandoj. Via tasko estas nur difini horizontalecon kaj vertikalecon de la respondoj kaj nigrigi malplenajn kvadratojn.

A. Pentraĵ’, farita per akvosolveblaj farboj. Prepozicio. Sovaĝa porko.

C. Regnestro en Ruslando. Nekontraŭstaro. Ŝtat’-insul’.

D. Floro. Difinita kvant’ de io. La unua, ... , tria.

E. Spirita atmosfero.

F. Establo destinita por monaj donacoj (R). Fotografi.

G. Perioda presaĵ’. Rabobird’.

I. Prepozicio.

K. La truo en vulkano.

L. Ĉina mezurunuo.

M. Tag’ de la semajno. Esperanto-... .

N. Malblanka. Mallonga skriba rimark’.

O. Oni elpafas ĝin per kanono (R). Pacifiko.

P. Prepozicio. La urb’ de la 81a Universala Kongreso de Esperanto.

R. Kvarangulo. Floro. Ĥemia element’.

S. Tutmonda Esperanto-Asocio. Ujo el ligno, kartono aŭ ledo (R). Sezono.

U. Fabriko por metalproduktado.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj devos veni al la redakcia adreso antaŭ 10 jun. Unu el la respondintoj ricevos librodonacon. La respondon sendu al la redakcia poŝta adreso aŭ rete al la rubrikestro: kulakova@akb.mplik.ru. Interalie, jarfine ni premios la plej aktivan respondemulon.

Kaŝaŭskultitaj interparoloj

Teatra reĝisoro admiras la roladon de juna aktorino:

— Via suferado en la lasta akto estis absolute malfalsa!

— Jes, pro la malbenita najleto en mia pantoflo.

— Je Dio, ne forigu ĝin ĝis la fino de l’ teatra sezono.

* * *

Amikoj interparolas:

— Hieraŭ mi forgesis kunpreni pafilon al la ĉasado.

— Kaj kiam vi rimarkis tion?

— Bedaŭrinde, nur kiam mi alportis leporon al la edzino.

* * *

Alia ĉasisto en ĝangalo demandas indiĝenan akompananton:

— Ĉu estas vero, ke se mi nokte portos flamantan torĉon, sovaĝaj bestoj ne damaĝos min?

— Tio dependas de la rapideco, kun kiu vi portados ĝin, sinjoro.

* * *

Psikiatro demandas pacienton:

— Diru, ĉu okazas al vi aŭdi voĉojn sen scii, kiu kaj de kie parolas?

— Jes, certe okazas.

— Kaj kiam tio okazas?

— Kiam mi demetas la telefonaŭskultilon.

* * *

— Sinjoro direktoro, mi oficas ĉi tie jam dudek jarojn, kaj ankoraŭ neniam petis vin altigi mian salajron.

— Ĝuste tial, karulo, vi oficas ĉe ni dum tiel multaj jaroj.

* * *

Edzino plendas al la edzo:

— Karulo, en via vivo vi havas unualoke futbalon, sed ne min!

— Vi ne pravas, karulino! Estas ankaŭ hokeo.

* * *

Fraŭlo konsultas komizon en oficejo pri geedzigoj:

— Mia estonta edzino devos esti nealta, simpatia, ŝi devos ŝati fiŝkaptadon kaj ne malhelpi min per babilado.

— Do vi devos edzinigi pingveninon.

* * *

— Ĉu vi jam havas planon pri la feriado?

— Kiucele? Pri la kieno decidos la edzino, pri la kiamo — la ĉefo, kaj pri la kiomo — la monujo.

Plukis kaj tradukis Halina Gorecka

Frazoj

Ankaŭ la pasinta jaro donas la okazon por mediti pri zenitoj kaj nadiroj, atutoj kaj misatutoj, en la E-historio. Apud la kvar beletraĵoj kiuj gajnis la premion La verko de la jaro mi mencius la libron de Ziko Marcus Sikosek Esperanto sen mitoj, kiu fariĝis eĉ merkata sukceso.

Sikosek esprimas la senton de vasta interna malkontento en la tradicia Esperantio. Li ne faras tion en maniero konstrua; tial laŭ stilo li tute ne estas raŭmisto, kvankam enhave parte jes. Jam la kajero Esperanto post la jaro 2000 de Aleksander Korĵenkov (1998) heroldis ondon de malkvieto. Kion alportos la jaro 2000? ...

Tra la gazetaro mi laŭde mencius ankoraŭ La Ondon de Esperanto, se mi ne estus jam laŭdinta en 1997. Tial mi asignas la laŭron al alia periodaĵo, ankaŭ el eksa Sovetunio: Litova Stelo, ĉefredaktata de Petras Ĉeliauskas. Male, la nigran stampon de kverelisto de la jaro sendiskute meritas László Szilvási, eldonisto de Eventoj.

Perla Martinelli.

Heroldo de Esperanto. 2000: 1

Tri estraranoj kaj la kasisto de ELNA ŝanĝiĝos ĉi-jare plus duono de la deĵorantaro en la CO. Tamen se la estraro konsideros ke unu sola persono povas plenumi ĉiujn taskojn en la oficejo ankaŭ la alia duono ŝanĝiĝos.

Ionel Onet. Esperanto USA. 2000: 1

Eĉ se la nova kontinento de Interreto estas same senlima kiel Esperantujo, gravas memori ke ankoraŭ ne la tuta mondo transmigris tien. Ne ĉiuj havas monon por la bileto. Ankaŭ en Svedio, kiu estas unu el la pintaj landoj de la nova elektronika revolucio, duono de la loĝantaro ankoraŭ ne havas aliron al la reto. En multaj aliaj landoj la majoritato eĉ ne havas propran telefonon. La reto estas ne nur grandioza internacia ligilo, ĝi estas samtempe ankaŭ nova barilo, kiu dividas la mondon.

Kalle Kniivilä. Esperanto. 2000: 2

Ĝenerale, oni povas diri ke multaj E-istoj simple venas klaĉ-al-klaĉe: oni konas jam E-iston kiu klarigas siamaniere pri kio temas, oni entuziasmiĝas pro la entuziasmo de l’ aliulo, kaj alproksimiĝas. En multaj homoj miarimarke ludas gravan rolon la ekzoteco de la lingvo, la fascino, la ĉarmo de la sekreto: malmultaj konas ĝin, do mi povas uzi ĝin por elitigi min.

Federico Gobbo. l’esperanto. 2000: 1

Mi plej kore dankas al Osmo Buller kaj al ĉiuj laborantoj en la Centra Oficejo de UEA kiuj senproblemigis mian semajnan restadon en Roterdamo!

Halina Gorecka

16 apr. Jekaterinburg (Ruslando). Konferenco de Urala Esperantista Societo. Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando Rete: sezonoj@mail.ru.

19–25 apr. Cavallino (Venezia, Italio). 24a Internacia Junulara Festivalo. Adreso: Manuel Giorgini, S.Polo 606, IT-30125 Venezia, Italio Rete: ijf.admin@esperanto.it.

21–23 apr. Celaya (Meksikio). Inaŭgura Kongreso de Meksikia AIS-Filio Rete: 103163.3356@compuserve.com.

27 apr—1 maj. Oostende (Belgio). 4a Eŭrop-Unia E-Kongreso: “Ekologio, ŝlosilo por la tria jarmilo”. Adreso: Frankrijklei 140, BE-2000, Antwerpen, Belgio.

28 apr—3 maj. Krakovo (Pollando). 30a Tutpollanda E-kongreso. Adreso: ul. Armii Krajowej 2/14, PL 30-150 Kraków, Pollando.

1–9 maj. Jalto (Ukrainio). Aroma Jalto 2000. Adreso: UA-252133, Kijiv 133, p.k. 35, Ukrainio.

19–21 maj. Atlanta (Usono). 48a Kongreso de ELNA. Adreso: P.O.Box 1129, El Cerrito, CA 94530, USA. Rete: elna@esperanto-usa.org.

25–28 maj. Staszów (Pollando). XIIaj Esperantaj Tagoj. Adreso: Andrzej Sochacki, PL 28-200 Staszów, Mickiewicza 24/20, Pollando Rete: asochacki@poczta.fm.

27 maj.–4 jun. Vraco, Razgrado (Bulgario). 19a Internacia Literatura Forumo. Temo “Nia gazetaro fronte al la telematika defio: kiuj ŝancoj, kiuj riskoj por la esperanto-kulturo?” Adreso: p.k. 26, BG-3000 Vraca, Bulgario Rete: lofo@usa.net.

30 maj—11 jun. Mielno (Pollando). 22a Ĉebalta E-ista printempo Adreso: PEA, Box 30, PL 75-016 Koszalin, Pollando.

30 jun—5 jul. Saint-Chamond (Francio). Festivalo Solidaraj Tagoj. Adreso: Clément Picard, 8 quai de Bondy, FR-69005 Lyon, Francio.

1–9 jul. Kislovodsk (Ruslando). Renkontiĝo de nevidantaj esperantistoj. Adreso: Anatolij Ivanoviĉ Masenko, Gerojev-Medikov 15-1, RU-357739 Kislovodsk, Ruslando. Rete: rean@narzan.com.

2–9 jul. Ivanovo (Ruslando). IvERo. Adreso: ul. Kudrjaŝova, 82-A-37, RU-153009, Ivanovo, Ruslando Rete: irga@interline.ivanovo.ru.

2–8 jul. Tallinn (Estonio). 36aj Baltaj E-Tagoj Adreso: Helju Lainjärv, str. Käo 21-2, EE-11311 Tallinn, Estonio.

5–9 jul. Toulouse (Francio). 2a Kultura Arta Festivalo de Esperanto. Adreso: Esperanto Kultur-Centro, 1 rue Jean Aillet, FR-31000 Toulouse, Francio.

10–16 jul. Bulgario kaj Turkio. 10a Internacia E-Kongreso. Adreso: ul. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

10–15 jul. Valencia (Hispanio). 2a Mediteranea Kultura E-Semajno. Adreso: Augusto Casquero de la Cruz. Avenida Burjasot, 29, A-31, ES-46009 Valencia, Hispanio Rete: a-casquero@redestb.es.

15–21 jul. Motovun (Kroatio). Internacia E-Konferenco. Temo: “Multkultureco, multlingveco kaj kunvivado”. Adreso: Via Leghissa 6, IT-34131 Trieste, Italio.

15–23 jul. Moskvo (Ruslando). 73a Kongreso de SAT. Adreso: RU-105318 Moskva, ab. ja. 57, Ruslando.

Antaŭkongreso Koro de malnova Ruslando okazos 10–14 jul en Vladimir. Postkongreso Moskvo — urbo de artoj okazos 24–27 jul en Moskvo.

17–23 jul. Helsinki (Finnlando). Kultura Esperanto-Festivalo. Adreso: Siltasaarenkatu 15 C 65 FI-00530 Helsinki, Finnlando Rete: kef2000@esperanto.fi.

21–31 jul. Tomsk (Ruslando). OrSEJT-32. Adreso: RU-634055 Tomsk-55, ab. ja. 2289, Ruslando Rete: gbasov@hcei.tsc.ru.

25 jul—1 aŭg. Tel-Avivo (Israelo). 85a Universala Kongreso de Esperanto. Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando Rete: uea@inter.nl.net.

Halina Gorecka estas Kongresa Peranto por Ruslando, kiu akceptas pagojn por aliĝo, loĝado kaj ekskursoj. Bonvolu kontakti je nia redakcia adreso.

31 jul – 6 aŭg. Volgograd (Ruslando). Intermondo-3. Adreso: Mironova Irina, RU-400078 Volgograd, ul. Mamajevskaja, 25a Rete: intermondo@esperanto.nu.

4–17 aŭg. Poprad (Slovakio). Somera E-Lernejo. Adreso: Sobotské nam. 36, SK-058 01, Poprad, Slovakio.

5–12 aŭg. Honkongo (Ĉinio). 56a Internacia Junulara Kongreso. Temo: “La transiro al tutmondiĝo. Tutglobismo en la 21a jarcento” Adreso: ĈJEA, P.O.Kesto 77, Beijing, CN-100037, Ĉinio Rete: epc@china-report.com.

15–20 aŭg. Samarkando (Uzbekistano). Azia E-Renkontiĝo. Adreso: P.O.Box 76, UZ-703000 Samarkand, Uzbekistano Rete: peacetur@samuni.silk.org.

17–22 aŭg. Budapeŝto (Hungario). 3a Eŭropa E-Festivalo. Adreso: HU-1061 Budapest, Andrássy ut 27, Hungario.

19–25 aŭg. Budapeŝto-Sümeg-Budapeŝto (Hungario). 16a Simpozio pri E-Turismo. Adreso: HU-1095, Budapest, Soroksári ut 117/D.

19–20 aŭg. Pusan (Koreio). 32a Korea Kongreso de Esperanto Adreso: Jisan Nurse Institute, 390-20, Yangjong 3-dong, Pusan, Koreio 614-053.

1–8 sep. Varna (Bulgario). TEJO-trejnseminario: “Balkana junulara kunlaboro por kulturo de paco” Adreso: p.k. 405, BG-9000 Varna, Bulgario Rete: kontakto@esperanto.org.

30 sep.–7 okt. Blanes (Katalunio, Hispanio). 8a Internacia E-Semajno de la Kulturo kaj Turismo. Adreso: H.E.F., Apartado 15037, ES-08080 Barcelona, Hispanio.

Heroldo de Esperanto

Nia plej populara gazeto

kun 75-jara tradicio,

fidele informanta pri ĉio

aktuala en la E-mondo

Grandformata (A3),

belaspekta gazeto

sur kvalita brila papero

Almenaŭ 16 numeroj jare, inkluzive de detala printempa kalendaro, ampleksa kongresa numero, specifaj numeroj pri diversaj temoj (ĝis nun teatro, futbalo kaj malkovroj...), utiligeblaj ankaŭ kiel interesvekaj didaktikaj helpiloj en la kursoj

Moderna gazeto, kiu ne manku en via hejmo aŭ klubo!

Perantoj en 33, legantoj en pli ol 60 landoj

Internacia jara abono: 45 svisaj frankoj (CHF)

50-procenta rabato por ekssocialismaj landoj! (22,5 CHF)

Administrejo: CP 928, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando

POR VERDAN MONDON EKKONI

NECESAS HEROLDON ABONI!

Internacia Fotokonkurso

Por la subaj tri fotoj Pavla Zemanová el Ĉeĥio ricevis specialan premion de Urala Esperantista Societo en nia dua Internacia Fotokonkurso.

Ni gratulas la fotinton kaj la fotiton!

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 5 (67)

La kovrilpaĝa foto de Vilmoŝ Arnold (Senta, Jugoslavio) kun geknaboj apud la tabulo de la arbo de amikeco en la strato Esperanto en Senta ricevis specialan premion de UES en nia dua Internacia Fotokonkurso.

Redakcie

En tiu ĉi kajero (ĝi aperas iom pli frue ol kutime) vi legos la lastan parton de la eseo de Walter Zelazny.

Duafoje La Ondo aperigas longan eseon pri la Esperantaj movado kaj komunumo. Antaŭ tri jaroj temis pri Esperanto post la jaro 2000 de nia redaktanto. Ĝi ne restis nura gazet-artikolo. Ĝi estis en la centro de Eŭropo-Azio’97, kies partoprenantoj diskutis ĝin dum tri labor-kunsidoj. Ĝi estis unu el la ĉefprelegoj en la unua Strategia Forumo (Montpeliero, 1998). Fine, ĝi estis broŝurforme eldonita de UEA kaj recenzita en dudeko da revuoj.

Malkiel la aŭtoro de Esperanto post la jaro 2000, Zelazny ne estas senemocia. Lia celo estas pensigi kaj konsciigi, ke “malbona io estas en Danujo”. Li do uzas la polemikan formon, kiun kelkaj povas konsideri tro akra kaj senkompromisa.

Jam ĉi-kajere aperas du reagoj. Aliaj venos. Probable estas oportune, ke nun la eldonanto uzu la redakcian kolumnon por skribi kelkajn frazojn pri nia pozicio.

La Ondo de Esperanto estas nek raŭmisma nek pracelisma gazeto. Ni nur prezentas al nia legantaro la eventojn kaj ideojn, kiuj estas tutEsperantuje gravaj — ne gravas el kiu “tendaro” ili venas.

Per tio La Ondo malsimilas al, ekzemple, Esperanto, Eventoj kaj Heroldo, kiuj ĉe la aperigo de strategia materialo zorgas pri ties konformeco al sia “ideologio”. Sed en La Ondo vi legis artikolojn de Kep Enderby kaj Renato Corsetti (prezidanto kaj vicprezidanto de UEA), de Giorgio Silfer kaj Walter Zelazny (esprimantoj de la raŭmismaj ideoj), de SAT-mediaj agantoj Henri Masson kaj Nikolao Gudskov. Al nia revuo kontribuis/as tiaj malsamopiniaj personoj, kiaj William Auld, Fernando de Diego, Aleksandr Ĥarjkovskij, Birthe Lapenna, Lee Chong Yeong, Jouko Lindstedt, Ziko Marcus Sikosek — kaj neniu el ili poste havis la motivon por rezigni de plua kontribuado.

Tiusence La Ondo funkcias kiel supertendenca tribuno, de kiu parolas reprezentantoj de tute diversaj — dominantaj kaj disidentaj — opinioj kaj doktrinoj ekzistantaj en Esperantujo. Ĉe tio nia tasko estas, unuflanke, gardi la ekvilibron inter la ideoj, duaflanke, forkribri la artikolojn kiuj atakas personojn, ne ideojn. Ŝajnas al ni, ke ni preskaŭ ĉiam sukcese plenumas tiujn du taskojn, kvankam ni konscias ke “neniu povas plaĉi al ĉiu”.

Ni ĉiuj ŝatas nian Esperantujon. Sed lastatempe ĝi, bedaŭrinde, montras pli da tendencoj krizaj ol progresaj. Analizi kaj kompreni la nunan situacion, diskonigi ĝin kaj komune serĉi la eblojn de pluvivo kaj evoluo en la nuna komplika mondo — tiun vojon ni iras. Bonvenu al kunirado!

Halina Gorecka

KIUCELE SAT KONGRESOS EN MOSKVO?

Laŭ la statistiko de la aliĝoj al la 73a kongreso de SAT, kiu okazos ĉi-julie en Moskvo, kelkaj povas opinii ke tiu kongreso interesas nur tre malmultajn. Laŭ nia peto, la ĉeforganizanto de la kongreso, Nikolao Gudskov, faris etan opiniesploron. La demando “Kiun signifon havas okazigo de la SAT-kongreso nun en Moskvo?” estis direktita al kelkaj ruslandaj esperantistoj de diversa aĝo (biologia kaj esperantista) kaj gvidoroj de maldekstraj neesperantistaj organizoj.

Atentigi politikistojn kaj sociajn agantojn pri Esperanto kaj E-movado, popularigi inter ili Esperanton. (Oĉjo Dadaev, 27-jara, e-isto ekde 1987)

Ajnan esperantistan kongreson en nia lando eblas uzi por konatigi eksterlandanojn kun la rusa kulturo. Al mi ŝajnas, ke tio povus helpi al ili almenaŭ iomete kompreni Rusion. (Natalia Aroloviĉ, 47-jara, e-isto ekde 1974)

Iom simbola, la “gorbostrojko” rompis iamajn tradiciojn; “demokratiiĝo” ja donis multajn eblecojn, sed forprenis iaman celgrupon, el kiu rekrutiĝis novaj movadanoj. Kiel mi imagas, la kongreso estos modesta, el Rusio venos nemultaj, kvankam la evento estas internacia... Ĝenerale la esperantismaj ideoj estas nun por la loĝantaro ne tiom allogaj — obsedas lukto por ekzisto. Ĉu SAT-kongreso vekos iun reeĥon en la vasta publiko? Ni vivos kaj vidos. (Gennadij Basov, 40-jara siberiano, e-isto ekde 1980)

La kongreso havos du celojn: disvastigi SAT-movadon en Moskvo kaj Rusio; konatigi SAT-anojn kun nuntempa Moskva E-movado kaj novaĵoj de la rusia vivo. (Dinara Teniŝeva, 31-jara, e-isto ekde 1990)

Esperanto estas ĉiam bonvena. Eble, pli multe da moskvanoj komprenos, ke Esperanto vivas kaj plibonigas la vivon. (Klara Ilutoviĉ, 54-jara, e-isto ekde 1991)

La kongreso donas eblecon esplori la realan potencialon de moskva (kaj ĝenerale rusia) esperantistaro por okazigo de similaj aranĝoj: ĉu la organiza nivelo progresas aŭ regresas kompare kun tiu de IJK en Peterburgo, — kaj surbaze de tio juĝi, ĉu reale aŭ ne estus en proksima perspektivo inviti en Rusion UK-on. (Viktor Aroloviĉ, 54-jara, e-isto ekde 1966)

Laŭ mia scio, SAT-kongreso en Moskvo neniam okazis. Okazu ĝi finfine! La ekonomia kaj politika situacio nun stabilas. Moskvo estas reala centro de E-aktiveco. Kaj, kompreneble, geografia centro de la plej grava parto de Rusio. Do, se en Rusio — certe, en Moskvo! Moskvo estas interesa kaj bela urbo, tre vizitinda. Mi mem estas moskvano, kaj tial, eble, mia opinio ne tute objektivas. Sed mi almenaŭ rajtas esti patrioto de mia naskiĝurbo. (Miĥail Povorin, 38-jara, e-isto ekde 1982)

La kongreso rezultos je 1) aktivigo kaj kunigo de esperantistaro en la tuta ekssovetia teritorio; 2) dono de serioza bona impreso al eksterlandanoj pri stato de nia movado; 3) montro de nia vivo kiel sufiĉe normala, por ke ili kun plezuro daŭrigu vizitadon en Rusion. (Galina Staneŝnikova, 50-jara, e-isto ekde 1963)

Mi rilatas al tiu aranĝo indiferente. Eble, ĝi donos iom da ebleco informi la publikon pri Esperanto, tamen SAT mem ne interesas min. (Vladimir Samodaj, 64-jara, e-isto ekde 1958)

La SAT-kongreson en Moskvo indus organizi nur, se ĉi tie troviĝus sufiĉe da SAT-entuziastoj, por bone ĝin prepari kaj organizi. (Georgij Kokolija, 36-jara, e-isto ekde 1980)

Ju pli multas renkontiĝoj de maldekstruloj, des pli bone. Speciale gravas, ke esperantistoj laŭdifine estas internaciistoj, kio tre gravas por kontraŭstari naciismajn tendencojn en nia duon-aŭtoritatisma kaj duon-monarkia socio. Mi, kiel reprezentanto de la sola sinsekve maldekstra kaj sinsekve opozicia al la reĝimo politika movado, povas nur ĝoji, ke tia evento okazas en Moskvo. (Aleksandr Abramoviĉ, prezidanto de la estraro de la tutlanda movado Novaj Maldekstruloj)

La kongreso donos eblecon al rusiaj anarkiistoj renkontiĝi kaj pridiskuti la komunajn problemojn kun samideanoj el aliaj landoj, reciproke kompreni la situacion en diversaj mondopartoj. Esperanto por tio estas tre bona rimedo, kaj la kongreso povos helpi ĝin disvastigi en la liberecana medio. (Vadim Damier, gvidoro de la Iniciato de Revoluciaj Anarkiistoj)

Renkonte al UKoj
Tel-Avivo 2000

Preskaŭ kvar monatojn antaŭ la komenco de la 85a UK en Tel-Avivo estas jam evidente, ke ĝi havos pli ol mil aliĝintojn. Je 3 apr estis registritaj 975 aliĝintoj el 51 landoj. En tiu nombro mankas parto de aliĝoj, kiujn perantoj de UEA ricevis fine de marto kaj kiuj ankoraŭ ne atingis la Centran Oficejon.

Japanio transprenis de Germanio kun granda marĝeno la unuan lokon. Estas 193 aliĝintoj el Japanio kaj 105 el Germanio. Aliaj landoj en la pinta deko estas Francio (63), Israelo (62), Pollando (57), Nederlando (52), Italio (41), Usono (30), Brazilo (29), Ruslando (27) kaj Kroatio (23).

(Lastminuta korekto: Je 12 apr aliĝis 1030 personoj.)

Zagrebo 2001

Laŭ decido de la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj, la jaro 2001 estos Internacia Jaro de Dialogo inter Civilizoj. La Loka Kongresa Komitato de la 86a Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo proponis al la estraro de UEA dediĉi la temon de la kongreso al tiu Internacia Jaro.

La estraro unuanime akceptis la proponon de LKK kaj vortumis la temon kiel “Kulturo de dialogo — Dialogo inter kulturoj”.

GK UEA

La nova kroatia registaro kaj Esperanto

En januaro estis elektita en Kroatio la nova registaro, sub kies regado evoluos la 86a Universala Kongreso de Esperanto.

La du vicprezidantoj de la registaro estas la personoj por kiuj Esperanto neniel estas novaĵo. S-ro Slavko Liniĉ el la Socialdemokrata Partio estas la persono kiu en Esperanto malfermis la 54an IJKon en Rijeka en 1998, akceptis la kongresanojn en la urbodomo de Rijeka kaj donis multajn valorajn konsilojn al la tiama LKK.

La dua vicprezidanto en la registaro estas lia sampartiano s-ino Zeljka Antunoviĉ, kiu kiel deputito gvidis en la Parlamento komitaton por junularo kaj dum IJK-54 donis utilajn konsilojn pri la organizo de la kongreso. Ŝi estas membro de la Honora Komitato (HK) de UK-86.

Ministro pri naturprotektado s-ro Boĵo Kovaĉeviĉ komence de la 90aj jaroj donis intervjuon al Monato pri sia politika agado en Liberala Partio.

Pluraj el la membroj de HK transprenis gravan politikan funkcion. D-ro Biserka Cvjetiĉanin estis elektita vicministro de kulturo. En tiu posteno ŝi 29 feb 2000 akceptis en Kulturministerio Spomenkan Ŝtimec kaj Nikolan Raŝiĉ kaj donis plurajn konsilojn pri UK-86. Plurfoje ŝi partoprenis en konferencoj de UNESCO kaj notis elpaŝojn de esperantistoj.

S-ino Cvjetiĉanin estas granda konanto de la afrikaj kulturoj. Ŝi interalie verkis enkondukon al la Esperanta traduko de poemoj de Agostinho Neto.

Pluraj aliaj personoj el la HK nun okupas gravajn politikajn postenojn. S-ino Naima Baliĉ el HK en la Kulturministerio transprenis la postenon de konsilanto.

S-ino Dorica Nikoliĉ, membro de HK, estis elektita deputito en la Kroata Ŝtata Parlamento.

D-ro Stanko Nick diplomato en Ministerio de Eksterlandaj Aferoj inklinas al Esperanto ekde la tempo kiam pri ĝi en Aŭstralio informis lin Tibor Sekelj. En sia libro Diplomatio d-ro Nick en pluraj lokoj traktas pri latentaj ebloj de Esperanto en la politika vivo. D-ro Nick estas interalie granda admiranto de la franca kulturo kaj li kun granda plezuro ĉeestis la oktobran koncerton de Jacques Yvart en Zagreb, organizita de KEL. Li estis elektita por la konsilanto de la prezidento Stipe Mesiĉ kaj de la Ministerio de Eksterlandaj Aferoj transiris al la Palaco de la prezidento, kie li estas konsilanto pri eksterlanda politiko.

Verŝajne ne multaj UKoj havis en la Honoraj Komitatoj tiom prestiĝajn homojn, kiuj tiom profunde rilatas al Esperanto.

Kun tiaj helpantoj en HK la kongreso en Zagreb povus havi tute apartan akcenton.

Spomenka Ŝtimec

Kurso por esperantistoj

La zagreba agentejo Generalturist kiu zorgos pri turismaj aspektoj de la Universala Kongreso de Esperanto en Zagreb, lanĉis kurson pri turismo por esperantistoj, kiuj zorgos pri gvidado de aŭtobusaj ekskursoj en la jaro 2001.

En diversaj urboj de Kroatio 35 esperantistoj faris en la unua aprila semajno akceptekzamenon por la kurso, kiu okazos en majo. Profesoroj de Ekonomia Universitato de Zagreb instruos al esperantistoj pri teorio post kio sekvos praktiko en aŭtobuso kaj ekzamenoj.

Esperantistoj post la ekzamenoj ricevos diplomojn kaj fariĝos kunlaborantoj de Generalturist ankaŭ ekster la semajno de la Unuversala Kongreso.

Spomenka Ŝtimec

Pli ol 13 mil subskriboj

Fine de marto la Centra Oficejo de UEA ricevis dikan pakaĵon el Pakistano kun 487 subskriboj al la Manifesto de Prago, kolektitaj de Pakistana Esperanto-Asocio (PakEsA). Pasintjare PakEsA jam sendis 719 subskribojn.

31 mar 2000 la subskribaj apogoj al tiu ĉefa dokumento de la moderna Esperanto-movado nombris jam 13437. Pliajn subskribojn oni povas daŭre sendi al UEA, de kiu eblas peti subskriboformularojn, sed sian apogon al la Manifesto eblas anonci ankaŭ per ordinara letero.

GK UEA

Marc Hiltbrand reelektita

Marc Hiltbrand, 43-jara, el Ĝenevo, prezidos la kooperativon de Literatura Foiro ankaŭ por la mandato 2000-02 (9a Trijara Laborplano). Li estis reelektita okaze de la ĝenerala Asembleo 25 mar 2000. Pliaj membroj de KALiFo (Administra Komitato de LF-koop): Sonja Brun, David Buhlmann, Marie-France Conde Rey, Walter Zelazny. Unua neelektito: Perla Martinelli. Dua: Marco Picasso.

Francisco Perez kaj Giorgio Silfer, novaj revizoroj, kaj Albert J. Wurzer, nova vicrevizoro, kompletigas la statutan organigramon.

La Asembleo konfirmis Ljubomir Trifonĉovski kiel ĉefredaktoron de Literatura Foiro kaj formaligis la enpostenigon de Stano Marĉek kiel redaktoro de Heroldo de Esperanto: ambaŭ ĝis decembro 2002, kun aŭtomata plilongigo de la oficoj. Judit Felszeghy, daŭre direktoro de LF-koop, estos la redaktoro de Heroldo Komunikas ĝis la eventuala transdono de la novaĵagentejo al la naskota Esperanta Civito.

La 9a Trijara Laborplano akcentas la plifortigon kvantan kaj kvalitan de la stabo, la relanĉon de la kooperativa plurfakeco, la integriĝon de la diversaj strukturoj kun tiuj de la aliancanoj ene de la Pakto por la Esperanta Civito. 30 maj LF-koop festos la dudekan datrevenon de sia fondiĝo.

HeKo

OSES jarkunvenis

Jarkunveno de la plej nova esperanta organizo en Slovakio OSES — Okcidentslovakia Esperanta Societo (la societo ekestis antaŭ 2 jaroj kaj havas 64 membrojn) okazis 25 mar 2000 en Bratislava.

Okaze de tiu jarkunveno ni preparis kaj komencis radioelsendojn de la nova retradio Esperanto. Jam ekde 9 mar ĉiuj dezirantoj povas atingi niajn programojn ĉe http://www.home.sk/www/esperanto/radio.htm. Ni klopodas preparadi unu aŭ du elsendojn monate, ĉar ni ne estas profesiuloj nur amatoroj.

La jarkunvenon partoprenis nur 13 membroj de OSES. Bedaŭrinde, multaj bonaj kaj multjaraj esperantistoj ne partoprenis kaj duono de partoprenantoj estis tute novaj kaj junaj esperantistoj. Ili lastatempe tre bone agas por Esperanto kaj ĉefe, ili ne nur membras, sed ankaŭ partoprenadas E-aranĝojn kaj helpas al Esperanto per sia laboremo. Inter ili mi devas laŭdi la sinjorinojn Elizabeth Diaz (kantas en Esperanto), Nataŝa Ŝandorová (kultura sekcio) kaj Janka Vizárová (financo).

Nuntempe ni preparas Internacian Reprezentan Vesperon de Esperanta Kulturo (IRVEK), kiu okazos 27 maj 2000, je 18h00 en Pola Instituto en Bratislava en la placo SNP 28. Per tiu kultura programo preparata en Esperanto ni volas prezenti al la vasta publiko, ke Esperanto kaj ĝia kulturo estas viva kaj uzebla.

Pavol Kascak

Pli ol 500 kursanoj

En Universitato Dankook en Seulo kaj Chonan (Koreio) ekfunkciis kurso de Esperanto kiel elektebla lernoobjekto. Docento estas Lee Jung-kee. En la unua semestro aliĝis 503 studentoj. 127 studentoj eklernis en Seulo — “Esperanto” (2 klasoj po 2 horoj) kaj “Esperanto kaj Internacia komunikado” (1 klaso po 2 horoj). 376 studentoj aliĝis en Chonan — “Esperanto” (1 klaso po 2 horoj) kaj “Esperanto kaj Internacia komunikado” (1 klaso po 2 horoj).

Lee Jung-kee

Filatelo: medalo en Brno

5–11 mar 2000 okazis en moravia urbo Brno Tutŝtata ekspozicio de poŝtmarkoj Brno 2000 kiun partoprenis pli ol 200 filatelistoj el 19 landoj. La ekspozicio okazis sub aŭspicioj de la urbestro d-ro Petr Duchon kaj de FEPA (Eŭropa Federacio de Filatelaj Asocioj) omaĝe al la 150a naskiĝdatreveno de la unua ĉeĥoslovaka prezidento T.G.Masaryk. Ĉiutage la ekspozicion vizitis pli ol mil personoj.

Sukcese ĝin partoprenis membro de E-sekcio de AĈF (Asocio de ĉeĥaj filatelistoj) Vladimir Vana per sia eksponaĵo Ĉapitroj el historio de Esperanto. Internacia ekspozicia ĵurio distingis ĝin per granda orumita medalo.

La ekspozicion sukcese partoprenis esperantisto d-ro Karel Ŝpaĉek, kies neesperanta eksponaĵo gajnis grandan arĝentan medalon.

Vladislav Hasala

L’ estonto de la lingvoj

Pli ol cent esperantistoj el Germanio, Luksemburgio, Svislando kaj Francio rendevuis 1–2 apr 2000 en la kultura E-Centro de Strasburgo okaze de la 47a Staĝo de parolata Esperanto “L’ estonto de la lingvoj”.

Claude Gacond lerte surŝultris seshoran konferencon: la temo kaj ties prezentanto kaptis la aŭskultantaron. Esperantistoj tre atentas, kiam temas pri ilia lingvo kaj ties disvolviĝo. La vico de renaskiĝoj post silentigo, forigo kaj malpermeso atestas la lingvan kaj celan taŭgecon de la internacia lingvo. Li ankaŭ prezentis sian elementan kurson por franclingvanoj utiliginta sperton de plurjardeka instruado.

JEFO (Junulara Esperantista Franca Organizo) trovis angulon en la prelegĉambro kaj etan tempospacon por demandkonkurso rilate al kanzonoj.

Ni frandis kantokoncerton de Môrice Benin. Ĝis tiu tago, li neniam kantis en Esperanto. Per vere homaranisma antaŭparolo li pruvis, ke li estas esperantisto antaŭ scipovi la lingvon. Lia klopodo kanti esperante estis varme aplaŭdata. Ĉeestis neesperantistoj. La favoremo de la kantisto al Esperanto iĝis plej trafa varbilo.

Venonta semajnfino de JEFO okazos 1–3 sep 2000 en Epinal, nord-orienta Francio. Ĝia temo estos sporto (kajako, velŝipo, biciklo, piedirado, banado k.a.). Petu informojn rete: philippe.rieunau@wanadoo.fr

Armand Hubert

Malgraŭ maloftaj elsendoj

(Interredaktore) La geaŭskultantaro de Radio Aŭstria Internacia (RAI) en 1999 honoris la E-programon per 10 mil 28 alskriboj. Tio estas kresko de 111% kompare al la jaro 1998, kaj 28,7% de la 34 mil 902 alskriboj venintaj al la tuta RAI dum 1999.

Germana Redakcio 12.437

Esperanto Redakcio 10.028

Angla Redakcio 6.563

Hispana Redakcio 3.120

Franca Redakcio 1.624

Araba Redakcio 1.130

Interreto grave rolis en atingo de tia granda sumo. Kvankam jam en 1998 ni ricevis la plejmultan retalskribon (1.224), la jaro 1999 alportis kreskon de 481% en tiu rilato, kiu sumis 7.117 erojn. Konsiderante la tutan retmesaĝkvanton de RAI kio estas 11.741, al la E-Redakcio venis 60,6%.

Tiom da korespondaĵoj ni ricevis malgraŭ tio, ke krom la germana, kiu havas la plej grandan disaŭdigtempon, ankaŭ la angla, franca kaj hispana lingvoj havas minimume 6-oble pli oftan elsendotempon ol Esperanto, pro ilia ĉiutaga plurfoja disradiado.

La fidelecon kaj subtenemon ankaŭ ĉi-foje dankas al ĉiuj geaŭskultantoj

Katinjo Fetes-Tosegi

Estro de la E-Redakcio

Vintraj Tagoj, kie boacoj vagadas...

18–19 mar 2000 okazis la tradiciaj Vintraj Tagoj de E-Asocio de Finnlando (EAF) en Rovaniemi. Krom kutimaj programeroj, prelegoj kaj jarkunvenoj de EAF kaj la finna instruista asocio, pro la norda lokiĝo oni diskutis pri regiona kunlaboro inter nordaj Norvegio, Svedio, Finnlando kaj Ruslando.

Partoprenis ĉ. 40 personoj, el kiuj du norvegoj kaj unu ruslandano (krom du-tri ruslandaj turistoj, ne ĉeestintaj la aranĝon). Granda surprizo estis ĉeesto de Osmo Buller, ĝenerala direktoro de UEA.

Post la malfermo sekvis diversaj prelegoj, i.a. de Pekka Valimaki pri gimnazia kurso en Enontekiö kaj partopreno en la projekto Interkulturo, prezento de internacia proverbaro far kompilinto Erkki Röntynen, kaj prezento de agado en Taivalkoski (norda Finnlando), kie en vilaĝo kun 300 loĝantoj ĉ. 15 personoj partoprenis kursojn lastatempe.

Prezidanto Jukka Laaksonen prezentis novan planon por informado, kiu celas aparte allogi gejunulojn al la movado, ĉar tute mankas subtridekjaruloj inter finnaj E-parolantoj. Ankaŭ la somere okazonta Kultura E-Festivalo en Helsinki espereble helpos restarigi junularan sekcion.

Alistrategie Osmo Buller pledis por varbado inter pliaĝuloj. Homoj vivas pli longe ol antaŭe, kaj amaso da bonedukitaj, daŭre agemaj kaj lernemaj homoj ĉiujare pensiiĝas. Multaj el tiuj interesiĝas pri vojaĝoj kaj internaciaj kontaktoj, kaj eble pli da ŝanco ni havas en tiu “merkato” ol inter la junuloj, li atentigis.

La konkludoj de la kunsido pri regiona kunlaboro en la nordo estis miksitaj. E-agado en la regiono estas aŭ loka (oni renkontiĝas en lokaj kluboj, faras kursojn) aŭ “tutmonda” (oni korespondas, retumas, vizitas kongresojn). Por ke regiona kunlaboro funkciu, estu sentata iu bezono por “meza nivelo”, kie oni povas profiti de kontaktoj en propra regiono, realigi ion, kio ne realigeblas loke aŭ internacie. Tiu bezono simple ne estas sentata, aŭ pli precize, pro la manko de homoj (10 en norda Norvegio, unu en norda Svedio, 10-20 en norda Finnlando kaj kelkaj en Murmansk) kaj la longaj distancoj neniu sentis realisma multe plivastigi la ĝeneralan kunlaboron. Tamen, estis konkretigitaj pluraj etskalaj projektoj kaj ellaborita rezolucio, kie oni priskribas la neceson de helpa lingvo en la regiono, proponas Esperanton en tiu rolo, kaj instigas esperantistojn renkontiĝi kadre de neesperantistaj aranĝoj, organizi E-kursojn dum tiaj aranĝoj kaj aliloke, helpi realigi turismajn rondvojaĝojn en la regiono kaj esperantigi plej gravajn turismajn tekstojn pri la regiono.

Dimanĉe ĉefa programero estis jarkunsido de EAF, kie konstateblis stabila bona laboro sen surprizoj aŭ gravaj malkonsentoj. La asocio havis en 1999 421 membrojn. En la agadplano por la jaro 2000 oni akcentas eksteran informadon kaj instruadon. Kiel prezidanto estis reelektita Jukka Laaksonen.

Bard Hekland

DMOZ: Esperanto sur la 19a loko

Kompanio Netscape havas retpaĝaron kun la nomo DMOZ, en kiu aperas ligiloj al ĉiulingvaj retpaĝoj (escepte de la angla).

Je 8 apr 2000 en DMOZ estis listigitaj 213.618 ligoj al 60 lingvoj. Tiutage Esperanto havis ĉi-paĝe 1.119 ligilojn — inter la lingvoj norvega (1.129) kaj dana (1.093). Per tio Esperanto okupas la 19an lokon.

Unualoke estas la pola kun 54.779 ligoj. Sekvas la germana (38.365), la hispana (31.511), la sveda (17.804) kaj la franca (17.625). La rusa estas en la 11a loko (2.652 ligoj).

Interalie, malpli da ligoj ol Esperanto en DMOZ havas la gravaj lingvoj bulgara, greka, turka kaj hungara.

La nombroj varias ĉiutage. Konsultu ĉe la adreso http://dmoz.org/World/

Darío Rodriguez

KURTE

12 apr en la debato de Eŭropa Parlamento pri la Europa Jaro de Lingvoj EPano Caudron (PSE) diris: “Dum mi favoras plurlingvismon, mi tamen bedaŭras, ke ni ne klopodas paralele evoluigi la instruadon de E-to. Tiu lingvo, kiu havas eŭropajn radikojn, estas facile lernebla, riĉa kaj nuancoplena. Kiel helplingvo, ĝi povas esti unu rimedo inter aliaj por faciligi komunikadon inter ĉiuj civitanoj de Eŭropo. Pro tio mi bedaŭras, ke oni ne mencias ĝin en tiu ĉi propono”. (David Ferguson)

Du tre popularaj ĵurnaloj, Yomiuri Shinbun (10.5 mln ekz.) k USA Today (2,5 mln ekz.), aperigis komence de la jaro artikolojn pri E-o. (Esperanto)

83 (13.25%) eŭroparlamentanoj diversgrade opinias ke E-to povas faciligi lingvan komunikadon en Eŭropa Unio; inter ili estas 12 el la 15 irlandaj EPanoj kaj 14 el la 25 belgaj, sed nur 1 el la 31 nederlandaj EPanoj. (Aŭstria Esperanto-Revuo)

Gvidata de Martí Guerrero i Cots la televida Canal 54 (Katalunio) prezentas kurson de E-to ĉiun duan semajnon ekde 2 mar 2000, kun ripeto en aliaj semajnotagoj. (KAE-Informilo)

Norvega E-Ligo decidis aliĝi al Abolicion 2000 — internacia kampanjo por atommalarmado, kiu havas 1455 aliĝintajn organizojn. (Norvega Esperantisto)

Prezidanto de Sindikato de Polaj Teatroj Kazimierz Kaczor en gratulletero al Jerzy Fornal, okaze de ties 45-jara aktorado, emfazis la meritojn kaj atingojn de Fornal en E-teatro. (Wydarzenia Esperanto Esperanto -Polska)

Fonduso Litovio-Italio subvenciis Litovan E-Asocion per 100 mil lidoj (25 mil USD) por eldoni librojn La serĉado de la perfekta lingvo (Umberto Eco) k Unuvoĉe tra la mondo (Lamberto Dini, pri Zamenhof) en la litova lingvo. (Litova Stelo)

Tribunalo Covasna (Rumanio) registris E-fondaĵon por infanoj Esperanto Esperanto -Ro; tiun agon aprobis la eduk-ministerio. (Bazaro)

Konata E-verkistino Zora Heide post kvar jardekoj, dum kiuj ŝi loĝis en Svedio, Danlando kaj Islando, denove ekloĝis en Zagrebo. (Tempo)

Fervojista sekcio de Ĉeĥa E-Asocio havas 139 membrojn, el kiuj 71 membras en IFEF. (Starto)

En Novjorko estas malfermita restoracio Esperanto ĉe Avenuo C kaj 9a Strato. (Esperanto)

En Nederlando, post 53 jaroj de regula aperado ĉesis la revuo Fervojisto kaj ekaperis jarkvarona nederlandlingva revuo Monditaal. (Esperanto)

Inter Eŭropo kaj Azio
La 32a Orienta Somera Esperantista Junulara Tendaro (OrSEJT-32) okazos 21-31 jul 2000 en Tomsk. La ĉeftemo de la tendaro estas “Inter Eŭropo kaj Azio”.

Tomsk (fondita en 1604) situas ĉ. 300 km nord-oriente de Novosibirsk, ĉe bordo de rivero Tomj. Tra Tomsk iris transsiberia vojo al la oriento de Rusa Imperio, kaj unu el ĉefaj okupiĝoj de tiamaj loĝantoj longe estis transportado de pasaĝeroj kaj varoj per veturiloj, tirataj de ĉevaloj.

Pro historia kaprico Transsiberia fervojo pasis iom pli sude (ĉ. 80 km), kaj eble pro tio Tomsk konservis sian historieskan karakteron kaj sian individuecon. Tamen ĝi ne similas al maljuna kaduka urbo, male, la urbo estas juna — estas kelkaj universitatoj, inter ili — Tomska ŝtata universitato (1888, la unua post Uralo), Tomska politeknika universitato (1898), medicina, pedagogia, radioteknika universitatoj, konstrua akademio k.a. Ĉiu naŭa loĝanto estas studento!

La programo

Ĉiumatene akurate okazos paroliga kurso, kiun ni konsilas al vi partopreni, ĉar tio helpos al vi eviti danĝerajn konfliktojn kun severa Verda Polico. Interalie, la Verda Polico avertas, ke la sola komuniklingvo dum la tendaro estos Esperanto!

Post ŝvita studado ne ignoru klasikajn E-am-uzaĵojn. Ĉu vi povas imagi E-tendaron sen “Kuru-kuru”, “Serĉado de trezoro”, “Neptunfesto”, “Fabelo”, “KGS”, “Tago de naskiĝintoj”, koncertoj kaj, ho ve, “Adiaŭa balo”? Ni ne povas. Ni estimas la etoson de tradiciaj E-tendaroj. Pro tio nepre okazos streĉa teama vivo, bedaŭrinde iom forgesita lastatempe.

Funkcios sekcioj por radioamatoroj, interlingvistikŝatantoj, bahaanoj, petveturantoj k.a. Oni diras, ke “De glora ĝis ridinda estas nur unu paŝo...”, tiun paŝon vi faros partoprenante konkursojn: seriozajn kaj ne tre. Provu vin en kreado de harmonio inter natura kaj homfarita belecoj en korp-art-konkurso. Ŝatantoj unuigi agrablan kaj utilan havos eblecon samtempe plezurigi siajn nazojn kaj sanigi ĉion ceteran, inkluzive de la animo, dum kurso de aroma terapio. Ŝancon revivigi kaj vigligi stagnintajn korpon kaj spiriton, sperti ereton de antikva kaj riĉa orienta kulturo donos al vi kurso de klasika hinda danco.

Tiujn, kiuj preferas streĉi sian cerbon anstataŭ muskolojn, atendas ronda tablo “E-klubo — ĉu sola formo de E-agado?”. Preparu viajn “por” kaj “kontraŭ”.

La programo ne limiĝos interne de ripozejo. Por dezirantoj estos organizita ekskurso en “Siberian Atenon” — Tomsk.

Talentuloj kaj geniuloj atentu: ni bezonas vin por kompletigi kaj variigi la programon.

Aliĝkotizoj

Ruslando kaj KSŜ (ruslandaj rubloj)

Aĝo ĝis 21.04 ĝis 21.06 surloke
Sub 16 jaroj 30 40 60
16-30 jaroj 40 60 90
Pli ol 30 jaroj 50 80 120

Aliaj landoj (usonaj dolaroj)

ĝis 21.04 ĝis 21.06 surloke
5 8 12

La alilandanoj petu informojn pri la pagmaniero. Privatajn invitilojn por eksterlandanoj ni povas aranĝi post aparta peto.

Kondiĉoj kaj prezoj

La tendaro pasos ĉe bordo de rivero Obj, ĉ. 60 km de Tomsk, en ripozejo de Siberia fiziko-teknika instituto. Ni speciale serĉis ripozejon, kie ni povu pagi aparte pro loĝado kaj manĝado. Eblas dormi en tendoj, en dometo sur-planke 8-10 lokoj, kaj en 4-loka ĉambro. Mastroj povas doni matracon kaj littukojn por ĉambroj. Estas negranda halo por vesperaj aranĝoj, boatoj, sportiloj.

Kondiĉoj Plena periodo Unu tago
Tendo 50 rubloj 7 rubloj
Amasloĝejo 150 rubloj 20 rubloj
4-lita ĉambro 300 rubloj 40 rubloj

Manĝado: tagmanĝo + vespermanĝo = 35 rub. Funkcios bufedo matene kaj vespere. Luado de boatoj: 5 rub/hore.

Prezoj povos altiĝi, precipe por la manĝado! La manĝadon ni devos pagi antaŭ unu monato!

Petu informojn pri la banka konto kaj aliaj send-manieroj ĉe la organiza komitato.

Adreso: RU-634055, Tomsk-55, a/k 2289

Rete: gbasov@hcei.tsc.ru

Telefono: (3822-258-966 (ofica de G.Basov)

Gennadij Basov

Distre en Niĵnij Novgorod

31 mar – 2 apr en Niĵnij Novgorod (440 km oriente de Moskvo) okazis distra renkontiĝo Strelka-2 kun partopreno de ĉ. 80 personoj. La celo estis konatigi freŝajn novulojn kaj lokan junularon kun Esperanto, tamen reale Esperanto estis nur “pasvorto” por kunveno de gaja kompanio. Okazis unuleciona elementa E-kurso, ĉio cetera estis ruslingva: intelektaj kaj rolaj ludoj, “ekspromtaj” spektakloj, kantado, ekskurso tra la urbo. Menciindas gustumado de lokaj bieroj.

Neforgeseblaj loĝkondiĉoj: 50-60 homoj en unu ĉambro surplanke en dormosakoj (ne al ĉiuj sufiĉis!) kaj unusola (t.e. unuloka) necesejo por ĉiuj.

Valentin Melnikov

Novaĵoj el Komia Respubliko

30 jan 2000 okazis refondo de E-Societo en Syktyvkar — la ĉefurbo de Komia Respubliko.

La laborplano de la refondita societo enhavas preparon de E-lernolibroj por komioj (inkluzive de du vortaroj kaj krestomatio), aperigon de artikoloj en gazetaro, publikigon de tradukoj kaj laŭeble eldonon de respublika E-ĵurnalo. Nun en Syktyvkar aktivas ĉ. dek esperantistoj.

Anatolo Sidorov

Ekzameno en Tiĥvin

Fine de marto en Tiĥvina E-klubo ekzameniĝis 7 anoj de elementa kurso de esperanto. Enmanigis atestojn kun poentoj “bone” kaj “perfekte” kursgvidanto M.Bronŝtejn. Li diris, ke ili dume ne fariĝis veraj esperantistoj, sed staras ĉe sojlo al lando Esperantujo kaj ĉiu devas decidi mem ĉu fari tiun lastan paŝon aŭ ne.

La paŝo estis farita, ĉar jam la unuan de aprilo klubanoj kunvenis por renkontiĝo kun vic-prezidanto de REU G.Kokolia, kiu vizitis nian klubon. Ekzistis serioza (se tia eblas la 1an de aprilo kaj dum ĉeesto de Garik) konversacio pri taskoj kaj planoj de nova gvidantaro de REU kaj kunlaboro de esperanto-kluboj.

Aleksandr Belov

Mondkongreso de PEN en Ruslando

Unuafoje en sia preskaŭ 80-jara historio PEN Club International kunvokis sian mondkongreson al Moskvo, por majo 2000.

La eta UN de la verkistaro (PEN egalas al Poets/poetoj, Essayists/eseistoj, Novelists/romanistoj), turnita al la principoj de translima kooperado sur la fundamento de esprimlibero, evidente ne povas havi facilajn rilatojn kun totalismaj reĝimoj. Interalie honoras PEN-Klubon, ke ĝi eksigis sian germanan (naziigitan) filion jam en julio 1933, dum Ligo de Nacioj mem ne kuraĝis fari la samon kun la Tria Regno (kiu libervole eksiĝis en novembro de tiu jaro).

Fondite en 1921 en Londono, PEN-Klubo estas unu el la malmultaj kulturaj neregistaraj organizoj pli maljunaj ol UN. Tio kaŭzas ke en ĝi kunvivas du animoj: la verkista klubo kaj la UN (aŭ Unesko)-agentejo. Fakte ne ekzistas Unesko-organismo kiu okupiĝas specife pri literaturo (nek pri muziko, nek pri teatro), kaj tiun taskon iel plenumas internaciaj asocioj, kiuj havas kontrakton kun la organizo en Parizo.

Necesas tuj rimarki, ke PEN ne estas bazita sur landa strukturo: ĝiaj centroj referencas al lingvoj, ĉar ili ne reprezentas ŝtatojn, ili reprezentas literaturojn. Tial la 10an de septembro 1993 estis akceptita ankaŭ esperanto-centro, kiu inkluzivas nur profesiulojn de la esperanto-verkado (ekzemple la redaktorojn reale vivtenatajn de sia peresperanta laboro), profesiulojn kiuj subskribis la Ĉarton de PEN. Ne ĉiuj en Esperantio konsentas pri tiuj principoj (ja ne mankas eĉ antisemitoj inter ni); sekve ne ĉiuj estas facile akceptitaj en la Esperanta PEN, kiun prezidis István Nemere (1991–99) kaj William Auld ekde 1999.

La akcepto de nia centro en la sinon de la granda PEN-familio (ĉirkaŭ 130 centroj) signifis la oficialan agnoskon pri la literatura valoro de nia lingvo. Temas pri atingo komparebla al Bulonjo 1905, kiam pli ol 700 gazetartikoloj agnoskis ke esperanto vere funkcias kiel komunikilo. Ekde septembro 1993 la mondo konsentas ke ĝi funkcias ankaŭ kiel arta perilo.

Per tio neniu celas, ke PEN havu plian oficialan laborlingvon: la esperantistoj devas kontribui al la aktiveco de la organizo alimaniere, ol per primitiva propagando. Se vere oni volas ke PEN-Klubo adoptu esperanton apud la angla, franca kaj hispana, sufiĉas inviti regionan konferencon aŭ eĉ mondkongreson: tiam la lingvo de la organizanta centro aldoniĝas laŭstatute al tiuj tri.

Ene de PEN niaj verkistoj aktivas precipe en la komisiono pri lingvaj rajtoj kaj tradukado (Giorgio Silfer kaj Manuel de Seabra) kaj en la pac-komisiono (ankoraŭ Silfer kaj Ljubomir Trifonĉovski). Ili kontribuis interalie al la aprobo de la Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj (Barcelono, 6an de junio 1996), kies tekston aperigis Literatura Foiro en aprilo kaj junio 2000. Tiu deklaracio unuafoje allasas sociologian perspektivon por la esperantistaro kiel lingva grupo, nome kiel kolektivo identigebla per idiomo senteritoria. Praktike, la mondo mem alvenas iom post iom al la samaj konkludoj de la raŭmismo.

La milito en Ĉeĉenio metis la rusan PEN-centron en delikatan pozicion. Sed tio ne malhelpas, ke ĝi estu kohera kun la principoj de la Ĉarto. La 5an de decembro 1999 ĝi dissendis la sekvan alvokon:

“La verkistoj de Ruslando, unuiĝintaj sub la aŭspicio de la rusa centro de PEN-Klubo Internacia, estas koncernataj de la militevoluo en Ĉeĉenio, kiu iĝas minaco ne nur por la civiluloj en Grozno sed ankaŭ por la nacia sekureco de Ruslando. La ultimato anoncita al virinoj, infanoj kaj maljunuloj de la ĉeĉena ĉefurbo igas ilin ostaĝoj kaj de la terorismaj kaj de la federalaj fortoj. Estas tre malagrable kompreni, ke en tia situacio la rusaj aŭtoritatoj estas uzontaj la samajn metodojn de la teroristoj. Ni tre bone konscias, kiel malfacile estas malligi la plektitan ĉeĉenan nodon, sed ĉiukaze senkulpaj homoj ne iĝu viktimoj de la alprenitaj decidoj. Ni tute malakceptas la principon “neniu milito estas sen viktimoj”, deklaritan de la armeo kiel pravigon pri kruelaj rimedoj.”

La starpunkton de la ruslingvaj gekolegoj subtenis la internacia estraro, per letero de la PEN-prezidanto, Homero Arijis (el Meksiko), la 10an de februaro 2000.

Pri la rezultoj de la moskva mondkongreso, kaj pri PEN-Klubo ĝenerale, vi povas legi en Literatura Foiro, la organo de Esperanta PEN-Centro (establo aliĝinta al la Pakto por la Esperanta Civito).

Giorgio Silfer

La supra foto, farita en Bratislavo je la 13a Internacia Literatura Forumo (1994) montras tri membrojn de la Esperanta PEN-Centro Judit Felszeghy, Giorgio Silfer kaj István Nemere. Nun la Centro havas 23 membrojn. (Foto de A.K.)

UEA: la membraro plu falas

Laŭ informo de la Centra Oficejo de UEA (CO), ankaŭ en 1999, por la 13a sinsekva jaro, UEA havis pli ol 7 mil individuajn membrojn (IM), nome 7074 en 119 landoj — je 286 malpli ol en 1998. Pli forte malkreskis la nombro de aligitaj membroj (AM), kaj la suma membronombro de UEA sekve falis per 1002 membroj.

La statistiko reprezentas la staton je 12 apr 2000, kaj post la traktado de malfrukotizintoj la falo verŝajne estos iomete malpli granda, sed certe la membronombro unuafoje dum la lastaj jardekoj estas sub 20 mil.

jaro AM IM sume

1987 36351 7291 43642

1988 35945 7203 43148

1989 32474 7355 39829

1990 25224 7645 32869

1991 19146 8071 27217

1992 18808 7783 26591

1993 16041 7272 23313

1994 14495 7018 21513

1995 13808 7237 21045

1996 13314 7284 20598

1997 13035 7122 20157

1998 12812 7360 20172

1999 12096 7074 19170

La falo de IM okazis ĉefe pro la malpli granda UK en Berlino kompare kun Montpeliero. Sed, ekzemple, en Ruslando la malmultiĝo de la UEAanoj (-58) okazis ankaŭ pro la katastrofa falo de la rublo — la rubla ekvivalento de la kotizoj por UEA kaj UK kreskis kvaroble, dum la salajroj apenaŭ altiĝis. La plej pozitivan evoluon de la individua membraro registris Brazilo kaj Svedio, en kiuj okazis kresko de respektive 41 kaj 27.

IM de UEA en 1999 (1998)

Francio 686 (894)

Germanio 587 (602)

Brazilo 552 (511)

Japanio 409 (415)

USA 389 (400)

Nederlando 349 (356)

Svedio 255 (226)

Italio 253 (259)

Finnlando 234 (246)

Britio 230 (229)

Hispanio 190 (190)

AM de UEA en 1999 (1998)

Germanio 1079 (1017)

Japanio 1062 (1048)

Ĉinio 963 (970)

Italio 895 (860)

Svedio 686 (766)

Britio 510 (580)

Belgio 504 (505)

USA 429 (480)

Pollando 330 (240)

Hispanio 329 (320)

La nombro de AMoj (membroj de la aliĝintaj landaj asocioj, kiuj ne estas individuaj membroj de UEA) ŝajne atingis la nadiron, kaj laŭ CO jam pli ol triono de la landaj asocioj pagis por AMoj. La ĝisnuna nombro superas per 923 la nombron, por kiu la samaj asocioj pagis pasintjare.

Probable la Tel-Aviva UK estos iomete pli granda ol la Adelaida (1997), kaj tio premisas plian falon de IM. Sed la rezulto dependas ankaŭ de la aŭtuna aliĝado al Zagrebo — eble oni elektos kotizi samtempe por la Zagreba UK kaj por UEA-2000, kaj tio retenos la individuan membraron super sep mil membroj. Almenaŭ tiel agos iuj el ruslandanoj, kiuj iros al Kroatio.

Aleksander Korĵenkov

Ĉiu ruslanda esperantisto povas aliĝi al UEA ĉe Halina Gorecka (620077, Jekaterinburg-77, ab.ja. 67) laŭ favora kategorio B.

Membro kun Gvidlibro 4 EUR

Membro kun Jarlibro 10 EUR

Membro-Abonanto 24 EUR

Moskvanoj pagu al Oksana Kostousova, tel: 4987212.

Kiom da ni inter 100 milionoj?

La Ĝenerala Asembleo de UN proklamis la jaron 2000 Internacia Jaro por la Kulturo de Paco. Okaze de la 50a datreveno de Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj en 1998 grupo da Nobel-pacpremiitoj, i.a. Miĥail Gorbaĉov, Nelson Mandela kaj Ŝimon Peres, projektis tekston de Manifesto 2000 por kulturo de paco kaj senperforto.

Unesko lanĉis amasmovadon por diskonigi Manifeston 2000 kaj por kolekti apogajn subskribojn por ĝi. Ĉiu subskribo estos persona sindevontigo realigi la celojn de Manifesto 2000 “en mia ĉiutaga vivo, mia familio, mia laboro, mia komunumo, mia lando kaj mia regiono”. La subskriboj estos transdonitaj al la Ĝenerala Asembleo de UN en septembro 2000 kiel esprimo de la monda civila socio por paco kaj senperforto. La celo de Unesko estas kolekti 100 milionojn da subskriboj.

UEA, kies ĉi-jara kongreso en Tel-Avivo estas agnoskita de Unesko kiel Flagŝipa Evento de la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco, alvokas al ĉiuj esperantistoj, ke ili konatiĝu kun Manifesto 2000 kaj subskribu ĝin, kaj ke ili diskonigu ĝin kaj kolektu por ĝi subskribojn kiel eble plej vaste en sia propra vivmedio, inter esperantistoj kaj ĉiuj aliaj.

Oni povas subskribi pere de Interreto www.uea.org/2000.html aŭ per la Esperanta faldfolio eldonita de UEA kunlabore kun Unesko. La faldfolio enhavas la tekston de Manifesto 2000 kaj kuponon por la subskribo. Ĝi estos dissendita kun n-ro 3/2000 de la revuo Esperanto, sed Esperantaj asocioj, kluboj, gazetoj, organizantoj de eventoj, kaj unuopuloj povas peti ekstrajn ekzemplerojn de la Centra Oficejo de UEA, indikante la kvanton.

Manifesto 2000 por kulturo de paco kaj senperforto

Konsciante pri mia parto de respondeco antaŭ la estonteco de la homaro, kaj tute aparte antaŭ la hodiaŭaj kaj morgaŭaj infanoj, mi devontigas min en mia ĉiutaga vivo, mia familio, mia laboro, mia komunumo, mia lando kaj mia loĝ-loko:

— respekti la vivon kaj la dignon de ĉiu homo sen diskriminacio aŭ sen antaŭjuĝoj;

— praktiki aktivan senperforton, rezignante pri perforto en ĉiuj ĝiaj formoj: fizika, seksa, psikologia, ekonomia kaj socia, precipe rilate al la plej malriĉaj kaj la plej vundeblaj kiel infanoj kaj adoleskuloj;

— kundividi mian tempon kaj miajn materiajn rimedojn, praktikante malavarecon por haltigi forpuŝadon, maljustecon kaj politikan kaj ekonomian subpremon;

— defendi la liberecon de esprimado kaj la kulturan malsamecon, ĉiam favorante aŭskultadon kaj dialogon kaj ne cedante je fanatikeco, mensogado kaj malakcepto de aliaj homoj;

— favori respondecan konsumadon kaj evoluon, kiuj konsideras la gravecon de ĉiuj vivo-formoj kaj konservas la ekvilibron de la naturo sur nia planedo;

— kontribui al la evoluo de mia komunumo, kun plena partopreno ankaŭ de virinoj kaj kun respekto de la demokratiaj principoj, cele al kuna kreado de novaj formoj de solidareco.

GK UEA

Pri la rilatoj inter inteligencio kaj plebo en la movado aŭ intelektulo inter plebanoj kaj nuda inter lupoj

Kvara parto de la eseo de Walter Zelazny

La lasta parto. Legu en nia retpaĝaro la unuan, duan kaj trian partojn

Min ne tre koncernas la “fina venko”, se paroli vere

Se en la pionira periodo de la Esperanto la plej moda aktivado estis plibonigi la lingvon (reformismo), nun venas stranga modo plibonigi ideologiojn. En Esperanto (1998: 7-8) Mark Fettes skribis, ke li faris enketon, je kiu respondis okcento da demanditoj. Fettes diras, ke plimulto da ili “atribuis elstaran prioritaton al la eksteraj rilatoj de UEA”. Poste ni ekscias, ke “post sesjara okupiĝo pri tiuj rilatoj, mi eĉ pli aprezas kaj dividas tiun sintenon”. Kaj poste sekvas vortoj, kiujn mi jam ne povas kompreni:

En la internacia ĥorego, la voĉo de UEA agordiĝas al io malofta: al pozitiva socia fakto.

Kiu povus vicigi pozitivajn sociajn faktojn? En la sociaj sciencoj ekzistas koncepto pri la sociaj faktoj, sed sen iu ajn morala (aksiologia) valoro. Kio estas pozitiva al unuj estas malpozitiva al aliaj. Nur religiaj sistemoj kaj ideologioj diras, kio estas bona kaj malbona.

Sociologoj ne diras, kio estas bona aŭ malbona. Ĉu s-ro Fettes ne tro rapidis kun la konkludoj, ke “UEA, kontraste, reprezentas funkciantan sistemon de homa interkompreno, jam malfermitan al ĉiuj kiuj volas ĝin sperti”? Ĉu tio signifas, ke jam 20 mil UEAanoj spertas “funkciantan sistemon de homa interkompreno”? Sed pro kio ne volas sperti ĝin ceteraj kelkaj miliardoj da homoj? Kaj pro kio mi, Walter Zelazny, kiu scipovas Esperanton kaj scias iom pri la movado, ties kulturo, literaturo, ideologio, pro kio mi ne volas konsenti kun s-ro Fettes? Ĉu mi estas tiom malica, aŭ mi simple alimaniere analizas nian socion kaj la mondan socion? Ĉu mi rajtas al tio aŭ ne?

Ĉiam mi timis ideologojn, kiuj konas la pozitivan socian fakton, ĉar ekde sia ekrego ili devigas akcepti sian pozitivan socian fakton — tio estas unu el la fundamentaj konkludoj de sociaj sciencoj, kiuj avertas kontraŭ tiuj sociaj solvoj kaj iliaj profetoj. Ankaŭ mi povus prepari sociologian enketon je kiu respondos okcento de respondintoj, sed ili konkludos kiel William Auld: “min ne tre koncernas la fina venko, se paroli vere”.

Tio estas tre simpla afero, kaj sufiĉas iom scii pri la soci-teknikoj esplori la opinion por havi tian rezulton. Pro tio sociologiaj esploroj devas esti kompleksaj, teorie kaj praktike ellaboritaj, preparitaj fare de specialistoj, kaj metitaj por la kritiko al alia grupo de specialistoj kune kun la publika diskuto.

Esperanta populismo aŭ la diabla cirko

Opinio de iuj esperantistoj ne estas sociologia studo pri la Movado. La studo devas havi teoriajn premisojn, do tion kion ni volas scii. La teoriaj studoj ne demandas esperantistojn, ĉu ili preferas esti ruĝaj aŭ mortaj aŭ ĉu ili atribuos elstaran prioritaton al la eksteraj rilatoj de UEA. Tio estas enketado pri opinioj. La sociologia studo respondas aŭ ne je hipotezaj modeloj de la socio, respektive movado.

Por ekscii tion la enketado devus havi milojn da demandoj. Pro tio la arto bone sociologii estas limigi la nombron de la demandoj, sed ne limigi la nombron de la respondoj, kaj aldone, ĝi devas sin apogi ĉefe sur la jam ekzistantaj dokumentoj, arĥivoj, intervjuoj ktp... Sed tio estas bazo de la esploro. Ni bone scias, kion politikistoj pensas pri opinioj, ili simple neglektas ilin. Kaj ni scias, ke ili pravas. Ja estas bezonataj kaj la opinioj kaj la profundaj studoj. Saĝaj strategoj eltiras konkludojn el bonaj studoj kaj opinion ili lasas al plebo. Ili apogas sin je sciencistoj, sed ne kunlaboras kun sciencistoj. Sciencisto devas esti sendependa, kiel intelektulo.

Laŭ mia hipotezo, sur la pinto de la oficiala Movado estas ĉirkaŭ 50 personoj, kiuj ligis sian psikologian lukson kun financa lukso kaj ĉion ĉi kun Esperanto. Esperanto donas al ili la socian prestiĝon.

Ĉio estas relativa, sed estrarano de UEA almenaŭ unu fojon jare sidos apud diplomatoj, ministroj kaj aliaj gravuloj antaŭ 3000 esperantistoj. Li estas tiam en paradizo. Por tiu momento valoras vivi kaj peni (aŭ ŝajnigi penon) dum la tuta jaro. 3000 esperantistaj plebanoj ĝuos tiun atmosferon kaj ĉiuj estos kontentaj.

Ili ĉiuj produktas neniun intelektan laboron, tamen ili regas. Ili esperantumadas, ili gvidas la oficialan Movadon. Ili donas al la movado la plej facilan esperon. La populistan! Ili trovas respondon al ĉiuj mondaj problemoj per Esperanto. Se homoj estas malriĉaj, ili lernu Esperanton; se estas militoj, oni enkonduku Esperanton; se homoj malsanas, ili kuracu sin per Esperanto. Ĉiuj eblaj scenaroj de la socia vivo trovas solvon per Esperanto. Ĉu vi volas pruvon?

Multaj aliaj volas reformi la politikon aŭ socian ordon, sed ne proponas ion kio ŝanĝas la vivrealon de nuntempuloj: UEA kontraste ... (M.Fettes, samloke).

Jen la klasika ekzemplo de la populismo.

Oni devas esti absolute naiva por kontraŭstarigi UEA-on al ĉiuj, kiuj “volas reformi la politikon aŭ socian ordon”. Kia manko de modesteco, bona gusto, eble eĉ eduko. Kaj tiuj konstatoj koncernas ekzemple ankaŭ la mondfaman lingviston Jan Baudouin de Courtenay (ne gravas kio li estis, gravas ke li ne estis finvenkisto) kaj poeton Julian Tuwim.

Mi volus scii, kion fari por ke el la Movado ne foriru tiaj homoj. Mi rimarkis, ke eble 99% da varbitoj post ioma tempo komprenas ke la Fina Venko estas iluzio kaj foriras de la Movado. Ili ne scios, ke la Movado enhavis ne nur noblajn kartojn, sed ankaŭ makulitajn de tiuj kiuj pretis kunlabori kun faŝistoj aŭ stalinistoj por savi nian Lingvon. Tian savon nia Lingvo ne bezonas, ĉar oni ĝin mortigas kune kun la plej fidelaj esperantistoj, kaj ne kolaborantoj. Ili gvidas la Movadon al memmortigo, sed poste ŝanĝas haŭton kaj funkcias en la nova politika ordo.

Sed ankaŭ en la paca periodo kiam naskiĝas nova penso en Esperantio, ekzemple kiel PSEK kaj PEA en 1985, la Movado estas preta utiligi la polican forton por fari la ordon. Kiu memoras pri tio, kiu tiris konkludojn.

Lapenna kaj la plebo

Oni povas riproĉi multon al Ivo Lapenna pro la aŭtokrateco, sed ne la trompon de la morala sinteno. Li gvidis la movadon en la periodo, kiam antaŭ ĉiuj socioj estis ebla nur elekto inter la stalinismo kaj makartismo. Nur en tiu senco oni devas kompreni la koncepton de la neŭtraleco de Lapenna. Se iuj tiras aliajn konkludojn ili nenion komprenis.

Ĉu okazis puĉo? De la sociologia vidpunkto problemo estas pli komplika ol de la formala, jura. Se jure kalkuli la voĉojn, al Lapenna mankis iomete. Sed unue oni devas klare diri, ke ne ĉiuj komitatanoj el la “socialismaj” landoj estis demokratie elektitaj. En la praktiko kelkaj elektis sin mem. Pravigitaj per proceduroj nekontroleblaj de UEA, ekde la kunsido de la Komitato ili jam estis demokratoj. Sed ankaŭ tion ni lasu.

Tiutempe la movado sentis tro streĉan moralan disciplinon ene de UEA kaj ĉefe tion sentis proprahaŭte la oficistoj de UEA. La ĉefo petis pli, kaj ili ne ĉiam komprenis, kion kaj kiucele li petas. En la periodo de la hamburgaj eventoj (1974) pli kaj pli foriradis la divido je la mondo unuflanke stalinisma aliflanke makartisma. La Vjetnama milito ŝanĝis en Usono rilaton al komunismo: se iuj volis esti komunistoj, ili estu. Moskvo komprenis, ke ekzistas baroj eksporti la revolucion, ĝi tro kostas, do se usonaj aŭ francaj laboristoj volas resti sub la ekspluatado de kapitalistoj, ili restu.

La plebo eniras salonojn kaj TEI (Tradicia Esperanto-Ideologio) finfine bone fartas.

Homo de la digna konduto, premita per la morala rigoro, sciencisto kaj stratego, batalanto kontraŭ faŝismo, stalinismo kaj makartismo, homo de la interna disciplino... jam en la sepdekaj jaroj ŝajnis eksmoda.

Lapenna foriris. Oni bezonis novan vizaĝon, prefere pli junan, kial ne usonan, kial ne profesoran, saman kiel Lapenna, sed pli bonan. En la sepdekaj jaroj oni forgesis pri faŝismo kaj komunismo. La nova generacio ne spertis militon. Okcidente konstante kreskas la vivnivelo, ĝi pliboniĝas ankaŭ en la “socialismaj” landoj dank’ al okcidentaj pruntoj. Komenciĝis paradizo eĉ en UEA. La plebo bezonas sian reprezentanton. Komenciĝis en UEA lapennismo sen Lapenna. La novaj estroj diris: certe Lapenna en certa tempo pravis, sed ni faros pli bone. Kaj faris. Sed tio estas same kiel vodko sen alkoholo aŭ virtuala seksumado. Sen firma aŭtoritato morala, scienca, politika, kultura ni nomu tiaman esperantan periodon la tempo de la esperanta plebo.

La fama malstreĉigo de la monda politika situacio malfermis pordon al la orienta Eŭropo ankaŭ por esperantistoj. La plej bona tipo estis la okcidenta esperantisto en la malfermitaj salonoj de la orienta Eŭropo, al kiu statistika orientano havis fermitajn pordojn. Sed ĉiuj estis kontentaj. La oficistoj de UEA komencis sian oran periodon. Kaj ab ovo, la plebon oni petis varbi, propagandi... La intelektuloj fariĝis politikistoj, kaj dum la plebo varbis kaj propagandis, ili eniradis la salonojn de la granda mondo. Malfermiĝis kabinetoj de plej altaj ŝtataj funkciuloj, ju pli oriente, des pli alte. Sed en tiu tempo oni proponis neniun novan strategion, neniun novan penson. Oni cenzuris pli ol Lapenna, la organo ne publikigis opiniojn, diskutojn, ĉio estis klara. Ili uzis la politikan policon por prepari la UK-on en Varsovio (1987), mensogis sur ĉiu paŝo.

Ne mirindas, ke en tiu periodo aperis multaj ekstermovadaj iniciatoj kaj ĝuste intelekte ili estis la plej danĝeraj por UEA (ne por komunismo). Oni ne povis plu toleri tiun bufonadon. UEA reagis. La malamiko n-ro Unu Lapenna malaperis, sed aperis novaj hidroj, inter ili la raŭmistoj kaj PSEK. Komenciĝas batalo kontraŭ ili. Malnovaj metodoj, prisilento, cenzurado kaj mensogo.

Nuna nova generacio feliĉe scipovas rimarki kaj paroli, ĉar prisilento, cenzuro kaj mensogo malaperadas. Mi ne konas s-ron Sikosek, sed mi lin citu, li bone komprenis la movadan atmosferon de tiu epoko, en kiu oni volis trovi alternativon al la tradicia movado, al lapennismo sen Lapenna:

Interesa signo estas ankaŭ la netoleremo kontraŭ herezoj. Bela ekzemplo: la “kontraŭ-raŭmismo” de UEA-prezidinto Tonkin ... Tio estas la plej akra riproĉo kiun TEI-ano povas eldiri: “Raŭmistoj ne volas disvastigi Esperanton”. Fakte, la Manifesto de Raŭmo eksplicite jesas disvastigon ... Sed skeptikon kontraŭ la “fina venko” — tian blasfemon — TEI-ano eble pardonus al neesperantisto, sed ne al “batalanto el la propra tendaro”. (Esperanto. 1996: 7–8)

La komunismo falis kaj la ludo finiĝis. Restis la salono en Nov-Jorko. Intertempe kun la helpo de tiama UEA oni sukcesis detrui tutan generacion de la esperantaj studentoj de dekkelkaj polaj universitatoj, kiuj PSEK-umadis, kiuj kune kun la epoko de Solidareco prenis povon en PEA. Kaj poste oni demandas pro kio la Movado stagnas, pro kio homoj kabeas? Kaj denove varbi, propagandi...

Konklude

Esperantio ne havas inteligencion, do strebado al sendependa libera penso estas vana en Esperantio, ĉar kie regas blinda ideologio tie ne trovas lokon la libera penso, kiu ĉiam estis la motoro de la historio, scienco kaj arto. La intelektaj debatoj ne okazas, kaj se jes aŭ tuta plebo diskutas pri ĉio ajn (finfine ili pagis kotizon, do ili rajtas) kaj post la diskutado, de kiu ne eblas eltiri konkludojn, la oficistoj decidas.

Kompreneble oni faras esplorojn de la oficiala Movado. Estis tuta debato teoria pri la sociologio lanĉita de PSEK kaj PEA (ĝis kiam oni ne balais la tutan junan PEA-stabon antaŭ la Jubilea UK). Mi ne volas tute neglekti la faritajn seriozajn studojn, kaj mi certigas ĉiujn esploristojn, ke mi konas iliajn kontribuojn. Ŝajnas al mi, ke ili ne superas la nivelon de la ekscio pri certaj opinioj de certaj esperantistoj. Ne estas ilia kulpo, ĉar tio ne estas laboro por unu sola homo. Mankas kompleksa programo, kiun povus prilabori nur stabo de specialistoj.

Politikaj partioj, ekonomiaj entreprenoj, kulturaj establoj apogas sin je ekspertizoj kaj kontraŭekspertizoj por fiksi strategion. Bedaŭrinde ne en Esperantio.

Kio okazus, se la esploroj montrus, ke la tradicia varbado havas neniun sencon, ĉar la varbitoj rapide foriras el la oficiala Movado? En la kazo de “Projekto de analizo n-ro 1” laŭ mia provizora kalkulo, oni devus elspezi el la buĝeto de UEA (ĉar UEA monopoligas esperantistan monon!) minimume kvin mil dolarojn.

Sed la esperanta plebo kaj ties ĉefoj opinios, ke tio estas forĵeto de la mono en rubujon, kaj poste oni decidos forĵeti tiun monon en alian rubujon, kun pli nobla preteksto, ekzemple por la Tria Mondo. (Ne gravas, ke tio donos neniun rezulton. Tio trankviligos niajn korojn: ni elspezis por la Nobla Celo kaj ne por stultaj esploroj.) Sed se mi diros, ke mi estas por la Tria Mondo, kondiĉe ke CO UEA troviĝu en Lomé, oni prenos min por psiĥe neekvilibrita homo. Do Esperanto al Togolando jes, sed ne CO. Kial? Ili diros: Kion fari, ni scias pli bone ol ekspertoj, estas ni kiuj varbas, ne ekspertoj.

Sed kio okazus, se la rezulto de la esploroj montrus, ke la ĉefa rezono esti por Esperanto estas ĝuste ties kulturo? Valoro en si mem. Tiam ni scius kiucele peti monon de la esperantistaro, kaj kiel elspezi la monon. Poste oni malfermu la debaton pri la valoro de Esperanto por respondi la demandon: ĉu ni estas politika-ideologia Movado (la manifesto de Prago) aŭ kultura movado, kiu rajtas al sia loko en la homara socio?

Se ni estas politika-ideologia movado, tiam dekomence la afero estas fuŝita. Oni ne povas diri A... sen fini alfabeton. Tiam la esperantaj radikaluloj pravas. Se ni estas la kultura movado, tiam la raŭmistoj pravas. En tiu perspektivo la nuntempa UEA estas nur internacia klubo de homoj, kiuj pagas kotizon, elektas sian prezidanton, metas monon al la kluba banko, UK-umas kaj vivas per la iluzioj, ke UEA ŝanĝos la vivrealon de nuntempuloj.

Ĉu kelkdeko da esperantaj intelektuloj ne estas la lastaj esperantistoj en la historio de la homaro? Se jes, cetero apartenas al la plebo. Kun la konataj rezultoj, al la Fina Venko. Intertempe mi tamen donas al malsata panon, al malsana kuracilon, poste mi karesos mian katon kaj mi legos tiun poemon:

Eĉ se iam jena tempo venos

post jarmiloj, kaj post miliardo,

tiam ree homon batos homo,

sed li batos lin en via nomo

— ankaŭ kun la stelo sur standardo...

esperante, ke antaŭ la Fina Venko, PIV trovos pli ĝustan difinon de la esperanta inteligencio.

Walter Zelazny

Fine! Mi komprenis la raŭmismon!

Plej ofte pri la raŭmismo parolas Giorgio Silfer, kiu kvazaŭ monopoligus interpretadon de ĝi. Eĉ se li pravas (kvankam neniu monopolo estas senrezerve prava), liaj belstilaj klarigoj pri la afero restas kompreneblaj ne por ĉiuj — verŝajne, ĉar la aferoj memkompreneblaj por li mem, ne same kompreneblas por neinicitoj. Bone klarigi, kio ĝi estas, devas alia(j) homo(j), por ke ĉiu laiko decidu ĉu aliĝi al la sketo kaj ĉu ĝi ĝenerale estas bezonata.

Walter Zelazny, unu el la ideologoj de la raŭmismo, kaj samtempe ne blinda disĉiplo de Silfer, finfine sukcesis en La Ondo de Esperantotiel priskribi la ismon, ke ĉiu ordinara esperantisto povu kompreni kio ĝi estas. Do, la ĉefa ideo estas formulita tre simple:

Por la raŭmistoj Esperanto solvas neniun mondan problemon. Esperanto posedas valoron en si mem, kiel ĉiu civiliza unuo, ĉu granda kiel Rusujo ĉu eta kiel Esperantio.

Kaj de tiu vidpunkto la raŭmistoj kritikas (ĝis plena neo) la tradician (“finvenkisman”) E-movadon kaj ties instituciojn — unuavice UEA. Kaj tio estas klarigata tiel, ke tiu tradicia E-movado estas taŭga por “plebo”, kaj ili, raŭmistoj, estas ja “inteligencio” inter esperantistoj.

Certe, la lasta aserto estas tro forta kaj iom ofenda por malsamopiniuloj. Mi, ekzemple, aroge opinias min inteligentulo, kaj pro tio ke forte kredas ke sen strebo al la Fina Venko (ĝuste tiel, majuskle), sendepende de tio ĉu kaj en kia formo ĝi efektivigeblas, la lingvo esperanto kaj E-komunumo estas bezonata por neniu kaj tute ne vivkapabla, malgraŭ ajnaj kulturaj valoroj. Laŭ mia opinio, en Esperantio ĝenerale ne ekzistas plebo, kaj la ĉefa trajto de la verda popolo estas, ke ĝi plene konsistas el, almenaŭ potencialaj, inteligentuloj. Tiurilate, malgraŭ ĉiuj pravaj asertoj de la raŭmistoj, pro sia konduto ili ĉiuj aperas antaŭ la plejparto el la esperantistaro kiel simplaj snoboj.

Certaj asertoj kaj proponoj de Zelazny (pri tio, ke Esperanto estas pure Eŭropa fenomeno, ke ion bonan por Esperanto ĝenerale portos transmeto de la movadaj institucioj al la Orienta Eŭropo ktp.) estas nur ridindaj kaj delonge pruvitaj malveraj. La aliaj, kiel esplorprogramo de esperantista socio, estas nepre konsiderindaj.

Sed jen estas la afero: la ĉefa patoso de la raŭmisto estas ja tutegale kritiko de UEA! Se raŭmismo estus reale la sola vera strategio, por ties adeptoj la sorto de la “oficiala” movado estus tute egala... Des pli, ke ili ne volas rimarki, ke la reala praktiko de la tradicia movado estas ne malpli, se ne pli raŭmisma (en la senco de strebo progresigi E-kulturon, komunumon ktp.), ol de la raŭmismaj instancoj. Do, la raŭmistoj, kion pruvas tre klara artikolo de Zelazny, fakte estas ne pli ol marĝena — pro snobeco de la partoprenantoj — parto de la “tradicia” kaj “oficiala” Esperantio!

Nikolao Gudskov (Ruslando)

UEA: fascine diversa homgrupo

Mi detale legis la unuan parton de la eseo de Walter Zelazny en La Ondo, sed (kvankam admirante la stilon kaj pretendojn de la verko) poste laciĝis pro la supraĵa, nigra-blanka, pracela-raŭmista, oficiala-neoficiala, ktp-a dupolusa retoriko de la aŭtoro, kaj nur rapide trafoliumis la reston. Tipaj por la postmoderna epoko estas intelektuloj, kiuj preferas polemiki anstataŭ dialogi. Stimulaj ili eble estas (Derrida estas fama ekzemplo), sed samtempe kaj samkiale misgvidaj, aparte por la kondiĉoj de Esperantujo, kies ekzisto kaj estonteco dependas de dialogado.

Mi ankaŭ sentas ian kompaton por homoj, kiuj interpretas ĉion movadecan kiel provon “konkeri” aliajn, trudi Esperanton aŭ ideologion kontraŭ la volo de la ceteraj homoj. Kian angoran bildon pri la mondo ili devas posedi por povi tiel reagi — ekzemple al la Manifesto de Prago (kiu nenie deskribas la internan kulturon de Esperanto aŭ postulas, ke ĉiuj konsideru sin movadanoj), aŭ al la novaj provoj trovi radikojn por Esperanto en diversaj islamaj socioj (kompreneble tiaj radikoj jam ekzistas delonge en Irano kaj Pakistano, sed kial kompliki la bildon per faktoj?).

Mi mem estas intelektulo, laŭ ĉiuj kriterioj. Mi ne sentas min elkludita el UEA, a.k.k. la Oficiala Movado; mi vidas en ĝi fascine diversan homgrupon, kiu daŭrigas valoregan kulturan kaj organizan tradicion, kompreneble kun multaj misoj kaj mankoj, kiel ĉio efektiva (ne nur surpapera).

Tiuj homoj kaj tiu tradicio pli profitos el mia kunlaboro (kaj deinterna kritikado), ol el deekstera kritikado kiu baziĝas sur trosimpligoj.

Mark Fettes (Kanado)

Suferantaj legantoj

Mi tute konsentas kun Darío Rodriguez (“Ne plu okupiĝu pri tia absurdaĵo”. LOdE. 2000:3).

Mi ofte intencis skribi al la redaktoro kaj plendi pri la malŝparo de papero kaj mia tempo per longaj artikoloj pri la konstitucio de E-Civito. Mi tute ne komprenas, kial inteligentaj homoj ludas tiajn stultajn ludojn. La movado sufokiĝas de manko de homoj pretaj uzi siajn homfortojn por propagandi kaj varbi.

Ĉi tiaj aferoj estas ege tedaj por la plimulto, eĉ forpelas homojn kiuj pensus: “Mi ne volas resti ano de tia idiota societo”. Tamen, mia plendo ne estas ĉefe kontraŭ la ludantoj en la Esperanta Civito — se ili volas konstrui kastelojn en la ĉielo, ili rajtas, sed kara redaktoro, pensu pri viaj suferantaj legantoj!

Eric Walker (Britio)

Mi ne estas sola

Dankon al la redakcia teamo pro la aperigita opinio de Darío Rodriguez pri la Civito (LOdE. 2000: 3). Mi sentas, ke mi ne estas sola. Mi timis ke la civitanoj la Ondon tute “hokis” (per HeKo).

Nikolaj Batyrev

(Udmurtio, Ruslando)

Absurdaj kaj danĝeraj planoj

En Tribuno de LOdE (2000: 3) mi legis la ensendaĵon de Darío Rodriguez Ne plu okupiĝu pri tia absurdaĵo. Mi ĝojas, ke li skribis tion, ĉar mi tute samopinias. LOdE malagrable surprizis min, publikigante la absurdajn kaj danĝerajn planojn de LF-koop. Cetere la influo de LF-koop en LOdE estas por mi tro granda por daŭrigi mian abonon post la jaro 2000.

Rejna de Jong (Nederlando)

Kun granda intereso

Mi dankas al vi pro la sendita numero 12/1999 de La Ondo de Esperanto. Pro la fakto, ke mi estas emerita kaj devas ŝpari mian monon, mi ne povas aboni al via bona eldonaĵo. Sed mi havas favoron peti al vi.

Kun granda intereso mi legis la artikolon, Propono de Konstitucia Ĉarto de la Esperanta Civito, parto 1a. La finota parto estis planata por la numero de januaro 2000 kaj mi treege deziras legi tiun numeron.

Ĉu vi povus sendi al mi nur la numeron por januaro 2000? Tre plaĉus al mi se vi havus la afablecon respondi al mi pri via decido.

Cornelius J.McKown (Usono)

Ĉu Ruslando pereas en barbareca mezepoko?

Mi volonte deziras ricevi vian gazeton ankaŭ estonte, kvankam mi devas diri, ke malgraŭ ke mi legas ĝin kun scivolemo kaj malkovras en ĝi interesajn artikolojn, ŝajnas al mi ofte, ke en via gazeto ne respeguliĝas la objektiva situacio.

Laŭ la ordinaraj informoj, kiujn ni ricevas en Svislando, ŝajnas ke la plejmulto de viaj samlandanoj travivas bedaŭrinde nuntempe ege malhelan epokon: socie, ekonomie kaj por ne paroli pri la abomenaj militoj kaj ekologiaj katastrofoj. Ŝajnas, ke la tuta lando pereas en barbareca mezepoko.

Nun, estas imageble, ke ankaŭ la rusaj esperantistoj estas rekte konfrontitaj kun tiaj malagrablaĵoj kaj tutcerte havas neceson aŭdigi siajn voĉojn pri tiaj aspektoj. Sed nur tre malofte oni legas ion pri ili en viaj paĝoj. Do, tiel ni venas al konstato ke: aŭ la priskriboj de Ruslando estas troigitaj de niaj amaskomunikiloj kaj ĉio estas en ordo en via lando, aŭ la respondeculoj de La Ondo de Esperanto estas ornamitaj per rozkoloraj okulvitroj?

Mi konscias ankaŭ, ke kritiki estas pli facile ol kunlabori kaj kutime la redaktoroj estas konataj viktimoj de furiozaj legantoj kaj pro tio, malgraŭ miaj supraj skribitaj linioj, daŭrigu trankvile vian laboron tiel kiel al vi eblas, ĉar sen vi ne aperos la tradicie riĉa Ondo.

Carlo Nicolodi (Svislando)

Tolstoj, italo kaj Esperanto

Mi estas via abonanto, kaj en La Ondo de Esperanto mi legis artikoleton okaze de la Tago de la Urbo en Moskvo, kiu malkaŝis al mi la ekziston de E-klubo en Moskvo kun titolnomo Leono Nikolaido Tolstoj.

Mi estas ŝatanto de via granda verkisto L.N.Tolstoj. Bedaŭrinde mi ne konas la rusan lingvon, tial mi legis liajn verkojn en la itala, sed koninte la opinion de Tolstoj pri Esperanto mi mem eklernis Esperanton.

Mi deziras koni la adreson de E-klubo Lev Tolstoj por adresi al ĝi miajn petojn pri la granda verkisto.

Gianfranco Giorgi (Italio)

RESUREKTO

Fragmento el la aperonta romano de Lev Tolstoj
Parto 1
Ĉapitro II

La historio de la arestitino Maslova estis tre ordinara historio. Maslova estis filino de senedza kortlaboristino, kiu vivis kun sia patrino-stalistino en vilaĝo ĉe du fratinoj bienistinoj. Tiu fraŭlino naskis ĉiujare kaj, kiel ordinaras vilaĝe, oni baptis infanon, kaj poste la patrino ne nutris la nedezirite aperintan infanon, nebezonatan kaj malhelpantan labori, kaj tiu baldaŭ mortis pro malsato.

Tiamaniere mortis kvin infanoj. Oni ĉiujn baptis, poste ne nutris, kaj ili mortis. La sesa infano, generita de pretervojaĝanta cigano, estis knabino, kaj ŝia sorto estus la sama, sed okazis, ke unu el la du maljunaj sinjorinoj vizitis la stalon por riproĉi la stalistinon pro kremo, odorinta je bovino. En la stalo kuŝis la novpatrino kun ĉarma sana bebo. La maljuna sinjorino riproĉis kaj pro la kremo kaj pro tio, ke oni lasis la naskintinon kuŝi en la stalo, kaj ŝi volis jam foriri, sed ekvidinte la bebon kortuŝiĝis kaj proponis sin kiel baptopatrinon. Ĝuste ŝi baptis la knabinon, kaj poste, kompatinte sian baptofilinon, ofte donis lakton kaj monon al la patrino, kaj la knabino restis viva. Tial la maljunaj sinjorinoj nomis ŝin “savita”.

La infano havis tri jarojn, kiam ŝia patrino ekmalsanis kaj mortis. La avino-stalistino ne bezonis la nepinon, kaj tiam la maljunaj sinjorinoj akceptis la knabinon al si. La nigraokula knabino kreskis neordinare vigla kaj ĉarma, kaj la maljunulinoj trovis en ŝi konsolon.

La maljunaj bienistinoj estis du. La pli juna — Sofia Ivanovna — estis pli bonkora, ĝuste ŝi baptis la knabinon, kaj la pli aĝa — Maria Ivanovna — estis pli severa. Sofia Ivanovna vestis la knabinon, instruis ŝin legi kaj volis fari el ŝi zorgatinon. Maria Ivanovna ofte diris, ke la knabinon necesas fari laboristino, bona ĉambristino, kaj pro tio ŝi estis postulema, punis kaj eĉ batis la knabinon, kiam ŝi havis mishumoron. Tiamaniere, inter du influoj, la knabino ĉe la maturiĝo rezultis duona servistino, duona zorgatino. Oni eĉ nomis ŝin meze: nek ofende Katjka, nek karese Katinjo, sed Katjuŝa. Ŝi kudris, ordigis la ĉambrojn, purigis per kreto ikonojn, fritis, muelis, servis kafon, lavis etajn vestaĵojn kaj foje sidis kun la bienistinoj kaj legis por ili.

Oni svatis ŝin, sed ŝi ne volis edziniĝi, sentante, ke ŝia vivo kun la homoj de laboro, kiuj ŝin svatis, estos malfacila por ŝi, dorlotita de la nobela vivo.

Tiel ŝi vivis dek ses jarojn. Kiam ŝi aĝis iomete pli, ŝiajn mastrinojn vizitis nevo — studento, riĉa princo, kaj Katjuŝa enamiĝis sen kuraĝe konfesi tion al li kaj eĉ al si mem. Post du jaroj tiu nevo, veturonte al milito, denove vizitis la onklinojn, gastis ĉe ili kvar tagojn kaj antaŭ sia forveturo delogis Katjuŝan kaj forveturis, ŝovinte al ŝi lastatage centrublan bileton. Kvin monatojn post lia forveturo ŝi certe eksciis, ke ŝi estas graveda.

Ekde tiu momento al ŝi ĉio tedis, kaj ŝi pensis nur pri tio, kiel eblas eviti la honton, kiu atendis ŝin, kaj ŝi ne nur malvolonte kaj fuŝe priservis la mastrinojn, sed, sen kompreno pri la kaŭzoj, subite iritiĝis. Ŝi diris al la sinjorinoj krudaĵojn, pro kiuj ŝi poste pentis, kaj petis maldungon.

La sinjorinoj, tre malkontentaj pri ŝi, lasis ŝin foriri. Ŝi eklaboris kiel ĉambristino ĉe la kampara policestro, sed ŝi povis vivi tie nur tri monatojn, ĉar la policestro komencis altrudi sin al ŝi kaj, kiam li estis aparte agema, ŝi ekscitiĝis, nomis lin stultulo kaj maljuna diablo kaj tiel forte puŝis lin, ke li falis. Ŝi estis maldungita pro krudeco. Mankis senco serĉi laboron, ĉar baldaŭ necesis naski kaj ŝi ekloĝis ĉe vilaĝa vidvino-akuŝistino, kiu vendis vinon. La akuŝo estis facila, sed la akuŝistino, helpinta naskon en vilaĝo ĉe malsana virino, infektis Katjuŝan per puerpera febro, kaj oni sendis la bebon, knabon, al orfejo, kie li, laŭ rakonto de oldulino akompaninta lin, mortis tuj post la alveno.

Kiam Katjuŝa ekloĝis ĉe la akuŝistino, ŝi havis entute cent dudek sep rublojn: dudek sep perlaboritajn kaj cent rublojn, kiujn donis la deloginto. Forlasinte la akuŝistinon, ŝi havis nur ses rublojn. Ŝi ne sciis ŝpari kaj ŝi disipis la monon por si kaj donis al ĉiuj, kiuj petis. La akuŝistino prenis de ŝi pro la dumonata pensiono kvardek rublojn, dudek kvin rublojn kostis la forsendo de l’ infano, kvardek rublojn la akuŝistino elpetis prunte por aĉeti bovinon, ĉirkaŭ dudek rubloj uziĝis sencele — roboj, donacetoj; do, kiam Katjuŝa resaniĝis, ŝi ne havis monon, kaj ŝi devis trovi laboron. Laboron havis forstisto. La forstisto havis edzinon, sed samkiel la policestro li de la unua tago komencis altrudiĝi al Katjuŝa. Katjuŝa abomenis lin, kaj ŝi penis lin eviti. Sed li estis pli sperta kaj ruza ol ŝi, kaj ĉefe — li estis mastro, kiu povis sendi ŝin kien li deziris, kaj kaptinte momenton li ekposedis ŝin. La edzino eksciis kaj surprizis ilin duope en la ĉambro de Katjuŝa kaj volis ŝin bati. Katjuŝa ne cedis, kaj okazis batalo, pro kiu ŝi estis forpelita sensalajre. Tiam Katjuŝa veturis urben kaj restis tie ĉe sia onklino. La edzo de la onklino estis librobindisto kaj iam li vivis bone, sed nun li perdis la klientojn kaj diboĉis, fordrinkante ĉion, kio trafis al liaj manoj.

La onklino posedis etan tollavejon kaj per ĝi vivtenis sin kun la infanoj kaj subtenis la sentaŭgan edzon. La onklino proponis al Maslova labori ĉe ŝi kiel lavistino. Sed vidinte la pezan vivon de la lavistinoj, kiuj laboris ĉe la onklino, Maslova ne rapidis kaj serĉis en kontoroj oficon de servistino. La loko troviĝis ĉe nobelino, kiu loĝis kun du filoj-gimnazianoj. Unu semajnon post ŝia eklaboro, la pliaĝa liphara sesaklasa gimnaziano forlasis la studojn kaj ne donis trankvilon al Maslova, persekutante ŝin. La patrino kulpigis pri ĉio Maslovan kaj maldungis ŝin. La nova loko ne troviĝis, sed okazis, ke veninte al borso de servistinoj, Maslova renkontis tie sinjorinon, kiu havis multajn ringojn kaj braceletojn sur la pufaj nudaj brakoj. Tiu sinjorino, sciiĝinte pri la situacio de Maslova kiu serĉis laboron, donis al ŝi sian adreson kaj invitis ŝin al si. Maslova iris al ŝi. La sinjorino varme akceptis ŝin, regalis per kukoj kaj dolĉa vino kaj forsendis ien sian ĉambristinon kun letero. Vespere venis alta persono kun longaj grizaj haroj kaj barbo; tiu maljunulo tuj sidiĝis apud Maslova kaj komencis, ridetante kaj kun la brilantaj okuloj, rigardi ŝin kaj ŝerci kun ŝi. La mastrino invitis lin en alian ĉambron, kaj Maslova aŭdis la mastrinon diri: “Freŝa, vilaĝa”. Poste la mastrino elvokis Maslovan kaj diris, ke li estas verkisto kun multa mono kaj ke li ne avaros, se ŝi ekplaĉos al li. Ŝi ekplaĉis kaj la verkisto donis al ŝi dudek kvin rublojn, promesinte ofte renkontiĝi kun ŝi. La mono disiĝis tre baldaŭ por pagi loĝadon ĉe la onklino kaj por novaj robo, ĉapeleto kaj rubandoj. Post kelkaj tagoj la verkisto denove invitis ŝin. Ŝi venis. Li donis al ŝi ankoraŭ dudek kvin rublojn kaj proponis okupi apartan loĝejon.

En la loĝejo, luita de la verkisto, Maslova ekamis gajan komizon, kiu loĝis en la sama korto. Ŝi mem anoncis tion al la verkisto kaj ŝi transiris en apartan malgrandan loĝejon. Tamen la komizo, promesinta geedziĝi, forveturis senaverte kaj, evidente, senrevene al Niĵnij Novgorod, kaj Maslova restis sola. Ŝi volis loĝi sola en la loĝejo, sed oni malpermesis tion al ŝi. La polica kvartalestro diris al ŝi, ke ŝi povos loĝi tiel nur registrinte sin kiel prostituitino, kaj submetante sin al medicina kontrolo. Tiam ŝi ree iris al la onklino. La onklino vidinte sur ŝi modan robon, mantelon kaj ĉapelon kun estimo akceptis ŝin kaj jam ne kuraĝis proponi al ŝi iĝi lavistino, opiniante ke ŝi nun staris sur la pli alta ŝtupo de vivo. Kaj por Maslova jam ne estis demando pri tio, ĉu iĝi aŭ ne iĝi lavistino. Ŝi kondolence observis nun la bagnan vivon, kiun havis en la antaŭaj ĉambroj palaj magramanaj lavistinoj, el kiuj kelkaj havis ftizon, lavantaj kaj gladantaj en tridekgrada sapoza vaporo kun malfermitaj fenestroj somere kaj vintre, kaj ŝi teruriĝis pro penso pri tio, ke ankaŭ ŝi povus trafi la saman bagnon.

Ĝuste en tiu tempo, tre malfacila por Maslova, ĉar ne troviĝis protektanto, ŝin trovis agentino, liveranta junulinojn por bordelo.

Maslova fumis jam delonge, sed lastatempe, pro sia amligo kun komizo kaj pro tio, ke li forlasis ŝin, ŝi alkutimiĝis drinki. La vino logis ŝin ne nur pro tio, ke ĝi ŝajnis al ŝi bongusta, sed ĝi logis ŝin ĉefe tial, ke ĝi donis al ŝi eblon forgesi ĉian malbonon, kiun ŝi travivis, kaj donis al ŝi liberon kaj memcertecon, kiun ŝi ne havis sen vino. Sen vino ŝi ĉiam sentis enuon kaj honton.

La agentino aranĝis regalon por la onklino kaj ebriiginte Maslovan, proponis al tiu dungiĝi en la plej bona entrepreno en la urbo, montrante al ŝi ĉiujn profitojn kaj avantaĝojn de tiu propono. Maslova devis elekti: aŭ humila stato de servistino, en kiu eblos molestoj flanke de viroj kaj sekretaj portempaj amrilatoj, aŭ sekura, trankvila, legitimita stato kaj evidenta, permesita de la leĝo kaj bone pagata, konstanta prostituado. Ŝi elektis la lastan. Krome, per sia elekto ŝi volis venĝi kaj sian deloginton kaj la komizon, kaj ĉiujn homojn kiuj faris al ŝi malbonon. Aldone ŝin logis — tio estis unu el la ĉefaj kaŭzoj de la findecido — tio, ke la agentino diris, ke ŝi povos mendi al si diversajn robojn, velurajn, fajajn, silkajn, porbalajn kun malkovritaj ŝultroj kaj brakoj. Kaj kiam Maslova imagis sin vestita per helflava silka robo kun nigra velura ornamaĵo ĉe dekoltaĵo, ŝi ne povis rezisti kaj fordonis la pasporton. En la sama vespero la agentino luis fiakron kaj veturigis ŝin en la faman domon de Kitajeva.

De tiu tempo por Maslova komenciĝis la vivo de konstanta rompo de Diaj kaj homaj testamentoj, kiun vivon praktikas centmiloj da virinoj, ne nur kun permeso, sed eĉ kun protekto de l’ reganta potenco, kiu zorgas pri la bono de siaj civitanoj, kaj kiu vivo finiĝas por naŭ el dek tiaj virinoj per turmentaj malsanoj, frua kadukiĝo kaj morto.

Matene kaj tage daŭris peza dormo post diboĉa nokto. Je la tria aŭ kvara horo sekvis laca ellitiĝo de sur malpuraj litoj, Selters-akvo por kompensi la trodrinkadon, kafo, pigra vagado tra ĉambroj en negliĝoj, ĵerzoj, noktaj surtutoj, rigardado el post kurtenoj tra la fenestroj, malvigla kverelo inter koleginoj; poste sinbanado, ŝmirado, parfumado de la korpo, haroj, almezurado de roboj, disputoj pri ili kun la mastrino, sinesploro antaŭ spegulo, ŝminkado de la vizaĝo kaj brovoj, dolĉa kaj grasa nutraĵo; poste surmeto de puca silka robo nudiganta la korpon; poste veno al bunta, hele lumigita salono, alveno de gastoj, muziko, dancoj, bombonoj, vino, fumado kaj amorado kun junuloj, mezaĝuloj, duoninfanoj kaj kadukuloj, fraŭloj, edzoj, negocistoj, komizoj, armeanoj, judoj, tataroj, riĉaj, malriĉaj, sanaj, malsanaj, ebriaj, sobraj, krudaj, karesemaj, militaj, civilaj, studentoj, gimnazianoj — viroj de ĉiuj eblaj klasoj, aĝoj kaj temperamentoj. Krioj kaj ŝercoj, interbatiĝoj kaj muziko, tabako kaj vino, vino kaj tabako, kaj muziko de vespero ĝis mateniĝo. Kaj nur matene liberiĝo kaj peza dormo. Kaj tiel ĉiutage, tra la tuta semajno. Fine de l’ semajno estis vizito al speciala institucio, kie estantaj en la ŝtata servo oficistoj kaj doktoroj — viroj, foje serioze kaj digne, sed foje kun petola gajo nuliganta la honton — protekto kiun la naturo donis ne nur al la homoj, sed ankaŭ al la bestoj — esploris tiujn virinojn kaj donis al ili licencon por daŭrigi la samajn pekojn, kiujn ili faris kun siaj komplicoj en la daŭro de la semajno. Kaj sekvis denove la sama semajno. Kaj tiel estis ĉiutage, somere kaj vintre, dum tagoj laboraj kaj feriaj.

Maslova tiel vivis sep jarojn. Dum tiu tempo ŝi ŝanĝis du domojn kaj unufoje estis en malsanulejo. La sepan jaron de ŝia restado en bordelo, la okan jaron post ŝia unua peko, en la aĝo de dudek ses jaroj, oni ŝin malliberigis kaj nun kondukis ŝin al tribunalo, post sesmonata restado en prizono kun murdintoj kaj ŝtelistinoj.

Tradukis el la rusa

Viktor Sapoĵnikov

Sed estas JES.

Persone. ... sed estas ne: Kompakta disko. — Donneville: Vinilkosmo, 1998.

Sveda rok-bando Persone estas unu el plej konataj muzikaj E-grupoj, almenaŭ inter junularo. Sed se ĝi ne estas vaste konata inter nejunuloj, tio estas tre bedaŭrinda fakto, ĉar la muziko meritas plej vastan agnoskon. Persone fondiĝis en 1986, “okaze” de unua KEF (Kultura E-Festivalo), okazinta en Uppsala, Svedio. De tiam preskaŭ kun senŝanĝa konsisto, la grupo furoras en Esperantujo. Jam estis eldonitaj kelkaj diskoj de Persone, sed tiu ĉi estas aparte bona. Ĝi havas iom strangan titolon ... Sed estas ne, sed tio estas sprita elpensaĵo, dank’al kiu du titoloj de la du lastaj albumoj kunfluiĝas en unuecan frazon. Rezultas: “Povus esti simple... Sed estas ne”. Interese, ĉu ne?

Tuj dirindas pri malbonaj flankoj de la disko. Fakte ĝi estas sola, kiun jam substrekis pluraj recenzintoj — temas pri troa mallongeco. 9 kantoj por vera aŭskultanto estas nur komenco de engaĝiĝo en la Persone-etoson, kaj jen — la disko finiĝas... Domaĝe!

Sed jen tamen pri la kantoj mem. La disko komenciĝas per agrabla, sed simpleta kanto Liza pentras bildojn, kiu kvazaŭ (aŭ eble vere) enkondukas nin en la diskon. Sed jam la dua kanto estas ege kortuŝa kaj profunda. Temas pri Se la cerbo volas. Aŭskultante ĝin, ni dronas ie inter urbaj ĉielskrapuloj, dum malfrua krepusko, aŭdante malklaran voĉon de ie:

Kaj ŝi diris: nun ni iru ĉiam supren kaj sen ĉes’,

Ni atingos ajnan celon. Kaj mi diris: Certe jes,

Se la cerbo volas,

Se la korpo povas,

Se la tempo sufiĉas,

Kaj ĝusta vento blovas.

La sekva kanto kvazaŭ daŭrigus la spiriton de la antaŭa — La ĉielo. La heroo de ĉiuj kantoj ŝajnas troviĝi en iu mistera duonsonĝo-duondeliro, sed kun sufiĉe certaj doloroj:

Kaj mi demandas min,

Kiam mi estas kun ŝi,

Ĉu mi estas sola?

— Tiel tekstas kanto Sola?, kiu eble estos aktuala por multaj viroj en la mondo (ne nur Esperanta)... Kantoj de Sed estas ne samtempe kaj pelas nin for de io, kaj vokas al io. Baza temo de ĉiuj kantoj estas amo, kaj la heroo ne estas vere feliĉa, kaj pri tio rakontas la kanto Bileto al la lun’:

Malprave pensis mi pli bone sen ol kun,

Kaj ŝparis monon por bileto al la lun’.

Sed tri lastaj kantoj estas plej brilaj, kaj ĉiuj — propravoje. Kion ajn estas plej kortuŝa, plej akra laŭ amaj sentoj, kaj (ŝajne!) plej dolora por la heroo:

Amo estas stranga sent’,

Kaj nur timas mi de temp’ al temp’

Ke mi povus fari kion ajn por ŝi...

Fantomoj de la pasintec’ ja ne temas pri amo, sed pri seniluziiĝinta homo, kiu jam pri nenio interesiĝas kaj desperiĝis pri vere ĉio:

Vivo freŝis por ni du,

Sed viaj pensoj ne tro freŝas plu,

Ili fiodoras...

Kaj parolante pri la lasta kanto, Lasu min sonĝi, finfine venu la nomoj de la bravaj bandanoj. Martin Wiese — aŭtoro de plejparto de la kantoj, ĉefkantisto kaj elektrogitaristo. Bertilo Wennergren — drumisto, kunkantanto, en la lasta kanto ludas akustikan gitaron, kaj Anders Grop, basgitaristo kaj same kunkantanto, en Lasu min sonĝi anstataŭigas la basgitaron per kontrabaso, kaj fine rezultiĝas fajna, eleganta kaj serena kanto kun kutime tre profunda teksto, kiu lule adiaŭas nin.

Menciindas alta kvalito de eldono (dankon al EUROKKA), kaj vere interesa desegnoaranĝo. La ena broŝureto estas tre originale konceptita. Ĉe ĉiu paĝo troviĝas iu foto, kiu estas tre malklara — videblas preskaŭ nur lumoj de iu granda urbo, sed tiuj fotoj kunkreas la magian spiriton de la disko.

Certe oni povas palavre kaj tede riproĉi al la bando ke ĝi foje sekvas la stilon de aliaj, neE-aj grupoj, sed responde mi povas diri, ke estas grandega plezuro aŭskulti la diskon, kaj ĝi estas bonega donaco por ĉiu muzikŝatanta esperantisto. Do, la disko povus esti simpla kaj neinteresa, sed estas ne!!!

Grigori Arosiev

Libroj

Tazio Carlevaro, Reinhardt Haupenthal. Bibliografio di Ido. — Bellinzona: Hans Dubois, Saarbrücken: Edition Iltis, 1999. — 193 pĝ.

Ido, la planlingvo konceptita de franca filozofo Louis Couturat, estas la tria lingvoprojekto (krom Esperanto kaj Volapük) en kiu aperis ne nur La Unua Libro, sed ankaŭ centoj da libroj kaj gazetoj. La Bibliografio di Ido konsistas el kronologia librolisto, laŭaŭtora librolisto, librokolekta listo kaj gazet-listo. La bibliografio montras, ke la libroeldonado en Ido malintensiĝis en la 1930aj jaroj kaj poste fariĝis nur sporada. Krome, estas videble ke estis eldonataj ĉefe lerniloj kaj prilingvaj verkoj; libroj beletraj (ĉ. 30% de la Esperanta literaturo), politikaj kaj alitemaj estas maloftaj — tamen oni sciu, ke en Ido ekzistas verkoj, ekzemple, de Freud, fratoj Grimm, Kropotkin, Lagerlöf, Maupassant, Puŝkin k.a. La idistoj ricevis sian bibliografion, ĉu iam ricevos ĝin la esperantistoj?

Ulrich Lins. La laboro de Universala Esperanto-Asocio por pli paca mondo. — Rotterdam: UEA, 2000. — 12 pĝ.

Ja Esperanto povus esti utila por la paco, sed neniu serioza neesperantista organizo uzis ĝin por starigi pacon en Proksima Oriento, Balkano, Ĉeĉenio kaj aliaj “varmaj regionoj”. Prefere ne legu la broŝureton, kies titolo recenzas ĝin, sed subtenu la agadon kaj konton Espero.

Omaĝe al Ignacio Aldecoa: Trilingva novelaro. — Vitoria Gasteiz: Alava E-Asocio. — 72 pĝ.

Jen libreto kun du rakontoj en la hispana, eŭska kaj Esperanto de la aŭtoro pri kiu la antaŭparolo diras: “Neniu rajtas postuli rekuperon de lia ampleksa verkaro tial, ke ĝi neniam forgesiĝis: nek la novaj rakont-manieroj nek la blovo de pli freŝaj aeroj influis lin signife...” Al la Zamenhofa lingvo tradukis István Ertl kaj Miguel Fernández, kiuj ŝajne uzis iom pli leĝeran stilon ol la antaŭparolinto.

Liro-2000

Post la sukcesaj konkursoj Liro-97, Liro-98 kaj Liro-99 Urala Esperantista Societo (UES) kaj la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en Liro-2000.

Kadre de Liro-2000 okazos kvar konkursoj.

  1. Originala prozo: ajnatema novelo kun amplekso ne pli ol 20 mil literoj (tajperoj)
  2. Originala poezio: la temo kaj amplekso ne estas limigitaj
  3. Traduka prozo el la rusa lingvo: novelo de Anton Ĉeĥov “Sapogi”
  4. Traduka poezio el la rusa lingvo: poemo de Sergej Jesenin “Ustal ja ĵitj v rodnom kraju...”

En ĉiu el la originalaj konkursoj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj.

Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekz-ojn de la konkursaĵo ĝis la 1a de oktobro 2000 je la adreso RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso.

Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La laŭreatoj de Liro-2000 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2002 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis la 1a de februaro 2001.

Bonŝancon!

“Rusa Antologio”: la unuaj subtenintoj

Iom post iom evoluas la laboro pri la unua volumo de la Rusa Antologio, kiu enhavos tradukojn de noveloj el la 19-jarcenta rusa literaturo. Eldonejo Sezonoj planas enmondigi la libron en la sekva jaro.

La antologio (ankaŭ la dua kaj tria volumoj) devos esti bona kiel enhave, tiel forme (bona preso, fortika bindo, eleganta kromkovrilo). La eldonkvanto devos esti almenaŭ duoble pli granda ol la supozata vendokvanto en la proksimaj jaroj, kaj tiel la libro estos havebla en la merkato dum sufiĉe longa tempo.

La vendoprezo de la unua volumo estos 24 eŭroj, sed la prezo en Ruslando estos malpli alta — nur 170 rubloj je la nuna kurzo, aktualigota laŭ la inflacio — por ke ĝin povu aĉeti ankaŭ neriĉaj literatur-amantoj en nia lando.

Jam nun ni akceptas antaŭpagojn (24 EUR aŭ 170 rubloj). Paginte nun, vi ŝparos la sendokostojn kaj ricevos la libron tuj post la eldono rekte de Sezonoj.

Pli bonstataj samideanoj, societoj kaj entreprenoj povas sponsori la projekton per donaco de, respektive, 50 eŭroj aŭ 500 rubloj. (Kompreneble, oni povas donaci pli grandan sumon!). Ĉiu sponsoro ricevos ekzempleron de Rusa novelaro kaj diplomon de la eldonejo. La listo de la donacintoj aperos en la libro mem kaj en La Ondo de Esperanto.

Ruslandanoj sendu pagojn al Halina Gorecka je la redakcia adreso aŭ banke (petu informojn). Moskvanoj povas pagi al Oksana Kostousova (tel. 4987212). Alilandanoj pagu al nia UEA-konto avko-u.

La unua antaŭpaginto estas Nikolaj Batyrev. La unuan subtenan kotizon ni ricevis de Bard Hekland.

Koran dankon!

Halina Gorecka

Gazetoj
Literatura Foiro. 2000: 183

Temas pri la unua numero plene produktita en Bulgario: redaktado, enpaĝigo, presado kaj ekspedo. Kaj la februara numero kaj ĉiuj sekvaj dum la jaro 2000 estos kun plenkoloraj kovropaĝoj prezentantaj belajn altmontarajn pejzaĝojn.

La uverturan poemon Bela Nigrulino de Peter Browne kaj la unuan ĉapitron de la romano La malta revo de Frans Sammut (en traduko de Carmel Mallia, el la malta lingvo) ilustras belaj desegnaĵoj de Temenuĵka Lalova speciale faritaj por ĉi tiuj verkoj.

La literaturan karakteron de la revuo konfirmas la rakonto La bernaj ursoj de Alexandre Dumas (aperinta unuan fojon en 1913), la recenzoj pri la libroj 75 jaroj. W. Auld (rec. Julian Modest), Trans maro kaj morto (rec. István Nemere), Slavonia arbaro (rec. Raita Pyhälä), Maigret hezitas (rec. Sylvan Zaft) kaj La pelto (rec. Tibor Szabadi). Vera Barandovska-Frank analizas la verkaron de unu el la nuntempaj latinaj poetoj, Jan Novák.

En LF-183 troveblas ankaŭ la voĉdonilo por la premio La Verko de la Jaro, kiun asignos referendume la legantoj de la revuo. En la rubriko Speciale PEN oni legos pri la Japana PEN-Centro kaj nia lingvo. La didaktika rendevuo de Claude Gacond kaj Henri Dognac ĉi-foje rakontas pri la kabeinta Kabe. En LF-183 troveblas detaloj pri la 19a Internacia Literatura Forumo.

Artikolo de Ljubomir Trifonĉovski rakontas pri la koncepto de la libro La cent plej eminentaj esperantistoj de la dudeka jarcento (eldonota de LF-koop).

En la artaj rubrikoj estas recenzo pri la kompakta disko Masko (fare de Anna Lászay) kaj artikoloj pri la aktoro Nikolaj Rytjkov (de Aleksandro Ĥarjkovskij) kaj pri la pianisto Imre Ungár (de Zofia Banet-Fornalowa). En la kulturpolitikaj rubrikoj aperas la salutmesaĝo de Marc Hiltbrand, prezidanto de LF-koop, kaj informo pri la unua verdikto de la Kortumo de la Pakto por la E-Civito.

LF-183 finiĝas per la komentario de Valdas Banaitis La reala dudekkvina horo.

HeKo

Ricevitaj gazetoj

Aŭstra Esperanto-Revuo. 2000/1-3;

Bazaro. 2000/1;

El Popola Ĉinio. 2000/3;

Esperanto. 2000/3;

Franca Esperantisto. 2000/516;

Heroldo de Esperanto. 2000/2,3;

Internacia Ĵurnalisto. 2000/1;

KAE-Informilo. 2000/30;

Komencanto. 2000/2;

Kontakto. 2000/2;

La Gazeto. 2000/87;

La Ondo de Esperanto. 2000/4;

La Revuo Orienta. 2000/2;

l’esperanto. 2000/2;

Litova Stelo. 2000/1;

Monato. 2000/3;

Norvega Esperantisto. 2000/1;

Scienco kaj Kulturo. 2000/1;

Sennaciulo. 1999/12, 2000/2;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2000/107;

Starto. 2000/1;

Tempo. 1999/3-4;

Trampo. [2000/1];

Wydarzenia Esperanto Esperanto -Polska. 2000/2,3.

MOZAIKO

Ni ricevis 8 solvojn de la krucvortenigmo el la februara Ondo. Ĉiuj, krom du, estis tute ĝustaj. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Vladimir Vyĉegĵanin el Niĵnij Tagil. Niaj gratuloj!

Respondoj: 1. adreso; 2. pedalo; 3. poento; 4. nadlet’; 5. oranĝo; 6. eterna; 7. kadeto; 8. rakedo; 9. loĝejo; 10. kajero; 11. kodeks’; 12. sukero; 13. botelo; 14. balono; 15. skatol’; 16. makulo.

Tri proverboj

Provu deĉifri la tri subajn proverbojn:

La unua proverbo:

1,2,3,4,5,1 6,7,8,7,3,9 — 8,3,9,10,2,1 1,7,3,9.

Helpvortoj:

sovaĝa porko: 1,2,3,9;

maldekstra: 5,4,6,1;

tio, pri kio oni parolas, skribas, verkas: 8,7,10,9.

La dua proverbo:

1,2 3,4,5,4,6,1,7,8 9,8,10,4,11 11,1,12,10,13 4,7 14,1,7,8.

Helpvortoj:

meblo: 6,4,3,7,8;

religia funkciulo: 9,4,11,6,12,8;

sinsekvo da personoj, unu post la alia: 10,13,14,8;

fenestreto en pordo aŭ muro: 5,13,2,1,6,8.

La tria proverbo:

1,2,3 4,5,6,7,8,7,9 10,5,4 11,12,13,14,13,15, 12,2,3,14 13,14,2 16,7,14,1,7,9 10,5,4 17,7,9,12,13,14,13,15.

Helpvortoj:

printempa monato: 7,10,4,2,8,13;

printempa birdo: 14,7,15,12,2,14,6,7,8,13;

multaj floroj estas ... : 17,3,1,5,16,13;

vojo por veturiloj: 11,13,9,5,13.

Kompilis Tatjana Kulakova kaj Jevgenij Kostygov

La respondoj devos veni al la redakcia adreso antaŭ 10 jul 2000. Unu el la respondintoj ricevos librodonacon. La respondon sendu al la redakcia poŝta adreso aŭ rete al la rubrikestro: kulakova@akb.mplik.ru. Memoru, ke jarfine ni premios la plej aktivan respondemulon.

Foje okazis

La tero naskas nenion fian

Ripozante en sia bieno fama rusa kemiisto Dmitrij Mendelejev (1834–1907) foje vizitis kuirejon, kie lokaj kamparaninoj sortimentis la fungojn plukitajn en arbaro.

— Fia fungo! Fia fungo! — neatendite kriis knabineto, fingre indikante amaniton. Dmitrij Ivanoviĉ klinis sin al la knabineto kaj diris kviete sed grave:

— Memoru! La tero naskan nenion fian, nur ion nemanĝeblan, kaj eĉ ne por ĉiu.

Adaptis kaj pentris Gennadij Ŝlepĉenko

La fotaĵo farita de Aleksej Birjulin montras, ke en Tomsk (Siberio) oni ne nur preparadas la someran tendaron OrSEJT-32, sed ankaŭ legas La Ondon.

Frazoj

Lingvo kreita de Ludoviko Zamenhof hodiaŭ fariĝis neapartigebla parto de tutmonda kultura sperto, ĝi fortigas reciprokan interkomprenon, proksimigas landojn kaj homojn, permesas eksenti ekskluzivecon de propra kulturo kaj helpas agordi tradiciajn valorojn kun la modernaj. Estas ĝojige, ke Litova Esperanto-Asocio aktive partoprenas en tiuj procesoj, ke dank’ al via komunumo plektiĝas novaj ligoj kun intelektuloj de la mondo, ke nia ŝtato havas ankoraŭ unu eblecon pli bone ekkoni la mondon, kaj la mondo — pli bone ekkoni Litovion. Mi deziras, ke ĉi tiu agado estu evoluigata kaj daŭrigata, ke via asocio ankaŭ en estonteco kunigu homojn de diversaj landoj kaj konceptoj surbaze de humanismaj valoroj.

Valdas Adamkus

prezidanto de Litova Respubliko

Litova Stelo. 2000: 1

... Ekzemple, ni planis ke en la jaro 2000 estu pli ol 500 membroj de Norvega E-Ligo, kaj ke ili regu Esperanton. Ni konstatas, ke la membronombro malkreskis, kaj ni bone scias, ke multaj el niaj membroj ne parolas aŭ tre malbone parolas la lingvon.

Torstein Kvakland

Norvega Esperantisto. 2000: 1

Esperantistoj estas kaptitaj de sia ideologio kaj adoras sian lingvon. Ili ĉiam donas al la lingvo superajn eksternormalajn valorojn. “Esperanto estas la ununura, sola lingvo, kiu kreis idealan socion. Esperanto estas la nura lingvo kreita de unuopulo, kiu vivas. Esperanto estas la plej perfekta strukture, lingve la plej riĉa, tiel ke ĝian poezion ne eblas traduki al aliaj lingvoj ktp”. Per tio ni fakte asertas, ke Esperanto estas nenormala... Neesperantistoj, aparte la intelektuloj, tuj suspekte rigardas esperantiston, kiam ili aŭdas la aserton, ke Esperanto estas io aparta, la plej bona, sen konkurenco. Kiu tion asertas tiu estas sektano, kredanto pri io, kio ne estas ebla.

Zlatko Tiŝljar

Sennaciulo. 2000: 2

Samideanoj tra la tuta mondo, konsciiĝu ke el ĉinoj konsistas ĉ. unu kvinono de la homaro, ke tie la homoj, ne infektitaj de fremdaj lingvoj kiel en la Okcidento, volonte lernas Esperanton, ke Ĉinio iam havos pezon antaŭen puŝi la neŭtralan lingvon ĝis ĝi havos facilan kurson en diplomatiaj rilatoj. Tial ĉiu homo kapabla legi en Esperanto sentu sin devigata forte subteni (per abono) la belan revuon El Popola Ĉinio...

Georgo Otto Vaske

El Popola Ĉinio. 2000: 3

ANONCETOJ

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 50 kopekojn por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Halina Gorecka je la redakcia adreso.

Lingvisto, studento, deziras korespondi tutmonde. Interesoj: lingvoj, sciencoj k.s. (scias la brajlon).

Sergej Kalegin RU-385060, r.Adygeja, u.Majkop, v.Hanskaja, str.Gorkogo 28, Kalegin S.N., Ruslando.

Ĵus aperis du kompakt-diskoj. La unua enhavas plenan kolekton de muzikverkoj de J.M.Jarre (la disko estas porkomputila, ne aŭdia), sur la dua estas granda kolekto de esoter-rilataj tekstoj (religio, filozofio, psikologio, jogo, magio, NIFO, astrologio ktp) en la rusa kaj la angla. La prezo de unu disko estas 100 rubloj, du diskoj kostas 180 rublojn.

Rete: ikar@esperanto.nu

Adreso: RU-658076, Altajskij kr., Pervomajskij r-n, g.Sibirskij, ul. Kedrovaja, 2-7, Akimenko I.A., Ruslando.

Mi volonte oferos mian liberan tempon al esperantistaj grupoj, kiuj planas kaj deziras viziti Kopenhagon. Mi estas pensiulo, kaj turismo estas mia hobio (ne profesio). Pro tiu kaŭzo mia gvido estas senpaga, sed mi bone konas la urbon.

Eugeniusz Rybarczyk Bispeparken 29.lth 2400 Kopenhago NV, Danlando.

La plej bona libro pri esperanto en la rusa lingvo” (D. Cibulevskij, fama E-aktivulo)

Tian libron ni ankoraŭ ne havis. Ĉi tiu libro-novaĵo estas specimeno de ĝenro (bazita sur) la principo de “instruo tra amuzo”. La libro konatigas la legantojn ne nur kun faktoj, sed (kaj antaŭ ĉio!) kun la aparta etoso de la E-movado. La libro legiĝas kiel forporta beletra verko” (V. Ŝvedova, d-rino de filologio, docento, ekstermovadulino)

Rekomendata de la Ĉefa Atesta kaj Lingva Komisiono de la Rusia Esperantista Unio por prepariĝi al B- kaj C-ekzamenoj:

A. Melnikov. Portreto de ideo kun malordinaruloj anstataŭ la fono, aŭ La lingvo de doktoro Esperanta-a. Rostov-na-Donu: Eldonejo de la Ŝtata pedagogia universitato, 1997. — 159 p. (Eldonita en la rusa lingvo. Bona donaco por eks-USSRaj esperantistoj kaj E-kluboj, publikaj bibliotekoj, amaskomunikilaj redakcioj k.s. Speciala superrabatita prezo por distribuo en eks-USSR!)

*** Libro de korifeoj. La sola en la movado krestomatio de la E-kulturo!

La aŭtoro: E-akademiano instruisto kun jardekoj da sperto B. Kolker. ”Kunverkintoj”: L. Zamenhof, G.Waringhien, E.Privat, J.Wells, ĉiuj klasikuloj de la esperanta literaturo k.a.

La libro enhavas tekstojn pri la historio kaj facetoj de nia lingvo (de “Kiel naskiĝis Esperanto” plume de la Majstro ĝis... sakroj en Esperanto), movadajn temojn (de konsiloj pri la E-kluba agado ĝis esperantisma filozofio), E-beletraĵojn, interesaĵojn pri landoj kaj moroj. Ĉiuj tekstoj estas abunde komentitaj kaj havas ekzercojn. En 1993 — unu el la plejvendatoj de la UEA-libroservo! Frandenda libro!

Rekomendata de la Ĉefa Atesta kaj Lingva Komisiono de la Rusia Esperantista Unio por prepariĝi al B- kaj C-ekzamenoj:

B.Kolker. Vojaĝo en Esperanto-lando. Perfektiga kurso de Esperanto. Moskvo: Progress, 1992. — 338 p. Ilustrita. Speciala prezo por eks-USSR.

***

Kiel instrui Esperanton maltede?

Ĵus aperis. A. Melnikov. Instruado — sen turmentado! La ĉefaj principoj de fremdlingvo-instruado kaj praktikaj konsiloj por Esperanto-kursgvidantoj (helpilo por profesiaj kaj amatoraj E-instruantoj). Eldonis en Esperanto Rostova Ŝtata Pedagogia Universitato egide/kunlabore kun ILEI, 1999. — 96 p. Speciala prezo por eks-USSR.

***

Mendu la librojn ĉe ILEI, UEA-Libroservo aŭ la aŭtoro:

Adreso: p.k.393, RU-344007 Rostov-na-Donu-7, Rusio, (nepre aldonu afrankitan koverton por respondo)

Rete: aleks-meln@mail.ru

Kolekto 2000 estas realigita!

Kiam en 1998 estis lanĉita la projekto Kolekto 2000 enkadre de Kampanjo 2000, neniu esperis atingi tiom da sukceso.

La celo estis plenumita pli frue ol antaŭvidite pro la kvalita kaj serioza akurateco en la laboro de ĉiuj artistoj kaj bandoj kiuj partoprenis en la kolekto, sed ankaŭ dank’al ĉiuj personoj kiuj aktive kunlaboradis. Gravas ankaŭ substreki subtenan partoprenon de FAME-fondaĵo en la projekto. La sperto estis riĉoplena por ĉiuj partoprenantoj senescepte kaj espereble la rezulto alportas plezuron al la ŝatantoj de la E-muziko.

Kolekto 2000 meritas sian nomon ĉar ĝi finkompletiĝis komence de la eŭropa printempo de la 2000a jaro! Ĉi tiuj enkondukaj vortoj anoncas aperon de la du lastaj kodiskoj fermintaj la Kolekton.

Ambaŭ diskoj prezentas bandojn tute novajn, neniam eldonitajn en Espio.

— La 9a kodisko de la kolekto, Kia viv’, enhavas 7 titolojn de la franca varietea rok-gruva bando el Nantes (Suda Bretonio) Kore, kies kantisto, Kris Spitzer, esperantiĝis antaŭ pli ol unu jaro. La tekstoj prezentas ekstremajn ĉiutagajn vivproblemojn (Aidoso, frenezo, danĝera stirado, morto, amo, surstrata vivo, pasio, disiĝoj, ktp...).

— La 10a kaj lasta kodisko Lingvo Intermonda entenas 9 titolojn de la finna-brita ummuzika bando Dolĉamar el Helsinki. Vi malkovros muzikojn umantajn inter repo/hiphopo kaj ekstertera tekno-roko. Miriga kosmoŝipa vojaĝo tra la tero per intermonda lingvo: buklu viajn savzonojn kaj bonŝancan vojaĝon...

De la unua ĝis la oka diskoj, Kolekto 2000 laŭviciĝas jene:

  • 1. JoMo kaj Liberecanoj,
  • 2. Jacques Yvart “Kantas Georges Brassens”,
  • 3. Persone ”...sed estas ne”,
  • 4. Solotronik “Polimorfia Arkiteknia”,
  • 5. Merlin “Por la Mondo”,
  • 6. La Porkoj “Ŝako”,
  • 7. Kajto “Masko”,
  • 8. La Kompanoj “Survoje”.

Ĉiu kodisko disponeblas ĉe la kutimaj libroservoj aŭ rekte ĉe Vinilkosmo, po 12,05 EUR+ 3,05 EUR por la sendokostoj al Eŭropo (aliaj landoj, por pliaj kvantoj konsultu nin). Kostoj por mendi la tutan Kolekton 2000 (10 diskoj) estas: 99,10 EUR + 15,25 EUR por la sendokostoj al Eŭropo.

Post Kolekto 2000 aliaj projektoj prepariĝas por daŭre ĝojigi vian muzikemon, tiel vi povos malkovri tre baldaŭ subgrundan esperanto-kompil’ prezentanta bandojn punkajn, hadkorajn, grincajn, traŝajn, ktp kuneldonita de La Blua Papilio kaj Vinilkosmo.

Sekve planatas kadre de alia projekto teknoa kompil’ kaj alia rep-hiphopa sen forgesi alian seri-eldonon kies unua KD estos Kaj Tiel Plu, la fama kataluna popolmuzika bando.

Kelkajn el tiuj artistoj kaj bandoj vi povos malkovri aŭ revidi en vivaj koncertoj dum KAFE (Kultura Arta Festivalo de Esperanto) okazonta en Tuluzo 5–9 jul 2000.

Vizitendaj retpaĝoj:

www.sciuro.demon.co.uk/rokgazet

www.musicexpress.com.br/jomo

www.esperanto.fi/kef 2000.html

Adreso: Vinilkosmo, FR-31450 Donneville, Francio

Rete: vinilkosmo@esperanto.org,

rok-gazet’@esperanto.org,

kafe@esperanto.org

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 6 (68)

Sur la kovrilpaĝo estas foto de Irja Melasniemi (Finnlando) Kvieta maro, kiu ricevis laŭdan mencion en nia dua Internacia Fotokonkurso.

Redakcie

“Ni, esperantistoj, estas iomete poloj”, — menciis vicprezidanto de UEA Renato Corsetti en sia gratulmesaĝo al la printempa kongreso en Krakovo.

Pro tio ni kun aparta atento observas la eventojn kaj tendencojn en la Pollanda Esperantujo. Kvankam kelkaj parolas pri krizo, ĝi ne estas okulfrapa. Ja eĉ nun, post la pezaj financaj kaj organizaj perturboj, Pola E-Asocio havas kvardekon da filioj kun preskaŭ mil membroj. Krome pluraj klub(et)oj agas eksterasocie; ekzemple, en Krakovo mankas filio de PEA, sed funkcias ses memstaraj E-societoj.

Reaktiviĝinta Pola E-Junularo okupiĝas pri kreado de junularaj kluboj en la lando. Plu parolas en Esperanto Radio Polonia. Monda Turismo kaj Internacia Studumo daŭrigas sian peresperantan agadon en Bydgoszcz. Etnografia muzeo de Torun ĉi-jare okazigos jam 20an Festivalon per Esperanto, kaj universitato Adam Mickiewicz en Poznan invitas al interlingvistikaj studoj per Esperanto. 14 E-libroj surmerkatiĝis pasint-jare en la naskiĝlando de Esperanto.

Kiam oni parolas pri la krizo, temas pri planado kaj kunordigo, pri prudenta ekvilibro inter plurismo kaj centrismo. Ja pro samtempeco de E-aranĝoj suferas ĉiu el ili, ĉar oni ne povas esti samtempe en du lokoj, kaj deko da lamritmaj lokaj informiloj ne povas kompensi la malaperon de Pola Esperantisto.

La gravecon de la manko de tutlanda gazeto mi konstatis dum mia printempa vojaĝo, post kiu en nia abonlisto Pollando devancis Usonon kaj kun 25 abonoj iĝis la lando kun plej multaj abonantoj de La Ondo (kompreneble, post Ruslando).

Kiel redaktoro, mi volonte uzas la redakcian kolumnon por plej kore danki al PEA pro la invito kaj al miaj malnovaj kaj novaj amikoj, kiuj faris tiun vojaĝon senproblema kaj agrabla: Tomasz Chmielik, Robert Kaminski, Stanislaw Mandrak, Barbara Pietrzak, Zofia Smistek, Zbigniew Warmuz, Aleksandro Zdechlik, Walter Zelazny kaj al multaj aliaj.

Mi esperas, ke la novaj (kaj la malnovaj) abonantoj de La Ondo ne grumblos pro la junia kajero kun forte reduktita informa rubriko kaj sen la kutimaj rubrikoj Tribuno kaj Frazoj. La unua somera monato estas denove pli beletra ol la aliaj, kaj ĉi-foje niaj legantoj povas legi du humurajn novelojn pri libroj kaj gazetoj.

Cetere, ĉi-somere La Ondo havos plej multajn legantojn ne en Pollando kaj eĉ ne en Ruslando. Per aparta interkonsento kun E-Asocio de Britio, ni sendos tri sinsekvajn kajerojn de La Ondo al kvincento da britaj esperantistoj, kiuj ankaŭ havas gazetan krizon, pro la provizora paŭzo de La Brita Esperantisto.

Bonan legadon!

Aleksander Korĵenkov

Bruselo: la nova Bjalistoko

Kvankam ĝi naskiĝis en Eŭropo, Esperanto ne estas eŭropa lingvo. Ĝi sukcesis iĝi vere internacia kaj tion pruvas ĝia pligrandiĝo ekster Eŭropo. Tamen de jardekoj Eŭropo prezentas multajn ŝancojn por Esperanto, kiuj alie ne ekzistus.

La evoluo de la Eŭropa Unio (EU) forte kreskigas etoson, kiu povus esti tre favora al Esperanto. Eble pro tio, individuaj esperantistoj bombardas anojn de la Eŭropa Parlamento per petleteroj kaj longaj dokumentoj. Ili nun fieras pri 80 parlamentanoj kiuj sin diris favoraj al Esperanto. Simile en la kongresoj de UEA kaj de aliaj organizoj ĉiujare oni esperas ke la EU finfine adoptos Esperanton kiel solvon de la lingva problemo. Ankaŭ en la reto Esperanto rapide evoluas kun miloj da paĝoj kaj dokumentoj, multaj en Eŭropo. Ni nun eĉ povas aŭskulti E-elsendojn en la reto, plejparte el Eŭropo. Eble tre baldaŭ videblos la unua Esperanta ret-televido. Sed ĉu Esperanto vere estas sur la bona vojo?

Ne! Esperanto iras malantaŭen ĉar ĝi ne sukcesas venki ian ofican teritorion. Speciale ĉe la Eŭropaj organizoj en Bruselo la lingvo suferas pro tre malbona bildo (se ĝi havas iun ajn bildon). Tial poresperanta agado plej ofte estas ege kontraŭefika ... Por Eŭropaj politikuloj Esperanto restas artefarita lingvo parolata de malmultaj fanatikuloj. Ĝi simple ne valoras seriozan diskuton per Eŭropaj politikuloj kaj funkciuloj.

Esperanto ne meritas diskuton, ĉar ĝi ne videblas aŭ aŭskulteblas en la Eŭropa ĉefurbo, Bruselo. Tiu fakto rekte rilatas al struktura malforteco de esperantaj organizoj.

Pro sia tutmonda devo, ekzemple, UEA devas rezigni sian Eŭropan agadon al volontuloj — t.e. al Brusela Laborgrupo pri la Lingvoproblemo en Eŭropo kaj al Eŭropa E-Unio. Tiuj volontuloj ne povas esti ĉiam profesie disponeblaj je agado ĉe politikuloj kaj ĵurnalistoj. Tamen ili laboras preskaŭ plentempe por Esperanto. Plie, tiaj nedaŭraj agadoj neniam efikos ĉar UEA restas en la malproksima Roterdamo. Ĵurnalistoj kaj eŭropaj politikuloj simple ne fidas privatulojn aŭ surpaperaĵajn organizojn sen Brusela oficejo.

Do, pro tiaj strukturaj kialoj, la E-movado malsukcesis krei Bruselan bazon por fari efikan Eŭropan politikon. Kaj ĝis nun la ofictenantoj de la movado ne komprenas la gravecon de la Eŭropa ĉefurbo. Ili ne komprenas kial jam de longa tempo tiom da landoj havas ambasadejojn kaj konsulejojn en Bruselo.

Ili ankaŭ ne vidas ke jam 2000 internaciaj organizoj havas oficejon en Bruselo por defendi siajn interesojn. Male, internaciaj esperantaj organizoj (UEA kaj SAT) elektis unulingvajn urbojn.

Eĉ la Flandra E-Ligo preferas unulingvan Antverpenon (kvankam pli da flandroj loĝas kaj laboras en Bruselo ol en Antverpeno). Ili ĉiuj ne vidas ke Bruselo estas tiel multlingva, kiel estis Bjalistoko. Ĉi tie nenia lingvo havas monopolon. La parolenda lingvo ĉiam dependas de kiam, de kie kaj de kiuj parolas. Eĉ belgoj estas ofte devigataj paroli aliajn lingvojn. Bruselo (la urbo kaj Eŭropaj instancoj) estas granda lingva eksperimento, en kiu ne partoprenas esperantistoj. En la plej multlingva Eŭropa urbo venas sep aŭ ok homoj al esperantaj renkontiĝoj. Neniam la malforta Brusela grupo organizos ĉi tie grandajn renkontiĝojn kaj altiros la intereson de ĵurnalistoj kaj EP-anoj.

Sed kial kunigi Esperantajn organizojn kaj parolantojn en Bruselo? Kial gravas ĉi tiu urbo?

Unue, peresperanta agado por lingva egalrajteco estos plej granda kontribuo al demokratio. Kun oficejo en Bruselo, ni povus efike kritiki ĉiujn formojn de lingva malegaleco en la EU. Ni povus klarigi (samtempe en Esperanto kaj naciaj lingvoj) al 1000 eksterlandaj ĵurnalistoj en Bruselo la kostojn kaj malavantaĝojn de la angla-franca lingva monopolo. Ni kritikus (ankaŭ en Esperanto kaj naciaj lingvoj) la lingvajn malegalrajtecojn, kiujn alfrontos estontaj EU-membroj kaj alfrontas malgrandaj nacioj ĉie en la mondo. La profito de tia agado estos mondskala profesia bildo por Esperanto en amaskomunikiloj.

Same kiel agado per Amnesty International kaj Greenpeace, esperanta agado estus valorega por la tuta mondo.

Due, nur en la multlingva Bruselo, kun 40% da eksterlandanoj, eblas konstrui lokon, kie oni daŭre parolas internacie. En tiu konstruado ludu gravan rolon la dek homoj kiuj, danke al esperantaj organizoj en Roterdamo kaj Parizo, nun povas sin vivteni per esperanta laboro. Tia materia kaj socia bazeto allogus esperantistojn por kongresi, por plifortigi siajn lingvajn konojn, kaj simple por resti en daŭra esperanta etoso. Ĝi ankaŭ donus ŝancojn al junuloj akiri spertojn kiel volontuloj en internaciaj esperantaj organizoj.

Trie, esperantaj organizoj uzu iom da — ege malgranda — ekonomia povo de esperantistoj. Kial pagi tiom dum niaj kongresoj al neesperantaj hoteloj, junulargastejoj, restoracioj, trinkejoj? Kial ni ne sukcesas recikli iom da tiaj malgrandaj profitoj en nian movadon? Kial ne doni ŝancojn al kelkaj personoj labori en Esperanto?

Certe iam Esperantaj organizoj komprenos ke neniam eblos fari Eŭropan politikon el Roterdamo aŭ Parizo. Sed kiam?

Kaj, ĉu estus pli efike krei novan kaj vere Eŭropan organizon, kiu tuj profesie agos? Aŭ estus pli bone batali kontraŭ inerteco kaj nescio en ekzistantaj esperantaj organizoj, ĝis ili finfine transloĝiĝos al la nova Bjalistoko, kiu estas Bruselo?

David Ferguson

4a EEU-Kongreso en Oostende

27 apr – 1 maj 2000 okazis la kvara EEU (Eŭropa Esperanto Unio)-kongreso en Oostende (Belgio) kun ĉ. 330 aliĝintoj el 20 landoj. Tiu ĉi kongreso estis eksterordinara el diversaj vidpunktoj.

1. Ĝi havis 3 temojn, nome “Ekologio, ŝlosilo por la 3a jarmilo”, “Eŭropa Unio” kaj “Interkulture”.

La ĉeftemo estis ekologio. Komitato Jean-Pain ĉeestis per belega informa budo kaj Frederik Van den Brande prizorgis prelegon. En la enirhalo estis ekspozicio de publikaĵoj pri ekologio el la EU-landoj. Parto de la kongresanoj biciklis al la ekologia centro en Oostende. Profesoro Orszach prelegis pri “Mastrumado de la akvo, analogio kun internacia komunikado” en la Eŭropa Parlamento (EP).

La dua temo “Interkulture” manifestiĝis per demonstracio de la projekto al lernejestroj en Oostende kaj dum la solena inaŭguro fare de Stefan MacGill en ĉeesto de aro da eminentuloj el la provincaj kaj urbaj instancoj, kiuj promesis subteni ĝin.

Por priparoli la lingvajn problemojn de EU ni vizitis EPon kaj diskutis kun EPano Nelly Maes. Pro parlamenta ferio aro da EPanoj, kiuj promesis partopreni, lastminute rezignis. Tie ankaŭ okazis debato pri la prelego, kiun Zlatko Tiŝljar faris la antaŭan vesperon pri “Eŭropa identeco”.

2. Ankaŭ eksterordinara estis la subteno de influhavaj personoj. La kongreso akiris la altan protekton de la belga reĝo. En la Honora Komitato de “Interkulture” estis 19 personoj, nome la tuta provinca estraro kaj la urbestraro. En la Honora Listo de la kongreso estis 10 ministroj, i.a. la ĉefministro kaj 16 EPanoj.

3. Menciinda estas la nekutima subteno de publikaj instancoj: la lokaj instancoj kunlaboris en la preparoj de la kongreso per tabuloj kaj ŝildoj, senpage disponigis kongresejon, regalon, biciklojn, eniron de muzeo; lokaj komercistoj mendis 40 reklamojn en la dua bulteno kaj kongreslibro.

4. Sendube ankaŭ la eĥo ĉe la publiko en multvizitata populara banurbo estis nekutima: 40 flagoj kun la vorto Esperanto flirtis sur la kongreseja placo meze de la urbo, ĉe la kongresejo, ĉe diversaj butikoj kaj hoteloj, sur la ekskursa ŝipo kaj ĉe la enirpordoj kie okazis la aliaj programeroj. La gazetaro raportis per grandaj artikoloj kun fotoj, la loka televido filmis du fojojn kaj okazis radiointervjuoj.

5. Plaĉa estis ankaŭ la kombino de la temoj kun turismado:

— la vizito al EP kombiniĝis kun busa kaj pieda ĉiĉeronado tra la urbo Bruselo kaj gvidataj vizitoj al la urbodomo;

— post prelego pri ekologia temo la partoprenantoj vizitis ekologian centron kaj Atlantikwall-muzeon;

— dum ŝipekskurso oni aŭdis prelegon pri “Delfenoj kaj balenoj en la norda maro” de Wim De Smet, okazis forumo de la laborgrupo Perspektivo kaj la paro Robineau rakontis pri sia ok-jara vojaĝo tra la mondo.

Malforta flanko estis tro malgranda grupo da lokaj kunlaborantoj por gvidi la kongresanojn tra la programo.

Konklude mi pensas, ke la kongreso estos memorinda kaj havis aron da elementoj kiuj povus inspiri la organizontojn de la venonta kongreso. La 5a Kongreso okazos en 2002 en Verona.

Ivo Durwael

Prezidento de Kroatio: Alta Protektanto de UK-86

S-ro Stjepan Mesiĉ, prezidento de Kroatio, akceptis la inviton de UEA fariĝi Alta Protektanto de la 86a Universala Kongreso de Esperanto, okazonta en Zagrebo en 2001. Tiel ankaŭ la venontjara UK ĝuos la plej altan honoron, kiun povas doni la gastiganta lando.

Krom la Alta Protektanteco de la ŝtatestro, pri la prestiĝo de Esperanto en Kroatio atestas ankaŭ la multnombreco de eminentuloj de la kultura, scienca kaj politika vivo, kiuj akceptis membrecon en la Honora Komitato de UK-86.

10 maj 2000 d-ro Zdravko Jelenoviĉ, kulturkonsilanto de Stjepan Mesiĉ, akceptis reprezentantojn de la Loka Kongresa Komitato de UK-86 en la oficejo de la ŝtatprezidento. La delegacion gvidis akademiano Dalibor Brozoviĉ, prezidanto de Kroata E-Ligo kaj membro de la Honora Patrona Komitato de UEA.

Spomenka Ŝtimec kaj Dalibor Seatoviĉ informis la konsilanton pri la evoluo de la preparlaboroj por la UK kaj pri la kontribuo de Esperanto al la internacia diskonigo de la kroata kulturo. La kulturperadaj atingoj dum naŭ jardekoj de Esperanto en Kroatio estas ne malgrandaj.

GK UEA

Shimon Peres protektas UK-85

Shimon Peres, laŭreato de la Nobel-pacpremio en 1994, akceptis la inviton de UEA esti Alta Protektanto de la 85a UK en Tel-Avivo.

La 85a UK, rekonita de Unesko kiel Flagŝipa Evento de la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco, apenaŭ povus havi Altan Protektanton pli ligitan al la celoj de tiu Jaro kaj de ĉi tiu UK ol Peres. Li ja estas unu el la arkitektoj de la pacprocezo en la regiono kaj kuniniciatinto de la Manifesto 2000 por la Kulturo de Paco kaj Senperforto, ĉar li mem fariĝis simbolo kaj modelo de sentima agado por anstataŭigi kulturon de perforto per kulturo de paco.

Peres okupis multfoje postenon de ministro, i.a. dufoje tiun de ĉefministro. En la nuna registaro li estas ministro pri regiona kunlaboro. Li estas ankaŭ vicprezidanto de la Socialista Internacio.

Je 25 maj UK-85 havis 1111 aliĝintojn el 54 landoj.

GK UEA

UK: apenaŭ imagebla fakto

23–24 maj Konstanta Kongresa Sekretario de UEA, Nikola Raŝiĉ, partoprenis en EIBTM, la Eŭropa Ideoborso de Turismo kaj Renkontiĝoj, en Ĝenevo — la plej granda foiro de kongresa industrio en la mondo, ĉi-jare kun 2500 ekspoziciantoj el 130 landoj. KKS havis multajn utilajn kontaktojn kun kongresejoj, turismaj oficejoj kaj flugkompanioj de la jam elektitaj aŭ ankoraŭ potencialaj lokoj de estontaj UK-oj.

Dum EIBTM kunsidis ankaŭ la Klientara Konsilio de Internacia Konferenca kaj Kongresa Asocio (ICCA). Raŝiĉ estas membro de la Konsilio kaj partoprenis ĝian kunsidon.

20–23 maj okazis kadre de EIBTM la 4a Forumo de Junaj Profesiuloj. Laŭ invito de ICCA ĝin partoprenis Clay Magalhaes, asistanto de la Kongresa Fako de UEA. La gekolegojn de Magalhaes ege impresis liaj informoj pri la Universalaj Kongresoj, kun partoprenantoj el dekoj da landoj sed kun Esperanto kiel sola laborlingvo. Apenaŭ imagebla oni trovis la fakton, ke malgraŭ sia multnombreco la UK-oj estas organizataj ĉefe de volontuloj kun nur unu plentempa oficisto, dank’ al kio la aliĝkotizoj de UKoj estas tre malaltaj kompare kun aliaj kongresoj.

La vojaĝ- kaj restadkostojn de ambaŭ UEA-oficistoj kovris ICCA.

GK UEA

Komuna manifestacio en Parizo

Kadre de Kampanjo 2000, Sennacieca Asocio Tutmonda invitis ĉiujn parizregionajn asociojn kaj grupojn komune partopreni la ĉi-jaran Unuamajn manifestacion en Parizo. Pozitive respondis pluraj asocioj kaj grupoj. Malantaŭ la granda banderolo sur kiu estis franclingve skribite: “Esperanto, internacia lingvo por la laboristoj” grupiĝis ĉirkaŭ 70 esperantistoj, membroj de jenaj sindikatoj, asocioj kaj grupoj:

CGT (Ĝenerala Konfederacio de Laboro), CNT (Nacia Konfederacio de Laboro), FEN (Federacio por nacia edukado), SAT-Amikaro, Naturamikoj, AFCE (Franca Asocio de E-Fervojistoj), SAT-Junulfako, Bondy E-grupo, Esperanto 94, Universalista Movado.

Sub propra banderolo kolektiĝis membroj de FET (Esperantista Federacio de Laboro) kaj SAT-Frakcio pri Disdona ekonomio.

Estis disdonitaj 5000 flugfolioj kaj multaj personoj informiĝis aŭ petis informojn. Fine de la manifestacio oni donis rendevuon venontjare en Bruselo.

Kreŝimir Barkoviĉ

Jubileaj tagoj en Bydgoszcz

7 maj 2000 finiĝis la jubileaj 25aj Esperantaj Tagoj de Bydgoszcz, kiujn ĉi-foje partoprenis preskaŭ 150 gastoj el 16 landoj de la mondo. La ĉefa organizanto de la aranĝo estis la Internacia Asocio Monda Turismo, kies centra sidejo troviĝas en Bydgoszcz (Pollando). Inter 29 apr. kaj 7 maj. okazis tie pli ol 30 kursoj, seminarioj, preleg-serioj kaj aliaj programeroj. 1–3 maj kunsidis la Estraro kaj Revizoroj de Monda Turismo, kaj 3 maj, okaze de pola Festo de Konstitucio, en la Palaco de Junularo okazis Pola Vespero, dum kiu la gastoj rigardis sep folklorensemblojn el la regiono de Kujavio kaj Pomerelio.

Kunorganizantoj de la Tagoj estis i.a. Internacia Kultura-Turisma Centro Kujavio kaj Pomerelio, Kujavia-Pomerelia Filio de PEA, Pola E-Junularo kaj la Vojevodia Kulturcentro en Bydgoszcz. La E-renkontiĝo eniris ankaŭ la programon de la ĝeneralaj Tagoj de Bydgoszcz, kiu estis afiŝita en miloj da ekzempleroj en la tuta urbo; raportis pri ĝi plej multe la urba gazeto Dziennik Wieczorny, la plej populara regiona radio PiK kaj E-redakcio de Pola Radio en Varsovio. Per bongustaj dolĉaĵoj regalis la gastojn la granda firmao Jutrzenka el Bydgoszcz.

Paralele al la Tagoj de Bydgoszcz okazis la 3a Bakalaŭriga Universitata Sesio (BUS) de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), pri kiu surloke zorgis la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo — klerigejo de AIS. El inter 32 planitaj BUS-kursoj okazis 29, plus unu eksterplana — el kiuj 28 estis en Esperanto.

Sukcese bakalaŭriĝis finstudintoj de ISTK el Albanio, Litovio kaj Pollando; aliaj gestudentoj el tiuj landoj, kaj ankaŭ el Bulgario kaj Rumanio, ekzameniĝis por fariĝi internaciaj vojaĝgvidantoj aŭ ĉiĉeronoj.

Tomasz Jan Kudrewicz

IJF denove invitas AIS

Dum la 24a Internacia Junulara Festivalo de Itala Esperanto-Junularo (en Cavallino ĉe Venecio, Italio, 19–25 apr 2000) denove okazis studadsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino. Jam en 1999 IEJ invitis AIS fari universitatajn kursojn dum IJF, kaj pro la granda sukceso la organizantoj de IJF ripetis tion.

Kadre de la festivala temo “Ĉu esti aŭ ne esti Eŭropano” AIS proponis al la festivalanaro kursojn: “Naciismoj en Eŭropo” (Carlo Minnaja); “Ĉu ni jam konas nian lingvon antaŭ la nasko aŭ ĉu ni lernas ĝin?” (Renato Corsetti); “Eŭropaj aspektoj de komputil-programado” (Reinhard Fössmeier).

La kursoj (po ok lecionoj) trovis viglan intereson, kaj kelkaj “festival-studentoj” eĉ akiris atestojn por uzo en plua studado ĉe AIS aŭ ĉe aliaj institutoj. La atestoj estas ne nur en Esperanto, sed ankaŭ en la itala lingvo, kaj mencias la precipajn kurstemojn.

TEJO, kiu estis kunorganizanto de IJF, eldonos pri la IJF-kontribuoj tekstaron. Centran lokon okupos prelegserio kun la temo “Junaj Eŭropanoj por egaleca lingvopolitiko — ĉu ni estas pretaj por taŭgaj proponoj?”, kiun laŭ invito de TEJO prezentis la konata interlingvisto Detlev Blanke.

Ankaŭ pri la AIS-kursoj aperos resumoj en la tekstaro.

Reinhard Fössmeier

Nova komitato de KCE

Sonja Brun, David Buhlmann kaj Marc Hiltbrand estas la nova Komitato de la Kultura Centro Esperantista, elektita de la ordinara Asembleo 29 apr 00 en Ĉaŭdefono (Svislando). La novaj revizoroj estas Francisco Perez kaj Giorgio Silfer.

La Kultura Konsilio por 2000–04 konsistas el Arthur Baur, Ivan Bujdosó, Tomasz Chmielik, Francisko Degoul, Lucienne Dovat, Jean-Jacques Lavanchy, Perla Martinelli, Claude Piron, Nicole Piron, Giorgio Silfer, Katalin Smidéliusz, Ljubomir Trifonĉovski, Daniele Vitali, Walter Zelazny.

Aldoniĝas la delegitoj de SES (E.Lauper), LF-koop (J.Vasserot), Lauzano (F.Randin), Lucerno (P.Scherer), Esperanta PEN (J.Felszeghy) kaj CDELI (C.Gacond).

La Asembleo konstatis la rekordan alfluon de donacoj en 1999, kiuj ebligis la aĉeton de Domo Naville fare de KCE.

Ĝi ankaŭ aprobis la principojn de projekto de Esperantologia Fakultato, kiu funkcios ĉe la internacia feria altlernejo de KCE paralele al la dimensioj de klublernejo kaj de staĝejo.

HeKo

Nemovada kongreso en Krakovo

28 apr. — 3 maj. Krakovo akceptis la 30an Tutpollandan E-Kongreson. Ĉi-jare la kongreso apenaŭ havis movadan engaĝon (pri la internaj aferoj de PEA decidos delegitoj de la asociaj filioj en aparta kunveno), kaj la kongresanoj ĝuis ampleksan kulturan, klerigan kaj ekskursan programon.

Altkvalitaj estis la unuaktoraj dramoj de Jerzy Fornal (Arlekeno de Janusz Korczak) kaj Jadwiga Gibczynska (Signaloj de Karol Wojtyla kaj La Falanto de Slawomir Mrozek). La muzika parto estis tre varia: kanzonoj de Jerzy Handzlik, koruso KAMEA, operetaj arioj de Ewa Warta-Smietana kaj Witold Wrona, antikva muziko...

Multaj prelegoj kaj fakaj “atelieroj” traktis diversajn temojn, kiuj plejparte rilatis al kulturo kaj Esperanto. Agrable variigis la programon ekskursoj tra Krakovo, kiu laŭ decido de kulturministroj de EU ĉi-jare estas unu el la kulturaj ĉefurboj de Eŭropo.

Bedaŭrinde, pro la samtempaj Tagoj de Bydgoszcz, Eŭrop-Unia Kongreso en Oostende kaj pro la samtempa kaj samloka konferenco de la Pola sekcio de ILEI, nur sepdeko da esperantistoj povis ĝui la sestagan kongreson.

Aleksander Korĵenkov

Esperanto: unu el la atutoj

6–9 apr 2000 Hispana E-Federacio denove partoprenis en “Expolingua” (Madrido), kaj denove Esperanto montriĝis unu el la ĉefaj allogaĵoj de la foiro.

Niaj celoj estis la samaj kiel en la pasinta jaro: ampleksigi la konon pri la lingvo, veki pozitivan sintenon pri ĝi kaj montri decan bildon de la asocio, ĉar finfine ĝi estas montrofenestro de Esperanto en la lingvo-instrua medio.

Ni prezentis plurajn informojn pere de A5-formataj dokumentoj, kaj aldonis du novajn surmurajn afiŝojn surbaze de la libro-kovrilo de La fenomeno Esperanto de William Auld en la hispanlingva versio.

La interretaj HEF-paĝoj kaj la videokurso Mazi, denove kontribuis al la sukceso de nia stando. Ankaŭ ĉe ni eblis aŭskulti E-muzikon, por kio tre utilis Kolekto 2000 de Vinilkosmo. Elstaris la ludo-testo: kvazaŭ ekzameneto pri gramatiko kiun oni devas plenumi por partopreni lotadon kies premio estas perkoresponda kurso. Unu el la gajnintoj estas 12-jara knabo.

La materialoj estis aranĝitaj tiel, ke libroj, revuoj kaj similaj, montru ĉiajn aspektojn de la homa scio, sed ankaŭ ke ilia aspekto estu alloga kaj nuntempa. Asterikso vekis ĉies atenton, inkluzive de ĵurnalistoj, kiuj senescepte montris ĝin al la televidaj kameraoj.

Dum la unua tago ni profitis la ĉeeston de Amanda Higley, usona junulino dum preskaŭ unu jaro vojaĝanta tra Eŭropo pere de la Pasporta Servo. Sian sperton ŝi rakontis al ĵurnalisto, kaj ankaŭ al la ceteraj interesitoj.

Junuloj denove estis agrable surprizitaj ĉe nia stando. Kompreneble, ne ĉiuj el ili eklernos Esperanton aŭ aliĝos al nia asocio, sed nun ili scias ke ekzistas aliaj eblecoj, kaj tio kontribuas al plibonigo de la ĝenerala sinteno rilate la lingvon, kio fakte estis nia unua celo.

Ana Manero

Ministeria subteno al Esperanto

Ministerio por junularo kaj sporto de Serbio 13 maj 2000 definitive aprobis la projekton “Internacia E-Lernejo Interkulturo”, kiu realiĝos 1–9 jul 2000 en la junulara hotelo Junior en la montaro Kopaonik. La Ministerio kovros la restadkostojn por 35 partoprenantoj (20 junaj esperantistoj el Serbio, 10 el eksterlando kaj 5 gastoj el aliaj organizoj) kaj subvencios E-Instituton Beograd kaj Serbian E-Junularan Organizon.

La aprobita projekto sekvas la unuajn rezultojn de la projekto Interkulturo, kiu en Serbio realiĝas en kvar urboj, kaj venas post aktiva partopreno de reprezentantino de SerbEJO en la Konferenco de Ministerioj por Junularo de la landoj de sudorienta Eŭropo (Beograd, 17–20 dec 1999) kaj en Interkonsiliĝo de junularaj organizoj de Serbio (Kopaonik, 28–30 jan 2000).

Pliaj informoj, programoj kaj aliĝilo riceveblas ĉe Serbia E-Ligo (Terazije 42, YU-11000 Beograd, Jugoslavio) aŭ rete: radp@ptt.yu kaj zciric@Eunet.yu.

Radojica Petroviĉ

Slovena prezidento svenas inter la brakoj de esperantisto

Subitan vivomankon suferis Milan Kuĉan, prezidento de Slovenio, dum la regalo honore al la verkistoj de PEN-Klubo Internacia, en sia rezidenco apud Bledo. La eksvenon rimarkis unu el la apudaj gastoj, d-ro Giorgio Silfer, kiu alkuris ĝustatempe por subteni la korpon dorse, kaj eviti al la gastiganto supinan falon kaj vundiĝon.

La delegito de Esperanta PEN-Centro partoprenis interalie la poezian vesperon, okaze de la tradicia Internacia Konferenco en Bledo, 3–7 maj 2000. Li tie deklamis versojn el “La infana raso” de William Auld, kun posta traduko al la franca kaj angla (konferenclingvoj, kun la slovena).

Dum vizito en vilaĝo Vrba, kie naskiĝis la nacia slovena poeto Frane Preŝeren, multaj konferencanoj admiris la tre belan eldonon de la esperanta versio de “Krono de l’ sonetoj”, en vitrino de la muzea naskodomo. La libron produktis Vinko Oŝlak, membro de Esperanta PEN-Centro, antaŭ kelkaj jaroj.

PEN

Orbis Pictus” invitas

Orbis Pictus” el Trieste proponas en julio tri gravajn aranĝojn. En pitoreska istria urbeto Motovun (Kroatio) ĝi gastigos Konferencon de OSIEK (15–21 jul) kaj, paralele, la 6ajn Somerajn Kursojn.

La temon “Multkultureco, multlingveco kaj kunvivado” la konferencanoj sencenzure pridiskutos post la prelegoj de: Viŝnja Brankoviĉ, Vinko Oŝlak, Bardhyl Selimi, Zlatko Tiŝljar, Eugène de Zilah kaj aliaj. Pri reformprojektoj kaj pri nova alfabeto prelegos Claus J. Günkel.

La kursanoj studos en grupoj de Zlatko Tiŝljar kaj de konata kanzonisto Georgo Handzlik, kiu ankaŭ koncertos por ĉiuj partoprenantoj.

Post la aranĝoj okazos tritagaj ekskursoj tra la slovena kaj kroata partoj de la magia nordadriatika duoninsulo.

De famili-etosaj aranĝoj, interesitoj kune povos direktiĝi al la 85-a UK en Tel-Aviv. La flugkaravano startos 23 jul 2000 el la ĉefurbo de Slovenio kaj revenos 3 aŭg. 2000 al la kroatia ĉefurbo Zagrebo.

Adreso: Via Leghissa 6; IT-34 131 Trieste, Italio

Rete: orbispictus@iol.it

Viŝnja Brankoviĉ

Dudek jarojn post Raŭmo

La Manifesto de Raŭmo, verkita dum la Internacia Junulara Kongreso en Raŭmo (Finnlando, 1980) heredigis al la dua jarcento de la Lingvo Internacia jenan defion:

“Ni kredas ke la unua jarcento de Esperanto pruvis la taŭgecon de la lingvo por esprimi ĉion; meze de la 80-aj jaroj, komence de la dua jarcento, ni devos ekmontri al la mondo ke ni kapablas ankaŭ diri ion — ion kulture originalan kaj internacie valoran”.

La Manifesto lasis kelkajn evidentajn demandojn parte neresponditaj. Tial ĝi ankaŭ estis interpretata kaj pritaksata tre varie dum sia dudekjara ekzisto. Ĝi invitis krei originalan valoran E-kulturon, sed ne precizigis, kiudirekte oni iru. Kaj ĉar iuj interpretis la Manifeston kiel inviton turni la atenton internen, al la valoroj de la komunumo mem, ĝi ne nepre kuraĝigis prezenti la E-kulturon al la ekstera mondo.

La fundamenta demando estas do: ĉu la E-kulturo devus signifi ion ankaŭ por la ekstera mondo, aŭ ĉu sufiĉas, ke ĝi estas grava por ni mem? Ĉu ni kulturu nur nin mem, aŭ ĉu ni posedas valorojn prezentindajn al eksteruloj? Kio estas tiu originala valoraĵo, kun kiu ni alproksimiĝu la mondon? La kulturo de la komunumo ekzistas ne por tio, ke la movado havu ion, pri kio fanfaroni. Sed sen la kulturo, la movado tamen havus malpli da ekzistokialoj. Kio do estas la interrilato de la Esperantaj kulturo kaj movado?

Kiel parto de la Kultura E-Festivalo 2000 en Helsinko estos aranĝita duontaga seminario pri ĉi tiuj demandoj. Ĝi okazos 22 jul 2000 sub la prezido de Christer Kiselman, kaj per prelegetoj kontribuos:

  • Jouko Lindstedt. “La Manifesto: historia enkonduko — kaj elkonduko”;
  • Sabira Stahlberg. “Ĉu internacie inda kaj interesa? Esperanto-kulturo el tutmonda perspektivo”;
  • Ilja De Coster. “Esperanto-komunumo kaj la civila socio”;
  • Anna Ritamäki. “La organizita esperantostagnado — elirvojoj 20 jarojn post Raŭmo”.

La seminarion preparos reta antaŭseminario, malfermita por ĉiuj, dum junio pere de la dissenda listo Bja-listo. La ĉefaj kontribuoj al la antaŭseminario kaj seminario estos publikigitaj enrete.

Jouko Lindstedt

Kurte

D-ro L.Zaleski-Zamenhof, nepo de la iniciatoro de E-to, meze de aprilo vizitis Brazilon, kie li kun lokaj e-istoj partoprenis en solena sesio ĉe la Distrikta Leĝdona Ĉambro en la ĉefurbo de Brazilo k estis akceptitaj de la Pollanda ambasadoro Boguslaw Zakrzewski. (Interredaktore)

En februaro 2000 Gotoo Mituo oferis al Japana E-Instituto 100 milionojn da enoj (ĉ. 910 mil eŭroj); JEI nun kolektas opiniojn de la membroj por utiligi la monsumon. (La Revuo Orienta)

Prof. Lluis de Yzaguirre reprezentis UEA en kunveno (Barcelono, 24–26 feb) de Konsulta Komitato de Unesko por Lingva Plureco kaj Multlingva Eduko. (Esperanto)

Memortabulo honore al Marko Zamenhof, la patro de la iniciatoro de E-to, estas inaŭgurita en Tykocin (Pollando) vid-al-vide al la loka sinagogo. (Heroldo de Esperanto)

Bulgara E-Junularo prezentis sin inter aliaj organizoj kadre de internacia seminario “Arto kaj informado kontraŭ perforto” en Sofio. (Heroldo de Esperanto)

Inter ĉ. 120 mil personoj, aliĝintaj al la ŝtataj lingvoekzamenoj en Hungario kadre de Fremdlingva Perfektiga Centro plej multaj elektis la anglan (54,6%) k germanan (36,9%) lingvojn; nur 480 ekzamenitoj (0,4%) elektis E-ton. (Debrecena Bulteno)

La 3a Himalaja E-Renkontiĝo okazis 26 feb. — 6 mar. en Kathmandu kun 75 partoprenantoj el 12 landoj. (La Revuo Orienta)

Unuafoje en la historio de irana E-movado, eksterlanda E-karavano vizitis Iranon dum semajno je 20–26 mar 2000. Tiu karavano konsistis el 14 gejapananoj. (Iran-Esperanto raportas)

13–23 apr 2000 okazis en la universitato de Celaya inaŭgura kongreso de AIS Meksikio. Krom ĉ. 70 Meksikiaj kongresanoj partoprenis sciencistoj el Eŭropo, Azio k Usono. (Interredaktore)

Estrarano de Kanada E-Asocio Pierre Savoie estas eksigita el KEA pro letero kun asertoj takseblaj kiel rasismaj k instigantaj al rasisme bazita perforto. (Esperanto)

Zagreba junulara E-aktivulino sukcese partoprenis en marta TV-kvizo La trian fojon vi sukcesos, gajninte 10 mil kunaojn k aŭton; ŝi aparte salutis e-istojn. (Tempo)

85 personoj vizitis la Centran Oficejon de UEA je ties Malferma Tago (13 maj); la ĉefa gasto estis Gian Carlo Fighiera. (GK UEA)

Konferenco de UES

16 apr. en Jekaterinburga liceo n-ro 88 okazis konferenco de Urala Esperantista Societo (UES). La konferenco diskutis kaj aprobis la priagadan kaj financan raportojn de la Komitato. Oni priparolis eblojn subteni novajn E-grupojn en Centra Uralo, kiuj kreiĝis dank’ al la informkampanjo de Viktor Kudrjavcev.

Cetere, Viktor Kudrjavcev denove ricevis la mandaton kiel prezidanto de UES. Lin asistos kvar komitataninoj: Olga Gavrilova, Halina Gorecka, Lidia Jerofejeva kaj Tatjana Kulakova.

Tatjana Kulakova

sekretario de UES

12a VER je Pasko

28 apr – 2 maj 2000 en Uljanovsk okazis la 12a Volgia E-Renkontiĝo. Ĝin partoprenis 90 homoj el 14 lokoj — rekorda kvanto por ĉi-jaraj Ruslandaj renkontiĝoj (REK, EoLA, Strelka ktp.).

La temo de VER-12 estis “Ekologio”. Okazis du prelegoj, aferludo kaj ekologia balo kun konkursoj pri la plej bonaj kostumo, anekdoto kaj strofetoj (“ĉastuŝkoj”) laŭ ekologia temo. Bedaŭrinde, la naturo malhelpis okazigi ekologian “descendon”, ĉar subite malvarmiĝis kaj ekneĝis. Okazis nur mallonga ekologia ekskurso por dezirantoj, kiuj saĝe kunprenis varmajn vestaĵojn.

Tamen la etoso estis tre varma. La programon plenigis multaj eroj, inter kiuj estis koncerto de ensemblo de antikva muziko Totus Floreo, psikologiaj trejnadoj, rolludo Mastrino de l’ Monteto, prelegoj pri teorio de solvado de inventaj taskoj, kursoj pri teatra ŝminko, mezepokaj dancoj, pentrarta konkurso (okaze de la Pasko oni pentris sur ovoj), E-kursoj kaj multaj aliaj. Jurij Finkel prelegis pri Esperanto en Interreto. Laŭ voĉdonado la unuan lokon inter programeroj gajnis ludo Kio? Kie? Kiam? okazigita de Sergej Vernigorenko.

En primovada kunveno oni ne findecidis pri la loko de VER-13, inter la kandidatoj estas Kineŝma, Kostroma kaj Volgograd.

Yurij Karcev

De Pacifiko al Atlantiko

LOdE jam rakontis (1998: 7) pri la Transkontinenta E-marŝo laŭlonge de la fervoja linio liganta Eŭropon kaj Azion.

1 jan 1999 sespersona grupo de ĉinaj esperantistoj startis de Lianyungang ĉe la bordo de Pacifiko. Post jarduono, 12 jul. 1999 la grupanoj finis la ĉinan parton de la marŝo kiu pasis, interalie, tra dezerto Gobia. Sed pli komplika ol la veteraj kaj klimataj malfacilaĵoj (varmego, sabloŝtormoj, manko de trinkakvo) evidentiĝis la viza problemo.

Veninte al la limo inter Ĉinio kaj Kazaĥstano la marŝantaro anstataŭ dumonata ripozo havis okmonatan (!) baraktadon por ricevi vizojn, kaj nur en marto estis ricevitaj Ruslandaj vizoj, kaj la grupo (jam nur tripersona) daŭrigis la vojaĝon. Kun nur tritaga tranzita vizo ili rapide tratrajnis Kazaĥstanon kaj venis al Ruslando en Altajo.

En la unua Ruslanda urbo Rubcovsk ilin gastigis fervoja policano. Laŭvoje al siberia urbo Omsk la grupestro kontuzis sian piedon. En Omsk ili gastis ĉe Veniamin Rozenberg, renkontiĝis kun siberiaj esperantistoj kaj daŭrigis la vojaĝon.

Ili devis kombini piedvojaĝon kun lokaj trajnoj por fine de aprilo veni al Jekaterinburg. Ĉi tie la grupo — Zheng Xuejun (gvidanto), Fu Yongjun kaj Zheng Hailin — haltis por kelkaj tagoj. En la ĉefa urbo de Uralo okazis, interalie, renkonto kun lokaj esperantistoj, ekskurso, pikniko ĉe unu el la monumentoj inter Eŭropo kaj Azio (vidu sur la suba foto) kaj konatiĝo kun la rusortodoksa Paska tradicio.

La unuan majan tagon la ĉinaj kuraĝuloj forlasis Azion kaj venis en Eŭropon. Iliaj sekvaj celoj estas Kazanjo kaj Moskvo. Por daŭrigi la vojaĝon, kies celo estas Roterdamo, la grupanoj bezonas vizojn por pliaj Eŭropaj landoj.

Halina Gorecka

Laŭdo de ĵurnaloj

de Karel Ĉapek

Ni estas tiel alkutimiĝintaj al la ĵurnaloj, ke ni ĉesis percepti ilin kiel ĉiutagan mirindaĵon. Jam tio estas miraklo, ke ili ĉiumatene aperas, eĉ se dum la antaŭa tago okazis absolute nenio; sed ĉi tiu mirindaĵo estas redakcia sekreto, kaj mi estas skribonta pri la ĵurnaloj el la vidpunkto de leganto. Iam eĉ leganto en subita ekbrilo rimarkas la mirindecon de gazetaro; ekzemple al mi tio okazis en Ballinluig, aŭ ne en Ballinluig, en Crianlarich ĝi estis aŭ en Tyndrum, sed ankaŭ en Tyndrum ne; plej verŝajne en Mallaig, ĉar ĉeestis maro, kaj mi aĉetis numeron de mi-ne-plu-scias kiu ĵurnalo por legi en trajno. Kiam mi malfermis ĝin per energia disbrakumo, miaj okuloj fiksiĝis ĉe la riporto: “Kvin mil katoj likviditaj en Ĉeské Budejovice”.

Komprenu: kiam oni sidas en trajno en Mallaig, oni estas preparita por ĉio ajn alia ol por Ĉeské Budejovice aŭ por imago pri kvin mil katoj. Mi devis fermi la okulojn, por digesti tiun baton de eventoj. Se mi anstataŭ ĵurnalon estus malferminta iun romanon, post momento mi estus sciinta, kio estas supozebla kaj kio verŝajne venos; sed neniu romanverkisto kapablus elpensi la fantazian imagon pri kvin mil katoj kaj ne rememorus el klara ĉielo pri Ĉeské Budejovice. Renkontiĝi en Mallaig kun Ĉeské Budejovice estas mirindaĵo; trovi sur unu paĝo sinjoron MacDonald kaj kvin mil katojn estas io pli fantazia ol Ali-Babo kaj la kvardek ŝtelistoj; kaj se oni rigardas samtempe al Atlantiko, oni estas venkita de tiu sovaĝa kunekzistado de ĉio, kio estas, nome de politiko, katoj, maro, socialismo kaj Ĉeské Budejovice. Per tio al oni subite riveliĝas la vasteco de la mondo kaj mirakleco de la ĵurnaloj en kurta kaj miriga ekfulmo.

*

Pardonu, ke mi restos ankoraŭ ĉe la katoj. Mi spertas iomete pri katoj kaj longe mi povus rakonti pri katoj en Nottinghill kaj Ĝenovo, pri katoj veneciaj kaj parizaj, pri bredado de katidoj, pri kiel akiri konfidon de katoj, kaj pri multaj aliaj aferoj. Nu, oni neniam trovas en la ĵurnaloj informon, ke katino kaptis paseron aŭ akuŝis tri katidojn; ĉiam oni trovas ĝin tie en speciala, neordinara kaj ofte eĉ horora aspekto, ekzemple ke rabia kato mordis leterportiston, ke iu sciencisto malkovris katan seron, ke en Plymouth aŭ ie naskiĝis naŭvosta kato, aŭ ion similan. Same vi ne trovos en la gazetaro, ke kelnero alportis al gasto glason da biero, sed jes ke li mortigis sian amatinon aŭ ke eksplodis kelnera striko. Ĉeské Budejovice ne eniras ĵurnalojn en sia trankvila ekzistado; tie devas okazi murdado de katoj aŭ almenaŭ elektoj, por ke ĉi tiu serioza urbo aperu al la mondo en ekscita kaj tragedia aspekto. Kaj se mi legas en gazetaro, ke parlamentano prezentis paroladon, mi kredas anticipe, ke temas pri io same aparta kaj drama, kiel se rabia kato mordus leterportiston aŭ kelnero mortigus sian amatinon.

Per ĉio ĉi mi volas klarigi proksimume tion, ke la mondo de la ĵurnaloj estas farita sole el esceptaj eventoj, neordinaraj kazoj kaj ofte eĉ mirindaĵoj kaj mirakloj. Se ĵurnaloj mencias domon, do tie ne tekstas, ke la domo staras, sed ke ĝi brulas aŭ ke ĝi ruiniĝis aŭ almenaŭ estas la plej granda en la mondo aŭ entute eminentiĝis per eksterordinara maniero inter ĉiuj domoj, kiuj ĉie ajn ekzistas. Kelnero estas atentokapta persono, kiu murdas sian amatinon, kasisto fuĝas kun konfidita mono, la amo fatale saltigas homojn desur la Ponto de Legioj en la riveron Vultavo, aŭto estas instrumento servanta por rekordoj, karamboloj kaj surveturado de infanetoj aŭ maljunaj damoj. Ĉio, kio ekzistas, vidiĝas en aspekto drama kaj iom alarma. Kun ĉiu matena eldono de la ĵurnaloj la mondo transformiĝas en sovaĝejon, kie embuskas sennombraj surprizoj, danĝeroj kaj epikaj eventoj.

*

Tamen la gazetoj ne anoncas al ni per colaj literoj, ke incendio neniigis Trojon aŭ ke Herodo en intereso de publika higieno ordonis ekstermi kvin mil suĉinfanojn. Vi legos tie pri sangoplena interbatiĝo de tri seruristoj en la strato Ŝtepánská, sed oni ne bildigos al vi la sangoplenajn batalojn de Cezaro kontraŭ gaŭloj. Ne sufiĉas, ke la okazaĵo estu sanganta aŭ brulanta; ĝi devas esti nova. Ne sufiĉas, ke ĝi alparolu nian imagipovon, ĝi devas esti antaŭ ĉio laŭeble hodiaŭa. La ĵurnaloj rajtas skribi, ke hodiaŭ, la 14an de decembro 1924, pasis precize tri mil jaroj de tiam, kiam incendio neniigis Trojon; se ĝi ne estas ĝuste kaj harprecize hodiaŭ, ĝian aperigon en ĵurnaloj ne eblas pravigi. La mondo de la ĵurnaloj, simile kiel la mondo de sovaĝaj bestoj, ekzistas sole en la estanteco; la konscio de la ĵurnaloj (se eblas paroli pri konscio) estas limigita al pura estanteco, etendiĝanta de la matena eldono ĝis la vespera aŭ inverse. Se la leganto legas ĵurnalon malnovan unu semajnon, lia impreso similas al foliumado en la kroniko de Dalimil; ĝi ne plu estas ĵurnalo, sed memoraĵo. La noetika sistemo de gazetaro estas aktuala realismo: ekzistas, kio estas ĝuste nun; extra praesentiam non est existentia: ergo bibamus.

Imagu, kia tremego vin kaptus, se la ĵurnaloj alportus — ni diru — unu jaron malnovan paroladon de deputito Petrovicky. Ili povas ĝin alporti kun rimarko, ke ”hodiaŭ pasis de ĝi ĝuste unu jaro” aŭ ke “ĉi tiuj oraj vortoj validas ankaŭ hodiaŭ”; sed ia hodiaŭ devas enesti, alie ŝajnus al vi, ke la kosmo estas falanta sur vian kapon aŭ ke la kategorio de tempo freneziĝis; ĝi estus preskaŭ netransvivebla. Iu moralisto (ŝajnas al mi, ke sinjoro Gamma) skribis, ke la ĵurnaloj devus anstataŭ aktualaĵoj alportadi eternaĵojn kaj permanentaĵojn, evidente preferante aferojn eternajn antaŭ portempaj. Do ekzemple anstataŭ parolado de Ĉiĉerin presindas parolado de Cicerono favore al Plancio, kiu sendispute ne aktualas. Anstataŭ konfuza situacio en la parlamento la ĵurnaloj povus prezenti eltiraĵojn el Konfuceo, kaj anstataŭ la lasta murdo ĉapitron el Reto de Kredo de Chelĉicky. Mi konfesas, ke tian ĵurnalon (kiu eble aperas en la ĉielo) mi ne volus redakti; mi ne scius, kial ĝuste hodiaŭ presigi parolon favore al Plancio anstataŭ la tria parolado kontraŭ Verro kaj kial el vidpunkto de eterneco ĝuste hodiaŭ preferi Konfuceon antaŭ la Platona Faidono. Se tie estas ministra raporto antaŭ la parlamento, do ne tial, ĉar ĝi estas pli bona kaj por mia animo pli grava ol la Prediko sur la Monto, sed tial, ĉar diference de la Prediko sur la Monto ĝi okazis hieraŭ. Ŝtelo de peltmantelo en kafejo certe ne estas pli sensacia ol abdiko de Napoleono, sed ĝi epizodiĝis hieraŭ. Kion fari, la prezenco posedas por la homoj specialan kaj misteran allogecon; la homoj kuras amase rigardi la domon, kie tajloro per briko mortigis sian sepmembran familion, sed ne kuras amase rigardi al Ŝterboholy, kie dum la Sepjara milito falis mi-ne-scias kiom da mil homoj inkluzive de Schwerin. Fanatika intereso pri la estanteco estas unu el la misteroj de la vivo; ĝi estas ankaŭ unu el la misteroj de la ĵurnaloj.

Informo devas esti nova, sed ĝi ne devas esti kruda kaj nekonata. La ĝangalo de okazaĵoj, kiu ĉiumatene malfermiĝas en ĵurnaloj, devas esti penetrita de tramarŝitaj kaj konataj padoj, ekzemple: “Li estis transportita al ambulanca stacio”, “La loĝantaro estis ekscitita de informo, kiu disflugis fulmrapide”, “Digna agado de la kunveno estis de nenio rompita”, “La damaĝo estas granda”, “Caveant consules!”

Ĉiu tia stabiliĝinta diraĵo posedas sian estetikan valoron. Ĝi estas siaspeca ripozejo en inundo de noveco, kvazaŭ refreno, kiun la leganto povas kunkanti. Preta kadro, en kiu nova evento glate instaliĝas kaj per kio ĝi samtempe estas kontentige likvidita. Tuj kiam ĝi elmergiĝas, ĝi jam ĉesas esti io eksterordinara.

Antaŭ kelka tempo mi veturis sur platformo de tramo. Subite io ekbaraktas sur la reloj, la ŝoforo terure eksakras kaj furioze sonorigas, la vagono surloke haltas, ni ĉiuj flugas sur la ŝoforan dorson; kvazaŭ kreskinte el la pavimo, sur la reloj kirliĝas tufo da homoj, du ĝendarmoj trenas pezan pakaĵon en dompasejon, la mortpala ŝoforo viŝas sian malvarman ŝviton kaj vokas pri policano; stranga, kruda kaoso, kiu malrapide kaj kvazaŭ febre malvolviĝas; dum la tuta resto de la tago mi sentis min terure. Kaj jen, sekvamatene mi legas en ĵurnalo: “Hieraŭ je la unua horo estis en la Nacia Avenuo faligita per veturanta tramvagono Francisko Ŝ., librotenisto el Prago VII. Leĝere vundita li estis transportita al ambulanca stacio, kie li ricevis la unuan flegon”. Jen ĉio; kaj mi estis liberigita el la torturiga kaoso, kiun mi travivis; subite mi vidis, ke la kazo estas danke Dion tute simpla. Restis en ĝi absolute nenio el la febra konfuzo. Li ricevis la unuan flegon, jen normaligo. Se antaŭ la mondokreo estis kaoso, do tial, ĉar ankoraŭ ne ekzistis ĵurnaloj, kiuj stiligus la tutan epizodon proksimume jene: “Ankaŭ hieraŭ la digna agado de la eterneco estis de nenio rompita. Antaŭvespere fulmorapide disportiĝis informo, ke en Maninoj estis kreita Kosmo. Feliĉe ĝis la redaktofino la informo ne estis konfirmita. Tamen ni atentigas la aŭtoritatojn pri la insidaj komplotoj, kiuj povus grave endanĝerigi la ĝisnunan kaoson. Caveant consules!”

Sume do eblas diri, ke la beletro estas esprimado de malnovaj aferoj per eterne novaj manieroj, male la ĵurnaloj estas esprimado de eterne novaj realaĵoj per maniero stabila kaj senŝanĝa.

*

La ĵurnaloj, se ili ne implikiĝas en la politikon, parolas pri aferoj unikaj kaj konkretaj. La poeto diras, ke “ĉiu mortigas, kion li amas”. Kontraste al tio la gazetoj asertas, ke en la domo n-ro 891 kelnero Václav Zajíĉek mortigis sian amatinon, la 27-jaran Tereza Veselá. La poeto rajtas prikanti galantojn ĝenerale; sed la ĵurnaloj povas alporti nur konkretan, asertan informon, ke hieraŭ je la 3a horo 15 minutoj malfermis sian floron ĉe Podbaba la unua galanto, kaj ke la informo fulmorapide disflugis tra la tuta Prago. Tamen ankaŭ en la gazetaro de tempo al tempo aperas peceto da beletro aŭ poezio; sed ne tial, ke la literaturo apartenus speciale al la ĵurnaloj, sed tial, ke en la ĵurnaloj estas ĉio.

Malgraŭ tio la ĵurnaloj posedas komunajn trajtojn kun beletro, ekzemple, diference de scienca esplorado ili estas tute sendependaj de la realo. Foje angla ĵurnalisto pro mi-ne-scias-kia ekstravaganca scivolemo intervjuis min pri mia naskiĝloko kaj pri aliaj distaj aferoj. Sekvatage kun infaneca mirego mi legis en lia ĵurnalo, ke mi naskiĝis en sovaĝa montara izoldomo de Gigantaj Montaroj, en malriĉa familio de krudaj kaj piaj montanoj ... Senenergie mi protestis antaŭ alia viro de gazetara profesio, ke tio ne estas vero. “Ĉu vi ĝin scias certe? — diris al mi la viro. — Eble vi pravas, sed tiamaniere ĝi estas pli interesa”. Ekde tiu tempo mi legas ĵurnalojn kun pli profunda kompreno kaj ĝuo; mi trovas en ili ekscitajn aferojn, ekzemple paroladon de eksterlanda ministro, raporton pri inaŭguro de ekspozicio de drataj kribriloj en Rozmitál aŭ sensacian malkovron, ke en la Nacia Teatro estis surscenigita nova ĉeĥa dramo, kaj mi pensas ĉarmita: “Eble nenio okazis tiel, sed ĉi-maniere ĝi estas pli interesa”. Oni devas koncedi, ke kvankam la ĵurnaloj (pro principa motivo de gazetara libereco) estas sendependaj de la realo, ili uzas sian rajton je fikcio tre modere; ekzemple, la angla ĵurnalisto povus same facile skribi, ke mi naskiĝis elfalinte el pina strobilo en formo de flugilhava semo, aŭ ke mi alflosis tra akvofalo de Elbo kuŝante en korbo; sed li limigis sin je certa retuĉo de la realo en mezuro, kiu tute ne ofendas la kapablon de ordinara leganto kredi skribitan vorton. La gazetoj rajtas skribi ĉion ajn sub la kondiĉo, ke ĝi estas sufiĉe banala kaj ordinara, ke la leganto kredu tion sen penado. Ili povas devii de la realo, sed tiel delikate, ke la leganto ne ekkriu, ke tio ĉi estas sensencaĵo kaj ke la ĵurnalo opinias lin frenezulo. Sekve de tiu ĉi konsidero al oportunemo kaj modesta fantazio de la legantoj la ĵurnaloj devias de la realo multe malpli, ol oni povus teorie supozi; kaj ofte ili kroĉiĝas al ĝi — kvankam nur leĝere kaj neprecize — ĉar pli facilas reprodukti realajn aferojn ol elpensadi aferojn verŝajnajn.

*

Oni ofte riproĉas al la gazetaro anonimecon; mi opinias, ke malprave. Necesas pripensi, ke ĵurnaloj kutime ne estas verkataj de ĵurnalistoj, sed de ĵurnaloj. La stabiliĝintaj diraĵoj, kiujn mi jam menciis, ne estas posedaĵo de unuopulo, sed de la tuta gildo. Se ie pendas tabulo “Malpurigado de tiu ĉi loko estas punenda”, sub tiu ĉi ĝenerala ideo ne estas skribita la aŭtoro; kaj ĉar la ĵurnaloj ofte estiĝas el ĝeneralaj frazoj, ĝeneralaj opinioj kaj ĝeneralaj parolturnoj, ili estas same anonimaj kiel avizaj tabuletoj aŭ oficaj formularoj. Se vi devigus aŭtoron de la enkonduka ĉefartikolo subskribi ĝin, li dirus, ke tiukaze li aŭ tute ne verkus ĝin aŭ provus verki ĝin pli bone. Anonimulo en ĵurnalo ne estas viro kun masko, ĉar li estas viro sen vizaĝo. Nur nesubskribinta homo povas skribi: “La agado de la kunveno estis digna”. Subskribinta aŭtoro sub perdo de persona sincereco devus skribi: “La agado de la kunveno estis eksterordinare teda; koncerne min, mi preferus piediri ĝis Vysoĉany; mi miras, ke iu trovas amuza rakonti aferojn, kiujn jam ĉiu konas”. Kiel vi vidas, tia subskribinto estus tre malbona ĵurnalisto; kaj ekzistas tro multe da aferoj, pri kiuj skribi ne eblas alimaniere ol kun subpremo de propra personeco.

*

En la ĵurnaloj ekzistas aferoj, kiujn neniu legas, kiel ekzemple la enkonduka ĉefartikolo; plue aferoj, kiujn legas nur kelkaj, ekzemple Nacia ekonomio; kaj aferoj, kiujn legas ĉiu, kiel ekzemple Tribunalo. Sed estus eraro elĵeti el la ĵurnalo aferojn, kiujn neniu legas. La popolo volas havi en la ĵurnalo aferojn, kiujn ĝi ne legas, same kiel ĝi volas havi en la urbo konstruaĵojn, kiujn ĝi ne vizitas, ekzemple muzeojn. En la ĵurnaloj, koncize dirite, devas esti ĉio, eĉ poemo kaj statistiko de la latva komerco; sed ĉio ĉi enestas ne por tiuj kelkaj nekredeblaj unuopuloj kiuj eble tralegos ĝin, sed male por tiuj dekmiloj da mezkvalitaj kaj garantiitaj legantoj, kiuj ĝin nepre transsaltos, kontentigitaj per tio, ke ĝi simple enestas.

Koncerne min, mi ne kuraĝas aĉeti sukcese eĉ duonan dekduon da poŝtukoj, tamen ĉiumatene mi serĉas, kia estas en Liverpulo etoso rilate al kotono de Fully MiddingSakellaridis kaj ĉu Strongsheets en Londono havas denove du nulojn; eĉ se mi ne scias, kio estas Strongsheets, mi sentas agrablan impreson de la mondeco. Mi ne interesiĝas pri eventoj en Hispanio; sed plezurigas min, ke se mi volus, mi povus scii pri ili pli multe ol pri eventoj en Kardaŝova Reĉice. Mi ne estas fanatikigita por Meksikio, sed danke al la gazetaro estas Meksikio por mi malpli mistera ol najbaro post la muro. La kialoj de la Meksikia revolucio estas al mi konataj, sed mi scias nenion pri la motivoj de kvereloj ĉe la plej proksima najbaro. Ĉi tiu stato de la nuntempa homo estas nomata mondcivitaneco kaj estiĝas per legado de ĵurnaloj.

*

Speciala ĝuo por leganto estiĝas, kiam li trovas en ĵurnalo ne aferojn, pri kiuj li ne scias, sed male aferojn, pri kiuj li scias aŭ kiujn li eĉ ĉeestis. Neniam mi legas kun tia entuziasma intereso pri incendio, kiun mi ne vidis, kiel pri incendio, ĉe kiu mi hazarde okulumis de la komenco ĝis la fino; kaj mi devas konfesi, ke se la ĵurnalo nenion alportus pri ĝi, mi sentus min ofendita kaj persone tuŝita; mi opinius senskrupulaĵo, ke la evento, kiu min katenis per fajromania ĉarmo, ne valoras por la ĵurnaloj eĉ pinĉkvanton da intereso. La leganto de la ĵurnaloj konsideras sin mem la publiko; kaj kiam li legas, ke “la incendio allogis amason da spektantoj”, li sentas kun kontentiĝo, ke li ne restis nerimarkita.

Indiferente mi legas, ke en Krumlov estis proklamita malpermeso de libera kurado de hundoj; simple ĝi ne estas mia afero, ĉar mi neniam estis en Krumlov. Sed mi legas kun plezuro kaj kompreno, ke la malpermeso estis proklamita en Horice aŭ eĉ en Glasgovo, ĉar mi vizitis ambaŭ lokojn kaj sekve de tio mi havas al la evento personan kaj empirian rilaton. Mi ne scias, ĉu ne estas la plej deloga ĉarmo de la gazetaro diference de la beletro, ke ĝi liveras tiom vastan kampon al personaj rilatoj. Agrable min ekscitas, kiam en la ĵurnalo aperas parolado de la deputito Lukavsky, ĉar iam — atendu, kiam ĝi fakte estis? — nu, ne gravas, mi vidis propraokule la deputiton Lukavsky. Mi estas tuŝita de subita morto de maljuna pensiulo en Malgranda Kvartalo, ĉar mi loĝas en Malgranda Kvartalo. Interesas min la komunuma deficito en Jindrichuv Hradec, ĉar mi foje estis en Jindrichuv Hradec. Kun komprenemo mi tralegas informon pri nesolventeco de Jan Holzbach en Znojmo, ĉar mi konas persone alian Holzbach, kaj tiel plu. La ĵurnaloj referencas al personaj emocioj de la leganto multe pli abunde ol ni diru ampoemoj; por esprimiĝi en stilo de ampoemoj, ili ludas profunde sur kordoj de la animo.

*

Estus treege instrue pritrakti diferencojn inter ĵurnaloj de diversaj nacioj, de diversaj politikaj partioj kaj tiel plu; sed por tia minimume trivoluma studaĵo in folio mi malhavas kapablojn kaj paperon. Mi verkas pri la ĵurnaloj ĝenerale, pensante samtempe pri Times kaj Poselde Ĉerchov; tamen ankaŭ ĉi tiu tasko estas eksterordinare komplika, sekve mi rezignas pri ĝi, apenaŭ ĝin ekmordinte. Necesus detale pritrakti ĉion, el kio la ĵurnaloj konsistas; ekzemple, la ĉefartikolo ne torentas el viva homa scivolemo, sed el predikemo kaj speciala kapablo aŭskulti regulan predikadon. Kontraste al tio la Tribunalo estas ia anstataŭaĵo de tio, ke iam la tuta gento sidis ceremonie ĉirkaŭ fajro, kiam estis proklamataj verdiktoj. Tagaj Informoj certagrade substituas la matenan diskutadon de najbarinoj pri tio, kio nova okazis post la vespera diskutado, kaj tiel plu. Ĉiu rubriko de ĵurnaloj havas originon alian kaj sendube pramalnovan; kaj vere mirigas, ke neniu sociologo ĝis nun ekprovis analizi la kungluaĵon de pratempaj motivoj ekkonaj, ritaj, juraj, sociaj kaj aliaj, kiuj kunfandiĝis ekzemple en Nacia Politiko aŭ en Reformo.

Mi opinias vere, ke la ĵurnaloj aĝas same kiel la homaro mem. Herodoto estis ĵurnalisto, kaj Ŝarazada estas nenio alia ol orienta simbolo de la vespera ĵurnal-eldono. La pratempaj homoj eble notis la memorindajn eventojn per starigado de megalitaj konstruaĵoj; ĝi estis skribo monumenta, sed peniga. La egiptanoj ĉizis siajn gazetojn sur obeliskoj kaj templaj muroj. Imagu, ke oni ĉiumatene distribuus sesdek mil obeliskojn de la Venceslaa placo kaj ke ĉiun ekzempleron devus treni sesdek bovoj. Jen verŝajna kaŭzo, kial la ĵurnalismo en la antikva Egipto ne atingis pli altan disvolviĝon.

Same eblas konsideri siaspecaj ĵurnalistoj diversajn rapsodojn, aedojn, skaldojn kaj bardojn; Iliado estis relativa novaĵo, kiam ĝin deklamis Homero mem, en postaj tempoj ĝi fariĝis regurdado de malnovaj aferoj; en ambaŭ kazoj ĝi similas al la nuntempaj ĵurnaloj. Ĉar estas nur duona vero, ke la ĵurnaloj servas al sciigado de novaĵoj; same granda vero estas, ke ili servas al sciigado de malnovaj konataj aferoj. Eble estas novaĵo, ke hieraŭ prezentis sian grandan paroladon sinjoro Herriot, sed la fakto, ke la ĉefministro kutime parolas, estas nenia novaĵo. Estas novaĵo, ke hieraŭ iu ŝtelis peltan mantelon en la kafejo Union, sed la fakto, ke oni ŝtelas peltojn, estas malnova kaj ekzistis jam en la epokoj trogloditaj. La ĵurnaloj ĉiutage memorigas, ke en la mondo okazas novaj eventoj, sed ankaŭ ke ili okazas senĉese kaj regule. La ĵurnaloj senvualigas antaŭ ni la eternan kontinuecon de la vivo; aŭ per la terminoj de Gamma, preskaŭ ĉiuj aktualaĵoj estas en la realo permanentaĵoj.

Se en la morgaŭaj ĵurnaloj aperus horora informo, ke la ĉina armeo eksieĝis Zurikon, aperos ankaŭ informeto, ke en la Frukta Avenuo koliziis manĉareto kun tramo; do danke al Dio, la mondo ne ŝanĝiĝis. Se la vespera eldono alportus depeŝon, ke ĵus komenciĝis la fino de la mondo, ĝi alportos ankaŭ sciigon, ke la Malgranda Kvartalo suferas pro nesufiĉo de publikaj necesejoj kaj ke nepras rebonigo. Kaj se la ĵurnaloj anoncus, ke en la Nacia Teatro ĵus ekfanfaris trumpetoj de la Lasta Juĝo, ili ne forgesos anonci, ke ili revenos al la afero per detala referaĵo de sia muzika kaj tribunala referanto. La mondo de la ĵurnaloj estas ĉiam nova, sed senŝanĝa.

Finfine, por filozofa menso la legado de ĵurnaloj estas agado same kontempla kiel rigardi sunsubiron aŭ riverfluon. La gazetaro posedas periodecon kaj nevariecon de la natur-fenomenoj; anstataŭ esti la sesa grandpotenco, pli ĝuste ĝi estas la kvara naturregno.

Studi ĝiajn leĝojn kaj determini ĝiajn familiojn, genrojn kaj speciojn ne povas esti tasko de tiu ĉi artikolo, kiu volis esti nur laŭdo de la ĵurnaloj; sekve ĝi ne rajtas esti elĉerpa, ĉar laŭdon oni neniam elĉerpu ĝis la lasta guto.

Tradukis el la ĉeĥa Miroslav Malovec

Notoj

Ĉapek, Karel (1890–1938). Ĉeĥa verkisto kaj ĵurnalisto. Laŭdo de ĵurnaloj aperis en ĵurnalo Lumir (1925).

Extra praesentiam non est existentia: ergo bibamus. Ekster la nuntempo nenio ekzistas, do ni drinku. (lat.).

Caveant consules! Konsuloj estu atentaj! (lat.).

Libra polvo

(ombroj de l’ pasinteco)

de Pjotr Gnediĉ

Edziĝinte al Ija Arkadjevna, Davido Davidoviĉ diris al ŝi, montrante sian havaĵon:

— Mia unika trezoro, Injo, konsistas en mia biblioteko; kvankam ĉi tie estas nur tri mil sescent libroj, sed ili estas zorge elektitaj. Ni havas tute liberan mallumetan ĉambron: tien ni metos ĉi tiujn sep ŝrankojn, sed por ĉi tiu ĉambro ni mendos novajn. Vi ja komprenas, ke pro mia scienca laboro, biblioteko estas mia dua vivo. La filozofo devas observi ĉion senescepte, ĉiujn fakojn de la scienco kaj arto. Mi havas nur tridek kvar jarojn, sed mi jam posedas raran trezoron. Imagu ĝin post tridek jaroj!

Sed Ija Arkadjevna responde kisis la edzan frunton kaj diris:

— Mia saĝa Davido, ni iom post iom akiros milionon da libroj kaj iĝos la plej riĉaj homoj en la mondo.

Certe, Injo ne povis scii, kio estas miliono da libroj. Por ŝi, kiel por la Moskva svatistino ĉio super dek mil estis miliono. Tamen duonan jaron post la geedziĝo ŝi rimarkigis:

— Vidu, Davideto, pro tiuj libroj amasiĝas polvo. Kial vi ne tenas ilin en ŝrankoj trans vitro?

Davideto klarigis:

— Komprenu, Injo, mia etulino, kiam oni havas seriozan laboron kaj bezonas porinforme jen tiun, jen alian, jen plian libron, tiam mankas tempo por turni ŝlosilon, malfermi pordeton, fermi ĝin. Ili ja egale restas malfermitaj. Krome, la damnindaj meblistoj ial faras la ŝrankajn pordojn eksterordinare akraj, kaj oni nepre frapas tiujn perkape. Tio precipe malagrablas, se oni kaŭre serĉas libron sur la suba breto, kaj poste ekstarante ricevas pordan frapon sur la verton, tiuloke, kie la infanoj havas la fontanelon. Ĝi estas tre danĝera loko.

— Sed, Davideto, eble oni devas pensi, atenti.

— Vi naivas, amikinjo. Verkante sciencan studon, la homo nenion atentas kaj pri nenio pensas. Ne. Mi pretas krompagi al la ĉambristino po tri rublojn monate, ke ŝi unu matenon semajne dediĉu al ĝenerala senpolvigo de la libroj. Vi diris: “polvo”. Sed la libra polvo havas specialan ĉarmon: delikata, apenaŭ sentebla aromo meze de amara migdalo kaj vanilo. Vi apenaŭ sentas tion, ĉar la flarsenta aparato de l’ virinoj estas multe malpli perceptema ol tiu de la viroj; ĝuste tial la viraj kuiristoj preparas nutraĵojn pli bone ol la virinaj.

— Ha, Davideto, ja vi halanĝas, — Ija haltigis lin. — Ĉu la viro povas havi pli akran senton ol la virino?

Tamen tiu interparolo ne fariĝis kverelo, kaj ĝin denove kronis kiso. Tiel estis dum la unua jaro de ilia geedza vivo.

* * *

La libroj estas kiel kunikloj. Se oni ekhavis printempe paron da tiuj sendanĝeraj kreitaĵoj, fine de l’ somero ili invados la korton, legomĝardenon, kampon kaj apudan boskon. Ili multiĝas tiel sukcese, ke eĉ la plej fidela membro de l’ bestoprotekta societo senbride ekdeziras pafi per ŝrapnelo el kanono aŭ aĉeti arsenikon; ĉe tio lin konsolas la penso, ke el la kunikla felo oni faras ion varman, kaj ke preferindas porti vestojn el ilia felo ol la tutan ĝardenon manĝigi al ili. Same, la libroj. Se oni pendigis unu librobreton, libroj, samkiel nasturcioj, etendiĝas laŭ la tuta muro, okupas la ŝrankojn, venas sur kaj sub la tablojn, sur seĝojn, sur fenestrobretojn kaj, fine, eĉ sur la plankon kaj en ĉiun liberan angulon.

Ne pasis eĉ kvin jaroj post la geedziĝo, sed Ija Arkadjevna jam parolis:

— Ĉu eblas bruligi iom da ili?

Davido Davidoviĉ kun timo alrigardis ŝin:

— Injo, ho Dio! Sed ĉi tie ja estas multaj raraj ekzempleroj.

Ŝi enpense rigardis al la bretoj.

— Diru, — ŝi demandis kun perplekso, — kial plimultaj libroj ne estas tranĉitaj?

— Mi ne amas tranĉi librojn. Mi donos ilin al bindisto, li alportos ilin binditaj, kaj tiam mi tralegos.

— Kiom da volumoj vi havas nun?

— Jam super dek unu miloj.

— Kaj ĉu ili plu kreskos same?

— Mi esperas. Mi jam rimarkis unu loĝejon. Tie oni povos fari super ŝrankoj du vicojn da bretoj... Kaj kial ni ne starigu tri ŝrankojn en la manĝoĉambro? Libroj estas la plej bona ornamo de ĉambro.

— Vi pretas meti ŝrankojn eĉ en la salonon!

— Kial ne? Kiujn ili ĝenos ĉe la muroj? Ve, malaperis konsciencaj bindistoj. Jen rigardu, kion oni alportis: la kovrilo estas maldika, la anguletoj ne estas rondigitaj, sur la librodorso “Hmeljnickij” estas misskribita per malnova ortografio, la paĝoindikilo estas skarlata.

— Kio do, ke ĝi estas skarlata?

— Ne diru, mi havas nur bluajn kaj verdajn: Kaj jen subite — bovsanga koloro...

* * *

La unua kolizio pro la libroj inter la geedzoj okazis je la dek-tria jaro de ilia komuna vivo. Ija Arkadjevna, dum rutina trarigardo de la enhavo de la edza skribotablo, celante trovi pruvojn pri la edza malfideleco, subite trafis lombardateston. Evidentiĝis, ke unu el la obligacioj de ŝtata prunto — parto de ŝia doto — estas deponita en lombardejo de iu Rubinstein.

Rapidpaŝe alirinte la edzon, kiu sidis sur faldebla ŝtupetaro, kiel pego sur arbo, ŝi permane logis lin malsupren kaj poste metis al lia nazo la paperon kaj venene demandis:

— Kio estas tio?

Kvankam la tempiaj haroj de Davido Davidoviĉ jam delonge arĝentiĝis, kaj li bone sciis, ke la kvina jardeko de lia vivo venas al la fino, — tamen li forte ruĝiĝis.

— Tio, Injo... Mi lombardis: Mi reaĉetos: Ricevos festan premion kaj reaĉetos...

— Kial do vi kaŝis antaŭ mi? Kia kovardo!

— Ĉu mi? Kion vi diras? Mi eĉ ne intencis... Vi vidas, ke la paperoj ne estas kaŝitaj... Mi ja scias, ke vi ĉiutage serĉaĉas en mia tablo.

Brileto de l’ fora fulmotondro por momento aperis sur ŝia vizaĝo.

— Kio estas “serĉaĉas”? Vi, Davido, devus pli atente elekti la vortojn.

— Sed mi ja, ŝajne, tre atentas: — li softe balbutis.

— Por kio vi bezonis lombardi mian povran doton, — ŝi ne ĉesis.

Beata infana rideto plenigis lian vizaĝon. Li tenere prenis ŝian manon kaj diris:

— Mi ne povis maltrafi la ŝancon. Estis malkare vendataj du eldonoj: plena verkaro de Rovinskij kaj Ŝekspiro “in folio”. Mi aĉetis... Mi ne havis sufiĉe da rimedoj...

Li kisetis la edzinan maneton.

— Mi ne havis sufiĉe... Kaj mi havigis. Mi ne diris al vi, ĉar mi sciis, ke vi insultos.

Ŝi kunŝovis la brovojn.

— Montru tiun “in folio”.

Li eltrenis tre dikan libregon kaj triumfe forturnis ties rustiĝintan kovrilon.

— Sed ĝi malpuras kiel lavĉifono! — eksklamis Injo.

— Jes, malpuras, — li ekzaltite ripetis. — Ĝi estas malpuro de kelkaj jarcentoj... Eble ĝi estis juvelo en la biblioteko de la arĥiepiskopo de Canterbury! Aŭ de duko de York... Sed nun estas mi, kiu havas ĝin.

Li mankaresis la makulitan paperon kaj forte premis al sia brusto la bovidan ledon de la bindaĵo.

— Kaj kiom vi pagis pro tiu fatraso?

Li iom silentis. En lia kapo fulmis la perfida penso pri mensogo. Sed Davido Davidoviĉ neniam mensogis. Li rigardis al la edzino per siaj infanece klaraj okuloj kaj diris la sumon.

En la sama momento en la ĉambro aŭdiĝis la karakteriza sonoro de vangofrapo. La konsternita Davido Davidoviĉ reĵetis sin sur la dorson de la fotelo.

— Pro kio? — li sombre demandis.

— Pro tio, — sonis la respondo, — ke mi ne havas taŭgan robon por teatro; pro tio, ke mi ne povas ĉe vespermanĝo surtabligi por la gastoj varmegan rostbovaĵon; pro tio ke ni loĝas en la Nova Vilaĝo en iu truoza somerdometo.

— Aĉa Ija, aĉa Ija! Ja ĝi estas Ŝekspiro! — li ekhurlis.

— Diablo prenu lin kaj ankaŭ vin! — ŝi kriis kaj foriris, frapinte la pordon tiel, ke de apudporda breto forŝutiĝis broŝuroj memorigante la akvofalon Staubach.

— Pro kio? — li ripetis rigardante al la pordo.

* * *

Dum pasis jaroj, inter la geedzoj estis leviĝanta reto da kreskaĵoj, kiu disigis ilin unu de la alia — libroj.

Komence ili dece staris sur librobretoj. Poste ili komencis kunpremiĝi, donante lokon al najbaroj. Iuj kuŝiĝis, aliaj stariĝis. Ĉiam pli dense ili premis sin, jen sole, jen are, kaj disŝutiĝis en la ĉambro. De la planko ili estis atingantaj fenestrobreton, poste singardeme kaj timeme rampis sur ĝin kaj denove kreskadis tie, unue ŝirmante la suban vitron kaj baŭmante ĉiam pli alten. Kiam la plafono estis atingita, ili serpentece ĵetis sian kurbiĝon en apudan ĉambron. Tie ekaperis deko da libroj en etaĝero kaj pasint-jara scienca revuo en angulo. Poste sub la revuo, kvazaŭ kreskinte el breto, ekverdis dika volumo kun bildoj de iuj moneroj. Etaj volumoj de Voltero trovis sian strangan azilon supre kaj rebrilis en sunlumo per siaj oritaj librodorsoj, kiam vespere la suno kisis ilin per sia oblikva radio. Poste subite estis aperanta ŝranko, kaj ĉiuj libroj — kiel ratoj je la sonoj de magia fluto — impetis sur la ŝrankobretojn. Almenaŭ Ija Arkadjevna trovis ilin tre similaj al la ratoj. Davido Davidoviĉ preferis pli realan komparon. Libroj, kuŝantaj sur la planko kaj fenestrobreto, al li memorigis pasaĝerojn, kiuj longe atendis surstrate taŭgan tramon, kaj kiuj impete rapidis okupi siajn lokojn. Loko sufiĉis por ĉiuj — se ne interne, do surtegmente — kaj la dense ŝtopita ŝranko estis malrapide kovrata de polvo.

Speciala meblisto konstruis grandkapacitajn ŝrankojn. Libroj estis starigataj je tri vicoj, kaj la bretoj estis laŭdezire moveblaj. Por ke libroj ne falu de la ŝrankotegmento, flanke estis instalataj kradoj. Iusomere — kiam Ija Arkadjevna estis kuracata en Lipeck, kaj Davido Davidoviĉ ne povis veturi eĉ al Peterburgaj insuloj aŭ al iu ombrejo, ĉar li estis tre okupita pri la libro “Influo de Hegel, Fichte kaj Spencer al la rusa literaturo” — kvar senlaboraj studentoj estis diligente kompilantaj la katalogon de la biblioteko de Davido Davidoviĉ. Ĉiu libro estis registrata dufoje, sur du apartaj slipetoj — laŭ la nomoj de la aŭtoroj kaj laŭ la titoloj. Ĉio ĉi estis kunigata en longaj vicoj, kiuj kiel grizaj boaoj etendiĝis sur tablo. La studentoj ĉiutage eltrinkis tri samovarojn, sed la katalogado progresis malrapide, kaj je la tridek-unua de aŭgusto estis registritaj nur tridek tri mil titoloj.

— Do, prokrastu ĝis la sekva somero, — bonanime konsentis Davido Davidoviĉ, — sed vintre bonvolu ripozi.

* * *

Finfine okazis tio, pri kio antaŭ multaj jaroj ridis Ija Arkadjevna — la ŝrankoj alrampis ĝis la salono. Tiun inundon provizore prokrastigis tio, ke ilia solfilino edziniĝis kaj liberigis sian fraŭlinan ĉambron. La patro strebis okazigi la nupton laŭeble plej rapide, kaj iunokte, revante pri la estonta aranĝo de la vivo, li demandis la edzinon:

— Ineto, ja la edziniĝo de Ksenjo certe ne estos prokrastigita, ĉu?

— Pro kio vi demandas? — duonsonĝe diris ŝi.

— Ĉu vi scias, ke mi tre ŝatus loki en ŝia ĉambro librojn pri teologiaj problemoj.

— Freneza maniulo! — kriis Injeto kaj turnis al li sian dorson.

— Kvar ŝrankoj vice, — li revis, — kaj katolikismo apud la fenestro.

— Donu al mi trankvilon almenaŭ nokte, — finfine kriis la tenera edzino, forŝirante de si la kovrilon. — Vi ne havis la rajton edzinigi min. La homoj de via speco devas ĉiam resti fraŭlaj.

— Kaj virgaj! — li subite aldiris.

Tion ŝi ne atendis.

— Kial virgaj? — ŝi demandis post ioma pripensado.

— La edziĝinto zorgas pri sia edzino... — li timide balbutis.

— Ĉu vi multe zorgis?

Sekvatage post la nupto la ĉambro de Ksenjo estis dense, kiel vojaĝsako, ŝtopita per ĉiaspecaj libroj. Por plezurigi la edzinon, Davido Davidoviĉ komencis stoki tie verkojn pri framasonismo kaj okultismo, kaj poste tien trafis studo pri origino de kokbataloj, naŭvoluma astronomio, historio de lud-kartoj kaj aliaj libroj. Sur la planko restis nur streta pasejo, ambaŭflanke de kiu ĉiutage, kiel muroj da maturiĝanta sekalo, estis konstante altiĝantaj amasoj da libroj. Finfine la digo estis breĉita, kaj la fluo, preter la manĝoĉambro, inundis rekte en la salonon.

Injeto komence ekploris. Poste ŝi paciĝis kun sia sorto. Ŝia animzorganto diris al ŝi:

— Estu kuraĝa! Eĉ pli grandaj plagoj povas trafi la homon.

Kaj ŝi trovis kuraĝon. Ŝi indiferente rigardis, kiel la inundo de libro-lafo estis transformanta ilian loĝejon al Pompejo. La muroj jam delonge malvidebliĝis, kaj ĉiuj delonge forgesis la koloron de la tapetoj en la ĉambroj. La fenestroj estis duone ŝirmitaj de librobarikadoj kaj nur avare enlasis la lumon supre. Por servi la manĝojn la ĉambristino devis transpaŝi la historion de Holstinio. La antaŭĉambro estis apoganta sin sur la librokolonoj, kaj vizitantoj metis siajn mantelojn sur malnovajn eldonaĵojn de la Akademio. Finfine, Davido Davidoviĉ foje invitis la domadministranton al si, longe tenis lian manon kaj, finfine, dolĉe diris:

— Kara sinjoro, permesu al mi sur la ŝtuparplaceto meti unu ŝrankon kun libroj. Ĝi estas tre bone farita kaj ŝlosebla; nur kvar arŝinojn alta kaj tri arŝinojn larĝa.

* * *

Lia sano ŝanceliĝis. Aperis tusado kaj kronika korizo. En la fingroj aperis iuj spasmoj, kaj la plumo ne obeis lian manon kaj saltetis. La hepato ial pufiĝis. Je iu belega printempa tago al li venis lia malnova gimnazia kamarado, profesoro de medicino Brückner.

— Sesdek ok jaroj estas tre respektinda aĝo, — li diris. — Kaj por vivi ankoraŭ dek kvin jarojn, vi devos apliki kelkajn rimedojn.

— Kiaj laŭ vi estos la rimedoj? — li sombre demandis.

— Piediru ne malpli ol kvar horojn ĉiutage, trinku mineralan akvon, sekvu dieton kaj pensu pri nenio.

— Kaj ĉefe, li ne plu legu siajn stultajn librojn! — Ija sufloris.

— Jes, malpli multe legu, — konfirmis la doktoro. — Mi restarigos vin, kaj vi denove sentos vin en la origina stato. Aliokaze, viaj aferoj estos tre malbonaj. Mi ne garantios al vi eĉ unu vivojaron.

Davido Davidoviĉ iomete paliĝis kaj okulumis siajn librojn.

— Komprenu, ke la libroj formanĝis nin! — parolis Ija Arkadjevna. — Ili forpelis nin el la loĝejo. Ĉi tie loĝas ne ni, sed la libroj.

— Jes, mi vidas, ke eĉ sub via lito estas enciklopedioj, — diris la doktoro rigardante sub lian kuŝejon. — Ja ili malbonigas la aeron kaj malsanigas ĝin per libra polvo. Mi konsilas al vi vendi duonon aŭ eĉ naŭ dekonojn de la biblioteko.

— Ja ni luas por ili loĝejon kontraŭ mil sepcent rubloj! — emociiĝis la edzino, — Sed mem loĝas kvazaŭ en kelo; ni ne vidas la lumon kaj ne povas inviti gastojn...

— Jes, jes... Ni tion ŝanĝos, — diris Brückner. — Mi mem veturos al banurbo, kaj mi kunprenos ankaŭ lin. Ni lin restarigos. Aŭtune por vi komenciĝos “renesanca epoko”.

* * *

Do la lerneja kamarado forveturigis Davidon Davidoviĉ je kelkaj miloj da verstoj. Tie oni vekis lin matene je la sesa horo. Li legis nur gazetojn, kaj aĉetis en kiosko nur volumeton de Maupassant, pri kiu li multe aŭdis. Maupassant ŝajnis al li poeto de la homoj kun mizera mondkoncepto, sed tion li diris al neniu.

Nur unu fojon li forte ekscitiĝis, kiam la edzino skribis al li, ke ŝi ŝanĝas la loĝejon, kaj ke de la Alarĉina ponto ili translokiĝos al la Ĉernyŝova ponto... Ŝi informis, ke nur pro la veturigo de la biblioteko veturigisto postulas naŭdek rublojn, ĉar ĝi konsistigos ne malpli ol dek ŝarĝveturiloj. Davido Davidoviĉ tiel ekscitiĝis, ke li eĉ intencis senprokraste reveni en Peterburgon, sed la doktoro ne permesis al li tion kaj forveturigis lin ien por ripozo.

Post la kuracado li revenis al la sino de Ija. Ija renkontis lin en la stacio kaj diris al li, dum ili estis veturantaj hejmen:

— La loĝejo estas ĉarma. Kara, vi estos kontenta, ja ĝi estas multe pli bona ol la prizono Alarĉina.

Ŝi estis ravita pro lia sana aspekto. Li vigle suriris laŭ luksa ŝtuparo al la dua etaĝo. Li venis en la etan antaŭĉambron, en la etan salonon. Li impete ĵetis sin en la manĝoĉambron, en la dormoĉambron, en sian kabineton.

En la kabineto staris nur unu granda ŝranko, la prapatro de lia biblioteko. Aliaj ŝrankoj mankis.

— Sed kie estas la libroj? — li demandis, sentante, ke lia malsupra makzelo malleviĝas.

— Mi vendis ilin kiel makulaturon, — ŝi triumfe deklaris. — Neniu brokantisto konsenti pagi eĉ unu groŝon. Sed vidu, kia vasto estas ĉirkaŭe! Nun ni povas diri, kiel gejunuloj — ĉu vi memoras? — de la franca pentraĵo: “Enfin seuls!”

Nokte Davido Davidoviĉ havis deliron. Simile al Aŭgusto, kiu petis de Varus revenigon de la legioj, li la tutan nokton paroladis:

— Fia Ija, fia Ija, redonu al mi miajn librojn!..

Sed ili estis venditaj kiel makulaturo.

* * *

Dum ĉirkaŭ unu semajno Davido Davidoviĉ vagadis kiel ombro de Hamleto apud Ĉernyŝova ponto. Subite lin iluminis genia ideo.

Li estis staranta kontraŭ la Publika Biblioteko. Li rememoris, ke ties direktoro estas lia delonga amiko.

Post kvin minutoj li jam sidis en la direktora kabineto.

— Se vi deziros, — diris la direktoro, — ekde la deka horo matene ĝis la fermo la biblioteko estos je via servo. Mi petos meti por vi tablon en aparta ĉambro — prenu librojn el ĉiuj fakoj... Prenu ilin eĉ hejmen, se vi deziros...

Post tio la fia Ija vidis Davidon Davidoviĉ nur inter la kvina kaj sesa horoj dum la tagmanĝo. La tutan ceteran tempon li pasigis en la Publika Biblioteko laborante pri la nova studo: “Kiel John Stuart Mill komprenis la filozofion de William Hamilton”.

Tradukis el la rusa Traduka rondo de UES

Notoj

Gnediĉ, Pjotr Petroviĉ (1855–1925). Verkisto, dramaturgo, teatra aganto, aŭtoro de memorlibro pri la ruslanda teatro. Libra polvo aperis en ĵurnalo Rossija (1910).

Rovinskij, Dmitrij Aleksandroviĉ (1824–1895). Ruslanda socia aganto kaj sciencisto, akademiano, arthistoriisto. En la teksto temas pri la kvinvoluma kolekto Rusaj popolaj pentraĵoj (1881).

Nova Vilaĝo. Distrikto norde de Peterburgo, post la insuloj Jelagin kaj Kamennyj, kun somerdomoj.

Alarĉina ponto estas en la distrikto Kolomna; tiutempe ĝi estis preskaŭ ekster la urbo kun provinca etoso kaj neriĉa loĝantaro.

Ĉernyŝova ponto (nun Lomonosova ponto) estas en aristokrata urboparto.

Koran dankon al Svetlana Ejst (Peterburgo) pro la tri lastaj notoj.

Ĉu infanoj komprenos pri rasismo?

Tahar Ben Jelloun. Paĉjo, kio estas rasismo? / Trad. el la fr. Armela LeQuint kaj Ĵak Le Puil. — Rotterdam: UEA, 1999. — 52 paĝoj.

Rasismo estas socia fenomeno, kiu aperis en malklara historia pasinto, sed kiu, malgraŭ disvolviĝo de liberecaj kaj homrajtaj ideoj, en la 20a jc. ne malaperis. Eĉ male: apenaŭ iam antaŭe la rasismo kaŭzis tiom da viktimoj. Tial kontraŭrasisma edukado por generacioj, kiuj vivos en la 21a jc., estas afero ege aktuala nuntempe.

Esperanto-komunumo neniam estis for de tiu problemo, tre proksima al la esperantisma idearo. Oni rememoru nur la klasikan sciencpopularan libron de Paul Neergaard Scienco kaj pseŭdoscienco pri heredo kaj raso (SAT, 1937). Bedaŭrinde, tiu libro, brile verkita, iom malnoviĝis laŭ la scienca materialo kaj estas dediĉita al, precipe, plenkreska legantaro. Do, novaj libroj, kiuj povus helpi al esperantistoj ĝuste eduki infanojn pri la rasismo, necesas. La vakuon strebas plenigi la esperanta traduko de la libro de Tahar Ben Jelloum Paĉjo, kio estas rasismo? eldonita en 1999 de UEA (la franca originalo aperis en 1997).

Tahar Ben Jelloum estas renoma marokdevena franca verkisto (laŭreato de Premio Goncourt). Kiel homo neindiĝena por Francio, li bone sentas ĉiutagajn konsciajn kaj senkonsciajn riveliĝojn de la rasismo kaj ksenofobio kaj neceson batali kontraŭ ili. Uzante propran sperton de paroloj pri la temo kun siaj infanoj, li verkis malgrandan (52-paĝan) libron, klarigantan sur komprenebla por 8–14-jaraj infanoj nivelo esencon kaj kialojn de la rasismo, en formo de platoneca dialogo inter patro kaj eta filino.

Dum la dialogo la knabino komprenas, ke ĝenerale rasisto oni fariĝas pro timo, malklereco kaj stulteco, kvankam malbonintenculoj povas pravigi la rasismon per sciencaj argumentoj; krome, la rasismon eblas konsideri socia malsano, kiu minacas homon sendepende de ties nacieco kaj ŝtataneco, ke la rasisto mem estas samtempe malbonulo kaj viktimo. Paralele estas klarigataj pluraj gravaj nocioj ligitaj al la rasismo: genocido, sklaveco, antisemitismo, aparteco, koloniismo k.a. Tiom simpla klarigo de komplikaj nocioj estas nepre utila. La sola rimedo kontraŭ la rasismo estas, laŭ la aŭtoro, konstanta persista edukado, kiu estas multe pli efika por infanoj ol por plenkreskuloj.

Samtempe estas dubo, ke malgranda infano mem tralegos tiun libron — ja la teksto estas komprenebla, sed tro seka. Pli verŝajne, la libron uzos la gepatroj kaj instruistoj por trovi taŭgajn formulojn por vivaj konversacioj kun la gefiloj kaj lernantoj. Nu, ankaŭ tio estas tre bona.

Miajn dubojn elvokis nur sola aserto de la aŭtoro: li insistas, ke la homa specio ne disdividiĝas je rasoj, kaj la rasoj reale ne ekzistas. La aserto povas esti bonintenca kaj emocia, sed havas neniun veran sciencan bazon. La homaj rasoj ja estas egalaj de biologia, psikologia kaj sociologia vidpunktoj (minimume pro tio ke ili ja estas rasoj, sed ne specioj kaj eĉ ne subspecioj), sed ili estas tute realaj taksonomiaj unuoj. Nei tion estas nur malutile, ĉar nepruvitaj opinioj mallevas fidindecon de ĉio cetera.

Kun la du rimarkoj: ke la libron, verŝajne, legos ne plenkreskuloj kaj ke oni ne rilatu serioze al la aserto, ke la homaj rasoj ne ekzistas, la libro estas vere utila kaj rekomendinda por ĉies legado.

Menciindas ankaŭ la brila lingvaĵo de la tradukintoj: Armela LeQuint kaj Ĵak le Puil.

Nikolao Gudskov

Libroj

Claude Gacond. Pri la penso de Hector Hodler. — Svidniko: Lublina E-Instituto, 1999. — 50 pĝ.

Tomasz Chmielik el Svidniko (Pollando) eldonis fotokopie multe da valoraj tekstoj. Pri la penso de Hector Hodler enhavas eseojn de Claude Gacond, kiuj pli frue aperis en Monata Cirkulero de KCE. Vere, multaj ideoj de Hodler estas interesaj ankaŭ nun, ekzemple jena koncepto pri UEA:

Kiam, pro nia forta organizo, ni povos proponi multajn seriozajn servojn kaj profitojn, ni povas antaŭvidi, ke aliĝos al UEA ne nur gravaj komercaj firmoj, hoteloj kaj aliaj rekte interesataj en la internacia rilataro, sed ankaŭ tiaj organoj, kiuj havas gravan socian kaj ekonomian rolon, kiel komercaj ĉambroj, laboraj korporacioj, turismaj societoj, bankoj, kompanioj, internaciaj institucioj kaj oficejoj, kaj aliaj; tiel skiziĝos la skeleto de internacia organizo, unuigota per UEA kaj uzonta ĝiajn servojn.

Ne estis lia kulpo, ke UEA evoluis alidirekten. Ja, laŭ Gacond:

”... la plimulto de la esperantistoj restas naciistoj, kaj pro tio ili alergias al la hodlera mesaĝo”.

Miklós Tóth-Máthé. Trans la seĝo: Novelaro / Trad. el la hun. Tibor Papp. — Debrecen: Mélisz, s.d. — 184 pĝ., il.

La Debrecena verkisto kaj ĵurnalisto mem prefacis la E-eldonon, kiu enhavas 40 novelojn, kiuj estas tre diversaj, de seriozaj ĝis leĝeraj. Unu el tiuj proponas plurajn noticojn por “bulvardaj” gazetoj, ekzemple:

Stalin ĉu vere estis virino.

Kazan Kazankoviĉ Piterkin, iu el la privataj kuracistoj de la diktatoro deklaris surprizan publikigon. Laŭ li Iosif Vissarionoviĉ estis virino, kaj en sia infanaĝo li nomiĝis ankoraŭ Johana. Poste li klopodis likvidi ĝiajn spurojn, kune kun tiuj, kiuj sciis tion. Doktoro Piterkin scias pruvi tiun sian aserton per konkretaj pruvaĵoj.

Kaj multaj similaj, eĉ pli absurdaj pri Ŝekspiro, originalo de Dekalogo, parolanta kapro (kirgize!) k.m.a. Redaktoroj, rapidu kopii.

Kongresa libro: 30a Tutpollanda Kongreso de Esperantistoj. — Krakovo: OKK, 2000. — 52 pĝ., il.

La organizantoj de E-kongresoj kutimas eldoni kongresajn librojn, kaj iam tiuj libroj estas sukcesaj, kiel en la kazo de la Krakova kongreso. Tiu ĉi libro enhavas ne nur rutinajn informojn pri la programo kaj trafiko, sed ankaŭ 17-paĝan kronikon pri Esperanto en Krakovo, artikolojn pri la urbo kaj ties vizitindaĵoj, bibliografiojn de kvin eminentaj kongresanoj kaj eĉ kelkajn poemojn, kiujn tradukis el la pola lingvo Lidia Ligeza. Vere, utila libreto.

La verko de la jaro 1999: “Karnavale” de Abel Montagut

La abonantaro de Literatura Foiro aljuĝis per referendumo la premion La Verko de la Jaro 1999, ĉi-foje rezervita al poezia libro.

Gajnis Karnavale de Abel Montagut, eldonita ĉe IEM en Vieno. Gimnazia instruisto, membro de la Kataluna PEN-Centro, Abel Montagut estis la lasta sekretario de la Internaciaj Floraj Ludoj. Li aŭtoris ankaŭ Poemon de Utnoa.

Ĉi-jare kandidatis nur du pliaj titoloj: Sur Parnaso de Timothy Brian Carr kaj Moskvaro de Valentin Melnikov, Klara Ilutoviĉ, Solomon Vysokovskij kaj Oĉjo Dadaev. Ilin indikis la membroj de Esperanta PEN-Centro.

Ankaŭ en 1997 gajnis poemaro de iberiano, Miguel Fernández. La organizadon prizorgis S-ino Mari-Roza Vilain-De Wolf, estrino de la konkursfako de LF-koop.

HeKo

“Literatura Foiro” jubileas

Ĉi-jare Kooperativo de Literatura Foiro havas kelkajn jubileojn. Ĝi mem estis fondita en 1980. En la sama jaro estis lanĉita la Manifesto de Raŭmo, kiun LF-koop subskribis. Antaŭ 80 jaroj sub la titolo Esperanto Triumfonta ekaperis Heroldo de Esperanto, kiun LF-koop daŭrigas eldoni. Kaj antaŭ 30 jaroj (30 jun. 1970) enmondiĝis la unua kajero de Literatura Foiro.

Oni povus longe kaj detale analizi la vojon, kiun iris la Foiro ekde la modesta 12-paĝa tajpile kompostita bulteno de la Patrolo ĝis la plej prestiĝa kultura revuo en Esperanto, jam 56-paĝa kaj kolor-kovrila. Tamen mi preferas esti pli konciza — mi legas la Foiron, ĉar mi ŝatas ĝin.

Mi legas Esperanton kaj Heroldon, ĉar mi volas esti informita pri Esperantujo. Mi legas Monaton, ĉar kelkaj ĝiaj temoj interesas min. Mi legas La KancerKlinikon, ĉar ĝi foje bonhumorigas min. Mi legas asociajn informilojn, ĉar mi pretigas la rubrikon Kurte. Sed mi legas la Foiron, ĉar mi ŝatas ĝin.

Mi ŝatas la Foiron, ĉar ĝi estas ne esperantista revuo sed kultura revuo en Esperanto.

Mi ŝatas la Foiron, ĉar ĝi aperigas bonegajn poemojn kaj novelojn (en Sovetunio mi per la Foiro konatiĝis kun Borges).

Mi ŝatas la Foiron, ĉar en ĝi mi legas gravajn studojn pri la evoluo de nia parolkomunumo.

Mi ŝatas la Foiron, ĉar ĝi estas bonege redaktata, modele ilustrata kaj bele presata. Eĉ foliumi ĝin estas agrable.

Mi ŝatas la Foiron, ĉar ĝiaj recenzoj estas la plej kompetentaj en Esperantujo.

Mi ŝatas la Foiron, ĉar ĝi savis min por Esperantujo antaŭ dudeko da jaroj, kiam enuigis min Esperanto kiel lingvo de tedaj kunvenoj kaj kiel rimedo de politika propagando.

Mi ŝatas la Foiron, ĉar ĝin faras miaj amikoj — Ljubo, Perla, Giorgio kaj aliaj.

Foiro, mi ŝatas vin kaj tostas je via sano!

Aleksander Korĵenkov

Gazetoj
Ruslanda Esperantisto. 2000: 2

Ruslanda Esperantisto estas dumonata ruslingva ĵurnaleto pri Esperanto, eldonata en Jekaterinburg en la eldonkvanto 1000 ekz-oj. En la dua ĉi-jara RE aperas la konkluda fragmento el la porĵurnalista dosiero de Stefan Maul, kiun RE felietone publikigis ekde februaro 1998. Samnumere estas la programo de la 73a Kongreso de SAT, komentario de Aleksander Korĵenkov pri la lingvosituacio en Eŭropa Unio, pluraj informetoj el Esperantujo kaj la bibliografio Esperanto en Ruslanda gazetaro laŭ kiu pasint-jare en Ruslando aperis ne malpli ol 129 priesperantaj artikoloj, el kiuj 84 de Viktor Kudrjavcev.

Literatura Foiro. 2000: 184

La Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj (en traduko de Perla Martinelli kaj Giorgio Silfer), kies unuan parton vi trovos ĉi-numere, unuan fojon aperas en nia lingvo. La didaktika rendevuo de Claude Gacond kaj Henri Dognac kondukas al Raymond Schwartz, recenzo de Nicolino Rossi pri la poemaro de Miºu Beraru Spite la vivon!, recenzo de André Cherpillod pri la romano de Anna Löwenstein La ŝtona urbo, poemo de Boguslaw Sobol kaj novelo de Lena Karpunina markas la literaturan karakteron de LF. Al ĝi kontribuas Vera Barandovska-Frank per daŭrigo de la eseo pri la nuntempaj latinaj verkistoj.

La lingvistika rubriko enhavas recenzon de Daniele Vitali pri La galla lingvo de André Cherpillod, kaj la kulturaj rubrikoj — eseon de Radoslaw Nowakowski pri la libra arto, recenzojn de Julian Modest kaj de Philippe Cousson. Anna Lászay intervjuas konatan nomon en nia muzika kulturo — Floreal Martorell.

Duobla jubileo de EPĈ

En majo 2000 El Popola Ĉinio festis sian 50-jariĝon, kaj la maja kajero de EPĈ estis la 500a.

Laŭ jubilea redakcia mesaĝo:

Eble iuj miris, kial la revuo de “malgranda lingvo” povis daŭri 50 jarojn ... Estas simpla vero: La senvaloraĵoj ne povas longe ekzisti. De la naskiĝo de la lingvo, sennombraj esperantistoj pere de praktikado, konvinkas la homojn pri ĝia valoro. EPĈ estas unu el ili.

Ni sendas korajn gratulojn al niaj ĉinaj kolegoj, esperante ke ankaŭ en estonteco EPĈ restos la plej bela, la plej profesia kaj la plej legata revuo en Esperantujo. Kaj — tio gravas — pli bonvena al maldogmaj opinioj.

LOdE

Ricevitaj gazetoj

Brazila Esperantisto. 2000/310;

Bulteno de REU. 2000/2;

Debrecena Bulteno. 2000/117;

EAB Update. 1999/1,2,3,4; 2000/5,6;

ELNA Update. 2000/1;

El Popola Ĉinio. 2000/4,5;

Esperantic Studies. 1999/12;

Esperanto. 2000/4;

Esperanto aktuell. 2000/2;

Esperantolehti. 2000/2;

Esperanto-Nyt. 2000/1;

Esperanto UEA. 2000/2;

Eventoj. 1999/159...176;

Hungaraj Paĝoj. 2000/25,26,27,28,29;

Internaciisto. 2000/2,3;

Heroldo de Esperanto. 2000/4-5,6;

Informilo por Interlingvistoj. 2000/1;

Israela Esperantisto. 2000/132;

Juna Amiko. 2000/1;

Komencanto. 2000/3;

Konkordo. 2000/43;

Kontakto. 2000/3;

La Brita Esperantisto. 1999/950; 2000/951;

La Gazeto. 2000/88;

La KancerKliniko. 2000/93;

La Ondo de Esperanto. 2000/5;

La Revuo Orienta. 2000/3,4;

La Verda Formiketo. 2000/48;

l’esperanto. 2000/3;

Le Travailleur Espérantiste. 2000/249;

Literatura Foiro. 2000/183,184;

Lodza Informilo. 2000/1,2;

Norvega Esperantisto. 2000/2;

Oomoto. 1999/443;

REJNinfo. 2000/2;

Ruslanda Esperantisto. 2000/2;

Sennacieca Revuo. 2000/127;

Sennaciulo. 2000/3,4;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2000/108;

Tempo. 2000/1;

TREFO. 2000/3;

Vekilo. 2000/2.

M o z a i k o

Ni ricevis 7 solvojn de la marta krucvortenigmo. Ĉiuj solvoj, krom du, estis tute korektaj. Per lotumado libropremion gajnis Oleg Vasiljev (Uljanovsk). Gratulojn!

La ĝustaj solvoj:

Horizontale: 3. prepari; 6. folio; 8. buŝo; 9. diri; 10. cent; 11. rabi; 12. akiri; 15. kapabla.

Vertikale: 1. aero; 2. bani; 4. alumeto; 5. agrabla; 6. forta; 7. odori; 13. kapo; 14.robo.

Linia krucvortenigmo

1. Prepozicio; 2. Malutile; 3. Plenumi ceremonion; 4. Eŭropa land’; 5. Gigant’; 6. Bicikl’ por du personoj; 7. Diabl’; 8. Parenc’; 9. Ar’ de lernantoj; 10. Plant’; 11. Plant’; 12. Ŝmiraĵ’; 13. Preciza lok’, kie iu loĝas; 14. Mallongigita prezento de io; 15. Parto de la floro (R); 16. Vegetaĵ’; 17. Plant’; 18. Sufikso.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj devos veni al la redakcia adreso antaŭ 10 aŭg 2000. Unu el la respondintoj ricevos librodonacon. La respondon sendu al la redakcia poŝta adreso aŭ rete al la rubrikestro: kulakova@akb.mplik.ru. Memoru, ke jarfine ni premios la plej aktivan respondemulon.

Foje okazis
Iam sinjorino diris...

Fama kemiisto August Hofmann (1818–1892) dum lekcioj ŝatis impresi aŭskultantojn per ekstravagancaj komparoj. Ekzemple, dirante pri la specifa odoro de benzolo, li neserioze ĵetis frazon:

— Iam sinjorino sincere diris al mi, ke ĝi odoras je lavitaj gantoj.

Tamen la profesoro tiom ofte ripetis la frazon, ke iu studento kuraĝis krii de sia sidloko, kiam la profesoro estis dironta sian faman frazon:

— Iam sinjorino diris al mi, ke benzolo odoras je lavitaj gantoj!

— Ĉu vere? — serioze maltrankviliĝis Hofmann. — Ĉu ankaŭ vi konas ŝin? Sed kion ankoraŭ ŝi diris al vi?

Adaptis kaj pentris Gennadij Ŝlepĉenko

Valentin Melnikov
El la ciklo “Socia moralo...”

IOM PRI HONORO

Fraŭlinon oni pribabilis foje,

ke perdis ŝi honoron.

Ĉar laŭ deziro kaj inklino, ĝoje

praktikis ŝi amoron.

Do, tamen, eble vi respondi provus

(pardonu pro la moko!):

Ĉu vere la honor’ situi povus

nur en ĉi tiu loko?

RUSA OPTIMISMO

Ekspert’ en gazeto rezonas,

kaj mi preskaŭ kredas al li:

La vivo ne tiom malbonas!

... Sed multe pli.

Esperanto bone fartas

Du samideanoj fone de la ŝtona E-monumento inaŭgurita 4 apr 1998 en Castellón (Hispanio). Dekstre estas la sendinto de tiu ĉi foto, Luis Serrano Pérez el Sabadell.

Kalendaro

21–29 jun. Kislovodsk (Ruslando). Renkontiĝo de nevidantaj esperantistoj. Adreso: Anatolij Ivanoviĉ Masenko, Gerojev-Medikov 15-1, RU-357739 Kislovodsk, Ruslando. Rete: rean@narzan.com

30 jun—5 jul. Saint-Chamond (Francio). Festivalo Solidaraj Tagoj. Adreso: Clément Picard, 8 quai de Bondy, FR-69005 Lyon, Francio.

2–9 jul. Ivanovo (Ruslando). IvERo. Adreso: ul. Kudrjaŝova, 82-A-37, RU-153009, Ivanovo, Ruslando. Rete: irga@interline.ivanovo.ru

2–8 jul. Tallinn (Estonio). 36aj Baltaj E-Tagoj Adreso: Helju Lainjärv, str. Käo 21-2, EE-11311 Tallinn, Estonio.

5–9 jul. Toulouse (Francio). 2a Kultura Arta Festivalo de Esperanto. Adreso: Esperanto Kultur-Centro, 1 rue Jean Aillet, FR-31000 Toulouse, Francio.

10–16 jul. Bulgario kaj Turkio. 10a Internacia E-Kongreso. Adreso: ul. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

10–15 jul. Valencia (Hispanio). 2a Mediteranea Kultura E-Semajno. Adreso: Augusto Casquero de la Cruz. Avenida Burjasot, 29, A-31, ES-46009 Valencia, Hispanio. Rete: a-casquero@redestb.es

15–23 jul. Moskvo (Ruslando). 73a Kongreso de SAT. Adreso: RU-105318 Moskva, ab. ja. 57, Ruslando.

15–21 jul. Motovun (Kroatio). Internacia E-Konferenco. Temo: “Multkultureco, multlingveco kaj kunvivado”. Adreso: Via Leghissa 6, IT-34131 Trieste, Italio.

17–23 jul. Helsinki (Finnlando). Kultura Esperanto-Festivalo. Adreso: Siltasaarenkatu 15 C 65 FI-00530 Helsinki, Finnlando. Rete: kef2000@esperanto.fi

21–31 jul. Tomsk (Ruslando). OrSEJT-32. Adreso: RU-634055 Tomsk-55, ab. ja. 2289, Ruslando, Rete: gbasov@hcei.tsc.ru

25 jul—1 aŭg. Tel-Avivo (Israelo). 85a Universala Kongreso de Esperanto. Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Rete: uea@inter.nl.net

Halina Gorecka estas Kongresa Peranto por Ruslando, kiu akceptas pagojn por aliĝo, loĝado kaj ekskursoj. Bonvolu kontakti je nia redakcia adreso.

31 jul – 6 aŭg. Volgograd (Ruslando). Intermondo-3. Adreso: Mironova Irina, RU-400078 Volgograd, ul. Mamajevskaja, 25a. Rete: intermondo@esperanto.nu

4–17 aŭg. Poprad (Slovakio). Somera E-Lernejo. Adreso: Sobotské nam. 36, SK-058 01, Poprad, Slovakio.

5–12 aŭg. Honkongo (Ĉinio). 56a Internacia Junulara Kongreso. Temo: “La transiro al tutmondiĝo. Tutglobismo en la 21a jarcento” Adreso: ĈJEA, P.O.Kesto 77, Beijing, CN-100037, Ĉinio. Rete: epc@china-report.com

10–20 aŭg. Ivanova regiono (Ruslando). OkSEJT-40. Adreso: ul. Ikrjanistovoj 2-28, RU-153003 Ivanovo, Ruslando. Rete: Rete: oksejt2000@nm.ru

15–20 aŭg. Samarkando (Uzbekistano). Azia E-Renkontiĝo. Adreso: P.O.Box 76, UZ-703000 Samarkand, Uzbekistano. Rete: peacetur@samuni.silk.org

17–22 aŭg. Budapeŝto (Hungario). 3a Eŭropa E-Festivalo. Adreso: HU-1061 Budapest, Andrássy ut 27, Hungario.

19–25 aŭg. Budapeŝto-Sümeg-Budapeŝto (Hungario). 16a Simpozio pri E-Turismo. Adreso: HU-1095, Budapest, Soroksári ut. 117/D.

19–20 aŭg. Pusan (Koreio). 32a Korea Kongreso de Esperanto. Adreso: Jisan Nurse Institute, 390-20, Yangjong 3-dong, Pusan, Koreio 614-053.

1–8 sep. Varna (Bulgario). TEJO-trejnseminario: “Balkana junulara kunlaboro por kulturo de paco” Adreso: p.k. 405, BG-9000 Varna, Bulgario. Rete: kontakto@esperanto.org

7–10 sep. Poprad (Slovakio). Mikologia seminario. Adreso: Sobotské nam. 36, SK-058 01, Poprad, Slovakio.

23 sep.–1 okt. Bydgoszcz (Pollando). 26a Internacia Forumo pri turismo, edukado kaj kulturo. Adreso: ul. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

30 sep.–7 okt. Blanes (Katalunio, Hispanio). 8a Internacia E-Semajno de la Kulturo kaj Turismo. Adreso: H.E.F., Apartado 15037, ES-08080 Barcelona, Hispanio.

10–13 nov. Prago (Ĉeĥio). KAEST-2000: Kolokvo pri aplikoj de Esperanto en scienco kaj tekniko. Adreso: Anglická 878, CZ-25 228, Dobrichovice, Ĉeĥio. Rete: Rete: chrdle@kava-pech.cz

30 dec.–2 jan. Poprad (Slovakio). Silvestra Balo kaj Vintraj Ekskursoj. Adreso: Sobotské nam. 36, SK-058 01, Poprad, Slovakio.

Nova Jerusalemo

En la SAT-kongreso en Moskvo estas antaŭvidata granda ekskursprogramo.

Inter diversaj ekskursoj okazas ankaŭ ekskurso al fama loko Nova Jerusalemo. Ja la jaron 2000 oni konsideras kiel jubilean jaron de Jesuo Kristo kaj eĉ pli vaste de la kristanismo, kaj tial festas tutmonde — la kristanismo, kiel ajn oni rilatu al ĝi, ludis treege gravan rolon en la monda historio. Ne hazarde la Universala Kongreso estas organizata ĉi-jare en Palestino, kie naskiĝis kaj predikis Jesuo. Certe, la centro de tiu festado estas la centro de Palestino — Jerusalemo, kiu estas la sankta urbo de tri religioj kaj centro de pilgrimado ne nur de judoj, kristanoj kaj muzulmanoj, sed ankaŭ de nekredemaj kultur-, art- kaj historiŝatantoj.

Tamen ne ĉiam estis facile pilgrimi al Jerusalemo, tial en diversaj landoj estis entreprenataj provoj krei alternativajn pilgrimcentrojn, por iel anstataŭi Jerusalemon. Tia provo okazis ankaŭ en Ruslando, kie aperis la Novjerusalema Releviĝa monaĥejo, kiu troviĝas je ĉ. 60 km nordokcidente de Moskvo. Ĝi situas super rivereto Istra rande de negranda samnoma urbo.

La monaĥejon fondis en 1656 patriarko Nikono, kiu komencis meze de la 17a jc. grandan eklezian reformon direktitan al plifortigo de la reĝa povo pere de la eklezio (cetere, la reformo kaŭzis skismon en la rusortodoksa eklezio...). La monaĥejo, laŭ la ambiciaj planoj de la patriarko, devis esti centro de pilgrimado (ĉar pilgrimi al Jerusalemo, troviĝinta sub la turka regado, en la 17a jc. estis por la rusoj komplike), kaj ĝenerale fariĝi unu el la ĉefaj centroj de la kristana mondo. La monteto, sur kiu la monaĥejo estis konstruita, estis nomita Ciono, kaj la baziliko de la monaĥejo devis ripeti la bazilikon de Releviĝo en Jerusalemo. Kaj vere, laŭ la ĝenerala plano inter ili estas granda simileco, kvankam la grandioza (100 m longa, 50 m larĝa) novjerusalema baziliko estas konstruita en la rusa ornama stilo kun abunda apliko de koloraj ceramikaĵoj (arkitekto Averkij Mokejev). Al la okcidenta parto de la ĉefa preĝejo estis alkonstruita granda rotondo kun tendoforma tegmento, sub kiu troviĝas kapelo de la Ĉerko de la Sinjoro, al la orienta parto — “subtera” preĝejo de Konstanteno kaj Helena.

La konstruado de la monaĥejo tamen ĉesis en 1666, kiam Nikono ekpretendis ke la povo de la patriarko devas esti pli alta ol tiu de la reĝo. Reĝo Aleksio tion ne toleris, forigis la patriarkon de la posteno kaj ekzilis lin kiel simplan monaĥon. La monaĥejo estis finkonstruita en la 1680–90-aj jaroj, laste aperis en la moskva baroka stilo muroj kun turetoj kaj superpordega preĝejo de Eniro en Jerusalemon (arkitekto Jakov Buĥvostov). La monaĥejo estis riĉa feŭdulo, la tuta konstruado estis efektivigata de ĝiaj servutuloj.

En 1698 proksime de la monaĥejo okazis batalo inter ribelaj pafistoj kaj taĉmentoj de la reĝo Petro la Granda. La ribelintoj estis poste kruelege turmentitaj kaj ekzekutitaj.

En 1723 la brika tegmento super la rotondo falis, kaj meze de la 18a jc. oni rekonstruis ĝin el ligno en la stilo de malfrua rusa baroko. Malfrubarokaj elementoj aperis post riparoj ankaŭ sur aliaj partoj de la baziliko. En 1920 en la monaĥejo estis kreita muzeo de Moskva provinco, en kiu formiĝis granda arta kaj etnografia kolektoj.

Dum la tuta tempo de ĝia ekzistado la monaĥejo estis ne nur eklezia centro kaj loko de pilgrimado, sed ankaŭ grava kultura centro. La konstruado kaj rekonstruado en ĝi efektiviĝis far la plej famaj arkitektoj. Ĉi tie laboris diversaj artistoj, evoluis la plej brilaj atingoj de la ceramika arto, en la 17a jc. aperis originala poezia skolo. En la 18a kaj 19a jc. la belecoj de la monaĥejo inspiris por kreado poetojn Derĵavin kaj Lermontov. Fine de la 19a jc. apude dum pluraj jaroj loĝis Ĉeĥov, pejzaĝojn de la ĉirkaŭaĵoj oni povas vidi sur bildoj de la fama pentristo Levitan.

Inter 27 nov kaj 11 dec 1941 Novan Jerusalemon okupis germanaj nazioj. Forirante ili eksplodigis la Releviĝan bazilikon kaj la turojn. Pro la eksplodoj kaj incendioj pereis ankaŭ la riĉega etnografia kolekto de la muzeo (nur parton de la arta kolekto oni sukcesis anticipe evakui). Dum la postmilitaj jaroj daŭris longa kaj skrupula restaŭrado de la belegaj konstruaĵoj kaj ornamoj, ĝi ne estas finita ĝis nun. Aktive vivas la muzeo, kies kolektoj de la rusa pentroarto, juvelaĵoj, manuskriptoj kaj raraj libroj faras ĝin la plej riĉa en Moskva provinco.

En la parko apud la monaĥejo en la 1970aj jaroj oni komencis krei arkitektur-etnografian muzeon (skanzenon) de la regiono. En ĝi estas lignaj konstruaĵoj: vilaĝa preĝejo, malgranda kapelo, ventmuelejo, kamparanaj domoj kaj pormastrumaj konstruaĵoj. En ili estas ekspozicioj de la malnova vivmaniero de la kamparanoj en Centra Ruslando.

Nikolao Gudskov

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 7 (69)

Redakcie

Du jubileoj. Li naskiĝis antaŭ 120 jaroj kaj mortis antaŭ 75 jaroj. Neordinara persono, li estis oficiro en la imperia kaj en la bolŝevista armeoj. Heroo de ruslanda-japana milito kaj ruĝa diviziestro. Iniciatinto de tri ligoj: Ruslanda Esperantista Ligo, Universala Ligo kaj Ligo de Socialistoj-Universalistoj. Organizinto de la unua Ruslanda Esperantista Kongreso (plia jubileo — ĝi okazis en Peterburgo antaŭ 90 jaroj, kaj en ĝi Zamenhof faris sian faman paroladon pri la signifo de niaj kongresoj kaj pri la neceso paroli Esperanton inter la samnacianoj).

Temas pri Aleksandr Postnikov — la unua martiro de Esperanto en Ruslando. La caraj oficistoj akceptis lin, kaj komerca ministerio eĉ oficvojaĝigis lin al la 6a UK en Washington, tamen fine armea tribunalo sengradigis lin kaj kondamnis al okjara bagnado. Amnestiita de la kontraŭcarisma revolucio li ekkarieris ĉe la ruĝuloj, sed tiuj fine agis pli kruele ol la imperiaj tribunalanoj — li estis pafekzekutita.

Feliĉe lia nomo revenas. Anatolo Sidorov reprenis la stafeton de Igorj Simonov kaj Bernard Golden kaj sukcesis trovi interesan materialon pri la lastaj jaroj de la prezidanto de la unua tutlanda esperantista asocio en Ruslando.

Samtempe kun la julia Ondo aperas — kiel aparta broŝuro — ankaŭ historia skizo Esperanto en Ruslando, kiun kunverkis la eldonanto kaj redaktanto de tiu ĉi revuo. La sorto de Aleksandr Postnikov, malgraŭ ties graveco kaj tragedieco, estas nur unu el la multaj eroj en la historio de la ruslanda esperantistaro.

En tiu historio nur malmultajn ĝojajn momentojn spertis ruslandaj esperantistoj. La legantoj de nia modesta monografio refoje konvinkiĝos, ke ne hazarde pli ol duonon de la Danĝera lingvo profesoro Lins dediĉis al nia lando. Nepermesitaj kaj malpermesitaj gazetoj, kongresoj kaj organizoj, enprizonigoj kaj ekzekutoj, kalumniado kaj denuncoj, cenzurado kaj fermo, tro fruaj forpasoj kaj elmigroj, longa kripligado de mensoj kaj senĉesaj konfliktoj inter la “samideanoj”.

Spite al ĉio Esperanto ne mortis en Ruslando, kaj nia gazeto — eldonata en la kondiĉoj, kiujn neniu optimisto povus nomi favoraj — estas plia pruvo de la vivanteco de Esperanto kaj de esperantistoj.

Tamen la historio ne nur listigas faktojn. Ĝi neeviteble instruas, almenaŭ ĝi instruas tiujn kiuj deziras lerni. Sed la historio estas farata nun, de la nuntempuloj. Kaj parto de tiu historio estos la 73a Kongreso de SAT, kiun meze de julio gastigos Moskvo — almenaŭ pro tio, ke ĝi estos la unua internacia E-kongreso en la plej granda urbo de Ruslando.

UEA INVITAS DISKUTI PRI STRATEGIO

Speciala komisiono de la Komitato de UEA pretigis projekton de strategiaj dokumentoj de UEA. La Estraro de UEA proponis, ke la akcepto okazu en la Zagreba UK. Intertempe validu “Kampanjo 2000”. Tiel restas sufiĉe da tempo por funda diskutado de la nova strategio fare de ĉiuj interesitoj. Niaj legantoj estas invitataj sendi sian opinion al la ret-adreso labor-plano@esperanto.se aŭ al nia redakcio. Temas pri tri dokumentoj: 1) Ĝenerala reinterpreto de la statutaj celoj de UEA; 2) Ĝenerala laborplano; 3) Kelkaj sugestoj por la laborplano de UEA.

CEL-DEKLARO PRI UEA

UEA celas grupigi tiujn uzantojn de Esperanto, individuajn kaj kolektivajn, kiuj volas kunlabori por ties progresigo en la vasta kadro de agado por pli justa mondo.

UEA aparte celas kontribui al pli vasta konscio pri la valoro de la neŭtrala lingvo Esperanto, kaj al pli amasa lernado kaj uzado de Esperanto en interkulturaj kaj interlingvaj rilatoj.

UEA celas evoluigi idean kaj organizan kadron, en kiu ĝiaj anoj povas senpere kaj efike kontaktiĝi kaj kunlabori, sen limigoj rilate al etna, nacia, seksa aŭ ekonomia identeco, politikaj aŭ religiaj kredoj, kaj simile.

UEA bazas ĉiun sian agadon sur respekto de la homaj rajtoj, de neperforta paca kunvivado kaj de la vivo-diverseco ĝenerale.

MEZPERSPEKTIVA PLANO
Enkonduko

Ĉi tiu mez-perspektiva plano prezentas ĝeneralan kadron por la agado kaj strategio de UEA en la periodo 2001–2010. Ĉiun trian jaron, en 2004 kaj 2007, la Komitato kritike bilancos la atingojn de UEA laŭ tiu plano, kaj laŭnecese revizios la planon mem por respondi al novaj evoluoj.

Ĝi analizas la agadon por Esperanto laŭ tri tavoloj:

— komprenigi Esperanton (ekstera informado, interna klerigado);

— paroligi Esperanton (de bazaj kursoj ĝis renkontiĝoj kaj kongresoj);

— utiligi Esperanton (por interkultura edukado kaj internacia praktika kunlaboro).

Ni rekomendas, ke ĉiu kunlaboranta E-organizaĵo analizu sian agadon en tiu kadro, kaj vastigu la laboron en tiuj tavoloj, kiuj estas plej malfortaj.

La plano ankaŭ identigas tri strategiajn prioritatojn aŭ kolonojn, aplikeblajn al ĉiu tavolo:

— profesiiĝon,

— plijuniĝon,

— tutmondiĝon.

Ni rekomendas, ke ĉiu organizaĵo kritike pritaksu la propran agadon surbaze de tiuj prioritatoj, kaj strebu plibonigi ĝin en ĉiuj tri direktoj.

Ĉi tiu plano estas intence ĝenerala kaj nur indikas la ĉefajn prioritatojn en ĉiu labor-tavolo kaj labor-kolono. Ĉiu organizaĵo adaptu ĝin al siaj kondiĉoj, tenante laŭeble la ĝeneralan ideon ĉi supre indikitan: la tri labor-tavolojn kaj la tri labor-kolonojn.

Apartaj detalaj laborprogramoj estos faritaj pri la praktikaj paŝoj por atingi tiujn celojn.

Plano
1a tavolo. Komprenigi Esperanton

(t.e. atingi, ke pri ĝi la celataj homoj havu proksimume ĝustajn ideojn)

Sur la ekstera kampo, necesas transiri de pasiva informado (nur al petantoj) al aktiva informado, ĉu al publiko ĝenerala ĉu al pli faka publiko.

Tiucele, ni rekomendas ke ĉiu organizaĵo pristudu la inform-kanalojn uzatajn por similaj kulturaj-sociaj-internaciaj agadoj en la koncernaj landoj aŭ medioj. Oni nepre ne neglektu la diversajn uzojn de elektronikaj retoj por nacilingva informado. Oni ankaŭ utiligu maksimume la eblojn de tradukado por disponigi kvalitajn informojn en kiel eble plej multaj lingvoj.

Sur la interna kampo, necesas plifortigi la tradicion de daŭra kleriĝado pri Esperanto, ĉu temas pri la lingvo mem, ĝiaj historio, literaturo, socipolitika signifo aŭ terminologia evoluo. Inter la eblaj rimedoj troviĝas librokluboj, studgrupoj, seminarioj, ekzamenoj kaj konkursoj.

2a tavolo. Paroligi Esperanton

(t.e. atingi, ke lerniloj kaj lernokazoj — inkluzive de E-renkontiĝoj — estu facile troveblaj kaj allogaj por la celataj homoj)

Necesas koncepti la esperantistiĝon kiel daŭran procezon, kiu ne finiĝas per la trapaso de baza kurso. Instruistoj trejniĝu pri komunikiga kaj aktiviga pedagogioj. Ĉiuj kursgvidantoj dediĉu parton de la kurso al la pretigado de la lernantoj por posta memstara agado; laŭeble oni ankaŭ proponu konkretan daŭrigan kurson. En la planado de renkontiĝoj kaj kongresoj, la orientigo kaj kontentigo de novuloj estu nepra prioritato. Izolitojn oni kunligu telefone kaj retpoŝte.

3a tavolo. Utiligi Esperanton

(t.e. atingi, ke la celataj homoj trovu ion valoran kaj interesan per sia uzado de la lingvo)

Necesas transiri de la nuna situacio al vast-skala utiligo de Esperanto por praktikaj celoj de la homa vivo, kiuj povas esti la plej variaj, de scienca informiĝo al komerco. Fakaj asocioj iĝu pli videblaj en landaj kaj internaciaj kongresoj kaj renkontiĝoj kaj en Interreto.

1a kolono. Profesiiĝo

(varbado kaj aktivigo de intelektuloj, ĵurnalistoj, sciencistoj, universitatanoj, instruistoj)

En la tavolo “komprenigo”, tio signifas unuavice la ellaboron de cel-taŭga inform-materialo. Ĝi ankaŭ signifas la ellaboron de stud-programoj pri Esperanto je supera nivelo, kaj la eldonadon de kompetentaj verkoj pri esperantologio kaj interlingvistiko.

En la tavolo “paroligo”, tio signifas unuavice la plibonigadon de nia instruista tradicio.

En la tavolo “utiligo”, tio signifas la kunligadon de samfakuloj por stimuli ilian agemon per Esperanto.

2a kolono. Plijuniĝo

(varbado kaj aktivigo de gejunuloj)

TEJO kaj ĝiaj landaj kaj fakaj sekcioj ludas gravegan rolon en la nuntempa E-kulturo, sed tro ofte ekzistas divido inter ili kaj la ceteraj movadaj strukturoj. Necesas pli da dialogado kaj reciproka subteno inter la generacioj je ĉiuj niveloj. Ni rekomendas ke la Estraroj de UEA kaj TEJO ellaboru apartan laborplanon por tiu celo kaj tasku ĝian efektivigon al komuna komisiito aŭ komisiono.

3a kolono. Tutmondiĝo

(varbado kaj aktivigo de anoj en landoj kie Esperanto ankoraŭ ne trovis radikojn)

Eŭropo ne plu rolas kiel la unusola pezocentro de la E-movado; ni bonvenigu kaj daŭrigu tiun evoluon. La regionaj komisionoj de UEA meritas plian apogon kaj diskonigon, interalie per pli elstara loko en ĝiaj ĉefaj eldonaĵoj kaj aranĝoj. La regionaj kongresoj transprenu rolon en la trejnado de instruistoj kaj klerigado pri Esperanto. Ĉiuj organizaĵoj donu pli grandan prioritaton en sia agado al translima kunlaboro kaj edukado al tutmonda konscio, interalie per utiligo de la rilatoj inter UEA kaj la diversaj branĉoj de Unuiĝintaj Nacioj.

REKOMENDOJ POR LA PLANO DE UEA: 2001–2004

Ni rekomendas tute ĝenerale ke la estraro de UEA starigu kampanjan strukturon por la realigo kaj realigigo de ĉi tiu plano, kaj decidu pri la necesaj homaj kaj financaj rimedoj por ĝi.

La estraro de UEA redaktu planon por la parto pli rekte rilatanta al la centraj organoj de UEA. Tiu plano estu prezentata al la komitato dum aparta tiucela seminario antaŭ la Universala Kongreso en Zagrebo.

Elementoj konsiderendaj por la plano de UEA:
Strukturaj elementoj

Premiso: organizaj strukturoj utilas nur se ili plenumas difinitajn celojn. Ili ne estas valoro en si mem.

Sekve la organizaj necesaj plifortigoj estu ĉiam konsiderataj en la kadro de la atingo de la tri celoj de ĉi tiu plano.

— Demokratiigo de la vivo de UEA kun pli da respekto por ĉiuj agantoj je ĉiu nivelo.

— Partoprenigo de komitatanoj kaj aliaj funkciuloj en la decidoj kaj en la plenumo.

— Esenca refortigo de la rolo de la komitato.

— Daŭrigo de la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo kun la celo kunlaborigi ĉiujn organizaĵojn reprezentantajn la Esperanto-komunumon.

— Okazigo de la Kampanjo “Por pli vasta verdujo” por varbi kaj grandigi la membrarojn de UEA, Fakaj Asocioj kaj Landaj Asocioj.

— Okazigo de specifaj agadoj en ĉiu mondoparto por firmigi la movadon tie.

Komprenigi Esperanton

UEA zorgu pri disvastigo de informiloj pri Esperanto kun la celo produkti ĝisdatigitajn informilojn pri Esperanto kaj ĝia movado por internaciaj kaj landnivelaj uzoj.

— La estraro de UEA donu apartan atenton al la materialo ekzistanta por informi lingvistojn kaj ĵurnalistojn.

UEA starigu aŭ/kaj aktivigu informan fakon por la ekstera publiko.

UEA transiru de pasiva informado (nur al petantoj) al aktiva informado en internaciaj medioj.

— La estraro de UEA instigu landajn Esperanto-organizaĵojn starigi kontaktojn kun siaj registaroj kaj tute aparte kun la landaj instancoj, kiuj tenas ligojn kun internaciaj organizaĵoj.

UEA daŭrigu la Koalicion de NROj por Internacia Helplingvo kun la celo mobilizi neregistarajn organizaĵojn ĉe UN por disvastigi la ideon kaj eblecon de internacia helplingvo.

UEA instigu al okazigo de informaj agadoj al eŭropaj instancoj.

UEA zorgu pri rilatoj kun la supera Komisiito de UN pri Homaj Rajtoj kun la celo atentigi pri la lingva dimensio de Homaj Rajtoj kaj pri Esperanto kiel solvo.

Paroligi Esperanton

— La kontaktoj kaj la kursoj pere de la reto devas esti emfazataj; ne nur estu premioj por bibliotekoj, sed ankaŭ por retpaĝoj de LA, fakaj asocioj, kunlaborantaj asocioj ktp.

— Aparte oni klopodu pluevoluigi la ekzistantajn centrojn por instruado de Esperanto (Kastelo Grésillon kaj similaj) kaj kunlaborigi ilin inter si ankaŭ por oferti siajn servojn al neesperantistoj dezirantaj lerni Esperanton.

— La estraro de UEA, kunlabore kun ILEI, reviziu la ekzistantajn instruilojn kun la celo plibonigi la instruadon de Esperanto surbaze de modernaj metodikaj malkovroj, uzante ankaŭ novajn eblecojn de komputiloj, elektronikaj retoj k.s. kaj zorgante pri la integrigo de la finstudintoj en la komunumon.

— La estraro de UEA plie subtenu la projekton Interkulturo.

UEA daŭrigu la Kampanjon “Savu Esperantaĵojn” kun la celo prizorgi kaj savi historie valorajn esperantaĵojn en bibliotekoj kaj muzeoj.

Utiligi Esperanton

— La estraro de UEA instigu fakajn Esperanto-organizaĵojn starigi kontaktojn kun internaciaj organizaĵoj, kiuj okupiĝas pri sama aŭ apuda temo.

UEA aranĝu agadojn en la regionoj en kiuj ekzistas etna/nacia streĉo por pruvi la pac-potencialon de Esperanto.

— La rolo instrua/kuntena/aktiviga de la revuo de UEA estu atentata.

— Ni trovu solvojn por maksimumigi la eblecojn de esperantistoj en la entreprena kampo: por Esperanto per Esperanto.

UEA havu klaran kaj deklaritan kulturpolitikon.

Ministrino parolas Esperanton

Kroata ministrino pri turismo Pave Zupan-Ruskoviĉ kiel 16-jara lernantino konatiĝis pri Esperanto en lernejo en ŝia hejmurbo Dubrovnik. Kun siaj samklasanoj kaj E-instruisto Dinko Matkoviĉ ŝi partoprenis SAT-kongreson en Vieno en 1962. Kroata E-Ligo petis akcepton ĉe ŝi por trakti pri la Universala Kongreso de Esperanto en Zagreb en 2001.

La oficejo de la ministrino dankis pri la letero kaj anoncis baldaŭan akcepton ĉe la ministrino. Dato de la akcepto ankoraŭ ne estas konata.

Spomenka Ŝtimec

Por levi prilingvan konscion

22–26 maj ĉirkaŭ 1300 homoj el 700 ne-registaraj organizaĵoj (NRO-oj) partoprenis en la Jarmila Forumo ĉe la sidejo de Unuiĝintaj Nacioj en Novjorko.

UEA estis reprezentita de prof. Lee Chong-Yeong kaj d-ro Mark Fettes kaj de la konstanta UN-reprezentanto de UEA, Rochelle Grossman.

La Forumo estis iniciato de la NRO-oj mem, responde al la planoj de UN okazigi grandan pintkunsidon de ŝtatestroj en septembro 2000. La organizantoj esperis tiamaniere iom influi la interregistarajn diskutojn pri la estonteco de UN.

Kontraste al la oficialaj konferencoj, la Jarmila Forumo disponis pri tre malmultaj rimedoj — malpli ol duonmilionon da dolaroj — kaj neeviteble suferis reprezente kaj organize. Forestis multaj konataj NRO-oj, kaj grandaj partoj de la mondo ĉeestis nur per manpleno da homoj. Ankaŭ la diskutoj spegulis mankon de bona preparo, tiel ke nur tre malfacile ellaboriĝis en la lastaj horoj komuna konkludaro de la delegitoj.

Malgraŭ tiuj malfortoj, la delegacio de UEA celtrafe laboris por levi la konscion pri lingvaj rajtoj kaj lingvaj problemoj. Disdoniĝis multaj centoj da informiloj, i.a. kajero kun la Manifesto de Prago en la ses oficialaj lingvoj de UN, kaj plurfoje en la pleno la delegitoj de UEA prenis la mikrofonon por atentigi pri lingva dimensio de la diskutoj. Fine, en la rekomendojn de du tem-grupoj, pri Homaj Rajtoj kaj Tutmondiĝo, ili sukcesis enmeti frazojn pri lingvaj rajtoj, la konservado de lingva diverseco, kaj la bezono de egaleca interkultura komunikado.

En la lasta tago UEA aranĝis apartan kunsidon pri “Lingvo kaj Homaj Rajtoj”, nome de la Koalicio de NRO-j por Internacia Helplingvo. Kvankam ĉeestis nur reprezentantoj de Transnacia Radikala Partio, Mondfederista Movado kaj Ŝintoismo, la kunsido montriĝis tre utila por disvolvi komunan strategion en la rondoj de UN. Tre klare sentiĝas bezono de NRO-grupo, kiu konstante konsciigu pri la rolo de lingva diverseco en socia evoluo kaj monda demokratio, kaj kiu varbu aliancanojn inter la ŝtatoj same kiel ĉe la diversaj branĉoj de UN. Nur surbaze de tiu pli vasta konscio, la kontribuo de Esperanto povos ricevi pli vastan agnoskon kaj subtenon. En la venontaj monatoj konkretiĝos agadplano surbaze de tiu ideo.

GK UEA

19a ILF en Vraco

Sukcese pasis la 19a Internacia Literatura Forumo de LF-koop organizita kunlabore kun la loka E-Societo Sukceso kaj la Kultura Departemento de la Urbestraro, inter 30 maj kaj 1 jun en Vraca (Bulgario). Partoprenis pli ol 40 personoj.

La inaŭguron ĉeestis la urbestro Rumen Stomanjarski. Li speciale invitis la oficialajn gastojn al koktelo kun deputitoj en la Bulgara Parlamento, urbestroj el la tuta lando okaze de la kulturaj festoj “Botev-tagoj” en kies kadroj estis la 19a ILF.

Enkondukis la temon “Nia gazetaro fronte al la telematika defio: kiuj ŝancoj, kiuj riskoj por la esperanto-kulturo?” d-ro Giorgio Silfer. Intervenis d-rino Sabita Stahlberg, Georgi Mihalkov, d-ro Marco Picasso, Marija Beloŝeviĉ, Radojica Petroviĉ, Zoran Ĉiriĉ, d-ro Kiril Velkov.

La programo de la Forumo en Vraca enhavis ankaŭ koncertojn, promocion de la Premio La Verko de la Jaro (Karnavale de Abel Montagut), deklamkonkurson, prezenton de la videofilmoj Antaŭen kaj Kiam Parizo estis Parizo ankaŭ por ni esperantistoj, sinprezenton de esperantaj eldonejoj kaj gazetoj, viziton al la urba muzeo kaj la arĝenta trezoro de Rogozen el la epoko de trakoj.

Kadre de la kulturfestoj Botev-tagoj, kun ĉeesto de granda publiko, Ljubomir Trifonĉovski — ĉefredaktoro de Literatura Foiro — per festparolo malfermis la librofoiron de Vraca, kie estis aranĝita ankaŭ esperanta stando. La eldonistojn salutis d-ro Giorgio Silfer kaj d-rino Sabira Stahlberg. Zoran Ĉiriĉ — prezidanto de SEL — donacis al la urba biblioteko ekzempleron de Serba Antologio.

La tutlanda kaj loka gazetaro informis pri la 19a ILF. D-ro Giorgio Silfer kaj d-rino Sabira Stahlberg estis intervjuitaj televide kaj radie.

30 maj okazis la ĝenerala Asembleo de la Esperanta PEN-Centro, kiu akceptis la sekretarian, financan kaj revizian raportojn, informiĝis pri la rezultoj de la regionaj PEN-konferencoj en Ohrid (Makedonio) kaj Bled (Slovenio) kaj diskutis pri la aktivado kadre de PEN Klubo Internacia. La partoprenantoj en la Asembleo pozitive traktis la aliĝpeton de Georgi Mihalkov (pseŭdonime Julian Modest).

La E-centro de PEN-Klubo Internacia aliĝos al la komitato por virina agado, kie ĝin reprezentos Sabira Stahlberg, redaktorino kaj eldonistino. Nuntempe E-verkistoj aktivas jam en aliaj du komitatoj: Verkistoj por Paco kaj Lingvaj Rajtoj.

La asembleo konstatis kun ĝojo la plenumon de unu el la celoj fiksitaj en 1999, nome la esperantigon de la Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj. Ĝi konfirmis la decidon iniciati informan broŝureton pri nia literaturo (angle/france) kaj rekomendis al la Komitato eldoni propran hejmpaĝon.

HeKo

La nova latino

31 maj – 4 jun 2000 okazis en Hamburgo la 94a Germana Katolika Foiro. Ĉirkaŭ 50 mil homoj ĝin partoprenis por aŭskulti prelegojn, partopreni en Diservoj, viziti informstandojn ktp.

Kompare kun la antaŭaj jaroj, la organizantoj de la Katolika Foiro ĉi-jare estis aparte malfermaj al ĉiuspecaj katolikaj aŭ ekumenaj iniciativoj, sendepende de la grado de ilia fideleco al la Papo kaj la ekleziaj instruoj. Sekve unuafoje ankaŭ samseksemaj katolikoj, aidosuloj aŭ edziĝintaj ekspastroj rajtis oficiale prezenti sin en la aranĝo, kaj eĉ la fama teologo prof. Hans Küng (antaŭ longa tempo senigita de la eklezia instrupermeso) estis invitita prelegi.

Ankaŭ la tri proponitajn Esperantajn aktivaĵojn — informstando, Meso kaj prelego — la organizantoj tre afable akceptis, donante eĉ subvencion por la stando kaj repagante la trajn- aŭ flugbiletojn de la esperantistaj prelegantoj.

Pli ol mil homoj vizitis la informstandon organizitan de Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista (IKUE) kunlabore kun Germana E-Junularo (GEJ) kaj Hamburga E-Societo (HES). Sub la slogano “Esperanto — kompreniĝo por nova jarmilo” ni disdonis milon da informiloj, lotumis ĉirkaŭ 200 senpagajn Esperanto-kursojn kaj vendis librojn kaj broŝurojn.

La ĉeestantajn esperantistojn interesis la forumo “Ĉu Eŭropo survojas al unueco? Al kia unueco?” kun la saksa ministroprezidanto prof. Kurt Biedenkopf, la ĉefepiskopo kaj iama esperantisto Kardinalo Miloslav Vlk kaj d-rino Viviane Reding, EU-komisarino pri edukado kaj kulturo. Ĉiuj prelegantoj emfazis la gravecon plibonigi la kompreniĝon inter la eŭropanoj. Plej decide tion faris s-ino Reding, kiu nomis sin iniciatinto de la “Eŭropa Jaro de la Lingvoj 2001”. Ŝi forte pledis, ke la eŭropanoj lernu la lingvojn de siaj najbaroj.

Kiam la forumo finiĝis, mi kaptis la okazon por persone alparoli s-inon Reding: “Mi ĝojas, ke vi tiel engaĝiĝas por la kompreniĝo inter la eŭropanoj, kaj ŝatus donaci al vi libron.” Ekvidante la titolpaĝon de la germanlingva libro “Esperanto — la nova latino de la eklezio”, ŝi afable akceptis ĝin kun la vortoj: “Ho, Esperanto. Dankon! Multan dankon!” Simile mi faris ĉe prof. Biedenkopf, nuntempe unu el la plej popularaj germanaj politikistoj. Vidante la vorton “Esperanto”, li diris: “Tio estis grandioza ideo. Mi nur pensas, ke hodiaŭ ni jam havas iun Esperanton, kaj tio estas la angla”.

La esperantlingva Meso okazis en katolika preĝejo ĉe la urborando de Hamburgo. Pro la diaspora regiono kaj la malproksima, malfacile trovebla loko ni ne atendis grandan ĉeestantaron; tamen pli ol 30 esperantistoj kaj pli ol 20 neesperantistaj interesatoj trovis la vojon tien. La ĉefcelebranto, ĉefepiskopo György Jakubinyi el Alba Iulia (Rumanio), finis sian predikon per la vortoj:

“Se Pentekosto fermis Babelon pere de la nova lingvo de la amo kristana, por ni restas la tasko kuraci la lingvan disigon pere de Esperanto. Esti esperantisto kristana signifas esti ilo por la Sankta Spirito por reunuigi la animojn en la ununura kristana Amo, kiu Dio estas.”

La prelego “Esperanto — ĉu la nova latino de la Eklezio?” de ĉefepiskopo György Jakubinyi kun enkonduko fare de Ulrich Matthias enhave tre bone sukcesis. Jakubinyi nomis kaj detale klarigis multajn signojn por tio, ke “la Eklezio pretas akcepti Esperanton kiel novan ‘eklezian latinon’”: elsendojn de Radio Vatikana, aprobon de la mestekstoj, salutojn de la Papo, agnoskon fare de la Papa Konsilio por Laikoj ktp. Fine Jakubinyi esprimis la opinion, ke “La Katolika Eklezio estas sur la plej bona vojo adopti Esperanton”, sed aldonis, ke “tiu ĉi vojo estas malrapida”, do eble li (54-jara) “ne plu travivos tion”.

Tiun ĉi germanlingvan prelegon ĉeestis 30-40 homoj, je du trionoj esperantistoj (multaj hamburgaj esperantistoj timis la altajn enirkostojn), kaj je unu triono neesperantistaj interesatoj.

Domaĝe estis, ke krom du intervjuoj de katolikaj gazetoj ĉe nia stando ne aperis pli granda interesiĝo pri nia afero ĉe la amaskomunikiloj. Sed estis agrable sperti, ke nenie iu emis malferme diri ion kontraŭ Esperanto — krom tio, ke “jam ekzistas la angla”, kiel foje ĉe nia stando klarigis al ni ĝuste tiaj homoj, kiuj mem ne emas lerni iun ajn plian lingvon. Kompare kun la lasta stando antaŭ du jaroj en la Katolika Foiro en Majenco, ni povis konstati etan kreskon de la interesiĝo. Ĉi-jare unu el niaj esperantistaj helpantoj ĉe la stando estis varbita ĝuste en la antaŭa Katolika Foiro, kaj eble ni ja spertos denove iujn fruktojn post tri jaroj en Berlino, kiam anstataŭ Katolika Foiro okazos la unua Germana Ekumena Eklezia Foiro.

Ulrich Matthias

La kvara kroatia kongreso

La kvara kongreso de kroataj esperantistoj en nordkroata urbo Durdevac okazis 27 maj 2000 kun 150 partoprenantoj ĉefe el Kroatio kun gastoj el Bosnio kaj Hercegovino, Hungario, Italio kaj Slovenio.

Al la kongreso sian saluton sendis ankaŭ la prezidento de Respubliko Kroatio, la alta protektanto de la 86a Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo (2001), Stipe Mesiĉ.

Dum la kongreso estis akceptita la nova statuto de la organizo kaj estis prezentitaj kvar novaj libroj en Esperanto, inter ili la kroata kandidato por la Infanlibro de la jaro 2000, La bona arbo de Shel Sivlerstein, eldonita de Izvori kaj kroata gramatiko por progresantoj Kompendio de la Esperanta gramatiko de Mirko Mamuĉ. Tiun libron eldonis E-Societo Bude Borjan el Zagrebo kun la financa helpo de la vidvino de la aŭtoro.

Dum la Kongreso estis fondita ILEI-sekcio kaj sekcio de entreprenistoj. Sekretario de la ILEI-sekcio estas Vladimir Dujniĉ.

La kongreso donis la okazon prezenti la decidon de la estraro de UEA pri la projekto Kiel disvastigi Esperanton? La financan subtenon por disvastigo de Esperanto en Kroatio ricevis E-Societo Liberiga Stelo el Osijek por eldono de informlibreto pri Esperanto de Davor Klobuĉar kaj Viŝnja Brankoviĉ por la projekto de Orbis Pictus pri fondo de E-Societo en Istrio.

Kroata E-Ligo en 2000 havas tri novajn Esperantajn societojn: revivigitan societon en Slavonski Brod, Esperantan Ligon de Blindaj Esperantistoj kaj societon Koko el Durdevac. Tiu lasta kun granda energio realigis la kvaran kroatan E-kongreson kaj pri sia urbo konata pri kokolegendo, lanĉis ankaŭ belan prospekton kaj filatele valoran poŝtkarton.

Oficialaj reprezentantoj de la urbo Durdevac ĉeestis en la kongreso dum finance la kongreson helpis la departemento de Durdevac. Kroata Fervojista E-Societo zorgis pri nekosta kaj komforta trajneskurso al Durdevac.

Al la bona etoso de la kongreso signife kontribuis muzikkoncerto de Neven Mrzleĉki.

LKK de UK-86 havis dum la kongreso apartan kunsidon.

Spomenka Ŝtimec

Membrokunveno de UFE

1–4 jun okazis en Boulouris apud Saint Raphaël (Lazura Marbordo), membrokunveno de Unuiĝo Franca por Esperanto kaj pluraj laborgrupoj pri la ĉefaj celtemoj de la asocio. Ĉirkaŭ 50 partoprenantoj tiel laboregis en varma etoso (pro la suno).

— Estis voĉdonita la nova statuto kaj interna regularo de UFE (kies nova nomo franclingve estas nun Esperanto-France). Ĉiuj regionaj asocioj, nomataj federacioj, estas petitaj rilati kun la ĝenerala sekretario de UFE por subskribi novan laborkontrakton.

— Laborgrupo pri Eksteraj Rilatoj diskutis pri rilatoj kun la eŭroparlamentanoj, kontaktado kun francaj politikistoj, kun la nova ministerio pri edukado, kaj kun EEU (Eŭrop-Unia Esperanto Unuiĝo).

— La franca sekcio de ILEI, GEE kunvenis post pluraj jaroj da neaktiveco. Nova estraro estis elektita sub gvidado de Jo Catil.

— Laborgrupo pri publikaĵoj de UFE decidis evoluigi kaj la enhavon kaj la grafikan stilon de la eldonaĵoj. La laboro daŭros rete per nova dissendolisto.

Finfine, kontentiga sukceso ĉar pluraj lokaj kaj regionaj gazetoj parolis pri la laborkunveno en sufiĉe agrablaj vortoj.

Olivier Moreau

Sur la foto, ĉirkaŭ la tablo Jean-Louis Texier (kasisto), Bruno Flochon (vic-prezidanto pri informado), Claude Longue-Épée (vic-prezidanto pri eksteraj rilatoj), Claude Nourmont-Moon (prezidanto), Olivier Moreau (ĝenerala sekretario).

Staĝoj en Kvinpetalo

La printempaj staĝoj en Kvinpetalo estis tre sukcesaj. La unuan (pedagogio) gvidis en aprilo Claude Gacond, kiu dank’ al longa sperto antaŭ multkultura publiko povas prezenti tre originalan metodon, la dua pli modesta kaj du-nivela same plenigis la Centron. La Ĝenerala Asembleo okazis tute glate kaj proponis eventualan aĉeton de najbara domo.

Komence de majo la Ludo-staĝon partoprenis kelkaj plenkreskuloj sed ĉefe ses knabinoj de 6 ĝis 15 jaroj. Estis ludoj interne (el kiuj angla kartludo Ĉevalkuro montriĝis plej populara por ĉiuj aĝoj) kaj ĉefe ekstere (la paraŝuto!) kun Gilena Tilleŭ el Belgio.

La Botanikan staĝon en junio partoprenis ĉirkaŭ 15 personoj, inter kiuj la aranĝintoj Catrien kaj Ru Bossong (Nederlando), José Vinck (Belgio), Jean Marin (Francio), ĉiuj kun bona kono de botaniko. Okazis ĉiutagaj ekskursoj al kelkloke kotecaj sovaĝejoj kie abundis la loka flaŭro. La plej interesa kontribuo venis de nova esperantisto kiu eklernis Esperanton antaŭ nur unu jaro kaj surprizis la ĉeestantojn ne nur per sia bonega scio de la lingvo, sed ankaŭ per sia profunda kono de ĉiuj plantoj renkontitaj. Li alportis binoklan lupeon kaj mikroskopon kaj povis klarigi la mikrobojn kaŭzantajn plantomalsanojn.

Scienca fak-gazeto por kiu li verkis artikolojn franclingve petis de li resumon en la angla por “internacia uzo”. Li proponis aldoni ankaŭ resumon en Esperanto. La fakorgano malakceptis tion, sekve li rifuzis al la eldonisto sian artikolon!

Helga Rapley

Aroma Jalto

Komence de majo 2000 la tradician lingvan festivalon Aroma Jalto 2000 partoprenis 80 esperantistoj el 23 loĝlokoj de Ukrainio, Ruslando, Nederlando, Britio kaj Pollando. En Jalto (Ukrainio) okazis tri diversgradaj preparkursoj; ekzamensesio de ILEI/UEA; Cseh-Seminario “A”; multenombraj piedmarŝoj, vesperaj, noktaj distraj programeroj. Menciindas multenombra partopreno de junularo kaj tradicia amika etoso.

Volodimir Hordijenko

prezidanto de UkrEA

KAEST-2000

Pro la antaŭvidata malgranda kvanto de ĉeestantaj fakuloj, ĉi-jare dum la UK ne okazos la kutima terminologia kunveno. Sed terminologoj kunvenos en KAEST, Konferenco pri Aplikado de Esperanto en Scienco kaj Tekniko en Ĉeĥio (10–13 nov 2000).

En KAEST funkcios 3 sekcioj:

Ekonomio sojle al la 3a jarmilo;

Terminologiaj problemoj de Apliko de E-o en Scienco kaj Tekniko;

Scienco kaj tekniko ĝenerale.

La sinproponoj por prelegi (nepre akompanendaj per ĝis 50-vorta resumo) por ĉiuj tri sekcioj de la kolokvo estas kolektataj ĝis la fino de junio, ĝis la fino de aŭgusto ĉiu proponinto ricevos sciigon, ĉu la kontribuo estis akceptita kaj gvidliniojn por ĝia prezento (precipe limigo de tempo, kiu dependas de la nombro de akceptitaj kontribuoj).

Pliajn detalojn petu rete ĉe chrdle@kava-pech.cz.

Petro Chrdle

KCE: Formado de redaktistoj

Kiel staĝejo de LF-koop, dum jaroj La Kvinpetalo gastigis la staĝojn por formado de kadroj. Ekde la nova jarcento, tiuj staĝoj regule okazos en Kultura Centro Esperantista.

La staĝoj estas kursoj celitaj por ĉiu serioza laboremulo, deziranta plibonigi siajn teoriajn kaj praktikajn konojn je la servo de la esperanto-komunumo. Tial ili estas aparte interesaj por trejni aktivulojn en la establoj aliĝintaj al la Pakto por la Esperanta Civito.

La unua staĝo estos dediĉita al la formado de redaktistoj. La informado en kaj ekster Esperantio estas fakte grava por nia kulturo. Diversaj famaj redaktoroj, ĉeestantaj en Ĉaŭdefono ankaŭ pro aliaj kursoj, alportos la kontribuon de sia sperto. Dato: 1–6 aŭg 2000.

Adreso: KCE, CP 311, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando

Rete: kce.esperanto@bluewin.ch

HeKo

Lingvo kaj suvereneco

Fabrício Rodrigues Valle partroprenis, kiel observanto de Brazila E-Ligo, en la seminario “Lingvo kaj Suvereneco” okazinta 14–15 mar 2000 en Federacia Ĉambro de la Deputitoj en Brasília. La seminario okazis sub la iniciato de la federacia deputito Aldo Rebelo (Komunista Partio), kiu antaŭnelonge prezentis leĝprojekton (ankoraŭ ne voĉdonita) kies celo estas limigi la troan influon de fremdaj lingvoj, ĉefe de la angla, sur la portugalan lingvon.

La observanto de BEL distribuis en la seminario la portugalan version de la Manifesto de Prago kaj aliajn materialojn pri Esperanto kaj kontaktis plurajn seminarianojn, interalie deputitojn Aldo Rebelo kaj Michel Temer (prezidanto de la Federacia Ĉambro de la Deputitoj), verkistinon Lígia Fagundes Teles k.a. Evidentiĝis, ke neinformiteco pri Esperanto estas grandega. Plej ofte oni scias absolute nenion pri Esperanto. Juna studentino demandis al mi ĉu Esperanto estas elparolebla.

José Carlos Dorini Ramos

vicprezidanto de BEL

Informoj el Jugoslavio

Sub la signo de esperantistoj kaj abiturientoj estas titolo per kiu la provinca gazeto Dnevnik (Ĵurnalo) notis la 13an okazigon de la tradiciaj Verdaj Amikaj Tagoj en Senta, Vojvodino (norda provinco de Serbio) 9–11 jun 2000. Partoprenis pli ol 50 esperantistoj el Jugoslavio kaj Hungario. Vicurbestro de Senta pasigis kun ili komunan tagmanĝon kaj amuzan vesperon.

Tiu renkontiĝo ĉi-jare estis dediĉita al la 95-a datreveno de la unua UK kaj al la projekto Interkulturo.

Pri antaŭhistorio kaj okazigo de la Bulonja Kongreso prelegis Lajoŝ Sekereŝ. Radojica Petroviĉ prezentis praktikajn aspektojn de esperantismo kaj interkulturismo per prelego Interkulturo en Praktiko.

La renkontiĝon akompanis retrospektiva ekspozicio de grafikaĵoj kaj miniaturaj libroj de Karolj Andruŝko, esperantisto el Senta, omaĝe al lia 85a naskiĝdato.

Imre Belec aranĝis ekspozicion de E-filatelaĵoj. Estis organizita ankaŭ A-ekzameno, kiun bonege pasis du partoprenantoj.

***

Zlatoje Martinov el E-Instituto Beograd prezentis sian traktaĵon “Iuj problemoj de tradukado el la serba beletro esperanten” en la 25a Beograda Renkontiĝo de Tradukistoj okazinta 25–29 maj 2000, kiun partopenis tradukistoj el dudeko da landoj, de Usono ĝis Hongkongo. Li turnis apartan atenton al tradukado de arkaismoj, barbarismoj kaj idiomaĵoj. La prelego vekis konsiderindan atenton kaj aldonajn diskutojn inter la neesperantistaj tradukistoj. Post la renkontiĝo Martinov emfazis:

Estis belege aŭskulti minimume dekon da lingvoj en kiujn estis tradukita serba poezio, kaj aparte ekzotike aŭdi la Montaran Kronon en la armena. Esperanto ravis per sia eŭfonio kaj, mi esperas, per solida traduko, precipe la Karcero de Dis, pri kiu prof. Ĉoviĉ diris, ke li “sentis” ĝin aŭskultante la esperantan tradukon.

Radojica Petroviĉ

Fervojistoj kongresis

13–19 maj okazis en Budapeŝto la 52a Kongreso de IFEF (Internacia Fervojista E-Federacio). Ĝi ebligis al 277 partoprenantoj el 25 landoj ĝui la tradicie altnivelan fakan, amuzan, turisman kaj kulturan programon: altnivelaj fakaj prelegoj, vizito de la ĉefurbo per specialaj busoj kun trarigardo de historiaj lokoj, nacia vespero kun fervojistaj orkestroj kaj folkloraj dancensembloj, ekskurso al infanfervojo kun Nostalgia trajno, tuttaga ekskurso al la historia urbo Eger (per speciala trajno kun unuaklasaj vagonoj), kultura posttagmezo kaj multaj aliaj valoraj programeroj certe engravuriĝis en la memorojn de la partoprenantoj.

HeKo

Internacia simpozio pri lingva planado kaj leksikologio

Sub la aŭspicioj kaj kun la subteno de la Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj, la Akademio de Esperanto (AdE) organizos 28–30 jul 2001 Internacian simpozion pri lingva planado kaj leksikologio en Zagrebo. La laborlingvoj estos la kroata, esperanto, la angla kaj la franca.

Simpoziejo: La Iliria Halo de la Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj en Zagrebo.

Kontribuoj: Ni bonvenigas sciencajn kontribuojn al la simpozio. Sendu vian tekston en elektronika formo al profesoro Geraldo Mattos mattos@super.com.br antaŭ la fino de novembro 2000. Escepte ni povas akcepti tekston en ne-elektronika formo, sed nur post antaŭa interkonsento kun profesoro Mattos kaj nur se ĝi alvenas (Rua Dr. João Motter, 98, BR-81210-260 Curitiba PR, Brasilo) antaŭ la fino de oktobro 2000.

La akceptitaj artikoloj estos publikigitaj en volumo antaŭ la simpozio.

Partoprenado: Personoj kiuj deziras partopreni en la simpozio (eĉ sen prezento de iu verko) estas petataj informi profesoron Christer Kiselman antaŭ la fino de majo 2001.

Adreso: p.k. 480, SE-751 06 Uppsala, Svedio

Rete: kiselman@math.uu.se.

Christer Kiselman

Vicprezidanto de AdE

Subvencioj por bibliotekoj

Ĉi-jare UEA disdonos por la kvara fojo subvenciojn al E-bibliotekoj el la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen. Pasintjare naŭ bibliotekoj povis pliriĉigi siajn kolektojn je la suma valoro de 1825 eŭroj.

Povas peti subvencion Esperantaj bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco. La subvencipetojn devas akompani listo de dezirataj libroj, ordigita laŭ prefero. Diskoj, kasedoj, vidbendoj k.a. ne-libraj varoj ne estas subvencieblaj. Se la peto estos akceptita, oni ricevos librojn por la valoro de la subvencio.

La subvencipetoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis 15 okt 2000.

GK UEA

Kurte

Japana ĵurnalisto Hoshina Yoshihisa el radio NHK gastis en Kroatio por kolekti sondokumentojn por japanlingva dramo inspirita per la prozaĵo de Spomenka Ŝtimec Tena — Hejmo en Mezeŭropo, elsendota 5 aŭg 2000. Spomenka Ŝtimec surbendigis enkondukan mesaĝon por la aŭskultontoj, kun klarigo, ke la verko havis sian unuan aperon en E-to en Vieno 1995. (S.Ŝtimec)

18 jun 2000 irana verkisto k e-isto prof. Mohammad-Hasan Nasereddin Saheb-Zamani prelegis pri kulturo de paco k pri E-to en la Instituto de pedagogoj en Tehrano. (IER)

E-Eldonejo KAVA-PECH (Ĉeĥio) ĉi-jare ekspoziciis 10 librojn en la konata Lepsika Librofoiro. (Starto)

La unua E-Konferenco pri ekonomio k komerco okazis 1–4 apr 2000 en Siano (Ĉinio) kun 20 partoprenantoj. (Heroldo de Esperanto)

La 33a tutlanda kunloĝado de japanaj e-istoj okazis 3–6 maj en Ŝtata Olimpika Junulara Centro en Yoyogi kun 74 E-istoj el 6 landoj; okazis prova ekzameno por la nova ekzamen-sistemo de JEI, en kiu partoprenis 38 kunloĝantoj. Poste aperis duonpaĝa kolora raporto pri la kunloĝado k E-to sub titolo “Esperanto, alternativo por la angla” en The Daily Yomiuri. (IER)

La tradicia E-renkontiĝo “Abritus” en Razgrado (Bulgario) 2–4 jun 2000 pasis kun tre granda intereso flanke de la loka esperantlingva komunumo, gastoj el Bulgario, Jugoslavio, Svislando, Germanio k Finnlando. Premiere estis prezentita la libro Vi kaj mi de Ivaniĉka Maĝarova, en la bulgara k E-to. (HeKo)

Post la demisio de Atiljo Orellana Rojas kiel sekretario de ILEI, ĝia komitato voĉdonis por nova sekretario: el la 17 voĉoj 13 iris al Mariana Evlogieva el Bulgario; tamen pro la kritiko de la nederlanda sekcio pri la proceduro la elekto estas konfirmenda per refoja voĉdono. (Esperanto)

Ĝenerala kunveno de Svisa E-Societo (8 apr, Luzern) elektis novan estraron: Bruno Graf (prezidanto), Elisabeth Lauper, Perla Martinelli, Nicole Margot, Dietrich Weidmann; la sesa kandidato (Giorgio Silfer) ricevis 3 voĉojn k ne estis elektita. (SES Informas)

La membronombro de Internacia Komercista E-Federacio kreskis de 136 fine de 1998 al 149 fine de 1999; inter la 149 membroj troviĝas 7 dumvivaj. (La Merkato, Eventoj)

8 mar 2000 estis en Thionville fondita E-klubo de la Tri-Lima lando (Luksemburgio, Germanio k Belgio); la leĝa agnosko ebligos profiti senpagan ĉambron por kunvenoj, bibliotekon k instruilaron. (Starto)

Nova teamo en Kostroma

Kostroma E-Teamo (KETo) estas tre juna.

Du semajnojn antaŭ STRiGo-5 (nov 1999) al Kostroma (300 km norde de Moskvo) venis Andreo Ananjin kaj gvidis dutagan kurson por novuloj. Partoprenis kelkaj lernantoj el urba klubo de pliaĝlernantoj (kie la kurso okazis) kaj studentinoj. Unu el la studentinoj, ĵurnalistino Olga Biĉaĥĉan, je la malfermo de la STRiGo-5 aperigis artikolon pri Esperanto en regiona gazeto.

Post STRiGo-5 ni organizis en Kostroma (11 dec) festivalon de kelkaj urbaj kluboj. Post tio nia teamo ĉiusemajne kunvenas. Al ni kelkfoje denove venis Andreo kaj aliaj E-instruistoj el Moskvo kaj Ivanovo.

Mi iomete instruas, sed la instruado ne sufiĉe sukcesis pro mia malsperto en E-o kaj en instruado. En nia urbo mi trovis tri E-parolantojn sed ili ne povas partopreni nian klubadon pro ilia okupiĝo per aliaj aferoj. Ni havas kelkajn numerojn de E-gazetoj, kelkajn revuojn kaj librojn por legado. Niaj aktivuloj partoprenis Novjarfeston en Pljos, aranĝon Vintro en antikva urbo (Jaroslavlj) kaj Strelka (Niĵnij Novgorod). Aperis kelkaj priesperantaj artikoloj.

14 maj ni okazigis vesperon de diversnaciaj kantoj. Venis Oĉjo Dadaev el Uljanovsk kaj helpis al ni per sia partopreno. La vesperon vizitis ĉ. 100 homoj, televido kaj radio faris raportojn, en gazeto aperis noto pri ĝi.

Aleksej Kuznecov

Ago-tago por infanoj

En aprilo kadre de la Ago-Tago por infanoj okazis en Iĵevsk (ĉefurbo de Udmurtio) prelego de Bronislav Ĉupin pri Esperanto en la Klubo de Internacia Amikeco (KIA) Hans Eisler. (Tiu klubo 30 apr havis 20-jaran datrevenon.)

La aŭskultantoj montris grandan intereson pri la internacia lingvo kaj superŝutis la preleganton per demandoj. Aperis dezirantoj lerni Esperanton, tamen ili ne povis eklerni ĝin pro la lerneja trostreĉiteco fine de la lernojaro.

Sed kiam komenciĝis feriado, ses membroj de KIA partoprenis ekspresan kurson de Esperanto. Dum du semajnoj ili alproprigis la kursmaterialon kaj je la lasta tago prezentis koncerton en Esperanto por la instruisto. Nun tiuj KIAanoj havas plian eblon por starigi amikajn kontaktojn kun samaĝuloj en la tuta mondo.

Bronislav Ĉupin

Esperanto-kulturo en la kultura ĉefurbo de Ruslando

26 maj en la koncertejo de la kulturdomo Ŝelgunov okazis granda koncerto sub la slogano “Esperanto-kulturo en Peterburgo”.

Tiu aranĝo estis trifoje anoncita de la peterburga radio. La programon partoprenis ensembloj Blua Ponto kaj Blankaj Ardeoj, koruso Eterna Muziko, lernantoj de la 271a gimnazio (kantado kaj deklamado), anoj de la klubo de nevidantaj esperantistoj Amikaro (kantado kaj deklamado) kaj Ludmila Titova (rusaj romancoj).

La koncerton ĉeestis ĉ. 100 personoj. En la vestiblo estis organizita ekspozicio pri Esperanto.

Boris Kondratjev

En Komia Respubliko

13 maj apud Syktyvkar (ĉefurbo de Komio) okazis la unua eksterurba renkontiĝo de E-societo Hiperboreo kun ŝaŝlikoj kaj vodko. La partoprenantoj dankis al Jurij Ŝevĉuk pro la unua numero de la nova gazeto Norda Stelo, kiun Jurij redaktas. Oni proponis novajn rubrikojn.

Oni diskutis ankaŭ pri la somera kurso por aborigenaj popoloj, firmigo de kontaktoj kun alilandaj esperantistoj, E-komia vortaro kaj aliaj temoj. Artur Artjejev anoncis sin preta por rezervi spacon por tradukoj el Esperanto en la literatura almanako, kiun li eldonas.

Anatolo Sidorov

OkSEJT-40

La 40-a Okcidenta Somera Esperantista Junulara Tendaro okazos 10–20 aŭg 2000 en Ivanova regiono. La jubilea OkSEJT, okazonta en la jubilea, 2000a jaro, havos kiel la temon esploron de la futuro — kaj pli ĝuste pri la fundamentoj de la futuro, konstruataj nun, en nia tempo.

La tendaro okazos en “Berjozovaja Roŝĉa” — eksa internacia junulara tendarejo de “Sputnik” — speciale konstruita komence de la 1980aj jaroj por akcepti junularajn aranĝojn. En la ripozejo estas tre bonaj haloj, inkluzive de la sporta kaj diskoteka. Kaj tian koncertan halon ni ŝajne neniam havis en niaj tendaroj! Ekzistas ankaŭ teniskortoj kaj boata stacio.

La tendarejo situas je distanco de 20 km de Ivanovo kaj ĝis ĝi regule veturadas buso. Krom betulaj boskoj, tie estas ankaŭ bela lago — simila al Caricina lago apud Tiĥvin — sed malpli granda.

Petu pli detalajn informojn ĉe la Organiza Komitato:

Adreso: ul. Ikrjanistovoj 2-28, RU-153003 Ivanovo.

Rete: oksejt2000@nm.ru

La trompulo gazetisto kaj la kredema leganto

de Miĥail Saltykov-Ŝĉedrin

Iam estis gazetisto kaj estis leganto. La gazetisto estis trompulo: li ĉiam trompadis; kaj la leganto estis kredema: al ĉio li kredis. De la pratempo tiel funkcias la mondo: la trompuloj trompas kaj la kredemuloj kredas. Suum cuique.

Sidas la gazetisto en sia rabistejo kaj senĉese trompas-trompadas. “Vin gardu”, li diras, “difterio falĉas la civitanojn!” — “La pluvoj mankas ekde la komenco de la printempo, sen greno ĉi-jare ni estos!” — “Incendioj forvoras vilaĝojn kaj urbojn!” — “La havon ŝtatan kaj publikan oni disŝtelas!”

La leganto tion legas kaj opinias ke la gazetisto malfermas liajn okulojn:

— Tian, — li diras, — liberon de libropresado ni havas: kien ajn oni rigardu, ĉie estas aŭ difterio, aŭ incendio, aŭ misrikolto...

Plue — plie. La gazetisto vidas ke liaj trompoj plaĉas al la leganto, kaj ankoraŭ verviĝas:

“Niaj rajtoj” li diras “estas neniel sekurigitaj! Ne eliru, leganto, sur la straton: tuj en la arestejon vi trafos!”

Promenante sur la strato la kredema leganto admiras:

— Aĥ, kiel trafe la gazetisto esprimis nian malsekuron!

Eĉ pli ol tio: renkontante alian kredeman leganton li demandas ĉi tiun:

— Ĉu vi legis kiel lerte la gazetisto pri nia malsekuro hodiaŭ enŝovis?

— Certe mi legis, — respondas la alia kredema leganto, — virtuoze! Maleblas, absolute maleblas ĉe ni iri sur la stratoj, oni nepre vin metos en la arestejon!

Kaj ĉiuj laŭdas la liberon de libropresado:

— Ne sciis ni ke ĉie ni havas difterion, — ĥoras la kredemaj legantoj, — kaj jen, bonvolu vidi!

Tiom komfortiga estas tiu certeco, ke se la gazetisto nun deklarus ke la difterio tute finiĝis, oni probable tuj ĉesus legi lian gazetaĉon.

Nu, la gazetisto pri ĉio ĉi ĝojas, ĉar la trompo estas por li rekta profito. La veron ne ĉiu trovus — oni nur provu ĝin akiri! eĉ po dek kopekoj por linio ne sufiĉos! Tute alie pri la trompo: simple verku kaj trompu. Proponu po kvin kopekoj por linio, kaj tutajn montojn da trompaĵoj oni alportos.

Tiom la gazetisto kaj la leganto amikiĝis, ke nenio povus ilin disigi. Ju pli trompas la gazetisto, des pli li riĉiĝas (kaj nur pri tio zorgas la trompulo!); kaj la leganto, ju pli trompita, des pli da kvinkopekaj moneroj li portas al la gazetisto. Ĉu disverŝe, ĉu botele — ĉiel ajn la gazetisto enspezas kopekegojn!

— Eĉ pantalonon li malhavis! — diras pri la gazetisto enviuloj, — kaj nun, bonvolu vidi kiel li paradas! “Flatiston” li dungis! Kaj “folkloriston”! Kia lukso!

Aliaj gazetistoj provis per la vero lin superruzi: ĉu tia logaĵo altiros la abonanton? — sed spit’! Nenion volas scii la leganto, ĉiam la samon li ripetas:

Ol fiajn verojn, mi preferas

La trompon kiu nin nobligas...

Ĉu longe, ĉu mallonge daŭris tiel, sed fine troviĝis bonaj homoj kiuj kompatis la kredeman leganton. Ili venigis la trompulon gazetiston kaj diris al li: Sufiĉas por vi, ho senhonta kaj perfida homo! Ĝis nun vi komercis per la trompo — de nun komercu per la vero!

Cetere, ankaŭ la legantoj komencis resobriĝi kaj eĉ sendi reklamaciojn al la gazetisto. Ekzemple:

“Hodiaŭ mi promenis kun mia filino sur la Neva avenuo, preparinte min noktumi en policejo (la filino eĉ sandviĉojn por la okazo pretigis, “Aĥ, kiel interese!” ŝi diradis) — sed anstataŭe ni tute bonorde revenis hejmen. Kiel tian trankviligan fakton oni akordigu kun viaj ĉefartikoloj pri nia malsekuro?”

Nu, la gazetisto siaflanke nur tion atendis. Sincere dirante, lin mem tedis la trompado. Lia koro jam delonge sin klinis al la vero, sed kion li povis fari se la leganton nur trompo allogis! Li ploris kaj trompis. Sed nun, kiam de ĉiuj flankoj oni kun ponardo postulas ke li diru la veron — nu bone, li pretas! Du masonitajn domojn li akiris per trompado, nun du sekvajn necesos akiri per la vero!

De tiam li ĉiutage turmentis la leganton per la vero. Ne estas difterio, kaj fino! Arestejoj ne estas, incendioj ne estas; kaj se Konotopo ja forbrulis, tamen post la incendio ĝi ankoraŭ pli bela rekonstruiĝis. Kaj la rikolto, dank’ al la bontempaj varmaj pluvoj rezultis tiom granda ke meme ni ĝin formanĝi ne povis kaj fine ĵetis sub la tablon al la germanoj: manĝu ĝiskreve!

Sed jen interesaĵo: la gazetisto presas nuran veron, sed plu pagas po kvin kopekojn por linio. La prezo de vero falis de kiam oni komencis disverŝe ĝin vendi. Resume, ĉu vero, ĉu trompo — tutegale groŝon kostas. Kaj la gazetaj kolumnoj ne nur ne iĝis tedaj — ankoraŭ pli ili verviĝis. Ĉar se la harmonian aermikson oni komencos serioze pritrakti, tia belo rezultos, ke ĉion oni fordonus kaj ankoraŭ ne sufiĉos!

Fine la leganto tute resobriĝis, la skvamoj defalis de liaj okuloj. Jam antaŭe li nemalbone vivis, kiam la trompon li tenis kiel veron; kaj nun tute faciliĝis lia koro. En la panbutiko oni al li diras:

— Baldaŭ la pano groŝon kostos!

Kaj en la birdovianda butiko li aŭdas:

— Sendube, post iom da tempo la tetraoj estos senpagaj!

— Bonege, kaj kiom nun?

— Nun unu rublon dudek kopekojn por paro, mi petas.

Jen kia turno, dankon al Dio!

Kaj tiel eliris iufoje la kredema leganto sur la straton. Trankvile li iris “en la esper’ de glor’ kaj bono” kaj dande svingis sian bastoneton, kvazaŭ dirante: vidu kiom sekura mi estas!

Sed ĉi-foje, kvazaŭ spite, okazis jeno.

Apenaŭ li faris kelkajn paŝojn, okazis jura eraro, kaj li trafis en arestejon.

Tie li tutan tagon restis sen manĝi. Ĉar kvankam oni provis lin regali, tamen li nur melankolie rigardis kaj diris nur tion:

— Jen kiaj do estas niaj rikoltoj!

Krome, tie li infektiĝis je difterio.

Certe, je la sekva tago la jura eraro klariĝis kaj oni lin liberigis (kontraŭ garantio, kompreneble, ĉar neniu scias ĉu oni ankoraŭ lin bezonos). Li revenis hejmen kaj mortis.

La trompulo gazetisto ankoraŭ vivas. La kvaran masonitan domon li finkonstruas kaj senĉese unu aferon pripensas: per kio nun pli konvenas la leganton trompi: ĉu per la trompo, ĉu per la vero?

(1884)

Tradukis el la rusa Sergio Pokrovskij

Notoj

Saltykov-Ŝĉedrin, Miĥail Jevgrafoviĉ (aŭtenta familinomo Saltykov, pseŭdonime N.Ŝĉedrin, 1826–1889). Rusa satira verkisto kaj publicisto, redaktoro de revuo Oteĉestvennyje zapiski (Patrolandaj noticoj, 1868–1884), aŭtoro de pluraj popularaj verkoj, i.a. de Historio de urbo kaj pluraj fabeloj. La supra satiro aludas la eldonanton de Novoje vremja (Nova tempo) Aleksej Suvorin.

Suum cuique. Al ĉiu la sian (lat.).

Ol fiajn verojn, mi preferas / La trompon kiu nin nobligas.... Cito el Heroo de A.Puŝkin.

Harmonia aermikso. Esprimaĵo el la Slavona liturgio.

En la esper’ de glor’ kaj bono. Cito el Stanco de A. Puŝkin.

Eklaboris kiel bov’ Anatolo Gonĉarov

La peterburga esperantistaro estas gratulinda — en nia urbo ekloĝis konata aktivulo Anatolo Gonĉarov. Dume li kun la edzino Nina loĝas en la klubejo de Espero, kiu povos iĝi ilia hejmo por longa tempo, ĉar la prezidanto de Espero kaj direktoro de turisma E-oficejo Universo Anna Butkeviĉ senpage disponigis al la Gonĉarovoj unu ĉambron en la triĉambra apartamento. Gonĉarov planas organizi kursojn kaj sekciojn kaj revigligi la tutan pereburgan E-vivon. Lia unua paŝo estis fondo de la literatura sekcio, kiu jam havas dekon da partoprenantoj, kiuj kunvenas ĉiun trian mardon de la monato. Okaze de tio li respondas al demandoj de nia redakciano.

BK. Kial vi opinias, ke estas unuavice bezonata la literatura sekcio, sed ne, ekzemple, koresponda aŭ scienca?

AG. Ĉar mi volas, ke almenaŭ la lastaj esperantistoj ne perdiĝu. Ja se iu venis en la E-kulturon, li neniam forlasos la movadon. En Espero iam ekzistis tradukista sekcio, sed miavide la literatura sekcio estas iom alia afero — pli vasta kaj pli multflanka. Krome, por ĝi tute ne estas necesa reklamo kaj aliaj elspezoj, malkiel, ekzemple, por la kursoj.

BK. Pri kio laboros la sekcio?

AG. Mi planas prezenti la E-kulturon kiel tuton, kiel fenomenon, per ĝiaj disponeblaj elementoj: tradukoj, kantoj, poemoj. Kadre de la sekcio eblos renkontoj kun tradukantoj kaj verkantoj, leksikografia laboro.

BK. Kio estas la plej “tikla” punkto en la peterburga movado?

AG. Manko de forta organizanto kaj manko de unueco. La kaŭzo estas personaj ambicioj kaj longtempa starado flanke de SEJM.

BK. Oni scias, ke vi ne longe sidas sur la sama loko. Kie vi intencas ekloĝi post nia urbo?

AG. Miaj translokiĝoj, faritaj pro premo de la malfacila vivo, estis vere oftaj. Sed mi tre esperas, ke ili finiĝos ĝuste en Peterburgo.

Intervjuis Boris Kondratjev

La temaro vekas la atenton

Permesu al mi, kiel privata leganto, publike gratuli pro la aperigo de interesaj artikoloj pri la evoluo de la esperanto-komunumo, interalie la longa eseo de Walter Zelazny.

La multeco de la reagoj pruvas, ke la temaro vekas la atenton de la publiko, eĉ se la reagoj ne ĉiam estas objektivaj. Ekzemple, kiel povas esti objektivaj la reagoj senditaj al la redakcio antaŭ la apero de la lasta ĉapitro? Ne eblas juĝi tutan verkon nur surbaze de la unuaj paĝoj... Tial ĉe kelkaj, specife Gudskov kaj Fettes, mi flaras antaŭjuĝojn. Notu bone, ke mi same malfidus je pozitiva reago antaŭ la fino de la felietono...

Atendinte la lastan ĉapitron, mi trovas la eseon pli historia ol aktuala. Ĝi povus porti la daton de vintro 1996/1997, do post la Manifesto de Prago kaj antaŭ la kunvoko de la unua Forumo de la Esperanta Civito kaj ties sekvoj: La Kvintezo, la Pakto por la Esperanta Civito, la projekto de Karolovaro. La eseo estas unuavice tre signifa resumo pri la suferoj de multaj en Orienta Eŭropo, dum la 80aj jaroj. Mi ĝojas kaj fieras, ke tiaj junaj intelektuloj, kiaj Leyk, Revesz, Zelazny mem kaj aliaj (ankaŭ en Sovetunio, evidente) trovis amikan referencon kaj eĉ azilon en la medio de Literatura Foiro.

Bedaŭrinde grava makulo (sed ne la unua: pensu pri 1933–39) en la historio de la tradicia E-movado estas la konduto de ĝia gvidanta klaso, rilate al la eventoj en la pola Esperantio, 1985–87: de la denunco kontraŭ prezidanto Leyk kaj komisarado de PEA ĝis la bloka demisio de la LKK de la Jubilea Kongreso kaj la malpermeso organizi SAT-kongreson. Proteste mi ne partoprenis en la Varsovia UK, nek en la postaj (laste mi vizitis la Budapeŝtan en 1983), dum mi ĉeestis kaj prelegis pri la esperanto-literaturo en la SAT-kongreso 1987 (Bulonjo-ĉe-Maro).

En Raŭmo, 1980, 106 individuoj kaj kolektivoj lanĉis proponon de nova strategio kiu anticipis la tempojn je tuta jardeko. Nur en 1991 la teksto de la Manifesto fine aperis ankaŭ en la UEA-organo (je honoro de ĝia nova redaktoro, István Ertl, kiu stafetis tuj post... Mark Fettes!). Tra la 80aj jaroj, dum montriĝis pli kaj pli evidente la simptomoj de la granda krizo en la sovetia imperio, la UEA-sistemo fakte insistis (kiam prezentiĝis la okazo) subteni la betonan flankon. Kaj en la 90aj jaroj la sistemo fatale pagis siajn historiajn erarojn, interalie per iompostioma trioniĝo de la asocia membraro: 36.351 en 1987, 12.096 en 1999!

Laŭ Gudskov, la raŭmistoj estas “ne pli ol marĝena parto de la tradicia kaj oficiala Esperantio”. Eble. Sed li atentu ke tiu “marĝena” parto kreskadas ekstere kaj, pro la historiaj eraroj de la “nemarĝena”, riskas esti la enterigisto de ĉi tiu (sin mortiganta) parto, kaj samtempe la akuŝisto de nova Esperantio.

Giorgio Silfer

Milito de formikoj

Mi ricevis N-ron 5 de La Ondo de Esperanto perfekte. La longa verko de Walter Zelazny temas nur pri problemoj en nia tre malgranda E-mondeto. Kial vi donas spacon kaj atenton al eseo pri enaj bataloj de la paseo? Kial vi ne pli verkas pri la diligentaj laborantoj kaj volontuloj de nia movado? Ĉu ĝi ne similas al milito de formikoj?

Frans Cobben

Humanisma spirito

Ekaboni La Ondon estis vere bona ideo! Mi legadas ĝin de paĝo al paĝo pli kaj pli interesiĝante, ne nur pro vere altkvalita materialo de la artikoloj, sed ankaŭ pro ties humanisma interna spirito kaj atentokapta varieco.

Jadwiga Gibczynska

Tagiĝo en la Korea Duoninsulo

Post la dua mondmilito, pro la milita kaj politika konsidero, Usono kaj Sovetunio dividis Korean Duoninsulon en du landojn; komunisma Norda kaj kapitalisma Suda Koreioj, kaj tiel estas jam dum 55 jaroj. Nun Koreioj estas la nuraj dividitaj landoj en la mondo. En la dividita malgranda duoninsulo estas pli granda nombro da armiloj ol en la tuta Afrika kontinento. Estas la plej danĝera municiejo en la mondo.

Ŝajnas ke la tagiĝo por reunuiĝo de la du Koreoj kaj paco venas. 15 jun 2000 la prezidantoj de ambaŭ landoj konsentis pri 5 punktoj, laŭ kiuj ili: 1) Klopodos por unuiĝo sen aliaj intervenoj; 2) Rekonas komunajn elementojn en la unuiĝaj proponoj de ambaŭ landoj; 3) Aranĝos intervizitojn de dividitaj familianoj ekde la 15a de aŭgusto; 4) Interŝanĝos kunlabore en la terenoj de ekonomio, kulturo, sporto, sano kaj naturmedio; kaj 5) Komencos plej baldaŭ oficialajn komunikadojn inter la du landoj por plenumi la interkonsenton.

Ĉiuj koreoj — sudaj kaj nordaj — bonvenigas la interkonsenton kaj ambaŭ landoj nun prepariĝas por detale plani ĝian plenumon. Kompreneble, reala unuiĝo, se ĝi sukcesos, venos post multaj jaroj.

La interkonsento havas signifon ankaŭ en la Esperanto-movado. Antaŭ longa tempo estis multaj esperantistoj en Norda Koreio. Antaŭ 25 jaroj Choi Duk-Shin, tiama prezidanto de la (Suda) Korea E-Asocio, pro politika konflikto kun la registaro de Suda Koreio, iris al Norda Koreio, kaj rendevuis kun la prezidanto de Norda Koreio Kim Il-Sung. Ni aŭdis nenion pri li post tiam. Ankaŭ Ĉina E-Ligo aŭdas nenion el Norda Koreio, kvankam ĈEL regule sendas tien sian organon El Popola Ĉinio. Mi supozas, ke nia movado en Norda Koreio estas dormanta. Tio donas al sudkoreaj esperantistoj novan taskon veki ĝin. Se regula intervizito okazos, ni iros al Norda Koreio por alporti tagiĝon en la dormanta Nordkorea Esperantujo. Mi esperas ke la Tutkorea E-Kongreso okazos ene de 10 jaroj.

Grava peto! Se vi konas iun nordkorean esperantiston, bonvole sciigu al mi rete lee@esperanto.net.

Lee Chong-Yeong

prezidanto de Korea E-Asocio

Pri Tero, Ĉielo kaj vojoj al perfekto

En letero ne sendita al la redaktoro de LOdE mi bedaŭris ke sur la paĝoj de la revuo mankas rusa aktualo, kiu, certe, interesus eksterlandajn legantojn. Sed, post medito, mi decidis ke Esperanto havas sufiĉe da sia propra spaco sur kiu gazetisto povas libere baziĝi. La redaktoro rajtas elekti: la internacia temaro estas plej proksima al la internacia publiko. Tio estas vera. Kaj tamen, leginte la leteron de Carlo Nicolodi el Svislando (LOdE. 2000: 5), mi vidis ke tiu vero ne estas plena. Samkiel la aspekto de la mondo de kiu oni tranĉis certajn tro substancajn detalojn.

Esperantio ne ŝvebas en Ĉielo. Esperantio kreskas el elementoj de reala konkreta tera vivo. Certe, ekzistas homoj kiuj interesiĝas sole pri la problemaro de la lingvouzo kaj tiu de l’ varbado de adeptoj. Sed ilia pura kaj faka intereso similas la intereson de puŝkinisto, kiu plene koncentriĝis je la interpunkcio de Eŭgeno Onegin.

Esperanto havas homajn valorojn. Mi konstatas kun ĝojo, ke Kep Enderby bone komprenas ilian gravon. Esti neŭtrala ne signifas esti nenia.

“Ĉu Ruslando pereas en barbareca mezepoko?” — demandas Carlo Nicolodi. Ĉu oni povas respondi restante en la kadro de esperantista eldono? Kial ne? Ja sur la samaj paĝoj ni legis impresajn skizojn pri Kalifornio kaj instruan socikulturan analizon el Hungario. La leganto prave atendas de rusa gazeto ion analogan pri Ruslando.

Kio estas la kaŭzo de la silento de LOdE pri la interna stato de la lando? Evidente, ne la “rozkoloraj okulvitroj”. Pli verŝajne, la redakcio respektas sian oldan tradicion naskitan en la tempo de la almanako Sezonoj. Tiam amputi certajn informtavolojn, eviti “politikon” signifis “ne partopreni en la mensogo”. Mi pensas, ke nun la stato estas iom alia. Nun eviti “politikon” povas signifi la inversan.

La amputa mondkoncepto de la pasinta epoko strange aspektas en la nova realo. Iam prudenta, la memcenzuro iĝas foje ridinda. Loĝanto de Novosibirsko tre sprite priskribis Amerikon, ĉu iu trovos trafajn vortojn ankaŭ por nia patrio?

Estante ruso, mi malpli akre ol alilandano sentas la menciitan lakunon en la korpo de la revuo. Por esti justa, LOdE donas bonan ŝarĝon al la menso: laŭ mi tio estas sufiĉa komplimento pri la nivelo de gazeto.

Sed la vojoj al perfekto ne havas finon...

Alen Kris

Ho Ŝaumo de Esperanto!

Se tia “imperfekta beletro”, kiun prezentas la traduko de Daniel Luez en LOdE. 2000: 2, servas kiel modelo de E-normo, la revuo ne meritas la honoran titolon de La Ondo. Mi trovis misuzon de E-leksemo en ĉiu tria linio, kaj en ĉiu alineo almenaŭ tri stumblojn pri stilo kaj sintakso. Tia traduko respegulas la situacion priskribitan en la novelo de Boris Vian — sendube ankaŭ Daniel Luez estis vokita traduki ion alian, sed anstataŭe faris lutadon irisforman por ornami la nudan paĝon de via eldonaĵo. Mi refermas la numeron kaj “tio vidiĝas, ke estas via firmao, kiu faris la instalaĵon”, anstataŭ liberorda kaj malpli longa: “videblas, ke la instalaĵon faris via firmao”.

Miaj vejnoj sur la kolo “ŝveliĝas” kiel ŝnuroj, kaj mi “ĉesas” pririgardadon de tia diable merda bordela instalaĵo. Dank-al-Di’, mi ne estis komisiita redakti la folion kun tiu bastarda teksto. Evidente neniu okupiĝis pri tia tasko. Neniu kuraĝis korekti la plumon de Okcidentano. Videblas laŭ tio, ke mankas harmonia ekvilibro inter senfleksia rigida vortordo kaj libera sintakso fleksia.

Verkanto en lingvo internacia devas esti tre singarda pri internaciaj homonimoj (homografoj kaj homofonoj), ĉar naciaj semantikoj de tiaj vortoj ne kongruas. Necesus konstante konsulti etalonan semantikan vortaron, se tia ekzistus.

Videble, la Fundamento bezonas urĝan riparon. Mi ne posedas PIVon, sed se samaj riparistoj redaktas la novan eldonon, mi ne deziras tian produkton, en kiu svarmas falsaj amikoj de la tradukisto kaj mankas preciza distingo de sinonima tezauro. Kaj se la okcidenteskaj tradukoj ignoras la eblecojn de la esperanta sintakso, por kio servu la potencaj 17 finaĵoj?

Ho sezonoj, kiaj tonoj, ĉu tion esperis la pioniroj de la antaŭpasinta jarcento? Kaj ĉu vin sur la Siberia limo de la kontinento, kontentigas la situacio Atlantiko-flanke? Kaj kiun devas observi ni, anoj de la centro de la kontinento, naskiĝlando de la Majstro?

Valdo Banajtis

postmilita antaŭfestivala ondano

Ankoraŭfoje pri Aleksandr Postnikov
Eseo de Anatolij Sidorov

Estas personoj, kiuj penetras historion kvazaŭ meteoro, renversas la kutiman ordon kaj senspure foriras. Tia estis Aleksandr Postnikov: li fondis Ruslandan Esperantistan Ligon (1908), organizis la unuan Ruslandan E-Kongreson (1910) kaj preskaŭ senspure malaperis. Eĉ la Enciklopedio de Esperanto indikis nek lian patronomon, nek la naskiĝdaton [2].

Bernard Golden la unua trovis liajn spurojn kaj artikolis pri Postnikov en Fenomeno kaj en La Ondo de Esperanto [3,4]. Poste en La Ondo de Esperanto aperis artikolo de Igorj Simonov [6]. La esploroj de Simonov finiĝis per la jaro 1917, kaj la legantoj ne sciis, kion faris Postnikov post la liberigo, kio okazis al lia amatino Muza Zike, kaj en kiuj cirkonstancoj li mortis en 1925 — tiun jaron mencias Aleksandr Saĥarov [5] kaj Ernest Drezen [1].

Ĉar Simonov skribis:

Evidente oni povas trovi iujn informojn... en la arkivoj de GPU [6]

mi sendis petleteron al FSB, kiu heredis la aferojn kaj tradiciojn de GPU. Neatendite mi ricevis el FSB stokon da dokumentoj, kiuj ebligas daŭrigi la historion de la car-armea oficiro, kiu poste instruis militarton al ruĝarmeanoj.

La civitana edzino

Pro ĝentileco ni komencu de la virino.

Muza Zike en ruslandaj gazetoj, ekzemple en Rusa Vorto kaj Sonorilo estis nomita respektive “la civitana edzino” kaj “pagamatino” de Postnikov. Tamen ili sukcesis poste oficialigi siajn rilatojn. Kaj post la du juĝprocesoj Aleksandr Postnikov estis enprizonigita en la fortreso de Petro kaj Paŭlo (Peterburgo).

Pri Muza Zike estas mencio en la Raporto de la Petrograda societo Espero [7]. Tiu raporto mencias, ke pri Zike M. oni “vidu Postnikova” (jam!). Kaj pri Postnikova M. oni legas, ke ŝi

estas membro de la Societo ekde 1913, ofertis jaran pagon al la Societo kaj estas membro de la Ligo antaŭ 1911.

Aleksandr Postnikov

Aleksandr Postnikov naskiĝis 23 apr 1880 en Kovno. Lia patro estis ekskolonelo, kiu naskiĝis en Vologda gubernio. En 1897 Postnikov finis la oficirlernejon (kadetskij korpus) en Pskov kaj en 1899 la militistan altlernejon Pavlovskoje. Aleksandr servis en la 1a Orient-Siberia Artileria taĉmento, partoprenis en subpremado de la “boksista ribelo” en Ĉinio, en 1903–1907 li lernis en la Akademio, sed ekde mar 1904 ĝis sep 1905 li partoprenis en la milito inter Japanio kaj Ruslando. Dum la milito li estis unu jaron ĉe la Ĉefa Servo de Kozakaj trupoj kaj tri monatojn en artileria taĉmento. Poste li gvidis roton en regimento Preobraĵenskij ĝis oktobro 1909.

En 1910 Postnikov aliĝis al la Milit-Medicina Akademio kaj oficis tie kiel staba oficiro. Tie li instruis ĝis 10 apr 1911, kiam li estis arestita kaj metita al la fortreso de Petro kaj Paŭlo. Post la juĝprocesoj, pri kiuj detale skribis Simonov [6], A.Postnikov estis lokita en Peterburga prizono, poste en la Vladimira prizono, kie li restis ĝis oktobro 1912. Sekvis Ŝlisselburga fortreso (ĝis dec 1914), Centra prizono Aleksandra en Irkutska gubernio (ĝis okt 1915), etapa prizono en Peterburgo (ĝis apr 1916), denove centra Aleksandra prizono (ĝis okt 1916) kaj fine prizono en Ĉita, kie A.Postnikov renkontis la Februaran Revolucion 1917.

Laŭ dekreto de la Provizora Registaro pri amnestio de politikaj malliberigitoj, la kazo de Postnikov estis traktita en la Arondismenta tribunalo en Ĉita. La tribunalo konsiderinte prizonajn dokumentojn, dokumentojn de la liganoj, atestojn de politikaj malliberigitoj, kiuj loĝis apud Postnikov, decidis ke li estis politika malliberigito konforme al la Registara dekreto [9].

La prezidinto de REL rericevis liberon.

Post la Oktobra Revolucio: arestoj kaj postenoj

Simonov skribis, ke “Post la Oktobra Revolucio (1917) li alvokis subteni bolŝevistojn”. Tamen ĝuste dum la bolŝevista regado li estis kvarfoje arestita: 5 jun 1919, 13 dec 1919, nov 1921, kaj fine 28 feb 1925 laŭ ordono de OGPU, kiun subskribis komisaro Skvorcov.

Tamen A.Postnikov ne nur restadis en bolŝevistaj prizonoj kaj koncentrejoj, li ankaŭ laboris — ja li estis fakulo pri militarto. Li instruis la militarton, kaj pro tio li jam en 1917 ricevis la kolonelan rangon.

La kariero de la kolonelo estis kalejdoskopa. En dec 1917 Postnikov servis sub la gvido de ĉefkomandanto Krylenko en la stabo de Petrograda armea arondismento. En Petrogrado, la Ligo de Socialistoj-Universalistoj (LSU) elektis lin al la Petrograda Soveto.

En 1918 Postnikov estis inspektisto de la fervojoj en la Petrograda arondismento. En januaro 1919 li eklaboris en Moskvo kiel la ĉefo de la Stabo pri gardo kaj defendo de ĉiuj fervojoj de la respubliko.

Post la liberigo el la Ivanova koncentrejo, 23 okt 1920 Postnikov estis sendita al la stabo de la Okcidenta fronto en Smolensk, de tie li venis al la stabo de la 16a armeo en Mogiljov. Tie Postnikov dum du monatoj estis komandanto de la 10a fusilista divizio, kaj poste ĝis novembro 1921 li servis en la Stabo de Laborist-Kamparana Ruĝa Armeo.

En novembro 1921 Postnikov estis arestita kaj kondamnita al dujara bagnado en Nova-Pskova koncentrejo. Sed 8 maj 1922 li estis liberigita. Poste li laboris kiel pedagogo en la Centra klubo de Komsomolo (distrikto Sokoljniki). Ekde oktobro 1924 li perdis la laboron, registriĝis en laboroficejo, sed restis senlabora ĝis la lasta aresto, kiu okazis 28 feb 1925.

Oni povas konstati, ke li klopodis prezenti sin instruisto, ĉar li sukcese finis la oficirlernejon (1897), militistan altlernejon (1899), Akademion de la Ĝenerala Stabo (1907) kaj eĉ Arkeologian instituton (ĝusta jaro ne estas konata). Krom la militarton, Postnikov instruis la francan lingvon kaj Esperanton.

Dum la enketado li indikis siajn parencojn:

Edzino — Muza Maksimiljanovna; frato — Fjodor Postnikov, ekde 1905 loĝas en Usono; fratino — Anna Aleksejevna (48 j.), loĝas ĉe mi; bopatrino — Augusta Karlovna Zike (70 j.), ankaŭ ŝi loĝas ĉe mi; nevo — Anton Petroviĉ Markoviĉ, inspektisto ĉe Militista aŭtomobila deponejo; [nevo] Boris Petroviĉ Postnikov estas ĝenerala konsulo en Afganio.

Postnikov kaj lia Ligo

25–28 feb 1925 OGPU arestis 14 membrojn de LSU inkluzive de A.Postnikov mem. Ĉiuj arestitoj, escepte de Muza Postnikova, estis viroj. El la 14 arestitoj pli ol duono estis cararmeaj oficiroj aŭ finintoj de militistaj lernejoj.

Ĉar en LSU dominis viroj kaj oficiroj, oni supozis ke la Ligo estas kontraŭsovetia organizaĵo, kiu intencas kapti la potencon en la lando.

Aleksandr Postnikov bone komprenis la danĝeron, kaj klopodis konvinki la enketiston, ke la vera celo de la Ligo ne estis damaĝi la sovetan potencon. Por tio li jene klarigis la ekziston de la Ligo:

La fina tasko de la Ligo estas fondo de internacia laborista asocio en la tuthomara skalo. Ni planis konstrui ĝin per du vojoj; unue, per armita okupado de necivilizitaj kaj maldense loĝataj teritorioj, kaj en civilizitaj landoj per fondo de akcia kooperativa komisiono, kiu devus formi ĉelojn. Tiun internacian gvardion ni intencis organizi el internacia senhava aventurema junularo, kiu havas nenion por perdi. La gvardio povus ekzisti nur dank’ al Sovetia registaro [10].

Postnikov jene klarigis la diferencon de LSU disde Ruslanda Komunista Partio (bolŝevista):

Niaj programaj diferencoj en la ĝenerala parto estas jenaj: ni, unue, estas oponantoj de la mortpuno; ni estas kontraŭ pure formala divido de la loĝantaro laŭ la klasoj kaj ankaŭ kontraŭ privilegioj kiujn oni donas laŭ la skema aparteno al la certa klaso; ni ne konsentas ke RKP(b) ne iniciatis demandon pri la internacia lingvo; ni estas subtenantoj de la libero de la vorto kaj de la gazetaro, de la klerigo, de la ribelo, de la transloĝiĝo; ni estas kontraŭ la nuntempa formo de la solvo de la nacia problemo kaj aperigo de aŭtonomaj naciaj respublikoj; laŭ nia opinio la Ligo de Socialistoj-Universalistoj devus en la ĉefa kerno esti kompletigata de laborista intelektularo [10].

La verdikto

Fine de la enketado Postnikov kategorie neis, ke la ĉefa celo de la Ligo estis kontraŭbatali la Sovetan potencon. Tiun supozon pravigas la sufiĉe molaj punoj, kiujn ricevis la arestitoj.

2 personoj el la 14 estis ekzilitaj al Zyrjana teritorio (nun Komia Respubliko), 6 personoj — ankaŭ Muza Postnikova — ricevis trijaran bagnadon en koncentrejoj. 5 personoj perdis por tri jaroj la rajton loĝi en la grandaj urboj (Moskvo, Kievo, Odeso, Ĥarjkovo, Leningrado kaj Rostov-ĉe-Dono) kaj en ties gubernioj. Nur unu persono estis kondamnita al mortpafo — Aleksandr Postnikov.

Li estis mortpafita 19 jun 1925. Kolonelo A.Postnikov estis enterigita en teritorio de Jauza malsanulejo en Moskvo [8]. Ĉiuj kondamnitoj estis rehonorigitaj en 1993.

Ni laboru

Sed malgraŭ la supre listigitaj faktoj, multaj demandoj restas sen respondoj.

Kio okazis al la ekzilitoj kaj bagnuloj post la fino de la punperiodoj? (La liberigitoj ne rajtis loĝi en la supre menciitaj urboj kaj regionoj.) Kio okazis al Muza Postnikova? La laborkampo ne estas finplugita. Necesas labori, labori, labori.

Mi pretas kunlabori kun ĉiuj, kiuj havas intereson pri la historio de Esperanto en Ruslando. Dezirantoj notu mian adreson: RU-167031, Komi resp., Syktyvkar, ab. ja. 1316, Ruslando.

Referencoj

1. Drezen E.-W. Historiaj studoj. Jekaterinburg: Sezonoj, 1992. P.154.

2. Enciklopedio de Esperanto. Budapest: HEA, 1986. P.451.

3. Golden B. Fjodor Postnikov // La Ondo de Esperanto. 1996. N-ro 6. P.17-19.

4. Golden B. La tri Postnikovoj // Fenomeno. 1993. N-ro 2. P.11.

5. Saĥarov A. Rememoroj de centprocenta esperantisto. Moskvo: Impeto, 1993. P.99.

6. Simonov I. Aleksandr Postnikov // La Ondo de Esperanto. 1995. N-ro 1. P.14-20.

7. Otchjot Komiteta Petrogradskogo Obŝĉestva “Espero” za 1913, 1914, 1915 kaj la unua jarduono 1916. Petrograd, 1916.

8. Pisjmo-otvet iz FSB RF ot 22 aprelja 1996 N-ro 10/A-C-544.

9. Protokol doprosa ot 16 marta 1925. Cenraljnyj arĥiv FSB RF. Delo N-ro R-45424, l. 104-105 ob.

10. Protokol doprosa ot 26 maja 1925. Cenraljnyj arĥiv FSB RF. Delo N-ro N-ro R-45424, l.197-199 ob.

Sur flaviĝinta foto el la unua (kaj la sola — ĝi aperis en aprilo 1911!) kajero de Universala Ĵurnalo, redaktita de Muza Zike, estas la Organiza Komitato de la 1a Ruslanda Esperantista Kongreso (Peterburgo, majo 1910). Sidas: A.Ivanickij, V.Barabanova, A.Postnikov, P.Vasilkovskij, M.Zike; staras: V.Beringer, A.Dadajev, E.Nozikova, S.Petrov.

KIA DISK’...

Kore. Kia viv’: Kompakta disko. — Donneville: Vinilkosmo, 2000.

La sendube brava Kolekto 2000 — Vinilkosmo, efektivigita de Eurokka kun subteno de FAME-fondaĵo, estis finita per iom miriga kompakta disko (KD) Kia viv’ de bando Kore el Nantes (Francio).

Oni devas konstati ke apud la bonegaj KDoj (el ĉiuj vidpunktoj) de Kajto, Persone, Jacques Yvart, troviĝas bedaŭrinde perfekte mezkvalita albumo. La mezkvaliteco certe ne rilatas al la sono kaj interna aranĝo de la disko — ambaŭ estas modelaj kutime por Eurokka. La tekstolibreton oni eĉ povas nomi plej bela inter ĉiuj KDoj de tiu serio. Sed la muziko mem estas tute neinteresa. Ĝi, laŭ priskribo de eldonistoj mem, estas “varietea” kaj “rok-gruva”. Kio ĝi estas reale? Sendube, “varietea” tiusence, ke la muziko jes taŭgas por varieteo. Tamen la recenzanto, estante delonga rok-ŝatanto, povas atesti, ke Kore neniukaze eblas nomi rok-grupo — nur “pop”.

La intenco de Eurokka estas klara: montri Esperantan muzikon kiel fenomenon entenantan ĉiun stilon kaj direkton en la moderna tutmonde populara muziko (mi substrekas vortojn “tutmonde populara”, ĉar, ekzemple, E-alternativuloj ne estas reprezentitaj en la Kolekto 2000, kvankam tiuj ja ekzistas, sed populareco de E-“alternativo” analogias kun la tutmonda, do malgrandas). Nur per tio eblas pravigi aperon de Kia viv’. La muziko estas treege ordinara — tian ni ĉiutage povas aŭskulti en iu ajn radiostacio, la voĉo de ĉefkantisto (Kris Spitzer) ne havas iun ajn elstaran trajton, kvankam ja li kantas profesie kaj senriproĉe.

Pri la tekstoj oni povas diri fakte malmulton. Jen kion skribas pri ili la eldonistoj mem: “La tekstoj prezentas ekstremajn ĉiutagajn vivproblemojn (aidoso, frenezo, danĝera stirado, morto, amo, surstrata vivo, pasio, disiĝoj, ktp...)”. Tamen la temoj kaj la lingvaĵo estas primitivaj:

Frenezo, vi estas daŭra ĝeno,

Plenigas min per la veneno,

Mia mem’ ne restas sam’,

Vi haltu, troas jam...

(“Ĵaluzo”)

(ankaŭ ĉe Persone la poezio ne estas modernisma, sed tamen tre profunda), la ritmo estas simpla, kaj (plej grave!) la vortoj iel perdiĝas en la muziko. Mankas deziro mergiĝi en la tekston, la tuta KD aŭskultiĝas pretere, ne kaptante atenton (ve!). La rimoj estas ĝenerale normalaj, sed tamen kelkloke kritikindaj:

Ĉiutage koro mia ŝajnas estingita,

...

Tiukaze, kara mia, staras mi fuŝita...

(“Sen ĝu’”)

Estas krome aliaj netrafaj rimo-paroj (turmentita/ĉagrenita, vin/vi, nul’/ĝu’). Tamen enestas ankaŭ tre interesaj pecoj:

Sinjoro, estiĝas tragedio,

Sinjoro, vi agas sen konscio,

Vi pagas por ĉi amor’,

Vi pagas kaj iras for —

pasanta pasio.

Kiel oni povas klarigi ĝeneralan aperon de Kore kiel ensemblo, kaj ĝian evidentan ĝisnunan ne tro grandan sukceson (deko da miaj amikoj, aŭskultinte la diskon, konfesis pri neŝato de la KD, kaj tio jam estas tendenco)?

La niĉo de tiu “leĝera” muziko, simile al “trajna legaĵo”, estas delonge vaka en Esperantujo. Eŭropaj aŭskultantoj kutimas aŭ al bardaj-folkaj kantoj (Kajto, M. Bronŝtejn, Ĵomart & Nataŝa), aŭ al vera roko (Persone, JoMo kaj Mamutoj/Liberecanoj, antaŭ dek kvin jaroj Amplifiki), kaj por la kompetenta muzik-ŝatanto Kore sonos de unu flanko — tro nekutime, ĉar pop-muziko en Esperanto estas raraĵo, aliflanke — tro kutime, ĉar la muziko estas vere mezkvalita kaj averaĝa. Paradokse? Tute ne. Por ne tedi legantojn mi ne donu statistikon pri la jaroj kiam esperantistiĝis niaj ĉefaj muzikistoj, sed la minimumo estas antaŭ 15–20 jaroj.

Do, ĉiuj ili perfekte konas la muzikan merkaton de E-muziko, kaj scias pri la bezonoj de esperantistoj. Sed la motoro de Kore, Kris Spitzer, estas esperantisto nur de iom pli ol unu jaro (laŭ komuniko de Eurokka). Oni povas imagi ke li, evidente profesia muzikisto, ekvolis okupi la “verdan” niĉon de pop-muziko, sed ankoraŭ ne sukcesis esplori la situacion en E-muziko.

Nu, Kore ludas sendube profesian muzikon, sed dume ne tro interesan. Mi sincere deziras al la grupo grandajn sukcesojn en baldaŭa estonto.

Grigori Arosiev

Libroj

Miroslav Malovec. Gramatiko de Esperanto. — 2a eldono. — Dobrichovice: KAVA-PECH, 2000. — 144 pĝ.

Kutime oni opinias, ke post la eldono de PAGE oni povas facile verki gramatikon, koncizigante kaj reordigante la materialon de la plej plena el la Esperantaj gramatikoj. Unuavide ankaŭ la gramatiko, kiun verkis la redaktoro de Starto Miroslav Malovec, estas tradicia. Tamen krom la kutimaj ĉapitroj pri leksiko, fonetiko, ortografio, vortfarado, morfologio, kaj sintakso de Esperanto, en la libro estas ĉapitroj pri lingvoevoluo, stilistiko kaj tradukado, ja la lingvo, laŭ la aŭtoro:

“devas esti sufiĉe malsimpla kaj komplika, por ke ĝi kapablu esprimi ĉiujn ideojn, ĉiujn delikatajn nuancojn de la homa pensado, kiujn la uzantoj bezonas esprimi en la vivo, laboro kaj literaturo”.

Ne nur devas esti, sed ĝi estas tia.

János Csohány. La vivovojo de Jesuo Kristo / Trad. el la hun. Tibor Papp. — Debrecen: Debrecena E-Societo, 1999. — 29 pĝ., il.

En hungaria urbo Debreceno aperas interesa dumonata revuo Debrecena Bulteno kaj kelkfoje jare estas eldonataj libr(et)oj en Esperanto. La verketo de János Csohány (en la komunisma tempo ĝi estis distribuata samizdate) celas nur persvadi la legantojn koni la Biblion. Kvankam temas pri mil-kaj-unua provo sistemigi kaj kompendiigi la vivon de Kristo surbaze de la Sankta Skribo, la legantoj eble trovos ion interesan, ekzemple la ilustraĵojn de Ákos László.

Betty Salt. Lito apud la fenestro. — Rotterdam: UEA, 1999. — 111 pĝ., il.

“La sekvan tagon dum kunsidoj ŝi sukcesis kompreni la esencon de ĉiuj diskutoj, perdante nur kelkajn detalojn. Sed ĉar, antaŭ la kongreso, ŝi eĉ ne unufoje estis en grupo, kiu parolis nur Esperanton, ŝi ege surpriziĝis ke tiom estas komprenebla al ŝi. Tian simplan lingvon la tuta mondo ja devus koni kaj uzi”.

— skribis la kanada esperantistino Betty Salt (1907–1994) en la novelo Ŝia unua kongreso.

Tiu ĉi kaj aliaj originalaj rakontoj, teatraĵetoj, poemoj kaj kelkaj tradukoj konsistigas la libron, eldonitan de UEA. Fakte UEA eldonis lastatempe plurajn pli valorajn librojn. Kial aperis tiu ĉi? Ĉu pro tio, ke “ŝi estis dotita ankaŭ per la talento verki”? Aŭ pro tio, ke “ŝi estis granda mecenato de UEA”? Aŭ ĉar “tian simplan lingvon” devus koni eĉ la plej nelegipovaj samideanoj?

“Resurekto” estas eldonita!

“La historio de la arestitino Maslova estis tre ordinara...”, — povis legi niaj abonantoj en la specimena ĉapitro de Resurekto, en la maja Ondo.

Eĉ tute reala estis tiu historio. Fama juristo Anatolij Koni (ĝuste li akceptigis la absolvan verdikton en la kazo de Vera Zasuliĉ, atencinta la vivon de la peterburga urbestro Trepov) rakontis en 1887 al Lev Tolstoj la vivhistorion de Rozalia Onni. Ŝi post la morto de la patro loĝis ĉe riĉa bienistino. En la aĝo de dek ses jaroj ŝin delogis kaj forlasis parenco de la bienistino, kiu forpelis Rozalian post ŝia patriniĝo. La senhejmulino eklaboris en bordelo, tie ŝtelis monon de kliento, kaj en la proceso inter la asizaj ĵurianoj hazarde estis ŝia deloginto.

Fine de 1889 Tolstoj malnete finis la unuan version de la romano, tamen sekvis longa polurado kaj evoluigo de la temo. Nur post dek jaroj la romano estis finpolurita. La kombino de la romantika intrigo kun la filozofia, morala kaj etika problemaro faris Resurekton unu el la plej legataj verkoj, iam ajn verkitaj en la rusa lingvo, eĉ se kelkaj kritikistoj nomis ĝin tro engaĝita.

Nun Resurekto estas legebla ankaŭ en Esperanto per la traduko de Viktor Sapoĵnikov. Sezonoj (Jekaterinburg, Ruslando) eldonis ĝin kiel la sesan volumon en la libroserio Rusa literaturo. La libro havas 368 paĝojn, fortikan bindon kaj kromkovrilon de Maŝa Baĵenova.

La libro estas mendebla ĉe UEA kaj aliaj gravaj libroservoj kontraŭ 24 eŭroj. La abonantoj de La Ondo povas mendi la romanon rekte ĉe la redakcio sendinte 35 respondkuponojn. La ruslanda prezo estas 89 rubloj (plus sendokosto).

Halina Gorecka

LIBRO PRI LA NATO-ATAKO AL JUGOSLAVIO

Ĉiriĉ, Zoran. Vespermesaĝoj. — Varna: Bambu Ltd, 2000. — 68 pĝ. — 6 eŭroj.

Ĵus aperis Vespermesaĝoj de Zoran Ĉiriĉ (Jugoslavio). Tiu libro estas kolektaĵo de retmesaĝoj senditaj de Zoran al amikoj kaj konatoj dum la NATO-atako al Jugoslavio printempe 1999. Ĝi rakontas pri la aŭtentikaj travivaĵoj de juna esperantisto dum militaj kondiĉoj meze de Eŭropo. Persona, originala atesto de junulo, kiu per malfermitaj okuloj rigardas la mondon, kaj la politikon, kaj plu — malgraŭ la bomboj — esperas kaj laboras por paco kaj protekto de nia Tero.

Aldone aperas en la verko kronologio pri la bombado kaj oficialaj interkonsentoj pri la transpreno de Kosovo fare de UN.

Mendebla ĉe Bambu Ltd Adreso: p.k. 405, BG-9000 Varna, Bulgario Rete: bambu@mailroom.com.

Sabira Stahlberg

Gazetoj
Franca Esperantisto. 2000: 518

Ĉiujare Franca Esperantisto aperas kelkajn fojojn kiel literatura kajero. Tiuj kajeroj celas al iom-post-ioma formado de antologio de la franca literaturo en Esperanto.

En aprilo 2000 veran frandaĵon ricevis literatur-amantoj — aperis la unua parto (duono) de La ŝaŭmo de l’ tagoj de Boris Vian. Claude Longue Épée surprenis veran defion per traduko de la romano, priskribanta la mondon kies fundamentaj reguloj “estas fundamente malsamaj de la niaj”.

Multaj taksas tiun ĉi romanon netradukebla pro la tute individua lingvouzo de Vian. La tradukinto mencias tri ĉefajn lingvajn vojojn, kiujn Vian iras:

“Laŭ la unua vojo — kiun mi nomas Schwartzeska — li rifuzas ĉian stilbildon kaj ĉian metaforon, li uzas la vortojn laŭ ilia strikta signifo. Tial oni komprenas, kial la rakontanto opinias, ke estas trompema tiu, kiu uzos trinkmonon por manĝi ... Sed en la Viana romano estas multegaj tiaj vortoj, kies duobla signifo en la franca lingvo tute ne ekzistas en alia lingvo, inkluzive Esperanton ... De tiuj Vianaĵoj la laŭvorta traduko havas nenian sencon, kaj ĝenerale ties laŭsenca Schwartzigo ne eblas. Restas nur la ambicia, ĉiam malfacila kaj plej ofte vana, elserĉo de anstataŭanta Schwartzaĵo.

“Sur la dua vojo — kiun mi nomon slanga — Boris Vian proponas al ni duone kreitajn vortojn per kripligo de tradiciaj vortoj ... Simila misformado de esperantaj vortoj estas pli malfacila ol oni povus kredi; ĉiuokaze tia misformado estas malpli cerbotrafa en lingvo, en kiu malmisas la konstanta sinteza formado de la vortoj...

“Sur la tria vojo — kiun mi nomos la Zamenhofeca — Boris Vian fabrikas kompletajn kreitaĵojn. Ili baziĝas sur du geniaj principoj: la aglutinado de la radikoj, kaj la uzado de konata sufiksaro ... Sed, se “députodrome” aŭ “antiquitaire” en franca teksto instigas la leganton al miriga neatenditeco, oni devas konfesi, ke “deputitejo” aŭ “antikvaĵisto” en esperanta teksto ne ridetigus... Tiukaze la apriora deziro tamen elvoki vortan strangecon al la leganto trudas al la tradukanto alispecajn vortludojn aŭ intence balastajn kunmetojn, kiuj povas rapide transformiĝi de vortspicoj al ... gramatikaj eraroj”.

Laŭ Raymond Queneau La ŝaŭmo de l’ tagoj estas la plej korŝira el ĉiuj nuntempaj amromanoj. La enkondukinto mencias, ke Vian “vekas nuntempe, ĉefe ĉe la junularo, brilan denovan intereson”, kaj tio estas vera, almenaŭ se temas pri intelektema studentaro en Ruslando. Ni atendu la duan parton.

A.K.

Ricevitaj gazetoj

El Popola Ĉinio. 2000/6;

Esperanto. 2000/5;

Esperanto aktuell. 2000/3;

Franca Esperantisto. 2000/517,518;

Heroldo de Esperanto. 2000/7;

Kataluna Esperantisto. 2000/310;

La Esperantista Laboristo. 2000/250;

La Ondo de Esperanto. 2000/6;

La Revuo Orienta. 2000/5;

Monato. 2000/4,5;

Norda Stelo. 2000/[1];

Service de Presse. 2000/548,549,550;

Starto. 2000/2;

Svisa Esperanto-Societo Informas. 2000/3;

Trampo. 2000/6;

Venezuela Stelo. 1999/66;

Wydarzenia Esperanto Esperanto -Polska. 2000/5.

M O Z A I K O

Ni ricevis ok respondojn por la krucvortenigmo “Alfabeto” el la aprila Ondo. Ĉiuj venintaj respondoj estis tute ĝustaj. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Sergej Paĥomov el Kirov (Ruslando). Ni gratulas lin!

Vidu la ĝustan solvon ĉi-sube:

Geografia krucvortenigmo

Skribu en la malgrandaj rondoj respondojn kaj poste en la granda rondo vi trovos geografian vorton (R). Skribi necesas laŭ la direkto de la horloĝa montrilo.

1. Ĉeesti por helpi al iu pro ofica devo; 2. Lando en Skandinavio; 3. Ĉefurbo de kaŭkaza ŝtato (R); 4. Lando en Baltio (R); 5. Rivero, enfluanta en Jenisejon; 6. Urbo en Italio; 7. Lando en Baltio; 8. Ĉi-jare, la kongresurbo de SAT.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj devos veni al la redakcia adreso antaŭ 10 sep 2000. Unu el la respondintoj ricevos librodonacon. La respondon sendu al la redakcia poŝta adreso aŭ rete al la rubrikestro: kulakova@akb.mplik.ru. Fine de la jaro ni premios la plej aktivan respondemulon.

Malfalsaj interparoloj

Dum kverelo edzino krias al la edzo:

— Mi certas, ke vi edziĝos la sekvan tagon post mia morto!

— Ne, karulino, mi ripozos kelkajn tagojn.

***

Sekretariino raportas al la ĉefo:

— En la akceptejo estas viro, kiu deziras interparoli kun vi pri iuj fakturoj.

— Hm... Kaj kiel li aspektas?

— Li aspektas tiel, ke vi prefere pagu al li.

***

Edzo ĝoje sciigas la edzinon:

— Karulino, imagu, ke mi aĉetis loterian bileton kontraŭ dek eŭroj kaj gajnis kvincent!

— Kio?! Ĉu vi kuraĝis sen mia permeso elspezi dek eŭrojn!

***

Du amikoj interbabilas:

— Ĉu vi konsentas, ke blondulinoj havas pli teneran karakteron ol inoj kun kaŝtanaj aŭ nigraj haroj?

— Mia edzino jam estis ĉiu el ili, sed mi ne rimarkis la diferencon.

***

Ĉasisto fanfaronas, ke li povas diveni la aĝon de ajna besto. Oni montris al li azenon.

La ĉasisto longe ekzamenis ĝiajn dentojn, poste prenis ĝin je la oreloj kaj kompetente deklaris:

— Tiu leporo supozeble aĝas ĉirkaŭ cent jarojn.

Plukis kaj tradukis Halina Gorecka

El la Fundamento de Esperanto

Kvin frazoj el la Ekzercaro (Ekzerco N-ro 20):

  • Kiam mi venis al li, li dormis; sed mi lin vekis.
  • Se la lernanto scius bone sian lecionon, la instruanto lin ne punus.
  • Kial vi ne respondas al mi? Ĉu vi estas surda aŭ muta? Iru for!
  • Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon, ĉar la vivo ne estas longa.
  • Morti pro la patrujo estas agrable.

L.L. Zamenhof

La studan sezonon en la E-klubo de Tiĥvin tradicie finis turista marŝo. Nek vento, nek pluvo povis malhelpi al viglaj ludoj, gajaj dancoj kaj kantoj ĉe la fajro sur bordoj de kunfluiĝantaj riveroj Tiĥvinka kaj Ribejka. La pitoreska naturo, amika rondo kaj adiaŭe — bongustaj ŝaŝlikoj. Ĝis aŭtuno! (Zoja Kaĉalova)

Frazoj

Se vi prenas la Strategian Planon kaj reklamilojn de UEA unumane kaj ĝiajn spezokontojn en la alia, impresas kvazaŭ la du devenas el malsamaj asocioj, por ne diri universoj. La ŝlosilaj celoj de disvastigo (informado, instruado), utiligo (servoj, kontaktoj) kaj edukado al tutmonda konscio komencos preni realan signifon nur kiam projektoj sur tiuj kernaj kampoj ricevos adekvatajn rimedojn.

Stefan MacGill. Esperanto. 2000: 5.

La Komunismo estas nia celo, sed Esperanto estas nia instrumento. Tiel rigardata la afero, jam ne povas ekzisti dubo pri nia rolo en la mondo. Temas pri rolo kiu ne povas esti plenumata de ne-esperantistoj eĉ se tre aktivaj komunistoj. En mondo kiu antaŭeniras al la tutmondiĝo de la ekonomio kaj la plenintensiĝo de la internaciaj rilatoj ĉiunivele, la internacia lingvo Esperanto povos kaj devos ludi gravan rolon ankaŭ en la klasbatalo kiu de nun nepre disvolviĝos je tutplaneda skalo.

Faustino Castaña Vallina, prezidanto de IKEK. Internaciisto. 2000: 2.

Neniu scias nombri kiom da homoj parolas Esperanton. Oni eĉ ne konsentas kiujn oni tiam devas nombri. Pli facile devus esti pri organizitaj esperantistoj, ĉar temas “simple” pri membroj de organizaĵoj, abonantoj de gazetoj kaj partoprenantoj de renkontiĝoj. Tamen, eĉ tiu nombrado ne eblas, ĉar tro multaj kaŝas siajn statistikojn. Neniu povas devigi ekzemple konatajn internaciajn E-gazetojn publikigi la nombron de siaj abonantoj. Laŭvole ili povas mistifiki nin per nekontroleblaj aludoj pri “kresketo”, “stabileco” aŭ io same enigma. Tiom pli laŭdindaj estas la esceptoj, kiuj ja aplikas publikecon.

Osmo Buller. Esperanto. 2000: 4.

Nur malmultaj volas lerni fremdan lingvon pro nura scivolemo. Plej multaj almenaŭ subkonscie atendas, ke ili havos ian utilon pere de la lingvo. Ni ĉiuj scias, ke Esperanto montris certajn utilojn al ni. Restas do nia tasko montri, ke indas scii paroli kaj skribi Esperanton.

Jukka Laaksonen. Esperantolehti. 2000: 2.

Por kiu ajn gazeto la plej grava juĝanto estas tamen la publiko. Feliĉe, la abonantaro de HdE konstante kresketis dum la lastaj tri jaroj. Kaj tio okazis malgraŭ (aŭ danke al) kampanjo kontraŭ Heroldo mem, kontraŭ la gazeto de Teo Jung kaj Ada Sikorska. La insultoj kaj mensogoj kontraŭ mia persono, kontraŭ miaj kunlaborantoj kaj specife kontraŭ mia edzo, d-ro Giorgio Silfer, estas parto de tiu kampanjo.

Perla Martinelli. Heroldo de Esperanto. 2000: 4–5.

Oni ne povas diri, ke la slogano “Esperanto fariĝu la dua lingvo por ĉiuj apud la nacia”, prava aŭ malprava, apartenas al la tradicio de SAT. Precipe, Lanti kaj liaj aprobantoj tiris la logikan konsekvencon de tiu slogano kaj anticipis, ke Esperanto estu la ĉefa lingvo almenaŭ inter la membroj de SAT. Tamen, la slogano povas esti alimaniere komprenata. Nome: dua lingvo estas duaranga lingvo, kiun oni nepre ne uzu, se oni povas uzi la unuan. Tiel komprenata, la “dua” lingvo fariĝas la lasta lingvo por ĉiuj, la lingvo, kiun nepre neniu uzu, se oni povas uzi alian.

Petro Levi. Sennaciulo. 2000: 4.

A N O N C E T O J

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 50 kopekojn por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Halina Gorecka je la redakcia adreso.

E-geklubanoj el Ĉeská Trebová (Ĉeĥio) volas gaje renkonti la novan miljaron. Dum solena adiaŭo kun nuna miljaro ni aranĝos letervesperon. Bonvolu sendi al ni belan bildkarton el Via lando ĝis la fino de novembro 2000. Unu el la gesendintoj estos elektita kaj povos travivi senpage unu semajnon en nia urbo (escepte de la vojaĝkosto). Ĉiu sendinto de salutbildkarto ricevos E-bildkarton de nia urbo.

Anna Pistorova Adreso: Nove nam. 1746, CZ-560 02 Ĉeská Trebová, Ĉeĥio.

Tangshana E-Asocio (Ĉinio) okaze de sia 15-jariĝo okazigos jarfine kongreson, en kies kadro okazos ekspozicio de diverslandaj moneroj. Ni reciprokos la senditajn monerojn laŭ via deziro.

Adreso: P.O.Box 3, CN-063000 Tangshan Hebei, Ĉinio

Lingvisto deziras korespondi tutmonde en diversaj lingvoj (itale, hispane, germane, latine, france ktp), scias la brajlon. Interesoj: lingvoj kaj sciencoj.

Kalegin S.N. Adreso: RU-385060, resp Adygeja, g. Majkop, st. Ĥanskaja, ul. Gorjkogo 28, Ruslando.

36-jara fraŭlo deziras korespondi pri lingvoj, artoj, vojaĝoj kun instruistino el Usono aŭ Francio.

Gennadij Andrijaŝ Adreso:UA-71112, Berdjansk, pr. Proletarskij,228-53, Ukrainio.

Mi estas la filo de Honoré Bourguignon, aktiva franca esperantisto en la intermilita periodo, IAREVano, eldoninto de Proleta Literaturo kaj Internacia Literaturo. Li korespondis kun sovetiaj esperantistoj V.Kuzmiĉ, E.Miĥalski k.a. Post la aresto de E.Miĥalski NKVD kunprenis multajn dokumentojn, interalie, kelkajn leterojn de mia patro al li. Mi ŝatus ricevi kopiojn de tiuj leteroj. Ĉu iu povas helpi?

Lucien Bourguignon Adreso: 1013, Quartier Mouret, Route des Pinchinats, FR-13100 Aix-en-Provence, Francio.

Speciala somera oferto

Ni proponas somerajn rabatojn por kelkaj libroj eldonitaj en Jekaterinburg. Ĉiuj libroj estas riceveblaj kontraŭ internaciaj respondkuponoj. Mendu ĉe nia redakcia adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Kvarteto. Poemoj de Viktor Ĉaldajev, Gafur Gazizi, Alen Kris kaj Nikolai Lozgaĉev. Enkonduko de William Auld. 80 paĝoj. 9 IRK.

Vivo kaj morto de Wiederboren. 12 humuraj kaj satiraj noveloj (William Auld, Clelia Conterno, Lorjak, István Nemere, Reto Rossetti, Raymond Schwartz, Sándor Szathmári, Johán Valano k.a.). 80 paĝoj. 9 IRK.

La ĉashundo de la Baskerviloj. Krimromano de Arthur Conan Doyle. Tradukis William Auld. 14 IRK.

La stratoj de Aŝkelono. Scienc-fikcia novelo de Harry Harrison. Tradukis William Auld. 2 IRK.

Maigret hezitas. Krimromano de Georges Simenon. Tradukis Daniel Luez. 128 paĝoj. 12 IRK.

Princidino Mary. Romaneto de Miĥail Lermontov. Tradukis Nikolaj Danovskij. 72 paĝoj. 6 IRK.

La morto de Ivan Iljiĉ. Novelo de Lev Tolstoj. Tradukis Valentin Melnikov. 56 paĝoj. 6 IRK.

William Auld — 75 jaroj. Aŭtobiografio, poemoj, bibliografio, multaj fotoj. 56 paĝoj. Ilustrita. 6 IRK.

Lingvaj Respondoj. 10 esperantologiaj eseoj de akademiano Sergio Pokrovskij. 80 paĝoj. 9 IRK.

Esperanto en Ruslando. Historia skizo de Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov. 40 paĝoj. 6 IRK.

Bonan legadon!

“RUSA ANTOLOGIO”

Daŭras la laboro pri la unua volumo de la Rusa Antologio, kiu enhavos tradukojn de noveloj el la 19-jarcenta rusa literaturo. Sezonoj eldonos la libron en la sekva jaro.

La antologio devos esti bona kiel enhave, tiel forme (bona preso, fortika bindo, eleganta kromkovrilo). La eldonkvanto devos esti almenaŭ duoble pli granda ol la supozata vendokvanto en la proksimaj jaroj, kaj tiel la libro estos havebla en la merkato dum sufiĉe longa tempo.

La vendoprezo de la unua volumo estos 24 eŭroj, sed la prezo en Ruslando estos malpli alta — nur 170 rubloj je la nuna kurzo, aktualigota laŭ la inflacio — por ke ĝin povu aĉeti ankaŭ neriĉaj literatur-amantoj en nia lando.

Jam nun ni akceptas antaŭpagojn (24 EUR aŭ 170 rubloj). Paginte nun, vi ŝparos la sendokostojn kaj ricevos la libron tuj post la eldono rekte de Sezonoj.

Pli bonstataj samideanoj, societoj kaj entreprenoj povas sponsori la projekton per donaco de, respektive, 50 eŭroj aŭ 500 rubloj. Ĉiu “sponsoro” ricevos ekzempleron de la libro kaj diplomon de la eldonejo. La listo de la donacintoj aperos en la libro mem kaj en La Ondo.

Ruslandanoj sendu pagojn al Halina Gorecka je la redakcia adreso aŭ banke (petu informojn). Moskvanoj povas pagi al Oksana Kostousova (tel. 498 7212). Alilandanoj pagu al nia UEA-konto avko-u.

La unua antaŭpaginto estas Nikolaj Batyrev. La unuajn subtenajn kotizojn ni ricevis de Bard Hekland kaj Walter Zelazny.

Koran dankon!

Halina Gorecka

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 8-9

Redakcie

La 73a Kongreso de SAT okazis en la ĉefurbo de Ruslando, kiu estas la plej granda lando en la mondo, kun gigantaj arbaroj, kiujn multaj antaŭe opiniis virgaj kaj neelĉerpeblaj. Tamen la partoprenintoj de la 32a OrSEJT apud Tomsk povis konstati, ke la PIVa difino de la tajgo estas jam ne plene valida. Pri la danĝera situacio atentigas ankaŭ la Rezolucio de la Ekologia Frakcio de SAT, akceptita la 22an de julio 2000 en Moskvo.

Okaze de la 73a SAT-Kongreso en Moskvo, Ruslando, ni diskutis pri la ekologio en la gastlando de la kongreso kaj sekve verkis rezolucion, kiu direktiĝas unuarange al la nuna prezidento de Ruslando, Vladimir Putin:

Ricevinte la samajn informojn el diversaj flankoj — ekzemple de la ruslanda NRO Sociala Ekologia Unio de Ruslando, Moskvo — ni konstatas:

1. La nuna registaro de Ruslando sub la prezidento Putin aboliciis la ŝtatan komitaton pri ekologio kiel memstaran organizaĵon. Ekologio nun estas observata de la ministerio pri resursoj (aŭ ekonomio). El vidpunkto de bona registrado tio estas kontraŭproduktiva ĉar ĝuste tiu fako efikas ofte malbone al la ekologio. Do, sendependa komitato aŭ ministerio pri ekologio estas bezonata por havi separitajn potencojn.

2. Rilate al la siberiaj arbaroj — la tajgo — nun estiĝis granda problemo, ĉar la prezidento Putin aboliciis ankaŭ la sendependajn arbarkomitatojn (ruse: “Leskom”). Ni scias el komunikaĵo de rusa NRO “Tajga” (ligita kun SEU) kaj propraj spertoj (M. Westermayer dum vojaĝo inter Dalian (Ĉinio) kaj Irkutsk (Ruslando)) ke grandega amaso da ligno estas eksportata al Ĉinio fare de ĉinaj entreprenoj. La mastrumado de la siberiaj arbaroj devus esti bone kontrolata de la ŝtato mem, ĉar arbaro havas multajn efikojn: ne nur al la klimato kaj por reguli la akvo-sistemon kaj tiel por preventi inundojn, sed ankaŭ por garantii la bonan staton de la biodiverseco. Ŝtataj arbarogardistoj estas bezonataj por protekti la bestojn — ekz-e ursojn kaj tigrojn — kontraŭ ĉasbanditoj. La ŝtato devas zorgi pri la sekureco de la gardistoj. Ni agnoskas, ke Ruslando havas multajn grandajn naturprotektitajn areojn “Zapovednik” — ili devas esti defendataj de la ŝtato.

A: Ni petas la ruslandan registaron — nome la prezidenton Putin — tuj restarigi memstaran ekologian komitaton.

B: Ni petas la ruslandan registaron fari arbaropolitikon, kiu respektas la naturajn resursojn por protekti la grundon kontraŭ erozio kaj tiamaniere protekti la sistemon de la rusaj riveroj kaj lagoj, kaj same grave por protekti la biodiversecon kaj la sovaĝajn bestojn kontraŭ ĉasbanditoj.

Redaktis Sándor Horvath kaj Manfred Westermayer

Esperanto sonis en la Sankta lando

Estas simbole, ke esperantistoj venis, laŭ la rimarkigo de d-ro L.C.Zaleski-Zamenhof, ”... por kongresi, ĉe la sojlo de miljaroj, en la patrolando de popolo, ene de kiu la Iniciatinto de nia lingvo serĉis iam siajn antikvajn originojn”. Ke tiu popolo memoras sian filon pruvis en sia salutmesaĝo la vicurbestro de Tel Aviv-Jafo Natan Wolloch:

“Vi certe scias, ke la ĉefa strato en Tel Avivo portas la nomon de d-ro Zamenhof, la kreinto de Esperanto, kiu estis judo kaj cionisto.”

Ekvilibrita decido

Vere, la decido de la Estraro de UEA okazigi la 85an Universalan Kongreson en Israelo ŝajnas certagrade defia. Ankoraŭ estas memorataj la eventoj de 1967, kiam pro la eksplodinta milito oni devis okazigi la 52an UKon en Roterdamo. Ankaŭ la nuna situacio en la Proksima Oriento ne estas stabila. Pro tio iuj “konstantaj” kongresanoj paŭzis ĉi-jare, kaj kelkaj varmkapuloj eĉ proponis bojkoti la Israelan kongreson, kulpigante la akceptantan landon pri maldemokratieco.

Tiamaniere rezonante oni apenaŭ trovus kongreslandon. Eĉ Usono, “lando de libereco, lando de estonteco” laŭ Zamenhof, havas limigojn por vizpetantoj (pri tio oni demandu, ekzemple, polojn). Tial la Estraro ĉiam serĉas ekvilibron elektante UKejojn, foje akceptante kongresi en maldemokratiaj kaj eĉ en diktaturaj landoj (lastatempe: Pekino 1986, Varsovio 1987, Havano 1990) por ebligi — koste de formala subteno de la reganta reĝimo — al lokaj esperantistoj gustumi la internacian vivadon de Esperanto. Tamen Tel Avivo en 2000 ne estas Kolonjo en 1933, Romo en 1935, eĉ ne Madrido en 1968.

Temo bona, plenumo duona

La kongresa temo “Lingvo kaj la kulturo de paco” estis atentita de ĉiuj altpostenuloj salutintaj la kongreson. Ekzemple, la eksministro Josi Sarid bondeziris al la esperantistoj pro ilia “decido okupiĝi en tiu ĉi kongreso pri la kunvivado inter judoj kaj araboj...” Sed laŭ raporto de la kongresa kuriero en la Nacia vespero dancistaro militvestita ne tre taŭge ilustris “kulturon de paco”. Mankis ankaŭ adekvata prezento de la araba kulturo. Cetere, al Tel Avivo venis neniu kongresano el la najbara araba landaro, kvankam UEA efektivigis specialan varban kampanjon en la arabaj landoj, precipe en Jordanio.

La sankta lando de tri grandaj religioj prezentis multegajn eblojn por ekskursi, kaj denove montriĝis ke la organizantoj ne konsideris la turismemon de kongresanoj; oni plendis ke en la unuaj tagoj la atendovico ĉe la ekskursa giĉeto estis longa, poste neniu ekskurso havis liberajn lokojn. Ni esperu, ke sekvont-jare oni havos pli da deĵorantoj kaj pli vastan oferton. La rimarkinda aktivado de la zagrebanoj certe donos fruktojn post unu jaro, kaj necesos ĝardenistaro por kolekti ilin.

Ĉielen!

Fakaj kunvenoj estis multaj. Sciencistoj eksciis pri la nova estraro de ISAE; juristoj priparolis sian organon Jura Tribuno Internacia. En la kunveno de AERA partoprenis aŭskultantoj kaj redaktoroj, kiuj eksciis pri la ŝanĝo en la E-redakcio de Pola Radio, kiu donis kutime multan atenton al la kongreso. Matematikistoj diskutis problemon: kiel oni voĉigu la nombron 1020. Poŝtistoj aŭskultis pri disvastigo de Interreto kaj proponis oficialigi telefon-kartojn kiel filatelan objekton. Entreprenista asocio IKEF (kies membraro plu kreskas) organizis viziton al la fama ESHED, produktanta robotojn kaj aliajn altteknologiajn sistemojn.

En la kongreso oficiale fondiĝis Astronomia E-Klubo, kiu sojle de la kongreso sukcesis eldoni sian 72-paĝan almanakon kaj proponis viziton al Astronomia Observatorio por observado de la nokta ĉielo.

Sukcesa informado

Kvazaŭ daŭrigante la tradicion de la Berlina UK, la informado pri Esperanto, komencita radie kaj gazete antaŭ la kongreso, kulminis dum la kongreso mem. Esperanto diskoniĝis diversmaniere: Amri Wandel anoncis radie dum la plej aŭskultata tempo. Liaj filinoj Tali kaj Maja prezentiĝis en radio kaj televido. La ruslingva programo Kalejdoskop de la unua nacia televida kanalo intervjuis ruslandanon Moissej Bronŝtejn kaj armeninon Knarik Davtjan. Programero kun Tova Ben-Cvi pri Esperanto okazis en la jida radioprogramo. Kelkaj Tel-Avivaj gazetoj publikigis prikongresajn informojn.

Tuta teamo venis en la kongresejon kaj filmis dum pli ol ses horoj, i.a. la aŭkcion, internacian vesperon, konversacian rondon, libro-servon kaj la kongresan radiostacion kaj intervjuis plurajn kongresanojn kaj LKK-anojn. La materialo aperos en la populara programo Roim Olam (Oni vidas la mondon) de la nacia televido.

La plej eta UK de la lasta jardeko

Kiel oni atendis la Tel-Aviva kongreso iĝis la malplej amasa UK de la lasta jardeko, eĉ iomete malpli granda ol la kongreso en Aŭstralio antaŭ tri jaroj. Aliĝis 1212 personoj el 57 landoj. Plej multaj kongresanoj venis el alia azia lando Japanio (223); plu en la landlisto sekvas Germanio (128), Francio (79), Israelo (73), Pollando (62).

Kiel dirite, aliĝis neniu el landoj arabaj kaj neniu jugoslaviano. Nur 29 ruslandanoj aliĝis, kaj ne ĉiuj aliĝintoj sukcesis veni.

Ankaŭ la aŭtoro de tiu ĉi artikolo verkis ĝin ne per la propra sperto, sed uzante la materialon de la kongresa kuriero STel-Avivo Senpaŭze, kiun István Ertl afable sendis per la komputil-reta poŝto. Dankon!

Halina Gorecka

Eta, sed bunta Kongreseto

Ja ekzistis programo por la ĉi-jara Infana Kongreseto, feliĉe la gvidantoj pretis devii de ĝi kiam indis. Ekzemple, tuj post alveno en la varma Hadassim, anstataŭ kutimaj ŝablonaj sinprezentoj, eblon tuj plonĝi en naĝejon oni kun danko akceptis. Ĉiuokaze, la infanoj jam en Tel Avivo interkonatiĝis.

La 18 infanoj venis el tiom da landoj, ke krokodilebloj malmultis; pluraj el la nedenaskuloj faris herkulajn strebojn interparoli en Esperanto. La manlaboraj aktivaĵoj sub gvido de Ankica (farbado de tolaĵoj, kunmeto de kolĉenoj, plektado de pojno-rubandoj) pruviĝis tre popularaj, kaj kvankam en si mem ne-lingvaj, postulis alt-gradan aŭskult- kaj kompren-kapablon kaj spronis multan babiladon.

Pli rekte lingva estis komuna ludo plani magazenon, aktiveco jam priskribita en la hejmpaĝo de IIK. La infanoj kreis afiŝojn por la vendejo. Ili krome verkis kaj aktoris reklamon por ĝi, kiun oni vere registris kaj poste je ĉies amuzo spektis.

La programo entenis plurajn ekskursojn, kaj programon ne tro densan, por lasi eblecojn por libera ludado kaj amikiĝo. Entute, neforgesebla semajno!

Informilo por la 34a IIK jam aperis, kun speciala inkluziva prezo de 109 EUR ĝis 30 sept. 2000. Poste validas 129 EUR ĝis la jarfino; plie laŭ ŝtupoj ĝis 179 EUR por lastmomenta aliĝo. Petu informilon/aliĝilon de la subskribinto: Bethlen G. u. 2, HU-2030 Érd, Hungario Rete: stefan.macgill@galamb.net.

Stefan MacGill

Al-voko kaj pro-voko de Amano
Rezolucio de la 1a Seminario por Arabaj Esperantistoj:

Por plenumi la celojn de Esperanto necesas alfronti konfliktojn kaj antaŭjuĝojn kaj utiligi la lingvon por krei kondiĉojn de paco kaj kompreniĝo.

Tiucele ni, partoprenantoj de la 1a Seminario por Arabaj Esperantistoj en Amano, Jordanujo, de la 22a ĝis la 24a de julio 2000, diskutinte pri la temo “Tutmondiĝo kaj la arabaj landoj”, proponas al la membraro de UEA la jenajn realigindajn punktojn:

1) UEA okupiĝu pri disvastigo de Esperanto precipe en landoj, kie ne ekzistas lokaj fortoj;

2) Niaj fortoj estas limigitaj kaj sekve ni koncentru nian agadon ĉefe (kvankam ne ekskluzive) je unu-du el la arabaj landoj. Parto de nia celo estu krei en tiuj landoj arabajn esperantistojn kapablajn siavice disvastigi la lingvon en pliaj arabaj landoj;

3) Jordanujo kiel facile alirebla lando kun favoraj kondiĉoj estu unu el tiuj landoj;

4) Komencaj paŝoj estu:

a) pretigo de taŭgaj arablingvaj inform-materialoj;

b) organizado de kurso en Jordanujo per utiligo de lokaj fortoj kaj internacia helpo;

c) komunikado kun universitatuloj en la koncernaj landoj cele al organizado de komunik-reto kaj eventuale de kunveno de fakuloj pri lingvaj kaj kulturaj problemoj kun internacia partopreno por i.a. informi la fakulojn pri la valoro de Esperanto kiel universitata stud-objekto;

ĉ) konversacioj inter la Araba Komisiono de UEA kaj israelaj esperantistoj pri la manieroj laŭ kiuj ili povus helpi en tiu ĉi iniciato.

Amano, 24 jul 2000

Eŭropa jaro de lingvoj

Konsilio de Eŭropo, konata pro sia okupiĝo pri homaj rajtoj, kaj Eŭropa Unio deklaris la jaron 2001 Eŭropa Jaro de Lingvoj. La du organizaĵoj strebas progresigi instruadon de lingvoj kaj levi la konscion de la granda publiko pri la valoro de lingva plureco en Eŭropo.

UEA subtenas tiun iniciaton. La celoj de la Eŭropa Jaro de Lingvoj kongruas kun tiuj de la E-movado, al kiu ĝi donos okazon diskonigi siajn lingvopolitikajn celojn. Eĉ se la Jaro formale celas nur la lingvojn “rekonitajn de la membroŝtatoj” ĝi ebligos partoprenon ankaŭ de E-organizaĵoj per projektoj kongruaj al la celoj de la Jaro. Krome oni povas antaŭvidi, ke ĵurnalistoj k.a. interesitoj ne limigos sin nur al la ŝtataj lingvoj sed povos interesiĝi ankaŭ pri Esperanto kaj la perspektivoj por ĝia pli vasta uzo en Eŭropo.

La Jaro ricevos atenton i.a. en la traktado de la kongresa temo de la Zagreba UK, “Kulturo de dialogo — Dialogo inter kulturoj” kaj en la eldona agado de UEA, t.e. revuoj kaj libroj. Landaj asocioj devus atenti ĝin en siaj aranĝoj kaj eldonaĵoj, kaj klopodi kiel eble plej multe kunlabori kun neesperantistaj asocioj kaj fakuloj.

Por evoluigi ideojn pri la esperantista kontribuo al la Jaro, estas formiĝanta kunaganta grupo kiun kunordigas Anna Ritamäki: Adreso: Dragsfjärdsvägen 690, FI-25700 Kimito, Finnlando Rete: anna.ritamaki@kolumbus.fi.

GK UEA

Du premioj aljuĝitaj

En la fermo de la Tel-Aviva UK okazis por la 14a fojo la transdono de unu el la plej prestiĝaj premioj de la E-movado, Premio Onisaburo Deguchi de UEA. Tiu premio estis fondita en la Jubilea Jaro 1987 per kapitalo donacita de Oomoto por premii agadon de individuo aŭ organizaĵo, kiu per Esperanto antaŭenigas internacian amikecon kaj solidarecon en la spirito de la instruoj de Zamenhof kaj Onisaburo Deguchi. La premio konsistas el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj. En 2000 la Estraro de UEA aljuĝis la Premion Deguchi al Rob Moerbeek (Nederlando) pro lia agado helpe al triamondaj esperantistoj kaj por handikapitoj, precipe blinduloj. Profesie Rob Moerbeek ekde 1969 laboras en la Centra Oficejo de UEA.

Ekde 1994 la Estraro de UEA asignas Subvencion Cigno al projekto, kiu kontribuas al disvastiĝo de Esperanto en la Tria Mondo. La subvencion financas la japana esperantisto Etsuo Miyoshi kaj ĝi valoras 500 mil enojn (ĉ. EUR 4900).

La ĉi-jaran subvencion ricevis la projekto Indiĝenaj Dialogoj, lanĉita antaŭ du jaroj kun la celo krei komunikan reton inter organizaĵoj de indiĝenaj popoloj per la uzo de interreto kaj Esperanto. Tiu ĉi komplete novspeca projekto estas ne nur unu el la plej kuraĝaj sed ankaŭ unu el la plej sukcesaj Esperanto-rilataj projektoj de multaj jaroj. La projekton iniciatis ges-roj Bessie Schadee kaj Sylvain Lelarge el Nederlando.

GK UEA

KEF 2000: sperto jarmilsojla

Kultura Esperanto-Festivalo (KEF 2000) realiĝis 17-23 jul.

La Finnlanda ĉefurbo Helsinko, unu el la ĉi-jaraj Eŭropaj Kultururboj, ĉefurbis en la mondo de originala esperantokulturo.

La multkultura centro Caisa prezentis KEFon kiel eron de sia somera programo. KEF ricevis atenton gazetaran, radian kaj televidan. Malfacile troveblus pli taŭga ejo, kaj la programo, la ejo kaj la etoso estis proksime ligitaj.

La ejoj de KEF 2000 atentigis pri la unua KEF de 1986 en Upsalo (Svedio) kaj pri la postaj. La kreinspira kaj senpapaga festivalo vivigis kulturon kvin pliajn fojojn en sia startlando kaj en Danio, de kie ĝi portiĝis tra la unua KEF en propra Esperantodomo (Lesjöfors, Svedio, 1998) al Finnlando. Jen afero atentita salonnome.

Ĉefsalonis Fritzon, laŭ Per Aarne Fritzon, unu de la ĉefideantoj de la KEF-koncepto: “Ni volis nete fokusigi nian komunan, vivantan kaj daŭre kreiĝantan kulturon.” En Fritzon ankaŭ realiĝis revo atestanta pri la kultura evoluo kaj vastiĝo: plene esperantlingva diskoteko. Eble jam en 1986 iu kuraĝis revi pri ĝi.

En salono Wiese, laŭ Martin Wiese, la ĉefa verkisto kaj kantisto de la rokbando Persone, naskiĝinta por KEF-1996, prezentiĝis literatura analizo de rokliriko kaj du akademianoj klere kaj nuancotrove debatis pri literaturaj vortoj. Kiel libroservo kun oferto fidela al la programenhavo servis salono Mansson.

La plejparto de la preskaŭ 200 partoprenantoj amasdormis en lernejaj ĉambroj nomitaj laŭ pliaj KEF-organizintoj. Plej verŝajne pluraj de tiuj nomoj denove troveblos en gravaj KEF-pozicioj, ne kiel pordoŝildoj, sed kiel organizantoj.

Post tiu ĉi KEF jam brilas pluraj steloj sur la esperanta rokmuzika ĉielo, tiom da ke Persone jam sperteblas kiel vivanta legendo: “La Beatles de la esperantomondo” (titolo de intervjuo kun la bando en distrotema semajna aldongazeto). Dolĉamar lumigas kaj mistifikas Finnlandon por Lingvo Intermonda, Esperanto Desperado trovis sian propran voĉon per Amplifika spico kaj Juhani Haavisto ... jes, li revenis. Ĉu ne? de 1991 laŭ Promesoj (postkoncertaj) ne estos la lasta muzikeldono kun liaj kantaĵoj.

Ne prezenteblas la tuta KEF-oferto, sed ankoraŭ mi malkaŝu la recepton de KEF — ĝi ja tute ne estas sekreta. Temas pri entuziasmo kaj fiero pri la realaj esperantismaj valoroj, laŭ la jena programdeklaro: “Glata aranĝo kaj festeca kadro kreu atmosferon koncentritan kaj intensan kaj des pli inspiran.” (Fritzon)

La varmo de la KEF-kultura eksplodo sendube maturigos ankoraŭ pliajn ĝuindajn fruktojn sur la arbo de originale esperanta kreemo. Eble ankaŭ vi kaptis kelkajn fajrerojn, senterojn de la sperto jarmilsojla.

Anna M. Ritamäki

Sur la foto: La artikolverkintino, la ĉeforganizantino Riitta Hämäläinen kaj la verkisto-debatanto Jorge Camacho inter la dancantoj en KEF 2000. (Fotis Jarma Kasananen)

AIS aktivas

Pentekoste, 9-13 jun 2000, la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San Marino okazigis sian 23an Sanmarinecan Universitatan Semajnon (SUS 23) en Hradec Králové (Orienta Ĉeĥio). Okazis kursoj pri astronomio, lingvistiko, kibernetiko, matematiko kaj sociologio, kaj pluraj sciencaj prelegoj.

Rande de la konferenco okazis kunveno de Tutmonda Asocio pri Kibernetiko, Informadiko kaj Sistemiko (TAKIS), kiu decidis ŝanĝi sian strukturon pro la dissolviĝo de la Internacia Asocio pri Kibernetiko, kiu ĝis nun uzis tri lingvojn: la anglan, francan kaj Internacian; TAKIS estonte uzos krom la Internacia la anglan kaj la germanan, kiel la lingvojn de Shannon kaj Schmidt, la patroj de la kibernetiko. Krome dumtempe ĝi uzos la lingvon de sia venonta kongresloko kaj la gepatrajn lingvojn de po pli ol triono de la membraro. La kunveno akceptis inviton de la universitato de Nitra (Slovakio), okazigi TAKIS-kongreson en somero 2002.

Dum la 85a UK en Tel-Avivo okazis kune kun la 53a Internacia Kongresa Universitato ankaŭ la 5a Internacia Studadsesio de AIS. Dum po ok lecionoj prelegis OProf. Tonkin pri la poeto Shakespeare (Ŝekspiro) kaj PDoc. Barandovská pri Flavius Josephus, historiisto de la juda milito. Krome kontribuis al IKU AISanoj OProf. Wandel, rektoro de IKU, PDoc. Eichhorn kaj ADoc. Bojaĝieva.

Kiel dum la AIS-IKU en Berlino montriĝis, ke la scienca programo trovas same viglan intereson ĉe la kongresanoj kiom la arta. Tial AIS klopodos ankaŭ dum la 86a UK en Zagrebo okazigi sciencan kursprogramon. Sed pro la konsiderindaj kostoj, kiujn nature kaŭzas aranĝoj tiom ampleksaj en altnivela kongresejo, AIS esploras alternativojn pri la organiza kadro de AIS-IKU.

AIS okazigos sian sekvan studadsesion en Sibiu (Rumanio). Ĝi komenciĝos 22 sep 2000 kaj daŭros unu semajnon. Okazos ne nur sciencaj kursoj kaj prelegoj, sed ankaŭ pluraj publikaj studfinaj ekzamenoj, kie kandidatoj defendos siajn tezojn por akiro de scienca AIS-grado. Detaloj estas scieblaj de Mag. Joanna Lewoc, Senata Sekretario de AIS, Karl-Schwarzschild-Weg 6/317, DE-37077 Göttingen, Germanio

Reinhard Fössmeier

Packongreso de edukistoj

Mireille Grosjean, Ĝeneva reprezentanto de UEA ĉe UN kaj tiu de ILEI ĉe la Internacia Buroo de Edukado de Unesko, partoprenis kongreson de Internacia Asocio de Edukistoj por Monda Paco, kiu okazis 8-13 julio en la Unesko-domo en Parizo kun 460 kongresanoj el la tuta mondo.

La programo konsistis el rondaj tabloj matene kaj pli etaj laborgrupoj posttagmeze. Grosjean raportas, ke kiel kutime en tiaj kongresoj, neformalaj kontaktoj ekster la oficialaj programeroj estis ege valoraj. En la komputila ĉambro ŝi anoncis sur la muro 5 adresojn de TTT-paĝoj pri Esperanto, kaj ĉe la enirejo ŝi metis varbilojn pri la lingvo.

La gvidantaro de la Asocio invitis Grosjean al la Internacia Kunordiga Grupo, simila organo kiel la Komitato en UEA. Grosjean akceptis la inviton kaj eniris la organon kiel reprezentanto de UEA kaj ILEI.

GK UEA

Osmo Buller pri malgrandaj lingvoj

Päätalo-Instituto, trejnejo de amatoraj verkistoj en la nordfinnlanda komunumo Taivalkoski, festis 6-7 jul. sian 10an datrevenon per seminario pri la pozicio de la finna lingvo kaj literaturo.

Ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, kiu en sia tiama posteno de kultursekretario de Taivalkoski kunfondis la instituton, faris enkondukan prelegon pri la pozicio de malgrandaj lingvoj en la mondo kaj pri la danĝeroj minacantaj ilian ekzistadon. La seminarianoj krome aŭdis prelegojn de verkistoj, eldonistoj kaj kulturaj agantoj el Finnlando kaj Ruslanda Karelio. Apartan atenton oni donis al la pozicio de la finna lingvo ĝuste en Karelio, kie post la disfalo de Sovetio la nombro de finnalingvaj gazetoj kolapsis kaj multaj finnaj verkistoj elmigris al Finnlando.

Päätalo-Instituto, kiu en siaj unuaj jaroj estis gvidata de Reima Rannikko, delegito de UEA en la najbara komunumo Suomussalmi, lanĉis okaze de sia festo ankaŭ gvidlibron por finnaj verk-amantoj. En oktobro la Instituto anoncos la rezultojn de sia tradicia fabelkonkurso, kiu ĉi-jare unuafoje inkluzivis branĉon ankaŭ por fabeloj en Esperanto. La Esperanta branĉo tiom sukcesis, ke ĝi okazos ankaŭ en la estonteco.

GK UEA

Kolombio: la unua junulara kongreso

Ĉi-jare fondiĝis ABEJA (Aktiva Bogota Esperantista Junulara Asocio), kies traduko al la hispana estas “abelo”, kaj jam 5-7 aŭg ĝi okazigis la unuan Junularan E-Kongreson en Kolombio.

Ĉeestis 43 partoprenintoj el kvin urboj de la lando: Bogoto, Kali, Ibageo, Soacho, kaj Fusagasugao. La gejunulojn akompanis kelkaj “veteranoj”. Gejunuloj kaj “veteranoj” intermiksiĝis dum la tri neforgeseblaj tagoj en la eleganta bogota lernejo Thomas Jefferson, (apartenanta al samideano Luis Jorge Santos-Morales), kiu servis kiel kongresejo.

Post la inaŭguro, profesoro Luis Jorge Santos-Morales prelegis pri la historio de Esperanto kaj pri la indiĝenaj lingvoj en Ameriko. Poste komenciĝis la unua parto de triparta E-kurso. Temis pri eksperimento instrui Esperanton en tri horoj, dum tri sinsekvaj tagoj. La unuan tagon finis distra programo sub la gvido de Patrisja Kristancho.

Sekvatage la kongreson komencis prelego de Santiago Alvarez pri la rolo de gejunuloj en la E-movado dum la nova jarmilo, kaj oni diskutrondis pri tio kaj pri ABEJA. Poste ĉiuj ĉeestis la ekspozicion pri E-temaj karikaturoj, kiu estis amuza kaj ridiga. Sekvis la dua parto de la kurso kaj prelego de Claudia Florez “Proponi Esperanton kiel duan lingvon por la Ĉina Popola Respubliko” kaj prelego de Rikardo Kariljo “Ĉu tutmondiĝo sen tutmonda lingvo?”. Vespere oni ludis gimnastikon per saltotabulo kaj aliajn sportojn kaj spektis la artan programon, kies ĉefa ero estis la teatra prezentado de fama hispanklasika verko “La Selestina: Tragikomedio pri Kalisto kaj Melibea” de Fernando de Rojas, lerte ludita de la multfaceta LKK.

Lastatage je 8h30 komenciĝis la reta babilado, dum kiu oni sukcesis kontaktiĝi kun esperantistoj de diversaj landoj. Sekvis la tria parto de la kurso kaj rakontoj de la veteranoj pri sperto de ilia esperantista vivo. La junuloj konstatis, ke Esperanto vere estas ege utila lingvo per kiu oni povas koni multajn interesajn homojn kaj ampleksigi kaj riĉigi siajn horizontojn. Fine de la kongreso oni faris konkludojn, kiuj estas esperoplenaj por la estonteco de Esperanto en la urbo kaj en la lando. Oni interkonsentis okazigi la junularan kongreson ĉiun duan jaron.

Unu semajnon post la kongreso, komenciĝis E-kurso de prof. Luis Jorge Santos.

Gonzalo Bermudez

Esperanto en geja parado

25 jun 2000 esperantistoj en la 4a Parado de Geja Fiero en San-Paŭlo (Brazilo) portis sloganrubandon: “Esperanto, Lingvo Internacia, unuiganta la G.L.S-komunumon” (gejoj, lesboj kaj simpatiantoj).

100 mil homoj partoprenis la paradon; ankaŭ multaj organizitaj grupoj solidare partoprenis la eventon: maldekstraj politikaj partioj, anarkiistoj, zapatistoj ktp...

Ni esperantistoj devas ofte ankaŭ partopreni tiujn publikajn pacajn manifestaciojn, por ke la homoj sciu ke ankaŭ ni ne estas fremdaj pri la homaj rajtoj, pri la defendo de malplimultoj. La socio konstatu ke ni estas defendantoj de la homaj lingvaj rajtoj.

Joao Manoel Aguilera Junior

NASK 2000 en San-Francisko

14 jul finiĝis ĉe la kalifornia San-Franciska Ŝtata Universitato (SFSU), la 31a Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK), kiun partoprenis 45 homoj el pli ol 10 landoj. Inter ili troviĝis Dori Vallon-Wheeler, la sola kiu partoprenis ĉiujn 31 kursarojn. La 3 instruistoj kaj helpinstruisto venis el 4 diversaj landoj. La ĉefinstruiston, d-ron Grant Goodall, apogis siaflanke 2 aliaj: Spomenka Ŝtimec kaj Dennis Keefe. Reza Kheir-khah okupiĝis pri eksterklasĉambraj programoj kaj helpkursoj.

Dum 3 plenaj semajnoj okazis ĉiutagaj 3-horaj lecionoj en po 2 malsamaj niveloj matene kaj posttagmeze. Ĉiuvespere okazis programoj, kiujn prezentis ĉefe studentoj mem. El inter ili la plej popularaj estis Internacia poezia vespero, Lingva problemo en Kanado, Vespero de Gvatemalo, kaj japana kaligrafio.

La tagbulteno NASKa Fasko, kiun bonege redaktis studento Lee Miller, fariĝis tiom populara, ke ĉiuj post la matenmanĝo tuj serĉis ĝin por tralegi interesajn artikolojn kaj originalajn verketojn, kaj ankaŭ informiĝi pri diversaj detaloj pri la programo.

Dum la kursaro E-ekzamenojn administris Bill Maxey. Krom usonaj ekzamenoj okazis sesio de la internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA, en kiu partoprenis kvar studentoj (du el Usono kaj du el Japanio). Alexander Shlafer respondecis.

La administrantino de la tuta kursaro, kiu devis okupiĝi pri multaj detaloj, demandoj, kaj problemoj ne nur surloke sed ankaŭ dum la multaj monatoj de preparado, estis Ellen Eddy.

Lokaj E-istoj multe kontribuis al agrabligo de la kursaro per piknikoj ktp. Dum la diploma ceremonio oni oficiale informis ke ekde la venonta jaro NASK okazos ne plu ĉe SFSU, tamen verŝajne en San-Francisko.

Reza Kheir-khah

En la mezo de San-Francisko aperis grandega afiŝo sur muro de teatrejo apud la muzeo de moderna arto. Tie aperas en Esperanto: “per niaj flugantaj aŭtobusoj, vi atingos iun ajn parton de la mondo”. La afiŝego videblas kaj legeblas de kvaronkilometro, ĉar la literoj grandas pli ol duonmetre. Tiu teksto venas el Teach Yourself Esperanto. En recenzo de la artprojekto al kiu ĝi apartenas, raportisto diris ke ĝi “per bele ironia gesto verkis odon al la interreto en Esperanto, la esperita universala lingvo kiun parolas preskaŭ neniu”. (ELNA)

20 jaroj kun muziko kaj Esperanto

9-11 jun 2000 sukcese okazis en Torun (Pollando) la 20a Internacia Renkontiĝo de Popolaj Orkestroj.

Dum la antaŭaj dudek jaroj prezentiĝis sur la muzea scenejo en Torun 184 grupoj, inter ili 94 eksterlandaj el 25 landoj. Ĉiu eksterlanda grupo estis invitita helpe de Esperanto, kaj ĉiu venis kun esperantista tradukanto. Jam dudek jarojn Esperanto servas kiel la laborlingvo de la festivalo. Krom plifaciligo de la organizado kaj malaltigo de la kostoj, la uzo de Esperanto ebligas krei amikan egalecon inter la ĉeestantoj.

Por la jubilea aranĝo estis invititaj ses muzikaj grupoj el diversaj regionoj de Pollando kaj ses eksterlandaj grupoj: Ĵalejka (Siberio, Ruslando), Nasib (Dagestano, Ruslando), Haradnica (Bjelorusio), Tarisnyás II (Hungario), Ballangó (Vojvodino, Jugoslavio) kaj Aragón (Hispanio) — ĉiuj antaŭe estis laŭreatoj de la publikaj premioj “por la plej simpatia grupo”.

Komencante la jubilean renkontiĝon la urbestro de Torun festsalutis la muzikistojn sur la korto de la malnova urbodomo, de kie per la tradicia pola polonezo komenciĝis parada promenado tra la stratoj de la malnova urbocentro al la amfiteatro de la Etnografia Muzeo. Tie la renkontiĝon oficiale inaŭguris trumpetsignalo kaj tradicia saluto — komenco de la pola popola kanto el la plej proksima regiono Kujavio — “Bonan tagon, ĝoje ni salutas vin!”. Poste okazis koncertoj, kaj la publiko elektis la plej simpatiajn grupojn. Tiujn titolojn ĉi-jare ricevis la pola grupo Kujawioki kaj inter la eksterlandaj la hispana Aragón.

Ĉiuj grupoj muzikis kaj dancigis la publikon ankaŭ en la apuda etnografia parko kaj kantis en Esperanto dum la aparta renkontiĝo por esperantistoj.

Pri la aranĝo abunde informis la lokaj gazetoj kaj televido. Ĉiuj menciis la rolon de Esperanto dum la aranĝo kaj la specife amikan etoson. Specialan raporton preparis ankaŭ la E-Redakcio de la Pola Radio.

Ankoraŭfoje evidentiĝis, ke muziko kaj Esperanto proksimigas homojn.

Teresa Nemere

Universitate en Debreceno

(HeKo) Jarkomence unuiĝis tri universitatoj kaj kvin altlernejoj en Debreceno. Esperanto estas elektebla por ekzameno n-ro unu, do por t.n. baznivela studfina ekzameno. Aliaj 8 naciaj lingvoj estas elekteblaj eĉ por ekzameno n-ro du, t.e. meznivela studfina ekzameno. Ĉiuj gestudentoj devas trapasi sukcese po unu lingvoekzamenojn bazan kaj mezan por povi ricevi diplomon.

Dum ĉiu el la lastaj tri semestroj enskribiĝis ĉ. 100-120 gestudentoj por la E-kurso 40-hora (po 2 x 2 horoj semajne), post kiuj ili devis pretigi:

— minimume 5-paĝan tradukon el Esperanto al la hungara, en temo elektita laŭ la fako de la koncernata studento;

— skribi t.n. akceptan tradukon el Esperanto al la hungara ĉirkaŭ duonpaĝan, inter rigoraj cirkonstancoj el la teksto de la studlibro de la kurso, por povi partopreni en la parola ekzameno;

— dum la parola ekzameno la kursestro, Tibor Papp demandadis la gestudentojn pri la materialo de la studlibro, finfine — por la ekzamen-noto “bonega” — ili devis paroli pri bildo aŭ pri situacio.

Jen la nombroj de la gestudentoj sukcese trapasintaj (ĉ. 60% de la enskribiĝintoj) dum la tri lastaj semestroj: 7 jun 1999 — 85 personoj, 19 jan 2000 — 62 personoj, 6 jun 2000 — 75 personoj.

La E-kurso por la sekva semestro estos anoncita ankaŭ por la aŭtuna semestro de la jaro 2000.

La gestudentoj traserĉas la grandan bibliotekon de la universitato por trovi fakkonvenan libron, sed la fakoj estas multe pli ol la temoj de la libroj, periodaĵoj, do se troviĝas donacemaj esperantistoj en nia movado, mi petas ilin donaci diversajn faklibrojn por la E-instruado. Ĉiuj fakoj estas bonvenaj! Adreso: HU-4031 Debrecen, Trombitás u.12, Hungario Rete: db@satrax.hu.

Tibor Papp

Tra Pollando

Gliwice. La urba konsilantaro de Gliwice, post la propono de loka Filio de PEA, decidis 29 jun 2000 nomi du novajn stratojn en la kvartalo “Pacdefendantoj” per la nomoj de du famaj esperantistoj Antoni Grabowski kaj Odo Bujwid. Post la ekzistantaj ĝis nun jam du esperantaj stratoj: L.Zamenhof kaj Esperantystów. Gliwice estas laŭ niaj informoj la unua urbo kiu havas kvar stratojn ligitajn kun esperanto.

Bialistoko. 21 jul la pola taggazeto Gazeta Wyborcza (regioneldono en Bialistoko) informis, ke dum la pasintaj monatoj oni organizis en Bialistoko plebisciton je la temo Bialostokano de la 20a jarcento. Organizis ĝin Gazeta Wyborcza, Radio Bialystok, Telewizja Bialystok por sciiĝi, kiu el la eksaj kaj nunaj anoj de la urbo plej promociis kaj famigis la urbon kaj plej multe aldonis al komunaj akiraĵoj de la urbo. El la miloj da respondoj kaj centoj da proponoj la organizantoj preparis la liston de 50 plej popularaj personoj.

Post kelkmonata prezentado en amaskomunikiloj estis prezentita la rezulto de la voĉdono. La unuan lokon okupis Ludwik Zamenhof per 6337 voĉoj (kreinto de internacia lingvo). La duan lokon per 3433 voĉoj okupis fama pola muzikisto kaj orkestrestro Jerzy Maksymiuk.

Por ni esperantistoj estas granda ĝojo, ke nia majstro estas ĉiam plej konata persono en la urbo kaj regiono de sia naskiĝo. Esperantisto Jakub Szapiro per 335 voĉoj okupis la 20an lokon.

Malbork. En ĉebalta pola urbo Malbork, konata pro la plej granda brika kastelo en Eŭropo, en junio estis inaŭgurita monumento al Ludoviko Zamenhof. Post la “Placo de Zamenhof”, kverko “Esperanto” kaj ŝtono “Esperanto” ĝi estas la kvara ZEO en tiu urbo. Ĉio estas realigebla dank’ al la bonega aktivado de loka E-grupo, kiun de multaj jaroj gvidas Edward Kozyra.

Solenan malkovron de la monumento faris la urbestro Mieczyslaw Gutowski kaj la vicurbestrino Danuta Stanek-Gutowska. La solenaĵon partoprenis la prezidanto de PEA Stanislaw Mandrak, estrarano de PEA Jerzy Walaszek kaj ĉefredaktorino de la E-sekcio de Pola Radio Barbara Pietrzak. La solenaĵon ornamis folklora grupo el Hispanio Aragón, kiun gvidis konata hispana esperantisto Augusto Casquero.

Ĉantorio. Kiel kutime la trian dimanĉon de junio esperantistoj renkontiĝis sur la pola-ĉeĥa lim-monto Ĉantorio. Tiuj tradiciaj renkontiĝoj okazas ĉiujare ekde la 1925a jaro. Ankaŭ 18 jun 2000 por festi la 75-jariĝon de la tradicio, venis esperantistoj el diversaj urboj de Pollando kaj Ĉeĥio, ankaŭ gastoj el Finnlando, Litovio kaj eĉ el fora Kalifornio. Entute 58 personoj.

La renkontiĝo komenciĝis per komuna kanto de la Ĉantoria himno; kiun preparis kolego Vlado Sladeĉek el Ostrava.

Poste Stanislaw Mandrak tralegis kelkajn fragmentojn el malnovaj gazetoj pri la unuaj renkontiĝoj Ĉantoriaj. Interese parolis pri la unuaj postmilitaj kunvenoj, unu el la veteranoj de la ĉeĥa E-movado, Drahomir Koĉvara el Ostrava. Kortuŝis ĉiujn poemo de Eugeniusz Matkowski Sur la monto Ĉantoria..., kiun perfekte legis konata E-aktorino el Krakovo Anna Ramza-Radlowska. Kiel ĉiam babilado estis akompanata de bongusta ĉeĥa biero.

Venis ankaŭ ĵurnalistoj el Gazeta Wyborcza kaj Dziennik Zachodni.

Stanislaw Mandrak

Tagoj de Staszów

25-28 maj 2000 post dujara paŭzo okazis 12aj Esperantaj tagoj de Staszów (Pollando) kun 36 partoprenantoj. La programo enhavis prelegojn de Marian Kostecki (Krakovo), Kazimierz Strzelecki (pola-Esperanta vortaro), Agnieszka Drelich (“Bona Espero”). Bona estis la koncerto de Jerzy Handzlik. La artan vesperon prizorgis ensembloj de la kulturdomo de Staszów kaj membroj de la loka E-klubo. Popola ensemblo “Staŝova Tero” prezentis mezepokajn dancojn. La celo de la ekskurso estis historia loko Wiŝlica.

Andrzej Sochacki

Sur la foto estas momento el la solena malfermo. (Fotis Andrzej Sochacki)

Junia printempo

Samideanoj el dek landoj renkontiĝis 30 maj -11 jun 2000 dum la 22a Ĉebalta Esperantista Printempo en Mielno (Pollando) por ripozi en internacia, familia etoso apud Balta Maro kaj partopreni riĉan programon, kiun bonege preparis la prezidanto de Koŝalina filio de PEA Czeslaw Baranowski.

Naciaj vesperoj, videofilmoj, prelegoj, tri ekskursoj, lingvoperfektigado estas nur kelkaj el la programeroj, kiujn garnis ĉiutagaj promenadoj kaj sunumado sur la plaĝo. Volontuloj ĉiutage kantis sub la gvido de Urszula Giercarz. Dum la adiaŭa vespero kun bivakfajro kaj kolbasetoj ĝis malfrua nokto daŭris babiladoj, kantoj kaj dancoj.

Boguslaw Sobol

Kvinpetalo: teatra staĝo

Dudek personoj el kvin lingvoregionoj de Eŭropo aktive partoprenis la staĝon en E-Centro Kvinpetalo (6-12 jul, Bouresse) pri teatro sub la gvido de Paul Gubbins, kiu teatraĵigis la romanon Mi vizitis Grandan Urbon de Gbeglo Koffi, kaj profesia eksaktoro Colin Simmonds.

La metodo de la instruado kaj divido de la roloj estis laŭ mi unika. Oni dividis la teatraĵon en kvin aktojn kaj la ĉeestantaron en kvin teamojn, tiel ke ĉiu teamo povu specialiĝi pri unu el tiuj aktoj. Ĉiu entuziasme ekspluatis kaj plibonigis siajn aktorajn talentojn!

Arlette Plutniak gvidis la jogan parton de la staĝo kaj Michele Guingouin prezentIs la Liberan Danc-arton.

Pro ĝia elstara sukceso oni jam planas similan staĝon por aktoroj kaj teatremuloj 11-18 jul 2001.

Johano Rapley

Eŭroparlamento kaj Esperanto

“Eĉ homoj parolantaj tri aŭ kvar lingvojn malfacile interkomunikas kiam neniu el tiuj lingvoj koincidas. Esperanto estus utila subtenilo por helpi ĉiujn — kaj unulingvulojn kaj poliglotojn — kiam ili komunikas trans lingvajn barilojn. Homoj lernos Esperanton kiam ili havos garantion, ke ankaŭ aliaj lernas ĝin, kaj kiam EU povos kunordigi eduk-ministrojn, por ke kunordigitaj decidoj estu faritaj por enkonduki Esperanton en la instruprogramojn”.

— deklaris brita socialista eŭroparlamentano Richard Corbett.

Ke kun li konsentas pluraj aliaj EPanoj, pruvas opinioj de parlamentanoj, kiuj pozitive respondis al la iniciato de Germain Pirlot trovi subtenantojn de Esperanto en la supera leĝ-dona instanco de Eŭropo.

Laŭ la raporto de Pirlot je 15 jun 2000 jam 89 (14.21%) eŭroparlamentanoj el la 626 diversgrade opinias, ke Esperanto povas helpi por faciligi kaj rapidigi dialogon en Eŭropa Unio, en reciproka respekto de la lingvo, kulturo kaj digneco apud aliaj lingvoj.

Laŭlande: Belgio (16 EPanoj), Britio (15), Francio (13), Irlando (12), Hispanio (9), Italio (6), Germanio (5), Danlando (4), Aŭstrio (2), Finnlando (2), Svedio (2), Greklando (1), Nederlando (1), Portugalio (1), Luksemburgio (0).

Laŭpartie: Eŭropaj Socialistoj (25), Eŭropa Popol-Partio/Eŭropaj Demokratoj (21), Eŭropaj Liberaluloj Demokrataj kaj Reformantaj (13), Verduloj/Libera Alianco Eŭropa (12), Unuiĝo por Eŭropo de la Nacioj (7), Eŭropa Unuiga Maldekstro/Nord-Verda Maldekstro (6), Aliaj (5).

Pli detalajn informojn vidu rete: http://www.rano.org.epanoj.html

A.K.

Somera Universitato

La 18a Somera Esperanto-Universitato en Veliko Tarnovo (Bulgario) funkciis ĉi-jare 15-16 jul en la ejoj de la urba konsilantaro, kie estis certigitaj bonegaj kondiĉoj por fruktodona laboro. La laborkunsidojn gvidis Grozdenka Filipova — estraranino de Bulgara E-Asocio.

Unue Georgi Mihalkov prelegis pri “Intima liriko en la Esperanta literaturo”. Li parolis elokvente pri la amo kiel ponto liganta du korojn, du animojn, ĉefe surbaze de verkoj de William Auld, Giorgio Silfer kaj Edwin de Kock.

Sekvis la “Poetika historio de Bulgara nacio” fare de poetino el Plovdiv Lilia Sotirova kun multe da propraj belsonaj trafaj kaj emociaj versaĵoj, kiuj sonis kiel muziko. Pri “Bulgaraj kutimoj kaj popolfestoj” prelegis Radka Stojanova (Razgrad). Nikolaj Uzunov en sia prelego prezentis plurajn profetaĵojn el la Biblio, klarigante per citaĵoj kiam ili estis eldiritaj kaj kiam realigitaj.

Fine Petko Arnaudov prezentis elektitajn legaĵojn el la libro de Paul Bennemann Miru, Pensu, Ridu, interesaj por personoj de ĉiuj aĝoj, kaj ankaŭ matematikaĵojn, kiuj kaptis la atenton kaj ne postulis specifajn matematikajn sciojn.

La programon garnis komuna fotado, vespermanĝo en nacistila restoracio kaj ekskurso al vilaĝo-rezervejo (kun tipa arkitekturo kaj popolaj metiaĵoj) “Arbanasi”.

Indas partopreni la Someran E-Universitaton.

Petko Arnaudov

Muzea babilado

Kultura Asocio Esperantista (Katalunio) organizas kunvenojn sub la titolo “babiladoj” pri aktualaj temoj, kiuj preskaŭ ĉiam rilatas al Esperanto. Tiuj babiladoj okazas ekde novembro ĝis junio.

Jam de kvar jaroj tiuj babiladoj finiĝas kulmine en la Hispana E-Muzeo en junio. Ĉi-jare la lasta babilado okazis 25 jun kun la temo: Esperanta Kompoto. Tiu kompoto havis tro da ingrediencoj kaj ni nur povis pritrakti kelkajn — vivo de la E-grupoj, kursoj de Esperanto, informatiko, la kongreso en Madrido — kaj ankoraŭ restis en la kaserolo aliaj dek ok.

Nome de la babilantoj oni transdonis al direktoro de la muzeo L.M.Hernández Yzal memoraĵon — figuron kun la Esperanta stelo en la buŝo.

Ni estis malavare gastigataj en ĉampankelo kaj el la 65 ĉeestantoj kvardek decidis fini la feston en samideaneca kunmanĝado.

Luis Serrano Pérez

Interkulture en Jugoslavio

Internacia E-Lernejo Interkulturo en Kopaonik 1-9 jul 2000, organizita kun la ĉefcelo subteni kaj plivastigi la projekton Interkulturo, realiĝis kiel unu el 50 projektoj de 30 junularaj organizoj en la kadro de “Someraj programoj de sociaj junularaj organizoj 2000” de la Ministerio por Junularo kaj Sporto de Respubliko Serbio.

En kursoj A (Tendaraj tagoj I) kaj B (Tendaraj tagoj II) partoprenis 3 instruantoj kaj 32 kursanoj el Serbio (Jugoslavio), Rumanio, Makedonio kaj Serba Respubliko (Bosnio kaj Hercegovino). Kroma programo konsistis el sportaj kaj kvizaj konkuroj, retvizitoj al Kvazaŭlernejo “Tibor Sekelj”, redaktado de murgazeto kaj lerneja bulteno, ekskursoj, tendarfajro. Reprezentantoj de junularaj E-organizoj el kvar balkanaj landoj okazigis unutagan Balkanan Junularan Konferencon (BaJK) kiu ĉiujare okazas en alia balkana lando.

Internacia Seminario Interkulturo kun Somera E-Lernejo en Ĉaĉak 9-14 jul 2000, kun 30 partoprenantoj el Serbio, Italio, Rumanio, Bulgario kaj Serba Respubliko, estis dediĉita unuavice al klasanoj kaj instruantoj en jam ekzistantaj klasoj en la projekto Interkulturo, sed ankaŭ al ĉiuj aliaj kiuj interesiĝas pri interkultura aplikado de Esperanto. La seminaria programo ampleksis plurajn temojn (“Interkulturo: rezultoj kaj perspektivoj”; “Renkonto kun poeto Ranko Simoviĉ — porinfana poezio en lingvoinstruado”; “La vojaĝoj inter kulturoj: Tibor Sekelj”; “Proverbejo: eduka kaj interkultura graveco de proverboj”; “Esperanta kulturo — pupteatro, filmoj, muziko”; “Naciaj kulturoj de la partoprenantoj”), E-kursojn kaj amuzajn programerojn.

Radojica Petroviĉ

Monda Turismo invitas

Monda Turismo invitas partopreni la tradician 26an Internacian Forumon pri Turismo, Edukado kaj Kulturo okaze de la Monda Tago de Turismo (27 sep) en Bydgoszcz kaj Poznan.

La Forumo, same kiel la antaŭaj, konsistos el du ĉefaj partoj: labora (23-27 sep) kaj eduka (26 sep -1 okt). Kadre de la Forumo okazos ankaŭ la 18a Pola Studadsesio de AIS.

Dum la labora parto okazos la tradiciaj programeroj: raportoj pri E-turismo en 2000, prezentado de ofertoj por 2001, estrarkunsidoj de Monda Turismo kaj prilaboro de Turisma E-Kalendaro 2001. Dum ĝi okazos ankaŭ kursoj de AIS, destinitaj ĉefe por gestudentoj de la dua ĝis kvina studjaroj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo.

Dum la eduka parto ni inaŭguros la studjaron 2000/01 de la Studumo kaj okazigos la aŭtunan ekzamenan sesion por studentoj de la unua studjaro, kun i.a. baza Cseh-metoda kurso de Esperanto, kurso pri turisma informado kaj informa kunveno pri AIS.

Pliajn informojn ricevu ĉe Monda Turismo: M.Sklodowskiej-Curie 10, PL-85-094, Bydgoszcz Rete: .

Andrzej Grzebowski

Prezidanto de Monda Turismo

KURTE

Revuo International Meetings News de Internacia Konferenca k Kongresa Asocio (ICCA) dediĉis la unuan paĝon de la junia numero al intervjuo kun Nikola Raŝiĉ, Konstanta Kongresa Sekretario de UEA k membro de la Klientara Konsilio de ICCA. (GK UEA)

E-instruistoj Katalin Smidéliusz (Hungario) k Ronald Glossop (Usono) estis inter la prelegantoj en la granda packonferenco en Tromsĝ en majo; Claude Rouget deĵoris ĉe informbudo pri E-to. (Norvega Esperantisto)

En sia kunsido en Tel-Avivo la Komitato de UEA distingis kvar aktivajn esperantistojn per honora membreco de la Asocio: Juan Eduardo Bachrich (Venezuelo), Elvira Fontes (Brazilo), Edwin de Kock (Sud-Afriko/Usono) k Sija van Wijngaarden (Nederlando). (GK UEA)

Post 28 okt Radio Aŭstria Internacia disaŭdigos en E-to, nur se la E-redakcio havigos 500 mil ŝilingojn. (ORF)

Gazeto O Povo el Fortaleza (Brazilo), kiu gastigos UKon en 2002, aperigis tre favoran tekston de Socorro Acioli pri la Tel-Aviva UK sub la titolo: “Lingvo Internacia: Esperanto debatita en Monda Kongreso”. (J.M.A.Junior)

La fama lunĉo-reto McDonald’s je la tago de la amindumantoj (kiun oni festas en Brazilo 12 jun) ĉi-jare ornamis siajn paper-tukojn per amdeklaroj en 24 lingvoj; trialoke troviĝis “Mi amas vin” en E-to kun klarigo ke ĝi estas “idiomo kreita por esti parolata de ĉiuj popoloj”. (Brazila Esperantisto)

En Egiptio e-isto Raymond Lecat k aliaj konstruigis ŝipon Esperanto, kiu estos uzata ĉefe por turistoj ĉe la Ruĝa Maro. (Esperanto)

Oni inaŭguris la unuan ZEOn en Kostariko; temas pri marmora memortabulo kun E-lingva surskribo omaĝe al e-isto Carlos Gagini. (Brazila Esperantisto)

Norvega E-Ligo havis 342 membrojn en 1999, je 18 membroj malpli ol en 1998. (Norvega Esperantisto)

Joel Brozovsky, post la 12-jara laborado ĉe E-Propaganda Asocio de Oomoto, eklaboris en Kalifornio ĉe ELNA, kies oficeja direktoro Miko Sloper eksiĝis el sia posteno. (Esperanto)

Dank’ al E-to, e-isto el Zaozhuang (Ĉinio) Cui Guoqing k rusa e-istino Tanja okazigis en majo sian geedziĝan ceremonion dum kiu oni uzis E-ton k la ĉinan lingvon. (El Popola Ĉinio)

SAT KONGRESIS EN MOSKVO

15-23 jul 2000 en Moskvo, la unuan fojon en la historio, okazis la 73a kongreso de SAT. La lokalon (jam konatan laŭ la Ruslanda E-Kongreso en 1997) disponigis Moskva Ŝtata Industria Universitato, kie dum kelkaj jaroj estas instruata Esperanto kaj eĉ aperas fakaj libroj en nia lingvo. Profesoro A.Ŝejpak parolis al kongresanoj en Esperanto. Bedaŭrinde, la konstruaĵo estas modesta kaj ne nova, kaj ĝuste somere riparata, tial onin ĝenis odoro de farboj kaj serĉo de funkcianta necesejo iĝis serioza problemo...

Oficiale aliĝis ĉ. 70 personoj, kelkdek moskvanoj kaj apuduloj ĉeestis la aranĝojn sen aliĝo, por eviti la altajn kotizojn, do entute estis ĉ. 100 partoprenintoj — plejparte nejunaj (pli ol 40-jaraj)...

La “teknika” kaj kultura flankoj vere laŭdindas: ĉiun eksterlandan kongresanon oni renkontis en flughaveno aŭ stacidomo kaj loĝigis en komforta hotelo; modele organizitaj estis pluraj ekskursoj — Moskva Kremlo kaj aliaj vidindaĵoj de la urbo, aŭtomobil-uzino ZIL, antikvaĵoj kaj industriaĵoj de Moskva, Vladimira kaj Ivanova provincoj. Ĉiu kotizinta kongresano ricevis freŝe eldonitan gvidlibron pri Moskvo. Ĉiuvespere okazis koncertoj — rusaj romancoj, instrumenta muziko, bardaj kantoj, deklamado k.m.a. En la kongresa libroservo akireblis (tre favorpreze!) eĉ PIV, do kelkaj el ni sukcesis aĉeti ĝin post multjara revado...

Sed la kongreso mem lasis sufiĉe strangan impreson. Jen interesa rakonto pri Tolkien de A.Korĵenkov — ĝi furorus en aranĝo de TEJO, sed por 50-80-jaruloj ĝi malmulte konvenis: multaj el ili apenaŭ komprenis, pri kio temas. Renkontiĝo kun “rajtodefendanto” Grigorjanc, kiu kreis impreson, ke en la nuna Ruslando civilaj rajtoj simple ne ekzistas — pri multaj aferoj li pravis, sed ion-tion li forte troigis, do la tuto aspektis neversimila. Frakcio de “distribua ekonomio” pledis pri nelimigita produktado (sendepende de realaj bezonoj) kaj senmona distribuado de varoj — tio devus liberigi la mondon el sub tiranismo de riĉuloj, forigi problemojn de mondeficito k. s. Sed ĝuste tia sistemo dum jardekoj “funkciis” en Sovetio, do se la aŭtoro vizitus nian landon antaŭ 15-20 jaroj, li vidus triumfon de sia ideo... kaj eble komprenus ĝiajn mankojn. Laborkunsidoj interesis nur konstantajn partoprenantojn de la kongresoj de SAT.

Do la kongresa programo estis sufiĉe malkohera kaj elekto de eroj tre stranga kaj hazarda.

Eĉ la orgojlaj gebuboj el la fifama totalisma sekto Teorio de Feliĉo trude propagandis siajn nete faŝismajn ideojn en terure kripla Esperanto. Iam ŝajnis, ke SAT (aŭ nur ties moskvaj membroj?) ne vidas la realan mondon kaj ne scias pri kio okupiĝi. Ankaŭ la falanta nombro de kongresanoj kaj ties solida aĝo pensigas pri krizo...

Tamen mi ne volus fini minore. Por pluraj esperantistoj de Ruslando, ĉeestintaj nur la solenaĵojn kaj koncertojn, la kongreso iĝis la unua renkontiĝo kun vere tutmonda esperantistaro — ja venis gastoj eĉ el Aŭstralio kaj Sud-Ameriko. Iu konvinkiĝis pri reala funkciado de Esperanto, iu pliriĉigis sian bibliotekon, trovis novajn kaj retrovis malnovajn amikojn; la gastoj konatiĝis kun nia urbo kaj lando... do la kongreso estis organizita ne vane.

Moskvaj esperantistoj delonge revas okazigi en Moskvo Universalan Kongreson. La nuna sperto montras, ke eble dume ni ne havas por tio sufiĉajn eblojn...

Valentin Melnikov

La organizanto kompletigas

Entute partoprenis, inkluzive de la organizantoj kaj artistoj, ĉ. 125 personoj el 13 landoj kaj 16 urboj de Ruslando, kio estas ne pli ol duono kompare al ordinara kvanto. Tamen, la kongreso pasis en plena ordo kaj estis sukcesa de ĉiuj ceteraj vidpunktoj, inkluzive la financan: la kongreso ricevis profiton je ĉ. 4000 eŭroj, kiujn disdividis inter si SAT kaj OKK (kaj la lasta transdonis ĝin al REU).

Parto de la sukceso estas rezulto de tio, ke OKK ricevis subtenon de la Industria Universitato, kiu preskaŭ senpage disponigis la kongresejon, kaj de Registaro de Moskvo, kiu donis certan sumon al la organizantoj — tio estas la unua okazo, kiam moskvaj esperantistoj ricevis helpon de oficialaj instancoj sen iuj ajn kondiĉoj!

Krome, bonan helpon faris la societo Teorio de Feliĉo, kiu tre favorpreze disponigis buson por ekskursoj kaj renkonto de kongresanoj.

Nikolao Gudskov

El la raporto de la Plenum-Komitato de SAT

Jam de kelkaj jaroj ni estas devigataj ripeti la saman konstaton. La nombro de niaj membroj daŭre ne estas kontentiga. Bedaŭrinde niaj membroj maljuniĝas kaj mankas al ni novaj. La membronombro daŭre tendencas malgrandiĝi kaj tio riskas endanĝerigi la ekziston de SAT ... Ĉu oni ne plu bezonas laboristan neneŭtralan Esperanto-movadon? Ŝajnas ke niaj landaj perantoj ne plu sukcesas varbi al SAT ... Ni ĉiuj devas unuigi niajn fortojn por malebligi la malaperon de SAT.

Sur la foto, afable disponigita de la Teorio de Feliĉo, estas grupo de SATanoj apud la Kremla muro.

Siberia tendaro

Malgraŭ ĉio okazis tendaro OrSEJT-32, pri kies okazigo dubis la organizantoj (kaj blagis junuloj el-ĉirkaŭ SEJM-REJM). Ĝin organizis 23 jul – 2 aŭg Tomska E-klubo ĉe rivero Obj, 80 km norde de Tomsko, en ripozejo de Siberia fiziko-teknika instituto, kies administra kaj sindikata estraro rilatis al bezonoj de la esperantistoj kun mirinda kaj estimenda komprenemo.

Partoprenis ĉ. 60 personoj el Ruslando, Britio, Germanio, Katalunio (Hispanio), Francio, Svedio kaj Urugvajo, inkluzive de 16 eksterlandanoj poste veturintaj al la 56a IJK de TEJO. La okazigo de la tendaro havas gravan signifon, ĉar la antaŭa tendaro, OrSEJT-31, okazis antaŭ 6 jaroj en Krasnojarsk, kaj ne multaj siberiaj kluboj aŭ lokaj e-istoj sin montris pretaj esti mastroj de la renkontiĝo de tioma skalo. Aliflanke, tio rekonfirmis, ke malgraŭ foresto de la konstanta lokalo en Tomsko plu ekzistas la klubo; kaj ke ĝi estas ne surpapera, sed kapabla fari realajn videblajn agojn.

Koncerne la programon, OrSEJT-32 estis planita laŭ la tradicioj de la tendaroj en 1970-80aj jaroj. Kvankam la tendara slogano estis “Inter Eŭropo kaj Azio”, la organizantoj mem pri tio ŝajne forgesis, kaj la gastoj ne konsideris ĝin. Ĉar la aliĝiloj kaj program-proponoj de la partoprenontoj venis sufiĉe malfrue, la programon prizorgis la organizantoj mem kaj aktualigis ĝin ĉiutage, konsiderante la kapablojn, spertojn kaj emojn de la tendaranoj.

Fakte plene sukcesa estis la paroliga kurso kun posta ekzameno (apartan kaj grandan dankon meritas Vladimir Opletajev, kiu bonkore surprenis kaj brave plenumis tiun taskon), interpretista konkurso, kantado kaj amikaj rondoj dum la forveturo. En Esperanto estis organizitaj kursoj pri masaĝo laŭ Masayuki Saionji, prelego pri bahaismo, kurso pri hindaj dancoj, aromoterapio, konkurso pri pentrado sur la homa korpo, Neptunfesto kaj aliaj tradiciaj tendaraj aranĝoj.

Mankis klerigaj aranĝoj pri interlingvistiko, literaturo, ĵurnalismo kaj aliaj, kiujn antaŭe tegmentis “Somera E-Universitato”. Tamen mankis ankaŭ ekstremaj okazaĵoj, similaj al la senbridaj kaj frenezaj kursoj-orgioj pri t.n. “libera spirado” en OkSEJT-39 pri kiuj tiel bildece (kaj prave) skribis Valentin Melnikov (LOdE. 1999: 8-9) kaj rakontis la tomskaj partoprenintoj.

Pri la organizaj klopodoj oni povus verki romanon. Kun nostalgio mi rememoras la iam ekzistintan Tendaran Komitaton kun reprezentantoj de la regionaj E-kluboj, kaj la siberian OSER-komitaton, kiam la sukceso de renkontiĝo estis rezulto de la komuna movado (SEJM kaj LKS), sed ne de la klubo-organizanto, kies ĉefa tasko estis prizorgi loĝadon kaj manĝadon. Tiusence la rezulto de la tendarofina enketado, en kiu la partoprenintoj taksis la tendaran programon preskaŭ je poento 4 laŭ la 5-poenta skalo, montras ke la tomskanoj ne fiaskigis la nekutiman taskon.

La lasta atentigo: la averaĝa aĝo de la organizantoj kaj aktivuloj multe pli proksimis al 40 jaroj, sed ne al 20. Pro tio la tendaro rezultis ne tre junulara.

OrSEJT-32 finiĝis. Ni esperu ke OrSEJT-33 okazos pli frue ol post 6 jaroj.

Aleksej Birjulin

28a sesio de Scio

En la Moskva ejo de la Unio de sciencaj kaj inĝenieraj organizaĵoj 29 maj. — 2 jun okazis la 28a konferenco de E-klubo Scio. Prelegis V.Ĥmelinskij (Milito de 1812), K.Ilutoviĉ (Puŝkin), N.Aroloviĉ (Vrubel), V.Ĥmelinskij (Ekonomiaj skizoj).

Ermita Tarĥan rakontis pri la muzeo ERMI, prezentis lakitajn miniaturojn. L.Abramova (Elektrostalj) alportis rusajn popolajn ludilojn el Dymkovo. Estis organizita ankaŭ kanta prezentado, rondatabla konversacio, kaj lingva simpozio.

Viktoria Nikiforova

MIA JARCENTO

Ĉapitro el la romano de Günter Grass

En la pasint-jara novembra kajero ni publikigis ĉapitron “1946” el “Mia jarcento” kolekto de 100 mallongaj rakontetoj, mozaikeroj de nia jarcento, kiu aperis en 1999 — kiam Günter Grass ricevis la Nobel-premion pri literaturo. Antaŭ la proklamo de la premio 2000 ni proponas plian ĉapitron, kies temo ankoraŭ restas aktuala.

1991

“Mortintoj ne videblas. Nur ŝancelaj koordinatoj kaj trafoj, laŭdire celprecize. Ĉio iras kvazaŭ infanludo”.

“Kompreneble, ĉar CNN havas la televidrajtojn de tiu milito kaj jam nun tiujn por la venonta kaj postvenonta”.

“Sed brulantaj oleokampoj videblas”.

“Ĉar temas pri oleo, nur pri oleo”.

“Tion scias eĉ la idetoj, ĉie surstate. Tutaj lernejoj estas malplenaj kaj survoje, plej ofte sen instruistoj, en Hamburgo, Berlino, Hanovro...”

“Eĉ en Schwerin kaj Rostock. Kaj kun kandeloj, ĉar antaŭ ĉirkaŭ du jaroj ĉie...”

”... dum ni ankoraŭ babilaĉas pri la sesdek-oka jam, kiel ni tiam rigorege kontraŭ la milito en Vjetnamio, kontraŭ Napalmo kaj kaj kaj...”

”... sed hodiaŭ ne kapablas levi la pugon dum ekstere la infanoj...”

“Ne kompareblas. Ni havis almenaŭ perspektivon kaj io kiel revolucio koncepto dum nur kun kandeloj...”

“Sed kompari Saddam kun Hitlero, tio eblas, ĉu? Ambaŭ sur unu denominatoro kaj tuj ĉiuj scias, kio estas bona kaj kio malbona”.

“Nu, tio estis intencita metafore, sed intertrakti, pli longe oni devintus intertrakti kaj per ekonomia bojkoto premi kiel en Sudafriko anstataŭ milite...”

“Kia milito, do? La prezento, kiun bone aranĝis CNN kun Pentagono, kaj kiun nun spertas la norma uzanto sur la palvitraĵo aspektas kiel artfajraĵo, speciale aranĝita por la sidĉambro. Tutpure, neniuj mortintoj. Vi vidas kvazaŭ sciencfikciaĵon kaj mordetas salitan kukaĵon samtempe”.

“Sed la brulantajn oleokampojn oni vidas kaj bomboj falantaj sur Israelo, tiel ke la homoj nun en la kelo kun gasmaskoj...”

“Kaj kiu dum multaj jaroj armis Saddam-on kontraŭ Irano? Ekzakte, usonanoj kaj francoj...”

”... kaj germanaj firmaoj. Jen, longa listo, kiu liveris kion: abunde da altkvalitaĵoj, rakedakcesoraĵoj, kompletaj venenkuirejoj kun receptoj...”

”... tial eĉ tiu Biermann, kiun mi ĉiam supozis pacifisto, favoras la militon. Li diras eĉ...”

“Nenion li diras, sed denuncas simple ĉiujn, kiuj ne estas samdirektaj kun li...”

“kaj la infanojn kun la kandeloj, kiuj estas por la paco, li nomas ploraĉulinoj...”

“Ĉar tiuj idetoj estas sen socia celo, sen perspektivo, sen argumentoj, dum ni tiam...”

”... nu Nenio sango kontraŭ oleo jam diras ion...”

“Sed ne sufiĉe. Kiam ni kontraŭ la vjetnama milito...”

”...nu, Ho Ho Ho Ĉi Minh! ankaŭ ne estis frapa argumento ...”

“Ĉiukaze nun estas la infanoj sur stratoj kaj placoj. Nun ankaŭ en Munkeno, Stuttgart. Pli ol kvin mil. Eĉ el infanvartejo ili partoprenas. Faras silentajn marŝojn inter kriegaj minutoj. Mi havas timon! Mi havas timon! — ili vokas. Tio neniam okazis antaŭe en Germanio, ke iu senkaŝe konfesas... Laŭ mia opinio...”

“Opinioj estas merdo! Rigardu tiujn idetojn. Sube Adidas, supre Armani. Dorlotitaj infanaĉoj, kiuj nun timas pri siaj ŝikaj vestaĵoj, dum ni en la sesdek-oka kaj poste kiam temis pri Okcidenta Trajektorio kaj eĉ pli poste kontraŭ Pershing II en Mutlangen kaj aliloke... Estis vere rigore tiam! Kaj nun alŝancelas tiuj idetoj kun kandeloj...”

“Kaj do? Ĉu ne komenciĝis tiele en Lepsiko? Mi estis tie, kiam ni ĉiulunde pace ekde la Nikolaopreĝejo. Ĉiulunde, jes ja, ĝis tiuj superuloj ektremis...”

“Ne eblas kompari kun hodiaŭ”.

“Sed Hitlero kaj Saddam. Ambaŭ sur unu poŝtmarko. Tio eblas, ĉu?”

“Ĉiukaze brulas oleokampoj...”

“Kaj en Bagdado tuta bunkro de civiluloj...”

“Ĉe CNN ja estas tute alia filmo...”

“Komprenu jam. Tio estas estonteco. Jam antaŭ la milito ili aŭkcias la televidrajtojn kontraŭ plej alta oferto...”

“Tion vi povas jam anticipe produkti, ĉar la sekva milito venos certe. Aliloke aŭ denove ĉe la Golfo.”

“En Balkano kontraŭ serboj kaj kroatoj certe ne...”

“Nur kie estas oleo...”

“Mortintoj ankaŭ tiam ne aperos...”

“Kaj timon, veran timon spertas nur la infanoj, nur...”

Tradukis el la germana

Wolfgang Kirschstein

Ŝanco por Esperanto?

Ruslanda Akademio de la Sciencoj proponis krei Internacian Akademion de la Sciencoj kun landaj filioj. Nun por esperantistoj de la tuta mondo estu la plej aktuala tasko zorgi, ke Esperanto estu unu el la oficialaj lingvoj de la nova Akademio. Eble per tio Esperanto ricevos sian lastan ŝancon. Mi alvokas ĉiujn esperantistojn kaj esperantistajn organizaĵojn fari ĉion por ne preterlasi tiun ŝancon.

Ergard Budagjan

Flate, sed malprave

Giorgio Silfer flate, sed malprave atribuas al mi la aperigon “en la UEA-organo” de la Manifesto de Raŭmo (LOdE. 2000: 7). Ĝi ja aperis en Esperanto, kiel li diras (1991: 10), sed ĉi ties redaktoro tiutempe, kaj ĝis la fino de la jaro, restis ankoraŭ Mark Fettes; mi “stafetis” en januaro 1992.

Silfer eraras verŝajne pro memoro pri korespondado inter li kaj mi komence de 1992, el kio rezultis ke en aprilo 1992 mi aperigis (pĝ. 78) la enkondukon al la Manifesto, mankintan en la oktobra numero.

István Ertl

Bruselo ne similas al Bialystok

Mi ricevis numeron 6 de via internacia revuo. Mi iom konas la grand-urbon Bruselo, kaj en ĝi fakte la franca lingvo superregas. Aliaj lingvoj ĉiuj estas de la minoritato. Do David Ferguson ne pravas, ĉar en Bialystok la lingvoj estis pli-malpli egalaj.

Mi ege ŝatas la rubrikon Kurte — rapide oni ricevas bildon de nia movado. Fotoj kaj aliaj bildoj feliĉe ne mankas, ili donas bonan, malpli tedan, aspekton al la paĝoj de via revuo.

Frans Cobben

Leterkesto

Jen mia solvo de la aprila krucvortenigmo. Mi estas ŝatanto de tiaj ludoj en la angla lingvo, sed malofte kapablas solvi ilin en Esperabto. Mi kaptas la okazon por esprimi mian dankon pro LOdE. Mi abonas plurajn gazetojn, sed La Ondo estas mia plej ŝatata, kaj mi senpacience atendas ĝian alvenon ĉiumonate.

Charles C. Dornan (Skotlando)

Mi estas nova leganto de via revuo kaj ricevas ĝin anstataŭ La Brita Esperantisto. Tre plaĉas al mi kaj la stilo kaj la enhavo de LOdE. Neatendita avantaĝo estas, ke ĝi instigas min pligrandigi mian vortstokon per antaŭe nekonitaj vortoj, kiel versto kaj arŝino, kaj trovi en la maparo antaŭe nekonatajn loknomojn, ekzemple, Jenisejo. Kroma avantaĝo estas la belaj kaj por ni malofte vidataj rusaj poŝtmarkoj, kiujn mi donis al miaj fervore kolektantaj filino kaj nevo.

Mi iom surpriziĝas, ke ne pli da homoj partoprenas la enigmokonkursojn. Eble iuj ludemaj britaj legantoj plibonigos la statistikon. Mi kunsendas respondojn al la enigmoj el la numeroj 6 kaj 7.

A.P. (Jack) Warren (Anglio)

Dankon pro la du numeroj de La Ondo de Esperanto, kiujn vi sendis al mi. Ĉiuj membroj de nia klubo trovas la artikolojn tre interesaj kaj informplenaj.

Charles Newman (Anglio)

Manifesto de Raŭmo

Okaze de la 20-jariĝo de la enmondigo de la Manifesto ni aperigas ties aŭtentan tekston, inkluzive de la preamblo.

Ĉi tiu dokumento ricevas la nomon de la urbo, en Finnlando, kie oni debatis, okaze de la 36a Internacia Junulara Kongreso (1980 07 25 / 08 01), la temon “Esperanto en la 80aj jaroj: celoj kaj metodoj”.

Ĝi ankoraŭ ne esprimas la oficialan opinion de TEJO kiel organizo, sed nur de tiuj, individuoj kaj grupoj, kiuj subskribis aŭ subskribos ĝin. La originalo de la Manifesto troviĝas ĉe FEJO (Finnlanda Esperantista Junulara Organizo), kiu akceptas eventualajn aliĝojn en skriba formo ĝis 1980 12 31.

[FEJO, ĉe s-ro B.Holmberg, Arentikuja 1 B 253, SF-00410 Helsinki 41, Finnlando.]

1. Krizo de identeco

La subskribintoj konstatis kontraŭdiron en la sinteno de la esperantistaro, kvazaŭ konflikton inter idea superegoo kaj egoo: nia superegoo igas nin prediki al la aliaj homoj pri kelkaj mitoj — la dua lingvo por ĉiu / la angla lingvo estas nia malamiko / UNO devas adopti Esperanton, ktp — kaj laŭdegi la lingvon eĉ neobjektive okaze de intervjuo; samtempe, inter ni, ni ĝuas kaj aplikas Esperanton laŭ tio kio ĝi efektive estas, sendepende de la pracelaj sloganoj. Tio ja estas krizo de identeco, kaj ni sentas la neceson motivi nian esperantistecon per io pli kohera.

2. Kritiko de praceloj

Ni kredas ke:

a) la oficialigo de esperanto estas nek verŝajna nek esenca dum la 80aj jaroj — oni havu alternativajn celojn;

b) la faligo de la angla lingvo estas nek tasko nek zorgo de la esperantistoj: finfine la angla rolas nur kiel helplingvo, analoge al la franca siatempe (eĉ malpli grave ol iam la franca mem); Zamenhof neniam proponis al la E-movado kiel celon kontraŭstari la francan, ĉar por Esperanto li antaŭvidis pli valoran alternativan rolon.

3. Niaj celoj

Ni celas disvastigi Esperanton por pli kaj pli, iom post iom realigi ĝiajn pozitivajn valorojn:

a) propedeŭtiko por lingvoinstruado;

b) kontaktoj inter ordinaraj homoj;

c) kontaktoj sendiskriminaciaj;

ĉ) novtipa internacia kulturo.

Lige kun la lasta valoro, ni emfazas ke la serĉado de propra identeco igis nin koncepti esperantistecon kvazaŭ la aparteno al mem elektita diaspora lingva minoritato. La kresko de niaj fortoj kaj la aliĝo de novaj homoj estas nepre kondiĉitaj de la konsciiĝo pri tiuj ĉi valoroj.

4. La kongresoj kiel vojo al kresko

Internaciaj kongresoj kaj renkontiĝoj estas esencaj por la asimiliĝo de homoj al nia lingva komunumo: necesas unuflanke kongresi pli ofte inter ni, kaj rezervi la kunsidadon de gvidorganoj al apartaj funkciulaj kunvenoj, laŭ la modelo de la TEJO-seminario en Strasburgo (junio 1980), kaj aliflanke necesas fortigi la uzon de E-o kiel laborlingvo en fakaj konferencoj internaciaj, laŭ la modelo de la Freinet-instruistoj.

5. Ni kredas ke la unua jarcento de Esperanto pruvis la taŭgecon de la lingvo por esprimi ĉion; meze de la 80aj jaroj, komence de la dua jarcento, ni devos ekmontri al la mondo ke ni kapablas ankaŭ diri ion — ion kulture originalan kaj internacie valoran.

Internaciismo kaj purismo (1)

Unua parto
Lingva respondo de Sergio Pokrovskij
Demando

Mi volus scii, kiel vi opinias pri la ĉiama (kaj lastatempe pli agresema) tendenco de multaj esperantistoj al enkondukado de pliaj kaj pliaj neologismoj. Oni eĉ iel malrespekte taksas tekstojn, kiuj bone akordas kun la normo, kaj oni fieras pri “riĉeco” de sia lingvaĵo uzante novajn radikojn tute sen logika bezono.

Aleksandro Gofen (Usono)

La respondo

Mi opinias ke la tendenco enkonduki balastajn vortojn ekzistas, kaj estas tre malnova: la Parnasa gvidlibro [KWB] estas ĝia manifesto (ekde 1932).

Tamen ŝajnas al mi ke nuntempe ĝi jam eksmodiĝis, kaj ke en la viva Esperanto ĝi neniam estis tre grava. Eble PIV estis la kulmino de tiu tendenco; sed nun, post la morto de Kalocsay kaj Waringhien, mi ĉiam pli ofte vidas malakcepton de la balastismo — ekz-e mi menciu la unuaniman malaprobon de la Suplemento al PIV (kvankam la epigonoj ja restas, kaj estas relative pli multenombraj inter la gazetistoj kaj eldonistoj ol en la publiko).

Kompreneble la bezono pri novaj vortoj ĉiam ekzistas, kaj ĉiam restos aktuala la dilemo: “Ĉu internaciismo aŭ purismo?”; iom da internaciismo estas nepre bezonata, sed la demando estas, kiom do, kaj ĉu necesas internacia sinonimo por nocioj trafe esprimeblaj per la bazaj rimedoj de Esperanto.

Du tezoj Parnasaj

Laŭ Waringhien [KWB],

§1. La vortoj de Esperanto havas “tre larĝan kaj sufiĉe malprecizan signifon ... sufiĉas malfermi dulingvan vortaron por konstati, kiagrade la naciaj lingvoj estas pli precizaj ol la internacia. La sola pinto signifas france pointe, bout, sommet, cime, faîte ktp”.

§2. “La tro ofta uzado de vortoj formitaj per la kontraŭecaj prefiksoj mal, ne aŭ sen. Tio ĉi malutilas en poezio, ne ĉar ili ne estas sufiĉe elvokantaj, sed ĉar ili estas elvokantaj kontraŭsence ... Tradukante poemon de Longfellow, kiu priskribas grizan vintran tagon, Grabowski skribis:

La tago malvarma, malgaja, sensuna ...

verso taŭga por doni la impreson de sunplena somertago, ĉar tian bildon la tri malsen neas ja intelekte, sed ne malaperigas el la sens-imago”.

Tezoj pri internacieco

“La principo de la latinida internacieco estas deduktebla el tri principoj” (W.A. Verloren van Themaat laŭ [JW, p.21]):

§3. la planlingvo entenu ĉiujn internaciajn vortojn;

§4. la vortformaĵoj kune formu koheran derivsistemon;

§5. ĉiuj vortformaĵoj troviĝu almenaŭ en kelkaj naciaj lingvoj.

Kaj J. Werner konkludas [JW, p.23]:

§6. En ĉiu lingvo la internaciaj terminoj signifas pliriĉigon de esprimebloj, tial eliminado de internaciaj vortoj el kiu ajn lingvo estas esprimo de mallarĝanima lingva purismo. Krome, Esperanto estas internacia lingvo, ties esenca parto estas ĝuste la internaciismoj, preskaŭ la tuta lingvo estis kreita per elpruntoj kaj estus absurde aserti, ke tiu evolua proceso en Esperanto jam finiĝis. La transprenado de vortoj el fremdaj lingvoj daŭras kaj internaciigo de la faka lingvotavolo, el la antikvaj lingvoj greka kaj latina kaj ankaŭ el la vivantaj, estas esprimo de Eŭropa kaj monda kultura komuneco, kiu faciligas peradon de informoj el unu lingvo en la ceterajn.

Krome [JW, p.30],

§7. Lastatempe oni “notas, ke la nemotivitajn terminojn ne akompanas danĝero de malĝusta motivado aŭ de erara interpreto ... Internaciaj formoj en la internacia lingvo estas memkompreneblaj. Fakuloj jam spertis, ke internaciaj terminoj estas pli stabilaj, kvankam nemotivitaj, resp. netravideblaj por la plejparto de uzantoj.”

Resume, la avantaĝoj de internaciaj terminoj estas ke ili [JW, p.30]

§8. proksimigas, semantike interkomunikigas terminologiajn sistemojn;

§9. estas signife pli precizaj, plejparte unusignifaj. La bazoj de grek- kaj latin-devenaj internaciaj terminoj funkcias sole kiel derivaĵoj, kiuj havas precize difinitajn signifojn. Male la bazoj de hejmaj terminoj aperas ankaŭ kiel nomoj signife malpli klaraj, semantike ŝovitaj kaj ofte eĉ idiome ŝanĝitaj,

§10. estas ofte koncizaj (bito — duuma cifero),

§11. estas ofte produktivaj (okbito),

§12. faciligas terminan unuvortigon (bito),

§13. ebligas distancigi fakan vortaron disde la komuna lingvotavolo, kio estas postulata precipe en teoriaj fakoj,

§14. estas semantike pli stabilaj,

§15. faciligas peradon de informoj inter unuopaj lingvoj, subtenas internacian kunlaboron,

§16. internaciigo de terminaroj estas esprimo de Eŭropa kaj monda internacieco.

Kiun vojon elekti

Mi provis honeste kaj senŝanĝe kolekti la argumentojn de la naturisma tendenco. Pri kelkaj aferoj mi volonte konsentas (ekz-e, mi mem uzas la terminon “bito” en mia “Komputika leksikono”); tamen ĝenerale la prezentita argumentaro estas malkohera (ekz-e §11 kontraŭdiras la reston, ĉar anstataŭ “okbito” aŭ, pli bone, “bitoko”, internaciisme oni devus preferi “bajto”n aŭ “okteto”n). Iuj argumentoj estas dubindaj aŭ simple malveraj (ekz-e §9; sufiĉas mencii “biliono”n aŭ “apendico”n aŭ “kontinento”n, kiujn mi konsideros malsupre).

La “latinida internacieco” (§§3-6) difinas kriterion laŭ kiu oni preferu la anglan kiel lingvon internacian (aŭ francan, aŭ hispanan, aŭ italan). La sola problemo estas la postulo de §4 pri kohero, ĉar oni ne povas kombini “ĉiujn latinaĵojn” kohere: la materialo jam dekomence estas malkohera. La ceterajn postulojn la angla jam plenumas plej proksime, ĝi jam delonge funkcias en tiu niĉo, kaj estas enigmo, kion serĉas en Esperantujo la homoj kun tiaj preferoj.

Mi jam scipovas kaj fakte uzas la anglan, tamen mia idealo estas alia: min interesas lingvo pli eleganta, logika kaj sekve pli libera ol la naciaj. Mi preferas liberan konstruemon ol parkeradon. Bedaŭrinde, ne tion preferis la aŭtoroj de PIV, kiuj ĉiel katenis kaj banaligis Esperanton por fari ĝin same embarasa kiel la lingvoj etnaj.

Ekzemple, evidenta vorto por nomi grupon da steloj en la ĉielo estas “stelaro”, kaj por grupo da insuloj en oceano, “insularo”, kaj por grupo da montoj sur la tero, “montaro”. Ĝuste tiel formitajn vortojn ni trovas, ekz-e, en la turka kaj germana; Zamenhof (kaj PV) plej ofte uzis “stelaro”n, iam “stelfiguro”n (Jesaja 13:10; markita kiel Zamenhofa en PV, tiu vorto perdis la markon pri zamenhofeco en PIV). Ambaŭ formoj estas bonaj: “stelaro” estas memtrudiĝanta, “stelfiguro” estas mirinde trafa kaj poezia. Sed la aŭtoroj de PIV estis plie profesoroj ol poetoj; bezonatajn vortojn ili serĉis ne en la lingvo mem, sed en la franca; ie (kie?) ili trovis formon pli malbonan: “konstelacio”, kaj ĝuste ĝin elektis kiel ĉefan, interalie por la uzo en la difinoj (vd “zodiako” ktp).

La vorto “konstelacio” estas je unu litero kaj je unu silabo pli longa ol “stelfiguro” (sen paroli pri “stelaro”; kontraŭekzemplo por §10); ĝi estas nemotivita, do aparte lernenda por la rusoj, turkoj, germanoj1; ĝi finiĝas je -acio, pri kies malbelo plendis multaj poetoj. Resume ĝi havas ĉiujn malavantaĝojn — sed ĝi ja estas latinida!

Por “insularo” la naturismanoj, kompreneble, preferas “arkipelago”n. Alia vorto nemotivita, sed ja greka! Kvankam malgraŭ la falsa aserto pri unusignifeco de la internaciaĵoj (§9), ĝi estas dusignifa (insularo; la Egea maro).

Pri parnasismo

La argumentado de §1 estas ĉarme naiva: sufiĉas preni franca-rusan vortaron [FR] por konstati ke la franca pointe ampleksas 12 sencogrupojn, kiuj sume entenas 25 rusajn tradukojn (sen nombri plurvortajn esprimojn). Evidente, se la rezonado de Waringhien estus valida, la malprecizega franca lingvo urĝe bezonus prunti vortojn el la rusa. Tamen reale tiu diferenco esprimas nur la fakton ke diversaj lingvoj havas iom malsaman vortouzadon.

La argumento kontraŭ mal- (§2) estas samtiom efekta kiom falsa. Ĉar por mi, samkiel por multaj esperantistoj, ĝi estas en evidenta konflikto kun mia reala percepto de la koncerna verso.

Fakto estas, ke mi eble tridekfoje relegis la koncernan verson, diversepoke, kaj ke neniam prezentiĝis al mi impreso de sunplena somertago. Mi kunvibras kun poeto priskribanta tagon vintran, nuban, funebrecan, sen-akrecan ĝis plena grizo. Kaj mi min demandas, kiel ion alian eblas percepti. Mia toleremo, naskanta la hipotezon, ke eble Waringhien estas nek malhonesta kun si, nek homo sen lingvosento pri esperanto, rezultas el konscia peno: mi devas streĉi miajn pensofortojn por trafi tian ideon, ĉar ĝi estas absolute kontraŭnatura al mi [CP, p.77].

En la lingvo samkiel en ĉia alia afero (stirado de aŭtomobilo aŭ avio, danco, naĝo) la homa menso “faldas” rutine ripetiĝantajn aferojn, kaj operacias per ili kiel per simplaj tutoj (faldaĵoj); laŭbezone oni povas analizi tian faldaĵon (ekz-e por instrui la rutinon al alia persono), sed normale malfaldo ne okazas; se tamen oni ĝin bezonas, tio ofte postulas ian specialan atentostreĉon2. Tion bone ilustras la anekdoto pri naturismano kiu demandis, “kial en Esperanto oni ne povas esprimi la nocion malfeliĉa per simpla vorto, kiel en la angla (aŭ franca, germana)?” — evidente la ulo, tute nature, perceptis unhappy (resp. malheureux, unglücklich) kiel ion simplan, sed ial nenature rezistis al tia rutinigo en Esperanto.

Respondante al simila protesto de Faulhaber, en la reviziita eldono [KWB, p.11] Waringhien insistis pri sia stranga aserto (por mi frape malvera) kaj klarigis: “poezio estas ia tute alia speco de parolo; ... la verso dismembrigas la vortojn, reliefigante la radikojn kaj ombrumante la gramatikajn ilojn”. Se tio estus vera, la francaj poetoj ne povus uzi la vortojn `malheureux’ aŭ `infini’ aŭ `immobile’ aŭ `inhumain’ sen pensigi pri io feliĉa, limigita, moviĝema kaj bonkora.

Jen estas kelkaj frazoj el la ĉi-supra parto de mia artikolo, en kiuj mi provis anstataŭigi la mal-vortojn per simplaj radikvortoj “poeziaj”:

1) La tendenco estas tre malnova.

2) La tendenco estas tre olda.

1) Sufiĉas malfermi dulingvan vortaron.

2) Sufiĉas aperti dulingvan vortaron.

1) Tio ĉi malutilas en poezio.

2) Tio ĉi nocas en poezio.

1) La argumento estas mirinde malforta.

2) La argumento estas mirinde febla.

Laŭ mia persona lingvosento la normalaj, pli hejmaj kaj klaraj estas la unuaj frazoj; la duaj atestas pri nesufiĉa lingvoposedo kaj impresas barbare.

Daŭrigota

Notoj

1. Pli ĝuste, `Konstellation’ ja ekzistas en la germana, sed ĝi havas tute alian sencon ol `stelfiguro’: temas pri momenta “situacio” en la ĉielo, pri relativaj pozicioj de la stel(ar)oj kaj planedoj. Kontraste al la netrovebla `konstelacio’ (mi ne sukcesis trovi tiun vorton en la komputile disponebla tekstaro de Zamenhof; ne ĉiuj liaj verkoj estas enretigitaj), facilas trovi Zamenhofajn uzojn de `stelaro’ kaj `stelfiguro’, kiujn en lia menso sendube plifirmigis la germanaj `Gestirn’ kaj `Sternbild’; li do havis nenian motivon uzi `konstelacio’n por `stelfiguro’. Aliflanke, la sama germana fonto povus suflori al li la vorton `konstelacio’ por la senco `ĉielsfera situacio’. Nu, la franca lingvo uzas `constellation’ nur por la senco `stelfiguro’, kaj tio eble erarigis la francojn.

Kontraŭekzemple al §9, ni vidas “latinidan internaciaĵon” kiu en iuj lingvoj malestas (ekz-e en la rusa), havas tute malsamajn sencojn en iuj aliaj lingvoj (ekz-e la germana kaj la franca) aŭ konfuzas ĉiujn sencojn (ekz-e la anglalingva `constellation’). Ĉiel ajn, `konstelacio’ estas falsa amiko kiu kreas miskomprenon (kaj se mia hipotezo estas vera, la PIV-a difino estas ekzemplo pri tia miskompreno; atentindas ke en la koncerna artikolo mankas ekzemplo pri la pretendata uzo Zamenhofa).

2. Kiam kolego telefonis al mi por diri ke li “elmalsanulejiĝos post tri tagoj”, mi ne serĉis la radikon `san’ inter la 7 morfologiaj elementoj de la vorto `elmalsanulejiĝi’; `malsanulejo’ estas por mi ne pli analizinda vorto ol `hospitalo’, mi ĝin perceptas kiel unu tuton (kaj malgraŭ la aserto de §9 kaj §14, la pli internacia `hospitalo’ estas malpli preciza kaj stabila ol `malsanulejo’; en la rusa tiu internaciaĵo indikas speciale militistan malsanulejon; kaj PV, malsimile ol PIV, difinas ĝin kiel senpagan kuracejon por mizeruloj).

Referencoj

CP Piron C. La bona lingvo. Vieno/Budapeŝto, 1989.

FR Ganchina K. Dictionnaire français-russe. Moskvo, 1971 (51000 vortoj).

JW Werner J. Terminologia kurso. Rudnice nad Labem, 1986.

KWB Kalocsay K., Waringhien G., Bernard R. Parnasa gvidlibro. Pisa/Madrido, 1984 (3a eldono, reviziita kaj kompletigita de G.Waringhien).

Preskaŭ du mil delegitoj

Jarlibro 2000 / Red. Francisco L. Veuthey. — Roterdamo: UEA, 2000. — 310 pĝ.

Kun eldonkvanto de 7500 ekzempleroj la Jarlibro de UEA estas la plej grandkvanta regula eldonaĵo en Esperanto. Du trionojn el ĝiaj 310 paĝoj okupas la adresaro de la Delegita Reto de UEA kun 1960 individuoj en 99 landoj. Rimarkinde plimultiĝis la delegitoj kun retpoŝta adreso: 744 delegitoj (38%) estas atingeblaj rete, dum en la Jarlibro 1999 ilia nombro estis 572 (29%) el 1959.

Ĉi-jare UEA denove havas plej multe da delegitoj en Brazilo, kvankam Brazilo havas malpli da individuaj membroj de UEA ol Germanio kaj Francio (nur individuaj membroj rajtas esti delegitoj).

Brazilo 229

Germanio 188

Francio 146

Japanio 97

Usono 83

Italio 78

Britio 70

Finnlando 56

Nederlando 54

Hispanio 50

Entute, en la landoj de la unua deko loĝas pli ol duono da delegitoj — 1051 (53.62%). Ruslando estas en la 16a loko kun 40 diverskategoriaj delegitoj (37 antaŭ unu jaro). Tamen en la landoj de eksa USSR estas listigitaj sume 97 delegitoj; en la eksa Jugoslavio 68; en la eksa Ĉeĥoslovakio 58.

La plej “delegitoza” urbo plu restas la brazila urbego Rio de Janeiro. Ĝin sekvas 4 eŭropaj (inter ili nur unu okcident-eŭropa: Hamburgo) kaj 6 ekstereŭropaj urboj kun almenaŭ 10 delegitoj.

Rio de Janeiro (Brazilo) 18

Sao Paulo (Brazilo) 17

Teherano (Irano) 16

Budapeŝto (Hungario) 13

Tokio (Japanio) 13

Brazilio (Brazilo) 12

Seulo (Koreio) 12

Moskvo (Ruslando) 11

Hamburgo (Germanio) 10

Karakaso (Venezuelo) 10

Zagrebo (Kroatio) 10

Pli ol kvarono da Ruslandaj delegitoj estas registritaj en Moskvo, sed la nombro 11 inkluzivas ankaŭ du delegitojn el Odincovo, kaj po unu el Solneĉnogorsk kaj Zelenograd. (Se oni kalkulus simile situantajn lokojn, verŝajne Parizo estus pinte de la listo.) Po tri delegitoj estas en Jekaterinburg kaj Sankt-Peterburgo.

A.K.

Esperanto en Ruslando

Gorecka, Halina; Korĵenkov, Aleksander. Esperanto en Ruslando: Historia skizo. — Jekaterinburg: Sezonoj, 2000. — 40 pĝ. — (Serio Scio; Vol. 4).

“Paĉjo, kial ĉiu-tage okazas ekzakte tiom multe kiom estas tempo en la vesperaj novaĵoj?” Kiam oni estas leginta la verketon priparolatan, oni sentas rapidan preterflugon de pli ol cent jaroj da landa historio de esperanto. Fine ankaŭ Ruslando havas sian propran esperanto-historion broŝurita.

Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov origine por prelego kolektis informojn pri Esperanto en Ruslando. La “Historia skizo” aperis ĉi-jare en la Jekaterinburga eldonejo Sezonoj, kiel la kvara numero de la Serio Scio. La aŭtoroj devis por la skizo, prezentita prelege jam plurfoje en Ruslando kaj eksterlande, “kribri amason da libroj kaj revuoj”, kiel ili skribas antaŭparole, ĉar “mankas bonaj studoj pri la historio”. Ili ja povis utiligi valoran antaŭlaboron, kiel la artikoleton en Esperanto en Perspektivo (1974) aŭ La Danĝeran Lingvon (1988) de Ulrich Lins. Tamen la leganto ĝojas pri aktualigita skizo por la tuta tempo de 1887 ĝis la jaroj post 1991.

Pro la limigita grandeco de la skizo oni restas scivolema pri detaligo de multaj tuŝitaj temoj. Antaŭ kelkaj semajnoj mi legis en Roterdamo ludovikit-ekzempleron de Ruslanda Esperantisto pri la skandalo de Postnikov. Tiu unua prezidanto de Ruslanda Esperanto-Ligo arestiĝis pro spionado en 1911, kaj la samasocianoj havis la plej grandajn problemojn emfazi ilian distancemon de la kondamnita krimulo.

Nun Esperanto en Ruslando ebligas scii pli pri la militheroa kapitano Postnikov, partopreninta 28 batalojn en la rus-japana milito, kiel diras la koncerna el la biografietoj, kaj akuzita esti vendinta sekretojn al Japanio, Germanio kaj Aŭstrio-Hungario. Postnikov estis kondamnita al okjara bagnado, estis liberigita post la februara revolucio en 1917, sed ekzekutita de la bolŝevikoj en 1925. Tamen en posta eldono de la skizo estus dezirinde havi pli da informoj pri tia skandalo kaj la diskutoj inter la esperantistoj.

Sub la ironia titolo En la lando de l’ venkinta proletaro Gorecka kaj Korĵenkov pritraktas la leninan kaj stalinan periodon de Sovetio. Nur malmulte eblis superi la jam tre bonan Lins-an studon el 1988. La kondiĉoj por tio, ekzemple, vastskala malfermo de ŝtataj arkivoj, ŝajne en Ruslando post 1991 estas malpli bonaj ol respektiv-tempe en Germanio. Tamen tiu parto de la skizo liveras havindan aktualigitan superrigardon pri la esperanta parto de la sovetia teroro.

Ne nur ĉi-teme evidentiĝas kiom dezirinda estas ankaŭ en nur-esperanta historiografio la priskribo de la “kromaj” cirkonstancoj. Multaj esperanto-historioj suferas pro la rigardo nur al la esperantaj temoj, dum por la komprenado necesus sciigi ankaŭ pri la ĝenerala historio. Tiu neceseco validas ja precipe por la nesamlandanoj-legantoj. Pro verkado-ekonomiaj kialoj la aŭtoroj ankaŭ en tiu ĉi rusia kazo rezignis pri la ĝeneralhistoria ampleksigo, fidante al la granda kvanto de pri-rusia kaj pri-sovetia literaturo en- kaj eksterlande. Sed estus interese sciiĝi pli pri la vidpunktoj de la aŭtoroj. Plej multe ili trarompis la limigon en ilia propra tempo, tiu de En la sendependa Ruslando, post 1991.

Plia, en la koncernaj kondiĉoj verŝajne malfacile respondebla, dezirinde estus vidi pli da fotoj. La kovrilpaĝon ornamas bildo pri la unua kongreso en Ruslando (1910), pri kiu pĝ. 6 informas:

La malferman kunvenon de la kongreso en la granda salono de la peterburga Dumo ĉeestis 600 personoj. En ĝi Zamenhof faris sian faman paroladon pri la neceso paroli en Esperanto en ĉiuj esperantistaj kongresoj, ankaŭ en la naciaj kongresoj.

Sendube bona elekto, sed kio pri la sovetiaj estroj, postmilitaj reaktivigantoj kaj postsendependeculoj? Basta. Homo povas deziri pli ol homaro povas liberi. Kaj kun la Skizo de Gorecka kaj Korĵenkov li bone eltenos ĝis eventuala estonta monografio.

Ziko Marcus Sikosek

Esperanto en Ruslando estas mendebla ĉe nia redakcia adreso kontraŭ poŝtmarkoj je la valoro de 15 rubloj (por ruslandanoj) aŭ kontraŭ 6 Internaciaj Respondkuponoj (por alilandanoj).

Belartaj konkursoj 2000

La jaro 2000 ne provizis escepton al la regulo, ke la nombro de verkoj senditaj al la Belartaj Konkursoj de UEA rekte rilatas al la grandeco de la tiujara Universala Kongreso. Post la kvante kaj kvalite bonrikoltaj Montpeliera kaj Berlina jaroj, respektive kun 118 kaj 102 konkursaĵoj, en la Tel-Aviva jaro la juĝantoj devis taksi entute 69 konkursaĵojn.

La sola branĉo, kiu altiris pli da konkursaĵoj ol en la antaŭa jaro, estis tiu de infanlibroj. Partoprenis ses libroj eldonitaj en 1999. Tiu nombro ĝojigis la juĝantojn, el kiuj unu tamen domaĝis la nepremiitajn librojn, ĉar laŭ li en malpli abunda jaro pli-malpli ĉiu el ili estus povinta gajni la premion.

Poezio. 1a premio: Mikaelo Giŝpling (Israelo) pro “Neĝa fantazio”; 2a kaj 3a premioj: ne aljuĝitaj; Honoraj mencioj: Stefan MacGill (Hungario) pro “Letere etere”, kaj Nikola Raŝiĉ (Nederlando) pro “Telefonvoko al postmoderno”.

Prozo. 1a premio: Julia Sigmond (Rumanio) pro “Mi ne estas Mona Lisa”; 2a kaj 3a premioj: ne aljuĝitaj; Honoraj mencioj: Claude Schroeder (Francio) pro “Amletero” kaj Tibor Kristály (Hungario) pro “Leon-vilaĝo”.

Teatraĵoj. Neniu premio aljuĝita. (Partoprenis 1 verko.)

Eseo. Premio “Luigi Minnaja”: Sten Johansson (Svedio) pro “Kiel legi — ĉu legi — Stellan Engholm?”; 2a premio: Nikola Raŝiĉ (Nederlando) pro “Digrafio: speciala kazo de rilato inter lingvo kaj skribo”; 3a premio: Sten Johansson pro “Belartaj Konkursoj de UEA 1950-1999”; Honora mencio: Carmel Mallia (Malto) pro “La vojo”.

Kanto. Premio “Ahn Song-san pri Kanto”: Tarcísio Lima (Brazilo) pro “Diskanto” kaj “Ĉi-paĝa dezir’”; 2a premio: Anja Karkiainen kaj Vesa Pölkki (Finnlando; resp. tekso kaj muziko) pro “La koroj batu”; 3a premio: ne aljuĝita.

Infanlibro. Premio “Infanlibro de la Jaro 1999”: “La avo en la ĉareto” de Gudrun Pausewang, tradukita el la germana kaj eldonita de Nora Caragea (Germanio).

Vidbendo. Neniu premio aljuĝita.

Hejma vortaro represita

En la Tel-Aviva UK estis venditaj la lastaj ekzempleroj de la unua eldono de Hejma vortaro, aperinta en oktobro pasintjare. Dum naŭ monatoj estis venditaj 703 ekzempleroj. Sekve Hejma vortaro superis alian furoraĵon, la ZEO-libron Monumente pri Esperanto, kies debito en la unuaj naŭ monatoj post la apero estis 644 ekz.

Por ke la populara libro estu konstante aĉetebla, UEA represis senŝanĝe la unuan eldonon. Hejma vortaro estas do daŭre havebla por la prezo de 7,50 eŭroj. Per ĝia vendado oni apogas la agadon de Rondo Familia, kiu estas komisiono de UEA por kunligi familiojn kies hejma lingvo estas Esperanto.

GK UEA

Gazetoj
Literatura Foiro. 2000: 185

En la junia Literatura Foiro, post dudek jaroj, denove aperas la aŭtenta teksto de la Raŭma manifesto kaj la kvin tezoj de Raŭmo. La kulturpolitika parto inkluzivas ankaŭ longan komentarion de Probal Daŝgupto, kiu responde al la artikolo de Walter Zelazny (LF-182) pledas por la UEA-manifesto en Prago. En la numero trovas lokon la dua (lasta) parto de la Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj, kiu unuan fojon aperas en esperanta traduko danke al Perla Martinelli kaj Giorgio Silfer.

La centjariĝo de Yvonne Martinot estas omaĝita per artikolo de Giorgio Silfer kaj raporto de Marie-France Conde Rey pri la ĝenerala Asembleo de Societo Yvonne Martinot kaj pri la aktuala stato de La Kvinpetalo.

Ljubomir Trifonĉovski analizas la rezultojn de la ĉi-jara voĉdono por la Premio La Verko de la Jaro. La poemo Defio de Tino Terzi kaj la rakonto Vizito al Katerina de Armando Zecchin, kvar poemoj de Julius Balbin, artikolo de Miroslav Malovec pri Jirí Karen, recenzo de Manuel de Seabra pri Vivo kaj morto de Wiederboren karakterizas la daŭran akcenton en LF al la originala esperanta literaturo. La tradukarto same trovas lokon, per recenzoj de Claus Günkel pri Faŭsto, de Sabine Trenner pri Alico en Mirlando kaj de Nicolino Rossi pri Sonoj kaj kredoj el Razgrad, per artikolo de Vera Barandovska-Frank pri la nuntempa latina poetino Anna-Ilse Radke kaj per eseo de Wojciech Usakiewicz pri erotikaj tradicioj en la pola literaturo. Milena Makaveeva prezentas la kompaktan diskon Survoje de La Kompanoj, kaj la kroniko informas pri okazintaj kulturaj esperantaj eventoj. En la numero oni trovos ankaŭ la someran programon de KCE kaj informon pri la rezultoj de ĝia ĝenerala Asembleo.

HeKo

Ruslanda Esperantisto. 2000: 3

La 3a numero de Ruslanda Esperantisto — dumonata ruslingva ĵurnaleto pri Esperanto, eldonata en Jekaterinburg (Ruslando) en la eldonkvanto 1000 ekz-oj — estas dediĉita al la 73a Kongreso de SAT en Moskvo. La ĉefmaterialo de la numero estas tripaĝa artikolo pri SAT de ties Ruslanda peranto Nikolao Gudskov. La numero proponas ankaŭ diĝeston de E-eventoj kaj la bibliografion Esperanto en Ruslanda gazetaro.

La organizantoj de la Kongreso mendis 100 ekzemplerojn de tiu ĉi numero por dumkongresa distribuo.

Ricevitaj gazetoj

AmUzE. 2000/1-2;

Antaŭen. 2000/24;

Aŭstria Esperanto-Revuo. 2000/4-6;

Brazila Esperantisto. 2000/311;

Bulteno de REU. 2000/3;

Cerbe kaj Kore. 2000/3,4,5;

Debrecena Bulteno. 2000/118;

ELNA Update. 2000/2;

El Popola Ĉinio. 2000/7,8;

Esperanto. 2000/6,7;

Esperanto en Skotlando. 2000/181;

Esperantolehti. 2000/3;

Esperanto sub la Suda Kruco. 1999/ 1,2,3,4,5,6;

Esperanto USA. 2000/3;

Franca Esperantisto. 2000/519;

Heroldo de Esperanto. 2000/8;

Informilo por Interlingvistoj. 2000/2;

Internaciisto. 2000/4;

ISAE-Nova-Bulteno. 2000/1;

Juna Amiko. 2000/2;

Kataluna Esperantisto. 2000/311;

Komencanto. 2000/4,5;

Konkordo. 2000/44;

Kosmos. 2000/1;

La gazeto. 2000/89;

La KancerKliniko. 2000/94;

La Ondo de Esperanto. 2000/7;

La Revuo Orienta. 2000/6,7;

La Verda Formiketo. 2000/49;

l’esperanto. 2000/4,5;

Le Travailleur Espérantiste. 2000/251;

Literatura Foiro. 2000/185;

Litova Stelo. 2000/3;

Monato. 2000/6,7;

Norda Stelo. 2000/2;

Norvega Esperantisto. 2000/3;

REJMinfo. 2000/3;

Ruslanda Esperantisto. 2000/3;

Sennaciulo. 2000/6;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2000/109;

Starto. 2000/3;

Vestnik Esperanto. 2000/2.

M O Z A I K O

Ni ricevis 12 respondojn por la tasko “Tri proverboj” el la maja LOdE. El la venintaj respondoj nur 2 estas kun eraroj, ĉiuj ceteraj estas tute ĝustaj. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Svetlana Konjaŝova el Sanboli (Orienta Siberio). Ni gratulas ŝin!

La ĝustaj solvoj estas: 1. Aprila vetero — trompa aero (apro, liva, temo); 2. Eĉ bagatelo povas servi al celo (tablo, pastro, vico, giĉeto); 3. Kiu regalas per ŝtonoj, tiun oni dankas per bastonoj (aprilo, najtingalo, bukedo, ŝoseo).

Postferia krucvortenigmo

1. En la mondon venis nova ... . 2. Revolucia monato (R). 3. Ĝi estas motoro de la komerco (R). 4. Dokumento por la aneco en iu organizaĵo. 5. Suno foriras al okcidento, sed por denove naskiĝi, rapidas al ... (R). 6. Kunulo de strategio (R). 7. Papago (R). 8. Konstelacio en la norda hemisfero: “Granda ...”. 9. Kristana eklezio. 10. Oceana birdo (R). 11. Sporta konkurso laŭ la maniero de la antikva kuriera servo. 12. Norda bero. 13. Okupo, profesio (R). 14. Acida frukto (R). 15. Fiŝkaptilo (R).

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj devos veni al la redakcia adreso antaŭ 10 okt 2000. Unu el la respondintoj ricevos librodonacon. La respondon sendu al la redakcia poŝta adreso aŭ rete al la rubrikestro: kulakova@akb.mplik.ru. Fine de la jaro ni premios la plej aktivan respondemulon.

Foje okazis
Kiun timas la reĝo?

Brita reĝino Victoria surtroniĝis en tre juna aĝo, kaj ŝia plej aĝa filo Edward (1841-1910) devis resti kronprinco preskaŭ dum la tuta vivo. Pro tio liaj intencoj estis direktitaj ne al la ŝtataj aferoj, sed plejparte al diversaj distraĵoj: aventuroj, ĉasado, kartludado. En la lasta okupo li estis spertulo jam de la infanaĝo. Foje instruisto de la religio, dezirante emfazi la potencon de Dio, diris:

— Pli potenca ol la reĝo estas nur...

La princo ĝoje interrompis lin:

— Mi scias, scias! Pli potenca ol la reĝo estas ... la aso.

Adaptis kaj pentris Gennadij Ŝlepĉenko

El la Fundamento de Esperanto

Ni daŭrigas aperigi frazojn el la Ekzercaro de la lingvo internacia “Esperanto” de la Fundamento de Esperanto, kiu estas “la sola unu fojon por ĉiam deviga por ĉiuj esperantistoj fundamento de la lingvo Esperanto”.

§9. Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron.

§10. Lakto estas pli nutra, ol vino.

§10. El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej saĝa.

§14. Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi petas vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon.

§14. Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn.

§16. La infano ploras, ĉar ĝi volas manĝi.

§16. Knabo, vi estas neĝentila.

§16. Kiam oni estas riĉa (aŭ riĉaj), oni havas multajn amikojn.

§18. Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi.

§18. Ĉu vi diros al mi la veron?

§18. Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem, kaj ĉiu homo amas sin mem.

§18. Oni ne forgesas facile sian unuan amon.

L.L. Zamenhof

ANONCETOJ

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 50 kopekojn por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al la redakcia adreso.

Itala esperantistino deziras kontakti Esperante spertulojn pri komputera mondo, komputerscienco, robotiko, kibernetiko, virtuala kulturo kaj kreintojn, kreantojn de planlingvaj projektoj surbaze de la rusa.

Ada Ricchiuto Adreso: via Umbria 43, IT-74100, Taranto, Italio.

45-jara alĝeria instruisto de la franca lingvo, lernanta Esperanton kun tri siaj infanoj, volonte ricevus el la tuta mondo lernolibrojn, revuojn kaj aliajn legaĵojn en Esperanto. Mi ŝatus korespondi pri vojaĝoj kaj legado.

Saâd Moumen Adreso: B.P. 24, Medrissa 14250, Alĝerio.

Omaĝe al la Internacia tago de la infano lerneja E-rondo Verdaj Steletoj organizos ekspozicion de materialoj el eksterlando: leteroj, bildkartoj, ilustraĵoj, pentraĵoj, fotoj...

S-ino Mariana Genĉeva Adreso: Gimnazio C.Cerkovski, 5180 Polski Trambeĉ, Bulgario

Feliĉa fortuno, fortostreĉo, fervoro, fintoj fruktodonis furoron! Franca Futbalo festas! Fascinis Itala blanka “squadra azzurra”, oranĝkoloraj nederlandanoj, brazileskaj portugaloj!

Futbal-fano Sergei Paĥomov

Mi serĉas informojn pri la eldonejo Posrednik kaj pri ties redaktoro I.Gorbunov-Posadov. Mi serĉas ankaŭ brokantajn verkojn de Lev Tolstoj en Esperanto.

Gianfranco Giorgi Adreso: Viale Argonne 5, IT-20133 Milano, Italio.

La nova adreso de Andrej Ananjin kaj Natalija Grigorjevskaja estas:

Adreso: RU-153034, Ivanovo, ul. Smirnova, 87-16 Telefono: (0932)426433.

Gratuloj

Al Kurisu Kei (Japanio), kiu la 18an de julio atingis sian 90an jaron.

Al Timofej Dmitrijeviĉ Ŝuvajev (Ruslando), kiu la 10an de julio festis la 85an naskiĝdat-revenon.

Al Andrej Ananjin kaj Natalija Grigorjevskaja (Ruslando), kiuj geedziĝis la 24an de junio.

Al Antony kaj Belalumo Rawlinson (Britio) okaze de la naskiĝo de Bianca Elizabeth la 6an de junio.

Al Irina Kirina (Ruslando), kies filino Anna naskiĝis la 17an de aprilo.

LOdE

FOTOKONKURSO

Post la sukcesaj konkursoj en 1998 kaj 1999 la redakcio de La Ondo de Esperanto kaj Urala Esperantista Societo denove invitas al partopreno en la Internacia Fotokonkurso. La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu deziranta fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10 x 15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la redakcia adreso de La Ondo de Esperanto RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando. La fotoj devas atingi la indikitan adreson antaŭ la 15a de decembro 2000.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti enmetita slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga.

En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono (la redaktoro de La Ondo, delegito de UES kaj fakulo pri fotoarto) aljuĝos maksimume tri premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: du minimumaj ruslandaj monataj salajroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

2a premio: unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto

3a premio: abono al La Ondo de Esperanto

Specialan premion (libroj en la Urala libro-servo kontraŭ ekvivalento de unu minimuma ruslanda salajro) ricevos la plej bona foto teme ligita kun esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon. Ruslandaj laŭreatoj ricevos monpremiojn en ruslandaj rubloj. Alilandaj laŭreatoj ricevos la monpremion per la kontosistemo de UEA en eŭroj.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2002 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj. Sukcesojn!

Kiu estas sur la bildo?

Simile al kelkaj (multe pli famaj) gazetoj, ni proponas al la legantoj diveni: kiu estas sur la apuda foto? Certe temas pri esperantist(in)o. Viaj respondoj venu per la ordinara aŭ elektronika poŝto antaŭ 10 okt 2000.

Premieto asignota.

INTERNACIA FOTOKONKURSO

La Ondo de Esperanto kaj Urala Esperantista Societo anoncis la trian Internacian Fotokonkurson. En la du antaŭaj partoprenis 85 fotoj de amatoraj kaj profesiaj fotistoj el 16 landoj.

Inter la fotoverkoj, distingitaj en la dua konkurso, estis ankaŭ la du subaj fotoj:

“Mia kara amiko” de Sandra Burgues Roca el Urugvajo (laŭda mencio)

“Super la nuboj” de Andrea Ottrok el Hungario (dua premio)

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 10

Redakcie

Inter la sciigoj, kiujn informagentejoj malavare dissendas al amaskomunikiloj, apenaŭ ies atenton povus allogi anonco pri modesta alvoko de la partoprenantoj en la somera E-tendaro OkSEJT-40 apud Ivanovo al ĉiuj kunlaboremaj ruslandaj esperantistoj

... kontribui laŭ viaj povoj kaj kapabloj por okazigi UK en nia lando. Ni proponas dum proksima duonjaro pridiskuti eblecon de tiu evento en kluboj, E-periodaĵoj, renkontiĝoj, privataj paroloj; kaj dum REK en Sankt-Peterburgo en marto 2001 pridiskuti kaj decidi, ĉu ni pretas por inviti al nia lando Universalan Kongreson en 2006 aŭ 2007 jaro.

Laŭ la alvokintoj, por tio oni unue bezonas “stabilan ekonomian kaj politikan situacion en la lando. Ni esperas, ke tiu finfine venos al nia lando dum la proksimaj jaroj”.

Efektive, stabila (laŭ PIV “nefacile ŝanĝebla aŭ detruebla; firme fiksita k persistema en sama stato”) situacio enlande estis dum la UKoj en Ĉinio (1986) kaj Kubo (1991), kaj la dua Ruslanda prezidento Putin faras multon por, laŭ la PIVa ekzemplo ĉe la kapovorto stabila, “certigi la stabilecon de sia reĝimo”.

La esperemajn tendaranojn ne ĝenis la fakto, ke neniu eksterlandano, krom civitanoj de du ekssovetiaj ŝtatoj, venis al la tendaro pro vizproblemoj, kaj ke oble malpli da eksterlandaj esperantistoj venis ĉi-jare al Moskvo por la 73a Kongreso de SAT, kompare kun la 69a Kongreso antaŭ kvar jaroj en Peterburgo — ja la stabileco venos.

Eble ĝi venos, kvankam dum la lastaj semajnoj ne multo esperigas pri tio: katastrofo de la submara ŝipo Kursk, eksplodo en Moskva metropoliteno, murdoserio en Peterburgo, persekutoj de “liberaj” amaskomunikiloj kaj entreprenistoj, incendio en Ostankino, centoj da civilaj kaj armeaj viktimoj en Kaŭkazo ...

Oni povus daŭrigi la liston, tamen ne nur milito, katastrofoj kaj murdoj plenigas la vivon, eĉ se multaj informagentejoj kaj amaskomunikiloj preferas tiujn temojn.

Gastigi la Universalan Kongreson, kiu estas la ĉefa movada kaj turisma aranĝo en Esperantujo, estas grandioza iniciato por la Ruslandaj esperantistoj, kaj ni volonte aperigos ideojn pri tio; sed nun ni finu per notico ne neesperantisto Jurij Garmaŝ, membro de Ruslanda Asocio de Birdprotektado, pruvanta ke oni pensas kaj agas ne nur grandioze.

Tomsk. Kadre de OrSEJT-32 (23 jul – 2 aŭg 2000) en la somera ripozejo de Siberia fiziko-teknika instituto sur la dekstra bordo de Obj (62 partoprenintoj el Ruslando, Urugvajo, Svedio, Francio, Anglio, Hispanio kaj Germanio) la tendaranoj faris 25 lignajn birdodometojn. En la dometoj loĝas birdoj kiuj travintras en Afriko kaj printempe revenas al Siberio por kreskigi idaron. La dometoj estis pendigitaj sur arboj en kaj apud la ripozejo.

La kovrilpaĝan foton pri tio sendis Gennadij Basov

Post unu jaro

Nia gasto Grigori Arosev

Pasint-jare en la oktobra Ondo, Grigori Arosev rakontis pri la stato kaj planoj de SEJM. Laŭ nia peto, unu jaron poste li revenas al la temo.

LOdE. Pasintjare vi klarigis, ke SEJM estas “la propra nomo de la organizo, sen konkreta malsiglado. Do, oficiale la organizo nomiĝas SEJM — E-junulara movado en Rusio kaj KSŜ... Kaj nun aperis reala ebleco finfine oficialigi SEJMon (la delonge lulata revo de ĉiuj SEJM-aktivuloj)”. La konferenco de SEJM (Ĉeboksary, feb 2000) ŝanĝis la nomon al REJM. Ĉu tio signifas retiriĝon el la aliaj landoj kaj juran oficialiĝon?

GA. Lastatempe SEJM faris tre malmulton en la aliaj landoj. Ĉefe temis pri Belorusio kaj Ukrainio. Kun Belorusio SEJM vere kunlaboris nur pri kunorganizo de EoLA en Minsk. Kun Ukrainio estis iom pli densa kunlaboro. Pro tio la titolo ne plene korespondis kun la reala agadkampo. Sed la vorto SEJM por ties funkciuloj estis pli ol nura siglo. Ĝi estis iusenca signo de unueco kun malnovaj amikoj, forta teamo formiĝanta dum multaj jaroj, kaj io kio varmigis la koron (SEJM-II ekzistas ekde decembro 1988). Sed nek mi, nek aliaj sukcesis klarigi al la novgeneraciaj aktivuloj, kio estas SEJM el la homa vidpunkto. Do okazis la nomŝanĝo, kaj laŭ la oficiala deklaro de la nova komitato de REJM (kiun mi ne eniris), “la ĉefa agadteritorio de REJM estas Rusio”.

Pri la jura oficialiĝo mi nenion scias, ĉar la komitato de REJM neniel informas siajn membrojn, kvankam la komitato antaŭ jarduono prenis miajn pasportajn datumojn kvazaŭ por oficialigo de la organizo. Mi supozas ke REJM daŭre restas en neniu jura stato.

LOdE. Antaŭ unu jaro vi skribis, ke “SEJM starigis kelkajn novajn taskojn, interalie funkciigon de la Reta Novaĵ-agentejo de SEJM, kreon de SEJMa retpaĝo kaj kunfondon de la TutSiberia E-Asocio (TSEA)”. Ĉu tiuj celoj estas realigitaj?

GA. La retpaĝo estis sukcese kreita, sed malsukcese finfarita. Pri tio egale kulpas mi kaj la tiama SEJM-kunordiganto (Konstantin Viĥrov). REJM kreis sian retpaĝon, kiu havas neniun rilaton al tiu malnova de SEJM. Pri la Reta Novaĵ-agentejo: estis lanĉita reta bulteno SEJM-virt-info (SVI). Ĝi aperadis almenaŭ unufoje en tri semajnoj. Mi provizore ĉesigis la aperigon de SVI pro miaj vintraj ferioj kaj neklareco pri la plua sorto de SEJM. Poste mia hejmo estis prirabita, kaj la ĉefa ŝtelita aĵo estis la komputilo kun la tuta arkivo, do la aperigo de SVI teknike malebliĝis por kelka tempo. Samtempe mi konstatis ke nek la komitato de REJM, nek la abonantoj bezonas SVI, ĉar ekde januaro 2000, kiam aperis la lasta numero de SVI, nur kelkaj homoj interesiĝis pri ĝia neapero. Prezidanto de REJM, Vitalij Malenko, intencis transpreni de mi SVI, sed nenio konkreta estis farita. Nun REJM havas propran informservon, pri kiu mi havas sufiĉe nebulan imagon.

Pri Siberio estas pli simple. Konstantin Malasajev (Tomsk), kiu respondecis pri tio, malaperis el la movado, kaj pro tio la tuta afero bele haltis. Tamen siberiaj esperantistoj nun estas serĉantaj aliajn vojojn, sen helpo de REJM.

LOdE. “Pliboniginte sian informan fakon, la komitato intencas pli da atento investi al eksteraj rilatoj kaj instruado”. Kion oni atingis landskale?

GA. SEJM ekzistis nur 4 monatojn post mia artikolo en La Ondo. Se la komitato de SEJM havus pli da tempo, ni certe sukcesus fari pli multe. Sed ni povas nur honte konstati ke rilate al la eksteraj rilatoj nenio estis farita, same kiel rilate al la instruado. Sed REJM jam “sukcesis” multe pli: nun ĉiu esperantisto, deziranta aliĝi al REJM, devas ekzameniĝi pri sia lingvoposedo. Senkomente... Ĉiu mem povas aprezi la “valoron” de tiu ago.

LOdE. Kiel gravan rekonon de SEJM oni taksis la pasint-jaran elekton de du SEJMaj aktivuloj al la Estraro de TEJO: Aleksandr Blinov iĝis ĝenerala sekretario de TEJO kaj vi estrarano pri Landa Agado kaj Seminarioj. Sed la listo de la estraranoj en la Jarlibro de UEA sciigas, ke Blinov oficas kiel estrarano pri eksteraj rilatoj (“ĝenseko” estas ĉeĥino Chvátalová) kaj tute ne mencias vin; intertempe Eventoj (2000: 184) anoncis ke vi “decidis plene retiriĝi de la E-movado, inkluzive la abdikon de ĉiuj liaj TEJO-postenoj”. Bonvolu komenti.

GA. Jes, mi estis elektita kaj eĉ certan tempon mi estis vicprezidanto de tiu organizo. Tamen pro personaj (ne laboraj!) kialoj mi estis efektive devigita forlasi tiun organizon, ĉar evidentiĝis ke inter mi kaj plejparto de la funkciuloj de TEJO ne povas estiĝi normala homa komunikado, kaj dum solvado de iuj problemoj la TEJOuloj uzas metodojn kun kiuj mi ne povas konsenti. Ĉiam gravis por mi homa faktoro — kaj en Esperantujo kaj en mia ekstermovada laboro. Sed en mia okazo TEJO absolute neglektis ĉi tiun faktoron. Do mi forlasis ĝin. Demisiinte el TEJO mi ekfartis pli bone kaj ekmalhavis amason da nenecesaj problemoj, kaj ĝenerale la vivo tre faciliĝis. La “plena retiriĝo” estis iusenca troigo de mia flanko. Kiam mi estis sendanta ĉi informon, mi estis iom incitita pro la TEJO-krizo kaj seniluziiĝo pri la REJMiĝo de SEJM) kaj vere volis forlasi la movadon. Sed sobre pripensinte ĉion, mi konstatis ke TEJO kaj la baza agado de REJM ne estas la nuraj kernoj de la movado; estas multaj aliaj interesaj aferoj, en kiuj persone mi povas esti utila.

LOdE. Forlasante asocion oni ne nepre forlasas la esperantistan komunumon — ja vojaĝi, kongresumi, legi, aktori kaj verki oni povas ankaŭ sen membrokarto. Kio estas via elekto?

GA. Malgraŭ ĉio negativa, kion mi diris pri REJM, mi plu restas ties komisiito pri organizado de la festivalo EoLA, kiu okazos en Sankt-Peterburgo, kaj faras tion kun plezuro. Krome mi restas redaktoro de Monato pri arto, kunlaboranto de La Ondo kaj Sezonoj. Ankaŭ la propra kreado evoluas... Vi menciis vojaĝojn — nu, ne vojaĝi mi jam ne povas, ĉar la plej bona momento de la vivo estas kiam mi veturas en trajno legante interesan libron, kaj la animo estas trankvila kaj ne nervozanta pri io ajn.

Do, multas la okupiĝoj en la vivo, ankaŭ la movadaj!

Renkonte al Zagrebo

4 sep Zagreba vicurbestro Mladen Vilfan akceptis Konstantan Kongresan Sekretarion Nikola Raŝiĉ okaze de ties laborvizito al Zagrebo. La vicurbestro informiĝis pri la preparlaboroj por la kongreso kaj anoncis la helpon de la urbo, direktante membrojn de LKK al kelkaj utilaj instancoj, kiuj povus helpi en organizado de la kongreso.

En la Tel-Aviva UK Zagreb sin prezentis per du novaj prospektoj en Esperanto. Tie aliĝis la unuaj cent personoj por la zagreba kongreso. La statistiko montras ke inter ili plej multas brazilanoj kaj 13 el cent estas universitataj profesoroj.

Laŭ la informo de Kroata Poŝto, la UK-86 ricevos sian poŝtmarkon. La kongreso estos unu el 19 porokazaj poŝtmarkoj en la eldonplano de la Kroata Poŝto por la jaro 2001. En 1997 Kroata Poŝto eldonis poŝtmarkon okaze de la Unua kongreso de kroataj esperantistoj. La eldonkvanto de la poŝtmarko estis 300 mil ekz. kaj ĝi ankoraŭ estas ricevebla.

Spomenka Ŝtimec

Manifesto 2000: kampanjo daŭras

La kampanjo de Unesko por kolekti subskribojn al Manifesto 2000 ankoraŭ malproksimas de la originala celo de 100 milionoj da nomoj transdonotaj al la Ĝenerala Asembleo de UN kiel apogo de la monda civila socio por kulturo de paco kaj senperforto. Ĝis la fino de aŭgusto la subskriboj nombris 22 milionojn. Sekve Unesko alvokas streĉi la fortojn por tamen atingi la celon ankoraŭ en tiu ĉi jaro, proklamita kiel Internacia Jaro por Kulturo de Paco kaj Senperforto.

Ankaŭ UEA alvokis subskribi la Manifeston, kies Esperantan tradukon UEA eldonis kiel belan faldfolion kaj kiun ankaŭ multaj Esperanto-gazetoj jam aperigis. Eblas subskribi ankaŭ en Interreto ĉe www.uea.org/2000.html. Ĝis 4 sep 2000 UEA ricevis entute 4709 subskribojn el 78 landoj, el kiuj 3352 papere kaj 1357 rete. Por ke la nombro fariĝu multe pli granda, UEA instigas la Esperanto-organizaĵojn kaj unuopajn esperantistojn pli aktive ol ĝis nun diskonigi la Manifeston 2000 kaj kolekti subskribojn.

Tiuj kiuj ne povas subskribi la Manifeston en Interreto, povas peti de UEA la faldfolion, kiun oni kompreneble rajtas ankaŭ mem multobligi. Oni kolektu subskribojn ne nur de aliaj esperantistoj sed de ĉiuj homoj en sia medio. Bonega okazo por tio estos la Ago-Tago (7 okt), kiam oni povos diskonigi nacilingvan tradukon de Manifesto 2000 kaj kolekti subskribojn por ĝi. Ankaŭ la ne-esperantistajn subskribojn oni sendu al UEA.

La plej aktiva landodeko je 4 sep:

Lando Papere Rete Sume
Brazilo 818 119 937
Italio 490 55 545
Francio 155 356 511
Ĉeĥio 321 7 328
Ruslando 247 46 293
Argentino 159 7 166
Germanio 83 64 147
Slovakio 128 14 142
Nderlando 88 33 121
Belgio 52 66 118

GK UEA

Eble al la alta loko de Ruslando iomete kontribuis La Ondo, al kies ruslandaj abonantoj ni sendis la faldfoliojn; krome ni sendis stoketon da folioj kun subskriboj de uralaj esperantistoj kaj sendis ilin al la siberiaj organizantoj de OrSEJT-32.

Decidoj de la Evolukomisiono

En La Chaux-de-Fonds (Svislando) 19 aŭg estis kunvokita la Evolukomisiono por interkonsenti pri la taskoj de la sekva periodo. La anoj de la Evolukomisiono decidis interalie pri la dato kaj loko de la 3a Forumo de la Esperanta Civito, kiu okazos 2-4 jun 2001 en Sabbioneta (Italio). La Evolukomisiono aprobis ankaŭ la tagordon de la tritaga aranĝo kaj komisiis la Italan Interlingvistikan Centron per la organizado.

La delegitoj de la Paktintaj establoj povos konfirmi sian partoprenon en la sekvontjara aranĝo ĝis 31 dec 2000, kaj ili pagos neniom pro la restado.

Dum la kunsido estis formita ankaŭ la nova teksto de la Pakto por la Esperanta Civito, kiu estos proponita por modifo aŭ aprobo al la paktintaj establoj en la sekvaj semajnoj.

HeKo

UEA kaj la projekto 2 NLC

Multaj esperantistoj ricevis alvokojn de d-ro Ruben Feldman Gonzalez pri lia proponata projekto “Esperanto kiel Dua Nacia Lingvo de Ĉinio” (mallongige 2 NLC). Tiuj alvokoj celis, ke UEA kaj Ĉina E-Ligo faru oficialan proponon al la ĉina registaro pri la afero. Esperantistoj el diversaj landoj estis anoncitaj kiel apogantoj de la projekto, kvankam pri tio ne ĉiuj antaŭkonsentis.

Lastatempe d-ro Feldman Gonzalez dissendis mesaĝojn, laŭ kiuj “UEA jam transprenis la taskon oficiale proponi Esperanton kiel duan nacian lingvon de Ĉinio”. Tiu aserto facile donas neĝustan impreson.

UEA petis d-ron Feldman Gonzalez ĉesi dissendadi sian alvokon ke UEA kaj ĈEL faru al la ĉina registaro la celitan proponon. Tia alvoko ne plu necesas, ĉar ĝi estas jam ricevita de la Estraro de UEA, kiu nun estas diskutanta, interkonsiliĝe kun ĈEL, ĉu la ideo estas tiom realisma, ke eblos kaj indos okupiĝi pri ĝi. Ĉiukaze estas certe, ke en pozitiva kazo temus pri silentaj diplomatiaj paŝoj sen publika bruo. Se en iu momento ia publika agado povos utili, UEA alvokos por tio kaj konsilos pri ĝia ĝusta formo.

Nur tiusence UEA transprenis la proponon. Plua publika agado, ĉu de la iniciatinto ĉu de aliaj, estas ne nur nebezonata sed povas esti malutila kaj kontraŭefika. Temas pri delikata afero, kies prilaboradon oni ne subfosu per emocia entuziasmo, ĉar tio povus kaŭzi vastan damaĝon por la reputacio de Esperanto kaj ĝia movado. Kreante falsajn esperojn oni krome riskas subfosi la estontan pretecon de esperantistoj apogi eĉ realismajn kaj kompetente preparitajn projektojn por Esperanto ĉe oficialaj instancoj.

Sekve ĉiu prudenta esperantisto, kaj aparte Esperantaj organizaĵoj kaj gazetoj, ignoru kaj ne plu aperigu nek dissendu ajnajn alvokojn favore al la projekto.

Osmo Buller

ĝenerala direktoro de UEA

BEA komencis supreniri

La 51a kongreso de Bulgara E-Asocio okazis 8-10 sep 2000 en la pitoreska montara urbo Karlovo sub la honora prezidanteco de la urbestro Ĵeljazko Domusĉiev. Partoprenis pli ol 160 delegitoj kaj gastoj.

Prezidanto de la loka kongresa komitato prof. Boĵidar Leonov malfermis la kongreson, Bulgara E-Koruso kantis la himnon Espero kaj aliajn kantojn. Varme kaj kore bondeziris al la kongreso la urbestro kaj la loka deputito en la Nacia parlamento Plamen Slavov — ano de la parlamenta komisiono pri klerigado kaj scienco. La kongreson salutis ankaŭ gastoj el Germanio, Jugoslavio kaj Ĉinio.

Per unuminuta silento oni honoris la forpasintajn aktivulojn de BEA: Ljudmila Arnaudova, Georgi Idakiev, Marija Angelova, Zdravko Velikov, Ĥristo Ĥristov k.a.

Prezidanto de BEA Petro Todorov kaj prezidanto de la kontrola komisiono Nejko Kunev prezentis siajn detalajn kaj informriĉajn raportojn, per kiuj la kongresanoj komprenis, ke la asociaj aferoj pozitive solviĝas kaj ke BEA komencis denove supreniri. Pasintjare estis 32 regulaj E-societoj — nun estas 43. Pasintjare BEA havis 250-400 regulajn membrojn — nun 500. Bulgara Esperantisto havas 200 abonantojn. En la diskuto partoprenis pluraj kongresanoj.

Estis enmanigitaj diplomoj al la honoraj membroj de BEA, elektitaj en la kongreso en Orjahovica antaŭ du jaroj — Petko Arnaudov (Pazarĝik) kaj Bojĉo Mladenov (Vraca) — kaj estis elektitaj du novaj honoraj membroj: d-ro Kiril Velkov (Vraca) kaj Slavi Ivanov (Razgrad). Oni anoncis ke la venonta kongreso okazos en Velingrad, por la kongreso en 2002 kandidatiĝis Varna, por 2003 — Stara Zagora kaj Ĥaskovo.

Petro Todorov estis reelektita por la sekva trijara periodo kiel prezidanto de BEA kun 14 estraranoj, el kiuj li formis laborskipon: vicprezidanto Boĵidar Leonov, sekretario Mariana Evlogieva kaj membroj: Grozdenka Filipova kaj Georgi Mihalkov (la ĉefredaktoro de Bulgara Esperantisto). Estis akceptitaj decidoj kaj programo por estonta laboro.

Kompreneble ne mankis komunaj vespermanĝo, fotoj, promenadoj, ekskursoj, kaj ĉiuj forveturis hejmen kun plezuro pro la finita promesplena fruktodona laboro.

Petko Arnaudov

Gaje kaj amikece sur marbordo

La 32a Korea kongreso de Esperanto okazis 19-20 aŭg en Pusan, la plej granda havenurbo ĉe la plej suda pinto de la Korea Duoninsulo. 130 esperantistoj partoprenis, inkluzive 25 japanaj samideanoj. La haveno Pusan kuŝas nur je 3-hora ŝipvojaĝa distanco de Kyushu, kie la 87a Japana kongreso okazos en oktobro. Multaj koreaj esperantistoj repagos la viziton al la japana kongreso.

Dum la malfermo 4 elstaraj esperantistoj (Cho sung-ho, Kim U-son, Ma Young-tae, Lee Jung-ki) estis premiitaj de prof. d-ro Lee Chong-Yeong, prezidanto de la Korea E-Asocio. Ankaŭ la premio Espero kaj Uhae Nacia Premio estis kreitaj por elstaraj esperantistoj ĉiujare.

Dum la kongreso, unuafoje en Koreio, okazis internacia ekzameno de ILEI/UEA, en kiu du el la tri kandidatoj sukcesis en la elementa nivelo.

Estis kvar prelegoj en la kongresa universitato: “Popolo, lingvo kaj kulturo” de s-ro Takeuti, “Reformado de Esperanto” de d-ro Kawanisi, “Kiel instrui Esperanton al koreoj” de prof. Park, kaj “Historio de Esperanto en Koreio” de s-ro Ma.

Multaj talentuloj, koreaj kaj japanaj, elmontris siajn talentojn dum la gaja nacia vespero, kiun sekvis gaja babilado ĉe la nokta marbordo. Ankaŭ aŭkcio estis amuza kaj profitdona por KEA. La kongresfotoj kaj vidbendo estis jam pretaj ĉe la fermo.

Lee Chong-Yeong

Itala Kongreso: antaŭen trankvile

26-30 aŭg okazis en Casalecchio di Reno, apud Bolonjo, la 69a Itala Kongreso de Esperanto, al kiu aliĝis iom malpli ol ducent italaj esperantistoj kaj kiun spicumis deko da eksterlandanoj.

Ĝi havis ĉion, kion nacia kongreso devas havi: inaŭguro en ĉeesto de neesperantista reprezentanto, membro-asembleo kun senrezultaj debatoj, pluraj prelegoj de konataj esperantistoj, fakaj kunvenoj, bankedo, ekskursoj kaj ĉefe renkontiĝo inter esperantistoj.

Tamen ĉi tiu kongreso tre sukcese kunmetis la movadon kaj komunumon, kiel verŝajne ĉiu nacia kongreso faras, kvankam kelkaj ne deklaras tion. Kunvivis la estrar-kunsidoj kaj la planoj por disvastigi Esperanton ne nur en Italujo sed ankaŭ en Eŭropo kun interesaj kulturaj debatoj, kies sola ligo al Esperanto estas ke ili okazis en Esperanto.

Ne forgesebla estis la prelego de prof. Fabrizio Pennacchietti pri la mezorienta fabelo (ĉu fablo?) komuna al islamanoj, kristanoj kaj judoj. La fakto ke la preleganto mem tradukis verse la tutan fabelon el persa versa originalo, praktike sen uzo de tiuj novaj vortoj kiujn aparte ŝatas mallertaj tradukantoj rim-bezonaj, estas plia riĉigo de la esperantlingva kulturo.

Al la ĉeestantaj movadanoj prelegis Giorgio Silfer pri “Esperanto en la tria jarmilo: kiaj perspektivoj?”. Lia neoratora oratoreco sorĉis la ĉeestantojn kaj la debato post lia prelego estis aparte riĉa. Ne estas klare al mi ĉu li konvinkis la movadanojn aŭ ĉu la movadanoj konvinkis lin, sed la tuta afero estis tre interesa kaj penso-stimula.

Ne mankis la jam tradicia Esperantologia Forumo al kiu, kiel kutime, oni invitis ankaŭ neesperantistajn lingvistojn.

La neesperantista prelego de Matteo Santipolo rilatis al la komparo inter la socilingvistika situacio en Italujo kaj en Britujo. La esperantista prelego de Fabrizio Pagliaroli, demandosignis la manieron esperantigi proprajn nomojn.

Oni povus diri ankoraŭ multon pri la turismaj flankoj de la kongreso kaj pri aliaj prelegoj kaj kunvenoj, sed, gravas atentigi ankoraŭfoje la ekvilibron inter la movada agado kaj komunuma kulturo, kiu donis al ĉi tiu kongreso apartan plaĉon.

Eble tion devus fari ĉiuj naciaj kongresoj de Esperanto, ĉu ne?

Renato Corsetti

Sur la klara ĉielo

En la Kvinpetalo dum la unuaj kvin septembraj tagoj okazis staĝo pri astronomio.

Ĝin gvidis Patrick Lagrange, direktoro de la Astronomia Observatorio de Mont Chiran en la francaj Alpoj. Aktive partoprenis astrofizikistoj Aleksandr Mikiŝev (Israelo) kaj Jacques Joguin (Francio), ankaŭ amatoraj astronomoj el Germanio kaj Nederlando.

Por ne neglekti la komencantojn oni komencis per ĝenerala prezento kaj historio de la temo, ankaŭ pri niaj kutimaj observiloj: lornoj kaj teleskopoj.

Patrick Lagrange, denaska esperantisto, montris profundan scion pri ĉiuj aspektoj de astronomio, prezentante prelegojn pri nia sunsistemo, nia galaksio, la Lakta Vojo, kaj pri la miliardoj da eksteraj galaksioj. Per ekspozicio kiu plenigis la teatron de la Kvinpetalo kaj per aliaj rimedoj li donis klaran ideon pri la enormaj distancoj, tempomezuroj kaj nombroj kiuj estas necesa kaj fascina parto de la astronomio.

Trifoje ni vespere observis, meze de futbalkampo en la vilaĝa stadiono, la Lunon, diverstipajn stelojn, galaksiojn kaj nebulozojn. Nia kvara vizito al la futbalkampo okazis je la 4a horo matene (UTC) por observi Jupiteron kaj Saturnon. Eĉ dumtage ni povis per niaj aparatoj observi la Sunon laŭ spektro, ombroĵeto, rekte (tra filtro kompreneble!) kaj laŭ artifike produktita eklipso!

Inter la sciencaj sesioj okazis aferkunsido de la tre juna Astronomia E-Klubo, kiu interalie decidis pri jarkotizoj kaj proponis okazigi en septembro 2001 kunvenon ĉe la Observatorio pinte de Mont Chiran.

Johano Rapley

Sur la foto. 85a Universala Kongreso en Tel-Avivo. Johano Rapley kaj Aleksandr Mikiŝev en la fonda konferenco de la nova faka asocio: Astronomia Esperanto-Klubo.

Hongkongo: la realiĝinta revo

La 56a Internacia Junulara Kongreso okazis en Hongkongo (Ĉinio) 5-12 aŭg 2000.

Elirante de la flughaveno al la bushaltejo, mi sentis klimaton, kiun mi ĝis nun konis nur el la tropikaj domoj de botanikaj ĝardenoj. Sed tuj mi konkludis, ke estas facile elteni tiun ĉi klimaton. Bonŝance la pluvo estis nur pluveto. Sed pli gravaj estis miaj unuaj impresoj en la kongresejo: rapide mi konvinkiĝis, ke ankaŭ inter la aziaj IJK-anoj troviĝas sufiĉe da homoj, kun kiuj eblas bone, parte eĉ tre bone, interparoli en Esperanto.

Nia ejo — feria vilaĝo meze de la naturo — ideale taŭgis por gastigi IJKon. Ni trovis tie klimatizitajn kunvenejojn kaj dormĉambrojn kaj multajn eblecojn por sportumi.

Multaj azianoj ŝatis ludi tablotenison, badmintonon aŭ korbopilkon, dum la eŭropanoj ne emis ekhavi ŝvitoplenan ĉemizon ene de du minutoj kaj preferis viziti la naĝejon, senpage kaj preskaŭ ekskluzive je nia dispono. Danke al tiu ĉi naĝejo, la vento kaj la humideco la vetero restis agrabla ankaŭ post la dua tago, kiam la pluvetoj ĉesis kaj la temperaturo altiĝis ĝis eble 35 gradoj.

Meze de nia ejo troviĝis herbejo kun tegmentetoj kaj benkoj, kie tage kaj nokte eblis renkonti aliaj homojn, babili, kanti, ludi ktp. Kaj la kompreniĝo funkciis pli bone ol mi atendis. Inter ĉirkaŭ 200 kongresanoj el 24 landoj de ĉiuj 5 kontinentoj troviĝis 160 azianoj el Ĉinio, Hongkongo, Tajvano, Japanio, Koreio, Vjetnamio, Nepalo, Mongolio kaj Siberio, sed nur 30 eŭropanoj.

Foje mi aŭdis eldirojn kiel “Dankon pro via herbo” aŭ “Unu rando — du sistemoj”, kiujn sperta eŭropa esperantisto tamen tuj komprenas (herbo = helpo, rando = lando). Sed mi ne rajtas moki pri tio — juna koreo atentigis min, ke ankaŭ mia germaneca “r” ne estas modela (bildkato = bildkarto, ondo = rondo). Cetere, la tre simpla interkona ludo, kie oni sidas en cirklo kaj ripetas la nomojn de la aliaj, fariĝis tre amuza en tia vere interkultura IJK.

Tiu ĉi IJK meritas multe da laŭdo. Ŝajnas, ke la organizado funkciis tute glate; la programo estis sufiĉe abunda kaj interesa, kaj eĉ la tuttaga ekskurso al la centro de Hongkongo valoris, malgraŭ antaŭa skeptikeco ĉe la eŭropanoj, sian pli ol 50-eŭran kotizon.

Kun granda kontenteco mi konstatis ankaŭ, kiom da bongustaj vegetaraj manĝoj el legomoj, fungoj, tofuo, nuksoj ktp. ĉinoj kapablas kuiri.

Por preskaŭ ĉiu IJK-ano la partopreno en la IJK postulis grandajn elspezojn. Multaj ĉinoj devis pagi krom la IJK-kotizo ankaŭ restadon en hotelo, kiun ili fakte tute ne vizitis, nur por akiri enirpermeson al Hongkongo. Sed verŝajne pro la alta kosto partoprenis ĉefe homoj, kiuj tre ŝatas Esperanton.

Videblis multe da entuziasmo — kaj multaj verdaj flagoj. Specialan simpation akiris la vjetnama delegacio, 9 gejunuloj el Hanojo, kiuj emfazis en sia kunveno “Hanojo — via rendevuo”, ke post jarcento kun 30 jaroj da milito ili deziras igi sian urbon centro de paco. Ili tre ŝatus post kelkaj jaroj — kiuj estas ankoraŭ bezonataj por lingva spertiĝo — inviti UK aŭ IJK al sia lando.

Ankaŭ juna afrikano el Niĝerio videble ĝojis, ke post multaj vanaj provoj akiri vizon por partopreni en eŭropaj IJKoj aŭ UKoj (kaj paginte pli ol 2 mil USD por flugbileto al Hongkongo) finfine realiĝis lia revo esti kune kun esperantistoj el la tuta mondo.

Ŝajnas al mi, ke neniu pentas sian partoprenon, ĉar tiu ĉi IJK estigis multe da novaj amikecoj kaj vastigis ĉies horizontojn. Kiam antaŭ 14 jaroj mi eklernis Esperanton, malfermiĝis al mi nova, nekonata mondo. Kaj post mia partopreno en la Hongkonga IJK tiu ĉi mondo ŝajnas al mi multe pli granda ol antaŭe.

Ulrich Matthias

TEJO en Balkanio

1-8 sep okazis en Varna (Bulgario) TEJO-seminario “Balkana junulara agado por kulturo de paco”.

La seminario, kiu kolektis 35 gejunulojn el 17 landoj (inkluzive de ĉiuj balkanaj landoj krom Albanio, Greklando kaj Makedonio), estis multflanka kaj laŭ pritakso de ĝiaj partoprenantoj tre sukcesa.

La seminarion partoprenis ne nur E-parolantoj, sed ankaŭ aktivuloj de aliaj neregistaraj junularaj organizoj — Junulara volontula servo el Turkio, Centro por socia kaj kultura kunlaboro kaj evoluo el Moldavio k.a. — por kiuj estis organizita lingva trejnado. Bedaŭrinde pro vizaj problemoj pluraj gejunuloj ne povis veni en Bulgarion. Tiuj problemoj respegulas la balkanan realecon.

Dum la seminario okazis multaj interesaj prezentoj, inter kiuj menciindas prelego pri historio de balkanaj etnaj rilatoj fare de d-ro Valerij Stojanov, vicdirektoro de la Instituto pri historio ĉe la Bulgara Nacia Akademio de Sciencoj. Ljubomir Trifonĉovski, ĉefredaktoro de Literatura Foiro, prelegis pri la balkana kultura kunlaboro kadre de Esperantio. La regionan kulturon eblis ekkoni per la filmo Kapra korno (reĝisoro Metodi Andonov, 1972) kaj dum balkana vespero. Eksterbalkanio kaj E-kulturo ankaŭ estis eroj de la vesperaj programoj, kiuj kutime finiĝis per E-rokmuzika diskejo.

Trejnadon pri junulara agado provizis pluraj TEJO-aktivuloj per prelegoj kaj konkretaj taskoj. Pritraktiĝis interalie Eksteraj Rilatoj, Landa Agado, Informado, strukturoj de Esperantio kaj Financoj. En laborgrupoj la partoprenantoj povis praktike utiligi la ricevitajn sciojn, ekzemple por kreo de projektoj kaj organizado de renkontiĝoj. Dum liberaj forumoj ili povis mem prezenti siajn temojn, interalie pri ekologio, UN kaj Balkanio, orienteŭropa ekonomio kaj etna malamo. Aldone la partoprenantoj ankaŭ ludis simulludon, kies celo estas praktiki toleremon kaj demokration, kaj ekskursis al ekologia kaj civitanrajta organizoj en Varna.

La partoprenantoj trejniĝis en komunikado, eksciis kiun kontakti pri diversspeca aktivado en E-movado kaj TEJO, kaj spertis internan, personan evoluon. Naskiĝis multaj novaj projektoj kaj kunlaboro inter pluraj landoj, balkanaj kaj eksterbalkanaj.

Raporto kun fotoj de la seminario troveblos baldaŭ en la detala postseminaria broŝuro.

(El raporto verkita de Laborgrupo pri Informado dum la seminario, afable kompletigita de Sabira Stahlberg)

Per Esperanto ĉirkaŭ la mondo

Rachel Prual, instruistino, kaj David Cholet, studento, estonta instruisto, 15 jul 2000 ekiris de la trafikplaco “Rond-point du Dr Zamenhof” en La Roche-sur-Yon (30 km de la atlantika marbordo) por dujara vojaĝo ĉirkaŭ la mondo. Ilia vojaĝrimedo estos petveturado.

La ideo lerni Esperanton venis al ili pro la spertoj akiritaj de Maryvonne kaj Bruno Robineau kiuj vojaĝis 8 jarojn ĉirkaŭ la mondo, kaj de Gudule Le Pichon kaj Laurent Cuenot, kiuj vojaĝas nun ĉirkaŭ Eŭropo kun la filineto Lola per ĉevale tirata rulhejmo.

Esperanton ili lernis tre rapide kun subteno de Esperanto-Vendée kaj JEFO, kaj ili jam partoprenis junularan seminarion en Germanio.

Ili deziras viziti lernejojn kaj gelernantojn por interrilatigi ilin kun francaj lernejoj rete. Gravas ke Esperanto montriĝu la ĉefa lingvo de perado de informoj kaj interŝanĝoj.

Ili unue iris petveturile al Toulouse por atingi Tel-Avivon aviadile kaj havi en UK-85 multe da kontaktoj kun esperantistoj el la vizitotaj landoj. Ili intencas viziti kvardekon da landoj ĝis junio 2002.

Estas en la intereso de Esperanto ke ili ricevu fortan subtenon de la esperantistoj, kiuj cetere povas eltiri grandan profiton de ilia restado por Esperanto en la diversaj landoj, kiujn ili vizitos: Israelo, Egiptio, Jordanio, Sirio, Turkio, Irano, Pakistano, Ĉinio, Tibeto, Nepalo, Hindio, Bangladeŝo, Mjanmaro, Laoso, Vjetnamio, Malajzio, Indonezio, Aŭstralio, Ĉilio, Bolivio, Brazilo, Peruo, Ekvadoro, Kolombio, Panamo, Kostariko, Nikaragvo, Honduraso, Gvatemalo, Meksiko, Usono, Sudafriko, Madagaskaro, Mozambiko, Tanzanio, Kenjo, Senegalio, Malio, Maŭritanio, Maroko, Hispanio kaj denove Francio.

Ili estas kaj estos kontakteblaj rete: turistoj@hotmail.com.

Bonvolu plusendi tiun ĉi mesaĝon al esperantistoj en la menciitaj landoj.

Henri Masson

Sur la foto de antaŭo al posto kaj de maldekstro dekstren: unuavice kun la banderolo Espéranto-Vendée Joly kaj Wieslaw Koson; duavice Jean Burneleau (vicurbestro de La Roche-sur-Yon), David Cholet, Rachel Prual, Fabrice Morandeau (kun akordiono); triavice Philippe Berizzi kaj Xavier Godivier. (Foto de Henri Masson)

Studi en Karlskoga

28 aŭg denove ekfunkciis la 16-semajna tutsemestra kurso ĉe la Popola Altlernejo en Karlskoga (Svedio).

Instruado okazas dum 22 horoj semajne, tute en Esperanto. En la nuna kurso estas studantoj el Svedio, Danlando, Ugando, Albanio kaj Japanio. Studantoj el 39 landoj jam partoprenis. La kosto de la studado, manĝado kaj loĝado en unulita, moderna ĉambro kun propra banejo kaj duŝejo por 4 monatoj estas ĉ. 1500 dolaroj.

Oni rajtas studi parton de la kurso kaj pagi proporcie. La kurso komenciĝas por komencantoj, kiuj post unu monato bone ekparolas kaj skribas. Je la fino la studantoj faras siajn ekzamenojn. Multaj mem ekinstruis post la ekzameno.

Adreso: Karlskoga Folkhögskola, SE-691 24 Karlskoga, Svedio.

Rete: lars.forsman@fhsk.karlskoga.se

Lars Forsman

Kunvivado en la Esperanto-Domo

19-21 aŭg okazis la 2a Nur-Esperanta kunvivado en la Esperanto-Domo en Yatugatake proksime de Tokio kun 20 partoprenantoj inkluzive de la instruisto Reza kaj la helpanto Mochizuki, komitatano de E-Domo. Oni devis rifuzi pliajn aliĝojn pro nesufiĉe ampleksa dormoĉambro.

Dum tri tagoj ĉiuj lernantoj prezentis iun temon dum 15 minutoj kaj samtempe la instruisto korektis la erarojn. Post fino de la prelego la aliaj lernantoj faris demandojn kaj foje la diskutado sufiĉe longe daŭris.

Dum la tuta kunvivado oni devis paroli nur Esperante. Eĉ manĝado ĉiam okazis en la E-Domo por ne paroli japane en restoracioj. Por faciligi la aferon, Kurita Kimiaki, la ĉef-komitatano de la Domo, preparis vortliston en kiu troviĝis multaj vortoj pri kuirado, manĝado, banado, ilaro troviĝanta en Domo ktp kaj anticipe sendis ĝin al la partoprenantoj.

Reza Kheirkhah

Rubena ceremonio

Festis 40 jarojn da somerlernejoj en Barlaston (Britio) pli ol 30 esperantistoj el ses nacioj kaj du kontinentoj. Sekvis la ĉi-jaran somerlernejon (12-18 aŭg) kroma semajnfina prelegaro pri Esperanto-socio, -movado kaj -kulturo.

Prelegis i.a. Marjorie Boulton (Historio de Barlastonaj somerlernejoj) kaj John Wells (Esperanto kaj interreto): ambaŭ instruiste partoprenis la unuan Barlastonan somerlernejon. Krome prelegis Renato Corsetti (La E-movado antaŭ la tria jarmilo: Eŭropo kaj Maleŭropo), Tim Carr (Tra la ŝtormo de Kalocsay), Paul Gubbins (Tradukarto kaj teatro), Anna Löwenstein (Genezo de La Ŝtona Urbo), Eric McCanlis (Montagu Christie Butler: 65 jaroj por Esperanto) kaj William Simcock (Horace Barks: Profilo de aktivulo).

La prelegoj spegulis kaj lokajn kaj internaciajn, kaj estintajn kaj estontajn aspektojn de Esperanto. Retrorigardante kaj antaŭenrigardante, ni konvene celebris 40 jarojn da pasintaj somerlernejoj kaj nun entuziasme anticipas minimume 40 pliajn same riĉajn, same instigajn somerlernejojn en Barlaston.

Paul Gubbins

Adapti la varbmetodojn

2 sep E-Societo Zuriko (Svislando) jam tradicie faris varbo-standon en la urbocentro. Kunhelpis kvin membroj, kiuj diskutadis kun preterpasantoj kaj disdonis plurcentojn da informiloj. Kiel ĉiam, al nia stando venis pluraj homoj, kiuj deklaris, ke ili iam eklernis Esperanton, sed longe ne havas kontakton kun la movado. Kaj unu el la ĉefaj efikoj de la stando estis ne amaso da novaj interesuloj sed reaktivigo de tiaj personoj iam kabeintaj! La kurso komenciĝis 14 sep. Samtempe ni povis en nia societo bonvenigi tri novajn membrojn. Per tio nia membraro la unuan fojon en nia klubhistorio superas 60!

La kresko de nia membraro estas des pli signifa, ĉar en Svisa E-Societo kaj la cetero de la lando la movado dum la lastaj jaroj estis stagna aŭ regresa. Tio pruvas, ke ne la epoko por Esperanto estas malbona, sed ke necesas adapti la varbmetodojn al la nova epoko.

Dietrich M. Weidmann

Esperanto fine de la unua dudeko

Kiel ni informis en la maja Ondo kompanio Netscape havas retpaĝaron kun la nomo DMOZ, en kiu aperas ligiloj al retpaĝoj en diversaj lingvoj escepte de la angla. Je 25 jul 2000 la nombro de la ligoj estis 286 mil 618 kun jena laŭlingva statistiko pinte:

  1. Germana 59,568
  2. Pola 57,123
  3. Hispana 41,858
  4. Franca 26,273
  5. Sveda 21,713

Esperanto kun 1 mil 616 ligiloj okupas la 20an lokon, kiu estus la 19a se oni kune kalkulus la retpaĝojn en la ordinara kaj simpligita ĉina lingvo.

Laŭrubrike en Esperanto estas plej multaj paĝoj regionaj (673), literaturaj (270), sociaj (207) kaj informaj (116) ... plej malmultaj sportaj (11), domaj (7), butikaj (5) kaj komercaj (5).

Tiu statistiko estas nur proksimuma, ĉar el ĉ. 300 dokumentoj, kiuj estas konsulteblaj en la ret-paĝaro de Sezonoj/La Ondo, nur 19 estas registritaj ĉe DMOZ — ĉefe beletraj tradukoj.

Konsultu ĉe http://dmoz.org/World/

Aleksander Korĵenkov

Teatro “Espero”

La fondiĝo de Esperanto-Teatro datiĝas je 1983 kaj funkcias en Varsovio, kie Jerzy Fornal, profesia aktoro prezentas siajn monodramojn. Lia edzino Zofia Banet-Fornalowa — mem konata aŭtoro de libroj kaj artikoloj — gvidas la Teatron, prelegas pri kulturaj temoj.

La teatro sukcese partoprenis en kelkaj Internaciaj Literaturaj Forumoj, kaj Jerzy Fornal estas membro de la Teatrofako de Kooperativo de Literatura Foiro. La Teatro aliĝis al la Pakto por la Esperanta Civito en 1999.

La prezentoj okazas en Varsovio (Art. Galerio Nusantara, Str. Nowogrodzka 18a), kutime la unuan lundon de monato, ekde la 17a horo kaj antaŭ la spektakloj ekde la 16a horo disvolviĝas konversacia rondo pri E-kulturo.

Jen la ĉi-jaraj spektakloj el la repertuaro:

  • 4 sep. Aniaro de Harry Martinson
  • 2 okt. El la Verda Biblio laŭ Israel Lejzerowicz
  • 6 nov. Wofgangerl de Gunnar Gaellmo
  • 4 dec. Sopiro — Laboro — Espero laŭ L.L.Zamenhof

Teatro Espero bonvenigas ĉiujn interesiĝantojn. (La spektantoj pagas nur enirbileton por la arta galerio Nusantara.) Valoras viziti, ĉar de via ĉeesto kaj via apogo dependas la sukceso de nia teatro Espero.

Pliaj informoj: Zofia Banet-Fornalowa, Str. Bliska 12, PL-05 090 Raszyn, Pollando.

Zofia Banet-Fornalowa

Kurte

“Efektive, E-to estas lingvo de paco, kreita por forĝi kompreniĝon inter ĉiuj homoj”, — konstatis en sia salutmesaĝo al UK-85 Ĝenerala direktoro de Unesko Koichiro Matsuura. (Stel-Avivo)

Fabien van Mook, kiu aktivas en la terminologia komisiono de TAKE, k Sandra Schweder, kiu diplomiĝis per studfina verko pri terminologio en E-to, inter 35 partoprenantoj el 20 landoj partoprenis en la Terminologia Somera Akademio en Vieno 7-12 aŭg; ilian partoprenon subtenis Fondaĵo Wüster de UEA. (GK UEA)

Jaro 1999 estis sukcesa por IKEF (Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo): la membraro plialtiĝis de 136 al 149; la enspezoj estas pli altaj ol la elspezoj; la eldono de Inkotermoj 2000 estis realigita. (Stel-Avivo)

La 53an IKUE-kongreson en Rimini (Italio) partoprenis 130 kongresanoj el 15 landoj de Eŭropo k Afriko; okaze de ĉi kongreso estis eldonita esperantlingva video-bendo pri la Sankta tuko k E-lingva gvidilo de la Maria sanktejo Loreto. (Marija Beloŝeviĉ)

264 samideanoj partoprenis 10-11 jun la 48an Kansajan E-Kongreson en Sakai (Japanio); krome kelkdeko da neesperantistoj ĉeestis en la japanlingva simpozio “Komunikado en la Tera Epoko: Kiel ni pensu pri lingvo por transnacia interfluado?” (Teraĵima Toŝio)

Kvindeko da malagasaj e-istoj renkontiĝis dum la 1a Nacia E-Kongreso de la Malagasaj E-istoj, kiu okazis 18-19 jul en College Paul Minault en Androhibe. (Heroldo de Esperanto)

Ĉ. 200 personoj, inkluzive de 52 poloj, partoprenis en la 36a BET, kiu okazis 1-9 jul en Tallinn. (Najbara Folio)

E-Tago okazis en Metsäkylä 14 jul kun sorĉistospektaklo en la Arbaro de Zamenhof, libroekspozicio, spektado de videofilmo La reveno al Finnlando k vizitado de la filmitaj lokoj. (Esperantolehti)

Trideko da plejparte junaj homoj el dek landoj restadis ĉe Kultura Centro E-ista okaze de la 3a Plurnivela Internacia Kursaro partoprenante la paralelajn kursojn de Stano Marĉek (komencantoj), Ljubomir Trifonĉovski (progresantoj), Stefan MacGill (metodiko de la E-instruado) k Giorgio Silfer (E-literaturo) dum du sinsekvaj semajnoj, 8-13 k 15-20 aŭg 2000. (HeKo)

Post tutpaĝa artikolo en loka junulara komunista gazeto en Bazelo (Svislando) komenciĝis kurso de E-to en la sidejo de “Kommunistischer Aufbau”; la kurson gvidas juna k-do Alberto Sipioni. (Internaciisto)

OkSEJT: kio venos?

La 40a Okcidenta Somera Esperantista Junulara Tendaro okazis 10-20 aŭg 2000 apud Ivanovo (300 km nord-oriente de Moskvo). Partoprenis ĉ. 180 personoj el Ruslando, Ukrainio kaj Belorusio; “foraj” eksterlandanoj ne sukcesis veni pro vizaj problemoj.

La konstruaĵoj de la ripozejo “Berjozovaja roŝĉa” — eksa internacia tendarejo de Sputnik — longe staris neuzataj; por la tendaro ilin riparis esperantista laborbrigado. Malgraŭ ties laboro la kondiĉoj restis ne sufiĉe komfortaj. Tute subnivela estis la nutrado, tamen konstante funkciis bufedo, ĉirkaŭe abundege kreskis eglanterioj kun bongustaj beroj, kaj en arbaro abundis fungoj... Apudis belega lago, la vetero estis sufiĉe bona.

La anoncita ĉeftemo Kio venos? ne multe influis la programon. Speciala trajto de OkSEJT-40 iĝis subitaj drastaj programŝanĝoj — la anonctabulon necesis rigardi plurfoje tage, sed eĉ tio ne ĉiam helpis. Tamen ĉio kune pasis sufiĉe glate, kiel “bone preparita improvizo”.

Kiel kutime, okazis diversnivelaj lingvaj kursoj; ĉion kronis la “Lingva olimpiko” por komencantoj, kiuj konkursis en vortsciado, deklamado, skriba tradukado kaj retoriko. Estis prezentitaj diversaj metodikoj de Esperanto-instruado kun ekzempla leciono kaj ties pridiskuto.

Menciindas “Lingva festivalo” kun skiza rakonto pri diversaj lingvoj; instruado de kantoj; lecionoj pri evoluigo de memor-, intelekt- kaj inventkapabloj; diskutrondoj pri diversaj aspektoj de Esperanto-movado, pri nuancoj de lingvouzo, pri sociologiaj problemoj.

“Olduloj” plendis pro foresto de tradiciaj KGS kaj Neptunfesto; el similtipaj aranĝoj okazis nur la ludo Rekonu melodion, plene fiaskinta. Kiel ĉiam, ĉiuvespere koncertis niaj “bardoj”; sukcesis du spektakloj de kievanoj; ankaŭ pluraj grupe preparitaj teatraĵetoj kolektis aplaŭdojn. Ĝenerale laboro en grupoj estis tre aktiva. Lignofajro okazis nur unufoje. Ĉiujn ravis orienta te-ceremonio. Denove multis “senlingvaj” programeroj — diversspecaj dancoj, gimnastikoj, masaĝo, sportaj ludoj.

Dezirantoj ekskursis al Ivanovo, Pljos kaj Suzdal.

Okazis vigla diskuto: ĉu estontaj OkSEJToj estu “komfortaj” (etose pli similaj al iamaj BEToj, do eble ne sufiĉe allogaj por junularo) aŭ “tendaj” — kun risko resti sen “olduloj” kaj definitive perdi lingvan kaj kulturan nivelon. Ne estis atingita interkonsento, sed al ĉiuj klaras, ke ion necesas ŝanĝi — ni vidu, kion alportos la venontjara OkSEJT apud Uljanovsk.

Valentin Melnikov

Lingva festivalo denove okazos

21-22 okt 2000 en Ĉeboksary okazos la 5a Lingva Festivalo. La organiza komitato nun klopodas trovi interesajn gastojn por la aranĝo.

Jam respondis turka kaj franca ambasadoj en Moskvo. Ni tenas kontaktojn kun iliaj regionaj centroj en Kazanj (ĝenerala konsulejo de Turka Respubliko) kaj en Niĵnij Novgorod (Regiona centro de la franca lingvo).

Oficisto de Eŭropa Buroo por malpli uzataj lingvoj Bertrand Menciassi esprimis sian konsenton veni. Tiu ĉi organizo havas sidejon en Bruselo. Veno de ĝia reprezentanto povus esti utila por la internacia movado de la Lingvaj Festivaloj. Ni provas alvenigi ankaŭ organizantojn de la TEJO-seminario “Lingva ĉielarko — ponto al kulturaj trezoroj”: Sonja Petroviĉ (Serbio) kaj Jenja Zvereva (Ukrainio). Ili planas aktive partopreni antaŭan programon de la Festivalo kaj prezenti la serban kaj ukrainan lingvojn dum la Festivalo.

Estas preparataj leteroj nome de Ŝtata komitato de Ĉuvaŝa Respubliko pri junularaj aferoj al ĉefaj amaskomunikiloj kun peto iĝi informaj sponzoroj de la Festivalo kaj poste aperos diversaj konkursoj, laŭtemaj programoj, intervjuoj, gazetara konferenco.

29 sep kadre de la informa kampanjo pri la Lingva Festivalo okazos kultura festivaleto Karavano en la urba lernejo No 20.

Jekaterina Jevlampieva

Tute ordinara afero

Vespere 7 sep Radio Rossii — la ĉefa moskva radiostacio, aŭdebla ankaŭ kiel la unua kanalo de la drata radio — dediĉis duonhoran programon Knigovorot al eksterlandanoj lernantaj la rusan lingvon. En ĝi estis intervjuita aŭtoro kaj kolektanto de aforismoj Veselin Georgiev — bulgaro loĝanta en Moskvo, konstanta vizitanto de E-klubo Lev Tolstoj. Li rakontis pri sia nova (ruslingva) libro, menciis ke ĝi jam aperis ankaŭ en Esperanto. Tuj sekvis interesita repliko de ĵurnalistino, kiu petis citi ion en Esperanto, kaj Georgiev voĉlegis aforismon en nia lingvo.

Jen plia “guto malgranda”, helpanta formi pozitivan opinion, krei impreson, ke Esperanto estas ne rara ekzotikaĵo, sed tute ordinara afero...

Valentin Melnikov

Gasto el Pollando

Aneta Malgorzata Bedkowska prezidas Polan Esperanto-Junularon, kiu reaktiviĝis fine de ĉi-jara januaro per tutlanda kunveno en Bydgoszcz.

Ĉi-somere Aneta pasigis du monatojn en Uralo kolektante materialon por sia disertacio pri la latentaj turismaj ebloj de la Ŝton-Zona regiono. Dank’ al helpo de uralaj esperantistoj ŝi starigis utilajn kontaktojn en Permo kaj Jekaterinburg kaj vizitis plurajn interesajn lokojn: interalie, Kudymkar, Kungur, Verĥoturje, Niĵnij Tagil, Ĥoĥlovka kaj Sinjaĉiĥa (skansenoj).

Ke malgraŭ la streĉa programo ŝi vizitis ne nur muzeojn, arkivojn kaj turismajn instancojn montras la apuda bildo, farita en unu el kafeterioj de Jekaterinburg.

Teksto kaj foto de Halina Gorecka

Plebaj komentoj

de Bard Hekland

Walter Zelazny en sia eseo pri la inteligencio kaj plebo en la movado (LOdE. 2000: 2-5) kritikas duspecan foreston de intelektaj ebloj. La unuan ekzempligas la profesoro, kiu ne povis diskuti lingvikon sufiĉe altnivele kun aliaj esperantistoj, kaj ne interesiĝis pri aliaj aplikoj. Tiu problemo restos ĝis kiam la E-komunumo iĝos dek- aŭ centfoje pli ampleksa ol hodiaŭ, t.e. eble ĉiam. Se mankas tia intelektumado en Esperantujo, signifas ĝuste ke “homoj scias kion verki” (do, kio estos legata). La dua estas la foresto de kritika analizado de propra komunumo, manko de intelekta opozicio kiu konfrontas la aliancon inter gloravidaj gvidantoj kaj aplaŭdanta plebo.

Sincere, tiun bildon mi ne rekonas. Montru al mi alian movadon, nacion, grupon, en kiu la bazaj defioj de la grupo estas pli multe diskutataj ol en Esperantujo! Ne sufiĉas malestime karakterizi ĉion pleba babilado. Foliumante malnovajn periodaĵojn, mi definitive konstatis tiun simplan propagandon. Sed agante en la junulara movado, mi vidas multe pli grandan realismon kaj pretecon diskuti proprajn starpunktojn. Al la diskuto influis ankaŭ la raŭmistoj, kaj miaimprese la plej multaj homoj elektas mezan pozicion inter la du polusoj.

La tradicia movado estas facile kritikebla. Sincere, ankaŭ por mi ne multe gravas la “fina venko”, la nuna Esperantujo havas kvalitojn kiuj min allogas, sendepende de tio, ĉu esperanto iam iĝos pli uzata ol nun. Sed eblas kritiki ankaŭ la raŭmistan analizon.

Se nia komunumo estas tiom grava en si mem, ĝuste kial? Se Esperantujo havas valoron kiel “ĉiu civiliza unuo”, do gravas nur ĝia ekzisto, ne kion ĝi proponas. Tiulogike oni devus egaligi novnaziojn, teatrotrupojn, diktatorojn kaj socilaborantojn — nedisigeblaj partoj de nia civilizo. Ĉu la valoro devenas de la ĝenerale humanismaj kaj demokrataj valoroj ligitaj al ĝi? Kaj ĉu eblas mezuri la valorecon de Esperantujo kompare kun aliaj komunumoj? Ĉu ni ne venas al la banala konkludo, ke Esperantujo estas valora, ĉar multaj homoj ŝatas ĝin kaj ne ĝenas aliajn?

Se “la Interna Ideo fariĝis la valoro en si mem, la trezoro, kiun oni ne povas vendi” kio estas nun tiu Interna Ideo? Multaj niaj pioniroj volis krei pacon inter la popoloj, ne nur doni novan ilon por komerci. La interhomaj rilatoj en la unuaj kongresoj por la partoprenantoj iĝis modelo je la sopirata stato en la ekstera mondo. Poste UEA estis kreita por ne nur propagandi la paradizan staton post adopto de esperanto, sed ebligi praktikan kunlaboron inter esperantistoj. Se oni forigas la revon pri feliĉigo de la homaro, anstataŭante ĝin per la ekzisto de “memelektita diasporo”, kiom tiu Interna Ideo restas la sama? Se ĝi enhavas principojn homrajtajn, la kultura movado ĝin vartanta iusence iĝas politika. Por ke iu povu perfidi esperanton, ekz-e en totalismaj reĝimoj, ja devas esti io perfidebla.

La demando fariĝas, ĉu la organizita E-movado eksportu siajn valorojn (ekz-e, ĝenerale labori por lingvaj rajtoj) aŭ nur reagi, se atakataj de fortoj malhelpantaj la internan vivon de la komunumo? Ĉu la E-movado sen ambicioj influus ankaŭ la eksteran mondon kaj donus sufiĉan motivon por resti en la komunumo? Kiom restus sen la organizita, eble “malnovstila” movado? Interkrampe aldoneblas demando, ĉu ni vere havas valorojn komunajn, ja pri ĉio ni malkonsentas! Ĝuste tio ja igas la esperantomondeton interesa.

Por ĉiuj, kiuj dediĉis multan tempon al esperanto, la aparteno al la movado/komunumo iĝas grava parto de ilia identeco. Sed same estas por aliaj hobioj kaj engaĝiĝoj. Se iu diras, ke esperanto estas stultaĵo, tio estas same kiel konstati ke mi estas stulta, dediĉinta tiom da tempo al sensenca afero. Nek mi, nek Zelazny, volas esti nomataj dupoj, ni volas rekonajn vortojn kaj kapjesojn de la aŭtoritatoj por ni gravaj. Lia strategio iras tra jura agnosko. Ĉiu popolo (aŭ socia grupo ĝenerale) estas konstante reproduktata per miloj da interagoj kiuj memorigas pri ia komuneco. La malnova romantika idearo pri “nacio” kiel io difinita objektive laŭ rasaj, religiaj aŭ lingvaj kriterioj cedas al pli dinamika pritrakto, en kiu gravas la subjektiva kompreno de la popolanoj. Do, eblas krei esperantan popolon, kaj definitive ĝi parte ekzistas, kiel sento de forta komuneco. Sed mi ne komprenas, kial la mondo agnosku tiun komunumon kiel subjekton de internacia juro!

Por mi la allogo kuŝas ĝuste en la neorganizita komunumo, kiel renkontiĝejo por homoj diverskulturaj. Eble UEA nur estas internacia klubo. Sed mi ne vidas kiel la Esperanta Civito povus estiĝi multe pli, krom ke ĝi ŝajnas pli snoba kaj elitisma ol la “hierarkiisma” UEA. Kaj UEA, kune kun multaj aliaj Esperantujaj agantoj vere ŝanĝis la vivon de kelkaj “nuntempuloj”, inter kiuj mi kalkulas min mem. Multegaj sociaj grupoj taksas sian agadon la plej grava en la mondo. Do, ne sufiĉas konstati, ke esperanto havas valoron “kiel ĉiu civiliza unuo” kaj kompari ĝin kun San Marino aŭ Ruslando. La civitanoj klarigu, kial la esperantista komunumo estu traktata kiel landoj aŭ religiaj grupoj, sed ne kiel ŝakludantoj, socialistoj aŭ mediprotektantoj. Ĉu pro nia komuna lingvo? Ĉu pro nia literaturo? Dume la civitaj instancoj ŝajnas iĝi unu plia organizo, malgraŭ alternativa vortumado.

Do, mi ne kunpaŝos, almenaŭ ne la tutan distancon. Sed ŝoketas foje la argumentado kontraŭ la adeptoj de la civita koncepto: la Civito ridindigas nin al eksteruloj. Eble jes, sed tio ne signifas, ke oni rajtas ĝin malpermesi! En Esperantujo ekzistas pluraj konceptoj paralele. Ni daŭre diskutu, sed ni akceptu nian nekonsenton kaj respektu la opiniojn de aliaj. Tion ni ne faras karakterizante niajn malkonsentulojn plebo kaj potencavidaj gvidoroj, nek malpermesante nedeziratajn pensdirektojn. Esperantistoj sin nutras ne nur per propagando, varbado kaj komuna kantado de la Himno! Reveninte hejmen post la sukcesa Kultura E-Festivalo mi denove konstatas, ke io interesa okazas, sendepende ĉu ni nomas tion movado aŭ komunumo, asocio aŭ civito.

Gonĉarov ne pravas

Respondante al Boris Kondratjev en la julia Ondo, Anatolo Gonĉarov diris:

“Plej tikla punkto en la peterburga movado estas... longtempa starado flanke de SEJM”.

Mi ne konsentas. Kunlaboro inter la nuna SEJM (jam REJM) kaj peterburga junulara E-klubo Blankaj Noktoj komenciĝis ankoraŭ en 1994 per kunorganizado de internacia E-renkontiĝo havanta la saman nomon kiel la klubo — Blankaj Noktoj. De tiam preskaŭ ĉiujare estis realigata iu komuna projekto de SEJM kaj peterburgaj junaj esperantistoj. Nun REJM kaj Blankaj Noktoj kune organizas tradician E-festivalon EoLA (marto 2001). Do — la kunlaboro ekzistas kaj havas rezultojn.

Sed neniam tasko de SEJM/REJM estis aktivigi la nejunularan movadon. Do Gonĉarov ne pravas. Taksante la situacion en Sankt-Peterburgo mi povas diri, ke pli verŝajne REU sed ne SEJM dum longa tempo neglektis la peterburgan movadon.

Grigori Arosev

Forumo por ĉiuj tendencoj

La tutan posttagmezon mi pasigis legante la alsenditajn numerojn de LOdE. Kaj mi povas diri ke ĝenerale mi trovas ĝin interesa kaj leginda revuo kultura. Ĝi iom pensigas min, kompreneble kun pluraj diferencoj, pri la revuoj de Greziljono kaj Hungara Vivo, kiom mi konis ilin dum la malfruaj 70aj jaroj.

Per tio mi ne volas veki impreson ke via revuo efikus al mi “eksmoda” — male: superregas la tiama bonega impreso kiun iel mi rekonas ankaŭ viarevue. La sama alternado de mallongaj informoj el nia mondo, ankaŭ el Esperantujo, apud pli longaj eseoj kaj foje eĉ [instigo al] polemikoj, apud ne tro ampleksaj sed bonnivelaj literaturaj kontribuaĵoj — kaj kompreneble oni ne forgesu la leterojn de legantoj.

Mi tre ŝatas vian malferman sintenon, ke vi celas esti “forumo” aŭ kiel nomi ĝin por ĉiuj senescepte tendencoj, nek nur sektece por UEA, nek same sektece kontraŭ UEA, kaj simile pri SAT, raŭmismo ktp...

Kiel redaktoro de Fonto mi nur povas substreki ke tia sinteno, miakomprene, estas ege grava, eĉ necesega; ankaŭ nia Fonto neniel celas ekskludi kiun ajn tendencon aŭ skolon.

Entute, kiel dirite: ege leginda revuo. Tiel nepre daŭrigu! Kuraĝon kaj sukceson!

Gerrit Berveling

Konsola voĉo el Britio

Mi ĵus aŭdis pere de la Brita radio, ke la serĉado de la postvivintoj en la submara ŝipo Kursk jam estas haltigita. Ni, la anoj de la E-Societo en Bradford, multe bedaŭras la perdon de la multaj junaj viroj kaj deziras, ke niaj konsoloj estu sciigitaj al la parencoj de tiuj malbonŝancaj junuloj — ni kore simpatias kun ili.

Nome de la Bradfordaj esperantistoj

F.L.Holden

prezidanto

Pli da historio ĉiunumere

Kun granda ĝojo kaj plezuro mi konfirmas la ricevon de La Ondo, kiun mi legas kun tre granda interesiĝo, opiniante ĝin unu el la plej legindaj Esperantaj revuoj en la skalo internacia. Bonvolu akcepti miajn plej korajn dankojn pro la riĉenhava, interesa kaj bonege redaktata revuo, kies enhavon ni prezentas ankaŭ al nia loka anaro en Krakovo dum niaj organizaj kunvenoj.

Ĉar mi okupiĝas pri la E-movado en Krakovo kaj suda Pollando, interesas min ankaŭ la historio de la ruslanda E-movado. Mi proponas al vi publikigi en via leginda revuo la plej gravajn informojn pri la historio de la ruslanda movado kaj koncizajn biografiajn notojn pri ĉiuj meritplenaj esperantistoj, ke ĉiu numero de La Ondo posedu almenaŭ etajn informojn pri tiu problemaro.

Marian Kostecki

El ambaŭ flankoj

Miaopinie La Ondo de Esperanto evoluis al tre bona internacia revuo, kaj ĝia aparta forto estas ke ĝi prezentas provokajn intervenojn el ambaŭ flankoj de la diversaj debatoj kaj konfliktoj.

Mi singarde rekomendos ĝin — inter aliaj revuoj — al la membroj de Norvega E-Ligo per Norvega Esperantisto.

Douglas Draper

Lingva huliganeco aŭ provoko?

En LOdE. 2000: 8-9, sur la 17a paĝo la nenomita aŭtoro uzis neologismon “diĝesto”. Interalie en la sama numero estas tre interesa kaj utila artikolo de Sergio Pokrovskij pri la sama temo. Por kiu celo la aŭtoro uzis tiun “diĝeston”? Ĉu en Esperanto mankas bezonata vorto?

Do, ni rigardas PIVon kaj legas: ”revuo ... 2 Artikolo, en kiu oni resume prezentas la ĉefajn okazintaĵojn en unu fako de aktualeco” (Sekvas ekzemploj. Tute taŭgaj). Por kiu celo uzis la aŭtoro ĉi neologisman mutaciaĵon? Ĉu tio estis pura lingva huliganeco aŭ provoko, por aperigi ĉi artikolon?

Boris Zozulja

Nia estimata leganto povus legi en PIV, ke diĝesto (cetere ne signita kiel neologismo) estas “resuma mallongigo de libro, romano, leĝkolekto ktp.” Sed PIV estas nia ĉefa, sed ne sola referencilo. Esperantistaj ĵurnalistoj kutime uzas ankaŭ la Terminaron el la Manlibro pri ĵurnalismo (Antverpeno, 1989). Tiu terminareto, kompilita de Stefan Maul, nun prezidanto de TEĴA, ĉe la vorto diĝesto referencas al kompendio. Kaj tiu lasta estas jene difinita:

kompendio. En ĵurnalismo resuma k mallongigita, konciziga prezento de tutaĵo aŭ kolekto de tiaj koncizigaĵoj el artikoloj aperintaj en diversaj periodaĵoj. Revuon tiaspecan oni ankaŭ nomas diĝesto.

Pliaj komentoj, konsiloj kaj proponoj estas ĉiam bonvenaj!

Halina Gorecka

la nenomita aŭtoro

Instrui en Japanio

Kompanio en Japanio, kies estro estas esperantisto serĉas instruist(in)on de Esperanto kaj angla por minimume unu jaro. Jen la kondiĉoj:

Honorario: por Esperanto leciono 1000 enoj; por angla 1500 enoj. Oficeja laboro: 1000 enoj por unu horo. (La oficeja laboro estas helpo pri respondo al retaj kaj aliaj leteroj kaj aliaj tajpaj aŭ similaj laboroj). La materialoj por lecionoj estas preparitaj kaj la instruisto instruos laŭ la instrukcioj kiuj troviĝas en ĉiuj lecionaj paĝoj. La nuna instruisto Reza Kheirkhah, kiu laboris dum du jaroj, translokiĝos al Tajvano baldaŭ.

La kompanio pagos flugbileton por ambaŭ flankoj. La instruisto loĝos en triĉambra kompania apartamento kontraŭ 16000 enoj monate. Ĝi situas je kelkminuta distanco de la kompanio bicikle. Oni mem pagu elektran, akvan, telefonan kaj gasan kostojn. Fridujo, panrostilo, gasfornelo, polvosuĉilo, klimatizilo, televidilo kaj aliaj necesaj iloj estas haveblaj.

Maro kaj monto estas tre proksimaj. La urbeto havas 14000 loĝantojn, tamen en ĝi estas la plej grandaj gantofabrikaj kompanioj de Japanio (inkluzive de tiu ĉi kompanio), kun multaj kontaktoj kun eksterlando. La urbeto Shirotori situas inter du grandaj urboj je distanco de unu horo trajne. En ambaŭ urboj troviĝas aktivaj E-kluboj.

Rete: e.miyoshi@swany.co.jp

Henri Masson

INTERNACIISMO KAJ PURISMO (2)

Lingva respondo de Sergio Pokrovskij

La dua (lasta) parto; la unuan legu en la antaŭa kajero de La Ondo.

Olda kaj povra

Interese, laŭ PIV kaj ([W57, KWB]) “olda = maljuna” (senplue). Tamen mi ja vidis la naturismanojn uzi `olda’ ankaŭ en la senco `malnova’: “oldgreka lingvo”, “la olda Anglio”, “la redakcio respektas sian oldan tradicion” [LOdE. 2000: 69, p.13] ktp — la angla `old’ (kaj simila konfuzo en la lingvoj rusa kaj germana) influas nerezisteble. Tiu konfuzo kaŭzas malprecizon pli aĉan ol la priplorata en §1. Ekz-e, kiun sencon celas la artikoltitolo “La olda gasto Alen Kris” [Literatura Foiro. 1991: 130]? La parolantojn de la lingvoj turka aŭ uzbeka tiu konfuzo impresas kiel stranga intelekta difekto, samkiel konfuzo inter `nova’ kaj `juna’.

Simile, por la du sencoj de la naturisma `povra’ (1: malriĉa; 2: kompatinda, laŭ [W57]) la uzbeka kaj la turka havas apartajn vortojn, el kiuj neniu konfuzas la du sencojn. Kial do tiu malsimetrio en la lingvofuŝado? Supozeble tial, ke la francaj lernejanoj, kvankam malpli konsekvence ol la turkoj, tamen ja distingas inter ancien (malnova) kaj vieux (maljuna). Sed ke konfuzi `kompatinda’ kaj `malriĉa’ estas tute simila malkleraĵo, tion la francaj lernejanoj ne lernas (ĉar en la franca mankas aparta vorto por `kompatinda’), kaj meme ne ĉiuj tion komprenas.

La signifo de internaciaĵoj

Malgraŭ la aserto de §9, la signifoj de internaciaĵoj estas tre diversaj en la etnolingvoj. Tamen eĉ se oni havas norman samsencan terminon, egale interpretatan en ĉiuj lingvoj, ekz-e la anatomian `apendico’ (vorto tre internacia pro ties derivaĵo `apendicito’), en iuj lingvoj (la angla ktp) ĝi povas havi tute senrilatajn kromsencojn, absolute nekonatajn en aliaj lingvoj (ekz-e, en la rusa). Kiam Waringhien sendas leganton al `apendico’ tio ŝajnas internacie komprenebla (tial oni ne emas konsulti PIV-on), kvankam strange malĝentila: kial li sendas la leganton en iun intestaĵon? Iu malpli malsprita vorto, `aldono’ aŭ `kromĉapitro’, estus pli klara kaj malpli riska. Tio similas la fikcian “slavecan stilon” kiun Zamenhof elpensis en sia Lingva Respondo n-ro 1 (“Favora regnestro, Honoro havas alkuŝigi...”). La misuzo de `alkuŝigi’ anstataŭ `raporti’ estas bazita sur malkonvena etimologia analizo de neanalizinda rusa metaforo; nu, kiam Waringhien uzas `apendico’n laŭ ties malviva etimologia senco `alpendaĵo’, tio estas egale ridinda kiel la Zamenhofa parodio.

Alia ekzemplo. Multaj lingvoj, samkiel Esperanto, pruntis el la franca la vorton `seanco’. Tamen ili pruntis ĝin diversmaniere. Plejparte ili pruntis ĝin por la speciala signifo kiun mi tiel difinas:

Seninterrompa tempodaŭro dediĉita al difinita laboro, proceduro, spektado aŭ alia okupo, precipe kun fakulo aŭ aparato: fari portreton en tri seancoj; seanco de masaĝo, ultrasono, hipnoto, psiĥanalizo; spiritisma seanco kun mediumo; la paciento jam havis dek seancojn de radioterapio.

Neniu lingvo de mi konata pruntis la sencon ĉefan por la franca vorto: `kunsido, kunveno’, ĉar por tiu ĉi senco ĉiu lingvo havas siajn hejmajn vortojn. Tial ĝuste tiu senco, ĉefa por la franca, estas tute ne internacia (kvankam PIV listigas ĝin unue), kaj absolute nekonata al (ekz-e) la rusoj. Aŭdante ke “la deputitoj iris al sia seanco” ruso probable supozus ian mokon (kvazaŭ oni komparus parlamentan kunsidon kun spiritisma seanco), kion la franca esperantisto eble tute ne celis.

La rusaj lernejanoj zorge distingas inter `kontinento’ kaj `mondoparto’. `Kontinento’, laŭ sia etimologio (de la Latina terra continens, kontinua tero), estas uzata kontraste al la insuloj: ekz-e Eŭrazio, la Amerikoj, Aŭstralio estas kontinentoj. `Mondoparto’ estas geografia regiono kiu inkludas la apudajn insulojn: Eŭropo, Azio, Oceanio estas mondopartoj.

Ambaŭ nocioj estas utilaj: la hunoj trairis la tutan Eŭrazion, de Ĉinio ĝis Gaŭlio, ĉar ili iris sur “la kontinua tero”; multajn apartaĵojn de sia historio Britio aŭ Japanio aŭ Tajvano ŝuldas al sia insula, eksterkontinenta situo; kaj aliflanke, politike kaj civilize ili sendube apartenas al siaj mondopartoj.

Tamen ial paradokse, la anglalingvanoj, por kiuj ambaŭ nocioj devus esti plej aktualaj, ial konfuzas ilin, kaj diras ke Eŭropo estas kontinento.

Gramatika malkohero

Ankoraŭ pli perfide, la internaciaĵoj subfosas la gramatikan koheron de Esperanto. Tio estas malplej evidenta, kaj eĉ Zamenhof fojfoje preteratentis tiun trajton de la internacia leksiko.

Konsideru ekz-e la vorton `adresato’, kiu aperas jam en la unua libro de d-ro Esperanto. Laŭ la plej kutima modelo “adresi leteron al iu”, necesus konkludi ke `adresato’ estas la letero; sed Zamenhof evidente celis alian sencon, “tiu al kiu la letero estas adresita” (atentu ke adjektive oni senhezite asocias `adresita’ kun `letero’); pli ĝuste, kvankam iom plumpe, oni povus diri `aladresito’ (kp `alparolato’)2. Evidente, la internacian vorton `adresato’ rigore oni devus klasi aparta radiko.

Simile, oni pruntis la verbon `varii’ (ekz-e “variablo varias inter 0 kaj 1”) — kaj la vorton `varianto’, kiun oni prave rigardas aparta radiko (kvankam parenca, kaj eblus legitimi tiun parencecon ŝanĝante la internacian misformon al `variaĵo’).

La lingvoj latinidaj havas vortojn tre similajn al niaj `morti’, `morto’, sed la vorton `morta’ la internaciistoj konfuzas kun `malviva’ (“Lia filo mortis kaj estas nun malviva” — la Fundamenta ekzercaro, §31), ĉar ĝi proksimas al la latinida `mort’. La internaciistoj ne povas akcepti ke Esperanto estas alia lingvo ol la franca aŭ hispana, kaj ke ĝiaj mal- kaj morta havu alian sencon ol en la lingvoj latinidaj. Rezulte, se franclingvano diras “lia morta malamiko”, mi ne scias ĉu temas pri `son mortel ennemi’, `his mortal foe’ (laŭ la Esperanta gramatiko) — aŭ pri `son ennemi mort’, `the dead enemy’ (laŭ la latinida fetiĉismo).

Simile oni pruntis la internacian adjektivon `korekta’ kaj la internacian verbon `korekti’; la adjektivon `falsa’ kaj la verbon `falsi’ ktp ktp. El la rigore gramatika vidpunkto iliaj radikoj estas homonimoj, kaj se anstataŭ `korekti’ estus prenita `korekcii’, neniu pretendus ke `korekcia ago’ signifas `senerara ago’. Tamen niaj vortaroj misprezentas tiujn homonimojn samradikaj vortoj, kaj niaj gramatikistoj kreas fantaziajn teoriojn por pravigi derivadon de `korekta’ el `korekti’. Maldetale, ili simple permesas ke adjektivigo de verbo havu ian ajn, eĉ plej kaprican kaj malproksiman rilaton al la verba radiko, malgraŭ la evidenta fakto ke pli ofte la rilato ja estas regula kaj prognozebla.

Tiaj teorioj endanĝerigas la lingvon, ĉar iuj aŭtoroj vidas en ili sankcion por importi en Esperanton malregulaĵojn de etnolingvoj, kaj la publiko ne scias kiel defendi sian lingvan instinkton antaŭ la gramatikaj aŭtoritatoj.

Ekz-e la angla lingvo ial konfuzas en la verbo to wake la sencojn `veki’ kaj `maldormi’3, esti vekita’. Tial iuj pretendas ke ankaŭ la Esperanta vorto `veka’ povas signifi `maldorma, vekita’. Mi forte protestas: por mi `veka’ similas al `vekanta’, samkiel `naska’ similas al `naskanta’ (kp `interesveka’ = `interesnaska’). Aserti ke `veka’ povas signifi `vekita, maldorma’ estas kiel aserti ke `naska’ povas signifi `naskita, viva’.

Stabilo de internaciaĵoj

Laŭ §7, “fakuloj jam spertis, ke internaciaj terminoj estas pli stabilaj” ... dubinda aserto. Ekz-e mi vidis la internaciajn nomojn de malsanoj ŝanĝiĝadi dum mia vivo. Sed mi prenu pli klarajn ekzemplojn el pli konataj esperantaĵoj.

En la frua periodo de Esperanto la ĉefa lingvo internacia estis la franca. Kaj en tiu periodo oni ankoraŭ ne kuraĝis plene uzi la propre Esperantajn lingvorimedojn. Tial `universala kongreso’ sklave imitas sian francan (do, tiutempe “la internacian”) modelon, kvankam ja eblus diri `tutmonda kongreso’ (ke la celata senco estis ĝuste tiu, atestas la tradiciaj tradukoj angla, rusa, germana), aŭ `universa kongreso’. Laŭ mia lingvosento, la francmaniera uzo de `universala’ por `tutmonda’ jam delonge arkaikiĝis. La kunmetita vorto `tutmonda’ evidente estus pli trafa, konvena — kaj pli simpla por la esperantista menso ol la eksmoda eksinternaciaĵo. (Ĝi ankaŭ estas pli mallonga.)

Dum la Praga “universala” kongreso la burokratoj kaj ĵurnalistoj senĉese ripetadis kliŝojn pri “la ĉeĥa metropolo”. Plurajn el ili surprizis mia atentigo ke Zamenhof uzis tiun “internaciaĵon” en la senco `origina lando rilate al siaj kolonioj’, kaj ke liaj `metropolaj francoj’ ne nepre estis parizanoj. Post 1960, post la disfalo de la kolonia sistemo, tiu senco efektive malaktualiĝis; sed mi konstatas ke kaj `ĉefurbo’, kaj `tutmonda’ restas pli stabilaj, klaraj kaj precizaj ol la “nemotivitaj internaciaĵoj” (§7).

Alian evoluon prezentas la radiko `komplik’. Adjektivigo estas malfacila en la lingvoj franca kaj angla, kaj ofte realiĝas en formo de participo. Imitante “la grandajn kulturlingvojn”, la unuaj esperantistoj (kaj inter ili Zamenhof mem) uzis la participon `komplikita’, kiam sufiĉus diri `malsimpla’. La pasivo `komplikita’ neprigas ke `komplik’ estu radiko transitive verba; tia ĝi restas en la vortaro. Tamen la tendenco asimila kaj simpliga igis la esperantistojn preferi la rektan adjektivigon: `komplika afero’, kaj nun mi (kaj tre multaj esperantistoj) perceptas `komplik’ kiel radikon adjektivan. Sekve en neredaktita parolo mi pli ofte ol `kompliki’ vidas kaj aŭdas la formon `komplikigi’ en la senco `malsimpligi’ aŭ `malfaciligi’. Resume, ni nun havas du homonimajn radikojn `komplik’: unu, arkaikiĝanta, estas la malnova verba; kaj la alia, speciale Esperanta, pure adjektiva.

Ĉu necesas diri ke ambaŭ estas malutila balasto, ke la vortoj `malsimpla’ kaj `malfacila’ estas pli precizaj kaj klaraj, ke ili neniam erarigas?

La ĵusa ekzemplo montras kiom dezirinda estas zorga kribrado de la baza vortaro. La internaciaĵo `simpla’ estas tre bonkvalita: ĝi estas tre klara kaj taŭga por senproblema derivado. La internaciaĵo `komplik’ estas malbona (ĝi konfuzas la sencojn `malfacil’, `malsimpl’ kaj krome `malfacilig’, `malsimplig’). Krome, ĝi estas superflua. Tio malfaciligas Esperanton por la lernantoj en kies lingvo la radiko `komplik’ malestas (ekz-e por la rusoj).

Simile `olda’ estas miskvalita kompare kun `nova’ kaj `juna’, ĉar ĝi estas konfuza.

Konkludo

Kiom permesis la limigita amplekso de gazeta artikolo, mi provis respondi al la tezoj de la neologismuloj. La plej absurda ŝajnas al mi

§3. la planlingvo entenu ĉiujn internaciajn vortojn.

Kial oni ŝveligu la lingvon per vortoj sen atenti, ĉu ili estas bezonataj? Tio evidente ĝin malfaciligos por nelatinidlingvanoj; kaj la “larĝanima akceptemo” (§6) de la “Eŭropaj internaciaĵoj” (§16) pensigas min pri ĉiovora rubujo imperiisma, kiu sen sistemo aŭ asimilado englutas ĉion ajn. Fojfoje en la rubujo troviĝas perloj, sed pli multas objektoj tute senvaloraj, senutilaj aŭ malutilaj. Cetere, la postulo nenion diras pri tio, kiun sencon oni atribuu al la internaciaĵoj.

Kaj tamen, tiu absurdaĵo ja tre similas la faman 15-an regulon! Ion similan al tiu regulo entenis ĉiuj lingvoprojektoj de antaŭ cent jaroj. Oni ne povis tuj havigi sufiĉe plenan vortaron; per tia deklaro oni iel-tiel ŝtopis la truon. Tamen Esperanto jam delonge ne plu estas lingvoprojekto; la “vortojn fremdajn” ĝi bezonas proksimume samtiom, kiom la etnaj lingvoj, kaj tiuj ne akceptas ĉion ajn: oni elektas ion konvenan por la koncerna lingvo.

Iuj opinias, ke kiu scias pli multe da vortoj, tiu estas pli klera, pli erudicia, pli inteligenta. Ili konfuzas vortojn kaj nociojn. Mi pli respektas homon kiu parolas simple kaj klare ol ĉarlatanon kiu nepre bezonas ion tre terminecan (ekz-e `odontalgio’ anstataŭ simpla `dentodoloro’) aŭ speciale poezian (`primavero’ ktp). Mi opinias pli inteligenta kaj klera homon kiu kapablas komputi logaritmon de ajna nombro ol tiun kiu parkerigis la tutan logaritmotabelon el matematika manlibro. Tamen ekzistas homoj kiuj pli alte taksas la parkerulojn.

Aliflanke, kiam por iu afero mankas nomo, oni ne hezitu ĝin enkonduki, sendepende tion, ĉi ĝi estas greka-Latina aŭ ne. Esperanto superas la etnajn lingvojn per siaj vortoj `Usono’, `usonaĵo’ ktp, por kiuj “la naturaj lingvoj” havas nur ĉirkaŭfrazojn.

Fine, mi citu kaj komentu el La evoluo de nia poezia lingvo de K.Kalocsay [LSF, p.50]:

La esperantistojn oni povas dividi en du grupojn, la propagandistojn kaj literaturistojn.

Tuj rimarkindas, ke siajn kontraŭulojn Kalocsay nomas, iom desupre, “propagandistoj”, rezervante por sia partio pli honoran titolon “literaturistoj”.

La propagandisto volas facilan Esperanton, kiun li povus verŝi rapide, per tute eta funelo, en la kapon de ĉiu homo. Li estus feliĉa, se la lingvo konsistus el ducent vortoj, se oni povus skribi sur poŝtkarton la tutan gramatikon ...

Ial Kalocsay ne atentas ke simpla kaj logika lingvo estas bona ankaŭ por la “propagandisto” mem. La “tute eta funelo” estas iom tro facila karikaturo, kiu tuj pensigas pri granda martelo por enkapigi la literaturistan balaston. Probable intenca estas la malhonesta konfuzo inter radikoj kaj vortoj: ni jam vidis, ke per derivado Esperanto ebligas produkti pli precize nuancitajn vortojn ol la Parnasaj. Cetere, la simpleco certe estas granda valoro praktika kaj estetika: Small is beautiful.

La literaturisto volas riĉan lingvon, volas havi apartan vorton por ĉiu vorto de sia nacia lingvo, apartan vorton por ĉiu nuanco, laŭeble radikvorton ...

Jen la esenco de Parnasismo: ne temas pri asimilo de Esperanta lingvosistemo, per kies propraj rimedoj aŭtenta artisto kreu verkojn siajn aŭ rekreu verkon tradukatan; ne, la “literaturisto” restas en la sistemo de nacia lingvo, kopiante ties ĉiujn kapricojn kaj difektojn (`olda’, `povra’), kiujn, por pli imponi, li nomas “nuancoj”.

La Parnasa “literaturisto” povas multe verki en Esperanto, kaj tamen resti surda kaj fremda al ĝia spirito: plu analizi mal- kiel la komencantoj, konfuzi `morta’ kaj `malviva’ (ĉar li perceptas ilin kiel la francajn `mal’ kaj `mort’) — kaj ĉe tio kun aplombo de duonklerulo postuli pli da nuancoj. Se tamen oni sukcesas komprenigi al la “literaturisto” la diferencon, li certe malakceptas la simplan Zamenhofan `malviva’, sed preferas enkonduki ian `mortala’ por la franca `mortel’, kaj resti kun kontraŭsistema (sed latinida) `morta’ por `mort’ (t.e. `malviva’).

Tiun vortan fetiĉismon la parnasistoj nomas “klero”. Ne temas pri krea verkado, temas pri transskribo: `constellation’ iĝas `konstelacio’, `appendix I’ iĝas `apendico I’, `awake’ iĝas `veka’.

Iuj nomas tion “larĝanima internacieco”; mi dirus, “Eŭropa paroĥismo”.

Notoj

1. La anatomia apendico kreskas el tio kion PIV nomas `cekumo’. Malgraŭ la aserto de §7, tiu lasta nenion diras al ruslingvano. Aliflanke, en tre multaj lingvoj — angla, turka, rusa, germana, pola, Latino — la koncernan anatomiaĵon priskribas samsenca esprimo: blinda intesto (blind gut, körbarsak...). Ekstere malsimilaj, ili estas identaj laŭ sia formo interna, blinda intesto estas pli internacia laŭsence ol laŭlitere. Sed ... la franca lingvo transprenis tiun terminon el Latino sentraduke kaj tial PIV rekomendas al la esperantistoj la barbaran cekumon. Aliflanke, la franca havas tradukitajn terminojn `intestin grêle, intestin gros’ kaj tial PIV permesas al la esperantistoj diri `maldika, dika intesto’. Kontrola demando: kiel elrusigi la terminon `rekta intesto’, konsidere ke la francoj ĝin nomas per netradukita adjektivo de la latinaĵo `rectum intestinum’?

2. Verdire, en la frua periodo, Zamenhof uzis `adresi’ ankaŭ en la senco proksima al tiu de `alparoli’, kaj tiusence `adresato’ estas pravigebla kiel participo de alisenca verbo. Tamen eĉ tiam `adresato de letero’ restas formo misgramatika. Eĉ se oni povas `adresi iun per letero’ simile al `alparoli iun per salutvortoj’, eĉ tiam `la adresato de la letero’ estus same stranga kiel `la alparolato de la salutvortoj’.

3. Tute arbitre kaj senbaze PIV kaj PAG asertas ke `maldormi’ signifas `sin deteni de dormo dum la kutima tempo’. Tio estas malutila devio de la senco de mal-, kiu indikas simple la malon; `maldormi’ signifas simple la malon de `dormi’, tial `maldormi’ oni povas mistempe aŭ je konvena tempo, samkiel `dormi’. Zamenhofa uzo [AZ] klare refutas tiun PIV-PAG-an misinformon.

Referencoj

AZ Andersen. Fabeloj. Lasta sonĝo de maljuna kverko. Trad. L.L.Zamenhof.

KWB Kalocsay K., Waringhien G., Bernard R. Parnasa gvidlibro. Pisa/Madrido, 1984 (3a eldono, reviziita kaj kompletigita de G.Waringhien).

LSF Kalocsay K. Lingvo Stilo Formo. Budapest, 1931.

W57 Waringhien G. Grand dictionnaire espéranto-français. Parizo, 1957.

Julio Baghy

Lingva Evoluo
Komedia aŭ tragedia sceno laŭ gusto de la leganto

Tiu ĉi sceno estas aperigata akompane al la respondo de Sergio Pokrovskij Internaciismo kaj purismo, kiu aperis en la du lastaj kajeroj de La Ondo.

Rolas: La Malnova, La Moderna kaj La Juna adeptoj de lingvo Esperanto.

Loko: Biblioteka ĉambro de B.E.S. (Bangonlanda Esperantista Societo).

La Malnova sidas ĉe la tablo kaj legas la Originalan Verkaron de Zamenhof.

La Juna foliumadas modernan revuon. Ĉiumomente li elpoŝigas sian 600-paĝan vortaron por serĉi la nekonatajn vortojn. Ofte li notas la netroveblajn neologismojn sur paperon.

La Moderna (paŝas en la ĉambron): Bonan seron! (Li eksidas).

La Malnova (iom miriginte): Ĉu seron?!

La Juna ekatentas kaj subite serĉas la vorton en la vortaro.

La Moderna: Jes, senioro. Unu silabon pli kurte... Hah, ni havantas superban primaveran seron.

La Malnova (iom malice): Pri-ma-ve-ro... Unu silabon pli longe.

La Moderna: Sed ĝi estas pli poetika.

La Malnova: Kial ne poezia?

La Moderna: Pro la eskvizita nuanco.

La Malnova: Mi ne komprenas la vorton “eskvizita”.

La Juna denove serĉas en la vortaro.

La Moderna: Supozeble vi estas movades oldulo ne beletre erudita. (Li prenas al si la libron, legatan de La Malnova): Ĉu lice? Bah, arĥaikaĵo! Zamenhof! Mi povintus pensi. (Li redonas la libron.) Ne faltigu la frunton kaj ne paŭtu! Estu darfe diri, ke oldulo ne povantas apreci la progreses etoson, kiun forcas la moderna evoluo. Vi tro egardas la paseon por delekti avantaĝojn. Senioro, vi krablas; ni baĉeloroj, hastas.

La Malnova (kun pliiĝanta miro): Mi ne komprenas... Je Dio, mi ne komprenas vin! Kiun lingvon vi parolas, sinjoro?

La Moderna (fiere): La modernan beletran lingvon de Esperanto. La inĝeniaj ĝeniules dokta degno savantos nian idiomon de ŝtoniĝes danĝeroj.

La Juna dum la konversacio ŝvite notas, serĉas, aŭskultas, fulmrapide foliumadas sian vortaron.

La Malnova (konsternite): Sed tio estas ja atenco kontraŭ la lingvo mem.

La Moderna (digne): Aliu opinias aliel... Kelkuj obĵetas argumentojn, kiuj balde konvinkintos la konservatismes konestablojn. La enemoj venkitos kaj restantos infre de la montes piedo, dum la modernuloj kun resoluta orgojlo konstruantos sian novan fortreson.

La Malnova (ekflamiĝante): Sinjoro, ĉesu tiun parolon. Via lingvouzo detruas. Kiu komprenas tion? Pli ol 25 jarojn mi konas kaj parolas la lingvon, sed mi ne kapablas vin kompreni. Kio, je Dio mi petas vin, kio estas ĝi?

La Moderna (kvazaŭ donante la indulgan lastan mortpikon): Lingva evoluo kaj poetika etoso.

La Juna mire rigardas al ili.

La Malnova (malespere): Sed, sinjoro, ankaŭ mi lernis la lingvon el literaturaj verkoj, sed...

La Moderna (interrompe): ...sed ante du dekadoj. Ante tri jaroj mi uvris mian koron por Esperanto, kaj jen mi devancintas vin. Ho, povra konestablo, ĉiudiurne vi devus devori novajn vortojn por atinginti min! (Subite li turnas sin al La Juna.) Ĉu ne, senioro? Nu?..

La Juna embarasite silentas.

La Moderna: Kial vi silentas?

La Malnova (senkulpigante lin): Antaŭ tri monatoj li lernis. Li estas nia plej talenta kaj fervora juna samideano.

La Moderna (kun patosa entuziasmo): Pum! Baĉeloro, salutatu vi! Vi futures espero, kiu estos la moderna beletres aprecanto! Hola! Hop! Hip, hip, hura!

La Juna (ruĝa pro la retenata kolero, pulme krias): Am pam kuli kuli mas injara pinjara puuu de le fingestek moli vidi nakk am para pam para paĉ!

La Moderna kaj La Malnova (surprizite kaj samtempe): Kio estas tio?!

La Juna (kontentigite): Lingva evoluo kaj poetika etoso, sinjoroj! (Li ĵetas la vortaron en angulon kaj estas forironta.)

La Malnova (retene): Kien, kien, kara samideano!

La Juna (decide): Al “Basic English”! (Li forkuras.)

Laŭ Arĝenta duopo. 2a volumo. Budapest: Literatura Mondo, 1937.

Rudyard Kipling
Se

Se vi konservas kapon en lucido,

dum la popolon regas jam panik’,

se vi ne donas kaŭzon por malfido,

eĉ kiam ne plu kredas vin amik’;

Se, malgraŭ laco, povas vi atendi,

rezisti al mensogo kaj malam’,

ne cedi al despero, ne pretendi

je plaĉaspekto kaj saĝula fam’;

Se vin obeas revoj — sed ne male,

se regas vi la pensojn en konsci’,

se al Triumfo kaj Fiask’ egale

rilatas vi sen troa emoci’;

Se vian vorton oni hipokrite

transformas je kaptilo por stultul’,

sed post frakas’ de viaj faroj, spite,

obstine rekomencas vi de nul’;

Se povas meti vi sur unu karton

la tutan havon, riske je bankrot’,

kaj ĉion perdi, kaj reprovi starton,

sen diri vorton pri perdita lot’;

Se via kor’ kaj nervoj, malgraŭ trivo,

plu servas eĉ en stato de ruin’,

kiam nenio restas por la vivo,

krom Volo, kiu diras: “Tenu vin!”;

Se, parolante, vi kondutas inde,

kun Reĝoj ne forgesas pri popol’,

kaj se vin oni fidas, sed ne blinde,

kaj ĉiuj sekvas vin — laŭ propra vol’;

Se ĉiu hor’ de via vivo plenas

per la impeta kuro sen humil’,

al vi la tuta Tero apartenas,

kaj pli — vi estas Homo, mia fil’!

(1910)

Tradukis el la angla

Valentin Melnikov

Sistemo de kompromisoj

Beetham, David; Boyle, Kevin. Kio estas demokratio: 80 demandoj kaj respondoj / Trad. el la angla Geoffrey Sutton; Il. Plantu. — Rotterdam: UEA, 2000. — 143 pĝ., il.

La libro de Beetham kaj Boyle estas laŭforme tipa informilo pri donita temo kaj laŭteme — anatomia studo de socia organismo en krizo. Ja oni ne povas kontesti, ke nia civilizo travivas malfacilan tempon. La transformoj en Orienta Eŭropo ne multe ŝanĝas la situacion: la novaj demokratioj reproduktas la oldajn, ofte en la formo de parodio. Evidentas ke enorme kreskinta materia neegalo inter la homoj paralizas la meĥanismojn de la popola rego kaj la modernaj teĥnikaj rimedoj de la ŝtato renversas la ekvilibron inter la regantoj kaj regatoj. La aŭtoroj de la libro ne ignoras la simptomojn de la malsanoj nek la kaŭzojn de l’ infekto de la hodiaŭaj demokratiaj organismoj, sole — mi havas impreson — ili ne trovas tion tro serioza patologio, sed io simila al nazkataro.

Beetham kaj Boyle logike komencas la verkon per difino de la demokratio, kiun mi aprezas perfekta. En multaj belaj epizodoj ili aldonas tre signifajn nuancojn kiuj malkovras fundamentajn valorojn de la demokratio. Tiel ni certiĝas ke la popolrego laŭdifine ne estas la rego de plimulto, ke la plimulto devas respekti individuan aŭ grupan rajton, ke ekzistas sufiĉa motivo por rompi leĝon defendante “gravan principon aŭ esencan intereson”, ke, ĝenerale, la unuagradaj garantioj por la unuopo ne kontraŭas sed apogas la kolektivan intereson kaj solidarecon. Krome ni trovos ĉi tie amason da utilaj detaloj kaj klarigoj, ekzemple — koncizan prezenton de diversaj elektosistemoj. Fine ni komprenos, kial demokratio estas sistemo de kompromisoj.

Evidente, tro kritika studo de la meĥanismoj de la moderna demokratio ne povas esti celo de tia verko, sed ni prave atendus ke la aŭtoroj atente ekzamenu la pontojn, kiuj kondukas de teorio al praktika realigo de l’ ideo. Bedaŭrinde, leganto povas konstati miopon de la rigardo de Beetham kaj Boyle. Svago de la rigardo estas proksimumo en detaloj, tipo de optika kompromiso. Rezulte oni riskas mispaŝi.

Efektive ili estas nekonsekvencaj, menciinte la minacon de kresko de la kolektivo al la normala faro de grupaj decidoj kaj parolante — iom poste — pri la avantaĝo de la “senpera elektiteco” de la prezidanto. Ni ne blindu por vidi, kio estas en la praktiko tiu “senpera elektiteco” de persono, kiu estas konata al la absoluta plejmulto el la bildo sur la ekrano.

Oni estas naiva zorgante pri ŝirmilo ĉe la balotejo sen rimarki, ke la proceduro de la elekto perdas sencon, kiam konkurencas ne personoj sed reklamagentejoj, kies natura celo estas trudi varon.

Oni estas nekompetenta proponante referendumon sen averti, ke la formuligo de la balotota alternativo estas por la regantoj bonega rimedo por manipuli la voĉojn de la elektantaro.

Oni estas verŝajne hipokrita parolante pri la internacia rajto sen indiki praktikan anarĥiismon de landoj, kiuj unuope decidas pri la kulpo de la aliaj kaj opinias justa sin malŝarĝi de la puno.

La aŭtoroj tre trafe tuŝas la problemon de la ligo inter la demokratio kaj proprieto. Ve, ili tro modestas en la konkludoj. Ke la ŝtato kiel granda proprietulo mutilas la civilan vivon — pri tio oni sen dubo konsentas. Oni konsentu do ke simile mutilas la demokration ĉiu granda proprieto. La granda proprieto financas partiojn kaj politikistojn, tiel ĝi povas iĝi unika subjekto de politiko. La granda proprieto avide akumulas la komunikilojn, tiel ĝi iĝas unika subjekto de informado. La granda proprieto materiigas perversojn kaj ekscesojn (vidu la terorismon) — tiel ĝi deformas la ĉirkaŭon kaj potence influas la psiĥologion de la socio. Ĝi deformas la demokration mem, kaj en la ĝenerala degrado de la kulturo, en la eksplodo de kruelo kaj barbareco, en la politika apatio de la popolo ni vidas la konturojn de tiu deformado.

Malgraŭ ĉio, logiko kaj evidento helpas la aŭtorojn nomi la rimedon de sanigo. Tre delikate kaj diplomate ili parolas fine pri la ekonomia demokratio. Ja la laborkolektivo estas tre grava kaj influa inter la aliaj homaj komunumoj; kial do “la esenco de la demokratio” (la principo Unu homo — unu voĉo) ne estu respektata en la ekonomio?

Mi ne postulu multon de la verko, kiu estas intence ido de kompromiso. David Beetham kaj Kevin Boyle meritas laŭdon kaj ilia libro meritas legon.

Ve, la lingvaĵo de la traduko estas mallerta kaj ne senerara. “La rajto moviĝi”, “politike ligitaj”, “enpersonigado” — iu leganto stumblos antaŭ penetri la sencon de tiuj improvizoj. UEA eldonis libron-klarigon, ĝi devus zorgi pri pli klara elangligo.

Alen Kris

Libroj

Aleksandra Kowalczyk. Multisensoraj landpejzaĝoj. — Bydgoszcz: Monda Turismo, 1999. — 19 pĝ.

Jen helpilo por studentoj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz. Landpejzaĝo konsistas el geosfero, biosfero kaj noosfero, kiun la homa menso perceptas per siaj sensoj kiel bildon, lumon, ombron, temperaturon, humidecon, venton, sonon. “Landpejzaĝon akceptatan per multaj sensoj oni nomas landpejzaĝo multisensora”. Legu la broŝuron, kaj vi povos diri ke vi hieraŭ “perceptis landpejzaĝon kun disĵetitaj konstruaĵoj, kun profunda horizonto tute aŭ nur parte fermita” anstataŭ “gastis ĉe bokuzo en vilaĝo”.

Geraldo Mattos. Apartaj mondoj: verboj kaj participoj. — 2a eldono. — Chapecó: Fonto, 1999. — 88 pĝ.

Por pli granda klarigo, estas oportune prezenti alian ekzemplon per supozata deklaro de prezidanto de la Akademio de Esperanto:

Mi ne estas la unua prezidanto, kiu aliĝas al ĉiuj sekcioj.

La signifo estas unu sola, sed estas du sencoj, ĉar la interpreto de la deklaro dependas de eksterlingva kono, nome la kono de la historio de la Akademio:

1. Se unu el la antaŭaj prezidantoj aliĝis al ĉiu el la sekcioj, la unua senco de la propozicio estas pozitiva: la parolanto aliĝos, ĉar li ne estos la unua, sed la dua.

2. Se neniu el la antaŭaj prezidantoj aliĝis al ĉiu el la sekcioj, la dua senco de la propozicio estos negativa: la parolanto ne aliĝos, ĉar li estus la unua.

— Tiel la aganta prezidanto de la Akademio, brazilano Geraldo Mattos ekzemplas jam en la enkonduka ĉapitro.

Ankaŭ en la aliaj ĉapitroj la legantojn atendas interesaĵoj. Eble la aŭtoro pravas, ja:

“La verba sistemo de Esperanto estas tiel originala, ke ĝi profunde diferencas de tiuj de ĉiuj etnolingvoj kun la malagrabla rezulto, ke ĝi estas senescepte malfacila por ĉiuj esperantistoj”.

Edgard Jamart. Amoj kaj amantoj. — Debrecen: Debrecena E-Societo, 2000. — 60 pĝ.

La enhavo: 1. Ami, amori; 2. Ami, geedziĝi, plezuri; 3. Fantazii; 4. Ludi kaj ĵaluzi; 5. Absolute seksumi; 6. Diverse distriĝi; 7. Ami alie.

La modest-aspekta libro enhavas multegajn citaĵojn pri la enhav-listaj temoj, kaj proprajn konstatojn de la 70-jara belgo. Jen lia frazo hazarde plukita el la lasta paĝo:

La inaj gejoj estas tre romantikaj; ili fidas siajn amikinojn kaj same sentas sin sekuraj. Iliaj ĵuroj estas emfazaj kaj iliaj ĵaluzaj kvereloj bruemaj. Sed kiam ili amoras, iliaj plezurĝemadoj ne estas tute ŝajnaj.

Aperis kalendaro 2001 de “Monato”

Ĵus aperis La Jaro 2001, la praktika poŝkalendaro kaj enciklopedieto de Monato.

La kalendara parto enhavas lokon por skribi notojn kaj mencias la festotagojn en ĉiuj landoj de la mondo. La mencio de tiuj festotagoj montriĝis aparte utila por vojaĝantoj aŭ kiam oni intencas telefoni eksterlande.

La enciklopedieta parto mencias ĉiujn landojn de la mondo, kun ties ĉefurbo, ĉefaj lingvoj parolataj, monunuo, aŭtosimbolo, IS-kodo, areo, ŝtatformo, ktp.

Tre utila estas la ĉapitro “telefoni internacie”: kiel mi telefonu al mia hejmlando kiam mi estas eksterlande? Kiel telefoni aŭ faksi eksterlanden de la hejmo? Por kiuj landoj forigi la nulon, por kiuj ne?

Krome la enciklopedieto mencias la aktualan staton de la esperantlingvaj radioprogramoj, kun horaro, ondolongoj, ktp.

La Jaro 2001 estas ekde nun akirebla ĉe Retbutiko@fel.esperanto.be kontraŭ 5 eŭroj.

FEL

Gazetoj
Literatura Foiro. 2000: 186

“Mi gardas belan poŝtkarton de Anna Löwenstein (tiam ankoraŭ Brennan, sed jam edzino de Renato Corsetti) kiu esprimas sian bedaŭron ke ŝi ne sukcesis ĝustatempe subskribi la Manifeston de Raŭmo”. Tion respondas Giorgio Silfer en intervjuo sub la titolo “Pli gravas vivi raŭmisme ol subskribi la Manifeston” okaze de la 20-jariĝo de la Raŭma manifesto. La poŝtkarto mem, historia foto prezentanta la kreadon de la Raŭma manifesto kaj karto de Jouko Lindstedt pri Andrzej Pettyn (el la jaro 1986) akompanas la intervjuon. Alia teksto pri la Raŭma manifesto, “Kien esperanto?” de Claude Piron, same trovas lokon en ĉi tiu numero.

La kulturpolitikan akcenton de LF-186 kompletigas recenzo de Walter Zelazny pri la libro Esperanto sen mitoj de Ziko M. Sikosek. Laŭ Zelazny, “unu el la plej grandaj fi-mitoj de la Movado, mensogo kaj memtrompo ne sufiĉe analizita... estas la mito pri la unueco de la Movado”.

Kiel ĉiam, la literaturo signife kontribuas al la enhavo: poemo de Grigorij Arosjev, rakonto de Berta Lenard, profilo de la konata tradukistino Margarethe-Greta Stoll, recenzoj pri La Liberpoeto de Dan Tirinaro, Paĝoj bizaraj de Urmuz, Mokrokalvo de Gunnar Gallmo kaj Sonĝodramo de August Strindberg. En la kulturaj rubrikoj trovas lokon recenzo de Cornelia Rau pri la filmo Incubus kaj recenzo pri la filozofia libro Libere de la konoj de J. Krishnamuri.

Per la artikolo “Diĝita presado: ĉu inventita por la esperantistoj?” de Marco Picasso LF komencas aperigi la prelegojn prezentitajn kadre de la ĉi-jara 19a Internacia Literatura Forumo okazinta en Vraco. Pri ekologia temo (kaj ne nur) estas eseo de Leen C. Deij.

“Mi ŝatas la Foiron, ĉar ĝi ne estas esperantista revuo sed kultura revuo en esperanto”, skribas Aleksander Korĵenkov en La Ondo de Esperanto (2000:6), kiun artikolon LF-186 represas.

Literatura Foiro aperas dumonate, internacia jara abono estas 42 svisaj frankoj, por ekssocialismaj landoj, Ĉinio kaj Vjetnamio — 21 CHF; por latinamerikaj landoj — 28 CHF.

Por ricevi provekzempleron skribu al la administrejo (CP 928, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando) aŭ al la redakcio (PK 26, BG-3000 Vraca, Bulgario); rete al heroldo@tin.it, kce.esperanto@bluewin.ch kaj lofo@usa.net.

La ruslanda peranto estas Halina Gorecka.

HeKo

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2000/6,7,8;

Dia Regno. 2000/1,2,3;

Debrecena Bulteno. 2000/119;

Esperantolehti. 2000/4;

Esperanto-nyt. 2000/2;

Esperanto USA. 2000/4;

Franca esperantisto. 2000/520,521;

Heroldo de Esperanto. 2000/10;

Internaciisto. 2000/5;

KAE-Informilo. 2000/31;

Kontakto. 2000/4;

La Ondo de Esperanto. 2000/8-9;

La Revuo Orienta. 2000/8;

Monato. 2000/8;

Najbara Folio. 2000/2,3;

Oomoto. 2000/444;

Scienco kaj Kulturo. 2000/2,3;

Sennaciulo. 2000/7;

Service de Presse. 2000/553;

Stel-Avivo. 2000/2,3,4,5,6,7.

M O Z A I K O

Ni ricevis 10 solvojn de la linia krucvortenigmo el la junia Ondo. Preskaŭ ĉiuj estis tute korektaj, nur unu havis erarojn. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Miĥail Maĥnaĉ el Smolensk (Ruslando). Ni gratulas!

La ĝusta solvo:

1. sen; 2. sencele; 3. celebri; 4. Briti’; 5. Titan’; 6. tandem’; 7. demon’; 8. onkl’; 9. klas’; 10. aster’; 11. terpom’; 12. pomad’; 13. adres’; 14. resum’; 15. umbel’; 16. beladon’; 17. adonid’; 18. id’.

Plektita krucvortenigmo

Horizontale

1. Fizika instrumento; 9. Bonfarto (R); 10. Eĉ por pomo putranta troviĝas ...(R); 13. Membro; 16. Angla kuko (R); 17. Kvaroble kvar; 21. Paŝi, marŝi; 23. Kutime ĝi estas sur la kapo, ĝi povas esti el floroj kaj folioj aŭ el oro; 24. Saltanta besto kun nuda haŭto (R); 28. Manskribaĵo.

Vertikale

2. Numeralo; 3. Kaj Atlantika, kaj Hinda; 4. Longa cilindroforma ilo (R); 5. Mondcivitano, homarano; 8. Kristano; 14. Avara; 15. Ĝin donas bovino; 19. Loĝanto de orienta Eŭropo (R); 26. Alkohola trinkaĵo (R); 27. Najbaro de buŝo kaj lango.

Ronde

6. Tranĉranda, pinta; 7. Lando en Ameriko (R); 10. Membro de iu organizaĵo (R); 11. Vegetaĵo kun rozviolaj floroj (R); 12. Malvestita; 14. Malagrable subita, senprepara; 15. Rampulo kun longa maldika vosto; 18. Tempo, dum kiu io okazas (R); 20. Seĝo de reĝo (R); 22. Fortranĉi harojn ĉe la haŭto per speciala ilo; 23. Malnobla fripono; 25. Percepti per la oreloj.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj devos atingi la redakcion antaŭ 10 nov 2000. Unu el la respondintoj ricevos librodonacon. La respondon sendu poŝte al la redakcio aŭ rete al la rubrikestro kulakova@akb.mplik.ru. Fine de la jaro ni premios la plej aktivan respondemulon.

El la Fundamento de Esperanto

§39. Mia onklo ne mortis per natura morto, sed li tamen ne mortigis sin mem kaj ankaŭ estis mortigita de neniu; unu tagon, promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la radojn de veturanta vagonaro kaj mortiĝis.

L.L.Zamenhof

Matematika ludo

Kalkulu laŭvice, kaj ne legu la finon anticipe.

1. Unue, elektu kiom da tagoj vi ŝatus promeni dum la semajno.

2. Tiun ciferon multipliku je 2.

3. Aldonu 5.

4. Multipliku je 50.

5. Se vi jam havis naskiĝtagon ĉi-jare, aldonu 1750; se ankoraŭ ne — aldonu 1749.

6. Fine, deprenu la jaron, en kiu vi naskiĝis.

Ĉu vi jam finis?

Rezulto:

Nun vi havas tri ciferojn: la unua, estas la cifero kiun vi elektis por kiom da fojoj vi ŝatus promeni semajne. Kaj la aliaj du ciferoj estas via aĝo!

Se vi bone faris la kalkulojn, tiam la rezultoj estos perfektaj; kontraŭe, vi eraris. Do, uzu kalkulilon.

Sandra Burgues Roca (Urugvajo)

Rido en la aero

Aviadilo katastrofis kaj falas. Du pilotoj sidas kaj suspirante rigardas tra la fenestro. Unu diras:

— Mi ne komprenas, kial maristoj tre ĝojas vidante teron?

* * *

Aviadilo fuŝiĝis en la aero, la pilotoj provas ĉion por savi ĝin, sed senefike: la maŝino rapide proksimiĝas al la tero. La ĉefpiloto prenas la mikrofonon, kaj diras:

— Karaj geflugantoj. Kun bedaŭro mi informas vin, ke ni post kelkaj minutoj renkontos la teron kaj ni ĉiuj mortos.

La vojaĝantojn trafas paniko. Ili krias, bruas, iu virino saltas sur seĝon, disŝiras kaj disĵetas rapide siajn vestaĵojn, kaj ekkrias:

— Lastan fojon en la vivo mi ŝatus senti min virino!

Ŝia kunvojaĝanto (viro) responde al ŝi demetas sian jakon, ĵetas ĝin al la virino, kaj diras:

— Kaptu ĝin, damne, kaj gladu!

* * *

Aviadilo proksimiĝas al Zuriko, kaj la piloto demandas la flughavenan administranton, kioma horo estas. La administranto redemandas:

— El kiu flugkompanio vi estas?

— Ĉu tio gravas?

— Jes, tre gravas.

— Kial?

— Ĉar se vi estas piloto de SwissAir — nun estas 14h20m30s, se vi estas de Air France — nun estas 14h20 m, sed se vi estas de la Ruslanda kompanio Aeroflot — hodiaŭ estas mardo...

Plukis kaj tradukis Grigori Arosev

FOTOKONKURSO

Post la sukcesaj konkursoj en 1998 kaj 1999 la redakcio de La Ondo de Esperanto kaj Urala Esperantista Societo denove invitas al partopreno en la Internacia Fotokonkurso. La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu deziranta fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10 x 15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la redakcia adreso de La Ondo de Esperanto RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando. La fotoj devas atingi la indikitan adreson antaŭ la 15a de decembro 2000.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti enmetita slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga.

En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono (la redaktoro de La Ondo de Esperanto, komitatano de UES kaj fakulo pri fotoarto) aljuĝos maksimume tri premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: du minimumaj ruslandaj monataj salajroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

2a premio: unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto

3a premio: abono al La Ondo de Esperanto

Specialan premion (libroj en la Urala libro-servo kontraŭ ekvivalento de unu minimuma ruslanda salajro) ricevos la plej bona foto teme ligita kun esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon. Ruslandaj laŭreatoj ricevos premiojn en ruslandaj rubloj. Alilandaj laŭreatoj ricevos premiojn per la kontosistemo de UEA en eŭroj.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2002 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Sukcesojn!

A N O N C E T O J

Ĉiu vorto en la anonceto kostas 1 rublon por ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Galina Romanovna Goreckaja je la redakcia adreso.

Vojaĝ-agentejo “Dornagasht” en Teherano, aliĝinta al Monda Turismo, pretas interŝanĝi nformon kaj planojn pri grupa kaj individua turismo.

Adreso: Suite # 6, No. 121 East Sarv, Saadat Abad, IR-1998653788 Tehran, Irano. Rete: ralijani@accir.com

Mi, Oleg Vasiljeviĉ Vasiljev, instruisto de matematiko de Uljanovska teknika universitato, esperantisto de 1987, SATano de 1991, petas helpon de esperantistoj kaj neesperantistoj. Mia amiko kaj kolego matematikisto Aleksandr Vasiljeviĉ Skrynnikov antaŭ unu jaro havis aŭtoakcidenton, kaj antaŭ unu monato li iĝis viktimo de banditoj. Li bezonas urĝan multekostan operacion.

Bonvolu sendi laŭeblan monhelpon laŭ la adreso: Swift-code: SABRRUMUC 1 Sawings Bank of the Russian Federation Ulyanovsk Office, Ulyanovsk, Russia to account No 42301840669020001420/01 for Skrypnikov Aleksandr Vasiljeviĉ (dolara konto).

Korajn gratulojn kaj bondezirojn al

Irina Mironova muzika pedagogo el Siberio

kaj

Valentin Melnikov nia redakciano el Moskvo

kiuj geedziĝis en Moskvo la 15an de septembro

KOMENCANTO

  • internacia gazeto por komencantaj esperantistoj kaj komencantaj aŭtoroj
  • forumo por komencantaj aŭtoroj
  • fenestro al Esperantujo por komencantoj
  • helpilo por kursgvidantoj kaj korespondaj kursanoj

Post 2 jaroj de nia aktiva laboro oni abonas kaj legas Komencanton en pli ol 30 landoj de la mondo.

Abonu Komencanton kaj vin atendos:

skiza historio de E-literaturo; multaj desegnaĵoj kaj grafikaĵoj, faritaj nur de niaj abonantoj;

rakontoj, noveletoj tradukitaj kaj originalaj, malgrandaj sed tre bonaj poemetoj,

parodioj, aforismoj, enigmoj, anekdotoj, desegnaĵoj

+ bona humoro kaj pozitivaj emocioj!

En 1998-2000 en Komencanto debutis 74 novaj aŭtoroj el Britio, Francio, Ĉinio, Svedio, Nederlando, Kazaĥstano, Italio, Pollando, Brazilo, Hispanio, Ĉeĥio, Usono, Kubo kaj Ruslando.

20 aktualaj korespondadresoj el la tuta mondo en ĉiu numero. Formato A4, 12 paĝoj. Abontarifo internacie: 13 eŭroj. Orienta Eŭropo kaj Latinameriko: 11 eŭroj. Abonu ĉe via landa peranto aŭ rekte ĉe UEA-konto vkud-a.

Ruslanda abonkotizo estas 78 rubloj per poŝtmandato al Viktor Vasiljeviĉ Kudrjavcev: 620041, Jekaterinburg, ab. ja. 132.

Specimeno kontraŭ 2 IRK ĉe la redakcio RU-620041 Jekaterinburg, p.k. 132, Ruslando.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 11

Redakcie

En majo El Popola Ĉinio, festanta sian 50-jariĝon (kaj 500-numeriĝon), aperis kun aparte parada kovrilo, kiun jene komentis la redakcia kolofono:

“La okulfrapaj verdaj steloj kaj malnovaj numeroj de EPĈ sur ĉi kovrilpaĝo montras la karakteron kaj iritan vojon de nia revuo, kaj la ruĝa koloro feliĉosimbolanta en Ĉinio prezentas nian esperon, ke EPĈ havu belan estontecon”.

Esperantujo festenis. Sed en la gratulĥoro (“Mi deziras ke EPĈ havu bonan festjaron kaj ke almenaŭ aliaj 50 fruktodonaj jaroj plu atendu ĝin”, — mesaĝis la prezidanto de UEA.) disonance sonis la titolo de la frontpaĝa artikolo en la 8a numero de Heroldo de Esperanto: ”El Popola Ĉinio: ora jubileo kaj — pereo?”

Heroldo esprimis skeptikecon pri la perspektivo de la plueldonado de la plej luksa el la Esperantaj revuoj. Ke tiu skeptikeco estis bazita sur bona informiteco, pruvis la oktobra kajero de EPĈ, anoncinta ke la revuo ne plu eldoniĝos kiel papera, sed daŭrigos sian ekzistadon nur rete pro “manko de monrimedoj kaj konstanta malpliiĝo de la abonantoj”.

Ĉi tiu decido respegulas la kreskantan pragmatismon en Ĉinio — iom-post-ioma malgraviĝo de la ideologiaj motivoj kaj prioritatiĝo de la faktoroj ekonomiaj jam antaŭ kelkaj jaroj faris anakronisma la vivtenadon de la revuo kun kelkdek-persona etato kaj reduktiĝanta abonantaro. La redakcio baraktis, sed la helpfonduso kaj pagitaj reklamoj nur prokrastis la finon.

Tamen mirakloj okazas, kaj eble la kampanjo de leteroj al ĉinaj ambasadoj pozitive efikos kaj por kelkaj jaroj savos en la nuna formo nian “fenestron al Ĉinio”. Tamen ni devas ne forgesi, ke ĝi estis fenestro al oficiala Ĉinio. EPĈ, abunde ilustrita per feliĉe ridetantaj vizaĝoj, aperigis nur la oficialan vidpunkton pri la eventoj sur la placo Tjan’anmen kaj pri la Tibeta problemo. Ĉu vere ni senrezerve petu daŭrigi la revuon, kiu prisilentis la persekutojn de la disidentoj?

La malapero de EPĈ estas grava bato por Esperantujo. Jam pli frue ĉesis Hungara Vivo, Paco, Scienca Mondo, La Espero el Koreio kaj aliaj revuoj, kiuj perdis ŝtatajn subvenciojn aŭ/kaj privilegiojn. Sed lastatempe falas ankaŭ la abonantaro de, ekzemple, Kontakto; kaj venas onidiroj pri problemoj en Monato. Draste falas la membraro de TEJO (nur 688 membroj fine de 1999) kaj SAT (nur 930). Ĉu ekrealiĝas la pesimisma profetaĵo de Tazio Carlevaro? Aŭ ĉu ankaŭ en Esperantujon venis rezervemo pri tradiciismo kaj membreco? Kvankam nia modesta revuo dum tri sinsekvaj jaroj havas stabilan kreskon de abonantoj, tiuj demandoj estas esence gravaj ankaŭ por ni. Finfine, EPĈ, Monato, La Ondo bezonas ne leterojn al ambasadoj sed kotizojn kaj donacojn.

Cetere, ne forgesu reaboni La Ondon por 2001. Kaj, se tio estas ebla, abonigu vian ĉinan korespondanton, kiu verŝajne ne plu povas ĝui ĉiumonatan revuon en Esperanto.

GVIDLINIOJ POR INFORMADO PRI ESPERANTO

Post pli ol unujara preparado ricevis sian finan formon Gvidlinioj por informado pri Esperanto. Laborgrupo de la Komitato de UEA diskutis pri ĝi unuafoje en la Berlina UK. En Tel-Avivo la Komitato aprobis la novan dokumenton, rajtigante estraranon pri informado, Kalle Kniivilä, zorgi pri ĝia redakta finpoluro.

Celoj

Konsciigi la publikon pri la problemoj en la nuna internacia lingva ordo.

Ĉia informado pri Esperanto estas senperspektiva, se la celgrupo ne konscias pri la ekzisto de lingva neegaleco kaj la nedemokratieco de la nuna internacia lingva ordo. La unua celo de la informado devas sekve esti ke la ĝenerala publiko malkovru la fundamentan nedemokratiecon de komunika sistemo, kiu tutvive privilegias iujn sed postulas de aliaj jarojn da penoj por atingi tamen malperfektan lingvoscion. En la strebado estigi diskuton pri lingva egaleco kaj lingvaj rajtoj troveblas multaj potencialaj aliancanoj kun similaj celoj. Ekzistas multaj sciencaj verkoj pri la efikoj de lingva neegaleco je tutmonda, loka kaj individua niveloj. Indas, ke respondeculoj pri informado bone trastudu la temon. Por ŝanĝi la realaĵojn necesas unue ĝisfunde ekkoni ilin.

Konsciigi la publikon pri la ekzisto kaj funkciado de Esperanto.

Esperanto estas unika fenomeno, kaj antaŭ ĉio necesas ke la esperantistoj mem plene konsciu pri tio. Ĉiu esperantisto povas rakonti pri personaj spertoj kiuj ofte estas tute neimageblaj al eksteruloj. Konkretaj spertoj kaj veraj homoj el foraj landoj estas la plej konvinka rimedo por atentigi la publikon pri la ekzisto de tiu fenomeno. Gravas ja ke la informado ne estu tro abstrakta: imponi povas personaj riĉiĝoj pere de Esperanto, emociaj kaj intelektaj. Informado pri Esperanto devas unuavice esti ĝuste informado, ne propagando. En informado ĉefan rolon havu veraj informoj, ne sloganoj (“Lingvo de paco kaj amikeco”, “ĉies dua lingvo” ktp.). Ne ĉiu volas lerni Esperanton, sed multo estas atingita, se oni sukcesas konsciigi pli vastan publikon pri tio ke Esperanto estas vera vivanta lingvo kun parolkomunumo kiu ampleksas la tutan mondon, lingvokomunumo en kiu ĉiu ano povas senti sin plenrajta membro. Jam tio estas revelacio por la plej multaj homoj. Por efike informi pri la ekzisto kaj funkciado de Esperanto necesas ke la esperantistoj mem pli profunde konu la fenomenon Esperanto, kaj sekve pli kuraĝe argumentu kontraŭ eraraj prezentoj.

Proponi Esperanton kiel solvon en konkretaj situacioj.

Nur post kiam la unuaj du celoj estas almenaŭ parte atingitaj, eblas serioze proponi uzon de Esperanto kiel solvon en iuj konkretaj situacioj. Necesas ĉiam konscii ke Esperanto ne estas magia bastoneto, kiu per unu frapo povus forigi ĉiujn problemojn de lingva neegaleco. Antaŭ ol proponi Esperanton en konkreta situacio, necesas ĝisfunde pripensi, kiun precizan rolon Esperanto povus havi, kiaj estus la avantaĝoj kaj malavantaĝoj, kaj kiaj estos la argumentoj de la kontraŭuloj. Sed en kazoj kie la avantaĝoj estas klaraj kaj la kontraŭargumentoj facile refuteblaj, oni kuraĝe faru sian proponon, aŭ se eble, simple ekuzu Esperanton.

Kuraĝigi al lernado de Esperanto.

Lerni Esperanton volos unuavice homoj kiuj konscias pri la problemoj en la nuntempa internacia lingva ordo aŭ sentas sin altirataj de la tutmonda egaleca lingvokomunumo de la Esperanto-parolantoj. Sekve la plej bona maniero varbi kursanojn estas konsciigi la publikon pri la ekzisto de lingva neegaleco kaj pri la ekzisto de tutmonda, egalece funkcianta lingvokomunumo, en kiu ĉiuj bonvenas. Malmultaj deziros eklerni Esperanton nur pro tio ke ĝi estas relative facila lingvo. Ne la gramatikaj detaloj sed la fakto ke ĉiu povas igi Esperanton sia propra lingvo, igas ĝin unika kaj lerninda.

Rimedoj

Je la nivelo de UEA

Unuavicaj celgrupoj: Landaj Asocioj de UEA; internacie agantaj, influ-kapablaj organizaĵoj kaj individuoj kiuj jam interesiĝas pri lingvaj rajtoj, organizaĵoj kaj medioj kie aktualiĝas demandoj pri egaleca komunikado; la informita ĝenerala publiko tutmonde, sed aparte en landoj, kie ne ekzistas organizita Esperanto-movado.

Taskoj: Gvidado de la informa agado je landa nivelo; kontaktoj kun internaciaj organizaĵoj kaj laŭeble informado rekte al la monda publiko; ĝenerala informado en regionoj sen organizita movado.

Por subteni la informan agadon je landa nivelo la Informa Fako de UEA strebu regule disponigi al la Landaj Asocioj gazetarajn komunikojn kaj pretajn modelajn artikolojn facile tradukeblajn kaj adapteblajn al lokaj cirkonstancoj. UEA ankaŭ strebu disponigi en siaj Interretaj paĝoj koncizajn respondojn al oftaj demandoj pri Esperanto kaj kolekton de modelaj informiloj diverslingvaj.

Ĉe internaciaj organizaĵoj UEA unuavice flegu la rilatojn, informu pri la esperantista agado kiu konformas kun la celoj de la koncernaj organizaĵoj kaj tiel montru la utilon de pluaj kaj pliaj kontaktoj por ambaŭ partioj. UEA ankaŭ laŭeble strebu konsciigi respondeculojn de la organizaĵoj pri la problemoj en la nuna internacia lingva ordo, sed tiuj strebadoj ne malutilu al la bonaj rilatoj kun la koncernaj organizaĵoj.

UEA aktive serĉu kontakton kun medioj kie oni diskutas problemojn rilatajn al lingva egaleco kaj tutmonda komunikado, kaj senpasie informu pri la ekzisto kaj funkciado de Esperanto.

Je la nivelo de landaj asocioj

Unuavicaj celgrupoj: Lokaj grupoj kaj individuaj membroj de la Asocio; landnivele aŭ internacie agantaj, influ-kapablaj organizaĵoj kaj individuoj kiuj jam interesiĝas pri lingvaj rajtoj; naciaj aŭ lokaj organizaĵoj kaj medioj kie aktualiĝas demandoj pri egaleca komunikado; ĵurnalistoj de tutlandaj amaskomunikiloj kaj la ĝenerala informita publiko.

Taskoj: La ĉefa respondeco pri informa laboro kuŝas ĉe la nacia nivelo. La landa asocio provizu la lokajn grupojn kaj la individuajn membrojn per aktuala kaj profesie produktita inform-materialo, starigu rebat-servon kiu rapide reagu al eraraj prezentoj de Esperanto en tutlandaj kaj lokaj amaskomunikiloj, kaj ĝi aktive kontaktu organizaĵojn kaj individuojn kiuj povas interesiĝi pri egaleca tutmonda komunikado.

Je loka kaj individua nivelo

Unuavicaj celgrupoj: Lokaj organizaĵoj kaj individuoj kiuj interesiĝas pri lingvaj problemoj, ĵurnalistoj de lokaj amaskomunikiloj kaj la ĝenerala publiko.

Taskoj: Informado pri konkretaj aranĝoj, kontaktoj kun lokaj ĵurnalistoj. La individuaj esperantistoj mem estu pli forte konvinkitaj pri la valoro de la fenomeno Esperanto, kaj ili havu sufiĉajn sciojn por kuraĝe kaj konvinke argumenti kontraŭ eraraj prezentoj. Pli gravas la kvalito ol la kvanto de la informado.

Renkonte al Zagrebo

Subvencio de la Zagreba Banko

La plej prestiĝa banko en Kroatio, la Zagreba Banko, subvencias ĉiujare ses projektofakojn.

La ĉi-jaran subvencion en la fako Junularo gajnis Kroata E-Ligo por projekto pri partoprenigo de junaj esperantistoj en la 86a Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo. La projekto celas pagi partoprenkotizon de junaj aktivuloj el Kroatio, kiuj helpos en la realigo de UK.

Inter 460 projektoj pri junularaj aranĝoj en Kroatio la juĝkomisiono taksis tiun de KEL la plej bona. Krom ĝi, la Zagreba Banko subvenciis ankaŭ 46 aliajn projektojn. 27 sep. prezidanto de KEL, prof. Dalibor Brozoviĉ, akceptis la dokumentojn pri la subvencio dum solena ceremonio.

Estas menciinde, ke en la fako Arto la printempan premion de la Zagreba Banko ricevis la teatra ensemblo Ponto de Vida Jerman por la prezento de la teatraĵo Poto en la Tel-Aviva UK. En la sama branĉo Romana Roziĉ, esperantistino-filmreĝisorino, ricevis subtenon por sia filmo.

Kongreshelpantoj kleriĝas

Kvindek membroj de Kroata E-Ligo entreprenas okaze de la Ago-tago 4-tagan kurson pri turismo. La kurson organizas 7-10 okt 2000 agentejo Generalturist, la ĉefagentejo de UK-86. Pri diversaj aspektoj de la turisma fako prelegos pluraj profesoroj. La kurso finiĝos per ekskurso al Varazdin, unu el la kongresaj ekskursceloj. Dum la ekskurso la kursanoj lernos pri praktiko de grupgvidado.

29 okt okazos buŝaj ekzamenoj. La sukcesintoj ricevos diplomojn kiuj rajtigos labori en turisma fako en la nivelo de turismaj akompanantoj. La turisma kurso por esperantistoj-helpantoj de UK-86 estas senpaga, je la kosto de la turisma agentejo.

Krome, ekde 13 okt okazos tri lingvaj kursoj en la Zagreba E-Societo Bude Borjan por kontribui al lingva perfektiĝo de la helpantoj de UK-86.

IKU vokas prelegontojn

En la Zagreba UK okazos la 54a sesio de Internacia Kongresa Universitato, kie rajtas prelegi universitataj profesoroj aŭ personoj kun simila kvalifiko. Ili estas invitataj sendi siajn prelegproponojn al la sekretario de la UEA-komisiono pri IKU, prof. d-ro H.M. Maitzen (Endemanngasse 6-18/1/24, AT-1230 Wien, Aŭstrio — maitzen@astro.univie.ac.at) kun kopio al la Centra Oficejo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando (uea@inter.nl.net).

La propono enhavu prelegresumon (maksimume 200 vortoj) kaj biografion kun persona bibliografio. Necesas aldoni ankaŭ taŭgan foton por publikigo. La prelego laŭeble (ne devige) rilatu al la kongresa temo, “Kulturo de dialogo — dialogo inter kulturoj”.

La elektitaj prelegontoj ricevos modestan honorarion, sed ne repagon de kostoj. Ĉiu prelegonto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Aparte bonvenaj estas junaj kvalifikitaj kandidatoj kaj tiuj kiuj antaŭe ne prelegis en IKU.

Limdato por kandidatiĝi estas 15 jan 2001.

GK UEA

Internacia Infana Kongreseto

La 34a Internacia Infana Kongreseto okazos en Zagrebo 21-28 jul 2001 samtempe kun la 86a Universala Kongreso.

Se la antaŭa IIK estis de maro kaj naĝoj, la sekva estos de arboj kaj grimpoj. La renovigita kongresejo situas sur montoflanko, ĉirkaŭata de arbaro, nekrutaj herbejoj kaj belaj promen-aleoj. Kaj tamen, la kongresejo Grad Mladih troviĝas ene de la urbaj limoj de Zagrebo, atingebla en 30 minutoj de la centro per urbaj trafikiloj.

La diversgrandaj ĉambroj estas en apartaj kabanoj, ĉiu kun propraj necesejoj kaj duŝejoj. En la komplekso ne estos aliaj gastoj, do ni povos libere uzi la sportajn terenojn: por piedpilko, korbopilko, tabloteniso, minigolfo, gimnastiko ktp. Estas ludejo por etuloj. Se vi estos lacaj de ludado, atendos vin klasĉambroj en eta lernejo aŭ scenejo de intima teatro. Ni preparos laborgrupojn pri manlaboroj, desegnado, pupfarado, preparo de prezentaĵoj kaj kvizoj, pretigo de kongresa bulteno kaj simile. Ni promenos, kreos muzikon kaj aktoros.

Kongresetanoj ekskursos unutage al urba bestoĝardeno, al interesa teknika muzeo, ekspozicio pri elektraj malkovraĵoj kaj planetario. Dua tuttaga ekskurso portos la infanojn ekster Zagrebon, verŝajne al mezepokaj kasteloj.

La programo disvolviĝos sub prizorgo de profesie kvalifikitaj gvidantoj.

Bonvenaj estas infanoj kapablaj kaj pretaj paroli Esperanton, inter 6- kaj 13-jaraj.

Adreso: Bethlen G. u. 2, HU-2030 Erd, Hungario.

Rete: stefan.macgill@galamb.net.

Ruslandaj partoprenontoj petu aliĝilojn ĉe la redakcio de La Ondo.

Konferenco de ĈEA

En la sudmoravia urbo Znojmo (fama pro vino, kukumoj kaj antikva historio) okazis en mezlernejo la 7a konferenco de Ĉeĥa E-Asocio (13-15 okt 2000) kun 86 reprezentantoj de E-kluboj. Antaŭ la konferenco venis tri redaktoroj de gazetoj kaj televido por gazetara konferenco. La konferencanoj spektis video-filmon pri UK-85 en Tel-Avivo kaj plantis Esperanto-arbon en ĝardeno de Domo de Infanaro kaj Junularo, kies direktorino salutis la konferencon, same kiel la vicurbestro. En la urba arkivo kaj en la lernejo estis instalitaj ekspozicietoj pri Esperanto, kiuj tie restos ankaŭ post la konferenco.

La konferenco traktis la faritan laboron dum la lasta jaro kaj planojn por la venonta jaro (maja IFEF-kongreso en Tábor, jubilea E-tendaro en Lanĉov k.s.). Okaze de la konferenco aperis novaj E-bildkartoj pri Znojmo kaj pri 100 jaroj de Esperanto en Brno festota en majo 2001.

Miroslav Malovec

66a IKBE

5-12 aŭg 2000 en Plovdiv (Bulgario) okazis la 66a Kongreso de Blindaj Esperantistoj (IKBE). Partoprenis 93 personoj el 14 landoj. Pri la kongresa temo “Komunikado sen limoj en la 21a jarcento” i.a. prelegis Spas Karafezov, prezidanto de la Centra Biblioteko de Blinduloj en Sofio, kaj Nadja Ĵukova. Okazis ekskursoj en historiaj partoj de Plovdiv kaj en pitoreska parto de montaro Rodopi (monaĥejo “Baĉkovski manastir”). Kunvenis sekcioj de LIBE — redaktoroj de E-revuoj, komercistoj, ŝakistoj, muzikistoj. Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj (LIBE) kunsidis dufoje. La sekva IKBE okazos en Zagrebo 14-21 jul 2001, kie oni celebros ankaŭ la 50-jariĝon de la ligo.

Mariana Evlogieva

Jubilea pilgrimo

La 53an kongreson de IKUE (Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista) en Rimini partoprenis 130 kongresanoj el 15 landoj.

Dum la inaŭguro la partoprenantojn salutis la vicsekretario de la Pontifika Konsilio de la laikoj d-ro Guzman Carriquiry. (IKUE estas agnoskita ĝuste de tiu Pontifika Konsilio kiel la laika asocio.) Per lia ĉeesto estis esprimita subteno kaj agnosko de la Sankta Seĝo al IKUE. Dum sia E-lingva parolado li atentigis:

Disvastigo de Esperanto estas en la servo de la frateco kaj interkompreniĝo inter popoloj. Hodiaŭ en la epoko de la globalizado tio tre gravas. Esperanto estas grava ankaŭ por ke oni transigu la analfabetecon kaj nekompreniĝon, kaj ke oni povu plenumi du ordonojn de Jesuo Kristo: “Ke ĉiuj estu unu” kaj “Iru al la tuta mondo kaj anoncu la Evangelion.

La diservon en la preĝejo de Staj Johano kaj Paŭlo en la kuncelebrado de deko da pastroj prezidis eks. moŝto Johano Locatelli, emerito kaj eksa episkopo de Rimini. La enkondukan prelegon pri konvertiĝo prezentis p. Lajos Kobor el Hungario. Krome, ĉiutage oni meditis pri Sanktaj Sakramentoj.

Ankaŭ oni povis aŭdi interesan prelegon per la lumbildoj pri la Sankta tuko de prof. Emmanuela Marinelli. Pri la sama temo en la gastiganta paroĥejo de Staj Johano kaj Paŭlo okazis ekspozicio.

La pilgrima parto de la kongreso inkluzivis tri itinerojn.

La unua estis sur la spuroj de Sta Francisko. Oni vizitis Gubbion, Asizon kaj La Vernan. En la kapelo de frato Elia (en Asizo) la diservon prezidis p. Lajos Kobor kaj kuncelebris p. Einchkorn kaj p. Zielonka. Post la diservo oni vizitis la tombon kaj la bazilikon de Sta Francisko kaj la bazilikon de Maria de anĝeloj. La pilgrima tago finiĝis per la preĝo de la parto de vespro en la preĝejo en La Verna.

La dua pilgrimcelo estis la Maria sanktejo Loreto, kie la kongresanojn salutis ĉefepiskopo Angelo Comastri. IKUE donacis al la ĉefepiskopo E-lingvan Meslibron.

Malgraŭ tre frua vekiĝo ĉiuj tre ĝojis pri la vizito al la celo de multaj kredantoj dum ĉi jubilea jaro — Romo. Dum la ĝenerala aŭdienco sur la Placo de Sta Petro la kongresanojn salutis la Papo. La diservon oni celebris en unu el kvar ĉefaj bazilikoj, tiu de Sta Paŭlo ekster la muroj.

Fino de la Kongreso okazis per la diservo en la Sanktejo de Sta Maria de la gracoj.

Ni menciu, ke de antaŭ nelonge la preĝejo de Staj Johano kaj Paŭlo kie la parohestro estas p. Magnani estas ornamita per plia E-lingva mozaiko: ĉi-foje temas pri la jubilea simbolo.

Okaze de ĉi kongreso, estis eldonita esperantlingva video-bendo pri la Sankta tuko kaj E-lingva gvidilo de la Maria sanktejo Loreto.

Marija Beloŝeviĉ

Sur la foto: IKUE-anoj rapidas al la Papa aŭdienco sur la Placo de Sta Petro. Fronte videblas Serio Boscin, kasisto kun flageto, p. Duilio Magnani, honora prezidanto de IKUE, p. Lajos Kobor.

NOREK-19 en Kaskadio

La 19a Nord-okcidenta Regiona Esperanto-Konferenco (NOREK) okazis en Saanichton (Brita Kolumbio, Kanado) inter 29 sep kaj 1 okt 2000 kun kvardek esperantistoj.

NOREK jam fariĝis tradicia konferenco por la esperantistoj kiuj loĝas en geografia regiono konata kiel Kaskadio. Kaskadio ampleksas la okcidentajn partojn de Kanado kaj Usono laŭlonge de la Pacifika marbordo kies arbaroj estas ĉefe borealaj kaj kies riveroj fluas en la Pacifikan Oceanon.

La temo de la konferenco “Esperanto, lingvo de la paco” havis traktadon en la prelego de Joe Gamble “Kiel kreskigi gefrataran mondkulturon”.

Sekvis diskuto kiu traktis aspektojn de kulturoj kiuj apartigas homojn, diferencigas ilin. La rolo de Esperanto kiel sema kulturo, kulturo de paco kiu semigas naciajn kulturojn per nacilingvaj tradukoj el la Esperanta kulturo estis konsiderata kiel bona direkto por plia evoluigo kaj kontribuo paca de Esperanta literaturo.

Aliaj programeroj distris, informis, kaj amuzis la konferencanojn. Inter ili estis: nova leciono de videokurso Pasporto al la tuta mondo; du ekologiaj videofilmoj en Esperanta traduko La mondo de la Fantoma Urso kaj Marmoto; diapozitiva programo pri Stelaluna — infana libro pri spertoj de vesperto inter birdoj, kies vivhistorio montris la valoron de amikeco malgraŭ ekzisto de malsamecoj; diapozitiva programo pri teceremonioj en Japanio; amuza skeĉo; raporto pri la Tel-Aviva UK; komuna kantado kun gitara muziko; bankedo; ekskursoj.

Wally Du Temple

Akademiaj elektoj

Per ĉi tiu anonco la estraro de la Akademio de Esperanto alvokas al prezento de kandidatoj por la venontaj elektoj de triono de la membraro.

Ĉi-jare estos elekteblaj 17 membroj.

Por fariĝi kandidato, esperantisto devas esti proponata de almenaŭ kvin akademianoj, kiuj reprezentu almenaŭ tri malsamajn naciajn lingvojn.

La kandidato devas sendi al la Prezidanto de la Akademio, prefere per retpoŝto, viv-protokolon, en kiu aperu personaj informoj (kompleta nomo, dato de naskiĝo, adresoj ordinara kaj reta, telefonnumeroj), instrurilataj (scienca kaj faka instruo ricevita, profesia kariero, scio de naciaj lingvoj) kaj priesperantaj (Esperanto-agado kaj tute aparte pri publikigaĵoj en kaj pri Esperanto). Krome, la kandidato deklaru sian akcepton de la kandidateco, sian fidelecon al la Fundamento de Esperanto kaj sian pretecon por la laboroj de la Akademio.

La membroj de la Akademio estas elektataj de la Akademio mem per absoluta plimulto de la voĉdonantoj. En okazo de nombro-egaleco de voĉoj la Prezidanto havas decidan voĉon.

Ĉi tiuj reguloj ne aplikiĝas al akademianoj, kiuj finas nun sian periodon de aktiveco. Ili estas aŭtomate rekandidatigataj se ili ne rifuzas tion. Ili validas por esperantistoj, kiuj ne estas nun membroj de la Akademio.

La proponoj kaj ĉiuj necesaj informoj kaj deklaroj devas atingi la prezidanton aŭ la sekretarion de la Akademio plej laste 30 nov 2000.

Geraldo Mattos, Prezidanto

Rua Dr. Joao Motter, 98,

BR 81210-260 Curitiba PR, Brazilo

mattos@super.com.br

Renato Corsetti, Sekretario

Colle Rasto IT-00036 Palestrina, Italujo

corsetti@itelcad.it

Pri la konsisto de la akademio

La akademio konsistas el tri trionoj, kies membroj finas siajn mandatojn en 2001, 2004 respektive 2007. Ĉiun trian jaron oni elektas 15 membrojn por mandata periodo de 9 jaroj.

La membroj de la respektivaj trionoj estas:

Unua triono, elirjaro 2001. Broadribb, Camacho, Cherpillod, Dasgupto, Golden, Kolker, Krause, Li, Minnaja, Moirand, Schubert, Tonkin, Wandel, Yamasaki (14; unu vaka loko post la demisio de de’Giorgi).

Dua triono, elirjaro 2004. Ari-Martinelli, Balbin, Boulton, Duc Goninaz, Eichholz, Gotoo, Konisi, Lagrange, Mallia, Pokrovskiij, Rosbach, Wells, Xie (13; du vakaj lokoj post la mortoj de Ĝuĝev kaj Oljanov).

Tria triono, elirjaro 2007. Berveling, Bormann, Corsetti, de Kock, Kiselman, Koutny, Kuznecov, Lindstedt, Lo Jacomo, Mattos, Maul, Moon, Pettyn, Ragnarsson, Ŝtimec (15).

La akademio nun konsistas el 42 membroj. Dum la elektojaro 2001 la akademio alelektos 17 membrojn, el kiuj 15 apartenos al la unua triono kun nova elirjaro 2010, kaj 2 apartenos al la dua triono kun elirjaro 2004.

La nunaj membroj de la unua triono estos aŭtomate kandidatoj por nova periodo krom se ili rifuzas.

Unu membro jam anoncis ke li ne volas rekandidatiĝi. Tial estos loko por 4 novaj membroj, eĉ se ĉiuj aliaj 13 estos reelektitaj.

Christer Kiselman

Problemoj en la estraro

(HeKo) Michel Duc Goninaz, ĉefrevizianto de PIV, demisiis de la estraro de Akademio de Esperanto, kie li okupis la postenon de unu el la du vicprezidantoj.

Duc Goninaz motivis sian demision per la suba letero, datita 13 sep 2000, al Geraldo Mattos, prezidanto de AdE:

Opiniante, ke la labormaniero de la Estraro de la Akademio estas nekorekteble malnormala kaj konstatinte, ke mi ne povas en tiu estraro plenumi la intencojn, deklaritajn ĉe mia elektiĝo kiel vicprezidanto en 1998, mi deklaras, ke mi ĉesis ofici kiel vicprezidanto kaj ke mi ne respondecas pri la decidoj lastatempe faritaj nome de la Estraro.

Michel Duc Goninaz

Duc Goninaz estis elektita al la estraro en junio 1998, samtempe kun Geraldo Mattos, kiu kondensis sian laborprogramon en unu frazo:

Mia plej arda deziro estos harmoniiga laborado interne de nia Akademio, kiu devas esti unu sola animo en kvazaŭ unu sola korpo.

Perla Ari Martinelli

Kulturpremio de Aalen por Auld

La Sepan Esperanto-Kulturpremion de Aalen, en solena matineo en la urba biblioteko, la FAME-fondaĵo por stimulado de internaciaj kompreniloj transdonis al William Auld, unu el la plej gravaj kreantoj de Esperanto-kulturo en nia epoko.

Bedaŭrinde la san-stato ne permesis al la honorato persone fari la longan vojaĝon de Skotlando al Suda Germanujo. En lia nomo la premion (10 mil germanaj markoj), transprenis Michael Scherm, prezidanto de la germana ILEI-sekcio, kaj sprite dankis en la nomo de Auld, citante en Esperanto kaj en germana traduko el Retoriko de Ivo Lapenna.

La laŭdacion digne faris d-ro Werner Bormann, prezidanto de la FAME-fondaĵo, antaŭa prezidanto de la Akademio de Esperanto, kiu mem, simile al la premiito, okupis multajn poziciojn en la organizita Esperanto-movado, tiel montrante kombinon de intelekta laboro kaj tute konkretaj organizaj taskoj.

En la germana lingvo, por la ĉeestantaj reprezentantoj de la publika vivo — urbo, gimnazio, distrikta banko kaj aliaj — li skizis la diversajn facetojn de la verko de William Auld.

El la posedo de la Germana E-Biblioteko, kies sidejo troviĝas en la sama domo kiel la urba biblioteko de Aalen, estis elmontritaj la plej gravaj el la libroj de la skota majstro — poezio, tradukoj, instrua materialo, eseoj — kaj la reprezentanto de la urbo montris sin impresita pri la vivo-verko ja ankoraŭ ne finita de persono, kiun gravaj personoj el la monda kultura vivo trovis inda, pasintjare, esti kandidato por la literatura Nobel-premio, kio en si mem vekis grandan atenton ne nur en la skota gazetaro.

La nobel-premion ricevis Günter Grass. Sed la esperantistoj fieras pri sia propra grava distingo, la FAME-kulturpremio, kaj ili fieras pri Bill Auld.

Adolf Burkhardt

OSIEK-Premio 2000

En 2000 la OSIEK-anoj proponis 18 verkaĵojn premiindajn de 16 diversaj aŭtoroj: ĉiuj estis prezentitaj en la junia numero de La Gazeto. 21 jul en la Internacia E-Konferenco (Motovun, Kroatio) sekreta voĉdonado atribuis la premion al Trevor Steele pro originala verko Falantaj muroj.

La premio de OSIEK (400 eŭroj) rekompencas vivantan esperantiston pro publikigita verkaĵo ne fikcia aŭ pro grava traduklaboro.

Bruno Masala

Recenzo de Viktor Kudrjavcev pri Falantaj muroj aperis La Ondo. 1998: 5.

Pola ministro rekonis Esperanton

24 aŭg en la oficiala pola leĝ-ĵurnalo aperis dekreto de la ministro pri nacia edukado, laŭ kies 4a paragrafo fin-diplomoj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo de Monda Turismo en Bydgoszcz fariĝas en Pollando oficialaj dokumentoj, laŭ kiuj turismaj ĉiĉeronoj kaj vojaĝgvidantoj rajtas labori en Esperanto. La dekreto estas la unua altranga ŝtata leĝo koncernanta Esperanton depost la ŝanĝo de la politika sistemo en Pollando antaŭ dek jaroj, kaj danke al ĝi jam nun videblas pli da intereso lerni Esperanton, studi turismon kaj kulturon ĉe ISTK.

Okaze de la Monda Tago de Turismo (27 sep) aperis pollingva katalogo de internaciaj vojaĝoj de Esperantotur — Turisma Servo de Monda Turismo en 2001. La katalogo, eldonita en 10 mil ekzempleroj, enhavas pli ol 100 kolorajn fotojn kaj programojn de vojaĝoj de Esperantotur-MT al pli ol 130 landoj.

22 sep – 1 okt 2000 okazis en Bydgoszcz la 18a Pola Studadsesio de AIS San Marino kaj 26a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo, organizitaj de Monda Turismo kaj ties Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo — klerigejo de AIS.

Programon de la studadsesio konsistigis 13 diverstemaj kursoj gviditaj de profesoroj kaj docentoj de AIS kaj aktivuloj de Monda Turismo.

23 sep okazis ekskurso al Torun, kie oni vizitis la Etnografian Muzeon kaj aŭskultis prelegojn de Teresa Nemere pri popola arto kaj posttagmeze rigardis programojn de junularaj art-ensembloj Baby Jagi, Rytmix kaj Studio-“P”. Sekvatage okazis ekskurso al Biskupin, dum kiu Feliks Malinowski konatigis la gastojn kun la etnografia regiono Paluki kaj Ada Witucka gvidis seminarion pri ceramiko, kaj 28 sep oni vizitis la grandan foiron Tour & Travel en Varsovio.

La kulmina momento estis solena inaŭguro de la studjaro 2000/2001 de ISTK/AIS kaj internacia vespero en la Junulara Palaco en Bydgoszcz, organizita okaze de la Monda Tago de Turismo kaj samtempe la deka datreveno de la registriĝo de Monda Turismo en Bydgoszcz (antaŭe en Bruselo). Dum tiu vespero prezentiĝis art- kaj folklorensembloj el urbetoj kaj vilaĝoj de la ĉirkaŭa regiono kaj artisto el Sankt-Peterburgo.

Andrzej Grzebowski

Interlingvistika sesio

25-29 sep 2000 okazis sesio de la Interlingvistikaj Studoj en la Universitato Adam Mickiewicz (Poznan, Pollando). Kvin novaj studemuloj (unu brito, unu belgo kaj tri poloj) aliĝis al la grupo. Kursoj pri esperanta literaturo (Lidia Ligeza), komunikado (d-ino Ilona Koutny), fonetiko (d-ino Ilona Koutny) kaj kulturo (d-ro Zbigniew Galor) konsistigis la programon.

Zofia Banet-Fornalowa prezentis la Esperantan teatran arton kaj Judita Schiller la filmarton.

La sesion kompletigis la kultura programo de Arkones semajnfine (vidu la sekvan artikolon).

Ilona Koutny

Arkones 16-foje

Pli ol 150 personoj el 9 landoj, kiuj renkontiĝis ĉi-jare inter 29 sep kaj 1 okt en Poznan, povis ĝui vere buntan programon de la 16aj artaj konfrontoj en Esperanto Arkones.

En ĝi troviĝis 5 spektakloj:

  • Noemi de Paul Gubbins, en la plenumo de Jadwiga Gibczynska;
  • Observu — neglektu — aŭskultu — akcentu — nuligu — premlevu — lantglutu! prezentita far la aŭtoro Jarlo Martelmonto (kun helpantoj);
  • La babiladoj de bonhumora Zamenhofano de Jakobo Ŝapiro en la plenumo de Jerzy Fornal;
  • La oficeja ĝangalo de Stefan MacGill kaj Pri tio, kion mi amas de Julian Tuwim en la plenumo de Infana Teatreto Instigo (Gorzów Wlkp);
  • Ĉiam meritas vivi poezia spektaklo de Studio “P” (Torun).

Pri Familio Zamenhof prelegis Zofia Banet-Fornalowa, aŭtorino de ĵus aperinta libro sub la sama titolo. Judita Schiller prelegis pri E-filmarto kaj prezentis plurajn E-filmojn. Prelegis ankaŭ Lech Kosieniak (Esperanto en monoteismaj religioj), Jaroslaw Parzyszek (Ĉu Bjalistoko bezonas Esperanton?), Zbigniew Kornicki (Funkciado de Internacia Lingvo: eŭropa kulturo — elektitaj aspektoj), Teresa Nemere (Esperanto kaj muziko du internaciaj lingvoj), Zofia Banet-Fornalowa (Jakobo Ŝapiro surfone de bjalistoka E-movado), Agnieszka Drelich kaj Krzysztof Magdziak (Bona Espero).

Dume okazis la 18a Pola Studsesio de la Akademio Internacia de la Sciencoj (San Marino) kun la kursoj: “Interkultura komunikado” de Ilona Koutny kaj “Enkonduko en sociologion de kulturo” de Zbigniew Galor.

Okazis ankaŭ aŭkcio de E-libroj kaj diskutrondo “Ĉu Esperanto estas bezonata?”, kiujn gvidis Tadeusz Chrobak. Prezentiĝis la verkistoj Tomasz Chmielik kaj Lidia Ligeza. Por ni kantis la koruso Sub la verda stelo (Tychy), Jerzy Walaszek, Wanda Bierzynska kaj Zuzana Kornicka. En la oratora konkurso Vojaĝo venkis Jaroslaw Parzyszek. Ni bone diskotekis, bone amuziĝis dum la jam tradicia “mielvespero” (kun miela vino kaj ĉokolado) kaj pluraj amikaj renkontiĝoj.

Pawel Janowczyk

Lerni komercon rete

Ekde la nova jaro 2001 Internacia Lernejo de la Ekstera Komerco planas instrui ankaŭ en Esperanto. En nia lernejo vi povas studi en la universitata nivelo pere de reto. Ni ankaŭ instruas kiel uzi interreton por la ekstera komerco. La studkosto estas tre malalta (10-25 USD monate, depende de la lando).

Por pli precizaj informoj bonvolu skribi rete al la direktoro Nina Jaskiewicz ninajaskiewicz@kki.net.pl.

Nina Jaskiewicz

Malmulte konata ZEO

Verŝajne ĉiu esperantisto scias la historion pri Kabe (Kazimierz Bein), la unua stilisto de Esperanto kaj la plej eminenta tradukanto de la pionira epoko de Esperanto, kiu en zenito de sia gloro subite kaj definitive forlasis Esperanton lasinte al ĝi siajn verkojn kaj riĉiginte la lingvon per la vorto kabei. Sed nur nemultaj scias, ke sur lia tombo estas gravurita rekono pri lia esperantisteco. La esperantistoj de Lodzo (kie Kabe mortis 15 jun 1959) prizorgas lian lastan ripozejon, kiun oni devos registri en la reeldonota libro pri ZEOj.

Foto de Robert Kaminski

Esperanto kaj EJL

La centra germana kalendaro pri la Eŭropa jaro de la lingvoj www.na-bibb. de/ejs anoncas inter la unuaj 20 aktivaĵoj en Germanio du E-aranĝojn: la Printempan Semajnon Internacian (PSI) en Andreasberg (“Eŭropo sen lingvaj limoj?”, 9-16 apr 2001) kaj la Germanan E-Kongreson (“Kongreso: La Eŭropa Jaro de la Lingvoj”, 1-4 jun 2001) en Ludwigshafen. La organizantoj de la PSI ankaŭ petis de la EU ĝustatempe ĝis la unua limdato (2 okt 2000) specialan subvencion okaze de la EJL.

Ulrich Matthias

Monatfino en Tiĉino

(HeKo) En la svisitala urbeto Biasko 30 sep estis dediĉita al Omaĝo al fratoj Rossetti. Kial en Biasko? La respondon ni eksciis de d-ro Giorgio Silfer, gvidanto de la katedro pri literaturo ĉe la Esperantologia Fakultato de KCE.

La familio Rossetti loĝis en Biasko, sed ili migris al Skotlando komence de la jarcento. La pli aĝa frato Cezaro estis vendisto. Pri tiu profesio li verkis libron Kredu min, sinjorino! Kial omaĝo? Cezaro forpasis en 1950, unu jaron post la apero de sia verko. Reto estis profesoro pri belarto, aŭtoro de multaj verkoj. Li kontribuis al la nasko de nova literatura epoko per Kvaropo en 1952. Li forpasis antaŭ jardeko.

Post la kafopaŭzo d-ro Silfer enkondukis nin al la Historio de la E-literaturo. La libro estas kunverkata de prof. Carlo Minnaja kaj Silfer mem. En la distra programo, post la kantado de Anjo Amika, Dieter Rooke deklamis poemon de Julio Baghy Estas mi esperantisto.

Anna Lászay

La Viena programo savita

(Interredaktore) Post la novstrukturiĝo la radiostacio mem ne plu elsendas je la kostoj de la registaro, ĝi iĝis parto de la entrepreno ORF, kiu estas sendependa stacio “Aŭstria Radio kaj Televido”. Ĝi disponigos por 2001 nur duonon de la ĝisnuna buĝeto.

La programo estas savita parte pere de financa subteno de geaŭskultantoj, parte per antaŭvidataj varbdisaŭdigoj. Nur ne tiom abunde kiel ĝis nun. Dum la vintra periodo 2000/01 nur du E-programoj estos elsendataj dum vendredaj kaj dimanĉaj vesperoj. Memkompreneble nek la satelita, nek la reta programaliro estos limigota.

Kun bedaŭro mi konstatas, ke en Esperantio oni apenaŭ interesiĝis pri la temo dum la krizotempo, kvankam plurloke aperis alvoko por helpagado. Eĉ en la kunsido de radioamikoj dum UK en Tel-Avivo oni ne informis pri la problemo.

Katalin Fetes-Toszegi

Patagonia Renkontiĝo

Kvankam la grandaj distancoj kaj ekonomiaj kialoj malebligas similajn renkontiĝojn en Argentino, 12-15 okt en Bariloche okazis Patagonia E-Renkontiĝo kun partopreno de esperantistoj el Bariloche, Mar-del-Plata, Buenos-Aires kaj Neuquen. Bedaŭrinde ne venis ĉilianoj, kiuj anoncis sian partoprenon.

La ĉefa rezulto de PER estas decido pri lanĉo de Patagonia Bulteno.

Rubén Sánchez

Ĉe rumanaj fervojistoj

25-27 aŭg en Bukareŝto okazis jarkunveno de Rumana Esperantista Fervojista Asocio, en kiu krom rumanaj esperantistoj-fervojistoj partoprenis iliaj samfakuloj el Ĉeĥio, Germanio, Ruslando kaj Slovakio.

La trafikministro salutis la kunvenintojn kaj rakontis pri la estonteco de la fervojoj en Rumanio.

Okazis interkona vespero, ekskursoj, dancoj. Post la kunveno la alilandaj esperantistoj daŭrigis konatiĝon kun la urbo, vizitis botanikan ĝardenon, kafumis kaj babilis.

Mi dankas al Sorin kaj Nona Porupca kaj al Jelena Veliscu, kiuj agrabligis nian restadon (mi vojaĝis kun la edzino kaj filino) en Rumanio.

Mi proponas fondi en Ruslando fakan grupon de fervojistoj-esperantistoj kaj petas ĉiujn dezirantojn skribi al mi.

Adreso: RU-610051 Kirov, ab. ja. 1392.

Sergej Paĥomov

Epidemio de “vojaĝito”...

Post Gloria kaj Dimitri (bicikla vojaĝo en Afriko), Maryvonne kaj Bruno Robineau (8 jarojn ĉirkaŭ la mondo), Gudule le Pichon kaj Laurent Cuenot (ĉirkaŭ Eŭropo per rulhejmo dum 4-5 jaroj), alia juna paro — Rachel Prual kaj David Cholet — ekiris por vojaĝo ĉirkaŭ la mondo.

La partoprenintoj de la kongreso de SAT-Amikaro en Fouquieres-Lez-Lens, kies organizadon prezidis s-ro Michel Bouchez, estro de tiu urbo, esperantisto, certe memoras pri lia filo Boris, kiu i.a. gvidis ekskursojn.

Boris, kiu konas Esperanton, ekiris 16 sep por unujara vojaĝo ĉirkaŭ la mondo kun sia amikino Veronique kiu eklernis Esperanton.

17 sep ili estis en Kairo kaj, post vizito de Egiptio, ili intencas vojaĝi al Sudano, Kenjo, Tanzanio, Malavio, Mozambiko, Sudafriko, Brazilo, Bolivio, Peruo, Nov-Zelando, Samoa Insularo, Vanuatuo, Indonezio, Vjetnamio, Laoso, Ĉinio, Tibeto, Mongolio kaj Ruslando. Ili havas kontaktojn kun esperantistoj en multaj landoj.

Rete: bouchez.boris@aol.com

Michel Bouchez

Esperantistoj kunmanifestacias

Ĉirkaŭ mil aktivuloj partoprenis 26 sep manifestacion kontraŭ kapitalismo kaj Internacia Mona Fonduso en San-Paŭlo (Brazilo) ĉe la borso. Tagmeze okazis tumulto. Polico atakis la manifestaciantojn. (Io simila okazis en Prago). 17 personoj estis arestitaj. Kiam vespere la manifestaciantoj volis daŭrigi la marŝadon ĉe la Placo de Respubliko la polico malpermesis nin.

Almenaŭ tri esperantistoj partoprenis la manifestacion kun sloganrubando pri Esperanto, “Neimperiisma lingvo, tutmondiganta la rezistadon kontraŭ kapitalismo kaj IMF”, kaj disdonis fald-folion pri Esperanto. Feliĉe neniu el ili estis arestita.

Okaze de disdonado de fald-folio, multaj homoj petis aliajn informojn, petis ke ni diru ion en Esperanto ktp.

Joao Junior

Unu semajno da Motovun

Unu semajno da Motovun. Unu semajno da Istrio Kroatia. Unu semajno da Esperantujo kadre de Internacia E-Konferenco (15-21 jul 2000). Nur tri tagojn mi volis resti — pro urĝa renkontiĝo aliloka — sed fariĝis tuta semajno: kaj tion ĉi mi opinias granda laŭdo por tia konferenco.

Por mi ĝi estis ekstereksterordinara konferenco. Pro tiom da kialoj, ke mi ne scias kiel komenci listigi. Mi komencu per la etoso revidi Esperantajn geamikojn kaj gekonatojn, konatiĝi kun novaj, kaj diskuti kun ili longe kaj fruktodone dum horegoj en bela pejzaĝo ĉe agrabla vetero.

Mi daŭrigu per la multaj surprizoj kiel la revidoj, la terasa bufedo, la simileco de Motovun kun San-Marino, la sidejo de Akademio Internacia de la Sciencoj.

Liste laste menciiĝu Erika, la hotelestrino, juna kroatino, kiu rekatapultis min en tempon de Esperantaj renkontiĝoj antaŭ multaj jaroj, kiam mi estis tiel juna kiel ŝi hodiaŭ. Ŝi kaj mi kune babilis, kune trinkis, kaj kune renkontiĝis en glaciaĵejo. Ŝi instruis al mi la kroatan, kaj ni dum tiu semajno kreis al ni ambaŭ nian propran rimedon interkompreniĝi kaj paroli pri ĉio ajn. Ni kreis nian lingvaĵon el la kroata, angla kaj itala kun iom da Esperanto kaj iomete da germana. Apenaŭ en mia vivo mi sentis min tiel internacia kaj tiel Eŭropa.

Mia mesaĝo de Motovun estas, ke ankoraŭ supre de Esperanto situas la homoj kaj la interkompreniĝo. Mi ne konas la estontecon de la Internacia. Eble ĝi iam, eĉ baldaŭ, estos unu el la du solaj UN-aj lingvoj apud la angla. Eble ĝi vaste servos kiel modellingvo por pli bone ellerni fremdajn lingvojn kadre de lingvoorientiga instruado. Eble la geesperantistoj fariĝos speco de Rotario: homoj, lernu Esperanton kaj profitu de niaj servoj — jen Pasporta Servo, Delegita Reto, Koresponda Servo, multegaj fakasocioj, kaj multegaj kunvenoj. Eble ĝi vere mortos en 2045 kiel prognozite.

Sed mi ja scias, ke Esperanto mem ne estas celo. Celo estas la bonfarto de la homoj, kaj celo estas la interkompreniĝo. Celo estas popoloj kiel ekzemple la gekroatoj kaj ilia situacio sur Balkano, ilia vojo al la riĉa Eŭropo, ilia voĉo en la tutplaneda ĥoro. Celo estas junaj homoj pensantaj regione, Eŭrope, monde. Pensantaj tiel en sia propra lingvo, en la turismaj lingvoj, en la negocaj-ekonomiaj-kapitalaj lingvoj, tre verŝajne en la angla, (esper)eble en nia Esperanto. Homoj kiel Erika.

Claus Günkel

Kurte

La Estraro de UEA en Tel-Avivo decidis elekti Gotenburgon (Svedio) kiel la urbon de UK en 2003. (Esperanto)

Novaj komitatanoj B de TEJO: Isacir Andreoni (BR), Hélène Barkoviĉ (FR), Oleg Dadaev (UA/RU), Rafael Despradel (Dominikana Resp.), Paul Kwasi Mensah (GH), Nakamura Daishin (JP); ili elektiĝis sen balotado, ĉar alvenis malpli da kandidatigoj ol estis elekteblaj postenoj. (TEJO tutmonde)

6 okt en filharmonio de Olomouc (Ĉeĥio) estis prezentita en E-to Simfonio n-ro 1 por mezsopranulino kaj orkestro de David Gaines en plenumo de Moravia Filharmonia Orkestro kaj mezsopranulino Kimball Wheeler; la komponisto ĉeestis la koncerton. (David Gaines)

La franca deputito Christian Bourquin proponis al la franca ministro respondeca pri la eŭropaj rilatoj, Pierre Moscovici, antaŭenigi la uzon de E-to kiel lingvo de Europo. (Henri Masson)

En la Forumo de Minato 2000, kiu okazis 9 sep kaj estis organizita de la loka filio de NRO-oj, troviĝis E-programoj, kiujn organizis rondo Hobio k aliaj E-grupoj en Tokio kaj ĉirkaŭ ĝi. (Reza Kheirkhah)

La kolekto de E-poŝtmarkoj de Terttu Österman ricevis premion en ekspozicio Nordia-2000, kiu okazis en Sollentuna (Svedio). (Vekilo)

Fondaĵo Grabowski aljuĝis ĉi-jare premiojn al: André Cherpillod (700 USD) pro la eldona agado, Georgo Abraham (300 USD) pro Klara vortaro E-araba, prof Cho Sungho pro La Bildstria gvido al genetiko; krome subvenciojn ricevis Ada Csiszár k Maria Abolskaja. (Esperanto)

En 1999 legantoj de magazino Monato donacis 47 senpagajn abonojn al e-istoj el neriĉaj landoj. (Monato)

14 jul en la elementa lernejo Henĝing en la urbo Yancheng (Ĉinio) fondiĝis la unua en Ĉinio E-Centro por infanoj. (El Popola Ĉinio)

Ŝtelistoj penetris en la konstruaĵon kie troviĝas la klubejo Nesto (Tampereo, Finnlando), sed ili ne sukcesis malfermi la pordon, malkiel de aliaj ejoj. (Vekilo)

En Torino ekfunkciis nova E-oficejo en la loĝejo donacita de Ada Bessone. (l’esperanto)

Azerbajĝana E-Asocio ne estis akceptita kiel Landa Asocio de UEA pro neatingo de la minimumo de 25 membroj. (Esperanto)

En Filozofiscienca Fakultato de Debrecena Universitato komenciĝis tri E-kursoj kun ĉ. 80 studentoj; la instruisto Tibor Papp daŭrigas gvidi ankaŭ du E-kursojn por 75 studentoj en la Naturscienca Fakultato. (HeKo)

Sukcesa defendo

Mi ne timas aserti, ke en Peterburgo okazis elstara evento — 21 jun Julia Dmitrijevskaja-Nilsson sukcese defendis disertaĵon “Internacia Esperanto-movado kiel subjekto de interkultura komunikado” kaj ricevis la universitatan gradon de kandidato pri kulturologio (laŭ la okcidenta universitata gradaro ĝi similas al la doktora).

La disertaĵo konsistas el du partoj: “Dialogo de kulturoj kaj komunika potencialo de Esperanto” kaj “Socio-kulturaj kondiĉoj en formado kaj realigo de la Esperanto-movado”.

Menciindas, ke la disertaĵo de Dmitrijevskaja-Nilsson estas la lasta disertaĵo pri kulturologio en nia lando, ĉar tuj post ĝia defendo kulturologio estis fermita kiel diserta specialeco. Menciindas ankaŭ tio, ke la disertaĵo de nia samideanino ricevis neniun “nigran globon” — ĉiuj 15 ekzamenintoj estis por!

Boris Kondratjev

La redakcio de La Ondo kore gratulas la novan scienckandidaton! En la sekva kajero ni aperigos intervjuon kun ŝi.

Ŝtata premio por esperantistoj

Junulara Esperanto-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko gajnis ŝtatan junularan premion de Ĉuvaŝio pro “aktiva laboro por evoluo de la movado Lingvaj Festivaloj kaj disvastigo de lingvistikaj scioj”.

Ĉi tiu premio estas tre grava ŝtata afero. Nur 4 plej bonaj junuloj (aŭ organizaĵoj) de la respubliko ricevas ĝin laŭ decido de speciala komisiono ĉe Prezidento de Ĉuvaŝa Respubliko. Famaj sciencistoj, ŝtataj respondeculoj pri kulturo, edukado, klerigado, verkistoj, sportistoj, artistoj, aliaj fakuloj apartenas al la komisiono (tio estas vere honora laboro).

Ĉi-foje krom JEAĈR la premion ricevis Junulara ekologia grupo de Ĉuvaŝa Respubliko (pro aktiva ekologia agado); aktorino de la Ĉuvaŝa nacia teatro Irina Sadovnikova (pro rolo de juna knabino en spektaklo “Avino Paraski”); estrino de farmejo el distrikto Jadrinskij de Ĉuvaŝio Tatjana Dodina (pro sukcesoj en agrikulturado).

La premio (3600 rubloj = ĉ. 150 eŭroj) pliplenigis la Asocian kason, kiu pagos la ĉefajn elspezojn de la 5a Lingva Festivalo, kiu okazos fine de oktobro en Ĉeboksari.

Jekaterina Jevlampieva

Duafoja festivalo en Ivanovo

8 okt en Ivanovo okazis la dua Lingva Festivalo kun partopreno de 250 personoj.

Estis prezentitaj 24 lingvoj: pluraj lingvoj etnaj, Esperanto kaj ankaŭ lingvoj de modo, gestoj, muziko, korpo, dancoj, teatro. Estis organizita la prezento “Tra la mondo sen lingvoj” (pri eblecoj vojaĝi sen konoj de la lokaj lingvoj).

La lingvan feston vizitis la ĉefo de la franca humana misio en Ruslando Paskal Hiriv, kiu prezentis la francan lingvon. La Festivalon salutis reprezentantoj de la urba komitato pri junularaj aferoj kaj la Pacfonduso. Ivanova Lingva Festivalo estis enmetita al la programo de la loka fako de tiu ĉi internacia organizo.

Pavel Volkov

Agrabla ceremonio en Soĉi

15 okt E-klubo Laro (Soĉi) organizis en la urba kulturdomo de artoj enmanigon de diplomoj kaj donacoj al infanoj, kiuj laŭreatiĝis en la Internacia Konkurso de Infan-desegnaĵoj en Francio. Entute estis 12 premioj, el kiuj 8 ricevis infanoj el Soĉi. El la 193 bildoj ricevitaj por la konkurso de 11 lernejoj el 6 eŭropaj landoj 90 estis senditaj el lernejoj de Soĉi: 3 artlernejoj kaj 3 ordinaraj lernejoj.

La klubo preparis koncerton, kiun partoprenis multaj klubanoj, interalie Natalia Olejnikova, Sergej Sergejeff kaj Tamara Petrovna Kovalenko. Fine de la programo ĉiuj infanoj, iliaj gepatroj, instruistinoj kaj la klubanoj de Laro tradicie ricevis glaciaĵojn.

Vladimir Bespalov

Kurso por mirinfanoj

5 sep okazis prova leciono pri Esperanto en lernejo “Vunderkind” (Ivanovo) por talentaj infanoj.

La lernejo mendis intensan kurson pri Esperanto kaj reklamas nun ĝin en la ivanova gazetaro. La kurso estas planata por la periodo inter 30 okt kaj 7 nov.

Andrej Grigorjevskij

Pri Ivo Lapenna “sen mitoj”

Ĉar Giorgio Silfer skribis: “Interesan analizon pri la lapennismo donis lastatempe Ziko Marcus Sikosek (esperantisto ekde 1987) en sia verko Esperanto sen mitoj, paĝoj 244-251” (LOdE. 1999: 8-9), mi mendis la libron kaj legis la koncernajn paĝojn.

La tuta titolo estas Esperanto sen mitoj: Mensogoj kaj memtrompoj en la esperanto-movado. Estas tre mistrafa titolo. Laŭ PIV: ”mito ... 2 Komplekso da ideoj, ne strikte logike interligitaj, sed draste efikantaj sur la homajn instinktojn aŭ nekonsciajn tendencojn; tiu komplekso, prezentata kiel reala, kapablas estigi ĉe popolamaso fenomenojn de mensa kontaĝo” kaj ”mensogi. Diri tion, pri kio oni scias, ke ĝi estas malvera, aŭ nei tion, pri kio oni scias, ke ĝi estas vera ... mensogo. Ago, vortoj de tiu, kiu mensogas”.

Ŝajnas al mi, ke la aŭtoro disfamigas ankoraŭ unu “miton” kaj novajn “mensogojn” pri Ivo Lapenna, nome “mito/mensogojn”, kiujn disvastigis la esperantistoj, kiuj vivis en la ombro de la genio Ivo Lapenna. Mankas al la koncernaj paĝoj necesaj, seriozaj esploroj, tial mi ne trovas la libron fidinda.

Bedaŭrinde, s-ro Sikosek konsultis ĝuste la kontraŭulojn de Ivo lapenna, i.a. Detlev Blanke, Peter G. Forster kaj Ulrich Lins. Krome li legis la verkojn de Ivo Lapenna, influita de la ankoraŭ ne korektitaj onidiroj, mitoj kaj mensogoj, kiuj abunde regas en la E-Movado depost 1974, i.a. ankaŭ la artikolon de Lins pri la Propono de la rezolucio de Ivo Lapenna, Bern, 1947. Post la forpaso de mia edzo Ivo Lapenna (15 dec 1987) mi pli ol ŝokiĝis leginte la tiel nomatan nekrologon de la “historiisto” Lins en la revuo Esperanto. Same ŝokita mi estis pro la tiel nomata nekrologo de Blanke en Der Esperantist. Ambaŭ komplete deformis la karakteron de Ivo Lapenna kaj ankaŭ la historiajn faktojn ligitajn al li. Mi vere estas maltrankvila pri la anoncita biografio, verkata de Lins pri Ivo Lapenna, ĉar mi diskutis parton de tiu libro dum la prelego de Lins pri Ivo Lapenna okaze de la 90-jara datreveno de UEA (Rotterdam, 1998). Tiu parto, kiun li prezentis, neniel indikas aŭtentikan biografion.

UEA kaj la esperantistaro daŭre profitas de la laboro de Ivo Lapenna, kaj ĝis nun neniu — malgraŭ la oficiala “Pardonpeto de UEA al Ivo Lapenna” — publike korektis la falsaĵojn pri li; tute male, eĉ en la sino de UEA mem oni permesas ripetadon sen korektado de “onidiroj”. Ne deca konduto de humanisma organizaĵo.

Estas strange — sed tipe por la E-Movado — ke kiam hazarda, nekonata universitata profesoro mencias Esperanton, la E-gazetaro triumfe citas liajn vortojn, sed komplete ignoras la fakton, ke nia Movado havis en sia mezo unikan scienciston, mondfaman en la plej alta universitata medio.

Ivo Lapenna energie laboris dum preskaŭ 60 jaroj por evoluigi kaj disvastigi la Internacian Lingvon kaj estas la sola, kiu per siaj eksterordinaraj scioj kaj talentoj atingis por ĝi la plej grandajn sukcesojn. Interalie, li havigis la faman Rezolucion de UNESCO (Montevideo, 1954) kaj la Konsultajn Rilatojn de UEA kun UNESCO. Li ankaŭ atingis, ke en 1960 UNESCO deklaris Zamenhof — okaze de ties 100-jara datreveno — “unu el la grandaj personecoj de la homaro”.

Pere de la laboro de Ivo Lapenna la E-Movado atingis sian grandan reputacion, kiu estas la bazo de la postaj pozitivaj atingoj.

Estus pli instige por la junularo, se UEA kaj la gvidantoj de la Movado fiere rakontus, ke la Internacia Lingvo posedas tiom da valoroj, pro tio ke ĝi sukcesis altiri genion kiel Ivo Lapenna. Ili ne devus daŭre akcepti, ke oni nigrigu liajn nomon kaj laboron — pro ĵaluzo kaj envio — kaj pere de tio ankaŭ la tutan Movadon. Tiu instigo donus al la E-Movado kaj prestiĝon kaj honoron.

Birthe Lapenna

Ĉu ni bezonas aleksteran strategion?

Kiel ĉiuj UKoj, ankaŭ la Tel-Aviva UK estis bone organizita. Tamen mi sentis tradician gravan mankon, kiu en 2000 ne plu estas akceptebla — ni estis kvazaŭ komplete izolitaj de la ekstera mondo. Mankis fakso kaj retpoŝto (krom por insistemaj kongresanoj kun intimaj rilatoj kun LKK). Retaliro ekster la kongresejo eblis multloke, sed je nepageblaj prezoj. Mi intencis ĉiutage raporti pri la kongreso, por ke oni hejme povu doni informojn al la gazetaro, tamen okazis male — en belga gazeto De Standaard dum UK-85 oni diskutis pri Esperanto, sed la kongreso eĉ ne estis menciita.

En UK-85 okazis kvarhora Strategia Forumo. Aŭdiĝis lamentado pri la ĉiamaj problemoj, proponoj de novuloj kaj veteranoj kiuj montras malkomprenon de la funkciado de la E-movado kaj kiuj jam multfoje antaŭe evidentiĝis nerealismaj. Nur kelkaj mallongaj intervenoj estis utilaj.

En sia nuna mizera stato la Esperanto-movado ne bezonas strategion, certe ne al ekstero, ĉar al ekstero ni povas montri nur la kriple funkciantan organiz(et)aron (feliĉe estas kelkaj esceptoj), kiu ridindigas nin ĉe profesiuloj. Niajn laborfortojn (ĉar estas multaj kompetentaj kaj talentaj personoj inter ni) ni unuavice uzu por strukturigi, funkciigi kaj trejnigi la ekzistantan movadon.

Unu el la saĝaj rimarkoj de la strategia forumo estis: “Post mallonga tempo (kelkaj jaroj) la lingva problemo estos tiel akra, ke oni devos trovi solvon kaj oni neeviteble alvenos ĉe Esperanto”. Sed ĉu Esperanto tiam estos preta? Ĉu tamen Esperanto venkos malgraŭ la esperantistoj?

Roland Rotsaert

Ĉu tio estas kredebla?

En la 8-9a numero de LOdE mi legis raporton pri la SAT-kongreso en Moskvo, kiun mi partoprenis. Kvankam la priskribo de Valentin Melnikov estas plejparte ĝusta, liaj komentoj pri la prelegoj mirigis min. Ŝajnas esti miskompreno pri “distribua ekonomio”. Ne temas pri nelimigita produktado (sendepende de realaj bezonoj), kio evidente estas absurda, sed ne limigita produktado pro manko de aĉetrimedoj; ne temas ankaŭ pri distribuado tute senmona, sed sen mono povante transformiĝi je kapitalo.

Povas esti, ke la programo ne estis plene kohera, sed ĝi dependas de la partoprenantoj, ne de supra instanco.

Aserti, ke “Teorio de Feliĉo” estas totalisma kaj faŝisma ŝajnas al mi eksterordinara. Jen societo, kiu forte partoprenis al la sukceso de la Kongreso de SAT, kiu estas — neniu dubas pri tio — ĝisfunde kontraŭfaŝisma. Ĉu tio estas kredebla? Ankaŭ favoro al esperanto ne akordiĝas kun faŝismo kiu persekutis esperantistojn (vidu en La danĝera lingvo).

Marcel Hardy

Fondiĝis hilelista rondo

Fine de ĉi aŭgusto sukcese ekvivis la unua hilelista E-rondo. Ĝi jam havas 7 rondanojn el 7 diversaj landoj.

Hilelismon kiel universalan religietikan ponton inter homoj naskiĝintaj, edukitaj kaj vivantaj en diversaj kulturaj kaj naciaj medioj unue pripensis kaj antaŭ preskaŭ cent jaroj provis, bedaŭrinde sensukcese, lanĉi la aŭtoro de la unika lingvoponto — Esperanto.

La tiamaj sociaj cirkonstancoj ne estis sufiĉe favoraj por ke tiu projekto sukcesu. Tiam ankoraŭ ne naskiĝis ekumenismo, ne estis praktikataj dialogoj inter diversreligianoj, en Eŭropo furiozis naciismoj... Ne helpis la ŝanĝo de la nomo al “homaranismo”.

Hilelismo (homaranismo) estis grandega revo de L.L. Zamenhof, kaj Esperanto fakte estis nur parto de tiu lia multe pli ampleksa, profunda kaj idealisma projekto.

Surbaze de la Zamenhofa naskiĝis iom modernigita versio de hilelismo, prezentata de nuna unua hilelista rondo, kaj esprimita en ĝia Deklaracio de hilelisto. La rondo komencis eldonadi sian monatan bultenon Hilelisto. Ĵus aperis la dua numero de Hilelisto. La elektronikpoŝta versio estas senpaga, paperpoŝtan version oni povas ricevadi kontraŭ 1 IRK por unu sendaĵo.

La unua hilelista kongreso laŭplane okazos fine de la venontjara julio en Zagrebo, dum UK-86. La unua hilelista rondo planas dum la unua hilelista kongreso estiĝi Tutmonda Hilelista Asocio. THA absolute ne intencos rivali aŭ kontraŭstari al iu ajn jam ekzistanta E-asocio. Kvankam hilelistoj havas siajn specifajn celojn, ili samtempe estas ĉiam pretaj je kunlaboro kun ĉiuj aliaj esperantistoj, por kiel eble pli granda sukceso de Esperanto. Esperanto estas laborlingvo de la unua hilelista rondo.

Por ricevi la Deklaracion de hilelisto, 2 provekzemplerojn de Hilelisto kaj aldonajn informojn bonvolu kontakti pormomentan kunordiganton de la unua hilelista rondo:

Adreso: Ostarijska 8, HR-10000 Zagreb, Kroatio

Rete: mato.spekuljak@zg.tel.hr

Mato Spekuljak

Dankado al Zamenhof

Kiuj uzas la internacian lingvon, ĉu ĉiuj scias, ke per tiu gesto ili dankas al Zamenhof? Eble suba rakonto povas aludi pri io tia.

Kiam Zubede havis 16 jarojn, li forlasis sian naskiĝvilaĝon. Pasiginte pli ol kvindek jarojn ekster sia lando, li revenis maljuna, sed kun iom da monrimedoj. Li havas nek edzinon kaj gefilojn. Infanojn li tre ŝatas, kaj ĉiuvespere akceptas ilin en sia domo. Li proponas manĝojn diversajn al la infanoj, organizas helpinstruadon por komprenigi lernejajn lecionojn al ili. Tempo pasas, kaj la ago de Zubede jam fruktoportas: infanoj plenkreskas. La tuta vilaĝo rekonas liajn bonfarojn, sed Zubede mem ĉiam havas zorgojn: “post mi, kio okazos? kiuj daŭrigos mian agadon?” Li provis konvinki la vilaĝestron, ke tiu ĉi trovu solvon al tiu problemo. Konsciante pri la laboro de Zubede, la vilaĝestro helpis, kaj aliaj homoj eklaboris kun Zubede. Kiam iu diras al li dankon, li respondas: “mi bezonas dankon, se ne la vorton mem, sed la agon. Tion ĉi faris la vilaĝestro, dank’al kiu mi certas, ke post mi mia agado pluiros”. Mortis Zubede, sed nun lia domo estas pli ol lernejo, kie oni prizorgas infanojn.

Jes, jen tiel ni, esperantistoj estas dankemaj al Zamenhof, ĉar ni daŭrigas lian agadon. Tiu dankesprimo estas ne samgrada en niaj koroj. Iuj estas ekstreme dankemaj: ni povas citi homojn, kiuj donacas monegon kaj sin mem por ke Esperanto disvastiĝu tra la tuta mondo. En Esperanto aperas nomoj de donacantoj. Vere ankaŭ tiuj homoj meritas la dankemon de aliaj esperantistoj. Kiuj ne povas mem doni monon, iuj el tiuj sin dediĉas al la E-laboro. Ĉar Esperanto ne egale estas praktikata sur la terglobo, aparta klopodaro necesas por verdigi kontinenton jam nigran.

Ekde 1980 pluraj ekster-Afrikanoj kaj Afrikanoj komune laboregas. Nun, dudek jarojn poste, multas esperantistoj en Afriko. Ili kapablas instrui la lingvon, gvidi la movadon en siaj landoj. Afrika Oficejo servas la Afrikajn esperantistojn. Sed la financa flanko neniel ŝanĝiĝis: preskaŭ ĉiuj esperantistoj Afrikaj plu estas nepagipovuloj. La pluekzistado de la Afrika Agado dependas preskaŭ plene de la fidelaj donacantoj al la Fondaĵo Afriko. Iam fluegis la donacoj kiel akvofalo. Lastatempe la torento fariĝas rivereto. Sekeco minacas ne nur la Afrikan kamparon, sed ankaŭ la Afrikan fondaĵon.

En la Kongreso de Tel-Avivo la Komitato de UEA konatiĝis kun plano, nomita Prioritato Afriko, kies kvina paragrafo konsilas starigi grandan kapitalon kies rento financu la movadon en Afriko. Tuj post la UK la respondeculoj pri la Afrika Agado sendis leterojn al ĉiuj partoprenintoj kiuj montris sian interesiĝon. Ili fariĝas nun Esperantistoj Amikoj de Afrikaj Esperantistoj (EAAE). Iliaj respondoj jam alvenas.

La unua venis de s-ro Etsuo Myoshi kiu donacis 50 mil enojn japanajn por la kapitalo. Sendube multaj kiuj havas la rimedojn por tio, volos sekvi lian ekzemplon. Ili fariĝu EAAE kontribuante al la netuŝebla, neelspezebla parto de la Fondaĵo Afriko. Kontribuante tiel, ili kontribuas al la daŭrigado de la Afrika Agado kaj al ĝia financa memstariĝo.

Gbeglo Koffi

Iom pri la mensogado

Fragmento el “La taglibro de l’ verkisto”
de Fjodor Dostojevskij

“La taglibro de l’ verkisto”, kiun Fjodor Dostojevskij eldonis (kun kelkaj paŭzoj) en la jaroj 1873–1881 estis senprecedenca evento en la Ruslanda soci-kultura vivo pro la vasta gamo de la prezentataj temoj kaj pro la unika prezentostilo de la genia verkisto.

Pasint-jare ni komencis aperigon de fragmentoj el la “Taglibro” per la satira Enkonduko kaj lirika bildo “facila kaj senenhava” La Centjarulino. Nun ni daŭrigas per opinio de Dostojevskij pri interesa trajto de la rusa karaktero. Ĉu liaj konstatoj validas post 127 jaroj?

Kial ĉe ni mensogas senescepte ĉiuj? Mi estas certa, ke oni tuj haltigos min kaj krios: “Ho, absurde, tute ne ĉiuj. Vi ne havas temon, kaj tial vi elpensas ion por komenci plej efekte”. Oni jam riproĉis min pro la sen-temeco, tamen nun mi efektive estas konvinkita pri la senescepteco de nia mensogemo. Oni povas kvindek jarojn vivi kun iu ideo, vidi kaj senti ĝin, kaj subite ĝi aperas en tia aspekto, kvazaŭ oni antaŭe tute nenion scius pri ĝi. Antaŭ nelonge al mi hazarde venis la ideo pri tio, ke ĉe ni en Ruslando, en la intelektula klaso, eĉ tute ne povas esti nemensoganta homo. Tio estas ĝuste pro tio, ke ĉe ni eĉ tute honestaj homoj povas mensogi. Mi estas certa, ke en aliaj nacioj, mensogas plejparte kanajloj; ili mensogas pro praktika profito, do rekte kun celoj krimaj. Sed ĉe ni povas tute senprofite mensogi la plej respektindaj homoj kun la plej respektindaj celoj. Ĉe ni, plejparte, oni mensogas pro gastamo. Oni deziras estetike impresi la aŭskultanton kaj plezurigi lin, kaj tial oni mensogas, eĉ — se oni povas tiel diri — oferante sin por la aŭskultanto. Iu ajn rememoru, ja eble li dudekfoje pligrandigis, ekzemple, la kvanton da verstoj, kiujn sukcesis rajdi dum unu horo la ĉevaloj kiuj iam lin veturigis, se tio necesis por plifortigi la gajan impreson de la aŭskultanto. Kaj verŝajne la aŭskultanto efektive gajiĝis tiel, ke li mem komencis kredigi vin pri trojko, kiu vete devancis trajnon, k.t.p., k.t.p. Sed kio pri ĉashundoj, aŭ pri tio kiel oni protezis viajn dentojn en Parizo, aŭ pri tio kiel ĉi tie vin resanigis Botkin? Ĉu vi vere ne rakontis pri via malsano tiajn mirindaĵojn, ke kvankam vi kredis vin mem ekde la mezo de la rakonto (ĉar ekde la mezo de la rakonto oni ĉiam komencas kredi sin mem), tamen enlitiĝante kaj plezure rememorante kiel agrable mirigita estis via aŭskultanto, vi estis subite haltanta kaj nevole diranta: “Ha, kiel mi mensogis!” Cetere, ĉi tiu ekzemplo estas malforta, ĉar estas nenio pli agrabla ol parolado pri la propra malsano, se troviĝas aŭskultanto; kaj ekparolinte ne estas eble malmensogi; tio eĉ kuracas la malsanulon. Sed ĉu reveninte el eksterlando vi vere ne rakontis pri mil aferoj, kiujn vi vidis “propraokule”... Cetere, ankaŭ ĉi tiun ekzemplon mi reprenas: por la rusa homo reveninta el eksterlando ne estas eble ne troigi pri “eksterlando”; aliokaze ne necesus tien veturi. Sed, ekzemple, la natursciencoj! Ĉu vi vere ne parolis pri la natursciencoj, aŭ pri bankroto kaj fuĝo eksterlanden de diversaj peterburgaj kaj aliurbaj judoj, havante neniun kompetentecon pri tiuj judoj kaj estante obskure analfabeta pri la natursciencoj? Pardonu, ĉu vi vere ne rakontis anekdoton, kvazaŭ el la propra vivo, al persono kiu pri si mem rakontis ĝin al vi? Ĉu vi forgesis, kiel meze de l’ rakonto vi subite rememoris kaj konjektis tion, kion klare konfirmis la suferanta rigardo de via aŭskultanto fikse direktita al vi (ĉar en tiaj okazoj la kunparolantoj rigardas al la okuloj ial dekoble pli persiste ol kutime)? Vi ja memoras kiel vi, spite al ĉio kaj perdinte vian tutan humurkapablon, tamen daŭrigis balbuti vian rakonton kun kuraĝo, inda je grandioza celo, kaj kiel poste rapide farinte la nerve-hastajn ĝentilaĵojn, manpremojn kaj ridetojn vi ambaŭ tiel diskuris al malsamaj direktoj, ke kiam vi en impeto de la lasta konvulsio subite kaj nemotivite ĵetis al via aŭskultinto, jam suriranta la ŝtuparon, demandokrion pri la farto de lia onklino, tiam li ne returnis sin kaj ne respondis pri la onklino, kaj ĝuste tio restis en via memoro la plej suferiga el la tuta okazinta anekdoto. Resume, se iu responde al ĉi ĉio diros al mi: ne — tio signifas, ke li ne rakontis tiajn anekdotojn, ne menciis pri Botkin, ne mensogis pri judoj kaj ne kriis de sur ŝtuparo pri la onklina farto kaj ke nenio simila iam ajn okazis al li — mi simple ne kredos tion. Mi scias, ke la rusa mensogulo ĉiam kaj ĉie mensogas tute nerimarkeble por si mem, kaj ke oni vere povas ne rimarki tion. Ja okazas jene: apenaŭ la homo sukcese mensogos li tiel ekŝatos tion, ke li enmetos la anekdoton en la liston de la aŭtentaj faktoj de sia propra vivo; kaj li faras tion tute konscience, ĉar li mem plene tion kredas; kaj estus malnature foje ne kredi tion.

“Ho, absurde! — oni denove diros al mi. — Tiu mensogado estas sendanĝera, bagatela kaj en ĝi estas nenio mondskala”. Bone. Mi mem konsentas ke ĉi ĉio estas tre sendanĝera kaj nur aludanta al noblaj ecoj de la karaktero, ekzemple al la dankosento. Ĉar se iu aŭskultis vin dum vi mensogis, ja ne estas eble ne permesi mensogi ankaŭ al la aŭskultinto, almenaŭ pro la dankemo.

La delikata reciprokeco de l’ mensogado estas preskaŭ la ĉefa konvencio de la rusa societo — de ĉiuj rusaj kunvenoj, vesperoj, kluboj, sciencaj societoj kaj aliaj. Efektive, nur iuj veremaj malsprituloj en similaj okazoj povas defendi la veron kaj subite ekdubi pri la kvanto de la verstoj kiujn vi trarajdis, aŭ pri la mirindaĵoj kiujn Botkin faris al vi. Ili estas nur senkoraj hemoroiduloj, kiuj mem pro tio neeviteble portas la punon kaj poste miras, kial ili ricevis tiun punon. Sentaŭguloj. Tamen tiu mensogado, malgraŭ la sendanĝereco, aludas niajn tre gravajn ĉefajn trajtojn tiel, ke preskaŭ komencas konturiĝi io mondskala. Ekzemple, unue, ĝi aludas ke ni, la rusoj, pli ol ĉion alian timas la veron; eble ni ne timas, se vi malkonsentas, sed ĉiam opinias la veron io tro enuiga kaj proza, nesufiĉe poezia kaj tro ordinara por ni, kaj per konstanta evitado de la vero ni ĝin faris unu el la plej nekutimaj kaj maloftaj aferoj en nia rusa mondo (mi ne parolas pri la gazeto Rusa Mondo). Pro tio ĉe ni tute malaperis la aksiomo pri tio, ke la plej poezia el ĉio en la mondo estas la vero, precipe en sia plej pura stato; eĉ pli, ĝi estas pli fantasta ol ĉio, kion povus mensogi kaj imagi la plej kapabla homa menso. En Ruslando la vero preskaŭ ĉiam havas plene fantastan karakteron. Efektive, la homoj finfine atingis tion, ke ĉio, kion mensogos kaj remensogos al si la homa menso, estas por ili pli komprenebla ol la vero, kaj tiel estas ĉie. La vero povas dum cent jaroj kuŝi antaŭ la homoj surtable, tamen ili ne prenas ĝin sed postkuras ion elpensitan ĝuste pro tio, ke ĝuste la veron ili kredas fantasta kaj utopia.

La dua afero, kiun aludas la ĝenerala rusa mensogemo, estas tio ke ni ĉiuj hontas pro ni mem. Efektive, ĉiu el ni portas en si preskaŭ denaskan honton pro si kaj pro sia propra vizaĝo kaj apenaŭ aperinte en la societo ĉiuj rusaj homoj strebas tuj kaj ĉiamaniere montri sin nepre io alia, sed ne tio kio li efektive estas; ĉiu hastas akcepti tute alian vizaĝon.

Ankoraŭ Gercen diris, ke la rusoj eksterlande tute ne scias konduti publike: ili laŭte parolas kiam ĉiuj silentas, kaj ne scias diri eĉ unu vorton dece kaj nature kiam necesas paroli. Tio ja estas vero: tuj aperas kapricaĵo, mensogo, turmenta konvulsio; tuj aperas bezono honti pro ĉio efektiva, kaŝi kaj sekretigi la propran vizaĝon kiun Dio donis al la ruso, kaj montri alian, laŭeble plej fremdan kaj nerusan vizaĝon. Tio okazas pro la plej sincera interna konvinkiĝo pri tio, ke la propra vizaĝo de ĉiu ruso estas nepre sensignifa kaj hontige komika; sed ekhavinte vizaĝon francan aŭ anglan, do ne la propran vizaĝon, li aspektos multe pli respektinda kaj en tiu aspekto li neniel estos rekonebla. En tio mi konstatas ion tre karakterizan: ĉi tiu fia honto pro si mem kaj ĉi tiu malnobla neglekto de si mem plejparte estas senkonscia. Ĝi estas io konvulsia kaj nerezistebla; tamen en sia menso la rusoj — eĉ la plej sinneglektemaj inter ili — ne konsentas rapide kun sia sensignifeco kaj tiuokaze petas estimon. “Ja mi estas tute kiel la anglo, — la ruso rezonas, — do necesas estimi ankaŭ min, ĉar oni estimas ĉiujn anglojn”. Dum ducent jaroj estis formiĝanta tiu ĉefa tipo de nia societo kun la nepra kondiĉo, montrita ankoraŭ antaŭ ducent jaroj: necesas neniel kaj nenial esti si mem, preni alian vizaĝon, por ĉiam prikraĉi la propran vizaĝon, ĉiam honti pro si mem kaj neniam simili sin mem — kaj la rezulto estas tute evidenta. En la tuta mondo ekzistas nek germano, nek franco, nek anglo, kiu renkontinte aliajn homojn hontus pro sia vizaĝo se li estas konscience certa, ke li faris nenion malbonan. La ruso tre bone scias, ke tiu anglo ne ekzistas; kaj la klera ruso scias ankaŭ tion, ke nenie honti sian vizaĝon ĝuste estas la plej ĉefa kaj fundamenta eco de la propra digno. Li deziras plej rapide aspekti kiel franco aŭ anglo ĝuste por tio, ke oni plej rapide konsideru lin tiu, kiu nenie kaj neniam hontas pro sia vizaĝo.

Tradukis Aleksander Korĵenkov

Notoj

Botkin, Sergej Petroviĉ (1832–1889). Rusa medicinisto, terapeŭto; fondinto de la fiziologia skolo en la rusa klinika medicino, profesoro de la Armea Medicina Akademio. Dostojevskij estis kuracata de Botkin kaj tre laŭde parolis pri li.

Gercen, Aleksandr Ivanoviĉ (1812–1870). (Ekster Ruslando konata kiel Herzen) Rusa verkisto, filozofo, publicisto. Ekde 1847 loĝis eksterlande. Teoriisto de la “rusa socialismo”. Kuneldonanto de “Sonorilo” (Kolokol, 1857-1865).

Mia filo

Novelo de Julian Modest

Estis suna marta posttagmezo. Post la fino de la labortago mi deziris promeni tra la vendejoj. Kiam mi eliris el nutraĵvendejo mi renkontiĝis kun amikino, kiun delonge mi ne vidis. Ni ekstaris antaŭ la vendejo kaj komencis babili, sed ŝi rapidis.

— Mi vizitos aŭguristinon, — ŝi diris. — Ĝuste je la kvina horo mi devos esti ĉe ŝi. Se vi ne rapidas hejmen, venu kun mi. Oni diras, ke ŝi senerare divenas la estontecon. Mi havas problemojn, kaj mi deziras ekscii, ĉu ŝi solvos ilin.

Mi ne hezitis kaj iris kun ŝi. La aŭguristino loĝis en la centro de la urbo en multetaĝa, malnova konstruaĵo. Ni supreniris al la tria etaĝo, kaj mia amikino sonorigis ĉe unu el la pordoj. Eliris virino, ĉirkaŭ sesdekjara, kiu invitis nin en la loĝejon.

Ni enpaŝis en vastan obskuran salonon, kie videblis multaj mebloj, verŝajne de la pasinta jarcento. Estis granda tablo, masivaj foteloj kaj peza kanapo. Mia amikino diris al la aŭguristino, ke mi nur akompanas ŝin.

La aŭguristino kun mia amikino eniris en najbaran mallarĝan ĉambron kaj mi restis sola en la obskura salono. Sidante sur unu el la foteloj mi senmove observis la malnovajn meblojn kaj aĵojn. Subite min obsedis stranga kaj mistika sento. En la granda vitra ŝranko estis belega ĉina manĝvazaro, polvokovrita kaj ŝajne delonge ne tuŝita. Sur la muro pendis malhela pejzaĝo, kiu prezentis someran ŝtormon en senfina kamparo. Granda murhorloĝo silentis en la angulo kaj ĝiaj montriloj haltis je la deka horo kaj tridek kvin minutoj. La ĉirkaŭaĵo, obskuro kaj silento premis min, kaj subite mi decidis peti la aŭguristinon diveni ankaŭ mian estontecon.

Mia ĝisnuna vivo estis sufiĉe trankvila. Mi havis edzon kaj deksesjaran filon. Mi laboris kiel kontistino en Transporta Ministerio, kaj mi ŝatis mian profesion.

Mia amikino baldaŭ eliris kaj mi petis la aŭguristinon akcepti ankaŭ min. Iom skeptike mi rilatis al similaj seancoj, kaj mi ne tre kredis, ke nekonata persono povas diveni, kio okazis en ies vivo kaj kio ĝuste okazos. Neniam mi vizitis aŭguristinojn kaj mi ne scias, kio igis min eniri en la mallarĝan ĉambron, kie la nekonata virino okazigis siajn misterajn seancojn.

La virino invitis min sidiĝi ĉe eta tablo kaj komencis koncentriĝi. Atente kaj esploreme ŝi ekrigardis min. Nun mi povis pli bone vidi ŝin. En la unua momento ŝi aspektis sesdekjara, sed nun mi rimarkis, ke ŝi estas pli aĝa. Ŝia vizaĝo estis bela, inteligenta, kaj ŝiaj blankaj haroj kiel aŭreolo ĉirkaŭis la vizaĝon. Tamen plej forte logis ŝiaj okuloj. Ili estis trankvilaj, malhelaj kaj profundaj kiel du montaraj lagoj. Ŝajnis al mi, ke stranga brilo lumigas ŝiajn okulojn. Ŝia senmova rigardo, kiu penetris profunde en min, kvazaŭ ŝirus nevideblan kurtenon kaj malkovrus eĉ la plej kaŝitajn angulojn en mia animo.

Jam ŝiaj unuaj vortoj stuporigis min. Ŝi parolis lante, mallaŭte, obtuze, kvazaŭ iu de tre malproksime sufloris kaj ŝi nur ripetis tiujn vortojn. Detale ŝi rakontis pri la vivo de miaj gepatroj, pri mia edzo kaj pri liaj gepatroj. Ŝi eĉ menciis iliajn nomojn. Mi ne komprenis, de kie tiu nekonata virino scias tiom da detaloj pri mia vivo. Sed la plej granda ŝoko por mi estis, kiam la aŭguristino diris, ke mi havas ankoraŭ unu filon. Mi preskaŭ svenis. Mi malfermis la buŝon por kontraŭdiri, sed ŝi senerare divenis miajn pensojn kaj lante ekparolis:

— Vi kaj viaj parencoj opinias, ke via filo Martin mortis, sed li vivas kaj li jam estas bela kaj forta junulo.

Mi ne eltenis. Miaj larmoj ekfluis, kaj mia kapo falis sur la tablon.

— Trankviliĝu, — klare diris la aŭguristino. — Martin loĝas en bona familio. Lia nuna patro estas kolonelo. Ili loĝas en nia urbo, strato Siringoj, domo 17. Vi povus vidi Martinon, sed jam delonge li ne estas via filo.

Detale la aŭguristino rakontis, kio okazis. Mi aŭskultis kaj kiel filmo antaŭ miaj okuloj pasis la koŝmaro, kiun mi travivis antaŭ dek ok jaroj.

Kiam mi havis dudek du jarojn, mi kun granda amo edziniĝis kun Ivo. Unu jaron post la nupto ni kortreme atendis nian unuan idon. La nasko ne estis facila, sed mi kondutis kuraĝe. Sed post kelkaj horoj la kuracisto diris, ke la infano mortis. Tio estis la plej terura momento en mia vivo. Mi jam ne memoras kiel la kuracistoj klarigis la kialon de la morto de mia filo. Senkonsole mi ploris kaj neniu povis trankviligi min, nek mia edzo, nek miaj gepatroj. Por mi la mondo malaperis.

Kiam mi forlasis la akuŝejon kaj revenis hejmen, miaj parencoj devis ege klopodi por reveki en mi la kredon je la vivo.

Post du jaroj mi naskis mian duan filon, kaj mi komencis vivi kun liaj zorgoj kaj ĝojoj. Vere, la tempo kuracas, kaj la memoro pri Martin iom post iom dronis profunde en mia konscio, sed en mia koro restis peza kaj brulanta doloro. Mia dua filo Valentin iĝis gimnaziano, kaj min obsedis liaj sopiroj, revoj, celoj.

Nun mi estis frakasita. La vortoj de la aŭguristino ĵetis min en profundan abismon. Mi ne sciis, kiel mi revenis hejmen. Mi ne memoras, ĉu mia amikino akompanis min ĝis mia domo. Nur la sola penso kiel varmigita kudrilo traboris miajn tempiojn — strato Siringoj 17. Mi devis tuj trovi tiun straton kaj renkontiĝi kun mia filo, kiun mi naskis antaŭ dek ok jaroj.

Hejme mi diris ĉion al mia edzo. Kiel frenezulino mi longe kaj turmente rakontis al li, miksante la realaĵon kaj fantazion, kaj fin-fine mi ne plu sciis, ĉu tiun ĉi historion iu rakontis al mi aŭ mi mem elpensis ĝin. Mia edzo aŭskultis min atente kaj spite al mi li restis pli trankvila. Li ne ekstaris kaj ne ekiris kun mi por serĉi la straton Siringoj, malgraŭ tio ke mi larmokule petis lin, ke ni tuj ekiru.

— Tio ŝokis min, — li diris. — Eble la aŭguristino diris la veron, sed kion ni nun faru?

Post ĉi tiuj vortoj mi deziris salti kaj forkuri. Kiel eblas ke li, la patro, rezonas tiamaniere? Mi eĉ ekstaris, sed li haltigis min:

— Aŭskultu. La malfeliĉo, kiu trafis nin antaŭ dek ok jaroj, brogis nin, sed ĉu ni devos frakasi la vivon de nia filo, se li vere estas viva? Ĉu tion ni faru? Jes, estas tre dolore, sed ĉu ne estas pli bone al ni scii, ke li vivas? Li jam estas junulo, li loĝas kun homoj, kiuj amas lin kiel sian veran filon. Krom tio ni ne scias, kio ĝuste okazis, kaj ni nenion povus pruvi.

Mi reagis, sed li denove haltigis min:

— Jes, eble ni povus ĉion pruvi, sed ni frakasus la vivon de nia filo. Prefere ni forgesu. Verŝajne tiel devis okazi.

Liaj lastaj vortoj gravuriĝis en mia konscio. Ni forgesu, sed mi neniam povis forgesi. Tio, kion al mi rakontis la aŭguristino, ĉizis mian animon tage kaj nokte. Eble mia edzo pravis. Se mi estus vera patrino, mi ne rajtus vundi mian filon. Jes, oni perfide forrabis lin de mi, sed li mem ne kulpis.

Nenombreblajn sendormajn noktojn mi travivis. Eĉ kiam nur por momento mi ekdormis, mi sonĝis lin. Mi vidis lin jam viro, forta, memstara, kapabla venki ĉiujn malfacilaĵojn en la vivo. Kaŝe mi fieris pri li kaj mi neniam iris al la strato Siringoj por vidi lin. Mi jam estas konvinkita, ke mi agis bone.

Sofio, 10 jun 2000

Libroj

Bibliografio de “Scienca Revuo”: La enhavo de “Scienca Revuo” 1988–2000(1); Suplemento 1982(3)–1987 / Red. Rudi Hauger. — Zürich: ISAE, 2000. — 94 pĝ.

Kiel vere scienca asocio ISAE zorgas pri la bibliografia flanko de sia agado, kaj la nuna Bibliografio (kun suplemento) daŭrigas la unuan eldonon por la jaroj 1949–82. Ĝi registras ĉiujn aperintajn artikolojn (pli ol dupaĝajn) laŭ tri listoj: kronologia, laŭtema kaj laŭaŭtora.

Wouter F. Pilger. Slango kaj ĵargono en Esperanto. — Debrecen: Debrecena E-Societo, 1998. — 40 pĝ.

Kuriozeta vortaro, kiun la kovrilpaĝo prezentas jene: “Privozora Privata Listo de Slango kaj Ĵargono (kaj aliaj ne-PIV-aj signifoj)”. Nu, tiun “privozora” mi ne trovis en la listo... Finfine, vortaroj kun eraroj ne estas raraj — rememoru pri la fama “seskuniĝi kun virino” (PIV, pĝ. 282). Espereble la dua eldono estos pli zorge eldonita kaj kun pli kutima uzado de la vinjetoj, sed vidu almenaŭ ekzempleton el la unua eldono:

truo @ truo: 1. (loko negrava, ekzemple:) vilaĝeto; 2. (loko kutima, ekzemple:) drinkejo @ en neĝustan truon: misglute: Kio okazis al vi? — Eniris en neĝustan truon. @ sukcese vendi la truojn de la fromaĝo: 1. esti tre lertparola, konvinka: Li eĉ sukcesas vendi la truojn de la fromaĝo...; 2. kapabla mistifiki. @ havi truon en la kapo”.

Nikolao Gudskov, Natalia Aroloviĉ. Malgranda gvidlibro pri Moskvo. — Moskvo: Impeto, 2000. — 88 pĝ., il.

Okaze de la Moskva kongreso de SAT aperis gvidlibro, kiun la kongresanoj povis utiligi por pli bone orientiĝi en la urbo, legi pri ĝia historio kaj ĉefaj rimarkindaĵoj.

Tamen pro la malfortika bindo la libro estas disfalema, kaj ne ĉiuj sukcesos antaŭ la definitiva disfoliiĝo atingi la finon por ekscii kie oni povas ŝanĝi kanadiajn dolarojn kaj miri pro tio ke en la rusa lingvo “j” neniam povas stari komence de la vorto (kio pri la vortoj Jemen, jog, jod kaj jota?). La impreson pri la utila teksto fuŝas ankaŭ malbone skanitaj kaj aĉe presitaj bildoj.

Fine, bela konsilo por gastoj de la Ruslanda metropolo el la ĉapitreto X.5. Sekureco:

Ne fidu al hazardaj homoj, kiuj kun afabla rideto proponas sian helpon en vendejo, stacidomo ks.

Tolstoj instigas ankoraŭ hodiaŭ

Tolstoj, Lev. Resurekto: Romano / Trad. el la rusa Viktor Sapoĵnikov; Notoj de Aleksander Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 2000. — 368 paĝoj. — (Serio Rusa literaturo; Volumo 6).

Okcidentaj vizitantoj de la Petro-Paŭla katedralo en Sankt-Peterburgo miras, kiam ili vidas katedron en ĝi, ĉar tio malkutimas en ortodoksaj preĝejoj. Eĉ pli ili eble miras, kiam ili legas, ke ĝi laŭdire estis uzita nur unu fojon, por elpeli Lev Tolstoj el la rusortodoksa eklezio, pro lia akra kritiko de tiu institucio en la romano Resurekto.

Resurekto kaj pasko estas la plej gravaj okazintaĵoj en la ortodoksa kredo, sed ĉe Tolstoj ne temas pri tiu resurekto aŭ iu transmonda miraklo. Tolstoj rifuzas kredi la centrajn dogmojn de la eklezio:

“La esenco de la meso estis jena: oni supozis, ke la panpecetoj tranĉitaj de la pastro kaj metitaj en vinon, ĉe certa manipulado kaj preĝo transformiĝas je la karno kaj sango de Dio. La manipulado estis jena: la pastro malgraŭ la malhelpo de la surmetita brokita sako, egalrapide levis ambaŭ brakojn supren kaj tenis ilin dum kelka tempo, poste li surgenuiĝis kaj kisis la tablon kaj ĉion kio estis sur ĝi” (p. 109).

Resurekto estas por Tolstoj cismonda ekzistencialista sperto, kiu inkluzivas, ke homoj ne plu sekvas idolojn, sed obeas la internan voĉon de dia justeco. Tiun resurekton spertas la du ĉefprotagonistoj de la romano.

La intrigon eblas rapide rakonti: Neĥludov estas nobelido. Antaŭ kelkaj jaroj li delogis sian servistinon Katjuŝa. Nun li estas ĵuriano kaj rekonas ŝin. Ŝi fariĝis prostituitino kaj ŝajne venenigis iun klienton. Ŝi estas senkulpa, tamen ŝi estas kondamnita al bagnado en Siberio pro formala eraro. Neĥludov komprenas, ke li origine kulpas pri la sorto de Katjuŝa. Li akompanas ŝin al Siberio, sed ŝi rifuzas lian edziĝproponon. Ŝi iĝas edzino de politika malliberulo.

Neĥludov estas precipe bona homo. Kiel junulo li klopodis trovi la solvon de sociaj problemoj en la teorioj de Herbert Spencer (nomata Spenser en la traduko) kaj Henry George. Kiel junulo li estis kaptita de sia socia tavolo, sekve li ne kapablis plibonigi la socion de interne.

“Nun li klare komprenis, ke la tuta terura malbono, kiun li vidis en la prizonoj kaj etapejoj kaj la trankvila aplombo de tiuj, kiuj faris tiun malbonon okazis nur pro tio, ke oni deziris fari neeblan aferon, nome: korekti malbonon, dum ili mem estis malbonaj. Perversaj homoj deziras korekti perversajn homojn, dezirante atingi tion mekanike” (p. 358).

Anstataŭe necesus serĉi la regnon de Dio kaj ĝian veron “kaj la cetero estus donita”.

En Resurekto Tolstoj uzas dokumentan materialon, tamen la libro ne estas memorando aŭ propaganda pamfleto. La lingvo de Tolstoj havas bildigan povon. Kun ekzaktaj psikologiaj observoj formiĝas iom post iom kompleta analizo de la tiutempa rusa socio. Tiutempaj legantoj kirliĝis en la analizon de Tolstoj, aŭ konfirmante ĝin aŭ trovante argumentojn kontraŭ la analizo. Tio validas cetere ankaŭ por la moderna leganto, ĉar evidente ni ankoraŭ ne havas la perfektan socion. La libro ne perdis sian aktualecon, male: Tolstoj instigas ankoraŭ hodiaŭ. Sed nuntempe ni eble trovas lian solvon iom naiva.

Aldona stimulo estas la traduko de Viktor Sapoĵnikov. Li eluzas lerte kaj kreive la eblecojn de normala Esperanto. Kvar-kvin fojojn mi tamen stumblis, ĉar mi perdiĝis en iu sintaksa densejo.

Bedaŭrinde la eldonejo ne dediĉis tioman zorgon al la libro kaj pekis kontraŭ la baza tipografio. La leganto rajtas scii tion, ĉar tio malhelpas fluan legadon. Krome la printado ne atingas la kvalitnivelon, al kiu ni jam alkutimiĝis el Jekaterinburg.

Tio estas bedaŭrinda, ĉar tiu malzorgo pri la ekstera aspekto ja povas forpeli eblajn legantojn de tiu libro. Tiuj legantoj do maltrafus valoran libron de la mondliteraturo.

Wolfgang Kirschstein

Kvar noveloj

Brjusov, Valerij. Kvar noveloj / Tradukis el la rusa Grigori Arosev, Aleksander Korĵenkov, Ilsia Novikova. — Jekaterinburg: Sezonoj, 1999. — 24 paĝoj. — (Serio Rusa literaturo; volumo 5).

La kontribuo de eldonejo Sezonoj al la popularigo de la rusa literaturo riĉiĝis per kajero entenanta kvar novelojn de Valerij Jakovleviĉ Brjusov (1873-1924).

Prefere mi nomus ilin rakontoj, ĉar ĝenerale ili finiĝas tragike. “Rakontoj” estas ankaŭ tiuj de Edgar A. Poe, kies disĉiplo Brjusov estis, kun apudaj modeloj kiel Anatole France kaj Oscar Wilde. Poezia simbolismo kaj gusto por la hororo fakte karakterizas ĉi tiun moskvan aŭtoron, kies plena verkaro (sepvoluma) aperis nur meze de la jaroj 1970aj.

Indas aldoni ion al la prefaco de Aleksander Korĵenkov (ankaŭ tradukinto de du el la kvar noveloj).

Brjusov posedis vastan kulturon, nelacigeblan laboremon, ekzot-impresan avidon: li dediĉis tutajn kantociklojn al la antikva mondo (Oriento, Egiptujo, Babilono, Grekujo, Romo), kaj li ĉerpis tie inspiron por sia, ne tre sukcesa dua romano La altaro de la venko, 1913, konstruita surfone de la romia socio en la kvara jarcento (Korĵenkov tradukis la titolon sen artikoloj, sed ili laŭ mi necesas, krom se li majuskligas Venkon). Pli sukcesa estis la romano La flamanta anĝelo, 1907, pri la germana mezepoko; laŭ Korĵenkov teme proksima al la rakonto Nokta aventuro — mi mem ne vidas kiel, ĉar ĉi tiu estas pli-malpli nur eta sciencfikcia pastiĉo kun demona interveno, iel postlude al Goethe kaj ial prelude al Bulgakov.

Efektive Brjusov estis precipe poeto. Longa trejniĝo kiel traduka poeto (interalie de Eneido) relative ŝirmis lin kontraŭ la tentoj de freŭdismo. Lin pli altiris okultismo, ĉar pli ol la homon li emis esplori la situacion.

La limo inter realo kaj fantazio estas la ĉefa temo de la proponitaj rakontoj. Tiun limon Brjusov esploras ankaŭ lingve, per prozo ne jam eksperimenta, sed ofte tre konotacia. La tasko de recenzisto ne estas resumi la enhavon de la unuopaj ĉapitroj aŭ rakontoj (ni ja ne skribas por ajna magazino, sed por La Ondo...), do mi diros nur, ke komuna fadeno trediĝas tra la kvar rakontoj: la disduiĝo, la konflikto inter la efektiva kaj la virtuala, kiu alprenas la formon jen de maldormanto/sonĝanto — Nun, kiam mi vekiĝis, jen de bildulo/bildiganto — En la spegulo, jen de virino/skulpta portreto — Marmora kapo, jen de fizika/astrala korpo — Nokta aventuro.

Verkon oni (re)legas ankaŭ por enfokusigi la aktualecon. En la nuna mondo, kie cibernetiko kaj telematiko serioze rivalas kontraŭ la tradicia mondpercepto, la sentemo de Valerij Brjusov sugestias en ni plian mesaĝon: frandu la venkon super la spaco kvazaŭ bombonon, kies kerno kaŝas la maldolĉon pro la malvenko super la tempo — eĉ se vi situos ĉie, vi ne daŭros ĉiam. La homo de la tria jarmilo estos pli granda? nu, simple pli brua estos lia kolapso. La sola savo restas en arto: ars longa, vita brevis...

Giorgio Silfer

La novelaro de Brjusov estas legebla en nia ret-paĝaro.

Gazetoj

Kongresa numero de Esperanto

La septembra numero de la revuo Esperanto raportas amplekse pri la 85a Universala Kongreso en Tel-Avivo. Abundaj fotoj, multaj el ili plenkoloraj, akompanas artikolojn kaj noticojn pri la laborkunsidoj de la gvidorganoj de UEA kaj de multaj fakaj asocioj, pri la Strategia Forumo, pri sciencaj, esperantologiaj kaj interlingvistikaj aranĝoj, pri artaj programeroj ktp. En la numero aperas ankaŭ la prelego de prof. Humphrey Tonkin pri la kongresa temo “Lingvo kaj la kulturo de paco” kaj artikolo pri la Internacia Infana Kongreseto.

Oni povas peti ekzempleron de la numero ĉe la Centra Oficejo de UEA (Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando) kontraŭ unu respondkupono.

Esperanto aktuell: Nova redaktoro

Rudolf Fischer transprenis la redaktadon de Esperanto aktuell, la revuo de Germana Esperanto-Asocio.

Adreso: Gustav-Adolf-Str. 2a, DE-48356 Nordwalde, Germanio.

Rete: fischru@uni-muenster.de.

Ruslanda Esperantisto. 2000: 4

La 4a numero de Ruslanda Esperantisto — dumonata ruslingva ĵurnaleto pri Esperanto, eldonata en Jekaterinburg — estas dediĉita plejparte al la 85a UK.

La frontpaĝa artikolo revuas la Tel-Avivan kongreson kaj nefacilajn cirkonstancojn de ĝia okazigo. La revuo proponas ankaŭ fragmentojn el la rezolucio, salutmesaĝon de la Ĝenerala direktoro de Unesko Koichiro Matsuura kaj la liston de la kongresaj temoj de la lastaj dudek UKoj. En la numero estas ankaŭ artikolo pri la 73a Kongreso de SAT en Moskvo, movada diĝesto, kalendaro de E-eventoj kaj daŭrigo de la bibliografio Esperanto en Ruslanda gazetaro (23 artikoloj).

Ricevitaj gazetoj

El Popola Ĉinio. 2000/9;

Esperanto. 2000/9;

Esperanto aktuell. 2000/4;

Fonto. 2000/229,230,231,232,233,234,235,236;

Juna Amiko. 2000/3;

KAE-Informilo. 2000/32;

Komencanto. 2000/6;

La Blanka Rozo. 2000/218;

La Kancerkliniko. 2000/95;

La Ondo de Esperanto. 2000/10;

La Pacifika Kuriero. 2000/1;

La Revuo Orienta. 2000/9;

l’esperanto. 2000/6;

Le travailleur espérantiste. 2000/252;

Monato. 2000/9;

Norda Stelo. 2000/3;

Ruslanda Esperantisto. 2000/4;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2000/110;

TEJO-Tutmonde. 2000/3;

Vekilo. 2000/3.

M O Z A I K O

Ni ricevis naŭ respondojn al la geografia krucvortenigmo en LOdE. 2000: 7. Ĉiuj venintaj respondoj estas tute ĝustaj. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Brian D. Kaneen el Kanado. Ni gratulas lin!

La ĝusta solvo estas: 1. Asisti; 2. Svedio; 3. Erevan’; 4. Estoni’; 5. Angaro; 6. Torino; 7. Latvio; 8. Moskvo. Ŝlosilvorto: Adriatik’.

Longa krucvortenigmo
por longaj vintraj vesperoj

1. Arbo (R); 2. Transporta sistemo (R); 3. Laca pro trodaŭro, troripetiĝo aŭ troabundo; 4. Ruslanda Esperantisto; 5. Adverbo; 6. Ĉefurbo de Latvio; 7. Aktiva, produktanta, laboranta; 8. Fihomo (R); 9. Ĉefurbo de Turkio (R); 10. Malviro; 11. Rabobirdo (R); 12. Tion povas fari kudristino (Verbo); 13. Ne venos rato mem al ... ; 14. Matematika simbolo (R); 15. Oni donas ĝin post naskiĝo; 16. Literatura verko (R); 17. Eŭropaj montoj; 18. Rusa virnomo; 19. Altvalora pro sia malofteco; 20. Biblia ĝardeno; 21. Sennoma; 22. Monunuo de Ruslando; 23. Facile moviĝi sur glata supraĵo (R); 24. Geografia karto (R); 25. Respektoveke, majeste; 26. Kaj boteleto, kaj lampo (R); 27. Centono de rublo; 28. Frukto, kiu liveras bonegan oleon; 29. Urĝa sciigo, sendita per plej rapida vojo (R); 30. Principo, kiun oni ne rajtas kontraŭdiskuti; 31. Tute ŝirmita kontraŭ infekta malsano; 32. Kondamni je infero; 33. Portebla plektita ujo (R); 34. Arkforma (R); 35. Stato de oksigeno; 36. Moviĝinta akvomaso; 37. Adverbo; 38. Ĉefo de muzulmanoj (R); 39. Ludo por du personoj sur tabulo; 40. Muzikilo kun klavaro (R); 41. Hundo (R); 42. Homido (R); 43. Emajlo, poluro (R); 44. Prepozicio, signifanta disdividon; 45. Signo de Zodiako; 46. Prefikso, montranta la peredziĝan parencecon; 47. Konstrua materialo (R); 48. Esti senaktiva, ordinare dum ĉiu nokto; 49. Sufikso por numeraloj; 50. La ĉefa revoluciisto de Ruslando; 51. Prepozicio; 52. Strio por ĉirkaŭigi la talion (R); 53. Speco de saketo, alkudrita al vestaĵo (R); 54. Gaso, konsistanta el nitrogeno kaj hidrogeno (R); 55. Persono, kiu estas daŭre komisiita de iu por fari ion; 56. Patrujo de Karl Marx (R); 57. Elstaraĵo sur frunto de ŝafo, bovo, ktp (R); 58. Antaŭe ne konata, unuafoje aperanta (R); 59. Televido.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj devos atingi la redakcion antaŭ 10 jan 2001. Unu el la respondintoj ricevos librodonacon. La respondon sendu poŝte al la redakcio aŭ rete al la rubrikestro kulakova@akb.mplik.ru.

Ni premios la plej aktivan respondemulon de la jaro.

“Verdeskaj Pensoj”
de Georgo Handzlik
(eroj de iam aperonta libro)
  • Aforismo — ĝusta ekvilibro inter nombro da ideoj kaj libera tempo de verkisto.
  • Ago-tago kaj 355 tagoj da forgeso.
  • Al ĉiu medio necesas uzi konvenan varbilon. Mi imagas reklamon: “Esperanto faciligas priŝteli internacian publikon”.
  • Al malsata gasto ne proponu konversacion.
  • Amikoj estas kiel membroj: dumvivaj aŭ kotizintaj por pli kurta periodo.
  • Amo kaj scio pli valoras ol riĉaĵo, tamen la amon kaj scion oni aĉetas per mono, ne kontraŭe.
  • Amon, muzikon kaj impostojn oni komprenas same ĉie tra la mondo.
  • Ankaŭ blindulo havas propran vidpunkton.
  • Ankaŭ libera merkato havas proprajn sklavojn.
  • Ankaŭ neniofarado lacigas homojn.
  • Aŭskultante lian paroladon mi provas kompreni kion li primutas.

(daŭrigota)

Frazoj

La malfortiĝo de la ŝtato kondukis nian movadon al certa krizo pri direkto. Dum ni povis kolektive labori por sukcesigi Esperanton ĉe UN, aŭ persvadi la instancojn enkonduki Esperanton en tiun aŭ alian medion, ni sciis kien iri. Hodiaŭ, tamen, la malnovaj metodoj kaj pensmanieroj ne plu estas adekvataj. Tiun mesaĝon laŭte kaj insiste liveradas homoj tiel malsamaj kiel Mark Fettes kaj Giorgio Silfer, ĉiu laŭ sia maniero. La homoj kiuj insistas ke Esperanto estas kulturo, socio, komunumo, miaopinie pravas. Sed tio ne konduku al la kredo ke ni ekzistas por ekzisti, ke nia ĉefa zorgo estu uzi niajn rimedojn por ĝui tiujn rimedojn kaj pligrandigi ilin.

Humphrey Tonkin. Esperanto. 2000: 9.

La ekapero de La Ondo de Esperanto en niaj leterkestoj igis nin ĉiujn pritrakti Esperantujon el iel alia, nome rusa, vidpunkto. Mi trovas ĝin refreŝiga; solvo de la enigmoj en La Ondo, ekzemple, estas por angla leganto sufiĉe streĉa afero, kiu foje necesigas foliumadon en maparo, per kiu oni multon novan lernas. La Ondo de Esperanto ne povas plenumi la rolon de La Brita Esperantisto, sed ĝi estas egale leginda.

Jack Warren. La Blanka Rozo. 2000: 218.

Miaopinie UEA devus eldoni ĉiujare specialan numeron de “Esperanto”, aŭ eĉ specialan revuon simile al “Sennacieca Revuo” de SAT, por publikigi unufoje ĉiujn verkojn premiitajn en tiujaraj Belartaj Konkursoj. Ĉu mankas al ĝi la monrimedoj por tio? Sed kiel UEA ne povas fari, kion faras ĉiujare SAT per sia “Sennacieca Revuo”? Ĉu UEA estas malpli granda kaj malpli forta ol SAT? Se mankus monrimedoj por tio, kial ne krei novan fonduson speciale por tiu celo? Mi estas konvinkita, ke multaj amantoj de esperanta literaturo el la tuta mondo volonte kontribuos siajn obolojn al tiu Fonduso. Mi mem estas preta oferi al ĝi kiel mian obolon la tutan sumon, 290 guldenojn, kiun mi ricevis en 1995 por la Premio Luigi Minnaja.

Kurisu Kei. Fonto. 2000: 233.

Antaŭ 20 aŭ 30 jaroj en Ĥartumo, Sudano, oni senprobleme trovis taksiiston parolantan la anglan. Nun, se mi estas bonŝanca, mi eble trovis maljunulon kiu komprenas la anglan. La junuloj nur parolas la araban.

Ryszard Kapuscinski

pola verkisto kaj ĵurnalisto

Der Spiegel. 2000: 42.

Nekrologoj

4 jun en Pazarĝik finiĝis la vivo de

Ljudmila Arnaudova

iam siberia, poste bulgaria aktivulino, edzino de nia kunlaboranto Petko Arnaudov kun kiu ŝi kunaŭtoris la libron Amuza matematiko por gelernantoj.

25 jul 2000 en Lauro de Freitas (Brazilo) forpasis

Leopoldo Knoedt

honora membro de UEA, la tradukinto de la epopeo La Luzidoj de Camoes kaj de pluraj aliaj verkoj.

13 sep 2000 en Koŝice (Slovakio) subite forpasis

Anton Zacharias

elstara instruanto de Esperanto laŭ la rekta metodo, unu el la plej aktivaj slovakaj esperantistoj, multfoje helpinta al niaj turismaj grupoj en Tatroj.

3 okt 2000 forpasis

Satoo Ŝooiĉi

komitatano A de Universala E-Asocio.

12 okt 2000 pli ol cent esperantistoj en Budapeŝto

adiaŭis s-inon

Zsuzsa Barcsay

kiu dum pli ol tri jardekoj laboris por la lerneja instruado de Esperanto.

Leterkesto

Tre plaĉas al mi via gazeto La Ondo, kiun ni ricevadis de kiam nia nacia gazeto malaperis. Mi esperas daŭre ricevi ĝin. Mi jam aĉetis la libron Lingvaj Respondoj de Sergio Pokrovskij.

Alwyn Kind (Britio)

Mi ricevis ĉiujn numerojn de La Ondo de Esperanto kaj kun granda ĝojo mi komencas trarigardi, legi. Miajn impresojn mi ne scipovas priskribi en kelkaj vortoj, ĉar multe da faktoroj (temoj, enhavo, fotoj ktp) influas ke la revuo estas interesa kaj helpas perfektigi la internacian lingvon. Bonvolu informi min aŭ sendi abonilon por ke mi ne malfruu reaboni Mian Novan Amikon — tiel mi nomas La Ondon, kun kiu mi renkontiĝis kaj amikiĝis surprize.

Halina Jurska-Berezowska (Pollando)

Kalendaro
2000

10–12 nov. Prago (Ĉeĥio). KAEST-2000. Kolokvo pri aplikoj de Esperanto en scienco kaj tekniko. Adreso: Anglická 878, CZ-25229, Dobrichovice, Ĉeĥio Rete: chrdle@kava-pech.cz.

10–12 nov. Gliwice (Pollando). GRUPE-4. Adreso: PL 44-101 Gliwice, skr. poczt. 21 Rete: staman@poczta.onet.pl.

1–3 dec. Murzasichle (Pollando). Renkontiĝo okaze de Sankta-Nikolaa festo. Adreso: Sobotské nám. 36, SK-058 01 Poprad, Slovakio Rete: esperant@stonline.sk.

9–10 dec. Kaunas (Litovio). Zamenhofa Festo. Adreso: p.k. 167, LT-3000 Kaunas, Litovio Rete: irenaa@takas.lt.

17 dec. Jekaterinburg (Ruslando). Tago de Zamenhof. Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab.ja. 67, Ruslando Rete: sezonoj@mail.ru.

30 dec.–2 jan. Poprad (Slovakio). Silvestra Balo kaj Vintraj Ekskursoj. Adreso: Sobotské nám. 36, SK-058 01 Poprad, Slovakio Rete: esperant@stonline.sk.

2001

4–11 mar. apud Sankt-Peterburgo (Ruslando). REK-2001 kaj EoLA-13. Adreso: RU-195274, S-Peterburgo, ab. ja. 28, Ruslando Rete: rekeola@mailru.com.

12–19 maj. Tábor (Ĉeĥio). 53a Kongreso de Internacia Fervojista E-Federacio. Adreso: Anglická 878, CZ-25229, Dobrichovice, Ĉeĥio Rete: ifef-kongreso@kava-pech.cz.

14–20 sep. Nagykanizsa (Hungario). 74a Kongreso de SAT. Adreso: Tibor Szabady, pf 66, HU-8800 Nagykanizsa, Hungario Rete: esptibor@pro.hu.

14–17 jul. Nagykanizsa (Hungario). 20a Internacia Literatura Forumo. Temo: Centjara datreveno de Gaston Waringhien. Adreso: CP 928, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando Rete: kce. esperanto@bluewin.ch.

Ruslandaj dezirantoj partopreni bonvolu peti informojn pri la kolektiva vojaĝo ĉe Halina Gorecka (nia redakcia adreso). Post la Kongreso de SAT kaj ILF-20 oni povos pluiri al Zagrebo.

14–20 jul. Stráznice (Ĉeĥio). 14a Internacia E-Konferenco. Temo: Karolo Piĉ-Onesork kaj liaj mondoj. Adreso: p.k. 36, CZ-696 62 Stráznice, Ĉeĥio Rete: vlada﹍hasala@iol.cz.

21–28 jul. Zagrebo (Kroatio). 86a Universala Kongreso de Esperanto. Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando Rete: uea@inter.nl.net.

Halina Gorecka estas Kongresa Peranto por Ruslando, kiu akceptas pagojn por aliĝo, loĝado kaj ekskursoj. Se troviĝos sufiĉe da dezirantoj estos luita buso, kaj la grupo vizitos kelkajn mez-eŭropajn landojn. Petu informojn ĉe nia redakcia adreso.

21–28 jul. Zagrebo (Kroatio). 3a Internacia Infana Kongreseto. Adreso: Bethlen G. u. 2, HU-2030 Erd, Hungario Rete: stefan.macgill@galamb.net.

Mondfama klasika fantasta romano en esperanto

Aleksej Tolstoj

Aelita

Niĵnij Novgorod: Akileo, 2000. 143 paĝoj. Prezo: 7.50 eŭroj.

Speciala prezo por ruslandanoj: 75 rubloj, inkluzive de la sendokosto de la libro. Krom Aelita aĉetanto ricevos donace ankoraŭ unu libron en aŭ pri esperanto de antaŭaj jaroj de eldono.

La libro ne estas vendata pagoŝarĝe, nur antaŭpage.

Bv. sendu monon al Igorj Valentinoviĉ Simonov.

Adreso: 603105 Niĵnij Novgorod-105, a/ja 572

Elektronikaj kontaktoj:

Rete: akileo@akileo.bizland.com, akileo@mail.nnov.ru

http://akileo.bizland.com

Internacia Fotokonkurso

Proksimiĝas la limdato de la 3a Internacia Fotokonkurso. Ni memorigas, ke rajtas partopreni ĉiu deziranta fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10×15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la redakcia adreso de La Ondo de Esperanto RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando. La fotoj devas atingi la indikitan adreson antaŭ 15 dec 2000. La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti enmetita slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro.

Pliajn detalojn (premioj ktp) pri la konkurso legu en la du antaŭaj kajeroj de LOdE.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2000. No 12

Redakcie

Apenaŭ troviĝis gazeto, krom kelkaj tre fakaj organoj, kiu evitis mencii la implikojn de la elektado en Usono. Per ĉi tiu enkonduka frazo la aferon do mencias ankaŭ La Ondo.

Kutime en la redakcia kolumno aperas informoj pri nia revuo aŭ komentarietoj pri interesaj eventoj aŭ tendencoj en Esperantujo, sed la referenco al la Florida problemo ne estas hazarda. Ja ĉi-kajere aperas informo pri la komenco de elektokampanjo en UEA — la plej granda kaj riĉa el la esperantistaj asocioj.

La komitato de UEA konsistas el: komitatanoj A, kiuj reprezentas la aliĝintajn asociojn (la asocioj mem decidas pri la delegomaniero); komitatanoj B, kiujn elektas la individuaj membroj (IM); kaj komitatanoj C, kiujn elektas la komitatanoj A kaj B. Nun en la Komitato estas 56 A-, 8 B- kaj 14 C-komitatanoj.

Estas strange, ke nur 8 personojn el la 78 (dekonon) rekte elektis IM, kvankam ĝuste ili estas la bazo de la asocio: en 1999 ili donis al UEA kotize pli ol 200 mil eŭrojn, dum la aliĝintaj landaj kaj fakaj asocioj pagis malpli ol 10 mil.

Ĉar la suma membraro de la aliĝintaj asocioj (kies membrojn oni nomas aligitaj = AM) estas duoble pli granda ol IM, eble estus juste se A-komitatanoj estus duoble pli multaj al B-komitatanoj, eĉ se AM-kotizo estas nur kvindekono (2%) de la IM-kotizo. Tamen ne estus juste se iu el la aliĝintaj Asocioj (kun pli ol 100 membroj) ne reprezentiĝus en la Komitato. Ĉu havi 28 B-komitatanojn? Sed tiuokaze eble ne troviĝus sufiĉaj kandidatoj, ja pasint-kampanje estis proponitaj nur 15 personoj...

La solvo devas esti kompromisa. Por preventi skismon la plimultigo de la rekte elektataj komitatanoj ne reduktu la nombron de la reprezentitaj asocioj. Do, temas pri la komitatanoj C, kiujn la komitatanoj A kaj B elektas “por certigi al la Asocio la kunlaboron de spertuloj ... ĝis la kvarono de sia propra nombro”.

Efektive, UEA bezonas spertulojn. Tamen ili estu rekte elektataj de la membroj, sed ne kooptataj. La nuna situacio, en kiu la Komitatanoj C estas preskaŭ duoble pli multaj ol la Komitatanoj B, estas ne malpli anakronisma ol la “kolegio de elektantoj” en Usono...

Vi ricevos ĉi tiun kajeron sojle de la Nova Jarmilo. La Ondo plu akompanos vin, kaj nia unua kajero post tiu grandioza (ĉu ne?) evento espereble agrable surprizos vin. Cetere, ankaŭ ĝi estos jubilea — jam sepdek-kvina! Bonvolu akcepti, kiel etan donacon, nian tradician jarfinan suplementon — ĉi-foje kolekton de rusaj amnoveloj.

Feliĉon al ĉiuj A-, B-, C-, AM-, IM-, DM-, ankaŭ al LA, PK, CO, kaj precipe al ĉiuj niaj legantoj, plej kore deziras

Ĝis la renkonto en la Tria Jarmilo!

Halina Gorecka

Aleksander Korĵenkov

La jarcento de Esperanto

Eseo de Ziko Marcus Sikosek

Imagu, ke en Expo 2000 en Hanovro vi vizitus la pavilonon de Ruslando, kaj tie oni prezentus interalie inventaĵon faritan por ŝanĝi la internacian komunikadon. Eble ĝi ne multe impresus vin: Ruslando, kun malbone superrigardeblaj politiko kaj socio, ne estas konata kiel lando de moderneco kaj progreso, kaj inter la sennombraj prezentitaj Expo-aĵoj la strangaĵo el Ruslando ne konkurenckapablus.

Tiel verŝajne estis ankaŭ en 1900, kiam la monda ekspozicio okazis en Parizo. En la ruslanda pavilono estis aranĝita stando pri “Esperanto” — lingvo inventita de varsovia kuracisto antaŭ 13 jaroj.

Kiel la standanoj prezentis la strangaĵon, kaj kiel la vizitantoj akceptis ĝin?

La informiloj de tiu epoko montras, ke la reklamo troigis. “Esperanto estas lernebla en kelkaj semajnoj, sed por klera eŭropano preskaŭ tuj komprenebla; kaj eĉ nekleraj homoj, kiuj multe fuŝas la propran lingvon, skribas esperanton tute senerare...” La parolkontaktoj tiam ankoraŭ ne superis la korespondadon, nemultajn tradukitajn libretojn kaj kelkajn vojaĝojn, kaj la parolantoj estis ĉefe kleraj homoj iomete riĉaj. Tamen ili en 1900 kredis, ke iliaj nepoj parolos esperanton kiel la duan lingvon. Por tiu ideo ili akceptis la kostojn de kontaktado kaj propagando kaj moketojn de amikoj kaj neamikoj.

Sed kiel reagis la vizitintoj de la ruslanda pavilono? Esperantistoj malmulte registris la eĥon de informado kaj metis la homojn en du skatolojn. Sur unu estis skribite “simpatianto, amiko de esperanto”, kio respondis al plej malsamaj sintenoj kaj eldiroj, kaj sur la alia skatolo — “skeptikulo, malamiko de esperanto”. En tiu lasta troviĝis ankaŭ la homoj profesie okupitaj pri lingvoj. Iom post 1900 Baudouin de Courtenay emfazis, ke li ne apartenas al la “esperanto-sekto”, kvankam li defendis la ideon, kaj eĉ la projekton mem, kontraŭ kritiko.

Ĉio estas jam dirita

La pariza stando staris ĉe la sojlo al nova epoko de esperanto. Post 1900 estis varbitaj kelkaj francaj intelektuloj gvidontaj la movadon ĝis la unua mondmilito, kiu metis finon al tiu epoko, kiam la kongresoj kaj asocioj fariĝis fundamento ankaŭ de la nuna movado.

Oni povas defendi la tezon, ke ĉio jam tiam estis dirita kaj ke apenaŭ io nova poste aperis en Esperantio. Niaj ĉefaj trajtoj:

1. La tri-ŝtupa argumentado por planlingvo trovis la finan formon. Unue, la “monda lingvo-problemo” kaŭzas malfeliĉon kaj obstaklojn al certaj bonoj kaj valoroj; due oni povas solvi la lingvo-problemon “kun ĉiuj pozitivaj kromefikoj” (Ivo Lapenna); trie la solvo estas ĝuste esperanto. De tiu tri-ŝtuparo ellaboriĝis la resto de propra planlingva ideologio, nome:

2. la unuintenca kaj monotona prezento de la senesperanta internacia komunikado kaj la

3. troigoj pri la kvalitoj de esperanto.

4. Kelkaj adeptoj de esperanto, kiuj longe restas ĉe la afero, montras certan sektan konduton.

La esperantismo povas esti konsiderata kiel “nekompleta ideologio”. Dum la “kompletismaj ideologioj” (ekz-e, skolastika kristanismo kaj marksismo-leninismo) celas ĉion klarigi, la nekompletaj ideologioj nek intencas tion nek kapablas ŝajnigi tion. Nudismo signifas ne nur naĝi senveste sed legitimas sin kiel sana kaj malpruda-malburĝa movado de science kaj etike pli valoraj homoj, sed nudismo ne celas klarigi la vivon post la morto aŭ la vivon en komunismo. Simile kontraŭalkohola abstinismo aŭ NIF-ismo (fantazioj pri eksterteraj kontaktoj), kiel kancero penetras fakojn kaj temojn ekster la origina paradigmo, sed devas tamen esti kombinitaj kun kompletismaj ideologioj.

Maldekstrismo

Esperantisto kombinas sian ideologion kutime kun la maldekstraj ideologioj kiuj, laŭ Ernst Nolte, promesas al la homoj la paradizon sur la tero, kie forestas perforto kaj materia manko. La legitimacion la ideologianoj serĉas en Dio aŭ la naturo, kio faras la aferon universalisma kaj valida por ĉiuj homoj, kaj due ankaŭ en la historio, asertante ke tia paradizo jam ekzistis en la homara komenco. La maldekstrismo per tio estas kaj reakcia kaj futurisma. Jam la kristanismo priskribeblas kiel tia maldekstrismo, la liberalismo estas plia, kaj en la franca revolucio kaj eĉ pli en la rusa venkis la ekstrema maldekstrismo.

La paradizon neniu el ili portis kun si. Dum la modera maldekstrismo (socialliberalismo, kristandemokratio) almenaŭ plibonigis la staton de la homaro, la ekstrema en la nomo de la homaro detruis la homojn.

Esperantistoj kunnaĝis sur tiuj ondoj de la historio, sed la esperantismo mem ne devis pruvi ke ĝi ne perfortas popolojn. Unuopuloj kaj grupoj de esperantistoj montris tiun flankon de sia karaktero kadre de kompletismaj ideologioj, precipe en Sovetunio, ties eŭropaj satelitoj kaj Azio. Kiel aliaj ekstremistoj ili foje mem fariĝis viktimo de la monstro kiun ili nutris (ekz-e Drezen). Iliaj kunlaborintoj en la okcidento (Lenin: “utilaj idiotoj”) estis punitaj pli milde, tamen kiel maljunuloj ili staris antaŭ ruino de siaj vivesperoj.

Dekstraj ekstremistoj en Esperantio estas marĝena fenomeno. Ili aŭ utiligis la nacidefendan eron de la esperantismo, aŭ tentiĝis elpeli per la dekstra belzebuto la maldekstran diablon, aŭ akceptis vivi kun fortaj kontraŭdiroj.

Ĉiuj modoj ankaŭ esperante

La maldekstraj esperantistoj kunfaris preskaŭ ĉiujn modojn renkontitajn en la “reala mondo”, pli ĝuste, en la maldekstra “diskurso”.

En 1969 la gvidaj junuloj en la IJK de Tyresö montris la turnon de la malnova maldekstrismo, kiu adoris laboriston kiel povran kompatindulon, al la nova maldekstrismo, kiu pretendis advokati por la “minoritatoj”. La Deklaracio de Tyresö respegulas la modan lingvaĵon de la studenta aktivularo, kaj la ideoj de Marcuse aŭ Leary influis ĝin.

En la mondbildo de tiu generacio (ne identa kun la tuta junularo tiutempa, sed nur ĝia eta malplimulto) ekzistis t.n. “establitaj ordostrukturoj”, kiuj endanĝerigis la liberecon de la “individuo”. Pliaj danĝeroj estiĝas, laŭ tiu koncepto, pro tekniko kaj naturdetruiĝo. La ŝlosilvortoj “subpremado”, “imperiismo” kaj “diskriminacioj” emfazas la modan maldekstrecon de la Tyresanoj. La simpation ĝuas (a) la individuo kun kiu novmarksista studento povis pli bone identiĝi ol kun laboristoj perceptataj kiel konservativuloj, kaj (b) lingvaj kaj kulturaj minoritatoj aŭ malgrandaj popoloj. Precipe la dua punkto evidentiĝis kiel forta influo de la Tyresanoj, inter ili Humphrey Tonkin, al la postaj generacioj de esperantistoj. La Manifesto de Prago estas aktualigo de la terminoj kaj hipotezoj.

Eŭropa lingvo iam kaj nun

Esperanto restas eŭropa lingvo, parolata de hind-eŭropanoj kaj ties idoj. Azianoj aŭ afrikanoj en nia movado apartenas al tiuj sociaj segmentoj, kiuj orientiĝas je Okcidento. (La origina signifo de “orientiĝi” kreas amuzetan paradokson.) Dum en 1900 la kritikantoj deziris pli multan orientiĝon je okcidentaj lingvoj, la riproĉo en 2000 estas inversa: nun la maldekstruloj kritikas ke esperanto ne estas melanĝo de ĉiuj lingvoj de la mondo, ĉar ili ne plu konsentas ke la monda progreso venas de Eŭropo. Kaj la “artefariteco” ne estas pli alloga ol en 1900, ĉar la nova maldekstro estas, almenaŭ teorie, teknik-malamika.

Tekniko

Gravaj komunikaj kaj transportaj inventoj antaŭis esperanton (telegrafio, telefono kaj fervojo). Poste aperis televido, sed same kiel la aviado kaj aŭtomobilo ĉio fariĝis pagebla por grandaj homamasoj nur en la 1960aj jaroj. Poste muzikkasedo kaj kompaktdisko plifaciligis la rilatojn interne de internacia komunumo. Tiuj inventoj havis grandegajn avantaĝojn, sed ili ne meritis la finvenk-esperojn de tiutempaj esperantistoj. Ni ripetas la samajn erarojn, kaj la nuna esperilo nomiĝas interreto. En 1995 diskutrondo en hungaria junulara renkontiĝo revis pri la nova ŝanco por esperanto, sed la skeptikuloj restis pravaj: la esperantumado faciliĝis, la mondo ŝanĝiĝis, sed esperanto plu restas marĝena.

La plej tradicia kaj persistema komunika invento estas la radio, kiu konkeris la mondon en la 1920aj jaroj. Antaŭ kelkaj semajnoj Germana Poŝto jam aboliciis — pro interreto — la telegramservon; kiom longe eltenos la radio? Aŭ ĉu ĝi daŭre kunfandiĝos kun interreto?

Cetere, kiam mi en 1988 komencis esperantumi, mi preskaŭ sola el miaj samlernejanoj korespondis kun eksterlando. Ne ĉar ili nesufiĉe scipovis la anglan, sed ĉar esperanto estis por mi speciala motivo. Tial mi skribis leterojn, pagis afrankon kaj atendadis respondojn, kaj tiun “sojlon” la normala junulo ne emas supersalti. En 2000 per la reto la praktika sojlo estas multe malpli alta, kaj sekve pli da junuloj havas internacian komunikadon — tamen ne en esperanto. Ĉu ni esperantistoj ne devas timi la teknikon, kiu pruvis, ke la “komunika problemo” grandparte estis ne lingva, sed teknika?

Nacio kaj esperanto

Fakte la esperantistoj estas iel konservativaj aŭ konservemaj, kiel skribis Bard Hekland. Li celis la argumenton ke denaskulo en nacia lingvo estas supera al fremdlingvano, kaj skribis: “Dialogo ne estas konkuro, la fluparolanto devas adaptiĝi al la kapablo de sia kunparolanto”. Kaj ne nur naciaj aŭ lingvaj, sed ankaŭ aliaj kulturaj baroj distingas. Ekz-e 14-jarulo el Oslo en sia mondpercepto “pli similas al sia samaĝulo el Parizo ol al siaj geavoj en najbara urbeto. Tiun faktoron pretervidas la konservema etnocentra analizo esperantista” (Esperanto, 2000: 11, pĝ. 189).

Etnocentra! Tion ni esperantistoj certe ne ŝatas legi pri ni — eĉ ne mi, kiu herezas en la esperanto-rondoj. Ni venis al la demandaro pri la nacio, kaj tuj ekstaris centre de la aktuala diskuto. Se la aliaj internaciemuloj akceptis la anglan, kaj ni esperantistoj ankoraŭ kontraŭas tiu-uzan anglan kaj postulas “defendi” la naciajn lingvojn, ĉu la kontraŭ-internaciemuloj ne fariĝas aŭtomate niaj alianculoj?

Aliaj planlingvoj

Dum la reformdiskutoj pri esperanto daŭras, la batalo kontraŭ aliaj planlingvanoj perdis sian gravecon. En 1900 nia lingvo ankoraŭ ne venkis, sed en 2000 ne ekzistas konkurenculo laŭ la parolantaro, tradicio kaj kulturaj atingoj. Cinike oni povus nomi esperanton “lingvovora”, manĝanta kaj detruanta aliajn planlingvojn. Esperantistoj ŝatas moki aliajn planlingvojn same kiel neesperantistoj esperanton. Ni fingromontris al ligneroj en la okuloj de proksimuloj kaj neglektis trabojn en la propraj. Ne kredu ke la historio forgesos tion same facile kiel ni.

La dua jarcento

Post 1987 gazeto en Aŭstrio ekhavis la titolon La dua jarcento. Sed profeti pri la dua jarcento de esperanto ekde 2000? La sperto de la unua jarcento malkuraĝigas.

“Mi estas maljuna kaj malsana kaj ne vidos jam la venkon de nia sankta bela afero, sed vi ĝin vidos baldaŭ [...]. Antaŭ ol nia centjaro finiĝos, nia afero venkos, kaj la kuraĝaj konstantaj batalantoj havos dolĉan rekompencon”, — tiel Leopold Einstein, kiu mortis en 1890, parolis pri la 19a jarcento. Sed la prezidanto de UEA John Wells ŝovis en 1995 la finan venkon al postaj jarcentoj, ĝis kiam esperanto devos travivi. La paralelo al marksistoj evidentas. Simile kiel ili, ni esperantistoj volas eviti la konkludon ke la profetaĵo de la 19a jarcento estas farita por la 20a. Ĉar en la 20a jarcento la profetaĵo ne realiĝis, la historia momento perdiĝis kaj la profetaĵo pruviĝis erara.

Se la nunaj esperantistoj dum sia tuta vivo restos fidelaj al la lingvo, kaj se neniu ŝtata aŭ alia povo detruos la komunumon, esperanto ekzistos almenaŭ ĝis 2070. Sed ĝia komunumo jam ekde ĉ. 2030 ŝrumpos. Ni ne scias kiom facilos komunikado kaj transporto. Se poluado devigos plikostigi la aviadon, la partoprenantaroj de la renkontiĝoj estos tre unukontinentaj. Se la aviado pro la teknika progreso fariĝos malpli kosta, la renkontiĝoj povos fariĝi pli “globalaj”. Sed jam la unua seo estas riska supozo, ĉar se ŝrumpos la aro da homoj renkonteblaj per esperanto, ŝrumpos ankaŭ la emo esperantumi. La alternativo por la estonteco estas sobra: aŭ negativa evoluo de la mondo malebligos esperanton, aŭ pozitiva evoluo malnecesigos esperanton.

Nur unu afero estas certa — la fina venko estas la plej malverŝajna perspektivo por la dua jarcento de Esperanto.

Renkonte al Zagrebo

Alta Protektanto. La prezidento de Kroatio Stjepan Mesiĉ akceptis esti la Alta Protektanto de la 86a UK, enirante tiel la riĉan liston de ŝtatestroj en tiu funkcio kaj simbolante la vastan subtenon al Esperanto en Kroatio.

Poŝtmarko. La kroata poŝto omaĝos la 86-an UK per porokaza poŝtmarko. Temos pri la unua UK-rilata poŝtmarko de post 1990.

Kongresejoj. Oni kongresos paralele en du lokoj: la eleganta koncertejo “Vatroslav Lisinski” kaj la proksima Elektroteknika Fakultato. Kelkaj programeroj okazos ankaŭ aliloke.

Vizoj. Indas jam nun esplori ĉe la plej proksima kroata ambasado/konsulejo kiuj vizo-kondiĉoj validas por oniaj lando kaj kazo. La kondiĉoj povos rapide ŝanĝiĝi. La aliĝintoj kiuj bezonos vizon, ricevos oficialan invitilon.

Loĝado. Zagrebo abundas je altklasaj hoteloj kun relative moderaj prezoj (40 ĝis 120 EUR). Studentaj loĝejoj, sufiĉe proksimaj al la kongresejoj kaj kun komforto de 2- kaj 3-stelaj hoteloj, kostos 20 ĝis 40 EUR. Plenaj informoj kun mendiloj troviĝos en la Dua Bulteno.

Ekskursoj. Oni antaŭvidas tri antaŭ- kaj post-kongresajn ekskursojn, ĉefe laŭ la rava kroata marbordo: Istrio kaj Kvarnero, Meza Adriatiko kun arkipelago Kornati, Suda Adriatiko kun Dubrovnik. Inter la tuttagaj ekskursoj elstaras la famegaj Lagoj de Plitvice, Kumrovec (la naskiĝloko de Tito), la montara Zagorje-regiono kaj la cikonia vilaĝo Ĉikoŝ.

Materialoj. Kolora afiŝo haveblas ĉe LKK kaj ĉe la libroservo de UEA por 2,70 EUR. Por mendoj ĝis 5 ekz. aldoniĝas afranko de 5 EUR. Ĉe UEA estas mendeblaj ankaŭ belaj glumarkoj (1,20 EUR por 10-marka folio). La Unua Bulteno kaj urba prospekto riceveblas laŭpete senpage ĉe UEA.

Aliĝoj. Ĝis 25 okt estis 325 aliĝoj el 40 landoj. Kvankam la unua granda aliĝ-ondo venos jarfine, la pintaj landoj verŝajne jam nun distingiĝas. Apud Kroatio (26) temas pri Germanio (33), Japanio (16), Nederlando (15), Francio (14), Brazilo (13), Italio (11) kaj Pollando (10).

GK UEA

La ruslandanoj petu aliĝilojn ĉe kaj pagu la kotizojn al la Ruslanda Kongresa Peranto, Halina Gorecka, ĉe la redakcia adreso de “La Ondo”.

La Civito naskiĝos

Renesanca urbo Sabloneto (itale: Sabbioneta) gastigos la trian Forumon de la Esperanta Civito, 2-4 junio 2001. Al tiu mirinda arkitektura kadro la Forumon kunvokis la Evolukomisiono de la Pakto por la Esperanta Civito konforme al pli frua decido de la dua Forumo en Karolovaro.

La tagordo proponas la promulgadon de la Konstitucio de la Civito, konata hodiaŭ kiel projekto de Karolovaro, morgaŭ eventuale kiel Ĉarto de Sabloneto.

Unua konsekvenco de tiu akto estos la reskribo de la Pakto, al kiu ĝis nun aliĝis pli ol 20 establoj (13 jam ratifis): nova teksto estos proponita al la Forumo, nome al la asembleo de la paktintoj, fare de la Evolukomisiono. Dua konsekvenco estos la aprobo de provizora Civitana Registro, kiu ebligos la kunvokon de la elektoj por la Senato: la daton fiksos la Forumo, kongrue al la dato de ekvalideco de la konstitucio.

La aranĝo, prizorgata de Itala Interlingvistika Centro laŭ invito de la urba magistrato, proponos ne nur la kunsidojn de la delegitoj de la paktintaj establoj.

Okazos bankedo laŭ renesanca menuo, kun la akompano de tiuepoka muziko kaj aliaj distraj programeroj. Diversaj kantistoj, aktoroj kaj verkistoj estos invititaj al matineo, kie ili prezentos sin en Festo de la Esperanta Kulturo. Koncerto en preĝejo, enurba vizito kaj diservo en Esperanto kompletigos la programon. La duka placo, la olimpia teatro, loka kirko kaj la loka sinagogo estos uzataj por la diversaj programeroj.

La Evolukomisiono fiksis je 31 dec 2000 la daton ĝis kiam la establoj devos anonci siajn delegitojn aŭ observantojn, por ke ili povu ĝui senpagan restadon.

Ĝis tiu limdato estos ankaŭ akceptitaj la lastaj rimarkoj pri la projekto de Karolovaro, submetota al la definitiva aprobo en Sabloneto.

La prezidantoj de UEA kaj de SAT estos formale invititaj ĉeesti la Forumon, kiel lastfoje.

Adreso: IIC, piazza Aspromonte 24, IT-20131 Milano

Rete: heroldo@tin.it

HeKo

UEA elektos novan Komitaton

En 2001 okazos elekto de novaj gvidorganoj de UEA. Parto de tiu procezo estas elekto de komitatanoj B kiel reprezentantoj de la individuaj membroj (IM) en la Komitato de UEA. Laŭ la Statuto (art. 24) oni elektas unu komitatanon B por ĉiu komencita milo da IM. Laŭ la antaŭvidebla nombro da IM je la 31a de decembro 2000 oni elektos sep komitatanojn B por 2001–2004.

La Ĝenerala Regularo (art. 8) preskribas: “Dek individuaj membroj el minimume tri diversaj regnoj rajtas proponi unu solan kandidaton el inter la individuaj membroj. Al la proponoj, subskribitaj de la proponintoj, devas esti aldonitaj, krom la skriba konsento de la kandidato, ankaŭ biografieto kaj deklaro pri la movadaj celoj de la kandidato, kiuj kune ampleksu maksimume 150 vortojn.”

Kompletaj proponoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA en Roterdamo ĝis la 28a de februaro 2001. Validaj estos nur skribaj dokumentoj kun originalaj subskriboj (t.e. ne telefaksoj aŭ retmesaĝoj).

Ĉiu kandidato devas esti individua membro de UEA dum du jaroj antaŭ la elektiĝo (t.e. 1999 kaj 2000) kaj kompreneble kotizi ankaŭ por 2001. Salajrata oficisto de UEA ne rajtas esti komitatano. Jama komitatano estas reelektebla kondiĉe ke en la periodo 1995–2000 li/ŝi ĉeestis almenaŭ unu komitatkunsidon. Oni tamen memoru ke la elektoj estas ŝanco alporti freŝajn fortojn kaj ideojn al la gvidado de la Asocio.

Se ne estos pli ol sep validaj kandidatoj, oni konsideros ĉiujn elektitaj. Se ili estos pli multaj, la individuaj membroj ricevos en aprilo voĉdonilon por elekti siajn reprezentantojn per baloto.

Uzu vian demokratian rajton reprezentiĝi en la supera gvidorgano de UEA!

Osmo Buller

Ĝenerala Direktoro de UEA

Landa kongreso kun 500 aliĝintoj

La 87a Japana Esperanto-Kongreso okazis 13-15 okt 2000 en Kumamoto kun la ĉeftemo “Arde, amuze al la nova epoko!”. Ĝin organizis Japana E-Instituto (JEI) kunlabore kun Kumamoto E-Grupo kaj Kjuŝua E-Ligo. Al la kongreso aliĝis 500 personoj, inkluzive de 204 moralaj partoprenantoj. Post la inaŭguro, kiun prezidis Unoki Takanori kaj Yasumura Zyun sekvis La Espero, silenta preĝo por forpasintoj, multaj salutoj kaj raporto pri la japana E-movado en la pasinta unu jaro (Tai Hisayuki).

Okazis multe da aliaj aranĝoj, kiuj estas listigataj ĉi-sube.

Prelegoj. “Lando de Esperanto” de Ma Yong-tae; “La Familio Zamenhof” de Zofia Banet-Fornalowa; “Urba politiko protekti la medion” de Daniel Koenig; “Ligo de Nacioj kaj d-ro Nitobe Inazoo” de Lee Chong-Yeong; “d-ro Korczak” de Zofia Banet-Fornalowa; “Tokutomi Roka kaj Esperanto” de Nakamura Seisi.

Programeroj de JEI. Azia Agado; Edukado; Ekzameno; Ĝenerala Kunsido; Projekto 21; Studraporta kunsido; UEA-delegitoj.

Fakaj Kunsidoj. Aŭskultantoj de Ĉina Radio Internacia; Bahaismo; Blinduloj; Budhanoj; Go-amantoj; Interreto por Esperanto; Japana Ŝako; Junuloj; Laborservo por E-movado per pliaĝuloj; Medicinistoj kaj Sciencistoj; Oomoto; Radio-Amatoroj; Rilathistorio; Rondo Ken; SAT; Virinoj.

Aliaj. Bankedo (234 personoj); Gaja-Gaja Kunsido; Ekskurso; Esperanta konversacio; Infana Kongreseto; Intersteno I; Konstanta Kongresa Komitato; Lando de Esperanto; Ossaka-Simpozio.

La solena fermo estis kronita per la kantado de La Tagiĝo.

Doi Chieko

Ukrainia asocio kreskas

Kongreso de Ukrainia E-Asocio okazis 3–5 nov 2000 en Kievo. La kongresejo estis bonega salono de scienca konsilio en “Akademio de laboro kaj sociaj rilatoj” ricevita dank’ al helpo de estro de unu el grandaj ukrainiaj laboristaj sindikatoj Anatolo Miĥajlenko kaj de Jevgen Kovtonjuk. Partoprenis 42 homoj el 18 urboj de Ukrainio.

3 nov okazis “sekci-fakaj” kunvenoj: estrarkunsido de UkrEA, ULEI (instruistoj), ULEJ (junularo).

4 nov okazis la ĉefaj eventoj: raportoj de la prezidanto, UkrEA-estraranoj, komisiitoj kaj klubgvidantoj, reelektoj.

La kongreso konstatis, ke UkrEA daŭre kreskas nombre kaj kvalite. La asocio havas 186 membrojn. Multaj el ili brile agadas, ekzemple, Volodimir Pacjurko (kiu kun grupo de gesamideanoj preparas por eldono plenan E-ukrainan vortaron), Vasilj Stanoviĉ (dank’ al li ni havas ukrainan-Esperantan vortaron kaj E-programon por lernejoj), Mikaelo Lineckij (kiu aktive laboras por popularigo de Esperanto en Kievo) k.m.a.

Volodimir Hordijenko denove estis elektita kiel prezidanto de UkrEA.

Lastatage oni diskutis la strategion kaj planojn de UkrEA.

En la venonta jaro oni intencas realigi oficialiĝon de UkrEA kiel nacia socia organizo, pli multe da atento doni al UkrEA-informiloj, evoluigi instruadon (ĉi-jare estis fondita Ukrainia Ligo de E-Instruistoj), kvalite plibonigi festivalon Aroma Jalto k.t.p. Grandan intereson kaj subtenon elvokis la junulara tendaro kiun planas organizi komence de julio apud Kievo la junulara grupo de Mikaelo Lineckij.

Mankis kulturaj aranĝoj kaj ekskursoj. La kongreso restas oficiala labora kunveno, sen “dolĉaĵoj”, kiuj, certe, ne estas nepraj, sed estus agrabla aldono por laciĝintaj de diskutoj kongresanoj.

Konstantin Demjanenko

Poma Semajnfino

Okaze de la lasta semajnfino de oktobro 2000, proksimume 35 junuloj el Francio kaj Germanio partoprenis en Normandio kuiradan semajnfinon, kiu temis ĉi-foje pri pomoj.

Efektive pomoj estas unu el la gravaj manĝaĵoj de Normandio. Oni fabrikas tie diversajn alkoholaĵojn el pomoj: la plej ofte trinkata estas cidro, sed ekzistas aliaj, kiujn oni trinkas kiel aperitivon (Pommeau) aŭ digestigilon (Calvados).

Tiu poma renkontiĝo disvolviĝis ĝuste en la franca departemento Calvados, 40 km sude de la ĉefurbo Caen. La homoj kunvenis en kampara gastejo en plena naturo kaj tute apud beleta kaj flustre fluanta rivereto.

La ĉefa agado estis preparado kaj kuirado laŭ diversaj receptoj, kiuj entenis pomojn. Kompreneble ni pasigis multe da tempo senŝeligante pomojn, sed samtempe ni povis babili kaj kelkaj personoj eĉ muzikludis por agrabligi la etoson por tiuj, kiuj laboris. Vi eble havos ideeton pri tio, kion ni kuiradis, se mi donas al vi titolojn kiel “poma omleto”, “flava gado kun pomoj kaj poreoj”, “rostitaj pomoj kun kaprina fromaĝo”, “lentokareo kun pomoj”, “sangokolbaso kun pomoj”, “brasika salato kun pomoj kaj fromaĝo”, “kokido kun cidro kaj cepoj”, ktp... sen forgesi la faman pomtorton.

Feliĉe, ni ne nur kuiradis, sed ankaŭ amuziĝis kaj ekskursis. Ekzemple, sabate ni vizitis pomarbejon, kie kulturistoj ĉiuaŭtune fabrikas cidron el diversaj pomspecoj. Ili tute ne aldonas sukeron aŭ kemiaĵojn, kaj post la gustumado (vidu sur la suba foto) ni konstatis, ke tiu cidro estas ege bongusta.

Dum la vespero post la vespermanĝo la organizantoj surprizis ĉiujn per kvar lokaj muzikistoj, kiujn ili invitis por dancigi la homojn per diversaj folkloraj kaj tradiciaj popolmuzikoj. Kaj dum du plenaj horoj estis granda festo en la gastejo.

La simpatia renkontiĝo finiĝis dimanĉe, sed tiu tago estis ankaŭ la okazo viziti la apudurbetan pomfoiron, kie eblis malkovri kaj vidi ĉiujn pomspecojn kulturitajn en Normandio.

Yves Bachimont

Samideanece apud maro

Preskaŭ cent personoj, inkluzive de 38 alilandanoj el 11 landoj, aliĝis al la 8a Internacia E-Semajno de la Kulturo kaj Turismo, kiu okazis 30 sep – 7 okt en Blanes (Katalunio — Hispanio).

Ĉiuj partoprenantoj estis akceptitaj de la vicurbestro Antoni Fernández, kiu salutis, regalis kaj sugestis ke ni petu al la magistrato la nomigon de unu el la urbaj stratoj Zamenhof aŭ Esperanto. La lokaj radio kaj televido kaj ĵurnalo La Vanguardia raportis pri la aranĝo.

La kleriga programo estis tre bona. La partoprenantoj povis aŭskulti multajn prelegojn: “La popolstilo en la poezio de García Lorca” kaj “Antonio Machado” (Marco Botella), “Ĉe la sojlo de la tria jarmilo” (Giordano Moya); “Bosnio” (Gabriele Tréanton); “La scienco de ekonomio” (Martí Guerrero); “Ĉu ni ankoraŭ vivas en triba epoko?” (Luis Serrano Pèrez). Krome oni havis tri vesperajn debatojn pri apartaj temoj.

Ni ekskursis en bela apudborda ĝardeno “Mar i Mutra”, en vulkana regiono, kaj en Tossa de Mar en Costa Brava (ŝipe). Sukcesis la vesperaj distraj programoj precipe la ĵaŭda nokto, pro la kantado de “Habaneras” fare de ensemblo Kvar Ventoj kiu entuziasmigis la ĉeestantaron. (Krome al tio oni devas aldoni trinkadon de “cremat”, fama kataluna trinkaĵo el rumo kaj sukero — sed flamigita.)

Nia itala samideanino Carla di Lorenci kiu kiel kutime ĉiam estis preta instrui Esperanton, ĉi-jare havis gravan taskon, ĉar okazis elementa ekzameno de ILEI/UEA. Al la ekzameno aliĝis dek unu kandidatoj, sed nur sep sukcesis.

Luis Serrano Pèrez

Sur la foto: Luis Serrano Pèrez (cetere, peranto de La Ondo) en la inaŭguro.

Niaj libroj en Frankfurto

Neatenditan intereson vekis E-libroj de eldonejo KLEKS en la 52a Internacia Librofoiro en Frankfurto (18-23 okt). KLEKS estas unu el la ĉefaj pollandaj eldonejoj de lernolibroj por bazlernejoj kaj gimnazioj.

La E-libroj estis prezentitaj meze de multaj pollingvaj libroj kadre de profesie aranĝita stando. La libroj de KLEKS estis verŝajne la solaj E-libroj en la Foiro, kaj eble pro tio la vizitantoj de la stando plej ofte demandis pri libroj en Esperanto kaj tre afable rilatis al ili. La vizitantoj volonte rakontis, ke ili konas adreson de E-klubo en ilia urbo k.t.p.

Vidante la kompaktdiskon Ni tostu la verdan fortunon multaj miris, ke eblas kanti en Esperanto. Ĉiu interesito ricevis slipeton kun kelkaj E-retadresoj de kursoj kaj informoj en diversaj lingvoj. Krome, dum la foiro la posedanto de KLEKS, Georgo Handzlik, pli ol centfoje “prelegetis” pri Esperanto. Kvankam dum la Foiro oni ĝenerale negocis en la angla, tamen la unua vizitanto de la stando diris: “Ankaŭ mi parolas Esperante”. Li estis ĉeĥa eldonisto Ivo Zelezny.

En la foiro KLEKS ricevis de Ryszard Kapuŝcinski permeson eldoni lian libron Heban en Esperanto. Li diris: “Estus interese havi propran libron en Esperanto, kompreneble”.

Vekis atenton de eksterlandaj eldonistoj La granda libro de anekdotoj — kolekto de historietoj el la vivo de famuloj. Pluraj eldonistoj petis pri rajtoj por alilingvaj eldonoj. La aŭtoro de tiu pollingva libro estas Andreo Pettyn — la multjara ĉefredaktoro de la E-redakcio de Pola Radio.

Georgo Handzlik

La kvara GRUPE

GRUPE-4, la kvara Gliwice-a Rendevuo de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto, okazis en sudpollanda urbo Gliwice 10-12 nov 2000. La malfermon partoprenis preskaŭ 50 personoj. Nome de la urbaj instancoj salutis prezidanto de la urba konsilantaro Zdzislaw Goliszewski.

GRUPE-4 estis ligita kun la 750-a datreveno de la urbo Gliwice.

Dum diversaj programeroj oni multe parolis pri la preparo de la novaj programoj por la instruado de nia lingvo en Pollando. Krome estis kelkaj interesaj prelegoj, interalie pri: uzado de interreto (Stanislaw Mandrak), historio de Esperanto (Zofia Banet-Fornalowa) kaj E-konkurso de Marian Zdankowski.

Dum vesperoj prezentiĝis Jerzy Fornal kun interesa filmo pri lia restado en Japanio, Jadwiga Gibczynska kun teatraĵo Verda ZOO kaj Georgo Handzlik kun ĉiam belegaj kantoj.

Dimanĉe okazis esperanta sankta meso kiun celebris pola animzorganto pastro Jozef Zielonka kaj loka E-animzorganto pastro Jan Sieminski.

Poste prezentiĝis konata krakova grupo Kamea kun interesaj kaj bone preparitaj kantoj. Okazis ankaŭ renkontiĝo kun la Ĉefa Estraro de PEA.

Stanislaw Mandrak

Por infanoj kaj komencantoj

Kultura Centro Esperantista (La Chaux-de-Fonds, Svislando) kaj la najbara privata lernejo La Granda Ursino organizis sukcesan monatfinon por familioj 28–29 okt 2000. Partoprenis 18 infanoj kaj 12 plenkreskuloj, plejparte gepatroj kaj infanoj de tiu lernejo.

Du grupoj por komencantoj estis gvidataj de Jacqueline Poŭ respektive Giorgio Silfer (kun la asisto de Anjo Amika kaj ŝia gitaro), dum al ekprogresantoj instruis Olivier Tzaut, interesa pedagogo kaj kanzonisto; ankaŭ por li la gitaro kaj kantado estis utilaj helpiloj.

La lernejo proponas nian lingvon en sia deviga programo, jam la trian jaron. La lernejo mem, estrata de Vera Zaslavsky, ankaŭ esperantistino, estas malgranda: nur 24 infanoj estas akceptitaj ĉiujare.

En sia grupo d-ro Silfer eksperimentis la proponon de kulturaj detaloj, apud la strukturo kaj leksiko de la lingvo, kun kreskanta intereso ĉe la partoprenantoj. Ili cetere miris ke, per la nova metodo, ili parolas kaj komprenas Esperanton ekde la unua leciono.

HeKo

KAEST 2000: renkontiĝo de fakaj aplikantoj de Esperanto

10–12 nov okazis en Prago Kolokvo Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko kiun aranĝis Ĉeĥa E-Asocio kiel sian kontribuon al Kampanjo 2000 sub aŭspicioj de UEA. Ĝin partoprenis entute 41 personoj el 11 landoj.

La traktado okazis en tri sinsekvaj sekcioj, nome “Ekonomio sojle al la tria jarmilo” (7 kontribuoj), “Terminologiaj problemoj de fakaj aplikoj de Esperanto” (10 kontribuoj) kaj “Scienco kaj tekniko ĝenerale” (4 kontribuoj).

Dimanĉe ĉe “ronda tablo” la partoprenantoj diskutis la estontecon de KAEST kaj decidis ke la sekva aranĝo okazos je la sama temo post du jaroj; kiel temo de la unua sekcio estis difinita “Elektronikaj rimedoj”, dum la temoj de la dua kaj tria sekcioj restos tradiciaj. Estis ankaŭ rekomendite ŝanĝi la nomon al Konferenco anstataŭ Kolokvo, kion la lokaj organizantoj akceptis. Post du jaroj do okazos KAEST 2002 “Konferenco Aplikoj de Esperanto en scienco kaj tekniko”.

Antaŭ la kolokvo okazis terminologia seminario pri fervoja transporto kaj trafiko en Dobrichovice apud Prago sub aŭspicioj de IFEF. Ĉeestis ĝin nur 8 partoprenantoj de 3 landoj, tamen ĝiaj partoprenantoj esprimis kontenton pri eblo povi profunde sen tempa premo pridiskuti terminarajn problemojn de sia fako kaj deziron ripeti ĝin antaŭ venonta KAEST.

Petro Chrdle

Okemo 2000

Same kiel en la antaŭaj jaroj, ni renkontiĝis por la sepa fojo ĉe Okemo dum la longa semajnfino de la “Malkovro de Ameriko” (7–9 okt). Okemo estas monteto en la ŝtato Vermonto, fama kiel loko por skiado, sed ĉar ni iris antaŭ la skisezono ni povis uzi nur naĝejon, kiam ne estis kunvenoj.

La renkontiĝon organizis Normand Fleuri el Montrealo. Partoprenis ne malpli ol 50 personoj el Kanado kaj Usono kaj Gonzalo Bermudez el Kolombio. La renkontiĝo estis tre vigla. Estis programeroj dum la tuta tempo, kaj ankaŭ estis baza kaj meza lingvokursoj.

Dum la renkontiĝo mi prelegis pri mia instru-disketo, kiun mi donis al ĉiu aŭskultinto. Normand Fleury prelegis pri Hongkongo. Li iris tien por E-renkontiĝo kaj restis tie dum tri semajnoj, ĉiam inter esperantistoj. Bill Maxey prelegis dufoje pri “Unu plia jaro en Esperantio” kaj “Alia perspektivo por Esperanto en Lernejoj”. Li ankaŭ estis instruisto por la meznivela kurso. Amanda Higley prelegis pri “Kelkaj pripensoj por la revivigado de Esperanto-movado en Nord-Ameriko”. Ŝi vojaĝis tra Eŭropo dum 16 monatoj kaj post sia reveno, ŝi vojaĝas en Usono por prelegi al neesperantistoj, precipe ĉe universitatoj.

La kunveno estis tre agrabla, kaj ni ĉiuj promesis reveni en oktobro 2001.

Enrique Ellemberg

Montkabana Renkontiĝo

Mezeŭropaj esperantistoj kiuj ŝatas montmigradon kaj naturon ĝenerale jam scias kion fari septembre — rezervi la MKR-semajnfinon, preni liberan vendredon antaŭe, prepari monttaŭgajn ŝuojn kaj aliajn ilojn por montmigradoj kaj ekskursoj kaj eki al MKRejo. Dum 10 jaroj Aŭstria E-Junularo organizis MKR-on en Aŭstrio kaj la renkontiĝo diskoniĝis pro ĝuado de naturo kaj montoj en agrabla E-etoso.

Tamen post 10 jaroj venis la tempo por ŝanĝoj kaj organizadon transprenis Kroatia Esperanta Junulara Asocio kaj organizis ĉi-jare la 11-an MontKabanan Renkontiĝon en Slovenio kaj tiel la aranĝo iĝis eĉ pli internacia. Ĉi-jare estis elektita slovena parto de Juliaj Alpoj, pli precize Erjavĉeva koĉa (montkabano de Erjavec) ĉe trapasejo Vrŝiĉ en nordokcidenta angulo de Slovenio, je nur kelkaj kilometroj de la aŭstria kaj italia limoj.

Laŭ la partoprenantaro ĉi-jara MKR estis la tria plej granda. 36 homoj el 7 landoj ĉeestis kaj granda novaĵo estis ke infanoj amase venis — la aranĝo estis bona ŝanco por nova renkontiĝo de junaj denaskaj parolantoj.

Kiel kutime, la programo estis simpla — tage oni montmigris kaj vespere oni babilis, ludis aŭ simple ripozis post la tuttaga ekskurso sub la forta montara suno kaj freŝa aero. Pli fortaj kaj pli spertaj atingis la plej altajn pintojn en la ĉirkaŭaĵo (Prisojnik 2547 m, kaj Mala Mojstrovka 2332 m) kaj tiuj kiuj preferas pli facilajn promenadojn vizitis pintetojn pli proksime al la montkabano, manĝis arbarajn berojn kaj sunumis.

Lastatage ĉiuj kune vizitis fonton kaj akvofalon de rivero Soĉa kaj sunumis apud vigla kaj laŭta rivereto. La heroino de la tuta renkontiĝo estis eta 8-jaraĝa hungarino Sara, kiu sukcese surgrimpis kun sia patro István ambaŭ plej altajn pintojn.

MKR jam havas siajn kutimajn partoprenantojn kiuj venas (preskaŭ) ĉiujare, kaj la ĉefa grundo estas la senpretenda trankvila etoso, naturbelecoj ... eta paŭzo en la tempo, kiam oni ankoraŭ ne forgesis somerajn feriojn kaj E-aranĝojn kaj adiaŭas kun belaj sunplenaj tagoj.

Vanja Radovanoviĉ

Trilanda Renkontiĝo

17 sep 2000 okazis la aŭtuna Trilanda Renkontiĝo sur la Germania flanko de la regiono inter Lieĝo (Liège/ Luik/Lüttich), Mastriĥto (Maastricht) kaj Aĥeno (Aachen/Aix-la-Chapelle/Aken). Organizis ĝin samideano Klaus Hogen el Herzogenrath, prelegis Claus (Nikolao) Günkel el Eschweiler. Partoprenis almenaŭ tridek geesperantistoj el la tri landoj Nederlando, Belgio kaj Germanio.

La kunvenejo estis en la Eschweilera kvartalo Dürwiss tre proksima al la apuda vilaĝo Inden, kiu nun estas malkonstruata. Temo apud la prelego pri amuza etimologio estis vizito de tiu loko detruata, kie la gepartoprenantoj povis viziti ankoraŭ nur kelkajn domojn, dum la plejparto, ankaŭ la kirko, estis jam tute fordragita. Poste oni veturis al la novkonstruita vilaĝo Inden-Altdorf kun ties novaj domoj, novaj vendejoj, novaj preĝejoj, novaj stratoj tie, kie antaŭ kelkaj jaroj estis nur kampoj.

Kialo por tiu malkonstruado kaj novkonstruado: en la regiono de Eschweiler inter Aĥeno kaj Kolonjo (Köln/Cologne/Keulen) troviĝas brunkarbo, t.n. lignito, kiun oni jam dum jardekoj ekspluatas kaj surloke forbruligas en elektrocentraloj.

Claus Günkel

Esperanta Simfonio

La Moravia filharmonio en urbo Olomouc (Ĉeĥio) dum la 55-jara ekzistado gastigis multe da famaj personoj, ekz-e, Mstislav Rostropoviĉ, Gennadij Roĵdestvenskij, Szizuka Ishikawa, Svjatoslav Riĥter, Yehudi Menuhin k.m.a.

6 okt 2000 en la filharmonio okazis eksterordinara koncerto. Kunlabore kun Master Musicians Collective Boston (Usono) la Moravia filharmonio prezentis Simfonion n-ro 1 La Esperanta kun E-teksto por mezsopranulino kaj orkestro de usona komponisto David Gaines.

La kvar movimentoj uzas tekstojn de L.L. Zamenhof, Marjorie Boulton, Penka Papazova kaj de Gaines mem. La solistoj estis Antonin Hradil (Ĉeĥio) violonisto, kaj Kimball Wheeler (Usono) mezsopranulino. La dirigento estis Vit Micka. La eksterordinaran koncerton vizitis cent aŭskultantoj el Olomouc kaj multaj esperantistoj el Moravio kaj Bohemio.

Dum la koncerto la publiko klare aŭdis, ke Esperanto servas tiel bele kiel la itala kaj la franca por esprimi ĉiujn emociojn! La simfonio daŭras 30 minutojn kaj ĝi miksas erojn, kiuj venis el la vojaĝoj de Gaines en Bulgario kaj Brazilo, kompreneble ankaŭ en Usono. La majstro komponis seriozan verkon, pro kiu ĉiu esperantisto povas fieri.

Fine de la koncerto la aŭskultantoj longe, sincere kaj varme aplaŭdis ne nur al la orkestro, solistoj kaj la dirigento, sed ankaŭ al David Gaines, kiu ĉeestis la prezenton. Laŭ liaj vortoj tio estis por li agrabla surprizo, ĉar tiom da aŭskultantoj ne estus en Usono.

Komponisto David Gaines estas rekonita internacie pro sia muziko.

Li estis gastkomponisto de la Universitato de York (Britio), Konservatorio de Reykjavik (Islando) kaj Internacia Muzika Seminario de Stara Zagora (Bulgario). D-ro Gaines posedas diplomojn de Northwestern University, American University kaj Peabody Konservatorio de Johns Hopkins University, kie li doktoriĝis en 1989. Li ricevis premiojn kaj subvenciojn de diversaj instancoj.

En 1995, la muzikfirmo HTD Records (Britio) petis lin verki la notojn por la novaj kompaktdiskaj eldonoj de Turn of the Cards (Turno de la kartoj) kaj Scheherezade And Other Stories (Ŝarazada kaj aliaj rakontoj) — du plej bonaj diskoj de la mezsepdekaj jaroj de la brita grupo Renaissance.

Antaŭ la koncerto okazis registrado de kompaktdisko, kiu estos preta en 2001. Ĝi estos havebla ankaŭ ĉe la kutimaj E-libroservoj.

Ladislav Lani

Pilgrimvojo

Pilgrimvojo de fido sur la tero — jen la slogano de la kristana komunejo de Taizé en orienta Francio. Komune iras tiun vojon kelkdek viroj monaĥece kunvivantaj; ĉiusemajne centoj aŭ miloj da vizitantoj, ĉefe gejunuloj; kaj aro da homoj kiuj venas por helpi dum kelkaj monatoj.

Plej gravaj en la taga ritmo en Taizé estas tri komunaj preĝadoj. Dum ili oni multe kantas la tipajn kantojn de Taizé: medita ripeto de unuopaj frazoj je melodioj ofte iom similaj al gregoriaj kantoj, dum solisto kantas strofojn. Teksto el la Biblio estas legata, kun ripeto de la ĉefaj frazoj en multaj lingvoj. Ĉiam ankaŭ estas propeta preĝo kaj tempo de silento.

Krome ĉiumatene komunejanoj (nomataj fratoj) faras enkondukon en biblian tekston. Dum la tago estas okazo diskuti pri ĝi en malgrandaj rondoj.

La vivstilo en Taizé estas simpla. La partoprenantoj loĝas en kabanoj aŭ en tendoj.

Ili — same kiel la fratoj kaj la kunlaborantoj — venas el la tuta mondo, parolas multajn lingvojn, venas el diversaj eklezioj. Certe tre konvena loko por Esperanto.

Tion opiniis ankaŭ kelkaj germanaj esperantistoj, kiuj organizis partoprenon de E-parolantoj en aŭgusto. Tio okazis nun jam la duan fojon, sed ĉi-foje estis malpli da partoprenantoj ol en 1998, kaj plej multaj estis komencantoj. Do ĉi-foje ne eblis starigi proprajn esperantlingvajn diskutrondojn. Sed tio havis ankaŭ avantaĝon, ĉar Esperanto tiel estis pli rimarkata — ni ne multe restis inter ni. Kaj oni povis konstati, ke la intereso pri Esperanto ĉe la aliaj vizitantoj estis multe pli granda ol ĉe la averaĝa loĝantaro de Eŭropo.

Kontraste al tiu ĝojiga situacio ne estas rimarkebla intereso ĉe la fratoj. Kiel jam ĉe antaŭaj okazoj ni spertis nur toleron, maksimume ioman bonvolon, sed neniun deziron okupiĝi pri la temo aŭ lasi nin uzi iujn rimedojn (tempon, spacon, ...) de ili por ĝi.

Ekzemple ne eblis dismeti foliojn kun tekstoj el la Letero el Taizé (gazeteto de la komunejo) en Esperanto apud la alilingvaj Leteroj.

Reinhard Pflüger

Rusa semajno en Francio

1–4 nov okazis en Kvinpetalo (Francio) “Rusa Semajno”, gvidita de Nina Korĵenevskaja-Gouriou, universitata instruistino pri la rusa lingvo en Aix-en-Provence. Ĉiumatene ŝi instruis al ni la rusan lingvon kies alfabeto estas tute stranga laŭ mi, ĉar mi devis alkutimiĝi al literoj nekutimaj kaj al prononcado kelkfoje malfacila.

Ĉeestis ankaŭ Natalja Aroloviĉ, instruistino pri muziko en Moskvo kaj Michel Zakovski, franco latvdevena. Tiuj tri ruslingvanoj laŭtlegis la samajn vortojn laŭ siaj regione variaj akĉentoj, kio permesis al ni aŭskulti diversajn prononcmanierojn.

Posttagmeze kaj vespere Natalja parolis al ni pri la “rusa animo”, prelegis pri rusaj pentristoj de la 19-a jarcento kun projekciado de belaj diapozitivoj. Ŝi ankaŭ montris serion da diapozitivoj pri ovoj el oro, kovritaj per ceramiko kun surprizo interne. Tiujn mendis ĉiujare la Caroj fine de la deknaŭa jarcento ĉe la franca fabrikanto Fabergé. Natalja kantis popolkantojn, ruse kaj esperante. Krome ni spektis vidbendojn.

Ni ne forgesu la rusan kuirarton: frande ni gustumis bonegajn “ŝĉi” (brasiksupo) kaj specialan salaton.

Ĉiuj rehejmiĝis kun la deziro pliprofundigi siajn sciojn pri Rusio, kaj tre kontentaj pri tiu restado.

Natalja denove prelegis pri rusaj pentristoj vespere 11 nov en Parizo, laŭ invito de SAT-Amikaro kaj kantis same kiel en Kvinpetalo. Ĉeestis ĉirkaŭ 40 personoj. Yves Peyraut, prezidanto de la Plenumkomitato de SAT, dankis ŝin.

Josette Vonay

KURTE

Prezidento de Israelo Moshe Katsav reciprokis la gratulojn de la organizantoj de UK-85 per dankletero al la prezidinto de LKK, d-ro Amri Wandel. (GK UEA)

Responde al la deputito Hervá Gaymard, post instigo de la asocio “Espervive Savoie”, la ministro de edukado, Jack Lang, respondis ke li konatiĝis kun la levitaj demandoj kun intereso k aldonis: “Mi tuj taskos la koncernan servon pristudi tiun dosieron kun plej granda zorgo kaj ne ignoros informi vin pri la sekvoj”. (Henri Masson)

Prezidanto de Young European Federalist, Paolo Vacca, alvokis la e-istojn partopreni 7 dec 2000 la Federistan Manifestacion en Nico, dum tie kunsidos la ŝtatestroj de EU. (Interredaktore)

Mezeŭropa E-Konsultiĝo (Zagrebo, 15–17 sep) kun delegitoj el Ĉeĥio, Hungario, Kroatio, Pollando, Slovakio k Slovenio proponis fondi UEA-komisionon pri Mezeŭropo. (Esperanto)

En Selce apud Crikvenica (Kroatio) renoviĝis k reprenis sian iaman nomon Esperanto-Pensiono, kvankam la nova estro ne estas e-isto. (Tempo)

Tramhaltejo sur la placo Esperanto tér estas la 12a ZEO en la hungara urbo Miskolc. (Heroldo de Esperanto)

Premio Ossaka, la plej prestiĝa E-premio en Japanio, estis ĉi-jare aljuĝita al s-ro Konisi Gaku, pro lia granda kontribuo al esperantigo de japanaj noveloj k kantoj. (La Revuo Orienta)

La estraro de E-Asocio de Finnlando subvenciis per 4 mil markoj rok-grupon Dolĉamar por partopreno en kultura festivalo en Francio. (Esperantolehti)

Brazila ILEI-sekcio raportis pri la pasintjara E-instruado en Brazilo: baza kurso — 956 kursfinintoj (el 1348 aliĝintoj); mezgrada kurso — 689 (869); supera kurso — 103 (147); instruista kurso — 21 (42); la kursoj okazis en E-Societoj, spiritismaj societoj, privataj lernejoj k en universitato. (Brazila Esperantisto)

La movada Jarlibro de Japana E-Instituto, enhavas adresojn de 15 tutlandaj k regionaj grupoj (ankaŭ JEI mem), 21 fakaj grupoj k 90 lokaj grupoj; el la lastaj 84 kluboj raportis pri siaj 1757 membroj. En JEI mem membras ĉ. 1400 e-istoj, sed multaj el ili apartenas al neniu loka societo. (La Revuo Orienta)

Kadre de sia mondvojaĝo, Rachel Prual k David Cholet post Israelo (UK-85), Jordanio, Egiptio k Turkio fine de oktobro k komence de novembro restadis en Irano; ili renkontiĝis kun lokaj e-istoj k vizitis ĉiumatenan ĵurnalon Iran (1 mln. ekz., organo de la novaĵagentejo de IRNA), kiu 9 nov aperigis artikolon pri ili. (IER)

Festivalo en Ĉuvaŝio

Mil personoj kunvenis por la ĉefa programo de la Lingva Festivalo en Ĉeboksary (21-22 okt 2000) celante viziti almenaŭ 7 el proponitaj 38 lingvoj, ĝui komunikadon kun neordinaraj instruistoj-lingvoportantoj, partopreni konkurson de poliglotoj, aŭ iom babili en afrikaj lingvoj dum la konkurso “Lingua Franca”. Kaj ĉefe por malfermi la diverskoloran, neforgeseblan mondon de internacia komunikado — la mondon, kiu estas libera de lingvaj baroj kaj internacia miskompreno; la mondon, kie regas egalrajteco de lingvoj kaj nacioj, spite al ilia malsimileco.

Post longaj kaj vanaj provoj trovi taŭgan, vastan, multĉambran ejon, la organizantoj turnis sin al la rektoro de Pedagogia Universitato de Ĉuvaŝa Respubliko. La rektoro konsentis helpi. Sed pro manko de granda koncerta halo en la Universitato, oni decidis por la solena malfermo kaj koncertoj okupi la halon de eksa Palaco de pioniroj.

Ĉi-jare la organizantoj realigis sian revon pri antaŭprogramo: pasis la semajno de fremdlingvaj filmoj en kinejoj, okazis tradicia konkurso de infandesegnaĵoj. Ege interesaj kaj neforgeseblaj estis renkontiĝoj kun honoraj gastoj en alt- kaj mezlernejoj.

Speciale al la Festivalo venis Bertrand Menciassi, reprezentanto de la Eŭropa Buroo por malpli uzataj lingvoj (Belgio); Ĵaklin Bularia, ataŝeo de la franca ambasado en Ruslando; Joĵef Goretitj, direktoro de la Kultura, scienca kaj informa centro de Hungario en Moskvo; Viktor Votinov, doktoro pri pedagogiaj sciencoj, profesoro, membro de la Internacia pedagogia akademio (Ruslando); Mohammed Al-Samaraj (Irako), doktoranto de la katedro pri irana literaturo, Veronika Acsadi, prezidanto de Hungara Esperantista Junulara Asocio; Sonja Petroviĉ, reprezentanto de la Serba E-junularo.

La Festivalo funkciis kiel bona horloĝo: glate, konkorde, senhalte. La koncerto de la grupo el Uljanovsk, kiu kantis mezepokajn kantojn, kaj internacia koncerto donis bonajn eblecojn ripozi kaj spekti la feston de diversnaciaj dancoj kaj kantoj.

Dank’ al la sukcesaj Festivaloj en Ĉeboksary, ankaŭ junularaj E-organizoj en Svedio, Serbio planas okazigi similajn Festivalojn.

Jekaterina Burmisova

Oljga Ivannikova

Vitalik Malenko

StRIGo en nova formo

La 6a StRIGo (Studa Renkontiĝo de Iniciatema Generacio, Ivanovo, 4–7 nov 2000) eble devus havi alian nomon, tiom malsimila ĝi aspektis al la antaŭaj StRIGoj. Verŝajne pro tio al ĝi ne venis multaj el la ĉiamaj partoprenintoj. Ili diris, ke ne interesiĝas pri la temo “Kluba agado: tra sperto kaj surpriziĝo”. Ankoraŭ pluraj ne venis, ĉar la renkontiĝo lastmomente estis transigita de Tverj (kie oni subite rifuzis pri la ejo) al Ivanovo (kie oni sukcesis ĝin rapide trovi).

Tamen pli ol 90 personoj el Kostroma, Peterburgo, Moskvo, Niĵnij Novgorod, Ĉeboksary, Uljanovsk, Nabereĵnije Ĉelni kaj Ivanovo atingis StRIGon kaj sukcese “klubumis”.

La koncepto proponita de Dmitrij Oŝĉepkov kaj realigita de Irina Gonĉarova kune kun diversurba teamo antaŭvidis, ke la teoriaj scioj tuj estis aplikataj en la praktiko: kadre de la enrenkontiĝaj provizoraj kluboj. Da tiuj estis tri. Komence ili formiĝis kiel amasaj loĝĉambroj (ja ĉiuj kiel kutime loĝis en klasĉambroj de mezlernejo), nomitaj Tverj, Tula kaj Rjazanj. Poste oni konatiĝis kaj fondis tie E-klubojn. Tiuj kluboj strukturigis sin kaj plenumis diversajn taskojn. La kluboj rezultis tre amikaj kaj agemaj kaj estis neniu tasko, kiun ili ne povus plenumi.

Fine de StRIGo oni apenaŭ povis rememori, en kiu urbo ĉio okazas. La programo estis tiom densa, ke iri eksteren tempo mankis. Krom la tema programo oni vizitis kursojn, koncertojn, partoprenis lingvajn konkursojn, aŭskultis bardojn ks.

Do, StRIGo denove sukcesis, eĉ en nova formo kaj nova konsisto.

Andrej Grigorjevskij

Oni povas paroli pri vera triumfo

Kiel ni menciis en la novembra kajero de La Ondo, antaŭ nelonge Julia Dmitrijevskaja-Nilsson sukcese defendis esperantologian disertaĵon “Internacia Esperanto-movado kiel subjekto de interkultura komunikado”. La nova scienckandidato afable konsentis respondi al niaj demandoj.

  • Kiam kaj kiel komenciĝis via E-vivo?

En 1986 mi venis labori al norda urbo Vorkuta (Komio) kiel televida ĵurnalisto. Post unu jaro (la jaro de la centjariĝo de Esperanto), en Vorkuta ekfunkciis E-kurso de M.Bronŝtejn por kelkaj personoj, kiuj ne timis veni al la lecionoj tra neĝoŝtormoj kaj frostego. Poste mi hazarde trafis al la UK en Kubo (1990), sekvis Svedio, mia edziniĝo al skandinavo Nilsson, laboro de internacia ĵurnalisto en Afriko, Ameriko, Eŭropo, Proksima Oriento...

Tamen verŝajne la virina intuicio (ĉar ĉi tie mi renkontis mian nunan edzon) denove venigis min al Peterburgo, kie mi specialiĝis pri kulturologio en la Universitato de Sindikatoj.

  • Kiu iniciatis la temon de la disertacio? Kiajn problemojn vi havis dum la disertado?

Mi simple citu la vortojn de mia kuratoro, doktoro pri pedagogio kaj pri kulturologio, A.P.Markov:

Min invitis la vicrektoro kaj diris: “Al mi venis freneza junulino kun nekredebla temo kaj neimageblaj materialoj. Eble vi rigardos?”. Poste en la bankedo okaze de la brila diserto la rektoro diris: “Ja tio povus esti ankaŭ mia triumfo! Tamen mi preteratentis!

Min helpis ne multaj: M.Abolskaja; mia sveda eksedzo, kiu spite al la divorco restis mia amiko; vi Boris; kaj certe M.Bronŝtejn. Kelkaj peterburgaj esperantistoj sendis bonegan nefermitan leteron al la disert-atesta komisiono. La materialo ne mankis, ja mi dum 13 jaroj estas en la movado. Pri la teoria parto helpis fama ruslanda kulturologo, profesoro Markov, kiu post nia trijara kunlaborado aprobis Esperanton kaj alte taksis ĝin. Tamen mi konsentas kun li, ke inter la esperantistoj multas stranguloj.

  • Ĉu dum la prezento de la disertaĵo oni faris al vi “pikajn” demandojn? Aŭ eble estis eldiroj kontraŭ Esperanto?

Nenio simila okazis. Peterburgo estas tre tolerema urbo, kaj oni tre favore akceptis Esperanton. Mi komprenis, ke la diserto estos sukcesa ankoraŭ dum la anticipa diskutado. Sed mi ne atendis, ke fama geografo Ju.D.Dmitrijevskij surprize diros kelkajn frazojn en Esperanto, ke parenco de docento M.I.Ordĵonikidze partoprenis la 2an (!) UKon, ke profesoro Usyskin recenzis la diploman verkon de esperantistino O.S.Moisejeva pri la peterburga E-movado.

La antaŭdiserta diskutado transformiĝis je tre interesa interparolo. Ankaŭ la defendo estis interesa.

Tre emocie raportis la oponantoj: doktoro de filozofio prof. Ju.M.Ŝor kaj docento de filologio E.V.Ĵeltova. Fakte ili ne oponis, sed subtenis Esperanton. Poste oni diris al mi, ke la diserto estis absolute glata kaj brila — ĉiuj 15 profesoroj en la komisiono balotis por.

La tuta alportita materialo estis tuj disprenita; se vi vidus kun kia granda intereso la altrangaj scienculoj foliumis la porinfanan lernolibron de M. Abolskaja!

Oni povas paroli pri vera triumfo, sed por ne ŝajni tro malmodesta, ĝian pli grandan parton mi atribuas al Esperanto.

  • Ankoraŭfoje mi gratulas. Tradicia demando: pri la planoj? Kiun lokon okupos Esperanto inter la ses lingvoj, kiujn vi posedas?

En perspektivo estas libro kun kompara analizo de proverboj en la angla, Esperanto kaj masai (lingvo en Kenjo).

Mi jam kolektis la materialon, kaj tiucele mi partoprenis sciencan ekspedicion en Afriko; baldaŭ mi denove veturos al tiu kontinento.

Eble mi verkos ankaŭ lernolibron de Esperanto. Dum tri jaroj mi instruas Esperanton, kaj al miaj lernantoj (ilia nombro jam atingis 400) ofte mankas sprita, originala lernolibro. Kaj, kompreneble, mi ne ĉesos instrui.

Mi bedaŭras nur, ke pro la multaj okupoj mi ne povas ofte viziti la tri peterburgajn E-klubojn.

Intervjuis Boris Kondratjev

Sur la foto: Julia Dmitrijevskaja-Nilsson (dekstre en la malsupra vico) kun kelkaj el siaj E-lernantoj.

Ankoraŭ kelkaj plebaj komentoj

(Reage al la eseo de Walter Żelazny en LOdE. 2000: 2–5)

Ĉiu organizo uzas grandan parton de siaj rimedoj por vivteni sin mem. Estas (populara) utopio ke relative granda asocio povas forigi ĉiujn dungitojn kaj dediĉi sian tutan monhavon al rekta alekstera aŭ pli videbla laboro. Pluraj grupetoj ene en Esperantujo, pro libervola laboro sukcesas agadi, eldoni altnivelajn publikaĵojn sen pagitaj dungitoj.

Sed komparante UEA kun aliaj organizoj samgrandaj, kun internacia agadkampo, mi dubas ke 11-12 oficistoj estas multe. UEA estas nia plej vigla eldonisto (14 titoloj lastjare), ofertas la senkompare plej grandan libroservon, eldonas sian Jarlibron, Esperanton kaj Kontakton, kunordigas landajn asociojn, organizas UK, per sia kontosistemo faciligas transpagon ktp. Mallonge, ĝi faras bazajn servojn kiuj helpas funkciigi la esperanto-komunumon kaj la praktikan umadon de averaĝa (monhava) esperantisto.

Ĉu Żelazny povas klarigi, kiel malcentrigo povus pliefikigi tiujn servojn? Aŭ ĉu ni bezonas tute aliajn servojn, kiujn nun ne prizorgas CO? La teknologia evoluo malgravigas distancojn kaj oficialajn strukturojn. Ĉu niaj tradiciaj asocioj sukcesos reteni la membraron per allogaj ofertoj aŭ admonado pri idealismaj predoj? Ĉu ni plu bezonos ilin?

Substanca estas la kritiko pri nenecesaj elspezoj pro lokiĝo de CO en altkosta lando. Se la samaj servoj estas plenumeblaj de aliaj landoj kun malpli altaj kostoj kaj same favoraj cirkonstancoj (kaj plimalplia certeco ke tiel restos) oni serioze diskutu, ĉu ne estus inde translokiĝi. Iu volas al Bruselo por konvinki EU. Żelazny volas Hungarion. Verŝajne la lasta estus pli realisma. Sed tiam oni ankaŭ pritraktu la eksterekonomiajn konsekvencojn de tia translokiĝo. Kiom, ekz-e, signifas la rilatoj kun vizdonaj instancoj en Nederlando, kiuj ebligas rapidan enigon de ekstereŭropanoj? Anstataŭ paroli pri oficistoj rabie trolaborantaj kvazaŭ uzurpantoj, oni diskutu, ĉu ekz estas saĝe meti mondonacojn en bankon kaj vivi per interezoj, kiam CO estas tiom malmoderna ke eĉ ĉiu unuopa retmesaĝo estas paperigata pro manko de komputiloj.

Neniu povas “ĝui membrecon”, retorike brilas Żelazny. La cetera skribitaĵo pri esperanto en la tria mondo bedaŭrinde ne same trafas. La saman vidpunkton, ke Afriko ne bezonas esperanton pro pli akraj problemoj, iam prezentis Bernard Golden. Gbeglo Koffi respondis, ke ne Afriko sed afrikanoj bezonas esperanton. Se nur la plej bazaj fizikaj bezonoj estas pli-malpli kontentigitaj, homoj bezonas ion alian por plenigi siajn vivojn. Esperanto nek en Eŭropo, nek en la tria mondo solvus “la plej gravajn problemojn”. Sed ĝi riĉigas la vivon al unuopuloj kaj potenciale povus malakrigi kelkajn problemojn rilatantajn al interetna komunikado.

Ke UEA perkampanje provas disvastigi esperanton en regionoj, kie ĝis nun “la semo ne trovis fekundan grundon” ne estas pli strange, ol ke ĉiuj organizoj provas disvastigi sian agadon kaj mondkoncepton. Ĉu la konkreta maniero estas la plej taŭga estas alia demando, efektive diskutata.

Kun alia kotizsistemo, kiu prezentus kotizojn realisme pageblajn en malriĉaj landoj, prave UEA povus havi multe pli da membroj. Sed tiuj membroj generus preskaŭ neniun enspezon kaj multajn elspezojn (kotizo pagebla por ordinara ruso ne kovrus la afrankon de Esperanto) se ili disponu la samajn servojn kiel aliaj membroj. Ĉu tion povus financi translokiĝo de CO? Kiel ilin prizorgi sen pliaj oficistoj (kiujn certe ne deziras Żelazny)?

Bard Hekland

Ĉu sincera naivo?

Marcel Hardy en la novembra Ondo penis defendi la sekton “Teorio de Feliĉo”, kiun mi nomis faŝisma.

Li deflanke observis tiun koterion dum unu semajno, sed mi persone konas ilin dum pli ol jardeko (vd. LOdE. 1994:3-4) — nu, kies opinio estas pli bazita?

Li citas el La danĝera lingvo de Lins: favoro al Esperanto ne akordiĝas kun faŝismo kiu persekutis esperantistojn. Prave, sed ja kelkaj germanaj esperantistoj siatempe subtenis faŝismon — kio, cetere, ne savis ilin de ekstermo... Por iom trankviligi s-ron Hardy, mi diru, ke la “feliĉulojn” apenaŭ eblas nomi esperantistoj — tre malbone ili posedas la lingvon, kiu por ili ja estas nura reklamilo. Ankaŭ ilia monhelpo (fakte, bagatela) al la moskva kongreso de SAT estis nenio alia ol ĉipa reklamkampanjo.

S-ro Hardy skribas pri “la sukceso de la Kongreso de SAT”. Sendube, la kongreso sukcesis finance, donis profiton pro enorme altaj kotizoj. El aliaj vidpunktoj la kongreso ja preskaŭ komplete fiaskis kaj al objektive pensantaj homoj iĝis evidente, ke SAT ne havas perspektivojn.

Legante la replikon de s-ro Hardy kaj pesante liajn argumentojn, mi rememoris, ke antaŭ kelkaj jaroj en Ruslando certan organizon oni opiniis faŝisma. Tiam en televido dokt-aspekta juristo seriozmiene diris, ke oni ne povas nomi tiun organizon “faŝisma”, ĉar en ĝiaj titolo kaj statuto tiu vorto ne estas.

Ĉu li, samkiel mia oponanto, estis sincere naiva, aŭ?..

Valentin Melnikov

Lingva ĉielarko

Organiza teamo de TEJO-seminario “Lingva ĉielarko — ponto al kulturaj trezoroj”, kiu okazos 25 mar – 1 apr 2001 en Eŭropa Junulara Centro (Budapest, Hungario), serĉas interpretiston.

La interpretisto devas:

— perfekte kapabli la anglan kaj Esperanton;

— esti sperta pri la interpretado;

— esti preta kunlabori por la seminario pri antaŭaj tradukoj de bezonotaj tekstoj kaj poste pri raportoj,

— aparteni al TEJO-aĝo (ne nepras, tamen pli bonus).

La laboron, vojaĝkostojn, loĝadon kaj manĝadon pagos la Eŭropa Junulara Centro.

Rete: kat-jevl@cbx.ru, molod@chuvashia.com

Jekaterina Jevlampieva

kunordiganto de la seminario

En Eŭropa Parlamento

Invitita de la oficejo de Nelly Maes (Regionalista Partio) al la Eŭropa Parlamento (EP) 10 okt 2000 mi disdonis la opinio-enketon de Germain Pirlot kaj la bultenon de AVE (Socio de Verduloj Esperantistaj) en la angla kaj franca lingvoj al ĉiuj leterkestoj de la EPanoj de la frakcio V/ALE (Verduloj/Regionalistoj). Membro de EP Monica Frassoni (Belgio) jam resendis ĝin kun sia subskribo.

Mi ĉeestis la vesperan kunsidon de la frakcio. Tiu kunveno ne havis favorajn kondiĉojn, ĉar dum la antaŭa semajno du germanaj verduloj forlasis la frakcion kaj aliĝis al la socidemokratoj. Tamen pozitiva efiko de tiu grava perdo de du membroj estas ke nun 24% el la frakcio V/ALE subtenas la Pirlot-Liston.

Pri la akcepto de Esperanto mi parolis kun kelkaj parlamentanoj kaj helpantoj. Neniu estas rekte kontraŭ Esperanto. Mi povis klarigi la funkcion kaj eblan rolon de Esperanto al EPanoj kiuj ĝis nun ne subskribis: Heidi Hautala (FI), Reinhold Messner (IT), Heide Ruehle (DE), Elisabeth Schrödter (DE).

Manfred Westermayer

Manifesto 2000: UEA dek-kvara

Inter ĉiuj neregistaraj organizaĵoj UEA troviĝas sur la 14a loko en la monda statistiko de kolektantoj de subskriboj por Manifesto 2000. Ĝis 10 okt pli ol 60 milionoj da homoj donis per sia subskribo apogon al tiu dokumento, iniciatita de grupo de Nobel-premiitoj pri paco kadre de la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco. Duono de la subskriboj estis kolektita de Monda Spirita Universitato Brahma Kumaris. Pli ol unu milionon atingis ankaŭ Monda Federacio de Unesko-Kluboj, -Centroj kaj -Asocioj.

La 20 plej aktivaj NRO-j laŭ la nombro de kolektitaj subskriboj:

  1. Monda Spirita Universitato Brahma Kumaris 30 588 855
  2. Monda Federacio de Unesko-Kluboj, -Centroj kaj -Asocioj 1 101 481
  3. Studrondo Guru Gobind Singh 247 365
  4. Jubillenium 102 168
  5. Monda Konfederacio de Instruistoj 90 014
  6. Fondaĵo Dhammakaya 70 026
  7. Pax Christi Internacia 66 816
  8. Caritas Internationalis 35 109
  9. Soka Gakkai Internacia 30 000
  10. Monda Packonsilio 13 399
  11. Pacboato 11 622
  12. Soroptimista Internacio 9 578
  13. Fondaĵo Alvoko de Nobel-Premiitoj 9 216
  14. Universala Esperanto-Asocio 5 669
  15. Kunordiga Komitato de Internacia Volontula Servo 4 769
  16. Kunularo de Aktivuloj por Homara Bonfarto 3 243
  17. Monda Organizaĵo por Antaŭlerneja Edukado 2 707
  18. Monda Skolta Asocio 2 586
  19. Pacfondaĵo Goi 1 629
  20. Internacia Konsilio de Organizaĵoj de Folkloraj Festivaloj kaj Popola Arto 1 522

La kolektado de subskriboj daŭras. Oni povas subskribi en Interreto ĉe www.uea.org/2000.html aŭ per letero al UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Ĉe UEA eblas ricevi faldfoliojn kun la teksto de Manifesto 2000 kaj kupono por subskribo.

GK UEA

Translima amikeco

La urba partnereco inter Zuriko kaj Kunming estis granda paŝo portita de la vizio progresigi interkomprenon inter la popoloj. Pro la granda distanco kaj la lingvaj baroj, tiu partnereco hodiaŭ estas limigita al oficialaj kaj komercaj kontaktoj. Kun unu escepto: E-Societo Zuriko estas la sola neregistara organizo, kiu tenas kontaktojn je neŝtata nivelo kun esperantistoj en Kunming.

Nia societo nuntempe subtenas kursprojekton inter turismofakuloj kaj membroj de etnaj minoritatoj. La societo posedas longan tradicion en la subteno de popolkonektaj projektoj kaj pro tio aktive agadas por klara JESo okaze de la Zurika baloto por la kreditoj por la urbopartnereco Kunming-Zuriko!

Dietrich M. Weidmann

Astronomia Terminaro

Eĉ unu jaron ne aĝas la Astronomia E-Klubo, sed unu el ĝiaj projektoj jam kreskis al 1056 artikoloj (je 26 okt). Kunlaboras rete 15 redaktoroj el kvar kontinentoj por kolekti fakterminojn el la E-literaturo pri astronomio. Ili sendas siajn kontribuojn retpoŝte al servilo, kiu arĥivas ĉion en datumbazo (http://esperanto.warande.uu.nl).

La artikoloj konsistas el difinoj por la diversaj sencoj de la terminoj, indikoj pri fonto kaj subfako, ekzemploj de uzo, referencoj al aliaj artikoloj, kaj tradukoj al 14 lingvoj (la portugala, angla, germana, franca, itala, rusa, ĉeĥa, turka, japana, hispana, pola, hebrea, kataluna kaj hungara). Oni preparas la sistemon ankaŭ por la korea kaj ĉina lingvoj. Dum la projekto plu kreskadas, la teamanoj atakas la malfacilan taskon prilabori la materialon laŭ terminologi-sciencaj principoj. Tial estas ankoraŭ serĉataj pluaj teamanoj kun sperto en terminologio, kiuj ne nepre devas scii pri astronomio; ankaŭ kunlaboro pri tradukoj en la menciitaj kaj multaj aliaj lingvoj estas tre bonvena.

Interesatoj turnu sin al Helio Jaques Rocha-Pinto:

Rete: atreyu@rocketmail.com.

Alex Mikishev

Zorgi pri ZEOj

Esperantistoj el Lodzo (Pollando) pruvis per sia agado, ke ni devas senti la devon zorgi pri ofte forgesataj ZEO objektoj.

16 sep 2000 en ĉeesto de invititaj ĵurnalistoj ili purigis la bronzan tabulon kun bareliefo de Ludoviko Zamenhof pendantan ĉe la strato de nia Majstro. Purigitaj estis ankaŭ ĉiuj strataj tabuletoj laŭlonge de la strato Zamenhof.

Tiu ĉi agado okazis dum la 81a datreveno de la atribuo de la Zamenhofa nomo al la unua strato en Pollando. Samtempe ĝi estis bona okazo por propagandi per flugfolioj la ideon de internacia lingvo kaj rememorigi al la loĝantaro pri la ekzisto de la E-movado en la urbo. Pri la evento aperis intervjuoj en du lokaj brodkastejoj, raportoj en la loka televido kaj lokaj gazetoj.

Aleksander Kaminski

La hobito, aŭ tien kaj reen

Fragmento el la 5a ĉapitro
de la mirfabelo de J.R.R.Tolkien

Subite li plaŭdis en akvon! Brr! La akvo estis tiel akre malvarma, ke li tuj haltis kaj konsterniĝis. Li ne sciis ĉu temis pri flako, aŭ subtera rivero kiu transiris la tunelon, aŭ pri bordo de granda submonta lago. La glavo apenaŭ brilis. Li staris senmove, kaj kiam li zorge aŭskultis, li aŭdis gut-gutadon de sur iu nevidebla plafono al la malsupra akvo. Tio estas la ununura sono, kiun li kapablis aŭdi.

“Ĝi estas do aŭ flako aŭ lago, kaj ne subtera rivero”, — li pensis. Tamen, li ne kuraĝis vadi en la mallumon. Li ne sciis naĝi, kaj li timis aĉajn ŝlimajn estaĵojn kun grandaj ŝvelantaj okuloj, eble tordiĝantaj en la akvo. Strangaj bestoj vivas en la subteraj basenoj kaj lagoj: fiŝoj kies parencoj ennaĝis tien jam de multaj epokoj kaj neniam elnaĝis, dum iliaj okuloj ŝvelis grandaj por vidi en la senlumo. Kaj ekzistas tie aĵoj pli strangaj ol fiŝoj. Eĉ en la tuneloj kaj kavernoj fositaj de goblenoj vivas estaĵoj de ili ne konataj, kiuj enrampis de ekstere por sin kaŝi en la mallumo. Kelkaj el tiuj kavernoj devenas de epokoj antaŭ la goblenoj, kiuj nur plilarĝigis ilin kaj ligis ilin kun aliaj tuneloj, kaj la originaj loĝantoj ankoraŭ ŝtele vagas kaj snufas tie en diversaj anguloj.

En tiu ĉi profundaĵo apud la senluma akvo vivis la maljuna Golumo, kreitaĉo ŝlimoza kaj malgranda. Mi ne scias de kie li venis, nek kiu aŭ kio li estis. Li simple estis Golumo, tiel malhela kiel la mallumo, krom du grandaj rondaj okuloj en la magra vizaĝo. Li posedis etan boaton, kaj li remis ĝin tute senbrue en la lago. Kaj efektive temis pri lago, kiu estis larĝa, profunda kaj glacie malvarma. Li padelis per siaj grandaj piedoj pendantaj de la boataj flankoj, sed li ne kreis ondetojn. Li efektive tre lertis. Liaj palaj ampolecaj okuloj serĉis blindajn fiŝojn, kiujn li klake kaptis per siaj longaj fingroj. Sed li ŝatis diversajn viandojn. Goblenkarnon li tre alte taksis, kiam li povis akiri ĝin, sed li tre atentis, ke ili ne eltrovu lin. Li simple strangolis ilin de malantaŭe, se ili okaze aventuris ĝis la akvobordo dum li spionvagis. Tamen ili tre malofte venis, ĉar ili suspektis, ke io malagrabla kaŭris tie en la montofundo. Ili trafis tiun lagon, kiam ili fosis tunelojn jam tre delonge, kaj ili ne povis plu iri. La vojo do ĉesis tie, kaj ne plu restis kialo veni tien, krom kiam la Goblenestro tion ordonis. Foje li kaprice mendis fiŝon el la lago, kaj kelkfoje nek gobleno nek fiŝo revenis.

Golumo fakte loĝis sur ŝlima roka insulo meze de l’ lago. Li jam delonge gvatis Bilbon per siaj palaj teleskopecaj okuloj. Bilbo ne povis vidi lin, sed tiu tre scivolis pri Bilbo, ĉar li konstatis, ke Bilbo ne estis gobleno.

— Ssankta ssango, trezoro mia! Mi vetus, ke ĝi provizus bonan festenon, almenaŭ bonan manĝopecon por ni, golum’! — Kaj kiam li diris “golum’”, li eligis teruran glutan bruon el sia gorĝo. Jen kial li nomiĝis tiel, kvankam li ĉiam nomis sin “trezoro mia”.

La hobito tiel ektimis kiam li aŭdis la sibladon, ke li preskaŭ saltis el sia haŭto kaj tuj vidis la elstarantajn palajn okulojn, kiuj gvatis lin.

— Kiu vi estas? — li diris, ŝovante sian ponardon al Golumo.

— Kio li estass, trezoro mia? — flustris Golumo kiu ĉiam parolis al si, ĉar li kutimis paroli al neniu alia. Li ja venis rigardi Bilbon, ĉar tiumomente li ne estis tro malsata sed simple scivolema. Aliokaze, li unue kaptus kaj manĝus sian predon, kaj al si parolus nur poste.

— Mi estas sinjoro Bilbo Baginzo. Mi perdis la gnomojn, kaj mi perdis la sorĉiston, kaj mi ne scias kie mi estas. Kaj tion mi ne tro volas scii, ĉar mi nur volas eliri de ĉi tie.

— Kion li havas en siaj manetoj? — diris Golumo, rigardante la glavon, kaj ĝin ne ŝatante.

— Glavon. Klingon, kiu devenas de Gondolino!

— Sss, — diris Golumo, kiu tuj iĝis ĝentila. — Eble, ni sidiĝu ĉi tie kaj klaĉu iom kun ĝi, trezoro mia? Eble plaĉass al ĝi enigmoj, ĉu?

Li volis montri sin agrabla, almenaŭ tiumomente, ĝis kiam li povus eltrovi pli da informoj pri la glavo kaj la hobito, ĉu li vere tie venis sola, ĉu li estis bongusta, kaj ĉu Golumo mem vere estis malsata. Nur enigmoj venis en lian cerbon tiumomente. Starigi kaj solvi enigmojn estis la sola ludo, kiun li ludis kun la aliaj strangaj kreitaĵoj en siaj truoj jam de tre longe, antaŭ ol li perdis siajn amikojn, kaj forpeliĝis, fuĝante sola al la profunda mallumo de la submontoj.

— Konsentite, — diris Bilbo, kiu deziris kunlabori, ĝis kiam li lernus pli multe pri tiu estaĵo, ĉu li estis tute sola, ĉu li estis kruela aŭ malsata, kaj ĉu li estis amiko de la goblenoj. — Vi starigu la unuan, — li diris, ĉar li ne jam havis la tempon elpensi enigmon.

Do Golumo siblis:

Kio sen radikoj

pli altas ol salikoj,

supren-supren krestas

sed neniam kreskas?

— Facile! — diris Bilbo. — Monto, mi supozas.

— Ĉu ĝi divenass faccile? Ĝi devus havi konkursson kun ni, trezoro mia! Se trezoro mia starigos enigmon, kaj ĝi ne solvos ĝin, ni manĝos ĝin, trezoro mia. Se ĝi starigos ĝin, kaj ni ne solvos, tiam ni faross kion ĝi volass, ĉu ne? Ni montross al ĝi la elirejon, jes!

— Nu bone! — diris Bilbo, kiu ne kuraĝis malkonsenti, kaj freneze streĉis sian cerbon por trovi enigmojn, por ne esti formanĝita.

Tridek ĉevaloj ruĝmonte sin trovas,

unue krampas,

poste stamfas,

poste senmovas.

Jen la sola kiu venis al li, ĉar tiumomente la ideo pri manĝado iom okupis lian spiriton. Tio estis iom ordinara enigmo, kaj Golumo sciis la respondon, kiel vi ja scias ĝin.

— Malfreŝa ŝerco, — li siblis. — Dentoj, dentoj! Trezoro mia, sed ni nur havass seson da ili!

Tiam li starigas sian duan enigmon:

Senvoĉe kriaĉas,

sen-ale veturas,

sendente ĝi maĉas,

senbuŝe murmuras.

— Momenteton! — kriis Bilbo, kiu ankoraŭ pensis malkviete pri manĝado. Feliĉe, li aŭdis ion similan antaŭe, kaj revigle trovis la solvon. — La vento, la vento, kompreneble! — Li diris, kaj li tiel kontentis, ke li tuj inventis enigmon senhezite. “Ĝi ja mistifikos tiun etan subteran kreitaĉon”, — li pensis:

Okulo sur blua vizaĝo

vidis okulon sur verda vizaĝo.

“Similas l’ okulon l’ okulo, —

diris l’ unua okulo, —

sed malaltaloke,

Ne altloke”.

— Ss, ss, ss, — diris Golumo. Li jam delonge vivis subtere, kaj forgesis pri tiaj aferoj. Sed dum Bilbo esperis, ke la mizerulo ne povus respondi, Golumo revenigis al si memorojn pri fora epoko, kiam li loĝis ĉe sia avino en truo en tero apud rivero. — Sss, sss, trezoro mia, — li diris. — Temas pri suno super la lekantetoj, jes.

Sed lin enuigis enigmoj pri ĉiutagaj superteraj aferoj. Kaj ili ankaŭ memorigis lin pri tagoj, kiam li estis malpli soleca, ŝtelema kaj ŝlimoza, kaj tio igis lin malbonhumora. Plie, tiaj ideoj malsatigis lin, do li provis ion pli malfacilan kaj malagrablan:

Nevidebla, nepalpebla,

neaŭdebla, neflarebla,

malantaŭ steloj, submontete,

plenigas truojn ĝi komplete,

antaŭiras kaj postfinas,

vivon, ridojn, mortdestinas.

Malfeliĉe por Golumo, Bilbo aŭdis ion similan antaŭe, kaj krome, la respondo ĉirkaŭis lin.

— Mallumo, — li diris, sen eĉ grati al si la frunton, aŭ cerbumi.

Sen kovro, sen ĉarniro la skatolo.

Tamen enestas ĝin valora oro.

Ĝis li povus elpensi vere malfacilan enigmon, tiun li starigis por gajni tempon. Li konsideris ĝin facila vortludo, kvankam li ne uzis la kutiman formulon. Sed ĝi tre perpleksis Golumon. Li siblis al si, kaj kiam li ne trovis respondon, li flustris kaj balbutis.

Post longa daŭro, Bilbo iĝis malpacienca.

— Nu, kio ĝi estas? — li diris. — La respondo ne estas superŝutanta bolilo, laŭ la bruo de via pensado.

— Donu al ni ŝancon. Ke ĝi al ni donu unu ŝancon, trezoro mia. Ss, ss.

— Nu, — diris Bilbo, post kiam li donis longan ŝancon al li. — Kio pri via respondo?

Subite Golumo rememoris, ke li ŝtelis el nestoj jam delonge, kaj sidis sub la rivera bordo, kie li rigardis la kukolon demeti... rigardis la kukolon demeti...

— ...Ovon! — li siblis. — Temas pri ovo!

Tiam li demandis:

Senspire vivkarna,

mortece malvarma;

nek soifas, nek trinkas,

kirasite ne tintas.

Siavice li konsideris tiun terure facila, ĉar li ĉiam revis pri la respondo. Sed, li ne povis elpensi ion pli malfacilan, ĉar li estis tre konsternita de la ovo-provo. Tamen ĝi ŝajnis tre malfacila al Bilbo, kiu nenion sciis pri akvo, kaj nenion deziris scii. Mi supozas, ke vi jam scias la respondon, kompreneble, aŭ povus diveni post palpebrumo, ĉar vi sidas trankvile hejme, kaj vin ne ĝenas la risko, ke oni manĝos vin. Tiam Bilbo sidis kaj nervoze tusis, sed ne havis respondon.

Baldaŭ Golumo komencis sibli al si kun memkontento.

— Ĉu ĝi estass bona, trezoro mia, ĉu ĝi estass sukoza? Ĉu ĝi estass bonguste krakmaĉebla? — li komencis gvati Bilbon el la mallumo.

— Momenteton! — diris la hobito, tremetante. — Mi ĵus antaŭe donis al vi tre longan ŝancon!

— Ĝi devas hassti, hassti! — diris Golumo, kiu grimpis el sia boato al la lagobordo por aliri Bilbon. Sed kiam lia piedo tuŝis la akvon, fiŝo elsaltis pro timo kaj falis al la piedfingroj de Bilbo.

— Aĉe! Ĝi estas malvarma kaj humidaĉa, — li diris, kaj dank’ al tio li divenis. — Fiŝo, fiŝo! — li kriis. — Temas pri fiŝo!

Tio senkuraĝigis Golumon, sed Bilbo starigis novan enigmon kiel eble plej rapide, por ke Golumo revenu al sia boato por cerbumi.

Senkruro sur unukruro restis,

dukruroj sur trikruroj sidis,

kvarkruroj kelkon ricevis.

Ne estis la bona momento por tia enigmo, sed Bilbo ne disponis tempon. Se li starigus ĝin alitempe, ĝi estus malfacila por Golumo. Sed pensante pri fiŝoj, “senkruro” ne estis tiom malfacila: “Fiŝo sur tableto, viro apude sur trikrura tabureto, kaj la ostoj restas por la kato”. Jen evidente la solvo, kiun Golumo tuj diris. Nun li opiniis, ke venis la momento starigi tre malfacilan kaj malagrablan enigmon. Li parolis jene:

Ĉi tiu voras ĉiujn estojn:

arbojn, florojn, birdojn, bestojn;

maĉas feron, ŝtalon mordas;

durajn rokojn piste tordas;

reĝojn, urbojn, mortsvenigas,

altajn montojn ebenigas.

La kompatinda Bilbo sidis en la mallumo kaj pensis pri ĉiuj nomoj de gigantoj kaj ogroj, kiujn oni rakontis en fabeloj, sed neniu el ili rolis kiel en la enigmo. Li emis pensi, ke la solvo estis tute alia, kaj ke li devus scii ĝin. Sed li ne povis ĝin elpensi. Li komencis timi, kaj timo ne taŭgas por cerbumado. Golumo grimpis el sia boato. Li plaŭdis en la akvon, kaj vadis al la bordo. Bilbo vidis liajn okulojn alproksimiĝi. Lia lango ŝajnis fiksiĝi en sia buŝo, kaj li volis ekkrii “Donu al mi pli da tempo! Mankas al mi tempo!” Sed li balbute nur pepis:

— Tempo, tempo!

Bilbo estis savita de bona fortuno. Ĉar li diris, kompreneble, la ĝustan respondon. Golumo denove senkuraĝiĝis, kaj nun koleriĝis kaj enuiĝis pri la ludo. Kaj tio komencis tre malsatigi lin. Ĉi-foje li ne revenis al la boato. Li sidis en la mallumo apud Bilbo. Tiu iĝis tre malkomforta kaj konfuzita.

Tradukis Chris Gledhill kaj William Auld (poezio)

Ni tostu la verdan fortunon

Georgo Handzlik. Ni tostu la verdan fortunon...: Kompakta disko. Bielsko-Biala: KLEKS, 1999.

Kantoj de Georgo Handzlik estas po trione filozofia, sarkasma kaj lirika priskribo de socie aktualaj temoj. Ankaŭ ofte la ĉeftemo de liaj kantoj estas Esperantujo. Ne eblas tranombri ĉiujn, sed jen kelkaj: Kabeiĝos iam mi, Esperantisto ekesto kaj malapero, Ripetado. Pri nia movado li plejparte ridas (sed ne nur, certe):

Pro la kluba prezidanto kiu hontas porti stelon,

Pro kasisto, kiu prenis kason kun kotiztabelo,

Pro la libroj nevenditaj kaj abonoj nelegitaj

Kabeiĝos iam mi, kabeiĝos iam mi.

Inter la ceteraj temoj tuŝataj de Handzlik elstaras la milita temo, pri tio temas en la kantoj La knaboj de nigra-blanka foto, Justaj bomboj. Tamen, ĉiam esprimante sian opinion, la aŭtoro ne ĉiam estas objektive prava (kvankam ĉi-foja praveco aŭ malpraveco estas diskuto por alia rubriko):

Kaj amik’ el Ĉeĉenio

vivas nun en montarbaro,

ĉar lin ĉasas ne ludante

mila rusa soldataro.

Rusa barda tradicio kutimigas la ŝatantojn de tiaspecaj kantoj al la konstanta (jam de pli ol 30 jaroj!) aspekto de vera bardo. Temas pri homo tre dece vestita, kies kantoj estas plenumataj ne tro profesie el teknika vidpunkto, nome estas nek profesia voĉo, nek klasika gitarludado, sed tio ne tre gravas ĉar dominas la enteksta senco, eĉ se laŭ formo ankaŭ tekstoj ne perfektas. La kantoj de Handzlik pruvas, ke ne nur en eksUSSR vorto “bardo” signifas la samon (nu, pri vestoj ne eblas juĝi laŭ la KD).

La kantoj estas ludataj tre simple, kun sporada agrabla enplektiĝo de piano kaj violono. Preskaŭ ĉiujn kantojn Handzlik komponis mem, kaj ĉiujn tekstojn (escepte de du tradukitaj) verkis.

Lia kantmaniero estas same tradicia por la bardoj. Malofte, sed tamen falsetanta, la voĉo de l’ kantisto postlasas agrablan impreson. Menciindas ke fojfoje li prefacas certajn kantojn per mallonga priskribo (ekzemple en la sama Kabeiĝos li klarigas kiu estis Kabe k.t.p.). Estas bezonata, kvankam eble ne ĉiam lerta metodo.

En la KD troviĝas ankaŭ vere lirikaj kantoj — ekzemple Finnlando. Estas tre harmonia kanto, en kiu Handzlik priskribas naturon, sunon, etoson de Finnlando, kaj daŭre ripetas ke li ne povas forgesi “belajn okulojn de Anna”.

Speciale frapa estas la kanto Egalec’ per lingvo. En la kanto la aŭtoro akre priskribas sorton de senmona kaj senlabora malfeliĉulo, kiu estas atakata de la vivo, kaj kiu konstante aŭdas pri Egalec’ per lingvo. Sed ne nuntempe povas ekzisti vera egaleco en la mondo, eĉ se ĉiuj parolus la saman lingvon...

Estas bedaŭrinde, ke la bonkvalite eldonita KD ne enhavas libreton kun la tekstoj de la kantoj, ĉar en tiaj kantoj gravas vortoj, kaj foje estas necese reveni al ĵusa verso por pli bone kompreni kion celas la aŭtoro.

Ĉi tiu KD ne povas esti fona muziko, ĉar bardaj kantoj ĝenerale estas destinitaj ne por orelumi fluantajn sonojn, sed ĝuste por aŭskulti. Kaj la disko de Handzlik Ni tostu la verdan fortunon... estas vere aŭskultinda.

Grigori Arosev

Egalec’ per lingvo

Vi diras: “Egalec’ per lingvo”,

Kaj nia lingvo taŭgas plej,

Sed vi per aŭto kaj mi perpiede

Iras al sama kongresej’.

Vi diras: “Egalec’ per lingvo”,

Kun kafo ĉe la televid’,

Dum mi malsatas sur la placo.

En poŝo nur dolaroj tri.

Vi diras: “Egalec’ per lingvo”,

Viandon vi aĉetis por la kat’

Kaj mi malseka pro la pluvo

Tranokton serĉas sur la strat’.

Vi diras: “Egalec’ per lingvo”,

Sed tio ne funkcias pli,

Ĉar vi ĉe Volvo trovis la laboron,

Nepagipova estas mi.

Teksto kaj melodio

de Georgo Handzlik

“En truo en tero vivis hobito. Ne aĉa, malpura, malseka truo plena je vermstumpoj kaj ŝlima odoro, nek seka, dezerta, sabla truo sen sidlokoj aŭ manĝaĵoj. Ĝi estis hobito-truo, kaj tio signifas komforton”.

Per tiuj vortoj komenciĝas La hobito, aŭ tien kaj reen, kiun oksforda filologo John Ronald Reuel Tolkien origine verkis kiel ĉekamenan vesperan rakonton al la propraj infanoj.

Oni konas la sekvon. La teksto estis preskaŭ hazarde eldonita en 1937, kaj komenciĝis la triumfa marŝado de Bilbo Baginzo tra la mondo. La hobiton sekvis post la mondmilito trivoluma eposo La Mastro de l’ Ringoj, kiu fariĝis unu el la kultaj romanoj kun milionoj da adorantoj ĉiulande kaj — laŭ la opinisondo de BBC — la plej grava literatura verko de la 20a jarcento.

En 1995 per eldono de La Kunularo de l’ Ringo, kiu estas la unua parto de La Mastro de l’ Ringo, eldonejo Sezonoj ekrealigis la projekton “Tolkien en Esperanto”. Sekvis La du Turegoj kaj La reveno de la Reĝo. La 1400-paĝa traduko de William Auld, eldonita en Jekaterinburg, trovis tre favoran akcepton de la legantaro kaj kritiko, kaj fine de 2000 la projekton kompletigis enmondigo de La hobito.

William Auld ja partoprenis en la tradukado de La hobito per esperantigo de la poeziaĵoj, sed la tutan prozan parton tradukis d-ro Christopher Gledhill, universitata lekciisto pri la franca lingvo kaj lingvistiko en la universitato de St.Andrews (Skotlando).

Sezonoj eldonis La hobiton kiel la naŭan volumon en la libroserio Mondliteraturo, en kiu antaŭe aperis ankaŭ La Mastro de l’ Ringoj. La libro havas 224 paĝojn, fortikan bindon kaj trikoloran kovrilon de Maŝa Baĵenova. Ŝi kreis ankaŭ bildojn por ĉiu ĉapitro (entute 19). La libro entenas ankaŭ mapon kaj etimologian klarigon pri la nomoj en la verkoj de Tolkien. La hobito estos mendebla ĉe UEA, FEL, ELNA kaj aliaj gravaj libroservoj kontraŭ 15 eŭroj. La abonantoj de La Ondo povas mendi la romanon rekte ĉe la redakcio sendinte 24 respondkuponojn. La ruslanda prezo estas 59 rubloj (plus sendokosto).

Halina Gorecka

Gazetoj

Literatura Foiro. 2000: 187

La oktobra LF proponas al siaj legantoj interesajn legaĵojn pri diversaj temoj. En ĝi komenciĝas eseo “Eŭropo post 1989: ĉu pli aŭ malpli da literaturaj lingvoj?” per kiu Daniele Vitali analizas la etnan renaskiĝon kaj la malgrandajn lingvojn dum la lasta jardeko de la finiĝanta jarcento, la gravecon de la lingvopolitiko kaj la diferencon inter naciismo kaj etnismo. Samnumere trovas lokon la prelegoj de Radojica Petroviĉ kaj Marija Beloŝeviĉ, prezentitaj en la 19a ILF (Vraca) pri la temo “Nia gazetaro fronte al la telematika defio — kiuj ŝancoj, kiuj riskoj por la esperanta kulturo?”

La revuo represas la Deklaron de la Pola Studenta E-Komitato okaze de la 20-jara jubileo de la Raŭma Manifesto. Originalaj poemo de Leen C. Deij kaj hajkoj de Nicolino Rossi, originala rakonto de Julian Modest, didaktika dialogo de Giacomo Leopardi en traduko de Carlo Minnaja, poemoj de du braziliaj poetinoj tradukitaj de Pekim Vaz kaj recenzo de Dimitar Haĝiev pri libro kun aforismoj de Veselin Georgiev konfirmas la literaturan titolon de la revuo. Bibliografio de Tibor Sekelj ellaborita de Boriŝa Miliĉeviĉ kompletigas la literaturan fakon en LF-187.

Eseo de Radoslaw Nowakowski kaj recenzo de Anna Laszay pri la nova kompakta disko de Kore estas en la muzika rubriko, kaj eseo de Zofia Banet-Fornalowa pri la unuaj dramverkistoj en nia lingvo — en la teatra rubriko.

La revuon posedas, eldonas kaj administras Kooperativo de Literatura Foiro. LF estas organo de la Esperanta PEN-Centro. Ĝi aperas dumonate. Perantoj de Literatura Foiro estas en 36 landoj, ankaŭ en Ruslando (Halina Gorecka).

HeKo

TEJO Tutmonde: Adresŝanĝo

Fine de novembro ĉi-jare mi planas transloĝiĝi kaj “kunporti” la redakcion de TEJO Tutmonde al Japanio. La dato ankoraŭ ne estas fiksita, do bonvolu ekde nun ne plu sendi paperajn poŝtaĵojn al mia adreso en Bristol, Britio. Kiam mi efektive ekloĝos tie, mi anoncos mian novan adreson.

Ĝis anonco de adreso en Japanio, bonvolu sendi poŝtaĵojn por TT al TEJO ĉe Centra Oficejo de UEA, aŭ preferinde atendi tiun anoncon kaj sendi ilin al Japanio. La ret-adreso tejo-tutmonde@esperanto.org ankoraŭ funkcias.

Rick Newsum

Redaktoro de TEJO Tutmonde

Ricevitaj gazetoj

Aŭstria Esperanto-Revuo. 2000/7-9;

Brazila Esperantisto. 2000/312;

Bulgara Esperantisto. 2000/1,2,3;

Debrecena Bulteno. 2000/120;

ELNA Update. 2000/3;

El Popola Ĉinio. 2000/10;

Esperanto en Skotlando. 2000/182;

Esperantolehti. 2000/5;

Esperanto-nyt. 2000/3;

Esperanto USA. 2000/5;

Heroldo de Esperanto. 2000/11-12;

Informilo por Interlingvistoj. 2000/34;

Informoskop. 2000/1;

Internaciisto. 2000/6;

Konkordo. 2000/45;

Kontakto. 2000/5;

Komencanto. 2000/7;

La gazeto. 2000/90;

La Ondo de Esperanto. 2000/11;

La Revuo Orienta. 2000/10;

La Verda Formiketo. 2000/50;

L’Esperanto. 2000/;7;

Literatura Foiro. 2000/186,187;

Norvega Esperantisto. 2000/4;

Monato. 2000/10;

REGo. 2000/1;

SAT-Amikaro. 2000/553,554;

Sennaciulo. 2000/8-9,10;

Starto. 2000/4;

Tempo. 2000/2-3;

Vestnik Esperanto. 2000/3.

M O Z A I K O

Ni ricevis 11 solvojn de la postferia krucvortenigmo el la numero septembra. El ili 7 estis tute korektaj, la ceteraj havis erarojn. Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Ludoviko De Doncker (Belgio).

Ni gratulas!

La ĝustaj respondoj: 1. sento; 2. oktobr’; 3. reklam’; 4. membrokarto; 5. orient’; 6. taktik’; 7. kakatu’; 8. ursino; 9. ortodoksa; 10. albatros’; 11. stafeto; 12. oksikoko; 13. ofic’; 14. citron’; 15. nas’.

Granda Novjarfesta Konkurso

En la kvadratoj de la japanaj krucenigmoj kaŝas sin ne vortoj, sed bildoj. La tasko estas pentri bildon laŭ numeraloj, kiuj estas maldekstre kaj supre de la kvadratoj. La numeraloj montras, kiom da grupoj de kolorigitaj kvadratoj situas en la indikita linio kaj kiom da kunligitaj kolorigitaj kvadratoj enhavas ĉiu grupo.

Ekzemple, numeraloj 2, 5 kaj 4 montras, ke en ĉi tiu linio estas 3 grupoj, konsistantaj: la unua — el du, la dua — el kvin, la tria — el kvar kolorigitaj kvadratoj. La grupoj estas dividitaj per almenaŭ unu malplena kvadrato. Malplenaj kvadratoj povas esti ankaŭ en la komenco kaj fino de linioj. La plej malfacila tasko estas diveni, kiom da malplenaj kvadratoj estas inter la kolorigaj grupoj.

Nun mi proponas al vi kvar japanajn krucenigmojn. Vi devas solvi ilin, poste kompreni kion vi pentris kaj skribi tiujn vortojn en kvadratojn, kiuj situas sub ĉiu krucenigmo. Finfine provu deĉifri la frazon. Se vi sukcesos fari ĉion, sendu al ni ĉiujn krucenigmojn, ĉiujn vortojn kaj la frazon.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj atingu la redakcion antaŭ 10 feb 2001. Je la Novjara Konkurso ni tradicie lotumos tri libropremiojn inter la trovintoj de la ĝustaj respondoj. La respondon sendu poŝte al la redakcio aŭ rete al la rubrikestro: kulakova@akb.mplik.ru.

En la januara numero ni gratulos la plej aktivan partoprenanton de la jaro 2000.

Verdeskaj Pensoj

de Georgo Handzlik

(eroj de iam aperonta libro)

[A] (LOdE-73)

[B]

Batalante por mondpaco oni devas agi singarde por ne akiri mondpecojn.

Blindulo uzas hundon, senpiedulo rulseĝon, homo sen lingvokono tradukiston.

Bona konscienco riproĉas nur laŭ peto de l’ posedanto.

Bona konsilo donas profiton al konsilanto.

Bona politikisto: homo, kiu promesas nenion konkretan kaj konsekvence tion plenumas.

Bonantagulo estas komencanto, kiu povas diri nur “Bonan tagon”. Mi konas tamen kelkajn “jeviasanulojn”.

Jarfina humuro

Proksimiĝas Kristnasko. Ansero demandas siajn kolegojn:

— Mi ne povas kompreni, kial mi la tutan nokton sonĝis pomojn?

* * * * *

— Karulo, post kelkaj tagoj estos Novjara festo! Eble ni iru rigardi iujn felaĵojn?

— Brila ideo! Tamen ni rapidu, ĉar la zoo baldaŭ fermiĝos.

* * * * *

Du meleagroj filozofiumas. Unu diras:

— Kiel vi opinias, ĉu ekzistas vivo post Kristnasko?

* * * * *

Dum festado de alveninta jaro 2000, TV-ĵurnalisto demandas al iu preterpasanto surstrate:

— Kiujn planojn vi havas por ĉi tiu jarmilo?

— Sufiĉe moderajn. Plejparton de la jarmilo mi ne estos vivanta.

* * * * *

Viro, aktive festinta alvenon de l’ nova jaro, matene, kun ruĝaj okuloj, ŝvelinta vizaĝo, nerazita, staras kaj rigardas sin en spegulo:

— Jen kiel vi aspektas, homo de la 3-a jarmilo...

Plukis kaj tradukis Grigori Arosev

Valentin Melnikov

MEDITOJ DUM JARMILŜANĜO

Ronda dato. Kaj zumas babilo:

kia estos la tria jarmilo?

Do abunde aperas nun pluraj

horoskopoj, tabeloj aŭguraj,

profetaĵoj, nebulaj supozoj

kaj science bazitaj prognozoj:

“Ĉiujn nin, sen escept’, amas Dio!

Ĉiu ion ricevos pro tio!

Nia lando bonstatos, prosperos,

bonaj homoj neniam mizeros,

ĉiu klare aliajn komprenos

(eble eĉ Fina Venko alvenos!);

harmonios teknik’ kaj naturo,

per ĉefverkoj riĉiĝos kulturo,

venos novaj rekordoj en sporto...”,

...kaj — tutcerte al ĉiuj — la morto.

Frazoj

Bedaŭrinde la Movado havas ankoraŭ primitivan manieron ekzisti kie pli gravas almozpetado kaj kolekto de mono por salajroj de oficistoj ol financa rekompenco de talentoj ĉefe el malriĉaj landoj.

Walter Żelazny. Literatura Foiro. 2000: 186.

Plendante kelkaj opinias ke ni ne sufiĉe agas eksteren. Ni plejparte okupiĝas pri kafumado inter malnovaj amikoj kaj kantado de himnoj, ĉirkaŭataj de verdaj flagoj. Ĉu vere? Kvankam ni neniel informas kaj instruas sufiĉe, mi ne povas rekoni tian bildon. Se malnovaj amikoj parolas Esperanton kune, tio estas brila! Kaj ke ili kreas bonan etoson ĉirkaŭ si estas eĉ pli brile. Se ili kantas himnon, tio signifas, ke homoj ankoraŭ konas malnovajn poemojn klasikajn. Surbaze de agrabla etoso eble ili eĉ povas konvinki pli da homoj aliĝi al la sama rondo.

Torstein Kvakland. Norvega Esperantisto. 2000: 4.

La esperantismo estas pozitiva progresema ideologio. Ne estante reakcia, ĝi ne rajtas perdi tempon en batalado kontraŭ ia ajn alia ideologio. Sed celante sian propran idealon, ĝi ankaŭ ne rajtas sin limigi, nur por eviti konfliktojn, per sanktaj bovinoj de aliaj ideologioj. Se ni volas progresi al niaj celoj ni devas travadi la naciisman marĉon.

Eugène de Zilah. La Gazeto. 2000: 90.

La esenco de la ideo Esperanto, entenas ideon pri kosmopoliteco, pri mondcivitaneco. De pluraj jardekoj ni ne aŭdis pri aliaj seriozaj projektoj, dume Esperanto vivetas malgraŭ la esperantistoj. Esperanto havas la necesajn kondiĉojn por esti la internacia, la tutmonda lingvo. Kredeble aliaj lingvoj, ĉu artaj, ĉu naciaj, tute ne.

Gilbert Ledon. Brazila Esperantisto. 2000: 312

Kelkaj eble ankaŭ ne ŝatas SAT-on pro malagrablaj personaj spertoj kun SAT-anoj. Tio ŝajnas al mi nelogika konduto, ĉar SAT mem ne respondecas por ĉiuj vortoj kaj agoj de siaj membroj. SAT-ano, kiu stulte agas aŭ stulte parolas, mem respondas por tio. Kaj ĉiuokaze, al kiu utilus kleriga organizo, en kiu troviĝas nur tute kleraj homoj? Ĉiu homo, eĉ SAT-ano, povas erari...

Vinko Markov. SAT-Amikaro. 2000: 553.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №1

Feliĉan Novan Jaron! Gajan Kristnaskon!

Redakcie

La Esperantisto de la Jaro 2000

Surpriza rezulto...

La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la Esperantisto de la Jaro. Tiu projekto trovis vastan subtenon, kaj al ĝi aliĝis reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komunumo kaj sendependaj kompetentuloj. La unua laŭreato en 1998 estis skota poeto William Auld; en 1999 lin sekvis aŭstralia juristo Kep Enderby, prezidanto de UEA kaj de Esperanta Jura Asocio.

En 2000 fare de 9 kandidatigantoj estis proponitaj 20 personoj, el kiuj 9 elektantoj povis elekti po 1 ĝis 3 personojn. La 15an de decembro 2000, je la Zamenhofa Tago, estis anoncita la rezulto de la voĉdonado:

3 voĉoj Hans Bakker, Mauro La Torre, Jouko Lindstedt

2 voĉoj Renato Corsetti, Ilona Koutny, Floréal Martorell

1 voĉo Reinhard Fössmeier, Jerzy Fornal, Stano Marček, Tibor Papp, Andrzej Pettyn, Claude Piron, Katalin Smidéliusz.

Konforme al la Regularo, Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt estas proklamitaj kiel Esperantistoj de la jaro 2000!

Hans Bakker (Nederlando) meritis la rekonon pro la sukcesoj en la agado por Esperanto en Afriko.

Mauro La Torre (Italio) iĝis laŭreato pro la projekto Interkulturo, kies kvazaŭlernejo “Tibor Sekelj” jam ampleksas preskaŭ 100 klasojn el trideko da landoj kun ĉirkaŭ du mil lernantoj.

Jouko Lindstedt (Finnlando) estas distingita pro la prizorgo de BJA-listo, okazigo de seminario dediĉita al la 20-jariĝo de la Manifesto de Rauma kaj pro la Hejma vortaro, redaktita de li, kiu estis disvendita naŭ monatojn post la eldono kaj represita post la Tel-Aviva UK.

Proponantoj (Kandidatigantoj)

Marija Belošević (ekssekretario de ILEI)

Višnja Branković (posedanto de Orbis Pictus)

Renato Corsetti (vicprezidanto de UEA)

István Ertl (redaktoro de Esperanto)

Edmund Grimley Evans (prezidanto de EAB)

Judit Felszeghy (direktoro de LF-koop)

Aleksander Korĵenkov (redaktoro de La Ondo de Esperanto)

Bruno Masala (gvidanto de AERA ĉe OSIEK)

Valentin Melnikov (poeto, ĵurnalisto, tradukanto)

Elektantoj

Petr Chrdle (estrarano de UEA, posedanto de KAVA-PECH)

Lee Chong-Yeong (eksprezidanto de UEA, prezidanto de KEA)

Geraldo Mattos (prezidanto de la Akademio de Esperanto)

Stefan Maul (prezidanto de TEĴA, ĉefredaktoro de Monato)

Mine Yositaka (redaktoro de Riveroj)

Sergio Pokrovskij (sciencisto, tradukanto, eseisto)

Anna Margareta Ritamäki (aktivulo pri eksteraj rilatoj)

Roland Rotsaert (kasisto de IKEF, redaktoro de La Merkato)

Ljubomir Trifonĉovski (ĉefredaktoro de Literatura Foiro)

Sekretario Halina Gorecka

Per la unua plurkolora kovrilo en nia historio ni renkontas la unuan jaron de la 3a jarmilo; krome ni deziris, ke la jubilea (jam sepdek-kvina!) Ondo havu iomete pli festan aspekton.

Esperanto en 2000

Verkonte revuon de la jara aktivado mi foje pensas, ke eble estus preferinde skribi simile al malnova rusa kronikisto: “En ĉi tiu jaro okazis nenio”. Sed ĉar la organizantoj de la Zamenhofa Tago en Jekaterinburg ĉiujare petas min rakonti pri la plej interesaj eventoj kaj tendencoj en Esperantujo dum la pasinta jaro, mi cedas al ilia insisto. Ja la tradiciaj panoramaj artikoloj similas al la tagĵurnaloj kiuj, laŭ Karel Čapek, “ĉiumatene aperas, eĉ se dum la antaŭa tago okazis absolute nenio”.

Sed oni ne povas diri, ke okazas nenio en Esperantujo, baze difinebla kiel aro da dise loĝantaj homoj, kiuj fordonas al Esperanto parton de sia libertempo. Kvankam laŭnombre Esperantujo ne superas urbon kun cent mil loĝantoj, ĉiujare en ĝi okazas centoj da diversspecaj renkontiĝoj, funkcias kelkaj miloj da klub(et)oj kaj asocioj, aperas multaj gazetoj kaj libroj.

Malpli amase

Malgraŭ la nestabila situacio kaj eventuala bojkoto, UEA decidis kongresi en Tel-Avivo, kaj ĉi tiu kongreso iĝis la malplej amasa UK de la lasta jardeko, eĉ malpli granda ol la Aŭstralia UK (1997). Bedaŭrinde, partoprenis neniu esperantisto el la arabaj landoj, kie UEA provas organizi kampanjon, kaj la postkongresa rebrulo de la konflikto en la regiono verŝajne rapide forgesigis, ke “pacaj batalantoj” ĉi-jare unuafoje kongresis en la Sankta Lando.

Foto: Kvankam la Tel-Aviva kongreso estis vere malgranda, la kongresanoj povis dum ĝi pli facile interkomunikiĝi kaj en la Kongresejo kaj ekster ĝi. (Fotaĵo de CO UEA)

Malpli grandaj ol kutime estis ankaŭ la kongresoj de TEJO (Hongkongo) kaj SAT (Moskvo), kiuj logis malpli da personoj ol, ekzemple, la fervojista kongreso en Budapeŝto, landaj kongresoj en Brazilo, Japanio kaj Litovio, junulara festivalo apud Venecio kaj ĉiu el la du jar-ŝanĝaj renkontiĝoj en Germanio.

La magreco de tiuj kongresoj ŝrumpigis la membronombron de la organizintaj asocioj. Unuafoje post 1986 la individua membraro de UEA ne atingis 7 mil. La membraro de TEJO falis sub 700, kaj SAT raportis pri nur 930 anoj. Supozeble en 2001 la kongresoj en pli allogaj landoj (Kroatio, Francio, Hungario) plimultigos la kongresanaron kaj la membraron, tamen la membrokrizo devas atentigi la asociajn responsulojn pri pli adekvata interna politiko.

Cetere la 4a Eŭrop-Unia kongreso estis sukcesa kaj kvante kaj kvalite — Esperanto plu restas plej disvastigita ĝuste en Eŭropo.

Kion ni diskutas?

Efektive, en Eŭropo loĝas pli ol duono da membroj de UEA kaj SAT, ĉi tie kutime okazas iliaj kongresoj. Aliaj internaciaj asocioj, ekzemple OSIEK kaj LF-koop, ankoraŭ neniam okazigis siajn ĉefajn aranĝojn ekster Eŭropo. La agado de ERA, EEU kaj diversaj sendependaj iniciatoj (precipe la informa aktivado de Dafydd ap Fergus) metas en la tagordon la demandojn pri pli kunordigita agado en Eŭropo, interalie pri malfermo de oficejo en Bruselo. Probable pro la Eŭropa jaro de lingvoj (2001) “Esperanto en Eŭropo” plu restos la ĉefa diskuttemo en Esperantujo.

La alia ofte traktata temo en 2000 estis la evoluo kaj strategio de la esperantista komunumo, kiu devas ŝanĝi sin adapte al la rapide ŝanĝiĝanta mondo, por ne iĝi areto de kuriozaj manietuloj.

En Tel-Avivo estis lanĉita diskuto pri la nova strategio de UEA, kiu daŭrigos Kampanjon 2000 (ĉu tiu estas plenumita?) Tamen la publikigita projekto apenaŭ serioze konsideras la berlinan proponon de Enderby laŭ kiu UEA iĝus “asocio por la homaj rajtoj, kiu uzas Esperanton, kaj kies politiko estus disvastigi Esperanton pli forte ol nun pere de ĉefa pledo pri homaj rajtoj aŭ, se vi permesas, civilaj liberecoj”.

Se temas pri la homaj rajtoj, la rajtojn de la esperantistoj intencas defendi la Esperanta Civito, kiu fondiĝos en junio 2001. Kvankam ĝuste la Civito estas inspirata de raŭmaj ideoj, la ĉefa omaĝo al la Manifesto de Rauma (1980) okazis en ties naskolando Finnlando kadre de seminario 20 jaroj post Raŭmo preparita de Jouko Lindstedt, unu el la tri kunaŭtoroj de la dokumento, kies tezoj estas diskutataj ĝis nun.

44 jarojn post la Principaro de Frostavallen, UEA pretigis Gvidliniojn por informado pri Esperanto. Malkiel la antaŭa dokumento, ĝi ne listigas la ĉefajn erarojn en informado, nek donas konsilojn pri insignoj kaj vestaĵoj, sed proponas “konsciigi la publikon pri la ekzisto de lingva neegaleco kaj pri la ekzisto de tutmonda, egalece funkcianta lingvokomunumo, en kiu ĉiuj bonvenas”. Ĉu komenciĝas distanciĝo de “dua lingvo por ĉiu” kaj konceptado de Esperanto kiel la ĉefa komuniklingvo ene de nia malgranda grupo kun propraj tradicioj kaj interesoj?

Ekstere

Sendepende de la respondo al ĉi tiu demando UEA daŭrigas sian eksteran agadon, precipe inter neregistaraj organizaĵoj. Ĝi reprezentiĝis, interalie, en Jarmila Forumo de NROj, Konsulta Komitato de Unesko por Lingva Plureco kaj Multlingva Eduko, Kongreso de Internacia Asocio de Edukistoj por Monda Paco kaj en kolokvo “Kulturo de paco: aganta ideo”. Eŭropa Esperanto-Unio lanĉis proponon pri Konstanta konferenco pri la lingvoproblemo en Eŭropo. Esperantistoj (kun)manifestaciis sur stratoj de Parizo kaj San-Paŭlo.

Sed eble la plej interesaj eksteraj iniciatoj estas projektoj Indiĝenaj Dialogoj kaj Interkulturo (al ĝi aliĝis jam cent klasoj) kaj la movado por “Lingvaj Festivaloj”. Tiujn festivalojn okazigas junularaj Esperanto-grupoj por prezenti diversajn lingvojn kaj iliajn kulturojn — kompreneble, kun emfazo de Esperanto.

La kultura jaro

Kvankam la movadaj kongresoj de UEA, SAT kaj TEJO ĉi-jare ne povas esti nomitaj sukcesaj, tiun epiteton meritis la du festivaloj de la Esperanto-kulturo en Francio (KAFE) kaj en Finnlando (KEF). Precipe multajn pozitivajn reagojn vekis KEF 2000 en Helsinki pro la elstara programo muzika, poezia kaj teatra, kaj pro la entuziasmiga etoso reginta dum ĝi. Ĝuste antaŭ la festivaloj Vinilkosmo finrealigis sian projekton Kolekto 2000 de dek K-diskoj kun junulara muziko. Kaj en Moravia filharmonio estis prezentita Esperanta Simfonio de David Gaines por mezsopranulino kaj orkestro.

La finnlanda grupo Dolĉamar en KEF 2000 kantis por esperantistoj kaj por ĉiuj dezirantoj en la urbocentra parko de Helsinki. (Fotaĵo de Sakari Kauppinen)

Plu aktivas eldonemuloj. Surmerkatiĝis gravaj tradukoj: La lada tambureto de Günter Grass, Resurekto de Lev Tolstoj, La hobito de Tolkien, La ŝaŭmo de l’ tagoj de Boris Vian... Inter la originale verkitaj libroj estas menciendaj Surklifa de Serĝo Elgo kaj Neniu ajn papilio de Trevor Steele (laŭreato de OSIEK-premio pro alia libro).

Tiuj aferoj nun ŝajnas preskaŭ same ordinaraj kiel UKoj, sed ne necesas forgesi, ke en la epoko de “vinilaj diskoj” oni simple ne havis popularan dancmuzikon en Esperanto kaj ke dum 1950-79 (tridek jaroj) estis eldonitaj malpli ol 20 romanoj originale verkitaj en Esperanto.

Gazete

Sed la kultura gazetaro ne progresas. Plu falas la abonantaro de Kontakto. Post la malapero de Iltis-Forumo kaj Riveroj ĉesis aperi Kulturaj Kajeroj, kaj aŭtune Esperantujon konsternis informo pri tio, ke ekde 2001 El Popola Ĉinio aperos nur elektronike.

Pro la paŭzo de La Brita Esperantisto (eble la plej leginda nacia Esperanto-gazeto en la jaroj 1990aj) la Estraro de EAB decidis ke al la membroj de la asocio estu provizore sendata La Ondo de Esperanto. Dank’ al la nova redaktoro, Stano Marček, Heroldo de Esperanto plibonigis siajn enhavon kaj aspekton.

La movadaj gazetoj evoluas en konkurenco kun la kreskanta ret-informado, per kiu rapide kaj nemultekoste (ofte senpage) estas disvastigataj novaĵoj kaj opinioj. Pli ol du mil esperantistoj jam registriĝis en la publike atingebla adresaro, kaj supozeble pli multaj uzas la reton sen anonci sin (por eviti nebezonatajn informojn). Sed krom kunigi la homojn Interreto ankaŭ disigas ilin. Ekzemple, multaj ret-aktivuloj ne atentas la aliajn aplikosferojn de Esperanto. Krome, nur rete disvastigata materialo (ekzemple, pri kelkaj Esperanto-renkontiĝoj) ne atingas la pli grandan parton de la esperantistaro, kiu ne havas ret-aliron.

Menciendaĵoj

— Antaŭ la Tel-Aviva UK, en Amano UEA okazigis sian unuan seminarion por arabaj esperantistoj.

— En Britio ekagis Esperanto-partio.

Pasporta servo unuafoje listigis pli ol mil adresojn.

— Reaktiviĝis Pola Esperanto-Junularo.

— Kastelo Greziljono kaj Esperanto-redakcio de Radio Aŭstria Internacia sukcesis daŭrigi sian agadon malgraŭ malfavoraj cirkonstancoj.

— Fondiĝis Astronomia Esperanto-Klubo, kiu jam okazigis fakan seminarion kaj eldonis jaran almanakon.

— En Toruń (Pollando) okazis la jubilea 20a Internacia renkontiĝo de popolaj orkestroj.

Yomiuri Shinbun, USA Today kaj The Times of India, ĉiu kun milionoj da legantoj, pozitive informis pri Esperanto.

— Ekde marto Barbara Pietrzak eklaboris, post Andrzej Pettyn, kiel estro de la Esperanto-redakcio de Pola Radio.

William Auld iĝis laŭreato de la 7a Esperanto-Kulturpremio de Aalen.

— Ne unu, sed tri personoj (Hans Bakker, Jouko Lindstedt, Mauro La Torre) estas proklamitaj kiel la Esperantistoj de la Jaro 2000.

***

Enirante en la trian jarmilon ni memoru pri la samideanoj, kies vivo ĉesis en la pasinta jaro. Por ĉiam forlasis nin Märtha Andréasson, Zsuzsa Barcsay, Ingemund Bengtsson, Stanislava Chrdlová, Rüdiger Eichholz, Thomas A.Goldman, Jiří Karen, Leopoldo Knoedt, Karl Maier, Jan Strönne, Anton Zachariáš kaj aliaj meritplenaj esperantistoj.

Foriras la malnovaj generacioj, venas la novaj. Laŭ Kep Enderby “eĉ se la revoj de niaj pioniroj pri Rapida Fina Venko ankoraŭ ne realiĝas, oni rajtas honeste kaj memfide diri ke la fenomeno Esperanto sendube sukcesis vivteni sin kaj progresi dum tiu ĉi tumultega jarcento ... atendi pli estis utopie kaj tro optimisme”. De ni, nuntempuloj, dependas la estonteco de Esperanto. Se ni faros nenion, pri Esperanto memorigos eble nur muzeoj, bibliotekoj kaj la subneĝa Mesaĝo por venontaj generacioj, metita en Antarkto 27 apr 2000 memore al Monda Scienca Pintkunveno — dank’ al aktivuloj de Argentina Esperanto-Ligo unu el la kvin lingvoj de la mesaĝo estas Esperanto.

Aleksander Korĵenkov

Renkonte al Zagrebo

Ministrino pri turismo Pave Zupan-Rusković akceptis 27 nov trimembran delegacion de LKK de la Zagreba UK kaj informiĝis pri preparoj por la kongreso.

La ministrino konatiĝis kun la kongresa temo, kun turismaj prospektoj pri Kroatio en Esperanto (kvar pri Zagrebo kaj po unu pri la urboj Osijek, Varaždin, Ďurďevac), kun Esperanto-poŝtmarko eldonita en 1997 kaj tiu preparata por 2001 kaj kun la Esperanto-monero. Ŝi promesis helpi pri klopodoj eldoni geografian mapon de Kroatio en Esperanto por la kongresanoj kaj favore traktis aliajn petojn de LKK. Faruk Islamović, LKK-ano pri ekskursoj, informis ŝin pri la ekskursa programo de la 86-a UK.

La ministrino, kiu mem lernis Esperanton en lerneja tempo en Dubrovnik, akceptis inviton fariĝi membro de la Honora Komitato de UK. Por la Dua Bulteno ŝi kontribuos per bonveniga saluto.

Spomenka Štimec

Por kulturo de paco en Parizo

Pli ol 130 neregistaraj organizaĵoj (NRO) partoprenis 24-25 nov 2000 en kolokvo “Kulturo de paco: aganta ideo”. Ĝi okazis en la Unesko-domo en Parizo kaj estis organizita de la NRO-Ligokomitato de Unesko por revui la agadon de la tutmonda movado por kulturo de paco kaj neperforto. Tiu movado estis lanĉita komence de 2000, Internacia Jaro por la Kulturo de Paco.

Krom bilanci la agadon de NROoj kaj la atingitajn rezultojn, la kolokvo diskutis ankaŭ kiel plifortikigi kunlaboron inter NROoj kaj Unesko sojle de la Internacia Jardeko por Kulturo de Paco kaj Neperforto por la Infanoj de la Mondo (2001-2010). La kolokvo laboris en plenkunsidoj kaj ok atelieroj laŭ la ok temoj de la agadprogramo de UN pri kulturo de paco.

Malfermante la kolokvon la ĝenerala direktoro de Unesko, Koichiro Matsuura, ĝojis pri la sukceso de la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco, dum kiu NROoj mobiliziĝis por disvastigi Manifeston 2000 iniciatitan de Nobel-premiitoj pri paco. Matsuura aldonis: “Ni povas aserti, ke la alvoko estis aŭdita: 72 milionoj da subskribintoj — pli ol centono de la monda loĝantaro — jam aliĝis al Manifesto 2000”.

UEA kaj ILEI estis oficiale reprezentitaj de Vincent Charlot kaj Renée Triolle. UEA kaj ILEI partoprenis en kvar atelieroj. Al tiu pri la temo “Subteni plenvaloran komunikadon kaj liberan cirkuladon de informoj kaj scioj”, UEA estis invitita kontribui per prelego. Philippe Berizzi kaj Karine Berizzi-Texier faris la prelegon, por kies preparado oni starigis retgrupon antaŭ la kolokvo.

La prelego de Karine kaj Philippe Berizzi vekis intereson de la publiko. La fina raporto de la grupo elstarigis kiel ĝiajn specifajn kontribuaĵojn la nocion de lingva malegaleco, la deziron esti komprenita kaj la rifuzon ignori aliulon.

La raportistino aparte menciis la reton de UEA, precipe la interretan, kaj la komunan lingvon kiel kontribuantajn al respekto de aliuloj kaj al “interŝanĝo kaj dialogo”.

La ok atelieroj ebligis starigi konkludojn kaj precizajn rekomendojn. Monique Fouilhoŭ, prezidantino de la NRO-Ligokomitato de Unesko, resumis ilin ĉirkaŭ tri ĉefaj aksoj: la necesoj informi, formi kaj fine dialogi. Pri tiu lasta ŝi indikis ke la neceso dialogi kaj interŝanĝi implicas “partoprenigi ĉiun kaj redukti la lingvan malegalecon”.

GK UEA

Por Esperanto en Eŭropo

Laŭ invito de UEA 15 elstaraj agantoj por Esperanto en Eŭropo, precipe ĉe la instancoj de Eŭropa Unio, kunvenis en Roterdamo 25-26 nov 2000 por klopodi kunordigi la plurajn iniciatojn, kiuj okazas en ĉi tiu kampo.

La ĉefaj priparolitaj temoj estis la agado de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU), la agado de la brusela Laborgrupo pri la Lingva Problemo en EU (tute aparte la projekto NEIGHBOUR), la partopreno de esperantistoj en la Eŭropa Jaro de Lingvoj 2001, kaj ebla starigo de Esperanto-oficejo en Bruselo.

Multaj ideoj kaj agad-direktoj estis funde analizitaj. Tio helpis ekkompreni la celojn de la malsamaj agantoj, kio estas nepra kondiĉo por kunordiĝi kaj subteni unu la aliajn, anstataŭ konfuzi eŭropajn esperantistojn per kontraŭdiraj mesaĝoj kaj iniciatoj.

La planoj por la Eŭropa Jaro de Lingvoj 2001 antaŭeniras relative kontentige. La esperantistaro ricevos baldaŭ pliajn informojn pri ĝi per apartaj komunikoj.

La projekto NEIGHBOUR troviĝas nun en repripensa fazo. Ĝi akiras trajtojn de scienca projekto, kies realigado devos esti en la manoj de neesperantistaj sciencistoj kaj de la eŭropaj instancoj.

Komenciĝis la esplorado de la eblecoj trovi en Bruselo taŭgan ejon kaj precipe taŭgan deĵoranton por oficejo, kies labor-enhavo restas ankoraŭ pli precize difinenda.

Pri EEU estis prezentitaj ideoj por doni al ĝi pli da forto en la kampoj de reprezenteco de la eŭropaj esperantistoj, firma kunligo kun la landaj asocioj en EU kaj agad-kapablo ĝenerale.

Ĉiuj diskutitaj ideoj trovos konkretigon en la venonta periodo, tiel ke oni povas rigardi al la ĵusa kunveno kiel al promesoplena etapo sur la vojo al pli efika agado por Esperanto en Eŭropo.

La kunveno rekonfirmis la utilon de konsultiĝoj pri specifaj laborkampoj kaj la oportunecon okazigi tiajn lige kun la Malferma Tago de la CO. Unuafoje oni spertis tion en novembro 1999, kiam UEA invitis al simila kunsido lingvopolitikajn fakulojn.

GK UEA

Nova peranto de UEA en Britio

UEA denove havas kotizperanton en Britio. Ekde la kotizjaro 2001 pri tiu tasko zorgas s-ro Geoffrey Sutton, konata al multaj i.a. kiel iama redaktoro de la revuo Esperanto kaj tradukinto de la libro Kio estas demokratio?

Britaj esperantistoj povas direkti siajn pagojn al la nova peranto je la adreso: Geoffrey H. Sutton, 17 Partridge Road, Aylsham, Norwich NR11 6DQ.

UEA nun sisteme okupiĝas pri plidensigo de sia reto de kotizperantoj, ne nur en landoj kie peranto mankas. Interesitoj pri la tasko, per kiu diligentuloj eĉ povas iom enspezi, bv. kontakti la Direktoron de la Centra Oficejo.

GK UEA

Grava rekono de AIS

Internacia Asocio de Universitataj Profesoroj kaj Lekciistoj (IAUPL) dum sia jarkunveno (7 okt 2000, Parizo) akceptis AIS (Akademio Internacia de la Sciencoj) San-Marino kiel membron. IAUPL estas prestiĝa asocio kun dekmiloj da membroj kaj havas konsultajn rilatojn kun UNESKO. La akcepto signifas gravan rekonon de AIS ekster la mondo de Esperanto-parolantoj.

La kunvenon akompanis seminario pri “evoluo de la universitatoj”, al kiu AIS kontribuis per referaĵo pri “virtualaj universitatoj”. IAUPL publikigos nian kontribuon en la aktoj de la seminario.

AIS lastatempe kontribuis ankaŭ al kongreso pri aŭtomata tradukado, en Exeter (Britio). La referaĵo temis pri aŭtomata rekono de parola Esperanto sur vorta nivelo.

Sian sekvan studadsesion AIS okazigos jarfine dum la Internacia Festivalo en Treviro (Germanio).

Reinhard Fössmeier

Sankta Nikolao parolis Esperante

1-3 dec, kaj organizita kiel ĉiujare de Esperanto Regiona-Societo de Poprad (Slovakio), laŭ la gvido de ties prezidanto Milan Zvara, okazis en ĉi belega pola vilaĝo Murzasichle Internacia Festo de Sankta Nikolao. Partoprenis ĉ. 30 homoj el Slovakio, Pollando, Britio kaj Hispanio.

Sabate vespere, la 2an de decembro, alvenis Sankta Nikolao, tre bele ekipita per la tradicia episkopa vestaĵo, bastonego, mitro kaj longa blanka barbo, kaj disdonis amason da donacoj al la ĉeestantoj, kiuj, speciale la infanaro, ege ĝojis pro tio.

Estas interese klarigi ke tio estis kiel vera miraklo, ĉar en la tempo kiam vivis Sankta Nikolao ankoraŭ ne ekzistis tiaj lernolibroj, li tre flue parolis Esperante. La etoso estis tre agrabla, loko belega (ĉirkaŭata de la belaj Tatraj Montoj). Pere de Esperanto ĉiuj babiladis kaj amikiĝis dum tiuj belaj kaj neforgeseblaj tagoj, kaj adiaŭis, esperante denove renkontiĝi okaze de Sankta Nikolaa Festo.

Augusto Casquero

Foto: Sankta Nikolao (kiu havis voĉon tre similan al tiu de Milan Zvara) kun helpanta anĝelino kaj samideanoj el Pollando kaj Hispanio.

Festivalo en Västerås

Per prezentoj de 28 lingvoj, 5 muzikgrupoj, 3 specialaj manĝoj kaj pluraj prelegoj la unua lingva festivalo en Svedio ofertis abundan programon. Sed pli ol tiuj sekaj faktoj imponis la etoso.

La organizado de LF estas por loka Esperanto-grupo konkreta agado, kiu ofertas al la membroj la eblecon engaĝiĝi pri agado utila por la socio. La grupo subite ekhavas agadon kiu ebligas, eĉ nepre enhavas, kontaktojn kun lokaj instancoj kaj aliaj organizoj. Tio — nerekte — signifas multon por la Esperanto-movado.

Ekzakte tio okazis en Västerås — ekestis kontaktoj kun asocioj de enmigrantoj, kun instruistoj de fremdaj lingvoj kaj kun respondeculoj pri kulturo de la loka komunumo. Forte kontribuis al la agado ombrela organizo en kiu membras plej multaj enmigrantaj asocioj — ĝi disponigis ejon kaj financajn rimedojn.

Dum la festivalo evidentiĝis, ke la loka publiko ankoraŭ ne malkovris la ekziston de la festivalo — preskaŭ ĉiuj ĉeestantoj estis konatoj de la “lingvoambasadoroj”, kaj nur tre malmultaj estis denaskaj svedoj... Sed tio ne malhelpis konatiĝon kun diversaj lingvoj el la tuta mondo, kiel ekzemple japana, nepala, rusa, kurda, tornedalfinna, aimara, somalia, tigrinja.

Pluraj prezentis ankaŭ tipajn manĝaĵojn de sia lando, kaj kompletajn manĝojn ofertis somalia, greka kaj irana asocioj.

Krom lingvo grava ero de la festivalo estis kulturo. Pluraj “lingvoinsuloj”, la salonoj kie oni prezentis la lingvojn, montris multon de kulturo kaj turismaĵoj de la koncerna lando. Plej impona estis la salono de la rumana lingvo — la rumana ambasado sendis multajn afiŝojn, videobendojn, ktp. Sed “kulturo” ankaŭ signifis muziko kaj danco. Plej sukcesaj estis Nataŝa kaj Oksana, kiuj kantis en multaj lingvoj, ankaŭ en Esperanto.

La svedan lingvon reprezentis instruisto de la sveda kiu kutimis instrui al enmigrantoj, kaj tiel povis rakonti interesajn anekdotojn. Reprezentanto de la komunumo surprizis sian publikon per laŭtlegado de poemoj.

Fine de la festivalo ni firme decidis venontan jaron organizi ĝin denove — verŝajne kun iuj ŝanĝoj, kaj espereble kun pli granda publiko.

Sjoerd Bosga

Zamenhof denove la unua!

Antaŭ kelkaj monatoj ni informis pri la plebiscito kiun organizis Gazeta Wyborcza lige kun elekto de Bialistokano de XX-a Jarcento en kiu venkis Ludoviko Zamenhof.

Nun ni estis informitaj pri la nova plebiscito kiun organizis alia gazeto Gazeta Wspolczesna (Novtempa Gazeto). Ĝi daŭris preskaŭ unu jaron kaj estis ligita kun la elekto de la plej populara kaj ŝatata persono kiu vivis en la regiono de Podlahio (nord-orienta regiono de Pollando) en la 20a jarcento. Kun granda ĝojo la redakcio informis nin, ke en la plebiscito venkis Ludoviko Zamenhof. La solena anonco de la rezulto okazis la 15an de decembro en la Podlahia Muzeo en Bialistoko.

La redakcio invitis multajn gastojn kaj ĵurnalistojn el radio kaj televido. Estas invititaj ankaŭ reprezentantoj de Pola Esperanto-Asocio.

Stanisław Mandrak

Magistriĝu pri Esperanto

Eblas fariĝi magistro pri Esperanto, kun kvalifiko de mezlerneja instruisto aŭ filologo de Esperantaj lingvo kaj literaturo post trijara kurso en ELTE-universitato, sen devigo restadi en Budapeŝto, escepte de naŭ tagoj, du fojojn jare. Informas: ELTE, Esperanto-fako, HU-1052 Budapest, Piarista koz 1. hekaszsu@freemail.c3.hu

HeKo

Kolombia bebo bone fartas

37 partoprenantoj kunvenis 11-13 nov 2000 en la urbo Armenio, okaze de la 6a Kolombia Kongreso de Esperanto. Varman etoson kreis salutmesaĝoj de UEA, Akademio de Esperanto kaj de diverslandaj esperantistoj, speciale el Respubliko Armenio, kies nomon havas la kongresurbo.

Profesoro Luis Jorge Santos-Morales per klera prelego enkondukis la neesperantistojn en nian aferon, kaj poste la ĉeestantoj ĝuis la artan vesperon kies ĉefan parton konsistigis la teatraĵo Tragedio en Suda Lando, originale verkita de Ricardo Carrillo kaj bele ludita de gejunuloj de la grupo ABEJA de Bogoto.

Kelkaj meksikaj kanzonoj de Luis Casas alte levis la entuziasmon de la kongresanaro. La arta vespero finiĝis per kelkaj pensigaj “rakontoj” de Rikardo Carrillo kaj Jimmer Vásquez kaj per la neortodoksa deklamado de Ho, mia kor’ fare de Rubén Torres.

La duan kongrestagon komencis trihora Esperanto-Kurso de profesoro Santos-Morales. Oni spektis la filmon Cent Jaroj de Esperanto kaj aŭskultis prelegon de d-ro Frank William Daza Terapioj de antaŭaj vivoj. Maritza Román, juna reprezentantino de KEL-Tuluo, proponis kreadon de Kolombia Jarlibro kie oni trovu ne nur la nomon kaj telefonnumeron de la kolombiaj esperantistoj, sed ankaŭ pli personan informadon pri ili.

La Ĝenerala Asembleo de Kolombia Esperanto-Ligo disvolviĝis glate. Post la raportoj de la prezidanto kaj la kasisto, kiu informis ke la kaso de KEL havas ĉirkaŭ $16.000 (8 USD), aliĝis novaj individuaj kaj grupaj membroj. La grupoj KEL-Tuluo, ABEJA, KEL-Bogoto kaj KEL-Kali estis akceptataj kiel membroj de KEL, kio donas al nia Ligo pli solidan karakteron. Por apogi finance la Ligon, oni starigis jarkotizon de $36.000 por ĉiu membro.

La Asembleo elektis novan estraron: Rubén Torres (prezidanto), Rikardo Carrillo (vicprezidanto), Gloria Granada (sekretariino), Consuelo Polanco (kasistino); kaj Maritza Román, Hernando Maya kaj Rafael Mejía (kunkonsilianoj). Rimarkindas, ke en la nova estraro rolas du junaj membroj: Maritza Román kaj Rikardo Carrillo.

Lastatage per prelego Homa Genaro Rikardo Carrillo klarigis kelkajn aspektojn pri la projekto kiu ebligis eklegi la kodon de la homaj genoj. Post la aŭskultado de argumentoj pri ĉiu el kvar proponitaj urboj, oni decidis okazigi la 7an Kongreson en Bogoto en 2001 kaj inviti esperantistojn de Medeĝino por ke ili okazigu la 8an Kongreson en 2002.

La kongresanoj eksciis pri du gravaj literaturaj projektoj: profesoro Santos-Morales reverkas la libron Karlo de Edmond Privat laŭ la gramatikaĵoj hodiaŭ uzataj; kaj profesoro Carlos A. Castrillón preparas antologion de Kolombia poezio.

La Kongreso dankis la organizintojn (Carlos A. Castrillón kaj Orlando Caicedo) pro tio, ke malgraŭ malfacilaĵoj ili sukcesis doni al la kolombia esperantistaro la ŝancon ĝui rekte nian lingvon kaj diskuti pri nia movado. Per tiu rekono finiĝis nia Kongreso.

Oni povas konkludi ke la Kongreso plene sukcesis laŭ diversaj vidpunktoj:

— La movado en Armenio ricevis impulson kaj la organizintoj de la Kongreso planas reaktivigi la lokan movadon.

— La decido organizi regionan Kongreson en Perejro, kie ekzistas esperantistoj sed ne Esperanto-movado, revivigos nian lingvon en tiu urbo.

— La fakto, ke ni “malkovris” la laboron de la poeto Carlos A. Castrillón estas sufiĉa kialo por diri, ke la Kongreso sukcesis.

La kolombia esperantistaro klare konscias la gravecon de pli bona organizado de la movado kaj la ege gravan rolon de la komuna laboro de la lokaj grupoj. Ni scias ke nia movado ankoraŭ estas beba, sed ni scias, ke tiu bebo bone fartas kaj havas fortajn bazojn por kreski esperige.

Rubén Torres

Pli ol tricent en Kaunas

9-10 dec 2000 pli ol tricent esperantistoj el Litovio kunvenis en Kaunasa Universitato de Vytautas la Granda por sia 36a kongreso. La raporto de la prezidanto estis disdonita al ĉiuj partoprenantoj, kaj prezidanto Povilas Jegorovas parolis pri la nuna situacio de Litova Esperanto-Asocio kaj pri ĝiaj perspektivoj. Estis diskutita ebleco organizi en Vilnius Universalan Kongreson en 2004 aŭ 2005.

Posttagmeze komenciĝis Zamenhofaj Tagoj, al kiuj aliĝis ankaŭ gastoj el la najbaraj landoj: Latvio, Belorusio, Pollando. Partoprenis ankaŭ du samideanoj el pli foraj Koreio kaj Aŭstralio. Trevor Steele, denove loĝanta en Kaunas, rakontis pri siaj spertoj lige kun Esperanto, ekzemple kun lia filo, kiu denaske parolas Esperanton, kaj pri spirita kuracado en Brazilo. Aliaj partoprenantoj rakontis siajn impresojn pri someraj Esperanto-kongresoj. Vespere koncertis ensembloj el Litovio kaj Pollando.

Dimanĉe la nombro de partoprenantoj reduktiĝis, ĉar multaj forveturis hejmen post la unua tago. La restintoj diskutis pri aktualaj problemoj de Esperanto-movado.

Petras Čeliauskas

110 vizitantoj en Roterdamo

Jam por la 13a fojo pleniĝis de vizitantoj la sidejo de UEA en Roterdamo dum la Malferma Tago la 25-an de novembro. 110 gastoj el 12 landoj ĝuis la programon.

La ĉefa gasto estis Spomenka Štimec, kiu dufoje prelegis pri sia verkista aktivado kaj aŭtografis siajn librojn. Ĉar ŝi estas sekretario de la Loka Kongresa Komitato de la 86a UK, ŝi uzis la okazon ankaŭ por doni freŝajn informojn pri la kongresaj preparoj.

La librokulturan funkcion de la Malferma Tago plie emfazis la lanĉo de la Esperanta eldono de “La lada tambureto” de la Nobel-premiito Günter Grass. Ĉeestis kaj la tradukinto Tomasz Chmielik, kiu prezentis ĝin, kaj la eldoninto Georgo Handzlik, kiu regalis la publikon ankaŭ per trobadora koncerto.

En la plenŝtopita biblioteko de UEA, kiu cetere funkciis kiel kinejo de Esperanto-filmoj, okazis krome prelego de Renato Corsetti, vicprezidanto de UEA, pri la nun preparata laborplano de UEA.

Por la libroservo de UEA la tago estis aparte laboriga. Libroj kaj aliaj varoj vendiĝis je la suma valoro de 4249,65 eŭroj, kio estas la dua plej bona rezulto en la serio de Malfermaj Tagoj. Pleje furoris murkalendaro dediĉita al la Zagreba UK (28 ekz.), la romano de Grass (16) kaj nederlanda Esperanto-gramatiko (13).

GK UEA

10a konferenco de GIL

Ĉiujare la germana scienca organizaĵo “Gesellschaft für Interlinguistik e.V.” (GIL t.e. la komunutila “Societo pri Interlingvistiko”) okazigas sian fakan konferencon, ligitan al la laŭstatuta jarkunveno de siaj membroj.

La aranĝoj okazas en la Ĉaskastelo Glienicke en Berlin. Partoprenas ankaŭ nemembroj de GIL, ĉar ĉiu interesato kompreneble rajtas partopreni la aranĝojn de GIL. La konferenca lingvo ĝenerale estas la germana, kvankam neniu statuta paragrafo malpermesas la uzon de alia lingvo. Oni jam prezentis prelegojn en Esperanto, Ido kaj Interlingua. GIL eldonas la bibliografie orientitan bultenon Interlinguistische Informationen (IntI, kvar kajeroj jare) kaj publikigas la prelegojn de la fakprogramoj en kromkajeroj al IntI.

Ke GIL tre klopodas trakti ankaŭ aliajn planlingvajn sistemojn ekster Esperanto, ĝi plurfoje montris dum siaj konferencoj. Tio aparte sukcesis dum la deka konferenco (17-19 nov 2000). La kadro-temo estis “Pri la strukturo de planlingvoj”. 30 personoj sekvis jenajn prelegojn:

Latino sine flexione — kompare kun la Latina, d-rino Vera Barandovská-Frank (Paderborn)

Pri la strukturo de Ido, Günter Anton (Prezidanto di Uniono por la Linguo Internaciona (Ido), Käthen)

Strukturaj specifaĵoj de Occidental-Interlingue, Prof. d-ro Otto Back (Vieno)

Pri la strukturo kaj evoluo de Interlingua, Peter Liebig (Representante de Union Mundial pro Interlingua, Leipzig)

Naturalismo kaj Aŭtonomismo en planlingvoj — prezentita ĉe la ekzemplo de frazeologio, d-rino habil. Sabine Fiedler (Leipzig)

La lasta instanco — kiu decidas pri la ĝusteco de planlingvaj esprimoj? d-ro Werner Bormann (Hamburg)

Pri la strukturo de lingvoj de eksterteranoj, d-rino habil. Cornelia Mannewitz (Rostock)

Strukturkomparo pri Esperantidoj — kion oni kritikas ĉe Esperanto? Claus J. Günkel (Eschweiler)

La projekto Loglan kaj ĝiaj sekvoj: Logiko, homa menso kaj socia realeco, Ulrich Fellmann (Frankfurt/Main)

La 11a konferenco de GIL, en la jaro 2001, verŝajne traktos la ideajn kaj kulturajn radikojn kaj tendencojn de planlingvaj movadoj.

Detlev Blanke

Seminario pri Billy Waldon

Sep faktoj, tri tezoj, du demandoj: jen la rezulto de la tre interesa Novembra Monatfino de KCE, dediĉita al la afero Billy Waldon (Sekvojo), la esperantisto en la mortoalo de kalifornia prizono. La diskutojn enkondukis Olivier Tzaut, kiu persone vizitis plurfoje la malfeliĉan samlingvanon. Claudio Marinucci, de la societo Fos.ters, kontribuis per grava dokumentaro.

La unuanimaj konkludoj de tiu seminario estas:

— la afero Billy Waldon meritas pozitivan kaj aktivan atenton en Esperantio;

— kiuj strebas helpi por atingi la revizion de la proceso, tiuj kontaktu Fos.ters (Friends of Sequoyah, Team Research Switzerland);

— kiuj strebas la valorigon de la kazo interne de Esperantio, tiuj kontaktu la Evolukomisionon de la Pakto por la Esperanta Civito, konforme al la rezolucio de la Forumo en Karolovaro (28-29 jul 1999, tagprezidanto Yves Peyraut, SAT).

HeKo

Kurte

La prelegaro de la Internacia Kongresa Universitato okupis la unuan lokon en la furorlisto de la kongresa libroservo ankaŭ en la Tel-Aviva UK — ĝi vendiĝis en 48 ekz; la dua plej populara verko estis Pri internacia lingvo dum jarcentoj de Isaj Dratwer (38 ekz.) La suma rezulto de la vendoj estas 21500 eŭroj. (GK UEA)

Post trijara kompetenta sekretariado de la premio La Verko de la Jaro, s-ino Mari-Roza Vilain de Wolf petis esti liberigita de la posteno. (HeKo)

Anstataŭ la demisiinta Ciprian Jauca ekde 22 nov la prezidantan postenon en Kanada Esperanto-Asocio transprenis Brian Kaneen. (Interredaktore)

Kvin beninaj esperantistoj ĉeestis 17 sep en Niĝerio la oficialan inaŭguron de Badagry Esperanto-Movado. (Esperanto)

Profesoro Mario Miranda ĉiutage gvidas kursojn de Esperanto al diversaj grupoj, ĉefe gejunulaj, ĉe Esperanto-Asocio de Buenos Aires. (Argentina Esperanto-Vento)

28 sep Georges Lagrange, kiel prezidanto de Societo Yvonne Martinot, subskribis aĉetkontrakton de plia domo por Kvinpetalo; la domo ricevis la nomon Jeannine Vincent. (SES Informas)

Esperantistoj okazigis standon kun sloganrubando antaŭ tribunalo en urbo Millau (Francio) okaze de juĝproceso pri konstruado de rapidmanĝejo MacDonald’s. (SAT-Amikaro)

Association charentaise d’espéranto ĉeestis 20 sep la tagon de la eldonistoj k zorgis pri budo en kolegio Pierre Bodet en Angoulême. (Franca Esperantisto)

Estrarano de Litova Esperanto-Asocio Algimantas Piliponis estas honorigita per medalo Integra humanismo en la 3a renkontiĝo de kulturagantoj de Litovio k Pollando. (Litova Stelo)

Tago de Zamenhof en Uralo

Dudeko da jekaterinburganoj kaj gastoj de la urbo kunvenis en Jekaterinburg 17 dec okaze de la lasta ĉi-jarmila esperantista aranĝo en Uralo — tradicia Tago de Zamenhof.

La programo estis tradicia. La prezidanto de Urala Esperantista Societo (UES), Viktor Kudrjavcev (sur la foto), rakontis pri la agado de UES; Halina Gorecka prezentis novajn librojn de Sezonoj; Aleksander Korĵenkov revuis la esperantistan aktivadon en la jubilea jaro.

La kunvenintoj per aplaŭdoj akceptis la rezultojn de Liro-2000, volonte partoprenis en la konkursoj, babilis ĉe la festa tablo. Urala libro-servo per belaj rabatoj memorigis, ke la Zamenhofa Tago estas ankaŭ la Tago de la Esperanta libro.

Dum la antaŭa semajno regiona televidkanalo OTV trifoje montris kadre de la kleriga programo

[FORIGITA!: ]

specialan programeron pri Esperanto, kun prezento de la lingvo, intervjuo de Halina Gorecka kaj fragmentoj de videofilmo de Sergej Fedotov.

Tatjana Kulakova

Malgaja datreveno

28 nov okaze de 60-jara datreveno de la sekreta instrukcio de NKVD, kiu anoncis esperantistojn kaj filatelistojn malamikoj de la popolo, la programo Nova malnova apartamento (televidkompanio RTR) okazigis 15-minutan elsendon pri Esperanto. Estis invitita Nikolaj Zubkov, la sola en Moskvo viva atestanto de la kontraŭesperantistaj reprezalioj, sed li neatendite ekmalsanis.

Anstataŭ li venis gvidanto de la klubo Lev Tolstoj Nikolao Gudskov, kiu estis intervjuita pri historio kaj la kaŭzoj de la reprezalioj, ideologio de la Esperanto-movado, karaktero de la lingvo, rilato al Esperanto de Lev Tolstoj ktp. Gudskov interalie diris, ke nun, dum la anglalingva tutglobiĝo, la signifo de Esperanto principe kreskas.

Bedaŭrinde la elsendo okazis en neoportuna tempo 1300 labortage), do ne multaj sukcesis ĝin spekti.

Valentin Melnikov

Nova klubo

Post du gastvizitoj de esperantistoj, en Roslavlj (Smolenska regiono) 25 nov estis fondita junulara Esperanto-klubo. La ĉ. 20-homa membraro estas diversaĝaj studentoj de la Roslavla Filio de Moskva Ŝtata Industria Universitato (RF MGIU), tre esperantemaj kaj agemaj. La fonto de la entuziasmo estas la aprila semajna vizito de profesoro Helmar Frank kaj lia nova eventuala veno kun Esperanto-kurso pri kibernetiko. Krome, la gejunuloj aspiras novajn lingvajn sciojn, deziras varii la vivon, vojaĝi kaj komunikiĝi. Bv sendi gratulojn, invitojn, korespond- kaj aliajn proponojn rete al la kluba kunordiganto Vitalij Sidorov (raa@sci.cmolensk.ru, dlja Vitalija Sidorova) kaj normalpoŝte al Jelena Nikolajeva: 216500, Smolenska obl., Roslavl, ul. Respublikanskaja, 12-7.

Irina Gonĉarova

Esperanto kaj “veraj” homoj

Dum pli ol dek jaroj mi observas la adeptojn de t.n. “Teorio de feliĉo”. Iuj opiniis ilin honesta bonfara societo, propagandistoj de sana vivmaniero — kaj protestis, kiam mi rekte parolis pri la totalisma sekto kun faŝisma ideologio (LOdE. 1994/3-4; 2000/8-9; 2000/12). Ja, du “feliĉuloj” estas membroj de SAT, kaj la grupo eĉ finance subtenis ties kongreson en Moskvo!

Ni lasu al konscienco de SAT-aktivuloj tiun strangan kunagadon (miaopinie, ĝi pruvas nur la idean bankrotiĝon de SAT), kaj vidu nur la objektivajn faktojn.

La “Teorio de Feliĉo” — kelkcent paĝoj da nebulaj vortoj — fine resumiĝas en la tezo: ĉiuj homoj disdivideblas inter “veraj” kaj “malveraj”; feliĉa povas esti nur “vera” homo, kaj la “malveraj” devas prizorgi tion, laborante por li. Nenio esence nova — ĉu ne la samon predikis Hitler, kiu same kiel la “veraj homoj” ne fumis kaj ne drinkis?

Ĉiu novico devis kelkfoje mane reskribi la “Teorion”, do ĝi plene okupis lian cerbon kaj forpuŝis de tie ĉiujn proprajn pensojn (por plifortigi la efikon, la teksto estis poezieska, ritmo kaj ripetoj lulis la konscion). Krome li devis respondi centojn da demandoj pri si — do la gvidanto ricevis plenan informon pri “malfortaj lokoj” kaj povis ilin uzi.

Ankaŭ la aliaj “edukmetodoj” estis tipaj por totalismaj grupoj: peza sensenca laboro kun la celo lacigi la homon, ke li jam ne povu pri io pensi. Forigo de ajna individueco: uniformo kaj samaj ekzercoj por ĉiuj. Ĉiu devis kuri semajne 100 km (sendepende de sanstato), ĉiutage verki versaĵon (temo kaj kvalito neniun interesis), kaj — lerni Esperanton.

Ankaŭ tio celis nur balastigi la kapojn — eĉ la gvidantoj de la sekto ne povas normale paroli. Sed, bedaŭrinde, ili deklaris sin esperantistoj (do, kreis negativan reputacion de Esperanto por ekstera publiko) kaj aperadis en Esperanto-aranĝoj por reklami sin kaj varbi novicojn. Esperanto-aranĝoj en Zmijov (Ukrainio) eĉ tute ĉesis, sisteme perturbataj de “feliĉuloj”.

Politike ili ĉiam subtenis la naziojn de Barkaŝov.

Venis logika kaj justa fino: 7 dec la ĉefaj “feliĉuloj” estis arestitaj. De la “Malfermita akcia societo por helpo al pensiuloj kaj handikapuloj” oni konfiskis ĉ. 20 diversajn pafilojn kaj pli ol 300 kartoĉojn; krome la polico liberigis 4 neplenaĝulojn, kiujn “feliĉuloj” ekde aŭgusto uzis kiel senpagan laborforton kaj multfoje turmentis. En apuda hangaro troviĝis kelkdek kontraŭleĝaj enmigrintoj el ekssovetiaj respublikoj, kiuj tie loĝis kaj laboris po 16 horojn tage. (Defendantoj de la laboristaj rajtoj el SAT, aplaŭdu!).

Bedaŭrinde, estis rete dissendita “al ĉiuj honestaj esperantistoj” histeria kaj mensoga “alarmo”, kun alvoko “fari demandojn al ambasadoj de Rusio en siaj landoj: kio okazis al J.Davydov kaj aliaj”.

Tamen ĉiu vere honesta esperantisto povas deklari publike, ke Esperanto kiel lingvo kaj movado havas nenion komunan kun tiu koterio!

Valentin Melnikov

Jubileo de la Krasnojarska klubo

Pasis jam 25 jaroj post 24 nov 1975, kiam la buroo de la Krasnojarska urba komitato de komsomolo (Komunisma Unio de Junularo) oficiale decidis krei Krasnojarskan urban esperantistan klubon, sed kunvenintaj 25 nov 2000 por la festo 55 krasnojarskaj esperantistoj, kelkaj el kiuj ĉeestis tiun pasintan karmemoran momenton, ĝis nun restas nemaljunaj kaj pretas ĝisvivi pluajn jubileojn.

Nia klubo dum sia historio kelkfoje sanĝis la formalan nomon kaj agadterenon: Krasnojarska urba esperantista klubo, Krasnojarska Centra klubo de esperantistoj, Krasnojarska Regiona Societo de Esperantistoj, Krasnojarska Regiona Filio de ASE. Surbaze de la klubo estis fonditaj ankaŭ distriktaj kaj eninstitutaj kluboj, kiuj estis en la sistemo de la Klubo. Pro tio la nuna festo estas festo de Krasnojarska Esperanto-Klubo — kiel komuna ĝeneraliga nomo de la Krasnojarska Esperanto-movado.

La tabloj en la kluba Salono (unu el sep klubaj ĉambroj) estis plen-plenaj de ĉampano, dolĉaĵoj kaj fruktoj. Granda torto kun la konvena surskribaĵo estis ornamita per 25 brulantaj kandeletoj, kiuj estis en la certa momento estingitaj fare de la plej malnovaj klubanoj. Grandeco de la torto permesis al ĉiu ĉeestinto formanĝi iom da Kluba 25-jaraĝo. Estis festaj paroladoj, kantoj de Sergej Bozin, Evelina Sokolova, Olga Bozina, Vlad Ŝĉebenkov kaj Sergej Miĥajlin. Komuna kantado daŭris preskaŭ du horojn — tiom da kantoj dum 25 jaroj iĝis ŝatataj de la klubanoj! Ekspozicio de la klubaj arkivaĵoj (nia historio estas konservata en multnombraj fotoalbumoj kaj paperujoj) vekis karajn rememorojn de la esperanto-dinosaŭroj. La fotaĵplakatoj, preparitaj de Alla Jaĥina, rakontis pri nuntempa vivo de la Klubo.

Sed plej multe impresis la fakto, ke en la festo regis Esperanto, kiun ne forgesis eĉ tiuj, kiuj forlasis la Klubon antaŭ dek-dudek jaroj. Antaŭ la festo multaj personoj, kiujn mi kontaktis por inviti al la festo, avertis min iom hezite, ke eble ne povos normale komuniki en esperanto, rezervinte por si la rajton paroli ruse. Sed tio ne necesis, ĉar post nur kelkaj minutoj en la klubejo jam regis iama lingva etoso.

La Klubo ricevis pli ol 20 gratulojn de niaj amikoj el Ruslando kaj eksterlando. Dankegon, karaj amikoj, memorantaj pri la fora klubo en Siberio!

Prepariĝo por la festo okupis dum preskaŭ tuta monato la nunajn klubanojn, el kiuj multaj esperantistiĝis antaŭ kelkaj jaroj kaj nur aŭdis (eble kun ioma dubo) pri potenca krasnojarska esperantistaro.

La evento pruvis, ke ili apartenas al io reale ekzistanta kaj inda. Krasnojarskaj esperantistoj progresis ne nur en la movado kaj la lingvo, sed ankaŭ en siaj profesiaj agadterenoj. Nun en nia komunumo estas deko da sciencistoj kun sciencaj gradoj, inkluzive doktoran, oni laboras en administracioj kaj universitatoj, justico kaj medicino, kio ofte helpas por klubaj aferoj.

Certe, ankaŭ nian Klubon trafas multaj problemoj, kaj por solvi ilin necesas streĉe labori.

Gravas konscii, ke malgraŭ la sanĝoj kaj ioma individuiĝo de la movado, en Ruslando la kluboj plu restas la sola rimedo por konstantaj vivaj interhomaj kontaktoj. Interreto ne povas nuligi ilian signifon. Iĝante grava informejo (aparte utila por la dissemita esperantistaro), Interreto ne permesas al siaj uzantoj komune kanti, premi manon de la amiko, brakumi kaj regali per speciale bakita torto dum naskiĝtago.

Kaj por la ekstera publiko niaj kluboj plu estas simboloj de la esperanto-kulturo, reprezentantoj de nia komunumo. Ĝuste pro tio ni elspezis multe da fortoj kaj mono por konservi la Klubon, kvankam ne ĉiam tio estis facila, precipe dum la ok postsocialismaj jaroj.

En la sekva artikolo mi provos prezenti kaj analizi historion de nia Klubo. Tio, eble, estos interesa por la legantoj de LOdE.

Sergej Bronov Prezidanto de KEK, d-ro, profesoro

Jubileo de Pacifiko

21 okt Vladivostoka Esperanto-klubo Pacifiko festis sian 20-jariĝon. Kvankam la klubo estas relative juna, la historio de Esperanto en Fora Oriento kaj Vladivostok estas pli longa kaj riĉa: ĝi estas preskaŭ 110-jara. La unua societo de esperantistoj, gvide de Fjodor Postnikov, estis fondita ĉi tie en 1891 kaj funkciis ĝis 1937.

La nuna klubo daŭrigas la tradiciojn de la unua societo, kaj strebas al agnosko de Esperanto kiel rimedo de internacia interkomunikado. En 1997 la klubo ekhavis la rangon de la Unesko-klubo. Inter la novaj membroj estas studentoj de la Teknika Universitato, kiuj studas Esperanton kiel nedevigan studobjekton, kaj kursanoj de la Supera popola lernejo.

Al la jubileo de la klubo venis multaj gratuloj. Trifoje la ĉefa loka radio informis pri la jubileo kaj samtempe gratulis la klubon. La samon faris la ĉefa loka ĵurnalo Vladivostok. La festo pasis en la Societo de La Esploro de la Amura Regiono, kie nun situas la klubo. Okazis ekspozicio, prelego kaj multaj muzikaj kaj versaj gratuloj inter kaj dum la teumado.

9-14 okt 2001 la klubo organizos la sekcion “Esperantologio kaj Interlingvistiko” en la 4a Internacia Studenta Kongreso kaj samtempe festos la 110-jariĝon de la Esperanto-movado en Fora Oriento.

Aleksandr Titajev prezidanto de Pacifiko

La justa solvo

La eseo de Ziko Sikosek La Jarcento de Esperanto (LOdE. 2000: 12) vekis retan polemikon en Bja-listo. Ni publikigas, kun la permeso de la aŭtoro, reagon de d-ro Lindstedt, kiu estas, same kiel aliaj du personoj, La Esperantisto de la jaro 2000.

Ofte mi malsamopinias kun Ziko Sikosek, kaj mi timas, ke li iĝis kvazaŭ kaptita de sia propra rolo de la “prezidanto de la opozicio”, de la ĉefa kritikanto de la movado; al mi ŝajnas, ke la kontraŭulo, la tradicia Esperanto-ideologio TEI, kiun li tiom ŝatas ataki, estas efektive konstruita de li mem. Sed estus neprudente simple preteratenti lian kritikon, ĉar li konas bone la historion de la Esperanto-movado kaj strebas al analizoj senantaŭjuĝaj.

Ziko skribas:

Oni povas defendi la tezon, ke ĉio jam tiam estis dirita kaj ke apenaŭ io nova poste aperis en Esperantio. Niaj ĉefaj trajtoj: 1. La tri-ŝtupa argumentado por planlingvo trovis la finan formon. Unue, la “monda lingvo-problemo” kaŭzas malfeliĉon kaj obstaklojn al certaj bonoj kaj valoroj; due oni povas solvi la lingvo-problemon “kun ĉiuj pozitivaj kromefikoj” (Ivo Lapenna); trie la solvo estas ĝuste esperanto.

Mi ŝatus subdividi la porEsperantan argumentadon iom alimaniere: unue, Esperanto estas justa solvo, ĉar ĝi ne estas la propra lingvo de iu ajn nacio aŭ ŝtato; due, Esperanto estas racia solvo, ĉar ĝi estas — relative! — facila.

La dua argumento konfesinde fariĝis malforta en la nuna mondo, ĉar temas ne nur pri tio, kiel facile oni povas lerni certan lingvon, sed ankaŭ per tio, kion oni atingas per tiu lernoinvesto: kvankam la angla lingvo postulas pli da lernoinvesto (tempon k.a.) ol Esperanto, oni povas atingi per la angla tiom multoblan informaron kaj kontaktaron, ke tiumaniere kalkulite ĝi fakte estas multe pli racia elekto kiel lernota lingvo — nun kaj en la senpere antaŭvidebla estonteco.

La argumento pri justeco estas tute valida, kaj tion oni vidas ankaŭ per tio, ke oni ofte uzas ĝin por la angla. Ekzemple, multaj finnlingvaj finnoj preferus uzi la anglan kun la svedoj anstataŭ la sveda, ĉar tiumaniere neniu en la komuniksituacio parolus sian gepatran lingvon. La nova granda finna-sveda-dana-norvega banko Nordea (en Finnlando Merita, en Svedujo Nordbanken, en Norvegujo Christiania) decidis ŝanĝi la internan lingvon for de la sveda al la angla, kaj unu el la argumentoj estis ĝuste la interna justeco. Se oni uzas tiun argumenton rutine por la angla, evidente ni ne estas frenezuloj uzante ĝin por Esperanto. Ni nur postulas, ke la argumento validu ankaŭ en la rilatoj kun la landoj anglalingvaj.

Krome, laŭ mi la Esperanto-ideologio, ankaŭ la tradicia, havas ankaŭ trian parton, ne menciitan de Ziko. La esperantistoj sentas kiel sian devon antaŭenigi internaciajn toleremon kaj egalecon, kaj lige kun tio ili kredas, ke la Esperanta kulturo estas la embrio de la venonta vere tutmonda kulturo. Tiumaniere Esperanto estas identec-forma per tute alia maniero, ol la angla.

Tiu “tria motivo”, por kiu la tradicia nomo estas “interna ideo”, estas certe parto de la tradicia Esperanto-ideologio. (“Interna ideo” kompreneble estas termino miskomprenata kaj eĉ primokata; eble ni devus simple paroli pri “la tria motivo” ĝis iu trovos pli bonan priskriban nomon.) La ĉi-supra formulo fare de Ziko simple ne estas adekvata kaj sufiĉa por priskribi TEI; ĝi respondas nur al la certa fluo en la “ekstera politiko” de la movado post la dua mondmilito, sed neniam kovris la tutan idean mem-difinon de la Esperantaj movado kaj komunumo.

Se la aliaj internaciemuloj akceptis la anglan, kaj ni esperantistoj ankoraŭ kontraŭas tiu-uzan anglan kaj postulas “defendi” la naciajn lingvojn, ĉu la kontraŭ-internaciemuloj ne fariĝas aŭtomate niaj alianculoj?

Tie Ziko laŭ mi rezignas sian analizemon — kiuj estas “la internaciemuloj”?

Estas vere, ke naskiĝis nova generacio de “internaciemuloj” en certaj okcidentaj socioj, sed ilin interesas ĉefe la blankula, teknike evoluinta okcidenta mondo; maltoleremo, antaŭjuĝoj kaj perforta rasismo tute ne malaperis.

Estas vere, ke multaj “internaciemuloj” uzas la anglan, sed ne estas vere, ke ili ĉiam vidas tion kiel tute senprobleman evoluon. Mi konas multajn homojn, kiuj opinias, ke ekzemple la uzo de la finna en la universitata instruado kaj scienco postulas defendadon, kvankam ili ne estas esperantistoj nek verŝajne trovas nian lingvon solvo realigebla.

Mi mem uzas la anglan ĉiutage en miaj profesiaj kontaktoj, publikigis science ĉefe nur en la angla, konstante konsilas al doktoriĝantoj eldoni en la angla kaj pli bone lerni tiun lingvon. Samtempe mi estas ĉiutaga hejma uzanto de Esperanto, miaj Esperant-lingvaj TTT-paĝoj estas pli vizitataj ol la anglalingvaj, kaj nia familio vojaĝas eksterlanden preskaŭ nur al Esperantaj renkontiĝoj.

La problemo en la argumentado de Ziko estas, ke ĝi kvazaŭ sugestus, ke homo kiel mi estas interne nekonsekvenca aŭ kontraŭdira. Tute male, mi sentas min mense sana, vivanta kaj en la realo kaj en la eventualo, kiel la homo devas fari.

Ziko prenas kiel realan alternativon, ke pro la poluado oni estontece limigos certajn transportmanierojn. Iu ekonomiisto povus konsideri lin tiukampe “idealisto” — ĉar “kompreneble” ĉiuj homoj deziras nur pli da aŭtomobiloj kaj pli da malmultekostaj flugoj, alia alternativo estus idealisma ĥimero. Ziko tamen akceptas la alternativon, ke la racio venkos tiukampe. Kial ne ankaŭ lingve? Kaj eĉ se ni ne povas esti certaj pri tio, kial honti pro la valoroj kiujn ni jam kreis per Esperanto?

Jouko Lindstedt

Senvualigi la “misteron”

Iom mirigis min la kovrilpaĝa indiko “Akademiaj problemoj” (LOdE. 2000: 11). Mi tuj scivolis: Ĉu eble okazis io nova, io grava? Je paĝo 6 mi tamen konstatis, ke temas [nur] pri la konata [sed ja bedaŭrinda] demisio kiel vicprezidanto de s-ro Michel Duc Goninaz el la Akademio de Esperanto. Tiun sian paŝon li motivis per iom nebulaj asertoj, kiujn la Akademia estraro senkaŝe publikigis kaj kiujn citas ankaŭ s-ino Martinelli. Sed supozeble la leganto postrestas kun dubaj demandoj: kio okazis do?

Eble helpas iom senvualigi la “misteron”, se vi aldonas la jenon: la ĉefa “problemo” inter s-ro Duc Goninaz kaj la aliaj estraranoj temis pri tio, ke AdE decidis okazigi okaze de l’ venonta UK en Zagrebo iun “Internacia Simpozio pri Lingva Planado kaj Leksikologio”. Tio estas aranĝo komuna de du akademioj: Hrvatska Akademija Znanosti i Umjetnosti kaj la Akademio de Esperanto.

Oni do devis decidi pri la laborlingvoj de la simpozio. Proponite estis, ke la laborlingvoj estu la kroata, esperanto, la angla kaj la franca. Kaj tion s-ro Duc Goninaz ne akceptis: laŭ li, se kunlaboras AdE, devus esti nur esperanto. Jen la problema punkto.

Miatakse, la estraro de AdE decidis laŭ la sola eblo: akcepti la kvar proponitajn laborlingvojn.

Gerrit Berveling

Hilelistoj renkontiĝos

Hilelismon Zamenhof pripensis kiel universalan religietikan ponton inter homoj naskiĝintaj, edukitaj kaj vivantaj en diversaj kulturaj, religiaj, naciaj etosoj. Esperanto estas lingva parto de tiu multe pli ampleksa kaj ambicia Zamenhofa projekto. Fine de la aŭgusto 2000 hilelismon, en iom modernigita formo, renaskigis Hilelista Esperanto-rondo.

La 1a Hilelista renkontiĝo okazos 23-26 jul 2001 en Zagrebo, tiusemajna ĉefurbo de Esperantujo. Ĝin povos partopreni ankaŭ nemembroj de la rondo, nur sen rajto voĉdonadi. Dum ĝi, laŭplane, estos iniciatita fondiĝo de Tutmonda Hilelista Asocio, kaj estos proklamitaj Statuto de THA kaj Hilelista religietika principaro. Ne estas antaŭvidita kongreskotizo.

La hilelistoj celas nek rivali, nek kontraŭstari al iu ajn jam ekzistanta Esperanto-asocio. Hilelistoj havas parte proprajn celojn kaj idealojn, sed ili pretas kunlabori kun aliaj esperantistoj por kiel eble pli sukcesa disvastigado de Esperanto tra la tuta mondo.

Bonvolu kontakti la kunordiganton de Hilelista Esperanto-rondo Mato Spekuljak letere (Ostarijska 8, HR-10000 Zagreb, Kroatio) aŭ rete (mato.spekuljak@zg.tel.hr).

Mato Spekuljak

Survoje al konfederacio

Je la unua decembra semajnfino okazis la 5a Esperanto-Konferenco ĉe Ronda Tablo kun Balo.

En Zalaegerszeg (kromnomo Zego) kunvenis reprezentantoj de jure registritaj Esperanto-organizaĵoj: Hungaria Esperanto-Asocio, Kultura Esperanto-Asocio, Prospera Linio-Unuiĝo (Zalaegerszeg), teritoriaj asocioj el Tatabánya kaj Pécs kaj individuoj aŭ reprezentantoj de organizaĵoj, kiuj ne plenumas ĉiujn kondiĉojn por eniri la konfederacion. Sendis leteron Debrecena Esperanto-asocio.

La Zalaegersega teamo de Jozefo Baksa estis preparinta la renkontiĝon bonege, kaj Jozefo Baksa ankaŭ gvidis la diskuton kun prudenta ekvilibro.

Oni interkonsentis pri posta planado kaj fondado de tegmenta organizo por la reprezentataj (kaj aliaj) organizaĵoj. Do nun ekzistas, ŝajne, komuna intenco. Tio ne inkludas pretan kaj detalan projekton de la farota tegmenta organizaĵo (konfederacio).

Montriĝis simptomoj de pli frua streĉo inter Kultura Esperanto-Asocio kaj Hungaria Esperanto-Asocio, tamen la reprezentantoj de tiuj organizoj plurfoje substrekis siajn reciprokajn toleremon, bonvolon kaj kunlaboremon.

Estas reemfazite, ke instruante esperanton oni devas la kursanojn ankaŭ kapabligi trovi kontaktojn kun la esperantistaj movado, kumunumoj, vivo, praktiko.

La postulo pri faka nivelo de la instruado restas evidenta. Estas, krome, konfirmite, ke oni informas (almenaŭ esperantistojn men) pri Esperanto-aferoj kun rimarkinda reguleco. Evoluas ankaŭ informado alekstera. Certe oni provos kaj povos atingi, ke la poresperantista informado restu sendependa kaj laŭeble multfonta. Tio, laŭ mi, estas dezirinda.

Géza Felsó ekster-tagorde anoncis pripensadon kaj preparadon de negranda organizo, kies celo estus laborado por celoj porEsperantaj, kun reciproka kontrolado kaj taksado ene de malgranda grupo. Estis agrable vidi relative grandan partoprenon de la junularo.

La kunveninta societo evidente ĝuis la balon kaj la vesperan programon, priĝojis donacojn kaj amikan kunestadon.

Dankon kaj redankon al la organizintoj!

Blazio Wacha

Leterkesto

Kara Redakcio!

Esperanta klubo Laro arde gratulas vin okaze de la sukcesa eldono de la lasta LOdE en ĉi jarcento kaj jarmilo kaj el la tuta koro deziras al vi pluajn sukcesojn en la nova jarmilo.

Kiel pri atesto de nia fido kaj ŝato al la periodaĵo ni informas vin, ke ni jam sendis abonon por la 2001a jaro — sume 10 ekzemplerojn. Tio estu nia kontribuo por la Tago de Zamenhof, la 15a de decembro, kaj la Tago de la Esperanta Libro.

Nome de la klubanoj Vladimir Bespalov

Mi deziras al vi ĉion bonan por la venonta Kristnaskfesto kaj la nova jaro 2001. La Ondo de Esperanto estis ankaŭ dum la jaro 2000 tre interesa por mi kaj garantiis kontinuan kontakton kun la problemoj de nia movado kaj donis bonan orientiĝon por mi.

Hans Burkhard Dietterle

La plej bela gastejo de la urbo

Novelo de Maeve Binchy

Ili devintus ŝati unu la alian, la patrinoj. Finfine ili estis kiel samspecaj parademaj plumbirdoj. Plenaj de nocioj, plenaj de tio, kio laŭ ilia pensmaniero estis stilo. Sed ili malamis unu la alian ekde ilia unua renkontiĝo antaŭ 18 longaj jaroj, kiam iliaj respektivaj filo kaj filino fianĉiĝis en 1970. La patrino de Noel, kiu post unu jaro fariĝis Avinjo Dunne, havis lipon kiu krispis per si mem sen pliaj instrukcioj; kaj la patrino de Avril, kiu fariĝis Avinjo Byrne, havis longan vicon de sonoriletaj ridoj, kiu povus frostigi la sangon. Dum la geedziĝo ambaŭ havis edzojn, kiuj metis la feliĉon de la infanoj antaŭ siaj propraj teritoriaj luktoj, sed eĉ la komuna sperto de la vidvineco ne kunigis ambaŭ virinojn. Ili renkontiĝis unu tagon dum la jaro kaj tio estis la Kristnaska tago. Ili renkontiĝis por terorigi kaj detrui tion, kio povus esti sufiĉe eltenebla familia Kristnasko.

Noel nomiĝis Noel, ĉar li estis Kristnaska bebo. Avinjo Dunne neniam laciĝis rakonti tion. Kiel la doloro venis dum la Kristnaska manĝo. Pri la visko kaj ilekso kaj paperstrioj ĉie en la akuŝeja ĉambro. “Ho, tiam oni sciis, kiamaniere festi Kristnaskon”, — ŝi diris akuze al Avril, kvazaŭ akuŝejo en 1950 estus pli malpli kiel la Balo de Versajlo kompare kun la regalo kiun oni ofertis al ŝi dum tiu ĉi tempo.

Avinjo Byrne neniam malsukcesis klarigi, ke Avril havis tiun nomon, ĉar ŝi estis naskita en aprilo. Tre aminda monato, plena de sunbrilo kaj freŝaj floroj kaj ŝafidetoj kaj ĉio plena de espero. Tiutempe. Estus malgaja, frostiga ridtinto kaj malica rigardo al Noel. La impliko estis facile komprenebla. La vivo perdis la printempan impeton, ĉar ŝia filino edziniĝis kiam ŝi havis 19 jarojn, forĵetante poreterne ĉiun esperon.

Noel kaj Avril triumfis super la komuna malŝato de siaj patrinoj. Fakte tio cementigis ilin pli profunde unu al la alia post tiom da jaroj. Ili diris, ke ili estis feliĉaj, ĉar la pesilo estis en ekvilibro. Por ĉiu trumpetado de Avinjo Dunne estis reciproka salvo de Avinjo Byrne. Kaj ili zorge samtraktis ĉiun patrinon, tiel ke ne eblis fari komparojn. Dum la unua dimanĉo en ĉiu monato ili vizitis unu patrinon aŭ la alian. La tri infanoj ŝatis la domon de Avinjo Dunne, ĉar ŝi havis akvarion kaj tiun de Avinjo Byrne, ĉar ŝi havis manksan katon kaj libron pri manksaj katoj, kiun ili legis ses fojojn dum la jaro kun kompleta fasciniĝo.

Ne, por la infanoj ne estis problemo viziti la domon de ajna avinjo. Por Noel kaj Avril ĉiam estis defio. Avinjo Dunne havis striktan argumentadon kontraŭ katoj, kiuj disvastigis malsanojn, kaj cetere ĉu ne estis perverse havi kompatindan, stultan beston, kiu estis bredita misforme** kaj elmontris la malsupran parton. Avinjo Byrne ĉiam sukcesis mencii, kion ŝi pensis pri homoj, kiuj havis varman akvujon plenan da malfreŝa akvo kaj en ĝi frenezajn oranĝkolorajn fiŝojn, kiuj senespere ĉirkaŭnaĝis kun la nura celo plezurigi iun neŭropaton.

Avinjo Byrne diris kutime, ke estis mirinde, ke Avril tiom bone sukcesis sen ĉiuj modernaj aparatoj, kiujn la plej multaj edzoj nuntempe aĉetis por siaj edzinoj. Avril simple grincigis la dentojn kaj premis lian manon por montri, ke ŝia patrino ne elbuŝigis ŝian malkontentecon. Aŭ Avinjo Dunne diris kun tiom krispita lipo, ke eĉ ŝanĝo de ventdirekto ne povus malkrispigi ĝin, ke ŝi vere admiris junajn virinojn kiel ŝia bofilino, kiuj ne tro okupiĝis pri ŝminkado kaj konvena vestado nur por plezurigi sian edzon aŭ por aldoni laŭdon al li. Nun estis la vico de Noel por manpremi. Ili konsentis, ke ili devis ĉiam rekonfirmi unu al la alia kiom ili amis sin reciproke, nur por reagi kontraŭ la efikoj de ambaŭ patrinoj kaj tio en si mem ne estis malbone.

Ili nomis siajn infanojn Ann, Mary kaj John reage kontraŭ siaj propraj artifikaj nomoj. Ambaŭ patrinoj opiniis tiujn nomojn triste malkreivaj kaj ĉiu akuzis la infanon de la alia pro manko de vizio kaj stilo.

Ann havis dek sep jarojn kaj devis prizorgi la distran programon dum Kristnasko. Ann bone studis komputilojn en la lernejo, kio estis granda helpo, ĉar organizi la distradon de la avinjoj fariĝis pli kaj pli komplike. La problemo estis la kresko de televidaj programoj kaj la havebleco de vidbendoj. Ĉi-foje estis tro granda elekto. Ann klarigis serioze al siaj gepatroj, ke estis pli simple en la malnovaj tagoj kiam estis nur La Sono de la Muziko kaj poste la kutimo de Papo kaj Reĝino. La patrino de Avril, Avinjo Byrne, opiniis, ke ĉiu kun ioma sento pri kvalito spektis la mesaĝon de la reĝino — ne temis pri porbrita aŭ anglama aŭ io simila, simple estis io, kion oni faris. La patrino de Noel diris, ke neniam estis parto de ilia kulturo spekti la reĝan familion. Sed nun ŝi memoris, ke efektive antaŭ longa tempo la servantoj en la domo ja ŝatis legi frandaĵetojn pri la regantaro, do jes eble estis fascine por iuj. Parolante pri si mem, spite ke ŝi ne akceptis ĉiun unuopan econ de Papo Johano Paŭlo, ŝi opiniis ke estis mizera katoliko, kiu ne trovis tion en sia koro: fleksi la genuojn dum unu tago el tricent sesdek kvin.

Noel kaj Avril estis prudentaj kaj enkadrigis ambaŭ moŝtojn en la Kristnaska Tago. Estis kromaj ingrediencoj, kiel bone saniga promenado post la Papo kaj antaŭ la sekfruktaj tortetoj kaj la donacoj. Ili konsentis, ke estus tro peze por la vespermanĝo, se ili restus la tutan tagon endome. Eĉ dum pluvo aŭ neĝo ili devis montri sin surstrate kaj apudstrande. Ili promenis preter aliaj familioj, kaj Noel kaj Avril ofte demandis sin: ĉu ili vere estis feliĉaj aŭ ĉu ĉiu familio estis kiel ili, pulvobarelo, vulkano, kolekto de atendotaj katastrofoj?

Kaj tiam post la fortaj kokteloj, kiuj venis kune kun la Reĝino, estis la Kristnaska Manĝo kaj Seriozaj Rigardoj kombinitaj kun “Dio mia, jam tiom malfrue? Ĉu tason da agrabla teo antaŭ ol ŝofori vin hejmen?”

La vidbendmaŝino faciligis la vivon, ĉar nun ne plu necesis ŝanĝi kanalojn aŭ decidi surloke. Dum la lastaj jaroj la familio studis anticipe la Kristnaskan programon intense kvazaŭ temus pri la invado en Normandion. Popkanzonaj programoj estis ekster la debato pro la torento de insultoj, kiujn ili liberigus. Estis dubo pri komedioj. Ne valorus la flankrigardoj kaj miro, ĉu Avinjo Byrne kaptis la pintumon kaj ĉu Avinjo Dunne estus dironta, ke en ŝia tuta vivo ŝi ne kapablus kompreni kial iuj homoj ofendiĝas pro nenio. Ne eblis antaŭprogramigi la avinojn. Unu jaron unu havis altan moralon kaj la alian ŝi estis frivola, sed oni neniam sciis anticipe kiam estis kies vico. Estis simile al Kristnaskaj donacoj: festo aŭ malsato. Dorlotu ilin dum ili estas junaj aŭ donu al ili senton pri proporcioj.

Ann sentis, ke la elekto de la distrado estis grava, sed ŝi konfesis, ke estis multaj problemoj. Se ili registrus Revenon al la Estonteco en unu kanalo dum la tagmanĝo, ĝi estus preta por spekti je la kvina, sed ĉu la avinjoj pretis spekti tempomaŝinon?

La infanoj ŝatus vidi, laŭ la raporto de Ann, filmon La Imperio rebatas. Ili esperis, ke ŝi kapablus envicigi ĝin en la surbendigan programon. Sed ĝi daŭris de la kvara ĝis la sesa kaj ili verŝajne bezonos vidi ion tiutempe, probable ion jam surbendigitan, kio signifis, ke ili ne povos surbendigi samtempe.

Ann miris, ĉu eblis surbendigi Tempestan knabon, kies titolo sonis pli oportune por tutfamilia spektado ol Enamiĝanta. Ili ne sciis, pri kio temis Enamiĝanta, sed kiam Meryl Streep kaj Robert De Niro partoprenis, eble estus ioma palpumado kaj neniu sciis la eblan reagon de la avinjoj al surekrana karesado.

Noel kaj Avril observis la seriozan vizaĝon de sia filino ĵonglanta kun la programoj. Jo Maxi Show, kiun Mary kaj John ŝatis, estis ekster la debato, ĉar la avinjoj ne toleris ion tian. Ludi la Ludon estis priskribita kiel Kristnaska Petolo, kaj ĉiam estis malsaĝa supozo, ke petolo povus plezurigi s-inon Dunne aŭ s-inon Byrne. Glenroe, evidente je la oka, sed ne necese la Senpaŭza Kristnaska Programo, kiu estis tro varia por la avinjoj. Eble ili ŝatus la knaban ĥoron de Dublin, sed ĉu vere indus pro la riproĉoj, kiuj povus erupcii ĉe Johnny Logan aŭ Dingbats?

Ann diris, ke ŝi denove konsultos la pli junajn: devos esti eliro. “Ĉiuj familioj certe havas la saman problemon dum tiu tempo de la jaro, — ŝi diris saĝe, — estis nur tio, ke la etuloj plublekis pri Popkanzonaj pintoj kaj aliaj aferoj, kiuj estis ekster la debato. Ŝajne Kristnasko ne celas infanojn”.

La koroj de Avril kaj Noel pleniĝis per tristeco. Ilia filino estis sen ajna aludo de ironio. Dum sia tuta vivo ŝi pensis, ke Kristnasko temis pri la avinjoj kaj pri kontentigo de ili tiom, kiom ili mem permesis.

Avril mordis sian lipon, kiam ŝi memoris tion kio estis tiom longa kiel mil Kristnaskaj tagoj, kiam Avinjo Dunne rigardis ŝin supren kaj malsupren kaj demandis, kiam ŝi alivestiĝos kaj poste kun lipkrispo petis pardonon kaj diris, ke kompreneble ŝi jam alivestiĝis kaj kiom prudenta ŝi estis ne surmeti ion elegantan.

Ŝi memoris aliajn milojn da festoj kiam Avinjo Byrne ekzamenis la etikedon de la supermarkta vinbotelo kaj demandis Noel’on pri la nomo de ilia vinkomercanto kaj ĉu ili elektis ion specialan tiujare. Noel palpserĉis ŝian manon sub la tablo. “Ne gravas, — li diris al ŝi. — Ni ĉiuj havas nian propran vivon”.

Certe, sed iliaj infanoj ne havis la Kristnaskfeston, kiun ili devus havi.

Se ne estus avinjoj, imagu kiel povus esti. Imagu.

Avril dorlotis sin. Ili povus ellitiĝi pli malfrue. Ili povus matenmanĝi en matena robo. Unu tason da teo post alia ili povus spekti la vidbendon kun La Freneza Hotelo. La epizodon kun la rato de Manuelo. Ĉiuj ŝatis ĝin. Ne estus kaŝaj rigardoj al la du bonaj foteloj por vidi, kiamaniere ĝi estis perceptita.

Ili povus promeni mallonge en malnovaj vestaĵoj, iri al lokoj kun koto kaj montri aĵojn unu al la alia kaj ridi. Kiel ili faris dum normalaj tagoj. Ne iri kun avinja rapideco kaj sen ekzamenado kaj poent-disdonado.

Ili ne bezonus spekti Papon kaj Reĝinon. Ilia Kristnaska mesaĝo estus enfamilia.

La meleagro gustus pli bone sen analizado, eksplikado kaj bedaŭrado. Ili povus manĝi grekan jogurton kune kun Kristnaska pudingo, kion ili pli ŝatis ol fari brandumitan buteron por la elmontrado. La infanoj povus laŭte ekridi pri la ŝercoj en la kukoj anstataŭ kapklini saĝe kun la avinjoj, ke aĉeti kukojn de tiom neinda kvalito estas peko krianta al la ĉielo por venĝo.

Noel sentis rankoron kontraŭ siaj du fratoj kaj fratino, kiuj neniam pripensis inviti la Patrinon. Eĉ unu fojon ili ne invitis. “Estas tradicio, ke ŝi vizitas Noel’on kaj Avril’on”, — ĉiuj diris kun granda kulpa trankviliĝo kaj donis al ŝi botelojn da ŝereo, ŝaflanajn botelojn por varmega akvo kaj etajn skatolojn da likvora ĉokolado, kiujn ŝi gardu por si mem, kion ŝi faris.

“Kaj ĉu ne la fratino de Avril en Limerick povus preni s-inon Byrne? Nur unu fojon, nur dum tiu jaro? Kial devis esti tradicio? La maljunaj vespertoj eble ŝatus ŝanĝon, iom da varieco”, — Noel pensis senespere.

Sed estis tro malfrue pripensi tion dum ĉi jaro. Planojn oni devus fari tre anticipe kaj neniam devus aspekti kiel, nu kiel ĝi estis.

Avril kaj Noel rigardis unu la alian kaj por la unua fojo ili ne manpremis unu la alian por rekonfirmi, memorigi unu la alian pri la tuta komuna vivo, por substreki, ke unu tago ne estis granda cedo. Por la unua fojo ŝajne estis tro. Tiu tago estis por ĉies ĝuo. Kaj ilia familio serioze kredis, ke tiu tago estis por la infanoj.

La sento daŭris pliajn tagojn kaj kondukis ilin al Kristnasko. La infanoj sciis, ke io ne estis en ordo. Iliaj patrino kaj patro, kiuj antaŭ Kristnasko kutime estis plenaj de petoj, alvokoj kaj instigoj, ŝajne iel perdis la Kristnaskan spiriton.

Ili eĉ ne havis tiujn embarasajn mezaĝulajn ĉirkaŭbrakojn kaj manpremojn kiel kutime. Kiam AnnMaryJohn demandis pri iliaj planoj por la avinjoj, ili ricevis malabundajn respondojn.

— Ĉu ni alportu la ŝirmilon, se Avinjo Byrne sidos en trablovo? — demandis Ann.

— Do ŝi sidu en trablovo, — diris ŝia patrino neatendite.

— Kie estas la lupeo por la televida gazeto? — demandis John. — Avinjo Dunne ŝatas havi ĝin ĉemane pro la malgrandaj literoj.

— Do ŝi surmetu siajn damnajn okulvitrojn, kiel ni ĉiuj, — diris lia patro.

Tiam la infanoj zorgis pri ili.

Ann pensis, ke la patro eble havis masklan menopaŭzon. Mary demandis sin, ĉu ŝia patrino travivis mezaĝan krizon. Ŝi ne sciis, kio estis tio, sed estis programo en la televido kun multaj blankvizaĝaj virinoj en la aĝo de ŝia patrino, kiuj diris, ke ili ĵus travivis ĝin. John pensis, ke ili simple estis malbonhumoraj, kiel instruistoj, kiuj en la lernejoj malbonhumoriĝis por la duono de la lernojaro. John esperis, ke la gepatroj venkos ĝin, ĉar estis tre malgaje kiam ili “formordis la kapon” de ĉiuj.

La tagon antaŭ Kristnasko ĉiuj sidis apud la kameno. Ĉiuj deziris vidi la saman filmon, post kelkaj minutoj ili donus sin al James Stewart. Ne estis plendumaj sentoj, pri kiu sidis kiel, pri la honora pozicio pli proksime al la fajro aŭ al la aparato. Neniu ĉasis lupeon aŭ trablov-forigilon.

Noel kaj Avril ĝemis.

— Mi bedaŭras pri la avinjoj! — Avril diris subite.

— Estus agrable, se vi ĉiuj povus havi normalan Kristnaskon, kiel ĉiuj infanoj, — diris Noel.

La tri infanoj rigardis ilin nekredeme. Tio estas la unua fojo de bedaŭro iam ajn. Kutime ili diris, kiom feliĉaj ili estis pro tio, ke ili havas du avinjojn kiuj eĉ vizitas ilin dum Kristnasko.

Neniam ili kredis tion, kompreneble, tio estis kiel: “krustoj estas bonaj kaj rapidmanĝadejoj malbonaj”, — ili aŭdis kaj akceptis, kiel ion, kion oni diras. Ili jam diris tion tiom longe, ke ĝi nun estis parto de la enscenigo. Estis pli simple aŭskulti kaj forgesi ol tiu nova maltrankvileco inter iliaj gepatroj kaj tiu nova revelacio ke avinjoj finfine tamen ne estis tiom Bona Afero.

Ann kaj Mary kaj John ne ŝatis tion. Tio ŝanĝis la naturan ordon de la aferoj. Ili ne ŝatis ŝanĝon de aferoj. Kaj nepre ne dum Kristnasko.

“Estas ja via tago, vi scias,” diris Avril.

“Pli via ol ilia, efektive,” la vizaĝo de Noel impetis al klarigo.

En la fajrolumo la tri infanoj rigardis ilin. Ili ne estus aŭskultontaj klarigon. Neniu akuzo pri geonkloj, kiuj ne transprenis sian parton. Ne vortoj kiel “ŝarĝo” aŭ “ĝeno”. Certe ne dum Kristnaska tempo.

Ili devis paroli rapide, por eviti ke ili diru nedirendajn aferojn.

— Ni pensis, ke eble ni surbendigu Stelvojo Tri kaj donu al ili iusencan ĝisdatigon pri kiu estas kiu, vi scias: Kirk kaj Spock kaj Scotty, — diris John.

— Kaj eble Avinjo Byrne estas en spiritstato rememoriganta pri Drakula kaj Frankenŝtejn, — diris Mary esperoplene.

Ann, kiu maturiĝis dum ĉi tiu Kristnasko, komprenis preskaŭ ĉion. Subite ŝi diris mildvoĉe:

— Kaj ne povus esti multe da loko por ili en iu alia gastejo, ĉar tiuokaze ili estus irintaj tien, do ili estas feliĉaj, ĉar ĉi tie estas la plej bona gastejo de la urbo.

Tradukis el la angla Wolfgang Kirschstein

Notoj de la tradukinto

* En la franca lingvo Noël estas Kristnasko, kaj avril estas aprilo.

** Manksaj katoj estas senvostaj.

Maeve Binchy (1940-) estas irlanda ĵurnalistino kaj verkistino. En ŝiaj rakontoj kaj noveloj temas pri la vivo en irlandaj vilaĝoj kaj urbetoj, kies enloĝantojn ŝi portretas kun akra, sed bonhumura observemo. En 2000 ŝi anoncis la finon de sia literatura kariero.

Jubileo de Sergej Rublov

Sergej Grigorjeviĉ Rublov naskiĝis 14 jan 1901 en Odeso. Esperantistiĝis 17-jara kaj baldaŭ iĝis unu el gvidantoj de la movado en Odeso; membro de CK SEU; ekde 1929 membro de Internacia Lingva Komitato. Aŭtoro de Struktura, Laŭsona kaj Sistema vortaroj de Esperanto, kiuj restis manuskriptaj. Grandan sukceson havis lia lernolibro “Esperanto-rondeto”.

Sed unuavice li estas fama kiel tradukisto. Li tradukis en Esperanton pli ol 600 verkojn de rusaj poetoj — plej konataj estas la fabloj de Krilov.

Li rimarkis: “Laŭ siaj poeziaj eblecoj Esperanto estas mirinda lingvo”. Li opiniis ke poezio estas muziko kaj tiun muzikon oni ne devas rompi. Kiel por tradukisto, por li gravis ekzakte respeguli la nuancojn, transpeni harmonion kaj sonon de la verso. Tiel aperis lia specifa, tuj rekonebla stilo.

Nikolaj Nekrasov
Al Zina

Vi ankoraŭ rajtas pri la vivo,

Sed treniĝas mi al morta fin’.

Lasas min la glor’ sur viv-deklivo,

Estu tiel — ne bedaŭru ĝin.

Ĝi ne brilos longe kun fatalo

Apud mia nomo en senfort’:

Por poet’ malhelpis min batalo,

Por batal’ malhelpis versa vort’.

Kiu servas al justec’ kaj vero,

Vivon sian donas tute for

Al batal’ por frato en mizero,

Tiun nur postvivas vera glor’...

(1876)

Tradukis el la rusa Sergej Rublov (1901-1978)

Novaj libroj

Turisma Esperanto-Kalendaro 2001 / Red. Andrzej Grzębowski kaj Tomasz Jan Kudrewicz. — Bydgoszcz: Monda Turismo, 2000. — 24 pĝ., il.

Turisma Esperanto-Kalendaro estas unu el la plej popularaj konsultlibroj en Esperantujo. Monda Turismo eldonis 3000 ekzemplerojn ankaŭ por 2001. La kalendaro enhavas adresaron de personoj, vojaĝoficejoj kaj organizoj en pluraj landoj kaj liston de la plej gravaj Esperanto-aranĝoj en la mondo. Pluraj kunlaborantoj ricevis ĝin senpage, kaj dezirantoj mendu ĝin en Bydgoszcz kontraŭ bagatela prezo 1 USD.

Стен Бергман. По дикой Камчатке / Пер с эсп. А.Натинь. — Петропавловск-Камчатский: Камчатский печатный двор; Кн. изд., 2000. — 166 с., ил.

Esperanto en Tra sovaĝa Kamĉatko de Sten Bergman rolas kiel pontlingvo. La libron pri la sveda ekspedicio de 1920-22, elsvedigis Birger Gerdman; ĝi estis eldonita en 1932. Post preskaŭ 70 jaroj Andris Natinj tradukis ĝin el Esperanto en la rusan lingvon. Interesa teksto, bona uzo de Esperanto; sed kelkaj el la malnovaj fotoj estas preskaŭ ne distingeblaj.

La vorto Esperanto estas trifoje menciita, kaj komence de la libro inter la dankatoj estas ĝenerala direktoro de UEA Osmo Buller.

Esperanta-rusa vortaro / Kompilis Aleksander Korĵenkov. — 3a eld. — Jekaterinburg: Ruslanda Esperantisto, 32 pĝ.

Malofte Esperantaj libroj estas reeldonataj. Tamen ĉi tiu vortareto, unue eldonita komence de 1997 vendiĝis tiel rapide, ke jam aŭtune 1998 sekvis la dua eldono, kiu same rapide elĉerpiĝis. La 3a eldono aperis en septembro 2000.

La vortareto entenas ĉ. du mil vortojn. La bazo de la vortaro estas 706 radikoj de la unuaj kvin oftec-grupoj de la Baza Radikaro Oficiala de la Akademio de Esperanto, al kiuj estas aldonita la leksika materialo de la elementa kurso de UES. Krome, la vortaro enhavas iom da vortoj, lastatempe vaste ekuzitaj en la parolo, literaturo kaj en la gazetaro.

Recenzo

Voĉo en krepusko

Ĉiriĉ, Zoran. Vespermesaĝoj. — Varna: Bambu, 2000. — 68 paĝoj.

Tiuj vespermesaĝoj de Zoran Ĉiriĉ provokas min tuj uzi la metaforon pri voĉo en krepusko. Vespero en Eŭropo sin manifestas nun en fenomeno, trafe nomita “humanitara katastrofo”. Oni revenu al tiu printempo en Jugoslavio. Ĉu vi memoras? — amasa fuĝo de albanoj el Kosovo, aeraj atakoj de NATO, pacaj iniciatoj de diplomatoj...

Mi memoras ankaŭ miron kaj ŝokon: en nia kontinento kun la konsento de la civilizita mondo oni dekumadis popolon pro kulpo de la ŝtatestro.

La sekvintaj monatoj klarigas iom la aferon: la pasioj pri Kosovo nutriĝis de eksterbalkana fonto, tamen la esprimo “humanitara katastrofo” neniom perdis la sencon. Antaŭ pli ol unu jarcento rusa verkisto proklamis, ke la tuta homara harmonio ne pezas larmon de unu infano: ĉiuokaze kaj absolute klaras, ke eĉ por la plej ĝenerala feliĉo oni ne rajtas oferi eĉ unu vivon. Tiam neniu kuraĝis kontesti tiun etikan postulaton. Nun, por la “valoroj de la civilizo” oni oferas sen kalkuli. 43 kadavroj ilustris la “lecionon de la demokratio” en Niŝ, la urbo de Ĉiriĉ. Temas do ne pri simpla falo de la moralo. Temas pri aŭtenta humanitara katastrofo. Bonvolu aŭskulti la logikon de la punantoj: oni murdis en Kosovo, do oni murdu kompense en Serbio! — ĉu tio ne estas parolo de kria konscio?!

Franca ĵurnalistino rakontis, ke virino el germana vilaĝo postulis monkompenson de NATO, kies aviadiloj frustris ŝiajn bovinojn per la bruo, kaj la aŭtoritatoj trovis tion natura. Ĉu oni neniom frustriĝas sub la bomboj? Evidente inter la egalrajtaj civitanoj de la Unuiĝantaj Nacioj de Eŭropo loĝas iuj, kiuj estas pli egalaj ol la aliaj. La licoj de bovo superas tiujn de Jovo, sed la unua paŝtiĝas sur kampoj de Turingio, kaj la dua loĝas en Beogrado.

Vespermesaĝoj estas dokumento de ties stranga milito. Kuraĝa junulo de la tegmento de sia domo observas la aerajn atakojn kaj iom poste ĉe la ret-servilo atestas pri la okazintaĵoj. Sirenoj, eksplodoj, detruoj, mortoj, mankoj (“lastatempe nur bomboj ne mankas”), konstanta risko, solvita en la viva rutino: la mondo de Orwell enkarniĝas sur la stratoj de Niŝ. Unu sola diferenco: la spirito de la homoj ne estas rompita.

“Atakoj kontraŭ tabak-fabrikoj. Ĉu NATO zorgas pri la sano de la nacio?” — ironias la aŭtoro de la mesaĝoj.

Cetere, ne nur tabak-fabrikoj estas celataj. Oni bombadas pontojn, trajnojn, hospitalojn, elektrajn instalaĵojn, petrolujojn. Oni celas la ŝtatan televidon, ĉar “ĝi mensogas”. Ĉi lasta argumento vere fajne sonas. Mi estis en Parizo en januaro, marto kaj aprilo 1999: tiam la franca televido praktikis tipan propagandon, sen mezuro kaj ekvilibro. Minutoj de malamo kontraŭ “krima popolo”, laŭ Orwell. — Ĉu iu aŭtoritata instanco ekpensis ataki la francan televidon?

Zoran Ĉiriĉ skribas pri la amara sperto de la milito: “Ĉu vi scias kiel oni trapasas stratojn en Beogrado? Oni unue rigardas maldekstren, dekstren kaj poste supren...”

Malgaja ŝerco. Des pli, ke oni estas en la stato de la homoj en buso, pri kiu Ĉiriĉ rakontas en sia unua informo: alarmo, bombatako, kaj la buso haltis je vojkruciĝo antaŭ la ruĝa trafiklumo.

Do ni legu. Tiuj vesperaj mesaĝoj de Ĉiriĉ estas por ĉiuj, kiuj kapablas adekvate reagi al la signaloj de alarmo. Kaj — krome — la krepusko ne estas pure loka fenomeno.

Alen Kris

La nuna milito en Balkanoj komenciĝis ne en 1999, kaj ne pro Kosovo. La arkiva foto montras serban armeanon antaŭ dek jaroj.

La lasta Liro de l’ jarmilo

Je la Tago de Zamenhof en Jekaterinburg (17 dec 2000) estis anoncita la rezulto de la tradiciaj belartaj konkursoj Liro-2000, kunorganizita de Urala Esperantista Societo kaj La Ondo de Esperanto.

La kvarpersona juĝkomisiono (Aleksej Birjulin, Aleksander Korĵenkov, Viktor Kudrjavcev kaj Valentin Melnikov) ricevis 42 konkursaĵojn de 20 personoj el 11 landoj — Belarusio, Ĉeĥio, Finnlando, Hungario, Italio, Jugoslavio, Kroatio, Ruslando, Urugvajo, Ukrainio, Usono. La geografia reprezento estas la plej granda en la historio de Liroj.

La rezulto de Liro-2000

1. Originala prozo

Laŭreato: Zora Heide (Kroatio) pro La reveno

Laŭdaj mencioj: Grigori Arosev (Ruslando) pro Nerekonebla; Zecchn Armando (Italio) pro Komerca reprezentanto.

2. Originala poezio

Laŭreato: Grigori Arosev (Ruslando) pro Cindra soneto, Interparolo kun subkonscio, kaj Viro de mia revo de mia viv’.

Laŭdaj mencioj:Helena Melnikova (Ruslando) pro Eks-promte, Mi dum tuta nokt’ hodiaŭ solas... kaj La penso; Klara Ilutoviĉ (Ruslando) pro Kun kaj sen kaj Du aŭtunaj tagoj; Ludmila Orajevskaja (Ukrainio) pro Mezo de somero.

3. Traduka prozo (Anton Ĉeĥov. Сапоги)

Laŭreato: Miĥail Maĥnaĉ (Ruslando)

Laŭdaj mencioj: Aleksandr Uljanov (Ruslando); Jozefo Horváth (Hungario).

4. Traduka poezio (Sergej Jesenin. Устал я жить в родном краю...)

Laŭreato: Aleksandr Uljanov (Ruslando)

Ĉiu laŭreato ricevos diplomon kaj valoran librodonacon. Konforme al la regularo de Liro, la organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2002 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto aŭ en aparta eldonaĵo, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 feb 2001.

Dankon pro la partopreno! Gratulon al la laŭreatoj!

Halina Gorecka sekretario de Liro-2000

Gazetoj

Ruslanda Esperantisto. 2000: 5-6

Ruslanda Esperantisto estas dumonata ruslingva ĵurnaleto pri Esperanto, eldonata por senpaga dissendo al neesperantistaj amaskomunikiloj, bibliotekoj, universitatoj kaj aliaj instancoj.

La decembra numero (5/6) estas tradicie duobla. Sur la aldonaj paĝoj estas konsultebla kronologia historio de Esperanto kun pluraj ilustraĵetoj. La lasta RE en ĉi tiu jarmilo enhavas ankaŭ la ĝeneralan parton de la Gvidlinioj por informado pri Esperanto, liston de UKoj, fragmenton el la Malferma Parolado de Kep Enderby en la Tel-Aviva UK, movadan diĝeston, Esperanto-kalendaron kaj bibliografion Esperanto en Ruslanda gazetaro.

Donacoj por RE estas bonvenaj ĉe UEA-konto avko-u. Oni povas helpi ankaŭ per subtena abono — nur 6 eŭroj jare. Ruslandaj abonantoj de La Ondo por ricevi RE simple sendu al la redakcia adreso 15 rublojn per poŝtmarkoj.

Ekzakte. 2000: 1

Inter la nuntempaj ruslandaj Esperanto-gazetoj Ekzakte estas la plej longe seninterrompe eldonata periodaĵo. Ĝi estis fondita somere 1982 kaj nun estas eldonata de Urala Esperantista Societo (UES), kies jar-raporto estas la ĉefa materialo de la 65a kajereto de Ekzakte. Krom tio oni povas trovi en ĝi aliajn oficialajn informojn de UES kaj artikoleton pri alilandaj esperantistoj, kiuj vizitis Uralon.

Ekzakte ne estas abonebla; ĝin ricevas kontraŭ sia kotizo la membroj de UES. Tamen abonantoj de La Ondo povas ricevi ekzempleron kontraŭ 10 rubloj (per poŝtmarkoj) ĉe nia redakcia adreso.

Ricevitaj gazetoj

Argentina E-Vento. 2000/1;

Debrecena Bulteno. 2000/121;

Ekzakte. 2000/1;

El Popola Ĉinio. 2000/11;

Esperanto. 2000/10,11;

Franca Esperantisto. 2000/522;

Heroldo de Esperanto. 2000/9,13;

Kontakto. 2000/6;

La BELmonda Letero. 2000/2-3;

La Ondo de Esperanto. 2000/12;

La Revuo Orienta. 2000/11;

l’esperanto. 2000/8;

Le Travailleur Espérantiste. 2000/253;

Litova Stelo. 2000/4,5;

Monato. 2000/11;

Norvega Esperantisto. 2000/5;

SAT-Amikaro. 2000/555;

Sennaciulo. 2000/11;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2000/111;

Svisa Esperanto-Societo Informas. 2000/5;

TREFO. 2000/4;

Ruslanda Esperantisto. 2000/5-6;

Trampo. 2000/3.

Mozaiko

La plej aktiva partoprenanto

La plej aktiva mozaikano en la jaro estas Vladimir Vyĉegĵanin el Niĵnij Tagil (Ruslando). Li sendis respondojn al ĉiuj konkursoj de la 2000a jaro kaj ĉiuj liaj respondoj estis tute ĝustaj. En la Zamenhofa Tago Vladimir ricevis donace La hobiton, kies protagonisto Bilbo brile solvadis la enigmojn de Golumo. Tre aktivaj estis ankaŭ Oleg Vasiljev el Uljanovsk kaj Miĥail Maĥnaĉ el Smolensk.

Koran gratulon!

Ni ricevis 5 solvojn de la plektita krucvortenigmo el la oktobra Ondo. Preskaŭ ĉiuj estis tute korektaj, nur unu havis eraron. La nomoj de la ĝuste respondintaj legantoj: Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando), Hans Burkhard Dietterle (Germanio), Oleg Vasiljev (Ruslando). La libropremion gajnis Margaret Trethowan el Britio. Ni gratulas!

La ĝustaj solvoj:

Horizontale: 1. Dinamometro (tensiometro); 9. San’; 10. Amant’; 13. Ano; 16. Puding’; 17. Dek ses; 21. Iri; 23. Krono; 24. Ran’; 28. Manuskripto.

Vertikale: 2. Naŭ 3. Oceano; 4. Tub’; 5. Kosmopolito; 8. Protestanto; 14. Avida; 15. Lakto; 19. Slovak’; 26. Vin’; 27. Lip’.

Ronde: 6. Akra; 7. Uson’; 10. Asociit’; 11. Malv’; 12. Nuda; 14. Abrupta; 15. Lacerto; 18. Daŭr’; 20. Tron’; 22. Razi; 23. Kanajlo; 25. Aŭdi.

Verdeskaj Pensoj

de Georgo Handzlik

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C

Centfoje ripetitan eraron oni agnoskas la vero; ĉu tio rilatas ankaŭ al la akuzativo?

Ĉ

Ĉiam post pinto aperas descendo. Kio okazos post la Fina Venko?

Ĉiu esperantisto el la tuta mondo rajtas diri al mi “samideano”, eble nur krom kelkaj uloj el la klubo de nia urbo.

Ĉiu estos via amiko, ĝis kiam vi pagos la tagmanĝon.

Ĉiufoje finfine venkas la vero, tamen tro ofte post la morto.

Ĉiuj homoj laŭleĝe estas egalaj, tamen la povohavaj kaj la riĉaj kreas la leĝon.

Ĉiuj virinoj estas belaj, tamen kelkaj pli.

Ĉiun tempeston finas kvieto, tamen ankaŭ inverse.

Ĉu en neoficialaj leteroj oni rajtas uzi oficialajn radikojn?

Ĉu la malplena kapo povas akcepti pli da pensoj?

Ĉu translokiĝi al Esperantujo? Dependas de la impostoj.

Ĉu rajtas stiri aŭtomobilon ŝoforo ebria je feliĉo?

Ĉu riĉulo povas kompreni malsatan homon? — Dependas de lia prononco.

Tri proverboj

Provu deĉifri la tri subajn proverbojn:

La unua proverbo

1,2,3,4 5,3,6,2,6 3,7,8, 3,5,9,10,2,6 6,3,7,8.

Helpvortoj

Komenca formo de l’ embrio, reproduktonta vegetaĵon aŭ beston: 7,9,10,4,8.

Kultura terpeco: 1,3,4,5,8.

Tuŝo per la lipoj: 1,2,6,8.

La dua proverbo

1,2 2,3,4,5,3 6,7,2,8,7,9,5,1,4,10 11,10,12,2,13,10 5,12 9,5,14,8,5,1,4,10.

Helpvortoj

Kantbirdo: 1,5,14,4,7,1,13,5,12,10.

Kredo, ke realiĝos tio, kion oni deziras: 2,3,6,2,9,10.

Granda laŭ la tria dimensio, kiu estas nek larĝeco, nek longeco: 8,7,11,5.

La tria proverbo

1,2,3,4,5,6 5,7,6,2,8,2,9 6,10 1,11,12,5, 9,10,13 12,11,12,5.

Helpvortoj

Besto: 11,7,9,5.

Ĉefprofesoro de universitata fakultato: 13,10,12,2,6,5.

Manĝaĵo: 12,5,4,3,2,9,5.

Aro da ludantoj por sporta konkurso: 1,10,2,8,5.

La respondoj atingu la redakcion antaŭ 10 mar 2001 poŝte al la redakcio aŭ rete al la rubrikestro kulakova@akb.mplik.ru.

Inter la respondintoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Tatjana Kulakova kaj Jevgenij Kostygov (Kazaĥstano)

K o n k u r s o!

Sur la dorspaĝo de ĉi tiu revuo estas ok urbopejzaĝoj. La konkurstasko estas identigi la urbojn kaj respondi al la demando: kiu el la ok urboj estas superflua? Kial?

Respondoj atingu la redakcion antaŭ la 10a de marto.

Sukcesojn!

Foto: Marian Zdankowski el Olŝtino (Pollando) en Esperantujo estas konata kiel gvidanto de interesaj konkursoj kaj kvizoj, kiujn li okazigis en FREŜOj kaj en aliaj esperantistaj aranĝoj, ekzemple en GRUPE-4 (Gliwice, novembro 2000), kie lin fotis Andrzej Sochacki.

Niaj jubileoj kaj datrevenoj en 2001

1851. (Antaŭ 150 jaroj) Naskiĝis Emile Boirac.

1866. (145) Naskiĝis Carlo Bourlet.

1881. (120) Zamenhof pretigis la duan version de sia projekto.

1891. (110) Fondiĝis societo Espero (Sankt-Peterburgo). Naskiĝis Hendrik Adamson, Julio Baghy, Georgo Deŝkin, Nikolao Hohlov, Hans Jakob, Kálmán Kalocsay.

1896. (105) Naskiĝis Hilda Dresen. La unua teatra prezentado en Esperanto.

1901. (100) Naskiĝis Isaak Ĥoves, Izrael Lejzerovicz, Sergej Rublov, Gaston Waringhien. Aperis la unua studo pri la hilelismo de Zamenhof. Kontrakto kun Hachette pri eldono de Esperanto-literaturo. Mortis Wilhelm Heinrich Trompeter.

1906. (95) Fondiĝis Germana Esperanto-Asocio. Ekaperis La Revuo k Pola Esperantisto. Aperis Dogmoj de Hilelismo k Homaranismo (L.Zamenhof). Deklaracio pri neŭtraleco de la UKoj.

1911. (90) Fondiĝis Kristana Esperantista Ligo Internacia. Aresto k juĝo de Aleksandr Postnikov; fermo de Ruslanda Esperantista Ligo k de Ruslanda Esperantisto. Kabe forlasis Esperanton. Ekaperis Kovno-Esperanto k Bakua Stelo.

1916. (85) Naskiĝis Konstantin Gusev. Pereis Harold Bolingbroke Mudie.

1921. (80) Asista Ĝenerala Sekretario de Ligo de Nacioj, Inazo Nitobe, verkis pozitivan raporton pri Esperanto. Ruĝa Kruco rekomendis disvastigi lernadon de Esperanto. Fondiĝis SAT k SEU. Naskiĝis Johan Hammond Rosbach. Aperis Mondo kaj koro (K.Kalocsay). Ekaperis Sennacieca Revuo. En Parizo ekfunkciis la unua Esperanto-kabareto Verda Kato. Mortis Antoni Grabowski k Timofej Ŝĉavinskij.

1926. (75) 6a Kongreso de SAT en Leningrado. Aperis Malnova Testamento.

1931. (70) Naskiĝis Claude Piron k Endre Tóth. Aperis Printempo en la aŭtuno (J.Baghy) k Streĉita kordo (K.Kalocsay). Komenciĝis la dua periodo de Literatura Mondo. Mortis Theophile Cart k Vladimir Ŝmurlo.

1936. (65) Dissolvo de Germana Esperanto-Asocio. Skismo en UEA kaj fondo de IEL.

1941. (60) Fondiĝis Argentina Esperanto-Ligo. Naskiĝis Detlev Blanke. Mortis Leo Belmont.

1946. (55) Ekaperis Esperantisto Slovaka.

1951. (50) Fondiĝis Ĉina Esperanto-Ligo. Munkena deklaracio pri la celo de la Esperanto-movado. Aperis Kredu min, sinjorino (C.Rossetti).

1956. (45) Malsukcesa refondo de SEU. Eksiĝo de EANA el UEA. Aperis Infana raso (W.Auld) k Beletro (G.Waringhien).

1961. (40) Fondiĝis Internacia Naturista Organizo Esperantista. UEA aĉetis domon en Roterdamo. Ekaperis Hungara Vivo k Internacia Ĵurnalisto. Mortis Petro Stojan.

1966. (35) Peticio de UEA al UN. Fondiĝis SEJM. Ĉesis Monda Kulturo. Aperis Rusa-Esperanta vortaro de Jevgenij Bokarev.

1971. (30) Mortis Jevgenij Bokarev.

1976. (25) Aperis Transe (Lorjak) k Ĉu vi kuiras ĉine? (J.Valano). Ekaperis La Kancerkliniko. Mortis David Armand k Kálmán Kalocsay.

1981. (20) La unua UK en la Suda hemisfero (Brazilo). Aperis La litomiŝla tombejo (K.Piĉ) k Tutmonda sonoro (K.Kalocsay). Mortis Hilda Dresen, Gurgen Sevak k Endre Tóth.

1986. (15) 71a UK en Pekino. Aperis Varmas en Romo (C.Tavanti). Mortis Ints Ĉaĉe k Grigorij Demidjuk.

1991. (10) Fondiĝis Esperanta PEN-Centro k Monda Kunagado. La unua Afrika Esperanto-Kongreso (Togolando). Reaperis La Ondo de Esperanto k Ruslanda Esperantisto. Aperis La majsto kaj Margarita de M.Bulgakov (tradukis S.Pokrovskij). La unua Eŭropo-Azio en Jekaterinburg. Mortis Gaston Waringhien.

1996. (5) La unua Azia Esperanto-Kongreso (Ŝanĥajo). SAT denove kongresis en Peterburgo. Manifesto de Prago de la movado por la internacia lingvo Esperanto.

Nekrologo

La 5an de septembro 2000 forpasis

Rüdiger Eichholz

(1922-2000)

membro de la Akademio de Esperanto, fondinto de la Magnetofona Servo de UEA, aktiva eldonisto kaj terminologo, direktoro de Esperanto Esperanto -Press, aŭtoro de la Pekoteko kaj Esperanta Bildvortaro, nia granda amiko.

Ni kondolencas al liaj filinoj Suna kaj Brila kaj al la kanadaj esperantistoj.

LOdE

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №2

Redakcie

Jarkomenco ĉiam estas agrabla tempo. Ne laste pro la festaj gratuloj. Amasegon da gratuloj ni ricevis. Ni eĉ kuraĝas pensi, ke tio okazis ankaŭ pro la aspekto de la jubilea, sepdek-kvina Ondo, ĉar neniu el pli fruaj kajeroj kaŭzis tiel multajn laŭdojn kaj entuziasmon.

Koran dankon!

Cetere, kelkaj legantoj gratulis nin okaze de la “kolora epoko”. Ne, dume La Ondo restas tia kia ĝi estas, sed ne tia kian vi kaj ni ŝatus vidi. La kvanto de la kotizantoj kaj la abonkotizo ne permesas al ni eldoni la revuon plenkolore. La Ondo estas financata de neniu asocio aŭ fondaĵo, ni eldonas ĝin nur dank’ al la kolektitaj kotizoj; kaj ni bone konscias ke altigo de la abontarifo reduktus la abonantaron — do ni restu realismaj. (Donacemuloj sciu, ke mil-ekzemplera plenkolora kovrilo por unu monato kostas 250 eŭrojn.)

Verdire, ni meritas ne nur gratulojn, sed ankaŭ kritikon — ja nia ekster-etata redakcia koboldo denove kunlaboris, kunverkante la titolon de la jar-revuo de la redaktoro. Jes, devas esti Esperanto en 2000. Ni petas viajn pardonon kaj komprenemon.

(Emerita redaktorino rakontis anekdoton el la historio de la plej granda urala eldonejo Sredne-Uraljskoje. En 1977 ĝi ricevis taskon eldoni luksan albumon okaze de la 60-jara jubileo de l’ bolŝevista Revolucio, 1917. Ĉar temis pri grava partia tasko, dudeko da provlegantoj estis atentege kontrolintaj la tekston, kaj ĉiu litero kaj komo en ĝi estis perfekte lokitaj. Ĝi estis donita al la presejo. Sed kiam la presejo sendis al la direktoro provekzempleron, li estis terurita — sur la titolpaĝo li legis: “Uralo. 50 jaroj sub la Oktobra standardo”.)

Cetere, ĉar ni menciis la tradician panoraman revuon, eble estas konvene sciigi al la novaj abonantoj (jam pli ol 50), ke La Ondo havas kelkajn ĉiujarajn tradiciojn.

Eble la plej konata el ili estas la elekto de La Esperantisto de la Jaro. Post William Auld (1998) kaj Kep Enderby (1999), ĉi-foje estas kunproklamitaj tri laŭreatoj, kaj nun ni proponas intervjuon kun Hans Bakker, en marto kaj aprilo sekvos respondoj de Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt. Jam en januaro vi legis la rezultojn.

Libroproduktado en Esperantujo estas la dua el la tri temaj revuoj de la redaktoro de La Ondo; la tria (analizo de la membrostatistiko de UEA) aperos printempe.

En marto ni proponos kelkajn el la premiitaj verkoj de Liro-2000 — nia ĉiujara internacia konkurso. Kaj en aprilo estos publikigita anonco pri Liro-2001. La junia kajero estos dediĉita plejparte al beletro. La duobla aŭgusta-septembra Ondo raportos pri la “Kongresa Sezono” en Esperantujo. Kaj kun la decembra revuo ĉiu abonanto ricevos literaturan suplementon.

Ankoraŭ unu tradicio de La Ondo estas sur nia kovrilpaĝo. Jes, vi vidas la foton, pro kiu la fotinto, Andrea Ottrok (Budapeŝto), ricevis la unuan premion en nia tria Internacia Fotokonkurso.

Ĝis la marta kajero!

Halina Gorecka Aleksander Korĵenkov

La afrika movado estas plejnvalora parto de la tutmonda Esperanto-movado

En januaro ni jam informis, ke per decido de internacia elektantaro Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt estas kunelektitaj kiel la Esperantistoj de la jaro 2000. Laŭ nia tradicio, ĉiu laŭreato respondos al la demandoj de la redakcio. Nia unua gasto estas nederlandano Hans Bakker, kiu estas distingita pro la sukcesoj en la agado por Esperanto en Afriko.

Demando: Kiel impresis vin la informo, ke vi iĝis Esperantisto de la jaro?

Respondo: Kiel plia rekono de la afrika movado kiel plenvalora parto de la tutmonda Esperanto-movado. Ne mi, sed la afrikaj esperantistoj (kaj iliaj eksterafrikaj geamikoj) estas la esperantistoj de la jaro.

Demando: Kio necesas por konservi kaj evoluigi la atingitajn rezultojn?

Respondo: Sekvi la rekomendojn en la artikoleto “La ŝlosilo troviĝas ekster Afriko” (Heroldo de Esperanto, 20 jan 1987). Se vi volas, vi povas represi tiun tre simplan kaj mallongan artikoleton.

Demando: Ĉu vi, kiel komisiito de UEA pri Afriko, ricevis helpon de aliaj internaciaj organizaĵoj, ekzemple SAT, OSIEK, LF-koop, fakaj asocioj, gazetoj, radiostacioj?

Respondo: Jes. Sed tiun respondon vi taksas verŝajne tro konciza. Tamen, listigi ĉiujn helpojn estus tro malkoncize. El viaj menciitaj organizaĵoj precipe SAT (SAT-Amikaro) faris/as multon.

Se vi demandus: Kiel aliaj internaciaj organizaĵoj povas doni helpon al la afrika agado, mi respondus: akceptante afrikajn esperantistojn kiel normalajn membrojn, abonantojn, kunlaborantojn, sed respektante la fakton ke afrikaj esperantistoj ĝenerale ne havas monon por pagi kotizojn. Ili ofte eĉ ne havas monon por poŝtmarko. Estus bone se ĉiu el la menciitaj organizaĵoj kaj establoj trovus eliron por tiu problemo, ne turnante sin al UEA por ke tiu pagu la kotizon.

La Ondo de Esperanto estante unu el tiaj “aliaj organizaĵoj” montris kiel oni povas doni helpon al la afrika agado: elekti unu el la aktivuloj “esperantisto de la jaro” por ke aperu intervjuo kiel ĉi tiu.

Demando: Kiel ordinara esperantisto povas helpi al progresigo de Esperanto en Afriko?

Respondo: Fariĝi amiko de afrika(j) esperantisto(j), korespondante tiucele.

Demando: Kiam povos okazi la unua UK en Afriko? En kiu lando?

Respondo: Mi ne scias. Ne baldaŭ.

Demando: Kiuj meritas esti nomitaj la esperantistoj de la jaroj 1990-aj?

Respondo: Mia respondo, se ĝi estus sincera, estus tro malkonciza. Tial mi ripetas ion, kion mi jam diris plurfoje, duonŝerce: junaj kaj nejunaj sinjorinoj estas miaj plej bonaj kunlaborantinoj.

Mi nomu nur kelkajn (iuj jam mortis): Andrée Orsolini, Lucy Leroy, Ada Fighiera, Helga Farukuoye, Katelina Hall, Marjorie Boulton, Odette Scheidel, Margarete Bettmann, Els Kervers, Anita Dagmarsdotter, Anna-Maria Lange, Raita Pyhälä, Louise Marin, Henny Jacques, Joan Dawson, Rosalind Walter, Mila van der Horst, Renée Triolle, Ina Tautorat, Eva Bork, Nora Caragea, Nely Holevitch, Sally Phillips, Sabine Meyer, Heidi Goes, Dorothy Holland, kaj nelaste: mia edzino.

Demando: Ĉiun laŭreaton ni tradicie demandas: “Kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus estante ekzilota al neloĝata insulo?”

Respondo: Jarlibro de UEA, La Zodiakidoj kaj aliaj rakontoj (Kipling) kaj kompleta serio de La Ondo de Esperanto.

Denove oratora konkurso por junularo

Dum 25 jaroj unu el la konstantaj programeroj de Universalaj Kongresoj estis la oratora konkurso por junularo. Unuafoje oni eksperimente okazigis ĝin en la 34a UK (Bournemouth, 1949). La sperto estis kuraĝiga kaj ekde la sekva jaro ĝi fariĝis konstanta aranĝo, kiu daŭris ĝis la UK en 1974 laŭ regularo redaktita de prof. Ivo Lapenna. En 1960 prof. Lapenna donacis pokalon, kiun ricevis la gajninto de la unua premio.

Post paso de pliaj 25 jaroj la prezidanto de UEA, Kep Enderby, lanĉis la ideon restarigi la konkurson. Intertempe la Estraro de UEA decidis prove organizi la konkurson en la Zagreba UK. Se la provo estos same kuraĝiga kiel en 1949, la konkurso fariĝos denove konstanta programero de UK-oj. Laŭ la spertoj oni faros eventuale bezonatajn modifojn en la regularo de la konkurso. En Zagrebo validos la malnova regularo, kun la sola escepto, ke la aĝlimo por la konkursantoj estas plialtigita al 30 jaroj konforme al la nuna aĝlimo de TEJO.

En la konkurso estos tri monpremioj, egalaj al tiuj de la Belartaj Konkursoj. Pri aliaj teknikaj detaloj kaj eventuala komuna temo por la paroladoj la Estraro decidos en sia aprila kunsido, kiam ĝi elektos ankaŭ la ĵurion.

GK UEA

Auld honorigita

Bill Auld, la antaŭa redaktoro de La Brita Esperantisto, estis la ĉefgasto ĉe lunĉo okazigita en la Green Hotelo, Kinross, Skotlando, 21 okt 2000.

Kiel dankesprimon pro la 28-jara redaktoreco, Bill ricevis ĉekon kaj botelon da maltviskio kun gravurita arĝentaĵo de E-Asocio de Britio (EAB). Oni laŭtlegis bondezirojn de multaj renomaj esperantistoj inkluzive de Kep Enderby, Humphrey Tonkin kaj Giorgio Silfer. Ĉiuj aludis al lia elstarega kontribuo al la E-literaturo originala kaj tradukita.

D-ro Chris Gledhill, tradukinto de La Hobito, malkaŝis la fakton, ke Bill tradukis la poemojn por tiu verko kaj plezurigis ĉiujn per la premiera deklamado de unu el tiuj poemoj.

D-rino Marjorie Boulton, intima amikino de Bill Auld kaj eminenta poetino, parolis elokvente pri lia herakla redakta laborado kaj unika pozicio en la Esperanta literatura mondo. Ŝia omaĝo estis spicita de anekdotoj pri la eksterordinara kariero de Bill. Ŝi emfazis lian modestecon kiu kunvivis kun literaturaj atingoj mondsignifaj.

Rilate al La Mastro de l’ Ringoj de Tolkien ŝi asertis, ke eĉ kopii la tutan tekston estus laborego; tamen tiel elstarege traduki ĝin estis preskaŭ nekredeble! Ŝi emfazis la subtenan rolon de Meta, lia edzino.

Ron Calder, antaŭa multjara sekretario de la Esperanto-Asocio de Skotlando (EAS), transdonis ĉekon de EAS al Bill. Li laŭdis liajn atingojn kaj trafe kaj sprite anekdotis.

EAS transdonis dumvivan membrecon al Bill Auld kaj Marjorie Boulton. David Bisset, vicprezidanto de EAB kaj sekretario de EAS, estris ĉi tiun feliĉan kaj malstreĉigan okazon, organizitan de s-ino Jean Bisset.

Dufoje Bill stariĝis por esprimi dankojn. Lingva kreemo kaj flueco ne mankis al li. La ĉeestantaro aprecis ĉiun vorton!

David W. Bisset

Nia nobel-kandidato

La aŭtoro de La infana raso, la plej grava verko de la postmilita E-poezio, estos ree kandidato por la literatura Nobel-premio. William Auld, prezidanto de Esperanta PEN-Centro, estas la unua E-verkisto kiu atingas la honoron de la kandidateco. Pri la iniciato EVA kaj IEMW kunlaboras kun la Esperanta PEN-Centro.

Malmultaj minoraj literaturoj sukcesas esprimi kandidaton al Nobel-premio. Ekzemple la kataluna dum kelkaj jaroj antaŭ lia morto proponis Salvador Espriu (1913-1985). Post tiam neniu kataluna verkisto kandidatis. Estas malfacile trovi tian literaturan personecon, kiu senkonteste superas ĉiujn siajn samlingvanojn, kaj tial estas proponebla al ĵurio tendence favora al la reprezentantoj de la plej uzataj lingvoj.

La granda eĥo en la eŭropa gazetaro en 1998, post la propono iniciatita de Manuel de Seabra (ankaŭ PEN-klubano), interalie influis la Skotan Nacian Bibliotekon en Edinburgo, kiu decidis akcepti kaj flegi la tutan E-libraron de Auld, se li bonvolus testamenti ĝin.

HeKo

UEA: Akredito ĉe UN kaj Unesko

Kadre de la oficialaj rilatoj de UEA kun Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko la Ĝenerala Direktoro akreditis la oficialajn reprezentantojn de la Asocio ĉe tiuj mond-organizaĵoj.

Ĉe Unuiĝintaj Nacioj UEA havas la statuson de specialaj konsultaj rilatoj kaj rajtas akrediti reprezentantojn ĉe ĉiuj oficejoj de UN. En Nov-Jorko la delegacio de UEA konsistas el Ulrich Becker, Daniel Cuthbert, Rochelle Grossman, Mark Fettes kaj Humphrey Tonkin. En Ĝenevo UEA estas reprezentata de Mireille Grosjean, Andy Künzli kaj Marion Belisle, kaj en Vieno de Hans Michael Maitzen, Renate Klag kaj Walter Klag.

Kun Unesko UEA estas en operaciaj rilatoj. Ĝiaj reprezentantoj en Parizo estas Vincent Charlot, Barbara Despiney kaj Philippe Berizzi.

GK UEA

La renaskiĝo de Esperanto?

Sub la titolo “La renaskiĝo de Esperanto, alternativa lingvo”, la tagĵurnalo Le Monde (9 jan 2001, suplemento Economie) publikigis pozitivan artikolon pri Esperanto. Tio estas rezulto de interparolado de ĵurnalistino Anne Proenza kun Philippe Berizzi (ekspezidanto de JEFO) kaj Bruno Flochon (prezidanto de Esperanto-France).

Tiu artikolo reliefigas la puŝon kiun donas la Interreto al Esperanto kaj indikas i.a. ke multaj personoj, pli ĝenerale junaj, malkovras tiun lingvon per retserĉiloj per la simpla ŝlosilvorto “Esperanto”.

Henri Masson

Faulhaber-semajnfino

La ĉiujara Faulhaber-semajnfino en Elspeet (Nederlando) okazis ĉi-foje 8-10 dec kaj enhavis krom la tradiciajn kulturaĵojn rememoron pri Zamenhof. Vendredvespere prelegis Nora Caragea (Germanio) pri la fama libro Hirthara Petro (el la germana originalo tradukita de Rudolf Fischer).

Sabatmatene la partoprenantoj promenis en la arbar- kaj erikejriĉa ĉirkaŭaĵo de la feriejo, kun profesia gvidisto. Poste Jan Kuster montris videofilmon pri la inaŭguro de la E-monumento en Zwolle en 1975. Ginta Uittenbogaard parolis pri Zamenhof kaj Litovio. La Alkmara E-ĥoro Malvo kantis E-kantojn. Ed Borsboom prelegis pri Zamenhof kaj homaranismo.

Vespere aktoris Lutkobuso el Zagrebo; ĝi prezentis La etan Princon. Dimanĉmatene okazis edifa kaj humanista kunestoj. Poste prelegis René Ballaguy el Francio pri Distribua Ekonomio. Sekvis lin Jakvo Schram (Belgio), parolante pri Naciismo, Internaciismo, Sennaciismo. Fine Ivan Špoljarec (Kroatio) montris diapozitivojn pri Zagrebo.

Partoprenis ĉ. 100 personoj, inter kiuj 20 eksterlandaj. Paralele al la programo okazis E-kurso, gvidita de membroj de la Nederlanda E-Junularo.

La sekvonta Faulhaber-semajnfino okazos 5-7 okt 2001.

Ans Kramer

Nova asocio en Benino

De kelkaj jaroj oni ne plu aŭdis pri ia nacia strukturo esperanta en Benino. La unua paŝo al la realiĝo de tia ideo estas la ekzisto de E-oficejo en Cotonou, ĝis nun tute financata de unuopuloj, inter kiuj Martin Schäffer el Germanio (Esperanto-Stuttgart).

15 dec 2000, je la Zamenhofa Tago preskaŭ ĉiuj aktivaj esperantistoj kaj reprezentantoj de esperantaj kluboj el Benino kunvenis en la E-oficejo, kiu pro tio iĝis ege malgranda, kaj multaj akceptis stari dum la tuta kunveno kaj la debato estis vere vigla.

La partoprenantoj, grandparte esperantistoj, kiuj neniam spertis aŭ konis la Beninan E-Asocion, ĉar ili esperantiĝis post 1993, esprimis siajn opiniojn pri BEA. La maloftaj iamaj esperantistoj, kiuj ĉeestis, devis klarigi la situacion, kiu tiutempe regis. Multaj el ili konfesis siajn erarojn kaj konsentis, ke oni refreŝigu la movadon surbaze de novaj principoj.

Unuanime la asembleo aprobis la ideon starigi novan asocion, sed ne por konkurenci kun BEA, sed kun la espero, ke iam la du asocioj kuniĝos. La afero tiel rapide evoluis, ke tuj fondiĝis komitato por gvidi la balotadon de la estraro de la asocio, kiun oni, post kelkaj dekoj da minutoj de interŝanĝo de opinioj, baptis Benina E-Federacio (BEF). Tute prudente la iniciatinto de la kunveno jam de longaj tagoj pretigis statutojn kaj regularojn, kiujn oni laŭtlegis por la asembleo kaj plibonigis antaŭ la balotado. Ĉar temis pri homoj kun bonaj intencoj, oni ne perdis multe da tempo por la balotado de la estraro.

Post la balotado tiel prezentiĝis la rezulto:

Prezidento: Fabossou Amancio Christian; sekretarioj: Hounsounou Francois kaj Tchidi Berengère, kasistoj: Djokoui Magloire kaj Laüt Honoré. Tri el la kvin estraranoj loĝas en Cotonou.

BEF momente havas 50 membrojn. Iliaj kotizoj helpas al BEF ekfunkcii: fotokopioj, pretigado de dokumento por la registrado ĉe Ministerio, kunveno, ktp.

Jean Codjo

La oka Togolanda Kongreso

2 beninanoj, 12 niĝerianoj, ganaano, francino kaj togolandano el Kotdivuaro aldoniĝis al 80 togolandaj esperantistoj por agrabligi al si reciproke la kvartagan (27-31 dec) restadon en la urbo Tsevie pro la 8a Togolanda E-Kongreso (TEK) kun la temo “Esperanto kaj la infanaj rajtoj”.

La kongreson malfermis la vicurbestro. Tuj post la malfermo okazis la prelego de Afantchao-Biakoi Yao pri la infanaj rajtoj. Ĵurnalistoj de tri radiostacioj ĉeestis la kongreson kaj du jam elsendis pri ĝi.

Okazis du komitatkunsidoj de Unuiĝo Togolanda por Esperanto (UTE); dum la unua la sekcioj prezentis sian agadon en la jaro. Ĉar la jaro 2000 estas elekta, la nova komitato kun kvardek membroj okazigis la duan kunsidon, dum kiu okazis diversaj elektoj, plejparte reelekto de antaŭaj estraranoj. La estraro de UTE havas novajn vic-prezidanton Doumegnon Koffi kaj sekretarion Agbehou Ayaovi.

La komitato faris aliajn decidojn, i.e, pri fiksado de la kotizoj, elektado de lokoj de la Zamenhoffesto 2001 (vilaĝo Kleve) kaj de TEK-9 en la urbo Notse 27-31 dec 2001.

Okazis debatoj pri kvin temoj: Kiel gajni monon per Esperanto? — Kiel vojaĝi per Esperanto? — Esperantismo / Interna Ideo / Homaranismo — Kiel estraraniĝi en la movado Togolanda? — La vivo en la Centra Oficejo de UEA. Ne estis prelegoj, sed veraj diskutrondoj, dum kiuj multaj personoj parolis. La tekstoj de la enkondukoj al la debatoj aperos en la kongresa libro, kiu aperos post kelkaj semajnoj.

La ĝeneralaj asembleoj ebligis al la esperantistoj konigi al la publiko sian agadon en la jaro. Ĉiuj sekcioj de UTE prezentis sian laboron en 2000: kluboj UVA, Nova Sento, Nova Stelo, Juna Amikaro, Modelo, KEK, Pacbatalantoj, Junulsperto, Espero, Verda kaŭzo, Venko, C-21, Zamenhof, ankaŭ la klubo de la Paco kaj ILEI-sekcio TIETo. TIETo multfoje kunvenis por plibonigi sian agadon. Akceptiĝis du novaj instruantoj kaj nova plano por la jaro 2001. Ne mankis raportoj de JOTE kaj UTE. Poste niĝerianoj prezentis siajn laborojn. Parolis ankaŭ beninanoj kaj la ganaano.

Okazis internaciaj ekzamenoj de UEA/ILEI. Estis 11 kandidatoj ĉe la elementa kaj 9 ĉe la meza. La provizora rezulto montras 2 sukcesintojn ĉe la elementa kaj 4 ĉe la meza.

Prepara kurso okazis en Tsevie de la 24-a ĝis la 27-a de decembro 2000. TIETo profitis la okazon por plibonigi la instrunivelon de siaj novaj instruistoj. La kultura flanko de la kongreso ne estas forgesata. Du vesperoj dediĉiĝis al tio. Unu el la programeroj, kiujn preskaŭ ĉiuj kongresanoj partoprenis, estis la kvizo.

UTE agadas ankaŭ sporte. Ĉe ĉiu TEK, ĝi okazigas futbalmatĉon. Ĉi-foje teamo Maljunaj Pulmoj de la urbo Tsevie ludis kontraŭ la teamo Esperanto. Tiu ĉi malgajnis 2 : 3.

Gbeglo Koffi, estrarano de UEA pri la agado en Afriko, parolis kun kongresanoj. Krom formalaj interparoloj li kunvenis dum plena horo kun la okmembra niĝeria delegacio. Li klarigis al ili pri la subvenciado fare de UEA al Afriko, kaj la klopodoj de afrikanoj por trovi pliajn monfontojn.

En vere amika etoso fermiĝis la kongreso kun grupa fotiĝo.

La kongreso tute ne forgesis la infanojn pro sia temo. Tial ĝi omaĝas al la infanoj, kiuj partoprenis la kongreson. Ili estas: Elom, Ami kaj Alix Sagbadjelou; Dzifa kaj Aminda Gbeglo; Jeannot Kanlipou. Gbeglo Dzifa jam partoprenis kvin TEK-ojn. En ĉi tiu kongreso li prezentis kantojn kaj gajnis plurajn premiojn.

Agbehou Ayaovi

[Zamenhofa tago] Serioze en Budapeŝto

Plena salono da esperantistoj kunvenis en Budapeŝto je la Zamenhofa Festo 16 dec 2000.

Post deklamo de László Vizi, malferme parolis Gyorgy Nanovfszky, prezidanto de Hungaria E-Asocio. Li parolis pri la intenco fondi tegmentan organizon de hungariaj esperantistoj kaj anoncis, ke la grandioza E-biblioteko de Károly Fajszi havos lokon en la Muzeo Festetich de urbeto Keszthely. Li informis pri la oficiala “akreditigo” de la Esperanta ekzamen-sistemo.

Poste Zsuzsa Varga-Haszonits prelegis pri Zamenhof kaj pri la instruado en la fako de Esperanto ĉe la universitato ELTE. Bele kantis Anjo Amika (tamen kun iom ĝene laŭta magnetofona akompano).

Ĉio estis konvena por amika festado de malgranda komunumo.

Blazio Vaha

[Zamenhofa tago] Gastronomie en Triesto

Triesto situas en la nord-orienta parto de Italio, proksime de Slovenio, ĉe la maro. Triesta E-Asocio fondiĝis en 1906 kaj aktivas ĝis nun. TEA organizas renkontiĝojn, seminariojn, kongresojn, regule kunvenas kaj aranĝas societan programon. Rimarkeblas la celebrado de la Zamenhofa Tago kaj de la Semajno de Internacia Amikeco.

Ĉi-decembre TEA estis tre aktiva: la festado komenciĝis la 17an per Zamenhofa Tago, daŭris la 22an per Kristnaska Festo kaj finiĝis la 28an per Bondezira jarmilfina tostada festo.

La Zamenhofa Tago okupis la tutan dimanĉon kaj kunvenigis esperantistojn ankaŭ el aliaj italaj urboj kaj el Kroatio.

Matene oni vizitis ekspozicion pri Elizabeth, Aŭstria Imperiestrino, kie oni lasis spurojn en la gastlibro, poste la rendevuo lokiĝis en la asocia sidejo. Tie ses gekuiristoj preparis siajn specialaĵojn okaze de la 3a Gastronomia Konkurso, ĉi-foje dediĉita al fazeoloj.

La komuna tagmanĝo estis ne nur abunda (6 pladoj) sed ankaŭ tre bongusta, kaj aljuĝado de premioj estis malfacila. Venkis junulo Silvio Arata dank’ al speciala salato kun fazeoloj, cepoj kaj tunfiŝo, sed menciindas nepre fazeola supo kun fumaĵitaj porkaj ripaĵetoj. Ne mankis bonega ruĝa vino, kukoj kaj kafo.

Por omaĝi al Zamenhof, la prezidanto de TEA legis parton el letero, kie la Majstro klarigas kiamaniere li elpensis kaj kunmetis Esperanton. Sekvis premiado de la plej ŝatata fazeola plado kaj finfine venis la muzika parto. Dek membroj de la virina koruso I.Grbec prezentis Kristnaskajn kaj popolajn kantojn en Esperanto.

Post la koncerto en la Asocio, la korusaninoj estis petataj ludi post unu horo ĉe infana Kristnaska festo organizita de Bonfara Germana Asocio. Ni ĉiuj iris tien kaj ĝuis denove, sed kune kun tiu alia grupo, Kristnaskajn kaj popolajn kantojn en Esperanto.

Fine de julio 2001, TEA organizos la 70an Italan Kongreson de Esperanto, ĝia temo estas “Eŭropo 2001: kulturoj — lingvoj — Esperanto”.

Edvige Ackermann prezidanto de TEA

[Zamenhofa tago] Tutlande en Niŝ

15-17 dec en Niŝ (Jugoslavio) kunvenis ĉ. 100 esperantistoj el preskaŭ ĉiuj aktivaj serbiaj E-societoj.

Vendrede oni oficiale akceptis la gastojn en unu el la salonoj ĉe la fervoj-stacidomo. Bedaŭrinde makedoniaj esperantistoj ne sukcesis veni, ĉar loĝantaro blokis la aŭtovojon kaj fervojon Skopje-Niŝ proteste kontraŭ atakoj al la serbia teritorio el la “senmilita” UN/NATO-aero. Ĉiuj aliaj venintoj vendrede ĝuis interkonan vesperon en restoracio.

La publika solena kunsido okazis sabate en salono de la Armea Domo. Krom esperantistoj ĉeestis ĉ. 50 membroj de neesperantistaj organizoj, kun kiuj la niŝa societo kunlaboras. La solenaĵo komenciĝis per E-himno, sekvis salutoj de la urbestro de Niŝ (Vladimir Domazet), prezidanto de Serbia E-Ligo (Zoran Ćirić), prezidantoj de E-societoj kaj de neesperantistaj organizaĵoj.

La kultura parto enhavis korus-kantojn, ŝalm-muzikadon, ŝercojn kaj poemojn. Fine pri Zamenhof raportis Momĉilo Krstiĉ Japanac, vestita en la serba popolkostumo.

Posttagmeze estis solene malfermita ekspozicio pri Zamenhof kaj Esperanto. Post la ekspozicio oni spektis filmon pri NATO-bombado de Niŝ la film-aŭtoro pardonpetis pro tio, ke la filmo provokis tristajn emociojn, sed tia estas la realeco. Alian filmon montris beograda fervojista E-societo. Estis prezentitaj novaj E-eldonaĵoj.

La solena vespermanĝo okazis en alia restoracio. Dum la vespermanĝo, kiu daŭris preskaŭ ĝis mateno, krom la dancado kaj kulturaj programeroj, okazis elekto de la plej bela E-torto (5 tortoj partoprenis) kaj loterio. (La venkinta torto estis la dua premio en la loterio, kaj la ĉefpremio estis bakita porkido; ili estis formanĝitaj de la feliĉaj gajnintoj helpe de novaj kaj malnovaj amikoj, parte pro la amikeco, parte pro neebleco ĉion sola formanĝi.)

Dimanĉo estis sporta kaj ekskursa tago. Teamo de lokanoj kaj gastoj ludis “malgrandan piedpilkon” kontraŭ urba neesperantista teamo. La esperantistoj sukcese rezistis dum la unua duono, sed dum la dua duono la “gaja nokto” tamen estis rimarkebla. Poste atendis nin ŝakistoj el la Regiona ŝak-asocio. La neesperantista teamo venkis.

Fine oni ekskursis al proksima Niŝa Banloko, kie nin atendis la prezidanto de la komunumo Niŝa Banloko, kun kiu ni restis dum ĉirkaŭ unu horo.

Zoran Ćirić

[Zamenhofa tago] Hobitece en Skotlando

Je la Zamenhofa Tago en Abedour (Skotlando, 9 dec 2000) inter diversaj programeroj por celebri la Zamenhofan datrevenon, d-ro Chris Gledhill prezentis sian tradukon de La hobito de J. R. R. Tolkien, kiun en novembro eldonis Sezonoj. La tradukinto deklamis kelkajn poemojn, kiujn esperantigis la plej fama verda skoto, William Auld. La postprelega debato daŭris unu horon kun multaj scivolemaj kaj entuziasmaj demandoj.

Dum la riverego Forth ondis apud la kunvena boatejo, oni manĝis kukojn kaj babilis amikece — kvazaŭ sceno el La hobito.

Chris Gledhill

Semajnaj kursoj en Bydgoszcz

En Bydgoszcz dum januaro-aprilo kaj septembro-decembro eblas partopreni semajnajn E-kursojn kaj praktikojn kun prelegoj pri turismo kaj kulturo (ĉiam de lundo ĝis vendredo) kadre de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo — klerigejo de AIS San Marino. La kotizo estas 10 USD por la semajna kurso plus 5 USD por ĉiu tranokto en studenta domo. De majo ĝis aŭgusto 2001 eblas apartaj E-kursoj por grupoj minimume 10-personaj.

Ni invitas ankaŭ prelegantojn, kiuj kapablas interese prelegi en Esperanto pri turismo, kulturo kaj lingvoj dum 8-10 studhoroj semajne (lundo-vendredo); ni certigas senpagan loĝadon, manĝadon kaj etan poŝmonon.

Adreso: M.Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando. Rete: Andreo@rubikon.net.pl

MT

Prelegoj pri Zamenhof

Kultura Centro Esperantista gastigis tre interesan prelegaron de d-ro Walter Żelazny, 16-17 dec 2000, pri la ideologiaj fundamentoj de L.L. Zamenhof.

Żelazny atente komparis du leterojn de la iniciatinto de Esperanto: al Borovko (1895) kaj al Kofman (1901). Diversaj demandoj ricevas ambaŭflankajn respondojn: ekzemple, ĉu Zamenhof verkis sian lingvon por la homaro aŭ por la homaranoj? Laŭ la letero al Kofman, kaj laŭ la broŝuro Hilelismo la enradikiĝo de lingvo neŭtrala ne estos ebla sen hilelismo (poste: homaranismo), tio estas sen kreo de neŭtrala popolo.

Estas rimarkinde, ke Zamenhof neniam difinis sian lingvon helpa: li skribis pri lingvo internacia, neŭtrala, laŭ signifo fakte ne registrita en PIV. Efektive, per Esperanto Zamenhof ne celis nur faciligon de la komunikado, sed ankaŭ la kreon de nova identeco. Tiu “interna ideo” akompanis la lingvon ekde la Unua Libro, kaj danke al ĝi Esperanto fariĝis tute aparta fenomeno, kompare kun la ceteraj inventitaj lingvoj.

HeKo

BET-37

Litova Esperanto-Asocio invitas partopreni la tradiciajn 37ajn Baltiajn Esperanto Tagojn (BET-37, 7-15 jul 2001).

BET-37 okazos en universitata urbeto de Litovia Agrikultura Universitato kelkajn kilometrojn for de Kaunas.

Por dispono de esperantistoj estos tuta Litovia Agrikultura Universitato kun salonoj, aŭditorioj, studenta komunloĝejo, hoteleto, manĝejo, librovendejo, presejo, biblioteko, banejo, sporta centro, medicina centro, banko, poŝtejo, vendejoj, apoteko, frizejo, lavejo, kafejoj, gazetara butiko, stadiono kaj aliaj bezonataj aferoj. Eblos uzi universitatajn busojn, komputilojn k.s.

Esperantistoj, kiuj grave kontribuos al la programo de la aranĝo aŭ/kaj signife helpos organize, pro loĝado kaj manĝado ne pagos.

La programo estos tradicia: somera universitato, paroligaj kaj perfektigaj kursoj, literaturaj aranĝoj, muzikaj kaj artaj vesperoj, pupteatra spektaklo, debatoj pri situacio kaj problemoj de Esperanto-movado en Baltiaj landoj, tradukista kurso, pedagogia seminario, seminario de klubestroj kaj aktivuloj, primovada lernejo, sciencteknikaj kaj fakaj aranĝoj, instruado de kantoj, junularaj aranĝoj, konkursoj, kvizoj, distraj programeroj, ekskursoj, ripozado en naturo, diskutoj, forumoj, libroservo, interkona vespero, baza konatiĝo kun litova lingvo, ekspozicioj, filmoj kaj lumbildoj, gazetara konferenco, sportaj ludoj...

Organiza komitato atendas proponojn, sugestojn, ofertojn por la programo, ankaŭ sinproponojn.

Al Litovio senvize rajtas veni civitanoj de multaj landoj. Aliaj vizojn havigu en Litoviaj ambasadejoj kaj konsulejoj en diversaj landoj. En problemaj kazoj turnu Vin por helpo al Litova Esperanto-Asocio.

Se necese, LEA povas sendi oficialan inviton. Esperantistoj el ekssovetiaj landoj helpe de Litova E-Asocio povas ricevi vizojn senpage.

Petu pliajn informojn ĉe LEA:

Adreso: p.k. 167, LT-3000 Kaunas, Litovio

Rete: ritavalc@takas.lt

LF-koop sen direktoro

S-ino Judit Felszeghy spontane kaj subite demisiis de la direktora posteno ĉe la Kooperativo de Literatura Foiro, 30 nov 2000.

17 dec la Administra Komitato de LF-koop, kunsidante en Svislando, konstatis la demision kaj taksis la direktoran oficon ne plu bezonata en la organigramo de la societo.

La taskoj de la malaperinta posteno transiras parte al la deĵorantoj en Svislando, sub la supervido de la prokuristo, parte al du novaj oficoj: la administranto de la novaĵagentejo Heroldo Komunikas kaj la responsulo pri la TTT-paĝoj.

Tial ke ambaŭ aktivos ne nur por LF-koop, sed por ĉiuj establoj aliĝintaj al la Pakto por la Esperanta Civito, necesos suplementa decido kadre de la Evolukomisiono de la Pakto.

En la nuna konjunkturo de LF-koop, bazita sur tri polusoj (administra en Svislando, produktaj en Italio kaj Bulgario) la direktora posteno fakte fariĝis superflua.

Kooperantino Felszeghy donis gravan kaj valoran kontribuon al la ekspansio de la entrepreno dum 1993-99. LF-koop deziras al ŝi multe da sukceso en la profesia vivo.

HeKo

Zamenhof sur fresko

3 nov 2000 en Lodzo (Pollando) oni omaĝis 33 personojn meritajn por la urbo.

Urbocentre sur muro de la domo 71 en la ĉefstrato Piotrkowska aperis granda fresko, kiu imitas muron de konstruaĵo kun pordego, balkonoj kaj fenestroj, tra kiuj rigardas la 33 eminentuloj. Inter ili estas ankaŭ Ludoviko Zamenhof. Similaj freskoj (tamen sen Zamenhof) estas, ekzemple, en Liono kaj Barcelono.

Aleksander Kamiński

Foto de Robert Kamiński

Poŝta propagando

Ĉeĥa poŝto propagandas Esperanton rekte ĉe poŝtoficejo Strážnice (distrikto Hodonín) per porokaza afrankmaŝina stampilo ekde 11 dec 2000 ĝis 20 jul 2001. Sur la kliŝeto estas dulingva teksto “Internacia Esperanto Konferenco Strážnice 14-20.7.2001 La Espero”.

Aŭtoris ĝin tradicie konata praga duopo: laŭ projekto de inĝ. Karel Kuča ĝin majstre gravuris d-ro Karel Pavlíček. Ekde 2 jan 2001 la sama poŝtoficejo uzadas E-glumarkon okaze de la menciita konferenco.

Vladislav Hasala

DESKF: Ĉirkaŭdanuba kunlaboro

La kvinan sesion de Danuba Esperantlingva Scienca kaj Kultura Forumo (DESKF-5) okazigos en Beograd 7-10 jun 2001 Serbia E-Ligo kaj ĝia E-Instituto. En sia unua sesio okazinta en Timişoara (1997), laŭ iniciato de prof. Ignat Bociort, DESKF difinis siajn agadkampojn: scienca, kultura, socia kaj turisma. DESKF celas progresigi egalrajtan kunlaboron kaj evoluigi interkonon en la koncernaj landoj, establi daŭrajn kontaktojn, progresigi egalrajtan valorproduktan kunlaboron, progresigi E-instruadon, sciencon kaj kulturon, organizi liberajn diskutojn pri aktualaj problemoj en diversaj kampoj kaj prezenti al decidofarantoj kaj larĝa publiko rekomendojn.

La postaj sesioj de DESKF okazis en Budapeŝto (1998), Poprad (1999) kaj denove en Timişoara (2000), ĉiam kun ĉeesto de reprezentantoj de ŝtataj instancoj, akademioj kaj universitatoj de gastiganta lando.

La ĉeftemo de DESKF-5 estos: “Danubo — faktoro de ekonomia kaj kultura integriĝo de ĉirkaŭdanubaj landoj”.

En kvar sekcioj estos pritraktitaj diversaj aspektoj de integriĝoj en tiu multkultura kaj interkultura spaco:

  • 1. Projektoj de regiona kunlaboro.
  • 2. Inter la Nigra Montaro kaj Nigra Maro — aktualaj problemoj kaj perspektivoj.
  • 3. Scienco kaj kulturo de ĉirkaŭdanuba geografia spaco.
  • 4. Esperanto kiel integriga faktoro en Danubio.

En apartaj programeroj estos prezentitaj la movado de Lingvaj Festivaloj de TEJO kaj la projekto Interkulturo de ILEI kun la specifa subprojekto Proverbejo, kun precipa konsidero de ilia signifo por Eŭropa Jaro de Lingvoj 2001 en ĉirkaŭdanubaj landoj.

Pliaj informoj estas riceveblaj de SEL (Adreso: Terazije 42, YU-11000, Beograd Rete: radp@ptt.yu).

Radojica Petrović

Duobla festo en Pazarĝik

24 nov en la prezentosalono de la Belarta galerio en Pazarĝik (Bulgario) okazis solenaĵo okaze de la 90-jara jubileo de E-societo Radio kaj 15-jara jubileo de ĝia ina koruso.

Krom la societanoj ĉeestis pluraj urbanoj kaj gastoj el aliaj loĝlokoj, direktoroj de la regionaj muzeo, arkivo, biblioteko, gimnazioj kaj aliaj lernejoj, eĉ reprezentantoj de politikaj partioj.

La kunvenon gvidis Aleksandro Arnaudov, kiu en sia enkonduka paroladeto notis gravajn momentojn de la societa vivo. La prezidanto de Bulgara E-Asocio substrekis la honoran lokon de la societo en la strukturo de la Asocio kaj dekoris per ora insigno plurajn aktivulojn: Petko Arnaudov, Grozdenka Filipova k.a. La urbestro de Pazarĝik, d-ro Ivan Kolĉakov, menciis en sia mesaĝo: “En nia urbo la Esperantista societo estas grava kultura institucio, malantaŭ kiu staras la nomoj de eminentaj personoj el la diversaj fakoj de la socia kaj kultura vivo”.

Pri la agado de la societo, kiu estas tradicie tre aktiva kaj fruktodona, parolis la prezidantino Grozdenka Filipova. Sufiĉas mencii nur, ke la societo en tiu jaro eldonis jam tri esperantaĵojn: numeron de Bulgara Esperantisto, esearon de Georgi Mihalkov kaj libreton pri la urbo. Baldaŭ aperos du aliaj libroj.

Fine la virina koruso de l’ societo kun la urba mandolina orkestro prezentis belan koncerton. Vespere la regiona televido prezentis detalan raporton pri la duoble jubilea kunveno de Radio.

Petko Arnaudov

Alvoko al verkistoj

Eldonejo KLEKS de Georgo Handzlik (aperiganta la luksan “Nigran serion”, en kiu fine de 2000 aperis La Lada Tambureto de Günter Grass) planas kunlabore kun EVA eldoni libron, kiu enhavos mallongajn rakontojn de nuntempaj E-verkistoj. La libro aperu por la Zagreba UK.

Ni petas vin kontribui al la libro per rakonto(j), ne pli longa(j) ol 7 tajpopaĝoj ĝis 30 apr 2001. Ĉar en la libro aperos ankaŭ biogrametoj, sendu kelkajn informojn pri vi mem.

La elekton de la rakontoj faros nome de Eldonejo KLEKS — Georgo Handzlik, kaj nome de EVATomasz Chmielik.

Ni intencas aperigi pli-malpli 25 tekstojn. Se ni sukcesus pri la libro, ni ŝatus eldoni similajn rakontokolektojn por venontaj UK-oj. Ĉiuj aŭtoroj enirintaj la libron estos honorigitaj dum la Zagreba jarkunveno de EVA per la diplomoj kaj “verdaj laŭroj” de Eldonejo KLEKS.

Kontaktoj:

Adreso: Tomasz Chmielik, uł. Jarzebinowa 3/30, PL 21-040 Świdnik, Pollando.

Rete: handzlik@kleks.pl

Georgo Handzlik Tomasz Chmielik

Kristnaske en Odeso

5-7 jan 2001 en Odeso (Ukrainio) okazis la 2a junulara Renkontiĝo de E-naturamantoj “Kristnaska Birdokalkulo” (Kristnasko-2001). Estas kurioze, ke same tradicia iĝis nepartoprenemo en ĝi de tiuj “junaj, naturamantaj...”. Eble, ili tute ne ekzistas, kaj tiu “enigma animo de esperantistoj” strebas ne al naturo, sed nur al kulturo?

Sed ni odesanoj ŝatas la verdaĵon kaj ofte vizitas ĝin; eĉ kiam ĝi estas nur virtuala, enburĝonigita. Ĉi-foje ni organizis la renkontiĝon por ni mem, kaj mem ĝuis nian propran gastamecon. La tuta programo estis plenumita: ekskursoj al naturo, Vespero de sorĉaŭguroj kaj Intelektaj Ludoj kun “kutja” ktp.

Ni kore kompatas ĉiujn nevenintojn. Sed vi havas eblecon viziti nian urbon kaj partopreni E-renkontiĝon Aprilaj ridetoj dum la fama Odesa festivalo de humuro.

Tatjana Auderskaja

Kurte

La Konsilantaro de Ĉina E-Ligo diskutis en sia oktobra kunsido pri invito de la 89a UK en 2004 al Pekino. (El Popola Ĉinio)

Jacques Yvart k Kajto kantis en la urba koncertejo de Arras (Francio) antaŭ 400 personoj (el ili 100 e-istoj) okaze de la kongreso de la Norda Federacio; krome, en la urba parko Les grandes Prairies estis plantita E-arbo (ginkgo biloba) kun memor-tabulo. (Franca Esperantisto)

18 nov Milana E-Klubo kontribuis per ekspozicio, prelego k informado al Festo de Asocioj, kiun partoprenis 42 asocioj kun kulturaj aŭ volontulaj celoj. (l’esperanto)

12 nov en Marsejlo esperantistoj starigis inform-budon okaze de Euromed — kunlabora forumo de mediteraneaj neregistaraj organizaĵoj, sindikatoj k lokaj respondeculoj. (Esperanto)

Laŭ iniciato de e-istoj en gubernio Tokusima (Japanio) oni kolektis pli ol unu milionon da enoj por subteni vjetnamajn infanojn kun handikapo pro damaĝo de kemia veneno. (La Revuo Orienta)

23 sep estis inaŭgurita en urbocentra paroĥo de Pécs (Hungario) E-Muzeo “Lajos Gyula”, nomita laŭ la unua E-instruisto en la urbo. (Esperanto).

Je la Zamenhofa Tago 2000 LF-koop anoncis ke estas praktike elĉerpita (restas nur 30 ekz.) la unua eldono de la historiografia verko de Zofia Banet-Fornalowa “La familio Zamenhof”, eldonita fine de la lasta julio. (HeKo)

Eldonejo Hiria eldonis eŭske la humuran verkon de Louis Beaucaire El la vivo de bervala sentaŭgulo en la traduko de Aitor Arana. (Esperanto)

Pro la altiĝo de poŝtaj prezoj la komitato de Ĉeĥa E-Asocio decidis, ke Starto aperu nur 4 fojojn jare, sed la sumo de la paĝoj restos la sama. (Starto)

Litova Stelo, eldonata en la eldonkvanto 1000 ekzempleroj, estas sendata al 433 adresoj en Litovio k 38 aliaj landoj, inkluzive de preskaŭ 100 senpagaj ricevantoj. (Litova Stelo)

Ekde 2001 sen prezaltiĝo Heroldo de Esperanto aperos ĉiun trian semajnon, nome 17 fojojn jare, k evitos duoblajn numerojn, kiuj kondukis al nur 14 efektivaj eldonoj (ekspedoj); LF-koop esperas atingi poste la realan duonmonatecon. (HeKo)

Post kelkmonata restado en Hongkongo k Aŭstralio Trevor Steele en oktobro revenis en Litovion k denove gvidas E-kursojn en Kaunas. (Litova Stelo)

Jar(mil)fino en Moskvo

Moskvaj esperantistoj lanĉis novan tradicion — Moskvajn Zamenhof-Tagojn. Ni esperu, ke ankaŭ estonte ni organizos ampleksan programon, uzante la ŝtatan Tagon de Konstitucio (12 dec), kiu estas aldona ripoztago.

La klubkunveno 14 dec ne estis speciale festa, tamen iom pli solena kaj amasa, ol la ordinaraj. Okazis finalo de la tradukkonkurso pri sovetiaj kantoj: (laŭreatiĝis G.Arosev, V.Aroloviĉ kaj V.Melnikov).

Sabate 16 dec la programo daŭris ses horojn. Televido (kanalo ORT) filmis nian teumadon, kantadon kaj ĝeneralan etoson en la klubo. La mallonga filmeto estis montrita lunde 18 dec en la programo Bonan matenon!

Por tiuj tagoj en Moskvon venis studenta grupo el Roslavl. Por la novuloj ruslingvaj prelegoj kaj komuna kantado. Ĉina gasto Wang Huai Yu rakontis pri siaj vojaĝoj. A.Besĉastnov prezentis modelan lecionon. Finis la tagon “Esperanto-karnavalo” aŭ teatra spektaklo laŭ klasikaj motivoj (L.Suŝinskaja).

Dimanĉe 17 dec okazis prelegoj, kvizo por novicoj, koncerto kaj deklamkonkurso. Por la gastoj el Roslavl okazis ekskurso tra Moskvo.

La festa etoso daŭris ankaŭ en la kunveno de la literatura klubo 28 dec. Oni omaĝis al N.Nekrasov okaze de ties 100-jara jubileo. Estis solene anoncitaj la rezultoj de Liro-2000. Okazis teumado kaj regalo per hejmfarita vino. Paralele estis ekspozicio de manlaboraĵoj.

Valentin Melnikov

Vintra Lernejo en Udmurtio

Dum tri tagoj (2-4 jan) en Iĵevsk, la ĉefurbo de Udmurtio, funkciis tradicia Vintra Lernejo de scienca lernejana societo Мысль (Penso). Ĉi tiu societo funkcias en la Domo de junulara kreado. Ĉi-jare kadre de la lernejo funkciis ankaŭ sekcio Esperanto, kiun gvidis Bronislav Ĉupin.

En la sekcio partoprenis pli ol 50 lernantoj de la 3aj kaj 4aj klasoj. Ili aŭskultis informojn pri Esperanto kaj ties rolo en la vivo de la nuntempa junularo. La rakonton bone ilustris ensemblo de internaciaj kantoj, kiu plenumis en Esperanto kelkajn kantojn. Aliaj membroj de la klubo Verda Elefanto deklamis versaĵojn.

Rezulte deko da ĉeestantoj esprimis deziron lerni Esperanton. La kurso jam ekfunkciis.

Bronislav Ĉupin

Senĉapelaj proverboj

Ruslingva internacia gazeto Игра (Ludo) estas destinata por “intelektaj minoritatoj” kaj abonata en 167 urboj de 19 landoj (informo el la kolofono).

En n-ro 103 (2001) inter diversaj tradiciaj intelektaj taskoj aperis 8 proverboj en Esperanto kun propono serĉi iliajn rusajn ekvivalentojn (la tradukoj troveblas sur la lasta paĝo). Nia kolego Jevgenij Rubaŝkin el Sankt-Peterburgo ruze elektis proverbojn tute sen ĉapelitaj literoj — do evitigis komposterarojn.

Dankon al li pro la vica “guto malgranda”, plu montranta ke Esperanto estas parto de reala vivo.

Valentin Melnikov

Malvivaj animoj

Fragmentoj el la poemo de Nikolaj Gogol

Ĉapitro 4

... Nozdrjov salutis lin amikece kaj demandis, kiel li dormis.

— Nek bone, nek malbone, — respondis Ĉiĉikov sufiĉe seke.

— Sed mi, frato, aĉe, — diris Nozdrjov, — tia abomenaĵo trudis sin la tutan nokton, ke hontinde estas eĉ rakonti, kaj en la buŝo post hieraŭ gustas kvazaŭ tie eskadrono tranoktus. Imagu: mi sonĝis, ke min oni vergis, vere! Kaj imagu, kiuj? Vi neniam divenos: ĉefleŭtenanto Pocelujev kune kun Kuvŝinnikov.

“Jes, — pensis Ĉiĉikov, — estus bone, se vin oni vergus reale”.

— Mi ĵuras al Dio! Kaj tre dolore! Mi vekiĝis, diablo prenu, vere io jukas, ĝuste fiaj puloj. Nu, iru nun vestiĝi, mi iom poste al vi venos. Mi devos nur insulti la fian administranton.

Ĉiĉikov foriris al la ĉambro por vesti kaj lavi sin. Kiam post tio li venis en la manĝoĉambron, sur la tablo jam staris ilaro por teo kaj botelo da rumo. En la ĉambro estis signoj de hieraŭaj tag- kaj vespermanĝoj; ŝajne la broso tute ne tuŝis la plankon. Sur la planko estis ĵetitaj paneroj, kaj tabaka cindro estis videbla eĉ sur la tablotuko. La mastro mem baldaŭ eniris kun nenio sub la negliĝo, krom la malfermita brusto, sur kiu kreskis ia barbo. Tenante en la mano ĉibukon kaj sorbante el la taso, li estis tre bona por la pentristo, kiu tre malŝatas la sinjorojn kun glate kombitaj haroj, buklitaj kiel sur la frizejaj reklamŝildoj, aŭ tonditaj tre kurte.

— Nu, kion vi decidis? — diris Nozdrjov, iom silentinte. — Ĉu vi ne volas ludi je la animoj?

— Mi jam diris al vi, frato, ke mi ne ludas; mi pretas aĉeti.

— Vendi mi ne volas, tio estos ne amikeca. Mi ne volas profiti pro diablo-scias-kio. Ludi bankon estus alia afero. Almenaŭ unufoje ni ludu!

— Mi jam diris, ke ne.

— Kaj ĉu interŝanĝi vi ne volas?

— Mi ne volas.

— Nu, aŭskultu, ni ludu damojn; se vi gajnos, ili ĉiuj iĝos viaj. Mi ja havas multe da tiuj, kiujn oni devas forstreki el la censolisto. Hej, Porfirij, alportu ĉi tien damojn.

— Tio estas vana, ĉar mi ne ludos.

— Sed tio ja ne similas al kartludo; ĉi tie ne povas esti ŝanco aŭ falsaĵo: ĉio dependas de la arto; mi eĉ sciigas vin, ke mi tute ne scipovas ludi, eble vi konsentu je handikapo.

“Mi do eksidu, — pensis Ĉiĉikov, — kaj ludu damojn kun li! Antaŭe mi damludis ne malbone, kaj al li estos malfacile trompi min”.

— Bone, mi ludos damojn.

— Ĉiuj animoj kontraŭ cent rubloj!

— Por kio do? Sufiĉos kvindek.

— Kia intereso estas kvindek rubloj? Pli bone estus, se en tiun sumon mi enmetus al vi iun mezrasan hundidon aŭ oran sigelilon por la horloĝo.

— Nu, bone! — diris Ĉiĉikov.

— Kiom da dampecoj vi donos al mi handikape?

— Por kio? Certe neniom.

— Sed permesu al mi fari almenaŭ du sinsekvajn movojn.

— Mi ne volas, mi mem malbone ludas.

— Mi scias, kiel vi malbone ludas! — diris Nozdrjov movante dampecon.

— Delonge mi ne prenis dampecojn per la manoj! — diris Ĉiĉikov ankaŭ movante dampecon.

— Mi scias, kiel vi malbone ludas! — diris Nozdrjov movante dampecon.

— Delonge mi ne prenis dampecojn per la manoj! — diris Ĉiĉikov movante dampecon.

— Mi scias, kiel vi malbone ludas! — diris Nozdrjov movante la dampecon, kaj samtempe li movis per la refaldo de la maniko ankaŭ alian dampecon.

— Delonge mi ne prenis dampecojn... He, he! Kio, frato, estas ĝi? Movu ĝin returnen! — diris Ĉiĉikov.

— Kion?

— La dampecon, — diris Ĉiĉikov kaj samtempe ekvidis preskaŭ antaŭ sia nazo ankoraŭ unu diskon, kiu ŝajne celis damiĝi. De kie ĝi aperis, tion nur Dio sciis. — Ne, — diris Ĉiĉikov, stariĝinte, — kun vi neniel eblas ludi! Ja oni ne movas po tri dampecoj samtempe!

— Kial po tri? Tio estas eraro. Unu moviĝis hazarde, mi ĝin removos, se vi volas.

— Kaj la alia de kie aperis?

— Kiu alia?

— Jen ĉi tiu, kiu estas damiĝonta.

— Kiel? Ĉu vi ne memoras?

— Ne, frato, mi ĉiujn movojn kalkulis kaj ĉion memoras; vi ĝin ĵus metis. Ĝia loko estas jen tie.

— Kiel? Kie estas ĝia loko? — diris Nozdrjov ruĝiĝinte. — Kaj vi, frato, estas elpensulo, kiel mi vidas!

— Ne, frato, ŝajnas, ke vi elpensas, sed malsukcese.

— Por kiu vi prenas min? — diris Nozdrjov. — Ĉu mi povas friponi?

— Mi prenas vin por neniu, sed ekde nun mi neniam estos ludanta kun vi.

— Ne, vi ne povas rezigni, — diris Nozdrjov flamiĝinte, — ĉar la ludo komenciĝis!

— Mi havas la rajton rezigni, ĉar vi ludas ne tiel, kiel decas al honesta homo.

— Ne, vi mensogas, tion vi ne povas diri!

— Ne, frato, vi mem mensogas!

— Mi ne friponis, kaj vi ne povas rezigni, vi devos finludi!

— Vi ne devigos min fari tion, — diris Ĉiĉikov trankvile, venis al la tabulo kaj konfuzis la dampecojn.

Nozdrjov ekbrulis kaj aliris al Ĉiĉikov tiel proksime, ke tiu retroiris je du paŝoj.

— Mi vin ludigos! Ne estas grave, ke vi miksis la dampecojn, ja mi memoras ĉiujn movojn. Ni ilin starigos denove tiel, kiel ili staris.

— Ne, frato, la afero estas finita, mi ne ludos kun vi.

— Do, ĉu vi ne volas ludi?

— Vi mem vidas, ke kun vi ne eblas ludi.

— Ne, diru rekte, ĉu vi ne volas ludi? — diris Nozdrjov, paŝante ankoraŭ pli proksimen.

— Mi ne volas! — diris Ĉiĉikov kaj por ĉiu okazo levis ambaŭ manojn pli proksimen al sia vizaĝo, ĉar la afero iĝis vere varmega.

Tiu singardo estis tre ĝustatempa, ĉar Nozdrjov svingis sian manon... kaj verŝajne povus esti, ke unu el la agrablaj kaj pufaj vangoj de nia heroo kovriĝus per neforlavebla malhonoro; sed feliĉe flankiginte la frapon, li kaptis Nozdrjovon je ambaŭ liaj batalemaj manoj kaj forte tenis lin.

— Porfirij, Paŭlo! — kriis Nozdrjov furioze, penante liberiĝi.

Aŭdinte tiujn vortojn, Ĉiĉikov liberigis liajn manojn por ne fari la servistojn atestantoj de interesa sceno kaj samtempe sentante, ke teni Nozdrjovon estis senutile. Ĉi tiam eniris Porfirij kaj Paŭlo, forta junulo, kun kiu havi aferon estus tute malavantaĝe.

— Ĉu vi ne volas fini la ludon? — diris Nozdrjov. — Respondu al mi rekte!

— Ne eblas fini la ludon, — diris Ĉiĉikov kaj rigardis en la fenestron. Li ekvidis sian kaleŝon, kiu staris tute pretigita, kaj Selifano atendis nur signon por veturi al la perono, sed el la ĉambro neniel eblis eliri: en la pordo staris du fortaj servutaj malsaĝuloj.

— Do, ĉu vi ne volas fini la ludon? — ripetis Nozdrjov kun la vizaĝo brulanta kvazaŭ fajro.

— Nur se vi ludus, kiel decas al honesta homo. Sed nun mi ne povas.

— Ha! Vi ne povas, fiulo! Vi ne povas, ĉar vi ekvidis, ke vi malgajnos. Batu lin! — li kriis furioze, turnante sin al Porfirij kaj Paŭlo, kaj mem kaptis per la manoj merizan ĉibukon. Ĉiĉikov iĝis pala kiel tolo. Li volis ion diri, sed li sentis, ke liaj lipoj moviĝas sensone.

— Batu lin! — kriis Nozdrjov, impetante antaŭen kun meriza ĉibuko, tute en flamo kaj ŝvito, kvazaŭ li proksimiĝus al neatakebla fortreso. — Batu lin! — li kriis per la voĉo, per kiu dum granda sturmo iu bravega leŭtenanto krias al sia plotono: “Kamaradoj, antaŭen!” Ekstravaganca braveco de tiu leŭtenanto jam akiris tian famon, ke estas ordonite teni lin je la manoj dum varmegaj aferoj. Sed la leŭtenanto jam eksentis bataleman incitiĝon, ĉio rondiris en lia kapo; antaŭ li kuregas Suvorov, li impetas al granda afero. “Kamaradoj, antaŭen!” — li krias impetante, ne pensante, ke li malutilas al jam pripensita plano de ĝenerala sturmo, ke milionoj de pafiloj estis elŝovitaj tra embrazuroj de neatakeblaj ĝisnube altaj fortikejaj muroj, ke suprenflugos en la aeron, kiel lanugo, lia malforta plotono kaj ke jam fajfas fatala kuglo silentigonta lian krieman gorĝon.

Sed se Nozdrjov prezentis per si la proksimiĝintan al la fortreso bravegan perdiĝintan leŭtenanton, la fortreso, kiun li atakis, tute ne ŝajnis neatakebla. Kontraŭe, la “fortreso” sentis tian timon, ke lia animo kaŝis sin en la kalkanoj. Jam la seĝo, per kiu li intencis defendi sin, estis elŝirita fare de la servistoj el liaj manoj, jam ferminte la okulojn kaj nek viva nek morta li estis preta gustumi ĉerkesan ĉibukon de sia gastiganto, kaj Dio scias, kio okazus al li; sed la sorto savis la flankojn, ŝultrojn kaj la aliajn bonedukitajn partojn de nia heroo. Per neatendita maniero subite tintis sonorileto, kvazaŭ el la nuboj, klare aŭdiĝis frapado de radoj de ĉaro alveturinta al la perono, kaj eĉ en la ĉambro eĥis peza ronkado kaj brua anhelo de ekscititaj ĉevaloj de haltinta trojko. Ĉiuj nevole rigardis en la fenestron: iu lipharulo en duonarmea surtuto estis eliranta el la ĉaro. Informiĝinte en la antaŭĉambro li eniris, kiam Ĉiĉikov ankoraŭ ne sukcesis rekonsciiĝi de sia timo kaj estis en la plej mizera stato, en kiu iam troviĝis mortema homo.

— Permesu antaŭe ekscii, kiu estas ĉi tie sinjoro Nozdrjov? — diris la nekonato rigardante kun ia miro al Nozdrjov, kiu staris kun la ĉibuko en la mano, kaj al Ĉiĉikov, kiu nur komencis rekonsciiĝi de sia neenviinda stato.

— Permesu antaŭe ekscii, kun kiu mi havas honoron paroli? — diris Nozdrjov, veninte al li pli proksime.

— Mi estas distrikta policestro.

— Kaj kion vi bezonas?

— Mi venis por sciigi vin pri tio, ke vi troviĝas sub juĝo ĝis la fintrakto de via afero.

— Absurde, kia afero? — diris Nozdrjov.

— Vi estas implikita en historio, kiam vi en ebria stato persone ofendis bienulon Maksimov, skurĝinte lin.

— Vi mensogas! Mi neniam vidis bienulon Maksimov.

— Kara sinjoro! Permesu al mi raporti, ke mi estas oficiro. Vi povas tion diri al via servisto, sed ne al mi.

Ĉi tiam Ĉiĉikov, sen atendi respondon de Nozdrjov, haste prenis sian ĉapon kaj post la dorso de la distrikta policestro elglitis sur la peronon, enkaleŝiĝis kaj ordonis al Selifano peli la ĉevalojn plenforte.

Tradukis el la rusa Vladimir Vyĉegĵanin

Notoj

Ora sigelilo. Sigelilo por fermi leterojn; ĝi estis portata kiel breloko kun horloĝo.

Suvorov, Aleksandr Vasiljeviĉ (1730-1800). Princo, generalisimo. Suvorov gajnis ĉiujn batalojn, kiujn li partoprenis.

Sezonoj (Jekaterinburg) eldonos la ĉefverkon de N.V. Gogol (1809-1852) Malvivaj animoj jam en februaro. Ĝi aperos kiel la 32a volumo kadre de la eldonserio Oriento-Okcidento.

Mia plej granda sukceso

Tre speciale mi volas gratuli al ĉiuj, kiuj ebligas ekziston de La Ondo de Esperanto.

Por mi la ebleco legi monate vian revuon estas la plej granda sukceso en mia Esperanta vojo, ĉar mi ne havis eblecon legi freŝajn novaĵojn de Esperantujo, kaj La Ondo permesis al mi gajni tiun rajton pro la internacia Fotokonkurso, en kiu mi ricevis kiel premion la revuon.

Mi dankas vin ankaŭ pro tio ke vi sendis la revuon al mia nevo Gustavo, per kies foto mi gajnis laŭdan mencion. Kiam Gustavo ricevis la revuon kun sia foto, li estis tre feliĉa kaj montris la revuon al ĉiuj, en sia lernejo, al siaj geamikoj. Preskaŭ ĉiuj geinfanoj demandis lin pri Esperanto. Kiam antaŭ kelkaj tagoj mi vizitis mian nevon kaj mi trovis lin kun siaj geamikoj, surprizis min, ke tiuj geinfanoj volis scii pri Esperanto, kaj ili faris al mi multe da interesaj demandoj. Ili petis ke mi fotu ankaŭ ilin kaj sendu la foton al vi ... infanaj ideoj.

Nuntempe, en mia lando oni ne parolas pri Ruslando. Nur kiam la rusoj faras teruraĵojn, tiam ili estas novaĵo. Kaj ankaŭ multajn malagrablaĵojn pri rusoj diras personoj kiuj malamas la nunan prezidanton Putin. La fifamo de via prezidanto kreskis ĉi tie speciale pro la submarŝipo en kiu ĉiuj mortis.

Mi kredas ke Esperanto helpas konigi ekstere vian landon. Mi mem spertis tion, ĉar personoj demandis min pri Ruslando dank’ al via revuo, ili diris, ekzemple: “Bone, mi prefere lernu Esperanton kaj ne la rusan lingvon, kiu estas stranga kaj malfacilega lingvo por ni”.

Sandra Burgues Roca (Urugvajo)

Naivo? Ĉu vere?

Kun granda miro mi legis aserton de Valentin Melnikov (LOdE. 2000: 12) ke nete faŝismaj ideoj estis propaganditaj dum la Moskva SAT-Kongreso. Mi miris des pli ke mi partoprenis tiun kongreson.

Kvankam mi persone ne partoprenis la kunvenon, en kiu parolis la grupo Teorio de Feliĉo, mi scias de la efektivaj partoprenantoj ke nenio tiaspeca okazis. Nenio estis kondamninda en la prezentado de ilia asocio. Pro la aĝo de la parolantoj, neniu miris ke la lingva nivelo ne estis tre alta; ankaŭ ni estis iam komencantoj!

Mi jam menciis, ke la grupo ekaktivis en 80-aj jaroj. Se ili volus lerni la lingvon, ili havis sufiĉe da tempo. Sed ili havis aliajn celojn. (V. Melnikov)

Estas malaprobinde akuzi sen alporti pruvojn kun la risko de gravaj damaĝoj por la akuzitoj. Fakte, mi scias malmulton pri tiu societo, krom ke ili zorgas pri helpo al pensiuloj, handikapuloj, veteranoj, kaj tio estas nur laŭdinda.

La pruvojn jam trovis la oficiala justico — kelkajn tagojn post mia artikolo. La “bonfara” societo perforte devigis neplenaĝulojn labori po 16 horoj tage k turmentis ilin. Kaj kiucele la “feliĉuloj” bezonis amasegon da armiloj? (V. Melnikov)

Eble mi estas naivulo, sed tamen mi povas logike rezonadi. Jen grupo, kiu helpas al la sukceso de la kongreso, pruntedonante buson, aktive partoprenante la aktivaĵojn. Eĉ kelkaj el ili aliĝis al SAT. Ĉu pro propagando? Eble, sed logike oni propagandas en medio proksima de la propraj celoj, ne en medio diametre kontraŭa. Ankaŭ mi fidas niajn rusajn amikojn de la kongres-komitato, kiuj konas tiun societon kaj havas favoran opinion pri ĝi. Aliel ili ne estus akceptintaj ĝian partoprenon.

Marcel Hardy (Francio)

Vi estas eĉ pli naiva, ol ŝajnis dekomence. Vi defendas la homojn, pri kiuj vi fakte tute nenion scias. La fiuloj volis sin reklami k impresi solide. La “rusa amiko en kongres-komitato” (nepre en singularo!) simple kaŝis la fakton pri ilia engaĝo de aliaj rusaj komitatanoj, kiuj sciis la veran esencon de tiu koterio. (V. Melnikov)

Nefermita plendoletero

Estimata ĉefredaktoro Trifonĉovski,

En la numero 186 de Literatura Foiro, sur la paĝo 175, vi publikigis faksimilon de privata letero, sendita en 1986 de mi kaj mia eksedzino al Giorgio Silfer kaj Perla Ari Martinelli. Per tio vi lezis miajn aŭtorajn rajtojn, ĉar vi ne petis permeson por la publikigo. Laŭ la juro valida en Finnlando, kaj evidente ankaŭ en Bulgarujo aŭ Svislando, sendita letero apartenas materie al ties ricevinto, sed la sendinto konservas la aŭtoran rajton decidi pri ĝia publikigo.

Mi trovas la lezon kontraŭ miaj aŭtoraj rajtoj des pli grava, ĉar ne temis pri teksto celita por aperigo ie, nur ŝtelita por via revuo — sed temis pri teksto, kiu kiel privata letero estis evidente neniel celita por publikigo.

Por mi estas tro malfacile procesi kontraŭ via revuo en tribunalo. Mi estas ankaŭ informita, ke la redaktoroj de via revuo ne membras en Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio, kaj tial mi ne povas uzi ties Arbitracian Komisionon por ricevi juston. Tial mia sola ebla reago estas ĉi tiu nefermita plendoletero, kiun ĉiu esperantisto povas libere publikigi.

Al la personoj menciitaj en la letero de la jaro 1986 mi diras: evidente mi skribis ĝin surbaze de la informoj, kiujn mi tiutempe havis; sed mi ne celis ĝin por publikigo, nek publikigus ĝin nun sen kontroli, ĉu miaj informoj tiutempaj estis ĝustaj kaj kompletaj. Tial mi pardonpetas al ĉiuj menciitaj en la letero kaj esperas, ke la kontraŭleĝa aperigo ne malbonigos miajn personajn rilatojn kun iu ajn — krom la ĉefredaktoro de Literatura Foiro, kompreneble.

Jouko Lindstedt (Finnlando)

Por pli facile legebla gazeto

Kiel mi jam skribis, mi tre aprezas la altan kvaliton de la enhavo de La Ondo.

Sed lastatempe mi ne estas same kontenta pri la paĝaranĝo de la rubriko Tra la mondo. Tie aperas unu post la aliaj tra la kolumnoj granda miksaĵo da tre diversaj raportoj. La kolumna paĝaranĝo aspektigas ilin nuraj leteroj de legantoj, sed efektive multaj el ili estas fidindaj raportoj de spertuloj pri la koncernaj aferoj. Pli grandaj titoloj — trans 2 aŭ 3 kolumnoj — aŭ divido en plurajn subrubrikojn donus multe pli bonan superrigardon. Kaj nepre neniu artikolo komenciĝu kun titolo malsupre en iu kolumno kaj daŭrigu supre de la sekva!

La samo validas — sed malpli preme — ankaŭ pri la rubrikoj Tra Ruslando kaj Tribuno.

Tia aliaranĝo ja postulos de la enpaĝiganto iom da cerbumado pri la puzlo, sed mi opinias ke la rezulto estos multe pli alloga kaj la gazeto pli facile legebla.

Douglas Draper (Norvegio)

Ne kompromiti la verkojn

Dankon pro la libreto Rusaj amnoveloj, kiun mi tralegis kun plezuro kaj multaj emocioj: estas bona selekto de rakontoj (malgraŭ ke tiel eta). Ja malfacilas elekti tri en la temo eble plej riĉa en tuta beletro. Nu, kiel ĉiam mi bedaŭras pri kelkiom da neologismoj tute ne necesaj en tiuj ĉi tradukoj. Eĉ la fundamentaj vortoj “versto” kaj “klafto” (kiuj supozeble igas multajn legantojn serĉi en la vortaroj) povus esti anstataŭitaj per “kilometro” kaj “metro” sen kompromiti la verkojn.

Mi stumblis ankaŭ al “horizontala piano” (ruse рояль), miaopinie iom tro laŭlitera kaj tial “malbongusta” traduko, kvankam ĝuste laŭ la vortaro de Bokarev. En PV oni proponas “fortepiano” por la “horizontala piano” distinge de “piano” por la vertikala klav-instrumento, kaj “fortepiano” tut-sufiĉus.

Ankoraŭfoje, dankon pro la abono de LOdE, kiun mi jam reabonis por la jaro 2001 (livero per-aere).

Aleksandro Gofen (Usono)

Ekstereŭropa konferenco

En via prelego Esperanto en 2000 vi mencias afable nian kooperativon, en la alineo:

Efektive, en Eŭropo loĝas pli ol duono da membroj de UEA kaj SAT, ĉi tie kutime okazas iliaj kongresoj. Aliaj internaciaj asocioj, ekzemple OSIEK kaj LF-koop, ankoraŭ neniam okazigis siajn ĉefajn aranĝojn ekster Eŭropo.

Verdire LF-koop organizis sian 3an Mediteranean Konferencon de Esperantologio en Tel-Avivo kaj Jerusalemo, fine de 1993, kaj planis (sed ne efektivigis, pro rifuzo de la lokaj homoj) Internacian Literaturan Forumon en Aŭstralio, 1988. Esploron pri la eventuala okazigo de ILF en Japanio mi persone faris en la 1980aj jaroj, kaj mi esperas ke io realiĝos en la nuna jarcento.

Ni dankas pro la aperigo de ĉi tiu korekto, kaj deziras al La Ondo multe da sukceso.

Marc Hiltbrand (Svislando) prezidanto de LF-koop

Mi bone sciis pri la Israela Konferenco. Sed antaŭ kelkaj jaroj mi interparolis kaj korespondis kun la direktoro de LF-koop pri okazigo en Jekaterinburg (Azio) de la unua ekstereŭropa ILF, kiu estis tiam konsiderata kiel la ĉefa aranĝo de LF-koop. (A.Korĵenkov)

La fenestro al la movado

Estas tre interese, utile kaj grave por mi legi La Ondon. Abundaj interesvekaj novaĵoj, recenzoj, diĝestoj, analiza kaj polemika materialo — estas eble ion pripensi kaj ion simple legi. Des pli ke mi estas sur la periferio de la movado, La Ondo estas la fenestro al ĝi.

La plej gravaj, miaopinie, estis ĉi-jare la eseo de Walter Żelazny kaj reeĥoj de legantoj al ĝi, kaj la “lingva respondo” de Sergio Pokrovskij. La kritiko de Żelazny eble estas tro radikala, sed en multo li pravas. Sergion Pokrovskij mi povas nur gratuli. Profunda analizo, ĝustaj konkludoj — la artikolo tre plaĉis al mi. Koran dankon al li ankaŭ pro Komputika Leksikono, kiu nun estas unu el miaj plej ŝatataj libroj.

Dankon pro via laboro!

Vadim Oparin (Ruslando)

Leterkesto

Nun, 5 tagojn antaŭ Kristnasko, mi avide atendas la poŝtiston, esperante ricevi kartojn kaj leterojn de amikoj novaj kaj malnovaj. Kia bona surprizo estas via donaco, la jarfina suplemento. Mi kore dankas vin.

Alwyn Kind (Britio)

La unua numero de La Ondo 2001 alvenis al mi hieraŭ, la 8an de januaro 2001. Ĝi aspektas bela kaj interesa. Mi estas kontenta ke mi abonis.

Raita Pyhälä (Finnlando)

Dankon pro la bonega donaco — Rusaj amnoveloj. Mi vere kun ĝuo tralegis ĝin. Ĝi vere estas trezoro de la rusa literaturo. Apartan dankon pro la brila versaĵo de Valentin Melnikov Meditoj dum jarmilŝanĝo, kiu fariĝis la “lasta vorto” en la dua jarmilo. Tiel okazis, ke Oĉjo, Grigori Arosev kaj Ivan Naumov jam havas eldonitajn librojn, sed tia talenta poeto kaj tradukisto kiel Valentin ŝajne ankoraŭ ne havas. Laŭ mi, tio ne estas justa, kaj li meritas ke aperu lia verkaro.

Olga Kiseljova (Ruslando)

Gratulon pro la luksa aspekto de unua numero de La Ondo, kiun mi hodiaŭ ricevis. La enhavon mi englutis unuside, sed ŝokis min nepardonebla pretervido, nome manko de la naskiĝ- kaj morto-dato de nia majstro Ludoviko Z. inter “niaj jubileoj...” Ĉio cetera laŭdinda.

Kazimiro Strzelecki (Pollando)

Ne estas pretervido. Ni enmetas en la jubilean liston t.n. rondajn datojn pri la eventoj, kiuj okazis antaŭ 5, 10, 15 ktp jaroj. (LOdE)

Libroproduktado en Esperantujo

Tradicia revuo de Aleksander Korĵenkov

La Ondo ĉiujare revuas la libroproduktadon en Esperantujo, daŭrigante la iniciaton de bedaŭrinde ĉesinta Hungara Vivo. La bazo de la statistiko estas la rubriko Laste aperis en la revuo Esperanto, kiu listigas la librojn, kiujn la eldonintoj sendis al la Libroservo de UEA, sendepende de la eldonjaro.

Efektive, pro ĉi tiuj kondiĉoj la statistiko ne tute fidinde respegulas la merkaton, ĉar ĝi kompreneble ne mencias la librojn, kiuj ne atingis Roterdamon; krome, ofte estas registrataj libroj, eldonitaj ankaŭ multaj jaroj. Sed la resuma statistiko por jardeko vidigas la ĉefajn tendencojn kaj kelkajn nombrojn en nia “eldon-industrio”.

La kompilinto esprimas dankon al István Ertl, kiu pacience helpis kompletigi la informojn, kiujn kelkaj eldonintoj forgesis meti en la kolofonon.

Stabilaj nombroj
1991 1992 1999 2000 Sume aŭ averaĝe*
Nombro de libroj en/pri Esperanto 222 205 208 235 2107
Suma paĝonombro de ĉiuj libroj 26.091 25.789 24.460 25.869 251.276
Nombro de la eldonintoj 118 126 117 110 650
Averaĝa paĝonombro de unu libro 131 103 120 109 120.3*
Averaĝa prezo de unu libro (ned. guldenoj) 16.1 15.9 18.6 20.8 18.08*
Lernolibroj, vortaroj, informiloj pri Esperanto 36 36 28 22 296
Originala beletro 30 34 23 22 258
Traduka beletro 44 31 46 72 458
Planlingvistiko kaj esperantologio 25 27 19 19 229
Esperanto (historio, kulturo, movado k.s.) 27 18 32 30 241
Politiko, historio, filozofio 21 17 9 30 166
Scienco kaj tekniko, fakaj terminaroj 18 13 25 13 182
Religio 8 12 13 10 105
Aliaj temoj 13 17 13 17 172

La lasta jaro de la dua jarmilo repruvis la stabilecon de nia eldonado. Respondante al demandoj ni povas diri, ke ĉiujare aperas pli ol 200 libroj en/pri Esperanto kun la suma paĝonombro 25 mil. Tiu nombro ne estas falanta. Ĉar, supozeble, ne ĉiuj libroj estas registrataj en Roterdamo (tion mi scias kiel eldonisto) ne estus troigo diri, ke en Esperantujo ĉiun labortagon aperas almenaŭ unu nova libro.

Ankaŭ la temaro estas relative stabila, kvankam jaro jaron ne similas. La plej populara ĝenro estas traduka beletro — 458. Nur unu fojon, en 1992, la tradukliteraturo ne estis ĉe la pinto. Cetere, komence de la jaroj 1980aj lerniloj kaj informiloj pri Esperanto estis pli multaj ol beletraj tradukoj. Ĉu temas pri konscia reorientiĝo de nia eldonado al interno aŭ pri ŝrumpo de la ekstera intereso?

Eta komparo

210 libroj jare: ĉu multe aŭ ne? Ni komparu.

Jukka Pietiläinen afable disponigis statistikon pri Finnlando. Laŭ ĝi, en la jaro 1997 en Finnlando aperis 12 mil 717 libroj kaj broŝuroj — kvindekoble pli multe ol en Esperantujo. Tamen Finnlando havas kvin milionojn da loĝantoj, sed en la mondo estas, laŭ diversaj taksoj, inter 40 kaj 200 mil esperantistoj.

Taksinte Esperantujon centmilpersona (laŭ mi tio estas tro optimisma), oni povas konstati, ke ĝi estas kvindekoble malpli loĝata ol Finnlando. Do, proporcie ni eldonas ne malpli ol Finnlando, kiu estas ekonomie kaj kulture inter la avangardaj landoj.

Eldoni estas facile

Tiujn librojn ĉiujare surmerkatigas pli ol cent eldonantoj — 110 pasint-jare. Kaj dum la tuta jardeko 1991-2000 da ili estis 650.

Sed paroli pri 650 Esperanto-eldonejoj estus ridinde. 398 el ili produktis dum la jardeko nur unu libron aŭ broŝur(et)on, pliaj 90 — eldonis po du librojn. En la nuntempa “bonstata” mondo preskaŭ ĉiu eldonemulo kaj societo povas, post kelkmonata ŝparado, aĉeti mezkapacitan komputilon (aŭ uzi la oficejan aparaton) por komposti kaj enpaĝigi la tekston kaj poste porti printitajn foliojn aŭ diskon kun prespreta dosiero al malmultekosta ofseta presejo aŭ multobligejo, kaj tre baldaŭ pretos materialo por Laste aperis.

Sed, bedaŭrinde, tiel produktitaj legaĵoj estas preskaŭ nevendeblaj, ĉar la produktintoj kutime havas multe da entuziasmo, sed malmulte da fakaj konoj pri kompostado, enpaĝigo, teknika redaktado kaj dezajnado. Kaj post la senpaga disdono de la presita stoko preskaŭ ĉiam malaperas ankaŭ la entuziasmo.

“Preskaŭ” ne estas “ĉiam”. Laŭrojn de laŭreato ĉi-foje meritis Libro-Mondo de Tomasz Chmielik. Plejparte temas pri kajeretoj kun tradukoj de verketoj de jida verkisto Icĥok Lejbuŝ Perez, kiujn la pola tradukinto mem eldonis kiel apartajn numerojn de revuo La Epoko antaŭ sep jaroj. La Israela UK estis bona preteksto por debeti la kajerojn de la jid-literatura klasikulo, kaj ni ekhavis novan rekordon — 39 libroj jare!

UEA kun 11 libroj restis sur la dua loko, ĝin sekvas Flandra E-Ligo kaj brazila Fonto (po 9) kaj la unuan kvinon finas usona Bero per 7 titoloj.

Sed la menciitaj 39 eldonaĵoj paĝo-kvante malsuperis al la vjetnama eldonejo Mondo, kies du libroj ampleksas 1641 paĝojn, kompare kun 1311 ĉe Chmielik. Interalie, la eldonejo el Ĥanojo eldonis la plej dikan libron de l’ jaro — Granda vortaro vjetnam-Esperanta de Nguyên Minh Kinh havas 1432 paĝojn. FEL kun 1178 paĝoj estas la tria eldonejo, donacinta al ni pli ol mil paĝojn en la jaro 2000.

“Krome, UEA estas ...”

El tiuj 650 eldonantoj (eldonejoj, asocioj kaj individuoj) nur 41 dum la lasta jardeko produktis almenaŭ po dek libroj — averaĝe unu libron jare. Kaj nur 6 eldonis almenaŭ unu libron sezone.

Plej multe eldonis UEA, per tio ankaŭ respondante al la akuzoj pri neglektado de la interesoj de la esperantistoj. Efektive, estas UEA kiu en Esperantujo okazigas la plej grandajn kongresojn, funkciigas la plej grandan libroservon, eldonas la plej amasan revuon kaj — laŭ la modesta frazo el la Jarlibro (pĝ. 16) — “krome, UEA estas eldonanto de libroj”.

Se la libroservo de UEA ne akceptos plian kvardekon da broŝuroj de T.Chmielik (estas sciate, ke li havas centojn da tekstoj multobligitaj aŭ multobligeblaj), nia plej granda kaj plej riĉa asocio longe konservos sian merititan lokon en la libro-listo.

Cetere, tiu loko estas malpli alta en la paĝo-listo. La 24 libroj de la abnegacia japano Ludovikito estas sume pli “dikaj” ol la libroj de iu ajn alia esperantista eldonejo. Cetere, ankaŭ la duan kaj trian lokojn okupas ekstereŭropaj eldonejoj. Nur Ruslandon reprezentas du eldonejoj.

1991-2000. Libroj

UEA (NL) 72

Fonto (BR) 55

FEL (BE) 54

Ĉina E-Eldonejo (CN) 47

Libro-Mondo (PL) 41

Sezonoj (RU) 40

UFE (FR) 38

Pro Esperanto (AU) 37

Impeto (RU) 32

Bero (US) 30

1991-2000. Paĝoj

Ludovikito (JP) 11.047

Ĉina E-Eldonejo 9.152

Fonto 7.289

FEL 6.917

UEA 6.583

Sezonoj 6.332

UFE 5.430

Magyar Álamvasutuk (HU) 5.285

Edistudio (IT) 4.727

Impeto 4.645

Lando, kiu mankas sur la mapo

Usono estas la plej potenca libro-eldona regno en la mondo. Sed Esperantujo estas lando, kiu mankas sur la mond-mapo, kaj en niaj librokolektoj oni trovas nemulte da usonaj libroj. En 2000, dank’ al la Chmielika fenomeno Pollando kun 45 libroj plej altas en la libro-listo. Ĝin sekvas Francio (24), Germanio (19), Ruslando kaj Nederlando (po 13) — nekredebla statistiko por la granda mondo!

Tamen paĝokvante Germanio (2502) superis Pollandon (2414) kaj Francion (1946). Cetere, Esperantaj libroj ĉi-jare aperis en 35 landoj, kaj dum la lasta jardeko en 60 landoj.

Dum la du lastaj jaroj, Germanio (la lando de Gutenbergo kaj la dua nuntempa eldon-regno en la mondo, post Usono) sukcesis iomete superi Francion laŭ la kvanto de la eldonitaj libroj (respektive 209 kaj 201), sed Francio plu estas la unua laŭ la paĝo-kvanto en la resuma tabelo por la lasta jardeko.

1991-2000. Libroj

Germanio209

Francio 201

Nederlando 148

Pollando 126

Brazilo 118

Ruslando 111

Japanio 97

Italio 96

Usono 88

Hungario87

1991-2000. Paĝoj

Francio 24.523

Germanio 23.020

Japanio 20.120

Brazilo 17.059

Ruslando 14.647

Hungario 14.036

Italio 13.347

Nederlando 12.880

Ĉinio 11.389

Belgio 10.196

El kiuj lingvoj ni tradukas?

Estas ĝenerale konate, ke en la mondo oni tradukas plejparte el la angla lingvo. Laŭ la menciita statistiko, en 1997 en Finnlando aperis 1.846 libroj tradukitaj en la finnan el aliaj lingvoj. El ili 1.249 (67.6%) estas tradukoj el la angla, 223 el la sveda (la dua ŝtata lingvo de Finnlando), 102 el la germana kaj 93 el la franca. En la jaro 1980 la angla estis malpli dominanta: tiam inter la 959 tradukitaj libroj estis 447 (46.6%) tradukoj el la angla, 167 el la sveda, 84 el la germana kaj 48 el la franca.

Sed, Esperantujo estas la lando, kiu mankas sur la mondmapo. Finfine, oni preskaŭ ne tradukas en Esperanton el la angla librojn sciencajn kaj teknikajn pro “manko de intereso”. Ne! Ni fajfu pri la monda statistiko. La jida lingvo, pro la tradukoj el Perez estis nia ĉefa fontolingvo ĉi-jare. La jidan (25 tradukoj), sekvas la franca (10), angla, germana kaj rusa (po 7).

Sed ĉar dum la antaŭaj naŭ jaroj la hejmlingvo de Zamenhof tute ne estis registrita, ĝi kun 25 libroj ankoraŭ dividas kun la nederlanda la 8an kaj 9an lokojn. Antaŭ ili estas la lingvoj franca (81), angla (67), germana (53), ĉina (36), portugala (34), rusa (32) kaj pola (28), entute 51 lingvoj. Cetere, Laste aperis registris 26 tradukojn el Esperanto.

Io mankas en la supra teksto. Nome, la literatura analizo de la eldonitaj libroj. Sed ĝin oni ne povas facile fari surbaze de Laste aperis.

Teruriga fabelo pri homaro

Higinio García. Kapturnoj: Noveloj. — Antverpeno: Flandra Esperanto-Ligo, 1999. — 159 paĝoj. — Serio Stafeto; N-ro 24.

La ciklo de 11 fantastaj noveloj diversgrade interligitaj prezentas estontecan mondon kun socia sistemo kripligita, profunde pesimisma, teruriga kaj senesperiga. La noveloj estas esence memstaraj, sed ili estas trakteblaj kvazaŭ ĉapitroj de romano. Fantasta, satira, antiutopia romano.

La priskribata mondo similas al vico de scenoj de teruriga kaj groteska fabelo. Ĉion superas la giganta senanima potenca Uzino kaj ties ido Uzinurbo — de la unuaj linioj de la unua novelo, Neĝis ĉi-matene, frostis ĉi-nokte, priskribo de ĝia kolosa aspekto estas efektive impresa.

La agado daŭras en la Ekonomia Cikla Erao post fino de la Historiaj Tempoj, kiam okazis “ekonomia miraklo de l’ Libera Merkato kiu faligis Ĝin (la Uzinon. — A.B.) de l’ ĉielo, kaj la Berlinan Muron teren...”

La homa historio estas reverkita konforme al la Uzinurba agado aŭ pli ĝuste por pravigi agojn de konkretaj personoj (same faris la Departemento de Vero en 1984 de Orwell). Forgesitaj estas la tradiciaj religioj; ilin anstataŭis la nova: nun oni preĝas je Sankta Ekonomio, Ĉiopova Financo, Ĉiovida Buĝeto kaj petas protekton de l’ Ekonomiaj Estaĵoj.

Male al utopiaj kaj utopieskaj verkoj, kiuj projektis idealan (kaj pro tio neatingeblan) justan socion kun homa egaleco kaj socia homogeneco, la socio de Higinio García estas disigita je du polusaj tavoloj — homoj utilaj kaj neutilaj por la Uzino. La utilaj estas “socie laŭordaj, diplomitaj, klasifikitaj, statistike kompileblaj, enkomputitaj...” (Nekomputita). Ties elito — Tre Gravaj Personoj, alinome kravatuloj kaj pikkalkanumulinoj — estas inĝenieroj, sindikatĉefoj, psikologoj, teknologoj, profesoroj, ekonomikistoj kaj speciale — horoskopistoj kaj tanatologoj.

Priskribante ilin la aŭtoro malavaras sarkasmon, kun komika seriozeco skribante pri volapuko kiel Internacia Komerca Lingvo dum la Historiaj Tempoj, antikvaj haŭtpentraĵoj de la ŝamanoj de Birobiĵano, dosieroj de la Belga Armeo kiel fonto pri historiaj studoj ks.

La neutilaj estas nesindikatitaj senlaboruloj kaj aparte “kaŝitaj senlaboruloj, kiuj havas fantaziajn metiojn: poetoj, artistoj, instruistoj pri mortintaj lingvoj”.

Ili havas neniujn rajtojn krom servi kiel ludiloj en amuzoj de la elito. Amuzoj senhomecaj, sangoverŝaj kaj kanibale kruelaj. Kontraŭ la senlaboruloj oni organizas ĉasadon por detranĉi la kapojn kaj fari juvelojn laŭ tiea kaj tiama tute kanibala modo malgraŭ teknika progreso kun ties nepraĵoj: moviĝaj trotuaroj, antigravitaj tuboj, hologramoj, laserglavoj ks. (Tiuj teknikaĵoj de la literatura vidpunkto aspektas pale kaj ŝajnas esti stampoj multfoje ie kaj iam legitaj.)

Tra la tuta novelaro la aŭtoro montras kiel interplektiĝas la sortoj de diversaj personoj: el la malalta socia tavolo — Dubĉeko Delponto, Mudja Calmavet; el la superuloj — Lia Doktora Moŝto, ĉiopova kovarda kaj malica potenculo, simbolo de pura sensenta kaj senhomeca racia intelekto.

Por prosperi en la Uzinurbo necesas sekvi la solan regulon — esti kiel ĉiuj, ne montri sian individuecon, subiĝi al la superuloj. Neniel devii. Aliokaze oni riskas ne ricevi konvenan dokumenton kaj mortigi propran karieron — sekve ne okupi sian niĉon — do perdi ĉion valoran en ĉi tiu socio.

Dubĉeko Delponto en la juneco estis devigita elekti inter amo al sia instruistino Konĉeta, persono libera kaj ribela (mutacianto, laŭ opinio de la ceteraj), tamen ne havanta certan okupon kaj celon en la vivo, kaj daŭrigo de la lernado — sekve karieron. Li elektis la karieron, sed dubis eble dum momento. Kaj tio sufiĉis, ke oni rimarkis tiun dubon kaj ne donis al Dubĉeko Ateston pri Infanaĝa Bona Konduto. De nun li estis senrajta — nekomputita kaj iĝis ludilo por Lia Doktora Moŝto. Kaj tiu por amuzi la lernantojn post kelka tempo (Nekomputita) organizis kanibalan buĉadon de la Dubĉeka familio. Tiun epizodon la aŭtoro priskribas kun ŝokaj anatomiaj detaloj, preskaŭ simile al Jurij Petuĥov en la lasta volumo de lia kvinvoluma ĉefverko.

Mudja Calmavet — filino de iu pikkalkanumulino kaj laboristo Nikko — havante parapsikajn povojn karieris ĝis la prestiĝa grado de Doktoro pri Tanatologio. Ŝi neniam dubis kaj ĉiam plenumis la taskojn de sia ĉefo: kaj la (pseŭdo)sciencajn kaj la pli pikantajn. Nome ŝi organizis solenan kaj konvenan mortigon de Toĉjo — baptofilo de Lia Doktora Moŝto kaj filo de Dubĉek Delponto kaj Virta, kiun Lia Doktora Moŝto konatigis siavice al s-ro Delponto. Vivpriskribo de s-ino Calmavet plejparte abundas per detaloj rilataj al t.n. transmondaj aferoj, kaj elvokas pli mokon ol kompaton. Des pli por la ruslingvanoj eĉ en plej dramaj epizodoj (Sub la fumoj de l’ Uzino) apero de la nomo Mudja (ruse “skroto”) elvokas nekonvenan rideton.

Tamen la burleska kaj groteska mondo estas tre rekonebla. Samkiel en la realo, elvokas simpation kaj kompaton la amo de gepatroj al la gefiloj, eĉ iam blinda: Nikko, la patro de Mudja, restinte sen vivrimedoj poparte vendas siajn organojn por doni konvenan kleron al la filino (Paĉjo), la gepatroj de Toĉjo donas ĉion por ke la filo atingu gradon de grava persono (Virta la konkubino) kaj poste elspezas la tutan monon por digne pasigi lin transmonden (La aliaj mortintoj). Samkiel en la realo, la idoj estas maldankaj al la gepatroj.

La lingvaĵo estas flua, facile legebla. La neabundaj neologismoj (laŭ la teksto klarigitaj) ŝajnas pravigitaj por emfazi la fantastecon de la mondo. Sed la matematikaj formuloj kaj fragmentoj de komputila programo apenaŭ estas originala eltrovo kaj donas al la leganto nenion.

Malfacile kompreneblaj estas la apero kaj rolo de Konĉeta en la lasta novelo. Se en la unua novelo ŝi estas amidealo de Dubĉeko kaj malaperas restinte idealo, librofine evidentiĝas ke ŝi iel havis kontakton kun senlaboruloj kaj kun la demonisma Doktora Moŝto kaj fine trovas en “la Infero” Malbenitan Libron — Utopion de Tomaso Moro.

Kaj fine pri la teknika kvalito. En la enhavtabelo estas indikita Antaŭparolo en la 5a paĝo. Sed en la 5a paĝo tute ne estas Antaŭparolo. Same la dorspaĝa reklam-teksto diras pri 12 memstaraj rakontoj, sed da ili estas 11 kaj kurta Biografieto.

Aleksej Birjulin

La tria Internacia Fotokonkurso

La Ondo de Esperanto kaj Urala Esperantista Societo (UES), post la sukceso en 1998 kaj 1999, organizis la trian Internacian Fotokonkurson. La konkurso ne estis dediĉita al iu temo. Partoprenis 62 fotoverkoj de 18 aŭtoroj el 10 landoj: Britio, Bulgario, Finnlando, Hispanio, Hungario, Irano, Litovio, Pollando, Ruslando, Urugvajo. (En 1998 estis 42, kaj en 1999 — 43 konkursaĵoj).

17 jan 2001 la juĝkomisiono anoncis la rezulton.

1a premio (du minimumaj ruslandaj monataj salajroj kaj abono al La Ondo de Esperanto): Andrea Ottrok (Hungario) pro “Infana ĝojo”.

2a premio (unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto): Luz Vázguez Sonto (Hispanio) pro “Patrineco”.

3a premio (abono al La Ondo de Esperanto): Robert Kamiński (Pollando) pro “Malnova Jerusalemo”.

Laŭda mencio: Raita Pyhälä (Finnlando) pro “La suno en la lago”.

Specialaj premioj (libroj kontraŭ ekvivalento de unu minimuma salajro pro fotoj teme ligitaj kun Esperanto): Robert Kamiński (Pollando) pro “Pardonu! En Ĉinio nun estas noktomezo” Sandra Burgues Roca (Urugvajo) pro “Ankaŭ mi volas lerni Esperanton”.

Laŭ la Regularo de la Konkurso, la kunorganizantoj havas ekskluzivan rajton ĝis 31 dec 2002 uzi ĉiujn ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Dankon al la partoprenintoj! Gratulon al la laŭreatoj!

Redakcio de LOdE, Komitato de UES

La unua lernolibro por udmurtoj

Эсперанто. Калык куспо кылъя учебник estas la unua lernolibro por udmurtoj. Ĝin verkis ruslingve konata aktivulo kaj E-instruisto Bronislav Ĉupin kaj tradukis en la udmurtan lingvon ĵurnalisto kaj esperantisto Aleksandr Laptev. La lernolibron eldonis en decembro 2000 Ruslanda Esperantisto (Jekaterinburg, Ruslando), dank’ al subvencio de FAME-Fondaĵo (Germanio).

Ĉi tiu lernolibro estas aktualigita kaj perfektigita versio de la gazeta kurso de Bronislav Ĉupin, kiu aperis antaŭ kelkaj jaroj en junulara udmurtlingva gazeto “Ĝoĉbur” (Saluton). La 80-paĝa libro enhavas 20 lecionojn kun multaj poeziaĵetoj.

La nova lernolibro estas mendebla ĉe UEA kaj FEL kontraŭ 4 eŭroj. Oni povas mendi ĝin rekte ĉe La Ondo sendinte 6 respondkuponojn. La ruslanda prezo estas 15 rubloj (plus sendokosto).

Udmurtoj estas aŭtoktonaj loĝantoj de Udmurtio. Ekde la mezo de la 16a jarcento Udmurtio estas en Ruslando. El ĉ. 750 mil udmurtoj 496 mil loĝas en Udmurta Respubliko (ĉefurbo Iĵevsk). La udmurta lingvo apartenas al la perma branĉo de la finn-ugra lingvofamilio; ĝia skribsistemo estas cirilida. La plimulto de la kredantaj udmurtoj estas rus-ortodoksaj.

Halina Gorecka

Gazetoj

Literatura Foiro. 2000: 188

La 188a Literatura Foiro, la lasta por la jarmilo, proponas, kiel ĉiam, interesajn legaĵojn.

Uvertura poemo de Anja Karkiainen, eseo de Julian Modest pri la ampoezio de William Auld, Edwin de Kock kaj Giorgio Silfer, eseo de Zofia Banet-Fornalowa pri la pola poeto Jerzy Ficowski, recenzoj de Konstanten Krysakov, Giorgio Silfer kaj Julian Modest pri novaj esperantaj libroj kaj humura rakonto de Horst Vogt aperas en la literaturaj rubrikoj de la revuo.

La muzika rubriko proponas recenzon de Anna Lászay pri la ĵus eldonita Kvinpinta kantaro kaj artikolon de Radosław Nowakowski pri la harmonio en muziko.

La sociologia kaj kulturpolitika parto riĉiĝas per la dua parto de la eseo “Eŭropo post 1989: ĉu pli aŭ malpli da literaturaj lingvoj?” de Daniele Vitali. La Konkludoj de Segedo (1988) reaperas en LF kadre de la jubileo de la Manifesto de Raŭmo. Ĉi-lasta vekas pliajn komentariojn, fare de la legantoj kaj de la ĉefredaktoro, Ljubomir Trifonĉovski.

En la numero aperas ankaŭ artikolo de Claude Piron pri la centa datreveno de Ekspliko de sonĝoj de Sigmund Freud. Leen C. Deij daŭrigas la esploron de la vorto “Kristnasko”. Kaj ĉiu leganto trovos agrablan surprizon sur la lasta paĝo.

HeKo

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2000/11,12,13;

Brazila Esperantisto. 2000/313;

El Popola Ĉinio. 2000/12;

Esperanto. 2000/12;

Esperanto aktuell. 2000/5;

Esperantolehti. 2000/6;

Esperanto-Nyt. 2000/4;

Espéranto Vendée. 2001/23;

Franca Esperantisto. 2000/523;

Heroldo de Esperanto. 2000/14,15;

Informilo por Interlingvistoj. 2000/4;

Internaciisto. 2001/1;

Juna Amiko. 2000/4;

KAE-Informilo. 2001/33;

Kal-Ĉi Dokumentaro. 2000/3,4;

Kataluna Esperantisto. 2000/312;

Komencanto. 2000/8;

La KancerKliniko. 2000/96;

La Ondo de Esperanto. 2001/1;

La Revuo Orienta. 2000/12;

l’esperanto. 2000/9;

Literatura Foiro. 2000/188;

Litova Stelo. 2000/6;

Monato. 2000/12;

Najbara Folio. 2000/4,6;

Norda Stelo. 2000/5;

Norvega Esperantisto. 2000/6;

REGo. 2000/2;

Service de Presse. 2001/557;

Sennaciulo. 2000/12;

Starto. 2000/5-6;

Trampo. 2000/4;

Vekilo. 2000/4.

Mozaiko

Ni ricevis 13 solvojn de la longa krucvortenigmo el la novembra numero. Malgraŭ tio, ke la krucvortenigmo estis longa, ĉiuj respondoj estis tute korektaj. La nomoj de la ĝuste respondintoj: Grigori Arosev (Ruslando), Ivars Barŝevskij (Ruslando), Charles Dornan (Skotlando), Bård Hekland (Norvegio), Norman Ingle (Britio), Brian D. Kaneen (Kanado), Erkki Kemppainen (Finnlando), Svetlana Konjaŝova (Ruslando), Marianne Lund & Mario Machlik (Norvegio). Sergei Paĥomov (Ruslando), Margaret Trethowan (Britio), Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando).

La libropremion per loto gajnis Hans Burkhard Dietterle (Germanio). Ni gratulas!

La ĝusta solvo: 1. acer’, 2. fervoj’; 3. teda; 4. RE; 5. tro; 6. Riga; 7. agema; 8. aĉul’ (fiul’); 9. Ankar’; 10. ino; 11. agl’; 12. orli; 13. kato; 14. cifer’; 15. nomo; 16. roman’; 17. Alpoj; 18. Ivano; 19. rara; 20. Edeno; 21. anonima; 22. rublo; 23. glit’; 24. map’; 25. impone; 26. ampol’; 27. kopeko; 28. olivo; 29. depeŝ’; 30. dogmo; 31. imuna; 32. damni; 33. korb’; 34. oblong’; 35. ozono; 36. ondo; 37. plej; 38. imam’; 39. damoj; 40. pian’; 41. dog’; 42. infan’; 43. lak’; 44. po; 45. Leono; 46. bo; 47. beton’; 48. dormi; 49. on; 50. Lenin; 51. en; 52. zon’; 53. poŝ’; 54. amoniak’; 55. agento; 56. Germani’; 57. korn’; 58. nov’; 59. TV.

Krucvortenigmo

Horizontale: 7. Ĉiela zono, kiu enhavas 12 stelarojn (Ŝafo, Taŭro, Ĝemeloj...); 8. Oficiala ordono de la ŝtata reganta povo; 11. Birdo, noktohirundo; 12. Brodteksita per oraj fadenoj; 14. Aŭreolo; 15. Angulo inter la meridiano kaj la vertikalo, kiu trapasas tra difinita terpunkto; 16. Komerca skriba kalkulo pri ŝuldoj aŭ havoj de aparta persono; 19. Punkto, en kiu la vertikalo de iu loko renkontas la ĉielan imagan sferon (R); 20. Uzurpinto (R); 22. Longorela ŝarĝbesto; 23. Science esplori; 27. Salono, uzata por elmontri artaĵojn (R); 28. Mondonaco al malriĉulo (R); 32. Kosmetika ŝmiraĵo (R); 33. Tre malmola nigra vulkana ŝtono; 34. Rabobesteto kun bela felo (R); 37. Eco de substancoj havantaj la saman formalan strukturon (R); 38. Ornama bulba planto kun grandaj, bonodoraj floroj; 39. Scienco pri la strukturo de la organismoj (R); 40. Prizorgado de la spirita evoluo de homo.

Vertikale: 1. Scienco pri la plantoj (R); 2. Horizontala tabulo por surmeti librojn (R); 3. Skizo, plano, skeleto, resumo; 4. Afrika ĉevalo kun strioj; 5. Motorhavaj veturiloj por kampokulturo; 6. Fundamenta regularo de societo; 9. Baseno, uzata por levi aŭ mallevi ŝipojn inter du partoj de rivero; 10. Verba is-tempo; 13. Agrable kaj gajige distri; 17. Z-forma linio; 18. Lumigilo, konsistanta el cilindra stearina maso, ĉirkaŭanta meĉon; 21. Homo, kiu scipovas nek legi, nek skribi (R); 24. Tre preciza horloĝo (R); 25. Plibeligo per aldonitaĵo (R); 26. Homo, povoscianta plurajn lingvojn; 29. Rajdantino; 30. Plej malgranda ero de materio; 31. Provizora loĝejo; 35. Teatra verko; 36. Ruĝa bero (R).

Ĉi-foje ne necesas sendi al ni la tutan krucvortenigmon. Solvu ĝin kaj poste kalkulu: Kiom da literoj “Z” estas en la krucvortenigmo? La respondoj atingu nin antaŭ 10 apr. 2001 poŝte (la redakcia adreso) aŭ rete al la rubrikestro kulakova@akb.mplik.ru. Inter la respondintoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Tatjana Kulakova

Verdeskaj Pensoj

de Georgo Handzlik

A (LOdE-73) B (LOdE-74) C, Ĉ (LOdE-75)

D

Dek mil radikoj estas absolute sufiĉe por averaĝa homo, kiu en propra lingvo uzas ne pli ol naŭcent vortojn.

Demokratio: sistemo en kiu opinio de profesoro egalas al tiu de analfabeto.

Denaskaj infanoj ofte diras al ĉiu esperantisto “onklo”, mi konas ĉarman etan samideaninon, kiu al ĉiu esperantisto diras “paĉjo”.

Du jarojn post la enkonduko de eŭro malaperos la naciaj valutoj, kiom da tempo ricevos la naciaj lingvoj.

Dum UK oni parolas nur Esperante — ĉu manko de toleremo?

Dum UK parolu al ĉiuj Esperante, tamen ne pli longe ol ili pretas vin aŭskulti.

Dumviva membro ĝojigas nur dufoje la asocion: pagante kaj mortante.

Ke la Ondon oni ne nur legas, sed ankaŭ montras al aliaj, repruvas la foto, afable sendita de Vilmoŝ Arnold, kiun li faris ĉi-jare en la Ago-Taga ekspozicio en Senta (Jugoslavio).

Kalendaro

4-11 mar. Sankt-Peterburgo (Ruslando). REK-2001 kaj EoLA-13. Adreso: RU-195274 Sankt-Peterburgo, ab. ja. 28, Ruslando. Rete: rekeola@mailru.com.

25 mar-1 apr. Budapeŝto (Hungario). Seminario de TEJO “La lingva ĉielarko — ponto al kulturaj trezoroj”. Adreso: Hokan Lundberg, Fisksatra Torg 12, SE-133 41 Saltsjobaden, Svedio. Rete: Hokan.Lundberg@home.se.

31 mar-1 apr. Odeso (Ukrainio). Aprilaj ridetoj. Adreso: Ukrainio, 65000, Odessa, Dekabristov 16, kv.1, Vera Tintulova. Rete: verda99@mail.ru.

31 mar-1 apr. La Chaux-de-Fonds (Svislando). Lernu pli pri la kuracaj plantoj. Adreso: KCE, CP 311, Postiers 27, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando. Rete: kce.esperanto@bluewin.ch.

8-12 apr. E-centro Kvinpetalo (Francio). Preparado al ekzameno pri kapableco. Adreso: Rue du Lavoir, FR-86410, Bouresse, Francio. Rete: kvinpetalo@club-internet.fr.

12-16 apr. La Chaux-de-Fonds (Svislando). 4a PIK (Plurnivela Internacia Kursaro, printempa sesio). Adreso: KCE.

17-22 apr. E-centro Kvinpetalo (Francio). Staĝo pri historio. Adreso: Kvinpetalo.

28 apr.-6 maj. Bydgoszcz (Pollando). Internacia kurso por E-vojaĝgvidantoj. 26aj E-tagoj de Bydgoszcz. 19a Pola Studadsesio de AIS. Adreso: M.Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando. Rete: andreo@rubikon.net.pl.

28-29 apr. La Chaux-de-Fonds (Svislando). Psikologio kaj nia ĉiutaga vivo. Adreso: KCE.

12-19 maj. Tábor (Ĉeĥio). 53a Kongreso de Internacia Fervojista E-Federacio. Adreso: Anglická 878, CZ-25229 Dobřichovice, Ĉeĥio. Rete: Ifef-kongreso@kava-pech.cz.

24-27 maj. La Chaux-de-Fonds (Svislando). 13a Konferenco de Internacia Komunista Esperantista Kolektivo. Adreso: Dieter Rooke, Aussere Klus 2, CH-4702 Oensingen, Svislando.

1-10 jun. Mielno (Pollando). 23a Ĉebalta Esperantista Printempo. Adreso: PEA, Filio en Koszalin, skr. poczt. 30, PL 75-016 Koszalin-1, Pollando.

7-10 jun. Beogrado (Jugoslavio). Danuba Esperantlingva Scienca kaj Kultura Forumo (DESKF-5). Adreso: Terazije 42, YU-11000 Beograd, Jugoslavio. Rete: radp@ptt.yu.

7-15 jul. Kaunas (Litovio). 37aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-37). Adreso: p.k. 167, LT-3000 Kaunas, Litovio, Litova Esperanto-Asocio. Rete: ritavalc@takas.lt.

11-17 jul. E-centro Kvinpetalo (Francio). “Leviĝas la Kurteno”: Staĝo pri aktorarto kaj aktorado. Adreso: Kvinpetalo.

14-20 jul. Nagykanizsa (Hungario). 74a Kongreso de SAT. Adreso: Tibor Szabady, pf 66, HU-8800 Nagykanizsa, Hungario. Rete: esptibor@pro.hu.

14-20 jul. Strážnice (Ĉeĥio). 14a Internacia E-Konferenco. Temo: Karolo Piĉ-Onesork kaj liaj mondoj. Adreso: p.k. 36, CZ-696 62 Strážnice, Ĉeĥio. Rete: Vlada﹍hasala@iol.cz.

17-24 jul. Slovakio, Hungario, Italio, Aŭstrio. 11a Internacia E-Kongreso. Renkontiĝo de Folkloro. Adreso: M.Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando. Rete: andreo@rubikon.net.pl.

21-28 jul. Zagrebo (Kroatio). 34a Internacia Infana Kongreseto. Adreso: Bethlen G. u. 2, HU-2030 Erd, Hungario. Rete: stefan.macgill@galamb.net.

21-28 jul. Zagrebo (Kroatio). 86a Universala Kongreso de Esperanto. Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Rete: uea@inter.nl.net.

28 jul-4 aŭg. Lovran (Kroatio). 35a ILEI-Konferenco. Adreso: Orbis Pictus, Via Leghissa 6, IT-34131 Trieste, Italio. Rete: orbispictus@iol.it.

29jul-5 aŭg. Strasburgo (Francio). 57a Internacia Junulara Kongreso. Adreso: JEFO, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75014 Paris, Francio. Rete: Jefo@esperanto.org.

31 jul-20 aŭg. La Chaux-de-Fonds (Svislando). 4a Plurnivela Internacia Kursaro (somera sesio). Adreso: KCE.

13-23 aŭg. Uljanovsk (Ruslando). OkSEJT-41. Adreso: RU-432063 Uljanovsk-63, ab. ja. 4716, Ruslando. Rete: yuka@chat.ru.

25-26 aŭg. Kyongsan (Koreio). 33a Korea Kongreso de Esperanto Adreso: Esperanto, Naewoe Bldg 4F, 588-43 Bongduk 1-dong, Taegu, 705-021, Koreio. Rete: Taeguesperanto@hanmail.net.

21-30 sep. Bydgoszcz, Poznań (Pollando). 27a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo. Adreso: M. Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando. Rete: andreo@rubikon.net.pl.

Anoncetoj

Ĉiu vorto en la rubriko “Anoncetoj” kostas 1 rublon por ruslandanoj. Por alilandanoj kvin vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Галина Романовна Горецкая je la redakcia adreso.

Rusinoj konatiĝos edziĝcele. Sendu IRK, informiĝu:

eSPero Adreso: ab. ja. 1392, RU-610904, Kirov, Ruslando.

28-jara komencanto deziras korespondi tutmonde pri diversaj temoj: filozofio, esoterismo, budĥismo, literaturo (fantasta kaj ne nur), komputiko k.a. Mi deziras konatiĝi kun interesaj homoj, diskuti diversajn ideojn.

Vadim Oparin Adreso: ul. Ŝossejnaja, 125-26, RU-385745, r. Adygeja, p/o Pobeda, Ruslando.

Membroj de nova E-grupo deziras korespondi kun E-kluboj kaj apartaj esperantistoj.

Veronika Paŝeviĉ Adreso: ul. Ŝkoljnaja, 26-12, 211720 Dokŝicy, Vitebskaja obl., Belarusio.

La Ondo de Esperanto kaj Sezonoj sendas plej korajn bondezirojn kaj gratulojn al sia konstanta moskva kunlaboranto Grigori Arosev kaj al siberia aktivulino Jelena Katajeva, okaze de ilia geedziĝo en Tomsk je la antaŭlasta tago de la dua jarmilo.

Nekrologo

La 22an de decembro 2000 post longa malsano en Lodzo (Pollando) forpasis longjara Esperanta aktivulo kaj tradukanto de diverslinvaj kanzonoj, poemoj kaj teatraĵoj

Włodzimierz Wesołowski (1936-2000)

Ni funebras kaj kondolencas

Estraro de PEA, Filio en Lodzo La Ondo de Esperanto

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №3

Redakcie

Ordigante la materialon, ricevitan por ĉi tiu kajero, mi ja povis konstati, ke ni, esperantistoj, ne ĉiam estas ekster la socia vivo dank’ al persistemo de kelkaj entuziasmuloj. Vere, ni ne estis invititaj al la Davosa forumo, tamen ja sukcesis esti en la kontraŭdavosa forumo en Brazilo. La eŭrop-uniaj pintuloj ne bonvenigis nin al sia Nica pint-kunveno, tamen ni manifestaciis kontraŭ ili tie. Eĉ kontraŭ la Praga forumo de la monsakuloj kelkaj el ni sukcesis kontraŭforumi.

Sed la esperantista kontraŭforumemo ankoraŭ ne estas atinginta la zeniton. Efektive, la Konferenco pri la problemoj de la tutmonda veter-varmiĝo pasis sen nia rezistado. Kvankam estas malfrue, mi ne hezitas protesti — ja ĉi tiu vintro estis tre malvarma en Nord-Okcidenta Azio, kie estas nia redakciejo. Se la mond-konferencanoj estus pretigantaj la februaran Ondon en nia redakciejo (jes, ĝi estas unu el la ĉambroj de nia loĝejo) tremante pro la frosto, se ili estus devigitaj dormi ne senvestiĝante, se iliaj infanoj ne lernus pro la fermo de la lernejoj, iliaj konkludoj eble estus aliaj...

Jes, estas halanĝo, mi konsentas... Sed ĉu kelkaj argumentoj de niaj varm-kapaj samlingvanoj ne estas same galimatiaj? Finfine, printempo neeviteble venos ankaŭ al Uralo, kaj la neĝo ekdegelos sendepende de ĉiuj (kontraŭ)konferencoj.

Cetere, nia unua printempa tasko estas jam plenumita — la marta kajero. (Ĝin ni prespretigas la 18an de februaro, por ke vi povu legi ĝin meze de marto.) Ĝi enhavas, interalie, resumon de nia pasint-jara abonstatistiko, montranta modestan sed konstantan kreskon de nia legantaro. Kaj la ricevataj abonlistoj esperigas nin, ke tiu agrabla tendenco ne estos rompita ankaŭ en la unua jaro de la nova Jarmilo.

Jam multaj skribis, ke ili ŝatas en La Ondo ties superpartiecon. Nu, ĉi-kajere oni povas legi, ekzemple, opiniojn de Jouko Lindstedt kaj Giorgio Silfer, proponon de Aleksander Zdechlik, komentariojn de Dafydd ap Fergus kaj Josefo Kardozo, informojn de GK UEA kaj HeKo. Tia “plurpoluseco” restos nia principo ankaŭ en la venontaj kajeroj...

Sed ĉi tiu kajero estas marta, kaj en marto en la lando, kie La Ondo estas presata, oni ja havas Virinfeston. Apenaŭ troviĝas gazeto en Ruslando, kiu tute ignoros ĝin pro neinternacieco aŭ politika origino. La unuan printempan feston ŝatas ĉiuj. Tiusence ne hazarde ni publikigas ĉi-kajere la printempan rakonton pri knabinaj fantaziaĵoj, kiun tradukis Anja Karkiainen, kaj la poemon de Helena Melnikova.

Gratulon al ili! Gratulon al niaj konstantaj kunlaborantinoj kaj unuafojaj aŭtorinoj (precipe al Jennifer Bishop — la unua virina prezidanto de la Aŭstralia asocio)! Gratulon al ĉiuj niaj legantinoj, ankaŭ al tiuj kiuj tute ne scias pri ĉi tiu festo!

Printempo venas al ni!

Aleksander Korĵenkov

La kovril-paĝa foto de Luz Vázguez Sonto (Hispanio), ricevinta la 2an premion en nia fotokonkurso, estas plia omaĝo al la Virinfesto.

Dek demandoj al Jouko Lindstedt

Jouko Lindstedt, 45-jara profesoro pri slava filologio en Universitato de Helsinko, estis kunproklamita kiel la Esperantisto de la jaro 2000 pro la prizorgo de Bja-listo, okazigo de seminario dediĉita al la 20-jariĝo de la Manifesto de Rauma kaj pro la Hejma vortaro, redaktita de li, kiu estis disvendita dum naŭ monatoj kaj represita post la Tel-Aviva UK.

Demando: Kiel impresis vin la informo pri via laŭreatiĝo?

Respondo: Mirigis. Mi ja konas la meritojn de la du kunelektitoj, sed mi mem ĉefe nur helpis realigi kelkajn iniciatojn proponitajn de aliuloj.

Demando: La internacia elektantaro atribuis al vi la laŭrojn pro tri “meritoj”. La unua estas Bja-listo. Per kio ĝi distingiĝas de la aliaj listoj?

Respondo: Ekzistas nuntempe tiom da diversaj retdiskutejoj Esperantaj, ke mi ne kapablas kompari ĉiujn nek diri, ĉu Bja-listo estas iel speciala. Sed kiam ĝi estis lanĉata, mi jam havis spertojn pri la administrado de la listo DENASK-L, kiu estas diskutejo pri “Esperanto kiel hejma kaj denaska lingvo”, kaj tiu listo plu estas mia plej kara “infano” en la reto. Almenaŭ mi lernis eviti kelkajn danĝerojn de novaj diskutejoj.

Demando: Cetere, en Bja-listo ne mankas diversaj opinioj, sed mankas klaĉuloj kaj insultantoj, kiuj kotas preskaŭ ĉiujn listojn en Esperantujo, inkluzive de la Akademia listo. Kiel tio estas atingita?

Respondo: Mi rigardas min mem kiel la prezidanton de kunveno, kiu devas observi la tagordon kaj kelkajn regulojn de interhoma konduto. Tial mi kelkfoje devas ĉesigi tro longan aŭ eksterteman diskuton pri iu temo aŭ, en vere ekstrema kazo, eksigi listanon, kiu ne subiĝas al tia prezidado.

Demando: La dua emfazo koncernas la okazigon de seminario pri la Manifesto de Rauma. Kiel vi taksas la signifon de la dokumento, kiun vi kuniniciatis?

Respondo: Ĝia pozitiva signifo estis, ke ĝi kuraĝigis Esperant-lingvanojn mem pripensi sian personan rilaton al la lingvo. La Manifesto deklaris (fakte, ne tre originale), ke en Esperanto estas ankaŭ multaj aliaj valoroj, ekzemple kulturaj, ol la nura socia movado proponi ĝin por la praktika uzo en la tuta mondo. Enestis tamen ankaŭ eraroj, ekzemple ĝi subtaksis la forton de la anglalingva komerca kulturo.

Demando: Sed en Esperantujo estas grupo, kiu provis kvazaŭ monopoligi la ideojn de Rauma per la fondo de “raŭmismo”. Kio estas la diferenco inter la Manifesto kaj “raŭmismo”.

Respondo: La Manifesto estis konkreta historia dokumento, verkita en konkreta historia situacio. La nuntempa “raŭmismo” reinterpretas ĝin por siaj propraj celoj, kiujn mi malfacile povas ligi al tio, pri kio ni parolis en Rauma en 1980. La Manifesto estas uzata de la “raŭmistoj” kiel fetiĉo, kiun nur ili posedas.

Demando: Hejma vortaro fariĝis furoraĵo, kaj la unua eldono tre rapide elĉerpiĝis. Ĉu surprizis vin tia debito de la “vortareto de hejmaĵoj”, kiun vi redaktis?

Respondo: Mi sciis, ke la bezono estis granda — nur tio konvinkis min lasi aperi vortaron, kiun mi neniel povas nomi preta. Mi esperas, ke mi iam havos tempon redakti pli bonan duan eldonon.

Demando: Ĉu la tiel granda esperantista agado malhelpas al via profesia laboro aŭ vi iel sukcesas utiligi profesie Esperanton?

Respondo: ... aŭ ĉu ĝi malhelpas en mia familia vivo? Fakte mia plej grava Esperanta tasko estas paroli la lingvon kun miaj tri infanoj, kiuj estas denaskaj Esperant-lingvanoj, kaj pri tiu prioritato mi devas de tempo al tempo rememorigi min. Rilate mian profesian laboron — jes, certe mi povus produkti pli da sciencaj esploroj, se mi ne okupiĝus pri Esperanto. Mi havus tempon lerni paroli pli bone pli multajn slavajn lingvojn. Sed aliflanke, Esperanto direktis miajn esplorojn al novaj temoj, ekzemple lingvaj rajtoj kaj lingva diverseco en la mondo.

Demando: Kion vi pensas pri la idea evoluo de la Esperanto-movado komence de la nova jarcento?

Respondo: Principe ĉio estas en ordo, se la esperantistoj ankaŭ mem konos ekzemple la Manifeston de Prago. Sed mi timas, ke en kelkaj aferoj nia movado perdis sian kapablon renoviĝi. Ekzemple, ni parolas pri tutmondeco, sed preskaŭ ne havas rilatojn kun iuj grandaj kultursferoj, precipe la islama, kie Esperanto ĝis nun malmulte disvastiĝis. Ni ofte ne konas la minoritatajn lingvojn de niaj propraj landoj, nek la rajtojn de iliaj parolantoj aŭ la mankon de tiuj rajtoj. Kaj la gvidado de la movado plu estas en la manoj de viroj tiom, ke tio jam aspektas anakronismo en la nuna mondo.

Demando: Fine, du tradiciaj demandoj. Kiu(j), laŭ via opinio, meritas esti nomita(j) la Esperantisto(j) de la jaroj 1990aj?

Respondo: Multaj meritus... sed mi deziras speciale mencii Floréal Martorell, kiu per siaj disko-eldonoj kaj subteno al bandoj disvastigis nian kulturon al tute nova dimensio.

Demando: ... kaj kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus, estante ekzilota al neloĝata insulo?

Respondo: Nova Esperanta Krestomatio de William Auld; Tien de Johán Valano; kaj La ŝtona urbo de Anna Löwenstein. Ĉiu el ili meritas relegon pli ol unufojan.

UEA kandidato por premio de Nobel

Universala Esperanto-Asocio estas kandidato por ĉi-jara Pacpremio de Nobel. Laŭ provizoraj informoj, UEA estis kandidatigita de membroj de registaroj aŭ parlamentoj almenaŭ el Francio, Korea Respubliko, Kroatio kaj Litovio, kaj de proponrajtaj universitataj profesoroj almenaŭ el Ĉeĥio, Hispanio, Koreio, Kroatio kaj Usono.

Pliaj informoj sekvos.

GK UEA

Renkonte al Zagrebo

1070 kongresanoj el 50 landoj aliĝis al la 86a Universala Kongreso de Esperanto ĝis 5 feb 2001.

Francio, Germanio kaj la gastiganta lando Kroatio pintas en la statistiko, kun respektive 129, 122 kaj 115 registritaj aliĝintoj. Pli ol 20 kongresanoj aliĝis ankaŭ el Japanio (68), Italio (49), Pollando (45), Nederlando (41), Belgio (35), Britio (32), Hungario (32), Svislando (29), Svedio (26), Brazilo (25), Ĉeĥio (24) kaj Usono (22).

La granda atento de kroataj amaskomunikiloj al la kongreso montriĝis en la ĉeesto de ok amaskomunikiloj en la gazetara konferenco pri la UK, okazinta 15 jan en hotelo Esplanade. La ĵurnalistoj ricevis freŝajn informojn pri la kongrespreparoj de Konstanta Kongresa Sekretario de UEA Nikola Rašić, la estro de la Gazetara Servo de LKK Judita Rey Hudecek kaj la sekretario de LKK Spomenka Štimec.

13 jan televida elsendo Bonan matenon! invitis Judita Rey Hudecek kaj Ankica Jagnjić kun la Esperanto-parolantaj infanoj David Rey Hudecek kaj Tina Tišljar partopreni en rekta elsendo. La esperantistoj gastis en la elsendo lige kun la temo Eŭropa Jaro de Lingvoj 2001. 17 jan la Kroata Radio invitis Ankica Jagnjić al speciala programo pri la Jaro de Lingvoj. La gazeto Fokus petis aldonan intervjuon en la kongresa oficejo por konatiĝi kun la Libroservo.

8 jan reprezentantoj de LKK rendevuis ĉe la vicprezidanto de la Parlamento Żeljka Antunović kaj en la Ministerio pri klerigo por enkadriĝi al la Eŭropa Jaro de Lingvoj. Ministrino pri turismo sendis salutmesaĝon por la kongresanoj aperontan en la Dua Bulteno de la UK.

GK UEA

Du novaj komisionoj de UEA

Por pli efike kunordigi la agadon de UEA kaj ĝiaj landaj asocioj en la landoj de Meza Eŭropo, la Estraro de UEA nomumis trimembran regionan komisionon.

Ĝia kunordiganto estas Oszkár Princz, sekretario de Hungaria Esperanto-Asocio. La aliaj membroj estas Stanisław Mandrak, prezidanto de Pola Esperanto-Asocio, kaj Ján Vajs, prezidanto de Slovakia Esperanta Federacio.

La Estraro de UEA elektis ankaŭ regionan komisionon de UEA por Balkano. Ĝia kunordiganto estas Radojica Petrović (Jugoslavio). Krome membras Aurora Bute (Rumanio), Mićo Vrhovac (Bosnio kaj Hercegovino), Bardhyl Selimi Mezini (Albanio), Aleksandar Ŝivarov (Bulgario, junularo), Milĉo Beloreŝki (Bulgario), Murat Ozdizdar (Turkio) kaj Zoran Ćirić (Jugoslavio, junularo).

La estraro celas kompletigi la komisionon per membroj el Esperanto-organizaĵoj de balkanaj landoj ankoraŭ ne reprezentataj.

GK UEA

Kandidatoj por la Akademio

41 voĉrajtaj membroj de Akademio de Esperanto estas renovigantaj la trionon kiu plenumos sian mandaton en 2001-2010. Estas entute 30 kandidatoj por 18 postenoj (en 1998 28 por 17): 15 por 9 jaroj, 3 por nur 3 jaroj (anstataŭ la forpasintaj Eichholz, Ĝuĝev kaj Oljanov, kies mandato estus ĉesinta en 2004).

Jen la kandidataro, laŭ etnolingvaj grupoj [plus kiom da samlingvanoj eventuale jam enestas]. Prof. d-ro Carlo Minnaja, registrita kiel itallingvano, estas la sola kandidato denaske E-lingva.

Afriklingva: Gbeglo Koffi; anglalingvaj [plus 4]: Donald Broadribb, Bernard Golden, Anna Löwenstein, Trevor Steele, Humphrey Tonkin; bengallingva: Probal Daŝgupto; bulgarlingva: Ljubomir Trifonĉovski; ĉinlingva [plus 1]: Li Shijun; franclingvaj [plus 3]: André Cherpillod, Daniel Moirand; germanlingva [plus 3]: Erich-Dieter Krause; greklingva: Angelos Tsirimokos; hebrelingva: Amri Wandel; hindilingva: Aŝvinikumar; hispanlingvaj: Jorge Camacho, Miguel Fernández Martín, Miguel Gutiérrez Aduriz (ps. Liven Dek); hungarlingva [plus 1]: Vilmos Benczik; itallingvaj [plus 2]: Carlo Minnaja, Daniele Vitali; japanlingvaj [plus 2]: Sibayama Zyun’iti, Yamasaki Seikô perslingva: M. Saheb-Zamani; portugallingvaj [plus 1]: Gersi A. Bays, Gilbert Ledon; ruslingvaj [plus 2]: Boris Kolker, Alexander Shlafer; svedlingvaj [plus 1]: Sabira Ståhlberg, Bertil Wennergren.

La akademianoj estas (re)elektataj per absoluta plimulto de la voĉdonantoj (en 1998 voĉdonis 35 el 42, do la kvorumo estis 18).

Se nesufiĉe da kandidatoj atingas la kvorumon, rebaloto devas okazi, dum kiu la relativa plimulto decidas. En tiu rebaloto, okaze de nombroegaleco de la voĉoj la prezidanto de AdE havas decidan voĉon.

La limdato por la nuna voĉdonado estas 31 mar 2001.

HeKo

Diskriminaciaj dunganoncoj

Instigite de flandraj esperantistoj, Eŭropa parlamentano Bart Staes forte kritikis la Konsilion de Eŭropaj Komunumoj kaj Regionoj (KEKR) pro lingva diskriminacio.

En novembro 2000 KEKR serĉis denaskan parolanton de la angla kiel gazetaran oficiston. Per tio, laŭ Dan Van Herpe, gazetara oficisto de la Flandra E-Ligo (FEL), KEKR praktikis lingvan diskriminacion. En decembro 2000, Van Herpe dissendis gazetaran komunikon al ĉiuj belgaj ĵurnaloj kaj politikistoj kritikante KEKRon pro lingva diskriminacio.

Post unu semajno, EPano Bart Staes dissendis similan komunikon, kvankam li ne menciis la Esperantan fonton. Fine de januaro Staes, kiu ne kredas je Esperanto kiel solvo, dissendis novan komunikon pri lingva diskriminacio. Ĉi-foje li menciis, ke FEL avertis lin pri la kazo de lingva diskriminacio. “Multaj el la 2000 internaciaj neregistaraj organizoj en Bruselo nun praktikas lingvan diskriminacion. Aliaj dunganoncoj, bedaŭrinde, montras ke ne estas unika kazo”, — skribis Staes.

Laŭ Elisabeth Gateau, ĝenerala sekretario de KEKR, la dunganonco ne estas diskriminacia: “La celo estis dungado de kunredaktoro scipovanta denaske (aŭ simile) la anglan. Ne temas pri diskriminacio, ĉar estas absolute nepre, ke la homo perfekte regu la anglan”.

Multaj el la nova eŭropa elito, kiuj aspiras bonajn postenojn ĉe internaciaj organizoj en Bruselo, jam studis en Britio por perfektigi sian anglan. Pro tio, ekzemple, triono el la 110 kandidatoj por la posteno de gazetara oficisto ĉe KEKR ne estis denaskaj parolantoj de la angla. “La posteno finfine estis proponata al civitano germana kiu tamen intertempe estis akceptinta alian postenon”, — klarigas Gateau. Estontece KEKR uzos la vortojn denaske aŭ samnivele scipovante la anglan: “Tio evitigas ĉiujn malkomprenojn”.

Germain Pirlot, konata belga esperantisto, ne estas kontenta pri tiu respondo: “Kial ne rekoni la faktojn kaj ne ĉesi paroli demagogie kaj malhoneste pri la plurlingveco, multkultureco kaj egaleco de ŝancoj?”

En letero al eŭropa parlamentano Staes, belga ministrino por egalaj ŝancoj, Laurette Onkelinx, konfirmis ke eŭropaj neregistaraj organizoj, serĉante denaskajn parolantojn de la angla, praktikas lingvan diskriminacion. Kaj kvankam la ministrino pretus agadi, multaj Bruselaj esperantistoj malesperas: “Neregistaraj organizoj nun serĉos perfektajn, kaj ne denaskajn parolantojn de la angla”, — diras unu el ili. Aliaj bruselaj esperantistoj esperas je baldaŭa esperantista oficejo por profesie lobii ĉe la internaciaj politikistoj, ĵurnalistoj kaj organizoj en Bruselo.

Dafydd ap Fergus

Ĉu alia mondo eblas?

Kun la devizo “Alia mondo eblas”, okazis en Porto Alegre (Brazilo) la unua Socia Forumo opozicie al la Ekonomia Forumo de Davos. 25-30 jan 2001 tri mil delegitoj de sindikataj, religiaj, ekologiaj kaj homrajtaj organizoj diskutis kiel forigi la malriĉecon, militojn kaj socian maljuston, kiujn novliberalisma politiko trudas al triamondaj landoj. Krom la delegitoj partoprenis ĉ. dek mil aliaj aktivuloj el pli ol 120 landoj.

La forumon komencis “marŝo kontraŭ novliberalismo kaj por la vivo”. Dudek mil partoprenantoj protestis marŝante du kilometrojn de la urbocentro ĝis la amfiteatro kie okazis muzika spektaklo. Fine de la marŝo oni bruligis usonan kaj hispanan flagojn.

Dum la tuta forumo matene okazis debatoj. Posttagmeze okazis pli ol 500 laborsesioj pri diversaj temoj kaj projektoj realigataj de NROj aŭ de urbaj/ provincaj registaroj. Vespere okazadis senpagaj koncertoj de kantistoj apogantoj de la Forumo. Paralele okazis la Parlamenta Forumo kaj la Forumo de Lokaj Altranguloj kun 240 urbestroj el Latina Ameriko, Afriko kaj Eŭropo. La junularo organizis tendumadon en la centra parko de la urbo. Ankaŭ indianoj estigis tendumadon en tiu parko.

Bedaŭrinde, ŝajnas ke nek UEA, nek SAT, nek la Civito estis tie. Verŝajne la francoj Gérard Paing kaj Henrika Olek estis la nuraj delegitoj. Ili aliĝis kiel anoj de la Verda Movado (Verda Partio). Ili kune kun lokaj esperantistoj distribuis reklamilojn de Esperanto.

La forumo povus estis bona okazo por montri la utilecon de Esperanto. La kompleta neŭtraleco de Esperanto alportas problemojn al ĝia disvastigado. Ĝi restas nekonata kaj izolita de la mondo. Pluraj personoj ĉi tie pensis ke Esperanto estas mortinta lingvo. Sed en la junulara kampadejo ni trovis kelkajn anarko-punkojn kiuj sciis ion pri Esperanto kaj ili utiligis la nomon de nia lingvo kiel la nomon de sia lando (ĉar la anarkiistoj ne agnoskas la landojn).

Josefo Cardozo

Mi malpermesus la anglan...

Laŭ informo de AFP, 23 jan en Parizo la ministro de Nacia Edukado de Francio, Jack Lang, petis la inspektorojn de la nacia edukado helpi lin disvastigi la lingvan diversecon en la unuagrada lernejo.

Esprimante sin antaŭ ĉ. 150 inspektoroj de la nacia edukado de la eduk-distriktoj de Lille, Amiens kaj Rouen, kunvenintaj en Parizo, la ministro substrekis ke li batalis por ke “ĉiu junulo povu plene regi du vivantajn fremdajn lingvojn, la unuan instruatan de la plej juna aĝo, kaj la duan en la sesa klaso” (t.e. la unua klaso de la duagrada instruado).

Li aldonis: “Se mi estus diktatoro, mi malpermesus la anglan en la unuagrada lernejo”, alvokante la inspektorojn, kiuj sekvas sur la kampo de praktiko la profesorojn de la lernejoj kaj instruistoj, al disvolvado de la instruado de aliaj lingvoj.

Jack Lang lanĉis antaŭ kelkaj semajnoj vastan kvinjaran planon de instruado de la vivantaj lingvoj en unuagrada instruado. Tiun ĉi jaron, la instruado estas ĝeneraligata en ĉiuj klasoj de CM2, la venontan jaron en CM1 (respektive, la dua kaj unua lernojaro de la mezgrada instruado), kaj tiel plu ĝis la infanlernejo.

Henri Masson

Nova Estraro en Pollando

En Lodzo 3-4 feb 2001 okazis la landa kunveno de delegitoj de Pola E-Asocio (PEA). La delegitoj krom la pritakso de la pasinta 3-jara funkciado de PEA kaj ĝia estraro proponis novajn taskojn kiujn la nova Ĉefa Estraro devos solvi en sia laboro.

Interalie oni devus komenci la konstantajn kontaktojn kun la pollandaj E-asocioj ne aliĝintaj al PEA, plifortigi la kontaktojn kun la refondita pasintjare Pola E-Junularo, pli ofte informi amaskomunikilojn pri nia agado, pripensi la pli bonan, efikan kaj rapidan informadon de esperantistoj pri E-agado en la filioj kaj kluboj.

Tre grava problemo estas instruado de nia lingvo kaj bonaj lernomaterialoj. Tion polaj esperantistoj spertas de kelkaj jaroj. Kun ĝojo oni konstatis ke eldonejo Kleks el Bielsko-Biała proponas por poloj bonan instru-materialon surbaze de la konata Zagreba metodo. Same interesa estos certe novaĵo Esperanto — propedeŭtiko en la lernado de fremdaj lingvoj.

Oni elektis la novan Ĉefan Estraron de PEA: Stanisław Mandrak (Gliwice, prezidanto), Lech Piotrowski (Warszawa, vicprezidanto), Czesław Baranowski (Koszalin, vicprezidanto), Aleksander Zdechlik (Zabrze, ĝenerala sekretario), Jan Książek (Piotrków Trybunalski, kasisto), Zofia Śmistek (Lodzo, estrarano), Danuta Zelinska (Gliwice, estrarano), Antoni Beyga (Siedlec, “Wydarzenia”), Jerzy Walaszek (Sosnowiec, estrarano).

Estis elektita ankaŭ tripersona Revizia Komisiono.

Ĉar oni ofte rimarkas ke eĉ sciencistoj en diversaj elparoloj ne substrekas la valorojn de la pola lingvo, konsiderante ke “ĉiuj devas koni la eŭropan lingvon”, forgesante verŝajne sur kiu kontinento funkcias la pola lingvo, delegitoj akceptis la suban rezolucion:

Pola Esperanto-Asocio dum sia Landa Delegita Kunveno en Lodzo, 3-4 feb 2001, lige kun la perspektivo de la eniro de Pollando al Eŭropa Unio kaj antaŭvidante tiun ĉi eniron per tutlanda referendumo:

1. Apelacias al la plej altaj aŭtoritatoj de Pola Respubliko fari ĉion eblan por garantii egalrajtan pozicion de la pola lingvo kun aliaj lingvoj de venonta strukturo de Eŭropa Unio.

2. Proponas konsideri eblecon enkonduki alternativan neŭtralan lingvon, kiel rimedon por solvi la problemojn aperantajn ĉe interlingvaj tradukoj en ĉiuj instancoj de Unuiĝinta Eŭropo.

3. Tiu ĉi neŭtrala lingvo povus esti Esperanto, la plej konata en la mondo lingvo internacia.

Prezentita solvo, konforma al la XXI-a jarcento, donus egalan kaj realan ŝancon por ĉiuj lingvoj kaj kulturoj de asociigitaj landoj, kaj permesus venonte ŝpari signifan parton de Eŭrop-Unia buĝeto, ĝis nun destinita por tradukkostoj, kaj kiu povus esti destinita por aliaj pli noblaj celoj.

La supra rezolucio koincidas kun la rezolucio de la pasintjara renkontiĝo de la E-organizaĵoj de Meza Eŭropo en Zagrebo.

Stanisław Mandrak

Sur la foto: prezidanto de PEA, Stanisław Mandrak kaj estrarano de PEJ Agnieszka Kużnik. (Fotis Andrzej Sochacki)

AEA kun nova prezidantino

La 17a Aŭstralia E-Somerkursaro okazis 13-21 jan. Bela somera vetero salutis la 82 partoprenantojn el 9 landoj ĉe Internacia Domo, kolegio de Universitato de Melburno. Ampleksa kursprogramo je kvar niveloj allogis la studemulojn, aparte pro skipo de profesiaj instruistoj.

Por gvidi Cseh-kurson por komencantoj tri horojn tage venis el vintra Beogrado sperta instruistino Tereza Kapista. Ŝi instruis ankaŭ en la dua nivelo kune kun Shirley Gradussov el Okcidenta Aŭstralio. En la tria kaj kvara niveloj instruis Marcel Leereveld, gramatikisto de Melburno, kaj Trevor Steele, aŭstralia verkisto nuntempe loĝanta en Litovio.

E-Federacio de Viktorio kaj Melburna E-Asocio aparte fieras pro kunlaboro kun la nova UEA-Komisiono pri Oceanio per partoprenigo de la unuaj reprezentantoj el Papua Novgvineo (Sarah Sepoe kaj Stanley Snam Iko) kaj Samoo (Joyce Tamasese). Menciindas, ke Sarah Sepoe kaj Stanley Snam Iko partoprenis en Nederlando kurson de la projekto Indiĝenaj Dialogoj.

Post la kursoj, praktikado de la lingvo en amika etoso ege gravas por pliprofundigi la sciojn. Posttagmeze tra la tuta semajno elekteblis tre diversaj okupiĝoj:

1. Cseh-seminario “A”, unua paŝo al diplomo de Cseh-instruisto (Jennifer Bishop);

2. Komunikado per kantado (Suzanne Holten);

3. Kreema verkado (Ronald Gates);

4. Plua studado por progresintoj (Bernie Heinze, Hazel Green, Bob Felby kaj Debra McCarney);

5. Preparado por baza kaj meza ekzamenoj de AEA (Marcel Leereveld).

La vesperan programon preparis Bernie Heinze. Ĝi inkluzivis interesajn prelegojn de Ralph Harry, emerita ambasadoro de Aŭstralio, Kep Enderby, Prezidanto de UEA, Peter Ellyard el universitato de Suda Kvinslando, profesia antaŭvidanto de la estonteco Rainer Kurz, prezidanto de Germana E-Asocio kaj Dimitar Haĝiev, emerita diplomato el Bulgario.

Unu vesperon estis permesite deklami kion ajn pri kiu ajn temo kontraŭ risko de kontraŭa opinio kaj ridego. Alia tradicio, planti arbon por paco markitan per ŝildo okazis por la dua fojo en la bela ĝardeno de la kolegio.

Merkrede okazis ekskurso al la interesa Muzeo de Enmigrado de Viktorio kaj al la nova Akvario. MEA kaptis okazon honorigi per festomanĝo sian grandaniman kaj malavaran membron, Errol Chick. La tuta afero finiĝis per festomanĝo kaj disdonado de atestoj kun interkonsento renkontiĝi venontjare en Perto.

La jarkunveno de AEA elektis novan estraron. Unuafoje la asocio havas inan prezidanton (Jennifer Bishop). Ankaŭ la du vicprezidantoj estas inaj: Hazel Green (enlandaj rilatoj) kaj Franciska Toubale (eksterlandaj rilatoj). La sekretario estas Ĝono Gallagher.

Komisiitoj pri la nacia E-biblioteko en Kanbero kaj pri la Libroservo estas serĉataj.

Elkoran pardonpeton al tiuj eksterlandaj esperantistoj kiuj ne povis veni pro nericevo de la vizoj.

Jennifer Bishop

Ni festivalu!

19-21 jan 2001 la okan fojon okazis la tradicia vintra aranĝo Ni festivalu! de E-Asocio de Britio (EAB) en Wedgwood Memora Kolegio en Barlastono (Stoke-on-Trent, Britio) kun partoprenantoj el Anglio, Kimrio, Skotlando kaj Norvegio. La ĉefa vintra aranĝo en Britio ne havas komunan fiksitan programon, sed ebligas al kluboj, federacioj, fakgrupoj kaj hobiuloj fari propran aranĝon en komuna kadro. Kiel tradicie, plej granda estis la laborgrupo pri teatrumado, sed okazis ankaŭ seminario pri instruado kaj duopa laborgrupeto pri pentrado.

Kompreneble ne eblas dum semajnfino enscenigi grandan spektaklon. La kritikemaj teatrumantoj tralegis kvar teatraĵojn, el kiuj nur unuaktaĵo de la gvidanto Paŭlo Gubbins mem ricevis favoran akcepton. Pro manko de entuziasmo estis vespere prezentata nur La Muro de Julian Modest adaptita de William Simcock. Post tiom da legado kaj diskutado, ĉiuj bonvenigis la dimanĉajn praktikajn ekzercojn. Kiel montri humoron per la korpa lingvo, kiel regi la spiron kaj ĝuste prononci sursceneje? Pri tio ni nun almenaŭ iom scias.

La seminario sub gvido de Hilary Chapman pritraktis diversajn metodojn pliefikigi lingvoinstruadon. Mi mem estis uzata kiel kobajo dum sesio pri kiel utiligi viziton de eksterlandano dum leciono aŭ en klubo kie la membroj ne bone regas la lingvon.

La nomo Barlastono jam estas konata pro la ĉiujaraj someraj esperantolernejoj. Se ne okazos io neatendita, ĝi iĝos eĉ pli fama estontece: Post la forvendo de la EAB-oficejo en Londono, oni nun preparas oficejan translokiĝon al Barlastono. Memstara konstruaĵo de la kolegio iĝos esperanto-oficejo kaj vizitantoj povas utiligi la tranokteblojn kaj bongustajn pladegojn en la kolegio relative malaltkoste. La vilaĝo estas agrabla, estas bela ĉirkaŭaĵo por promenoj kaj (ne malgrave) bona trinkejo. Barlastono troviĝas apud Stoke, sufiĉe centre en Britio, tamen semajnfine ne facile atingebla per publika transporto.

La plej grava sciigo dum la semajnfino, estis la enpostenigo de David Kelso kiel “evoluigisto” por la britia movado. Kelso, ĝis nun ĉefinspektoro pri post-lerneja edukado en Skotlando, estas dungita por (dume) du jaroj en 70%-a posteno por diversrimede antaŭenigi Esperanton en Britio. Li restos loĝanta en Glasgow, sed ĉeestos la oficejon kelktage semajne. En la oficejo li ricevos akompanon de ankoraŭ ne dungita oficisto, kiu prizorgu la ĉiutagan organizan funkciigon. Espereble tiu ĉi moninvesto sufiĉos por doni novan inspiron al la maljuniĝanta brita movado, kies membronombro delonge malkreskas.

Bård Hekland

Sur la foto estas David Kelso

Pozitiva jaro ĉe la Domparo

Pli ol 20 mil svisaj frankoj estas la sumo de la donacoj ricevitaj de Kultura Centro Esperantista en 2000. Entute kontribuis 3 societoj, 5 geedzaj paroj kaj 69 individuoj. El tiuj 82 kontribuintoj 12 loĝas ekster Svislando. 36 donacis almenaŭ 180 frankojn kaj unu societo (LF-koop) 720 frankojn. Tial KCE havas 37 Apogantojn.

La donacoj estas la plej grava fonto de enspezo, kiun sekvas la lupagoj (16 mil 500 frankoj). Per la lupagoj KCE kompensas la hipotekan interezon kaj la redonon de ŝuldo al la banko. Per la donacoj KCE funkciigas la servojn kaj kovras la kostojn de la domflegado (ekzemple la riparon de la tegmento).

Kiel konate, neniu lernejo povas vivi sen subvencioj kaj donacoj. KCE ricevas nenian subtenon de publikaj instancoj, kio garantias ĝian sendependecon. KCE pagas mem ĉion, kaj sukcesas elteni nur ĉar ekzistas eĉ ne unu salajrato: ĉiuj kunlaborantoj estas volontuloj. Restante en via komforto, per eta mondonaco vi kontribuos al la vivo de la kulturcentro. Pck: 23-2921-8, Kultura Centro Esperantista, CP 311, CH-2301 La Chaux-de-Fonds.

HeKo

Bona informado pri la marta LF

Lingva festivalo en Berdjansk (Ukrainio) okazos 17-18 mar 2001. La ĉefa informa sponsoro de LF estas televida kompanio TV-Berdjansk, aliaj informaj sponsoroj estas du FM-radiostacioj, du gazetoj kaj kieva ĉiusemajna revuo “Zagranica”. Jam pri la Festivalo scias multaj homoj.

Apartaj organizoj (institutoj, kulturdomoj, simple iniciatemaj grupoj) laboras pri siaj partoj de la festivala programo, kaj OK ne influas aktive ilian agadon, ĉar plejparte pri gravaj programeroj okupiĝas profesiuloj. OK nur helpas la homojn ligiĝi, sciigas pri ĉefaj principoj de LF, okupiĝas pri reklamado, artikoloj, teĥnikaĵoj.

Konstantin Demjanenko

Rekorda aliĝo de dumvivaj membroj

Granda ondo de dumvivaj membriĝoj en UEA fine de decembro rezultigis, ke en la jaro 2000 UEA ricevis pli da novaj dumvivaj membroj ol en iu ajn jaro de post 1976, kiam la kotizo de dumviva membreco estis fiksita je 25-oblo de la kotizo de Membro-Abonanto. En 2000 UEA ricevis 34 novajn dumvivajn membrojn. La antaŭa rekordo (29) estis de la jaro 1979.

Plej multe da novaj dumvivaj membroj venis el Francio kaj Germanio (po 5). Japanio kaj Usono liveris po 4, Brazilo kaj Britio po 3. El Nederlando venis 2 dumvivaj aliĝoj, kaj po 1 el Aŭstralio, Bulgario, Ĉinio, Hispanio, Korea Resp., Luksemburgio, Pollando kaj Vjetnamio.

23 aliĝintoj estas viroj, 11 estas virinoj. La plej juna naskiĝis en 1984, la plej aĝa en 1921. Ok novaj dumvivaj membroj antaŭe ne membris en UEA sed rekte aliĝis en la dumviva kategorio.

Fine de 2000 UEA nombris entute 899 dumvivajn membrojn.

GK UEA

Jarkunveno de EAB

La jarkunveno de EAB okazos 31 mar (sabate) en Londono. Kvankam la jarkunveno estos en la angla, la aliaj eroj uzos esperanton. La vendredan vesperon estos agrabla programo en la Londona E-Klubo. La programo estos kutima: protokolo de la lasta jarkunveno, raportoj de la sekretario kaj kasisto, diskuto pri la raportoj, voĉdonado pri la raportoj, diskuto pri la venonteco, elekto de la komitato k.a.

Eric Walker Honora Sekretario de EAB

La roka reviviĝo de la finna junularo

Dumlonge malbrua Finnlanda Esperantista Junulara Organizo (FEJO) oficiale reaktiviĝis ĉi-januare.

La novaj aktivuloj de la asocio — fondita en 1976 — organizis semajnfinan festivaleton en la bela marborda urbeto Porvoo. Dum la FEJO-semajnfino oni ĝuis modernan rokmuzikon, nokt-kluban vivon, kartludis esperante kaj faris gvidatan promenon al la ligna parto de la urbeto.

La ideo pri aktivigi FEJO-n naskiĝis dum la “biero-kaj-babilado”-aj vesperoj de la Helsinka klubo. En la lastaj jaroj la movado frontis defion de la nuntempa vivo: organiza agado ne plu interesas homojn kiel antaŭe. Sed por Esperanto, la nova, pli juneca kaj pli malstreĉa maniero alportis frukton. En la pasintsomera festivalo KEF troviĝis novaj membroj por realigi la planojn cerbumitajn dum la trinkejaj vesperoj.

Post aŭtunaj halhokea maĉo kaj krozado al la rondo Ranetoj (Stokholmo) oni pretis por asocia jarkunsido — sed ne nur por tio!

12 jan, vendredon, ni venis en Porvoo kaj iris al rok-banda trejnejo por sperti koncerton de la komputilroka Dolĉamar kun lokaj gejunuloj. Ni gaje festis ĝis la mateno, same kiel en la nokt-kluba sabato.

Dimanĉe Jukka Vaijarvi ludigis sian amatan, kvankam provizore nepublikigitan, Sufiksludon, kaj okazis ankaŭ la kunsido en kiu FEJO havigis novajn, junajn estraron kaj prezidanton (la subskribinto).

Kvankam eta, FEJO estas jam tre aktiva, precipe eksperimentema kaj eltrovema, dank’al la energiulino Riitta Hämäläinen, kiu efike aktivigas la junajn membrojn. Dum la prezidanto studas en Svedio, FEJO jam organizis ekskurson al psikoscienca ekspozicio, poste sekvos lingvokurso pri tabuaj vortoj, ĉiuprintempa futbalmaĉo kaj multe da kunagado kun la Helsinka klubo. FEJO venis por esti kaj resti!

Patrik Austin

Prelegantoj urĝe serĉataj

La temo de la 25a Internacia Junulara Festivalo (IJF) kiu okazos 11-17 apr 2001 en Bolsena (Italio), 100 km norde de Romo, estas “2001, lingva Odiseo”, klare inspirita el la “2001, Jaro de lingvoj” proklamita de Eŭropa Unio. Pro tio ni ŝatus organizi ciklon de mallongaj prelegoj kiuj donos al la junaj partoprenantoj la eblecon havi pli klarajn ideojn pri sekvaj temoj:

1. La lingvopolitikoj kaj la politikoj de protekto de minoritatoj proponitaj de Eŭropa Unio: nuna leĝa stato kaj prenitaj intervenoj.

2. Kiu estas la pozicio de la ĉefaj esperantistaj organizoj kaj de la diskutrondoj kaj kiaj aktivadoj estas komencitaj.

3. Kiuj strategioj kaj projektoj por la nuna kaj estonta tempo por kreskigi la movadon kaj la junan esperantistaron, kaj kia ebla reala rolo de Esperanto en Eŭropa Unio.

Ni invitas prelegi ĉiujn, kiuj okupiĝas pri ĉi tiuj temoj. La celo estas krei ene de la Festivalo laboratorion pri studoj kaj diskutoj kiuj generu ion konstruan kaj klerigan por la junaj partoprenantoj.

Kiu ŝatus kunlabori povas sin adresi al respondeculino pri tema programo Chiara Baro cbaro@yahoo.com aŭ al Michele Gazzola michele.gazzola@esperanto.it prezentante etan resumon pri la temo de la prelego.

Michele Gazzola

Werner Bormann en la Malferma Tago

La Centra Oficejo de UEA en Roterdamo invitas al sia 14a Malferma Tago sabaton, la 21an de aprilo.

Ankaŭ ĉi-foje la vizitantoj povos aŭskulti kaj diskuti kun eminenta movadano, d-ro Werner Bormann, prezidinto de la Akademio de Esperanto kaj longtempa estrarano de UEA. El inter multaj kampoj, pri kiuj li jam longe okupiĝas, d-ro Bormann elektis kiel temon de sia kontribuo en la Malferma Tago la evoluon kaj defiojn de la faka lingvo de Esperanto.

Specialaĵo de la tago estos, ke al unu el la oficistoj de la CO, Rob Moerbeek, ĝi estos la lasta Malferma Tago antaŭ lia emeritiĝo. Tial li havos propran programeron por rememori sian 32-jaran servadon en la sidejo de la Asocio.

Kiel kutime, krom specialaj ofertoj, la libroservo rabatos la prezojn de ĉiuj siaj varoj je 10%. Funkcios bazaro de esperantaĵoj kaj la tutan tagon oni povos spekti Esperanto-filmojn. Ĉiu vizitanto povos partopreni en senpaga loterio kaj babili kun aliaj ĉe la senpagaj kafo kaj teo. La programo daŭros de la 10a ĝis la 17a horo.

GK UEA

Alvoko el Lublino

(HeKo) En Lublina Politekniko Esperanto estas oficiale instruata kiel dua elektebla lingvo por studentoj pri mediprotektado. Ĉiujare (ekde 1995) kvarono aŭ triono de studentoj elektas Esperanton kiel duan lingvon. La unua fremdlingvo estas la angla kaj la dua estas unu el la sekvaj: germana, franca, rusa kaj Esperanto.

La studado daŭras du semestrojn kaj enhavas 60 horojn (po 30 en la semestro, 15 semajnoj x 2 horoj). Kutime la studadon de mediprotektado komencas ĉirkaŭ 130 personoj, el kiuj 30-40 elektas Esperanton. Ĉi-jare nian lingvon studas 35 personoj.

Nia problemo estas, kie oni povus fari eksterlande profesian praktikon. Mi serĉas tiuspecajn kontaktojn. Mi povas akcepti personon, kiu volas doktoriĝi en la kampo de media inĝenierio, por fakiĝi pri tersurfaca protekto (grundoprotekto, konstruado de rubdeponejoj, rekultivado de rubdeponejoj, rekultivado de grundo, redoksiaj transformiĝoj en anoksiaj kondiĉoj en grundo).

Witold Stepniewski Vic-dekano de la Fakultato de Konstrua kaj Sanitara Inĝenierio

Intense studi en Kalifornio

Esperanto-Ligo por Norda Ameriko kaj Esperantic Studies Foundation aŭspicias la 32an ĉiujaran Esperanto-Kursaron.

Ĉi-jare la Nord-Amerika Somera Esperanto-Kursaro okazos 2-13 jul en nova, suna loko, centre de la urbo, ĉe la Universitato de San Francisco. Studentoj loĝos en unu el la novaj dormejoj, Halo Gillson. Situanta tute apud la fama Orpordega Parko, kaj per mallonga aŭtobusveturo apud la urbocentro, Fiŝista Doko, Strato Castro kaj Haight-Ashbury, la loko estas bonega por studi Esperanton kaj la lokan kulturon. Loĝkosto, kun tri manĝoj ĉiutage, estos 800 USD por dividi ĉambron, aŭ 917 USD por unupersona ĉambro. Ĉambrorezervojn oni devas ricevi antaŭ 15 apr 2001, por garantii loĝadon.

Nia dusemajna programo de intensa studado proponas unikajn eblecojn por plezure plibonigi vian Esperanton. Ni proponas la jenajn du kurs-nivelojn:

Plia memfido pri Esperanto

Tiu kurso, por la postkomencantaj kaj progresantaj lernantoj, celas helpi al studentoj gajni memfidon pri efika kaj krea uzado de la lingvo. Diversajn legaĵojn kaj la vidbendan kurson Pasporto al la tuta mondo oni uzos por lanĉi vin al esplorado de multaj flankoj de la konversacia kaj skriba Esperanto. Studentoj havos okazojn por roli en ordinaraj konversaciaj fonoj, plibonigi siajn legajn kaj skribajn kapablojn, kaj konatiĝi kun la aktuala Esperanta kulturo. Kosto: 295 USD.

Aŭdaj-vidaj metodoj por instrui kaj lerni Esperanton

Ĉi-jara supera kurso estos laŭforme intensa grupdiskutado pri aŭdaj-vidaj materialoj kaj metodoj de Esperanto-instruado. Studentoj esploros aktualajn konceptojn pri la teorio de dualingva akirado kaj kiel tiuj rilatas kun modernaj instrumetodoj, pristudos vastan gamon da materialoj nuntempe haveblaj por Esperanto kaj aliaj lingvoj, kaj laboros en malgrandaj grupoj por pluadaptigi kaj evoluigi ilin. La kurso valoros por ĉiu interesita pri tio, kiel Esperanto estas instruebla kaj lernebla, ĉu klas-ĉambre, klube, aŭ rete. Necesos aktive partopreni. Kosto: 295 USD.

Stipendioj de ELNA/ESF

Studentoj kaj instruistoj povas ricevi partan financan subtenon por kotizo kaj loĝkostoj. Ni invitas klubojn kaj unuopulojn rekomendi studentojn por supera studado. Interesitoj, studentaj kaj instruistaj, skribu en Esperanto, priskribante siajn Esperanto-historiojn (studado, instruado, kluba aktivado) al Ellen Eddy, adreso malsupre.

Kromaj aktivaĵoj

Ni provizas multajn eblecojn por ĝui uzadi Esperanton ekster la klasĉambro. Ekskursoj, grupa kantado, popoldancado, diapozitivaj prezentoj, ekzercado pri publika prezentado, kaj specialaj prezentoj pri diversaj temoj pri Esperantaj lingvo kaj kulturo disponeblas dum vesperoj kaj semajnfinoj. Se vi volas fari prezenton pri via speciala intereso, kontaktu Ellen Eddy (adreso malsupre). Por ekzemploj de la pasintjaraj aktivecoj, vizitu la hejmpaĝon de la kursbulteno por 2000, La NASKa Fasko, ĉe http://www.medialabinc.net/nask/nask.htm.

Por informoj pri kursoj, stipendioj, loĝado kaj aliĝformuloj, kontaktu la organizantojn: Ellen M. Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512 Rete: eddyellen@aol.com

Don Harlow

Kurte

D-ro Hans Michael Maitzen estis reelektita por dujara periodo kiel sekretario de la Packomitato de Ne-Registaraj Organizaĵoj reprezentataj ĉe la sidejo de Unuiĝintaj Nacioj en Vieno. En la Packomitato membras 22 NRO-j. (GK UEA)

Prezidento de Slovenio, Milan Kučan, esperas, ke la slovena traduko de la E-libro de Zlatko Tišljar Eŭropa ideologio “atingos pli vastan legantaron, aparte inter la junaj homoj”. (Esperanto)

La estraro de Verniolle (Francio) honoris la memoron de E-aktivulo Raymond Pons nominte Salle Raymond Pons — Espéranto la salonon, disponigitan por E-kursoj. (SAT-Amikaro)

7 dec 2000 grupeto da e-istoj el kelkaj nord-italaj urboj kun E-standardo partoprenis en Nico manifestacion okaze de Eŭrop-Unia Interregistara Konferenco. (l’esperanto)

SAT-Amikaro sub la titolo Radio espéranto ĉiuvendrede disaŭdigas sin en pariza liberecana radiostacio Radio libertaire. (SAT-Amikaro)

Pro ekonomiaj kialoj la estraro de la Estona Radio planas ĉesigi multajn programojn, inter ili ankaŭ la ĉiusemajnan E-programon. (Heroldo de Esperanto)

Budapeŝta radiostacio Klub elsendis tuthoran — muzike interrompitan — interparoladan programon pri E-to. En la studio ĉeestis Oszkár Princz. (Interredaktore)

Ministerio pri scienco financis projekton de Kroata E-Ligo en kiu pri komputiloj edukiĝis 14 membroj k kunlaborantoj de KEL en la tria aĝo. (Tempo)

Koresponda Servo Mondskala de UEA en 2000 ricevis entute 378 korespondpetojn el 53 landoj (en 1999 estis 428 petoj). Plej multe da petoj venis el Francio (80), sekvas Ruslando kun 76 petoj k Brazilo kun 54 petoj. (GK UEA)

Internacia magazino Monato pasint-jare havis plej multajn abonantojn en Germanio (219), Francio (155) k Japanio (131), entute en 73 landoj. (Monato)

Je la asembleo de Venezuela E-Asocio (4 nov 2000) estis inaŭgurita nova propra sidejo de VEA; tie jam funkcias E-kurso. (Venezuela Stelo)

D-ro Chris Gledhill, la tradukinto de La hobito de Tolkien, akceptis la postenon de vicprezidanto de Skota E-Asocio. (Scottish Esperanto Bulletin)

La komitato de Unuiĝo Franca por E-to decidis eldoni provekzempleron de nova dumonata revuo, planata anstataŭ ĉiumonata Franca Esperantisto; ĝi konsistos el du partoj: franca k E-ta; ĝin preparos Christian Lavarenne por la aprila komitat-kunsido. (Franca Esperantisto)

Bonvenu al Peterburgo

La landa E-kongreso kaj festivalo EoLA okazos 4-11 mar 2001 en Sankt-Peterburgo.

Konciza programo:

4 mar. Alveno, registriĝo kaj enloĝigo; interkona vespero kaj salut-koncerto.

5 mar. Inaŭguro de REK-20; REU-konferenco; KEK-kunveno.

6 mar. REU-konferenco; PREM-kunveno; koncerto de Georgo Handzlik.

7 mar. REU-konferenco; koncerto de peterburgaj artistoj.

8 mar. Solena fermo de REK; malfermo de EoLA; koncertoj de JoMo kaj Povorin.

9 mar. Koncerto de KNAB.

10 mar. Koncertoj de Obrezkov, Koĉetkova, Kablukov.

11 mar. Porurba komuna koncerto. Ekskurso.

Ankoraŭ kelkaj eroj de la programo: LONo (Lingva Olimpiko por Novuloj) kaj BeLego (konkurso de bela legado), REJM-konferenco, prelegoj, diskutrondoj pri movadaj kaj kulturaj aferoj, intelektaj ludoj, komuna kantado, karaokeo. Abundos nokta programo: barda kafejo, poezia salono, tea ceremonio, diskoteko, nokta videohalo (+lumbildoj), diskoteko, “popolaj” E-ludoj...

Georgij Kokolija

Mensogulinoj

Printempa novelo de Teuvo Pakkala

Hanna kaj Lidia estis tre emociitaj.

Tiel estis ĉar hieraŭ ilia kuzino Olga vizitis ilin por montri sian novan palton kaj rakontis, ke kiam ŝi iris pro komisio de sia panjo en la urbon, ĉiuj rigardis ŝin. Precipe la altranguloj. Ja ŝi havis printempan palton, kiun havas nur infanoj de altranguloj kaj de kelkaj riĉuloj! Olga opiniis sin kvazaŭ ido de altranguloj kaj tiel ŝajnis ankaŭ al ŝiaj kuzinoj.

Ili estis ravitaj de Olga. Ili iris ĝis la pordo por postrigardi ŝin. La juprandoj de Olga svingiĝis tre gracie!

Ho, se ankaŭ ili havus printempajn paltojn! Sed ne, ili havis nur longajn mantelojn, sub kiuj la juprandoj tute ne videblis kaj ne povis svingiĝi.

— Se Dio lasus nin trovi sur strato sepdek kvin peniojn, ankaŭ ni aĉetus novajn printempajn paltojn! — diris Lidia.

Sed Hanna klarigis, ke tio ne sufiĉus, ĉar oni bezonas multe pli ol markon.

— Se Dio lasus nin trovi cent kvindek markojn! — tuj esperis Lidia. Kaj enirante hejmen ŝi kurbiĝis kaj rigardis tre atente, kvazaŭ serĉante kudrilon.

Vespere ŝi preĝis en la lito, ke Dio faligu la monon antaŭ ilian ŝtuparon, kie ŝi ĝin trovu matene. Vekiĝinte ŝi tuj iris kontroli, malkompaktigis la humon, eĉ fosis truetojn kaj koleriĝis, ĉar ŝi nenion trovis. Ja okazis ankaŭ antaŭe, ke malgraŭ preĝado ŝi ne ricevis ion, sed nenion ŝi tiel deziris kiel printempan palton. Ŝi preskaŭ ploris.

Sed tage, kiam panjo foriris plenumi siajn komisiojn ie kaj ili restis solaj hejme, Hanna prenis la ruĝan bluzon, kiun panjo portadis dum la laboro, kaj surmetis ĝin por vidi, ĉu ĝi taŭgus kiel printempa palto. Ŝi promenis en la ĉambro, balancante sian korpon tiel, ke la juprandoj svingiĝis.

Lidia raviĝis senlime, sed ŝi tuj ekbedaŭris, ke ne estis bluzo ankaŭ por ŝi.

Hanna iris al la subtegmentejo kaj prenis tie la nigran dimanĉan bluzon de panjo kaj donis la ruĝan al Lidia. Kaj ambaŭ kune provis promeni. Ankaŭ Lidia sukcesis bone svingi la jupon, post kiam Hanna iom instruis ŝin. Ambaŭ amuziĝis, sed precipe Lidia.

— Ĉiuj kredos ilin veraj printempaj paltoj, ĉu ne? — demandis Hanna.

Lidia jesis. Kaj laŭ ŝi ili ja estis tute veraj. Eĉ la manikoj — tiom longaj ke ili falis ĝis la genuoj kiam la brakoj estis rektaj kaj kies mezo pendaĉis kvazaŭ malplenaj saketoj kiam ili estis kurbitaj — laŭ Lidia estis nur pompaj, ĝuste kiel ĉe veraj printempaj paltoj. Ili havis pli bonajn kaj pli belajn printempajn paltojn ol Olga!

Pro tio ili nun estis ekscititaj! Kaj ili eliris por promeni en la urbo.

Ili rigardis ĉiujn homojn por vidi, ĉu tiuj rimarkas ilin. Kaj kiam iu ilin rigardis, ili plezuriĝis kaj svingis siajn jupojn ankoraŭ pli forte. Kiam renkonte al ili iris altrangula sinjorino aŭ fraŭlino, ili rigardis ŝin ridetante. Kaj preterpasinte pensis, ke tiuj supozis ilin riĉaj. Tamen kamparanojn ili preterpaŝis digne, en firma fido je sia altranguleco.

En iu strato ili ekvidis antaŭ si sian onklinon. Ili iris per alia strato por renkonti ŝin. Lidia pensis, ĉu ŝi rekonos ilin... Kaj renkontante la onklinon Hanna ridetis, sed Lidia aspektis serioze kaj digne.

— De kie vi venas? — demandis la onklino kun mirigita mieno.

— De komisio de panjo! — respondis Lidia rapide, konvinkita, ke tio estas konvena, ĉar ankaŭ Olga estis plenumanta komision de sia panjo.

— Kiujn ĉifonaĵojn vi surhavas!

— Ili estas niaj novaj printempaj paltoj! — respondis Lidia firme kaj iom kolere, ĉar la onklino parolis pri ĉifonaĵoj. Kaj ŝi komencis rakonti:

— Ni ricevis ilin ĝuste hodiaŭ. Panjo aĉetis ilin en Sunila vendejo, kaj ili estas faritaj de Josefina Juustinen. Kaj Josefina devis tre hasti, ĉar devas esti faritaj novaj printempaj paltoj por la infanoj de ĉiuj altranguloj. Por ni Josefina faris pli frue ol por la infanoj de la armea komisaro, ĉar Josefina estas nia baptopatrino.

La onklino aŭskultis mirigite, ne sciante kion pensi. Oni povus ĉion kredi vera, se oni estus tute blinda kaj ne vidus, ke ili surhavas bluzojn de sia panjo! Kaj tiel serioze kaj eĉ sen ajna hezito Lidia mensogis al ŝi. Laŭ ŝi, Josefina eĉ preferis ilin, ĉar ŝi estas ilia baptopatrino!

— Sed Josefina ne estas via baptopatrino.

— Ŝi ja estas la baptopatrino de Olga!

— Sed ne de vi!

— Nu jes, sed Josefina ŝatas nin kvazaŭ ŝi estus nia baptopatrino, — senkonfuze klarigis Lidia.

— Sed ili ne estas printempaj paltoj, vi ja havas bluzojn de via panjo!

— Ne, ne, — asertis Lidia. — Ili havas longajn manikojn, nur ĉar tio estas nova modo. Ĉiuj gealtranguloj rigardis ilin, kaj unu sinjorino demandis, kiom ili kostis. Ili kostis cent kvindek markojn.

La onklino ekridus, se al ŝi ne ŝajnus tiom terure, ke tia etulino provis mensogi eĉ pri aferoj, pri kiuj ŝi nenion sciis. Ŝi strikte ordonis al la knabinoj, ke ili iru hejmen, kaj intencis mem veni kaj sciigi panjon pri ilia malbela petolado.

Hanna diris al Lidia, ke estas stranga tiu onklino, ĉar ŝi ne kredis. Sed ili spite al la onklino kaj ŝia ordono iris al Olga por montri siajn paltojn.

Survoje tien Hanna elpensis, ke Olga — kiu estis pli aĝa ol ili — estu kvazaŭ ilia panjo kaj ili estu kvazaŭ ŝiaj filinoj kaj ke ili kune iru ien.

Olga tuj konsentis pri ilia propono. Ŝi prenis la pajlan ĉapelon de sia frato, kaj al ĝi ili alkudris buntajn ŝtofpecojn kaj rubandojn, paperajn florojn kaj aliajn haveblajn ornamaĵojn, kiuj laŭ ili estis konvenaj. Por Hanna kaj Lidia ili vindis ĉapelojn el kaptukoj. Kaj tiel ili reiris en la urbon.

Ĉiuj homoj rigardis kaj ridetis al ili, kio tre plaĉis al ili. Ili konjektadis, ke ĉiuj homoj pensas kaj supozas: “Kiuj do estas ili? Kiu estas tiu sinjorino? Ili ja estas belaj! Kiu faris al ili tiujn novmodajn paltojn?..”

Tre kontentaj kaj ekscititaj ili revenis! Olga ankoraŭ ne emis iri hejmen, sed venis unue al siaj kuzinoj por plu paroli pri si mem, ĉar ŝi opiniis sin la plej elstara el ili, ĉar ŝi havis la veran printempan palton kaj do estis ververa damo!

La onklino de Hanna kaj Lidia jam pli frue venis en ilian hejmon, kaj tie klarigis al panjo kaj ankaŭ al paĉjo, kiu venis hejmen por tagmanĝi, kiel ŝi renkontis la knabinojn surstrate kaj kiel Lidia mensogis. Tio ŝajnis al panjo tute nekredebla. Kaj ankaŭ la onklino asertis, ke se ŝi ne aŭdus propraorele, kiel Lidia rakontis pri la printempaj paltoj, ŝi ne kredus tion. La onklino konkludis, ke ĝi okazis eble nur pro tio ke Hanna plantis tiujn mensogojn en la kapon de Lidia. Ĉiukaze tio estis terura, kaj la patrino decidis puni ilin severe.

Kiam la knabinoj revenis, panjo malfacile povis konservi la severecon de la menso kaj mieno. Ĉio estis fandiĝonta en ridon. Ion pli komikan ŝi neniam vidis!

Olga komencis tuj tre serioze rakonti, kvazaŭ pri io bonega, ke ili trairis la tutan urbon kaj ke ĉiuj supozis, ke ŝi estas sinjorino kaj Hanna kaj Lidia estas ŝiaj filinoj.

— Jes, vere kaj fakte oni supozis! — diris la onklino. — Pri tiaj birdtimigiloj ĉiuj ridis!

Sed neniu ridis. Ĉiuj nur tre amikece ridetis. Kaj Lidia klarigis:

— Iuj gesinjoroj venis renkonte al ni, kaj ili demandis unu la alian pri ni: “Kiu estas tiu bela sinjorino, kiu havas tiel belajn filinojn?”

Olga iom ekdubis pri siaj kunulinoj, kaj komencis defendi sin dirante, ke ŝi ja havas veran printempan palton, faritan de Josefina Juustinen, kiu faras por ĉiuj infanoj de altranguloj...

— Nu, kio estas tiuj? — demandis panjo al Hanna kaj Lidia pri la bluzoj.

Kaj kiel la plej puran veron, Lidia respondis firme:

— Novaj printempaj paltoj. Ili estas el simila ŝtofo kiel la bluzoj de panjo, kaj tial ankaŭ la onklino kredis, ke ili estas bluzoj de panjo, sed ili ne estas. Panjo tamen rajtas pruntepreni ilin ĉiam, kiam ŝi bezonos...

Panjo ne sciis kion fari. Sed paĉjo diris al ŝi kaj al la onklino, ke la infanoj havis ne mensogon sed firman kredon.

(1895)

Tradukis el la finna Anja Karkiainen

Teuvo Pakkala (1862-1925). Finna ĵurnalisto kaj instruisto. Li verkis novelojn, romanojn kaj teatraĵojn kaj redaktis porinfanajn kajerojn. Li rakontis realisme pri la vivo de nepotenculoj en la ĉemara urbo Oulu kaj de trunkflosistoj. Plej ŝatataj iĝis liaj rakontoj pri infanoj kaj la ankoraŭ tre populara teatraĵo Ĉe la flosad-rivero.

Liro-2000

Helena Melnikova

19-jara fraŭlino Helena Melnikova, kies poemojn laŭde menciis la juĝkomisiono de Liro-2000 portas, laŭ ŝiaj propraj vortoj, “pezan ŝarĝon”: du muzikaj lernejoj, kantado en kelkaj ĥoroj, membreco en bardaj kluboj, partopreno en festivaloj de amatoraj kantoj, duono da vojo al la supera klero (filologia fakultato) kaj multaj impresoj pri esperantistaj aranĝoj.

Eks-promte
1

Vi ankoraŭ esperon havas?

Vi ĝis nun homajn vortojn kredas?

Ho infano, vi estas sankta!

Ve al vi, stultulaĉ’ mizera!

2

Mi ne celas atendi helpon,

Nek atendi pohoran velkon.

Mi elektos tagon aŭ nokton,

mi elektos tempon kaj lokon —

mi forlasos la Teron memstare.

Ne balbutu, ke pekas mi — vane:

mi ne kredas inferon, tamen...

Tie estus almenaŭ varme!

3

Mia flago senforte pendas,

mia flamo ne plu varmigas,

miaj vitroj koloraj fendas,

mia vento flugadi pigras.

Ili diras: ĉu io gravas

aŭ vin ne embuskas fino?

Jes, sinjoro Kajam, vi pravas...

Mi foriras aĉeti vinon.

Finvenkismo kaj centralismo, aŭ raŭmismo kaj federismo?

Intervjuo al Giorgio Silfer

LOdE: La redakcia artikolo en LOdE. 2000: 12, pri eventuala reformo de la povostrukturo en UEA (precipe de la Komitato), vekis interesajn komentariojn. Unu el ili estas mallonga eseo de Giorgio Silfer “Federalismo aŭ krizo: Kolonjo 1933 pezas ĝis nun”. (Heroldo de Esperanto. 2001: №1). Ĉu d-ro Silfer bonvolas resumi siajn tezojn?

GS: Estas oportune premisi, ke mia interesiĝo pri UEA estas esence historiografia. La asocio fondita de Hodler en Ĝenevo (1908) konsistis nur el individuaj membroj. En 1933 Ĝenevo interkonsentis kun Parizo (centralo de la landaj societoj) pri kunfandiĝo. Laŭ tiu interkonsento UEA havu kaj individuajn kaj asociajn (nuntempe oni diras: aligitajn) membrojn. La ĉefa instanco estu elektata de la reprezentantoj de la landaj societoj (A-komitatanoj), plus malgranda kvoto elektita de la delegita reto (B-komitatanoj). Ĉi tiu strukturo daŭras jam preskaŭ 70 jarojn, kun unusola modifo: ekde la 1980aj la menciitan kvoton elektas ne la delegita reto, sed la tuta individua membraro. En mia mallonga eseo mi esprimis miron, ĉar la svisaj gvidantoj de UEA en 1933 ne klopodis enkonduki pli federan strukturon, sed akceptis plenan centralismon. Kio interalie kondukis, en Stokholmo 1934, al la elimino de tiuj svisoj, unuavice Edmond Privat, eliranta prezidanto. Mi klarigis tion per la fakto ke la organiza modelo de “armeo konkeronta la mondon” pli kongruas kun la ideo de “fina venko”, dum la federismo pli kongruas kun raŭmismo.

LOdE: Bonvolu klarigi la diferencon inter la du organizaj konceptoj.

GS: En federa organizo mankas la “tegmentismo”: la centro estas konsiderata ne kiel gvida, sed kiel subsidua por siaj federitoj. Tio ĝenerale influas la labormetodon: ne plu laŭ vertikala akso, sed prefere laŭ horizontala. Kaj tio influas la reprezentosistemon: la Komitato havus du branĉojn — en unu (pariteta) la landaj asocioj estus ĉiuj reprezentataj po unu aŭ du komitatanoj; en alia (proporcia) la individua membraro rekte elektus siajn komitatanojn, proporcie al la kvanto da IM en la unuopaj landoj. Tiu ĉi estas precize la sistemo antaŭvidita por la naskiĝonta Esperanta Civito: ĝi plej garantias kaj kolektivojn kaj individuojn.

LOdE: Vi aludis al la Civito, kies konstitucio estas promulgota en Sabloneto (Italio), 2 jun 2001. Kiel funkcios ĝia reprezenta mekanismo?

GS: Ni vidu la apudan skemon. La Parlamento havas du branĉojn: Forumo kaj Senato. La paktintaj establoj nomumas unuope la proprajn delegitojn en la Forumo, kie ili havas po unu voĉo. La individuaj civitanoj elektas, ĉiun kvinan jaron, per ĝenerala kaj sekreta baloto la membrojn de la Senato (entute 19): la ĉefkandidato de la gajninta listo fariĝos la Konsulo (la dua kandidato de la listo fariĝos vickonsulo). La Konsulo prezidas ambaŭ branĉojn de la Parlamento, sed ankaŭ plenumas la ekzekutivan povon, aplikante la parlamentajn decidojn pere de “registaro” nomata Kapitulo. La decidoj de la Forumo devontigas la establojn, sed ne la individuojn (krom se la establoj konformigas siajn statutojn), dum la decidoj de la Senato devontigas la individuojn.

LOdE: La ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, deklaris ke la Esperanta Civito povos peti aliĝon al UEA kiel faka asocio...

GS: La Civito ne estos faka asocio, sed konsorcio de multaj establoj celanta esti subjekto de internacia juro. Eventuale ĝi petos aliĝon tie, kie kunsidas aliaj subjektoj de internacia juro. Aliflanke, ĉiuj E-establoj (supernaciaj, landskalaj, lokaj, fakaj ktp) principe rajtas aliĝi al la Pakto, kaj sekve iliaj membroj (aŭ abonantoj) rajtas peti la civitanecon.

LOdE: Ĉu la aliĝo al la Pakto estas multekosta?

GS: La aliĝo estas finance senkosta. Ĝi tamen implicas moralan elekton: la memkonscio pri sia Esperanta identeco, do senti sin apartenanta al senŝtata diaspora lingva grupo, konforme al la art. 1, par. 5, de la Universala Deklaracio de la Lingvaj Rajtoj (Barcelono, 1996).

LOdE: Ĉu la Esperanta Civito ne riskas esti (strukture federisma) duoblaĵo de UEA?

GS: Tute ne. UEA estas internacia neregistara organizo kiu strebas disvastigi lingvon kaj defendi lingvajn rajtojn (kvankam ĝi ne defendas la cititan Deklaracion de Barcelono: tion faras nur la Pakto, ĉar Esperanta PEN-Centro aliĝis al la Pakto kaj mem iniciatis la Deklaracion, kune kun la tuta PEN-Klubo Internacia kaj amaso da aliaj lingvoinstitucioj, sen UEA). La Civito estos subjekto de internacia juro strebanta defendi la rajtojn de siaj civitanoj. Laŭ la projekto de Karolovaro, la Civito ne strebos havi internacian libroservon aŭ universalan kongreson: ĝi strebos starigi alispecajn kulturajn, socialajn kaj administrajn servojn por siaj civitanoj. Somerumejo por E-infanoj aŭ ripozdomo por maljunaj E-lingvanoj, ekzemple, estus servoj pli kongruaj al la celoj de la Civito ol al tiuj de UEA. Kaj ambaŭ realaĵoj povos kunekzisti. Same povos kunekzisti la Civito kaj SAT: verdire ili estas inter si pli similaj, ĉar ambaŭ estas/os PERlingvaj pli ol PORlingvaj realaĵoj — simple la laborista E-movado praktikas la klasbatalon (almenaŭ teorie), dum la Civito ne naskiĝos sur klasbatala fundamento.

LOdE: Ĉu vi ne antaŭvidas ke ankaŭ UEA iam povos havi federisman strukturon?

GS: Teorie tio eblas, sed ekzistas tro multaj obstakloj. Unuavice, la tempoj: reformi (kaj eĉ radikale!) la statuton okupus plurajn jarojn. Due, la internaj ekvilibroj estas tro malstabilaj: UEA ne havas estraron kun tre fortaj personecoj (la lasta estis Humphrey Tonkin, estrarano ĝis 1989); en la 1990aj jaroj iom post iom la fakaj asocioj levis la kapon, kompare kun la landaj asocioj — ekde 1994 kun estrarano pri faka agado, ekde 1998 kun la t.n. strategia forumo... nun ili ŝajnas ree sinki, laŭ la ĝenerala membrokrizo. La landaj asocioj mem estas kelkdeko, sed nur kelkaj el ili (ĉiuj en Eŭropo, escepte de Japanio kaj Brazilo) sume kovras pli ol du trionojn de la aligita membraro: ĉu ili konsentus egali (eĉ pli ol nun) al nombre sensignifaj partneroj? Trie, ĉiu reformo kuntrenus pli-malpli drastajn ŝanĝojn ĉe la personaro: ĉu sen rezistoj? Kiel ajn, ekzistas limdato, eĉ morta linio, kiel dirus la angloj: kiam la individua membraro konsistos plejparte el okcidenteŭropaj emeritoj, UEA ne estos plu memreformebla. Detalan statistikon mi ne konas, sed mi perceptas ke la tempo laboras kontraŭ ia sukcesa perestrojko de tiu asocio.

LOdE: Kio okazas tiam? Ĉu tiaj asocioj mortas?

GS: Ne nepre, kaj ne tuj. Simple ili ne havas plu internan forton por naĝi en la makrosocio, sed nur por flosi. Eventualaj ŝanĝoj dependos nur de eksteraj makrosociaj novaĵoj, ne de internaj mikrosociaj premoj. Por Esperantio ĝenerale la enkonduko de interreto povus esti unu el tiuj eksteraj makrosociaj novaĵoj. Interalie la Esperanta Civito estis teorie pensebla, sed praktike nerealigebla antaŭ la disvastiĝo de interreto.

UEA devas ŝanĝi pensmanieron!

Dum konsultiĝo de mezeŭropaj E-organizaĵoj en Zagrebo (15-17 sep 2000) V. Morankić (Kroatio) prezentis interesan ideon. Li rimarkis, ke laŭ jara bilanco, UEA posedas kapitalon investatan per diversaj akcioj, obligacioj. Poste li starigis demandon: Ĉu eblus almenaŭ 10 aŭ 20 procentojn de la kapitalo investi en la Esperanto-movado, anstataŭ “pliriĉigi Nederlandon”?

Bedaŭrinde, pri la ideo aliaj partoprenantoj ne strebis diskuti. Ankaŭ estrarano de UEA Petr Chrdle el Ĉeĥio ne estis preta respondi la demandon, verŝajne pro tio, ke li en UEA ne okupiĝas pri financaj aferoj. Por ke la ideo de V. Morankić ne estu forgesita, mi volas pridiskuti ĝin.

Kion signifas investi kapitalon en E-movado? La problemon mi klarigos laŭ unu ekzemplo.

Legantoj povas imagi, ke en iu lando estas iu funkciulo de la landa E-movado. Li bezonas aŭton, ĉar antaŭan veturilon li devis ferrubigi. Havante la aŭton li povus esti pli utila al la movado kaj samtempe al sia familio.

Kial li ne povas normale aĉeti la aŭton ricevante simplan bankokrediton? Aĉetante aŭton li devis antaŭvidi en siaj elspezoj ne nur partopagojn sed ankaŭ kostojn de aŭta ekspluato. Pro tio ĉiumonataj partopagoj proponataj per bankoj estas por li tro grandaj. Legantoj devas scii, ke en vico de liaj elspezoj la ĉefaj estas kunligitaj kun edukado de liaj gefiloj-studentoj.

Do, kion li atendus flanke de UEA? Li volus ricevi pli taŭgan krediton de UEA, kiu ebligus al li pagi kontraŭ la aŭto. Kompreneble, ke UEA ricevus de li redonon de la kapitalo kaj pli grandan procenton ol tiu kiun la asocio ricevus de bankoj investante per ĝisnunaj metodoj.

Kiajn aliajn profitojn ricevus E-movado? Mi supozas, ke liaj familianoj vidante la helpon de la asocio, estus varbitaj al la movado. Ankaŭ konatoj de la familianoj interesiĝus pri la helpema E-movado.

Do, tiaj estas profitoj, sed nun oni devas serioze pridiskuti riskon kiu ĉiam akompanas investprocezon. Li laboras kiel instruisto kun almenaŭ kelkjara dunga perspektivo. Lia edzino ricevas renton. Oni vidas, ke la risko estas malgranda des pli, ke la gefiloj post siaj studoj malpligrandigos elspezojn de la familio. Nur malsanego aŭ alia malfeliĉo povus kaŭzi, ke la familio estos nepagipova.

Sed ekzistas nesimpla kontraŭa flanko de la problemo. Oni devas mencii pri diversaj leĝoj, impostsistemoj en Nederlando kaj en aliaj landoj, kiuj kaŭzus ke investado ne estus ebla en ĉiuj landoj. Resto, mi pensas, estas nur teknikaj problemoj. Sed en tiuj landoj en kiuj la ideo estus realigebla oni devas ĝin provi. Por tio estas bezonata nur ŝanĝo de pensmaniero de funkciuloj de UEA.

Mi donis nur unu ekzemplon de investeblecoj, sed laŭ mia scio en Kroatio estas jam preparitaj du projektoj: aĉeto de domo por Kroata E-Ligo en Zagrebo kaj renovigo de junulara restadejo Vila Amfora en Kostrena, propraĵo de E-Societo Rijeka, por ebligi akcepti en la restadejo 50 personojn je pli bona komforto.

Do, ekzistas diversaj eblecoj, nur estas bezonata bona volo de responsaj organoj de UEA.

Aleksander Zdechlik (Pollando)

Trompaj proponoj el Niĝerio

En la pasintaj jaroj UEA ofte avertis pri trompaj almozpetoj kaj komercaj proponoj, kiujn precipe delegitoj de UEA ricevis. Lastatempe tiu misuzo de la Delegita Reto ĝenerale mildiĝis, sed insiste daŭras veni komercaj proponoj el Niĝerio.

La leteroj el Niĝerio proponas partoprenon en transpago de enormaj monsumoj kun promeso pri granda gajno. Tiuj proponoj estas tute falsaj kaj temas pri sisteme organizita krima agado. Antaŭe delegitoj de UEA ricevis ilin en anglalingvaj leteroj, sed lastatempe ili komencis veni ankaŭ rete, telefakse kaj eĉ telefone, kaj ankaŭ al aliaj esperantistoj ol delegitoj. Ankaŭ la uzata lingvo ĉiam pli ofte estas Esperanto.

Mi denove avertas, ke temas pri pura trompo. Oni ne respondu al la proponoj. Telefaksojn kaj leterojn, kune kun la koverto, oni povas plusendi al la Centra Oficejo de UEA sed oni ankaŭ povas transdoni ilin al la loka polico. En multaj landoj polico jam okupiĝas pri la afero.

Osmo Buller, Ĝenerala direktoro de UEA

Pri la historio

Mi loĝas en Francujo kaj estas via nova leganto. Estis plezuro ricevi la unuan postnovjaran numeron. Via datrevenaro estas ege interesa kaj tiurilate mi havas demandon: Ĉu ankaŭ antaŭ la regantarfalego en 1917 la E-movado estis subpremita en Ruslando?.. Min interesas la okazintaĵoj de 1911: la fermo de la Ligo, arestoj, ktp. Ĉu ne pro tio Kabe forlasis la movadon, ĵus post la apero de lia vortaro? Ĉu la Ligo Ruslanda estis neŭtrala aŭ subtenis la ribelulojn de 1905?

Yenovk Lazian (Francio)

Ni rekomendas legi la 40-paĝan monografion Esperanto en Ruslando, kiu estis eldonita pasint-jare (por ricevi ĝin sendu 6 IRK al nia adreso). Kelkaj artikoloj pri ĉi tiu temo (interalie, tri artikoloj pri la kazo Postnikov) estas konsulteblaj en nia retpaĝaro. (LOdE)

Sendanka tasko

La fondintoj de la Tutmonda Hilelista Asocio intencas, laŭ Mato Spekuljak (LOdE. 2001: 1), fariĝi ponto inter diversaj religioj. Bedaŭrinde la ilustraĵo, kiun vi uzis apud la letero, ne karigas la organizaĵon al islamanoj, judoj ktp. Vidu la bildon el La Humanisto, novaĵletero de la E-Asocio de Humanistoj.

La asocio ja entreprenas sendankan taskon pro tio, ke estas problemo kunvenigi ne nur malsamajn religiojn, sed ankaŭ multajn dividojn de tiuj religioj.

William H. Simcock (Britio)

Religiaj notoj de aziano

Oni ofte plendis ke PV kaj PIV estas tro okcidentismaj; nun, kunlaborante en la kadro de ReVo (“Reta Vortaro”, vd http://www.uni-leipzig.de/esperanto/voko/revo/) mi provas kompensi tiun malekvilibron. Hodiaŭ mi prezentas kelkajn pecojn religiajn.

Alaho

Alah/oz La ununura Dio en islamo.

Rim.: La eŭropanoj kutime rigardas tiun vorton kiel nomon propran; tamen laŭ miaj spertoj, la islamanoj mem emas traduki ĝin per la simpla “Dio”. Efektive, la plej evidenta kaj probabla etimo de tiu vorto estas la araba AL-ILAH, t.e. “la dio”. Ĝi estas egale uzata por la malnovtestamenta Eternulo, ankaŭ de la arabaj kristanoj.

Tradukoj:

Angle ~o: Allah. Ruse ~o: Аллах

Budao

buda/o. 1 En budaismo: homo atinginta la plej altan nivelon de spirita perfekteco. 2 En budaismo: homforma figuro prezentanta la idealon de spirita perfekteco. 3 Speciale: budao Sidarto Gaŭtamo (aŭ “Gotamo”), la fondinto de budaismo (6-5 jc a.K.).

Rim.: Tiusence “Budao” estas titolo, aŭ rango, iom simile al “Kristo”, kiu en la vulgara uzo aperas kvazaŭ nomo propra. Tamen malsimile ol en kristanismo, budao en budaismo ne estas unika. Tial, simile al “la Profeto” en islamo, oni devus diri “la Budao”.

budaismo. Filozofio (aŭ, laŭ la kutima opinio, religio) fondita de budao Sidarto Gaŭtamo kaj disvastiĝinta el Hindio en la Orientan Azion (Ĉinio, Koreio, Japanio, Vjetnamio, Siberio ktp).

budaisto, budaano. Homo akceptanta la instruon de budaismo.

Rim.: Laŭ la kutimoj de Esperanto la asimilita formo por la sanskrita vorto buddha devus esti “budo”; sed tiun formon jam okupis fundamenta vorto, kaj la homonimio estus ĝena en iuj okazoj (imagu ŝercojn pri “telefonbudo” ktp).

Probable Zamenhof rigardis tiun vorton propra nomo, kaj donis al ĝi formon similan al unusilabaj propraj nomoj, kiel “Anna” kaj “Emma”: Buddo (cetere, kiel en la rusa, pola, itala). Proprajn nomojn li rigardis esceptaj periferiaĵoj, kiuj povas esti nur duone asimilitaj, ne tute apartenante al la lingvo.

Tamen la duobla konsonanto ja ĝenis la esperantistojn, kaj la Zamenhofa formo restis la malplej uzata. Anstataŭe, jam sufiĉe frue aperis alia natura formo asimilita: budao, kiu simple konservas la finaĵon a. Tiun formon preferis la esperantistoj de la tradicie budaismaj landoj [1, 2, 3], kaj tiun formon uzas PV.

Tamen la eŭropanoj preferis misanalizi la Latinan transskribon: bud(dh)a → bu(dd)ha → budha, kaj en la sama epoko aperas en Eŭropo “budhismo” [4]. Waringhien, verkante PIV-on, misklasas la vorton inter “la nomoj propraj” kaj preferas la formon okcidentan [PIV, p.xviii]:

Por la hindaj nomoj mi helpis min precipe per la tre bona “Leksikologia Komentario”, kiun J. Régulo Pérez aldonis fine de “Nepalo malfermas la pordon”. Tamen unu punkton mi ne povis akcepti, t.e. la konservadon de h post konsonanto, kio ŝajnas al mi kontraŭa al la kutimoj de nia lingvo ... Sola escepto estas la Budho, kiun, post longa hezito, mi preferis al la Zamenhofa Buddo, ĉar en tiuj religiaj alnomoj plej grave estas konservi la internacian aspekton, ĉe kiu la h estas pli frapa ol la duobla d; cetere Zamenhof mem skribis Kristo (kaj ne Ĥristo), Mesio (kaj ne Maŝiaĥ).

Ĉi tie enestas pluraj mallogikaĵoj:

Unue, en la ĵusaj ekzemploj ĝuste la internacia formo preferita de Zamenhof ankaŭ pli konformas al la kutimoj de la internacia lingvo ol la etimologia; dum la formo Budho, tute male, aspektas plej barbare el ĉiuj.

Due, tiu barbaraĵo fakte estas malpli fidela al la originalo. En la originala Sanskrita vorto ne estas kombino el [d] kaj [h], sed unuopa sono, tre malsama ol la prononco postulata de la skribo budho, kiu fakte estas nur latinalfabeta surogato, kiel maŝino kompare kun maŝino.

Trie, estas iom naiva imperiismo paroli pri grafika rekoneblo de okcidenta skribmaniero (cetere, esceptante la italan, polan, hispanan...) kiam temas pri vorto apartenanta al kultura rondo kiu tian skribon ne uzas.

Kaj super ĉio, la formo Budho estas misgvida: ĝi impresas kiel ekzakta transskribo de vorto sanskrita (pro la nekutima kombino dh, kiu normale iĝas simpla d en la vortoj asimilitaj: darmo, bodisatvo ktp); tial oni devus supozi ke temas pri Budha, hinduisma dio personiganta Merkuron! — vidu la bildon).

Bedaŭrinde pro la aŭtoritato de PIV kaj la praktiko de la esperantlingvaj redaktoroj ĉion PIV-igi, nun la plej malbona formo Budho estas ankaŭ la plej uzata en Esperantujo.

[Helpe de materialoj de Rubeno Fernandez Asensio kaj Haszpra Ottó]

Tradukoj:

Angle ~o: Buddha; ~ismo: Buddhism; ~isto, ~ano: buddhist.

Bulgare ~o: Буда.

Itale ~ismo: buddismo.

Pole ~o: Budda.

Ruse ~o: будда, Будда; ~ismo: буддизм; ~isto, ~ano: буддист.

Turke ~ismo: budizm, budistlik; ~isto, ~ano: budist.

Fontoj

1. La Lumo Orienta: organo de la Japana Budaana Ligo Esperantista, 1933.

2. Narasu. Budao / Trad. el la japana Takeuĉi Tookiĉi, 1933.

3. Takeuĉi Tookiĉi. Budaisma fakvortaro, 1934.

4. La Budhismo, eldonis Budhana Ligo Esperantista, 1933.

Epifanio

2Epifani/o. Evangelia epizodo kaj kristana festo al ĝi dediĉita, festata je la 6a de januaro, kiu por plimulto de la kristanaj eklezioj estas la 12a tago post la Kristnasko.

a) En la okcidenta kristanismo temas pri la veno de “saĝuloj el la oriento” [Mt 2], aŭ, laŭ apokrifa tradicio, Tri Reĝoj, kiuj salutis Jesuon kiel Kriston.

b) En la orienta kristanismo temas pri Dia apero en la tri personoj dum la bapto de la Sinjoro [Mt 3:16-17], kiu epizodo malfermas la publikan agadon de Jesuo.

Rim.: En la orienta kristana mondo, de Etiopio ĝis Rusio, oni kutimas veni al rivero (Jordano), beni tie la akvon kaj sin bani. Afero simpla en Etiopio, sed kiu necesigas elhakadon de glacitruo en Rusio.

Tradukoj:

angle Epiphany.

greke θεοφάνεια; ~o: επιφάνεια.

latine festum magorum, festum regum.

ruse ~o a: поклонение волхвов; ~o b: Крещение Господне; ~o: Богоявление

Sergio Pokrovskij

Politike korekta evangelio

Cool, Gerard. Sava la savontino. — Pazarĝik: Belloprint, 2000. — 250 pĝ.

Kvankam estas kompreneble, ke la ŝanĝo de la jarmiloj estas plene konvencia dato (finfine, eĉ la reala dato de naskiĝo de Jesuo Kristo diferencas de la oficiale akceptita je kelkaj jaroj), la magia cifero elvokis speciale grandajn festojn kaj dediĉitan al ĝi literaturon. Aperis novaj verkoj — kaj estas reeldonataj la malnovaj, kiuj temas pri gravaj ŝanĝoj de la mondo okaze de la nova jarmilo. Kaj, nature, pluraj el tiaj verkoj sekvas modelojn de Evangelioj.

Ĝenerale, nove verkitaj “evangelioj” dividiĝas je du subĝenroj: novaj beletraj versioj de la vivo de Jesuo (ekzemple, La majstro kaj Margarita de Miĥail Bulgakov) kaj rakontoj pri novaj kristsimilaj savantoj de la mondo (ekzemple, Fremdulo en fremda lando de Robert Heinlein). Ambaŭ specoj, nove verkitaj kaj reeldonitaj, aperis en diversaj lingvoj okaze de la jarmilŝanĝo, kaj la recenzata libro apartenas al tiu vico de la dua speco — en Esperanto.

La verko, verdire, estas beletra nur laŭforme. Ĝi estas pli rakonto pri la ideoj de la aŭtoro, kiel savi la mondon de la plej gravaj danĝeroj kun iom da beletra (fikcia) garnaĵo, por ke oni pli volonte legu la libron. La unua, malgranda, parto de la libro eĉ estas simpla listigo de tiuj plej gravaj monddanĝeroj. Poste sekvas la granda “fikcia” dua parto pri la vivo de la nova kristsimila persono, kie grandan spacon okupas tamen ne la vivhistorio sed rerakonto de ties Mond-Sav-Plano de “verdaj paculoj”.

La fikcia historio de la protagonisto estas, tamen, iom bizara: nova “Kristo” estas virino Sava, filino de negro kaj ĉinino, kaj havas liberajn seksajn morojn egale amante virojn kaj virinojn. Certe, tiuj trajtoj estas tre fidela sekvo de la “politika korekteco” nepra nuntempe en Okcidenta Eŭropo kaj Usono — sed en tioma kvanto ĝi ŝajnas iom troa. Cetere, kial do moderna “evangelio” ne estu politike korekta?

Ŝi naskiĝas mirakle, precize noktomeze dum la jarmilŝanĝo, post 24-taga gravedperiodo de sia patrino. Kaj ankaŭ poste ŝi kreskis kaj lernis kun rapideco 12-obla kompare al normala infano — (lun)monato al ŝi estas egala al jaro. (Nu, por esperantistoj tio ne estas miraklo, ĉar ja eĉ ĉiu novico scias ke nian lingvon oni lernas dum tiom da monatoj, kiom da jaroj estas bezonataj por lerni fremdan nacian lingvon!) Certe, tri saĝuloj el tri universitatoj trovis ŝin per astrologiaj donitaĵoj; inter la okazaĵoj de ŝia vivo estis kaj pikniko, kie ŝi trinkigis el kelkaj vinboteloj kvinmilhoman amason; okazis ankaŭ fasto en dezerto. Verd-Verdan Movadon por la mondsavo, kies kreo estas ŝia ĉefa tasko, ekgvidis, krom ŝi, 12 personoj... Tamen, diference de aliaj modernaj “evangelioj”, neniu krucumo aŭ alicpeca pereo okazis en la fino de ŝia vivo: la finalo restas malfermita, kaj, ŝajne, la aŭtoro nenion tian antaŭvidas.

Cetere, por fakuloj pri astrologio, la plej fantasta elemento de la libro estas ne mirakla naskiĝo kaj kresko de Sava, ne ŝiaj rememoroj pri antaŭaj teraj vivoj, sed la astra dispozicio sur la ĉielo: 31 dec 2000 ne estis plenluno (ĝi, eĉ kun luneklipso, okazis 9 jan 2001), kaj planedoj Marso, Jupitero kaj Saturno estis en tiu momento nek unu apud la alia, nek apud Luno. Kontroli tion oni povas en ajna kalendaro.

La verko havas idean fonon, pruntitan el diversaj literaturaj verkoj, filozofioj kaj sociaj movadoj. Kiam oni legas ĝin, senteblas tre grava influo de Vojaĝo al Kazohinio de Sándor Szathmári (modernaj homoj estas ofte nomataj “behinoj”), supre menciita libro de Heinlein, teorio pri reenkarniĝo, instruo de Martinus (modernaj homoj estas nomataj, krom “behinoj”, ankaŭ “krizhomoj”, kiuj nur evoluas direkte al “veraj homoj”), modernaj programoj de verduloj. La bazo de la Mond-Sav-Plano estas Esperanto, vegetaranismo, ŝanĝo de la karaktero de moderna kapitalismo kaj kelkaj aliaj similaj konceptoj. En la libro ĝenerale senteblas forta kontraŭstaro al kapitalismo, globalismo, tutmonda disvastigado de la angla lingvo, nuntempa kristanismo (speciale Rom-Katolika eklezio). Ĝenerale, senteblas ke la aŭtoro estas esperantisto, proksima al verduloj, kun certaj mistikaj inklinoj.

Speciala trajto de la verko estas la lingvaĵo. La aŭtoro speciale klarigas siajn ideojn pri modera “atismo”, propra sistemo de landonomoj, ktp. Tamen, ŝajne, la komuna lingvouzo influas lin pli ol propraj teorioj, kaj li mem foje hezitas inter “biologio” kaj “biologiko”, ktp. Do, la nekutimaj lingvoformoj ne tro ĝenas la leganton.

Ĉu rekomendi legi aŭ ne — estas la ĉefa demando, kiun devas respondi la recenzanto. Sed mi hezitas. De unu flanko, estas interese konatiĝi kun kelkaj ideoj de la aŭtoro, kaj tio povas esti eĉ utila por pli facile kompreni kelkajn ideojn, per kiuj vivas la moderna socio. De alia flanko, la stilo de la libro estas tro peza, diversaj pensoj ripetiĝas sen iu disvolviĝo plurfoje; kaj pro tio, sen speciala kunsento al la aŭtoraj ideoj, legi la libron estas tro enue. Eble, la peza stilo de la aŭtoro malhelpis lin ĝis nun trovi eldonantojn de siaj verkoj (laŭ kovrilpaĝa indiko, tio estas lia unua libro, kvankam verkis li kelkajn). Do, se vin entuziasmigas nova speco de verda filozofio — legu, aliokaze — ŝparu la tempon.

Nikolao Gudskov

Lumo fine de la tunelo

Picasso, Marco. La tunelo: Romano originale verkita en Esperanto. La Chaux-de-Fonds: LF-koop, 1998. — 176 pĝ.

“Koridoroj finiĝas per muro,

sed tuneloj eliras al lum’!”

(Vladimir Vysockij)

La tunelo, originala romano de Marco Picasso, rakontas pri eventoj okazantaj ĉe Alpa montaro, en du nenomitaj landoj (konjekteble Italio kaj Francio aŭ Svislando). Jes, la tuŝitaj problemoj universalas, ĉio ĉi povus okazi ie ajn en la moderna mondo — do la romano estas interesa por leganto en ajna lando. (Ĉu ne tion, ideale, devas celi ĉiu originala verko en Esperanto?)

Oni planas konstrui aŭtoŝoseon, kiu rekte kunigos la landojn per tunelo. Tamen tio perturbos la vivon en montaraj vilaĝoj, kaj pli grave — la grundo interne malfirmas, la konstruado estas tre danĝera. Tamen tro grandaj potenculoj ĝin bezonas, tro granda mono turniĝas ĉirkaŭ la projekto. Neniu volas aŭdi la honestan fakulon. La direktoro de la entrepreno, por eviti disputojn, “ekzilas” lin oficvojaĝi en Sud-Amerikon.

Li trovas subtenon translime kaj inter lokaj “verduloj” — sed ne ĉio tiom simplas, ankaŭ pri manieroj protekti la naturon ekzistas tute diversaj opinioj... Kaj interplektite kun ĉio ĉi preskaŭ nerimarkeble naskiĝas kaj kreskas la amo. Sed ankaŭ lige kun ĝi la heroo spertas doloran frustradon.

Ĉu oni povas amori nur por amuziĝi? Ĉu facilas distingi inter porokaza seksumado kaj profunda amo? Ĉu la homo ŝatinta flirtajn rilatojn — eble pro neniam spertita vera amo — povas plene ŝanĝi sian karakteron?

Pluraj demandoj aperas, kaj la leganto devas mem ilin respondi. Same pri rilatoj inter homo kaj naturo, inter devo kaj konscienco, inter libero kaj respondeco.

La romano respegulas la vivon, kiu estas ĉiam komplika. La aŭtoro ne donas pretajn respondojn; ankaŭ pri pluevoluo de la eventoj oni povas fantazii: la priskribo abrupte finiĝas en la plej streĉita momento.

La lingvaĵo estas libera kaj bela. Vere ĝuindas freŝaj (foje preskaŭ Lorjakecaj) esprimoj: “jarfina vetero”; “larmoj, kiujn dabe kisetante li forprenis”; “baldaŭ, eble hodiaŭ mem”; “li miris ke asocio... povus sideji en loko tia”. Eraroj ne pli multas ol kutime — plejparte estas nur miskompostaĵoj, kvankam kelkloke aperas kontraŭlogika pluralo ĉe “pantalonoj” ks., kaj misuzo de “sia” anstataŭ lia/ŝia.

Tre ofte, kaj precipe en originala Esperanto-literaturo, mi kun granda bedaŭro konstatis palan artefaritecon, neversimilecon de ĉio priskribata. La tunelo estas feliĉa escepto el tiu tendenco, kaj mi sincere rekomendas ĝin al legantoj.

Valentin Melnikov

Novaj libroj

Antologio de la serba poezio: (1200-2000) / Komp. Srdj Aranđelović. Tradukis Margarethe-Greta Stoll, Zlatoje Martinov, Marko Petrović k.a. — Beograd: SEL, 1998. — 500 pĝ.

Jen plia antologio. Ĝi venas el la lando multe suferinta dum la senfinaj militoj. Sed ne nur militistojn ĝi donis. La tuta klera mondo konas kaj relegas la Ĥazaran vortaron de Milorad Pavić, por doni almenaŭ unu ekzemplon.

Cetere, du poemoj de Pavić estas en la volumo, tamen per pli multaj poemoj estas reprezentitaj Jovan Dučić, Milan Rakić, Aleksa Šantić, Miloš Crnjanski.

Tiu lasta skribis interalie:

Nun ni sentas nin mildaj kaj reĝaj

Ekpensas ni: ho, kiel estas neĝaj

pintoj uralaj!

Ĉu ne estas mirinde ricevi tian saluton el montoj balkanaj?

Gian Carlo Fighiera. La strategio de Esperanto en la nova jarmilo. — Rotterdam: UEA, 2000. — 24 pĝ. — (Diskutkajeroj; Vol. 4).

Laŭ la dorspaĝa klarigo,

En ĉi tiu kajero Gian Carlo Fighiera skizas la celojn de la agado per kaj por Esperanto, la problemaron komunumo/movado, la rolon de UEA kaj kritikojn pri ĝi, kaj faras konkretajn proponojn pri la evoluigo de la Esperanto-strategio por la proksima estonteco.

Ho, jes, bone. Diskutindaĵoj ne mankas. Ekzemple, tute neatendite la aŭtoro mencias pri “provo kapti kaj uzi Heroldo por personaj celoj” kaj proponas al ĉiuj “fotokopion de la nerespektita transdona protokolo al la aŭtoro de la nuna skribaĵo” (faksnumero kaj ret-adreso estas aldonitaj, kompreneble). Ial tio memorigas pri la protagonisto de Jules Verne, kiu eldonis belegan mapon de Ameriko, en kiun li ial kaj iel enmetis Japanion.

Epitomo de la Alianco Universala — Kalamata: La Alianco Universala, 1998. — 34 pĝ.

Returninte la paĝon vi povas legi pri Mond-Sav-Plano. Sed se ial la ideoj de Sava la savontino de imponas vin, konatiĝu kun La Alianco Universala. Ĝi modeste prezentas sin jam sur la kovril-paĝo:

La Alianco Universala estas Spirituala, Socia Kai Tutmonda Movado de nia Humaneco por Tutkosma feliĉo Kai Senlima Vivo per Eterna Saĝo, Nova Kosmokreiva Povo, Universala Ora Erao Kai Tutkosma Unuiĝo, rimedoj por la Kvina Nova Humaneca Regno en la Naturo: La Euhumaneca Nova Kosmo.

Ankaŭ la Epitomo havas modestan celon. Laŭ la prologo, ĝi

... estas iĝi la “LIBRO DE LA TRIA JARMILO” (baza libro, sed tamen ne “sakrala”). Ĝi temas pri ĉiuj fakoj de la diversaj homaj agadoj, laŭ nuntempaj aŭ estontaj cirkonstancaroj.

Ktp. Legu kaj aliĝu. Sed antaŭ iĝi Tutmonda Kunordiganto vi evidente devas esti servanto, kiu “memvolontas senpage plenumi respondecojn kaj apartajn agojn”.

Festlibro pri Ivo Lapenna

(HeKo) La esearo honore al Ivo Lapenna aperos en Danlando fare de Torben Kehlet, kiu prizorgos la presadon kaj surprenos ankaŭ la financan respondecon. Krome la tuto eldoniĝos ankaŭ kiel kompakta disko: teksto kaj fotoj aperos sur la ekrano de la komputilposedantoj. La enhavo estas jam delonge preskaŭ fermita, kaj tamen ankoraŭ detaloj devas esti aranĝitaj, ekzemple la lokado de la fotoj. Sed la certeco ke la libro aperos donas novan elanon ankaŭ al la redaktoro.

La antaŭaj klopodoj trovi eldonanton malsukcesis. UEA, akirinte la kompletan manuskripton, rifuzis eldoni la verkon pro taksita tro alta kosto kaj pro pluraj supozataj mankoj, kiujn ĝi trovis. La ideo de UEA, kiel tegmenta instanco de la movado, aperigi mem volumon pri Lapenna ŝajne ekzistas, sed la koncepto estas tute alia ol tiu nia, kiu ne celas sekan bio-bibliografian akademiaĵon, sed konsideras ankaŭ la emocian aliron de la E-mondanoj al la personeco de Ivo Lapenna. Do ne strange, ke la du ideoj ne koincidas, kaj estas espero, ke plia verko pri la personeco de tiom unika homo pli aŭ malpli frue aldoniĝos...

Ankaŭ Flandra E-Ligo ricevis la tutan manuskripton, sed dum monatoj ne respondis al la propono pri publikigo. La strukturo pri decidoj en FEL ampleksas plurajn personojn, kaj do respondoj ne venas rapide. Tial la solvo proponita de Torben Kehlet superpasis ankaŭ la heziton de FEL.

Carlo Minnaja Prezidanto de la Internacia Scienca Instituto “Ivo Lapenna”

Grass en la serio “Oriento-Okcidento”

(GK UEA) Mejloŝtona verko en la postmilita germana literaturo, La lada tambureto de la Nobel-premiito Günter Grass, estas nun legebla en Esperanto. Tradukis ĝin Tomasz Chmielik kaj eldonis KLEKS, firmao de Georgo Handzlik, kiu apud pollingvaj verkoj lastatempe aperigis plurajn librojn en grafike altkvalita vesto ankaŭ en Esperanto. La tradukinto kaj la eldoninto lanĉis la libron en la Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA la 25an de novembro, kien ili portis ĝin rekte el la presejo, pretiginta la unuan kvanton en la tago antaŭ la Malferma Tago.

La apero de La lada tambureto (Die Blechtrommel) en 1959 skuis ne nur la literaturan mondon sed ankaŭ pli vaste la germanan socion. Dum jaroj ĝi estis objekto de kritikaj atakoj, sed samtempe oni tradukis ĝin en dekojn da lingvoj. Hodiaŭ ĝi estas rekonita kiel la plej grava verko de la germana literaturo post la dua mondmilito. Poeto H.M. Enzensberger karakterizis ĝin: “Ĝi estas sagao de la Libera Urbo Gdansko, poezia provo savi antaŭ forgeso tiun malgrandan mondon, en kiu vivis kune poloj kaj germanoj, judoj kaj kaŝuboj.” La aŭtoro mem naskiĝis en Gdansko en 1927 kaj pasigis tie siajn infanaĝon kaj fruan junecon.

Per La lada tambureto la eldonejo KLEKS partoprenas en la Serio Oriento-Okcidento, en kiu ekde 1961 aperas reprezentaj verkoj de naciaj literaturoj el diversaj partoj de la mondo. La Serio estas aŭspiciata de UEA, kies estraro decidas pri la akcepto de novaj verkoj en ĝi. Per la Serio UEA kontribuas al la programo de Unesko por reciproka aprezado de kulturoj de Oriento kaj Okcidento.

“Malvivaj animoj” en Esperanto

Libroserio Oriento-Okcidento estas la plej konata kaj longedaŭra eldonprojekto en Esperantujo. En ĝi aperas aparte gravaj kaj reprezentaj verkoj de la nacilingvaj literaturoj de diversaj landoj en la Okcidento kaj Oriento. Verkoj de Dante, Shakespeare, Kafka kaj Márquez najbaras kun tiuj de Mori Oogai, Chun-Chan Yeh kaj Tagore. La serio prezentas ankaŭ la spiritajn riĉaĵojn de verkoj religiaj, mitaj kaj folkloraj, entenataj en La Nobla Korano, Kalevala, mondpoezia antologio Tutmonda sonoro...

La malcentra funkciado de la serio ebligis partoprenon de diversaj eldonejoj kaj eminentaj tradukistoj. La talento de William Auld, Fernando de Diego, Kálmán Kalocsay, Konisi Gaku, Miyamoto Masao, Sergio Pokrovskij kaj de aliaj majstroj, multiplikita je la valoro de la verkoj, konsiderinde kontribuis al evoluo de nia literatura lingvo.

Ĝis 1991 la rusan literaturon reprezentis nur Elektitaj fabloj de Ivan Krilov (1979). Sed en la 1990aj jaroj Sezonoj riĉigis la serion per La majstro kaj Margarita de Miĥail Bulgakov (tradukis Sergio Pokrovskij) kaj Krimo kaj puno de Fjodor Dostojevskij (tradukis Andrej Parfentjev). Nun la rusa literaturo definitive ricevas dignan lokon en Oriento-Okcidento per Malvivaj animoj de Nikolaj Gogol.

Puŝkin en 1835 donacis al Gogol la ideon pri la intrigo, el kiu Puŝkin intencis fari poemon. Kaj Gogol difinis la ĝenron de sia ĉefplenumo poemo; supozeble li estis inspirita de Puŝkin: Eŭgeno Onegin estas neproza romano, kaj Malvivaj animoj — neversa poemo.

Gogol planis verki tri volumojn. La unuan parton li konsideris malpli grava ol la du verkotaj: “Kompare al ili ĝi ŝajnas al mi simila al perono, haste farita de provinca arĥitekto al palaco, kiu estas intencita kiel kolosa konstruaĵo”.

La laboro pri la dua volumo daŭris, kun paŭzoj, dum dek jaroj, sed la manuskripton de la redaktita teksto Gogol forbruligis, kaj post naŭ tagoj lia vivo finiĝis. Estis trovitaj nur kelkaj malnete verkitaj kajeroj, hazarde falintaj post librojn en la ŝranko. La tria volumo eĉ ne estis komencita. Laŭ kelkaj indikoj, ĝia intrigo devus disvolviĝi en Siberio...

Sed jam la unua volumo fariĝis klasikaĵo, unu el la plej fierindaj verkoj de la rusa literaturo. Jam dum la vivo de la aŭtoro la kritika literaturo pri Malvivaj animoj multoble superis la amplekson de la teksto mem. La figuroj de la protagonistoj metaforiĝis. Aperis pluraj teatraj kaj kinofilmaj versioj de la poemo en Ruslando kaj eksterlande, televida filmo kaj eĉ opero de Rodion Ŝcxedrin (1976).

La poemo estas tradukita al pluraj lingvoj, nun ankaŭ al Esperanto. La eldonejo Sezonoj kaj la tradukinto, Vladimir Vyĉegĵanin, opinios sian celon plenumita, se en Esperantujo oni parolos pri iu avara kiel Pluŝkin, mensogema kiel Nozdrjov, malsprita kiel Koroboĉka aŭ pri Ĉiĉikoveskaj projektoj.

La libro estas fortike bindita kun jako (kromkovrilo) de Maria Baĵenova (simile al Resurekto). Ĝi estos mendebla ĉe UEA, FEL, ELNA kaj aliaj gravaj libroservoj kontraŭ 18 eŭroj. La abonantoj de La Ondo povas mendi la romanon rekte ĉe la redakcio sendinte 30 respondkuponojn. La ruslanda prezo estas 69 rubloj (plus sendokosto).

Aleksander Korĵenkov

Gazetoj
“Ruslanda Esperantisto”. 2001: 1

Ruslanda Esperantisto estas dumonata ruslingva ĵurnaleto pri Esperanto.

La ĉefa materialo de la 91a numero estas la ruslingva adapto de Esperanto en 2000 de Aleksander Korĵenkov. Kiel kutime, enestas E-novaĵoj, rezultoj de niaj konkursoj kaj bibliografio Esperanto en Ruslanda gazetaro. Artur Artejev rakontas pri sia E-kurso, kiun aperigas Komia gazeto Raduga.

Ruslandaj abonantoj de La Ondo por ricevi RE simple sendu al la redakcia adreso 15 rublojn per poŝtmarkoj.

HaGo

“La Ondo” ĉiam pli internacia

La lasta jaro de l’ jarmilo rekonfirmis la tendencon al pliinternaciiĝo. Ĉiam kreskas la nombro de la abonantoj kaj abonlandoj. En 2000 La Ondo ricevis 360 rektajn abonkotizojn el 36 landoj.

1998 1999 2000
Ruslando 147 133 122
Aliaj landoj 136 170 238
Sume, rektaj abonoj 283 303 360
Kolektivaj abonoj 0 0 500
Abonoj, entute 283 303 860
Landoj kun rektaj abonintoj 29 35 36

Reale oni legas La Ondon en pli multaj landoj. En nia dissendolisto estas pliaj 76 personoj (perantoj, kunlaborantoj, redakcioj, laŭreatoj de konkursoj), kiuj ricevas la revuon senpage, interalie en landoj sen abonantoj. Krome, inter la membroj de EAB, kiuj ricevas la revuon per speciala kontrakto, estas esperantistoj el Bharato, Irlando, Libano, Luksemburgio kaj Samoa Insularo. Entute en 2000 ni sendadis la revuon al 936 adresoj en 46 landoj. La restintaj ekzempleroj estis uzataj reklam-cele, interalie en la Kongreso de SAT (Moskvo) kaj dum la Pollanda vojaĝo de la ĉefredaktoro.

Cetere, dank’ al ĉi tiu vojaĝo Pollando sukcesis superi Usonon, kie la nombro de la abonintoj ne ŝanĝiĝis. La unua landodeko (sen Britio, kie estas pli ol duono de nia legantaro) estas jena:

Ruslando (122), Pollando (28), Usono (22), Svedio (18), Francio (17), Brazilo (15), Italio (14), Japanio (14), Finnlando (13), Germanio (12).

Ni supozas, ke post du-tri jaroj ni havos 100 rektajn abonantojn en Ruslando kaj 300 en aliaj landoj. Pri kolektivaj abonantoj ne estas eble prognozi, sed ni volonte kontraktos kun landaj kaj regionaj asocioj, kiuj havas problemojn pri la propra organo.

Inter la urboj Londono suferas pro altajdo de Ondoj plej multe, ĉar ni sendas tien 32 ekzemplerojn ĉiumonate. Tamen la rekte pagintaj abonantoj plej abundas en nigramara ruslanda urbo Soĉi (11) — dankon al Vladimir Bespalov! Sekvas Moskvo (9), Krakovo (6), Varsovio kaj Tokio (po 5).

AlKo

Ricevitaj gazetoj

Antaŭen. 2000/25;

ELNA Update. 2000/4;

Esperanto. 2001/1;

Esperanto USA. 2000/6;

Eventoj. 2000/177-200;

Franca Esperantisto. 2000/524;

Heroldo de Esperanto. 2000/16;

Komencanto. 2001/1;

Konkordo. 2001/1;

La Gazeto. 2000/91;

La Ondo de Esperanto. 2001/2;

La Revuo Orienta. 2001/1;

l’ esperanto. 2001/1;

Monato. 2001/1;

REGo. 2001/1;

Ruslanda Esperantisto. 2001/1;

SAT-Amikaro. 2000/556, 2001/557;

Scottish Esperanto Bulletin. 2001/1;

Sennaciulo. 2001/1;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2000/112;

SES Informas. 2001/1;

Tempo. 2000/4;

Venezuela Stelo. 2000/68.

Mozaiko

La lasta pasint-jarmila tasko

Ni ricevis 12 respondojn por la novjara konkurso. Preskaŭ ĉiuj venintaj respondoj estas ĝustaj; kelkaj havis eraretojn, kiujn ni pardonas al la solvintoj. Iliaj nomoj estas: Sergei Pahomov, Vadim Oparin, Miĥail Maĥnaĉ, Valentin Melnikov, Georgij Kokolija (ĉiuj el Ruslando), Alwyn Kind, Polly Brown, Angus Wilkinson (ĉiuj el Britio), Svetlana Pohorila (Ukrainio).

La libropremiojn lote gajnis tri ruslandanoj: Svetlana Konjaŝova (Sanboli), Viktor Alikin (Permo) kaj Vladimir Vyĉegĵanin (Niĵnij Tagil). Niaj gratuloj!

La ĝustaj solvoj estas: ĉevalo, fiŝo, serpento, musoj.

La frazo estas: Feliĉan novan jarmilon!

Krucvortenigmo “Alfabeto”

En la kvadratoj de la krucvortenigmo estas la unuaj literoj de ĉiuj vortoj-respondoj, sube estas la demandoj. Via tasko estas nur difini horizontalecon kaj vertikalecon de la respondoj kaj nigrigi malplenajn kvadratojn.

A. Besto.

D. Vegetaĵo kun diversformaj floroj (R). Konjunkcio.

E. Aparato por suprenlevi grenon (R). Ĝardeno, kie Dio lokis Adamon kaj Evan (R).

F. Granda muzikinstrumento (R).

I. Eŭropano (R). Figuro de diaĵo, honorata per kulto. Sankta birdo de la antikvaj Egiptoj (R).

K. Gratulaj flataj vortoj adresataj al iu. Kapo sen haroj. Plidensigi (R). Kesto por vojaĝoj. Demanda pronomo. Eligi laŭtajn akrajn voĉsonojn (R). Ŝtopilo por enlasi aŭ ellasi fluaĵon aŭ gason.

L. Alojo el kupro kaj zinko (R).

M. Celita agado (R). Vasta etendaĵo da sala akvo.

N. Amaso da densaj akvovaporoj, pendanta en la ĉielo (R). Akva feo (R). Adverbo.

O. Manko de lumo en loko, kiun korpo apartigas de la lumo. Narkota substanco (R). Fortika substanco, el kiu konsistas la skeleto de la homo (R). La ... de Esperanto. Organo de aŭdkapablo (R).

P. Pingla arbo. Eŭropano (R). Speco de saketo, alkudrita al vestaĵo (R).

R. Ĉiu parto de teatra verko, ludata de ĉiu aparta aktoro (R).

S. Longa tabulo, per kiu oni glitas sur neĝo.

T. Bulbofloro (R).

U. Unuiĝo.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondoj atingu nin antaŭ 10 maj. 2001 poŝte (la redakcia adreso) aŭ rete (kulakova@akb.mplik.ru). Inter la respondintoj ni lotumos libropremion.

En la dua numero enŝteliĝis eraro. En la horizontala linio 11 estis forgesita indiko (R), do devas esti: 11. Birdo, noktohirundo (R).

Ni atendas enigmojn de niaj legantoj.

Kiom estas sep plus sep?

Virino estas ĉe viandejo. Ŝi mendas iom da bovaĵo kaj iom da ŝafaĵo. La kosto estas 7 dolaroj por ĉiu kvanto.

— Tio estas entute 14 dolaroj, sinjorino, — diras la buĉisto.

— Ne, vi eraras. Estas nur 11 dolaroj, — ŝi respondas.

— Pardonu min, sinjorino, sed 7 plus 7 estas 14, — insistas la buĉisto.

— Ne, vi denove eraras, sinjoro. Vere, 7 plus 7 estas 11. Mi pruvos ĝin al vi: Kiam mi edziniĝis, mi jam havis 4 infanojn, kaj ankaŭ mia edzo simile jam havis 4 infanojn. Poste ni kune faris 3 infanojn. Do, li tiam havas 7 infanojn kaj mi havas 7 infanojn. Kiam mi nombras la infanojn mi atingas 11. Do, sinjoro, klare 7 plus 7 estas 11.

Sendis Grigori Arosev

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75) D (LOdE-76)

E

Eĉ korekta uzo de participoj ne garantias, ke oni vin komprenos.

Eĉ plej granda monsumo utilas al nenio, se ĝi nur kuŝas en tirkesto.

Edziĝringo ne malebligas enamiĝon, donas nur pli da spico.

Ekzistas aferoj pri kiuj eĉ ne sonĝis filozofoj, ekzemple: la aldonvalora imposto.

Ekzistas esperantistoj, samideanoj kaj homoj kiuj parolas Esperanton.

Ekzistas fenomenoj senlimaj kaj internaciaj, kiuj funkcias glate sen lingvo internacia, ekzemple, muziko aŭ stulteco.

En ĉiu lingvo oni ne komprenas ĝuste tion, kion postulas la aŭskultantoj.

En la Esperanta literaturo unu libron pri ekonomio akompanas cent poemaroj.

En kelkaj libroj la plej interesa paĝo estas la kolofona.

En la komenco estis la vorto, ĉu ĝi estis neologismo?

Tutmonda fabelkonkurso por infanoj

Paatalo-instituto, edukejo por amatoraj verkistoj en Taivalkoski, komunumo en Norda Finnlando, organizas fabelkonkurson por finnaj infanoj ĉiujare ekde 1994. Tiu konkurso fariĝis tre konata kaj populara en la lando.

En Metsakyla, vilaĝo en Taivalkoski, de kelkaj jaroj aktivas E-grupo gvidata de s-ino Aini Vaaraniemi. Laŭ ĝia iniciato, la vilaĝa asocio de Metsakyla proponis aldonon de Esperanta branĉo al la konkurso de la jaro 2000. Malgraŭ mallonga tempo alvenis 25 verkoj el 8 landoj. La publikigo de la rezultoj kaj la ĉeesto de unu el la ne-finnaj premiitoj, Stefani Strunjek el Kroatio kun sia instruistino Judita Rey-Hudechek, altiris multe da atento de ĵurnalistoj.

Pro la sukceso de la unua provo, ankaŭ la konkurso en 2001 havas Esperantan branĉon. La Estraro de UEA asignis al ĝi la aŭspiciojn de UEA por rekoni la gravecon de tiu unika iniciato kaj por kontribui al ĝia diskonigo.

La konkurso bonvenigas fabelojn de infanoj, kiuj jam scipovas aŭ nur studas Esperanton. Estas tri aĝkategorioj: A. infanoj ĝis 9-jaraj; B. 9-11-jaraj; C. 12-14-jaraj. La konkursaĵoj povas ampleksi maksimume tri tajpitajn paĝojn. Minimuma limo ne estas. La konkursaĵoj devas alveni plej laste 31 jul 2001 ĉe la adreso: Paatalo-Instituto, PL 39, FI-93401 Taivalkoski, Finnlando.

Oni skribu sur la koverto la vorton “Fabelkonkurso”. Ĉiu konkursaĵo estu signita per pseŭdonimo. En akompana koverto estu la vera nomo, naskiĝdato, adreso kaj, se eble, telefonnumero aŭ retadreso.

La rezultojn oni publikigos en la Tago de Fabelo (18 okt) samtempe kun la rezultoj de la finnlingva konkurso. La publikigo estos programero de infana kultursemajno, tradicie okazanta en Taivalkoski oktobre.

Pli da informoj pri la konkurso haveblas ĉe Aini Vaaraniemi (Vaarajarventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando Rete: aini.vaaraniemi@pp.inet.fi).

Paatalo-instituto, fondita en 1990, portas la nomon de Kalle Paatalo, la plej populara finna verkisto de la lastaj kvardek jaroj. Li naskiĝis en Taivalkoski en 1919 kaj mortis en Tampereo en 2000. Lia hejmregiono estas konata al esperantistoj per la filmo Reveno al Finnlando de Roman Dobrzynski pri la vivo de pola sklavlaboristo dum la dua mondmilito.

Literatura konkurso EKRA-2001

Esperantista domo de kulturo “D-ro Ivan Kirĉev” en Razgrado (Bulgario), anoncas literaturan konkurson pri poezio kaj humuraĵoj, originale verkitaj en esperanto EKRA-2001, je libera temo.

La verkoj ne devas esti jam publikigitaj kaj partoprenintaj en aliaj konkursoj. Verkojn por la konkurso, subskribitajn per pseŭdonimo, oni sendu en tri ekzempleroj al la organizantoj (Esperantista domo de kulturo D-ro Ivan Kirĉev str. Sv. Kliment, EK-3, BG-7200 Razgrad, Bulgario). La nomo kaj la adreso de la aŭtoro estu en aparta koverto surskribita per la sama pseŭdonimo. La ĵurio kunsidos 7 jun 2001.

La premioj estos esperantaj libroj kaj diplomoj. Premiitaj verkoj aperos en revuo Literatura Foiro kaj Esperantista tribuno (Razgrad). La anonco de la rezultoj kaj la premiado okazos kadre de la esperanta kultura festo Abritus-2001 en Razgrad (8-9 jun 2001) organizota kunlabore kun LF-koop.

Donacoj

Fonduso “Amiko”

La donacoj al la fonduso Amiko estas uzataj por evoluigo de La Ondo de Esperanto.

Tapio Sormunen (Finnlando) 24.00 EUR

Sabin Orueta (Hispanio) 50.00 EUR

Kerstin Kristoferson (Svedio) 77.00 DEM

Entute en 2000 117.50 EUR

Abonhelpa Fonduso

La abonhelpa fonduso financas sendadon de nia revuo al la personoj, kiuj ne povas mem pagi sian abonon.

Anonima (Moskvo, Ruslando) 270.00 RUR

Tatjana Kulakova (Ruslando) 135.00 RUR

Bård Hekland (Ruslando/Norvegio) 150.00 RUR

Carme Llapart Costa (Hispanio) 98.20 EUR

Entute en 2000 119.50 EUR

Fonduso “Informado”

La fonduso financas informadon pri Esperanto per disvastigo de flugfolioj pri esperanto, ekspedo de Ruslanda Esperantisto al amaskomunikiloj kaj aŭtoritatoj, aperigo de reklamoj k.<|>s.

Entute en 2000 0.00 EUR

Fonduso “Trans la krado”

La fonduso estas uzata por ekspedo de lernomaterialo, gazetoj kaj libroj en Esperanto responde al informpetoj, kiujn ni ricevas el prizonoj.

Entute en 2000 0.00 EUR

“Rusa Antologio”

La donacintoj de la subtena kotizo (50 eŭroj aŭ 500 rubloj) ricevos la volumon tuj post la eldono. La listo de la subtenintoj estos presita librofine.

Bård Hekland (Ruslando/Norvegio) 500.00 RUR

Walter Żelazny (Francio) 50.00 EUR

Gerrit Berveling (Nederlando) 50.00 EUR

Eĉ la plej etaj sumoj estas bonvenaj.

La rublajn donacojn sendu perpoŝte al Галина Романовна Горецкая (620077, Екатеринбург-77, аб. ящик 67) Moskvanoj povas pagi al nia moskva reprezentanto Оксана Юрьевна Костоусова (7587212).

Donacoj de alilandaj amikoj estas bonvenaj ĉe UEA-konto avko-u.

Koran dankon pro la subteno!

Internacia Fotokonkurso

En nia tria fotokonkurso partoprenis rekorda kvanto da fotaĵoj: 62 fotoverkojn sendis 18 aŭtoroj el 10 landoj (Britio, Bulgario, Finnlando, Hispanio, Hungario, Irano, Litovio, Pollando, Ruslando kaj Urugvajo).

Multaj fotaĵoj estis faritaj en Israelo, nia pasintjara kongreslando, ekzemple, Malnova Jerusalemo de Robert Kamiński (Pollando) kaj Trafikiloj de Andrea Ottrok (Hungario).

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №4

Redakcie

Eldoni gazeton signifas obei eldon-ritmon. Ekzemple, la matricoj de La Ondo devas esti pretigitaj dimanĉe. Por ne malfrui, mi eklaboras pri la revuo lunde. (Kompreneble, ne nur la revuon mi faras dum la ses tagoj.) Unue mi vidas la staton de la menditaj artikoloj, recenzoj, beletraĵoj, intervjuoj kaj poste esploras la rete ricevitan materialon.

Ĉi-foje la reto alportis nekutime multajn akrajn mesaĝojn.

Iu ĉefredaktorino (ŝia revuo rapide perdas abonantojn) denuncis antaŭ iu estraro iun profesian esperantiston pri seksa perforto de iuj esperantistoj kaj ŝanĝo de seksa orientiĝo. Ĉar ĉiu el la nomitaj “viktimoj” rezolute malaprobis la fakton de la krimo oni atendis, ke la estraro apliku konvenan rimedon al la kalumniinto. Sed tio dume ne okazis, kaj amaso da cirkuleroj kaj retleteroj fermitaj kaj nefermitaj estas distribuataj ...

Dek samurbaj aktivuloj subskribis nefermitan leteron al la prezidanto de iu landa asocio, kiu loĝas en ilia urbo sed ne membras en la urba E-klubo. Ili petis lin “nenie prezenti sin ano de nia klubo, ne uzi ĝian nomon por ricevi avantaĝojn financajn aŭ aliajn, ne malhelpi la urban movadon”. Nu, tiu prezidanto jam ricevis la prefiksojn eks- kaj vic- ...

Iu latinamerika organizo, uzante la nomon de iu eŭropa (kompreneble, internacia) asocio, anoncis la planon klerigi orient-eŭropajn fraŭlinojn helpe de lokaj profesoroj kiuj havis “ankaŭ geedziĝan intereson”. La asocio distanciĝis de sia transoceana “filio”, kies prezidanto siavice deklaris ke ĝi mem “estas aŭtonoma kaj ne bezonas permeson el Eŭropo por agi” kaj nomis la projekton “kontraŭprostitucia kaj poreduka internacia programo”.

Daŭras kvereloj pri eksiĝo de iu altpostena akademiano, kaj al tiu diskuto abunde kontribuis iu pli frue suspendita akademiano. Cetere, en la publika listo de tiu plej Zamenhofa institucio oni povas trovi ne nur respondojn de akademianoj al demandoj, sed ankaŭ polemikadon inter neakademianoj dezirantaj klarigi al si kaj al la aliaj, kiu el ili meritas la titolon de “vilaĝa idioto”. (Kaj en la listo destinita por diskuti literaturajn verkojn, kompetentulo simple klarigis, ke “sen rimoj verki poemojn kapablas ĉiu azeno”.)

Kompreneble ne mankas afablaj informoj pri neplene pagita honorario, neleĝe administrata gazeto, ŝtelitaj tekstoj kaj aliaj senmaskigaj riveloj. Raŭmistoj, pracelanoj, sennaciistoj, etnistoj, klasbatalantoj ... Aĥ, kiel ni estas multaj kaj malstultaj.

Sed sufiĉas... Ni ne intencas pludistribui la nepetitajn polemikaĵojn.

Jam antaŭ tri jaroj mi skribis en ĉi tiu gazeto, ke se la “spektaklo” daŭros, la ordinaraj esperantistoj sentos sin teditaj, kaj sen iliaj laboro kaj kotizoj niaj prezidantoj kaj ĉefredaktoroj trovos sin en la situacio de la bril-nomaj idistaj “gvidantoj sen gvidatoj” antaŭ 90 jaroj. Efektive, dum tiuj tri jaroj la spektaklo daŭris, la membrokotizoj falis. Kio plu?..

Aleksander Korĵenkov

La kovril-paĝa foto montras Georgon Handzlik en lia Peterburga koncerto. Liaj kantoj “Kabeiĝos iam mi...”, “Dek klubanoj” kaj kelkaj aliaj parolas pri la absurdeco de niaj konfliktoj pli elokvente ol via redaktoro ĉi-supre.

Interkultura edukado per Esperanto

Mauro La Torre, 54-jara scienca esploristo pri Eksperimenta Pedagogio ĉe la Tria Roma Universitato, Romo (Italujo), estas proklamita, kune kun Hans Bakker kaj Jouko Lindstedt, kiel la Esperantisto de la jaro 2000 pro “la projekto Interkulturo, kies kvazaŭlernejo Tibor Sekelj jam ampleksas preskaŭ 100 klasojn el trideko da landoj kun ĉirkaŭ mil lernantoj”. Li afable konsentis respondi al niaj demandoj.

Demando: Kiel impresis vin la informo pri via laŭreatiĝo?

Respondo: Unue mi iomete miris, sciante ke nia projekto pri interkultura edukado ne estas tiom vaste konata kaj aprecata tra la Esperanta komunumo. Poste mi ekkomprenis, rimarkante ke la decido estis perata de malvasta pli atentema juĝantaro.

Demando: La internacia elektantaro laŭreatigis vin pro la projekto “Interkulturo”. Kiel ĝi komenciĝis?

Respondo: La projekto, nomota poste Interkulturo, naskiĝis el la volo de ILEI aranĝi en la lernejoj, laŭeble kadre de Unesko-organizo, edukan agadon, por kiu la uzado de la Internacia Lingvo estas plej signifa kaj konvena.

Demando: Kiam vi instruistoj parolas pri “interkultura edukado”, kion vi celas konkrete?

Respondo: Ni celas ke la lernantoj, ĉiu laŭ sia-aĝa kapablo, eksciu pri la ekzisto de aliaj vivmanieroj kaj vivkonceptoj ol tiuj konataj en la propra lando, ke ili lernu kompreni ties valorojn komunajn kaj specifajn.

Demando: Kiel tio realiĝis en la lernejaj klasoj?

Respondo: La klasoj de Interkulturo elektas esplorotan temon (ekzemple povas temi pri la tradiciaj festoj dum la jaro) kaj grupiĝas laŭ malgrandaj “ringoj”, por interŝanĝi pri tio ne nur informojn, sed ankaŭ dokumentajn materialojn (ekzemple: kalendaroj, afiŝoj, fotoj, kantaĵoj, ktp). Surbaze de la kolektitaj materialoj, ili aranĝas komparojn kaj analizojn, por produkti, fine de la lernoperiodo, iajn publikajn ekspoziciaĵojn.

Demando: Per kiuj lingvoj ili kunlaboras?

Respondo: La kunlaborantaj klasoj apartenas je plej diversaj landoj kaj lingvaj komunumoj. La labora hipotezo de Interkulturo estas ke ĉiuj lingvoj kaj kulturoj estas principe samrajtaj kaj konindaj. Tial, kiel kunlaborlingvon, ili uzas lingvon “neŭtrale homan”: Esperanton. Pro tio, kompreneble, la lernado de Esperanto estas la karakteriza bazo de la projekto. Aliflanke, la hejmaj lingvoj de la lernejanoj povas esti esplorataj studobjektoj.

Demando: Se la klasoj troviĝas je grandaj interdistancoj, tra kiu kanalo ili komunikas kaj interŝanĝas?

Respondo: Unue per poŝto papera kaj reta. Due ili ankaŭ aperas en la Interreta paĝaro (TTT) kvazaŭ ili estus partoj de unu sola lernejo, tial nomata “Kvazaŭa Lernejo Tibor Sekelj”. Tiuj, kiuj disponas je la teknikaj rimedoj por facile aliri Interreton (bedaŭrinde ankoraŭ malmultaj!) komunikas per ĝi. Ili konsultas la Bibliotekon kaj la Lingvan Laborejon, afiŝas en la koridora Afiŝejo, ......, fine elmontras siajn produktaĵojn en la Ekspoziciejo. Simile la klas-instruistoj povas rete “kunsidadi” en la Instruistara Salono.

Demando: Ĉu tia sistemo bezonas grandan organizan strukturon? Kaj kiu regas kaj mastrumas la sistemon?

Respondo: La sistemo estas planita fare de ILEI kunlabore (almenaŭ teorie) kun UEA. La funkciado de la tuta projekto, kaj speciale la ĉiutaga mastrumado de la Kvazaŭa Lernejo, bezonus almenaŭ fortikan kernon da centraj prizorgantoj, kiujn en la nuna fazo ILEI kaj UEA ne vere sukcesas garantii. Fakte pluraj partoj de la sistemo nuntempe stagnas ĝuste pro manko de centra organiza teamo. Bedaŭrinde, se oni ne rapide solvos ĉi tiun krizan situacion, la tuta bela kastelo riskas ŝrumpi en nuran revon.

Demando: Ĉu via esperantista agado malhelpas al via profesia laboro aŭ vi sukcesas utiligi profesie Esperanton?

Respondo: Mian priesperantan kaj peresperantan agadon mi sukcesas parte kongruigi kun mia profesia laboro, kiu estas eksperimenta esplorado pri pedagogio. Tamen momente — por tia eksperimentado — mi ne trovas grandan (nek entuziasman) subtenon en la edukscienca medio, kiu estas plejparte ravata de la usonema “tutmondigo”, aŭ, kiam ĝi ne estas ravita, ĝi ne kuraĝas reagi je tia kultura poluo, kie la angla fono estas imagata kvazaŭ neŭtre kultura ĉies komunaĵo.

Demando: Fine, du tradiciaj demandoj. Kiu(j), laŭ via opinio, meritas esti nomita(j) la Esperantisto(j) de la jaroj 1990aj?

Respondo: Sen statistika esplorado, mi opinias ke homo, kiu plurkiale meritas esti nomata “esperantisto de la jar(dek)o” estas Renato Corsetti, hazarde nia samurbano, kies senlaca klopodado por la vastigo, firmigo kaj profesiecigo de nia lingva movado evidentas por ajna “samideano”, kiu observas la vivon de nia lingva komunumo tra la lupeo de niaj retaj diskutejoj, paperaj gazetoj aŭ fizikaj renkontiĝoj.

Demando: Kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus, estante ekzilota al neloĝata insulo?

Respondo: Tikla demando, ĉar mia ĉiutaga vivo estas tiom laborprema, ke apenaŭ mi havas tempon por legi la librojn, kiujn mi naiv-espere daŭre aĉetadas.

Tial mi tre ŝatus iri al neloĝata insulo, ne nur kun trio, sed kun tricento da volumoj. Pensiga eko povus esti la Ludovikita serio de la Zamenhofa verkaro.

12 kandidatoj por la Komitato

Entute 12 kandidatoj konkursos pri 7 lokoj de komitatanoj B en la Komitato de UEA por la periodo 2001-2004. La komitatanoj B reprezentas en la supera organo de UEA la individuajn membrojn.

La kandidatiĝa periodo finiĝis 28 feb, kiam plej laste la kompleta dokumentaro de ĉiu kandidato devis atingi la Centran Oficejon. La kandidatoj estas:

Marija Belošević (Kroatio)

Vincent Charlot (Francio)

Philippe Chavignon (Francio)

Christian Darbellay (Germanio)

Katinjo Fetes-Tosegi (Aŭstrio)

Aleksander Korĵenkov (Ruslando)

Lee Chong-Yeong (Korea Resp.)

Alicja Lewanderska-Quednau (Germanio)

Atilio Orellana Rojas (Argentino/ Nederlando)

Leon H. Roijen (Nederlando)

Amri Wandel (Israelo)

Wu Guojian (Ĉinio)

Fetes-Tosegi, Korĵenkov, Lee, Orellana kaj Wandel membris kiel komitatanoj B ankaŭ en la nuna Komitato, kaj Darbellay reprezentis sian landan asocion kiel komitatano A.

En majo la individuaj membroj de UEA ricevos balotilon por elekti siajn reprezentantojn per poŝta baloto. Intertempe komenciĝis ankaŭ la elektado de komitatanoj A, kiuj reprezentas la landajn kaj fakajn asociojn aliĝintajn al UEA. Tiuj asocioj elektas siajn reprezentantojn laŭ siaj propraj reguloj. Krome la junulara sekcio TEJO nomumas du komitatanojn A.

GK UEA

Internacia simpozio pri lingva planado kaj leksikologio

Sub la aŭspicioj kaj kun la subteno de la Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj, la Akademio de Esperanto organizos Internacian Simpozion pri Lingva Planado kaj Leksikologio en Zagrebo.

La malferma ceremonio de la simpozio okazos en la posttagmezo 28 jul, kaj la simpozio finiĝos en la posttagmezo 30 jul 2001.

Simpoziejo: La Iliria Halo de la Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj, Opatička 18, HR-10 000 Zagrebo, Kroatio.

Kontribuaĵoj: La sekvantaj kontribuaĵoj estas akceptitaj por prezento dum la simpozio:

Ayafor, Isaiah Munang (Freiburg im Breisgau, DE). Language Planning, Flexibility in Lexical Usage and the Status of English in Cameroon.

Balbin, Julius (New York, US). Language Planning and Planned International Languages.

Benczik, Vilmos (Budapest, HU). Komunikteoriaj konsideroj pri Esperanto kaj ĝia leksiko.

Blanke, Detlev (Berlin, DE). Pri la leksikografio de kelkaj planlingvoj. Tipologia kaj bibliografia skizo.

Fiedler, Sabine (Gordemitz, DE). Frazeologiaĵoj en Esperanto: klasifiko kaj uzo.

Fu Kin-hung (Hong Kong, CN). Lexical differences in Chinese across the Taiwan Strait.

Goodall, Grant (El Paso, US). Pri la transitiveco de verboj en Esperanto.

Haszpra Ottó (Budapest, HU). Kritika trarigardo de la provoj modernigi la Fundamentan alfabeton de la komencoj ĝis 2001.

Hoffman, Heinz (Radebeul, DE). Komenco de nocisistemigo ĉe fervojo.

Kiselman, Christer (Uppsala, SE). Kreado de matematikaj terminoj.

Krouglov, Alexander (London, UK). Ukrainian: Undoing Previous Corpus and Status Planning.

Kurtböke, Petek (Milano, IT; Melbourne, AU). Schizoglossia, Turkish Language Reform, and Dictionaries.

Mattos, Geraldo (Curitiba, BR). Analizo kaj Kritiko de Vortaraj Difinoj.

Salomonné Csiszár Pálma (Budapest, HU). La funkcio de latinidaj prefiksoj en Esperanto kaj en la itala lingvo.

Wen Jingen (Beijing, CN). Esperanto-vortaro: internacieco kaj facileco.

Żelazny, Walter (Metz, FR; Rzeszów-Tyczyn, PL) La lingvoplanado favore al la Internacia Lingvo bezonas novan leksikon de la sociaj kaj politikaj sciencoj.

Partopreno: Personoj kiuj deziras partopreni en la simpozio (eĉ sen prezento de iu verko) estas petataj informi profesoron Christer Kiselman, kiselman@math.uu.se, antaŭ la fino de majo 2001. (p.k. 480, SE-751 06 Uppsala, Svedio.)

Christer Kiselman

3a Forumo por la Esperanta Civito

Konforme al la decidoj de la dua Forumo en Karolovaro (27-29 julio 1999) la Evolukomisiono de la Pakto por la Esperanta Civito kunvokis la trian Forumon en Sabloneto/Sabbioneta (1-4 jun 2001) laŭ la sekva tagordo:

1) Promulgado de la Konstitucio de la Esperanta Civito (Ĉarto de Sabloneto);

2) Plenumoj konsekvencaj al la promulgado.

La programo de la Forumo

1 jun. La akceptejo ekfunkcias (14h00); literatura kafejo; interkona vespero; kunsido de la Evolukomisiono.

2 jun. Inaŭguro; unua sesio de la Forumo; dua sesio de la Forumo / paralele: vizito de la renesanca urbo; subĉiela bankedo en la duka placo (renesancaj menuo, kostumoj, muziko, ludoj).

3 jun. Ekumena diservo (ĉefpreĝejo); vizito en la sinagogo; publika akto de la promulgado de la Ĉarto de Sabloneto; matineo en Teatro all’ Antica (festo de la Esperanta kulturo) kaj fermo de la Forumo; libera vespero.

4 jun. Tuttaga ekskurso al Mantuo.

La partopreno en la Forumo kostas 250 svisajn frankojn. La kotizo inkluzivas: du tranoktojn en hoteleto en la renesanca urbo; du tagmanĝojn, unu vespermanĝon kaj la renesancan bankedon; la enirbileton por la matineo kaj la ĉeeston en la sesioj; la vizitojn en Sabloneto.

La aliĝoj devas atingi la Evolukomisionon de la Pakto por la Esperanta Civito, CP 28, CH-2301 La Chaux-de-Fonds (Svislando), pakto@freesurf.ch. Pagoj al la poŝta ĉekkonto Pro Esperanto 23-4803-0, La Chaux-de-Fonds. Atentu! La litoj je dispono en la hoteletoj de la renesanca urbo estas nur 40. Kiam ili estos ĉiuj okupitaj, eblos mendi en granda kaj moderna hotelo du kilometrojn ekster la muregoj, sed kun suplemento de 30 CHF nokte/persone.

HeKo

ILEI pli iniciate kaj multnombre

35a ILEI-konferenco okazos en ĉi-jara kongreslando (Kroatio), marborde, en pitoreska mezepoka urbeto Lovran, tuj postkongrese (28 jul-4 aŭg 2001).

ILEI-estraranoj kune kun ĉi-jara loka organizanto (firmao Orbis Pictus el Triesto) firme intencas signife plialtigi la nombron de partoprenantoj, kiu dum lastaj jaroj multe ŝrumpis. Ĉio estas preta por tio: bunta kaj alloga programo, loĝado por diversaj gustoj kaj poŝoj, organizita transporto. Aldonendas kulturaj kaj naturaj belaĵoj de la regiono (Istrio kaj Kvarnero) kiu pioniras en kroata turismo, inaŭgurita meze de la lasta jarcento ĝuste en Opatija kaj Lovran, fare de vienaj korteganoj.

Sub la titolo “Dialogo al plifortigo de Esperanto-instruado kaj Interkultura edukado” oni pritraktos kvar ĉeftemojn.

Gvide de la prezidanto de ILEI, Mauro La Torre, okazos seminario pri la projekto “Interkulturo”. Direktoro de Internacia Esperanto-Instituto, populara Cseh-instruisto Atilio Orellana Rojas, gvidos trejnkurson por instruantoj kiuj volas diplomiĝi pri tiu rekta instrumetodo. Estos ankaŭ pritraktitaj novaj ekzamensistemo kaj instruprogramo, kiujn ILEI ĵus aprobigis ĉe UEA-komitato, samkiel novaj iniciatoj pri la universitata agado.

Trankvilige bela urbeto, montpiede de verda monto Ucka, simbolo de Istrio, estos taŭga loko por sukcese konferenci kaj samtempe bone ripozi en agrabla klimato. La urbo mem riĉas je someraj kulturaj programoj kiuj kompletigos la esperanto-kulturajn.

Ne malmultos la eblecoj por organizite aŭ memstare ekskursi. Fine de aprilo finiĝas la dua aliĝperiodo, la loĝkategorioj (bonpreza belepoka hotelo / malmultekosta lerneja domo) elekteblas ĝis la elĉerpiĝo.

Sinproponojn kaj informpetojn direktu al Orbis Pictus (Via Leghissa 6, IT-34 131 Trieste, Italio orbispictus@iol.it.

Višnja Brankovi

Unuaj paŝoj, unuaj sukcesoj

Partoprenis la ĉiuprintempan t.n. Mezlandan Esperanto-Tagon komence de marto ĉe Wedgwood Memorial College, Barlaston, ĉ. 17 homoj. Kunsidis samtempe du studgrupoj: komencanta, gvidata de Ann Morse-Brown, kaj progresanta, gvidata de Paul Gubbins.

Dum la progresanta grupo diskutis artikolon el Monato, aŭskultis kaj komparis Esperanto-kanzonojn kaj profundiĝis kadre de gramatika forumo en la nuancoj de la internacia lingvo, la komencantoj faris siajn unuajn paŝojn en Esperanto. Almenaŭ unu komencanto, en malrapida sed klara Esperanto, anoncis, ke por la unua fojo li aŭdas, komprenas kaj uzas la Zamenhofan lingvon. Espereble — ĉar jen unu el la celoj de la Mezlanda E-Tago — li estos trovinta memfidon por partopreni la pli rigoran, ja intensivan somerlernejon okazontan en Barlaston 11-17 aŭg 2001.

Paul Gubbins

Oblata renkontiĝo en Varsovio

27 jan varsoviaj kaj aliurbaj esperantistoj kunvenis en preĝejo de s-ta Aleksandro por partopreni ĉiujaran Sanktan Meson en Esperanto.

La diservon celebris pastro Roman Forycki. Dum la Meso bele kantis la konata E-koruso Muzilo. Bedaŭrinde, ĉi-jare inter ni mankis granda amiko de Esperanto, episkopo Wladysław Miziołek, kiu mortis pasintjare. Post la Meso en la paroĥejo okazis oblata renkontiĝo. La partoprenantoj kun oblato en la mano bondeziris unu al la aliaj kaj kantis Kristnaskajn kantojn.

Bogusław Sobol

Fervojista skisemajno

La 42an Internacian Fervojistan Skisemajnon en Tatra civito Tatranská Lomnica (20-27 jan 2001) partoprenis skiemuloj el Ĉeĥio, Danlando, Francio, Germanio, Hungario kaj Slovakio.

La unuan vesperon ĉiuj kunvenis ĉe “rabista” teo kaj cimbala muziko. La neskiantoj dimanĉe vizitis lagon Štrbské kun ties skicentro kaj saltejoj kaj ĝuis agrablan promenon ĉirkaŭ ĝi. Lundon ili veturis per telfero de Starý Smokovec al Hrebienok kaj promenis al glacifrostitaj Malvarmakvaj Akvofaloj. Marda ekskurso gvidis al Starý Smokovec kun ties muzeo prezentanta historion de vintraj sportoj kaj porokazan ekspozicion de ikonoj. Tamen al la skiantoj la vetero ne permesis egan ski-diboĉadon.

Merkredo apartenis al la tuttaga ekskurso. Oni traveturis preskaŭ tutan etŝpuran reton de la Tatra Fervojo, uzis dentradan fervojon, kiu kunligas Tatrojn kun la ĉefa fervojlinio. En Spišská Sobota oni admiris bele rekonstruitan mezepokecan ĉefan placon kun gotikaj, renesancaj kaj barokaj domoj (en unu el ili havas sian bele renovigitan sidejon Esperanto — Regiona Societo) kaj la preĝejon de Sankta Georgo.

Ankaŭ la vesperoj estis programplenaj. Dimanĉe videobendo prezentis al ĉiuj la pasintjaran IFES-on. La lunda vespero apartenis al karnavalo kun ties kutima bonhumora etoso. Dum la marda vespero atendis ĉiujn la lingva konkuro. Kaj la ĵaŭdo apartenis plene al la konkuroj. Antaŭtagmeze estis slalomaj konkuroj, posttagmezan konkuron por piedirantoj malfavorigis neĝa pluvo. Tamen vespere oni jam povis anonci la rezulton de la konkuroj. La ĉefan IFEF-premion gajnis Erik Mortensen (Danlando). Sed antaŭe konata pupteatristo Tomáš Plaszky memorigis al ni popolan fabeleton pri Janĉjo Pizeto kaj ravis nin per kelkaj sorĉadoj.

Por la vendredo planita veturado al la pinto Lomnický pro forta vento ne tute sukcesis. Eblis nur veturi ĝis la stacio Starto proksimume trionvoje. Poste la Muzeo de Tatra Nacia Parko ravis ĉiujn per siaj eksponaĵoj rilataj al flaŭro, faŭno kaj vivo de popolo sur ĉi teritorio. Vespere agrabla manĝaĵo je cimbala muziko ĝis la postnoktomezaj horoj donis finan punkton por la 42a IFES.

Magdalena Ferfičová

Esperanto en Israelo: Kia strategio?

9-10 mar 2001 okazis en Arad, proksime de la Morta Maro, seminario “Kia strategio por Esperanto en Israelo?”. Unuafoje israelaj esperantistoj okazigis plurtagan renkontiĝon (“kunloĝado”, se uzi terminon de la japana movado).

Partoprenis 40 personoj, inter ili dek infanoj kaj gejunuloj. La programo estis varia. La ĉefa ero estis debato pri la temo — kian strategion sekvu la Esperanto-movado en Israelo en la venontaj jaroj, kaj diskuto pri la strategio de UEA.

Oni diskutis la strategion kiun ELI devas sekvi en la venontaj jaroj. Estis emfazitaj du direktoj: okazigo de kursoj kaj ĝenerala informado. Pri kursoj, post la UK estas multaj informpetantoj, pluraj kiuj ankaŭ volis lerni la lingvon. Unu kurso kun ĉ. 15 lernantoj sukcese kompletiĝis en Tel Avivo. Oni jam lanĉis por ili la daŭrigan kurson kaj nun planas novan bazan kurson. Pri ĝenerala informado oni sugestis pli aktive partopreni en publikaj aranĝoj kiel libro-foiroj por plivastigi la informadon kaj konon pri Esperanto en la publiko kaj ĉe gravuloj.

Tamen, ne mankis distraj eroj: lingvaj kvizoj, Esperanta filmo Angoroj, kostumado por la infanoj (la seminario koincidis kun la juda kostum-festo “Purim”), kaj duontaga migrado en la dezerta naturo, al fama kaverno kaj monto de Sodomo kun belega pejzaĝo de la Morta Maro.

La etoso estis tre bona kaj harmonia, kaj almenaŭ pri unu temo ĉiuj tuj unuanime decidis: okazigi pliajn tiajn renkontiĝojn en la estonteco. Ni esperas ke en la venontaj semajnfinaj renkontiĝoj ĉeestos ankaŭ eksterlandaj gastoj!

Amri Wandel

Staĝoj en Kvinpetalo

Daŭras regulaj staĝoj en E-Centro Kvinpetalo (Francio).

20-24 feb pli ol 20 partoprenantoj praktikis la lingvon je du niveloj; inter ili ĉeestis infanoj 12-13-jaraj. Josée Lafosse sukcesis en kvar tagoj munti etan spektaklon kun siaj lernantoj!

27 feb-3 mar ni studis nuntempajn aŭtorojn de Iberia el Katalunio, Hispanio kaj Portugalio (Miguel Fernández, Jorge Camacho, Liven Dek, Gonçalo Neves) kaj aparte Poemon de Utnoa de Abel Montagut.

Printempe okazos kvar staĝoj.

8-12 apr. Preparado al ekzameno Kapableco (Gvidas Pierre Royer kaj Georges Lagrange). 17-22 apr. Historio de la lingvo: didaktikaj konsiloj al Esperanto-instruantoj kaj studantoj. (Gvidas Claude Gacond). 28 apr – 1 maj. Botaniko (Gvidas Philippe Pellicier); 24-27 maj. Piedmigrado (Gvidas Monique Dussenty, Thérèse Pinet).

Adreso: Rue du Lavoir, FR-86410 Bouresse, Francio.

Rete: kvinpetalo@club-internet.fr

Georges Lagrange

1161 adresoj en Pasporta Servo

La ĉi-jara adresaro de la plej fama servo de TEJO, Pasporta Servo, nombras 1161 gastigantojn en 80 landoj. En 2000 la reto de gastigantoj konsistis el 1075 adresoj en 76 landoj. En du jaroj la reto kreskis preskaŭ je unu kvarono, ĉar en 1999 ĝi ampleksis 945 adresojn.

Francio okupis la unuan lokon kun 103 gastigantoj kaj Germanio la duan kun 94. Ruslando, kie en 2000 estis plej multe da adresoj, havas 87 gastigantojn. Aliaj landoj kun multaj adresoj por vojaĝantaj esperantistoj estas Pollando (63), Britio (52), Usono (49), Ukrainio (48), Brazilo (46), Japanio (41), Nederlando (36), Hungario (35), kaj Bulgario kaj Irano (po 34).

En la bele presita 198-paĝa poŝlibro troviĝas, krom la adresoj kaj aliaj informoj pri la gastigantoj, ankaŭ mapoj kun indikoj pri ĉiuj lokoj kun gastigantoj, tiel ke eblas facile plani sian vojaĝon. Enestas ankaŭ reguloj kaj konsiloj pri la uzo de la servo kaj aliaj utilaj adresoj.

Esperantistoj, kiuj membras en la Pasporta Servo, rajtas senpage tranokti ĉe la gastigantoj. Membro de Pasporta Servo estas ĉiu kiu posedas la adresaron. Gastigantoj ricevas la libron senpage, aliaj povas aĉeti ĝin.

La ideon pri Pasporta Servo, tiam sub la nomo Programo Pasporto, prezentis la argentinano Ruben Feldman Gonzalez en 1966. La unua adresaro laŭ la nuna sistemo, kun 40 gastigantoj, aperis en 1974 sub la gvido de Jeanne-Marie Cash el Francio. Ambaŭ pioniroj troviĝas inter la gastigantoj ankaŭ en la plej nova eldono. La nuna administranto de la servo estas Derk Ederveen el Nederlando.

La adresaro estas aĉetebla ĉe la libroservo de UEA. La prezo estas € 10,80 plus afranko (plus imposto de 6% en EU). Ekde 3 ekz. oni ricevas trionan rabaton.

GK UEA

Pollando: Televide kaj radie

Ĝenerala sekretario de Pola E-Asocio (PEA), Aleksander Zdechlik, 2 mar 2001 dum vespera programo de TV Katowice (spektata en suda Pollando) estis intervjuita pri Esperanto kaj E-movado.

Interesa estis fakto, ke la ĵurnalistino kiu intervjuis Aleksandron menciis, ke ŝi iam lernis Esperanton. Ŝi eĉ elparolis kelkajn vortojn el la versaĵeto kiun ŝi rememoris. Aleksander tre interese kaj kompetente rakontis pri nia movado, montris kelkajn librojn kaj esperantaĵojn.

Tri tagojn pli frue al radio FAN (urbo Knurów, proksime de Gliwice) estis invitita prezidanto de PEA, Stanisław Mandrak. Dum la intervjuo kiu daŭris ĉirkaŭ horduonon oni interparolis pri la E-movado en Pollando kaj en la mondo.

Ĉefredaktoro de la radio per intence “provokaj” demandoj volis elvoki intereson al internacia lingvo inter aŭskultantoj. Stanisław Mandrak klarigis interalie pri propedeŭtikaj valoroj de Esperanto, pri diferencoj inter planita kaj arta lingvo, informis kie oni povas lerni Esperanton ktp.

Post la intervjuo la ĉefredaktoro de radio FAN proponis prepari konkurson pri Esperanto en ĉi tiu radiostacio.

Ĝi okazos dum tri sinsekvaj sabatoj. Demandojn kaj valorajn donacojn por la konkurso preparis la Ĉefa Estraro de PEA. Ĉiu konkursonto povos elekti la ĝustan respondon el tri eblecoj. Dum du sabatoj okazos duonfinaloj kaj en la tria sabato okazos finalo. Do, dum tri sabatoj antaŭtagmeze (bona tempo por promocio de nia lingvo) oni aŭdos pri Esperanto. Tio influos al la pli granda kono pri Esperanto en la regiono kie funkcias de kelkaj jaroj la Ĉefa Estraro de PEA.

Oni devas aldoni ke de kelkaj jaroj kabla televido de Knurów informas pri Esperanto kaj kontakt-eblecoj kun E-organizaĵoj.

Stanisław Mandrak

Renkonte al Esperanto

Malofte Urbo plene subtenas, finance kaj organize, serion da diversaj agadoj eksplicite destinitaj diskonigi Esperanton.

Tion faris la urbo Namur (Belgio) 16-19 feb 2001. La urba kultura “skabeno” estis entuziasmigita pri la lingvo post kontaktoj kun la loka Asocio por Esperanto. Li decidis organizi tutan semajnon da agado por konsciigi la urbanaron pri la problemo de lingva komunikado kaj pri la valoro de la internacia lingvo. Li sukcesis konvinki siajn kolegojn en la urba registaro, kaj la aranĝo estis decidita.

Jam komence de la jaro estis organizita konkurso por afiŝoj anoncontaj la eventon, kies oficiala titolo estis “Renkonte al Esperanto, la internacia lingvo”. Pluraj interesaj projektoj estis prezentitaj, kiujn oni poste povis admiri en la Kulturdomo. La premiita afiŝo en februaro videblis ĉie en la urbo.

En la loka kultura revuo Confluent (Kunfluejo, aludo al la loko kie, en Namur, Mozo kaj Sambro kunfluas) aperis tutpaĝa artikolo tute favora al Esperanto. Alia periodaĵo Coup d’Oeil (Ekrigardo), kies legantaro estas lernejanoj, publikigis tutan dosieron pri la lingvo, kun “pedagogia suplemento” konsistanta el demandoj pri lingva komunikado kaj Esperanto, per kiu eblas kontroli, ĉu la lernanto atente legis kaj komprenis la dosieron. Krome, ampleksa informdosiero estis disdonita al la gazetaro.

Du okazaĵoj preskaŭ fiaskigis la tutan aferon. Okazis elektoj, kaj la nova urba registaro ne aperis tiel favora kiel la antaŭa al tiu tamen multekosta projekto. Kaj Michel Gilles, la skabeno, kiu plej aktive dediĉis sin al la preparo de la aranĝo, subite mortis pro kor-infarkto je la aĝo de 46 jaroj.

Tamen la Urbo ne forlasis la projekton. La nura ŝanĝo estis, ke la planita tuta semajno da aktivecoj reduktiĝis al nur kelkaj tagoj.

La 16an posttagmeze en la Kulturdomo estis oficiale inaŭgurita tute profesie farita ekspozicio, kun mallongaj paroladetoj de reprezentantoj de la urbaj instancoj, kaj de la verkanto de ĉi tiu raporto, Claude Piron, kiu estis honora gasto de la Urbo (li vivas en Svislando kaj estas svisa civitano, sed naskiĝis en Namur). Ĉampano donacita de la Urbo fluis je la sano de nia lingvo.

Samloke standoj proponis diverslandajn frandindaĵojn, kion aranĝis la esperantistoj kunlabore kun la “Provinca Centro pri Interkultura Agado”. Post la inaŭguro de la ekspozicio, diapozitivoj faritaj de Denis Flochon, Ghislaine Tilleŭ kaj Marcel Delforge montris al la ĉeestantoj ĉiaspecajn aspektojn de esperantistaj renkontiĝoj kaj kongresoj.

La sekvantan tagon informaj aŭ distraj eroj plu sekvis unu la alian: legado de poemoj en la franca kaj en Esperanto; prelego pri Moresnet, regiono ĉe la landlimoj inter Nederlando, Belgio kaj Germanio, kie estis projekto uzi Esperanton kiel oficialan lingvon; rimarkinda programo de Nikolin’, kiu dulingve prezentis esperantajn kantojn, kun disvastiĝema korvarmo kaj kabareda profesiuleco, kiu ege plaĉis al la ducenthoma publiko...

Tuj post ĝi sursceniĝis Claude Piron, kiu komencis sian duonhoran babiladon en la loka dialekto de la valona. Tio ege surprizis la publikon, kaj la parolanto mem estis tre surprizita konstati, kiel atente oni aŭskultas lin, ĉar li imagis, ke tiun lokan lingvon neniu plu sciis. Transirante al la franca, la surscenulo skize prezentis la mondan kaj eŭropan lingvan problemaron kaj Esperanton, post kio okazis debato pri la samaj temoj, en kiuj partoprenis universitataj profesoroj Joseph Orszagh, Marc Demonty, Christine Jaminon, Thierry Sterck, Manfred Peters kaj Claude Piron. La publiko per siaj demandoj manifestis grandan scivolemon, kaj neniu parolis agrese. La sola kontraŭulo al Esperanto, prof. Peters, ne pruvis sin tre konvinkita pri la propraj starpunktoj (li aperis pli favora al Esperanto ol la organizintoj imagis). Pluaj manĝaĵoj, tipaj pri plej ekzotikaj landoj, ree proponiĝis al la publiko. Okazis ankaŭ folklora dancado el la tuta mondo, fare de la grupo Vitri Folk.

Ofte mi partoprenis en esperantistaj aranĝoj, sed neniam mi travivis ion tiel ampleksan, tiel bele aranĝitan de neesperantistaj instancoj.

Gratulon al la Urbo Namur!

Claude Piron

Tradicia printempa aranĝo

Monda Turismo kaj AIS invitas al tradicia printempa aranĝo en Bydgoszcz (Pollando) — 28 apr – 6 maj samtempe okazos Internacia kurso por E-vojaĝgvidantoj, 26aj E-Tagoj de Bydgoszcz kaj 19a Pola Studadsesio de AIS. Al la riĉa programo kontribuos ankaŭ Kujavia-Pomerelia Filio de PEA, Internacia kultur-turisma centro “Kujavio kaj Pomerelio”, Vojevodia Kulturcentro kaj aliaj. Al la aranĝo aliĝis jam pli ol 150 diverslandaj gestudentoj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo (ISTK) — klerigejo de AIS.

Al fina ekzameno por vojaĝ-gvidantoj eblas prepariĝi ankaŭ aŭtodidakte aŭ en unu el la konsultejoj de ISTK: en Ŝiauliai, Visaginas aŭ Panevėžys (Litovio), Rigo (Latvio), Karlovo (Bulgario), Tirano (Albanio), Fortaleza (Brazilo) kaj Istanbulo (Turkio).

Adreso: M.Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando

Rete: andreo@rubikon.net.pl.

Esperantista domo de kulturo en Razgrado invitas
Programo

1 kaj 20 mar. Koncertoj de la artkolektivoj funkciantaj ĉe la domo de kulturo.

28 apr. Prezento de la libro Literaturaj konfesoj de Georgi Mihalkov.

15 maj. Ekzamenoj de esperanto.

9-10 jun. Internacia krea renkontiĝo “Abritus” kun internacia literatura konkurso EKRA.

23 okt. Vespero dediĉita al la 110-jariĝoj de Julio Baghy kaj Kolomano Kalocsay.

20 nov. Vespero je la temo “Mi parolas esperanton”.

11 kaj 13 dec. Koncertoj de la artkolektivoj funkciantaj ĉe la domo de kulturo okaze de la Tago de la Esperanta Kulturo.

Esperantista Domo de Kulturo D-ro Ivan Kirĉev Adreso: str. Sveti Kliment EK-3, BG-7200 Razgrad, Bulgario.

HeKo

Krakova “Areno”

Kulturdomo de Krakova Urbocentro kaj Krakova societo Esperanto inaŭguris la Esperantan teatran scenon Areno por konatigi la loĝantaron kun artista kaj verkista agado en Esperanto. Areno signifas laŭsence diversecojn de artista verkado, t.e. de surscenigitaj monodramoj kadre de la Esperanta Unuaktora Teatro fondita en 1964 de Jadwiga Gibczyńska.

La literaturaj, muzikaj kaj belartaj prezentadoj de profesiaj aktoroj, kiuj samtempe estas spertaj esperantistoj, okazos plejparte pollingve kun fragmentoj en Esperanto, ĉar la prezentadoj estas destinitaj por neesperantista publiko. La prezentadoj okazos ĉiun unuan lundon de la monato en la sidejo de la Urbocentra Kulturdomo (strato Mikołajska 2) je 18h00. La eniro estas senpaga.

En februaro kaj marto la programo enhavis respektive monodramon de Karol Wojtyła Signaloj en la plenumo de Jadwiga Gibczyńska kaj junularan muzik-kanzonan forumon Hip anh Hop fare de Igor Wasilewski.

Proksimaj aranĝoj:

2 apr. Kanzon-recitalo (pole kaj Esperante) de Jadwiga Dzięgielewska kun akompano de Grażina Nazarko.

7 maj. Aŭtora vespero de Lidia Ligęza, krakova poetino kaj esperantistino.

4 jun.” Kiel oni kreas la bildon”: prelego kaj prezentado de krakova artpentristo Andrzej Kołpanowicz.

Marian Kostecki

Vide el Bruselo

Dafydd ap Fergus, 32-jara kimra ĵurnalisto, vivanta en Bruselo, afable konsentis regule informi nin pri la lingva situacio en Eŭropo.

Pafi angle

Usona kapitano Jean Pyzyk el la 440a aerdivizio estas ege kontenta instrui la anglan al orienteŭropaj soldatoj. “Estas ŝanco iom ŝanĝi la mondon”, — diras Pyzyk. La poldevena kapitanino lastatempe instruis la oficialan lingvon de la Partnereco por Paco kaj NATO al tri litovoj, du estonoj kaj dek ses ĉeĥoj. “La rezulto estis mirinda”, — diras Pyzyk. — “Ĉi tiu instruprogramo havos signifan kaj daŭran efikon pri landoj de la Partnereco por Paco”. Ankaŭ ĉeĥa soldato Peter Langer ĝojas pri la angla: “Ni studu la anglan. Ni nepre klare interkomunikiĝu kaj kunagadu kun aliaj landoj de Nordatlantika Traktata Organizo”.

Same kiel en preskaŭ ĉiuj landoj de Orienta Eŭropo kaj Meza Azio, ankaŭ en la naskiĝlando de Zamenhof, Pollando, malmulta kono de la angla lingvo estas malfacileco. “Estas vera problemo”, — diras Philip Gordon de la Internacia Instituto por Strategiaj Studoj. — “Necesas tempo kiam vi traktas, ekzemple, kun kvardekjara oficiro kiu konas nur sian propran lingvon kaj la rusan. Ne estos facile”. Por Jerzy Krawczyk evidentas ke polaj soldatoj nun lernu la anglan. “En NATO ĉiuj interkomunikiĝas angle. Se vi scipovas la francan, germanan kaj danan, sed ne la anglan, vi konas malmulton”, — klarigas la pola kapitano. Krawczyk estas ĉefo de la armea lingvolernejo en Lodzo. Studentoj, de serĝentoj ĝis generaloj, havas 550 horojn da intensa lingva trejnado dum kvin monatoj en la lingvolernejo. “La angla estas ege grava por iliaj karieroj. Ĝi estas vidata de ili kiel la vojo antaŭen al NATO kaj al la estonteco”, — diras Mark Crossey el British Council.

Tamen la estonteco ne estas roza por tiuj polaj soldatoj kiuj ne bone lernas la anglan. Pollando, same kiel multaj landoj de la Partnereco por Paco, strategie “investas” en multkostajn altteknologiajn armilojn el Usono. Pro tio la malriĉa lando rapide malaltigas la nombron de la soldatoj. Venontjare Pollando havos 180 mil armeanojn kompare al 450 mil antaŭ dek jaroj. Tiuj kiuj ne lernas la anglan jam serĉas aliajn laborlokojn.

Aliflanke usonaj instru- kaj armilfirmaoj alfrontas rozan estontecon. “Iom post iom kreskanta aro de homoj, trejnitaj en la angla lingvo, gvidos la armean reformon en la lando”, skribas la usona komercministrejo. Ĝi esperas je pli da profitoj, kvankam Pollando pro manko de mono nuntempe dediĉas al defendado nur 2.1% el sia nacia produkto. Dank’ al la membreco de Pollando en NATO oni esperas, ke la armea sektoro alportos novajn okazojn por investado...

“Post la membriĝo de Pollando en NATO, la bezono por armeaj dungitoj parolantaj la anglan plu kreskas”, — rimarkas la usona komercministrejo. — “Pollando daŭre havos konstantan bezonon je lingva trejnado ... estas tre verŝajne ke la armeo serĉos aliajn usonajn lingvotrejnadajn ilojn”.

Dafydd ap Fergus

Kurte

Vizitantoj de italaj urboj Milano k Parma havas la eblecon utiligi profesian ĉiĉeronon en E-to; sufiĉas sin adresi al la oficejo de la urba Turisma Entrepreno (Azienda Promozione Turismo) k peti E-ĉiĉeronon laŭ la kutimaj kondiĉoj. (Milana E-Klubo)

Societo de Maltaj Poetoj honoris e-iston, d-ron Carmel Mallia, kiel sian honoran membron pro lia poezia kontribuo en la malta k aliaj lingvoj, ankaŭ en E-to. (Heroldo de Esperanto)

8 jan telefonis al la oficejo de SAT el malliberejo de St. Quentin (Usono) Billy Waldon (N.I. Sequoyah) — indiana esperantisto kondamnita al morto. (Sennaciulo)

Laŭ la programo de Bulgara E-Asocio, BEA agados por stabiligo de la nuna nombro de membroj (500), ties plialtigo k por atingo de almenaŭ 300 abonantoj de Bulgara Esperantisto. (Bulgara Esperantisto)

Kataluna grupo Kaj tiel plu k Gianfranco Molle publike koncertis en Tuluzo okaze de la Zamenhofa Tago. (Franca Esperantisto)

Naŭ E-organizoj el la pariza regiono Ile-de-France aranĝis komunan Zamenhof-feston en Choisy-le-Roi kun 200 personoj; dum arbo-plantado ĉe Zamenhof-busto festparolis la urbestro Daniel Davisse k senatanino Hélène Luc. (Esperanto)

Pli ol 200 e-istoj kunvenis en Trier (Germanio) okaze de la jarŝanĝa 17a Internacia Festivalo kun la ĉeftemo “Esperanto kaj infanoj”. (Esperantolehti)

En decembro 2000 estis elektita 11-kapa estraro de Japana E-Instituto (landa E-Asocio, aliĝinta al UEA); la prezidanto restis Sibayama Zyun’iti. (La Revuo Orienta)

En la biblioteko de Litova E-Asocio en Kaunas estas registritaj 3591 libroj k jarkolektoj de gazetoj. (Litova Stelo)

Sekretario de UFE (franca sekcio de UEA) translokiĝis al Pollando, tamen li daŭre sekretarias por UFE k ĉeestas la estrarajn k komitatajn kunvenojn. (Franca Esperantisto)

La estraro de Norvega E-Ligo decidis malfondi societon “Amikoj de Esperanto”, malmultekostan asocian membrokategorion por neesp-istoj. (Heroldo de Esperanto)

En la memorlibro de la mondfama operkantisto Kim Borg (forpasinta antaŭ unu jaro) estas jena opinio: En la mondo evoluas nun “natura Esperanto” la angla. Ŝajnas nun amuze se iu reklamas pri Esperanto. Ĝi estas simila fanatismo kiel vegetarismo, miniaturfilmado kaj baletomanio. (Vekilo)

REU kun nova prezidanto

4-11 mar en Serovo (proksime al Peterburgo, loko konata laŭ Internacia Junulara Kongreso en 1995) okazis Ruslanda E-kongreso kaj tuj senpaŭze la 13a festivalo EoLA (Esperanto — Lingvo Arta). La decido kunigi du aranĝojn evidentiĝis sukcesa: ne ĉiu konsentus veturi mil kilometrojn pro tritaga renkontiĝo; plena semajno estas alia afero. Do venis rekorda kvanto da partoprenantoj: ĉ. 200 el 11 landoj.

En la konferenco de REU kadre de la kongreso estis elektita nova estraro de REU (prezidanto G.Kokolija, vicprezidanto A.Grigorjevskij, membroj N.Gudskov, I.Gonĉarova, Ju.Karcev, A.Blinov), faritaj statut-amendoj. Paralele okazis konferenco de REJM; ankaŭ ĝi ricevis novan prezidanton — N.Grigorjevskaja. Ĉeestis estrarano de UEA K.Kniivila kaj reprezentantino de ĉi-jara UK I.Barac. Oni multe parolis pri eblo organizi UK-on en Ruslando kaj fine decidis esplori la situacion por 2007, tamen oficiala dokumento pri tio dume ne aperis.

La festivala programo estis abunda kaj varia. Koncertis JoMo, G.Handzlik kaj pluraj nialandaj bardoj — sur podio kaj en barda kafejo. Okazis KGS, intelektaj ludoj kaj “divenu melodion”. Tamen alta nivelo de majstraj elpaŝoj nur emfazis palecon de la konkursa parto. Laŭ la regularo, laŭreato de antaŭaj EoLA-j ne plu rajtas konkursi en la sama branĉo, kaj novaj talentoj lastatempe ne aperadis... Nur la originala poezio ĉi-foje estis sufiĉe interesa; tamen en la ĵurio forestis poetoj kaj tial la distribuo de la premioj estis, laŭ mi, stranga. Traduka poezio estis prezentita per unu subnivela konkursaĵo; nekutime malmultis ankaŭ teatraĵoj kaj “ajna distro”: tial du lastaj branĉoj estis kunigitaj.

Dum la aranĝo okazis ankaŭ ekzamenoj de ĉiuj niveloj. Sukcesis pluraj, sed ne ĉiuj: ĉe la elementa ekzameno unu knabino malbone memoris kaj iom miksis la sufiksojn, do al la demando “Kion signifas la sufikso -in-?” respondis (ruse): “Nu, estas tio, en kion oni ion enigas”...

Spite al kalendaro, regis vintraj frostoj. Hejtado apenaŭ funkciis, feliĉe oni disdonis elektrajn radiatorojn — do vivi eblis, tamen dum kunsidoj kaj koncertoj ĉiuj surhavis paltojn kaj jakojn. Tepideta akvo en kranoj aperadis nur laŭ horaro, dum cetera tempo ĝi glacie malvarmis. Ĝenerale la kondiĉoj estis kutime-tolereblaj por ekssovetianoj kaj ekzotikaj por alilandanoj; tamen la organiza flanko senriproĉa, ĉiuj problemoj estis rapide solvataj. La aranĝon menciis kelkaj peterburgaj gazetoj kaj televido.

Dum lasta tago okazis tre bona ekskurso tra Peterburgo kaj poste koncerto, principe destinita por “ekstera” publiko, tamen, kiel ĉiam en similaj situacioj, en la halo ĉeestis (preskaŭ) nur esperantistoj.

Oni taksis la sperton pri kunigo de du aranĝoj sukcesa, do probable ankaŭ venontjare REK kaj EoLA estos kunigitaj.

Valentin Melnikov

SIA en Udmurtio

Okaze de la Semajno de Internacia Amikeco (SIA) lernejanoj, membroj de E-klubo Verda Elefanto en Iĵevsk, ĉefa urbo en Udmurtio, rakontis pri Esperanto en siaj lernejoj. Kantensemblo de la klubo plenumis du E-kantojn en koncerto okazinta en la Domo de junulara kreado. La klubanoj uzis la Semajnon por sendi amikajn mesaĝojn al E-kluboj en Usono, Kanado, Pollando k.a. kun kiuj ni havas amikajn rilatojn.

Bona preteksto por informado pri Esperanto estis la eldono de la unua lernolibro de Esperanto por udmurtoj, kiun verkis Bronislav Ĉupin kaj eldonis Ruslanda Esperantisto helpe de FAME-fondaĵo.

La lernolibro estis donacita al multaj bibliotekoj, interalie al tiu de la Udmurta universitato, al redakcioj de respublikaj kaj distriktaj udmurtlingvaj gazetoj, al kelkaj sciencistoj...

Respublika porinfana ĵurnalo Ĝoĉbur aperigis tutpaĝan artikolon de Aleksandr Laptev pri la lernolibro kaj Esperanto.

23 feb Laptev estis intervjuita de la respublika radio. La duhora udmurtlingva programo estis enhavoriĉa. En ĝi partoprenis ankaŭ filologo el la Udmurta universitato, Pjotr Voroncov, kiu montris intereson pri Esperanto.

Bronislav Ĉupin

Konferenco de UES

Komitato de Urala Esperantista Societo (UES) invitas al sia ĉiujara Konferenco, kiu okazos 22 apr 2001 en Jekaterinburg. La programo de la konferenco enhavos jenajn erojn:

  • 1. Raporto de la Komitato
  • 2. Raporto de la Revizia Komisiono
  • 3. Elektoj de la Prezidanto, Komitato kaj Revizia Komisiono
  • 4. Pri la estonta agado de UES
  • 5. Diversaĵoj.

La Konferencon rajtas partopreni ĉiu deziranto, sed la elektorajton havos nur la membroj de UES pagintaj la 40-rublan kotizon por 2001. Oni povas kotizi (kaj aliĝi al UES) en la Konferenco aŭ poŝte (620077, Екатеринбург-77, аб. ящик 67, Галине Романовне Горецкой). Pli detalan informilon pri la Konferenco petu ĉe nia redakcia adreso.

Tatjana Kulakova ekretario de UES

Peterburga tradicio

Esperanto-koncertoj en Peterburga gimnazio №271 iĝis tradiciaj. Kvankam ilin vizitas preskaŭ ekskluzive gepatroj de la lernantoj, la propaganda efiko estas pli granda ol tiu de la ordinaraj E-koncertoj antaŭ neesperantista publiko, ĉar ĉiuj vizitantoj restas simpatiantoj de la lingvo. Kelkaj gepatroj eĉ decidis mem studi Esperanton. La 10an kaj 16an de februaro okazis vicaj koncertoj (vidu la foton).

Boris Kondratjev

Poemoj de Grigori Arosev

INTERPAROLO KUN SUBKONSCIO

Ŝtorma vento malrapide nin konkeras,

plibeliĝas la natur’ aŭtuniĝonta.

Ĉu, Helena, nia vivo efemeras?

“Jes, sed ne pli ol la strio horizonta”.

* * *

Am’ knabina estas virto kaj dorloto.

Ĝi samtempe estas virto kaj prudento.

Kial peko? Tia estas Dia doto.

Kial virto? Ĉar ĝi estas vera sento.

Pro svelteco de l’ talio am’ venena

min trapikas ĝis la koro kvazaŭ sago.

Kiel softa estas viv’ sen vi, Helena!

Ajna pens’ pri vi — malbeno, sakro, plago.

* * *

Forveturus mi al nordo de Meksiko,

vivus tie mi sen ajna dialogo —

estus bele! Sed ne povas mi, amiko.

Tro kutimas mi al mia eta drogo.

Vivi sola! Ambiciojn kaj aplombon —

ĉion for! Kaj laŭ la viv’ senhaste flosi.

Nur domaĝe ke necesas propran tombon

anticipe kaj per propraj manoj fosi.

Tia fino iusence jes, genias.

Tamen kien propran ĉerkon eblas movi?

Ho Helena, ĉu vi ne samopinias?

“Jes, verŝajne. Por pli certi — indas provi”.

* * *

Iu graf’ dronigis sin en acidkremo.

Ĉu ĉi tio estas bele por priskribo?

Poezio estas viv’ sen iu temo,

kaj popol’ sen poezio estas tribo.

Kie trovi temojn? Ĉu en pluvo splena?

Aŭ en reloj, kiuj kuras ambaŭflanken?

Ĉu konsilon povas doni vi, Helena?

“Temo estas nur vi mem”. “Amuze, dankon”.

Mi atendas (ankaŭ vi) nur noktomezon,

tiam homoj vivas vere kaj senteme.

* * *

Ĉiu homo nepre havas sian prezon.

Ĉiu homo aĉeteblas senprobleme.

Nur necesas havi certan monan kvanton,

kaj post tio la amikon la amiko

Brave vendos (ricevinte nur kontanton),

kaj perfidos lin ĝis tria kokeriko...

* * *

Tuŝas min de via pluvo varma guto,

vi brakumas min per viaj du riveroj.

Sonas vi simile al fabela fluto,

haladzigas vi min per la efemeroj.

Tempo mankas por priskribi, tempo mankas.

Kroman tempon Dio, ve, neniam donas.

Ho Helena, kial l’ vivo ne nur blankas?

“Ĝoju vi ke nia viv’ ne unutonas”.

Suno ial ne laciĝas vagabondi,

ĉiam lun’ komencas sian sekvan fazon.

Ho Helena, ĉiam pretas vi respondi...

“Mi ne volas ke vi diru lastan frazon”.

CINDRA SONETO

Mi renkontis vin aŭguste, dum malvintro.

Aŭgusteco estis forta malobstaklo...

Ekde tiam tagoj brulas kvazaŭ cindro,

sed vi restas — multe pli ol nur miraklo.

Ekde tiam en pasia incendio

fajras vi... Sed ne sufokas tiu pezo.

“Ne eskapu, — kun admon’ susuras Dio, —

ne eskapu, estas ŝi pli ol frenezo!”

Profundego de okuloj min strangolas,

via man’ donaco estas kaj korupto.

Mi vin amas — tial vivas — tial folas,

estas vi dorlot’ por menso kaj volupto.

Vi vespertas tra la nokt’... Vi mare lestras...

Flugas jaroj cindre... Sed vi sola restas.

* * *

Viro de mia revo de mia viv’.

Strangas konsci’ ĉi tiu — ĉu estas lud’?

Ĉu por la rev’ ekzistas kial’, motiv’?

Mi fluas peĉe, vakse pro la apud’.

Ĉio leĝere glitas en nia kun’,

mi vin karesas ĝue sen ajna dev’.

Ĉio palpeble glatas en nia nun’,

viro de mia vivo de mia rev’.

Amo de mia vivo de mia rav’ —

ĝi, atendata ĉiam, mem estas rar’.

Ĝi, mensoganta ofte, mem estas prav’,

ĝi, oferata kore, mem estas kar’.

Vivo de mia revo de mia ver’,

dankon pro la ĉeesto en mia am’.

Vi estas mia dolĉa amara ber’,

vi ŝajnas la alio, sed estas sam’.

Vento de mia monto de mia rur’.

Mi ne kliniĝas dekstren, ĉar estas liv’.

Mi tre feliĉas — jen estas mia nur’,

viro de mia revo de mia viv’.

Pro ĉi tiuj poemoj Grigori Arosev iĝis laŭreato de “Liro-2000” en la branĉo “Originala poezio”.

Liro-2001

Urala Esperantista Societo (UES) kaj la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en tradicia literatura konkurso Liro-2001.

Liro-2001 havas ses branĉojn.

  • 1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa
  • 2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita
  • 3. Traduka poezio el la rusa lingvo: poemo de Nikolaj GumiljovШестое чувство
  • 4. Traduka prozo el la rusa lingvo: fabelo de Pavel BaĵovСеребряное копытце
  • 5. Traduka prozo el la angla lingvo: novelo de O HenryThe Cop and the Anthem
  • 6. Recenzo de “Rusaj amnoveloj” (senpaga suplemento al La Ondo de Esperanto en 2000)

En ĉiu el la originalaj konkursoj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2001 (RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 15 sep 2001.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj petu ĉe la sekretario poŝte kontraŭ afrankita koverto (por Ruslando) aŭ internacia respondkupono (alilandanoj), aŭ rete (sezonoj@mail.ru).

La laŭreatoj de Liro-2001 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2003 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 mar 2002.

Halina Gorecka sekretario de Liro-2001

Homaj rilatoj interkulture

En nia movado homaj rilatoj estas plejparte agrablaj, pacaj, kaj bazitaj sur reciproka respekto kaj egaleco. Diferencoj lingvaj, religiaj, seksaj, devenaj, seks-orientiĝaj k.a. kontribuas al la riĉeco de la movado. Tamen, rilatoj ne ĉiam glate funkcias. Foje iu konscie aŭ nekonscie rompas ies limojn, ofendas, aŭ eĉ turmentas. Temas pri reala problemo, pri kiu ni konsciiĝu kaj komune trovu solvojn.

TEJO nun planas organizi seminarion kadre de vasta temo “Homaj rilatoj interkulture”. En tiu kadro i.a. eniras: manieroj por saluti, manieroj por komuniki, diferencoj inter virinoj kaj viroj, kiel pace solvi konfliktojn, kiel konsciiĝi pri sia propra seksa orientiĝo kaj kiel ĝin komuniki, diferencoj de percepto, kiel reciproke unu la alian respekti.

Ni nun serĉas kunlaborantojn por ellabori la temon kaj organizi la seminarion. Interesatoj bonvolu kontakti la kunordiganton de preparteamo, Enĉi Barkoviĉ encibar@yahoo. com aŭ paper-poŝte al CO en Roterdamo.

Sjoerd Bosga prezidanto de TEJO

Denove pri la sama temo

Unue mi dankas vin pro la regula sendado de via revuo — kiun kun intereso mi legas... Vi plurfoje aperigis reagon de Marcel Hardy kaj Valentin Melnikov, koncerne la grupon “Teorio de Feliĉo”.

Mi samopinias kiel Marcel: dum la SATkongreso en Moskvo kontentigis min renkonti la helpemajn, ridemajn gejunulojn, kiuj apartenis al tiu grupo. Ili klarigis sian celon: labori kaj kleriĝi ekzemple per lernado de la lingvo Esperanto kaj helpi tiujn, kiuj bezonas helpon, interalie ekssoldatojn (laŭ mia kompreno). Ili neniam provis trudi al mi ke ilia pensmaniero estas pli ĝusta ol alia. Mi tute ne komprenis kial Valentin Melnikov taksas ilin faŝistaj.

En la januara numero de Sennaciulo (mi ricevas ilin ege malfrue) mi legis pri la ago de la policanoj kontraŭ tiu grupo. Kion signifas tio? Ĉu Valentin bonvolas pli detale klarigi sian opinion? Kiel estus tiu grupo malutila, danĝera.

Franciska Toubale (Aŭstralio)

Ĉar Valentin Melnikov jam kelkfoje respondis pri ĉi tiu temo, nun ni ne reagas publike. Valentin observas la evoluon de la proceso, kaj li raportos pri ties rezulto. LOdE

Rimedo kontraŭ la “morto de UEA

En la intervjuo al Giorgio Silfer (LOdE. 2001: 3, pĝ. 13) ni povis iom depriman aŭguron legi pri UEA. La aŭguro (laŭ kiu, se nekapabla fari ŝanĝon en sia strukturo, la asocio — eĉ se “ne nepre kaj ne tuj” — mortos), kiel ajn funebro-flara, en mi elvokis plie surprizon ol bedaŭron, eĉ se ĉia prudenta pensado povus sole ĉi tion konkludi, kaj eĉ se sen simila tegmenta organizaĵo nian aferon atendus fina malvenko anstataŭ tia venko.

G.Silfer tutcerte konas multe pli bone la trajtojn de nia movado ol mi, mi do havas nenian kaŭzon kontesti la kredeblecon de lia aŭguro.

Estinta ĝia individua membro dum tempo nur mallonga, mi min sentas ne tute kompetenta juĝi pri UEA, miaj spertoj kaj la mizera stato mem de nia afero tamen dirigas, ke UEA vere bezonas seriozajn ŝanĝojn.

Mia opinio diferencas en tio disde tiu de G.Silfer, ke laŭ mi la asocio bezonas ŝanĝojn ne nur en sia strukturo (se ĝi ĉi tiun entute bezonas), sed ankaŭ kaj precipe en siaj statutaj, precipe strategiaj celdifinoj. Kaj s-ano Silfer, kaj s-ano Aleksander Zdechlik (pĝ. 12) proponas aferon konsiderindan, sed mi trovis neniun proponon sufiĉe radikala kaj esenca por malfermi revolucie novan padon en la direkto de nia celo. Malsupre mi skizas la esencon de tiu koncepto, kiun mi imagas sufiĉe radikala kaj esenca por atingi revolucie pli altajn ŝancojn por nia afero.

Laŭ mi, niaj movadaj fiaskoj klarigeblas per tio, ke nia movada strategio tiajn taskojn ne enhavas, per la plenumo de kiuj ni povus krei sufiĉe favorajn cirkonstancojn en (kaj ĉi tio estas la plej grava!) la ĉiutaga vivo por scipovi konvinki la makrosocion pri la uzebleco kaj (sekve) pri instruindeco de Esperanto.

Niaj ĝisnunaj asertoj pri uzebleco de Esperanto estas tro teoriaj por esti kredeblaj.

La plej oportuna kampo por ĉi ties realigo mi trovas tiun de la internacia turismo. Esperanton, ekde nun ni instruu (instruigu) ne al iu ajn, sed al dungitoj de laborlokoj (servoj) kun plej strikta rilato al la internacia turismo (kie do la dungitoj estas plej interesitaj pri rego de nia lingvo). Ili estus: policanoj, ĉiĉeronoj en muzeoj, galerioj, informistoj en magazenoj, en stacidomoj de la publika transporto k.t.p.

Atinginte sufiĉan nivelon de lingvoscio ĉe ili, ni zorgu (kun financa helpo de niaj asocioj) ankaŭ pri starigo de informtabuloj pri uzebleco de Esperanto en la koncernaj lokoj. Vidante sufiĉe multloke niajn tabulojn oni (ankaŭ “supre”) iĝus multe pli facile konvinkeblaj per niaj argumentoj ol nun. La ĉefan kondiĉon de ĉi tio prezentas anticipa establo de internacia porcela organizaĵo (ni diru, kia estas DESKF kun pliampleksigita celaro) kaj paŝ-post-paŝeco (ni devus en Meza Eŭropo komenci la kunlaboron). Kondiĉon prezentas ankaŭ la ekzisto de samideanoj emaj entrepreni la supre skizitan laboron...

Evidente, mi prezentis ne panaceon. Ni ja devas konsideri, ke la eksteraj kondiĉoj (prezentantaj la malhelpojn eble plej gravajn) por akceptigo de Esperanto dume estos apenaŭ ŝanĝitaj. Sed la rajton akuzi la makrosocion pri “malracieco” aŭ indiferenteco ni havos nur farinte ĉion eblan starantan je nia dispono por la antaŭenigo de la afero de la Internacia Lingvo.

Johano Petik (Hungario)

Piratoj sur la verda maro

Intervjuo al István Ertl

En malpli ol kvin monatoj ni legis tri gazetarajn komunikojn el la plumo de István Ertl pri aŭtor-rajta delikto kiun — li asertas — “Esperanto” Radikala Asocio kulpis kontraŭ li.

Demando: Ĉu ne sufiĉas unufoje deklari sian veron?

Respondo: Bedaŭrinde, ne. Post mia unua komuniko ERA aperigis plumpan provon je refuto, kiun mi devis rebati. Fine kaj — mi esperas — laste, mi igis publika tre konkretan pruvon, kiun eĉ tribunalo pretus konsideri.

Demando: La koncerna teksto estas Esplorvojaĝo, roman-komenco de Jules Verne, kies daŭrigon li kunportis al sia tombo. En ĉi tiu teksto Esperanto ludas signifan rolon. Kiu do esperantigis la roman-stumpon?

Respondo: Mi mem, vintre de 1993/94, nur monatojn post la premiera franclingva apero de la teksto. Mi proponis mian tradukon al Unuiĝo Franca de Esperanto, kaj redaktoro Hervé Gonin aperigis ĝin kiel literaturan numeron de Franca Esperantisto, en aprilo 1994.

Demando: Sed en la eldonaĵo de ERA, ses jarojn poste, eble aperas alies traduko?

Respondo: Laŭ mistera aserto de ERA, ili “enplektis en la italan kaj Esperantan tradukojn ja 6 personojn, el kiuj almenaŭ 3 perfekte scipovas Esperanton.” Komparu kun tio ateston de Nicolino Rossi, nia granda poeto Napola: li ricevis de ERA komputile tajpitan tekston de Esplorvojaĝo, svarman je “ortografiaj eraroj kaj mistajpaĵoj”, kiujn li devis laŭ-pete korekti kun grandaj peno kaj pacienco. Mi konjektas ke ĉe ERA, malŝparante laborforton, oni retajpigis mian tradukon al ne-scipovanto de Esperanto, kaj poste senhonte misuzis la talenton de elstara beletristo simple por rekrei la tekston — kiun ili estus povintaj ricevi de mi per simpla peto.

Demando: Ricevi: ĉu kontraŭ pago?

Respondo: Ideale, ankaŭ en Esperantujo eldonistoj devus pagi al homoj kiuj liveras al ili rezultojn de sia intelekta laboro. Tamen, se ERA tiam petus de mi publikigan rajton, mi ja estus doninta ĝin senpage, por la bono de nia kulturo.

Demando: Kial do vi insistas nun? La libro, prizorgita de Giorgio Pagano, estas bela, kaj la trilingva (franca, itala kaj Esperanta) eldonaĵo eĉ propagandas nian lingvon ĉe la grandnombraj ŝatantoj de Jules Verne. Nia kulturo riĉiĝis, dank’ al vi kaj al ERA.

Respondo: Mi devas insisti, ĉar pirati ies plum-frukton sen ties permeso kaj poste eĉ nei sian misfaron estas konduto duoble neakceptebla. Tial mi postulas ke ERA min morale sendamaĝigu, publike agnoskante ke ĝi aperigis mian tradukon senpermese, sen mencio de mia nomo.

Demando: Koincide, en la lasta Heroldo, Nicolas Vanof — pseŭdonimo pruntita ĝuste el Esplorvojaĝo — donas sian opinion pri aŭtor-rajtaj konfliktoj. Li ne mencias nomojn; ĉu temus pri via kazo?

Respondo: Videble, ne. Li ja parolas pri homoj kiuj “nutras sian kverelemon”, “kaŝas sian pasintecon”, aŭ estas ĝenataj de konkurenco. Neniu el tiuj estas mia kazo. Per mia protesto mi precipe kaj principe celas atentigi niajn samkulturanojn ke ili protektu sin kontraŭ friponoj: scipovo de Esperanto ankoraŭ ne garantias altan moralan nivelon.

Demando: Vi parolis pri “piratado”. Sed, denove laŭ Nicolas Vanof, tio ne estas la ĝusta vorto ĉi-kaze, ĉar “pirati” signifas “vendocele faksimiligi alies eldonaĵon”.

Respondo: La deĵoranta orakolo de Heroldo povus eĉ pravi — jurismaj vortmanipuloj ne estas mia tereno. Al mi plene sufiĉas la difino de PIV, kies piratan eldonon iranan mi posedas: “pirato” estas “homo, kiu alproprigas al si aliulan posedaĵon”. Mi sopiras la tempon kiam ni povos trankvile kaj pace navigi sur la verda maro, sen ĝeno de piratoj.

Oz: la lando sen problemoj

Praktikaj konsiloj de Joyce Bunting

En Aŭstralio (Oz) la homoj ŝajnas sufiĉe kontentaj. Ili al ĉio respondas: “Nenia problemo!”

Kial? Ĉu Oz estas vera Edeno?.. Tamen oni diras, ke en ĉi tiu kontinento estas pli da venenaj animaloj ol en iu ajn alia. Ĉu tio estas komploto por fortimigi fremdulojn de Paradizo? Je ĉiu angulo io atendas por ataki vin.

Do, post loĝado ĉe mia frato mi proponas propraspertajn konsilojn al vizitonto de arbaro en norda Kvinslando.

Lernu kaj rekonu pik-arbon, kaj neniam tuŝu ĝin! Ĝi jukas multe pli ol urtiko. Pikiloj estas kvazaŭ vitraj kaj venenaj.

Alkutimiĝu al la ĉiea liano, kiun Ozanoj nomas “Atendu Momenton”. Ĝi pendas de arboj kaj rampas surtere. Miloj da ŝirlokoj sur la branĉoj skrapvundos vian haŭton kaj vestaron kaj malrapidigos vian progreson. Se en la arbara mallumo vi zorgas pri la vizaĝo, la liano eble kaptos vin je la piedoj, pro tio Ozanoj nomas ĝin ankaŭ “Jurista Liano”.

Ne tro longe staru senmove en la malseka arbaro. Hirudo fiksos sin sur via haŭto. Ne paniku, kiam oni proponas forbruligi ĝin. Cindro de bruligita papertuko efikos, aŭ salo, aŭ sablo, aŭ alkoholo. Vi eble bezonos alkoholaĵon poste. Nenia problemo!

Eble tropika ĝardeno estas sekura loko por senkuraĝulo. Sed ne leku malbelan kan-bufon, ĝi portas surdorse venenan glandon! Bonŝance vi haluciniĝus, malbonŝance vi mortus.

Verdaj formikoj en arbusto kunkudras sian neston el folioj. Sed ne ĝenu ilin ĉar ili mordas kaj rapidege postkuras trudanton.

Papervespoj pendigas sian neston pli alte. Zorgu, kiam vi plukas frukton aŭ tondas gazonon, ne perturbi ilian arbon, aŭ vi eble suferus koleran amas-pikadon, kiel iam spertis mia frato.

Serpenton vi renkontos. Prudente retiriĝu, aŭ prefere restu senmova ĝis ĝi forrampos. Memoru, ke serpento malvolonte atakas homon, sed ĝi ne estas senfine pacienca. Do, se vi vagadas, iru la unua, ĉar serpento kutime mordas la duan aŭ trian en la viclinio. Multaj aŭstraliaj skvamuloj estas tre venenaj, sed la venen-dentoj estas mallongaj. Pro tio la veneno post la mordo eble ne eniros vian sangon. Kunulo bandaĝu firme la morditan kruron aŭ brakon kaj malpermesu al la viktimo (vi) movi tiun korpoparton por ke la veneno ne atingu la koron. Rapidu hospitalen. Kion vi farus, se vi sidiĝus sur serpenton, mi tute ne scias.

Admiru grandajn brilkolorajn papiliojn sed ne karesu ties vilajn larvojn pro venenaj haroj.

Se Ozano invitos vin al nokta promenado kun forta lampo, akceptu, ĉar estos ege interese. Eble vi vidos valabion. Aŭ eble vidiĝos paramelo — longnaza ratsimila marsupiulo. Ĝi estas fetora kaj portas pulojn. Aliaj marsupiuloj kaj diversaj ranoj videblos en lamp-lumo, se vi estos bonŝanca. Granda fruktvesperto eble flugos el arbo. Sed atentu: ĝi ĉiam abunde fekas, kiam ĝi ekflugas.

Ciklono foje atakas la nordon de Kvinslando. Nepre ne staru dum ventaj tagoj sub kokosujo. Ne nur kokosoj, sed eĉ folioj estas pezaj.

Do, ne timu, estu kuraĝa! Se la pluvarbaro kaj ĝardeno ne mortigis vin, eniru veprejon. Tie ni ne menciu formikojn, termitojn aŭ vagantajn virbovojn. Sed atentu pri manko de akvo, grandaj distancoj sen benzinejo, drinkejo, hospitalo k.s. Prefere vojaĝu per kvar-rad-stira aŭto, kaj evitu malsekan sezonon, kiam pluvo kaj inundo kutime forlavas vojojn. Kaj se la vojo subite iĝas onduma, kaj la dentoj klakas en la kapo, iru pli rapide, por ke la radoj tuŝu nur la ondopintojn.

Antaŭ la elaŭtiĝo ĉiam rigardu teren. Povas esti sunbananta serpento ĝuste tie, kien vi volas meti la piedon.

Vizitu riveron, sed protektu vin kontraŭ moskitoj. Ili portas danĝerajn malsanojn. Oni diras, ke manĝado de ajlo bone protektas — certe ĝi efikas kontraŭ geamikoj.

Nepre estu singarda pro flosanta krokodilo, aparte proksime al estuaro. Ĝi manĝas malofte, sed vi ja ne volas esti ties postfasta matenmanĝo. Oni konsilas nek tendumi tro proksime nek naĝi dum varma vespero post iom tro da vino aŭ biero. Alkoholo ne efikas kontraŭ krokodilo!..

Rigardu belajn vastajn plaĝojn kaj admiru. Ŝarko en la profundo, blua polpo kaj venena meduzo minacas laŭ sezono. Ne miru, ke plaĝoj restas preskaŭ senhomaj.

Do, ŝirmu vin en la domo. Mi esperas, ke vi ne estas araneofoba. Eble vi ne vidos la fifaman “ruĝdorsulon” en bankuvo, aŭ sub neceseja sidloko. Matene rigardu en la ŝuojn. Sed ne timu grandan rapidan araneon sur la muro. Ĝi povas esti ĉasisto, kaj eble vi vidos ĝin kun noktopapilio en la buŝo.

Sed kontraŭ ĉiu ebla danĝero bilancu la belecon, trankvilon, vastan sovaĝejon, abundan naturon, malstreĉan vivstilon kaj mankon de frosta vintro. Kaj enviu, enviu, enviu la landon “sen problemoj”.

Religiaj notoj de aziano (2)

La unua parto aperis en la marta kajero

Eklezio

1 eklezi/o

1 POL REL Religia organizaĵo posedanta dogmaron, kulton kaj hierarkion (ofte kun disdivido en klerikaron kaj laikojn): lamaisma, romkatolika, evangelia eklezio.

2 KRI La tuta kristanaro estanta en mistika unuiĝo kun Dio: la eklezio estas la korpo de Kristo, la fianĉino de Kristo; Kristo estas kapo de la eklezio [Efes 5:23]; la eklezio militanta (sur la tero); la eklezio triumfanta (en la ĉielo); jam komence de la 2a jc s-ta Ignaco de Antioĥio deklaris ke ne gravas la aritmetika plimulto, sed ke “kie estas Kristo, tie estas la katolika eklezio”.

Rim.: Tiu mistika senco estas alternativo al la administracia interpreto de la nocio katolika, identiganta eklezion 1 kun eklezio 2, laŭ la PV-aj difino kaj ekzemplo: “2 KAT La katolika eklezio: la papo estas la estro de l’ eklezio”.

Tiusenca Eklezio iom similas la idealan Esperantujon, kaj la PVa ekzemplo aspektas kiel identigo de Esperantujo kun UEA. Alia provo materiigi Esperantujon en palpeblan strukturon estas la iniciato pri Esperanta Civito.

3 Klerikaro.

ekleziuloz Kleriko.

ekleziano Ano de eklezio (kleriko aŭ laiko aŭ monaĥo).

Tradukoj:

Greke (klasike) εκκλησία. Ruse ~o: церковь ~ulo: церковник ~ano: член церкви. ~o militanta: церковь воинствующая ~o triumfanta: церковь торжествующая.

Katolika

1 katolik/a

1 KRI Konforma al la tuto de la kristanismo: ni kredas je unu sankta katolika kaj apostola eklezio.

Rim. 1: Tiusence tiu adjektivo aperas en la oficiala nomo de diversaj kristanaj eklezioj: la rusa ortodokse katolika eklezio, ktp. Ekleziologie la vortoj “katolika” 1 kaj “ortodoksa” estas do sinonimoj. Tial oni egalsence povas diri ke la arianismajn imperiestrojn sekvis imperiestroj katolikajla arianismajn imperiestrojn sekvis imperiestroj ortodoksaj.

Rim. 2: “Konforma al la tuto” estas interpretata diversmaniere. La romkatolikoj plej ofte aplikas “la tuton” al la kredantaro — kiel kredon ĉiaman, ĉiean, ĉiesan (quod semper, quod ubique, quod ad omnibus creditum est, Vincento de Lerino, 434).

Laŭ la orienta kristanismo “la tuto” aŭ “la universala” ĉi tie koncernas plurajn aspektojn: 1. malloka kaj kuna; 2. doktrine integra, sen deprenoj aŭ aldonoj; 3. universale adaptita al la bezonoj de ĉiaj homoj; 4. morale kaj spirite perfekta (s-ta Cirilo de Jerusalemo, 348).

2 KAT POL Romkatolika.

Rim.: La Roma eklezio pretendas esti la katolika eklezio, tial nomi ĝin simple katolika estas tiom malĝentile rilate al la aliaj sampretendaj konfesioj, kiel estas aldoni la limigan rom- rilate al ĝi mem.

katoliko KAT POL Ano de la romkatolika konfesio.

Rim.: Historie kaj ekleziologie, ĉi tiu nocio devus esti derivaĵo de la adjektivo “katolika” tamen tio donus derivaĵon katolikulo aŭ simile. La internacia formo “katoliko”, pli konforma al politiko ol al la religio, estas pli forta ol la gramatiko de Esperanto; oni devas do rigardi la adjektivon “katolika” kaj la substantivon “katoliko” sendependaj kaj malkoheraj pruntoj.

katolikismo Romkatolika doktrino, dogmaro.

romkatolika KRI POL Propra al la Roma eklezio, kies estro estas la papo: romkatolika dogmo, kredo, preĝejo, eklezio, pastro.

Tradukoj:
  • Angle ~o: Roman Catholic; rom~a: Roman Catholic.
  • Ĉeĥe ~o: katolík.
  • Germane ~a 1: katholisch; ~a 2: römisch-katholisch, katholisch; ~o: Katholik; ~ismo: Katholizismus; rom~a: römisch-katholisch, katholisch.
  • Greke (klasike) ~a 1: καθολικός.
  • Nederlande ~a 1: katholiek; ~a 2: katholiek; ~o: katholiek; ~ismo: katholicisme; rom~a: Roomskatholiek.
  • Ruse ~a 1: кафолический, соборный; ~o: католик; ~ismo: католичество, католицизм; rom~a: римо-католический, католический. la rusa ortodokse ~a eklezio: Русская православно-кафолическая церковь.

Laiko

3 laik/o

1 REL Ekleziano kiu ne estas kleriko aŭ monaĥo. Vd. profanulo, ekleziulo, religiulo.

2 Homo, ne havanta apartan kompetentecon; nefakulo, malspertulo: laiko en lingvistiko ofte ne konscias la alilandan devenon de esprimo, kiun li uzas.

Rim.: La metaforo implicas ke la klerikoj estas pli kleraj; tio certe malveras en (ekz-e) ortodoksismo, kie la laikoj partoprenas en la ekleziaj aferoj (inklude la konciliojn), profesoras en pastraj altlernejoj ktp; absolute maleblas uzi la rusan “мирянин” por diri “diletanto” oni prefere uzu por tio la vorton profanulo (ankaŭ Zamenhof uzis la “profan”-vortojn por implici nekompetenton). Kp. diletanto.

laika

1 Havanta karakteron de laiko 1: laika lernejo, instruisto.

2 POL (Evitinda) Kontraŭklerikala.

Rim.: Evitinda francaĵo. Tiusence devus esti “laikiga” aŭ “laikisma” aŭ simile.

Tradukoj:

Ruse ~o 1: мирянин ~o 2: профан ~a 1: светский.

Sergio Pokrovskij

Kongresa ekskurso en UK-85: Monaĥo en butiko de la ortodoksa parto de la Kristnaska Baziliko en Betlehemo (Fotis Robert Kamiński).

Novaj libroj

Lucien Bourgois. Kvarlingva proverbaro. — Thaumiers: La KancerKliniko, 2000. — 28 pĝ.

La KancerKliniko ĉiujare aperigas suplementon. La lasta 20-jarcenta suplemento estas franca-angla-germana-Esperanta kolekto de 482 proverboj.

Iu diris, ke oni povas koni la popolon per ties proverboj. Nu, konu la verdan popolon per jenaj proverboj Zamenhofaj:

Plej kuirita kampulo ĉiam restos krudulo. Kiu konsilas kaj rezonas, tiu helpon ne donas. Faru aferon, Dio zorgos ceteron. Malfermita kelo tentas al ŝtelo. Saĝa tenas aferon, malsaĝa esperon. Donacetoj subtenas amikecon. Kiu havas nenion, estas nenio. Infano ŝtelas ovon, grandaĝulo ŝtelas bovon. Perdiĝas per pruntedono amiko kaj mono. Ne ekzistas ofico sen benefico. Neniu ago fariĝas sen pago.

Eliza Orzeszko. Marta / Tradukis el la pola L.L.Zamenhof. — 5a eld. — Bielsko-Biała: KLEKS, 1999. — 256 pĝ.

Tre malmultaj beletraĵoj en Esperanto havas kvin eldonojn; Marta estas unu el ili. Ĉu nur dank’ al la nomo de la tradukinto? Aŭ pro la interesa enhavo?

Se temas pri la enhavo, jen la komenco:

La amo de virino estas eterne brulanta flamo de amo, diras unuj. La vivo de virino estas sinoferado, certigas aliaj. La vivo de virino estas patrineco, krias parto da homoj. La vivo de virino estas amuziĝado, ŝercas aliaj ...

kaj jen la fino:

La rado de la grandega veturilo frakasis la bruston de Marta kaj elpelis el ĝi la vivon. Ŝia vizaĝo restis netuŝita, kaj per la vitrecaj okuloj ŝi rigardis la stelpelan ĉielon.

Kaj intere estas rakonto pri nefacila vivo de juna vidvino Marta.

Sándor Takáts. La granda Thúry György / Tradukis el la hungara István Takács. — Nagykanizsa: Tibor Szabadi, 1996. — 101 pĝ.

Ĉi tiun libron eble kun intereso legos la partoprenontoj en la 74a Kongreso de SAT, ja temas pri unu el la herooj de la kongresregiono, kies fortikaĵon li estis defendanta kontraŭ turka armeo.

La legemajn nekongresanojn en la libro (abunda je miskompostaĵoj) eble interesos la lingvaĵo, precipe en la suplementa kroniko. Nu, en ordo pri bejoj, ĉefbejoj, janiĉaroj, paŝaoj, kaj grandveziroj. Sed estas aro da pli ekzotikaj vortoj, ekzemple: akĉeo, ĉorbaĝio, ejaleto, ĝebeĝibaŝio, ketkudo, muteferiko, seferagao, seĝbanbaŝio, zarbuzano.

Vane vi serĉos glosaron, kaj restos al vi sekvi jenan ekzemplon:

la malnobla malamikaro kapitulacis kontrakte (pĝ. 83).

Restas senco, forestas sento

Tolkien, John Ronald Reuel. La hobito, aŭ tien kaj reen: Fabelo / Tradukis el la angla Christopher Gledhill kaj William Auld (poemoj). — Jekaterinburg: Sezonoj, 2000. — 224 paĝoj. — (Serio Mondliteraturo, Volumo 9).

Mi konatiĝis kun la originala, angla versio de La hobito, kiam mi havis ok aŭ naŭ jarojn.

Kvankam tiam mi interesiĝis pli pri trajnoj, bicikloj kaj vakeroj ol pri elfoj, drakoj kaj sorĉistoj, min tamen allogis la ĉiama, ĉiea etoso de la Tolkiena mondo. Des pli mi nun ĝojas, ke tiu ĉi moderna klasikaĵo — apartenanta ne al unu popolo, unu socio, unu generacio, sed al ĉiuj, preter landlimoj, ismoj kaj aĝoj — haveblas ankaŭ al esperantistoj, dank’ al la traduko de Christopher Gledhill kaj William Auld. Tiel riĉiĝas la infana — kaj ne nur! — literaturo de Esperanto.

Por mi la aparta ĉarmo de La hobito konsistas ne nur el la imagpovo de la aŭtoro, el la priskriboj pri fantaziaj regnoj kaj pri plej teruraj bataloj, sed ankaŭ — kaj ĉefe — el la karaktero de la kontraŭvola heroo hobita, Bilbo Baginz-o. Bilbo estas ja vi aŭ mi: estaĵo, kiu sopiras sian hejmon, sian ordon, sian trankvilon, sed kiu, frontante al plej krizaj, plej minacaj situacioj, tamen trovas en si mem kuraĝon kaj kapablon por savi sin kaj ankaŭ siajn amikojn. Heroo malgraŭ si: jen la kerno de la Tolkien-a fabelo.

Kerno, kiu unualege konvinke kaptiĝas en traduko flua kaj forta. Neniel sterile stumble impresas la verko, malgraŭ fojaj anglismoj (ekzemple, mi preferus, anstataŭ “komfortigus”, “konsolus” — pĝ. 138), kaj krom la unusola preseraro, kiun mi rimarkis (“pastlasis” anstataŭ “postlasis” — pĝ. 141).

Gratulindas la tradukintoj — aparte Auld, kiu elegante, elokvente peris la poemojn — ke ili tiel nature liveras la sencon de la originalo, ke leganto apenaŭ scius, ke pri traduko temas.

Tamen sencon liveri ne ĉiam signifas senton liveri. Kaj verdire, ju pli mi esploris, ju pli mi kontrolis tradukon kaj originalon, des pli io juketis. Estis, mi konstatis, kvazaŭ la tradukinto de la ĉefa, proza parto de La hobito surgrimpus monton kaj tiom avidus la majestan rokon de la pinto, ke li survoje preteratentis la buntajn ŝtonetojn de la pado. Alivorte: kvankam la senco restas, la sento — la nuancoj, la subtilaĵoj de la prozo — foje mankas. Tio ne signifas, ke la traduko fiaskas: laŭokaza, fotela leganto, mergiĝante sendube kun plezuro en la aventuroj de Bilbo Baginzo, plej verŝajne nenion rimarkus.

Sed foje, enirinte butikon kaj ricevinte ŝanĝmonon, oni poste malkovras, ke tamen forestas moneroj. Aŭ ke la butikisto ruze enmanigis monerojn de alia valuto. Oni sentas sin etete trompita. Kaj tiel rilate La hobiton.

Mankas spaco por detale analizi: sufiĉu du pli malpli hazarde elektitaj partoj por indiki ja karakterizajn truojn en la traduko kaj por ilustri ke, kie restas senco, forestas sento.

Oni legas (pĝ. 179): “Tiam trumpetoj sonis kaj resonis apud la rokaj bordoj”. Tamen en la angla oni trovas, ke temas pri “alarm-trumpetoj” (“warning trumpets”) kiuj “subite sonis, kaj eĥiĝis” (“suddenly sounded, and echoed”) laŭ la rokaj bordoj. Kvankam “sonis kaj resonis” ja kaptas la anglan, mankas indikoj pri alarmo aŭ pri subiteco. Iom poste (sampaĝe) oni trovas similan lakonecon: “...antaŭ ol la draka tondro alproksimiĝis”. La angla originalo multe pli timigas: “...antaŭ ol laŭtiĝis la rorado de la terura proksimiĝo de Smaŭgo” (“before the roar of Smaug’s terrible approach grew loud”). Kaj (sampaĝe) lamas: “...kiu malplaĉis al li, ĉar ĝi [la akvo] estis tro profunda kaj tro malvarma”. En la angla troviĝas tri adjektivoj por priskribi la akvon, ne du: “...too deep and dark and cool for his liking”. Kaj, en la angla, aliteracio: eventuale “...al li tro senlima, tro senluma, tro malvarma”.

Tuj poste preskaŭ biblie riĉa frazo en la angla povrigita en Esperanto: ”...vaporo kaj sufoka nebulo kovrus la tutan landon dum tagoj”. En la originalo legiĝas: “...a vapour and a steam would arise enough to cover all the land with a mist for days” do “...leviĝus nebulo kaj vaporo sufiĉaj por vuali dum tagoj la tutan landon” (tiu ĉi frazo prezentas apartajn problemojn al tradukonto pro la malfacilo distingi en Esperanto inter la anglaj “vapour” kaj “steam” plue tiklas la parenca nocio pri “mist”, nebuleto).

Klare: facilas kritiki, diablas traduki. Mi, kiu neniom Esperanten tradukis krom lingvo-ekzercoj kaj kiu ankoraŭ ne kuraĝas praktiki — laŭ Auld — ĉi tiun arton plej malfacilan, apenaŭ rajtas verŝi mizeran recenzanto-galon super tiun, kiu ja kuraĝas, kiu ja grandparte sukcesas. Kiel supre dirite: La hobito legindas. Ĝi meritas lokon ne nur sur la bretaro de ĉiu Esperanto-familio sed ankaŭ, pli grave, inter la manoj de ĉiu Esperanto-infano (kaj malinfano).

Do brave, sinjoro Gledhill, traduke ekgrimpu denove! Sed ĉi-foje, survoje al parnasa pinto, malpli impete. Profundiĝu en la lingva panoramo, plenigu la pulmojn per freŝaj frazoj, flaru la apudpadajn idiomojn — kaj tiel, lante, lante al la supro!

Paul Gubbins

Esperantaj Songazetoj

Esperanta Songazeto. № 9, 10, 11. — Kooperativo de Literatura Foiro, 1991-1993.

En la komenco de la 1990aj jaroj ajna muzika esperantlingva produktaĵo estis se ne unika, do almenaŭ mirinda. La kooperativo de Literatura Foiro (Svislando) tiam estis eldonanta Esperantajn Songazetojn.

Estas iom malfacile pritaksi similaĵojn nuntempe, ĉar nun ĉiu deziranto povas ekhavi preskaŭ ajnan (muzikan) varon. Sed kiam ne estis tiaj eblecoj, la Esperantaj Songazetoj, kompreneble, estis tre valoraj, ja ili enhavis po iom de ĉiuj literaturaj aŭdeblaj branĉoj. Por la recenzado estis proponitaj la numeroj 9a, 10a kaj 11a de la Songazetoj.

Ĉiujn tri kasedojn malfermas (post konciza enkonduko) iu muzikaĵo. Temas respektive pri la muzikbando Kajto, fragmentoj el la unuaj KDoj en Esperanto (La koro-sutro de Lou Harrison kaj Esperanto de Ryuichi Sakamoto), kaj “Osborne la kontraŭtenoro”.

La duan flankon de ĉiu Songazeto malfermas iu voĉlegita teatraĵo. En la menciitaj numeroj oni povas aŭdi La paneon de Serĝo Elgo, Triptikon de Giorgio Silfer kaj La ĉampionegojn de Dino Buzzati (tradukita de Giorgio Silfer).

La reston de la kasedoj plenigas diversaĵoj: jen voĉlegata poezio de Attila József (ESG-9), jen tiel nomita “rara sondokumento el la 1950aj” kiu prezentas al ni malnovan italan kanzonon (ESG-10), aŭ jen iuj primovadaj aĵoj (parolado de Raymond Schwartz en iu kunveno kaj intervjuo kun István Szerdahelyi en ESG-11).

Oni ne povas certe diri ĉu similaj songazetoj estus utilaj nuntempe, kiam multaj povas ĝui muzikajn avantaĝojn de komputilo kaj interreto.

Verŝajne kompilantoj de modernaj songazetoj devus elekti iun alian sistemon por elektado de sonmaterialoj, ĉar eĉ kvazaŭ plonĝante en la tempon kiam la menciitaj songazetoj estis aperigataj, oni interesiĝas ne pri ĉiuj prezentataj eroj. Kvankam entute la songazetoj, kiel la movada fenomeno, estas interesaj.

Grigori Arosev

Japanaj eldonaĵoj en 2000

Unu el plej menciindaj eldonaĵoj estas tiu de Osaka E-Societo, kies membroj post malfacila strebado realigis la propran eldonon de Vortareto de kombineblaj vortoj, parto A-K de Matubara Hatiro. La verko estas la unua parto de la multjara kolektado kaj studado de la aŭtoro. Ankaŭ Japana E-Instituto eldonis verkon de alia eminenta studanto de la lingvo: Esperantaj sinonimoj por japanlingvanoj de Saka Tadasi. Tiuj du verkoj estas utilegaj helpiloj al japanoj, kies lingvo estas tre malproksima de Esperanto.

La sola eldonaĵo en 2000 de Japana E-Librokooperativo, librofako de KLEG, estas Kvar fabeloj de Miyazawa Kenzi de Konisi Gaku.

Libroteko Tokio eldonis la trian kajeron de Raportoj el Japanio de Hori Yasuo. Ĝi kaj la du unuaj kajeroj estas aĉetataj ankaŭ de japanaj legantoj, kiuj supozeble bezonas gvidilojn por trafe esprimi japanaĵojn en Esperanto. De la sama eldonejo aperis la 8a suplemento de Etimologia vortareto pragmata de Esperanto (1991) de Yamasaki Seikô. Estas notinde, ke Fonto eldonis novan verkon de la akademiano Yamasaki Enkonduko en la japanan.

Okaze de la Japana E-Kongreso en Kumamoto oni eldonis du broŝurojn de tieaj samideanoj. La unua estas plejparte japanlingva Artikolaro de Bun’ichi Ishizaki, kaj la alia estas Lernolibro de Intersteno de F. de Kunovski kompilita de Hukahori Yoshifumi por japanlingvanoj.

Hokkajda E-Ligo eldonis broŝuron Raportoj de la karavano al For-Orienta Rusio. En ĝi oni dulingve raportas pri la aktivaj interŝanĝoj de la Ligo kaj Vladivostoka E-Klubo. La eldonon financis ekstermovada fonduso por internacia interŝanĝo de la nordaj regionoj en Hokkajdo.

Jarfine eldonejo Riveroj aldonis novan broŝuron al sia japanlingva serio de E-movado: Nakahara Syuzi kaj lia tempo verkita de bedaŭrata Nozima Yasutaro. Temas pri pioniro de Esperanto en Kioto, kiu eldonis monatan, nemovadan gazeton Tempo en la malfacila periodo antaŭ la dua mondmilito, kies redaktoro estis la aŭtoro mem.

Mine Yositaka

(Ĉi tiu artikolo samtempe aperas en la japana revuo La Movado.)

Gazetoj
Literatura Foiro. 2001: 189

La unua numero en la nova jarmilo estas vestita per bela plenkolora kovrilo prezentanta Jerusalemon, kadre de ĉi-jara serio pri la ideala urbo, interalie en la imagoj de homoj. Kvazaŭ por akcenti tiun temon, Zlatoje Martinov proponas tradukojn de pecoj el la interesa liriko de Milan Orlić, kies inspiro estas precize La Urbo.

Novjara salutmesaĝo de la prezidanto de LF-koop Marc Hiltbrand, artikolo de Giorgio Silfer pri la malfondita Gastejo Edmond Privat kaj la printempa programo de la progresanta Kultura Centro Esperantista estas parto de la “svisaj” paĝoj en la numero. Aldoniĝas al ili ankaŭ la uvertura poemo de Conrad Ferdinand Meyer tradukita de Willy Nüesch.

La baldaŭa promulgado de la Konstitucia Ĉarto okazonta 2 jun 2001 en Sabloneto kaj artikolo de Leen C. Deij kovras la kulturpolitikan temon, kiu tradicie ĉeestas en la revuo.

Carlo Minnaja recenzas libron de André Cherpillod pri Gaston Waringhien, kies centjaran datrevenon ni omaĝas en 2001.

La literaturo, kiel kutime, okupas plej multe da spaco. Sian novan originalan rakonton, Hema mankos al ni, proponas Julian Modest. Sabine Trenner recenzas la esperantan tradukon de la libro La mirinda sorĉisto de Oz, kaj Armando Zecchin kun Luciano Mantaut analizas la romanon La ŝtona urbo de Anna Löwenstein.

En la numero estas la voĉdonilo por la Premio La Verko de la Jaro, por kiu ĉi-jare kandidatas ses originalaj prozaj verkoj surmekatigitaj en la periodo 1999-2000.

La tria parto de la eseo de Daniele Vitali pri la literaturaj lingvoj en Eŭropo post la jaro 1989 aperas en la lingvopolitika rubriko. Al la demando “Kiam kie komenciĝis la Nova erao?” respondas Dimitar Haĝiev. Pri la tria orelo skribas Radosław Nowakowski.

HeKo

El Popola Ĉinio en la reto

Kun ĝojo ni informas vin, ke la reta El Popola Ĉinio jam aperis. Ĝi estas legebla ĉe www.chinareport.com.cn aŭ www.espero. com.cn. La nova EPĈ estas enhavoriĉa kun diversaj rubrikoj: Novaĵoj, Kulturo, Socio, Esperantujo, Inter ni, Homaro kaj naturo, Turismo, Ekonomio, Scienco kaj tekniko, Arto, Kuirarto, Sur nia librobreto ktp.

Redakcio de EPĈ

Franca Esperantisto adiaŭas

Laŭ la redakcia artikolo de Hervé Gonin en la februara kajero “Ekde marto Franca Esperantisto ĉesos sian aperon, ĝin anstataŭos nova revuo, kun nova skipo, nova aspekto, nova redakto-politiko”. Gonin redaktis la organon de UFE ekde la 273a numero.

Ricevitaj gazetoj

Bulgara Esperantisto. 2001/1;

Esperanto. 2001/2;

Esperanto aktuell. 2000/6;

Esperantolehti. 2001/1;

Fonto. 2001/241,242;

Franca Esperantisto. 2001/525;

Heroldo de Esperanto. 2001/1,2;

Internaciisto. 2001/2;

Kal-Ĉi Dokumentaro. 2001/1;

Kataluna Esperantisto. 2000/313;

Kontakto. 2001/1;

La Gazeto. 2001/92;

La KancerKliniko. 2001/97;

La Ondo de Esperanto. 2001/3;

La Revuo Orienta. 2001/2;

Le Travailleur Espérantiste. 2001/254;

Literatura Foiro. 2001/189;

Litova Stelo. 2001/1;

Monato. 2001/2;

Norda Stelo. 2000/4, 2001/1;

Oomoto. 2001/445;

SAT-Amikaro. 2001/558;

Sennaciulo. 2001/2;

Vekilo. 2001/1;

Venu kaj Vidu. 2001/18,19.

Mozaiko

Ni ricevis 24 solvojn de la Tri proverboj el la januara Ondo. Preskaŭ ĉiuj estis tute korektaj, nur tri havis erarojn. La ĝustajn respondojn sendis Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Ivars Barŝevskij, Sergej Paĥomov, Vladimir Denisov, Vadim Oparin, Viktor Alikin, Vladimir Vyĉegĵanin, Jelena Katajeva & Grigori Arosev, Valentin Melnikov, Oleg Sevruk (ĉiuj el Ruslando), A.P. Warren (Britio), Dieter Rocke (Svislando), Erkki Kemppainen (Finnlando), Könczöl Ernő (Hungario), Milan Smely (Ĉeĥio), Ludmila Orajevskaja, Tamara Popova (ambaŭ el Ukrainio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Donald J. Harlow (Usono). La libropremion lote gajnis Nikolaj Neĉajev el Irkutsk (Ruslando). Ni gratulas!

La ĝustaj solvoj:

  • 1. Kiam pasis aĝo, aperis saĝo. (ĝermo, kampo, kiso).
  • 2. Ne estas piediranto kolego al rajdanto. (najtingalo, espero, dika).
  • 3. Tablon ornamas ne tuko, sed kuko. (urso, dekano, kolbaso, teamo).
Moskvo estas ... superflua!

La januara urbokonkurso estis pli komplika ol la proverbo-konkurso. El la dek du ricevitaj respondoj nur du estis ĝustaj. Unu el ili faris Jacqueline Huberdeau el Francio. Sed la libropremion la loto donis al Jurij Kivajev el Kiĉier (Ruslando).

Sur la bildoj estis: Berlino, Parizo, Moskvo, Kopenhago, Prago, Seulo, Vaŝingtono kaj Londono. La superflua estas Moskvo, ĉar ĉi tie neniam okazis Universala Kongreso de Esperanto.

Krucvortenigmo “Dometo”

Ĉi-foje ne necesas sendi al ni la tutan krucvortenigmon. Solvu ĝin kaj kalkulu: Kiom da literoj “T” estas en la krucvortenigmo? La respondoj atingu nin antaŭ 10 jun 2001 poŝte aŭ rete (kulakova@akb.mplik.ru). Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

Horizontale: 2. Liberigi iun el danĝero (R); 4. Malnova mezurunuo por areoj; 6. Forigi, malaperigi, malakcepti; 8. Prepozicio; 9. Mallongigo de imperativo; 11. Artikolo; 12. Sufikso; 13. Scienco pri la monumentoj kaj artoj de la antikva epoko (R); 16. Ĥemia elemento n-ro 10; 17. Ne simila al aliaj kaj iom stranga.

Vertikale: 1. Teorio pri la medikamentoj kaj ilia uzo (R); 2. Longaj lignaj tabuloj, per kiuj oni sportas (R); 3. Ekkrii plendojn pro malfeliĉo; 4. Diferenca, malsama (R); 5. Persona nedifinita pronomo; 6. Trompiĝi, malpravi (R); 7. Supozi, fantazii (R); 8. Supra interna parto de ĉambro; 10. Unuaranga, unuagrada; 14. Eligi voĉmodulitajn harmoniajn vortojn aŭ sonojn; 15. Impresanta la flarsenton.

Kompilis Tatjana Kulakova

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76) E (LOdE-77)

E

Egalrajteco de la seksoj: ankaŭ viro rajtas babili telefone la tutan tagnokton.

En la negoco la komuna profito pli gravas ol la komuna lingvo.

En la nuntempa mondo malkreskas nombro da analfabetoj kaj kreskas nombro da homoj, kiuj ne legas pro propra plezuro.

Erinacon ne piedfrapu ... nudpiede.

Esperantistoj similas maristojn: ŝipanoj en ĉiu havenurbo, esperantistoj en ĉiu kongresurbo havas “edzinojn”.

Esperanto-aranĝo: renkontiĝo, dum kiu samlingvanoj parolas Esperante pri neniu temo.

Esperanto helpas la instruadon de fremdaj lingvoj malgraŭ la fakto, ke ĝia celo estis ĝuste nuligi la bezonon mem.

Esperanto: ilo por kaŝi pensojn antaŭ internacia publiko.

Esperanto ne estas morta lingvo, ĝi evoluas: mia lando iam apartenis al la nepagipova kategorio ĉe UEA, nun oni nomas ĝin kategorio B.

Esperanto rejunigas homojn, kelkaj iĝis jam infaneskaj.

Esperanto similas al religio, ĉiam troviĝas homoj, kiuj volas disvastigi ilin eĉ perforte.

Espero: bona se komence, mizera se fine.

Eternaj komencantoj havas grandan rolon en la movado: ili plibonigas la statistikon pri unuagradaj kursoj.

Nekrologoj

La 21an de decembro 2000 forpasis

Tomislav Mitroviĉ (1934-2000)

esperantisto ekde 1956, aktivulo de E-societo en Niŝ (Jugoslavio), kunlaborinto de multaj E-gazetoj, ĉefe per ilustraĵoj.

La 29an de decembro 2000 en Devon, Anglio, post Kristnaska festo kun sia familio forpasis

Margaret Trethowan (1922-2000)

ŝi eklernis Esperanton en 1982 kaj fariĝis fidela membro de Chippenham-a E-grupo kaj reprezentanto por EAB en la urbo. Kiel regula leganto ŝi ofte partoprenis en Mozaiko.

La 24an de februaro 2001 post longa kaj tre suferiga malsano je sia 56a jaraĝo forpasis doktoro de teknikaj sciencoj

Kiril Velkov (1944-2001)

membro de la Esperanta PEN Centro, honora membro de BEA, vicprezidanto de E-societo Sukceso, eksvicprezidanto de BEA, aŭtoro de Esperanto por komencantoj, kunaŭtoro de Ek al la leg’ kaj Tabuaj vortoj en Esperanto.

Ni funebras kaj kondolencas.

Anoncetoj

Ĉiu vorto en la rubriko “Anoncetoj” kostas unu rublon por ruslandanoj. Por alilandanoj kvin vortoj kostas unu respond-kuponon. La pagon sendu al Галина Романовна Горецкая je la redakcia adreso.

Komencanta instruanto de Esperanto serĉas esperantistojn-filatelistojn en la tuta mondo (krom Litovio) por interŝanĝi poŝtmarkojn.

Vjaĉeslav Vasiljev Adreso: UA-91005 Lugansk, Osipenko 10-2, Ukrainio.

43-jara esperantisto deziras korespondi.

Stanislav Meĥniĉev Adreso: RU-610035 Kirov, Maklina, 46-39, Ruslando.

Mi serĉas opiniojn pri la instruado de lingvoj kaj aliaj fakoj per Esperanto; la kurso EKU! ofertas bazon por tio.

Annice Szrajbman Adreso: 37 Graham Road, Mitcham, CR4 2HB, Britio.

33-jara rumana tradukistino deziras korespondi kun esperantistoj en la tuta mondo pri diversaj temoj, ekzemple: pri religio, turismo, haiku-poemoj, diversaj vivmanieroj.

Isaulă Gabriela Adreso: OP 13, CP 26, Bukuresto, Rumanio.

Bulgara esperantisto deziras korespondi tutmonde kaj interŝanĝi bildkartojn.

Stanislav P. Stojkov Adreso: BG-5100 Gorna Orjahovica, ul. Druĵba, 5-B-13, Bulgario.

La redakcio de LOdE serĉas malnovajn kajerojn de La Ondo de Esperanto, Ruslanda Esperantisto kaj aliajn librojn kaj gazetojn, kiuj estis eldonitaj en Ruslando kaj Sovetunio antaŭ la dua mondmilito.

Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Semjon Vajnblat jubileas

La 30an de marto 2001 prezidanto de E-klubo Verda akacio (Odeso, Ukrainio), tradukanto de kantoj kaj poemoj, Semjon Vajnblat festas sian 65-jariĝon.

Esperantisto ekde 1977, li instruis Esperanton al pli ol 1000 personoj en Odeso kaj gvidis paroligajn kursojn en Baltio, Ruslando kaj Armenio okaze de esperantistaj aranĝoj. Semjon Vajnblat estis vicprezidanto de UkrEA kaj gvidanto de ties instru-metodika sekcio.

Sed plej konata li estas pro tradukado de pli ol 500 rusaj, ukrainaj kaj moldovaj kantoj. En 1996 estis eldonita lia kantareto Kantoj pri Odeso kaj anekdotoj.

Odesaj esperantistoj, multaj el kiuj estas liaj lernantoj, deziras al la jubileanto sukcesojn en disvastigo de Esperanto, inspiron por verkado kaj tradukado, sanon kaj feliĉon.

Ludmila Orajevskaja (Ukrainio)

Por la nova jarmilo, jen bondezira donaco

Esperanto Desperado estas dana/pola/bosnia grupo kiu kantas ritmajn, humoristajn kaj orelfrapajn kantojn origine verkitajn en Esperanto.

La lastajn jarojn la muzikistoj ludis en diversaj konstelacioj, en diversaj aranĝoj. Sed en la somero 2000, kiam ili ludis dum la festivaloj KAFE kaj KEF, ili vere serioze iĝis bando kaj finfine estis pretaj por eldoni la unuan kompaktdiskon.

Plejparte la kantoj estas de Amir Hadziahmetoviĉ kaj Kim J. Henriksen. Ili renkontiĝis kune kun Helle Eble Cleary, kiam Amir venis kiel rifuĝinto al Danio de Bosnio fine de 1992. Sur la kompaktdisko li por la unua fojo prezentas tekstojn en Esperanto. Kim J. Henriksen, certe ĉiuj rememoras la orkestron Amplifiki por kiu li verkis la kanton Sola (el la kasedo Tute ne gravas).

Ĝuste malnovaj Amplifiki-kantaĵoj estis la bazo de la repertuaro en la komenco. Tial la grupo tiam nomis sin Brokantaĵo, kaj tiel daŭrigis la vortlud-tradicion de la unuaj rokbandoj kiuj kantas en Esperanto.

Tiutempe ili ludis en danaj kafejoj por neesperanta publiko. Ĉar la nomo “Brokantaĵo” ĉiam estis misprononcita kaj neniam komprenita, ili en la printempo 1997 ŝanĝis la nomon al Esperanto Desperado, kaj tuj Dana Radio invitis ilin al populara posttagmeza programo, kaj tie ili vive ludis 2 kantaĵojn.

Ĝis la somero 2000 ili kutime ludis pli aŭ malpli akustike. Ofte kun akordiono, fluto kaj gitaro, kaj dum periodo kun kongasoj. Sed printempe Brian Laustsen revenis de unujara mondvojaĝo kaj kune kun li kaj drumisto Tomas Crawfurd, Kimo kaj Amiro (Helle ne povis) koncertis en KAFE kaj KEF 2000.

Kaj nun jen ilia unua kodisko!

Tiu disko (referenco VKKD 34) disponeblas ĉe la kutimaj libroservoj aŭ rekte ĉe Vinilkosmo, po 85 FRF (13 Eŭroj) + 20 FRF (€ 3,05) por sendokostoj al Eŭropo (aliaj landoj, por pliaj kvantoj konsultu nin).

Mendojn de diskoj, Rok-gazet’-abonojn, inform-kaj katalogpetojn direktu al Vinilkosmo *Esperanto-Muzik-Prod.*

Adreso: FR-31450 Donneville, Francio

Rete: vinilkosmo@esperanto.org, aŭ rok-gazet’@esperanto.org

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №5

Redakcie

Kelkfoje estas malfacile trovi pretekston verki ion en la redaktora kolumno, kaj mi pensas, ke ni eble vane forigis la enhavtabelon. (Cetere, kion vi opinias pri tio?) Ĉi-loke aperas jen grava informo, jen komentario pri aktuala evento, jen klarigo pri iu novaĵo en nia revuo ktp. Sed en majo 2001 ni ne devas longe serĉi konvenan pretekston, ĉar ĉi tiu revuo estis refondita en majo 1991.

Ĝuste antaŭ 10 jaroj per fotokopiilo estis faritaj la unuaj ekzempleroj de kajero №1 de La Ondo.

Komplika estis nia situacio. Ja estis facile eldoni la samtempe refonditan Ruslandan Esperantiston, kun informoj pri la ĉefaj eventoj en Esperantujo, kaj multaj ruslandanoj abonis ĝin. Sed antaŭ dek jaroj la averaĝa ruslanda esperantisto apenaŭ povis pagi pli ol kvarpaĝan informilon. La pli ampleksa kaj varia LOdE havis tiam malmultajn abonantojn en Ruslando, sed konservi tiujn legantojn kaj aŭtorojn ni opiniis tasko, praviganta la malprofitan eldonadon de la dumonata Ondo.

Malgraŭ la sociaj kataklismoj, prezosaltado, inflacio, praktika malebligo de civilizita entreprenado, transpagaj problemoj, misfunkcianta poŝto kaj dudeko da aliaj ruslandaj periodaĵoj La Ondo trovis sian legantaron. Post kelkaj jaroj klariĝis, ke en Ruslando oni povas ekeldoni dignan ĉiumonatan revuon kaj per tio kontribui al la riĉigo de la internacia esperantista vivo. Do, meze de la jaro 1997 La Ondo ensorbis ĉiujn rubrikojn de RE kaj transformiĝis al ĉiumonata revuo — tia, kia ĝi estas nun.

Mi hipokritus, se mi dirus ke antaŭ dek jaroj ni ne revis pri tio. Ni ja revis, sed revante ni komprenis ke temas pri io fora kaj simila al la Fina Venko. Sed la revo realiĝis! La Ondo de Esperanto regule aperas, kaj ĝi estas sendata al preskaŭ mil adresoj en 46 landoj. Niaj du konkursoj (fotografia kaj literatura) kaj la proklamo de la Esperantisto de la Jaro iĝis integra parto de la tutmonda vivo esperantista.

Tio okazis nur et-parte pro ni mem. Fari ion seriozan dum jardeko oni ne povas sen subteno. Feliĉe ni trovis vastan subtenon. Ni dankas la elstarajn aŭtorojn kaj la ordinarajn esperantistojn, kiuj dediĉas parton de sia tempo al verkado de artikoloj, beletraĵoj kaj recenzoj por La Ondo. Ni dankas niajn legantojn, kiuj vivtenas la revuon per abonoj kaj donacoj. Ni dankas niajn perantojn. Ni dankas niajn kritikantojn — tute sincere, sen ili nia vivo estus malpli interesa.

Kun tiu subteno ni certe daŭrigos, kaj baldaŭ vi legos pri grava ŝanĝo en la eldonado de la revuo. Sed jam sekvakajere aperos plia sinlaŭda kolumno — ja antaŭ dek jaroj ni komencis ankaŭ nian profesian libroeldonadon.

Aleksander Korĵenkov

La kovrilpaĝa foto (disponigita de CO UEA) tamen ne montras la farantojn de La Ondo. La maja ĉefmaterialo pritraktas la Akademion, kaj tio estas ... hm, bona preteksto por aperigi la foton de la prezidanto de la Akademio, Geraldo Mattos (kun István Ertl).

Ĉu ni bezonas la Akademion?

La titolo, kiel ĉiuj miaj titoloj, estas iom provoka, kaj la respondo, kiel vi prave jam divenis, estas “jes”.

Mi klopodas klarigi la kialon aŭ la tialon, laŭ kelkaj esperantistoj (jen tipa demando por la Akademio).

Kiel mi ŝatas rediradi, multo (eĉ la kerno de la radikoj de la Akademio de Esperanto) komenciĝis en la jaro 1492a, la jaro en kiu oni malkovris Amerikon, la meza epoko en okcidenta Eŭropo finiĝis, kaj oni aperigis la unuan lernolibron de nacia lingvo en okcidenta Eŭropo. Temis pri la hispana, sed poste sekvis la aliaj.

Kiam la naciaj lingvoj en okcidenta Eŭropo progresis, oni kreis Akademiojn por poluri ilin, doni nacian normon, instrui homojn pri la ĝustaj uzoj, ktp. Je tiuj modeloj inspiriĝis esperantistoj, kiam ili kreis sian Akademion, kiu fiere anoncas en sia titolita papero, ke ĝi estas sendependa lingva institucio de la jaro 1905a (ni preteratentu detalojn pri nom-ŝanĝoj ĉi tie).

La agado de la naciaj akademioj kiel tiu de la Akademio de Esperanto estis ĉiam pridubata de multaj kaj ege admirata de kelkaj. Sed la pozicio de la internacia lingvo Esperanto estas iom aparta rilate al tiu de la grandaj naciaj lingvoj kun milionoj da parolantoj kaj kun vasta verkantaro kaj komunikaj rimedoj. Tio laŭ mi pravigas la ekziston de lingva instanco, kiu iel gvidu la pluplanadon de la lingvo.

Efektive Zamenhof planis la kernon de la lingvo; kaj poste la genia interkonsento pri la netuŝebleco de la Fundamento garantiis al Esperanto trankvilan evoluon for de la tumultaj eventoj okazintaj en aliaj internaciaj plan-lingvoj, kiuj estis tirataj al ĉiuj direktoj de tro fervoraj plibonigantoj.

Tamen Esperanto ne estas solida lingvo. Tion ni povas agnoski inter ni. Ĝi ne estas solida, ĉar la parolanta komunumo estas ankoraŭ tro malgranda por rezisti la “plibonigan” agemon de energiaj individuoj. Ĝi ne estas solida, ĉar ĝia komunumo estas tro disa kaj sekve tro preta ricevi influon de lokaj lingvaj kutimoj. La super-pezo de okcident-eŭropanoj kaj iliaj lingvaj preferoj estas nur unu simptomo de la situacio. Ĝi ne estas solida, ĉar ĝi ne estas prestiĝa, kaj pro tio ĉiu neesperantista membro de la publiko rajtas kritiki ĝin pro jena aŭ alia detalo, kun la sekvo ke esperantistoj provantaj akiri la favoron de la publiko, tuj proponas modifi parton de la lingvo.

Pro ĉiuj ĉi tiuj kialoj Esperanto estas en daŭra danĝero mis-evolui.

Al tio ni devas aldoni ke, kiel okazas pri la hebrea aŭ la araba aŭ la eŭska, novaĵoj, tio estas novaj aĵoj aŭ ideoj, malofte naskiĝas en nia komunumo mem. En nia kazo ni enportas en la komunumon inventojn de aliaj ĉiutage kaj emas, kiel ĉiuj, enporti ankaŭ la vortojn por nomi ilin. Nenio malbona en tiu enportado se la enportantoj komprenas la spiriton de la lingvo, ĝian superan skemecon, kaj provas sekvi la duan parton de la 15a regulo pri enportado de fremdaj vortoj. Sed tio malofte okazas. La batalo ĉirkaŭ komputero/komputoro/komputatoro/komputilo estas konata al ĉiuj. Multaj, kun bona konscienco, opiniis, ke la mondo ridos pri ni, se ni ne uzos ion, kio estas maksimume simila al la prestiĝa “computer”. Tio okazas ĉiutage pri la plej malsamaj aĵoj.

Pro tio nia Akademio, simile al la akademioj de malgrandaj lingvoj, devas daŭre sekvi ĉi tiun fenomenon, observi ĝin kaj klopodi restigi la lingvon en la sulko de la origina plano.

La malnova debato, ĉu nia Akademio devas, kiel la akademioj de la franca aŭ de la sveda, simple sekvi la evoluon aŭ pli aktive enplektiĝi en la procedon de kreado de novaj terminoj, estas antikva kaj ankoraŭ ne solvita.

Persone mi opinias ke nia Akademio estas pli lingvoplana institucio, kiel similaj instancoj pri afrikaj lingvoj, ol observanto de la evoluo, kiel similaj instancoj pri grandaj okcidenteŭropaj lingvoj. Sed ĉiu rajtas havi sian starpunkton pri tio.

Ĉu nia Akademio efektive faras tion? Tre malmulte, laŭ mi, pro multaj kialoj, ĉefe pro manko de rimedoj. Aliflanke niaj akademianoj faras tre multe tiurilate, kiel verkantoj de beletraĵoj kaj de instruaj materialoj, de vortaroj, ktp.

Dum la lasta periodo la Akademio eĉ provis fari decidajn paŝojn por alproksimiĝi al la popolo per la Konsultejo de la Akademio, kiu rete respondas demandojn de esperantistoj pri io ajn. La tipa demando estas io de ĉi tiu speco: “Kiel oni nomas en Esperanto tiun specon de aviadilo sen motoro de kiu homo pendas, lanĉinte sin de la supro de monto?”

Ne laste la Akademio kaj la akademianoj reprezentas nian komunumon en la scienca mondo, kiu okupiĝas pri similaj problemoj pri aliaj lingvoj. La simpozio pri lingva planado kaj leksikologio, organizata kunlige kun la Universala Kongreso en Zagrebo kunlabore kun la Kroata Akademio, elvokis amason da intereso ekster la Esperanto-movado, inter lingvistoj, kiuj mem venos tien por prelegi en nacia lingvo.

Fine mi menciu, ke nia Akademio per la lastaj elektoj reakiris la statutan nombron da membroj, 45, kiu ĉiam emas fali malsupren pro, bedaŭrinde, morto de la plej maljunaj membroj.

La (re)elektitaj akademianoj estas: Miguel Gutiérrez-Aduriz (Hispanujo), Ashvinikumar (Barato), Gersi Alfredo Bays (Brazilo), Vilmos Benczik (Hungarujo), Jorge Camacho (Hispanujo), André Cherpillod (Francujo), Probal Daŝgupto (Barato), Boris Kolker (Usono), Erich-Dieter Krause (Germanujo), Li Shijun (Ĉinujo), Anna Löwenstein (Italujo), Carlo Minnaja (Italujo), Sabira Ståhlberg (Bulgarujo), Trevor Steele (Aŭstralio), Humphrey Tonkin (Usono), Yamasaki Seikô (Japanujo), Amri Wandel (Israelo), Bertil Wennergren (Svedujo).

Ne ĉiuj havas blankan barbon kaj naz-pinĉajn okulvitrojn, kiel mi naive supozis, ke akademianoj laŭofice havas. Kelkaj estas eĉ virinoj, kio montras ke ankaŭ la Esperanto-Akademio cedis al la modo pri egalrajteco inter viroj kaj virinoj.

Sed ĉiuj estas tre kompetentaj pri la internacia lingvo, kiel ili pruvis per siaj ĝisnunaj verkoj kaj agoj. Bonan laboron al ili!

Renato Corsetti sekretario de AdE

Malmultekoste loĝi en Zagrebo

Loka Kongresa Komitato de la 86a Universala Kongreso de Esperanto informas ke en Zagreb estas je la dispono amasloĝejo kun plurlitaj ĉambroj. Bedaŭrinde, ne ekzistas ebleco de manĝado. Ankaŭ ne eblas veni pli frue kaj resti pli longe ol dum la kongreso daŭras. Prezo de la tranoktado por la tuta semajno ekde la 21a ĝis la 28a de julio estas 35 eŭroj. Lokoj limigitaj. LKK povas trakti nur la aliĝojn kun indikita kongresnumero.

Skribu rete: esperanto@zg.tel.hr

Vladimir Dujnić Loĝiga Servo

Perbuse kongresen!

Por faciligi la vojaĝon al la 86a UK Orbis Pictus preparis du buskaravanojn al Zagrebo: el Munkeno (Germanio) kaj Triesto (Italio) (ambaŭ kun la datoj 21-28 jul 2001) kaj peras la informojn pri la hungara, hispana kaj aliaj karavanoj. Krome, pretas la buso por ILEI-konferencanoj kiu veturigos ilin de Zagrebo al Lovran, tuj post la fermo de la kongresejo.

Pri la munkena karavano eblas informiĝi ankaŭ ĉe: s-ino Betti Maul-Propadović (Lindenweg 5, DE-82194 Gröbenzell. propadovic.nenad@debitel.net) kaj pri ĉiuj rekte ĉe Orbis Pictus (Via Leghissa 6, IT-34 131 Trieste. orbispictus@iol.it).

Višnja Branković

Kuracado per Esperanto

Masayuki Saionji, iniciatinto de Yumeiho terapio, havis publikan prelegon pri sia metodo en zagreba hospitalo la 7an de aprilo. Junaj terapiistoj el diversaj partoj de Kroatio venis informiĝi pri la metodo. Aparte interesis ilin enkadrigo de la masaĝa terapio en regulan sansistemon en diversaj landoj.

Masayuki Saionji partoprenos en julio Internacian Kongreson de Medicinistoj-Esperantistoj okazonta en Osijek en la semajno antaŭ la 86a UK. Tie li planas publikan prelegon por la terapiistoj de la regiono. En aŭtuno 2001 li planas seminarion por interesitaj terapiistoj.

La organizanto de lia prelego en Zagreb estis Asocio de kroataj terapiistoj, kiu reinvitas por Osijek. Kroata Esperanto-Ligo helpis en organizado kaj tradukado. Gazetaro informis.

Spomenka Štimec

La lingva ĉielarko

Seminario de TEJO “La lingva ĉielarko — ponto al kulturaj trezoroj” okazis 25 mar – 1 apr 2001 en Eŭropa Junulara Centro (Budapeŝto, Hungario).

La seminario estis dediĉita al la Eŭropa Jaro de Lingvoj kaj celis trejni pri organizado de Lingvaj Festivaloj — sukcesa internacia projekto, kiu montras diversecon kaj unikecon de lingvoj en la mondo, interkulture edukas, stimulas intereson al lingvoj kaj kulturoj.

Lingvaj Festivaloj sub diversaj nomoj okazas en diversaj landoj kaj urboj: Francio, Ruslando, Finnlando, Usono, Svedio, Ukrainio. La kerno de la Lingvaj Festivaloj estas lingvaj prezentoj (mallongaj kursoj). Nun oni povas konstati, ke rapide kreskas la intereso al tiu ĉi projekto, plifortiĝas kontaktoj inter diversaj Festivaloj kaj evoluas internacia movado de Lingvaj Festivaloj. TEJO konsideras ĉi projekton tre perspektiva por agado de lokaj junularaj E-organizoj kaj aktive subtenas ĝian evoluon.

Partoprenis la seminarion 37 reprezentantoj de junularaj organizoj el 23 landoj — studentoj, instruistoj, aktivuloj pri porlingvaj-kulturaj aferoj, lingvemuloj, kiuj interesiĝas kaj okupiĝas pri lingvistiko, lingva lernado kaj instruado, interkultura edukado, estas aŭ planas esti envolvitaj en projektoj, kiuj rilatas al lingvoj kaj kulturoj. La laborlingvoj de la seminario estis Esperanto kaj la angla. Oni organizis samtempan tradukadon. Partoprenantoj estis plejparte esperantistoj, dek venis el ekster la Esperanto-movado.

Honoraj gastoj estis Dennis Keefe (Usono/Francio), la “patro” de Lingvaj Festivaloj en Tours (Francio), Illinois (Usono) kaj Mauro La Torre (Italio), kunordiganto de la projekto Interkulturo.

Dum la seminario okazis prelegoj, laborgrupoj, videofilmoj, prezento de diversaj projektoj k.a. Apartan atenton dum la seminario ricevis la preparado al Lingva Festivaleto. Ĝi okazis fine de la seminario en Eŭropa Junulara Centro kaj estis vera pinto de la trejna semajno. Estis prezentitaj pli ol 20 lingvoj. La Festivalon partoprenis ankaŭ 10-15 budapeŝtanoj.

Distra parto de la seminaria programo konsistis el la interkona, internacia (prezento de naciaj manĝaĵoj), arta, ekstercentra (vizito al urba restoracio), konkursa kaj hungara vesperoj.

Multaj partoprenantoj esprimis emon organizi Lingvan Festivalon en siaj urboj. Multaj ŝatus kunlabori pri aliaj lingvaj kaj kulturaj projektoj.

Jekaterina Jevlampieva TEJO-komisiito pri Lingvaj Festivaloj

Koreio gastigos la 3an Azian Kongreson

La 3a Azia Kongreso de Esperanto okazos en Seulo 23-26 aŭg 2002. La dato estis fiksita en la unua preparkunsido okazinta en Seulo kun ĉeesto de 11 personoj. Inter ili estis Puramo Chong, Takeuti Yosikazu kaj Syozi Keiko el Komisiono pri Azia Esperanto-Movado de UEA (KAEM), d-ro Lee Chong-Yeong kaj LKK-anoj.

En la kunsido oni diskutis pri la konsisto de la organizantaro, pri la kongresa programo ktp. Poste oni vizitis la lokojn, kiujn LKK konsideris taŭgaj por la kongresejo. La insulo Chejhu estis proponita kiel kandidato por postkongresa ekskurso. Definitivajn decidojn oni faros en la dua prepara kunsido en decembro 2001.

GK UEA

PIV estas reviziita

“La definitiva enpaĝigo de PIV kaj la lasta korektada relegado progresas kontentige, tiel ke ni povos baldaŭ liveri la tute pretan tekston”, komunikis hodiaŭ la ĉefrevizianto, prof. Michel Duc Goninaz.

Sennacieca Asocio Tutmonda eldonos la libron, kiu fakte fontas el la iniciato de Eŭgeno Lanti en la 1930aj jaroj, kiam la unuan eldonon aŭtoris la svisdevena Grosjean-Maupin, kies disĉiplo kaj posteulo estis Waringhien.

Estas nun la oportuna momento por antaŭmendi la libron favorpreze (SAT, 67 avenue Gambetta, FR-75020 Paris, Francio; satesper@cybercable.fr).

HeKo

Paska kurso en KCE

Unuafoje Kultura Centro Esperantista organizis kursojn ankaŭ dum Pasko.

Ĉiuj tri niveloj okazis kun sukceso, sub la brila gvido de Stefano Keller (komencantoj), Stano Marček (progresantoj) kaj Giorgio Silfer (instrumetodiko). La partoprenantoj venis el kvin landoj, kaj ilia meza aĝo estis signife pli malalta ol ĉe la kulturaj monatfinoj.

La programon kompletigis diversaj distraj aranĝoj: ekskursoj al natur- kaj konstruceloj, ludoj, gastronomio, filmoj en Esperanto. La 14an de aprilo oni festis la Memortagon de niaj Pioniroj: temis ankaŭ pri la datreveno de la fondo de Heroldo de Esperanto kaj pri la apero de la dumila numero, ĵus redaktita!

HeKo

Du staĝoj en Kvinpetalo

E-Centro Kvinpetalo akceptis 8-13 apr 2001 dudek kvin geesperantistojn el diversaj regionoj de Francio kaj unu el Germanio.

En tre bonhumura etoso la partoprenintoj studadis kaj prepariĝis al la triagrada ekzameno pri la kapableco. Multaj temoj estis reliefigitaj de la du instruistoj (Pierre Royer, Georges Lagrange) kiel ekzemple la manieroj de tradukado kaj verkado. Poste, daŭrigante la etoson, kelkaj staĝanoj veturis al la Kongreso de SAT-Amikaro en Chambéry (Orienta Francio).

17-21 apr en Kvinpetalo 12 homoj sekvis staĝon de Claude Gacond pri historio de Esperanto kaj didaktikaj konsiloj al instruantoj, esplorante verkojn de la unuaj poetoj en la pionira periodo (1887-1919). Simpatia kaj studema etoso regis dum la staĝo. La kursomaterialo de Claude Gacond estos baldaŭ konsultebla kaj deŝutebla rete. Bonvolu peti informojn ĉe gacond@bluewin.ch.

Christian Isidore, Marie Christine, Zohra, Dinah Mackenzie Peers

Vintraj Tagoj de EAF

La Vintraj Tagoj okazis en la sud-finnlanda urbeto Hämeenlinna 17-18 mar 2001. La loka E-grupeto preparis viglan semajnfinon en la hotelo Emilia kaj la apudaj kunsidejoj de Osuuspankki. La loka gazeto Hämeen Sanomat atentigis pri la evento per antaŭsciigo kaj per granda artikolo (18 mar) kie aperis ankaŭ intervjuoj kun Marjatta Niemi kaj Jukka Laaksonen.

Sabate (17 mar) Esperanto estis finnlingve prezentita al aro da scivolemuloj fare de Anna Ritamäki. Ĉeestis sesdeko da aŭskultantoj. Poste prof. Jouko Lindstedt kaj Jorge Camacho el la Akademio de Esperanto rakontis pri la Akademio kaj ties laboro.

Prof. Lindstedt klarigis la diferencon inter vorto kaj radiko. En vortaro kapvortoj estas vortoj en alfabeta ordo, laŭ kiuj ni serĉadas tradukojn por niaj pensaĵoj. Dikigas la vortaron ne nur la nombro de la kapvortoj sed ankaŭ la ekzemploj pri ties nuancoj, stilo kaj uzado en frazoj. La manko de ekzemploj pri la uzado de iu vorto povas estigi miskomprenojn aŭ almenaŭ ĝeni la vortar-uzanton. Por bona vortaro estas diversaj kriterioj. Prof. Lindstedt rimarkigis, ke la grupo laboranta por nova Finna-Esperanta vortaro celas vortaron de 50 mil kapvortoj, sed la kvanton de la ekzemploj oni ne ankoraŭ decidis.

Riitta Hämäläinen kaj Jorge Camacho detale priskribis siajn labormanierojn kaj problemojn.

Malgraŭ la malvarma vento multaj partoprenantoj konatiĝis kun la urbo, serĉante literojn el monumentoj kaj tabuloj por solvi enigmaĵon, kiu fine klariĝis kiel Eterna lernanto. La unuan premion gajnis Raimo Tuisku. La sabato finiĝis per restoracia vespermanĝo kaj ludado, kie oni konatiĝis kun la Sufiksoludo de Jukka Vaijärvi, Gloso-Blago de Sten Johansson kaj konkursa vortodivenado helpe de ŝlosilaj priskriboj kaj sinonimoj.

Dimanĉo (18 mar) komenciĝis per matena preĝo organizita de KELF. Poste okazis la jarkunveno de E-Asocio de Finnlando (EAF). Komence de la kunveno la estraro anoncis, ke ĝi denove post kelkjara intertempo prijuĝis Esperanto-aganton de la Jaro. La premion ricevis Riitta Hämäläinen pro sia ŝlosila kontribuo al la tre sukcesa KEF-2000 projekto. La premio inkluzivis diskojn de Eurokka. Sekve la kunveno havis silentan paŭzon kondolence al Raimo Pystynen, kiu forpasis antaŭ nelonge.

La raportoj de la estraro (agadraporto kaj financa raporto por 2000) estis aprobitaj sen gravaj ŝanĝoj. Same la agadplano kaj buĝeto por la nuna jaro.

Jukka Laaksonen estis elektita kiel prezidanto de EAF. Kiel estraranoj elektiĝis Anna Ritamäki kaj Tiina Oittinen kaj Anna-Liisa Heikkinen. Vic-estraranoj estas tute novaj: Eila Martin, Raita Pyhälä, Jukka Vaijärvi. Kiel revizoroj daŭrigas Heta Kesälä kaj Erkki Kemppainen; la vic-revizoroj iĝis Seija Kettunen kaj Marja-Liisa Parpala.

La membrokotizoj estis neŝanĝitaj. Kiel estraranoj de fonduso Propra Ejo daŭrigas Irma Heikkilä kaj Harri Laine.

Post la jarkunveno okazis informada duonhoro: Riitta Hämäläinen prezentis la venontajn Aŭtunajn Tagojn kaj Jukka Laaksonen la venontajn somerajn kursojn. Poste Jorge Camacho prelegis pri tradiciaj vortoj kaj neologismoj.

Lasta vera programero de la tagoj estis Vortkonsilio. La konsilio konsistis el Riitta Hämäläinen, Jorge Camacho kaj Jukka Laaksonen, kiuj kun prezido de Anna Ritamäki klopodis eltrovi trafajn tradukojn por finnlingvaj vortoj kolektitaj de la publiko. Fine estis tradicia posttagmeza kafo, dum kiu lokaj esperantistoj (precipe Marjatta Niemi, Eila Dahlman kaj Kati Lindell) estis aplaŭde dankitaj kaj ricevis malgrandan subvencion por la venonta aktivado.

Raita Pyhälä, Jukka Laaksonen

Sur la foto: Jorge Camacho, Anna Ritamäki, Riitta Hämäläinen kaj Seija Kettunen. (Fotis Raita Pyhälä)

Pli ol 200 en Chambéry

14-18 apr la tre bela alpa urbo Chambéry [Ŝamberi] akceptis la 56an Kongreson de SAT-Amikaro en iama maneĝo transformita en belegan kongrescentron. La partoprenantaro estis pli internacia ol kutime: pli ol 10 landoj estis reprezentitaj.

Poŝta stampo, ekspozicio pri Esperanto, ekskursoj estis ja pli malpli kutimaj kongreseroj. Impona libroservo, prizorgata de Bernard Schneider kaj helpantoj, kontentigis la bezonojn de literaturŝatantoj per libroj eldonitaj ankaŭ de Sezonoj.

Prelegoj temis i.a. pri “Identeco kaj eŭropa konscienco” (Zlatko Tiŝljar, Slovenio), la afrika Esperanto-movado (Désiré Rabevazaha, Madagaskaro), uzo de la komputilo kaj de la Reto (André Grossmann, Francio), ATTAC-movado (René Ballaguy), Edukado, instruado, civitaneco kaj Esperanto (Thierry Saladin), Indiĝenaj dialogoj (Philippe Chavignon)...

Fariĝis preskaŭ kutimo inaŭguri Zamenhof-Esperanto-Objekton okaze de SAT-Amikaraj kongresoj. Chambéry jam havis Zamenhof-skvaron, Esperanto-memorplakon kaj Zamenhof-monumenton. Ĝi ricevis sian kvaran ZEOn (kaj Francio sian 164an) per inaŭguro de Esperanto-arbo sekvojo, por memorigi ke usona ĉeroka esperantisto N. I. Sekvojo estas nun en kalifornia malliberejo, mortkondamnita surbaze de dubinda akuzdosiero. Krome, same kiel jam okazis dum la lastaj kongresoj, metalaj plakoj kun la surskribo “Esperanto — langue internationale / internacia lingvo” estis definitive instalitaj ĉe la ĉefaj enirvojoj de la urbo.

La postkongresa tago estis dediĉita al kolokvo pri “Multlingvismo kaj Lingvo Internacia” kun partopreno de Michel Duc Goninaz, Claude Piron, Zlatko Tiŝljar, Désiré Rabevazaha. La programo finiĝis per lumbilda prelego de Bruno Robineau kiu, kun sia edzino Maryvonne, ĉirkaŭiris la mondon dum ok jaroj. Ambaŭ spertis la utilecon de Esperanto kiun ili lernis post la ekiro.

SAT-Amikaro jam havas kongresurbojn por la tri venontaj jaroj: laŭvice Vigy (nord-oriente), Toulouse (sude) kaj La Roche-sur-Yon (okcidente).

Inter la gravaj projektoj de SAT-Amikaro estas aĉeto de nova sidejo en Parizo, reeldono de modernigita lernolibro surbaze de metodo kiu jam montriĝis efika, ekspozicio pri la laborista movado en Parizo fine de septembro kaj komence de oktobro.

La retpaĝoj de SAT-Amikaro konstante pliriĉiĝas per novaj dokumentoj en la franca lingvo pri Esperanto ĉe www.multimania.com/satesperanto/satamikaro/index.html.

Henri Masson

Jarkunveno de EAB

60 homoj partoprenis la jarkunvenon de Esperanto-Asocio de Britio kaj kunajn programerojn kiu okazis 31 mar 2001 en Bloomsbury, Londono.

Matene, d-ino Marjorie Boulton elokvente prelegis pri la literatura signifo de William Auld. Ŝi trafe uzis la similaĵon de alta turo kun diversaj fenestroj tra kiuj oni povis rigardi diversajn pejzaĝojn tiamaniere eksplikante la diversecon de la Aulda literatura kontribuo. Je la fino de la prelego ŝi image paŝis ekster la turon kune kun la aŭskultantaro por rigardi la tutan literaturan konstruaĵon kaj agnoski la atingojn de humila geniulo.

Posttagmeze Edmund Grimley Evans prezidis dum la bone organizita kaj pozitiva jarkunveno. Bill Walker kaj d-ro Derek Tatton resumis la komplikan intertraktadon inter EAB kaj la urbego Stoke-on-Trent pri la starigo de nova asocia sidejo ĉe Wedgwood Memorial College, Barlastono. Estis indikite, ke oni ĵus atingis leĝan konsenton pri ĉiuj gravaj punktoj. Ilia kontribuo estigis longan ovacion.

David Kelso, la nova Direktoro pri evoluigo, klarigis sian vizion por la renovigata brita movado, kaj emfazis sian deziron aŭskulti sugestojn kaj komentojn de la membraro. Terry Page, la nova respondeculo pri Britaj Kongresoj, resumis la rezultojn de sia komenca konsultado. David Bisset, prezidanto de la Publica Komitato, indikis sian deziron kreive labori kun la Direktoro kaj plene ekspluati la novajn eblecojn kiuj rezultiĝus de la translokiĝo al Barlastono.

Estis ĝenerala konsento inter la partoprenintoj ke post la malfacilaĵoj de la pasintaj du jaroj la brita movado nun troviĝas sur la sojlo de nova epoko: epoko kiu kongruas kun la nova jarmilo.

La sidejo de EAB nun troviĝas en portempa loko ĉe Barlastono; la nova konstruaĵo espereble pretiĝos aŭtune.

David kaj Jean Bisset

Ĉeĥa kulturo per Esperanto

Sukcesa kultura prezentado okazis en Budapest 6 apr 2001. Dum preskaŭ du horoj estis prezentataj perloj de la ĉeĥa kulturo ne pere de la hungara lingvo, kiel kutime en la Ĉeĥa Centro, sed ĉi-foje Esperanto funkciis en la rolo de pera lingvo.

La direktoro de la Centro Tamas Csemi subtenis la prezentadon per pago de la vojaĝ- kaj restadkostoj de la reprezentanto de Ĉeĥa E-Asocio Vlastimil Kočvara. Komence de la programo Tamas Csemi salutis la pli ol 40 partoprenantojn kaj esprimis sian estimon al esperantistoj, kiuj agadas por nobla ideo.

En la duparta programo, kiun organizis Hungaria E-Asocio, kunlaboris proksimume 15 esperantistoj el ĉiuj generacioj. La anoj de László Németh Gimnazio — kun la gvido de Zsofia Baross — la unuan fojon rolis antaŭ la publiko, sed sukcese. Vlastimil Kočvara koncize prelegis pri la historio de ĉeĥa literaturo kaj prezentis kelkajn poemojn ankaŭ ĉeĥe por konigi la ĉeĥan lingvon al hungaroj. Oszkár Princz prezentis mondfamajn ĉeĥajn muzikistojn kun muzikaj ilustraĵoj. Du malnovaj esperantistoj sinprezentis tute alie, ol ili estas konataj — Imre Szabó kaj Iván Bujdosó — ja ili surscenigis parton de dramo Aŭdienco de fama ĉeĥa verkisto Vaclav Havel. Fine de la programo la partoprenantoj kune kun la kantgrupo kantis du konatajn ĉeĥajn popolkantojn.

Post la unua parto de la prezentado okazis paŭzo dum kiu — dank’ al la direktoro de la Ĉeĥa Centro — la partoprenantoj povis refreŝiĝi per trinkaĵoj kaj kukoj.

Oszkár Princz

Bela surprizo en Francio

Gurde anoncita per la titolo “La malsukceso de Volapuko kaj de Esperanto” por la sabato (17 mar) 55-minuta radioelsendo de France Culture, unu el la stacioj de Radio France, estigis maltrankvilon inter la esperantistoj de la franclingvaj landoj. La inform- kaj rebat-servo de SAT-Amikaro atentigis tutmonde pri neceso de vigla atentemo kaj preteco al tuja amasa reago. Tiun maltrankvilon pravigis pluraj misprezentoj de Esperanto en parizaj amasinformiloj dum la antaŭaj semajnoj.

La interparolado okazis kadre de la Eŭropa jaro de la lingvoj kaj rekte el la Salono de la Libro en Parizo. Ĝin gvidis Jean-Noël Jeanneney, iama prezidanto-ĝenerala-direktoro de Radio France. La invitito estis Jean-Claude Lescure, 40-jara historiisto, kiu esploris dum la lastaj jaroj la strebadon al kreo de internacia lingvo, kun aparta atento al Volapuko kaj Esperanto. Pri tio li verkis tezon kiu baldaŭ aperos libroforme en la franca.

Maloftege okazis, ke neesperantistoj tiel bone kaj longtempe parolis pri Esperanto. Aperis el la tuto ke fakte fiaskis nur Volapuko, kaj ke Esperanto daŭrigis sian vojon malgraŭ obstakloj, ĉefe politikaj, i.a. pro la francaj registaroj.

La tuto estis vere honeste prezentita, interesa, sen malicaj demandoj. S-ro Jeanneney montriĝis tre scivolema kaj oni povas supozi ke la aŭdigo de registraĵo (Havebla ĉe SAT-Amikaro por mendoj el Francio kaj ĉe SAT por la aliaj landoj: 5,34 eŭroj) de tiu elsendo povas veki saman scivolemon flanke de la publiko.

Sekve, la atentigo pri necesa preteco reagi transformiĝis en alvokon por sendi... gratulojn!

Henri Masson

Oszkár Princz: inspektoro

Oszkár Princz, ĝenerala sekretario de Hungaria E-Asocio, estis elektita al la posteno de inspektoro ĉe la ŝtata Hungara Radio kaj Televido, 29 mar 2001 en Budapeŝto.

La inspektoraro traktas kaj decidas pri ĉiuj gravaj, principaj aferoj de la landa Radio, kiu havas plurajn landajn kaj regionajn programojn kaj redaktejojn. La unua tasko de la nova inspektoraro estos elekti novan prezidanton por la Hungara Radio. La elekto de Princz eblis ĉar en Hungario ankaŭ kulturaj societoj rajtas proponi kandidatojn. Pro la granda nombro da kandidatoj estis decidite elekti per lotumado. La sagacon de esperantistoj premiis la bona ŝanco.

HeKo

La unua LF en Ukrainio

Lingva Festivalo en Berdjansk (Ukrainio) okazis 17 mar 2001 en lernejo №15 kaj kulturdomo Nefteĥimik. Estis prezentitaj 25 lingvoj.

La lingvojn prezentis profesiaj instruistoj kaj amatoraj lingvosciuloj el 3 institutoj, 1 faklernejo, 8 lernejoj, 1 kulturdomo kaj la domo de junulara arta kreado.

Laŭ informo de la junulara sociologa klubo (kiun gvidis esperantistino Viktorija Novickaja) la plej popularaj lingvoprezentoj estis la franca, hispana, germana kaj turka. 150 personoj vizitis prezentojn de Esperanto kaj 15 el ili esprimis deziron lerni la lingvon.

Kadre de LF okazis 2 poliglotaj konkursoj (inter lernejaj kaj studentaj teamoj). 18 mar okazis solena fermo de la LF kaj internacia koncerto. La lingvoprezentan parton en lernejo №15 vizitis ĉ. 800 homoj, la konkurs-koncertan parton en Nefteĥimik vizitis entute ĉ. 1000 homoj.

Konstantin Demjanenko

Aprilaj Ridetoj

Ĉiuj scias, ke la 1a de aprilo estas Humura Tago, sed eble ne ĉiuj scias, ke Odessa estas neoficiala ĉefurbo de humuro en eks-Sovetunio, kaj des pli nun estas tiu en Ukrainio.

En la 1980aj jaroj en Odessa okazis famaj humuraj Esperantaj festivaloj Aprilaj Ridetoj al kiuj venis ĝis 100 gastoj. Nepra programero tiam estis humura koncerto fare de ĉiuj partoprenantoj. Sed pasas la tempo. Ŝanĝiĝas ĉio. Nur la Humura Tago restas konstanta festo en Odessa.

En 1995 la stafeton reprenis junulara E-klubo Verdaĵo, kiu organizis Aprilajn Ridetojn en nova formo, kiel renkontiĝo de junaj esperantistoj. La ĉefaj partoj de ĝi nun estas urboludo, intelektaj ludoj, amika vespero kaj urbaj eventoj: gapado al humura procesio, partoprenado en diversaj surstrataj aktivadoj, kamelrajdado en la urba zoo ktp. Ankaŭ ĉi-jare okazis tiu renkontiĝo, kun gastoj el Kievo kaj Moskvo.

Ne domaĝu tiuj, kiuj ne sukcesis veni al ni ĉi-jare! En 2002 Odessa denove invitas vin al Aprilaj Ridetoj!

Tatjana Auderskaja

Motorcikle al la Fina Venko

EMĈ (Esperantista Motorciklanta Ĉeno) ekspoziciis sian budon dum la semajno Renkonto kun Esperanto, organizita de la Kultura Oficejo de Namur en februaro (vidu la artikolon de Claud Piron en la aprila Ondo).

La iniciatoro de EMĈ estas André Rambeaŭ. EMĈ volas arigi la esperantistajn motorciklantojn en la mondo. Ĝi estas aliĝinta al FEMA (Federacio de Eŭropaj Motorciklaj Asocioj) kaj ekde 1998 al UEA. EMĈ tradukas en Esperanton kaj disvastigas la raportojn de FEMA pri la Eŭropaj leĝoj koncerne la motorciklantojn.

Ĉiujare EMĈ partoprenas, fiere montrante la Esperantan flagon, en pluraj motorciklaj manifestacioj, interalie en la tradicia promenado kun la eŭrodeputitoj en Strasburgo. EMĈ esperas, ke multaj esperantoparolantoj aliĝos al ĝi.

Adreso: 27 La Fagne de Chimay, BE-6460 Chimay, Belgio

Rete: emcx@skynet.be

Marcel Delforge

Karolo Piĉ kaj liaj mondoj

Internacia Esperanto-Konferenco ĉi-jare okazos en Strážnice 14-20 jul. Ĝia temo estas Karolo Piĉ kaj liaj mondoj.

14 jul. Akceptado. Renkontiĝo de E-filatelistoj. Interkona vespermanĝo. 15 jul. Malfermo, prezento de la temo kaj de kvin verkoj proponitaj por OSIEK-premio. Prelego pri Strážnice. Ekskurso kun esperanta ĉiĉerono. Balo. 16-19 jul. Pritemaj prelegoj kun liberaj, sencenzuraj diskutoj. Aliaj prelegoj. Historio kaj nuno de Ĉeĥio, E-kulturo. 20 jul. Sintezo de la konferenco. Ĝenerala Asembleo de OSIEK. Voĉdono por OSIEK-premio. Loko de IEK-2003 ktp.

Dum la tuta semajno estos prezentataj multaj kulturaj programeroj: ekskursoj, koncertoj, poeziaj vesperoj, dancoj, ekspozicioj.

Postkonferencaj ekskursoj.

21 jul. Tuttaga ekskurso al Litomyšl. 22 jul. Busekskurso al regiono de kasteloj: Valtice, Lednice ktp. 23 jul. Ŝipekskurso tra Bata-kanalo.

Loko. Strážnice situas rekte je la landlimo kun Slovakio, 90 km de Vieno, 90 km de Brno, 399 km de Prago. Mondfame konata dank’ al Internacia folklor-festivalo, ĝi apartenas al regiono Moravské. Slovacko, unu el la plej allogaj en Ĉeĥio.

Loĝado. Loĝado kaj prelegoj okazos en studenta hotelo Interstudent, kiu situas 10 min piede de la fervoja stacidomo kaj 15 min de busa stacidomo.

Adreso: Esperanto, p.k. 36, CZ-696 62 Strážnice, Ĉeĥio (loka); Eric Laubacher, 1 rue Louis-Antoine de Bougainville, FR-78180 Montigny le Bx, Francio (konstanta).

Rete: andreahslvc@iol.cz (loka) ericl@iname.com (konstanta).

Vide el Bruselo

Malvarma Roterdamo

Kiel denaska parolanto de la angla, mi neniam alparolu fremdlingve ĉe internaciaj renkontoj. Tamen ĝuste tio okazis dum malvarma kaj pluva semajnfino en novembro 2000. Tiam deko da esperantistoj kunvenis je kosto de la UEA ĉe la Centra Oficejo en Roterdamo. Kiel nova esperantisto, mi malcerte serĉis miajn vortojn en fremda lingvo. Aliaj, esperantistoj ekde dekoj da jaroj, flue parolis. Tian lingvan malegalecon mi ĝis tiam neniam spertis!

Kion ni faris je kosto de UEA en Roterdamo? Ni diskutis... Kaj ni diskutis. Esperantistaj gravuloj nun konscias ke Eŭropo unuiĝas. La marŝo al “pli proksima unuiĝo” estas evidenta ankaŭ en meza kaj orienta Eŭropo. El la lingva vidpunkto, ĉi tiu historia proceso forte favoras la superregon de la angla. Sendube pro tio, kelkaj movadanoj plendas pri la manko de profesia kaj daŭra agado favore al la ideoj malantaŭ Esperanto, t.e. lingva diverseco kaj egaleco. Tiuj movadanoj malesperas pro la malbona bildo de Esperanto kaj esperantistoj ĉe politikistoj kaj ĵurnalistoj (Eŭropa parlamentano klarigis al mi, ke la “kelkaj” esperantistoj estas nur “politike naivaj emeritoj”!). La roterdama kunveno celis diskuti tiajn problemojn kaj ellabori strategiojn por eŭropaj esperantistoj.

Dum la kunveno evidentiĝis granda diverseco de niaj vidpunktoj. Partoprenantoj kun sperto de la ĉiutagaj problemoj de CO kaj de landaj E-organizoj, ŝajnis favori internan strategion: fortigi la tradician funkciadon de la movado (renkontoj, CO, revuoj ktp). Aliaj, ankaŭ mi mem, favoris eksteran strategion: peresperanta agado por lingva diverseco kaj egaleco ĉe politikaj instancoj kaj ĵurnalistoj.

La kunveno bedaŭrinde ne atingis konkretan rezulton. Tamen sekvis gazetara komuniko de UEA pri “grava” kunveno de “elstaraj” esperantistoj celanta plibonigon de la Eŭropa agado. Ankaŭ sekvis serio de elektronikaj mesaĝoj pri la fortigo de la scienca agado en Eŭropo kaj proponoj, sen detalaj financ- aŭ agadplanoj, pri starigo de brusela oficejo. Post du monatoj la fluo de mesaĝoj haltis. La ideo pri oficejo en Bruselo iom post iom malaperis.

Cinikulo eble demandus: kial UEA pagis hotelkostojn dum semajnfino por deko da “elstaraj” esperantistoj? Ĉu ni mem devintus pagi nian diskutrondeton? Tiaj demandoj maltrafas. Jes, la kunveno malsukcesis. Jes, ni nenion konkretan atingis. Tamen, almenaŭ por mi, la kunveno alportis gravan konstaton: la internacia esperantista movado (ĉefe UEA) ne havas pliajn fortojn kaj financojn por politika agado en Eŭropo. Ĝia batalo por travivo estas lukto por pli bone organizitaj kongresoj, pli moderna Centra Oficejo, kaj pli agrablaj publikaĵoj. Se UEA sukcesos, eble post kelkaj jaroj, ĝi povos konkrete helpi homojn rekte kaj nerekte suferantajn pro lingva malegaleco. Do, hispana amiko en Bruselo hodiaŭ akceptu la centojn da diskriminaciaj dunganoncoj, postulantaj denaskajn parolantojn de la angla, faritaj per “eŭropaj” organizoj.

Bonŝance, pro la kultura anekso de mia lando, Kimrio, mi jam denaske parolas la anglan! Mi neniam pagos eŭrocenton al Berlitz, Wall Street Institute, Inlingua kaj aliaj fabrikoj de anglaj “parolantoj”.

Dafydd ap Fergus

Balkana Kongreso

La Balkanaj E-Kongresoj (BEK) komenciĝis en 1947 per la unua BEK en Asenovgrad (Bulgario), sekvita de kongresoj en Varaždin (Kroatio, 1948) kaj Budapeŝto (Hungario, 1949). En 1983 la tradicio estis restarigita: Bankja (Bulgario), poste Atheno (Grekio, 1984) kaj Ohrid (Makedonio, 1989).

La Balkanaj Junularaj Konferencoj (BAJK) komenciĝis en 1994 per la unua en Sofio. Sekvis tiuj en Beogrado (1995), Timiŝoaro (1996), Tirano (planita por 1997 sed neokazinta), Niŝ (planita por 1999 sed neokazinta), Kopaonik (2000).

La demokratiaj ŝanĝoj en la socio fine de la 1980aj jaroj influegis ankaŭ Esperantion. Estas disputo, ĉu tio estas por bono aŭ por malbono, tamen estas fakto ke la esperantista komunumo ne estas la sama kiel antaŭ dek jaroj.

La defioj de la 21a jarcento, la politikaj kaj ekonomiaj realaĵoj, la eventoj en la Balkana regiono stimulis serĉi novajn formojn de kunlaboro, novtipan kunlaboron inter la esperantistoj. Tial la iniciato de E-Societo Sukceso (Vraca, Bulgario) okazigi la 8an BEK estas admirinda kaj subteninda per aktiva partopreno. La organizantoj celas, krom proponi diskutojn kaj riĉan kulturan kaj ekskursan programon, ebligi ankaŭ renkontiĝon de la nova generacio, per la 7a Balkana Junulara Konferenco (BAJK), ĉar sen junularo ne estos estonto. Pri la graveco de tiu evento parolas la fakto, ke nia aranĝo estos parto de la programo de la tradiciaj kulturaj festoj Botev-tagoj en Vraca.

Programo de BEK-8 kaj BAJK-7

24 maj Akcepto kaj registriĝo (ĉe la stacidomo). Partopreno en la solenaĵoj dediĉitaj al la Tago de la slava alfabeto, la bulgara kulturo kaj klerigo kaj en la solenaĵoj okaze de la oficiala inaŭguro de Botev-tagoj. Vizito al la traca trezoro de Rogozen kaj la loka historia muzeo. Videofilmo en Esperanto. Interkona vespero.

25 maj Sekciaj kunsidoj. Oficiala malfermo (en la artgalerio). Vizito al Esperanta ekspozicio. Inaŭguro de marmora tabulo okaze de la Kongreso. Internacia vespero.

26 maj Vizito al la kaverno Ledenika. Sekciaj kunsidoj. Internacia konkurso-recitalo pri Botev-poezio en Esperanto (en la junulara domo). Arta programo (en la junulara domo). Adiaŭa vespero.

27 maj Ekskurso al Ĉerepiŝ-monaĥejo. Tagmanĝo en la monaĥejo. Forveturo.

Urbo Vraca situas en la nord-okcidenta parto de Bulgario kaj estas la plej granda urbo en ĉi tiu regiono, kun riĉaj esperantaj tradicioj pli ol 90-jaraj. Ĝi estas bone atingebla kaj per trajno kaj per ŝoseo.

La akceptejo funkcios 24 kaj 25 maj 2001 ĉe la informejo de la stacidomo en Vraca.

Adreso: Esperanto, p.k. 26, BG-3000 Vraca, Bulgario

Telefono 359 92 24890, 359 92 21044

Rete: sukceso@dir.bg

Ljubomir Trifonĉovski

Kurte

Proponita de la urba konsilanto Carlos Alberto Jorge k jam sankciita de la urbestro Virgílio Galassi, brazila urbo Uberlândia nun havas leĝon, kiu permesas instruadon de E-to en la urbaj lernejoj ekde la 5aj klasoj de la unua grado. (Brazila Esperantisto)

Budo rezervita de UFE k prizorgita de JEFO denove prezentis E-ton ĉe Expolangues en Parizo 31 jan – 4 feb; 250 vizitintoj de la ekspozicio skribis sian adreson por postaj kontaktoj. (Le Monde de l’espéranto)

Post faka esplorado k kelkaj vizitoj al la hejmurbeto de William Auld, la Nacia Biblioteko de Skotlando (Edinburgo) decidis akcepti la bibliotekon de Auld; baldaŭ oni transportos ĝin al Edinburgo. (Esperanto en Skotlando)

Fondita en 1997 senprofitcela asocio Réinsertion et Espéranto servas kiel sociala objekto por reintegriĝo de senlaboruloj, ricevantoj de Minimuma Integriĝa Enspezo, gejunuloj en ekstrema situacio, pere de lernado k posta diskonigado de E-to. (SAT-Amikaro)

Okaze de la 90-jara jubileo de Norvega E-Ligo (27 jan) fine de januaro kvar gazetoj aperigis artikolojn, k tri radioj elsendis intervjuojn kun e-istoj. (Norvega Esperantisto)

Dagens Nyheter, unu el la ĉefaj svedaj ĵurnaloj, havis 12 feb preskaŭ tutan grandpaĝon pri E-ro en la kultura sekcio. (Heroldo de Esperanto)

16 mil 728 korespondaĵojn ricevis E-redakcio de Radio Aŭstria Internacia (ROI); tio estas duono de la tuta kvanto (33 mil 309). La duan lokon okupis la germana redakcio kun 9 mil 427 ricevitaj korespondaĵoj. (Heroldo de Esperanto)

Ekde 1 feb radiostacio ZYC-567 en Anápolis (Brazilo) ĉiusabate elsendas duonhoran E-programon je 18h30. (Brazila Esperantisto)

CDELI (Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia) ĉe la urba biblioteko de La Chaux-de-Fonds en la jaro 2000 katalogis 172 novajn librojn. En 2000 esplorantoj venis el Bulgario, Ĉinio, Francio, Hungario, Nederlando, Pollando k Svislando. (Svisa E-Societo Informas)

Prezidanto de Hungaria E-Asocio, d-ro György Nanovfszky, ekde ĉi tiu printempo ree laboras kiel diplomato: li oficas kiel ambasadoro en Singapuro. Konsekvence li forlasas la postenon ĉe HEA. (HeKo)

En 2000 SAT-Amikaro (Laborista E-Asocio de Franclingvaj Landoj) havis 774 membrojn. (SAT-Amikaro)

Manifestacio en Niĵnij Novgorod

30 mar-2 apr en Niĵnij Novgorod en la lernejo № 154 okazis Strelka-3 — printempa renkontiĝo organizita de E-klubo Ĉapelo por ĉiuj, kiuj amas vivon, ridon kaj la 1an de aprilo. Registriĝis 69 personoj el 6 urboj, sed entute partoprenis ĉ. 85 personoj. Inter la partoprenintoj estis 4 E-familioj, tri el ili — kun infanoj.

Al la programo kontribuis ankaŭ junulara klubo de praktika psikologio Lad kaj Instituto de evoluigo de kariero. Unio de Studentoj de Niĵnij Novgorod helpis al ni en kelkaj gravaj momentoj de organizado.

La plej interesaj kaj memorataj estis tri eventoj.

1. Urba bloko — ekskurso en la urba Kremlo kun kunligitaj piedoj, manifestacio por la gloro kaj plivastiĝo de la E-movado en Niĵnij Novgorod, Ruslando kaj tuta mondo, kaj porurba koncerto apud la drama teatro.

La partoprenantoj en ekskurso estis dividitaj je 4 grupoj, kaj piedoj de ĉiuj samteamanoj estis kunŝnuritaj al la najbaraj. La teamo, kiu unue venis al la fino ricevis la portreton de Zamenhof, la dua kaj la aliaj — portretojn de V.Melnikov, G.Kokolja kaj A.Grigorjevskij. Al la niĵnij-novgorodanoj estis donita sloganrubando “Esperanto-klubo Ĉapelo pro organizado de ekskurso”. Kun la portretoj sub la sloganrubando ni venis al la centra strato de Niĵnij Novgorod por manifestacio, kiu finiĝis per porurba koncerto.

2. Tandemoj (Etulinka kaj Anja Dadaeva).

3. Sufijskije kruĵenija (Noĉo kaj Oleg Cvetkovi) kaj ĉiuj estis ĉarmitaj per la teatraĵo Dom de nia kluba teatro Ombro (Jana kaj Lo Kozlovi, Nastja Petrova kaj Lena Straĵnova).

Dum la renkontiĝo nin vizitis ĵurnalistoj de 3 gazetoj kaj 2 TV-kanaloj. Post Strelka-3 kreskis intereso pri Esperanto en la urbo. Kelkaj studentoj aliĝis al la organiza teamo de la klubo; nia klubo kaj la klubo de praktika psikologio Lad faros komunan aranĝon fine de la aprilo. Poste ni planas komenci kurson de Esperanto.

Ĉapelanoj

Libera Esperanto-TendarO

Somera Trejna Tendaro de Personeca Kresko, Turisme-tendara kunveno, organizata per fortoj de esperantistoj kaj ne esperantistoj, por esperantistoj kaj iliaj amikoj-neesperantistoj, okazos 10-15 jul 2001 apud Dimitrovgrad, sur bordo de rivero Ĉeremŝan.

La tendaro estos plene tenda. Estu pretaj al turisma vivo en naturaj kondiĉoj.

En la tendara programo estas: psikologiaj trejnoj, lernejo de petveturo, kuro laŭ ruĝardaj karboj, iro kaj kuŝo laŭ kaj sur frakasitaj vitroj, “bodyart” — desegno de korpo, esperanto-kursoj, esperanto-trejno, teatra trejno, sportaj ludoj, turisma zono de obstakloj, kanotoj, rolludoj, skoltaj trejnoj kaj, certe, suno, arbaro, rivero kaj dekalitroj da freŝa aero. Ĉelignofajraj kantoj kun gitaro — ĉu eblas aliel?!

Aliĝu, laŭeble, pli frue: kvanto da partoprenantoj estas limigita!

La tendaro ne estos plene esperantista. Esperanto estos nur parto de la programo. Se vi deziras striktan lingvodisciplinon, LETO-2001 estas ne por vi! Sed, se vi kontentiĝos per trejno de malkrokodilado, ekzisto de “verdaj zonoj” kaj kursoj — bonvenu!

Plej verŝajne per simpla, papera poŝto ni ne dissendos la informon! Dank’ al tio la tendaro estos pli malmultekosta. Skribu rete:

Rete: letoendimgrad@krovatka.net.

UES kun nova prezidanto

22 apr en la centro Junitur en Jekaterinburg okazis Konferenco de UES (Urala Esperantista Societo).

La Konferenco akceptis la agadan kaj financan raportojn de la Komitato de UES (ilin ĉiu partopreninto ricevis en Ekzakte) kaj aliajn aktualajn aferojn de la Societo, kiu havas 26 kotizintajn membrojn kaj relative bonan financan staton.

Pro la eksiĝo de Viktor Kudrjavcev, kiu prezidis la Societon dum du sinsekvaj periodoj, estis elektita nova prezidanto de UES — jekaterinburga esperantisto Vladimir Terjoĥin. Lin asistos du komitatanoj: Viktor Kudrjavcev (li redaktos la informilon Ekzakte) kaj Lidia Jerofejeva (Niĵnij Tagil).

La Konferenco de UES decidis starigi fondaĵon Kurso, por renovigi la elementan instruadon en la ĉefa urbo de Uralo. Jam en la Konferenco oni donacis al la nova fondaĵo sume 350 rublojn.

Tatjana Kulakova sekretario de UES

Cabell kaj lia ĉefverko

Usona aŭtoro James Branch Cabell (1879-1958) publikigis pli ol kvindek romanojn, el kiuj plimultaj estas fantaziecaj. Lia oka libro estis Jurgen (1919), kaj jam dum pli ol duonjarcento ĝi restas unu el miaj plej ŝatataj legaĵoj, kies sorĉo neniam paliĝas. La romano pasas en sentempeca mezepoko de la imagita lando Poictesme.

La heroo, Jurgen, estas kvardekjara lombardisto, iama poeto, kiu regajnas sian perditan junecon, retenante tamen la saĝon kaj sperton de sia matura aĝo. Serĉante sian forsorĉitan edzinon, Jurgen travojaĝas konatajn fantaziajn kaj legendajn teritoriojn, inkluzive de la kristanaj infero kaj paradizo, prosperante ĉe belaj virinoj (ekzemple, Helena de Trojo) kaj ĉiam plialtiĝante range, ĝis fine li renkontas la ĉiel-potencan Koŝĉej (kiu “faris ĉiujn aferojn tiaj, kiaj ili estas”) kaj petas, kun interesaj sekvoj, redonon de la edzino.

John Francis tre lerte utiligis Jurgenon kaj la stilon de Cabell en sia novelo “Kiel kaj kial Jurgen turniris por Damo Lisa” (Vitralo, paĝoj 112-132).

El ĉiuj libroj de Cabell, Jurgen estas la sola, kiu restis seninterrompe aĉetebla ekde la apero ĝis nun. Ĝian sukceson akcelis la hodiaŭ nekredebla fakto, ke en Novjorko ĝi estis en juĝejo akuzita pri maldeco kaj obsceno. Sed ne serĉu tiujn en la libro!..

La delikateco kaj preskaŭ poezieco de la Kabela stilo estas unu el la ĉefaj logaĵoj de la libro. La juĝisto ĉiuokaze rifuzis la akuzon.

William Auld

Sezonoj en aprilo eldonis la romanon Jurgen en la traduko de William Auld. Ĝi estas aĉetebla kontraŭ 18 eŭroj ĉe UEA kaj aliaj libroservoj aŭ ĉe nia redakcia adreso kontraŭ 30 IRK.

Jurgen

El la romano de James Branch Cabell

Ĉapitro 1

Pro kio Jurgen agis kiel deca viro

Jen estas historio, kiun oni rakontas en Poictesme, dirante: “En la malnovaj tagoj vivis lombardisto nomata Jurgen; sed lia edzino ofte epitetis lin malpli agrable. Ŝi estis virino vigla, kiu ne multe emis al silento. Ŝia nomo, oni diras, estis Adelais, sed la homoj ordinare nomis ŝin Mastrino Lisa”.

Oni rakontas plue, ke en la malnovaj tagoj, alfiksinte vespere la fenestrokovrilojn, Jurgen ĝuste preterpasis la Cistercian Abatejon survoje al sia hejmo, kaj unu el la monaĥoj estis stumblinta kontraŭ ŝtono sur la vojo. Tiu malbenadis la diablon, kiu estis lokinta ĝin tie.

— Honte, frato! — diris Jurgen. — Ĉu do la diabloj ne sufiĉe suferas sen tio?

— Mi neniam konsentis kun Origeno, — respondis la monaĥo, — kaj cetere ĝi tre dolorigis al mi la halukson.

— Tamen, — atentigis Jurgen, — ne konvenas, ke diotimaj personoj parolu malrespekte pri la dikreita Moŝto de la Mallumo. Pripensu, ke plue refutas vin la laboremo de tiu monarko. Tage kaj nokte oni rimarkas lin strebanta super tiu tasko, kiun al li difinis la ĉiela potenco. Similon oni povas diri pri malmultaj paroĥanoj kaj neniuj monaĥoj. Pripensu ankaŭ lian elstaran artismon, kiun atestas ĉiuj danĝeraj kaj belaj insidoj en la mondo, kontraŭ kiuj vi metie batalas, kaj pro kiuj mia metio estas pruntedoni monon. Vidu, sen li ni ambaŭ estus senokupaj! Pripensu ankaŭ lian filantropion, kaj meditu, kiel netolerebla estus nia sorto, se vi kaj mi kaj ĉiuj niaj kunparoĥanoj hodiaŭ societus kun aliaj bestoj en la Ĝardeno, kiun ni ŝajnigas sopiregi dimanĉe! Ĉu leviĝi kun la porkoj kaj kuŝiĝi kun hieno? Ho, netolereble!

Tiel li daŭrigis, elpensante motivojn por tio, ke oni ne taksu tro severe la diablon. La pliparto estis mallongigo de kelkaj versoj, kiujn Jurgen verkis en la butiko, kiam la komerco ne tre premis.

— Laŭ mia opinio, tio estas sensencaĵo, — estis la gloso de la monaĥo.

— Sendube via ideo estas sagaca, — diris la lombardisto, — sed la mia estas pli bela.

Poste Jurgen preterpasis la Cistercian Abatejon kaj estis proksimiĝanta al Belgardo, kiam li renkontis nigran sinjoron, kiu salutis lin kaj diris:

— Dankon, Jurgen, pro viaj afablaj vortoj.

— Kiu vi estas, kaj kial vi dankas min? — demandis Jurgen.

— Mia nomo ne tre gravas. Sed vi estas bonkora, Jurgen. En via vivo manku zorgoj!

— Dio gardu min, amiko, sed mi jam edziĝis.

— Nu kio! Ĉu mirinda lerta poeto, kia vi?

— Tamen jam delonge mi ne poetas praktike.

— Nu, efektive! Vi havas temperamenton artistan, kiu ne tute akomodiĝas al la strikteco de la hejma vivo. Kaj verŝajne via edzino havas propran opinion pri la poezio, Jurgen.

— Vere, sinjoro, ne decas, ke mi rediru ŝian opinion, ĉar certe vi ne kutimiĝis al tiaj esprimoj.

— Jen afero malĝojiga. Mi timas, ke via edzino ne tute komprenas vin, Jurgen.

— Sinjoro, — diris Jurgen mirigite, — ĉu vi kapablas diveni la plej internajn pensojn de la homa menso?

La nigra sinjoro aspektis tre deprimita. Li kunpremis la lipojn kaj komencis kalkuli per la fingroj; kiam ili moviĝis, liaj akraj ungoj ekbrilis kvazaŭ flampintoj.

— Jen estas afero trista, — diris la nigra sinjoro, — trafinta la unuan personon, kiun mi trovis preta diri ion afablan pri la malbono. Dum tiom da jarcentoj, cetere! Ve, jen tre bedaŭrinda ekzemplo de misaranĝo! Negrave, Jurgen, la mateno pli helas ol la vespero. Bele mi rekompencos vin, vere!

Do Jurgen ĝentile dankis la nigran maljunulon. Kaj kiam Jurgen atingis sian hejmon, lia edzino estis nenie trovebla. Li serĉis ĉie kaj pridemandis ĉiujn, sed vane. Mastrino Lisa malaperis, dum ŝi pretigis la vespermanĝon — subite, komplete kaj neklarigeble, samkiel (laŭ la metaforo de Jurgen) ventŝtormo pasas kaj lasas poste trankvilon, kiu, kontraste, ŝajnas supernature nereala. Magio estis la sola ebla klarigo, kaj Jurgen subite rememoris la strangan promeson de la nigra sinjoro. Jurgen krucosignis.

— Vidu, kiel nejuste, — diris Jurgen, — iuj personoj ricevas malbonan reputacion pri sia dankemo! Kaj nun mi rimarkas, kiom mi estas saĝa, ĉar mi parolas ĉiam afable pri ĉiu en tiu ĉi mondo de klaĉemuloj.

Poste Jurgen pretigis por si vespermanĝon, enlitiĝis kaj profunde dormis.

— Mi plene fidas al Lisa, — li diris. — Precipe ŝian kapablon aranĝi sin kie ajn.

Tio taŭgis provizore, sed la tempo pasis, kaj baldaŭ disvastiĝis onidiro, ke Mastrino Lisa promenas ĉe Morven. Ŝia frato, kiu estis spicisto kaj urbestrarano, iris tien por esplori la raporton. Kaj efektive, jen la edzino de Jurgen promenis en la krepusko kaj senĉese murmuradis.

— Honte, fratino! — diris la urbestrarano, — tia konduto ne konvenas al edzino, kaj la homoj certe ĝin priklaĉos.

— Sekvu min, — respondis Mastrino Lisa. Kaj la urbestrarano iomete sekvis ŝin tra la krepusko, sed kiam ŝi atingis la erikejon Amneran kaj ankoraŭ iris antaŭen, li sciis pli bone, ol plu sekvi ŝin.

En la posta vespero la pliaĝa fratino de Mastrino Lisa iris al Morven. Tiu fratino edziniĝis al notario kaj estis virino ruza. Sekve ŝi kunprenis tiuvespere longan vergon de senŝeligita salikoligno. Kaj jen la edzino de Jurgen promenis en la krepusko kaj senĉese murmuradis.

— Honte, fratino! — diris la notariedzino, kiu estis virino ruza. — Ĉu vi ne scias, ke la tutan tempon Jurgen mem kudras por si kaj denove okulumas la grafinon Dorotea?

Mastrino Lisa tremegis, sed ŝi diris nur:

— Sekvu min!

Kaj la notariedzino sekvis ŝin ĝis la erikejo Amneran, kaj trans la erikejon, ĝis kaverno. Tiu loko havis reputacion abomenan. Tie malgrasa hundo kun elpenda lango venis renkonte al ili tra la krepusko, sed la notariedzino frapis trifoje per sia vergo, kaj la silenta besto forlasis ilin. Kaj Mastrino Lisa silente eniris la kavernon, kaj ŝia fratino sin turnis kaj plorante iris hejmen al siaj infanoj.

Do la postan vesperon Jurgen mem venis al Morven, ĉar la tuta familio de lia edzino certigis al li, ke tion devas fari la deca viro. Jurgen lasis la gvidon de la butiko al Urieno Vilemarĉo, kiu estis komizo tre kapabla. Jurgen sekvis sian edzinon trans la erikejon Amneran, ĝis ili atingis la kavernon. Jurgen volonte troviĝus aliloke.

Ĉar jen la hundo sidis sur siaj gluteoj kaj ŝajnis rikani kontraŭ Jurgen, kaj en la ĉirkaŭaĵo estis aliaj kreaĵoj, kiuj flugis malalte tra la krepusko, restante proksimaj al la tero, kiel strigoj; sed ili estis pli grandaj ol strigoj, kaj pli maltrankviligaj. Kaj cetere, ĉio ĉi okazis ĝuste post sunsubiro en la Vespero de Valburgo, kiam tre verŝajne okazos ĉio ajn.

Tial Jurgen diris, iomete malafable:

— Lisa, mia kara, se vi eniros la kavernon, mi devos sekvi vin, ĉar tio decas al viro. Kaj vi scias, kiel facile mi malvarmumiĝas.

Jen la voĉo de Mastrino Lisa estis maldensa kaj ulula, voĉo strange aliiĝinta:

— Pendas kruco sur via kolo. Vi devas forĵeti ĝin.

Jurgen ja portis tian krucon pro sentimentaj motivoj, ĉar ĝi iam apartenis al lia mortinta patrino. Sed nun, por kontentigi sian edzinon, li formetis tiun ornamaĵeton kaj pendigis ĝin sur berberiso; kaj pripensante, ke tiu afero montriĝos priplorinda, li sekvis Mastrinon Lisa en la kavernon.

Tradukis William Auld

Unua Kaspia renkontiĝo

En 1999 printempe estis instruita la grupo da homoj en urbo Sumgajyt. Nun en Sumgajyt funkcias filio de Azerbajĝana E-Asocio (AzerEA). AzerEA mem estis jure registrita 29 dec 1999. Nun AzerEA daŭrigas sian laboron pri la varbado kaj instruado.

20 studentoj kaj pedagogoj el tri Azerbajĝanaj universitatoj komencis lerni Esperanton, kun deziro kune kun spertaj esperantistoj Akif Mirzojev, Ilja Ginzburg, Ravil Ajbuŝev k.a. partopreni 1-7 jul 2001 la unuan internacian E-renkontiĝon en Baku. Temas pri la 1aj Kaspiaj E-Tagoj.

La ĉefa temo de la 1a KET estos “Interŝtata agado por Esperanto. Eksperimenta (paralela) interŝtata korespondado: sperto, perspektivoj kaj problemoj”. Kompreneble la temo postulas inviton de oficialuloj kaj ambasadoroj.

La speciala temo estas “Ĉu Babelturo estis konstruita?”. Azerbajĝana amatora historiesploristo Firudin Gilarbejli asertas, ke la fama Babelturo estis konstruita. Li skribas, ke ĝi estas pordo al alia mondo. Gilarbejli asertas ankaŭ, ke nur post la fino de la konstruado Dio konfuzis la tiaman internacian lingvon (pralingvon) por ke homaro perdu la informon pri Babelturo. Gilarbejli pretas ne nur prelegi al ni, esperantistoj, sed eĉ gvidi la ekskurson al la loko (proksimume 350 km de Baku), kie, laŭ lia opinio, estas kaŝita la Babela turo.

Krom la tradiciaj somera universitato, koncertoj, ludoj, diskotekoj, lignofajroj, paroligaj kursoj, fiŝkaptado ktp, la dezirantoj havos eblecon lerni kaj ricevi la internacie uzeblan diplomon de profesia akvalangisto. Instruos la fama turka akvalangisto s-ro Hejraddin Barbaros. La instruado estas aparte pagenda (250 USD) kaj la dezirontoj povos plilongigi sian restadon en Baku por vidi interesajn lokojn de la fundo de Kaspia maro.

Rete: shaig@box.az

Shaig Bahramoglu prezidanto de AzerEA

Zamenhof, hilelismo kaj Argentino

En la ruslingva broŝuro Гиллелизмъ (Hilelismo) eldonita de Zamenhof en la jaro 1901 sub la pseŭdonimo Гомо Сумъ, la iniciinto de Esperanto revis pri Argentino! Fakte en la 66a paĝo de tiu ĉi broŝuro li proponis ke oni starigu la centron de la hilelismo en Usono, Kanado aŭ Argentino. Post cent jaroj de la apero de la broŝuro de Zamenhof, estas kortuŝa afero por ni, argentinanoj, memorigi tiun fakton.

Kial Zamenhof pensis pri Argentino?

Por respondi al tia demando, ni devus rememori ke Zamenhof pripensis la hilelismon unue por la juda popolo kun la uzo de Esperanto. La unuaj judaj elmigrintoj el Ruslando tiam vojaĝis ne nur al Usono kaj Kanado, sed ankaŭ al Argentino, kun la devizo de siaj rabenoj: reveni al la tero, al la kamparana vivo. Helpe de koloniigaj asocioj, barono Hirsch fondis judajn koloniojn ĉefe en la provincoj de Entre Rios, Santa Fe kaj Kordobo. Ĉi tie naskiĝis generacio de judaj kamparanoj, nomitaj Gauchos judios (Gaŭĉaj juduloj). Zamenhof revis, ke en tiaj kolonioj oni starigu centron de la hilelismo. Kelkaj enmigrintoj estis aŭ poste iĝis esperantistoj kaj korespondadis kun li. Sed la Zamenhofa hilelismo neniam sukcesis, ĉar preskaŭ neniu konis lin. Kaj post la unua UK de Esperanto, Zamenhof lanĉis jam la projekton homaranismo.

Roberto Sartor

Ruslandaj Zamenhofoj serĉataj

Mi estas direktoro de la Biblioteko de la fakultato de Teologio de Granada (Hispanio). Mi preparas studon pri la nomo Zamenhof. Mi serĉas posteulojn de Zamenhof en Rusujo, eble de Jozefo Zamenhof, la onklo de L.L.Zamenhof.

Mi trovis kelkajn posteulojn de Zamenhof (Zamengof) en Rusujo, ekzemple

Lev Miĥajloviĉ Zamenhof (1920-1995), nepo de kuzo de LLZ (nekrologo en Esperanto, 1996, pĝ. 80).

Zoja Miĥajlovna Zamenhof, pranepino de Jozef Zamenhof, la frato de Marko; verkistino, kiu aperas ĉe OPAC de la bibliotekoj de Berlino kaj Zagreb kiel Zamengoh.

Iu M.Zamenhof ĉe OPAC de la biblioteko de Berlino.

Almenaŭ estus tre utile koni la Zamenhof/Zamengof/Zamengov/Zamenov en la telefonlibroj de Moskvo kaj aliaj urboj de Rusujo.

Kontaktu poŝte (Biblioteka de la Facultad de Teologia, Apartado 2002, ES-18080 Granada, Hispanio) aŭ rete (gmverd@teleline.es).

Gabriel M. Verd

P.S. Zoja Miĥajlovna Zamenhof, kiu tre alte taksis nian eldonan agadon, forpasis 19 okt 1992 en Moskvo (LOdE).

Esperanto “Bum”

Germana ĵurnalo Bad Lauterberger Zeitung skribis, ke la angla 86-jara esperantisto Frank Buckley estas Esperanto-Weltenbummler. Germane Bummler estas “pigrulo” aŭ “sentaŭgulo”. Bum en la usonangla lingvo estas senlabora vagabondo, kiu veturas senpage tra la lando. Bad Lauterberger Zeitung diras, ke Frank Buckley vagabondas inter E-grupoj kaj konferencoj kun la gastamo de esperantistoj.

Tio estas prava. Post la emeritiĝo kiel advokato (“Barrister-at-Law”) li vizitis multe da kunvenoj, konferencoj kaj lokaj grupoj por prelegi. La spertaj esperantistoj estas ĉiam bonvenaj al E-grupoj, kaj oni feliĉe gastigas kaj poste ofte montras interesajn vidindaĵojn al la vizitantoj.

Frank lernis Esperanton kiel knabo kaj ricevis diplomojn de la Brita E-Asocio kaj de Cseh-Instituto. Lin instruis Andreo Cseh en Arnhem (Nederlando).

Li mem instruis ĉe la Folkdomo en Bristol (Anglio) kaj verkis teatraĵojn por lernantoj La Ĉeĥoslovaka Porko, Domo Fantomata, Blua Bovino kaj la muzikan Neĝulino kaj la Sep Koboldoj. Ĉe la Internacia Kongreso en Weston-super-Mare (1939) li prezentis la teatraĵojn kaj kanton, kaj lian uverturon Esperantiana ludis orkestro en la Vintraj Ĝardenoj. Li organizis vesperajn programojn en UKoj kaj prezentis spektaklojn Sonĝoj de Somermeza Nokto kaj Hamleto. Li instruis en Grésillon, La Chaux-de-Fonds kaj aliloke.

Por prelegi kun lumbildoj li vizitis E-grupojn en Aix-en-Provence, Alexandria, Ankara, Arhus, Arnhem, Arran, Ateno, Avignon (sekvas granda alfabetorda listo ĝis Wrocław).

Je sia 80-jariĝo li ricevis 272 gratul-kartojn de esperantistoj tutmonde, ĉar parolante Esperanton, oni havas kunulojn kaj samideanojn tra la tuta mondo, kiuj etendas la manon de amikeco.

Frank Buckley

Esperanto — porviva neceso

Komento pri la artikoloj La jarcento de Esperanto de Ziko Markus Sikosek (LOdE. 2000: 12) kaj La justa solvo de Jouko Lindstedt (LOdE. 2001: 1) kun rilato al la publika mesaĝo de la aŭtoro al UEA okaze de la 86a UK.

Negrave de la ĝisdataj lingva kaj/aŭ kultura evoluoj de Esperanto, ekzistas neŭtrale ekologia neceso por internacia lingvo. La aŭtoro rajtas referi pri tio, ĉar li esperantistiĝis fakte ekskluzive pro ekologiaj kialoj.

Nia tutmondiĝanta planedo bezonas ĝenerale interkonsentitan kaj akceptitan valorsistemon sur ĉiam aktualigenda naturscienca fundamento. Trans ĉiuj ideologioj (inkluzive de la novliberalismo kaj de la “kapitalo”) kaj ties ideoj pri la fina feliĉo de la homaro restas la imperativa konstato — tiu ĉi planedo estas finita sistemo. La logika konsekvenco el tio estas — aŭ la tuta socio primare interkonsentos pri porviva (ebliganta supervivon) prioritatolisto aŭ ĝi poste akceptos paŝ-post-paŝe la saman liston: laŭkatastrofe, devige kaj pli koste.

La paco, homaj rajtoj kaj daŭripovo estas la ĉefaj pilonoj de la racia nuna kaj onta homara kunvivado. Temas pri definitivaj, efektivigataj kaj efektive kontroleblaj justeco kaj daŭripoveco.

La (neŭtrale) ekologia kriterio de daŭripoveco necesigas utiligon de imanente preventivaj iloj, t.e. iloj, kiuj pro kaj el si mem garantias konservadon de la homaj kaj naturaj resursoj en la senco: “Ne konsumi potempunue pli multe ol povas esti regenerata”.

Esperanto estas la plej taŭga preventiva efektivigilo de la triageneracia homa rajto pri neŭtrala lingvo. Tiu fakto legitimas ĝian pretendon pri ĝenerala aplikado laŭ la koncepto de “demokratia dulingveco”. Laŭkvalite (koncerne metodajn riskojn) Esperanto sistem-imanente maldisigas, eĉ kunigas, tiel minimumigante konflikto-potencialojn pro diferencoj. Laŭkvante (koncerne metodajn riskojn) Esperanto sistem-imanente maldisipas, eĉ kuntenas, tiel minimumigante perdo-potencialojn pri resursoj.

Estas deziro kaj propono de la aŭtoro ke la kutime pli lingve orientataj esperantistoj pli intense konsciiĝu pri la pli superaj ĝeneralaj, kvazaŭ natursciencaj kvalitoj de sia projekto. La lingvuloj ne timu: tiu naturscienca kvalito restos, eĉ post la jaroj 2045 kaj 2070.

Wolfgang Gunther

Memortago de ĉiuj Pioniroj

Modestaj sed aŭtentaj iniciatoj en diversaj urboj de Eŭropo unuafoje celebros la Memortagon de ĉiuj Pioniroj, kiun la projekto de Karolovaro fiksis je la 14a de aprilo, datreveno de la forpaso de Lazaro Ludoviko Zamenhof. La Tago estas dediĉita al la memoro de ĉiuj forpasintaj pozitive aktivaj esperantlingvanoj.

Diversaj estas la eblaj iniciatoj, kongrue al la cirkonstancoj. En junulara medio eblus kvizo, dum kiu oni prezentas dek portretojn de gravaj, forpasintaj esperantistoj, kaj petas rekoni ilin. Pasintjare en Internacia Junulara Festivalo en Italio Carlo Minnaja faris tian ludon: multaj identigis Zamenhof, unu identigis Lapenna, neniu identigis Kalocsay, Privat kaj aliajn... Al infanoj oni povus ne paroli pri, sed legi el la verkoj de E-aŭtoroj: ekzemple legi fablon verkitan de Kalocsay. Jubileoj estas alia inspirofonto por specifaj prelegetoj: en 2001 estas la centa datreveno de la naskiĝo (kaj deka de la morto) de Gaston Waringhien.

La 14an de aprilo estos la paska sabato: pluraj E-aranĝoj okazos tiam. Ĉiuj trovu horon por kompren(ig)i ke la E-komunumo havas propran historion kaj propran identecon.

HeKo

Monumenta vortaro en Irano

Komence de tiu ĉi jaro en Irano aperis Ampleksa Esperanto-Persa Vortaro verkita de veterana esperantisto Aref Azari, kiu dum pli ol 20 jaroj preparadis ĝin. La teamo kiu kunhelpis lin dum paso de la jaroj ŝanĝiĝ(et)is, kaj la fina grupo konsistis el membroj malpli multaj ol la fingroj de du manoj, kiuj tamen pene kaj kvalite laboris por la 600-paĝa vortaro. Inter la helpantoj aparte menciindas s-ino Fariba N. Majd kiu dekomence kompostis, reviziis kaj enordigis la manuskriptojn de la aŭtoro.

Laŭdire la verko estas la plej bona inter la amaso da diverslingvaj vortaroj, kiuj aperis en Irano, ĉefe rilate al simboloj uzitaj en ĝi kaj facileco de trovado de la vortoj.

Laŭ la iniciato de Irana E-Centro (IRECO), kies membroj multe kunlaboris pri la libro kaj kiu nun distribuas ĝin, kunvenis 45 E-istoj en Teherano por festi la aperon de la vortaro kaj danki ĝian aŭtoron kaj la kunlaborantaron.

En la enkonduko la aŭtoro mencias pri estonta apero de Persa-Esperanta vortaro, kies realiĝon ni senpacience atendas.

Reza Kheir-khah

Religiaj notoj de aziano (3)

La unua parto aperis en la marta kajero

La dua parto aperis en la aprila kajero

Ortodoksa

2 ortodoks/a

1 Konforma al la tradicia doktrino: ortodoksaj opinioj, verkistoj; ortodoksa judismo; en tiu ĉi eseo mi pritraktos nur la raŭmismon ortodoksan [1].

a) KRI Ortodoksa kaj tial bona, aprobinda: mi emas suspekti, ke la direktoro de “Espero Katolika” ... estas ne tre ortodoksa kredulo [2]; En la tridek-tria jaro de l’ feliĉa regado de Ramzes XII, Egipto festis du solenojn, kiuj plenigis ĝiajn ortodoksajn loĝantojn per fiero kaj feliĉo [3]. Kp. hereza

b) Ortodoksa kaj tial tro dogmema kaj malaprobinda: ortodoksuloj, akceptinte unu fojon por ĉiam ian dogmaron, ne plu interesiĝas pri alternativoj[4]. Kp. liberala, fundamentisma.

2 KRI Rilata al la ortodoksa kristanismo: la rusa ortodoksa eklezio.

ortodoksa kristanismo Formo de orienta kristanismo tradicia ĉe la grekoj, kartveloj, bulgaroj, serboj, rusoj, rumanoj kaj pluraj aliaj nacioj.

Rim. 1: La difinoj de PV kaj PIV: “grekrite kristana” estas eraraj. La “grekritaj eklezioj” ene de la romkatolika ne estas “ortodoksaj eklezioj” laŭ sia dogmaro.

Rim. 2: Historie tiu nomformo estas mallongigo de la oficiala “ortodokse katolika” (kristanismo, eklezio).

ortodoksismo Dogmaro kaj la ritoj de la ortodoksa kristanismo.

Tradukoj

Greke ~a 2: ορθοδόξος. Ruse ~a a: правоверный; ~a b: ортодоксальный; ~a 2: православный; ~a kristanismo: православное христианство; ~ismo: православие.

Fontoj
  • 1. Camacho J. La liturgio de l’ foiro (Elementoj por ekzegezo)
  • 2. Lanti E. La vojoj de dio estas nediveneblaj // Vortoj de kamarado E.Lanti. Leipzig: SAT, 1931.
  • 3. Prus B. La Faraono / Tradukis Kabe. Varsovio: Polonia, 1957.
  • 4. Auld W. La urbo de terura nokto // NLR, 2:1.

Papo

*pap/o

1 KRI En la antikva kaj orientaj eklezioj, honora titolo de la episkopoj de Aleksandrio (nun la estro de la kopta eklezio) kaj de Romo: post la skandalo de la jaro 387-a, imperiestro Teodozo komisiis al la papo de Aleksandrio prepari precizan paskaron [1]; se ili ne konsentos forigi la Filioque, la roma papo kaj lia episkoparo sinkos en plena herezo [2].

2 KAT En la okcidenta kristanismo, la episkopo de Romo, estro de la romkatolika eklezio: esti en Romo kaj ne vidi la papon [3] (preterlasi la plej interesan aferon); en 1073 papo Gregorio la Sepa dekretis ke nur la episkopo de Romo rajtas je tiu titolo.

papisto KRI POL Malafabla sinonimo por “(rom)katoliko”, polemike uzata de oponantoj de la romkatolika eklezio.

kontraŭpapo HIS KAT Papo 2 kiun la oficiala tradicio romkatolika malagnoskas.

Tradukoj

Angle ~isto: papist; kontraŭ~o: antipope Germane ~o 1: Pope; ~o 2: Papst; ~isto: Papist; kontraŭ~o: Gegenpapst. Greke ~o: πάπας. Ruse ~o 1: папа; ~o 2: папа римский; ~isto: папежник, папист; kontraŭ~o: антипапа.

Fontoj
  • 1. Pokrovskij S. Kristanaj kalendaroj // La Ondo de Esperanto. 1998: 2.
  • 2. Waringhien G. Ni kaj Ĝi. La Laguna: Stafeto, 1972.
  • 3. Zamenhof L.L. Proverbaro Esperanta. La Laguna: J.Régulo, 1961.

Patriarko

patriark/o z

1 Prapatro kaj gentestro: kaj Isaak naskigis Jakobon, kaj Jakob la dek du patriarkojn [1].

2 KRI En la antikva kaj en la orienta kristanismo, la estro de grava memstara eklezio: la patriarko de Romo (= papo de Romo), la patriarko de Aleksandrio (= papo de Aleksandrio), la patriarkoj de Antioĥio, de Jerusalemo, de Konstantinopolo; do, en la Oriento estis multe da kulturaj lingvoj, multe da urbegoj kristanaj kaj kvar patriarkoj; en la Okcidento estis nur po unu da ili [2]; ja ĉi tie, se oni ne malkonsilus, povus diservi la patriarko de la tuta Ruslando [3].

3 KAT Honortitolo de kelkaj ĉefepiskopoj: patriarko de Venecio, de Lisbono.

4 (f) Respektinda maljuna familiestro.

Traduko

Ruse ~o: патриарх.

Fontoj
  • 1. La agoj 7:8.
  • 2. Pokrovskij S. Slavonaj skriboj // La Ondo de Esperanto. 1999: 2.
  • 3. Solĵenicin A. La paska krucirado / Trad. L.Isajeva // La Ondo de Esperanto. 1994: 2.

Sergio Pokrovskij

Sud-Amerika vojaĝo per Esperanto

Rakontas Andrzej Grzębowski

Esperantotur — Turisma Servo de “Monda Turismo” en Bydgoszcz (Pollando) 13 jan – 18 mar 2001 realigis 11 variantojn de vojaĝo en 6 etapoj por 30 personoj tra Suda Ameriko.

La vojaĝojn ĉefe gvidis profesoro Remigiusz Mielcarek, kiu estis ankaŭ programaŭtoro — li mem revenos al Pollando post 90-taga vojaĝo. La vojaĝoj daŭris 65 tagojn, kaj mi mem vojaĝadis dum 44 tagoj.

La unua grupo startis en Venezuelo por vojaĝi al Bogoto en Kolombio. Mi gvidis la duan 18-personan grupon, kiu post dutaga vizitado de Londono en Esperanto atingis Bogoton. Tie, kiel kutime, tre bone kaj afable zorgis pri nia grupo Santiago Alvarez kaj kelkaj liaj amikinoj-esperantistinoj.

Post vizitado de Bogoto ni busvojaĝis al San Augustin por konatiĝi kun famaj antaŭkolumbaj elfosaĵoj. Sekvis vojaĝo tra montaro (partizanoj feliĉe ne atakis — nur okazis kelkaj rutinaj soldat-kontroloj) al Popayan por vidi unu el la plej belaj koloniaj urboj de tuta Kolombio. Ni daŭrigis al Pasto ĉe vulkano Galavas, de kie ni ekskursis al unu el la plej belaj kaj grandaj lagoj en Kolombio — Laguna de la Cocha — kun insulo-naturrezervejo La Corota.

Fine tra Ipiales ni adiaŭis Kolombion por vojaĝi al Ekvadoro.

Ni komencis de Tulcan kun fama tombejo — verko de ĝardena arto — kaj sekvis Ibarra. Sekvatage ni daŭrigis al la ĉefurbo de Ekvadoro — Kvito, kie dum tri tagoj ni vizitadis la plej belan UNESCO-antikvaĵejon, i.a. San Francisco-preĝejon kaj monaĥejon, ankaŭ la ekvatoron. Poste ni daŭrigis vojaĝon al Banos por ne nur bani sin en varmaj akvoj, sed ripozi, promeni kaj viziti lokan bird- kaj best-ĝardenon.

Bedaŭrinde daŭris bus-striko kaj ni devis preni ĵipaŭtomobilojn kaj tra vulkandetruitaj montaraj vojoj vojaĝi al Riobamba, kiun ni tamen ne atingis, kion malpermesis stratbataloj inter indianoj kaj policanoj. Ni revenis al Ambato kaj sekvatage daŭrigis ne tra montaro, sed laŭ marbordo al Guayaquil — la plej granda urbo de Ekvadoro.

Post la urbovizitado kaj ŝipekskurso tra rivero Rio Guayas ni flugis al Galapagoj — la Nacia Parko kun 60 insuloj, el kiuj ni vizitis 6. Okazis la plej komforta, sed la plej multekosta parto de nia vojaĝo — krozado per ŝipeto Pelikano inter la insuloj. Al nia grupo aliĝis konataj esperantistoj profesoro Marian Dobrzyński kaj redaktoro Roman Dobrzyński, kiu kiel kutime multe filmis. Liajn ĉi-jarajn filmojn pri Galapagoj kaj Ekvadoro prezentis jam Pola Televido.

La vagado en belega naturo, inter netimantaj homojn testudoj, marleonoj, iguanoj kaj diversaj birdoj estis neforgesebla. Nenie en la mondo (mi vizitis pli ol 130 landojn) eblas tia proksima kontakto kun bestoj kaj birdoj. Fotoj en “haremo” de marleonoj estos ne forgeseblaj.

Reveninte post 4-taga krozado el Galapagoj ni ripozis du tagojn ĉe Pacifiko en Playas proksime de Guayaquil, poste daŭrigis al la landlimo en Huaquillas.

Ni venis al Peruo al Tumbas kaj tuj oni ŝtelis mian horloĝon (en Peruo mi estis la duan fojon kaj nur en tiu lando la duan fojon priŝtelita — cetere Peruo estas tre simpatia lando). Ni daŭrigis nian busvojaĝon al Trujillo — urbo de indiana kulturo Moche por viziti templojn de Luno kaj de Suno kaj elfosaĵojn de Chan-Chan. Ni naĝis ankaŭ en Pacifiko en Huanchaco kaj poste busvojaĝis al la ĉefurbo de Peruo — Limo. Tien venis ankaŭ laŭvica grupo de turistoj.

En tritaga vizitado kulminis Museo Oro del Peru, Miraflores ĉe Pacifiko kaj renkonto kun esperantistoj, kiuj pretas gvidi Esperanto-grupojn tra Peruo kaj Bolivio. De Limo ni daŭrigis suden al Pisco — la ŝipekskurso al Islas Ballestas kun iliaj marleonoj, pingvenoj kaj diversa amas-birdaro estis belega — se mankas al Vi mono por viziti Galapagos en Ekvadoro, almenaŭ vizitu Islas Ballestas Pisco en Peruo.

Plua nia busvojaĝo daŭris al Nazca, kie flugo per mini-aviadilo super la famaj gigantaj geometriaj linioj kaj bestbildoj ege impresis. La busvojaĝon al Arequipa rompis por 12 horoj montara river-inundo — ni devis atendi en vico de kelkcent busoj, kiam la akvo malaltiĝos por trapasi la riveron. Arequipa impresis nin per blanka vulkana “tufo” kaj la plej bela monaĥejo de Sankta Katalina.

De Arequipa ni busekskursis al la plej profunda en la mondo (3400 m) kanjono Colca tra Chivay al Cruz del Condor. Kelkfoje ni busvojaĝis apud vulkano Misti (5822m) trapasante 4000 metrojn. Ni haltis en trapaseja baro por trinki varman “mate de coca” en kompanio de lamo Margarita (vidu la suban foton).

(daŭrigota)

Novaj libroj

Mauro Nervi. Havenoj / Antaŭpar. Miguel Fernández. — Varna: Bambu, 2001. — 72 pĝ. — (Serio Kargo. Vol. 4).

La Turoj de l’ ĉefurbo (1978) de Mauro Nervi iĝis literatura evento; la 19-jara aŭtoro ricevis amason de laŭdoj kaj eĉ kuraĝajn komparojn kun Kalocsay. Mauro Nervi ja daŭrigis verki, traduki (interalie, La Metamorfozon de Kafka), pluki laŭrojn en Belartaj Konkursoj; li sukcesis eĉ trifoje doktoriĝi, sed pasis 23 jaroj antaŭ lia dua originala libro.

Bonegaj poemoj estas en Havenoj, jen unu el ili:

Odiseo

Trans greke blua mar’, al novaj spacoj

navigas Odiseo: kurbaj veloj

el flava tolo sub la vento knaras.

Li ekparolas: en la verda ŝaŭmo

perdiĝas la memor’ pri olivarboj.

Li ekparolas: kaj ne pezas jaroj

sur eksmarist’, al plia ŝtormo preta,

al plia oceano, al refoja

malvenko preter niaj horizontoj.

Kiu volas pli, ĝuu la libron kaj legu la antaŭparolon de Miguel Fernández, laŭ kiu Nervi “transsaltas la parnasisman barieron por instaliĝi sur la, feliĉe, ĉiam pli kulturata grundo de l’ o esenca”.

Mi malvolas atendi plian jardudektrion antaŭ la sekva libro, kaj tiusence al la poeto (ve, jam ne plu student-aĝa) estu direktitaj liaj propraj versoj:

Ne perdiĝu, mi petas,

en viaj ombraj katedraloj,

kie la eĥo de kriantaj voĉoj

svenas rapide.

Edmond Privat. Esprimo de sentoj en Esperanto. — 5a eldono. — Hago: IEI, 2000. — 56 pĝ.

La resumo de la kurso, kiun Privat faris antaŭ 70 jaroj ĉe la Universitato de Ĝenevo atingis jam la kvinan eldonon. Tio rekomendas la libron mem, kiu estas verkita kun bona atento al la enlibraj konstatoj.

Interalie, ĉi tiu reeldono rekonfirmas, ke en Esperantujo plu aperas ĉiujare la sama kvanto da libroj, sed la eldonkvanto (do, la legantaro) ŝrumpas.

Eldon-jaro Eldon-kvanto
1a eldono 1931 5.000
2a eldono 1937 5.000
3a eldono 1957 2.000
4a eldono 1980 500
5a eldono 2000 500

Oni povas fari etan kvizon: “Kiom da ekzempleroj havos la 6a eldono?”

AlKo

Modesta kontribuo al literaturologio

Modest, Julian. Literaturaj konfesoj: Esperantaj eseoj. — Pazarĝik: Esperanto-societo “Radio”, 2000. — 78 paĝoj.

Literaturaj konfesoj de Julian Modest apartenas al la malofta ĝenro en nia literaturo. Antaŭa simila libro de la sama aŭtoro aperis en 1987 (Beletraj eseoj); eblas rememori kelkajn el “Dek prelegoj” de K.Kalocsay (Budapeŝto: HEA, 1985)... kaj jen ŝajne ĉio dum lastaj jardekoj.

La 78-paĝa broŝuro enhavas dek du eseojn: plejparto traktas verkojn de apartaj aŭtoroj, kvar lastaj pecoj estas dediĉitaj al ĝeneralaj problemoj de la Esperanto-literaturo. La eseoj estas verkitaj en 1986-2000.

Ni legas kurtajn kaj sufiĉe interesajn priskribojn de kelkaj tre konataj aŭtoroj, ofte el neŝablona vidpunkto: Baghy kiel eterna vagabondo; Kalocsay kiel fondinto de avangarda poezio... Sed bedaŭrinde ne ĉio traktata en la esearo estas egale valora aŭ almenaŭ komparebla. Per tute sama tono Julian Modest rakontas pri poetoj kaj vere elstaraj, kaj subnivelaj — kiam la sola kaŭzo de lia atento estas la loka “patriotismo”.

Oni scias, ke en Bulgario neniam ekzistis propra skolo de Esperanto-poezio, ke bulgaraj poetoj (se kompari kun pluraj alinaciaj) fakte neniam prezentis al la mondo ion vere valoregan, do en tia medio oni apenaŭ lernus distingi inter poezio bona kaj malbona... La aŭtoro skribas pri certa bulgara poeto: “... posedas freŝan poezian talenton. Li bonege regas ne nur la formon...” (pĝ. 42) — kaj tuj apude legeblas citaĵoj el la laŭdataj poemoj kun lamanta ritmo, fuŝaj rimoj kaj banalega enhavo. La loka patriotismo ne estas taŭga argumento en la poezio, des pli en la internacilingva...

Kelkloke la aŭtoro esprimas pravajn tezojn — pri aparta signifo de internaciismo en la Esperanto-literaturo, pri avantaĝoj de la Esperanto-tradukoj kompare kun tradukoj al naciaj lingvoj k.a. — sed ĉion ĉi ni jam delonge scias. Fakte, enhava malprofundeco estas trajto de la tuta libreto. Nur la lasta eseo La teatro — eterna kaj bezonata, vere legeblas kun grandega intereso, donas sciojn kaj instigas al pensado.

Pikas la okulojn nepra fonetika transskribo de propraj nomoj — ofte stranga pro nekutimo (Bagi, Kaloĉaj, Tarkon), kaj ofte eĉ simple nekorekta (Ujljam Old, F.Silagi). Komposteraroj multas, precipe ili okulfrapas en konataj versaj citaĵoj — kie ili ofte fuŝas la sencon, neniigas ritmon kaj rimon. Sperta komputisto rimarkos ankaŭ multajn misajn interspacojn k.s., kiuj ne ĝenas komprenon, sed atestas pri malalta kvalifiko (aŭ malzorgemo) de la eldonanto. Ne mankas lingvaj eraroj — foresto de la akuzativo aŭ maltrafa elekto de afiksoj (senhomeco en senco de mal- aŭ kontraŭhomeco, pĝ. 51-52).

Do — eseoj pri Esperanto-literaturo estas bezonataj, la recenzata broŝuro certe utilas, sed ĝi povus esti multe pli bona...

Valentin Melnikov

Sur la foto: Julian Modest kaj Venelin Mitev en la prezento de Literaturaj konfesoj (Sofio, 17 jan 2001)

Furorlisto de UEA

Al Hejma vortaro sukcesis en 2000 la sama raraĵo kiel al Monumente pri Esperanto en 1997: la unua loko en ambaŭ furorlistoj de la libroservo de UEA, tiu de totalaj kaj tiu de unuekzempleraj vendoj. Ĉi-sube aperas ambaŭ statistikoj (po 12 plej vendataj libroj). En la listo de totalaj vendoj ĉefe pezas la vendoj al aliaj libroservoj, kiuj siavice revendas parton de la akiritaj stokoj al individuaj klientoj nur en postaj jaroj. Plejmulto en tiu listo estas eldonaĵoj de UEA, tiel ke la listo de unuekzempleraj vendoj al individuaj klientoj donas pli fidindan ideon pri tio, kiuj titoloj vere estis la plej popularaj sur la Esperanta merkato.

Pro la malpli granda UK la vendoj en 2000 restis multe sub tiuj en 1999. En Tel-Avivo la libroservo enkasigis 37500 eŭrojn malpli ol en Berlino. Tamen la tuta volumeno de la vendoj (EUR 125433) estis nur 18100 eŭrojn sub tiu en 1999. En jaro de granda UK, parto de la regulaj klientoj aĉetumas en la kongreso anstataŭ mendi de la vendejo en la CO. En jaro kiam ili ne kongresas, ili mendas de Roterdamo. Sekve la tuta rezulto de la libroservo fluktuas malpli ol la vendoj en UK.

En granda UK la libroservo atingas ankaŭ klientojn, kiuj neniam mendas poŝte, sed tie ankaŭ la poŝtaj klientoj emas aĉeti pli. Reklamo aŭ kataloga priskribo ne same efikas kiel vidi la libron, preni ĝin en la manojn kaj foliumi ĝin. Tion montras ankaŭ la sperto de la Malfermaj Tagoj de la CO. En ĉiu Esperanto-aranĝo devus esti almenaŭ modesta libroservo. Bedaŭrinde landaj asocioj tro ofte neglektas tion, por ne paroli, ke pli kaj pli multaj el ili ne plu havas libroservon, kvankam funkciigo de libroservo devus esti unu el iliaj bazaj taskoj.

En 2001 la libromerkato, ne nur la libroservo de UEA, ricevos ekstran impulson per la apero de nova, 190-paĝa katalogo de UEA. Ĝin ricevos senpage la Membroj-Abonantoj en pagipovaj landoj, ĉiuj honoraj kaj dumvivaj membroj, ĉiuj delegitoj, Esperanto-kluboj kaj la ceteraj klientoj de la libroservo. Krome ĝi estos aĉetebla por malalta prezo.

Vendoj entute

Hejma vortaro, red. Jouko Lindstedt* 485

Pasporta Servo, listo de gastigantoj de TEJO* 477

Esperantaj sinonimoj, Jaan Ojalo* 349

Paĉjo, kio estas rasismo? Tahar Ben Jelloun* 275

Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA, gvidilo* 221

Saluton! lernolibro, Audrey Childs-Mee* 179

Lito apud la fenestro, rakontoj, Betty Salt* 173

Kio estas demokratio? D. Beetham & K. Boyle* 164

Zamenhof, hodiaŭ, A. Chiti-Batelli* 129

Diccionario de bolsillo, poŝvortaro hispana 128

Faktoj kaj fantazioj, Marjorie Boulton* 118

La nigra insulo, aventuroj de Tinĉjo 114

Unuopaj vendoj

Hejma vortaro, red. Jouko Lindstedt* 106

Esperantaj sinonimoj, Jaan Ojalo* 102

Paĉjo, kio estas rasismo? Tahar Ben Jelloun* 74

Pasporta Servo, listo de gastigantoj de TEJO* 68

Kio estas demokratio? D. Beetham, K. Boyle* 62

Lito apud la fenestro, rakontoj de Betty Salt* 58

La ŝtona urbo, romano de Anna Löwenstein 38

Apartaj mondoj: verboj kaj participoj, Geraldo Mattos 36

Masko, kompakta disko de Kajto 32

Gramatiko de Esperanto, Miroslav Malovec 31

La ĉefaj principoj de fremdlingva instruado, A. Melnikov 31

Alico en Mirlando, Lewis Carroll 31

GK UEA

Gazetoj
Le Monde de l’espéranto. 2001: 527

“Nova jaro, nova jarcento, nova jarmilo kaj jen nova revuo. Kun nova vesto, nova titolo, nova koncepto kaj nova redaktoro”, — entuziasmas prezidanto de UEF, Claude Nourmont. Kaj la entuziasmo havas bonan bazon. Nur la numerado similigas la novan revuon kun la pli frua Franca Esperantisto.

La nova koncepto aperis en diskutoj de la laborgrupo “revuoj”, kiu laboris dum pluraj renkontiĝoj kaj rete sub gvido de Bruno Flochon. La koncepto estas realigita kun profesieco, tre nekutima en Esperantujo. Ĉio estas bona — la enhavo, prezento, ilustraĵoj kaj la ekvilibro inter la lingvoj franca kaj Esperanto. La kunordiganto de la redakcio, Christian Lavarenne, meritas gratulon, kaj se la redakcia skipo sukcesos teni la altan nivelon, Le Monde en Esperantujo meritos la titolon de la evento de la jaro.

Brazila Esperantisto. 2001: 314

Renoviĝis la aspekto ankaŭ de la organo de Brazila E-Ligo, kvankam ĝia nomo restis neŝanĝita. La ĉefa novaĵo: “La nova redaktoro de la oficiala organo de BEL profesie faras sian laboron”.

Estas videble, ke Fabrício Valle laboris multe: bone planitaj paĝoj kun pluraj koloraj fotoj kaj bunta materialo. Li bone kombinis la temojn Esperantajn kaj Brazilajn (la venont-jaraj kongresanoj atentu): apud la intervjuo kun Gersi Alfredo Bays, skizo pri Merlin kaj jubilea artikolo pri societo Lorenz estas “foto-eseo” pri la fama Brazila Karnavalo kaj konciza materialo pri la ĉefurbo de Brazilo ktp.

Kelkaj misetoj (tro avara vorttransmetado kaj senintence aperintaj grekaj literoj omega anstataŭ ŭ) ne fuŝas la pozitivan impreson. Brazilo venis en la novan jarmilon kun nova revuo.

Ruslanda Esperantisto. 2001: 2

Tamen Ruslanda Esperantisto ne ŝanĝiĝis. Ĝi plu informas ruslingve pri Esperanto eksteran publikon.

La front-paĝa artikolo rakontas pri la projekto Oriento-Okcidento, kaj alipaĝe oni vidas la tutan liston de la aperintaj libroj. Enestas pluraj novaĵoj el Esperantujo kaj bibliografio Esperanto en Ruslanda gazetaro.

AlKo

Ricevitaj gazetoj

Babila Turo. 2001/1,2,3;

Brazila Esperantisto. 2001/314;

Debrecena Bulteno. 2001/122;

Ekzakte. 2001/1;

Esperanto en Skotlando. 2001/183;

Esperanto USA. 2001/1;

Heroldo de Esperanto. 2001/3,4;

Informilo por Interlingvistoj. 2001/1;

KAE-Informilo. 2001/34;

Komencanto. 2001/2;

La Gazeto. 2001/93;

La Ondo de Esperanto. 2001/4;

La Revuo Orienta. 2001/3;

Le Monde de l’espéranto. 2001/527;

l’esperanto. 2001/2;

Le Travailleur Espérantiste. 2001/255;

Norda Stelo. 2001/2;

Norvega Esperantisto. 2001/1;

Monato. 2001/3;

Ruslanda Esperantisto. 2001/2;

SAT-Amikaro. 2001/559;

Scienco kaj Kulturo. 2000/4,5,6, 2001/1;

Sennaciulo. 2001/3;

Service de Presse. 2001/559,559-2;

Svisa Esperanto-Societo Informas. 2001/2;

Trampo. 2001/1;

Вестник эсперанто. 2001/1;

Mozaiko

Ni ricevis 17 solvojn de la februara krucvortenigmo. Nur kvar respondoj ne estis ĝustaj, ĉiuj ceteraj havis verajn solvojn. La ĝustajn solvojn sendis: Malcolm Jones (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Pascal Vilain (Francio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (ambaŭ el Pollando), Viktor Alikin, Vladimir Vyĉegĵanin, Jurij Kivajev, Nikolaj Neĉajev, Oleg Sevruk (ĉiuj el Ruslando), Tatjana Auderskaja (Ukrainio).

La libropremion gajnis Jacqueline Huberdeau (Francio). Ni gratulas!

La ĝustaj solvoj:

Horizontale 7. zodiako; 8. dekreto; 11. kaprimulg’; 12. orbrokita; 14. nimbo; 15. azimuto; 16. konto; 19. zenit’; 20. uzurpator’; 22. azeno; 23. studi; 27. artgaleri’; 28. almoz’; 32. ŝmink’; 33. bazalto; 34. zibel’; 37. izomorfec’; 38. amarilido; 39. anatomi’; 40. kulturo.

Vertikale 1. botanik’; 2. librobret’; 3. skemo; 4. zebro; 5. traktoroj; 6. statuto; 9. kluzo; 10. preterito; 13. amuzi; 17. zigzago; 18. kandelo; 21. analfabet’; 24. kronometr’; 25. ornam’; 26. poligloto; 29. amazono; 30. atomo; 31. tendaro; 35. dramo; 36. arbut’.

Se plenigi la krucvortenigmon, en ĝi estos 11 literoj z.

Japana krucenigmo

La japanaj krucenigmoj ĝuas grandan popularecon de nia legantaro. Por la novaj abonantoj ni klarigu, ke en la kvadratoj kaŝas sin ne vortoj, sed bildoj. La tasko estas pentri bildon laŭ numeraloj, kiuj estas maldekstre kaj supre de la kvadratoj. La numeraloj montras, kiom da grupoj de kolorigitaj kvadratoj situas en la indikita linio kaj kiom da kunligitaj kolorigitaj kvadratoj enhavas ĉiu grupo. Ekzemple, numeraloj 2, 5 kaj 4 montras, ke en ĉi tiu linio estas 3 grupoj, konsistantaj: la unua — el du, la dua — el kvin, la tria — el kvar kolorigitaj kvadratoj. La grupoj estas dividitaj per almenaŭ unu malplena kvadrato. Malplenaj kvadratoj povas esti ankaŭ en la komenco kaj fino de linioj. La plej malfacila tasko estas diveni, kiom da malplenaj kvadratoj estas inter la kolorigitaj grupoj.

Ĉi-sube vidu la novan japanan krucenigmon. Vi devas solvi ĝin, pentri la bildon kaj sendi ĝin poŝte (la redakcia adreso) aŭ rete (kulakova@akb.mplik.ru) tiel, ke ĝi atingu la redakcion antaŭ 10 jul 2001. Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!

Kompilis Tatjana Kulakova

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77) E (LOdE-77)

F

Favore rigardis lin la blinda sorto.

Fekado: la plej agrabla el la funkcioj de homa organismo, precipe post kvartaga paŭzo.

Fidela, kiel Kabe.

Fosante sian sulkon li ne rimarkis, ke li ŝpatas propran tombon.

H

Havi la saman lingvon ne signifas havi la samajn opiniojn.

Homoj kun scio de pluraj lingvoj kutime kapablas paroli nur pri gramatikoj.

Homoj timas neekziston post la morto. Neniu timas la samon antaŭ la nasko.

Honora protektanto: ulo, kiu anstataŭ viziti kongreson sendas leteron.

Horloĝon vi povas turni reen, la tempon tamen ne.

Hundo bojas al luno, ... homo al homo.

Anonceto

Vigla, svelta esperantistino Ljuba Koĉegarova (vidu la foton), kun supera klero, ŝatas vojaĝojn, artojn; deziras konatiĝi kun 35-jaraj aŭ pli aĝaj viroj el diversaj landoj edziniĝ-cele. Sendu IRKon kaj skribu al:

eSPero por Ljuba ab. ja. 1392, RU-610904, Kirov, Ruslando.

Leterkesto

... Mi povas nur ripeti ĉiujn komplimentojn al la kovrilpaĝo de LOdE-1, vere luksa. La intervjuo kun Jouko Lindstedt (LOdE-3) kaj lia artikolo (LOdE-1) estas pensvekaj. El la versaĵoj de Helena Melnikova mi eĉ volas traduki la duan, se nur ŝi mem ne tradukis ĝin, unue verkinte la ruslingvan version. Nu, interesaĵoj abundas...

Mi dume ne havas tempon verki por La Ondo, ĉar esti pensiulo en Ruslando ne estas simpla afero, necesas iom labori. Tamen eble iu atentos, almenaŭ kritike, mian modestan provon enradikigi novan kliŝon: La propra lingvo estas hejmo, Esperanto estas hotelo.

Vjaĉeslav Roĵdestvenskij (Ruslando)

Mi ŝatas la intervjuon al Jouko Lindstedt (LOdE. 2001: 3), ĉar li praktike, ne nur literature aŭ teorie, uzas nian karan lingvon. Kontraŭe, Giorgio Silfer faras diskuton sensignifan al nia et-eta movado. Lia kontribuo eble eĉ estas malutila, ĉar ĝi kaŭzas dividojn pro malgravaj demandoj.

Frans Cobben (Nederlando)

Dankon pro la sendita libro Rusaj amnoveloj, kiun mi povos recenzi. Min tre agrable impresis La Ondo de Esperanto. Vere, tiu ĉi revuo kaj ekstere kaj interne estas certe unu el la plej interesaj E-revuoj, kiujn eldonadis eksSovetiaj esperantistoj. Ne nur!

Viktoras Baniulaitis (Litovio)

Nekrologoj

La 1an de marto 2001 forpasis

pastro Hugh Martin (1931-2001)

prezidinto de E-Societo en Glasgovo, redaktinto de Esperanto en Skotlando.

La 16an de aprilo 2001, la Paskan Lundon, en Ostrovite (Pollando) forpasis

pastro Tadeo Nowakowski (1917-2001)

aktiva esperantisto ekde 1961. Li forpasis en la loka preĝejo antaŭ la altaro, ĉe kiu li intencis celebri la Sanktan Meson.

Ni funebras kaj kondolencas.

Premio por historia studo pri UEA

Por ke venontaj generacioj povu bone informiĝi pri la problemoj de la Esperanto-movado en la 1970-aj jaroj, la studgrupo Perspektivo volas stimuli per konkurso la verkadon de studoj pri tiu periodo. La kvin plej bonaj studoj pri la influoj de tiuj problemoj sur la tiaman funkciadon de UEA ricevos premion de 500, resp. 400, 300, 200 kaj 100 USD — dank’ al pluraj personoj, ĉefe la japana mecenato Etsuo Miyoshi.

La temo de la konkursaĵoj estu “Universala Esperanto-Asocio en la periodo 1970-1980”. Ili ampleksu inter 10 kaj 50 paĝoj; la teksto estu esperantlingva kaj klare legebla. Eblas partopreni individue aŭ kolektive, sed oni donu klaran indikon pri tio. La konkursaĵoj atingu Flandran Esperanto-Ligon (Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen, Belgio) antaŭ la 1a de oktobro 2001. La verkinto uzu kaŝnomon; en aparta koverto estu indikitaj la vera nomo kaj la adreso. Tri kvalifikitaj personoj (po unu nome de Perspektivo, s-ano Miyoshi kaj UEA) pritaksos la verkojn per poentoj. La sekretario de Perspektivo redaktos la rezulton laŭ la poentumo kaj indikos la laŭreatojn. La studgrupo Perspektivo rajtos publikigi ĉiujn senditaĵojn.

Pliaj informoj riceveblas ĉe la membroj de Perspektivo; retpoŝte ĉe la kasisto alhu@xs4all.be. Aktivuloj el la periodo 1970-80 estas petataj, se ili ne mem konkursos, disponigi sciojn kaj dokumentojn al partoprenemuloj.

La prezidanto de la studgrupo Perspektivo estas d-ro Wim M.A. De Smet (Hertendreef 12, BE-2920 Kalmthout, Belgio) kaj la honora prezidanto la Nobel-premiito prof. Reinhard Selten.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №6

Redakcie

En Esperantujo oni ofte planas, sed malofte raportas. Sed “ofte” ne signifas “ĉiam kaj ĉiuj”.

En 1998 mi akceptis proponon de amikoj kaj kandidatiĝis por B-komitataneco en UEA. Tiam konforme al la regularo, mi prezentis miajn “movadajn celojn”:

(1) pliefikigo de la informado pri Esperanto, akcentante la realajn valorojn de la esperantisteco; (2) kreado de pozitiva stereotipo pri Esperanto, kiel la lingvo kaj komunumo ligita kun la ideoj de la homaj rajtoj, neperforta paca kunekzistado kaj ekologia mondo; (3) establo de reala kunlaboro inter la esperantistaj asocioj kaj instancoj, redaktoroj, ĵurnalistoj, instruistoj, verkistoj cele de stabiligo de la esperantista parolkomunumo.

Ĉar 1129 membroj de UEA elektis min komitatano per siaj voĉoj, kaj ĉar inter la voĉdonintoj estis pluraj legantoj de La Ondo, mi uzas ĉi tiun kolumnon por denove danki la subtenintojn kaj por konfirmi, ke dum la tri jaroj mi agis laŭ la proklamitaj direktoj.

En la du unuaj sferoj (tre proksimaj) mi laboris per artikoloj en la Esperanta gazetaro kaj, precipe, per pluraj ruslingvaj artikoloj en Ruslanda Esperantisto. Estas malfacile taksi la (mal)sukceson de ĉi tiu agado, sed eble ankaŭ dank’ al mia modesta kontribuo en la ruslingva gazetaro oni nun malpli ofte renkontas blagojn kaj fantaziojn ol antaŭ kelkaj jaroj.

Mian koncepton pri la loko kaj rolo de Esperanto en la nuna mondo mi detale formulis en Esperanto post la jaro 2000, kiun UEA eldonis antaŭ la Montpeliera UK. Preskaŭ ĉiuj aperintaj recenzoj estis pozitivaj, kaj en kelkaj kluboj, societoj kaj kongresoj oni efektive diskutis la tekston (precipe kiam mi prelegis pri la temo).

Pli malfacila estas la tria tasko, sed la atentaj legantoj de La Ondo scias, ke en nia superpartia revuo aperas materialoj malsamtendencaj (sed ne personaj insultoj) kaj informoj el GK UEA kaj HeKo. Modelo de la reala kunlaboro iĝis nia projekto La Esperantisto de la jaro, en kiu partoprenas aktivuloj de la tradicia movado, adeptoj de raŭmismo, gvidantoj de fakaj organizoj, akademianoj kaj ĵurnalistoj.

Mi firme kredas ke la aferoj, gravaj por la tuta esperantistaro, povas esti farataj per la fortoj kunigitaj preter la rivaleco kaj ambicioj de niaj gvidantoj, kaj preter malsamaj konceptoj de niaj ĉefaj “partioj”. Tian kunlaboron mi provas starigi ankaŭ kiel komisiito de UEA pri Esperanto-Centroj kaj -Kursejoj.

Ĉi-jare, akceptante la kandidatigajn proponojn mi intencas pluagi laŭ la samaj (iom reformulitaj) direktoj. Mi esperas, ke ĉi tiujn celojn apogos per siaj voĉoj tiuj membroj de UEA, kiuj deziras ke en Esperantujo estu pli da kunlaboro, kaj ke la socia bildo pri Esperanto estu pli adekvata kaj pozitiva.

Aleksander Korĵenkov

Ĉiujunie La Ondo donas pli da spaco al aparta temo aŭ persono. Ĉi-foje la ĉefmaterialo estas dediĉita al la centjariĝo de Gaston Waringhien. Dekoj da liaj libroj estas daŭre aĉeteblaj en la libroservo de UEA, kiun montras la kovrilpaĝa foto sendita de Roy McCoy el la Centra Oficejo de UEA.

Internacia lingvo — internacia movado — internacia kunlaboro

Oszkár Princz respondas

Pasintjare estis fondita Mez-Eŭropa Komisiono de UEA. Ĝia prezidanto, Oszkár Princz, afable konsentis rakonti pri ĝi.

Demando: Bonvolu skizi la ĉefajn celojn de la nova Komisiono.

Respondo: La ĉefa celo de nia Komisiono estas kunordigi agadojn de la mez-eŭropaj E-asocioj kaj iniciati novajn agadojn. Ni agas laŭ la slogano: Internacia lingvo — internacia movado — internacia kunlaboro. Bedaŭrinde plimulto de esperantistaj agadoj okazas en naciaj kadroj. Pro tio ni bezonas regionan instancon, ja ni havas ne nur lokajn, sed ankaŭ regionajn interesojn, kiujn ni ŝatus kune reprezenti, ĉar ili estas problemoj de internacia kunvivado.

Demando: Ĉu via Komisiono estos unu el la vico de grizaj komisionoj de UEA, aŭ iom alia?

Respondo: Verŝajne ankaŭ ĝi similas al la plimulto de la UEA-komisionoj, ja niaj kondiĉoj kaj cirkonstancoj estas la samaj. Ni disponas neniujn rimedojn de UEA kaj de niaj landaj asocioj por plenumi niajn taskojn. Per niaj privataj rimedoj ni ne povas financi pli oftan renkontiĝon ol la dumkonsultiĝan. Grava problemo estas, ke niaj profesioj permesas nun malmulte da tempo por movadaj laboroj.

Demando: La Komisiono estis proponita en la Konsultiĝo de Mez-Eŭropaj Landaj Asocioj (Zagreb, sep 2000). Kia rilato estas inter ĉi tiuj institucioj?

Respondo: La fondo de la Komisiono estas unu el la rezultoj de la Konsultiĝoj, kaj estas natura evoluo de nia kelkjara kunlaboro. Unu el la taskoj de la Komisiono estas prepari la Konsultiĝojn.

Post la soci-politikaj ŝanĝoj okazintaj antaŭ unu jardeko ĉesis la ĝistiamaj kunlaboraj formoj inter la E-asocioj en la iamaj socialismaj landoj. Ni bezonis novan forumon por priparoli niajn komunajn ideojn. Kun Stanisław Mandrak mi revivigis la iamajn konsultiĝojn, tamen ne sur ideologia, sed sur la teritoria bazo, pli precize sur la bazo de la komuna intereso. La bazo de nia kunlaboro estas tio, ke niaj landoj jam aliĝis al Eŭropa Unio (EU), kaj niaj lingvoj ne apartenas al la mondlingvoj.

EU kun 11 oficialaj lingvoj jam apenaŭ povas funkcii, sed kiam estos preskaŭ dudek lingvoj, la kvanta kresko rezultigos kvalite alian situacion ol estis ĝis nun. Mi opinias, ke ni havas pli gravan argumenton por Esperanto ol la koston de la komunikado — nome la difekton de la baza principo de EU. La fonda dokumento de EU certigas egalrajtecon por ĉiuj ŝtataj lingvoj, sed uzante laborlingvojn EU difektas sian bazan principon. La anoj de mezeŭropaj landoj nun devas batali por certigi la egalrajtecon de niaj lingvoj, ja estas politikistoj ekzemple en Hungario, kiuj pro la kostoj emus rezigni pri la uzado de la hungara lingvo.

Por informi la hungaran publikon, en 1998 mi iniciatis Societon por Egalrajteco de Lingvoj. Kunlabore kun neesperantistaj organizaĵoj ĝi havis jam du kunvenojn (la unuan kun la landa verkista asocio, la duan kun Universitato ELTE), helpis eldonon de tri hungarlingvaj libroj pri lingvokomunikadaj temoj. Bedaŭrinde en aliaj landoj ankoraŭ mi ne trovis sekvantojn pri tio, kvankam mi jam dufoje lanĉis la temon en la Konsultiĝoj.

Demando: Kiam okazis la unua Konsultiĝo de ĉi tiu nova serio?

Respondo: La unua Konsultiĝo de Mez-Eŭropaj Landaj Asocioj okazis en Gliwice (Pollando, 1998), la dua en Budapest (Hungario, 1998), la tria en Liptovský Jan (Slovakio, 1999) kaj la kvara en Zagreb; la kvina okazos en Prago fine de septembro ĉi-jare.

Demando: Kion konkretan oni faras en la Konsultiĝoj?

Respondo: La Konsultiĝoj donas okazojn por ekkoni la okazintaĵojn de la membrolandoj kaj kunlabori. En Gliwice mi iniciatis, ke dum la Konsultiĝoj ni prilaboru iun komunan starpunkton pri gravaj aferoj kaj sendu ĝin al niaj ŝtataj gvidantoj. Kiel kutime, la sorto de la iniciatinto estas, ke li devas prilabori la proponon. Tion mi faris por la budapeŝta Konsultiĝo.

Por sukcesigi la iniciaton mi enkondukigis malgrandan teknikan elementon — kiu bedaŭrinde ne okazas dum UKoj — dum la Konsultiĝoj ni mem tradukas nacilingven la rezolucion kaj eĉ transdonas la precizajn nomojn kaj adresojn de la prezidento, ĉefministro, ministro pri eksterlandaj aferoj kaj de prezidanto de parlamento. La organizantoj tuj post la Konsultiĝo sendas la nacilingvan kaj la originalan esperantlingvan rezolucion al la menciitaj politikistoj.

Pesimistoj diris, ke niajn rezoluciojn neniuj legos. Feliĉe ne tiel okazis. Ekzemple post la budapeŝta Konsultiĝo venis leteroj el Pollando, Slovakio kaj Hungario. Post la zagreba Konsultiĝo venis letero ekzemple ankaŭ de la nuna prezidento de Hungario Ferenc Mádl, kiu skribis:

“Kun danko ni ricevis la rezolucion de prezidantoj de mez-eŭropaj landaj asocioj pri la aplikado kaj disvastigo de neŭtrala internacia lingvo esperanto. Plene mi konsentas pri la spirito kaj la aludoj al la komunaj radikoj de mez-eŭropa kulturo. Viajn pensojn mi rekomendos al la koncernuloj de Hungario. Mi deziras al vi pluajn sukcesojn en la profundigo de internacia kompreniĝo kaj amikeco.”

Dum la Konsultiĝoj ni revarmigis la malnovan ideon fondi komunan revuon kunigante la naciajn, ĉar ni devas scii, kio okazas landnivele, por elekti tion, kio estas pli efike realigebla internaciskale. Tre malfacile eblas orientiĝi sen regiona movada revuo. Kvankam ni ne sukcesis interkonsenti pri la komuna revuo, per la financa helpo de HEA kaj de la redaktoro mem, Johano Petik redaktas kaj eldonas periodaĵon Mezeŭropaj Lumoj, kiu espereble fariĝos komuna revuo de mezeŭropaj esperantistoj.

Ni planis ankaŭ komunan kongreson, sed ni transŝovis la ideon al la praga Konsultiĝo.

Demando: Kiuj landoj partoprenas en la kunlaboro?

Respondo: La nombro de la partoprenantoj kreskas. En Gliwice partoprenis nur Hungario, Pollando kaj Slovakio, sed en Zagreb krom ili estis reprezentitaj ankaŭ Ĉeĥio, Kroatio, Slovenio. Estis invitita ankaŭ Aŭstrio, sed ankoraŭ ili ne sendis siajn reprezentantojn.

Survoje al Zagrebo

Je la fino de aprilo 1471 kongresanoj el 56 landoj aliĝis al la 86a Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo (21-28 jul 2001).

Kvar landoj konsistigas propran grupon pro granda nombro da aliĝintoj: Francio (188), Kroatio (173), Japanio (151), Germanio (150). Kun longa distanco sekvas Italio (65), Pollando (62), Hungario kaj Nederlando (po 51), Britio (43), Belgio (41), Brazilo kaj Svislando (po 30).

Rimarkinda estas la ankoraŭ tre malgranda nombro da aliĝintoj el aliaj eksjugoslaviaj landoj: Bosnio-Hercegovino (10), Jugoslavio (8), Slovenio (6) kaj Makedonio (3), same kiel tiu el aliaj balkanaj landoj: Rumanio (18), Bulgario (17), Albanio (3) kaj Greklando (2).

Apud Japanio kaj Brazilo la plej multnombraj ekstereŭropaj landoj estas Usono (27), Korea Respubliko (22), Israelo (18), Ĉinio (16), Aŭstralio (9) kaj Kubo (8).

GK UEA

UK-87 traktos ekologian turismon

La Estraro de UEA decidis dediĉi la 87an Universalan Kongreson de Esperanto, okazontan 3-8 aŭg 2002 en Fortalezo (Brazilo), al ekologia turismo. La jaro 2002 estos Internacia Jaro de Ekologia Turismo, kaj ankaŭ en tiu jaro la UK daŭrigos la tradicion kontribui al la aktuala tema jaro aŭ jardeko de Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko.

La vortumo de la Fortaleza temo tekstas “Diverseco: ŝanco, ne minaco”. Per tio la Estraro de UEA akcentas la neceson kompreni la ekologian turismon pli vaste ol nur en rilato al la naturo. Same necesa kiel konservo de la natura diverseco estas tiu de kultura diverseco. Fundamenta aspekto de la kultura diverseco estas la diverseco de lingvoj.

GK UEA

Por justa merkato de lingvoj

3 maj 2001 en Novjorko kunsidis deko da reprezentantoj de diversaj neregistaraj organizoj (NRO-oj) por priparoli la agadprogramon de la Koalicio por Internacia Helplingvo (angle CIAL), premgrupo iniciatita de UEA antaŭ kelkaj jaroj.

CIAL grupigas dudek tre diversajn NRO-ojn homrajtajn, religiajn, junularajn k.a. Ĝiaj celoj estas duflankaj: unue, entagordigi la demandon pri internacia lingvo ĉe Unuiĝintaj Nacioj (UN) kaj aliaj interŝtataj organizoj; due, konsciigi NRO-ojn pri lingvaj problemoj kaj diversaj rimedoj por solvi ilin, inkluzive de Esperanto.

La kunsidon enkondukis referaĵoj de Humphrey Tonkin kaj Mark Fettes. Tonkin evidentigis la akrajn kontraŭdirojn inter la lingva reĝimo de UN kaj la principoj fiksitaj en ĝia Ĉarto kaj aliaj gravaj dokumentoj de la internacia juro: egaleco, inkluziveco, diverseco, kaj sendiskriminacieco. Fettes turnis sin al la lingvopolitiko de NRO-oj, montrante kiel manko de planado submetas ilin al “libera merkato” de lingvoj, kontraŭe al la principoj de “justa merkato” kiujn ili subtenas sur aliaj kampoj.

En la posta diskuto, gvidita de Fettes, la ĉeestantoj rekomendis la aperigon de la du prelegoj en presita formo; pli vastan distribuon de la CIAL-novaĵletero; kaj kreon de CIAL-retpaĝo kiu konstante informu pri la lingva situacio ĉe UN kaj la agado de CIAL, kaj instigu al kundiskutado.

La kunsido decidis ke CIAL provu krei laborgrupon kadre de KONGO (Kunordiga Komitato de NROj ĉe UN) kaj esploru la eblecon okazigi pli regulajn CIAL-kunvenojn en Novjorko, inkluzive de intensa instruado de Esperanto por interesitaj NRO-aktivuloj kaj UN-dungitoj.

La laboron surloke en Novjorko plu kunordigos la Novjorka Oficejo de UEA, sub la gvido de Rochelle Grossman kaj Ulrich Becker.

GK UEA

Vicprezidanto de UEA ĉe Unesko

Vicprezidanto de UEA, d-ro Renato Corsetti, vizitis la sidejon de Unesko en Parizo 24-25 apr. Akompanis lin Vincent Charlot kaj Philippe Berizzi — konstantaj reprezentantoj de UEA ĉe Unesko.

Tre interesan diskuton la delegacio de UEA havis kun s-ino Kaisa Savolainen, direktorino de la Sekcio pri Humanisma, Kultura kaj Internacia Edukado. Ŝi aparte aprezis la esperantigon de Unesko-eldonaĵoj fare de UEA. En la renkontiĝo ĉeestis ankaŭ s-ro Matoko. Sub lia aŭtoritato estas la projekto Linguapax, kaj Corsetti informis lin pri la nuna stato de Interkulturo, komuna projekto de UEA kaj ILEI.

Kun s-ino Monique Fouilhoŭ, prezidantino de la Komitato de Unesko por Ligoj kun NRO-j, oni bilancis la Unesko-aktivadon de UEA en 2000. En ĝi elstaris la kolektado de subskriboj por la Manifesto 2000, en kiu UEA atingis la 14an lokon inter NRO-j rilate la kolektitan nombron. UEA partoprenis ankaŭ en du programkomisionoj, “Homaj rajtoj kaj toleremo” kaj “Komunikado kaj novaj teknologioj”, kaj kontribuis per prelego al la novembra kolokvo pri la Kulturo de Paco. S-ino Fouilhoux alte taksis la aktivecon de UEA, esperante, ke ankaŭ ĝiaj landaj asocioj pli aktive rilatos kun la naciaj Unesko-komisionoj.

Plia kunsido okazis kun s-ino Liselotte Andersson el la Divizio Kulturo de Paco. Temis pri laborkunsido por klarigi la celojn de la Internacia Jardeko por la Kulturo de Paco kaj Neperforto por la Infanoj de la Mondo (2001-2010) kaj la funkciadon de la TTT-ejo de Unesko pri la Kulturo de Paco.

GK UEA

UNICEF: atentigo de UEA atentita

Laborgrupo de NRO-j havantaj konsultajn rilatojn kun UNICEF, la Infan-Fonduso de UN, pretigis dokumenton pri la realigo de infanaj rajtoj en la unua jardeko de la tria jarmilo por transdoni ĝin al speciala sesio de la Ĝenerala Asembleo de UN dediĉota al infanoj.

UEA subskribis la dokumenton, sed ĝi atentigis pri tre grava manko en ĝi, nome ne-mencio de la rajto de la infanoj esti edukataj en la propra denaska lingvo, almenaŭ en la elementa nivelo.

La interveno de UEA donis fruktojn: en la reviziitan version de la dokumento eniris mencio pri “akcelado de gepatralingva instruado en la fruaj jaroj de la elementa lernejo”.

UEA havas la statuson de konsultaj rilatoj kun UNICEF ekde 1993.

GK UEA

La 5a Amerika Kongreso

En Meksikurbo, la iama ĉefurbo de la Azteka Imperio, efektiviĝis 15-21 apr 2001 la 5a Tut-Amerika Kongreso de Esperanto (TAKE). 169 aliĝintoj el 29 landoj kaj 4 kontinentoj meze de varma printempo ĝuis la akceptemon kaj gastamon de la lokaj Esperantistoj.

La malfermo efektiviĝis en la sidejo de la Deputita Ĉambro. Per kortuŝa indiĝena ceremonio oni bonvenigis nin meze de plurkoloraj petaloj, buntaj maizospikoj, kukurboj kaj sonoj de jarmila konka muziko kaj la beleco de la naŭatla lingvo. Ĉeestis la Alta Protektanto de TAKE, deputito Yolanda Torres Tello; la Honora Prezidanto de TAKE, D-ro Miguel Leon-Portilla; reprezentanto de la Urbestro de Meksikurbo, Pablo Yanes Rizo kaj eksdeputito Virginia Jaramillo Flores, kiu mirigis ĉiujn per sia flua Esperanto iam lernita dum kurso en Budapeŝto. Fine de la ceremonio ĉiu landa reprezentanto enmetis floron en florvazon meze de la podio kreante tiel simbolon de unuiĝo de ĉiuj landoj en nia terglobo.

La temo de la Kongreso, “Ameriko: unu kontinento, diversaj historioj”, estis prezentita de Mark Fettes kaj al ĝia analizado kaj pripensado kontribuis diskutsesio gvidita de la konata mondvojaĝanto Amanda Higley. Certe elstare brila estis prezentado de la meksika verkisto Miguel Leon-Portilla, kies verko Tra l’ okuloj de l’ venkitoj estis tradukita en Esperanton de D-ro Juan Jacobo Schmitter-Soto kaj prezentita kun samtempa traduko en la unua tago de la Kongreso.

Pri la historio de la E-Movado en Ameriko prelegis Rubén Torres (Kolombio), Fidel Figueroa (Meksiko), Juán Ramon Rodríguez Gomez (Kubo) kaj Hugo Mora Poltronieri (Kosta-Riko).

Dum TAKE ni povis konatiĝi kun la meksika kulturo per prelegoj kaj ekskursoj. En Xochimilco tra la aztekaj kanaloj, kiuj iam irigaciis la kultivejojn de Tenochtitlan (la malnova nomo de Meksikurbo), ni veturis per plenkoloraj boatoj speciale pretigitaj por ni kun la nomoj Esperanto, Klara, Ludoviko kaj MEF (Meksika E-Federacio), al Teotihuacan kaj estis tempo por promenado kaj konatiĝo kun la plej granda urbo en la mondo.

La distraj programeroj konatigis nin kun la muziko kaj dancoj de Meksiko kaj dum prezentado de la ĥoro Gepatroj kaj geamikoj ni muzikstile celebris la datrevenon de 2 kongresanoj per la fama Mañanitas.

Rilate al instruado, efektiviĝis fulma kurso gvidita de Alberto Gracia Fumero, prezentado de la ekzamena sistemo de ILEI/UEA kaj sekve sesio de la internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA (El 5 kandidatoj 4 sukcesis), filmo Esperanto, pasporto al la tuta mondo (Lucille Harmon). Realiĝis A-Seminario pri Cseh-metodo kun 7 kandidatoj kaj cetere, eblis lerni la naŭatlan lingvon.

La 5a TAKE donis la okazon aŭskulti la kontribuon de James Resende Piton pri filatelo kaj kiel la retaj rimedoj kontribuas al Esperanto, de Franklin Montenegro pri medicino, Julie Regal pri la baha’a kredo en la amerika kontinento, Ricardo Carrillo pri la homa genaro aŭ Detlef Meier pri la doktrino de Bruno Gröning. Pli primovadaj estis la prezentadoj de Michela Lipari, Bill Maxey, Vladka Chvátalová kaj Johano Bachrich.

La UEA-Komisiono por Ameriko okazigis diversajn sesiojn (junularo, informado, instruado, aplikado, financoj, strategia plano) kiam aktivuloj pridiskutis la nuntempon de Esperanto en Ameriko kaj kiel subteni la laboron en landoj, kie ekburĝonas la E-movado (Honduraso, Panamo, Paragvajo).

En la diskutado pri junularo denove pli klare vortiĝis la fenomeno, ke en la plejmulto el la amerikaj landoj la gejunuloj laboras kune kun la maljuna parto de la movadanoj kaj ne estas sentata la bezono krei kaj vivigi TEJO-Sekciojn en la kontinento.

Venis interesaj proponoj, kiel:

— vastigi la amplekson de AktivAmeriko, tiel, ke ĝi iĝu la voĉo de la Movado en landoj, kie Esperanto ne estas ankoraŭ firme ankrita;

— kadre de la sekvaj Amerikaj Kongresoj okazu Lingva Festivalo por tiel eliri la fermitecon de la E-rondo kaj prezenti sin tiel antaŭ alia medio;

— kontakti respondeculojn de retpaĝoj pri vojaĝoj por konigi la eblecojn vojaĝi malaltkoste pere de Esperanto;

— kreado de datumbazo pri ĝemelaj rilatoj inter amerikaj urboj kaj urboj en aliaj partoj de la mondo (informojn pri amerikaj urboj kaj iliaj ĝemeloj, bv sendi al la Amerika Komisiito, Atilio Orellana Rojas);

— starigi reton de kontribuantoj, kiuj regule kontribuos strukture al la Fondaĵo “Ameriko” de UEA por tiel konsistigi kapitalon por ĝi;

— starigi en baldaŭa estonteco Hispanlingvan Sekcion de ILEI.

Dum la Kongreso aperis kvar numeroj de Kuriero de la Nova Mondo sub la respondeco de James Resende Piton.

Antaŭ la Kongreso, LKK sukcesis aperigi 2 artikolojn en la loka gazetaro kaj dum ĝi en Excelsior, unu el la plej malnovaj ĵurnaloj de Meksiko, aperis kvarona paĝo kun foto pri la Kongreso. Cetere, kadre de la Kongreso okazis konkurso por infanoj kaj gejunuloj “Kiel mi vidas mian landon” kaj la konkursaĵoj estis ekspoziciitaj en la deputitejo kaj en kafejo proksima al la kongresejo... kies nomo estis Esperanto kaj kie la kongresanoj estis akceptitaj de la estro.

La ferma ceremonio estis la momento por invito al la sekva TAKE okazonta en Kubo en la jaro 2004.

Atilio Orellana Rojas UEA-Komisiito por Ameriko

La esperantistaj boatoj en la kanaloj de Xochimilco [socimilko]. La boatoj estis speciale alinomitaj por la E-ekskurso. (Foto de James Rezende Piton)

Skotlando: junaj gvidantoj

46 partoprenantoj el 8 landoj kunvenis en Motherwell okaze de la 96a Skota E-Kongreso (4-7 maj). Oni kongresis en Bentley Hotelo, Motherwell, iama hejmo de ŝtalestro kiu nun estas trejnejo por la hotelindustrio. Gastronomie ĉiu manĝo estis bankedo, kaj frandaĵoj ne mankis en la programo.

Estis aŭdaca decido de la LKK elekti industrian historion kaj la kontribuon de enmigrintoj kiel la kongrestemojn; tamen, la eksperimento sukcesis, kaj la partoprenantoj edukiĝis kaj poluris sian Esperanton. La nivelo de la prelegoj estis elstarega enhave kaj lingve.

Prezidanto Charlie Dornan faris pensigan enkondukon por skizi la kialojn de la rapidega industriiĝo de Motherwell dum la 19a jarcento kaj la genezo por grandskala enmigrado de Irlando kaj Litovio. Mia Casey, profesia geografo, brile klarigis la signifon de karbo kaj fererco rilate al la ŝtalurbo kaj surprizis nin per la aserto ke meza Skotlando iam troviĝis ĉe la ekvatoro! Jack Casey prelegis pri la vivo de Keir Hardie, fondinto de la Laborista Partio kiu naskiĝis en la urbo. Li forviŝis kelkajn mitojn, sed konkludis ke Hardie estis homo kiu plene meritas nian respekton. David Kelso, nova Direktoro de la Esperanto-Asocio de Britio, trafe kaj sprite pritraktis la fruktodonan kontribuon de la italoj al la urbo emfazante la perfektan integriĝon de skoteco kaj italeco.

Ĉiuj ekskursoj aldonis ion al la kongresa temo. Oni vizitis la industriajn muzeojn en Motherwell kaj apuda Coatbridge; kaj pilgrimejon starigitan de homoj el Irlando, Litovio, Ukrainio kaj Pollando dum la senlaboraj dudekaj jaroj. La lastan tagon de la Kongreso estis ekskurso al la belega valo de la rivero Clyde, loko kiu estis antaŭe eskapejo por la laboristoj en peza industrio.

Estis du prelegoj ekster la kongresa temo: Princo Henriko Oguiye klarigis la nunan situacion en Niĝerio; kaj Don Lord ridigis la kongresanaron per siaj anekdotoj rilate al amuzaj incidentoj kaj eksterordinaraj homoj en Esperantujo.

Ankaŭ estis forta muzika flanko: Girvan kaj Maire McKay kantis, ludis kaj ŝercis irlandece, kaj Elena kaj Aleksandr Danko distris nin popolkante kaj akordione.

Mi aldonu ke sunis tuttempe; kaj ke Mia Casey administris finance kaj Jean Bisset elstarege organizis la tuton! Finfine, la nova prezidanto de la Esperanto-Asocio de Skotlando estas d-ro Chris Gledhill kaj la nova vicprezidanto — Duncan Thomson: ambaŭ estas junaj homoj!

David Bisset

Ŝanĝoj en Argentino

14 apr 2001 okazis jarasembleo de Argentina E-Ligo.

La asembleo analizis la ĝeneralan malbonan situacion de la argentina E-movado dum la lastaj jaroj. Ni rimarkis mankon de profesiaj instruistoj kaj ke ni ne havas kurson aŭ programon por profesoroj de E-o. Ni ne sukcesis okazigi ĉi-jare nacian kongreson.

Oni proponis ŝanĝi iomete la strukturon de AEL kaj aktivadi nur kun “grupoj” (asocioj) kaj ne havi “individuajn membrojn”. Por instigi la progresadon de profesoroj oni organizos elementan kurson gvidatan de novaj instruistoj kaj la nunaj instruistoj trejniĝos por superaj kursoj.

La oficiala organo de AEL Argentina E-Vento ankoraŭ ne solvis la problemon pri komputilo por la redakcio. Pro rezigno de Diego Cossavella, antaŭa respondeculo de Argent-EJO, la taskon reprenis Carlos F. Ortiz.

Estis elektita nova Estraro. Prezidanto: Prof. Rubén Teofil Diaconu Tkachenco; vic-prezidanto: Prof. René Arce; sekretario: Inĝ. Alcides Pieter Wentinck k.a.

Nova adreso de AEL: Calles 119 y 122, AR-H3700 FTT Pcia. R. Sáenz Peña, Cho, Argentino.

Rubén T. Diaconu Tkachenco prezidanto de AEL

Seminario pri la Jaro de la Lingvoj en Vieno

Vendrede, 20 apr 2001, la impona konstruaĵo de la Viena Instituto pri Astronomio gastigis seminarion aranĝitan okaze de la Eŭropa Jaro de la Lingvoj de jenaj organizoj: Pola Instituto de Vieno, Aŭstria Esperanto-Federacio, Lingvistika Instituto de la Universitato de Vieno kaj Radio Aŭstria Internacia.

Reprezentis tiujn organizojn kaj parte salutis la aranĝon ambasada konsilisto d-ro Jaczek Burasla, direktoro de la Pola Instituto, d-ro Cezary Kruk, ĝia vicdirektoro, prof. d-ro Hans Michael Maitzen, prezidanto de AEF kaj AEM, prof. d-ro Heiner Eichner, Roland Machatschke, intendanto de Radio Aŭstria Internacia kaj Katinjo Fetes-Tosegi, redaktorino de la E-redakcio.

La programo konsistis el tri prelegoj ĉirkaŭ la kadra temo “Eŭropa lingvodiverseco kaj la Eŭropa unuiĝa procezo”, kiuj temis pri la Eŭropa lingva situacio, eblaj efikoj de la Universala Reta Lingvo UNL kaj lingvopolitikaj aspektoj de la interlingvistiko, respektive de prof. d-ro Maitzen, d-ro Fössmeier kaj prof. d-ro Eichner. En la publiko, kiu vigle kundiskutis, troviĝis mag. Zdzisław Piotr Gwozdz, reprezentanto de la Instituto por la Danuba Regiono kaj Mezeŭropo, pluraj ĵurnalistoj kaj profesiaj tradukistoj.

La seminarion, kadritan de violona muziko, finis bufedo kaj la ŝanco supreniri en la kupolon de la instituto por vidi kaj eĉ manipuli ties 90-centimetran teleskopon, kun fokusdistanco de 10 metroj.

Reinhard Fössmeier

En Esperanto pri fakaj temoj

Plensukcese disvolviĝis la TAKE-IKEF-seminario kun uzo de Esperanto en priprofesiaj prelegoj okazinta en orienta Francio kadre de la tradiciaj staĝoj de Orientfranca Esperanto-Federacio 20-22 apr 2001.

La aranĝon majstre organizis André Grossmann kaj Roberto Kueny. Kursojn gvidis Erwin Kretz, Catherine Gallego kaj Stano Marček. La aranĝo allogis okdekon da esperantistoj el 10 landoj.

Dek prelegoj pri fakaj temoj estis prezentitaj de 9 kunlaborantoj de IKEF (Internacia Komerca kaj Ekonomia fakgrupo) kaj TAKE (Tutmonda Asocio de Konstruistoj Esperantistaj) el 5 landoj (Franz Josef Braun, Fabien van Mook, Zoltán Kőnives, Peter de Breems, Rainer Kurz, André Grossmann, Roberto Kueny, Peter Hauser kaj Violette Walther).

Pri la distra parto zorgis kun novaj kaj ankaŭ intaj sukcesoj la itala kantisto Gianfranco Molle kaj la deklamisto Roberto. Per diapozitivoj vojaĝigis al Laponio Raita Pyhälä. Vizito de muelejo produktanta juglandan oleon fermis la aranĝon.

Pro tiu sukceso, pluaj tiatemaj kunvenoj estas planataj. Resumoj de la prelegoj estos legeblaj en la julia numero de La Domo, la revuo de la profesioj kaj de la servoj.

André Grossmann

Pola Printempo

En Bydgoszcz (Pollando) 28 apr-6 maj 2001 Monda Turismo organizis 26ajn Esperantajn Tagojn de Bydgoszcz kaj 19an Polan Studadsesion de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS).

Partoprenis pli ol 150 gestudantoj kaj gastoj el 15 landoj de Eŭropo, Afriko, Azio kaj Ameriko.

El inter 23 seminarioj kaj kursoj, kiuj okazis dum la sesio, plej grandan intereson vekis tiuj de OProf. Wim M.A. De Smet (Belgio), ADoc. Johann-Andreas Pachter (Germanio), Margit Evva (Hungario), Edvige Tantin-Ackerman (Italio) kaj triparta seminario pri ekologio en norda, centra kaj suda Eŭropo, kiun gvidis Mara Timermane (Latvio), Milan Zvara (Slovakio) kaj Augusto Casquero de la Cruz (Hispanio). OProf. Remigiusz Mielcarek (Kanado) interese rakontis pri siaj esplor-vojaĝoj tra Sud-Ameriko kaj sud-orienta Azio, kaj el Pollando la programon riĉigis i.a. prof. Marian Dobrzyński el la Varsovia Universitato, OProf. Adam Sudoł el la Akademio de Bydgoszcz, Barbara Pietrzak de Radio Polonia kaj Teresa Nemere de la Etnografia Muzeo en Toruń.

Tradicie la 3an de majo, okaze de la nacia festo, okazis Pola vespero, dum kiu ensembloj Baby Jagi kaj Rytmix el Toruń, Ensemblo de Elektronika Muziko de la Junulara Palaco kaj ensembloj de Junulara Kulturdomo №5 en Bydgoszcz, popola grupo Senior-Kujawy el Włocławek kaj koruso Inwencja el Solec Kujawski prezentis siajn programojn, ricevante invitojn al la 11a Internacia E-Kongreso en Budapeŝto, 11a Eŭropa E-Forumo en Rigo, Poprad kaj Valencio kaj 70a Itala E-Kongreso en Triesto.

Porokazajn programojn en Esperanto prezentis ankaŭ Urszula Tupajka el Bydgoszcz kaj Jadwiga Gibczyńska el Krakovo.

El inter pli leĝeraj programeroj mencion indas interesa posttagmezo en la Ceramika Laborejo de la Vojevodia Kulturcentro en Bydgoszcz, kun rigardado de ekspozicio okaze de 5-jariĝo de la laborejo, kaj komuna vespera ekskurso ekster la urbon, kun bivak-fajro, preparado kaj gustumado de Valencia popola manĝaĵo — paeljo.

La programo finiĝis per ekzamenoj por gestudantoj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo de Monda Turismo dezirantaj fariĝi vojaĝgvidantoj (1a studjaro), turismaj ĉiĉeronoj (2a studjaro) aŭ bakalaŭroj de AIS pri turismiko aŭ kulturo (3a studjaro).

Monda Turismo akceptas nun aliĝojn al la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz — klerigejo de AIS — por la studjaro 2001/2002, kiu komenciĝos per la 24a Sanmarineca Universitata Sesio de AIS en Bydgoszcz kaj Poznań 21-29 sep 2001. Pliaj informoj riceveblas ĉe MT: Adreso: M.Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando. Rete: turismo@bydg.pdi.net.

MT

La Kvinpetalo

Ĝenerala Asembleo de Societo Yvonne Martinot okazis 22 apr 2001. La rezulto de la pasintjara agado estis tre pozitiva: 19 novaj membroj, pli ol 200 partoprenintoj en la 16 staĝoj en La Kvinpetalo (neniu nuligita) kaj pli ol 3700 manĝoj servitaj!

Plia pruvo pri la fido de la membraro al nia skipo: por aĉeti la plian, najbaran domon, ni devis peti de “la Amikoj de SYM” monhelpon. Nu, en nur kelkaj semajnoj ni ricevis (prunte aŭ donace), multe pli ol ni efektive bezonis (200 000 FRF).

Tial ni povis jam aranĝi garaĝon por la gastoj kaj komencis la instaladon de tualetĉambro.

Tiu plia domo, nomata “Jeannine Vincent” ebligos fine disigi la privatan domon disde la Kultura Centro. Ne mankas la projektoj! Ni atendas nur pli junan skipon por repreni la torĉon.

La komitato decidis plilarĝigi la konsilantaron kaj proponis tri pliajn membrojn, kiuj estis elektitaj kun pli ol 90% de la esprimitaj voĉoj, kio pruvas, plian fojon, ke la anaro fidas nin. La novaj konsilantoj estas: Janine Dumoulin; Jean-Luc Tortel, membro de Franca Esperanto-Instituto; Brian Moon, bone konata en la movado.

Dankon al ĉiuj geamikoj de SYM.

Georges Lagrange prezidanto de SYM

Membrostatistiko de UEA

Laŭ informo de la Centra Oficejo de UEA, post 13-jara periodo kun pli ol 7 mil individuaj membroj (IM) de UEA, en 2000 ilia nombro restis sub tiu limo. La nombro de 6580 individuaj membroj estas je 495 (7%) sub tiu en 1999.

Unuafoje post 1987 kreskis la nombro de aligitaj membroj (AM), t.e. tiuj anoj de la aliĝintaj landaj asocioj kiuj ne membras individue en UEA. En 1999 ili estis 12096; en 2000 je 426 pli multaj — nome 12522. Tio preskaŭ kompensis la perdon de individuaj membroj, tiel ke la tuta membraro de UEA dum 2000 malkreskis nur per 69 — de 19171 al 19102.

La nuna statistiko montras la staton je 20 apr 2001. La definitivaj nombroj aperos en la Estrara Raporto pri 2000 en la junia Esperanto.

jaro AM IM sume

1987 36351 7291 43642

1988 35945 7203 43148

1989 32474 7355 39829

1990 25224 7645 32869

1991 19146 8071 27217

1992 18808 7783 26591

1993 16041 7272 23313

1994 14495 7018 21513

1995 13808 7237 21045

1996 13314 7284 20598

1997 13035 7122 20157

1998 12812 7360 20172

1999 12096 7075 19171

2000 12522 6580 19102

Plej multe da IM perdis Brazilo (-58) kaj Usono (-37), dum ili pleje plimultiĝis en la kongreslando Israelo (+16) kaj Hungario (+14). El ĉiuj individuaj membroj 489 aliĝis unuafoje en 2000. El ili 182 estis junaj, t.e. 30% de la tuta individua membraro de TEJO.

En 17 landoj (20 en 1999) estis almenaŭ 100 individuaj membroj: Francio 651 (falo de 35), Germanio 572 (-15), Brazilo 493 (-60), Japanio 389 (-20), Usono 352 (-37), Nederlando 337 (-12), Svedio 238 (-17), Italio 223 (-30), Finnlando 222 (-12), Britio 207 (-23), Ĉinio 186 (-1), Belgio 164 (-21), Hispanio 157 (-33), Pollando 138 (-12), Hungario 136 (+14), Ruslando 135 (-35) kaj Svislando 128 (-6).

Inter la aligitaj membroj plej rimarkinde kreskis Brazilo (+642) kaj Francio (+230). La plej grandan falon registris Germanio (-411) kaj Svedio (-245).

La revuo Esperanto havis en diversaj kategorioj 4729 pagintajn ricevantojn, t.e. je 161 (3,3%) malpli ol en 1999 (4890). Pli forte perdis Kontakto, kies paginta ricevantaro falis de 1558 en 1999 al 1246 en 2000 (-312, t.e. 20%).

AlKo

Konkurso pri Esperanto en radio

Kiel ni jam informis (LOdE. 2001: 4) la Ĉefa Estraro de Pola E-Asocio kune kun radio FAN organizis konkurson pri Esperanto.

Post dusemajna konkursado restis kvar personoj, kiuj en la finalo batalis por valoraj premioj (inter alie senpaga partopreno en E-kurso kaj moderna radioricevilo). Oni devas substreki ke finalanoj estis bone preparitaj kaj ege atente aŭskultis dum la pasintaj semajnoj la konkurson. Dum tri semajnoj ĉiutage en la radio multfoje estis ripetataj la vortoj “Esperanto” kaj “Pola E-Asocio” dum la informoj pri konkurso. Iom da homoj reagis al la konkurso, kvankam ne multe deklaris partopreni la E-kurson. La finalan disaŭdigon aŭskultis estraranoj de PEA, kiuj kunsidis ĝuste tiutempe en Gliwice. La konkurso estas surbendigita kaj povas esti uzata kiel helpilo dum diversaj kunvenoj kaj kiel instrumaterialo.

Stanisław Mandrak

Kurte

Prezidanto de Kultura Asocio E-ista José María Galofré Domingo, samtempe vicprezidanto de Hispana E-Federacio, ricevis de la Ekscelenca Magistratejo de Sabadell Medalon de Honoro, kiel rekonon k rekompencon de lia altnivela laborado por la urbo dum la lastaj 27 jaroj. (Augusto Casquero)

Direkcio de Estona Radio ĉesigis E-elsendojn, kiuj okazis ĉiusemajne dum la lastaj 12 jaroj. (Litova Stelo)

129 personoj (inter ili 30 neesp-istoj) kunvenis 27 jan 2001 en Tokio por la simpozio de Japana E-Instituto kontraŭ la ideo fari la anglan lingvon la dua oficiala lingvo de Japanio. (La Revuo Orienta)

Franca komitatano de Eŭropa E-Unio, Claude Longue-Epée, reprenis de Germain Pirlot la taskon kolekti deklarojn de eŭroparlamentanoj, kiuj esprimis simpation al E-to. (Esperanto aktuell)

En Ekstremaduro (Hispanio) okazas oficiala 42-hora E-kurso por instruistoj patronita de la Centro de Instruistoj kaj Rimedoj de Don Benito-Villanueva de la Serena. Komenciĝis kurso pri Esperanto en la Fakultato pri Filologio de la Universitato de la Laguna. (Boletín)

21 apr por la 14a fojo okazis la Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA kun 55 vizitantoj el sep landoj; d-ro Werner Bormann faris trifoje prelegon pri “La faka lingvo kaj Esperanto”. La libroservo enkasigis dum la tago 1768,11 eŭrojn. (GK UEA)

50-jariĝis Kansaja Ligo de E-Grupoj (Japanio), fondita en Oosaka en marto 1951; nun al KLEG apartenas 20 grupoj kun 450 membroj k 90 individuaj membroj; la monata gazeto de KLEG, La Movado, jam atingis sian 600an numeron, aperas en la kvanto super 800 ekz-oj. (La Movado)

Antaŭnelonge oni ŝtelis monumenton de Zamenhof en Dimitrovgrad, Bulgario. (Bulgara Esperantisto)

En 2000 Norvega E-Ligo havis 332 membrojn (342 en 1999), inter kiuj 104 estas membroj de la E-Klubo en Oslo. (Norvega Esperantisto)

Reza Kheir-khah, konata E-aktivulo, ses monatojn post la ekloĝo en Tajvano komencis gvidi du kursojn de E-to. (R.K.K.)

27 apr okazis festeto en la Centra Oficejo de UEA por omaĝi la emeritiĝon de Rob Moerbeek post lia 32-jara laborado kiel oficisto de la Asocio. Moerbeek zorgis pri la ekspedofako de la CO, provlegado de la Esperanto k aliaj eldonaĵoj de UEA, prizorgis la Bibliotekon Hector Hodler k la arkivon de la CO. (GK UEA)

Vide el Bruselo

Malklaraj ideoj

“Vi ja perfekte scipovas la anglan. Kial do vi interesiĝas pri lingva egaleco?” — demandis bulgara profesorino. Kiel respondi al tia demando? Mi rapide diris ion pri pola ĵurnalisto kiu lastmonate serĉis laborlokon ĉe la Konsilio de Eŭropo. La posteno de gazetara oficisto, kvankam “malfermita” al ĉiu civitano de lando membranta en la Konsilio de Eŭropo, estas “teknike” nur por denaska parolanto de la angla. Ĉu homo vidante diskriminacion ne agu?

La demando de la profesorino bone montras la malklarajn ideojn pri lingvoj en Bruselo. Lingvo, laŭ la plejparto de homoj en la eŭropa ĉefurbo, estas nura teknikilo kiun oni ekhavas per studado, prefere en lando kie la koncerna lingvo estas parolata. Plie, kelkaj bonŝanculoj denaske parolas la “plej gravan” lingvon, la anglan. Ĉiuokaze, laŭ tiaj ideoj, oni ne povas ŝanĝi la dominantan lingvan ordon. Sendube pro tio la bulgara profesorino, esplorante la manieron kiel ŝtatoj aŭ regionoj produktas, uzas kaj plutenas “edukitajn” homojn, nur malklare scias, kiom gravaj estas lingvoj en la tutmonda batalo por intelekta kapitalo. Sed oni bedaŭrinde ne esploras la konkretajn faktojn de la problemo, pri kiu oni apenaŭ konscias.

Tiuj konkretaj faktoj de la lingva malegaleco estas ĉiam pli gravaj. Ne temas pri kelkaj malbonŝancaj nedenaskaj parolantoj de la angla kiuj ne ekhavas bone pagitajn postenojn ĉe internaciaj organizoj. Por multaj en Eŭropo la angla lingvo fariĝas esenca por profesia sukceso. Ĉefe pro tiaj lingvaj kialoj, Usono jare altiras 515 000 eksterlandajn studentojn kaj 13,7 miliardojn da eŭroj. Britio altiras 220 000 eksterlandajn studentojn kaj 5,8 miliardojn da eŭroj. Ankaŭ pro la lingvaj kialoj, Eŭropo havas jardeficiton de pli ol 10 miliardoj da eŭroj pro la vendado kaj aĉetado de usonaj muzikaĵoj kaj filmoj. Ekzemple, la unuaj 19 plej vizititaj filmoj pasintjare en Hispanio estas usondevenaj!

La efikoj de la lingva malegaleco estas soci-ekonomiaj. En la tutmonda “batalo” por la intelekta kapitalo Eŭropo perdas. Ĝi ne plu ofertas alternativon al la anglalingva kaj usona hegemonio. En la eŭropa politika debato, Esperanto, fakte ekzistanta alternativo, ne ludis eĉ simbolan rolon. Komence de junio en Prago 29 eŭropaj edukadministroj kunvenos por gratuli sin pro la progreso al la usona-brita universitatsistemo de “bachelors” kaj “masters”. Tia sistemo de universitatkursoj, kaj pli da “internaciaj” kursoj en la angla, estas la “solvo” en la batalo kontraŭ la anglalingvaj universitatoj. Niaj karaj edukadministroj ankoraŭ ne aŭdis pri pli bona solvo: lingva egaleco. Tiel malklare ili konscias pri la lingva malegaleco, ke la greka edukadministro eĉ ne sonĝas pri peti financan ekvilibraĵon de la angla ministro, al kies pluva lando 30 000 grekaj studentoj jare flugu por perfektigi la anglan. Nur tiel, en la nuna lingva ordo, eŭropaj junuloj povas esperi je internacia laboro.

Dafydd ap Fergus

Kiu kiun bezonas?

Corsetti parolas pri la Akademio de Esperanto (LOdE. 2001: 5) kiel pri “sendependa” lingva institucio. Sed ĉu tio ke AdE, anstataŭ aktive enplekti sin en la opajn kampojn de lingvoevoluo de Esperanto, prefere sekvas la “evoluon” kaj klopodas “restigi la lingvon en la origina plano” pruvas ne la dependecon de AdE (nome: tiun de la okcidentaj lingvaj preferoj, precipe ĉar li samtempe agnoskas la ekziston de “super-pezo” de ĉi tiaĵoj) ol ĝian sendependecon?

Plue. Corsetti unuflanke parolas pri la tasko “gvidi la pluplanadon” de la lingvo, aliflanke (kiel menciite), esence pri bremsado de la evoluo. Tio ĉi ŝajnas eĥi la Majstron, kiu (simile) unuflanke parolis pri granda diferenco inter la nuna Esperanto kaj tiu de post multaj jarcentoj, aliflanke (kaj samloke...) pri “Nenie rompiĝas la kontinueco inter la lingvo malnova kaj nova.”

Plue. Kiel Corsetti (kaj Zamenhof) imagas (-is) la evoluon de Esperanto, se la Fundamento estas por ĉiam netuŝebla? Lingva evoluo, laŭ mi, interpretendas pli kiel forigo de plej okulfrapaj lingvaj kontraŭdiroj, makuloj ol kiel abundiĝo de la terminoj en la opaj lingvoj (ĝi do estas nocio plie kvalito- ol kvanto-rilata). Ĉar la Fundamento esence servas kiel modelo por solvoj de tiuj kvalito-rilataj problemoj, ĉu deklarante ĝin netuŝebla ni esence ne malebligas la lingvan evoluon? Ja eĉ paroli pri la gramatikaj (kvalitaj) problemoj de Esperanto ankoraŭ ĉiam estas ago tabua. Ĉu ne estus pli oportune limigi la sencosferon de la netuŝebleco de la Fundamento je tiu de ĝiaj opaj eldonaĵoj? Ĉu estus nura ĥimero tiel imagi la lingvan evoluon, ke AdE vere direktus la lingvan evoluon (laŭ la opaj konsiderindaj konsiloj-proponoj) kaj la novaj eldonoj de Fundamento ĉiam servus kiel mejloŝtonoj, reprezentantoj de Esperanto sur la aktualaj evoluniveloj, lezi kies normojn oni ne rajtus? Per la modernaj komputiloj ni povus facile efektivigi tiun ĉi “freŝigon”, “aktualigon”.

Corsetti konstatas kun bedaŭro, ke AdE plenumas “malmulte” sian funkcion, ĉefe pro “manko de rimedoj”. Verŝajne ĉi tiel estas, sed la ĉefa demando estas: ĉu forigi tiun ĉi mankon AdE entute volas aŭ ne.

La bezonatecon de AdE Corsetti i.a. motivas per la “danĝero” de influo de lokaj lingvaj kutimoj. AdE tamen faras malmulte por la forigo de tiu “danĝero” (la gradojn de la “danĝero” ĝi ŝajne tre specife interpretas, ekzemple: ne plu, kvankam kontraŭdira al la fundamentaj vortordaj reguloj, estas nedanĝera, ĉar originanta el hindo-eŭropaj lingvoj; sed la afero de evoluigendeco de fraza vortordo estas kvazaŭ tabua, ĉar en la gepatra lingvo de la plimulto de la akademianoj la vortordo estas rigida).

Corsetti nomas ĉiujn anojn de AdE “tre kompetentaj pri la internacia lingvo”, sed ĉu estas kompetentaj tiuj akademianoj, kiuj povas nur malobjektive, en kelkaj kazoj manke de la necesa rego de la koncernita lingva problemo, respondi al la lanĉitaj demandoj. (Tio ne estas malestimo de la tuta AdE, ĉar la multjaran laboron de Bernard Golden mi taksas de modela valoro).

Estus en ordo, se AdE-anoj eldonadus siajn verkojn kun la celo influi tiumaniere la lingvan evoluon. Sed, laŭ mi, tiu akademia agadmaniero servas pli ilian profitĉasadon ol la lingvan evoluon mem, ĉar ilia devo unuavice devus esti publika, objektiva pritraktado, eksplikado de la opaj lanĉitaj problemoj. Tio ĉi koncernas modifojn kaj “korpohavajn”, kaj “senkorpajn”. Krome, ĉu estas en ordo, ke nur por ekscii ion pri la agado de AdE oni estas trudita aĉeti la verkojn de akademianoj, eĉ se eventuale ili estas neindaj je monelspezo?

Ŝajnas, ke ne ni bezonas AdE-on, sed inverse: AdE bezonas nin (t.e. nian monon pro iliaj verkoj).

Johano Petik (Hungario)

Kvar atentigoj pri Radio Libertaire

Multaj primovadaj informoj similas nigrablankajn fotojn sen ia subskribo aŭ klarigo. En la marta numero de LOdE oni legas, ke Pariza liberecana radio (Radio Libertaire) ĉiusemajne disaŭdigas Esperantajn elsendojn. Kvankam la fakto estas vera, sciigi nur tiom estus nesufiĉe.

Unue, neniu elsendo estas pretigita antaŭe. La elsendanto antaŭ la mikrofono trafoliumas iun (ĉiam ĵusricevitan kaj tial ne jam-legitan) Esperanto-eldonaĵon kaj tuj, surloke decidas laŭtlegi iun aŭ tiun artikolon.

Due, ekde antaŭlernejo ni scias, ke unu metro enhavas 100 centimetrojn kaj unu horo 60 minutojn. La unu horo ĉe la liberecanoj daŭras ne 60 minutojn, sed nur 45 aŭ eĉ 35, depende de la malfruo de l’ elsendisto.

Trie, la temo ĉiam maĉata, sed neniam englutota, estas la klasbatalo. En unu el someraj elsendoj la parolisto diris: la libertempo komenciĝas, niaj aŭskultantoj baldaŭ disveturos feriumi, por revenonte plifortigi la batalon kontraŭ kapitalismo. Kaj kiel bonvojaĝa deziro eksonis “Po dolinam i po vzgorjam...”

Kaj kvare, la lingvo estas fuŝega, la prononco lama. Oni ofte aŭdas: “ĵis la venonta”, “ŝefurbo”, “akseptu”, “li parkuris la lando”. La elpensaĵo de kapitalistoj — la malbenita akuzativo — estas tute forĵetita: “nia amiko skribis letero”, “vi aŭdis kanzono” k.t.p.

Ĉion Esperante diritan oni po kelkaj frazoj tuj tradukas francen. Mia edzino ĉiam ripetas: “Kial ci aŭdas ĉiujn ĉi mizeraĵojn?” Ŝi scias Esperanton nur malmulte kaj ne komprenas, ke neniu laŭnorma franca traduko kapablas konservi la ĉarmon de l’ originalo.

Yenovk Lazian (Francio)

Tiu supozo estas vera ofendo

En la 5a paĝo de numero 3/2001 de via revuo, vi aperigis artikolon de Jozefo Cardozo pri la Socia Forumo de Porto-Alegre. Via redaktoro presigis akompanan foton kun la sekva komento: “Sed li (J.G.) konstatas ke nek UEA, nek SAT, nek la Civito estis tie inter la miloj da forumanoj. Kial? Ĉu eble tiutempe ili lobiis por Esperanto en Davos?”

Pri tio ni ne reagos nome de UEA nek de la Civito. Tiuj asocioj eventuale reagos propranome. Sed koncerne SAT vi povus imagi ke ĝi ne partoprenis oficiale tiun forumon pro simplaj kialoj kiel:

— manko de mono por sendi delegitojn

— nesufiĉa atento pri la graveco de la okazintaĵo,

ktp.

Sed ne, vi “imagas” ke SAT “eble lobiis en Davos”... Tio signifas ke viaj legantoj povus supozi ke SAT sentas sin pli proksime de la kapitalistoj kunvenintaj en Davos ol de laboristoj ĉeestintaj la Socian Forumon. Kiam oni konas (kaj tion vi bonege scias) la sintenon de SAT kaj tiun de la SAT-membroj jam de 80 jaroj, sine de la Monda laborista E-movado, tiu supozo estas vera ofendo, kiu komplete malvalorigas vian gazeton.

Yves Peyraut prezidanto de la Plenum-Komitato de SAT

Gaston Waringhien

Omaĝo de Aleksander Korĵenkov

Se la entuziasmon de la unuaj kelkaj jaroj ne konkludas ĝisrevido pro familiaj aŭ profesiaj kaŭzoj, pro natura seniluziiĝo, aŭ pro nova hobio, kutime sekvas trankvila vizitado de klubkunvenoj, kongresumado, korespondo, legado...

Parto de esperantistoj krom ĝui sian esperantistecon kontribuas al iu sfero — lingvistiko, instruado, organizo, literaturo — kaj agas en ĝi dum jardeko aŭ pli longe, per tio ricevante renomon kaj prestiĝon (kaj kritikon) en sia fako kaj/aŭ lando.

Iuj faras Esperanton sia profesio kaj sukcesas vivteni sin propralabore aŭ helpe de la dunginta organizo, kvankam la konstanta zorgo pri “mono, mono kaj mono” (laŭ Hans Jakob) ebligis al neniu “profesia esperantisto” plene realigi sin intelekte per Esperanto. (Cetere, la “profesiuloj” havas malpli da libera tempo por Esperanto kiel hobio, ol la amatoroj, ĝue revenantaj al sia ŝatata okupo post la okhora labortago.) Nur tre malmultaj sukcesis elstare aktivi dum jardekoj en kelkaj sferoj, ekzemple, Edmond Privat, kaj nur unu el la esperantistoj brile elstaris en pluraj sferoj de nia Esperantujo ekde la fino de la Unua Mondmilito ĝis la falo de la komunismaj reĝimoj en Eŭropo.

Dank’ al la belaj okuloj

Kompreneble, temas pri Gaston Waringhien. Ja li konatiĝis kun Esperanto en 1916, apenaŭ 16-jara, dank’ al la belaj okuloj de la filino de la helpkasisto de la bulonja UK Gaston Lephay, laŭ Roger Bernard, longtempa amiko kaj “vatsono” de Waringhien1. Sed lia intereso al Esperanto ne estis nur lirika, kvankam Duonvoĉe poste montris lin poeto elstara kaj unika, ĝi estis aŭtente lingva, ĉar filologio estis la estonta fako de la juna Gastono.

Naskita 20 jul. 1901 en Lille, en la familio de fremdlingva instruisto, li jam en sia 19a jaro estis licenciato pri literaturo, 20-jara li ricevis diplomon pri historio de la religioj kaj 22-jara li iĝis agregaciulo pri filologio — la plej alta grado en la franca instrusistemo. Kaj li neniam ŝanĝis sian fakon, plu laborante kiel profesoro pri la lingvoj kaj literaturo en liceoj de Lille, Turo kaj Parizo, kaj ekde 1953 profesoro pri literaturo en la Brita Instituto (ĉe la Pariza Universitato). Waringhien estis rekonita aŭtoritato en la franca leksikologio kiel membro de Office de Vocabulaire Français kaj kunlaboranto de Larousse.

Ke Waringhien neniam ŝanĝis sian fakon, ne signifas, ke li ĉiam profesoris. En 1939 li estis mobilizita kiel stab-oficiro pri ĉifrado. En 1940 li estis militkaptita en Alzaco kaj en 1942 kondamnita pro “kaŝaŭskultado de la anglaj radiodissendoj” kaj restis en koncentrejo de Lubeko ĝis 2 maj. 1945.2 En 1962 Waringhien emeritiĝis kiel honora profesoro kaj en 1963 elektiĝis prezidanto de la Akademio de Esperanto.

15 mil 250 artikoloj sur 3 mil 285 paĝoj

Sed ni komencu de l’ komenco de lia kariero esperantista, ne de unu el la kulminoj, kvankam ĝuste akademie li komencis: nur 24-jara li estis elektita membro de la Lingva Komitato, la prototipo de la nuna Akademio de Esperanto.

Kiel filologo, li havis pli bonan bazon por la praktika Esperantologio ol kuracistoj, inĝenieroj kaj natursciencistoj. Kaj li baldaŭ engaĝis sin en laboro pri la du plej gravaj branĉoj de Esperantologio — gramatiko kaj leksiko.

Kvankam fine de la 1920aj jaroj ekzistis pluraj dulingvaj vortaroj, mankis bona unulingva vortaro de Esperanto, kiu havus superan aŭtoritaton por la ordinaraj lingvouzantoj, kaj servus kiel bazo por la esperantistaj leksikologoj kaj leksikografoj. La antaŭmilitaj vortaroj de Boirac, Vérax kaj Kabe jam eksmodiĝis kaj postrestis de la postmilita lingvoevoluo kaŭzita de la ekapliko de Esperanto en la socio (SAT) kaj scienco kaj de la vigliĝo de la literatura vivo (Literatura Mondo). Estis danĝero por la juna lingvo, ke kompilantoj de dulingvaj vortaroj kaj de la lernolibroj ne havis ĝisdatan unuecan leksikan bazon.

Tion bone konsciis la fondinto de SAT Eŭgeno Lanti. Li konvinkis en decembro 1927 la direktoron de la Akademia Sekcio pri la “Komuna Vortaro” profesoron Emile Grosjean-Maupin ekzorgi pri la vortaro, kiu “estu oportuna, praktika gvidilo por la ordinaraj esperantistoj”.

Waringhien, precipe post la malsaniĝo de Albert Esselin fariĝis la ĉefa kunlaboranto de Grosjean-Maupin. Plena vortaro de Esperanto aperis en oktobro 1930 kaj en julio 1934 aperis la dua eldono, funde reviziita kaj aktualigita. Ĝi entenis ĉ. sep mil artikolojn kun multaj frazoj kaj tipaj ekzemploj kolektitaj kaj kribritaj de Grosjean-Maupin kaj Waringhien.

La vortaro havis kolosan sukceson kaj estis dek-foje reeldonita de SAT, servante kiel enspezo-fonto por ĉi tiu klasbatala organizaĵo.

Lanti antaŭvidis evoluigi PVon al ilustrita enciklopedieto laŭ modelo de Petit Larousse Illustré. Liberiĝinte el la kaptiteco Waringhien sola ekentreprenis la taskon, kontrolante la ekzemplojn kaj trakribrante novajn librojn kaj vortarojn, kaj ekserĉante kunlaborantojn por la scienc-teknika leksika materialo.

“Ĉar la cirkonstancoj ne favoris en tiu tempo la eldonon de granda vortaro” Waringhien decidis uzi la akiritan materialon en Esperanta-franca vortaro, kiu estis “kvazaŭ la ĝenerala provado de la P.I.V.” Grand Dictionnaire Espéranto-Français aperis en oktobro 1957, samtempe kun la unua sovetia sputniko, kaj por triona jarcento estis la plej bona Esperanta-nacilingva vortaro — nur en la jaroj 1990aj estis eldonitaj pli ampleksaj vortaroj.

Intertempe Waringhien preparis Suplementon al PV, kiu aperis en junio 1954 kun 966 artikoloj, sed li konfesis, ke “la redaktado de tiuj du verkoj evidentigis la neeblon daŭrigi sola tiel ampleksan laboron”.

La helpantoj estis trovitaj, kaj en aprilo 1960 Waringhien komencis la redaktadon de la manuskripto de la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto. La definitiva tajposkripto ampleksis 15 mil 250 artikolojn sur 3285 paĝoj.

La fama foto, afable sendita de CO UEA, prezentas profesoron Waringhien kun la manuskripto de PIV antaŭ transdoni ĝin al la eldonejo (jul 1966).

La pli ol 1300-paĝa PIV aperis en 1970 kaj signis la novan fazon de la lingvoevoluo — ĝi fariĝis la ĉefa referencilo por la esperantistoj, kio ne sukcesis fariĝi la fundamenta Universala Vortaro.

En 1987 aperis la Suplemento al PIV, kiu kronis lian leksikografian laboron — ĝin stafete reprenis Michel Duc Goninaz, ricevante konsilojn de Waringhien ĝis ties vivofino.

Gramatikon li ja konas ...

Nur la vortarista laboro sufiĉus por eternigi Waringhien en Esperantujo. Sed nek eternigon, nek sufiĉecon li alstrebis. La vortaro nur donas la lingvan materialon kiun la gramatiko vivigas.

Ĉiu kursfininto, ekdaŭriginta la lingvostudojn, scias ke la notoraj 16 reguloj — iam vaste propagataj de la entuziasmaj esperantistoj — neniel estas la gramatiko de Esperanto. Oni bezonas pliajn klarigojn. Ĝuste per gazetaj klarigoj pri gramatikaj problemoj Waringhien komencis, kaj en 1935 aperis ĉe Literatura Mondo la unua eldono de la Plena Gramatiko de Esperanto kunverkita de Gaston Waringhien kaj Kálmán Kalocsay.

La maniero de la kreado de PG similis al tiu de PV — registrado de la lingvaj tradicioj, unuavice de la Zamenhofa lingvouzo, kribrado, sistemigado kaj prezentado en la formo laŭeble komprenebla.

Sed tiu laboro montriĝis pli komplika ol la leksika, ja la kunaŭtoroj ne disponis pri bone ellaborita terminologia aparato, per kiu oni povus priskribi la lingvon. Rezultis volumo impona, sed multe pli komplike uzebla ol PV. Cetere, eble tiel devus esti, ja la vortaroj estas multe pli ofte uzataj ol gramatikoj. Se en la koncerna lingvo ekzistas fidinda nacilingva priskribo de Esperanto aŭ bona lernolibro, la averaĝa lingvouzanto ne bezonas pli plenan gramatikon, kiu estas pli necesa por la Esperantologoj, verkistoj, tradukistoj kaj redaktoroj3. Tamen la unua eldono estis rapidege elaĉetita, eble ĉar iujn el la aĉetintoj motivis neceso havi, sed ne nepre uzi ĝin.

En 1938 sekvis la dua eldono, en kies prefaco Kalocsay kaj Waringhien devis respondi al la kritikoj. La tria eldono sekvis en 1958-64, kaj la kvara titolita Plena Analiza Gramatiko de Esperanto estis eldonita en 1980, post la forpaso de Kalocsay.

PG kaj PAG, kiel menciite, ricevis abundan kritikon, foje justan, sed pli ofte nekompetentan, sed ĝis nun nek la Akademio, nek aparta(j) aŭtoro(j) sukcesis verki pli bonan gramatikon. Kaj estas malfacile dubigi la vortojn de Waringhien: “malgraŭ la neeviteblaj mankoj, ĝi efike kontribuis, kaj — mi esperas — kontribuos plu, same kiel la Plena Ilustrita Vortaro sur alia tereno, al la stabiligo kaj unuecigo de nia lingvo...”

La plej aŭtoritataj Esperantaj vortaro kaj gramatiko de la plej grava inter la esperantologoj (jam estis menciite, ke li prezidis la Akademion de Esperanto en 1963-79) ne estis liaj solaj lingvistikaj verkoj. La jam menciitan GD, kompletigas liaj didaktikaj verkoj por francaj lernantoj de Esperanto — ja li estis profesoro kaj fondinto de la Franca Esperanto-Instituto (en 1934) — eble la plej grava el tiuj estas lia lingvopriskribo por “la uzo de la beletro-ŝatantoj” (1946).

Kun Kalocsay li kunaŭtoris ankoraŭ unu fundamentan konsultverkon. Temas pri la Parnasa gvidlibro (1932, 2a eld. 1968, 3a eld. 1984), kiu estas ĝis nun la ĉefa metia libro por la komencantaj poetoj.

La Montaigne de Esperanto

En la multaj artikoloj kaj recenzoj Waringhien poluris sian doktan stilon, ĝis li fariĝis, laŭ Fernando de Diego, “nia unua originala eseisto ... senrivala dum ankoraŭ multaj jaroj”, ni diru, la Montaigne de Esperanto.

En la eseoj Waringhien belstile meditas pri la problemoj de la kulturo, historio kaj lingvo, montrante eminentan erudicion, penetremon kaj, ofte, humuron. Jen li rolas kiel enketanta ĵurnalisto, jen kiel mistifikanto, jen kiel skeptikulo.

Liaj eseoj estis eldonitaj per kvin apartaj volumoj.

Eseoj 1. Beletro estis lia unua esearo. Ĝin eldonis en 1956 alia elstarulo — Juan Régulo-Perez en la serio Stafeto. En ĝi Waringhien prezentas kelkajn gravajn verkojn: La Biblio, Hamleto, Infero kaj aliaj. Sekvas literaturaj portretoj de Grosjean-Maupin, Lanti, Helmi Dresen, kaj librofine troviĝas alitemaj literaturaj eseoj, kiel Sprito kaj humuro, La detektivromano, La kiso, Best-albumo de poetoj. La dua eldono sekvis en la jubilea jaro 1987 kiel Beletro, sed ne el katedro.

Lingvo kaj vivo, eldonita en 1959, fariĝis eble la plej grava esearo en nia kulturo4. La trafaj, kelkloke paradoksaj, konstatoj de Waringhien iom post iom fariĝas parto de nia baza sciaro, speciale, se temas pri la praEsperanto de Zamenhof. Kial la lingvo fariĝis tia, kia ĝi fariĝis, sed ne tia, kia Zamenhof planis ĝin? Kial ĝi ne fariĝis “la facila lingvo”? Kio pri la landnomoj, pasivo kaj neologismoj? Ĉu estas fidinda la teksto de la Originala Verkaro? Fine mallonga, sed tre valora, “Historia skizo de la esperanta movado”.

“Homo estas la sola besto, kiu konscias, ke ĝi mortos. Kaj tiu ideo estas tiel senkuraĝiga, ke, por ŝirmi sin kontraŭ pereiga malespero, la homa raso elpensis tiujn ekranojn, kiaj estas la religio, la arto kaj la scienco”, — antaŭparolas Waringhien en Ni kaj ĝi, kiu memorigas, ke Waringhien studentaĝe okupis sin pri historio de religioj. Religio kaj arto, kaj kristanaj dogmoj estas la temo de tiu volumo. Pilgrimo al la fontoj kaj kritiko sen mallaŭdo — jen la recepto de ekvilibro.

1887 kaj la sekvo... aperis en 1979 (reeld. 1990) kiel kolekto da eseoj Esperantologiaj, speciale pri Zamenhof. Tio ne estas hazarda, ĉar Waringhien ne malpli elstara zamenhofologo5 ol Holzhaus, Dietterle kaj Maimon. Ankoraŭ en 1948 li editoris duvoluman kolekton Leteroj de Zamenhof, kiujn li mem eltrovis. Plue, li saĝe editoris Lingvajn respondojn (1962) de la unua esperantisto. Verŝajne, same kiel Lingvo kaj vivo tiu esearo “devas” esti tralegita de ĉiu konscia esperantisto, speciale La ideologia dramo de L.L.Zamenhof, kaj La inkunabloj de Esperanto, kaj Kulisaj manovroj (kiu dokumente malkovras la konspiron de la estontaj idistoj) kaj ... fakte, necesas listigi la tutan enhavtabelon. La alia duono de 1887 pritraktas la lingvon, speciale la vortarojn kaj lian metodon en la leksikografio, kiu rezultigis al ni PIVon.

La kvina volumo Kaj la ceter’ — nur literaturo (1983), same kiel la unua, traktas literaturon, per nuancita maniero. La unuaj du partoj prezentas memoraĵon pri Kalocsay — la “verkofrato” de Waringhien. La tria parto pritraktas la esperantan literaturon, precipe la traduk-literaturon. La lasta parto profundigas la kompar-literaturan tradicion de Beletro sub la rubrika titolo Vizite ĉe najbaroj.

Eble tiu lasta volumo primeditas malpli akrajn problemojn, sed ĝuste en ĝi la stilo de Waringhien atingas sian plejon, ekzemple, en la ĝuinda Fantomsimpozio pri la mirfabeloj kuniganta opiniojn de reale malrealaj Suzaneta, Arieh ben Guni kaj G.E.Maura, per tio memorigante — kvankam alidimensie — la literaturajn eseojn de Borges.

Nia kulturarkivo

Lia rilato al la eseoj estas konstatebla ankaŭ en La Nica Literatura Revuo (1955-62), kiun William Auld prave titolis “kulturarkivo”. Kvankam en La Nica aperis gravaj beletraj verkoj originalaj kaj tradukaj, nuntempe oni relegas precipe la recenzajn eseojn kaj la lingvohistoriajn studojn, speciale tiujn pri Zamenhof de Naftali Cvi Maimon, kiuj en 1978 aperis libroforme kiel La kaŝita vivo de Zamenhof formetinta la tabuon pri la cionismo de la iniciatoro de Esperanto.

La revuo de Waringhien, kiun finance sponsoris modestega Raymond Fiquet, fariĝis evento en la esperanta kulturo, kun kiu laŭ la graveco revuokampe povas esti komparebla eble nur Literatura Mondo (en kiu Waringhien kompreneble kunlaboris, kaj poste li kunlaboris en Norda Prismo, Horizonto, Iltis-Forumo, Literatura Foiro).

Post la eleganta fermo de La Nica Waringhien daŭre redaktoris, kompiladis, antaŭparolis kaj editoris, sed ne plu revuojn, kies aperritmo estas kateno tro strikta.

Ankaŭ ĉi-sfere li montris emon al gravaj kulturaj verkoj, la Leterojn kaj Lingvajn Respondojn sekvis Fundamenta Krestomatio, posteume eldonita de UEA, kun antaŭparolo kaj notoj de Waringhien.

Versoj, versoj...

Se oni bone konas Waringhien praktike kiel la aŭtoron de PIV kaj de PAG, kaj multaj almenaŭ iomete scias pri liaj eseoj kaj La Nica, lia poezio, precipe la originala, restas malmulte konata.

Sed tio estas komprenebla, ja eĉ Kalocsay, la plej granda el la esperantaj poetoj, longe restis en ombro de la malpli profunda, sed pli populara “popola” poeto Julio Baghy. Oni devas esti preparita por ĝui verkojn intelektajn.

Waringhien tradukis plejparte francan poezion, kvankam oni konas liajn tradukojn el la persa de Omar Kajam (poste Auld tradukis robaiojn de Kajam el la anglaj versioj de Eduard Fitzgerald, pli konataj en la eŭropa tradicio), el la germana — Heinrich Heine Kantoj kaj romancoj (kun Kalocsay), kaj el la itala — Dekamerono!

Ne kvante, sed precipe kvalite elstaris liaj tradukoj el La floroj de l’ malbono de Charles Baudelaire (estas simbole, ke tradukoj de Waringhien komencas kaj finas la volumon).

Estus lacige listigi ĉiujn librojn, en kiuj traduke partoprenis Waringhien, sed oni ne povas ne diri pri la mirinda kvar-voluma poezia antologio Tra la parko de la franca poezio6 kun iom malpli ol mil paĝoj, kun poemoj zorge elektitaj kaj tradukitaj de Gaston Waringhien, kaj ĝuinde prefacitaj de li.

Eble la kvara el la volumoj, La romantika periodo, estas la plej signifa — ja la envolumaj poemoj de la 19-jarcenta franca poezio estas integra parto de la ĝenerala homa kulturo, kiel la fama Aŭtuna Kanto de Paul Verlaine (por la ruslingvaj legantoj mi aldonas la krestomatian rusan tradukon).

Paul Verlaine
Chanson d’ Automne

Les sanglots longs

Des violons

De l’automne

Blessent mon coeur

D’une langueur

Monotone.

Tout suffocant

Et blême quand

Sonne l’heure,

Je me souviens

Des jours anciens

Et je pleure;

Et je m’en vais

Au vent mauvais

Qui m’emporte

Deçà, delà

Pareil à la

Feuille morte.

Poèmes Saturnies

1866

Aŭtuna Kanto

Pro l’ plora son’

De l’ violon’

Aŭtuntona,

Min en la kor’

Lezas langvor’

Monotona.

Sufoksentum’

Kaj palo, dum

Hor’ sonoras,

Memoras mi

Tagojn kun ŝi,

Kaj mi ploras;

Kaj vagas plu

Laŭ ventosku’

Sen alia

Malbona cel’

Ol tiu de l’

Mort’ folia.

Tradukis

Gaston Waringhien

Осенняя песня

Осень в надрывах

Скрипок тоскливых

Плачет навзрыд,

Так монотонны

Всхлипы и стоны —

Сердце болит.

Горло сдавило,

Пробил уныло

Тягостный час.

Вспомнишь, печалясь,

Дни, что промчались, —

Слёзы из глаз.

Нет мне возврата,

Гонит куда-то,

Мчусь без дорог —

С ветром летящий,

Сорванный в чаще

Мёртвый листок.

Tradukis

A.Reviĉ

Kiam ni, la rusoj, havos almenaŭ iomete similan antologion en Esperanto?

Estas bedaŭrinde, ke nur malmultajn poemojn originalajn Waringhien postlasis, kaj sub tiuj aperis la nomoj de panamano (!) Georgo Stefano Maura kaj Georgo Peterido Peneter. Sed eĉ tiu malmulto sufiĉis por esperantistiĝo kaj poetiĝo de la perma artisto Pavel Pavlov traleginta en la novlernita lingvo eseon pri la poezio de Waringhien far Michel Duc Goninaz en la 112a Literatura Foiro7, precipe per la mildaj erotikaĵoj, kiel la tristrekaj miniaturoj de la “filo” de Peter Peneter:

Dorsturne al gapanto

knabino ellasas sian pilkon

kaj ĝin levas — genustreĉe

Super la altaj kalkanumoj

kuspiĝas kaprica pugo

kiel de kuniklet’

Sub la somera robo

apenaŭa ombret’

— blonda aŭ bruna?

Spirataj ŝtuparoj

de la knabinliceo —

spirhaltigaj perspektivoj!

Fandiĝanta kis’

kaj la langeto

vibranta pistil’

Ĉiuj muskoloj rigidaj

ŝiaj femuroj laŭre

kronis miajn tempiojn

Pro la erotikeco (laŭ kelkaj pornografio), pli konata ol Maura estas Georgo Peterido Peneter per La travestiita muzo en La libro de amo (1965), kie li denove kunlaboris kun KalocsayPeter Peneter, la aŭtoro de la Sekretaj sonetoj. (Plia mistifikaĵo, la prefacon verkis la jam menciita Arieh ben Guni — anagrame Baringhien, kaj eldonis l’ Akacio en Byblos en la fantazia dato 1969.)

Kaj evidente pravas Duc Goninaz, ke “Waringhien superis sian modelon kaj kolegon Peneter-Kalocsay sur tiu elektita tereno, kiu ankoraŭ grandparte restas neesplorita teritorio en la puritana Esperantujo”.

* * *

Ĉio havas la finon. Ankaŭ la longega vivo de Gaston Waringhien, konservinta viglajn menson kaj korpon ĝis la lasta momento.

La 19an de decembro 1991 Perla Martinelli, tiam redaktorino de Literatura Foiro, de la mateno estis en la apartamento de la 90-jara profesoro, ĝis tagmeze priparolante la korektojn en la presprovaĵo de Dekamerono. Sekvis tagmanĝo en pariza restoracio kun esperantistaj amikoj kaj la sekva rendevuo estis fiksita por la venonta tago. Sed ĝi ne okazis, kaj la redaktorino devis repreni la lasitajn materialojn el la domo, kie “li matene kuŝis en sia lito kun la serena mieno de dormanto, neniel tuŝita de zorgoj aŭ ĉagrenoj”.

La lasta skribaĵo de Gaston Waringhien estis lia aliĝdeklaro al la Esperanta PEN, fondita tri semajnojn antaŭe. Sian deklaron li akompanis per bonhumora emfazo, ke “verkinte pli ol sesdek librojn, certe mi povas plenrajte eniri tiun klubon de profesiuloj”.

Des pli, se inter tiu sesdeko estis pluraj ĉefverkoj de nia kulturo!

Uzita literaturo8

Duc Goninaz M. Gaston Waringhien // Esperanto. 1992: 2.

Duc Goninaz M. La poezia verkaro de Gaston Waringhien // Literatura Foiro. 1988: 112.

Li kaj ni: festlibro por la 80a naskiĝtago de Gaston Waringhien / Ed. R.Haupenthal. — Antverpeno; La Laguna: TK; Stafeto, 1985

Martinelli P. Kun Waringhien en lia lasta tago // Literatura Foiro. 1991: 134.

Neergard P. Gaston Waringhien // Esperantologio. 1961: 1.

Notoj

1. Pri tio Waringhien skribis ankaŭ mem:

“Mia interesiĝo ne estis pure filologia: certe min altiris la aspekto de “sekreta lingvo”, pri kiu tiel ofte revas la knaboj, sed eble ankaŭ la ĉeesto de lia filino, kiu, pli aĝa ol mi, estis ornamita de longa, nigra hararo”

(Kaj la ceter’ — nur literaturo. pĝ. 11)

2. Cetere, post la liberiĝo li rifuzis realiĝi al la socialista partio (li aliĝis al ĝi en 1931 kaj en 1935 elektiĝis magistratano en Lille) kaj al la framasona loĝio (li aliĝis en 1933 al loĝio “La homa rajto” kaj estis departementa sekretario de la franca “Ligo por la homaj rajtoj”), ĉar neniu el tiuj organizaĵoj helpis siajn militkaptitajn membrojn kontraste kun la esperantista movado, kiu estis same malpermesita. (laŭ Roger Bernard en Li kaj ni, pĝ. 26)

3. Kiel redaktoro, mi devas konfesi, ke mi ĉiutage plurfoje uzas PIVon, Esperantan Bildvortaron de Eichholz kaj la vortarojn de Bokarev, kelkfoje en semajno aperas bezono pri vortaroj anglaj, francaj kaj germanaj — precipe ĉe tradukado kaj redaktado de tradukoj — kaj pri diversfakaj enciklopedioj kaj leksikonoj, sed nur kelkajn fojojn monate mi malfermas PAG, kiu aspektas multe malpli trivita ol PIV.

4. En la Kolektiva E-Biblioteko, funkciinta en Jekaterinburg (1982-1999) ĝi estis unu el la plej legataj libroj, se escepti lernolibrojn kaj vortarojn. Ŝajnas, ke ĝin jam tralegis ĉiu el la malmultaj uralaj kaj siberiaj esperantistoj kulture aktivaj. Tial mi kelkfoje estis embarasita, ĉar mi ne povis ĉebezone konsulti ĝin, kaj finfine mi sukcesis aĉeti la esearon.

5. Oni pardonu min pro la herezo, sed Privat kaj Drezen, laŭ mi, ne konsidereblas kiel zamenhofologoj, iliaj verkoj estas finfine periferiaj; kaj Ito Kanzi estas pli eldonanto ol editoro, eĉ se ĉiel admirinda pro la giganta laboro.

6. Mi sukcesis aĉeti ĝin ĉe siberia esperantisto elmigronta al Usono, kontraŭ sumo tute bagatela. Mi dankas al la foririnto.

7. Ĝi aperis ankaŭ en Li kaj ni.

8. Ĉi tiu teksto estis verkita antaŭ kvar jaroj, por la prelegociklo Eminentaj esperantistoj (ĝi estis prezentita ankaŭ en Eŭropo-Azio ’97). La dulingva monografio de André Cherpillod pri Waringhien aperis en 2000, kaj mi volonte citas el ĝi la opinion de Ivo Rotkvić pri Ni kaj Ĝi:

“... eĉ se nur por ĝin tralegi, plenvalorus ellerni Esperanton”.

La ĉefaj libroj de Gaston Waringhien

Plena vortaro de Esperanto (kun aliaj, 1930)

Parnasa gvidlibro (kun K.Kalocsay, 1932)

Plena gramatiko de Esperanto (kun K.Kalocsay, 1935)

Pripensoj aŭ Sentencoj kaj primoraj maksimoj (La Rochefoucauld, 1935)

Duonvoĉe (1939)

ABC d’Espéranto à l’usage de ceux qui aiment les lettres (1946)

Leteroj de L.-L. Zamenhof. La tragedio de lia vivo rivelita de lia ĵus retrovita korespondo kun la francaj eminentuloj (1948)

Poemoj (O.Kajam, 1953)

Eseoj I. Beletro (1956)

Grand dictionnaire espéranto-français (1957)

La floroj de l’ malbono (C.Baudelaire, kun aliaj, 1957)

Lingvo kaj vivo (1959)

Libro de amo (kun K.Kalocsay, 1965)

Kantoj kaj romancoj (H.Heine, kun K.Kalocsay, 1969)

Plena ilustrita vortaro de Esperanto (1970)

Ni kaj ĝi (1972)

La ĥimeroj (G.de Nerval, 1976)

La trofeoj (J.M.de Heredia, 1977)

Tra la parko de la franca poezio (4 volumoj, 1977–1984)

1887 kaj la sekvo... (1979)

Plena analiza gramatiko de Esperanto (1980)

Kaj la ceter’ — nur literaturo... (1983)

La robaioj (U.Kajjam, 1984)

Beletro, sed ne el katedro (1987)

Plena ilustrita vortaro de Esperanto. Suplemento (kun R.Levreaud, 1987)

Francaj kanzonoj malnovaj kaj modernaj (kun R.Bernard, 1991)

Dekamerono. Unuaj tri tagoj (G.Boccaccio, kun P.Martinelli, posteume en 1995)

Perloj de gramatika inspiro

Mattos, Geraldo. Apartaj mondoj: verboj kaj participoj. — Chapecó: Fonto, 1999. — 88 pĝ. — (Lingva Kolekto; №2).

La celo de la recenzata libro estas iom ambicia — klarigi la esperantan verban kaj participan sistemon. La fakto, ke ĝin verkis Geraldo Mattos, la prezidanto de la Akademio de Esperanto, sendube devas pliigi la intereson al tiu ĉi verko pri la temo, generinta tiom viglajn kaj emociajn diskutojn (kaj eĉ seriozajn konfliktojn) en la antaŭa historio de provoj lingvistike kohere priskribi (kaj preskribi) la strukturon de Esperanto. Mi ne kaŝos, ke mi estis aparte interesita, ĉar siatempe mi profesie okupiĝis pri la temo.

La aŭtoro opinias la temon tiom grava, ke li malfermas la libron per jena aserto:

La verba sistemo de Esperanto estas tiel originala, ke ĝi profunde diferencas de tiuj de ĉiuj etnolingvoj kun la malagrabla rezulto, ke ĝi estas senescepte malfacila por ĉiuj esperantistoj, kvankam en diversaj gradoj.

Mi plene konsentas, ke kompleta kaj ekzakta priskribo de la verba sistemo de nia lingvo estas defia kaj ankoraŭ ne finita entrepreno, tamen mi iom mildigus la aserton, ke la uzado de Esperantaj verboj kaj participoj estas senescepte malfacila — laŭ mia impreso ĉiuj iom spertaj rusaj esperantistoj nature kaj praktike senriproĉe uzas kompleksajn verboformojn kaj esperantajn participojn. Konjekteble tion klarigas pli forta (genetika) influo de la rusa lingvo al la Esperanta gramatiko ol oni kutime agnoskas. Unu faceton de tia influo kaŭzas la nocio de verbaj aspektoj kaj rilataj semantikaj kategorioj, kiun ruslingvaj esperantistoj perceptas kaj uzas tute nature dum por alilingvanoj ĝi ŝajnas enigma kaj stranga specialaĵo de esperanta verbosistemo.

Geraldo Mattos aplikas profunde kaj detale konceptitan metodologion. La distingon inter signifo kaj senco la aŭtoro enkondukas (pĝ. 8) per koncizaj klarigoj kaj konsekvence uzas tra la libro. (La samloka klarigo pri la diferenco inter plursenceco kaj ambigueco tamen profitus per same utila distingo inter plursenceco kaj elasteco de la signifo, neeviteble grava en Esperanto.) Same grava estas distingo inter la agoj kaj faktoj (pĝ. 10). Gravas, ke la aŭtoro ne nur enkondukas, sed ankaŭ tre konsekvence aplikas la difinitajn nociojn.

La kvintesenco de la libro estas en la ideo, ke la senco de la t.n. “kompleksaj verbo-tempoj” (ekzemple, “estos lavita”) estas derivebla el la sendepende difinitaj signifoj de la finitivaj verbo-formoj (estos) kaj la participo (lavita), traktataj kiel libere kombinitaj kopulo kaj predikativo. La tuta verko estas dediĉita plejparte al difino de la sencoj de la verboformoj kaj participoj konforme al tiu ĉi doktrino.

Ĝenerale tio sukcesas, kaj mi kun plezurego legis kaj relegis la libron plurfoje por detale kaj precize kompreni la rezonadon kaj argumentadon de la aŭtoro. La teorio skizita en la libro estas interne kohera kaj plejparte adekvate priskribas la observeblajn lingvajn faktojn.

Mi tamen devas diri, ke iuj asertoj de la aŭtoro ne ŝajnis al mi konvinkaj, aŭ ili ne estis sufiĉe motivitaj, dum la apogo de la kunteksto ne estas sufiĉa por precize kompreni la intencitan sencon. Parte tio klarigeblas per la vasteco de la temo kaj amplekso de materialo en tiu ĉi kompakta verko. Aliflanke, miaopinie kelkaj interpretoj en la libro iom tro absolutigas cetere interesajn lingvajn observojn kaj etendas ilin ekster la sferon de ilia aplikeblo. Tiel, la kritiko de la antaŭaj teorioj, inkluzive la ĝisnunan akademian doktrinon, bazitan sur la verbaj kategorioj de daŭro kaj rezulto, evoluas al la interpretoj, kiuj konfliktas kun la ekzemploj ĉerpitaj el la Fundamento. Mi admiras la sintenon de Geraldo, kiu havas sufiĉe da intelekta kuraĝo kaj konsekvencemo por insisti, ke la Zamenhofa uzado en tiaj Fundamentaj ekzemploj estas erara, sed mia persona reago estus rekonsideri kaj rafini la teorion, se ĝia predikto konfliktas kun la lingva realo.

Feliĉe tiaj konfliktoj koncernas la periferiajn gramatikajn ideojn de la libro, kiuj ne malpliigas la valoron de la tuto. Ekzemple, mi ne dubas, ke la ruslingvaj esperantistoj, kiuj alproprigis la nocion kaj sencojn de verbaj aspektoj kune kun la patrina lakto, opinias la klarigon de Zamenhof pri la formo “mi estas okupita” konvinka, natura kaj preskaŭ memevidenta, dum Mattos (sekvante multajn aliajn lingvistojn en Esperantujo, devenantajn el “aspekto-mankaj” lingvaj regnoj) serĉas alternativajn eksplikojn aŭ kontestas tiun ĉi formon (Mattos citas William Auld, dirintan “mi estas okupata”). Mi havas la impreson, ke fojfoje en la libro la aprioraj teoriaj konstruoj superregis la devon akcepti la realajn faktojn de la normala lingvouzo, kiel ilustras lia analizo kaj kategoria malakcepto de la frazo “Tiu libro estos presita en Parizo” (pĝ. 53-54), la entuziasma aprobo de la Zamenhofa frazo “Kiam nia lingvo estos oficiale akceptita ...” (pĝ. 54), kun la aspekta senco de participo simila al tiu de kontestata formo “okupita”, aŭ la analizo de la formo “estos prezentita” (pĝ. 55).

Kelkfoje pli konvinka estis la tre specifa kritiko de aliaj teorioj, ol la alternativaj solvoj proponitaj en la libro (ekzemple, rilate la kategoriojn de daŭro kaj rezulto, kaj rilate ilian aplikon en Plena Analiza Gramatiko, kompare kun nebula klasado de verboj kiel kontinuaj kaj diskretaj kaj ilian sencon por agaj kaj stataj faktoj).

La libro estas zorge eldonita kaj havas ĝeneralan aspekton, kiu vekas leg-apetiton. Preseraroj estas malmultaj, la stilo — flua, klara, kun la personece varma tono, kiun mi konas el persona korespondado kun Geraldo. Kiel mi menciis antaŭe, mi preferus plian ekzaktecon kaj kompletecon de argumentado, sed mi ja konscias, ke mi apartenas al la subspecio de gramatikaj pedantuloj kaj, krome, mi konscias, ke tiam temus pri libro de alia ĝenro kaj amplekso ...

Resume, leganto trovos multajn klarvidajn observojn kaj perlojn de gramatika inspiro, malavare disŝutitajn tra la libro, kiuj povas sproni plian esploradon de la temo kaj ... pliajn diskutojn, kiuj (kiel mi forte esperas) forĝos estontan koheran kaj ekzaktan priskribon de tiklaj titol-temaj gramatikaĵoj. Mi forte rekomendas tiun ĉi enhavoriĉan kaj penso-stimulan libreton al ĉiu gramatikemulo — kaj kiu serioza esperantisto ne estas tia?

Alexander Shlafer aere inter San Francisco kaj Los Angeles

Unu el la plej perfektaj verkoj de la tutmonda literaturo

Gogol, Nikolaj. Malvivaj animoj / Tradukis el la rusa Vladimir Vyĉegĵanin; Enkond., notoj Aleksander Korĵenkov. — Jekaterinburg: Sezonoj, 224 paĝoj. — (Serio Oriento-Okcidento; Vol. 32).

Kiam, preskaŭ nenion scianta pri la rusa literaturo, mi legis en librolisto, ke Gogol verkis Les âmes mortes (laŭ franclingva titolo), mi imagis, ke temas pri “mortintaj animoj” aŭ eble “animoj de la mortintoj”, kaj kredis, ke temas pri iu funebra libro, kaj pro tiu impreso tute ne havis emon legi ĝin! Sed kiam mi legis en La Ondo de Esperanto prezenton de tiu verko, mi komprenis mian eraron kaj ekhavis fortan deziron legi tiun romanon en ĝia Esperanta versio: Malvivaj animoj.

Kiam oni petis min verki recenzon pri tiu verko, mi entuziasme konsentis, ĉar la tristaj fantomoj, kiujn mi imagis dum tiom da jaroj, komplete malaperis el mia menso. Kun granda ĝojo mi komencis la legadon kaj komprenis, ke temas pri tre sprita verko en kiu oni trovas multajn okazojn rideti kaj eĉ ridi. De Gogol mi konis nur lian faman verkon La Revizoro, en la perfekta traduko de nia Majstro Zamenhof. Mi konvinkiĝis, ke Malvivaj animoj rivelas la saman komikan inspiron, kiel la fama teatraĵo de la sama aŭtoro.

La intenco de la aŭtoro estas kritiki la morojn de Rusujo en lia epoko. La kritiko estas la ĉefa celo de Gogol, same kiel en La Revizoro kaj en la teatraĵoj de Molière kaj en noveloj de Voltaire.

Ekde la unuaj paĝoj la legado estas agrabla kaj facila, dank’ al la perfekta stilo en Esperanto, kiu redonas al ni la stilefektojn de la originala verko. La tradukinto meritas laŭdojn pro tiu flua Esperanto, kaj ankaŭ pro la giganta laboro, al kiu li dediĉis probable milojn da horoj. Vladimir Vyĉegĵanin estas esperantisto de 1991, kaj la laboro de tiu “novebakita” samideano estas nekredeble perfekta. Ŝajnas neeble, ke tiu homo eklernis nian lingvon antaŭ nur dek jaroj! Al li gratulojn kaj dankon, ĉar li riĉigis nian tradukan literaturon per ĉefverko!

Io tre speciala en tiu verko, estas la interveno de la aŭtoro mem, kiu kvazaŭ dialogas kun sia leganto, aŭ almenaŭ esprimas siajn personajn ideojn. Li estas kvazaŭ reĝisoro, kiu aperus el malantaŭ la kulisoj por paroli al la spektantoj. Tiel Gogol mem klarigas multajn aferojn kaj pravigas tion, kion li verkas.

Mi konfesas, ke estas io por mi nekomprenebla. La aŭtoro nomas sian verkon: “poemo”.

Kompreneble la verko estas en prozo. Tamen povas esti poezio en proza teksto, pro la elekto de la vortoj aŭ pro la nobleco de la sentoj de la personoj. Sed en tiu verko, tio tute ne ekzistas. Preskaŭ ĉiuj estas fiuloj, kaj pro tio nemoralaj homoj. Ili trompas, mensogas. (Sed tamen estas simpatiaj al la leganto!) La leganto estas pli malpli kunkulpulo de Ĉiĉikov, la ĉefa persono de la verko, kiun oni sekvas ĉien. Sed kie estas la poezio en ĉio tio? Sed, poemo aŭ ne poemo, la leganto forte ĝuas la legadon de tiu “romano”!

La heroon Ĉiĉikov ni sekvas en lia akirado de “senvivaj animoj” ĉe multaj diversaj homoj. Temas pri listoj de nomoj de servutuloj (jam mortintaj, sed ankoraŭ ne registritaj depost la lasta censo, do tute kontraŭleĝa afero), kiujn li proponas aĉeti. La leganto sekvas lin dum la vizitoj al multaj homoj, al kiuj li faras sian proponon, kaj strange deziras, ke li sukcesu...

La unua, kiun li renkontas estas Manilov, ĉe kiu li nur parte sukcesas. Poste li vizitas maljunan malspritan virinon Koroboĉka, ĉe kiu li tranoktas kaj sukcesas akiri animojn. Poste gravas la vizito ĉe Nozdrjov, kun la stranga damludado dum kiu ili interbatalas, kaj fine Ĉiĉikov devas forkuri pro alveno de la distrikta policestro, veninta por aresti Nozdrjovon.

En la 5a ĉapitro temas pri la renkonto kun bela junulino, kiu revigas Ĉiĉikovon, kaj pri la vizito al unu el la plej strangaj personoj de la verko: Sobakeviĉ, kies “parolanta nomo” elvokas hundon (ruse: собака) kaj kiu similas al urso.

Poste Ĉiĉikov renkontas Pluŝkinon la avarulon.

Tre interesa estas la sceno ĉe la oficistoj, kiujn la heroo vizitas por legitimi la aĉetkontraktojn, kaj tiam intervenas denove Nozdrjov, kiu agas kontraŭ Ĉiĉikov por malkaŝi lian neleĝan agadon.

Oni scias, ke Gogol intencis verki tri partojn de sia “poemo”, kaj ke en la aliaj partoj li volis montri pli honestajn homojn, sed li mem forbruligis tion, kio devis sekvi la unuan parton. Sed tamen oni retrovis kelkajn paĝojn malnetajn, kiuj ne estis publikigitaj.

La kunlaboro inter la fama verkisto de la rusa literaturo kaj la meritplena tradukanto al Esperanto de tiu fama verko donas al la esperantistaro unu el la plej legindaj libroj de nia literaturo.

Mi tamen rimarkis kelkajn (malgravajn) erarojn. Ekzemple (pĝ. 79) anstataŭ “...personoj, je garnado de kiuj naturo ne tro cerbumis”, devus esti: “personoj, je kies garnado naturo ne tro cerbumis”.

Kelkloke estas rusismoj, kiel la uzo (pĝ. 80) de “rekomendi” anstataŭ “prezenti”. Alia influo de la rusa lingvo, kiu aperas kelkloke, estas la uzo de la refleksiva pronomo “si”, kiam temas pri alia persono, ol la tria. Ekzemple (pĝ. 87) “mi ne povas klarigi al si” anstataŭ “mi ne povas klarigi al mi”.

Sed tio tute ne ĝenas la legadon! Kaj la prezento de tiu bone kartonita kaj preskaŭ perfekte presita libro, kaj ankaŭ la multaj klarigaj notoj sur sep paĝoj ĉe la fino devus doni al ĝi tre merititan sukceson. Nepre aĉetu tiun mirindan libron, dank’ al kiu vi pasigos, kiel mi mem, multajn horojn de tre interesa legado kaj tiel ekkonos unu el la plej perfektaj verkoj de la tutmonda literaturo.

Daniel Luez

Montrofenestro al la Esperanto-kulturo

La impona nombro de 4387 titoloj troviĝas en la ĵus aperinta 189-paĝa katalogo de la Libroservo de UEA. Pli ol 4100 el ili estas libroj, dum la resto konsistas el diskoj, kasedoj, vidbendoj, insignoj k.a.

La nova katalogo, titolita simple Esperanto-katalogo kaj eldonita en 7500 ekzempleroj, havas 40% pli da titoloj ol la antaŭa, aperinta en 1994, kiu havis 3150 erojn. Ĝi ne estas nura prezlisto, sed la varoj estas koncize priskribitaj, krom se la titolo mem estas sufiĉe priskriba. La katalogo estas dividita en 32 fakojn. Ĝian uzon plifaciligas ankaŭ indekso de la aŭtoroj, entute 375, kiuj estas reprezentataj per pluraj titoloj. Al la informa valoro kontribuas ankaŭ multaj reklamoj de Esperanto-eldonejoj.

Plenkolora kovrila foto pri la libroserva butiko en la Centra Oficejo (vidu ĝin sur la kovrilpaĝo de ĉi tiu Ondo) faras el la katalogo tre allogan eldonaĵon, kiu certe ne povos manki en iu ajn ekspozicio pri Esperanto. Apud la Jarlibro de UEA kaj la adresaro de Pasporta Servo de TEJO ĝi montras la vivantecon de Esperanto kaj ĝia movado.

La katalogo estas sendita senpage al la dumvivaj membroj kaj delegitoj de UEA, al la klientoj de la Libroservo kaj al la Membroj-Abonantoj en pagipovaj landoj. Poste ĝin ricevos ankaŭ tiuj, kiuj ankoraŭ ĉi-jare aliĝos al UEA en la kategorio Membro-Abonanto, kaj la novaj klientoj.

Eblas ankaŭ aĉeti la katalogon. Ĝia prezo estas 4,50 eŭroj (plus afranko kaj, por EU-civitanoj, imposto de 6%). Se oni samtempe aĉetas minimume tri ekzemplerojn, la prezo estas 3,00 eŭroj. Tiuj kiuj pagas la plenan prezon de 4,50 eŭroj, rericevos ĝin (escepte de sendokostoj) lige kun sia unua mendo ĉe la Libroservo de UEA. Tiu favoraĵo validos tri monatojn ekde la aĉeto de la katalogo.

GK UEA

Mia ŝlosiltruo

(HeKo) Mia ŝlosiltruo de Josef Schiffer, estas germanlingva broŝuro enhavanta kompletan malgrandan E-kurson kaj ampleksan informmaterialon pri Esperanto.

Pro ĝia eksterordinare alta eldonkvanto de 10 000 ekzempleroj la vendoprezo de la broŝuro estas treege malalta. Unu ekzemplero kostas nur 1,50 DM aŭ 0,75 eŭrojn, ekde 3 ekzempleroj oni ricevas 10%an rabaton. Tial oni povas grandkvante aĉeti Mian Ŝlosiltruon kiel bonegan varbilon kaj disdoni ĝin al germanlingvanoj. 52 paĝoj, formato DIN A 5.

Pliaj informoj kaj mendoj ĉe la aŭtoro:

Adreso: Wilstorfstr. 58, 78050 Villingen-Schwenningen

Rete: Josef.Schiffer@esperanto.de.

Josef Schiffer

Gazetoj

Literatura Foiro. 2001: 190

La aprila Literatura Foiro havas belegan kovrilon: la fama fresko de Ambrogio Lorenzetti, en la Publika Palaco de Sieno (Italio): “La rezultoj de la bona regado enurbe” (1338).

Okaze de ĝia centa datreveno, LF reaperigas la leteron de Zamenhof al Abraham Kofman el la jaro 1901, kie Zamenhof unuan fojon tuŝas la temon pri la lingvo hereda por la esperantistoj. Giorgio Silfer komentarias. La Zamenhofan temon pliriĉigas recenzo pri la libro La familio Zamenhof de Zofia Banet-Fornalowa.

Per la kvara parto finiĝas la artikolo de Daniele Vitali “Eŭropo post 1989: ĉu pli aŭ malpli da literaturaj lingvoj?”. En la etno-rubriko aperas prezento de Raita Pyhälä pri la sameoj kaj ilia literaturo kaj kulturo.

Literaturo okupas, kiel kutime, pli ol duonon de la numero: originala poemo de Leen C. Deij, traduko de Carmel Mallia el la poezia heredaĵo de Pawlu Aquilina, la unua ĉapitro de la romano Ĉu vi konas Blaise Cendrars? de Manuel de Seabra kaj ĝia prezento per literatur-kritika artikolo de Marie-France Borot (en traduko de Marie-France Conde-Rey), recenzoj de Jordan Todorov kaj Valentin Melnikov, reagoj pri faktoj el la aktuala literatura vivo en Esperantio.

Daniele Vitali recenzas la libron de Marco Picasso pri la falsaj amikoj por italoj, José Antonio Morales prezentas la kompaktan diskon Sojle de la klara temp’. Radosław Nowakowski meditas pri la tembro (ne nur) en muziko, Nikola Uzunov prezentas la libron La vivovojo de Jesuo Kristo.

Eventoj ree krizas

En papera formo aperis ĉi-jare nur du numeroj de Eventoj. En marto kaj en aprilo ne aperis la gazeto. Hungaraj abonantoj informas pri tiu ĉi fakto. Al la plendoj Szilvási ne reagas.

Ankaŭ la retpoŝta versio de Eventoj spertis perturbojn. Inter 16 jan kaj 2 maj 2001 aperis entute 5 anstataŭ 8 retnumeroj. “Pro la antaŭaj teknikaj problemoj en ret-info ne estis dissenditaj la retpoŝtaj versioj de la gazeto”, — diras komuniko de la eldonisto.

HeKo

Ricevitaj gazetoj

Bulgara Esperantisto. 2001/2

Debrecena Bulteno. 2001/123

Esperanto. 2001/3

Esperanto aktuell. 2001/1

Esperantolehti. 2001/2

Esperanto USA. 2001/2

Fonto. 2001/243,244

Juna Amiko. 2001/1

Kataluna Esperantisto. 2001/314

Komencanto. 2001/3,4

Kontakto. 2001/2

La Blanka Rozo. 2000/219

La Movado. 2001/4

La Ondo de Esperanto. 2001/5

La Revuo Orienta. 2001/4

l’esperanto. 2001/3

Literatura Foiro. 2001/190

Litova Stelo. 2001/2

Monato. 2001/4

Norvega Esperantisto. 2001/2

REGo. 2001/2

Sennaciulo. 2001/4

Mozaiko

Ni ricevis 23 solvojn de la marta krucvortenigmo. Ĉiuj, krom du, estis tute ĝustaj. La ĝustajn respondojn sendis: Vladimir Vyĉegĵanin, Jurij Kivajev, Oleg Sevruk, Vadim Oparin, Svetlana Konjaŝova, Sergej Paĥomov, Viktor Alikin, Vjaĉeslav Roĵdestvenskij, Boris Nebesnyj (ĉiuj el Ruslando), Malcolm Jones, Alwyn Kind, Vilĉjo Walker, D. B. Kershaw, Polly Brown (ĉiuj el Britio), Pascal Vilain, Jacqueline Huberdeau (ambaŭ el Francio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Mario Machlik (Norvegio), Hanna Skalska (Pollando), Tatjana Auderskaja & Kostja Konovalov (Ukrainio).

Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Jack Warren el Britio. Ni gratulas!

La ĝustan solvon prezentas la suba bildo:

Linia krucvortenigmo

1. Eksplodema substanco; 2. Solida substanco dispecigita en subtilajn erojn; 3. Kuiri manĝaĵon, elmetante ĝin al varmego; 4. Stango, per kiu oni manipulas aŭton (R); 5. Havi inter si ian ajn ligitecon aŭ interefikon (R); 6. Certigi fakton, kiel vidinto, aŭdinto aŭ eksciinto; 7. Alte taksi ies moralan aŭ spiritan valoron; 8. Translokiĝi en alian restadejon (R); 9. Plaĉa per facilaj kaj harmoniaj movoj (R); 10. Havanta akran guston, kiel tiu de vinagro aŭ citrono; 11. Preciza tempo de ia okazaĵo; 12. Vegetaĵo (R); 13. Atinginta sian plenan kreskadon (R); 14. Besto; 15. Sezono (R); 16. Sfero de vendo, kampo de komerca agado pri aparta branĉo; 17. Besto.

Kompilis Tatjana Kulakova

La respondojn sendu tiel, ke ili atingu la redakcion poŝte aŭ rete antaŭ 10 aŭg 2001. Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

Mozaiko invitas al kunlaboro ĉiujn, kiuj verkas diversspecajn enigmojn, vortludojn, humuraĵetojn. Ni bezonas ankaŭ karikaturistojn. Anoncu vin ĉe la redakcio.

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78) F, H (LOdE-79)

I

Idioto: homo, kiu opinias malsame ol mi.

Ili bezonis komunan lingvon por kompreni, ke ili havas nenion komunan krom la lingvo.

Ili pace kunvivis, kiel du kreitaĵoj de unu Dio: la kato kaj hundo.

Imposto: laŭleĝa ŝtelo.

Insulo: truo en la maro.

Intelekto de la homo estas senlima, li ĉiam povas trovi kulpantojn de la propraj eraroj.

Inter ĉiuj libroj en la mondo plej ofte staras sur la bretoj la Biblio, tamen plej ofte uzata estas la ĉeklibreto.

Internaciaj gastoj en hoteloj plej ofte nur kapklinas kaj ridetas. Trudi al ili komunan lingvon signifus kvereligi ilin.

Iu radioprogramo diskonigis nur bonajn informojn. Iufoje mi aŭdis nur “Bonan tagon”.

Iuj bezonas komunan lingvon por prisilenti aferon.

J

Ju pli da interhomaj kontaktoj, des pli da miskomprenoj.

Ju pli granda vizitkarto, des pli malgrava posedanto.

Ju pli ofte vi pravas, des pli multajn malamikojn vi havas.

Ju pli rapida iro, des pli necesas bremsoj.

Ju pli vi rapidas, des pli multaj homoj volas paroli kun vi.

Justa milito estas kiam aviadile oni ĵetas la bombojn sur la popolon kaj buŝe kritikas la diktatoron.

Justeco estas blinda — tial oni ofte prezentas la aferojn al ĝi permane.

Anoncetoj

Ĉiu vorto en la rubriko “Anoncetoj” kostas unu rublon por la ruslandanoj. Por la alilandanoj kvin vortoj kostas unu respondkuponon. La pagon sendu al Галина Романовна Горецкая je la redakcia adreso.

La redakcio de LOdE serĉas malnovajn kajerojn de La Ondo de Esperanto, Ruslanda Esperantisto kaj aliajn librojn kaj gazetojn, kiuj estis eldonitaj en Ruslando kaj Sovetunio antaŭ la dua mondmilito.

Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

Emerito el Britio serĉas samidean(in)on kun kiu li povus korespondi pri ĉiutagaj aferoj.

Geoffrey Ball Adreso: 107 Ingrave Road, Brentwood, Essex, CM15 8BA, Great Britain

Kiu povas sendi al mi la rusan tekston de la kanzono Koro, kies komenco estas jena:

Vi volas scii, kial ĝojas mi

pro kio brilas la okuloj

kial kanzono sonas,

al mi multan ĝojon donas?

Mi tre ŝatus kanti ĝin en la rusa originalo.

Władysław Burszta Adreso: uł Sosnowa 9, PL 41-808, Zabrze, Pollando.

En la ĉeĥa urbo Poděbrady loĝis kaj kreis fama ĉeĥa gliptikisto Ladislav Havlas (1907-1988). Per metodo de gliptiko (arto gravuri sur gemoj kaj kristaloj) li kreis portretojn de eminentaj personoj. En 1983 li faris por eksterlanda kliento ankaŭ intaglion (= gliptikaĵon) de L.L. Zamenhof, pri kio konserviĝis nur foto. La Apud-Elba Muzeo en Poděbrady klopodas kompletigi informojn pri la verkaro de Ladislav Havlas kaj bezonas scii, por kiu la portreto de Zamenhof estis farita, ĉu ĝi ankoraŭ ekzistas kaj kie ĝi troviĝas. Tial la muzeo turnas sin al la esperantistaro kun peto pri iu ajn informo koncernanta la verkon.

Marie Klára Prchalová, Polabské muzeum Adreso: CZ-290 55 Poděbrady, Ĉeĥio.

Samarkandaj esperantistoj preparas la internacian letervesperon en aŭgusto 2001, okaze de la 10-jariĝo de la proklamo de la sendependeco de Respubliko Uzbekistano. Ĉiuspecaj tiutemaj materialoj (salutleteroj, reeĥoj, vojaĝimpresoj, nacilingvaj gazetartikoloj, libroj, turismaj broŝuroj, kantoj, poemoj, dokumentoj, fotoj, desegnaĵoj ktp) pri Uzbekistano, fakte ĉio ajn pri la temo (eĉ fotoj de vialandaj vendejoj kaj restoracioj kun la nomoj “Samarkando”, “Buĥara” ks) estas tre bonvenaj kaj atendataj. Ĉiuj senditaĵoj estos eksponataj en la speciala muzea ekspozicio. La plej interesajn materialojn ni publikigos ankaŭ en nialanda nacilingva gazetaro. Krome, la plej aktivaj kontribuintoj ricevos specialajn uzbekiajn memoraĵojn, la noveldonitan esperantlingvan broŝuron Samarkando por Turistoj kaj la unuan uzbeklingvan E-lernolibron.

Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro Adreso: P.O. Box 76, UZ-703000 Samarkando, Uzbekistano

Kalendaro

1-10 jun. Mielno (Pollando). 23a Ĉebalta Esperantista Printempo. Adreso: PEA, Filio en Koszalin, skr. poczt. 30, PL 75-016 Koszalin-1, Pollando.

7-10 jun. Beogrado (Jugoslavio). Danuba Esperantlingva Scienca kaj Kultura Forumo (DESKF-5). Adreso: Terazije 42, YU-11000 Beograd, Jugoslavio. Rete: radp@ptt.yu.

21-23 jun. Moskvo (Ruslando). Internacia Simpozio pri problemoj de transcendentala sintezo de klerigado. Rete: ejusto@dol.ru.

7-15 jul. Kaunas (Litovio). 37aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-37). Adreso: p.k. 167, LT-3000 Kaunas, Litovio. Rete: ritavalc@takas.lt.

11-17 jul. E-centro Kvinpetalo (Francio). “Leviĝas la Kurteno”: Staĝo pri aktorarto kaj aktorado. Adreso: Rue du Lavoir, FR-86410, Bouresse, Francio. Rete: kvinpetalo@club-internet.fr.

14-19 jul. Valencia (Hispanio). 11a Eŭropa Esperanto-Forumo Adreso: Avenida Burjasot, 29, A-31. 46009 Valencia, Hispanio. Rete: a.casquero@eresmas.net.

14-20 jul. Nagykanizsa (Hungario). 74a Kongreso de SAT. Adreso: Tibor Szabady, pf 66, HU-8800 Nagykanizsa, Hungario. Rete: esptibor@pro.hu.

14-20 jul. Strážnice (Ĉeĥio). 14a Internacia E-Konferenco. Temo: Karolo Piĉ-Onesork kaj liaj mondoj. Adreso: p.k. 36, CZ-696 62 Strážnice, Ĉeĥio. Rete: Vladahasala@iol.cz.

17-24 jul. Slovakio, Hungario, Italio, Aŭstrio. 11a Internacia E-Kongreso. Renkontiĝo de Folkloro. Adreso: M.Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando. Rete: andreo@rubikon.net.pl.

21-28 jul. Zagrebo (Kroatio). 34a Internacia Infana Kongreseto. Adreso: Bethlen G. u. 2, HU-2030 Erd, Hungario Rete: stefan.macgill@galamb.net.

21-28 jul. Zagrebo (Kroatio). 86a Universala Kongreso de Esperanto. Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando Rete: uea@inter.nl.net.

28 jul-4 aŭg. Lovran (Kroatio). 35a ILEI-Konferenco. Adreso: Orbis Pictus, Via Leghissa 6, IT-34131 Trieste, Italio. Rete: orbispictus@iol.it.

29 jul-5 aŭg. Strasburgo (Francio). 57a Internacia Junulara Kongreso. Adreso: JEFO, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75014 Paris, Francio. Rete: jefo@esperanto.org

31 jul-20 aŭg. La Chaux-de-Fonds (Svislando). 4a Plurnivela Internacia Kursaro (somera sesio). Adreso: KCE, CP 311, Postiers 27, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando. Rete: kce.esperanto@bluewin.ch.

1-10 aŭg. Tjumeno (Ruslando). OrSEJT-33. Adreso: Gennadij Basov, RU-634055, Tomsk-55, ab. ja 2289, Ruslando. Rete: esperanta@mail.ru.

13-23 aŭg. Uljanovsk (Ruslando). OkSEJT-41. Adreso: RU-432063 Uljanovsk-63, ab. ja. 4716, Ruslando Rete: yuka@chat.ru.

25-26 aŭg. Kyongsan (Koreio). 33a Korea Kongreso de Esperanto Adreso: Esperanto, Naewoe Bldg 4F, 588-43 Bongduk 1-dong, Taegu, 705-021, Koreio. Rete: Taeguesperanto@hanmail.net.

21-30 sep. Bydgoszcz, Poznań (Pollando). 27a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo. Adreso: M.Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando. Rete: andreo@rubikon.net.pl.

Internacia Fotokonkurso

En nia tria Internacia Fotokonkurso patroprenis 18 aŭtoroj per 62 fotaĵoj. Ni daŭrigas aperigi la plej interesajn konkursaĵojn.

Ĉi-foje ni proponas tri fotoverkojn:

Robert Kamiński (Pollando) Jaffo.

Raita Pyhälä (Finnlando) La suno en la lafo de Aŭtunaj folioj.

Luz Vázquez Souto (Hispanio) La lasta provkanto.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №7

Redakcie

Ĉi-jare jam du numeroj de nia revuo havis apartan signifon. La januara Ondo iĝis la unua numero en la Tria Jarmilo kaj samtempe ĝi estis nia 75a, jubilea, kajero. Kaj en majo ni rememoris, ke ĝuste antaŭ dek jaroj La Ondo de Esperanto fenikse renaskiĝis.

Ankaŭ ĉi tiu kajero estas iusence historia — ĝi markas la finon de la Jekaterinburga eldon-periodo.

Kvankam neniu el ni du estas denaska loĝanto de Jekaterinburg, ni sentas nin preskaŭ tiaj, ja en neniu alia urbo ni loĝis tiel longe (Halina pasigis ĉi tie dudek kvar jarojn, kaj Aleksander — preskaŭ dek sep). Ni venis al ĉi tiu urbo (tiam ankoraŭ Sverdlovsk) junaj kaj esperplenaj. Ĉi tie ni baraktis por transvivi la malfacilegaĵojn de la komunisma kaj postkomunisma tempo. Ĉi tie ni laboris kaj ripozis. Ĉi tie ni spertis haladzon de “komunloĝejoj” kaj mankon de nutraĵoj, sed ankaŭ la ĝojegon ekloĝi en propra loĝejo sen ebriaj najbaroj. Ĉi tie ni kunligis niajn vivojn, kaj nia filo estas denaska jekaterinburgano.

Sed eĉ en la plej malhelaj tagoj varmigis niajn animojn la konscio pri tio, ke ni ne estas solaj. Forveturonte ni esprimas nian plej koran dankon al la jekaterinburgaj samideanoj, kiuj helpis kaj apogis nin, kaj sen kiuj nia agado certe ne estus tiel konata kaj estimata.

“Dankon, niaj karaj!” — ni diras al Alla Dzjuba, Olga Gavrilova, Vjaĉeslav Gusev, Rita Ĥusanova, Aleksandr Karvacki, Viktor Kloĉkov, Viktor Kudrjavcev, Viktor Kulakov, Tatjana Kulakova, Natalia Lifŝic, Jevgenij Lipin, Jelena Morozova, Ilsia Novikova, fratoj Parfentjev, Vladimir Polikarpov, Valentin Puŝkarjov, Ivan Stroitelev, Natalia Talankina... Dankon al ĉiuj, kiuj dediĉis parton de sia valora tempo laborante kun ni por Esperanto.

Tamen ni decidis forlasi Uralon kaj pro la maloportuna geografia situo de Jekaterinburg (necesas tritaga trajna vojaĝo por veni al Pollando, aŭ multekosta avia vojaĝo) kaj pro la ĉiam pli malbona efiko de la urala klimato al la sano kaj laborkapablo.

Post longa pripensado ni elektis iri al Kaliningrad (Königsberg). El ĉi tiu urbo ni povos pli facile veni eksterlanden (necesas nur kelkaj horoj, ne tagoj, por veni al Pollando, Germanio kaj la tri Baltaj landoj), kaj ni povos okazigi en la urbo de Kantio internaciajn esperantistajn aranĝojn.

Ni daŭrigos la informan, eldonan, gazetan, instruan, kulturan kaj movadan agadon en unu el la ŝlosilaj regionoj de Eŭropo (Orienta Prusujo), kiu ofte estas en la fokuso de la Ruslanda kaj Eŭropa gazetaro.

La urala Ondo baldaŭ venos sur la baltan bordon, sed la transira periodo neeviteble perturbos la eldonritmon de ĉi tiu gazeto — ni petas viajn komprenemon kaj indulgon.

Sur la kovrilo estas bilda gratulo de Maŝa Baĵenova okaze de plia jubileo, al kiu estus dediĉita ĉi tiu kolumno, se ni ne estus nun forveturantaj. Ja komence de junio aperis Trans la spegulo, kiu fariĝis la 75a libro, kiun ni eldonis.

Halina Gorecka Aleksander Korĵenkov

Diversaj historioj, diversaj futuroj — kaj la volo elekti

Ĉefparolado de Mark Fettes en la 5a Tut-Amerika Kongreso de Esperanto, Meksikurbo, la 18an de aprilo 2001

“Unu kontinento, diversaj historioj” — nia kadra temo jam starigas kontraston inter kuniĝo kaj diseco, inter komunecoj kaj malsamecoj. Tre konvena dialektiko por Esperanto-kongreso, certe. Sed interesas min, ke tie la diverseco aperas unuavice kiel historiaĵo: oni ne parolas pri malsamaj nunoj, nek pri diversaj futuroj. Mi volas do streĉi tiun dialektikon en nova direkto, ekirante el la historio, pasante tra la nuno, kaj rigardante antaŭen al du eblaj vojoj en la monda evoluo.

La hazardo donis al mi du pretajn etikedojn por tiuj vojoj. Dum mi flugis ĉi tien, suden el okcidenta Kanado, aviadiloj diverslandaj direktiĝis norden al orienta Kanado, portante la ŝtatajn reprezentantojn al konferenco pri la Amerika Pakto pri Libera Komerco. Meze de Kebekurbo la polico starigis trimetran barilon por disigi la protestantojn de la APLIKistoj, se tiel nomi ilin; kaj la grandaj kanadaj ĵurnaloj bagateligas ĉiujn kritikojn, asertante ke la libera komerco servas ĉies interesojn. Do mi parolos pri la vojo de Kebekurbo kaj la vojo de Meksikurbo — nia vojo. Ili parolas pri libera komerco; ni pri libera komunikado. Tamen la diferencoj estas pli profundaj, ol oni povus supozi el tiu simplisma formulo.

Sed unue mi notu unu gravan komunaĵon. Ambaŭloke, oni parolas pri forigo de muroj konstruitaj de ŝtatoj en la 19a kaj 20a jarcentoj, kiam la modernismo trairis sian florperiodon. Celante regi la enlandan merkaton, ŝtatoj enkondukis varlimigojn, impostojn, krompagigojn, kiuj limigis la interŝtatan komercadon kaj kreis kompleksan sistemon de reciproka dependeco inter la mondoj politika kaj komerca. Celante regi la enlandan kulturon, ŝtatoj kreis unulingvajn lernejajn sistemojn kaj diversmaniere malhelpis aŭ eĉ sufokis la publikan uzadon de aliaj lingvoj, kreante kompleksan interrilaton inter normlingvoj, etneco kaj socia klaso. Do, ambaŭkaze, la starigo de muroj inter la nacioj, ĉu komercaj, ĉu komunikaj, estis integre ligita al la firmigo de sociaj hierarkioj ene de la nacioj. Al tiu grava konstato ni revenos poste.

Tamen, okazis io preskaŭ paradoksa. Pro la fakto, ke en tiom da landoj oni aplikis la konceptojn de la modernismo, ellaborante similajn politikojn, similajn praktikojn, iom post iom estiĝis vere tutmondaj sistemoj de komerco kaj de komunikado. Neniu planis tiun evoluon, do ĝi kompreneble favoris la potenchavantojn, kiuj disponis pri kapitalo mona, homa, kaj simbola por defendi kaj firmigi sian pozicion. Kun la kreskego de internaciaj kontaktoj en la lastaj jardekoj de la 20a jarcento, la monda komerca sistemo komencis alpreni klarajn kulturajn trajtojn: ĝiaj retoj de kunlaboro kaj konkurenco iĝis pli kaj pli sendependaj de la ŝtatoj, ĝiaj valoroj kaj idealoj iĝis pli kaj pli aŭtonomaj, troveblaj ĉiulande kie oni studas “biznison”, kiel niaj rusaj amikoj ŝatas diri. Ekestis nova perspektivo, en kiu la muroj inter nacioj ekaspektis kiel nedezirinda obstaklo al la disvolviĝo de la kulturo de l’ komerco.

Mi parolos unue pri la pozitivaj trajtoj de tiu kulturo, ĉar ekzistas almenaŭ du, malgraŭ la fakto ke verŝajne ni ĉiuj emas kritike rilati al ĝi kiel tuto. Unue, temas pri inkluziva kulturo, kies kresko certe helpis kunpeli la evoluon al pli sendiskriminaciaj socioj. Due, ĝi estas dinamika kulturo, kiu eble nekonsekvence sed tamen relative ofte premias kreemon kaj iniciatemon. Ni ne subtaksu tiujn valorojn, kiuj multe kontribuas al ĝia alloga forto kaj disvastiĝemo.

Tamen ni rimarku ankaŭ, ke tiuj valoroj havas sian ombran flankon. Kun la inkluzivemo ofte iras neglektado aŭ bagateligo de diferencoj, dum la kulton de la novo ofte akompanas forgeso de la malnovo. Krome, la rutina transformado de ĉiuj valoroj en la ciferojn de spezokonto kaj bilanco emas forgesigi, ke malantaŭ ili kuŝas pli komplika kaj alte taksenda realo. Laŭ ĉiuj indikoj, precipe virojn delogas tiaj abstraktaĵoj, kaj efektive la kulturo de l’ komerco restas ege virocentra, malgraŭ ĉiuj sociaj ŝanĝoj de la lastaj jardekoj.

Kaj kian liberon ofertas al ni la komerculoj, kies anoj nun entuziasme kunvenas en Kebekurbo? Eble la liberon de la kliento, kies elektopovo limiĝas nur je la enhavo de la katalogo kaj la dikeco de la monujo. Aŭ la liberon de la turisto, kiu ĉiam gardas la privilegion forfuĝi de la nedezirata realo, sen lokaj ligoj, sen respondeco. Aŭ la liberon de la televidspektanto, kun cento da kanaloj kaj la teleregilo ĉemane. Sed precipe, kompreneble, la liberon amasigi tiajn gajnojn, ke neniu socia aŭ ekologia limo restas netransirebla. Danĝera kaj deloga vizio, kiu elbriladas al ni de ĉiuj televidekranoj.

Antaŭ deko da jaroj, usonano Francis Fukayama publikigis eseon pri “La fino de la historio”. En ĝi li argumentis, ke la venko de la kulturo de l’ komerco (li nomis ĝin alie, sed ne gravas) signalas la kulminon de la socia evoluo: venkinte, tiu kulturo scios vivteni sin eterne. Por li, do, la historia diverseco, al kiu aludas nia kongresa temo, estas io superenda, postlasenda. Diversaj historioj, sed unu futuro. Tia ideologio havas pelan forton: ĝiaj aktivuloj sentas sin kvazaŭ rajdante sur la ondoj de la monda evoluo. En Kebekurbo certe rolas similaj konvinkoj.

Ankaŭ al nia kulturo — la kulturo de Esperanto — ne mankas tiaj vizioj. Analogante al diversaj teknikaj rimedoj — la metrosistemo, la telefono — kaj al la kresko de la komerco mem, niaj propagandistoj ofte asertis la venkon de Esperanto esti natura, neevitebla, konforma al la leĝoj de racio. Ankaŭ al ili ŝajnis, ke per Esperanto finiĝos ia socia evoluo, trans kio troviĝas la Eterno. Kaj ni agnosku ankaŭ ĉi-kaze la inspiran forton, kiun tio alportis al niaj aktivuloj.

Tamen ni ne fermu la okulojn antaŭ la fundamenta nesufiĉo de tiu analizo. Rigardante nun pli realisme al la monda lingva sistemo, ni venos al aliaj konkludoj.

(Daŭrigota)

Strategia Forumo en Zagrebo

Estrarano de UEA, d-ro Petro Chrdle, kiu kunordigas la funkciadon de la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo, dissendis al cento da plej diversaj organizaĵoj kaj instancoj inviton al ĝia kvara kunsido. Ĝi okazos kadre de la 86a Universala Kongreso en Zagrebo 26 jul de 14h15 ĝis 18h15 en salono Sekelj.

Partopreno en la Strategia Forumo estas malferma al ĉiuj organizaĵoj, kiuj uzas por sia agado Esperanton, kaj ĝi ne postulas akcepton de iaj tezoj aŭ kondiĉoj nek partoprenon en la kunsidoj de la antaŭaj jaroj. Ĉiuj kunvenantaj organizaĵoj estas egalrajtaj senrigarde al iliaj grandeco kaj agadkampo. Iliaj celoj povas esti plej diversaj, eĉ malaj inter si, sed ili dividas minimume unu komunan trajton: praktikan uzadon de la internacia lingvo Esperanto, kaj sekve ili komune kreas la E-komunumon.

La Strategia Forumo, lanĉita kadre de Kampanjo 2000, kunsidis unuafoje en la Montpeliera UK en 1998 kaj poste en la UK-oj en Berlino (1999) kaj Tel-Avivo (2000). La ĉi-jara Forumo okazos en la sama semajno, kiam la Komitato de UEA decidos pri nova laborplano de UEA. D-ro Chrdle skribas, ke UEA volonte konsideros en ĝia fina versio ideojn kaj proponojn de aliaj asocioj kaj instancoj de la Esperanto-komunumo. Tial li proponas diskuti pri ĝi, apud aliaj temoj eventuale starigotaj de la forumanoj. Li precipe emfazas la gravecon de praktika utiligo de Esperanto: “Ni devus eniri novan fazon, en kiu la praktika utiligo de Esperanto por ĉiuj bezonoj de la normala vivo marku la efektivajn vivon kaj utilon de nia lingvo.”

Ankaŭ tiuj, kiuj eble ne ricevis skriban inviton, estas bonvenaj sendi reprezentanton. Por faciligi la preparojn, estos helpe, se oni anoncos la nomon de sia reprezentanto antaŭ 15 jul al d-ro Petro Chrdle: poŝte (Anglická 878, CZ-252 29 Dobřichovice,-Ĉeĥio), fakse (+ 420 2 991 2126) aŭ rete (chrdle@kava-pech.cz). Antaŭa sinanonco tamen ne estas deviga.

GK UEA

Novaj gvidorganoj de UEA ekkonturiĝas

En la Zagreba UK novaj Komitato kaj Estraro transprenos la gvidadon de UEA por la 3-jara periodo 2001-2004. Miloj da esperantistoj estas envolvitaj, ĉu rekte ĉu nerekte, en la elektadon de la Komitato. En Zagrebo la Komitato siavice elektos la Estraron, kiu laŭ la parlamentisma principo devas ĝui la fidon de la supera organo de UEA.

La elektado de novaj komitatanoj startis jam en novembro pasintjare per alvoko pri kandidatiĝoj por sep lokoj de komitatanoj B, kiuj reprezentas en la supera organo de UEA la individuajn membrojn de la Asocio. En februaro la landaj kaj fakaj asocioj aliĝintaj al UEA ricevis alvokon elekti siajn reprezentantojn, la komitatanojn A. Landaj asocioj kun malpli ol 100 membroj elektas observantojn, kiuj ne havas voĉdonrajton en la Komitato sed kiuj tamen rajtas elekti unu el inter si kiel plenrajtan komitatanon A.

La Komitato inkluzivas ankaŭ komitatanojn C. Ili estas elektotaj de la komitatanoj A kaj B ĝis maksimume unu kvarono de sia propra nombro. Kiel komitatanojn C oni povas elekti spertulojn, kiuj per siaj scioj kaj kapabloj povos aparte kontribui al la Asocio, i.a. kiel membroj de la Estraro.

La novan Estraron elektos la Komitato en Zagrebo. La praktikan iradon de la elektado de la Estraro, same kiel tiun de komitatanoj C, kunordigas la Elekta Komisiono. Ĝi konsistas el komitatanoj Roland Lindblom, Claude Nourmont kaj Syôzi Keiko. La Komisiono jam prezentis la unuan proponon pri ebla konsisto de la Estraro. En ĝi estus ok membroj, dum la demisianta Estraro havis sep anojn.

Por la prezidanteco oni proponas la nunan vicprezidanton, d-ron Renato Corsetti (Italio). Oni proponas du vicprezidantojn: prof. LEE Chong-Yeong (Korea Resp.) kaj prof. Humphrey Tonkin (Usono). S-ro Ivo Osibov (Kroatio) transprenus la ĝeneralan sekretariecon de s-ino Michela Lipari (Italio), kiu en la nova Estraro respondecus pri landa agado. Ceteraj membroj estus s-ino Ans Bakker (Nederlando) pri financoj, s-ro Gbeglo Koffi (Togolando) pri Afrika agado kaj edukado, kaj s-ro Andrej Grigorjevskij (Ruslando) pri informado.

Por komitataneco C estas ĝis nun kandidatigitaj Hans Bakker (Nederlando), Josep Franquesa Solé (Katalunio/Hispanio), Ulrich Lins (Germanio), Takeuti Yosikazu (Japanio) kaj Flory Witdoeckt (Belgio), kaj la estraraj kandidatoj Corsetti, Tonkin, Osibov, Gbeglo, Grigorjveskij kaj Lipari. Inter la aliaj proponataj estraranoj Ans Bakker estas komitatano A kaj Lee kandidatas por komitataneco B.

Tri semajnojn post la dissendo de la balotiloj pri komitatanoj B, la Centra Oficejo jam rericevis 715 kovertojn kun ili. La limdato por la balotado estas 7 jul. Kvankam la aliaj elektoj estas nerektaj, ankaŭ ilin la interesitoj povas influi ĝis la UK per diskutoj en landaj kongresoj k.a. renkontiĝoj, en retlistoj kaj pere de komitatanoj A kaj B kaj observantoj.

GK UEA

Interkulturo: riĉa praktika ekzemplo

En la internacia simpozio “Teknologio kaj informadiko en edukado — defio de la 21-a jarcento”, okazinta en Beograd fine de majo organizite de la tiea Instituto por Pedagogiaj Esploroj, la projekto de ILEI/UEA Interkulturo kaj ties Kvazaŭlernejo Tibor Sekelj estis prezentita kiel riĉa praktika ekzemplo por la simpozia traktado pri didaktikaj kaj teknikaj aspektoj de aplikado de informadika teknologio en edukado, precipe en la kunteksto de la multkultura edukado, plurlingvismo kaj apogo al la kulturo de paco.

La traktaĵon pri tio kunverkis Mauro La Torre, la ĉefaŭtoro kaj gvidanto de la projekto, kaj Radojica Petrović —, la komunikinto de la traktaĵo.

Tute hazarde la sesion, en kiu tio okazis, prezidis konsilanto en la Ministerio pri edukado de Serbio kiu lernis kiel mezlernejano Esperanton el lernolibro de Tibor Sekelj kaj plu simpatias ĝin.

Radojica Petrović

Thorsen-apogoj denove disponeblaj

UEA disdonos por la kvina fojo subvenciojn al Esperanto-bibliotekoj el la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen. Pasintjare 15 bibliotekoj povis pliriĉigi siajn kolektojn je la suma valoro de 1800 eŭroj.

Povas peti subvencion bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco. La petojn devas akompani listo de dezirataj libroj, ordigita laŭ prefero. Diskoj, kasedoj, vidbendoj k.a. ne-libraj varoj ne estas subvencieblaj. Se la peto estos akceptita, oni ricevos librojn por la valoro de la subvencio.

La subvencipetoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis 15 okt 2001.

GK UEA

Proletoj ĉiulandaj unuiĝas

(HeKo) La 13a Internacia Komunista Esperantista Konferenco sukcese gastis ĉe KCE (La Chaux-de-Fonds, Svislando) 24-28 maj sub la tagprezidado de Mayra Nunez Hernández (Kubo) kaj Vilhelmo Lutermano (Francio). Aliĝis pli ol 40 personoj, inter kiuj du trionoj nur solidare: ĉeestis gekamaradoj kaj geamikoj ankaŭ el Belgio, Germanio, Italio, Pollando kaj Svislando.

La laborkunsidoj pritraktis multajn organizajn kaj politikajn temojn. Estis renovigita la estraro por 2001-2003, kun la aldono de honora prezidanto: Nikola Aleksiev (Bulgario). Jen la oficoj: Faustino Castaño (prezidanto), Ann Johnson (vicprezidantino), Mayra Nunez (sekretariino), Luis Serrano Pérez (redaktisto de Internaciisto), Alcino Alves Ramos (kasisto), Dieter Rooke kaj Stefka Andreeva (konferencoj), Vilhelmo Lutermano kaj Vincent Charlot (eksteraj rilatoj), Stefan Fisahn (retpaĝoj), Lin Xiao Zhe (junularo), Julio Cesar (Latin-Ameriko), Vladimir Bespalov, Maria Prilepskaja, Andris Natinj (estraranoj).

En la kultura programo la konferencanoj ĝuis viziton en la Urba Biblioteko, kie ili esploris la riĉegan arkivon de Jules Humbert Droz, ĉaŭdefonano, sekretario de la Kominterna plenumkomitato en 1921-31, kaj CDELI, kun la afabla akcepto de Danielle Béguelin kaj Claude Gacond. Tre interesa estis ankaŭ la prelego de Giorgio Silfer pri la proleta literaturo originale en Esperanto. La tuttaga ekskurso ebligis viziton en la citadelo de Besançon, kie situas tre interesa muzeo pri la rezistado kaj deportado dum la dua mondmilito en Francio, kaj en la unika granda ekspozicio pri idealaj civitoj, en la eksa salminejo de Chaux, kiu inspiris al Ledoux, la arkitekto de la franca revolucio, lian utopian projekton.

La 14a IKEK okazos post du jaroj en Bulgario. La Konferenco dankas al la ĉefa organizanto, k-do Dieter Rooke, kaj al KCE, speciale al d-ro Giorgio Silfer, pro la grandega helpo en la realigo de la programo, disponigo de la rimedoj, kaj multaj valoraj sugestoj.

VL

Ĉe hungara junularo

JER estas semajnfina junulara renkontiĝo. Ĝi kutime okazas tuj post IJF. Tiel sufiĉe ofte ni havas eksterlandajn gastojn. Ĉi-jare neniu venis de IJF, sed malgraŭ tio ni havis almenaŭ unu gaston de eksterlando.

Ĉi-jare JER estis organizita 20-22 apr en montara, arbara regiono de Hungario — Pusztamarót, Sólyomfészek.

Vendrede post la alveno de partoprenantoj, ni komencis nian semajnfinan programon kun serĉado de lignoj por bivakfajro. Tio ja ne estis tiel facila laboro, ĉar antaŭe dum tagoj pluvis. Dank’ al nia eksterlanda gasto ni povis ĝoji ne nur Esperantajn, hungarajn, anglajn sed ankaŭ hispanajn kantojn.

Sabate post matena gimnastiko kaj matenmanĝo la programo estis promenado en ĉirkaŭaĵo. Feliĉe tiam jam sunis, sed la antaŭaj pluvoj ne faciligis la vojon. La promenado faris bonegan apetiton por tagmanĝo, sed siesti ni jam ne havis tempon. Posttagmeze venis la ĉefa programo de JER — jarĉefkunveno de HEJ (Hungara E-Junularo) kun agadraporto de HEJ, kun elektado de nova estraro, kaj kun kelkaj decidoj pri la sekvontjara plano.

Vespere venis la gastronomia parto de JER. Kun la gvidado de kelkaj spertaj kuiristoj ĉe fajro estis preparita la fama gulaŝo, kaj en kuirejo iu hispana manĝaĵo, kaj post la vespermanĝo ni tamen daŭris la vesperon ĉe fajro, kantante, babilante.

Ankaŭ dimanĉe ni ne enuis. Post la matenmanĝo eblis perlumadi, aŭskulti prelegon, gramatikumadi — ni plenigis la testojn por meznivela ŝtata Esperanta ekzameno.

Andi Ottrok

Apudmara kongreso

La 12a Kongreso de Valencia E-Federacio kaj Murcio okazis 12-13 maj en la belega mediteranea urbo Alicante (Hispanio), en impona kaj bone ekipita kongresejo kaj en agrabla esperantista etoso, kun partopreno de esperantistoj el kvar provincoj: Alicante, Castellón, Murcia kaj Valencia.

José Miguel Bernabeu bele kaj interese prelegis pri “Kiel funkcias Universo”. La kongresanoj havis la eblecon viziti la grandan historian fortikaĵon “Kastelo de Sankta Barbara”, kiu havas belan vidon al la maro.

Notindas la disdonado de riĉe presita turisma broŝuro en Esperanto pri la Blanka Marbordo, kio estis surprizo por la ĉeestantoj.

Dum la Ĝenerala Asembleo oni aprobis okazigi la kongreson de la jaro 2002 en la vilaĝo “Vall d’Ŭo” de la provinco Castellón, kies urba registaro elkore invitis tiucele. Famas en tiu turisma vilaĝo la Kavoj de Sankta Jozefo, viziteblaj grandparte per subtera boato, laŭlonge de kelkaj kilometroj.

Adiaŭo okazis, kiel tradicie, ĉetable kun valencia “paeljo”.

Augusto Casquero

La 53a Fervojista Kongreso

La 53a kongreso de IFEF (Internacia Fervojista Esperantista Federacio) okazis 12-19 maj 2001 en la sudbohemia urbo Tábor. Proksimume

170 partoprenantoj el 18 landoj venis ne nur trarigardi la belegan historian urbon kaj ties ĉirkaŭaĵon, sed ĉefe trakti dum la kongresaj kunvenoj kaj prelegoj. Post 10 jaroj jam la duan fojon venis fervojistoj al Ĉeĥio kaj kun malavara apogo kaj subteno de Ĝenerala Direkcio de Ĉeĥaj Fervojoj (ĈF) kaj landa FISAIC ĝuis amuzajn, kulturajn kaj ekskursajn programerojn. En la stacidomo de Tábor la partoprenantoj povis aŭdi “bonvenon” en Esperanto, ili ricevis kongresmaterialon, kaj lokaj esperantistoj akompanis ilin al la loĝejoj.

Dimanĉe antaŭtagmeze okazis solena inaŭguro de la kongreso en urba teatro de Oskar Nedbal. Sur la podio sidis krom IFEF-estraranoj ankaŭ urbestro de Tábor sinjoro F. Dědič kaj la unua ĝenerala vicdirektoro de ĈF kaj sekretarioj de landa asocio de FISAIC kaj sindikata asocio de fervojistoj. Post salutvortoj de landaj reprezentantoj sekvis parto, dum kiu estis nomumitaj novaj honoraj membroj de IFEF kaj precipe publika gratulo al honora membro de IFEF Joachim Giessner el Germanio, kiu partoprenis sian jam 50-an IFEF-kongreson sen interrompo. Posttagmeze okazis la unua faka kunveno kaj poste ekumena diservo en preĝejo de Diaj Batalantoj apartenanta al Ĉeĥoslovaka Husana Eklezio. Vespere ni ĝuis brilan artan koncerton, plejparte kantojn de ĉeĥaj kaj mondfamaj majstroj en Esperanta traduko de Joachim Giessner kaj kantojn de Elena Puchova.

La kongresajn bultenojn preparis V. Podhradská kaj J. Melichárková. La tuttagaj ekskursoj gvidis nin al pitoreskaj lokoj, multaj flegataj de Unesko, kiel ekzemple Telč, Český Krumlov, Třeboň kaj aliaj, sed realiĝis ankaŭ piedekskurso tra la ĉirkaŭaĵo de Tábor kaj nostalgia trajnveturo al proksima banloko Bechyně.

La kulturajn programojn riĉigis ankaŭ lernantoj de baza arta lernejo, la ensemblo Úsvit (Tagiĝo), kaj dum la balo ludis por la danco ensemblo Keramička.

Libuše Filipová

La Esperanta Civito naskiĝis

Preskaŭ tagmeze 2 jun 2001 la Forumo promulgis en la magistrata salono de Sabloneto/Sabbioneta (Italio) la Konstitucian Ĉarton de la Esperanta Civito, kun tuja ekvalido. Naskiĝis tiel nova jura subjekto, kiun la urbestro notarie registris okaze de la solena akto (3 jun) kiel internacian konsorcion sen profita celo.

La Civito estas unu el la tri celoj de la Pakto starigita en Ĉaŭdefono (Svislando) la 10an de aŭgusto 1998, la lasta fine plenumita. Aliĝis al la Pakto kaj estas en la Forumo 15 establoj.

Ĉeestis la tuta arbitracia instanco, nome la Kortumo: Zofia Banet-Fornalowa, Paolo Bonomi, Giorgio Silfer. Predikis Èva Farkas Tatár (KELI) kaj Gustavo Zanoli (IKUE). El ĉiuj kontinentoj multaj sendis salutojn kaj gratulojn, interalie la prezidanto de UEA, Kep Enderby.

Partoprenis per oficiala observanto Akademio de Esperanto, Internacia Kolektivo de Esperantistaj Komunistoj, Sennacieca Asocio Tutmonda (delegito de SAT Kreŝimir Barkoviĉ prezidis dum la tuta Forumo). Por tiuj tri, kaj la respektivaj organoj (Internaciisto, Sennaciulo, Sennacieca Revuo), la Forumo decidis ke ili estos akceptitaj en la Pakto, se ilia aliĝpeto alvenos antaŭ 31 jul 2001.

Pliaj aliĝpetoj al la Pakto eblas kiam ajn, sed la Forumo (nome la asembleo de la paktintaj establoj) devas fizike kunveni por aprobi ilin. La unua ordinara kunveno de la Forumo estas antaŭvidita por decembro 2001 en Svislando. La establoj ne ratifintaj ĝustatempe sian aliĝon al la Pakto perdis ĉiun rajton, kaj devos rekomenci la tutan aliĝproceduron, se ili deziros ree eniri la Pakton. Inter ili estas Esperanto-Radikala Asocio, kiu (kun la Esperanta PEN) en 1997 kunvokis la unuan Forumon, por 1998.

Konforme al la tradicioj establitaj en Bulonjo-ĉe-Maro en aŭgusto 1905, la Civito celas firmigi la rilatojn inter la esperantistoj kiuj sentas sin apartenantaj al senŝtata diaspora lingva grupo, laŭ la difino en la art. 1, par. 5, de la Universala Deklaracio pri la Lingvaj Rajtoj (6 jun 1996). La firmigo de tiuj rilatoj realiĝas per la difino kaj pacama evoluigo de komuna kondutkodo, transnacia kulturo kaj kolektiva identeco. Ne estante ŝtato, la Civito ne avidas politikan kaj ekonomian potencon, sed celas klerigan, edukan, kulturan evoluon, en komprenemo kaj toleremo rilate al la diversaj pensoskoloj al kiuj persone aliĝas la civitanoj.

La Senato estos elektota aŭtune.

La Parlamento de la Esperanta Civito konsistas el du branĉoj: la Forumo, kie estas paritete reprezentitaj la paktintaj establoj, kaj la Senato, kie estas proporcie reprezentitaj la individuaj civitanoj. La Forumo jam ekzistas, la Senato estas elektota.

Laŭ la art. 32 de la Konstitucio, la Forumo tuj fiksis la datojn por la elektoj de la Senato. Ĝis 30 sep 2001 la kandidatlistoj devas esti liveritaj al la adreso: CP 28, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando; rete: pakto@freesurf.ch. En oktobro estos dissendataj la balotiloj al la voĉdonontoj. La 15an de decembro 2001 okazos la balotkontrolo. Antaŭ la fino de decembro la Forumo kunvenos por validigi la elektojn, kaj la saman aŭ sekvan tagon kunvenos unuafoje la Senato.

Rajtos partopreni en la elektoj por la Senato ĉiuj individuoj kiuj situos en la provizora Registro, nome:

a) la membroj de la establoj; b) la konstantaj kunlaborantoj enlistigitaj en la redakcioj kaj la perantoj de la gazeto, se individuoj; c) la abonantoj, se la koncerna redakcio garantias por ili; d) docentoj kaj studentoj registritaj kiel aliĝintaj al la fako dum la koncerna jaro.

En Sabloneto estis anoncitaj jam du Komitatoj Kunordigaj kaj Subtenaj (KoKuSoj). La unua, por la Blanka Listo, formiĝis jam en aprilo: ĝi inspiriĝas al kristanaj kaj religiaj valoroj. La dua, por la Verda Listo, formiĝis la 3an de junio: ĝi emfazas en sia programo la realigon de ĉiuj strukturoj de la Civito kaj la zorgon pri la defendo de la rajtoj de la esperantistoj, kontraŭ ĉia negativa diskriminacio kaŭzita rekte aŭ nerekte de la esperantisteco.

HeKo

Aroma Jalto — 2001

Denove printempo kaj lazuraj bordoj renkontis la partoprenantojn de Aroma Jalto, kiu okazis 29 apr – 8 maj en Jalto (Krimeo, Ukrainio) kun ĉ. 60 partoprenantoj el Ukrainio, Ruslando, Pollando, Britio kaj Francio.

La perfekta vetero, belega naturo, mirindaj montoj ĉirkaŭ la urbo kaj neimageble blua maro kreis la etoson de romantiko kaj amikeco. La intensa programo ne donis tempon por ripozo.

La alloga korto taŭgis por matenaj lecionoj en tri grupoj: komencantoj, kune deklamintaj versojn; progresantoj; kaj kelkaj homoj, kiuj jam perfekte scias la lingvon sed volas ekscii ion novan pri la lingvo.

Post tagmanĝo ĉiutage okazis ekskursoj: tra la urbo, en montaro, en Livadia Palaco, Nikita Botanika Ĝardeno, Kabo Martjan k.a. La plej grandan impreson faris dutaga marŝo en montoj sur Aj-Petri kaj en Granda Kanjono.

Ĉiutage nin atendis ludoj kaj konkursoj. Tiuj, kiuj volis ekzameniĝi kaj ricevi rajton instrui Esperanton havis tiun eblecon. Preparadon al la ekzamenoj organizis pola instruistino Ewa Bondar.

Konstantin Demjanenko prezentis videofilmon pri la lingvofestivalo, kiu okazis ĉi-aprile en Berdjansk (vd. LOdE. 2001: 5).

Olga Gribovan

La unua Premio Delfí Dalmau por gazeta artikolo

1. Oni aljuĝos ĉi tiun premion al la plej bona populariga gazeta artikolo kiu pritraktos ajnan aspekton en rilato al la ekologio de la lingvoj, la lingva (mal)egaleco, la Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj aŭ la ebla aŭ fakta kontribuo de internacia lingvo kiel Esperanto sur ĉi tiu kampo.

2. Oni rajtas prezenti konkursaĵojn en la kataluna kaj/aŭ en Esperanto. Ĉiu partoprenanto rajtas prezenti tiom da tekstoj kiom oni deziros. Ili estos neeldonitaj kaj en ili oni mencios fakton aŭ studon diskonigitan dum la kuranta aŭ dum la pasinta jaro.

3. La tekstoj ampleksos minimume tri kaj maksimume kvar foliojn DIN A4, tajpitajn je duobla spaco, kun 24 linioj ĉiupaĝe kaj 65 karaktroj ĉiulinie aŭ je simila amplekso. Oni liveros ilin kvinoble, aldonante surdisketan aŭ informadikan kopion.

4. La monsumo de la premio estos 300 eŭroj. La teksto aperos en diversaj periodaĵoj, ĉu katalunlingve, ĉu esperantlingve.

5. La personaj aŭtoraj donitaĵoj (nomo, adreso, telefonnumero, loĝloko kaj eventuale ret-adreso) estos kunsenditaj en aparta fermita koverto, sur kiu legeblos la titolo de la prezentita verko kaj, laŭdezire, pseŭdonimo aŭ devizo.

6. La limdato por la akcepto de originaloj estos la 15a de aŭgusto 2001. Oni sendu ilin poŝte al la adreso: Abel Montagut, c/Tossalet, 4, ES-25460 Cervià de les Garrigues (Lleida) Katalunio, indikante sur la koverto: Por la 1a Premio Delfí Dalmau.

7. La ĵurion de la 1a Gazeta Premio Delfí Dalmau konsistigos la jenaj personoj: Jordi Solé i Camardons, Lluís de Yzaguirre, Luz Vázquez, Hèctor Alòs kaj Abel Montagut, kiuj povos interkonsente proponi aliajn ĵurianojn ĝis maksimumo de sep personoj. La decidoj de la ĵurio estos neapelacieblaj. La ĵurio rajtos deklari ĝin nealjuĝita, se ĝi konsideros tion oportuna.

8. Oni proklamos la rezulton en la kadro de la Kataluna Kongreso de Esperanto en Girona, dimanĉon la 14an de oktobro 2001.

9. Kataluna Esperanto-Asocio rezervas al si la rajton publikigi, aparte aŭ kune en unu sola volumo, la konkursaĵojn kiuj superis la unuan fazon de la aljuĝo de la premio akorde kun ĝia specifa aljuĝa regularo, t.e. la verkojn al kiuj oni atribuis tri aŭ pli da poentoj super kvin en la komuna kvalifiko de la ĵurio.

10. La partopreno en la premio implicas la akcepton de ĉi tiu regularo.

Kataluna Esperanto-Asocio

Kontentiga partopreno en la Belartaj Konkursoj de UEA

Entute 76 originalajn beletraĵojn kaj 4 infanlibrojn ricevis ĉi-jare la Belartaj Konkursoj de UEA. Pasintjare temis pri respektive 62 kaj 5. Kiel oni jam spertis antaŭe, la partoprenemo malstrikte rilatas al la grandeco de UK en la koncerna jaro. Tial eblis antaŭvidi pli grandan rikolton en 2001 ol en 2000 sed ne same abundan kiel en la du antaŭaj jaroj, kiam la UK-oj estis pli ol averaĝe grandaj.

La juĝantoj, po tri en ĉiu branĉo, estas nun pesantaj la meritojn de 47 poemoj (pasintjare 40), 16 prozaĵoj (11), 3 teatraĵoj (1), 6 eseoj (4) kaj 4 kantoj (6). Pri la premio Infanlibro de la Jaro konkursas 4 libroj (5) aperintaj pasintjare. Tiu lasta estas la sola branĉo, en kiu konkursas jam eldonitaj verkoj. Ili ankaŭ rajtas esti tradukoj, dum la konkursaĵoj de la aliaj branĉoj devas esti originale verkitaj en Esperanto kaj ne publikigitaj.

En la vidbenda branĉo la limdato ankoraŭ ne pasis. Eblas sendi filmojn por la konkurso ĝis la 1a de julio. Ilia daŭro devas esti 15 ĝis 60 minutoj.

GK UEA

Irano: la 131a lando de MT

Esperantotur sendas grupojn al pli ol 130 landoj de la mondo. 20-31 maj 2001 ĝi sukcesis sendi ankaŭ la unuan polan-latvan esperantistan grupon al Irano, dank’ al kunlaboro kun iranaj esperantistoj.

Dum dek tagoj la grupo, akompanata de 4 irananoj, rondvojaĝis per buseto pli ol 2500 kilometrojn, vizitante la plej gravajn vidindaĵojn de Irano. En Ŝirazo oni vizitis kun E-ĉiĉerono la plej grandajn moskeojn, ĉeestante islamajn religiajn ceremoniojn, krome Naranjestan-palacon kaj Eram-ĝardenon. Sekvis vizitado de famaj antikvaĵoj de la lando: Persepolis, Naghsh-el-Rostam, Naghsh-el-Raĵab kaj Pasargade. En Esfahano ĉefe impresis la grandega Imam-moskeo, Jomeh-moskeo, armena katedralo Vankh, Ali-Qapu-palaco, Chehel-Sotun-palaco, tremantaj minaretoj kaj Sio-Sepol-ponto. Poste oni vojaĝis al la Kaspia maro por iom ripozi.

Reveninte al Teherano, la grupo vizitis arkeologian muzeon (kun i.a. la fama kodekso de Hammurabi), islaman muzeon, muzeon de tapiŝoj kaj multkoloran bazaron. Okazis tie ankaŭ renkontiĝo kun teheranaj esperantistoj, kaj poste aviadile tra Vieno la grupo revenis al Pollando.

Irano apartenas jam al la landoj, kie funkcias E-turismo. La grupo havis plenan prizorgon de iranaj esperantistoj ekde la komenco ĝis la fino de la restado.

Andrzej Grzębowski prezidanto de MT

Kurte

Dum la marta tutlanda kongreso de la Verda Partio en Stuttgart, Manfred Westermayer dum diskuto pri la nova partia programo atentigi pri la lingva problemo k pri E-to; lian paroladon elsendis televida stacio Phoenix k menciis kelkaj gazetoj. Dum la kongreso funkciis informstando pri E-to. (Esperanto aktuell)

E-Societo Bude Borjan (Zagreb) ricevis subvencion de la Registaro de Kroatio k de la urbestraro por organizo de ĉi-jara Infana Kongreseto; Kroatia kulturministerio aprobis subvencion al Tempo, organo de Kroata E-Ligo, okaze de ties 20-jara aperado; E-Societo en Rijeka ricevis subvencion por partoprenigo de siaj membroj en la Zagreba UK.

E-stando (10m2) estis aranĝita okaze de Expolingua (19-22 apr 2001, foirejo de “Casa de Campo”); HEF havis 45-minutan prezenton k disdonis informilojn pri E-to. Amaskomunkiloj atentis E-ton per intervjuoj. (Interredaktore)

Itala E-federacio starigis inform-agentejon Disvastigo por disvastigi informojn pri E-to tra la itala gazetaro. (l’esperanto)

Umberto Broccatelli reprezentis Italan E-Federacion en la Internacia Forumo “De la Ĉarto de la Rajtoj al eŭropa demokratio — Civila socio kaj demokratio en Eŭropo” li dufoje alparolis la kongresanojn. (l’esperanto)

Registaro de komunumo Centar en kantono Sarajevo aprobis projekton pri instruado de E-to en kvin elementaj lernejoj; la projekto dume realiĝas en kvar lernejoj. (Heroldo de Esperanto)

1 jun estis subskribita akto de aĉeto de la nova sidejo de SAT-Amikaro en la 13a distrikto de Parizo; ĝin antaŭe okupis florvendisto k poste ĉina entrepreno de importo k eksporto. En la lokalo estas granda salono kun vasta montrofenestro, apuda ĉambro uzebla kiel oficejo, k kelkaj malgrandaj ejoj. (Henri Masson)

Kun ĉeesto de edukaj k kulturaj funkciuloj 1 apr en Karakaso estis solene inaŭgurita nova sidejo de Venezuela E-Asocio. (Heroldo de Esperanto)

La unua numero de Le Monde de l’Espéranto estis sukcesa. Post ĝia dissendo al UFE aliĝis 49 novaj membroj. (Le Monde de l’Espéranto)

La urba biblioteko de Chauxdefono (Svislando) donacis al la Biblioteko de Interlingvistiko en Milano (Italio) centojn da jarkolektoj de periodaĵoj en E-to (k kelkajn en aliaj planlingvoj). (HeKo)

En la jarkunveno de Svisa E-Societo (7 apr., Berno) estis legita letero de Perla Martinelli, kiu rezignis de la vicprezidanteco en SES. (Esperanto)

Ed Borsboom iĝis kunredaktisto de La Gazeto. (La Gazeto)

Dinastio de intelektludantoj

Valentin Melnikov plu aperas televide en intelektaj ludoj (nur vere intelektaj, do ne serĉu lin sur Kampo de mirakloj aŭ inter tiuj, kiuj volas iĝi milionulo!). Oni invitis lin ĵurii en la ludo por lernejanoj Mi scias ĉion — do vi povos kelkfoje spekti lin en julio-septembro (kanalo TV6). La ludgvidanto Pjotr Kuleŝov (konata laŭ “Propra ludo”, i.a., baldaŭ reaperonta) prezentis lin jene: “Unu el la plej interesaj poetoj, verkantaj en la lingvo Esperanto”. Maje tiun ludon sukcese partoprenis lia 16-jara filo Pavel Melnikov, do jam aperas dinastio de intelektludantoj.

Oksana Kostousova

Mi promesas ellerni...

En la Unua lernolibro de d-ro Esperanto estis kuponoj kun la teksto:

“Mi, subskribita, promesas ellerni la lingvon internacian, se estos montrita, ke dek milionoj personoj donis publike tian saman promeson.”

Surbaze de tio REU-aktivuloj en majo okazigis surstratan enketadon. Ni tamen rekalkulis, ke 10 milionoj de 1887 proksimume ekvivalentas al 50 nuntempaj milionoj.

Sume estis pridemanditaj 784 personoj en Kazanj, Volgograd, Irkutsk, Vladivostok, Ivanovo, Kostroma kaj Ĉeboksary. Plejparto de la respondintoj estis studentoj (en kelkaj urboj — nur studentoj), pli ofte — inseksaj, ĉar mem la enketintoj estas tiaj. La ĉefa rezulto: 37,1% da respondintoj pretus studi Esperanton jam nun aŭ se ĝin parolus 50 milionoj en la tuta mondo!

La unua demando estis “Ĉu vi scias kio estas Esperanto?” Pozitive kaj korekte respondis 43,9% da respondintoj. La nombro variis de urbo al urbo: en Vladivostok sciis 92,9% (tamen ĉiuj estas studentoj de Vladivostoka universitato, kie oni instruas Esperanton).

Estis multaj amuzaj respondoj: iuj pensis, ke Esperanto estas danco, poezia mezuro, pozicio de Kama-Sutra, stratnomo (en Kazanj, kie vere estas tianoma strato) ktp.

Andrej Grigorjevskij

Kirov: ĉu revigliĝo?

Lastatempe en la regiona biblioteko Herzen de Kirov (900 km oriente de Moskvo) kelkfoje renkontiĝis esperantistoj, plejparte eksmembroj de EK AntaŭenLidia Vvedenskaja, Natalia Luppova, Stanislav Meĥniĉev, Jevgenij Tartyŝev. Ili deziras revigligi la esperantistan vivon en la urbo kaj rekrei la klubon.

Sergej Paĥomov

Sur la supra bildo: Jevgenij Tartysev, Natalia Luppova kaj Sergej Paĥomov (Fotis Masa Paĥomova).

Vide el Bruselo

Eŭropa Jaro de Kostaj Flugfolioj

La Eŭropa Jaro de Lingvoj (EJL) jam duone pasis ne rimarkate de la plejparto de eŭropanoj.

Kvankam Eŭropa Komisiono facile sukcesis pagi pli ol milionon da eŭroj al brita firmao Ogilvy por “kunordigado” de la Jaro, ĝi ne sukcesis atentigi homojn pri la lingvotendencoj en Eŭropo. “La Komisiono evitas lingvajn problemojn kiel ĉiam”, — diris membro de la asocio por la defendado de la germana lingvo. — “Evidente, laŭ la Komisiono, ni kredu la oficialan doktrinon ke ĉiu povas lerni du aŭ eĉ tri lingvojn”.

La defendanto de la germana lingvo verŝajne zorgas pri lingva diverseco pro la lastaj statistikoj de Eŭrostat pri lingvolernado ĉe lernejoj. Nur 13 elcentoj de eŭropaj mezlernejanoj lernas la germanan lingvon (malpli ol unu elcento lernas la rusan!)

Nederlanda futbalisto

La vera senco de EJL rimarkeblas el la koloraj kaj kostaj flugfolioj. Kampanjeto de la nederlanda EJL-komitato klarigas la oficialan Eŭropan doktrinon pri lingvoj.

La ideo de niaj nederlandaj kuneŭropanoj estas diskonigi la gravecon de la lingvoj helpe de futbalisto Sander Westerveld. La futbalisto, kiu parolas la anglan pro sia laboro, ludas por la fama klubo Liverpool. Tiel li estas ekzemplo por nederlandaj infanoj, almenaŭ laŭ la nederlanda EJL-komitato. Westerveld bone lernis la anglan en bazlernejo kaj pro tio li nun ĝojas en Liverpool. “Ni nur la anglan devas paroli sur la kampo. Se vi ne respektas tiun regulon vi ricevas punon. Oni strikte aplikas ĉi tiun regulon.” Por kelkaj francaj kunludantoj en Liverpool paroli nur la anglan estas problemo. Tamen Westerveld, dank’ al la bona instruado de la angla en Nederlando, ne spertas malfacilaĵojn pro la strikta lingva regulo.

“Finfine, futbalo estas skipsporto. Futbalo ne havas sencon, se vi ne komprenas viajn kunludantojn”, — diras la lingvista futbalisto.

Svislandaj taksiistoj

Ne nur nederlanda futbalisto estas bona ekzemplo dum EJL.

Ankaŭ svislandaj taksiistoj diligente lernas la anglan. Nova leĝo en Ĝenevo postulas bonan scipovon de nia kara internacia lingvo. Pro tio kvardek taksiistoj nun riskas perdi siajn laborlokojn. Ili sukcesu la anglalingvan ekzamenon aŭ lasu hejme siajn taksiojn por ĉiam. Taksiistoj ne estas kontentaj pri la nova leĝo. “Ni devas mem pagi. La kostoj de la angla kurso kaj la ekzameno bankrotigos nin”, — diras taksiisto. La kvindekjarulo timas ke li malsukcesos kostan ekzamenon (333 eŭroj). “Kion mi faros se mi ne povos stiri mian taksion?” — demandas kolere la ĝeneva taksiisto. La ĝeneva konsilisto pri justeco, polico kaj transporto Gérard Ramseyer ne komprenas la koleron de la taksiistoj. Laŭ li, taksiistoj ja delonge scias pri la nova leĝo.

Eble konsilisto Ramseyer instigos la svisan EJL-komitaton fari kostajn kaj multkolorajn flugfoliojn montrante ridantajn ĝenevajn taksiistojn flue parolantaj la anglan.

Dafydd ap Fergus

Eble ni bezonas ion alian

“Ĉu ni bezonas la Akademion?” Renato Corsetti, metinte tiun demandon al si en la maja numero de tiu ĉi revuo, respondas ke jes, ĉar la malgrandeco de Esperanto kaj ĝia manko de komunikaj rimedoj “pravigas la ekziston de lingva instanco, kiu iel gvidu la pluplanadon de la lingvo”. Laŭ li la Akademio ekzistas, do, por plani la lingvon Esperanto. Ankaŭ poste li esprimas sian opinion, ke la Akademio estas “pli lingvoplana institucio ... ol observanto de la evoluo”.

Sed tiaj diroj konsistigas misgvidan uzon de la Esperanta radiko “plan”, ĉar la funkcio de la Akademio ne estas mem plani, sed sekvi jam prideciditan planon. Corsetti fakte agnoskas tion: “Efektive Zamenhof planis la kernon de la lingvo”, li diras, kaj la Akademio devas “klopodi restigi la lingvon en la sulko de la origina plano”. Tio ne estas planado laŭ la kutima kompreno pri tiu termino, sed sekvado de plano jam farita.

Mi ne emas diskuti pri la demando ĉu oni bezonas la Akademion aŭ ne, sed mi ja protestas kontraŭ tia misa alproprigo de la koncepto pri lingvoplanado, kvazaŭ la Akademio de Esperanto vere estus lingvoplana institucio. Mi ja preferus ke ĝi estu tia, kiel mi indikis en respondo al Christer Kiselman en la retgrupo <akademia-diskuto>, kiam tiu petis “pripensindajn ideojn kaj proponojn kiuj almenaŭ teorie povas kontribui al la estonta agado de la akademio”:

“La plej valora ideo kiun mi povas imagi por la Akademio estas tiu kiu laŭdire motivis ĝian starigon, ke ĝi servu por evoluigi la lingvon kaj fari (supozeble saĝajn) decidojn pri ĝia estonteco, cele al tutmondiĝo. Ĝi ne faris tion en la pasintaj jardekoj — dum la pasinta jarcento, fakte — kaj ĝi ne faras tion nun. Malgraŭ ĉiu papaga vantaĵo per kiu oni provas pretendi alie, ĝia funkcio restas esence (kaj praktike) nur konserva kaj 99%-e reakcia”.

Ajna kontrolo ĉe la dokumentoj de la koncerna periodo konfirmos (se iu dubas), ke la tiame nomata Lingva Komitato estis ja celata kiel lingvoplana instanco laŭ la pretendata prefero de Corsetti. Ke la koncepto pri ĝia funkciado signife ŝanĝiĝis poste, estas klare atestate de tio ke neniu komprenanto pri la nuntempa Akademio sincere dirus al homo kun ideo pri lingva plibonigo ke li proponu ĝin por la konsidero de la Akademio, kiel ade okazis ĉe la Lingva Komitato en la komenca periodo. Corsetti agnoskas, pretekstante pri manko de rimedoj, ke la nuntempa Akademio efektive faras tre malmulte; sed la vera kialo de ĝia neagado estas, ke ne estante vere lingvoplana institucio, kaj kun nek emo nek povo efike agi tiurilate, la Akademio nun ekzistas precipe por doni ioman prestiĝon kaj aŭtoritaton al la Fundamenta lingvo (kaj eventuale al la akademianoj mem). Mi ne diras ke tio estas nepre malbona, sed nur sugestas ke ĝi eble estas nesufiĉa por kontentiga progresado de la internacilingva afero ĉe la ekstera mondo estontece.

Kiel Werner Bormann prave observis lastatempe, la esperantistoj nun havas nenion alian ol tion, ke ili konservis sian lingvon tiom longe senŝanĝe. Tio estas ja respektinda kaj konsiderinda atingo, sed ĉu sufiĉa por kontentigi internaciajn instancojn, aŭ la mondon ĝenerale?

Oni eble konsideru la ideon de Franklin Montenegro, ke apud la nuna Akademio, kiu daŭre okupiĝu pri lingva unueco kaj respondoj al demandoj rilate al la tradicia lingvoformo, ekzistu flanka “Reform-Akademio”, kiu serioze traktu la eblojn je vera kaj daŭra lingvoplanado ene de la Esperanta kunteksto. Se tia institucio indas, ĝi kredeble iam ekzistos kaj funkcios, en respektinda kaj respektata maniero, kia ajn estu la sinteno de la nuna Akademio kaj ties anoj.

Roy McCoy (Nederlando)

Interŝanĝo de studentoj

Mi serĉas interesatojn kaj kunlaborantojn por organizi la samon en aliaj landoj!

Temas pri interŝanĝo de studentoj, simile al tiuj, en kiuj oni vojaĝas al Usono aŭ Eŭropo por loĝi ĉe familio kaj lerni la lokan lingvon.

La ideo estas preskaŭ la sama: esperantistoj vojaĝu al alia lando kaj pere de Esperanto lernu la lingvon de alia lando (ekzemple, brazila E-instruisto instruus la portugalan al eksterlandaj esperantistoj dum unu monato en Brazilo) kaj la gastigado okazus ĉe familio, kie estas esperantisto.

Studi eksterlande pere de turisma agentejo kaj internacia lernejo estas multekoste, sed se eblas organizi tion kun helpo de E-Asocioj (por havi la lokon por instrui) kaj de aliaj geesperantistoj por gastigi (se necese, kontraŭ nemultekosta pago) tio povus fariĝi pli facila afero por gejunuloj, kunlaboros por pli da interrilatoj interpopolaj; kaj la pli bona afero estas ke ĉio estos organizata per Esperanto. En Brazilo tio eblas kaj la prezo por unumonata interŝanĝo kun studado (lerno-materialo inkluzivita kaj du-hora klaso ĉiutaga), gastigado ĉe familio (kun manĝado), akcepto en la flughaveno kaj transporto estas kalkulita dekomence ĉirkaŭ 300 USD. La flugbileto estas respondeco de la studento mem.

Kion vi opinias pri tio? Ĉu interesas vin veni al Brazilo kaj dum unu monato loĝi ĉi tie, lernante la portugalan pere de Esperanto kun profesia instruisto? Aŭ ĉu vi pretas helpi min organizi la saman projekton en via lando?

Rete: araukan@hotmail.com.

Julio Calegari (Brazilo)

Pri fiasko de lingvoj

“... fakte fiaskis Volapuko”, — skribis Henri Masson en La Ondo de Esperanto. 2001: 5, pĝ. 7.

Se Volapuko fiaskis, kio pri la pli ol mil volapukaj publikaĵoj, la centoj da volapukokluboj, la centmiloj da volapukanoj? Certe Esperanto laŭmerite senkonkurence nun dominas sur la fundamentoj faritaj de Volapuko kaj sur ties provo pri la efikeco de lingvo konstruita. Ĉu la latina, ĉu la anglo-saksa fiaskis pro la nuna domino de la angla? Ĉu la angla estos fiaskinta post la domino de Esperanto?

Ni ne parolu pri fiasko de lingvoj kiuj siatempe plenumas sian rolon.

Brian R. Bishop (Britio) Cifal Volapükamufa

Esperanto helpas en la vivo

En nian E-kurson pasintjare venis Anastasia Bokina. Post la enkonduka leciono en kiu mi diris, interalie, ke Esperanto helpas trovi amikojn en la tuta mondo, ŝi demandis, ĉu mi havas amikojn en Norvegio, konkrete en Tromsø. “Jes, mi havas”, — mi respondis.

Tiam ŝi rakontis pri sia promeso al mortanta najbarino Faina konservi la restigitajn familiaĵojn kaj trovi ŝiajn fratojn, kun kiuj ŝi ekde la juneco ne havas ligojn.

Jen la historio. En Murmansk kaj Arĥangelsk vivis marista familio Burkov. Antaŭ la revolucio (1917) Ivan Iljiĉ Burkov estis kapitano de glacirompilo en Murmansk. Ankaŭ liaj filoj Ivan, Ilja kaj Aleksandr estis maristoj. La familio posedis propran ŝipon, sed la soveta registaro proklamis likvidon de privata proprieto kaj de la klaso de kapitalistoj.

La situacio iĝis vivdanĝera, kaj la tri fratoj per la propra ŝipo fuĝis al Norvegio, kie en Tromsø Ivan antaŭ kelka tempo studis la norvegan lingvon.

La fratinoj Anna kaj Faina kun la patrino loĝis en Murmansk en la domo, kie ĝis nun loĝas Anastasia. Ili subtenis bonegajn najbarajn rilatojn.

Kiam la patrino kaj Anna mortis, Faina restis sola kaj malsana. Prizorgis ŝin Anastasia. Ĝis nun ŝi prizorgas la tombojn de ĉiuj tri. Faina antaŭ la morto petis Anastasia trovi la fratojn. Al Anastasia ŝi transdonis familiaĵojn (albumoj, muzikiloj, vestoj ktp.) kaj informojn pri ĉiuj familianoj. Ekde 1982 Anastasia serĉis eblon plenumi la volon de Faina...

Mi skribis al mia amiko Herolv Olsen, loĝanta en Tromsø. Okazis, ke eĉ kelkaj Burkov-oj loĝas tie. Mi ricevis iliajn adresojn kaj ekkorespondis kun Sergej Burkov, kiu rakontis, ke el la tri fratoj, fuĝintaj al Norvegio, edziĝis nur Ivan. Li havis tri filojn kaj du el ili, Sergej kaj Aleksej, loĝas nun en Norvegio kun siaj familioj. Ili invitis nin, por ke ni alveturigu la familiaĵojn kaj rakontu pri iliaj onklinoj Anna kaj Faina.

La 16an de majo ni venis al Tromsø. Dum kvin tagoj okazis multaj interesaj renkontiĝoj kaj vizitoj, ekskursoj kaj eĉ festado de la Konstitucia Tago (17 maj). Ni spektis la festan defiladon kaj partoprenis la iradon en la kolono de esperantistoj. Poste ni gastis ĉe kelkaj lokaj esperantistoj.

Ĉu eblas antaŭvidi, kiam kaj kiel Esperanto helpos en la vivo?

Aleksas Masiukas

Trans la spegulo

kaj kion Alico trovis tie

Fragmento el la fabelo de Lewis Carroll
Ĉapitro I
SPEGULDOMO

Ĉi tio estis certa, ke la blanka katido tute ne kulpis: — ke plene kulpis la nigra katido. Ĉar la vizaĝo de la blanka katido estis lavata de la maljuna kato dum la pasinta kvarono da horo (kaj ĝi tre bone kondutis, laŭeble); do komprenu ke ĝi ne povis partopreni en la petolado.

Dina lavis la vizaĝojn de siaj infanoj ĉi tiel: unue ŝi suben premis orelon de la kompatinduleto per unu piedo, kaj per la alia piedo ŝi frotis la tutan vizaĝon, malĝustadirekte, komencante ĉe la nazo; kaj ĝuste nun, kiel mi diris, ŝi laboregis purigante la blankan katidon, kiu kuŝis tute kviete kaj klopodis ronroni — sendube kredante ke ĉio estas bonintenca por ĝi.

Sed la nigra katido estis finita pli frue en la posttagmezo, do, dum Alico sidis volviĝinta en angulo de la granda fotelo, duone parolante al si kaj duone dormante, la katido ĝuplene ludis per la volvaĵo de lanfadeno kiun Alico strebis volvi, kaj ruladis ĝin tien kaj tien ĝis ĝi plene malvolviĝis; kaj jen ĝi, dismetita sur la tuta kamentapiŝo, plena de nodoj kaj implikoj, kaj en la mezo la katido ĉasas sian propran voston.

“Ho, vi estas fia fia uleto!” kriis Alico, prenante la katidon, kaj donante al ĝi malgrandan kison por komprenigi ke ĝi nepre devas honti. “Vere, Dina devus instrui al vi pli bonan konduton! Vi devus, Dina, vi scias ke vi devus!” ŝi pludiris, rigardante riproĉe la maljunan katon, kaj parolante per laŭeble plej kolera voĉo — kaj poste ŝi rerampis en la fotelon, kunprenante la katidon kaj la lanfadenon, kaj komencis revolvi ĝin. Sed ŝi ne rapide sukcesis, ĉar ŝi tutdume paroladis, kelkfoje al la katido, kaj kelkfoje al si. Kanjo sidis tre digne sur ŝia genuo, ŝajnigante rigardi la progreson de la volvado, kaj fojfoje etendante piedon kaj milde tuŝante la volvaĵon, kvazaŭ ĝi volonte helpus se ĝi povus.

“Ĉu vi scias kio estos morgaŭ, Kanjo?” Alico komencis. “Vi divenus se vi estus en la fenestro kun mi — sed Dina lavadis vin, tiel ke vi ne povis. Mi rigardis la knabojn kolekti branĉojn por la festofajro — kaj necesas multegaj branĉoj, Kanjo! Sed estis tiom malvarme, kaj tiom neĝis, ke ili devis ĉesi kolekti. Ne gravas, Kanjo, ni iros vidi la festofajron morgaŭ.” Nun Alico vindis la lanfadenon du- aŭ tri-foje ĉirkaŭ la kolon de la katido, nur por vidi kiel aspektos: tio rezultis en barakto, dum kiu la volvaĵo ruliĝis al la planko, kaj multaj metroj da ĝi remalvolviĝis.

“Ĉu vi scias, mi tiom koleris, Kanjo,” Alico pludiris, tuj kiam ili komforte sidis denove, “kiam mi vidis vian petoladon, mi preskaŭ malfermis la fenestron, kaj elmetis vin en la neĝon! Kaj vi meritis tion, eta petolema karulino! Kion vi povas diri por senkulpigi vin? Nu, ne interrompu min!” ŝi pludiris, supren etendante unu fingron. “Mi listigos ĉiujn viajn kulpojn. Numero unu: vi miaŭis dufoje dum Dina lavis vian vizaĝon ĉi-matene. Nu, ne eblas nei tion, Kanjo: mi aŭdis vin! Kion vi diras?” (ŝajnigante ke la katido parolas.) “Ŝia piedo eniris vian okulon? Vi mem kulpas, ĉar vi tenis viajn okulojn malfermitaj — se vi firme fermus ilin, tio ne okazus. Nu, ne plu provu senkulpigi vin, nur aŭskultu! Numero du: vi fortiris Neĝguton per la vosto tuj kiam mi metis la pladeton da lakto antaŭ ŝin! Kion, vi soifis, ĉu? Kiel vi scias ke ne ankaŭ ŝi soifis? Nun pri numero tri: vi malvolvis la tutan lanfadenon dum mi ne atentis!

“Jen tri kulpoj, Kanjo, kaj vi ankoraŭ tute ne puniĝis pro iu el ili. Sciu ke mi kolektas viajn punojn ĝis sep tagoj post merkredo — supozu ke oni kolektus ĉiujn miajn puniĝojn!” ŝi pludiris, parolante pli al si ol al la katido. “Kion oni farus je la fino de jaro? Mi supozas ke oni enkarcerigus min, kiam la tago alvenus. Aŭ — mi pensu — supozu ke ĉiu puno estus ke mi ne ricevu ĉefmanĝon: do, kiam la mizera tago venus, mi devus ne manĝi samtempe kvindek ĉefmanĝojn! Nu, tio ne multe ĝenus min! Mi multe preferus ne manĝi ilin ol manĝi ilin!

“Ĉu vi aŭdas la neĝon frapi la fenestrojn, Kanjo? Kiom agrable kaj mole ĝi sonas! Tute kvazaŭ iu kisus la fenestron deekstere. Ĉu la neĝo amas la arbojn kaj kampojn, kaj tial ĝi kisas ilin tiom karese? Kaj poste ĝi sekurige kovras ilin, komprenu, per blanka kovrilo; kaj eble ĝi diras, `Dormu, karuloj, ĝis revenos la somero.’ Kaj kiam ili vekiĝas somere, Kanjo, ili vestas sin per verdaĵoj, kaj ĉirkaŭdancas — kiam ajn blovas la vento — ho, estas tre bele!” kriis Alico, faligante la lanvolvaĵon por kunfrapi siajn manojn. “Kaj tre volonte mi trovus ĝin vera! Mi estas certa ke la arbaroj aspektas dormemaj dum la aŭtuno, kiam la folioj bruniĝas.

“Kanjo, ĉu vi scipovas ŝakludi? Nu, ne ridetu, karulino, mi serioze demandas. Ĉar, kiam ni ludis antaŭ nelonge, vi rigardis ĝuste kvazaŭ vi komprenus: kaj kiam mi diris `Ŝak!’ vi ronronis! Nu, la ŝako ja estis bela, Kanjo, kaj efektive mi povus venki, se ne rampus tiu Ĉevalaĉo inter miajn ludfigurojn. Kanjo, kara, ni imagu...” Kaj nun mi volonte dirus al vi eĉ nur duonon de la multaj aferoj kiujn Alico kutimis diri, kiuj komenciĝis per ŝia plej amata frazo “Ni imagu.” Ŝi tre longe kverelis kun sia fratino jam la antaŭan tagon — nur ĉar Alico komencis per “Ni imagu ke ni estas reĝoj kaj reĝinoj,” kaj ŝia fratino, kiu amis esti tre ekzakta, argumentis ke tio ne estos ebla, ĉar ili estas nur du, kaj fine Alico devis diri, “Nu, do vi estu unu el ili, kaj mi estos ĉiuj aliaj.” Kaj unufoje ŝi vere timigis sian maljunan vartistinon, subite kriante en ŝian orelon, “Varnjo! Ni imagu ke mi estas malsata hieno, kaj vi estas osto!”

Sed tio tiras nin for de la parolo de Alico al la katido. “Ni imagu ke vi estas la Ruĝa Reĝino, Kanjo! Ĉu vi scias, mi kredas ke se vi sidiĝus kaj kunplektus viajn brakojn, vi aspektus precize kia ŝi. Nu, provu, karulino!” Kaj Alico prenis la Ruĝan Reĝinon de la tablo, kaj metis ĝin antaŭ la katidon kiel modelon kiun ĝi imitu: tamen, la entrepreno ne sukcesis, precipe, Alico diris, ĉar la katido rifuzis kunplekti siajn brakojn ĝuste. Do, por puni ĝin, ŝi tenis ĝin antaŭ la spegulo, por ke ĝi vidu kiom ĝi paŭtas: “kaj se vi ne tuj bone kondutos,” ŝi aldonis, “mi trametos vin en Speguldomon. Kiel plaĉus al vi tio?

“Nu, se vi bonvolos atenti, Kanjo, kaj ne parolos tiom, mi rakontos al vi ĉiujn miajn ideojn pri Speguldomo. Unue, jen la ĉambro kiun oni povas vidi trans la spegulo — ĝi estas tute sama kiel nia salono, sed ĉio estas inversa. Mi povas vidi la tuton kiam mi staras sur seĝo — ĉion escepte de la parto tuj malantaŭ la kameno. Ho! Volontege mi vidus tiun parton! Mi volegas scii, ĉu ili havas fajron en la vintro: ne eblas scii, komprenu, krom se nia fajro faras fumon, kaj tiam fumo supreniras ankaŭ en tiu ĉambro — sed eble tio estas nur ŝajniga, nur por ŝajnigi ke ili havas fajron. Nu, la libroj estas iom similaj al niaj libroj, sed la vortoj iras laŭ malĝusta direkto; mi scias tion, ĉar mi tenis unu el niaj libroj antaŭ la vitro, kaj tiam oni tenis libron en la alia ĉambro.

“Ĉu al vi plaĉus loĝi en Speguldomo, Kanjo? Ĉu oni donus al vi lakton tie? Eble Spegullakto estas malsaniga... Sed ho, Kanjo! nun ni atingas la koridoron. Eblas iomete videti la koridoron en Speguldomo, se oni lasas la pordon de nia salono plene malfermita: kaj la parto videbla estas tre simila al nia koridoro, sed, komprenu, eble ĝi estas tre malsimila aliloke. Ho, Kanjo, estus bonege trairi en Speguldomon! Mi certas ke en ĝi estas, ho! belegaj objektoj! Ni imagu ke iel eblas trairi en ĝin, Kanjo. Ni imagu ke la vitro tute moliĝis kiel gazo, tiel ke ni povas trairi. Nu, ĝi fariĝas nebula jam nun, vidu! Estos facile trairi...” Ŝi jam estis sur la kamenobreto kiam ŝi diris tion, kvankam ŝi apenaŭ konsciis kiel ŝi iris tien. Kaj certe la vitro ja komencis disiĝi, same kiel brila arĝenta nebulaĵo.

Post momento Alico jam estis trairinta la vitron kaj saltetis leĝere en la Spegulĉambron. Kiel sian unuan agon ŝi rigardis ĉu ja estas fajro en la kameno, kaj al ŝi multe plaĉis trovi ke vera fajro ardas tiom brile kiel tiu kiun ŝi postlasis. “Do mi estos same varma ĉi tie kiel en la malnova ĉambro,” pensis Alico: “pli varma, efektive, ĉar neniu ĉeestos por riproĉe forsendi min de la fajro. Ho, kiel plezurige estos, kiam oni vidos min ĉi tie, trans la spegulo, kaj ne povos atingi min!”

Post tio ŝi komencis ĉirkaŭrigardi, kaj ŝi rimarkis ke kio estas videbla el la malnova ĉambro estas tute ordinara kaj seninteresa, sed ke ĉio alia estas kiel eble plej diferenca. Ekzemple, la bildoj sur la muro apud la fajro ŝajnis vivi, kaj la horloĝo mem sur la kamenobreto (vi scias ke eblas vidi nur ĝian dorson en la Spegulo) havas la vizaĝon de malgranda maljunulo, kaj ridetas al ŝi.

“Oni ne same bonordigas ĉi tiun ĉambron kiel la alian,” Alico pensis, kiam ŝi rimarkis kelkajn el la ŝakfiguroj sur la planko de la kameno inter la cindroj; sed post momento, kun malgranda “Ho!” pro surprizo, ŝi estis sur siaj manoj kaj genuoj rigardante ilin. La ŝakfiguroj promenadis, po du!

“Jen la Ruĝa Reĝo kaj la Ruĝa Reĝino,” Alico diris (flustre, ĉar ŝi ne volis timigi ilin), “kaj jen la Blanka Reĝo kaj la Blanka Reĝino sidantaj sur la rando de la ŝovelilo — kaj jen la du Turoj promenantaj brak-en-brake — mi kredas ke ili ne povas aŭdi min,” ŝi daŭrigis, dum ŝi pliproksimigis sian kapon, “kaj mi estas preskaŭ certa ke ili ne povas vidi min. Mi sentas ke iel mi fariĝas nevidebla...”

Nun io komencis bruadeti sur la tablo malantaŭ Alico, kaj tio instigis ŝin turni sian kapon ĝustatempe por vidi unu el la Blankaj Peonoj ruliĝi kaj komenci batadi per siaj piedoj: ŝi rigardis ĝin tre scivole, por vidi kio poste okazos.

“La voĉo de mia infano!” la Blanka Reĝino kriis, kurante preter la Reĝon, tiom violente ke ŝi faligis lin inter la cindrojn. “Mia karega Lilio! Mia imperia katido!” kaj ŝi komencis grimpi mallerte, sed fervore, la flankon de la fendro.

“Imperia absurdaĵo!” diris la Reĝo, frotante sian nazon, kiun vundis la falo. Li pravis iomete koleri kontraŭ la Reĝino, ĉar li estis kovrita de cindroj de la kapo ĝis la piedoj.

Alico volegis esti utila, kaj, ĉar la kompatinda malgranda Lilio preskaŭ iktigis sin per kriegado, ŝi haste prenis la Reĝinon kaj metis ŝin sur la tablon apud la flanko de ŝia bruema filineto.

Tradukis Donald Broadribb

Bildoj de John Tenniel

Noto: La 4a de novembro, Tago de Guy Fawkes, populara feritago en Anglio, festata per festofajro.

Sud-Amerika vojaĝo per Esperanto

Rakontas Andrzej Grzębowski

Fino

(la komencon legu en la maja Ondo Cetere nur en Peruo kaj Bolivio vi povas trinki teon de coca por vigliĝi; en Singapuro por 30 gramoj de drogoj atendas Vin mortpuno (ĝis 29 gr — ĝismorta malliberejo). Survoje ni vidis multajn lamojn, alpakojn, vicuniojn.

Ni haltis ankaŭ ĉe memortombo de 6 poloj kaj 2 peruanoj, kiuj antaŭ kelkaj monatoj falis en abismon vojaĝante nokte. Kun ilia vojaĝgvidanto Andrzej Tuleja mi ankoraŭ en 1997 gvidis grupojn de Esperantotur al Havajo. Do ne vojaĝu nokte en Andoj.

Tamen por ŝpari tempon ni devis sekvanokte vojaĝi 16 horojn tra Andoj pasante kelkfoje 4000 metrojn en neĝo aŭ pluvo tra teruraj vojoj, kiajn antaŭe mi renkontis nur en Arĥangelsko, Jakutio, Dagestano, Kamboĝo kaj Albanio. La alia pli “komforta” parto de nia grupo flugis rekte al Cuzco. La tria parto jam de Nazca kun prof. Remigiusz Mielcarek forvojaĝis tra Limo, aviadile al Iquitos, ŝipe tra Amazonio al Leticia en Kolombio kaj poste al Manaus en Brazilo, kaj fine revenis tra Salto del Angel al Karakaso, la ĉefurbo de Venezuelo.

Vizitante la faman Cuzco ni bus- kaj trajn-vojaĝis al Aquas Colientes, de kie atingis faman inkan pinton Machu Picchu, kio estis ankaŭ “pinto” de nia preskaŭ dekmil-kilometra busvojaĝo, kiun ni daŭrigis al Juliaca kaj Puno. De Puno ni faris boatekskurson al famaj Los Uros — 46 fluantaj insuloj faritaj de “tortora” — kano de lago Titikako. Titikako (roko de pumo) estas la plej alta (3800<|>m) navigata lago de la mondo, longa pli ol 230 km kaj larĝa ĉirkaŭ 100 km. Revenante ni daŭrigis laŭ Titikako al Bolivio al Copacabana. De tie ni faris tuttagan ŝipekskurson tra la lago al Insulo de Suno kaj Insulo de Luno, kaj tra Estrecho de Tiquina ni atingis la ĉefurbon de Bolivio — La Paz, kie ĉefe impresis nin la malnova urbo kun la strato de gesorĉistoj kaj Valo de Luno.

En La Paz ni adiaŭis la aliajn du grupojn kaj reflugis tra Ĉilio (AricaIquique — Santiago) kaj Argentino (Buenos Aires), fine tra Londono al Varsovio. La aliaj grupoj vojaĝis ankoraŭ tra OruroPotosiUyuniSalar de UyuniAtacama kaj simile revenis al Pollando.

La 44-taga vojaĝado tra Suda Ameriko kostis relative malmulte — ĉ. 700 USD (meze ĉ. 15 USD tage) kaj aldone flugo kaj krozado tra Galapagoj 800 USD. Ni loĝis en turistaj hoteloj — ĉefe en dupersonaj ĉambroj kun duŝo, varma akvo kaj televidilo, pagante po 38 USD po nokte/persone — nur en Bogota tranoktoj kostis po 14 USD. La manĝado estis sufiĉa — tagmanĝon “almuerzo” (supo, viandaĵo aŭ fiŝo, deserto kaj trinkaĵo) eblas aĉeti kontraŭ 1 USD. La transportiloj estis sufiĉe komfortaj. Onidire tiun “komforton” ne akceptas ĉiuj, ĉefe usonanoj kaj japanoj, tamen kelkaj usonanoj kaj japanoj ofte vojaĝas kun karavanoj de Esperantotur — Turisma Servo de Monda Turismo.

Do se Vi volas multon vidi kaj malmulte pagi, aliĝu al vojaĝoj de Esperantotur de Monda Turismo. Dum oktobro-novembro-decembro 2001 ni proponas al Vi similajn vojaĝojn al Suda Ameriko, kiel priskribitaj ĉi-supre. Nia vojaĝo helpis jam nun plani dek kvin karavanojn por la 87a UK en Fortaleza (Brazilo) en 2002.

Esperanto-turismo pli kaj pli funkcias ankaŭ en Suda Ameriko.

Semantiko kaj leksikografio

de Geraldo Mattos

Nun okazas la balotado por nova mandato de la Estraro de la Akademio de Esperanto. Du el la punktoj de nia rekandidatiga platformo tuŝas plurajn aspektojn de Leksikografio:

1. Naŭa oficiala aldono (kun ebla revizio de antaŭaj decidoj).

2. Komenco de Akademia Vortaro enhavanta nur la oficialajn kaj oficialigitajn vortojn, laŭ propono de Geraldo Mattos en la baldaŭ aperonta volumo de la Internacia Simpozio pri Lingva Planado kaj Leksikologio en Zagrebo.

Mi dediĉis ok jarojn de mia vivo al pretigo de porinfana vortaro, kaj el tiu laboro rezultis libro pri Leksikologio, en kiu mi esploris plurajn vortarojn kaj ties kvalitojn kaj difektojn por profiti la unuajn kaj eviti la duajn (la rimoj aperas ekster miaj intencoj). Unu punkto tamen estas tiel grava, ke mi devas prezenti ĝin al la verda publiko: semantika teorio estas nepre necesa, pro la simpla motivo, ke la signifo de vorto dependas de la medio, en kiu ĝi aperas.

Mi imagas al mi, ke la signifo de ĉia eldiro analogas al transporto, en kiu kargo (K) eliras el origino (O) al destino (D) tra irvojo (I) kaj per tio produktas fakton (F):

infano iras el sia domo en sian lernejontra la trotuaro

K F O D I

La fakto estas resumo de ĉiuj fakteroj, kiuj ĝin konsistigas: infano (K) el sia domo (O) en sian lernejon (D) tra la trotuaro (I). Efektive, la fakto iri implicas, ke io (K) iras el ia loko (O) al alia loko (D) tra ia vojo (I). Ĉiuj faktoj, kiuj povas kunigi tiujn kvar fakterojn estas sinonimoidoj, kiuj diferencas nur per la detaloj, per kiuj ili kolorigas la fakton:

infano iras... infano kuras... infano venas... infano naĝas... infano flugas... infano rajdas... infano ... ...

Tiujn fakterojn mi nomas instancoj, ĉar ili estigas la fakton.

La semantika analizo per tia teorio permesas konstati, ke kelkaj nesinonimaj verboj tamen produktas sinonimajn frazojn, ĉar la elementoj de la pluraj faktoj estas absolute la samaj, kaj ilin distingas nur la fokuso, kiun la parolanto volas doni per sia propra interpreto:

knabino donis pomon al knabo

O F K D

knabo ricevis pomon de knabino

D F K O

pomo pasis de knabino al knabo

K F O D

Tiuj tri eldiroj estas evidentaj sinonimaj frazoj, ĉar la pomo estas la kargo en la tri frazoj, la knabino estas la deiro de la pomo en la tri frazoj kaj la knabo estas la aliro de la pomo ankaŭ en la tri frazoj!

Fokuso de fakto estas komuna elekto de aganto: fotisto invitita al la eternigo de ceremonio de diplomado de supera kurso devas foti la akton de transdono de diplomo al la diplomato (mi ne kulpas pri ĉi tiu ambigua vorto de Esperanto!) per la mano de diplomanto. La fokuso de la foto povas esti la diplomo, la diplomato aŭ la diplomanto depende de la paganto: se la diplomato, li estas la fokuso (diplomato ricevas...); se la diplomanto, li estos la fokuso (diplomanto transdonas...); se ĵurnalo, eble la diplomo (diplomo pasas...). Ĉiuj estis fotoj de la sama fakto, sed kun apartaj detaloj, kiujn ankaŭ la lingvo permesas distingi!

La profunda diferenco inter la sintaksa analizo kaj la semantika kuŝas en tio, ke sintaksa strukturo jen havas, jen ne havas diversajn komplementojn: la verbo murdi postulas subjekton kaj rektan objekton, sed la verbo morti nur subjekton, kaj evidente ne posedas rektan objekton. La ŝajna escepto de la pleonasma rekta objekto estas luksaĵo: la frazo morti gloran morton havas falsan rektan objekton, kiu estas nur instrumenta komplemento de la frazo morti per glora morto. Tute kontraŭe, el semantika vidpunkto, ĉiu eldiro havas ĉiujn instancojn, kun la solaj esceptoj de la intenca forlaso de necesaj elementoj pro evidenteco kaj senintereseco, kiuj ilin permesas forligi. Tio estas facile komprenata, se ni konstatas, ke la fakto povas akumuli kelkajn instancojn:

knabo kisas knabinon

O F(K) D

La fakto akumulas la kargon kaj tio implicas, ke la kiso iras de knabo al knabino, ĉar kisi egalas al irigi (F) kison (K).

leono mortas

K F(OD)

Nun la fakto akumulas la originon kaj la destinon, ĉar morti estas iri (F) el la vivo (O) en la morton (D).

La instancoj havas facilan difinon:

  • Kargo estas tio, kio ŝanĝiĝas.
  • Origino estas la punkto, kiun la kargo forlasas.
  • Destino estas la punkto, kiun la kargo atingas.
  • Irvojo estas la distanco inter la origino kaj la destino, kiuj estas la limoj lokaj, tempaj aŭ stataj de la fakto.

La instancoj estas devigaj, se ne intervenas unu el la du forigaj jam cititaj faktoroj. Aperas tamen aliaj fakteroj, kiuj estas nedevigaj, kaj ili diferencas per tio, ke ili rekte rilatas al la fakto, ne al la kargo. Tiuj cirkonstancoj prezentas la samajn aspektojn de transporto, kiuj estas kargo (k), origino (o), destino (d) kaj irvojo (i), sed nun — ni rememoru! — ili rilatas al la fakto. Ni komparu la sekvantajn frazojn:

teni aŭton en garaĝo

F K I

lavi aŭton en garaĝo

F K i

Ĉe la fakto teni, la garaĝo estas la loko de la aŭto, sed la garaĝo estas la loko de la lavado, ĉe la fakto lavi.

Cirkonstancoj permesas difini la signifon de aganto kaj de instrumento per helpo de la samaj fakteroj:

generalo irigis trupon el la sudo en la nordon tra maro

o F K O D I

ŝipo irigis trupon el la sudo en la nordon tra maro

i F K O D I

La generalo estas la origino de la irigo, ne de la trupo: li estas aganto. La ŝipo estas la irvojo de la irigo, ĉar ĝi akompanas la irigon de la komenco (origino) al la fino (destino): ĝi estas instrumento.

Tiuj ideoj pri la analizo de la signifo estas oportuna gvidilo de leksikografo, ĉar precipe la verboj estas malfacile difineblaj. Nur post la konstato, ke certaj verboj produktas sinonimajn frazojn, la leksikologo povos difini ilin en tia maniero, ke iliaj rilatoj enhavu la faktorojn de la sinonimigo de la respektivaj frazoj.

Efektive, nur tia teorio portis min al la tre mallongaj difinoj de du verboj:

  • Konstrui: fari ion, kio restas tie, kie ĝi estas farata.
  • Produkti: fari ion, kio venas de interne de tiu, kiu ĝin faras.

Diversaj ioj

de Sergio Pokrovskij

La problemo

En ĉiu vivanta lingvo estas permesita uzi nur tiujn formojn, kiujn aliaj personoj jam uzis antaŭ vi; sed en la lingvo internacia oni devas obei sole nur la logikon.

Tiu bela deklaro de Zamenhof1 trovas simpatian reeĥon en la koro de la skemistoj (kia estas mi mem) kaj kuraĝigas la lernantojn, lacajn de kapricaj absurdaĵoj de la naciaj lingvoj. Kaj la unuaj impresoj de la lernanto ŝajnas konfirmi la deklaron; ekz-e, kiom precize kompleta aspektas la paradigmo de Esperanto kompare kun la difektaj paradigmoj rusa-germanaj:

Esperanto kiu kiun kio kion
Rusa кто кого что что
Germana wer wen was was

Facile kaj rapide oni lernas ke kiu posedas ankaŭ multenombron, malkiel en la lingvoj Eŭropaj; malmultaj demandas pri la formoj kioj, kiojn, postulatajn de la simetrio. Iuj tamen demandas, precipe en la situacioj nature invitantaj al tiaj formoj:

— Ĉu vi rimarkis la diferencon?

— Diferencon inter kioj?

Kaj laŭ atesto de John Wells,

Anglaj komencantoj, lerninte “Kio estas tio?” kaj la pluralon -j, foje miras, ke oni ne povas demandi “Kioj estas tioj?”, kiam temas pri pluraj objektoj.

La respondo de Zamenhof

Pri “ioj”, “tioj”, “kioj” k.t.p.

Teorie la ĵus diritaj formoj tute bone povas havi multenombron tiel same, kiel ili havas akuzativon; sed en la praktiko mi ne konsilas al vi uzi la diritajn vortojn en multenombro, ĉar laŭ mia opinio ilia senco tion ĉi ne permesas. “Tio” prezentas ja ne ian difinitan objekton, sed ian bildon (aŭ abstraktan ideon), kaj bildo restas ĉiam ununombra sendepende de tio, ĉu ĝi konsistas el unu objekto aŭ el multaj.

Tamen se aperas ia tre malofta okazo, kiam la logiko postulas, ke ni uzu la diritajn vortojn en multenombro, tiam la gramatiko de nia lingvo tion ĉi ne malpermesas. Ekzemple: “Lia potenco konsistas el diversaj ioj, el kiuj ĉiu aparte per si mem estas ne grava, sed ĉiuj kune donas al li grandan forton”.2

Evidente, Zamenhof malaprobas la multenombrajn io-vortojn, kvankam ne tute kategorie. Li ne malpermesas ilin sed opinias ke la multenombro por tiuj vortoj estas sensenca.

La logikon de lia respondo iuj multenombro-oponantoj klarigas tiel:

Esperanto havas la iu-serion por la individuaj, distingeblaj, nombreblaj konkretaĵoj; tiaj konkretaĵoj kompreneble povas havi multenombron kaj fakte ĝin havas (iuj, kiuj, tiuj). Male, la io-vortoj referencas abstraktan situacion, tial ili ĉiam estas ununombraj; se oni komencas analizi tian situacion, ĝiaj eroj ĉesas esti abstrakta io, kaj iĝas distingeblaj iuj.

Tiun rezonadon mi opinias logike erara; por montri tion mi unue konsideru etnajn lingvojn posedantajn plurnombrajn io-vortojn, kaj analizu la rilaton inter la io/iu-serioj.

Etnaj lingvoj

Logikan kaj klaran sistemon de demandaj pronomoj prezentas la lingvo uzbeka. Tie ni trovas la demandovortojn substantivajn

nima? nimalar? t.e. kio? kioj? (что—? what? was?) — por demandi pri aĵoj; kim? kimlar? t.e. kiu? kiuj? (кто—? who? wer?) — por demandi pri uloj;

kaj la adjektivajn

qanday? t.e. kia? (какой? what? welcher?) — por demandi pri eco; qaysi? t.e. kiu? (который? which one? welcher?) — por demandi pri elekto, pri ekzemplero.

Por ke la komparo kun la uzbeka sencu, unue ni konstatu, ke ankaŭ Esperanto ofte kontrastigas la demandovortojn kio/kiu laŭ la principo “aĵeco/uleco”.

Tion ja agnoskas ĉiuj vortaroj (ankaŭ PV, PIV) kaj gramatikoj (PAG, §59):

Kio kuŝas sur la sofo? — Kuseno. Kiu kuŝas sur la sofo? — La patro.

Jes, la elekta senco de “kiu” (la uzbeka qaysi, la franca lequel?) nepre aplikiĝas al aĵoj se implice aŭ malimplice estas indikite ke temas pri serio da objektoj:

Jen du libroj; kiu pli plaĉas al vi?

— tamen se la objektoj ne formas serion, oni uzas pure aĵan “kio”n eĉ kiam klare temas pri elekto:

— Do, kion li elektis, ĉu la vivon aŭ la honoron?

kaj pure ulan “kiu”n eĉ se la aro de la uloj neniel estas difinita:

— Kiu telefonas?

Nu, la konkretaj aĵoj, samkiel uloj, povas aperi sole aŭ plure, tial la uzbeka lingvo laŭbezone uzas multenombron de la koncernaj demandovortoj:

Kiojn mi aĉetu en la bazaro? (Evidente, oni iras por aĉeti dekojn da ioj, kaj klare konscias ke temas pri disaj ioj, el kiuj oni neniun forgesu.)

Kiojn mi precipe atentu aĉetante komputilon? (Mi petas indiki plurajn plej gravajn atentindaĵojn, sen iel ajn limigi ilian specon; “kion mi precipe atentu?” eble pensigus pri unu sola plej grava atentindaĵo; “kiujn parametrojn mi precipe atentu?” jam anticipe limigus la demandon al la teĥnikaĵoj, dum unu el la atentindaĵoj povus esti komerca aŭ funkcitena kondiĉo de la vendo, la disponeblo de riparservoj aŭ alia aspekto de la afero kiun la demandanto ne antaŭvidas).

En iuj situacioj la logiko klare postulas multenombran “kioj”n:

— Diferencon inter kioj?

La rusa lingvo ĉi-okaze duobligas la demandovorton: разницу между чем и чем? (Diferencojn inter kio kaj kio?). La vortoj, posedantaj multenombron, aperas en tia situacio multenombre: “Jes, mi rimarkis la diferencon inter ili”.

Feriante en Turkio mi plurfoje aŭdis uzojn de neler — la turkaj ne, neler respondas al la uzbekaj nima, nimalar (= kio, kioj).

Nekonkreta kio

La obĵeto, ke kio estas tiom abstrakta kaj elasta vorto, ke ĝi povas aplikiĝi al tuta situacio aŭ grupo, fakte estas argumento favora al multenombra kioj, ĉar tio ebligas distingi inter demandoj poaj kaj opaj:

— Kioj estas Petro, Maria kaj Paŭlo? — Ili estas patro, patrino kaj filo.

— Kio estas Petro, Maria kaj Paŭlo? — Ili estas familio.

Tioj

La pronomo tio ofte aperas kontraste al tiu:

Ŝi vidis la rozon en vazo, kaj tio (= la kombino, rozo + vazo) ŝajnis al ŝi malbela.

Ŝi vidis la rozon en vazo, kaj tiu (= la vazo) ŝajnis al ŝi malbela.

En la ekzemplo “tio” rilatas al la tuta situacio, dum “tiu” — al ties elemento; kaj la kutima obĵeto konsistas en tio, ke ĉar la tuton oni ne povas diserigi sen perdi la tutecon, tial “tioj” estas sensencaĵo.

Tamen tiu rezonado estas erara, ĉar oni samtempe povas paroli pri pluraj tutoj, pri pluraj situacioj, sen diserigi iun el ili. Ekzemple:

Vidu, sinjoro:

1. Oni ŝtelis la monon (ĝi estis destinita por elpagoj; tio malfaciligas la aferojn).

2. La kasisto malaperis (li devis elpagi; ankaŭ tio malfaciligas la aferojn).

Tioj malebligas tuj solvi vian problemon.

(En la tradicia stilo oni devas elpensi iun ŝtopvorton anstataŭ “tioj”: “tiuj du cirkonstancoj” aŭ simile; uzante ununombran “tio malfaciligis”, oni riskas ke la aŭskultanto aplikos ĝin nur al la ĵusa tio, t.e. nur al n-ro 2.)

Jen frazo el mia propra afiŝo en soc.culture.esperanto:

Sed konsiderante tian semantikan genron oni povas konstati ke la franca vorto por gardosoldato ial estas ingenra, la germana vorto por ino estas neŭtra — kaj tiojn oni perceptas kiel malregulaĵojn kaj esceptojn.

Ioj

El la tuta serio, ioj ŝajnas esti plej facile akceptata — eble ĉar Zamenhof mem donis ekzemplon pri ĝia uzo. Kaj ŝajnas ke io plej klare el la tuta serio estas perceptata ununombre: la frazon

li tenis ion subbrake

mi komprenas tiel, ke subbrake li tenis unu objekton.

Logika uzo de “ioj” troveblas en la lingvo bulgara:

нещо io, afero (kp la respondan rusan “нечто”): кажи нещо! = diru ion! това е друго нещо = tio estas alia afero / io alia. неща (multenombro de нещо): в чекмеджето има много неща = en la tirkesto estas multe da aĵoj/ioj.

Kaj Eugenio Fabian rimarkigis:

En la hungara lingvo, kiel en Esperanto, ne estas maleble diri “ioj” (valamik) kvankam oni uzas ĉi tiun formon nur se ĝi estas nepre necesa. En la hungara estas observebla samtempe la tjurkaj-orientaj influoj, kaj la influoj de la okcidentaj lingvoj. Ĉi tiu miljara okcidenta influo tamen ne sukcesis detrui la bazajn strukturojn de la lingvo.

La reala uzo

Diris Bertilo Wennergren:

Cetere mi povas rimarkigi, ke mi centon da fojoj legis kaj aŭdis pri la ideo, ke oni povu diri “kioj”, sed neniam mi rimarkis, ke iu tion vere ekpraktikis. Ŝajnas, ke la tabuo estas tiel forta, ke ankaŭ tiuj, kiuj racie opinias, ke ĝi estas foriginda, tamen en la praktiko submetas sin al ĝi.

Tiu observo estas vera, kvankam parte tio estas sekvo de redaktora filtrado. En medio necenzurata, ekz-e en la Interreto, oni povas trovi dekojn da “tioj” kvankam multaj el ili estas eraraj eĉ laŭ plej permesemaj kriterioj, iuj tamen ja estas logikaj (mi citas nur kelkajn):

“Kia speco de ĥemia energio? Ne ekzistas libera oksigeno, nek fluoro, nenio... Konjekteble li uzas tion, kion ajn li sukcesas trovi — tiojn, kiuj interagas — por produkti energion.” [http://home.att.net/~MisteraSturno/TrigambaJoĉjo.html]

En Japanio okazas tre multaj festoj aŭ konkursoj de maratono. Multaj homoj partoprenas en tioj. [http://www.asahi-net.or.jp/~WH4K-BNB/]

Mi legas (preskaŭ) nur la recenzojn en “Esperanto”, partojn de “Fonto” kaj iojn el “Monato”. [Jorge Camacho]

Tamen kial la malemo?

Tamen ja restas demando, kial la ioj aperas malpli ofte ol oni atendus.

Unu evidenta klarigo estas, ke la Eŭropaj lingvoj ne uzas ilin multenombre. Tamen ankaŭ la ulsenca “kiu” malhavas multenombron en la Eŭropaj lingvoj, kaj tamen estas senprobleme akceptata.

Nu, “kiu” ja estas en la lingvo jam dekomence, do oni akceptis ĝin sendiskute. Sed kial Zamenhof mem ne enkondukis sammaniere “kioj”n, kaj eĉ obĵetis kontraŭ ĝi?

Mi opinias, ke la kaŭzo kuŝas en la genra strukturo de la lingvoj kiuj determinis la pensmanieron de Zamenhof.

Ekde la klasikaj lingvoj la abstrakte-aĵajn sencojn de “tio” esprimis la pronomoj neŭtraj. Latino kaj la greka malhavis apartajn pronomojn por kontrastigi kio/kiu, uzante por “kio” la neŭtragenran formon de unu sola demanda pronomo. Tio kreis firman asociaĵon, tiom firman ke la aŭtoroj de PAG, kontrastigante la io/iu-seriojn, rutine (sed por Esperanto malkonvene) uzas karakterizilojn kiel “neŭtra “tio”” (kvankam ankaŭ “tiu” povas indiki la objektojn ĝi-genrajn: “el la du libroj, kiun vi preferas?”) kaj “individuiga “tiu”” (kvankam ankaŭ “tio” povas indiki individuan objekton: “donu al mi ĉi tion”).

Tamen en la posta historio la demandaj pronomoj tute perdis kaj la genron kaj la nombron; dum la montraj, en la lingvoj slavaj kaj en la germana, konservis ĝin nur ununombre (samkiel la personaj pronomoj li, ŝi, ĝi/ili en Esperanto). La rusa-pola formo de “tio” estas la neŭtragenra formo de tiu sama pronomo, kies vir- kaj in-genraj formoj nepre respondas al “tiu”. Sed multenombre la genraj distingoj malaperas — kaj oni kutime atribuas al tiu komuna formo la pli ofte bezonatan sencon de “tiuj”.

Tial la rusoj, poloj, germanoj emas konstrui siajn frazojn tiel, ke “tio” nepre aperu ununombre. Se tio maleblas logike, oni ŝanĝas esprimmanieron tiel ke la koncerna io-pronomo tute ne aperu, uzante diversajn surogatajn vortojn (“aĵoj”, “aferoj” ktp).

Kaj estas atendebla ke la lingvoj kiuj ne distingas la genrojn (la angla, la hungara, la tjurkaj) malpli emas redukti “tio”n ktp al ununombro. Anglalingve “these”, “those” povas referenci “tiojn” ankaŭ “what” ŝajnas pli facile akcepti la sencon multenombran. Iagrade tio rimarkeblas en la statistiko de miaj TTT-esploroj (pli da “tioj” ĉe la angla- kaj japan-lingvanoj). Kaj ĝuste al tiu lingvogrupo strukture apartenas Esperanto.

Ĉu rompo de la tradicio?

Bertilo Wennergren komentis mian ekzemplon “Decidu kio(j)n vi kunprenos, kaj kio(j)n mi metu en mian valizon”:

En normala Esperanto oni diras:

Decidu kion vi kunprenos, kaj kion mi metu en mian valizon.

Kaj tiam “kion” estas neŭtrala pri nombro. Eblas paki po nur unu solan aferon, aŭ po plurajn. Nu, tion ni ĉiuj scias.

Do, se oni komencas uzi “kiojn” en tiaj frazoj, por montri, ke estas pli ol unu nedifinita speco de afero, ĉu tiam la formo “kion” ekhavas nure ununombran signifon? Kaj tiam la ekuzo de “kioj” ne nur alportas plian eblon, sed ankaŭ ŝanĝas la signifon de la nuna “kio”, kio rezultigus miskomprenojn.

Ĉi tio estas valida obĵeto, tamen praktike mi ne vidas ĉi-okaze grandan danĝeron, precipe pro la tre elasta senco de “kio”, ebliganta la opan, resuman interpreton. Ĉiu ununombra “kio” pluinterpreteblas kiel rilata al ara tuto, al la tuta situacio. Nur la multenombra tuto forigas dubojn, ĉu temas pri pluro; la ununombra restos same dubsenca kiel nun.

Fakte tiel estas en la lingvoj posedantaj multenombrajn “ioj”n: plejofte oni uzas “io”n amorfe ununombran, kaj la formojn multenombrajn oni uzas nur kiam tio efektive klarigas la diron.

Sekve, ekuzo de “ioj” estas pura etendo, kiu forigas tabuon senmalvalidigi la antaŭan lingvouzon. La antaŭa lingvouzo simple evitadis la frazojn kie “ioj” estus nepraĵo — oni simple ŝanĝadis la esprimmanieron, uzante evitvortojn kiel “aĵoj”, “aferoj”, “objektoj”, “cirkonstancoj” ktp.

Ekz-e, apenaŭ oni povas paroli pri rompo de tradicio ĉe “diferencon inter kioj?” — la tradicia Esperanto simple malhavas iun norman kaj bonstilan solvon por tia situacio.

En tiaj okazoj la multenombra formo de la pronomoj ne tiom rompos la tradicion, kiom ebligos rektasencan esprimmanieron, pli simplan kaj klaran ol la nunaj elturniĝoj.

Referencoj

1. Zamenhof L.L. Lingvaj respondoj. Jekaterinburg: Sezonoj, 1992. pĝ. 37.

2. Samkie [1]. pĝ. 35.

Novaj libroj
Universala Deklaracio pri la Lingvaj Rajtoj / Trad. el la franca Perla Martinelli, Giorgio Silfer. — La Chaux-de-Fonds: Esperanta PEN-Centro, 2001. — 34 pĝ., il.

La broŝuro enhavas krom la Deklaracio, proklamita antaŭ kvin jaroj en Barcelono, antaŭparolon de Daniele Vitali, Ĉarton de la Federacio de PEN Internacia, deklaron de la E-delegacio en Barcelono okaze de la subskribo de la Deklaracio, artikolojn de Giorgio Silfer kaj Perla Martinelli kaj prezenton de la Esperanta PEN.

La Deklaracio, interalie, proponas krei Konsilion de la Lingvoj ĉe UN kaj sendependan Mondan Komisionon de Lingvaj Rajtoj. Ĉu post duona jardeko ili estas fonditaj? Ĉu niaj samideanoj (raŭmismaj kaj pracelaj) kunlaboras en ili?

Ljudmila Arnaudova, Petko Arnaudov. Matematiko kaj legaĵoj por ĉiuj. — Pazarĝik: Radio, 2000. — 112 pĝ.

La geaŭtoroj (bedaŭrinde la aŭtorino jam forpasis) avertas, ke por legi la libron “sufiĉas tiuj ĝeneralaj ideoj, informoj kaj lertecoj kiuj tamen restas en la kapo de ĉiu persono pasinta tra la lerneja sistemo de kiu ajn lando”. Eĉ pli, ĉar krom “matematiko” estas ankaŭ “legaĵoj”, kiujn povas ĝui eĉ analfabetoj, ekzemple:

Eŭklido demandis iun el siaj lernantoj:

— Kion vi ŝatus havi: du pomojn aŭ iliajn kvar duonojn?

— Mi preferas la duonojn, — respondis la lernanto.

— Kial? Ĉu ne estas egale?

— Ne estas! Kiam ili estas tutaj, kiel mi sciu, ĉu ili ne estas vermoplenaj.

Rubenaj refrenoj / Red. Paul Gubbins. — Berkeley: Bero, 2001. — 54 pĝ.

La libreto enhavas ses eseojn honore al kvardek jaroj da E-somerlernejoj en Barlaston. La eseoj fontas el prelegoj prezentitaj post la kvardeka somerlernejo (aŭgusto 2000). Al la esearo kontribuis Marjorie Boulton (La jubileo de la kursoj), William Simcock (Horace Barks), Anna Löwenstein (La ŝtona urbo), Tim Carr (Tra la ŝtormo de Kalocsay), Paul Gubbins (tradukanto kaj E-teatro), kaj ĉieesta Renato Corsetti (movadaj problemoj).

Jen eseoj interesaj kaj legindaj, ja laŭ la redaktinto:

ili kaptas mikrokosme kaj makrokosme la esencon de Esperanto ...

AlKo

Promenoj en tempo kaj spaco

Astronomia Almanako 2000 / Komp. Alexander Mikishev. — [Ashdod]: AEK, 2000. — 72 pĝ., il.

La steloj atestas pri la eterno. Ĉu estas alia realo, kiu farus tion pli elokvente? Kaj ĉu io, kio pretendas ĉirkaŭpreni ne nur spacon sed ankaŭ tempon, povas neglekti la stelojn? Do tiu Astronomia Almanako estas bona signo por Esperanto.

La unua kolektlibro de Astronomia E-Klubo naskiĝis rezulte de virtuala komunikado kaj celis larĝigi la rondon de la klubanoj, ĉar, kiel diras la aŭtoroj, “verŝajne plimulto da esperantistoj ankoraŭ havas problemojn pri la uzo de Interreto”. Vere, estas tiel, sed tio ne estas sola argumento, kiun oni povus prezenti en la favoron de la libra esprimmaniero. La avantaĝoj de la libro estas ekster konkurenco, kaj ili restos dum la steloj brilas ĉiele. Do niaj kolegoj-retanoj tre bone faros, se ili daŭrigos uzi ankaŭ la klasikan komunikrimedon.

Pri la dominanta rolo de la angla en la scienco oni jam longe parolas, kaj ni konsentu, ke nia okazo de la uzo de Esperanto povas “iom ŝanĝi la situacion”. Sed krom tiu strategia rezono ekzistas unu alia, ne malpli grava: inter esperantistoj estas miloj da tiuj, kiuj levas la okulojn al la nokta ĉielo. Profesiaj astronomoj, astrofizikistoj kaj amatoroj, romantikaj animoj, poetoj kaj — kial ne? — ordinaraj loĝantoj de la ŝtona ĝangalo, kiuj iam rigardas supren dum nokta sendormo. Kial ili ne parolu en Esperanto, se ili estas esperantistoj?

Persone mi, amatoro kun staĝo kaj teleskopo, trovis tute normala, ke oni konversas pri altaj materioj en la lingvo de idealistoj. Kun agrabla sento mi prenis en la manojn la almanakon kaj neniom trompiĝis en la espero. Vere, ĝi estas libro por ĉiuj. Se vi estas ĉiela profesiulo, vi povas kompari kaj diskuti, legante Helion J. Rocha-Pinton aŭ Antonion M. Sánchez Párezon. Kiel diletanta amatoro vi, probable, preferos la enkondukajn artikolojn de Amri Wandel kaj de Patrick LagrangePatrick Lagrange. En la kvalito de observanto vi trovos interesaj la artikolon de Witold Cayzac aŭ la observon de Marco Trevisan Herraz. Kaj se vi estas simple kaj nure gapulo, legu la liston de la konstelacioj — ja eĉ por ne perdiĝi surtere oni devas orientiĝi interastre.

Fine, ĉu la verda stelo estas la sola, kiu montras la vojon al la esperantistoj?

Pozitive la ebloj de la Interreto montriĝis en la internacia stelaro de la aŭtoroj. Dr Alexander Mikishev, kiu redaktis kaj kompilis tiun simpatian libreton, meritas specialan mencion. Mi esperas, ke certa prokrasto de la publikigo de ĉi tiuj linioj ne multe pezas kompare kun la astra eterno.

Dankon, sinjoroj. Kaj ĝis la relego!

Alen Kris

La neĝo kaŝas preskaŭ ĉion

Johansson, Sten. Neĝo kaŝas nur...: Krimromaneto. — Skövde: Al-fab-et-o, 2001. — 79 pĝ.

La neĝo en la sveda urbeto Kalmar povas kaŝi preskaŭ ĉion, foje eĉ kadavron de murdita azianino.

La policista duopo Svedberg kaj Jankéus havas nun la malfacilan taskon trovi la murdinton. Malfacila estas tiu tasko, ĉar la neĝo sukcesis forigi preskaŭ ĉiujn spurojn. Ni sekvas la esploradon de la polico. Sten Johansson priskribas tiun esplorlaboron pli realisme ol kutimas en krimromanoj: jen aperas iu indico, alia spuro ŝajne sekvas al Kaliningrado, plia al Kaŭkazio. Kaj kie estas tiu suspektinda ruso?

Abundo da demandoj, sed nenia respondo kaj meze de la libro la polico rezignas pri solvo de la enigmo, sed tiam helpas la hazardo kaj la mozaikeroj fariĝas bildo.

Neĝo kaŝas nur... estas la tria romaneto en la serio kun Svedberg kaj Jankéus.

La serio sekvas la sezonojn kaj mankas nur printempo por kompletigi la ciklon. Bedaŭrinde mi (ankoraŭ) ne legis la aliajn romanojn de la serio. Fakte mi ne bedaŭras, ĉar nun mi ja havas la antaŭĝojon konatiĝi kun somera krimo en Falĉita kiel fojno (1997) kaj aŭtuna murdo en Trans maro kaj morto (1999).

Tiu romano apartenas al la skolo de modernaj svedaj krimromanoj. Ni pensas unuavice pri Henning Mankell (Hundoj en Riga), kies Wallander deĵoras en marborda Ystad. Aliaj motivoj memorigas pri Voku longdistance de Åke Edwardson. Sed la intrigo, kiun Sten Johansson prezentas ja estas memstara.

Sten Johansson uzas simplan, sed imagivan lingvon, tiel kaj komencantoj, progresantoj kaj spertantoj povas ĝui lian prozon. Nekutimajn vortojn (ne estas multaj) klarigas la glosaro.

Eĉ tiuj, kiuj ne nepre ŝatas krimromanojn povas distri sin kun tiu libro. Eble ankaŭ ili bedaŭros, ke la libro jam finiĝas post 80 paĝoj.

Wolfgang Kirschstein

Gazetoj

Esperantologio, kajero 2

Aperis la longe atendita dua kajero de la Esperantologio / Esperanto Studies, internacia revuo pri lingvosciencaj, historiaj, literatursciencaj, psikologiaj, sociologiaj kaj politikaj aspektoj de Esperanto. La grandformata 64-paĝa kajero, redaktita de Christer Kiselman (Svedio), enhavas tri studojn kaj kvar recenzojn.

La studo de Heidi Goes (Belgio) “La Esperanto-movado en Tanzanio kaj Togolando” estas bazita sur lia licencia disertacio prezentita en la Universitato de Gento pri Esperanto en Afriko.

En “Uma só língua, uma só bandeira, um só pastor: Spiritism and Esperanto in BrazilDavid Pardue (Usono) anglalingve analizas ligojn inter Esperanto kaj spiritismo en Brazilo.

Sociologo Walter Żelazny (Francio/Pollando) prezentas franclingve la sociajn kaj religiajn ideojn, kiuj asociiĝas al la planlingvoj per la eseo “Les idées sociales et religieuses suscitées par le phénomène des langues dites artificielles (aspect interlinguistique et social)”.

Recenzataj estas la anglalingva Esperanto-gramatiko de Christopher Gledhill (Liu Haitao, Ĉinio), granda Esperanta-germana vortaro de Erich-Dieter Krause (Ebbe Vilborg, Svedio), doktoriĝa disertacio de Anett Heil (Liu Haitao) kaj la habilitiga disertacio de Sabine Fiedler (Till Dahlenburg).

Resume: tre utila kolekto.

AlKo

Heroldo № 2000

Heroldo de Esperanto atingis sian dumilan numeron precize en la sama tago, kiam aperis la unua: la 14an de aprilo, datreveno de la forpaso de Zamenhof, nuntempe la Memortago de la Esperantaj Pioniroj.

La dumila numero tamen ne estas memreferenca: apud la gratuloj de Kep Enderby, Barbara Pietrzak, Carlo Minnaja, Tibor Papp, Sabira Ståhlberg kaj István Ertl, nur retrospektiva artikolo de Perla Martinelli celebras la rekordon de la plej ofte aperanta E-gazeto. En la unua paĝo elstaras la novaĵoj pri Akademio de Esperanto kaj pri Oszkár Princz ĉe Hungara Radio, kaj ĉefartikolo pri la Pac-Nobelo por esperantistoj: revo kiun havis jam Valdemar Langlet en 1896.

La centraj paĝoj estas dediĉitaj al la tradicia kalendaro de aranĝoj, la plej detala en Esperantio. Kaj eĉ se la numero estas okpaĝa, ĝi ne estas duobla! Tio signifas ke ĉi-jare la abonantoj ricevos 12,5 procentojn pli da informoj ol pasintjare, tamen je la sama prezo.

HeKo

Ricevitaj gazetoj

Esperanto. 2001/4;

Esperanto aktuell. 2001/2;

Esperantologio / Esperanto Studies. 2001/2;

Esperanto-Notícias. 2001/86;

Franca Esperantisto. 2001/526;

Fonto. 2001/245, 246;

Heroldo de Esperanto. 2001/5,6,7;

Internaciisto. 2001/3;

Kataluna Esperantisto. 2001/315;

Kontakto. 2001/3,4;

La Espero. 2001/1,2;

La Gazeto. 2001/94;

La KancerKliniko. 2001/98;

La Movado. 2001/5;

La Ondo de Esperanto. 2001/6;

La Revuo Orienta. 2001/5;

Le Monde de l’Espéranto. 2001/528;

l’esperanto. 2001/4;

Le Travailleur Espérantiste. 2001/256;

Monato. 2001/5;

SAT-Amikaro. 2001/566;

Sennaciulo. 2001/5;

Tempo. 2001/1;

Trefo. 2001/5;

Vekilo. 2001/2;

Venezuela Stelo. 2001/69.

Mozaiko

Ĉar dum la pretigado de la julia Ondo la redaktoro de ĉi tiu paĝo, Tatjana Kulakova, feriis ĉe maro, ekster la atingeblo de la reto, la rezulto de la aprila konkurso estos anoncita en la venonta kajero.

Hepatprozo

Ĉu vi ne scias, kio estas “Hepatprozo”? Nu certe! Tiun amuzaĵon pli-malpli konas ruslingvaj intelektludantoj, kaj nun ni unuafoje provas apliki ĝin al Esperanto. Do, kio ĝi estas? Oni prenas sufiĉe longan vorton, dividas ĝin je du aŭ kelkaj partoj kaj “renversas” ĉiun parton — substituas ĝin per antonimo, kaj se rekta antonimo ne ekzistas — do per samkategoria vorto el la sama sfero. Tiamaniere el ren’verso rezultas hepat’prozo.

Via tasko estas diveni la originajn vortojn. Por ioma faciligo ni aldonas enkrampe al kiu temo rilatas la vorto.

1. Pipri/anaso (marbesto)

2. Vir/blovo (teknika novaĵo)

3. Skribi/minaci (jura termino)

4. Muzika/stango (fungo)

5. Do/rompo (biologia termino)

6. Divan/ŝafo (lando)

7. Nek/aro (libreto)

8. Punkt/plej/kumino (flato)

Kompilis Valentin Melnikov

La respondojn sendu tiel, ke ili atingu nin poŝte aŭ rete ( kulakova@akb.mplik.ru) antaŭ 1 sep 2001.

Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79) I, J (LOdE-80)

K

Kapo: ilo por teni ĉapelon.

Kelkaj povruloj ne vidas diferencon inter pastro, eklezio kaj Dio.

Kelkfoje mi sentis drastan mankon de kanibaloj.

Kial oni ne punas ŝtelistojn de la tempo.

Kial vi studas fremdajn lingvojn, se eĉ en la gepatra vi diras nenion aŭskultindan.

Kiam finfine falos la lingvaj baroj ni vivos kontentaj, restos nur la ekonomiaj, kaj politikaj. Pli kruelaj.

Kiam Jesuo kvietigis la ventegon sur la lago, la apostoloj ... devis pluiri remante.

Kiam parolas A mi suspektas, ke li forgesis horloĝon, se parolas B mi timas, ke li forgesis kalendaron.

Kiam ŝi ekvidis, ke la reĝo nudas, ŝi tuj demetis la vestojn.

Kiam finiĝas dogmo povas naskiĝi penso.

Kiel ne perdi en ludo? Ne ludi.

Kiom longe povas vivi morta lingvo?

Kion li ne komprenas, tion li blasfemas.

Kiso: rimedo ĉesigi virinon paroli.

Kiu certas centprocente, verŝajne scias tro malmulte.

Kiu d.k. pri ĉ.t. plej ofte interesiĝas pri nenio.

Kiu kapablas prezenti la sencon en unu frazo verkas ne romanon sed aforismon.

Kiu kuŝas, ne timas falon.

Kiu ne havas celon en la vivo, vivas nur por morti.

Kiu neniam uzas akuzativon miras, ke aliaj povas ĝin ne uzi nur en ĉiu dua frazo.

Kiu serĉas kandelon povas ne rimarki la sunon.

Kiu tremas pro la frosto ne bezonas vian termometron.

Knabino: enigmo kun ofte tro evidenta solvo.

Konsekvencoj de kelkaj ideoj estas dolorige realaj.

Koalicio: alianco de du partioj, el kiuj neniu realigas siajn antaŭvoĉdonajn promesojn, tamen la partiestroj okupas la ministeriajn fotelojn.

Kongresa libroservo: loko, kie oni vendas bildkartojn kaj surskribitajn globkrajonojn.

Korektado de libro daŭras kelkajn horojn, la honto pro eraroj — plurajn jarojn.

Koruso toleras soliston nur en kantoj sen solista voĉo.

Kun ŝi li neniam uzis la lingvon, sufiĉis la lango.

Kvar titoloj antaŭ la nomo sur vizitkarto diras pli pri la psika stato de l’ posedanto ol pri lia scienca kompetenteco.

Anoncetoj

Ĉiu vorto en la rubriko “Anoncetoj” kostas unu rublon por la ruslandanoj. Por la alilandanoj kvin vortoj kostas unu respondkuponon. La pagon sendu al Галина Романовна Горецкая je la redakcia adreso.

La redakcio de LOdE serĉas malnovajn kajerojn de La Ondo de Esperanto, Ruslanda Esperantisto kaj aliajn librojn kaj gazetojn, kiuj estis eldonitaj en Ruslando kaj Sovetunio antaŭ la dua mondmilito.

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando.

Mi daŭrigas efektivigi projekton “Esperanto-trezoroj por ruslingvanoj” kaj serĉas eldonejon. Estas enrusigita “Metropoliteno” de Vladimir Varankin, nun estas enrusigata “Rememoroj ...” de Aleksandr Saĥarov.

Ergard Budagjan Adreso: RU-117449 Moskvo, Ŝvernika, 17-3-269, Ruslando.

Tangshan-a Esperanto-Asocio okaze de sia 15a datreveno aranĝos fine de 2001 kongreson kaj ekspozicion. Unu el la standoj estos dediĉita al diverslandaj moneroj kaj uzitaj kovertoj. Se vi bezonos ion de nia lando, ni povos sendi al vi.

TEA Adreso: P.O.Box 3, Tangshan Hebei, CN-063000, Ĉinio.

Nekrologoj

La 4an de aprilo 2001 forpasis

profesorino Liisi Oterma (1915-2001)

honora Membro de UEA, profesoro pri astronomio en la Universitato de Turku en 1962-78. Ŝi malkovris multajn asteroidojn kaj tri kometojn kaj multe kontribuis al la prestiĝo de Esperanto en sia faka medio. Ŝi estis membro ankaŭ en Societo Zamenhof ekde ĝia fondo en 1975 kaj mecenato de pluraj fondaĵoj de UEA kaj de la Novjorka Oficejo de UEA.

La 11an de aprilo en Bonaero forpasis tre agema samideano

magistro Kurt Julio Milkuschutz (Milko) (1914-2001)

kiu esperantistiĝis en 1929 en Berlino kaj pro sia juda deveno devis forlasi Germanion en 1933. En Bonaero li aktiviĝis en loka asocio kaj poste en Argentina E-Ligo, kies sekretario kaj prezidanto li estis en diversaj periodoj.

La 23an de aprilo ankaŭ en Bonaero forpasis 94-jara samideanino

Pilar Pomes Bahamonde de García

esperantistino de la juneco, aktivega membro de AEL, Argentina Esperanto Katolika Asocio kaj Argentina Scienca kaj Teknika E-Rondo.

29 apr ĉieleniris la Kvara Spirita Gvidantino de Oomoto (Honora Prezidanto de E-Propaganda Asocio de Oomoto)

Kijoko Deguĉi

La 14an de majo forpasis

Timofej Dmitrijeviĉ Ŝuvajev (1915-2001)

esperantisto ekde 1930, aktiva propagandisto de Esperanto, fondinto kaj plurjara gvidanto de la E-klubo en Niĵnevartovsk (Tjumena regiono).

La 21an de majo mallonge antaŭ sia 96-a naskiĝdatreveno forpasis en Bad Kissingen

Hugo Röllinger (1905-2001)

honora membro de UEA. Esperantisto ekde 1921. Senlaca registranto de ZEO-j, t.e. stratoj, placoj, parkoj, monumentoj k.a. Zamenhof/Esperanto-objektoj. Li komencis tiun laboron en 1965 kaj daŭrigis ĝin kiel komisiito de UEA ĝis sia morto.

Ni funebras kaj kondolencas.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №8-9

Redakcie

La julian redakcian kolumnon, plejparte, plenigis dankoj, kaj ankaŭ nun ni dankas niajn legantojn pro la multaj gratuloj kaj bondeziroj, diritaj kaj senditaj okaze de nia transloĝiĝo! La varmaj kaj sinceraj vortoj donas al ni pliajn fortojn por la daŭrigo de nia agado en la nova loko — koran dankon pro la subteno kaj fido!

Cetere, la “nova loko” estas interesa, kaj ni volonte plenumas viajn petojn kaj koncize karakterizas ĝin.

Ni estas en Ruslando. Kurioze, sed kompare kun Jekaterinburg, kie loĝas multaj tataroj, baŝkiroj kaj amaso da (plejparte, neoficialaj) rifuĝintoj el Centra Azio, la loĝantaro de Kaliningrad estas tre slaveca — krom la rusoj estas ĉi tie multaj belorusoj kaj ukrainoj, kiuj kunvivas surprize harmonie — malgraŭ la manko de la historiaj radikoj ĉi tie. Sed la ruslandeco signifas la ekziston de amaso da ruslandaj problemoj. Ankaŭ de moroj kaj kutimoj.

Ni estas en eksa Sovetunio. Ĉiupaŝe oni povas vidi la restaĵojn de la komunisma regado: la nomoj de la ĉefaj stratoj, monumentoj de Lenino kaj liaj kamaradoj, tipe sovetiaj konstruaĵoj, trivitaj stratoj, apenaŭ funkciantaj akvoduktoj kaj liftoj, apenaŭ funkciantaj nekonkurenckapablaj uzinoj...

Ni estas en Eŭropo. La enklavanoj malbone konas la “kontinentan Ruslandon”, kaj nur malmultaj junuloj vizitis Moskvon aŭ Peterburgon, kvankam preskaŭ ĉiuj proprasperte konas Pollandon, Litovion kaj Germanion. Laŭ la procentaĵo de la eksterlandaj aŭtoj, poŝtelefonoj kaj satelitaj TV-antenoj Kaliningrad estas la plej avangarda en Ruslando. Funkcias amaso de butikoj kaj trinkejoj. Agrable impresas, ke la aŭtoj ofte (sed ne ĉiam!) cedas la pasorajton al piedirantoj kaj ke la komizoj kaj oficistoj estas pli afablaj ol en la cetera Ruslando. Necesas nur unu horo por atingi la limon de Pollando, kaj du horoj ĝis Litovio, kaj ni jam vizitis ambaŭ landojn.

Ni estas en Orienta Prusujo. La kruckavaliroj konkeris la prusojn kaj ekloĝis ĉi tie meze de la 13a jarcento, kaj — malgraŭ la barbara rilato de la sovetuniaj gvidantoj al ĉio germana — ĉi tie senteblas la etoso de la pasinteco. Kelkaj katedraloj kaj kasteloj estas rekonstruataj, kaj post la fenestroj de nia hejmo estas majesta panoramo de la Katedralo, apud kiu trovis sian lastan ripozejon la granda Kantio. Kaliningrad, Sovetsk (Tilsit), Svetlogorsk (Rauschen) kaj Zelenogradsk (Cranz) allogas multajn turistojn el Ruslando kaj Germanio.

Ni estas en Esperantujo. Kvankam tiu ekstermapa lando suferetas pro potencbataloj inter iuj gvidantoj, por la pli multaj esperantujanoj amikeco, interhelpo kaj solidareco estas ne nur vortoj. Jam ĉi tie atingis nin la agrabla informo pri la subvencio Cigno, kiun la Estraro de UEA asignis al nia modesta entrepreno, kaj sekvis sciigo pri la premio La Infanlibro de la Jaro al La hobito.

Koran dankon!

Halina Gorecka

Aleksander Korĵenkov

La kovrilpaĝa foto de Jelena Ĉepinoga montras la Katedralon de Königsberg sur la urbocentra insulo.

Duafoje en Zagrebo

21-28 jul 2001 Zagrebo duafoje gastigis UKon, sed unuafoje en la sendependa Kroatio, ĉar en 1953 oni kongresis en Jugoslavio. Cetere, tiam UK-38 ricevis 1760 aliĝojn, kaj UK-86 en la unua jaro de la tria jarmilo — ĉ. 1700.

Kvankam, laŭ Georgo Handzlik, la alta protektanto estas “ulo, kiu anstataŭ viziti kongreson sendas telegramon”, ĉi-foje prezidento de Kroatio, Stjepan Mesić, venis al la malfermo kaj komparinte la du UK-epokojn, diris:

En tiu epoko, maltrankvila, sed interesa kaj sortdecida, unu sola afero ne ŝanĝiĝis, kaj tio estas la entuziasmo de vi, esperantistoj, kaj via deziro helpi, per la lingvo kiun vi uzas kaj kiun vi propagandas, ke la mondo, en kiu ni vivas fariĝu pli bona.

La kroatia poŝto emisiis porokazan poŝtmarkon. La kongresa insigno garantiis senpagan veturon en la urbaj busoj kaj tramoj. La amaskomunikiloj atentis la kongreson. Antaŭ la Ekonomia Fakultato estis inaŭgurita monumento “Futuro” de dana skulptisto Jesper Nergaard. Laŭ la urbestro Milan Bandić, ĝi “plinobligis ĉi tiun urbanisme ordigitan urboparton”.

Kroatiaj samideanoj dank’ al la bonaj kontaktoj kun la ŝtatgvidantoj preparis bonan kongreson, kaj ni esperu, ke la kongresa postrikolto estos abunda.

En la urbo de Lapenna

Zagrebo estas ligita kun Ivo Lapenna, kiu aktivegis ĉi tie komence de sia kariero. Populara kongres-salono havis lian nomon; esearo pri li estis lanĉita en la Tago de la Libro, estis renovigita la oratora konkurso kiun iam Lapenna iniciatis. Lia iama kontraŭbatalinto Humphrey Tonkin publike diris:

Lapenna nun prenas sian ĝustan lokon en nia historio, kiel unu el niaj plej elstaraj kolegoj kaj animantoj. Estas bele, ke tio okazu ĝuste ĉi tie en Zagrebo, kaj ke memorante lin ni memoru ne la aferojn, kiuj en pasinteco nin dividis, sed la aferojn, kiuj nin unuigis kaj unuigas en dialogo de paco kaj kompreniĝo, kiu estu ekzemplo por nia mondo dividita.

Dialogoj kaj aliaj konversacioj

Tonkin uzis la vorton dialogo, ĉar la kongresa ĉeftemo estis “Kulturo de dialogo — dialogo inter kulturoj”. La temo pretekstis plurajn prelegojn, sed apenaŭ vekis multajn seriozajn dialogojn.

Fakaj asocioj uzis la kongreson por siaj kunvenoj. Ekzemple, IKEF (Internacia kaj Komerca Ekonomia Fakgrupo) konfirmis la stabilan agadon. Ĝia prezidanto, Josef Braun, menciis eldonon de INKOTERMOJ 2000, verkadon de altnivelaj artikoloj por Monato kaj bonan kunlaboron kun TAKE, kiu manifestiĝis per sukcesa komuna faka seminario en Francio. En la diskutado oni emfazis neceson de rapida pretigo de aktualaj terminaroj pri ekonomio kaj komerco kaj pli forta helpo al esperantistaj komercistoj. IKEFanoj estis akceptitaj en la Zagreba Ekonomia Ĉambro.

Terminologian problemaron dum tri horoj diskutis sesdeko da interesitoj. Daŭras provoj reaktivigi Terminologian E-centron, estas serĉata kunordiganto por terminologia diskutgrupo. Esperantologia konferenco allogis pli ol 160 personojn — kvin prelegoj kun vigla diskutado daŭris kvar horojn.

Elektado sen elekto

Gravaj estis la kunsidoj de la Komitato de UEA, ĉar 2001 estas elektojaro. Jam je la unua tago estis elektita nova Estraro de UEA. Prezidantiĝis d-ro Renato Corsetti (Italio). Oni elektis du vicprezidantojn: prof. Lee Chong-Yeong (Koreio) kaj prof. Humphrey Tonkin (Usono). Ivo Osibov (Kroatio) iĝis ĝenerala sekretario. Aliaj estraranoj: Ans Bakker (Nederlando), Gbeglo Koffi (Togolando), Andrej Grigorjevskij (Ruslando) kaj Michela Lipari (Italio).

Laŭ la propono de la Elekta Komisiono, la elektado estis senalternativa; kaj inter la nunaj estraranoj estas nur unu B-komitatano, rekte elektita de la membroj. Kvankam nun estas je unu estrarano pli multe ol antaŭe, el la taskoj de la Estraro malaperis “kulturo” kaj “faka kaj scienca agado”.

Forta lezo antaŭ Fortalezo

Oni diras, ke UEA povas funkcii eĉ kun nefunkcipova Estraro, ĉar ekzistas Centra Oficejo faranta la plej grandajn servojn en Esperantujo. Tial estis ŝoko, kiam la ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, anoncis sian demision; lin sekvis la direktoro de CO, Pasquale Zapelli, kaj supozeble sekvos kelkaj aliaj.

Kvankam la demisiintoj ne diris tion, multaj mense asociis la demisiojn kun la premkampanjo kontraŭ iuj roterdamaj oficistoj, informoj pri kiu likis en la reto antaŭ la kongreso. Sed mankas glasnosto en Esperantujo, kaj dum la tri postkongresaj semajnoj la novaj gvidantoj de UEA ankoraŭ ne donis la “oficialan vidpunkton”. Ĉu Zagrebon hantis Lapenna, kies iama demisio efikis pli ol la kabeo de Kabe? “Forta lezo jam en Zagrebo”, — komentis kongresano.

Cetere, Fortalezo atendos nin en 2002. Kaj Göteborg en 2003. Ankaŭ en Ĉinio, Vjetnamio, Japanio, Litovio kaj Ruslando oni planas inviti UKon. La nova estraro decidos.

Halina Gorecka

kiu kore dankas al Petko Arnaudov pro la senditaj zagrebaj impresoj, kaj al Josip Pleadin kaj István Ertl pro la senditaj eroj el Zagreba Albumo.

Mesaĝo de la Ĝenerala Sekretario de Unuiĝintaj Nacioj al la 86a Universala Kongreso de Esperanto

Estas por mi plezuro transdoni miajn bondezirojn al la 86-a Universala Kongreso de Esperanto.

La Esperanto-movado ĉiam partoprenis la celon interligi homojn trans naciaj limoj. Hodiaŭ ni vivas en nova epoko de komunikado, en kiu eblas transsendi informojn pli rapide kaj pli foren ol iam ajn antaŭe. Tamen unu homo el du neniam faris aŭ ricevis telefonvokon. Larĝa diĝita disdivido forbaras multajn malriĉajn landojn de la rimedoj de informteknologio. Unuiĝintaj Nacioj, kunlabore kun la civila socio kaj la privata sektoro, havas firman volon transponti tiun dividon.

Inter la novaj iniciatoj, pri kiuj mi esperas, ke ili konstruos diĝitajn pontojn al la evolulandoj, estas la Teknologia Servo de UN, UNITeS. Tiu norda reto de volontuloj dividas sian scipovon kun grupo en sudaj landoj, donante trejnadon pri la aplikado de teknologio. Plibonigita komunikado havigas multajn avantaĝojn: por distanca lernado, pli rendimenta negocado kaj pli rapida reago al urĝaj okazaĵoj. Dividante la neelĉerpeblan varon informado ni povas plibonigi ĉies aliron al edukado, sano kaj prospero.

Dum ni alstrebas niajn komunajn celojn de plibonigitaj komunikado kaj komprenado, mi antaŭĝojas pri pluaj kunlaboro kaj bonvolo inter Unuiĝintaj Nacioj kaj la Esperanto-movado. En tiu spirito mi deziras al vi plenan sukceson.

(La lasta frazo de la cetere anglalingva mesaĝo estis skribita en Esperanto.)

Mesaĝo de Unesko al la 86a Universala Kongreso de Esperanto

Estas ja mia plezuro transdoni miajn bondezirojn al la partoprenantoj de la 86a Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo, Kroatio, pri la temo “Kulturo de Dialogo — Dialogo inter Kulturoj”.

Unesko aparte sin koncernas pri tiu ĉi temo: unue rilate ĝian mandaton antaŭenigi kulturon de paco, kaj due, kaj pli aktuale en la nuna jaro, en la kadro de la Jaro de Unuiĝintaj Nacioj pri Dialogo inter Civilizoj. La fakto, ke la Universala Kongreso de Esperanto sin dediĉas al tiu ĉi jaro de Unuiĝintaj Nacioj, estas aparte signifa al Unesko. Neregistaraj organizaĵoj kiel la via ludas gravan rolon en antaŭenigo de la celoj kaj objektivoj de Unuiĝintaj Nacioj, kaj Unesko alte taksas siajn jam longedaŭrajn rilatojn kun Universala Esperanto-Asocio.

Lingvoj kaj lingva diverseco konsistigas la ŝlosilon al interkultura dialogo. Ĉar estas la lingvo mem, kiu esprimas la komunan historion de kulturo kaj ebligas al ĝiaj membroj komunikiĝi inter si. Je sama tempo, estas la lingvo, kiu povigas kulturojn interŝanĝi ideojn kaj prunti kaj adaptiĝi inter si. Same estas la lingvo, kiu permesas al ni komune dividi niajn ideojn pri la mondo sur tereno de kultura diverseco kaj malsami dum ni samtempe festas nian komunan homecon. Fine, estas per parolado kaj aŭskultado unu al alia, ke ni atingas kompreniĝon, tiel esencan al paca kunekzisto.

La laboro de Unesko en edukado, komunikado kaj kulturo daŭre emfazas la gravecon de multlingvismo kaj de konservado de lingva diverseco en tutmondiĝanta terglobo. Tamen, ni rekonas, ke tia diverseco neniam estu uzata kiel preteksto por perforto aŭ konflikto. Jen nia defio. Ni komune dividas tiun defion kun niaj kunlaborantoj tra la mondo, kiel ekzemple vi, kiuj dediĉis sin al la celoj de la Dialogo inter Civilizoj.

En tiu ĉi kadro ni alte taksas la laboron de la Universala Kongreso de Esperanto, ĉar vi antaŭenigas lingvon, kiu estas ilo de dialogo inter civilizoj kaj ne fiksis siajn radikojn en la kulturo aŭ intelekta tradicio de difinita grupo de nacioj.

Mi deziras al la Kongreso plenan sukceson.

John Daniel Asista Ĝenerala Direktoro pri Edukado

Ni estas multnombra ŝiparo iranta laŭ la sama vojo

Estas tro da esperantistoj en la mondo, aŭ almenaŭ tro da Esperanto-organizaĵoj! Similan rimarkon mi aŭdis antaŭ la malfermo de la 4-a kunsido de la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo en Zagrebo dum la Universala Kongreso. Ĝin eldiris partoprenanto, kiu timis suferi pro la troa pleneco de la salono en la varma Zagrebo.

Yves Peyraut, la prezidanto de la Plenumkomitato de SAT, prezidis la kunvenon. Li rimarkis, ke io tia (prezidanto de la Plenumkomitato de SAT, kiu prezidas kunvenon okazantan en la kadro de la Universala Kongreso de UEA) antaŭ iom da jaroj estus neimagebla. Tamen la afero aspektis tute nature al la dudeko da reprezentantoj de esperantistaj asocioj, kiuj partoprenis, kaj al la trideko da kongresanoj, kiuj ĉeestis.

Yves Peyraut enkondukis la kunvenon per memorigo de la esenco de ĉi tiu Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo: temas pri libera interŝanĝo de opinioj kaj planoj inter sendependaj asocioj cele al kunlaborado por la bono de la tuta esperantlingva komunumo.

Sekvante tiun rimarkon, mi mem uzis la metaforon pri ŝiparo konsistanta el ŝipegoj, ŝipoj, ŝipetoj kaj boatoj, kiuj restas en kontakto inter si nur por decidi la vojon de la tuta ŝiparo.

Ĉi-jare la kontakto rilatis ĉefe al la nova labor-plano aprobita de la komitato de UEA. La prioritatoj de tiu labor-plano estas: informado, instruado, utiligado. Kaj ĝuste pri la punkto utiligado, pri la per-esperanta agado, temis la debato. Ni devas trovi manieron por subteni la agantojn per Esperanto, la utiligantojn de la lingvo.

Preter la multaj praktikaj ideoj proponitaj, unu ŝajnas esti la ĝenerala principo: fini la interasocian batalon (mi ŝtelas membrojn de vi kaj vi ŝtelas membrojn de mi) kaj utiligi nian diversecon por puŝi agadojn kaj agantojn al la ĝusta asocio. Mi donu du ekzemplojn.

Se en la Esperanto-komunumo estas homoj, kiuj opinias, ke esperantistoj agu kontraŭ la mort-puno, estas senutile, eĉ malutile, organizi ardajn batalojn en UEA aŭ en IKUE, ĉu ili pro sia neŭtraleco kaj ĝenerala idearo rajtas aŭ ne rajtas partopreni. Estas tre pli simple lasi SAT-on gvidi tiun agadon.

Se venas propono de ĉina fervojisto provizi ĉiujn ĉinajn lokomotivojn per verda stelo, antaŭ ol UEASAT komencas pristudi, kio estas lokomotivo, verŝajne valoras transdoni la proponon kaj la laboremon de la ĉina membro al la IFEF. Kaj inverse.

Dua ideo, kiu estis debatita, estis la neceso starigi iom pli stabilan sistemon de konsultiĝoj tra la jaro. Eble la solvo estos nova ret-listo starigota, por doni respondon al demando, kiu jam estis levita en la unua kunsido de la Strategia Forumo en Montpeliero.

Ne mankis rakontoj pri sukcesoj (ekzemple la partopreno de gesinjoroj Grattapaglia de la Rotaria Asocio en granda kunveno de rotarianoj en Usono) kaj pri malfacilaĵoj (ekzemple la manko de administra stabileco de multaj fakaj asocioj).

Ne mankis klopodoj de partoprenantoj ne reprezentantaj asociojn tiri la diskuton al siaj propraj amataj ĉevaletoj (inform-oficejo de UEA en Bruselo aŭ provizado de ĉiuj skribiloj en la mondo per la vorto Esperanto). Sed tio apartenas al la esperantista folkloro.

La sukceson de la debato oni povas taksi per tio, ke la partoprenantoj en debato, kiu laŭ la programo daŭris proksimume de la 2a horo posttagmeze ĝis la 6a, rifuzis havi paŭzon en la mezo de la debato, malgraŭ la varmo en la salono kaj la evidenta neceso provizi sin per trinkaĵoj.

Nur fervoraj esperantistoj kapablas je tio.

Fine de la kunsido Yves Peyraut diligente listigis la sugestojn de la partoprenantoj, kiuj estos temo por debato en la nova ret-listo.

Renato Corsetti

UEA: la popolo elektis...

Zorga rekontrolado konfirmis la grandan surprizon de la ĵusa elektado de sep Komitatanoj B de UEA: la nombro de individuaj membroj, kies balotilo revenis ĝustatempe, montriĝis identa kun la naskiĝjaro de Esperanto: 1887.

La balotilo estis dissendita en majo al 6010 membroj, el kiuj do 31,4% voĉdonis.

10 balotiloj estis malvalidaj. El la voĉoj de la validaj 1877 balotiloj estiĝis jena rezulto:

Atilio Orellana Rojas 1302

Marija Belošević 1190

Amri Wandel 1189

Lee Chong-Yeong 1107

Wu Guojiang 1079

Aleksander Korĵenkov 1063

Katinjo Fetes-Tosegi 1017

Vincent Charlot 909

Philippe Chavignon 837

Christian Darbellay 815

Leon Roijen 776

Alicja Lewanderska-Quednau 651

Por la sep lokoj de Komitatanoj B estis elektitaj: Atilio Orellana Rojas (Argentino/Nederlando), Marija Belošević (Kroatio), Amri Wandel (Israelo), Lee Chong-Yeong (Koreio), Wu Guojiang (Ĉinio), Aleksander Korĵenkov (Ruslando) kaj Katinjo Fetes-Tosegi (Aŭstrio). Dum 2001-04 ili reprezentos en la supera organo de UEA la individuajn membrojn de la Asocio.

La rekorda aktiveco de 33,6% en la elektoj en 1998, kiam voĉdonis 2328 membroj, ne rompiĝis. Pro malpli da kandidatoj (15 en 1998, 12 ĉi-foje) la partopreno evidente ne estis same alloga kiel antaŭ tri jaroj. Dank’ al la daŭraj instigado kaj diskonigado de la elektoprocezo fare de la Centra Oficejo, la partoprenemo tamen multe superis tiun en 1995, kiam pri 8 lokoj konkursis 11 kandidatoj kaj voĉdonis 1388 membroj.

GK UEA

La Akademio elektas novan estraron

Estas okazanta la voĉdonado pri la nova estraro de la Akademio de Esperanto.

Tial ke ne estas aliaj kandidatoj, Geraldo Mattos certe estos reelektita kiel prezidanto, kaj Renato Corsetti kiel ĝenerala sekretario/kasisto. Por du vicprezidantaj postenoj konkuras la eliranta Christer Kiselman, kaj la novaj kandidatoj Probal Dashgupta kaj Bertilo Wennergren. Ĉiuj tri elirantaj estraranoj jam indikis sian kolegon Dashguptan kiel preferatan, sekve ankaŭ la rezulto pri la vicprezidantecoj estos sensurpriza.

Male, ne prognozebla estas la sorto de la sekcioj, kies direktoroj estas elektotaj tuj post la estraro. La sekcioj praktike ne funkciis dum la lasta mandato, kaj ilia reaktivigo implicus diversajn anstataŭigojn, pormomente ne diveneblajn pro manko de kandidatoj.

HeKo

Monda Turismo aktivis somere

La 11a Eŭropa Esperanto-Forumo, organizita de Monda Turismo havis tri partojn. La unua parto de EEF-11 okazis 2-7 jul en Jurmala (Latvio) kiel simpozio “Ekologio en Norda Eŭropo” kun ĉ. 150 partoprenantoj.

Grupoj de naturamikoj estis tre varme akceptitaj ĉe Jurmala urbodomo, respondeculoj pri medioprotektado de la urbo ricevis multegajn malfacilajn demandojn flanke de Esperantistoj naturamikoj de Slovakio. Grupoj de Pollando konatiĝis kun medioprotektado en urbo Tukums, kie ili volontullaboris en tre malnova Frata Tombejo. Ĉiuj partoprenantoj de la unua parto de la EEF-11 pro la volontullaboro kaj partopreno en simpozio kaj ekspozicio de fotoj kaj pentraĵoj “Naturo en mi kaj ĉirkaŭ mi” ricevis memor-medaljonojn.

La dua parto okazis poste en Poprad (Slovakio) kiel simpozio “Ekologio en Meza Eŭropo”.

La tria parto okazis en Valencio (Hispanio) kun ĉ. 200 personoj. En la Valencia fakultato pri Filologio ekde 14 ĝis 19 jul okazis prelegoj pri la temoj: Naturprotektado, Esperanto-kurso, Esperanto-Festivalo.

Kadre de la tria parto de EEF, 16 jul okazis Esperanto-Festivalo en urbo Cheste kun ekskurso al vinfabriko kaj giganta “paella” por 200 homoj. Vespere sur la placo de la Urbodomo okazis koncerto de polaj grupoj Babi Jagi kaj Ritmix kun modernaj dancoj kaj Esperanto kantoj, koruso de Janowiec ankaŭ kantis kelkajn kantojn Esperante. Plej forte prezentiĝis orkestro “Veloce” per elektronikaj instrumentoj.

Samtempe 18-21 jul okazis la 11-a Internacia Esperanto-Kongreso de MT en Budapeŝto kun ĉ. 400 partoprenantoj kun folkloraj kaj artaj programoj. Venis sep busoj de MT, plej multaj estis hungaroj, poloj kaj slovakoj.

Post la du aranĝoj de MT, ĉiuj rapidis al Zagrebo al UK-86. Dum la kongreso en Zagrebo funkciis budo de MT. En salono Ivo Lapenna dimanĉe okazis kunsido de MT. Estraranoj de MT raportis pri pasintaj aranĝoj en diversaj landoj kaj pri sekvontjaraj Kongresoj kaj Forumoj.

Post la Zagreba UK du busoj daŭrigis la vojaĝon al Trieste por partopreni la 70an Italan Kongreson de Esperanto, kiun partprenis ĉ. 330 esperantistoj el pli ol 20 landoj. Ankaŭ en Trieste MT havis kunvenon kaj disdonis ĉiujn kunportitajn materialojn.

Ĉi-jare preskaŭ ĉiuj busoj, sendiaj de MT al kongresoj, estis internaciaj. Al la karavanoj plej multe aliĝis esperantistoj el Pollando, Islando, Usono, Latvio, Slovakio.

Mara Timermane Estrarano de MT

Jubileo en Norvegio

Norvega E-Kongreso okazis ĉe Rønningen popola altlernejo en Oslo 7-9 jun 2001. Ĉeestis ĉ. 30 personoj. Dum la tri tagoj faris siajn kunsidojn Eldonejo Esperanto, Norvega E-Ligo kaj Norvega Junularo E-ista. Dumkongrese estis festata la 90-jariĝo de NEL.

La eldonejo, prizorganta libro- kaj abonservon, lamas ekde pluraj jaroj. Nun elektiĝis prezidanto Arne Olav Mjøen, kiu jam efektivigis rabatitan forvendon de malnovaĵoj kaj planas eldoni kelkajn lernilojn de Jon Rømmesmo.

La landa kunsido de NEL akceptis jarraportojn de 1999 kaj 2000. La estraro konkludis, ke oni ne sukcesis agi sufiĉe alekstere, ke la kluboj malmulte reciprokas la laboron de la estraro, sed aliflanke ke oni sukcesis realigi plurajn konkretajn projektojn lastatempe. Ekonomie NEL relative bonstatas, plejparte pro malmulta aktivado kaj sekve limigitaj elspezoj. Akceptiĝis strategia plano por 2001-05 en kiu la ĉefaj celoj estas ke la plimulto de la norvega popolo sciu ke Esperanto estas lingvo (tion oni jam preskaŭ atingis), funkciu regula kaj altnivela instruado minimume kvarloke enlande kaj ke la membrokvanto stabiliĝu je 350 (lastjare estis 343, sed multaj maljunas). La plano ankaŭ difinas neprioritatajn kampojn, i.a. internaciajn taskojn, kunlaboron kun aliaj asocioj en Norvegio kaj kulturon. La konkreta kaj modesta agada plano por la venontaj du jaroj detaligas kiel atingi la celojn. Kiel prezidanto reelektiĝis Torstein Kvakland. Elestrariĝis Otto Prytz, kiu dum 30 jaroj seninterrompe membris en la estraro, dum la lastaj 28 kiel vicprezidanto!

La jarkunsido de Norvega Junularo E-ista konstatis, ke post junulara revigliĝo dum 1997-99 iom malaktiviĝis la asocio dum la pasinta periodo. Ĉefa projekto estis ĉiujara okazigo de AJN, internacia skisemajno apud Trondhejmo. La nova estraro sub prezido de Bård Hekland laŭ agada plano prioritatos enlandan laboron kaj aktivigon kaj varbadon de kursfinintoj antaŭ informado al la ĝenerala publiko. Ene de la jaro pretu novaj broŝuro kaj retpaĝoj.

Eksterkunside Odd Tangerud drame prezentis La svaton de Anton Ĉeĥov kaj Tron Øgrim prelegis pri “Interreto kaj interlingvo”, pri lingvaj kaj sociaj konsekvencoj de la interreta “eksplodo”. Sabaton vespere ni festis la 90-jariĝon de NEL i.a. per longa historia prelego de Otto Prytz.

En solena ceremonio, Signe Korstvedt kaj Elna Matland estis nomumitaj honoraj membroj de NEL por sia pli ol 60-jara diversflanka aktivado en la movado.

Bård Hekland

Dumkongresa inaŭguro

Ekde la 21a ĝis la 25a de junio, okazis en la belega apudmara vilaĝo San Javier la 60a Hispana E-kongreso kun partopreno de samideanoj el Hispanio, Portugalio, Ruslando, Israelo, Britio kaj aliaj landoj.

Unu el la ĉefaj surprizoj por la ĉeestantoj estis la inaŭguro de “Plaza de Esperanto” (Placo de Esperanto).

Augusto Casquero

Sur la foto de la inaŭguro estas s-ino Skabeno pri Kulturo de San Javier,

kaj la Prezidanto de Hispana E-Federacio, Miguel Angel Sancho.

SAT unuafoje kongresis en Hungario

La 74a kongreso de SAT okazis 14-20 jul en Nagykanizsa (Hungario). El 27 landoj venis ĉ. 215 personoj.

La ĉeestantoj sentis sin agrable kaj senlace laboris dum la tuta kongresperiodo, kaj ili vizitis la projektitajn ekskursojn al Budapeŝto, al Balatonszentgyörgy, al Hévíz-Keszthely. Ĉiuvespere okazis amuzaj programoj.

Unuafoje la kongresanoj ricevis medalon por memoro de la kongreso! Kaj oni trovis en sia kongressako skribilon kun la signo de la kongreso, E-librojn kaj aliajn materialojn. La departamenta tagĵurnalo Zalai Hírlap ĉiutage aperigis artikolojn pri la laboro de la kongreso. Krom ĝi interesiĝis pri nia kongreso la tutlandaj kaj regionaj televidoj kaj radiostacioj, ĉar ĝi estis la unua kongreso de SAT en Hungario!

Szabadi Tibor

Instruistoj konferencis post UK

La 35a Konferenco de ILEI okazis en Lovran (Kroatio) de 28 jul ĝis 4 aŭg 2001. Situinta ĉe belega marbordo ĝi altiris preskaŭ 60 partoprenantojn el 20 landoj. Prelegis Mauro La Torre, Stefan MacGill, Ron Glossop, Bill Maxey, Hector Jimenez, Johano Negrete, Ilona Koutny, Juán Ramon Rodríguez Gomez kaj Irina Gonĉarova; la tekstoj aperos en Internacia Pedagogia Revuo.

La Komitato de ILEI elektis novan estraron por trijara deĵorperiodo: Mauro La Torre (prezidanto), Stefan MacGill (vic-prezidanto), Agneta Emanuelsson (sekretario), Boo Mee Kim-Lindblom (kasisto), Sabine Trenner (help-sekretario), Jennifer Bishop kaj Radojica Petrović (estraranoj).

Projekto Interkulturo post celebri ĉe UK dujaran enkondukan periodon intencas daŭrigi per helpo de dungota helpanto kun komputikaj kapabloj kaj per pli efika lerneja kontakto de la nova help-sekretario.

2 novaj sekcioj estas akceptitaj: Benino kaj Kroata Esperanto-Ligo. ILEI membriĝis al Fédération Internationale de Professeurs des Langues Vivantes. Rene Triolle kaj Mireille Grosjean reprezentos ILEI ĉe Unesko.

Jennifer Bishop

Karolo Piĉ kaj liaj mondoj

La 14an Internacian E-konferencon de OSIEK (Strážnice, 14-20 jul) partoprenis trideko da konferencanoj kaj kelkaj gastoj. La temo estis Karolo Piĉ kaj liaj mondoj. Prelegis Ed Borsboom (beletraj kaj esperantologiaj verkoj de K.P.), Christian Declerck (poezio kaj virino en la verkoj de K.P.), Josef Dörr (lingvaĵo de K.P.), Miroslav Malovec (situacio de verkisto dum la totalismo) kaj sian prelegon sendis ankaŭ malsaniĝinta Claude Gacond (didaktikaj rendevuoj kun K.P.).

La konferencanojn akceptis la urbestro Jaromír Šašinka, ili vizitis lokan kastelon, historiajn elfosaĵojn en Milkulov, kaj sabate, la urbon de Piĉ — Litomiŝlo. Tie ili vidis la tombon de Piĉ, muzeon, iaman gimnazion, kie lernis Piĉ, apudan piaristan preĝejon kun klostro, kastelon kaj bierfarejon, kie naskiĝis komponisto Smetana.

En Strážnice la vesperojn plenigis kulturaj programoj: vira kant-korpuso el la vilaĝo Josefov, geknaba koruso el urbeto Vracov, unu vesperon prelegis Vladislav Hasala pri Esperanto en filatelo kaj unu vespero estis dediĉita al greka kulturo, precipe la gastronomia.

Vendrede estis balote elektita premio OSIEK 2001 — venkis Eli Urbanová pro Hetajro dancas. Post du jaroj en 2003 okazos plua IEK denove en Ĉeĥio, proksime de Prago, kun la temo Intimaj temoj en la Esperanto-beletro.

El Litomiŝlo venis vizite la direktoro de la urba muzeo kaj magistrata komisiitino pri kulturo, kiuj volis ion ekscii pri sia urbano, kiun oni konas en la mondo, sed en la naska urbo ne. Ili miris, kiam usona samideano vizitinta ilian urbon rekonis multajn lokojn en Litomiŝlo el la libroj de Karolo Piĉ. La sinjorino el la magistrato poste ĉiĉeronis al la grupo dum la sabata vizito.

Miroslav Malovec

Junia printempo en Mielno

1-10 jun jam la 23an fojon okazis en Mielno (Pollando) Ĉebalta Esperantista Printempo. Pri la esperantisteco atestis verdaj flagoj, surskriboj kaj vojmontriloj en Esperanto. La loĝantoj de Mielno havis okazon konvinkiĝi pri la facila interkompreniĝo de diverslandanoj, ĉar multnombre venis ne nur poloj, sed ankaŭ alilandanoj.

La antaŭtagmeza tempo estis libera, krom du ekskursoj al Koszalin kaj Kołobrzeg. Posttagmeze estis videofilmoj, prelegoj, renkontiĝoj kun konataj personoj, kantado, dancado ktp. Dufoje nin vizitis famaj polaj dancistoj.

Grava evento estis la kunveno de la Ĉefa Estraro de Pola E-Asocio. Okazis ankaŭ renkontiĝo de la Estraro kun la partoprenantoj. Prezidanto de PEA, Stanisław Mandrak prezentis la agadon de PEA kaj respondis demandojn.

Multaj partoprenintoj planas reveni al Mielno post unu jaro. Eble la ĉeforganizanto Czesław Baranowski mendos pli bonan veteron por ĈEP-24?

Bogusław Sobol

Sur la foto: raportas Stanisław Mandrak,

apude staras vicprezidanto de PEA kaj prezidanto de Koszalina Filio de PEA, Czesław Baranowski.

Nova estraro de TEJO

En la ĵus pasinta 57a Internacia Junulara Kongreso en Strasburgo (Francio) elektiĝis nova naŭkapa Estraro de TEJO, kiu laboros ĝis IJK en 2003.

Pri la fakoj de unuopaj estraranoj decidos la Estraro mem, ankaŭ pri vicprezidanto(j); se ĉe estraranoj estas skribita fako, ĝi estas verŝajna antaŭvidata fako.

Prezidanto: Holger Boos, Germanio; Ĝenerala Sekretario: Katja Ignatieva, Ruslando; Kasisto: Ilja De Coster, Belgio; Estraranoj: Håkan Lundberg, Svedio (interreto, informado), Nastja Koĵevnikova, Ruslando (kongresoj), Sonja Petrović, Jugoslavio (seminarioj), Federico Breda, Italio (eksteraj rilatoj), Marko Lins, Germanio, Mayrim Sandoval, Venezuelo (Ameriko, landa agado).

Vladka Chvátalová

La 37an fojon en Baltio

Tradiciaj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-37) okazis 7-15 jul en Litovio. Por pasigi unu semajnon en amika etoso kaj praktiki nian lingvon venis 303 esperantistoj el 18 landoj. En ĉirkaŭaĵo de Kaunas ili povis ne nur ĝui la belan veteron, sed ankaŭ partopreni abundan programon de la aranĝo.

Dum la solena inaŭguro de BET-37 post enkondukaj vortoj de la prezidanto de Litova E-Asocio Povilas Jegorovas, estis tralegitaj salutmesaĝoj de Valdas Adamkus, prezidento de Litovio, kaj de L.C. Zaleski-Zamenhof. Salutis ankaŭ reprezentantoj de landoj, kaj poste sekvis la koncerto de la Ĉambra Orkestro de Kaunas, gvidata de Pavel Berman.

Ĉiumatene dezirantoj komune kuradis kaj naĝis en la apuda artefarita lageto. Post la matenmanĝo eksterlandanoj povis konatiĝi kun la litova lingvo. Por lernemuloj funkciis paroligaj kaj perfektiga kursoj.

La somera universitato estis riĉa je diverstemaj prelegoj. Gastoj kaj lokaj esperantistoj prelegis pri la E-movado, literaturo, sana vivmaniero ktp. Se iu trovis prelegojn neinteresaj, li/ŝi povis spekti videofilmojn, viziti la libroservon aŭ “krokodilejon”, kie troviĝis gaja kolekto da krokodiloj kaj aliaj ekspoziciaĵoj.

Ĉiuvespere okazis prezentado de popolaj metioj (ceramiko, ligna skulptoarto, teksaĵoj ktp.), diversaj koncertoj, instruado de balaj dancoj kaj diskotekoj. La pupteatro speciale por BET-37 preparis spektaklon en Esperanto laŭ litova popola fabelo La Ora Ovo.

Dikredantoj povis partopreni en loka kapelo la katolikan meson kaj la ekumenan Diservon. La infanoj havis proprajn programerojn. La etoson varmigis aŭkcio kaj diversaj ludoj, kiujn prezentis gastoj el Ukrainio, Ruslando kaj Germanio. Ĉiutage aperis informilo BETago.

Dezirantoj ekskursi vizitis la malnovan urboparton de Kaunas kaj monaĥejon Pažaislis, kaj ili havis tuttagan ekskurson al la parko Grétas apud Druskininkai, kie estas kolektitaj kaj starigitaj 70 diversaj monumentoj de sovetaj “idoloj”. Survoje oni vizitis urbeton Veisiejai, kie Ludoviko Zamenhof loĝis kaj kie estas monumento al li.

BET-37 finiĝis, sed al la Organiza Komitato daŭre venas kaj kritiko kaj dankvortoj. La unua helpas rimarki erarojn kaj mankojn en nia laboro, kaj la dua ĝojigas niajn korojn.

Rita Valčiukaitė

Sur la foto: prezidanto Jegorovas en la malfermo. (Fotis Gražvydas Jurgelevičius)

Salutmesaĝo al BET-37

Estimataj baltlandaj esperantistoj,

Elkore mi salutas ĉiujn zorgantojn pri lingvo Esperanto en Baltiaj landoj, ĉiujn partoprenantojn kaj gastojn de la 37aj Baltiaj Esperanto-Tagoj.

Vi estas komunumo, kiu strebas al pli bona interkompreniĝo, pli proksima komunikiĝo kaj pli granda sincereco pere de via propra kaj krea vojo. Lingvo Esperanto ekde la apero fariĝis rimedo unuiganta homojn, kaj tio estas la plej taŭga komprenigo de humanismaj ideoj de doktoro Zamenhof. Estas agrable, ke la ligoj de Baltiaj landoj kun tiu lingvo esprimiĝas ne nur per historia memoro, sed ankaŭ per via nuntempa agado, per via aktiva kaj krea vivo.

Mi tiel komprenas la celon de la agado, kiu kunigas vin, la samon mi deziras al via forumo kaj al ĉiuj anoj de la komunumo de baltiaj esperantistoj.

Valdas Adamkus Prezidento de Litova respubliko Vilnius, 8 jul 2001

Malgraŭ la tro malmolaj seĝoj

Printempa staĝo en Beziers (Francio) disvolviĝis la lastan semajnon de majo.

Venis 39 staĝanoj kaj 4 instruantoj. La nova loko estis agrabla, la manĝoj bonaj. Sed la partoprenintoj trovis la seĝojn tro ... malmolaj. Tio estas vera, sed la estro promesis, ke venontjare ni ĝuos pli komfortajn seĝojn kaj ankaŭ pli taŭgajn klasĉambrojn. Krom tiuj etaj materiaj aferoj la staĝanoj estis kontentaj kaj profitis de la kursoj. Gratulojn al la gvidintoj. La ekzamenoj altiris 4 kandidatojn por la Atesto pri lernado kaj 6 por la Praktika lernado.

Okazis unutaga vizito de Agde. Ĉiutage J-P. Peray gvidis kurson pri desegnado, post la tagmanĝo: bona malstreĉo meze de la tago. La variaj vesperoj bone finis la studotagojn. Ni spektis lumbildojn pri la Tel-Aviva UK, filmon pri belega vojaĝo tra la artaĵoj de Egiptio, alian filmon Babel, paroladeton pri savismo (helpo al la viktimoj de akcidento). Tiu lasta temo, ne tro gaja, tamen tre utila kaptis ĉies atenton. La lasta vespero ebligis malkovri la talentojn de la staĝanoj: kantoj, poemoj, skeĉoj vigle alternis (tekstoj de Schwartz, Baghy, ktp).

La staĝo finiĝis per komuna aperitivo kun kuketoj kaj ni adiaŭis kun la promeso denove renkontiĝi.

Entute kontentiga staĝo. La novaj organizantoj tre serioze, efike kaj diskrete laboris. Ni devas varme danki ilin pro tio. Ni ankaŭ ne forgesu ĉiujn aliajn helpantojn, kiuj kontribuis al la bonaj rezultoj de la staĝo.

Ni esperas, ke multaj revenos post unu jaro en majo.

Suzanne Authier

Pri teatro kaj ne nur...

Dek ses personoj partoprenis kurson por novbakitaj geaktoroj 11-17 jul en la Kvinpetalo sub la gvido de d-ro Paul Gubbins kaj fakulo Colin Simmonds.

Ĉe la kulmino, fine de la staĝo la grupo enscenigis tri diversajn variaĵojn de la teatraĵo Nun ni parolu, verketo de Paul Gubbins mem, premiita ĉe la Belartaj Konkursoj de UEA. Tiel la partoprenantoj plenmezure ĝuis la internan vivon de la Verda Radiostacio Son-Ĝoj.

Interne de kaj paralele kun la staĝo okazis lecionoj pri elokucio kaj praktikado de jogo “Hatha” sub la gvido de Arlette Plutniak. Dum la teatrumado streĉis la mensojn kaj la parolkapablon, la jogo malstreĉis korpojn kaj mensojn en bela harmonio.

Edmond Plutniak

UEA en lingvojara konferenco

D-ro Detlev Blanke reprezentis UEA en la konferenco de la Eŭropa Lingva Konsilio (ELK), kiu okazis 28-30 jun en Berlino. Kun la temo “Plurlingvismo kaj novtipaj lernmedioj” ĝi estis dediĉita al la Eŭropa Jaro de Lingvoj. UEA estas unu el la fondaj membroj de ELK.

La konferencon partoprenis ĉ. 400 delegitoj de universitatoj, altlernejoj, ministerioj, ambasadoj, naciaj lingvoinstitucioj, instancoj de Eŭropa Unio ktp. UEA estis unu el la tre malmultaj internaciaj ne-registaraj organizaĵoj, kiuj reprezentiĝis.

Kiel la ĉefa demando reliefiĝis, kiel konservi multlingvecon kaj samtempe tamen plifaciligi la komunikadon. Ĝenerale la multlingveco estis komprenata tiel, ke la pozicio de la angla kiel “lingua franca” estas nediskutebla kaj ke krome la eŭropanoj regu unu-du aliajn fremdlingvojn. Oni opiniis necesa instrui pli frue al pli da homoj pli efike pli da aliaj lingvoj, apud la angla.

Negativaj sekvoj de la hegemonia rolo de la angla apenaŭ estis tuŝitaj, kvazaŭ regus interkonsento, ke la angla definitive estas la mondlingvo. Pri iom da nuancado zorgis germanaj delegitoj, kiuj plendis, ke la germana lingvo ne ludas adekvatan rolon en EU. Konfuzan kaj kontraŭdiran aliron al la problemaro montris i.a. la sinteno de d-ro Hans-Friedrich von Plötz, germana ambasadoro en Londono, kiu unuflanke ne dubindigis la rolon de la angla sed aliflanke draste postulis samrajtecon de ĉiuj lingvoj de EU kiel oficialaj kaj laboraj lingvoj. D-ro Bode el la Germana Akademia Interŝanĝa Servo proponis “forpreni” de la anglalingvaj landoj la anglan kaj plisimpligi ĝin por la rolo de “lingua franca”, ĉar la pontolingvo devus ne esti ligita al specifa kulturo.

GK UEA

Sarajevo 2001

En Sarajevo, la ĉefurbo de Bosnio kaj Hercegovino, 29 jul – 2 aŭg okazis renkontiĝo pri internacia solidareco Sarajevo 2001. Partoprenis 30 esperantistoj el 5 landoj. En la urbo, kiu defendis principojn de civila socio kaj de civita vivmaniero kaj dank’ al la internacia solidareco sukcese rezistis, ni priparolis la temon internacia solidareco. En siaj enkondukoj S.Colić parolis pri “Naturaj kaj sociaj katastrofoj en la mondo” kaj F.Zvirac pri “Agado de neregistaraj organizoj”.

S-ro Colić konstatis ke katastrofoj trafas ĉiun homon, senkonsidere de la rasa, etna aŭ religia aparteno kaj socia pozicio.

S-ro Zvirac prezentis la humanitaran organizon Espero. Ĝi estis fondita por peri kaj disdoni helpon al ĉiuj anoj de la asocio kaj ankaŭ al ĉiuj civitanoj, precipe nutraĵon, medikamentojn kaj monon senditajn el eksterlando de diversaj internaciaj organizoj kaj de la E-movado. Post la milito Espero transprenis iniciatojn pri renovigo de detruita lando, evoluigante siajn edukajn, kulturajn kaj teknikajn programojn. Poste li prezentis jam realigitajn projektojn kaj detale parolis pri la projekto de rekonstruado de ĝenerala hospitalo en Tesanj.

Poste, en vigla diskuto kaj dum la ferma sesio partoprenantoj interŝanĝis opiniojn kaj proponojn pri la temo.

Ĉiuj konsentis ke esperantistaro devu partopreni en humanitara agado. Kelkaj diskutantoj akcentis, ke nia celo devos esti reto de humanitaraj organizoj kiujn gvidos esperantistoj kaj kiuj uzas lingvon internacian en sia ĉiutaga laboro.

Por la eksterlandanoj ni organizis viziton de Sarajevo laŭ la “mapo de la sieĝo” oni partoprenis koncerton de Balkana filharmonio. Tuttagan ekskurson al Mostar kaj Blagaj partoprenis 24 esperantistoj.

Jakupović Kemal

Sur la foto: Tagmanĝo en Blagaj

Omaĝe al Waringhien

29 jul Gaston Waringhien estus centjara. Kultura Centro Esperantista (La Chaux-de-Fonds) inaŭguris la jubilean jaron per Junia Monatfino, fare de du elstaraj prelegantoj kaj varingjenologoj: Michel Duc Goninaz kaj Perla Martinelli.

La sukcesa aranĝo estis aparte dediĉita al la poeto, kiu verkis sub la pseŭdonimo G.E. Maura, aŭtoro de Duonvoĉe. La identecon de tiu ĉi “panama” poeto (Panama slange signifis Parizon) malkovris Duc Goninaz mem. Sed plie Duc Goninaz malkovris ke Waringhien estas ankaŭ Georgo Peterido Peneter, kunaŭtoro de Libro de Amo.

La ĉeestantoj (el Francio, Italio, Kubo, Nederlando kaj Svislando) havis la privilegion vidi specimenojn el la reviziita PIV, kies lasta ĝenerala relegado atingis la literon R. Tiel certe la verko estos eldonita okaze de la varingjena jubileo.

Perla Martinelli pritraktis la tradukiston kaj la LF-kunlaborinton. Ŝi anoncis baldaŭan eldonan proponon, kiun LF-koop pritraktos en sia Asembleo. La tekstoj de la prelegoj aperos en Literatura Foiro.

HeKo

Abunda plado pri Esperanto-muziko

La lasta semajno de julio en La Chaux-de-Fonds estis dediĉita al la prelegaro pri Esperanto-muziko de Floréal Martorell — direktoro de Vinilkosmo, kiel organizanto de KAFE, kaj kontribuanto al kulturaj aranĝoj en Esperanto-aranĝoj, ekzemple ĉi-jare en IJK-57.

Flo kondukis nin ekde la komenco — intermilita periodo — ĝis la nuntempa plej moderna muziko. Ni sekvis ankaŭ la evoluon de la teknikaj rimedoj de la disko tra la kasedoj ĝis la KD-oj. Aŭskultante ne nur la prelegon, sed ankaŭ specimenojn de diversaj produktaĵoj de artistoj, kantistoj, rokbandoj, ni ĝuis la stilojn unu post la alia.

Pro la tre bona etoso, kaj altnivela prelego de Flo, ni esperas ke en la proksima estonto, ni sukcesos inviti lin por daŭrigi la aventuron pere de novaj produktoj en Esperanto-muziko.

Anna Lászay

IvERo

Ivanova E-klubo, la plej malnova en Ruslando (fondita en 1890 de Antoni Grabowski) strebas tradiciigi sian renkontiĝon IvERo: 5-10 jul 2001 okazis la dua.

La renkontiĝo estas destinita ĉefe al familioj kaj ŝatantoj de ripozo en E-medio, kun unu el celoj — reteni en la movado la esperantistojn kun infanoj.

Entute partoprenis 35 personoj, inter ili 13 infanoj. Por la infanoj ekzistis aparta distra kaj kleriga programo kun elementoj de Esperanto, kiun profesinivele gvidis denaska esperantistino Maja Loskutova. Ĉiuj ĝuis la pitoreskan naturon: arbaro, herbejo, rivereto, floroj kaj beroj, mirinde pura aero. Ĉiuj dormoĉambroj kaj salonoj situis en unu sama konstruaĵo, do estis ĉiam facile trovi bezonatajn homojn.

La programo ne estis streĉita, paralelaj programeroj ne okazis. Vere laŭdindas la muzika parto: koncerto de Andrej Obrezkov, prelegoj de Bronislav Ĉupin kaj Nina Gonĉarova pri Beethoven kaj Grieg kaj de Irina Mironova pri “ragtime” kun muzikaj ilustraĵoj; ankaŭ la ludo por divenado de kantoj.

Okazis ankaŭ la tradiciaj lignofajro (kiun forte ĝenis abundego da kuloj), gaja olimpiko kaj komuna kantado preskaŭ ĝis mateno. La lingva nivelo (de plenaĝuloj) sufiĉe altis.

Ni esperu, ke IvERo-3 estos pli longa kaj pli amasa. La klubanoj ŝatus pligrandigi la rondon de familianoj kaj de personoj delonge aktivaj en la movado.

Valentin Melnikov

Alternativa kongreso en Brazilo

15-20 jul 2001 okazis en la brazila ĉefurbo Brazila Alternativa Kongreso de Esperanto (BAKE) kun deko da partoprenantoj.

La kongresejo estis en la Urba Administrejo (urbestrejo), kie kunvenis tiuj, kiuj ne estas kontentaj pri Brazila E-Ligo, kiu estas ilo de la spiritistoj por disvastigi siajn “filozofiojn”.

Ni ne estas kontraŭaj al la apogoj de ĉiuj kiuj disvastigas esperanton, tamen BEL estas misuzata.

BEL devus esti organizo de ĉiuj brazilaj geesperantistoj sendepende de la religio. Pro tio ni pledas por laika movado.

Aliflanke ni protestas pro la altaj kotizoj postulitaj de la E-kongresoj, kiuj iĝis elitismaj, turismaj kaj et-burĝaj eventoj, ne permesantaj al la laboristoj efektive partopreni la E-movadon.

TV BAND prezentis tre favoran raporton en sia vespera notic-programo, kie ĉefrolis kvinjara knabino Marina, kiu ĉiujn ravis per siaj flueco kaj gajeco. Okazis baza kurso laŭ Cseh-metodo.

Roberto Resende

19 maj 2001 en la Kulturdomo de Staszów (Pollando) okazis Esperanta Arta Vespero. Unue prezentis sian poezian programon anoj de E-klubo de Staszów, poste kantis gastoj el Varsovio, fine bele koncertis junulara ensemblo de la Kulturdomo. Funkciis pentroarta kaj fotografia ekspozicio de Ilona Ejsmont. Partoprenis ĉ. 50 personoj inkluzive de dek anoj de la junulara E-klubo Varsovia Vento, kiuj venis bicikle. Vespere ĉe fajrujo oni kantis kaj rostis kolbasetojn.

Foto kaj teksto de Andrzej Sochacki

Kurte

8 maj 171 junaj e-istoj el 7 eŭropaj landoj partoprenis en “Euroscola” en la sidejo de la Eŭropa Parlamento en Strasburgo (Litova Stelo)

24 maj en Prilep (Makedonio) oni inaŭguris ŝton-mozaikan Zamenhof-portreton de la loka pentristo Borĉe Ilioski; ĝi estas la sepa ZEO en Prilep. (Esperanto)

La rezolucio de la konferenco pri “La homrajtaj komisionoj en la regionoj de Ruslando — la akumulita sperto kaj perspektivoj de evoluo” (Sankt-Peterburgo, 16-19 maj) havas jenan frazon: “Partoprenantoj de la Konferenco aprezas la agadon de UEA kaj de REU en la sfero de defendo de la lingvaj rajtoj kaj firmigo de la toleremo en la mondo (ankaŭ en la islama mondo), kaj esperas pri evoluo de la fruktodona kunlaboro”. (GK UEA)

30 jun UEA nombris 6027 kotizintajn membrojn, t.e. 291 pli ol je la sama dato pasintjare. Tio signifas, ke post unujara paŭzo la nombro de individuaj membroj povus jam ĉi-jare reatingi la limon de 7000. (GK UEA)

Okaze de la centjariĝo de la organizita E-movado en Japanio estas planate inviti en 2006 UKon al Japanio. (La Revuo Orienta)

Antonio Quintana aperigas E-kurson en ĉiu numero de la revuo La nova Badia (Hispanio), kiun li mem redaktas. (KAE-Informilo)

Nepala E-Asocio ekhavis konstantan sidejon, en kiu ĉiusabate kunvenas 20-30 personoj. (Esperanto en Azio)

En la tradicia voĉdonado de la abonantoj de Literatura Foiro la romano de Trevor Steele Neniu ajn papilio per 11 voĉoj ricevis la titolon La Verko de la Jaro 2000. La ŝtona urbo de Anna Löwenstein kun 7 voĉoj estas la dua. Entute estis menciitaj 6 libroj. (Literatura Foiro)

La unuan lokon en la renovigita Oratora Konkurso en la Zagreba UK okupis Gilles Dazord, kiu oratoris pri Esperanto kiel literatura lingvo; lin sekvis Christopher Culver k Normand Fleury. (Zagreba Albumo)

Komisiono pri Azia E-Movado decidis sin plivastigi tiel, ke ĝin formos po unu reprezentanto de ĉiu landa asocio de UEA, kiu aktivas en Azio. (Zagreba Albumo)

Konata E-magiisto Trixini (Germanio) prezentis sian arton dum la Infana Kongreseto en Zagrebo. (Zagreba Albumo)

Diversaj historioj, diversaj futuroj — kaj la volo elekti

La fina parto de la ĉefparolado de Mark Fettes en la 5a Tut-Amerika Kongreso de Esperanto

La unua parto aperis en la julia Ondo

Ni rememoru, kiel mi jam menciis, ke la monda komunika sistemo ne baziĝas sur racio — neniu planis ĝin — sed sur interesoj, ne nur tiuj de ŝtatoj, sed ankaŭ de etnoj, klasoj kaj aliaj potenchavantoj en la politika kaj ekonomia vivo. La internacia, aŭ pli vaste interkultura, komunikado estas kunordigita kun la enŝtataj sociaj hierarkioj. Pensu, ekzemple, kiom povus ŝanĝiĝi la statuso de hispanlingvanoj en Usono, se la hispana atingus saman nivelon de internacia uzado kiel la angla; aŭ, inverse, kiel la prestiĝo de la rusa kiel internacia lingvo ŝrumpis post la disfalo de Sovetunio. Do, jen ĝenerala principo: oni ne povas ŝanĝi la mondan lingvosistemon sen ŝanĝi la enlandajn lingvosistemojn, kune kun la sociaj rilatoj kiujn ili peras. Jam la disvastiĝo de Interreto alportas senteblajn ŝanĝojn en la monda komunika sistemo, kiujn nek la ŝtataj instancoj nek la kulturo de l’ komerco sukcesas regi. La disvastiĝo de Esperanto promesas eĉ pli revolucian renverson — ne fermon, sed ĝuste remalfermon de la pordo de la Historio.

Ĉar, kvankam la kulturo de l’ komerco estas transnacia, ĝi bezonegas la naciojn, organizitajn en ŝtatoj, por fabriki ĝiajn merkatojn. Samigaj lernejaj sistemoj, leĝaroj, komunikiloj k.s. necesas por venki la diversecon kaj eduki konsumantojn laŭ la bezonoj de amaskomerco. Esperanto simple ne funkcias en tiu kadro, ĉar ĝi neniam iĝis perilo de la hierarkiaj rilatoj inter etnoj kaj klasoj sur kiuj baziĝas la ŝtata sistemo, nek ekzistas kialoj ĝin transpreni kiel lingvon de la ĉiutaga ekonomia vivo. Ĝi estas alispeca lingvo. Kaj se ni jam venis al tiu konkludo, ni povas pludemandi: kia lingvo ĝi estas? Kian kulturon ĝi peras? Kaj kian liberon, kian futuron ĝi ofertas?

Por gvidi min en tiu esploro, mi ne trovis pli bonan rimedon ol la Manifesto de Prago, kiu listigas kaj mallonge eksplikas sep kernajn premisojn de la Esperanto-movado. Mi trairos ilin laŭvice, demandante en ĉiu kazo, kiel la vojo de Kebekurbo kaj la vojo de Meksikurbo malsamas inter si.

Demokratio. En Kebekurbo temas pri la egaleco de konsumantoj; ĉe ni pri duflanka rilato inter kunparolantoj. Tie monologas la reklamistoj, la anoncistoj, la ekzamenistoj; ĉi tie dialogas ĉiuj. Eĉ pli ol demokratian socion, ni ambicias dialogan socion, en kiu ĉiuj estas kaj konsumantoj (legantoj, aŭskultantoj) kaj produktantoj — parolantoj, verkistoj, artistoj, eĉ se tre modeste. La komerco ne devas esti malamiko de tio, sed la kulto de l’ komerco certe estas, kun sia logiĝo al giganteco, al akaparo, al industriigo de ĉio. Oni tiom timas dialogon en Kebekurbo, ke la pridiskutataj tekstoj restas plejparte kaŝitaj de la publiko. Oni volas spektantojn, ne kundecidantojn.

Transnacia edukado. La transnacieco de la komerculoj tendencas al samigo, la nia kondukas al intervizitado. Ili kultas ĉion monumentan kaj potencan; ni kultivas proprecojn homskalajn. Ĉu ne ironie, ke la kulturo de l’ komerco disvolviĝas en ejoj sterile neŭtralaj: oficejoj, hotelĉenoj, flughavenoj, stadionoj — dum la esperantistoj, kies lingvon oni nomas “artefarita”, plej ofte renkontiĝas en medio vivproksime specifa: hejmoj, etaj gastejoj, tendaroj. Ĉu vi imagas, ke tio ŝanĝiĝos, kiam Esperanton parolas ne miloj sed milionoj? Mi male supozas, ke amasiĝos tiuj retoj de personaj kontaktoj, ke ĝuste tiu intima dimensio de interkultura komunikado per neŭtrala lingvo restos plej specifa kaj valora.

Pedagogia efikeco. Nekredeble sed vere: la kulturo de l’ komerco estas intime ligita kun lernejsistema administrado ĉiulande. La universaligo de la lernejo en la 20a jarcento sekvigis la industriigon de la naciaj eduksistemoj, kontraŭante ĉion, kion ni scias pri la eduka procezo. Efika pedagogio dependas de reciproka rilato inter instruistoj kaj lernantoj, de adaptado de la lernendaĵoj al kulturaj antaŭscioj kaj atendoj, de la havigo de iloj por propra krea eksperimentado kaj malkovrado. Tio preskaŭ ne eblas en publikaj lernejoj, kiuj plejparte provizas edukadon tajlitan laŭ la kulturo de la regantaj klasoj kaj etnoj, kaj kiuj allasas (aŭ altrudas) precipe aprobitajn verojn, konformajn al ties ideologia sistemo. Pli multe temas pri disciplinigo ol pri mensmalfermo. Kaj tio validas interalie por la lingvoinstruado, kie oni edukiĝas ne al kreemo kaj eksperimentado, sed al la blinda sekvado de reguloj kaj parolturnoj karakterizaj pri la reganta socitavolo. Kiel ni ĉiuj scias, kun Esperanto okazas alie. Oni ricevas ne pretan normaron, sed ilaron kun senfina kombineblo, kiel pasporton al mondo de tre diversaj veroj. Oni edukiĝas per malkovro. Ĝis nun la studoj pri Esperanto en edukado koncentriĝis al relative malvastaj temoj, kiel ĝia lernfaciliga efiko por plua lingvolernado. Mi opinias ke ĝia latenta eduka potencialo estas enorme pli vasta, kvankam malfacile ekspluatebla kadre de la nuntempa lerneja sistemo.

Plurlingveco. La kulturo de l’ komerco favoras difinitajn tipojn de plurlingveco, precipe tiun de la vendista elito kiu vojaĝas tra la mondo kolportante siajn varojn, kaj tiun de la financa-politika elito kiu kunsidas, kunedukiĝas kaj kungolfludas en la ĉefa lingvo de la kapitalo, la angla. Pri lingvoj sen granda ekonomia signifo, kaj pri aliaj tipoj de plurlingveco, ĝi ne interesiĝas. Kontraste, ni en Meksikurbo alstrebas plurlingvecon de la civitano, plurlingvecon de la aktivulo, kaj en tiu kadro ni ekskludas neniun lingvon. Male, ni komprenas, ke la plej esenca kriterio por lerni kaj uzi lingvon estas la ebleco rilati per ĝi kun nova grupo de homoj, kaj ekkoni (eble eĉ ekpartopreni) la kulturon kiun ili kunvivas.

Lingvaj rajtoj. De ĉi tiu konstato ekiras nia koncepto pri egalrajteco: nome, ke la plej gravaj lingvaj rajtoj estas tiuj, kiuj ŝirmas la parolantojn de la plej malgrandaj lingvoj, kaj ebligas la pluekziston kaj pludisvolviĝon de ilia komuna kulturo. En tio nia vojo estas tute kontraŭa al tiu de Kebekurbo, kie oni rigardas la homojn kiel konsumantojn, kaj agnoskas la lingvajn rajtojn nur de la parolantoj de la merkate gravaj lingvoj. Ni en Meksikurbo do multe pli fidelas al la baza koncepto de homaj rajtoj, kiel rimedo por defendi individuojn kaj malfortajn sociajn grupojn kontraŭ ŝtata subpremo. Pri tio, kiam temas pri lingvoj, la kulturo de l’ komerco estas tute indiferenta.

Lingva diverseco. Tiu indiferenteco estas plej frape konstatebla kiam ni turnas nian atenton al la leviĝanta tajdo de lingvomalapero. Malpli ol cent lingvoj tutmonde estas ŝtataj; eĉ per la aldono de duobla nombro de ekonomie gravaj subŝtataj lingvoj, la lingva diverseco de la kulturo de l’ komerco sumiĝus je malpli ol dudekono de la lingva heredaĵo de la homaro, kutime kalkulata kiel 6 ĝis 10 mil lingvoj. Laŭ nuntempaj prognozoj, sufiĉos tri aŭ kvar generacioj por efektivigi tiun amasan reduktiĝon, ja neeviteblan se la kulturo de l’ komerco daŭre disvastiĝos en mensoj kaj institucioj ĉiulande. Ĉie jam la ŝtataj edukistoj uzas la ekonomiajn interesojn de la infanoj por pravigi sian unulingvan instruadon, se hazarde la naciisma argumento ne sufiĉis.

Esperantistoj, aliflanke, emas troigi en mala direkto: iliaj deklaroj foje donas la impreson, ke per la ŝanĝo de kelkaj leĝoj oni povus garantii la konservadon de ĉiuj lingvoj kaj egalecon por iliaj parolantoj. Ekzistas tamen vastaj diferencoj inter lingvo uzata buŝe inter kelkmilo da homoj kaj lingvo integrita en industria ekonomio de cent milionoj. Principoj kaj leĝoj ne ŝanĝos tion. Kion ni en Meksikurbo ja proponas, tio estas radikale nova bazo por la serĉado de justaj kaj efikaj solvoj: nome, interrilatadon en komunika egaleco. Tion oni neniam provis. Ĉiam tra la homa historio la pli fortaj starigis la komunikan kadron, ŝajnigante ĝin neŭtrala, aŭtoritata, nepridiskutebla. La spertoj pruvis ĝin ilo pli potenca ol pafiloj kaj pagiloj. Ĉu vi do miras, ke en Kebekurbo oni ne volas aŭdi pri Esperanto? Ne nur, ke oni ne volas aŭdi: oni ne kapablas aŭdi, ĉar tiu ideo renversus ilian mondbildon.

Homa emancipiĝo. Kiel ni ĵus konstatis, la lingva diverseco ne estas afero nur lingva. Ĝi profunde koncernas homajn interrilatojn, la manieron organizi socion. Per Esperanto eblas ekrigardi tiujn rilatojn el nova perspektivo — ne nur ekrigardi, sed eksenti, ekvivi ilin. La konsciiĝo kiun ĝi peras ne estas io abstrakta, sed io profunde konkreta kaj persona. Kaj la celo de tio — la celo kiu motivis Zamenhof tra tiom da malfacilaj jaroj, la celo kiu pli bone ol iu alia resumas la ekzistokialon de la Esperanto-movado — estas la liberigo de ĉiu homo el subpremaj, sufokaj rilatoj esprimitaj lingve. Al tiu persona liberigo nemalhaveble kontribuas la disvastiĝo kaj plifortiĝo de komuna Esperanto-kulturo, multfaceta “kulturo de kulturoj” kiu ebligas al la homoj ne timi sian diversecon, sed ĝui ĝin kaj kultivi ĝin, responde al homaj bezonoj.

En Kebekurbo malmulte temas, finfine, pri homa libero. Domaĝe, ĉar en pli egaleca rilato inter vendisto kaj kliento, en pli vasta koncepto pri komerco ne nur libera sed justa, troviĝus multo komuna kun la vojo de Meksikurbo. En tia konferenco ni eble trovus aliancanojn. Sed la venkigo de nur unu monda kulturo, la kulturo de l’ komerco, kaj la transformado de ĉiu diverseco en varon vendeblan, estas strebo kondukanta en direkto mala al la nia. Ni klare konsciu tiun fundamentan diferencon, kaj — kiel diris Ivo Lapenna antaŭ pli ol sesdek jaroj, en la ombra epoko antaŭ la dua mondmilito, kiam la faŝismo disvastiĝis ĉiulande — ni ne hontu pri tio, ke la registaroj neglektas Esperanton; male, ni fieru, ke ili ne konsentas kun ni!

Malmultaj homoj ankoraŭ konscias, ke ekzistas alternativo al la vojo de Kebekurbo. Ege malpli multaj konscias, kian kernan rolon Esperanto povas ludi en tio. Ni devas do kultivi tiun konscion! La historio, kaj ĝia mirinda heredaĵo de homa diverseco, devas ne finiĝi kun ni! Oni povas elekti: necesas nur la scio, kaj la volo. Tiujn do ni disvolvu kaj fortigu, ĉi tie en nia kongreso, kaj poste reveninte hejmen, por ke nia voko atingu tiujn milionojn kiuj batalas por la vera libero — ne la libero de la komerco, sed la sola libero kiu indas tiun nomon — la libero de la homo.

Vide el Bruselo

Senpaga vespermanĝo

Je fino de varma junia labortago, la plej bonaj sidlokoj de la Thalys-trajno estas plene okupitaj. Bone vestitaj funkciuloj el Parizo rapidas al Bruselo, la ĉefurbo de Eŭropo. Ili gustumos la bonegan belgan kuirarton. Tamen, kiel instruas olda angla saĝeco: “Neniam estas ofertata tagmanĝo senpaga”. Kaj kvankam temas pri vespermanĝo, la angla saĝeco tute trafas. Ankaŭ altranguloj devas labori antaŭ ol manĝi. Kune kun francaj diplomatoj laborantaj en Bruselo, la parizaj funkciuloj devos aŭskulti tedajn paroladojn pri la rolo de la franca lingvo kaj pligrandiĝo de la Eŭropa Unio (EU). Nur post senfina 90-minuta diskuto la gravuloj povos gustumi belgajn delikataĵojn!

Komencas la streĉan laboron lia Ekscelenco Pierre Vimont, la plej alta reprezentanto de la franca respubliko ĉe EU. Pligrandiĝo — kaj aldonaj dek du lingvoj — grave atakas la francan, la lingvon de amo kaj diplomatio. En tia situacio, nepras favori plurlingvecon, saĝe konsilas la eleganta franco. Bedaŭrinde, malriĉaj orienteŭropanoj, tro facile altiritaj per la flaro de usona mono, amase elektas la anglan. “La praktiko de la franca lingvo estas altmoda ene de EU”, — notas Vimont.

Plurlingva luksemburgo Pierre Defraigne ne senesperas: “Nepras akcepti la anglan — bonegan lingvon de komunikado”. Defraigne estas ĉefo de la kabineto de franca ano de la Eŭropa Komisiono Pascal Lamy. “La angla estas neevitebla en tutmondiĝo”, asertas Defraigne. Ankaŭ Jérôme Vignon defendas la novan eŭropunian Esperanton — la anglan. Bonŝance, Vignon, same kun preskaŭ ĉiuj altranguloj ĉe la Eŭropa Komisiono, bone regas la novan “internacian” lingvon de komunikado. Tamen, laŭ Vignon, normaluloj sen perfekta kono de la angla ne devos malesperi, almenaŭ se ili parolas “grandan” lingvon. “Ni defendu la grandajn lingvojn”, kuraĝe proponas Vignon. La franco estas plej influa homo tage flustranta al la oreloj de Romano Prodi, prezidanto de EU.

Subite, surprizo venkas la aŭskultantojn. Kolerigita voĉo sonas el la fundo de la luksa ejo en la franca ambasadejo. Estas Marceau Déchamps, vicprezidanto de la asocio Defendado de la lingvo franca. Li plene senesperas. “La altruiĝo de la angla pravigas eŭrofobion kaj vartigas morgaŭajn ribelojn”, — antaŭdiras Déchamps. Lin kolerigas la senfina fluo da dunganoncoj en eŭropaj organizoj ekskluzive por denaskaj parolantoj de la angla. Lin tristigas la falo de la franca lingvo, antaŭ nelonge la nura diplomata lingvo.

Déchamps konsternas la altrangulojn. Tamen Déchamps ne estas sola. Atakas la anglan lingvon ankaŭ Giuseppe Adurno. La italo ĉiutage kontraŭas la altrudiĝon de la angla lingvo ĉe Komisionaj funkciuloj. “Post dudek jaroj ĉe la Komisiono, mi nun malamas la Eŭropan Union”, — informas la reprezentanto de Komisionaj dungitoj. Per tiaj maldiplomataj vortoj, la debato finiĝas. Bonŝance, la altranguloj, sen la tedaj kontraŭuloj Adurno kaj Déchamps, povos komenci la gustumadon de la belga kuirarto. Neniam estas ofertata tagmanĝo senpaga. Reagoj?

Dafydd ap Fergus

La infana malsano de reformismo

Tre bona artikolo de Renato Corsetti Ĉu ni bezonas la Akademion? (2001:5) vekis replikon de Roy McCoy (2001:7), kiu arde pledas por reformoj de Esperanto. Nu, la historio de reformproponoj estas preskaŭ same longa, kiel tiu de Esperanto mem...

Tamen “plibonigi” Esperanton strebas nur tiuj, kiuj ne sufiĉe regas ĝin. La spertuloj vidas la senlimajn eblecojn de la lingvo kaj uzas ilin, utiligante la kulturajn riĉaĵojn de la antaŭuloj. Nature, en la Akademion oni elektas la plej klerajn personojn kaj “ĝia funkcio restas esence (kaj praktike) nur konserva kaj 99%-e reakcia” (vortoj de McCoy), same kiel en ĉiuj Akademioj de naciaj lingvoj. Ĉiu parolata lingvo evoluas “de sube”, kaj Akademioj nur fiksas kaj kontrolas tiun procezon.

Nia Akademio ĝis nun agas sukcese, kaj multjara funkciado de viva Esperanto klare montras tion. Dank’ al prudento ni plu povas senprobleme ĝui la verkojn, aperintajn antaŭ cent jaroj. Bonvolu relegi la Zamenhofan Esenco kaj estonteco de la ideo pri la Lingvo Internacia — vi klare vidos, kial ajna principa reformo de Esperanto estus sensenca kaj povus nur malutili.

Jes, “la internaciaj instancoj kaj la mondo ĝenerale” nun ne tre interesiĝas pri Esperanto. Tamen la supozo, ke ilia rilato estus pli favora, se nia lingvo malstabiliĝus kaj perdus ligon kun la kultura trezoro, akumulita dum jarcento — estas, milde dirante, nelogika.

Jes, la Akademio “donas ioman prestiĝon kaj aŭtoritaton al la Fundamenta lingvo kaj eventuale al la akademianoj mem”... Mi ŝatus kompari kun la situacio en Ruslando. Dum pli ol 200 jaroj ekzistas tutmonde konata kaj respektata Ruslanda Akademio de Sciencoj. Tien trafas nur vere elstaraj sciencistoj. Tamen post la falo de Sovetio, kun la veno de “libero” aperis pluraj “alternativaj akademioj”, kutime ili fiere nomas sin internaciaj aŭ tutmondaj, kvankam konsistas el kelkdeko da personoj, ofte eĉ ne havantaj doktoran gradon. Ja ankaŭ tiu, kiu ne povas fari ion science valoran, volas aspekti impone kaj nomi sin “Akademiano”... Evidente, la proponata de McCoy “flanka Reform-Akademio” estus io tiaspeca. Jes, oni ŝatas prestiĝon kaj famon. Sed tiakaze la famo estus Herostrata... Ĉu la fiasko de Ido kaj ĉiuj ceteraj reformprojektoj neniom instruis la reformemulojn? Saĝaj homoj lernas el fremdaj eraroj...

Valentin Melnikov (Ruslando)

Esperanto varbas ... por la angla

Serĉante en interreto sub la nomo http://www.esperanto.ru/ mi trovis tekstpaĝon kiu sub la nomo Planet ESPERANTO provas varbi por studorestado de orienteŭropaj infanoj en Britio por tie lerni la Anglan. Jen cito:

Planet ESPERANTO is a leading educational company in Eastern Europe and Russia with offices in Moscow, St. Petersburg, Ufa, Ekaterinburg and Samara. We are proud we are only educational company in CIS with European Bureau in London, UK. This is a promised sign how important is UK market for us.

Laŭ mi tio estas klara misuzo de la nomo Esperanto. Ĉu la Rusaj esperantistoj ne povus protesti kontraŭ tio?

Gerrit Berveling (Nederlando)

Preleganto serĉata

En la kadro de la projekto de UEA, TEJO kaj ILEI oni serĉas preleganton, kiu estas:

  • franclingvano (denaska aŭ kvazaŭ-denaska);
  • kunligita en iu formo kun universitato aŭ simila instanco;
  • kun kapablo prelegi en la franca pri interlingvistiko kaj Esperanto en alĝeriaj universitatoj;
  • eblas prelegi ankaŭ pri aliaj lingvistikaj temoj laŭ anticipa interkonsento;
  • kun eblo veturi al Alĝerio, en interkonsentota tempo, kaj resti tie almenaŭ dum du semajnoj.

Ĉiuj kostoj estos repagataj. Pliaj informoj kaj aliĝo ĉe: Renato Corsetti Colle Rasto, prima strada, 3, IT-00036 Palestrina, Italio Rete: renato.corsetti@esperanto.org

Renato Corsetti

Sennaciisma Frakcio reestablita

La Sennaciisma Frakcio de SAT, kiu dormis dum jaroj, estis reestablita ĉe la ĵusa SAT-Kongreso en Nagykanizsa (Hungario). Grupo de proksimume dek frakcianoj kaj aro de observantoj kunvenis 20 jul 2001.

La kunvenantoj diskutis tekston de “Deklaracio pri sennaciismo”, kiu klarigas la taskon de la sennaciisma frakcio. Ĝi eldiras i.a., ke la naciismo estas “unu el la bazaj elementoj de la nuntempa socia sistemo”, narkotilo, per kiu la ekspluatistoj obeigas siajn servistojn, kaj afero, kiun la frakcio kontraŭbatalu kaj ĉe esperantistoj kaj ĉe neesperantistoj. Pliaj diskuttemoj de la kunveno estis la rilatoj kun simpatiantaj ne-SAT-anoj kaj la nocioj “raso”, transnaciismo kaj mondcivitanismo.

La memstara sennaciisma agado utilos ankaŭ por malhelpi la identigadon de la fakte tre diverstendenca SAT kun la sennaciismo. Tiu konfuzo oftas ekster la SAT-medio.

La frakcio disponas spacon en Sennaciulo kaj kiel jam pli frue en Laŭte! por pliaj komunikoj.

La frakcia adreso estas ĉe Djémil Kessous:

38 rue du Capitaine Cocart, FR-91120 Palaiseau

dkessous@club-internet.fr.

Gary Mickle

Kio estas kio?

La Pakto por la Esperanta Civito estas kontrakto, ĝis nun subskribita de dek kvin establoj, kun tri celoj. Unu el tiuj tri celoj estas la kreo de la Esperanta Civito.

La Forumo estas asembleo: la asembleo de la paktintaj establoj. Ĝi estas unu el la du branĉoj de la Civita parlamento. En ĝi ĉiuj establoj estas egalrangaj (po unu voĉo). Ekde la promulgado de la Konstitucio, la Forumo kunvenos unu fojon jare.

La Civito estas konsorcio de establoj, celanta fariĝi subjekto de internacia juro. La Esperanta Civito havas juran personecon, la Pakto kaj la Forumo — ne.

Nur kolektivoj paktaniĝas, nur individuoj civitaniĝos. Por peti la civitanecon necesas libera kaj individua decido, fare de homo kiu membras en unu el la paktintaj establoj, aŭ abonas unu el la paktintaj gazetoj (se la redakcio garantias por li/ŝi: la abono ne inkluzivas aŭtomate la rajton je civitaneco).

HeKo

Premio Melinda

Premio Melinda, por partopreno en Internacia Junulara Semajno (Hungario), ĉi-jare plivastiĝis per 200-dolara subteno de David Coffin el Usono kaj subvencio de Budapeŝta E-Domo. La decidkomitato aljuĝis plenan rabaton al Julia Litvinova (Ruslando), Milena Makaveeva (Bulgario) kaj Pavel Moĵaev (Ukrainio). Ricevas 50-procentan rabaton Mariana Genĉeva (Bulgario), Katarina Pigl kaj Katarina Vujoviĉ (Jugoslavio).

Krome, Hungara E-Junularo kaj la E-Asocio ĉe Eventoj el siaj rimedoj subvencias 80-procente partoprenon al 5 junaj kursgvidantoj de la Budapeŝta E-Domo.

Interredaktore

Novaj libroj

Jarlibro 2001 / Red. Francisco L. Veuthey. — Roterdamo: UEA, 2000. — 304 pĝ.

La 7500-ekzemplera Jarlibro de UEA estas la plej grandkvanta regula eldonaĵo en Esperanto. Ĉi-jare ĝin malfermas portreto de la jubileanta Gaston Waringhien, kaj antaŭparolo de Osmo Buller, kiu notas, ke en 2000 nur “6580 esperantistoj aliĝis individue al UEA, je 495 malpli ol en la antaŭa jaro”.

Tamen la adresaro de la Delegita Reto de UEA, kiu okupas du trionojn de la Jarlibro, montras ke la falo estas apenaŭ sentebla inter la delegitoj: pasint-jare kiel delegitoj volontulis 1945 individuoj en 98 landoj — nur je 15 personoj kaj unu lando malpli ol antaŭ unu jaro.

Preskaŭ duono de la delegitoj kontakteblas ankaŭ rete: 927 delegitoj kompare kun 774 en la antaŭa Jarlibro.

La brazila delegitaro kreskis dum la jaro je 10, kaj UEA denove havas la plej multajn delegitojn en Brazilo, kvankam en Brazilo estas malpli da individuaj membroj de UEA ol en Germanio kaj Francio (nur IMoj rajtas esti delegitoj).

Brazilo 239

Germanio 184

Francio 139

Japanio 95

Usono 81

Italio 77

Britio 64

Nederlando 56

Finnlando 54

Hungario 50

Ruslando havas nun 39 diverskategoriajn delegitojn (40 antaŭ unu jaro). Tamen en la landoj de eksUSSR estas sume 94 delegitoj (97 pasintjare); en eksJugoslavio — 68 (68); en eksĈeĥoslovakio — 56 (58).

La plej “delegitoza” urbo plu restas Rio de Janeiro. Ĝin sekvas 3 orient-eŭropaj, 3 aziaj kaj 3 sud-amerikaj urboj kun almenaŭ 10 delegitoj.

Rio de Janeiro (Brazilo) 20

Budapeŝto (Hungario) 17

São Paulo (Brazilo) 17

Teherano (Irano) 14

Tokio (Japanio) 14

Brazilio (Brazilo) 12

Seulo (Koreio) 12

Karakaso (Venezuelo) 11

Moskvo (Ruslando) 10

Sofio (Bulgario) 10

Cetere, la moskva deko inkluzivas ankaŭ du delegitojn el Odincovo kaj unu el Zelenograd. (Se oni kalkulus simile situantajn lokojn, verŝajne Parizo estus pinte de la listo.) Kvar delegitoj estas en Peterburgo kaj tri en Jekaterinburg.

AlKo

Kvarlingve ĉirkaŭ la jaro 1648ª

Maier, Ingrid kaj Wouter F. Pilger. Duamana traduko por la Rusa Caro. Pri 17a-jarcentaj novaĵ-tradukoj en “Vesti-Kuranty. — Lelystad: Vulpo-Libroj, 2000. — 96 p., il.

La verko

Temas pri traduko de politikaj aktualaĵoj (kutime gazetaj artikoloj, sed en la koncerna okazo, de broŝuro) kiajn faris por la Moskva registaro ties eksterlanda kancelario en la 17ª jc. Tekstologiaj studoj el la rusa historio maloftas en Esperantujo, tial mi volonte akceptis la proponon recenzi la verkon.

La studata dokumento rilatas al la Hispana-Nederlandaj rilatoj ĉirkaŭ la jaro 1648ª, do temas pri Okcident-Eŭropaj realaĵoj; tamen la studo prezentas ankaŭ (kaj eĉ precipe) la Rusian fonon, la problemojn de tradukado en naciajn lingvojn (precipe en la rusan, sed ankaŭ en la Nederlandan) en epoko kiam la naciaj lingvoj ankoraŭ malhavis ellaboritan fakan terminaron politikan, kompareblan kun la tradicia faklingvo de la internacia juro (tiutempe, Latino). La dokumento estis originale verkita en la hispana lingvo; la rusa traduko estas farita el ĝia versio Nederlanda; tial la aŭtoroj parolas pri “kvarlingva ekskurso” hispana-Nederlanda-rusa-Esperanta.

Laŭ sia enhavo la verko estas solida studo tute fidinda, kiajn oni ne ofte trovas en Esperanto. La aŭtoroj konvinke demonstras ke la kvalito de la tradukoj de la eksterlanda kancelario estis surprize bona, ege pli bona ol ilia reputacio, kiun ili havis laŭ la atesto de Sobolevskij kaj aliaj aŭtoritatuloj:

A.I. Sobolevskij, kolono de la rusa historia lingvistiko, karakterizis la tradukistojn en la Posol’skij prikaz jene:

“Kaj jen iuj tradukas el la pola tiel, ke ilia traduko estas nenio alia ol la pola teksto de la originalo, skribita per la rusaj literoj; ... aliaj havas tian rusan lingvon, ke la leganto devas longe pripensi por diveni, kio estis skribita en la eksterlanda originalo.”

... La karakterizo fare de Sobolevskij stampis la opinion de pluraj generacioj de rusaj lingvistoj, ke la tradukoj faritaj en Posol’skij prikaz estas fuŝaj.”

Ni esperantistoj ofte okazas en la situacio kie mankas ellaborita faklingvo, tial ni pli bone povas kompreni kiom malfacila estis la tasko de la tradukistoj de la 17ª jc kaj aprezi ilian laboron.

Mi ne plu parolos pri tiu enhava flanko de la verko, kiu estas neriproĉinda; anstataŭe, mi konsideros la faklingvan aspekton; iom ironie, mi volas konsideri la verkon el la sama studpunkto, el kiu ĝi konsideras la tradukaĵon de la 17ª jc.

Terminoj historiaj

La recenzanto ne estas historiisto, kaj la tradicio de la historia terminaro estas eble eĉ pli malforta en Esperanto, ol en la rusa lingvo de la 17ª jc. Tamen laŭ la principoj de Esperanto en kelkaj okazoj mi preferus aliajn solvojn ol la adaptitaj en la recenzata verko.

Nederlando(j)

La aŭtoroj uzas la landnomon multenombre parolante pri tio kion ruse oni nomas “la historia Nederlando”; fakte temas jen pri

  1. la tuta regiono norden de Ardeno ĝis la Norda Maro (la nunaj Nederlando, Belgio kaj norda Francio; eblus diri “la granda Nederlando”) — tiel ekz-e en la noto 7, pĝ 51;
  2. jen pri ties norda parto: “la Reĝo de Hispanio deklaras la Nederlandojn liberaj” (pĝ 57).

Tian distingon, eĉ nekompletan, malfacilas kohere elteni, kaj sporade aperas la ununombra “Nederlando” historia, ekz-e “Andries Winius forlasis Nederlandon en 1627” (pĝ 19); “gazetoj, alportitaj el Nederlando” (pĝ 57) ktp.

Nu, por la historia lando ekzistinta antaŭ la Monastera Traktato (1648) eblas uzi tradukitan nomon: “la Malaltaj Landoj”¹. Tiu nomo troveblas en la literaturo kaj donas pli rimarkeblan kontraston persistantan en la derivaĵoj: Malaltlanda, malaltlandano ktp.

La Nordan parton mi preferus nomi “[la respubliko de] la Unuiĝintaj provincoj” (Republiek der Verenigde Provincien).

Ŝtatoj kaj statoj

La recenzata verko koncernas la pactraktaton inter Nederlando kaj Hispanio, kaj de la Nederlanda flanko ĝin subskribis la reprezentantoj de la asembleo de la Unuiĝintaj Provincoj: Staten-Generaal. Kiel traduki tion en Esperanton?

Mirinde, sed en la lingvoj de la klasike feŭdismaj landoj (la angla, la franca, la germana) mankas preciza vorto por сословие — la socia stato (tiel ĝin nomis Zamenhof: “ili reprezentas per si ĉiujn landojn, ĉiujn rangojn, statojn kaj klasojn de la homoj”). PIV hezitas inter “la Tria Ordo” kaj “la Tria Stato” por le tiers état.

Fojfoje la regnestroj Franciaj kaj Burgundiaj kunvokis “ĉiujn tri statojn” — fakte, ties reprezentantojn. En la koncerna epoko tiaj asembleoj nomiĝis “États Généraux” (simile al la tiamaj rusaj Земские соборы). Tiun francan nomon la “Grand dictionnaire Français-Espéranto” (Paris 1992) sufiĉe logike tradukas per “Ĝeneralaj Statoj” — cetere, tute konforme al la historio: en la Latina titolo de la koncerna Traktato la partio Nederlanda estas nomita Domini Ordines Generales Provinciarum Unitarum Inferioris Germaniæ. Ĉi tie endas rimarkigi ke tiu francdevena nomo plu vivas en la Nederlanda, kaj ĝis nun la Nederlanda parlamento nomiĝas Staten-Generaal (kompreneble, nun kun egala reprezentado de la civitanoj; same malprave la leĝofara asembleo en Sovetio portis la nomon Soveto).

Nu, ĉar la Okcidentaj lingvoj estas tiom malprecizaj, ne mirindas ke ankaŭ pri la senco de “États Généraux” oni ĉion konfuzis: la anglalingvanoj misnomas ilin “States-General”, PIV kaj la recenzata verko, “Ĝeneralaj Ŝtatoj”. (La germana laŭsence tradukas la francan nomon: “Generalstände”, dum la Nederlandan nomon ĝi adaptas laŭ ties trompa formo: “Generalstaaten”; la rusa uzas ambaŭokaze “Генеральные штаты”, en kiu “штаты” estas pruntvorto sen propra senco.)

Resume, mi opinias ke

  1. Kiam temas pri la realaĵo historia, ĝia nomo estu “ĝenerala statasembleo” (resp. “provinca statasembleo”). La nomo “Ĝeneralaj Ŝtatoj” estas galimatio. (En kelkaj verkoj de Nederlandaj esperantistoj, kaj interalie en la Nederlanda-Esperanta vortaro de Middelkoop, la ilialanda ĝenerala statasembleo de antaŭ 1796 nomiĝas laŭsence “Regna Delegitaro”¹, nomo tute klara kaj nekonfuzebla.)
  2. Kiam temas pri la parlamento de la post-Napoleona Nederlando, tute sufiĉas nomi ĝin parlamento (kaj la Nederlandaj esperantistoj ĝuste tiel faras¹).
Aliaj historiaĵoj

Jen estas kelkaj terminoj kies esperantigo ŝajnas akceptebla:

  • la civila alfabeto (гражданская азбука);
  • Moskvio (Московия, Московская Русь);
  • Monastero (Münster);
  • tempo de perturboj (Смутное время);
  • Apotekista kancelario (Аптекарский приказ);
  • Diplomatia kancelario (Посольский приказ);
  • Sekreta kancelario (Приказ тайных дел);
  • pridemandoj (расспросные речи).

Sed jen malpli bonaj:

  • supre-skribitaj/levitaj literoj (выносные буквы) — mi preferus eksterliniajsuperliniaj literoj;
  • lia Imperiestra Majesto (ekz-e pĝ 36) — kial ne “lia imperiestra moŝto”?
  • “vorto kiu faras sencon en kunteksto” (pĝ 42) — kiu sencas en kunteksto;
  • Eklezio-Slava lingvaĵo — mi jam klarigis aliloke kial mi opinias la terminon Slavono preferinda (en la koncerna epoko ĝia rolo ankoraŭ ne reduktiĝis al la kulta uzo).

Jen kurioza malkoheraĵo (cetere, tradicia ĉe la okcidentanoj): la nomoj de la Okcidentaj regnestroj aperas en la formo asimilita (surbaze de la oficiala Latina tradicio): Karolo V, Filipo II; sed la nomoj de la rusaj caroj aperas en la vulgara formo neasimilita: Ivan IV, Fedor, Aleksej, Miĥail — kvankam la oficiala formo Slavona egale invitas al asimilado: Johano (Iоаннъ), Teodoro (Θеодоръ), Aleksio, Miĥaelo ...

Paleografio

En la artikoloj de la Traktato oni vidas ankaŭ parojn el komunuza vorto kaj la koncerna Latina (jura) fakvorto. Tio povus indiki ke la nacilingva <t.e. Nederlanda, rusa> jura terminologio ne jam estis firme establita [pĝ 43].

La situacio bone konata al la esperantistoj; sed ankaŭ sufiĉe ofta kaj eĉ laŭmoda en la verkoj filologiaj. Tiel en la recenzata verko mem aperas la paro, aŭ eĉ triopo “скоропись (skoropis’, rapidskribo)” por nomi la specon de manskribo de la rusa dokumento (ekz-e pĝ 63).

Kompreneble la nomoj nacilingvaj por diversaj skribmanieroj estas la plej preciza indiko, kondiĉe ke la leganto konas la realaĵon; ekz-e skoropis’, ustav, Chancery Hand, Kufa skribo ... Tio estas tre konforma al la filologia tradicio — kaj mirinde similas la manieron prezenti “la polan tekston de la originalo, skribante ĝin per la rusaj literoj”, kiun Sobolevskij riproĉis al la mallertaj tradukistoj.

La precizajn nomojn oni certe bezonas, sed antaŭ ĉio utilus iu priskribo laŭ konataj nocioj paleografiaj: skribo monumenta/kodeksa/kancelaria; majuskla/minuskla; kursiva/duonkursiva/kaligrafia ktp. Bedaŭrinde la terminaro paleografia mankas en Esperanto.

Cetere, la broŝuro donas bonan materialon por la studoj paleografiaj, danke al la faksimilaĵoj de la tekstoj kaj riĉaj tiparoj uzitaj en kompostado.

Noto

¹ Pro tiu informo mi dankas al P. Peeraerts.

Sergio Pokrovskij

Eĉ se vi ne volas legi ...

Günter Grass. La lada tambureto / Trad. el la germana Tomasz Chmielik. Bielsko-Biała: KLEKS, 2000. — 534 pĝ. — (Serio Oriento-Okcidento; №33).

La lada tambureto furoris en Germanio jam post la unua apero en 1959. Verkisto Hans Magnus Enzensberger, prognozis “kriojn de ĝojo kaj indigno”. Kelkaj bonvenigis novan kaj originalan talenton, aliaj vidis en la libro plian antaŭsignon por la baldaŭa korupto de la okcidenta civilizacio. Ankoraŭ en 1969 estis procezo, en kiu la tribunalo devis decidi, ĉu Grass vere estas verkanto de “fiaj pornografiaĵoj”.

La temo kaj lingvo de la romano estas tro aŭdacaj, sed ankaŭ estas malfacile por novaj legantoj orientiĝi en la libro.

Oskar Matzerath rakontas al sia flegisto en iu sanatorio la historion de sia vivo. La flegisto estas tre kontenta pri tio, kion Oskar nomas “mensogoj”. Oskar deklaras sin (kaj sian flegiston), ĉar ili havas propran individuecon. Kaj tial ilia vivo estas rakontinda (pĝ. 11).

La raportendaj eventoj el la vivo de Oskar komenciĝis jam ĉe la genero de lia patrino, kio okazis en la jaro “nulo-nulo”, kvazaŭ tio estus la komenco de nova epoko. Anna Bronski, la kaŝuba avino de Oskar, regas kiel senaĝa aŭtoktona diino de la tero siajn kampojn kaj donas azilon al fuĝanta brulfarinto. La vasta juparo de la avino fariĝas en la libro azilo kaj protekto kontraŭ la kaosa ekstera vivo (pĝ. 11).

La “kara panjo” (neniam Oskar nomas ŝin formale patrino) ja plene ĝuas la vivon. Estas eĉ dubo, ĉu la pola amanto Jan Bronski povas esti la vera patro de Oskar. Naŭzite de sia vivo kaj verŝajne denove graveda, ŝi kvazaŭ mortigus sin mem.

Oskar kredas, ke Jan estas lia vera patro, ĉar li havas ties okulojn. Sed li sentas sin jam antaŭ la naskiĝo kiel eksterulo, ĉar li apartenis al tiuj “beboj, kies spirita evoluo finiĝis en la naskiĝ-momento kaj poste devos nur konfirmi sin” (pĝ. 38). Nur la panja promeso, ke li okaze de la tria reveno de la naskiĝtago ricevos ladan tamburon, donas perspektivon al lia vivo. Sed poste li ne plu volas kreski (pĝ. 54). El sia nana ranperspektivo li priskribas eventojn de sia naskiĝurbo Dancigo, sed plej ofte la mondhistorio okazas aliloke: “la raportoj de Wehrmacht kaj “specialaj komunikaĵoj” estis por Oskar lecionoj de geografio” (pĝ. 279).

En la centro estas la obsedoj de la tamburisto, ties ŝamana elvoko de la pasinteco per la tamburo, la serĉado de la origina harmonio, kion li spertis antaŭ sia naskiĝo kaj parte sub la jupoj de la avinoj. Kompreneble li serĉas tion ĉe virinoj. Virinoj en la koncepto de Oskar ŝanceliĝas inter putino kaj sanktaj virgulinoj. La kontrasto al tiuj lumaj idealoj estas la “nigra kuiristino”, kiu precipe en la fino hantas la menson de Oskar. Verŝajne nenia tamburado povas forigi ŝian koŝmaran efikecon:

Nigra iris ĉiam post mi la Kuiristino.

Estas konsiderinda hermeneŭtika diferenco inter legantoj de la germana kaj internacia kulturo. Tial tradukanto devas zorgi, ke la internacia leganto ricevu specifajn kulturajn sciojn por havi similan estetikan travivaĵon. Se la tradukanto malsukcesas, la leganto sen aliro al la originalo ne povas adekvate prijuĝi la tekston. Ofte mi trovas, ke tradukantoj en la internacian lingvon elstare solvas tiun taskon, sed jen estas libro, en kiu ni povas pristudi, kiamaniere oni nepre ne prezentu libron al la internacia publiko. Tro da eraroj, fuŝaĵoj kaj aliaj misoj makulas tiun libron.

Vulgarigoj

Chmielik ofte vulgarigas la tekston en tute netolerebla maniero. La lingvaĵo de Grass estas drasta, senkaŝa pri seksaj aferoj, sed ne plata.

La “pistubeto”, kiun Oskar ofte mencias (pĝ. 123, 143, 149, 236 ĝi jam kreskis al pistubo) estas en la germana “akvumilo” aŭ “verŝileto” (“Gießkannchen” vd. Esperanta Bildvortaro, pĝ. 108, №17). Chmielik ĉiam bezonas tro ekspliki, eĉ se tio ne estas bezonata, ekzemple se temas pri sinjorino, kiu “volis meti la vivan angilon en sian piĉon” (pĝ. 133) — sufiĉus “kontentigi sin mem per vivanta angilo” (sich miteinem lebendigen Aal befriedigen wollte). Ekzemploj bedaŭrinde abundas. Chmielik ofte aldonas pornografietajn detalojn, kiuj ne estas en la libro kaj kiuj komplete maltrafas la stilan nivelon. Sur pĝ. 251 li absolute maltrafas la etoson de la teksto parafrazante “elsaltis el la piĉo de mia panjo”. En la germana ni legas nur “foriris de mia panjo” (von Mama weggegangen). La listo estas bedaŭrinde plilongebla.

Malprecizigoj

Foja komparo ofte montras, ke Chmielik elektas maltaŭgajn, en plej bonaj kazoj nur malprecizajn vortojn kaj esprimojn. Ekzemploj estas denove abunde haveblaj: “Klimbim” estas ne “ĉagreno” (pĝ. 325), sed “ornamaĉo”, “ĉarlatanaĵo”. “La plej bona maniero de forpaso” (pĝ. 279) ne necese estas unu el la plej noblaj, majestaj aŭ sublimaj (erhabend).

Foje li klopodas anstataŭi malfacile tradukeblan vorton, sed ne ĉiam kun tro da sukceso. Sur pĝ. 103 elmarŝas “infanterianoj” — jam en la traduko inter citiloj. La leganto, kiu ne havas la originalon ĉemane ja ne povas scii, kial ili aperas inter citiloj kaj supozas, ke tiel estas en la originalo. Sed tiam li eraras, ili marŝas intercitile, ĉar la tradukinto bezonis tradukon por “Landsknecht”. Eble li timis la neologismon “landskneĥto” (Esperanta Bildvortaro, pĝ. 614, №32), sed se tio estas la vera kialo, mi ne komprenas, kial li ja uzas “knajpo”, kio eĉ ne aperas en la nova vortaro de Erich-Dieter Krause (1999).

Nomoj

Chmielik uzas — politike korekte — la nunajn polajn nomojn. Oskar Matzerath do vivas en Gdansko. La fono de La lada tambureto tamen estas esence germana, do denove li maltrafas la etoson de la libro. Grass anoncas la ŝanĝon en la libro: “kaj nun (!) Danzig estis nomata Gdansko” (pĝ. 359, mia emfazo).

Aliaj loknomoj estas tiom distorditaj, ke apenaŭ eblas rekoni ilin: Lisjo (pĝ. 314) estas la franca urbo Lisieux. Iuj eble divenas, ke Bajrojto (pĝ. 269) estas Bayreuth.

En la germana versio aperas konsekvence la kaŝuba nomformo Koljaiĉek, kun sama konsekvenco Chmielik devige pligas ĝin al Koljaĉek (pĝ. 30).

Pro la mania esperantigo de la nomoj, scivolema leganto ne plu havas la eblecon mem trovi informojn, kiujn la libro ne donas. Neniu povas diveni, ke Kverks (pĝ. 104) estas Quex en la originalo.

Interese estas krome, ke Grass ĉiam donas al Pilsudski la pollingvan titolon “Marszałek”, sed en la esperanta traduko li estas normale “marŝalo” ... kial?

Dialektoj

Ne facile respondebla demando estas, kiamaniere oni redonu dialektojn kaj regionajn normojn en Esperantaj tradukoj. Kelkaj verkintoj ja elpensis propran dialekton, sed ĝenerale tio aspektas nenature, konstruita. En la esperanta traduko ni devas ankoraŭfoje noti, ke la tradukinto ne sukcesis redoni la riĉecon de ankaŭ tiuj lingvaj tavoloj.

Tiu, kiu legas la libron por la unua fojo tre rapide eltrovas, ke estas malfacile orientiĝi en la romano. Tiu traduko bedaŭrinde ne helpas la scivoleman leganton, ĉar ofte ni apenaŭ retrovas la vortojn en tiu esperantigo, por tute ne mencii la spiriton.

La eldonejo alvokas: “Aĉetu la verdajn librojn, eĉ se vi ne volas legi ilin” (I.Lejzerowicz). Tio estas necesa maksimo: se vi ne volas legi la libron, vi aĉetu ĝin. La libro estas belaspekta, plaĉe bindita, presita sur bona papero, sed se vi celas legaĵon, elektu prefere alian titolon el la sendube bonkvalita sortimento de la kleksa eldonejo.

NOTOJ

1. Chmielik tradukas pedante “mil naŭcent”.

2. Oskar komparas sin foje kun Jesuo. La avino de Jesuo laŭ la protoevangelio de Jakobo nomiĝis Anna.

3. Estas notinde, ke Agnes, la “kara panjo” de Oskar, kaj Dorotea, la lasta “amatino” de Oskar, mortis defendante sian virgulecon. Kaj pri Maria sufiĉas: “Ŝi ne nur nomiĝis Maria, ŝi estis tia” (pĝ. 229).

4. Oskar ŝatas la helecon de flegistinaj uniformoj.

5. Paul Christaller. Deutsch-Esperanto Wörterbuch (1923), pĝ. 285. Se la tradukinto aŭ almenaŭ la tiel nomitaj lingvaj reviziantoj foje estus konsultintaj normalan vortaron, ili povintus forigi almenaŭ kelkajn erarojn.

6. Fonetike pli korekta formo en PIV: Dancigo.

7. Hitlerjunge Quex (romano de Karl Aloys Schenzinger de 1932) estis unu el la ikonoj de la nazioj.

Wolfgang Kirschstein

La hobito premiita

En la Zagreba Kongreso estis anoncita la rezulto de ĉi-jaraj Belartaj Konkursoj de UEA.

Poezio (Partoprenis 47 poemoj de 19 aŭtoroj el 14 landoj)

1a premio: Sten Johansson (Svedio) pro “La kvina forto”

2a premio: Sten Johansson pro “Haŭto”

3a premio: Mauro Nervi (Italio) pro “La floro kaj la frukto”

Honora mencio: Marie-France Conde Rey (Francio) pro “Pilgrimo”

Prozo (16 verkoj de 10 aŭtoroj el 9 landoj)

1a premio: Paul Gubbins (Britio) pro “Gamp”

2a premio: Lena Karpunina (Germanio) pro “La pluvo en Ĉenstoĥovo”

3a premio: Lena Karpunina pro “La demando de emancipiĝo”.

Honora mencio: Lena Karpunina pro “Mirt”, kaj Christian Rivière (Francio) pro “Fuĝo”.

Teatraĵo (3 verkoj de 1 aŭtoro)

Neniu premio aljuĝita. Partoprenis 3 verkoj de 1 aŭtoro.

Eseo (6 verkoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj)

Premio Luigi Minnaja: Jan Werner (Ĉeĥio) pro “Kulturo de komunikado”

2a premio: Stefan MacGill (Hungario) pro “Kriptaj krucvortenigmoj en Esperanto”

3a premio: ne aljuĝita.

Kanto (4 kantoj de 1 aŭtoro kaj 1 aŭtora duopo el 2 landoj)

Premio Ahn Song-san: Anja Karkiainen kaj Vesa Pölkki (Finnlando), respektive teksto kaj muziko, pro “Ĉaŭ, adiaŭ — ĝis revido!”

Infanlibro (4 libroj de 4 eldonejoj el 4 landoj)

Premio Infanlibro de la Jaro 2000: eldonejo “Sezonoj” (Ruslando) pro “La hobito, aŭ tien kaj reen” de John Ronald Reuel Tolkien, tradukita de Christopher Gledhill kaj William Auld (kantoj)

Vidbendo: neniu konkursaĵo partoprenis.

La abonantoj de La Ondo povas ricevi La hobiton, sendinte 24 IRK al nia nova redakcia adreso (RU-236039 Kaliningrad, ab. jaŝĉik 1248).

Gazetoj

Literatura Foiro. 2001: 191

La tria Forumo por la Esperanta Civito estas la ĉefa temo de la junia LF: enkonduko de Ljubomir Trifonĉovski, alparolo de Giorgio Silfer kaj prediko de Eva Farkas-Tátár; kaj omaĝaj hajkoj de Leen C. Deij.

Tamen literaturo estas la kerno de la revuo: poemo de Gabriel Mora i Arana; ĉapitro el la romano La fotoalbumo de Trevor Steele; pluraj recenzoj; la vivo kaj verkado de Izrael Lejzerovicz (de Zofia Banet-Fornalowa). Sed la plej granda materialo estas eseo de Daniele Vitali “Literoj j kaj ŭ inter duonvokaloj kaj aproksimantoj”.

Juna amiko kun varb-direktanto

ILEI anoncas la ekaktiviĝon de nova helpanto por sia revuo Juna Amiko. La revuo nun havas varb-direktanton, Zoran Ĉiriĉ el Jugoslavio, kiu traktos unuopajn informpetojn, sendos specimenajn ekzemplerojn al petantoj, rilatados kun perantoj kaj starigos varb-kampanjojn. Tio estas la plej konkreta rezulto de labor- kaj plan-semajnfino apud Budapeŝto komence de junio.

Stefan MacGill

Eventoj: La malfruo malaperos?..

Mi kun ĉiuj miaj fortoj laboras pro tio, ke Eventoj ne malfruu plu. Mi klarigas kelkajn kialojn, kial fine de marto ekis denove malfruo. Mi diras kialojn kaj ne senkulpilojn:

— ni devis renovigi la komputilan sistemon de la redakcio, tio daŭris unu monaton pro neatenditaj problemoj;

— mi kunorganizis kun TEJO la seminarion “Lingva Ĉielarko” kun TEJO kaj Konsilio de Eŭropo en aprilo;

— mi diplomiĝis ĉi jare.

Ekde fino de majo mi semajne finpretigas numerojn de Eventoj kaj ĝis la Universala Kongreso malfruo malaperos. En la estonto mi esperas ĝustatempe aperigi ĉiun numeron.

Axel Orszag-Krysz redaktoro de Eventoj

Ruslanda Esperantisto baldaŭ ĉesos

Pro la transloĝiĝo de la eldonanto baldaŭ ĉesos Ruslanda Esperantisto — ruslingva informilo pri Esperanto, kiu dum kelkaj jaroj estis sendata al amaskomunikiloj k. a. instancoj. En julio aperis duobla 93-94a numero. En ĝi estas ĉefartikolo de Aleksander Korĵenkov pri la movadaj problemoj, analizo de la membrostatistiko de UEA, pluraj informetoj el Esperantujo, bibliografio Esperanto en Ruslanda gazetaro kaj la tekstoj proponitaj por tradukado en Liro-2001. Ĝis la jarfino aperos ankoraŭ unu duobla RE. La plej interesa materialo de la antaŭaj numeroj estos konsultebla rete.

HaGo

Kontakto serĉas redaktoron

(TEJO) Post tri jaroj da diligenta laboro la nuna redaktoro de Kontakto, Sabira Ståhlberg, decidis fini sian mandaton. TEJO serĉas novan redaktoron de Kontakto ekde la unua numero de 2002.

Ricevitaj gazetoj

BETago. 2001/1,2,3,4;

Bulgara Esperantisto. 2001/3;

Debrecena Bulteno. 2001/124;

Esperanto. 2001/5;

Esperanto en Azio. 2001/1;

Esperantolehti. 2001/3;

Esperanto-nyt. 2001/1;

Esperanto USA. 2001/3;

Heroldo de Esperanto. 2001/8;

Israela Esperantisto. 2001/134;

KAE-Informilo. 2001/35;

La Gazeto. 2001/95;

La Movado. 2001/6;

La Ondo de Esperanto. 2001/7;

La Revuo Orienta. 2001/6;

l’esperanto. 2001/5;

Literatura Foiro. 2001/191;

Litova Stelo. 2001/3;

Monato. 2001/6;

REGo. 2001/3;

Ruslanda Esperantisto. 2001/3-4;

SAT-Amikaro. 2001/561;

Trampo. 2001/2;

Venu kaj Vidu. 2001/20,21-22.

Mozaiko

Reveninte el la feriado en Bulgario mi trovis amason da respondoj. Dum la lasta jaro la nombro de la respondantoj bone kreskis. Dankon pro la respondoj!

Ni ricevis 27 solvojn de la aprila krucvortenigmo Dometo. Ĉiuj, krom tri, estis tute ĝustaj. Ilin sendis: Ludoviko De Doncker (Belgio), Judith Barata (Brazilo), Malcolm Jones, Alwyn Kind, Vilĉjo Walker, D.B. Kershaw, Jack Warren (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Pascal Vilain, Jacqueline Huberdeau (Francio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Mario Machlik (Norvegio), Gwenda Sutton (Novzelando), Hanna Skalska, Andrzej Kołpanowicz (Pollando), Viktor Alikin, Ivars Barŝevskij, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Vadim Oparin, Sergej Paĥomov, Anatolij Sidorov, Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando),

Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Oleg Sevruk el Ruslando. Ni gratulas!

La ĝusta solvo: Horizontale: 1. Sav’, 4. Akreo, 6. Elimini, 8. Pri, 9. Imp., 11. La, 12. Ar, 13. Arkeologi’, 16. Neono, 17. Originala. Vertikale: 1. Farmakologi’, 2. Ski’, 3. Vei, 4. Ali’, 5. Oni, 6. Erar’, 7. Imag’, 8. Plafono, 10. Primara, 14. Kanti, 15. Opona.

En la krucvortenigmo estas unu litero “T”.

Ni ricevis 14 solvojn de la japana krucenigmo en la maja Ondo. Preskaŭ ĉiuj estis tute korektaj. Ĝuste respondis: Vilĉjo Walker (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (Pollando), Viktor Alikin, Svetlana Konjaŝova, Nikolaj Neĉajev, Jelena Sanajeva, Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando).

La libropremion loto donis al Vadim Oparin el Ruslando. Ni gratulas!

La ĝusta solvo estas sur la suba bildo:

Krucvortenigmo

Ĉi-foje ne necesas sendi al ni la tutan krucvortenigmon. Solvu ĝin kaj poste kalkulu: Kiom da literoj “R” estas en la enigmo? Sendu al ni respondon al la demando tiel, ke ĝi atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando) aŭ rete (kulakova@akb.mplik.ru) antaŭ 1 nov 2001.

Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

Horizontale: 5. Lando en Eŭropo; 7. Lando en Ameriko (R); 8. Scienco pri monumentoj kaj artoj en la antikva epoko (R); 11. Arbo (R); 14. Metalo; 15. Insekto; 16. Ĉefurbo de la lando en Ameriko; 17. Kvinversa ŝerca poemeto R); 20. Floro; 22. Bonodoro; 23. Spico (R); 26. Oceano; 27. Acido. Ĝi estas en groso, spinaco (R); 28. Scienco pri la plantoj (R).

Vertikale: 1. Legomo; 2. Insulo en Mediteraneo; 3. Bero; 4. Monato; 6. Vortspeco; 9. Laktaĵo; 10. Maŝino por buterigi R); 12. Akiro per milito; 13. Kemia elemento, gaso (R); 18. Grandegulo; 19. Grena planto; 21. Kantbirdo; 24. Maparo (R); 25. Testikujo (R).

Kompilis Nikolao Neĉajev

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80) K (LOdE-81)

L

La ĉefa principo de la tempoplanado: ne faru tion, kion vi ne devas fari.

La ĉefajn socialajn promesojn de komunismo realigis kapitalismo; la ideojn de Zamenhof pri internacia komunikado multparte realigas nun la angla.

La Fina Venko: kiam la monumentojn por anglalingvaj verkistoj oni subskribos Esperante, por ke ĉiuj komprenu.

La Fina Venko: kredo, ke fremdaj homoj estas pli facile konvinkeblaj ol la propra edzino.

La internan ideon mi plej volonte praktikas duope.

La problemoj iĝas ĉiam pli kaj pli grandaj. Ĉu tio estas progreso?

La simioj ne plendas, ke ili ne evoluis je homoj.

La tempo: la plej longe funkcianta mekanismo.

La ŝtatoj devus funkcii laŭ modelo de asocioj. Oni proklamus la programojn kaj poste la homoj rajtus elekti kiun civitanecon akcepti.

La vero similas lunon — vi povas vidi nur unu flankon.

La vero valoras oron, tial do oni ne diras ĝin al ĉiuj.

La vivo estas plej bona instruisto, sed kutime tro multekosta.

La vivo similas al teatro. Estas reĝisoro, aktoroj, kulmino, kutime mankas nur feliĉa fino kaj aplaŭdo.

Lastatempe oni notas evidentan pligrandigon de la nombro de novaj esperantaj libroj. Disvolvo de la literaturo aŭ de poligrafio.

Laŭ statistiko eldono de averaĝa esperanta libro donas deficiton de 1243 dolaroj. — Ĉu oni povas plifavorigi la situacion? — Jes, aĉeti la librojn.

Leterkesto

Mi vin kore salutas kaj sincere gratulas okaze de la unua jardeko de nia amata Ondo. Mi deziras ... ke la revuo iĝu eĉ pli interesa kaj ampleksa — sed ĉiam gardu sian spiriton! Jam fine de ĉiu monato mi komencas atendi la koverton kun la nova kajero, kalkuli tagojn, ĝemi kaj grumbli: “Nu kial oni ĝin ne portas?” Dankon pro via grava laboro. Vivu La Ondo!

Vadim Oparin (Ruslando)

Ekde januaro 2001 mi estas abonanto de La Ondo de Esperanto. Mi taksas ĝin tre bona, tre informa kaj tre utila. Ĝi estas ankaŭ literatura revuo, pro tio tre interesa.

Gilberto A. Silva Velho (Brazilo)

Jam de du jaroj mi estas abonanto de via revuo, kaj ĝi jam fariĝis nepraĵo en mia esperantista vivo. Precipe mi kontentas pri la neofte korekta lingvouzo kaj foresto de pres- kaj aliaj eraroj.

Lucija Borčić (Kroatio)

Leginte la 6an numero de La Ondo mi gratulas pro la kreskanta kvalito de tiu E-periodaĵo. Mi esperas, ke vi denove elektatos [kiel la komitatano de UEA] kaj ke vi sukcesos realigi la tri nomitajn taskojn, precipe la trian pri pli bona kunlaboro de esperantistoj kaj de E-organizacioj. Mi, 92-jara, estas kontenta ke ekzistas ankoraŭ aktivuloj, al kiuj mi deziras realigi puŝon por Esperanto, plejeble en moderna kvalito.

Volonte mi legis en la sama numero la artikolon de Johano Petyk pri la nekontentiga laboro de la Akademio de Esperanto kaj pri la rifuzo zorgi pri la adaptado de Esperanto al la bezonoj de la moderna socio... Tiurilate mi rememorigas mian artikolon pri necesa modernigo de Esperanto en La Ondo (1997:3), en kiu mi proponis plurajn necesajn modernigaĵojn.

Bruno Vogelmann (Germanio)

La verdeskaj pensoj de Georg Handzlik en paĝo 18 de la julia Ondo plaĉas al mi, kvankam kun kelkaj mi ne konsentas: ”Konsekvencoj de kelkaj ideoj estas dolorige realaj”, do la ideoj mem ne estas vere danĝeraj. “Kelkfoje mi sentis drastan mankon de kanibaloj”, sed oni povas manĝi parton de homa korpo sen mortigo, kaj ĉu la kanibaloj ne manĝus Georgon Handzlik?

Frans Cobben (Nederlando)

Anoncetoj

Ĉiu vorto en “Anoncetoj” kostas 1 rublon por la ruslandanoj. Por alilandanoj 5 vortoj kostas 1 respondkuponon. La pagon sendu al Галина Романовна Горецкая je la redakcia adreso.

Du knabinoj (12-jara kaj 13-jara), komencantinoj, deziras korespondi en Esperanto.

Saŝa Domraĉeva, Lena Guseva: KU-610094 Kirov, ab. ja. 1392, Ruslando.

Pro finiĝo de kontrakto kun antaŭa lingvoinstruisto, la estro de japana entrepreno kun filioj en Ekstrem-Oriento serĉas kvalifikitan instruiston de Esperanto kaj de la angla. Salajro: 150 mil enoj monate (1 250 $). Flugbileto Eŭropo — Japanio ambaŭdirekte pagota. Ebleco loĝi senpage en apartamento de la kompanio (luprezo egalvalora al 15 000 enoj monate).

Etsuo Miyoshi miyoshi@swany.co.jp

Ŝanĝiĝis la adreso de nia kanada peranto, Paul Hopkins, kiu revenis el Usono al Kanado.

52 Crescentwood Drive, St. Catharines, Ontario, Kanado L2N 4L2 phopkins@cymfony.com

INTERNACIA FOTOKONKURSO

Post la sukcesaj konkursoj en 1998, 1999 kaj 2000 la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas al partopreno en la kvara Internacia Fotokonkurso.

La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu deziranta fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10×15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj. Fotoj senditaj komputil-rete ne estas akceptataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al La Ondo de Esperanto RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando. La fotoj devas atingi la indikitan adreson antaŭ la 15a de decembro 2001.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti enmetita slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga.

En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono aljuĝos premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: du minimumaj ruslandaj monataj salajroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

2a premio: unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto

3a premio: abono al La Ondo de Esperanto

Specialan premion (libroj de Sezonoj kontraŭ ekvivalento de unu minimuma ruslanda salajro) ricevos la plej bona foto teme ligita kun Esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2003 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Sukcesojn!

Nia konstanta konkursanino (kaj dufoja laŭreato), Andrea Ottrok (Hungario), fiksis la aspekton de Assisi (Italio) antaŭ la tertremo.

Fotoekspozicio en Kaunas

Ĉiuj fotistoj aŭ fotantoj-esperantistoj estas invititaj partopreni en la fotoekspozicio okazonta en la urbo Kaunas (Litovio) dum Zamenhof-Tagoj-2001 komence de ĉi decembro.

La temo de la fotoekspozicio estas libera. Oni volas prezenti kiel eble plej vastan rondon de la fotemaj esperantistoj kaj iliaj fotoj faritaj pri ŝatata temo. La formato de la fotoj estas 15×20cm ĝis 24×30cm, koloraj aŭ nigre-blankaj. La kvanto de la alsendotaj fotoj ne estas limigita. Bonvolu kune alsendi vian portreton 9×13cm (ne estas devige), mallongan priskribon por memprezentado kaj 1 respondkuponon, se vi volas, ke viaj fotoj estu redonitaj. La neredonitaj fotoj restos en la biblioteko de LEA. La ekspoziciaĵoj devos atingi la organizantojn ĝis 25 nov 2001 laŭ la adreso: “Fotoekspozicio”, p/d 1008, LT-3007 Kaunas, Litovio.

Pri pli detalaj informoj kaj pri intencoj partopreni oni povas kontakti ankaŭ rete: gjurgis@one.lt

Rita Valčiukaitė

Nekrologoj

La 3an de majo 2001 forpasis

Harri Melasniemi (1934-2001)

aktiva finna esperantisto, nia abonanto, laŭreato de la 2a Internacia Fotokonkurso de La Ondo de Esperanto.

La 31an de majo 2001 en Kalveheve, dum la lasta prespretigo de la Eseoj memore al Ivo Lapenna, forpasis

Torben Kehlet (1941-2001)

entreprenisto kaj eldonisto, posedanto de la eldonejo TK/Stafeto.

La 26an de junio forpasis

Georgo Abraham (1916-2001)

esperantisto ekde 1931, kunfondinto de Argentina E-Ligo, honora membro de UEA, tradukinto de pluraj verkoj de Ĥalil’ Ĝibran, aŭtoro de lerniloj de Esperanto kaj de “Klara vortaro Esperanta-araba” (1998).

La 4an de aŭgusto en Prago forpasis

Rudolf Horský (1914-2001)

pastoro de Ceĥoslovaka Husana Eklezio, episkopo, profesoro kaj dekano de Husana teologia fakultato, de sia juneco esperantisto, prezidinto de KELI-sekcio de ĈEA kaj estrarano de KELI, honora membro de ĈEA.

Ni funebras kaj kondolencas

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №10

Redakcie

Hodiaŭ, la 15an de septembro, kvar tagojn post la apokalipsaj eventoj en Nov-Jorko, oni ankoraŭ scias nek la nombron de la viktimoj, nek la nomojn de la teroristoj kaj ties inspirintoj, nek la reagon de la plej potenca ŝtato en la mondo.

En la koro de la “libera mondo”, en la loko, kie la “tutmondiĝo” senteblas plej bone, en la plej riĉa urbo de la mondo enviviĝis unu el la multenombraj holivudaj scenaroj aŭ malvirtualiĝis unu el la nekalkuleblaj komputilaj ludoj. Sed malkiel en la filmoj, mankis la herooj kiuj surprizus la misulojn sekunderon antaŭ la krimfaro. Kaj malkiel en la ludoj, oni ne havas rezervajn vivojn, nek povas rekomenci la ludon.

La mondo estas ŝokita. La mondo funebras. Ĉar temas pri atako kontraŭ la tuta demokratia mondo, ne kontraŭ unu lando, ankaŭ ni sentas nin atakitaj, kaj ni kondamnas la malhumanajn agojn. Ĉi tiun kondamnon kaj kondolencojn al la familianoj kaj proksimuloj de la murditoj kaj vunditoj ni tuj sendis rete al niaj transoceanaj amikoj kaj konatoj, kaj ni uzas nian kolumnon por rekonfirmi nian solidarecon kun la usonaj samideanoj, kiujn trafis malfeliĉo...

Hodiaŭ, post vizito al publika komputilejo (bedaŭrinde, ni ankoraŭ ne sukcesis aĉeti telefon-numeron, kaj por sendi kaj ricevi ret-mesaĝojn la redaktoro devas viziti la urban teknikan universitaton), jam venis kelkaj reagoj.

Interalie, Vaŝingtona delegito de UEA, d-ro E. James Lieberman skribis al ni:

... mia animo skuiĝas — simile al tiam, kiam John F. Kennedy mortis pro murdinto. Mi memoras la unuan viziton al Eŭropo, 1954, kiel 19-jara studento. Naŭ jarojn post la Mondmilito mi trovis la restaĵon de milito: krateroj, ruinoj, amputuloj ... kune kun optimismo pri la renaskiĝo. Tiu sperto kondukis min laŭ pacifista vojo. Eĉ nun mi kredas ke milita respondo ne solvos la problemon.

Kaj Enrike Ellemberg (en la pasint-jara decembra Ondo ŝi artikolis pri Okemo — ĉu ĝi reokazos, kiel planite, oktobre) aldonis al sia mesaĝo ankaŭ foton de la dunaskitaj filinoj de sia nevino — sur la fono de la domoj, kiuj nun apartenas al la historio.

La amasmurdo en Usono forpuŝis ĉiujn ceterajn temojn el la unuaj paĝoj de la tagĵurnaloj. Sed tagĵurnaloj kaj semajnĵurnaloj mankas en Esperantujo, kaj la ĉefa temo de la oktobra Ondo estas la stato kaj perspektivo de UEA.

Ĉar la elektoj kaj demisioj ne estas retroigeblaj, ni devas akcepti la fakton: UEA enkriziĝis. Malgraŭ la komplikaj vivcirkonstancoj kaj malgraŭ la nesolvita problemo pri la komunikado (ĉi-kajere mankas la rubriko Gazetoj, ĉar du semajnoj ne sufiĉis por ke la poŝtaĵoj venu el Uralo al Baltio) ni pretas laŭforte kontribui al la elkriziĝo. Ni sincere invitas ĉiujn al kunlaboro, al honesta analizado de la nuna situacio, al evito de konfliktoj kaj miskomprenoj.

Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov

Sur la kovrilpaĝo estas la Centra Oficejo de UEA. Ĉu ĝi plu restos en Roterdamo? Se jes, ĉu ĝi restos la sama ekstere kaj interne?

UEA: de problemoj al krizo

Estas konate, ke UEA havas multajn problemojn, inter kiuj eble la plej akra estas la falanta membronombro. Sed lastatempe aldoniĝis kadrokrizo, pro la plej granda interna konflikto en la Asocio post la “Hamburga Puĉo” en 1974.

Krizas la Centra Oficejo de UEA. La emeritiĝojn de Rob Moerbeek (okazinta) kaj Simo Milojević (okazonta) garnis demisi-deklaroj de la ĝenerala direktoro Osmo Buller, direktoro de CO Pasquale Zapelli kaj redaktoro de Esperanto István Ertl.

La deklaroj sekvis post la elekto de Renato Corsetti kiel prezidanto de UEA kaj la reelekto de Michela Lipari kiel estrarano.

Laŭ la ĝenerala direktoro, la elektoj estas neakcepteblaj el du vidpunktoj:

Unue, ĉar la du nomitaj personoj:

havas gravajn funkciajn malkvalifikojn por siaj postenoj. La labormaniero kaj stilo de RC estas neseriozaj. Liaj impulsiĝemo, hastemo kaj ignoremo de la neceso funde esplori aferon antaŭ ol decidi kaj ekagi pri ĝi, estas trajtoj, kiujn mi ne povas akcepti ĉe prezidanto de UEA ...

ML siavice dum siaj antaŭaj periodoj en la Estraro ade konfliktis kun aliaj estraranoj kaj oficistoj pro sia persona malŝato al ili. Per konstanta pikado kaj agacado de tiuj, kiuj ne ĝuis ŝian favoron, ŝi venenis la atmosferon en la kunsidoj kaj inter ili.

Due, ĉar ili (kaj la elirinta prezidanto Enderby) morale kompromitiĝis per sia rolo en la traktado de la kalumnioj, lanĉitaj de Sabira Ståhlberg kontraŭ Francisco Veuthey kaj Buller mem — kalumnioj, kiuj montriĝis senbazaj.

Buller konkludas:

Estas hontinde, ke neniu el la iniciatintoj kaj trenintoj suferis konsekvencojn aŭ eĉ nur admonojn pro sia rolo. Male, RC kaj ML reelektiĝis al la Estraro malgraŭ tio, ke ili morale kompromitis sin kaj damaĝis la Asocion. Pro tio estas al mi apenaŭ eble kunlabori kun la nuna Estraro.

Pasquale Zapelli simile klarigis:

Mi perdis ĉian motiviĝon resti en posteno, kiu postulas grandan sindediĉon kaj sinoferon, post la elekto kiel prezidanto de UEA de Renato Corsetti, kiu opinias la Centran Oficejon financa balasto por la movado, ĝian laboron nur servado al malmultaj riĉaj membroj, ĝiajn oficistojn obstakloj al la realigo de la planoj de la estraro. Kiel respondeculo pri la funkciado de la CO, mi interpretas tiujn ideojn kiel implicitan malaprobon de mia laboro”.

La Estraro de UEA akceptis la demisiojn, komentinte ke ili

...estas bazitaj sur miskompreno de la rolo de la Estraro en la laboro de la Asocio, kaj sur misjuĝo de du estraranoj, kaj unu eksa prezidanto, kiuj diligente kaj sindediĉe laboras por la bono de la Asocio kaj la Esperanto-movado tra multaj jaroj.

Sed krom la deklaritaj kialoj, la krizon kaŭzis la elektostrukturo en UEA.

Komitato. Malpli ol dekonon da komitatanoj (nur 7 el 80) rekte elektas la individuaj membroj, kiuj vivtenas la asocion. Tio aspektas anakronisme en la 21a jarcento. Precipe maldemokratia ŝajnas la situacio, en kiu la komitatanoj C estas duoble pli multaj ol la rekte elektitaj B-komitatanoj. Laŭ la nuna koncepto ili estas komitatanigataj “por certigi al la Asocio la kunlaboron de spertuloj”. Jes, UEA bezonas spertulojn en siaj gvidorganoj, sed prefere ilin la membroj rekte elektu.

Estraro. La situacio estas eĉ pli absurda: la Elekta Komisiono (EK), — Roland Lindblom, Claude Nourmont, Syôzi Keiko — proponis ok senalternativajn kandidatojn por la ok postenoj en la estraro. Nur unu kandidato (= estrarano) el la ok estas rekte elektita B-komitatano (profesoro Lee Chong-Yeong), unu estas A-komitatano, sed ses estraranoj (75%) estas C-komitatanoj, kiujn elektis nek la individuaj membroj, nek la aliĝintaj asocioj.

Malgraŭ la malrekomendo de Buller, EK kandidatigis la du menciitajn estraranojn, ne sciiginte la malrekomendon al la Komitato. Ĉu ĉiu komitatano voĉdonus por ili, sciante pri iliaj “funkciaj malkvalifikoj” kaj pri ilia rolo en la menciita denunco-kazo, kaj se por ĉiu el la postenoj estus aliaj kandidatoj?

Feliĉe, la tri oficistoj konsentis kelkan tempon plulabori en Roterdamo por transdoni la torĉon. Tio estas tre grava, ĉar CO estas la motoro de UEA, kiu ja povus funkcii eĉ kun nefunkcipovaj prezidanto kaj estraro, sed ne sen Esperanto, Jarlibro, libroservo, kontosistemo kaj Universalaj Kongresoj. Ĉi tiu konsento kaj la milda reago de la nova prezidanto al la nemiskompreneblaj esprimoj en la eksiĝ-deklaroj esperigas pri la senskandala ŝanĝo en Roterdamo.

Eble eĉ la du emeritiĝoj kaj tri demisioj (eble sekvos plia) faciligos la reformadon de la Centra Oficejo, ĉar post la eksiĝoj estos perdita ne nur sperto (pli ol 100 jaroj da profesia laboro por Esperanto!), sed ankaŭ kontraŭstaremo de “eternaj” oficistoj al la rapide ŝanĝiĝanta gvidantaro.

Ja ne nur la elektosistemo, sed ankaŭ la “aparato” de UEA estas modernigenda. Lastatempe oni multe parolas pri malcentrigo de la laboro, ĉar en la ret-epoko oni povas redakti la revuon kaj la jarlibron ekster la oficejo — ekzemple, la du gazetoj de LF-Koop (kun sidejo en Svislando) estas redaktataj en Bulgario (Literatura Foiro) kaj Slovakio (Heroldo de Esperanto). Alia diskutata propono estas transigo de la oficejo (aŭ almenaŭ de unu oficisto) el Roterdamo al Bruselo — la ĉefurbo de Eŭropo.

Bedaŭrinde, la Strategia Plano de UEA ne montras la vojojn por elkriziĝo, sed estis faritaj (precipe en la reto, sed ankaŭ en la gazetaro) tre multaj proponoj. Ne estas malfacile kolekti kaj sistemigi ilin. La krizo estas oportuna momento ankaŭ por prepari amendojn al la Statuto kaj al la Regularoj de UEA, kiuj reglamentas elektadon de la Komitato kaj Estraro. Evidente, oni povas konsideri la dezirindecon de personaj kaj oficaj ŝanĝoj en la estraro, se tio estos saniga por la asocio. (La antaŭa Estraro estis kompletigita unu jaron poste.)

La afero estas en la manoj de la estraro. Ĝi frontis malfacilan, sed plenumeblan taskon. Sed se oni simple enpostenigos pli fidelajn oficistojn kaj ne atentos la neceson de reformoj, UEA eble renkontos sian cent-jaran jubileon en ankoraŭ pli granda krizo.

Aleksander Korĵenkov Komitatano B de UEA

Ĝenerala Direktoro serĉata

Je la 1a de marto 2002 ekvakos la ofico de Ĝenerala Direktoro de UEA.

La Ĝenerala Direktoro estas la ĉefa administra oficisto de UEA, kiu respondecas antaŭ la Estraro pri la ĝenerala funkciado de la Asocio kaj de ties profesia stabo.

Kiel ĉefa funkciulo en la prismo de la servoj kiujn la Asocio disponigas al siaj membroj kaj al la ekstera mondo, la Ĝenerala Direktoro tenas superrigardon pri plenumo de la diversaj operacioj de la Asocio, inkluzive de

  • ĝeneralaj operacioj;
  • eksteraj rilatoj;
  • gvidado kaj evoluigo de la financoj;
  • gvidado de la organizado de Universalaj Kongresoj;
  • gvidado de la eldona agado;
  • realigo de la decidoj de la Komitato, Estraro kaj aliaj organoj.

La Ĝenerala Direktoro regule kontaktiĝas kun la Estraro, tenante ĝin informita, plenumante ĝiajn decidojn, kaj kunlaborante kun individuaj estraranoj. La funkcio praktike estas multenhava, streĉa sed ankaŭ tre kontentiga.

La Asocio

Universala Esperanto-Asocio estas plurmilmembra neregistara organizaĵo kun preskaŭ centjara historio sed ankaŭ kun konstanta bezono transformi sin laŭ ŝanĝiĝantaj mondaj cirkonstancoj. La gvidaj organoj de la Asocio, nome la Komitato kaj Estraro, konsistas plejparte el spertaj movadanoj, kiuj faras sian por-Asocian laboron libervole en libera tempo. Preter ili, la klientaro de la Asocio estas multnombra kaj diversa, konsistante el individuaj membroj; lokaj, landaj kaj fakaj asocioj; kaj aliaj lernantoj kaj utiligantoj de Esperanto. La Centra Oficejo de la Asocio, kie laboras profesia stabo kaj volontuloj de UEA kaj de TEJO (ĝia junulara sekcio), situas en Roterdamo, Nederlando, kaj konsistas el oficejaj ĉambroj kaj loĝoĉambroj, granda libroservo, grafikejo, kaj la Biblioteko Hodler.

Kvalifikoj

Inter la preferataj kvalifikoj de la Ĝenerala Direktoro estas:

  • eduko laŭ universitata nivelo;
  • plurjara profesia sperto pri administrado;
  • kono de la Esperanto-movado;
  • flua scipovo de Esperanto kaj bona rego de aliaj ĉefaj lingvoj, prefere i.a. la angla aŭ la franca;
  • bona skriba kaj parola esprimkapablo;
  • kapablo komuniki kun homoj, plenumi decidojn de la organoj de la Asocio, kunlabori kun samranguloj kaj gvidi, estri kaj organizi stabanojn kaj respondeci pri ili;
  • iniciatema, matura, reprezenta kaj diplomatia personeco;
  • energio, imagemo, kaj praktika kapablo plenumi la laboron de multfaceta kaj dinamisma organizaĵo.

Renovigo de la Asocio

En tiu ĉi mandata periodo la Asocia Estraro, kune kun la Komitato kaj la oficistoj, reekzamenos la diversajn operaciojn de la Asocio por plej bone kombini tradiciajn elementojn kun novaj elpaŝoj taŭgaj por nova jarcento. Oni serĉas homon malferman al novaj metodoj, sed kun klara kompreno ankaŭ de tradiciaj labormetodoj, kiu povas helpi la Asocion rekoncepti la laboron. Reekzameno de la Asociaj labormetodoj inkluzivos konsideron de la neceso fizike renovigi la nunan oficejan domon de la Asocio aŭ serĉi novan, ĉu en Roterdamo, ĉu en alia loko. Kandidatoj, do, estu pretaj akcepti ankaŭ eventuale aliajn laboran kaj organizan skemojn de la Asocia administrado.

Daŭro kaj enposteniĝo

La dungo okazos plej verŝajne laŭ 5-jara kontrakto, kun 1-jara provperiodo. En Nederlando la aĝlimo por pensiiĝo estas 65 jaroj. Kandidatoj bonvolu konsideri tion rilate al la verŝajna kontrakta periodo. Dungiĝo estas kondiĉa je ricevo de restad- kaj laborpermeso en Nederlando.

Kandidatiĝoj

Informpetojn kaj skribajn kandidatigojn kaj kandidatiĝojn (prefere kun plenaj biografiaj informoj) oni direktu al la Estraro ĉe: s-ino A.J. Bakker-ten Hagen, Kastelenstraat 231, NL-1082 EG Amsterdam, Nederlando, retpoŝta adreso: tenhagenuea@hotmail.com. La Estraro prefere ricevu la leterojn antaŭ la 15a de oktobro 2001. (Kaze de retpoŝta kandidatiĝo antaŭ tiu dato, originalaj dokumentoj estos akceptitaj ankaŭ kun iom da prokrasto.)

GK UEA

Akademio: dojeno jubileas, maldojeno kabeas

Festis la okdekan datrevenon la dojeno de la Akademio de Esperanto, Johan H. Rosbach... Li estas la plej longdaŭra akademiano (ekde 1960aj jaroj). Rosbach, aŭtoro de novelaroj kaj romanoj, estas la plej fama el la vivantaj norvegaj E-verkistoj. Li aparte kompetentas pri etimologio kaj lertas pri desegno. Ankaŭ lia frato intelekte aktivis en nia lingvo.

La 16an de aŭgusto Jorge Camacho Cordon demisiis de la Akademio de Esperanto, kiu do estis plene 45-membra nur dum kelkaj monatoj. Camacho (konata pro sia kverelemo kaj insultemo, kiujn kelkaj eŭfemisme nomas polemikemo kaj vervo) motivis sian demision per privata malinteresiĝo pri Esperantio kaj deziro rezigni pri ĉiuj tieaj taskoj; tamen li plenumis neniun oficon, ĉu de redaktoro ĉu de eldonisto ĉu de estrarano aŭ komisiito ie ajn: li estis nur simpla akademiano, sen ajna rango interne al la institucio. Dum la lasta renovigo de la Akademia triono li estis unu el la malplej balotitaj, inter la reelektitaj akademianoj. Kaj en 1998 li estis eĉ la lasta el la elektitoj entute.

HeKo

Ekumene en Zagrebo

Zagreba dioceza seminario gastigis 14-21 jul du ekumenajn E-aranĝojn: 15an Ekumenan E-Kongreson kaj 5an Junularan Ekumenan E-Tendaron.

Partoprenis la Kongreson pli ol 150 kongresanoj el trideko da landoj, plejparte membroj de IKUE (katolikoj) kaj KELI (evangelianoj).

La antaŭnelonge aperigita impona liturgia libro Adoru estis la ĉefa temo de la kongreso. Ĝin oni studis diverse: solene oni prezentis ĝin ĉe la inaŭguro kiam oni havis eblecon aŭdi ion pri la historio de ĝia ekesto. Dum la tuta semajno ĝi estis ĉiutage en la manoj de la kongresanoj: dum komunaj preĝoj, diservoj kaj dum ĉiutagaj kanthoroj.

La solenan inaŭguron ĉeestis la zagreba helpepiskopo d-ro Vlado Košić. En la Kroata episkopa konferenco lia tasko i.a. estas ekumenismo. La temo de lia prelego estis “Katolika Eklezio en Kroatio kaj ekumenismo”. Kelkaj reprezentantoj de aliaj kristanaj komunumoj el Kroatio sendis salutmesaĝojn. La kongreso ricevis salutmesaĝojn ankaŭ el Vatikano de la Papaj konsilioj por laikoj kaj por unuiĝo de kristanoj.

Tuttaga ekskurso estis direktita al Maria pilgrimejo Marija Bistrica, kie okazis Diservo kaj krucirado en Esperanto. Dum posttagmezo estis vizitita Stubica, konata loko en Hrvatsko Zagorje, kie oni havis eblecon ekscii ion pri la loka dialekto, kaj ankaŭ pri loka gastronomio.

Ĉar la temo estis muziko, oni okazigis du koncertojn: Kantojn el malnova liturgio prezentis Grek-katolika Cirila-Metodia koruso kiu agas ĉe la grekkatolika paroĥo en Zagrebo. Majstro Ernst Leuze el Germanio koncertis per orgeno en la baziliko de Koro de Kristo.

Porjunulara programo sub la gvido de Hatto von Hatzfeld havis tre varian programon: ĉiutagaj kursoj, sportumado, ekskursoj.

22 jul en la Zagreba katedralo okazis Ekumena Diservo kun ĉeesto de 300 partoprenantoj de la Zagreba UK. La Diservon gvidis Lajos Kobor, nova prezidanto de la Ekumena E-Komisiono.

Predikis Adolf Burkhart. Li menciis beatan Stepinac, kies tombo troviĝas malantaŭ la ĉefa katedrala altaro. Ankaŭ li menciis la libron Adoru. La Ekumenan Diservon sekvis la katolika meso en Esperanto kiun kuncelebris 5 pastroj el 4 landoj. Dum la Diservo la kantadon akompanis Ernst Leuze.

Lunde ĉe la giĉeto “faka agado” dum la antaŭtagmezaj horoj deĵoris anoj de KELI kaj IKUE. La interesitoj povis ricevi informojn pri ambaŭ organizoj, ekkoni la eldonaĵojn, ricevi aliĝilojn por la venontjaraj kongresoj.

Marde kvindeko da kongresanoj ĉeestis en la fakkunsido de KELI al kiu oni invitis ankaŭ IKUE, kaj oni povas diri ke en vera senco de la vorto ĝi estis komuna kunsido. Mallonge estis prezentitaj la ĵus finitaj Ekumena E-Kongreso kaj Junulara E-Tendaro. Oni atentigis la ĉeestantojn pri la venontjaraj okazaĵoj, t.e. kongreso de KELI en Hungario kaj kongreso de IKUE en Ĉeĥio. Parto de la kunsido estis dediĉita al Adoru.

Marija Belošević

Sur la supra foto kantas la grekkatolika koruso.

Amase kaj sukcese en Bretonio

La 5an Esperantistan Renkontiĝon en Plouézec (Bretonio) partoprenis ĉ. 160 gesamideanoj el dek du eŭropaj kaj ekstereŭropaj landoj, inkluzive de 16 infanoj! Tiu somerfina (18-24 aŭg 2001) staĝo proponis kursojn pri la lingvo por infanoj kaj plenkreskuloj (por lerni la lingvon kaj por lerni gvidi kurson per Cseh-metodo) sed ankaŭ pri jogo, interreto, koruso, teatro. La programon gvidis 15 personoj el kvin landoj.

Posttagmeze la organizantoj proponis promenadojn tra belegaj pejzaĝoj (muelejo de Kraka, preĝejoj, marbordo, ktp). Vespere okazis prelegoj pri Raymond Schwartz, bretona historio, Goražde, ktp. Eta sed grava detalo ankoraŭ plibonigis la etoson: ni tre bone manĝis! Sed la ĉefa estis la etoso: ĉiuj amike babilis kun la aliaj, retrovis geamikojn, amikiĝis kun novaj geamikoj.

Tiu staĝo estis granda plezuro por ĉiuj; la laboro de ĉiuj permesis proponi simpatian lastan vesperon: iuj kantis, iuj teatrumis kaj ankaŭ tiuj, kiuj zorgis pri manĝaĵo, proponis muzikon, uzante kuirilojn kiel instrumentojn! Fine multe da partoprenantoj brakumis unu la aliajn: ĉiuj malfacile malkunigis...

Certe Roger Eon kaj lia skipo plibonigos tiun staĝon: pro entuziasmo multe da ĉeestantoj proponis ideojn por tion fari; sed vere la organizo estis tute adaptita al 160 homoj. Kaj tiun nombron Roger ne volas transpasi, por gardi la etoson!

Novaj esperantistoj tre ŝatis tiun renkonton; la lingvo logis ilin, la etoso persvadis ilin daŭrigi! Multaj jam scias, ke ili denove partoprenos en 2002!

Kristin Keysers

Tradicia Mediteranea staĝo

La lastan semajnon de aŭgusto okazis la 27a internacia semajno en Sète apud Montpeliero (Francio), ĉe Mediteraneo. Partoprenis 55 personoj el kiuj estis 40 lernantoj. La instruadon prizorgis malsamnaciaj kursgvidantoj: rusdevena Nina Korĵenevskaja-Gouriou (komencantoj), italo Mario Guzzi (paroliga kurso), franco Pierre Babin (supera kurso).

Tage okazis kursoj (3 horoj matene kaj 2 horoj posttagmeze), dum la paŭzo oni povis sin bani, ekskursi, siesti. Vespere okazis prelegoj, ludoj, spektado de lumbildoj. S-ro Jorgos Esperanto kunportis grandan libro-servon. La vetero, kiel ĉiam en tiu sezono, estis tre bela dum la tuta staĝo. La etoso estis agrabla.

Evelyne kaj Nikolao

Pli ol kongreso: kultura evento

Temis pri eble la plej elstara nacia kongreso, kiun mi spertis dum mia esperantista vivo. Verŝajne, samopinias la preskaŭ 300 partoprenantoj en la 70a Itala Kongreso de Esperanto, kiuj kunvenis komence de aŭgusto en Triesto, iama disput-urbo inter Italio kaj Aŭstrio-Hungario okaze de la unua mondmilito.

Kvankam la tutan kongreson vestis kulturo, el ĉiuj kongresaj eventoj, centran rolon ludis la tre klera komentario pri la Dia Komedio de Dante aŭtorita de la forpasinta profesoro Vittorio Russo kaj prezentita de Mauro Nervi. La tiurilata nov-eldonita libro Danteskaj itineroj kunmetas apud la klasikaj Dante-aj vers-tradukoj fare de Kalocsay (Infero) la plej novajn versiojn fare de Dondi kaj Rossi (Purgatorio kaj Paradizo).

La supra lekcio formis nur parton de Esperantologia Forumo sekvata de vigla debato, kiun respektive enkondukis Anna Löwenstein (metodologioj por familia instruado de Esperanto al infanoj) kaj profesoro Humphrey Tonkin el Usono (Esperanto en la 21-a jarcento).

La dua Forumo, ĉiam en la moderna kongresejo, koncernis unuiĝantan Eŭropon. Chiti-Batelli prezentis la tezon, ke la sukceso de Esperanto ligiĝas al estonta kreo de federacia supernacia Eŭropo, kiu spertos la bezonon de supernacia komunik-lingvo, same kiel ĝi jam spertis la neceson de la komuna mono eŭro. G.C. Fighiera, antaŭa funkciulo ĉe interŝtataj institucioj, poste montris la rektajn, nerektajn kaj kaŝitajn kostojn de multlingvismo: lin sekvis la irlanda diplomato Seán Ó Riain, kies temo bildigis irlandan vidpunkton pri etna identeco kaj lingva diverseco.

La debatojn de la tria kunveno, same amase vizitita kiel la antaŭaj, gvidis la reprezidantino de la itala Unesko-Komisiono, Maria Luisa Stringa. Inter la ĉefaj parolantoj troviĝis Vincent Charlot (Francio), UEA-reprezentanto ĉe Unesko, kaj ges-roj Grattapaglia (Brazilo).

El la supraj linioj jam aperas la internacieco de la kongres-anaro. Same internaciaj laŭ la enhavo kaj plenumantaro estis la vesperaj artaj programoj, en kiuj aktivis i.a. italaj, slovenaj kaj polaj artistoj kaj ensembloj. Entuziasmajn aplaŭdojn rikoltis la Triesta folklora trupo La 13 familioj. Ĉion brile preparis LKK sub gvido de Edwige Ackermann.

Se ĉiuj naciaj E-Kongresoj estus kiel la Triesta...

Giancarlo Fighiera

La inaŭguro estis tute speciala pro partopreno de la reprezentantoj de la 13 antikvaj nobelaj Familioj de Triesto en mezepokaj kostumoj. (Fotis Edvige Ackermann)

La 52a Kongreso de BEA

7-9 sep en Velingrado okazis la 52a Kongreso de Bulgara E-Asocio. Partoprenis 130 personoj. La fanfaroj kaj dancgrupo solene invitis la delegitojn kaj gastojn en la kongresan salonon, kie sur la podio oni plenumis la nacian himnon kaj La Esperon. La ina koruso de E-societo Radio (Pazarĝiko) plenumis belan programon en Esperanto kaj la prezidanto de la loka kongresa komitato anoncis la kongreson malfermita.

La prezidanto de BEA inĝ. Petar Todorov petis la ĉeestantojn honori la memoron de la forpasintaj Asociaj membroj en la pasinta jaro.

Salutis kaj bondeziris la kongreson: la urbestro d-ro Cvetan Dafov, la veteranoj Manol Ĉolev (98-jara) kaj Nikola Godev (93-jara), gastoj el Ĉinio, Francio, Germanio, Pollando, Serbio. Kun varmaj aplaŭdoj estis renkontita la kortuŝa mesaĝo de d-ro Renato Corsetti — la nova prezidanto de UEA.

Estis diskutitaj kaj aprobitaj la raportoj pri la agado de la Asocia Estraro kaj de la Kontrola Komitato. El ili videbliĝis plua supreniro de BEA, pri kio atestas la duobliĝinta abonantaro de Bulgara Esperantisto. La kongreso akceptis decidojn por sia agado kaj anoncis eksterordan kongreson, kiu okazos en novembro 2001 por akordigi la Asocian statuton al la nova bulgaria leĝo.

BEA dekoris la urbestron kaj la gesinjorojn Boris Gaĝanov kaj Elena Janĉeva — prezidanto kaj sekretario de LKK kaj de la loka E-societo — per la ora Asocia medalo “100 jaroj Esperanto”. La asocio honoris veteranojn kaj aktivulojn per diplomoj, libroj kaj arĝentaj insignoj de BEA.

Kun granda plezuro delegitoj kaj gastoj spektis la teatraĵon La invento de la jarcento de Georgi Mihalkov, kiun majstre surscenigis la artistoj de la Bulgara E-Teatro: Darinka Mitova, Veneta Zjunbjuleva, Ivan Zlatarev, Miŝo Zdravev kaj reĝisoro (ankaŭ rolanto) Teo Jurukov. La teatraĵon kaj la aktorojn prezentis Belka Beleva.

La programo finiĝis sur la ĉefa urba placo per altkvalitaj prezentoj de la menciitaj art-grupoj, al kiuj aliĝis lokaj estradaj plenumantoj. Ĉiuj delegitoj kaj gastoj, ankaŭ urbanoj (pri la kongreso raportadis la lokaj radio kaj televido), memoros longe la kongreson.

Petko Arnaudov

Sur la foto estas grupo da kongresanoj (Fotis Petko Arnaudov)

Simpozio pri lingva planado kaj leksikologio en Zagrebo

Tuj post la Universala Kongreso en Zagrebo okazis samurbe simpozio pri lingva planado kaj leksikologio. Ĝi estis aranĝo de la Akademio de Esperanto (AdE), kunlabore kun la Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj. La ejo estis la belega Iliria Salonego de la Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj, situanta en trankvila strato de la Monta Urbo de la kroata ĉefurbo. Entute en tiu evento partoprenis 46 personoj.

En 1994 AdE aranĝis sian unuan simpozion: estis en Prago, kaj la rezultoj aperis la sekvan jaron en libro kun 15 artikoloj. Ĉi-foje la simpozia volumo estis preta jam antaŭ la evento kaj estis vendata dum la UK. La eldonadon prizorgis Gersi Alfredo Bays kaj lia firmao Fonto. La volumo enhavas 17 kontribuaĵojn, el kiuj 12 estas en esperanto kaj 5 en la angla.

La simpozion inaŭguris Andre Mohorovičić, membro de la prezidio de la Kroata Akademio, kaj Geraldo Mattos, prezidanto de AdE. Sekvis tri lekcioj dum tiu unua tago. La unua estis anglalingva prezento de la planadaj problemoj de la ukraina lingvo fare de Alexander Krouglov, estro de la Rusa sekcio de la Diplomatia lingva centro de la Brita Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj. La ukraina lingvo dum la lastaj dek jaroj montris multajn interesajn ŝanĝojn. La dua estis prezento de Heinz Hoffmann pri nocisistemoj en la fervojoj, kaj la tria prelego de Sabine Fiedler pri la frazeologio de esperanto.

La duan tagon okazis sep prelegoj, el kiuj unu en la angla: Fu Kin-hung el Hongkong lekciis pri la emociaj faktoroj influantaj la lernadon de Putonghua kiel duan lingvon. La aliaj lekciantoj estis Vilmos Benczik (komunikteoriaj konsideroj pri esperanto kaj ĝia leksiko), Detlev Blanke (leksikografio de kelkaj planlingvoj), Grant Goodall (transitiveco de verboj en esperanto), Koutny Ilona (temvortaroj), Amri Wandel (fakterminoj en astronomio kaj astrofiziko) kaj Haszpra Ottó (provoj pri novaj alfabetoj).

Lastatage prelegis Palma Csíszár-Salomon pri la funkcio de latinidaj prefiksoj en esperanto, Christer Kiselman pri la kreado de matematikaj terminoj kaj Geraldo Mattos pri vortaraj difinoj.

Bedaŭrinde ne venis du lingvistoj kiuj estis invititaj: Petek Kurtböke kaj Isaiah Munang Ayafor. Iliaj kontribuaĵoj pri la turka lingvo respektive la angla lingvo en Kameruno tamen estis konataj de la partoprenantoj.

Estis do la dua simpozio de AdE, tamen kun du atentindaj novaĵoj: pro la kunlaboro ni rajtis uzi la ejon de la Kroata Akademio, kaj estis lekcioj ankaŭ en la angla. Kvin invititoj volis prelegi angle, kvankam nur du el ili alvenis.

Renkontiĝo konsistas ne nur el formalaj prezentoj. Fakte tiuj ĉi konsistigas nur la supron de glacimonto, ĉar grava parto estas la neformalaj diskutoj dum la paŭzoj pri ĉiuj temoj — diskutoj kiujn ebligas, spite al nia informteknika epoko, nur personaj renkontiĝoj. Por faciligi tiajn renkontiĝojn, trinkaĵoj dum la kvin longaj paŭzoj kaj tagmanĝo dum la dua tago estis servitaj sen kosto por la partoprenantoj.

Kion do oni povas lerni de tiu evento? Ĉar estis la unua evento organizita de la Akademio de Esperanto en kiu partoprenis neesperantistoj, ni povas diri ke ĝi estis klopodo ne nur akceli la konojn pri la du temoj de la simpozio, sed ankaŭ konatigi laboron de esperantistoj al neesperantistoj. Kvankam ĝis nun modesta, tiu klopodo ŝajnas al mi sekvinda.

Christer Kiselman

NASKas esperantistoj en San-Francisko

Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK) okazis la tridek-duan fojon ĉi-somere en San-Francisko, Kalifornio, Usono. Kiel ĉiam, partoprenis bunta grupo da studentoj (35 personoj), plejparte el Usono kaj Japanio, sed ankaŭ el Svedio, Ĉinio, Francio, Senegalio, Kanado, Kostariko, Meksiko kaj Barato.

La kursaro dividiĝis en du sekciojn — progresantan kaj pedagogian.

Instruis en la progresanta sekcio Grant Goodall surbaze de la nova vidbendserio Esperanto: Pasporto al la Tuta Mondo. La pedagogian sekcion, kies temo estis teknologiaj rimedoj por instrui Esperanton, gvidis Duncan Charters kaj Derek Roff.

Malkiel en la antaŭaj jaroj, ĉi-jara kursaro okazis ĉe la Universitato de San-Francisko (USF), kiu troviĝas proksime al la urbocentro. La kursaro estis malsama ankaŭ pro tio ke ĝi daŭris du semajnojn anstataŭ la kutimaj tri.

Mi estas relative nova Esperantisto, kies Esperanto-sperto ampleksas unu jaron kaj duonon. Ĉi-jare estis mia dua NASK-vizito. Sen NASK, verŝajne mi ne estus uzanto de Esperanto. En Usono esperantistoj estas malmultaj kaj etendiĝas tra granda lando. NASK estas unu el la plej bonaj eblecoj renkonti homojn kies gepatra lingvo ne estas la angla. Esperanto subite iĝas lingvo kiu estas komprenilo necesa. La malofta okazo paroli Esperanton ĉetable fariĝas ĉiutaga afero.

La instruado estis tre altnivela kaj valora, kompreneble. Same valora estis la kultura dialogo inter la diversdevenaj partoprenantoj. Dum ĉiutagaj ekskursoj en San-Francisko ni vizitis la japanan kaj ĉinan kvartalojn: la japanaj kaj ĉinaj esperantistoj komentis la kvartalojn, aldonis informojn pri la veraj landoj, kaj ege profundigis la sperton.

Studentoj ĉiuaĝaj el la tuta mondo ĉiujare kunvenas en San-Francisko por interŝanĝi kulturojn, plivastigi lingvosciojn, kaj enkorigi lecionojn pri internacia komprenemo kaj amikeco. En la Esperanta ĉielo, NASK estas unu el la plej grandaj verdaj steloj.

Tim Westover

La supra foto montras la NASKantojn.

Plano B en Barlastono

Feliĉe, kiam ĉio estas fiaskonta, restas — kiel angloj diras — plano B: tio estas kromaj aranĝoj lastminute substitueblaj por savi eventuale krizan situacion. Kaj nepris efektivigi planon B komence de la Esperanta somerlernejo ĉe Wedgwood Memorial College en Barlaston (Britio), kiam la ĉefprelegonto, Katinjo Fetes-Tosegi (Radio Aŭstria Internacia), ne alvenis. Bizare estis, ke du semajnojn antaŭ la somerlernejo ties direktoro, Paul Gubbins, parolis en Zagrebo kun la invititino kaj interkonsente kun ŝi finaranĝis la programon; eĉ pli bizare, jam tri semajnojn post la somerlernejo riceviĝis nek klarigoj pri nek pardonpetoj pro la foresto.

Tamen malgraŭ la mistero de la malaperinta radio-ĵurnalistino, la somerlernejo, kun iom malpli ambicia programo ol anoncite, sukcesis — plejparte danke al la herkula laboro de Andrej Peĉonkin, kiu lastminute surŝultrigis kromajn taskojn, inkluzive de instruado kaj prelegado. Ni ŝuldas grandajn dankesprimojn al nia rusa kolego. Sen li mi estus komence de la kurso plene enkaĉiĝinta.

Ni danku ankaŭ al niaj konstantaj kunlaborantoj, d-rinoj Marjorie Boulton kaj Kate Hall, kiuj senpezigis Andreon kaj min ĝis la fino de la somerlernejo.

Datoj por la venontjara somerlernejo en Barlaston jam estas fiksitaj: 10-16 aŭg 2002. Invitita jam estas gastprelegonto, kiu provizore akceptis: tiu tamen neniel asociiĝas kun RAI ...

Paul Gubbins

Sovaĝa vivo en Esperanto

30 jul – 12 aŭg 2001 Odesa EK Verdaĵo (Ukrainio) okazigis la 16an Ekspedicion laŭ la rivero Dnestro. Partoprenis 23 personoj el Ukrainio kaj Pollando.

La ekspedicio estis dediĉita al naturesplorado kaj naturprotektado de Dnestra delto, unu el tutmonde protektataj akvo-marĉaj teritorioj. La partoprenantoj ekskursis al la Blanka lago, kie pompe floris blankaj nimfeoj. Sur flosantaj rondaj folioj de tiuj plantoj nestis blankvangaj ŝternoj. Ĉi-jare la alta akvo staris tre longe, kaj pro tio la birdoj ne povis elkovi idojn ĝustatempe, do eĉ komence de aŭgusto ni vidis iliajn nestojn kun brunetaj ovoj. Kaj en kelkaj nestoj videblis eĉ ĉarmaj lanugaj buletoj — la ĵus elkovitaj birdidoj.

Sur malgranda parto de la lago ni kalkulis 170 nestojn kaj ringumis 70 birdidojn. Sekvajare ni ekscios, kiom da birdoj revenos al sia patrujo.

Alia bonfara afero de nia ekspedicio estis konstruo de nesto por aglo. Haliaetoj estas raraj rabobirdoj, kiuj vivas ĉiam apud akvo. Longeco de ĝiaj plene etenditaj flugiloj atingas eĉ 2 metrojn. Kaj por tiu “birdeto” kaj ĝiaj 2 infanoj ni konstruis neston sur arbo. Ni esperas, ke la haliaeto aprezos nian gastamecon kaj ekloĝos en la nova domo.

Certe, aromon de freŝa fojno, teneran plaŭdadon de riverondoj, kareson de suda aŭgusta suno povas rememori nur tiuj, kiuj vere travivis tion. Sed ekvidi la sovaĝan naturon de la Dnestra delto povas ĉiu per la kasedo Sovaĝa vivo de sudaj kanejoj, produktita de la Odesa filio de Ukrainia Birdoprotekta Societo, EK Verdaĵo kaj Jokohama E-Rondo (Japanio). La premiero de la filmo okazis en la 74a Kongreso de SAT (Hungario); poste ĝin spektis partoprenantoj de la Zagreba UK.

Tatjana Auderskaja

La 19a EsTeRo

Dekomence — iom da historio.

La unua kunveno de okcidentukrainaj gesamideanoj, organizita de ternopilanoj, okazis en 1982. En tiu tempo kaj postaj 10 jaroj ĝi nomiĝis E-renkontiĝo ĉe rivero Zbruĉ. Ĉi rivero estis iam limo inter okcidenta kaj tiel nomata granda (Sovetia) Ukrainioj kaj per tiu kunveno ni celis unuigi gesamideanojn de diversaj bordoj. Kelkfoje la renkontiĝo pro partopreno de bulgaroj, usonanino kaj rusoj havis statuson de internacia.

Ni kelkfoje ŝanĝis la lokon: la tendaro okazis ĉe Dnestro, ĉe rivereto Stripa, en norda urbeto de nia provinco Kremenec, en turistejo “Arbara”. Pro tio estis ŝanĝita la nomo de kunveno, nun ĝi nomiĝas EsTeRo — Esperanta Ternopila Renkontiĝo.

Malgraŭ tio ni ofte revenas al kutima loko, ĉar la bordo de Zbruĉ apud vilaĝo Krutiliv estas fama. Antaŭ pli ol 150 jaroj polaj arkeologoj trovis tie Zbruĉan idolon — la solan atestanton de la antaŭkristana epoko de praslavoj. La originala idolo nun estas en Krakovo, kopioj — en Ternopil kaj Kijiv. Apud la E-bivako estas fonto de minerala akvo. Ni ĉiam organizas ekskursojn al ortodoksa vira monaĥejo kaj al kaverno de kuracisto-ermito, kiu bone konserviĝis.

7-8 jul okazis la 19a EsTeRo kun 30 partoprenantoj. Ĉar ĝia dato koincidis kun Johanfesto (7 jul) ni montris al la gastoj antikvan Kupalan tradicion, kiu konserviĝis de la pagana tempo kaj poste ekhavis kristanan ornamaĵon. Ĉio — Esperante, ne ukraine! Vespere ni kantis en Esperanto popolajn ukrainajn kaj popularajn Esperantajn kantojn.

En apuda lago eblis ne nur satnaĝi, sed ankaŭ fiŝkapti. Dezirantoj sub la gvido de spertulo povis kolekti en arbaro kaj kampo sanigajn herbojn. Infanoj badminton- kaj pilk-ludis; plenkreskuloj kartludis kaj gustumis veran ukrainan brandon kun lardo kaj sekala pano.

Bonvenu venont-jare al la jubilea, 20a, EsTeRo!

Araneo

Esperantologia fakultato en KCE

La Kultura Konsilio de Kultura Centro Esperantista (La Chaux-de-Fonds, Svislando) aprobis la projekton de Esperantologia Fakultato, ellaboritan surbaze de propono de d-ro Giorgio Silfer. La projekto iros al la Asembleo de KCE por la definitiva aprobo, kiu antaŭvidas aplikon ekde 2003 aŭ 2004.

La Esperantologia Fakultato de KCE estos malgranda privata universitato, kiu zorgos pri la evoluigo de esperantologio ĉiudirekten: E-beletristiko, historio kaj sociologio de Esperantio, (inter)lingvistiko, komunikosciencoj kaj metodiko aplikitaj al Esperanto. Ĝi estos strukturita laŭ katedroj (de tri ĝis kvin), kun profesoroj nomumitaj inter esperantologoj rajtaj instrui en universitato; sub la kunordigo de rektoro, ili povos peti la helpon de fakuloj (nomataj docentoj) sen specifaj akademiaj rajtoj (ekz-e, valoraj verkistoj aŭ pedagogoj).

La Esperantologia Fakultato devos produkti ne nur kursojn, sed ankaŭ tekstojn universitatnivelajn. Tiurilate ĝi signifos la plej altan investon interne al Esperantio por la ĉiudirekta progreso de esperantologio.

HeKo

Kurte

La Departemento pri Komunikado de Brazila Esperanto-Ligo starigis laborgrupon por ellabori k kunordigi planon kun la celo diskonigi Esperanton inter la aktivuloj de la ekologiista movado en Brazilo. (BEL)

La sveda nacia libro-datenbazo Libris, prizorgata de la nacia biblioteko, enhavas informojn pri 659 esperanto-libroj eldonitaj en Svedio aŭ rilataj al Svedio. (Nun)

25 aŭg 2001 en la 33a Korea E-Kongreso la deputitaro de KEA elektis por tri jaroj sian novan prezidanton — Lee Jung-kee, ĉefo de Seula E-Kulturcentro. (Nun)

Monda Turismo planas eldoni 5 mil ekz-ojn de Turisma Esperanto-Kalendaro 2002 kunlabore kun Heroldo de Esperanto. (MT)

La subaj informeroj pri la Zagrebaj decidoj de la Komitato de UEA estas ĉerpitaj el la raporto de Osmo Buller, kiu aperos en la revuo Esperanto. La tekston afable sendis István Ertl.

Komitatanon A aŭ observanton ankoraŭ ne anoncis UMEA k la landaj asocioj de Armenio, Aŭstrio, Benino, Britio, Ĉilio, Danlando, Ebura Bordo, Grekio, Hinda Unio, Islando, Kartvelio, Kongolanda D.R., Makedonio, Meksiko, Peruo k Urugvajo.

36 komitatanoj A k B kompletigis la komitaton de UEA per 12 C-komitatanoj: Humphrey Tonkin (34 voĉoj), Renato Corsetti k Gbeglo Koffi (po 33), Kep Enderby (31), Grégoire Maertens (30), Michela Lipari k Ivo Osibov (po 28), Ulrich Lins (27), Hans Bakker k Takeuti Yosikazu (po 23), Choi Yun-huy (21), Andrej Grigorjevskij (20).

Naŭ novaj Honoraj Membroj de UEA estis elektitaj en Zagrebo: Muztar Abbasi (Pakistano), Aref Azari (Irano), Lucija Borčić (Kroatio), Dao Anh Kha (Vjetnamio), Christopher Fettes (Irlando), Lina Gabrielli (Italio), Claude Gacond (Svislando), Mila van der Horst-Kolińska (Nederlando) k Ebbe Vilborg (Svedio).

Benina E-Federacio estis akceptita kiel la 63a aliĝinta landa asocio de UEA (la kvina en Afriko); la aliĝpeto de Azerbajĝana E-Asocio ne estis akceptita. Astronomia E-Klubo k Yumeiho-Societo, estis akceptitaj kiel kunlaborantaj asocioj (da ili estas jam 40).

La baza kotizo de UEA estas plialtigita al 50 eŭroj.

Vide el Bruselo

Kalumnio de malriĉa esperantisto

“Mi ne kalumniis. Vere. Mi ne akuzis ilin pri lingva diskriminacio”, — sinpravigas eŭropa civitano P.

Ĉu la timigita esperantisto vere ne kalumniis? Aŭ ĉu li nur informpetis pri la nacieco kaj gepatra lingvo de nova dungito ĉe grava eŭropa organizo? Lastasemajne mi relegis amason da longaj mesaĝoj senditaj de P. dum la lastaj monatoj. Do, en marto 2001 la skribema civitano skribis E-poŝton al K., direktoro de granda kaj tre oficiala eŭropa organizo E. kun sidejo en Bruselo. Organizo E. vere estas eŭropa kun 31 eŭropaj membroŝtatoj. Kiom gaja estas la vivo por la direktoro de la organizo kaj liaj amikaj gravuloj! Vojaĝante tra la 31 membrolandoj de la organizo, ili konas la veran belecon kaj diversecon de Eŭropo. Kompreneble, dum kongresoj kaj kunvenoj ili vojaĝas je kosto de la organizo mem.

Eŭropa civitano P. ne estas tiel gaja kaj vojaĝema kiel niaj karaj eŭropaj oficistoj. Kaj pro sia skribemo kaj ĝenaj demandoj pri dung-anoncoj, P. nun havas zorgojn. “Mi ne havas sufiĉan monon por gajni juĝaferon se direktoro K. atakas min pro kalumnio”, — plendas la malriĉa esperantisto. En sia unua kaj iom teda letero P. informpetis angle pri dunganonco por informada oficisto publikigita de organizo E. en oktobro 2000. Kiel en pli ol 300 aliaj dunganoncoj, faritaj dum la lastaj 12 monatoj per internaciaj organizoj bazitaj en Bruselo, ankaŭ E. serĉis denaskan parolanton de la angla [“English mother tongue, other languages an advantage”]. Tamen nur unufoje en la letero de P. legeblas la vorto “diskriminacia dunganonco”. Ĉu li kalumniis? Ĉu la malriĉa esperantisto malutilas per mensogaj akuzoj al la honoro de eŭropa gravulo K.?

La plej granda malprudenteco

Por la direktoroj de organizo E., civitano P. certe eraris. “Post dek semajnoj sen respondo al mia unua letero mi koleris”, — sinpravigas la skribema esperantisto.

En junio 2001 li reskribis esperante kaj france al direktoro K. En sia dua letero P. ankoraŭfoje ĝene demandis, interalie, kiujn denaskan lingvon kaj naciecon havas la nova dungito, kiu respondis al dunganonco por denaska parolanto de la angla. “Ni estas ŝokitaj per la fakto ke vi sendis kopion de via mesaĝo al granda nombro de personoj. Tiel vi agadis tre malprudente. Sendante la mesaĝojn al homoj gravaj, vi nekontraŭdireble damaĝis la renomon de nia organizo”, — kontraŭatakis la vicdirektoro de la organizo.

“Mi estis tre stulta”, agnoskis P. Malprudente li sendis kopion de la letero al eŭropaj gravuloj kaj al preskaŭ ĉiuj francaj parlamentanoj. Ankaŭ per sia ironia skribmaniero la eŭropunia civitano tre ĝenis eŭropajn gravulojn. “Kiel ĉefo de eŭropa organizo, vi certe komprenas la spiton, kiun la dunganonco povas kaŭzi ĉe nedenaskaj parolantoj de la angla”, — aŭdacis la kalumnia esperantisto. — “Tio estas eĉ pli la kazo ĉar ni ĉiam pli bone devas koni la anglan”. Por sinpravigi, P. naive citis vortojn de Anna Diamantopoulou — ano de la Eŭropa Komisiono respondeca pri egalaj ŝancoj. Laŭ Diamantopoulou, la denasklingvo-kriterio povus esti “konsiderata kiel diskriminacia kaj pro tio nekongrua kun Komunumaj reguloj pri libera movado de dungitoj en la Komunumo”. Ĉu la esperantisto neniam estis en Bruselo, la ĉefurbo de Eŭropo? Ĉu la naivulo ne scias ke lingva egaleco estas nur bela frapvorto dum la Eŭropa Jaro de Lingvoj ?

La plej bela frapvorto

La pozicio de la naiva esperantisto ne estas tute perdita. Bonŝance, informita de P. en junio, franca senatano Jacques Myard faris skriban demandon pri la dunganonco al Pierre Moscovici, la franca ministro por eŭropaj aferoj. “Kion vi faros kontraŭ ĉi tiu honta defio al la reguloj de la Eŭropa Unio”, — fiere demandis Myard. En Francio por ekhavi pli da voĉoj politikistoj estas — almenaŭ publike — la plej grandaj defendantoj de la franca lingvo. Kaj kiu amas la francan lingvon pli ol la franca ministro pri eŭropaj aferoj? Do, post plena monato de telefonado kaj leteroj de laboremaj francaj funkciuloj, ministro Moscovici povis publike informi Myard ke “la sekretariejo de la organizo agnoskis, ke ĝi faris eraron”. Moscovici ankaŭ informis senatanon Myard ke la sekretariejo de organizo E. “ne neas la diskriminacian naturon” de la dunganonco por denaska parolanto de la angla. La francoj nun “bonvenigas” la respondeculojn de la organizo por ke ili estu “tre atentaj” al plurlingveco.

Informita de la franca agado por “plurlingveco”, P. nun iom pli bone dormas. “Mi ne plu skribos al direktoroj de eŭropaj organizoj,” promesas P. Kaj direktoro K.? Por ripari sian bonan reputacion, K. nun minacas al P. per proceso pri kalumnio. La eŭropa gravulo sensukcese kontaktas esperantistojn por informpeti pri P. kaj la Eŭropa Esperanto-Ligo. “Li akuzis min pri rasismo”, — sinpravigis K, al agadema esperantisto el Belgio. Feliĉe por P., tiu belga esperantisto suferis akutan kaj subitan atakon de forgesemo. Evidente la belgo trinkis tro da bona belga biero dum la varma somero. Pro tio la belgo memoris nek adreson nek nomon de sia samideano. Kaj P.? Hodiaŭ, la naiva eŭropa civitano estas pli saĝa lerninte gravan lecionon dum la Eŭropa Jaro de Lingvoj: lingva egaleco estas nur bela frapvorto.

Dafydd ap Fergus

Al lingva demokratio

Strategia laborplano de UEA 2001-2010

Cel-deklaro de UEA

UEA celas grupigi la uzantojn de Esperanto, kiuj kunlaboras por ties progresigo en la vasta kadro de agado por pli justa mondo.

UEA aparte celas kontribui al pli vasta konscio pri la valoro de la neŭtrala lingvo Esperanto, kaj al pli amasa lernado kaj uzado de Esperanto en interkulturaj kaj interlingvaj rilatoj.

UEA celas evoluigi idean kaj organizan kadron, en kiu ĝiaj anoj povas senpere kaj efike kontaktiĝi kaj kunlabori, sen limigoj rilate al etna, nacia, seksa aŭ ekonomia identeco, politikaj aŭ religiaj kredoj, kaj simile, kaj pro tio ĝi provizas tiujn servojn, kiuj helpas al ĝiaj anoj orientiĝi kaj engaĝiĝi en la kulturon kaj en la internacian komunikado-fluon, kiuj okazadas pere de Esperanto.

UEA bazas ĉiun sian agadon sur respekto al la homaj rajtoj, al neperforta paca kunvivado kaj al la vivo-diverseco ĝenerale.

Strategia laborplano de UEA 2001-2010

Enkonduko

“Al lingva demokratio” estas plano por nova kampanjo kaj strategia plano por Universala Esperanto-Asocio dum la jaroj 2001-2010. Reasertante la validecon de la principoj de la Praga Manifesto, la plano estas sekvanto de la “Kampanjo 2000 por nova lingva ordo”.

Ĝi analizas la agadon por Esperanto laŭ tri agad-kampoj:

  • informado (konsciigo pri Esperanto kaj pri la aspektoj de internacia komunikado),
  • instruado (interkultura instruado de la fenomeno Esperanto),
  • utiligado (stabilbaza kaj dinamike evoluanta agado per Esperanto).

La organoj de UEA analizos la ĝisnunan kaj organizos pluan agadon en tiu kadro, invitante kunlaborantajn Esperanto-organizaĵojn fari la samon kaj vastigi la laboron en tiuj tavoloj, kiuj estas plej malfortaj aŭ pri kiuj ili plej kompetentas.

La plano ankaŭ identigas strategiajn prioritatojn aplikeblajn al ĉiu agad-kampo. Tiuj koncepteblas kiel tri agad-direktoj:

  • profesiiĝo,
  • plijuniĝo,
  • tutmondiĝo.

La plano “Al lingva demokratio” povas servi al ĉiu kunlaboranta Esperanto-organizaĵo kiel komuna bazo por agado. Ĉiu organizaĵo povas analizi sian agadon laŭ tiu ĉi kadro. La baza planpropono estas ĝenerala kaj nur indikas kelkajn ĉefajn gvidliniojn. Ĉiu organizaĵo povas adapti ĝin al siaj kondiĉoj, tenante laŭeble la ĝeneralan ideon de la plano per atento al la tri agad-kampoj kaj agad-direktoj indikitaj.

Apartaj detalaj laborprogramoj estu faritaj pri la praktikaj paŝoj por la plenumo de la plano.

Plano
1-a agad-kampo: informado

Tio signifas atingi, ke la homoj, kiujn oni volas informi, havu kiel eble plej ĝustajn ideojn pri Esperanto. La agadkampo ankaŭ celas atenton al vasta kompreno pri la aspektoj de internacia komunikado en kaj ekster la Esperanto-movado. Konsciigo kaj klerigo de la Esperanto-movadanoj estas esenca por sukcesa kaj vastskala konsciigo kaj klerigo ekster la movado.

Sur la ekstera kampo, necesas celi ne nur al pasiva informado (nur al petantoj), sed plie al aktiva informado, ĉu al la publiko ĝenerala ĉu al pli faka publiko.

Tiucele, UEA plu evoluigos sian informreton pristudante ankaŭ la informkanalojn uzatajn por similaj kulturaj-sociaj-internaciaj agadoj kaj rekomendante al ĉiuj organizaĵoj fari la samon en la koncernaj landoj aŭ medioj. Oni nepre ne neglektu la diversajn uzojn de elektronikaj retoj por informado. Oni ankaŭ utiligu maksimume la eblojn de tradukado por disponigi kvalitajn informojn en kiel eble plej multaj lingvoj.

Sur la interna kampo, necesas plifortigi la tradicion de daŭra kleriĝado pri Esperanto, ĉu pri la lingvo mem, ĉu pri ĝia nuna lingvokomunumo kaj ties strukturo, ĉu pri ĝia historio, literaturo, socipolitika signifo aŭ terminologia evoluo. Inter la eblaj rimedoj troviĝas librokluboj, studgrupoj, seminarioj, ekzamenoj kaj konkursoj.

Direkte al tutmondiĝo la agadkampo entenas atenton al tutmonda konsciigo kaj klerigo en regionoj kaj landoj kie la Esperanto-movado ne enradikiĝis aŭ estas malforta.

Direkte al plijuniĝo la agadkampo entenas atenton al konsciigo kaj klerigo de junaj personoj en kaj ekster la Esperanto-movado.

Direkte al profesiiĝo la agadkampo entenas atenton al plikvalitigo de la studado pri internacia komunikado kaj pri la rolo de Esperanto.

2-a agad-kampo: instruado

Tio signifas atingi, ke lerniloj kaj lern-okazoj — inkluzive de Esperanto-renkontiĝoj — estu facile troveblaj kaj allogaj por la celataj homoj.

Necesas koncepti la esperantistiĝon kiel daŭran procezon, kiu ne finiĝas per la trapaso de baza kurso. Instruistoj trejniĝu pri komunikiga kaj aktiviga pedagogioj, ĉu ekster- ĉu en-movade; tiucele la movado evoluigu kapablojn liveri tian trejnadon je profesia nivelo, traktante precipe la specifaĵojn de Esperanto-instruado, kunlige al la perado de interlingvistikaj kaj esperantologiaj scioj, de scioj pri ĝia lingvokomunumo kaj ĝiaj kulturo, tradicioj kaj historio. Ĉiuj kursgvidantoj dediĉu parton de la kurso al la pretigado de la lernantoj por posta memstara agado; laŭeble oni ankaŭ proponu konkretan daŭrigan kurson. En la planado de renkontiĝoj kaj kongresoj, la orientigo kaj kontentigo de novuloj estu nepra prioritato. Izolitojn oni kunligu telefone kaj retpoŝte.

Direkte al tutmondiĝo la agadkampo entenas atenton al sukcesa kultur-sentema instruado pri la fenomeno Esperanto tutmonde.

Direkte al plijuniĝo la agadkampo entenas atenton al instruado pri la fenomeno Esperanto al junuloj kaj de junuloj.

Direkte al profesiiĝo la agadkampo entenas atenton al la trejnado de Esperanto-instruistoj kaj al instruado pri Esperanto al personoj, kiuj povas utiligi siajn konojn de la fenomeno Esperanto en sia profesia vivo.

3-a agad-kampo: utiligado

Tio signifas atingi, ke la celataj homoj trovu ion valoran kaj interesan per sia uzado de la lingvo.

Necesas transiri de la nuna situacio al vastskala utiligo de Esperanto por praktikaj celoj de la homa vivo, kiuj povas esti la plej variaj, de scienca informiĝo al komerco. Fakaj asocioj iĝu pli videblaj en landaj kaj internaciaj kongresoj kaj renkontiĝoj, kaj en Interreto. Estu emfazo pri interkulturaj utiligoj kaj pri utiligoj proponeblaj kiel eble plej frue al memlernantoj.

1-a agad-direkto: profesiiĝo

Tio signifas la varbadon kaj aktivigon de i.a. intelektuloj, universitatanoj, sciencistoj, organizistoj, ĵurnalistoj, instruistoj kaj aliaj. Celindas krome homoj kun fakaj kapabloj en kampoj ekster la propra profesio.

Ĉi tiuj homoj povas alporti valorajn kapablojn, sed tipe la tempo kiun ili povas disponigi al movada agado estas limigata. Gravas taŭga apogo de la asocio (precipe de ĝiaj propraj profesiuloj) al ĉi tiuj fakuloj, por ke ili engaĝiĝu en konsentitaj projektoj kaj tie povu labori kun maksimuma produkt-ebleco.

Reekzamenindas la celtrafeco kaj disdivido de la enmovadaj profesiaj fortoj, por ke ili ekvilibre dispartiĝu al administrado, livero de servoj kaj apogo de la disvastigaj agadoj, kiel difinitaj en ĉi tiu plano.

Atentinda kaj subteninda estas plua evoluo de profesiaj esperantistaj organizaĵoj kaj ties kunlaborigo konforme al la celoj de ĉi tiu plano.

La nocio “profesiiĝo” havas implicojn por la tri agad-kampoj:

En la kampo “informado”, tio signifas unuavice la ellaboron de dece taŭga informmaterialo. Ĝi ankaŭ signifas la ellaboron de stud-programoj pri Esperanto je supera nivelo, la nacian kaj internacian kunordigadon de interlingvistikaj kaj esperantologiaj agadoj, kaj la eldonadon de kompetentaj verkoj en tiuj kampoj.

En la kampo “instruado”, tio signifas unuavice la plibonigadon de nia instruista tradicio, kun disponigo de rimedoj por programo de instruista trejnado, perfektigo kaj ekzamenado, kaj eldonado de lernil-produktoj, modernaj kaj enhave kaj prezent-rimede. Tio inkluzivu la akceptitan principon, ke minimume unu enmovada aganto okupiĝu pri instruado en profesiaj kondiĉoj.

En la kampo “utiligado”, tio signifas la kunligadon de samfakuloj por stimuli ilian agemon per Esperanto. Esperanto estos rigardata kiel vera lingvo, kiam ĝi estos utila ankaŭ por atingi ĉiuspecajn celojn de la homa vivo.

2-a agad-direkto: plijuniĝo

Tio signifas la motivigon kaj aktivigon de gejunuloj.

TEJO kaj ĝiaj landaj kaj fakaj sekcioj ludas gravegan rolon en la nuntempa Esperanto-kulturo, sed tro ofte ekzistas divido inter ili kaj la ceteraj movadaj strukturoj. Necesas pli da dialogado kaj reciproka subteno inter la generacioj je ĉiuj niveloj. Kunlabore kun la estraro de TEJO, tiu de UEA ellaboros apartan laborplanon por tiu celo certigante ĝian efektivigon per komuna komisiito aŭ komisiono.

Fakaj kaj aliaj asocioj organizu siajn kongresojn, servojn kaj agadojn tiel, ke ili estu allogaj ankaŭ al junuloj, precipe praktikantaj fakuloj. Estu lokoj por junuloj en iliaj gvidorganoj.

3-a agad-direkto: tutmondiĝo

Tio signifas la varbadon kaj aktivigon de anoj en landoj kie Esperanto ankoraŭ ne trovis radikojn.

Eŭropo ne plu rolas kiel la unusola pezocentro de la Esperanto-movado; ni bonvenigu kaj daŭrigu tiun evoluon. La regionaj komisionoj de UEA meritas plian apogon kaj diskonigon, interalie per pli elstara loko en ĝiaj ĉefaj eldonaĵoj kaj aranĝoj. La regionaj kongresoj transprenu rolon en la trejnado de instruistoj kaj klerigado pri Esperanto. Ĉiuj organizaĵoj donu pli grandan prioritaton en sia agado al translima kunlaboro kaj edukado al tutmonda konscio, interalie per utiligo de la rilatoj inter UEA kaj ILEI, kaj la diversaj branĉoj de Unuiĝintaj Nacioj.

La plano de UEA — 2001-2004

Strukturaj elementoj

Ni premisas ke organizaj strukturoj utilas nur se ili plenumas difinitajn celojn. Ili ne estas valoro en si mem. Sekve la necesaj organizaj plifortigoj estu ĉiam konsiderataj en la kadro de la atingo de la celoj de ĉi tiu plano. Gravas la sekvaj principoj:

  • Demokratiigo de la vivo de UEA kun pli da respekto por ĉiuj agantoj je ĉiu nivelo.
  • Partoprenigo de komitatanoj de UEA kaj de aliaj funkciuloj en la decidoj kaj en la plenumo.
  • Esenca refortigo de la rolo de la Komitato de UEA kaj de la ceteraj gvidorganoj.
Financaj elementoj

Progreso sur la tri agad-kampoj okazos plej certe per akcepto kaj starigo de ŝlosilaj projektoj. La Estraro proponos kaj la Komitato aprobos kriteriojn kaj procedon por elekto de finance subtenotaj projektoj. La aprobitan procedon efektivigos konkretaj agantoj (asocioj aŭ unuopuloj), per la uzeblaj buĝetaj rimedoj kaj laŭ difinitaj kriterioj por adekvate pritaksi la plenumon.

La Centra Oficejo starigos oficon por sekvi kaj utiligi financeblojn el la fontoj de internaciaj kaj neregistaraj organizoj kaj fondaĵoj, kiuj subvencias projektojn kun celoj kongruaj aŭ parencaj al la celoj de UEA kaj kunlaborantaj Esperanto-organizaĵoj, kiuj ricevu helpon por realigi siajn projekto-prezentojn.

La asocio anticipe taksu por ĉiu jaro la sumon da disponigeblaj rimedoj (el spezokonto, donacoj kaj rentoj el kapitalo).

La asocio dediĉu kaj anticipe buĝetu minimumon de kvin procentoj el tiu sumo ĉiujare al novaj agadoj en ĉiu el la tri ĉefaj agad-kampoj proklamitaj en ĉi tiu plano. La dezirata investo-nivelo (kondiĉe je taŭgaj projektoj kaj plenumantoj) por ĉiu el la tri ĉefkampoj estas dek procentoj.

La asocio fortigu la kontroladon de ekster-asociaj projektoj ricevintaj subvencion el asociaj rimedoj, postulante repagon aŭ kompenson en kazoj de neplenumo.

Surbaze de la pritakso de agado farita de komisiitoj, la Estraro laŭbezone reviziu la plenumantojn kaj rimedojn por la daŭriga agado.

Nepre planindas la sekvaj agadoj en la periodo 2001-2004:
  • Daŭrigo de la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo kun la celo kunlaborigi ĉiujn organizaĵojn reprezentantajn la Esperanto-komunumon.
  • Okazigo de la kampanjo “Por pli vasta komunumo” por varbi kaj grandigi la membrarojn de UEA, Fakaj Asocioj kaj Landaj Asocioj.
  • Okazigo de specifaj agadoj en ĉiu mondoparto por firmigi la movadon tie. Depende de la stato de la movado povos temi pri inform-kampanjoj, kunvenoj, stabiligo de administraj unuoj por la Esperanto-movado en tiu mondo-parto.
  • UEA produktu ĝisdatajn profesi-nivelajn informmaterialojn pri Esperanto kaj ĝia movado — kiujn oni povus utiligi por produkti proprajn nacilingvajn informilojn kaj transdoni al ĵurnalistoj, lingvistoj, simplaj interesiĝantoj... — kaj prizorgu ilian disvastigon por internaciaj kaj landnivelaj uzoj.
  • La Estraro de UEA donu apartan atenton al la materialo ekzistanta por informi lingvistojn kaj ĵurnalistojn.
  • UEA starigu aŭ/kaj aktivigu informan fakon por la ekstera publiko.
  • UEA transiru de pasiva informado (nur al petantoj) al aktiva informado en akceptemaj internaciaj medioj. UEA subtenu, iniciatu kaj okazigu aranĝojn, kiuj montras la praktikan uzeblecon kaj utilecon de Esperanto kaj disvastigu informojn pri ili laŭ ĉiuj eblaj kanaloj.
  • La Estraro de UEA instigu landajn Esperanto-organizaĵojn krei sciencajn societojn, institutojn aŭ alispecajn instituciojn por povi pli profesie kaj kompetente starigi kontaktojn kaj kunlaboron kun sciencaj partneroj.
  • La Estraro de UEA instigu landajn Esperanto-organizaĵojn starigi kontaktojn kun siaj registaroj kaj tute aparte kun la landaj instancoj, kiuj tenas ligojn kun internaciaj organizaĵoj.
  • UEA daŭrigu la Koalicion de NROj por Internacia Helplingvo kun la celo mobilizi neregistarajn organizaĵojn ĉe UN por disvastigi la ideon kaj eblecon de internacia helplingvo.
  • UEA instigu al okazigo de informaj agadoj al eŭropaj instancoj.
  • UEA zorgu pri rilatoj kun la Supera Komisiito de UN pri Homaj Rajtoj kun la celo atentigi pri la lingva dimensio de homaj rajtoj kaj pri Esperanto kiel taŭga solvo.
  • UEA havu klaran kaj deklaritan (internan) lingvopolitikon pri sia oficiala lingvo Esperanto.
Instruado
  • La asocio daŭrigu la kunlaboron kun ILEI por la plenumo de sia instruada agado.
  • Komputil-retaj kursoj kaj servoj ricevu emfazon; estu premioj kaj financado por aparte bonaj hejmpaĝoj kaj retaj projektoj akcelantaj la lernadon kaj paroligon de la lingvo.
  • Aparte oni klopodu pluevoluigi la ekzistantajn centrojn por instruado pri Esperanto kaj igi ilin kunlabori inter si ankaŭ por oferti siajn servojn al neesperantistoj dezirantaj lerni Esperanton.
  • La Universala Kongreso estas fenomeno pristudinda, kiel la plej granda kaj la plej “efika” maniero por ensociigi esperantistojn. Kiel malfermi ĝin al pli vasta publiko, ĉu fari tion, kaj kiel aktualigi ĝian strukturon, estu temoj esplorataj de la Estraro de UEA.
  • La Estraro de UEA, kunlabore kun ILEI, reviziu la ekzistantajn instruilojn kun la celo plibonigi la instruadon pri Esperanto surbaze de modernaj metodikaj malkovroj, uzante ankaŭ novajn eblecojn de komputiloj, elektronikaj retoj k.s., kaj zorgante pri la integrigo de la finstudintoj en la komunumon.
  • La Estraro de UEA signife intensigu sian apogon al la projekto Interkulturo de UEA kaj ILEI per konkrete difinataj rimedoj.
  • UEA kaj ILEI starigu programon de instruista trejnado, kiel esencan elementon de la nove starigata komuna ekzamena branĉo “Instrukapablo”, klopodante enkadrigi elementojn de tiu trejnado en la strukturojn de oficialaj edukaj instancoj.
  • UEA daŭrigu la kampanjon “Savu esperantaĵojn” kun la celo prizorgi kaj savi historie valorajn esperantaĵojn en bibliotekoj kaj muzeoj.
Utiligado
  • La Estraro de UEA instigu la bone funkciantajn fakajn Esperanto-organizaĵojn starigi kontaktojn kun internaciaj organizaĵoj, kiuj okupiĝas pri sama aŭ apuda temo.
  • UEA aranĝu agadojn en regionoj, en kiuj ekzistas etna/nacia streĉo por pruvi la pac-potencialon de Esperanto kaj aparte apogu tiajn projektojn kiel Indiĝenaj Dialogoj.
  • La rolo instrua/kuntena/aktiviga de la revuo de UEA estu atentata.
  • Ni trovu solvojn por maksimumigi la eblecojn de esperantistoj en la entreprena kampo: por Esperanto per Esperanto.
  • UEA havu klaran kaj deklaritan kulturpolitikon.
  • UEA havu klaran kaj deklaritan politikon pri la faka apliko de Esperanto.

Al lingva demokratio

Alvoko al la membroj de UEA/TEJO/ILEI

Karaj membroj (kaj ne-membroj) de UEA/TEJO/ILEI,

dum la Universala Kongreso en Zagrebo la komitato de UEA aprobis novan labor-planon kaj komisiis nin esti speco de “garantia komisiono”, kiu certigos, ke la labor-plano estos kunlabore plenumata de la membroj de niaj tri organizaĵoj.

La nova labor-plano emfazas la jenajn prioritatojn:

  1. informado
  2. instruado
  3. utiligado
  4. plijuniĝo
  5. tutmondiĝo
  6. profesiiĝo

Ili estas en si mem klaraj, kaj vi povas detale legi en la labor-plano mem, kiel ili estas komprenataj.

Ĉu ni bezonis novan labor-planon komence de la 3-a jarmilo? La respondo estas, laŭ ni, jes! Sekve de tio, kion ni ĉiuj faris sub la flago de la Kampanjo 2000, ni nun devas turni nian atenton al la stato de Esperanto en la mondo, kaj reiĝi movado, kiu parolas al la mondo, en maniero, kiun la mondo komprenas (informado), kiu instruas la lingvon kaj la movadon ankaŭ per la lastaj metodoj kaj teĥnikaj rimedoj (instruado), kiu utiligas Esperanton por la normalaj bezonoj de la vivo (utiligado).

Tiaj agadoj estu farataj kun atento al la junularo, esperantista kaj neesperantista, al la tutmonda dimensio de nia agado (por ke ne restu landoj sen esperantistoj) kaj al la uzado de la profesiaj talentoj de niaj membroj.

Unu lasta afero devas esti klara al ĉiuj: ni ne bezonas konkurenci kaj batali inter ni. Ni estas ĉiuj laborantoj por la sama idealo preter kelkfoje tro rigidaj asociaj limoj. La labor-plano, kiun vi legos, emfazas la rolon kaj de UEA kaj de TEJO kaj de ILEI, kaj de ĉiuj aliaj esperantistaj asocioj, kaj ni ŝatus en ĉiuj landoj vidi kunlaboron, eĉ se kun la bezonata memstareco de ĉiu organizaĵo.

Ankaŭ la titolo de ĉi tiu komuniko kaj de la laborplano “Al lingva demokratio!” ne bezonas klarigon. Ĝi tre klare diras, kiu estas la finfina celo de nia laboro.

Ni faros nian komunan eblon por helpi vin kaj ni dankas vin pro viaj estontaj klopodoj.

Renato Corsetti, prezidanto de UEA

Holger Boos, prezidanto de TEJO

Mauro La Torre, prezidanto de ILEI

Osmo Buller, ĝenerala direktoro de UEA

Sorĉa koncerto

Okaze de la 86a Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo, la programo ofertis piankoncerton de 15-jara Andrej Korobejnikov, studento de la kvara lernojaro en Eŭropa Jura Universitato (Moskvo).

Mi kurioze scivolemis la muzikprezentadon de tiu junulo. Kion mi aŭskultis, vere superis ĉion kion mi imagis. La juna pianisto ludis dum pli ol 1,5 horoj malfacilan muzikon de Chopin, Skrjabin, Ĉajkovskij kaj diversajn aldonojn sen notoj (!!!) kun profundaj sentoj kaj brila tekniko. Mi miris pri la nekredebla matureco de lia muzikesprimo. Ni havis la grandan feliĉon travivi neforgeseblan koncerton de tiu genio. Ankaŭ mi havas simpatian impreson de li kiel infano partopreninta en la Infana E-kongreseto. Tie la juna esperantisto Andrej povis ĝui la komunecon kun aliaj infanoj de diversaj landoj, inter ili miaj gefiloj.

Gabriel Chaves

Fiasko kaj fisukceso aŭ verda chauvin-ismo

Kiel oni esperantigu la vorton: ĉu ŝovinismo, ĉu ĉaŭvinismo. La 15a regulo ĉi-kaze dubigas. Temas ne pri inaj ŝovoj, sed pri malestimo al ceteraj planlingvaj movadoj elbuŝe de troverdaj ĉaŭvinistoj.

S-ro Henri Masson, kies delonga okupo estas luktobove ataki ĉion usonan, en LOdE-5 hufobatis tute senkulpan Volapukon, dirinte ke ĝi “fiaskis”. Li tuj ricevis indan respondon de l’ elstara ano de la “fiaskinta” movado (LOdE-7).

Tio ne hezitigis s-ron Valentin Melnikov mismencii la “fiaskon” de Ido kompare kun la “sukceso” de Esperanto en la lasta (8-9a) numero de LOdE. Bedaŭrinde s-ro Melnikov ne precizigis, kion signifas la vorto “fiasko”.

Okupiĝante pri ambaŭ lingvoj, mi povas atesti jenon:

1. En Ido aperas kvankam eta, tamen ĉiutaga retgazeto pritraktanta enmondajn okazaĵojn. (Parenteze: ĝia lingvaĵo estas ekzakte tiu de la Kompleta Gramatiko Detaloza de L. de Beaufront). Mala signo de “fiasko”, ĉu ne? Kiom da ĉiutagaj eldonaĵoj ekzistas en Esperanto?

2. Ĉiuj idistoj ial ajn estas ankaŭ esperantistoj: ĉu eksaj, ĉu pluaj. Ambaŭkaze, ili okupiĝas pri Ido post ioma komparo de ambaŭ lingvoj. Dubindas, ke iu ajn mense sana estus preferinta la “fiaskintan” lingvoprojekton al la “sukcesinta”.

3. La etoso de Ido-movado estas pli amikeca ol tiu en Esperanto. La insultoj kutimaj en la “rondo familia” estas tute neimageblaj inter la idistoj.

4. Kvankam malpli multenombra, Ido-movado estas tamen pli demokratia kaj malpli burokrateca. Tie ekzistas nek estraranoj, nek A- aŭ Z-komitatanoj, nek ĉef- aŭ vicdelegitoj, nek ia “Civito” kun tribestroj kaj prezidontoj de la surpapere naskita “Ŝtato”.

5. La idistoj nomas esperantistojn “nia mi-frati”, t.e. niaj duonfratoj. Ĉu esperantistoj pretas reciproki tion ĉi?

Yenovk Lazian

Invito al eksperimento

Jam de la 1992a jaro mi prilaboras la projekton “Eksperimenta paralela enkonduko de Esperanto en interŝtata korespondado”. Temas pri la traduko kaj interŝanĝo en Esperanto de modeloj de ŝtataj oficialaj kaj juraj dokumentoj, komence de la konkreta temaro pri ekologia kunlaboro. Azerbajĝana ŝtato oficiale subtenis la projekton kaj konsentis pridiskuti partoprenon de Azerbajĝanio en la eksperimento, se estos aliaj ŝtatoj, kiuj deziros partopreni ĝin, ne tuŝantan la ekzistan ordon de la interŝtata korespondado.

Mi supozas, ke surbaze de interŝtataj kontraktoj kun organiz-metodika kaj financa subteno de UEA (kaj, eble, sub patronado de UN) por komenco sufiĉos organizi po unu grupo de E-tradukistoj ĉe ŝtatoj-partoprenantoj de la eksperimento (plej oportune ĉe Kabineto de Ministroj). La grupo tradukos el naciaj ŝtataj lingvoj la dokumentojn, dissendos ilin al la landoj-partoprenantoj de la eksperimento kaj reen.

Kion donos al ni, esperantistoj, ĉi multjara (ne malpli ol 5-jara) eksperimento?

Unue, la oficialan ŝtatan agnoskon de Esperanto, pri kiu la E-mondo revas kaj laboras pli ol 100 jarojn.

Due, tre bonan “tegmenton”, sub kiu ni proponus niajn tradukservojn al la organizaĵoj kaj homoj, al kiuj ne estas tutegale per kiu lingvo-ponto kaj per kia kvalito ilia informo atingos iliajn fremdlandajn partnerojn. Ĝuste pri la kvalito temas, ĉar ni, esperantistoj, bone scias, ke estis organizitaj multfoje diversaj tradukaj konkursoj por multaj lingvoj kaj ĉiam gajnis Esperanto per siaj tradukaĵoj, plej adekvataj, plej proksimaj al iliaj originoj. Ankaŭ pro tio la sukceso de la eksperimento estas garantiita.

Trie, la eksperimento promesas laborlokojn kaj salajron al ni, esperantistoj.

Kvare, la ekstera mondo ricevos neŭtralan, pli facilan, pli altkvalitan, kaj malmultekostan lingvoperilon, kaj pli justan lingvoordon tutmondan, pli sekuran (ankaŭ ekologie) faktoron de kontraŭmilito, eble ne malpli efikan, ol danĝera por la tuta mondo “nuklearmila faktoro de l’ paco”.

Do, por la komenco de la eksperimento necesas kaj sufiĉas partopreno de ankoraŭ 2-3 landoj krom Azerujo. Certe, mi kredas, ke post 5 jaroj la nombro de la landoj-aliĝintoj ege multobliĝos. Tamen por la komenca etapo mi proponis al esperantistoj de Kartvelio kaj Ukrainio, Ĉinio kaj Japanio esplori la eblecon aligi iliajn ŝtatojn al la eksperimento. Nun mi atendas la pozitivajn reagojn de la gesamideanoj el ĉi landoj, kvankam la eksperimento estas malfermita al ĉiuj aliaj.

Ŝaig Bahramoglu Mamedov prezidanto de AzerEA

PIV: ne plu kun rabato

Dum la kongreso en Nagykanizsa, SAT decidis fini la antaŭpagperiodon kun rabatita prezo por la nova PIV. Ekde ĝia apero oni povos aĉeti ĝin laŭ la normala vendoprezo. La definitiva vendoprezo kaj la aperdato de la nova PIV estos anoncitaj en la reto kaj en E-gazetaro.

PK de SAT

Paradoksisto

Fragmento el “La taglibro de l’ verkisto”

de Fjodor Dostojevskij

La taglibro de l’ verkisto, kiun Fjodor Dostojevskij eldonis (kun kelkaj paŭzoj) en la jaroj 1873-1881 estis senprecedenca evento en la Ruslanda soci-kultura vivo pro la vasta gamo de la prezentataj temoj kaj pro la unika prezentostilo de la genia verkisto.

En 1999 ni komencis aperigi fragmentojn el la Taglibro per la satira Enkonduko kaj lirika bildo “facila kaj senenhava” La Centjarulino. En 2000 sekvis Iom pri la mensogado, kaj nun ni prezentas dialogecan ĉapitron Paradoksisto, kiu estis verkita antaŭ 125 jaroj.

Interalie, pri la milito kaj militaj informoj. Mi havas konatan paradoksiston. Mi lin longe konas. Ĉi tiu homo estas malmulte konata kaj strangkaraktera: li estas revulo. Mi nepre rakontos pri li pli detale. Sed nun mi rememoris, ke foje — cetere, jam antaŭ kelkaj jaroj — li foje disputis kun mi pri la milito. Li defendis la militon ĝenerale, eble nur pro emo ludi paradoksojn. Cetere, li estas civila kaj la plej pacema kaj malmalica homo el ĉiuj, kiuj povas esti en la mondo kaj en Peterburgo.

— Sovaĝa estas la ideo, — li diris interalie, — ke la milito estas plago de l’ homaro. Male, ĝi estas la plej utila afero. Nur unu militospeco estas abomeninda kaj efektive pereiga: la enlanda, interfrata milito. Ĝi senvivigas kaj putrigas la ŝtaton, ĉiam daŭras tre longe kaj bestigas la popolon por jarcentoj. Sed la politika, interpopola milito donas ĉiurilate nur utilon, kaj tial ĝi estas tute necesa.

— Ne, neeble, ja popolo atakas popolon, homoj iras por mortigi homojn, kio necesa estas en ĝi?

— Ĉio kaj en alta grado. Unue, estas malvero, ke la homoj iras por mortigi homojn: tio neniam estas sur la unua plano; male, ili iras por oferi la proprajn vivojn — tio devas esti sur la unua plano. Sed tio estas tute alia. Ne estas pli alta ideo ol oferi la propran vivon, defendante siajn gefratojn kaj sian patrujon, aŭ eĉ simple defendante la interesojn de sia patrujo. La homaro ne povas vivi sen grandanimaj ideoj, kaj mi suspektas, ke la homaro amas la militon ĝuste por partopreni en la grandanima ideo. Tio estas bezono.

— Ĉu la homaro vere amas la militon?

— Jes ja! Ĉu iu tristas dum la milito? Male, ĉiuj tuj ekkuraĝas, ĉies spirito firmiĝas, kaj oni ne plu aŭdas pri la pactempe kutimaj apatio kaj enuo. Kaj post la fino de l’ milito oni tre ŝatas rememori ĝin, eĉ se oni malvenkis. Ne kredu, se dummilite ĉiuj diras al la aliaj ĉe renkonto: “Jen la malfeliĉo, jen ni ĝisvivis!” Tio okazas nur pro deco. Male, ĉiu havas feston en la animo. Sciu, ke estas tre malfacile konfesi kelkajn ideojn, ĉar oni nomos vin besto, malprogresemulo kaj kondamnos vin; sed ĉiuj timas. Neniu kuraĝas laŭdi la militon.

— Sed vi parolas pri la grandanimaj ideoj, pri la humaneco. Ĉu grandanimaj ideoj vere ne ekzistas sen la milito? Ja ili povas pli bone evolui dum la paco.

— Tute male, tute male. La grandanimeco pereas dum la longaj pacperiodoj, kaj anstataŭ ĝi aperas cinikeco, indiferenteco, enuo kaj almenaŭ — almenaŭ malica mokado, kaj eĉ ĝi preskaŭ por la sencela amuziĝo, sed ne por la afero. Oni povas diri certe, ke la longa paco malmoligas la homan animon. Dum la longa paco la socian superecon ricevas ĉio fia kaj kruda en la homaro — precipe la riĉeco kaj kapitalo. La honoro, homamo, sinoferemo ankoraŭ estas estimataj kaj aprecataj, ili alte staras nun, post la milito, sed ju pli longe daŭras la paco, des pli tiuj belegaj kaj grandanimaj ideoj paliĝas, sekiĝas, senviviĝas, kaj ĉion konkeras la riĉeco kaj profitamo. Fine restas nur la hipokriteco — hipokritaj honoro, sinoferemo kaj devo; ilin oni verŝajne daŭrigos estimi, malgraŭ la cinikeco, sed nur por la elokventeco kaj formalaĵoj. La vera honoro forestos, kaj restos nur formuloj. La formulo de l’ honoro estas morto de l’ honoro. La longa paco generas apation, malnoblecon de la pensado, moralan koruptecon, ĝi malakrigas la sentojn. La ĝuoj ne delikatiĝas, sed krudiĝas. La kruda riĉo ne kapablas ĝuigi sin per la grandanimeco, kaj ĝi postulas pli obscenajn ĝuojn, pli proksimajn al la afero, do al la senpera kontentigo de la karno. La ĝuoj iĝas karnomanĝaj. La delicemo elvokas volupton, kaj la volupto ĉiam estas kruela. Vi tute neniel povas negi tion, ĉar oni ne povas negi la ĉefan fakton, nome: dum la longa paco la socian superecon fine ricevas la kruda riĉeco.

— Sed la scienco kaj arto — ĉu ili povas evolui dum la milito? Ja ili estas grandaj kaj grandanimaj ideoj.

— Jen mi kaptis vin. La scienco kaj arto evoluas ĝuste dum la unua postmilita periodo. La milito ilin renovigas, refreŝigas, vekas; ĝi firmigas la menson kaj spronas. Male, dum la longa paco ankaŭ la scienco velkas. La scienca laboro sendube postulas grandanimecon kaj eĉ abnegacion. Sed ĉu multaj sciencistoj kapablas rezisti al la tentoj de l’ paco? La falsa honoro, memamo kaj delicemo konkeros ankaŭ ilin. Ekzemple, provu venki tian pasion, kia la envio: ĝi estas kruda kaj triviala, sed ĝi penetras eĉ en la animon de la plej nobla sciencisto. Ankaŭ li deziros partopreni en la universala pompo, en la brilo. Kio estas, kompare kun la triumfo de l’ riĉeco, la triumfo de iu ajn scienca malkovro, kompreneble se ĝi ne estas tiel efekta, kiel la malkovro de la planedo Neptuno? Ĉu, laŭ via opinio, restos multaj honestaj laborantoj? Male, oni deziros gloron, kaj en la scienco aperos ĉarlataneco, strebo al efektoj, kaj precipe utilismo, ĉar oni deziros ankaŭ la riĉecon. Same en la arto: la sama strebo al efektoj, al iu delikateco. Simplaj, klaraj, grandanimaj kaj sanaj ideoj eksmodiĝos; oni bezonos ion multe pli obscenan; oni bezonos artefaritajn pasiojn. Iom post iom perdiĝos la sento pri la proporcio kaj harmonio; aperos perversaj sentoj kaj pasioj, kiujn oni nomas rafinitaj sentoj, sed kiu efektive estas nur vulgarigitaj. Ĝuste ilin la arto ĉiam obeas fine de la longa paco. Se en la mondo ne ekzistus la milito, la artoj definitive velkus. La plej bonajn ideojn al la arto donis la milito kaj batalo. Vizitu teatron, vidu la statuojn, jen Horaco de Corneille, jen la Belvedera Apolono mortiganta la monstron...

— Sed la Madonoj, sed la kristanismo?

— La kristanismo mem agnoskas la ekzistadon de la milito kaj profetas, ke la glavoj ne malaperos ĝis la fino de l’ mondo. Tio estas tre rimarkinda kaj trafa. Ho, en la supera, en la morala senco ĝi sendube malakceptas la militon kaj postulas amon al la gefratoj. Mi mem la unua ĝojus, se oni forĝus plugilojn el la glavoj. Sed ĉu nun necesas forĝi plugilojn el la glavoj? La nuna paco estas ĉie kaj ĉiam malpli bona ol la milito; ĝi estas tiel malpli bona, ke fine estas malmorale gardi ĝin: restas nenio aprecenda, nenio konservenda; estas honte kaj triviale konservi tion. La riĉeco kaj la krudeco de l’ ĝuoj generas pigrecon, kaj la pigreco generas sklavojn. Por reteni la sklavojn en la sklava stato, necesas forpreni de ili la liberan volon kaj la eblon de kleriĝo. Ja vi ne povas malbezoni sklavojn, neniu povas, eĉ se vi estas la plej humana homo, ĉu? Krome mi konstatas, ke dum la paca tempo enradikiĝas poltroneco kaj malhonesto. La homo nature tre inklinas al poltroneco kaj senhonteco, kaj li bonege scias tion; eble pro tio li tiel soifas kaj tiel amas la militon: li sentas ke ĝi kuracas. La milito evoluigas la amon al la gefratoj kaj unuigas la popolojn.

— Kiel ĝi unuigas la popolojn?

— Ĝi devigas ilin reciproke estimi sin. La milito refreŝigas la homojn. La homamo plej bone kreskas nur sur la batalkampo. Estas tre stranga fakto, ke la milito malpli iritas ol la paco. Efektive, en la paca tempo iu politika ofendo, iu insolenta interŝtata kontrakto, politika premo, orgojla memorando — simile nin traktis Eŭropo en la jaro 1863a — iritas la homojn multe pli ol la malkaŝa batalo. Rememoru, ĉu ni abomenis la francojn kaj anglojn dum la Krimea kampanjo? Male, ni eĉ kvazaŭ pli proksimiĝus al ili, ni kvazaŭ parenciĝus. Nin interesis ilia opinio pri nia kuraĝo, ni afable traktis la militkaptitojn; niaj soldatoj kaj oficiroj dum la militpaŭzoj iris al la antaŭpostenoj kaj preskaŭ brakumis la malamikojn, eĉ trinkis vodkon kun ili. Ruslando ĝue legis tion en gazetoj, tamen tio ne malhelpis al ni bonege batali. La kavalireco kreskis. Mi eĉ ne parolu pri la materiaj damaĝoj de la milito: ĉiuj scias la leĝon, laŭ kiu post la milito ĉio renaskiĝas kaj refortiĝas. La ekonomiaj fortoj de la lando dekobliĝas, kvazaŭ fulmotondra nubego faligus abundan pluvon sur la sekan grundon. Ĉiu tuj ekhelpas la militviktimojn, sed dum la paca tempo tutaj regionoj povas pli rapide malsatmorti, ol ni movos nin kaj donos tri rublojn.

— Ĉu dummilite la simpla popolo ne suferas pli ol ĉiuj? Ĉu ĝi ne havas neeviteblajn kaj multe pli grandajn perdojn kaj malfacilaĵojn ol la mondumo?

— Eble jes, sed provizore. Tamen ĝi gajnas pli multe ol malgajnas. Ĝuste al la popolo la milito donas la plej bonajn kaj superajn rezultojn. Ja malgraŭ ĉio, eĉ se vi estas la plej humana homo, vi tamen opinias vin pli supera ol la simplaj popolanoj. Kiu en nia tempo taksas la animojn per la kristanaj kriterioj? Oni mezuras per la poŝo, potenco, forto, kaj la tuta amaso de la simplaj popolanoj perfekte scias tion. Ĉi tie temas ne pri envio — ĉi tie estas iu netolerebla sento de la morala neegaleco, tro doloriga por la simpla popolo. Malgraŭ ĉiaj liberoj kaj malgraŭ ĉiaj leĝoj oni ne povas neniigi la neegalecon en la nuna socio. La sola kuracilo estas milito. Paliativa, efemera, sed konsola por la popolo. La milito firmigas la spiriton de l’ popolo kaj ties konscion pri la propra digno. La milito egaligas ĉiujn dum la batalo kaj interpacigas la sinjoron kaj la sklavon en la plej alta manifestiĝo de la digno — en la oferado de sia vivo por la komuna afero, por ĉiuj, por la patrujo. Ĉu vi vere pensas, ke la amaso, eĉ la plej malklera amaso da kampuloj kaj almozuloj, ne bezonas aktivan manifestadon de la grandanimaj sentoj? Sed kiel la amaso povas manifesti siajn grandanimecon kaj dignon dum la paco? Eĉ la sporadajn manifestiĝojn de la grandanimeco en la simpla popolo ni rigardas, apenaŭ rimarkante ilin, foje kun rideto de nefidemo, foje simple ne kredante, foje eĉ kun suspekto. Se ni kredas la heroecon de iu solulo, ni tuj faras bruon, kvazaŭ pro io neordinara; sed rezulte nia miro kaj niaj laŭdoj similas malestimon. Dum la milito ĉi tio malaperas per si mem, kaj ekregas plena egaleco de l’ heroismoj. La verŝita sango estas grava afero. La reciproka heroeco de l’ grandanimeco generas la plej firman ligon de la neegalaj sociaj statoj. La bienmastro kaj kampulo kune batalante en la jaro 1812a, estis pli proksimaj unu al la alia ol en sia vilaĝo, en la paca bieno. La milito donas al la amaso motivojn por estimi sin; pro tio la popolo amas la militon — ĝi verkas kantojn pri la milito, ĝi poste ĝue aŭskultas legendojn kaj rakontojn pri ĝi... la verŝita sango estas grava afero! Ne, en nia tempo la milito estas necesa; sen la milito la mondo pereus aŭ almenaŭ transformiĝus je ŝlimo, je malnobla koto, infektita pro pusaj vundoj...

Kompreneble, mi ĉesis disputi. Oni ne povas disputi kun revuloj. Sed estas tre strange, ke nuntempe oni komencas disputi kaj rezoni pri la aferoj, kiuj ŝajne jam delonge estis solvitaj kaj enarkivigitaj. Nuntempe oni ilin denove elfosas. Plej gravas, ke tio okazas ĉie.

Tradukis Aleksander Korĵenkov

Notoj

... tiel efekta, kiel la malkovro de la planedo Neptuno? Neptunon malkovris 23 sep 1846 en Berlino Johann Gottfried Galle (1812-1910) laŭ la precizaj lokindikoj, kalkulitaj sendepende de Urbain-Jean-Joseph Le Verrier (1811-1877) kaj de John Couch Adams (1819-1892). Le Verrier kaj Adams ricevis multajn rekonojn. Interalie, ili iĝis korespondaj membroj de la Peterburga Akademio de Sciencoj.

Horaco de Corneille. Protagonisto de la tragedio Horaco (1640) de franca dramaturgo Pierre Corneille (1606-1684),

Belvedera Apolono. Statuo de Apolono en la Belvedera salono de Vatikano. Ĝi estas romania kopio de la originalo kreita de helena skulptisto Leoĥaro ĉ. jaro 320 a.K.

Krimea kampanjo. Ĝi komenciĝis en 1853 kiel milito inter Ruslando kaj Turkio. En februaro 1854 al Turkio aliĝis Britio kaj Francio (poste ankaŭ Sardlando), kiuj invadis en Krimeon. Ruslando malgajnis la militon, kies rezulto estis la Pariza packontrakto.

... kune batalante en la jaro 1812a. Napoleona armeo eniris en Ruslandon 12 jun 1812, kaj 14 dec 1812 ĝi estis plene forpelita el Ruslando.

Novaj libroj

Николай Гудсков. Факты и краткие сведения об эсперанто. — М.: РоСЭ; Импэто, 2000. — 104 с.

Ŝajnas, ke la aŭtoro sekvis la alvokon de Aldo de Giorgi kiu — malgraŭ la propra opinio pri ekzisto de ne pli ol 200 mil esperantistoj — konfesis ke li mem blufas pri milionoj kaj alvokis kunblagi:

... ni ne tro zorgu pri etiko, deontologio, veramo k.s. ... ni tute trankvile kaj senzorge povas (rajtas) iom emfazi, ekscesi, fanfaroneti. (Esperanto. 1999:3).

Nu, la eksprezidanto de REU, moskva anarkiisto Gudskov mencias pri 1 ĝis 18 milionoj da esperantistoj en la mondo. Krom tiu malgratulinda referenco al dubindaj taksoj kaj kelkaj absurdaj asertoj (ekz-e: la lingvaj elspezoj de UN, Unesko k.t.p. formanĝas de triono ĝis du trionoj de la buĝetoj de tiuj organizoj) la cetero de la libro estas ordinara: antaŭparolo, gramatiko kaj du vortaretoj.

Tamen ĝi povus estis pli bona, se Gudskov atentus la konsilojn de Sikosek, kaj se li klare skribus, ke li estas ne nur aŭtoro, sed ankaŭ kompilinto — plurloke “lia” verko vort-al-vorte kopias la dosieron de Stefan Maul por ĵurnalistoj, sed la fonto ne estas menciita.

Pranas Gavėnas. Sankta Kazimiro (1458-1484) / Tradukis el la portugala C.Lemos, L.Knoedt. — 2a eld. — Kaunas: Aušros, 1995. — 96 pĝ., il.

La libron pri “La Unua Laika Juna Sanktulo de la Moderna Epoko” Henrique L. Alves rekomendas jene:

Ĝi estas amplena libro, verkita per sentebla forto de iu, kiu deziras fiksi la vivon de sanktulo kaj la luktojn de lia popolo ... Ĝi estas libro, kiu entenas epopeon de Litovio kaj heroan rezulton de tiom da aspiroj, ĉu triumfantaj, ĉu stumblantaj ... Ĉi tiu libro estas bela momento por legado kaj meditado.

Nu, jes, ĝi estas legebla plezure, precipe se oni jam antaŭe konis la historian fonon de tiu periodo. Kiuj ne konis ĝin, ĝuu la grandecon de Litovio, kiu dum la regado de Vytautas la Granda estis la plej granda orient-eŭropa lando: de balta Palango en la nordo ĝis nigramara Oĉakov en la sudo, de Białystok okcidente ĝis Kursk oriente.

La libron kompletigas epilogo de Alfredas Gusčius kaj (post la epilogo!) ĉapitreto Esperanto en Litovio.

AlKo

Drive kaj navige
Nervi, Mauro. Havenoj: Originalaj poezio kaj prozo / Red. István Ertl; Antaŭpar. Miguel Fernández Martin. — Varna: Bambu, 2001. — 72 pĝ. — (Serio Kargo; Volumo 4).

Persono, kiu bone konas miajn preferojn en literaturo kaj kies opinion mi ĉiam alte taksas, laŭdis tiun libron, kiel la plej bonan poemkolekton de lastaj jaroj.

Do kiam la redaktoro proponis al mi recenzi ĝin, mi volonte konsentis — ja mi ŝatas bonan poezion. Sekvis kelkmonata prokrasto pro objektiva kaŭzo, kaj, ho ve, mi spertis sufiĉe konatan senton: se oni aŭdis laŭdojn pri iu libro kaj longe revas ĝin akiri — do post finfina tralego venas seniluziiĝo, des pli granda, ju pli longis la atendo... Kvankam povas okazi, ke post plia tempopaso la impresoj ŝanĝiĝos.

Jes, poezio. Iom elitisma kaj por elituloj. Majstra tekniko en diversaj formoj — de soneto kaj tercino (tamen, kun sufiĉe ofte lamanta ritmo, kio tute ne tolereblas por legantoj edukitaj per rusa poezio) ĝis senorda vortamaso. La aŭtoro mem asertas, ke “Poezio estas fizika lerto kaj sento de malpleno”, kaj mem neas tion per siaj poemoj. (Tamen, du prozaj “interludoj” min tute ne impresis...) Brila lingvoposedo — eble eĉ iom tro brila, ne ĉiu ŝatos abundon da neologismoj. 13 el la prezentitaj poemoj ricevis en 1979-1996 distingojn en Belartaj Konkursoj de UEA. Certe ĉio ĉi trovos plurajn ŝatantojn, kvankam la preferantoj de simpleco kaj klareco grumblos. Sed eĉ akraj malŝatantoj ne povus aserti, ke la aŭtoro ne havas talenton kaj propran voĉon. Nervi serioze okupiĝas pri filozofio, tradukis el Kafka — tio respeguliĝas en lia poezio. Morna, deprimiga etoso — ĉu tuta nia vivo vere estas tiom nigra?..

Pluraj kritikistoj trovas en la poezio de Nervi (nov)barokismon. Mi tamen prefere dirus, ke temas pri impresionismo: bildriĉa lingvo kun abundaj, plurtavolaj metaforoj, kun diverse kompreneblaj alegorioj. Ĉiu aparta vorto klaras, sed kune ili formas strangan svagan bildon kaj vekas, probable, plej diversajn pensojn en diversaj homoj — samkiel serioza klasika muziko. Ne hazarde unu el la poemoj nomiĝas “Suito por baroka fluto”...

Apenaŭ estas senco ion citi: gravas la etoso, la impreso, kiun kreas nur la tuta verko kaj kiun malfacilas vortumi. La konscio rifuzas ĉion sobre analizi, eĉ memorfiksi ion precizan. Se vi havas konvenan humoron — vi legos kun plezuro, ĝuos la poemon samkiel aroman kaj amaran noblan trinkaĵon. Aŭ la humoro mem kreiĝos dum legado.

Preskaŭ la tutan libron obsedas la komparo de homo kun ŝipo — tion diverse prezentas la poemoj, pro tio nature aperas la titolo. La vivo estas vojo, kaj ne nur tra maro: jen la impresoj kaj skizoj pri trajno, stacidomo, diversaj urboj, renkontitaj homoj... Leviĝas la figuroj el pratempo — Odiseo, Don Juan; la aŭtoro parolas per la voĉoj de Tristan kaj Jago.

Se la libro hazarde trafos en viajn manojn nur por kelkaj minutoj kaj vi ne povos legi ĝin plene — do por ricevi impreson atentu almenaŭ “Tri decidojn de Narciso”.

Kaj unusola verslinio longe obsedas, esprimante kvintesence la poezion de Nervi:

Nur morto, morto kaj muziko regos.

Kaj paradokse, post tiom da nigro kaj amaro enanime fine restas plejparte helo.

Valentin Melnikov

Kion ni legas?

Revuo Esperanto, ĉiujare publikigas la furorliston de la Libroservo de UEA — la plej granda librejo en Esperantujo, kiu laŭ la takso de Osmo Buller okupas almenaŭ trionon de la tuta Esperanta libromerkato. Ĉar ekde 1989 la administrado de la Libroservo okazas komputile, oni povas facile resumi la vendostatistikojn. Tio estas farita: en la ĵus ricevita julia-aŭgusta kajero de Esperanto aperis listo de cent libroj, plej bone venditaj dum la lastaj 12 jaroj 1989-2000.

Laŭ ĉi tiu listo, la plej populara estas la lernolibro de Audrey Childs-Mee kun 3233 venditaj ekzempleroj. UEA vendis pli ol mil ekzemplerojn de dek unu libroj.

1. Childs-Mee A. Saluton* 3233

2. Pasporta Servo* 3138

3. Piron C. Gerda malaperis! 2075

4. Kalocsay K., Waringhien G. Plena analiza gramatiko de Esperanto* 1532

5. Boulton M. Faktoj kaj fantazioj* 1490

6. Nova Esperanta Krestomatio / Red. W.Auld* 1448

7. Internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA* 1398

8. Zamenhof L. Proverbaro esperanta 1142

9. Ojalo J. Esperantaj sinonimoj 1049

10. Milne A. Winnie-la-Pu 1049

11. Röllinger H. Monumente pri Esperanto 1011

(La Pasporta Servo okupas la duan lokon pro la suma vendo de pluraj jar-adresaroj, de kiuj UEA kutime vendis po 300-400 ekz.)

En la listo dominas la libroj, eldonitaj de UEA/TEJO (markitaj asteriske), ĉar la landaj libroservoj kutime mem mendas la librojn de aliaj eldonejoj, kaj la nacilingvajn lernilojn kutime la eldonejoj mem vendas en siaj lingvoteritorioj.

Cetere, ĝuste la lerniloj kaj aliaj prilingvaj verkoj estas supre, kaj tio klare montras la legopreferojn en Esperantujo, kie preskaŭ ĉiuj (escepte de la nemultaj “denaskuloj”) lernas la lingvon helpe de lernolibroj kaj vortaroj. Beletraj verkoj estas malpli popularaj (krestomatioj, legolibroj kaj bildlibroj ne estas en la suba listo), la plej vendita beletraĵo estas nur sur la deka loko

10. Milne A. Winnie-la-Pu (Trad. I.Kellermann, R.Lewin)* 1049

21. Sekelj T. Kumeaŭa, la filo de la ĝangalo* 742

31. Esperanta antologio / Red. W.Auld* 595

37. Beaucaire L. El la vivo de Bervala sentaŭgulo 515

44. Saint-Exupéry A. La eta princo (Trad. Pierre Delaire) 461

47. Koffi G. De vilaĝo al ĉefurbo* 444

52. Schwartz R. ... kun siaspeca spico! 412

56. Kalevala (Trad. J.E.Leppäkoski) 388

57. Valano J. Ĉu li venis trakosme? 379

60. Dresen H. Norda naturo 366

AlKo

Impona memorlibro pri Ivo Lapenna

Ĝustatempe por oficiala lanĉo en UK-86 en Zagrebo aperis impona memorlibro pri Ivo Lapenna, la arkitekto kaj konstruinto de la moderna UEA, kiu komencis sian monumentan agadon por Esperanto ĝuste en la ĉi-jara kongresurbo.

Eseoj memore al Ivo Lapenna aperis sub aŭspicioj de Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna. Ĝi estis eldonita de Torben Kehlet, kiu 31 maj subite forpasis dum li estis faranta, kune kun s-ino Birthe Lapenna, la lastajn prespretigajn tuŝojn pri la libro. Memorpaĝo komence de la libro omaĝas al tiu elstara Esperanto-eldonisto.

La 417-paĝa libro, redaktita de Carlo Minnaja, kunigas 47 kontribuaĵojn de 29 verkintoj. La tekstoj konsistigas fascinan mozaikon de personaj rememoroj pri homo kaj amiko kaj de studoj pri la agado de Ivo Lapenna sur plej diversaj kampoj, apud kelkaj eseoj malpli rekte ligitaj al Lapenna.

Krom plenkolora kovrila portreto de Lapenna, la allogon de la libro kreskigas abunda kolekto de fotoj el la privata kolekto de s-ino Lapenna. Akompanas la libron ankaŭ kompakta disko kun tri paroladoj de Ivo Lapenna.

La Libroservo de UEA estas la ĉefdistribuanto de la libro.

GK UEA

JoMo Friponas!

La unua kodisko estas surbendigita en propra Vinilkosmo-Son-Studio!

JoMon ne plu necesas prezenti, ĉar li jam sufiĉe famas. Li multe koncertas en Esperantujo, ĉu kun la bando Liberecanoj, ĉu sola.

Pro tio oni ofte petis ke JoMo surbendigu tiun personan etoson kiu kutime ĉeestas liajn solo-koncertojn, ekzemple en Kerkrado (IJK), Ostravo (IMUR), Ĉeboksaro (Festo de la lingvoj), Torino (IJF), Wetzlar (IS), diversaj EoLAj, KAFE kaj IJKoj.

Vi ja scias ke JoMo estas fripono. Lasite libera en la tutnova studio de Vinilkosmo, kaj kaŝite de la mondo, la kantisto ne povis kontraŭstari sian emon aldoni “kelkajn” pliajn akustikajn instrumentojn kaj voĉojn.

Tial tiu ĉi soloalbumo ne nur fidele respegulas la scenejan etoson de la koncertoj de JoMo kiam li ludas Sooooola! sed ĝi ankaŭ havas etajn plusojn.

Jen multstila kodisko de JoMo kun gajaj kaj dancigaj kantoj latinamerik-etosaj, kantriaj, slavecaj, kaj eĉ blusaj, kun tekstoj elvokantaj la espomovadon, pacon, amon, liberecon, apartan atentan zorgon al nia kara planedo, naturo, kaj la Homaro.

En la kanto En la IJK kunkantis lokaj esperantistoj, kaj en la porinfana kanto Suno sunu kunkantis esperantistaj infanoj. En ĝi aperas ankaŭ liberecana kanto memore al Buenaventura Durruti, mortinta dum la hispana civilmilito, kaj elstara espotraduko de La Bambo fare de A. Zocato.

La rezulto de tiu ĉi kodisko estas etosiga, danciga, indega por varmaj noktoj de espaj renkontiĝoj ĉie en la mondo. Unuafoje ĝi estis prezentita okaze de la koncerto de JoMo dum la 57a IJK en Strasburgo, kie ĝi furoris!

JoMo Friponas! Referenco: VKKD 44, disponeblas ĉe la kutimaj libroservoj aŭ ĉe Vinilkosmo, po €13,75 + €3,13 por sendokostoj al Francio kaj €3,05 al Eŭropa Unio (aliaj landoj, por pliaj kvantoj, aŭ libroservoj, konsultu nin).

Vinilkosmo *Esperanto-Muzik-Prod.* Adreso: FR-31450 Donneville, Francio

Telefono: 5 61 81 95 65, Faks.: 5 34 66 04 15,

Rete: vinilkosmo@esperanto.org

TTTejo: http://www.vinilkosmo.com

Mozaiko

Ni ricevis 15 solvojn de la linia krucvortenigmo el la junia Ondo. Ĉiuj estis tute ĝustaj. Ilin sendis: Malcolm Jones, Mary Najbaro, Jack Warren (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Lucien Giloteaŭ, Yenovk Lazian, Pascal Vilain (Francio), Hanna Skalska (Pollando), Viktor Alikin, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Valentin Melnikov, Oleg Sevruk, Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando).

Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Vilĉjo Walker el Britio.

Ni gratulas!

La ĝusta solvo: 1. pulvo; 2. pulvoro; 3. rosti; 4. stiril’; 5. rilat’; 6. atesti; 7. estimi; 8. migr’; 9. graci’; 10. acida; 11. dato; 12. tomat’; 13. matur’; 14. urso; 15. somer’; 16. merkato; 17. kato.

Krucvortenigmo

Ne necesas sendi al ni ĉiujn respondojn. Solvu la krucvortenigmon kaj poste kalkulu: Kiom da literoj “B” estas en la krucvortenigmo? Sendu al ni respondon al la demando tiel, ke ĝis atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. jaŝĉik 1248) aŭ rete (kulakova@akb.mplik.ru) antaŭ 1 dec 2001.

Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

1. Delikate plaĉa kaj loga pro sia agrableco (R); 2. Amo al patrujo kaj inklino servi al ĝi; 3. Kantbirdo; 4. Tute ŝirmita kontraŭ infekta malsano; 5. Faranta ion je la ĝusta tempo; 6. Durada veturilo; 7. Senfenestra ĉambro (R); 8. Unuiĝo; 9. Kolekto de prozaj kaj poeziaj pecoj, kompilita laŭ pedagogia, instrua vidpunkto; 10. Modere trinkanta kaj manĝanta; 11. Aro da superaj oficiroj, havanta la ĝeneralan direktadon de armeo (R); 12. La plej alta perfekteco, kiun oni povas imagi, sed neniam plene atingi (R); 13. Genta; 14. Demono.

Kompilis Tatjana Kulakova

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81) L (LOdE-82)

L

Li ĉiam portis maskojn, neniu rimarkis, kiam li prezentis propran vizaĝon.

Li estas honestulo, neniam ŝtelas pli ol decas.

Li estas komencanto: por babili li bezonas vortaron aŭ vinbotelon.

Li estas talenta aktoro. La spektantojn li ne vekis ĝis la fino de la dramo.

Li kredas nur proprajn mensogojn.

Li kutimas prelegi ĝis la lasta aŭskultanto.

Li ne kredas horoskopojn, la propran legis nur por scii, kion li ne kredas.

Li neniam perfidis sekretojn, ĉar neniu konfidis ilin al li.

Li por libero pretis riski la vivon ... fremdan.

Li subtenas neniun flankon de la batalo, li subtenas la batalon mem.

Li tiel ofte ripetis la mensogon, ke finfine kredis ĝin esti vero.

Li volis esti ridiga, sed estis nur ridinda.

Lian prelegon venis cent partoprenantoj, kaj unu aŭskultanto.

Libroj estas amikoj... ankaŭ de niaj malamikoj.

Libroj estas plej bonaj amikoj de la homo: ili neniam petas monprunton.

Iom pri lernejanoj

— Nu, kion oni instruis al vi en la lernejo hodiaŭ?

— Skribadon.

— Bonege! Kion do vi skribis?

— Mi ne scias, ja oni ankoraŭ ne instruis al ni legadon.

* * *

Patrino: “Peĉjo, kion vi faras en la kuirejo?”

Peĉjo: Nenion specialan, mi nur neniigas nenecesajn manĝaĵojn.

* * *

— Johano, kial vi hodiaŭ ne lavis la vizaĝon? Mi povas diri, kion vi matenmanĝis, — diris instruisto.

— Kion do? — redemandis Joĉjo.

— Ovojn! Tio estas bonege videbla.

— Tute malĝuste, — ĝojis Joĉjo. — Mi manĝis ovojn hieraŭ vespere.

* * *

Unuaklasano plendas al sia patrino:

— Mi tute ne komprenas la gepatrojn. Kial vi senpacience atendas, kiam la eta Anjo komencos paŝi kaj paroli, sed min vi.n konstante devigas trankvile sidi kaj fermi la buŝon?

Plukis kaj tradukis Halina Gorecka

Koran gratulon al nia leganto kaj amiko

Sergej Potoskujev

kiu antaŭnelonge iĝis dekano de la fizika-matematika fakultato de la Niĵnij-Tagila Ŝtata Pedagogia Instituto.

La Ondo

Kalendaro

2001

29 sep – 6 okt. Lloret de Mar (Katalunio).

9a Internacia Esperanto-Semajno de la Kulturo kaj Turismo.

Santiago Torné Grau, Ap. 423, ES-08200 Sabadell, Hispanio.

Rete: luisserrano@mixmail.com.

20-22 okt. Hefei (Ĉinio).

Ĉina Konferenco pri Esperanto-Turismo.

Dongshi Qu, Dongyuan Xincun, 434 Hao Xinxiang, CN-230011 Hefei, Ĉinio.

Rete: liujian0754﹍cn@sina.com.

9-14 okt. Mielno (Pollando).

La 1a ĈARMo (Ĉebalta Aŭtuna Renkontiĝo — Mielno).

PEA-Filio en Koszalin, box. 30, PL-75-016 Koszalin, Pollando.

Rete: staman@ka.onet.pl.

9-11 nov. Gliwice (Pollando).

GRUPE-5.

uł. Kormoranów 39/16, PL-44-114 Gliwice, Pollando.

Rete: staman@ka.onet.pl.

8-9 dec. Kaunas (Litovio).

Zamenhofaj Tagoj.

p.k. 167, LT-3000 Kaunas, Litovio.

Rete: e-asocio@mail.lt.

8-9 dec. Mexicali (Meksiko).

Unua Kunveno de la du Kalifornioj.

Rete: rufegon@mxl.cablemas.com.

15-16 dec. Kaliningrad (Ruslando).

Zamenhofa Semajnfino.

RU-236039 Kaliningrad, ab. jaŝĉik 1248, Ruslando.

Rete: sezonoj@yahoo.com.

27 dec 2001 – 3 jan 2002. Rotenburg (Germanio).

45a Internacia Seminario.

Temo: “Eŭropa unuiĝo — idealo kaj realo”.

Grellstr 36, DE-10409 Berlin, Germanio.

Rete: bero@esperanto.de.

27 dec 2001 – 3 jan 2002. Magdeburg (Germanio).

18a Internacia Festivalo.

Temo: “Unu mondo — kvin kontinentoj”.

Hans-Dieter Platz, Postfach 1148, DE-34303 Niedenstein, Germanio.

Rete: HDP@internacia-festivalo.de.

30 dec 2001 – 3 jan 2002. Poprad (Slovakio).

Silvestra Balo kaj Vintraj Ekskursoj.

Sobotské nam. 39, SK-058 01 Poprad, Slovakio.

Rete: milanzvara@hotmail.sk.

2002

5-18 jan. Perth (Aŭstralio).

18a Somerkursaro de Esperanto.

Esperanto League of WA, 33 Moore Street, East Perth 6004 Western Australia, Aŭstralio.

Rete: trish7@tpg.com.au.

7 jul. Rigo (Latvio).

12a Internacia Esperanto-Kongreso Verda Ondo.

Kr. Valdemara 145-32, Rīga, LV-1013, Latvio.

Rete: mtimermane@hotmail.com.

3-10 aŭg. Fortalezo (Brazilo).

87a Universala Kongreso de Esperanto.

Temo: “Diverseco: ŝanco, ne minaco”.

Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Rete: uea@inter.nl.net.

Peranto de UEA, Halina Gorecka, akceptas kongreskotizojn kaj aliajn pagojn en Ruslando.

RU-236039 Kaliningrad, ab. jaŝĉik. 1248, Ruslando.

Rete: sezonoj@yahoo.com.

Internacia Fotokonkurso

145 fotoverkojn de kelkaj dekoj da amatoraj kaj profesiaj fotistoj el 21 landoj ni ricevis en la unuaj tri Internaciaj Fotokonkursoj. La plej bonaj fotoj aperis en La Ondo de Esperanto kaj en kelkaj aliaj gazetoj.

La 15an de decembro 2991 ni organizos fotoekspozicion kadre de la Zamenhofa Semajnfino en Kaliningrad.

Intertempe estis anoncita la kvara Fotokonkurso. x

Kristina de Stanković P.Nebojša (Niš, Jugoslavio)

Pardonu, en Ĉinio nun estas noktomezo de Robert Kamiński (Łódż, Pollando).

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №11

Redakcie

Kiam formiĝis nuna redakta stabo de Pola Esperantisto, ni alfrontis la kutimajn demandojn: kia estu la revuo, al kiu ĝi servu unuavice, kiun vojon ĝi sekvu?

— skribis Jerzy Leyk en la enkonduko de Pola Esperantisto, jaro 1981, n-ro 3-4.

Pri la samaj demandoj denove parolas esperantistoj en Pollando, ĉar la prezidanto de PEA, Stanisław Mandrak, lanĉis diskuton pri la temo: “Ĉu Pola Esperantisto reaperu?”

Ĉar ni, esperantistoj, kun granda sentemo rilatas al la naskiĝlando de Esperanto, ni ĝoje salutus la reaperon de Pola Esperantisto. Sed neniu revuo estas eldonata por akcepti salutojn. Ĉu ni same ĝoje kotizus por vivteni ankoraŭ unu revuon?

La nuna konjunkturo de la gazetmerkato en Esperantujo ne estas favora. Kvankam nuntempe oni povas facile fondi kaj eldoni gazeton per negranda investo, la tradiciaj asociaj gazetoj nun devas konkurenci kun la reta informado — pli rapida kaj nemultekosta (eĉ senpaga).

Ne estas problemo eldoni, de tempo al tempo, parte nacilingvan asocian bultenon, kaj tiajn eldonas multaj lokaj societoj kaj landaj asocioj. Per ili la eldonanta organizo informas pri sia agado, anoncas aranĝojn, korespondas kun la membroj, gratulas, funebras. La membroj, kiuj ricevas la bultenon kontraŭ sia asocia kotizo, kutime indulgeme traktas sian bultenon. Tiaj estas pli ol 90% de la periodaĵoj Esperantaj.

La vera revuo havas alian nivelon. Ĝi ne povas sukcese ekzisti sen faksperta ĵurnalisto dediĉanta horojn kaj tagojn al la redaktado kaj korespondado, sen teamo da kunlaborantoj, sen mono por kompensi la deficiton de la komencaj jaroj ktp. Sed la intelekta, kultura kaj lingva nivelo de la pola esperantistaro estas alta, kaj en Pollando ja estas bonaj redaktantoj kaj talentaj aŭtoroj; verŝajne ankaŭ la monrimedoj estos trovitaj.

Tamen ne sufiĉas solvi la problemojn homan kaj monan. Tre gravas ellabori klaran kulturpolitikan koncepton pri la revuo.

Antaŭ dudek jaroj oni ĝin ellaboris kaj, laŭ Leyk, decidis provi:

ne per “io por ĉiu”, ankaŭ ne per la “Pollando por eksterlandanoj”, ĉar ne tiel, laŭ ni, dividiĝas la legantaro de landa E-revuo. Retrorigardante la E-revuaron, ni trovis plurajn kampojn preskaŭ ne tuŝatajn aŭ indajn plian utiligadon. El inter tiuj ni elektis kulturon kaj socian vivon de la E-komunumo.

La elekto estis bonega, kaj la tiama PE kun verkoj de Leyk, Żelazny, Tyblewski kaj aliaj legendaj (en ambaŭ sencoj de ĉi vorto) aŭtoroj apartenas al nia komuna spirita riĉaĵo, same kiel La Revuo, Literatura Mondo, La Nica kaj Norda Prismo. Ili estos gardataj kaj relegataj ĝis kiam en la mondo restos almenaŭ unu legoscia esperantisto.

La nova PE, kompreneble, ne devos daŭrigi la temaron de sia antaŭulo, sed ankaŭ ĝi trovu sian propran vizaĝon, per kiu oni konu kaj distingu ĝin inter la amaso da aliaj gazetoj. Se Mandrak kaj liaj kolegoj ellaboros klaran koncepton, se ili trovos niĉon por sia revuo, ĝi estos ne ankoraŭ unu revuo, sed unu el la plej bonaj. Tian revuon Pollando meritas.

Sukcesojn!

Aleksander Korĵenkov

La kovrilpaĝa foto montras Osmon Buller en la parlamentejo de Litovio; je lia dekstro sidas Povilas Jegorovas kaj je lia maldekstro estas Stasys Kružinauskas. (Foto de Kęstutis Vanagos)

Granda subteno en Litovio

Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller 24-28 sep vizitis Litovion por esplori eblecojn organizi la 89an Universalan Kongreson de Esperanto en Vilnius en 2004.

Dum la vizito Litova Esperanto-Asocio (LEA) havis la celon ne nur diversflanke montri pozitivajn eblecojn por UK en Vilnius, sed ankaŭ fari tiel, ke la vizito de la plej altranga funkciulo de UEA donu impulson por la Esperanto-movado en Litovio, ke ĝi estu granda informprojekto pri Esperanto en Litovio.

Pro tio LEA tre zorge antaŭpreparis la viziton, planis tre multajn rendevuojn kun litovaj altranguloj, vaste informis pri tio litovajn amaskomunikilojn. Al ĉiuj litovaj eminentuloj, kun kiuj ni planis renkontigi s-ron Osmo Buller, LEA sendis leteron kun klarigoj pri la UK kaj la vizito kaj peto pri aŭdienco. Al la letero estis aldonitaj utilaj materialoj pri Esperanto, UEA kaj UK en la litova lingvo.

Poste mi kaj la parlamentano esperantisto Stasys Kružinauskas vizitis preskaŭ ĉiujn funkciulojn aŭ iliajn konsilantojn kaj traktis pli detale. Krom la vizitoj okazis multaj telefonaj kontaktoj kaj konsiliĝoj. (Nur la registaran palacon mi vizitis kvarfoje kaj traktis la aferojn kun diversaj registaraj oficistoj). Al ĉiu litova altrangulo ni listigis skribe kaj vorte demandojn, pri kiuj eventuale povus temi dum la vizito. Tiuj demandoj variis depende de koncerna persono kaj temis ne nur pri UK, sed ankaŭ pli vaste pri intensigo de E-movado en Litovio kaj kiel al tio povus kontribui koncerna instanco. Do jam antaŭ la vizito ni ricevis skribajn subtenojn al UK de ses diversaj litovaj instancoj.

Kaj pro la akurata anticipa preparo kaj pro la multjara serioza agado de esperantistoj en Litovio kaj pro modela agado de Osmo Buller dum la vizito ĉio pasis tre sukcese. Ni atingis ĉion, kion ni planis kaj antaŭvidis. En la preparlaboro tre multe helpis parlamentano Stasys Kružinauskas. Ankaŭ dum la vizito de Osmo Buller ni preskaŭ ĉiam ĉe ĉiuj altranguloj estis triope.

Entute, ni vizitis 19 litovajn eminentulojn:

Valdas Adamkus (Prezidento de Litovio),

Česlovas Juršėnas (Vicprezidanto de la parlamento),

Antanas Valionis (Ministro pri eksterlandaj aferoj),

Algirdas Monkevičius (Ministro de edukado kaj scienco),

Roma Dovydėnienė (Ministrino pri kulturo),

Alfredas Šlekys (Direktoro de ŝtata turisma departemento),

Petras Auštrevičius (Ĝenerala direktoro de Komitato pri Eŭropaj aferoj),

Valentinas Milaknis (Ĝenerala direktoro de Litova nacia radio kaj televido),

Gediminas Paviržis (Regionestro de Vilnius),

Artūras Zuokas (Urbestro de Vilnius),

Gediminas Ilgūnas (Direktoro de direkcio de 1000-jariĝo de Litovio),

Leonarda Jekentaitė-Kuzmickienė (Ĝenerala sekretario de Litovia nacia komisiono de UNESCO),

Gediminas Dalinkevičius (Prezidanto de parlamenta komitato pri homaj rajtoj),

Arvydas Juozaiti (Konsilisto de ĉefministro de Litovio pri kulturo kaj edukado),

Benediktas Juodka (Prezidanto de Litovia scienca akademio kaj rektoro de Vilniusa universitato),

Egidijus Aleksandravičius (Prezidanto de Senato de la universitato Vytautas la Granda en Kaunas),

Zigmantas Benjaminas Kazakevičius (Vicregionestro de Kaunas),

Gediminas Jankus (Sekretario de urba konsilio de Kaunas),

Algimantas Puidokas (Prezidanto de urba konsilia komitato pri kulturo kaj edukado de Kaunas).

Ĉi listo estas monda rekordo de ajnaj ĝis nun okazintaj tiaspecaj vojaĝoj de UEA-funkciuloj.

Krome, okazis du gazetaraj konferencoj — en la parlamentejo kaj en la novaĵagentejo BNS (Baltic News Service). Precipe sukcesa estis tiu en la parlamentejo. Speciala renkontiĝo okazis en la redakcio de nacia taggazeto Kauno diena en Kaunas. Okazis renkontiĝoj de Osmo Buller kun esperantistoj de Vilnius kaj de Kaunas.

Dum ĉiuj vizitoj estis ricevita apogo kaj subteno por UK en Litovio kaj por intensigo de litova E-movado.

Dum la vizito de Osmo Buller kaj renkontiĝoj kun litovaj gvidantoj temis pri enigo de la eventuala UK en Litovio en la programon de 1000-jariĝo de Litovio, pri eluzo de Esperanto kaj eventuala UK por disvastigo de scioj pri Litovio, pri informado por altiri pli multajn kongresanojn al Litovio, pri enigo de instruado de Esperanto en programojn de Litova televido kaj radio okaze de UK, pri enigo de disaŭdigoj en Esperanto en Litovan radion, pri elsendoj pri lingvaj problemoj, egalrajta kaj demokratia internacia komunikado en programoj de Litova televido kaj radio, pri organizo de sciencaj esploroj pri esperantologio kaj interlingvistiko en Litovia scienca akademio kaj Vilniusa universitato, pri organizo de scienca konferenco pri lingvaj problemoj okaze de eventuala UK en Litovio, pri plivastigo de E-instruado en Litovio en ĉiuj niveloj, pri eventuala pozicio de Litovio en internaciaj organizaĵoj pri lingvaj problemoj, unue en UNESCO kaj Eŭropa Unio k.s.

Pro spacomanko ne eblas mencii ĉiujn konkretajn interkonsentitajn aferojn kaj promesojn, sufiĉas diri, ke praktike ĉiuj niaj proponoj estis akceptitaj

Pri la vizito tre vaste informis litova gazetaro, radioj, televidoj, novaĵagentejoj. Sufiĉas diri, ke en ĉiutaga listo de gravaj eventoj en Litovio ambaŭ litoviaj novaĵagentejoj — ŝtata ELTA kaj privata BNS — ĉiutage estis menciata la vizito de Osmo Buller kun konkreta programo de renkontiĝoj en la koncerna tago. Krome, ELTA dissendis kvar ampleksajn informojn pri la vizito kaj Esperanto, ankaŭ BNS disvastigis kelkajn ampleksajn informojn. Multaj gazetoj informis pri la vizito jam dum la vizitosemajno, kelkaj aperis post la vizito. Osmo Buller estis intervjuita.

Mi kore dankas s-ron Osmo Buller, kiu tre digne, kompetente, solide, modele, perfekte kaj brile prezentis Esperanton ĉe multaj litovaj eminentuloj kaj heroece eltenis tiun maratonan intensan programon. La vizito lasis tre bonajn impresojn en Litovio. Restas nur atendi decidon de la Estraro de UEA pri UK en 2004.

Povilas Jegorovas prezidanto de LEA

Ago-Tago por Esperanto

... en Luksemburgio

(Nun). 6 okt okaze de la Ago-tago ni starigis budon por Esperanto kaj SAT-Amikaro en la Festo de la rezistado — Tria renkontiĝo por la homaro kaj kontraŭ la novliberalismo en Esch sur Alzette (Luksemburgio). Ni diskutis kun dekoj da homoj pri la lingva problemo kaj Esperanto. Al ili ni disdonis flugfoliojn pri Esperanto. Partoprenis ĉ. 200-300 homoj el Belgio, Luksemburgio, Francio kaj Germanio. Ĝenerale ili trovis valora la “ideon” pri Esperanto.

... en Mongolio

6 okt Mongola Esperanto-Asocio unuafoje agotagante organizis en la Nacia parko “Terelgh” apud la ĉefurbo Ulaanbaatar puriglaboron de bordoj de rivero Tuul. La aranĝon partoprenis pli ol 20 esperantistoj, inter ili vicprezidanto de UEA, Lee Chong-Yeong.

Tiutage la ĉefa paroltemo inter ili estis Esperanto. Tie ili konigis Esperanton al funkciuloj kaj laborantoj de la Nacia parko. Ili ankaŭ ekskursis en ĉirkaŭa pitoreska pejzaĝo kaj piknikis. Multaj el ili gajnis esperantaĵojn pro sia bona laboro kaj bela kanto.

Kaj kelkaj problemoj estis deciditaj surloke; okazigi la unuan Esperanto-kongreson Mongolan en la venonta somermezo samloke. Ĉiuj funkciuloj kaj laborantoj de la Nacia parko, komencos lerni Esperanton, la Nacia parko farmigos terpecon (sur sia teritorio) por uzado de esperantistoj ktp.

Pri la aranĝo raportis televido Channel-25 kun intervjuo de Lee Chong-Yeong.

Chimedtseren Enkhee sekretario de Mongola E-Asocio

... en Brazilo

(Nun). Ago-Tago sukcesis en la urbocentro de Rio de Janeiro. Komune organizita de Kultura Kooperativo de Esperantistoj kaj Asocio Esperantista de Rio de Janeiro, ĝi kunigis 15 gesamideanojn, kiuj entuziasme disdonis prospektojn al la preterpasantoj, kiuj scivoleme ne nur ricevis la propagandilon, sed multaj el ili alparolis la esperantistojn, farante demandojn pri la afero. Entute, oni distribuis 3000 flugfoliojn. Oni ankaŭ metis grandan rubandon sur la kradoj de la publika ĝardeno de Largo da Carioca, kiu trafe atentigis la publikon pri la evento.

... en pollingva televido

Komence de oktobro en pollingvaj kanaloj de TV oni povis spekti kelkajn filmojn ligitajn kun Esperanto.

5 okt kanalo TV Polonia, satelite spektebla en la tuta mondo, prezentis vespere (ripetis nokte) la 15-minutan dokumentan filmon de Roman Dobrzyński pri Bona Espero en Brazilo, kun multe da scenoj de la bieno, lernejo, infanoj, kaj kun la intervjuoj kun ges-roj Grattapaglia, Luis Zaleski-Zamenhof, pollanda ambasadoro en Brazilo kaj aliaj. Ĝi estis prezentita en la pola lingvo, sed oni povis aŭdi la intervjuitojn en Esperanto en la fono. Pollanda ambasadoro, s-ro Zakrzewski, dum la renkontiĝo en la ambasado interalie diris: “Ni gratulu nin reciproke, pro tio ke sur la pola tero naskiĝis tiel eminenta polo — Ludwik Zamenhof”.

11 okt en la sama kanalo posttagmeze (kun nokta ripeto), en la ciklo Konataj-nekonataj estis prezentita duonhora filmo Jam venis tempo — rakonto pri Ludoviko Zamenhof. En la filmo la “ĉefgardisto” de la Belostoka Muzeo rakontis pri la familio de Zamenhof, anoj de la Belostoka E-Societo kaj reprezentanto de Fondaĵo Zamenhof parolis pri ilia agado.

De 5 ĝis 13 okt en pollingva franca kanalo Planete estis sepfoje prezentita en la ciklo En la labirinto de lingvoj unuhora filmo. Ĝi pritaksis la simultanan tradukadon en EU, problemojn kaj kostojn de la tradukado, formojn de komunikado ebligantaj transpaŝi la lingvajn barilojn. Dum dekkelkaj minutoj estis prezentita ankaŭ Kastelo Grésillon kun triminuta informado pri la bazaj reguloj de Esperanto kaj multaj interesaj problemoj.

Stanisław Mandrak

Osmo Buller en Ĉinio

La antaŭa estraro de UEA akceptis du kandidatojn por la fina elekto de la urbo de la 89a Universala Kongreso de Esperanto en la jaro 2004. Temas pri la ĉefurboj de Ĉinio kaj Litovio, Pekino kaj Vilnius, inter kiuj la nova estraro decidos en januaro.

Osmo Buller, ĝenerala direktoro de UEA, vizitis en septembro ambaŭ urbojn por esplori la kondiĉojn por la okazigo de UK. Malfacila elekto atendas la estraron, ĉar pozitivajn impresojn Buller ricevis kaj en Pekino kaj en Vilnius. Kontentigaj estas ne nur la fizikaj kondiĉoj, t.e. la disponeblo de taŭgaj ejoj por la UK, de sufiĉa loĝiga kapacito en ĉiuj prezkategorioj kaj de granda vario de ekskurs-eblecoj. Rimarkindas krome, ke en ambaŭ landoj la pozitiva sinteno de aŭtoritatoj iras larĝe preter la naturan deziron gastigi amason da alilandanoj, kiujn granda kongreso kiel UK alportus.

Krom de multaj altranguloj de urbaj, turismaj k.a. instancoj, Buller estis akceptita ankaŭ de ŝtataj eminentuloj. En Pekino lin akceptis i.a. Cai Mingzhao, vicministro pri informado. Li renkontis ankaŭ la prezidanton de la societo Amikoj de Esperanto, Chai Zemin, kiu siatempe servis kiel la unua ambasadoro de Ĉinio en Usono, kaj la faman lingviston kaj membron de la Honora Patrona Komitato de UEA, prof. Chen Yuan.

En Ĉinio, kie li restadis 5-14 sep, Buller vizitis ankaŭ la urbojn Xi’an, Hangzhou, Suzhou kaj Ŝanhajo, kaj renkontis aktivulojn de la lokaj movadoj.

GK UEA

Pri la vizito de Litovio legu en la 3a paĝo de ĉi tiu kajero.

UEA: Malpli koste dum la tuta vivo

La Komitato de UEA decidis enkonduki novan kategorion de dumviva membreco de la Asocio. Temas pri Dumviva Membro kun Jarlibro. Kiel la nomo diras, temas pri dumviva formo de la kategorio Membro kun Jarlibro (MJ). Por esti dumvive individua membro de UEA kaj ricevi ĉiujare la Jarlibron, oni pagas unufoje la 25-oblon de la MJ-kotizo.

Junaj Dumvivaj Membroj kun Jarlibro krome estas individuaj membroj de TEJO ĝis sia 30a jaro kaj ricevas sen plia pago la revuojn Kontakto kaj TEJO tutmonde. Kompreneble Dumviva Membro kun Jarlibro povas en kiu ajn jaro ricevi ankaŭ la revuon Esperanto pagante la kotizon de simpla abono de la revuo.

Oni povas ankaŭ kiam ajn pagi la 25-oblon de la diferenco inter la kotizoj de Membro-Abonanto kaj Membro kun Jarlibro en la koncerna jaro. Sekve la ricevado de Esperanto fariĝos konstanta.

Same kiel ĉiujn aliajn kotizojn de UEA, ankaŭ la kotizon de Dumviva Membro kun Jarlibro oni povas pagi al kotizperanto de UEA aŭ rekte al UEA.

GK UEA

Ruslandanoj pagu al Halina Gorecka je la redakcia adreso.

Spite al la terorismaj atencoj

En kanada urbeto Sidney, apud Viktorio, sur la Vankuvera Insulo, nur tri tagojn post la teruraj atencoj en Usono, sub kies malhela nubo disvolviĝis la konferenco, grupo da kanadaj kaj usonaj geesperantistoj pasigis spite al ĉio agrablan semajnfinon en Esperantujo.

La 21an Nord-Okcidentan Regionan E-Konferencon (14-16 sep) ĉeestis nur 25 personoj, ĉar aliaj aliĝintoj ne sukcesis veni pro malfacilaĵoj en usonaj flughavenoj. Nia grupo havis la honoron inaŭguri la ankoraŭ ne finkonstruitan novan komunuman centron en Sidney.

Kvankam plimultaj ĉeestantoj estis denaskaj anglalingvanoj, la etoson internaciigis ĉeesto de pluraj enmigrintoj kaj vizitantoj alilingvaj (bulgara, ĉeĥa, franca, germana, pola). La temo de la Konferenco estis “Volontuloj” (pro la nuna Internacia Jaro de Volontuloj), kiun enkondukis Wally Du Temple. Sekvis prezento de la Cseh-metodo fare de diplomita Cseh-instruisto Janusz Ostrowski, kaj por la novuloj tuttaga Cseh-kurseto. Brian Kaneen prelegis pri la Manifesto de Prago kaj prezentis la novan Strategian Laborplanon de UEA. Okaze de la 80-jariĝo de la teatraĵo R.U.R. de Karel Čapek, Olga Du Temple prezentis interesan prelegon pri robotoj kaj resumis la teatraĵon mem.

Posttagmeze sekvis distraĵoj: unue mallonga muzika prezento de man-sonoriletoj far grupo de emeritoj; due, post enkonduka klarigo de Olga Du Temple, du marionetaj teatraĵetoj per antikvaj ĉeĥaj marionetoj, kiujn ŝi tre lerte manipulis. Vespere ni kunvenis en greka restoracio por bufedstila kunmanĝado, kiun sekvis du serioj de diapozitivoj (unu pri fama loka pentristino kaj best-amanto Emily Carr (1871-1-45); alia pri kajakado, prezentita de Arlyn kaj Les Kerr). E-veterano David Massy montris antaŭe kaŝitan talenton kaj surprizis ĉiujn, kiam li subite aperis kiel skota sakŝalmisto en kilto kaj prezentis kelkajn melodiojn! Finis la vesperon prelegeto de Janusz Ostrowski pri la Amikaro Bruno Gröning.

Por dimanĉo estis anoncita vizito de Emily Carr mem! Ĉiu scivolis, kiel tio eblus, se ŝi mortis jam en 1945. Fakte ŝi ja aperis antaŭ ni — tamen ne en sia antaŭa aspekto, sed kiel bele kostumita hundino, kiu fakte nomiĝas Emily [Carr]. Emily montriĝis eĉ dulingva, komprenante ordonojn anglajn kaj esperantajn, kaj prezentis por ni plurajn lertaĵojn sub la gvido de sia mastrino Jane Sloan.

En la libroservo ni provis disvendi la reston de la E-libraro de nia antaŭnelonge mortinta, karmemora E.W. [Ted] Woodruff — do ĉiu forlasis la konferencon kun pli peza valizo kaj malpli peza monujo.

Brian Kaneen prezidanto de Kanada E-Asocio

Semajnfino sur monto

6-8 okt okazis Internacia Semajnfino Esperantista en Okemo, proksime de Ludlow, ŝtato Vermont (Usono), kun 70 esperantistoj. Okemo estas loko por skiado. Meze de la monto, inter ski-vojoj, estas multaj domoj kaj ĉ. du mil apartamentoj. La kongresejo estis proksime de la enirejo, en la plej malalta parto de la monto Okemo.

La ĉeforganizanto, Normand Fleury (Kanado), bonvenigis la partoprenantojn. Poste Bill Maxey prelegis pri “Plia jaro en Esperantio”. Li komentis la okazaĵojn de la lasta jaro, kaj kelkaj aŭskultantoj rakontis pri la renkontiĝoj en kiuj ili partoprenis.

Okazis kursoj de Esperanto. Zdravka Metz instruis por komencantoj, kaj Bill Maxey gvidis la meznivelan kurson. Normand Fleury estris konversacian rondon pri “Pli bona mondo”.

Arnold Victor, kun komputilo enmane, parolis pri interreto. Jessy LaPointe rakontis pri la ret-paĝoj de E-Societo Kebekia. Post la vespermanĝo ni havis Amikecan vesperon kun ludoj kaj interkonatiĝo.

La dimanĉ-matena vetero estis vintra. Falis neĝo, kaj la termometro montris sep gradojn sub nulo.

Mark Fettes parolis pri Indiĝenaj Dialogoj, Mondaj dialogoj. Junulo Jed Meltzer estris Jogan kurson. Thomas Eccardt prelegis pri la nanolandoj de Eŭropo: Andoro, Liĥtenŝtejno, Luksemburgio, Malto, Monako, San-Marino kaj Vatikano.

Pli ol dek homoj registriĝis por la Oratora konkurso. Ĉiu partoprenanto ricevis libron donace, kaj la tri gajnintoj ricevis aliajn premiojn. Mira Metz-Fleury kondukis grupon da junuloj al la naĝbaseno. Ŝi ankaŭ zorgis pri la infanoj dum la tuta semajnfino.

Post la vespermanĝo komenciĝis la Kultura vespero. Thomas Alexander montris sian arton per longaj, mallarĝaj globoj; Bill Maxey deklamis; Jed Meltzer ludis sian banĝon. Poste ni spektis vidbendon pri Esperanto-filmoj kaj la filmon Angoro.

La lunda mateno estis pli agrabla ol la dimanĉa. Frumatene jam estis homoj ĉirkaŭantaj la libroservon. Allan Boschen rakontis pri siaj spertoj de pli ol 30-jara instruado de Esperanto ĉe Massachussets Kolegio en North Adams. Profesoro Duncan Charters instruis la prononcadon de la esperantaj vokaloj, speciale al usonanoj kaj al tiuj kiuj parolas tre mallaŭte.

La renkontiĝo estis bonega, kaj ŝajnas ke ĉiu partoprenanto foriris tre kontenta kaj promesis reveni post unu jaro.

Interalie, mi unuafoje aŭdis de multaj partoprenantoj: “Mi ekkonis kaj lernis Esperanton per la reto”. Pro tio mi havas multajn paĝojn en la reto, por ke pli da homoj malkovru kaj lernu Esperanton! Pli ol 100 fotoj pri Okemo estas ĉe: http://albeo.tripod.com/Okemo

Enrique Ellemberg

Supre estas grupo de Okemanoj.

25 sciencaj kursoj en Bydgoszcz

21-30 sep 2001 en Bydgoszcz (Pollando), en la ejoj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo (ISTK) de “Monda Turismo”, okazis la 24a Sanmarineca Universitata Sesio (SUS) de la Akademio Internacia de la Sciencoj de San Marino (AIS).

La sesion partoprenis preskaŭ 200 gestudentoj, geprofesoroj de AIS kaj aktivuloj de Esperanto-turismo el dudek landoj.

Inter la gastoj estis i.a. la nova prezidanto de Universala Esperanto-Asocio (UEA) d-ro Renato Corsetti, prezidanto de AIS OProf. dr.habil. Helmar G. Frank, direktoro de la Klerigofico de AIS OProf. dr.habil. Hans-Dietrich Quednau kaj dekano de la Morfoscienca Sekcio de AIS AProf. dr. Günter Lobin.

La scienca kaj eduka programo de la 24a SUS kaj de la paralela 20a pola studadsesio de AIS ampleksis dudek kvin kursojn — plejparte en la internacia lingvo — pri tre diversaj temoj, inter kiuj ĉiu povis trovi kelkajn interesajn por si.

Apartan atenton vekis la temoj: “Planlingvopsikologio”, “Turismaj kaj komunikadaj asekuroj”, “Naturkuracado”, “Kulturaj, edukaj kaj politikaj problemoj de Eŭropa Unio”, “Amaskomunikiloj en multkultura edukado”, “Informadiko kaj la ekologia ekspertizo”, “Bazaj konceptoj de geografia informprilaboro” kaj “Elementa kurso pri logiko”.

Ĉiu kurso konsistis el kvar 90-minutaj prelegoj.

Paralele al la 24a SUS en Bydgoszcz okazis ankaŭ la 27a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo (IFTEK) — tradicia, ĉiujara aranĝo de “Monda Turismo”. En ĝia programo, krom estrarkunsidoj, spertinterŝanĝo pri turismo kaj planado de Esperanto-aranĝoj por la sekva jaro, okazis i.a. arta vespero okaze de la Monda Tago de Turismo (27 sep) kaj du tuttagaj busekskursoj: al arkeologia festeno en Biskupin kaj al 9a internacia foiro “Tour & Travel” en Varsovio.

La 24a SUS estis rekorda laŭ nombro de okazintaj bakalaŭrigaj kaj magistrigaj fin-ekzamenoj de AIS. Post trijara studado en la studumo de “Monda Turismo” al bakalaŭrigaj ekzamenoj antaŭ 6-persona komisiono de AIS subiĝis 20 gestudentoj el Pollando, Albanio kaj Rumanio, kaj 18 el ili sukcesis; por magistriĝo al 11-persona ekzamenkomitato de AIS prezentiĝis ses gepoloj, kiuj studis entute kvin jarojn, kaj ĉiuj sukcesis.

Tiuj rezultoj pruvas la altan eduk-nivelon de ISTK kiel klerigejo de AIS.

En la studjaro 2001/02 en la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz studas entute 178 gestudentoj — plejparte kompreneble el Pollando, sed ankaŭ grupoj aŭ unuopuloj el Albanio, Mongolio, Litovio, Latvio, Japanio, Kubo, Senegalio, Kenjo kaj DR Kongo. Monda Turismo jam akceptis unuajn aliĝojn de studemuloj por la studjaro 2002/03.

Dezirantoj studentiĝi ĉe ISTK/AIS en Bydgoszcz aŭ fondi konsultejon de la studumo en aliaj landoj bonvolu kontakti “Monda Turismo” (uł. M. Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz turismo@bydg.pdi.net) kaj indiki sian leter-adreson por ricevi presitajn informilojn. Aliĝu al la sola en la mondo post-maturekzamena lernejo, en kiu oni ĉiutage instruas turismon kaj kulturon pere de Esperanto!

Tomasz Jan Kudrewicz

Science kaj kulture en ARKONES

Komenciĝis la tria studjaro de interlingvistikaj studoj en la Lingvistika Instituto de Universitato Adam Mickiewicz en Poznań (Pollando).

Tiu ĉi jaro ebligas pliprofundiĝon en iun el la studterenoj — ĉi-foje en literaturon kaj interlingvistikon — jam kun la celo pretigi diplomlaboraĵon. István Ertl gvidis la literaturan kaj d-rino Vera Barandovska-Frank la interlingvistikan seminarion. Okazis seminario pri tradukado (d-rino Ilona Koutny) kaj gastprelegis s-inoj Zofia Banet-Fornalowa kaj Barbara Pietrzak.

La persistaj studentoj venis el Belgio, Britio, Ĉeĥio, Germanio, Makedonio, Pollando, Svedio kaj Usono; tio ebligis multflankan diskuton de la traktataj temoj. La Studoj post unu jaro denove akceptos novajn gestudantojn.

Kiel jam tradicie, al la scienca programo de la universitata sesio aliĝis la kultura programo de ARKONES, same en Poznań dum la lasta semajnfino de septembro. Pli ol 130 diverslandanoj partoprenis. Okazis recitalo el Antoni Grabowski de Jerzy Fornal, akompanata de la prezento de la libro pri Grabowski far Zofia Banet-Fornalowa, prezento de la E-elsendoj de la Pola Radio kaj de eldonejoj Impeto kaj Sezonoj, miela vespero kun muziko, spektakloj ktp.

Prelegoj temis interalie pri bona varbado por Esperanto (Andreas Emmerich, nova prezidanto de Germana E-Asocio), universitata instruado kaj instruista trejnado (Ilona Koutny), Gaston Waringhien (Aleksander Korĵenkov), eŭropaj standardoj (Zbigniew Galor) aŭ pri senmanĝa vivstilo (Joachim Werdin) kaj multaj diskutoj...

Ilona Koutny

Akademio: novaj sekciestroj

Kompleta renovigo ĉe la gvidado de la sekcioj estas en la Akademio de Esperanto. Ĉiuj nunaj direktoroj retiriĝas: John Wells cedos sian lokon al Probal Dashgupta pri prononcado, Sergej Kuznecov al Geraldo Mattos pri gramatiko, Jouko Lindstedt al Bertilo Wennergren pri ĝenerala vortaro, Carlo Minnaja al Sabira Ståhlberg pri literaturo.

La plej surpriza estas la retiriĝo de Jouko Lindstedt, kiu en 1999 proponis al la sekcio naŭjaran laborplanon, supozante resti direktoro dum sia tuta mandato. Li motivas sian rezignon per profesia okupiteco. Dum la jaroj 1999-2001 neniu sekcio fakte aktivis.

HeKo

Jubilea KET en Ĉeĥio

4-11 aŭg okazis Katolika E-Tendaro (KET) apud vilaĝo Sebranice en Ĉeĥa Respubliko. Laŭvice tiu tendaro estis jam la dudeka. La unuaj naŭ okazis en 1969-1977 ĝis la perforta likvido fare de tiama ŝtata komunista polico. La nova periodo komenciĝis en 1991, kaj de tiam okazis dek unu tendaroj. Entute dudek.

La jubilean tendaron partoprenis 60 gesamideanoj el Hungario, Germanio, Ruslando, Pollando, Slovakio, Ĉeĥio, Japanio kaj Francio. Ĉar la tendaron partoprenas personoj de ĉiuj aĝkategorioj, ili formis kvazaŭ veran familion. Tial oni sin titolas nek sinjor(in)o, nek samidean(in)o, sed frato, fratino, ĉar ni ĉiuj ja estas gefratoj en Jesuo Kristo, infanoj de Dio.

Sabate (4 aŭg) komenciĝis la 20a IKUE-Tendaro. Antaŭtagmeze kelkaj gefratoj transprenis la tendarspacon kaj konstruis tie la tendaran kapelon de Fatima Madono kaj maston por la IKUE-flago. Posttagmeze okazis solena inaŭguro de la tendaro.

Dimanĉe, kiel ĉiujare, la tendaranoj partoprenis Sanktan Meson kune kun paroĥanoj en preĝejo de sankta Nikolao en Sebranice. La Sankta Meso estis belega travivaĵo. Kelkaj tendaranoj diris, ke tiel belan liturgion ili travivis unuafoje en la vivo.

Posttagmeze okazis komuna kantado. La partoprenintoj de la 15a Ekumena E-Kongreso kaj 5a Junulara Ekumena E-Tendaro, okazintaj ĉi-jare en Zagrebo, rakontis pri tiuj gravaj aranĝoj. Antaŭvespere alveturis hungara grupo kaj frato Danila el Ruslando — lia vojaĝo al KET daŭris kvar tagojn, ĉar lia loĝurbo Iĵevsk situas en Uralo. Vespere okazis la unua tendara fajro kun interkona programo.

Lundo (6 aŭg) estis la unua tendara “labortago”. Ekfunkciis kursoj de Esperanto por komencantoj, progresantoj kaj la kursoj konversaciaj. La posttagmezon plenigis komunaj ludoj kaj la vespermanĝo estis ĉe la fajro, ĉar okazis rostado de la kolbasoj.

Marde posttagmeze oni ekskursis al urbo Chrudim. Tie en la preĝejo okazis Sankta Meso en Esperanto kaj post ĝi vizito de rara muzeo de pupoj. Post la trarigardo de la urbo oni dumvoje vizitis pluajn vidindaĵojn.

Merkrede okazis tradicia vizito de najbara vilaĝo Horni Ujezd. Post esperantlingva Sankta Meso en tiea preĝejeto sekvis amikeca interbabilado ĉe “bierfonto”.

Ĵaŭde oni aŭskultis interesan prelegon de frato Danila Voroncov, rusortodoksa diakono, pri religia kaj eklezia situacioj en Ruslando. Kulmino de la ĵaŭda tago estis denova vizito de Ĉefepiskopo Mons-ro, d-ro Karlo Otčenašek — protektanto de la Ĉeĥa IKUE-Sekcio. En la tendara kapelo de Fatima Madono okazis esperantlingva Sankta Meso. Kun Ĉefepiskopo Karlo kuncelebris pastro Lajos el Hungario. Post la meso okazis renovigo de sinkonsekro de la katolika E-movado al Senmakula Koro de Virgulino Maria.

Ĉar la pluvo daŭris dum la tuta vendredo, la adiaŭa vespera programo estis ne ĉe la tendara fajro, sed en la tendara manĝejo.

La sabata mateno estis tempo de adiaŭo. Per lasta Sankta Meso en la tendara kapelo de Fatima Madono oni esprimis dankegon al Dio pro agrabla semajno en Sebranice kaj elpetis feliĉan revenon hejmen por ĉiuj tendaranoj.

Miloslav Švaček

Bicikle tra Ĉeĥio

IBIRE estas nova mallongigo en Esperantujo kiu signifas Internacia biciklista renkontiĝo — aranĝo, kiu unuafoje okazis 5-9 sep en Doksy (Ĉeĥio) kun tritaga antaŭaranĝo en Dobřichovice apud Prago kaj kiu fariĝos tradicia ĉiujara renkontiĝo de biciklantaj esperantistoj.

La unua IBIRE altiris 18 partoprenantojn el 4 landoj (Francio 4, Germanio 4, Slovakio 2, Ĉeĥio 8), duono el ili venis pli frue por komune bicikli jam en Praga ĉirkaŭaĵo kaj iom konatiĝi kun Prago.

Dum la antaŭaranĝo oni biciklis nur du tagojn tra la valo de la rivero Berounka kun la naturaj kulisoj de Ĉeĥa Karsto, la tria tago, senbicikla, estis dediĉita al la trarigardo de la ĉefaj pragaj vidindaĵoj.

Doksy, centro de la regiono de Mácha, surborde de la plej granda nordbohemia lago — Máchovo jezero (Lago de Mácha) — kaj ĝia ĉirkaŭaĵo, kiun la partoprenantoj ekkonis biciklante, rapide klarigis al ĉiuj, kial la regiono logis la plej konatan ĉeĥan romantikan poeton Karel Hynek Mácha. Laŭ la itineroj preparitaj de sperta biciklistino kaj esperantistino Renata Mauserová la partoprenantoj ne nur ĝuis bicikladon, sed ili ankaŭ konatiĝis kun la ĉefaj vidindaĵoj kaj historio de la regiono.

La ĉefaj trajtoj de IBIRE restu la samaj ankaŭ estonte.

Grava diferenco de biciklistaj karavanoj organizataj de BEMI estu, ke oni loĝu en unu loko por ne porti siajn propraĵojn biciklante de unu loko al la alia. Oni havu preparitajn itinerojn por komuna biciklado laŭ la tereno inter 40 ĝis 60 km, tamen kun eblo plilongigi ilin por pli sportemaj partoprenantoj — aŭ oni kreu du grupojn laŭ la pritaksoj de siaj fortoj. Kaj pro la loĝado en unu loko oni povu senprobleme rezigni dum iu tago pri la biciklado kaj ripozi (ekzemple promenante, kion ankaŭ kelkaj pli aĝaj faris ĉi-jare).

Kaj oni havu je dispono ĉambron por vesperaj programoj por povi komune esperantumi.

Jam la unuan aranĝon preparitan laŭ tiuj principoj partoprenis ne nur junuloj — la evento venigis biciklantojn de diversaj aĝoj (ĝis la 75jara, kun meza aĝo 49 jaroj, tamen ĉiuj anime perfekte junaj!) kaj ĉiuj forveturis kontentaj malgraŭ la pluveta vetero.

La venontjara IBIRE okazos 9-14 sep en Dobřichovice apud Prago. Oni biciklos tra Bohemia karsto kun pitoreska pejzaĝo kaj multaj turismaj vidindaĵoj — krom unu senbicikla tago, dum kiu la partoprenantoj povos denove ĝui la etoson de la historia kerno de Prago. Ĝi ne estos dividita je du partoj, sed ĝi daŭros 6 tagojn kun eblo ĝin plilongigi je pliaj kelkaj tagoj.

Pliajn informojn kaj aliĝilon petu rete ĉe chrdle@kava-pech.cz.

Petro Chrdle

Sur la foto: Dum la riparo de la paneinta biciklo de la ĉeforganizanto Petro Chrdle asistas amikoj el Ĉeĥio kaj Francio. (Fotis Patrick Etienne)

“Perlo sur la verda kuseno”

En kadro de la Tagoj de Eŭropa kultura heredaĵo okazis 7-9 sep 2001 en moravia urbo Olomouc la 35a jarkonferenco de Ĉeĥa landa asocio de IFEF (Internacia Fervojista E-Federacio).

La ĉeĥaj fervojistoj kaj gastoj el Aŭstrio, Nederlando kaj Pollando pritraktis sian agadon kaj agadplanon por la venonta periodo. La ĉefa punkto de ĉi-jara agado estis la sukcesa okazigo de la 53a IFEF-kongreso en Tábor (vd. LOdE-81).

Ĉeĥaj kolegoj partoprenis kelkajn aliajn aranĝojn de IFEF, prezentis fakajn prelegojn, kunlaboris en la Terminara sekcio de la Faka komisiono de IFEF, en tradukado de fakaj artikoloj kaj ilia aperigo en fervojista gazetaro, en eldonado de fakaj kajeroj. Ekzemple, ili kunlaboris en la plaĉaspekta publikaĵo eldonita je la 160a datreveno de la Norda Fervojo de Imperiestro Ferdinando Vieno-Přerov-Olomouc, kun resumo en la angla, germana kaj Esperanto.

Oni aŭskultis prelegon pri ĝusta uzado de fervojfakaj terminoj en Esperanto, trarigardis fervojan stacion kun stacidomo kaj antaŭstacia spaco en Olomouc, spektis videofilmon. Sub la gvido de sperta ĉiĉerono Ladislav Láni (vicprezidanto de ĉeĥa sekcio de IFEF) la konferencanoj vizitis multajn memoraĵojn de Olomouc, la plej historia ĉeĥa urbo post Prago, prave nomata “perlo sur la verda kuseno”.

Jindřich Tomíšek prezidanto de ĉeĥa sekcio de IFEF

14a Internacia Kultura Festivalo

28-30 sep 2001 la 14an Internacian Kulturan Festivalon aranĝis E-klubo en Ústí nad Labem. La festivalon partoprenis ĉ. 60 gesamideanoj el Germanio, Pollando, Slovakio kaj Ĉeĥio, kiujn salutis vendrede vespere prezidanto de la loka E-klubo M. Smyčka.

Sabate matene okazis prelega kaj diskuta matineo gvidata de prof. d-ro V. Novobilský, al kiu kontribuis E. Geleta (Slovakio), I. kaj T. Ejsmont (Pollando), N. Karbe (Germanio), B.Bouzek, J.Werner, J.Laube, O.Antoš kaj membroj de E-klubo el Mladá Boleslav.

Sabate posttagmeze okazis en la preĝejo de S-ta Paŭlo homanarisma spirita koncerto “Toleremo inter religioj”, en kiu muzikajn kaj kantajn programerojn prezentis K. Kudlíková, A. Proklov kaj M. Smyčka kun orgen-akompano de V. Urban.

Sabate vespere okazis solena muzika, kanta kaj deklama vespero honore al Jiří Kořínek kaj Tomáš Pumpr. La publiko atente aŭskultis kaj varme aplaŭdis la programerojn de Blovinstrumenta kvarteto, naciajn kantojn ĉeĥajn kaj rusajn kaj originalajn kantojn en la prezento de K.Kudlíková, J.Púchová, M.Smyčka, A.Proklov kiujn piane akompanis V. Urban. Oni aplaŭdis la 1an movimenton de la violona konĉerto de Ĉajkovskij (Z.Urbanová), 1an movimenton el violonĉela konĉerto de Bach (Vojta Urban) kaj poezion de Jaroslav Seifert, omaĝe al 100a datreveno de lia naskiĝo (V. Novobilská).

La trihora koncerto, laŭ sia kvalito, ne havas en nialandaj E-kluboj analogion. Pri la evento raportis la urba radiostacio kaj la televido Prima.

Dimanĉe okazis ekskurso al Krupka, kie oni vizitis muzeon de ministoj.

Vlastimil Novobilský

12-jara laŭreato

En la Asocio de Ĉeĥaj filatelistoj ekde 1969 funkcias E-sekcio, kiu aktive propagandas Esperanton inter filatelistoj enlande kaj eksterlande.

Antaŭ nelonge okazis en moravia urbo Jihlava la 28a Kongreso de junaj filatelistoj kun gastoj el najbaraj landoj, en kies kadro okazis filatela olimpiko en kvar aĝokategorioj. En la dua kategorio (ĝis 13 jaroj) partoprenis 12-jara knabo Pavel Bursik per sia eksponaĵo Esperanto kaj gajnis la kvaran lokon. Antaŭ tio li venkis en la distrikta kaj la regiona konkursoj.

Li membras en la junulara filatela klubo ĉe Domo de infanoj kaj junularo en distrikta urbo Znojmo.

Vlada Hasala

Lerni Kosmologion per Esperanto

En Martinus-Centro en Klint (Danlando) ni feriis dum unu semajno (12-18 aŭg 2001). Tie oni povas renkonti homojn de multaj landoj, kiuj pere de Esperanto volas studi la Kosmologion de Martinus — dana filozofo, kiu verkis pri spirita scienco.

Ĉi-jare venis 30 homoj el Ĉeĥio, Slovakio, Litovio, Ruslando, Francio, Jugoslavio, Svedio kaj Danlando.

Dum la antaŭtagmezoj oni aŭskultis prelegojn de Ole Therkelsen, kaj poste partoprenis en studgrupoj. Inter tri eblecoj ni elektis la grupon pri simboloj. Kun la dana gvidantino Solveig Langkilde, kiu nuntempe loĝas en Svedio, ni trejnis nin prezenti la simbolojn de Martinus. La temoj donis al ni profundajn diskutojn kaj kortuŝajn rakontojn de niaj propraj vivoj rilate al la temoj.

Posttagmeze oni povis en komuna grupo diskuti interesajn aferojn, ekzemple, disvastigon de Esperanto, promeni en la bela naturo, aŭ bani sin en la maro.

Matene kaj tagmeze oni mem zorgis pri la manĝaĵo. Vespere oni komune manĝis bongustan vegetaran manĝaĵon. Samtempe oni povis interbabili kune kun multaj interesaj homoj. Post la vespermanĝo oni aŭskultis aliajn prelegojn, ekzemple de Alexander Kogan pri Nikolaj Rytjkov, kaj spektis videobendojn.

La semajno vere interesa, kaj ni ekhavis novajn geamikojn de multaj landoj, kiuj plibeligas kaj pliĝojigas niajn vivojn...

Sven Friis Jørgensen, Helen Claesson

Sur la foto de maldekstre: ĉeforganizanto Ole Therkelsen, Sonja Petrović el Serbio, Hakan Lundberg el Svedio, Alex Kadar el Francio, Robert Smeds el Svedio, Algimantas Piliponis el Litovio kaj Polina Miĥajlova el Ruslando. (Sendis Aleksandr Kogan)

Lingvoj kaj (mis)komprenoj

La Aŭtunaj Tagoj de E-Asocio de Finnlando (28-30 sep 2001) entenis varian kaj altkvalitan programon. La temo “Lingvoj kaj (mis)komprenoj” estis inspirita de la Eŭropa Jaro de la lingvoj.

Pri la realigo de AT en la internacia kulturcentro Caisa en Helsinki ĉefrespondecis E-klubo de Helsinki. La organizadon gvidis Riitta Hämäläinen. Partoprenis 90 personoj de ok landoj, interalie pluraj estonoj kaj Huiyan Fan de Ĉinio kiu nun laboras kiel esploristo en Lappeenranta.

Kiel ĉefprelegantoj rolis la geedzoj Fabienne Berthelot kaj István Ertl. Ŝi estas socipsikologo kun franca deveno, li esperantologo kaj redaktoro kun hungara deveno.

Berthelot invitis nin pripensi la kutimajn trajtojn de esperantistoj kaj ĉu entute tiaj apartaj trajtoj ekzistas. Ŝi konstatis la bedaŭrindan mankon de ampleksaj kaj science rigoraj studoj pri la internacia esperantistaro, sed referencante al La rondo familia (Rašić, 1994) prezentis tezojn pri la plimulteco de la viroj, pri politika maldekstremo, pri la manko de la meza generacio en la movado. Ni tamen spertis, ke prenante la samplon “partoprenantoj de la AT” oni venus al aliaj rezultoj.

Berthelot ankaŭ prezentis la faktorojn spaco kaj tempo kiel miskomprenilojn en interkulturaj kontaktoj. Katja Lampinen, sekretario de FEJO (Finnlanda Esperantista Junulara Organizo) kaj komunikadstudanto, debutis kiel esperantlingva preleganto prezentante nelingvan komunikadon, la signifon de gestoj, voĉtono kaj pozo. Eblis ankaŭ sperti la “Ludon pri du kulturoj” (Bafa-bafa), kiun gvidis Berthelot, Anna Ritamäki kaj Carola Antskog.

István Ertl inspiris nin al uzo de esperantaj, nu, ve, be ... interjekcioj kaj prezentis superrigardon pri la nuna vivanteco de la lingvo. Krome li vaste kontribuis al la kultura programo. Du esperantistoj ricevis omaĝan prezenton kiam li konatigis nin kun Kaoso en Budapeŝto (Valdemar Langlet) kaj Maskerado ĉirkaŭ la morto (Tivadar Soros). Eblis konatiĝi kun la esperantaj kinoarto kaj muziko gvide de Hämäläinen.

Jouko Lindstedt, lingvoprofesoro kaj ĉiutaga esperantoparolanto, klarigis la dinamikojn de hejma uzado de Esperanto kaj prilumis la vastan terenon de la monda lingvodiverseco.

Sakari Kauppinen, prezidanto de la organizanta klubo, prezentis la keĉuan lingvon kaj Pipsa Ahonen, vicprezidantino de FEJO, la amharan. Patrik Austin, prezidanto de FEJO, donis superrigardon pri lingvaj minoritatoj en Nordio kaj, kiel la slangvortaristo d-ro Espo konstatis, ke bone zumas kiam klakiĝas (http://www.nettie.fi/droEspo).

La kultura programo estis ampleksa. La prezento de la teatraĵo Gastamo (Spomenka Štimec) fare de la junulara grupeto Variantoj estis plia signo pri la nova vivanteco de FEJO. Anja Karkiainen nutris niajn sentemojn per kantoj kaj poemoj. Krome nian ritmosenton ekzercigis dancolernado. La esperantobando Dolĉamar gvidita de Pieĉjo (Austin) koncertis en Helsinka rokklubejo, bonzume kaj publike. La koncerton antaŭanoncis pluraj gazetoj en siaj rokkolumnoj. Fine eblis provi la finnan ludon “Kyykkä” en la proksima parko.

La partoprenantoj povis ankaŭ partopreni diservon. Pri lingvoj kaj (mis) komprenoj predikis Matti Pesonen. La orgenon ludis Raimo Tanskanen.

Anna Ritamäki vicprezidanto de EAF

Teatraĵo “Gastamo”, kiun prezentis la junulara grupeto “Variantoj”, estis plia signo pri la nova vivanteco de FEJO. (Foto de Sakkari Kauppinen)

La 38a Faulhaber-semajnfino

La tradicia semajnfino okazis 5-7 okt 2001 denove en la feriejo Mennorode apud vilaĝo Elspeet (Nederlando). Partoprenis 80 personoj el 5 landoj. La temo estis “Lingvo malfermas pordojn”, kadre de la Eŭropa Jaro de la lingvoj.

Vendredvespere prelegis Heidi Goes (Belgio) pri afrikaj lingvoj kaj kulturoj.

Sabatmatene okazis promenado tra la arbaro kaj erikejo ĉirkaŭ la feriejo. Ne-promenantoj faris lingvajn ludojn sub gvido de Mies Dee. Poste parolis Uwe Joachim Moritz pri la temo “Ĉu indas malfermi 130 pordojn?” Kees Ruig prezentis siajn spertojn en “Komunikado en la internacia komerco”. Rob Moerbeek petolis kun la lingvo Zamenhofa. Wim Jansen prelegis pri “La Eŭska, la plej antikva lingvo de Eŭropo”. Vespere okazis kunveno de SAT-anoj kaj poste kantis la nederlanda kantgrupo Akordo.

Dimanĉmatene okazis TANEF-, edifa kaj humanista kunvenoj. Posttagmeze la semajnfino finiĝis per prezentado de Ben Weber: “Muziko kiel lingvo de la animo”.

La sekva semajnfino okazos post unu jaro dum la unua semajnfino de oktobro en la sama loko.

Hans ten Hagen

Skota studrondo

Tridek tri homoj partoprenis la ĉiujaran Studrondon de la Esperanto-Asocio de Skotlando kiu okazis 21-22 sep en la ĉarma urbeto Dunblane. La ĉefa gastparolanto estis David Thornell, vicprezidanto de la Londona E-Klubo. En siaj tri prelegoj pri la indianoj de Nord- kaj Sud-Ameriko li pritraktis tri temojn: vero kaj mito pri la indianoj; komparo inter la Ĉerokaj kaj Majaj indianoj; indianaj rajtoj kaj alies rajtoj. Post ĉiu prelego la partoprenantoj dividiĝis en kelkaj grupoj por diskuti demandarojn kompilitajn de Thornell. Poste la raportanto de ĉiu grupo prezentis resumon. Thornell sorĉis ĉiujn per sia elokvento kiun egalis lia kristaleca lingvouzo.

Studklason pri tradukarto lerte gvidis Hugh Reid. Li prezentis plurajn anglajn tekstojn literaturajn kaj komercajn kun tradukoj en Esperanto. Multaj akceptis lian defion traduki malfacilan tekston el la angla en Esperanton.

En kontrasto kun la du cerbstreĉaj programeroj, nin distris David Bisset per ilustrita prelego pri Tallinn, la ĉefurbo de Estonio, kaj Charles Dornan kaj Duncan Thomson per kantado.

Gratulojn meritas la organizantoj de la Studrondo, ges-roj Bisset.

Jack Casey

Tri informoj el Peterburgo

1. Peterburga junulara E-klubo Blankaj Noktoj ĉiam havis fortajn ligojn kun aliaj junularaj organizoj. La tradicio daŭras. Nun Blankaj Noktoj kunlaboras kun la nekomerca sendependa publika organizo Junulara Urbo (Молодёжный город) kaj estas ties struktura parto. Tiu organizo disponigas al ni ejon, helpas organizi aranĝojn.

En septembro Junulara Urbo ekeldonis porstudentan gazeton Latina Kvartalo (Латинский квартал) en la surmura kaj reta versioj. En la unua numero unu paĝo estas dediĉita al Esperanto kun artikoloj de Ksenija Koĵevnikova kaj Vjaĉeslav Ivanov. Ĝi estas disvastigita en 15 universitatoj kaj institutoj, kaj oni planas baldaŭ distribui ĝin en ĉiuj peterburgaj altlernejoj.

2. En lernejo №271 komenciĝis nova lernojaro. En la unua klaso devige studas Esperanton 30 infanoj. Ekde la dua ĝis la deka klasoj la lingvo estas fakultative instruata al ĉ. 40 lernantoj.

3. 15 sep en la peterburga fortreso de Petro kaj Paŭlo okazis inaŭguro de kariljono, donacita al nia urbo de Belgio. Tiun donacon iniciatis direktoro de la Belga Reĝa kariljonlernejo, esperantisto Jo Haazen. Unu el la sonoriloj estas donaco de Bruĝo kaj de Flandra Esperanto-Ligo — sur la sonorilo estas teksto en Esperanto.

Boris Kondratjev

Gazetara konferenco en Moskvo

Ĉar 26 sep estis nomita de Konsilio de Eŭropo “Eŭropa tago de la lingvoj”, en Instituto de evoluigo de amaskomunikiloj REU organizis gazetaran konferencon “Eŭropa tago de la lingvoj”, kiun gvidis Garik Kokolija (prezidanto de REU), Nikolao Gudskov kaj Viktoro Aroloviĉ. Temis pri graveco de la lingva problemo por Eŭropo kaj pri esperanto, kiel ties plej perfekta solvo. Ĉeestis nur deko da ĵurnalistoj, sed inter ili tiu de radio Majak, Agentejo de socia informado kaj TV-stacio AST.

Nikolaj Gudskov

Neforgesebla semajno en Malto

2-8 sep 2001 okazis en Malto la 8a Internacia Turisma Semajno. Partoprenis 32 esperantistoj el Belgio, Britio, Francio, Germanio, Hispanio, Italio kaj Portugalio, kaj 8 maltanoj — entute 40: ĝusta nombro por festi la 40an datrevenon de la fondiĝo de Malta E-Societo.

La Semajno okazis ĉe la luksa, 4-stela hotelo Preluna, ĉe la marbordo en la urbo Sliema, la turisma centro de Malto.

La programo konsistis el ĉiutagaj vizitoj al turismaj vidindaĵoj. Interesaj estis la vizitoj al Valletta, la historia ĉefurbo, al Mdina, la “silenta” malnova ĉefurbo, al Birgu, la unua urbo en Malto de la Kavaliroj de Sankta Johano. Okazis ankaŭ tuttaga ekskurso al Gozo, la “verda” dua insulo de la malta arĥipelago. Vizitoj al Haĝar Qim kaj Tarxien, du el la famaj pratemploj de Malto estis preskaŭ devige inkluzivitaj en la programo. Kiel ankaŭ vizito al monumento de Zamenhof en Msida.

Sukcesplenaj kaj memorindaj estis la akceptoj en “La Espero”, granda trietaĝa domo de la sekretario de MES, John Vella-Bondin, en Santa Venera kaj en la ĉemara vilao de komitatano de MES Oskar Mifsud en Mellieha.

Dum tri prelegoj, la eksterlandaj esperantistoj ricevis informon pri la historio, lingvo kaj literaturo de Malto, kaj pri la Malta E-movado.

La eksterlandanoj kaj la maltanoj ĝuis la eksterordinare varman etoson de la Semajno. Kvankam la partoprenantoj alvenis el diversaj landoj, ili baldaŭ fariĝis geamikoj — ŝajnis ke ili apartenis al la sama familio.

La plej malagrabla tago de la Semajno estis sendube la lasta, kiam unu adiaŭis la alian kun la espero de baldaŭa renkonto, ie en Esperantujo.

John Vella-Bondin

Eksplodo en Tuluzo

Sekve de la terura eksplodo okazinta 21 sep je 10h20 apud Tuluzo en la fabriko AZF estis multaj viktimoj. Feliĉe neniu esperantisto estis vundita, nur estis damaĝoj en la domoj de du esperantistoj.

La studio de Radio FMR kie ni faras programon Esperanto-Magazino de Tuluzo estis tute detruita, la dissendilo kaj dissendanteno estas neutiligeblaj. Pro tio dum kelka tempo ne okazos nia E-programo en Radio FMR. Tamen ĝi daŭros en la du aliaj radiostacioj kiuj ne estis damaĝitaj: Radio Canal Sud kaj Radio Okcitanio.

Radio FMR estas malbonŝanca! De kiam Eurokka komencis la programojn en Radio FMR, ĝi translokiĝis kelkfoje. Unue de Place des Puits Clos en la urbocentro. Tiam la stacio estis en kelo kaj post ŝtormego la urbo estis inundita, kaj la kelo subakviĝis kun la tuta studio. Sekve de tio ĝi translokiĝis al Avenuo Frederic Estebe, tie la stacio estis dufoje priŝtelita kaj dum pluraj monatoj ĝi ne havis rimedojn por funkcii.

De Avenuo Frederic Estebe la radio estis translokita al la koncertejo Bikini kies estro pruntedonis ejon. Kaj nun post la terurega eksplodo Bikini kaj la studio de FMR estis detruitaj, feliĉe sen homaj perdoj.

Floréal Martorell respondeculo pri la E-Programo de FMR

Junulare en Strasburgo

La 57a Internacia Junulara Kongreso de TEJO sukcese okazis 29 jul – 5 okt 2001 en Strasburgo (Francio). La kongresa temo estis “Plurlingvismo en Eŭropo: kiel ĝin sukcesigi?” Elstara estis la dutaga festivalo “Artoj kaj lingvoj”, okazinta en urba parko kaj malfermita al ĉiuj strasburganoj.

Pli ol 400 partoprenantoj venis al Strasburgo el 35 landoj de kvin kontinentoj.

Sur la foto de d-ro Ulrich Matthias estas gejunuloj el Ĉinio, Japanio, Israelo, Kazaĥstano, Benino kaj Niĝerio, amikiĝintaj pere de Esperanto.

Kurte

28 aŭg en la Monda Konferenco kontraŭ rasismo en Durban (Sud-Afriko) Elisée Byelongo prezentis deklaron de UEA k fiksis anoncojn pri E-to en multaj lingvoj. (Renato Corsetti)

Aŭstria E-Federacio k Aŭstria E-Movado 20 okt havos en apudaj ĉambroj siajn ĝeneralajn kunvenojn, kies celo estas kuniĝo de la landaj E-Asocioj. (Nun)

31 traktaĵoj el diversaj fakoj estis prezentitaj en la 5a Danuba E-lingva Scienca kaj Kultura Forumo, kiu okazis 7-10 jun en Beogrado. Samloke okazis lingva festivalo kun prezento de 18 lingvoj. (Heroldo de Esperanto)

Edukministerio de Finnlando donis ĉi-jare inter aliaj diverstemaj gazetoj subvencion (6300 markoj) al Esperantolehti — organo de E-Asocio de Finnlando. (Esperantolehti)

La speciala komisiono por Premio Capestrano, laŭ la intencoj de la urbestro de Chieti (Italio), aljuĝis en la jaro 2001 la premion al Michela Lipari, estrarano de UEA. (l’esperanto)

Dank’ al kunlaboro de e-istoj k kompanio Personal Media, estas publikigota E-versio de TRON — japan-devena operacia sistemo, kiu malfermas sin, entenas ĉiujn mondajn literojn k ebligas samtempan uzon de pluraj lingvoj. (La Movado)

Ekirintaj 15 jul 2000 el La Roche-sur-Yon (Vendeo) por dujara petvetura vojaĝo ĉirkaŭ la mondo, Rachel k David estas nun en Lima (Peruo) survoje al Cuzco k Machu Pichu. (Henri Masson)

Shaanxi-a Ĉinmedicina Instituto konstante aranĝas kursojn pri la akupunkturo en angla k E-to. (Nun)

La komitato de Kansaja Ligo de E-Grupoj (Japanio) asignis sian ĉi-jaran stipendion al Huzimaki Ken’iti pro verkado k reviziado de lerniloj por japanlingvanoj. (La Movado)

Post kelkjara interrompo, reaperis en aktualigita eldono la fama lernolibro por hispan-parolantoj de akademiano Fernando de Diego, kiu estis eldonita jam dufoje en 1982 k 1992. La tria eldono aperis en la kadro de fakaj prilingvaj libroj de la Madrida eldonejo Gram Ediciones. (Guadalupe Sanz)

24 nov vicprezidanto de UEA Humphrey Tonkin prelegos k la nederlanda E-ensemblo Akordo kantos dum la 15a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA. (GK UEA)

28 sep 2001 en la 39a lernejo de Ĉeboksary (Ĉuvaŝio, Ruslando) okazis festivaleto Karavano, kiun partoprenis pli ol cent 15-16-jaraj lernejanoj; estis prezentitaj 5 lingvoj: angla, hispana, nepala, hinda k E-to. (Ljuba Haritonova)

Vide el Bruselo

Tradiciaj pollandaj kolbasoj

Ne odoron sed lingvon havas mono. Tra Meza kaj Orienta Eŭropo, tiun eternan verecon nun devos agnoski kampuloj kaj oficistoj. Tamen ankoraŭ hodiaŭ ridegas, pro la flaro de eŭropunia mono, ministroj de vin-produktantaj Bulgario kaj Rumanio ĝis vodko-fabrikantaj Pollando kaj Latvio.

Post severaj ŝparplanoj, truditaj en tiuj landoj de la Eŭropa Komisiono (EK), registaroj en Meza kaj Orienta Eŭropo finfine esperas prezenti kelkajn agrablajn rezultojn al la voĉdonantoj. Pro tia espero, la ĉefministroj subskribis la Multjaran Financakordon kun EK.

Laŭ la Akordo — nur ĝia angla versio estas aŭtenta — kandidatlandoj ricevos monon de Eŭropa Unio (EU) por kampuloj kaj agrarfirmaoj. “La Akordo estas grava paŝo al eŭropa unuiĝo, fortiganta registarojn en Meza kaj Orienta Eŭropo. La registaroj multe pli facile prezentos sin kiel plej grandajn defendantojn de enlandaj kampuloj. Tiel la Akordo ebligos registaranojn kapti pli da voĉdonoj antaŭ la pligrandiĝo de Eŭropa Unio”, — klarigas eksperto ĉe usona konsult-firmao en Bruselo.

En EU, neniam senpaga estas tagmanĝo. Ankaŭ tiun eternan verecon lernas la ministroj en Orienta kaj Meza Eŭropo. Kvankam ministroj frotas al si la manojn atendante unuajn pagojn de Eŭropa Komisiono, registaroj en kandidatlandoj nun devas pagi grandajn sumojn al usonaj tradukfirmaoj. Kial? Klarigas legado de la dua paragrafo de la kvina artikolo de la longa kaj komplika Multjara Financakordo: registaroj mem devas “rapide” traduki ĉiujn naciajn leĝojn kaj dokumentojn anglen laŭ la peto de Eŭropa Komisiono.

Dank’ al tiu paragrafo direktoroj ĉe grandaj anglalingvaj tradukfirmaoj — superŝutitaj per la profitdona laboro en la kandidatlandoj — nun ĝojas malgraŭ la ekonomia krizo en Usono.

Ne tiom ĝojas Charles Durand, profesoro ĉe la universitato Belfort-Montbéliard en Francio: “La Multjara Financakordo denove montras la volon de Eŭropa Komisiono flankigi kaj nuligi ĉiujn aliajn lingvojn ol la angla por komunikado je eŭropa nivelo inter landoj kiuj ne havas la saman lingvon”, — diras la franclingvano.

Lin pleje ĝenas la unua paragrafo de la kvina artikolo de la Akordo. Tiu paragrafo starigas kondiĉon, ke nur en la angla lingvo devas esti ĉiu traktado pri la Akordo inter EK kaj la bulgara, ĉeĥa, estona, hungara, latvia, litova, pollanda, rumana, slovaka kaj slovena respublikoj.

Pro tiu mallonga paragrafo francaj funkciuloj ĉe EK nun devas interkomunikiĝi angle eĉ se orienteŭropaj oficistoj pli bone scipovas la francan. Por la Asocio por la defendado de la franca lingvo, la Multjara Financakordo estas perfida atako de EK kontraŭ la franca lingvo, ĝis nun iom pli privilegiita ol la aliaj duarangaj lingvoj en EU.

Nur en Meza kaj Orienta Eŭropo homoj ne ekmalkvietiĝas pro la Akordo. Tie oficistoj kaj kampuloj ankoraŭ ne scias ke ili baldaŭ devos paroli angle kun la suspektemaj Komisionaj inspektoroj trakurantaj la orient- kaj mezeŭropajn kampojn.

Nur en naskiĝlando de la kreinto de Esperanto, Pollando, aŭdiĝis kritika voĉo de esperantisto. Li estas senespera: “Niaj tradiciaj kolbasoj ne gustos same bone, se la polaj kampuloj estos perforte devigitaj paroli la anglan.”

Feliĉe, kiel bona judo, nia kara Ludoviko Zamenhof neniam manĝis la tradician pollandan kolbason.

La Financakordo estas legebla nur en la angla lingvo ĉe:

http://europa.eu.int/comm/agriculture/external/enlarge/index﹍en.htm.

Dafydd ap Fergus

Pri fiaskoj kaj lingvoevoluo

Neniu ŝatas esti nomata fiaskinto. Protestas volapukisto kaj idisto kontraŭ tiaj atestoj pri siaj lingvoj. Sed nur miopaj fanatikuloj povas nei, ke kompare al la originaj celoj plene fiaskis kaj Esperanto, kaj Volapuko kaj Ido. Ties celo ja estis krei duan lingvon por ĉiuj.

Kompare kun tio, estas nur grada diferenco inter la komunumoj de eble 100 mil esperantistoj kaj 500 idistoj (la precizaj ciferoj ne gravas). Estas sociaj kialoj, ne gramatikaj, ke akceptiĝis nek Esperanto, nek la esperantidoj. La malakcepto tamen ne signifas, ke la lingvoj iĝis senvaloraj por la uzantoj.

La aserto de Valentin Melnikov: “ĉiu parolata lingvo evoluas “desube”, kaj Akademioj nur fiksas kaj kontrolas tiun procezon” bezonas precizigon.

Lingvoj, precipe la skribaj formoj, evoluas ankaŭ “de supre”, per la lingvaĵo instruata en la lernejo. En Norvegio ni havas du skribajn variaĵojn de la norvega lingvo, unu bazita sur la dana, la alia sur (plejparte okcident-) norvegaj dialektoj. Ĝis meze de la 50-aj jaroj estis oficiala politiko kunigi la du lingvojn kaj estis faritaj multaj lernejnormaj reformoj. Rezulte, la praktike uzataj lingvoformoj multe ŝanĝiĝis kaj proksimiĝis. 100-jara teksto en “bokmål” (t.e. “libra lingvo”) impresas plene dana, samtempa teksto de “nynorsk” (“nova norvega”) nur pene legeblas. Aparte esperantistoj konsciu, ke ĉiu skriba lingvoformo certagrade estas planita, plejofte surbaze de la lingvaĵo de ĉefurbaj alttavoluloj.

Bård Hekland

La maljunegula malsano de konservativismo

La reago de Valentin Melnikov je la priakademia artikolo de Roy McCoy estas kvazaŭ kvintesenco de esperantisteco kaj esperantismo (de tradicia tipo), do de ĉio, al kio la fosiliiĝo de Esperanto imputeblas, kiu siavice kontribuas al ekesto de mizera stato de Esperanto. Nekonantoj de la naturo de esperantismo estas petataj sin turni al Melnikov por fidinda fonto.

Melnikov konsilas relegi la Zamenhofan Esenco kaj estonteco... por konvinki sin pri tio, kion tiu ĉi verko ... fakte ne enhavas... Fenomeno konata en Esperantujo, ĉu ne?

Samtempe Melnikov aludas ne al io senbaza (ĝi ja troveblas, ekzemple, en la Antaŭparolo al la 5a eldono de la Krestomatio, por mencii la fonton plej gravan). Tamen, la aludo sole al Zamenhof sugestas, ke Melnikov kaj liaj ferĉapelaj ide-kamaradoj (Esperantujo estas plenŝtopita per ili...) Zamenhofon rigardas kiel Dion, kies terskuajn tezojn pri la evolunaturo de homaj lingvoj superis (kaj superos) neniaj novaj tezoj. Laŭ ili, evidente, ankaŭ la dialektika materialismo (iam triumfanta ankaŭ en la lando de Melnikov...) naniĝas apud la Zamenhofaj ideoj.

Melnikov facilanime brulstampas Roy McCoy per “nesufiĉa rego de Esperanto”, la Akademion per “funkcia taŭgeco”, kaj la ideon pri estigo de paralela Akademio — per “Herostrateco”, sen mencio eĉ de unu argumento pledanta por sia praveco.

Denove karakteriza pri Esperantujo, ĉu ne? Nia “Heroo de la Fido” kun simila trankvilo deklaras fiaskintaj la ceterajn lingvoprojektojn, ŝovante sian kapon en sablon antaŭ tiaj faktoj, kiel ekz. ekzisto de Volapük (LOdE. 2001: 7). Per ĉio ĉi mi diras ne tion, kvazaŭ mi tute konsentus kun ĉio proponita de Roy McCoy, nur tion, ke lingvaj reformoj (se akcepteblas) estas nepre necesaj, ĉar pluraj lingvaj makuloj de Esperanto influas malfavore onian opini-formadon pri nia ofertaĵo.

Kaj la unua paŝo en la direkto de reformoj devas esti la forigo de ĉi tiaj Melnikovaj fosiliiĝintaj, priridetindaj tezoj, doktrinoj (precipe pri ilia “danĝereco”).

Johano Petik

La Civita Senato elektota

Per la definitivigo de la kandidatlistoj ekas la kampanjo por la Civita Senato.

La voĉdona kampanjo ĉesos la 14an de decembro 2001. La postan tagon, la Zamenhof-tagon, okazos en dek unu balotejoj (naŭ en Eŭropo, unu en Azio, unu en Ameriko) la voĉdonado. Dum dek unu Zamenhof-festoj eblos meti sian balotilon en la saman urnon, kien la rajtigitaj ricevintoj por la koncerna areo ankaŭ metos la respektivajn balotilojn, ricevitajn mane aŭ per ordinara poŝto. Estas rekomendate voĉdoni per poŝto ne post la 30a de novembro.

Estis entute ricevitaj ĉe la Kortumo tri listoj.

La Verda Listo kun 19 nomoj, ĉefkandidatoj Walter Żelazny kaj Ljubomir Trifonĉovski, post ekzameno rezultis kun 4 nevalidaj kandidatigoj.

La Blanka Listo kun 11 nomoj, ĉefkandidatoj Vinko Ošlak kaj Nelly Holevitĉ, post ekzameno rezultis kun 3 nevalidaj kandidatigoj.

La Bunta Listo kun 5 nomoj, ĉefkandidatoj Stefano Keller kaj Tibor Szabadi, post ekzameno rezultis kun 2 nevalidaj kandidatigoj.

Ne havante la minimuman nombron da kandidatoj, la Bunta Listo ne estas akceptita. Detaloj pri la motivoj de nevalideco estos komunikitaj fare de la Kortumo aparte al la KoKuSoj de la listoj.

La detalaj programoj de la listoj, la fotoportretoj kaj la biogramoj de la kandidatoj, la elektoregularo kaj la balotilo aperas en la dissendata speciala numero de Heroldo de Esperanto, laŭ interkonsento fare de la KoKuSoj kun la eldonejo. Tiu numero (en rekorda eldonkvanto) estas senpage petebla ĉe la retadreso pakto@odessos.org. Ĝi iras same senpage al ĉiuj voĉrajtuloj.

HeKo

Saĝa senatano

En sia letero №161 (22-28 okt 2001), franca senatano René Trégouët (Rodano) skribis: “ni trovas nenion kritikendan ... ke 90% el la plej spektataj filmoj en la mondo estas usonaj, ke la ĉefaj retoj de telekomunikado estas sub regado de la usonanoj, ke la Mac Do kaj Coca Cola invadis nian planedon, kaj ke la angla estas deklarita kiel la universala lingvo de nia planedo dum 92% el la teranoj ne parolas ĝin.” En la konkludo li prave skribis ke “ni ne devas devigi la tutan teron akcepti nian civilizon, pri kiu ni pensis ke ĝi estas universala sed kiu estas sentata de multaj en nia vasta mondo kiel imperialista”. Ni devas “eniri en novan eraon kie la diversaj civilizoj lernos vivi unu apud la aliaj, kreante pacajn rilatojn, studante memevidente ilian Historion, ilian idealon, ilian arton kaj ilian kulturon. Se ne, nia troloĝata planedo tendencos al nekomprenemo, streĉiĝo, kolizio kaj katastrofo”.

Jen pensmaniero kiu iras en la direkto de la spirito de Esperanto. Eblas esprimi tion en la “Ora Libro pri Reserĉado, Spaco, Interreto kaj la novaj teknologioj” de la senatano: http://www.tregouet.org/lettre/index.html

Henri Masson

Pere de la angla por Esperanto

Jilin-provinca E-Instituto (Ĉinio) iniciatis projekton Per-A-Por-E: Pere de anglalingva instruado, por Esperanta disvastigado.

Nun ĉiuj ĉinaj lernantoj ekde 13 jaroj devige lernas la anglan; la studentoj lernas ĝin ankoraŭ 3-4 jarojn. Multaj gepatroj pagas por ke ilia fil(in)o lernu la anglan de la infaneco. La Pekina kaj aliaj urbestraroj oficiale funkciigis la projekton “Ĉiuj urbanoj lernu la anglan”. Tamen tiu situacio donas ŝancon por Esperanto. Ni povas inviti anglalingvajn instruistojn esperantistajn de aliaj landoj, kaj dum la instruado ili povas ankaŭ komprenigi Esperanton al siaj lernantoj.

Lastjare laboris en Ĉinaj universitatoj kelkaj alilandaj instruistoj esperantistaj, ekzemple: s-ino Robin (Usono), ges-roj Johano (Aŭstralio), s-ro Rode (Britio) kaj s-ro Paŭlo (Aŭstralio). Ili starigis E-kursojn en la universitatoj, kie ili laboris, kaj vigle partoprenis en ĉinaj Esperantaj kunvenoj.

Jen ĉefaj punktoj de la projekto Per-A-Por-E:

1. Nia Instituto finance funkciigas la projekton dum ĝia komenca periodo.

2. Ni provizas senpage al la invititaj instruistoj esperantistaj loĝadon kaj manĝadon.

3. Ni pagas al ili rekompencon, ne altan tamen taŭgan.

4. Ni prizorgas ĉiujn aferojn rilate al la loka registaro.

5. Ni administras la projekton por ke ĝi finfine fariĝu memstara finance.

Ni intencas inviti 4-8 anglalingvajn E-instruistojn. Ili devas esti kompetentaj instruistoj kaj de la angla kaj de Esperanto. Pliajn informojn legu en http://www.kokosoto.org/ perAporE.

Zhang Jiping

Nova interlingvistika kuriozaĵo

Anonima nefinlerninta esperantisto ellaboris novan projekton de reformita Esperanto sub la nomo Edo. Neceson de la reformo li pruvas per mankoj de Esperanto, nome:

1) multaj rusismoj en Esperanto; 2) supersignitaj literoj, ne taŭgaj por komputiloj; 3) nesufiĉa esprimkapablo, “malvarmeco” de la lingvo, kiun, cetere, mem Zamenhof dediĉis nur al helpa funkcio. Laŭ la aŭtoro, li evoluigas la principojn de Espada lingvo (tiu projekto forestas en konataj de mi interlingvistikaj eldonoj), sed estas ne tro radikala: la Fundamento restas netuŝebla, en la klasika Esperanto (kun alia alfabeto, sen supersignoj), oni verkas nur “altstilajn” tekstojn, sed al la 16 reguloj aldoniĝas por ordinara uzado ankoraŭ ĉirkaŭ 10 reguloj.

Pliajn detalojn oni povas trovi en la ret-paĝoj:

www.shortway.to/aster/edo.htm kaj www.geocities.com/Paris/Loft/8920/edo.htm.

Nikolaj Gudskov

La “civilizo”

Nun ekfalis la unuaj bomboj super Afganio. La “civilizita, demokratia, libera” mondo rebatas. Ni volas ordon, ne muzulmanajn teroristojn.

La atakoj kontraŭ kelkaj el la plej fortaj simboloj de Usono kaj la mortigo de miloj da senkulpuloj ŝokis la tutan mondon. Sed anstataŭ aniĝi al la venĝkria ĥoro, ni provu iom pli nuance analizi la okazintaĵon. Usono estas nun la sola superpotenco kaj tre forte influas regionajn konfliktojn tra la mondo. Internacia politiko temas pri potenco, ne idealismo, kaj per centoj da eksterteritoriaj intervenoj Usono antaŭenigis sian “nacian intereson”. Ne gravas ĉi tie, ĉu kelkaj el tiuj intervenoj estis dezirindaj, gravas ke multaj homoj en la mondo vidas Usonon kiel ĉefan obstaklon por havigi al si vivindan vivon. Kiom da senkulpaj viktimoj estas ekz-e pro la bojkoto de Irako? Estas terure kaj nepardoneble mortigi, sed kial niaj amaskomunikiloj apenaŭ raportas pri mortigoj ekster Eŭropo kaj Nord-Ameriko? Kial ies vivo tiom multe pli valoras ol tiu de aliaj?

Dum la afgania milito Usono kaj Pakistano subtenis la plej fanatikajn islamistojn en la batalo kontraŭ Nadjibullah kaj la soveta armeo. Liberaluloj, demokratoj kaj virinaj grupoj estis ignoritaj. Iel nun venas la venĝo. Surprizis tamen, ke vakero Bush ne reatakis tuj. Aŭ la vakera retoriko estas por interna uzo, aŭ venkis alia alo en la Bush-a konsilantaro. Ĉiuj landoj viciĝas por esti parto de la “civilizita mondo”. Kaj Putin finfine povas certi, ke neniu ĝenos liajn “kontraŭterorismajn operaciojn” en Ĉeĉenio.

Sed ĉu vere venkeblas la milito kontraŭ terorismo? Kaj kiu decidas, kio estas terorismo kaj kio estas ĝusta milito?

Bård Hekland

Atingoj en Radomo

Ĉi tiun leteron inspiris la redakcia artikolo en la junia Ondo, en kiu vi skribis: “En Esperantujo oni ofte planas, sed malofte raportas”. Do, mi iomete priskribu laŭ raporta formo la E-agadon en nia urbo Radomo.

Jam en 1909 oni fondis en Radomo filion de PEA. La filio ekzistas ĝis nun, kaj mi provu informi pri niaj lastaj atingoj. Mi skribis “atingoj”, ĉar nun estas malfacile trovi bonan etoson kaj komprenon por la E-movado. Sed dank’ al preskaŭ ĉiutagaj zorgoj de kelkaj entuziasmuloj ni ricevis jenajn rezultojn.

Ekde januaro 2001 ni posedas belan kaj konforman klubejon. La klubejo troviĝas en la urba Centro de Kulturo kaj Arto “Civitana Klubejo” (pole “Resursa Obywatelska”), kies direktoro helpas nin. Niaj kunvenoj okazas ĉiuĵaŭde ĉe la strato Malczewski 16. Gastoj estas bonvenaj.

De tempo al tempo ĵurnalistoj petas nin pri novaĵoj en nia agado kaj skribas artikolojn en diversaj gazetoj.

Pasintjare ni multe prelegis pri Esperanto en lernejoj. Rezulte en la urbaj lernejoj 13, 32 kaj 34 estis instruata la internacia lingvo. ĉ. 30 gelernantoj finis la elementan kurson.

Niaj geklubanoj fervore korespondas, partoprenas diversajn aranĝojn (kvin personoj pasint-jare partoprenis la Tel-Avivan UKon), kaj multe laboras sur nia loka E-kampo.

Antoni Dorosz

La aŭtoro afable kunsendis sian intervjuon, kiu aperis 1 jun 2001 en semajnfina ĵurnalo Słowo Ludu (Vorto de la Popolo); en la intervjuo estas menciate, ke la klubo regule ricevas (ankaŭ) La Ondon de Esperanto.

Sur la foto de A.Dorosz estas lernantinoj de E-kurso en la lernejo №13 en Radomo.

En la taksio

Novelo de Julian Modest

La noktoj en taksio pasas malrapide. Eble ne estas io pli turmenta ol la longaj noktoj, kiam oni atendas iun eniri en la taksion. Tio similas al fiŝkaptado. La fiŝkaptisto sidas ĉe la bordo, ĵetinte la fiŝhokon en la akvon, kaj atendas. Li atendas unu horon, du horojn, la tutan tagon. La akvo susuras, la vento lulas la branĉojn de plorsaliko, kiu klinas sin super la lago. En malproksimo kuŝas bosko, farbita en ruĝaj, oraj, verdaj koloroj. La fiŝkaptisto sidas kaj nevole dronas en lago de rememoroj. Ŝajnas al li, ke la surfaco de la lago respegulas vizaĝojn, kiuj estas ligitaj al sennombraj rememoroj. Jes, tia estas la fiŝkaptado ĉe soleca lago, sed atendi en taksio en malvarma novembra nokto estas tede kaj turmente. Kalkuli kiom da homoj veturis ĉi-nokte en la taksio, kiom da mono li kolektis, kaj ĉu ĝi sufiĉos por benzino, kaj ĉu restos iom el ĝi por la hejmo, kie atendas la edzino kaj du infanoj. Ili vin atendas, ĉar morgaŭ matene, kiam vi revenos kaj enlitiĝos, ili iros al lernejo kaj devos aĉeti almenaŭ unu sandviĉon.

Tiel meditis Blagovest en la duonobskura taksio. Jam delonge pasis la noktomezo. La stratoj estis dezertaj kaj silentaj, similaj al senfinaj koridoroj en granda mezepoka kastelo. Antaŭ li brilis la neonaj lumliteroj de hotelo “Royal”. Li esperis, ke baldaŭ iu el la hotelo mendos taksion. La dancdrinkejo de la hotelo funkciis dum la tuta nokto, kaj de tie ofte eliris homoj.

Esti taksiŝoforo ne tre plaĉis al Blagovest, sed li ne havis alian eblecon. Dudek jarojn li estis inĝeniero en Optika esplor-instituto, sed la instituto ĉesis funkcii kaj Blagovest restis sen laboro. Havante kvardek kvin jarojn li ne havis multajn eblecojn por nova laboro. Li vane serĉis laboron en ŝtataj kaj privataj firmaoj. Kelkajn monatojn en la urba bazaro li vendis fruktojn kaj legomojn, sed ĉi laboro ne konvenis al li. Vintre li serioze malsaniĝis, kaj tiam li decidis iĝi taksiŝoforo. Li riparis sian malnovan aŭton “Lada”, akiris la necesajn dokumentojn kaj komencis labori. Blagovest preferis labori nokte. Tiam estis pli trankvile, la trafiko en la stratoj malpli viglis, kaj laŭ li oni pli bezonis taksion nokte, kiam la tramoj kaj busoj ne trafikis.

Jam du jarojn Blagovest estis taksiŝoforo. En lia taksio veturis ebriuloj, kiuj provokis skandalojn kaj ne deziris pagi, junuloj sen mono kiuj proponis al li horloĝojn aŭ jakojn. Ofte en la taksion venis frenezulo, kiu ne povis klarigi, kiel li deziras veturi, sed Blagovest krozis tra la tuta urbo. Malfacila kaj danĝera estis la laboro, sed Blagovest ne havis alian eblecon.

Foje en la taksion eniris du junuloj. Unu sidiĝis apud li, kaj la alia malantaŭ li. La junuloj ĝentile petis veturi al fora kvartalo. Kiam la taksio venis al iu obskura strato, la junulo, kiu sidis apud Blagovest, frapis lin per iu krudaĵo. Blagovest svenis. Kiam li vekiĝis, li unue vidis la palrozan ĉielon de la nova tago kaj ĝoje konstatis, ke li ankoraŭ vivas. Unuafoje Blagovest ĝojis al la sunleviĝo. La junuloj lin prirabis.

Ĉi-nokte jam proksimiĝis la unua horo post la noktomezo, kaj neniu ankoraŭ sidiĝis en lian taksion. La okuloj de Blagovest estis pezaj kaj fermiĝemaj. Jam li kelkfoje ekdormis en la taksio, kvankam tage li sufiĉe dormis. Eĉ nun li ŝajne ion sonĝis, kiam iu frapetis la fenestron de la aŭto. Blagovest ektremis, malfermis la okulojn kaj ne povis kompreni, ĉu li dormas aŭ estas vekita. Ĉe la aŭto staris junulino frapetanta sur la vitro. Blagovest tuj malfermis la pordon, invitante ŝin.

— Kien? — li demandis.

— Al kvartalo “Tilioj”, — respondis la junulino kaj sidiĝis apud li.

La aŭto ekveturis. “Tilioj” estis proksime. Blagovest stiris kaj kaŝe observis la junulinon. Ŝi estis dudek- aŭ dudekunu-jara, tre ĉarma, kun longaj blondaj haroj kaj malhelaj kaŝtankoloraj okuloj. Ŝiaj etaj sentemaj lipoj estis kvazaŭ ĉizitaj sur ŝia glata kaj pala vizaĝo. Al Blagovest ŝajnis, ke en la laca rigardo de la junulino radias magia kaj alloga lumo. Ŝi estis modeste vestita — malhela pantalono, ruĝa kotona bluzo kaj nigra sporta jako. Ŝi ne uzis lipruĝon aŭ ŝminkaĵon. La ungoj de ŝiaj teneraj fingroj ne estis lakitaj. Evidente ŝi ne estis el la “noktaj birdoj”, kiujn li ofte veturigis per taksio. Blagovest miris, ke ŝi tre malfrue revenas hejmen.

“Eble io subite okazis kaj tial ŝi malfruas”, — li meditis.

Blagovest haltigis la taksion antaŭ multetaĝa domo. Ŝi prenis monon el eta nigra monujo, pagis, eliris kaj afable diris:

— Bonan nokton kaj agrablan laboron.

Blagovest restis kelkajn minutojn antaŭ la enirejo de la domo. Kiam nokte li veturigis virinojn, li kutime atendis antaŭ la enirejo ĝis ili eniros en la loĝejon, por ke iu krimulo ne embusku ilin. En tiu maltrankvila tempo ĉio povus okazi. Kiam Blagovest vidis, ke la junulino trankvile eniris, ŝaltis la lampon, kaj la lifto ekiris supren, li forveturis.

La sekvan nokton Blagovest denove haltis antaŭ “Royal”. Nun, meze de novembro, la eksterlandanoj ne estis multaj, sed li esperis, ke iu eliros el la danctrinkejo kaj venos al lia taksio. Ĝuste je la unua horo kaj dek minutoj post la noktomezo, li denove aŭdis la konatajn frapetojn sur la fenestro kaj ege miris. Estis la sama junulino. Ŝi ridetis kare, kiel hieraŭ nokte. Tenera kaj fragila kiel arbido. Ŝi atendis, ke li malfermu la pordon de la aŭto.

— Bonan vesperon, — diris la junulino kaj oportune sidiĝis apud li.

Blagovest jam sciis la adreson. En la aŭto estis varme. Aŭdiĝis muziko. La junulino sidis silente, rigardante la solecajn lanternojn sur la stratoj. Blagovest ne estis parolema kaj malofte konversaciis kun la veturantoj, sed lin tiklis scivolemo.

— Tre malfrue vi revenas, — li diris.

— Mi laboras nokte, — respondis la junulino.

— Kion vi laboras?

— Mi lavas glasojn en la danctrinkejo de “Royal”.

— Ĉu? — miris Blagovest.

— Mi estas studentino. Miaj gepatroj loĝas en Burgo. Mia patrino ne laboras. Ĉi tie mi luas loĝejojn. La mono ne sufiĉas, kaj mi devas labori...

— Jes, — diris Blagovest. Li bone sciis, kion signifas ne havi laboron kaj monon. Subite li sentis estimon al la eta kaj fragila junulino, kiu nokte laboris por ricevi monon por studi.

— Ĉu vi ne sukcesis trovi laboron dum la tago?

— Ne, — ŝi respondis. — Ĉi tiu laboro konvenas al mi.

La junulino eksilentis. “Eble oni bone pagas, — Blagovest pensis, — ja ŝi ĉiunokte revenas hejmen per taksio. La junulino kvazaŭ divenus liajn pensojn.

— La posedanto de la danctrinkejo pagas al mi la taksion. Ja nokte mi ne povus aliamaniere reveni hejmen.

Ili nerimarkinte atingis la konatan domon en “Tilioj”. La junulino pagis, diris “bonan nokton” kaj eliris. Kiam Blagovest vidis, ke ŝi eniris la domon, li forveturis. La stratoj estis mallumaj kaj dezertaj. Nenie videblis homo. La urbo dormis. Ie-tie ekbrilis reflektoroj de solecaj aŭtoj, kiuj rapide malaperis. Blagovest pensis pri la junulino. Ŝi estis eta, senhelpa, simila al neĝfloro, kiu timeme montris sin tra la neĝa vualo. Ŝi penas perlabori iom da mono, lavas glasojn kaj telerojn ĝis malfrua tempo. Blagovest sciis, kion signifas serĉi laboron, vendi en bazaro dum frosto, aŭ stiri aŭton nokte en dezertaj glaciaj stratoj. La nekonata junulino, kies nomon li ne sciis, iĝis al li kara.

Dum kelkaj noktoj Blagovest ne renkontis ŝin. Varma sento al ŝi obsedis lin. Ŝi estis tre juna, kaj Blagovest meditis pri ŝi kiel pri sia filino.

Iun dimanĉan vesperon Blagovest denove haltis antaŭ la hotelo. Ĉi-nokte antaŭ la hotelo staris du taksioj — lia kaj de lia kolego, kiun Blagovest iomete konis. Proksimiĝis noktomezo kaj li kaŝe esperis, ke li vidos la junulinon.

Post dudek-minuta atendado la junulino subite eliris el la hotelo kaj rapidis al la taksioj. Komence ŝi direktiĝis al la alia taksio, tamen rimarkinte la aŭton de Blagovest ŝi preterpasis la unuan taksion kaj sidiĝis en la taksion de Blagovest.

— Bonan nokton! — salutis la junulino.

— Saluton, Neĝfloro, — ŝerce respondis Blagovest. Li havis bonan humoron.

— Kial vi nomas min Neĝfloro? — demandis la mirigita junulino.

— Ĉar vi estas neĝfloro. Kiel neĝfloro vi rezistas al la vivo.

— Sed mi havas nomon, — ŝi diris.

— Kiel vi nomiĝas?

— Ĝoja.

— Bela nomo. Eble pro ĝi vi ĉiam estas ĝoja. Mia nomo estas Blagovest.

— Mi ĝojas, ke ni konatiĝis, — ŝi ridetis kaj ripetis: — Blagovest. Ne ofta nomo. Do vi estas la bona heroldo.

— Mi ŝatus esti tia, — respondis Blagovest.

— Por mi vi estas la bona heroldo, ĉar veturante kun vi, mi estas trankvila.

Blagovest provis kaŝi la emociiĝon, kiu bruligis lian vizaĝon. Li deziris ĉiam protekti ĉi junulinon, gardi ŝin de malbonaĵoj kaj senreviĝoj. Kiam li haltigis la taksion antaŭ sia domo, li mallaŭte diris:

— Bonan nokton, Ĝoja.

La sekvan vesperon antaŭ “Royal” lia kolego proksimiĝis al Blagovest kaj ironie demandis:

— Kiel estis hieraŭ nokte?

Blagovest ne komprenis, pri kio temas, kaj demande alrigardis lin.

— Ho, ne ŝajnigu, ke vi ne komprenas. Ja hieraŭ nokte vi veturigis Mary. Ĉu ŝi ne invitis vin en sian loĝejon?

— Ŝia nomo estas Ĝoja, ne Mary.

— Tio ne gravas. Al mi ŝi diris, ke ŝi estas Mary. Ĉu vi ne scias, ke ŝi estas la plej bona striptizantino en la danctrinkejo de “Royal”? Ŝi ja ne nur dancas, sed ankaŭ proponas aliajn, pli intimajn servojn, tamen ŝia prezo estas tre alta.

— Ne estas vere, — balbutis Blagovest.

— Jes, estas! Vi eble ne konas, sed preskaŭ ĉiuj taksiistoj konas, kiu estas Mary el “Royal”. Eble ŝi diris al vi, ke ŝi studas filologion kaj lavas telerojn. Ŝi ŝatas ŝerci, sed ŝi havas multe da mono kaj povus aĉeti vin kaj min kune.

— Ne estas vere! Ne estas vere! Vi mensogas! — kriis Blagovest.

Li rapide eniris en sian aŭton, funkciigis ĝin kaj ekveturis. Malantaŭ li restis la dezerta kaj malvarma placo antaŭ la hotelo “Royal”.

Novaj libroj

Elena Janĉeva, Boris Gaĝanov, Lilia Gerova. 52-a Kongreso de BEA. — Velingrad: Stojo Kalpazanov; Pazarĝik: Radio, 2001. — 20 pĝ., il.

Kelkaj organizantoj de niaj kongresoj kaj renkontiĝoj havas laŭdindan kutimon donaci (ja kontraŭ kotizo) al la partoprenantoj kongres-libreton. Eĉ se ili enhavas nur la programon, nomaron de la organiza komitato kaj similajn informojn, oni kun plezuro relegas ilin post jaroj (se oni retrovas ilin) kaj rememoras: aĥ-kiel-junaj-ni-estis-tiam.

Sed la dulingva libreto pri la 52a Kongreso de Bulgara E-Asocio en Velingrad (7-9 sep 2001) ne traktas la programon. Ĝi rakontas pri la kongresurbo, ties eminentuloj kaj esperantista vivo kun fotoj kaj biografietoj de la lokaj aktivuloj.

Kaj ni scias, per la artikolo de Petko Arnaudov en la oktobra Ondo, ke sukcesa estis la Kongreso en Velingrad, urbo jene prezentita:

En sin’ de Rodopi-montaro,

torentoj parolas sen baro.

Sin kaŝas ĉi tie en reva kviet’

la urbo de Vela, koketa urbet’.

Esperanto aktuell: Sondernummer / Red. Rudolf Fischer. — Freiburg: Deutscher Esperanto-Bund, 2001. — 44 pĝ., il.

Krom amaso da kongres-libroj, en Esperantujo estas ankaŭ amaso da inform-libroj kaj -broŝuroj pri Esperanto. Kutime ili enhavas antaŭparolon, historian skizon, gramatikon kaj du vortarojn, verkitajn de unu persono. Ili ja estas utilaj, precipe se ankaŭ neesperantistoj ilin legas.

Sed la speciala numero de Esperanto aktuell, kiun en aprilo Germana E-Asocio eldonis, estas io alia. Ĝi estas kolekto de nelongaj artikoloj (jen tutpaĝaj, jen nur kelkfrazaj) pri diversaj aspektoj de Esperanto kaj pri konkretaj projektoj — entute 46 eroj, verkitaj de diversaj kompetentuloj.

La mallongeco de la artikoloj kaj la multaj fotoj, bildoj kaj vinjetoj faras la 44-paĝan kajeron (ĝi havas la formaton de La Ondo) facile legebla kaj malteda.

La germanaj samideanoj, kiuj nuntempe estas eble la plej bonaj kaj konsekvencaj E-informadantoj, verŝajne sukcesos bone uzi ĉi tiun utilan kaj belan informkajeron.

AlKo

Omaĝe al Grabowski
Banet-Fornalowa, Zofia. Antoni Grabowski — eminenta Esperanto-aganto. — Czeladź: Hejme, 2001. — 140 pĝ., il.

La aŭtorino de tiu ĉi biografia verko ligas ĝin kun grava jubilea evento, informante la legantojn jam komence de la antaŭparolo:

La 4an de julio 2001 pasis la 80a datreveno de morto de Antoni Grabowski. Oni nomas lin Patro de Esperanto-poezio. Jam tio sufiĉus por starigi al li belan monumenton, por ĉiam konservi la poeton en memoro kaj koroj de esperantistaro.

Leginte tiun vere unikan verkon, mi — kiel pola esperantisto — eksentis min samtempe fascinita kaj kontentigita pro la lerte kaj kompetente prilaborita biografio de Antoni Grabowski, unu el la plej meritplenaj kaj famaj pioniroj de la pola esperantista movado, kiun li kunfondis. Oni povas konstati, ke la verko kompletigis sukcese tiuspecan esperantan literaturon, ĉar pri Antoni Grabowski ne ekzistas multaj publikigaĵoj, krom la fragmentaj, nekompletaj informoj, aŭ eĉ mitoj.

Ne nur la pola esperantistaro atendis dum multaj jaroj ampleksan kaj fidindan biografion de Grabowski por ekkoni pli bone la vivon, verkaron kaj la esperantistan agadon de la dua (post d-ro L.L.Zamenhof) esperantisto en la mondo.

Profesia historiistino Zofia Banet-Fornalowa akceptis malfacilan taskon kaj celtrafe kaj kun plena objektiveco prezentis la silueton de Antoni Grabowski surbaze de novaj dokumentitaj informoj. Ŝi aldonis rarajn familiajn fotaĵojn, kelkaj el kiuj estas unuafoje publikigitaj. La libro enhavas la genealogian arbon de Grabowski, indekson de lia verkaro, nomindekson kaj riĉan bibliografion.

La aŭtorino donis al ni fidindan biografian verkon, kiu valoras kiel historia dokumento. Ĝi estas utila al ĉiuj, kiuj interesiĝas pri Esperanto, ĝiaj kunkreintoj kaj kultura movado.

Al s-ino Banet-Fornalowa mi esprimas koran dankon kaj esperas, ke tiu ĉi biografio trovos lokon en multaj bibliotekoj.

Marian Kostecki

Adam Mickiewicz

Sinjoro Tadeo (Pan Tadeusz)

(komenco)

Litvo! Patrujo mia! simila al sano;

Vian grandan valoron ekkonas litvano,

Vin perdinte. Belecon vian mi admiras,

Vidas ĝin kaj priskribas, ĉar mi hejmsopiras.

Sankta Virgin’! Vi gardas Ĉenstoĥovon belan,

En Ostra-Brama lumas! Vi, kiu kastelan

Novogrodek defendas kaj pian urbanon!

Kiel Vi al infano redonis la sanon —

(Kiam mi, de l’ patrino al Vi oferite,

La malvivan palpebron eklevis subite

Kaj povis tuj al Via sanktejo ekiri,

Por redonita vivo Dion dankodiri),

Tiel Vi nin mirakle portos hejman limon!..

Dume transportu mian sopiran animon

Al montetoj arbaraj, herbejoj verdantaj,

Larĝe apud lazura Njemen tiriĝantaj,

Al la kampoj, per greno diversa pentritaj,

De sekalo arĝentaj, de tritik’ oritaj,

Kiujn la neĝeblanka poligon’ ornamas,

Kie per virga ruĝo trifolio flamas,

Kaj ĉion zonas, kvazaŭ per verda rubando,

Kun maldensaj pirarboj la kampa limrando.

Tradukis Antoni Grabowski

Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie.

Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,

Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie

Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.

Panno święta, co jasnej bronisz Częstochowy

I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy

Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!

Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem

(Gdy od płaczącej matki pod Twoję opiekę

Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę

I zaraz mogłem pieszo do Twych świątyń progu

Iść za wrócone życie podziękować Bogu),

Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono,

Tymczasem przenoś moję duszę utęsknioną

Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych,

Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych;

Do tych pól malowanych zbożem rozmaitem,

Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem;

Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała,

Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała,

A wszystko przepasane, jakby wstęgą, miedzą

Zieloną, na niej z rzadka ciche grusze siedzą.

(1834)

Denove pri nia libromerkato

En oktobro ĉi-paĝe aperis la furorlisto de la libroservo de UEA, prenita el la revuo Esperanto, kaj komentario de la redaktoro de La Ondo.

Osmo Buller en Esperanto menciis, ke “malrapideco estas apartaĵo de nia libromerkato”. UEA ankoraŭ vendas librojn de antaŭ la dua mondmilito, kaj du finnlandaj libroj (La botistoj de A.Kivi kaj La batalo pri la domo Heikkilä de J.Linnankoski) tenas rekordon — ili estis eldonitaj en 1919, kaj UEA ankoraŭ havas respektive 19 kaj 24 ekzemplerojn.

Sezonoj kaj Ruslanda Esperantisto ne statistikas ĉiun venditan ekzempleron; ni notas nur la vendojn al la libroservoj. Ni povus subtrahi el la eldonkvanto la havatajn ekzemplerojn, tamen la rezultinta nombro entenus librojn, kiuj estis ne venditaj, sed senditaj al la aŭtoroj, gazetoj, bibliotekoj, libroservoj, laŭreatoj de konkursoj ktp. Krome, estas iom da fuŝitaj ekzempleroj. Sed estas klare, ke plej bonan debiton havas la Esperanta-rusa vortaro de Korĵenkov. Restas nur ĉ. 200 vortaroj el la sume 1600-ekzemplera stoko.

Sed plurajn el niaj libroj ni ne plu havas. Inter ili:

La majstro kaj Margarita (eldonita en 1992, reala eldonkvanto 530 ekz.),

Krimo kaj Puno (1993, 300 ekz.),

La Kunularo de l’ Ringo (1995,1997, 700 ekz.),

Konciza gramatiko de Esperanto de Korĵenkov (1997, 1000 ekz.),

Esperanto simple de Fabretto (1998, 500 ekz.),

Alico en Mirlando (1999, 531 ekz.)

kaj kelkaj aliaj.

Ĉi-oktobre elĉerpiĝis Naskiĝo de la Rustimuna Ŝtalrato (1996, 300 ekz.) de Harrison, kaj restis nur 4 ekzempleroj de La du Turegoj de Tolkien (1996, 500 ekz.).

La plej malnova el la vendataj libroj de Sezonoj (kelkajn broŝurojn ni de tempo al tempo alpresas risografie) estas Metropoliteno: atendas aĉetontojn ankoraŭ 53 ekzempleroj de la romano, eldonita antaŭ 9 jaroj en la kvanto 500 ekz-oj. Eble la stoko elĉerpiĝos en la venonta jubilea jaro de Vladimir Varankin, kiu naskiĝis en 1902.

Halina Gorecka

Italaj infanoj premiitaj en finna fabelkonkurso

Päätalo-Instituto, edukejo por verkemuloj en la nordfinnlanda municipo Taivalkoski, ĉiujare organizas fabelkonkurson por finnaj infanoj. Pasintjare ĝi havis eksperimente ankaŭ branĉon por fabeloj en Esperanto. La spertoj estis tiom kuraĝigaj, ke la Esperanto-branĉo estis parto de la konkurso ankaŭ ĉi-jare. UEA aŭspiciis ĝin kaj donacis premiojn por la plej bonaj konkursantoj.

En tri kategorioj konkursis 20 fabeloj el 9 landoj (Belgio, Ĉeĥio, Finnlando, Francio, Hungario, Italio, Kroatio, Rumanio kaj Serbio). La ĵurio konsistis el Jouko Lindstedt kaj Raita Pyhälä el Finnlando kaj Anna Löwenstein el Italio.

En la kategorio de ĝis 9-jaraj geknaboj la unuan premion gajnis la grupo Pinokjo de la elementa lernejo La Castellina en Prato, Italio, pro la fabeloj La sorĉistino kaj la araneoj kaj La sorĉistino kaj la forgesiganta pocio. La duan premion ricevis Grupo Du el la infanlernejo en Chateauroux, Francio, pro la fabelo Promenado en ĉina ĝardeno, kaj la trian premion la grupo Marko el La Castellina.

Ankaŭ en la kategorio de 10-11-jaruloj la unua premio iris al klaso de la itala lernejo La Castellina pro la fabelo La perdita harmonio. Per la dua premio estis distingita la fabelo Iam estis monstro de Karina MacGill el Hungario kaj per la tria Pikec kaj Paulina de Stefani Strunjak el Kroatio. Inter 12-14-jaruloj Zlatko Dordević el Serbio konkeris ĉiujn premiojn per la fabeloj Riĉa reĝo, Princino de formikoj kaj Vojaĝoj kun marfeinoj.

Oni aljuĝis ankaŭ specialan premion Fabelo Internacia. Ĝin ricevis la grupo Pinokjo de la lernejo La Castellina pro la fabelo La sorĉistino kaj la araneoj, kiu do premiiĝis duoble. GK UEA

Gazetoj

Literatura Foiro. 2001. №192

Per uvertura poemo kaj bibliografio la 192a Foiro omaĝas la 80-jariĝon de Johan Hammond Rosbach, la dojeno de la Akademio de Esperanto.

La rakonto La fermita konko premieras la novan samtitolan libron de Julian Modest. Literatura portreto pri Sergej Rublov verkita de Valentin Melnikov kaj tradukoj el Krylov, Puŝkin kaj Balmont omaĝas la centjariĝon de la konata tradukisto.

Recenzoj de Giorgio Silfer, Dimitar Haĝiev, Mauro Nervi, Vinko Ošlak, Venelin Mitev, Mariana Evlogieva prezentas novaĵojn de Esperantaj eldonejoj.

Perla Martinelli kaj Giorgio Silfer rakontas pri la ĵus forpasinta Jorge Amado, kiu estis unu el la apogantoj de la aliĝpeto de la Esperanta PEN-Cento dum la mondkongreso de PEN Club International en Santiago de Compostela.

Intervjuo de Heliana Correa kun la komponisto David Gaines, eseo de Radosław Nowakowski kaj recenzoj de Miko Sloper kaj Anjo Amika prezentas la buntan riĉon en nia muzika kulturo.

Zofia Banet-Fornalowa esploras la vivon de Jakobo Ŝapiro.

Walter Żelazny analizas la situacion rilate la lastajn eventojn en UEA kaj la redakcio komentarias la rezultojn en La Kvinpetalo dum la pasinta jaro. Anatolo Gonĉarov salutas la kunvenon en Sabloneto, kaj la delegitoj de la aliĝintaj establoj al la Pakto por la Esperanta Civito respondas al Detlev Blanke.

HeKo

La retaj versioj de Monato

Monato estas eldonata ne nur en formo de papera magazino, sed ekde nun ties tekstoj (sen fotoj) estas sendataj ankaŭ rete al petantoj. La tekstoj estas sendataj al la abonantoj regule tra la tuta monato kaj ne unufoje monate kiel en la magazina versio.

En 2001 la reta Monato estas senkosta. Ekde januaro 2002 ĝi kostos 60% de la surfaca tarifo de Monato.

Ekzistas du retaj versioj: la askia kaj la unikoda.

Tiuj, kiuj deziras unue vidi, kiel aspektas la du versioj, povas senpage ricevi ekzemplon. Por ricevi ekzemplon sendu retmesaĝon al servilo@fel.esperanto.be kaj skribu en la temlinio: “send datumaro monato-askia” (por la askia versio) aŭ “send datumaro monato-unikoda” (por la unikoda versio).

La reta versio kostas 60% de la baza surfaca tarifo de Monato. En Ruslando ĝi kostas €10.50. Pagu al Halina Gorecka je la adreso de LOdE.

Ricevitaj gazetoj

Argentina E-Vento. 2001/1-2;

BETago. 2001/5;

Debrecena Bulteno. 2001/125;

Esperanto. 2001/6,7-8;

Esperanto aktuell. 2001/3;

Esperanto en Azio. 2001/2;

Esperantolehti. 2001/4,5;

Esperanto USA. 2001/4;

Heroldo de Esperanto. 2001/9,10,11;

Juna Amiko. 2001/2;

Kataluna Esperantisto. 2001/316,317;

Konkordo. 2001/48;

La KancerKliniko. 2001/99;

La Movado. 2001/8,9;

La Ondo de Esperanto. 2001/8-9,10;

La Revuo Orienta. 2001/8;

Le Monde de l’Espéranto. 2001/529;

l’esperanto. 2001/6,7; Le Travailleur Espérantiste. 2001/257,258;

Literatura Foiro. 2001/192;

Litova Stelo. 2001/4;

Monato. 2001/8;

REGo. 2001/4;

Scienco kaj Kulturo. 2001/2,3,4;

Sennaciulo. 2001/7;

Spiritisma E-Informilo. 2001/113,114;

Vekilo. 2001/3.

Mozaiko

Ni ricevis nur kvin solvojn de la tasko de Valentin Melnikov en la julia Ondo. Du respondoj enhavis erarojn kaj tri estis tute korektaj. Ĝuste respondis: Malcolm Jones (Britio), Pascal Vilain (Francio) kaj Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando).

Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Pascal Vilain.

Ni gratulas!

La ĝusta solvo: 1. Salikoko; 2. Invento; 3. Legitimi; 4. Kantarelo; 5. Reflekso; 6. Litovio; 7. Kajero; 8. Komplimento.

Tri proverboj

La unua proverbo:

1,2,3 4,5,6,7 8,9,10,7,9 11,5,12,10,5 7,13,7,4,2,7, 5,2 14,15,14,5 7,16,12,7,4,2,7.

Helpvortoj:

Helpi iun per sia influo kaj aŭtoritato: 1,12,5,10,8,14,10,3.

Frukto: 7,4,12,3,14,5,10,5.

Sin movi en la aero kiel la birdoj: 13,2,15,16,3.

Perdi dum kelkaj momentoj la konscion kaj sinmovon: 9,11,8,6,3.

La dua proverbo:

1,2,3 2,4,5,6,7,4 4,8,9,10,11,3 12,10 8,3, 12,7,13,8,4,14 4,11 9,10,11,3.

Helpvortoj:

Interargumenti per malsamaj opinioj: 7,6,14,8,13,1,6.

Eklezia altrangulo: 5,2,10,11,4,1,3.

Ĉiu elementa objekto de kono: 12,3,9,6,3.

La tria proverbo:

1,2 3,4,2,5,6,4,7,8,4,9 4,10,11,1,6,12,9 13, 4,6,14,15,4,16 5,6,4,7,8,4,9 6,14,11,1,6,12,9.

Helpvortoj:

Hinda marĉarbaro, loĝata de multaj sovaĝaj bestoj: 15,4,7,5,4, 2,12.

Mezuro de longo por vojoj: 3,1,9,2,12.

Produkti per spirita laboro artaĵon aŭ sciencaĵon: 11,1,6,10,14.

Fronto de konstruaĵo: 13,4,16,4,8,12.

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248) aŭ rete (kulakova@akb.mplik.ru) antaŭ 31 dec 2001.

Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Tatjana Kulakova

Viktor Aroloviĉ

Versaĵo pri Esperanta civitaneco

kiu povus aparteni al Vladimir Majakovskij,

se li vivus nun, verkus en Esperanto kaj estus adepto de la E-Civito

Mi lupe

elmordus

la finvenkismon.

Naŭzas min

asocio struktura.

Ruliĝu inferen,

en nigran abismon

kiu ajn paperaĉ’.

Krom la nura...

En Interret’,

en abunda tekstar’

ĉasas informojn

doktoro Blanke.

Novaĵojn sendas

esperantistar’,

ankaŭ

Heroldo Komunikas

senmanke.

Al iuj sciigoj —

profunda estim’,

al aliaj —

rilat’

kun kraĉemo.

Imponas,

ekzemple,

moŝtula esprim’

pri la monda

lingvo-problemo.

Kaj nepre

kun grandega respekto,

kvazaŭ ĝi estus

premio,

li legas

pri nova

vortara projekto

de la Akademio.

Surpriza er’

en la ret-gazetar’,

surpriza

sensacio

de l’ jar’

miregon kaŭzas

sur lia vizaĝo:

La Ondo

jam plaŭdas

ĉe Balta mar’?

Geografia novaĵo!

Kaj sen atent’,

kun malvarma anim’,

simile al

kaprin’ ĉe afiŝo,

traglitas li

artikolojn pri rim’

de Parolemaj

Griŝo kaj Fiŝo.

Subite

grimacis

lia vizaĝ’,

kvazaŭ

lin tiklus

diabloj:

sinjoron Blanke

atingis mesaĝ’

de la

Paktintaj Establoj.

Li legas,

kvazaŭ ĝi estus

malben’

de l’ sankta tron’

Vatikana,

aŭ temus

pri kreo

de Malta Orden’

en diasporo

cigana.

Reeĥas Peterburg’

kun aklam’:

subtenas nin

civitan’ Anatolo.

Alarmas Blanke

al Roterdam’,

la stabo

petas lin

pri artikolo.

Kun kia ĝueg’

pracelisma mafio

nin ŝmirus

per merd’

senindulge

pro nia

raŭmisma

Esperantio,

fondita

en Sabloneto

promulge.

Mi lupe

elmordus

la finvenkismon.

Naŭzas min

asocio struktura.

Ruliĝu inferen,

en nigran abismon

kiu ajn paperaĉ’.

Krom la nura:

jenas

la Ĉarto

en mia man’ —

de l’ verda Civito

Konstitucio.

Legu,

aliĝu,

kaj vi estos

civitan’

de Esperantio!

La landoj ekzistas ne

Morice Benin registras en Esperanto ko-diskon La landoj ekzistas ne. Li estas konata en Francio pro dudeko da diskoj kun progresemaj tekstoj, en kiuj li tenere pentras amsentojn aŭ alvokas al frateco kontraŭ maljusteco.

Li sukcese koncertis en Strasburgo 1 apr 2000 okaze de Esperanto-kursaro. Tiam li diris: “Esperanto servas neniun naciismon, neniun negocon, neniun teknokration, neniun laŭdire realisman politikan celon. Tiu sendependeco min de longe allogas: la komenca klopodo por ĝin lerni estas komuna al ĉiuj kiuj decidas ĝin ekkoni: ia origina demokrateco dependanta de neniu potenculo!”

Lia Esperanto-disko, kiun eldonos Vinilkosmo, prezentos dekduon da sukaj titoloj eltiritaj el malnovaj kaj plej lastaj albumoj, tradukitaj de elstaraj esperantistoj: Georges Lagrange, Ĵak Le Puil k.a. Tiel vi povos malkovri la poezion sennaciecan de Morice Benin.

Tiu ĉi projekto bezonas helpon, ĉar la kosto estas pli granda ol kutime. Tamen ni opinias ke la risko valoras la penon, ĉar gravas lia subteno al nia kulturo. Morice havas tre favoran, progreseman publikon, kiu povus esti akceptema por la ideo de Esperanto.

Ni proponas subteni tiun ĉi projekton! Helpu nin antaŭmendante lian ko-diskon! Prezo: 13.50 eŭroj, plus sendokosto. Mendilojn petu ĉe: Vinilkosmo, “Esperanto-Muzik-Prod”, FR-31450 Donneville, Francio.

Eŭrokka

Anoncetoj

Ĉiu vorto en “Anoncetoj” kostas unu rublon por la ruslandanoj. Por la alilandanoj kvin vortoj kostas unu respondkuponon. La pagon sendu al Галина Романовна Горецкая je la redakcia adreso.

Mi estas esperantisto ekde 1981 kaj profesoro de la angla en Hispanio. Ni estas grupo de personoj kiuj skribis libron hispane por eklerni la anglan; oni parolas iomete pri Esperanto ankaŭ. Ni volas serĉi tradukanton en via lando; ni havas la libron en la hispana kaj en la angla sed oni bezonas personon kiu konas la anglan kaj la hispanan por traduki ĝin al via lingvo.

Ben Parkinson: bepa@wol.es

23-jara afrika komencanto, eksmuzulmano konvertiĝinta al kristanismo, volas korespondi kun kristanoj en Esperanto. Ŝatokupoj: korespondado, lingvo, literaturo, sporto.

Bernard Runyerera Londoni: P.O.Box 7576, Harare, Zimbabwe; bernardlondoni@yahoo.fr

Ŝanĝiĝis la adreso de Sergej kaj Zoja Fedotov, kiuj transloĝiĝis el Baŝkortostano al Tjumena regiono.

RU-626486, Tjumenskaja obl., Kogalym-6, ab. ja. 390, Ruslando

26-jara kubano, instruanta Esperanton al 9-12-jaraj lernejanoj, serĉas kontaktojn kun lernejoj, teatroj, bibliotekoj, muzeoj. Ni bezonas E-infanlibrojn, gantopupojn, fingropupojn, marionetojn.

Prof. José de J. Campos Pacheco: calle 10 % 29 y 31 escl 2908 piso 3 apt F-6, Pedro Betancourt, Matanzas, 42700, Cuba

Laboro por ĉiulandaj dezirantoj (komerco, sed ne nur).

Aleksandr Lobastov: RU-453266, Salavat-16, ab. ja. 364, Ruslando.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2001. №12

Redakcie

Kvankam pro la komunik-problemoj nia aktivado en la reto estas malgranda, La Ondo estas legebla rete, kaj pluraj personoj dise tra la mondo legas nian revuon nur rete. Kelkaj ne nur legas, sed ankaŭ diskonigas la retan legeblecon de La Ondo. Ekzemple, Dario Rodriguez afable afiŝis la novembran Ondon en diskutforumo soc.culture.esperanto (SCE). Reagis en SCE kanadano Yves Bellefeuille:

Bonvolu respondi al Aleksander ke lia revuo ŝajnas interesa, sed ke mi ne povas konsideri ĝin serioza dum ĝi partoprenas en tiu stultaĵo pri la Esperanto-Civito.

Ĉi tiun mesaĝon baldaŭ kompletigis samspirita privata mesaĝo de okcident-eŭropa leganto:

Aperigo de novaĵoj pri Esperanta Civito atencas iom kontraŭ la prestiĝo de LOdE. Mi neniel volas pridubi vian rajton disvastigi novaĵojn pri Esperanta Civito, ĉar kontraŭe mi atencus kontraŭ elementaj demokrataj principoj. Nur mi deziras reliefigi, ke la decido de Esperanta Civito funkcii kiel “kvazaŭŝtato” anstataŭ kiel iu ajn normala asocio enorme ŝokas multajn esperantistojn kiuj timas ke, se medioj malamikaj al Esperanto ekscios pri tiu afero, ili trovos en ĝi sufiĉan materialon por ridindigi kaj malprestiĝigi la tutan esperantan movadon. Kaj, inter tiuj ŝokitaj esperantistoj troviĝas mi mem.

Ankaŭ civitano esprimis private sian kritikon pri La Ondo de Esperanto:

Mi komprenis siatempe, ke inter viaj celoj estas krei spacon de dialogo kaj konfronto inter diversaj komponantoj de Esperantio. Momente vi ne havas plu la saman prestiĝon de antaŭ du jaroj, por realigi tiun laŭdindan strebon. Tio ne nur ĉe raŭmistoj. Ankaŭ ĉe aliaj ... ĝenerala elreviĝo... Tion mi transdonas al vi, nur por ke vi sciu kiel aliaj perceptas vian bildon: UEA-isme malekvilibra, enhave malpli interesa. Vi bezonas regajni en reputacio, por ree ludi la rolon pri kiu supre.

Feliĉe, malmultaj pensas unudimensie (nur tri dum kelkaj monatoj). En la sama forumo SCE Jouko Lindstedt komentis:

Konfliktoj entute estas tre malfacile pritrakteblaj en Esperantujo. Tion montris ankaŭ kelkaj lastatempaj konfliktoj pri kopirajtoj. Kaj preskaŭ mankas nefermita diskuto en sendependa gazetaro; “Esperanto” estas tro oficiala, “Heroldo” ĉiam tendence kontraŭ-UEA-a; eble nur “La Ondo de Esperanto” funkcias kiel pli grava sendependa komunikejo kaj diskutejo.

Jes, tiel La Ondo funkcias. Aperigo de informoj el HeKo ne estas atako kontraŭ UEA, kaj publikigo de roterdamaj GaKoj ne atencas la Civiton. Ni deziras, ke niaj legantoj ricevu informojn el malsamtendencaj fontoj. Kaj multaj aprezas, ke en nia revuo ili legas pri elektoj de la Estraro de UEA kaj de la Civita Senato; pri la kongresoj de UEA kaj SAT; pri la forumoj de la civitanoj; pri la ĉefaj kunvenoj de fervojistoj, katolikoj, ekumenistoj, komunistoj k.a; pri la Akademio, ILEI, AIS kaj Monda Turismo... La plimultiĝantaj retaj kaj gazetaj referencoj al La Ondo kaj la kreskanta abonantaro atestas pri la ĝusteco de “la voj’ elektita”.

Tiun vojon ni pluiros. Ni invitas vin kuniri!

Gajan Kristnaskon kaj Feliĉan Novan Jaron!

Halina Gorecka, Aleksander Korĵenkov

Nin atendas transira jaro

Kominiko de la oficeja komisiono

Post la demisioj publikigitaj dum la UK en Zagrebo de tri kernaj oficistoj en Roterdamo (ĝenerala direktoro s-ro Buller, direktoro de Centra Oficejo s-ro Zapelli kaj redaktoro s-ro Ertl) la Estraro de UEA taskis specialan oficejan komisionon gvidi la procedon de elekto kaj dungo de nova ĝenerala direktoro kaj teni superrigardon de la oficejaj funkcioj en la venontaj monatoj, inkluzive de kompletigo de la oficistaro.

La komisiono, konsistante el Ans Bakker-ten Hagen, Ivo Osibov, Humphrey Tonkin kaj Marko Naoki Lins, kunsidis 19-22 okt 2001 en tre harmonia kaj pozitiva etoso en Roterdamo.

Evidente la demisio de kernaj oficistoj, kiuj krom siaj meritoj ankaŭ disponas pri malfacile rezignebla sperto, kaŭzas problemon al nia Asocio. Sed estas la tasko kaj defio de ĉiuj zorgi ke la Asocio daŭre kaj seninterrompe liveru al la membroj la servojn, kiujn ili rajtas ricevi. Pri tio ĉiuj estas konvinkitaj.

Pro tio la komisiono en dialogo kun ĉiuj flankoj ekster kaj en la movado havigos al si la necesajn, plej plurflankajn, informojn por povi prezenti je la fino taŭgan kaj adekvatan solvon pri la oficeja strukturo, tiel ke tiu strukturo kiel eble plej bone konformiĝu kun la strategio de la Asocio.

Por la kunveno mem tre malhelpis ke plimulto de niaj membroj ricevis la revuon Esperanto kun la anonco pri la posteno por la ĝenerala direktoro post la tie menciita limdato, kiu pro tio ne plu estis adekvata. Kvankam venis kelkaj bonaj kandidatiĝoj ĝis la limdato, la komisiono decidis plilongigi la daton kaj iom pli trankvile kaj pli ĝisfunde daŭrigi la serĉon. Ĝi ankaŭ deziris klopodi pritrakti jam antaŭ la definitiva decido diversajn aliajn problemojn en la Centra Oficejo, interalie la urĝan neceson renovigi la oficejan maŝinaron kaj plibonigi la oficejajn sistemojn.

2002 do estos grava jaro ne nur por la Centra Oficejo, sed ankaŭ por la tuta Asocio. Streĉa jaro, sed ankaŭ jaro, en kiu ni ĉiuj havos kaj havu la defion ĝisdatigi nian asocion kaj oficejon laŭ la nunaj kaj estontaj bezonoj.

Resume:

1) La komisiono venis al la konkludo ke la jaro 2002 estu esence transira jaro. La komisiono proponas nomi agantan (provizoran) ĝeneralan direktoron por la kalendara jaro 2002, tiel ke definitive elektita ĝenerala direktoro oficu ekde januaro 2003. Tiu provizora elekto do donos al nia Asocio la eblecon sen plej granda tempopremo serĉi kaj taŭgan personaron kaj plibonigitan oficejan strukturon.

2) Dum 2002 oni laboros por adapti la oficejon al la tri prioritatoj de la Strategia Laborplano kaj la Estraro de UEA kompletigos la stabon en la CO per novaj oficistoj laŭ la nova direkto akorde al la laborplano.

3) La ĝisnuna ĝenerala direktoro, s-ro Osmo Buller, pro siaj feritagoj efektive oficas nur ĝis la fino de oktobro. Dum novembro kaj decembro, li finfaros kelkajn pendantajn taskojn, kaj promesis doni al la komisiono liston de tiuj taskoj. La direktoro de la Centra Oficejo, s-ro Pasquale Zapelli, ne povis interkonsiliĝi kun la komisiono dum ties kunsidoj, pro urĝaj familiaj kialoj. Li deĵoros ĝis frue en januaro 2002. La komisiono decidis unue elekti la agantan ĝeneralan direktoron kaj nur poste turni sin al la demando pri anstataŭigo de s-ro Zapelli. Se necese, la Asocio dungos eksteran firmaon por prizorgi la oficejajn komputilojn (tasko ĝis nun esence farita de s-ro Zapelli).

4) S-ro Simo Milojević, ĝisnuna gvidanto de la libroservo kaj iama ĝenerala direktoro, konsentis prokrasti sian pensiiĝon ĝis la fino de 2002 por esti je la dispono de la aganta ĝenerala direktoro por faciligi la transiron kaj doni konsilojn kaj konkretan helpon. Li helpos elekti novan gvidanton de la libroservo, kiu laboros sub lia ĝenerala superrigardo, kaj li ankaŭ transprenos respondecon pri la Biblioteko Hodler. Kiel iama plurjara ĝenerala direktoro, li certe ankaŭ povos konsili laŭbezone la novan agantan ĝeneralan direktoron.

5) La redaktoro de la revuo, s-ro István Ertl, jam anoncis, ke li demisios plej malfrue en la mezo de julio 2002. Li kompletigos la nunan jarkolekton de la revuo kaj klopodos rekapti la eldonritmon, sed pro tio, ke li serĉas novan postenon kaj povus ĉiumomente forlasi nin kun nur unu monato de averto, la komisiono tuj serĉos redaktoron por la jarkolekto 2002, kiu ekoficu, kiel eble plej frue en la jaro, ĉu kiel oficisto ĉu kiel eksterstaranto en regula kontakto kun Roterdamo. S-ro Ertl plenumos aliajn gravajn taskojn en la oficejo ĝis la foriro.

6) Dum 2002, en dialogo kun ĉiuj flankoj kaj fontoj, oni studos la administracion kaj financon por atingi la celojn ĵus menciitajn rilate la domon, komputilsistemaron, informoficejon en Bruselo k.s.

En dialogo kun la oficistoj, la nova aganta ĝenerala direktoro, la Estraro, la komitato, profesiaj konsilistoj kaj ĉiuj aliaj, la oficeja komisiono komprenas sian rolon kiel kontaktopunkton kaj kunordiganton. Do, ĉiuj sugestoj, ideoj, opinioj kaj kritikoj estas tre bonvenaj.

La oficeja komisiono

Osmo Buller direktos instituton

(GK UEA) Osmo Buller, kiu forlasos la oficon de ĝenerala direktoro de UEA fine de februaro 2002, fariĝos direktoro de Päätalo-Instituto, kies sidejo estas en Taivalkoski, naskiĝloko de la populara finna verkisto Kalle Päätalo (1919-2000) kaj de Buller mem.

Päätalo-Instituto organizas staĝojn pri beletra verkado k.a. aktivaĵojn pri lingvo kaj literaturo. Lastatempe ĝi etendis sian agadon ankaŭ al Ruslando kaj Svedio por kultivi la finnan lingvon tie. Pasintjare ĝi aldonis Esperanto-branĉon al sia fabelkonkurso por infanoj. La instituto apartenas al fondaĵo, en kiu partoprenas i.a. la municipoj de Taivalkoski kaj Tampereo, kaj Gummerus, eldonisto de la verkoj de Päätalo (kaj en 1904 ankaŭ de la unua lernolibro de Esperanto por finnoj).

Esperanto kaj edukado

La unuan Internacian Forumon pri Edukado 24-27 okt 2001 en Porto Alegre (Brazilo) partoprenis 15 mil personoj, plejparte instruistoj.

La temo de la Forumo, egaligo de rajtoj sociaj per kaj tra eduka agado, kompreneble pritraktis la problemon de la diskriminacio socia, kultura, lingva. Esperanto estis do prezentita kiel matura propono por malpliigi la problemon de interkomunikado, precipe en la nuntempa tutmondiĝo.

UEA per la vortoj de Renato Corsetti salutis la Forumon. La salutvortojn legis la oficiala oratoro al la tuta ĉeestantaro, impresante ĉiujn pro la serioza enhavo, trafe pritraktanta la temon lingvo kaj komunikado, surbaze de la Dua Artikolo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj.

Esperantistoj interparolis kun diversaj aŭtoritatuloj, inter ili la urbestro de Porto Alegre Tarso Genro, la ŝtatestro Olivio Dutra, la rektorino de la Federacia Universitato de Rio Grande do Sul Wrana Panizzi; deputitinoj Maria do Rosario kaj Esther Grossi. Ankaŭ kelkaj eksterlandaj forumanoj estis alparolitaj.

UEA-delegito de Porto Alegre, profesoro Arthur Golgo Lucas, prelegis pri “Esperanto: disfaligante murojn, edukante por pli bona mondo” kaj “La miljara problemo de la internacia komunikado — kaj ĝia solvo”. En alia prelego, profesoro Ismael Mattos Avila el Campinas pritraktis la lingvan problemon en la reto kaj proponis Esperanton.

Ni devos forte kaj vigle labori cele al la Internacia Socia Forumo, okazonta en januaro 2002, kie la aktivuloj de Esperanto devos montri ĝian fortan rolon je la socia problemaro.

Reinaldo J. Zaghetto Zelia S. Zaghetto

Sur la foto estas la urbestro de Porto Alegre ĉe ricevo de libro pri Esperanto (Fotis Jozefo Pacheco).

Profesoro Lee en Mongolio

10 okt Ŝtata Sekretario de Ministerio pri Klerigo, Kulturo kaj Scienco de Mongolio, sinjoro B.Mishigjav, akceptis en sia laborĉambro vicprezidanton de UEA profesoron Lee Chong-Yeong.

Interparolinte pri Esperanto kun la Ŝtata Sekretario, Lee Chong-Yeong enmanigis al Mishigjav priesperantajn rezoluciojn de UNESKO kaj kelkajn numerojn de Esperanto.

Fine, prof Lee proponis al la Ŝtata Sekretario: ekinstrui Esperanton almenaŭ en kelkaj mezlernejoj kaj universitatoj; kaj por pruvi la propedeŭtikan valoron de Esperanto por lernado de aliaj lingvoj enkonduki eksperimenton en iu lernejo, tiamaniere, ke la eksperimentaj grupoj lernu Esperanton, poste la anglan, francan aŭ germanan.

La Ŝtata Sekretario principe akceptis la proponon kaj promesis diskuti pri la problemo kun sia ministro kaj aliaj respondeculoj. La interparolon ĉeestis s-ro Dogsuren, prezidanto, kaj s-ro Enkhee, sekretario de Mongola E-Asocio.

Post la renkontiĝo, laŭ invito de Kultura Kolegio ĉe Kultura Universitato, sinjoro Lee Chong-Yeong prelegis al studentoj pri Esperanto. Ĉar la gestudentoj multe interesiĝas pri Esperanto, profesoro Bat-Erdene, direktoro de la Kolegio kaj vicrektoro de la Kultura Universitato promesis al sinjoro Lee Chong-Yeong, enkonduki instruadon de Esperanto ekde la dua semestro, kun helpo de Mongola E-Asocio.

Chimedtseren Enkhee

Akademio de Esperanto: kompleta organigramo

Per la voĉoj de 26 akademianoj (el 44, post la demisio kaj eĉ kabeiĝo de Camacho, lastan aŭguston) kompletiĝis la organigramo de nia plej antikva lingva institucio, por la jartrio 2001-03.

Neniu surprizo rilate la nomojn de la sekciestroj kaj komisionestroj, ĉar ekzistis nur po unu kandidato. Sola rimarkinda fakto: nur 17 voĉoj (kun 4 kontraŭaj kaj 5 sindetenaj) por la unusola virino, kvankam ŝi vere kompetentas pri la fako. Ĉu masklismo? Eble: ankaŭ por la Estraro de UEA en Zagrebo la virinoj situis inter la malplej balotitaj kandidatoj.

Unuaniman konsenton trafis la AdE-observanto ĉe la Forumo por la Esperanta Civito prof. Carlo Minnaja (komisiono pri la historio de AdE), kaj Stefan Maul (konsultejo) kaj Bertilo Wennergren (sekcio pri ĝenerala vortaro). Inter 22 kaj 17 voĉojn ricevis Probal Dashgupta (sekcio pri prononcado), Geraldo Mattos (sekcio pri gramatiko) kaj Sabira Ståhlberg (sekcio pri literaturo).

Ekde 1998, sub la prezido de Geraldo Mattos, la sekcioj praktike ne aktivis. Probable ili reaktiviĝos en la nova mandato. La plej partoprenata sekcio estos tiu pri la ĝenerala vortaro: duono de la akademianaro aliĝis al ĝi. Sekvas la konsultejo (la lingva giĉeto de AdE) kun dekkvino, dum la ceteraj fakoj altiras malpli da intereso. Tio pruvus ke la atento de la nunaj akademianoj enfokusiĝas al leksikaj kaj semantikaj demandoj, pli ol strukturaj temoj: ili ŝatas diskuti (eĉ babili) pri vorto aŭ vorteto, pli ol difini la sorton de la helpalfabetoj, ekzemple. Kaj tamen ĝuste la interpreto pri la gloso al tiu regulo de la Fundamento, restrikte difinita dum la prezido de William Auld, estos unu el la ĉefaj temoj al sekcio asignotaj.

HeKo

AIS unuafoje sesios en Azio

Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino (AIS) okazigas fakajn konferencojn, kursojn kaj ekzamenojn por la titoloj de bakalaŭro, magistro kaj doktoro.

La unua Azia AIS-sesio (kun 3 kursoj) okazos en la 3a Azia Kongreso de Esperanto (Seulo, 23-26 aŭg. 2002). La prelegantoj estas bone konataj profesoroj en koncernaj fakoj. Ĉiu kurso daŭros ses horojn. Estas planitaj jenaj kursoj:

— Informaciteorio kaj komunikadkibernetiko (prof. Helmar Frank kaj f-ino Natalja Maksimova);

— Socialismo kaj ekonomia evoluo (prof. Lee Chong-Yeong);

— Enkonduko al la nova evoluo de la scienco pri menso kaj cerbo (prof. Kobayasi Tukasa).

Lee Chong-Yeong

Esperanto Elektronike

La 35a Tut-Kalifornia Esperanto-Konferenco okazis 2-4 nov 2001 en la hotelo The Sandman Inn en Santa Barbara kun pli ol 30 partoprenantoj.

Ekde la komenco regis senkrokodiliga etoso, ĉar ĉeestis s-ro Cao Xionglin, prezidanto de la Nanchanga Junulara Asocio. Li flugis el Ĉinio nur por partopreni nian konferencon kaj tute ne parolis la anglan. Krom esti honorata gasto, li ekspoziciis sian mirindan kolekton de Esperanto-poŝtmarkoj.

Dum la interkona vespero la konferencanoj ĝuis babiladon, kunkantadon kaj interesan ludon, kiu konsistis el demandoj kiujn ĉiu faris al partnero, kaj pri kiuj oni poste raportis.

Lerte planis la sabatan programon Orlando Raola. Ĝi inkluzivis prelegon kaj diskutadon pri la konferenca temo “Esperanto Elektronike”; mallongajn paroladojn pri “Esperanto Elektronike en Japanio” (Joel Brozovsky), “Esperanto: Ponto Azio-Ameriko” (Orlando Raola), kaj “Kutimoj en Ĉinio” (David Jordan); kvar samtempajn diskutadojn de “eternaj lernantoj” (lingva kliniko, tradukantoj, instruantoj kaj lernantoj); kaj vidbendan prezentadon pri la lastaj lecionoj de Pasporto al la Tuta Mondo.

Post bongusta bankedo en apuda restoracio, ĉiuj reiris al nia konferencejo por la distra vespero. Dum ĝi okazis aŭkcio, kiun lerte kaj bonhumore estris Vilĉjo Harmon (aŭkcia donaco al Pasporto al la Tuta Mondo estis $275); du amuzaj skeĉoj de Ĉarli Galvin, Doroteo Holland, Espero Smith kaj Irisino Willow; vigla pianludo de loka gimnaziano kaj nova esperantisto Tomi Grano; kaj am-danco de Doroteo Holland.

La tutan tagon sabate viglis la libroservo de ELNA, kiun estris la direktoro de la Centra Oficejo, Joel Brozovsky. Dum la fermo oni interkonsentis ke venontjare TKEK okazu kadre de la kongreso de ELNA junie en Sakramento.

Dimanĉe pluraj konferencanoj restis por la Interreta Festo kiun gvidis Orlando Raola. Dum ĝi ni interŝanĝe fotis kaj kunparolis esperantistojn en Brazilo, Rumanio kaj Hispanio. Vere mirinda ekzemplo de “Esperanto Elektronike”!

Dorothy Holland Gvidanto de E-Rondeto de Santa Barbara

Interrete, interhome kaj internacie: Esperanto@Interreto 2001

Utila kaj amuza. Tiel resumeblas la dua Esperanto@Interreto, okazinta kiel TEJO-seminario en Uppsala, Svedio, 27 okt – 4 nov 2001.

Ni venis plejparte de norda kaj orienta Eŭropo, entute preskaŭ 40 gejunuloj. Iuj estis profesiaj komputilistoj, aliaj komencantoj pri interretaj teknikaĵoj.

La programo estis densega. Je la fino, ĉiuj kapablis uzi helpprogramojn por fari retajn kunsidojn kaj krei retpaĝojn, iuj je baza nivelo, aliaj per altnivelaj teknikoj. Aldone, ni iom scias pri esperantaj literoj (Unikodo!) kaj aspektigo. Sed ne helpas bela aspekto sen bona enhavo: Formiĝis teamoj por evoluigi paĝarojn de TEJO, projekto Interkulturo kaj Kontakto.

Multaj interesiĝis pri instruado en- kaj eksterreta, kaj ni multe diskutis retajn kursojn kaj manierojn eduki junajn esperantoinstruistojn. La lernitaĵoj helpos utiligi interreton en interna kaj informa laboro de landaj asocioj.

Por mi plej mirinda sperto estis krei simplan retpaĝon per xhtml kaj kompreni la logikon de stilfolioj: Anstataŭ doni priaspektajn informojn en ĉiu html-paĝo oni faru unu dokumenton pri aspekto kaj ligu ĉiujn paĝojn al ĝi. Tio multege faciligas la mastrumadon de granda retejo.

Ĉi tiu raporteto ĝis nun ŝajnigas, ke ni sidis tutan semajnon antaŭ la ekranoj kaj apenaŭ distriĝis aŭ komunikis senkomputile. Erare! Ni multe ludis, estis koncertoj, ekskursoj kaj distraj vesperoj. Sed ne indas seke rakonti pri tiaĵoj. Vizitu la retejon de E@I: http://www.ikso.net/echei/2001/index.html. Tie videblas ankaŭ multaj fotoj (ankaŭ la komuna foto sube) kaj vi povas legi komentojn pri ĉiuj programeroj kaj eble ion aldoni en la vikion (simpla retpaĝo kiun ĉiuj rajtas ŝanĝi).

Strategia elekto por venontaj E@I estos, ĉu celi kaj ĝeneralajn aktivulojn, kaj la spertulojn aŭ elekti unu el la grupoj.

Komputilaj aferoj ofte impresas tre malfacilaj. Abundas mallongigoj, estas strangaj programkodoj kaj komplika lingvaĵo. Unu el la ĉefaj atingoj de E@I estis, ke ĝi donis memfidon al ni laikoj kiuj ĝis nun ne kuraĝis uzi pli ol la plej bazajn retajn servojn. Ne eblas dum semajno eduki specialistojn pri programado. Sed eblas diversnivele prezenti teknikaĵojn kaj konkretajn projektojn por elekto. Poste dependas de vi mem.

Bård Hekland

Grava sveda tagĵurnalo pri Esperanto

Granda sveda tagĵurnalo “Dagens Nyheter” 2 nov 2001 publikigis okaze de E@I duonpaĝan raporton de Anders Steinvall, kun interesa enhavo, interalie:

Esperanto estas ne nur lingvo, sed malantaŭ ĝi ankaŭ troviĝas ideologio, kie la penso pri paco kaj interkompreniĝo inter homoj el diversaj landoj estas centra. Sed la esperantistoj ne volas fariĝi piaj animvarbantoj.

Esperanto estas pacmovado, kiu ofertas pli ol pacon. Ĉi tie oni renkontas homojn kiuj dividas certajn idealojn, sed kiuj ankaŭ dividas lingvon. Temas pri pozitiva vizio por globaliĝo, opinias la 28-jara Ralf Frölich, german-sveda esperantisto kiu mem vivas laŭ sia propra instruo.

Esperanto estas pli kreiva ol aliaj lingvoj. Oni rapide atingas nivelon kie oni “posedas” la lingvon. Facilas formi vortojn, Ralf Frölich diras. Esperanto estas ne nur lingvo de paco, sed ankaŭ lingvo de amo. Abundas esperantistoj kiuj trovis sian partneron per la komuna lingvo. La esperantistoj havas propran vortludon pri tiu fenomeno. Ili parolas pri “Edzperanto” — kunmetaĵo de la vortoj por “edzo” kaj “peranto”.

Kultura kaj turisma semajno

La 9a Internacia E-Semajno de la kulturo kaj turismo okazis en Lloret de Mar (Katalunio) ekde 30 sep ĝis 6 okt 2001. 72 samideanoj el kvin landoj aliĝis al ĉi tiu evento.

La Semajno komenciĝis sabate per interkona vespero, kie abundis bongustaj kukoj kaj refreŝigaj trinkaĵoj. Inter la disdonitaj dokumentoj troviĝis Kompleta Lernolibro de Regula Esperanto de nia bedaŭrata Lluis Mimó, donacita de lia vidvino Tereza Lladós.

Dimanĉe okazis la inaŭguro de la Semajno kun ĉeesto de la urba konsilanto pri turismo Josep Alvarez i López, kiu diris: “En Lloret, tutmonde konata urbo en la internacia turismo, ni bone konas la bezonon de internacia lingvo, kiel via Esperanto — jen pro tio ni plene deziras sukceson de via celo”.

Posttagmeze prelegis nia samideano Giorgio Silfer pri la Esperanta Civito. Kaj en la postaj tagoj prelegis Antonio Marco Botella (La originoj de la hispana liriko), Milan Sudec (UK en Zagrebo), Gabrielle Tréanton (E-agado en Goražde, Bosnio), Giordano Moya (Racia ekologio). Okazis du debatoj, ĉiam post vespermanĝo: “Esperanta Kompoto” pri la diversaj problemoj en nia movado, kaj “Povo de la Lingvoj”.

Danke al nia itala samideanino, Carla de Lorenzi, bone funkciis kurso de Esperanto. Dum la tuta semajno oni ofte vizitis la ampleksan libroservon.

Ni ekskursis kvar fojojn: al Tossa de Mar, al la ĝardeno Sankta Clotilde en Lloret mem, al mezepoka urbo Pals, kaj al Girona-Banyoles-Peralada.

Alia “interkona” vespero okazis marde, denove kun abundaj kaj bongustaj trinkaĵoj kaj frandaĵoj. Ĵaŭde post la vespermanĝo estis folklora vespero kun la fama “Habanera Grupo Ultramar”, kaj kiel kutime en tiu vespero ne povis manki la fama “kremat” — bruligita rumo kun diversaj ingrediencoj.

Jen la Esperanta evento, en kiu la nura celo estas komuna Esperanta kunvivado, kaj en kiu la sola parolata lingvo estis Esperanto. La tagoj pasis en trankvilaj konversacioj kaj en kvazaŭ familia etoso, sen diskutoj pri buĝeto, elektoj kaj multaj aliaj aferoj, kiuj ekzistas en multaj internaciaj E-aranĝoj.

Luis Serrano Pèrez Santiago Torné Grau

90-minuta kasedo kun la prelego de s-ano Silfer kaj la posta debato estas mendebla kontraŭ 5 eŭroj ĉe s-ro Santiago Torné: Apartat 423, ES-08200, Sabadell, Hispanio.

Samideano Silfer prelegas en Lloret de Mar (Fotis Luis Serrano Pèrez)

Migrado kaj lingvoj

Kun 106 aliĝintoj (inter ili 27 eksterlandanoj el Britio, Francio, Italio, Nederlando kaj Pollando) la 30a Kataluna kaj la 3a Transpirenea Kongreso de Esperanto okazis 12-14 okt 2001 en la bela urbo Girona, kie la urbestraro disponigis al ni bone ekipitan kongresejon en la kulturcentro La Mercè.

La solenan inaŭguron prezidis vicurbestro Joan Pluma. Post la intervenoj de la loka delegito Arnald Massanes kaj la prezidantino de KEA Neus Moly, enkondukis la kongrestemon Jordi Armadans, direktoro de NRO (neregistara organizaĵo) “Fondaĵo por la Paco”.

Pri la kongrestemo “Migrado kaj lingvoj” prelegis István Ertl, Yenovk Lazian kaj Ruben Fernández, kaj dum la Literatura Mateno poeto Kris Long.

En la Artaj Vesperoj partoprenis “la bardo sen barbo” Georgo Handzlik, teatra trupo el Tuluzo sub la gvido de Arno Lagrange kaj Flavie Audibert kiu dancis kaj mimikis.

Kompletigis la programon ateliero pri tradiciaj dancoj, libro-prezentado, libera forumo kaj vizitado de la urbo.

Dum la konkluda debato pri la kongrestemo la Kongreso akceptis rezolucion per kiu ĝi deklaras sian pretecon laŭbezone kunlabori kun NRO pri la temo kaj informi pri la propraj spertoj tiukampe.

Oni decidis kongresi venontjare en Sóller (Majorko) okaze de la 75-jara datreveno de la antaŭa kongreso okazinta tie en la jaro 1927.

Xavier Margais

Esperantisto centjariĝis

Kataluna E-Asocio kun la kunlaboro de Kultura Asocio Esperantista kaj Hispana E-Fervojista Asocio omaĝis sian ankoraŭ aktivan centjarulon Salvador Gumà la 30an de septembro 2001 en Reus, lia loĝloko, kun partopreno de la loka urbestro, skabeno de Alcover, lia naskiĝloko, reprezentanto de la kataluna registaro, familianoj kaj multaj esperantistoj.

La aranĝo okazis en “Centre de Lectura”, la plej prestiĝa loka asocio. Donacojn faris la urbestro, la registaro kaj prezidantino de KEA, s-ino Neus Moly.

Elstaris la prelego de Birthe Lapenna kaj la prezento de libro de la omaĝato “Kiam floras la timianoj” eldonita tiuokaze de KEA. La kataluna muzikteamo Kaj Tiel Plu koncertis dum la paŭzo. Gratulmesaĝoj diverslandaj grupaj kaj privataj alvenis grandnombre.

Llibert Puig

Grava demando: ĉu solvita?

Pola Esperantisto. Ĉu ĝi (re)aperu? Kia ĝi estu? Al ĉi tiuj demandoj devis respondi la partoprenantoj de la 5a GRUPE (Glivicea rendevuo de uzantoj kaj praktikantoj de Esperanto), okazinta en Gliwice 9-11 nov 2001.

Kazimierz Leja, kiun la Ĉefa Estraro de PEA (Pola E-Asocio) opinias la plej taŭga kandidato por la redaktoreco, enkondukis la diskuton per inteligenta komparo de la celoj kaj agado de la averaĝa pola esperantisto antaŭ unu-du jardekoj kaj nun kaj revenis al la problemo pri la landa revuo. Estis klare, ke la unuan demandon li jam solvis — la revuo estu. Sed kia ĝi estu?

Kelkaj deziras havi ĉiumonatan movadan informilon, sed aliaj pensas pri malpli ofta kultura revuo kun plufunkcianta interna organo de PEA... Tamen ĉiuj bone komprenas, ke PE ne povos konkurenci informe kun la reta informado kaj kun la regule aperantaj Heroldo, Eventoj kaj La Ondo. Verŝajne la solvo estos kompromisa, kaj baldaŭ ekaperos ĉiusezona 32-paĝa informkultura kajero, formato A4. Kaj ĝia tradicia titolo — laŭ Leja — respegulos la karakteron de la revuo, nome: ĝi estos malfermita por ĉiuj esperantistaj grupoj kaj individuoj de Pollando, sendepende de la membreco en la landa asocio.

Sed oni kunvenis ne nur por diskuti. La cetera programo de GRUPE-5 estis kleriga kaj arta.

La redaktoro de La Ondo de Esperanto rakontis pri la historio kaj la planoj de la revuo; Halina Gorecka prezentis la librojn de Sezonoj; Zofia Banet-Fornalowa prelegis pri Antoni Grabowski. Ne mankis “ekstera strangaĵo”: Joachim Werdin interpretis viglan predikadon de amerika paro pri ... senmanĝa vivmaniero.

La arta programo komenciĝis jam ĉe la malfermo per Esperanto-koncerto de krakova koruso KAMEA. Kaj la sabatan vesperon venis la vico de Jerzy Fornal, prezentinta ravan recitalon, kiun sekvis la celebrado de la aktoro okaze de lia 75-jariĝo.

Estas bedaŭrinda nur tio, ke pro la operacio ne povis partopreni prezidanto de PEA Stanisław Mandrak — la iniciatoro de GRUPE.

Aleksander Korĵenkov

En la urbo de ses ZEOj

21-23 sep en Malbork okazis la 17a Kongreso de polaj esperantistaj fervojistoj, kiun anticipis malfermo de internacia ekspozicio de E-pentristoj kaj turisma programo.

Impone pasis la subĉiela aranĝo en la urba skvaro Esperanto. Vicurbestrino de Malbork Danuta Stanek-Gutowska (esperantistino) kaj prezidanto de UEA Renato Corsetti metis florojn ĉe la Zamenhofa monumento. Plantado de arboj kun E-ŝtonoj okazis nome de Bulgario, Ĉeĥio, Ĉilio, Italio kaj San-Marino; ĝi kontribuis al plua transformo de la skvaro al “Parko de la mondo”. Kelkaj kant- kaj danc-ensembloj prezentiĝis.

En la vespera novaĵprogramo Panorama de la Gdanska Televido estis triminuta raporto pri la aranĝo. Kelkaj lokaj gazetoj informis pri la kongreso per artikoloj kaj fotoj.

Eduard Kozyra

Kune kanti kaj mediti

(HeKo) Same brila kiel la vetero estis la oktobra monatfino Adoru en KCE (La Chaux-de-Fonds) — por kune kanti kaj mediti en teorio kaj praktiko.

Pastoro Adolf Burkhardt kaj pastro Bernhard Eichkorn estis la prelegantoj kaj gvidantoj de tiu iom speciala ekumenisma semajnfino. Pastro Eichkorn ja iniciatis la kulturajn semajnfinojn kristanajn en Ĉaŭdefono kaj estis bela revivigo de malnova ideo. Tamen tute nova estas la ekumena kant- kaj preĝlibro Adoru, eldonita ĉi-jare de IKUE kaj KELI.

Burkhardt kaj Eichkorn kaptis la atenton de la partoprenantoj per siaj viglaj rakontoj pri la estiĝo de la libro en plurjara laboro, kiun ili kompilis kune kun pastro Albrecht Kronenberger, kiu ankaŭ prizorgis la gigantan teknikan taskon de la enkomputiligo. Ili kolektis kaj elektis kantojn — precipe religiajn, sed ne nur — el multaj kantolibroj. Multaj kantoj estas nove tradukitaj, por eviti tedajn rimaĵojn. Aktiva kantado interplektiĝis agrable en la prelegojn kaj pruvis la belecon de la lingvo kaj muziko.

Adoru estas ne nur kant-, sed ankaŭ preĝ-libro. Ĝi enhavas la liturgion kaj diservon de pluraj diversaj kristanaj eklezioj. Abundas legaĵoj el la biblio, diversaj preĝoj, kaj eĉ Eta Florbukedo el aliaj Religioj trovis spacon en tiu libro, kiu estas konsiderata ĉe E-kristanoj la plej grava verko depost la eldono de la Sankta Biblio en la jaro 1926.

La sabata programo, plena je spiritaj impresoj, kulminis en publika ekumena diservo en la kristkatolika preĝejo de La Chaux-de-Fonds, riĉigita per pluraj kantoj el Adoru kaj la Dimanĉa Koncerto de Anjo Amika.

Dimanĉe pastoro Burkhardt deziris reviziti CDELI, kiun li jam konis de antaŭaj jaroj. Sinjoro Claude Gacond afable estis preta komplezi malgraŭ la mallonga antaŭaverto, kaj poste ankoraŭ gvidis la tutan grupon ekskurse al Téte-de-Ran por promenadeto, ege ĝuita de ĉiuj.

Al niaj gastprelegantoj pastoro Adolf Burkhardt kaj pastro Eichkorn, al Anjo Amika kaj Claude Gacond, al d-ro Giorgio Silfer pro la preparlaboroj, mi kore dankas pro iliaj klopodoj, kiuj helpis, ke tiu semajnfino iĝis evento.

Sonja Brun prezidantino de KCE

Instrui Esperanton

Pro la granda interesiĝo pri instruado de Esperanto Hungaria E-Asocio organizis 28 okt en Budapeŝto perfektigan kaj informan seminarion por instruistoj. La tuttagan aranĝon partoprenis proksimume 40 geinstruistoj el la tuta lando. La partoprenantoj unue aŭskultis prelegon de Ph. Dr. Veronika Heé, adjunkto pri teoriaj demandoj de tradukado, poste Oszkár Princz, la prezidanto de ŝtata lingvoekzamena komisiono pri Esperanto, prezentis la sistemon de la skribaj kaj buŝaj ekzamenoj kaj parolis ankaŭ pri la spertoj ĉi rilataj.

En la dua parto de la seminario Jozefo Horvat, la prilaboranto de t.n. “pirata metodo”, prelegis pri la problemoj de tradukado prezentante ankaŭ modelojn. Márta Kovacs, prezidantino de hungara ILEI-sekcio, prezentis siajn spertojn pri preparado de gestudentoj por la buŝaj ekzamenoj, t.e. libera konversacio, parolado pri bildoj, konversacio pri priskribita situacio. Fine la partoprenantoj traktis la temon kiel enmovadigi tiujn l600 gestudentojn, kiuj pasintjare aliĝis al la ŝtata lingvoekzameno.

Oszkár Princz

Rigardante maron de la montoj

Venis septembro ... kaj ankaŭ nova MKR, jam la 12a! La unuan MontKabanan Renkontiĝon en 1989 Aŭstria E-Junularo organizis kiel aŭtunan montmigradan aranĝon. Post dek jaroj da sukcesa MKRumado en Aŭstraj montoj la organizadon transprenis Kroatia E-Junularo kaj en la jaro 2000 ili organizis MKR-on en Slovenio, kaj ĉi-jare en Kroatio. Do, montoj, jaroj kaj organizantoj ŝanĝiĝis, sed la celo restis la sama: ĝui belecojn de la naturo kaj precipe montojn en agrabla esperanta etoso.

MKR-12 estis je kelkaj aspektoj speciala: ĝi estis la unua kroatia, ĝi estis la plej “malalta” (ĝis nun oni migris al pintoj pli altaj ol 2 mil metroj, kaj ĉi-foje la plej alta havis “nur” 1528 metrojn), ĝi estis la plej proksima al la maro (nur 25 km) kaj oni povis naĝi post migradoj. Bedaŭrinde el la 52 aliĝintoj venis nur 28 homoj — pro malvarmum-epidemio multaj lastmomente rezignis, kaj la afrikaj aliĝintoj ne sukcesis akiri vizojn.

Post dek pluvtagoj dum MKR la vetero iĝis bona. Al la MKRejo, montkabano “Sušak” en valeto Platak apud Rijeka oni komencis veni 27 sep, ĵaŭde.

Vendrede ĉiuj atingis belan ŝtonherbejan pinton Snježnik (1506 m) kaj ĝuis tre belan vidaĵon: de Slovenaj Alpoj ĉe Aŭstra limo ĝis foraj insuloj en Adriatiko. Post la sunumado kaj tagmanĝo oni dividiĝis je du grupoj. Grupo A, homoj plenaj de energio, grimpis al la plej alta pinto en la ĉirkaŭaĵo, Risnjak (1528 m) kun naturparko; grupo B, precipe gepatroj kun infanoj kaj malpli sportemaj uloj, iris al la pinto Guslica (1490 m) laŭ belega krestvojo kaj esploris tunelojn, kiujn forlasis la Jugoslavia armeo post sendependiĝo de Kroatio. Forlasita kazerno ne plibeligas la monton, sed esplori la tunelojn estis amuze.

Sabate la A-grupanoj vizitis kanjonon Mudna Dol, foje nur 2 metrojn larĝan kun flankoj ĝis 200 metrojn altaj, pinton Fratar (1328 m) kaj montkabanon Hahlici kun najbaraj lagetoj. La aliaj vizitis najbarajn herbejojn kaj pinton Sleme.

Kaj venis la dimanĉo kun nuboj, sed migradoj jam pasis... La partoprenatojn atendis nur adiaŭa tagmanĝo, ĝisoj kaj kisoj ... ĝis venonta, 13a MKR, denove ie en naturo kaj montoj!

Estas interese, ke dum la lastaj jaroj pli ol 60 procentoj da MKRanoj aliĝas rete!

Vanja Radovanović

La sesa Festivalo en Ĉuvaŝio

20-21 okt en la urba kulturpalaco de Ĉeboksary (ĉefurbo de Ĉuvaŝio, Ruslando) kaj Ŝtata pedagogia universitato sukcese pasis la 6a Internacia Lingva Festivalo kun financa subteno de la Ŝtata komitato de Ĉuvaŝa Respubliko pri junularaj aferoj kaj Departemento pri junulara politiko de Ministerio pri edukado de Ruslando.

Ĉirkaŭ 1500 gejunuloj venis por partopreni la Festivalon.

Estis prezentitaj kvardek lingvoj (unuan fojon dum la festivaloj — havaja, ĉeĉena kaj maoria). Okazis konkurso pri lingvistiko kaj kvizo pri geografio “Ĉu vi scias?”, ekspozicioj de infanaj pentraĵoj kaj ekspozicio “Vojaĝo al la lando de ABC”

Por partopreni la Festivalon en Ĉeboksary venis gastoj el Belgio, Ĉinio, Norvegio, Ukrainio kaj el kelkaj ruslandaj urboj. Honoraj gastoj de la Festivalo estis Bertrand Mensciasi (reprezentanto de Eŭropa buroo por malpli uzataj lingvoj) kaj Mehdi Sanai (ĉefo de kultura reprezentejo de Irano en Moskvo).

La Festivalon partoprenis ankaŭ partoprenintoj de la projekto “Indiĝenaj dialogoj” el respublikoj Marij El kaj Komio. Por la Festivalo estis preparitaj insignoj kaj T-ĉemizoj kun LF-simbolo.

Jekaterina Jevlampieva

Peterburgo

Esperanto studata ...

La aŭtuna reaktiviĝo en Peterburgo estis neatendite forta. Temas pri nekutime granda kurso en la societo Espero. La kurso konsistas el tri grupoj, entute ĉ. 50 personoj. Nekutima estas ankaŭ la kursanaro: preskaŭ ĉiuj estas junaj, tamen tre serioze rilatantaj al la studado de Esperanto.

Krom studentoj en la kurso lernas negocistoj, ĵurnalistoj, reprezentantoj de solidaj firmaoj (GSM, Solongen, asekurkompanio Medekspess) kaj eĉ oficistino el la konsulejo de Kartvelio. Instruas en la kurso spertaj instruistinoj Maria Abolskaja kaj Julia Nilsson. Por ne perdi la lernantojn la estraro de Espero decidis tuj post la fino de la kurso prizorgi ilin kaj fondi specialan junularan sekcion. Kadre de la sekcio estas planataj progresiga kurso, prelegoj, vojaĝoj eksterlanden kaj aliaj interesaj aranĝoj.

... kaj eksponata

26-27 okt en la fama eksponejo Zimnij Stadion (Vintra stadiono) okazis ekspozicio de nekomercaj organizoj.

Inter la multaj partoprenintaj kluboj kaj societoj estis ankaŭ Espero. Oni disponigis al ni standon kaj apartan ĉambron por publika leciono. La lecionon ĉeestis 15 personoj, tamen pli multaj (fakte, la tuta multenombra ĉeestantaro) povis aŭdi kantadon de nia bona E-kantisto Vladimir Kosarev.

Boris Kondratjev

Sur la foto: Valeria Cvetkova deĵoras ĉe la Esperanto-stando.

En la Fora Oriento

Al la 110-jariĝo de Esperanto-movado en la Fora Oriento estis dediĉitaj du renkontiĝoj en Vladivostok — la oficiala (10 okt): sekcio “Interlingvistiko kaj esperantologio” de la 4a Internacia Kongreso de junaj sciencistoj kaj studentoj de Azi-Pacifika Regiono en la Societo de Esploro de Amura Regiono (OIAK) kaj neoficiala (12 okt): Amikeca Vespero en la Regiona filio de Pacfonduso.

Entute ĉeestis 50 personoj, inter kiuj krom la vladivostokaj esperantistoj estis gastoj de Hokajda E-Ligo, sub la gvido de samideano Miyazawa Naoto, kaj esperantistino el Naĥodko Miroslava Savĉenko. Koresponde partoprenis Denis Moĵaev (Moskvo). Laŭ la decido de la organiza komitato de la Kongreso la raporto de Kabajama Yusuke pri la ajnua lingvo estis unu el la plej interesaj en la sekcio kaj la aŭtoro estis speciale diplomita.

Dum la neoficiala renkontiĝo ruslandaj kaj japanaj esperantistoj interŝanĝis opiniojn, kantis en Esperanto kaj la naciaj lingvoj, dancis kaj teumis. Precipe al ĉiuj plaĉis la plenumado de la kantoj en tiuj lingvoj de la fama kantisto en la regiono Stanislav Mickeviĉ. La etoso de la festo estis neforgesebla.

Venontjare en aprilo okazos la Regiona Studenta Konferenco, kadre de kiu ankaŭ funkcios la menciita sekcio.

Aleksandr Titajev

En la fora okcidento de Ruslando

Post la establiĝo de La Ondo de Esperanto en Kaliningrad, ĉi tie komencis revigliĝi la vivo esperantista.

En la redakciejo de La Ondo kaj en la kulturpalaco de maristoj okazis kelkaj esperantistaj kunvenoj. Jam aperis kvar artikoloj pri Esperanto en lokaj gazetoj, inkluzive de la plej grava regiona tag-ĵurnalo Kaliningradskaja Pravda, kaj kelkaj pagitaj anoncoj en reklama semajnĵurnalo Va-Bank (100 mil ekzempleroj).

6 nov gastoj de la matena programo Utrennij Kofe (Matena Kafo) de radiostacio Baltik+ estis esperantistoj Aleksej Semjonkin kaj Halina Gorecka, kiuj dum dek minutoj estis respondantaj demandojn de populara radioĵurnalistino Oksana Majtakova. La programo estis ripetita post ses tagoj.

Estas planate plu informi pri Esperanto gazete, prelege, etere kaj rete, starigi kurson kaj revivigi la klubon Sukceno, kies agado estingiĝis antaŭ kelkaj jaroj.

15-16 dec en Kaliningrad denove okazos esperantista aranĝo — Zamenhofa Semajnfino, kaj la organizantoj esperas bonvenigi gastojn, precipe el la najbaraj landoj.

Pliajn informojn pri la Semajnfino petu rete ĉe la redakcio de La Ondo kaj ... venu senhezite. En la plej okcidenta kaj unika Ruslanda urbo oni atendas esperantistajn gastojn.

LOdE, Sukceno

Renkontiĝoj kun legantoj

Ekloĝinte en Kaliningrad ni ricevis la eblon renkontiĝi kun niaj legantoj en Pollando. Ĉi-aŭtune ni partoprenis esperantistajn renkontiĝojn en Bydgoszcz, Poznań kaj Gliwice. Krome ni gastis ĉe esperantistoj en Varsovio kaj Belostoko. Dum la renkontiĝoj ni rakontis pri nia eldona agado, ekhavis novajn amikojn kaj ... abonantojn. La suba foto montras la redaktoron kaj eldonanton de La Ondo inter la samideanoj en la Belostoka E-Centro. (Fotis Elżbieta Karczewska)

Kurte

Vicurbestrino de Malbork kaj prezidanto de UEA metas florojn ĉe la Zamenhofa monumento.

Svedaj E-organizoj partoprenis komence de novembro en la Stokholma ekspozicio Skolforum, kiu celas lernejojn k instruistojn. La intereso pri E-to estis pli granda ol en la antaŭaj jaroj, plejparte pro la libro Populara muziko el Vittula de Mikael Niemi, en kiu E-to ludas simpatian rolon; ĝi estas la plej populara sveda romano de la lasta jaro k vendiĝis en centmiloj da ekzempleroj. (Nun)

En oktobro okazis lingvaj festivaloj en Västerås (Svedio) k en Banja Luka (Respubliko Serba, Bosnio), k lingva foiro en Ivanovo (Ruslando); ilin (kun)organizis e-istoj. (Jekaterina Jevlampieva)

Post vespera TV-raportaĵo (28 okt, kanalo “France 3”) pri la Forumo de la asocioj de La Roche-sur-Yon, kiu arigis 240 asociojn, asocio Espéranto-Vendée starigis en La Roche-sur-Yon E-kurson sub gvido de Patrice Joly. (Henry Masson)

En elementa lernejo Retkovec k en mezlernejo por handikapitaj infanoj Dubrava (Zagrebo) Judita Rey Hudeček starigis E-kurson; ambaŭ lernejoj akceptis E-ton kiel eksterprograman aktivecon k subtenas ĝin. (Inter-Tempe)

Trofeon Fyne de UEA ricevis ĉi-jare Sveda E-Federacio pro la kreskinta nombro de la individuaj membroj de UEA en Svedio k pro la atingoj en la reta informado. Premio Deguchi (2000 eŭroj disponigitaj de Oomoto) estas atribuita al Koresponda Servo Mondskala. (Esperanto)

Eksterordinara kongreso de Bulgara E-Asocio okazis 10 nov 2001 por akcepti la novan statuton konforme al la nova leĝo; ĉar oni anticipe pridiskutis la statuton, la kongresa laboro estis rapide finita. (Petko Arnaudov)

KolombEJO, junulara E-asocio el Kolombio, estas akceptita kiel la 43a landa sekcio de TEJO. TEJO estas invitita kongresi en 2003 en Kaunas (Litovio), antaŭ UK en Gotenburgo. (Esperanto)

Kun 56 infanoj ĉi-jare la Internacia Infana Kongreseto en Kroatio iĝis la plej granda IIK post 1978. (Esperanto)

La legantoj de Monato donacis per “Abonhelpa Fonduso” 49 senpagajn abonojn al E-parolantoj en Albanio, Ĉado, Ĉinio, Irano, Kostariko, Kubo, Malio, Rumanio, Vjetnamio k en aliaj landoj. (Monato)

La tria ĉi-jara Starto iĝis la 200a numero de la organo de Ĉeĥa E-Asocio; la unua numero aperis en oktobro 1968. (Starto)

Vide el Bruselo

Konfuceanismaj koreanoj

Ĉiutage kaj tre frumatene, Park Dae Hyon foriras el sia malgranda domo en Seulo. Nur post noktomezo revenas la dekokjarulo. Post dek horoj en publika lernejo kaj pliaj kvin horoj en privata lernejo li estas ege laca. “Mi timegas ke mia angla ne estas sufiĉe bona. Se mi ne bone sukcesos en la angla mi ne studos en bona universitato. Poste mi neniam havos bonan laborlokon”, plendas Park. Park Dae Hyon estas unu el 4.8 milionoj da infanoj en Koreio, kiuj ricevas plian privatan edukadon nokte. Por tiu privata edukado, liaj gepatroj pagas 36 mil usonajn dolarojn jare. “Ni scias ke ni pagas multe tro. Sed lia vivo dependas de tio, en kiu universitato li studos”, diras Lim Myong Hee, la patrino de Park.

Usona banko kaj investfirmao, Goldman Sachs, ekde longa tempo rimarkas la grandan respekton de azianoj al edukado. Por profiti el tio Goldman Sachs investis 4 milionojn da dolaroj por 15 procentoj de www.baeoom.com. La komerca ttt-ejo fiŝas gepatran monon sur privat-edukada merkato en Koreio taksata je 30 miliardoj de dolaroj.

Ankaŭ eŭropaj edukadfirmaoj profitas en Azio. “Sub la efiko de konfuceanismo, koreoj alte taksas edukadon kaj respektas edukitajn homojn”, rimarkas British Council. Pro tio, britaj edukadfirmaoj multe vendas. Laŭ British Council, “koreaj dekkelkjaruloj suferas punan periodon da lernejo kaj postlerneja edukado”. Britaj edukadeksportantoj batalas kontraŭ la superrego de usonaj instrufirmaoj kaj kontraŭ grandaj koreaj firmaoj (Hagwon), kiuj penas forpeli eksterlandajn firmaojn de la profitdona merkato por anglalingva instruado.

Ankaŭ neanglalingvaj eŭropanoj profitas, kiel grupo EF Education kun 2.500 dungitoj, 15.000 instruistoj kaj 100 oficejoj en 43 landoj. Englishtown.com estas unu el la plej enspezdonegaj produktoj de EF Education, la plej granda instruanto de la angla tutmonde kiu apartenas al svedaj investantoj. Ĝis hodiaŭ preskaŭ 3 milionoj da homoj partoprenis la studprogramon ĉe EF. EF estas tiom profitdona ke nur la departemento por eksterlandaj studoj enspezas 300 milionojn da dolaroj jare. Ankaŭ svisa banko Crédit Suisse profitas de la tutmonda merkato por la angla lingvo. En julio 2000 Englishtown allogis investon de 16 milionoj da dolaroj de Atlas Venture, parto de Crédit Suisse.

“Englishtown ŝanĝas la manieron laŭ kiu la mondo lernas la anglan kiel la duan lingvon”, — diras tre kontenta investanto Ron Nordin de Atlas Venture. Li ĝojas pri baldaŭaj enspezoj. Bazo de la profitdoneco de Englishtown estas centmiloj da privatuloj tutmonde kiuj lernas la anglan. Ili devas pagi 29 usonajn dolarojn monate.

Vendoteknikoj de Englishtown substrekas la neprecon de la angla lingvo: Enskribu vin senriske kontraŭ 29 dolaroj monate ĉe la ttt-ejo de Englishtown! Miguel el Meksiko estas kontenta: “Mi devas lerni la anglan por ekhavi pli bonan laboron ĉe mia firmao... Mi ĵus faris la firmaan ekzamenon kaj sukcesis facile”.

Dafydd ap Fergus

Ne sekvu la vojon de EPĈ

Mi gratulas vin pro la 10a datreveno de LOdE. Sed tima penso pasis tra la menso. Mi iomete maltrankviliĝas. Mi legas La Ondon dum du jaroj, kaj kiam mi volis reaboni la revuon El Popola Ĉinio, ĝi ne plu estas eldonata papere.

Kiam mi ricevas La Ondon mi trafoliumas ĝin. Poste mi enpoŝigas ĝin, ĉar ĝi akompanas min al la laborejo. Dum kafopaŭzo, mi elpoŝigas ĝin por daŭrigi la legadon. Ĉiun vorton mi legas.

Mia fervora deziro estas ke vi ne sekvu la interretan vojon de EPĈ.

Roland Thibault (Usono)

Mi miras kaj admiras

Via nova kaliningrada adreso surprizis min. Kvankam en la 7a numero vi anoncis la translokiĝan planon, mi ne supozis ke tio okazos tiel rapide. Vere, mi miras kaj admiras, ke vi dum la transkontinenta tumulto sukcesis redakti kaj eldoni la laŭvican kajeron de La Ondo... Mi esperas, ke loĝante tiel proksime al Pollando, vi povos kaj volos pli ofte partopreni niajn E-renkontojn.

Marian Laba (Pollando)

BET: Malpli da ruslandanoj

La informoj pri BET-37 jam estis en LOdE, Litova Stelo kaj aliloke. Jes! La tagoj estis sukcesaj. 303 partoprenintoj. Bone. Sed aŭguste 1989 BET-26 kunvenigis 580 esperantistojn el 11 sovetaj respublikoj kaj 7 aliaj landoj. Ĝin partoprenis 127 ruslandanoj. Pasis 12 jaroj, kaj en la sama loko Ruslandon reprezentis nur 14 esperantistoj.

Aleksas Masiukas (Ruslando)

Ili nur konfuzas la publikon

En La Ondo (2001: 7) oni laŭdas proponon por internacia lingvo, kiu ne meritas seriozan konsideron ĉar ĝi, kaj aliaj du tri projektoj, nur konfuzas la publikon, dum mia membro de la Eŭropa Parlamento skribis al mi, ke li tute ne interesiĝas pri artefaritaj lingvoj, kaj ke ni havos unu internacian lingvon aŭ neniun.

Tutmonde la angla estas la Internacia Lingvo pro milita, ekonomia kaj kultura fortego, kiu celas grade detrui la nefortajn lingvojn, sed multaj ne kontentas kaj dum la 53 jaroj ekde mia eklerno mi vidas la lingvon de Zamenhof kreskadi en tiuj landoj, kiuj plej bezonas ĝin.

Tomaso J. Woodall (Britio)

Hekland ŝokas

Min ŝokis la sarkasma tono de la artikolo de Bård Hekland en la 11a Ondo.

Mi loĝas en Novjorko, kaj konis multajn homojn, kiuj perdis la vivon en la Tutmonda Komerca Centro. Mi scias, ke mia lando ne estas sanktuleca, sed mi certas, ke ĝi ne meritis tian barbaran atencon, kiel okazis la 11an de septembro. Eble ĝi faris kelkajn erarojn, sed ĝi estas inter la plej civilizitaj landoj en la mondo; se sinjoro Hekland loĝus ĉi tie, li bone scius tion. Eble li spektis tro da Usonaj vakeraj aŭ gangsteraj filmoj.

Usonanoj ne mortigas milojn da senkulpaj homoj, kiam oni ne akordas kun ili. Ĉu sinjoro Hekland vere ne povas vidi la diferencon inter terorismo kaj ĝusta milito?

Maurice Wittenberg (Usono)

Granda persona malfeliĉo

Viaj kondolenco kaj kunsento (en la oktobra LOdE) rilate al la neimagebla tragedio en Usono profunde kortuŝis min, dankon. Kvankam tio ŝajne ne trafis konkrete al iu el miaj familianoj, tio ja estas vere granda persona malfeliĉo ankaŭ. Mi sentis ĝin ĉi tiel... Miloj da senkulpe murditaj...

Sed ne nur tio: la centro de Nov-Jorko, gemo de moderna civilizo, estas en ruinoj. Mi estis tie kelkfoje, kaj mi admiris tiun ĉi atingon de la homa spirito kaj peno — nun la tombo kaj monto de ruinaĵoj. Ĝi aspektas kvazaŭ post milito, kaj la milito ja ekestis...

Aleksandro Gofen (Usono)

Alvoko al la instruistoj

Esperanto estas la oficiala lingvo de la Esperanta Civito. Tio signifas, ke ĝi estas la kulturlingvo de unika parolkomunumo.

La civitanoj instruantaj Esperanton ne transdonos nur leksikon kaj gramatikon, sed ankaŭ kulturajn valorojn. Tio postulas novan metodikon de la instruado de Esperanto.

Kultura Centro Esperantista planas gastigi dum Pasko 2002 specifan staĝon pri la konstruo de tiu nova metodiko. Ĉiu interesata kaj serioza instruist(in)o estas bonvena al tiu staĝo, inaŭguronta pioniran epokon.

Petu pliajn informojn de KCE:

Adreso: CP 311, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando Rete: kce.esperanto@bluewin.ch)

HeKo

La donaco de la magoj

Kristnaska novelo de O. Henry

Unu dolaro kaj okdek sep cendoj. Jen ĉio. Kaj inter ili sesdek cendoj per unucenderoj. Unucenderoj konservitaj po unu-du per trudado al la spicisto, legomisto kaj buĉisto ĝis la vangoj brulruĝis pro la silenta memkulpigo de avareco, kiun implicis tiel singarda negocado. Tri fojojn Della nombris ilin. Unu dolaro kaj okdek sep cendoj. Kaj la postan tagon venos Kristnasko.

Evidente nenio estis farebla krom fali sur la eluzitan kanapeton kaj hurli. Tion faris Della. Kio instigas la moralan ideon, ke la vivon konsistigas ĝemoj, snufetoj kaj ridetoj, kaj superregas la snufetoj.

Dum la hejmmastrino laŭgrade transiras de la unua stadio al la dua, rigardu la hejmon. Meblita apartamento je 8 dolaroj semajne. Ĝi ne vere defiis priskribantojn, sed taŭgan priskribon povus fari nur kuraĝulo.

En la suba vestiblo troviĝis leterkesto tro malgranda por leteroj, kaj elektra butono per kiu nenia homa fingro povis sonorigi. Al la apartamento apartenis karteto kun la nomo “S-ro James Dillingham Young”.

La “Dillingham” estis konfidita al la vento dum la antaŭa periodo de prospero, kiam oni pagis al ĝia posedanto 30 dolarojn semajne. Tamen nun, kiam la enspezoj ŝrumpis ĝis 20 dolaroj, la literoj en la “Dillingham” serioze pripensis mallongiĝi ĝis modesta kaj senpretenda “D”. Sed kiam ajn s-ro James Dillingham Young venis hejmen kaj atingis sian supran apartamenton, lin nomis “Jim” kaj forte brakumis s-ino James Dillingham Young, kiun vi jam konas kiel Dellan. Kio ja estas entute tre bona.

Della finis plori kaj prizorgis siajn vangojn per la pudrilo. Ŝi staris apud la fenestro kaj malgaje rigardis al griza kato, kiu promenadis sur griza barilo apud griza ĝardeno. Morgaŭ estos la Kristnasko, sed ŝi posedis nur $1,87 por aĉeti donacon por Jim. Dum monatoj ŝi ŝparis ĉiun eblan cendon, ĝis tia rezulto. Dudek dolaroj ĉiusemajne ne pretersufiĉas. Elspezoj estis pli grandaj ol ŝi antaŭkalkulis. Tiel okazas ĉiam. Nur $1,87 por aĉeti donacon por Jim. Ŝia Jim. Multajn feliĉajn horojn ŝi pasigis projektante ion belan por li. Ion fajnan kaj raran kaj valoran — ion kio preskaŭ valoros la honoron esti posedata de Jim.

Staris trumo inter du fenestroj de la ĉambro. Eble vi jam vidis trumon en okdolara apartamento. Tre maldika, tre lerta homo povas, observante sian respeguliĝon laŭ rapida sinsekvo de longaj strioj, havigi al si pli-malpli precizan ideon pri la propra aspekto. Della, kiu sveltis, jam majstris en tiu arto.

Ŝi subite forturnis sin de la fenestro kaj ekstaris antaŭ la spegulo. Ŝiaj okuloj brilis, sed ŝia vizaĝo paliĝis dum nuraj dudek sekundoj. Ŝi rapide malfiksis sian hararon kaj lasis ĝin fali ĝis la plena longeco.

Komprenu, ke ekzistis du posedaĵoj de la gesinjoroj James Dillingham Young pri kiuj ambaŭ ege fieris. Unu estis la ora poŝhorloĝo de Jim, kiu antaŭe apartenis al liaj patro kaj avo. La alia estis la hararo de Della. Se la reĝino de Ŝebao loĝus en la apartamento aliflanke de la aerŝakto, Della iutage lasus sian hararon pendi de la fenestro por sekiĝi, nur por malplivalorigi la juvelojn kaj donacojn de Ŝia Reĝina Moŝto. Se la Reĝo Salamono estus kortisto, kun ĉiuj siaj trezoroj amasigitaj en la kelo, Jim ĉiufoje elprenus sian poŝhorloĝon preterpasante lin, nur por vidi lin elpluki sian barbon pro envio.

Do nun la bela hararo de Della pendis ĉirkaŭ ŝi, ondetante kaj brilante kiel bruna akvofalo. Ĝi atingis ĝis sub la genuoj kaj fariĝis por ŝi preskaŭ vestaĵo. Kaj tiam ŝi rapide kaj maltrankvile religis ĝin. Ŝi hezitis unu minuton kaj staris senmove, dum unu aŭ du larmoj falis sur la malnovan ruĝan tapiŝon.

Ŝi surmetis la malnovan brunan jakon; ŝi surmetis la malnovan brunan ĉapelon. Kun jupo kirliĝanta kaj ankoraŭ kun la brilo en la okuloj, ŝi flirte trapordiĝis kaj iris laŭ la ŝtuparo malsupren al la strato.

Kie ŝi haltis, la elpendaĵo tekstis: “Madame Sofronie. Harvaroj Ĉiaj.” Della kuris supren je unu ŝtuparo kaj ordigis sin, anhelante. Madame, granda, tro pala, frida, tute ne aspektis Sofronie.

“Ĉu vi aĉetos mian hararon?” demandis Della.

“Mi aĉetas hararojn,” diris Madame. “Demetu vian ĉapelon, ni rigardu kiel ĝi aspektas.”

La bruna akvofalo ekondis.

“Dudek dolaroj,” diris Madame, levante la amason per sperta mano.

“Tuj donu ilin al mi,” diris Della.

Ha, preterflirtis la du postaj horoj sur rozkoloraj flugiloj. Nu, forgesu ĉi tiun konfuzan parolfiguron. Ŝi serĉadis en la butikoj la donacon por Jim.

Finfine ŝi trovis ĝin. Certe ĝi estis fabrikita por Jim kaj por neniu alia. Simila troveblis en neniu alia butiko, ŝi ja sciis tion, ĉar ŝi trakribris ĉiun el ili. Ĝi estis platena ĉeneto por poŝhorloĝo, simpla kaj deca, prave deklaranta sian valoron nur per la substanco, sed ne per supraĵe brila ornamo — tiaj devas esti ĉiuj bonaj aĵoj. Ĝi eĉ taŭgis por La Horloĝo. Ekvidinte ĝin, ŝi tuj sciis, ke ĝi devos aparteni al Jim. Ĝi similis lin. Kvieteco kaj valoro — tiu priskribo konvenas por ambaŭ. Dudek unu dolarojn ili prenis de ŝi kontraŭ ĝi, kaj ŝi rapidis hejmen kun la 87 cendoj. Kun tia ĉeno sur la horloĝo, Jim rajtos interesiĝi pri la horo en iu ajn societo. Kvankam bela estis lia horloĝo, li foje ŝtelrigardis ĝin pro la malnova leda rimeno, kiun li uzis anstataŭ ĉenon.

Kiam Della revenis hejmen, ŝia ebriiĝo iomete cedis la lokon al prudento kaj rezonemo. Ŝi eligis siajn buklilojn, fajrigis la gason kaj eklaboris por ripari la damaĝon, kiun faris malavareco lige kun amo. Jen ĉiam taskego, karaj geamikoj — mamuta taskego.

Post kvardek minutoj ŝian kapon dense kovris bukletoj, kiuj mirinde similigis ŝin al lernejano fuĝinta el lernejo. Ŝi rigardis sin en la spegulo longe, zorge kaj kritike.

“Se Jim ne mortigos min,” ŝi diris al si, “antaŭ ol li duan fojon rigardos min, li diros, ke mi aspektas kiel dancistino de Coney-Insulo. Sed kion mi povus fari — ho! kion mi povus fari per unu dolaro kaj okdek sep cendoj?”

Je la sepa horo la kafo estis farita kaj la pato estis sur la fornelo, varma kaj preta por kuiri la kotletojn.

Jim neniam malfruis. Della faldis la ĉeneton en la mano kaj sidis sur la angulo de la tablo apud la pordo, tra kiu li ĉiam envenis. Baldaŭ ŝi aŭdis liajn paŝojn malsupre sur la enira ŝtuparo, kaj por unu momento ŝi paliĝis. Ŝi kutimis fari silentan preĝeton pri la plej simplaj ĉiutagaĵoj, kaj nun ŝi flustris: “Bona Dio, mi petas, igu lin pensi, ke mi ankoraŭ estas beleta.”

La pordo malfermiĝis, kaj Jim enpaŝis kaj refermis ĝin. Li aspektis maldike kaj tre serioze. Povrulo, li havis nur dudek du jarojn — kaj estis ŝarĝita de la familio! Li bezonis novan surtuton, kaj mankis al li gantoj.

Jim haltis en la pordo, nemovebla kiel setero ekflarinta koturnon. Liaj okuloj estis fiksitaj al Della, kaj en ili vidiĝis esprimo, kiun ŝi ne povis kompreni, kaj tio teruris ŝin. Ĝi estis nek kolero, nek surprizo, nek malaprobo, nek hororo, nek iu ajn el la sentoj, kiujn ŝi atendis. Li simple fikse rigardis ŝin kun stranga mieno sur la vizaĝo.

Della deŝoviĝis de la tablo kaj iris al li.

“Kara Jim,” ŝi kriis, “ne rigardu min tiel. Mi detondigis la hararon kaj vendis ĝin ĉar mi ne povus travivi la Kristnaskon, ne doninte al vi donacon. Ĝi rekreskos — tio ne gravos al vi, ĉu? Mi devis fari ĝin. Mia hararo tre rapide kreskas. Diru “Gajan Kristnaskon!”, Jim, kaj ni estu feliĉaj. Vi ne scias, kiel bonan — kiel belan, bonan donacon mi havas por vi.”

“Vi detondigis la hararon?” demandis Jim penege, kvazaŭ li ankoraŭ ne komprenus tiun evidentan fakton eĉ post la plej malfacila mensa laboro.

“Detondigis ĝin, vendis ĝin,” diris Della. “Ĉu vi tamen ne egale amas min? Mi restas mi sen la hararo, ĉu ne?”

Jim scivole ĉirkaŭrigardis la ĉambron.

“Vi diras, ke via hararo estas for?” li diris kun preskaŭ idiota mieno.

“Ne serĉu ĝin,” diris Della. “Ĝi estas vendita — vendita, jam for. Kara, estas la Antaŭkristnaska Vespero. Estu bona al mi, ĉar mi forvendis ĝin pro vi. Eble la haroj sur mia kapo estis kalkuleblaj,” ŝi daŭrigis kun subita serioza dolĉeco, “sed neniu povus kalkuli mian amon al vi. Ĉu mi komencu kuiri la kotletojn, Jim?”

Jim ŝajnis rapide vekiĝi el sia tranco. Li brakumis sian Dellan. Dum dek sekundoj ni rigardu, kun diskreta atentemo, iun negravan objekton en alia direkto. Ok dolaroj en semajno aŭ miliono en jaro — ĉu estas diferenco? Matematikisto aŭ spritulo proponus al vi malĝustan respondon. La magoj alportis valorajn donacojn, sed tiu ne estis inter ili. Tiun malklaran aserton ni lumigos poste.

Jim elprenis pakaĵon el sia surtuta poŝo kaj ĵetis ĝin sur la tablon.

“Ne miskomprenu min, Denjo,” li diris. “Mi ne supozas, ke iu ajn tondado aŭ razado aŭ ŝampuo igus min malpli multe ŝati mian karulinon. Sed se vi malvolvos tiun pakaĵon, vi eble vidos, kial vi komence tiom konfuzis min.”

La blankaj lertaj fingretoj disŝiris la ŝnureton kaj paperon. Kaj jen ekstaza ĝojkrio; kaj poste, ho ve! rapida virineca ŝanĝo al histeriaj larmoj kaj vekrioj, kiuj necesigis la tujan aplikon de ĉiuj konsolaj kapabloj de la mastro de la apartamento.

Ĉar tie kuŝis La Kombiloj — la kombilaro, por flankoj kaj malantaŭo, kiun Della jam delonge adoradis en vitrino ĉe Broadway. Belaj kombiloj, el vera testudŝelo, kun juvelitaj randoj — kun koloro tre taŭga por la bela malaperinta hararo. Ili estis multekostaj kombiloj, ŝi sciis, kaj ŝia koro simple sopiris ilin sen eĉ minimuma espero ekhavi ilin. Kaj nun ili apartenis al ŝi, sed jam malaperis la bukloj, kiujn devus ornami la aspiritaj ornamaĵoj.

Sed ŝi premis ilin al sia brusto kaj finfine povis levi la senbrilajn okulojn kaj rideti kaj diri: “Mia hararo tre rapide kreskas, Jim!”

Kaj tiam Della saltis, kiel brogita kateto, kaj ekkriis, “Ho, ho!”

Jim ankoraŭ ne vidis ŝian belan donacon. Ŝi entuziasme donis ĝin al li sur la manplato. La malbrila valora metalo ŝajnis speguli ŝian brilan kaj ardan animon.

“Ĉu ĝi ne estas bela, Jim? Mi traserĉis la tutan urbon por trovi ĝin. Ekde nun, vi povos kontroli la horon cent fojojn en la tago. Donu al mi vian horloĝon. Mi volas vidi, kiel ili aspektas kune.”

Anstataŭ obei, Jim falis sur la kanapon, apogis la verton sur siaj manoj kaj ridetis.

“Denjo,” li diris, “ni formetu niajn kristnaskajn donacojn kaj kaŝu ilin por iom da tempo. Ĝuste nun ili estas tro bonaj por uzi. Mi vendis la horloĝon por havi monon por aĉeti viajn kombilojn. Kaj nun, bonvolu ekkuiri la kotletojn.”

La magoj, kiel vi scias, estis homoj saĝaj — homoj mirinde saĝaj — kiuj alportis donacojn al la Bebo en la staltrogo. Ili inventis la arton de Kristnaska donacado. Ĉar ili saĝis, iliaj donacoj sendube estis saĝaj, eble rajtigantaj interŝanĝon okaze de koincido. Kaj jen mi lame rakontis al vi la negloran historion de du malsaĝaj gejunuloj en apartamento, kiuj tute nesaĝe oferis unu por la alia la plej gravajn trezorojn de sia hejmo. Sed al la nuntempaj saĝuloj fine estu dirite, ke el ĉiuj donacantoj la plej saĝaj estas tiuj du. El ĉiuj donacantoj kaj ricevantoj tiaj estas la plej saĝaj. Ĉie ili estas la plej saĝaj. Ili estas la magoj.

Tradukis el la angla Donald J. Harlow

Notoj

O. Henry (aŭtenta nomo William Sydney Porter, 1862-1920), usona verkisto, aŭtoro de satira romano Reĝoj kaj brasiko (1904) kaj de multegaj noveloj, verkitaj precipe pri ĉiutaga vivo en Nov-Jorko, kie li ekloĝis en 1902. Tia estas ankaŭ La donaco de la magoj (The Gift of the Magi) aperinta en lia novelaro Kvar milionoj (The Four Million, 1906). La unua Esperanta traduko de ĉi tiu novelo (de Saĉio Oka) aperis en Literatura Mondo. 1947: 1-2.

s-ino James Dillingham Young. En la epoko de la novelo, kaj eĉ dum la pliparto de la 20a jarcento, edzinoj en Usono kutime akceptis ne nur la edzan familinomon, sed ankaŭ la edzan personnomon, precipe kiam ĝi estis uzata kun “sinjorino” kaj ĉe formala interkonatiĝo.

Madame ... tute ne aspektis Sofronie. La nomo Sofronie kun la titolo “Madame” (mia damo = sinjorino) donas al anglalingvano ideon pri delikateco.

... mi aspektas kiel dancistino de Coney-Insulo. En Insulo Coney (Coney Island) apud Nov-Jorko estas multaj amuzejoj; la vorto “dancistino” estas uzita por traduko de “chorus girl”, ĉar temas ne pri ĥoristino, sed pri virino kiu dancas duonnude kaj burleske, inter multaj aliaj, por distri la spektantojn, ĉefe (sed ne nepre, ĉar ne temas pri striptizo) virojn.

Ne nur pri Ludoviko
Banet-Fornalowa, Zofia. La familio Zamenhof: Originala biografia studo / Postpar. G.Silfer. — La Chaux-de-Fonds: Kooperativo de Literatura Foiro, 2001. — 226 pĝ.

La familio de Lazaro Ludoviko Zamenhof, la homoj plej proksimaj al li, tiuj kiuj kreis la medion en kiu li vivis kaj laboris: pri tio temas en ĉi tiu ĝisfunda kaj longe atendita studo. Ni sekvas iliajn vivojn de la komencoj al la — por kelkaj tragikaj — finoj.

La libro ampleksas 15 biografiojn, ĉiu plenplena de personoj kaj eventoj, faktoj kaj datoj. Krom tio la aŭtorino provizas informojn pri pli ol 20 posteuloj de la familianoj. Ĉiu biografio enhavas fotografaĵon.

Jen Marko Zamenhof, la patro de Ludoviko, pedagogo, lingvisto, historiisto, klera liberulo kaj pensulo. “... kvieta, evitas konfliktojn, singardema en ĉiuj siaj vortoj... Viro ne altkreska, rekta kiel palmtrunko, kun alta frunto, ovala kapo, grandaj okuloj kaj blankaj okulvitroj... Homo laboranta kaj talenta, honesta kaj disciplinita”, kaj homo, pri kiu oni rajtas diri, ke li ne ricevas de la historio la renomon, kiun li meritas. Estis fakte li, kiu kuraĝigis Ludovikon pri lia lingva projekto kaj saĝe persvadis lin prokrasti la publikigon de ĝi, ĝis ĝi estis ĝisfunde provita en la praktiko. (Granda novaĵo por mi estas ke la anekdoto pri la bruligo de la manuskripto, kiu iom nigrigis la reputacion de Marko, restas nenio pli ol onidiro.)

Jen Adamo, filo de Ludoviko, unu el la unuaj kiuj faris operacion pri la retino kaj kontraŭ glaŭkomo. Jen Leono, frato de Ludoviko, elstara laringologo, kiu paralele al la longa kuracista kariero (kiu inkludis la periodon en la rusa armeo dum la rusa-japana milito) profunde engaĝiĝis en la Esperanto-movado. Jen Felikso, Henriko, Aleksandro, Augusta, Fania kaj Ida, fratoj kaj fratinoj de Ludoviko, kaj iliaj infanoj.

Ni sekvas la vivojn, karierojn kaj esperojn de la 15 personoj, kiuj aperas antaŭ ni vivantaj sur la paĝoj de tiu libro. Ni vidas ilin kadre de la socio, en kiu ili vivis. Samtempe ni ricevas bildon de kelkaj sociaj tavoloj de Pollando dum cent jaroj. Aldone ni informiĝas pri la kontribuo al Esperanto de la malpli konataj membroj de la familio.

Banet-Fornalowa verkas per stilo rekta kaj eleganta. Ĉiu biografio legeblas preskaŭ kiel biografia novelo. Multe de la materialo en ĝi neniam antaŭe publikiĝis. La teksto baziĝas sur grandega kaj profunda esplorlaboro. La aŭtorino evitas hagiografion, kaj estas ŝia avantaĝo ke ŝi posedas la polan lingvon kaj kapablas senpere uzi siajn fontojn. La fonto de ĉiu fakto estas klare montrata. Se aserto estas konjekta, ŝi indikas tion.

Por ni, kiuj uzas Esperanton, la vorto “Zamenhof” posedas specialan resonon. Dum cent jaroj ĉi tiu vorto estas en la fokuso de la diskuto pri Esperanto. Esperanto kaj Zamenhof fariĝis preskaŭ sinonimoj, sekve “Zamenhof” signifas iom pli ol nura nomo en historiaj libroj.

Kiel diris Giorgio Silfer en sia postparolo, tiu nomo estas ponto al ni de la pasinteco. La pasinteco, kies distancon de ni oni ne povas mezuri per jaroj, ĉar ĝi estas ankoraŭ ekzistanta forto sub kies influo ni vivas aktuale, kaj sub kiu niaj infanoj vivos.

Oni ja povas aserti, ke Esperanto estas ilo kaj nenio plu, tamen restas la fakto ke Esperanto estas neapartigebla de la nomo Zamenhof, kaj tial la sorto de la familio Zamenhof havas por ni signifon. Tiu sorto kondukas nin rekte en la plej teruran kaj malhoman manifestaĵon de la politika katastrofo de la dudeka jarcento en Eŭropo.

Jam nur kelkajn tagojn post la nazia invado al Pollando en septembro 1939 Adamo Zamenhof estis arestita kaj en januaro 1940 mortpafita. Sofio kaj Lidja, filinoj de Zamenhof, kaj Ida, lia fratino, estis gasumitaj en Treblinka en 1942, Wanda, la edzino de Adamo kaj ŝia filo, mirakle eskapis lastmomente kaj supervivis la militon kaŝite sub falsaj nomoj. Se Zamenhof mem vivus en tiu tempo, ankaŭ li estus murdita.

Oni sendas milionojn da vortoj en Esperanto en la mondo ĉiutage sen pensi pri tiuj eventoj. Ni simple uzas la lingvon sen multe cerbumi pri ĝi. Supozeble Zamenhof mem dezirus, ke tiel estu. Sed la Historio havis kaj havas aliajn planojn. Stalin, Hitler, Maŭ kaj Pol Pot supozis, ke ili rajtas murdi milionojn, ĉar neniu memorus tiujn agojn post dudek jaroj, kaj ke la Historio forviŝos la memoron pri iliaj krimoj. Konscio pri tio malhelpas malfortiĝi al niaj moralaj sentoj. Emfazo de la homaj rajtoj kaj protestoj kontraŭ malhomeco estas averto-signalo al tiuj, kiuj volus okupiĝi pri grandiozaj utopiaj projektoj. Ĉu ne tio estas la esenco de la interna ideo?

Konatiĝo kun la familio Zamenhof memorigas nin pri tiu interna ideo kaj iomete pliproksimigas nin al ĝi.

Harold Brown

Studindas ĉiu paĝo, ĉiu frazo
Cabell, James Branch. Jurgen: Romano. Tradukis el la angla William Auld. — Jekaterinburg: Sezonoj, 2001. — 240 paĝoj. — (Serio Mondliteraturo, Volumo 10).

Evidente mi ne konas la ĝustajn homojn. Neniu, kun kiu mi parolis, aŭdis pri la usona verkisto James Branch Cabell (1879-1958); pri li, en mia universitata biblioteko estas neniu spuro. Nekredeble — des pli, kiam oni konsideras, ke Jurgen restas (laŭ la Auld-a enkonduko) unu el la plej ŝatataj libroj de la tradukinto. Tamen memorindas, ke skotoj tradicie ĝuas pli altan klerecon ol iliaj sudaj najbaroj, la angloj; eble pro tio anglaj kolegoj miaj ne estas aŭdintaj pri Cabell.

Aŭ eble ŝanĝiĝis la modo. Kvankam ĉiam plaĉas fantaziaĵoj (aktuale furoras en Britujo libroj — kaj furoros la filmo — pri juna sorĉisto Harry Potter, pri kiu prelegis en Zagrebo Marjorie Boulton), povas esti ke la ja imagoplena Jurgen tro intelektas, ja tro fidele spegulas homan malforton, homan falemon, por komforte kongrui kun nuntempa eskapemo.

Kaj kia eskapemo (kiu fakte — potterece — povus filme furori)! Ne ĉiu, kiel la lombardisto Jurgen, sukcesas eskapi edzinon, mezaĝon kaj profesion por eniri i.a. inferon, paradizon kaj ĉielon. Samtempe Jurgen, serĉante sian edzinon, retenas maturecon kaj saĝon, kiu ebligas al li prikomenti kaj prijuĝi sian ĉirkaŭaĵon kaj sian foje malmoralan, tamen honeste homan konduton:

“Nun mi estas pli saĝa, ĉar mi scias, ke neniu memoro malpli kontentigas, ol memoro pri tento, kiun ni rezistis... Kaj tiel okazu kio ajn, mi ne bedaŭros ĉiam, ke mi ne profitigis al mi la amon de tiu ĉi junulino” (pĝ. 39).

Do pruduloj ne legu; sed tiuj, kiuj ŝatas vivi, ĝissate frandu — ne nur la rakonton mem sed principe la kvazaŭ flankajn rimarkojn de Cabell, kiuj efektive neniel flankas kaj verdire kernas en la romano kaj riĉigas ĝin per aparta spirito. Ekzemple, kiam Jurgen loĝas en infero, la aŭtoro informas, ke tie malestas akvo (pro ebla bapto-uzo). Tamen estas maro, kiu “konsistas el la sango elverŝita de pieco por disvastigi la regnon de la princo de la Paco, kaj estas laŭfame la plej granda oceano ekzistanta” (pĝ. 177). Satiro pli suka apenaŭ eblas.

Aŭ alia ekzemplo. Jen Sankta Petro, kiu “aŭdis, ke dummilite preĝoj estas suprensenditaj, ke la Disinjoro subtenu Siajn preferatojn kaj partoprenu la murdadon. Mi ne kredus — diris la bona Sanktulo haste — ke eĉ kristana episkopo kapablus tian blasfemadon ...” (pĝ. 201). Tiel oni komencas kompreni, kial Cabell estis akuzita en juĝejo en Novjorko pri maldeco kaj obsceno (la proceso kolapsis).

Tamen eble eĉ pli alloga ol la romano estas la lingvo, kiun adoptas Auld por kapti en sia traduko la stilon de la Cabell-a originalo. Studindas — sen troigi — ĉiu paĝo, ĉiu frazo. Jen flua, eleganta, imitinda Esperanto: dancas la dialogoj — kiuj multas en la romano — nature kaj senpeze; nenio torditas, nenio artefaritas. Kaj ĉio ĉi en fortike bindita formato, kiel oni atendas ĉe Sezonoj. Do resume: se Jurgen estus pentraĵo, ĝi estus vasta, grandskala; kaj eĉ se oni emus malaprobi, malaprezi la temaron, eĉ se oni emus retiriĝi, ŝokite, rekoninte sin mem, oni nepre admiru la kolorojn, per kiuj aŭtoro kaj tradukinto sian majstroverkon kunkreis.

Paul Gubbins

Libroserio “Mondliteraturo”

Jurgen estas la deka volumo en la eldonserio Mondliteraturo. Sezonoj lanĉis ĉi tiun serion en 1993. En ĝi aperis 11 libroj. En 7 el ili traduke partoprenis William Auld. Pri la sukceso de la serio atestas la intereso de la legantaro — kvin libroj estas jam tute disvenditaj (sube ili estas asteriskitaj).

1. James Leslie Mitchell. Spartako (1993). Tradukis el la angla William Auld. 224 paĝoj. 11 eŭroj.*

2. Wenceslao Fernández-Flórez. La malica komizo (1993). Tradukis el la hispana Fernando de Diego. 168 paĝoj. 7 eŭroj.*

3. John Ronald Reuel Tolkien. La kunularo de l’ Ringo (1995, 1997). Tradukis el la angla William Auld. 544 paĝoj. 24 eŭroj.*

4. John Ronald Reuel Tolkien. La du turegoj (1996). Tradukis el la angla William Auld. 432 paĝoj. 21 eŭroj.*

5. John Ronald Reuel Tolkien. La reveno de la Reĝo (1997). Tradukis el la angla William Auld. 400 paĝoj. 21 eŭroj.

6. Arthur Conan Doyle. La Ĉashundo de la Baskerviloj (1998). Tradukis el la angla William Auld. 176 paĝoj. 8 eŭroj.

7. Georges Simenon. Maigret hezitas (1999). Tradukis el la franca Daniel Luez. 128 paĝoj. 7 eŭroj.

8. Lewis Carroll. Alico en Mirlando (1999). Tradukis el la angla Donald Broadribb. 80 paĝoj, il. 6 eŭroj.*

9. John Ronald Reuel Tolkien. La hobito (2000). Tradukis el la angla Christopher Gledhill kaj William Auld. 224 paĝoj., il. 15 eŭroj.

10. James Branch Cabell. Jurgen (2001). Tradukis el la angla William Auld. 240 paĝoj. 18 eŭroj.

11. Lewis Carroll. Trans la spegulo (2001). Tradukis el la angla Donald Broadribb. 128 paĝoj, il. 9 eŭroj.

Mendu la librojn ĉe Sezonoj: Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando. Rete: sezonoj@yahoo.com

Nova periodo de nia eldonado

Kun ĉi tiu Ondo ĉiu abonanto — krom la membroj de la Brita asocio — ricevas ekzempleron de Konsilisto Krespel de E.T.A. Hoffmann, kiun elgermanigis nia redakciano Wolfgang Kirschstein.

Kvankam malgranda, ĉi tiu libro estas grava, ĉar ĝi signas la komencon de nia eldonado en Eŭropo post la 75 libroj eldonitaj de ni en Azio. Ĝi lanĉas ankaŭ novan serion, Germana literaturo, kaj estas simbole ke la unua seria libro estas verkita de Hoffmann, naskiĝinta en la urbo, kie nun troviĝas nia eldonejo.

La transloĝiĝo kaŭzis neeviteblan paŭzon en nia libroeldonado. Por ni plej gravis konservi la akuratan eldonritmon de La Ondo, kaj tion ni sukcesis fari malgraŭ la enormaj streĉoj laboraj kaj financaj. Nun ni revenas al libroeldonado.

Du grandaj projektoj ekrealiĝos en la venonta jaro.

La unua projekto estas bone konata — temas pri Rusa Novelaro, la unua el la tri volumoj de Rusa Antologio. Evidentiĝis, ke multaj tradukemuloj, entuziasme promesintaj kunlabori, pro diversaj kaŭzoj ne povis plenumi la akceptitajn traduktaskojn. Kaj kelkaj el la faritaj tradukoj estis, bedaŭrinde, subnivelaj. Pro tio la redaktoro, Aleksander Korĵenkov, ekserĉas novajn kunlaborantojn. Anoncu vin ĉe la adreso de La Ondo, se vi sentas ke vi povas kunpartopreni, ja ankoraŭ triono de la noveloj ne estas tradukita.

La alia projekto estas ne malpli ambicia — kvinvoluma verkaro de Fjodor Dostojevskij en Esperanto. La unua volumo aperos somere. Ĝi entenos kelkajn fruajn verkojn de Dostojevskij, interalie, la popularajn romanetojn Malriĉaj homoj kaj Blankaj noktoj. En la dua volumo aperos Krimo kaj puno, kies unua eldono elĉerpiĝis jam antaŭ kelkaj jaroj. Sekvos Idioto, Demonoj kaj Fratoj Karamazov.

Kelkaj aliaj elĉerpitaj libroj atendas reeldonon, ekzemple: La majstro kaj Margarita de Miĥail Bulgakov kaj la trivoluma epopeo de Tolkien. Tamen ili estos reeldonitaj, nur kiam ni difinos la eldonkvanton post la traktado kun la libroservo de UEA kaj aliaj grandaj libroservoj.

Sed ne nur “dikaj libroj”. Ekzemple, baldaŭ enmondiĝos, kiel la dua volumo en la serio Legu kaj lernu, antologieto de humuraĵoj kaj satiroj pri Esperanto Kvinpinta Stelo, sekvos Rusa-Esperanta vortaro (inversa al nia Esperanta-rusa vortaro). La eldonplano eble ŝanĝiĝos, se ni ricevos interesajn proponojn.

Halina Gorecka

Dek bibliotekoj apogitaj

Dek E-bibliotekoj povas plivastigi siajn kolektojn helpe de Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen, kies subvenciojn UEA ĉi-jare disdonis por la kvina fojo. Pri la disponebla sumo de 1750 eŭroj konkursis 17 petintoj el 15 landoj.

E-libroj je la valoro de €250 jam survojas al Kuba E-Asocio, Makedonia E-Ligo, Biblioteko Hans Bakker de Unuiĝo Togolanda por Esperanto, Ukrainia E-Asocio kaj Venezuela E-Asocio. Subvencioj de €100 estis asignitaj al Saenzpenja E-Klubo (Argentino), Kultura Centro de Esperanto en Campinas (Brazilo), Kultura E-Centro de Tours (Francio), Esperanta Societo de Tenerife (Hispanio) kaj E-Grupo Achille Tellini en Bologna (Italio).

Ekde 1997 Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen subtenis 53 bibliotekojn el 31 landoj. Laŭ mondopartoj ili troviĝas en Afriko (4), Azio (8), Latina Ameriko (9), Okcidenta Eŭropo (16) kaj Orienta Eŭropo (16).

Petoj por la venonta aljuĝo devos atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis 15 okt 2002. Necesas sendi liston de dezirataj libroj laŭ ordo de prefero.

GK UEA

Gazetoj

Literatura Foiro. 2001: 193

La oktobran numeron uverturas poemo de Giorgio Silfer kaj grandparte plenigas du gravaj kontribuoj de Walter Żelazny respektive Vinko Ošlak. La pole-franca sociologo (ĉefkandidato de la Verda Listo al la Civita Senato) science pritraktas la evoluon de la zamenhofismo. La slovene-aŭstria andragogo (ĉefkandidato de la Blanka Listo) prezentas elstaran kontribuon al malforta ĝenro, en nia literaturo: sentencoj.

Per recenzo de Anna Lászay pri KD de Georgo Handzlik kaj eseo de Miroslav Malovec pri E-lingva opero LF plu kontribuas al la disvolvo de nia muzika kulturo. Atutas ankaŭ la recenzoj de Carlo Minnaja pri la traduko de Purgatorio fare de Enrico Dondi kaj de Daniele Vitali pri la lasta verko de J.R.R. Tolkien, tradukita de Christopher Gledhill.

Fine, en publika letero aperas unuopaj konfesoj pri duopa delikto, farita de Haupenthal kaj Kamaĉo kontraŭ LF-koop kaj itala desegnisto en 1994.

Literatura Foiro, kutime 56-paĝa, ĉi-foje enhavas 4 pliajn paĝojn, ĉar 12 centrajn paĝojn anstataŭas la speciala numero de Heroldo de Esperanto pri la elektoj de la unua Civita Senato — kio estas la ekvivalento de 16 paĝoj.

HeKo

Nova redaktoro de Kontakto

Kontakto, la dumonata revuo de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo, eldonata de UEA, havos ekde 2002 novan redaktoron. Post la kvarjara redaktado de d-rino Sabira Ståhlberg, alia eŭropanino reprenas la stafeton — Eugenia (Ĵenja) Zvereva el Kievo, la ĉefurbo de Ukrainio.

La retadreso de Kontakto restos la sama, kontakto@esperanto.org, sed la poŝta adreso estas: Kontakto p/k 89 UA-01030 Kiev-30.

Laŭ Christopher Culver, TEJO-volontulo en la roterdama kontoro de UEA, “TEJO nun lanĉas novan kampanjon por varbi pri Kontakto”. Tio estas necesa, ĉar dum la redaktorado de d-rino Ståhlberg la abonstatistiko de Kontakto montras klaran tendencon. Post la rekordaj 2050 abonoj en 1997 (la lasta jaro de Francisco Veuthey kiel la redaktoro) ĝi ĉiujare reduktiĝis: 1723 (en 1998), 1559 (en 1999) kaj nur 1247 pasint-jare. (En la sama periodo la abonantaro de Esperanto malkreskis “nur” de 5003 al 4729).

Ĉu la ukraina redaktorino sukcesos redoni al Kontakto la perditajn abonantojn?

AlKo

Ricevitaj gazetoj

Berlina Informilo. 2001/10;

Bulteno (Londona E-Klubo). 2001/sep-okt;

Debrecena Bulteno. 2001/126;

Esperanto. 2001/9;

Esperanto en Skotlando. 2001/184;

Esperanto USA. 2001/5;

Heroldo de Esperanto. 2001/12,14;

Internacia Pedagogia Revuo. 2001/1,2;

Internaciisto. 2001/5,6;

KAE-Informilo. 2001/36;

La Movado. 2001/10;

La Ondo de Esperanto. 2001/11;

La Revuo Orienta. 2001/9,10;

Literatura Foiro. 2001/193;

Literatura Suplemento (Esperanto USA). 2001;

Litova Stelo. 2001/5;

Monato. 2001/9;

Norvega Esperantisto. 2001/4;

SAT-Amikaro. 2001/562;

Sennaciulo. 2001/8-9,10;

Starto. 2001/3;

Вестник эсперанто. 2001/2.

Mozaiko

Ni ricevis dek solvojn de la krucvortenigmo en la duobla Ondo (№8-9). Ĉiuj, krom du, estis tute ĝustaj. Ĝuste respondis: Vladimir Vyĉegĵanin, Svetlana Konjaŝova (ambaŭ Ruslando), Hanna Skalska, Andrzej Kołpanowicz (ambaŭ Pollando), Eric Castell, Tore Johansson (ambaŭ el Svedio), Petras Čeliauskas (Litovio).

La libropremion per loto gajnis Erkki Kemppainen el Finnlando.

Ni gratulas!

La ĝusta solvo:

Horizontale: 5. Francio; 7. Urugvaj’; 8. Arkeologi’; 11. Akaci’; 14. Kupro; 15. Formiko; 16. Meksiko; 17. Limerik’; 20. Orkideo; 22. Aromo; 23. Cinam’; 26. Atlantiko; 27. Okzalant’; 28. Botanik’.

Vertikale: 1. Brasiko; 2. Cipro; 3. Frago; 4. Januaro; 6. Pronomo; 9. Acidkremo; 10.Buterigil’; 12. Konkero; 13. Oksigen’; 18. Giganto; 19. Tritiko; 21. Kanario; 24. Atlas’; 25. Skrot’.

En la plenigita krucvortenigmo estas 12 literoj “R”.

Granda Novjara Krucvortenigmo

Vidu la bildon

1. Koloro de la serpento, kiu regis en la 2001a jaro; 2. persono, kiu estas korligita kun alia, sed ne pro seksamo, nek pro familianeco (R); 3. seninteresa; 4. koloro de la ĉevalo, kiu regos en la 2002a jaro; 5. malgranda birdeto, sed ... ungeto; 6. hebrea pastro (R); 7. bona vino al la ...; 8. estro de monaĥejo (R); 9. virina rideto pli kaptas, ol ...; 10. forte skui, movi la membrojn, luktante por sin liberigi; 11. persona pronomo; 12. longe plendi vekriante kaj ĝemante; 13. provi instigi iun al malbona ago; 14. maljesa; 15. ... unu orelo vorto eniras, ... la dua ĝi eliras; 16. iri, veni returne (R); 17. vojo en ĝardeno (R); 18. trinkaĵo de la olimpaj dioj; 19. konjunkcio; 20. longa mallarĝa peco kun paralelaj randoj (R); 21. havigi al si (R); 22. persona pronomo; 23. linio, sekvata de planedoj (R); 24. virina voĉo (R); 25. certaĵo kaj leĝo kiel amen en ...; 26. mi pensas, do mi ... (R); 27. ripetiĝo de sono; 28. homa korpoparto kun kvin fingroj (R); 29. senorda konfuzo (R); 30. koloro de la haroj; 31. tio, pri kio oni parolas; 32. pordiserva ornato, pendanta de ĉirkaŭ la kolo ĝis la genuoj (R); 33. La Dipatrino; 34. tutmondo, universo (R); 35. rebaloti; 36. gravurita desegno, kies entajlojn oni plenigas per nigra emajlo (R); 37. transigi ion en difinitan lokon (R); 38. al la buŝo de ... neniu povas ordoni; 39. juvelŝtono; 40. persona pronomo; 41. lirika poemo; 42. longa ronda trabo, sur kiu pendas la veloj de ŝipo; 43. sistema kaj ŝparema ordo en administrado; 44. koloro de la vizaĝo; 45. havanta altajn kaj malvulgarajn moralajn kvalitojn; 46. ...-de-Ĵanejro; 47. hebrea kantiko (R); 48. reprezenti objektojn per linioj kaj koloroj; 49. malgranda parto de la tuto; 50. cemento miksita kun ŝtonetoj kaj sablo (R); 51. legomo kun manĝebla radiko (R); 52. ... de Sovetaj Socialismaj Respublikoj (R); 53. spirebla gaso, kiu ĉirkaŭas la teron (R); 54. ludi la ... de Hamleto (R); 55. perdiĝas per pruntedono amiko kaj ...; 56. ne dolorigas frapo sur fremda ... (R); 57. ŝuldoj ne bruas, tamen dormon ...; 58. malino (R); 59. tablo por metia laboro; 60. figuro, havanta formon de ovo; 61. arkforma superokula hararo; 62. ne ...u riveron, neatinginte la teron (R); 63. pli valoras tuj ..., ol poste bovo; 64. militista ĉapo, kun larĝa viziero; 65. pli valorigas kontenta spirito, ol granda...; 66. prepozicio; 67. interkonsenti pri monsumo, kiun la malpravanto devos pagi al la pravanto (R); 68. vegetaĵo (R); 69. mallarĝa vojo; 70. Venezuela E-Asocio; 71. bongusta frukto; 72. tute jam sata, sed ... malsata; 73. de plendo kaj ploro ne foriĝas ...; 74. fari bildojn de objektoj aŭ personoj per speciala kamero (R); 75. elmontranta imponan luksan belecon; 76. miksaĵo de kunfanditaj metaloj (R); 77. Dion fidu, sed senfare ne ... (R); 78. frukto (R); 79. intence plenuminta ion punindan; 80. ekstrema plezuro pro la posedo de io; 81. peceto, elemento; 82. kiun favoras la sorto, por tiu eĉ ... estas ovoporta; 83. organizo por transporto de leteroj aŭ pakaĵoj (R); 84. longa stango el metalo, sur kiu ruliĝas vagonoj (R); 85. aŭtomobilo sen ĉapelo (R); 86. harmonie modulitaj sonoj; 87. granda birdo (R); 88. domo, strato, urbo, regiono, ... (R); 89. amiko fariĝas frato en ...; 90. se okulo ne vidas, ... ne avidas (R); 91. ne kraĉu en ...n, ĉar trinki bezonos; 92. deklarita aŭ sankciita de kompetenta rajta aŭtoritato (R); 93. la plej malgranda, supoze nedividebla ero de materio (R).

Kompilis Tatjana Kulakova

Sendu la solvon tiel, ke ĝi atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248) aŭ rete sezonoj@yahoo.com antaŭ 10 feb 2002.

Inter la sendintoj de la ĝustaj respondoj ni lotumos libropremion.

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82) L (LOdE-84)

L

Malgrandaj homoj ofte krias grandajn vortojn malplenajn.

Mallibereco necesas por ĝuste gustumi liberon.

Malriĉulo pensas nur pri mono, la riĉulo same.

Marŝoj militista kaj funebra gvidas al la sama celo.

Mensogo, kiun diras saĝulo, estas nur mensogo.

Mi bone regas akuzativon kaj atendas proponojn.

Mi ĉiam pretas deklari, ke mi ne uzos atombombon: mi simple ne havas ĝin.

Mi diras nur veron, se nenio alia uzeblas.

Mi estas tolerema, se aliaj obeas min.

Mi fidas al ĉiu homo, ne al ĉiu samlonge.

Mi kantas pri la fina venko kontraŭ mono. Ĉu tio estas finvenkismo aŭ raŭmismo?

Rememoroj pri la estonteco

de Valentin Melnikov

Ĉu vi ŝatas legi fantaziajn novelojn pri vojaĝoj tra tempo? Aŭ simple revi, prognozi ktp.? Se jes, mi volonte rakontos pri mia vizito en la estontecon.

Vi demandas, kiamaniere mi trafis tien? Nu, saĝa leganto certe elpensos iun kliŝon, kiel dormo post terura ebriiĝo aŭ interveno de aliplanedanoj — tamen ĉu tio gravas? Ja la vizio de objektiva realeco pro tio ne malaperos, ĝi ekzistas sendepende de tio, ĉu ni volas ĝin aŭ ne. Do, mi mirakle trafis en la estontecon, ne tro malproksiman — supozeble ĉirkaŭ 2010...

Nature, mi tuj rapidis ekscii pri la stato de Esperanto-movado: vizitis la klubon, legis freŝajn gazetojn kaj eksciis multajn bonajn novaĵojn. Ĝoje mi konstatis, ke en Ruslando oni plu okupiĝas pri Esperanto. Eĉ pli mi ĝojis, vidinte en REU-estraro ĉiujn konatajn personojn. Neniaj konfliktoj kaj problemoj: ĉiu estrarano laŭvice okupis la prezidantan postenon, nun ekas la tria rondo. Sola Andreo sukcesis prezidantiĝi kvinfoje — ĉar li dum lastaj jaroj denove ŝanĝis la familinomon, do malspertuloj kredis, ke temas pri tute alia persono...

Produkti la presorganon de REU ĉiumonate evidentiĝis tro komplike kaj multekoste, do venis logike natura decido: unuigi ĝin kun REU-Jarlibro. Samtempe oni ŝanĝis la titolon de la eldonaĵo: anstataŭ Rusia Esperanto-Gazeto (REGo) ĝi nun nomiĝas Rusia Universala Bulteno (RUBo). Ja lastatempe plimultiĝis Esperanto-ŝatantoj, kiuj tre aktivas en la Movado, sed ne posedas la lingvon. Nun ili povas senprobleme raporti pri diversaj memsufiĉaj renkontiĝoj ruse. Ja, kiel diris siatempe unu el la ideologoj de nia Junulara Movado, “Esperanto — eto kljovo!”*

Regule okazas junularaj E-aranĝoj kun riĉa kaj varia programo: diversnaciaj dancoj, korpopentrado, masaĝo, psikologiaj trejnadoj. Certe, ankaŭ kursoj de Esperanto — sed, ĉar multaj partoprenantoj plendis, ke la kursprogramo estas por ili tro komplika, oni enkondukis krom la nula (por tiuj, kiuj nenion scias pri Esperanto) ankaŭ la minus unuan nivelon (por tiuj, kiuj eĉ ne volas scii).

Kreskas la individua membraro. Oni longe persvadis s-ron V.Pupkin, nun loĝantan en Honduraso, iĝi tiea REU-reprezentanto. Fine, ricevinte skribajn garantiojn pri la posteno, li konsentis pagi la kotizon. Konsiderante la sukceson, REU-estraro planas proponi la samon al P.Popkin en Lesoto. Krome, al REU aliĝis komercisto (la nomo ne menciindas, por ne altiri nenecesan atenton...) — oni firme promesis, ke kiam li trafos en prizonon (verdire, milico jam interesiĝas pri li, do la problemo aktualas), REU tuj organizos tutmondan kampanjon por lia liberigo.

Realiĝis la ideo de Ju.Karcev, kiu ankoraŭ en 1999 skribis, ke REU-membrokarto “devas esti bonkvalita kaj bela, por ke tio estu ankoraŭ unu kialo por membriĝi. Homo estu fiera, ke li/ŝi membras en REU kaj havas tiun membrokarton. Li/ŝi montru ĝin al siaj amikoj kaj instigu ankaŭ ilin membriĝi.” Oni produktis 200 ekz-ojn da novaj belaj membrokartoj — tiu stoko devos sufiĉi por jardeko, eĉ kun rezervo. Ankaŭ mi, kiel dumviva membro de REU, ricevis — kaj akurate metis en tirkeston, kie jam kuŝas kvar antaŭaj membrokartoj de SEU/REU. Ve, mi neniam en la vivo havis konvenan okazon por digne montri iun el ili...

Impeto eldonis sian jubilean, 25-an ruslingvan libron pri Esperanto — kiel ĉiam, kun historia skizo, konciza gramatiko kaj vortaro. Esperantistoj disaĉetis la tutan kvanton, ja la libro belaspektas kaj povas ornami ajnan E-bibliotekon. Verdire, kelkdek ekzempleroj restis. Iu komencanto naive proponis transdoni ilin al ordinara librovendejo, ke ankaŭ neesperantistoj povu aĉeti. La spertuloj klarigis: unue, tie nia unika libro perdiĝos en amaso da aliaj; due, vasta publiko tutegale nenion komprenas pri la afero, do ne aprezos la valoron — kial ĵeti perlojn al porkoj?; trie, laŭstatute la tuta profito de libroeldonado devas aparteni al REU. Do prefere oni iom atendu — la sekvaj generacioj de REUanoj nepre aĉetos...

En la interkluba konkurado jam la dekan fojon sinsekve gajnis Teamo el Ivanovo. Mi provis ekscii, kiu klubo okupis la duan lokon, sed oni rigardis min iel strange, kvazaŭ mi dirus ion maldecan. Poste mi legis en freŝa RUBo la plenan liston de individuaj kaj asociitaj membroj kaj komprenis, kiel malkonvena estis mia demando...

Certe, mi ne povis ne interesiĝi pri La Ondo de Esperanto. Ankaŭ ĝi prosperas. Se en 2000 ĝin aŭtomate ricevadis ĉiuj membroj de la Esperanto-Asocio de Britio, do nun ĝi sammaniere disvastiĝas tra la tuta Brita Konfederacio; antaŭnelonge oni faris saman kontrakton kun ĵus fondita Esperanto-Asocio de Eŭropa Unio (ja Eŭropo unuiĝis!)... Ĉu baldaŭ LOdE iĝos organo de UEA kaj Korĵenkov — ties prezidanto? Ni vivos — ni vidos.

Pri UK en Ruslando: daŭras aktiva preparlaboro. La ĉefa respondeculo O.Dadaev dissendis al siaj konatoj peton serĉi taŭgan ejon. Jam reeĥis klubo el Dimitrovgrad, trovinta oportune atingeblan (per nur 4-hora petveturo) lokon, kie eblas starigi tendojn por 1500 partoprenantoj.

Laŭ iniciato de N.Gudskov okazis la fonda kunveno de Monda Anarkiisma Ligo Esperantista (MALE), celanta anstataŭi malpopulariĝantan SAT-on. La etoso en la halo estis vere anarkiisma, do oni nenion sukcesis decidi oficiale. Nun oni preparas novan, pli amasan fondan kunvenon de MALE. Nikolao esperas, ke ĝin ĉeestos ne malpli ol 5 personoj.

Vica OrSEJT en Tomsk raportis pri rekorda kvanto da partoprenintoj: 15! Dum la solena fermo kelkaj el ili firme promesis lerni Esperanton.

Certe, krom mond kaj landskale gravaj eventoj, okazis ankaŭ kortuŝaj bagateloj. Al P.Fiŝo nokte venis fantomo de Bernard Golden — por danki kaj kuraĝigi lin al daŭrigo de la agado. Bedaŭrinde, P.Fiŝo eĉ neniam aŭdis pri sia fama antaŭulo, do ne rekonis lin kaj ne konsciis gravecon de la momento...

G.Arosev sukcesis eldoni sian 20-an poemlibron. La monon por eldono li ricevis, vendinte kiel makulaturon stokojn da siaj antaŭaj libroj...

I.Gonĉarova estas unuanime elektita kiel dumviva membro de REJM...

Jen tiel. Eble mi preteratentis ion gravan — ne juĝu severe, ja mi unuafoje vojaĝis tra tempo. Mi revenis en la nunon per same mistera vojo kaj nun vivas trankvile, ĉar mi scias, ke la estonteco de Esperanto estas en bonaj manoj!

Reago al la “Versaĵo pri Esperanta civitaneco” de Viktor Aroloviĉ

(en LOdE. 2001: 11)

kiu povus aparteni al Albert Einstein,

se li vivus nun, verkus en Esperanto, kaj estus adepto de la Esperanto-movado

“Naŭzas min asocia strukturo”,

skribis via rimaŭtoro.

Dependas tamen de la temo

por scii pri la propra emo.

Se temas pri movada kazo,

strukturo tamen estas bazo,

sur kiu konstrui niajn revojn,

kunlabori, akcepti devojn.

Por tio bonas forta gvido,

de iu kun tre klara vido.

Se temas tamen pri kortumo,

kun parlamenta leĝforumo,

sub rego — ne nur sub egido —

de reĝo aŭ, nu, de reĝido,

aŭ eble eĉ de diktatoro,

mi do konsentas kun Viktoro:

potencsistemo tia kaŭzas,

ke ankaŭ min strukturo naŭzas.

Ian Fantom

Leterkesto

Vilmos Arnold, nia diligenta esperantisto, ĉiujare partoprenas en via Fotokonkurso. Lia deziro estas, ke li ricevu vian gazeton, ĉar tio estas unika ebleco por membroj de nia Esperanto-societo legi ĝin. Ĉi-foje li ne ricevis premion, tamen li ricevis numerojn 2,3 kaj 4 de La Ondo.

Via gazeto tre plaĉas al ni, ĉar ĝi estas riĉenhava, serioza kaj interesa. Post la malapero de El Popola Ĉinio malmultaj estas gazetoj en Esperanto, kiuj havas tiel bonan enhavon. Pro tio ni petas, se ekzistas ebleco, sendu al ni ĉiun numeron de Via gazeto, ĉar ni ne havas eblecon aboni ĝin.

Róvid Magdolna, sekretario de E-Societo en Senta (Jugoslavio)

Nia revuo aperas en neriĉa Ruslando, sen subteno de iu asocio aŭ alia instanco, kaj ni, bedaŭrinde, ne povas sendi la revuon senpage al ĉiuj, kiuj deziras sed ne povas legi La Ondon. Tamen ni penas fari tion, kaj la pli bonstataj samideanoj povas pligrandigi la nombron de la ricevantoj de La Ondo per donaco al nia abonhelpa fonduso. (LOdE)

Ĵus atingis nin la 10a ĉi-jara numero de La ondo de Esperanto. En la redaktoraĵo de A. Korĵenkov, mi rimarkis ke li parolas (nu, skribas) pri Enrique (= Enrike) Ellemberg kvazaŭ tiu ĉi estus ino. Nu, lastan fojon, kiam mi renkontis Enrike’n, tiu ĉi estis viro, kaj laŭ mia scio li ne planis ŝanĝi sian sekson.

Ionel Oneţ (Usono)

Samideano Enrique Ellemberg bonvolu pardoni nin pro la miskompostaĵo. Pro la terorisma atako en Usono ni devis lastmomente ŝanĝi la temon de la redakcia kolumno, kaj ĝi estis verkita jam kiam la tuta revuo estis prespreta. (LOdE)

Mi tre dankas vin pro via gazeto, La Ondo, kiun mi ege ŝatas, malgraŭ ke ĝi aspektas tro serioze laŭ mi.

Bill Thorne (Britio)

Bonvolu klarigi: kio estas “en la urbo de Kantio” en LOdE. 2001: 7, pĝ. 2.

Sergej Paĥomov (Ruslando)

Kantio. Fama germana filozofo (1724-1804)” (PIV, pĝ. 479). Kantio (germane: Immanuel Kant) estas verŝajne la plej fama el ĉiuj loĝintoj en Königsberg kaj Kaliningrad. (LOdE)

Zamenhofa semajnfino en Kaliningrad

Post longa paŭzo en Kaliningrad denove okazos esperantista aranĝo. La Zamenhofan Semajnfinon kunorganizas La Ondo de Esperanto kaj la renaskiĝanta E-Klubo Sukceno. Ĝi okazos 15-16 dec 2001.

Programo:
  • Bonvenigo (sabate je 12h00)
  • Internacia Fotoekspozicio
  • Esperanto en 2001
  • Zamenhof kaj liaj ideoj
  • Liro-2001: Rezulto kaj prezento de la premiitaj verkoj
  • Gaston Waringhien (1901-1991)
  • La mondo sen lingvaj baroj: Ruslingva prelego por neesperantistoj
  • Amika vespero ĉe La Ondo de Esperanto
  • Ekskursoj kaj promenadoj (dimanĉe)

La 15a de decembro estas la Tago de la Esperanta Libro, kaj “oni konsideras morala devo de ĉiu vera esperantisto, okaze de tiu tago aĉeti almenaŭ unu Esperantan libron” (Enciklopedio de Esperanto). Ĉi tiun “devon” vi povos realigi en la riĉa libroservo. Krome, estos eble kun speciala rabato aboni La Ondon.

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando. Telefonoj: 8-0112-225530 (Maksim Kejda, of.); 8-0112-276054 (Svetlana Revidoviĉ, hejma) Rete: sezonoj@yahoo.com

14 apr 2002

La 2a Monda Esperanta Tago

en Varsovio naskiĝurbo de Esperanto

La urbo, en kiu loĝis kaj vivis kaj mortis kaj estas entombigita

Ludoviko Lazaro Zamenhof

Tiuj, kiuj ne veturos al UK en Fortalezo venu al Varsovio

Ĉiuj, kiuj skribos, ricevos detalan programon komence de la jaro 2002

La Unua Esperanta Monda Tago okazis en Romo, 14 apr 2001

Eŭropa Federacio (EF)

Adreso: Pf 424022 DE-12082 Berlin Germanio

Germana esperantisto serĉas vin por fondi familion.

Mi estas 36-jara, bonkora, solida, klera viro, esperantisto jam dum 20 jaroj kaj serĉas vin por fondi internacian familion en Germanio.

Vi estu virino juna, ĉarma, bela kaj senafekta. Vi ne estu socialisto. Nepre vi ŝatu infanojn, dommastrumadon kaj ĝardenon. Via profesio ne gravas, sed nepre vi regu bone Esperanton kaj laŭeble iom la germanan. Ni edukus niajn infanojn du- aŭ trilingve.

Mi ne povas transloĝiĝi, ĉar mi havas proprajn domon kaj firmaon, sed mi loĝas en bela regiono de Germanio. Se vi estas kuraĝa, skribu al mi! Bonvolu aldoni vian foton, kaj, se vi havas, ankaŭ vian interretadreson. Eblas renkontiĝi laŭ interkonsento dum iu Esperanto-aranĝo.

Respondu al la adreso de La Ondo por abonanto 0351.

La lasta Mozaiko de Tatjana Kulakova

Ĉi-kajere Tatjana Kulakova lastfoje kunlaboris kiel la redaktoro de Mozaiko. Ni kore dankas ŝin pro la diligenta redaktado kaj deziras al ŝi ĉiajn sukcesojn! [HaGo kaj AlKo]

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. №1

Redakcie

Antaŭ kelka tempo mi skribis al la redaktoro de ĉi tiu revuo leteron, en kiu mi koncernis la problemon de la enhavo. Mi esprimis simplan ideon — nome, la esperantisto ne estas iu estaĵo senkorpa kaj seninteresa rilate ĉion, kio situas ekster lia/ŝia pure esperantista tereno. Ĉar ne ekzistas pura kaj nura germano aŭ ruso, ĉasisto aŭ tenisisto, katamanto aŭ bibliofilo. Puraj kaj nuraj povas esti sole skemoj: tiu de germano kaj tiu de katamanto. Sed nature: la fakuloj havas siajn fakajn eldonojn, — patriotoj — pri sia nacia majesto; animalistoj — pri siaj ĉevaloj kaj katoj, — kaj ili rajtas ilin havi. Ankaŭ la esperantistoj estas fakuloj kun siaj specifaj problemoj, kiujn ili bezonas diskuti. Sole, eĉ en sia “puro kaj nuro”, la esperantisto estas iu, kiu posedas certan dimension, do havas volumon kaj ne enkuŝiĝas en skemon. Plensanga lingvo bezonas sin nutri de la pleno de la vivo. Tion faras la rusa kaj la germana, normale ke tion faru ankaŭ Esperanto. La cigana — lingvo iom simila al Esperanto, sen leĝe fiksita hejma teritorio — kompare kun ĉi-lasta havas avantaĝon: ĝi dimensias en la pleno de la cigana vivo...

Mi ne sendis la leteron, ĉar trovis ke mi ne povas postuli de unu eldonaĵo, ke ĝi prezentu la plenon de la vivo. Tamen la ideo meritas pripensadon. Jam certaj fremdaj naciaj lingvoj konkeras lokon por reprezenti nian nefakan intereson: en politiko, scienco, moralo. Ekzemple, la angla: neangloj uzas ĝin ne nur por komunikado, sed ankaŭ por larĝigo de la persona informa kampo; alivorte, ili trovas en ĝi ĝuste tion, kio determinas la destinon de la lingvo.

Mi opinias, ke kompreninte bone kaj klare la nerealecon de la pretendoj de la lingvo de Zamenhof iĝi vere universala, tutmonda kaj farinte sen paniki certajn praktikajn kaj sobrajn konkludojn, oni tamen ne evitis unu gravan eraron: deklarinte la rajton pri la privata ekzisto de Esperanto, oni komencis praktiki certan eskapismon, kiu, kiel ĉiu izola biologia fenomeno, kondukas al redukto kaj degrado. Kuiri sin en la propra suko signifas sekiĝi. Neanglo-esperantisto legas en la angla ion pri politiko, scienco, moralo. Kial ne en Esperanto? Eble, la esperantistoj ne interesiĝas pri politiko, scienco kaj moralo? Eble ili interesiĝas sole pri la problemoj de Esperanta Civito aŭ pri tiuj de “prudenta E-komunumo”? Mi divenas ke la redaktoroj de E-gazetoj tiel ne pensas. Kio do igas ilin tiel moderaj pri la ĉefaj temoj de la reala homa ekzisto? Mi supozas, ke la “tolerantismo”, kiu, unuflanke, havas fonton en la esperantista tradicio de neŭtraleco, kaj, aliflanke, respegulas tre fortan tendencon de la nuna civilizo. La tolerantismo, aplikita al la tereno de la ĵurnalistiko, havas speciale fortan efikon, tial ke en tiu sfero la reguloj de la vendo-aĉeto postulas, ke la minimumo de la konsumantoj estu malkontenta.

Mi ne volas kaŝi, ke mi forte dubas pri la valoreco de tiu kapablo toleri ion ajn, kaj precipe — pri la kapablo de tiu kapablo elteni la neindiferenton. Paradokse, la tolereco naskas netoleremon. Por ekzemplo mi proponas la reagon de usonano (LOdE. 2001: 12) al la repliko pri la bombatako de Afganio (LOdE. 2001: 11). “La repliko ŝokas”, — diras la usonano. Vi povas relegi kaj vi apenaŭ trovos ion ŝokantan. En la esenco, ŝokanta estas jam opinio, kiu ne koincidas kun la kutimo. Mi povus doni aliajn ekzemplojn, kiuj same koncernus Usonon. Kaj ĝuste en Usono la ideo de toleremo ricevis precipan signifon kaj iĝis angula ŝtono de la moralo.

Ĉu mi klare esprimis mian penson? La respekto de la rajto de la alia havi sian propran takson ne devas esti konsiderata sinonima kun la nekapablo aŭ nedeziro taksi. Egale la neŭtraleco ne estu traktata kiel rifuzo formuli sian vidon de la situacio. Oni revenu al la eskapismo. Tiu eleganta viva filozofio pli decas al la malaperanta gento de aristokratoj, homoj kun relative stabila estanteco sed tute sen futuro. Por esperantistoj, se ili zorgas pri la morgaŭo, tiu filozofio ne taŭgas.

Alen Kris

Esperanto en 2001

En la januara Ondo ĉiam aperas dupaĝa panoramo de la esperantista vivo en la antaŭa jaro. Ankaŭ ĉi-jare la redaktoro ekverkis ĝin, kaj ĝi estis aperonta, sed dum la pretigado de ĉi kajero okazis du eventoj, kiuj fermis la aferojn, kiuj dum la lasta jaro altiris la atenton de la esperantistoj — krizo en UEA kaj la instituciiĝo de la Civito. Legu pri tio en la sekvaj du paĝoj, sed anstataŭ la planita artikolo aperas nur la suba komentarieto.

En la jaro, kiam UEA estis proponita por la pacpremio de Nobel, ĝiaj gvidaj oficistoj — Osmo Buller, Pasquale Zapelli kaj István Ertl — demisiis pro neeblo kunlabori kun la du estraranoj, kiuj kompromitiĝis per sia rolo en la traktado de la kalumnioj, lanĉitaj de d-rino Ståhlberg kontraŭ COano Veuthey kaj kontraŭ Buller mem. Kvankam la kalumnioj montriĝis senbazaj, foriris la persekutitoj, ne la (kun)persekutintoj.

Tamen kaŭzis la krizon ne tiom la personaj konfliktoj, kiom la elektostrukturo en UEA.

En la komitato (nia parlamento) nur dekonon da anoj ĉi-jare elektis la individuaj membroj, kiuj vivtenas la asocion. La pli multajn parlamentantojn delegis la landaj asocioj, kaj strange estas ke la kooptitaj komitatanoj C estas pli multaj ol la rekte elektitaj B-komitatanoj.

La situacio estas eĉ pli absurda en la senalternative elektita Estraro (nia registaro), en kiu nur unu “ministro” estas B-komitatano rekte elektita, unu A-komitatano, sed la ses ceteraj “ministroj” (75%) estas C-komitatanoj, kiujn elektis nek la individuaj membroj, nek la asocioj.

La ĵusa nomumo de la novaj oficistoj probable restabiligos la laboron de la Centra Oficejo (nia ŝtat-aparato), sed nur post la ŝanĝo de la arkaiĝinta elektosistemo kaj post la unua demokratia balotado UEA povos rekonkeri siajn membrojn kaj reputacion. Cetere, sciante pri la provizora solvo de la kadrokrizo en UEA, la internacia ĵurio elektis eksdirektoron Buller la Esperantisto de la Jaro 2001.

La dua evento de la jaro tute rekte koncernis la elektadon — je la Zamenhofa Tago estis anoncita la rezulto de la balotado por la Senato de la Esperanta Civito. Oni povas aprobi aŭ malaprobi la Esperantan Civiton, sed oni ne povas malaprobi la eblon demokratie elekti la tutan Senaton (ne nur dekonon de la Komitato, kiel en UEA) el la personoj proponitaj en du konkurencaj listoj.

La “venko” de Walter Żelazny ŝajnas bona rezulto por ni ĉiuj. Doktoro pri sociologio, ŝtatano de Francio kaj Pollando, li lastatempe multe prelegis kaj artikolis pri la neceso reorganizi Esperantujon laŭ federa strukturo, organiziĝi “surbaze de la digno esti Esperantisto” kaj protekti la specifajn rajtojn de la esperantistoj. Nun la unua Konsulo de la Civito devos ekplenumi tiujn celojn, kaj nur laŭ la faroj, ne laŭ la jam multaj polemikaĵoj ni vidos la valoron de tiu plej diskutata iniciato en Esperantujo.

Foliumante la jarkolekton de La Ondo, oni facile ekscios pri aliaj gravaj eventoj en Esperantujo. Jen kelkaj el ili:

— La esperantistoj apenaŭ utiligis por siaj celoj la Eŭropan Jaron de la Lingvoj; cetere la averaĝa eŭropano ne interesiĝis pri tiu temo.

— En la unua jaro sen El Popola Ĉinio atentindan evoluon havis la asociaj revuoj en Francio kaj Brazilo.

— Ŝtataj aŭtoritatoj en Litovio kaj Ĉinio demonstris nekutime favoran sintenon al Esperanto invitante UKojn al siaj landoj.

— Nur dum jarduono 18 mil ekzempleroj de elektronikaj libroj estis elŝutitaj pere de la senpaga sveda retservo eLibrejo — tiu kvanto superas la nombron de la paperaj libroj, kiujn la libroservo de UEA kutime vendas dum la tuta jaro.

— Kastelo Grésillon kaj la Esperanto-redakcio de Aŭstria Radio daŭras malgraŭ la pesimismaj prognozoj.

— Kreskis la movado de la Lingvaj Festivaloj.

— La Akademio de Esperanto unuafoje organizis simpozion kunlabore kun nacia Akademio.

Legu pli en La Ondo, por kiu ĉi-jare la plej grava tamen estis la migro al Eŭropo.

Aleksander Korĵenkov

Osmo Buller: la Esperantisto de la Jaro

La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la Esperantisto de la Jaro. Al tiu projekto aliĝis reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komunumo kaj sendependaj kompetentuloj. La unua laŭreato en 1998 estis William Auld; en 1999 lin sekvis Kep Enderby. En 2000 la honoran titolon ricevis tri personoj: Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt.

Ĉi-jare la kandidatigantoj proponis 15 personojn, al kiuj la elektantoj povis doni siajn voĉojn. La rezulto de la voĉdonado estas jena:

  • 4 voĉoj: Osmo Buller, Claude Piron.
  • 3 voĉoj: Renato Corsetti.
  • 2 voĉoj: Rob Moerbeek.
  • 1 voĉo: Detlev Blanke, Éva Farkas-Tatár, Georgo Handzlik, Ankica Jagnjić, Povilas Jegorovas, Rubén Torres, Walter Żelazny.

Laŭ la Regularo pri la Esperantisto de la Jaro: “Se pli ol unu persono ricevos egale plej multajn voĉojn, kiel laŭreato estos proklamita tiu, kiun proponis pli multaj kandidatigantoj”. Sekve Osmo Buller estas elektita kiel la esperantisto de la jaro 2001, ĉar li ricevis du kandidatigojn kaj Piron nur unu.

Osmo Buller per sia demisio en 2001 finis la rezultoriĉan deĵorperiodon kiel Ĝenerala Direktoro de UEA. Dank’ al li la Gazetaraj Komunikoj de UEA regule kaj objektive informas la esperantistaron pri UEA. Lia septembra restado en Ĉinio kaj Litovio aktivigis la movadon tie kaj faris la rilaton de aŭtoritatoj en tiuj du landoj pli favora al Esperanto.

Proponantoj (Kandidatigantoj):

Marija Belošević (HR): ekssekretario de ILEI;

Višnja Branković (IT): direktoro de Orbis Pictus;

Renato Corsetti (IT): prezidanto de UEA;

István Ertl (NL): demisiinta redaktoro de Esperanto;

Edmund Grimley Evans (GB): prezidanto de EAB;

Judit Felszeghy (HU): sekretario de la Esperanta PEN-Centro;

Aleksander Korĵenkov (RU): redaktoro de La Ondo de Esperanto;

Bruno Masala (FR): gvidanto de AERA (OSIEK);

Valentin Melnikov (RU): poeto, ĵurnalisto, tradukanto;

Yamasaki Seiko (JP): membro de la Akademio de Esperanto.

Elektantoj:

Petr Chrdle (CZ): direktoro de KAVA-PECH;

Lee Chong-Yeong (KR): vicprezidanto de UEA;

Stano Marček (SK): redaktoro de Heroldo de Esperanto;

Geraldo Mattos (BR): prezidanto de la Akademio de Esperanto;

Stefan Maul (DE): prezidanto de TEĴA, ĉefredaktoro de Monato;

Mine Yositaka (JP): eksredaktoro de Riveroj;

Sergio Pokrovskij (RU): sciencisto, tradukanto, eseisto;

Anna Margareta Ritamäki (FI): komitatano de UEA;

Roland Rotsaert (BE): kasisto de IKEF, redaktoro de La Merkato;

Ljubomir Trifonĉovski (BG): ĉefredaktoro de Literatura Foiro.

Halina Gorecka, sekretario

IKU invitas prelegi

En Fortalezo okazos la 55a sesio de Internacia Kongresa Universitato, kie rajtas prelegi universitataj profesoroj aŭ personoj kun simila kvalifiko. Ili estas invititaj sendi siajn prelegproponojn al la sekretario de la IKU-komisiono, prof. d-ro Hans Michael Maitzen: Endemanngasse 6-18/1/24, AT-1230 Wien, Aŭstrio Rete: maitzen@astro.univie.ac.at.

La propono enhavu koncizan resumon (maksimume ĉ. 200 vortoj) de la prelego, koncizan biografion kaj personan bibliografion. Necesas aldoni ankaŭ foton taŭgan por publikigo. La prelegoj prefere, sed ne devige, rilatu al la kongresa temo “Diverseco: ŝanco, ne minaco”.

La elektitaj prelegantoj ricevos modestan honorarion sed ne repagon de siaj kostoj. Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Aparte bonvenaj estas junaj kandidatoj kaj tiuj kiuj antaŭe ne prelegis en IKU.

Limdato por la kandidatiĝoj: 15 jan 2002.

GK UEA

Novaj oficistoj en Roterdamo

La estraro de UEA nomumis Agantan Ĝeneralan Direktoron por la jaro 2002. Temas pri Trevor Steele.

William Trevor Steele naskiĝis 14 maj 1940 en Mareeba, Aŭstralio, kaj havas aŭstralian naciecon. Li estas vaste konata kiel instruisto en pluraj landoj kaj sukcesa verkisto. Li decidis akcepti la defion restarigi kunlaboran etoson en UEA kaj pli ĝenerale en la movado. Lia personeco kaj entuziasmo por la nova tasko estas sufiĉaj garantioj pri lia sukceso, pro kio la estraro formulas multajn bondezirojn kaj petas la esperantistojn, membrojn kaj nemembrojn, kunlabori kun li.

Li estos en Roterdamo kaj ekoficos la 1an de januaro 2002.

La estraro nomumis redaktoro de la revuo Esperanto de UEA por la jarkolekto 2002 Stano Marček el Slovakujo. Stano, 48-jara, havas longan historion de redaktado de pluraj revuoj landaj kaj internaciaj. Li estas konata ankaŭ kiel aktivulo en pluraj kampoj de la movado (fondo de la junulara sekcio, instruado ktp.). Li ekredaktos la numeron 1an de la jarkolekto 2002.

Ambaŭ nomumoj estas por la transira jaro 2002, dum kiu la Oficeja Komisiono de UEA pluserĉos kandidatojn por pli long-tempaj kontraktoj por ambaŭ postenoj. Kompreneble kaj Trevor kaj Stano estos inter la kandidatoj por tiuj kontraktoj.

Fermiĝas per tio la unua fazo de la laboro de la Oficeja Komisiono, kiu jam komencis okupiĝi pri aliaj bazaj problemoj: reorganizado de la komputila sistemo de UEA kaj helpo al malfermo de la “komunikad-centro” de EEU en Bruselo, dum daŭras konstanta provo reharmoniigi la funkciadon de la Asocio.

La estraro de UEA

Fosi kanalon

Prezidanto de UEA Renato Corsetti kaj vicprezidanto Lee Chong-Yeong vizitis Ĉinujon 21-25 nov 2001. La vizito estis aranĝita de la Ĉina E-Ligo (esencan rolon havis Tan Xiuzhu, la prezidantino, kaj Yu Tao, la ĝenerala sekretario).

Inter la renkontitaj reprezentantoj de la ĉina registaro ni menciu unue la unuan vic-ministron pri Eksteraj Aferoj, s-ron Li Zhaoxing. La UEA-delegitaro klarigis la nuntempan mondan lingvan problemon, aparte en UN kaj aliaj interŝtataj organizaĵoj, kiu karakteriziĝas per la troa tendenco al uzo de nur unu etna lingvo. La UEA-delegitaro klarigis la bezonon de neŭtrala internacia lingvo, kaj petis Ĉinujon ludi pli grandan rolon por konstrui “novan internacian lingvan ordon”. Tute praktike ni petis subtenon por la konata rezolucio de NROj en Seulo, kiu petas la Ekonomian kaj Socian Konsilantaron de UN (ECOSOC) okupiĝi pri pli demokrata lingva sistemo en UN. La UEA-delegitaro ankaŭ petis la ĉinan subtenon al la paŝoj farataj de UEA ĉe Unesko por ke oni transiru de belaj sed tro ĝeneralaj rezolucioj al pli praktika kunlaboro kun la Esperanto-movado.

La vic-ministro atente aŭskultis la petojn, klarigis sian penson pri la graveco de la ĉina lingvo, kiu devus esti pli rekonata en internaciaj rilatoj, kaj konsentis plustudi la tutan problemaron kunlabore kun UEA kaj ĈEL.

24 nov la UEA-reprezentantoj estis akceptitaj de Chen Haosu, prezidanto de la Ĉina Popola Asocio por Amikeco kun Alilandaj Popoloj. Li klarigis la oficialan politikon de la ĉina registaro por la mondo, en kiu ne ekzistu hegemoniismo de unu aŭ kelkaj landoj sed plureco de kundecidado. Tiu politiko estis pensita ĉefe rilate al ekonomiaj kaj ĝenerale politikaj problemoj, sed ĝi perfekte taŭgas ankaŭ en la kultura kaj lingva kampo, kaj ĝi kongruas kun la idealo de la Esperanto-movado. Kvankam li ne kaŝis la malfacilaĵojn konvinki nekonvinkitojn pri Esperanto, li mem proponis, laŭ ĉina proverbo, la programon: “fosi kanalon por ke la akvo fluu en ĝi”, per aliaj vortoj “daŭrigi la kontaktojn kun la ĉina kaj aliaj registaroj por ke ili estu pretaj post pristudo de la problemo apogi niajn internaciajn iniciatojn”.

S-ro Chen, kiu estas preta reprezenti Ĉinujon en internacia asocio de “amikoj de Esperanto”, promesis daŭrigi la kontaktojn pri ĉiuj temoj prezentitaj kaj tute aparte pri porpacaj iniciatoj. Li ankaŭ promesis, ke li parolos en Esperanto, se la UK okazos en Pekino en la jaro 2004.

Kun la vic-prezidanto de la ĉina Parlamento, Xu Jialu, la interparoloj estis iom pli “teĥnikaj”. Estante mem lingvisto, li respondecas pri la ĉina grupo, kiu sekvas la klopodojn de Unuiĝintaj Nacioj por krei komputilan internan traduk-lingvon. Li ne kaŝis sian seniluziiĝon pri la manko de praktike aplikeblaj rezultoj de tiu projekto, kaj li tre volonte kundiskutis pri la ideoj siatempe aplikitaj en la projekto DLT, kiu uzis Esperanton kiel pontlingvon.

Konklude, la impresoj pri la vizito kaj la kontaktoj indikas, ke ekzistas pli da malfermitaj pordoj ol ni sukcesas eniri. Certe estas malfacile konvinki registaron de tiel granda lando fari oficialajn paŝojn subtene al Esperanto en internaciaj medioj, sed la fosado de la kanalo de informado, kiu devos porti al tio, komenciĝis.

Lee Chong-Yeong Renato Corsetti

Lingvo de paco

La Esperanto-movado en pluraj manieroj bedaŭris pro la viktimoj de la atencoj en Usono dum la pasinta septembro. Same bedaŭrindaj estas la senkulpaj viktimoj de la milito en Afganujo. Ne estas multo, kion ni povas fari en ĉi tiu milito. La gloraj agoj de niaj antaŭuloj dum, ekzemple, la unua mondmilito ne estas nun ripeteblaj. Por tamen substreki la respekton por ĉiuj viktimoj, kaj ankaŭ por substreki la fakton, ke esperantistoj dum sia tuta historio ĝenerale ne akceptis militon kiel normalan manieron solvi intergentajn konfliktojn (“ne al glavo sangon soifanta” — diras tre konata linio de nia himno), la Azia Komisiono de UEA, kun la helpo de kelkaj neaziaj esperantistoj, decidis lanĉi kampanjon, per kiu ni rekte prenas la flankon de la nunaj viktimoj, la afganaj rifuĝintoj en najbaraj landoj.

Nur por doni ekzemplon de la situacio, mi diru, ke en Irano kaj Pakistano loĝas pli ol 4 milionoj da afganoj kiel rifuĝintoj. La plejmulto estas analfabetoj sed ekzistas inter ili instruistoj, inĝenieroj kaj kuracistoj, kiuj en sia lando havis bonan vivon sed pro la longa milito rifuĝis al Irano. Similaj estas la kondiĉoj en aliaj najbaraj landoj.

La kampanjo, kies nomo en la persa (vaste parolata en ĉiuj landoj de tiu mondo-parto) kaj en Esperanto estas “Zaban-e-Salam/Lingvo de Paco”, konsistas el tri eroj:

1. kursoj de Esperanto por afganaj intelektuloj en la najbar-landaj rifuĝejoj;

2. kursoj por alfabetigi en la nacia lingvo afganajn analfabetajn rifuĝintojn;

3. materia helpo al la rifuĝintoj.

Al tiuj tri eroj laŭgrade aldoniĝos kvara ero, tio estas la starigo de ret-listo “dialogo inter civilizoj” por favori en pluraj lingvoj (inkluzive de Esperanto) dialogon inter azianoj kaj eksterazianoj.

La unuaj konkretaj agadoj komenciĝos en Irano pere de la helpo de iranaj esperantistoj kaj iranaj neesperantistaj asocioj, kiuj jam okupiĝas pri alfabetigo. Laŭgrade ili estos vastigataj al aliaj najbaraj landoj.

La funkciigo de kurso de Esperanto por 20 rifuĝintoj kostas 100 usonajn dolarojn (multobligo de disdonotaj materialoj, ktp.). Jam estas planataj du kursoj en Teherano kaj Maŝhado, kiuj komenciĝos en venonta januaro.

Perkoresponda kurso de Esperanto por afganaj rifuĝintoj, anoncota pere de lokaj gazetoj, kostas po 15 usonajn dolarojn (materialoj kaj sendokostoj). Ankaŭ ĝi komenciĝos en januaro.

Alfabetigo de unu analfabeta afgana rifuĝinto kostas 15 usonajn dolarojn (materialoj kaj vojaĝado al la tendaroj de la rifuĝintoj). Ĉi tiu agado komenciĝos tuj, kiam venos la unuaj kontribuoj de esperantistoj, kiuj volas fariĝi subtenanto de unu afgana analfabeto, kiu lernu legi kaj skribi.

Mi certas, ke pluraj el vi volos partopreni kaj instigi la esperantistojn de sia lando partopreni. La maniero por kontribui estas simpla: sendu vian monan subtenon al la konto Azia Fondaĵo ĉe UEA, per la kutimaj pagmanieroj al UEA. Vi rajtas indiki “lingvo de paco 1”, “lingvo de paco 2” kaj “lingvo de paco 3” depende de la celo, kiun vi volas subteni. Se vi indikos nur “lingvo de paco” ni disdividos vian kontribuon inter la tri celoj.

Se vi volas rekte korespondi pri la kursoj de Esperanto kaj pri la alfabetigaj kursoj, bonvolu sendi mesaĝon al Reza Torabi ( reza@esperanto.org). Se vi volas rekte korespondi pri materiaj helpoj, bonvolu sendi mesaĝon al Hans Bakker ( hbakker@groenlinks.nl). Se vi volas korespondi ĝenerale pri la kampanjo kaj pri la maniero popularigi ĝin inter esperantistoj, bonvolu sendi mesaĝon al Atilio Orellana (iei001@worldonline.nl).

Renato Corsetti prezidanto de UEA

Elektita la unua Senato

Per preskaŭ 70% de la voĉoj la Verda Listo (gvidata de Walter Żelazny kaj Ljubomir Trifonĉovski) gajnis super la Blanka (gvidata de Vinko Ošlak kaj Nelly Holevitch). La ĝisnuna manko de kontakto kun unu, malpli grava tamen necesa, balotejo malhelpas komuniki la definitivan rezulton.

La Verda Listo gajnis en ĉiuj areoj, escepte de la Danuba (Aŭstrio, Ĉeĥio, Hungario, Kroatio, Slovakio, Slovenio). Aparte vasta la sukceso en la Mediteranea (Grekio, Israelo, Italio) kaj en la Franca (Francio), dum en la Svisa (Liĥtenŝtejno, Svislando) la rezulto de la du listoj estas pli ekvilibra.

Inter la kandidatoj estas rimarkinda la persona sukceso de Perla Martinelli (Verda) kaj de Anna Lászay (Blanka). La ĉefkandidatoj estas kompreneble la plej balotitaj.

Laŭ la ĝisnuna situacio, ĉiuj Verdaj kandidatoj fariĝos senatanoj, dum regas malcerteco pri la nomo de la Blanka kiu akompanos Ošlak, Holevitch kaj Lászay. Pormomente estus Alessandro Beltramini, la plej juna kandidato.

Tre malmultaj estas la voĉoj en blanko, kaj ankaŭ la nevalidaj: kio pruvus ke la elektomekanismo estis bone elpensita. Ni donas ĉi-sube la balotprotokolojn de la Svisa kaj de la Mediteranea Areoj.

Svisa balotprotokolo

Balotrajtaj: 189. Balotis: 41. Nevalidaj: 2 (4,87%). En blanko: 1 (2,43%).

Verda Listo: 22 (53,65%). Blanka Listo: 16 (39,02%).

Preferoj: Martinelli 20, Żelazny 18, Trifonĉovski 16, Nuñez Hernández 7, Skorupski 5, Rogora 4, Rooke 4, Felszeghy 3, Gonĉarov 2, Montagner 2, Conde Rey 1. Ošlak 14, Holevitch 14, Lászay 13, Weber 6, Gabrielli 4, Conti 3, Beltramini 2, Nawrocki 2.

Mediteranea balotprotokolo

Balotrajtaj: 176. Balotis: 36. Nevalidaj: neniu. En blanko: neniu.

Verda Listo: 28 (77,78%). Blanka Listo: 8 (22,22%).

Preferoj: Żelazny 23, Trifonĉovski 23, Picasso 19, Martinelli 16, Nuñez Hernández 11, Rogora 11, Rooke 8, Montagner 7, Conde Rey 1, Felszeghy 1, Gonĉarov 1, Maĝarova 1, Nilsson 1. Beltramini 7, Ošlak 5, Holevitch 5, Conti 5, Lászay 3, Gabrielli 2.

La Parlamento de la Esperanta Civito havos siajn unuajn sesiojn en Svislando, 22-24 feb 2002. La Civita Parlamento konsistas el la Forumo kaj la Senato. En la Forumo estas po du delegitoj de la paktintaj establoj (sed unu establo = unu voĉo). En la Senato estas la 19 elektitoj de la tuta civitanaro.

Prezidante la Civiton, la Konsulo submetos al la aprobo de la Senato ankaŭ sian estraron, nomatan Kapitulo.

HeKo

Litovio: Jarkunveno kaj festo

8-9 dec en Kaunas okazis la 37a kunveno de Litova E-Asocio (LitEA) kaj tradiciaj Zamenhof-Tagoj. Partoprenis 294 samideanoj el Litovio kaj aliaj baltaj landoj.

Prezidanto de LitEA, Povilas Jegorovas, raportis pri la asocia agado en 2001. La restadon en Litovio de Osmo Buller prezentis esperantista parlamentano Stasys Kružinauskas. Antanas Mekys prezentis la ĵus eldonitan poŝan lernolibron de Esperanto. Algirdas Skūpas parolis pri instruado de Esperanto en Vilniusa universitato. Multaj aliaj aktivuloj raportis pri sia agado kaj faris proponojn por la asocio.

Aparte kunsidis Litova sekcio de IKUE. Litova Esperantista Junulara Ligo (LEJL) en sia kunsido traktis preparadon por IJK en Litovio (2003) kaj ŝanĝojn en la statuto de LEJL.

Posttagmeze komenciĝis Zamenhof-Tagoj. Post la solena malfermo sekvis prelegoj. Aleksander Korĵenkov prelegis pri Gaston Waringhein. Halina Gorecka rakontis pri la historio de Esperanto en Ruslando. Halina kaj Aleksander duope prezentis sian dekjaran profesian E-agadon en Sezonoj kaj La Ondo de Esperanto. Regina Grzębowska prezentis Mondan Turismon. Poste oni rakontis pri ĉi-jaraj E-aranĝoj.

Vespere okazis koncerto fare de profesiaj kaj amatoraj artistoj el Litovio kaj Pollando.

LEJL aranĝis apartan noktan programon por gejunuloj — Zamenhofan Nokton. Dimanĉe oni diskutis pri aktualaj problemoj. Post la solena fermo Bonvoje organizis ekskurson tra Kaunas.

Aida Čižikaitė

Zamenhofologie ĉe KCE

Ju pli oni studas la zamenhofan parton de la verko orientita al hilelismo kaj homaranismo, des pli oni ekkonscias la riĉan kompleksecon de tiu penso, kiu resendas nin samtempe al la tiamaj epoko kaj zamenhofa vivo, sed ankaŭ al la nunaj Esperantio, individua identeco kaj ekstera mondo.

Okaze de la centjara datreveno de la ruslingva broŝuro Hilelismo kaj de la letero al Kofman, Giorgio Silfer prezentis tiun etapon de la penso zamenhofa kiel la plej radikalan, pro ĝia signifo: “Esperantistoj el ĉiuj gentoj formu unu popolon, esperantistoj el ĉiuj religioj unuiĝu”.

Ne konsentis Francisko Degoul, al kiu la plej radikala elpaŝo ŝajnas ne tiu transdono de la alvoko el la judoj al la tuta esperantistaro, sed la lasta invito, kiu en 1913 alvokas al unuiĝo ne nur esperantistojn sed “ĉiun, kiu aprobas la ideon” de homaranismo.

Walter Żelazny siaflanke insistis pri la strangaj konverĝoj inter la zamenhofa vidpunkto kaj la penso de novliberaluloj en Nord-Ameriko, kiaj estas Rawls kaj Kymlicka. Por ili libereco valoras nur kondiĉe, ke per ĝi ne okazu malavantaĝoj al malpli favorataj homoj, kiel ajn ili troviĝu minoritataj en la socio.

HeKo

Lingvojaro fermita Zamenhof-Tage

En la landoj de Eŭropa Unio oficiale ekzistas egalrajteco de la ŝtataj lingvoj. Praktike nur kelkaj lingvoj estas labore uzataj, kaj inter tiuj la angla lingvo pli kaj pli fariĝas la ĉefa laborlingvo. La jaro 2001, laŭ decido de Eŭropa Komisiono, devis doni atenton al tiu situacio. En Nederlando oficialaj instancoj plenumis tiun taskon, kaj 15 dec fermis tiun tutjaran kampanjon per brila programo en luksa teatro.

Esperanto Nederland sukcesis en tiu ĉi granda solenaĵo prezentiĝi. Je nia agrabla surpriziĝo multaj interesiĝis pri “la sola racia solvo por la eŭropa lingvo-problemo”. La oficiala programo mem ĉefe akcentis la neceson instrui al nederlandanoj aliajn lingvojn ol la anglan. La uzado de la angla estas ne kontestata; oni eĉ ne plu konsideras ĝin “fremda lingvo”. Sed la germana, franca, itala, hispana nun bezonas aktivan disvastigadon.

Esperanto Nederland, kvankam ekster la oficiala cirkvito de subvenciatoj, kontribuis siamaniere al la Jaro, inter alie eldonante dum du jaroj kvaronjaran periodaĵon Monditaal (pri la monda lingvoproblemo) disvastigitan al bibliotekoj, mezgradaj lernejoj, altlernejoj kaj universitatoj, parlamentanoj kaj aliaj.

En la sama periodo ĉiusemajne aperis anonco en gazeto, kiu dum kvin tagoj semajne senpage estas disponebla por trajnvojaĝantoj.

Ans Bakker-ten Hagen

Unuafoje en Kaliningrad

Malfermante la Zamenhofan Semajnfinon en Kaliningrad, Maksim Kejda emfazis ke ĝi estas la unua internacia E-renkonto en ĉefurbo de la plej okcidenta regiono de Ruslando. Por tiu unuafojaĵo 15-16 dec 2001 en Kaliningrad kunvenis 24 esperantistoj el Litovio, Pollando, Svedio kaj Ruslando.

La sabata programo okazis en la Kulturpalaco de maristoj (eksa borso de Königsberg, vidu la foton maldekstre), ornamita per sloganrubando pri Esperanto. Kadre de seminario pri balta kunlaboro Edward Kozyra (Pollando) kaj Bengt Nordlöf (Svedio) prezentis interesajn projektojn, en kiuj planas partopreni ankaŭ esperantistoj el Kaliningrad kaj Klajpeda.

La redaktoro de La Ondo prelegis dufoje: pri Waringhien okaze de ties centa naskiĝdatreveno, kaj pri la eksterlingvaj ideoj de Zamenhof. Krome li rakontis pri Esperanto al la urbanoj, kiuj venis al la seminariejo dank’ al gazeta kaj radia informado. La partoprenantoj kaj urbanoj plezure konatiĝis kun okpanela Internacia Fotoekspozicio.

Ĉar la ruslandanoj estis malpli multaj ol la gastoj, la etoso estis vere internacia, precipe en la komuna vespermanĝo.

Dimanĉe Maksim Kejda promenigis la alilandajn gastojn kaj kelkajn kaliningradanojn tra la urbo de Kantio.

Halina Gorecka

Ĉeĥio: sukcesoj, duonsukcesoj kaj malsukcesoj

La 8a konferenco de Ĉeĥa E-Asocio okazis 19-21 okt en Podđbrady kun 84 personoj el 54 lokoj kaj gastoj el Germanio kaj Slovakio. En la loka ĵurnalo aperis intervjuo kun la asocia sekretario Pavel Polnický pri la konferenco kaj pri Esperanto ĝenerale.

Kiel kutime la vendreda vespero estis alvetura, ekloĝa kaj interkona. Post la vespermanĝo vicprezidanto Petro Chrdle informis pri IFEF-kongreso en Tábor kaj UK en Zagrebo, kaj redaktoro de Starto Miroslav Malovec pri OSIEK-konferenco en Strážnice dediĉita al Karolo Piĉ.

La ĉefa konferenca programo okazis sabate. La konferencon inaŭguris la vicurbestro Miroslav Novák.

La ĉefan paroladon prezentis prezidantino Vđra Podhradská. Ŝi informis pri sukcesoj, duonsukcesoj kaj malsukcesoj dum la pasinta jaro. Laŭdon meritas aranĝoj kiel Adonido Ratíškovice, 100-jariĝo en Brno, 90-jariĝoj en Podđbrady kaj Olomouc, IFEF-kongreso, OSIEK-konferenco, Kultura Festivalo en Ústí n.L., Esperantista balo en Česká Třebová, biciklado IBIRE, tendaraj kursoj en Sebranice, Nekvasovy, Skokovy kaj Lančov, kvankam la lasta bezonus pli da intereso flanke de esperantistoj. En Dobřichovice konsultiĝis reprezentantoj de mezeŭropaj E-asocioj.

En la konferencaj materialoj ĉiuj ricevis kajeron Aktuala gvidlibro tra Ĉeĥa Esperanto-Asocio (ĉeĥlingve). Klarigo necesis pri transprenado de libroj de la iama scienc-teknika sekcio. Nesufiĉe funkcias la nova sekcio de informadiko kaj ankaŭ retaj komunikoj ne realiĝis laŭ la origina ideo. En Francio aperis “propaganda” flugfolio pri Esperanto en fuŝa ĉeĥa lingvo, kaj iu sub pseŭdonimo “Pakus el Brno” dissendas al ĵurnaloj nerealajn fantaziojn pri Esperanto, sed ĉar li sekretigas siajn verajn nomon kaj adreson, ne eblas kun li diskuti. Por 2003 aŭ 2004 estas denove preparata komuna germana-ĉeĥa kongreso.

Pavel Polnický informis pri ekonomia situacio de la asocio.

Poste la vicprezidanto de ĈEA prezentis la ĉeestantajn honorajn membrojn kaj sekvis raportoj pri sekcioj kaj komisionoj: informado (D.Kočvara), blinduloj (J.Vychodil), IKUE (M.Šváček), IFEF (Z.Polák), informadiko (M. Malovec). En vasta diskuto la aliĝintoj prezentis agadon de siaj rondetoj kaj kluboj. La sabatan vesperon fermis la tradicia danc-amuzo.

Dimanĉe antaŭtagmeze Marie Prchalová el la loka muzeo (komencanta esperantistino) prezentis al la konferencanoj la banurbon Podđbrady, lokan historion kaj la muzeon. El la kastela muzeo ni transiris kelkajn metrojn al la Ĉeelba muzeo, en kiu estas nun instalita duĉambra ekspozicio pri Esperanto, aranĝita de Ladislav Fiala okaze de la kluba 90-jariĝo.

Miroslav Malovec

Ukrainia kongreso

La 12an kongreson de Ukraina E-Asocio (3-4 nov, Kijiv) ĉeestis 30 partoprenantoj el 14 urboj de Ukrainio. La kongreso pasis en streĉa atmosfero — la skisman agadon daŭrigas s-ro M.Lineckij.

La rezultoj de la Kongreso. Esperantisto de la jaro iĝis Dmitrij Cibulevskij. En la prezidion de UkrEA eniris: Volodimir Hordijenko, Tatjana Auderskaja, Pavel Moĵajev, Sergeo Ŝmatkov, Ivan Neĉes, Nina Daniljuk, Konstantin Demjanenko.

La plej memorinda programero okazis vespere, tio estis koncerto. Ĵitomira pupteatro prezentis fragmenton el la spektaklo “Ginjol en Parizo”. Du komencantinoj kantis popularajn kantojn, kaj Pavel Moĵajev, novelektita prezidanto de ULEJ, prezentis bardajn kantojn en traduko de Jefim Zajdman. Kutima etoso regis dum la noktaj diboĉoj.

Volodimir Hordijenko prezidento de UkrEA

Esperanto kaj ideologio

Antaŭ du jaroj kelkaj aktivuloj decidis organizi studtagon, kiu okazis 20 okt 2001 en Gent (Belgio).

La temo, Esperanto kaj ideologio, anoncas sin mem kiam ni rigardas ĉirkaŭ ni. Kie situas Esperanto en ĉi tiu nova politika situacio? Oni povas propagandi sin neŭtrala, sed la realeco estas ke ankaŭ la plej neŭtrala neŭtralulo flosas sur la tajdo de la ekzistantaj politikaj konceptoj.

Detlev Blanke pritraktis la historion de Esperanto en rilato kun politiko. Li parolis pri la 1920-30aj jaroj kiam Laborista Esperanto-movado estis forta, kaj pri la periodo de la 1960-80aj jaroj kiam la Laborista Esperanto-movado, kvankam ne plu forta kiel antaŭe, daŭre havis grandan valoron kaj signifon. Spertulo pri la Esperanto-movado en la socialismaj landoj, li parolis pri la historio kaj la nuna periodo en la sama regiono. La preleganto levis la demandon pri instruoj el la historio kaj pri la eventualaj kadroj de politika engaĝiĝo de la Esperanto-komunumo komence de la 21a jarcento.

Elstaran prelegon faris Alberto Fernandéz, kiu ĉiam aktivis en la laboristaj movadoj kaj precipe en Mondpaca Esperantista Movado. Li parolis pri “La ideologia stumblo inter socialismo kaj internacia lingvo”. Pri internacia lingvo kiu nur povas plene flori en medio de socialisma idearo. Socialismo kies movado fine ne subtenis la ideon de “Universala lingvo”. Post la dua mondmilito la socialismaj movadoj diversgrade rezignis sian tradician ideologion kaj ties internaciismon. La laborista esperantismo tiel perdis sian varboterenon kaj preskaŭ ĉie malaperis.

Francisko Degoul parolis pri la politikaj ideoj de Zamenhof kaj la ĝenerala ligo de Esperanto al politiko.

Renato Corsetti propagandis la ideon de multtendenceco en Esperanto kaj inter la praktikantoj de la lingvo. Li substrekis la neceson de kunlaborado inter la diversaj tendencoj sed precipe pri la neceso de multegaj malsamaj grupoj, ĉiuj kun la propraj ideoj kaj opinioj.

Post la prelegoj Jan Superter malfermis la debatojn. Sur la podio sidis ankaŭ Kreŝo Barkoviĉ. Malgraŭ la esperoj de la organizantoj, la debatoj ne iris al direkto de estonteco por Esperanto, sed restis en pasinteco. Barkoviĉ devis ekspliki, ke sennaciismo kaj sennacia estas du malsamaj konceptoj. Ke Sennacieca Asocio estas tute malsama ol Sennaciisma Asocio.

La leteroj kaj mesaĝoj, kiuj poste venis al la organizantoj, montris ke multaj homoj kontentis pri la simpozio. Ĉiuj bedaŭris ke la estonteco de Esperanto ne estas bone pritraktata, sed evidente neniu malpermesas la duan simpozion kun temo Esperanto kaj ideologio (kiel rolu la Esperanto-movado politike).

La simpozio havis la subtenon de la Genta Esperanto-Grupo La Progreso, sen kiu la organizado de la simpozio plej verŝajne ne eblus.

Jakvo Schram

Post 32-jara servado

La purigistino de la Centra Oficejo de UEA, s-ino Ina Merceij, emeritiĝos fine de decembro, finante la 32-jaran servadon al la Asocio. Ŝi estas la plej longtempa dungito de UEA, eklaborinte en 1969 same kiel Rob Moerbeek, kiu emeritiĝis en majo.

Kun s-ino Merceij UEA adiaŭas ankaŭ ŝian edzon Wim, kiu ofte helpis ŝin en la purigado de la granda UEA-domo.

GK UEA

Libroj de Auld en la Skota Nacia Biblioteko

70 homoj ariĝis en la Nacia Biblioteko en Edinburgo 7 dec 2001 por celebri la malavaran donacon de la libraro de Bill (William) Auld. Partoprenis ĉefstabanoj de la Biblioteko, Bill Auld kun amikoj kaj familianoj, kaj esperantistoj el Skotlando kaj Anglio. Etose la vespero estis neformala, klera kaj ĝojplena.

Komence la bibliotekestro, Ian McGowan, emfazis la gravecon de la donaco, sian konvinkon ke William Auld estas elstarega skota literaturisto, kaj feliĉon pri la Auld-kandidateco por la Nobelpremio pri literaturo. Li aludis ankaŭ la rimarkindan variecon de la Aulda verkaro kaj la fakton ke la Nacia Biblioteko nun posedas mond-rangan kolekton Esperantan. Espereble la kolekto malfermiĝos printempe kaj reta katalogo pretos samtempe.

Post la enkondukaj vortoj li ĝentile petis Bill Auld respondi. Bill ridetis, faris spritan komenteton por malpezigi la atmosferon kaj komencis paroli flue el la koro pri sia sento de la honorigo pro la akcepto de sia kolekto de la Nacia Biblioteko substrekante la nekredeblan fakton, ke liaj libroj nun apudas librojn de la plej grandiozaj homoj en skota literaturo. Li paŭzis, rigardis la aŭskultantaron kaj finfine diris: “Miaopinie tio sufiĉas!” La ovacio estis longa.

Don Lord, emerita lekciisto pri Esperanto en la Universitato de Liverpulo trafe parolis pri la tutmonda reputacio de Auld, pri liaj mirindaj tradukaj kaj poeziaj kapabloj kaj pri lia larĝanimeco.

David Bisset, sekretario de EAS, mallonge pritraktis la signifon de la akcepto de la Auld-kolekto por Esperantaj bibliotekoj en Britio kaj la tuta mondo. Li esprimis la esperon, ke la Nacia Biblioteko daŭre akiros Esperantajn librojn por la Ĝenerala Kolekto, ĉar la biblioteko nun havas Esperantan materialon de monda signifo. Fine, por substreki la universalan estimon por la rimarkinda homo, li citis ĵus ricevitajn vortojn de Aleksander Korĵenkov, la lastatempa eldonisto de Bill Auld:

Aparte ĝojigas min, ke inter la libroj estas kelkaj, kiuj estis eldonitaj dank’ al la kunlaboro de nia modesta eldonejo kaj de la plej grava inter la nun vivantaj esperantistoj — Majstro Auld.

Poste oni fotiĝis, babiladis, parolis kun bibliotekistoj kaj la Majstro mem; kaj fine elirinte englutis la magion de vintra Edinburgo kaj pripensadis ke unu el la grandiozaj kulturaj institucioj de la mondo nun apartenas al Esperantujo!

David W. Bisset

Nova komisiito pri ZEOj

S-ro Raymond Boré daŭrigas la laboron de la forpasinta Hugo Röllinger kiel komisiito de UEA pri Zamenhof/Esperanto-objektoj (ZEOj).

Boré kunlaboris kun Röllinger jam dum multaj jaroj pri la registrado de ZEO-j kaj interalie kolektis reprezentan fotoarkivon pri ili. De longe li estas ankaŭ fakdelegito pri ZEO-j. Nature la Estraro de UEA turnis sin ĝuste al li, kiam ĝi alfrontis la bezonon elekti posteulon de Röllinger.

Boré jam skizis sian laborplanon, pri kiu li skribis al UEA interalie:

La lasta ZEO registrita de Röllinger estis notita kiel n-ro 1260. Fine de oktobro la listo atingis n-ron 1283. Tiu laboro nepre necesigas helpon. Tial mi provos arigi plurajn ZEO-simpatiantojn, instigante ilin al fakdelegiteco pri ZEOj en sia propra lando kaj mem listigi la enlandajn ZEOjn. Por Pollando tio jam estas farita: Robert Kamiński listigis la polajn ZEOjn, samkiel mi faris por Francio.

La adreso de la nova ZEO-komisiito estas: Raymond Boré, 481 square Zamenhof, FR-73000 Chambéry, Francio.

GK UEA

Kvinpetalo en 2002

Kvinpetalo estas la staĝejo, kulturcentro kaj studocentro de Societo Yvonne Martinot (SYM), fondita en 1985. La centron estras kaj mastrumas Georges Lagrange kaj Suzanne Bourot.

La Centro konsistas el pluraj kamparaj dometoj ĉirkaŭantaj herban korton. Ĝi povas akcepti dudekon da staĝanoj samtempe. Ĝi organizas staĝojn por instrui Esperanton kaj pri diversaj aspektoj de esperanta kulturo kaj ankaŭ staĝojn pri diversaj fakoj (ornitologio, jogo, trikado, astronomio, piedmigrado, botaniko, ktp.) per Esperanto. Dum tiuj staĝoj, oni serioze laboras kaj multe lernas, konstante praktikas la lingvon kaj ankaŭ ripozas en kvieta kampara ĉirkaŭo kaj ĝuas la familian etoson kaj bongustan kuirarton de la domo.

Kvinpetalo enhavas, krom sia propra ampleksa biblioteko, la librarojn postlasitajn de Gaston Waringhien kaj Roger Bernard. Ĝia libroservo proponas al la staĝanoj la plej novajn eldonitaĵojn. Kvinpetalo organizas perkorespondan kurson kvarnivelan.

Programo 2002

19-23 feb. Praktikado de Esperanto: 2a nivelo por infanoj kaj plenkreskuloj (Josée Lafosse)

26 feb – 2 mar. Preparado al la parola parto de la ekzameno Kapableco (Georges Lagrange)

25-29 mar. Praktikado de la lingvo: du niveloj (Nora Caragea, Suzanne Bourot)

9-13 apr. “La ŝtona urbo” kaj la nerona tempo (Anna Löwenstein)

19-25 apr. “Baza Legolisto” de William Auld: enkonduko al la baza literaturo (Ed Borsboom)

29 apr – 3 maj. Botaniko (Phillipe Pellicier, Ru Bossong)

8-12 maj. Piedmigrado (Monique Dussenty, Thérèse Pinet)

9-12 maj. Ĝenerala Asembleo de F.E.T. (Fédération Espérantiste du Travail)

18-22 jun. Altnivela lingvokurso kun muziko (Terry Page)

9-16 jul. Leviĝas la kurteno: aktorarto kaj aktorado (Paul Gubbins kaj Colin Simmonds); Inicado kaj praktiko de jogo (Arlette Plutniak)

19-23 jul. Preparado al altaj studoj (Janine Dumoulin, Georges Lagrange)

6-10 aŭg. Preparado al la skriba parto de la ekzameno Kapableco (Georges Lagrange)

21-27 okt. Praktikado de la lingvo (1a, 2a niveloj, Suzanne Bourot; 3a nivelo, Georges Lagrange)

10-15 dec. Unu Jarcento de Esperanto tra la verkoj de Valo (Thérèse Pinet, Georges Lagrange)

Adreso: Esperanto-Centro, FR-86410 Bouresse, Francio.

Telefono, Fakso +33 (0) 5.49.42.80.74

Rete: kvinpetalo@club-internet.fr

La Festivalo malfermas pordojn

17 nov en Ivanovo (Ruslando) okazis kadre de la urbaj aranĝoj, dediĉitaj al la Eŭropa Jaro de Lingvoj, la 3a Lingva Festivalo. Sed eĉ se tiu ĉi jaro ne estus proklamita Jaro de Lingvoj, la Festivalo okazus. Unue, ĝi estas unu el ĉefaj, prioritataj aranĝoj de Ivanova E-klubo. Due, antaŭ unu jaro fermante la Duan Lingvan Festivalon, ni promesis, ke okazos la sekva, kaj ni ne rajtis senagi...

Denove liceo №21, kie okazis la LF, gastame malfermis siajn pordojn al gelernantoj, gestudentoj kaj al personoj, kiuj interesiĝas pri lingvoj. Ĉi-foje la Festivalo kolektis pli ol 200 personojn. Al ili ni proponis 26 lingvajn sekciojn. Funkciis ankaŭ la sekcio “Sen lingvo tra la mondo”, kiun gvidis konata Ivanova vojaĝanto Pjotr Plonin. La lingvojn prezentis eksterlandaj studentoj de superaj lernejoj, instruistoj de la lernejo pri naciaj kulturoj, instruistoj kaj studentoj de filologiaj fakultatoj de la Universitato.

Spertaj geesperantistoj de nia klubo V.Poltirev, T.Loskutova kaj A.Obrezkov gvidis la sekcion pri la Internacia Lingvo. Post kvin serioj de prezentiĝoj okazis koncerto.

La Festivalo okazis dank’ al la administracio de la liceo, estro de la Regiona sindikata komitato pri klerigo, kaj fervoro de la anoj de nia E-klubo. Ivanova radio kaj televido informis pri la Festivalo.

Andrej Obrezkov

Unuafoje en Odessa

24-25 nov 2001 en Odessa (Ukrainio) okazis Lingva Festivalo, dediĉita al la Eŭropa Jaro de Lingvoj.

24 nov estis la sola pluva tago en tiu monato; tamen la urba lernejo №52 estis plenŝtopita de homoj. Al prezentado de 19 lingvoj venis pli ol 200 infanoj el lernejoj, studentoj de Pedagogia Universitato kaj lingvemuloj.

Post la laboro, la lernejo organizis por ĉiuj prezentantoj Rondan Tablon kun abundaj ukrainiaj naciaj manĝaĵoj; estis prezentitaj ankaŭ arabaj kaj hindaj naciaj manĝaĵoj fare de studentoj de Medicina Universitato.

En la konkurso de poliglotoj lernantoj kuris de unu prezentado al alia, penante skribi en pli multaj lingvoj la faman frazon de Puŝkin “Do, mi loĝis tiam en Odessa...” — la lastan frazon de Eŭgeno Onegin.

La dua parto de la Konkurso okazis 25 nov, kiam 3 teamoj de poliglotoj solvadis taskojn, similajn al intelekta ludo Kio? Kie? Kiam?

La Festivalon finis Internacia koncerto, kiun partoprenis artaj kolektivoj de Junulara Kultura Centro, de kelkaj urbaj lernejoj, Greka Kultura Asocio kaj diverslandaj studentoj de Medicina Universitato.

Tatjana Auderskaja

Esperanto en... Kremlo

21-22 nov en Kremlo kunvenis “Civitana Forumo”, kiun partoprenis kelkaj miloj da reprezentantoj de diversaj neprofitcelaj organizoj. La E-movadon reprezentis Anna Butkeviĉ (prezidanto de la peterburga E-societo Espero) kaj Abduraĥman Junusov (Dagestano).

Estas strange, sed, laŭ la aserto de Anna Butkeviĉ, la moskvaj esperantistoj tute ignoris tiun bonegan eblon prezenti sin al vasta publiko. Dum la tuta forumo la prezidanto de Espero aktive propagandis Esperanton kaj sukcesis veki grandan intereson de multaj.

Anna enmanigis al vicĉefministro de Ruslando, Valentina Matvijenko, dosieron kun materialo pri Esperanto.

Boris Kondratjev

Nova sekcio de Monda Turismo

20-21 okt 2001 en Hefei Universitato de Teknologio (Ĉinio) okazis Konferenco pri Esperanto-Turismo, kiun prezidis Liu Jianguo de Hefei-a Verdstelo Esplora Instituto pri Turismo.

Laŭ la statuto de Monda Turismo ĉinaj anoj iniciatis fondi Ĉinan Sekcion de MT, akceptis la regularon kaj elektis la estraron de la Sekcio: prezidanto Liu Jianguo el Hefei, vicprezidanto Zhuang Qixiong el Nanjing, ĝenerala sekretario Li Guoxuan el Huainan kaj vicĝenerala sekretario Wang Xue el Suzhou.

Oni diskutis reciproke pri la disvolvado de Esperanto-turismo, precipe pri studentoj, instruado, scienca grado pri E-turismo, laborigo de studentoj kaj aliaj aferoj. Ĉiuj ĉeestantoj unuvoĉe deziras okazigi la 19an Internacian aranĝon de MT en Ĉinio en marto 2003.

Ĉeestantoj vizitis la eksponan fenestron por la propagando de Esperanto al geinstruistoj kaj gestudentoj en Hefei Universitato de Teknologio. Poste la ĉeestantoj ekskursis en Hefei.

Liu Jianguo

Kurte

Vicministrino pri eksterlandaj aferoj de Kroatio, Vesna Cvjetković-Kurelec akceptis delegacion de Kroata E-Ligo k konsentis, ke Kroatio proponu rezolucion pri E-to en la venonta Ĝenerala Konferenco de Unesko en Parizo. (Tempo)

Renoma germana gazeto Frankfurter Allgemeine Zeitung aperigis trikolumnan artikolon pri E-to okaze de UK-86 (Zagrebo); kontraŭe al la kutima moketa-distanciĝa tono la etoso de la artikolo estas justa, trafa k respektema. (Esperanto aktuell)

La urbestraro de Zaozhuang (Ĉinio) donis al Zaozhuanga E-Asocio 10 mil juanojn por vizito de japanaj esperantistoj; la asocio okazigos kelkajn internaciajn aktivadojn kun subteno de la urba registaro. (Nun)

22 sep – 9 okt en Parizo okazis ekspozicio pri la laborista E-movado. (Sennaciulo)

21-23 sep en Dobřichovice (Ĉeĥio) okazis la 5a Konsultiĝo de Mezeŭropaj E-Asocioj, kun delegitoj el Hungario, Pollando, Slovakio, Kroatio k Ĉeĥio, pri la temo “Konservo de la kulturoj de landoj aliĝontaj al EU”. (Tempo)

24 nov okazis la 16a malferma tago de UEA en Roterdamo, kies multaj vizitantoj ĝuis prelegojn de Humphrey Tonkin k Trevor Steele, vidbendojn k 10-procentan rabaton en la Libroservo. Ĝi estis ankaŭ adiaŭa tago, ĉar la inventinto de la malfermaj tagoj, Osmo Buller, baldaŭ reiros al Finnlando por plenumi alian postenon. (Nun)

La Estraro de UEA elektis novan estraron por Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo (CED) el kvin elstaraj fakuloj. La esplorfakon de UEA nun gvidas prof. Humphrey Tonkin (kunordiganto), d-ro Detlev Blanke, d-ro Mark Fettes, d-rino Ilona Koutny k prof. Jouko Lindstedt. (GK UEA)

18 mil elektronikaj libroj estis elŝutitaj pere de eLibrejo (http://esperanto.nu/eLibrejo) inter 13 jun k 13 dec 2001; La eta princo de Saint-Exupéry stabiliĝis kiel la plej populara libro, sekvata de Esprimo de sentoj en Esperanto de Privat k pluraj libroj de Zamenhof. (Nun)

Kontenta pri la alta nivelo k bona organizo de la antaŭaj Kolokvoj pri Aplikado de Esperanto en Scienco k Tekniko, la estraro de UEA asignis aŭspiciojn de UEA ankaŭ al la venonta okazigo de tiu tradicia aranĝo de KAVA-PECH. (GK UEA)

Altaj afrankotarifoj k aliaj komplikaĵoj embarasas la produktadon de Kontakto en Ukrainio; eble la revuo estos presata k ekspedata en Pollando. (HeKo)

Post la Kristnasko

Novelo de Anton Ĉeĥov

I

— Kion skribi? — demandis Jegor kaj trempis plumon en inkon.

Vasilisa jam dum kvar jaroj ne renkontiĝis kun sia filino. Ŝia filino Efimia post la edziniĝo forveturis kun la edzo en Peterburgon, sendis du leterojn kaj poste senspure malaperis, kaj neniu sciis ion pri ŝi. Melkante la bovinon matene, hejtante la fornon, aŭ dormetante nokte — la maljunulino ĉiam pensis nur pri la samo: kio okazis al Efimia, ĉu ŝi vivas? Necesis sendi al ŝi leteron, sed ŝia maljuna edzo ne sciis skribi, kaj mankis iu, kiun ŝi povus peti pri helpo.

Kiam komenciĝis Kristnaska festaro, Vasilisa ne eltenis kaj iris en gastejon al frato de l’ gastejmastrino, Jegor, kiu reveninte el armeo pasigis senfare la tempon hejme, en la gastejo. Onidire li povosciis bone skribi leterojn kontraŭ deca pago. En la gastejo Vasilisa interparolis kun kuiristino, poste kun la mastrino, poste kun Jegor mem. Ili interkonsentis pri dek kvin kopekoj.

Nun — je la dua festa tago post la Kristnasko, en la gasteja kuirejo — Jegor sidis ĉe tablo tenante la plumon. Vasilisa staris antaŭ li enpensiĝinte, kun zorgoplena kaj malĝoja mieno. Kun ŝi venis ankaŭ ŝia maljuna edzo Petro, tre magra, alta, kun bruna kalvo; li staris kaj rigardis senmove kaj rekte, kiel blindulo. Sur la forno en kaserolo estis kuirata porkaĵo; ĝi siblis kaj snufis kaj ŝajnis ke ĝi parolas: “Flu-flu-flu”. Estis sufoke.

— Kion skribi? — denove demandis Jegor.

— Ĉu kion! — diris Vasilisa kolere kaj suspekteme rigardante al li. — Ne urĝu! Ja vi skribas ne senpage, sed kontraŭ mono! Nu, skribu. Al nia kara bofilo Andreo Ĥrisanfoviĉ kaj al nia amata solfilino Efimia Petrovna ni sendas kun amo profundan riverencon kaj neniam rompeblan gepatran benon.

— Farite. Pafu plu.

— Ankoraŭ ni gratulas okaze de la festo Kristnaska, ni estas vivaj kaj sanaj kaj deziras ke tion ankaŭ al vi donu Sinjoro... Reĝo de l’ Ĉielo.

Vasilisa iom pensis kaj interŝanĝis rigardojn kun la maljuna edzo.

— Kaj deziras ke tion ankaŭ al vi donu Sinjoro... Reĝo de l’ Ĉielo... — ŝi ripetis kaj ekploris.

Ŝi povis diri nenion plu. Sed antaŭe, kiam ŝi pensadis dum la noktoj, al ŝi ŝajnis, ke eĉ dek leteroj ne sufiĉus por ĉio. Post la forveturo de la filino kun la edzo pasis multe da tempo, la maljunaj geedzoj vivis kiel orfoj kaj peze ĝemis nokte, kvazaŭ post entombigo de la filino. Dum tiu tempo en la vilaĝo estis tre multaj diversaj okazintaĵoj, multaj nuptoj kaj mortoj. Tre longaj estis la vintroj! Tre longaj noktoj!

— Varmege! — diris Jegor, malbutonante la veŝton. — Eble sepdek gradoj. Kio plu? — li demandis.

La gemaljunuloj silentis.

— Kion via bofilo tie faras? — demandis Jegor.

— Li estas ekssoldato, karulo, vi ja scias, — la maljunulo respondis mallaŭte. — Li revenis el la armeo samtempe kun vi. Li estis soldato, kaj nun li do estas en Peterburgo en akvokuracejo. La doktoro kuracas malsanulojn per akvo. Li do estas la pordisto de l’ doktoro.

— Jen ĉi tie estas skribite... — diris la maljunulino, prenante el la tuko leteron. — Efimia sendis ĝin antaŭ longe. Eble ili jam ne estas en ĉi tiu mondo.

Jegor iom pensis kaj komencis rapide skribi.

“En la nuna tempo, — li skribis, — ĉar la sorto via per si difinis la Militan Karieron, do ni konsilas al Vi konsulti la Statuton de Disciplinaj Punoj kaj de Krimaj Leĝoj de Fako Milita, kaj Vi konstatos en ĉi Leĝo la civilizon de la Rangoj de Fako Milita”.

Li estis skribanta kaj voĉleganta la skribitan tekston, kaj Vasilisa pensis ke necesas skribi pri la pasintjara mizero: greno ne sufiĉis eĉ ĝis la Kristnasko kaj ili devis vendi la bovinon. Necesas peti monon, necesas skribi, ke la maljunulo ofte malsanas kaj, verŝajne, baldaŭ rekomendos sian animon al Dio... Sed kiel eblas esprimi tion per vortoj? Kion diri unue kaj kion poste?

“Bone volu atentiĝi, — Jegor daŭrigis skribi, — al la 5a volumo de Dekretoj Militaj. Soldato estas Nomo komuna, Fama. Soldato estas nomata la plej unua Generalo kaj la lastega Ano de Armeo”.

La maljunulo movis la lipojn kaj mallaŭte diris:

— Vidi la genepojn — tio estus bona.

— Kiuj genepoj? — demandis la maljunulino kaj kolere rigardis al li. — Ja ili eble eĉ ne estas!

— Ĉu genepoj? Sed eble ja estas. Kiu scias!

“Kaj pro tial Vi povas juĝi, — rapidis Jegor, — kiu malamiko estas Fremduja kaj kiu Interna. Nia plej unua Interna Malamiko estas: Bakĥo”.

La plumo knaris, farante sur la papero strangajn signojn similajn je fiŝhokoj. Jegor rapidis kaj ĉiun linion tralegis kelkfoje. Larĝe dismetinte la krurojn sub la tablo, li sidis sur tabureto sata, sana, larĝmuzela, ruĝnuka. Li estis enkorpiĝo de la trivialeco — kruda, aroganta, nevenkebla, fiera pro sia naskiĝo kaj maturiĝo en la trinkejo — kaj Vasilisa estis bone komprenanta, ke temas pri la trivialeco, sed ŝi ne povis tion esprimi per vortoj kaj nur rigardis al Jegor kolere kaj suspekteme. Pro lia voĉo, nekompreneblaj vortoj, pro la varmego kaj sufoko ŝin ekdoloris la kapo, ŝiaj pensoj konfuziĝis, kaj ŝi ne plu parolis, ne plu pensis, kaj nur atendis kiam li ĉesos knari. Sed la maljunulo rigardis kun profunda fido. Li kredis ankaŭ al la maljunulino, kiu venigis lin ĉi tien, al Jegor; kaj kiam li ĵus estis mencianta la akvokuracejon, laŭ lia vizaĝo estis videble ke li kredas kaj la kuracejon kaj la kuracan efikon de la akvo.

Finskribinte, Jegor ekstaris kaj tralegis la leteron de la komenco. La maljunulo nenion komprenis, sed fideme kapjesis.

— Bone, glate... — li diris, — Dio donu sanon al vi. Bone...

Ili metis sur la tablon tri kvinkopekajn monerojn kaj eliris el la gastejo. La maljunulo rigardis senmove kaj rekte, kiel blindulo, kaj sur lia vizaĝo vidiĝis profunda fido, sed Vasilisa, dum ili estis elirantaj, svingis la manon kontraŭ hundo kaj kolere diris:

— Ho, vipuro!

Maltrankviligita pro siaj pensoj, la maljunulino ne dormis la tutan nokton, kaj matene ŝi ekstaris, preĝis kaj iris al la stacio por sendi la leteron.

Ĝis la stacio estis dek unu verstoj.

II

La akvokuracejo de doktoro B.O. Moselweiser ankaŭ je la Novjarfesta tago funkciis same kiel je la ordinaraj tagoj, kaj nur la pordisto Andreo Ĥrisanfoviĉ surhavis uniformon kun novaj galonoj, kaj liaj botoj iel aparte brilis. Ĉiujn venintojn li estis gratulanta okaze de la Nova jaro kaj deziris al ili novan feliĉon.

Estis mateno. Andreo Ĥrisanfoviĉ staris ĉe la pordo legante ĵurnalon. Ekzakte je la deka horo eniris generalo, konata de li, unu el la kutimaj klientoj, kaj post li eniris poŝtisto. Andreo Ĥrisanfoviĉ formetis la palton de la generalo kaj diris:

— Feliĉan Novan jaron, kaj novan feliĉon al vi, via Ekscelenco!

— Dankon, karulo. Ankaŭ al vi.

Suprenirante sur la ŝtuparo, la generalo kapmontris al pordo kaj demandis (li demandis tion ĉiutage kaj poste ĉiam forgesis):

— Kio estas en ĉi tiu ĉambro?

— Kabineto por masaĝo, via Ekscelenco!

Kiam la paŝoj de la generalo silentiĝis, Andreo Ĥrisanfoviĉ rigardis la ricevitajn poŝtaĵojn kaj trovis unu leteron al sia nomo. Li malfermis ĝin, legis kelkajn liniojn, poste nehaste, rigardante la ĵurnalon, iris al sia loĝĉambro, kiu estis fine de la koridoro en la sama domo. Lia edzino Efimia sidis sur la lito kaj mamnutris infanon; alia infano, la plej aĝa, staris apud ŝi metinte sian krispan kapon sur ŝiajn genuojn, la tria infano dormis sur la lito.

Veninte en sian ĉambreton, Andreo donis la leteron al la edzino kaj diris:

— Verŝajne el la vilaĝo.

Poste li eliris, ne formetante la okulojn de la ĵurnalo, kaj haltis en la koridoro proksime de sia pordo. Li aŭdis, ke Efimia tremvoĉe legis la unuajn liniojn. Pli multe ŝi ne povis legi; ĉi tiuj linioj tute sufiĉis por ŝi; ŝi eklarmis kaj ekparolis, brakumante kaj kisante sian unuenaskiton, kaj oni ne povus kompreni, ĉu ŝi ploras aŭ ridas.

— Ĝi venis de la avinjo, de la avĉjo... — ŝi estis diranta. — El la vilaĝo. Ho, Reĝino de l’ Ĉielo, sanktuloj kaj anĝeloj. Tie nun la neĝo atingas la tegmentojn... La arboj blanke blankas. La infanoj etaj sur luĝetoj... Kaj la kalva avĉjo sur la forno... kaj la flaveta hundinjo... Aĥ, miaj karuloj!

Aŭskultante, Andreo Ĥrisanfoviĉ rememoris, ke tri aŭ kvar fojojn la edzino donis al li leterojn kaj petis ke li sendu ilin al la vilaĝo; sed li ne sendis ilin, ĉar iuj gravaj aferoj malhelpis, kaj la leteroj ie perdiĝis.

— Kaj leporetoj kuradas sur kampo, — larmeganta Efimia lamentis, kisante la filon. — La avĉjo estas kvieta, bona, ankaŭ la avino estas bona, kompatema. En la vilaĝo oni vivas laŭ la animo kaj timas Dion... Preĝejeto estas en la vilaĝo, en la ĥorejo kampuloj kantas. La Reĝino de l’ Ĉielo, protektema Dipatrino, forportu nin de ĉi tie!

Andreo Ĥrisanfoviĉ revenis en sian ĉambreton por fumi dum neniu estis venanta, kaj Efimia subite ĉesis paroli, eksilentis kaj viŝis la okulojn, nur la lipoj tremis. Ŝi lin tre timis, ho, kiel ŝi timis! Ŝi tremegis kaj teruriĝis pro liaj paŝoj, pro lia rigardo, kaj kuraĝis diri neniun vorton dum lia ĉeesto.

Andreo Ĥrisanfoviĉ ekfumis, sed ĝuste ĉi tiam supre iu sonorigis. Li estingis la cigaredon kaj, farinte la vizaĝon tre serioza, kuris al sia ĉefpordo.

De supre iris generalo, rozkolora, freŝa pro la bano.

— Kio estas en ĉi tiu ĉambro? — li demandis montrante pordon.

Andreo Ĥrisanfoviĉ stariĝis rekte, armeane metis la manojn al la flankoj, kaj laŭte diris:

— Duŝo de Charcot, via Ekscelenco.

(1900)

Tradukis Aleksander Korĵenkov

Noto

En la rusa familia domo estas brika, granda forno, kun kuŝejo sur la fornosupro.

Vide el Bruselo

Koleraj grekoj

Ĝuste dum la Eŭropa Jaro de Lingvoj civitanoj estas ege malĝentilaj al eŭropaj moŝtoj. Plej akrajn insultojn ricevas grekino Anna Diamantopoulou.

En intervjuo por la greka gazeto Kathimerini la membro de Eŭropa Komisiono (EK) pri sociaj aferoj proponis la oficialigon de la angla lingvo kiel la dua lingvo de Grekujo, oficialigon por kontraŭi la lingvan izoladon de Grekujo. “Por multaj grekoj tia rimedo estus la morto de la greka lingvo”, — klarigas Efthimios Mavrogeorgiadis de la Helena Esperanto-Asocio.

Diamantopoulou, respondeca pri sociaj aferoj kaj egalaj ŝancoj ĉe la Eŭropa Komisiono, volas nur helpi junajn samlandanojn, kiuj pro eŭropa unuiĝo estas devigataj preskaŭ denaske scipovi la anglan: “Ni nun devas zorgi pri la estonteco de niaj infanoj”. Tamen fama profesoro Giorgos Babiniotis koleras: “Estas nekredeble, ke greka membro de la Eŭropa Komisiono tiel provokis la grekan popolon”, — diras la atena lingvisto. Ankaŭ kamparano ne dividas la ideojn de la greka moŝtino ĉe Eŭropa Unio: “Mi eĉ ne bone skribas la grekan. Ĉu mi estonte devos skribi miajn administrajn petojn angle al la greka registaro?”

Malĝentilaj civitanoj kaŭzas problemojn ne nur al eŭropa gravulino Diamantopoulou. Je la fino de septembro la fama germana gazeto Die Zeit raportis pri kampanjo de Eŭropa Esperanto-Unio kontraŭ la lingva diskriminacio en internaciaj organizoj financataj de la Eŭropa Komisiono en Bruselo. Pli kaj pli tiaj oficejoj postulas ke kandidatoj por tuteŭropaj postenoj denaske scipovu la anglan. “Precize dum la Eŭropa Jaro de Lingvoj, prezidanto de la Eŭropa Komisiono ricevis admonleteron. Temo: diskriminacio de civitanoj kiuj ne denaske scipovas la anglan. Eŭropa Esperanto-Unio volas scii de la lingve malmulte talenta italo kia estas la situacio de egalaj rajtoj en Eŭropa Unio”, — akre skribas la germana ĵurnalisto aludante pri Romano Prodi, prezidanto de la EK. Anglaj gazetoj daŭre kritikas la malbonŝancan italon Prodi pro lia malbona angla. Umberto Broccatelli, prezidanto de la Eŭropa Esperanto-Unio, defendas sian samlandanon de la akra plumo de ĵurnalisto de Die Zeit: “La aludo pri Romano Prodi estas tute malĝentila. La prezidanto de la Eŭropa Komisiono estas politikisto, ne tradukisto, kaj havas lingvajn konojn certe superajn al tiuj de multaj aliaj politikistoj.”

Leginte la artikolon en Die Zeit, Willi Rothley, ano de la Eŭropa Parlamento (EP) por la germanaj socialistoj, faris unu el kvar demandoj en EP pri lingva diskriminacio dum la lastaj du monatoj. Post ok monatoj, la Komisiono ankoraŭ ne respondas al manpleno da demandoj pri lingva diskriminacio ĉe Komisionaj oficejoj.

Do certe nur post la Eŭropa Jaro de Lingvoj, germana socialisto Rothley ricevos tipe svagan respondon pri eŭropa diskriminacio kontraŭ nedenaskaj parolantoj de la angla.

Dafydd ap Fergus

Reage al reagoj

Mi vere ne atendis tiom multajn reagojn pri mia modesta komento en 2001:9. Ĝia baza ideo estis, ke drastaj reformoj, proponataj de diletantoj (veraj spertuloj facile trovas ĉiujn esprimeblecojn en la ekzistanta lingvo, kaj do reformojn ne proponas), povus nur malutili al Esperanto. Idon mi menciis nur pretere, preskaŭ metafore. Kiam poeto uzas en lirika versaĵo la vorton “koro”, ne indas lanĉi kardiologian diskuton kaj akuzi lin pri nescio de anatomio kaj fiziologio...

Mi absolute nenion havas kontraŭ la ŝatantoj de Ido kaj Volapük, des pli ili por praktika interkomunikiĝo regule uzas Esperanton. (Fakte mi malŝatas unusolan specon de homoj: la diletantojn, kiuj volas aspekti grave, kaj por tio furioze atakas verajn kompetentulojn; kiuj ne interesiĝas pri realaj faktoj, ne volas lerni kaj facilanime detruas alies kreaĵojn, ĉar ne konscias ties valoron...)

Dankon al s-roj Lazian kaj Hekland pro sobraj kaj raciaj leteroj, ankaŭ pro interesaj informoj. Nur unu rimarketo: por korekte kompari ion, oni apliku unuecan kriterion. Do, depende de la difino, oni parolu aŭ “optimisme” pri 20 000 000 esperantistoj kaj 500 idistoj (kaj 500 000 000 anglalingvanoj), aŭ skeptike — pri 100 000 esperantistoj kaj 20 idistoj. Tamen preferindas kompari la objektive mezureblajn nombrojn, rilatajn al reala lingvouzo: kvanton de eldonataj libroj kaj diskoj; klubojn, renkontiĝojn ktp.

Kaj la letero de s-ro Petik (2001: 11), plena de juneca vervo kaj r-r-revolucia patoso, bone amuzis min. Kiom multajn belajn vortojn (espereble, ankaŭ ties signifojn...) li scias! Kaj la stilo — aĥ! — kvazaŭ el sovetiaj gazetoj de 1930aj jaroj! Neniigi la burĝajn dogmojn kaj ties adeptojn (kaj senmaskigi malamikajn agentojn!), detrui ĉion ĝis la fundo — kaj kion konstrui sur la ruinoj (nepre ion belan kaj perfektan, sed dume neniu scias — kian), oni pensos poste... Oni nur toleru kelkajn jardekojn en mizero kaj, se vi restos viva, vi nepre feliĉos! Kaj se ne — do certe kulpas la kaŝitaj malamikoj de la progreso, ni punu ilin kaj komencu novan eksperimenton...

Do, laŭ Petik, mi estas fosilia dogmulo kaj reakciulo, agnoskanta nenion ekster la Fundamento. Tre agrable. Ja antaŭnelonge (1998: 8-9) A.Gofen riproĉis min pro nemotivita uzado de nefundamentaj vortoj, “anarkiemo kaj nedisciplinemo”. Apenaŭ necesas diri, ke mia pozicio dum lastaj jaroj ne ŝanĝiĝis.

Kiel do klarigi la paradokson? Ja tre simple: mi libere kaj aktive uzas Esperanton dum 20 jaroj, do nature povas diri vorton aŭ trakti detalon nekonatan/nekompreneblan por novulo aŭ eterna komencanto. Certe, mi aprobas lingvoevoluon — se ĝi okazas laŭnature (se iu volas plifortigi siajn muskolojn, preferindas gimnastiko, sed ne operacio — precipe se la kirurgo komencis lerni anatomion nur antaŭ duonjaro!) Jes, mi preskaŭ ne menciis konkretajn argumentojn — ĉar esperis (ŝajne, tro optimisme), ke por saĝaj personoj kelkaj aferoj memevidentas... (Alico en Mirlando bone memoris: se oni tro multe trinkos el botelo surskribita “veneno”, oni preskaŭ certe baldaŭ sentos ioman malbonfarton...)

Strange, ke al iu necesas longe klarigi, ke duoble du estas kvar, kaj ke plene evoluinta kaj aktive uzata lingvo kun akumulita dum 115 jaroj riĉa kaj varia kulturo estas pli valora, alloga kaj vivkapabla, ol 1001a teoria reformprojekto. Tamen, nenio malhelpas s-ron Petik aliĝi, ekzemple, al la projekto “Edo” (priskribita sur apuda paĝo en LOdE. 2001: 11) — kaj ties anonima aŭtoro havos kun kiu paroli.

La unusola senchava frazo de Petik ne eltenas kritikon: ja por konkludi, ke Esperanto havas “makulojn”, oni devas dekomence ĝin lerni! Reale kursfinintoj amase malaperas, ĉar simple ne scias — por kio oni povas utiligi Esperanton: niaj aktivuloj tro malmulte pensas pri tio, okupitaj per varbado kaj elementa instruado de ĉiam pliaj novicoj. Ve, pluraj esperantistoj restas for de la E-kulturo, kaj pro tio facilanime proponas reformojn, ne konsciante eblajn postsekvojn...

Do mi tutkore (kardiologoj, bonvolu ne atenti tiun vorton!) deziras al s-ro Petik kaj ceteraj reformemuloj plu lerni Esperanton — multaj bonaj vortoj ekzistas ekster la Fundamento, kaj eĉ PIV ne estas dogmo. Legi bonajn librojn — da ili en Esperanto ekzistas pluraj centoj. Ekzerci. Koncize, mi deziras al ili iĝi kleraj kaj seriozaj esperantistoj. Kaj post kvin aŭ dek jaroj ni povos reveni al la temo pri reformoj — se s-ro Petik tion plu volos.

Kaj se iu daŭre suferas pro obseda jukado de reformemo — li provu dekomence reformi iun nacian lingvon. Tiu tasko pli facilas, ja ĉiu nacia lingvo havas centoble pli da mallogikaĵoj ol Esperanto. (Bernard Shaw siatempe proponis grandan premion al tiu, kiu raciigos terure nelogikan anglan lingvon. Ĝis nun neniu ricevis — do vi havas ŝancon!) Ne forgesu poste raporti pri eventuala sukceso...

... Kaj tamen, se Ido (ne parolante jam pri cento da aliaj reformprojektoj) estas pli perfekta ol klasika Esperanto — kial do adeptoj de la klasika dekmiloble pli multas?..

(Viajn respondojn bonvolu ne sendi al la redakcia adreso.)

Valentin Melnikov (Ruslando)

Sabira Ståhlberg rezignas pri la Literatura Sekcio

(HeKo) Laŭ la nombro de voĉoj por mia direktoreco ĉe la Literatura Sekcio mi konkludas, ke la programo proponita de mi por tiu Sekcio ne ricevas subtenon de plimulto de la akademianoj.

Pro tio mi redonas la mandaton al la estraro, petante ĝin trovi alian direktoron por la Literatura Sekcio. Mi dankas al ĉiuj, kiuj subtenis min en tiuj ĉi elektoj, kaj aparte al tiuj, kiuj kuraĝige reagis pri mia programpropono. Mi kunlaboros en aliaj Sekcioj kiel ordinara membro.

Sabira Ståhlberg (Bulgario)

Mi malaprobas la aperigon

Mi ĵus ricevis kiel ĉiam kun kontento la Ondon de Esperanto (2001: 11) kaj tuj tralegis ĝin. Mi legis la versaĵon pri Esperanta Civitaneco de Aroloviĉ. Mi estas unu el la malmultaj francoj, kiuj bone lernis vian rusan lingvon kaj konas eĉ la sovetrusan literaturon, do komprenis la pastiĉon, kiu certe estas literature laŭdinda, sed mi malaprobas la aperigon de simila teksto. Persone la kreado de fikcia esperantista ŝtato kun leĝaro kaj parlamento nur amuzas min. Mi plej timas, ke ĝi ridindigos la movadon kaj kreskigos la personan povon de iu s-ro Ari, sed tio estas nur supozo.

Sed la gravaj atakoj kontraŭ E-organizoj, kaj precipe kontraŭ UEA, estas ege malutilaj al nia movado. La esperanto-movado (ĉu finvenkisma aŭ ne) dependas ĉefe de E-organizoj kaj la plej grava estas UEA. Eĉ se mi ne kredas je la fina venko, mi pensas, ke UEA plej altskale efektivigas la E-vivon ekzemple per la plej amasaj kongresoj.

Pro tio mi timas la senĉesajn atakojn de la Esperanta civito kontraŭ (cetere ne nur) UEA, ne reabonos Heroldon (kiun mi abonas de mia esperantistiĝo en 1979!) kaj ĝojus, se LOdE ne malutilus al esperanto aperigante similan atakon, eĉ se ĝi estas nur persona kaj se oni konsideras la literaturan aspekton.

Robert Pontnau (Francio)

Longan vivon!

Rimarkante ke mia adverba nomo rolis en versaĵo de la majakovskieska Viktor Aroloviĉ (LOdE. 2001: 11), mi tre ĝojis pri la honoro.

Mi deziras al la multtalenta V.A. longan vivon, multajn novajn poemojn kaj utilajn agadojn por kaj per Esperanto, ĉu en aŭ ekster la Civito.

Detlev Blanke (Germanio)

Nefermita letero al Emanuelo Kantio

Mi bedaŭras, sinjoro Kantio, ke la terorismaj okazoj en Usono tute refutis viajn teoriojn pri la praktika racio.

Vi diris, ke la moralo devas esti bazita sur la koncepto, ke oni devas alpreni kiel regulon de konduto nur tiujn maksimojn, kiujn oni povas konsekvence voli esti leĝoj por ĉies konduto. La teroristoj klare kredas, ke murdo de senkulpaj homoj, se ties registaro ne akordas kun ili, estas tia regulo.

Vi diris, ke kredo je Dio kaj senmorteco certigus, ke la homoj estu moralaj. La teroristoj profunde kredas je Dio kaj senmorteco, kaj estas tre malmoralaj.

Alia bazo ol la via estas bezonata por la moralo. Kial ne ĉi tio?

La homaro bezonas ordan socion por esti feliĉa. Se la homoj senĉese malutilas unu al alia, nenia orda socio estas ebla, kaj ili estas tre malfeliĉaj. Kiel diris la angla filozofo Hobbes, kiam ekzistas “senĉesa milito de ĉiu kontraŭ ĉiu”, la vivo de la homo estas “soleca, malriĉa, fia, besteca, kaj mallonga”.

Ni ĉesigu la malutilon de unu al alia kaj la mondo fariĝos paradizo, kie ĉiu povas pace vivi kaj fari utilan laboron por la bonfarto de la tuta homaro. (Oni rimarku, ke oni nun konscias, ke malutilo al la vivmedio estas ankaŭ grava malutilo al la homaro.) La vera bazo por la moralo?

Maurice Wittenberg (Usono)

Profesoro serĉata en Hispanio

Estas bezonata profesoro, kiu instruos Esperanton kaj hispanan lingvon dum la lasta semajno de junio 2002. La instruado okazos ĉiutage (ses tagojn), po du horoj entute, por grupo de eksterlandanoj, kiuj okaze de la 75a SAT-Kongreso venos al Valencia.

La profesoro ricevos por tiu semajno loĝadon kun tri manĝoj tage en junulara restadejo, tre bela kaj bone ekipita, situanta ĉe la plaĝo de la bela turisma urbo Benicassim (apud Castellón), kaj ĉirkaŭ 30.000 pesetojn.

Interesiĝantoj kontaktu rete:

augustocasquero@infonegocio.com

Augusto Casquero (Hispanio)

Devas okazi staĝoj pri la arto taŭge rebati

Unu el viaj rubrikoj ne tiom plaĉas al mi, kompare kun la aliaj paĝoj de La Ondo. Temas pri Vide el Bruselo de Dafydd ap Fergus (DF).

Kial?

— La tekstoj ne estas ĉiam facile kompreneblaj. Ne ĉiu leganto bone konas la arkanojn de l’ eŭropaj institucioj, teorie kaj ĉefe praktike.

— Ĉu DF estas eŭropa funkciulo aŭ nur aktiva observanto?

— Ĉu la esperantistoj, kiuj laboras ĉe Eŭropaj Institucioj samopinias kun DF? Ekzistas rezervo-devigo sed, private, estus interese scii iom pli pri la pritraktitaj temoj.

En la oktobra Ondo mankas grava parto de la raporto: la enhavo de la interŝanĝitaj korespondaĵoj. Kion efektive skribis P.? Mistero, eĉ post la legado de La Ondo.

Verki taŭgajn rebat-leterojn, kritikajn sed ne ofendajn, estas malfacila tasko. Malmultaj aktivaj/fervoraj esperantistoj tamen riskas tion fari, ofte tro kolere.

Eble devus okazi staĝoj pri la arto taŭge rebati, sugesti, laŭdi, kritiki... ankaŭ staĝoj pri redaktado de artikoloj sendotaj al ĵurnaloj ktp.

Tion ni devas pripensi kaj eventuale programi dum internaciaj aŭ naciaj studsemajnoj, ĉiam pli oftaj en nia Esperanta mondo.

Resume, mi opinias, pro personaj spertoj en la gazetara medio: Verki ĝustan rebat-leteron estas vere pli malfacile ol verki artikolon por anonci aŭ raporti pri Esperanta evento.

Lucien Giloteaux (Francio)

EQUAL: Ĉu ŝanco por Esperanto?

La projekto “EQUAL” de la Eŭropa Unio celas subteni “novajn vojojn por kontraŭbatali diskriminacion kaj malegalecon, kiun spertas dungitoj kaj laborserĉantoj.”

Certe diskriminacio pro malsamaj gravecoj de gepatraj lingvoj estas ege ofta, sed ĝis nun — ekster Esperantujo — ne multe atentata problemo.

Mi mem laboras en firmao en kiu anglo estas sekciestro, dum turkoj purigas la fenestrojn kaj italinoj la necesejojn.

Kontaktinte la organizantojn de “EQUAL”, mi eksciis, ke principe ankaŭ iniciativoj, kiuj realigas lingvan egalrajtecon pere de Esperanto, estas bonvenaj.

La subvencioj estas sufiĉe altaj, entute pli ol 500 milionoj da eŭroj por la jaroj 2000-2006 eĉ nur en Germanio. Ŝancojn akiri iom de tiu sumo do havus ankaŭ firmaoj aŭ asocioj, kiuj internacie kunlaboras pere de Esperanto.

Pliaj informoj troviĝas ĉe:

http://europa.eu.int/comm/employmentsocial/equal/

Ulrich Matthias (Germanio)

Iom da suno en malvarma akvo

Soros, Tivadar. Maskerado ĉirkaŭ la morto: Nazimondo en Hungarujo. — 2a eld. — Rotterdam: UEA, 2001. — 318 pĝ., il.

Langlet, Nina. Kaoso en Budapeŝto / Tradukis el la sveda Kalle Kniivilä. — Varna: Bambu, 2001. — 168 pĝ. — (Serio Kargo; Vol 3.).

Rusa verkisto V.Ŝalamov, kiu havis amaran sperton de mallibero dum la tempo de Stalin, opiniis, ke vivo sub tre pena premo (ekzemple en Stalin-tempa malliberejo) transformas en bruton iun ajn homon. Laŭ li, ekzistas iu sojlo, post kiu la rezistokapablo de individuo rompiĝas. Kaj ĉiuj iĝas egalaj, t.e. ĉiuj iĝas malnoblaj.

Juda psikiatro A.Frankl, kiu samtempe kun Ŝalamov havis samteruran sperton de Hitlera neniigejo, faris alian konkludon: la ĉelima (postsojla) situo akrigas, akcentas la principan, bazan orientiĝon de la individuo: ĉiuj — la noblaj kaj la malnoblaj — pli hele manifestas sian internan naturon.

Feliĉe la plejparto de la legantaro de LOdE ne havas senperan sperton por konsenti aŭ malkonsenti kun unu el la du opinioj. Sed ekzistas kaj transdoneblas al la aliaj la fiksita memoro de martiroj kaj herooj de la svagaj tempoj de la pasinta jarcento.

Per stranga, feliĉa kaj certe ne hazarda koincido la esperantistoj ricevis ĉi-jare du dokumentojn de tia speco: en la serio Kargo aperis la rememoroj de Nina Langlet pri la faŝista agonio en Hungario, kaj preskaŭ samtempe UEA aperigis libron de Tivadar Soros laŭ la sama temo.

La titoloj de la libroj elokventas: Kaoso en Budapeŝto kaj Maskerado ĉirkaŭ la morto. Vico da koincidoj kaj paraleloj formas al ni certan intelektan kombinon, kiu tute enlogas la menson kaj donas egan nutron al la imago kaj medito. Nina Langlet (origine Borovko) estas filino de fama rusa pioniro de Esperanto, Nikolaj Borovko. Ŝia edzo, kies nomo entenas anglan aludon, kies praavoj estis francoj, devenas el Svedio. Dum sia juneco li venis Ruslandon, ĉar volis praktiki Esperanton en la lando kie unue ĝi sukcesis vegeti. En 1945 li venis en Hungarion por savi tieajn judojn el nazia araneaĵo. Tiutempe en la sama urbo loĝas kaj faras la saman aferon Tivadar Soros, judo, la patro de la fama financisto George Soros, esperantisto, homo en kies pasintenco ankaŭ estis Ruslando. Ambaŭ — Langlet kaj Soros — eldonis siavice revuojn tre gravajn por la sorto de Esperanto: Lingvo Internacia kaj Literatura Mondo. Nun ambaŭ en la antaŭmorta ĥaoso de la hitlerismo klopodis “helpi al kiel eble plej multaj”. Oni legu ambaŭ dokumentojn (tiu de N.Langlet tradukita el la sveda, tiu de Soros originale skribita en Esperanto) kaj konsentu: ĝuste tio estis la tempo de maksimuma premo: de tiu, kiu rompas la ostojn kaj eligas la sangon.

— Stranga missento laboras en mi eĉ hodiaŭ kaj malhelpas kredi la okazintaĵojn, — diras Soros. Tamen oni ne povas dubi, ke tio estas la vero. Fakta, seka, tute ne patosa ekspozo de la faktoj donas tre fidindan tuton, interferan de ambaŭ aŭtoroj. Ne estas kazo por fari recenzon en la klasika senco de la vorto. Mi ne laŭdos la stilon (kiu tamen estas bona) kaj ne rezonos ĉirkaŭ pluraj menciindaj momentoj: mi nur rimarkigu, ke tiuj du dokumentoj atestas kontraŭ V.Ŝalamov kaj por A.Frankl. En ilia virtuala (fakte, universala) disputo pri la naturo de la homo ja estas tuŝitaj kelkaj bazaj etikaj principoj. Ĉu bono aŭ malbono efektive ekzistas? Kaj se la bono efektive estas realo, kia estas ĝia rezistokapablo? La spertoj de la geedzoj Langlet kaj de T.Soros montras, ke ĝi estas sufiĉe granda por iĝi konsiderinda faktoro de la vivo. Jes, en tiu surtera infero ĉiu valoro tuj efektiviĝas. N.Langlet detale priskribas la ondon de denuncado, kiu kovris tiaman Hungarion, kaj ŝi donas — aliflanke — amason da ekzemploj de heroismo kaj sinofero.

Tra diversaj homoj (malgraŭ ilia esperantisteco), Langlet kaj Soros, trovas komunan grundon, sur kiu baziĝas io esenca en la individuo. “Grava ja estas homo, ne lia religio, raso aŭ koloro”, — simple konstatas Soros. Kaj plu: “Se leĝoj enkorpigas certajn moralajn regulojn, devus esti iuj fundamentaj principoj de la justeco, kiujn neniu ŝtato rajtas malobservi”. Kaj ankoraŭ: “Civitano devas malakcepti maljustecon aŭ arbitrecon, faritan de la ŝtato al kiu li apartenas”. Tiel pravigas sian pozicion T.Soros. Li estas juristo, do scias respekti la leĝojn, kaj li estas pragmata, vere ŝatanta etajn plezurojn de la vivo. Tamen li trovas necesa ribeli, kaj li ne hezitas sekvonte la vojon de la idealisto Langlet. Ĉar funde, principe, esence ili ambaŭ estas ne judo kaj kristano, ne advokato kaj ŝtatoficisto, sed homoj, kiel tiuj hungaraj amikoj de unu juda familio, kiuj kudris flavan stelon sur la bruston, kiel signon de solidareco.

La homoj de la ĵus pasinta jarcento ŝokas kaj promesas maltrankvilan futuron. Sed — iom da suno en malvarma akvo — samegale ili donas unu optimisman lecionon: la historion de la homa digno oni povas fini nur kun “la fina solvo”, radikala aranĝo de la homa demando.

Eble onin ĝenas tiu patoso: “digno”, “bono — malbono”. Do legu la librojn, kaj ĉiu missento malaperos.

Alen Kris

La unua blino
Tolstoj, Aleksej Nikolajeviĉ. Aelita, aŭ La Marso formortanta / Trad. el la rusa E.Pill; Antaŭpar. Igorj Simonov. — 2a eldono. — Niĵnij Novgorod: Akileo, 2000. — 144 pĝ.

“Se oni ekbruligas stelojn sekve iu tion bezonas”, — diris klasikulo. Daŭrigante analogion: se oni eldonas (aŭ intencas eldoni) librojn, tion iu bezonas. Kiu aŭ kio? Unue, la eldonisto — por ricevi profiton. Due, la legantaro, kiu per la mono voĉdonas ĉu taŭga aŭ ne estas la eldonita libro. Kaj trie, la aŭtoro, kiu ricevas famon kaj honorarion. Escepte de tiuj aŭtoroj, kiuj laŭ la trafa esprimo de Valentin Melnikov — sukcesas eldoni sian dudekan libron kontraŭ mono ricevita pro vendo de makulatura stoko de siaj antaŭaj libroj (LOdE. 2001: 12, pĝ. 14).

Ĉefan, gvidan kaj pli gravan rolon el tiuj “tri fontoj kaj tri komponaĵoj” de la libroproduktado havas certe la eldonisto kun ties sperto, deziro, eblo kaj povo, kaj — grave — scio kaj sento pri la libromerkato, ties kondiĉoj, postuloj, detaloj, deziroj kaj inklinoj de la kaprica onta legantaro.

Eldona grupo, sin nomanta eldona kolegaro (en la retpaĝo: “neformala kaj neoficiala eldona kolegareto” ) Akileo komencis sian eldonan agadon en la esperanta tereno per eldono de la fama Aelita — romano de Aleksej N. Tolstoj en la traduko de E.Pill (1928).

Mi ne rerakontu la enhavon de la romano. Necesas nur noti ke ĝi estis verkita en 1922 en Berlino kie la aŭtoro loĝis elmigrinte. En la romano estas komplika interplekto de diversĝenraj direktoj ne ĉiam glate harmoniaj.

1) Temo aŭ direkto scienc-fikcia kun certaj teknikaj kaj teoriaj detaloj — similaj al tiuj en la tiutempe popularaj SF-romanoj de Jules Verne kaj Herbert Wells.

2) Priskribo de sentoj kaj turmentoj de inĝeniero Losj forte superas laŭ impresiveco amnovelojn.

3) Makabraj epizodoj en Kosmo kaj en Marso estas majstre faritaj en stilo de t.n. dekadenca romano.

4) Bataloj, ribeloj, pafoj kaj flugoj — tipaj trajtoj de aventura romano.

Ĉio supre nomita estas prezentita kun nemalmulta kvanto de ideologio porsovetia. Marso kun ties indiĝenoj devas, laŭ Gusev, esti sovetia, tuj necesas gvidori en la ribelo de la marsanoj kontraŭ ties potenculoj sub saŭco de Socialisma revolucio. Kaj tiel plu.

La ĉapitroj estas kurtaj kaj la temlinioj ŝanĝiĝas rapide. Pro tio aperas impreso de malharmonia miksaĵo. Vere seriozajn kaj dramajn scenojn de rememoroj de Losj aŭ priskribon de la senlima Kosmo ŝanĝas scenoj de burleska ĝis klaŭneco fanfaronado kaj mensogo de t.n. “revolucia soldato”, friponema Gusev.

Endas noti ke en la traduko de mistera E. Pill estis prezentita la plej unua varianto de la romano (1922-1923) — malpli ideologiplena. La posta varianto (1939) — pli konata al la sovetia legantaro — estis senteble aŭtore relaborita. La aŭtoro malplifortigis pesimismajn trajtojn de Losj, pozitivigis kaj heroigis la karakteron de Gusev kaj deprenis tro naturismajn elementojn el priskriboj de la sovetia Peterburgo. La tria varianto — adaptita por junularo — estis redaktita por montri la aventuran kaj teknikan temaron de la verko.

La romano iĝis tre populara. Nun oni nomas ĝin legenda kaj “signa” romano. Kial?

Unue, post tradukoj de romanoj de Jules Verne, ĝi estis preskaŭ sola tiuĝenra verko multfoje reeldonata en Sovetunio kaj atingebla por la vasta legantaro.

Due, senteblas la majstra lingvaĵo. Sed en la nuna tempo la verko estas apenaŭ interesa en la sciencfikcia aspekto; jam en la 60aj jaroj de la pasinta jarcento, kiam mi tralegis la porinfanan varianton de la verko, la teknikaĵoj impresis kiel enuaj kaj primitivaj.

Eble pro tio mi ne sukcesis trovi en librovendejoj de Tomsk (Siberio) modernan reeldonon de la libro.

Recenzanto de la tradukita verko devas diri ion pri la traduknivelo. En la antaŭparolo de la dua eldono Igorj Simonov skribas, ke ne estas informoj pri la tradukisto E. Pill kaj eĉ pri la nacieco de li (aŭ ŝi). Mi riskas supozi ke la tradukinto estis ruso aŭ ruslingvano. Tion montras pluraj kaj evidentaj rusismoj en la traduko. Sed ne por montri la manieron de la rusa parolo. Endas noti la plej okulfrapajn — neuzo de demanda participo “ĉu” en demandaj propozicioj, uzo de “tiu sama” anstataŭ “la sama”, uzo de “li” anstataŭ “ĝi” pri flugaparato ĉar en la rusa lingvo ĝi apartenas al la vira genro.

La traduko entute lasas impreson esti farita rapide sen konscienca (sin)redakto. Estas momentoj vere okulfrapaj — ekzemple, uzo de termino “maldiligentaj” pri okuloj (en senco “trankvilaj”, “kvietaj” ). Ankaŭ arkaismoj senteblas — “elpendaĵo” anstataŭ “anonco”, same uzo de “ci” en senco de malestimo kaj malamo. Esence la traduko estas pli oficialstila ol arta. La lingvaĵo de Tolstoj estas komplika kaj impresiva pro la uzo de elipsoj, ŝanĝo de kutima vortordo, slangaĵoj. En la esperantigita varianto de E.Pill tio ne senteblas.

Aspekte la libreto estas modeste bindita en grize-blua mola papera kovrilo kun neklara kaj nekolora pentraĵo. Ankaŭ interne ĝi ne aspektas luksa.

Do la esperanta libromerkato ricevis novan specimenon kun glora titolo, diskutinda de la literatura valoreco kaj ideologiplena enhavo, neperfekta traduko kaj griza aspekto.

Laŭ mi la libro taŭgus, ekzemple, por serio “Literaturaj memoraĵoj de la 20a jarcento” kun aldonaj artikoloj kaj komentoj. Kaj la ekstera aspekto povus esti pli luksa. Sufiĉas rememori Sferojn, kun naŭdekprocente bagatela enhavo, sed imponantaj kaj allogaj per buntaj ilustritaj kovrilpaĝoj kaj abundaj kaj bonkvalitaj ilustraĵoj interne.

La unua libro de la eldona kolegaro Akileo aperis. Ĉu temas pri la proverba rusa unua blino, kies fuŝiteco estas pardonebla?.. Ni atendu la duan.

Aleksej Birjulin

Liro-2001

Je la Tago de Zamenhof estis anoncita la rezulto de la tradicia belarta konkurso Liro-2001, kunorganizita de Urala Esperantista Societo kaj La Ondo de Esperanto.

La kvinpersona juĝkomisiono de Liro-2001 (Aleksej Birjulin, Wolfgang Kirschstein, Aleksander Korĵenkov, Alen Kris, Valentin Melnikov) ricevis 41 konkursaĵojn de 19 personoj el 10 landoj — Ĉeĥio, Francio, Hungario, Italio, Jugoslavio, Kroatio, Ruslando, Svedio, Ukrainio, Usono.

La rezulto de Liro-2001

Originala prozo

La konkurso ne okazis, ĉar konkursas nur unu persono.

Originala poezio

Laŭreato: Nicolino Rossi (Italio) pro “Kien la homo?”.

Laŭdaj mencioj: Aleksandr Uljanov (Ruslando) pro “Ĝis la!”

Lucija Borčić (Kroatio) pro “Por la orfoj kaj plorantoj”

Julius Balbin (Usono) pro “Boule-de-Suif”.

Traduka poezio el la rusa (Николай Гумилёв. “Шестое чувство)

Laŭreato: Nikolao Gudskov (Ruslando).

Laŭdaj mencioj: Aleksandr Uljanov (Ruslando);

Tatjana Auderskaja (Ukrainio).

Traduka prozo el la rusa (Павел Бажов. “Серебряное копытце”)

Laŭreato: Aleksandr Uljanov (Ruslando).

Laŭdaj mencioj: Tatjana Vŝivceva (Ruslando);

Tradukista grupo de societo “Espero” gvidata de Meri Abolskaja (Ruslando).

Traduka prozo el la angla (O Henry. “The Cop and the Anthem”)

Laŭreato: Sten Johansson (Svedio).

Recenzo de “Rusaj amnoveloj”

Laŭda mencio: Klara Ilutoviĉ (Ruslando).

Ĉiu laŭreato ricevos diplomon kaj valoran librodonacon. Konforme al la regularo de Liro, la organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2003 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto aŭ en aparta eldonaĵo, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 feb 2002. Gratulon al la laŭreatoj! Dankon al ĉiuj partoprenintoj!

Halina Gorecka sekretario de Liro-2001

Belartaj Konkursoj de UEA en 2002

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200×65 tajpospacoj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK, “Diverseco: ŝanco, ne minaco”. Premio “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj.

Kanto: Teksto kaj melodio povas esti de malsamaj aŭtoroj. Premio “An-Song-san” kaj du aliaj premioj.

Vidbendo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo (vd. ĉe Eseo). Daŭro inter 15 kaj 60 minutoj. Sistemo VHS/PAL. Tri premioj.

Infanlibro de la Jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 2001. Unu premio.

Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por poezio, prozo, teatraĵo, eseo kaj kanto oni sendu ilin en kvar ekz., por la infanlibra branĉo en tri ekz. Ĉiuj alvenu plej laste 31 mar 2002. Por vidbendo oni sendu po unu ekzempleron ĝis 1 jul 2002. Ĉion oni sendu al: Belartaj Konkursoj de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando. La konkursaĵoj (krom vidbendoj kaj infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La vera nomo kaj adreso estu en aparta koverto. Se eble, oni aldonu 5 respondkuponojn por ĉiu branĉo, en kiu oni konkursas. Detala regularo haveblas ĉe UEA:

Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando

Rete: uea@inter.nl.net.

Rakontolibro por Fortalezo

Eldonejo KLEKS sub aŭspicioj de EVA kaj kun helpo de Esperanta Redakcio de Pola Radio planas eldoni por UK en Fortalezo rakontolibron. Similan rakontolibron, titolitan Mondoj, KLEKS eldonis por UK en Zagrebo. Ni atendas sinproponojn de esperantlingvaj aŭtoroj kun ne pli ol 7 paĝaj rakontoj, kiuj estas originale verkitaj en Esperanto, kaj prefere antaŭe ne publikigitaj. La rakontoj estu interesaj kaj en klara Esperanto. La tekstoj kun 110 vorta biografieto de la aŭtoro venu rete al handzlik@kleks.pl aŭ dtch@wp.pl aŭ eventuale al helikpoŝta adreso de KLEKS: PL 43-346 Bielsko-Biała str. Braterska 41, Pollando.

Georgo Handzlik

Ricevitaj gazetoj

Bulgara Esperantisto. 2001/4;

Bulteno [Londona E-klubo]. 2001/nov-dec;

Esperanto aktuell. 2001/4;

Esperanto. 2001/10;

Fonto. 2001/249,250;

Juna Amiko. 2001/3;

Kataluna Esperantisto. 2001/318;

Kontakto. 2001/5;

La Esperantista Laboristo. 2001/259;

La Gazeto. 2001/96;

La Movado. 2001/11;

La Ondo de Esperanto. 2001/12;

La Revuo Orienta. 2001/11;

Mallonge. 2001/38;

Monato. 2001/10;

Norvega Esperantisto. 2001/5;

REGo. 2001/5;

Sennacieca Revuo. 2000-2001/128-129;

Sennaciulo. 2001/11;

Tempo. 2001/3;

Trampo. 2001/3.

Mozaiko

Ni ricevis 17 solvojn de la krucvortenigmo en la oktobra Ondo. Ĉiuj estis ĝustaj. La ĝustajn respondojn sendis: Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (Pollando), Lucien Giloteaŭ, Yenovk Lazian (Francio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Petras Čeliauskas (Litovio), Mario Machlik (Norvegio), Ludmila Orajevskaja (Ukrainio), Svetlana Konjaŝova, Oleg Sevruk, Anatolij Sidorov, Oleg Vasiljev, Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando).

Ni lotumis libropremion kaj ĝin gajnis Viktor Alikin el Permo (Ruslando).

Ni gratulas!

La ĝusta solvo

1. Ĉarm’; 2. Patriotismo; 3. Kanario; 4. Imuna; 5. Akurata; 6. Biciklo; 7. Kamer’; 8. Unio; 9. Krestomatio; 10. Sobra; 11. Stab’; 12. Ideal’; 13. Etna; 14. Dajmono. En la plenigita krucvortenigmo estas 2 literoj “B”.

La plej aktiva partoprenanto dum 2001 denove iĝis Vladimir Vyĉegĵanin el Niĵnij Tagil (Ruslando). Kvankam li ankoraŭ ne sendis la solvon de la novjara krucvortenigmo, li estas la unua. Li ricevos librodonacon. Aktivaj estis ankaŭ Svetlana Konjaŝova, Viktor Alikin (Ruslando), Erkki Kemppainen (Finnlando), Hanna Skalska (Pollando). Dankon al ĉiuj!

Sed Vladimir ne plu ricevados librodonacojn, ĉar ekde ĉi tiu kajero li mem redaktas Mozaikon, kaj mi nur devos anonci la venkintojn de la novembra kaj decembra konkursoj.

Mi plej kore dankas ĉiujn, kiuj sendis al mi siajn respondojn kaj konkursaĵojn dum pli ol sep jaroj de mia redaktado de ĉi rubriko en Ruslanda Esperantisto kaj La Ondo.

Tatjana Kulakova

Krucvortenigmo

Vidu la bildon
Horizontale:

5. Ŝipestro (R); 7. Estimata ofico, asignita al iu; 8. Muzika komponaĵo (R); 11. Delikata, agrabla odoro; 14. Ordinara parolo ne aranĝita laŭ versmezuro; 15. Konjekto pri okazontaĵo, bazita sur difinitaj signoj (R); 16. Venena serpento; 17. Rapida malpliiĝo de la fortoj; 20. Plej altranga maroficiro (R); 22. Subita ŝanĝiĝo en la evoluo de malsano; 23. Aparato por suprenlevi personojn ĝis la diversaj etaĝoj de domo; 26. Tiu, kiu havas, en ordeno, gradon superan je tiu de oficiro; 27. La kvar semajnoj antaŭ Kristnasko; 28. Grado de boneco.

Vertikale:

1. Diametro interna de tubo; 2. Unu el la kvar emblemoj de ludkartoj; 3. Dividita aŭ disdonata parto de tutaĵo (R); 4. Peni trovi la elementojn de kombinaĵo aŭ kompleksaĵo; 6. Komenca parto de romano, kies intrigon ĝi enkondukas kaj klarigas; 9. Tuj kaj senprepare verki; 10. Saltotabulo (R); 12. Antaŭludo al muzika verko; 13. Longa mallarĝa sledo por malsuprengliti sur neĝo aŭ glacio (R); 18. Fiŝo vivanta en riveroj de Amazonio konata pro siaj akregaj dentoj; 19. Organizita taĉmento da laboristoj; 21. Rajdanto, portanta ordonojn aŭ depeŝojn; 24. Perdo de la vivo; 25. Brile lerta en sia arto.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 mar 2002.

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84) M (LOdE-86)

M

Malsato estas plej bona aperitivo.

Mi konas reformemulon, kiu proponis ŝanĝi en la gramatiko ĉion, kion li ne ellernis.

Mi ne emas al fina venko, mi ne ŝatus Esperante klopodi ĉe doganisto.

Mi ne ŝatas la propagandistojn de la angla lingvo. Precipe se ili pravas.

Mi neniam vidis tombon de nekonata generalo.

Mi preferas prezenti lin: “Li parolas Esperanton” ol “Li estas esperantisto”.

Mi renkontis tian samideanon, kiu ne havis iun ajn ideon.

Miaj sukcesoj estas efiko de laboro, diligenteco, inteligenteco; sukcesoj de aliaj — nur hazardo.

Mian gepatran lingvon parolas pli da homoj ol mi povas renkonti en mia vivo, sed mi ne volas paroli kun ĉiuj ili, kaj ne nur kun ili.

Milito: ludo de plenkreskaj viroj, en kiu mortas la soldatoj, ploras la virinoj kaj medalojn ricevas la generaloj.

Mokante iun vi mem povas iĝi ridinda.

Mono estas pli bona komunikilo ol lingvo; pafilo pli elokventas ol lango.

Miraklo pri nekompetenteco: plejmulto da kritikantoj de Esperanto ne konas la lingvon.

Niaj jubileoj kaj datrevenoj en 2002

Antoni Grabowski (145)

Ivan Ŝirjajev (125)

La Unua Libro (115)

Literatura Mondo (80)

1857. (Antaŭ 145 jaroj) Naskiĝis Antoni Grabovwski.

1862. (Antaŭ 140 jaroj) Naskiĝis Vasilij Devjatnin.

1872. (Antaŭ 130 jaroj) Naskiĝis Kabe (K. Bein) k Fjodor Postnikov.

1877. (Antaŭ 125 jaroj) Naskiĝis Ivan Ŝirjajev.

1887. (Antaŭ 115 jaroj) Aperis la Unua libro de L.L.Zamenhof. Naskiĝis Hector Hodler.

1892. (Antaŭ 110 jaroj) Naskiĝis Teo Jung, Ernest Drezen k Vilho Setälä. Oficiala registro de societo Espero (Peterburgo).

1897. (Antaŭ 105 jaroj) Naskiĝis Eŭgeno Miĥalski k Sándor Szathmári.

1902. (Antaŭ 100 jaroj) Fondiĝis Svisa E-Societo k Hungaria E-Asocio. Naskiĝis Lajos Tárkony k Vladimir Varankin.

1907. (Antaŭ 95 jaroj) Fondiĝis Brazila E-Ligo, Bulgara E-Asocio, E-Asocio de Finnlando, Internacia Scienca Asocio E-ista. Aperis la unua originala E-romano (Kastelo de Prelongo de H.Vallienne) k la Zamenhofa traduko de La Revizoro (Gogol).

1912. (Antaŭ 90 jaroj) Naskiĝis Albert Goodheir, Lorjak (J.-L.Mahé) k Tibor Sekelj. Mortis Johann Martin Schleyer.

1917. (Antaŭ 85 jaroj) Mortis L.L.Zamenhof k Emile Boirac. Ĉesis aperi La Ondo de Esperanto.

1922. (Antaŭ 80 jaroj) Ekaperis en Budapeŝto Literatura Mondo. La 3a Asembleo de Ligo de Nacioj oficialigis raporton “Esperanto kiel Internacia Helplingvo”. Kontrakto de Helsinki inter UEA kaj Centra Oficejo.

1927. (Antaŭ 75 jaroj) Aperis Historio de la lingvo Esperanto de E.Privat.

1932. (Antaŭ 70 jaroj) Naskiĝis Lee Chong-Yeong. Fondiĝis Internacio de Proleta E-istaro. Aperis Parnasa Gvidlibro k Sekretaj Sonetoj.

1937. (Antaŭ 65 jaroj) Naskiĝis Hans Bakker k Victor Sadler. Persekutoj kontraŭ e-istoj en USSR. Ekzekuto de Ernest Drezen k Eŭgeno Miĥalski. Aperis Verda koro de J.Baghy.

1947. (Antaŭ 55 jaroj) Fondiĝis Hispana E-Federacio. Ekaperis Esperanto en Skotlando. Suicidis Eŭgeno Lanti.

1952. (Antaŭ 50 jaroj) Fondiĝis Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo (CED). Per poemaro Kvaropo startis Stafeto. Fondiĝis E-Ligo por Norda Ameriko. Mortis Vasilij Jeroŝenko k Fjodor Postnikov.

1957. (Antaŭ 45 jaroj) La 6a Tutmonda Festivalo de Junularo k Studentoj en Moskvo.

1962. (Antaŭ 40 jaroj) Fondiĝis Komisiono pri Internaciaj Ligoj de Sovetiaj E-istoj k Belga E-Federacio. Mortis Edmond Privat.

1967. (Antaŭ 35 jaroj) Ekaperis Koncize. La unua Sovetia E-ista Junulara Tendaro (SEJT-9). Mortis Julio Baghy, Georgo Deŝkin, Johannes Isbrücker, Hans Jakob k Ferenc Szilágyi.

1972. (Antaŭ 30 jaroj) Fondiĝis Portugala E-Asocio.

1977. (Antaŭ 25 jaroj) Fondiĝis Ligo de Samseksamaj Geesperantistoj.

1982. (Antaŭ 20 jaroj) Fondiĝis Federacio E-to de Barato, Kolektiva E-Biblioteko, Urala E-Komitato (UEK) k Ekzakte. Aperis Iluzioj de Lorjak k sonkasedo de J.Valano Frandu Piron.

1987. (Antaŭ 15 jaroj) Festado de la centjariĝo de E-to. Rekorda UK-72 en Varsovio. Fondiĝis “Esperanto” Radikala Asocio. Mortis Ivo Lapenna.

1992. (Antaŭ 10 jaroj) Fondiĝis Ruslanda E-Asocio. UEA establis konton Espero. Mortis Lorjak.

1997. (Antaŭ 5 jaroj) La unua UK en Aŭstralio. Kompletiĝis E-versio de La Mastro de l’ Ringoj de Tolkien. Aperis Monumente pri Esperanto de H.Röllinger. Fondiĝis Koalicio de Neregistaraj Organizaĵoj por Internacia Lingvo.

Leterkesto

Ek de kiam mi ĉiumonate ricevas La Ondon de Esperanto, mi intencis skribi al vi, por diri kiel multe mi ĝuas legi ĝin. Mi esperas, ke post la translokiĝo al Kaliningrad, kiu estas urbo kiu longtempe interesas min, vi ĉiuj sentas vin nun ĉehejme en la Balta regiono kaj ke la translokiĝo bone kaj senprobleme glatis.

Mi deziras al vi ĉiuj longdaŭran sukceson ne nur por vi mem, sed kompreneble ankaŭ por La Ondo, kiu donas al ni tre interesajn, internaciajn artikolojn, leterojn ktp kiujn mi alte taksas, kaj bone elmontras la valoron de nia lingvo al la mondo. Mi aparte ĝuas la kontribuojn de Sergio Pokrovskij Diversaj ioj.

Ian Mac Dowall (Britio)

Dankon pro la laŭdo. La translokiĝo ĉiam donas problemojn, sed ni klopodegis fari ĉion eblan por ke niaj legantoj ne suferu pro tiuj problemoj, jam plejparte solvitaj. (LOdE)

Koran dankon pro la alsendo de la gazeto La Ondo de Esperanto, ĝi ne plaĉas al mi. De vialanda verkisto F.M. Dostojevskij mi estas leganta la libron Prestuplenije i nakazanije (Krimo kaj puno) en nederlanda traduko. Ĝi estas bela. De li mi legis krome la Idioton kaj aliajn verkojn. Mi legis librojn ankaŭ de Nikolaj Gogol kaj Lev Tolstoj, eĉ de Maksim Gorjkij.

Brigitta van der Arend (Nederlando)

Krimo kaj puno jam aperis en Esperanto, kaj nun ni planas reeldoni ĝin kiel la duan volumon en la kvinvoluma verkaro de Dostojevskij; kaj Idioto aperos kiel la tria volumo. (LOdE)

Por via rubriko Tribuno, en kiu antaŭnelonge oni diskutis pri “fiaskoj” de kelkaj planlingvoj, mi volus aldoni surprizan informon pri apero de “Lernolibro de Espa lingvo por esperantistoj”...

Leonid Daŝevskij (Ruslando)

Ni dankas pro la afabla sendo de la artikolo kaj alia materialo pri la Espa lingvo. Sed La Ondo ne disponigos sian spacon al la reformprojektoj de Esperanto kaj al novaj planlingvoj. Sed la reformemaj samideanoj kaj lingvoaŭtoroj povas informi en la rubriko Anoncetoj. (LOdE)

Dankon pro la daŭra sendado de La Ondo — bonega gazeto. Ni angloj alte taksas ĝin. Al ĉiu stabano de La Ondo mi sendas festsalutojn!

Albert H. Lindsay (Britio)

Frazoj

Literatura Foiro lanĉis antaŭ pli ol jaro tre interesan iniciaton: kompili la liston de la cent plej eminentaj esperantistoj. Mankis indiko pri la kriterio de la esperantisteco: tial Lev TolstojJules Verne povus esti indikitaj apud la belga movadestro Jaumotte, aŭ prezidento Franz Jonas apud la eksdungita Buller (kies nomo, post kelkaj jaroj, signifos ne pli ol tiu de f-ino Vermaas nuntempe).

Heroldo Komunikas. 2001: 149.

Mi emas kabei, kaj rakontos kial... De jaregoj mi ne plu provas varbi iun ajn per niaj kutimaj, duonfalsaj argumentoj. Same perdiĝis la emo iri al kongresoj (kie, post kvinjara partopreno, oni renkontas konstante la samajn vizaĝojn, la samajn gurditajn temojn) aŭ legi niajn revuojn kaj gazetojn. Mi ja admiras la lingvon esperanto; sed la afero esperanto, kiun mi lastatempe opiniis nobla hobio, nun, kiel hobio, oscedigas min. Mi fajfas pri la sorto de niaj institucioj aŭ pri la estontado de nia lingvo. La mondo, la tuta mondo kun ĉiuj siaj loĝantoj, montriĝas multe pli vasta kaj interesa: sufiĉas legi la unuan paĝon de grava nacilingva ĵurnalo en iu ajn tago de la semajno.

Jorge Camacho. Fonto. 2001: 250.

Ekzistas knaboj, kiuj en ĉiu Esperanto-renkontiĝo trovas novan knabinon, ofte komencantinon. Dum unu semajno ili amuziĝas kune, kaj li kredigas al ŝi, ke ŝi estas por li la unusola kaj unika, ĝis fino de la viv’. Ekzistas knabinoj, kiuj kredas je tio kaj enamiĝas. Sed post la renkontiĝo la kontakto iom post iom malaperas. Dum ŝi plu lin amas, li jam preparas sin por venonta renkontiĝo, en kiu li trovos venontan knabinon. Evidente, la knabino neniam plu partoprenos en Esperanto-aranĝo. Ĉu vi notis, ke en TEJO nur 30 procentoj de la membroj estas knabinoj?

Sjoerd Bosga. Kontakto. 2001: 5.

Anoncetoj

Sen Kontakto malfacilas kompreni la mondon

Kontakto estas la plej

  • vaste legata junulara gazeto
  • rekomendinda por komencantoj kaj instruistoj
  • bela kaj modernstila
  • diversa kaj amuza
  • interesa por ĉiuj

En 2002 Kontakto aperos 6-foje. Abonu rekte ĉe UEA/TEJO aŭ ĉe viaj kotizperantoj.

Provekzempleroj mendeblas en la Centra Oficejo de TEJO,

Nieuwe Binnenweg 176 NL-3015 BJ Rotterdam NETHERLANDS

Kaliningrad — Königsberg

Ĉi-jare La Ondo prezentos Kaliningradan regionon.

Ĝi estas la plej okcidenta kaj la plej nova regiono de Ruslando, kiu ricevis ĝin laŭ la decido de la Potsdama Konferenco (1945), dispartiginta Orientan Prusujon. La teritorio de la regiono estas 15,1 mil km². En ĝi loĝas ĉirkaŭ 930 mil homoj.

Kaliningrada regiono altiras amason da turistoj pro la milda klimato, belaj strandoj, sukceno kaj Kurŝa terlando.

Nian fotoprezenton ni komencas de la ĉefa urbo de la regiono, Kaliningrad, pli bone konata kiel Königsberg. La fortikaĵon kun tiu nomo fondis kruckavaliroj en 1255. Kvankam dum la Dua Mondmilito kaj sub la komunisma regado la urbo estis forte damaĝita, oni povas vidi en ĝi plurajn malnovajn konstruaĵojn, ankaŭ la faman Katedralon (sur la kovrilpaĝo) ĉe kies muro estas la tombo de Kantio.

Sur la fotoj de Jelena Ĉepinoga:

  • Artgalerio ĉe la Pordego de Friedland
  • Pupteatro
  • Kulturpalaco de maristoj (ĉi tie ĵus okazis la Zamenhofa Semajnfino)
  • Ŝipoj en la haveno

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. №2

Redakcie

Unu malgranda novaĵo de la komenco de la jaro apenaŭ tuŝis la atenton de la publiko: la ŝafino Dolly malsaniĝis. Nura bagatelo. Ĉu ĝi meritas eĉ rimarkon? Unuflanke — ne, ĉar temas pri iu ŝafo. Certe, se temus pri iu princino, iu prezidento — la demando estus superflua. Ĉiu scias, kiun kaj kian atenton altiras ajna intima bagatelo el la vivo de princoj kaj prezidentoj. Aliflanke, ĉu la ŝafino Dolly ne estis lastatempe preferata heroino de nia scienc-fikcia romano? Ĉu ne tiu alĥemia besto nutris nian nostalgion pri miraklo kaj samtempe ekscitis malbonan antaŭsenton pri iu biologia kataklismo? Jes, ĝuste ĝi. Sed ĉiu romano havas sian finon, kaj Dolly nun postiras la vojon de miloj da personoj de la homa komedio.

Ve, ni facilmense perdis la atenton en la momento, kiu prezentas por ni precipan intereson. La malprospera Dolly malsaniĝis je iu senila disfunkcio. Verŝajne, la juna besto heredis la maljunon de sia klona ĉelo. Unu simila simpla fakto povas bloki la artefaradon de homoj pli efike ol iuj ajn leĝoj kontraŭ la klonado de homoj. La novaĵo ne estas granda sensacio. Sed ĝi estas averto. La logiko de procesoj dominas en nia ĉiutageco super la logiko de nia racio. La ŝafo povus ne kapti malsanon, — do oni ekhavus pli frapan novaĵon en la plenumo de homo.

Homoj kaj ŝafoj. Amaso da paraleloj tuj sieĝas la menson. Iam en Britujo “la ŝafoj manĝis la homojn”. Tia estis la logiko de la proceso. Dum la sekvaj jarcentoj foje la homoj sukcesis kontraŭstari la fluon de la eventoj. Bedaŭrinde, la vojo de la klonado ne ŝajnas favora por la homoj. “La postuloj de la merkato”, kiuj determinas ĉion — de la gusto de la pomo ĝis la formulo de la futbala mondpokalo — jam aperigis genetikan ekzotikon en la formo de animal-vegetalaj kombinoj. La postuloj de la merkato de transplantaĵoj igas aperi la artefaradon de homoj — por ilin distranĉi en korperojn. Kiel vi memoras, ĉio ĉi fariĝas sub korekta humana preteksto: oni ne planas tranĉi konsciajn individuojn, plu — oni planas helpi la malsanulojn kaj mutilitojn, kaj plu — la klonado ja haltigus la kriman komercon je la homaj organoj (ĉi-lasta prosperas aktuale en Ruslando, kie milionoj da senhejmaj infanoj kaj adoltoj riskas esti murditaj kaj dispecigitaj por la medicinaj celoj).

Kiel al vi plaĉas tia humanismo? Oni enkondukas laŭleĝan distranĉon por likvidi la kriman. Probable vi trovos tion neebla kaj honta; do mi memorigas al via konsidero la precedencon de Nederlando, kie oni legalizis la eŭtanazion, t.e. oni likvidis la krimon transbaziginte ĝis sur la leĝan grundon.

Vere alĥemia transformo survoje de fabelo al vivo: artefarita ŝafo sin turnis pli al la realo ol iu ajn natura princo. De tio sekvas, ke sur la listo de la publika intereso la nomo Dolly indas stari antaŭ la nomo de Charles.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝa foto estas sonorilturo en la ĉefurbo de Litovio. Pro ĉi tiu foto Robert Kamiński (Pollando) ricevis la trian premion en nia Internacia Fotokonkurso.

Demokratio kiel aktiviga forto

En januaro ni informis, ke Osmo Buller estas proklamita La Esperantisto de la Jaro 2001. La laŭreato afable konsentis respondi al niaj demandoj.

LOdE: Kiel impresis vin la informo, ke vi iĝis la Esperantisto de la Jaro?

OB: Ĝi kompreneble tre ĝojigis min, des pli ĉar ĝi venis ĉe la fino de mia dungoperiodo ĉe UEA. Ĝi eĉ impresis iel konsole, ĉar mia lasta jaro estis samtempe la plej malfacila kaj peza el ĉiuj.

LOdE: La internacia elektantaro honorigis vin pro la sukcesa kaj rezultoriĉa deĵoro en Roterdamo, interalie pro la Gazetaraj Komunikoj, kiuj atingas rekte aŭ per aliaj informiloj praktike la tutan esperantistaron kaj pro la vizitoj al Ĉinio kaj Litovio. Bonvolu komenti tiujn du aferojn.

OB:Gazetaraj Komunikoj naskiĝis en majo 1998. Unue mi fakte intencis lanĉi internan informservon por komitatanoj, ĉefdelegitoj kaj perantoj de UEA pri la praktika funkciado de UEA kaj precipe de la Centra Oficejo, ĉar mi ĉiam sentis kiel grandan ĝenon la nesufiĉan informitecon de tiuj kernaj funkciuloj. Poste devis sekvi renasko de la iama Internacia Gazetara Servo de UEA por la E-gazetaro kaj ekstera publiko. Mi tamen konkludis, ke la laborforto ne sufiĉas por dece funkciigi ambaŭ, tiel ke GK fine naskiĝis kiel ilia miksaĵo. Mi kredas, ke almenaŭ la informado inter esperantistoj pri la agado de UEA fariĝis pli efika, sed pri la ekstera informado restas ankoraŭ multo por fari. La sukceso de miaj vizitoj al Ĉinio kaj Litovio tute ne estas nur mia merito, ĉar mi estus povinta fari nenion sen la preparlaboroj de la lokaj movadanoj. Mi volas aparte elstarigi la viziton al Litovio, kie mi renkontis pli da altranguloj ol dum ĉiuj miaj aliaj UK-esploraj vizitoj kune, kaj mia restado estis vaste raportata de amaskomunikiloj. Tio estas unuavice merito de Povilas Jegorovas.

LOdE: Ĉi-jare la plej legata teksto en Esperantujo verŝajne estis via demisia deklaro. Ĉu nun, kelkajn monatojn poste, vi farus ŝanĝojn en ĝi, se tempomaŝino reportus vin al la julia Zagrebo?

OB: Tiu deklaro ne estis origine celita por publiko, sed ĝi estis adresita nur al la Estraro de UEA, kiu aparte petis min surpaperigi la kialojn de mia demisio. Poste la Estraro plu sendis ĝin al la komitatanoj — prave, ĉar ili postulis klarigon de la Estraro pri la demisioj de mi kaj miaj kolegoj. Mi iom pentas, ke mi ne faris apartan publikan deklaron, kiu evidente estus iom alimaniere vortumita ol dokumento celita por internaj bezonoj, kvankam ĝia esenco kompreneble ne povus esti malsama. Tamen, la fakto ke ĉiuj tri demisiaj leteroj “likis” eksteren kaj aperis eĉ en klubaj bultenoj, estas iom nekutima pruvo pri la vere grava rolo de UEA en Esperantujo.

LOdE: Kiel vi nun ĉe via foriro retrorigardas vian vivon en Roterdamo?

OB: Kiel mi diris ankaŭ en mia demisia letero, mi foriras almenaŭ 2-3 jarojn pli frue ol mi origine planis, kaj sekve mia laboro multrilate restis nefinita kaj la realigo de pluraj planoj eĉ ne povis esti komencita. Mi tamen estas kontenta ekzemple pri tio, ke mi povis kontribui al financa ekvilibrigo de la Asocio, al la vigligo de la eldona agado kaj, antaŭ kelkaj jaroj, al la savo de la oficialaj rilatoj de UEA kun UN kaj Unesko. Mi nepre devas mencii ankaŭ la stabilan kaj efikan funkciadon de la CO — laŭ iuj la CO funkciis eĉ tro efike — kaj mia plej granda perdo nun estas disiĝo de miaj multjaraj gekolegoj.

LOdE: Ĉu vi antaŭvidas, ke vi povos daŭrigi la realigon de viaj nefinitaj planoj, ne plu laborante en Roterdamo?

OB: Tion mi ne antaŭvidas, ĉar en mia nova laboro kiel direktoro de la literatura Päätalo-Instituto en Finnlando, mi verŝajne sekvos mian principon dediĉi sin samtempe nur al unu afero. LOdE: Ĉu laŭ viaj spertoj UEA bezonas iajn reformojn?

OB: La demokratio en UEA devus esti plifortigita. Unue, individuaj membroj nun elektas nur dekonon el la membroj de la Komitato, kvankam el la tuta membraro de UEA ili estas unu triono. Anstataŭ la nuna regulo, laŭ kiu oni elektas po unu komitatanon B por ĉiu komencita milo da individuaj membroj, oni povus elekti po unu por ĉiuj 500 membroj. Due, nun la Estraro gvidas la Komitaton funkciante kiel ĝia prezidio, kio ne konformas al la spirito de demokratio. La Komitato devus kontroli la agadon de la Estraro sendepende, sed nun la Estraro mem gvidas sian propran kontroladon, kio en la praktiko paralizas la superan organon de UEA. Necesas ke la Komitato kaj Estraro havu malsamajn prezidantojn. Mi kredas je demokratio kiel aktiviga forto: ju pli la individuaj membroj ĝenerale kaj komitatanoj aparte sentos, ke ili mastras sian Asocion, des pli aktivaj ili certe fariĝos.

LOdE: En Zagrebo UEA ricevis novan laborplanon. Ĉi vi atendas de ĝia realigo bonajn fruktojn?

OB: Mi emas al pesimismo, ĉar ni faris jam tiom da planoj, kiujn ni poste rapide forgesis. En Zagrebo la Komitato forgesis tuj ĉe la elekto de nova Estraro, ke unu el la bazaj celoj de tiu plano estas plijunigo de nia aktivularo, kaj elektis Estraron kun averaĝa aĝo 10 jarojn super tiu de la antaŭa Estraro, kiam ĝi estis elektita. La Komitato devis mem doni bonan ekzemplon pri tio, ke la laborplano estu prenita serioze. Tio denove montris, ke la Komitato estas paralizita, pro kio eĉ en la elektado de la Estraro ĝi ne estis sufiĉe veka.

LOdE: Preskaŭ samtage kun via laŭreatiĝo estis anoncita la rezulto de la balotado por la Senato de la Esperanta Civito. Kiun opinion vi havas pri ĝi?

OB: Mi trovas ĝian bombastan veston malplaĉa kaj eĉ ridinda. Kvankam ĝi finfine restos nur marĝena fenomeno, ĝi ja ĝenas per siaj ekscesoj kaj per la paranoja ĉikanado pri UEA fare de iuj ĝiaj protagonistoj. Mi esperas, ke pli prudenta sinteno al UEA tie tamen baldaŭ superregos. Cetere, kun intereso mi notis, ke la partoprenaktiveco en la balotado de la Civito estis konsiderinde malpli alta ol en la balotado pri la komitatanoj B de UEA.

LOdE: Kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus, ekzilote al neloĝata insulo?

OB: Unue, En barko senpilota por povi ĝui tie la tutan verkaron de William Auld kaj ne nur La infana raso. Due, Malvivaj animoj de Gogol, ĉar ĝi obstine fascinas min ekde mia lerneja aĝo kaj mia amiko prizorgis ĝian Esperantan eldonon. Trie, Esperanto en perspektivo por havi memorapogilon por rezonado pri la afero, al kiu mi dediĉis min sur la kontinento.

Esperantujo festas la Tagon de Zamenhof

... en Bjalistoko

15-17 dec omaĝe al la 142a naskiĝdatreveno de Ludoviko Zamenhof en lia naskiĝurbo Bjalistoko okazis tritaga aranĝo. En la urbocentro, ĉe la monumento de Ludoviko la urbestro kun esperantistoj metis florojn kaj bruligis 142 kandelojn.

Pri Japanio kaj la japana E-movado, montrante lumbildojn prelegis prof. Teresa Nemere el Toruń. Diskuton pri bezono de komuna lingvo en la hodiaŭa mondo gvidis Joanna Filipowicz Choroszucha kaj Nina Pietuchowska. Pri heredaĵo de Zamenhof parolis Jarek Parzyszek. Okazis renkontiĝo kun ĵurnalisto Roman Dobrzyński kaj la promocio de lia nova libro, Strato Zamenhof, poste esperantlingva diservo dum kiu la koruso Kantylena kantadis liturgion en Esperanto.

En la kulturdomo pli ol 100 personoj spektis E-koncerton de Kantylena kaj grupo Trio. La okkilograma naskiĝtorto estis farita de nia sponsoro kiel malfermita libro kun la surskribo “142a naskiĝdatreveno de Ludoviko Zamenhof”.

Kadre de la festo, en la pitoreska urbeto Tykocin (30 km de Bjalistoko), ni komune serĉis spurojn de Marko Zamenhof — la patro de Ludoviko.

La plej grava punkto de nia aranĝo estis festa kunveno de la Bjalistoka Urbokonsilantaro omaĝe al la “Bjalistokano de la XXa jarcento” — Ludoviko Zamenhof. Prelegis prof. Hanna Konopka — direktorino de la Historia Instituto de Bjalistoka Universitato kaj eksprezidantino de Fondumo Zamenhof.

Roman Dobrzyński montris sian novan filmon Ludovikoj en Brazilo kaj Kantylena kantis en Esperanto. En la grandega koridoro ni montris la ekspozicion pri Esperanto: mono, medaloj, poŝtmarkoj, libroj, turismaj broŝuroj. Ĉiuj partoprenantoj ricevis belegajn verdajn ventmuelietojn kun surskribo “Esperanto Bjalistoko”.

La grandegan ĉambron plenigis gastoj, ne nur esperantistoj. Ĉiuj interesiĝis pri la programo. Ilia scio pri Ludoviko kaj pri lia pasio pligrandiĝis kaj ni esperas ricevi diversajn subtenojn en nia venonta E-agado.

Kiam la emocioj ligitaj kun la organizado jam estis for, venis la tempo por pripensoj. Kia estus “la Esperantujo sen krokodiloj”?

Ni rakontadas pri la granda, Esperanta familio. Ĉiu aranĝo estas por mi E-familia kunveno. Al la familio apartenas tiuj kiuj bonege parolas en Esperanto, sed ne venas, ĉar enuas en la konata socio. Aliaj pro manko de tempo partoprenas nur matenmanĝon. En ĉiu familio estas familianoj, kiuj “ne metas piedon sur la teron”, skribante sciencajn verkojn pri la venko de ... kaj pri bezono forigi la krokodilojn. Daŭras komuna lamento pri manko de aktivuloj kaj malforteco de E-kluboj.

Ĉi-okaze mi deziras saluti bjalistokajn krokodilojn. Ili estas la plej solidaj membroj de nia loka Esperantujo. Dank’ al ili nia belega klubejo vivas. Ni kune ludas briĝon, ŝakojn, rigardas videofilmojn pri Esperanto, vojaĝas lande kaj eksterlande por partopreni E-aranĝojn. Mi estas certa, ke la kutimajn merkredajn kunvenojn partoprenos ĉiam dekkelkaj personoj eĉ se ne estas antaŭvidita konkreta temo, ĉar homoj kiuj venas, ŝatas unu la aliajn. Ĉu Ludoviko ne revis, ke homoj, sendepende de ...?

En 2001 mi partoprenis aranĝon, dum kiu oni diskutis “Ĉu krokodilo povas esti membro de la klubo?” Kompreneble — ne, estis ĝusta respondo. Mi ne protestis kaj sidis senvorte, hontante paroli kaj probable pro tio mi hontas ĝis hodiaŭ.

Karaj, ĉu el via familio oni eliminas iun, kiu ne scipovas ellerni matematikon? Mi konsentas, ke matematiko estas necesa, tamen ĝi estas por kelkaj tro malfacila por ellerni. Permesu al la krokodiloj vivi en la familio. Ili ja akceptas la ideon de doktoro Esperanto sed malgraŭ tio ne sukcesas ellerni Esperanton.

Dezirante, ke ĉiuj gekursanoj de viaj bazaj kursoj restu en via E-familio, eĉ se ili ne progresas

Ela Karczewska dumviva krokodilino prezidantino de BES

... en Malto

(Nun) Festante sian 40-jariĝon (26 dec) Malta Esperanto-Societo invitis esperantistojn sendi poŝtkartojn kun gratulmesaĝoj, kaj samtempe partopreni konkurson. Pli ol 100 esperantistoj partoprenis. Jen la 3 lotumitaj partoprenantoj kiuj ricevos premie librojn pri Malto: Veronica Ascadi (Hungario); Ian MacDowall (Britio); kaj Esperanto 3000 (Belgio).

La aranĝoj por festi la 40-jariĝon de la Societo finiĝis per Zamenhofbankedo, en kiu partoprenis 54 esperantistoj kaj amikoj, inter kiuj du eksterlandaj esperantistoj: s-ino Fukiko Mashimo (Japanio) kaj s-ro Touko Niemi (Finnlando).

... en Odeso

15-16 dec en Odeso kunvenis esperantistoj el kelkaj ukrainiaj urboj por la Odesaj Zamenhofaj Tagoj.

Interalie, okazis koncerto en la Kverka salono de la Domo de Sciencistoj kaj demonstrado de filmo en Esperanto pri Dnestro. Sed la plej interesa programero estis konatiĝo kun la Odesaj katakomboj, kie dum la dua mondmilito estis partizanoj.

Olga Gribovan

... en Udmurtio

Nun Esperanto estas instruata al 32 diversklasaj lernejanoj de Iĵevsk (ĉefurbo de Udmurtio, Ruslando).

Okaze de la Zamenhofa Tago E-klubo Verda Elefanto en Iĵevsk okazigis festan kunvenon, kiun partoprenis klubanoj kaj gepatroj de junaj lernantoj. Funkciis ekspozicio de libroj, revuoj, fotoj kaj esperantaĵoj. Bronislav Ĉupin prelegis pri la vivo kaj agado de Zamenhof. Poste okazis koncerto kun partopreno de ĉiuj klubanoj.

Bronislav Ĉupin

... en Cheste

Kiel kutime, 15 dec la valenciaj esperantistoj kuniĝis por festi la datrevenon de la naskiĝo de Doktoro Zamenhof, ĉi-jare en la vilaĝo Cheste.

La antaŭan tagon okazis prelego por ĝenerala publiko en publika lernejo. Sabate okazis la kutima renkontiĝo, unue ĉe la memortabulo de la strato Doktoro Zamenhof, por fari kelkajn memorfotojn (vidu ĉi-dekstre), kaj poste en restoracio por konvene kaj en agrabla etoso festi tiun okazintaĵon, kun ĉeesto de trideko da samideanoj.

Augusto Casquero

... en la Kvinpetalo

10-15 dec en la E-Centro Kvinpetalo (Francio) okazis konferenco pri Gaston Waringhien omaĝe al cent jaroj de lia naskiĝo kaj dek jaroj de lia morto.

La ĉefprelegisto estis profesoro Michel Duc-Goninaz kiu bone konis Gaston Waringhien. Li vive kaj klere prezentis la multflankajn aspektojn de la verkaro de la elstara esperantisto. Dum sia tuta vivo Waringhien estis fama leksikologo, aŭtoro de vortaroj, gramatikisto, eseisto, poeto, talenta tradukisto el pluraj lingvoj, kaj ... humuristo. La valora poeto estas malpli konata ol la eseisto ĉar li verkis pseŭdonime.

Pierre Royer konatigis al ni, kiel Waringhien kapablis vivigi flandran pentraĵon kiun li aparte ŝatis, kaj Georges Lagrange per komparo de tradukoj de famaj poemoj detale analizis la tradukarton kaj la poeman teknikon. Thérèse Pinet prezentis anekdotojn pri nia fama samideano kies humuro neniam mankis. Legado kaj analizo de verkoj varmigis la korojn de la partoprenantoj dum ekstere ekregis vintra frosto.

Lia foto konstante rigardis nin de la muro super la biblioteko kiun li donacis al Kvinpetalo.

Dank’ al la riĉa programo kaj la bonaj manĝoj, zorge preparitaj de Suzanne Bourot kun helpantinoj, la dudeko da partoprenintoj estis regalitaj spirite kaj korpe. Ĉio kontribuis al la frateca etoso de tiu aranĝo kaj de la Zamenhofa bankedo kiu brile kronis tiun fekundan semajnon.

Maurice Sujet

... en Tajvano

Je la Tago de Zamenhof por konatiĝi kun Esperanto kaj provi lerni ĝin kunvenis 38 homoj el tre diversaj aĝoj kaj nacioj en sud-tajvana urbo Ping Tung. Ili ĝuis prelegojn de usonaj esperantistoj, Grego Kay kaj David Bell, nun loĝantaj en Tajpeo, kiuj rakontis pri siaj spertoj; lernis bazan E-gramatikon ĉe Wen Kuo, tajvan-devena kanadano; konversaciis kun Reza, iranano loĝanta en la urbo dum unu jaro; vizitis E-ekspozicion kaj fine ludis Bingon por gajni E-lernolibrojn kaj vortarojn.

Post la festo oni vespermanĝis en proksima restoracio kaj diverslingve babilis i.a. pri Zamenhof, kies sespaĝa biografio antaŭ nelonge aperis en fama enciklopedio por tajvanaj infanoj.

Kelkaj aliĝis al nova kurso kiu, paralele kun jama kurso, komenciĝis la postan sabaton.

Nuntempe en la urbo kaj ĉirkaŭe Reza gvidas kelkajn kursojn. Li planas okazigi E-kurson en la lernejo, kie li instruas la anglan al ĉ. 400 studentoj en ok kursoj, kaj kie okazis la Zamenhof-festo kun subteno de la direktoro kaj kelkaj instruistoj, inter ili kelkaj lernantaj Esperanton.

Reza Kheir-khah

... en Tiĥvin

20 dec en la E-klubo de Tiĥvin (Ruslando), okaze de la Tago de la Libro okazis libroekspozicio kaj librovendejo. Grupo de komencantoj scenigis rusan fabelon Bulpano. Tri spertulinoj prezentis kantojn. Vera Kandalinskaja ĝuigis la aŭskultantojn per romancoj en la franca lingvo. La plej aktivaj klubanoj ricevis donace antaŭ nelonge aperintan diskon kun kantoj en Esperanto.

Zoja Kaĉalova

... en Uralo

Kiel kutime, 16 dec esperantistoj el Jekaterinburg kaj Niĵnij Tagil renkontiĝis en turisma centro Junitur (Jekaterinburg) okaze de la Zamenhofa Tago. La aranĝon prezidis Viktor Kudrjavcev; interalie, li gvidis kvizon pri la vivo de Zamenhof. Raja Jafasova prelegis pri Zamenhof, kaj Vladimir Terjoĥin rakontis pri la okazintaj kaj okazontaj aranĝoj en Esperantujo. Post la oficiala parto okazis vigla interkomunikado, kiun agrabligis teumado kaj vintrinkado.

Vladimir Vyĉegĵanin

... en Ivanovo

15 dec en la E-klubo de Ivanovo (Ruslando) okazis festa kunveno. Ĝin partoprenis 26 personoj, inter kiuj ĉina esperantisto, d-ro Wang Huai Yu. Pri Zamenhof rakontis denaska esperantistino Maja Loskutova. La solena parto de la kunveno finiĝis per la “ceremonio de klubaniĝo”.

Mirindaĵo por la “tradicie fianĉina urbo” — 6 junuloj aliĝis al la E-klubo (vidu sur la suba foto). Ne mankis gajaj lingvaj konkursoj kun spritaj scenaĵoj. La amikeca teumado kaj babilado kronis la memorindan vesperon.

Tatjana Loskutova

Refoje en IF

De 27 dec ĝis 3 jan en Magdeburgo (Germanio) okazis la tradicia 18a Internacia Festivalo. La Festivalon partoprenis pli ol ducent geesperantistoj kaj ties familianoj el ĉ. 20 landoj — de Ruslando ĝis Brazilo.

Por la kadra temo “Unu mondo — kvin kontinentoj” tre interesajn prelegojn prezentis dudek diverslandaj kompetentuloj, i.a. d-ro Werner Bormann (Germanio) kun prelegociklo “Tutmondiĝo”. Krom tio okazis amaso da tradiciaj kaj novaj programeroj, do, ĉiumomente, krom vesperoj, la partoprenantoj devis elekti inter tri-kvar efektive saminteresaj aranĝoj — prelegoj, ludoj, danc- aŭ kuirartaj kursoj. Kaj ne malgravas, ke post la dudekunua ĉiujn dezirantojn bonvenigis la plej esperanta drinkejo, la fama Knajpo.

Magdeburgo prezentas apartan intereson por promenanta turisto kun siaj ĉarmaj stratoj, monumentoj, muzeoj — do, dezirantoj ĝuis multajn traurbajn promenojn kaj ekskursojn. Okazis ankaŭ tuttaga ekskurso al Wittenberg, la urbo, kie agis Martin Luther.

Ni ĝuis la koncertajn vesperojn kaj certe la Novjaran Silvestran Balon, kiam la Novjaro venadis al ni kvarfoje: komence la rusa, poste — litova, mezeŭropa kaj brita. Ne restis jam forto por festi la usonan kaj brazilan.

Jam la trian fojon mi partoprenas tiun ĉi brilan renkontiĝon, ĉiufoje trovante multon novan por mi. Kion do mi diru pri tiuj, kiuj ne rifuzas veni ĉi tien dum dek, dek kvin aŭ eĉ dum dek ok jaroj por renkonti la Novjaron en la rondo ne nur amika, sed jam preskaŭ familia. Cetere, multaj partoprenantoj venas kutime tutfamilie al la Internacia Festivalo.

Do, mi volas esprimi koran dankon al la konstanta organizanto kaj animiganto de ĉiuj dek ok Internaciaj Festivaloj, Hans-Dieter Platz, pli konata al la IF-anoj kiel HDP, kaj diri, sen troa agitado, ke mi nepre strebos veni al la 19a IF.

Irina Galicina

Kultur-Centro Lichtenberg

Post longa serĉado kaj kelkfojaj malsukcesoj dum aŭkcioj Johano Pachter kaj Peter Kühnel nun komune aĉetis loĝdomon en Lichtenberg. Ĝi situas proksime al la stacio Lichtenberg, bone atingebla ankaŭ por eksteruloj.

Ĝi enhavas ses loĝejojn en tri ebenoj, de kiuj unu estas luita. En la korto troviĝas duebena dometo kun multe da spaco por kunvenoj, kursoj, biblioteko, arkivo ...

La domo ĝenerale estas en bona stato, antaŭ ĉ. 15 jaroj elspezige renovigita. Ĝia fasado konsistas el vidbrikoj malhelruĝaj kaj kornicoj ĉirkaŭ la fenestroj. Ankaŭ ĝi estas en bona stato kaj aspektas bele.

Laŭ nuna plano tie baldaŭ loĝos Johano Pachter kaj la GEJ-oficejo havos sian oficejon en unu de la teretaĝaj loĝejoj. Aliaj loĝejoj estos ofertitaj al berlinaj Esperantistoj. Tiel ĝi eĉ sen pliaj planoj pri kunvenoj daŭre estos iel Esperanto-domo.

Johano kaj Peter jam parte grandioze planas la estontecon de tiu ĉi objekto. Ankaŭ ŝanĝ- kaj aldonkonstruadoj ŝajnas eblaj. Sed certe necesos dum la proksima estonteco multe da puriga, ordiga kaj renoviga laboro, precipe en la korta domo. Intertempe jam okazis inaŭgura festo kun multaj Berlinaj kaj eĉ eksterlandaj gastoj.

Beate Mielke

Jubilea ĈESAT

8 dec 2001 okazis en Urba muzeo de Ústí nad Labem (Ĉeĥio) jubilea 20a Ĉeĥa-Saksa Tago. Komence ĉiuj omaĝis per unuminuta silento s-ron Václav Vanc pli maljuna, kiu mortis vespere la 7an de decembro 2001.

Antaŭtagmezon plenigis la prelega matineo. Siajn prelegojn prezentis Norbert Karbe (Germanio): Pri la historio de ĈESAT; Hans Joachim Giessner (Germanio): Mia esperanta vivo kaj esperanta tradukado; Jiří Laube (Ĉeĥio): Lingva problemo; Magdaléna Fejfičová (Slovakio): Miaj travivaĵoj dum la ekskurso Brazilon, Josef Kříž (Ĉeĥio): La rivero Elbo — nia ligilo en Eŭropon.

Post komuna tagmanĝo en hotelo Palace sekvis libera interbabilado en simpatia historia muzea medio ĉe kafo, teo kaj vino kun gustumado de specimenoj de kristnaskaj sukeraĵoj plejparte el kuirejo de partoprenantoj.

La distran kulturan programon malfermis prof. Novobilský per rememoro pri Zamenhof, al kiu estis dediĉita parto de la aranĝo. Poste kantis famajn operariojn, klasikajn kaj kristnaskajn kantojn Miroslav Smyčka kaj Kateřina Kudlíková. Sole violonĉelis 13-jara Vojta Urban. Ĉiujn pianakompanis lia patro Václav Urban. Věra Novobilská deklamis. La kulturan programon fermis baleto, kiun prezentis juna baletistino Štěpánka Vacková.

-ijk-

La Konsulo kunvokas la Parlamenton

(HeKo) Konsulo Walter Żelazny oficiale kunvokas la unuan sesion de la Parlamento de la Esperanta Civito, konsistanta el du branĉoj: Forumo kaj Senato.

La Forumo (pariteta asembleo de la establoj aliĝintaj al la Pakto) kunvenos 23 feb matene. En la tagordo situas interalie la akcepto de la novaj aliĝpetoj, la starigo de komisiono propononta la internan Foruman reglamenton, la elekto de la arbitracia instanco (Kortumo) por 2002-2003, la proklamo de la elektitaj senatanoj. La Forumaj laboroj finiĝos per la alparolado de la Konsulo. Tiu tagordero estas samtempe la unua de la Senata sesio.

La Senato (19 civitanoj elektitaj per sekreta baloto de la voĉrajtaj individuaj establanoj) kunvenos la 23-24 feb tuj post la Forumo. En la tagordo situas, krom la inaŭgura alparolado de la Konsulo, la unuaj leĝproponoj — unuavice tiu pri la Registra Instanco, esenca por akiri la civitanecon. Estas antaŭvidita ankaŭ la prezento de la Kapitulo (Civita estraro), laŭ propono de la Konsulo.

Vintraj Tagoj en marto

La Vintraj Tagoj de la Esperanto-Asocio de Finnlando okazos 23-24 mar 2002 en Mikkeli, kiu estas la ĉefurbo de la gubernio Orienta Finnlando.

La programo de la Vintraj Tagoj koncentriĝos ĉi-foje al literaturo. La Esperanta literaturo estas grava elemento en la lingvo. Ĝi ankaŭ estas la plej evoluinta parto de nia kulturo. Vi aŭdos poemojn, ankaŭ kantitajn poemojn, prezentojn, prelegojn kaj vi mem povos prezenti vian plej ŝatatan Esperantan libron. Kunprenu libron kaj ekvojaĝu en la literaturan mondon! Nia literatura ĉefĉiĉerono estos Aleksander Korĵenkov, eldonisto kaj redaktoro el Ruslando.

La loko de la aranĝo estas Suomen Nuoriso-opisto (Paukkulantie 22, 50170 Mikkeli). Loĝado estas en unu- aŭ dulitaj ĉambroj kaj la prezo inkluzivas matenmanĝon. La kunvena paketo krome inkluzivas du lunĉojn, du kafojn kaj simplan vespermanĝon. La aranĝo komenciĝos per lunĉo sabate kaj finiĝos per kafo dimanĉe ĉ. la tria posttagmeze. Dimanĉe antaŭtagmeze okazos la jarkunveno de la asocio. Eblas ankaŭ alveni jam vendrede sed necesas antaŭanonci tion plejeble frue.

Sabato: 12h00 Lunĉo. 13h00 Malfermo kaj prelego(j). 15h00 Kafo. 15h30 Prelego(j). 17h00 Kunvenoj. 19h00 Vespermanĝo. 20h00 Distra vespero.

Dimanĉo: 9h00 Matenpreĝo. 9h30 Kontrolo de rajtigiloj. 10h00 Jarkunveno de EAF. 12h00 Lunĉo. 13h00 Prelego(j). Estraro respondas. 14h30 Kafo.

Bv. aliĝi ĉe EAF (Siltasaarenkatu 15 C 65, 00530 Helsinki).

Anna Margareta Ritamäki

Kanado parolu en Esperanto

Radio Kanada Internacia (RKI) estas la oficiala voĉo de Kanado eksterlande. Nuntempe RKI esploras la eblecon aldoni novajn lingvojn al la jam ekzistantaj angla, araba, franca, hispana, kantona, mandarena, ukraina, rusa en ĝiaj elsendoj.

Kanadaj esperantistoj komencis kampanjon por ke RKI elsendu rete en Esperanto. Ni kredas ke se ni ricevos apogon de la tuta mondo estos pli da ŝanco sukcesi. Ni invitas ĉiujn esperantistojn rete subskribi la petleteron je tiu adreso: www.chez.com/rki.

Normand Fleury prezidanto de E-Societo Kebekia

Al la maldekstra flanko de Sejno

Instalita de pli ol 60 jaroj en la dudeka distrikto de Parizo, SAT-Amikaro aranĝas novan sidejon en la dek-tria distrikto, proksime al la Placo de Italio kaj la Granda Biblioteko de Francio. Miloj da personoj tiel vidos ĉiutage, kaj ankaŭ dum parto de la nokto, la vorton Esperanto kun ties signifo de la bulvardo Vincent Auriol (eksprezidento de Francio kaj amiko de Esperanto) kaj de la metrolinio “Nation — Etoile”, je kelkaj dekoj da metroj de la metrostacio “Nationale”, ekstertunela tiuloke.

La neceso de spaco pli vasta kaj pli taŭga por la kunvenoj, por la organizado de kursoj, staĝoj de la internacia lingvo Esperanto, kondukis la asocion al serĉado de lokalo pli adaptita al ĝiaj bezonoj por pli kontentigi la mendadon. Eblos akcepti dudekon da lernantoj, staĝanoj aŭ seminarianoj. Memserva restoracio situas je apenaŭ dek minutoj piede. Tute proksima estas la ĉina kvartalo. La alternativo kiun proponas Esperanto, kiam la kono de pluraj lingvoj, inter kiuj la angla, ne sufiĉas, restas ĉiam motivo por ĝin lerni.

Henri Masson

Kurte

La retejo de Sveda E-Federacio registris 1 037 966 vizitojn dum 2001. (Nun)

E-to estos denove parolata en la Eŭropa Parlamento kadre de Euroscola 19 mar k 17 apr 2002. (Esperantolehti)

Opinisondo inter 411 lernejanoj k studentoj en La Roche-sur-Yon (Francio) evidentigis, ke 52% rigardas universala la anglan lingvon k 12% E-ton; 49% aprobas nedevigan instruadon de E-to en la eduka sistemo. (SAT-Amikaro)

Microsofto lanĉis novan Windows XP. Unu el ĝiaj plej grandaj modernaĵoj estas nova surekrana prezento, kiu nomiĝas Luna; la E-literoj jam venas ene. (Nun)

9 dec ricevis la nomon Gaston Waringhien la biblioteko de la urbeto Aigne, Francio. (Interredaktore)

En la ekspozicio de sociaj organizaĵoj, kiu okazis 7-9 nov en la regionografia muzeo de Samara (Ruslando), funkciis E-stando. (M.Prilepskaja)

E-to estas plurfoje menciita en la itallingva libro de G.C.Fighiera Kongresoj kaj entreprenaj kunvenoj. Manlibro por agado. (G.C.Fighiera)

Sveda E-Federacio lanĉis informfolion en la sveda lingvo Esperanto JUST NU (E-to ĝuste nun). (Nun)

Ĉarenta Asocio por E-to starigis 19 sep 2001 budon okaze de la Tago de Eldonistoj en Angouleme, Francio. (Heroldo de Esperanto)

Aperis en la slovaka traduko de Ján Vajs la junulara romaneto de Tibor Sekelj Temuĝino, la filo de la stepo. (Esperanto)

“La Traduk-premio de Japana Literaturo Esperanten” por 2001 estas asignita al Konisi Gaku pro traduko de Korusa suito: La ĉevalo de Motizuki de Ookawa Essei k Miyazawa Hazime; per la premio “Ossaka” JEI en 2001 honoris s-ron Tadacuna Nomra pro Japana-Esperanta Terminario de Biologio k pro aktivado en la distrikto Kumamoto. La premioj estis anoncitaj en la 88a Japana E-Kongreso (12-14 okt., Takarazuka) kiu havis 590 aliĝintojn, el kiuj 406 reale partoprenis. (La Revuo Orienta)

José Siquara da Rocha donacis al Bahia E-Asocio (Brazilo) terenon 5000 m2. (Brazila Esperantisto)

La estraro de ILEI anoncis ke pro maleblo garantii sufiĉan partoprenantaron en 2002 ne okazos ILEI-Konferenco. (Esperanto)

Krom la malnova revuo Progreso, oficiala organo de la idista movado, en la lingvo Ido aperas ankaŭ Ido-Saluto (Germanio), Ido-Vivo (Britio), Letro Internaciona (Francio), La Kordiego Geyal (Nederlando); laŭ takso en la mondo estas ĉ. 500 aktivaj idistoj. (Tornado)

Vide el Bruselo

Lingva milito en Eŭropo

Defendantoj de lingva diverseco kaj egaleco en Eŭropo iomete ripozis dum la Kristnaska periodo post la fiasko de eŭropaj politikistoj oficialigi la anglan kiel ununuran patento-lingvon en Eŭropa Unio.

“Ni ne multe progresis, — bedaŭras Frits Bolkestein, nederlanda ano de la Komisiono, respondeca pri la eŭropa patento, — la problemo estis lingva”. Laŭ bruselaj fontoj, Bolkestein furiozas pro la “naciismo” kaj “egoismo” de eŭropaj registaroj kiuj ankoraŭ protektas siajn proprajn lingvojn. Kiel fervora defendanto de la angla, nederlandano Bolkestein timas ke ankaŭ la estona, hungara, pola, ĉeĥa kaj aliaj “strangaj” lingvoj devos esti akceptitaj kiel samrajtaj post kiam orient- kaj mez-eŭropaj landoj membros en Eŭropa Unio.

Spite al la granda premo, sudeŭropaj diplomatoj ankoraŭ ne akceptas la proponon de la Komisiono laŭ kiu ankaŭ estos simbola ebleco uzi la germanan kaj francan kiel oficialajn lingvojn por eŭropaj patentoj. Por brito Jonathan Faull, proparolanto de la Eŭropa Komisiono, tiu oficiale “trilingva” solvo garantius kulturan diversecon. Hispana ministro Ramón de Miguel ne samopinias: “Eŭropa Komisiono devus havi la kuraĝon proponi ununuran lingvon, la anglan, por ĉiuj”. Dum la hispana prezidanteco de la Konsilio de Eŭropo, de Miguel provos trapuŝi decidon pri la oficialaj lingvoj, laŭeble dum barcelona kunveno en marto 2002.

Umberto Broccatelli, italo kaj prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, forte kritikas tiajn planojn kiuj favoras la anglan lingvon kiel patento-lingvon en Eŭropo. “Dum intertraktadoj en Bruselo, eŭropaj registaroj eĉ ne plu simbole defendas siajn lingvojn. Estas nekredeble, eŭropaj politikistoj akceptas ke usonaj firmaoj pagos malpli ol eŭropaj firmaoj por eŭropaj patentoj”, — plendas Broccatelli. Eŭropa Esperanto-Unio favoras solvon laŭ kiu eŭropaj firmaoj pagus la saman prezon uzante unue la proprajn lingvojn de siaj regionoj/landoj kaj poste tradukante en unu alian lingvon.

Prezidanto de UEA, Renato Corsetti, ankaŭ italo, substrekas la kulturan kaj lingvan neprecon ke eŭropaj lingvoj restu oficialaj. “Se eŭropaj patentoj estos farataj nur en la angla, tio havos ege malbonan efikon pri la lingva diverseco tutmonde. Jam nun niaj lingvoj malfacile asimilas la alfluon de anglalingvaj vortoj”, — avertas Corsetti. Corsetti tre timas pri la lingva diverseco: “Se firmaoj tra la mondo nur farus patentojn en la angla, tiam neanglalingvaj lingvoj forte suferus kiel lingvoj de scienco kaj tekniko”.

Tamen teoriumado pri lingva egaleco kaj diverseco, fare de esperantistaj moŝtuloj, ne multe influas eŭropajn politikistojn. Post la fiasko de la decembra renkonto, germanaj politikistoj nun akuzas sudeŭropanojn pri “egoismo” por defendado de siaj lingvoj. Tiele la germanoj dubigas la provon sekurigi profitdonan komercon por hispanaj kaj portugalaj patento-agentejoj, kiuj faras eŭropajn patentojn por latinamerikaj firmaoj. Aliflanke, sudeŭropaj firmaoj akceptas la anglan kiel ununuran patento-lingvon nur ĉar tiel iliaj konkurenculoj en franclingvaj kaj germanlingvaj landoj ne estos favoritaj.

Kaj la oficialan starpunkton de la registaro de Ŝia Majesto Elizabeta II klarigas — evidente tute neoficiale — angla diplomato: “Ni ĉiam lasas al la eŭropanoj mem diskuti pri lingvaj problemoj”.

Dafydd ap Fergus

Dum manifestacioj en Bruselo, eŭropanoj ne protestis kontraŭ la altrudo de la angla kiel ununura eŭropa lingvo.

Pri la Civito: ka unuan fojon publike

Intervjuo kun Walter Żelazny:

LOdE: Kion vi sentis eksciinte, ke oni elektis vin la unua Konsulo de la Esperanta Civito?

: Unue mi pensis, ke la ideo de La Civito venkas. Due, ke ne facile estos ligi mian sciencan laboron de sociologo kun la soci-kultura aktivado. Feliĉe mi povas kalkuli je la helpo de multaj geamikoj.

LOdE: Pasint-jare aperis multe da kritiko, plejparte verkita de tiuj, kiuj ne konsciis ke la Civito reale ekfunkcios nur en februaro, kaj kiuj kritikis nur sian imagon pri la Civito. Ekzemple, oni asertis, ke la Civito: (1) ridindigas Esperanton kaj ŝokas la esperantistaron pro la “kvazaŭŝtateco” (2) deziras reprezenti la esperantistojn internacie; (3) ne povas esti subjekto de la internacia juro; (4) estas direktita kontraŭ UEA kaj la Akademio, ktp. Bonvolu kiel la Konsulo, respondi al la kritikantoj.

: La problemoj tuŝitaj en via demando venas de ies intencaj misinformoj, de manko de politika kaj socia kulturoj kaj scioj, kaj manko de la orientiĝo pri kio okazas surmonde. Do ĉio kune.

Ekzemplo de intenca misinformo estas la aludo al la Akademio. Kiel la Civito povus esti kontraŭ la Akademio de Esperanto, se la Akademio estis ĉiam reprezentita per oficiala delegito en ĉiuj forumoj, inkluzive de la lasta en Sabloneto (tie ĉeestis oficiale prof. Carlo Minnaja)?

Unue, se ni esperantistoj ne organizos nin kiel subjekto de internacia juro, ni pereos post du, tri generacioj. Tiuj kiuj diras pri kvazaŭŝtateco ne scias kio estas ŝtato kaj kio estas socio. Estas du malsamaj ordoj, la unua estas politika, la dua estas socia. Sed la politika ne ekzistas sen la socia kaj inverse. Tiun politikan “truon” devas plenumi la Civito. Ĉu vi volas ke Esperantio entute pereu? Nun ĝi troviĝas sur tia vojo, kaj se oni ne faros en ĝi necesajn reformojn, pli proksimajn al la Zamenhofa koncepto de la socio esperantistara, nia ekzisto estos en la sama danĝero, kiel la ekzisto de minoritatoj, kiuj ne sukcesis organizi sin politike.

Due, kion signifas reprezenti esperantistaron internaciskale? Unue, mi demandas, kiu nin reprezentas nun kaj kie? Oni parolas ekz. pri Unesco, sed tiuj, kiuj fanfaronas pri tio ne diras la veron, ke ekz. UEA estas unu el mil organizoj, kiuj havas rilatojn kun Unesco. Do reale kie ni estas reprezentataj? Kie estas reale la lingvo Esperanto en Eŭropo, atestas la Internacia Jaro de la Lingvoj 2001. Esperanto estis menciita nenie. Poste Esperantistoj ploras, ne pro tio ke tiel estas, sed pro tio ke iu kuraĝis diri al ili la veron. Do mi ripetu: internaciskale, eŭropskale, ni ne ekzistas. Ni ekzistos nur kiam ni havos ion interesan por diri, sed ne tiam kiam ni postulos, ke oni ripetu, ke Esperanto devas venki. Tiel oni ne venkas.

Trie, la subjekto de la internacia juro praktike hodiaŭ apartenas al la suverena ŝtato, sed jam oni konas esceptojn. Morgaŭ certaj ŝtatoj devos plilarĝigi sian formulon de la suvereneco je tiel nomata korporacio de la unuoj de la publika juro. Tion oni devas vidi hodiaŭ. Mi ne parolos pri aliaj ekzemploj kiel la Kavaliroj de Malto ktp. pro la manko da loko en LOdE. Mi ne povas eniri ĉi tie en la debatoj kie oni ne distingas la publikan, civilan juron de la internacia juro, socion de etno, identigon de klasifikado, naciecon de civitaneco, etnon de minoritato ktp. La mondo ŝanĝiĝas. Kiam vi hodiaŭ venas al banko, al tribunalo, al oficejo, vi demandas ekspertojn kion ili pensas pri tia aŭ alia via decido. En Esperantio al ĉiu ŝajnas, ke li/ŝi scias ĉion plej bone. Tion mi nomas la diktaturo de plebo. La rezultojn ni konas. Kion mi pensas pri tio, mi verkis en la longa eseo sur la paĝoj de LOdE.

Kvare, mi nur diru, ke denove ni havas iun nekompreneblan psikan deviacion de homoj, kiuj jam faligis Esperantion kaj nun ne permesas preni al aliaj la stirilon. Ĉi tie temas nur pri tio. Kial ekzemple ne venas kritiko de SAT kontraŭ la Civito? Ĉar SAT estas organizo, kie ne okazas bataloj inter la burokratoj kaj la estraro. Simple mi opinias, ke dekomence oni ne multon komprenas pri la Civito kaj ne volas kompreni, servas al tio tuta propagando de homoj, kiuj jam delonge devis foriri en la ombron de la historio. Pri la Civito mi parolas la unuan fojon publike, ekstere de la paktintaj establoj, dum tie aŭ alie oni jam skribis, kondamnis, juĝis kaj diabloj scias ankoraŭ kion faris lige kun la Civito. Tiel en la mezepoko oni juĝis la sorĉistinojn, sed tiuj, kiuj faras tion hodiaŭ eĉ ne havas konscion pri tio.

LOdE: Kvankam en Esperantujo apenaŭ ekzistas pura instruisto, propagandisto, artisto, lingvisto kaj aliaj tipoj (eble, krom la “eterna komencanto”), por kiu esperantista kategorio la Civito estas la plej proksima?

: Nur Esperanto-parolantoj. Ne ekzistas aliaj kriterioj.

LOdE: Blanke notis ke la Konsulo havos “iom tro da potenco” (Esperanto. 2001: 5, pĝ. 85). Ĉu vere?

: Vere, la Konsulo havas grandan potencon kompare kun prezidantoj de multaj organizoj. Sed samtempe la Konsulo havas pli da respondeco kompare kun aliaj prezidantoj. Li dependas de la Senato. Li estas juĝebla kaj kondamnebla de la Kortumo. En la Civito ni volas eviti tion, ke la eventuala burokrata aparato faru malkaŝajn regulojn de la organiza vivo, kion ni konas de la historio de Esperantio kiel la puĉoj. Puĉoj ĉiam estis preparitaj inter oficistoj kaj puĉistoj kontraŭ iu(j)n.

S-ro Blanke certe estas tre bona interlingvisto, sed bedaŭrinde neniuj liaj politikaj prognozoj efektiviĝis. Lasta ekzemplo estas la Civito. Do prefere ĉiu okupiĝu pri sia kampo.

LOdE: La Blanka Listo, kiu malgajnis al la Verda, tamen estos reprezentita en la Senato. Kiun rolon havos la “opozicio”?

: Temas pri la koncepto de la demokratio, ne la koncepto de la opozicio. La demokratio havas nur tiam sian pravigon, kiam plimulto respektas malplimulton kaj donas al ĝi samajn rajtojn informajn, kontrolajn kaj juĝajn. Tian rolon ludas la opozicio.

LOdE: La Ondo eble estas la sola revuo, neligita al la Civito (kvankam iuj misprezentis ĝin Paktinta Establo), ofte aperiganta informojn pri la Civito. Kelkaj plendis ke per tio ni subtenas la Civiton, dum aliaj taksis nin laŭtparolilo de Roterdamo. Ni ŝatus scii kion pri tio pensas Walter Żelazny — ne kiel Konsulo, sed kiel nia regula abonanto.

: Mi ĝis nun havis tre altan opinion pri LOdE. Nun mi vidas, ke ĝi havas iom da hezito, kiun pozicion preni lige kun la krizo de UEA, lige kun la fondo de la Civito ktp. Ĝis nun LOdE kuris kune kun la faktoj, nun ĝi atendas. Sed homoj ĉiam plendos. Mi rimarkis, ke pli bone estas perdi unu, du abonantojn, ol submetiĝi al ĉantaĝoj de certaj legantoj (ĝenerale ĉiam la samaj), ke vi faris tion aŭ alion. Vi kiel la redaktoro scias, ke la plej granda parto de la abonantaro estas tiel nomata silenta plimulto. Ĝi atendas de la revuo komentariojn, opiniojn. Ne inverse. Mi denove abonis vian revuon, kredante, ke ĝi baldaŭ retrovos la ĝisnunan ekvilibron. Ĉiu povas havi hezitojn kaj dubojn, sed ne eternajn pri la sama afero.

LOdE: Preskaŭ samtempe kun la anonco pri la elekto de la Senato estis anoncita la rezulto de la elekto de “La Esperantisto de la Jaro”. Kiel vi taksas ĉi tiun rezulton?

: Dekomence mi estis tre skeptika pri io tia kiel “Esperantisto de la Jaro”. Aŭ redakcio faras plebisciton kaj tiam mi scias, ke la legantoj de LOdE preferas ĉi-jare S-inon X pli ol S-ron Y, aŭ ni donas kriteriojn laŭ kiuj oni elektas iun. Mi ne konas tiujn kriteriojn. Ĉu oni elektas la Esperantiston de la Jaro pro tio, ke li bone manĝas aŭ havas verdajn okulojn? La lasta elekto de La Esperantisto de la Jaro, ŝajnas al mi la sama elekto, kiam oni elektis sekretarion de la Frankofonio Boutros-Boutros Gali, post kiam li devis foriri el UN. Tiam forte protestis multaj frankofonaj ŝtatoj, sed Parizo obstinis kaj nomis la novan sekretarion, poste en la protokolo oni legis, ke preskaŭ ĉiuj estis por. Jen mia komentario!

La valencia lingvo en danĝero

La 10an de decembro oni festis la aprobon fare de la Ĝenerala Asembleo de UN de la Universala Deklaro pri Homaj Rajtoj. Ĝia 2a artikolo, pri kiu esperantistoj estas speciale konsciaj, diras:

“Ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato”.

Bedaŭrinde multaj el tiuj homaj rajtoj ne estas plene respektataj. Unu el ili estas nediskriminacio laŭ la lingvo. Multaj lingvoj en la mondo suferas persekuton, malhelpon, diskriminacion, maltoleremon.

Unu el tiuj lingvoj estas la valencia, parolata de ĉirkaŭ 3 milionoj da homoj en la Aŭtonoma Valencia Komunumo (Hispanio), regiono kun 4,2 milionoj da loĝantoj.

La latindevena valencia lingvo estas pli ol miljara. Dum la mezepoko ĝi estis nomata “romanç pla”, “vulgara latina” aŭ “valencia romanco”. Dum la araba regado, kiu daŭris ĉirkaŭ ses jarcentojn, ĝi estis vaste uzata, sed la araba estis la lingvo de la altaj sociaj tavoloj, kaj la lokan uzis la malaltaj tavoloj. Ĉar la ĉefa lingvo estis la araba, la aliaj lingvoj tiam uzataj en Valencio (la valencia kaj la hebrea), suferis persekuton aŭ malfavoran situacion, ĉefe rilate al impostoj; la valencia romanco estis minoritata, kaj praktike ne ekzistas skribaj dokumentoj de tiu epoko.

La unua dokumento ekzistanta, verkita en la valencia lingvo estas Biblia Parva de sankta Petro Paskalo. Estas konate ke sankta Bernardo de Alzira, en la jaro 1180, antaŭ la kristana rekonkero, parolis al Ramón Berenguer la 4a en la valencia romanco.

Post la kristana rekonkero (1238) tiu lingvo, poste nomita valencia, “eliris el la katakomboj”, kaj tuj komencis aperi riĉa literaturo en tiu lingvo, kiu dum la 15a jarcento estigis la “Oran Jarcenton de la Valencia Literaturo” — unu el la plej riĉaj kaj influpovaj en Eŭropo, kun verkistoj kiel Ausias March, Joanot Martorell, Roiç de Coerella, Elizabeto de Villena, Jordi de San Jordi k.a., kiuj ekde la komenco estis fieraj pri sia valencia lingvo (laŭ Sankta Vincento Ferrer “la dolĉa valencia lingvo”). La valencia kulturo estas riĉega en ĉiu kampo, ne nur lingva.

La nuntempa situacio estas komplika kaj danĝera. Politikaj kaj ekonomiaj interesoj (ĉefe fremdaj) metas en grandan riskon tiun belan kaj historian lingvon. Valencio estas dulingva regiono, kie estas oficialaj la valencia kaj la kastilia (hispana) lingvoj. Inter la valenciaj civitanoj ne ekzistas lingvaj konfliktoj. Ambaŭ lingvoj estas oficialaj kaj respektataj de ĉiuj. La valencia popolo ĉiam estis tolerema, kaj kunvivado inter ĉiuj estis vere admirinda (kio ne okazas en aliaj regionoj aŭ landoj kun pli ol unu lingvo).

La Statuto de Aŭtonomeco de la Valencia Komunumo (Regiona Konstitucio) aprobita de la valencia kaj hispana parlamentoj, deklaras:

“7.1. La du oficialaj lingvoj de la Aŭtonoma Komunumo estas la valencia kaj la kastilia. Ĉiuj rajtas ilin koni kaj ilin uzi.

7.2. La Valencia Registaro garantios la normalan kaj oficialan uzadon de ambaŭ lingvoj, kaj metos la necesajn rimedojn por certigi ilian konon.

7.3. Neniu povos esti diskriminaciata pro sia lingvo”.

Kiel ekzemplon de toleremo oni povas mencii, ke en la Valencia Komunumo ĉiuj gepatroj povas libere kaj senprobleme elekti por siaj gefiloj lernejon kun instruado nur en la valencia lingvo, kaj la kastilia kiel studobjekto, aŭ lernejon kun kastililingva instruado, kaj kun la valencia kiel studobjekto. Ne ekzistas lingva diskriminacio en iu ajn socia medio. Ankaŭ en la universitato eblas libere elekti lingvon, sen iu ajn devigo aŭ malavantaĝoj por la parolantoj de unu aŭ alia. Ankaŭ eblas ekzameniĝi senprobleme en iu ajn el tiuj lingvoj (tio ne okazas en aliaj dulingvaj regionoj de Hispanio, kie la parolantoj de unu aŭ de alia lingvo estas diskriminaciataj, eĉ devigataj lerni kaj ekzameniĝi nur en unu el ili).

La plej granda danĝero por la valencia lingvo estas la konstantaj atakoj, amasa propagando, politikaj kaj ekonomiaj premoj, venantaj de ekstere (kaj foje eĉ de interne) kontraŭ la loka lingvo. Inter la plej danĝeraj atakoj troviĝas dum la lastaj jardekoj la intenco konvinki homojn, ke la miljara valencia lingvo fakte estas dialekto de alia, sufiĉe konata, lingvo. Oni proklamas ke la valencia lingvo ne ekzistas, kaj ke fakte ĝi estas nur la maniero nomi “alian lingvon” en Valencio. Amaso da mono kaj rimedoj cirkulas tra la tuta mondo, venante ĉiam de la sama fonto, por konvinki homojn pri la neekzistado de la valencia lingvo.

Tiu politiko estas ja sufiĉe bone konata. Ekzemple, en Ĉeĥoslovakio, Jugoslavio, Ukrainio kaj kelkaj aliaj (feliĉe ne multaj) landoj oni intencis konvinki ke la ĉeĥa kaj slovaka estas unusola lingvo kun unu dialekto, same kiel la serba kaj la kroata, aŭ kiel la rusa kaj la ukraina, iam la galega kaj la portugala, ktp. Laŭ tiu teorio unu lingvo estas dezirinda, kaj la alia estas nur dialekto aŭ malkorekta uzado de la ĉefa lingvo, tute ne dezirinda. Feliĉe en tiuj landoj jam ne ekzistas la problemo. Valencianoj, kiuj defendas sian lingvon, nuntempe estas insultataj kiel “malkleruloj”, “fanatikuloj”, “secesiistoj”, “malprogresemuloj” ktp. Por tiuj, kiuj insultas (malnova fenomeno en la mondo kaj historio), ekzistas nur sia propra intereso, sen respekto al la rajtoj kaj liberaj decidoj de la aliaj.

La valencia popolo nur deziras esti respektata rilate sian lingvon, kulturon, ktp, same kiel ili respektas ĉiujn lingvojn kaj popolojn. Ili petas ke neniu fremda homo, grupo, instanco, politika partio, registaro, entrudiĝu en la valenciajn aferojn, kaj ke ĉiuj respektu la fakton ke nur la valencianoj rajtas decidi pri sia lingvo kaj kulturo. La leĝoj kiujn la valencianoj donis al si mem, kaj la historio, estas sufiĉe klaraj. Neniu rajtas ataki la rajtojn de la valencianoj kiel popolo.

Ni, esperantistoj, defendu la lingvan diversecon kaj la homajn rajtojn.

Augusto Casquero

Trompistoj ekzistas ĉie

Dum la lastaj semajnoj alvenadas akuzoj kaj kontraŭakuzoj pro la trompadoj de esperantistoj niĝeriaj. Iu eĉ akuzis Esperanto-Federacion de Niĝerio (EFEN).

Unue, mi, nome de EFEN, kiel unu el la kuratoroj de la asocio, pardonpetas pro la misfaroj de niaj samlandanoj, lastatempe kun kunlaboro de iuj esperantistoj. Ni hontas pri la tuta afero sed neniam kunlaboras nek konas la trompistojn. La plej hontinda flanko estis ke oni laste trompis la patrinon de la Esperanto-movado en Niĝerio s-inon Helga Farkuoye.

Dum mi skribas ĉi tiun mesaĝon bedaŭrinde en fora Britio, la amikoj hejme, ĉefe la sekretario de EFEN, Benjamin Ejiogu, klopodas por malkovri la aĉulojn kaj ni nepre sukcesos.

Dum miaj vojaĝoj ekde julio en Skotlando, Nederlando, Belgio kaj Francio, mi donis multajn konsilojn al la Esperantistoj. Oni trompos vin nur se vi estas avida. Por via informo, ni jam savis multajn homojn de tiaj uloj trompantaj. Mi ne mencios nomojn sed tiaj homoj en Italio, Israelo, Usono, Germanio, ĉiuj esperantistoj, konfirmos. Ili saviĝis ĉar ili kontaktis nin.

Lastatempe oni eĉ diris, ke ni donas la jarlibrojn al la uloj. Kiom da niĝerianoj ricevas la jarlibrojn? Kiom da leteroj perdiĝis survoje al ni? Ni devas kompreni la situacion antaŭ ol ekakuzi. Se vi ion sendas neregistrite al ni, ĝi perdiĝos... Se en Esperanto aŭ angla iu sendis al vi ion, kion vi suspektas, kontaktu nian landan asocion EFEN aŭ s-ron Gbeglo Koffi. Ni traktos la aferon. Jean Balaga el Kamerunio diris ke oni volis trompi lin ĉe la landlimo de Niĝerio. Ankaŭ mi estis trompita de kameruniaj ĝendarmoj tie, ĉar kutime oni kredas en suda Kamerunio, ke ĉiu biafrano (ano de la etno Igbo de Niĝerio) estas riĉulo.

Trompistoj ekzistas ĉie, eĉ en Londono kie mi restas momente. Por viaj informoj, la plejmulto de afrikanoj povas facile akiri Niĝerian internacian pasporton. Do, estas multaj kiuj estas niĝerianoj papere sed tute ne aŭtentaj niĝerianoj... Mi jam renkontis gananojn kun niĝeriaj pasportoj, ankaŭ beninanojn, togolandanojn ktp.

Ni faras nian eblon sed sciu ke ankaŭ eĉ niĝerianoj estas viktimoj de trompado. Mi tie ĉi ne defendas la agojn de homoj kiuj uzas nian nomon kaj laste nian asocion por trompi. Ni laboros por malkovri la trompistojn kaj samtempe protekti niajn senkulpajn samideanojn. Oni aprezu tion. Mi kredas ke la amikoj, kiujn ni helpis, konfirmos ĉi tiun informon. Vi perdos nenion se vi informiĝos ĉe alia niĝeriano pri komerca propono veninta al vi el Niĝerio. Kontaktu nian landan asocion EFEN. Ankaŭ s-ro Gbeglo Koffi povas helpi vin.

Prince Henry Oguinye (Niĝerio)

Ne malutilu al la vivmedio!

La tragikaj okazoj, kaŭzitaj de homoj dum la tuta mondhistorio, montras, ke io misas en la homa socio. Miaopinie, la problemo ekzistas pro la manko de ĉieakceptita etika principo. La sekvanta principo ŝajnas al mi taŭga: La homo bezonas bonan vivmedion por esti feliĉa. Se oni venenas la vivmedion, oni malutilas al homoj, malfeliĉigante ilian vivon kaj malhelpante ilian funkciadon en la socio. Ĉi tiu venenado de la vivmedio estas nomata “poluo” kaj la veneno estas nomata “poluenzo”.

Kiam la poluo estas per aldono de, ekzemple, kancerogenaj substancoj en la vivmedion, kemiaĵoj estas tiuokaze la poluenzoj. Sed homoj, kies evidenta metio estas malutilo al aliaj homoj, aŭ pere aŭ senpere, estas ankaŭ poluenzoj, ĉar ili, tute same kiel venenaj kemiaĵoj, kaŭzas malutilon en la homa vivmedio.

Mi proponas kiel ĝeneralan etikan regulon: Ne malutilu al la vivmedio.

Laŭ ĉi tiu regulo, la sekvantaj aferoj estas neetikaj: Aer-, akvo-, kaj grundpoluo. Brupoluo, murskribaĉoj, kaj disrubado. Troa nask(ig)ado de infanoj, aldone al la jam tro granda mondloĝateco. Malatento pri la edukado de siaj infanoj aŭ edukado de ili esti neetikaj. Vendado kaj uzado de narkotaĵoj. Malzorgemo en farado de aferoj, kiuj tuŝas aliajn, kiel metio aŭ veturigado. Murdado kaj perforta alproprigo aŭ detruado de la propraĵoj de aliaj. Ĉi tiu listo klare ne estas kompleta, sed mi inkludis la aferojn, kiuj al mi ŝajnas la plej gravaj.

La punado aŭ laŭbezona forigado de homoj, kiuj malobservas la etikan regulon, se ĝi estas farata de respondeca organizo, estas prava, ĉar ĝi subtenas la etikon, sed ĝi estas tre multekosta je mono, tempo, kaj eĉ homaj vivoj. Se ĝi estas farata de unu nacio kontraŭ alia, ĝi elvokas la primitivajn reagojn de reprezalio kaj milito. Plej bone estus, se ĉiuj homoj komprenus, ke estas je ilia plej granda avantaĝo esti etikaj, t.e. ne malutili al la vivmedio. Verŝajne, mi konfesas, tia ĝenerala kompreno neniam okazos, sed el ĉio tio almenaŭ venis bonega nova sakrovorto: Anstataŭ “hundinido!” oni povus nun diri, pli trafe, “poluenzo!”

Maurice Wittenberg (Usono)

Samideanoj

Satiroj en prozo de Vasilij Devjatnin

Ni aperigas ĉi tiujn satirojn okaze de la 140a naskiĝdatreveno de Vasilij Nikolajeviĉ Devjatnin kaj prelude al la baldaŭa eldono de la Kvinpinta Stelo — antologio de primovadaj humuraĵoj kaj satiroj.

Verkisto-poeto

Forpasis jam du monatoj, de kiam li komencis la studadon de Esperanto. Li perfekte ellernis la lingvon, kaj sekve ... li devas fariĝi Esperanta verkisto-poeto, — nepre poeto, ĉar Esperanto estas mirinde oportuna por poetoj: oni ne devas ekzemple longe serĉi rimojn, estas nur necese ellerni parkere la sufiksojn, kelkajn sufiksojn!..

La samideano kuras en proksiman butikon, aĉetas dikan kajeron, provizon da inko kaj plumoj, altabliĝas kaj skribas “Esperantan himnon”:

Vivu nia kara Esperanto!

Mi estas via geamanto!

En la tuta mondo li nun disvastiĝis,

Ĉiu prudentulo nun al li aliĝis,

Ektriumfis multe tuta la homaro,

Ĉar ĝi ekfariĝis granda amikaro!

Ĉiu nune vivos en la amikeco,

Forgesinte tute pri la malpaceco.

Ĉiu nia nuna kontraŭbatalulo

Estas sendispute granda malsaĝulo...

ktp.

La talenta poeto dum unu vespero plenigis kelkajn paĝojn de sia kajero kaj, traleginte sian laboron, trovis nur tri eraretojn: li dufoje nomis Esperanton “li” anstataŭ “ĝi”, kaj sin mem “geamanto”.

Jam post unu monato dikega libro estis preta, — li nur ne povas trovi entrepreneman homon, kiu aperigus lian sterkon... pardonu: mi volis diris “verkon”!

Nu, kion fari! Tia estas la sorto de ĉiuj veraj talentoj en la nuna ne kultura epoko!

Gramatikisto

Simile al sia kamarado poeto, ankaŭ li dum kelkaj monatoj profunde studis Esperanton. La ideo de lingvo internacia ĝenerale al li tre plaĉas, kaj d-ro Zamenhof sufiĉe sprite efektivigis tiun ideon. Tamen la fako pri afiksoj ne povis plene kontentigi la gramatikiston. Ekzemple: sufikso er signifas malgrandan parton, elementon de objekto. Tre bone, sed tiaokaze estas necese ŝanĝi ĉiujn radikvortojn, kiuj finiĝas per er, ĉar alie multaj vortoj havas duban sencon. Efektive; se mi diros papero, kulero, kolero, sukero, — nespertaj esperantistoj povas pensi, ke mi parolas pri eroj de papo, kulo, kolo, suko.

Ankaŭ sufikso ing iafoje estas uzata ne tute ĝuste. Ekzemple, piedingo ne estas speco de ringo, pendanta sur rimeno ĉe la selo, kiel klarigas Kabe en sia “Vortaro de Esperanto”, sed povas esti nur ŝtrumpo, ĉar oni enŝovas en ĝin piedon, same kiel “maningo” devas signifi ganton.

Sufikso an ankaŭ ne estas bone elektita, ĉar se mi, ekzemple, aŭdas la vorton “Rumano”, mi tute ne scias, ĉu oni parolas pri loĝanto de Rumanujo, aŭ pri adepto, amatoro de rumo?

Same malbonaj estas kelkaj aliaj sufiksoj. Jen — kelkaj specimenoj: “dieto” — sindeteno de manĝaĵoj, aŭ malgranda dio? “Kolego” — granda kolo, aŭ kamarado? “Kometo” — astro, aŭ malgranda komo? Se ni logike pensas, ni devas nomi komon kometo, kaj kometon — komo, aŭ eĉ komego, ĉar ĝi estas treege granda. Sed prenu, ekzemple, la vorton veterinaro, kiu signifas kuracisto de bestoj. Se vi esploros ĝin gramatike, vi tuj vidos, ke en Esperanto ĝi havas tute alian signifon. Efektive: la radiko — vet; er — sufikso por elemento; in — virina sekso; ar — kolekto da samspecaj objektoj; o estas finiĝo; sekve veterinaro estas ne bestkuracisto, sed kolekto da virinseksaj eroj de veto — tute sensenca vorto! Do, similaj sufiksoj devas esti ŝanĝitaj aŭ almenaŭ devas esti anstataŭitaj la konformaj vortoj de la komune uzataj Esperantaj vortaroj; sed tio estas jam speciala tasko de niaj vortaristoj.

Tiamaniere la gramatikisto estis esploranta Esperanton. Nun li estas okupata per verkado de sia propra gramatiko, kiu espereble aperos je la miljara jubileo de Esperanto.

Korespondanto

En poŝtoficejo mi renkontis mian amikon B., kiu antaŭnelonge fariĝis fama esperantisto. Sur la ĉapelo li havis verdan rubandon kun granda verda stelo kaj kun surskribo “Esperanto” en la kravato — pinglo kun stelo; en la butontruo de l’ surtuto — ankaŭ stelo. Li ĝoje salutis min:

— Bonan tagon, sinjoro! Kiel vi fartas?

Mi volis laŭ kutimo saluti lin per manpremo, sed ambaŭ liaj manoj estis troplenigitaj per korespondaĵoj, kiujn li komencis ŝovi en leterkeston. Mi kalkulis: estis sepdek tri leteroj kaj poŝtkartoj.

— Kio ĝi estas?

— Ho, kara amiko, ne demandu! Estas la respondoj al gesamideanoj. Mi sendis mian adreson al 68 Esper. gazetoj, kaj nun mi ricevas centojn da leteroj kaj poŝtkartoj, kiujn mi devas respondi!

Li forprenis la ĉapelon kaj forviŝis la ŝviton per la stelumita naztuko kun surskribo “Esperanto”.

Mi ne sciis, kion respondi kaj diris:

— Jes, la laboro ne estas facila, sed... sed la fruktoj estos agrablaj... Tamen, ĝis la revido!

— Unu momenton! — li diris per petanta voĉo. — Ĉu vi ne havas korespondanton sur la insulo Borneo? Vidu, mi havas unu sur Javo, apud Borneo, sed...

Mi forkuris...

(Laŭ: Devjatnin V.N. Unuaj Esperantaj Satiroj. — Leipzig: Esperanto-Propaganda Instituto, [1914].)

Nia libroproduktado: jaro 2001

Tradicia revuo de Aleksander Korjenkov

Ĉiujare La Ondo resumas la libroproduktadon en Esperantujo, daŭrigante la iniciaton de Hungara Vivo. La bazo de la statistiko estas la rubriko Laste Aperis en la revuo Esperanto, kiu listigas la librojn kiujn la Libroservo de UEA ricevis kaj ekvendis en la aktuala jaro, sendepende de la eldonjaro. Sed malgraŭ la mankoj ĉi tiu statistikado, ĉe kiu multe helpas István Ertl, donas imagon pri la stato de libroeldonado en Esperantujo, precipe la resumaj tabeloj por kelkaj jaroj.

Kutime, sed pli “dike”

Mi komencu per pasintjara citaĵo: “ĉiujare aperas pli ol 200 libroj en/pri Esperanto kun la suma paĝonombro 25 mil. Tiu nombro ne estas falanta. Ĉar, supozeble, ne ĉiuj libroj estas registrataj en Roterdamo ... ne estus troigo diri, ke en Esperantujo ĉiun labortagon aperas almenaŭ unu nova libro”.

1991 1992 1999 2000 Sume aŭ averaĝe* 2001
Nombro de libroj en/pri Esperanto 222 205 208 235 2107 222
Suma paĝonombro de ĉiuj libroj 26.091 25.789 24.460 25.869 251.276 31.520
Nombro de la eldonintoj 118 126 117 110 650 109
Averaĝa paĝonombro de unu libro 131 103 120 109 *120.3 142
Averaĝa prezo de unu libro (NLG/EUR) 16.1 15.9 18.6 20.8 *18.08/8,22 €11,2
Lernolibroj, vortaroj, informiloj pri Esperanto 36 36 28 22 296 32
Originala beletro 30 34 23 22 258 21
Traduka beletro 44 31 46 72 458 57
Planlingvistiko kaj esperantologio 25 27 19 19 229 26
Esperanto (historio, kulturo, movado k.s.) 27 18 32 30 241 21
Politiko, historio, filozofio 21 17 9 30 166 22
Scienco kaj tekniko, fakaj terminaroj 18 13 25 13 182 17
Religio 8 12 13 10 105 6
Aliaj temoj 13 17 13 17 172 20

Kvankam la rezulto estas kutima, la averaĝa libro iĝis en 2001 pli ampleksa kaj ... pli multekosta. En 2000 nur tri eldonejoj produktis pli ol mil paĝojn, ĉi-jare — ok, inter ili du germanaj eldonejoj. Ponto eldonis diservan kolekton Adoru, kies amplekso (1472 paĝoj!) superas PIVon. Georg Olms feliĉigis nin per unulibra reeldono de du planlingvistikaj verkoj de Louis Couturat kaj Léopold Leau kaj per represo de kvar jarkolektoj de volapuka revuo Zi vol Lölik. Aĉetontoj sciu, ke la du volumegoj de Georg Olms kune kostas pli ol 300 eŭrojn.

La epoko de Chmielik daŭras

Denove ni havas pli ol cent eldonantojn (109). La pli multaj regalis nin nur unu fojon, kaj pluraj el ili efektive laste aperis kaj neniam plu reaperos en la statistiko, ĉar krom eldoni libron oni devas ĝin ankaŭ vendi... Tio estas malpli facila.

La duan fojon sinsekve la plej aktiva eldonejo estas Libro-Mondo de Tomasz Chmielik, ĉar la libroservo de UEA surmerkatigis plurajn numerojn de La Epoko el la komenco de la 1990aj jaroj. Sed laŭ la suma paĝonombro, la 35 broŝuroj de Libro-Mondo estas je la sesa loko — ĉi tie avangardas UEA kaj la slovaka aktivulo Ernesto Geleta (nova nomo en nia statistiko).

2001. Libroj 2001. Paĝoj

Libro-Mondo (Pollando) 35

E.Geleta (Slovakio) 13

UEA (Nederlando) 10

Iltis (Germanio) 8

Impeto (Ruslando) 7

FEL (Belgio) 6

Sezonoj (Ruslando) 6

Fonto (Brazilo) 5

JEI (Japanio) 3

Al-fab-et-o (Svedio) 3

2001. Paĝoj

E.Geleta 1854

UEA 1854

G.Olms (Germanio) 1491

Ponto (Germanio) 1472

Fonto 1280

Libro-Mondo 1204

JEI 1044

FEL 1034

KAVA-PECH (Ĉeĥio) 893

Sezonoj 864

Malgraŭ la duafoja “venko” de Chmielik, UEA retenas la unuan lokon en la resuma listo por la lastaj dek unu jaroj. Sed eble la eldonagado en Roterdamo ŝrumpetos pro la lastatempaj kadraj ŝanĝoj en la Centra Oficejo — ja ĝuste la oficistoj, ne la estraranoj, okupiĝas pri la libroeldonado.

Estas interese, ke nur Ruslandon en ambaŭ listoj reprezentas po du eldonejoj. Kaj ankoraŭ la 24 libroj de Ludovikito, kiu ne eldonas librojn dum kvar jaroj, paĝonombre superas ĉiujn.

1991-2001. Libroj

UEA 82

Libro-Mondo 76

Fonto 60

FEL 60

ĈEL (Ĉinio) 49

Sezonoj 46

Impeto 39

UFE (Francio) 38

Pro Esperanto (Aŭstrio) 37

Al-fab-et-o 34

1991-2001. Paĝoj

Ludovikito (Japanio) 11047

ĈEL 9715

Fonto 8569

UEA 8437

FEL 7951

Sezonoj 7196

Impeto 5494

UFE 5430

Magyar Államvasut. (Hungario) 5285

KAVA-PECH 5160

Germanio super ĉio

La duan jaron sinsekve Pollando eldonis plej multe — denove 45 libr(et)ojn. En Germanio aperis nur duono de tiu nombro (22), sed la lando de Gutenbergo atutis paĝokvante (5875 paĝoj kompare kun 2805 en Pollando). Laŭ Laste aperis en 33 landoj oni eldonis librojn en 2001, kaj neniu libro aperis, ekzemple, en Finnlando, Israelo, Jugoslavio, Norvegio kaj Litovio (la nova litova lernolibro ankoraŭ mankas en la libroservo de UEA). Laŭ la 11-jara rezulto Germanio estas la unua, Francio la dua; Pollando proksimiĝas al ili. Estas interese, ke pli ol duono de la libroj (52,9%) aperis en la unuaj ok landoj, ĉiu el kiuj ekde 1991 eldonis pli ol 100 librojn.

1991-2001. Libroj

Germanio 231

Francio 207

Pollando 171

Nederlando 164

Brazilo 128

Ruslando 126

Japanio 103

Italio 102

Hungario 95

Usono 93

1991-2001. Paĝoj

Germanio 28895

Francio 25121

Japanio 21687

Brazilo 18782

Ruslando 16492

Nederlando 15433

Hungario 15226

Italio 13783

Ĉinio 12064

Pollando 11578

La Zamenhofa lingvo kvaraloke

Per la 19 tradukoj el Icĥok Lejbuŝ Perez la jida lingvo denove estas nia ĉefa fontolingvo. Po 11 libroj tradukiĝis el la angla kaj pola lingvoj.

Rezulte la jida lingvo kun 44 libroj estas jam en la kvara loko por 1991-2001 post la franca (84 libroj), angla (78) kaj germana (61). Vere, oni prave diras, ke nenio mensogas pli ol la statistiko — ja fakte temas pri 44 mallongaj noveloj, kiuj povintus aperi kiel nur unu aparta volumo. La nacian lingvon Zamenhofan sekvas lia landa lingvo — la pola (39), sekvas la ĉina (38), portugala, rusa (po 36). 33 libroj estis tradukitaj el Esperanto en etnajn lingvojn.

Bonan legadon!

Tomasz Chmielik (dekstre sur la foto) mem eldonas siajn tradukojn en Libro-Mondo, sed La lada tambureto, kiun li prezentas en la supra foto, aperis en la Nigra Serio de KLEKS. (Fotis F.L.Veuthey/UEA)

La 20an de decembro 2001 en Kaliningrad ĉe la Domo de Artoj estis inaŭgurita la unua en Ruslando memorsigno dediĉita al Nikolaj Gumiljov (1886-1921), ekzekutita de bolŝevistoj antaŭ 80 jaroj. La elekto de la loko ne estas hazarda. Kvankam pro la malsanaj okuloj la poeto estis liberigita de la armea servo, li libervole aliĝis al kavaleria regimento. Gumiljov partoprenis la unuan mondmiliton en Orienta Prusujo kaj pro sia heroeco ricevis du krucojn de Georgo. (HaGo)

Sur la foto: skulptisto Nikolaj Frolov prezentas sian kreaĵon. (Foto de Jelena Ĉepinoga)

Nikolaj Gumiljov

La sesa senso

Belegas vino, kiu amas nin,

en forno bakiĝanta bona pano,

kaj ankaŭ turmentanta nin virin’,

donanta, tamen, poste ĝuan amon.

Sed kion faru ni pri ruĝo de aŭror’

en la malvarma alta firmamento

kun la kviet’ senlima, kaj pri la valor’

de la senmorta poezia testamento?

Ne eblas manĝi, trinki, kisi en pasi’,

momento tuj senspure malaperas,

impetas ni kun ve’ — sed la vizi’

de la kompren’ preteras kaj preteras.

Kiel knabet’, sinforgesinte por la hor’,

knabinojn gapas baniĝantajn en rivero,

nenion dume komprenanta pri amor’,

jam turmentiĝas pro dezirmistero;

kiel mukoza ul’ sub prafilik’,

strebanta nekonscie alton montan,

per blek’ senpova kaj per dorsa tik’

aŭguris venon de flugil’ estonta;

do, tiel dum epokoj, puŝ’ post puŝ’,

sub la lancet’ de la naturo, arto, menso,

torturas karnon kaj spiriton la akuŝ’

de la organo por la sesa senso.

Tradukis el la rusa Nikolao Gudskov

Pro ĉi traduko Nikolao Gudskov iĝis laŭreato de Liro-2001 en la branĉo Traduka Poezio.

Novaj libroj
Tezuka Osamu. La Flambirdo. Futuro / Tradukis el la japana Konisi Gaku. — Toyonaka: Japana Esperanta Librokooperativo, 2001. — 295 pĝ., il.

3404 p.K. La terglobo estis rapide mortanta. — Iam tie ekzistis potenca imperio, oceano plenplena de lazura akvo, kaj abundis feliĉo, trankvilo kaj himno al la amo de ĉiuj vivaĵoj — Sed nun — restas nur marĉoj sporadaj — kun bestetoj senvigle vagantaj, — kaj krome senlime sin etendas dezerto ...

ktp. La tradukinto nomas la ĝenron mangao. Fakte bildromano. Futuro estas la dua parto de ĉi tiu bildromano. Ĝia tempo estas jaro 3404 p.K. La tradukinto sukcesis krei flue legeblan verkon, aparte pro la multegaj onomatopeoj. La eldono postulis amason da laboro, ĉar la japana foliumado kaj legodirekto estas malsimila al la eŭropa.

Carmel Mallia. Malto. — Żabbar: C.Mallia, 2000. — 18 pĝ., il.

Multaj kapablas tuj montri Malton surmape kaj diri ion pri la Ordeno de Sankta Johano (kiu ruso ne memoras la kavalirecon de caro Paŭlo?), sed nur nemultaj sukcesas nomi almenaŭ tri eminentajn maltanojn aŭ tralegi — ne traduki, nur tralegi! — kelkajn maltajn vortojn (ekz-e, “Ghawdex” [Aŭdeŝ]). Eble oni scios pli multe pri Malto, leginte la broŝureton de Carmel Mallia, kiu fakte estas teksto de lia prelego en la Montpeliera UK (1998). Kaj sciu ke:

Samkiel la artistoj kaj verkistoj alilandaj, la maltaj artistoj kaj verkistoj rigardas la mondon el tute nova perspektivo.

Andrzej Grzębowski, Tomasz Jan Kudrewicz, Mirosław Pankowski. Poŝ-atlaso de Monda Turismo. — Bydgoszcz: Monda Turismo, 2001. — 20 pĝ., il.

La atlaso prezentas la politikan dividon de la mondo kun 239 landoj (suverenaj ŝtatoj kaj dependaj teritorioj), kiuj estas registritaj de ISO kaj havas apartajn simbolojn laŭ ties normo 3166. Bona materialo por niaj akademianoj, kiuj estas aparte sentemaj pri la landnomoj!

Krome enestas mapo de tempozonoj, administra mapo de Pollando, urboplano de Bydgoszcz kaj indekso de 163 lingvoj registritaj laŭ la normo 639 de ISO. La atlaso bone kompletigas la samtempe eldonitan Turisman Esperanto-Kalendaron, tamen ĝia titolo eble estas misgvida — ne ĉiu havas poŝon 20×15 cm por ĉi poŝ-atlaso.

AlKo

Fakaj aplikoj de Esperanto
Fakaj aplikoj de Esperanto / Red. Zdeněk Pluhař. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2001, 160 pĝ. — (Serio: “Aplikoj de Esperanto en scienco kaj tekniko” Vol. 2).

Same kiel en 1998 ankaŭ pri KAEST 2000 (Konferenco pri la apliko de Esperanto en scienco kaj tekniko) aperis volumo kun la skribe ellaboritaj kontribuoj. Kiel kutime ĝi dividiĝas en tri sekciojn: ĉef-teman, terminologian kaj ĝeneralan. La ĉef-temo ĉi-foje estis “ekonomio sojle al la tria jarmilo”.

Kiel emfazis recenzo de la antaŭa volumo el la serio, verkon el terminologia konferenco necesas mezuri laŭ faka kaj tema adekvateco kaj laŭ terminologia ĝusteco kaj precizeco. Rilate ĉi-lastan kriterion la kvalito estas sufiĉe bona, kio atestas atentajn redaktadon kaj kontrol-legadon. Tamen kelkaj terminoj estas diskutindaj, kaj diskutigi ja estas unu el la celoj de tia verko.

Ekzemple en la titolo de iu kontribuo aperas la esprimo “diĝita mondo”, kvankam multaj malaprobas la novismon “diĝita” favore al la radike fundamenta “cifereca”. Certe “cifereca” tre taŭgas por la faka uzo de komputilistoj, sed en la esprimo “diĝita mondo” ne temas pri fakvorto, sed pri populara frapvorto. Ĉu eble “diĝita” ne havu la signifon de “cifereca”, sed estu komunuza sinonimo de “komputiligita”? El lingvo-ekonomia vidpunkto tia sinonimeco estas maldezirinda; sed sendube aliaj lingvoj el ĝi tiras apartan ĉarmon, kaj do ne estas mirige, se ĝi ĝermas ankaŭ en Esperanto.

Atenton meritas fenomeno, kiu nun multloke burĝonas en skribita Esperanto: la senfinaĵa adjektiva uzo de substantivoj (alivorte, la forlaso de ligo-strekoj). Ĝi aperas ekzemple sur pĝ. 150 en la esprimo “lingvo tradukado” (anstataŭ “lingvo-tradukado”), kaj sur pĝ. 152 en ““on line” servo” (anstataŭ ““on-line”-servo”, aŭ eble “reta servo”). Ĉar tiaj ne-kunmetaĵoj pli kaj pli ofte aperas ankaŭ ĉe spertaj Esperantistoj, indas diskutigi tiun fenomenon, kiu ja ne faciligas la skribadon, tamen malfaciligas la legadon.

El pedagogia vidpunkto bedaŭrindaj, sed apenaŭ komplete eviteblaj estas kelkaj eraroj terminologiaj: “Navigacia Akto” (pĝ. 17, “navigacia/ martrafika leĝo”), “materi(al)a nivelo” (pĝ. 19), “humana faktoro” (pĝ. 22, “homa”), “rulseĝo” (pĝ. 23, “radseĝo”), “desoksiribonukle(at)a acido” (pĝ. 43), “mortezilo” (pĝ. 111, “ĉizilo”), “duonlumo” (pĝ. 143, “duobla lumo”, “mikslumo”), “traŭmo” (pĝ. 154-156, “traŭmato”). La eraron pri “duonlumo” verŝajne kaŭzis traduko en la vortaro de Krause, kiu ne mencias la du-signifecon de la Germana vorto “Zwielicht”.

Apud tiaj eraroj, eĉ per kontrollegado nur malfacile ekstermeblaj, aperas nur malmultaj neprecizaĵoj, kiujn pli zorga laboro evitus: sur pĝ. 147 aperas citaĵo el la Biblio, Mt. 26.41, en la formo “la spirito volas, sed la korpo malfortas” (en la eldono de la Brita kaj Alilanda Biblia Societo: “la spirito ja estas fervora, sed la karno estas malforta”). Kaj uzante la esprimojn “la ŝtato” (pĝ. 23) aŭ “la aŭtoritatoj” (pĝ. 36) aŭtoroj pensu pri internacia legantaro kaj menciu, pri kiu ŝtato temas (plej ofte pri la propra loĝlando, esceptaokaze pri ĉiuj ŝtatoj).

Laŭ la temoj de la kontribuoj la verko estas ĝenerale laŭdinda, kvankam la specialtemaj artikoloj (6) malmultas kompare al la terminologiaj (10) kaj malmulte okupiĝas pri la aktualaj (“jarmil-sojlaj”) aspektoj de ekonomio, ekz. tutmondigo. Bedaŭrindas, ke pri du kontribuoj aperas nur tre magraj resumoj, kiuj apenaŭ valoras publikigon. Pri kvar aŭ kvin eroj eblas dubi, ĉu ili havu lokon en AEST-volumo, sed ĝuste inter ili troviĝas du tre interesaj artikoloj pri alternativaj alfabetoj kaj metafora uzo de “Esperanto” en aliaj lingvoj — certe multaj legantoj domaĝus ilian forigon. Eble por tiaj artikoloj oni kreu kvaran sekcion en KAEST?

Nur unu artikolo, la lasta, nepre estas mislokita en AEST-volumo. Sian temon, psikologian, ĝi traktas nek science nek el terminologia vidpunkto; la sola ero de la literaturlisto estas samaŭtora libro. Se redaktisto deziras publikigi tiajn artikolojn, prefere li ilin marku kiel ekstertemajn.

Strange impresas la fakto, ke neniun artikolon akompanas glosaro (kelkaj enhavas tabelojn de traktataj terminoj). Ĉar glosaroj altigas la utilecon de terminologiaj verkoj, la organizantoj de la venonta KAEST instigu provizi ilin.

Kvankam restas ebloj por plibonigo, la verko portas tre legindajn kontribuojn, el kiuj terminologoj kaj uzantoj de Esperanto povas egale profiti. Ni esperu, ke ni havos same, aŭ eĉ pli interesan volumon pri KAEST 2002.

Reinhard Fössmeier

Enhavo
A. EKONOMIO SOJLE AL LA TRIA JARMILO

Sandelin B. La fondado de ekonomiko. Adam Smith kaj la klasika skolo

Fagot A., Claës G. Projektoj financataj de Eŭropa Unio

Karešová L. Ekonomia subteno de la bezonoj de handikapitoj

Poláková E. Ekonomiaj aspektoj de la solvo de la cigana problemaro

Kurz R. Profesia organizado de Esperanto-organizoj — ĉu tio estas nur vizio?

Mendl J. Kiel ekkompreni duoblan librotenadon

Patera J. La nomoj kaj simboloj de diverslandaj valutoj

B. TERMINOLOGIAJ PROBLEMOJ DE FAKAJ APLIKOJ DE ESPERANTO

Werner J. Terminiga procedo en Esperanto

Hoffmann H. Ebloj de la planlingvo koncerne inter-lingvajn nociodiferencojn ĉe fervojfakaj terminoj

Sachs R. Verki fakan kompendion

De Smet, W.M.A. Nova Biologia Nomenklaturo (NBN) en la jaro 2000 kaj la problemoj pri nomoj de bestoj kaj plantoj

Sözüer L. Astronomia terminaro

Blanke D. La lingvo-nomo “Esperanto” kiel metaforo

Malovec M. Esperanto en la diĝita mondo

Kočvara V. Ĉu progresigi la fakan lingvon en la fakoj kiuj plu ne evoluas?

Kavka J. Morfologio de fungoj

Haszpra O. Alternativaj alfabetoj por Esperanto kun historia trarigardo 1888-2000

C. APLIKOJ DE ESPERANTO EN SCIENCO KAJ TEKNIKO (ĜENERALE)

Hauser P. Bazoj kaj mezuraj procedoj de la prilaborado per varmo

Nitzsche F. Pri kio oni devas atenti lumigante laborlokon

Vojáček J. Kelkaj problemoj de la duonaŭtomata tekstotradukado

Bettmann M. Ŝanco per la tempotrako

Diligente farita studo
Russo, Vittorio. Danteskaj Itineroj / Tradukis el la itala N.Rossi, E.Dondi, K.Kalocsay — Napolo: Napola Esperanto-Asocio, 2001. — 85 pĝ., il.

La Dian Komedion de Dante ni, la neitaloj, ekkonas per tradukoj, restante ĉiom je la graco de tradukinto.

Mi legis la Komedion en du armenaj tradukoj: la unua estis niatempa, lingve riĉa kaj preciza, foje eĉ tro delikata kaj eble tial malvarma. La alia traduko estis forta, kordotrema, ondobata. Ĝi naskiĝis en la 19a jarcento, sed la lingvo estis tiu de la 5a, de la Ora Epoko, kiam la prapatroj de Dante parolis ankoraŭ latine...

Ĉu ekzistas lingvo pli lerninstiga ol la itala? Tamen ene de tiu florplena valo, la lingvo de Dante estas malfacile ĝisgrimpebla montopinto. Kaj kontraŭe, Kalocsay, kiu lernis la italan per la verkoj de Dante, hezite malsupreniradis en la valon, ĉiufoje ekparolante la lingvon de la 13a-14a jarcentoj.

Ĉiu el la konataj al mi italoj parkere scias admirinde multe da fragmentoj de la Komedio. La evidentaĵo kompreneblas: tio, kion ni tralegis, la italoj mem travivis. Plie, la verko de Dante estis ilia unua fenestro al la transa mondo, kaj ekzemple la vorto “infero” por itala orelo sonas pli dantece ol bibliece.

Modera Blanka Gelfo, t.e. pli florencano ol romano, Dante estis ekzilita de la Nigraj Gelfoj kaj vivis en Bolonjo, Verono kaj Raveno.

Ekzilo estigas poeton. Ĝi ne nur sopirigas lin al la nesto, por ke lia kanto sonu forte, sed ankaŭ liberigas de trokutimaĵoj, lasas lin ene de iu dezerto, kie lian memon trairas ĝis tiam nekonataj radioj.

La libro de Vittorio Russo estas skribita kiel teatraĵo kun voĉoj A, B kaj C, kiuj alterne prirakontas la vivon, agojn kaj suferojn de la poeto. Post ĉiu rakonto “parolas” Dante mem: Vittorio Russo aŭdigas la voĉon de la poeto pere de fragmentoj el la Divina Komedio, Vivo Nova, Il Convivio kaj latine verkita De vulgari eloquentia.

Oni ne forgesu, ke la libro estis skribita nacilingve kaj destinita al italoj. Unuapense, la libro de Russo nepre estas iu pordo, tra kiu neitalo kapablas penetri ĝis la neatingeblaj profundaĵoj de la Dante-kono.

La legado vere pliriĉigas per multe da detaloj kaj klarigoj. Tamen la profundaĵojn ne ĝisiras: la ĉefcelo de la verko estas la sociologieca analizo de vivo kaj verkado de Dante. Ni legu:

“La komerca burĝaro, reprezentita de la Gelfa partio, venkinta en la procezo pri ekonomia firmigo kaj pri politika egemonio (emo al ega io? ega mono? aŭ simple “hegemonio” kun italece forestanta “h”? Y.L.) de la plej riĉaj kaj potencaj grupoj kontraŭ la mezaj kaj malaltaj socitavoloj, dissplitiĝis siavice” (pĝ. 53).

“La monavidemo, la rapida ekonomia evoluo kaj senkriteria riĉigo de novaj, nekulturitaj socitavoloj estas produktintaj, dum malmultaj jaroj, nur rivalecon, perforton, disfalon de la moroj, leĝofaran konfuzon kaj politikan nestabilon, korupton en la civilaj kaj religiaj institucioj” (pĝ. 55).

Atentu, mi citas ne el la antaŭvortoj, sed el la verko mem, kaj parolas la voĉoj A kaj B per “dramigita legado”, kiel notas interparenteze la aŭtoro.

Eĉ se “dramigita”, ĝi sonas gazetece. En la oreloj de la orienteŭropaj esperantistoj ĝi eble resonos kiel io el ne tiom fora pasinteco.

Certe, malantaŭ politikaj okazaĵoj ĉiam kaj ĉie estis la Posedavido kaj la Regavido.

Tamen en la antaŭaj tempoj la politiko estis pli pasia kaj poeteca. En la romano La Ruĝo kaj la Nigro de Stendhal la ĉefpersonaĵo Julien portas surkole oran medalionon, kies enhavon kaŝas eĉ de sia amantino. Ĝi enhavis la portreton de Napoleono, kiun Julien adoris.

Nuntempe oni nenion kaŝas, nenion portas surkole aŭ ĉekore. Nun ĉio klaras, ĉio precizas, kaj jen la pasioj de Dante iĝas “ekonomia firmigo” kaj “rivaleco inter la socitavoloj”.

Kio legindas en la libro de Vittorio Russo? Precipe la tradukoj de Kalocsay:

Ho vi, iranta tiel trainfere,

diru, ĉu vi min konas, aŭ konjektas?

vi ĝermis, antaŭ ol mi ĉesis tere...

Iom malpli melodie sonas Dante en la tradukoj de Rossi:

... nek indis pli ol dam’ juvel’ zonlaŭa...

aŭ aliloke:

Bonŝanculinoj! Certis ĉiu, ke la

propra sepult’ enurbos, kaj neniu

pro Francuj-log’ enlitos edzosena.

Italinde belega eldono, diligente farita studo, la verko de la forpasinta Vittorio Russo nepre trovos legantaron aprobeman, kiun sociologiaĵoj en la esplorverko pri literaturo ne dubigas.

Yenovk Lazian

“Saluton!”: la duobla venkinto

En oktobro ĉi-paĝe ni prezentis la liston de libroj, plej bone venditaj dum la lastaj 12 jaroj en la libroservo de UEA. Sed UEA vendas ankaŭ aliajn kulturajn varojn, ekzemple: kasedojn kaj kompaktajn diskojn (KD). Same kiel en la librolisto, en la listo de la plej venditaj kasedoj/KD la unuan lokon okupas Saluton! — kasedo por la samtitola lernolibro de Audrey Childs-Mee. Dum 1989-2000 vendiĝis 823 ekzempleroj de ĉi tiu kasedo. Konatiĝu kun la furorlisto:

Saluton! kasedo de la lernolibro 823

Kajto, kasedo/KD 636

Procesio multkolora, Kajto, kasedo/KD 393

Tohuvabohuo, Kajto, kasedo/KD 388

Muzik-pluvo, Akordo, KD 166

Esperanto: Tutmonda muziko, kasedo/KD 151

Vinilkosmo-kompil’ 1, kasedo/KD 150

Liza kaj Paŭlo, kasedo de la samnoma libro 148

Team’ en Esperanto, kasedo 128

Kantoj de l’ popolo, Ĥoro Cantica, kasedo/KD 121

Israelo ne ĉesas kanti, Tova Ben-Cvi, kasedo 105

Jacques Yvart kantas Georges Brassens, KD 93

Nur du produktaĵoj de Vinilkosmo kaj neniu de LF-koop en la Roterdama listo probable signifas, ke ili havas proprajn distribuajn sistemojn. Sed ili ankoraŭ ne sekvis la ekzemplon de UEA, kiu eble estas la plej malsekreta el ĉiuj internaciaj esperantistaj organizoj, se temas pri la nombroj: financaj raportoj, membrostatistiko kaj vendolistoj de UEA regule aperas kaj servas kiel bazo por taksi kvante Esperantujon.

AlKo

Gazetoj

Heroldo senredaktora

Novjartage Stano Marček fariĝis la ĉefredaktoro de revuo Esperanto por 2002. Koincide kun tiu enposteniĝo, li petis la kooperativon de Literatura Foiro (kies membro li estas) liberigi lin de la ĉefredaktoreco ĉe Heroldo de Esperanto.

Post la 50 numeroj ĉefredaktitaj de Perla Martinelli, plian tridekon ĉefredaktis Stano Marček, kiu subite anoncis 30 nov 2001 tagmeze sian demision. 1 dec frumatene la UEA-estrarano pri informado rete anoncis, ke Marček dum unu jaro ĉefredaktos la organon Esperanto, laŭ subskribita kontrakto.

Stano Marček (membro de LF-koop) pretis daŭrigi kiel (salajrata) teknika redaktoro, sed 15 dec la Administra Komitato de LF-koop afable kaj unuanime rezignis pri lia propono.

La gazeto aperos, ĝis la ĝenerala Asembleo de LF-koop, sub la kolektiva responso de la redakcio, kaj la grafika responso de Perla Martinelli kaj Marco Picasso. La suverena instanco de LF-koop nomumos la novan ĉefredaktoron fine de februaro, aŭ aprobos analogan solvon.

LF-koop ĝojas, ke per rezigno de parto el sia laborforto ĝi tiel helpas al la krizanta UEA. Samtempe ĝi dankas al Stano Marček pro la plenumita ofico (kiu estus daŭrinta, laŭ kontrakto certe respektota de LF-koop, almenaŭ ĝis la fino de 2002): li foriras kvita kaj senkredita.

La nova adreso de Heroldo estas:

Adreso: CP 1251, CH-6830 Chiasso 1, Svislando

Rete: lf.koop@infinito.it

HeKo

Ruslanda Esperantisto ne plu aperos

Ruslanda Esperantisto fermis la kvarjaran periodon, dum kiu ĝi aperis ĉiun duan monaton kiel ruslingva informilo pri Esperanto kaj estis sendata al redakcioj de amaskomunikiloj kaj aliaj neesperantistaj instancoj.

La eldonanto post la forveturo el Jekaterinburg decidis ne entrepreni la reregistradon de RE, kiu kaŭzis konsiderindan malprofiton kaj estis tre malmulte subtenata de ruslandaj samideanoj, kvankam tiuj antaŭ kelkaj jaroj deziregis havi gazeton pri Esperanto en la rusa lingvo.

La ĉefmaterialo de la lasta duobla numero (95-96) estas la rusa versio de An Update on Esperanto, kiun kun afabla permeso de CO UEA tradukis kaj adaptis Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov. Krome, la ĵurnalo havas plurajn diverstemajn artikol(et)ojn pri la esperantista aktivado en la mondo kaj la bibliografion Esperanto en Ruslanda gazetaro.

Estas planate enretigi la plej interesan materialon de Ruslanda Esperantisto, se estos trovita facile alirebla senpaga spaco en la reto.

HaGo

Ricevitaj gazetoj

Brazila Esperantisto. 2001/316;

Debrecena Bulteno. 2001/127;

Esperanto. 2001/11;

Esperantolehti. 2001/6;

Esperanto sub la Suda Kruco. 2001/3,5;

Esperanto USA. 2001/6;

Heroldo de Esperanto. 2001/15;

Informilo por Interlingvistoj. 2001/3,4;

Konkordo. 2001/49;

Kluba Bulteno [Oslo]. 2001/3;

La Hirundo. 2001/26;

La Movado. 2001/12;

La Ondo de Esperanto. 2002/1;

La Revuo Orienta. 2001/12;

Litova Stelo. 2001/6;

Monato. 2001/11;

Ruslanda Esperantisto. 2001/5-6;

SAT-Amikaro. 2001/565;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2001/115;

Tornado. 2001/nov, dec, supl.

Mozaiko

Ni ricevis 25 solvojn de la “3 proverboj” el la novembra Ondo. Ĉiuj estis ĝustaj.

Ĝuste respondis: Ludoviko De Doncker (Belgio), Les Burridge, Norman Ingle, Mary Najbaro, Ken Wilson, Vilĉjo Walker (Britio); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Erkki Kemppainen (Finnlando); Jón Elíasson (Islando); Mario Machlik (Norvegio); Viktor Alikin, Igorj Belousov, Bronislav Ĉupin, Svetlana Konjaŝova, Sergei Paĥomov, Vjaĉeslav Roĵdestvenskij, Oleg Sevruk, Anatolo Sidorov, Oleg Vasiljev, Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando); Eric Castell, Tore Johansson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio), Donald J. Harlow (Usono).

La loto donis libropremion al Hanna Skalska el Pollando. Ni gratulas!

La ĝusta solvo: 1. Pli bona estas vorto afabla, ol kuko agrabla (protekti, abrikoto, flugi, sveni). 2. Tro rapida akcelo ne kondukas al celo (diskuti, prelato, nocio). 3. El malgrandaj akveroj fariĝas grandaj riveroj (ĝangalo, mejlo, verki, fasado).

Tatjana Kulakova

Vintra enigmo

Skribu en la ĉeloj ĉirkaŭ la numeroj ses-literajn vortojn laŭ la horloĝa direkto. La vortoj komenciĝas en la ĉeloj markitaj per sago. En la markitaj horizontaloj vi trovos du vortojn, kiuj estas ligitaj kun vintro. Sendu ilin kiel solvon de la enigmo.

1. Preparita plado metata antaŭ la ĉefplado; 2. Konstruaĵo, en kiu oni lernas la rajdarton; 3. Plibeligi per aldonaj objektoj aŭ detaloj; 4. Nesaturita hidrokarbido, C9H18; 5. Karakterizanta lingvon, de kiu devenis la germana, angla, dana kaj aliaj lingvoj (R); 6. Mara mambesto (R); 7. Knabino, kies patro aŭ patrino mortis; 8. Ĉifona, malzorgita vagulo; 9. Fera varmigebla ilo por enpremi malreliefajn desegnojn (R); 10. Malfermi la buŝon per nevola spasma movo de ekspiro pro dormemo aŭ enuo; 11. Grado de toksopovo de substanco (R).

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 apr 2002. Al la samaj adresoj sendu viajn enigmojn, ŝaradojn, humuraĵetojn k.a.

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86) M (LOdE-87)

N

Nacio: grupo da homoj, kiuj pro unu komuna — al ili — lingvo ne komprenas la samajn najbarojn.

Naĝante kontraŭ fluo de rivero li tutan tempon pasigis en la sama loko.

Ne ĉiam oni havas la rajton cedi la rajton.

Ne ĉiu krucumito estas Dio.

Ne deziru al viaj heredontoj grandan monon ĉi-jare.

Ne diskutu kun spegulo.

Ne ekzistas nesolveblaj problemoj, por kelkaj oni nur ne trovis la solvon.

Ne gravas kion vi diras, gravas kion homoj aŭdas.

Ne juĝu armeon laŭ parada uniformo.

Ne juĝu homon laŭ la opinioj de liaj malamikoj.

Ne mendu batalplanon ĉe malamika stabo.

Ne perdas honoron tiu, kiu ĝin ne havas.

Ne piedfrapu erinacon... nudpiede.

Ne preparu por diskuto logikajn argumentojn, se via kontraŭulo komprenas nur piedfrapojn.

Ne proponu al kalvulo aĉeti kombilon.

Ne serĉu apogon por Esperanto ĉe instruistoj de fremdaj lingvoj; leporo neniam apogas ĉasiston.

Ne sufiĉas kabei por iĝi Kabe.

Nekuracebla triopo: amo, morto, stulteco.

Neniam mensogu, se la vero pli bone efikas.

La kvara Internacia Fotokonkurso

La Ondo de Esperanto organizis en 2001 la kvaran Internacian Fotokonkurson. La konkurso ne estis dediĉita al iu temo. En la konkurso partoprenis 46 fotoverkoj de 15 aŭtoroj el 10 landoj: Britio, Ĉeĥio, Finnlando, Francio, Hungario, Italio, Jugoslavio, Litovio, Pollando, Ruslando.

18 jan 2002 la juĝkomisiono anoncis la rezulton.

1a premio (du minimumaj ruslandaj monataj salajroj kaj abono al La Ondo de Esperanto):

Anna Skudlarska (Pollando) pro “Estimo” kaj “Revo”.

2a premio (unu minimuma ruslanda monata salajro kaj abono al La Ondo de Esperanto):

Gražvydas Jurgelevičius (Litovio) pro “Avo kaj nepoj”.

3a premio (abono al La Ondo de Esperanto):

Robert Kamiński (Pollando) pro “Sonorilturo”.

Laŭdaj mencioj: Raita Pyhälä (Finnlando) pro “Ĝuu”

Igorj Loĵkin (Ruslando) pro “Fangorn”

Andrea Ottrok (Hungario) pro “Ankaŭ tio estas Frankfurt”.

La speciala premio pro foto teme ligita kun Esperanto ne estis aljuĝita.

Laŭ la Regularo de la Konkurso, la organizantoj havas ekskluzivan rajton ĝis 31 dec 2003 uzi ĉiujn ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj. La unua ekspozicio kun la plej interesaj fotoj de la unuaj tri konkursoj estis okazigita je la Zamenhofa Semajnfino (Kaliningrad, 15-16 dec 2001).

Dankon al la partoprenintoj! Gratulon al la laŭreatoj!Halina Gorecka sekretario de la konkurso

Kalendaro

28 feb – 3 mar. Ĉeboksaro (Ruslando).

EoLA-14.

Temo: “Renesanco”.

Adreso: RU-428024 Ĉeboksary, ab. ja. 35, Ruslando.

Rete: eola2002@land.ru.

10-17 mar. Druskininkai (Litovio).

Seminario de TEJO.

Temo: “Aktiva Civitaneco”.

Rete: http://www.tejo.org/seminarioj/aktivacivitanecoalighilo.jsp.

23-24 mar. Mikkeli (Finnlando).

Vintraj Tagoj de EAF.

Adreso: Siltasaarenkatu 15 C 65, FI-00530 Helsinki, Finnlando.

Rete: eaf@esperanto.fi.

29 mar – 5 apr. Waldfischbach-Burgalben (Germanio).

18a PSI.

Adreso: Wolfgang Bohr, Johannes-Kirschweng-Str. 11, DE-53474 Bad Neuenahr-Ahrweiler, Germanio.

Rete: psi@esperanto.de.

30 mar – 2 apr. Vigy (Francio).

57a Kongreso de SAT-Amikaro.

Adreso: Bruno Henry, 5 rue Jean Mermoz, FR-57100 Thionville, Francio.

Rete: esperanto.thionville@laposte.net.

31 mar – 1 apr. Odeso (Ukrainio).

Aprilaj ridetoj.

Adreso: p.k. 71, Odeso-26, UA-65026, Ukrainio.

Rete: zoo@te.net.ua.

27 apr – 5 maj. Bydgoszcz (Pollando).

27aj Esperantaj Tagoj de Bydgoszcz. 12a Ĝenerala Konferenco de Monda Turismo. 1a Internacia Seminario por Eŭropa Integriĝo.

Adreso: uł. Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094 Bydgoszcz, Pollando.

Rete: andreo@rubikon.net.pl.

29 apr – 8 maj. Jalto (Ukrainio).

Aroma Jalto 2002

Adreso: p.k. 35, Kijiv-133, UA-01133, Ukrainio.

Rete: volodimirh@hotmail.com.

3-5 maj. Stoke-on-Trent (Britio).

Brita E-Kongreso.

Adreso: Wegdwood Memorial College, Barlaston, Stoke-on-Trent, ST2 9DG, Britio.

Rete: eab@esperanto.supanet.com.

1-7 jun. Plovdiv (Bulgario).

54a Kongreso de IFEF.

Adreso: p.k. 455, BG-4000 Plovdiv, Bulgario.

Rete: bdz-intrel@bbf.bg.

8-16 jun. Mielno (Pollando).

24a Ĉebalta Esperantista Printempo.

Adreso: skr. poczt. 30, PL 75-016 Koszalin-1, Pollando.

25-30 jun. Sankt-Peterburgo (Ruslando).

Simpozio dediĉita al la 110-jariĝo de “Espero”.

Adreso: p.k. 130, RU-197022 Sankt-Peterburg, Ruslando.

Rete: anna7b@spb.cityline.ru.

1-7 jul. Alicante (Hispanio).

75a Kongreso de SAT.

Adreso: 67, av. Gambetta, FR-75020 Paris, Francio.

Rete: satesper@noos.fr.

1-7 jul. Rigo (Latvio).

12a Internacia Esperanto-Kongreso Verda Ondo. Adreso: Kr. Valdemara 145-32, Rīga, LV-1013, Latvio.

Rete: mtimermane@hotmail.com.

6-7 jul. Ternopila provinco (Ukrainio).

Estero-2002.

Adreso: p.k.83, Ternopil-1, UA-46001, Ukrainio.

Rete: araneo@tu.edu.te.ua.

7-14 jul. Rigo (Latvio).

38aj Baltiaj Esperanto-Tagoj.

Adreso: p.k. 150, LV-1050, Rīga, Latvio.

Rete: esperolat@e-apollo.lv.

13-17 jul. Kaliningrad (Ruslando).

BEF-2002: Balta Esperanto-Forumo.

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando.

Rete: sezonoj@yahoo.com.

20-26 jul. Leuven (Belgio).

Internacia Esperanto-Konferenco 2002.

Temo: “Scienco kaj Socio”.

Adreso: Esperanto 3000 Leuven, R.Ménada 44, BE-1320 Hamme-Mille.

Rete: esperanto3000@esperanto.be.

3-10 aŭg. Fortalezo (Brazilo).

87a Universala Kongreso de Esperanto.

Temo: “Diverseco: ŝanco, ne minaco”.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Rete: uea@inter.nl.net.

Ruslanda peranto, Halina Gorecka, akceptas kongreskotizojn.

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando.

Rete: sezonoj@yahoo.com.

18-26 aŭg. Budapest (Hungario).

3a Eŭropa Medicina E-Kongreso.

Adreso: Pf. 89, HU-6801 Hódmezővásárhely, Hungario.

Rete: konyv@mail.hodtav.hu.

23-26 aŭg. Seulo (Koreio).

3a Azia E-Kongreso.

Adreso: KEA, 1601 Kangbyon Hanshin Core B/D, 350 Mapo-dong, Mapo-gu, Seoul, 121-703, Koreio.

Rete: keast@soback.kornet21.net.

23-28 aŭg. Verona (Italio).

5a Eŭrop-Unia Esperanto-Kongreso.

Ĉeftemo: “Efektiva lingva egaleco: rajto de la eŭropanoj”.

Adreso: CP 1616, IT-37100 Verona, Italio.

Rete: esperantoverona@adriacom.it.

24-31 aŭg. Sète (Francio).

28a Internacia Semajno.

Adreso: 5, rue du Docteur Roux, FR 34090 Montpellier, Francio.

Rete: yvierne@netcourrier.com.

21-29 sep. Bydgoszcz (Pollando).

28a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo.

Adreso: uł. Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094,

Bydgoszcz, Pollando.

Rete: andreo@rubikon.net.pl.

Leterkesto

Mi nur volas vin kore gratuli pro la bela retpaĝo. Samtempe vin danki pro la revuo La ondo de Esperanto, kiun mi regule ricevas. Ĝi estas tre interesa.

Imar Crisãgno Fernandes (Brazilo)

La numeron 12 mi ricevis senprobleme. La artikolo Vide el Bruselo pri la instruado de la angla lingvo en Koreio amuzis min. La teksto pri la libro La Familio Zamenhof de Banet-Fornalowa estas interesa, ĝi utile korektas la biografion de E. Privat.

Frans Cobben (Nederlando)

Mi ĉiam salutas, kiam denaskaj anglalingvanoj klopodas uzi Esperanton, komprenante troan dominadon de la angla. Tomaso J. Woodall en la 12a numero bone pri tio skribas. Ankaŭ prave li mencias, ke aliaj lingvo-projektoj nur konfuzas la publikon.

Al mi tre plaĉis Rememoroj pri estonteco de Valentin Melnikov.

Mi dankas Vin pro la respondo pri Kantio, jam post mia demando al vi mi mem konjektis pri Immanuel Kant. Tamen Kantio impresas kvazaŭ temus pri iu lando aŭ landregiono.

Vi nenion rakontis en LOdE pri la nova redaktoro de Kontakto Ĵenja Zvereva (LOdE. 2001: 12, pĝ. 17). Pro kiu kialo la abonantaro de Kontakto reduktiĝis? Kiel oni aprezas la laboron de Sabira Ståhlberg?

Sergei Paĥomov (Ruslando)

Ni kore dankas nian fidelan leganton Sergei Paĥomov, kiu — same kiel Frans Cobben — reagas al preskaŭ ĉiu ricevita revuo, kaj ni de tempo al tempo aperigas fragmentojn el liaj ampleksaj leteroj. La demandojn pri la nuna kaj antaŭa redaktorinoj de Kontakto, verŝajne necesas direkti al ilia labordonanto en Roterdamo, ne al La Ondo. (LOdE)

Mi deziras feliĉan novan jaron al vi kaj anke dankas vin pro la n-roj de via Ondo. Se la “aŭguroj” de s-ano Melnikov pri viaj ambicioj en Esperantujo estas realaj, mi bondeziras anke ĉi-rilate al vi, kvankam pro via rifuzemo rilate la prilingvajn modifproponojn mi vin vidus kun ne granda ĝojo en gvida pozicio.

Via madjara amiko Petik János

La aŭtoro de la felietono, same kiel ĉiu verkisto, rajtas fantazii, tamen verŝajne ne ĉiu el la menciitoj plene konsentas kun lia opinio; ankaŭ ne mi, se temas pri la “gvida pozicio”. (AlKo)

Nekrologoj

11 okt 2001 forpasis en Kordobo (Argentino)

d-ro Felicindo Abbruzzese (1931-2001)

biokemiisto, apotekisto kaj enologo; aktivulo de Kordoba E-Asocio, kies malavara monsubtenanto kaj prezidanto li estis. Lia apoteko ofte vendis proprajn kuracilojn kun Esperantaj nomoj.

23 nov 2001 forpasis aktivulo de BEA kaj MEM

Ĥristo Manolov (1915-2001)

esperantisto ekde 1935, instruanto de Esperanto, fondinto de la E-societo “Ĥristo Kozlev” en la urbo Polski Trambeŝ, Bulgario.

19 dec 2001 en aŭtomobila akcidento pereis

Oleg Kuznecov (1965-2001)

talenta instruisto de Esperanto, precipe al infanoj, en urbo Klin apud Moskvo.

5 jan 2002 post grava malsano forpasis en sia 68a jaro

kamarado Ivo (Yves) Peyraut

prezidanto de la Plenum-Komitato de SAT.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. №3

Redakcie

Marto en Ruslando promesas skandalon. La eksa oligarĥo Boris Berezovskij informis la publikon pri sia intenco malkovri la sekreton de la eksplodoj en aŭtuno 1999. Tiam, antaŭ pli ol du jaroj, serio de eksplodoj en Moskvo kaj aliaj rusaj urboj ŝokis la socion kaj samtempe unuigis ĝin ĉirkaŭ la estonta prezidento Putin, kiu prezentis sin arda malamiko de la terorismo.

La eksmagnato malkovros nenion precipe novan. Apenaŭ iu serioza observanto kredas, ke eksplodigis ĉeĉenoj. Ankoraŭ somere 1999 politikaj ekspertoj avertis, ke por konservi la potencon, la novrusa oligarĥio preparas teroraĵojn por semi panikon kaj popularigi sian kandidaton — iun, kiu promesos defendi la loĝantaron. Kaj iom poste sekvis skandalo en Rjazanj, kie la loĝantoj de granda domo arestis la eksplodantojn — agentojn de la ŝtata sekreta servo. Ĝis nun oni montris al la publiko neniun alian eksplodanton. Tamen la afero estis farita. Putin venis al la potenco.

La problemo ne estas unike ruslanda. Tiel aŭ aliel la terorismo venis en nian vivon. La plej potenca ŝtato de la mondo faras kolosajn financajn injektojn por senti sin kapabla kontraŭbatali ĝin. La Imperio de l’ Malbono, Sovetunio, ruiniĝis, sed anstataŭ ĝi stariĝis io alia: multe pli terura kaj minaca, kaj krome — nevidebla. Ĉu oni ankoraŭ kredas tiujn historiojn? Mi pardonpetas, leganto: vi certe ne kredas. Sed estas aliaj — milionoj, centoj da milionoj — kiuj kredas kaj voĉdonas por la militantoj kontraŭ la terorismo.

La teroro iĝas ĉiutageca. Centoj da vivoj en Ruslando kaj dekmiloj en Ĉeĉenio necesis por savi la oligarĥion. Miloj da viktimoj en Nov-Jorko savas la ekonomion de Usono. Oni ne scias, kiu organizis la atakon kontraŭ la komerca centro, sed oni klare vidas ke ĝi estas bonega preteksto por la militarismo. “Kiu profitas?” — tiu demando helpas trovi la kulpintojn ekde la tempo de la antikva Romo. Nun ĝi povas helpi nin penetri en la enigmon de la terorismo.

La specialeco de la moderna civilizo estas, ke ĉiu ĝia funkciado postulas monan injekton. Granda terorismo naskiĝas pro granda mono. Mono necesas por selekti kaj trejni teroristojn, ĝi necesas por ilin ekipi kaj provizi. Por diri ne pri konkretaj kulpintoj, sed iom pli ĝenerale, kulpas la socia sistemo, kiu permesas enorman koncentriĝon de mono (sekve, de potenco). Sed ĉi tiun minacon oni ne likvidos per misilaj frapoj.

La terorismo estas oportuna. Ĝi kreas la imagon de malamiko kaj unuigas la nacion. Ĝi pravigas perforton kaj lasas sufoki la demokration. Ĝi igas silenti la racion kaj konsciencon. Verŝajne mi ne rajtas diri tion, apogante min sur iom abstrakta sperto de la alikontinenta Usono, sed mi — ruso — havas la amaran sperton de Ĉeĉenio.

La eksmagnato Boris Berezovskij ne estas batalanto por la demokratio. Lia malfrua konfeso estas nur venĝo je lia politika kaj ekonomia fiasko enlanda. Tamen almenaŭ tiu konfeso malfermos la okulojn al tiuj, kiuj havas pli riĉan kondutan motivadon.

Alen Kris

Per la kovrilpaĝa foto Ĝuu Raita Pyhälä (Finnlando) ricevis laŭdan mencion en nia 4a Internacia Fotokonkurso.

La lingvojaro — ĉu sukceso?

La Eŭropa Jaro de Lingvoj (EJL) estis realigita en Eŭropo dum 2001, en iuj landoj kun granda fervoro kaj entuziasmo, en aliaj landoj tiom kiom minimume postulis la oficaj devoj de iuj taskigitaj ŝtatoficistoj. Ankaŭ ni esperantistoj envolviĝis, sed ĉu sukcese? Nun venis la tempo por retrorigardo.

Konsilio de Eŭropo (KdE) decidis pri la jaro en 1999. Samjare, en la Berlina UK, dum la konkludo de la Nitobe-simpozio Bojan Brezigar, la prezidanto de Eŭropa buroo por malpli uzataj lingvoj menciis la jaron kiel ŝancon krom por sia asocio ankaŭ por la esperantistoj. “Daŭrigu vian agadon por via lingvo kaj viaj idealoj, sed vi ne povas atendi sukceson se vi provos akceptigi Esperanton kiel minoritatan lingvon”, — li konsilis. Tiam organizita reago de la esperantistoj mankis, sed en julio 2000 komenciĝis modesta prepariĝo en nova retlisto jaro-de-lingvoj-2001. Intertempe ankaŭ la Eŭropa Unio (EU) decidis enkonduki la temjaron kune kun KdE.

Ekaperis informoj en la E-gazetaro kaj iom post iom la agado ekhavis kvazaŭoficialan statuson en UEA. Mi estis nomumita EJL-komisiito de Eŭropa E-Unio. La tiama vicprezidanto de UEA Renato Corsetti verkis cirkuleron al la landaj asocioj kun la instigo kunagadi kaj alvokis pintkunsideton pri Eŭropa agado en Roterdamo. EJL almenaŭ principe troviĝis inter la prioritataj agaderoj.

Pli ol 70 esperantistoj kunagadis retliste, kaj multaj pliaj kunorganizis. Abundis en Esperantujo landaj kongresoj, lingvofestivaloj, seminarioj, debatoj interretaj kaj kunsidaj ligitaj al EJL.

En la diversaj eŭropaj organoj oni nun plenumas la devigan pritaksan fazon kaj planas postsekvajn agadojn. KdE-oficistoj surbaze de enketoj kaj reagoj pricerbumas, ĉu la jaro sukcesis atentigi la ĝeneralan publikon pri la riĉa lingva heredaĵo de nia kontinento. EU-oficistoj atendas raporton de sendependa pritaksejo pri la demando, ĉu ĝi sukcesis instigi al plia lingvolernado. La Komitato de Ministroj de KdE jam decidis nomi la 26an de septembro kiel ĉiujaran eŭropan lingvotagon. En EU oni pripensas kiel evoluigi la edukajn programojn por ke ili reale kuraĝigu al plia lingvolernado.

Vi, la leganto de tiu ĉi artikolo, estas ano de la ĝenerala publiko, kiun laŭ la deklaroj la lingvojara mesaĝo atingu. Specife se vi loĝas en Eŭropo vi estas tute kompetenta taksi la ĝeneralan sukceson de la jaro, el via persona vidpunkto: Ĉu vi mem rimarkis ke 2001 estis lingvojaro? Ĉu vi eksciis tion pere de Esperanto? Ĉu vi vidis iajn rezultojn ekster Esperantujo? Eble vi eĉ estis mem kontribuanto al la EJL-realigo.

Mia impreso estas ke la esperantistoj faris multon por la diskonigo de la ideoj, kiujn la temjaro celis antaŭenigi. Motivigis nin la iaspeca rekono de nia agadtereno, ĉar finfine eŭropaj institucioj interesiĝis pri la lingvaj temoj. Ni povis kadre de oficiala eŭropa jaro pluagadi por lingvolernado kaj lingva egaleco.

Respondinte la pritaksan enketon de KdE mi metis belajn krucojn por ĉiuj eŭropaj landoj, kie UEA havas landajn asociojn. Ni esperantistoj faris grandan kontribuon al la jaro. Pluraj E-asocioj eluzis la okazon provizitan de la jaro por kontakti ŝtatajn instancojn. Esperantistoj partoprenis oficialajn lingvojarajn seminariojn, debatojn kaj aliajn aranĝojn kaj ankaŭ iuj niaj aranĝoj aperis en la oficialaj EJL-kalendaroj, kiel ekzemple en Kroatujo, kie la UK estis listigita de la kroata landa organizanto kiel lingvojara konferenco.

Sveda E-Federacio estis reprezentita en la Eŭropa malfermo en Lund en februaro. Disdoniĝis specialaj lingvojaraj informiloj kun la Manifesto de Prago kaj la konstato ke Esperanto malfermas pordojn. Kun tiuj samaj informiloj enteke mi vojaĝis al Helsinko por ĉeesti la landan malfermon nome de E-Asocio en Finnlando. En pluraj landoj okazis simile.

Estis vero, kiel ankaŭ la komisionanino de EU respondeca pri edukado, Vivianne Reading, konstatis en respondo al la sveda EU-parlamentanino Cecilia Malmström: malmultis la subvencipetoj de E-asocioj. Elektante la 200 subvencieblajn lingvojarajn projektojn inter 1 310 subvencipetoj la komisiono ne trovis taŭgajn prezentitajn de esperantistoj. La administra preteco prepari tiajn petojn kaj plenumi tiajn projektojn ne estas sufiĉa en Esperantujo.

Pri niaj sukcesoj kaj malsukcesoj respondecas ni mem. Kiam ni kuraĝas kunagadi ni ankaŭ povas ricevi subtenon. Jen kelkaj sukcesoj:

En Bruselo flandraj esperantistoj subtenite de la ĵurnalisto Dafydd ap Fergus, konata kiel kolumnisto de La Ondo de Esperanto, atentigis pri lingva diskriminacio. Tio vekis intereson ankaŭ de amaskomunikiloj. Tiu agado daŭros en la nova Brusela oficejo.

En Hungarujo László Gados verkis plurajn tekstojn al sciencaj revuoj kaj estis intervjuita pri la ideoj esprimitaj en la kajero Brilu ĉiuj lingvoj samrajte! La kajero, kiu aperis almenaŭ hungare, Esperante, france kaj germane, prezentas Esperanton kiel savilon por la gepatraj lingvoj.

En la Eŭropa Junulara Centro de KdE okazis seminario de TEJO “La lingva ĉielarko — ponto al kulturaj trezoroj” en aprilo. Dum ĝi junaj esperantistoj kaj aliaj aktivuloj trejniĝis pri okazigo de lingvaj festivaloj. Tiuj festivaloj okazadis iniciate de esperantistoj en pluraj urboj, kaj tiu agado daŭros. Kunordigas ilin Jekaterina Jevlampieva kiel komisiito de TEJO.

8 maj junaj E-lernantoj kunvenis en la Eŭropa parlamentejo en Strasburgo por partopreni Euroscolan. Ili dum unu tago agadis kvazaŭ EU-parlamentanoj voĉdonante kaj rezoluciante. Dum la lingvojaro la diskutata temo estis lingvolernado. Ĉi-jare E-delegacio partoprenos dufoje, 19 mar kaj 17 apr.

Anna Margareta Ritamäki Komisiito de EEU pri EJL

La studenta organizaĵo AEGEE organizis unu de la 200 projektoj, kiuj ricevis lingvojaran EU-subvencion. En pluraj urboj dum la lingvotago (26 sep) okazis lingvofoiroj. Surbilde Anna Ritamäki, Riitta Hämäläinen kaj Patrik Austin en Helsinko.

Post Fortalezo kaj Gotenburgo UK iros al Pekino kaj Vilno

La Estraro de UEA, kunveninta en Roterdamo 11-13 jan 2002, interalie decidis principe pri la estontaj Universalaj Kongresoj.

Por 2004 la Estraro akceptis la inviton de Ĉina Esperanto-Ligo okazigi Universalan Kongreson en Pekino. Oni antaŭvidas subtenon de la ĉina registaro kaj entuziasman kunlaboron de la ĉinaj movadanoj.

Por 2005 estis akceptita la invito de Litova E-Asocio. Tiam la 90a Universala Kongreso de Esperanto gastos en la ĉefurbo de Litovio, Vilno. Litovio, proksime ligita kun la historio de Esperanto, kun elstare amasa E-movado, prezentas tre favorajn kondiĉojn kaj ŝtatan subtenon.

Ĉar en 2005 estos la centjara jubileo de la 1a UK (tamen ne temos pri la 100a UK, ĉar en kelkaj jaroj la kongresoj ne okazis pro la mondmilitoj) oni antaŭvidas specialan antaŭkongresan programon en Bulonjo-sur-Maro, Francio. Bulonjo mem estas tro malgranda por gastigi modernan UK.

GK UEA

Laŭ la rekomendo de Litova Stelo ni uzas la formon Vilno, ne Vilniuso kiel esperantlingvan nomon de la ĉefurbo de Litovio.

Komunikada centro en Bruselo

Baldaŭ en Bruselo aperos Komunikada Centro, kiun intencas starigi Eŭropa E-Unio kunlabore kun kelkaj eŭropaj E-asocioj. Ĝi situos maksimume proksime al eŭropaj instancoj, fondaĵoj, miloj da diverslandaj ĵurnalistoj kaj internaciaj neregistaraj organizoj.

La celo de la Centro estos profesinivele informi la eŭropajn kaj ankaŭ tutmondajn amaskomunikilojn pri la lingvaj problemoj, faktoj de lingva diskriminacio, proponante sekve de tio informojn pri la ekzistanta solvo prezentata de Esperanto.

La motoro de la ideo kaj la ĉefa laborforto en la komenca stadio estos brusela ĵurnalisto David Ferguson, kimrodevena irlandano, bone orientiĝanta en la brusela Babelo.

La Estraro de UEA decidis provizi la Centron per garantia sumo de 19 mil eŭroj, tiel ebligante ĝian baldaŭan ekfunkcion. Tio estas granda parto de la antaŭvidata ĉi-jara buĝeto, la ceterajn rimedojn devos kontribui Eŭropa E-Unio, Flandra E-Ligo, Esperanto Nederland kaj aliaj kunlaborantaj asocioj.

GK UEA

Ŝanĝoj en la Centra Oficejo

Trevor Steele, nova aganta ĝenerala direktoro de UEA, ekoficis ekde 1 jan 2002. Li estas entute la kvina, kiu okupas la plej superan oficistan postenon de UEA ekde 1955, kiam la Centra Oficejo translokiĝis de Britio al Roterdamo.

Trevor Steele, konata E-lingva verkisto, laŭ reciproka interkonsento kun la Oficeja komisiono de la Estraro de UEA, estas nomumita por la periodo de unu jaro, dum kiu unu el liaj ĉefaj taskoj estos la harmoniigo de interrilatoj inter la Oficejo kaj la Estraro.

Steele rajtas ankaŭ kandidati por la posteno de konstanta Ĝenerala Direktoro, kiu devos esti elektita en 2002. Intertempe li ankaŭ kontribuos al organiza restrukturigo kaj teknika modernigo de la CO.

Paralele okazas la iom-post-ioma foriro de kelkaj antaŭaj oficistoj.

Ekde marto ne plu laboros en la CO István Ertl, la antaŭa redaktoro de Esperanto, kiu ricevis novan laboron en Bruselo ĉe internacia neregistara organizo. La nova redaktoro, Stano Marček, Slovakio, pretigos la revuon hejme, rete alsendante ĝin al Roterdamo por presigo kaj ekspedado.

Komence de februaro foriris Pasquale Zapelli, la direktoro de la Oficejo. Ne multaj scias, ke Pasquale estis iusence la atlanto, kiu tenis la tutan Oficejon sur siaj ŝultroj: li mastrumis, li riparis, li traktis kun provizantoj, kaj plej grave — li prizorgis la komputilan sistemon. Li laboris en la Oficejo pli ol 16 jarojn, kio signifas enorman sperton... sed ankaŭ grandan laciĝon de la sama vivstilo kaj samaj problemoj.

Unu el la lastaj agadoj de Pasquale en la Oficejo estis instalado de moderna komputila sistemo. Li sukcesis fini nur la unuan etapon, sed la sekvan devos fari jam aliaj homoj. Tio estos des pli defia tasko, ke samtempe kun Pasquale demisiis post dujardeka volontula misio de komputilara prizorgo de la CO nederlanda E-aktivulo kaj spertega programisto Fred De Geus. Dum la lastaj jaroj li kunlaboris ĉefe pro amika rilato al Pasquale kaj ne volis daŭrigi post lia foriro.

Feliĉe tiuj homoj jam estis trovitaj kaj forirante Pasquale lasis la modernigan taskon al teamo de junaj kaj ideplenaj aktivuloj de iniciato Esperanto@Interreto, kunordigata de TEJO-estrarano Hokan Lundberg (Svedio). Estas planate rearanĝi la oficejajn datumbazojn, kunligi kelkajn partojn de la interna oficeja reto kun Interreto, estas diskutataj planoj pri sekura aliro al la personkontoj, reta versio de Delegita Reto k.t.p.

Parte plenigos la aperantan vakuon Ionel Oneţ, rumandevena usonano, kiu post plenumo de necesaj formalaĵoj venos al Nederlando por transpreni la UEA-libroservon de Simo Milojević.

GK UEA

Sur la foto: Pasquale Zapelli en sia laborloko. Marto 2000. (Fotis HaGo)

Pri Esperanto kvarlingve

(Nun) Okaze de la 2a Monda Socia Forumo, realigata en Porto Alegre (Brazilo) 31 jan – 5 feb 2002, estis aranĝita ateliero pri Esperanto sub la aŭspicioj de BEL kaj UEA, en kiu partoprenis ĉ. 120 homoj.

Dum la tuta periodo de MSF la loka E-teamo diskonigis per miloj da fald-folioj la celojn de Esperanto ne nur al la brazila sed ankaŭ al la eksterlanda publiko uzante laŭeble la 4 oficialajn lingvojn de la evento: portugala, angla, hispana k franca.

Esperanto vokis la atenton de la internaciaj amas-komunikiloj (Associated Press, Corriere della Sera, Le Monde Diplomatique, radio-stacio France International ktp) ĉeestantaj en la Forumo. Loka eduka televid-kanalo faris du intervjuojn pri nia transnacia lingvo. Oni de nun atendas la 3an Forumon, ankaŭ en Porto Alegre, por pli ampleksa disvastigo de Esperanto.

Cesar Dorneles Soares

En la plej izolita urbo de la mondo

Perto, la plej izolita urbo de la mondo ĉe la okcidenta marbordo de Aŭstralio, 5-18 jan 2002 bonege gastigis la 18an Aŭstralian Somerkursaron de Esperanto kaj la jarkunvenon de Aŭstralia E-Asocio (AEA). Ĉeestis ĉ. 60 partoprenantoj inkluzive de d-ro Nguyen Vinh el Hanojo, kaj amikinoj germana kaj nederlanda.

La ampleksa programo konsistis el ĉiutagaj kursoj je kvar niveloj: ĉiu nivelo havis po du profesiajn instruistojn; Atilio Orellana Rojas, Penny Vos, Franciska Toubale kaj Marcelo Leereveld.

Posttagmeze, krom plua kurso por la komencanta grupo diaspora, okazis ankaŭ kantado, preparado por ekzamenoj je baza kaj meza niveloj, kaj Cseh-seminario “A”.

Konkursoj aktora kaj muzika inter la provincoj de Aŭstralio bone distris dum du vesperoj. Ankaŭ eblis ekskursi per ŝipeto sur la bela kaj larĝa rivero Cigno, iri trame tra la historiplenaj urbo kaj parko, kaj viziti kaj enkarceriĝi en la malnova fantomplena malliberejo de Fremantle!

Oni i.a. profitis de la interesaj paroladoj de Atillio Orellana Rojas pri Indiĝenaj Dialogoj. Juĝisto Kep Enderby, prezidinto de UEA, parolis pri Oceanio, kaj Ralph Harry, eksambasadoro de Unuiĝintaj Nacioj, pri la traktado de rifuĝintoj.

Gajnis la ŝildon pro aktorado Viktorio, kaj Kvislando gajnis tiun pro kantado. Estis plantitaj du ruĝaj rozarbustoj por paco kaj amikeco antaŭ la kolegio “Sankta Georgo” de Okcidenta Aŭstralio.

Sed la plej grava estas, ke la jarkunveno de AEA akceptis la proponon de la estraro pri starigo de elspezprioritataĵo por 2002 sub tri rubrikoj: Informado, Instruado kaj Eksteraj Rilatoj. Tio inkluzivas ankaŭ progresigon de la nova komitato pri Oceanio.

Pro la nuntempa manko de homfortoj en Tasmanio, la estraro akceptis la inviton de Viktorio okazigi la 19an Aŭstralian Somerkursaron de Esperanto en januaro 2003, sed prefere en alia urbo ol Melburno por ebligi varbadon de novaj interesotoj.

Jenny Bishop prezidantino de AEA

Interlingvistikaj Studoj: la sesa sesio

La trijaraj postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj en Universitato Adam Mickiewicz, Poznań (Pollando) atingis 26-30 jan 2002 la unuan fojon sian lastan sesion — jam la sesan.

La unusemajna sesio en ĉiuj semestroj kunvenigas la internacian partoprenantaron (el Ĉeĥio, Germanio, Belgio, Makedonio, Svedio, Usono kaj Pollando) por aŭskulti superrigardajn prelegojn pri interlingvistiko, esperantologio kaj ĝenerala kaj aplikata lingvistiko. En ĉiu semestro unu-du konataj kaj elstaraj eksterlandaj fakuloj estas invititaj por gvidi kursojn.

Ĉi-foje d-ro Detlev Blanke (Humboldt Universitato, Germanio) prelegis pri la nuntempa stato de interlingvistiko kaj ĝia rolo en eŭropa lingvopolitiko, krome prezentis la terminologian agadon de Wüster. Prof. Humphrey Tonkin (Universitato de Hartford, Usono) donis superrigardon pri la E-movado de la komenco ĝis nun, ĉerpante ankaŭ el siaj riĉaj travivaĵoj. Aliajn 8 horojn li dediĉis al la analizo de Esperantaj poemoj.

La unuaj tagoj estis malfermitaj al pli granda publiko. Tiel alvenis ankaŭ Georgo Handzlik, kiu kantis al la partoprenantoj kun gitarakompano lunde vespere, post la scienca programo, dum la tradicia ĉina vespermanĝo ĉe Tintilo kaj Joakimo Werdin.

La sesio estis tre sukcesa. Pri ĝi raportis regionaj radiostacio kaj televido WTK. La televida stabo filmis fragmenton el la kurso de Blanke, intervjuis Tonkin kaj partoprenantojn, poste invitis Ilona Koutny, la gvidantinon de la Studoj, por studia interparolado. Entute 10 minutoj de la vespera novaĵprogramo estis dediĉitaj al la eŭropa lingvoproblemo, Esperanto kaj interlingvistika sesio.

La direktoro de la Lingvistika Instituto invitis la prelegantojn por tagmanĝo. Tonkin kaj Koutny renkontiĝis ankaŭ kun vicrektoro de la universitato en agrabla etoso kaj interparolis i.a. pri eventuala kunlaboro en la tereno de interkultura komunikado.

d-rino Ilona Koutny

Esperanto aŭ la kataluna?

Okaze de la Zamenhofa Tago, Verda Ondo 7 dec 2001 organizis en Rigo (Latvio) renkontiĝon pri lingvaj problemoj. Ĝi okazis en Informa Centro de Eŭropa Unio. Partoprenis 15 esperantistoj kaj interesitaj personoj.

Nora Kinna, ankaŭ esperantistino, nun laboranta kiel tradukistino de dokumentoj en EU-Tradukcentro, prezentis al ni la lastan opinion de lingvistoj en EU pri solvo de la problemo de unu komuna lingvo en Eŭropo — ĝi estas kataluna. Jes ne Esperanto, kaj ŝi ankaŭ diris kial do lingvistoj laŭ ĉiuj reguloj kaj postuloj elektis la katalunan. Fine de vespero ni rigardis videofilmon pri Bona Espero kaj aliajn filmojn pri ekologiaj kaj Esperantaj temoj.

La renkontiĝo de Latva E-Asocio okazis en Rigo 14 dec.

Mara Timermane

Esperanto en Japanio: jaro 2001

La 88a Japana Esperanto-Kongreso okazis en oktobro kun 590 aliĝintoj, el kiuj ĉeestis 406, en Takarazuka, proksima urbo de la sidejo de KLEG.

Du kongresaj tagoj estis plenplenaj de diversaj programeroj: 30 fakkunsidoj, kunvenoj, prelegoj, arta vespero, bankedo, honorigoj, ktp. La kongreso estis malfermita al la publiko, kaj la organizantaro klopodis altiri atenton de ekster Esperantujo: invitis amatoran koruson, kiu kantis kelkajn kantojn en Esperanto, kaj s-inon Yonezawa Fumiko [jonezaŭa humiko] kiel gastopreleganton. Ŝi estas famekonata fizikisto, por kiu nia lingvo estis “edzoperanto”. Ankaŭ s-ino Teresa Nemere el Pollando prelegis kun interpreto al neesperantistoj pri praktika utileco de Esperanto. Neanoncita provizora ero estis podia diskuto “La teroro al Usono kaj la reago de Usono”, kiu montris, ke la lingvo Esperanto estas fakte vivanta, kaj eldiritaj opinioj pri la plej aktuala afero donis al la aŭskultantoj vidpunktojn de alilandaj civitanoj, kiajn oni malofte legas en amaskomunikiloj. Ankaŭ pli ol dek alilandaj partoprenantoj donis internaciecon al la kongreso.

Cetere, ĵus antaŭ la kongreso la japana poŝto eldonis poŝtkarton kun reklamo de Japana Esperanto-Instituto (JEI) je la kosto de esperantistoj, de kiuj JEI sukcesis kolekti sufiĉe da mono, kaj loka poŝtoficejo uzis memorigan stampon por la kongreso.

Krom la tutlanda kongreso, ĉiu el sep regionaj ligoj okazigis siajn kongresojn kun sume 610 aliĝintoj. KLEG jubileis sian 50an jariĝon okaze de la kongreso kaj en sia prelego s-ro Takeuti Yosikazu [takeuĉi joŝikazu] skizis ĝian historion kaj emfazis la meritojn de ĝia movado.

Ne nur kongresoj, sed ankaŭ “kunloĝadoj” aŭ intensivaj kursaroj okazis ĉiusezone en diversaj lokoj. Kelkaj el ili havis pli-malpli 50 partoprenantojn, sed la nombroj falis jaro post jaro kompare kun tiuj dum la pasinta jardeko, kaj nun organizantoj cerbumas, kiel reakiri iaman prosperon de “kunloĝado”, kiu siatempe ofte allogis pli ol centon da junaj samideanoj. Jarfine Zamenhofa festo okazis en pli ol tridek urboj.

Jarkomence en Tokio okazis publika simpozio pri lingvaj problemoj kun partopreno de universitataj studantoj pri lingvaj rajtoj. Kaj jarfine JEI okazigis publikan prelegon de s-ro Probal Daŝgupto pri “La angla lingvo en Barato: kia socia pozicio?” kun japanlingva interpreto.

En kelkaj universitatoj okazis kursoj de/pri Esperanto: s-ro Tani Hiroyuki en fremdlingvaj universitatoj de Oosaka kaj Kobe kaj ankaŭ ŝtata univ. de Yamaguti [jamaguĉi], s-ro Tabata Yosiyuki [joŝijuki] en ŝtata univ. de Kyŭsyŭ [kjuuŝuu], ktp.

La korespondaj kursoj, elementa kaj meza, de s-ro Huzimaki Ken’iti [keniĉi] plu allogas lernemulojn, kaj jarfine la tuta nombro de la aliĝintoj preskaŭ atingis 800, el kiuj ĉirkaŭ 100 dum la pasinta jaro, kaj notinde estas, ke el liaj kursanoj kreskas ne malmulte da novaj kapablaj samideanoj.

TTT-ejoj de esperanto-organizaĵoj, kiel JEI, KLEG, kaj ankaŭ de multaj individuoj daŭre donas al ne malmulte da retanoj okazon trovi kaj memlerni Esperanton. Funkcias ankaŭ retbultenoj, retgazetoj kaj retgrupoj de esperantistoj. Kaj nun inter japanaj esperantistoj, cetere geografie izolitaj de la kontinentoj, komputilo kaj la interreto estas nemankeblaj iloj de komunikado kaj aktivado.

Ankaŭ alilandaj esperantistoj loĝantaj en Japanio diversmaniere partoprenas nian movadon kaj faras sian kontribuon. Ni mencias kelkajn el ili: s-ro Ulrich Lins el Germanio, s-ro Hylco Miedema el Nederlando, s-ino Dianne Lukes el Aŭstralio, s-ro Baldur Ragnarsson el Islando, s-ro Sergej Anikeev el Rusio.

Inter vizitantoj el eksterlando ni menciu interalie s-ron Jan Duda, ĉeĥa violonisto, kiu kun Ĉeĥa Nacia Simfonia Orkestro faris turneon en pli ol 20 urboj tra Japanio, kaj lian kolegaron surprizis la fenomeno, ke preskaŭ en ĉiu urbo japanoj venis lin renkonti.

Kaj iom pri la eldona aktivado.

La libro La Flambirdo de Tezuka Osamu, tradukita de s-ro Konisi Gaku kaj eldonita de Japana Esperanta Librokooperativo (JELK, la librofako de KLEG), vekis intereson de la publiko kaj multaj tagĵurnaloj vaste informis pri la unua esperantaĵo de la majstro de “manga” (bildrakonto). JELK eldonis ankaŭ japanlingvan esearon Kiel ekzerci sin en la konversacio de Esperanto. Ĝi estas kolekto de praktikaj konsiloj de 40 personoj, kiuj rakontis respektive sian metodon progresigi parolkapablon.

Jarkomence, JEI eldonis 400-paĝan japanlingvan gvidilon de la gramatiko, Manpleno da Esperanta gramatiko, verkitan de s-ro Huzimaki Ken’iti. Ĝi estas reviziita dua eldono de Elementa Gramatiko de Esperanto de la sama aŭtoro, eldonita en 1993. JEI produktis kompakt-diskon de Elementa lernolibro de Esperanto de s-ro Huzimaki, en kiu s-ino Mayagmar Altantsetseg el Mongolio kaj s-ro Klivo Lendon el Kanado voĉlegis la frazojn el ĝia dua eldono en 2000, kiu same ampleksis 400 paĝojn.

Libroteko Tokio aldonis du novaĵojn al sia katalogo: la 4an volumon de la serio Raportoj el Japanio de s-ro Hori Yasuo kaj Pri mia PVZ-ado. La dua estas japanlingva esearo de s-ro ludovikito pri la historio de lia Plena Verkaro de L.L.Zamenhof (PVZ). La aŭtoro nun publikadas ĝian esperantan version en La Revuo Orienta, la monata organo de JEI.

Nagoja Esperanto-Centro produktis 3-voluman kompakt-diskaron: Zamenhofaj Paroladoj deklamitaj de s-ro Kawanisi Teturo.

Mine Yositaka Redaktoro de La Movado

Sur la foto: En la 49a Kansaja E-Kongreso sian 50-jariĝon festis KLEG — Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj.

Nun en KLEG membras 20 E-rondoj (sume 400 membroj) en la regiono Kansajo (Kansai, de Osaka, Kioto, Kobe kaj ilia ĉirkaŭo; oficejo en Toyonaka) kaj 80 individuaj membroj.

En la urbo de Romeo kaj Julieta

Post dek jaroj denove en Verono

En la Eŭropa Unio (EU) teorie validas la principo ke ĉiuj oficialaj lingvoj de la Unio estas samrajtaj, sed la praktiko instruas ke en multaj realaj situacioj la parolantoj de iuj lingvoj havas privilegian pozicion kompare kun la parolantoj de la ceteraj lingvoj. Tio estas konsekvenco de la nekontestebla fakto ke estas tre malfacile kaj multekoste labori per multaj lingvoj. La uzado de komuna neŭtrala laborlingvo, kiu al neniu donu privilegion, povos alproksimigi la eŭropanojn al situacio de efektiva lingva egalrajteco.

Tio ĉi estas ĝuste la temo de la 5a Eŭrop-Unia Esperanto-Kongreso okazonta en Verono 23-28 aŭg 2002: “Efektiva lingva egaleco: rajto de la Eŭropanoj”. Partoprenos en tiu ĉi kongreso homoj el la diversaj regionoj de EU, kaj ankaŭ el aliaj eŭropaj landoj.

La Eŭropaj Esperanto-Kongresoj

Jam en 1992, ĝuste 10 jarojn antaŭe, Verono gastigis Eŭropan Esperanto-Kongreson, kiu estis fakte kongreso de esperantistoj de la landoj apartenantaj al la Eŭropa Komunumaro. Sekvis aliaj kongresoj, je du- aŭ tri-jaraj paŭzoj, organizitaj sur la sama geografi-politika bazo kaj intertempe la Eŭropa Komunumaro fariĝis EU; do tiaj kongresoj alprenis la pli ĝustan nomon “Eŭrop-Uniaj Esperanto-Kongresoj”.

Post la unua en Verono (Italio) en 1992, la dua okazis en Parizo (Francio) en 1995, la tria en Stutgarto (Germanio) en 1997, la kvara en Ostendo (Belgio) en 2000 kaj nun la kvina revenos al Verono en la jaro 2002. Tiuj kongresoj estas organizitaj de lokaj komitatoj sub la aŭspicioj de Eŭropa E-Unio (EEU), la kupola organizaĵo, kiu kunligas la E-asociojn de EU-landoj por komuna agado rilate al la instancoj de EU.

Okazos altnivelaj prelegoj kaj debatoj pri la kongresa temo, sed ne mankos ankaŭ alitemaj altnivelaj prelegoj.

La Komitato de EEU kunvenos labore, kaj landaj Esperanto-asocioj povos havi siajn apartajn kunvenojn.

La Ŝekspira urbo

La turisma parto estos aparte prizorgata kaj la kongresanoj povos ĝui la belaĵojn de antikva norditala urbo, kun ĝia historio kaj ĝiaj tradicioj, kaj de la regiono Venetio. Unu tago estos dediĉita al la legendo de Julieta kaj Romeo.

La speciala vesperfesto “Ni iru vespermanĝi ĉe Julieta” estos pretigata en kunlaborado kun la Julieta Klubo zorge de fama ĉefkuiristo kaj kun kelneroj vestitaj en kostumoj el la tempo de Julieta, la heroino de la Ŝekspira dramo. Ĉion akompanos samepokaj muzikoj.

Kunlabore kun la Verona Fervojista Esperanto-Grupo, oni aranĝos en la stacidomo Verona-Porta Nuova akceptejon por kongresanoj. 24 aŭg funkcios poŝtoficejo por stampoj.

Eblaj gvidataj vizitoj: al Vilao Sigurtà, ne malproksime de Verono; al Gardone Riviera, ĉeborde de la Garda Lago, kun vizito de la lokoj, kie vivis la poeto Gabriele D’Annunzio; al Vicenza kaj Venecio.

Jam aliĝis pli ol 200 personoj el 12 landoj.

Pliajn detalojn petu ĉe la Organiza Komitato: CP 1616, 37100 Verona, Italio Rete: esperantoverona@adriacom.it

Edvige Ackermann

Oblata renkontiĝo

19 jan 2002 en Sopot okazis Oblato. Partoprenis pli ol 100 esperantistoj el Pomeria kaj Varmia-Mazuria vojevodioj.

La aranĝon inaŭguris la paroĥestro de la preĝejo de Sankta Andreo Bobola, kie ĉiun unuan lundon de monato okazas la Sanktaj Mesoj en Esperanto. Tion organizas Gdanska Esperantista Liturgia Grupo sub la gvido de esperantista pastro Stanislao Płatek. En la apudpreĝeja klubejo ni dividante oblaton en agrabla etoso bondeziris unu la aliajn kaj aŭskultis Kristnaskajn kantojn en Esperanto fare de la junulara koruso. Sekvis bongusta regalo kun torto dekorita per verda stelo (alportis ĝin geesperantistoj el Malbork), babilado kaj kantado de la Kristnaskaj kantoj.

Inter la partoprenantoj estis arkitekto Aleksandra Podkowik (prezidantino de Vojevodia Estraro de PEA en Gdansko), Jozefo Golec (vicprezidanto de la Urba Konsilantaro en Sopot — li nun finas la kompiladon de monografio pri Esperantistoj en Pomerio), redaktoro Andreo Marszałkowski el Kartuzy, mag. Jadwiga Wasiuk el Pelplin — prezidanto de E-rondo Verda Stelo, k.m.a.

Jadwiga Wasiuk invitis la ĉeestantojn al Pelplin, kie okazos 27-28 apr 2002 E-Seminario. Kadre de ĝi, interalie, oni prelegos pri episkopo kaj esperantisto Konstanty Dominik — li vivis en Pelplin kaj tie troviĝas lia tombo. Post la vizito de Papo Johano Paŭlo la Dua en Pelplin (1999) oni komencis la procedon de la beatigo de nia samideano. Ni solene metos florojn al la tombo de Konstanty Dominik. Krome okazos vizitado de la Teŭtona Kastelo en Malbork kaj solena malkovro de E-memorŝtono Ruslando kaj plantado de la arbo kadre de la Parko de la Mondo en la Skvaro Esperanto en Malbork.

Eduardo Kozyra

Elektoj por la Civita Senato

En januaro ni aperigis la svisan kaj mediteranean balotprotokolojn. Nun sekvas du pliaj, aperintaj en HeKo.

Balkana balotprotokolo

Balotrajtaj: 79. Balotis: 48. Nevalidaj: 2 (4,16%). En blanko: neniu. Verda Listo: 42 (87,50%), Blanka Listo: 4 (8,34%).

Preferoj: Trifonĉovski 42, Martinelli 39, Maĝarova 33, Rogora 29, Żelazny 20, Gonĉarov 6, Felszeghy 3, Skorupski 3, Picasso 2, Montagner 1, Nuñez Hernández 1, Rooke 1. Holevitch 4, Ošlak 3, Gabrielli 3, Nawrocki 2.

Danuba balotprotokolo

Balotrajtaj: 100. Balotis entute 7, el kiuj 2 (28,57%) nevalidaj, kaj neniu en blanko. Verda Listo: 2 (28,57%), Blanka Listo: 3 (42,85%).

Preferoj: Nilsson 2, Picasso 2, Trifonĉovski 2, Rogora 1, Żelazny 1, Martinelli 1. Ošlak 3, Holevitch 3, Lászay 3, Gabrielli 2, Nawrocki 2, Weber 2, Beltramini 1.

Ruslanda Kongreso en Kostroma

La Kongreso okazis en Kostroma 12-16 dec 2001 kun 34 partoprenantoj. Lokanoj sukcesis ricevi bonegan moralan kaj senteblan financan subtenon de urba administracio, kiu enigis la Kongreson en la oficialan programon de festado de 850-jara Kostroma.

La Kongreson anticipis Antaŭkongresa Seminario, dediĉita al tri temoj: E-instruado (Irina Gonĉarova), E-historio (Nikolao Gudskov) kaj “Kiel krei efikan klubon” (Anatolo Gonĉarov, Andrej Grigorjevskij). Dank’ al tiuj brilaj aktivulegoj oni povis ricevi valorajn kaj gravajn sciojn kaj fiksi ilin, partopreninte lingvajn ludojn kaj kvizojn.

Jen nur kelkaj el amaso da programeroj: REU-forumo, REJM-seminario, prelegoj. Uzante eblecon praktiki samtempe kun prelego en komputilejo, dezirantoj partoprenis seminarion, gviditan de Slavik Ivanov pri TTT-paĝoj.

Dum la urbotago lokanoj organizis prelegon pri Kostroma, akompanitan de montro de lumbildoj. Tage kongresanoj promenis en la urbocentro, vizitis pentrartan muzeon kaj aŭskultis rakonton de Uljana Ŝmarova pri popola pentristo Jefim Ĉestnjakov. Kaj certe gastoj de Kostroma ne povis ne ekskursi al klostro Ipatjevskij — turisma perlo, kiu iĝis neoficiala simbolo de la urbo mem!

La Zamenhof-tago, aŭ Tago de E-libro, pasis dum la Kongreso per prezento de esperantaĵoj kaj E-libroj, aperintaj dum la jaro.

Kulturan programon de la Kongreso formis koncertoj de famaj kantistoj: Evelina Sokolova, Marija Koĉetkova, Pavel Korotenko kun Grigorij Arosev. Al solena vespermanĝo, dediĉita al la Zamenhof-tago estis preparita la rezulto de voĉdonado pri la Atingoj de la jaro: Esperantisto: Garik Kokolia; Esperantaĵo: Oraj kantoj; Kantisto: Marija Koĉetkova; Poeto: Grigorij Arosev; Aranĝo: REK+EoLA en S.-Peterburgo.

Ankaŭ estis anoncita rezulto de la kluba ranglisto 2001, lanĉita de REU: la unua loko — Junulara E-klubo Teamo (Ivanovo), la dua — Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko, kaj la tria — MASI/FARo (Moskvo).

Estis akceptita rezolucio, kiu atentigis “ke por plua progreso de E-movado en nia lando necesas zorgi unuavice pri (1) plialtigo de la nivelo de E-instruado, profesiigo de la instruistoj per organizado de specialaj seminarioj por ili, preparo de metodikaj helpiloj; (2) plialtigo de lingvodisciplino en la kluboj kaj dum aranĝoj, unuavice per konsciigo de nepra bezono de ĝi al spertaj kaj aktivaj esperantistoj; (3) kreo de komuna kohera plano de ĉiuj landaj aranĝoj, organizataj de REU, REJM kaj aliaj tutlandaj, regionaj kaj lokaj E-organizoj”.

Aleksej Kuznecov

Zamenhofa tago en Madrido

Kvankam iomete malfrue, 26 jan oni festis en la ĉefurbo de Hispanio la Zamenhofan Tagon, kun amasa partopreno de samideanoj el Madrido kaj ties ĉirkaŭaĵoj, Valjadolido, Valencio, kaj eĉ unu ĉeĥino. La etoso estis tre agrabla, kaj fine de la tagmanĝo la esperantista koruso Verda Stelo, sub la gvidado de Pedro Vilarroig kaj Laura Carballo donacis al la ĉeestantoj belegajn kantojn.

Matene okazis estrarkunveno de Hispana Esperanto-Federacio, kie oni traktis kelkajn gravajn punktojn, inter kiuj troviĝis la plibonigado de la ret-aliro de HEF, la eldonado de la Hispana-Esperanto Vortarego de Fernando de Diego, kiu estos unu el la plej grandaj kaj elstaraj de la tuta E-movado (pli ampleksa ol PIV), la ŝanĝo de la UEA-ĉefdelegito en Hispanio, ktp. Oni traktis ankaŭ la organizadon de venontaj E-kongresoj en Hispanio, centjariĝon de la E-asocioj hispana kaj valencia.

Augusto Casquero

Inaŭgurita la Biblioteko de Interlingvistiko en Milano

360-paĝa katalogo, konsultebla ankaŭ rete, estas la impona rezulto de la laboro de Andreo Montagner, kiu dum du jaroj prizorgis la Bibliotekon de Itala Interlingvista Centro (IIC), nun gardata de la Lingva Fakultato de milana Universitato.

La Bibliotekon oficiale inaŭguris Fabrizio Pennacchietti, profesoro pri interlingvistiko kaj esperantologio en la torina universitato, Tiziana Rogora, prezidantino de IIC, kaj Giorgio Silfer, membro de la scienca komitato de IIC, en la ĉeesto de la akademiaj aŭtoritatoj.

Sen. Rogora skizis la historion de la biblioteko, fondita kun la Centro mem en 1985, kaj dum pli ol dek jaroj gardita en Cernusko, apud Milano. Prof. Pennacchietti retrospektivis kaj perspektivis pri la universitata instruado de interlingvistiko kaj esperantologio. D-ro Silfer prezentis la evoluon de la nova sciencobranĉo en Italio, de Alessandro Bausani ĝis Umberto Eco.

La universitato kunlaboros kun IIC por pliaj projektoj, favore al la scienca studo pri esperanto.

HeKo

La plej bona gimnazio en Ruslando: ĉu dank’ al Esperanto?

Dum ok jaroj en la peterburga gimnazio 271 Esperanto estas instruata en la 1a klaso kiel deviga studobjekto (posta studado ĝis la 10a klaso estas fakultativa).

Tamen pro teknikaj kaŭzoj nia lingvo estas instruata nur en unu el la kvar unuaj klasoj, kaj ne ĉiuj infanoj povas studi ĝin ekde la komenco. Vidante la sukceson de la unuaklasanoj, post kelkaj jaroj multaj gelernantoj ekinteresiĝas pri Esperanto, sed al ili mankas la baza kurso. Por ŝtopi tiun breĉon Svetlana Ejst, kiu delonge instruas Esperanton en la gimnazio, okazigis ekspresan kurson, kiun gvidis Anatolo Gonĉarov. La kurso daŭris dek tagojn dum la vintraj ferioj. Ĝin sukcese finis 16 personoj.

Interalie, pasint-jare gimnazio 271 gajnis en la ĉiujara konkurso de la kleriga ministerio kaj estis proklamita kiel la plej bona gimnazio en Ruslando.

Boris Kondratjev

Sur la foto: Svetlana Ejst (la dua de dekstre) kun kelkaj partoprenintoj de la ekspresa kurso.

Nia redakciano en televido

Valentin Melnikov, multfoje sukcesinta en la televida intelekta Propra ludo (nun ĝi aperas sabate k dimanĉe en la kanalo NTV, ĉ. 15h00 laŭ la Moskva tempo), denove partoprenas ĝin, jam kiel ano de la grandmajstra teamo. La ludgvidanto plurfoje prezentis lin kiel esperantiston kaj eĉ poeton kaj ĵurnaliston, verkantan en la lingvo Esperanto. Lian unuan ludon oni povas vidi 3 mar.

La estro de la grandmajstra teamo — Anatolij Belkin, poeto kaj sciencisto, akademiano de Ruslanda Akademio de Natursciencoj — laŭ instigo de Valentin publike esprimis sian opinion pri Esperanto (la preteksto estis okazonta baldaŭ en Niĵnij Novgorod tradicia E-renkontiĝo, kie gravan parton de la programo okupas intelektaj ludoj).

Li skribis:

Laŭ mia opinio, la proksimigo de diverspopolaj homoj estas tre nobla afero. En la mondo estas multaj kanajloj, kiuj strebas nin disigi, meti nin en diversajn angulojn, malhelpi la interkompreniĝon. Feliĉe estas ankaŭ tiuj, kiuj laboras por helpi al la homoj kompreni unu la aliajn, kaj Esperanto estas sendube unu el la plej bonaj rimedoj elpensitaj por tio.

Mi bedaŭras, ke en la juneco, kiam mi havis pli multan liberan tempon kaj pli bonan memoron, mi ne okupiĝis pri ĉi tiu mirinda lingvo. Malgraŭ ĉio mi deziras ĉiajn sukcesojn al Esperanto kaj esperantistoj.

Valentin Melnikov

KCE invitas

Kultura Centro Esperantista anoncas programon por la proksimaj monatoj.

  • 27 mar – 01 apr: 5a Plurnivela Internacia Kursaro, printempa sesio.
  • 20-21 apr: Informtago prepare al SAT-kongreso, kun debato pri Kia rolo por la maldekstro en la nuna Esperantio?
  • 25-26 maj: Literatura Monatfino pri Kvaropo: la skota skolo debutis antaŭ kvindek jaroj.
  • 29-30 jun: Esperanto-vizito en Ekspo 2002, Neŭŝatelo.
  • 5-11 aŭg: 5a Plurnivela Internacia Kursaro, somera sesio.
  • 13-18 aŭg: 5a Plurnivela Internacia Kursaro, somera sesio.
  • 28-29 sep: Tagoj pri Edmond Privat, en Tiĉino. Vendrede en la itala, sabate en Esperanto.

Petu informojn ĉe KCE: CP 311, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando Rete: kce.esperanto@bluewin.ch.

HeKo

Hilelista Domo “Červar-Porat”

Červar-Porat (aŭ simple Červar, itale: Cervera, esperante: Ĉervaro) kuŝas 8 kilometrojn norde de unu el la plej konataj turismaj centroj sur la bordo de Adriatika Maro — Poreč (itale: Parenzo). Červar-Porat estas moderna turisma apartamentaro, konstruita en sepdekaj jaroj de la 20a jarcento. Ĝi povas akcepti iom pli ol mil turistojn.

La somerumejo havas plaĝeton kaj jaktejon. En ĉirkaŭaĵo estas belaj hoteloj kaj kampadejoj, tenisaj kortoj kaj allogaj biciklovojetoj, izolitaj plaĝetoj... Kun Poreč la apartamentaro estas ligita per loka aŭtobusa linio. Poreč estas facile atingebla per aŭto kaj regulaj busoj el Milano, Ljubljana, Rijeka, Zagreb kaj aliaj malpli proksimaj urboj.

Provizora programo 2002
  • 16-23 jun: Semajno de Esperanto
  • 23-30 jun: Semajno de homaranismo
  • 30 jun – 07 jul: Semajno de hilelismo
  • 26 aŭg – 01 sep: Semajno de T. More
  • 1-8 sep: Semajno de J.A. Komenský
  • 8 – 15 sep: Semajno de L.L. Zamenhof

La studparto konsistas el prelegoj (de lundo ĝis ĵaŭdo po unu prelego tage en daŭro de 2 horoj) kaj diskutforumo (vendrede en daŭro de 3 horoj). Ekster la studparto eblas laŭvola sunumado, naĝado, promenado, biciklado, ekskursoj en ĉirkaŭaĵo, amuzvesperoj... (en grupo aŭ individue, laŭ la persona prefero).

Partopreni povas ĉiu esperantisto. La laborlingvo de ĉiuj aranĝoj estas Esperanto. Estas antaŭvidita kotizo 10 eŭroj por unu semajno (aŭ 2 eŭroj por 1 tago se malpli ol unu semajno). Nepagipovuloj povas peti liberigon de la kotizo aŭ ĝian malplialtigon.

Por ĝis du prelegantoj en ĉiu semajno estas ebla senpaga uzado de 1 lito en trilita ĉambro kun la kunordiganto de HEK kaj kun ebla senpaga uzado de apartamenteta kuirejeto.

Kontaktadreso: Mato Špekuljak, Ostarijska 8; HR-10000 Zagreb, Kroatio Rete: mato.spekuljak@zg.tel.hr

Mato Špekuljak

Kurte

En la 31a Ĝenerala Konferenco de UNESKO en Parizo kroata ambasadorino ĉe UNESCO Neda Ritz nome de sia lando proponis rezolucion pri E-to. Ĝi ne estis akceptita. (Inter-tempe)

Je 14 feb al la 87a UK (Fortalezo) aliĝis 760 personoj el 47 landoj; plej multaj aliĝoj venis el Brazilo (336), Japanio (61), Germanio (55), Francio (46), Belgio k Nederlando (po 23). (N.Rašić)

5 jan 2002 reprezentantoj de Mongola E-Asocio, Mongola E-Ligo, Mongola E-Junulara Organizo k Mongola E-Centro decidis unuiĝi sub la nomo de Mongola E-Asocio k subskribis la “Kvarflankan kontrakton”. Ch.Dogsuren estas elektita kiel prezidanto de MEA. (Esperanto en Azio)

15 dec okazis jarkunveno k elektoj por la nova estraro de Kroata E-Ligo — prezidanto: akademiano Dalibor Brozović, vicprezidantoj: Vjekoslav Morankić, Ankica Jagnjić k Radenko Milošević; sekretario: Spomenka Štimec; kaj 6 pliaj membroj. (Inter-tempe)

Ĉ. 150 aliĝintojn, inkluzive de multaj kamparaninoj, kunvenigis la 8a Kongreso de la Federacio E-to de Barato en la urbeto Sasvad. (Esperanto en Azio)

Prezidanto de E-Ligo Saksio-Anhaltio, Helmut Rieche, estas denove elektita kiel la urbestro de Bernburgo. (Esperanto aktuell)

15-jara e-istino Denisa Çela fariĝis Belfraŭlino Albanio 2001. (Juna Amiko)

Tri poemaroj kandidatas al premio La Verko de la Jaro 2001: Havenoj de Mauro Nervi, Marionetoj de Carmel Mallia k Simptomoj de Gonçalo Neves. (HeKo)

La estraro de UEA nomumis Petron Chrdle (Ĉeĥio) komisiito pri E-Centroj k kursejoj anstataŭ Aleksander Korĵenkov kiu demisiis pro komunikad-problemoj. (AlKo)

Okazis ret-enketado pri la plej elstaraj E-agadoj de la pasinta jaro; la plej multajn voĉojn (11) ricevis Indiĝenaj Dialogoj, po 8 voĉojn ricevis la movado de lingvaj festivaloj k E-Euroscola. Voĉdonis 17 personoj. (GK UEA)

9 dec 2001 en la urba biblioteko de Aigné (Francio) okazis festo omaĝe al Gaston Waringhien kun partopreno de la nepo de Zamenhof. (Esperanto)

KAVA-PECH eldonis en la ĉeĥa traduko de Renata Mauserová la romanon de Valdemar Vinař La skandalo pro Jozefo, kiu originale aperis antaŭ 20 jaroj en E-to. (Esperanto)

La aŭtobusa stacidomo de Rondonópolis (provinco Mato Grosso, Brazilo), inaŭgurita 10 dec 2001, havas informŝildojn en E-to. (www.kurso.com.br/stacidomo)

La glita kaj danĝera vojo

Novelo de Julian Modest

La pluvo ne ĉesis. Pluvis dense kaj torente. La malseka asfaltita vojo, kiu zigzagis tra olda pinarbaro, brilis kiel spegulo. La kurbiĝoj sekvis unu post la alia, sed Marina forte premis la stirilon. Ŝi ĝojis, ke sur ĉi vojo kaj dum la meznokta horo ne videblis alia aŭto. Marina kalkulis, ke se ŝi veturos same rapide, ŝi venos al la landlimo frumatene. Ŝi devis esti nur trankvila kaj atentema, sed kiel kruelaj lupoj atakis ŝin rememoroj. Estis bone, ke ŝi ankoraŭ ne sentis sin dormema, tamen ŝi devis nepre halti ie almenaŭ por trinki tason da kafo. La mitrala tamburado de la pluvo timigis ŝin.

Antaŭ du monatoj, kiam Marina veturis al Orozo, ankaŭ pluvis, sed tiam ŝin varmigis ĝojo kaj espero. Image ŝi vidis Orozon — la mirindan ĉefurbon, en kiu ŝi devis labori du jarojn. Tiam Marina estis kaj feliĉa kaj iom maltrankvila. Ŝi ĝojis, ke post kvin jaroj de senlabora mizereco, ŝi finfine komencos labori. Tamen la neklara estonteco iom ĝenis ŝin. Marina ne sciis la lingvon, ne konis la urbon kaj devis labori inter nekonatoj, sed ŝi estis preta je ĉio. La mizero jam sufiĉe turmentis ŝin.

Antaŭ kvin jaroj, kiam komenciĝis la malfeliĉoj de Marina, ŝi estis instruistino en infanvartejo, sed en frosta januara vespero, post familia skandalo, ŝia edzo Pavel foriris el la loĝejo kaj ne plu revenis. Nur post la divorco Marina eksciis, ke Pavel havis amatinon. Marina restis kun sia unujara filino Kati kaj provis filozofie kaj trankvile akcepti la divorcon. Kati estis ŝia sola ĝojo kaj konsolo, kaj Marina dediĉis sin al ŝi. Tiam ili loĝis triope — Marina, ŝia patrino kaj Kati, kaj la salajro de Marina kaj la pensio de ŝia patrino sufiĉis, kaj Marina ne maltrankviliĝis pro tio, ke Pavel forgesas sendi la monsumon por la vivteno de Kati.

Post tri monatoj Marinan trafis la dua frapo, pli kruela ol la divorco. Tute neatendite oni maldungis ŝin. La infanoj en la vartejo ne multis, kaj ne estis bezonataj tiom da instruistinoj. Marina provis resti trankvila, sed vivi sen la laboro estis pli malfacile ol sen la edzo. Tamen ŝi ne perdis la esperon, vizitis entreprenojn, serĉis laboron kaj kredis, ke ŝi nepre trovos ion. Ŝi estis preta je ĉio, kaj ŝi ne timis eĉ pezan laboron. Jam estis klare, ke neniu bezonas infaninstruistinojn, sed ankaŭ aliaj laboroj mankis kaj en la ŝtataj kaj en la privataj firmoj.

Marina ne plu eltenis la orgojlajn rigardojn de direktoroj kaj posedantoj de firmoj, kiuj arogante observis ŝin de la kapo ĝis la piedoj kaj poste klarigis, ke ili preferas dudekjarajn oficistinojn, sed ne tridekjarajn, aŭ ili eble dungus ŝin, se ŝi posedus la anglan lingvon. Tamen Marina posedis nek la anglan, nek la germanan. Ŝi povis nur eduki infanojn, kaj laŭ ŝi tiu profesio estis grava, sed bedaŭrinde nun neniun interesis ŝiaj konoj. Iuj el la direktoroj provis inviti ŝin al restoracio, sed Marina ĉiam atente rifuzis.

Ĉiumatene post la vekiĝo ŝi tuj iris al stratangulo por aĉeti ĵurnalojn, poste ŝi atente legis la dunganoncojn kaj substrekis tiujn, kiuj ŝajnis al ŝi pli konvenaj. Dum la tuta tago ŝi vagadis de firmo al firmo, sed vane. La mono jam tute ne sufiĉis, kaj Marina decidis akcepti iun ajn laboron. Foje ŝi legis, ke en Marlando oni dungas domservistinojn. La anonco estis tre lakona, kaj Marina ne tre bone komprenis pri kio ĝuste temas, sed ŝi tuj iris al la anoncita adreso. Ŝin renkontis juna sekretariino.

— Nia firmo helpos vin forveturi al Marlando, — ŝi diris. — La firmo aranĝos viajn pasporton kaj veturbileton. Vi ricevos la adreson de nia filio en la ĉefurbo Orozo, kie oni proponos al vi konvenan laboron. La salajro estas bona, — ridetis la junulino.

— Mi havas filineton, — ĝenite menciis Marina. — Ĉu post iom da tempo mi povos preni ŝin al mi?..

— Estos malfacile, sed nia firmo provos helpi, — nebule respondis la sekretariino.

Marina akceptis la kondiĉojn kaj opiniis, ke en Orozo ŝi laboros unu jaron, ŝparos iom da mono kaj poste revenos. Ja dum unu jaro ŝia patrino povos zorgi pri Kati.

La dokumentoj estis aranĝitaj rapide. Marina venis en Orozon en pluva marta mateno. En la filio de la firmo ŝin akceptis juna viro, kiu tuj impresis ŝin malbone. Li aspektis tro memfida kaj aroga.

— Centfoje mi diris, ke ili sendu pli junajn virinojn, sed ili daŭre sendas tridekjarulinojn, — la viro grumblis al si mem, sed Marina ŝajnigis, ke ŝi ne aŭdas lin.

La viro prenis ŝian pasporton kaj aliajn dokumentojn. Marina provis demandi, kial li prenas la pasporton, sed li kolere alrigardis ŝin.

— Ĉu vi venis labori?

— Jes, — flustris Marina.

— Do ne demandu superflue, sed faru tion, kion mi ordonos!

Ĉi vortoj maltrankviligis Marinan, kaj ŝi konjektis ke io ne estas en ordo. Dum la viro strabis al ŝia pasporto, Marina kaŝe observis lin. Li estis mode vestita per eleganta kolombkolora jako kaj blanka ĉemizo, kiu brilis kiel neĝo. Sur la maldekstra pojno videblis multekosta brakhorloĝo kaj sur la dekstra estis peza ora ĉeno. Kelkaj oraj ringoj ornamis liajn fingrojn kaj sur unu el liaj oreloj pendis ora ringo. La oraj ornamaĵoj ŝajnis al Marina ege strangaj. El sub liaj densaj brovoj severe gvatis du nigraj okuletoj, kiuj pikis akre.

Post la atenta trarigardo de la pasporto kaj aliaj dokumentoj, la viro ŝlosis ilin en metala ŝranketo.

— Nun ni iru al via laborloko, — li seke diris.

Ili eliris el la oficejo, eniris moderan aŭton kaj ekveturis. Dum la tuta vojo la viro silentis, kaj Marina ne kuraĝis ion demandi. Ŝia koro kuntiriĝis kiel frostinta pasero, kaj Marina antaŭsentis ion malbonan, sed ŝi jam nenion povis fari. La aŭto baldaŭ forlasis la ĉefurbon. Post unu horo ili trapasis iun urbeton kaj haltis antaŭ ne tre granda hotelo, duetaĝa kun multaj floroj en la fenestroj. Teretaĝe estis vasta restoracio, kaj sur la unua kaj dua etaĝo — hotelĉambroj. En la unua momento Marina pensis ke ŝi estos ĉambristino en la hotelo, kaj tio iom trankviligis ŝin.

La viro kondukis ŝin al la dua etaĝo, kie ili eniris dulitan ĉambron. Sur unu el la litoj kuŝis junulino, ĉirkaŭ dekokjara, kiu eĉ ne forlasis la liton kaj nur maldece kaj aroge ridetis al la viro.

— Ŝi estas Eva, — la viro montris ŝin. — Ŝi klarigos, kiel vi laboros.

Marina komprenis nenion kaj silente alrigardis la junulinon.

— Mi esperas, ke vi ne faros stultaĵojn, — li avertis Marinan. — Kaj ne forgesu: mi bone pagos! Se vi estos malprudenta, mi trovos vin eĉ en la fino de la mondo!

Post tiuj minacaj vortoj la viro foriris. En la ĉambro restis nur Eva kaj Marina.

— Ĉu vi ĵus venis? — demandis Eva.

— Jes... Kion ni faros ĉi tie?

— Ho-ho-ho, — maldece ridegis Eva. — Ĉu vi ankoraŭ ne komprenis? Ni priservos klientojn.

Marina ne kredis al sia oreloj.

— Ĉu? — ŝi nevole flustris.

Eva estis parolema kaj rapide klarigis, ke la hotelo apartenas al marlandano, sed la fremduloj, kiuj luis ĝin, liveras virinojn por la gastoj de la hotelo. Evan menciis, ke ankaŭ ŝi miskomprenis la dunganoncon, sed veninte ĉi tien ŝi konstatis, ke ŝi ne havas alian eblecon. Tamen la mono, kiun ŝi perlaboris, tute kontentigis ŝin.

— Pli bone estas kuŝi en ĉi hotelo ol malsati kaj vagi sen laboro, — konkludis Evan. — Du jarojn mi ne povis trovi laboron en mia kara patrolando.

Marina aŭskultis kun hororo. Ŝi sentis, ke ŝi tuj svenos kaj neniam plu rekonsciiĝos. Ĉion ŝi atendis, sed tion — neniam. Eĉ sonĝe ŝi ne supozis, ke iam ŝi trafos en tian inferon.

— Ĉu iu sukcesis forkuri de ĉi tie? — tremvoĉe demandis Marina.

— Neniu. Tre spertaj estas la gardistoj de la hotelo. Antaŭ unu monato du junulinoj provis, sed okazis akcidento... Ili ne plu vivas.

Larmoj plenigis la okulojn de Marina. Ŝi sufokiĝis, ektremis, ŝanceliĝis. Evan alrigardis ŝin kompate:

— Ne ploru. Vi alkutimiĝos. Ne estas malfacile. Vi perlaboros sufiĉe da mono. Ja post la fino de via dungokontrakto neniu scios, kion vi faris ĉi tie.

Marina elĉerpite sidiĝis sur la liton. Maldekstre estis la balkono. Tra la vitra pordo videblis bosko. La naturo estis bela, sed Marina ne rimarkis ĝin. Ŝi meditis pri forkuro de ĉi tie. Ŝi ne havis monon, pasporton, ne parolis la lingvon kaj ne sciis kie ŝi troviĝas. La forkuro de ĉi tie ne estis ebla.

* * *

Pasis du monatoj post la alveno de Marina al la hotelo Oriono. Dum tiu ĉi tempo ŝi travivis humiligojn kaj turmentojn, kiujn ŝi neniam supozis. Komence ŝi firme rezignis subiĝi al la ordonoj, sed la hotelgardistoj kelkfoje kruele batis ŝin. En la hotelo estis obskura ĉambreto, kie oni edifpunis la malobeemajn virinojn. La humiligoj estis teruraj, kaj Marina ne sciis kiel ŝi sukcesis elteni ilin. Nur la penso pri Kati donis al ŝi fortojn. Tamen Marina konstante serĉis okazon por forkuri. Ŝi kontraŭstaris, sed finfine cedis, kompreninte ke pli grave estas savi sin ol perei. Marina jam iom parolis la lingvon, kaj tio necesis por forkuri.

Ĉi-vespere en la restoracion venis mezaĝa sinjoro, altstatura kaj eleganta. Eble Marina logis lian rigardon, ĉar li afable invitis ŝin al sia tablo. La sinjoro — germano aŭ aŭstro — verŝajne estis komercisto. Li mendis abundan vespermanĝon, bonkvalitan vivon kaj dum la tuta tempo atente kaj ĝentile rilatis al Marina. Li provis ion rakonti, sed ŝi ne bone sciis la germanan kaj nur afable ridetis. Post la vespermanĝo la sinjoro mendis botelon da ĉampano kaj invitis Marinan en sian ĉambron. Ili trinkis po du glasojn, sed verŝajne la komercisto estis ege laca, ĉar li nesenteble ekdormis en la fotelo kaj eĉ komencis iom ronki.

Marina decidis lasi lin kaj foriri, sed subite kuraĝa penso kiel fulmo lumigis ŝian menson. Ŝi devis tuj riski. Marina atente proksimiĝis al la dormanta viro kaj prenis el liaj poŝoj la ŝlosilon de la aŭto kaj lian poŝtekon. Ŝi bone sciis, ke ŝi agas krime, sed ŝi bezonis monon. En la hotelo ŝi ne ricevis eĉ moneron. Oni diris, ke ŝi ricevos la pagon post la finiĝo de la kontrakto. La priservadon la viroj pagis ĉe la registrejo kune kun la tranoktado.

La viro daŭre profunde dormis. Marina silente forlasis la ĉambron kaj iris al la teretaĝo, kie ŝi rapide ŝovis sin en la necesejojn por virinoj. Tie estis eta fenestro al la malantaŭa korto de la hotelo, kie oni parkis la aŭtojn. La aŭto de la komercisto estis nova blua Ford. Marina vidis ĝin, kiam li venis en la hotelon. Ŝi malŝlosis la aŭton, eniris kaj startigis ĝin. La torenta pluvo helpis ŝin. Ĉirkaŭ la dormanta hotelo videblis neniu.

Marina bone sciis, ke ŝin atendas danĝera aventuro. Ŝi jam estis trastudinta la vojon al la landlimo kaj senerare direktis la aŭton al la dezirata ŝoseo. Marina evitis pensi, kio povos okazi. Ŝi impetis al la landlimo. La pluvo torentis kaj helpis. Sur la vojo regis obskuro.

Marina rapidis, petante Dion helpi kaj protekti ŝin sur la glita kaj danĝera vojo.

Vide el Bruselo

Komuna mono, komuna lingvo

La enkonduko de la komuna mono en Eŭropo donas esperon pri finvenko al pluraj eŭropaj esperantistoj. Ĉu post la komuna mono, eŭropaj moŝtuloj nun devos pensi pri komuna lingvo?

Laŭ multaj esperantistoj, ankaŭ la enkonduko de Esperanto estas tute simpla kaj logika afero. Kaj kvankam dum jarcentoj politikistoj ridindigis la ideon de komuna eŭropa mono, hodiaŭ poŝoj de eŭropunianoj estas plenŝtopitaj de la eŭroj. Do kio pri komuna lingvo? Ĉu la fina venko proksimiĝas?

Je la komenco de januaro populara flandra gazeto havis titolon “Artefarita lingvo esperas je fina venko. Post eŭropa mono, eŭropa lingvo”. La gazeto publikigis belan foton de Paul Peeraerts, direktoro de Flandra Esperanto-Ligo.

Laŭ la ĵurnalisto, Zamenhof “kreis Esperanton por superi lingvajn barierojn inter siaj internaciaj pacientoj”. Kaj kvankam, la ĵurnalisto ne kontraŭas Esperanton li tamen havas multajn dubojn: “La celoj de la Esperanto-Ligo estas sendube noblaj, sed ĉu ili estas realecaj? La malmultaj flandraj libroj kiuj estas tradukitaj Esperanten atingas eldonkvanton de maksimume 600 ekzempleroj. Kaj, lasu nin esti honestaj, kiu p-a-r-o-l-a-s Esperanton, lingvon kiu neniam aŭdebla estas en la radio aŭ televido, kaj lingvon kies nomo por la plejparto de homoj havas la saman signifon kiel taso da kafo?”

Intervjuita de la flandra ĵurnalisto pri la komuna lingvo, flandra eŭropa parlamentanino Kathleen Van Bempt preskaŭ sufokiĝis. “Esperanto? Se estas unu lingvo kiu tute ne havas ŝancon travivi, tiam estas Esperanto. Tiu lingvo ne vivas, ne havas kulturon, nek historion, nek senton... Mi mem vivas en malkonkordo kun la Esperanto-Ligo. Mi nur pledas por ke ĉiu eŭropano parolu du eŭropajn lingvojn, sendepende de kie li vivas. Sed Esperanto, tiu estas frenezeco.”

Pli pozitiva estis artikolo pri la komuna mono post la enkonduko de la eŭro, verkita de profesoro Bruno Schmitt en la franca gazeto Dernières Nouvelles d’ Alsace. Por la emerita profesoro de matematiko Esperanto, kaj ne la nesincera multlingveco, estas la solvo por Eŭropo: “Proponi multlingvecon estas pura hipokriteco, estas fakte promocii unulingvecon puran kaj radikalan, favore al la angla-usona. Niaj malbonŝancaj altlernejanoj atingas la finekzamenon, post sep jaroj de anglaj studoj, du aŭ tri horoj semajne, kaj post multaj penoj, kaj ne estas kapablaj kunmeti korekte du frazojn”.

Ankaŭ en Hispanio, la vorto Esperanto ne malaperis post la enkonduko de la eŭro. La Vanguardia, serioza barcelona gazeto intervjuis lingvajn spertulojn pri komuna lingvo. Laŭ akademiano Fernando Lázaro “inventi lingvon ne donis rezultojn; estis multaj provoj, kiel Esperanto, sed sen sukceso.” En la sama artikolo, lingvisto Miquel Siguan opinias ke la angla lingvo jam estas iu speco de Esperanto. Por la respektata lingvisto, Esperanto havas gravajn malfacilaĵojn ĉar ĝi “nur estas konata en anarkistaj, eŭropaj kaj religiaj medioj. Neniu lando adoptis ĝin.” Ankaŭ Joan Triadú, kritikisto kaj instrusciencisto, subtenas la anglan: “La angla estas la komuna lingvo kaj ja estas homoj kiuj denaske scipovas ĝin. Inventi lingvon estas ege malfacile kaj ne sukcesas.”

Finfine en Germanio Wiesbadner Tagblatt intervjuis Ulrich Matthias. “La ideo de komuna lingvo estas ege ligita kun la penso pri la komuna eŭropa mono. La eŭro estas ĉi tie. Kiam alvenos Esperanto?” demandas la 35-jara matematikisto kaj prezidanto de la Wiesbadena Esperanto-grupo. Matthias prelegis al lokuloj pri la lingva problemo.

Dafydd ap Fergus

Ĉu kapti sukcesŝancon, ĉu pluludi?

Alvoko al la parolantoj kaj apogantoj de la Internacia Lingvo universitatnivele kunagi

Naciaj lingvoj ekmortas, kiam ili malaperas kiel sciencolingvoj — ili degeneras al komponanto de la etna folkloro, pli precize: al la komponanto, kiu turistojn malplej allogas, estante por ili la plej malfacile komprenebla. La Internacia Lingvo neniam akirus ian “finan venkon”, se ĝi ne antaŭe konkerus la fortikaĵon scienco. Ĝi restus nura hobio.

Grava, sed tute ne jam decida paŝo trans la limojn de la Esperanto-movado al pli ĝenerala enfiltriĝo de la Zamenhofa lingvo en la universitatnivelan klerigadon estis la fondo de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) pro decido de la Sanmarina registaro surbaze de propono de la scienca konsilantaro de Eŭropa Klubo. La spertoj faritaj en la AIS-klerigejoj en Bydgoszcz, Moskvo kaj Karlovo pruvas, ke la nombro de novaj parolantoj inter scienculoj multe pli rapide kreskus, se la Akademio ne limigus sian instruadon al studadsesioj kaj al kelkaj TTT-kursoj. AIS devus memstare ebligi kompletan studadon en propra universitato aŭ almenaŭ fakultato “jure kaj mure” ekzistanta.

La baza principo estas, ebligi al laŭeble ĉiuj internacilingvaj universitatnivelaj instruistoj kaj aliaj sciencistoj, ke ili investu en la klerigadlaboron de la Akademio parton de sia libera tempo. Dua principo konsistas en la postulo de AIS, ke la finstudintoj verku siajn disertaciojn dulingve, en sia preferata pensadlingvo kaj en la Internacia Lingvo. Tria principo estas, unuavice subteni la studadon kaj akademian karieron de junaj fortoj, ne lastavice per la ebligo de eksterlanda universitatpedagogia staĝo. Ĝi okazu per partopreno en la internacilingva instruado en alia enkorpiĝejo de la Akademio.

Por realigi ĉi tiun projekton estas bezonataj en diversaj urboj krom kurssalonoj ankaŭ po unu “akademidomo” — minimume por loĝigi la migrantajn docentojn kaj staĝantojn; sed loĝĉambroj estos bezonataj ankaŭ por eksterurbaj studentoj.

La projekto tute ne estas utopia. La Lucian-Blaga-Universitato Sibiu-Hermannstadt (Rumanio) jam starigis kune kun AIS du komunajn katedrojn kaj ebenigis la vojon al du pliaj tiaj “internaciaj katedroj”. Estas interkonsentite ke, ekde kiam la tria komuna katedro estos komencinta sian laboron, ĉi tiuj katedroj fariĝu la komenco de aparta fakultato kun speciala statuto. Ankaŭ partnero de AIS en Slovakio, nome la pedagogia fakultato de la Filozofo-Konstantin-Universitato Nitra, komencis starigi unuajn komunajn katedrojn kun AIS.

Paralele al la universitata laboro jam komenciĝis la pritrakto de diversaj ofertitaj ebloj, finkonstrui akademidomojn en Sibiu kaj Komarno (Slovakio, ĉe la Hungaria landlimo). La necesa investo por unu apartamento kalkuliĝas (laŭ grandeco) je 10.000 ĝis 30.000 eŭroj. Pagante tiom eblas akiri la ekskluzivan kaj heredigeblan uzadrajton. Alternative oni povas per malpli granda investo akiri kiel komanditanto i.a. la rajton al ĉiujare tempe limigita, senpaga uzado de komunaj apartamentoj en la diversaj akademidomoj.

Mi alvokas ĉiujn finstudintojn, disponigi iom da tempo por la instruado, por la verkado de instrumaterialoj aŭ por aliaj necesaj laboroj por funkciigi la planitajn fakultatojn kaj universitaton.

Kaj mi alvokas ĉiujn aliajn parolantojn de nia Internacia Lingvo, interesiĝi pri la rolo de kunposendanto de niaj estontaj akademidomoj, sen kiuj la universitateca laboro restus tro grandparte virtuala. Neniu perdos monon aŭ rolos kiel nura mecenato — ĉiu gajnos je vivkvalito en kunrealigebla, egalrajte frateca etoso de kultura diverseco, riĉeco kaj libereco.

OProf. Dr. sc. cyb. habil. Helmar G. Frank prezidanto de AIS

Anoncu vian kunagpretecon rete (hfr@uni-paderborn.de), fakse (0049-5251-163533) aŭ letere (Kleinenberger Weg 16B, DE-33100 Paderborn, Germanio) al la Prezidanta Sekretariejo de AIS!

La alvoko de profesoro Frank estas koncizigita de Reinhard Fössmeier, la informofico de AIS.

Maljubilee (1932-2002)

Neniom historiisto, mi tamen interesiĝas pri okazintaĵoj de 1932 en diversaj landoj.

La jaro estis tre eventoplena: en Germanio ĝi antaŭis la ekregadon de NSDAP. En Sovetio la popolo plurloke kaj plurfoje ribelis kontraŭ la komunista regantaro. En Francujo per kuglo de rusa eksoficiro estis murdita la ŝtatestro: meztage kaj mezstrate...

Por trovi spurojn de la tiamaj okazintaĵoj mi desubpolvigis la jarkolekton de 1932 de Franca Esperantisto. Kredu: neniu ŝtormo eĉ tuŝetis la pacan insulon. La flaviĝintaj paĝoj plendas pri malkresko de abonantaro, diskutas, kiel varbi novulojn kaj diskonigi la lingvon.

La paso de sep jardekoj ŝanĝis nenion. Esperanto restis ŝatokupo en si mem. La primovadaj kromaĵoj eknestas en fakaj revuoj kaj iom post iom elpuŝas eksteren la fakajn temojn. Trafoliumante ekzemple Dian Regnon, oni trafas la nomon de Zamenhof trioble pli ofte ol la nomon de Jesuo. La ununure ekstermovada Monato laŭaspekte imitas la similprofilajn Newsweek kaj Time, tamen la imitado de la prezoj estas pli sukcesa ol tiu de l’ enhavriĉeco kaj kvalito.

Alen Kris kaj Jorge Camacho fakte diris la samsamon (LOdE. 2002: 1). La nura diferenco estas ke la unua ĉefartikolis, kaj la dua estis citita pro laŭŝajna skandaleco. Mi samopinias kun Alen Kris: se Esperanto estus plensanga lingvo, ĝi sin nutrus de la pleno de la vivo. Samtiom pravas Jorge Camacho: la verda afero oscedigas. Ĉu hazarde en la rusa lingvo ekzistas esprimo “зелёная тоска”; (verda enuego), t.e. enuo senelira, senespera?..

Kion oni faru? Miaopinie ekzakte la samon, kion oni faras ekster la “movado”. Literaturistoj kaj legemuloj recenzu Esperante la plej freŝajn eldonitaĵojn sialingvajn. Tiukaze Esperantaj revuoj iĝos vere konsultinda legaĵo por eldonontoj.

Ekzemple, ĉu diverslanda legantaro konas la nomon de Hubert Mingarelli, nuntempa franca verkisto? Mi certas ke esperantlingva recenzo de unu el liaj romanetoj nepre vekos intereson eksterlande kaj eble plirapidigos ĝian aperon japane, ĉeĥe, portugale...

Yenovk Lazian (Francujo)

La libro de Marko Polo kaj ĝiaj tradukoj

Recenza eseo de Sergio Pokrovskij

La libro de la mirindaĵoj aŭ la priskribo de la mondo / Trad. D. Moirand. Rotterdam: UEA, 2001. — 445 pĝ., il. — (Serio Oriento-Okcidento. Vol. 34.)

Impona akiro

Jen unu el la plej famaj libroj de la monda literaturo tradukita en Esperanton. Marko Polo estas unu el la plej konataj vojaĝantoj en la historio, kaj kio povas pli konveni al la serio Oriento-Okcidento ol priskribo, fare de veneciano, de la mezepoka Azio je kriza momento de ĝia historio?

La tradukinto estas Daniel Moirand, multjara (1991-2001) membro de la Akademio, kiu dediĉis al la traduko kvar jarojn da intensa laboro.

Ankaŭ tipografie la libro aspektas impone: 445 paĝoj bele presitaj kaj sufiĉe bone binditaj. Antaŭparolo de la tradukinto kaj abundaj piednotoj devas helpi al la leganto kompreni, pri kio temas. Resume, la eldonaĵo tre konvenas por impresi la publikon — kaj la esperantistojn, kaj la eksterulojn.

La originala Libro
La aŭtoroj

Fakte, la libro de Marko Polo havas almenaŭ du aŭtorojn, kaj estis homo kies rolo en la sukceso de la verko estis ne malpli granda ol tiu de Marko. Ĉar Marko estis nek unua, nek lasta; aliaj vojaĝintoj postlasis konsiderinde pli fidindajn kaj valorajn informojn; sed neniu tiom famiĝis kiel Marko Polo.

La vera nomo de tiu homo estis, probable, Rustichello [rustikelo] el Pizo; tiu italo verkis franclingve kavalirajn romanojn, sed sian nomon li senmortigis ĝuste per tiu iniciato: literature prilabori la rakonton de Marko Polo.

Verdire, estas problemo koncerne la nomon: italo, li preferis francigi sian nomon kaj verkojn. La francoj tamen obstine lin nomas Rustichello (kaj tiel ankaŭ en la recenzata libro); tio eĉ pensigas pri Napoleono, kiun la aristokratoj persiste nomis Buonaparte. Nu, mi respektos lian plumnomon Rusticien, kvankam transskribe: Rustisjeno.

Probable Rustisjeno elektis la materialon kiu, liaopinie, povus interesi la publikon — kiun nome, li indikis jam en la unua frazo de la Libro:

Sinjoroj, Imperiestroj kaj Reĝoj, Dukoj kaj Markizoj, Grafoj, Kavaliroj kaj Burĝoj kaj ĉiuj vi, kiuj volas koni la diversajn homajn rasojn kaj la malsamecon de la diversaj regionoj de la mondo ...

Komencante rakonton pri vere granda vojaĝo tra regnojn multoble pli grandaj ol la tuta mikroskopa Eŭropo, Rustisjeno ceremonie riverencas ties etajn moŝtulojn. Mi ne povis ne rememori la respektan admiron de Gulivero priskribanta la majeston de la Liliputa Reĝo. Tiu unua frazo tre klare esprimas la tuton: rakonto pri granda vojaĝo, filtrita kaj ornamita de liliputa ĵurnalisto por plaĉi al liliputa publiko.

La fontoj

La tradukinto konstatas:

La granda sukceso de la Libro estis tia, ke granda nombro da kopioj kaj manuskriptoj aperis (143) ... Neniun tekston eblas konsideri kiel kompletan ... La itala eldono de 1928 provas fari la unuan sintezon de tiu materialo, sed la kompleta sintezo aperis nur en 1938 ... far la profesoroj Moule kaj Pelliot. Tiu eldono donas rekonstruitan sintezan tekston surbaze de “ĉiuj” ekzistantaj manuskriptoj ... Pro tio kelkaj specialistoj konsideras ĝin fantazia, sed pri tia opinio respondecas nur ili.

Ja laŭ tiu ĉi sinteza teksto estas farita la nuna traduko en Esperanton.

Mi konfesu, ke mi samopinias kun tiuj “kelkaj specialistoj”. La normala filologia praktiko: elekti la plej fidindan fonton kaj kompletigi ĝin per variantoj kaj diferencoj, garantias ke

  • ni vidas almenaŭ unu tekston tia kia ĝi estis konata historie;
  • la leganto povas kompari variantojn kaj juĝi pri ilia fidindo;
  • la influo de subjektivaj preferoj, fuŝoj kaj konjektoj editoraj estas minimuma;
  • sintezo de diverslingvaj fontoj postulas tradukojn, kaj tio malaŭtentigas la rezulton (ne estas indikite, el kiu lingvo tradukis D. Moirand).

Mi havis okazon kompari tiun sintezan tekston kun la rusa traduko de I.P. Minajev, unue eldonita en 1902 kompletigite kaj komentite de V.V. Bartold. La ĉefteksto de tiu traduko sekvas la malnovfrancan tekston de Rustisjeno, kelkaj kromaĵoj aperas kiel aparte markitaj kromĉapitroj (se ili taŭgas tiaforme), la variantoj aperas en finteksta komentaro (ekz-e la materialo de ĉap. CLV estas malsame prezentita ĉe Rustisjeno kaj ĉe Ramusio [ramuzio], kaj maleblas kombini ilin sen iel difekti unu aŭ alian; tial en la rusa traduko la dua aperas en la aldono).

Krom tiuj teoriaj principoj mi proprasperte vidis grandan plibonigon esencan: la sinteza teksto Esperanta duoble pli longas ol la rusa traduko de la Rustisjena manuskripto — sed ĝuste tial la rusa teksto estas konsiderinde malpli teda. Ekz-e la vojo al Ĉinio okupas 92 paĝojn en la sinteza teksto, kaj nur 44 paĝojn en la rusa traduko laŭ la teksto Rustisjena; kaj la diferencoj, plejparte, estas piaj legendoj kaj erudiciaj mitoj, kiujn probable enŝovis kopiisto aŭ alia okcidenta klerulo, kiu ne bezonis forlasi sian Parizan kabineton por produkti tiun makulaturon. Fakte, ĝuste en tiaj kabinetoj plej komforte vivas la ĥimeroj.

La informoj

Kiom valorajn informojn entenas la Libro? Jen kion ĝi rakontas pri Rusio (pĝ. 418-419):

Sciu tre vere, ke oni trovas en Rosio la plej grandan malvarmon, kiu estas en la mondo, kaj oni eskapas ĝin nur kun granda peno ... Kaj se ne estus la multaj vaporbanejoj, kiuj troviĝas tie, la homoj ne kapablus malhelpi morti pro malvarmo. Sed vere estas multaj vaporbanejoj, kiujn pie konstruigas la nobeloj kaj potenculoj, tute same kiel ĉe ni, ili konstruigas malsanulejojn. En tiujn vaporbanejojn ĉiuj homoj rajtas impeti tien se bezonate. La malvarmo estas foje tiel intensa, ke la homoj irantaj hejmen, aŭ de iu loko al alia por siaj aferoj, kiam ili forlasis iun banejon, ili estas preskaŭ trafrostitaj antaŭ ol atingi la postan, kvankam ili estas tiel oftaj kaj tiel proksimaj, ke, laŭ tio kion oni diras, ne estas inter ili pli ol 60 paŝoj. Tiel do, kiam bone varmigita homo forlasas iun banejon, li frostiĝas laŭmezure de sia irado al la alia, sed li tre rapide eniras en ĝin kaj tie varmiĝas... kaj tiel plu, ĝis li atingis sian hejmon aŭ ian ajn lokon kien li deziris iri ...

... Sed la damoj, kiuj restas dum tuta tago en tiuj drinkegadoj, ne malaperas por pisi; iliaj servistinoj alportas al ili grandajn spongojn, kaj ŝtele subŝovas ilin tiamaniere, ke la aliaj personoj ne rimarkas tion. Unu el ili ŝajne babilas kun sia mastrino, dum alia subŝovas al ŝi la spongon, kaj tiel, la mastrino sidante pisas en la spongon; poste la servistino forprenas la spongon tute plenan. Kaj tiel ili pisas kie ajn ili volas.

Tio ne tute malveras: efektive, vintre en Rusio malvarmas, kaj la rusoj ŝatas ŝvitbanejon; la cetero estas amuza fantazio. En la rakontoj pri la ceteraj landoj estas simila miksaĵo, kvankam malpli amuza.

Per si mem la Libro ne estas valora fonto historia (mi ne scias ekzemplon de ĝia utilo por pruvi aŭ malpruvi ion ajn en studoj historiaj). La fontoj islamaj aŭ ĉinaj estas multe pli riĉaj, precizaj, fidindaj — kaj multaj el ili estas pli artismaj. Alia afero, ke inter la eŭropanoj nur la fakuloj legas kaj povas aprezi la psiĥologian valoron de verkoj kiel La sekreta historio de la mongoloj (aperinta en Ĉinio 15 jarojn antaŭ ol Marko naskiĝis).

Kio estis Marko Polo?

La komunan opinion resumas la teksto sur la dorsa kovrilo: “La vigl-okula komercisto Marko Polo”. Traleginte la libron en du tradukoj, mi ne plu scias tion. Nenie en la Libro estas indikitaj la celoj kaj cirkonstancoj de la vojaĝo. Pri negocaj interesoj tute ne temas. Estas tamen indikite, ke Marko kaj liaj parencoj transportas leterojn inter la papo kaj la mongolaj ĥanoj; tamen ili ne estas diplomatoj plenumantaj komision — pli ĝuste, ili igas la papojn komisii al ili tion.

Nenie estas indikite, kial ili elektis tiom malfacilan vojon tra la Iranajn kaj Afganiajn montarojn, anstataŭ iri la bone konatan kaj bone funkciantan Silkan vojon. Cetere, kiun vojon fakte iris la Poloj neniu scias precize; Marko kaj Rustisjeno rakontas ĉion kion ili legis aŭ aŭdis pri Azio samtone kiel pri la vojaĝo mem, sen iel marki fontajn diferencojn. Tial diversaj aŭtoroj malsame rekonstruas la Markan vojon sur la mapo. Granda diferenco disde la samepokaj vojaĝraportoj de Plano-Karpini aŭ Rubruko, kun precizaj lokoj kaj datoj.

La dokumentaj esploroj (de testamentoj ktp) pruvis, ke la fabelaj riĉoj alportitaj de la Poloj el ilia vojaĝo estas romanista elpensaĵo; la familio estis kaj restis sufiĉe modestaj negocistoj. Ankaŭ la interesoj de la “vigl-okula komercisto” estas nekutimaj por negocisto: pleje lin interesas ĉasado (precipe birda) kaj efektaj ekzotaĵoj. La ĉasojn de la granda ĥano Marko priskribas en 4 ĉapitroj (XCIII-XCVI); ankaŭ dumvoje li pleje atentas la falkojn kaj akcipitrojn.

Ĉe la kortego de la granda ĥano Ĥubilajo Marko pasigis 17 jarojn (1275-92), tamen liaj informoj pri la historio de la mongoloj, kaj eĉ pri la eventoj okazintaj antaŭ liaj okuloj estas same konfuzaj kiel la Bibliaj informoj pri la najbaraj popoloj: la personoj kaj datoj estas konfuzitaj; la nomoj, apenaŭ rekoneblaj. En ĉap. XVII Marko fanfaronas pri sia granda rolo ĉe la kortego; la ĉinaj fontoj tion ne konfirmas, sed jen interesa aserto:

Kiel saĝa homo, kiu konas ĉiujn strangaĵojn de la sinjoro, li [t.e. Marko] tre penis ekscii kaj aŭskulti ĉion, kio laŭ lia scio plaĉos al la Granda Ĥano. Li bone finplenumis sian taskon, danke al Dio, kaj li kapablis rakonti multajn novaĵojn kaj strangaĵojn. Kaj la Granda Ĥano, la konduto de Marko Polo tiom plaĉis al li, ke li multe da bono deziris al tiu, kaj tre honoris lin, kaj tenis lin tiom proksima al sia persono, ke la aliaj nobeloj tre enviis lin.

Alivorte, probable Marko kaj Rustisjeno havis sufiĉe similajn rolojn ĉe siaj respektivaj kortegoj: ĵurnalistoj, ĉasantaj sensaciojn por plaĉi “al la sinjoro”.

La valoro de la Libro

Iuj opinias ke la Libro de Marko Polo estas rakonto pri vojaĝo. Certe ne. Ni ne scias, kiujn lokojn kaj kiam Marko vizitis. Pliparto de liaj informoj estas evidente duamanaj, ekz-e la tutan Okcident-Azian parton probable kompilis Rustisjeno.

Sed estas aferoj kiujn nur Marko povis scii (ekz-e pri tumulto en Pekino el ĉap. LXXXVII — laŭ la ĉinaj fontoj iu Po-lo partoprenis postan enketon, kaj Marko mem sin prezentas atestanto); ankaŭ pri ili lia rakonto konfuzas personojn kaj lokojn.

Kompreni la Okcidenton

La Libro de Marko Polo ja estas instrua — ĝi estas instrua pri la interesoj de la Okcidenta publiko. Ĝia sukceso (eĉ se ne tuja) pruvas, ke Marko kaj Rustisjeno ĝin divenis ĝuste — pli ĝuste ol la samtempaj kaj pli valoraj verkoj de Rubruko aŭ Plano-Karpini.

Eĉ (kaj precipe) per siaj eraroj kaj fantazioj la Libro influis la historion. Jen kelkaj ekzemploj.

Ne sciante kiel francigi la italan saggio (pezounuo, 4,7 g), Rustisjeno kreas vorton saie, kiu simple ne ekzistas; la francoj konjektis, ke tio estas misskribita sac, kaj tiel gramoj da oro iĝis sakoj da oro. (La legantoj de la esperanta traduko pri tiu mirindaĵo ne scios, tie aperas korektitaj kursivaj saggisaĝjoj.)

La rakonto de Marko-Rustisjeno stimulis la rabistan entreprenemon de la eŭropanoj, kiel unu el fontoj de la epoko de la Grandaj Geografiaj Malkovroj (kaj de la plej kruela Koloniismo); tie ne gravis la fakta precizo, eĉ male, la eraroj kaj troigoj pri la oraj tegmentoj kaj valoregaj diamantoj estis pli inspiraj ol la vero. Ekzempleron de Latina traduko de la Libro kunprenis Kolumbo en sian vojaĝon al Ameriko (ĝi konserviĝis, kun pli ol 70 notoj faritaj per lia mano).

Malpli grave: malkovrinte la grandan insulon oriente de Afriko, la eŭropanoj certis, ke temas pri “la insulo Mogedaŝo/Madeigascar” (la manuskriptoj prezentas variantojn de la nomo), kiu ĉe Marko probable estis la kontinenta “Mogadiŝo”; per nia Madagaskaro ni eternigis tiun eraron (kvankam ĝi ne sufiĉis por hejmigi sur la insulo la Somaliajn kamelojn kaj elefantojn — pĝ. 376).

Resume, la valoro de la Libro estas ne en ĝi mem, sed en ĝia socihistoria rolo (simile pri Biblio, kies propraj informa valoro kaj fidindo estas tiom malgrandaj, kiom grandas ĝia ekstera rolo historia).

La teksto Esperanta
Malbone redaktita

La teksto suferas pro manko de redaktado. Jam en la enhavtabelo mi vidas: Kvara parto (post la samnivelaj 1a, 2a, 4a Libroj). Multaj tradukŝanĝoj estas faritaj nekonsekvence: ekz-e, la mezurunuo polmo, anoncita sur pĝ. 56 (proks. 12 cm), en la ĉefteksto preskaŭ ĉie aperas kiel palmo, ofte kun komika efekto:

granda multo de sovaĝaj ŝafoj, kiuj estas tre grandaj, ĉar ili havas tre longajn kornojn, kelkajn pli ol ses palmojn longajn [pĝ. 129].

Mia naskiĝloko (Uzbekio) aperas en la notoj jen kiel Transoksanio (persa vidpunkto, mian tutan vivon mi loĝas sur tiu “transa” flanko de Amudarjo; cetere, por la koncerna epoko pli konvenus la araba nomo Maveranahro / Mawarannahr ol tiu latinaĵo), jen kiel Transoksanejo (pĝ. 194). Jen Bukhara, jen Buĥara, iam ambaŭ sampaĝe. Esperante preferinda Baktrio (lando kies ĉefurbo estis Baktra, pĝ. 125) najbaras kun Baktriano (pĝ. 124) — formo kiun preferas la franca. Ktp ktp.

Nomoj propraj

Tre salutinda estas uzo de la ĝusta formo Ĉingis anstataŭ la kriplaj formoj Ĝingis aŭ eĉ Ĝinĝis (?!) aperantaj en PIV. Tamen la skribo Ĉingis Ĥano estas gramatike stranga, kiel Artur Reĝo; devas esti aŭ ĥano Ĉingis,Ĉingisĥano.

Strange aspektas la malnecesaj pedantaĵoj, kiel Baghdado (pĝ. 90) aŭ qypĉaqaj Turkoj (pĝ. 87); la etna nomo, efektive grava kaj bezonata (tiom ke ĝi aperas kun diversaj finaĵoj Esperantaj), meritas asimilitan formon kipĉakoj.

Ni jam vidis, ke la solan nomon francigindan (Rustisjeno) la tradukinto lasis itala; sed ial li francigis amason da aliaj nomoj, tradicie asimilatajn, ekz-e ni trovas (pĝ. 42) Jean de Plan Carpin (kaj eĉ kun transskribo de la franca prononco) por italo Giovanni da Pian del Carpini, kiu verkis Latine, kaj kies nomon oni kutime asimilas: Иоанн де Плано Карпини, John of Plano Carpini, Johann de Plan Carpini, Jean de Plan Carpin... Do, Esperante mi atendus Johano Plano-Karpini.

La plej ŝoka estas la francaĵo Tartaroj. Tiu plata kalemburaĉo ial havis sukceson en la Okcidento, sed por la rusa okulo tio estas netolereble malbongusta. La tradukinto diras ke li lasis tiun formon intence; sed li ne klarigas motivojn de tiu insulta intenco. Ĝi neniel harmonias kun la tono de Marko, kiu samtiom admiras la tatarojn (mongolojn), kiom li abomenas la islamanojn; kaj la rusa komentisto notas, ke la franca tekstoeldono fare de Pauthier konsekvence uzas la ĝustan formon tataro.

Scii ambaŭ lingvojn

Ĝenerale, la tradukanto devas bone scii ambaŭ lingvojn, kaj la fontan, kaj la celan. Legante ĉi tiun tradukon mi ofte sentis ĉeeston de fremda ĝenulo, neniel rilata al la originalo aŭ al Esperanto: de la moderna franca lingvo.

Temas ne nur pri la krudaj francaĵoj, kiel rilato pri batalo anstataŭ raporto pri batalo (pĝ. 180); sed ankaŭ pri diversaj patinaĵoj, kiujn eble postulas la franca tradicio, sed kiuj ĝenas en traduko Esperanta.

Unu tia ekzemplo estas tartaro, france tradicia, sed en Esperanto senmotive insulta. Alia ekzemplo estas la geografiaj ĉefdirektoj: anstataŭ niaj Nord-OkcidentoNordoOrientoSud-Oriento ĉiam aperas Greka Vento (eĉ en Tibeto), Tramontano, Levanto, Siroko. Tutevidente, en la lingvo de la originalo tioj ne estas stilfiguroj, sed normalaj, stile neŭtralaj terminoj. Tial eĉ novfrance, kie tiaj vortoj (tramontane, sirocco ktp) konserviĝis kiel arkaismoj, ili ne estas taŭgaj tradukoj; tiom malpli en la lingvoj kie ili neniam ekzistis, kiel la rusa aŭ Esperanto. Tute prave en la rusa traduko aperas la normalaj vortoj cellingvaj (kiel NordoNord-Okcidento).

La vorto Levanto estas speciale konfuza, ĉar ĝi aperas ne nur en la senco relative-direkta (oriento), sed ankaŭ en la senco absoluta (“la Proksima Oriento”, ekz-e “la Levantaj Tartaroj” estas ne “la orientaj tataroj” el Ĉinio, sed tute male, la plej okcidentaj tataroj el la Okcidenta Azio. Normale mi evitas la eŭropocentrismajn misterminojn kiel “Proksima, Fora Oriento” (pli internaciaj kaj precizaj estas Okcidenta, Orienta Azio), sed ĉi tie “la Proksim-Orientaj tataroj” estus sufiĉe klara kompromiso.

Aliflanke, lasi tiajn rebusojn en la traduko estas samkiel elfrancigi la romantitolon “Quatre-vingt-treize” per “Kvaroble dudek kaj dek tri”: V. Hugo certe ne celis doni aritmetikan ekzercon, kaj temas simple pri franca nomo de la 1793a jaro.

La mongola ulus aperas kiel Sinjorejo (pĝ. 37) — temas pri apanaĝoj de la Ĉingisidoj. Tiu Sinjorejo pensigas pri “ejo por sinjor(ar)o”, kp “prefektejo” kontraste al “prefektujo”, “episkopejo” kontraste al “episkopujo” ktp; tial ĝi pensigas min pri ia Palazzo della Signoria, tiom pli ke parolas italo.

Pri iuj vortoj la tradukinto honeste kapitulacas (pĝ. 34):

La adjektivo nobla povas rilati al ĉio, al homo, al urbo, al vilaĝo ... ĝi estas multsignifa kaj celas redoni tiun pozitivan impreson, kiun ricevis Marko Polo; ĝi pli-malpli valoras la esprimon “fame konata”. Li ne strebas esti pli preciza en sia priskribo. Pro tio mi lasis ĝin senŝanĝa ĉiufoje kiam ĝi aperas (kaj tio ofte okazas!)

Efektive, tio oftas kaj ĝenas, ekz-e (pĝ. 121):

Balk estas nobla urbo, kaj tre granda.

Oni povas bedaŭri la konfuzan pensmanieron de la antikvuloj, sed en la rusa traduko ĝi ne estas ĝena. Tie nobla estas tradukita ne kiel la moderna franca noble (благородный, sed per pli trafa знатный kio tuj klarigas la penson: la trafa esperantigo estus eminenta, kiu en Esperanto havas ĝuste tiun sencogamon: de eminenta sinjoro kaj eminentulo ĝis eminenta aferoz, eminentaj rimoj [Kalocsay], eminenta vino ktp.

Eĉ se nevole, la traduko imitas la lingvan nivelon de Rustisjeno ...

NOTOJ

1. Tiusence ankaŭ la sintezo estas historia atesto pri nia epoko: kompilaĵo laŭ la gustoj de 1938.

2. Книга Марко Поло. Пер со старофранц. И.П.Минаева. М., 1955. (Antaŭ nelonge aperis tre malkompetenta reeldono en “Библиотека Борхеса”, СПб: Амфора, 1999.).

3. Laŭkutime, mi nomas “ĉapitroj” la plej malgrandajn tekstunuojn de la Libro, tre maloportune numeritajn per la Romaj ciferoj; la tradukinto nomas “ĉapitro” tion kion oni kutime nomas “parto”.

4. Estas skandalo ke por tiu urbo, unu el la plej gravaj en la historio de la islama kulturo, Esperanto malhavas nomon. Esperante oportunus Buĥoro, laŭ la nuna uzbeka skribo Buxoro.

La Unua Balta Esperanto-Forumo

La Ondo de Esperanto invitas al la unua Balta Esperanto-Forumo, kiu okazos en Kaliningrad (Ruslando) 14-18 jul 2002 kiel kvintaga renkontiĝo kun socia, kultura kaj turisma programo.

La socia programo enhavos prelegojn pri la historio, nuntempo kaj estonteco de Kaliningrad kaj ties regiono, kiu estas samtempe Ruslanda kaj Eŭropa, kaj publikan diskuton, al kiu ni invitos diverstendencajn fakulojn. Krome, ni diskutos la rolon de Esperanto en la moderna mondo.

La kultura programo enhavos interesajn prelegojn, interalie pri Varankin kaj ties ĉefverko Metropoliteno (Varankin ĉi-jare centjariĝas), pri la kultura gazetaro en Esperanto, pri Eŭgeno Onegin... La redakcianoj de La Ondo de Esperanto respondos demandojn de la legantoj. Okazos seminario pri literatura kritiko kaj funkcios literatura rondo. En BEF estos lanĉita la unua volumo de la kvinvoluma verkaro de Dostojevskij en Esperanto.

La turisma programo ebligos konatiĝi kun la urbo kaj ties muzeoj, viziti la banurbojn (ĉi-jare 750-jariĝos Zelenogradsk/Cranz), kaj simple ripozi ĉe la maro. La urbo enhavas amason da terasaj refreŝiĝejoj, kie ni povos agrable babili ĉe kruĉo da biero.

Funkcios libroservo, foiro de esperantaĵoj, fotoekspozicio kaj libera tribuno.

Inter la partoprenantoj estos pluraj redakcianoj kaj kunlaborantoj de La Ondo de Esperanto kaj Sezonoj, interalie: Aleksander Korĵenkov, Halina Gorecka, Alen Kris, Wolfgang Kirschstein, Valentin Melnikov, Vladimir Vyĉegĵanin. Ili kontribuos al la programo per prelegoj, kaj kun ĉiu el ili oni povos konatiĝi tra la serio de programeroj Unu horo kun...

Kaliningrad estas nemultekosta urbo. Ĝi estas ligita buse kun Germanio, Estonio, Latvio, Litovio, Pollando kaj Belarusio. Interalie, litovianoj rajtas senvize eniri en Kaliningradan regionon. Pollandanoj bezonas nur turisman vouĉeron (aĉetebla ĉe la limo). Loĝantoj de aliaj landoj devas havi ruslandan vizon. Ĝustatempe konsultu konsulon de Ruslando por scii, kiuj dokumentoj estas necesaj por vizo.

Aliĝilon kaj aliajn informojn petu ĉe la organizantoj:

RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando Rete: sezonoj@gazinter.net

Gazetoj

Literatura Foiro. 2001. №194

Soneto de Jan Stanisław Skorupski verkita 1 jan 2001 kvazaŭ aŭguris la eventojn okazontajn ok monatojn poste. Tre ĝuinda estas Minorioj survoje, sciencfikcia rakonto de Nula Horo. La literaturajn rubrikojn kovras ankaŭ recenzo de Anatolo Gonĉarov pri La Familio de Bakkin, recenzo de Georgi Mihalkov pri Lando damnita de Petar Baŝeski, artikolo de Raita Pyhälä pri la ĉi-jara Nobel-premiito pri literaturo V. S. Naipaul.

La centjara naskiĝa datreveno de Louis Armstrong estas okazo por Kaj Stridell esplori lian kontribuon por la ĵazmuziko. Anjo Amika prezentas la kompaktan diskon de Alberta Casey.

La teatro same trovas lokon en la decembra numero. Giorgio Silfer prezentas scenejan verkon de Ronald Harwood (dum kies prezidanteco PEN-Klubo Internacia akceptis la Esperantan Centron) kiu omaĝas la Verdi-jaron. La numero informas ankaŭ pri la 75-jara jubileo de la aktoro Jerzy Fornal kaj pri sukceso de la juna esperantisto kaj estonta reĝisoro Jordan (Dany) Todorov en la Nacia Teatra Akademio en Sofio.

Carlo Minnaja malkovras al la esperanta publiko la nomon de Gerolamo Cardano, kaj premiere, unuan fojon en nia lingvo, aperas verko de tiu multflanka intelektulo de la mezepoko.

Al Pablo Picasso dediĉas artikolon Svetla Petkova, kaj Dimitar Haĝiev analizas tri artikolojn pri interlingvistiko.

Zofia Banet-Fornalowa rememorigas pri Leo Belmont, kies nomo estas inkluzivita en la listo de la cent plej eminentaj esperantistoj de la 20a jarcento (baldaŭ eldonota de LF-koop).

Per intervjuo kun Arthur Baur la redakcio finas siajn engaĝojn kadre de la kontrakto kun SES pri kolektiva abono. Toleremo kaj respekto estas la eseo de Leen C. Deij, kaj Samkiel la religioj, ankaŭ la utopioj ne toleras sin reciproke estas la plena teksto de la respondo de Vinko Oŝlak al Detlev Blanke pri la Esperanta Civito.

En ĉi tiu numero la redakcio dankesprimas al Tazio Carlevaro, kiu petis retiriĝi de la redakcio (kadre de ĝenerala retiriĝo el E-taskoj) post pli ol 35-jara kunlaboro. Kaj precize post unu jaro, en decembro de la venonta 33a jarkolekto, aperos la numero 200 de Literatura Foiro. Ekspozicio pri tiuj unuaj ducent numeroj estas planata en Sofio, kunlabore kun EU-Bulgara Kulturinstituto.

HeKo

Ricevitaj gazetoj
  • Aveno. 2002/23-24;
  • EAB Update. 2002/16;
  • Esperanto aktuell. 2001/5,6;
  • Esperanto en Azio. 2002/1;
  • Esperanto. 2001/12, 2002/1;
  • Heroldo de Esperanto. 2001/13,16, 2002/1;
  • Juna Amiko. 2001/99;
  • KAE-Informilo. 2002/37;
  • Kataluna Esperantisto. 2001/319;
  • Komencanto. 2001/7,8;
  • La Brita Esperantisto. 2001/952;
  • La Gazeto. 2002/98;
  • La KancerKliniko. 2001/100;
  • La Merkato. 2000/70, 2001/73,74, 2002/75;
  • La Movado. 2002/611;
  • La Ondo de Esperanto. 2002/2;
  • La Revuo Orienta. 2002/1;
  • Le Monde de l’Espéranto. 2001/531;
  • Literatura Foiro. 2001/194;
  • Lodza Informilo. 2001/1,2,3;
  • Monato. 2002/1;
  • Norvega Esperantisto. 2001/6;
  • REGo. 2002/1;
  • SAT-Amikaro. 2001/563,564;
  • Scottish Esperanto Bulletin. 2002/1;
  • Sennaciulo. 2001/12;
  • Starto. 2001/4;
  • Trampo. 2001/4;
  • Vekilo. 2001/4;
  • Venezuela Stelo. 2001/70.

Mozaiko

Malfacila estis la Novjara Krucvortenigmo! El la 19 ricevitaj solvoj nur 9 estis seneraraj. Ĝuste respondis: Ludoviko De Doncker (Belgio), D.B. Kershaw, Neil MacKilligin (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Sergei Paĥomov, Oleg Sevruk, Vladimir Vyĉegĵanin, Oleg Vasiljev (Ruslando), Eric Castell (Svedio). Ni lotumis tri libropremiojn. Ilin gajnis: D.B. Kershaw, Eric Castell kaj Oleg Vasiljev.

Ni gratulas!

La ĝusta solvo: 1. blanka; 2. amik’; 3. enua; 4. flava; 5. akra; 6. raben’; 7. fino; 8. abat’; 9. reto; 10. barakti; 11. ili; 12. lamenti; 13. tenti; 14. nea; 15. tra; 16. retiriĝ’; 17. ale’; 18. nektaro; 19. nek; 20. stri’; 21. akir’; 22. mi; 23. orbit’; 24. sopran’; 25. preĝo; 26. est’; 27. eĥo; 28. man’; 29. kaos’; 30. blonda; 31. temo; 32. stol’; 33. madono; 34. kosm’; 35. reelekti; 36. niel’; 37. met’; 38. oni; 39. diamanto; 40. ni; 41. odo; 42. masto; 43. ekonomio; 44. pala; 45. nobla; 46. Rio; 47. psalm’; 48. pentri; 49. detalo; 50. beton’; 51. rap’; 52. Uni’; 53. aer’; 54. rol’; 55. mono; 56. kap’; 57. detruas; 58. vir’; 59. stablo; 60. ovalo; 61. brovo; 62. mok’; 63. ovo; 64. kepo; 65. profito; 66. pro; 67. vet’; 68. anet’; 69. vojstreko; 70. VEA; 71. piro; 72. okulo; 73. doloro; 74. fot’; 75. pompa; 76. aloj’; 77. sid’; 78. oranĝ’; 79. kulpa; 80. ĝuo; 81. ero; 82. koko; 83. poŝt’; 84. rel’; 85. aŭt’; 86. kanto; 87. emu’; 88. land’; 89. mizero; 90. kor’; 91. puto; 92. oficial’; 93. atom’; serpento; neĝero; abio; ĉeval’; dom’.

Proverboj

Ĉi-supre kaŝiĝas du proverboj el la Proverbaro Esperanta de L.L. Zamenhof. Ĉiu simbolo prezentas literon, samaj simboloj do estas samaj literoj. Ofte uzataj simboloj kaj mallongaj vortoj eble helpos al vi trovi la “ŝlosilon” por la solvo.

1.

2.

Kompilis Nora Caragea

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 maj 2002.

La Zamenhofa Proverbaro estas parto de nia komuna kulturo; ilin uzas esperantistoj ĉie en la mondo. Ankaŭ la Zamenhofa Tago estas festata en centoj da niaj kluboj kaj asocioj. La suba foto estis farita en Tel-Avivo, kie oni 25 dec 2001 omaĝis la Unuan Esperantiston.

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87) N (LOdE-88)

N

Neniu baleno provas instrui flugi al birdoj, tamen pluraj filologoj de la angla laŭte esprimas la opiniojn pri Esperanto.

Neologismo: nova vorto por priskribi malfreŝajn ideojn.

Neologismo: pruvo, ke foje pli facile “o”-umi ol kontroli vortaron.

Ni aktoras nian vivon sen provludo kaj sufloranto, ofte eĉ mankas la rolteksto.

Ni ĉiuj estas aktoroj en teatro de l’ vivo, mi ŝatus scii, kiu skribaĉis tiel mizerajn rolojn, kaj kiu estas la reĝisoro.

Ni esperantistoj estas kio ajn: poetoj, muzikistoj, profesoroj, sed mankas inter ni entreprenistoj. Jen la kaŭzo de la rezulto de l’ unua jarcento.

Ni estas perfekte senperfektaj.

Ni evidente progresas, dum lastaj jaroj duobliĝis la nombro da homoj, kiuj ne konas Esperanton.

Ni kutime supertaksas konatajn aferojn kaj subtaksas la nekonatajn. Tial diversaj opinioj pri Esperanto.

Ni multe progresis de tempoj de Zamenhof: nun ni pagas pli altajn impostojn.

Ni postulas de la infanoj diri la veron, kial ĝuste de la infanoj?

Nia diligenta kolegaro post longa laboro jam volas iom ripozi.

Nokte ĉiu kato estas nigra, kaj kia dum blankaj noktoj?

Nun ni observas apogeon de la angla lingvo. Historio instruas, ke post ĉiu apogeo venas falo.

Nur idioto provas diskuti kun papago.

Nur vero kaj mensogo donas ĝustan priskribon de la mondo.

Ridu kun ni

— La manon de nia filino petis samtempe du homoj: inĝeniero kaj ĵurnalisto.

— Kaj kiu estas feliĉa?

— La inĝeniero. Ŝi edziniĝis kun la ĵurnalisto.

* * *

— Kial vi havas spegulon super la pesilo? — demandas viandiston lia amiko.

— Ho, mia kara, vi malbone konas la virinojn, — tiu ridetas. — Ĉu ili rigardos la montrilon de la pesilo, kiam ili povos admiri sin en la spegulo?..

* * *

— Mi deziras, ke perla koliero, kiun mi devos surmeti en la unua akto, estu aŭtenta, — kaprica aktorino diras al reĝisoro.

— Bone, ĝi estu aŭtenta, — la reĝisoro diras ridetante, — ĉio estu aŭtenta: kaj la perloj en la unua akto, kaj la veneno en la lasta...

* * *

— Doktoro, mia edzino komencis paroli dumdorme.

— Kaj kion ŝi diras?

— Ŝi diras ĉiam la samon: “Ne, Joĉjo, ne!”

— Mi vidas nenion teruran.

— Sed, doktoro, mia nomo estas Peĉjo.

— Ne gravas, ŝi ja diras al li: “Ne!”

— Mia edzino en ĉiu sia naskiĝtago postulas peltaĵojn.

— Sed por kio ŝi bezonas tiom da peltaĵoj?

— Mi ne scias, dume mi aĉetis al ŝi neniun.

* * *

Aĉetantino demandas vendistinon:

— Kiom da kokinoj vi havas?

— Ses.

— Elektu tri la plej maljunajn el ili!

La vendistino volonte kaj rapide elektas tri kokinojn.

— Ĉu mi paku ilin por vi?

— Ne, mi prenos la tri aliajn.

* * *

Se militisto diras “Jes” — tio signifas “Jes”. Se militisto diras “Ne” — tio signifas “Ne”. Se militisto diras “Eble” — li ne estas militisto!

Se diplomato diras “Jes” — tio signifas “Eble”. Se diplomato diras: “Eble” — tio signifas “Ne”. Se diplomato diras “Ne” — li ne estas diplomato!

Se fraŭlino diras “Ne” — tio signifas “Eble”. Se fraŭlino diras: “Eble” — tio signifas “Jes”. Se fraŭlino diras “Jes” — ŝi ne estas fraŭlino!

* * *

— Kion vi pli ŝatas, — edzino demandas sian edzon, — ĉu mian belegan vizaĝon aŭ mian luksan korpon?

— Vian senton de humuro, — edzo respondas.

Plukis kaj tradukis Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando)

Gajnu senpagan abonon

En la lastatempaj renkontiĝoj kun legantoj ni ofte aŭdis ke Mozaiko estas ilia ŝatata rubriko, kvankam iuj el la legantoj neniam aŭ tre malofte sendas siajn solvojn al la redakcio. Ĉi-somere Mozaiko unuafoje iĝos ĉeesta. Unu el la vesperoj de la Balta Esperanto-Forumo (Kaliningrad, 14-18 jul 2002) estos dediĉita al konkursoj kaj kvizoj. Neniu partoprenonto restos sen memoraĵo, kaj la plej bona ludanto ricevos senpagan abonon de La Ondo por 2003.

Bonvenon al la Forumo!

Donacoj

Fonduso “Amiko”

La donacoj al Amiko estas uzataj por evoluigo de La Ondo de Esperanto.

Tapio Sormunen (Finnlando) €24.00

Domenico Trombetta (Italio) €130.00

Entute en 2001 €154.00

Abonhelpa Fonduso

La abonhelpa fonduso financas sendadon de nia revuo al la personoj, kiuj ne povas mem pagi sian abonon.

Bård Hekland (Norvegio) 160.00 RUR

Kjell Randehed (Svedio) €15.00

Entute en 2001 €21.10

La fondusoj Informado (presado kaj distribuo de informiloj, reklamoj en amaskomunikiloj) kaj Trans la krado (lernomaterialo kaj legaĵoj por prizonoj) ne ricevis monsubtenon en 2001.

Eĉ la plej etaj sumoj estas bonvenaj. La rublajn donacojn sendu perpoŝte al. Moskvanoj povas pagi al nia moskva reprezentanto Oksana Kostousova (7587212).

Donacoj de alilandaj amikoj estas bonvenaj ĉe UEA-konto avko-u.

Koran dankon pro la subteno!

La 30an de januaro 2002 forpasis

Milan Zvara

prezidanto de Slovakia Esperanta Federacio, ĝenerala sekretario kaj honora membro de Monda Turismo, peranto de La Ondo de Esperanto en Slovakio, nia proksima amiko.

Ni funebras kaj kondolencas.

La Ondo

Anoncetoj

39-jara pola esperantisto deziras havi leteramikojn en Ruslando, interesiĝas pri la rusa lingvo, pri la kulturo kaj geografio de Ruslando.

Marek Bamberski: Huta Stara 120, 42-295 Kozieglowy, Pollando Rete: marekbbs@interia.pl

Estas invitataj investantoj al litova merkato por: finaranĝo de kvinĉambra hotelo (kun aldonoj) sur limregiono Litovio-Kaliningrad; agrikulturo; konstruo de ripozejo apud vojo Moskvo-Kaliningrad ĉe lago en Litovio; rezervaj partoj de personaŭtoj; organizo de turismaj ekskursoj tra Litovio.

Stasys Kružinauskas: Roziu 45, Vilkaviškis, Litovio

Ŝanĝiĝis la poŝta adreso de nia peranto en Kanado Paul Hopkins

#1002-359 Geneva St. St. Catharines, ON Kanado N2L 2G5

Deziras korespondi kelkaj membroj de Centre Culturel Esperanto:

10A, rue des Courtils, FR-25000, Besançon, Francio

Lerni interkulture

La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK)
  • trisemajna intensa lernado de Esperanto
  • por komencantoj ĝis akademianoj
  • internaciaj instruistaro kaj studentaro
  • riĉa vespera kaj semajnfina programo

Post 32 jaroj en Sanfrancisko, NASK ekmigras! En 2002, la kursaron gastigos mondfama interkultura altlernejo, The School for International Training, en nord-orienta Usono. Kune kun la profesiuloj de la lernejo, niaj instruistoj evoluigos novan kaj entuziasmigan studprogramon kiu emfazas la uzadon de Esperanto por interkultura komunikado kaj kunlaboro.

Datoj: 8-26 jul 2002

Loko: Brattleboro, Vermonto (facile atingebla de Bostono, Novjorko, aŭ Hartfordo)

Instruistoj: d-rino I. Koutny (Hungario/Pollando), d-ro A. Melnikov (Ruslando), d-ro R. Resende (Brazilo)

Kotizoj: loĝado en dulita ĉambro kun manĝoj, US$640; kurskotizo, US$900. Stipendioj haveblas.

Por pliaj informoj: www.esperanto.org/nask/ kaj www.sit.edu

Kunordiganto: Ellen M. Eddy: 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512; Tel.: (360) 754-4563; Fax: (360) 786-9175; Rete: eddyellen@aol.com

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. №4

Redakcie

La moderna homo vidas la mondon trans la fenestro de la televidilo. Tiu eta parto de la realo, kiu lin/ŝin senpere ĉirkaŭas, ne meritas la konsideron: kio ĝi estas kompare kun la universo? Skizofrenia deliro kaj sciencfikcia fantazio desegnas certan bioroboton, ekspersonon, kiu obeas ies fremdan volon... en la reala vivo ĉio estas multe pli simpla, sed preskaŭ same efika: en la kvalito de senfina spektanto oni estas ideala marioneto.

Ĝenerale, la televido prezentas faktojn (nature, mi parolas pri informaj programoj), preskaŭ ĉiam verajn faktojn, kaj el tiuj faktoj ni faras niajn konkludojn kaj ĉerpas niajn argumentojn. Kaj, kiel oni prave diris, neniu mensogo estas pli konvinkanta ol tiu, kiu baziĝas sur la faktoj.

Naiva iluzio, kiu dominas nun ne nur la metodologiajn premisojn de la spektantoj sed precipe tiujn de ĵurnalistoj: oni certas ke la sola tasko ne objektiva amaskomunikilo estas reprodukto de la eventoj. Se ĉiuj eventoj sen escepto estus reproduktataj... Aliokaze ekzistas la problemo de elekto.

La faktoj de la lastaj semajnoj estas monotonaj: teroristaj agoj — kontraŭteroristaj operacioj, novaj agoj — novaj respondoj. Ŝajne, la tuta politiko koncentriĝas en tiuj nodoj de perforto. Kaj la afero de la justo iĝis simpla kaj travidebla. Israelo atakas Palestinon, Usono atakas Afganistanon, Ruslando atakas Ĉeĉenion. Oni ne bezonas pli tiujn bagatelojn: juĝojn, pruvojn kaj ceterajn ceremoniojn. De nun la pugno estas nia leĝo; kaj se vi pensas kontraŭe, vi estas tro mola antaŭ la terura realo de la teroro.

Tamen en tiu fluo de fakto estas io, kio povus ĵeti alian lumon sur ĉi tiun panoramon de l’ malbono. Niaj noblaj herooj-ekzekutistoj — kiuj mortigas la kulpintojn kaj indikas la punotojn — nenion riskas persone. La venĝo, kiun ili provokas, neniam revenos al ili mem; ĝi frapas homojn en dancejoj, komercejoj, preĝejoj. Kaj kontraŭe, la teroristoj ofte pagas ĉion per la propra vivo. De kio do venas tiu fanatikeco, tiu preteco sin doni pro tute neoptimismaj faroj, de kio tiu avido de la venĝo? Ne eblas, ridindas ĉion ekspliki per la kruela psiĥologio de sovaĝaj subhomoj. Do oni devas serĉi aliajn eksplikojn.

Verŝajne oni trovos klarigojn ekster la spaco de la ekrano. Tie, kie situas la rifuĝejoj de milionoj da araboj, afganoj kaj ĉeĉenoj — sinistraj tendaroj, kie oni naskiĝas, nutras sian malamon kaj mortas: plejofote ne sub puna aŭ venĝa bombo, sed pro malsato, malsano, malzorgo.

Ekzistas diferenco inter la sufero de tiu, kiu ne sukcesis sin bani hodiaŭ matene kaj de tiu, kiu serĉas akvon por trinki. La unua, certe, ne naskas fanatikecon. Oni nepre rivelos teroristojn inter tiuj knaboj, kies hejmo estas nun tendaro aŭ barako, kiuj scias la povon de la perforto, eĉ se ruso, judo aŭ usonano ne murdis ilian patrinon aŭ fraton.

La mistero de la “kontraŭterorismo” — alivorte, la terorismo de la ŝtato — ĉerpas energion el la entuziasmo provokata de televidaj “minutoj de malamo”. Oni anoncis, ke la populareco de la usona prezidento jam atingis tiun de la rusa. Feliĉe, ĝi ne transpaŝis la naciajn limojn de ambaŭ potencoj.

Alen Kris

La kovrilpaĝa foto memorigas, ke vintrofine la pacaj batalantoj aperis sur la ekranoj pri ofte ol la (kontraŭ)teroristoj.

Mi simple faras mian laboron

Stano Marček respondas

Stano Marček, 49-jara slovako, edziĝinta, patro de 22-jara filino kaj 19-jara filo. Eksredaktoro de Esperantisto Slovaka, Esperantista Vegetarano kaj Heroldo de Esperanto, eksmanaĝero de la muzika grupo Team’, iama junulara aktivulo kaj kursgvidanto, kaj nun redaktoro de la organo de UEA, revuo Esperanto, afable konsentis respondi kelkajn niajn demandojn.

LOdE: Kiujn atingojn kaj problemojn vi havis en Heroldo de Esperanto?

SM: Malfacile estas paroli pri “atingoj”: juĝi aŭ taksi devas la legantoj.

LOdE: Kiel do juĝis kaj taksis la legantoj? Supozeble vi ricevis plurajn reagojn dum la dujara redaktado.

SM: Venadis kaj laŭdaj kaj kritikaj leteroj. Al la legantoj ĝenerale plaĉis bunteco de la primovadaj informoj, la tradiciaj “heroldeskaj” fotoj kaj rubrikoj, la tradicia aspekto de nia pli ol 80-jara gazeto sur brila papero, kiun oni ne hontas montri al skeptikuloj... Popularaj — almenaŭ laŭ la reagoj — estis ankaŭ la krucenigmoj (mi eksperimente enkondukis ilin). Plej kritikataj flanke de la legantoj estis iom troaj artikoloj pri la E-Civito, negativaj artikoloj pri UEA, tendencaj komentoj de certaj aŭtoroj (iam skribantaj sub diversaj pseŭdonimoj), kiuj laŭdis kaj gloris la proprajn aktivecojn, sed konstante kritikis “la alian tendaron”. Mi klopodis pri ekvilibra informado; bedaŭrinde ne estis en miaj fortoj dampi tiujn tendencojn. Problemo estis ke mi ne estis la vera ĉefredaktoro kaj ne decidis sola pri la enhavo. Mia koncepto pri ekvilibra informado pli kaj pli malkongruis kun tiu de la eldonanto kaj pro tio mi finfine — rezignis kaj demisiis.

LOdE: Kial vi kandidatiĝis por la redaktoreco en Esperanto?

SM: Post demisio de la antaŭa redaktoro UEA serĉis la posteulon. Ĉar tiu laboro plaĉus (kaj plaĉas!) al mi, mi provis kaj — sukcesis.

LOdE: Ĉu vi redaktos Esperanton same kiel Heroldon en Slovakio?

SM: Jes. La laboron (redaktado, enpaĝigo, grafika aranĝo kaj reta livero al la presejo en Nederlando) mi faras hejme, simile kiel antaŭe pri Heroldo. En la epoko de interreto ja ne gravas, kie troviĝas la redakcia komputilo. Ĝi estas rete ligita kun ĉiuj ceteraj. Do la revuo nuntempe estas redaktata en Slovakio, sed presata en Nederlando. La eksteroficeja redaktado havas kaj avantaĝojn (pli da trankvilo, ne-el-umbilika panoramo al Esperantujo, “pli proksime al la legantoj”...) kaj malavantaĝojn (ne eblas rekte fosi en la arkivoj aŭ kolekti la oficejajn informojn). La avantaĝojn mi vere ĝuas, la malavantaĝojn ni solvis per helpo de la oficistoj. Gravas ja bona volo kunlabori kaj komunikemo, kiuj feliĉe ambaŭflanke ne mankas.

LOdE: Kion vi intencas ŝanĝi kaj konservi en la plej amasa Esperanto-revuo?

SM: Iujn miajn intencojn oni povas konstati en la unuaj tri numeroj. Mi iom ŝanĝis la aspekton, sukcesis reakuratigi la revuon (la decembra aperis en januaro, la januara kaj februara en februaro, la marta komence de marto), enkondukis (eksperimente) novajn rubrikojn Tra la mondo kaj Distra angulo, enmetis iom pli da fotoj kaj primovadaj informoj — kaj atente aŭskultas la reagojn. Mi volas proksimiĝi al gusto de la averaĝa esperantisto, por kiu ja estas la revuo. Manko de iuj kutimaj rubrikoj en la unuaj numeroj tamen ne signifas la rezignon: simple mankis la informoj por la rapide post si aperantaj numeroj.

LOdE: Kiun guston havas, laŭ vi, la averaĝa esperantisto?

SM: Tion ankaŭ mi daŭre volas ekscii kaj pro tio mi eterne enketas inter la legantoj. Miajn unuajn numerojn de Vegetarano, Esperantisto Slovaka kaj Heroldo akompanis enketkartoj. Por tamen eterne ne ripeti la samon mi nun simple petis la legantojn reagi kaj skribi pri siaj deziroj. Mi atente legas ilin kaj daŭre korektas mian imagon pri la averaĝa leganto (do: “la guston” mi serĉas kaj daŭre serĉos kaj verŝajne neniam scios precize difini ĝin; estas kvazaŭ serĉi la absolutan veron...). Sed mi estas ankaŭ komercisto kaj scias, ke pli saĝe ol reklami sian varon estas demandi la klienton, kian varon li deziras kaj klopodi proponi ĝin al li. En la unuaj tri numeroj mi ne aperigis la reagojn (ne estas ja eble juĝi laŭ unu-du numeroj), sed en la aprila ili aperos. Laŭ la pozitivaj reagoj ŝajnas, ke ni tamen ekiris la ĝustan vojon...

LOdE: En via unua numero de Esperanto vi mencias interalie pri revuo “kiu fidele informas pri ĉio grava en nia Esperantujo”. Sed estas konstateble ke ĉi tiu numero restis UEA-centrisma; en ĝi mankas informoj, ekzemple, pri la Esperanta Civito kaj SAT. Ĉu ilia agado ne estas grava?

SM: Ne estis mia intenco prisilenti ion. Kompili gazeton oni povas nur el la akiritaj artikoloj. Pri la nova sidejo de SAT-Amikaro en Parizo oni povis legi en la januara numero, ĉar oni raportis pri ĝi. Se iu ne raportas pri la agado, ne miru, ke oni prisilentas ĝin... La redaktoro ne povas esti ĉie kaj la legantoj de la revuo certe ne deziras ke la redaktoro simple “pruntu” artikolojn el aliaj periodaĵoj. Nia revuo certe meritas ekskluzivajn artikolojn kaj fotojn. Cetere multaj legantoj asertas ke ekz. al la E-Civito oni dediĉis lastatempe eĉ tro da atento. Cetere — ĝuste la E-Civito absolute ignoras la revuon kaj sendas neniajn (ekskluzivajn) kontribuaĵojn. Mi klopodis elsuĉi el HeKo kaj el la nefunkcianta civita retpaĝo informojn por mem verki artikolon pri la balotoj — sed ne trovinte tie la bazajn informojn mi simple devis rezigni.

LOdE: Pro la redaktado de tre diversaj gazetoj (landa, faka, kaj du internaciaj) vi, verŝajne, fariĝis la plej sperta gazetredaktoro en Esperantujo. Kiel vi taksas la nunan staton de la Esperanta gazetaro?

SM: Nu, ne troigu... Mi simple faras mian laboron kiel kiu ajn esperantisto. Al E-periodaĵoj, kiuj lastatempe vekas mian admiron, certe apartenas la franca Le monde de l’ Esperanto, Brazila Esperantisto, La Ondo de Esperanto (sincere!), Literatura Foiro (kvankam mi bonvenigus, se ĝi limigus sin nur al literaturo), daŭre Monato... La nivelo (almenaŭ de la unuaj tri) daŭre kreskas kaj tio estas pozitiva fenomeno. Multaj periodaĵoj ne atingas min, do miaj eblecoj taksi la staton de nia Gazetujo estas limigitaj kaj mi ne povas respondi kompetente.

LOdE: Dankon kaj sukcesojn!

Unuaj paŝoj de la Civita demokratio

(HeKo) Nur naŭ monatoj pasis post la promulgado de la Ĉarto de Sabloneto: la Civito estas realaĵo. Ĉiuj instancoj nun ekzistas kaj povas ekfunkcii.

23-24 feb 2002 unuafoje kunsidis la Forumo kaj la Senato. En la unua ĉeestis la delegitoj de 11 el la 15 paktintaj establoj, en la dua 15 senatanoj el 19.

La Forumo elektis la novan arbitracian instancon: la membroj de la Kortumo 2002-04 estas Zofia Banet-Fornalowa, Leen Deij kaj Giorgio Silfer.

Estis akceptitaj du novaj aliĝoj al la Pakto: Andaluzia E-Unuiĝo kaj Itala Skolta Asocio (branĉo de WFIS); ĉi-lasta kun 11 lokaj grupoj (plejparte en Venecilando). Aliflanke, la Forumo agnoskis la ĉeson de Ruslanda Esperantisto. La Kortumo povos nun verdikti la forigon pro pruvita malfondo. Tiel en la Pakto estos entute 16 establoj.

Kaj estis proklamitaj la 19 senatanoj: la ĉeestantaj ĵuris fidelecon al la Konstitucio, kun la atesto de la urbestro de Loklo.

Formiĝis la unuaj parlamentaj grupoj: la kvar blankanoj grupiĝis kun sen. Vinko Ošlak kiel proparolanto, dum tri elektitoj de la Verda Listo formis teknike aŭtonoman grupon, kiu tamen restas en la majoritato. Temas pri la ruĝa grupo, kun Mayra Nuñez Hernández, Marco Picasso kaj Dieter Rooke.

Sekve la Senato aprobis la unuan leĝon, pri la Civita Registro. Ĝi prokrastis la diskuton pri la leĝpropono por la deviga biblioteka depono, interalie pro manko de financa klaŭzo; sed samtempe ĝi aprobis rekomendon al la civitanoj kiuj aŭtoras aŭ eldonas verkojn.

Pro du sindetenoj (unu verda, alia ruĝa) en la Senato ne estis atingita la kvorumo necesa por amendi la artikolon 17 de la Konstitucio (malgrandigo de la koeficienta premio en la elektoj por la Senato). La amendon proponis la Konsulo mem, kaj jam ricevis la aprobon de la Forumo.

Estis elektita la komisiono kiu preparos la internan senatan reglamenton; analoge al alia, kiu preparos la foruman.

La Konsulo proponis por la Kapitulo membrojn el ĉiuj tri frakcioj: la Civita estraro estas do politike transversa. Jen la delegoj: Walter Żelazny, Konsulo (prezidado, eksteraj rilatoj); Ljubomir Trifonĉovski, Vickonsulo (internaj aferoj: Registro, rilatoj kun la establoj, helpo por eksteraj rilatoj en Esperantio); Marie-France Conde Rey, vickonsulo pri socialaj aferoj (ripozdomo, somerumejo, Komitato Armand Su, tempobankoj); Bertil Nilsson, vickonsulo pri kulturaj aferoj (kulturcentroj, bibliotekoj, Instituto Zamenhof); Mayra Nuñez Hernández, vickonsulo pri la Tria Mondo; Vinko Ošlak, vickonsulo pri informado. Ekzistos en la Kapitulo ankaŭ delegoj pri junularo, pri financoj, pri instruado.

Unuanime estis akceptita la blankana rezolucio kiu engaĝas la Senaton enkonduki referendumojn en la Konstitucion, post amendo kiu postulas duoblan majoritaton (de la civitanaro kaj de la paktintaj establoj) okaze de propona referendumo (por la abrogacia sufiĉos la plimulto de la civitanaro).

Okazis larĝa diskuto pri la gvidlinioj de la estonta Civita banko, el kiu rezultis detala komisio al la Kapitulo: venontfoje ekzistos la koncerna leĝo.

Fine la Senato akceptis unuanime la partoprenon en la Mondkongreso pri Federismo en Svislando, la inviton renkonti la romkatolikan papon pere de vickonsulo Trifonĉovski en Bulgario, kaj la aliĝon al la Monda Socia Forumo en Brazilo. Por ĉi-lasta estis unu (verda) voĉo kontraŭa. Male, la Civito ne intencas manifestacii okaze de la Davos-forumo.

La Senato ankaŭ legitimis la proponon de c-ano Francisko Degoul pri Instituto Zamenhof.

Ĉio disvolviĝis en bonega atmosfero, kun sincereco kaj reciproka estimo.

Anna Lászay

La listo de la elektitaj senatanoj

Walter Żelazny, Konsulo (Francio);

Ljubomir Trifonĉovski, Vickonsulo (Bulgario);

Perla Martinelli (Svislando); Marie-France Conde Rey (Francio); Tiziana Rogora (Italio); Judit Felszeghy (Hungario); IVaniĉka Maĝarova (Bulgario); Mayra Nuñez Hernández (Kubo); Lidia Ligęza (Pollando); Anatolo Gonĉarov (Ruslando); Dieter Rooke (Svislando); Marco Picasso (Italio); Bertil Nilsson (Svedio); Jan Stanisław Skorupski (Svislando); Andreo Montagner (Italio); Vinko Ošlak (Aŭstrio); Nelly Holevitch (Bulgario); Alessandro Beltramini (Italio); Anna Lászay (Hungario).

Zaban-e-salam

La projekto “lingvo de paco/zaban-e-salam” estis iniciatita en oktobro 2001. Post diskutoj kaj esploroj pri la afero venis konsento de la flanko de UEA, kaj en la kadro de Irana Esperanto-Centro oni ekfunkciigis la projekton. Komence ni esploris eblecon kontakti afganajn organizaĵojn kiuj situas en Irano. Ni preparis specialajn informilojn al ili pri Esperanto, Esperanto-movado, UEA kaj nia intenco kaj intereso pri la instruado de Esperanto al la interesiĝintoj pri Esperanto. Ni kontaktis pli ol dek koncernajn organizaĵojn kaj redakciojn kaj post ne longa tempo venis pozitivaj reagoj pri nia afero ĉefe el Mashad. Instrui Esperanton al militsuferantoj, kiuj perdis preskaŭ ĉion kaj nun loĝas en Irano, kaŭzas specialan plezuron kaj kortuŝon, kiun nur esperantistoj kapablas kompreni!

Instruado de Esperanto al rifuĝintoj, kiuj jam emas reiri siajn hejmojn, garantias la ekziston kaj vivon de Esperanto en Afganujo, kiun nun la tuta mondo unuanime jam intencas kunhelpi, kaj ankaŭ ni esperantistoj intencas helpeti laŭ niaj povoj. Rilatigi afganojn kun la aliaj mondanoj pere de la neŭtrala lingvo — kies kulturo kaj filozofio plenplenas da pacamo, amikeco kaj interfrateco — povas esti favora kaj nobla donaco al ili.

16 feb 2002 en Mashado komenciĝis E-kursoj por Afganaj rifuĝintoj en Irano. Jam 2 kursoj estas aranĝitaj en kiuj partoprenas 36 lernantoj. Said Borhami gvidas tiujn kursojn kaj li estas la ĉefa aganto de la projekto “lingvo de paco/zaban-e-salam” en la provinco Ĥorasan, en kiu loĝas multaj afganoj pro la najbareco de la provinco kun Afganistano.

La kursanoj konsistas el gimnazianoj, studentoj kaj instruistoj de la angla kaj persa lingvoj. Estas aranĝata kurso por afganaj ĵurnalistoj loĝantaj en Mashado. La Irana sekcio de ILEI, Irana Ligo de Esperantistaj Instruistoj (IRLEI), preparas la kursmaterialon kaj ĝiaj anoj estas pretaj laŭbezone lanĉi pluajn kursojn. IRLEI planas por la kursfinintoj aranĝi seminariojn pri la instru-metodoj de Esperanto por ke ili mem estu kapablaj instrui la lingvon al la aliaj interesiĝantoj, kiuj nun pliiĝas inter la rifuĝintoj!

La jaro 2002 ŝajnas esti afganeca ankaŭ por la Esperanto-movado!

Reza Torabi

Profesiiĝu pri esperantologio

Esperantistoj ofte estas rigardataj kiel hobiuloj, ja por la plimulto Esperanto efektive estas hobio, iu interesa mondo, kiu malfermiĝas jam dum la komenca kurso. Kompreneble malgraŭ la manko de sistema formado ekzistas multaj memlernintaj fakuloj. Nuntempe, kiam Eŭropo unuiĝas kaj tutmondiĝo forigas barojn inter nacioj, la lingva problemo ankoraŭ akre manifestiĝas. La esperantistaro proponas sian kontribuon al la solvo, sendiskriminacian dialogon inter kulturoj. Por fariĝi serioza partnero, necesas havi profesiulojn, kiuj havas kapablojn, sciojn kaj diplomon por entrepreni la taskojn de instruistoj, tradukistoj aŭ interpretistoj. Ĉu ni rajtas postuli samajn rajtojn en lernejoj aŭ en internaciaj organizaĵoj sen havi similajn bazojn? Universitata instruado iĝis elstarigita celo de ILEI; UEA emfazas profesiiĝon kaj sekve la rolon de instruado en sia strategia plano, kaj la Civito strebas al la plialtigo de kultura nivelo.

La Universitato de Adam Mickiewicz (UAM) en Poznań, la dua plej granda universitato en Pollando ofertas trijaran eksteran postdiploman studadon pri interlingvistiko. La internacia kurso okazas en la Lingvistika Instituto, sub la gvido de d-rino Ilona Koutny, membro de la Akademio de Esperanto. Inter la prelegantoj estas elstaraj esperantologoj, kiel profesoroj John Wells, Humphrey Tonkin kaj Michel Duc Goninaz; doktoroj Vera Barandovska-Frank, Detlev Blanke, Zbigniew Galor, Katalin Kováts (Smideliusz) kaj Blazio Vaha; la poetino Lidia Ligęza kaj István Ertl.

La Interlingvistikaj Studoj donas superrigardon pri ĝenerala kaj aplikata lingvistiko, fokusiĝas al internacia kaj interkultura komunikado, traktas planlingvojn kaj detale okupiĝas pri gramatiko, literaturo, kulturo kaj historio de esperanto. En la tria jaro eblas specialiĝi pri lingvistiko, literaturo, interlingvistiko aŭ pri metodiko. Pro la metodika formado la Studoj ricevos specialan rolon en la instruista trejnado dum la sekva periodo.

Surloka kurso (sesio) okazos unufoje dum la semestro (fine de septembro kaj komence de februaro). La gestudentoj pretigos diplomlaboraĵon kaj post la fina ekzameno ricevos atestilon pri Interlingvistikaj Studoj. La unuaj gestudentoj (el Ĉeĥio, Germanio, Makedonio, Usono kaj Pollando) diplomiĝos ĉi-jare.

Partoprenontoj povas aliĝi el la tuta mondo por la studjaro 2002/2003 ĝis 15 aŭg 2002. Frua anonco estas bonvena.

Postulo: fino de mezgrada lernejo (kun abiturienta ekzameno aŭ egalvalora) kaj bona scio de esperanto. Partoprenontoj devas plenumi orientigan teston antaŭ la komenco de la Studoj.

Kotizo por unu semestro: 400 EUR (por nepagipovaj landoj ĉ. 120 EUR).

Por pluaj informoj kaj aliĝilo kontaktu d-rinon I. Koutny:

Adreso: Lingvistika Instituto de UAM, uł. Międzychodzka 3-5. PL-60-371 Poznań

Telefono: +48-61 829-27-09

Fax +48-61 829-27-00 (sekretariejo)

Rete: ikoutny@amu.edu.pl

La septembra sesio estas kunligita kun la kultura renkontiĝo ARKONES, same en Poznań, kiu post la intensa tutsemajna laboro ebligas malstreĉiĝon (teatraĵoj, muziko, diskutoj, ktp).

Se la studontoj bezonas lingvan perfektigon, ni pretas aranĝi superanivelan intensan lingvokurson (unusemajnan) antaŭ la septembra sesio kontraŭ kroma kotizo.

Ilona Koutny

La kvara kongreso en Kubo

La 4a Nacia Kongreso de Kuba E-Asocio okazis 6-9 mar 2002 en Muzeo pri Sciencoj Carlos Juan Finlay, historia konstruaĵo en la malnova parto de Havano. Entute partoprenis 122 homoj, el ili 6 eksterlandanoj. Oni devis meti limon al la kvanto da partoprenantoj, ĉar la kostoj de la servoj bezonitaj estis sufiĉe altaj.

La ĉeftemo de la Kongreso estis: “Esperanto: ĉu nur lingvo?” La temoj de la prelegoj gamis disde la ĉeftemo ĝis instruado; ankaŭ oni prelegis pri la plej diversaj temoj kaj eĉ montris pladojn je la kuba kuirarto (unu el la pladoj estis aŭkciita!). La Kongreso esprimis apogon al la agado de niaj kvin samlandanoj malliberigitaj en Usono.

Niaj prioritatoj estas tiuj de la Laborplano 2001-2004, afero jam pridiskutita dum la Nacia komitatkunsido ĉi-jara en Havano, same kiel la plej gravaj decidoj de nia agado.

Oni ankaŭ devis elekti novan prezidanton, ĉar la antaŭa, s-ro Julián Rodríguez Angulo, elektita dum la Nacia komitatkunsido en januaro, devis rezigni pro troa laborpremo profesia.

En la nuna estraro estas: s-ino Maritza Gutiérrez (Prezidantino), s-ro Juan Ramón Rodríguez Gómez (Ĝenerala Sekretario), s-ro Alberto Fernández-Calienes Barrios (Informado kaj Eldona Agado), s-ro Pedro Fernández (Instruado), s-ino Marta Alonso (Financoj), s-ro Alberto García Fumero (Utiligo de Esperanto), s-ro Julián Hernández Angulo (Kulturo).

La flanko informada estis ege sukcesa: antaŭ la kongreso, dum ĝi kaj kongresfine oni intervjuis la estraranojn de la asocio radie kaj televide. La prezidantino aperis en elsendo de la ĉefurba televidkanalo CHTV. Ankaŭ du naciskalaj ĵurnaloj aperigis informojn pri nia Kongreso: Granma (oficiala) kaj Trabajadores, danke al nia aktivulo Alejandro García. Entute 6 ĵurnalistoj partoprenis la Kongreson.

Alberto García Fumero

Kantemaj ĝirafoj teatrumante en la neĝo

28 feb – 3 mar 2002 okazis en Ĉeboksary, Ruslando, festivalo EoLA. Jam de pluraj jaroj mi intencis partopreni, kaj ĉi-jare mi sukcesis ĝin ĉeesti.

Kial mi intencis partopreni EoLAn? Pro pluraj kialoj:

— Unue, estas bona okazo por samtempe viziti unuafoje Ruslandon, kie mi neniam antaŭe estis.

— Due, mi jam dum mia unua Esperanto jaro aŭdis pri tiu festivalo, kaj do revis ĉeesti ĝin.

— Trie, la festivalo-nomo tre plaĉas al mi, rememorante pri la nomo de la greka vento-dio! Por tiu ĉi festivalo, li devus esti ankaŭ neĝo-dio!

— Kvare, laŭ mi, sekretoj de sukcesa Esperanto renkontiĝo estas: riĉa kaj bunta programo, varma etoso, afablaj gepartoprenantoj, kaj fine sed ne laste, ĉeesto de pluraj junaj rusinoj. Tiu Festivalo kunigis ĉion!

Sed ege malfacilis veturi tien.

La vizon kaj flugbileton mi ricevis lastmomente, nur kelkajn horojn antaŭ la forflugo. Kiam mi venis en la moskvan flughavenon Ŝeremetjevo neniu moskvano povis min bonvenigi kaj gvidi al la urbo, kiu estas unu horon for. Feliĉe moskva amiko neesperantisto min bonvenigis kaj kondukis al la urbo, kaj multege helpis al mi.

Poste mi devis aĉeti la trajn-bileton al Ĉebo(ksary). Feliĉe denove mi ricevis helpon de tiu ruso, ĉar ne utilis esperi ke la stacidomaj oficistoj parolas alian lingvon ol la rusan.

La trajnveturo estis bonorda, eĉ se ne tiom agrabla. Mi renkontis la alian francon, kiu partoprenos en EoLA, kadre de sia unumonata vojaĝo tra Ruslando.

Vendrede je la 8h18, la trajno 54 alvenis en la Ĉebo stacidomo, kaj ĉiuj E-veturantoj estis bonvenigataj de bonveniga komitato, portanta afiŝeton de EoLA. De tiu momento ĉio agrablis. Ni busis al la ejo. Malkovris niajn ĉambrojn, ankoraŭ sen akvo! Sed kelkajn horojn poste alvenis akvo, eĉ varma.

Entute pluraj momentoj de la 14a EoLA plaĉis al mi:

— La enkonduka vespero, dum kiu la festivalanoj sin prezentis po urbo: unue Ĉebo, nia ĉi-jara gastiganto kaj kunorganizanto, kiu faris belegan koregrafion, poste la aliaj urboj.

— Aparte mi ŝategis la kantojn de la ĥoro: Nuboj, Neĝeniko.

— Ĉiam eblis sportumi: mi multe ludis tablotenison kaj ankaŭ korbopilkon, retpilkon.

— La opera vespero bonegis: pluraj partoprenantoj ludis de ili kreitajn aŭ klasikajn operojn ...

— Vespere, ĉirkaŭ noktomezo, kelkaj viroj kaj mi iris saŭnon! Estis agrablege. Mi profitis la okazon por havi mian unuan varman duŝon en Ruslando! Plie, ni trinkis, drinkis, ĝuante la ĝinon kaj la vodkon, kaj fine iris en la neĝon. Bedaŭrinde mi mem ne naĝis en la neĝo kun la aliaj, pro tio mi nepre reiru al EoLA! Dume mi naĝis en la malvarma naĝejo. Vere ĉio eblis post iom da vodko!

— La fina vespero, la karnavalo! Originala bonega programero. Antaŭe ĉiuj devis krei propran maskon. Sen ĝi neniu rajtis eniri la karnavalejon. Do ĉiuj 150 festivalanoj, sen escepto, portis maskon kaj partoprenis ludojn: kavaliran turniron, rondon, dancon, ni spektis fajroverkon en la neĝo ktp.

— Krome, aliaj eroj ankaŭ plaĉis al mi: poezio bele deklamita de rusino, nome Ĝirafoj, la multego da neĝo. Ekzemple la verdaj benkoj estis sub dika neĝmantelo! Ankaŭ la teon mi ŝatis, la devigajn ekskursojn al Ĉebo por registriĝi, la veteron, ne tiom malvarman kiom mi atendis. Kaj ne forgesi la multajn rusinojn, kiuj ĉeestis! Bedaŭrinde, multaj ne parolis Esperante ...

Konklude mi aldonas, ke bedaŭrindis por pluraj homoj, kaj por mi kelkfoje, ke tro ofte oni parolis la rusan anstataŭ Esperanton. Sed tio certe estas pro tio, ke la organizantoj volis favori la Artan flankon de la Festivalo. Eble venontjare, ĝi ja estos pli Lingva ol Arta, aŭ eĉ sam-alt-nivele! Krome estas multaj komencantoj tie. Do francoj, mendu vian vizon, lernu iom da rusa, kaj iru al Ruslando, por devigi la gerusojn paroli pli Esperante!

Fina bedaŭro pri la tro mallonga daŭro de la Festivalo igas min peti la georganizantojn iom pli longigi la daŭron!

Aleks Kadar

SIA en Udmurtio

Membroj de E-klubo Verda Elefanto (Iĵevsk, Udmurtio — Ruslando) aktive propagandis Esperanton kadre de la Semajno de Internacia Amikeco, kiun UEA proklamis ĉi-jare por la periodo 17-23 feb. En la mezlernejo №100 ni prelegis, deklamis kaj kantis antaŭ ĉ. 150 diversklasanoj. Estis aranĝita ekspozicio. Rezulte, ĉ. 20 lernejanoj aliĝis al kurso de Esperanto.

Simila prezentado estis okazigita en la Domo de Junulara Kreado laŭ iniciato de ties klubo de internacia amikeco, kun kiu ni amike kunlaboras jam dum tri jaroj. Ankaŭ tie kelkaj ekdeziris lerni Esperanton. La plej interesa en tiuj kunvenoj estis, ke la ĉeestantoj dum ne pli ol dek minutoj ellernis la kanton Sur la Tero, bela Tero kaj kantis ĝin kune kun esperantistoj.

Nia kantensemblo partoprenis en “Vespero de patriota kanto” per kantoj en la internacia lingvo kaj ricevis pro tio dankleteron de la lernejestro kaj varmajn aplaŭdojn de la aŭskultantaro.

Kiel kutime, verdelefantanoj skribis salutmesaĝojn al siaj eksterlandaj geamikoj okaze de SIA.

Bronislav Ĉupin

Internacia kurso en Bydgoszcz

3-16 feb 2002 en la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz — klerigejo de la Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino — okazis internacia metodika-pedagogia kurso.

La kurso konatigis la studentojn kun principoj de Esperanto-instruado, kun elementoj de glotto-didaktiko kaj psikologio.

Seminariojn “A” kaj “B”, pri instruado laŭ Cseh-metodo, gvidis Ewa Bondar — diplomita Cseh-instruistino kunlaboranta kun la Internacia Esperanto-Instituto en Hago. En la seminario “A” partoprenis ĉirkaŭ 50, en seminario “B” ĉirkaŭ 40 personoj.

La kursfinintoj ricevos rajtigojn de lektoro/kursgvidanto de Esperanto surbaze de atesto de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo, kies diplomoj estis agnoskitaj de la pola Ministerio pri Edukado. Organizita estis ankaŭ kurso, kies celo estis antaŭpreparo por C-seminario; ĉeestis ĝin 15 personoj.

Inter la kurs-partoprenantoj estis studentoj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo kaj individuaj lernantoj el Pollando, Albanio kaj Litovio.

La studadon variigis prelegoj, interalie de Tatjana Auderskaja el Ukrainio, kiu vigligadis studentojn per intelektaj ludoj kaj informoj pri Ukrainio kaj ĝia kulturo. Daŭrigo de la B-seminario kun finekzameno okazos dum studadsesio en Bydgoszcz (27 apr – 5 maj 2002).

Aneta Będkowska

Nova oficisto en Roterdamo

La renovigatan skipon de la Centra Oficejo fine de februaro eniris 32-jara nederlandano Joost Witteveen, doktoro pri fiziko kaj sperta komputilisto. Li transprenos la zorgadon pri la komputilaro de la Oficejo kaj intense okupiĝos pri ĝia modernigo.

Joost komencis kunlabori kun la CO enkadre de volontula grupo de junaj komputilistoj ekde la fino de januaro kaj baldaŭ tiom profunde entreniĝis en la agadon, ke Trevor Steel, la aganta Ĝenerala Direktoro, eĉ sukcesis persvadi lin eklabori por la Oficejo plentempe.

GK UEA

So Gilsu en internacia konferenco

23-28 feb 2002 okazis Internacia Konferenco de Multlingva Informa Sistemo iniciatita de la urba Scienca kaj Teknika Komitato en Shenyang, ĉefurbo de Liaoning-provinco (Ĉinio).

So Gilsu, iama estrarano de UEA, partoprenis en la Konferenco kun sia tezo “La kondiĉoj de pontlingvo de multlingva informa sistemo kaj Esperanto”. So Gilsu brave kaj pacience klarigis. Li diris, ke Esperanto devis esti uzata en la moderna multlingva informa sistemo kiel pontlingvo.

La raporto de So Gilsu grande surprizis la konferencon kaj havigis al ĉeestintoj novan konscion pri nia lingvo. Oni devas lerni utiligi ĉian kondiĉon por disvastigi Esperanton.

Wu Guojiang

Espero en etero

1 mar en la populara peterburga televida programo Pogoda v dome (Vetero en la hejmo) estis prezentita okminuta raporto pri E-societo Espero.

Komence, la prezidanto de la societo Anna Butkeviĉ arde propagandis Esperanton; poste Meri Abolskaja recitis poemojn kaj rakontis pri la strukturo de la lingvo. Aliaj klubanoj kaj komencantoj diris po kelkaj frazoj. En la televidekranoj estis ankaŭ ekspozicio de E-libroj.

Raportoj pri Espero en la peterburga televizio kaj radio ne estas oftaj, sed almenaŭ unu fojon jare en etero estas informoj pri ni.

Boris Kondratjev

Fina venko en Vieno

Laŭ la freŝdata statistiko de Radio Aŭstria Internacia la Esperanta redakcio pasintjare denove ricevis plej multajn korespondaĵojn kompare kun la alilingvaj redakcioj — eĉ pli multe ol ili ĉiuj kune.

1998 1999 2000 2001
Esperanto 4 757 10 028 16 728 19 155
Germana 10 206 12 437 9 427 6 452
Angla 6 485 6 563 3 239 3 382
Franca 1 257 1 624 1 523 1 179
Araba 1 187 1 130 1 201 1 153
Hispana 2 783 3 120 1 191 1 133
Entute 26 675 34 902 33 309 32 454

ORF

Apudvoja demando

Dum la tuta februaro 2002 sur 400 eksteraj tabuloj en 19 plej grandaj polaj urboj oni prezentis afiŝon de Paulina Orłowska Ĉu vi parolas Esperanton? La verkon oni vidigos ankaŭ sur 30 mil senpagaj poŝtaj bildkartoj distribuotaj en publikaj lokoj.

Varma kaj romantika foto pleniganta afiŝon logas rigardon kaj alvokas hejman mondon, plenan de harmonio kaj konsento. Tiun idilian etoson rompas demando farita de Orłowska. Ĝis la momento, en kiu ni respondos ĝin, ankaŭ nia hejma mondo restos maltrankvila kaj sen sento de sekureco.

La afiŝo estas parto de la Ekstera Galerio AMS — senprofita projekto, kiun iniciatis en 1998 Poznana firmao AMS S.A.

Kurte

12-15 dec 2002 Vincent Charlot (reprezentato de UEA), Jean-Pierre Boulet k Renée Triolle (ambaŭ ILEI) partoprenis en la Ĝenerala Kunveno de Uneskaj NROj. (Esperanto)

Laŭ informo el Hungaria E-Asocio anoncis sin por la printempa ŝtata ekzameno pri E-to 1026 personoj; tio estas rekorda nombro. (B.Wacha)

EU-parlamentano Maurizio Turco (Transnacia Radikala Partio) demandis 14 jan 2002 al la Eŭropa Komisiono (Romano Prodi) pri Laborgrupo de SCIC pri utiligo de la internacia lingvo Esperanto. (Heroldo de Esperanto)

Ĝis 20 feb al la 87a UK en Fortalezo alighis 783 personoj el 48 landoj. (GK UEA)

25 jan komenciĝis la unua E-kurso en Domingo (Dominika Respubliko), ĉe kies malfermo ĉeestis 33 homoj, ĉefe gejunuloj; la kurson gvidas Rafael Despradel. La kurso okazas danke al la helpo de TEJO, Internacia E-Instituto k la Amerika Komisiono de UEA. (Ret-Info)

Korea E-Asocio aranĝis E-kurson en 10 urboj samtempe; amaskomunikiloj ekinteresiĝis pri E-to pro tio. (Nun)

En la jaro 2001 Norvega E-Ligo perdis 40 membrojn, k la membronombro estas nun ĉ. 290; aldone, nur dum la unua monato de 2002 NEL ricevis dekon da eksiĝleteroj. (Norvega Esperantisto)

D-ro Ivo Borovečki partoprenis per raporto Kroataj tradukoj en Esperanto en la 5a Internacia scienca konferenco Lingvoj kaj kulturo intertuŝiĝantaj (Pula, Kroatio); post la konferenco 19 dec 2001 en Vjesnik aperis artikolo de ĵurnalisto Mirko Urojević Esperantaj suproj de la kroataj verkistoj. (Tempo)

1 mar 2002 ĉesis funkcii eldonejo Bambu Ltd (Varna), kies posedantino forlasos Bulgarion en marto. (Sabira Ståhlberg)

En Norrköping (Svedio) funkcias E-tradukrondo kiu, laŭ la ideo de Bertil Nilsson, tradukas novelon de Conan Doyle La societo de ruĝharuloj. (Vekilo)

En Niterói, apud Rio-de-Ĵanejro estas inaŭgurita gastejo La Verda Stelo, en kiu ĝuas rabaton noktumantaj e-istoj. (Esperanto)

La libroservo de ELNA (Usono), dank’ al donaco de Edwin de Kock, iĝis la ĉefa distribuanto de liaj verkoj en E-to. (Esperanto USA)

La Universitato de Amsterdamo elektis Wim Jansen docento pri interlingvistiko k E-to, postsekvanto de prof. Marc van Oostendorp, kiu forlasis la katedron en 2001. (Hans Erasmus)

Profesie agadi por la lingva egaleco

Dafydd ap Fergus respondas

Dafydd ap Fergus, ĝenerala sekretario de Eŭropa Esperanto-Unio kaj brusela korespondanto de LOdE, estas unu el la gvidantoj de la Brusela Komunikadcentro, pri kies starigo ni informis en la marta kajero.

LOdE: Ĉu la Brusela Komunikadcentro jam ekzistas?

DF: La Centro ekas. Grave estas ke ni plenumas niajn celojn laŭ la interkonsentoj de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) kun UEA. Tio signifas starigi daŭran komunikadcentron kiu, pere de agado pri kaj por lingva egaleco ĉe internaciaj kaj naciaj organizoj, politikistoj kaj ĵurnalistoj, plibonigos kaj la publikan bildon de Esperanto kaj lingvan konscion.

LOdE: Kion fakte signifas “plibonigi la publikan bildon de Esperanto”?

DF: Mi klarigas per ekzemplo de lingva diskriminacio. Ekde du jaroj, EEU (www.lingvo.org) atentigas politikistojn kaj ĵurnalistojn pri la kreskanta nombro de dunganoncoj fare de internaciaj organizoj kaj firmaoj kiuj serĉas nur denaskajn parolantojn de la angla (“English mother tongue”). Ĉi tiu agado kontraŭ lingva diskriminacio estas vizitkarto por EEU. Ĝi ebligas al mi, kiel al oficisto de EEU, viziti politikistojn kaj eŭropajn oficistojn por pritrakti la problemon de lingva diskriminacio. EEU ankaŭ faros proponon por studprojekto pri lingva diskriminacio. Se ni ricevos la financadon, ni povos inviti junan esperantiston al Bruselo por helpi kun la studo.

LOdE: Sed kiel tiu agado kontraŭ diskriminacio rilatas al Esperanto?

DF: Lingva diskriminacio estas grava atenco kontraŭ la interna ideo de Esperanto. Politikistoj unue devu respekti la bazan principon de la lingva egaleco. Nur poste Esperanto havos ŝancojn. Nun la helpantoj de politikistoj tuj forĵetas leterojn kaj elektronikajn mesaĝojn de esperantistoj, kiuj proponas Esperanton kiel solvon. Do, ni devas unue konvinki homojn pri la graveco de la lingva egaleco antaŭ ol politikistoj konscios pri Esperanto kiel ebla solvo. Kaj, plej grave, aliaj lingvaj asocioj kiel la francaj kaj germanaj, nur defendas la proprajn lingvojn kaj interesojn.

La Esperanto-komunumo defendas la bazan principon de la lingva egaleco por ĉiuj kaj ĉie.

LOdE: Ĉu la malgranda neregistara organizo, kiel Eŭropa Esperanto-Unio, kapablas devigi eŭropajn politikistojn respekti lingvajn rajtojn?

DF: Jes. Ni jam atingis rezultojn, ekzemple, rilate lingvan diskriminacion. Ministroj en Belgio, Francio kaj ankaŭ anoj de la Eŭropa Komisiono, publike konsentis kun Eŭropa Esperanto-Unio pri lingva diskriminacio kontraŭ nedenaskaj parolantoj de la angla (rigardu ĉe www.lingvo.org).

Kompreneble EEU sekvas aliajn kazojn de lingva malegaleco. Ekzemple, Eŭropa Komisiono devigas preskaŭ ĉiujn landojn en orienta kaj meza Eŭropo traduki leĝojn kaj aliajn dokumentojn anglen. Poloj, ĉeĥoj aŭ slovakoj devas komunikiĝi nur angle kun eŭropaj oficistoj rilate agrarajn aferojn. Ĉi-jare, preskaŭ ĉiuj muzikgrupoj kantas angle ĉe la Eŭropa Kantkonkurso. Estas multaj ekzemploj de lingva malegaleco, kiujn baldaŭ EEU kapablos publike kaj profesie kritiki.

LOdE: Ĉu eblas profesie kaj publike kritiki politikistojn?

DF: Jes. Mi estas okcidenta eŭropano kaj ankoraŭ juna!

Unue, ni devas fariĝi alloga asocio: malgranda kaj modesta speco de lingva GreenpeaceAmnesty International, kiun normalaj homoj finance kaj morale subtenas. Por atingi tiun celon, ni unue konstruas kaj plibonigas la organizan strukturon de EEU. Ĝi, ekzemple, baldaŭ kapablos dissendi gazetarajn komunikojn kun klaraj starpunktoj kaj ankaŭ produkti neŭtralajn informojn pri lingvaj problemoj.

Kompreneble, la agado estos ĉefe bazita sur la laboro de esperantistaj volontuloj kaj kunlaborantoj. Tamen ĝi estas profesia “produkto”. La rezultoj estos tre baldaŭ videblaj pere de nia retejo. Ankaŭ mi esperas ke la rezultoj estos baldaŭ videblaj dank’ al artikoloj en nacilingvaj ĵurnaloj.

LOdE: Kiajn konkretajn paŝojn faros la Komunikadcentro en la venontaj monatoj?

DF: Ni baldaŭ luos ejon en Bruselo, ne malproksime de la eŭropaj instancoj. Dum la lastaj kvar monatoj, krom miaj vizitoj ĉe politikistoj, mi ĉefe laboras en la Eŭropa Parlamento kaj hejme, pere de la interreto, kun E-kunlaborantoj. Nun ni havas plian financadon, aldone al la baza sumo de 36 000 eŭroj por 2002, kiu ebligos la Komunikadcentron finance subteni junan praktikanton. Kaj kunlaboranto nun neprigas, kompreneble, la luadon de oficejo.

La financa situacio de la Komunikadcentro estas garantiita por la venontaj du jaroj. Tio donas tempon serĉi aliajn financfontojn, ĉu ĉe Eŭropa Komisiono, ĉu ĉe privataj organizoj, firmaoj kaj homoj. La sumo de 36 000 eŭroj por 2002 ne estas multe en la okcidenteŭropa urbo Bruselo, post la impostoj, luo de oficejo, kaj ĉiuj aliaj elspezoj.

LOdE: Kiujn problemojn vi jam havas?

DF: Estas tro da laboro! Mi devas komenci ekde nulo. Ankoraŭ mankas bonaj adresaroj de ĵurnalistoj kaj politikistoj. EEU ankoraŭ konstruas reton de kunlaborantoj. Ni devos baldaŭ elekti kunlaboranton, lui oficejon, aĉeti plian komputilon, ktp. Esperantaj asocioj antaŭe ne multe okupiĝis, en profesia maniero, pri lingva politiko en alloga kaj “normala” maniero por ĵurnalistoj.

Kaj la esperoj de esperantistoj estas ege altaj!

Sesdek mil kilometroj per Esperanto

28 jan – 2 mar 2002 tri grupetoj de Esperantotur (Turisma Servo de Monda Turismo) vizitis samtempe la “antipodojn”.

La aŭstralia kaj novzelanda grupetoj flugis tra Kuala Lumpur — kaj vizitis la ĉefurbon de Malajzio — al Sydney, kie ili renkontiĝis kun la ĉirkaŭmonda grupeto.

La tri grupetoj, sub gvido de estro de Flugo Andreo Grzębowski, vizitis kune dum 18 tagoj Aŭstralion: Sydney, la ĉefurbon Canberra kaj Melbourne, kie helpis la landa reprezentanto de MT, Želimir Pehar.

La grupetoj vojaĝis tra t.n. Oceana Vojo kun “12 Apostoloj” (ŝtonaj kolonoj). El Adelaide, kie bone prizorgis la MT-turistojn Max Wearing, oni daŭrigis la vojaĝon al la sankta monto de aborigenoj Uluru, kiun ili sukcesis ĉirkaŭiri kaj ankaŭ ĉeesti sunsubiron ĉe Olgas kaj poste ĉe King’s Canyon. En Alice Springs la grupetoj disiĝis: parto flugis al Darwin kaj ekskursis al Kakadu por renkonti krokodilojn, la aliaj buse veturis al Cairns. En Cairns oni vizitis ŝipete la Grandan Koralan Barilon. En Cairns oni denove disiĝis — la “aŭstralia” grupeto daŭrigis la vojaĝon tra Fraser-insulo, Brisbane, Surfers’ Paradise kaj la Ora Bordo ĝis Sydney, dum la ceteraj du flugis al Nov-Zelando sub gvido de la prezidanto de MT Andrzej Grzębowski.

La 9-tagan buset-vojaĝon tra Nov-Zelando perfekte aranĝis kaj gvidis la landa reprezentanto de MT Bradley R. McDonald. De Auckland tra la Norda Insulo oni travojaĝis ĝis la ĉefurbo Wellington, kie nin gvidis Gwenda Sutton kun sia edzo.

Sekvatage per katamarano tra Cook-markolo oni atingis la Sudan Insulon, kie kulminis “safari” por foti balenojn kaj delfenojn. Oni daŭrigis ĝis Christchurch kaj sekve, vizitinte kelkajn lagojn kaj manĝinte salmon, atingis la faman montaran urbon Queenstowne.

Sekvatage ni vizitis Wanaka-lagon kaj atingis la okcidentan bordon de la Maro de Tasman, vizitis glaciegojn Fox kaj Franz Josef kaj Hokitika — urbeton de jadeito. Daŭrigante laŭ la marbordo oni vizitis koloniojn de marleonoj kaj famajn rokojn de Pankukoj.

Post tranokto en Nelson oni vojaĝis al lago Taupo — kaj tranoktis tie samnokte kun la brita reĝino. El Rotorua ni vidis la famajn gejzerojn kaj ĉeestis maorian spektaklon. En Auckland okazis vizitado de interesa muzeo de Antarkto kun pingvenoj kaj akvario.

Post la sukcesa vizitado de Nov-Zelando la grupetoj disiĝis: parto revenis al Aŭstralio, sed la ĉirkaŭmonda grupeto daŭrigis al Fiĝio. En Fiĝio ĉie oni nin salutis per “Bula!”, same kiel en Havajo per “Aloha!” aŭ maorie per “Kia ora!”. Ni loĝis komforte en Crusoe’s Retreat ĉe Korala Bordo kaj vizitis la ĉefurbon Suva. Sekvis flugoj al Cook-insuloj, Tahitio kaj Los Angeles, kaj en Kalifornio oni ankaŭ vizitis Hollywood kaj Santa Monica. Dume la aŭstralia kaj la ĉirkaŭmonda grupoj revenis en Varsovion. Dum pli ol monato oni veturis pli ol 60 mil kilometrojn per 12 aviadiloj, bus(et)oj, trajnoj, pramoj kaj boatoj.

Nun Esperantotur preparas 22 vojaĝ-variantojn por flugi el Eŭropo al Ameriko, kun la eblecoj partopreni la 87an Universalan Kongreson en Fortaleza kaj la 58an IJK de TEJO en Pato Branco.

Andrzej Grzębowski

Rekte diri sian intencon

Mi profitas, tamen, la okazon por skribi al vi rilate la artikolon aperintan en Tribuno en la numero 2002-2, sub la titolo La valencia lingvo en danĝero.

Dirindas ke la artikolo plenas de malĝustaĵoj sed tiel stompe kaŝitaj kaj verŝajne subkonsciaj ke malfacilas ilin evidentigi sen longaj alineoj aŭ eble artikol-serio.

La apero de ĉi tiu artikolo en via revuo pruvas ke ĝi (kaj plej probable iu ajn esperantlingva revuo) ne fidindas rilate la informadon pri faktoj nekontroleblaj de la legantaro, eĉ se la artikolo estas verkita de t.n. indiĝeno.

Ĉiu povas proponi novan lingvon por sia regiono, vilaĝo aŭ nacio, surbaze de dialekto aŭ iel ajn per transformo de la ortografio, specifaj vortoj, ktp. (kaj prefere li mem parolu kaj regu tian lingvon aŭ dialekton), sed oni rekte diru sian intencon kaj neniel asertu la mezepokan ekziston de tiu aparta lingvo kontraŭ ĉiaj evidentoj konstatitaj de universitatnivelaj kaj internacie rekonataj lingvistoj.

Malgraŭ tiu neevitebla makulo, gratulon tamen pro via interesa revuo, precipe kiam oni pritraktas debattemojn rilatajn al la internacia lingvo kaj al ĉi ties futuro.

Abel Montagut (Hispanio)

Omaĝe al du poetoj

La novembra numero de La Ondo estas kvazaŭ gratulo al la E-rondeto Sinjoro Tadeo, kiu ekde novembro ĉiumarde kunvenas en la biblioteko Adam Mickiewicz, en Vilno. La revuo atingis nin kaj inspiris novan decidon — ĝis la Vilna UK (2005) lege trastudi la tutan poemon, komparante la tekston de Grabowski ne nur kun la originalo kaj litova traduko, sed ankaŭ kun la germana traduko — ja nia sidejo estas Aŭstria-Svislanda legosalono.

Ĉu iu povas havigi al ni (1) la kompletan liston de la tradukoj de Sinjoro Tadeo al ĉiuj lingvoj (ĝi devis aperi antaŭ tri jaroj je la 200-jariĝo de Mickiewicz); (2) tradukon de Sinjoro Tadeo en la germana kaj eble en la angla; (3) la biografion de Grabowski (ni studis ĝin nur laŭ malnova artikolo en Nuntempa Bulgario)?

Adreso: Aŭstria-Svislanda legosalano, Biblioteko de A.Mickiewicz, str. Traku 10, Vilnius, LT-2600, Litovio.

Rete: vbanaitis@takas.lt

Valdo Banaitis (Litovio)

Postolimpikaj meditoj

de Bård Hekland

Ne plu Juan Antonio Samaranch fermas la olimpikajn ludojn flatante pri “best games ever”, la plej bonaj ludoj ĝis nun. Sed ĉu lia posteulo Jaques Rogge povintus diri la samon ĉi-jare?

La respondo, kiel kutime, dependas de la respondanto. La ludoj ĉe la sala lago estis multrilate escepte sukcesaj. Estis bonega vetero. Kontrolrutinoj ne forigis la ĝuon por la spektantoj. Ĉio glate funkciis, kaj bildoj de elstaraj sportuloj en belega naturo disradiiĝis tra la mondo. De norvega vidpunkto estis preskaŭ troa sukceso — neniam antaŭe ni ricevis dek unu ormedalojn. Jam forgesita estas la subaĉeta skandalo, kiu devigis retiriĝi dek IOKanojn kaj plurajn lokajn olimpikajn estrojn. Nur en Ruslando oni protestis kontraŭ la dubinda duobligo de ormedaloj en para artsketado (neniam estis precizigitaj la asertoj, ke franca juĝistino estis iel devigita mistaksi la rusan kaj kanadan parojn). Sed ne facile forgeseblas la drogstimulila senvualigo: Hispania germano Johann Mühlegg, triobla venkinto, kaj du rusinoj — Lazutina kaj Danilova — estis uzintaj novan formon de sangostimuliloj.

La stimulil-malkovroj vekis tute malsamajn reagojn. En Ruslando preskaŭ ĉiuj ariĝis ĉirkaŭ siaj sportistoj, asertante pri komploto. En aliaj landoj la ruslanda reago vekis aldonajn kondamnojn kaj estis postulate, ke la stimulil-uzintoj redonu ĉiujn gajnitajn medalojn. Sed ne estas surprize, ke ruslandanoj defendas “siajn” trompintajn sportistojn. Neniu volas detrui siajn heroojn. Se iam kaptiĝas norvega sportulo, por la norvegoj tiu estas senkulpa ĝis pruviĝas la inverso. Se kaptiĝas ties konkuranto, estas male: La ulo devas pruvi sian senkulpecon.

Tiu reago estas natura: la sportulo reprezentas vin, sian samnacianon. Ni ĝojas kun la sportistoj, eĉ fieras esti tiom “bonaj”. Logike estas ridinda emocio senti sin mem gajninto pro tio, ke iu tute nekonata homo kuras pli rapide ol aliaj nekonataj individuoj. Sed naciismo estas forta ligilo, kaj estiĝas sento ke ni estas iel mistere interligitaj, ke estas niaj gejunuloj, do efektive ni, kiuj luktas por honoro. Ingebrigt Steen Jensen skribis pri la mens-higiena funkcio de sporto: “La mondo estas komplika. Nur en sporto la moderna homo rajtas esti tute por, tute kontraŭ io, sciante ke tio kio gravegas ĝuste nun ne vere gravas”.

Kun memironieta distanco oni povas engaĝiĝi plene en la surekranaj kaj enludejaj luktoj. Des pli senhonorige estas vidi, ke “ili” trompis nin, ke ili ne meritis tiun admiron. La okazintaĵoj spronu al pripenso.

Siri Halle, duobla junulara mondĉampiono en 1991, diris: “Kiam iuj pretas investi enormajn sumojn por konstruado de trejndomoj kun artefaritaj alteckondiĉoj kaj por glitŝmiraĵa scienco, oni ne surpriziĝu, ke aliaj kiuj havas malpli da ekonomia subteno elektas aliajn manierojn atingi la pintajn lokojn”. Sed la teorio de Halle ne ĉion klarigas: ja en tre multaj stimulad-skandaloj estas implikitaj bonstataj sportistoj de bonstataj landoj. Gravas la venko, kun ĉiaj rimedoj.

Skikurado ricevis atenton kiel aparte “stimulema” sporto. Sed en tiu sporto stimulado estas apenaŭ pli ofta ol en aliaj, estas nur pli oftaj kontroloj. Laŭdon al la internacia skisporta federacio, kiu kuraĝas publikigi la kontrolrezultojn, konsciante, ke tio nun negative influas la publikan impreson pri skisporto.

Sporto kaj politiko ĉiam estis kaj estas interligitaj. Pensu nur pri Munkeno en 1936 kaj 1972 aŭ la bojkoto de Moskvo en 1980 (ironie, pro invado en Afganion...). Ne facile forgeseblas la “duelo” inter Katarina Witt kaj Debi Thomas sur la artglitejo en 1988. Estis lukto ne inter personoj, sed sistemoj: kiu politika kaj ekonomia sistemo kapablis produkti la plej eminentajn atingojn? Ofte ja venkis la tiel nomata socialisma bloko. Nur poste la monda publiko eksciis pri la enormaj homaj oferoj, ekzemple en Orienta Germanio, por havigi la aspiratajn medalojn. Olimpikaj ludoj donas prestiĝon: por Ĉinio iĝis preskaŭ manio ricevi la aranĝon en 2008, ja tiel oni montros, ke la lando vere estas akceptita “en la bona rondo”. Ankaŭ en Norvegio la olimpiko en 1994 havis klarajn politikajn signifojn, plejparte internajn. Kaj en la nuna olimpiko estis tre konvene por Usono, ricevinte pli kaj pli da kontraŭstaro de siaj aliancanoj pri “la milito kontraŭ terorismo”, tiri atenton de Afganio al multe pli paca kaj harmonia luktado en Salt Lake City. Olimpikaj ludoj ankaŭ temas pri regiona evoluado: Ofte estas urboj kaj regionoj kiuj lobias siajn centrajn registarojn, asertante pri enormaj pozitivaj efikoj kaj relative malaltaj kostoj. Poste, kiel en ĉiuj grandaj projektoj, montriĝas ke la budĝeto estis tute nerealisma, kaj la realaj kostoj du- aŭ triobliĝas. Tiam estas tro malfrue fari ion.

Por norvego nenio superas la vintran olimpikon. Sed kvankam multaj landoj partoprenas, kelkaj dominas la tuton. Neĝa sporto estas por norduloj, en Ameriko, Eŭropo kaj parto de Azio. Tial ni eble supertaksas la gravecon de tiu ĉi evento. Ĉu brazilanoj atentas? Ĉu ĉinon koncernas, ĉu gajnas svedo aŭ ruso? Estas fascine pripensi, ke por la plejmulto de la homaro, niaj tradiciaj sportoj aspektas same stultegaj, kiaj usona piedpilko, kriketo kaj figura naĝado por ni. Sed tiel ja estas. Sudulon ne koncernas, ĉu gajnis tiu aŭ tiu en sporto, pri kiu oni aŭdas nur ĉiun kvaran jaron. Sed malgraŭ ke ĉi tiuj sportoj ne estas la plej disvastigitaj, kiel klarigeblas la enorma norvega sukceso dum la lastaj jaroj? La respondo estas ne nur mono, ja multaj aliaj landoj same investas. Ĉu ni kreis “sportan kulturon”, kaj kion eventuale ni perdis survoje?

Retrospektante, kiujn sportistojn mi memoras de ĉi tiu Olimpiko? Miope, plejfiksiĝis “niaj” sportuloj. Imponis Kjetil Andre Aamodt en skia rapid-descendo. Imponegis Ole Einar Bjørndalen en ski-pafado. Li ĉiam rapide skias, sed la tutan vintron ne kapablis trafi la nigrajn pafcelojn. Subite ne plu estis problemo. Bjørndalen de Simostranda en Buskerud pafis kaj kuris al kvar ormedaloj. Kia ĉampiono! Sed, paradokse, preskaŭ pli da atento ricevis kvinopo da “grilkostume” vestitaj viroj proksimume 40-jaraj. La norvega kurlinga teamo ŝovis entute 88 ŝtonojn dum pli ol 30 horoj kaj gajnis kontraŭ Kanado per du centimetroj! Neniam marĝena sporto tiomege ekaltiris atenton. Nun oni parolas ĉie pri konstruado de novaj kurlingejoj, kaj la norvega kurlinga asocio ĉiutage ricevas amasegon da telefonalvokoj kaj retmesaĝoj kun demandoj pri ĝi. Aliaj memoraĵoj estis la nekredebla 1500-metra sketkurado de Derek Parra. Neniam antaŭe kaliforniano estis numero unu en vintra Olimpiko! Imponis ankaŭ Jochem Uydehage, per du oraj kaj unu arĝenta medaloj. Sed pli ol ĉiuj aliaj memoriĝas Johann Mühlegg, kiu unue ascendis al pinta statuso kaj des pli enkotiĝis dum la posta falo.

Notoj

stimulado. Temas pri uzado de farmakologiaj kaj aliaj rimedoj, kiuj helpas stimuli fizikan aŭ nervan funkciadon de la organismo. Pluraj specoj de stimuliloj (angle: doping) estas malpermesitaj fare de sportaj organizaĵoj.

trejndomoj kun artefaritaj alteckondiĉoj. Hermetikaj domoj kun kondiĉoj similaj al tiuj en ĉ. 1500-metra alteco. Iuj skiistoj dormas kaj ofte ekzerciĝas en tiaj domoj.

glitŝmiraĵa scienco. Sub la skioj estas ŝmiraĵo, per kiu oni “gluiĝas” al la neĝo en la suprendeklivoj, kaj alia ŝmiraĵo por rapide gliti suben. Estas grandaj sciencaj esploroj por evoluigi ĉiam pli bonajn ŝmiraĵojn.

kurlingo. Glaci-diskado (Eichholz R. Esperanta Bildvortaro: tabelo 284, bildoj 42-45).

Medalstatistiko

Salt Lake City 2002
I II III

Germanio 12 16 7

Norvegio 11 7 6

Usono 10 13 11

Ruslando 6 6 4

Kanado 6 3 4

Francio 4 5 2

Italio 4 4 4

Finnlando 4 2 1

Nederlando 3 5 0

Svislando 3 2 6

Kroatio 3 1 0

Aŭstrio 2 4 10

Ĉinio 2 2 4

Koreio, Suda 2 2 0

Hispanio 2 0 0

Aŭstralio 2 0 0

Estonio 1 1 1

Britio 1 0 2

Ĉeĥio 1 0 1

Svedio 0 2 4

Bulgario 0 1 2

Japanio 0 1 1

Pollando 0 1 1

Slovenio 0 0 1

Bjelorusio 0 0 1

Servi la Arton kaj la Belon

Responde al nia invito kontribui al la junia Ondo de Poezio, Gonçalo Neves, la portugala ano de la literatura grupo konata kiel Ibera Kvaro, sendis mesaĝon, kiu iusence daŭrigas la pasintjaran interlingvistikan diskuton. La redakcio opinias, ke lia respondo (kaj unu el liaj novaj poemoj) estos interesa por la legantoj.

Ĉu mi kabeis aŭ ne, tio dependas de la prismo tra kiu oni rigardas kaj interpretas tiun vorton.

En interesa intervjuo longe post sia forlaso, Kabe ne klarigis la motivon de sia sinteno. Li asertis ke li ne plu opinias Esperanton kiel taŭgan solvon, sed li ne klarigis ĉu temas pri lingvaj aŭ movadaj (do strategiaj) minusoj. Konsiderante ke li ĉiam sintenis tre kritikeme rilate la movadon, oni povas konjekti ke lia motivo tute ne estis lingva. Jorge Camacho ĵus konfirmis ke lia motivo estas movada, ke li ne divorcis de la lingvo.

Pri mi dirindas eble nur jeno. Mi ĉiam konsideris Esperanton kiel la plej bonan solvon por la problemo de la lingvo internacia kaj kiel la plej taŭgan vehiklon de mia kreemo poezia kaj proza, tute sendepende de la sukcesoj aŭ malsukcesoj movadaj. Ĉiam dum pli ol dek jaroj. Ĉiam — ĝis kiam mi ekkonis Idon, kiun ĝise mi kredis mortinta kaj monstra, prefere hida ol ida, laŭ la juĝoj, opinioj kaj raportoj kiuj nutris mian interlingvistikan kulturon dum mi legis verkojn pri la historio de Esperanto. Tiam komenciĝis mia vojo al Damasko. Mi renkontis kaj eklernis lingvon kiu multrilate riveliĝis supera al Esperanto. Mi konstatis ke la historiaj libroj trompis kaj misgvidis. Mi do morteris mian kabeon ne movade sed nur lingve. Mi forlasis Esperanton kiel verklingvon nur tial, ke Idon mi opinias lingvo pli taŭga kaj fekunda. La Esperanto-movado luktas por idealo nobla kaj atinginda. Mi aplaŭdas ĝin per ambaŭ manoj. Ĝi jam faris heroaĵojn kaj prodaĵojn dum tiu lukto. Eble ĝi nun degeneras, sed tiu degenero nur spegulas la degeneron de nia socio nuntempa. Ĝi estas reflekto kaj sekvo de ĉi lasta. Mi do apogas la movadon sed bedaŭras ke ĝi vehiklas lingvon kiu pluraspekte ne taŭgas por la tasko.

Kaj pri la ibera skolo? Eble kelkaj jam huraas kaj rekviemas ke ĝi ŝajne silentas. Eble la samaj kiuj verkis pri ĝi recenzojn senkompatajn kaj nekompetentajn. Nu, prefere liuti kaj poste muti, ol ĉiam gurdi, ĉar ĉiama gurdo estas murdo — de la Arto kaj de la Belo. La sola celo kaj inspiro de la ibera skolo estis servi la Arton kaj la Belon. Por ni la Arto kaj la Belo estis — kaj plu estas — idealo per si mem: idealo pura kaj senmakula; idealo kiu ŝvebas tre alte; idealo kiun indas postflugi en ĉiu silabo, en ĉiu manifestiĝo de la homa evoluo kaj progreso; idealo eble neniam atingebla sed ĉiam alstrebinda; la idealo de la idealoj. La ibera skolo estis aventuro. Mi ege fieras pri miaj aventuremaj kompanoj hispanaj, katalunaj kaj eŭskaj. Mi fieras pri ĉiuj paŝoj faritaj kaj ĉiuj komunaj projektoj kaj atingoj. Mi fieras pro tio ke mi kreemis en la societo de homoj kiuj tute ne timis nudigi sian animon kaj intelekton antaŭ la publiko, ne timis elmeti paĝen siajn dezirojn kaj inklinojn, ne timis montri sin homaj, karnaj, ostaj, malperfektaj kaj baraktantaj, impetaj kaj aŭtentaj, anstataŭ sekvi la ĉiamajn brevierojn kiuj instruas kiel fariĝi poeto vualante la pulpon kaj elŝovante nur la epidermon, kaj eĉ tre parfumitan kaj pudro-plenan.

Vi petas de ni poemojn. Nu, kion diri, se mia liro jam sonas alie? Se mi verkas Ide anstataŭ Esperante? Prenu kion vi volas el mia kolekto Simptomoj, kiun skurĝis samlandano via. Ĉiuj miaj poemoj apartenas al la movado, kaj oni rajtas ilin uzi ĉie kaj ĉiam. Se vi preferas komuniki mian nunan voĉon (ĉar la voĉo de Simptomoj estas jam eksa), mi aldonas la lastajn poemojn kiujn verkis en Ido, en februaro ĉi-jare, aperontajn en mia baldaŭa unua Ido-poemaro, kies titolo estos Dazlo (= Blindumo).

Gonçalo Neves

Dineo

Kande ni sidas an la tablo

Pos nia rituala dinei,

Nia okuli tace konversas.

Nia pensi fluktuas e baskulas,

Kelkafoye haltas e pendas,

Por juar nia kongrueso

Inter la korpuskuli dil aero,

Ube habitas la fei di lo posibla nur en la aero.

Lore nia fingri shovesas sur la tablo-tuko,

Tushas e karezas l’uni l’altri,

Titilas la karnoza pinti di l’uni l’altri,

Trasas melodii sur la ganso-pelo di l’uni l’altri.

Me joyus se mea fingri divenus plu tenua e plu longa inter le tua

Ed intrikus le tua en greto matida,

Adosita an espalero sen-somita;

Espalero nur unsinsa;

Espalero sinuifanta;

Espalero ube fruktifus omnasorta beri e grapi;

Espalero ube ni povus klimar ed acensar;

Espalero ube pleus rolin l’aktori qui es ni;

Espalero ube omno subisus transformo e mutaco;

Espalero de ube retrovenus nul amoranto sen alkemio;

Espalero ube la vorti divenus vana petro;

Espalero ube cintilifus dilutita cerebri;

Espalero ube nul espalero plus existus

Pos ke ni koncius ke ol exitas dum amorar;

Espalero neganta su ipsa,

Kom lo kontrea di amoro bezonanta nul intriko,

Nul greto,

Nul espalero,

Nul poezio explicita,

Nul pagni plenigota pos la dineo,

Nul sucio, nul taco, nul rituo,

Absolute nulo

Exter esar certa ke la amoro es

Ed esos.

En la komenco estis la Vorto...

Mi vizitis Novjorkon meze de februaro 2002. La unua afero estis la vizito al “Ground Zero” (Grundo nulo), kie antaŭ tridek jaroj mi vidis la konstruadon de la “ĝemelaj turoj”.

Strange... Mi vidis preskaŭ la samon kion mi vidis, kiam la konstruaĵo ne jam atingis la duan subetaĝon, sub la stratnivelo... Sed mi bone memoris la multegajn fojojn kiam mi vizitis kaj supreniris en la turoj de la Komerca Monda Centro. Mia edzino laboris en la turo numero 2 dum kvin jaroj.

Sekvatage, la 16an de februaro, mi promenis en Broadway, iomete pli norde ol la plej konata parto, kie ĝi estas granda avenuo. Sufiĉe konata estas la “Lincoln Center” kun siaj multaj grandaj teatroj inter la 62a kaj 65a stratoj.

Tre proksime, alveninte al la 61a strato, mi trovis la modernan konstruaĵon de la Amerika Biblia Societo (American Bible Society).

En la granda montrofenestro de tiu konstruaĵo mi vidis la vortojn: “En la komenco” en Esperanto, kune kun aliaj samaj vortoj en pli ol 20 lingvoj. Ĉi tiuj estas la unuaj vortoj de la Evangelio laŭ Sankta Johano. Ĉi tiu Societo presas la Biblion en multege da lingvoj. Sed la Esperantaj vortoj estas ĝuste je la okulnivelo, kaj estas pli facile legeblaj ol la aliaj.

Ili ankaŭ havas 36 televidilojn kun la vortoj: “La Vorto” en 36 lingvoj. La Esperanta versio estas en la malsupra vico, ankaŭ je la okulnivelo por facila legado.

Enrique Ellemberg

Vide el Bruselo

Fajraj diskutoj en Norvegio

Loĝantoj de la malvarmaj skandinavaj landoj dum vintraj monatoj devas forkuri de la malvarmeco kaj la mallongaj tagoj. Kompreneble, post multegaj monatoj enŝlositaj ene de varmaj domoj kaj oficejoj, kaj atendante la mallongan someron, ankaŭ la normale pacemaj norvegoj komencas fajre argumenti pri iuj ajn temoj. Kaj eĉ norvegaj esperantistoj pasie diskutas ... pri la antaŭenmarŝo de la angla lingvo en Oslo.

Kial? La medicinfakultato de la universitato en Oslo antaŭ nelonge enkondukis la anglan kiel devigan instrulingvon. Ekde nun, norvegaj studentoj kaj profesoroj ĉe la mondfama medicina altlernejo en Oslo devas interkomunikiĝi nur angle, sed ne gepatralingve. La studentoj, kiuj jam estas pli ol kvar jarojn ĉe Osla medicinfakultato ne plu rajtas skribi ekzamenojn kaj studpaperojn norvege. Profesoro Babill Stray Pedersen klarigas la novan regulon, kiu estas malfacile komprenebla laŭ multaj eksteruloj: “Dank’ al la anglalingvaj seminarioj fariĝas pli facile al ni akcepti eksterlandajn studentojn kaj, sekve, ankaŭ estos pli da eblecoj por niaj studentoj por fari interŝanĝojn”, — diras la profesoro.

Nekontesteble la angla estas la lingvo de medicino, ankaŭ en la ekstremnordaj partoj de Eŭropo. Ĉu pro tio, ke en ĉeesto de kelkaj eksterlandaj studentoj, norvegaj studentoj kaj profesoroj devas paroli la anglan? En la medicina fakultato en Oslo la studentoj kaj profesoroj estas plejparte norvegaj. Laŭ Douglas Draper, sekretario de Norvega Esperanto-Ligo, estas grava atenco kontraŭ lingvaj rajtoj ke nacia universitato malpermesas studentojn uzi la nacian lingvon hejmlande. Ĉu estas protestoj? “Persone mi ne aŭdas pliajn intervenojn. Mi lasis la debaton al la universitatanoj mem”, — konfesas Douglas. Li alvenis boate al Bergen en norda Norvegio el Reykjavik en 1962. Origine anglo, li nun perfekte regas la norvegan lingvon kaj hodiaŭ eĉ laboras en la Nacia Biblioteko.

Prezidanto de Norvega Esperanto-Ligo, eksa ĵurnalisto kaj nuna burokrato, Torstein Kvakland ne tute samopinias kun sia sekretario Draper: “En la universitatoj la demando pri uzo de la angla ne estas diskuttemo. Ĝi estas memkomprenebla. Lastatempe pluraj universitataj profesoroj pledis por pli da angla instruo por fortigi la internaciecigon”. Laŭ Kvakland la angla havas prestiĝon. “Tiu kiu eventuale kontraŭus uzon de la angla iel aludas ke li aŭ ŝi ne regas ĝin, kaj tion oni ne povas fari se oni deziras fakan rekonon inter kolegoj.”

Ankaŭ la prezidanto de la Norvega Junularo Esperantista, Bård Hekland havas miksitajn spertojn pri la angla kiel studlingvo en Norvegio. “Du el tri kursoj pasintjare estis anglalingvaj pro eksterlandaj studentoj. Unuflanke estis malpli facile diskutigi la studentojn pro lingva hezitemo kaj nekapablo.” Hekland studas politikan sciencon en la universitato de Tromsø. En la plej norda universitato en la mondo, anglalingvaj kursoj ebligas gastigi neskandinaviajn interŝanĝstudentojn restantajn nur kelkajn monatojn. “Tio puŝas nin ankaŭ buŝe esprimiĝi anglalingve. Kaj veras, ke sen tiu kapablo ni estos fake kaj kariere grave handikapitaj.”

Studento Hekland ne certas, ke furoros norvegaj medicinistoj internacie pro tio ke universitatoj devigas norvegajn studentojn uzi la anglan. Sed pro manko de kuracistoj, Norvegio nun importas multegajn eksterlandajn kuracistojn, kiuj ne plu devas transpasi ekzamenon de la norvega antaŭ ol eklabori en la norda lando. “Tiuj kuracistoj ofte ne kapablas paroli kompreneble la norvegan. Pli-malpli samtempe oni forigas postulojn pri la norvega ekzameno, kaj enkondukas la anglan en la studumon”. Sendube multe pli ĝenas la angligo de la medicino norvegajn pacientojn, kiuj ial daŭre parolas norvege...

Dafydd ap Fergus

Naturkuracista Asocio eldormiĝas

Internacia Naturkuracista Asocio (INA), ĝis nun iom dormeta, decidis enkonduki elementojn de profesia laboro.

Laŭ la decido de ties prezidanto, s-ro Chong Puramo, estis enkondukita parte salajrata sekretario. Tio jam plivigligis la INA-estraron kaj aperis decido okazigi kelktagan konferencon por nevenontoj UK-n en Brazilo. Des pli, ĉar enkadre de UK-oj ne sufiĉas tempo por fundaj diskutoj. Antaŭstaras refari la statuton kaj levi la INA-laboron sur pli altan nivelon.

Unuafoje ekde la fondiĝo INA organizos 6-tagan Konferencon (19-24 aŭg 2002 en Krefeld, Germanio). Estas invitataj ne nur INA-membroj sed ankaŭ ĉiuj, kiuj opinias naturkuracadon estonteco de la medicino kaj kiuj volas scii detalojn de sana senmedikamenta vivmaniero.

Eblos preni seancojn de naturkuracado por pluraj malsanoj.

Detalojn petu ĉe la sekretario de INA Anatolo Gonĉarov:

Adreso: p/k 65 Sankt-Peterburg, RU-197022, Ruslando.

Rete: anatolog@mail.ru.

Anatolo Gonĉarov

100 eminentaj esperantistoj

Antaŭ du jaroj La Ondo (2000: 3) informis pri la enketo de LF-koop pri la cent plej eminentaj esperantistoj, kun la celo aperigi libron. La listo estas fine kompilita de Ljubomir Trifonĉovski, kiu atendas rimarkojn, korektojn, kritikojn (ljubcho@bitex.com).

  • Julio Baghy
  • Kabe (Kazimierz Bein)
  • Endre Cseh / Andreo Ĉe:

A

Eŭgeno Aisberg: Pioniro de radio kaj televido, kies popularscienca verko originale en esperanto konis grandan sukceson en multaj lingvoj.

Paul Ariste: Plej eminenta glotologo, interalie ciganologo (tial nomita la blanka cigano).

William Auld: La plej granda el niaj vivantaj poetoj.

B

Julio Baghy: La “paĉjo” de la esperantistaro.

Bakin (Ba Jin): Plej eminenta ĉina esperantisto, prezidanto de la ĉina PEN.

Arthur Baur: Plej eminenta alemana esperantisto.

Louis de Beaufront: La numero 2 post Zamenhof, ĝis la Delegacia skandalo.

Kazimierz Bein (Kabe): “Patro” de la E-prozo.

Belka Beleva: La ĉefa reprezentantino de la plej longdaŭra E-teatro.

Vilmos Bleier: Nia ĉefa eldonisto en la intermilita periodo.

Emile Boirac: La unua prezidanto de la Lingva Komitato (Akademio).

Marjorie Boulton: Nia plej eminenta verkistino.

Carlo Bourlet: Ĉefpioniro de la franca periodo.

Pierre Bovet: Nia plej granda pedagogo.

Montagu Christie Butler: Brita pioniro, interalie la unua efektiva denaskisto.

C

Tazio Carlevaro: Plej eminenta svisa esperantisto.

Théophile Cart: Konservativa protagonisto de nia lingva evoluo.

Clelia Conterno Guglielminetti: Unu el niaj plej gravaj intelektulinoj.

Jan N. Baudouin de Courteney: Pola lingvisto, eminenta fakulo ankaŭ pri nia lingvo.

Endre Cseh / Andreo Ĉe: Nia plej granda metodikisto.

D

Veselin Damjanov: Nia plej talenta operkantisto.

Onisaburo Deguĉi: Gvidanto de Oomoto, eble la plej grava por ĝia esperantigo.

Fernando de Diego: Eminenta hispanlingva esperantisto.

Johannes Dietterle: Plej eminenta germana esperantologo.

Hilda Dresen: Unu el niaj gravaj verkistinoj.

Ernest Drezen: Nia plej grava intelektulo en Sovetunio kaj eble en la laborista movado entute.

E

Stellan Engholm: Nia plej eminenta skandinavia kaj proleta verkisto.

Vasilij Eroŝenko: Eminenta poeto kaj prozisto.

Daŭrigota

Neatendita revido

de Johann Peter Hebel

Johann Peter Hebel naskiĝis en 1760 en Bazelo, Svislando. Mecenatoj ebligis al la talenta knabo studi en suda Germanio. Hebel fariĝis teologo, sed ne trovis pastran postenon. Kiel instruisto, unue en familioj kaj poste en la gimnazio de Karlsruhe, li fine ricevis la titolon de profesoro kaj docentis en la loka altlernejo pri la klasikaj lingvoj kaj pri natursciencoj. Li karieris en la evangelia eklezio kaj fariĝis deputito en la badenlanda parlamento (1819). Hebel mortis en 1826.

Jam Goethe vidis ke Hebel survojas al la germana parnaso, kiam aperis poemoj de Hebel en la alemana dialekto. Hodiaŭ la “Homero el Wiesenthal” estas konata precipe pro la rakontoj verkitaj por Rejnlanda Domamiko. Hebel donis al ili “la subtonon de tio kio restos, kio validos, de la eterna-homa etoso”, laŭ la germana prezidento Theodor Heuss. Marksisma filozofo Ernst Bloch nomis la Neatenditan revidon la plej bela rakonto en la mondo.

En la sveda urbo Faluno, antaŭ pli ol kvindek jaroj, juna ministo kisis sian junan belan fianĉinon kaj diris al ŝi: “Je la tago de Sankta Lucia nia amo estos benita per la mano de la pastro. Tiam ni iĝos geedzoj kaj konstruos nian propran neston”. “Kaj paco kaj amo loĝos en ĝi, — diris la bela fianĉino kun aminda rideto, — ĉar vi estas mia sola kaj ĉio, kaj sen vi mi deziros esti en tombo ol en alia loko”. Sed kiam la pastro en la preĝejo estis anoncinta ilin la duan fojon antaŭ la festa tago de Sankta Lucia: “Se iu scias obstaklon, pro kiu tiuj personoj ne rajtas troviĝi en geedziĝa stato” — tiam sin anoncis la morto.

Kiam la junulo la sekvan matenon preterpasis ŝian domon en siaj nigraj ministaj vestaĵoj (la ministo ĉiam surhavas siajn mortovestaĵojn), li ankoraŭ foje frapis je ŝia fenestro, kaj diris al ŝi “bonan matenon”, sed li ne plu diris “bonan vesperon”. Li neniam revenis el la minejo, kaj ŝi vane kudris tiumatene nigran koltukon kun ruĝa rando por lia edziĝa tago; kaj ĉar li neniam revenis, ŝi formetis ĝin kaj ploris pri li kaj neniam forgesis lin.

Intertempe urbo Lisbono detruiĝis en Portugalio pro tertremo, kaj la Sepjara Milito komenciĝis kaj finiĝis, kaj imperiestro Francisko la Unua mortis, kaj la Ordeno de Jezuitoj estis dissolvita kaj Polujo partigita, kaj imperiestrino Maria Tereza mortis, kaj Struensee estis ekzekutita, Ameriko fariĝis libera, kaj la unuigitaj franca kaj hispana armeoj ne povis konkeri Gibraltaron. La turkoj enŝlosis generalon Stein en la Veterana Kavaĵo en Hungarlando, kaj ankaŭ imperiestro Jozefo mortis. Gustavo, reĝo de Svedio, konkeris rusan Finnlandon, kaj komenciĝis la Franca Revolucio kaj la longa milito, kaj la imperiestro Leopoldo la Dua same eniris la tombon. Napoleono konkeris Prusujon, kaj la angloj bombardis Kopenhagon, kaj la kamparanoj semis kaj rikoltis. La muelistoj muelis, kaj la forĝistoj martelis, kaj la ministoj fosis metalvejnojn en sia subtera laborejo. Sed kiam la ministaro en Faluno en la jaro 1809 iom antaŭ aŭ post Johanfesto volis fosi truon inter du minkanaloj, je ĉirkaŭ tricent ulnoj sub la terfaco, ili eligis el la rubaĵo kaj vitriol-akvo la kadavron de junulo, kiu tute pleniĝis de verda vitriolo, sed nek putriĝis nek ŝanĝiĝis; do oni povis ankoraŭ tute rekoni lian vizaĝon kaj lian aĝon, kvazaŭ li mortus nur antaŭ unu horo aŭ endormiĝus iomete pro laboro. Sed kiam oni transportis lin al la taglumo, liaj gepatroj, amikoj kaj konatoj estis jam delonge mortintaj; neniu homo konis la dormantan junulon aŭ sciis pri lia akcidento, ĝis venis la iama fianĉino de tiu ministo, kiu iun tagon foriris labori kaj neniam revenis. Griza kaj ŝrumpinta ŝi venis helpe de lambastono kaj rekonis sian fianĉon, kaj pli kun ĝojo ol kun doloro ŝi falis sur la kadavron de la amato. Nur kiam ŝi refreŝiĝis de la longa kaj forta emociiĝo, ŝi fine diris: “Estas mia fianĉo, kiun mi funebris dum kvindek jaroj, kaj kiun ankoraŭ unufoje vidi, antaŭ mia fino, Dio ebligis al mi. Ok tagojn antaŭ la edziĝo li foriris sub la teron kaj neniam revenis supren”. Ĉiuj ĉirkaŭstarantoj estis kortuŝitaj pro la veado kaj larmoj de la iama fianĉino, kiun ili vidis nun en la figuro de la velkinta senforta aĝo kaj la fianĉon ankoraŭ en ties junula beleco, kiam en ŝia brusto post kvindek jaroj ankoraŭ foje vekiĝis la flamo de la juneca amo. Sed li neniam denove malfermis la buŝon por rideto, nek la okulojn por rekono; kaj ŝi fine lasis la ministojn porti lin en ŝian ĉambreton, ĉar ŝi estis la sola, kiu parencis al li kaj havis rajton je li, ĝis kiam lia tombo estos pretigita en la tombejo.

La sekvan tagon, kiam la tombo estis preta en la tombejo kaj la ministoj iris por preni lin, ŝi malŝlosis kesteton, surmetis al li la nigrasilkan koltukon kun ruĝa rando, kaj akompanis lin en siaj dimanĉaj vestaĵoj, kvazaŭ estus ŝia edziniĝa tago sed ne la tago de lia entombiĝo. Ĉar kiam oni metis lin en la tombon, ŝi diris: “Dormu nun bone ankoraŭ unu tagon aŭ dekon da tagoj en la malvarma edziĝa lito, kaj ne tro multe enuu. Mi havas nur malmultajn farendaĵojn, kaj mi baldaŭ venos”.

“Kion la tero unufoje redonis, tion ĝi ankaŭ la duan fojon ne retenos”, — ŝi diris forirante, kaj ankoraŭ foje retrorigardis.

Tradukis el la germana Ziko M. Sikosek

Notoj

1. La festotago de Sankta Lucia (13 dec), unu el la plej mallongaj tagoj, estis tradicia tago por edziĝoj. La festotago de Sankta Johano (24 jun), male estas unu el la plej longaj tagoj.

2. Pastro dum tri sinsekvaj dimanĉoj anoncas en preĝejo pri okazonta geedziĝo por ke oni povu informi pri eventualaj obstakloj, ekzemple, pri jama geedza engaĝo de unu el la gefianĉoj, k.s.

3. Hebel vicigas eventojn, kiuj okazis inter 1755 kaj 1807.

Nepre uzenda
Auld, William. Paŝoj al plena posedo: Perfektiga krestomatia lernolibro de Esperanto. — 3a eld., komplete reviziita. — La Chaux-de Fonds: Kooperativo de Literatura Foiro, 2001. — 202 pĝ., il.

Ekzistas malmultaj esperantaj lernolibroj por progresantoj, kio spegulas la staton de lingvoscio en Esperantio: multaj komencas, sed malmultaj strebas al alta nivelo. Serĉado en la nova reta servo por instruistoj Edukado.net kondukas al la sama rezulto (ĉ. 10 materialoj por progresantoj el 50).

Paŝoj al plena posedo de William Auld, vivanta klasikulo de la esperanta literaturo, atingis sian trian eldonon (la unua aperis en 1968). Dum la pasintaj 33 jaroj ĝi mem iĝis klasikaĵo. Interese, ke ankaŭ alian progresigan lernolibron Faktoj kaj Fantazioj verkis literaturisto, Marjorie Boulton.

La libro de Auld celas internacian uzadon, taŭgas por memlernado aŭ apliko en kurso. Ĝi entenas tekstojn, vortklarigojn kaj ekzercojn en 30 paŝoj. La revizion faris laborgrupeto, kiu ankaŭ kompletigis la materialon per utilaj informoj: konsilataj libroj, gazetoj, lernejoj kaj aranĝoj, biografiaj notoj pri la aperintaj verkistoj, toponimio de la menciitaj geografiaj nomoj.

La lernolibro koncentriĝas al tekstoj ĉefe literaturaj (eble feliĉe, ĉar la aktualeco de sciencaj kaj politikaj tekstoj verŝajne ne eltenus trionjarcenton!). Kiel Auld klarigas en sia enkonduko al la unua eldono, la celo estas “liberiĝi de la nacilingva pensado”. La tekstoj estas plej ofte valoraj kaj interesaj originalaj esperantaj verkoj (de Szilágyi, Dinwoodie, Privat, Sekelj, Hodler, Conterno Guglielminetti, Boulton, Rosetti, Zamenhof, Schwartz, Neergard ktp.) kaj kelkaj tradukoj (de Shakespeare, Lu Sin, Erenburg) aranĝitaj en kreskanta malfacileco koncerne vortprovizon kaj stilon.

Vortklarigoj akompanas la tekstojn. La aŭtoro eliras el la kono de 700 bazaj vortoj (precize tiuj en Esperanto — A New Approach, sed kiuj devus aperi en ĉiuj elementaj kursoj) kaj klarigas 1600 eventuale nekonatajn vortojn. Tamen estas iom strange trovi la klarigon de instrui, klara, klaso, ludi, onklo, pardoni, problemo en la dua paŝo (pĝ.13). Mi ne povas imagi komencajn lecionojn sen tiuj vortoj. Bedaŭrinde verkantoj de lernolibroj ne havas je sia dispono bazan vortoprovizon science kompilitan. J. Dörr elmontris la grandan diferencon en la t.n. baza vortoprovizo de komencaj lernolibroj kaj proponis vortprovizon surbaze de lernolibroj kaj ofteclistoj en sia dimplomlaboraĵo ĉe ELTE. La alia problemo estas la klarigo de simplaj vortoj. Se la klarigo enhavas pli malfacilajn vortojn ol la klarigenda, tiam ĝi ne multe helpas (ekz. “klara: malkonfuza” (pĝ. 13), “trinki: gluti fluaĵon” (pĝ.80)). Kelkfoje la klarigo iĝas malpreciza kiel por kafo: “speco de trinkaĵo” (pĝ. 31), aŭ netaŭga kiel ĉe bando: “araĉo” (pĝ. 70) ĝis erara: “planedo: terbulo ĉirkaŭanta sumon” (pĝ. 85) anstataŭ “terglobo ĉirkaŭiranta sunon”.

Koncizaj ekzercoj finas la paŝojn: demandoj pri la tekstoj, uzo de prepozicioj, peto de vortklarigoj, sinonimoj, antonimoj, temoj por diskuto aŭ priskribo kaj similaj. Ĝena estas la uzo de prepozicia frazo por kunmetitaj prepozicioj, ja frazo estas pli kompleta sencunuo. Por tio lasta li uzas propozicion, kvankam kutime frazo povas konsisti el propozicioj. Solvo de kelkaj taskoj troveblas ĉe la fino. Gramatika prilaboro de la tekstoj aŭ gramatikaj klarigoj ne okazas, temas prefere pri legolibro kun ekzercoj ol pri didaktike konstruita lernolibro.

La aspekto de la libro refreŝiĝis, la aranĝo estas bela, travidebla. Pepo, la papago, gvidas la studanton tra la libro. Kaj kiom da vizaĝoj li povas havi: de gaja tra esperplena, timema ĝis kolera! Ĝi aperas en ĉiuj paŝoj aliel, eĉ kiel leono kaj dio. Nur Zamenhof, kaj la krokodilo eskapis de la papaga enkorpiĝo. Gratulon al la desegnisto, Martin Markarian! Sed tamen la tuto rememorigas junularan rapidkurson, kaj ne klasikan legolibron pri esperanta kulturo.

Malgraŭ la menciitaj problemoj la perfektiga lernolibro de Auld estas nepre uzenda, legenda, ĉar, kiel li klarigas en la nuna antaŭparolo (kaj lasta kovrilpaĝo), ĝin karakterizas “profunda amo al Esperanto”, “amo al lingvo kaj al kulturo”. Mi proponas ĝin al ĉiuj, kiuj volas pliriĉigi sian vortprovizon, perfektigi sian lingvaĵon paŝante antaŭen sur la ŝtupoj de la esperanta kulturo.

Ilona Koutny

La esperantistoj ricevis tre utilan kaj legindan libron.
Glossop, Ronald J. Monda federacio? Ampleksa analizo de federacia mondregistaro / Tradukis el la angla Johano Rapley. — Jennings: la aŭtoro, 2001. — 356 + 12 pĝ.

La unua impreso, kiun mi ekhavis legante ĉi tiun libron, estis ironia: la aŭtoro priskribis la ĝeneralan situacion de la aktuala homaro kompare kun la estinteco kaj demonstris tre tipan kaj tre konatan optimismon — por li la progreso estis nediskutebla. Tiu maniero de vido, heredita de la 19a jarcento kun la absoluta kredo je la pozitiva paŝado de la evoluo, estas nun raraĵo ĉe eŭropanoj: sed la aŭtoro loĝas en alia kontinento. Plu sekvis analizo de la bazaj nocioj, miaguste, sufiĉe naiva kaj surfaca: ĝi koncernis la principojn de la demokratio, sed eĉ ne tuŝis tian premison, kia estas la proporcio inter la komuna kaj privata rajto...

Sed iom post iom, paĝon post paĝo, mia humoro ŝanĝiĝis — ĝis la grado de klara aprobo kaj solidariĝo. Ĝuste ĝis la grado, je kiu mi povas konscie diri: la esperantistoj ricevis tre utilan kaj legindan libron.

Oni povas konsenti aŭ ne konsenti kun la ideoj de s-ro Ronald J. Glossop, sed oni devas koncedi, ke ne ĉio estas normala en la nuna internacia sistemo “kiu baziĝas sur la ekspluato de la milito kaj premdeviga diplomatio ... kiu nutras militarismon kaj subordigas al la militarismo ĉiun alian problemon”. La aŭtoro estas tre skeptika koncerne la tradician internaciismon, al kiu li preferas la “tutglobismon”, kiu ja certagrade estas jam nia realo kaj aligrade — nia problemo. Laŭ la opinio de la aŭtoro, demokratia solvo de ĉiu problemo supozigas nepran antaŭan diskuton kaj analizon. Kaj s-ro Glossop donas al ni ekzemplon de sistema, metoda, regula kaj preciza analizo.

Lia ĉefa argumento por la mondfederismo estas “la bezono ŝanĝi la internacian arenon de militsistemo al pacsistemo”. Argumento tre forta, tre malnova, sed ne sola. Krom tio

(1) monda federacio estas bezonata por estri la tutglobe interdependan mond-ekonomion,

(2) ... por eviti ekologian katastrofon,

(3) ... por leĝdoni pri tiuj regionoj de la mondo aktuale ekster la rego de landaj registaroj,

(4) por trakti seriozajn atencojn kontraŭ homaj rajtoj,

(5) por regi internaciajn krimojn,

(6) por subteni kaj prosperigi senton de monda komunumeco.

Koncerne la UN, la aŭtoro (usonano) opinias, ke “ĉi-momente la UN funkcias bone por Usono... sed ne tiel bone por araboj... Sed usonaj naciaj interesoj ne ĉiam koincidas kun tiuj de la tuta mondo”. Kaj koncerne la danĝeron de la subpremo de la mondekonomio al la povo de la eventuala mondregistaro li juste replikas, ke la mondekonomio jam estas subpremata kaj dominata de kelkaj monopolistaj grupoj, ekzemple de la Internacia Mona Fonduso.

S-ro Glossop ne volas esti utopiisto. Li indikas kaj esploras la manierojn de la realigo de sia ideo. Liaopinie ekzistas tri vojoj por atingi la celon: per la transformo de la UN, per plilarĝiĝo de tiuj aŭ aliaj regionaj blokoj kaj fine — per eksterŝtata civitana iniciativo.

S-ro Glossop esperas, ke eksterŝtata civitana iniciativo ne estas nur bela revo.

Evidente li ankaŭ esperas ke konvinki kaj argumenti ne estas vana afero. Ŝajne, li opinias ke ankaŭ esperantistoj povus interesiĝi pri la problemo kaj ne sole pro eventualaj perspektivoj de sia lingvo.

Ankaŭ en tiu lasta espero mi solidaras kun s-ro Glossop.

Alen Kris

Libro pri arto

En la Nacia Muzeo de Danio (Kopenhago) la 8an de februaro 2002 estis prezentita kaj transdonita al la dana Reĝa Kronprinco la ĵus eldonita, unike bela libro pri la mondkonata, dana skulptisto, Jesper Neergaard, kun longa intervjuo en la dana kaj angla lingvoj fare de konata dana televida programkunlaboranto, magistro Stig Krabbe Barfoed.

La 450 fotoj, plej multaj koloraj, kaŭzas vere profundan, estetikan ĝuon por ĉiu, kiu rigardas ilin. En la libro Esperanto estas menciita kaj troviĝas fotoj de du monumentaj skulptaĵoj, donacitaj al Esperanto.

Jesper Neergaard, filo de la iama vicprezidanto de la Akademio de Esperanto, d-ro Paul Neergaard, estas estrarano de la fondaĵo Ivo Lapenna. En 1987 — la 100-jara datreveno de Esperanto — lia granda, marmora skulptaĵo La Espero kun la enskribo “Por Monda Komunikado — En Paco kaj Libero” estis starigita kaj inaŭgurita sur la Esperanto-Placo en Graz, Aŭstrio, de prof. Ivo Lapenna kaj la urbestro. La ideo, nomo kaj teksto estas de Ivo Lapenna.

En la 86a UK (Zagrebo, 2001) plia granda skulptaĵo La Futuro kun la sama enskribo kiel tiu de La Espero estis starigita kaj inaŭgurita sur la Kennedy-Placo antaŭ la Ekonomia Fakultato de la Universitato de Zagreb fare de d-ro Louis Z. Zamenhof, prof. Reinhard Selten kaj la urbestro. La ideon, nomon kaj tekston donis Ivo Lapenna jam komence de la 1980aj jaroj, kiam Jesper Neergaard vizitis mian edzon kaj min en nia hejmo en Kopenhago por interparoli pri La Espero.

Estas ĝojige, ke tia libro aperas en la internacia libro-merkato. UEA aĉetis la libron por sia biblioteko.

Birthe Lapenna

Gazetoj
Nova ĉefredaktoro por Heroldo

La ĝenerala Asembleo de LF-koop, kiu de 1996 posedas, eldonas kaj administras la popularan informan gazeton pri la E-mondo, decidis pri la ĉefredaktora posteno, kiu vakis ekde januaro.

Ĝis la fino de la nuna Trijara Laborplano (do ĝis la venonta Asembleo de la kooperativo) Heroldo de Esperanto estos ĉefredaktata de triopa komitato: Marco Picasso, Giorgio Silfer, Walter Żelazny. Inter ili, Picasso kaj Żelazny havas la imprimaturan taskon, dum Silfer la palimpsestan. Pri la grafiko daŭre responsas Perla Martinelli. La redakta komitato (same kiel la grafikisto) estas parto de la redakcio, kie aktivas ĉiuj rubrikistoj kaj aliaj talentaj ĵurnalistoj.

Inter la taskoj de la redakta komitato estas ankaŭ la propono pri la ĉefredaktoro por la deka Trijara Laborplano (2003-05). La komitato ekzamenos la jam ricevitajn proponojn (ili alvenis spontane, sen ajna oficiala anonco) kaj ankaŭ aliajn.

HeKo

La Ondo en 2001

Antaŭ unu jaro ni menciis, ke ni strebas post kelkaj jaroj havi 400 rektajn abonantojn: almenaŭ 100 en Ruslando kaj 300 en aliaj landoj.

La abonstatistiko por 2001 montras, ke — malgraŭ la malfavora konjunkturo kaj problemoj ligitaj kun nia transloĝiĝo — ni proksimiĝis al la menciita “celo”.

1998 1999 2000 2001
Ruslando 147 133 122 115
Aliaj landoj 136 170 238 257
Rektaj abonoj, sume 283 303 360 372
Kolektivaj abonoj 0 0 500 489
Entute 283 303 860 861
Landoj 29 35 36 37

La ruslanda abonantaro malkreskis, kaj ĝi plu malkreskos, ĉar La Ondon forlasas tiuj enlandaj abonantoj, kiuj ne volas aboni ĉiumonatan internacian revuon nur por serĉi en ĝi informojn pri ruslandaj tendaroj kaj renkontiĝoj. Sed la kresko de la alilanda abonantaro pligrandigis la resuman nombron da abonantoj de 360 al 372.

Jen la landoj kun plej multaj abonantoj en 2001:

Ruslando 115 (-7)

Pollando 34 (+6)

Usono 26 (+4)

Finnlando 19 (+6)

Japanio 19 (+5)

Francio 17 (—)

Svedio 15 (-3)

Brazilo 14 (-1)

Italio 12 (-2)

Germanio 12 (—)

(Enkrampe estas la evoluo kompare kun 2000).

En nia dissendolisto estas aldone pli ol 70 adresoj (perantoj, aŭtoroj, redakcioj, laŭreatoj de konkursoj), al kiuj ni sendas la revuon senpage, interalie en kelkaj landoj sen abonantoj. Kaj ne nur britaj estas la membroj de EAB, kiuj ricevas la revuon per speciala kontrakto. Entute en 2001 ni sendis la revuon al pli ol 930 adresoj en 46 landoj.

HaGo

Ricevitaj gazetoj

Esperanto. 2002/2;

Esperantolehti. 2002/1;

Esperanto USA. 2002/1;

Heroldo de Esperanto. 2001/17, 2002/2;

Komencanto. 2002/1;

Kontakto. 2002/1;

La Gazeto. 2001/97;

La Movado. 2002/612;

La Revuo Orienta. 2002/2;

Le Monde de l’Espéranto. 2002/532;

Litova Stelo. 2002/1;

Monato. 2002/2;

Norvega Esperantisto. 2002/1;

SAT-Amikaro. 2002/567;

Service de Presse. 2002/567;

Tempo. 2001/4;

Vekilo. 2002/1;

Venu kaj Vidu. 2002/24-25;

Вестник эсперанто. 2001/3.

Mozaiko

Ni ricevis sep respondojn al la januara enigmo. Ses personoj respondis senerare: Malcolm Jones (Britio), Jeckie Huberdeau (Francio), Valdas Banaitis, Antanas Grincevičius (ambaŭ el Litovio), Hanna Skalska (Pollando), Svetlana Konjaŝova (Ruslando).

La libropremion komputilo lote donis al Malcolm Jones (Britio).

La ĝusta solvo:

Horizontale: 5. Kapitan’; 7. Posteno; 8. Kompozici’; 11. Aromo; 14. Prozo; 15. Prognoz’; 16. Krotalo; 17. Kolapso; 20. Admiral’; 22. Krizo; 23. Lifto; 26. Komandoro; 27. Advento; 28. Kvalito.

Vertikale: 1. Kalibro; 2. Karoo; 3. Porci’; 4. Analizi; 6. Prologo; 9. Improvizi; 10. Trampolin’; 12. Preludo; 13. Tobogan’; 18. Piranjo; 19. Brigado; 21. Stafeto; 24. Morto; 25. Brava.

Kunmetu rektangulon

Antaŭ vi PREMU POR VIDI estas la rektangulo kun bizaraj figuroj en ĝi. Vi devas plenigi la rektangulon per restintaj figuroj tiel, ke literoj en la figuroj kunmetiĝu en frazon.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Sendu la frazon tiel, ke ĝi atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. jaŝĉik 1248, Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 jun 2002.

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88) O (LOdE-89)

N

Objektiveco: du samsencaj opinioj de mi kaj mi.

Oftas esperantaj unuaktoraj spektakloj, verŝajne pro tio, ke decas, ke pli nombru spektantoj ol la aktora trupo.

Ofte la mensogo pli ĝuste priskribas la vivon ol la vero.

Ofte la timo pli grandas ol la danĝero mem.

Ofte la vivo finiĝas multe pli frue, ol venas la morto.

Ofte oni iras por iri, ne por alveni.

Oni batalas kontraŭ malnovaj antaŭjuĝoj por starigi la novajn.

Oni devas koni diferencon inter ponto kaj digo.

Oni ne pagas impostojn de pensado. Ne indas starigi imposton por tiom eta enspezo.

Oni ne patentigas stultaĵojn, tial ilia disvastiĝo tra la mondo estas facila kaj rapidega.

Oni ne taksu homon laŭ longeco de lia ombro.

Oni povas koni esperantistojn kaj malgraŭ tio ŝati Esperanton.

Onidire en iu japana kliniko kuracistoj komunikiĝas en Esperanto por esti nekomprenebla de pacientoj. Vi certe ĝojus, Ludoviko.

Gajnu senpagan abonon

En la lastatempaj renkontiĝoj kun legantoj ni ofte aŭdis ke Mozaiko estas ilia ŝatata rubriko, kvankam iuj el la legantoj neniam aŭ tre malofte sendas siajn solvojn al la redakcio. Ĉi-somere Mozaiko unuafoje iĝos ĉeesta. Unu el la vesperoj de la Balta Esperanto-Forumo (Kaliningrad, 14-18 jul 2002) estos dediĉita al konkursoj kaj kvizoj. Neniu partoprenonto restos sen memoraĵo, kaj la plej bona ludanto ricevos senpagan abonon de La Ondo por 2003.

Bonvenon al la Forumo!

Frazoj

Kiam fine eblos supere ekzameniĝi kaj elekti inter multaj verkoj kaj eĉ kontraŭdiraj interpretoj pri nia historio, tiam ni povos pli optimisme rigardi antaŭen ol nun, kiam eĉ inter movadaj gvidantoj regas nescio pri la pasinteco. Por ili historia kono estas bufro kontraŭ la kaptiloj de naiveco, kiuj delogas refari multekostajn erarojn kaj ripeti samajn elreviĝojn. Por ni ĉiuj ĝi estas rimedo kontraŭ falsaj profetoj kiuj provas mistifiki nin per siaj “novaj” ideoj, kaj kontraŭ movadaj politikistoj kiuj kredas ke ŝanĝoj estas progreso sole per tio ke ili estas ŝanĝoj.

Osmo Buller. Esperanto. 2001: 12.

Mi ne vidas grandan progreson en nia afero. La mondo ne pli akceptas esperanton nun ol antaŭ kvindek jaroj. Ŝajnas al mi, ke kelkaj el ni turnas sian energion kontraŭ homoj, kiuj devas esti niaj amikoj. Estas tiom da kvereloj inter la esperantistoj, kaj tio tre ne plaĉas al mi. Kaj eble specife inter verkistoj. Disopinioj pri literaturo povas fariĝi personaj kvereloj, eĉ malamoj.

Trevor Steele. La Gazeto. 2001: 97.

Ne sufiĉas, ekzemple, ke inter ni ekzistu talentaj verkistoj: necesas ankaŭ, ke estu eldonejoj; ne sufiĉas, ke estu eldonejoj, ĉar devas esti ankaŭ libroservoj; kaj ne sufiĉas libroservoj, ĉar ankaŭ devas ekzisti homoj, kiuj efektive aĉetas kaj legas la librojn. Oni devas konscie krei librokulturon, priatentante novajn eldonojn, klerigante la homojn pri la jam ekzistantaj, kaj konstante kaj senĉese disvastigi pere de la Esperanto-gazetaro, kongresoj ktp. informojn pri ĉiuj aspektoj de tiuj libroj kaj ties verkintoj. Similon oni devas fari pri la muzika vivo de Esperantio kaj la teatra vivo. Similon oni devas fari pri radio kaj gazetaro. Pola Radio ne ekzistu kiel ornamaĵo de Esperantio, sed kiel funkcianta elemento en pulsanta kultura vivo; la revuo Esperanto ne ekzistu nur por ekzisti, sed kiel unu gazeto inter multaj, kiuj kaptas kaj kultivas la atenton de la parolantoj de Esperanto. Ni havas Polan Radion, kaj plue havos, nur se ni atentos kaj dorlotos ĝin; ni perdis la revuon El Popola Ĉinio, ĉar ni nesufiĉe priatentis ĝin.

Humphrey Tonkin. Esperanto. 2002: 2.

Venis por mi la tempo antaŭeniri kaj plenumi revon “de jardekoj”, nome labori en la CO de UEA. Malkiel kelkaj antaŭaj dungitoj de ELNA, mi ne kabeas: mi antaŭeniras. Tio donos al mi pliajn defiojn kaj okazojn por montri mian amon al Esperanto.

Ionel Oneţ. Esperanto USA. 2002: 1.

Leterkesto

Via revuo estas vere internacia kaj tre altkvalita. Jen mi povas legi la opiniojn de Norvego en ruslanda revuo, kaj mi, Usonano, povas komuniki mian takson de ili. Tiel Esperanto jam bone efikas. Miaopinie, ne gravas, ĉu ĝi fariĝos la internacia lingvo aŭ ne, ĝi jam havas funkcion en la mondo. Sed ĝi estas klare supera al ĉiuj naciaj lingvoj pro ĝia simpleco kaj logikeco. Kiu scias, kia estos ĝia estonteco?

Maurice Wittenberg (Usono)

Dankon pro la kvalito de La Ondo, la sola revuo kiun mi tralegas (krom La Gazeto), kaj kun plezuro.

Madeleine de Zilah (Francio)

Mi scias pri la kondiĉoj de la konkurso Liro, sed min ĉiam mirigis la ideo mem de anonimaj konkursoj: kiam venas al vi letero, sur ĝi devas esti la adreso de la sendinto; kaj se eĉ ĝi forestas, ĉu ne klaras el la poŝtstampo, el kiu urbo la letero venis? Kaj ĉu tiel multaj estas tradukistoj en apartaj urboj, por ne kompreni precize, pri kiu temas?

Tatjana Auderskaja (Ukrainio)

La konkursaĵojn por Liro ricevas la sekretario, kiu post la limdato sendas ilin al la membroj de la juĝkomisiono. La membroj loĝas en diversaj urboj (ne nur en Ruslando); tial ili ne povas vidi la kovertojn, nur la senditajn tekstojn. Kompreneble, la sekretario ne estas membro de la juĝkomisiono. (Halina Gorecka)

Komencanto estas tre simpatia gazeto por ĉiu, kiu lernas, posedas aŭ instruas Esperanton.

16 paĝoj A4 dumonata abonu ĉe via landa peranto aŭ ĉe UEA

provnumero — 2 IRK

detalaj informoj:

Adreso: pk 132 Jekaterinburg, RU-620041, Ruslando

Rete: let@e-burg.uralpost.ru

Internacia letervespero en Kostroma

Kostroma Esperanto-Teamo (KETo) invitas vin partopreni internacian letervesperon, kiu okazos fine de majo 2002.

La vesperon ni dediĉas al la 850a datreveno de la fondiĝo de la antikva urbo Kostroma.

Viaj bildkartoj, retmesaĝoj, reeĥoj konsistigos solenan publikan ekspozicion.

Al 10 hazarde elektitaj adresoj ni sendos bildkartojn pri 850-jara Kostroma kaj suvenirojn.

Estus bonege, se vi skribos al ni, kion, laŭ via opinio signifas vorto “kostroma”, aŭ kun kio vi asocias ĝin.

Adreso: RU-156008, Kostroma, 1-j Sosnivij proezd, 25-51, Ruslando.

Junaj esperantistoj de la maljuna urbo

Balta Esperanto-Forumo

Kaliningrad. 14-18 jul 2002

  • La unua volumo de Dostojevskij en Esperanto: premiera prezento
  • Vladimir Varankin 100-jara: Omaĝe al la aŭtoro de Metropoliteno
  • La Ondo de Esperanto: renkontiĝo kun redakcianoj kaj aŭtoroj
  • Literatura kritiko en Esperanto: seminario
  • Eŭgeno Onegin: rakonto de la plej nova tradukinto
  • Kultura gazetaro en Esperanto: raportoj kaj diskuto
  • BEF invitas literaturistojn kaj literaturŝatantojn!
Nekrologoj

13 feb 2002, unu tagon antaŭ sia 93-jariĝo, forpasis

Boris Fjodoroviĉ Sokolov (1909-2002)

esperantisto de sia infaneco, li en Ĉelabinsk (Uralo) gvidis E-kursojn, organizis E-klubon en la agroinĝeniera universitato, aktive prelegis, aplikis Esperanton en la socia kaj profesia sferoj.

21 feb 2002 forpasis

Manfred Führer (1933-2002)

multjara estro de libroservo, peranto de La Ondo de Esperanto en Germanio.

24 feb 2002 forpasis

Luis Hernández Yzal (1917-2002)

esperantisto ekde 1962, direktoro de la E-Muzeo de Sant Pau D’Ordal (Barcelona, Hispanio), Honora Membro de UEA.

12 mar 2002 forpasis

Adalberto Huleŝ

poeto, aŭtoro de poemaro Katoj kaj ĉevaloj (1982), kuntradukinto de la porinfana volumo Hundbazaro (1979), kunlaborinto de Hungara Vivo.

Ni funebras kaj kondolencas.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. №5

Redakcie

Se ni lasos flanke la plej modan lastatempan sloganon (certe temas pri la lukto kontraŭ la terorismo) ni difinos la ĉefan ideon de nia epoko kiel tiun de la homaj rajtoj. Almenaŭ tiel ĝi estas formulata en la amaskomunikiloj kaj en la politikaj programoj. En la praktiko ni vidas tre klarajn tendencojn, kiuj reliefe ilustras la temon...

En Ruslando oni faciligas la permeson de la sterilizo de la virinoj, inkludante en la liston de la respektindaj kaŭzoj la tiel nomatajn sociajn konsiderojn. Temas pri la rajto de malriĉa virino al relativa prospero — ja ĉiu infano postulas aldonan elspezon.

En Francio oni proponas permesi al la lernantoj paroli kun gramatikaj eraroj — la infanoj rajtas esprimi sin kiel ili alkutimiĝis hejme.

En Los Angeles oni realigas “la integrigon de la infanoj, malsanaj je la aŭtismo, en la komunajn lernejojn”. Jam 45 mil geknaboj estas integrigitaj, ĉar la mensmalsanuloj devas havi la samajn rajtojn kun la aliaj homoj.

Novaĵo el Londono: tie oni permesis sin murdi al malsana virino, kiu jam delonge “troviĝas en vegeta stato”. Post Nederlando la eŭtanazio do estas permesita en Britujo, ĉar la homo rajtas elekti facilan morton.

Sufiĉe da ekzemploj por demonstri la tendencon. Sed oni lasas al si la rajton de la interpreto. La optimisma rigardo jam estas prezentita en la antaŭaj alineoj. La kontraŭan opinion mi prezentas ĉi-sube.

La ideo sterilizi la malriĉulojn estas malnova. Sed ĝi neniam estis asociata kun la rajto — ĉiam kun io cinika kaj kontraŭhumana. La tempo do ŝanĝiĝis.

Koncerne la triumfon de la gramatika liberalismo en la francaj lernejoj, pariza instruisto foje diris al mi, ke tio estas nur kapitulaco antaŭ la analfabeteco.

Pri la ĉesigo de la diskriminacio de la mensmalsanuloj, konata usona psikiatro skribas, ke ĝi estas rompo de la sistemo de la sanprotekto. Temas ne pri rajto, sed pri ekonomio.

Fine pri la eŭtanazio. Tiu elano de la humanismo jam estas konata. En 1941 la germanaj nazioj leĝigis la eŭtanazion por la personoj “en vegeta stato”. Estas strange, ke la hodiaŭaj entuziasmuloj de tiu iniciato ne rimarkas, ke la “vegeta persono” tamen estis kapabla observi la evoluon de la proceso kaj aktive defendi sian rajton je suicido. La nederlanda precedenco iom klarigas la perspektivon de la nova rajto. Miloj da personoj jam mortis tie je la cirkonstancoj, kiuj provokis suspekton pri krimaj motivoj de la murdo. Temas pri profito. Ja la personoj “en vegeta stato” bezonas multekostan zorgon.

Oni povas nomi eĉ pli fruan precedencon de la eŭtanazio. En la antikveco oni murdis la maljunajn gepatrojn, ĉar ili estis troa ŝarĝo por la tiama ekonomio. Sed la antikvuloj ne parolis pri la humanismo.

Ankoraŭ unu informo. Laŭ la lasta statistiko, ĉiu kvardeka ruslanda patrino rifuzas sian ĵus naskitan infanon. La optimisto eksplikus tion kiel kreskon de la rajtkonscio de la patrinoj (ja ili vere rajtas havi prosperan personan vivon). Sed mia malnovmoda menso ne povas senpasie konsideri tiun argumenton.

Siatempe konata teoriisto de la rajto, markizo de Sade, konvinke argumentis por legalizo de la murdo (nature, egalrajte por ĉiu persono). Verŝajne li iom superpaŝis ne nur sian, sed ankaŭ nian epokon. Kompense, li bone indikis la direkton.

Kien do evoluas nia civilizo? Respektante la rajton de la leganto pri la persona vido, mi lasu lin kun la propraj konkludoj.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝa foto estas grupo de kroataj partoprenantoj de Euroscola, antaŭ la Parlamento de Eŭropa Unio en Strasburgo (sendis Marija Belošević).

Esperanto ne estas uzata en ĉiutaga vivo

“Cetere, mankas pruvoj ke uzi Esperanton kiel pontolingvon plibonigus la ĝeneralan kvaliton de la interpretado.

Male, utiligo de lingvo, kiu ne estas uzata en la ĉiutaga vivo, alportus riskon, ke oni ne povos transdoni la plenan gamon da mesaĝoj kaj ideoj komunikataj dum kunvenoj”.

(Neil Kinnock)

Esperanto ŝajne ĝenas eŭropajn moŝtulojn. Tamen, eĉ kun malbona publika bildo en Bruselo, la neŭtrala internacia lingvo ne malaperas el la longaj koridoroj de la Eŭropa ĉefurbo. En marto Eŭropa Komisiono finfine respondis al oficiala demando pri la uzado de Esperanto en eŭropaj traduk- kaj interpretadservoj.

La demando estis farita la 14an de januaro 2002 de Maurizio Turco, itala membro de Internacia Radikala Partio en la Eŭropa Parlamento. Turco fariĝis suspektema pri iu “komitato” kiu ekde jaroj devas “pritrakti” la uzadon de Esperanto. Ĉu ĝi vere ekzistas? Kiu membras en ĝi? Kial neniu aŭdas pri ĝi? Turco ne ricevis respondojn al siaj detalaj demandoj.

Antaŭ du jaroj, kimro Kinnock — aŭ plej korekte iuj suboficistoj nome de li — sukcesis flankenŝovi la demandon al nebula “komitato” por tielnomata “pritraktado”. Estas publika sekreto en Bruselo, ke Neil Kinnock, ano de Eŭropa Komisiono, respondeca pri la traduk- kaj interpretadservoj, favoras alian solvon de la lingva problemo ĉe eŭropaj instancoj: enkonduki la anglan kiel nuran laborlingvon.

En la respondo de la 12a de marto 2002, Kinnock kompreneble malakceptis Esperanton kiel eblan solvon por la kreskanta lingva problemo de ĝia interpretadservo. La kialo? “Je unua pritrakto, la uzado de Esperanto kiel pontolingvo por interpretado povas ŝajni alloga, sed plidetala pritraktado montras seriozajn praktikajn, financajn kaj teknikajn malfacilaĵojn, — skribas Kinnock. — Ne estas, laŭ Komisiona interpretad- kaj tradukservo SCIC, profesie kvalifikataj Esperanto-interpretistoj kaj edukadaj institutoj en la ŝtatoj-membroj, kiujn SCIC bezonas por doni interpretadajn kursojn”.

Spite al la centmiliona buĝeto, la traduk- kaj interpretadservo ne havas la monon lanĉi instruprogramon por Esperanto, laŭ la eŭropa moŝtulo, post dumonata detala “pritraktado” de la afero. Kostus tro multe (70 mil eŭroj) doni profesiajn kursojn por instruistoj, kiuj volas lerni Esperanton. Kursoj ankaŭ daŭrus tro longe (tri ĝis kvar jaroj de parttempa studado) laŭ kalkulado de eŭropa moŝtulo kaj kimro Kinnock. Li ankaŭ opinias ke privataj interpretistoj, respondecaj pri duono de la interpretado por Eŭropa Komisiono, ne volus lerni Esperanton: “Estus klare malfacile, eĉ neeble, sekurigi ke ili lernu Esperanton, specife ĉar ĝi havus malgrandan praktikan valoron por ili aliloke”. Mankas ankaŭ pruvoj ke “uzi Esperanton kiel pontolingvon plibonigus la ĝeneralan kvaliton de la interpretado. Male, utiligo de lingvo, kiu ne estas uzata en la ĉiutaga vivo, alportus riskon, ke oni ne povos transdoni la plenan gamon da mesaĝoj kaj ideoj komunikataj dum kunvenoj”. Tamen kiel bona kimro, kaj bona politikisto, Kinnock ne volas ĝeni: “Ĉi tiu starpunkto ne neas la intereson, kiun Esperanto povas reprezenti al aliaj celoj ol interpretado.”

La respondo de Kinnock kaŭzis ondon da komentoj en Esperantujo. “Oni plene ignoris la demandon, — opinias PMEG-aŭtoro Bertilo Wennergren, kiu tamen miras je la detaleco de la respondo. — Ĝi ankaŭ estas sufiĉe serioza. La ĉefa argumento, la manko de interpretistoj, estas tute respektinda.” Renato Corsetti, itala prezidanto de Universala Esperanto-Asocio, havas la impreson, ke eŭropaj politikistoj jam decidis puŝi la anglan al ĉiuj laŭ la logiko de la imperio: “Ĉio cetera estas nur diplomatia fumo. Ankaŭ pri la angla ne estas pruvoj, ke ĝi pli bone funkcius kiel pontolingvo ol aliaj lingvoj.”

Dafydd ap Fergus

Skriba demando E-0075/02 de Maurizio Turco (NI) al EK (14 jan 2002)

Temo: Laborgrupo de SCIC (Komuna servo de interpretado kaj konferencoj) pri utiligo de la internacia lingvo nomata Esperanto.

La Eŭropa Komisiono, pere de vicprezidanto Neil Kinnock, petis al SCIC, ke ĝi ekvivigu laborgrupon por esplori la projektojn koncernantajn la lernadon de esperanto kaj taksi la mezuron laŭ kiu ĝi povus esti utiligata kiel pontlingvo por interpretado.

Konsidere al tio ĉi, ĉu la Komisiono povas respondi la jenajn demandojn?

— En kiu dato estis formaligita tiu peto al SCIC? ĉu la laborgrupo estis aktivigita? jeskaze, kiam? kiuj estas ĝiaj membroj kaj kiuj estas iliaj kvalifikoj? laŭ kiuj kriterioj ili estis elektitaj?

— Ĉu la grupo jam kunsidis? jeskaze, en kiu dato? ĉu ekzistas protokoloj kaj/aŭ surbendigoj pri tiuj kunsidoj kaj, jeskaze, ĉu ili estas publikaj? kiun bibliografion kaj kiujn studaĵojn la grupo eventuale konsideris (ekzemple ĉu la studaĵon de la itala Ministerio pri Klerigado de la jaro 1995)?

— Al kiuj konkludoj eventuale alvenis la laborgrupo? kaze ke ĝi ankoraŭ alvenis al neniu konkludo, kiam kaj tra kiu itinero ĝi antaŭvidas alveni?

UEA havas oficejon ankaŭ en Brazilo

Universala Esperanto-Asocio decidis starigi oficejon por sia Amerika Komisiono en Brasília, la ĉefurbo de Brazilo. La Oficejo ekfunkcios la 2an de majo ĉi-jare, en ĉambro kiun Brazila Esperanto-Ligo prunte disponigis al UEA.

La poŝta adreso de la Oficejo estas: C. Postal 03811, Brasília (DF), Brazilo, 70084-970. La telefon-numero kaj la ret-adreso estas provizore tiuj de BEL — (61) 226-1298 — branĉo 20, kaj bel@esperanto.org.br, ĝis oni akiros proprajn telefonlinion kaj retaliron.

La Oficejo certe estas granda paŝo kiun UEA faras por la antaŭenigo de nia movado en la amerika kontinento.

BEL

Novaĵoj el la Civito

Estas oficialigita la rezulto de la elektoj por la Civita Senato.

Balotrajtaj en la 11 balotejoj: 1237. Balotis: 193, el kiuj 6 (3,1%) en blanko kaj 16 (8,3%) nevalidaj. Por la Verda Listo: 131 (67,87%). Por la Blanka Listo: 40 (20,73%).

Elektitoj de la Verda Listo: Ljubomir Trifonĉovski (116 voĉoj), Perla Martinelli (99), Walter Żelazny (92), Tiziana Rogora (42), Ivaniĉka Maĝarova (35), Marco Picasso* (33), Mayra Nuñez Hernández* (30), Marie-France Conde Rey (20), Judit Felszeghy (20), Anatolo Gonĉarov (18), Dieter Rooke* (17), Jan Stanisław Skorupski (17), Andreo Montagner (10), Bertil Nilsson (10), Lidia Ligęza (2).

* Ili formis la ruĝan grupon, interne de la senata majoritato.

Elektitoj de la Blanka Listo: Vinko Ošlak (33), Nelly Holevitch (33), Anna Lászay (26), Alessandro Beltramini (14). Unuaj el la neelektitoj: Lina Gabrielli (13), Ben P. Weber (11), Giovanni Conti (10), Andrzej Nawrocki (10).

Walter Żelazny estas la unua Konsulo de la Esperanta Civito. Ljubomir Trifonĉovski estas la unua Vickonsulo. La senatanoj estis proklamitaj de la Forumo kaj ĵuris fidelecon al la Konstitucio en Loklo, la 23an de februaro 2002.

***

Alga Monteggia, kiu prizorgis la Provizoran Registron, estis komisiita de Konsulo Walter Żelazny eklabori pri la definitiva Civitana Registro. Estas preparata la formularo por peti la civitanecon: ĝi aperos interalie en la gazetoj kies redakcioj aliĝis al la Pakto. Krome ĝi estos aparte sendita al ĉiuj balotintoj okaze de la elektoj por la unua Civita Senato, por ke ili povu profiti (se ili deziros) la ŝancon ne pagi kostojn por la akiro de la Civita legitimilo.

La civitanecon oni petas tra la respektiva establo, kaj ne rekte ĉe la Registro. Fakte la establo kvazaŭ patronas la petinton, per la transdono de la formularo. Se temas pri abonanto al LF, aŭ HdE, aŭ Debrecena Bulteno, la peto povas iri al la koncerna redaktejo.

La matrikulisto registras la petojn tiel peritajn. Okaze de dubo ŝi konsultas la vickonsulon pri internaj aferoj. Per la asigno de specifa individua kodnumero (kiu utilos ankaŭ por la Civita Banko, se la civitano deziros profiti ĝiajn servojn) la petinto fariĝas civitano, kaj havas tuj la rajtojn preskribitajn de la Konstitucio.

Se establo rifuzas al sia membro (abonanto) peri la peton de civitaneco, la problemo estas interna al la establo. Sed eblas ankaŭ (probable en maloftaj kazoj) ke la Registro mem ne tuj konsentos pri la civitaneco al iu petinto. La rifuzo estas motivenda, kaj la koncernata establo (ne la koncerna rifuzito) rajtas sin turni al la arbitracia instanco (la Kortumo) por kontraŭstari la rifuzon.

Se la procezo de civitaniĝo strikte ligiĝas al la paktintaj establoj, post la akiro de la civitaneco la individuo estas tute memstara, vidalvide al la Esperanta Civito: li aŭ ŝi restas dumvive civitano, eĉ se malfondiĝus la perinta establo, eĉ se li aŭ ŝi ne plu membrus en ĝi.

HeKo

La unua sud-amerika IJK

Kun granda plezuro nome de BEJO kaj de la LKK mi bonvenigas vin ĉiujn al 58a IJK kaj nia bela lando Brazilo.

Jam delonge ni, brazilanoj, revis pri iu internacia aranĝo. Por nia feliĉo ĝi ĉi-jare okazos en la suda regiono de nia lando, en iu provinco en kiu la plej okulfrapa karaktero estas ĝia etnodiverseco. Kiel temo estas elektita: Lingvo, kulturo kaj diverseco. Ĉu ni parolos pri lingvoj, ĉu pri kulturo? Tamen ĉiu lingvo ne estas ja nepra parto de la kulturo mem? Kaj kion faras oportuneco tie? Kia rilato? Estas konate, ke per kelkaj lingvoj ni havas aliron al specifaj kulturoj, kaj same pri kelkaj oportunoj en la vivo, kiel ekzemple postenon ĉe grandaj industrioj. Nuntempe en tiu nova mondo plej gravas la scio, la kono, scii kiel fari, kaj tiu ĉi afero ligiĝas al kono de kelkaj trajtoj de niaj klientoj, amikoj aŭ ĉefoj.

Sed ankaŭ la kongreso estos regalita per muzikaj prezentadoj, tiam ni povos gustumi prezentojn de Alejandro Cossavella (argentinano, kantisto el La Porkoj), DJ Roger (Brazilo), Merlin (el Brazilo) kaj la eŭropa Esperanto-Desperado. Bone, eblas vidi ke tiu ĉi kongreso havos tre specialan sudamerikan guston.

La kongreso okazos en la urbo Pato Branco, ĉ. 3.000 km de Fortaleza! Sed ne gravas la distancoj, ĉar fine de IJK estas unu semajno libera por ankoraŭ vojaĝi al Fortaleza. Oni organizos busan karavanon interkongresan, ĝi daŭros unu semajnon kaj haltos, interalie, en Rio kaj Salvador (ambaŭ eksĉefurboj de Brazilo).

Mi esperas ke dum la IJK vi vidos la multflankecon de nia lando kaj vi ankaŭ havos ŝancon konatiĝi kun nia kulturo, ĉi-kaze sudbrazila, ĝui etoson de senfina festo kaj krome aktive kontribui al brazila movado!

AmIJKe,

Carlos Eduardo de Oliveira

Euroscola en Esperanto

La 19an de marto inter preskaŭ 400 partoprenantoj de Euroscola en Strasburgo estis ankaŭ tridek kvin lernantoj de Esperantujo. Ili venis oficiale de Finnlando, Francio, Hungario kaj Kroatio.

En la finnlanda grupo tamen estis ankaŭ svedo kaj tri rusinoj, kiuj ne estis invititaj kiel ruslanda grupeto, ĉar Ruslando ne estas kandidatlando por EU, sed kiel finnaj gastoj ili povis partopreni. Ili lernas Esperanton de naŭ jaroj kaj per sia bona kono de Esperanto estis grava fortigo de la finna grupeto. Kiel vojaĝgvidantoj partoprenis Carola Antskog kaj Svetlana Ejst.

Lunde, la 18an de marto, la junaj parlamentanoj preparis sin por bone prezenti la ideon de lingva egaleco dum la laboro en la kunveno. Estis ankaŭ tempo por distra programo.

Kompare al la speciala Euroscola tago (8 maj 2001) la lingva situacio nun estis diskriminacia por ĉiuj malgrandaj lingvoj. Estis traduko nur de kaj al grandaj lingvoj, kaj tiel nek Esperanto nek la finna aŭ sveda estis permesitaj por la parolantoj. Ni antaŭe kredis ke ĉiujn lingvojn oni rajtus paroli, kaj estis granda elreviĝo por ni instruistoj kiam ni rimarkis, ke la gelernantoj el ĉiuj landoj parolis nur en la grandaj lingvoj. La sola Esperanta vorto en la prezentado de la Esperanto-grupo estis “Saluton!”

Dum la diskutado en la granda salono unu knabino demandis pri la ebleco adopti Esperanton kiel laborlingvon. La respondo estis ke tiaj planoj nun ne estas aktualaj en la Eŭropa Unio. Post lunĉo la junuloj en laborgrupoj diskutis pri homaj rajtoj, la loko de Eŭropo en la mondo kaj aliaj temoj. En almenaŭ tri el la kvin raportoj la Esperanta influo estis rimarkebla.

Pri la principoj de la lingvouzo en la parlamento diskutis la instruistoj en propra laborgrupo. Ni eksciis ke en vera parlamenta kunsido ĉiuj parolas sian propran lingvon kaj ricevas tradukon, sed por la junaj parlamentanoj en Euroscola oni uzas nur kelkajn lingvojn laŭ la scioj pri tio, kiujn lingvojn oni instruas plej multe en la lernejoj en EU-landoj. Havi tradukon de kaj al ĉiuj lingvoj oni konsideras tro multekosta.

Kiel tuto ni estis kontentaj pri nia vizito al Strasburgo. Mi esperas ke Finnlando ankaŭ venontjare povas sendi grupeton al Euroscola.

Dum la kunsido la junaj parlamentanoj ankaŭ voĉdonis pri aktualaj demandoj, kiuj legeblis en kajero en ĉiuj oficialaj lingvoj. Al la lasta demando “Ĉu vi sentas vin eŭropa civitano?” 190 junuloj respondis jes, 133 ne kaj 48 sindetenis.

Carola Antskog

Strasburgo. La internacia Esperanta grupo fotita ĉe la statuo “Eŭropo en nia koro” post la kunsido en la Eŭropa Parlamentejo

la 19an de marto 2002.

LF: duafoje en Berdjansk

En Berdjansk, konata kuracloko de suda Ukrainio, 16-17 mar okazis la 2a lingva festivalo (LF) Planedo.

Ĉi-foje en la festivalo estis prezentitaj 17 naciaj lingvoj (angla klasika, angla usona, greka, bulgara, nederlanda, hebrea, latina, germana, pola, rusa, slovaka, turka, ukrainia, franca, japana, itala, hispana), 2 artefaritaj (Esperanto kaj interlingva) kaj 4 popol-profesiaj kaj specialaj lingvoj (rusa “fenja”, mara flaga semaforo, Morsa alfabeto, gestolingvo).

Ses Esperantajn prezentojn vizitis ĉirkaŭ 70 homoj, inter kiuj plimulto estis gelernantoj kaj gestudentoj. Ĉiu partopreninto de la LF plenigis demandfolion, laŭ kiu oni nomis plej popularajn lingvoprezentojn. La unuan lokon okupis la turka lingvo, ĝin sekvas la hispana kaj la franca. Entute la lingvan parton (sen la spektantoj en la internacia koncerta programo) vizitis pli ol 1000 homoj.

LF estas inda okupo por ĉiu esperanta klubo, grupo, asocio, kiu ŝatus ne nur plimultigi sian membraron, sed fari ion bonan por socio kaj internacia amikeco. Organizi LF-n estas interese. Provu tion fari, kaj vi trovos multegon da novaj geamikoj. Tre popularigus Esperanton dum LF eksterlandaj esperantistoj: se Esperanton prezentus kune svedo, italo, ruso kaj ukrainiano, tio demonstrus la internacian karakteron de la lingvo internacia, ties movado kaj etoso...

Konstantin Demjanenko

La konsilantara kunveno de LEA

25 anoj de la konsilantaro de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio (LEA) kunvenis 7 apr en Shenyang, la ĉefurbo de la provinco.

Post duhora varma diskuto la kunvenintoj konsentis proponon de LEA pri invito de la 5a Ĉina kongreso de Esperanto en 2003.

Dandong estas marborda kaj turisma urbo, ankaŭ unu el ĉinaj landlimaj urboj, najbare al korea duoninsulo. Tie estas aktiva Esperanto-movado, ankoraŭ 109 studentoj lernas nian lingvon en Liaoning Financa Kolegio. Laŭ trifojaj esploroj de la estraranoj de LEA oni elektis la urbon kiel la kongresejon.

La kunveno instigis membrojn de LEA kaj de ties filioj aktive ĉeesti la 3an Azian Kongreson de Esperanto (aŭgusto) kaj decidis sendi delegacion por la 1a Nordokcidenta Ĉina Kongreso (oktobro).

S-ro Wu Guojiang, vicprezidanto de LEA, kiu antaŭ nelonge iĝis komisiito de UEA pri ĝemelurboj, koncize resumis la laboron de LEA pri ĝemelurboj.

Dank’ al s-ro Liu Zhengkun, Verda Stelo, trimonata 48-paĝa organo de LEA, estis ĝustatempe eldonita. Ĝi estas legata de plejparto de ĉinaj esperantistoj kaj fariĝas unu el la plej influaj ĉinaj E-gazetoj.

Wu Guojiang vicprezidanto de LEA

Katedro de Esperanto en Breŝo

(Nun). La Estraro de Itala Instituto de Esperanto decidis starigi Katedron de Esperanto en la urbo Breŝo (Brescia). La Katedro rajtas aranĝi kursojn por komencantoj (1a-gradajn), por progresintoj (2a-gradajn) kaj por instruontoj (3a-gradajn). La elektita instruisto estas s-ano Glauco Corrado.

Pliajn informojn petu ĉe d-ro Luigi Fraccaroli, sekretario de la Breŝa E-Grupo: Adreso: via Crocifissa di Rosa 63, IT-25128 Brescia, Italio; Rete: esperanto.brescia@libero.it.

SAT-Amikaro: Kongreso en vilaĝo

Nekutima estas la kadro de la 57a SAT-Amikara Kongreso (30 mar – 2 apr 2002), kiun travivis esperantistoj de SAT-Amikaro (ĉ. 125) kaj gejunuloj de JEFO (ĉ. 25), venintaj ankaŭ el Belgio, Nederlando, Britio, Germanio, Svislando kaj Ĉeĥio. La Centro de ADEPPA (Departementa Asocio por Popola Edukado kaj Plenaera Vivo) de Vigy, vilaĝo situanta je 25 km de Metz, tute taŭgas por kongresoj sen interpretistoj kondiĉe ke oni ne estu tro postulemaj pri komforto.

La librovendado estis tiel sukcesa, ke mankis ekzempleroj de la libro de Georges Kersaudy Langues sans frontières (Lingvoj sen landlimoj), kaj de la Praktika Vortaro de SAT-Amikaro por kontentigi ĉiujn aĉetantojn. Georges Kersaudy kaj Henri Masson estis subskribantaj siajn librojn kaj povis dialogi kun la partoprenantoj. Eksterordinara estas Georges Kersaudy kiu povis alparoli la kongresanojn en iliaj lingvoj, inkluzive de la ĉeĥa kaj la slovaka, kaj senfine rakonti anekdotojn, kompari esprimojn de unu lingvo al la alia. Li konas diversgrade pli ol 50 lingvojn.

Relative bona estis la ekstera informa efiko, malgraŭ foresto de ĵurnalistoj, dank’al gazetaraj komunikoj senditaj de la organizantoj. Sen konstatebla pozitiva efiko estis la publika debato en granda magazeno de aŭd-vida materialo kaj libroj FNAC de Metz.

Sed la programo de prelegoj povis kontentigi ĉies gustojn: ekoturismo (Petro Chrdle, Ĉeĥio), Esperanto en komputiko (André Grossmann), Interreto (Bruno Masala), Uneska Kampanjo (Armand Hubert), ATTAC (Catherine Roux).

La Amikeca Reto (vojaĝservo de SAT), prezentis kaj vendis sian novan adresaron (400 adresoj en 54 landoj). La Filatela Servo de SAT havis sian budon sub prizorgado de Modesto Ramelli, ankaŭ la Naturamikoj kaj la franclingva revuo “Espéranto-Info”. Neesperantistaj organizoj prezentis siajn budojn: Amnestio Internacia, Artisans du Monde (metiistoj de la mondo, por komerco inter Nordo kaj Sudo), ATTAC, Confédération Paysanne (progresema kamparana sindikato, kiu havas, interalie, retpaĝon en Esperanto). La programo de spektakloj konsistis el kanzonoj en pluraj lingvoj, inter kiuj Esperanto, de la duopo Mannijo (pron: maniĵo) kaj de Ĵak Le Puil.

La debatoj pri la asocio estis tre konstruaj. En 2001 SAT-Amikaro ricevis 751 membrokotizojn. Forta volo manifestiĝas por doni impeton al la Asocio. Ekde 9 apr efektiviĝos deĵorado en la nova pariza lokalo, kiu fariĝos oficiale la sidejo (vd. ĉi-sube). Projekto de kompleta renovigo de la asocia organo estas envojigita: pli ampleksa, pli moderna, pli enhavoriĉa.

Novaj aliĝoj registriĝis dum la kongreso. Por tro multaj esperantistoj kiuj malkovras ĝin unuafoje, SAT-Amikaro aperas fakte tute alia ol tio kion ili imagis. S-ro Georges Kersaudy jam komence de la jaro aliĝis al la Asocio.

La ĉefpremion de la loterio gajnis 18-jara Sébastien Merlet, kiu havas elekteblecon inter senpaga vojaĝo al la SAT-kongreso de Alicante aŭ senpaga ricevo de libroj aŭ servoj de SAT-Amikaro ĝis sumo ekvivalenta.

La Organiza Kongres-Komitato montriĝis efika, ĉiam helpopreta, afabla. Estas notinde ke grandan kompetentecon pri elekto de turismaj celoj kaj gvidado havas unu el la OKK-anoj, s-ino Catherine Gallego, kies laborlingvoj, kadre de la turisma servo de Metz, profesie, inkluzivas Esperanton. La urbo Metz nekontesteble meritas viziton.

Raymond Schwartz havis lokon en la programo de la prelegoj, kaj estas pravigita espero ke memorplako estos iam fiksita sur la domo kie li naskiĝis, kaj strato de lia naskiĝurbo verŝajne ricevos lian nomon. Lia filino partoprenis en la kongreso.

En 2003, SAT-Amikaro kongresos en Cap d’Agde, proksime de Montpellier kaj de Sète, kie okazas someraj internaciaj Esperanto-staĝoj. Por 2004 enviciĝis la asocio Espéranto-Vendée en La Roche-sur-Yon, kaj estas principa konsento por kunorganizado de kongreso en norda Francio, en la jaro 2005, eble eĉ en Bulonjo sur Maro, en kiu partoprenus ĉiuj Esperanto-organizoj de Francio.

Henri Masson

Novaj atutoj en Parizo

Kvankam neniu ĵurnalisto ĉeestis la 15an de marto en la inaŭguro de la nova lokalo kiu fariĝos la sidejo de SAT-Amikaro, tiu aranĝo estis vere agrabla, interesa kaj sukcesa. Membroj venis eĉ el malproksimaj departementoj kaj ankaŭ el Bruselo.

Ĉiuj estis mirigitaj pro la aparte bona situo rilate al atingebleco, al transportrimedoj, al videbleco, al beleco kaj heleco de la lokalo, al la atento de la preterpasantoj inter kiuj multaj haltas por vidi la dekmetrojn longan vitrinon. Kelkaj aŭdacas eniri por informiĝi. Eĉ provincanoj havas per tio la eblecon malkovri Esperanton: juna patrino el Korsiko estis agrable surprizita ke tia lingvo povas ekzisti!

Ekde 9 apr komenciĝis deĵorado, po du personoj, de la 14a horo ĝis la 18a, de mardo ĝis sabato inkluzive.

Estas evidente ke jam multo estis farita kaj ke restas multo por fari: unue certigi laŭeble plej oftan deĵoradon (kaj tiucele formi aktivulojn al informado) kaj laŭeble plej multajn parolajn kursojn kaj staĝojn (kaj tiucele formi kapablajn kursgvidantojn), akiri plian materialon, ktp. Personoj loĝantaj je kelkdeko da metroj esprimis la deziron lerni la lingvon. Tion ni neniam spertis antaŭe.

Estas nun tute certe, ke Esperanto havas eksterordinarajn atutojn en Parizo.

Henri Masson

Martofina vintro en Finnlando

Kvankam martofine, la Vintraj Tagoj de EAF (E-Asocio de Finnlando) estis vere vintraj, ĉar neĝo ankoraŭ rezistis al la ekvinoksa suno en Mikkeli, kie 23-24 mar 2002 kunvenis kvindeko da finn- kaj ali-landaj esperantistoj.

Tamen tute ne malvarma estis la ĉefa programero, la jarkunveno de EAF, ĉar Jukka Laaksonen, kiu prezidis la asocion dum la lastaj jaroj, demisiis kiel prezidanto kaj estrarano. La jarkunveno akceptis lian demision kaj dankis lin per kortuŝa ceremonieto.

Anna Ritamäki, bone konata pro la agado en TEJO dum la jaroj 1990aj, estis elektita kiel la nova prezidanto de EAF. La juna prezidantino kaj la nova estrara teamo jam en Mikkeli havis sian unuan kunsidon. Baldaŭ ili devos trovi, interalie, novan redaktoron de la asocia organo, Esperantolehti, ĉar Aimo Rantanen forlasis la redaktoran postenon post kvinjara laboro.

Aini Vääräniemi estis proklamita la aganto de la jaro 2001 pro la aktivado en Taivalkoski kaj pro la sukcesa internacia fabelkonkurso.

Kvankam la jarkunveno estis la ĉefa aranĝo, ĝi ne okupis multe da tempo, kaj la cetera programo laŭis la ĉeftemon de VT: Literaturo — plupera kaj novkrea forto.

La redaktoro de La Ondo de Esperanto enkondukis la ĉeftemon per 90-minuta duparta prelego pri la teoriaj problemoj de la Esperanta literaturo kaj ties evoluo. La faktoriĉan prelegon agrable spicis Anja Karkiainen per deklamado de poemoj: ekde Zamenhof ĝis Alen Kris kaj Miguel Fernández.

Malpli seke la “ondisto” prezentis la vivon kaj verkojn de la centjara Gaston Waringhien. Estis agrable, ke pluraj partoprenantoj konis lin (ne la preleginton, sed la korifeon) ne nur kiel la aŭtoron de PIV, sed ankaŭ kiel gramatikiston, eseiston kaj poeton.

Interesa por multaj estis la rakonto de la ruslanda eldonisto pri sia profesia esperantista vivo. Kiel ĉiam, oni miris, ke iu sukcesas vivteni sin nur per eldonado kaj redaktado de libroj kaj gazetoj en Esperanto malgraŭ la diasporeco de nia eta parolkomunumo kaj malgraŭ la katastrofa stato de la distribuo de la kulturaj varoj en Esperantujo.

Carola Antskog, helpe de multaj VTanoj realigis interesan projekton Mia libro, kiu kulminis vespere per literatura kvizo.

Sed plej furoris en Mikkeli la vespera opero Duraj Sortoj Napolaj. Ĉi spektaklon “pri amoj, mortoj, frenezoj kaj aliaj tragikaĵoj” prezentis Liisa Viinanen, unu el la plej talentaj junaj finnlandaj sopranuloj, kun pianakompano de Hanna-Leena Kalaoja. Ĝi estis ŝia unua koncerto en Esperanto. La burleskaĵo asociiĝis en la menso kun La piratoj de Penzanco, La Mikado kaj aliaj farsaj operoj de kavaliroj Gilbert kaj Sullivan, kvankam Liisa celas nur “kunigi diversajn kantojn per rakonto, kiu enhavus la plej kutimajn operajn sortojn”. La aŭskultantoj povis helpi sin per dulingva tekstlibreto — bona zorgo, kiun foje oni neglektas eĉ en renomaj teatroj. (Vidu la kovrilbildon.)

Fine la ĉeestantoj estis invititaj al la Aŭtunaj Tagoj (21-22 sep. 2002, Taivalkoski), kaj Anna Ritamäki fermis la Vintrajn Tagojn kaj ankaŭ la vintron.

Sed ne finiĝis la Finnlandaj Tagoj de la subskribinto, kiu poste vizitis la bienon Pro Esperarto kaj plu iris al Lahti, Rauma, Turku kaj Helsinki. Interalie, en la urba biblioteko de Rauma li faris publikan prelegon pri la Esperanta literaturo, kiun brile interpretis Tuomo Grundström.

Fine de la vojaĝo, la redaktoro de La Ondo povis kontente noti, ke ties Finnlanda abonantaro unuafoje superis dudekon.

Aleksander Korĵenkov

Mikkeli. Anna Ritamäki stafete reprenis de Jukka Laaksonen ne nur la prezidantan maleon, sed ankaŭ la grandan respondecon pri unu el la plej stabilaj landaj asocioj en Esperantujo. (Fotis AlKo)

Dankesprimo

Koran dankon mi plezure direktas al Carola Antskog, Börje Eriksson, Tuomo Grundström, Anna-Liisa Heikkinen, Jukka Laaksonen, Jouko Lindstedt, Esa Lång, Tiina Oittinen, Anna Ritamäki, Paivi Saarinen, Vilorg Teräväinen kaj al ĉiuj aktivuloj de EAF kiuj diversmaniere helpis min kaj senproblemigis mian restadon en Finnlando.

Aleksander Korĵenkov

Jam temp’ está

Ĉi tiu estas mia lasta prezidanta artikolo en Esperantolehti. La asocio do elektos novan prezidanton de EAF en la venonta jarkunveno en Mikkeli.

Mi nek volas fari analizon pri tio, kio sukcesis kaj kio ne dum la pasintaj jaroj nek fari alian rigardon malantaŭen. Mi nur volas konstati, ke “jam temp’ está” por havi novan personon kun novaj ideoj kaj novaj opinioj. Aŭ eble eĉ ne novan sed almenaŭ malsaman.

Forlasante la prezidantecon mi ne volas forkuri de la laboro kaj respondeco, ĉar mi scias, ke tio ne estas bona konduto. Mi ja scias, ke restas multo farenda kaj farinda en EAF kaj ke farantoj ĉiam ŝajnas esti tro malmultaj kiel kutime en volontulaj organizaĵoj. Plej multe mi volas havi paŭzon por reordigi mian vivon, pensojn kaj rilaton kun Esperanto, retaksadi la tuton. Mi kredas, ke ĉiu homo iam alfrontas tian situacion. Laborado por Esperanto estis kaj estas pozitiva afero por mi, sed daŭra restado en decidanta rondo iel mortigas iniciatemon kaj tio estas malavantaĝo por la asocio. Ĉiuokaze mi certe restos aktiva esperantisto. Mi restis en la estraro sinsekve 20 jarojn kaj tio ja estas longa tempo en homa vivo. La jaroj tutcerte ne pasis vane, ĉar ili almenaŭ riĉigis mian vivon kaj mondon multege kaj mi povis konatiĝi kun multaj homoj, ricevi multajn amikojn kaj havi multajn neforgeseblajn spertojn ...

... Forlasante la prezidantecon de EAF mi esperas, ke la asocio trovu bonan prezidanton kaj bonan, entuziasman, interkompreneman kaj pozitive kunlaborantan estraron. Mi restas je dispono por agadi en la asocio laŭ mia kapablo. Mi volas ankaŭ elkore danki ĉiujn, kiuj dum la pasintaj jaroj kunlaboris en kaj kun la estraro de EAF kaj en diversaj taskoj de la asocio.

Jukka Laaksonen. Esperantolehti. 2002: 1

Nova docento en Amsterdamo

La Universitato de Amsterdamo elektis Wim Jansen docento pri “Interlingvistiko kaj Esperanto”, postsekvanto de eksterordinara profesoro Marc van Oostendorp, kiu forlasis la katedron en 2001. La nomumo estas efektiva de la 1a de februaro 2002. Estas formala enfakultata tasko por unu kaj duona tagoj ĉiusemajne. La lekciprogramo pri Interlingvistiko kaj Esperanto, kiel libere elektebla fako ene de la subfakultato pri teoria lingvistiko, komenciĝos en septembro 2002 kaj daŭros dum la unua semestro de 2002-2003.

Wim Jansen, 53-jara nederlandano, magistriĝis en inĝenierado kaj en kompara lingvistiko kiel specialisto pri la eŭska lingvo. Post internacia inĝeniera kariero li nuntempe laboras kiel liberprofesia docento de lingvoj kaj verkisto, precipe en la nederlanda kaj angla lingvoj kaj ĉefe pri la eŭska kiel moderna ekzemplo de etna planlingvo.

Informojn vi ricevos ĉe Hans Erasmus, la prezidanto de la fondaĵo: Laan van Oostenburg 40, 2271 AP Voorburg; erasmusz@worldonline.nl

Hans Erasmus

Ĉe oomotanoj

La 12a Internacia Esperanto-Kurskunveno okazis 6-7 apr 2002 en la regiona centro de Oomoto en Kitakjusju, Hukuoka. Partoprenis 46 personoj inkluzive de 11 koreoj, bulgarino kaj hispano. Inter la partoprenantoj estis 8 geknaboj.

En la malferma kunsido salutis la estro de Oomoto, Cukuŝi Hon’en, reprezentanto de EPA (Esperanto-Propaganda Asocio de Oomoto) kaj la prezidanto de KEA (Korea Esperanto Asocio), kaj ĉiuj partoprenantoj kantis La Esperon. Poste oni diligente lernadis Esperanton en 5 klasoj.

En la Interkona Vespero oni ĝuis prezentad-ludon, koreajn kantojn, ludon de Panfluto, Miroku-dancon (origine en Oomoto, sed similas al la japanaj folkloraj somer-dancoj) ktp. Kaj poste babilante kaj trinkante oni pasigis la tempon kune ĝis la noktomezo. La dimanĉan antaŭtagmezon oni plulernis kaj posttagmeze okazis ekzameno. Post la fermo oni vizitis havenon Moĵi kaj gustumis manĝaĵojn en restoracio.

Takano Haruki ĝenerala sekretario de EPA

La Kvara Himalaja Renkontiĝo

26 feb – 7 mar Nepala Esperanto-Asocio (NEspA) okazigis sian kvaran Internacian Himalajan Renkontiĝon. Tiaj programoj, en ĉiu dua jaro, estas planitaj por doni impulson al la E-movado en Nepalo, kaj samtempe konigi la landon al alilandaj esperantistoj.

Nepalo travivas periodon de politika maltrankvilo, sed turistoj ĝis nun ne estas ĝenataj, kaj oni do decidis antaŭeniri laŭ plano. Ĉi-jare esperantistoj el Belgio, Germanio, Italio, Japanio kaj Usono kuniĝis kun siaj gastigantoj por sukcesigi la aranĝon.

La programo komenciĝis per rondiroj dum du tagoj en Katmandu-valo kaj daŭris per kvintaga piedvagado en la regiono de Everesto. Pro la vetero la granda monto ne estis videbla, sed en aliaj tagoj oni ĝuis belegajn vidojn de pli malaltaj pintoj. Revenante, oni dediĉis kelkajn horojn de unu posttagmezo al la kolektado de malpuraĵoj laŭlonge de la vojo. Fina programero estis flosado sur la rivero Triŝuli.

7 mar okazis fina programo kaj internacia vespero, en kiu kvardek personoj partoprenis. Impresoj, kantoj, poemoj, skeĉoj kaj opinioj estis prezentitaj. NEspA jam antaŭe esprimis la deziron okazigi la azian kongreson en 2004, kaj la prezidanto de KAEM, s-ro Hori Yasuo, kiu partoprenis la IHR, opiniis ke ĝi devus esti kapabla fari tion se ĝi plu tiel aktive laboros kiel ĝis nun. Ĉu eble ĝis tiam Everesto revidebliĝos?

Bharat Ghimire, Philip Pierce

Fama aktorino aliĝis al PEA

Lucyna Winnicka, unu el la plej elstaraj polaj aktorinoj, i.a. ĉefrolantino en la konataj filmoj Patrino Joanna je Anĝeloj, La vera fino de la granda milito kaj La trajno (vidu sur la foto) aliĝis al Pola Esperanto-Asocio. Ŝi jam plurfoje prelegis en la Varsovia Filio de PEA kaj aktivas en la Klubo de Unitarianoj (anoj de sendogma religio), kiu antaŭ nelonge ekestis en nia asocio.

Lech Piotrowski

Senpaga Kongreso

AIS-RSM-Meksikio, la Internacia Akademio de la Sciencoj-RSM-Meksikio kunlabore kun Universitato Aŭtonoma de Malalta Kalifornio (UABC) invitas al la dua Internacia Kongreso de la 3 Kalifornioj — senpaga kongreso.

La kongreso okazos 9 nov 2002 en Mexicali (Meksikio) en la universitata teatro de UABC kun la ĉeftemo “Kiel progresigi Esperanton en mizeraj regionoj de nia planedo”. 10 nov estos proponita altkvalita kultura programo. Okazos ankaŭ dialogo kun junaj gestudentoj pri la valoro de Esperanto.

Rubén Feldman-González prezidanto de AIS-RSM

Instruista seminarieto

23-24 mar en Ivanovo sukcese pasis Seminarieto por la komencantaj instruantoj de Esperanto. Por gvidi la laboron el Moskvo estis invitita Irina Gonĉarova. Konstante partoprenis 7 personoj kaj ankoraŭ kelkaj partperiode.

En la programo estis: ekzercado pri Eo; konatiĝo kun nova kurso “Novuloj-bravuloj” kaj prelegoj de Irina Gonĉarova. En paŭzoj okazis didaktikaj ludoj, kantoj kaj manĝoj. Al la gvidantino estis pagita la revena vojo kaj honorario.

Irina Gonĉarova

Pri la tempo de Nerono

9-13 apr 2002 en la Kvinpetalo (Francio) okazis staĝo “La Ŝtona Urbo kaj la Nerona Tempo”, gvidita de Anna Löwenstein.

Ĉi tien mi venis ĉefe por babiladi kun samideanoj sen vere antaŭscii pri kio — nur por esti en Esperantujo! Do, surloke mi renkontis Anna Löwenstein kaj malkovris ŝian romanon La Ŝtona Urbo. Mi tuj vivis dum antikva epoko kun aliaj homoj: keltoj, romianoj, la unuaj kristanoj — kvazaŭ en fremdaj landoj!

Ĉiutage ni kunlegis libropartojn kaj komentis ilin, komparante, klarigante. Mi estis tiel logita ke mi legis vespere la daŭrigon!

Intertempe Anna rakontis pri siaj serĉadoj kaj detale prelegis pri la epoko de imperiestro Nerono. Ni eĉ vizitis lumbilde Herkulanon kaj Pompejon.

Aliflanke Dinah prezentis sian ĉefan okupon: la kuprogravuradon. En bonega etoso, kiel kutime, mi trapasis en Bouresse ege agrablan kaj interesan restadon — kaj samtempe vojaĝis!

Michele Guingouin

Pasko en KCE: kleriĝe, agrable, intime

(HeKo) Pasis kun granda sukceso kvalita kaj malgranda sukceso kvanta la paska programo de Kultura Centro Esperantista en Ĉaŭdefono. Gelernantoj el Francio, Germanio, Hungario kaj Italio kuniĝis en unusolan studgrupon, kiun d-ro Giorgio Silfer sukcesis gvidi malgraŭ forta misnivelo inter la partoprenantoj: ja la duagrada estas ofte la plej malfacila kurso.

La gekursanoj havis mezan aĝon rimarkinde malaltan, kvankam ili ĉiuj estas profesie aktivaj en plej diversaj kampoj: poŝto, biblioteko, tradukado, ĵurnalismo ... Neniu instruist(in)o kaj neniu emerito, kio donis al la kurso etoson tute novan por la kutima Esperantio. La lernado fariĝis ellernado danke al la komunaj ekskursoj, manĝoj, ludoj.

Dum la kurso gastis ĉe la kulturcentro ankaŭ Tomasz Chmielik, doktoriĝanta per 1200-paĝa disertacio pri Edmond Privat. Tomasz Chmielik interalie prelegis pri la lastaj novaĵoj de la E-literaturo.

La bieno en Nordio

Esperanto-Gården ĉi-jare organizos la 17an Internacian Someran Kurson en Lesjöfors.

Ĝi okazos 24-29 jun, kaj por tiuj kiuj deziras daŭrigi la kunestadon kaj helpi pri la prizorgado de la ejo eblas resti du pliajn semajnojn kiel ano de internacia laborbrigado. Jam la duan fojon tion ebligas Esperanto-Gården kunlabore kun la volontula organizaĵo SCI.

Esperanto-Gården estas kursejo kaj gastigejo, kiu situas meze inter Stokholmo kaj Oslo, en okcidenta Svedio. Ĝin posedas internacia kooperativo de esperantistoj.

Ĝi ankaŭ funkcias kiel migrula hejmo aŭ junulargastejo kunlabore kun la Sveda Turisma Asocio (STF) kaj la internacia IYHF/HI. Ĝi ankaŭ havas restoracion kaj bonvenigas kursojn de ĉiuj specoj.

Ni invitas al semajnaj Esperantokursoj diversnivelaj — komencanta, progresanta kaj konversacia. Ni ankaŭ havos kombinan komencant- kaj metodkurson por instruistoj — se la nombro da aliĝantoj sufiĉos. Gefiloj kaj genepoj estas bonvenaj al la infana grupo, kie oni lernas per desegnado, ludado kaj kantado.

Instruado: po 6 lecionoj ĉiutage kun svedaj kaj eksterlandaj instruistoj. Ankaŭ en la komenca kurso la parolata lingvo estos en la centro laŭ rekta metodo kaj studmaterialo ellaborita en la Esperanto-fako de Karlskoga Popola Altlernejo.

Je la vespera kaftrinkado ni interalie informos pri Esperanto kaj ĝia ideo (ni interpretos por novuloj en la lingvo), montros lumbildojn, videojn kaj librojn, rakontos pri vojaĝoj. Kompreneble ni ofte kantos en Esperanto. Ne forgesu kunporti muzikinstrumenton, lumbildojn aŭ aliaĵojn por simpla distrado.

Eblos partopreni en ekskursoj kaj liberaeraj aktivecoj.

Vi povas elekti diverskostan loĝadon: unu- aŭ du-litan ĉambron, multlitan ĉambron aŭ amasloĝadon. Vi povas dormi ankaŭ en propra tendo aŭ en ruldomo. Ni manĝos kune en la kursmanĝejo. Belaj ĉirkaŭaĵoj. Promena distanco al vendejoj. Kvar kilometroj ĝis bela liberaera banejo.

Jam partoprenis studantoj de kvardeko da nacioj en la instruado.

Adreso: SE-680 96 Lesjöfors, Svedio

Telefono: +46 (0)590 309 09

Fakso: +46 (0)590 303 59

Rete: egarden@esperanto.se

Bengt Nordlöf

Kurte

Tutlanda slovaka informa TV-kanalo TA3 elsendis 14 apr (85a datreveno de la morto de Zamenhof) intervjuon kun Stano Marček, redaktoro de Esperanto, ĉiun duonhoron dum la tuta tago enkadre de la ripetataj TV-novaĵoj. (Nun)

28 jan 2002 la fama korea gazeto Joong Ang Ilbo, aperanta en eldonkvanto 2.300.000 ekz-oj, aperigis intervjuon kun Lee Jung-kee el la E-ta Kultura Centro en Myeong-dong. (Esperanto)

Jam dum 3 jaroj ĉiulunde Alberto Flores reĝisoras radioprogramon pri E-to ĉe Rádio Cidadania en Volta Redonda, Brazilo. (Brazila Esperantisto)

Aperis la nova eldono de Amikeca reto kun pli ol 400 adresoj en 54 landoj, inkluzive de kelkaj novaj, ekzemple: Aŭstrio, Urugvajo aŭ Filipinoj. Estas notinda la forta apero de afrikaj landoj kiel Ganao, Togolando k Senegalio. (Nun)

23 mar 2002 la aliĝ-nombro de la koresponda kurso de E-Societo en Numazu, Japanio, atingis 800. (Nun)

La dua renkontiĝo de patagoniaj esperantistoj okazis 30 mar 2002 en Bariloche; oni pritraktis movadajn aferojn k praktikis la lingvon. (Ruben Sanchez)

18-jara studento pri elektrotekniko, Felix Zesch, la lastan tagon de 2001 estis elektita kiel nova prezidanto de la Germana E-Junularo. (Esperanto aktuell)

En Who’s who in Australia (2002) estas ankaŭ biografioj de kelkaj aktivaj e-istoj, ekz-e: Kep Enderby (pĝ. 634), Ron Gates (pĝ. 730) k Ralph Harry (pĝ. 862). (Mallonge)

La organo de Japana E-Instituto, La Revuo Orienta, estas eldonata ankaŭ sonkasede. (La Revuo Orienta)

Komenciĝis E-kurso en Faculdade Integração (Santos-SP, Brazilo) en kiu lernas 90 personoj. (Brazila Esperantisto)

160 gejunuloj kunvenis en Fenestrelle (Italio) okaze de la 26a Internacia Junulara Festivalo (27 mar – 2 apr) kun la ĉeftemo “Integriĝo de minoritatoj en Eŭropo de Eŭro”. (Manuel Giorgini)

10-17 mar en Druskininkai (Litovio) okazis TEJO-seminario “Aktiva Civitaneco” celinta doni al junaj aktivuloj spertojn utilajn por agado en iliaj organizoj; malgraŭ la malmultaj partoprenantoj (entute 13 el 4 landoj), la seminario tute sukcesis. (TEJO-Aktuale)

31 mar 2002, je la Gregoria Pasko, papo Johano Paŭlo la Dua denove uzis Esperanton kiel unun el la pluraj lingvoj de sia tradicia beno “Urbi et Orbi”. Lin aŭskultis, sur la placo Sankta Petro, grupo da katolikaj esperantistoj.

Vide el Bruselo

Kion dirus Zamenhof?

Certe, Zamenhof ne estus kontenta. Kion dirus la kreinto de la neŭtrala kaj sendiskriminacia lingvo Esperanto? Certe li demandus: “Ĉu tio estas egalrajta?” Kaj efektive tiun demandon faris itala esperantisto Giorgio Bronzetti. Li estas direktoro de la esperanta novaĵservo pri lingvaj problemoj Disvastigo. Bronzetti ne estas kontenta pri la lingvaj kondiĉoj — aŭtenta estas nur la angla versio de la Multjara Financakordo kun Eŭropa Komisiono (EK).

“La membroj de Eŭropa Esperanto-Unio el Italio kaj aliaj landoj zorgas pri tiuj kondiĉoj kiuj kontraŭas la principon esencan de nia organizo: lingva egaleco”, — skribis Bronzetti al Franz Fischler, EKano respondeca pri la agraraj aferoj. Fischler devigis estontajn membrojn de Eŭropa Unio (EU) pagi la tradukadon, starigante kondiĉon en la Multjara Financakordo, ke la naciaj leĝoj devas esti tradukataj al la angla, je nura peto de EK, el la bulgara, ĉeĥa, estona, hungara, latva, litova, pola, rumana, slovaka kaj slovena lingvoj.

Bronzetti ankaŭ citis la unuan regularon de la Konsilio de EU (1958). Laŭ tiu regularo la Komisiono havas naŭ oficialajn lingvojn — sed ne nur unu. Pro tio Bronzetti dubas, ke la Komisiono rajtas devigi oficistojn el kandidatlandoj komuniki kun ĝi nur en la angla lingvo rilate al la Akordo. “Tiu regularo ne kovras la akordojn kiujn la Komunumo faras kun triaj landoj, — klarigas la kabineto de Fischler. — La elekto de la angla estas perfekte legitima.”

Bronzetti ne akceptis tiun respondon kaj ree skribis komence de aprilo al la kabineto de Fischler pri la altrudo de la angla lingvo al eŭropanoj. Ĉu la Komisiono ne sekvas la konkludojn de la Konsilio de junio 1995? Tiuj konkludoj “invitas” la Komisionon respekti “la diversecon lingvan kaj la plurlingvismon” en ĝiaj rilatoj kun EU-landoj kaj ankaŭ “la principon de egaleco inter la oficialaj lingvoj kaj la laborlingvoj de Eŭropa Unio.”

Al la lasta demando rapide reagis la kabineto de Fischler en tre burokrata lingvo. “La konkludoj de la Konsilio ... kiuj invitas la Komisionon respekti la lingvan diversecon, en ĝiaj rilatoj kun ne EU-landoj ne estas jure devigantaj kaj ne estas parto de la leĝaro de Eŭropa Unio.” Bronzetti estas surprizita. Ĉu EK diras, ke la konkludoj kaj decidoj de ĝia “mastro” — la Konsilio — ne estas valoraj? Li nun oficiale plendos al la Eŭropa Rajtprotektanto. “Estas nekredeble. Eŭropa Komisiono ne respektas siajn proprajn konkludojn pri lingva egaleco kaj diverseco. Tiuj principoj ŝajne ne valoras la paperojn, sur kiuj ili estas presitaj.” Dank’ al lia agado kelkaj italaj anoj de Eŭropa Parlamento ankaŭ ekokupiĝas pri la altrudo de la angla fare de EK. Nur en la kandidatlandoj politikistoj ne plendas. Ili ŝajne estas kontentaj pro ĉio kion faras Eŭropa Komisiono...

Dafydd ap Fergus

Hispanio: la vera problemo

En la februara Ondo mi legis la artikolon de Augusto Casquero La valencia lingvo en danĝero. En ĝi A.Casquero imputis al la kataluna lingvo persekutadon de la valencia lingvo. Li kaŝis la veran lingvan problemon de Hispanio. En Hispanio precipe estas kvar lingvoj:

1. La kastilia, parolata en Kastilio, Andaluzio, Ekstremaduro, Murcio, diversaj landoj de Suda Ameriko ktp.

2. La kataluna, parolata en Katalunio, Valencio, Balearaj Insuloj, Andoro kaj suda Francio.

3. La eŭska, parolata en Eŭskio kaj suda Francio.

4. La galega, parolata en Galegio kaj ĝis la 15a jarcento unuigita kun la portugala.

Ekde 1707, kiam la kastilia trupo de reĝo Filipo la 5a venkis helpe de Francio la valenciajn trupojn dum la batalo de Almansa, kaj 1714 kiam la sama reĝo venkis la katalunajn trupojn kaj en 1715 invadis Balearon, ĝis 1975, kiam mortis diktatoro Franco, la kataluna lingvo estis malpermesata kaj persekutata.

Sed ankoraŭ la kataluna lingvo ne atingis plenan rajton. Ĝi ne estas permesata en kazernoj, estas problemoj en juĝejoj, tradukado de eksterlandaj filmoj; preskaŭ ĉiuj ĵurnaloj kaj revuoj estas en la kastilia lingvo, ktp. Granda fiŝo manĝas la malgrandan.

Strangas al mi, ke la bela kastilia lingvo, parolata de milionoj da personoj, havas timon de la minoritata kataluna lingvo. Mi opinias, ke la kastilia lingvo devas timi la disvastigon de la angla. Ankaŭ strangas al mi, ke elstara esperantisto, el ekstremadura deveno, Augusto Casquero penas disigi la valencian dis de la kataluna lingvo.

Martí Gierrero (Katalunio, Hispanio)

Ĉu estas demokratio en Esperantio?

En UEA la Individuaj Membroj nur rajtas elekti Komitatanojn B ĝis maksimume unu kvarono de la tuta komitato. Aktuale, Komitatanoj B estas nur unu dekono de la tuta komitato. La Komitato, do, estas plenŝtopita de reprezentantoj de mem nedemokratiaj Landaj kaj Fakaj Asocioj kaj iliaj amikoj (Komitatanoj C), kiuj povus, almenaŭ teorie, korupte aĉeti sian elektiĝon, se ili emus.

En demokratio ĉiu rajtas voĉdoni kaj ĉiu voĉo devas esti egalvalora. En UEA Komitatanoj A rajtas voĉdoni trifoje: unue, por si mem (!); due, por Komitatanoj B; kaj trie, por Komitatanoj C.

Neil MacKilligin (Britio)

Interreto iĝas malpli angla

Interreto ekspansias. Laŭ la monda ret-statistiko, aperinta fine de marto (http://global-reach.biz/globstats), jam ĉ 560 milionoj da personoj estas konektitaj al la reto. La plej rete civilizitaj estas la anglalingvaj landoj kun 228 milionoj da retanoj. Laŭ la lingva aparteno la Reta mondo estas jena:

Angla 228.0 (40.2%)

Ĉina 55.5 (9.8%)

Japana 52.1 (9.2%)

Hispana 40.8 (7.2%)

Germana 38.6 (6.8%)

Korea 25.2 (4.4%)

Itala 20.2 (3.6%)

Franca 22.0 (3.9%)

Portugala 14.9 (2.6%)

Nederlanda 11.8 (2.1%)

La komparado montras, ke la reta popolo iom post iom forlasas Anglalingvujon. Antaŭ 18 monatoj anglalingvaj estis 51% de la monda retumantaro, kaj antaŭ 9 monatoj — 45%. Nun, jam 40%. Laŭ la prognozoj venontjare la reton uzos 270 milionoj da anglalingvanoj kaj 510 milionoj da alilingvanoj.

Ĉi tiu statistiko ne estas preciza, sed ĝi evidente bone respegulas la lingvan vicordon, ĉar ĝi konsideras la mikslingvan karakteron de la loĝantaro. Ekzemple, laŭ la statistiko, inter la 174.6 milionoj da usonaj retanoj estas 17.7 mln da hispanlingvaj kaj 2.43 mln da ĉinlingvaj uzantoj (tamen ne estas kredeble, ke en Ukrainio la retuzantoj estas nur ukrain-lingvaj).

Laŭ la statistikintoj, inter la 6.200 milionoj da teranoj nur 567 milionoj estas anglalingvaj.

AlKo

Esperanto-katalogo

Antaŭ kelkaj jaroj Grupo Esperanto de Valencia ricevis helpo-peton de la estroj de la Valencia Urba Biblioteko, por katalogado de granda kvanto da E-libroj kaj dokumentoj.

Tiuj libroj estis trovitaj en kelo de la Valencia Urbodomo, en malnovaj skatoloj, kaj temis pri la libroj de la Biblioteko de la Valencia E-asocio, malaperinta dum la Hispana Intercivitana Milito (1936-39). Inter ili troviĝas unikaĵoj, ne nur libroj, sed muziko, gazetoj, diversaj dokumentoj (inter ili la protokollibro de la loka E-asocio, ege bela).

Nun la biblioteko, post la katalogado helpe de diversaj valenciaj esperantistoj, ebligas konsulti ĝin pere de la reto. En la katalogo estas 649 titoloj.

Augusto Casquero (Hispanio)

Kia Esperanto en Interreto

de Sten Johansson

Kiel konate, esperantistoj pasie amas diskuti pri lingvaj aferoj. Prefere ne pri io ĝenerala, sed pri detaloj, vortoj, gramatikaj formoj. Ni ĉiuj supozeble spertis disputojn pri neologismoj, PIV, landnomoj ktp, ĉiam laŭ principo de dualismo: ĝusta-malĝusta, necesa-superflua, valora-danĝera.

Ankaŭ ĉi-sube mi traktos tiajn detalojn, tamen ne el la perspektivo ĵus menciita. Min interesas pli konkretaj, praktikaj, pragmataj demandoj: Kio ĝis nun uzatas, kio eniris en la vivantan lingvon, kaj kio restas teoriaj formoj ne praktike aplikataj?

Por ekscii kio praktike vivas, necesus analizi ĉion kion iu eldiras aŭ surpaperigas en Esperanto. Bedaŭrinde mia tempo ne estas senlima, do mi elektis malpli ĝeneralan metodon: mi uzis tielnomatan serĉilon en Interreto. Serĉante iun vorton, mi ekscias kiom da ttt-paĝoj la serĉilo trovis kun la koncerna vorto.

Malbona metodo — jes, tamen facila kaj rapida. La limigoj ja evidentas: Interreta uzado eble ne spegulas la buŝan aŭ paperskriban uzadon, la uzantoj estas specifa grupo kies lingvouzo eble ne similas tiun de aliaj. Unu persono povas enretigi centon da ttt-paĝoj kun sia amata ĉevaleto. La serĉilo ne distingas fuŝan tekston de iu komencanto disde la enretigo de Zamenhofaĵo; ĉio egalas. Kaj ĝi ne distingas aktivan uzadon de iu vorto disde vortlista registro, eĉ ne disde averta mencio “neniam uzu...” Tamen, se oni konservas prudenton, sobron kaj suspektemon, la serĉo-rezultoj povas almenaŭ doni materialon por plua pripensado.

Teknike: por havi nur Esperantlingvajn trafojn, mi ĉiam serĉis per kombino de la vortoj “kaj” plus “estas” plus la serĉata vorto. Je kontrolo tio montriĝis sufiĉe sekura, kvankam kompreneble iom ekskluda. Bedaŭrinde mi ne sukcesis serĉi per Unikodaj literoj, do ĉe supersignoj mi povis trovi nur paĝojn laŭ Latin-3 aŭ X-kodigo.

Ĉie sube la cifero post kursiva vorto indikas la nombron de trafoj. Se vi ripetos la serĉon, la nombro varios depende de tago kaj serĉilo, tamen supozeble la proporcioj ne draste ŝanĝiĝos.

Neologismoj en Interreto

La plej amata diskutobjekto de esperantistoj sendube estas la tielnomataj neologismoj. Da tiaj troviĝas multaj specoj, sube mi traktos kelkajn el la plej konataj vortoj, kiuj aperis apud/anstataŭ mal-vortoj. Mi komparas la nombron de trafoj al la neologismo kun tiu al la mal-vorto(j).

Jam Zamenhof, Grabowski kaj aliaj pioniroj ekuzis tiaspecajn neologismojn, kiuj tamen poste oficialiĝis kaj ofte pli uziĝas ol la koncerna mal-vorto. Interrete ni trovas ekzemple stulta 440 (malsaĝa 76*, malsprita 20), kvereli 50 (malpaci 21), obstaklo 83 (malhelpo 100) kaj strikta (ne oficiala, tamen Zamenhofa) 170 (malvasta 185).

Inter la pli novaj (kio signifas el la 1930-aj jaroj) el tiu vort-grupo, plej akceptataj Interrete ŝajnas esti povra 162 (kompatinda 260, malriĉa 166*), dura 144 (malmola 285) kaj trista 132 (malgaja 269, malĝoja 69*). Ankaŭ uzatas olda 128, (sed ege superregas maljuna 1172 kaj malnova 2850), kaj frida 102 (malvarma 595). Malpli oftaj absolute, sed pli fortaj relative ŝajnas esti magra 94 (malgrasa 103) kaj pigra 52 (maldiligenta 43, mallaborema 42). Ŝajnas klare, ke plej sukcesaj estas vortoj kiuj akiris propran nuancon aŭ uzosferon — sed kio kaŭzas kion, ĉu uzado nuancojn aŭ nuancoj uzadon?

Iomete uzatas ankaŭ kurta 73 (mallonga 1423), liva 60 (maldekstra 680), febla 51 (malforta 563), lanta 47 (malrapida 256), turpa 44 (malbela 269), dum nur vegetas Interrete lontana 25 kaj dista 18 (malproksima 678, fora 451), tarda 23 (malfrua 303), leĝera 22* (malpeza 231), mava 21 (malbona 1657), sordida 18 (malpura 379), poka 18 (malmulta 1090), streta 18 (mallarĝa 132), friska 16 (malvarmeta 82), aperti 16 (malfermi 680), minca 13 (maldika 410) kaj hati 8 (malami 100).

Absolute abortaj ŝajnas dificila 5 (malfacila 1201), infre 6 (malsupre 608), olim 4 (antaŭ longe 111), nelge 4 (antaŭ nelonge 213), prohibi 3 (malpermesi 148) kaj dirta 2 (malpura 379). Kaj pri ekstremaj Piĉismoj kiel aŭtem 0* (tamen 8157), enim 2 (nome 1845), musti 1 (devi 269) aŭ tunk 1 (poste 6012) ni prefere ne parolu.

PIVismoj en Interreto

Oni fojfoje diskutas kelkajn vortojn, kie ŝajnas ke Waringhien per PIV klopodis influi la lingvon siadirekten. Ekzemple Anna Löwenstein interese eseis pri tiu temo (http://esperanto.digiweb.com.br/vidpunkto/piv.htm). Mi serĉis kelkajn vortparojn por ekscii kiom nia Waringhien penetris Interrete.

Interalie aperas en Plena Vortaro (PV) la vorto razeno 18, en PIV anstataŭigita per gazono 42. Simile PV preferas strando 87, dum PIV preferas plaĝo 62*. La leganto mem juĝu, ĉu eblas fari konkludon el tiuj nombroj. PV havas la malnovan vorton vando 40, anstataŭ kiu PIV proponas septo kaj parieto 4, kiuj ŝajne ne konkeris la Interretajn esperantistojn. La serĉilo trovis 42 “septo”, sed ili ĉiuj apartenas al muzikpaĝoj de Bertilo Wennergren, do temas pri tonintervalo, ne vando.

Anstataŭ aprezi 50 PIV preferas apreci 44 (kvankam sendube Waringhien preferis uzi en tiu senco ŝati, sed tio jam estas alia historio; la Interreta serĉilo ja ne helpas nin kontroli en kiu signifo iu vorto estas uzata). Eble ne PIVismoj, tamen konkuraj vortparoj estas pobo 35 — poŭpo 16 (kun alie nekonata diftongo) kaj jogurto 11 — jahurto 10.

Eble la plej frapa PIVismo el ĉiuj koncernas la mezan el la tri Baltiaj nacioj. Anstataŭ la Zamenhofa (kaj nun ankaŭ oficiala) latvo 26 kun alaj Latvio 190 / Latvujo 56, PIV proponas letono 0, Letonio 3 / Letonujo 0. Komento ne necesas. Ankaŭ pri alia lando PIV klare maltrafas la praktikan lingvouzon, proponante Izraelio 17 anstataŭ Israelo 444. La lastan formon poste aprobis (sed ne oficialigis) la Akademio.

En sia eseo Anna Löwenstein traktas la vorton fibolo 11, laŭ ŝi lanĉitan de PIV por anstataŭi unu el la signifoj de fibulo 3, kaj simile venerea 12, lanĉitan por unu signifo de venera 15. Tiuj aferoj ŝajne ne tro oftas inter la samideanoj, almenaŭ ne en Interreto, do malfacilas diri kiom PIV ĉi-kaze sukcesis influi la lingvouzon.

Anna Lövenstein krome asertas ke PIV lanĉis la neologismon lukri 9 por unu el pluraj signifoj de gajni 375, nome tiun kiun eblas esprimi ankaŭ per perlabori 76. Ŝajne la Interretaj esperantistoj ne adoptis ĉi PIVan proponon.

Kiel purajn erarojn registritajn en PIV Anna konsideras jaspiso 7 kiel variaĵo de jaspo 3, kaj perineo 2 por anatomia signifo de la jam menciita fibulo 3. Nu, eblas konstati nur ke tiuj aferoj ne tre oftas en Interreto, almenaŭ ne Esperante.

Landnomoj en Interreto

Apud neologismoj kaj PIV, la plej diskutata temo inter esperantistoj kredeble estas landnomoj. Krom la preskaŭ jarcenta alternativo -ujo/-io, troviĝas pliaj problemoj pri unuopaj landoj. Sube mi prezentas liston pri Interretaj trafoj. Parenteze mi menciu, ke de la sufikso -jo, lanĉita de Rüdiger Eichholz en Esperanta Bildvortaro, la serĉilo trovis entute 3 trafojn.

-io -ujo -lando
Brit- 824 224 11
Bulgar- 336 41 0
Ĉin- 328 26 1
Dan- 330 109 152
Finn- 14 10 446
Franc- 3387 309 15
German- 3161 363 5
Grek- 208 91 58
Hispan- 1643 179 5
Hungar- 808 91 27
Ital- 985 204 0
Japan- 1190 140 10
Kroat- 332 46 0
Litov- 352 48 0
Norveg- 247 91 0
Pol- 150 54 1050
Rus- 1125 267 226
Sved- 732 143 57
Svis- 181 44 478

Ĝenerale la proporcio inter -ujo kaj -io estas 1:6, do unu -ujo kontraŭ ses -io. Iel strange, tamen, la proporcio varias tra la mondo. Relativa ujo-zono kun proporcio -ujo/-io 1:3 troviĝas en nordokcidenta Eŭropo kun Britio, Norvegio kaj Danio (pardonu ke mi tamen uzas io-formojn, kiuj eĉ tie dominas). Ĉe Finnlando, Pollando kaj Svislando superregas -lando, kiu krome aperas iom ĉe Danio, Rusio kaj Grekio.

Eĉ pli varias la proporcio -ujo/-io se ni rigardas regionojn ene de ŝtatoj. Bonvolu vidi sube:

-io / -ujo

Angl- 226 / 204

Kimr- 38 / 40

Saks- 26 / 35

Bavar- 39 / 18

Breton- 57 / 5

Katalun- 78 / 4

Ŝajnas ke la vera ujo-zono etendiĝas de Kimrio ĝis Saksio, kun grava influo ankaŭ en proksimajn Anglion kaj Bavarion. (Denove pardonpeton pro mia obstina io-umado!) Vere kurioze! Sed ni memoru, ke povas okazi ke iu unuopulo enigis multajn ttt-paĝojn, ekzemple pri sia hejma regiono.

Aparta problemo estas la landego kiu Interrete ankoraŭ plej konatas kiel Hindio, kvankam ĝia Esperanto-asocio lanĉis Barato:

Hindio 195

Hindujo 126

Barato 66

Bharato 35

Kaj ne malproksime aro da landoj prezentas plurajn elekteblojn:

-io -ujo -lando -istano
Afgan- 80 40 19 73
Uzbek- 58 18 0 83

Nu, tiuregione oni eble havas pli akrajn problemojn ol elekti nomformon.

Konata landnoma problemo estas ĉu egiptoj vivas en Egiptio, aŭ egiptanoj en Egipto. Kiel jam dirite, Interreta serĉilo mutas kiam temas pri signifoj, tamen jen sube kelkaj nombroj:

-o* -io -ujo -ano -iano -urbo

-o* -io -ujo -ano -iano -urbo
Egipt- 187 125 325 27 0 0
Israel- 444 13 0 11 0 0
Izrael- 90 17 1 5 0 0
Kore- 100 370 66 4 0 0
Meksik- 262 158 2 8 9 44
Ukrain- 29 379 28 4 1 0
Ukrajn- 61 17 2 2 0 0

(* ne eblas scii, kiom da trafoj koncernas la landon, kaj kiom loĝanton.)

Iom komplika situacio, sendube. Por la nacioj ofte aperantaj Interrete, la serĉilo trovis pli ol dekoble pli da trafoj al landnomo ol al ĝia loĝanto. Se tiu proporcio validas ĝenerale, oni povas esti certa ke la plej multaj “Egipto”, “Israelo/Izraelo” kaj “Meksiko” koncernas landon, ne loĝanton. Pri “Koreo” kaj “Ukraino/Ukrajno” kredeble la signifo pli varias.

Aldone ni notu, ke la kimra/saksa ujo-zono inkluzivas ankaŭ Egiption! Kompreneble la serĉilo ne scias distingi la hodiaŭan disde la antikva regno. Mi suspektas, ke oni trovus pli da -ujo ol -io pri antikvaj landoj, sed la sola kazo kie eblis kontroli tion estas Persio 42 / Persujo 93 — ceteraj kazoj havas tro malmultajn trafojn.

Ali-korelativoj en Interreto

Kelkaj homoj jam delonge hereze vastigis la korelativan tabelon per vortoj komenciĝantaj per ali-. Kvankam mi konfesas, ke fojfoje la vorto alies ŝajnus al mi oportuna, mi persone klopodas rezisti la tenton. Mi ja bone scias, ke la problemo ne kaŝiĝas en tiu vorto mem (neniu ĝin miskomprenus), sed en la dubo kiun ĝia uzado alportus al la vortoj alio, alia kaj alie. Ĉu ili restus normalaj substantivo, adjektivo kaj adverbo, kun ties normalaj signifoj kaj uzo, aŭ ĉu subite ankaŭ ili iĝus korelativoj kun aliaj signifoj kaj uzo?

Tamen mi ja promesis ĉi tie ne disputi, sed simple kalkuli. Do, jen la rezultoj de la Interreta serĉilo. Por komparo, mi montras dekstre la nombrojn trovitajn de normalaj ki-korelativoj:

ali- ki-
-al 19 4121
-am 25 7818
-el 112 12730
-es 206 4149
-om 19 3330
-u 47 12701

Evidente, la vorto kiu pleje tentas min, alies, ankaŭ estas la plej uzata el la “herezaj” formoj. Dualoke troviĝas aliel, kiu kvazaŭ precizigas unu el la signifoj de la adverbo alie. Trialoke estas aliu, kiu ŝajnas al mi eble plej insida, ĉar ĝi kvazaŭ rabas de la adjektivo alia ĝian plej oftan signifon. La ceteraj, alial, aliam kaj aliom malmulte penetris en Interreton. Por plua komparo, jen sube la korespondaj vortoj finiĝantaj per -o, -a kaj -e. Ne facilas diveni, ĉu iuj el ili estas uzataj korelative, tamen mi kuraĝas esperi ke ne: alio 146, alia 7451, alie 1403.

Jen finiĝas mia eta raporto pri vortoj troveblaj en Interreto. Ĉiu retumanto povas, se la temo ŝajnas interesa, ripeti kaj vastigi la eksperimenton. Domaĝe nur, ke ne same facilas skani la parolatan kaj papere skribatan lingvaĵon!

100 eminentaj esperantistoj

Hector Hodler

Kálmán Kalocsay:

Eŭgeno Lanti

Ivo Lapenna

Antaŭ du jaroj La Ondo (2000: 3) informis pri la enketo de LF-koop pri la cent plej eminentaj esperantistoj, kun la celo aperigi libron. La listo estas fine kompilita de Ljubomir Trifonĉovski, kiu atendas rimarkojn, korektojn, kritikojn ljubcho@bitex.com. La komenco de la listo aperis en la aprila Ondo.

F

Jean Forge: Reĝisoro, verkisto, multflanka aktivulo por nia kulturo.

Auguste Forel: Eminenta entomologo.

Srdjan Flego: Protagonisto de nia teatro.

Alfred Fried: Nobel-laŭreato pri paco.

G

Bernard Golden: Nia plej grava intelektulo el nigrarasa deveno.

Antoni Grabowski: “Patro” de la Esperanto-poezio.

Emile Grosjean-Maupin: Nia plej eminenta leksikografo antaŭ Waringhien.

Ĝ

Stojan Ĝuĝev: Eminenta muzikologo.

H

Marie Hankel: Unua reĝino de la Floraj Ludoj, tre influa en nia literaturo ĝis la unua mondmilito.

Ralph Harry: Tre grava diplomato.

Hector Hodler: Kunfondinto de la junulara movado kaj UEA en Ĝenevo.

I

Julia Isbrücker: Plej eminenta nederlanda esperantistino.

J

Franz Jonas: Urbestro de Vieno kaj prezidento de Aŭstrio.

Rosa Junck: La modelo de E-elparolo.

Teo Jung: Fondinto de Heroldo de Esperanto.

K

Kálmán Kalocsay: Nia ĉefa verkisto antaŭ la dua mondmilito.

Frigyes Karinthy: Tre grava hungara literaturisto, prezidis Hungarlandan E-Societon.

Dun Karm: Nacia poeto en Malto, debutis kiel E-lirikisto.

Ivan Krestanov: Nia ĉefa pioniro en Bulgario.

L

Valdemar Langlet: La plej grava esperantisto en Skandinavio. La unua granda E-vojaĝanto, unua E-edzo, savinto de judoj kaj aliaj persekutatoj dum la dua mondmilito.

Eŭgeno Lanti: Fondinto de SAT, ĉefa ideologo de la laborista movado.

Ivo Lapenna: La plej grava gvidanto de UEA post Hodler kaj Privat.

Laŭlum: Eble la plej reprezenta en la redakcio de El Popola Ĉinio.

Tyyne Leivo-Larsson: Ambasadoro kaj ministro, eble la unua virino kiu sidis en ŝtata respublika registaro.

František Valdomir Lorenz: Iniciatinto de spiritismo.

M

Perla Martinelli: Ĉefredaktoro de Literatura Foiro kaj ĝenerala sekretario de la Akademio de Esperanto.

Miyamoto Masao: Nia plej eminenta verkisto en Azio.

Max Josef Metzger: Sacerdoto, martiro de pacifismo kaj esperantismo en la Tria Regno.

Bruno Migliorini: Plej eminenta leksikologo, prezidanto de la Akademio de la itala lingvo.

Eŭgeno Mihalski: Nia plej valora lirikisto antaŭ William Auld.

Carlo Minnaja: Plej eminenta itala esperantisto, interalie leksikografo.

N

Paul Neergaard: Eminenta botanikisto, plej eminenta dana esperantisto.

István Nemere: Nia plej populara profesia verkisto, interalie iniciatinto de la nuntempa denaskismo.

P

Mario Pei: Grava lingvisto en Usono.

Andrzej Pettyn: Nia plej fama radioredaktoro.

Aleksandr Postnikov: Plej eminenta pioniro en la cara Ruslando.

Claude Piron: Plej eminenta E-intelektulo en franclingva Svislando, post Hodler kaj Privat.

Edmond Privat: La “ambasadoro” de Esperanto, kunfondinto de la junulara movado kaj de UEA.

Frederic Pujulà i Vallès: Plej eminenta esperantisto el kataluna deveno.

R

Juan Régulo Pérez: Plej grava eldonisto post Bleier.

Reto Rossetti: Ŝekspirologo, eminenta stilisto kaj intelektulo.

S

M. H. Saheb Zamani: Plej eminenta irana esperantisto.

Mihály Sárossy: Nia plej fama kanzonisto, apud Raymond Schwartz.

Raymond Schwartz: Fama kanzonisto, kabaretisto kaj humuristo.

Manuel de Seabra: Plej eminenta portugala esperantisto.

Tibor Sekelj: Plej eminenta jugoslavia esperantisto.

Reinhard Selten: Nobel-laŭreato pri ekonomiko.

Vilho Setälä: Plej eminenta finna esperantisto.

Joseph Scherer: La plej fama E-vojaĝinto post Langlet, enkondukis nian lingvon en famajn usonajn filmojn.

Ada Sikorska: Dum kvar jardekoj la ĉefredaktoro de Heroldo de Esperanto.

El “Kantoj“

de Giacomo Leopardi

XXI. Al Silvja

La poemo estis verkita la 19an kaj 20an de aprilo 1828 kaj estis publikigita unuafoje en la Florenca eldono de Kantoj (1831).

Tiu ĉi poemo estas unu el la plej altaj poetikaj esprimoj de Giacomo Leopardi (1798-1837), kiu, meditante pri si mem, prikantas la tremoplenan atendon de la estonteco, la seniluziiĝon pri la nuno, la subitan ekeston de esperoj kaj ties amaran disfalon.

La poeto sin turnas al mortinta junulineto, imagante ŝin ankoraŭ vivanta ĉe vivo malsama ol tiu mortula.

En la figuro de Silvja estas eble vualita Teresa Fattorini, filino de la koĉero de familio Leopardi, mortinta la 30an de septembro 1818.

Silvja, mortinta ĉe l’ juneco-limo, kiam estingiĝadis la juneco kaj la esperoj de la poeto, iĝos la poetika simbolo pri la fino de la junaĝo kun ĉiuj ties iluzioj kaj esperoj.

Nicolino Rossi

Silvja, ĉu plu memoras

vi tiun tempon de l’ mortala vivo,

kiam beleco brilis

en via naiv-rida okulsuno

kaj vi, gaja, pensdrona, eksusuris

sojlon de via juno?

Resonis la kvietaj

ĉambroj kaj l’ vojzigzago,

ĉe via daŭra kanto,

kiam ĉe l’ in-laboro priatenta

sidadis vi, kontenta

pri l’ futur’ ĉarma, kiun menso ĉasis.

Estis parfuma maj’, kaj tiel pasis

kutime via tago.

Mi, la studojn delicajn

lasante foje ĉe ŝvitig-volumo,

kie de mia juno

kaj de mi pasis for plej bona sumo,

desur balkono de la patra domo

orelis streĉe vian voĉelanon

kaj la rapidan manon,

kiu kuradis sur teksil’ laciga.

Mi gvatis ĉieltendon,

sunorajn vojojn, hortojn,

kaj jen la maron foran, jen la monton.

Ne diras lango homa

mian enkoran senton.

Kiaj pensoj sublimaj,

esperoj kaj korsentoj, Silvja mia!

Aperis al ni tia

la homa viv’ kaj l’ fato!

Kiam pri ĉi espero mi memoras,

preme ĉe ni alkoras

senkonsola sentbato,

kaj ree min ĉagrenas sortteruro.

Ho naturo, naturo,

kial jam ne redonas

vi l’ promesitan? Kial tiom viajn

filojn vi trompen spronas? Vi, antaŭ ol pro l’ vintro sekis herboj,

far kuŝa morbo lukte privenkita,

pereis, ho tenera! Kaj ne vidis

floron de jaroj viaj;

nek tenerigis koron

al vi dolĉ-laŭda jen hararo nigra,

jen de l’ rigardoj honte amoplenaj;

nek kun vi kunulinoj festserenaj

prirezonis Amoron.

Tuj poste forpereis

espero mia dolĉa: al aĝo ĉi

ankaŭ forneis fatoj

la junulecon. Ve,

kiel forpasis vi,

kunulin’ kara de la aĝo nova,

prilarmita espero!

Ĉu tias tiu mondo?

ĉu tias l’ ĝuoj, l’ amo kaj l’ eventoj,

pri kiuj ni parolis en sincero?

Ĉu tias sorto de la homaj gentoj?

Ĉe la aper’ de l’ vero

vi, mizera, disfalis: kaj per mano

la fridan morton kaj ĉi tombon nudan

vi montris el lontano.

Tradukis el la itala Nicolino Rossi

Novaj libroj

Johansson, Sten. La krimo de Katrina: Facila rakonto. — Skövde: Al-fab-et-o, 2001. — 36 pĝ. — (Facil-lega serio de Al-fab-et-o).

Verki facile. Sten Johansson verkis libron. Li verkis la libron por komencantoj. En la komenco li uzas nur simplajn propoziciojn. En la tria ĉapitro ni rimarkas, ke li ankaŭ uzas subpropoziciojn. Tiel la enhavo fariĝas iom post iom pli postulema. Li ne trudas participojn al siaj legantoj.

Jen mi klopodis verki facile — kaj devas tuj konstati, ke Sten Johansson ĉiam pli bone sukcesas en tiu ĝenro. Per 545 malsamaj radikoj li kreas facilan, sed tamen atentokaptan intrigon. La leganto miras, kiam okazos la krimo de Katrina. Jen kaj jen aperas eblaj spuroj — ĝis Katrina finfine krimas en la antaŭlasta ĉapitro. Ankaŭ ŝia krimo — parenteze — ne utilis.

Ofte verkantoj de porkomencantaj legaĵoj ŝajnas kredi, ke ili ankaŭ devas verki sur enhave banala nivelo. Tiel ili faras ursan servon por niaj komencantoj. (Mi plendis pri tio aliloke.) Tiaj verkantoj absolute ne stimulas la intereson de niaj komencantoj. La sekvo estas, ke komencantoj ne emas legi tiajn tedajn verkojn. Ofte tiaj bedaŭrindaj legantoj pensas dum sia tuta esperantista kariero, ke endus balai nian tutan literaturon sub la tapiŝon. Kaj jen diabla cirklo.

Feliĉe Sten Johansson prenas sian celgrupon serioze. La libreto havu multe da komencantaj kaj ankaŭ spertaj legantoj. Espereble Katrina plukrimos en Esperantujo.

Wolfgang Kirschstein

Pasporta Servo 2002 / Komp. Derk Ederveen. — Rotterdam: TEJO, 2002. — 206 pĝ., il.

Pasporta Servo estas ĉiujara adresaro faciliganta internacian vojaĝadon per senpaga gastado ĉe esperantistoj. La nova eldono denove estas rekorda: ĝi enhavas 1231 adresojn en 83 landoj (pasintjare estis 1161 adresoj en 80 landoj). Plej multaj senpagaj noktumejoj estas en Francio (113 en 73 urboj), sed Tehrano estas la urbo kun plej multaj gastigantoj (17).

Kaliningrad estas en la listo, sed atentu ke la loĝejnumero ne estas ĝusta.

AlKo

Atesto pri la vivkapablo de la lingvo

Galadí-Enríquez, David; Wandel, Amri. La kosmo kaj ni: galaksioj, planedoj kaj vivo en la universo: Elementa kurso pri astronomio. — Antverpeno: FEL; Fundación Esperanto, 2001. — 199 paĝoj, il.

Komparante la eldonpraktikon en Esperantujo kun tiu en Ruslando, oni povas konstati ke la falsaj sunoj de la astrologio tute ne kaŝas al la esperantistoj la vidon de la stela ĉielo. Kaj jen bona novaĵo por tiuj, kiuj volus rigardi ĝin pli atente: Flandra Esperanto-Ligo eldonis 200-paĝan monografion pri astronomio. Oni povas nomi ĝin daŭrigo de la internacia esperantista iniciato, kies rezulto estis la apero de la Astronomia Almanako 2000. Ĉi-foje la aŭtoroj — David Galadí-Enríquez (Hispanio) kaj Amri Wandel (Israelo) — prezentas al la publiko koncizan elementan kurson por nefakuloj.

Konsentu, ke la ĉielo okupas tre konsiderindan parton de la homa optika panoramo, eĉ se temas pri tute kabineta homo. Do konsentu, ke estus strange senti neniun intereson pri la tiel granda komponanto de la ĉirkaŭo. Kaj, nature, ni ĝin sentas, kaj eĉ pli — ni ŝatas la ĉielan bluon kaj la brilon de la noktaj astroj; foje tio instigas nin skribi versojn, donas inspiron por impetoj. Sed eĉ pro sola danko al tiu ĉiama belo ni devus esti iom pli scivolemaj: aperigi demandojn kaj trovi respondojn.

La kosmo kaj ni helpos nin en nia serĉo. Ĝi instruas orientiĝi inter steloj kaj planedoj kaj — tio estas ne malpli grava — trovi, mezuri kaj apreci nian propran situon en la mondo.

La enhavo de la kurslibro markas pli ol sufiĉan vastecon: de la kutima homa distancmezuro ĝis la ekstergalaksioj, de la tera rotacio ĝis la serĉado de niaj eventualaj kosmaj najbaroj. Profano trovos ĉi tie la priskribon de ĉefaj modernaj konceptoj astronomiaj kaj astrofizikaj kaj apude — riĉan statistikon. Saĝulo (mi esperas ke tiu rara tipo ne estas absolute rara inter la esperantistoj) havos la eblon taksi la nivelon de la moderna filozofia konsidero de la universaj problemoj, kiuj ne povas ne esti tiuj de la natura (kaj kelkfoje eĉ morala) filozofio. (Ekzemple, tiu de la homa loko en la kosma enormo, aŭ tiu de la interciviliza etiko.)

Certe ĉio ĉi estas tro konciza, tro kura, tro kurta kaj sekve — iom preterpasa, sed ĉu oni povas riproĉi la aŭtorojn, kies tasko — enmeti la kosmon en la libreton — ŝajnas tre serioza. Ili faris sian eblon kaj verkis oportunan gvidilon por la stelaj trampoj — ĉu kabinetaj fantazi-eskapistoj, ĉu ŝatantoj de noktaj promenoj sub la klara firmamento.

Mia sola kritika rimarko pri la enhavo de la libro koncernas la ĉapitron pri la teleskopoj. En ĉi tiu fako mi havas certan amatoran sperton kaj scias, kiel multe helpas al la observanto tre simplaj iloj de la observo. Ne ĉie en la mondo kaj ne ĉiu povas aĉeti teleskopon, sed preskaŭ ĉie kaj preskaŭ ĉiu povas aĉeti (aŭ eĉ mem fari) optikajn vitrojn, kies nekomplika kombino permesas krei tute taŭgan reflektoron aŭ refraktoron. Almenaŭ tiu simpla mekanismo estos pli forta kaj efika ol, ekzemple, normala aĉetebla binoklo. Kaj (tio estas pli grava) la amatoro, kiu mem faris sian instrumenton, rivelas en si kreanton kaj veran astronomon. La aŭtoroj do bone farus, se ili metus en sian libron du aŭ tri skemojn de simplaj teleskopoj. Oni pardonu al mi kalemburon: la universo aludas pri io universalisma, dum la moderna civilizo produktas la stretan specialecon. La moderna homo iom post iom iĝas pli kaj pli limigita, ĉar li perdas la kutimon kaj kapablon fari mem tiun aŭ alian aĵon. Kaj la ĉielo, kiel oni jam diris, estas tre kompleksa nocio. (Oni pardonu al mi tiun astrofizikan inklinon — evidente ĝin kaŭzis la allogo de stelo.)

Fine, La kosmo kaj ni estas ekzemplo de sukcesa apliko de Esperanto ekster la teritorio de ĝia kultura rezervejo. Ĝuste tiaj “ekspansiaj” fenomenoj atestas pri la vivkapablo de la lingvo.

Alen Kris

Tutmonda fabelkonkurso por infanoj

Päätalo-Instituto estas kultura-literatura edukcentro en Taivalkoski, Norda Finnlando. Ĝi estas nomita laŭ Kalle Päätalo, eminenta verkisto, kiu naskiĝis en Taivalkoski. Inter la agadoj de la Instituto estas fabelkonkurso por finnaj infanoj, kiu okazas ĉiujare ekde 1994.

En 2000 la Instituto eksperimente aldonis al la konkurso Esperantlingvan branĉon laŭ iniciato de la Vilaĝa Asocio de Metskyla, unu el la vilaĝoj en la komunumo Taivalkoski. Pro bonaj spertoj ĝi estis ripetita en 2001, kiam UEA aŭspiciis ĝin kaj donacis libropremiojn al la gajnintoj. En ambaŭ fojoj finnaj gazetoj multe raportis pri la Esperanta branĉo.

Ankau ĉi-jare la konkurso havas Esperanto-branĉon, kiu denove okazas sub aŭspicioj de UEA. Rajtas partopreni infanoj el la tuta mondo, kiuj scipovas aŭ ankoraŭ studas Esperanton.

En la konkurso estas tri kategorioj: A: infanoj ĝis 9-jaraj; B: 10-11-jaraj; C: 12-14 jaraj. La konkursaĵoj povas esti verkitaj de individuaj infanoj aŭ de grupoj (ekz. lernejaj klasoj). Individuaj kaj grupaj konkursaĵoj estos taksitaj aparte. La longeco de la konkursaĵoj ne estas fiksita. La ĵurio aprezas la fabelecon kaj originalecon de la verkaĵo. En la skribado aŭ tajpado plenkreskulo rajtas helpi laŭ sia konscienco.

La konkursaĵoj devos atingi la organizanton plej laste la 20-an de septembro 2002. Oni adresu ilin al: Adreso: Päätalo-Instituto PL 39 FI-93401 Taivalkoski, Finnlando.

Oni skribu sur la koverto la vorton “Fabelkonkurso”. Oni uzu pseŭdonimon kaj menciu, ĉu la konkursanto estas grupo aŭ unuopulo. La nomo, adreso, naskiĝdato kaj (se eble) telefonnumero aŭ retadreso de la konkursanto estu en aparta koverto.

Pli da informoj oni povas ricevi de la komisiito de la Instituto pri la konkurso: Aini Vääräniemi, Adreso: Vääräjärventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando; Rete: aini.vaaraniemi@pp.inet.fi. La hejmpaĝo de la Instituto estas www.taivalkoski.fi/paatalo-instituutti kaj ĝia retadreso estas instituutti@taivalkoski.fi. Pri la fabelkonkurso bv. tamen korespondi nur kun la komisiito. La direktoro de la Instituto estas Osmo Buller.

Osmo Buller

Literatura konkurso EKRA-2002

Esperantista domo de kulturo D-ro Ivan Kirĉev (Razgrad, Bulgario) anoncas internacian literaturan konkurson pri poezio kaj humuraĵoj, originale verkitaj en esperanto — EKRA-2002, je libera temo. La verkoj ne devas esti jam publikigitaj kaj partoprenintaj en aliaj konkursoj.

Verkojn por la konkurso, subskribitajn per pseŭdonimo, oni sendu en tri ekzempleroj al la organizanto (Esperantista domo de kulturo D-ro Ivan Kirĉev: Adreso: str. Sv. Kliment EK-3, BG-7200 Razgrad, Bulgario; esperantorazgrad@mail.bg). La nomo kaj la adreso de la aŭtoro estu en aparta koverto surskribita per la sama pseŭdonimo. La ĵurio kunsidos la 7an de junio 2002. La premioj estos esperantaj libroj kaj diplomoj. Premiitaj verkoj aperos en revuo Literatura Foiro kaj Esperantista tribuno (Razgrad).

La anonco de la rezultoj kaj la premiado okazos kadre de la esperanta kultura festo Abritus-2002 en Razgrad, 8-9 junio 2002, organizota kunlabore kun LF-koop (kiel postkongreso de la 54a IFEF-kongreso).

HeKo

Gazetoj

Literatura Foiro. 2002. №195

La kovrilo de la februara Literatura Foiro, ankaŭ la tuta jarkolekto de 2002, estas kun belaj oleo-bildoj de Boĵudar Haĝistojanov, prezentantaj antikvajn domojn el Bulgario. La ideo pri la propra domo kongruas kun ideoj de la Esperanta Civito krei la propran domon, sian Esperanto-hejmon: familio, ankaŭ la Esperanta, ja pli fortas kaj pli fortiĝas se ĝi sentas sin hejme.

En la numero aperas, por publika debato, la listo de la cent plej eminentaj esperantistoj de la 20a jarcento, kiuj estos digne menciitaj en la kompilata leksikono eldonota de LF-koop. Pri unu el la nomoj en la listo, prof. Ivan Ŝiŝmanov, rakontas artikolo de Dimitar Haĝiev.

En la rubrikoj pri la originala esperanta literaturo troveblas uvertura soneto de Alberto Garcia, rakonto de Julian Modest, recenzoj de Oleg Izjumenko kaj Paul Gubbins.

La ŝatantoj de la tradukita literaturo ĝuos 12 poemojn de Marin Sorescu elrumanigitajn de Nicoleta Mendrea, kaj rakonton La kiso de Hjalmar Söderberg, elsvedigitan de Johan Rosbach. La forpaso de la mondfama prozisto kaj Nobel-laŭreato pri literaturo Camilo José Cela estas motivo por Perla Martinelli analizi lian lokon en la monda literaturo.

En la numero la legantoj trovos la voĉdonilon por La Verko de la Jaro 2001. Leen C. Deij disponigas la enkondukan ĉapitron de sia nova libro Du etuloj. Poemo de Marjorie Boulton kaj redakcia noto finas la omaĝojn okaze de la centjara jubileo de Gaston Waringhien.

Sen niaj bibliotekoj, nia kulturo estos orfo, aŭ simple ne ekzistus. Por ekzisti niaj bibliotekoj bezonas pliriĉigi siajn libro-fondusojn. Tial la deponoj de la eldonistoj por niaj bibliotekoj estas ne nur bezonataj, ili estas devigaj, almenaŭ por la Civitanoj. Ljubomir Trifonĉovski koncize sed trafe klarigas siajn motivojn por jese voĉdoni al la leĝpropono de sen. Andre Montagnier pri devigaj deponoj por la E-bibliotekoj.

La unua konsulo de la Esperanta Civito, Walter Żelazny, salutmesaĝas al ĉiuj voĉdonintoj; Vinko Ošlak, gvidanto de la opozicio en la Parlamento, salutas la gajnintojn en la ĵus okazintaj balotoj por la Senato.

Radosław Nowakowski esprimas sin pri Melodio, kaj Gunnar Fischer kaj Milena Makaveeva recenzas novaĵojn el la muzikaj kaj teatraj verkoj, kiuj aperis sur sonbendo kaj kompaktdisko. Armando Zecchin kritike analizas la novan tradukon de la Letero al la Romanoj, faritan de Gerrit Berveling en Dia Regno.

HeKo

Ricevitaj gazetoj

Antaŭen. 2002/27;

Brazila Esperantisto. 2001/317;

EAB Update. 2002/17;

Esperanto aktuell. 2002/1;

Esperanto. 2002/3;

Fonto. 2002/253,254;

Heroldo de Esperanto. 2002/3;

Kataluna Esperantisto. 2002/320;

La Esperantista Laboristo. 2002/260;

La Gazeto. 2002/99;

La Hirundo. 2002/27;

La KancerKliniko. 2002/101;

La Movado. 2002/613;

La Ondo de Esperanto. 2002/4;

La Revuo Orienta. 2002/3;

Literatura Foiro. 2002/195;

Lodza Informilo. 2001/4;

Monato. 2001/12, 2002/3;

REGo. 2002/2;

SAT-Amikaro. 2002/566,568;

Sennaciulo. 2002/3;

Trefo. 2001/6.

Mozaiko

Ni ricevis 16 solvojn de la Vintra enigmo el la februara Ondo. Ĉiuj solvoj estas ĝustaj.

La trovendaj (kaj trovitaj) vortoj estas “Neĝero” kaj “Frosto”. Ilin trovis: Les Burridge, Malcolm Jones, Mary Najbaro, Roy Threadgold, David Thornell, Vilĉjo Walker (ĉiuj Britio); Grozdenka Filipova (Bulgario); Erkki Kemppainen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Marc Bavant (Francio); Antanas Grincevičius (Litovio); Bård Hekland (Norvegio); Hanna Skalska (Pollando); Valentin Melnikov, Sergei Paĥomov, Oleg Sevruk (Ruslando).

La libropremion loto donis al Grozdenka Filipova (Bulgario). Ni gratulas!

Faŭno kaj flaŭro

Kunmetu nomojn de 11 animaloj kaj 10 plantoj el du duonoj. Komencon de ĉiu vorto (la unua litero mankas) prenu el la supra parto de la tabelo kaj aldonu la finon el la malsupra parto. Poste el la unuaj literoj de la ricevitaj vortoj kunmetu nomojn de unu animalo kaj unu planto. Sendu tiujn du vortojn kiel solvon de la tasko.

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ la 10a de julio.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88)

N (LOdE-89) O (LOdE-90)

P

Per svisfrankoj, per dolaroj fortas la obstinaj baroj.

Perditan esperon ne serĉu en oficejo de trovitaj aĵoj.

Plej bone oni ekkonas homon dum vojaĝo kaj laboro, en kafejo ĉiu aspektas inda.

Plej certa maniero por esti riĉa estas naskiĝi riĉa.

Plej malfacile oni kredas la veron.

Plej profitdona negoco: fondo de propra ŝtato.

Pli bone esti sana princo ol malsana sklavo — tamen neniu lasis al ni la elekteblecon.

Pli bone havi monon sen bankokonto ol la konton sen mono.

Pli bone ne kompreni kelkajn vortojn ol kompreni nur kelkajn vortojn.

Pli facile donaci propran monon ol propran tempon.

Pli facile estas konsili al aliulo ol mem sekvi la konsilojn.

Pli facile faligi komunismon en kelkaj landoj ol en kelkaj kapoj.

Pli granda amo al propraj idoj ol al gepatroj estas nur formo de memamo.

Pli multe ol la politikistoj por la paco faris la rusto.

Pluraj teorioj kaŭzis neteoriajn problemojn.

Politikisto: homo, kiu jam ne distingas inter “naiva” kaj “honesta”.

Al la Fina Venko!

Ĉu iu ne kredas, ke la Fina Venko estas proksima? Venu al la Kongreslando, atingu la busan stacidomon Alberto Luz de Rondonópolis (provinco Mato Grosso) kaj larĝe malfermu la okulojn. La stacidomo havas ŝildojn en nia lingvo eĉ super la du pordoj de la stacia necesejo. Luĉjo estus tre kontenta (www.kurso.com.br/stacidomo).

Internacia Fotokonkurso

En la venonta kajero ni anoncos jam la kvinan Internacian Fotokonkurson, sed nun ni proponas du fotojn, kiuj estis senditaj al pli fruaj konkursoj. La fotoj venis el Siberio. Por vidi la fotojn premu la titolon.

Fangorn -- Homarbo

de Igorj Loĵkin, Irkutsk

Vilao de mia najbaro

(el la ciklo Novaj rusaj pejzaĝoj

de Aleksej Birjulin, Tomsk

Esperanto-Kalendaro

23-26 maj. Vilnius (Litovio).

Boatado 2002.

Adreso: P/d 6l, LT-2000 Vilnius, Litovio.

Rete: sauliusm@post.omnitel.net.

1-7 jun. Plovdiv (Bulgario).

54a Kongreso de IFEF (fervojistoj).

Adreso: p.k. 455, BG-4000 Plovdiv, Bulgario.

Rete: bdz-intrel@bbf.bg.

8-16 jun. Mielno (Pollando).

24a Ĉebalta Esperantista Printempo.

Adreso: skr. poczt. 30, PL 75-016 Koszalin-1, Pollando.

25-30 jun. Sankt-Peterburgo (Ruslando).

Simpozio dediĉita al la 110-jariĝo de “Espero”.

Adreso: p.k. 130, RU-197022 Sankt-Peterburg, Ruslando.

Rete: anna7b@spb.cityline.ru.

28-30 jun. Sosnowiec (Pollando).

Jubilea E-Kongreso.

Adreso: PL 41-201 Sosnowiec, p.f. 150, Pollando.

Rete: awalaszek@esperanto.pl.

1-5 jul. Valamo (Finnlando).

Esperanto-studsemajno en monaĥeja etoso en popolaltlernejo de Valamo.

Adreso: Siltasaarenkatu 15 C 65, FI-00530 Helsinki, Finnlando.

Rete: sekretario@esperanto.fi.

1-7 jul. Alicante (Hispanio).

75a Kongreso de SAT.

Adreso: 67, av. Gambetta, FR-75020 Paris, Francio.

Rete: satesper@noos.fr.

1-7 jul. Rigo (Latvio).

12a Internacia Esperanto-Kongreso.

Adreso: Kr. Valdemara 145-32, Rīga, LV-1013, Latvio.

Rete: mtimermane@hotmail.com.

6-7 jul. Ternopila provinco (Ukrainio).

Estero-2002.

Adreso: p.k.83, Ternopil-1, UA-46001, Ukrainio.

Rete: araneo@tu.edu.te.ua.

6-14 jul. Ivanovo (Ruslando).

IvERO-3 (Ivanova Esperanta Renkontiĝo).

Adreso: Andreo Obrezkov: RU-153020, Ivanovo, ul. 8-Sosnevskaja, 84.

Rete: obran@rambler.ru.

7-14 jul. Rigo (Latvio).

38aj Baltiaj Esperanto-Tagoj.

Adreso: p.k. 150, LV-1050, Rīga, Latvio.

Rete: esperolat@e-apollo.lv.

14-18 jul. Kaliningrad (Ruslando).

La Unua Balta Esperanto-Forumo (BEF-2002).

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando.

Rete: sezonoj@gazinter.net.

20-26 jul. Leuven (Belgio).

Internacia Esperanto-Konferenco 2002.

Adreso: Esperanto 3000 Leuven, R.Ménada 44, BE-1320 Hamme-Mille.

Rete: esperanto3000@esperanto.be.

20-26 jul. Pato Branco (Brazilo).

58a Internacia Junulara Kongreso.

Temo: “Lingvo, kulturo kaj oportunecoj”.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Rete: uea@inter.nl.net.

3-10 aŭg. Fortalezo (Brazilo).

87a Universala Kongreso de Esperanto.

Temo: “Diverseco: ŝanco, ne minaco”.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Rete: uea@inter.nl.net.

10-16 aŭg. Barlaston (Britio).

42a Barlastona Somera Lernejo.

Adreso: Wedgwood Memorial College, Barlaston, Stoke-on-Trent, ST12 9DG.

10-18 aŭg.

Inda Vizito al Barato.

Adreso: D-ro P.V.Ranganayakulu: 4, Junior Officers Quarters, K.T.Road, Tirupati 517 501, Andrha Pradesh, India.

Rete: indavizito2002@rediffmail.com.

15-28 aŭg. Kovrov (Ruslando).

Rusiaj E-tagoj.

Adreso: RU-105318, Moskvo, p/k 57, Ruslando.

Rete: andreo@mailru.com.

18-26 aŭg. Budapest (Hungario).

3a Eŭropa Medicina E-Kongreso.

Adreso: Pf. 89, HU-6801 Hődmezővásárhely, Hungario.

Rete: konyv@mail.hodtav.hu.

23-26 aŭg. Seulo (Koreio).

3a Azia Kongreso de Esperanto.

Adreso: KEA, 1601 Gangbyon Hanshin Core B/D, 350 Mapo-dong, Mapo-gu, Seoul, 121-703, Koreio.

Rete: keast@soback.kornet.net.

23-28 aŭg. Verona (Italio).

5a Eŭrop-Unia Esperanto-Kongreso.

Ĉeftemo: “Efektiva lingva egaleco: rajto de la eŭropanoj”.

Adreso: CP 1616, IT-37100 Verona, Italio.

Rete: esperantoverona@adriacom.it.

24-31 aŭg. Sète (Francio).

28a Internacia Semajno.

Adreso: 5, rue du Docteur Roux, FR-34090 Montpellier, Francio.

Rete: yvierne@netcourrier.com.

7-8 sep. Dunblane (Skotlando).

Skota Studrondo.

Adreso: Jean Bisset: 47 Airbles Crescent, Motherwell, ML1 3AP, Britio.

Rete: Jean@bisset100.freeserve.co.uk.

21-29 sep. Bydgoszcz (Pollando).

28a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo.

Adreso: uł. Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

Rete: andreo@rubikon.net.pl.

22-24 nov. Prago (Ĉeĥio).

Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko.

Adreso: Anglická 878, CZ-25229 Dobřichovice, Ĉeĥio.

Rete: KAEST@kava-pech.cz.

14-15 dec. Kaliningrad (Ruslando).

Zamenhofa Semajnfino.

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando.

Rete: sezonoj@gazinter.net.

27 dec – 3 jan. Borken (Germanio).

19-a Internacia Festivalo.

Adreso: Hans-Dieter Platz: Postfach 1148, DE-34303, Niedenstein, Germanio.

Rete: HDP@internacia-festivalo.de.

Frazoj

Ene de Esperanto-komunumo videblas ia iluzio, kiu deklaras: Esperanto estas lingvo de paco. Ili persvadas sin pri monda paciĝo pere de la disvastigo de Esperanto. Ties proklamantoj iam propagandadis la superecon de socialismo. Laŭlonge de la disfalo de tiu ideologio, tamen, ili ne povis ne sin konverti al “pacistoj”, kiuj emas kaj ĉesigi la japanan defendokorpuson kaj damni la pasintecon de propra lando. Ili aktivas sub la belaj vortoj de “paco”, “civitano”, “homrajtoj”, “kontraŭdiskriminacio” ktp., kiuj malfacile refuteblas. Militojn kaj konfliktojn kaŭzas diversaj faktoroj. Estas naiva ideo, ke Esperanto alportus pacon al la mondo. La tezo de “Esperanto kaj paco” trompas simplanimulojn, kiuj senscie konvinkiĝus pri “pacismo” proponata de ties pledantoj. Konsciu, ke Esperanto-movado celas al la disrompo de anglalingva hegemonio, sed ne al “paco” kaj konsciu, ke japanaj “pacistoj” identas kun konvertitoj de socialismo.

Igarasi TakeoLa Revuo Orienta. 2002: 1

Flanke de kelkaj adeptoj de E-pragmatismo, kiuj defendas la ideon, ke Esperanto estas nur lingvo, utila nur por la internacia komercado, turismo kaj similaĵoj, neniel rilatanta kun pacifismo, flankenmetante la internan ideon de Esperanto kiel rubaĵon, estas tiuj, kiuj ne malagnoskante la praktikan uzeblon de la internacia lingvo, samtempe sincere flegas la valoran koncepton pri la interna ideo de Esperanto.

Fabrício ValleBrazila Esperantisto. 2001: 317

La “Neŭtraluloj” kaj “Ekzogenemuloj”, kiuj asertis, ke la lingvo de Zamenhof devas prezenti seriozan fasadon al la nun ekzistanta socio, kaj ke Esperanto estu uzata en komerco, diplomatio, interŝtataj organizaĵoj k.t.p. k.t.p., fiaskis dum unu jarcento. Sed ne fiaskis tiuj, kiuj spontanee faris el la unua broŝuro de Zamenhof “vivantan lingvon de vivanta popolo”. Se kelkaj “praceloj” estas parte atingitaj (instruado en kelkaj lernejoj, uzado fare de kelkaj ŝtataj radioelsendiloj, de kelkaj urbaj turismaj oficejoj kaj ceteraj), tio estas, ĉar la Lingvo estas uzata de la ordinaraj, bazaj Esperantistoj kaj de ties verkistoj, ne tial, ĉar ĝi estas proklamata “la internacia lingvo” fare de propagandistoj. Ĉu tiuj, kiuj ligis Esperanton kun la tuta problemaro de la ĉiuflanka emancipiĝo de la Homaro, pravis aŭ ne, tio ne povas ankoraŭ esti bilancata, ĉar temas pri longaj historiaj procezoj. Oni kompreneble rajtas diri, ke Zamenhof kaj Lanti estis utopiuloj: tamen ili havas por si la estontecon. Male, la Konformistoj, kiuj opinias Esperanton aplikebla al mondo, en kiu ili vivas, fiaskis dum unu jarcento, kaj fiaskas plu ĉiutage. Ilia ideologia modelo havas jam pretan lokon en la rubujo de la Historio.

Michel Duc GoninazSAT-Amikaro. 2002: 568

Leterkesto

Leganto de hispana E-forumo demandis al mi ĉu la januara numero de LOdE aperos rete. Mi ĉiam anoncas en la du hispanaj forumoj la aperon en la reto de ĉiuj numeroj de LOdE, sed ĉi-foje mi ne faris ĉar mi konstatis ke ĝi ne aperas en la kutima retadreso.

Dario Rodriguez (Hispanio)

Ĉiumonate mi legis kun plezuro la retan version de via interesa revuo. Kaj subite ĉiufoje kiam mi vizitas vian TTT-ejon mi bedaŭrinde konstatas ke la lasta numero kiu aperas estas Decembro 2001. Kial? Ĉu ĝi ne plu aperos aŭ ĉu nur prokrasto?

Fernand Ditacroute

Bedaŭrinde, Itgo reduktis nian spacon. Sed jam la plej freŝaj Ondoj kaj pluraj aliaj ret-dokumentoj estas konsulteblaj rete ĉe http://Esperanto.org/Ondo. (AlKo)

Dum pli ol unu jaro mi ricevas vian interesan gazeton. Ŝajnas al mi, ke La Ondo iĝas tro introspekta. Ni volas ricevi la kulturon de la regionoj de Ruslando, tra historio ĝis nuntempe... Ŝajnas al mi, ke ni perdis la vojon kaj malŝparas tempon, kiam ni kreas klubojn, Esperantujon, civiton... Mi restas disĉiplo de d-ro Esperanto kaj la celoj de nia iniciatinto. Ni havas interlingvon por glatigi la vivon de simplaj homoj.

Annice Szrajbman (Britio)

Dankon pro la alsendo de Konsilisto Krespel! Mi ricevis ilin hieraŭ kaj tralegis la rakonton jam hodiaŭ posttagmeze. Ĝi estas bone legebla. Nur pro kelkaj nekutimaj vortoj kiel ekzemple “minchaŭta” kaj “lienoj” mi devis konsulti mian PIV-on. Mi rimarkis nur unu preseraron: “rezonilo” anstataŭ “resonilo” (de la violono).

Manfred Retzlaff (Germanio)

La 9an de marto 2002 forpasis

Franz Schick 1913-2002

Refondinto de la postmilita Internaciisto, presorgano de Kolektivo Esperantista Komunista, kaj ĝia multjara redaktoro.

Ni funebras kaj kondolencas

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. №6

Sur la kovrilpaĝo: 28 apr 2002. Malbork. Skvaro Esperanto. Apud monumento Zamenhof.

Fotis Henryk Jankowski)

De blatoj dresitaj ĝis repudio

István Ertl (1965-). Hungaro loĝanta en Bruselo. Instruisto, tradukisto. Redaktis: Opus Nigrum, Internacia Pedagogia Revuo, Kontakto, Esperanto. Laboras kiel inform-oficisto de Eŭropa Reto Kontraŭ Rasismo (ENAR). Tradukis en Esperanton verkojn de Queneau, Seneko, Kahlau, Verne, Örkény, Aldecoa k.a.; hungarigis verkojn de Verne, Martin du Gard, Auld, Echenoz, Tavanti, Borges, Buzzati k.a.

Kiam mi menciis al miaj kolegoj ke mia semajnfino laŭplane inkluzivas verki eseeton pri la nuntempa Esperanta poezio, ili ridetis kvazaŭ je anonco ke mi partoprenigos dresitajn blatojn en beleckonkurso. Malgraŭ ke ili (ne la blatoj) opinias pri Esperanto ne malbone.

Nu, jes, mi konscias ke la apudmeto de la vortoj nuntempa, Esperanta kaj poezio povas efiki kurioze, eĉ al esperantistoj. Ĉar kiu en la nuna mondo ankoraŭ legas — dese poezion, dese Esperantan?

Vilmos Benczik, unu el la dekfingre kalkuleblaj kompetentaj kritikistoj en Esperantujo, ĵus aperigis hungarlingvan monografion pri “Lingvo, skribo, literaturo en komunikteoria aliro”. Li analizas la ŝanĝiĝantan socian kaj konadan rolon de skribo, kaj asertas ke la legokapablo kaj -emo, nuntempe malkreskantaj, gravas por la homo ne tiom por akiri sciojn kiom por ekhavi kaj trejni la kapablon de abstraktado. Benczik ankaŭ rimarkigas ke “la publika opinio (...) kutimas atribui valorecon aŭ malvalorecon al iu lingvo laŭ tio, ĉu la koncerna lingvo havas kvante kaj kvalite riĉan literaturon” (pĝ. 312).

Jen du asertoj gravaj por nia nuna pensokadro. El la unua sekvas ke la sorto de skribo (kaj de ĝia mikroskopa sub-aro, la Esperanta poezio) dependos de tio kiom ni, la homaro daŭrigos rekoni la primaran gravecon de skribo por nia mensa homeco. Poezio estas altgrade abstrakta afero, kaj tial ni prave timas pro ĝia estonteco en mondo regata de bildoj analoge spegulantaj la realon. Des pli timindas pro la sorto de poezio minoritata kiel la nia, dependa de merkato tiel nana ke ĝi apenaŭ meritas nomiĝi tiel.

La dua frazo Benczik-a resendas nin al la pionir-tempa — sed eĉ hodiaŭ ne malaperinta — mis-ideo kiu, simile al la mezepoka diro kiu servigas filozofion al teologio, bonvolas agnoski vivrajton al la Esperanta poezio nur ĉar ĝia ekzisto pruvas kaj ilustras la riĉecon de nia — krom tio ja tute pragmata! — lingvo. Kvazaŭ poemo ne fajfus pri tio en kiu lingvo ĝi estas verkita. Lingvo ja kreas poeton, sed des pli poeto kreas lingvon.

Ĉi tiu principa senrilateco de poezio al lingvokomunumo/movado kompreneble allasas esceptojn, eĉ multnombre, ekde Ho, mia kor’! tra La infana raso ĝis Konditorskaja de Neves. Sed tio estas malesenca. Ne nur proze, ankaŭ por poemo validas ke ĝi devus povi trasentigi sian valoron eĉ al leganto neniam aŭdinta pri Zamenhof.

Malmultajn grandulojn poetajn ni havas en 2002. (Ĉu gigantojn Kaloĉajajn, tro fruas diri.) Eble eĉ nur du: Mauro Nervi kaj Miguel Fernández. Jen du homoj por kiuj poezio (pli ol Esperanto!) estas esencaĵo, vivilo kaj vivigilo. (“Sanon kaj poezion!” — kutimas tosti Fernández.) Ili aliras la poetan taskon kun maloftaj seriozo kaj respondec-sento. Multaj niaj poetoj kreis gemojn kiuj persistas fone en la mensmuziko de mia ĉiutago: Adiaŭo de Tárkony, La ruĝa tramo de Newell, Sur la monto Nebo de Kalocsay, Morto en hospitalo de Goodheir, Mi (kiam en la kuniklejo) de Sadler... por mencii nur kelkajn, hazarde britajn kaj hungarajn, kaj senescepte antologiajn. Sed krom Nervi kaj Fernández malmultegaj — se entute iuj — kreis kompletan poezian mondon kies ĉiu poemo organike ĉeas, kunas, apogas ĉiujn aliajn, kie ĉiu nova verko aperas kiel plua necesa puzlero en bildo ĉiam plu konstruata, neniam kompleta. Ajna verko ilia trudas sin kun la forto de evidento: jen artverko.

Mauro Nervi aperis kiel mirakla infano (Wunderkind, se konsideri lian germanemon) kun sia debutilo La turoj de l’ ĉefurbo en 1978. Kaj poste iagrade malaperis, kiel multaj miraklaj infanoj, por 23 jaroj da senvolumeco. Tamen, dum tiu tempo li ja publikigadis, kaj ekzemple rikoltis 11 premiojn en Belartaj Konkursoj. Sed ne estis facile elvringi el li la duan volumon Havenoj (Varna: Bambu, 2001), kvankam ĝi esence pretis — kiom poemaro povas preti — jam fine de la 80aj jaroj.

Apenaŭ imageblas vorto pli taŭga ol havenoj por difini la poetan starejon de Nervi. Li postenas en pejzaĝoj plej ofte simile senhomaj kiel la Roterdama kontener-haveno ECT Terminal, meze de senkompate funkci-cela objektaro gvatanta nian homecon, “apud levmaŝinoj / kies pulio hurle rustoknaras / en la mallumo” (La nokto) — kaj foje “en fremda lando”, kie “trans la vitraĵoj, vaksaj manekenoj / ridete pozas” (Turingio 1982). sed ĉiam rezervante rigardon al la liberaj vastoj de maroj kaj oceanoj, kie “kurbaj veloj / el flava tolo sub la vento knaras” (Odiseo). Poezio mara, miksante mediteranean realon kun sopiro al nordo (spegulbilda al la tradicia sud-sopiro germana?), poezio kiu devus fremdi al mi, hungaro sen maro, sen nordo kaj sen mediteraneo. Sed la medit-araneo (nu, bone, “insekto sur vitral’ preĝeja”) kiu “sidadas (...) kaj kaŝaŭskultas sian pensrumoron” (denove en la grandioza La nokto) povas fremdi al neniu, tiom ĝi kvintesencas la homan kondiĉon.

Se la muziko kiu sonas fone de la Nervia verkaro estas, ekzemple, Suito por baroka fluto (pĝ. 60-65 de Havenoj), Fernández katenas siajn aŭskultantojn per tiu andaluzia cante jondo kiun li ne nur figursence kultivas sed okaze ankaŭ artiste prezentas al realaj publikoj, kiel povas atesti multaj kongresanoj. La versoj de Fernández elspiras aŭtentan pasion, kaj la poemar-titolaj sonoroj zumas, siblas aŭ kriĉas en ĉiu lia vorto. Lia poezio fakte katapultas nin en antaŭskriban epokon, kiam carmen signifis same poemon kiel sorĉkanton, kaj kiam aedoj, bardoj kaj ŝamanoj “ĉarmis” sian publikon per kantvortoj ĝisvisceraj.

La Fernández-aj verkoj (kaj malpli emfaze ankaŭ la Nerviaj) ligas nin al la homa komuno ankaŭ per absolute mal-eburtura engaĝiteco. Fernández neniam povas soli aŭ gesoli en feliĉo aŭ mal’: ĉe li tuŝe kunapudas, ekzemple, plejprivataĵo kiel nasko kaj omaĝo al la Internaciaj Brigadoj. Ĉu estas hazardo ke ĝuste “Al Mauro Nervi” li dediĉas sian poetikon, jenan: “Mi poemas / ... por senti min partiklo de l’ homa nebulozo,/ kiu spiralas — sen fino kaj respondoj — ĉirkaŭ komuna krio...”

Post ĉi tiu duopa panegiro (arĝenta duopo? ora duopo?), estus eble bele, kaj certe utile, se mi nun transirus al ia manlibreca listigo de nia nuntempa Esperanta poetaro, pesante fortojn kaj feblojn, disdonante bonajn kritikistajn poentojn jen al ĉi tiu jen al alia. Mi ne faros tion, pro almenaŭ du kialoj. Unue, jam miaj ĵusaj laŭdoj al Nervi kaj Fernández egalas al malafabla ignoro de ĉies verkmeritoj kiujn mi ne kapablas, aŭ ne havis okazon, rekoni majstroj. Listo pli longa eĉ pli draste substrekus la foreston de nomoj mankantaj. Due, unuafoje en mia Esperante bonŝancega vivo mi nuntempe trovas min nepova facile aliri ĉies ajn verkojn, ĉar mi ne plu vivas en la Esperanta Parizo, t.e. Budapeŝto, kaj ankaŭ ne plu en la Esperanta Meko, Roterdamo. (Ĝis, kolekto Fajszi; ĝis, biblioteko Hodler!) Tial mi ne povus respondece filologi, kaj blufi mi ne volas.

Kion do mi faros anstataŭe? Nu, mi elektos du pliajn nomojn, plene subjektive...

Antaŭ kelkaj monatoj forpasis Adalberto Huleŝ (hungarnome Béla Hules), kies poemaro Katoj kaj ĉevaloj (1982) restis, laŭ mia gusto, nesufiĉe rimarkita. Penspoeto estis Huleŝ, ne sonpoeto (“min interesas antaŭ ĉio la filozofio”, li diris pri si), kvankam ne fremdis al li iom da lingvoludo, prefere samverke kun pensludo (kiel en Antaŭtagmeza teo, pĝ. 74). Li ne kreis tian kompletan mondon poezian kiel Fernández kaj Nervi — eĉ, leganto foje malkredeme frotas al si la okulojn ĉe cispoeziaj bagateloj kaj plataĵoj kiel Kial do (“Kial do, ke mi vivas? / Kial do, ke mi amas vin ? / Kial do, ke vi min ne amas?”, pĝ. 28). Sed, por citi la nederlandan antologiistinon Ingmar Heytze, “poezio estas, el statistika vidpunkto, aparte teda... Unu brila poemo povas /tamen/ kompensi la traplugadon de iu kompleta verkaro mediokra. Iam J.C.Bloem sin demandis: ‘Sed ĉu sufiĉas unu-du poemoj / Por la pravigo de unu ekzist’?” La respondo estas: jes.” Kaj por tio Huleŝ havas pli ol “unu-du poemojn”, ne nur en Katoj kaj ĉevaloj, kiu — mi vetas mian ĉapelon — dudek jarojn post la apero certe restas akirebla, sed ankaŭ en Egérpillanat (“Mus-momento”, 1996), ĉefe hungarlingva poemaro kun kelklokaj Esperantaĵoj. Jen perlo el ĝi:

skizo

tiel solide tiuj seĝoj

al du ekstremoj de l’ tableto

laŭ skem’ eterna ĝustiĝantaj

fiksiĝas en la ĉambra kubo

(sur unu vestoj kuŝe-pende)

ke vi jam kredas ilin ŝvebi

ekster la jeno kaj la nuno

ŝvebi sentempaj antaŭtempaj

en iu lok’ superurana

Huleŝ do forpasis, dum — laŭ iuj — Camacho kabeis. Mi mencias lin ne tiom ĉar li estas amiko mia sed ĉar, malgraŭ tio, ankaŭ li estas bonega poeto. Tion povus kaŝi lia famo kiel prozisto kaj ĉefe kiel polemikisto — ni do malkaŝu lian poetecon iomete. Lia verkaro disas kaj laŭamplekse modestas, sed estas — forme, tone kaj enhave — plaĉe diversa, de hajkoj ĝis longaj filozofiaĵoj. Ĉi-loke mi tamen citu versojn kiuj, eble misjuĝige, konfirmos pliafoje la famon de la polemika flamo de Camacho. Post retpoŝta debuto malvastronda, lia (Laŭ Katulo) ĵus aperis en Fonto (marto 2002, №255, pĝ. 30), kaj amiko Bays, ĉi ties redaktoro, volonte konsentis partan represon. Camacho klare distingas inter kabeado disde esperantistoj, homoj neniom pli bonaj ol la ceteraj, kaj forlaso de la lingvo mem — kio lin ne tentas.

... Esperantujon decas repudii,

kaj tamen plu kultivi ties lingvon,

ĉar nek adverbo nek sufiks’ ĉagrenas

sed la mensogoj, trompoj kaj perfidoj

per kiuj vi sterkadas vian vojon

al glor’ aŭ al banana respubliko,

merderoj en ĉi mondo senkompata.

Jen taŭga meditaĵo por la Estraro de UEA, la Kapitolo (aŭ kiel ajn ĝi nomiĝas) de la Civito, kaj cetere por ni ĉiuj, restantaj en tiu Esperantujo kiun Camacho “repudias”.

Sanon kaj poezion!

István Ertl

Notoj

1. Nyelv, írás, irodalom kommunikációelméleti megközelítésben. Budapest: Trezor, 2001. Kun Esperantlingva resumo fare de la aŭtoro (pĝ. 309-316)

2. Volonte mi kopias ĉi-loken la sence koincidajn kaj spritajn restriktojn (pĝ. 5-6) de Antonio Valén el lia “Prezento” de la Fernández-a El miaj sonoraj soloj (Vieno: IEM, 1996), pri kiuj mi ĵus rememoris: “Esperanto-poetoj vere grandaj estas tre malmultaj. (...) eblas kalkuli [ilin] per la fingroj de ambaŭ manoj. Kaj se ni teniĝus ekster la limoj de la Budapeŝta kaj la Skota Skoloj, ja sufiĉus unu sola mano. Ankoraŭ: se ni vojaĝus preter Sudafriko [E. de Kock post tiam translokiĝis al Usono — I. E.], Islando kaj Italio, tiam eble sufiĉus unu sola fingro, kiun mi volonte rezervus por Fernández.”

3. Esperanta antologio. Poemoj 1887-1981. / Komp. William Auld. Rotterdam: UEA, 1984.

4. Majuskle, Carmen estas la kunulino de Miguel Fernández. Pardonu mian klaĉnivelecon.

5. Ingmar Heytze: Foute woorden (“Fuŝvortoj”). Onze Taal, april 2002, pĝ. 105. J.C. Bloem estas reprezentita en NederlandaAntologio (1987), sed ne per ĉi tiu poemo.

Jelena Akimova — Etulino

Jelena Akimova — Etulino (Ruslando) loĝas en Niĵnij Novgorod, tre aktivas en la loka E-klubo kaj en la junulara E-movado. Komencis lerni Esperanton en 1991 kaj preskaŭ tuj ekverkis kortuŝe sincerajn poemojn.

Amo estas

postsigno de via kapo

sur la lito,

kie restos mia sango.

julio 1993

* * *

Amo estas

respeguliĝo de via vizaĝo

en mia spegulo

sur la muro de nia hejmo.

majo 1999

* * *

Amo estas

dolĉa atendado de viaj teneraj lipoj,

disŝirantaj min

en erojn.

oktobro 1993

* * *

Amo estas

facila ĝemo,

naskanta krion,

kiu iĝas lamento.

oktobro 1993

* * *

Mi tiel volus skribi al vi leteron.

Sed ne rajtas.

Filo dormas.

Nur lacaj steloj el griza malvarma ĉielo

ridas —

kiaj strangaj tiuj homoj estas.

Sed silentas.

Mi tiel volus diri al vi la plej gravan.

Sed ne rajtas.

Filo dormas.

Nur griza akvo de laca malvarma maro

ridas —

kiaj stultaj tiuj homoj estas.

Sed silentas.

Mi tiel volus krii al vi ‘Mi amas!’

Sed ne rajtas.

Dormu, filo.

Eble mi ploros.

Sed silentos.

10 maj 2001

Grigorij Arosev

Grigorij Arosev (Ruslando) naskiĝis en 1979 en Moskvo. Studento pri teatrologio. Aŭtoro de poemaroj Sonet’ (1998) kaj .Ru (2001). Kuntradukinto de Kvar noveloj de Brjusov (1999) kaj Rusaj amnoveloj (2000). Laŭreato de Liro-2000. Unu el la redaktoroj de Monato (rubriko Arto).

Mia tempo

Ĉar ĉiu donac’ de naturo estas senpaga,

ĉu indas malĝoji pro pluvo, eĉ se ĉiutaga?

Ĝi falas sur stratojn ĉizece, kribrante kaj draŝe,

kaj ĉiuj deziras pro kapa dolor’ neniumi;

kaj fine elkuras mi, — zorge, mallaŭte kaj kaŝe, —

eksteren por fumi.

Trenante malsupren mian pigrantan moŝton,

mi aŭtomate engapas l’ senriglilan poŝtan

keston. Ho vi, adoleskanteco flama!

Nur kelkajn jarojn post tio mi iĝis la malo...

Venas nenio, krom iu fatraso reklama,

kaj nemendita ĵurnalo.

Ĉe l’ enirpordo mi sentas min jam ege laca,

kaj, malfermante la pordon kun grinco ŝmaca,

mi perrigarde serĉas la plej proksiman,

la plej apudan, konatan benkon. Sen tristo

mi nomas min, evitante hontemon ŝiman,

la finbenkisto.

Post ĉiu fuma ensorb’ malpliiĝas intencoj,

dum pliakriĝas la sensoj, pli svagas la sencoj.

Mi do, sidante, ne vidas tro grandan fion

en la senĉesa senpaga pluvega bato.

Mi plu kvietas, neglektas mi ĉi defion.

Kion fari: sabato!

Por l’ cigaredon estingi min helpas pluvguto.

Mi en la akv’ malaperas, samkiel mamuto,

kiu pereis en praepokar’ pro l’ fridego,

aŭ mi kvazaŭas septembre mortantan someron.

Min bekmartelas penseto, simile al pego:

“Eble... bieron?”

Foje fuĝinta bird’ revas reveni en kaĝon,

se ĝi gustumis liberon. Do mi infanaĝon

ofte priploras pro ĝia etoso fabela,

pro l’ pasieg’, dispremanta kun krako kanojn.

Sed — ve kaj aĥ — mi nun estas la aĵ’ enfotela,

gapanta ekranojn.

Ĉirpas paseroj, babilas. Pri kio temas?

Mi ne distingas, ĉu ili insultas, blasfemas,

aŭ kantas kantojn solenajn. Mi same homojn

iam kompreni nek povas nek volas nek devas.

Sed eĉ se provi preventi diversajn sarkomojn,

tuto ja krevas

pro la konstanta infekto de misa traktado,

pro venenita pacpip’, trosalita plado

de amikeco aŭ amo...

Malsekas ĉemizo,

kaj trohumidaj pantofloj rapidas informi,

ke malvalidas jam mia porstrata vizo,

kaj tempas dormi...

Baldaŭ degelos la tago — kandel’ stearina.

Rampas helike l’ ĉuĝua rimen’ semajnfina.

Kion do eblus ankoraŭ elfosi el vrakoj

de la memoro, do el mia viva procedo?

Jen unufoje... mi venkis en iuj... atakoj...

Oscedo.

Blue-siringe-violaj ĉielaj flokoj

nun degnas resti en niaj grizetaj lokoj.

Jen estas brila defendo: nubar’-panoplio,

aŭ l’ kontentiga enhavo por ajna menuo.

Mi estas ĉie, ekzemple en nuna julio.

Aĥ, kia enuo...

La horizonto sin kaŝas malantaŭ arbaroj,

prave — ja inter diversaj rutinaj varoj

eblas ĝin simple ignori, kaj tio sendube

estus milfoje pli granda skuanta plago,

ol mia plendo, fluganta nenien alnube,

pri la perdita tago.

Julius Balbin

Julius Balbin (Usono) naskiĝis en 1917 en Krakovo (Pollando), kolegia profesoro. Ekde 1963 verkas kaj tradukas el ok lingvoj. Liaj originalaj poemoj aperis en Strangolitaj krioj (1981), Imperio de l’ koroj (1989), Damnejoj (1992), Inter vivo kaj morto (1996).

Boule-de-Suif

Dum ŝi ankoraŭ vivis,

mia hundino, kiun mi nomis

Boule-de-Suif, laŭ la heroino

de Guy de Maupassant,

ofte kutimis alproksimiĝi al mi,

rigardante min

kun la plej intensa scivolo,

dum mi verkis, skeĉante

miajn versojn en la aperta bruliono,

aŭ dum mi tajpis

jam la tutpretan poemon.

Kion do pensis tiu stranga besto,

se ŝi entute kapablis pensi —

kaj kion ŝi pensis aparte pri mi,

pri mi, tiu ne tute ordinara homo,

kiu, anstataŭ karesi ŝin tenere,

pasigis tiom de sia tempo,

senĉese skribante ion,

kion ŝi apenaŭ povis kompreni,

malfacile laborigante

sian tute malgrandan cerbon,

sen ia efektiva rezulto.

Tiu tiel agrabla kaj tiel aminda besto,

kiun mi nomis Boule-de-Suif —

per la nomo, kiun sugestis al mi

la fama franca aŭtoro,

kion do ŝi povis pensi pri mi,

dum ŝi senĉese rigardis min

kun tia tiel intensa scivolemo?

Kaj kiaj estis la veraj sentoj,

kiuj animis ŝian intiman eston —

la sentoj de tia aminda besto

por sia vera mastro?

Laŭda mencio en Liro-2001

Lucija Borčić

Lucija Borčić (Kroatio) naskiĝis 26 jul 1921, librotenisto kaj administranto. Esperantistiĝis en 1940, ekde 1952 tradukas al Esperanto kroatan literaturon (aperis naŭ libroformaj tradukoj de ŝi), kaj ekde 1977 verkas originale en Esperanto. Ŝiaj originalaj poemoj aperis en pluraj revuoj, Kroata Esperanta Poemaro (1991), Jubilea versgirlando kaj en propra poemaro Pulsas la viv’ (2001).

Por la orfoj kaj plorantoj

Tiom da orfoj postrestis

post la pereintoj

oferintaj siajn vivojn

por la liberigo de la patrujo.

Molkoruloj kompatis,

proponis helpon,

donacis monon kaj vestojn

por la orfoj kaj plorantoj.

Donacoj amasaj alfluis,

necesis fondi fonduson.

Laboro ekamasis kaj do necesis

propra ejo kaj laborantaro.

Ege konstis la ejoj,

eĉ pli la laborantoj.

Ne restis plu da mono

por la orfoj kaj plorantoj.

Laŭda mencio en Liro-2001

Se vento ne blovus

Se vento ne blovus

svingdanci ne povus

la pinobranĉaro

sub la suna klaro.

Ekhurletis la vento kaj

allogite de ĝia tento

la pinaro ekdancis,

la branĉaro kunbalancis

ventoritme,

ventohimne.

Peter Browne

Peter Browne (Usono) naskiĝis en El Paso, Teksaso, en 1957. Parolas kaj verkas flue en la angla, Esperanto, kaj la hispana. Konas kaj regetas plurajn aliajn. Instruas la hispanan universitate jam de 20 jaroj. Doktoriĝis pri hispana beletro en 1991 (Lincoln, Nebraska). De 1993 docentas en la Universitato de Teksaso-PanAmerika, proksime de la Usona-Meksikia landlimo. Poemoj liaj abunde aperas en Fonto kaj La KancerKliniko.

Via vizaĝo, ĉizita el la antikvaj tagoj

Via vizaĝo,

ĉizita el la antikvaj tagoj,

nur beli kapablas klasike.

Faritaj viaj lipoj estas

el piramid-esenco,

kaj fluton ludis,

jam prae.

Ja genoj viaj devenas

de muziko de la fora ŝton’.

Kaj tamen via alta korpo

cervon bildas, el la nun’.

Min vi ĉirkaŭbraki emas

per la plejo de la jun’.

En vi mia Eldorado dancas

tra vasto de jarmil’.

reynosa, tamaŭlipas, 2000

Bandito

Bandito — kion vi kaŝas en tiu eg-ĉapelo

— tiom nigra kaj larĝa, tiom misa?

la padojn de horo krepuska.

Kie kuŝas, vagul’, patrujo via?

En vasta, griza, dezerta ej’

kie fantomas la tero kaj la vent’.

Rabisto — pri kio vi mokas?

Pri la banalec’ de ordinaraj horoj

kaj la mus-korec’ de certaj gringoj.

Al kio vi dediĉas vin, ulo stranga?

Mi estas ŝafisto al la steloj

gvatanto ĉiam de la foraj lumoj.

Bandito, kie estas via rifuĝejo?

En la koro mem de la nokto

tute preter la molec’ tagluma.

Perdito, kiaj vojoj vin vokas nun?

La vojoj de obskura dorn-arbaro

kie vagi mi povos inter sekaj fantomoj.

Bandito, kien vi ĵetas viajn versojn?

Al la potencaj ventoj de l’ hazardo

al landoj ĉiam de mi nekonataj.

reynosa, tamaŭlipas, 1999

Se estas printempo en Monterrey

Se estas printempo en Monterrey

marŝu longe.

Floroj brul-ruĝas laŭ la voj’

kaj montoj ne malklaras.

Ventet’ karesos vin,

kaj la freŝ-verdajn arbojn.

La urbo estas viva estaĵo

kaj vekiĝas al nova tago.

Se estas printempo en Monterrey

spertu la altecon

la spiron de la pintoj.

Sel-Monto ja venkas,

venkas banalon ajnan.

Se estas printempo en Monterrey

marŝu en antikvo

la oldo de revenoj.

Nepre la fantomojn salutu

el printempoj jam tre foraj.

Rigardu en forges-fenestrojn

kaj vidu tra la tempo.

monterrey, nuevo leon, 2001

Viktor Ĉaldajev

Viktor Ĉaldajev (Ruslando) naskiĝis en 1945, loĝas en Barnaul (Siberio), ricevis mezteknikan kleron. Esperantistiĝis en 1965. Partoprenis en multaj sovetiaj kaj ruslandaj belartaj konkursoj. Originalaj poemoj aperis en Amikeco, Sezonoj, La Ondo de Esperanto, Literatura Foiro, Ruslanda Esperantisto k.a. Plurajn liajn poemojn muzikigis Nikolai Lozgaĉev. Unu el la aŭtoroj de Kvarteto (1996).

Komence de majo

Verde makulara

post fenestr’ ’as majo!

En aero klara

sonoj ĉirpogajaj!

Pasis hieraŭo —

fulmotondris, pluvis.

Venis hodiaŭo —

verde ekdiluvis!

Vagos mi, promenos

laŭ eksteroj vastaj,

kie maj’ solenas

mastre, ke mi gaste...

tien en arbaron...

al rivera kajo...

Are floru june,

mia kara majo!

Kolomboj!..

En alt’ kolomboj!

super la mondo!

flugas laŭ rondoj!..

ŝvebas laŭ rondoj!..

...super tegmentoj

pro migra tento,

kun ĝoja sento

en vast’ etenda!..

Tra la fenestro,

ilin atesta,

envi-esta

senfluge resta...s

mi...

Momento de majo

La pomarboj pompe floraj —

ĉieflankaj!

Ĝardenisto bona-kora —

kapo blanka!..

Vladimir Danilov

Vladimir Danilov (Bjelorusio) naskiĝis 17 apr 1950 en Litovio, loĝas en Bjelorusio. Liaj tradukoj el la rusa kaj bjelorusa lingvoj kaj originalaj poemoj aperis en la almanako Sezonoj kaj en La Ondo de Esperanto.

Mem leviĝu!

Mem leviĝu! Ne plendu, ne kriu,

la najbarojn ne tedu per pet’.

Samlandanoj, kompatos neniu

Simple tiel al nia landet’!

Mem leviĝu! Ne drinku! For brandon!

Al ni tiel necesas raci’,

Ke konvinku ni la eksterlandon,

Ke ne vana ni estas naci’!

Mem leviĝu! Kaj ek al laboro

Por prospero kaj por harmoni’!

Ja nenies nin savos favoro,

Se ne povos ni zorgi pri ni.

Mem leviĝu! Rikoltu, konstruu,

Ke eliru ni el la mizer’!

Ne laciĝu nur! Nur ne enuu!

Gardu nin Amo, Fido, Esper’!

* * *

Agoniis mia kanto,

Freneziĝis la anim’.

Mi mortigis min per brando

Dum despero kaj deprim’.

Ofte batis mia koro,

Estingiĝis mia san’...

Sed ne licas ja, Sinjoro,

Ke forpasu mi pro van’.

Kuras for la astenio,

Reviviĝas mia kant’.

Min, sendube, savos Dio

Por la lingvo Esperant’...

* * *

Mi ne estas murdita ankoraŭ,

Ne fariĝis beata spirit’:

Ies Voĉo konsolas la koron!

Ke mi estas nur simpla vundit’.

Mi ne mortis! — Mi arde ripetas —

Vivas mi, ĉar, ho Sankta Ĉiel’,

Ies Voĉo leviĝi min petas,

Ke mi kantu pri Amo kaj Bel’.

Mia Eldorado

Esperanto estas vera Eldorado

De la vortoj pri la Amo kaj Amor’.

Estas riĉa por la kanta eldirado

Soifanta sin elkanti mia kor’.

Ĉion-ĉion povas diri mi perkante,

Ne sekiĝos de inspiro mia font’.

“Ĉu, Sinjoro, vi parolos Esperante?”

Nepre Dion mi demandos

dum Renkont’...

Klara Ilutoviĉ

Klara Ilutoviĉ (Ruslando) naskiĝis en 1946, loĝas en Elektrostal (ĉ. 50 km de Moskvo). Esperantistiĝis en 1991, ekde 1995 verkas poemojn, kiuj aperis en Cerbe kaj Kore, Ruslanda Esperantisto, La Ondo de Esperanto, REGo, Scienco kaj Kulturo, en la propra poemareto Sincere via... (1997) kaj en kolektiva poemaro Moskvaro (1998). Laŭreato de Liro-97 kaj Liro-98.

Traleginte la libron de Dale Carnegie “Kiel ĉesi maltrankviliĝi kaj rekomenci la vivon”

I

Trovante gnomfabelojn

sur forgesitaj padoj,

pri ĝenoj ne meditas

ermit’ aŭ vagabond’.

Mi volas vidi stelojn

eĉ tra prizonaj kradoj —

ja ankaŭ min invitas

la bel’ al sia mond’!

Mi provas danki nunon

per la juneco mensa,

kaj pretas min favori

la ruza homa sort’.

Mi volas vidi sunon

eĉ tra nebulo densa —

ĉu povos mi memori

pri ĝia graca fort’?

Eksciti nigran splenon

poiomete ĉesas

malbondeziraj tagoj

kaj triste rampas for.

Mi volas vidi benon

eĉ en faligaj plagoj —

sed kio do promesas

ĝin al la eta kor’?..

II

Kirlovent’ el miaj eraroj

en la nigra altrudiĝemo

hurlas plu kolere kaj moke —

ĉu min lasos ĝi finfine en paco?!

Miaj pensoj, vortoj kaj faroj

dum la senkompata korpremo

furioze, rabe kaj ŝoke

min puŝadas jam al kapitulaco.

En brueg’ de l’ sombra kaskado

ĉu l’ eraroj min plu katenos

ĝis la morto mem ŝtonbrakume,

alvokante mian fortagonion?..

Senutila estas plorado.

La pasinto jam ne revenos.

Kion tamen havas mi dume

por la plua viv’? Ĉu vere nenion?!

Jam ne eblas ion vuali.

Herboj kvazaŭ ĉesis nun verdi.

Kiel do per vortoj esprimi

la turmentajn malvigliĝon kaj drivon?!

Mi ne havas plu kien fali,

mi ne havas plu kion perdi,

mi ne havas plu kiun timi —

kaj mi povas rekomenci la vivon!

Anja Karkiainen

Anja Karkiainen (Finnlando), teknika tradukisto, laboras en firmao, kiu instalas kaj ekipas malgrandajn aŭtobusojn. Lerninte Esperanton en 1996 ŝi jam sekvajare komencis verki versaĵojn kaj kantotekstojn. Laŭreato de Belartaj Konkursoj de UEA (1998, 1999, 2000, 2001), EKRA-99 kaj de Liro-99.

Efemere

Sur suda deklivo

allogas al vivo

floraron printempa brilo.

Kuraĝe kaj fide

ĝi kreskas rapide,

burĝonas jam en aprilo.

Dum kelkaj momentoj

petalojn la ventoj

balancas en suna varmo

kaj semojn jam floro

produktas sen ploro

pri velko de freŝ’ kaj ĉarmo.

Sed nur hezitante

sin unu plant’ lante

sub ŝirmo de arbo levas.

Malforta kaj nerva,

inerta, neverva

ekflori ĝi eĉ ne revas.

Vent’ venas el nordo,

minacas per mordo.

Timtremas la planto pala.

La arb’ gardi provas.

Ĝin vento forŝovas

kun hurlo pri fal’ fatala.

La sun’ ree brilas,

kaj ĉio trankvilas.

La semoj en humo ĝermas.

Bird’ post la tempesto

truaĉon de l’ nesto

per tig’ de sub arbo fermas.

Alen Kris

Alen Kris (Ruslando) naskiĝis en 1955 en urbeto Rognedino. Diplomiĝis en la Instituto de fremdaj lingvoj en Niĵnij Novgorod. Ĵurnalisto kaj tradukisto. Ekde 1988 membro de la demokratie orientita asocio Солидарность en Kaliningrad. En 1990-1994 deputito de la Kaliningrada regiona konsilio, ĉefo de ties informa komisiono. Loĝas apud Kaliningrad. Liaj poemoj, noveloj, recenzoj kaj eseoj aperis en Sezonoj, Literatura Skatolo, La Ondo de Esperanto, Hungara Vivo kaj Literatura Foiro. Unu el la poetoj de Kvarteto (1996). Redakciano de La Ondo de Esperanto.

Diptiko

1.

Vi diras ke ulceras nefidelo.

En si ĝi estas certe malrespekta.

Sed gravas scii, kion oni strebas.

Nek mi, nek vi prezentas la perfekton,

Kaj tio estas prave la premiso

Por nin forlasi certe sen bedaŭro.

Sed oni ne forlasis — faris ŝanĝon.

En tiu ĉi afero ni ja rajtus

Supozi la grandiĝon de la kosto:

Do jen ulcero — vidi la objekton

De la aspir’, aliel — la rivalon.

Aŭ vere novo estas sola riĉo.

Nature supozeblas ke strebanto

Ne ĉiam tute dignas sian celon.

Apenaŭ oni kredus la inversan:

Neniu pli valoras ol la revo

Al kiu li aŭ ŝi nature strebas.

En ŝia revo vi malkovros ŝin.

2.

Vi estas papilio: jen sur flor’

Vi sidas gaja, jen ekflugas sor.

Vi falas — aj! — sed sole por momento,

La flirto estas via elemento.

Similas dancon la gracia vag’

Kaj via tristo estas nur zigzag’.

Do flugu, flugu spite ajnan prozon!

Nur — ĉu vi konas la metamorfozon?

En la ombrel’ de herboj, en komfort’

Vi jam konjektas logon de la sort’.

Vi loĝos centre de la bela bildo:

Kokon-araneaĵa nesto-mildo.

Ĉi tio estas fajna, sed memor’

Mallaŭte flustros: flugu, flugu for!

Kaj vi resonĝos la gracian dancon

Kaj ekaspiros nove ĝui ŝancon.

Vi tiam diros: nesto estas fals’.

Sed vere trista estos via vals’.

(La raŭpoj havas propran elementon

Pri kiu oni gardu la silenton.)

Inversa ordo: raŭpo en la fin’.

Insektoj ne divenus sekvi nin.

Ja nia ŝanĝo estas mutacio...

Sed lasu tiun trudon de racio.

Ne venis tempo por melankoli’.

Ja nun vi povas: flugu, papili’!

Laŭlum

Laŭlum (plumnomo de ĉino Li Shijun, 1923 03 29) eklernis Esperanton en 1939, membro de la Akademio de Esperanto, eksa vicĉefredaktoro de El Popola Ĉinio, esperantigis romanojn Aŭtuno en la Printempo, Frosta Nokto, Ĉe Akvorando, Noktomezo, epopeojn Aŝma, Ŭang Guj kaj Li Ŝjangŝjang, dramon Qu Yuan, novelaron Mirrakontoj el Liaozhai, klasikan poemaron Ĉinaj Klasikaj Poemoj Ilustritaj, kompilis vortarojn kaj lernolibrojn.

Modernas interreto

Modernas interreto,

Sed oldas lingva ilo.

Ĉu pretas jam rimedo

Por komunik-facilo?

Ekspresa aŭtovojo,

Malnova bova ĉaro.

Ĉu eblus en ĉi-fojo

Rapido de l’ homaro?

Ja Esperanto bonas

Por solvo de l’ problemo.

Sed multaj ĝin ne konas —

Blinduloj antaŭ gemo!!

Se ĉiuj ĝin aplikos,

En ĉiuj vivosferoj,

Bonege komunikos

La homoj en l’ aferoj.

Klopodu pli peneme

La esperantistaro,

Ke Esperant’ sisteme

servu al la homaro!

Reklamoj

Ja kio okulfrapas en Usono?

Reklamoj brilaj por diskono.

Senpagaj estas belaj la gvidlibroj,

Rabatkuponoj ĉie en dispono.

Diversas la rimedoj por profito;

Reklamoj celas kapton de trompito.

“Nur dudek naŭ!” fulmas. Por tranokto?

Nur por lunĉo! Jen misgvido!

24 dec 2001, mi venis al Orlando, Usono, por viziti la Magian Landon, okaze de la 100-jariĝo de Walt Desney. Neonlampa reklamo de hotelo kredigis min, ke tranokto ĉe ĝi kostas nur 29 dolarojn. Sed efektive temis nur pri la prezo de lunĉo.

Tempo por pripenso, pento

Mi venis en mian okdekan jaron

Kaj flugis en l’ aeron, super maron,

Rimarkis multajn ŝanĝojn de la Tero,

Bedaŭras l’ avideman vivantaron.

La homoj strebas regi super ĉio,

Aktivas stulte ofte sen racio.

Pereis plantoj kaj diversaj bestoj

Pro la senzorga homa polucio.

Jam estas tempo por pripenso, pento!

Se ni ne volas morton de l’ homgento,

Ni devas kunlabori por korekto

De la misfaroj ekde ĉi momento.

Al ĉiuj ni vidigu la danĝeron,

Ke l’ homoj bone zorgu sian Teron.

Se konscience ĉiuj klopodados,

Por nin mem savi havos ni esperon.

Popoloj penu por paco

Plej belas vera plena paco.

En paco vastas vivospaco,

Por ĉiu an’ de ĉia lando,

Ĉu en palaco aŭ sur placo.

Se glavo trafas sklavan kapon,

Se kuglo truas papan ĉapon,

Se bomb’ frakasas reĝpalacon,

Obus’ disŝiras burĝ-nababon...

Sen paco vanas ĉies penoj:

Sub tanko tremas florĝardenoj;

Bombardo tondras, Mort’ sin montras.

Neniu ĝuas ekster ĝenoj!

Se vi deziras plejan belon,

Ne vante serĉu nur juvelojn,

Ne zorgu nur pri ŝik-fasono,

Ne nur admiru ĉarmajn stelojn.

Pro belo ĉiuj zorgu l’ Pacon,

Riproĉu eĉ militminacon.

Por ke ni havu pacon belan,

Popoloj penu spite lacon!

Lidia Ligęza

Lidia Ligęza (Pollando), filologino, vicdirektorino de Muzeo de Stanisław Wyspianski (Krakovo). Magistriĝis pri sociaj sciencoj en AIS. Instruas Esperanton en altlernejaj kursoj kaj internaciaj feriadoj kaj lekcias pri la Esperanta literaturo en la universitato Adam Mickiewicz (Poznano). Esperantigis ĉ. ducent versaĵojn de polaj poetoj. Aŭtoro de kvar antologioj kun porinfana literaturo en Esperanto. Originale publikigis tri volumojn: Aleo Aŭtuna (1987), Mia Eno (1996), Limerikoj (1999).

Sur la Faga Monto

sub grizaj nuboj

sur la Faga Monto

vi al mi venis

por kurta momento

per ventsusuro

kaj bunta kratago

la sama estis

iama printempo

tiel fora

sed nuna vento

parolas al mi

malpli klare

ĉar tiom da vi

apenaŭ kiom en la memoro

Testamento

pejzaĝojn kun sunleviĝo

kiujn mi estante strigo

ne rigardas

sed fidas je ilia valoro

mi heredigas

al posteuloj de nekredema Tomaso

neakireblajn juvelojn

de stelnokto

mi heredigas al poetoj

malĝojon kaj nigrigitan arĝenton

de la aŭtuna nebulo

mi heredigas al sukcesuloj

de ĉiuj someraj koloroj

nemezurebla riĉo

restos por amikoj

kio postrestos por vi?

oro de aceraj folioj

kaj eble ankoraŭ

granda rubeno de ĉerizo

flamanta kiel koro

Kris Long

Kris Long (Anglio), ekspoeto, tradukis el (lastatempe) Czechowicz, Gerard Manley Hopkins, George Mackay Brown, -as el T S Eliot, Basil Bunting... — krom iam Veteron kaj Klimaton de la Mondo. Ofte kontribuis al La Kancerkliniko.... Pluraj liaj tradukoj aperis libroforme.

Memore: Adalberto Huleŝ

1. “Perfekte taŭgas” — por ĉagreni,

ĉikani k.t.p. (krom krei) —

la kara lingvo... Tamen re

ni “fosu nian sulkon” — tra l’

silikoj...

2. Neologismoj? Novaj vortoj

ne logos, nur signifoplenaj

radikoj...

Rekte! Klare!

“Ankaŭ

la greka lingvo estas bela”

Babel’...

3. Leteroj: pendus en l’ aero

(ne diru “sorus akrobate”)

miskomprenebla fraz’...

Kuraĝe!

Nur vidalvide, tujrebate

parolas par’, respondas kor’

sen perd’...

(Aŭ predus nin cerbum’

pri birdolingv’verda lum’...)

Carmel Mallia

Carmel Mallia (Malto), akademiano, naskiĝis 29 nov 1929; emerito; verkis multe en Esperanto, interalie, Antologion de Maltaj Poetoj, kiun li mem tradukis, kaj lastatempe aperis lia unua originala romano Ĉielarka Estonto. Verkis en la malta tri romanojn kaj diversajn poemarojn. Li verkis ankaŭ poemaron en la angla kaj en la franca (ĝi aperos ĉi-jare). Honora membro de la Malta Asocio de Poetoj.

Karnavalo

La kampanilo tedas rigardante

tra l’ kupra tempospaco;

patrolas rubekolo preĝejkante,

de l’ firmament’ pajaco.

Vendistoj blekas ĝis vespert-mallumo;

dumtaga kokeriko

ĉe la bazara korife-albumo

farsas enue kiel mistifiko.

Riĉa paletro de la strataj pletoj;

plektado vigle vibra

de sentoj, movoj, de analfabetoj,

de l’ vivo kreve kribra.

Klostrofobiaj persieno-sagoj

timigas la trudemon;

sur la tegmentoj, la naciaj flagoj

flirtigas sian memon.

Bando da muzikistoj amatore

spasme-balsame

digne distradas kvazaŭ fanfarone,

dum klaŭnoj ridas drame.

Donjuan’, Donkiĥoto: jen simboloj

en nia diboĉhalo!

Plorĝemas energie la muskoloj!

Vivu la karnavalo!

Papiliume

Oni instruas min ke post la morto

ni ankoraŭ vivos;

definitiva estas ĉies sorto:

ke ni eterne drivos.

Vivo droge drola

aŭ venene lola

kvazaŭ fantazia lopo

sub inerta mikroskopo.

Kial do l’ naturo nin frakasas

ĉe l’ fina falo,

kiam ni trapasas

tra la dolora halo

sfinkse havena? Kiel l’ itinero

kamufle ŝrumpa

de l’ sablohorloĝo

kiu denove blovas

kiel tikla vinbero

for de la tero!

Subiĝi devas ni la persekuton,

dum devas drinki ĉiuj la cikuton

kiel Sokrato

por poste papilii

ho ve (ĉu vere?) al alia stato.

Morgaŭ

Ho ve morgaŭ

nia nomo

forviŝiĝos stel-sekrete

kiel gnomo

tra la menso ŝvit-kviete

Ho ve morgaŭ

sage-klake

vejnoj grincos vegetale

dragil-drake

eble aŭ eskar-fatale

Ho ve morgaŭ

eĉ l’ amoro

la amlaboratorio

kiel floro

velkos kun ekscita krio

Ho ve morgaŭ

Post ekgemo

aventuros nur silento

rekviemo

dum ekskursos nur la vento

Meva Maron

Meva Maron (Irlando) verkis Urnon kun Runoj, elirlandigis Seán Ó Ríordáin, aperis en La Gazeto...

Veroniko

Palbluĉielaj, kvarpetalaj

kudrataj floroj: kvaronig’

de l’ volbo, truoj tra... Kirl-alaj

kisiksoj, kruce: Veronik-

tuketoj, kiujn Krist’ impresis

per propraj trajtoj, amleter’

al ŝu’, al plando... Ĉu promesi

malpreme treti sur la ter-

okulojn?

Mauro Nervi

Mauro Nervi naskiĝis en La Spezia (Italio) en 1959, kaj doktoriĝis pri medicino (1978), germana literaturo (1994) kaj klasikaj literaturoj (1999). Esperantistiĝis en 1975 kaj publikigis en 1978 sian unuan originalan kolekton La turoj de l’ ĉefurbo. Plurfoje partoprenis en la Belartaj Konkursoj de UEA kaj kunlaboris kun diversaj revuoj, ĉefe Esperanto. En 1996 publikigis tradukon de la Metamorfozo de Kafka kaj en 2001 sian duan originalan kolekton Havenoj. Li verkas originale kaj kritike en la itala, en la germana kaj en esperanto, prizorgas la retpaĝon pri Kafka kaj plurfoje prelegis en diversaj kongresoj. La du subaj poemoj estas parto de estonteca, malgranda kolekto kies provizora titolo estas Dek enigmaj poemoj.

Sur la planko

Loziĝas niaj gestoj, kiam el ĉi fatraso

vortoza ni progresas al silento lucida,

elreviĝe rigardoj samdecide paralelas,

malenue akutas rideto en seren’.

Se kun zigzaga strio sango gutos laŭ la muro,

ni krozos samdirekte al ĉi fluo vertikala:

kaj jen olea planko el ligno parfuma,

mia mano leĝere karesas la deklivon.

Kaj ĉi zono subtila vin trenas al malsuproj,

al senzodiaka volbo, de l’ tedaj steloj nadira simetrio:

jam en duela strebo mi premas vian ŝultron,

per elano senspira viajn singultojn mi spikumas.

Por ambaŭ, rezignindas kaj vortoj kaj matraco:

logas nin ĉi knarado, ĉi flaroj, ĉi dancemo.

Lastmomente

Ĉi febla vento norda al la proksima fjordo disfadene filigranas,

dum ni solaj promenas, nuancoj laŭborde de akvo skandinava.

Vi edzino serena, glatfrunte al ĉi projekto suferon rutinan vi tributas,

vi aminda mezvojo, en via proksim’ mi restu lastmomente,

en lumo tramuslina leĝere deligiĝos via nodo maltragika:

ke vi feliĉu, kvazaŭ al la senkulpo ne mankus la premio.

Ludmila Orajevskaja

Ludmila Orajevskaja (Ukrainio) naskiĝis 23 feb 1941 en Ruslando; filologo, invalido, emerito; realigas sin en porinvalida kaj poresperanta laboro.

Meze de somero

Arde suno brilas,

Maturiĝis bero.

Sonore ektrilas

Mezo de somero.

Pensojn malakrigas

Varmo sen pluvero.

Apud korto migras

Mezo de somero.

Sub la sun’ impresas

Herboj kaj rivero.

Vizaĝon karesas

Mezo de somero.

Laŭda mencio en Liro-2000

Renato Petrović

Renato Petrović (Serbio) naskiĝis en iama SFR Jugoslavio (1964). Loĝas en Beogrado. Studis maŝinteknikon. Tradukas, verkas, fotas. Esperanton eklernis la unuan fojon en 1974. La duan, pli sukcesan, fojon en 1990. Aperigis tradukojn el Esperanto en la serban en kelkaj serbaj gazetoj. Liaj Esperantaj artikoloj estas tradukitaj en la katalunan, japanan, anglan, hispanan, francan. Eksestrarano de Jugoslavia Esperanto-Ligo, Serbia Esperanto-Ligo, Serba Esperanto-Junulara Organizo kaj Beograda Esperanto-Societo.

Mortigu domon,

ĉar domo estas homo.

Mortigu floron

ĉar floro estas gloro.

Mortigu teron

ĉar tero estas vero.

Mortigu vorton

ĉar vorto estas forto.

(1999)

* * *

Nokta ĉielo.

Brilas la stelo.

Mi —

en la kelo.

Malhelo.

Kandelo.

Kio estas la celo?

Gardas min

Blanka anĝelo.

(1999)

Nicolino Rossi

Nicolino Rossi naskiĝis en 1939, ŝtatano de Respubliko San-Marino elmigrinta junaĝe al Napolo, estas nuntempe la plej harmonia lirika voĉo en nia lingvo, plej sude en Eŭropo. Pro temaro kaj bildoj li estis komparita de Herbert Mayer al la hispana Cernuda. Kiel esperanto-poeto li maturiĝis en la literatura rondo La Patrolo (1969-1979). Lia poemkolekto Sur la vivopado aperis en 1981 kaj gajnis la premion La Verko de la Jaro.

Kien la homo?

I.

Vi forlasis la spikoplenajn kampojn

kaj la koleran ĉirpadon de l’ cikadoj

kaj tra sinua verdo, sur la padoj

ŝtonozaj kaj tra marĉoj vi alrampojn

priringis verten, ĉendis pensolampojn

kaj lasis, ke vin trenu la vivradoj —

ĝis revoj eksilentis kaj kaskadoj

da peno al viv’ metis siajn krampojn.

Kaj nun, kiam la revoj ŝime mutas

en horo fola da blindiĝo lasta,

sur vian korpovrakon vi disŝutas

la splitojn de klopodo vane hasta,

dum sin etendas sur ekran’ transluma

la neniom’ da ĝuo palpebruma.

II.

Se l’ dekstra mano turnas for malbonon,

l’ alia man’ malkovras, ke la tuto

nenio estas ol amasa kruto

rubaĵa, kiu voras ĉian konon.

Ĉu pretervivi lukte mortodronon

estas verece vivi en atuto

super mens-eblo, kontraŭ korpservuto,

aŭ simple voste kapti sort-ĉifonon?

Opone vian penon, via volo

reteksas reton el memorfadenoj

tra kies maŝoj fuĝas la konsolo,

feino vanta, kies kantrefrenoj

apenaŭ povas homdoloron pansi,

feliĉon varbi kaj pri ĝu’ kvitanci.

Pro ĉi tiu poemo Nicolino Rossi iĝis laŭreato de Liro-2001.

Hajk-mozaike

[Bedaŭrinde, ni ne povas reprodukti la originalan skemon de la situo de la apartaj strofoj.]

Imite l’ Rason

Auldan, mi vers-fatrason

verkas senhonte.

Jam matenjunas,

kantas la suntenero —

sensoj tajfunas.

Ĝisfluas lafa

flam-likvo cindriĝonta —

amkraŝo trafa.

Arke’ de Noa

savportis eĉ vipurojn —

mav-tento troa.

Pluvpapilioj

danc-gutas harpasone —

vivŝprucaj mioj.

Napolo sorĉas

ĉe l’ markobalta splendo:

kriĉas sortplendo.

Or-verd’ trastrias,

prisomeras ĉi domon —

sentvrako prias.

Lirlas kantema

rojo, gajec’ silabas:

min sort’ plu klabas.

Pluvlarme helo

rosperle kampojn brodas —

mort-ekrivelo.

Min ĉirkaŭtigras

la noktinkuba solo —

hirundoj migras!

Mesaĝas skulpto

el-stelan civilizon:

homdia kulto.

Poem’ de Kocka

himnas pri muŝa menso —

trans mur’ epoka.

Eli Urbanová

Eli Urbanová (Ĉeĥio) naskiĝis 8 feb 1922, jam 13-jara debutis per rakonto en ĉeĥa gazeto. Kiam ŝi estis 18-jara, aperis ŝia ĉeĥlingva poemaro. Instruistino. Esperantistiĝis en 1948 kaj ekde 1950 verkas en Esperanto. Laŭreto de pluraj literaturaj konkursoj. Ĉefaj verkoj: Nur tri kolorojn (1960), El subaj fontoj (1981), Kvarfolio (1985), Verso kaj larmo (1986), Hetajro dancas (1995), Vino, viroj kaj kanto (1995), Peza vino (1996), El mia buduaro (2001). Ŝiaj poemoj estas tradukitaj en ok lingvojn.

Viro de ago

Laŭdire kio via mi estas?

Li ĝisatendis ĉi respondon:

— Vi estas mia tuta mondo,

mia riĉaĵo, dolĉa predo,

mia burĝono, bela bebo...

Kaj li aŭskultas kaj en fino

degelas kiel virgulino...

Laŭdire kio via mi estas?

Mi jam kutimis ludi rolon

de konkeranto. Per paroloj

provas parade lin eksciti.

Mi ne kuraĝus ilin citi...

Ja tiuj faris el li ulon

bonpreparitan por kopulo...

Laŭdire kio via mi estas?

Pasioj pasis. For imagoj.

Rigardu lin! El vir’ de ago

estas denove dolĉa predo,

mia riĉaĵo, bela bebo...

Dum li ronketas, mi konscias,

ke li min ĉefe emocias...

Laŭdire kio via mi estas?

Solstico

Ni diras al tio solenado.

Kaj okazas tiu rito

kiel alie ol en lito

kaj realiĝas ĝi plej ofte

kiel alie ol nokte...

Ho, kiel alie ol perfekte

eksolenis mia knabo

la sepdekjaran naskiĝtagon!

Gaja sen gut’ da alkoholo

kaj nul stimula pilolo!

Subite mi scias, ke ekzistas

krom la turo el eburo

kiel alie ol naturo...

Homoj, mi ĝemis pro delico,

dum ni solenis solsticon...

Alvenon de tria milenio

ni solenos en kabano.

Kiel alie ol per amo...

Se ni ne dormos. Se li povos

kaj do ne restos ĉe provo...

Ni diras al tio solenado.

Kaj okazas tiu rito

kiel alie ol en lito

kaj realiĝas ĝi plej ofte

kiel alie ol nokte...

Inter ni inoj

Li min avertis: Pensu pri mi,

sed ne sur strato, ne sur strato,

aŭ mi koleros kaj vin batos!

Inter ni inoj — ba, li blagas.

Ja mi ne riskos mian haŭton

kaj ne transiros antaŭ aŭtoj!

Kiam mi ĉesos uzi ŝminkon?

Tuj kiam li sin ĉesos razi!

Ĝis nun nenia ŝanĝ’ okazis...

Inter ni inoj — mi apenaŭ

aspektos kiel Greta Garbo

kaj li apenaŭ portos barbon...

Se li almenaŭ ne demandus

kun evidenta ironio,

ĉu mi jam zorgas pri linio?

Inter ni inoj — kio kaŭzis,

ke mi obezas? Pizo? Rizo?

Mi scias kio — dolĉaj kisoj!

Kaj li severe min admonas

kaj li sindone min karesas...

Eĉ morti al mi malpermesas!

Inter ni inoj — li min amas.

Mi lin komprenas, ne, ne miras,

nur iam tiam al mi diras:

Eli, ne lasu vin seli!

Čestmír Vidman

Čestmír Vidman (Ĉeĥio) naskiĝis 31 okt 1921 en Italio. Oficis en la ĉeĥa organizo pri eksterlanda komerco. Multe vojaĝis tra la mondo. Aŭtoro de dek ok beletraj libroj en la ĉeĥa lingvo. Liaj originalaj poemoj en Esperanto aperis en Niaj aŭtoroj sin prezentas (1980), Kvarfolio (1985) kaj La nuntempaj ĉeĥaj poetoj en 1000 versoj (1989). En Starto aperis liaj ĉeĥaj poemoj, esperantigitaj kutime de Josef Rumler.

Japanaj motivoj

Ĉiun trian jaron vizitadas la komercistoj kun fiŝoj

la Budhan templon kaj celebras

la ceremonion por la animoj de mortigitaj fiŝoj

Same la fama olda Mikimoto

kiu riĉiĝis danke al la artefarita preparado de perloj

tiamaniere senkulpiĝas al la misuzitaj ostroj

Kaj en aliaj konata templo ĉiun jaron okazas

la senkulpiga ceremonio por la rompitaj pingloj de la kudristinoj

kaj por ĉiuj meloj kies haregoj

estis uzitaj por la penikoj de la kaligrafoj

Jen la mondo zorganta

pri la kreaĵoj plej senpovaj

Tamen la fiŝojn la ostrojn kaj la melojn jam neniu revivigos

nek redonos la formon al la pingloj helpe de kiuj

la plej novaj modtendencoj stebis la plej belajn vestaĵojn

Malgraŭ al tio dankon Por la fiŝoj ostroj kaj meloj

Por la pingloj Por la tuta mondo konata kaj nekonata —

Por la donacema lumaĵo volbiĝanta tiel afable super ni

(Mal)tio kaj (Mal)lia poezio

Mallia, Carmel. Kontrastoj. — 2a eld. — Żabbar: La aŭtoro, 1999, 47 pĝ.

Mallia, Carmel. 100 kapricaj raketoj. — 2a eld. — Żabbar: La aŭtoro, 2000, 56 pĝ.

Mi jam kelkfoje vidis la nomon Carmel Mallia inter laŭreatoj de diversaj poeziaj konkursoj. Des pli interese estis legi liajn verkojn, ĉar — nu, kion scias ordinara homo, eĉ esperantisto, eĉ erudiciulo, pri la malta kulturo? Kaj certe, ano de tiom eta popolo vidas la mondon iom alimaniere ol rusoj aŭ usonanoj; kaj Esperanto estas por li “pli granda” lingvo, la fenestro al tutmonda publiko. Kaj se li iĝas konata internacie, tio naskas fieron kaj ĝojon en pluraj liaj najbaroj — samkiel famiĝo de artisto el iu fora urbeto...

Malfacilas esti poeto sen regulaj kontaktoj kun kolegoj kaj legantoj, ankaŭ sen la ebleco multon legi en sia lingvo. Ĉion necesas malkovri mem, sen uzo de alies sperto; nur malmultaj liberaj horoj post ordinara laboro troveblas tiucele; kaj verkinte ion, necesas mem ĉion fari por eldono... Do eble ne indas juĝi la poeton same severe, kiel ni juĝus aŭtoron el granda kontinenta lando — probable tiel rezonis ankaŭ la ĵurioj de internaciaj konkursoj. Ankaŭ Marjorie Boulton, verkinta kuraĝigan enkondukon al la unua libro de Mallia...

Do necesas ion diri pri la verkoj kaj pri la impresoj. La poemoj de Carmel Mallia impresas delire — kaj ne nur pro tio, ke ilin naskis poeta liro... En Kontrastoj estas ĉefe pli longaj poemoj, kun la enhavo plejparte filozofia, kaj la humoro deprimiga, senespera (sufiĉas mencii kelkajn titolojn: Vivo-erozio, Ĉio apokalipsis, Turmentokanto, La vorto buĉita...). Plejparte kun rimoj (tamen, sufiĉe primitivaj), sed sen ritmo — aŭ eble la ritmo estas specifa kaj komplika, ne kaptebla por alinacianoj?

100 kapricaj raketoj enhavas kurtajn poemetojn. Kelkaj el ili estus facile adapteblaj al kutimaj formoj de hajkoj, tankaoj kaj limerikoj — tamen la aŭtoro tion ne faris. Ĉu estis grava (sed neklara por ni) kaŭzo, aŭ li simple ne emis (por esti nepre originala?), aŭ eble eĉ ne sciis pri ekzisto de tiuj formoj? Eble li inventis ion similan intuicie — do ni laŭdu lian sagacon, kaj bedaŭru: se li scius dekomence, li ŝparus siajn fortojn kaj verkus ion vere genian... Jen, vidu: “Papavo karmezina / sopirata tuŝo / de lip’ virina”. Aŭ jen: “Suno kompateme ŝvita / demandas poŝtuketon / al la lun’ ermita”.

La temoj estas diversaj kaj bizaraj: de aŭdaca intimaĵo — “Nokto senrespira, / atendo senvira. / Lacas la spaco / en korp’ sur matraco”. — ĝis socialista slogano: “Jen dekretas Diktaturo! / Forviŝiĝas ĉiu spuro / de l’ proletsekuro”. Ĉeestas ankaŭ priesperantaj pecoj (ĉu troveblas poemkolekto sen tiuj?), sed tre malmultaj kaj ne tuj kompreneblaj: “En mia domo / vagas / la zamenhof-fantomo: / nepra izolsimptomo”.

Oni provos serĉi analogiojn el diversaj naciaj poezioj — kaj ne trovos. Plie, krom la poemetoj la dua libro enhavas kvar bildojn kun strangaj titoloj, kiuj ŝajne tute ne havas rilaton al la bildoj mem (eĉ pli strangaj) kaj al la cetera teksto. Meditu...

Ĉu fini la recenzon per tradicia frazo, ke pri tiuj libretoj oni ne povas samopinii — kaj ĝuste pro tio ili atentindas, prenu kaj legu mem por formi vian propran opinion? Eblas, sed tio malmulton donus al la leganto. Certe, la recenzataj poemoj iom pli valoras ol ies glataj kaj plataj rimitaj admiroj pri Esperanto kaj Zamenhof. Certe, la poeto havas propran vidpunkton kaj voĉon. Ni plian fojon konvinkiĝas, ke esperantlingva poezio enhavas ĉion, kion povas enhavi poezio nacilingva — malta, rusa aŭ franca. Ja en Esperanto oni povas diri ĉion. (Adeptoj de raŭmismo jam rememoris konvenan frazon el la manifesto...)

Ni konvinkiĝis ankaŭ, ke malta kulturo havas multon komunan kun la aliaj, ja ĉiuj ni estas homoj... Ke en ĉiu popolo ekzistas homoj pli aŭ malpli talentaj. Ke Esperanto donas al ĉiu homo la eblecon kaj ŝancon por memesprimo, kaj la cetero dependas de la homo mem.

Kaj por tiuj legantoj, kiuj nepre volas havi klarajn rekomendojn k.s., mi aldonu: mi tamen ne bedaŭras pro la tempo, elspezita por tralego de tiuj poemlibretoj.

Valentin Melnikov

Heroo de dezertaj horizontoj

Arosev, Grigorij. .RU: En la rusa kaj Esperanto. — Moskvo: Impeto, 2001. — 96 pĝ.

Grigorij Arosev estas interesa poeto. Ĉu intereso estas garantio de bona poezio? — Ne nepre. La versoj de Arosev donas al tio ekzemplon. Ili estas tre diversnivelaj kaj ie aludas potencialon de talento. Sed ie ili apenaŭ legeblas (“al l’ dua”, “sur l’ Tero”) aŭ simple estas nekorektaj (tipe rusa misuzo: “ĝis tria kokeriko” anstataŭ antaŭ). Sed malgraŭ la misoj, stumbloj kaj abunda stumpado de la vera rimo (amputita Esperanto) liaj versoj ne perdas allogon. La kaŭzo ne estas mistika: Arosev reale vivas en siaj poemoj. Spite al sia propra repliko pri “simpla poeziumanto” li plenigas la versan formon de la sukoj de sia esto. Kaj ni legas tion kiel protokolon de animo. Jen premiso por aŭtenta poeto: tiu uzas aŭtentan materialon.

Do ni havas antaŭ la okuloj dokumenton, kaj la persona dramo de la aŭtoro ekposedas nian atenton. Ja Arosev estas neordinara kaj samtempe specimena persono. Klasikaj Onegin kaj Peĉorin taŭgas kiel paraleloj. Same juna, same sperta, same bruligita de la vivo nia nova heroo suferas pro la malnova malsano de antaŭtempa senilo. Laco, enuo, malforto determinas la tonon de liaj ago kaj sento.

Apogon tute mi ne povas doni.

Pardonu min pro tio — vi kaj oni.

La totala cinikismo ŝajnas garantii senindulgon.

Ĉiu homo nepre havas sian prezon,

Ĉiu homo aĉeteblas senprobleme.

Sed ni klare vidas la internan maltrankvilon, kiu instigas la poeton al amaraj konkludoj, venenaj replikoj, plendoj kaj lamentoj.

Kio provokas tiel strangan kombinon de juno kaj kaduko? Sendepende de la rezistkapablo de la individuo oni klasike kaj prave atentas la medion en kiu li/ŝi realigas sin. La medio, cetere, ne multe okupas la atenton de Arosev. Sed unu konstato helpos nin konjekti pri ĝia kulpo. La libro de Arosev entenas ankaŭ ruslingvan parton.

Ankaŭ ĝi estas interesa kaj verkita en la sama tonaleco. Liaj rusaj versoj ne stumblas kaj ne stumpas, sed ili estas videble pli banalaj, sterilaj kaj stereotipaj. La hida stampo de la moderna rusa poezio kuŝas sur tiuj malfeliĉaj versoj kaj mutilas ilin klinante la poeton ĝis la nivelo, kiun permesas ties plata reliefo. La fuĝo en Esperanto estas do savo por la talento de Arosev. (Parenteze: jen la funkcio de arta lingvo, pri kiu oni ne multe parolas.)

Tamen en la proceso de la interago kun la medio gravas ankaŭ la interna rezervo de la subjekto. Ni facile rivelas la ĉefan rezervon de nia heroo. Tio estas amo. Varmaj, sinceraj, inspiraj linioj naskiĝas sub lia plumo en elano de la amo:

Am’ knabina estas virto kaj dorloto.

Ĝi samtempe estas peko kaj pRUdento.

Kial peko? Tio estas dia doto.

Kial virto? Ĉar ĝi estas vera sento!

Ĉu tiu rezervo sufiĉas por resaniĝi? Tion ni scios leginte novajn poemojn de Arosev. En unu el la plej bonaj poemoj de la libro (Malforteco) li desegnas sin sidanta antaŭ abismo. Li estas febla, elĉerpita, lamenta sed ne penta. Li esperas ke Dio lin komprenos kaj kompatos. Se la dia kompato povus ĉesigi la korodon...

Alen Kris

Arto poetika

Borčić, Lucija. Pulsas la viv’: poemoj 1977-2001. — Zagreb: IKS, 2001. — 128 pĝ. — (Kolekto IKS, №3).

Kies vivo pulsas? Ĉu ŝia aŭ onia?, mi min demandis ĉe eklego. Sed nenian respondon mi trovis, ĉar respondi povus nur poezio, ne ĉi tia litanio da versoj prozecaj, tro eksplicitaj, banale konstataj. Ne poezio, sed nuraj versaĵoj. Versaĵoj indaj je Reader’s Digest aŭ, muzikigite, je kantado en kirko kvartala; versaĵoj kiajn oni trovas sur gastlibroj kaj julkartoj. Versaĵaro absolute seninteresa, senmistera, senriĉa kaj sensurpriza, tiom, ke mi emus skribi “baf!” post preskaŭ ĉiu strofo, sed mi ne resumos mian verdikton al tio, ĉar ial mi sentas al la aŭtorino, kiun mi persone ne konas, facile klarigeblan simpation.

Ne pro virtuozeco. Fakte, ornamas ĉi libreton ĉiuj malvirtoj de amatora versfaranto. Krom adasismoj, abundas ankaŭ rimokrimoj similaj al la praparo koro/doloro (“perloj/merloj” sur p. 54, kie mi volonte ŝanĝus “l” al “d”) kaj, ĉefe, rimoj strasaj. Kiel skribis Kalocsay en la re-kaj-releginda Arto poetika (mi citas laŭmemore), bona rimo estu “ne vorto altirita je la nazo, sed nur esenca parto de la frazo”, t.e. esenca parto de la pensero, sentero aŭ sensero, de la koncerna ideo. Esceptojn mi trovis en la fina trio en Post la incendio aŭ en la tutaj Akacioj kaj Oleandro.

Ankaŭ ne pro la tema enhavo. Ŝi mem proklamas iuverse: “Mi versu nur pri belo”; nome unuflanke nostalgie pri tempopaso (infanaĝo, naskiĝdomo, gepatroj), aliflanke pri bonvolo kaj amikeco kiel panaceo kontraŭ militoj, kaj (ŝajne iom kontraste sed same idilie kaj naive) pri naturo, maro, arboj, herboj, konkoj, vento, ŝtonoj. Ĉio tre simpla kaj sincera, sed kun simplo kaj sincero ne senfundaj (kiel en majstra hajko) sed palpeble senprofundaj (kiel en usona manlibro pri sinhelpado). Eble influite de la devo recenzi, mi trovis sufiĉe interesa La unua aŭ la dua, kun mesaĝo kiu sonis, al miaj aziemaj oreloj, taisme (laŭ la PIVa ‘ta/o’) aŭ taŭisme (laŭ la prefero de niaj ĉinaj kolegoj); kaj sufiĉe bona la poemon (ĉi-foje temas pri tiaĵo) Ekzistas tagoj.

Kaj tamen mi simpatias al la aŭtorino, ĉar ŝi ĝenerale montriĝas senambicia kaj senpretenda. Male, mi leĝere ĉagreniĝas kiam ŝi pontifikas plate kaj malmodeste pri poezio kaj poetiko, kiel en Miaj pensoj simplas, kiun ni citu plene:

Mi estas simpla homo.

Miaj pensoj simplas,

do ankaŭ ilia eksterigo

ne pompe pimpas.

La frazojn mi ne volas kompliki,

al ili nekonvenaĵojn alfliki.

Ĉar esprim’ rezultas el penso,

ĝi restu menso-lenso.

Tordado ebla aliajn konvenas,

sed min ĉiam ĝenas,

se ne tuj mi ĉion komprenas

kaj dumlege

devas klopodadi ege.

Ĝenas min kiam la esprim’

ne servas por esprimi sin,

sed por memsufiĉa parado

de la lingvo-tordado

rezultanta senkomprenan kaĉon

el knarantaj maks-miks-laĉoj.

Sed kion ŝi mem scias pri poezio? Ĉu tiomete kiel la rusa recenzisto, kiu masakris poemaron de amiko Gonçalo Neves? Diras Ragnarsson enkonduke al sia poemaro Esploroj: “Por mi poezio estas esploro; kaj maniero kapti disfluantan senton por ĝin fiksi en spaco kaj tempo”. Kaj Neves en la helsinka Kultura E-Festivalo: “Poezio estas animstato”. Perfektaj difinoj. Leginte poemon oni devus povi vidi la lingvon, la mondon, la kosmon, sin mem aliaj, kio ĉe ŝiaj versoj tutsimple malokazas.

Kiom da kranioj, tiom da opinioj. Jen la mia. Al kio respondas ĉi tiu ŝia versduo:

Post la traleg’ mi decidis

ne plu recenzistojn fidi.

Jorge Camacho

Liro-2002

La Ondo de Esperanto invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en tradicia literatura konkurso Liro-2002.

Liro-2002 havas kvin branĉojn.

1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa

2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita

3. Traduka poezio el la rusa lingvo: Расточитель de Fjodor Sologub

4. Traduka prozo el la rusa lingvo: Тамань de Miĥail Lermontov.

5. Traduka prozo el la angla lingvo: The Lost Sanjak de Saki.

En ĉiu el la originalaj konkursoj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2002 (RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 1 nov 2002.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj vidu en nia retpaĝaro.

La laŭreatoj de Liro-2002 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2004 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 mar 2003.

Sukcesojn!

Poezio en Liro

Ekde 1982 preskaŭ ĉiujare (krom 1990, 1995, 1996) okazas literatura konkurso Liro kun nepra poezia konkurso. Vidu la liston de la laŭreatoj (emfazita grase) kaj laŭdaj menciitoj (LM). En 1982 kaj 1991 neniu konkursinto estis premiita aŭ menciita.

1982. Ne aljuĝita.

1983. LM: Gafur Gazizi.

1984. LM: Vladimir Masalkin.

1985. LM: Miĥail Korotkov.

1986. Gafur Gazizi.

1987. Miĥail Korotkov.

1988. LM: Aleksandr Parfentjev.

1989. Gafur Gazizi.

1991. Ne aljuĝita.

1992. Ivan Naumov.

1993. Miĥail Giŝpling.

1994. Viktor Ĉaldajev.

1997. Klara Ilutoviĉ. LM: Valentin Melnikov.

1998. Klara Ilutoviĉ. LM: Tomislav Mitroviĉ.

1999. Anja Karkiainen. LM: Grigorij Arosev, Klara Ilutoviĉ.

2000. Grigorij Arosev. LM: Klara Ilutoviĉ, Helena Melnikova, Ludmila Orajevskaja.

2001. Nicolino Rossi. LM: Julius Balbin, Lucija Borčić, Aleksandr Uljanov.

Nebela forgeso de UEA

La Ondo bonvenigas novan kunlaboranton. Dum pli ol tridek jaroj Komitatano Z aktivis sur ĉiuj niveloj de la Esperanto-movado, i.a. en la Komitato de UEA. Li memorigos nin pri aferoj, kiuj en la movada ĉiutago ricevas malmulte da atento aŭ estas eĉ forgesitaj. Lia nuna ekstermovada pozicio permesas al li vidi tiujn aferojn pli klare ol ilin vidas la engaĝitoj.

Pasintjare UEA prave prezentis kiel grandan atingon, ke kelkdeko da eminentuloj proponis doni al ĝi la Nobel-pac-premion. Tio okazis unuafoje post pli ol dek jaroj. UEA mem kulpis pri tiu paŭzo, ĉar ĝi neglektis ripeti la kampanjon inter personoj (ĉefe parlamentanoj), kiuj rajtas proponi kandidatojn por la premio.

La pasintjaraj komunikoj de UEA substrekis, ke necesos seninterrompe daŭrigi la kampanjon. La Nobel-komisiito de UEA, Ivo Osibov, plendis en ili, ke nur malmultaj landaj asocioj partoprenis en ĝi. Lia klarigo estis, ke oni lanĉis la agadon tro malfrue, en novembro 2000. La kandidatigoj devis atingi la Nobel-komisionon komence de februaro, tiel ke restis praktike “nur” du monatoj por agi.

Osibov estis ne-necese ĝentila. Por tiu kiu volis agi, du monatoj sufiĉis, ĉar ne temis pri temporaba laboro. Oni devas miri, ke ekz. la franca asocio UFE, kiu pretendas havi bonajn kontaktojn kun naciaj kaj eŭropaj parlamentanoj, varbis neniun apogon por UEA. La klarigo certe estas, ke UFE donis neniun atenton al la afero. Mirigas ankaŭ, ke Germain Pirlot ignoris ĝin. Li tamtamas per listo de pli ol cent eŭroparlamentanoj, kiuj iel amikas al Esperanto. Kial li ne instigis ilin rekomendi UEA?

Fine mallaŭdo al UEA mem. Komence de 2001 ĝi emfazis la neceson ripeti kaj plifortigi la kampanjon, por ke UEA denove estu kandidato en 2002. Kion ĝi faris por relanĉi la agadon? Nenion. La nova estraro forgesis la aferon, spite al tio, ke komisiito Osibov mem fariĝis ĝia membro. Ekregis morta silento — ĉu denove dekjara?

La Nobel-kampanjo prezentus ŝancon je publika atento al Esperanto. Nura fakto, ke UEA estas kandidato, estus novaĵo, kiun multaj gazetoj diskonigus, se oni informus ilin pri ĝi. Esperanto ricevus pozitivan publikecon kaj aperus kiel serioza afero. Simpla movadano krome sentus la kandidatecon mem kiel premion kaj rekonon — kaj kion nia movado pli bezonas ol daŭre kuraĝigi kaj remotivigi siajn ordinarajn membrojn?

Al flegmuloj ne mankas pretekstoj por fari nenion. Ekz. ke ne indas perdi tempon por la Nobel-afero, ĉar UEA ne faris tiel grandan agon, ke ĝi povus gajni la premion. Certe ĝiaj agoj estas modestaj en monda skalo. Ĝia forto kiel la ĉefa reprezentanto de Esperanto tamen ne estas en unuopaj faroj, sed en la unikeco kaj longeco de la agado de esperantistoj — paclaboro en plej nobla senco, kion almenaŭ ni mem agnosku.

Ne gravas, ĉu UEA havos realan ŝancon gajni la premion. Gravas utiligi la ŝancojn, kiujn la kandidateco donas. Domaĝe, ke tion oni denove ignoris.

Komitatano Z

Nova memorŝtono en skvaro Esperanto

Bela 32-paĝa broŝuro en Esperanto pri la fama Katedralo de Pelplin (Pollando) estis presita ĵus antaŭ la Printempa E-Renkonto, kiu okazis en ĉi tiu pomeria urbo la lastan aprilan sabaton. Por cento da partoprenantoj estis proponita varia programo kiu enhavis, interalie, Sanktan Meson en Esperanto (celebris pastro Jozefo Zielonka), ekskurson, prelegojn kaj plurajn artajn prezentojn: orgenan, folkloran, kanzonan...

Pluraj el la ĉeestintoj rerenkontiĝis dimanĉe, la 28an de aprilo, en la skvaro Esperanto en Malbork okaze de solena inaŭguro de memorarbo kaj memorŝtono Ruslando. La memorŝtonon kun gravuritaj vortoj Ruslando kaj La Ondo de Esperanto malkovris Halina Gorecka, kiu ankaŭ metis florojn al la monumento Zamenhof en la centro de la skvaro. La solenaĵon partoprenis urbestro de Malbork Mieczysław Roeding, esperantista vicurbestrino Danuta Stanek-Gutowska, samideanoj el Pollando, Ruslando kaj Germanio, kaj multaj urbanoj. Emociis la publikon Esperanto-kantado de sesjaruloj el infana ensemblo Amanitoj (gvidanto: Irena Wojciuk-Sieger) kaj dancado de junulinoj el grupo Co To.

AlKo

NEspA kongresis

11 maj Nepala Esperanto-Asocio okazigis sian nacian kongreson en Katmanduo. Partoprenis ĉ. 100 homoj. La ĉefa gasto estis malnova esperantisto, Baikuntha Maske.

Komence oni parolis pri la E-movado en Nepalo kaj sugestis rimedojn por disvastigi ĝin. NEspA pretas okazigi Azian E-Kongreson en 2004. Poste okazis elekto de nova komitato. Kiel prezidanto estas elektita d-ro Keshav Ram Joshi, lin helpos du vicprezidantoj (Manju Kanchuli, Narendra Raj Bhattarai), ĝenerala sekratario (Bharat Kumar Ghimire), sekretario (Hare Ram Bista), kasisto (Jenia Suwal) kaj kvin komitatanoj.

Bharat Ghimire

Gravaj renkontiĝoj en Litovio

12-17 maj Litovion vizitis dupersona delegacio de UEA: d-ro Renato Corsetti kaj prof, d-ro Lee Chong-Yeong. La gvidantojn de la plej granda esperantista asocio en la mondo akceptis prezidanto de la parlamento, Artūras Paulauskas. Ili renkontiĝis kun kelkaj ministroj, prezidanto de Litovia Scienca Akademio prof., d-ro Benediktas Juodka kaj aliaj gravuloj. En la parlamentejo okazis gazetara konferenco.

Irena Alijošiūtė

Gazetara konferenco en la parlamentejo de Litovio: Povilas Jegorovas (prezidanto de LEA), Renato Corsetti (prezidanto de UEA), Stasys Kružinauskas (parlamentano, prezidanto de la Vilna Filio de LEA), Lee Chong-Yeong (vicprezidanto de UEA). (Fotis :Choe Taesok)

Esperanto kontraŭ ... tutmondiĝo

Okaze de la kunveno de la 15 ministroj pri eksteraj rilatoj de la Eŭropa Unio plus 12 el aliaj landoj de la mediteranea marbordo, ĉefe arabaj, en Valencia (Hispanio) 20 apr okazis manifestacio kun partopreno de multaj miloj da pacaj manifestantoj de la tuta mondo, reprezentantaj ĉirkaŭ 120 NRO-jn kaj aliajn.

Inter la pledoj por tutmonda paco, homa egaleco, por la tuja solvo de la israela-palestina problemo, kontraŭ sovaĝa ekonomia tutmondiĝo, ktp, videblis la afiŝo kiun portis lokaj esperantistoj, kun la Esperanta flago en unu flanko, kaj peto por solvo de la lingva tutmonda problemo en la alia flanko.

Augusto Casquero

La svedoj kongresis

(Nun) La svedaj esperantistoj kongresis 3-5 maj en Västerås. La kunveno komenciĝis per podia diskuto “Lingvo — via homa rajto”, kiun enkondukis universitata docento Mikael Parkwall.

La kongreso dediĉis sin ĉefe al organizaj demandoj. El la jarraporto oni eksciis, ke la membronombro en 2001 kreskis, post multaj jaroj da malkresko, sed ke la ekonomio daŭre estas problema. Pro la malgrandiĝanta rolo de kluboj — komuna kun aliaj svedaj organizoj — komenciĝis diskuto pri ŝanĝo en la statuto, tiel ke la individua membro ricevos rektan influon al la agado de Sveda E-Federacio.

Literatura Promeno en Stokholmo

Sabate la 11an de majo “La Ranetoj” kaj Sten Johansson aranĝis Literaturan Promenon tra Stokholmo, dum kiu dudeko da promenantoj spertis erojn el dek unu literaturaj tekstoj, aperintaj en Esperanto kaj ligitaj al diversaj lokoj en centra Stokholmo. Temis pri verkoj originalaj kaj tradukitaj, el diversaj ĝenroj — de Strindberg ĝis Persone. Post la promeno, kiu okazis en perfekte bela frusomera vetero, oni kune manĝis en urbocentra restoracio. Ĉiuj, al kiuj ne eblis fizike ĉeesti la veran promenon, povas virtuale partopreni per ttt-paĝaro ĉe http://www.angelfire.com/ok/stenjo/promen/

Sten J

Akredito ĉe Ministerio

Kaliningrada regiona esperantista unuiĝo (KREU), fondita 26 feb 2002, estis 15 apr akreditita ĉe la reprezentejo de la Ministerio pri Eksteraj Aferoj de Ruslando.

Same kiel la aliaj akredititaj asocioj kaj firmaoj, KREU ricevos subtenon de la Ministerio pri invitado de alilandanoj (interalie, al la Balta E-Forumo), kaj la membroj de KREU povos pli facile solvi siajn pasportajn problemojn.

HaGo

Peterburgo: Gazetara konferenco

23 apr en la fama peterburga konferencejo Ĵurnalista Domo okazis gazetara konferenco dediĉita al la 110-jariĝo de societo Espero.

Ses esperantistoj rakontis pri la lingvo kaj movado, pri la historio de Espero; estis farita libroekspozicio. Inter la ĵurnalistoj estis reprezentantoj de la peterburga radio kaj de la populara revuo Xxxx Xxxx Xxxx (Sankt-Peterburgaj Informoj). La prezento sukcesis, ĉar laŭ la asertoj de la ĵurnalistoj, ĉiuj informoj estis tre interesaj kaj aktualaj.

Boris Kondratjev

Esperanto en Burjatio

4 maj en la Nacia biblioteko de Ulan-Ude, ĉefurbo de Burjatio (Siberio), okazis prezentado de Esperanto — la unua paŝo de samtempe fondita loka E-klubo Smeraldo.

La voĉlegataj salutmesaĝoj, ricevitaj retpoŝte el diversaj landoj, donis al la vizitantaro belan geografian bildon de Esperantujo kaj entuziasmigis novbakitajn esperantistojn. Por dialogi pri la internacia lingvo el Irkutsk estis invitita Eŭgeno Delcov, kiu ankaŭ prezentis valoraĵojn de literaturo kaj periodaĵoj en Esperanto (plejparte donacitajn de Krasnojarska E-Klubo).

Longe ne sonis Esperanto en ĉi tiu regiono, sed nuntempe Ulan-Ude rimarkinde verdiĝas. Loka televido raportis pri Esperanto, unu el mezlernej-estrinoj konsentis enkonduki Esperanton kiel liberelekteblan studobjekton.

Post la aranĝo, en apudurba fermita armea urbeto estis vizitita V.M. Voloŝin, emerita majoro de “militkosmaj fortoj”. Li rakontis pri malfacilaĵoj de esperantisto, servanta en sekreta militorganizo.

Eŭgeno Delcov

“La argila kamelo”

Tiel estas titolita novelaro de Georgi Mihalkov, kiu estis lanĉita 19 apr 2002 en Pazarĝik, Bulgario. La libron eldonis E-societo Radio, kiu antaŭnelonge eldonis Literaturajn konfesojn de la sama aŭtoro. La ceremonio okazis en muzeo de pazarĝika verkisto kaj soci-aganto Konstantin Veliĉkov. Ĉeestis esperantistoj kaj urbaj verkistoj, prezidanto de Bulgara E-Asocio Petro Todorov, lokaj ĵurnalistoj k.a.

La argilan kamelon prezentis direktoro de nacia semajna ĵurnalo Literatura Forumo, Marin Georgiev. Li emocie kaj kompetente rakontis pri la enhavo de la novelaro. Li emfazis la majstran stilon de la aŭtoro kaj lian kapablon prezenti variajn ĉiutagajn okazaĵojn, logante atenton de la leganto kaj igante lin pripensadi la tipajn ĉiutagajn faktojn de nia nuntempo. La preleganto faris trafajn komparojn de kelkaj rakontoj kun similaj el la bulgara kaj monda literaturoj, konsiderataj modelaj.

Aleksandro Arnaudov emfazis la profundan observemon de la aŭtoro kaj lian specifan senton pri la naturo, kiun Mihalkov “pentras per okuloj de pentristo kaj koro de poeto”. Pri la libro kaj ties aŭtoro parolis ankaŭ Petko Arnaudov, Nadja Vlahova, Petro Todorov k.a.

Dum la diskutado evidentiĝis, ke la bulgara publiko konas s-ron Mihalkov per liaj rakontoj aperintaj en diversj bulgaraj ĵurnaloj kaj revuoj, kaj ke tiu lia libro estas la unua presita bulgarlingve. Tamen la internacia publiko esperantista konas lin per deko da liaj libroj kaj rakontoj originale verkitaj en Esperanto kaj eldonitaj en diversaj landoj kaj Esperanto-revuoj.

Petko Arnaudov

Kurte

Populara armena TV-programo A1+ plurfoje montris filmon pri Armena E-Asocio. (Esperanto)

Honora membro de UEA, prof. Reinhard Selten, Nobel-premiito pri Ekonomiko (1994) iĝis ano de la Honora Senato de la Eŭropa Movado. (Esperanto)

Hans Bakker (Nederlando) ricevis pro la Afrika agado per E-to honoran titolon Kavaliro de la reĝino. (Nun)

En Grenoble (Francio) fondiĝis asocio Espero por helpi i.a. Orientan Eŭropon, unue per subteno al la bosnia NRO Espero. (Le Monde de l’Espéranto)

Post kvarjara traktado kun la Ministerio de kulturo Fariba N. Maĝd, vicprezidanto de Irana E-ista Junulara Organizaĵo, ricevis permeson eldoni E-persan gazeton. (Heroldo de Esperanto)

11-14 apr Hispana E-Federacio partoprenis lingvofoiron “Expolingua 2002” per propra budo, senpage disponigita de la organizantoj. (Interredaktore)

6 apr ĉ. 50 vilnaj e-istoj fondis filion de Litova E-Asocio en Vilno. Ĝia prezidanto iĝis parlamentano Stasys Kružinauskas. (Litova Stelo)

27 apr en la Centra Oficejo de UEA okazis Malferma Tago kun 62 e-istoj. David Ferguson parolis pri la brusela komunikadcentro k lingvopolitiko, k Herbert Mayer el Internacia E-Muzeo (Vieno) parolis i.a. pri ĝia eldonado. Oni montris novajn vidbendojn de Roman Dobrziński. (Nun)

27 apr okazis la laŭvicaj elektoj de Hungaria E-Asocio. D-ro György Nanovfszky estis reelektita kiel prezidanto, ĝenerala sekretario restas Oszkár Princz. (HeKo)

Infana E-Klubo Zamenhof fondiĝis en la elementa lernejo Fuzimiao (= Konfucea Templo) en Nankino, Ĉinio. (Nun)

En la 5a Eŭropa E-Kongreso estos prezentita opero de Verdi Nabucco en la Verona dujarmila liberaera amfiteatro el la romia epoko. (Giancarlo Fighiera)

La Esperanta Civito iniciatis Instituton Dietterle por akceli historiografiajn, demografiajn k statistikajn esplorojn pri E-to. (HeKo)

26 apr – 5 maj okazis en Bydgoszcz (Pollando) 12a Konferenco de Monda Turismo, Studadsesioj de AIS k ISTK k 27aj Esperantaj Tagoj de Bydgoszcz kun partopreno de pli ol 150 e-istoj el 16 landoj. (Augusto Casquero)

Pli ol 150 partoprenantoj ĉeestis la 18an Printempan Semajnon Internacian (PSI), kiu okazis dum Pasko en sudokcidenta Germanio proksime de Francio. (Lu Wunsch-Rolshoven)

Pli detalaj artikoloj pri PSI kaj pri la Konferenco de Monda Turismo ne povis aperi ĉi-kajere; legu ilin en la julia Ondo.

Mozaiko

Ni ricevis 14 solvojn de la tasko de Nora Caragea en la marta Ondo. Ĉiuj solvoj estas ĝustaj!

La kaŝitajn proverbojn trovis: Edson Correa Capucci (Brazilo), Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (ambaŭ Britio), Rokuro Makabe (Germanio), Antanas Grincevičius (Litovio), Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (ambaŭ Pollando), Eric Castell (Svedio), Viktor Alikin, Svetlana Konjaŝova, Aleksas Masiukas, Sergej Manzurov, Oleg Sevruk, Anatolo Sidorov (ĉiuj Ruslando).

Ni lotumis libropremion, kaj ĝin gajnis Sergej Manzurov (Ruslando). Ni gratulas!

La ĝusta solvo: 1. Feliĉo leĝon ne obeas, subite naskiĝas, subite pereas. 2. Ŝipon rompitan ĉiuj ventoj atakas.

Vorta futbalo

Por vidi la bildon klaku ĉi tie.

La ludo komenciĝas de unu el la ok literoj, troviĝantaj ĉirkaŭ la centra kvadrateto kun pilko. Vortoj legeblas laŭ rekta linio — laŭ horizontalo, vertikalo aŭ diagonalo. Ili ne ŝanĝas sian direkton kaj ne rompiĝas. La lasta litero de antaŭa vorto ankaŭ estas la unua de la sekva vorto. Post golo (trafo de pilko en la celon) la ludo denove komenciĝas de la centro. Via tasko estas ekscii rezulton de la matĉo. Sukcesan ludon!

La unua duono: Grupo da ludantoj de unu flanko en futbalo — Malluma — Agrabla odor’ — Vetkur’ ĝis la distanco de 42,195 km — Punkt’, kie kruciĝas vojoj — Moskva teamo, en kiu ludis Lev Jaŝin — Kies teamo kvarfoje gajnis futbalan mondĉampionecon — Sign’ montranta la forigon de vokalo — Nuna monda ĉampion’ — Afable peti iun, ke li venu (R) — Manĝebla fung’ — ... teamo — En teamo de kiu land’ Diego Armando Maradona iĝis monda ĉampiono — Alkoholaĵ’ el amerika lando, partoprenanto de multaj mondkonkursoj — Plenda ekkri’ — Prefikso — “Land’ de matena freŝeco”, gastiganta la mondkonkurson 2002 — El kiu metal’ estas farita medalo, kiun ricevis en la lasta mondkonkurso Zinedine Zidane — Plej supera realigitaĵ’ de konkursanto en sporto — kiomfoje gajnis mondĉampionecon Urugvajo — Amerika land’, partoprenanta ĉi-jaran mondkonkurson — Japana dram’ — Antikva greka moneret’ — Organ’ de la parolo — Land’, kiun reprezentas Luis Figo — Trifoja monda ĉampion’ — Insulo, la pli grandan parton de kiu okupas lando, partoprenanta la nunan mondkonkurson.

La dua duono: Sporta lud’ kun rakedoj — Ĉefurb’ de azia lando, en kiu malfermiĝos la mondkonkurso 2002 — Fiksi per ŝnuro aŭ ĉeno (R) — Rezult’ de sporta ludo atingata per ĵeto de pilko en la celon — “Land’ de leviĝanta suno”, gastiganta ĉi-jaran mondkonkurson — Agi tiel same kiel alia persono (R) — Ĉifona malzorgita vagul’ — La urb’, en kiu okazis la finalo de la lasta mondkonkurso — Plej alta grad’ — Flor’ simbolanta eŭropan landon, dufoje gajnintan arĝentajn medalojn en mondkonkursoj — Pseŭdonimo de Edson Arantes do Nascimento — Piul’ vivanta en soleco — Team’ — Ĵetglob’ uzata en futbalo — Part’ de homa korpo, per kiu oni ne nur pensas, sed ankaŭ ludas futbalon — Restadej’ de la helenaj gedioj — Ludil’ aspekte de homa figuro — Prepozicio — Konjunkcio — Urb’, en kiu la teamo de “Nebula Albiono” gajnis mondĉampionecon.

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando) aŭ rete (family@ vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ la 10a de aŭgusto.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88)

N (LOdE-89)

O (LOdE-90) P (LOdE-91)

P

Por havi purajn manojn ne sufiĉas uzi gantojn.

Por la vespermanĝo la knabinoj pagas nenion aŭ ĉion.

Por multaj homoj la internacia interkompreniĝo atingas nur nivelon de la angla matenmanĝo, franca ĉampano kaj rusa vodko.

Por ĝui la Esperantan etoson dum UK oni bedaŭrinde dum vojaĝo devas uzi plurajn neinternaciajn lingvojn.

Por skribi poemon, laŭ dimensioj, plej taŭgas necesejpapero, laŭ definitiva celo ofte ankaŭ.

Por vendi tigron oni devas posedi tigron, ne katon.

Post la anonco pri kurso de Esperanto 273 gelernantoj de nia lernejo tuj decidis ne aliĝi al la kurso.

Post la tago de la Fina Venko eĉ volapukistoj nomos sin pioniroj.

Precizeco de la lingvo nur malofte estas avantaĝo, kutime estas tro riske uzi ĝin ĉiutage.

Pri malutileco de Esperanto plej sperte rakontas la instruistoj de la angla.

Pri morgaŭo oni ripetas hieraŭajn antaŭjuĝojn.

Principo de sufiĉo kaj neceso: nur unu knabino po tage.

Progreso? Ĉiujare mi ekkonas plurajn vortojn, kiujn mi povas utiligi nur dum legado de PIV.

Progreso: se analfabeto surmetas T-ĉemizon kun surskribo “Coca-cola”.

Progreson faras homoj, kiuj ne scias, ke ne eblas.

Progreson oni mezuras laŭ nombro de kontraŭuloj.

Proksimas jam la fin(a venk)o.

Provoj de kompreniĝo ofte efikas nur komprenneniiĝon.

Gratulon!

3 maj 2002, je 9h50 matene, naskiĝis en Lens, Francio, nia filo Bayara Bouchez. Ĉar li kuniĝis kun ni dum nia vojaĝo — feliĉulo! — ni elektis por li fremdan propran nomon — en la nuna kazo, mongolan. Esperu ni ke li kreskos en demokratia lando, kies devizo por ĉiam restos: libereco, egaleco, frateco!

Fortulo li jam estas: 50 cm kaj 3,720 kg.

La patrino, filo kaj patro bone fartas.

Veronique, Boris ... kaj Bayara

Nekrologo

La 17an de aprilo 2002 en Volgograd estis kruele murditaj aktivuloj de la klubo Espero (antaŭe Esperanto), geedzoj

Aleksandr Miĥajlov (1951-2002)

kaj Nadeĵda Miĥajlova (1955-2002)

kaj ilia filino, denaska esperantistino

Polina Miĥajlova (1981-2002)

Laŭ informoj de la enketistoj la murdon “mendis” 12-jara nevo de la geedzoj, orfo Jaroslav, kiun ili adoptis antaŭ kelkaj jaroj. La du murdintoj estas arestitaj.

Ni funebras kaj kondolencas

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. №7

Sur la kovrilpaĝo: Rachel Prual kaj David Cholet revenis post la 23-monata mondvojaĝado al la trafikcirklo Zamenhof. Legu pli en la 8a paĝo.

(Fotis Ronan Le Monnier, ĵurnalisto de Vendée Matin)

Redakcie

Mi ne estas partizano de la populara ideo, ke nia vivo estas ludo, sed estas momentoj, kiam ludo efektive penetras la vivon. Ĵus, en junio, ni havis tian momenton, longan je unu monato. Jes, la futbalo reprezentas ne nur spektaklon, ankaŭ ĝi entenas profundajn internajn dramojn, pli kurte — ĝi estas tuta eta universo. Malfeliĉe, nia memoro tro orientiĝas al rezultoj kaj ĉampionoj, kaj la rezultoj tro dependas de la fortuno, kiu favoras la ĉampionojn. Ĉu oni ankoraŭ ne forgesis la teamon de Kostariko? La statistiko memorigos ke tiu teamo klare malgajnis 2:5 al Brazilo. Kiu ne vidis la ludon — diros ke ĝi apenaŭ meritus komenton... mi sukcesis vidi. Sporte ĝi estis belega spektaklo, krome ĝi estis vera dramo ĉirkaŭ la temo de la fortuno. Bedaŭrinde, la kostarikanoj ne scios tion, probable tro iomete plidolĉigus la amaron de la malgajno: tra la ludo mi ekamis Kostarikon. Verŝajne mi neniam vidos la riĉan bordon de tiu varma lando; en mia imago ĝi restos paradiza angulo loĝata de bravaj majstroj de futbalo.

La dramo de la ludo per mil fadenoj interplektiĝas kun tiu de la vivo. Post la unua malvenko de Ruslando (Japanio gajnis 1:0) strataj telespektantoj en Moskvo demonstris plurajn scenojn de perforto kun murdoj kaj piroteknikaj efektoj, kaj oni rajtas konjekti: ili havis sian reĝisoron. Temas pri manifesta provoko. Oni sendis signalon al Okcidento, kies politikistoj devas kompreni: kun tiel sovaĝa popolo Ruslando tute meritas fortan regadon. Okcidento jam benis la oligarĥion, verŝajne ĝi benos la fortan regadon.

Reciproke, la perforto kiu plaŭdas surstrate sedimentas sur la futbalaj kampoj. Ŝajne, nur la ĉinoj ne kaptis siajn rivalojn je la ĉemizoj — eble tion aprezis iuj el la publiko, sed neniel aprezis la juĝantoj, por kiuj la ĉemizalkroĉoj jam iĝis tute normaj. Ĝenerale, la juĝado estas severe kaj unuflanke kritikata de la ruslanda publika opinio. Sed oni apenaŭ povas indiki ion pli arbitran kaj eksterhumanan ol la juĝado de la ruslanda publika opinio. Oni do pasu ekster la sportajn arenojn restante sur la tereno de nia tempo.

En aprilo en Volgograd oni murdis familion de esperantistoj. La murdon estis provokinta adoptita familiano — 12-jara orfo Jarik. La geedzoj Miĥajlov kaj ilia 21-jara filino Polina pereis pro pafoj de junaj banditoj, kiuj havis la ŝlosilon, ricevitan de la orfo. La komentistoj de la krimo opinias, ke Jarik decidis mortpuni (mendi — laŭ la novrusa slango) la geonklojn, ĉar ili insistis ke li lernu, ordigu la ĉambron kaj ne promenu nokte. La esenca penso de la gazetaraj komentoj esprimiĝas en la frazo: “Bonaj homoj donis rifuĝon al serpentido”.

Serpentido! La krima infano do estas ne homo — jen la kaŭzo de la okazintaĵo. Kia sprita kaj ekonomia klarigo! Ĉu eble iom tro simpla? Evidente la knabo ne estis anĝelo. Sed de kie li prenis la ideon de la “mendo”? Kaj kial tiel senprobleme li trovis ekzekutistojn? (ĉu ankaŭ “serpentidojn”?)

Por esti en konkordo kun la logiko, la komentistoj devus fari almenaŭ unu aldonon: por havi serpentidon originantan de homaj gepatroj oni bezonus meti la kandidaton en medion kun forta deforma radiado.

— Jes, sed tiuokaze oni rajtus aŭdi ion pri la naturo de tiuj fatalaj radioj.

Povra Jarik!

Alen Kris

La daŭra kresko de Esperantujo

Kiam ni komencis plani la Novjaran Renkontiĝon apud Berlino kaj demandis pri la ĝenerala intereso, estiĝis demando: Ĉu aldoni plian renkontiĝon?

La ĉefa celo de nia Novjara Renkontiĝo estas doni eblecon festi la Novan Jaron al tiuj Esperanto-parolantoj, kiuj en la ĝisnunaj renkontiĝoj ne trovis lokon pro iuj kaŭzoj.

Ni konstatis, ke tre multaj el la homoj, kun kiuj ni partoprenis internaciajn junularajn renkontiĝojn en la okdekaj jaroj, kutime ne plu partoprenas en jarŝanĝaj aranĝoj. Por la Internacia Seminario (IS) de Germana Esperanto-Junularo (GEJ) ili estas ekster la kerna celgrupo. Principe ili povus partopreni en la Internacia Festivalo, sed IF jam delonge atingis sian celatan grandecon de 200 homoj kaj do ne havas lokon por plia kvindeko da homoj. (Cetere ankaŭ IS evidente jam atingis plenecon kun pli ol 300 partoprenantoj kaj tie restas de deko da jaroj.)

Ĉirkaŭ dekprocenta kreskado de renkontiĝaj partoprennombroj

Pri dua IS ni diskutis jam en la okdekaj jaroj. Fakte IS kreskis tre forte en la sepdekaj kaj okdekaj jaroj — en 1970 estis proksimume 50 partoprenantoj, en 1980 jam ĉ. 150 kaj en 1990 estis pli ol 300.

Triobliĝo en dek jaroj signifas 11-procentan kreskon. Tiutempe en Germanio estiĝis IF kaj PSI kaj ankaŭ SEFT (Somera Esperanto-Familia Tendaro) kaj ili kreskis al 200 kaj 150 kaj 50 partoprenantoj. Entute oni povas do diri, ke la unusemajnaj internaciaj renkontiĝoj en Germanio kreskis de 50 partoprenantoj en 1970 al ĉ. 700 homoj tridek jarojn poste — proksimume 9-procenta jara kresko.

Tutmonda evoluo: Esperantujo progresas

Pri tiu kresko la Esperanto-komunumo apenaŭ konscias — mi ne vidis publikajn statistikojn pri la suma partoprenantaro de Esperanto-renkontiĝoj. Sed la kresko ekzistas, estas mezurebla kaj ŝajne estas tutmonda tendenco — mi daŭre vidas, ke estiĝas novaj renkontiĝoj tutmonde, mi legas pri relative junaj renkontiĝoj (3a, 5a, 8a ktp.) en Afriko, en Hindujo, tre multloke — kaj ili daŭre kaj rapide kreskas. Ni devas fronti krudan fakton: Esperanto eniris la vojon de sukceso, kreskanta nombro da homoj volas lerni kaj poste uzi Esperanton en internaciaj renkontiĝoj — kaj ili fakte faras!

De Esperanto-movado al kreskanta Esperanto-komunumo

Tiu turniĝo en la historio de Esperanto ekis en la sesdekaj kaj sepdekaj jaroj. La unua IS komenciĝis 27 dec 1957 (se mi ne miskalkulis) kun dudekkvino da partoprenantoj — ĝis 1970 ĝi kreskis al 50. (La temoj de ISoj cetere ĉiam kutimis esti ekster-Esperantujaj — kaj ŝajne ankaŭ tio estis io nova.) Ĉirkaŭ 1968 Hermann Behrmann fondis la Esperanto-Centron (plej longe ĝi troviĝis en Paderborn), okazigis amasajn korespondajn kursojn kaj kreis multajn Esperanto-parolantojn — iam en la sepdekaj jaroj ĉiuj GEJ-estraranoj estis lernintaj per lia Esperanto programita.

La tempo estis matura, Eŭropo rekonstruinte la vivon post la militaj detruoj ekvojaĝadis — la E-parolantoj kunvojaĝadis kaj aliaj homoj komprenis la kernan praktikan utilon de Esperanto: personaj rilatoj internacie. Krom IS estiĝis pliaj junularaj renkontiĝoj, Internacia Junulara Festivalo en Italio, Internacia Junulara Semajno en Hungario, Kultura E-Festivalo en Nordio kaj multaj aliaj — malgrandaj kaj grandaj, du-tri-landaj kaj multnaciaj.

Esperantuja muzika kulturo

Estiĝis esperantuja muziko — ĉefe, ĉar en la kreskantaj kaj plioftiĝantaj renkontiĝoj kuniĝis kreskanta publiko. Antaŭ 1970 ŝajne estis plej multe tradukoj. Gianfranco Molle kaj aliaj komencis kanti pri ni — la teknika kvalito de la kasedoj estis pro financaj kaŭzoj, nu, plibonigebla kaj ja plibonigita. La postaj jardekoj vidis estiĝon de muzika esperantuja kulturo kun alta kvalito — kaj la daŭra kresko estas impona. (Oni ŝatu aŭ ne ŝatu la memstariĝon de la esperantuja kulturo — ĝi estas fakto!)

Gazetoj diversiĝis

Dum la lastaj 30 jaroj aperis multaj novaj gazetoj. Pri la internacia komunumo raportas nun ankaŭ Eventoj kaj La Ondo de Esperanto, pri la mondo Monato, kaj pri apartaj temoj kaj regione ekestis pliaj gazetoj. La gazetoj vivas eksterrete kaj interrete, eble ne vere floras en kelkaj kazoj, sed ja kutime pluekzistas.

La interreto — ĉu elpensita por ni?

Venis la tempo de la interreto — kaj sekve plia internaciiĝo de la mondo. La Esperanto-parolantoj ĵetis kaj plu ĵetadas sin al tiu ebleco — nun oni povas ĉiutage, ĉiuminute vivi Esperantujon. Kaj la kresko de Esperantujo pluiris en plia dimensio.

Ni atingis daŭran kreskadon

Ni, Esperanto-parolantoj, povas iomete trankviliĝi: “la mondo” ja akceptas nian lingvon. Heziteme kaj iom post iom, nerimarkite de la publika opinio kaj de la politikistoj — sed pri la tendenco ne estu dubo.

Kaj kien post la junularaj jaroj?

La ĉefa temo de mia letero estas renkontiĝoj kaj por multaj el ni venis iam la demando: Kaj nun, kio post la junulara aĝo? Ĉu ni ĝuu Esperantujon plu nur papere? Nu, estiĝis IF, PSI kaj kelkaj similaj aranĝoj — kaj mi havas la impreson, ke la emo de plenkreskaj Esperanto-parolantoj teni la amikajn rilatojn el la junulaj jaroj momente ne havas sufiĉe da loko. Tial ni pripensis okazigi plian renkontiĝon, ne kiel konkurencon, sed kiel aldonon.

Ni ja imagu Esperantujon post kvin jaroj. Plej supozeble plu alvenados la junuloj al siaj renkontiĝoj — kaj aĝiĝos ni ĉiuj. Aldone venadas homoj pli aĝaj. Esperantujo kreskadas. Ĉu ni ĉiuj kunpremiĝu en la jam ekzistantaj renkontiĝoj?

Post iom da historiaj kaj estontecaj rimarkoj mi do revenas al la ĉefa temo de tiu ĉi letero. Mi tutanime invitas vin festi kun ni la Novan Jaron en la Novjara Renkontiĝo, 27 dec 2002 – 3 jan. 2003.

Ĉu vi interesiĝas? Tiam plenigu la formularon ĉe http://www.EsperantoLand.org/eo/nr.html aŭ sendu retmesaĝon aŭ leteron al EsperantoLand, Lu Wunsch-Rolshoven

Adreso: Wiclefstr. 9, DE-10551 Berlin, Germanio

Rete: Lu@EsperantoLand.org

Lu Wunsch-Rolshoven EsperantoLand

La nova PIV aperis

La nova “Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto” (PIV), formato: 150×255 mm, 1265 paĝoj, referenca vortaro de Esperanto en la tuta mondo, kies unua eldono aperis en 1970, estas finfine presita kaj liverita.

Temas pri funde reviziita kaj aktualigita eldono, kies ilustraĵoj estas lokigitaj ne plu en la lastaj paĝoj, sed enkorpigitaj en la teksto mem. La inaŭguro de la verko okazos kun ĉeesto de ĝia ĉefredaktoro, Michel Duc-Goninaz, en la SAT-kongreso kiu havos lokon 1-7 jul en Alikanto (Hispanio).

Prezo: 70 eŭroj + registrita afranko. Pro la kongreso kaj libertempoj, la plenumo de la mendoj kaj antaŭmendoj povos okazi nur post la libertempoj. Pliaj informoj estas riceveblaj de SAT: Adreso: 67, avenue Gambetta, FR-75020 Paris, Francio Rete: satesper@noos.fr.

Henri Masson

Ne plu provizoraj

Trevor Steele restos la ĝenerala direktoro de UEA ankaŭ dum minimume sekvaj 3 jaroj. Tian decidon unuanime akceptis la estraranoj de UEA dum la maja kunsido en Roterdamo.

Sekve el lia titolo elfalas la vorto Aganta. Ĝi indikis, ke li okupas la postenon provizore, ĉar oni elektis lin en la situacio de tempa premo kaj nesufiĉa anoncado pri la posteno. Nun oni plene konvinkiĝis, ke Trevor Steele estas la homo, kiun bezonas UEA en nunaj cirkonstancoj.

Daŭrigon de la kontrakto por 2003 ricevis ankaŭ la nova redaktoro de la revuo Esperanto Stano Marček.

La agadoj de ambaŭ dum la unuaj monatoj de tiu ĉi jaro estis karakterizitaj kiel “etaj mirakloj”: Trevor Steele sukcesis ekvilibrigi, normaligi kaj parte progresigi la situacion en la Centra Oficejo, Stano Marček — akuratigi kaj plivigligi la revuon Esperanto.

GK UEA

Fervojistoj kongresis en Bulgario

1-7 jun en Plovdiv (Bulgario) okazis la 54a Internacia Kongreso de Fervojistoj-Esperantistoj, al kiu entute aliĝis 224 personoj el 18 landoj.

Unue multaj kongresanoj vizitis Diservon esperantlingvan en la preĝejo Sankta Ivano Rilski. Poste en la kongresejo — la granda salono de hotelo Sankt-Peterburgo — post la salutalparolo de la prezidanto de LKK, Lazar Karakaŝev, per speciala gratulkanto kaj bonega koncerto de la ina koruso ĉe Esperanto-societo Radio (Pazarĝik) kreiĝis la necesa etoso por fruktodona laboro de la kongreso.

Partoprenis la inaŭguron Ljubomil Ivanov (vicministro pri transporto kaj komunikado); Rumen Rusev (vicurbestro de Plovdiv); Gilbert Schit (prezidanto de FISAC) kaj reprezentantoj de aliaj fervojistaj kaj esperantistaj asocioj kaj instancoj.

La urbestro, d-ro Ivan Ĉomakov, diris: “La elektita kongresa moto Unuigita Eŭropo bezonas Esperanton estas kategoria sugesto al la mondo, ke la lingva komunikado de la popoloj, kiel baza formo de komunikado inter ili jam delonge atingis sian universalan kaj demokratian formon — Esperanton, kreitan kun la simpla celo — proksimiĝo de la nacioj kaj paco sur nia planedo”.

La prezidanto de BEA, Petro Todorov, post varma kaj kora bondeziro al la kongreso, dekoris per la ordeno de BEA vicministron Ljubomil Ivanov, la prezidantojn de FISAIC kaj IFEF k.a.

La prezidanto de IFEF, Romano Bolognesi, emocie alparolis la gekongresanojn kaj malfermis la unuan laborkunsidon de la kongreso. En tiu momento eksonis solene la Esperanto-himno, kaj komenciĝis la kongresaj laborkunsidoj laŭ la anoncita programo.

La nepublika laborkunsido okazis en salono Dolapĉiev, kie estis bela ekspozicio pri la korespondado de Marija Taŝeva kaj pri la lokomotivoj ekde la apero de la unua ĝis nun. Merkrede la decidojn de tiu nepublika kunsido oni anoncis en la ĉefa kongresa salono Zamenhof.

La duontaga ekskurso celis la renesancan urbeton Koprivŝtica en kiu ĉiu domo estas domo-muzeo. Survoje oni vizitis la vilaĝon Ĉernozem por vidi la rozĝardenojn kaj la produktadon de la fama bulgara roza oleo. Samvespere la gekongresanoj spektis teatraĵon La invento de la jarcento de Julian Modest, kiun brile prezentis Bulgara Esperanto-Teatro, kun reĝisoro Teo Jurukov. La veterano de la teatro Belka Beleva prezentis la aŭtoron kaj la artistojn.

Okazis multaj fakprelegoj, bankedo kun balo, arta kaj amuza vesperoj kaj tuttaga ekskurso al Rila Monahejo.

Venontjare la verdaj fervojistoj kongresos en Dresden (Germanio).

Petko Arnaudov

De la ora iso al la ora oso

Tia estis la titolo de la 50a, do jubilea kongreso, kiun Esperanto-Ligo de Norda Ameriko okazigis 21-24 jun 2002 en la ĉefurbo de Kalifornio, Sakramento, en bela loko, kie rivero American enfluas riveron Sacramento. Ĝuste en tiu loko originis la ora febro en 1849, kaj eĉ nun oni povas vidi amason de ore-brilaj eroj (!) sur la sabla fundo de rivero American. Ĝi estas tiel nomata “Oro de stultuloj” (kristaloj de pirito, trompe perceptataj kiel oraj).

Esperanto-movado en Usono aperis longe antaŭ ELNA (jam en 1905), tamen ĝuste ELNA unuigas kaj reprezentas esperantistojn de Usono dum la lastaj 50 jaroj. Ĵus aperinta libro de William Harmon revuas la historion de ELNA, kaj ĝia prezentado okazis ĝuste en la kongreso. Estis 78 partoprenantoj.

Tre sukcesaj estis scienc-teknikaj prelegoj, kie oni povis ekscii novaĵojn kaj el astronomio, kaj palpi (laŭlitere) 20-centimetrajn tranĉaĵojn de silicio (el kiu oni produktas superintegritajn cirkvitojn), kaj aŭdi raporton pri ĵus komencinta inĝeniera “projekto de la jarcento” (je loka skalo) de ĝia aŭtoro kaj ĉefinĝeniero George Baker: nova grandega pendo-ponto super la San Franciska golfo de Oakland ĝis Yearba Buena Insulo.

Oni elektis novan estraron de ELNA kaj la prezidanton, kiu iĝis Alexander Shlafer (iam el Tomsk, Siberio). Finiĝis la kongreso per tradicia kaj tre sukcesa aŭkcio (kun pli ol $1500 enspezo) kaj ekskursoj al belaj lokaj vidindaĵoj.

Alexander Gofen

Ni kore gratulas la novan prezidanton de ELNA kaj esperas, ke li malgraŭ la nova tasko plu kunlaboros en La Ondo!

Interasocie en Francio

Ĉiuprintempe, Esperanto-France (Unuiĝo Franca por Esperanto) organizas kongreson, laŭleĝe devigan en Francio por registritaj asocioj kiuj devas raporti al membraro pri jara agado kaj demokrate reelekti, renovigi aŭ kompletigi komitaton kaj estraron, tra membrara balotado.

Foje tiu kongreso kunvenigas nur membraron de Esperanto-France, foje ĝi estas organizita samtempe kaj samloke kun aliaj francaj E-asocioj, kun almenaŭ unu komuna kunsido. La Kongreso 2002 estis interasocia — 17-20 maj en Strasburgo samloke kongresis FEL (Federacio Esperantista de Laboro), FKEA (Franca Katolika E-Asocio), JEFO (Junulara Esperantista Franca Organizo), GEE (Grupo de Esperantistaj Edukistoj). GEE kaj JEFO jam estas aliĝintaj al Esperanto-France; ankaŭ FEL kaj FKEA decidis en la kongreso aliĝi por kunordigi kaj ampleksigi propagandon al francaj parlamentanoj, eŭropaj deputitoj kaj nacia administracio pri edukado tial ke Esperanto estu agnoskota en Eŭropo egalvalora al naciaj lingvoj kaj en Francio samrajta kun regionaj lingvoj per kies studado eblas akiri poentojn je abituro.

La jara raporto montris gravan agadon, nacie, regione kaj loke. Ĉefe emfaziĝis Esperanto-instruado, per regulaj plurmonataj kursoj po unu aŭ du horoj semajne; tuttagaj kursoj per rekta metodo, korespondado, reto; kaj varbado per budoj ĉe foiroj kaj salonoj, eldonaĵoj, kaj la nova revuo La Mondo de Esperanto en Esperanto kaj franca lingvo.

Komitato de Esperanto-France estis parte renovigita per 8 novaj komitatanoj, inkluzive de du junuloj kompetentaj pri informadiko. Prezidantino Claude Nourmont eksiĝis post 8 jaroj. Novelektita prezidanto estas Claude Longue Epée.

Kunvenis pluraj laborgrupoj: pri la revuo, Esperantaj literoj en komputiko, eksteraj rilatoj, strukturado, ktp. Georges Kersaudy, specialisto pri lingvoj (li scipovas 50), aŭtoro de libro “Langues sans frontières”, publike prelegis en granda librovendejo antaŭ pli ol 300 ĉeestantoj pri la diverslingveco en Eŭropo, neebleco uzi plurajn dekojn da lingvoj en estontaj Eŭropaj rilatoj, malbona solvo de la angla lingvo kiel nura komunikilo, kaj konkludis pri la avantaĝoj de Esperanto.

Partoprenintoj ankaŭ vizitis Strasburgon, gustumis lokan gastronomion, kaj turismis en la regiono.

Marc Levin

Verduloj diskutis Esperanton

En la 3a Kongreso de la Eŭropa Federacio de Verdaj Partioj (Berlin, 17-19 maj 2002) estis organizita informstando de la Asocio de Verduloj Esperantistaj (AVE). Inter la duhoraj laborstaĝoj estis “Lingvoj en la Eŭropaj Institucioj, ekzemple Esperanto”.

Estis proponitaj du rezolucioj pri Esperanto kaj protekto de minoritataj lingvoj.

La kongreso akceptis rezolucion №33 de ERA kaj Patricia McKenna (Irlando) kiu celas “protekti la endanĝerigitajn lingvojn kaj esplori la Paderbornan Modelon en pluraj eŭropaj landoj”. Ĝi signifas unue instrui (dum kelkaj monatoj) Esperanton kaj nur poste alian fremdan lingvon.

Rezolucio №34 de AVE kaj Victor Cavaco (Portugalio) pri la problemoj por minoritataj lingvoj (ekz-e pri laborofertoj kaj pri la etendiĝo de EU) prezentis la avantaĝojn de Esperanto kaj proponis la uzadon de Esperanto kiel “Relajsa Lingvo ” kaj “neŭtrala reprezentanto por la aliaj regionaj kaj naciaj lingvoj, kiuj ne havas oficialan rangon”. Ĝi finfine ricevis nur 33% da voĉoj. Nia propono ja estis sufiĉe avangarda kaj mankis la ĝenerala diskuto pri la temo.

Manfred Westermayer

La 84a en Britio

La 84a Brita Kongreso de Esperanto okazis la unuan semajnfinon de majo en Stoke-on-Trent, urbo plej proksima al la nova oficejo kaj biblioteko de EAB.

Ĉirkaŭ 75 membroj kaj gastoj partoprenis en agrabla etoso. La ĉefpreleganto estis Višnja Branković, kiu parolis pri la feriadaj eblecoj en Kroatio. Ankaŭ Ian Fantom prelegis pri diversaj temoj, Martin Howard pri ceramika potfarado, kaj Paul Gubbins pri la eldona politiko de la nova refondita La Brita Esperantisto kaj ĝia rilato al EAB-Update kaj La Ondo de Esperanto kiujn anoj de EAB ricevas.

Estas decidite ke L.B.E. aperos du fojojn jare kaj havos ĉirkaŭ 42 paĝojn kaj ni akceptos abonojn.

Ni frontis la fakton ke la anaro de EAB pli maljuniĝas kaj pli malmultnombriĝas, tamen ni estas optimistaj ke, post la inaŭguro de nia nova oficejo kaj nova varbkampanjo, ni trovos novajn membrojn. Bedaŭrinde, 95% de britoj opinias ke ili jam konas la internacian lingvon!

Dum la kongreso multaj interesaj diskutoj okazis ne formale en la kongresejo kaj en apudaj tavernoj. Temoj inkluzivis “Ĉu beboj elektas gepatrojn?”

Nia venont-jara kongreso okazos kune kun la Skota E-Kongreso en Glasgovo en majo 2003.

Eric Walker

Rijeka: Kongreso + Konferenco + Konsultiĝo

(Ret-Info) Multkultura havenurbo Rijeka gastigis la 5an kongreson de kroataj esperantistoj, kun du paralelaj aranĝoj 14a Alp-Adria Konferenco kaj Mezeŭropa Konsultiĝo okazintaj de 31 maj ĝis 1 jun.

Al ĉi tiuj aranĝoj venis 170 partoprenintoj el 9 landoj.

Prezidanto de Kroatio, Stjepan Mesić, sendis siajn bondezirojn al la aranĝoj. La urbestro de Rijeka Vojko Obersnel ĉeestis la malfermon, samkiel la prezidanto de la urba komerca ĉambro Josip Stanković. Nome de UEA la partoprenintojn salutis estrarano Michela Lipari.

Radenko Milošević prelegis pri kroataj esperantistoj kaj interregiona kunlaboro.

La partoprenantoj konatiĝis kun la Esperanto-Domo en Kostrena, vilao apud la Adriatika marbordo, posedaĵo de Esperanto-Klubo el Rijeka. Prezidantoj kaj sekretarioj de Landaj asocioj de Mezeŭropo diskutis pri siaj laborprogramoj por 2002 kaj 2003 kaj informiĝis interalie pri la kroata projekto Mezeŭropo estas mia hejmo.

Dum plenkreskuloj kongresis en Rijeka, en Kostrena lernejanoj konkursis pri kono de Esperanto. La plej bonaj sukcesintoj el lernejoj “Mladost” (Zagreb) kaj “Antun Mihanović” (Slavonski Brod) ricevis pokalon Kostrena 2002.

En la kultura programo de la aranĝoj okazintaj en Pupteatro de Rijeka partoprenis Koruso el Opatija, Drama Grupo de Studenta Esperanto-Klubo el Zagreb, kanzonisto Georgo Handzlik kaj operkantisto Neven Mrzlečki. En la libroservo furoris, kun okdeko da venditaj ekzempleroj, Leksikono de kroatiaj esperantistoj de Josip Pleadin.

La meson en la preĝejo de Sankta Lucija en Kostrena celebrita de Franjo Gruić, akompanis orgenmuziko de Lucija Rusak-Orehovec. La ekskurso per karavano de aŭtomobiloj, gvidis al la arbaroj de Montara Regiono, groto Vrelo kaj Fužine.

Du televidaj elsendoj kaj kvar artikoloj rezultis de la gazetara konferenco.

Spomenka Štimec

Familia semajno en ĉarma regiono

Pli ol 150 partoprenantoj ĉeestis la 18an Printempan Semajnon Internacian (PSI), kiu okazis dum Pasko en sudokcidenta Germanio proksime de Francio. La renkontiĝaj tagoj estis plenigitaj per kursoj, prelegoj, ekskursoj kaj vesperaj prezentoj kaj evidente plezurigis la partoprenantaron. Duono de la ĉeestantoj venis el eksterlando, kio subtenis la esperantlingvan etoson.

La programo paralele havis ofertojn por etuloj, pli grandaj infanoj, dekkelkjaruloj kaj plenkreskuloj. Infanoj kaj novuloj povis eklerni la lingvon, progresi dum diversaj manlaboroj kaj spektante la Mazi-filmojn, en tradicia kurso kaj dum la promenoj — aŭ konversacie plupaŝi al pli flua lingvouzo. Dum la prelegoj oni povis lerni pri ekologia turismo, feminisma teologio, ideokolektado per mensomapoj kaj plurlecione pri komputiloj kaj interreto. Prezentiĝis retopaĝara projekto “EsperantoLand.org”. Inter la prelegoj eĉ estis idolingva prezento de Ido (ka vu kredus?).

Por alparoli aliajn partojn de la cerbo estis kursoj pri briĝo kaj pri dancado, pri aktorado kaj pri armena kuirarto (kun praktika flanko!), pri desegnado kaj nokta observado de la ĉielo. Oni povis spekti lumbildojn pri la pilgrimadaj vojoj al la hispana urbo Santiago de Compostela, pri la subakva mondo en la Ruĝa Maro aŭ pri restado inter okcidentafrikaj esperantistoj. Prezentiĝis la sciencfikcia filmo Babel, filmoj pri la Rondo Familia kaj pri la historio de Eŭropo. Frumatene ofertiĝis meditado kaj matena preĝo, okazis kristanaj ekzercoj kaj ekumena diservo — ja la aranĝo estis organizita de GEA kunlabore kun la Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista.

La proksimume dudek ekskursoj variis de peraŭtaj veturadoj al proksimaj urboj kaj al apartaj kulturaj kaj naturaj vidindaĵoj ĝis piedaj marŝadoj kaj leĝeraj promenetoj.

Vespere koncertis JoMo kaj Georgo Handzlik. Fabelrakonta prezentado forkondukis la publikon al elpensitaj mondoj, luda vespero instigis al ne nur lingva komunikado, la internacia vespero prezentis tre varian kaj amuzan panoramon. La posta drinkeja kunestado subtenis la personan interkonatiĝon de la multnacia partoprenantaro, kiu evidente ĝuis la septagan renkontiĝon.

Lu Wunsch-Rolshoven

La tradicia Printempa Semajnfino estis ĉi-jare vere familieca en kaj ekster la kongresejo.

Nov-Zelanda kongreso

Nov-Zelanda Esperanto-Kongreso okazis 29 mar – 2 apr en Wellington.

Jam du semajnojn antaŭ la Kongreso venis Tereza Kapista por instrui Cseh-metode. La kongreson malfermis raporto de la prezidanto de NZAE, Bradley McDonald. Li akcentis ke la nuna agado baziĝas sur kunlaborado kun aliaj E-grupoj, ĉefe kun Aŭstralia EA, Komisiono pri Oceanio, kun komuna gazeto de NZEA kaj AEA Esperanto sub la Suda Kruco kaj TTT-ejo www.geocities.com/esperanto-nz.

La lingvopraktiko estis dum kongreso la plej grava. Estis du grupoj: paroliga kurso (Tereza Kapista, Ross Moore, Frank Swift kaj Gwenda Sutton), kaj Lingva Seminario (Brian Fox, Ron Gates, Donald Brian). La kongresa temo “Solidareco en Esperantio” estis diskutata en 3 sesioj, gvidata de Bradley McDonald. Pri Tibor Sekelj kaj pri siaj E-vojaĝoj prelegis Tereza Kapista.

En la distra vespero David Dewar prelegis pri Japanio. Daphne Lawless kaj Pat Palmer kantis. Ross Moore montris vidbendojn. Dennis Pease legis humurajn rakontojn. Estis prezentitaj teatraĵoj Cindrulino (Erin McGifford, David Dewar, Frank Stift) kaj La dolĉa edzineto (Tereza Kapista, Ross Moore).

La kongreson kronis bankedo. Oni devas mencii la organizadon de Jo Horton, kiu organizis ankaŭ trisemajnan postkongresan vojaĝon al Suda Insulo.

Tereza Kapista

Jalta: omaĝe al pioniro

Inter la pioniroj de Esperanto estas d-ro Ilja Ostrovskij el Jalta (Krimea duoninsulo ĉe Nigra maro). Li estis kuracisto, interalie, kuracisto de Anton Ĉeĥov, kiu tiutempe loĝis en Jalta.

Li ekstudis Esperanton en 1892 kune kun sia filino Nadja. En la centro de Jalta li havis vilaon Esperanto. Por paroligo Ostrovskij en 1895 invitis al Jalta 19-jaran svedan studenton Valdemar Langlet, kiu tiam ankaŭ ne parolis Esperante. Reveninte hejmen, Valdemar iĝis redaktoro de Lingvo internacia.

Fine en 1904 jaro d-ro Ostrovskij sukcesis ricevi eldonpermeson kaj iĝis redaktoro de la unua en Rusujo E-gazeto Esperanto, kiun li eldonis en Sankt-Peterburgo. En 1905 jaro li kun sia lernanto, jalta advokato princo Mikeladze, partoprenis la unuan Universalan Kongreson kaj, kiam tie ektemis pri E-standardo, proponis por tio la flagon de la loka E-grupo. La doktoro kunlaboris en Lingvo internacia, La Ondo de Esperanto. Li mortis en Jalta en 1920.

Ĉi-maje omaĝe al Ostrovskij oni inaŭguris sur lia domo marmoran tabulon.

Por ĉiĉeronoj de la urba ekskurs-buroo kaj privataj turismaj entreprenoj estis donacita ampleksa artikolo pri E-movado. Rezulte en Jalta jam ĉi-somere miloj da homoj ekscios pri la lingvo.

La inaŭguro de la tabulo estis la ĉefa evento de la tradicia ukrainia E-renkontiĝo Aroma Jalta, kiu okazis 1-9 maj en Gurzuf apud Jalta. Aroma Jalto estas paroligejo en diversgradaj kursoj, kiun organizas Ukrainia E-Asocio. Krom la kursoj okazis E-universitato (A.Gonĉarov), dutaga turismado al montaro (V.Katin), ekskursoj, intelektaj ludoj kaj konkursoj (T.Auderskaja, K.Demjanenko), koncertoj, barda vespero (V.Ŝiŝkin, K.Viĥlaev). Partoprenis 60 personoj, inter ili gastoj el Pollando, Svedio, Ruslando, Bjelorusio.

Jefim Zajdman

Jubilea AIS-konferenco kaj Libera Eŭropia Universitato

La unua semajno de septembro vidos unikan jubileon: en la Slovakia urbo Nitra okazos la 25a Sanmarineca Universitata Semajno (SUS) de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino. La programo ampleksas ne nur sciencajn prelegojn, akademiajn solenaĵojn kaj studfinajn ekzamenojn, sed ankaŭ plurajn ok-lecionajn kursojn, kiuj prezentas diversfakajn sciindaĵojn kaj ebligas akiri stud-unuojn (poentojn) de AIS. La plej granda parto de la programo okazos en la “Internacia Lingvo de d-ro Esperanto”.

SUS-oj prezentas unikan aspekton de la Esperanto-vivo, ĉar ili spertigas aŭtentikan universitatan etoson internacilingvan. Dum la publikaj fin-ekzamenoj la studentoj de AIS defendas en Esperanto sian stud-finan disertaĵon kaj frontas la demandojn de la ekzamenaj komisionoj kaj de la publiko. Aparta interesaĵo de SUS 25 estas la paralela konferenco de TAKIS (Tutmonda Asocio pri Kibernetiko, Informadiko kaj Sistemiko), kiu prezentas prelegojn en pluraj lingvoj, ankaŭ en Esperanto.

Post semajnfina kadra programo, kun lingvokursoj, SUS 25 estos inaŭgurita lunde matene (2 sep 2002) en la Klerigteknika Instituto (Universitato de Filozofo Konstanteno) en Nitra. Ĝis ĵaŭdo la programo disvolviĝos tie, sed ĵaude (5 sep 2002) la konferenco translokiĝos al la proksima urbo-duo Komárno (Slovakio) / Komárom (Hungario). Tie okazos ne nur daŭrigo de SUS 25, sed ankaŭ la inaŭguro de Libera Eŭropia Universitato, en kiu kunlaboros ankaŭ AIS kaj zorgos pri utiligo de la Internacia Lingvo.

Antaŭviditaj festparolantoj estos ne nur la prezidentoj de Hungario kaj Slovakio, sed ankaŭ OProf. Reinhard Selten, kunfondinto de AIS, nobelpremiulo kaj fondo-rektoro de la nova universitato. Selten, kiu interalie estis rektoro de la Internacia Kongresa Universitato 1999 en Berlino, prezentos popularsciencan referaĵon el sia esplorkampo (pri mastruma ekonomiko kaj administrado). Aliaj kontribuantoj estos la du urbestroj kaj reprezentantoj de kunlaborantaj akademiaj institucioj.

Ĉar Komárno, situanta centre inter la tri ĉefurboj Bratislava, Budapeŝto kaj Vieno, estas ankaŭ turisme alloga, jen prezentiĝas unika okazo ligi la sperton de nekutima internacilingva aranĝo kun feria ekskurso. Aliĝojn al SUS 25 akceptas la surloka organizanto:

Adreso: AProf. PaedDr. Eva Poláková, PhD. Ústav didaktickej technologie PF UKF, Tr. A. Hlinku 1, SK-949 01 Nitra.

Rete: epolakova@ukf.sk

Interretaj informoj pri SUS 25 troviĝas ĉe http://www.ais-sanmarino.org/aranĝoj/sus/sus25/

Reinhard Fössmeier informofico de AIS

Noto. Oni konscie elektis la vorton Eŭropia por distingi inter iu Eŭropo pure geografia kaj iu Eŭropo kultura kaj eble politika, do iu “lando Eŭropo” kun “Eŭropianoj” (R.F.).

En Popola Ĉinio

Pasintjare fondiĝis la Ĉina Sekcio de Monda Turismo (MT). 12-27 maj 2002 la Sekcio akceptis polan-germanan grupon de Esperantotur — Turisma Servo de MT. La vojaĝon tra Ĉinio tre bone preparis kaj gvidis prezidanto de la Ĉina Sekcio de MT, Liu Jianguo.

La grupo komence vizitis Pekinon sub sperta ĉiĉeronado de Nan Youli — landa reprezentanto de MT en Ĉinio. Oni daŭrigis la vojaĝon al Xi’an, kie ne nur impresis la Terakota Armeo kaj elstaraj vidindaĵoj, sed ĉefe zorgemo de lokaj esperantistoj: Ĉielismo, Viĉjo kaj Zamenhofido. Sekvis vojaĝo al Xinyang, kie la grupo estis honore kaj senpage akceptita dum Teo-Festivalo, kiun ĉeestis kelkdek miloj da vizitantoj. Poste oni vojaĝis al sidejo de la Ĉina Sekcio de MT — urbo Hefei kun 4.5 milionoj da loĝantoj. Oni ne nur vizitis la urbon, sed ankaŭ faman kungfu-lernejon, kie la grupon akceptis 2000 gelernantoj kaj montris siajn atingojn. Sekve en Anhui-universitato, en Fremdlingva fakultato kie studas 5000 studentoj, mi prelegis pri Esperanto-turismo kaj pri studeblecoj en la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo (ISTK) en Bydgoszcz (Pollando) — klerigejo de AIS.

Ankaŭ en Hefei, kiel ĉie en Ĉinio, zorgis pri ni ĉinaj geesperantistoj, kun kiuj ni partoprenis lokajn festojn de biero kaj de salikoko. Salikokoj tre bongustis al ni, same kiel ĉiuj manĝoj kiujn ni gustumis en Ĉinio.

De Hefei ni daŭrigis al fama urbo Huangshan por viziti la Flavajn Montojn, ĝui lokan folklorprezentadon aranĝitan speciale por nia grupo kaj riverflosadon. De tie ni daŭrigis al la plej granda kaj moderna ĉina urbo Shanghai, kie nin denove gvidis geesperantistoj kaj gastigis komputila firmao ByFocus. El Shanghai ni revenis al Pekino kaj post adiaŭa vizito en Somera Palaco ni reflugis tra Helsinki al Pollando.

Dum 16 tagoj ni faris ĉ. 20 mil kilometrojn — 15 mil aviadile kaj 5 mil trajne (kun dormlokoj), buse kaj ŝipe tra Ĉinio. La sukcesa vojaĝo montris, ke ankaŭ Ĉinio — same kiel Japanio, Vjetnamio kaj Irano — apartenas al landoj, kie oni ĝuas plenan Esperanto-prizorgon kaj lingvan komforton dum la tuta restado, kio plene pruvas valoron de Esperanto por internacia turismo.

Rezulte de la vojaĝo estis planitaj novaj E-aranĝoj en Ĉinio: en majo 2003 la 19a Internacia Simpozio pri E-Turismo kun krozado laŭ rivero Jangcy, kaj en somero 2004 la 14a Internacia E-Kongreso lige al la 89a UK en Pekino. En Ĉinio fondiĝas konsultejo de ISTK por prepari novajn vojaĝgvidantojn.

Andrzej Grzębowski

Sur la foto: Andrzej Grzębowski, prezidanto de Monda Turismo (de maldekstre la tria) kun lokaj esperantistoj en la 11a Xinyang Tea Festivalo. (Fotis Li Jianshe)

Espero por la estonteco

Balkanio: regiono kun malfacila historio, sed plena je espero por la estonteco. Laŭ la sukceso de la tria seminario Esperanto@Interreto, ankaŭ la Esperanto-movado tie sekvas pozitivan kaj renovigan vojon.

La unua E@I ekster Svedio okazis 28 apr – 5 maj en Ĉaĉak (Serbio). Apud la montoj kaj banate de la varma printempa suno, tridek junuloj el dek tri landoj renkontiĝis por partopreni en abunda kaj interesa programo.

La ĉefa temo estis “Rete Lingvumi”, sed ne estis forgesita la fundamenta eco de kunlaboro kiun traktis la antaŭaj E@I-seminarioj.

La partoprenintoj estas ĉefe el balkanaj landoj, kvankam ankaŭ ses aliaj landoj estis reprezentitaj. Interesa novaĵo estas ke partoprenis ankaŭ neesperantistoj. Por ili estis tradukservoj kaj baza kurso. Laŭdire, la kurso estis tre populara kaj vere instigis al rapida progreso kaj integriĝo en la grupo. Kelkaj neesperantistoj frue komentis ke ili iom timas la lingvan baron, sed la amika etoso tre baldaŭ forigis ĉiujn timojn kaj antaŭjuĝojn.

En la grupo estis vasta vario de teknikaj spertoj. La programo donis eblecon al spertuloj por pliprofundiĝi kaj kunlabori, kaj samtempe instruis fundamentaĵojn interretajn al novuloj. Inter aliaj, troviĝis en la programo sesioj pri xHTML kaj stilfolioj, vikioj, tujmesaĝiloj, retaj forumoj, aspektigado kaj Photoshop, PHP kaj MySQL.

Samtempe kun tia spertiĝo venis tuj la ŝanco por ekutiligi la novajn scipovojn. Laborgrupoj esploris la eblojn por novaj projektoj kaj evoluigis ekzistantajn. La kvar grupoj estis: 1) balkano.net — ekplanis retpaĝaron por balkanaj esperantistoj; 2) lernu! — daŭrigis la projekton por retkursoj kaj aliaj lernrimedoj por lernontoj de Esperanto; 3) Lingva Ĉielarko — paĝaro kiu prezentos diversajn aspektojn de lingvoj, kaj kiu servos kiel platformo por komunikado de lingva diverseco kaj lingva politiko de la Esperanto-movado por esperantista kaj neesperantista politiko; 4) tejo.org — daŭra evoluigo de la TEJO-paĝaro. La grupoj poste prezentis kelkajn rezultojn de la kunlaboro. Estis ankaŭ diskutoj pri aliaj projektoj (ekz. edukado.net) kaj ideoj.

Malgraŭ tiom da laboro, junaj esperantistoj iel ĉiam trovas tempon por amuziĝi kaj festi. Ĉiu vespero ofertis diversajn programerojn por interkonatiĝo kaj amuziĝo. Ni grupe ludis, prezentis la proprajn landojn dum la internacia vespero, dancis, sportumis, okazigis lingvan festivaleton, trinkejumis, ktp. Ankaŭ en la programo estis tempo por promenado en Ĉaĉak, kaj eĉ por ekskurso al la montaro.

Estas evidente ke la junulara Esperanto-movado vigle vivas kaj disradias energion konstante per novaj ideoj kaj amika kunlaboro. Mi esperas ke la inspiro nun povas firme enradikiĝi ankaŭ en Balkanio — la landaro kun neelĉerpebla homa forto kaj kun okuloj direktitaj al la estonteco.

Aaron Chapman

Post 23-monata vojaĝo

La reveno al La Roche-sur-Yon (Francio) de Rachel Prual kaj David Cholet 15 jun 2002 post 23-monata petveturila vojaĝo ĉirkaŭ la mondo ĝojigis ĉiujn. Kiel rimarkigis David iom ŝerce dum la akcepto ĉe la urbodomo, kontraŭe al tio kion iuj imagis, ili tute ne aspektis lacegaj. Iliaj vizaĝoj spegulis la ĝojon esti sukcesintaj kaj retrovi familianojn kaj amikojn. Plian fojon, la trafikcirklo d-ro Zamenhof — la homo sen kiu la vojaĝo certe estintus alia — montriĝis ege utila kiel rendevuloko.

Ĝuste de la trafikcirklo Zamenhof, Rachel kaj David ekiris 15 jul 2000. De tie ili iris al Tuluzo petveture por flugi al la UK en Tel Avivo. La unua lando kiun ili vizitis estis Israelo; poste ili daŭrigis zigzage tra 38 landoj inter kiuj Jordanio, Egiptio (4607 km), Turkio, Irano, Pakistano, Bharato (8365 km), Nepalo, Tajlando, Laoso, Vjetnamio, Kamboĝo, Malajzio, Singapuro, Indonezio, Aŭstralio, Usono, Meksikio, Gvatemalo, Honduro, Belizo, Nikaragvo, Kostariko, Ekvadoro, Peruo, Bolivio, Brazilo, Lesoto, Sud-Afriko, Burkina Faso, Malio, Maŭritanio, Togolando, Benino... Kaj ili trapasis Hispanion por reveni al Francio. Ili havis kontaktojn per Esperanto en 22 landoj.

Ilia restado en la diversaj landoj variis de kelkaj tagoj (Honduro kaj Nikaragvo) ĝis pli ol monato (2 monatoj en Bharato, po 1 monato kaj duono en Nepalo kaj Brazilo). Dumvoje ili raportis franclingve pri siaj aventuroj en 15 kajeroj de pli malpli 18 paĝoj kaj revenis kun 4500 fotoj.

En la urbodomo, en neformala etoso kiu taŭgas por festi sukceson, antaŭ la glaso de amikeco, sinsekve parolis Fabrice Ordonneau, urba konsilanto pri internaciaj rilatoj, Henri Masson, prezidanto de la asocio Espéranto-Vendée, Rachel kaj David. En tiu oficiala akcepto partoprenis i.a. s-ro Francis Bruneau, direktoro de la Internaciaj rilatoj de La Roche-sur-Yon, ankaŭ direktoro de la Domo de la Mondo kaj de la Civitano.

Priatentis la eventon tri gazetoj — Ouest-France, Vendée-Matin kaj Le Pays Yonnais — kaj la loka televido “Canal 15”.

Henri Masson

Esperantaj Tagoj de Staszów

Kvankam nur kun trideko da partoprenantoj, la 13aj Esperantaj Tagoj de Staszów, Pollando, (16-19 maj), havis interesan programon.

La solena malfermo kun arta vespero okazis en la urba Kulturdomo. Ĉeestis la urbestro, Eugeniusz Ciepiela, kaj reprezentantoj de la urba estraro. Geklubanoj prezentis poezian programon kaj foto-ekspozicion pri Esperanto.

Prelegis Mikaelo Lineckij (Praktika aplikado de Esperanto), Marian Kostecki (Leksikono de Esperanto en Krakovo kaj ties regiono) kaj Kazimierz Strzelecki (Ampleksa vortaro pola-Esperanta). Okazis renkontiĝo kun Stanisław Mandrak kaj Aleksandr Zdechlik (respektive: prezidanto kaj sekretario de Pola E-Asocio). Oni ekskursis al apudaj proksimaj historiaj urboj Szydłów kaj Kurozwęki. Vespere ni amuziĝis ĉe fajrujo. Kantis popola ensemblo.

Pola Poŝto emisiis porokazajn Esperantan poŝtkarton kun stampo.

Andrzej Sochacki

Valencio kaj Murcio

18-19 maj 2002 okazis la 13a Kongreso de Valencia Esperanto-Federacio kaj Murcio en la bela vilaĝo Vall d’Ŭó en la provinco Castellón (Hispanio) kun ĉeesto de kvardeko da samideanoj.

En la Ĝenerala Kunveno la ĝisnuna prezidanto Augusto Casquero transdonis la prezidantecon al José Miguel Bernabéu. Sergej Maltsev prelegis pri Esperanto dum la bolŝevisma tempo en Sovetunio, kaj Augusto Casquero pri pilgrimado al Santiago de Compostelo. La kongresanoj laŭ invito de la Urba Registaro, vizitis groton Sankta Jozefo per boato, ĉar tra ĝi fluas subtera rivero.

La kongreso finiĝis per gustumado de “paella” (vidu sur la supra foto). La 14a kongreso okazos en Murcio.

Augusto Casquero

Ĉu Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo?

14-16 jun en la universitato de Passau (Germanio) okazis simpozio “Ĉu Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo?” Organizanto estis la studenta asocio “KuWi-Netzwerk”. Patronis Günter Verheugen, ano de la Eŭropa Komisiono, kaj Rainer Hertrich, prezidanto de la konzerno EADS.

Tra perado de Franz Josef Braun, la organizantoj invitis d-ron Reinhard Fössmeier, prezenti trihoran seminarion pri Esperanto. Ĉar la intereso estis granda kaj la maksimuma kapacito nur 18, necesis rifuzi kelkajn, sed fine kelkaj lastatempuloj trovis ankoraŭ eniron, tiel ke 22 gestudentoj, parte eksterurbaj, prezentis viglajn demandojn kaj opiniojn. Precipa intereso estis pri la baza arkitekturo de la lingvo, sed ankaŭ pri la praktikaj ebloj de apliko, kaj ĉu entute eblas ĝin apliki “antaŭ la fina venko”.

Ekestis demandoj pri la ebloj akiri pliajn informojn, kio ne prezentas problemojn, ĉar ĉiuj partoprenintoj havas aliron al la Interreto. Do eble iu aŭ alia el ili pli profunde okupiĝos pri la Internacia Lingvo.

Ĝenerala miro estis, ke “oni” tiom malmulte informas pri la fenomeno Esperanto. Sed la demando, kiu “devus” fari tion kaj per kiuj rimedoj, ne trovis kontentigan respondon.

Reinhard Fössmeier

Ekoturisma renkontiĝo

La ekoturisman renkontiĝon en Kvilda, Ŝumava-montaro (Ĉeĥio) ĉeestis 20 partoprenintoj el Belgio, Ĉeĥio kaj Germanio.

Dum la tuta renkontiĝo (11-16 jun) regis perfekta turisma etoso, eĉ la vetero bone kunlaboris. Du grupoj vagadis tra Nacia parko Ŝumava, la pli sportemaj po inter 20 kaj 27 km tage, la pli ripozemaj ĉ. 10 km tage.

Vespere la bonaj esperantistoj diskutis pri ekoturismaj temoj post la enkonduka prelego de Petro Chrdle, dum 7 ĉeĥaj komencantoj lernis Esperanton sub gvido de prezidantino de ĈEA Vera Podhradská.

La venonta Ekotur okazos komence de julio, ke ankaŭ studentoj kaj instruistoj povu ĉeesti; ĝi daŭros la kompletan semajnon de sabato ĝis sabato. La loko de Ekotur 2003 estos Bohemia karsto (protektita naturregiono sudokcidente de Prago).

Petro Chrdle

Staĝo pri la Baza Legolisto de Auld

19-24 apr en la Esperanto-Centro Kvinpetalo (Bouresse, meze de Francio), okazis staĝo gvidata de Ed Borsboom (Nederlando) pri la temo “Baza Legolisto de William Auld”.

Dek sep personoj, el kiuj multaj atingis superan nivelon, partoprenis aktive la staĝon. La gvidanto parolis pri kvardek kvar diversnaciaj aŭtoroj kaj gravaj eventoj el ilia vivo. Kelkaj anekdotoj pri la aŭtoroj, eĉ la malplej konataj, estas neforgeseblaj. Kurioze, kelkaj libroj, apenaŭ legeblaj laŭ Ed Borsboom, male, plaĉis al francaj legantoj. Verŝajne ili trovis tiujn pli ekscitaj ol Molière kaj Verlaine al kiuj ili alkutimiĝis!

Annie Grinsard

“Kvinpetalo”: Baldaŭ okazos

9-16 jul.Leviĝas la kurteno (aktorarto kaj aktorado) kun Georges Lagrange kaj Serge Sire kaj samtempe Inicado kaj praktiko de jogo de Arlette Plutniak.

19-23 jul.Preparado al Altaj Studoj de Janine Dumoulin, Georges Lagrange kaj samtempe: prelegoj de Marjorie Boulton.

6-10 aŭg.Preparado al la skriba parto de la ekzameno Kapableco de Georges Lagrange.

13-17 aŭg.Praktikado de la lingvo (2a nivelo) laŭ la natura metodo (Freinet) de Suzanne Bourot kaj Anne-Sophie Markov + per bildstrio: legado kaj kreado (desegno-kapablo ne necesas).

23-29 okt.Praktikado de la lingvo: 1a, 2a niveloj kun Suzanne Bourot kaj 3a nivelo kun Georges Lagrange.

10-15 dec.Unu Jarcento de Esperanto tra la verkoj de Valo de Thérèse Pinet, Georges Lagrange.

Adreso: Kvinpetalo FR-86410 Bouresse

Rete: kvinpetalo@club-internet.fr

Nia Akademio en la reto

Nome de la estraro de la Akademio de Esperanto mi havas la honoron kaj ĝojon anonci ke granda ŝtupo en la informado pri nia akademio estas preta: ĝi havas lokon en la tuttera teksaĵo (TTT aŭ WWW). La adreso estas http://www.akademio-de-esperanto.org.

La laboron pretigi tiujn paĝojn faris Bertilo Wennergren, al kiu la estraro esprimas sian plej koran dankon.

Christer Kiselman

Kurte

Esperantistoj partoprenis, kun sloganrubandoj en Esperanto, unuamajajn manifestaciojn en Berlino, Bruselo, Parizo, São Paulo, Thionville, Tours. (Sennaciulo)

Dafydd ap Fergus, sekretario de la Brusela Komunikadcentro, partoprenis en Barcelono 15-20 apr kongreson de Linguapax; krome li prelegis pri lingva egaleco kaj Esperanto en Unesko-Klubo. (Kataluna Esperantisto)

Ministerio pri kulturo de Kroatio aprobis subvencion de 10 mil kunaoj por eldono de Antologio de kroataj poetinoj en Esperanto kun 78 poemoj de la 20a jarcento. (Tempo)

2 maj 2002 en semajngazeto Calalunya Christiana aperis preskaŭ 5-paĝa artikolaro pri Esperanto. (Kataluna Esperantisto)

La kroata televido filmis kvar televidajn elsendojn pri Esperanto. (Tempo)

Dank’ al d-ro Klaus Schlüter versio 5.0 de la populara programo Windows Commander enhavas Esperanton inter la elekteblaj lingvoj. (Esperanto aktuell)

77 aziaj aktivuloj membriĝis en UEA kadre de la projekto C de UEA/KAEM: Ĉinio 59, Vjetnamio 14, Pakistano 3, Irano 1. (Esperanto en Azio)

SAT-Amikaro kaj UFE decidis organizi komunan kongreso en 2005 en Bulonjo ĉe Maro okaze de la centjariĝo de la unua UK. (La Esperantista Laboristo)

Je 12 jun la Fortaleza UK ricevis 1170 aliĝojn. (CO UEA)

Je 11 jun al la 3a Azia E-Kongreso aliĝis 258 personoj: Japanio 107, Koreio 102, Ĉinio 29, Vjetnamio 7, Germanio 6, ceteraj landoj 7. (LKK)

6 personoj estas kandidatoj por la nova Plenum-Komitato de SAT: Jacques Bannier, Guy Cavalier, Jakvo Schram, Kreŝimir Barkoviĉ, Vinko Markov, Thérèse Sabatier. (Sennaciulo)

15 maj retpaĝoj de Pola E-Asocio, www.esperanto.pl, registris 1 milionon da vizitoj ekde la fondo de la paĝaro antaŭ 13 monatoj. (Stanisław Mandrak)

Rejnland-Vestfalia E-Ligo, la plej granda regiona asocio de Germana E-Asocio, havas novan estraron, elektitan 1 jun en Dortmund: Ziko M. Sikosek (nova prezidanto), Rosa Ebel, Wolfgang Loose, Heinz Muhsal, Otto Nelken kaj Rudolf Fischer. (Nun)

Poŝtoficejo en Strážnice (Ĉeĥio) uzis dulingvan stampilon 2 maj – 29 jun 2002 renkonte al la 55a Kongreso de IKUE; laŭ projekto de Karel Kuča la bildon gravuris Karel Pavlíček. (Vladislav Hasala)

Noticoj el la kelo

de Fjodor Dostojevskij

En julio Sezonoj eldonos la unuan volumon el la kvinvoluma verkaro de Fjodor Dostojevskij. En la unua volumo, Blankaj noktoj, estas ses prozaĵoj verkitaj antaŭ la “Grandaj romanoj”. Krom la samtitola novelo en la unua volumo estas ankaŭ Malriĉaj homoj, Sozio, Honesta ŝtelisto, Misfortuna historio kaj Noticoj el la kelo.

Noticoj el la kelo (1864), kies du komencajn ĉapitrojn ni aperigas ĉi-sube, markas komencon de nova etapo, kiu definitive formiĝos en Krimo kaj puno, kaj kiu estas ofte nomata “fantasta realismo”. Per la Kelo Dostojevskij dubigis ne nur la manieron atingi la “helan estontecon”, sed ankaŭ la celon de la socialismaj movadoj, ĉar li antaŭkurante sian tempon klare konsciis, ke “realigita socialismo” malebligos elekton kaj ne povos lasi la homon spirite libera. Aliflanke, li montras la mizerecon de la filozofio de sia “malheroo”, kiu baziĝas sur ignorado de la realeco kaj sur dominado de la estetiko super la etiko kaj moralo.

Ni esperas, ke Dostojevskij en Esperanto trovos en Esperantujo same bonan akcepton, kian trovis la pli ol 1500-paĝa kvarlibra projekto Tolkien en Esperanto, kiun ni realigis en la lasta jardeko de la dudeka jarcento.

I

Mi estas malsana homo... Mi estas malica homo. Nealloga homo mi estas. Mi pensas, ke la hepato doloras min. Cetere, mi tute nenion komprenas pri mia malsano kaj ne scias certe, kio min doloras. Mi ne konsultas doktorojn kaj neniam estis kuracata, kvankam mi respektas la medicinon kaj la doktorojn. Krome, mi estas ege superstiĉa; almenaŭ en sufiĉa grado por respekti la medicinon. (Mi estas sufiĉe klera por ne esti superstiĉa, sed mi estas superstiĉa.) Ne, mi deziras ne esti kuracata pro la malico. Vi tion, verŝajne, ne degnas kompreni. Jes, sinjoroj, sed mi komprenas. Mi evidente ne sukcesos al vi klarigi, kiun mi damaĝos ĉi-kaze per mia malico; mi tre bonege scias, ke mi ne povas “koti” al la doktoroj per tio, ke mi ne konsultas ilin; mi scias pli bone ol ĉiuj, ke per tio mi malutilos nur al mi mem, al neniu alia. Tamen mi ne konsultas doktorojn ĝuste pro la malico. La hepato doloras min, do ĝi doloru pli forte!

Tiel mi vivas jam longe — dudekon da jaroj. Nun mi havas kvardek jarojn. Antaŭe mi estis en ŝtata servado, sed nun mi jam ne servas. Mi estis malica oficisto. Mi estis bruska, kaj en tio mi trovis plezuron. Ja mi ne prenis koruptaĵon, kaj sekve mi devis almenaŭ tiel rekompenci min. (La spritaĵo estas malbona, sed mi ne forstrekos ĝin. Skribante, mi pensis ke rezultos sprite; sed nun, vidante ke mi volis nur abomeninde pulĉineli, mi nepre ne forstrekos ĝin!) Kiam petantoj venis por informoj al la tablo ĉe kiu mi sidis, mi grincis per la dentoj al ili kaj sentis nesatigeblan ĝuon, se mi sukcesis aflikti iun. Mi preskaŭ ĉiam sukcesis. Plejparte ili estis timidaj homoj — konate, ja temas pri petantoj. Sed inter la orgojluloj min precipe agacis unu oficiro. Li tute ne obeemis kaj fie bruis per sia sabro. Pro la sabro mi militis kontraŭ li dum unu jaro kaj duono. Finfine mi venkis. Li ĉesis brui. Cetere, tio okazis, kiam mi estis ankoraŭ juna. Ĉu vi scias, sinjoroj, kio estis la ĉefa eco de mia malico? La tuta afero, la tuta fieco estis tio, ke ĉiuminute, eĉ dum la minutoj de la plej gala humoro, mi honte konsciis, ke mi estas tute ne malica, eĉ ne maliceta, ke mi nur vane timigas paserojn kaj per tio amuzas min. Mi havis ŝaŭmon sur la lipoj, sed mi verŝajne trankviliĝus, se oni alportus al mi iun pupon aŭ donus al mi teon kun sukero. Mi eĉ iĝus kortuŝita, kvankam poste mi verŝajne grincus per la dentoj al mi mem kaj pro la honto dum kelkaj monatoj suferus pro sendormemo. Tian kutimon mi havas.

Ĵus mi mensogis, ke mi estis malica oficisto. Mi mensogis pro la malico. Ja mi nur petolis kun la petantoj kaj kun la oficiro, sed efektive mi neniam povis maliciĝi. Mi ĉiuminute sentis en mi mem tre multajn elementojn kontraŭ tio. Mi sentis, ke ili svarmas en mi — la kontraŭaj elementoj. Mi sciis, ke ili la tutan vivon svarmis en mi kaj deziris eliri el mi eksteren, sed mi ne ellasis ilin, mi intence ne ellasis ilin eksteren. Ili turmentis min ĝishonte, ili kondukis min al konvulsioj, kaj finfine ili tedis min, tre tedis! Ĉu al vi, sinjoroj, ŝajnas, ke mi nun pro io pentas antaŭ vi, aŭ petas vian pardonon pro io?.. Mi estas konvinkita, ke tio ŝajnas al vi... Cetere, mi diras sincere, ke mi fajfas pri viaj ŝajnoj...

Mi ne sukcesis fariĝi malica, sed mi ne sukcesis fariĝi eĉ io ajn: nek malica, nek bonkora, nek fiulo, nek honestulo, nek heroo, nek insekto. Nun mi finas mian vivon en mia ĉambro, incitante min per malica kaj bagatela konsolo pri tio, ke saĝulo ne povas vere fariĝi io, kaj nur stultuloj fariĝas io. Jes, sinjoroj, saĝulo de la dek-naŭa jarcento devas kaj morale ŝuldas esti plejparte senkaraktera persono; sed la homo kun karaktero, aganto devas esti plejparte persono mediokra. Ĝi estas mia kvardekjara konvinko. Nun mi havas kvardek jarojn, sed ja kvardek jaroj estas la tuta vivo, la plej profunda maljuneco. Vivi pli ol kvardek jarojn estas maldece, vulgare, malmorale! Respondu sincere kaj honeste: kiuj vivas pli ol kvardek jarojn? Mi diros al vi, kiuj tiom vivas: stultuloj kaj fiuloj. Mi diros tion rekte al la vizaĝoj de tiuj maljunuloj, arĝentharaj kaj bonodoraj maljunuloj! Mi diros tion rekte al la tuta mondo! Mi rajtas diri tion, ĉar mi mem vivos sesdek jarojn. Mi vivos sepdek jarojn! Mi vivos okdek jarojn!.. Atendu! Permesu al mi respiri...

Ĉu vi pensas, sinjoroj, ke mi celas ridigi vin? Vi eraras ankaŭ pri tio. Mi tute ne estas tia gaja homo, kia mi ŝajnas al vi, aŭ kia mi eble ŝajnas. Cetere, se vi, agacitaj pro mia babilado (mi jam sentas, ke vi estas agacitaj) volos demandi min: kio ĝuste mi estas? — mi respondos al vi: mi estas unu kolegia asesoro. Mi oficis, ĉar mi devis ion manĝi (sed nur pro tio), sed ricevinte fine de l’ pasinta jaro ses mil rublojn laŭ testamento de mia malproksima parenco, mi tuj demisiis kaj ekloĝis ĉi tie. Ankaŭ antaŭe mi loĝis ĉi tie, sed nun mi definitive ekloĝis ĉi tie. Mia ĉambro estas aĉa kaj malbona, urboranda. Mia servistino estas maljuna kampulino malica pro la stulteco, krome ŝi ĉiam fetoras. Oni diras al mi, ke la peterburga klimato jam komencas damaĝi min kaj ke kun miaj mizeraj monrimedoj la vivo en Peterburgo estas tro multekosta por mi. Mi scias tion, mi scias tion pli bone ol ĉiuj ĉi spertaj kaj saĝegaj konsilantoj kaj mentoroj. Sed mi restas en Peterburgo, mi ne forveturos el Peterburgo! Mi ne forveturos, ĉar... Ho! ja tute ne gravas — forveturi aŭ resti.

Cetere, pri kio la deca homo povas paroli kun plej granda plezuro?

Respondo: pri si mem.

Do mi parolu pri mi mem.

II

Nun mi volas rakonti al vi, sinjoroj, sendepende de via deziro aŭdi, kial mi ne sukcesis iĝi almenaŭ insekto. Mi solene diras al vi, ke mi plurfoje deziris iĝi insekto. Sed eĉ tiun honoron mi ne ricevis. Mi ĵuras al vi, sinjoroj, ke tro da konscio estas malsano — aŭtenta, vera malsano. Por la ĉiutaga vivo pli ol sufiĉas ordinara homa konscio, do nur duono aŭ kvarono de tiom, kiom ricevas la evoluinta homo en nia malfeliĉa dek-naŭa jarcento kaj havanta krome malfeliĉon loĝi en Peterburgo, la plej abstrakta kaj intencita urbo de nia terglobo. (Ekzistas urboj intencitaj kaj neintencitaj.) Tute sufiĉus, ekzemple, la konscio, kun kiu vivas ĉiuj personoj, kiujn oni nomas senperaj, kaj la agantoj. Mi vetas, ke vi pensas, ke mi skribas tion por paradi, por moki la agantojn, kaj ke mi pro misgusta blagemo bruas per la sabro simile al mia oficiro. Sed, sinjoroj, kiu povas fieri pro siaj malsanoj, des pli paradi per ili?

Sed kion mi skribas? Ja ĉiuj tion faras — fieras ĝuste pro siaj malsanoj, kaj mi pli ol ĉiuj. Ni ne diskutu, ĉar mia obĵeto estas absurda. Tamen mi estas firme konvinkita, ke malsano estas ne nur tro multe da konscio, sed eĉ ĉiu konscio. Mi certas pri tio. Ni por minuto forlasu tiun temon. Diru al mi: pro kio okazis ke, kvazaŭ intence, ĝuste dum tiuj minutoj, kiam mi estis kapabla plej bone konscii ĉiujn subtilajn detalojn de “ĉio belega kaj sublima”, kiel oni iam parolis ĉe ni, mi foje ne nur konsciis, sed faris tiujn malbelajn aferojn, kiujn... nu, resume, kiujn verŝajne preskaŭ ĉiuj faras, sed kiujn mi, kvazaŭ intence, faris ĝuste tiam, kiam mi plej bone konsciis, ke tute ne necesas fari ilin? Ju pli multe mi konsciis la bonon kaj ĉion “belegan kaj subliman”, des pli profunde mi sinkis en mia ŝlimo kaj des pli forte implikiĝis en ĝi. Sed la ĉefa trajto estis, ke tio okazis al mi ne hazarde, sed kvazaŭ tiel devus esti. Kvazaŭ tio estus mia normala stato, sed tute ne malsano aŭ envulto, kaj finfine mi perdis la deziron rezisti tiun envulton. Finfine mi preskaŭ kredis (eble mi vere kredis), ke tio verŝajne estas mia normala stato. Sed kiel mi suferegis en la komenco! Mi ne kredis, ke tiel okazas al la aliaj, kaj tial mi dum la tuta vivo kaŝis profunde tion kiel sekreton. Mi hontis (eble mi eĉ nun hontas); mi foje eĉ sentis sekretan, nenormalan, fian ĝuon reveni dum iu abomena peterburga nokto en mian ejon kaj forte konscii, ke mi hodiaŭ denove fiagis, kaj ke la faritan aferon oni ne povas ŝanĝi, kaj mi interne, sekrete, ronĝis, ronĝadis min per la dentoj, segis kaj suĉis min tiel, ke la amaro fine transformiĝis al iu malhonora damninda dolĉo kaj, finfine, al definitiva serioza ĝuo. Jes, ĝuo, ĝuo! Mi certas pri tio. Ja mi ekparolis ĝuste pro tio, ke mi deziras scii certe: ĉu ankaŭ aliaj havas similajn ĝuojn? Mi klarigas, ke mi ĝuis ĝuste pro la tre klara konscio pri mia fieco; pro tio ke mi mem sentis ke mi venis al la lasta muro; pro tio ke ĝi estas fia, sed alie ne povas esti; pro tio ke mi ne havas eliron kaj neniam iĝos alia homo, pro tio ke eĉ se mi havus ankoraŭ tempon kaj kredon por transformiĝi al io alia, mi mem verŝajne ne dezirus transformiĝi; kaj eĉ se mi dezirus, mi ja farus nenion, ĉar eble ne estus io al kio mi transformiĝu. La ĉefa afero, finfine, estis, ke ĉio okazis laŭ la normalaj kaj bazaj leĝoj de la rafinita konscio kaj laŭ la inercio, rezultanta rekte el ĉi tiuj leĝoj, kaj sekve, oni povas nek transformiĝi al io, nek fari ion ajn. Pro la rafinita konscio rezultas, ekzemple, jene: la fiulo prave estas fiulo, kvazaŭ la fiulon konsolus lia sento pri la propra fiuleco. Sed sufiĉas... Ho, mi konstruis multon, sed kion mi klarigis?.. Kio klarigas ĉi tiun ĝuon? Sed mi klarigu! Mi malgraŭ ĉio konduku ĝis la fino! Ja por tio mi prenis la plumon...

Ekzemple, mi havas teruran memamon. Mi estas suspektema kaj ofendiĝema kiel ĝibulo aŭ nano, sed mi efektive havis minutojn, dum kiuj oni povus min vangofrapi, kaj mi eble eĉ ĝojus pro tio. Mi diras serioze, ke mi verŝajne povus trovi ankaŭ en tio iuspecan ĝuon, kompreneble, la ĝuon de l’ despero, sed en la despero oni havas la plej ardajn ĝuojn, precipe kiam oni forte konscias la senelirecon de sia stato. Kaj post vangofrapo — ĝuste tiam ekpremus la konscio pri tio, kiel forte oni vin disŝmiris. La plej grava en tio estas, ke ĉe ĉia rezonado rezultas ke mi plej kulpas; kaj plej ofende por mi, ke mi ĉiam kulpas ne pro miaj agoj, sed pro la tiel nomataj leĝoj de l’ naturo. Unue mi kulpas, ĉar mi estas pli saĝa ol ĉiuj, kiuj ĉirkaŭas min. (Mi ĉiam opiniis min pli saĝa ol ĉiuj, kiuj ĉirkaŭas min, kaj kredu, ke foje mi eĉ hontis pro tio. Mi la tutan vivon eĉ rigardis iel flanken kaj neniam povis rigardi rekte al la okuloj de la homoj.) Kaj fine mi kulpas, ĉar eĉ se mi havus grandanimecon, mi nur pli forte suferus pro la konscio pri ĝia vaneco. Ja mi verŝajne ne povus iel apliki mian grandanimecon — mi povus nek pardoni, ĉar la ofendinto eble batis min laŭ la leĝoj de l’ naturo, kaj la leĝojn de l’ naturo oni ne povas pardoni; nek forgesi, ĉar malgraŭ la leĝoj de l’ naturo mi tamen sentus la ofendon. Finfine, eĉ se mi volus esti tute malgrandanima, kaj dezirus venĝi min kontraŭ la ofendinto, mi povus venĝi neniel kaj al neniu, ĉar mi verŝajne ne entreprenus ion ajn, eĉ se mi povus. Kial mi ne entreprenus? Pri tio mi volas aparte diri kelkajn vortojn.

Tradukis Aleksander Korĵenkov

NOTOJ

orgojlulo (R ферт). La rusa vorto ферт devenas de la malnova nomo de la litero Ф; orgojlulo staras simile al tiu litero, memkontente kaj malestime al la aliaj, metinte sur la talion siajn duonfleksitajn brakojn.

mediokra. Mezkvalita, sentalenta, senvalora (F médiocre, A mediocre).

...mi estas unu kolegia asesoro. La uzado de “unu” (один) en ĉi tiu frazo (“один коллежский асессор”) estas fremda al la rusa lingvo; temas pri parodia paŭsaĵo el la franca (je suis un assesseur de collège).

“ĉio belega kaj sublima”. Ĉi tiu esprimo fontas el la germanaj estetiko kaj filozofio, interalie, el Esplorado de la sento pri la belega kaj sublima (1764) de Kantio. Meze de la 19a jarcento Dostojevskij uzas la esprimon ironie.

Vide el Bruselo

Ĉeĥio, Pollando kaj Slovakio adoptas la anglan

Ekde Praga konferenco en septembro 2002, Slovakio verŝajne membriĝos en NATO, kies oficialaj lingvoj estas nur la angla, kaj teorie ankaŭ la franca. Post dekjara periodo, slovakaj kaj ĉeĥaj soldatoj denove estos kune en sama brigado. La ĉefa diferenco estos lingva. Antaŭe slovakaj kaj ĉeĥaj soldatoj parolis gepatralingve kaj nun ili interparolos angle. Post aprobo fare de la Ĉambro de Deputitoj de Ĉeĥio de propono de Jaroslav Tvrdik, ministro pri defendado, Ĉeĥio partoprenos en la starigo de internacia anglalingva brigado kune kun Pollando kaj Slovakio. La brigado, konsistanta el tri batalionoj, devos esti militpreta en 2004-2005. La unua komandanto estos slovaka kaj la ĉefloko de la anglalingva brigado estos en Topol’čany, Slovakio.

“Kiel soldato kaj kun mia sperto en la belga kaj aliaj armeoj de la milita organizo NATO, mi tute ne miras ke la nova internacia brigado de Ĉeĥio, Pollando kaj Slovakio adoptas la anglan”, — diras eksa aerartileria majoro Remy Sproelants el Belgio. Sproelants nun estas membro de Flandra Esperanto-Ligo.

Ne same opinias Stano Marček, ĉefredaktoro de Esperanto, la organo de UEA: “Estas honta afero ke la registaroj en Pollando, Slovakio kaj Ĉeĥio devigos iliajn soldatojn paroli kune la anglan. Kial ne instrui al ili kiel kompreni la najbarajn lingvojn?” Laŭ Marček, la plej simpla kaj malmultekosta solvo por la internacia brigado estas instrui al la soldatoj pasivan konon de la aliaj du lingvoj. “Slovakio, Pollando kaj Ĉeĥio jam nun multe elspezas al usonaj kaj britaj firmaoj por instrui la anglan al iliaj soldatoj. Kial pagi al aliaj kiam ili povus pagi inter si lernante la najbarajn lingvojn?” — daŭrigas Marček.

Sproelants ne konsentas kun la slovako. “Instrui al la soldatoj pasivan konon de la aliaj lingvoj ne estas bona solvo. La realeco estas kiel ĝi estas: la angla lingvo estas la praktika sed malbona solvo. Mi tute ne estas kontenta kun ĉi tiu solvo, sed kio estas la alternativo. Kompreneble Esperanto sed kiel enkonduki ĝin?” Kiel belga soldato Sproelants bone konas la lingvan problemon de Eurocorps, la naskiĝanta eŭropa armeo, hodiaŭ konsistigata de soldatoj el Belgio, Germanio, Francio, Hispanio kaj Luksemburgio. “Eurocorps adoptis la anglan lingvon kiel operacian lingvon, kvankam ĝi ne estas la lingvo de iu membro-lando de Eurocorps”, — diras Sproelants.

La decido de la Ĉeĥa Ĉambro de Deputitoj certe kontraŭas la bazajn principojn de lingva egaleco kaj efikeco. “Soldatoj kiuj malbone regas la anglan estos tre danĝeraj. Neniu volas ĉeĥan-slovakan-pollandan brigadon kiu miskomunikas inter si”, — diras Marček. Tiaj lingvaj timoj ne ĝenas la usonan komercservon aŭ la “Military English”-servon de la British Council. Ili nun instigas usonajn kaj britajn instrufirmaojn profiti el la fakto ke eŭropaj armeoj elektos la anglan. Dum la lastaj jaroj, spite al la fakto ke Ĉeĥio, Slovakio kaj Pollando frontas gravajn ekonomiajn problemojn, Usono devigas ilin altigi armeajn elspezojn. “Ekde 1999 Pollando, ekzemple, ne plu ricevas ekonomian helpon de Usono, kvankam ĝi daŭrigas plialtigi militajn elspezojn. Dum 1999, la pola registaro elspezis ĉ. 3,5 miliardoj da usonaj dolaroj por la armeo, aŭ 8% de ĉiuj registaraj elspezoj”, — informas la usona ministerejo pri eksterlandanaj aferoj.

Sekve al decido de la Ĉefo de la Ĝenerala Stabo, en Ĉeĥio nun tre gravas la kono de la angla lingvo. “La ĉeĥa armeo faras el la angla gravegan kriterion por elekti la plej “taŭgajn” soldatojn. Ĉu nur tiuj soldatoj kiuj bone scipovas la anglan estos promovigitaj kaj rajtos iri al trajnadaj programoj?” — demandas Marček. “La ĉeĥa kaj slovaka respublikoj devas unue respekti la lingvajn rajtojn de siaj soldatoj, kiuj ja estas civitanoj”. Aliflanke, la usona komercservo multe esperas, ankaŭ pro la lingvaj ŝanĝoj. Laŭ ĝi, mezeŭropaj armeoj havos kreskantan bezonon je “lingva trejnado” kaj iom post iom “kreskanta aro de homoj trejnitaj en la angla lingvo” gvidos la militistaran ŝanĝon. “Pollando, ekzemple, havas 180 000 militistojn en 2002, kompare al 450 000 antaŭ dek jaroj. Ĉu tiuj mezeŭropaj soldatoj, kiuj ne bone scipovas la anglan, nun devas serĉi aliajn laborlokojn?” — demandas Marček. — “Ili certe ne povos defendi siajn landojn en la nova anglalingva brigado de Slovakio, Ĉeĥio, kaj Pollando”.

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z
Per flugiloj de populisma vento

La politikan konstelacion en pluraj eŭropaj landoj kirlas populismaj partioj, kiuj utiligas la malkontenton de civitanoj pro kreskantaj krimado, senlaboreco kaj ĝenerala necerteco pri estonteco.

Populismon karakterizas manko de kohera programo kaj fiŝado de voĉoj per unuopaj temoj de aktuala malkontento inter popolanoj, kiuj perdis fidon je la kapablo de la malnovaj partioj solvi iliajn problemojn. Populismo baziĝas sur emocioj, ne sur programo farita post analizo pri la socia kaj ekonomia situacio. Ĝia sukceso tamen emas havi mallongan vivon, ĉar al voĉdonintoj ofte sufiĉas unufoja montro de sia ĉagreno en balotoj. Protestpartioj ankaŭ emas disfali pro internaj kvereloj.

Ŝajnas al mi, ke populisma vento blovas ankaŭ tra Esperantujo, kies problemoj ne estas senlaboreco, azilpetantoj kaj surstrata perforto, sed kie oni ja sentas necertecon pri estonteco. La movado malfortiĝis en landoj, kie ankaŭ nia ĉefa organizaĵo, UEA, tradicie havis la bazon de sia membraro. Landaj asocioj velkas kaj kluboj mortas. La estonteco de Esperanto aperas malcerta, ĉar la venkiro de la angla ŝajnas nehaltigebla.

Kiu el ni ne ŝatus vidi la Finan Venkon? Kiam la Afero ne kreskas nek eĉ retenas siajn poziciojn, oni ekesperas pri miraklo kaj pretas kuri post tiuj, kiuj ĝin promesas. Ankaŭ en la ekstera mondo prosperas pseŭdokuracistoj kaj mirterapiistoj. UEA serĉas savon en Bruselo, kie ĝi pretas investi multan monon por persvadi EU por Esperanto — kaj tio ŝajnas ĝui vastan apogon pro emocia kredo je kolapso de la Brusela Babelo post akcepto de novaj landoj. Aktivuloj de UEA el la 80aj jaroj memoras, ke jam tiam ekzistis Brusela Oficejo, kiu estis fine fermita en plena silento. Oni neniam ricevis analizon pri tiu fiasko nek eksciis, kiom ĝi kostis. Tiun sperton oni nun pretas ripeti.

Ankaŭ la nova laborplano de UEA odoras populisme. Diference de la strategia plano de 1989 — kiun oni rapide entombigis, ĉar ĝi ne plaĉis al iuj novaj estroj — ĝi ne ekestis el analizo pri fortoj kaj malfortoj, minacoj kaj ŝancoj, kiuj difinas la situacion de UEA. Rezultis mikspoto de ĉio, kion unuopuloj dise proponis. Laŭ la sama principo de io por ĉiu la prezidanto poste verkis sian novjaran mesaĝon, tuŝante en ĝi ĉion — krom la laborplano. Eblas flari populismon ankaŭ en la revuo de UEA, en kiu plifortiĝis klubecaj trajtoj je la kosto de analiza kaj kleriga materialo.

Supraĵeco kaj emocioj neniam mankis en nia movado kaj senfinas la listo de receptoj por la Fina Venko. Silenta aktivulo tamen ĉiam sciis distingi fantaziaĵojn kaj okaze de dubo li fidis je la saĝo de siaj gvidantoj. Kio okazos, se li eksuspektos, ke ankaŭ la gvidantoj estas portataj de la vento?

Komitatano Z

UFE: ĉu fiasko?

Kun granda intereso mi legis en via revuo №6 la artikolon de via “nova kunlaboranto Komitatano Z”, kiu rilatas la pasintjaran kampanjon por kandidatigo de UEA al Nobel-premio.

Mi — kaj UFE, kiu vigle baraktis kadre de tiu kampanjo — tute aprobas la enhavon de la tri lastaj alineoj de la artikolo, kiuj prave elmontras la celojn kaj la meritojn de tiu “Nobel-kampanjo”, bone resumitajn en la konkludo: “Ne gravas, ĉu UEA havos realan ŝancon gajni la premion. Gravas utiligi la ŝancojn, kiujn la kandidateco donas”.

Sed mi — kaj UFE — bedaŭras, ke “Komitatano Z” estis grave erarigita, kaj ke “Komitatano Z” ne kontrolis la fidindecon (aŭ eĉ ne la fonton?) de siaj informoj, kiam li facilanime asertas, ke: “La franca asocio UFE, kiu pretendas havi bonajn kontaktojn kun naciaj kaj eŭropaj parlamentanoj (1), varbis neniun apogon por UEA (2). La klarigo certe estas, ke UFE donis neniun atenton al la afero (3).”....

Por ke vi povu — kaj mi ne dubas, ke tio estas via intenco — ripari tiujn ofendajn misinformojn kaj sciigi taŭgajn korektitaĵojn al viaj legantoj, mi estas preta sendi al vi kopiojn de eltiraĵoj de diversaj dokumentoj pruvantaj la ĉi-subajn punktojn:

(1) Pri la ne-kontaktatoj de UFE. Kvankam UFE neniam iel ajn “pretendis” ion pri siaj kontaktoj kun francaj politikistoj kaj parlamentanoj, UFE al ĉiu-ĉi regule sendas informojn kaj tradukaĵojn, kiuj instigas al intereso por esperanto kaj UEA. UFE tiel sukcesis naski regulan interesan interŝanĝon de korespondoj kaj de rebatoj kun dudeko da Eŭropdeputitoj (favoruloj aŭ kontraŭstarantoj), kaj okazigi vizitojn al kelkiuj, ĝenerale en Bruselo.

(2) Pri la ne-varbitoj de UFE. Speciale pri tiu afero de Nobel-premio, UFE estis informita far du kontaktitaj Eŭropdeputitoj pri ilia oficiala kandidatiga letero por UEA kaj pri ties ricev-informo sendita de la “Norvega Nobela Instituto” en januaro kaj marto 2001. Temas pri s-roj Bernié kaj Pietrasanta. Tio cetere estis konfirmita en la listo sendita de Ivo Osibov en lia retmesaĝo de 27 mar 2001, titolita “Ĝisdatigita raporto pri Nobel-kampanjo”. Dume, kelkiuj aliaj el la kontaktitoj bonvolis respondi, ke “Ili ne kandidatigos UEA, kiu ne konformiĝas al la Nobel-kriterioj...”.

(3) Pri la ne-atentitaĵoj de UFE. La ĉi-supre menciita rezulto sekvas obstinan kampanjon de UFE:

— kun perletere komentita sendo de pli ol cent francaj tradukaĵoj de la Esperanto-Dokumento 36 E La laboro de Universala Esperanto-asocio por pli paca mondo de Ulrich Lins;

— kun pluraj telefonaj aŭ retaj “konversacioj” kun la kontaktitaj oficialuloj;

— kun interŝanĝo de multaj retmesaĝoj inter C. Longue-Epée kaj R. Corsetti aŭ I. Osibov...

Tiel magra rezulto el tiaj pezaj kaj kostaj klopodoj certe rajtigas diri, ke “UFE fiaskis”. Sed la tuto certe malebligas diri, ke “UFE donis neniun atenton al la afero”, aŭ ke UFE “ignoris la aferon”.

Cetere UFE persiste daŭrigos sian agadon al la politikistaro... ne atendante vian atenditan alporton de korekto pri viaj asertoj...

UFE ja konsideras — kaj ne nur rilate la problemon de Nobel-premio — ke “Ne necesas esperi por eklabori, nek sukcesi por plupersisti”...

Claude Longue-Epée prezidanto de UFE Esperanto-France

Responsulo pri la Eksteraj Rilatoj

Mi volonte agnoskas mian neinformitecon pri la Nobel-aktivado de UFE kaj gratulas pro la varbitaj apogantoj! Krome, mi notas kun intereso, ke la studo de Lins haveblas en franca traduko, pri kio mi same ne sciis.

Komitatano Z

Defendi anstataŭ mistifiki

La artikolo de Augusto Casquero “La valencia lingvo en danĝero” (LOdE. 2002: 2) estas vera ŝoko por kiu ajn konanto de la afero. En ĝi la aŭtoro miksas kelketajn realaĵojn kun gravaj falsaĵoj.

El la artikolo aperinta en El País (la plej legata taggazeto en Hispanio) 27 mar 2002:

La Valencia Lingvo-Akademio, kreita antaŭ ok monatoj de la Valencia Parlamento, interakordis pasintlunde agnoski kiel ‘ĉiucelan oficialan norman referencon’ la valencian uzitan ekde 1983 de la Departemento pri Klerigo kaj Kulturo, dum ĝi ellaboras gramatikon kaj vortaron. Ĉi tiu normo implicite agnoskas la lingvan unuecon kun la kataluna, kvankam ĝi privilegias la uzadon de valenciaj dialektaj variantoj. Mankis ĝis nun oficiala starpunkto por klopodi eviti la lingvan konflikton dividintan la valencian socion dum la transiro [el la faŝisma reĝimo], kiam la dekstro defendis elektocele, ke la valencia estas lingvo malsama al la kataluna kontraŭ akademiaj kriterioj.

(Eble indas nur aldoni, ke estis nur unu voĉo kontraŭa dum la alpreno de ĉi tiu decido)

Artikoloj aperintaj en esperanto pri la temo:

IKEL ĉe la ministro // Valencia Suno (Kongresa kuriero de la Valencia UK). 1993: 6. pĝ. 3. [Citaĵo: “s-ro Huguet (ĝenerala direktoro pri lingvo-politiko en la Valencia Ministerio pri Kulturo, Edukado kaj Scienco) substrekis, ke la norma valencia estas identa al la kataluna lingvo, parolata ankaŭ en Balearaj Insuloj, Andoro, Rusiljono kaj L’Alguer”.]

Hektor Alos i Font. La nuna situacio de la kataluna lingvo // Etnismo. 1992: 42. pĝ. 11-13.

Hektor Alos i Font. La kataluna en Valencilando // Kontakto. 1993: 2. pĝ. 2-3.

Jorge Camacho. Kie situas Valencio // Esperanto. 1992: 12. pĝ. 202-203. [Citaĵo: “La estiĝo de la kataluna kaj tiu de la ceteraj latinidaj lingvoj samtempas (ĉirkaŭ la jaro 800); la komencon de la baleara kaj la valencia oni povas precize dati respektive en 1229 kaj 1239, kiam la (kataluna) reĝo Ĵakvo la 1a konkeris elde islamanoj unue Majorkon kaj poste Valencion. Malkiel en Majorko, la novaj loĝantoj de Valencio originis precipe el la okcidenta parto de la Kataluna Princlando”.]

Alberto Franco. Kataluna aŭ valencia // Monato. 1993: 2. pĝ. 23. (Citaĵo: “por renomaj lingvistoj... temas nur pri ekstravagancaj teorioj kiujn nefakuloj ĉiam emas disvastigi”.)

Uwe Joachim Moritz. Valencia lingvo = kataluna lingvo, neniu scienca institucio asertas ke temus pri du diversaj lingvoj! (raporto pri la kunveno kun la ĝenerala direktoro pri lingvo-politiko de Valencilando) // Etnismo. 1994: 54. pĝ. 3-5.

Toni Royo. Valencilando: kompleksa nacia realo // Monato. 1993: 4. pĝ. 11-12.

En la artikolo, kio estas plej vunda por ĉiu interesito pri la temo, ne estas ŝajne banala filologia disputo pri la klasifiko de difinita aro de dialektoj, sed tio, ke la aŭtoro prifabelas la lingvan situacion en Valencilando, asertante, ke la valencia estas endanĝerigita nur de perfidaj fremduloj (nu, por kiu ajn konanto pri la eco de la kontraŭkataluna partio, ĝuste tiu pozicio, okulfrape memoriganta iujn fimovadojn rampe kreskantajn en okcidenta Eŭropo, estas aparte simptoma).

La plej bedaŭrinda el tiu falsaĵo estas ĝuste tio, ke oni prezentas la lingvan situacion en Valencilando kvazaŭ pacan oazon (se ne estus pro tiuj fieksteruloj). Ĝuste tio tute foras de la realo: la surstrata uzado de la valencia fakte malkreskas ne laste dank’ al la malhelpoj de la valencia registaro por malfermi pliajn klasojn en la valencia (la ĉefa lerneja lingvo estas la hispana), elsendi pli da televidaj programoj valencie (la ĉefaj programoj de la valencia televido — filmoj, konkursoj — estas en la hispana), ktp. Kaj malgraŭ tio, ke (ankoraŭ) la lingvo de plimulto de la loĝantaro estas la valencia.

Estus dezirinde, ke la aŭtoro okupiĝu pri la efektiva defendo de la valencia anstataŭ disvastigi mistifikojn.

Hektor Alos i Font, Joan Inglada

Precizigo el Katalunio

Mi dankas pro la publikigo de mia letero en la aprila LOdE sur paĝo 9. Tamen, mi ne rimarkis antaŭe ke vi apudmetas la devenon de la skribinto. Do, vi metis la nomon de la ŝtato, Hispanio. Sed mi jam de multaj jaroj publike diris kaj skribis ke mi ne akceptas tiun mian ŝtatan klasadon, se ekzistas tia homa libereco. Mi akceptas tiun indikon nur por devigaj burokrataĵoj, kiaj estas ekz-e, por poŝta sendo, se tio nepras. Sed neniel ja por kulturaĵoj, kie esprimiĝas la homa libereco. T.e. ke mi ne akceptas ĝin kiam temas pri informo pri mia naskiĝloko en literatura verko aŭ en kontribuaĵo, aŭ en kongreso ktp. Ankaŭ ne en revuo. Eble mi devos tion averti al gazeto ĉiufoje kiam mi skribos ion ajn.

Nu, Katalunio troviĝas parte en du ŝtatoj, en Francio kaj en Hispanio kaj la kataluna lingvo en kvar: Andoro, Francio, Hispanio, Italio. Sed ŝtatoj por mi neniel gravas kiam temas pri literaturo, internacia lingvo aŭ simile. Krome, la dispartigo de Katalunio en Francion kaj en Hispanion estis trudita al Katalunio (kiel simile tio okazis tra la mondo). Mi akceptas aliajn geografiajn klasadojn kiel Eŭropo, Mediteraneo, Iberio...

Se oni ne komprenas tion ke Katalunio ne identas kun subparto de Hispanio, se oni komprenas nur la ŝtatajn klasadojn, mi eksplicite kaj deklare deziras ke oni aldonu al mia nomo la nomon de la ŝtato Andoro kiam oni bezonas indiki mian geografian proksimuman situon. Mi ja naskiĝis tre proksime al ĝi, ĝi estas katalunlingva teritorio kaj mi ŝtatprisme identiĝas prefere al ĝi ol la ceteraj ŝtatoj de mia lando. Ĝi estas UN-membro kaj verŝajne ĝi troveblas sur iu ajn mondmapo, eĉ se ĝi plej malgrandas.

Se por difinita kulturaĵo aŭ literaturaĵo la plenumo de mia supra deklaro ne akcepteblas mi preferas rezigni la aperon de mia nomo entute.

Abel Montagut (Katalunio)

Dum oni diskutas la problemojn de Valencilando, Katalunio kaj Hispanio, tie oni agas por Esperanto. 10-12 maj anoj de Esperanto-Fondaĵo Fernando Soler muntis budon ĉe la Alternativa Foiro de Valencia (Hispanio). Sur la foto estas deĵorantoj José Martínez kaj Araceli Terrones. (Foto de Augusto Casquero)

Mi ne plu deziras detrui “la obstinajn barojn”

Jurij Finkel — aŭtoro de popularaj programoj Ek kaj UniRed kaj ĉefa ruslingva kontribuanto de la Reta Vortaro ReVo — skribis en la diskutlisto de ReVo pri sia kabeo: “Kaŭzoj de mia kabeado estas tute ne en lingvaj aferoj, sed en ideologiaj”. Li afable konsentis, ke La Ondo aperigu lian publikan respondon al komentoj de Ulrich Fellmann (“Ideologiaj? Ĉu vi nek subtenas la finan venkon nek la raŭmisman pozicion? Eble establu propran skolon...”) kaj Renato Corsetti (“Neniam kiel nun la malpaca mondo bezonis pacistojn kiel nin”) pri ĉi tiu deklaro.

Mi ne plu estas pacisto kaj internaciisto. Miaj opinioj dum la lastaj 15 jaroj evoluis de preskaŭ sennaciismo al vidpunkto, proksima al tiu de Solĵenicin: ju pli da etna kaj kultura diverseco estas en la mondo, des pli bone. Kaj ĉar mi akre sentas, ke la brava nova mondordo (“la tutmondiĝo”) minacas detrui la rusan civilizon (ja mi opinias ĝin ĝuste aparta civilizo, ne parto de la eŭropa civilizo), do mi estas kontraŭ la tutmondiĝo. Kaj Esperanto, same kiel la angla, celas ĝuste la tutmondiĝon (eble pli justan, ol ĝi fariĝos per la angla, sed ja tutmondiĝon). Mi ne plu deziras detrui “la obstinajn barojn”, male, mi deziras ilin konstrui kaj plifortikigi.

Se temas pri raŭmismo — mi sentas ĝin sensenca. Mi jam sen tio apartenas al unu etna minoritato (mi estas judo, kaj amas kaj judan, kaj rusan kulturojn), do por kio mi apartenu al ankoraŭ unu pseŭdoetna? Des pli, ke mi sentas, ke la rusa kulturo (kaj la juda, pri kiu mi hontinde malmulte scias) estas je kelkaj potencoj de dek pli interesa(j), ol la Esperanta — kiu fakte ekzistas en ĝerma stato. Certe, oni povas kaj devas labori por evoluigi ĝin — sed mi jam ne deziras.

Ĉiuokaze, mi esperas, ke mi per mia laboro jam repagis al Esperanto pro la plezuro, utilo kaj sperto, donitaj de ĝi al mi. Restas fini ankoraŭ kelkajn etajn aferojn, kaj mi povos foriri kun trankvila animo. “Foriri” signifas ne tion, ke mi abrupte forlasos Esperanton por ĉiam, sed tion, ke tempo, kiun mi oferados al ĝi, asimptote strebos al nulo.

Ĝenerale, ĉio ĉi signifas, ke mi ne plu deziras labori por Esperanto. Tio estas ne nur pro mia persona lacego (kiu estas tre granda), sed ankaŭ pro mia nuna ideologia malakcepto de la interna ideo de Esperanto kaj de la ideo de internaciaj lingvoj ĝenerale (ne gravas, ĉu Interlingua, ĉu Volapuko, ĉu Ido — absolute tutegale). Mi simple ne deziras labori por afero, kiun mi opinias malutila.

Jurij Finkel (Ruslando)

Granda perdo

Mi estis ŝokita per la informo pri murdo de ĉiuj tri familianoj Miĥajlov en Volgograd. Apenaŭ eblas imagi ion pli fian kaj insidan, ol tiu ĉi terura tragedio. Ĉar la adoptita 12-jara “kukolido” evidente ne povis disponi monon por pagi “servojn” de “profesiaj” murdistoj, do necesas konkludi ke la du banditoj faris tion kiel amikan “komplezon”... Terura tempo, teruraj moroj!.. Kaj kiu granda, laŭlitere kaj grandlitere GRANDA perdo tio estas por nia tiom malgranda kaj delikata Esperanto-mondo... Mi petas, ke la redakcio sekvu la esploradon de la krimo, kaj nepre aperigu kaj la detalan raporton pri la tragedio, kaj la historion de la murdita familio.

Alexander Gofen (Usono)

Demokratio en Esperantio

Mi ne vidas problemon, ke en UEA mankas demokratio. La kritiko, lanĉita de Heroldo, estas iom teoria. Demokratio estas nocio de ŝtato, sed Esperantio ne estas ŝtato. UEA estas asocio aŭ entrepreno, en kiu gravas efikeco. Mi postulas de UEA bonajn servojn, ne rajtojn. La proceduro por elekti la komitatanojn estas la rezulto de spertoj. La sistemo funkcias, pliboniĝoj eblas, se vere necesas. Mi scias, ke ne facilas trovi taŭgajn funkciulojn por honorofico. Tio estas ofte problemo, sed apenaŭ la manko de demokratieco.

Bruno Graf (Svislando)

Du eraroj en du linioj

Inter la cent esperantistaj elstaruloj de Trifonĉovski mi trovas Tyyne Leivo-Larsson, elstara politikisto sed ne aparte kiel esperantisto, ankaŭ ne la unua virina ministro en la mondo nek en Finnlando, do du eraroj en du linioj. Ŝi ja meritus tutan eseon pri sia vivverko, sed ne esperantista. Samtempe indus mencii elstarulojn kiel Hilma Hall, la unua tradukinto de verkoj el Aleksis Kivi, kaj Johan Edvard Leppäkoski, la tradukinto de Kalevala, kaj, kial ne, Irja Klemola.

Tuomo Grundström (Finnlando)

100 eminentaj esperantistoj

Antaŭ du jaroj La Ondo (2000: 3) informis pri la enketo de LF-koop pri la cent plej eminentaj esperantistoj, kun la celo aperigi libron. La listo estas fine kompilita de Ljubomir Trifonĉovski, kiu atendas rimarkojn, korektojn, kritikojn. La komencon de la listo ni aperigis en aprilo kaj majo.

S

Giorgio Silfer: Kunfondinto de Literatura Foiro, interalie agnoskigis esperanton ĉe PEN.

Tivadar Soros: Financinto de Literatura Mondo, patro de George Soros.

Hugo Steiner: Fondinto de Internacia E-Muzeo en Vieno.

Carl Støp-Bowitz: Grava zoologo, plej eminenta norvega esperantisto.

Sándor Szathmári: Eble nia plej interesa proza verkisto.

István Szerdahelyi: Tre valora metodikisto, gvidis la unuan oficialan universitatan E-fakon.

Ferenc Szilágyi: Ĉefredaktoro de Norda Prismo, grava transnacia intelektulo.

Ŝ

Ivan Ŝirjaev: Eminenta prozisto, iniciatinto de Enciklopedio de Esperanto.

Ivan Ŝiŝmanov: Verkisto, sciencisto, prezidanto de la Bulgara PEN.

Spomenka Štimec: Plej rimarkinda intelektulino en la Sekelj-medio.

T

Lev Nikolajeviĉ Tolstoj: Verkisto kaj filozofo.

Humphrey Tonkin: La plej grava UEA-gvidanto post Ivo Lapenna.

Wilhelm Trompeter: Savinto de [La] Esperantisto.

V

ges-roj van Veenendaal: Iniciatintoj de Tutmonda Junulara Organizo (poste TEJO).

Verda Majo: Verkistino en fora Oriento.

Jules Verne: Patro de la sciencfikcio.

W

Gaston Waringhien: La persono kiu plej influis la E-leksikon post Zamenhof.

Eugen Wüster: Plej eminenta leksikologo.

Z

Jeanne Zabilon d’her-Ranfaing: Nia “Bonfaranta Feino”.

Lazaro Ludoviko Zamenhof: Iniciatinto de Esperanto.

Lidja Zamenhof: Plej interesa ido de la Majstro.

Walter Želazny: La unua Civita Konsulo.

Rebato: unuaranga laboro

(GK UEA) Don Harlow estas usona esperantisto kun multaj ideoj kaj, ĉefe, kun la energio por realigi ilin. Antaŭ kelkaj monatoj li (re-)starigis la ret-liston rebato@yahoogroups.com, kiu komencis funkcii kiel disvastiganto de artikoloj pri (ĝenerale “kontraŭ”) Esperanto, por ke esperantistoj tra la mondo reagu al ili prefere en la lingvo de la ĵurnalo, foje en aliaj lingvoj, foje en Esperanto kun traduko al nacia lingvo.

En ĉi tiuj monatoj UEA atente sekvis la evoluon de tiu listo, ĉar ĝi perfekte kongruas kun la labor-plana linio: “Informado”. Okazis, ke ĝi akiris 102 listanojn, kaj ke ĝi kaŭzis plurajn centojn da reagoj, el kiuj almenaŭ pluraj dekoj aperis en tre gravaj gazetoj tra la mondo.

Oni ne povas citi nomojn por eviti ofendi la necititajn, sed la elito de la esperantistaro, se mi rajtas tion diri, estas inter la reagantoj, kaj ili faras unuarangan laboron.

Jen tri finaj konsideroj:

— ofte la listo sukcesas okupiĝi nur pri artikoloj en grandaj lingvoj (angla, franca, hispana, portugala, foje germana). Estus la kazo aliĝi al ĝi por informi ankaŭ pri artikoloj en aliaj lingvoj.

— se vi havas iom da libera tempo, kaj se vi kapablas informi pri Esperanto, aliĝu al tiu listo per malplena mesaĝo al rebato-subscribe@yahoogroups.com kaj kunlaboru;

— ankaŭ estus interese krei tiajn reago-listojn enlande (ekzemple en Pollando por polaj gazetoj). Mi scias, ke kelkaj landoj funkciigas tiajn reag-servojn, sed ne multaj.

Renato Corsetti

Kiam la bestoj estis kiel homoj
Kiam bestoj parolis: Rakontoj el Afriko / Redaktis Katelina Halo, Anna Löwenstein; Tradukis Gbeglo Koffi k.a. — Lome: Fondaĵo Afriko, 2001. — 23 paĝoj.

Karaj legemuloj, ĉu vi scias, ke en la komenco estis grandega guto de lakto? Kaj rezulte de multaj ŝtupoj de evoluo venis Gueno, kiu venkis morton? Ankaŭ mi ne sciis antaŭ ol legi la Rakontojn el Afriko.

En tiu ĉi libro kolektivo de afrikaj aŭtoroj prezentas al ni pli ol dudekon da afrikaj rakontoj, originalaj kaj tradukitaj, el la tempo, kiam la bestoj parolis. Temas jen pri legendoj, jen pri fabeloj, jen pri nuntempaj fantaziaĵoj, kiuj tra Afriko abundis ĉiam kaj ĉie, sed estas tre nemulte konataj al la alikontinentanoj.

El la antaŭparolo de Katelina Halo ni ekscias, ke en Esperanto kelkaj tiaspecaj verkaĵoj “aperis ekde 1992 en la bulteno La afrika reto, kiu kunigas afrikajn esperantistojn, kiuj deziras plibonigi siajn verkopovojn kaj kuraĝigi siajn kolegojn”. Sekvante la bonvenigon de Renato Corsetti, la Fondaĵo Afriko surprenis la eldonon kaj la du redaktorinoj — Katelina Halo kaj Anna Löwenstein — poluris la lingvaĵon, celante prezenti facilan legomaterialon por instruantoj kaj lernantoj de Esperanto-kursoj.

Antaŭ ol konkludi, kiomgrade la kontribuantoj sukcesis, ni trarigardu pli atente la enhavon.

La rakontoj estas distribuitaj je 4 temaj partoj: 1. Kiel la mondo ekestis, 2. Kial la mondo estas tia, 3. Ruzuloj kaj malsaĝuloj, 4. Kiam bestoj parolis kun homoj.

Konvene al la temaro, ni ekscias multon novan pri tio, kiel aperis la Tero kaj la Nokto, kiel la Brako iĝis servisto de la Buŝo, kial Gorilo reĝe marŝas, kial Hundo kaŝas la voston inter siaj kruroj kiam ĝi timas kaj kial Kapro timegas aŭton, sed Ŝafo tute ne, kaj ankaŭ kial bestoj ne parolas.

La libro malfermetas al ni la riĉan mondon de la afrika folkloro — respegulilo de arketipaj radikoj de l’ popola animo. Viciĝas antaŭ ni la kuraĝa Lacerto (1.3), la ambicia kaj stulta Testudo (1.3, 3.3), la malica, sed simplanima Krokodilo (2.4, 2.7), la ruza Simio (1.6, 2.4) kaj la saĝa lerta Leporo (2.6, 3.1, 3.2) — ŝajne, favorato de la afrika folkloro. Absolute evidentas, ke afrikanoj multe pli senĝene samigas mondestaĵojn kaj la homon. Konduto de personoj neniel ligiĝas kun ties natura origino aŭ funkcio — ĉiuj (eĉ ĉio) agas kiel homoj. Fiŝeto uzas boaton por naĝi (2.7), Pantero ruĝiĝas pro kolero (2.2), Brako kaj Buŝo kune plugas kampon kaj sag-pafas bestojn (2.1), Koko kaj Elefanto amas la saman junulinon kaj volas edzinigi ŝin, Kapro kaj Ŝafo havas mon-problemojn kun konduktoro de aŭto ktp. Kaj en la rakonto el Kongo, por svati “la plej beletan inter ĉiuj virinoj de la vilaĝo”, la reĝidinon, kiun “multaj viroj deziregis”, venis “ĉiuj bestoj” — de Elefanto ĝis Leporo — pompe vestita, cetere. Kaj kiam Leporo venkis en la malfacila elprovo, la plenkontenta junulino ekmarŝis kun li man-en-mane, kaj “la homamaso digne malproksimiĝis kaj longe eligis kriojn de entuziasmo” (3.2).

Tra la vorttrikaĵo de la rakontoj videblas detaloj de ĉiutaga vivo, moroj kaj kutimoj de la popolo: kiel pasas festoj kaj bataloj (2.3), kiel oni akceptas gastojn (2.7), kio estas digne konduti (3.2), kaj ke la pirogon remas la edzino, rapidigata de la edzo, revenanta post ĝua gastigado, kiun ŝi evidente ne partoprenis (2.7), kaj ke la pimenta supo estas tiom fajr-gusta, ke ne eblas ĝin manĝi sen konstante prononci “ĉit” (3.1)... Kaj ankaŭ ke speciale estimataj kaj atentataj estas la maljunuloj, pri kiuj popola proverbo diras: “Kiam maljunulo mortas en Afriko, biblioteko forbrulas” (2.7).

Tiun saĝon la aŭtoro de la rakonto el Kongo transdonas “por eduki ne nur la samideanojn de la mondo, sed ankaŭ la tutan homaron kies espero por la universala unueco kaj por la feliĉo troviĝas en Esperanto”. Senperan sinturnon al esperantistoj ni renkontas ankaŭ lastlinie de la sola en la libro fabelo pri homoj — La du orfoj el Kameruno: “Ĉu ankoraŭ ekzistas en nia tempo personoj, kiuj mistraktas orfojn kaj aliajn malfeliĉajn homojn? Ni esperantistoj devas fari ĉion por malhelpi tion inter ni kaj ĉirkaŭ ni”.

Jen estas momento transiri al la konkludoj. Ĉu ni rekomendu la libron kiel legaĵon por Esperanto-kursoj? Duoble — jes. Unue, la enhavo vastigas internacian horizonton de la legantoj, estante eta, sed tamen paŝo renkonten al la foraj afrikaj popoloj. Due, la lingvaĵo estas speciale taŭga por E-progresantoj; ĝi estas simpla, sed ne primitiva, mi dirus eĉ — freŝe neprimitiva. Por ekzemplo — frazo el la niĝeria rakonto: “La virino ankoraŭ restis demandema pri kiel ŝia edzo sole alportis ĉiujn bestojn ĝishejme”.

Fakte, al ajna esperantisto la legaĵo estas rekomendinda. Jen ankoraŭ unu nacia fonto por riĉigi nian lingvon per novaj bildecaj esprimoj. Kiel plaĉas al vi la eldiraĵo pri ebriiĝinta homo: li perdis sian sencon? Aŭ por emfazi etecon: la ĝirafo grimpis supren por bone vidi. Krome (aŭ — ĉefe?) — kial ankaŭ bonparolantaj esperantistoj ne faru la paŝon al Afriko, subtenante afrikajn samideanojn per intereso al la kulturo de ilia kontinento, per atento al ilia literatura kreado kaj per aĉetado de la libro?

Irina Gonĉarova

BER: nova helpilo por komencantoj
Pilger, Wouter F. Baza Esperanta Radikaro. — Rotterdam: UEA, 2001. — 159 pĝ.

Baza Esperanto-Radikaro (BER) estas vortaro Esperanta-Esperanta, precipe taŭga por lernantoj, kiuj ne havas E-vortaron en sia gepatra lingvo.

Laŭ mia sperto mi scias, ke 1000-1500 radikoj eĉ por komencanta esperantisto estas malmulte. Por alia lingvo tiu kvanto da bazaj vortoj tute sufiĉus — ne pro facileco de la naciaj lingvoj, sed male, pro neceso krom la vortojn studi amason da gramatikaĵoj. En Esperanto la memoro de la lernanto ne estas tiom superŝarĝita, kaj ĝi povas ensorbi pli da radikoj. Sed 4-5 mil radikoj estus tro multe por komencanto. Laŭ mi, la plej bona nombro da bazaj radikoj estas inter 2 kaj 3 mil, kaj verŝajne la ĉ. 2700 radikoj de BER estas optimumo.

La elekto de la radikoj estas farita surbaze de la Baza Radikaro Oficiala, publikigita de la Akademio de Esperanto en 1972. Detala sistemo de notoj ebligas memorfiksi vortojn depende de ilia ofteco.

Iom pri la vort-difinoj. Laŭ la aŭtoro, BER “ne estas difin-vortaro. Ĝia celo estas nur helpi al tiuj, kiuj legas ion en Esperanto kaj renkontas nekonatan vorton en kunteksto, kompreni ĝin, donante indikojn per kiel eble elementaj vortoj”. Do, la proklamita celo estas koncize klarigi ĉiujn radikojn per simplaj vortoj troveblaj en BER.

Tiun celon la aŭtoro atingis, kaj ni vidu, kiel li elturniĝis por tio. Kun kio kompari? Kompreneble, kun PIV.

Apartamento. PIV: “loĝejo, konsistanta el pluraj ĉambroj, ordinare sur unu sama etaĝo, interkomunikiĝantaj”; BER: “kelkĉambra loĝejo”.

Deserto. PIV: “lasta parto de eŭropaj manĝoj, konsistanta el fromaĝo, fruktoj kaj dolĉaĵoj”; BER: “postmanĝo, ofte dolĉa”.

Galo. PIV: “amara, verde flava likvaĵo kontinue sekreciata en la gala veziko kaj intermite ellasata en la duodenon ĉe la digestado”; BER: “amara likvaĵo el hepato”.

Fianĉo. PIV: “viro, kiu formale promesis edziĝi”; BER: “estonta edzo”.

Aparte interese estas, kiel PIV kaj BER solvas la problemon, pri kiu oni disputas dum cent jaroj: kiun nomi esperantisto. PIV: “persono, kiu scias kaj uzas Esperanton”; BER: “iu, kiu parolas Esperanton (kaj ŝatus, ke pli da homoj parolu ĝin)” — ĉu influo de la finvenkismo?

Tute prava estas, laŭ mi, la formo papagi (BER) anstataŭ papagumi (PIV). Krom tio, ke la formo sen um estas pli mallonga, eĉ en PIV troviĝas analoga formo simii (ne simiumi).

Resume: la koncizaj BERaj kvazaŭdifinoj estas sufiĉe bona eltrovo, ĉar ili povas servi kiel modeloj, se oni volas priskribi iun ideon, necesa vorto por kiu estas nekonata aŭ forgesita.

Ofte la gramatika kategorio en BER ne koincidas kun tiu de PIV: abomeni, agordi, alarmi, argumenti, dolori, ekskurso, enketo, flori, glui, honori, skizi (PIV); abomeno, agordo, alarmo, argumento, doloro, ekskursi, enketi, floro, gluo, honoro, skizo (BER). Eble BER simple ignoras la gramatikan kategorion por simpleco kaj klareco de la difinoj. Tia solvo povas esti pravigita por la baza, poŝa vortaro. Krome, en ĉi rilato PIV ofte estas kritikata.

Ankoraŭ unu avantaĝo de BER estas tio, ke ĝi permesas memorfiksi E-vortojn en E-kunteksto, sen interveno de nacia lingvo. Tio gravas por instigo de senpera pensado en Esperanto.

Oni povas konkludi, ke BER estas vere utila kaj ke ĝi povas servi kiel bona bazo por tiel nomata facila Esperanto.

Kiel guton da mazuto al barelo da mielo, mi povas aldoni nur, ke por la Ruslanda E-movado BER ne tre aktualas, ĉar ni havas sufiĉe da bonaj poŝvortaroj. Nia problemego estas alia: manko de grandaj modernaj vortaroj Esperanta-rusa kaj rusa-Esperanta. Sed tio estas temo por alia artikolo.

Boris Kondratjev

Ricevitaj gazetoj

Bulgara Esperantisto. 2002/1,2;

Esperanto. 2002/4,5,6;

Esperanto aktuell. 2002/2,3;

Esperanto en Azio. 2002/2;

Esperanto en Skotlando. 2002/185;

Esperantolehti. 2002/2;

Esperanto-nyt. 2002/1;

Esperanto USA. 2002/2;

Fonto. 2001/247,248,251,252, 2002/255,256;

Heroldo de Esperanto. 2002/4,5,6,7;

Informilo por Interlingvistoj. 2001/2;

Internacia Pedagogia Revuo. 2001/3,4, 2002/1;

KAE-Informilo. 2002/38;

Kataluna Esperantisto. 2002/321;

Komencanto. 2002/2;

Kontakto. 2001/6; 2002/2,3;

La Esperantista Laboristo. 2002/261,262;

La Gazeto. 2002/100,101;

La Hirundo. 2002/28;

La KancerKliniko. 2002/102;

La Movado. 2002/614,615;

La Ondo de Esperanto. 2002/5,6;

La Revuo Orienta. 2002/4,5;

Le Monde de l’espéranto. 2001/530, 2002/533;

Literatura Foiro. 2002/196;

Litova Stelo. 2002/2;

Monato. 2002/4,5;

Norvega Esperantisto. 2002/2;

Oomoto. 2002/446;

Orienta Stelo. 2002/249;

REGo. 2002/3;

SAT-Amikaro. 2002/569;

Scienco kaj Kulturo. 2002/1,2;

Sennaciulo. 2002/1,2,4,5,6;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2002/117;

Tempo. 2002/1;

Trampo. 2002/1;

Trefo. 2001/6;

Vekilo. 2002/2;

Venu kaj Vidu. 2002/24;

Вестник эсперанто. 2001/4.

Gazetoj

Literatura Foiro. 2002. №196

La kovropaĝo la 196a Literatura Foiro daŭrigas la temon por ĉi tiu jaro: nia domo, per belega olea desegnaĵo de Boĵidar Haĝistojanov.

La uvertura poemo Viro mezaĝa de Venelin Mitev, artikolo de Raita Pyhälä pri Astrid Lindgren, recenzo de Grigorij Arosev pri La lada tambureto de Günter Grass tradukita de Tomasz Chmielik, poemoj de Roland Giguère tradukitaj de Michel Clément, rakonto de Egidio Gerola tradukita de Umberto Broccatelli, artikolo de Marianne Lund pri la romano Populara muziko en Vittula de Mikael Niemi kie nia lingvo rolas, recenzo de Radojica Petrović pri la originala rakontaro Mondoj, ĉapitro el la nova libro de Manuel de Seabra Pejzaĝo kun figuro kaj la poemo ...kaj Est’ majestas... de Nicolino Rossi aperas en la literaturaj rubrikoj de la revuo.

Judit Felszeghy informas pri la aktiveco de PEN. Vinko Oŝlak disponigis sian eseon Zamenhof — la profeto de la justa paco. Informo pri la inaŭguro de Interlingvistika biblioteko en universitato de Milano kaj omaĝo al Luís M. Hernández Yzal akcentas al la valoro de niaj biblotekoj. Ljubomir Trifonĉovski respondas al Christian Declerck, kaj Manuel de Seabra komentarias la liston de la cent plej eminentaj esperantistoj de la 20a jarcento, surbaze de kiu LF-koop eldonos libron.

Ágnes Verrasztó recenzas la novan eldonon de Paŝoj al plena posedo, kiu aperis sub la marko de LF-koop. Instrumento de Radosław Nowakowski, recenzo de Gunnar Fischer pri la kompakta disko Inspir de Morice Benin kaj recenzo de Armando Zecchin pri la filmo La kunularo de l’ ringoj legiĝos en la rubrikoj pri muziko kaj kino.

Artikolo pri la kunsidoj de la Forumo kaj la Senato de la Esperanta Civito, informo pri la ekfunkcio de la Civita Registro, informo pri la fondita Instituto Zamenhof kaj informo pri la rezultoj de la ĝenerala Asembleo de LF-koop respegulas la aktivecon kadre de la Esperanta Civito.

HeKo

Jubilee

En februaro 2003 aperos jubilea — jam centa! — kajero en la nuna serio de La Ondo de Esperanto. Gratuloj, ideoj, artikoloj, fotoj kaj donacoj estas akceptataj ĉe nia redakcia adreso.

Ni jubileu kune!

LOdE

Mozaiko

Malgraŭ tio, ke en la bildo de la aprila tasko Kunmetu rektangulon la meza figuro kun la litero “L” estas mislokita iom maldekstren, niaj legantoj estis sagacaj kaj sendis senerarajn respondojn. Entute venis 20 solvoj, ĉiuj estas ĝustaj.

Senerare respondis: Nial Makiligin, Vilĉjo Walker, Les Burridge, Ken Wilson, Malcolm Jones, John Wood (Britio); Erkki Kemppainen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Antanas Grincevičius (Litovio); Bård Hekland (Norvegio); Howard Gravatt (Nov-Zelando); Hanna Skalska, Dorota Burchardt (Pollando); Viktor Alikin, Bronislav Ĉupin, Sergej Manzurov, Igorj Belousov, Gennadij Turkov (Ruslando); Tore Johansson, Eric Castell (Svedio).

La libropremion komputilo lote donis al Tore Johansson.

Premu por vidi la rektangulon:

Ekstra premio

Bedaŭrinde pro komunikadproblemoj inter la redakciejo en Kaliningrad kaj la mozaikestro en Niĵnij Tagil en la marta lotumado ne estis konsideritaj naŭ pliaj ĝustaj respondoj de David Thornell (Britio); Erkki Kemppainen (Finnlando); Lilli Giloteaŭ (Francio); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Breandan ó Mearáin (Norda Irlando); Valentina Artjomova, Nikolaj Neĉajev (Ruslando); Tore Johansson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

Do ni ricevis 23 ĝustajn respondojn. Ni petas ke la solvintoj afable pardonu nin.

La ekstran libropremion gajnis Breandan ó Mearáin.

Ni gratulas la gajnintojn!

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88)

N (LOdE-89)

O (LOdE-90)

P (LOdE-91) P (LOdE-92)

P

Radiko kun finaĵo povas esti karoto kun la verdaj folioj.

Rado de la tempo neniam paneas. Bedaŭrinde.

Reformpropono: ĉiuj miaj eraroj iĝu normo.

Relativeco de la tempo: la tempo pasas pli rapide en bona kompanio kaj proporcie al kvanto da forverŝita vino.

Rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante! — iu ekkriis, staranta rande de abismo.

Retorikon bezonas ankaŭ tiuj, kiuj detenas sin de la voĉo.

Riĉeco ne donas feliĉon, tamen pli facile esti feliĉa kun la mono ol sen ĝi.

Rigardante lin ni pensas, ke la homa intelekto havas nelimigeblan senkapablon.

Ripetado estas plej bona lernado parkerigi, ne pensi.

Romano: literatura formo, kiu ĉe aforisto egalas al unu frazo.

Ruĝa vino utilas al sano, tamen sekreto kaŝiĝas en dozoj.

Krucvortenigmo

Premu por vidi la bildon

En la kvadratoj de la krucvortenigmo estas la unuaj literoj de ĉiuj vortoj-respondoj, sube estas la demandoj. Necesas nur difini horizontalecon kaj vertikalecon de la respondoj kaj nigrigi malplenajn kvadratojn.

A. Fariĝi videbla. E. Tia povas esti supraĵo de maro. Scienc’ pri moralo. F. Kaŭz’ de fenomeno aŭ de rezultato. I. Adverbo signifanta “en iun lokon”. K. Piedhava luksa pokalo. Rotestr’. Subita neantaŭvidebla kaj senmotiva volo. L. Tedita de ia okupo kaj deziranta ĝin rezigni. Rampulo. Longe plendi vekriante. M. Turka greno. Vendejo. N. Interjekcio. O. Part’ de la ĉielo, en kiu la suno ŝajnas leviĝi. Mara molusko. P. Mallonga senmanika mantel’ kovranta dorson kaj bruston. Amerika rabobest’. R. Jara profito de investita kapitalo. S. Havanta romanecan sentemon. T. Vegetaĵ’ kun manĝeblaj ruĝaj fruktoj. Esti movata tien kaj reen per malgrandaj skuetoj. Printempa flor’. Vorto aŭ esprimo speciala al iu scienco, arto, metio, fako (R). Z. Aŭdigi kontinuan, malakutan kaj obtuzan bruon.

La respondoj atingu nin poŝte (RU-622049 Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., ab. ja. 71, Ruslando) aŭ rete antaŭ 10 sep 2002.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Bela vorto

En la cirko de Kirov (900 km oriente de Moskvo) antaŭ nelonge estas malfermita kafejo Esperanto. La posedantoj de la kafejo tiel nomis ĝin, ĉar la vorto Esperanto “estas bela”. La kafejo estas populara; sur ĝiaj muroj steluloj restigas salutskribaĵojn. (Foto kaj teksto de Sergej Paĥomov)

Leterkesto

Kun atentema, varma simpatio mi rilatas al la formo kaj enhavo de la revuo La Ondo de Esperanto. La enhavo de alia nialanda revuo REGo amare konfirmas la laŭgradan neeviteblan degeneron de rusia esperantista etoso kaj de la movado mem. Cetere, eble pravas la ekspertoj el la interreta Hebrea Heroldo, konstatintaj ke jam en la dudeka jarcento Esperanto, kiel internacia lingvo, elĉerpis sian tempolimon de la uzado.

Jevgenij Kononenko (Ruslando)

Saluton el Meksikio, kaj gratulon pro la bona revuo Esperanta kiun vi zorgas!

Mi skribas al vi por komenti pri kelkaj ttt-paĝoj kiujn mi vidis en la ĵurnalo. Temas pri “Nacioj kiuj ekzistas nur en Interreto”, ekzemple: WWW.ladonia.net, www.atlantium.org, www.novaroma.org, ktp. Ili havas diversajn regadsistemojn (respubliko, imperio, ktp). Laŭ intervjuita leĝisto ili havas nenian ŝancon esti agnoskitaj de UN, kaj krome ili utilas por nenio, krom por ludo kaj amuziĝo. Ĉu la Esperanta Civito ne similas al ili? En kio ĝi diferenciĝas? Mi tre dankos vin se vi aperigos la noton en la revuo por ke iu respondu ĝin.

Fabio Ruiz (Meksikio)

Ĉu iu el niaj legantoj povas respondi? (LOdE)

Anoncetoj

Afganaj rifuĝintoj partoprenantaj en la kurso de Esperanto sub la projekto “Lingvo de paco” deziras korespondi:

F-ino Fateme Jafari (22 jara) interesoj: muziko, junulara agado, kulturo: No 32, Mogabel-e Mokhaberat, Falak-e Ruh Abad, Gol Shahr, Mashad, Iran. F-ino Rona Karimi (19 jara) preferas junajn gekorespondantojn: No 77, Bad Az Chahar Rah-e Avval, Kh: Beyhagi, Kh: Rah Ahan, Mashad, Iran

27 maj el la privata domo en Shoreham (Anglio) estis ŝtelita ora medaliono, 3.5×5 cm, maldika, kun gravuritaj literoj S.M. kaj spiralaĵoj. Inter aliaj valoraĵoj estis ŝtelitaj ankaŭ ĉekoj, kiujn la ŝtelintoj monigis en turisma oficejo — do ili eble iros eksterlanden. La medalionon al la priŝtelita sinjorino donacis en 1941 la edzo, okaze de la geedziĝo; li mortis en 2001. Aliaj rekoneblaj ŝtelitaĵoj estas unuatagaj kovertoj, senditaj el Guelph (Kanado) al Shoreham. Se iu rimarkos tian medalionon, informu lokan policon menciante “Crime W41/2563/02 de la polico de graflando Sussex en Anglio (Sussex Police)”.

Norman Ingle (Anglio)

Liro-2002

La Ondo de Esperanto invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en tradicia literatura konkurso Liro-2002.

Liro-2002 havas kvin branĉojn.

1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa

2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita

3. Traduka poezio el la rusa lingvo: Расточитель de Fjodor Sologub

4. Traduka prozo el la rusa lingvo: Тамань de Miĥail Lermontov.

5. Traduka prozo el la angla lingvo: The Lost Sanjak de Saki.

En ĉiu el la originalaj konkursoj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2002 (RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 1 nov 2002.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj vidu en nia retpaĝaro.

La laŭreatoj de Liro-2002 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2004 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 mar 2003.

Sukcesojn!

Urboparo ĉe la Balta Maro

Svetlogorsk (Rauschen) kaj Zelenogradsk (Cranz) havas similajn sortojn: ili estis fonditaj preskaŭ samtempe (respektive en 1258 kaj 1252), antaŭ 200 jaroj ili samtempe fariĝis banurboj, kaj post la Dua Mondmilito ili samtempe iĝis Ruslandaj kaj ricevis siajn novajn nomojn (Helmonturbo kaj Verdurbo). Nun en la urboparo estas multaj popularaj ripozejoj kaj diversstelaj hoteloj. Kvankam la du urboj ne estas grandaj (po ĉ. 10 mil enloĝantoj), la plurkilometre longaj strandoj sufiĉas por akcepti amason da ripozemuloj el Ruslando kaj aliaj landoj.

Svetlogorsk estas fama ne nur pro la plaĝoj sed ankaŭ pro la arkitekturo (malkiel aliaj urboj en la regiono ĝi ne estis detruita en la Dua Mondmilito). En Svetlogorsk ofte okazas festoj kaj festivaloj, en kiuj oni povas aĉeti interesajn memoraĵojn.

1 Foto de Jelena Ĉepinoga Premu por vidi

Sed la plej agrabla estas la Maro!

2 Foto el privata kolekto de membro de E-klubo “Sukceno” Premu por vidi

Sukcenon oni serĉas — kaj trovas, precipe post ŝtorm(et)oj — sur la tuta marbordo, ankaŭ sur la strando de Zelenogradsk

3 Foto de Jelena Ĉepinoga Premu por vidi

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. № 8-9

Sur la kovrilpaĝo (de maldekstre dekstren): Edward Kozyra salutparolas en la malfermo, Valentin Melnikov interpretas por la Ĝenerala Konsulo Jarosław Czubiński, Maksim Kejda prezidas, Andrej Malaŝenko (estro de la internacia fako en la urbestraro) aŭskultas interpretadon de la redaktoro de La Ondo. (Fotis Jelena Ĉepinoga)

Redakcie

Mi scias, ke kelkaj partoprenontoj de la unua Balta Esperanto-Forumo dubis pri la eblo okazigi internacian esperantistan renkontiĝon en la “enklava regiono”. Tamen eĉ tiuj skeptikuloj verŝajne forgesis siajn dubojn, kiam la 15an de julio pli ol cent esperantistoj, pluraj ĵurnalistoj kaj Ĝenerala Konsulo de Pollando, ĉeestis la malfermon de la unua Balta Esperanto-Forumo en la urbodomo de Kaliningrad. Kaj en la venontaj tagoj oni povis ekscii pri la Forumo televide, radie, gazete kaj rete.

Pluraj nomis BEFon “nekutima” kaj “neruslanda”. Tio ne estas senbaza.

Probable BEF estis la plej internacia el ĉiuj aranĝoj, kiujn organizis ruslandaj esperantistoj. Inter la 123 aliĝintoj (el ili 113 reale partoprenis) el 12 landoj, estis nur dudeko da ruslandanoj — komparu tion kun ĉi-jara UK, en kiu la brazilanoj estis pli multaj ol la alilandaj kongresanoj.

La programo enhavis kulturajn kaj klerigajn aranĝojn, seminariojn, ekskursojn kaj artajn prezentojn, sed ne movadajn aferojn, kvankam UEA kaj la Civito atentis BEFon per salutmesaĝoj kaj presaĵoj. Oni aŭskultis interesajn prelegojn kaj partoprenis diskutojn, kaj ŝajnas ke neniam la diskutotempo sufiĉis por la scivolemuloj.

La forumanoj havis ŝancon konatiĝi kun personoj, kies nomojn oni ja konas, sed kiuj malofte vidiĝas en la Movado: Maciej Wnuk, Wolfgang Kirschstein, Stasys Kružinauskas, Aleksej Birjulin kaj eĉ Alen Kris — tiu mistera aŭtoro (kelkaj malŝerce kredis ke temas pri plumnomo) unuafoje (!) partoprenis esperantistan kunvenon.

En la Forumo estis lanĉita la unua volumo de la kvinvoluma libroserio “Dostojevskij en Esperanto”, kiu fariĝos eble la plej granda beletra eldonprojekto en Esperanto. Du el la tri tradukintoj subskribis la unuajn venditajn ekzemplerojn.

Pluraj forumanoj petis (eĉ postulis) daŭrigon, kaj iuj eĉ pretis tuj aliĝi al la dua BEF. Ĉu ni kapablos longe rezisti?

Gravas, ke multaj konstatis, ke antaŭe ili havis pri la urbo kaj regiono neadekvatan imagon, truditan de onidiroj aŭ amaskomunikiloj. Legu jam nun la impresojn de Marc Bavant kaj Wolfgang Kirschstein.

Interalie, denove pruviĝis la grandega rolo, kiun havas la gazetaro en Esperantujo. Mi mem (ne estas sekreto, ke antaŭ du jardekoj min savis por Esperantujo gazeto — Literatura Foiro) spertis kortuŝajn momentojn, aŭdante plurajn personojn diri, ke ili ne kabeis nur ĉar ili povis realigi sin per La Ondo de Esperanto.

Dankon, amikoj! Kiel etan donacon, ricevu kvar ekstrajn paĝojn en ĉi tiu kajero.

Aleksander Korĵenkov

La Fortaleza UK: Inspiris la bela sonĝo de l’ (h)omaro

Mia Brazilo brazila

Ritmado multperkutila

Brazil’, por mi, Brazil’, por mi ...

(Akvarelo de Brazil’ de Ary Barroso, trad. Tarcísio Lima) sonis en la malfermo kun vigla partopreno de la publiko, en la arta vespero kunkantata kiel triumfo de la ĉi-jara internacia ĥoro kaj ankoraŭ en la fermo de la 87a Universala Kongreso de Esperanto... kaj daŭre ĝi sonas en la memoroj de ni kunĝuintoj. Ni sentis la ritmojn, la freŝecon kaj la fascinon.

La nord-orienta brazila urbo kun la belegaj plaĝoj kaj plaĉa varmego mildigita de la oceana vento kaj akompanata de la ĉiam agrablaj brazilanoj donis al la ĵus pasinta kongreso (3-10 aŭg) apartan karakteron. Pli ol 800 aliĝintaj brazilanoj eksterordinare formis kongresanaron kun unulanda majoritato, kongreson kun ĉie ĉeestanta gastamo.

Tiu granda grupo alvojaĝinta de la tuta vasta lando senteblis de tempo al tempo kiel forta aklamo en la salono. Tiel la brazilanoj salutis siajn lokajn heroojn, la Lokan Kongresan Komitaton, kaj la artistojn je la tonoj de siaj amataj kantoj. Nun tiuj kantoj pli forte apartenas al ĉiuj ni, pli integrite en nia esperantisma kanta trezoro. Plaĉajn memorojn vekas la mardvespera koncerto de brazilaj E-muzikistoj: Tarcísio Lima, Flávio Fonseca kaj la bando Merlin, kiu alvokis similan publikreagon kiel la jam pionira Persone en Eŭropo.

La ĉeestintoj de la nacia vespero rakontis pri mirinda travivaĵo, pri karnavala etoso. Kontentigis ankaŭ la teatraj prezentoj de la junulara Atlaspatoart de la IJK-urbo Pato Branco (“La domo kiu timigis”) kaj la duopo Vida Jerman kaj Saša Filipović (brazilaj poemoj kaj “Amo per proverboj”). Impona estis la danca spektaklo de la vaste konata ensemblo Edisca. La humanisman edukadon de la Edisca-fondaĵo prezentis portugallingva filmo antaŭ la prezento kun — senantaŭaverte — anglalingva subteksto. Tamen ne estis multaj tiaj etaj konfuzsurprizoj en la kongreso, kiu estis orde organizita ekde rapida transdono de la dokumentoj ĝis komfortaj transportoj, kiuj tamen ne sukcesis plene kompensi la ĝenon de la granda distanco inter la ĉemaraj hoteloj kaj la kongresejo.

Dum la kongreso ni kleriĝis en prelegoj de la Internacia Kongresa Universitato, en AIS-kurso kaj alimaniere. La esperantologia konferenco diskutis nian kulturon. La tago de la lernejo estis aparte riĉa kompense al la neokazigo de ILEI-konferenco. “Diverseco — ŝanco, ne minaco” estis la kongresa temo. Menciindas du invititaj gastoj: José Carlos Morales, iniciatinto de la UN-jardeko de indiĝenaj popoloj 1995-2004, prezidanto de la Monda konsilio de indiĝenaj popoloj kaj de Indiĝenaj Dialogoj, kaj Patrick Gallaud, ĝenerala sekretario de la Monda federacio de UNESKO-kluboj, asocioj kaj centroj.

Por UEA la kongreso estis ankaŭ signo de nova struktura etapo. Nova ĝenerala direktoro Trevor Steele organizis la landajn salutantojn ĉe la podio, apudis en la komitatkunsidoj kaj estris la kunsidon “CO respondas”, kie li malkaŝe rakontis pri la konsideroj por kaj kontraŭ eventuala translokiĝo de la sidejo. Nova revuoredaktoro Stano Marček sekvis fervore la okazaĵojn, kaj nova libroservisto Ionel Oneţ laboris apud la pensiiĝonta Simo Milojević. La antaŭa redaktoro de la Jarlibro, Francisco Veuthey, partoprenis ĉi-foje ne kiel stabano sed kiel simpla ĝuanto de Brazilo de kleraj, respektemaj homoj — kaj kiel redaktoro de Folioj de Kat-amikaro.

La Komitato de UEA ricevis de la Estraro promeson pri enrevua apero de korektoj kaj kompletigoj al la Estrara Raporto 2001 — kaj konklude la Komitato akceptis la raporton preskaŭ unuanime (tri sindetenoj). Aliflanke, per 17 voĉoj por kaj 13 kontraŭ, la Komitato akceptis la proponon de Mireille Grosjean, A-komitatanino por Svislando, tuj sendiskute voĉdoni pri la buĝeto 2003, tiel interrompante la demandojn kiujn mi, komitatanino A por Finnlando, jam komencis prezenti. Sekve la buĝeto, kiu interalie malaltigas la sumon por salajroj en la CO de 262045,85 eŭroj (rezulto en 2001) al 211000 por 2003 kun la klarigo ke “en 2003 estos malpli da oficistoj ol en 2001”, rapide estis akceptita de la Komitato.

Tamen la estraranino pri financoj Ans Bakker-ten Hagen bonvole strebis klarigi la buĝetajn aferojn en la antaŭa subkomitata kunsido dum kiu, bedaŭrinde, mankis tempo. Ŝi ankaŭ faris resuman klarigon sub la tagorda punkto “ceteraĵoj”. Interalie ni eksciis, ke la redaktora laboro ne plu estas buĝetita sub salajroj.

Elektiĝis nova Elekta Komisiono. Ĝi planas instigi al alelektiĝo de C-komitatanoj kaj al preparo de la estrarelektoj en Pekino 2004. Voĉdonis 41 komitatanoj kun la jena rezulto: elektiĝis Edwige Tantin Ackermann (30 voĉoj), Povilas Jegorovas (29) kaj Takeuti Yosikazu (35); ne elektiĝis Symilde Schenk Ledon (17) kaj Anna Ritamäki (11). Por mi la EK-elektado estis aparte interesa, ĉar mi penis esti kandidatigita laŭ la proceduroj de la elekta regularo. Marde mi transdonis al la EK-prezidanto mian prezentiĝon kaj kandidatigon subskribitan de du komitatanoj. Tamen dum la vendreda komitatkunsido, pro diversaj miskomprenoj, mia kandidatiĝo estis aldonita lastminute. (Nek mi mem nek la EK-prezidanto ĉeestis kiam la tagorda punkto estis ektraktita.)

Kio do rezultis de la UK krom memore sonoranta brazila muziko kaj stako da kongresaj kurieroj titolitaj La Bela Sonĝo de l’ Omaro (honore al la kongres-simbola besto)?

Restis iu baza sento de samtempe nove freŝa kaj plene tradicia kongreso, inspire fidela al nia historio. Teme tra la tuta kongreso ritmis ankaŭ La Espero de Zamenhof. Ferme kaj malferme ĝi estis kantita en sia kutima marŝa takto. Intertempe ĝi ankaŭ sonis, eĉ trifoje, kun noveca muzikstila freŝo de Lima, kaj, krome, kiel la ĉeftemo de la literaturanaliza prelego de Humphrey Tonkin. Iel, kvazaŭ mirakle, ne plu ŝajnis eksmoda la konvinko pri la efektiviĝo de la bela sonĝo de l’ homaro.

Anna Margareta Ritamäki

Pola Radio: Esperanto venkis (koste de aliaj lingvoj)

En prestiĝa pola tag-ĵurnalo Rzeczpospolita 31 jul 2002 aperis jena artikolo de Bernardeta Waszkielewicz sub la titolo Esperanto venkis.

“Maciej Łętowski kaj Bogumiła Berdychowska ne gvidas de hieraŭ la 5an Programon de la Pola Radio, tio estas Radio Polonia. La Estraro de la Pola Radio subskribis kontrakton kun Ministerio pri Eksteraj Aferoj (MEA), laŭ kiu privilegiitaj lingvoj de eksterlanda disaŭdigejo estas nun la angla, germana kaj Esperanto.

“Łętowski kaj Berdychowska laboris en Radio Polonia dum 7-8 jaroj. En la nova kontrakto estas priskribitaj la novaj tendencoj preferataj de la Ministerio. “Ni sciiĝis, ke ni ne garantias la realigon de tiuj tendencoj”, — diras Łętowski. Li substrekas, ke de 10 jaroj la radio kune kun la Ministerio zorgis pri ekvilibro inter la okcidenta direkto, grava pro la fakto de aspirado de Pollando al NATO kaj EU, kaj la orienta, tio estas la lingvoj de la najbaroj. Laŭ nova kontrakto privilegiitaj estos la lingvoj angla, germana kaj Esperanto. Oni forstrekis el la listo la litovan, ĉeĥan kaj slovakan lingvojn. La ceteraj — interalie, la ukraina, rusa kaj bjelorusa — ricevis malpli altan statuson, kaj lige kun tio malpli da mono por realigi la programojn.

“Pri planoj de disvastigo de Esperanto, koste de ukrainaj kaj rusaj programoj diris komence de julio ministro Wlodzimierz Cimoszewicz (ĉefo de MEA). Kontraŭ tiuj proponoj protestis, interalie, ruslanda sendependa radio Eĥo de Moskvo, intelektuloj el Ukrainio, bjelorusia opozicio.

“Nova direktoro de la 5a Programo fariĝis Marek Traczyk, kaj lia anstataŭulo Malgorzata Raczyńska”.

Tradukis Stanisław Mandrak

SAT kongresis

SAT kongresis en la Universitato de Alikanto 1-7 jul 2002. La plej grava parto estis la jarkunveno de SAT, kaj la dua estis la lanĉo de la nova PIV. Egale gravaj estis la multaj diskutoj — komunaj, grupaj, kaj privataj — pri la soci-politiko de la mondo.

Venis informoj pri la multaj lingvoj de Hispanio, kun necesaj klarigoj pri la rilata historio kaj politiko. Diversaj fakoj de SAT kunvenis dum la kongreso, kaj ankaŭ prezentiĝis la Amikeca Reto.

Por malstreĉiĝi de la laboro, oni vizitis la apudan regionon, kaj ankaŭ vidis iom de la Valencia kulturo.

Tre stimula kongreso por tiuj kiuj ŝatas uzi Esperanton por pli kleriĝi kaj libere diskuti pri iu ajn aspekto de la vivo en alia loko.

Arturo Prent

La 75a Kongreso de SAT, okazinta en Alikanto (ES) 1-7 jul 2002

konstatas, ke Esperanto estas tute taŭga en batalo por la lingvaj rajtoj kaj informas, ke SAT eldonis novan Plenan Ilustritan Vortaron kiel unu el la rimedoj en tiu batalo;

konstatas, ke 60 aliĝintoj ne povis partopreni pro rifuzo de vizo, kaj protestas kontraŭ tiu malrespekto de la rajto je libera cirkulado;

alvokas al batalo kontraŭ ĉiaj limigoj de la libereco individua kaj kolektiva sub la preteksto de ŝtata reago kontraŭ iuj armitaj grupoj;

apogas la usonajn civitanojn kaj organizaĵojn kiuj batalas kontraŭ la mortpuno;

alvokas al solidareco kun la palestina popolo kaj ankaŭ kun la israelaj civitanoj, kiuj aktivas kontraŭ la milito.

Mondfederistoj por Esperanto

(GK UEA) La 24a Monda Kongreso de la Mondfederista Movado (World Federalist Movement [WFM]), kiu kunsidis en Londono 11-15 jul 2002, akceptis rezolucion pri Esperanto:

Konsiderante ke: demokrata monda federacio postulas la interŝanĝon de ideoj inter ĉiuj en la monda komunumo,

Konsiderante ke: la Esperanto-movado subtenas la mondfederistajn idealojn de mondcivitaneco kaj egalaj rajtoj por ĉiuj membroj de la monda komunumo,

Konsiderante ke: ĉi tiu organizaĵo en la jaro 1977 alprenis rezolucion, kiu indikas ke mondfederistoj devus uzi Esperanton,

Konsiderante ke: la Mondfederista Movado estas membro de la Koalicio por Internacia Helplingvo,

Ni rezolucias

ke la Mondfederista Movado kuraĝigu siajn membrojn lerni la nenacian lingvon Esperanton.

La laboro por akceptigi ĉi tiun rezolucion pri Esperanto (kiu estas la dua en tiu medio), komenciĝis proksimume antaŭ unu jaro, pro iniciato de konataj esperantistoj-mondfederistoj, Etsuo Miyoshi kaj Ron Glossop. UEA helpis ilin tra la tuta jaro, kaj aranĝis por ili surlokan subtenon fare de la britaj esperantistoj, kaj provizis ilin per materialo por disdoni.

Okazis speciala kongresa evento dum la vespero antaŭ la voĉdono pri “Esperanto kaj Mondfederismo”, kiun proksimume sesdek personoj ĉeestis. David Thornell, Prezidanto de la Londona Esperanto-Klubo, prezidis. Parolojn prezentis Etsuo Miyoshi, David Kelso, Charles Rowe kaj Ron Glossop. Sekvis diskuto pri Esperanto kaj ĝia rilato al la Mondfederista Movado.

David Kelso (Direktoro de la Brita Esperanto-Asocio) ĉefrolis kiel organizanto de la esperantista partopreno. Sabate Norah Brown kaj David Kelso starigis budon kaj deĵoris en ĝi por informi la kongresanojn pri Esperanto.

Renato Corsetti

El la Esperanta Civito

HeKo pro teknika paneo ne funkciis en junio kaj julio. Ĝi reaperos ekde ĉi tiu monato.

La Konsulo nomumis provizoran matrikuliston, en la persono de c-ino Alga Guernieri Monteggia. Ŝi eklaboris kaj preparis la fundamenton de la Civitana Registro. La formularo por peti la civitanecon estas preskaŭ preta kaj baldaŭ dissendota.

La vickonsulo pri kulturaj aferoj anoncis la fondon de Instituto Dietterle, pri historiografio, demografio kaj statistiko de Esperantio.

La Asembleo de Andaluzia E-Unuiĝo elektis siajn forumanojn.

Estas proponite al la Konsulo kunvoki la Senaton por la komenco de novembro en Italio (apud Milano), se pretos la Senata Reglamento kaj la leĝo pri la Banko; kaj kunvoki la tutan Parlamenton al Ĉaŭdefono (aŭ Loklo), okaze de la SAT-kongreso (12-18 jul 2003).

Ljubomir Trifonĉovski

La 55a Kongreso de IKUE

20-27 jul 2002 okazis en la urbo Kroměříž [Kromierĵiĵ] en Ĉeĥa Respubliko la 55a Kongreso de Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista. Antaŭe en Ĉeĥio okazis jam tri kongresoj de IKUE: la 14a (Prago, 1929), la 18a (Brno, 1936), la 48a (Olomouc, 1995). La nunan kongreson, same kiel en la jaro 1995, aranĝis IKUE-Katolika Sekcio de ĈEA.

Kroměříž estis bonŝance elektita kiel kongresurbo kaj la Ĉefepiskopa Gimnazio kiel kongresejo kun tre favoraj kondiĉoj. Ĉio okazis “sub unu tegmento” en kvieta historia parto de la urbo, en najbareco de la Ĉefepiskopa Kastelo kaj Ĝardenoj, kiuj estas proklamitaj kiel Mondaj Kulturaj kaj Naturaj Heredaĵoj de UNESCO.

La inaŭguro okazis dimanĉe (21 jul) en du partoj. Unue en la apuda gotika preĝejo de Sankta Maŭricio sep pastroj — partoprenantoj de la kongreso — celebris la Sanktan Meson en Esperanto (vidu la foton). Dum la Meso en Esperanto predikis helpepiskopo de Olomouc, Mons. Josef Hrdlička, kiu diris: “Esperanto heroldas ne nur iun filologian projekton, sed ĝi proponas multe pli: la spiritan vojon de proksimiĝo, amikeco kaj unueco, kiu estas mallarĝe kunigita kun religia dimensio en la koro de la homo. Ĝi kunigas multajn homojn en multaj nacioj kaj enportas en la Eklezion kaj eĉ en la mondon fortan inspiron kaj sanan energion, kiu pruvas, ke la Eklezio vivas kaj vivos ankaŭ en la nova jarmilo”.

La dua parto de la inaŭguro okazis en la Ĉefepiskopa Kastelo. La urbestro de Kroměříž, Petr Sedláček, kaj la direktoro de Ĉefepiskopa Gimnazio, Štěpán Bekárek, salutparolis en Esperanto.

La programo de la kongreso estis varia. Dimanĉe posttagmeze okazis vizito de historiaj vidindaĵoj de Kroměříž. Vespere okazis belega programo de folklora ensemblo Lipina. Lunde kaj vendrede antaŭtagmeze okazis prelegoj pri la kongresa temo: “Malfermu la Pordon al Kristo!” Lunde antaŭtagmeze la urbestro akceptis delegacion de 15 reprezentantoj el ĉiuj ĉeestantaj landoj. Lunde posttagmeze oni vizitis Florĝardenon, kiu ankaŭ apartenas al Monda Natura Heredaĵo de Unesko. Vespere sin prezentis ĉeestantaj polaj E-poetoj.

Marde antaŭtagmeze okazis vizito de la Ĉefepiskopa Kastelo kaj posttagmeze pilgrimo al Sankta Hostýn, kie kiel ĉefcelebranto de esperantlingva Meso estis la emerita Ĉefepiskopo de Hradec Králové, Karel Otčenášek, kiu ankaŭ prezentis interesan kaj aktualan homilion en Esperanto. Jen ĝia parto: “Nia celo, same kiel estis la idealo de Zamenhof, devas esti — harmonio. Pripensadu tion! Mem la internacia karaktero de la esperantista komunumo povus proksimigi la naciojn ankaŭ el supernacia vidpunkto, universala pentekosta interamikiĝado, kaj ankaŭ kun la Triunua Dio...”

La merkreda antaŭtagmezo estis destinita por Ĝenerala Kunveno de IKUE. Posttagmeze oni povis viziti Ĉefepiskopajn Vinkelojn, kaj ĵaŭde okazis tuttaga ekskurso al Moravia Karsto. En Baziliko de Křtiny okazis la Meso kaj post ĝi vizito de Grotaro de Punkva kaj Macoĥa. Vendrede, krom jam menciita prelega antaŭtagmezo, okazis la danka Meso en preĝejo de V. Maria en Kroměříž kaj vespere adiaŭa vespero. Sabate post la fermo de la kongreso la kontentaj kongresanoj adiaŭis la kongresurbon.

Miloslav Šváček

Asorti esperantigis la Päätalo-semajnon

Ekde 1979 okazas en Taivalkoski (Finnlando) ĉiusomera festivalo nomita laŭ la verkisto Kalle Päätalo, la plej fama filo de tiu komunumo en Norda Finnlando. El semajnfina aranĝo kreskis iom post iom tutsemajna evento, Päätalo-semajno, kiu ĉiujare altiras almenaŭ 2000 ŝatantojn de la verkoj de Päätalo. Ili aŭdas prelegojn, vizitas lokojn konatajn el la romanoj de la aŭtoro, spektas teatraĵojn, ĝuas koncertojn kaj revidas malnovajn konatojn.

Esperanto “penetris” la semajnon unuafoje en 2000 per prelego de Osmo Buller pri la minacata pozicio de malgrandaj lingvoj. Samjare la esperantistoj de la vilaĝo Metsäkylä sub la gvido de Aini Vääräniemi vendis produktojn de sia vilaĝo en la “Placa Evento”, kiu tradicie okazas sabate antaŭtagmeze. Oni povis denove renkonti ilian budon en 2001. Cetere, jam de longe ili zorgas pri eta Esperanto-ekspozicio en la montrofenestro de la turisma informoficejo apud la centra placo de Taivalkoski.

Ĉi-jare Esperanto tamen estis multe pli videbla kaj aŭdebla ol antaŭe, unuavice dank’ al la litova ensemblo Asorti, kiu 6 jul koncertis dum unu horo en la Placa Evento. Dum ilia koncerto almenaŭ 600 homoj aŭdis kantojn en Esperanto kaj ankaŭ en aliaj lingvoj. Fine de la prezentado Osmo Buller intervjuis Jelena Piščikienė tradukante ŝiajn respondojn por la finna publiko.

Jam la antaŭan tagon Asorti prezentis du kantojn en Jokijärvi, la naskiĝvilaĝo de la verkisto, antaŭ 250-homa publiko en la kunveno de la Societo Kalle Päätalo. Kun malpli granda sed des pli entuziasma aŭskultantaro Asorti renkontiĝis en la vilaĝo Metsäkylä. Tie ili prezentis rusajn, litovajn kaj Esperantajn kantojn en du koncertoj: en la natura ZEO “Arbaro de Zamenhof” — kie ili sekvis la tradicion kaj dediĉis arbon al sia lando Litovio — kaj en la trinkejo Arbar-Bar. Ankaŭ la publiko kunkantis kelkajn kantojn el Esperanta kantlibro en tiuj aranĝoj, kiuj fariĝis bona reklamo por Esperanto.

Osmo Buller

Ekologio kaj folkloro

La 12a Internacia Esperanto-Kongreso okazis 1-7 jul en Rigo kun 200 partoprenantoj el 10 landoj: Hispanio, Italio, Belgio, Svislando, Danlando, Norvegio, Germanio, Pollando, Latvio, Ruslando. La temo estis “Ekologio kaj folkloro”.

Dum la kongreso ni konatiĝis kun Latvia naturo, vizitis Naciajn Parkojn, volontullaboris, koncertis por publiko. Okazis koncertoj en Tukums, Sigulda, Salacgriva kaj Rigo.

Dum la koncertoj prezentiĝis polaj ensembloj: E-koruso Gaja Velo el Gdynia; Maresci, folklora koruso el Kaŝuba regiono, kantis pole kaj kaŝube; Plomienie el la 4a junulara kulturdomo de Bydgoszcz ludis, kantis kaj dancis; Cantare kaj Image el la 5a junulara kulturdomo de Bydgoszcz kantis kaj dancis moderne.

La latvaj koncertintoj estis: Ilga, ensemblo de kantelistinoj el kulturcentro “Ilguciems”; Tine, folklora grupo de Koknese; muzika kapelo Hagenskalna muzikanti el kulturcentro “Ilguciems”; folklora grupo Milzkalnieki el Tukums; junulara folklora grupo Senlejina el Sigulda.

La inaŭguro okazis en la Kongresa domo. Post la inaŭguro okazis prelegoj kaj ekspozicioj pri diversaj ekologiaj temoj: ekoturismo en Latvio, homa sano, bonaj-sanigaj produktoj (ni povis gustumi biolakton). La prelegoj estis tradukataj al Esperanto kaj pola.

En la dua tago ni plantis aceron “Espero” en parko Grizinkalns (vidu la foton sube).

Posttagmeze ni havis akcepton en la urbodomo. La urbestro promesis subteni sekvontan Esperanto-agadon.

En la sekvaj tagoj ni multe ekskursis kaj konatiĝis kun ekoturismo en Latvio. Ni promenis en la Nacia Parko de rivero Gauja kaj volontule laboris por komenci konstrui labirinton por meditado apud Krimulda preĝejo. Pliaj ekskursceloj estis nacia parko Kemeri, sabloŝtona roko Sietiniezis, folklora festo en Salacgriva (sur la kastelmonto en Salacgriva sonis ankaŭ Esperantaj kantoj), urbo Sigulda en pravalo de Gauja (ankaŭ tie ni koncertis antaŭ publiko); en Vaidava nin atendis loka esperantisto kaj ekologie pura vespermanĝo.

Krome, ni vizitis firmaon, kiu produktas polimerajn pavimŝtonojn el duafoje refabrikataj polimeroj en Salaspils. La firmao uzas ejojn, kiujn postlasis la sovetia armeo. Ĉiu kongresano prenis malgrandan peceton de pavimŝtono por kontroli laŭvoje, kie oni uzis betonan, kie polimeran pavim-ŝtonon.

Mi esperas, ke estas kontentaj ĉiuj: kaj la latva flanko, montrinta eblecon ekologie turismi en Latvio; kaj ni Esperantistoj, ĝuintaj la etoson; kaj la polaj grupoj, prezentintaj la polan kulturon.

Māra Timermane

SATEB en Barlastono

17-19 maj okazis la Kongreso de la Britaj Esperantistoj-laboristoj, pli bone konata sub la nomo SATEB. La Kongreso okazis, je distanco de kelkaj horoj for de Londono, en la vilaĝa pejzaĝo de Barlastono.

Akurate laŭ angla kutimo, Perlo Simons, prezidanto de SATEB, malfermis la laborkunsidon kiun, ege bedaŭrinde, pro multaj eksteraj kialoj, malmultaj amikoj povis partopreni. Tamen la ĉeestantoj ne montris mankon de laboremo kaj post legado de la raporto, kiu estis aprobita, la diskutoj komenciĝis.

Post la unua laborkunsido okazis prelego de Jakvo Schram “Klasbatalo-Lingvobatalo en Flandrio” (Federacio en Belgio).

Ĉiuj havis poste la eblon viziti la novan Esperanto-domon, kiu donas loĝeblon al pluraj personoj.

La vespero de la unua labortago finiĝis per “distra vespero”, dum kiu pluraj amikoj montris sian kapablon. Post la distra vespero, kelkaj k-doj vizitis tipan anglan trinkejon kaj montris en la vilaĝo, ke Esperanto daŭre vivas.

La dua labortago similis la unuan, sed notinda estis la tre progresema tendenco kiu regis la tutan Kongreson. La dua prelego de Jakvo, pri Kooperativo Vooruit (Antaŭen) el Gento. Interesa estis la prezento de Paul Hewitt de Esperanto kaj interreto. Precipe interesa estis la paĝoj de Eric Lee kaj Laborstart http://www.labourstart.org/eo/ en Esperanto kun ligoj al kelkaj interesaj E-paĝoj.

Fine de la Kongreso estis politika debato kie oni pritraktis la temon: “Ĉu la mondo iĝas pli danĝera kaj malafabla?”

Konkludo pri la SATEB-Kongreso estas ke, kvankam SATEB, same kiel multaj Esperantaj asocioj, malkreskas, la asocio restas grava piliero de progresema penso en Britio. La britoj restas tre grava grupo en kaj favore al SAT.

Homoj, kiuj ĝis nun ne vizitis la SATEB-Kongreson, devas nepre korekti ĉi tiun eraron. Ĉiuj elementoj ĉeestis por havi agrablegan semajnfinon. Bona manĝo, amika etoso, lerta uzado de nia lingvo, interesa programo kaj karaj k-doj, kiuj scias kion signifas vortoj “socialisto”, “progresemo” kaj “internacia solidareco” — ideoj kiuj bedaŭrinde post la falo de la Berlina Muro iom perdiĝis en la lavango de dekstraj ĝis ekstremdesktraj retorikoj.

Jakvo Schram

Leviĝis la kurteno ĉe la Kvinpetalo

La trian jaron sinsekve la Kvinpetalo en Bouresse (Francio) organizis staĝon pri la teatro sub la titolo Leviĝas la Kurteno. Ĉi-jare Georges Lagrange kaj Serge Sire alportis siajn talentojn por organizi kaj direkti kurson pri elokucio kaj aktorado. Unuafoje ni (12 partoprenantoj) ricevis la taskon verki skeĉojn kaj mem ilin prezenti en nia eta sed ĉiam pli bone ekipita teatro.

La lastan vesperon niaj pluraj teamoj individue invadis la scenejon por doni al entuziasma publiko (nu, al la laborantoj de la Kvinpetalo kaj ni mem) ne nur la skeĉojn sed ankaŭ tutan krimo-dramon de Serĝo Elgo kaj aliajn spicaĵojn.

Parkerigi rolojn por aktorado estas, kune kun la necesaj prov-ripetoj, unu el la plej bonaj manieroj fariĝi flua parolanto de lingvo kiun vi deziras lerni, kaj niaj konoj de Esperanto progresis en kiel eble plej agrabla maniero.

Louis Galindo

Esperanto havas ŝancon en Benino

5-7 jul en lernejo CESE-Pilote de la urbo Lokossa (Benino) okazis la unua Benina Esperanto-Kongreso kun la temo “Ĉu Esperanto havas ŝancon en Benino?” Ĝin partoprenis 26 esperantistoj togolandaj, 2 niĝeriaj kaj 61 beninaj.

Vendrede la estraro de BEF posttagmeze akceptis la kongresanojn. Post la vespermanĝo la kongresanoj interkonatiĝis ĝis la okazigo de la programero “Nekonata amiko”.

Sabate la programo komenciĝis per la unua parto de la ekzameno A de TIETTI-Instituto de Esperanto en Togolando. Sekvis diskutrondo “kial mi lernas Esperanton” enkondukita de Fabossou Christian, prezidanto de BEF. La agrablaj diskutoj ne povis finiĝi, kiam alvenis la invititoj por la inaŭgura ceremonio.

La urbestro kaj reĝo de Lokossa, ĉirkaŭataj de estraranoj de BEF kaj membroj de la loka kongresa komitato, estis sur la podio. La prezidanto de LKK, d-ro Gbozo Clement, bonvenigis la kongresanojn. Sekvis poste vortoj de Gbeglo Koffi, kiu esprimis sian ĝojon pri la kongreso, kaj kuraĝigis la beninajn esperantistojn daŭrigi siajn klopodojn ege fruktdonajn. La urbestro adresis siajn vortojn, kiujn sekvis legado de salutmesaĝoj senditaj de eksterlandanoj. La reĝo de Lokossa malfermis la kongreson. Li estis ege kontenta pri la entuziasmo de la Esperantistoj, kiujn li kuraĝigis labori plu kaj pli, ke la internacia lingvo enradikiĝu en Lokossa kaj disvastiĝu tra la lando.

En la posttagmeza ĝenerala asembleo Gbadamassi Latifou, respondeculo pri la kongresa temo, prezentis siajn vortojn, al kiuj aldoniĝis tiuj de kongresanoj. La ĉeestantaro venis al la konkludo, ke Esperanto jam havas ŝancon en Benino pro la aktiveco kaj entuziasmo de la beninaj esperantistoj, kaj nun necesas fortigi tiun ŝancon. Sekvis raportoj pri la vivo de kluboj en Benino. Ankaŭ la niĝeria kaj togolanda delegacioj parolis pri la movado en siaj respektivaj landoj.

Dum iuj kongresanoj promenis por malkovri la kongresurbon, aliaj partoprenis la E-kurseton, kiun gvidis Fabossou Christian. Vespere okazis la dua parto de la ekzameno. La Esperantista nokto fermis tiun ĉi tagon.

Dimanĉe post la matenmanĝo la kongresanoj kolektiĝis por informiĝi pri la E-movado en Benino kaj Afriko. Sekvis disdono de atestiloj al la 8 el 13 kandidatoj, kiuj sukcesis en la ekzameno. Post la legado de la kongresaj rezolucio kaj raporto, okazis grupa fotiĝo, kaj la kongresanoj reiris hejmen.

Gbeglo Koffi

Skota Kongreso: plezuriga erudicio!

La 97a Skota E-Kongreso okazis 24-27 maj en la antikva urbo St. Andrews, apud la Norda Maro, sub la prezidanteco de d-ro Chris Gledhill, lekciisto en la universitato. Tial oni atendis historion kaj klerecon; kaj la 40 partoprenantoj ne plendis!

La kongresejo apudis la cirkaŭmuregon de la katedralo; kaj Chris dum la semajnfino piede gvidis la kongresanojn al tute neatenditaj anguletoj de la urbo de Sankta Andreo por ke oni rigardu kaj ankaŭ edukiĝu!

Ankaŭ estis abundeco por la gastronomoj per manĝetoj (laŭ Skota difino!) en la kongresejo kaj bankedoj en proksima teatra restoracio. Tia etoso stimulis ŝercadon, viglan konversaciadon kaj eĉ filozofiadon: trajtojn treege skotajn!

Kaj pri la prelegaro? Abundeco de intelektaj frandaĵoj. Atilio Orellana Rojas klarigis la rolon de Esperanto pri la dorlotado de minacataj indiĝenaj lingvoj, kaj ankaŭ eksplikis la Ĉe-metodon pere de la studentigado de la aŭskultantoj. David Kelso vastskale pritraktis la rolon de dumviva lernado en Skotlando. Don Lord tezis, ke flueco pli gravas ol gramatiko. Ŝajne la plejmulto aprobis la herezaĵon! Hugh Reid elstarege esploris la fizikan bazon de realeco. Graham Blakey kuraĝe kaj pensige esploris la judajn — eĉ cionismajn — radikojn de Esperanto. Kaj la lasta parolado? Nekredeble ambicia prelegego fare de Ed Robertson pri ĉiuj (jes, ĉiuj!) lingvoj de Kaŭkazio.

Sufiĉe okazis dum la kongreso por forgesigi ĉiujn pri la monde konata fakto, ke St. Andrews estas la naskiĝejo de la golfludo; kaj fari tion vere estis mirakle!

David W. Bisset

La unua kongreso en Mongolio

10 jul 2002 sub aŭspicio de la urbestro de Ulaanbaatar — la ĉefurbo de Mongolio — okazis la unua Mongola Esperanto-Kongreso. La kongreson partoprenis ĉirkaŭ 30 mongolaj esperantistoj, kiuj diskutis disvastigadon kaj progresigon de Esperanto en sia lando.

Malferman ceremonion de la kongreso partoprenis M.Enkhbold, urbestro de Ulaanbaatar, kaj N.Urtnasan, respondeca sekretario de Mongola Nacia Komisiono de UNESKO. Kiel honoraj gastoj partoprenis Lee Chong-Yeong (vicprezidanto de UEA), Hori Yasuo (prezidanto de KAEM), Kim Ju (estrarano de Korea E-Asocio) kaj Jevgenij Delcov (delegito de REU).

Estis kelkaj prelegoj: Lee Chong-Yeong “Nuntempa monda lingva problemo”, Hori Yasuo “Esperanto-movado en Azio”, Ch.Dogsuren (prezidanto de la Mongola E-Asocio) “Esperanto-movado en Mongolio”, Ch.Enkhee (sekretario de MEA) “La celo de MEA”. En la kadro de la kongreso okazis kvar fakkunsidoj: junula, virina, pedagogia kaj ekologia.

La unua Mongola kongreso ludis gravan rolon por kompreni la celon kaj taskojn de Esperanto-movado en Mongolio kaj internacia areno.

Kvankam MEA nur dum nelonga tempo agadis konatigante siajn celojn al la mongola registaro, koncernaj ministerioj, oficejoj, amas-informiloj kaj mongola publiko, dum la kongreso klare sentiĝis, ke unue, mongolaj esperantistoj devas plibonigi sian scipovon de Esperanto; due, MEA speciale atentu multigi nombron de aktivaj kaj veraj esperantistoj, kiuj estas pretaj penegi diligente kaj vigle por Esperantismo.

Unu tagon antaŭ la kongreso niaj esperantistoj metis unuajn ŝtonojn de estontaj Esperanto-kolegio kaj -vilaĝo, kies terenoj estis donitaj de la urbestro.

Ch. Enkhee

Trinivela instruado en Valamo

Sukcesaj Esperanto-kursoj okazis en la Civitana Instituto de Valamo, Heinävesi, Finnlando. Ĉi-jare estis tri kursoj: 1-5 jul elementa kaj daŭriga kursoj, kaj 5-7 jul seminario por instruistoj de Esperanto.

La elementan kurson partoprenis ses gelernantoj kaj ilin instruis Sylvia Hämäläinen. La kursolibro estis Egaleco kaj paco per Esperanto de Lars Forsman, tradukita al la finna de Raita Pyhälä. La partoprennombro de daŭriga kurso estis ok, kiujn Atilio Orellana Rojas instruis per sugestopedia metodo. En la semajnfina seminario partoprenis kvin instruistoj sub gvidado kaj instruado de Atilio. La kursanoj mem rakontos pri sia spertoj en Esperanta Finnlando.

Venontjare la kursoj okazos 14-18 jul (lunde-vendrede) por ebligi flekseblan daŭrigon al la IJK kaj UK en Svedio.

Tiina Oittinen

ISEU: jubilea sesio sen alilandanoj

La jubilea 20a sesio de Internacia Somera E-Universitato okazis 13-14 jul 2002 en la Komunuma domo en Veliko Târnovo (Bulgario) kun trideko da partoprenantoj.

Radka Stojanova kaj Ivanka Ivanova inaŭguris la sesion per belsonaj kantoj en Esperanto kaj bulgara lingvo, speciale verkitaj de Radka Stojanova.

Stanka Ivanova rakontis pri la ĝisnunaj sesioj, notante plurajn el la prelegantoj, inter kiuj eble pli ol duono estis alilandanoj. Sed ĉi-jare unuafoje ne estis alilandaj prelegantoj. Do, estas pri kio pensi kaj por la estraro de BEA kaj por la estraro de UEA, ĉar pri tiaj aranĝoj ili devus speciale zorgi.

Tre interesa estis la prelego de Petko Arnaudov pri la komunikaj problemoj de la Eŭropa Unio kaj de Radka Stojanova pri la speciala orienta diina masaĝo. Ŝi ankaŭ detale rakontis pri la tri centroj en Bulgario (Varna, Razgrad, Pleven), kie oni praktikas tiun masaĝon.

Sabate okazis tradicia komuna vespermanĝo, kie regis la konata neforgesebla etoso. Dimanĉe estis bela ekskurso al vidindaj lokoj en la ĉirkaŭaĵo de Târnovo.

Petko Arnaudov

Afganaj rifuĝintoj lernas Esperanton

La kurso, organizita kadre de la projekto “Lingvo de Paco / Zaban-e Salam”, komenciĝis 15 apr kaj finiĝis 29 maj 2002. La sesioj okazis tri fojojn semajne kaj estis entute 18 sesioj. La kursanoj je la komenco estis 11 personoj, sed pro ŝanĝo de loĝloko kaj laborloko nur 7 povis partopreni la lecionojn ĝis la fino. La entuziasmo de la kursanoj estis tre granda, tiel ke post nur kelkaj tagoj ili esprimis koresponddeziron. Post la diskonigo de ilia preteco korespondi, ili ricevis leterojn kaj poŝtkartojn el diversaj landoj kaj tio multe kuraĝigis ilin. Mi dankas ĉiujn kiuj sendis kuraĝigajn vortojn al la kursanoj.

Estis bona okazo la vizito de finna esperantisto, kiu turisme venis al Irano kaj povis du foje partopreni la lecionojn kaj respondi la demandojn de la kursanoj kaj praktike komunikigi ilin en Esperanto.

Bedaŭrinde, pro la manko de la propra loko ni ne povas plani progresantan kurson por ili malgraŭ ilia entuziasmo kaj deziro.

La menciita kurso okazis en Tehrano; la kursoj en Mashado ankoraŭ same daŭras kaj multaj tie jam finis la komencantan kurson.

Hamzeh Shafiee

Semajnfina klerigado

Je Pentekosto 2000 komenciĝis en Herzberg am Harz (Malsupra Saksio, Germanio), kunlabore kun Internacia E-Instituto (Hago) semajnfina projekto pri klerigado de estontaj instruistoj. Jam okazis 11 studsesioj.

La studsesiajn semajnfinojn partoprenas 15-30 personoj el Germanio kaj kelkfoje el najbaraj landoj. Ĝis nun instruis, interalie, prof. John C. Wells, d-rino Ilona Koutny, d-ro Detlev Blanke, prof. Martin Haase, d-rino Sabine Fiedler, prof. Helmar Frank k.a.

Ĉi-jare okazos la 12a (11-13 okt) kaj 13a (29 nov – 1 dec) studsesioj. En novembro estos deciditaj konkretaj datoj por la 14a kaj 15a studsesioj. Ĉiu rajtas partopreni.

Petu pliajn detalojn ĉe Esperanto-Gesellschaft Südharz (Adreso: Grubenhagenstr. 8, DE-37412 Herzberg am Harz, Germanio. Rete: zilvar@t-online.de).

Peter Zilvar

En Pentekosto 2002 prezidanto de Germana E-Asocio, Andreas Emmerich (dekstre), enmanigis Zamenhofan medalon de GEA al Peter Zilvar (maldekstre) pro ties pli ol 25-jara aktivado: multenombraj kursoj en diversaj lokoj, organizado de seminarioj kaj renkontiĝoj, gastigado de esperantistoj el pli ol 40 landoj ktp.

Vera festo en Razgrad

8-9 jun en Razgrad (Bulgario) okazis la 12a Esperanta Krea Renkontiĝo Abritus kaj la Junulara E-Renkontiĝo.

Ĉiuj gastoj vizitis la urbajn vidindaĵojn. Tre interese pasis prezentado de la libro La argila kamelo de Georgi Mihalkov, kiu festis sian 50-jaran jubileon dum EKRA. Prezidanto de BEA, P.Todorov enmanigis diplomojn al la kursanoj, kiuj sukcese faris ekzamenon pri Esperanto. Tiu lernojaro estis fruktodona, ĉar multaj gejunuloj aliĝis al la tutmonda familio Esperantio. Kelkaj el ili estas gelernantoj en la urba lingva gimnazio. Antaŭ la solena koncerto Ljubomir Trifonĉovski anoncis la gajnintojn de la literatura konkurso.

Dum la koncerto prezentiĝis artgrupoj el la Esperanto-kulturdomo D-ro Ivan Kirĉev (Razgrad) — vokala E-grupo Sopiro, infana dancteatro k.a. Hungara kantistino Anjo Amika prezentis novajn kantojn de sia disko Bela revo. La publiko aprobis kaj longe aplaŭdis la ĉarman kaj emocian kantistinon.

La razgrada amuzvespero pruvis, ke estas tute eble amuziĝi (eĉ bonege) por gejunuloj kun pli aĝaj esperantistoj. Neforgesebla restos ankaŭ la ekskurso al la antikva nekropolo en vilaĝo Sveŝtari!

Milena Makaveeva

Esperanto en aviado

De kelkaj jaroj esperantistoj laboras pri ĉi tiu temo. Kent Jones en Usono iniciatis la aferon. Gilbert Ledon el Brazilo pretigis terminaron en Esperanto pri la temo. Claude Piron vaste disskribis pri la problemo. Kun ili kunlaboris multaj aliaj.

La estraro de UEA decidis kunordigi la tutan laboron kaj organizi la UEA-parton de ĝi, kiu inkluzivas kontaktadon de instancoj, flugkompanioj kaj individuaj homoj tra la mondo pri ĉi tiu temo. “Esperanto en aviado” estas la provizora nomo de la kampanjo.

La afero ankoraŭ ne ekfunkcias, ĉar mankas flanke de UEA homo libera kaj preta kunordigi la tuton, korespondi kun ĉiuj kunlaborantoj tra la tuta mondo, ktp.

Se iu el vi volas gvidi grandan internacian kampanjon, bonvolu kontakti min (Adreso: Via del Castello, 1, IT-00036 Palestrina, Italujo. Rete: renato.corsetti@microelettra.it)

Renato Corsetti

Ankoraŭ unu demisio en Roterdamo

Post dek-jara deĵorado Francisco Veuthey (Argentino) forlasis sian postenon en la CO de UEA fine de junio.

Li estis redaktoro de la Jarlibro (1992-2001) kaj de Kontakto (1992-1997), kiun li sukcesis tiom popularigi, ke en la du lastaj jaroj de lia redaktoreco ĝia abonantaro superis 2000. Veuthey prizorgis ankaŭ la grafikan aspekton de libroj kaj aliaj eldonaĵoj de UEA.

AlKo

OkSEJT-42: lecionoj en arbaro

28 jul – 7 aŭg en Niĵnij-Novgorod-a regiono (Ruslando) okazis la 42a Okcidenta Somera (eksa Sovetia) Esperantista Junulara Tendaro (OkSEJT). La aranĝon ĉi-jare organizis Rusia Junulara Esperantista Movado (REJM) kaj E-klubo Ĉapelo (Niĵnij Novgorod). La slogano de la tendaro estis: “Vivi sane — pensi sane”. Venis 94 personoj el Ruslando, Ukrainio, Nederlando, Francio. Ĉeestis ne nur junuloj, sed ankaŭ spertaj samideanoj.

Duono de la aliĝintoj estis komencantoj. Pro tio OkSEJT-42 rezultis tendaro instrua. Ĉiutaga Esperanto-kurso de Aleksej Besĉastnov laŭ la skota metodo donis valorajn rezultojn: fine de la tendaro ĉiuj volonte kaj multe parolis en la Internacia Lingvo. Preskaŭ ĉiuj kursfinintoj sukcesis en la lingva ekzameno de REJM kaj iĝis novaj membroj de la Movado.

Samtempe kun la kurso por komencantoj, fluparolantaj gejunuloj vizitadis REJM-lernejon (surborde de rivero, inter boatoj). En la lernejo prelegis pli spertaj samideanoj (Anatolo Gonĉarov kaj Aleksandr Blinov), okazis tre utilaj diskutoj. Dum la lastaj du tagoj okazis REJM-konferenco, kie la ideoj, ellaboritaj en la lernejo, oficialiĝis kiel decidoj de nia junulara organizo.

Interalie, oni decidis fari OkSEJTon tendaro ne por spertuloj (nova RET povos preni tiun taskon), sed por komencantoj. Tamen REJM pretas kunorganizi junularan programon de RET kaj fiksi tempon kaj lokon de OkSEJT tiel, ke post OkSEJT la ekparolintaj gejunuloj povu trafi al la aranĝo por spertuloj — RET.

Menciindas kelkaj bonaj trovaĵoj de la organizantoj. Oni multe ŝatis la “Malan tagon”, dum kiu okazis multaj strangetaj programeroj: diskutrondo “Kial ne venkos Esperanto”, konkurso pri malbela deklamado de versoj, prelego “Kiel drinki kaj eviti postsekvojn” k.s.

Ankaŭ dum aliaj tagoj ne mankis distraj programeroj: koncerto de loka grupo Kastoroj (irlanda dancmuziko), amuza konkurso pri historio de Esperanto ktp.

Laŭ mi, OkSEJT-42 estis plene sukcesa.

Vjaĉeslav Ivanov

OkSEJT-42. Remas Anna Lisina (Peterburgo) kaj Lena Alopina (Kovrov). (Fotis Vjaĉeslav Ivanov, Peterburgo)

IvERo: ĉu jam tradicia?

La 3a IvERo (Ivanova E-renkontiĝo) okazis 6-14 jul en internulejo apud Ivanovo (Ruslando) kun 40 personoj el dek urboj de Ruslando kaj Ukrainio.

La programo celis diversaĝajn esperantistojn kaj infanojn, kiuj 13-ope ĝuis la apartan programon sub gvido de pedagogo E. Obrezkova kaj studentino M. Loskutova. Ĉi-foje ne nur “niaj” geknaboj sekvis E-kurson (A. Obrezkov), sed ankaŭ lokaj infanoj faris la unuajn lingvopaŝojn kun O.Vasiljev. Pro sufiĉe bona lingvonivelo de la plenkreskaj partoprenintoj funkciis nur la kurso por tradukantoj (T.Loskutova), kiuj ĝuis precizigon de signifo de certaj vortoj en freŝeldonita PIV.

La serioza programo de kursoj alternis kun same serioze kaj profesie preparitaj prelegoj pri pioniroj de Esperanto en nia lando, pri la esploroj de V.Seguru pri la influo de geesperantistoj al la monda politiko, pri vivoj kaj muzikaj kreaĵoj de Ĉajkovskij kaj Mozart fare de N.Gonĉarova kaj B.Ĉupin k.a.

Ne malpli seriozaj kaj interesaj estis la koncertoj. Aparte ĉarmis la aŭskultintojn la vesperoj, kiuj “ transportis” ilin al tempo “dum junis ni”, kiuj rememorigis la jarojn de la unua SEJM kun animtuŝantaj kantoj ĉe lignofajro. Tiuj vesperoj dank’al L.Borisov kaj J.Zajdman por longe restos en la rememoroj de la IvERanoj. Kaj ankoraŭ en la programo estis diversspecaj amuziĝoj: interkona vespero kaj tago de naskiĝintoj, sportaj konkuroj kaj kolektado de beroj en la apuda arbaro. La vetero permesis al ĉiuj sunbruniĝi kaj baniĝi.

Tatjana Loskutova

Pri nia historio

En junio la E-klubon en Moskvo vizitis 90-jara Konstantin Behnert, kiu rakontis pri siaj plurjaraj kontaktoj kun Vladimir Varankin en Tverj, kie Varankin instruis kaj Behnert studis, kaj poste en Moskvo, kie ili ambaŭ instruis. Cetere, li menciis, ke Varankin post la danziga UK senpermese vizitis Germanion kaj poste nesingarde menciis pri tio. Ĝuste post tio lin ekatentis la sekurec-servoj en USSR, li estis devigita ĉiumonate prezenti sin por registrado — kaj unufoje ne revenis post tio.

Behnert, ĝis nun bone parolanta en Esperanto, rakontis multon interesan ankaŭ pri sia vivo en Germanio (kien li sukcesis fuĝi baldaŭ post la milito) — sed tio jam ne koncernis konatajn esperantistojn.

Valentin Melnikov

Jarmeze en Nordio

(Nun). La 17aj Internaciaj Someraj Kursoj en Svedio okazis en tre harmonia etoso semajnon 26 en la konata Esperanto-Kursejo en Lesjöfors. Partoprenis 39 diversaĝuloj en 4 grupoj. La knabinoj sub gvido de Beatrix Svenonius per kantoj multe lernis. Ili ankaŭ prezentis sukcesan teatraĵon en kiu la hundo Tjabo havis aktivan rolon. Torun Jansson brile gvidis la komencantojn. Inter ili estis 6 anoj de la laborbrigado, kiuj dum la 2 sekvintaj semajnoj restis por beligi la kursejon. Du de tiu brigado sekvis jam la daŭrigan kurson sub gvido de Georgo Handzlik. Vespere ni multe konversaciis kaj kantis dank’ al Nataŝa Berce kaj Georgo.

Wim Posthuma

Novaj Honoraj Membroj de UEA

La Komitato de UEA en Fortalezo distingis per la titolo Honora Membro de UEA la jenajn geesperantistojn, kiuj faris gravajn servojn al la tutmonda E-movado: Evaldo Pauli (Brazilo), Kathleen Hall (Britio), Kyotaro Deguĉi (Japanio) kaj Hans Bakker (Nederlando).

(La bela Sonĝo de l’ Omaro)

Komuna Seminario en Japanio

Komuna Seminario (KS) estas junulara ĉiusomera renkontiĝo, kiun kunorganizas Korea E-Junularo (KEJ), Japana E-Junularo (JEJ) kaj Ĉina Junulara E-Asocio (ĈJEA).

KS jam havas 21-jaran historion. Nun ĝi fakte ne celas “seminarion”, sed celas interparoligi kaj amikigi trilandajn gejunulojn per la komuna lingvo Esperanto. Privata vojaĝo post seminario estas ankaŭ motivo por partopreni.

En ĉiu tria jaro venas vico por organizi KS-on en Japanio. Ĉi-jare ni organizis KS-on 1-3 aŭg en Tiba en Japanio. Ni elektis domon en natura medio, kaj planis kuiri ekstere, sporti, kanti, ludi ktp. Partoprenis dek el Koreio kaj dudek el Japanio (bedaŭrinde neniu el Ĉinio). Ni kune sportis kaj promenis en arbaro helpe de mapo kaj kompaso. Kuirado bezonas kunlaboron de ĉiuj, kaj ĝi donis al ni neforgeseblan sperton. Okazis multaj ne-atendataj aferoj pro la manko de nia preparo, kaj aldone pluvo. Sed finfine je 18h30 kareo estis kuirita kaj ni manĝis bonguste.

Ni ankaŭ klopodis aldoni iom da “seminarieco”; nome ni havis diskuton pri la nuntempa rilato inter Koreio kaj Japanio, kaj seminarion pri interreto, sed ili ŝajne ne tiom sukcesis. Sed ĉiuokaze mi kredas ke ĉiu partoprenanto gajnis karan sperton en KS, inkluzive babiladon en vespero ktp.

Mi estis zorganto de KS antaŭ tri jaroj kaj ankaŭ ĉi-foje. Sed koreaj partoprenantoj tute ŝanĝiĝis, kaj ankaŭ multaj japanaj. KS estas “junulara” evento, tial rapide ŝanĝiĝas partoprenantoj kaj zorgantoj. Mi ne estos zorganto post tri jaroj. Tiusence KS estas ĉiufoje nova. Ĝi ĉiam ne estas bone aranĝita, pro la manko de sperto de zorgantoj. Sed la zorgantoj certe gajnas propran sperton, kvankam la laboro estas peza. Tia vere estas la KS, kiun junuloj mem kune organizas.

Nakamura Daishin prezidanto de JEJ

Triobla jubileo en Sosnowiec

28-30 jun okazis en Sosnowiec (Pollando) kongreso, kiun oni nomis jubilea.

Antaŭ cent jaroj Sosnowiec ricevis urborajtojn. Same antaŭ cent jaroj esperantisto el Sosnowiec Henryk Margulies sendis simplan poŝtkarton kun teksto en Esperanto al itala esperantistino Elda Ottolenghi. Dank’ al ĉi tiu poŝtkarto la esperantistoj de Sosnowiec povis festi sian centjaran jubileon kun honora protektado de la urbestro en la klubejo de Jan Kiepura, kies centan naskiĝdatrevenon oni ankaŭ solene festis dum nia kongreso.

Edukan kaj popularigan valoron havis prelego de d-ro Antoni Tabacki el Katowice, kiu per temo Medito pri Esperanto, prezentis kontraŭajn vidpunktojn pri Esperanto kiel lingvo, ideo kaj movado. Sekvaj prelegoj pri centjara Esperanto-Movado en Sosnowiec, centjara historio de la urbo kaj centjariĝo de Jan Kiepura — mondfama operkantisto, nomata “knabo el Sosnowiec” — estis dividataj de arta programo piana, kantista kaj korusa.

Jarosław Wewióra (studento de vokalista fakultato) prezentis en Esperanto popularajn kanzonojn de Jan Kiepura. Prezentiĝis ankaŭ Esperanto-koruso de nevidantoj el Tychy (sub la gvido de Danuta Tudaj) kaj junulara ensemblo Instigo el Gorzów Wielkopolski (sub artista gvido de Ludwina Nowicka).

Al la kongreso alvenis multaj esperantistoj el diversaj polaj regionoj kaj el Germanio. Inter la partoprenantoj estis Jan Górnik — la unua polo, kiu sukcesis maturan ekzamenon en Esperanto.

Okaze de la centjara jubileo de la E-movado en Sosnowiec estis eldonita la unua en Pollando Esperanta telefonkarto.

Jerzy Antoni Walaszek Adam Vilkus

En Usona Ŝtato de Verdaj Montoj eĥis la Verda Lingvo

La 33a ĉiujara NordAmerika Somera Kursaro (NASK) pri Esperanto okazis 8-24 jul 2002.

Kvankam la kursaro okazis en San-Francisko, ĉe la pacifika marbordo, en la antaŭaj 32 someroj, ĉi-somere ĝi troviĝis aliflanke de Usono en la Verda Montaro de la Ŝtato Vermont. La kursloko estis ĉe la bela tereno de la Lernejo por Internacia Trejnado, super pentrinda valo kaj inter montoj tegitaj de arboj. Ĉeestis entute 25 studantoj, 3 instruistoj kaj 2 aliaj stabanoj.

Instruis Ilona Koutny, Alexander Melnikov kaj Roberto Resende. La studantoj venis de Usono, Japanio, Kanado, Francio, Britio, Ganao kaj Brazilo. La studantoj variis de altlernejanoj ĝis mezaĝuloj, homoj kun tre diversaj vivspertoj kaj kompetentecoj.

La studantoj dividiĝis laŭ kapablo en Esperanto en kvar niveloj. Esperanto estis la sola lingvo de la kursaro, krom kelkaj vortoj en la angla en la komenco por helpi tiujn en la unua nivelo. Kaj ne nur de la kursaro. Nia verda lingvo eĥis en la koridoroj, en la manĝejo, en la dormoĉambroj de la studantoj, en la vesperaj kulturaj kaj literaturaj prezentoj, eĉ en la arbaraj vojetoj dum semajnfinaj ekskursoj.

Elstaraĵo de la kursaro estis la ĉiumatena apero de la kursara bulteno, la NASKa Fasko. Ties kvar ĝis ok paĝoj plenplenis de ne nur anoncoj sed de spritaj artikoloj, eseoj, poemoj, ŝercoj, desegnaĵoj, bildoj, enigmoj kaj gramatikeroj. La abundaj ĉiutagaj kaj libervolaj kontribuaĵoj bone elmontris la entuziasmon de la kursanoj.

Elektitaj eroj de NASKa Fasko nun troviĝas ĉe: http://www.medialabinc.net/temp/fasko/NASK2002/

Steĉjo Norvell

Eddy Ellen, kiu kunordigas la programon de NASK, sendis al ni la grupan foton, kiu estis farita je la unua tago de la 33a NASK.

La 36a IEF en familia etoso

28 jun – 7 jul en Międzygórze (Pollando) okazis la 36a Internacia Esperantista Feriado. La aranĝon, kiu iam arigadis centojn da esperantistoj, ĉi-foje partoprenis nur 20 esperantistoj el ses landoj. Sed la malgranda nombro havas avantaĝojn — la feriadanoj sukcesis krei tre familian etoson en kiu, dank’ al ofta babilado kaj facilaj kontaktoj, rapide kreskis riĉa uzado de la lingvo internacia. La partoprenantoj havis plezuron festi eĉ la jubileon de 20-jariĝo de geedza paro, Christiane kaj Norbert Karbe. Disvolvis nian lingvouzadon ankaŭ ĉiutagaj lecionoj de Volodimir Pacjurko.

Pro la ĝusta miksaĵo de lecionoj kaj ripozo, la aranĝo montriĝis tre sukcesa. Bona, suna vetero permesis al ni multe promenadi. Dimanĉe ni pilgrimis al la sanktejo “Maria la Neĝa” sub la montopinto Igliczna, kie estis celebrata la sankta meso en la lingvoj pola kaj Esperanta.

Ni denove (kaj kelkaj unuafoje) ĝuis la belecon de Kłodzka regiono, kaj precipe de urbo Kłodzko mem. Ni vizitis la grandan fortreson meze de la urbo kaj de tie admiris panoramon de la urbo kaj de vasta Kłodzka Valo ĉirkaŭita de montoj. Ni vizitis ankaŭ Esperanto-parkon kun memorŝtono omaĝe al la centa datreveno de Esperanto.

Krom babilado kaj ekskursado okazis ankaŭ kelkaj interesaj prelegoj. S-ro Karbe parolis pri dudekjariĝo de Ĉeĥaj-Saksaj Tagoj kaj s-ro Jačka prezentis belegan urbon de sia deveno, Kroměříž, kiu du semajnojn poste gastigis partoprenantojn de IKUE-kongreso. La belecon kaj sekretojn de la ĉielo malkaŝis al ni spertulo pri astronomio.

Kelkaj plendis pro neebleco maldikiĝi, tamen aliaj ĝuis abundecon de bongustaj manĝoj. Pro la tre bona prizorgo la organizantoj planas la venontan feriadon aranĝi en la sama loko.

Paweł Preś

Sur la foto. IEFanoj sur la insulo Esperanto en Międzygórze. Ĝi estis tiel nomita en 1974 okaze de la 10a IEF. (Fotis Paweł Preś)

Laŭ spuroj de Jules Verne

Membro de Kataluna E-Asocio, Manel Vinyals, el La Sènia kun sia amiko Joaquim Marcoval preparas mondvojaĝon dum 80 tagoj, inspiritaj de la romano de Jules Verne. Kompreneble la vojaĝon ili realigos per trajnoj, busoj kaj ŝipoj, kiel en la fama romano.

Ili foriros 10 aŭg al Londono kaj de tie ili vojaĝos al Roterdamo por viziti la UEA-sidejon. La vojaĝo sekvos tra Francio, Germanio, Hungario, Rumanio, Bulgario kaj Turkio. El Istambulo ili sekvos tra Azerbajĝano, Turkmenio, Uzbekio, Taĝikio kaj Ĉinio. De tie ili saltos al Japanio aŭ Ruslando kaj de tie al Alasko, Kanado kaj Usono kaj en Nov-Jorko enŝipiĝos cele al Southampton kaj trajne al Londono por fini la vojaĝon ĝuste post 80 tagoj de la foriro.

Ili entreprenas tian kolosan vojaĝon por diskonigi la ekziston de Esperanto kaj samtempe turismi. Tiucele ili petas la survojan helpon de ĉiuj samideanoj por faciligi la kontakton kun la amaskomunikiloj, ĉar kio gravas estas ke la ĝenerala publiko informiĝu pri la utilo de nia internacia lingvo.

Ili interkonsentis kun elektronika ĵurnalo www.vilaweb.com aperigi ĉiutage la vojaĝimpresojn en la kataluna por la neesperantista publiko kaj tion ni devus fari ankaŭ en Esperanto en nia kataluna, eŭropa kaj aliaj internaciaj listoj.

Llibert Puig

Transsiberia Vagonaro II

Konata korea esperantisto, prof. So Gilsu, eksestrarano de UEA kaj nun delegito de UEA en Seulo, fine de 1989 travojaĝis Siberion kaj verkis la libron Transsiberia Vagonaro en 1990.

Ĉi-somere, por verki novan libron, profesoro So denove vojaĝis per trajno tra Siberio kaj Uralo. En pluraj urboj, de Vladivostok ĝis Moskvo, li renkontiĝis kun ruslandaj esperantistoj, kiuj konatigis al li la historion kaj nuntempon de siaj urboj. La vojaĝo daŭris preskaŭ du monatojn. Ni atendu la libron venont-jare.

Sur la foto. So Gilsu (en la centro), Vladimir Terjoĥin kaj Tatjana Kulakova ĉe la limo de Eŭropo kaj Azio, apud Jekaterinburg (20 jul 2002).

Pledo venki religiajn antaŭjuĝojn kaj konfliktojn
Manifesto direktita al la religiaj gvidantoj de la mondo far la internacia bahaa gvidorgano

Hofheim, 21 jul 2002

Per urĝa apelacio venki religiajn antaŭjuĝojn kaj konfliktojn la Universala Domo de Justeco, la gvidorgano de la tutmonda bahaa komunumo, sin turnis al la mondaj religiaj gvidantoj. La bahaaj komunumoj tutmonde tiun apelacion pluperas al la sialandaj religiaj gvidantoj kaj tiel ilin alvokas estingi per decidaj paŝoj religie bazitan maltoleremon kaj fanatikecon.

La pluekzistadon de religiaj antaŭjuĝoj la okpaĝa manifesto konsideras esti serioza minaco de paco kaj prospero. “Kun ĉiu pasanta tago kreskas la danĝero, ke la etendiĝantaj flamoj de religiaj antaŭjuĝoj ekbruligos mondskalan incendion kies konsekvencoj estas neimageblaj”, skribas la Universala Domo de Justeco; kaj plu: “Tragike estas ke la institucia religio, kies ekzistokialo estas la starigo de frateco kaj paco, kondutas tro ofte kiel unu el la plej grandegaj obstakloj sur tiu vojo; ni citu nur unu aparte doloran fakton: ĝi longe pruntis sian kredindecon al fanatikismo. Kiel gvidanta organo de unu el la mondreligioj, ni sentas nin responsaj postuli seriozan pripensadon de la defio al kiu tio submetas la religiajn gvidantojn”.

La manifesto de la internacie elektita konsilio, kiu gvidas la kvinmilionmembran bahaan komunumon, konstatas ke la pasinta jarcento vidis neimageblajn progresojn. Tiuj kondukis al tio ke por pensantaj homoj fariĝis neakcepteblaj antaŭjuĝoj seksaj, rasaj aŭ naciaj, kaj ke malgraŭ ilia pluekzistado regas forta tendenco al ilia kompleta abolicio. Religiaj antaŭjuĝoj male regas plu tiom forte ke ili kondukis al serioza krizo kiu devus religiajn gvidantojn devigi “rompi la murojn de la pasinteco same decidofirme kiel tiuj, kiuj malfermis la vojon al la superado de antaŭjuĝoj pri raso, sekso kaj nacieco.”

La mesaĝo ofertas la asiston de la bahaa komunumo entrepreni paŝojn al religia unueco, kiajn jam la interreligia movado alstrebas, kaj ĝi deklaras per siaj finaj vortoj: “Tamen, al niaj partneroj en tiuj komunaj klopodoj ni devas klare sciigi ke nia konvinko, ke la interreligia diskurso, se ĝi volas signife kontribui al la kuracado de la malsanoj kiuj turmentas malesperan homaron, devas nun trakti honeste kaj sen pluaj elturniĝoj la konsekvencojn de la plenampleksa vero, kiu estigis tiun movadon: ke Dio estas unu kaj ke, spite al ĉiuj diversecoj de kultura esprimiĝo kaj homa interpretado, la religio same estas unu”.

La origina anglalingva mesaĝo alireblas ĉe http://www.bahaiworldnews.org kune kun tradukoj al pluraj lingvoj. La esperanta traduko baldaŭ aperos ĉe http://www.bahai.de/bahaaeligo/ kaj mendeblas ĉe BEL.

Bahaa Esperanto-Ligo

Kurte

Komence de aŭgusto Ĝenerala Asembleo de Hispana E-Federacio aprobis inviton de UK al Valencio (Hispanio) por la jaro 2006; UK jam okazis en Valencio en 1993. (Augusto Casquero de la Cruz)

La venontjara Internacia Junulara Kongreso okazos 19-26 jul 2003 en la E-domo en Lesjöfors (inter Stokholmo, Oslo kaj Gotenburgo); la temo estos “Al Libera Kulturo” (ALKO). (TEJO-Aktuale)

4 jun ĉe la E-fako de universitato ELTE (Budapeŝto) Dániel Lariko Golden ricevis diplomon de referento pri la fako lingvo kaj literaturo de Esperanto; Pálma Salomonné Csiszár atingis la titolon de mezlerneja instruisto pri la fako lingvo kaj literaturo de Esperanto. (Heroldo de Esperanto)

Okaze de la 115a datreveno de Esperanto en Kinshasa (D.R. Kongo) estis organizita Kultura Tago pri Esperanto kun ekspozicio kaj prelegoj, kiun partoprenis, interalie, Bagalama ka Yange ĝenerala sekretario ĉe la Ministerio pri Informado, prezidantoj de diversaj NROj, ĵurnalistoj kaj studentoj. (Emile Malanda)

La estraro de UEA aprobis la starigon de la Fondaĵo Eŭropo, kiu kolektos kontribuojn de esperantistoj, kiuj aparte aprobas la agadon en Eŭropo kaj ĉe eŭropaj instancoj; la subteno ĉefe iros al la Komunikad-Centro en Bruselo. (GK UEA)

En 2001 TEJO havis 557 individuajn membrojn, kompare kun 610 en 2000 kaj 688 en 1999; je 8 maj 2002 TEJO havis 326 membrojn. (Jarraporto de TEJO)

En 2001 Germana E-Asocio havis 1171 membrojn (1150 en 2000) kaj Germana E-Junularo 95 membrojn (107 en 2000). (Esperanto aktuell)

11 aŭg en Ĉikago kelkaj esperantistoj ĉeestis filmadon de Missing the Sunrise, kiu enhavas scenon en E-Foiro. (SCE)

La humura filmeto Que sera, que sera pri la jarkunveno en fiktiva E-Asocio gajnis en la filmfestivalo en Grimstad Jameston-premion. (Norvega Esperantisto)

En la Adresaro de rete atingeblaj esperantistoj kaj E-organizoj en julio 2002 estis registritaj 3089 adresoj de 2135 personoj el 94 landoj; 763 hejmpaĝoj, 580 landaj/lokaj organizoj/gazetoj, kaj 80 internaciaj.

Aperis en la slovena lingvo Esenco kaj estonteco de la ideo de lingvo internacia de Zamenhof kun komentoj de Vinko Ošlak, Tim O. Wuster kaj Mark Fettes pri la (ne)aktualeco de la argumentoj de Zamenhof; la tekston tradukis Vinko Ošlak. (Nun)

Premio de OSIEK ĉi-jare estas atribuita al Kreŝimir Barkoviĉ pro la traduko de 7000 tagoj en Siberio de Karlo Stajner, eldonita de SAT en 1983. (OSIEK)

En la voĉdono por la Premio La Verko de la Jaro Havenoj de Mauro Nervi ricevis 7 voĉojn; sekvas Marionetoj de Carmel Mallia kun 3 voĉoj kaj Simptomoj de Gonçalo Neves kun 2. (Literatura Foiro)

Vide el Bruselo

Tutmonda lingva katastrofo

En aŭgusto, en la brazila urbo Fortaleza preskaŭ 1500 esperantistoj el pli ol 60 landoj vigle diskutis — sen interpretistoj kaj sen la angla — la minacon de lingva katastrofo. Enkondukante la temon de la 87a Universala Kongreso, “Diverseco: ŝanco, ne minaco”, Humphrey Tonkin agnoskis la premon de la plej potenca lingvo: “La angla lingvo kvazaŭ forglutas tutajn aliajn lingvojn kaj kulturojn.” Tonkin, uson-brita profesoro, esprimas la timon de milionoj da homoj tra la mondo ke ĝis 90% el la ses mil parolataj lingvoj verŝajne ne travivos la jarcenton. Pro lingva malegaleco tra la mondo, unu lingvo formortas ĉiun duan semajnon.

“Ĉiuj lingvoj havas sian propran kompleksan sistemon de sonoj, signifoj kaj gramatiko”, — diras Koichiro Matsuura, Ĝenerala Direktoro de Unesko. — “Tro ofte en nia ĉiutaga vivo, ni ignoras la lingvon aŭ lingvojn kiujn ni parolas. Lingvo estas esenca parto de niaj vivoj kaj identecoj, ja eĉ de la manieroj laŭ kiuj ni pensas kaj agas”. Unesko kalkulas, ke duono el la ses mil lingvoj estas parolataj de malpli ol dek mil homoj. Lingvistoj konsideras, ke lingvoj kun malpli ol 100 mil parolantoj ne havas multajn ŝancojn travivi.

Eŭropo ludas gravan rolon en la morto de lingvoj. Nuntempe en la okcidenta kaj meza Eŭropo, proksimume 50 eŭropaj lingvoj riskas malaperi por ĉiam. En Siberio (Ruslando) malaperas preskaŭ ĉiu el la 40 lokaj lingvoj pro premo de la rusa. En Francio, la bretona, korsika, kataluna, flandra kaj aliaj lingvoj frontas gravan minacon de la enlande potenca franca lingvo. Eŭropo ankaŭ eksportis lingvajn problemojn. En Afriko, 600 el la 1400 lingvoj riskas malaperi pro la premo de “grandaj” eŭropaj lingvoj. Nur 20 lingvoj en Aŭstralio ankoraŭ vivas, spite al la potenco de la angla, el la 250 lingvoj parolitaj je la fino de la 18a jarcento. En Barato, pli ol duonjarcenton post malkoloniiĝo, la angla — parolata de malpli ol 2% da baratanoj — ankoraŭ premas al la pli ol 1600 enlandaj lingvoj, kaj eĉ al la hindia, lingvo parolata de ĉ. 500 milionoj da homoj. Kaj en landoj de Suda Ameriko, la portugala kaj hispana mortigas la 375 “neoficialajn” aliajn lingvojn.

Laŭ barcelona profesoro Lluis de Yzaguirre i Maura, la esenca minaco al lingva diverseco estas malegaleco. “La homoj forlasas sian lingvon, kiam ili devas elekti inter la prauloj kaj la posteuloj, inter fideleco al tradicia heredaĵo aŭ alloga estonteco por la filoj” — diras la kataluna lingvisto, kiu ankaŭ parolas Esperanton. Por atentigi eŭropanojn pri la valoreco de la “multlingveco” kaj “plurlingvismo”, la Konsilio de Eŭropo proklamis la 26an de septembro Eŭropa Tago de Lingvoj. Oficiale, dum la Tago, eŭropaj politikistoj sendube oficiale parolos pri lingva diverseco, same kiel ili faris dum la Eŭropa Jaro de Lingvoj. Kaŝe, tiuj samaj politikistoj batalas por forigi la aliajn neanglalingvajn lingvojn kiel oficialajn EU-lingvojn kaj konservi la oficialecon de la propra lingvo.

Estas paradokse ke politikistoj parolas pri lingva diverseco. Lluis de Yzaguirre i Maura rimarkas ke la vortoj “la lingva egaleco” malofte estas uzataj. Eŭropaj politikistoj, kaj ankaŭ profesoroj, preferas la vortojn “multlingveco” kaj “plurlingvismo”. Kial? “Estas multaj antaŭjuĝoj, kiujn ili ne kuraĝas aŭ ne deziras kontraŭdiri”. Sed ĉu konkrete internacia kaj neŭtrala lingvo povas helpi protekti la lingvan diversecon? “Jes. Kondiĉe, ke ĉiuj estu konvinkitaj, ke la lingva diverseco estas grava riĉeco por la homaro. Ankaŭ Esperanto povus esti lingvomortiga se elektita por monda unulingvismo”.

Dafydd ap Fergus

La angla, la gepatra lingvo de la plej potenca homo en la mondo, George Bush, minacas ĉiujn aliajn 6000 lingvojn sur la planedo. (Foto kompleze de la Blanka Domo)

Vortoj de Komitatano Z

Kio lezas la Universalan Kongreson?

Universala Kongreso estas unika fenomeno. Por tiu, kiu partoprenis ĝin pli ol unufoje, la plej unika restas la unua UK. Antaŭ sia unua UK neniu havis tiom da Esperanto-parolantoj ĉirkaŭ si. La unuan sperton de la Bulonja miraklo neniu forgesas.

Ke la ĉi-jara UK estis jam la tria malgranda sinsekve, estas maltrankvilige. La malgrandeco de Tel-Avivo ŝajnis klarigebla per tio, ke ĝi okazis en malpaca regiono kaj ke la maldekstremaj esperantistoj pli emas al la palestina flanko en la tiea konflikto. Multe malpli facile estis klarigi, kial en Zagrebo apenaŭ duone plenumiĝis la atendoj de LKK kaj KKS, kiuj en intervjuoj kaj komunikoj anticipis 3000 kongresanojn.

Kun 1484 aliĝoj Fortalezo fariĝis plia elreviĝo. La brazila UK en 1981 kolektis 1749 aliĝintojn, kio ŝajnis facile superebla nun, kiam transoceanaj flugoj kostas malpli kaj la brazila movado laŭdire pli fortas ol antaŭ 20 jaroj, kiam ĝi estis kverelema kaj dividita.

Post tri seniluziiĝoj la estraro de UEA kaptiĝis de pesimismo. Laŭ ĝia buĝeto por 2003 la UK en Gotenburgo liveros al la kaso de UEA nur tiom da enspezoj kiom la UK en Tel-Avivo. Oni do oficiale aŭguras, ke Gotenburgo enviciĝos apud Tel-Avivo kaj Adelajdo en la grupo de etaj UK-oj. Dio gardu, ke tio ne iĝu memrealiĝonta prognozo! Se vivus Lapenna, li tondrus kontraŭ tia defetismo.

Ne povas esti hazardo, ke ekde la jaro 2000, kiam la individua membraro de UEA komencis rapide malkreski, ankaŭ la UK-oj eĉ ne proksimiĝas 2000 aliĝojn. Ambaŭ estas simptomoj de sama plago: ŝrumpanta allogo de UEA.

Ankaŭ el la aparta allogo de UK-oj io perdiĝis. Ili ne plu havas siajn iamajn imponon, fascinon kaj magion. La solena inaŭguro, kiu difinas ilian etoson kaj kiu ĉiujare devus esti la plej impona aranĝo de Esperantujo, degeneris en fuŝe gvidatan tedan legadon el papero, kies malsolenecon kompletigas surpodie inter si babilantaj kaj fotantaj estraranoj. Mankas stilo kaj gusto, kiuj ankaŭ estas ingrediencoj de kompetenteco.

Multaj sopiras la festparoladojn de Lapenna, kiuj sorĉe plenigis la publikon per elano sufiĉa ĝis la sekva UK. Tonkin montris sin inda disĉiplo de Retoriko, sed en la lastaj jaroj la brilo tute malaperis. Prezidanto de UEA ne nepre estu oratoro, se li havas aliajn kompetentojn, sed se li ne scias oratori kaj stumblas lingve, pri festparoladoj oni tasku iun alian. Kial tio de longe ne okazas, dum eĉ Tonkin pro vario foje cedis tiun rolon?

Kelkfoje oni aŭdas, ke la koncepto de UK malnoviĝis, ke ĝia programskemo devus esti rearanĝita kaj eĉ ĝia nomo devus esti ŝanĝita. Ne estas surprize, ke tiel emas kredigi ĝuste tiuj, kiuj mem forte lezis la funkciadon de elprovita koncepto. Vidi trabon en la propra okulo estas malfacile.

Komitatano Z

Balta Esperanto-Forumo: ĉu kaj kia?

Parolado de Halina Gorecka ĉe la solena malfermo de la unua BEF en la Urbodomo de Kaliningrad

En la julia Ondo Louis Ferdinand von Wunsch-Rolshoven konstatis, ke planante la novjaran renkontiĝon apud Berlino la organizantoj frontis la demandon: “Ĉu aldoni plian renkontiĝon?”

La germana samideano helpe de statistiko montris, ke plia renkontiĝo estas necesa, ja la unusemajnaj internaciaj renkontiĝoj en Germanio kreskis de 50 partoprenantoj en 1970 al ĉ. 700 tridek jarojn poste.

Ĉi tiu tendenco estas observebla plurloke, kvankam mankas observemuloj. Gvidantoj de preskaŭ ĉiuj esperantistaj organizaĵoj preferas paroli pri malinteresiĝo, stagnado kaj krizo, sen atenti ke, ekzemple, en la lasta jardeko oni vidis aperon de kontinentaj kongresoj: Afrika, Azia, Amerika, Aŭstralia, Eŭropa — kiuj ne ekzistis antaŭe. Ĉiam pli multaj renkontiĝoj okazas ekster la influsferoj de la landaj asocioj kaj de UEA.

Pripensante la koncepton pri la Balta Esperanto-Forumo ni strebis konsideri la aspektojn geografian, tempan kaj teman.

El la vidpunkto geografia en la Balta regiono regule okazas kelkaj tradiciaj aranĝoj. BET (Baltaj Esperantaj Tagoj) estas la plej konata el ili. BET okazas ĉiujare laŭvice en Latvio, Estonio kaj Litovio kun 200-300 partoprenantoj. Ĝiaj organizantoj ne planas okazigi BETon ekster tiuj landoj, kvankam la pollandaj partoprenantoj ofte estas la plej multenombraj se oni ne konsideras la gastigantan landon.

Kultura Esperanto-Festivalo okazis sep fojojn ekde 1986, kiam oni unuafoje KEFumis en la universitata sveda urbo Upsalo, ĝis la Festivalo en Helsinki, kiu kunvenigis antaŭ du jaroj pli ol ducent partoprenantojn. Tamen la partoprenantaro de KEF venas plejparte el skandinaviaj landoj, Germanio, Nederlando kaj Francio.

En Pollando ĉiujare okazas Ĉebalta Esperantista Printempo en Mielno (jam 24 ĈEToj), sed ĝi estas pli regiona ol internacia renkontiĝo, kvankam venas gastoj el Germanio kaj aliaj landoj.

Kvankam ArKonEs (Artaj Konfrontoj en Esperanto) ne estas balta renkontiĝo (ĝi jam 17 fojojn okazis en Poznań), ni mencias ĝin, ĉar ĝi altiras multajn esperantistojn el baltaj landoj.

Ĉi tiuj renkontiĝoj ne koincidas tempe: ĈET okazas en junio, BET en julio, KEF en aŭgusto kaj ArKonEs en septembro.

Ankaŭ teme ili estas diversaj. BET similas al UK kaj al kontinentaj kongresoj kun prelegoj, ekskursoj, folkloraj vesperoj kaj tradicia etoso, iom maljunuleca. KEF estas junulara festivalo, kies kernon formas skandinaviaj kaj franciaj rok-bandoj, bardoj kaj aliaj artistoj; kadre de KEF okazas ankaŭ publikaj koncertoj por neesperantistoj. ĈET estas ripoza renkontiĝo en bela banurbo. ArKonEs enhavas koncertojn kaj prelegojn, sed ĝia programo estas malpli avangarda ol tiu de KEF.

Nia Forumo geografie estas oportuna por esperantistoj de Litovio, norda Pollando, norda Germanio, Danlando, suda Svedio, suda Finnlando, Kaliningrada regiono de Ruslando. La tiel difinita areo ankoraŭ ne havas komunan renkontiĝon, kvankam ĝi havas komunan historion (rememoru pri Hanso kaj kruckavaliroj) kaj komunajn problemojn (ekologia stato de la Balta Maro k.a.).

Verŝajne, laŭ la tempa vidpunkto, nia Forumo devas antaŭi aŭ sekvi BETon — la plej grandan aranĝon en Baltio. Tio ebligos partopreni ambaŭ aranĝojn, kaj jam ĉi-jare ni vidas ke tio funkcias.

Iom pri la temaro. Ni ŝatus daŭrigi la tradiciojn de La Ondo de Esperanto kaj Sezonoj, kiuj akumuliĝis en Uralo kaj Siberio dum la lastaj du jardekoj. Tial la Balta Esperanto-Forumo havos klaran kultur-klerigan profilon, ne strikte ligitan al la movado. Tiusence ĝi estas koncepte proksima al ArKonEs, Internacia Esperanto-Konferenco de OSIEK kaj Internacia Literatura Forumo.

“Proksima” ne estas “identa”. Interalie, ni ne havas “patronan asocion”, kies rolon por la tri menciitaj aranĝoj plenumas, respektive: Pola Esperanto-Junularo, OSIEK kaj LF-koop. Ni ne traktos en BEFoj organizajn aferojn, almenaŭ ne nun, kvankam naskiĝis ideo pri KABE — Kultura Asocio de Baltlandaj Esperantistoj.

Ni volas doni eblon al aktivuloj de la menciita regiono en agrabla etoso libere interkomunikiĝi kaj kunlabori en la sferoj de kulturo kaj klerigo, kaj diskuti en la Zamenhofa lingvo problemojn de la regiono kaj la rolon, kiun Esperanto kaj la esperantistoj povas ludi en solvado de tiuj problemoj.

La kunlaboro komenciĝis en la pasinta decembro, kiam je la Zamenhofa Tago al Kaliningrad venis esperantistoj el Litovio, Svedio kaj Pollando.

La kunlaborkampo estas vasta, ĉar surloka aktivado estas interesa. Ne tuŝante la tradician kluban agadon, ni menciu kelkajn aferojn, kiuj meritas estimon kaj diskonigon.

Grava kaj multrilate unika estas la esperantista agado en Malbork. En tiu negranda urbo estas E-klubo Kastelo kun ĉ. 40 membroj, aperas multaj artikoloj pri Esperanto, funkcias E-fako en publika biblioteko Bona Novaĵo, ĉiumonate okazas Diservo en Esperanto... La ses malborkaj ZEOj kaj pluraj memorŝtonoj kaj memorarboj en la skvaro Esperanto (la Parko de la Mondo) sentigas al la urbanoj realan ĉeeston de Esperanto.

Ne mankas bone planita publika agado kaj ZEOj ankaŭ en Bjalistoko, la naskiĝurbo de Zamenhof. Sed plej grave, tie funkcias internacia fondaĵo Ludoviko Zamenhof, kiu kune kun la esperantista societo posedas propran grandan lokalon, kie oni povas senti sin hejme, t.e. en Esperantujo.

Tamen la plej granda E-domo en nia regiono situas en Kaŭno, strato Zamenhof, ĝi estas trietaĝa, kaj en ĝi lokiĝas klasĉambro, kunvenejo, turisma firmao, libroservo, redaktejo de Litova Stelo, loĝoĉambro por la plentempa oficisto de LEA kaj gastoĉambro. Eble danke al la urbocentra E-domo en Kaŭno estas intensa Esperanto-instruado.

LEA havas oficejon kaj oficiston ankaŭ en Vilno, la urbo kiu post 3 jaroj akceptos Universalan Kongreson de Esperanto. Jam nun en la organizadon engaĝiĝis pluraj personoj, kiuj sukcesas teni bonajn rilatojn kun altaj funkciuloj de Litovio, inkluzive de la prezidanto Adamkus kaj ĉefministro Brazauskas.

Proprajn oficejojn havas ankaŭ la E-Asocioj de Finnlando kaj Svedio, niaj nordaj najbaroj. La esperantista agado en ĉi tiuj landoj estas serioza kaj profesinivela. Same kiel en Litovio, ĝi grandparte okazas kadre de la landaj asocioj, tamen pluraj valoraj iniciatoj okazas surloke, ekzemple en la Esperanto-Gården en Lesjöfors, E-fako de la Karlskoga Popola Altlernejo (ambaŭ en Svedio), bieno Pro Esperarto apud Lahti kaj Päätalo-Instituto en Taivalkoski (ambaŭ en Finnlando).

Gloran historion kaj interesan nuntempon havas la esperantistoj en Berlino, kiuj nun pretiĝas al la centjariĝo de Esperanto en la germana ĉefurbo. Tie antaŭ nelonge fondiĝis Esperanto-Kultur-Centro Lichtenberg aldone al Esperanto-Centro Berlin (Ina Tautorat) kaj Esperanto-Centro kun libroservo de Hermann Behrmann, migrinta el Paderborno.

La listo estas daŭrigebla, tamen mi kredas ke mi jam bone montris ke la esperantista vivo en nia regiono estas vigla kaj varia.

Tia ĝi ekfariĝas ankaŭ en Kaliningrad, kien pasint-jare venis eldonejo Sezonoj kaj revuo La Ondo de Esperanto. Malfacila estis nia situacio, tamen iom post iom ni sukcesis aperigi plurajn artikolojn pri Esperanto en loka gazetaro, iomete vigligis la urban esperantistaron kaj starigis personajn kontaktojn kun esperantistoj el najbaraj landoj.

En la lastaj monatoj ni renkontiĝis kun esperantistoj kaj prelegis en Varsovio, Gliwice, Poznań, Bydgoszcz, Pelplin, Malbork, Bjalistoko, Olsztyn, Vilno, Kaŭno, Helsinko, Lahti, Raŭmo kaj Turku. En Kaliningrad okazis la unua internacia esperantista renkontiĝo, Zamenhofa Semajnfino, kaj nun ni estas ĉe la malfermo de la unua BEF.

Kial en Kaliningrad? Mi ne rakontu la historion de la urbo, kies internaciecon pruvas tio, ke ĝin konsideras sia germanoj, poloj, litovoj kaj ruslandanoj. Vere, Gdansko estas pli facile atingebla, Berlino pli komforta, Kaŭno pli trankvila... Tamen se oni forumus en tiuj urboj, oni forumus sen ruslandanoj, aŭ nur kun du-tri kaliningradanoj. Kurioza konstato: la eteco de la kaliningrada esperantistaro garantias internaciecon — ja forumante en Kaŭno ni estus nur kelkaj dekoj inter du centoj da litovaj samideanoj.

Revenante al la celo de nia kunveno, mi proponas ke ni diskutu la problemojn de la balta kunlaboro kun aparta atento al la nuna stato kaj estonteco de Kaliningrad kaj ties regiono, kiu estas samtempe Ruslanda kaj Eŭropa. Al la diskuto hodiaŭ jam kontribuis la Ĝenerala Konsulo de Pollando kaj reprezentanto de la urbestraro.

Nia kultur-kleriga programo enhavos interesajn prelegojn, interalie pri Vladimir Varankin kaj ties Metropoliteno kaj pri la plej fama rusa literatura verko, Eŭgeno Onegin de Puŝkin, kies novan tradukon vi ĝuos baldaŭ. Redakcianoj de La Ondo respondos viajn demandojn. Seminarion pri literatura kritiko gvidos nia redakciano Wolfgang Kirschstein. Jam hodiaŭ Sezonoj prezentos la unuan volumon de la verkaro de Fjodor Dostojevskij en Esperanto.

Mi esperas, ke dum ekskursoj kaj en programaj paŭzoj vi konatiĝos kun nia urbo kaj ripozos ĉe la maro. La urbo enhavas amason da terasaj refreŝiĝejoj, kie oni povas agrable babili ĉe kruĉo da biero.

Fine mi traktu ion, kio bedaŭrinde restis preskaŭ neatentita en Esperantujo. La 5an de aŭgusto 1999 Kep Enderby en Berlino faris gravan paroladon.

Li menciis, interalie, ke organizoj kiel Greenpeace kaj Amnestio Internacia sukcesas ĉar ili akiris sufiĉe grandan niĉon en la tutmonda publik-interesa merkato por siaj varoj: protektado de la natura medio kaj, respektive, protektado de politikaj malliberuloj kaj postulo de justeco por ili. La niĉo por nia varo, Esperanto, ŝajnas tute eta kompare kun tiuj de Greenpeace kaj Amnestio Internacia. En la okuloj de aliaj ni estas nur homoj kiuj volas solvi la “mondan lingvan problemon” per lernado kaj uzado de ankoraŭ unu apenaŭ uzata lingvo! Ne multaj homoj interesiĝas pri tio.

Por plibonigi la situacion, Enderby alvokis pligrandigi tiun niĉon, nian porcion de la havebla merkato.

Laŭ lia konstato, dum ni koncentriĝas al la solvo de la lingva problemo per Esperanto, ni tro malmulte atentas nelingvajn aferojn. Tial ni ne vekas intereson inter tiuj, kiuj ne havas saman lingvan orientiĝon kiel ni. Al ili ni ofte aspektas kiel stranga sekto lingva.

Enderby demandis:

Ĉu UEA devas resti organizo unuavice lingva-kultura, kiel Goethe-Instituto, Alianco Franca aŭ la Brita Konsilio, aŭ ĉu ĝi devas engaĝi sin pli kaj pli en la aferojn de la aktuala mondo, aliance kaj kunlabore kun aliaj organizoj kaj, specife en la kazo de eksteraj rilatoj, kun aliaj NROj de Unesko havantaj similajn bazajn celojn, eĉ se per tio ni riskas partopreni en diskutoj — tiom neŭtrale kiom eblas — pri sociaj kaj politikaj problemoj?

Se la lingva problemo en si mem, al kiu ni ofertas Esperanton kiel ties solvon, ne sufiĉas kiel bone vendebla varo por logi aĉetantojn kaj gajni pli grandan niĉon en la tutmonda kultura merkato, kie UEA devas konkurenci kun multaj aliaj NROj kaj interesoj, kion do ni devas fari?

Ĉu nia afero prosperus pli bone, se Esperanto estus “vendata” en pakaĵo komuna kun nuntempe pli bone vendeblaj “varoj”, ekzemple homaj rajtoj?

La eksteraj rilatoj kaj Unesko-eca eldonado de UEA, laŭ Enderby, ne estas sufiĉa socia aktivado. En Berlino li publike proponis: “ke UEA, pli senambigue ol nun, direktu sin al la protekto kaj progresigo de la homaj rajtoj ĝenerale”. Laŭ li “Se UEA irus laŭ tiu vojo, UEA povus pli ol nun diskoniĝi en la mondo, kun reputacio de asocio por homaj rajtoj kaj sociaj liberecoj, anstataŭ la nuna reputacio de nur lingva asocio. UEA iĝus asocio por la homaj rajtoj, kiu uzas Esperanton, kaj kies politiko estus disvastigi Esperanton pli forte ol nun pere de ĉefa pledo pri homaj rajtoj aŭ, se vi permesas, civilaj liberecoj”.

UEA antaŭ tri jaroj ne akceptis la proponon de Enderby, sed lastatempe ĝi lanĉis kampanjon Lingvaj Homaj Rajtoj, kiu proponas Esperanton kiel ilon de justeco, eventuale ankaŭ sed ne nur kiel ilon de efikeco.

La koncepto pri Lingvaj Homaj Rajtoj estas relative nova, kaj eble la esperantista kontribuo al ĝi povos esti grava. La Ondo de Esperanto jam antaŭ la lanĉo de tiu kampanjo eklaboris en tiu tereno, per la rubriko de Dafydd ap Fergus.

Ĉu tiu temo estas grava por ni, loĝantoj de la mikskultura kaj mikslingva balta regiono?

Halina Gorecka Kaliningrad, 15 jul 2002

Jam nun faru krucon en via kalendaro
La dua ŝanco

Mia unua vizito al Kaliningrad en 1994 estis fiasko, preskaŭ ĉio misis, kaj mi havis malbonan imagon pri tiu urbo kaj promesis al mi, ke mi neniam plu revidos tiun aĉan urbon.

Tiam mi venis de Litovio. Antaŭe mi vidis Pollandon kaj Belorusion, kie ĉio iris glate. Ankaŭ la vizito al Litovio bone funkciis, sed tie jam komenciĝis la cerbolavado: “Atentu bone, kial vi iras tien? Vi estas kuraĝa. Tie loĝas rabistoj. Estas multe da krimoj, precipe evitu taksiŝoforojn”, — kaj tiel plu, kaj tiel plu. Tio certe havis sian influon, sed tiam ankaŭ la urbo mem konfirmis ŝajne la antaŭan misfamigon. Estis griza tago, grizaj domoj, grizaj homoj... Iom post iom ankaŭ miaj pensoj griziĝis, kaj mi ĝoje forveturis post diurna malsukcesa vizito.

La jaroj pasis, homoj akiras novajn spertojn kaj foje eĉ la horizonto vastiĝas.

Profunde estas la puto de l’ pasinteco

En germanaj gvidlibroj estas multaj komparoj kun la antaŭmilita Königsberg. Kompreneble nun estas nova urbo. Königsberg ekzistas nur en la memoro de tiuj, kiuj loĝis tie antaŭ 1945 — kaj eventuale subgrunde en fundamentoj. Sed eĉ sen la milito la urbo ŝanĝiĝus. Sen iu ajn bezono ankoraŭ la germana urbestraro decidis pri la forigo de la naskiĝdomo de Kant. Tion la gvidlibroj malofte mencias, sed ili notas ĉiun ŝanĝon, kiu okazis post 1945 — tro ofte en didaktike pedanta maniero.

Mi povas iel kompreni, ke la sovetiaj aŭtoritatoj post 1945 klopodis forigi simbolojn. Bedaŭrinde, tiuj simboloj estis ofte kulture valoraj. La plej granda peko kontraŭ la kulturo estis la eksplodigo de la malnova kastelo. Kvankam tiam la loĝantoj jam protestis kontraŭ la komunista vandalismo — tamen la partio ĉiam pravas, tial la “putra dento” estis forigita kaj anstataŭe kreskis nova simbolo pri la malefikeco de la “reala socialismo”.

La ĉefa kialo por reveni al Kaliningrad estis la unua Balta Esperanto-Forumo. Tial mi volis denove veturi al tiu “grandioza kaj primitiva lando sen logiko kaj principo” (Herman Bang).

Post la enhoteliĝo mi estis libera fari, kion mi volis. Mi venis tro malfrue por la ekskurso tra la urbo — precipe pro tio ke oni indikis al mi malsamajn direktojn sur la ĉefa strato. Mi do uzis la tempon por flari la etoson de Kaliningrad.

Laŭ Durkheim, krimo estas tute normala fenomeno en socio, kies tradiciaj normoj dissolviĝas. Ĉu mi do vidas sennorman kaj senleĝan socion? Ĉiam estas agrable vidi la konfirmon de antaŭa scio, sed foje estas eĉ pli agrable, se tio ne okazas. Kaliningrad ne povas atingi sian fifamon.

Multo certe ne funkcias optimume, tamen la misfunkciojn mi povus trovi ankaŭ en aliaj partoj de Ruslando.

Priskribi la normalan vivon ne estas interese. Mi ŝatus sidi en angulo — aŭ, prefere, en kafejo — kaj lasi la rusojn preterpromeni — kaj observi ĉu regas anomio. Tio pli konvenus al mia profunde enradikiĝinta pigreco. Mi vidas unue la ĉefstraton — Leninskij prospekt. Jen plia anakronismo, samkiel aliaj stratnomoj kiel Krasnooktjabrjskaja (Strato de la Ruĝa Oktobro). La kolosa statuo de Kalinin sur la stacidoma placo ankaŭ demonstras la malsamtempecon en tiu urbo.

Jen virinoj, kiuj vendas tre belajn bukedojn, kaj jen bubo, kiu aĉetas por sia amatino. Jen oldulino vendas kvason. La librovendejo Scio estas rekonstruata. Poste ĝi havos bonan situon sur la ĉefa strato. Pluraj proviantvendejoj, kelkaj tute etaj — poste mi provizos min, ĉar la hotelo ne donas matenmanĝon. Kelkaj domoj jam ricevis iom da farbo, kio malhelpas la impreson, ke la urbo baldaŭ estos forfalinta. Jen la longa ponto super Pregel, tie la kulturpalaco — iama Borso — kaj jen la Katedralo. Baldaŭ la rekonstruo estos finita. Jam nun la impreso estas bona. Transe estas parko kaj vasta vakuo, kie devus esti la koro de la urbo. La idilia parko kaŝas la fundamentojn de la kastelo. Mi legis, ke estonte la fundamento estos montrata kiel subĉiela muzeo. Tio eble donos iom da vivo al la centro. Mi povus promeni dum horoj, ne ĉasante vidindaĵojn — jam dum la germana epoko ne restis multaj — sed por ensuĉi la etoson de la loko, la genius loci de tiu mistraktita urbo. Certe ĝi ne kreskis kiel Fenikso el la cindroj, sed ĝi fariĝis multe pli ol malbela anaseto.

Mi devojiĝas kaj devas rerapidi al la kulturpalaco por atingi mian unuan BEF-eron. La organizantoj de la Forumo ne ŝatas laŭdojn, sed spite al tio ili meritas. BEF tre plaĉis al mi, ĉar estis bonaj programeroj kaj interesaj homoj. Dum UK oni preskaŭ perdiĝas, sed tiuj ne tro grandaj aranĝoj tre taŭgas por mi. Pri la programeroj mi ne volas paroli ĉi tie. Sed se mi estus vi, mi jam nun farus krucon en la kalendaro por la sekvonta BEF.

Mi ĉiam klopodas renkonti normalajn homojn — esperantistoj ofte ne estas normalaj, sed pozitive aŭ negative ekster la tagordo — kaj dum la lasta tago mi finfine sukcesis. Ne nur esperantistoj havas siajn retojn! Vadim estas denaska kaliningradano, programisto kaj havas multflankajn interesojn. Ni babilas dum horoj en iu kafejo, kiu pli kaj pli pleniĝas de fumo, bruo kaj homoj. Tiam ni forlasas la lokon kaj daŭrigas la babiladon en alia loko. Ju pli da impresoj, des pli bone. Por fini la tagon mi veturas hejmen en neoficiala taksio — tiel mi venkis la traŭmon de 1994.

La maro... la maro!

Du fojojn ni vidis la maron. Estas agrable vidi la du banurbojn, kiuj havas tradician famon. Ankoraŭ la turismo ne estas amasa — kaj tio estas bona, ĉar ni povis vere ĝui la maron. Iam la kaliningrada regiono vere fariĝos parto de Eŭropo kaj tiam mi timas komercigitan strandon.

La duan fojon ni vidis ankaŭ la faman Terlangon. Oni devus pagi ekologian imposton, sed feliĉe ni trovis taksiiston, kiu loĝas tie kaj tial ne bezonas pagi. Dum la veturado li rakontas sian vivhistorion. Unu el la homoj, kiuj spertis multon kaj ankoraŭ estas spertantaj. Nia ŝoforo krozis en maroj kaj estis fine de la 1950aj jaroj en Kubo. Nun li, emerito, komercetas diversmaniere, ĉar oni ja devas rigardi antaŭen. Certe, mia kapitano, vi pravas.

Wolfgang Kirschstein (Danlando)

Ĝentileco, kiun mi ne atendis

Estas tre malfacila tasko klarigi miajn sentojn (precipe en publikigebla formo) pri la vizito de Kaliningrad, ĉar ili fontas same grave en la urbo mem kiel en mia propra historio kaj subjektiveco.

Ekzemple mi konservis nostalgion de miaj lernej-aĝaj vojaĝoj al Sovetunio kaj delice rimarkas la spurojn de la sovetia sistemo en la hodiaŭa epoko. Kompreneble, mi bone scias, ke la realo ne reduktiĝas al tiaj spuroj kaj, krom la signojn de “moderneco”, kiuj tamen restas sufiĉe diskretaj de estetika vidpunkto, mi aparte frandas la ankoraŭ freŝajn arĥitekturajn spurojn de la germana urbo. Ili igas la historion preskaŭ tuŝebla kaj male al tio, kion mi povis legi, mi subflaris respekton de la venkintoj al la kulturo de la venkitoj. Tion bone respegulas ankaŭ la ĉi-tema ekspozicio en la Historia Muzeo.

Ankaŭ influis mian mensostaton la rememoroj pri la Berlino de antaŭ la falo de la muro. La urbo tiam estis kompleksa, plurtavola, histori-riĉa. Nun pro la unueciga efiko de la financa kulturo kaj pro la klopodoj restarigi la imperian urbon ĝia allogo por mi multe perdiĝis. Mi do nepre deziris viziti Kaliningradon, antaŭ ol ĝi plene fandiĝos en la eŭrop-unian mason (mi ne certas, ke tio okazos, sed temas pri prognozebla okazaĵo).

Pli klasika allogaĵo estis por mi la Sukcena Muzeo. Antaŭ tio mi ne aparte ŝatis sukcenon, trovis ĝin iom simila al plasto... sed mi ŝanĝis la vidpunkton dum la vizito. Estas tiom da specoj, tiom da manieroj prilabori ĝin. Cetere mi malice ĝuis ĝissate foti la ekspoziciaĵojn, atendante ke maljunulino harpie min riproĉos por svingi la rajtigan kvitancon antaŭ ŝia nazo (denove la sovetiaj plezuroj).

Mi ĝuis ankaŭ uzante tramojn, trolebusojn, busojn. Ne estis tre facile prognozi, kien ili direktiĝas, sed ja tempon mi havis. En ili aparte rimarkindaj estis junaj konduktorinoj, akrokulaj kaj lertapaŝaj, kiuj tre efike kaj profesie plenumis sian oficon, tamen kun vizaĝo afabla eĉ se ne nepre ridetanta. Tiajn knabinojn mi preferas al la meleagrinoj, kiuj ĉe ni prezentas la imitindan modelon.

La homoj ĝenerale estas plaĉaj. Certe ne maloftas ebriuloj en la stratoj, vespere, sed mi ne sentis timon.

Malsekureco verŝajne ne estas nura elpensaĵo de amaskomunikiloj, sed por mi ĝi ne estis sentebla — verdire, mi ne estas tre fidinda ĉi-kampe, ĉar havas specialan kapablon senti min imuna je ĉio, eĉ se mi jam spertis, ke tiel ne estas. Ankaŭ la diroj pri malriĉeco estas malfacile takseblaj. De unu flanko la malbona stato de la vojoj kaj de la loĝdomoj ne povas ne trafi en la okulon, sed aliflanke la loĝantaro aspektas sana kaj bonstata.

Prave, mi rimarkis ĉe la stirantoj ĝentilecon, kiun mi ne atendis. Oni povus interpreti tion (kaj pli ĝenerale la nekutiman afablecon), dirante ke la loĝantoj transprenis de la Germanoj ne nur la teron kaj la domojn, sed ankaŭ ian civilizacian heredaĵon.

Mi finu per la allogeco de la kaliningrada kamparo, kiun mi povis ĝue sperti en Medvedevo (proksime de tiu vilaĝo situas la bieno de Alen Kris, kiun Marc Bavant vizitis. — LOdE): tre verda, maldense loĝata, kun malmultaj signoj de agrikultura laboro, ĝi donas impreson de granda natureco kaj tio estas aparte miriga en regiono, kiun mi antaŭopiniis pli industriigita.

Marc Bavant (Francio)

Kvankam la programo de la unua Forumo estis tre streĉa, en terasaj refreŝiĝejoj apud la forumejo oni povis aŭdi paroladon en Esperanto. (Fotis Marc Bavant)

Por la lingva demokratio

La subskribintoj rimarkas, ke

— Sennacieca Asocio Tutmonda kaj Hispana Esperanto-Federacio uzadas nur la hispanlingvan nomon “Alicante” kaj ties esperantigon “Alikanto” por aludi al la urbo gastigonta siajn kongresojn julie, respektive aŭguste;

— ke ili uzadas ekskluzive hispanajn formojn por nomoj de aliaj urboj, vilaĝoj, stratoj, bankoj, ktp. de la kongreslando;

atentigas, ke

— la Valencia Komunumo estas oficiale dulingva, en kiu la valencia lingvo estas

1) parolata de plimulto de la loĝantaro;

2) multaspekte en minoritata situacio pro malhelpoj, ĉikanoj kaj malpermesoj de la diversaj regantaroj preskaŭ seninterrompe dum la lastaj tri jarcentoj;

— kaj konkrete en la kongresurbo

1) la valencia estas historie la ĉefa lingvo; 2) la oficialaj nomoj estas kaj la valencia Alacant kaj la hispana Alicante;

substrekas, ke

la Esperanto-movado subtenas kaj favoras la lingvan diversecon, laŭ la Manifesto de Prago;

konsideras, ke

la esperanto-movado, kiel lingva movado kontraŭanta ĉiajn lingvajn perfortojn kaj favoranta la lingvajn demokration kaj diversecon, devas decide subteni la plej malfavoratajn kaj malfortajn homgrupojn kaj sekve lingvojn;

memorigas, ke

simila situacio okazis ankaŭ dum la preparlaboroj de la Universala Kongreso en Valencio en 1993, kio vekis diversajn protestojn;

kaj aparte plej bedaŭras,

ke la esperanto-movado sidas antaŭ simila problemo dek jarojn poste, sen alpreno de progresemaj starpunktoj, sed simple akceptas la leĝon de la plej forta, eĉ en lingvaj aferoj, kie la esperantistoj estas laŭdire pli sentemaj kaj avangardaj;

kaj pro tio petas, ke

— la loknomoj uzataj en la diversaj informiloj kaj revuoj estu la originalaj kaj oficialaj, nome Alacant, Valencia k.s.; okaze de esperantigo de loknomo, ĝi estu el la originala, nome Alakanto k.s., almenaŭ dum la esperant-lingvaj institucioj kaj la plej prestiĝaj vortaroj ne rekomendas aliajn eblecojn;

— ke Sennacieca Asocio Tutmonda kaj Hispana Esperanto-Federacio, same kiel ĝenerale la tuta Esperanto-movado, decide alpaŝu kaj alprenu firman starpunkton por la defendo de la plej malfavorataj homgrupoj, des pli en lingvaj aferoj.

Kataluna Esperanto-Asocio; Majorka Esperantistaro; Hektor Alos, Lluis Aragay, Pako Belmonte, Karles Berga, Pau Climent, Joan Inglada, Ferriol Macip, Xavier Margais, Neus Moly, Ramon Perera, Llibert Puig, Mateu Vic

Esperanto aŭ la kataluna?

Mara Timermane skribis en la marta Ondo, ke Nora Kinna prezentis opinion de lingvistoj en EU pri la kataluna kiel la solvo de la problemo de unu komuna lingvo en Eŭropo. Tio estas miskompreno, ĉar neniu esperantisto en Katalunio eĉ neniu neesperantisto pensas pri tiu absurdaĵo. Eble Nora Kinna volas ke katalunoj ne postulu ke la kataluna lingvo havu en EU kaj Eŭropa Parlamento la saman rajton kiel la aliaj eŭropaj lingvoj. Kompreneble la katalunaj esperantistoj pledas por ke Esperanto estu akceptata ĉie kiel internacia lingvo.

Martí Guerrero i Cots (Katalunio)

Jurij, revenu al ni!

Mi vere bedaŭras la kabeon de Jurij Finkel (LOdE. 2002: 7). La premego de la angla reprezentas precize la plej grandan minacon kontraŭ la etna kaj kultura diverseco kiun li deziras defendi. Tiu minaco ŝvebas ankaŭ sur lingvoj kun granda parolantaro kaj prestiĝa kulturo kiel la rusa, la hispana, la japana, la ĉina, la franca...

Lingvoj kaj kulturoj formortas ĝuste pro tio ke homoj freneziĝas pro la angla: ili blinde foroferas ĉion al ĝi sen antaŭvidi la konsekvencojn.

En Koreio, gepatroj decidas elspezi multe da mono por operaciigi siajn infanetojn je la lango kun espero ke ili pli bone prononcos la anglan, kaj la fenomeno etendiĝas al Ĉinio. En Malajzio la registaro lanĉis kampanjon por ke ŝtataj oficistoj parolu nur angle ĵaŭde; ĝi ne sukcesis, ĉar oficistoj ne kutimas paroli angle en Malajzio. Saman kampanjon ĝi starigis poste por devigi la policanojn paroli nur la anglan, sed lunde! En pli riĉaj landoj, jam antaŭ kelkaj jaroj aperis provoj instrui la anglan al infanoj kiam ili estas ankoraŭ en la patrina utero. Ĉarlatanismo havas belegajn perspektivojn! Mi pensas ke en tiaj aferoj, kiuj plimultiĝas, estas abunda materialo por verki burleskan teatraĵon.

La nura racia klarigo, kiun mi vidas en la sinteno de Jurij Finkel, kuŝas en lia sendube tro granda laceco. Mi ja scias ke la vivo en Ruslando estas nun, bedaŭrinde, tute ne ripoziga por la preskaŭ tuta loĝantaro. Ĝi estas paradiza nur por eta minoritato de funde malhonestaj individuoj.

Mi deziras ke Jurij trovu la eblecon ripozi, pripensi. Li observu, kaj li konstatos ke malutilo kuŝas en rezigno funde esplori la eblecojn kiujn prezentas Esperanto por ke “obstinaj baroj” malaperu inter la popoloj, sed kreiĝu por malhelpi la nunan negativan evoluon. Esperanto donas al la popoloj de la tuta mondo la adekvatan rimedon por orienti la tutmondiĝon en direkto kontraŭa al tiu en kiu obskuraj potencoj volas konduki la mondon.

Krei kaj plifortigi la murojn kaj barojn kondukas al plimultiĝo de kolizioj ĉiam pli katastrofaj. Kiam oni vidas kiom facile la nuna sola superpotenco manipulas naciojn kaj etnojn unuj kontraŭ la aliajn — Talibanojn por malfortigi ikon kaj poste Ruslandon, Turkojn por submetigi Irakon, Israelanojn kontraŭ Palestinanojn, ktp ŝajnigante pacperantecon — ni povas jam demandi: kiuj estos la sekvantoj en la vico. Ju pli multaj kaj fortikaj estos la baroj, des pli facila estos tiu strebo vasaligi la popolojn. Esperanto estas la fadeno kiu ebligos al la homoj konscii ke ilia sorto estas kunligita.

La nuntempo ne estas brila. Se ni ne komprenos ĝustatempe, la estonteco riskas esti treege malluma.

Jurij revenu al ni kun granda, tute renovigita forto!

Henri Masson (Francio)

Pri mono kaj abono

Ĉar mi perdis mian laboron, mi nun devas serĉi novan laboron. La senlaboreca pago estas nur 70 procentoj de la antaŭa salajro. Tio lasas al mi malmulte da tempo kaj mono por Esperanto.

Via revuo kreskis bone dum la lastaj jaroj. La revuo havas multajn okcidentajn legantojn. Tial mi fidas, ke la fino de mia abono ne faros grandan diferencon.

Ne dubu pri la kvalito de via revuo. En la 7a numero de 2002 mi trovas Tra Esperantujon interesa, ĉar mi ŝatas legi pri la laboro kaj penado de aliaj esperantistoj.

La konfeso de Jurij Finkel ŝokas min. Li forĵetas nian lingvon, ĉar li malakceptas la internan ideon de Esperanto. Sed Zamenhof diris pri la interna ideo en la 2a UK (Ĝenevo, 1906):

ni devas ĉiuj elŝiri el nia koro tiun parton de la esperantismo, kiu estas la plej grava, la plej sankta, tiun ideon, kiu estis la ĉefa celo de la afero de Esperanto, kiu estis la stelo, kiu ĉiam gvidadis ĉiujn batalantojn por Esperanto! Ho, ne, ne, neniam! Kun energia protesto ni forĵetas tiun ĉi postulon. Se nin, la unuajn batalantojn por Esperanto, oni devigos, ke ni evitu en nia agado ĉion idean, ni indigne disŝiros kaj bruligos ĉion, kion ni skribis por Esperanto...

Frans Cobben (Nederlando)

Kiu etno? Esperantista

Ĉi-aŭtune en Rusio okazos granda ŝtata aranĝo — popolnombrado. Laŭ Nezavisimaja gazeta (22 jul 2002) en la anonima enketilo, kun kiu la ŝtataj nombristoj vizitos ĉiujn hejmojn en la lando, povos foresti la tradicia demando pri la gepatra lingvo. Tamen restos la demando pri la etna aparteno.

Do, mi proponas, ke ĉiuj esperantistoj respondu al la demando pri etno: esperantisto.

Se tamen reaperos la demando pri la gepatra lingvo, ni skribu “Esperanto”.

Ĉi tiuj proponoj ne celas (aŭ ne nepre celas) iujn ideologiajn aferojn, kiel, ekzemple, aprobon de Esperanta Civito aŭ iujn similajn. Mi nur celas altiri la publikan atenton en la tuta lando al nia Movado. Ja nun estas la unika ebleco senpage esti aŭdata kaj de la tuta grandega Rusio kaj de ĝia fortega elito. Estas eksterordinara ebleco aperi (senpage) en la oficiala ŝtata statistiko. Tio dependas de ni mem, de nia unueco, unuanimeco kaj aktiveco. Ni devas esti kiel eble plej multaj en la statistiko — ja kvanto transformiĝas al kvalito laŭ la dialektika leĝo. Altiru ni al tiu ĉi aktivado niajn familianojn, parencojn, amikojn kaj najbarojn. Konsideru tion kiel tre valoran utilegan reklamkampanjon.

Valentin Seguru prezidanto de la kontrol-revizia komisiono de REU,

politologo

Mi volonte aliĝas

Mi volonte aliĝas al la alvoko de Valentin Seguru. Estas tre bona ebleco montri, ke esperantistoj ekzistas. Tute ne nepras, ke oni agnosku ekziston de esperantista etno aŭ nacieco, tute ne nepras esti raŭmisto, civitisto aŭ sennaciisto por partopreni tiun kampanjon — temas nur pri atentigo pri nia ekzisto per trafo de la vortoj Esperanto kaj esperantisto en la oficialan statistikon, kio nepre estas utila afero.

Tiuj, kiuj tute kontraŭas la ideon pri la ekzisto de esperantista etneco, kaj zorge gardas sian etnan identecon (rusan, tataran, baŝkiran, ĉuvaŝan kaj ajnan alian) povas resti trankvila, ĉar: 1) la enketilo estas anonima; 2) esperantistoj dume tiom malplimultas kompare al la rusoj, tataroj, baŝkiroj, ĉuvaŝoj ktp., ke nia respondo, favora al Esperanto, neniel damaĝos interesojn de niaj veraj etnoj.

Nikolao Gudskov estrarano de REU respondeca pri publikaj rilatoj

La plej meritaj esperantistoj

De tiu ĉi jaro mi estas abonanto de via revuo, kaj mi ne bedaŭras tion. La kvalito de via revuo estas vere super la meza nivelo de tiom da aliaj Esperanto-revuoj; ĝi cetere ankaŭ havas bonan informadan valoron.

Kun intereso mi konstatis vian Arkivon kun “100 eminentaj esperantistoj”.

Por via informo mi jen havigas al vi la raporton de enketo, farita en 2000, pri la plej meritaj personoj en la Esperanto-movado en 1950-2000. La studgrupo Perspektivo, starigita en 1996 por sendepende esplori la nunan staton kaj evoluon de internaciaj lingvoj, kaj specife tiujn de Esperanto, decidis okazigi enketon pri la opinioj, kiujn Esperanto-aktivuloj havas pri la kontribuoj de kelkaj personoj al la progreso de la Esperanto-afero en la dua duono de la 20a jarcento.

Kvankam mi havigis tiujn rezultojn al kelkaj Esperanto-revuoj, ŝajne neniu revuo vidis ion speciale en tio (aŭ eble preferis eviti postajn diskutojn). Laŭ mia scio nenio estas publikigita.

Se vi vidas ion interesan en tiuj ĉi rezultoj, vi rajtas uzi ilin.

[Ĉar la rezulto de la enketo okupas 6 paĝojn ni publikigas ĉi tie nur la esencajn informojn. — LOdE.]

La metodo

La studgrupo havas nek la ambicion nek la financajn fontojn por entrepreni enketon laŭ la profesiaj metodoj. Temas pri simpla pridemandado.

Membroj kaj eksteraj konsilantoj de Perspektivo estis petitaj havigi liston de personoj (en kaj ekster la Esperanto-movado) kiuj havas meritojn danke al siaj (rektaj aŭ malrektaj) kontribuoj al la progreso de la Esperanto-afero iam en la periodo inter 1950 kaj 2000. Entute 65 nomoj estis menciitaj.

Montriĝis ke, inter tiuj 65 nomoj, 20 estis skribitaj de pluraj partoprenantoj, tiuj 20 servis por la enketo, kvankam kelkaj tre meritaj personoj elfalis el la listo.

La 20 selektitaj nomoj estis alfabete listigitaj kun kadro kaj kolumnoj por ke respondantoj povu indiki sian preferon por 10 inter ili. (La unua ricevos 10 poentojn, la dua — 9, ktp.)

400 folioj estis presitaj kaj disdonitaj, interalie, al ĉiuj partoprenantoj de la 4a Eŭrop-Unia E-Kongreso (Ostendo, Belgio) kaj donitaj aŭ senditaj al aliaj homoj. 29 jun 2000 estis ricevitaj 50 respondoj.

Poste la ricevitaj demandiloj estis pritraktitaj kaj la rezulto estis poentigita.

Laŭ la nombro de citoj

En la 50 respondoj (kelkaj estis nekompletaj, kaj unu eĉ komplete blanka) 9 personoj akiris la preferon de pli ol la duono de la respondintoj. W.Auld kaj G.Waringhien troviĝas pinte per 41 mencioj, sekvas E.Privat (38 mencioj), I.Lapenna kaj C.Piron (37), A.Cseh kaj K.Kalocsay (33), H.Tonkin (32) kaj J.Baghy (28).

Laŭ la poentoj

Andreo Cseh 229

William Auld 227

Gaston Waringhien 225

Edmond Privat 222

Ivo Lapenna 213

Claude Piron 208

Kálmán Kalocsay 191

Humphrey Tonkin 188

Julio Baghy 175

Juan Régulo Pérez 88

Ada Fighiera-Sikorska 86

Tibor Sekelj 80

Ulrich Lins 79

Edward Symoens 68

Johano-Paŭlo II 61

Detlev Blanke 60

Victor Sadler 51

Uwe Moritz 49

István Szerdahelyi 47

Giancarlo Fighiera 21

Krome, per propono de la respondintoj ricevis poentojn ankaŭ eksterlistanoj: Grégoire Maertens (18), Fernando de Diego, Marjorie Boulton (po 10), Hugo Röllinger (6), Karolo Piĉ, Raymond Schwartz, Ismael Gomes-Braga (po 5), Andrea Chiti-Batelli (4), Miyamoto Masao (1).

Laŭ la unualokeco

Cseh okupis la unuan lokon en la preferoj de 7 respondintoj. Sekvas Kalocsay (6 unuaj lokoj), Lapenna (5), Tonkin (4), Baghy kaj Privat (po 3), Auld, Fighiera-Sikorska kaj Waringhien (po 2), Lins, Moritz, Piron, Régulo Pérez kaj Sekelj (po 1). Sep merituloj en neniu respondo estas je la unua loko.

Estas rimarkinde, ke oni havas sian preferon ne tiom por respondeculoj de la movado, sed multe pli por tiuj kiuj multe kontribuis al la instruado (Cseh) aŭ al verkado de valoraj tekstoj (Auld, Waringhien, Piron, Kalocsay, Baghy...). Eĉ pli rimarkinde: personoj kiel Privat (mortis antaŭ kvar jardekoj) kaj Cseh (mortis antaŭ kvarona jarcento) restas ege admirataj.

Wim M.A. De Smet prezidanto de Perspektivo

Redakcia komentarieto

Tiajn esplorojn oni faris plurfoje, interalie en Eŭropo-Azio’97 (Jekaterinburg, 9-17 aŭg 1997). Tiam 31 personoj el 50 ricevintoj redonis la demandilojn. La 39a demando estis pri “la plej estimindaj esperantistoj”. Respondis 25 personoj — duono de la responditaro de Perspektivo.

Ludoviko Zamenhof ricevis 12 voĉojn, Aleksander Korĵenkov 9, Halina Gorecka 8, Ivo Lapenna 7, Kálmán Kalocsay kaj Edmond Privat po 4, Gaston Waringhien 3; 5 personoj ricevis po 2 voĉojn, kaj pliaj 24 personoj estis menciitaj unufoje.

Pro la malgranda samplo la rezulto ne estas reprezenta. Se oni esceptas la du uralanojn, kiuj aktivis dum Eŭropo-Azio (en aliaj kongresoj multajn voĉojn ricevus aliaj loka guruoj), oni vidas, ke Zamenhofon sekvas Lapenna, kies ideoj imponas la respondintojn.

Ĉu en Esperantujo estas fakuloj por scienc-nivele verki demandojn kaj proponi la metodikon de la esplorado? Ĉu necesas antaŭprepari liston por elektado, aŭ oni prenu la nomojn “el la kapo”? Ĉu ni sciu nur la plej popularajn personojn, aŭ ankaŭ librojn, gazetojn, kanzonojn, organizaĵojn kaj kongresojn? Kiu(j) financos la enketadon?

La materialo, prezentita de Nikola Rašić en La Rondo Familia, ja montras, ke oni povas fari fidindajn esplorojn.

La Ondo volonte kunpartoprenus en pli reprezenta sociologia esplorado, precipe se en ĝi partoprenus diversaj branĉoj de la esperantistaro: UEA, SAT, Civito, sendependaj gazetoj kaj instancoj, organizantoj de tradiciaj renkontiĝoj, lokaj kaj retaj aktivuloj.

HaGo

Kongresa Rezolucio de UK-87

La 87a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninte en Fortalezo (Brazilo) de la 3a ĝis la 10a de aŭgusto 2002 kun 1484 partoprenantoj el 58 landoj, kun la temo “Diverseco — ŝanco ne minaco”,

Konstatas, ke la daŭranta integriĝo tutmonda kondukis al pozitivaj rezultoj, ekzemple internaciaj instrumentoj pri homaj rajtoj, sed ankaŭ al malegalecoj kaj al la ĉiam pli rapida perdiĝo de malgrandaj lingvoj kaj kulturoj,

Gratulas UNESKOn pro ties agado sur la kampo de lingva kaj kultura diverseco, ekzemple per la Tago de la Patrina Lingvo je la 21a de februaro ĉiujare, kaj aparte bonvenigas, ke la Ĝenerala Konferenco alprenis je la 2a de novembro 2001 Universalan Deklaracion pri Kultura Diverseco,

Konstatas, ke la principoj kaj celoj de UNESKO en tiu kampo kongruas kun la idealoj de la movado por Esperanto, kiu celas per neŭtrala komunikilo transponti la kulturojn, tiel kreante forumon por egaleca interŝanĝo de kulturaj valoroj,

Atentigas en tiu kunteksto pri la graveco de la lingva dimensio de kultura diverseco, kaj substrekas la pretecon de la Esperanto-movado kunlabori kun ĉiuj organizaĵoj, kiuj okupiĝas pri la kultura dimensio en internaciaj aferoj.

Kion diri al la mondo?

La kongresa rezolucio de la UK-87 “Gratulas UNESKOn pro ties agado sur la kampo de lingva kaj kultura diverseco...”

Ŝajnas al mi ke pro tio ke UEA ne plu havas ion novan por rezolucii, ĝi ripetadas eternajn kliŝojn kaj gratulojn al Unesko (UN), institucio kiu estas je la servo de la plej potencaj kaj imperiismaj landoj de la mondo. UN kaj Unesko havas la plej diskriminacian lingvan politikon, ĉar ili mem uzas nur la lingvon de la plej potencaj landoj.

UEA kaj Unesko ŝatas trompi unu la alian kaj ili ambaŭ (kune) ŝatas trompi la esperantistaron. Ni povus diskuti pri la deveno de tia trompaĵo: ĉu fakte la esperantistoj estas tiel naivaj? Estu kiel ajn, la decidoj de la UK estas ĉiam decido ne de la tuta esperantistaro, sed nur de elito kiu alkroĉiĝis al la administra maŝino de UEA jam de jardekoj.

La kongresa rezolucio konstatas, ke “la movado por Esperanto ... celas per neŭtrala komunikilo transponti la kulturojn, tiel kreante forumon por egaleca interŝanĝo de kulturaj valoroj”.

Esperanto ne estas neŭtrala komunikilo. Ĝis kiam oni ripetados ĉi tian mensogon? La volo de la esperantistoj estas ŝanĝi la nunan mondan ordon kiu ĝis nun nur helpis la mondan eliton angl-parolantan. Unesko ne estas neŭtrala organizo: ĝi estas lakeo de Usono. Ĉu oni noman tion “neŭtraleco”?

Estus pli bone se la UK ne plu havos kongresajn rezoluciojn ĉar verŝajne, la esperantistoj ne havas ion novan por diri al la “ekstera” mondo.

João Manoel Aguilera Junior (Brazilo)

Mizera teksto

Mi estas 74-jarulo, laboranta por kaj per Esperanto de 43 jaroj, sed tiel platan, sennivelan, bedaŭrindan, kompatindan, mizeran tekston, sen sekvindaĵoj, sen celoj, sen novaĵoj, sen konvinkivo, sen emociigo, sen entuziasmigo, sen movadeco... fakte kontraŭesperantan, kia estas la Kongresa “rezolucio”, mi neniam legis.

Kun sincera bedaŭro, tamen ĉiam kun espero

Haszpra Otto (Hungario)

UEA: ĉu kresko aŭ malkresko?

Nur en julio — ne plu printempe — aperis membrostatistiko de UEA, kiu montras ke malgraŭ la daŭra malkresko de la Individua Membraro la suma membraro kreskis de 19 mil 105 membroj al 21 mil 317 — tiel multajn membrojn UEA ne havis ekde 1994.

Jaro AM IM Sume

1987 36351 7291 43642

1988 35945 7203 43148

1989 32474 7355 39829

1990 25224 7645 32869

1991 19146 8071 27217

1992 18808 7783 26591

1993 16041 7272 23313

1994 14495 7018 21513

1995 13808 7237 21045

1996 13314 7284 20598

1997 13035 7122 20157

1998 12812 7360 20172

1999 12096 7075 19171

2000 12522 6583 19105

2001 14889 6428 21317

Tamen la kreskon kaŭzis la plimultiĝo de la aligitaj membroj, t.e. tiuj anoj de la aliĝintaj landaj asocioj kiuj ne membras individue en UEA. Precipe granda kresko estis en Litovio, kie la landa asocio pagis 1003 kotizojn kompare kun 78 antaŭ unu jaro. Interalie, asocio kun pli ol mil kotizoj rajtas havi duan Komitatanon A.

En la listo de la plej grandaj (kotizemaj) aliĝintaj asocioj tri unuaj lokoj apartenas al neeŭropaj asocioj: Brazilo 1074, Japanio 1072, Ĉinio 1050, Litovio 1003, Ĉeĥio 880, Italio 856, Germanio 649, Svedio 600, Belgio 550, Britio 506.

Plej multaj individuaj membroj de UEA estas en Francio — 675; sekvas Germanio 555, Brazilo 517, Usono 371, Japanio 363, Nederlando 321, Italio 218, Finnlando 204, Svedio 195 kaj Britio 193.

El la 6428 IMoj pasint-jare 961 aliĝis al UEA senpage — danke al la Fondaĵo Canuto (FC).

En la statistiko mankis la kutima “Laŭkategoria resumo” kun la abonantaro de Esperanto kaj Kontakto (ne aperis ankaŭ la libroserva statistiko, kiu espereble portis novan rekordon pro la debitado de la multaj propraj eldonaĵoj). Sed jam nun estas klare ke la pasint-jara kresko de AM estas finance ekvivalenta al nur 47 IM-kotizoj (plejparte, ne el A-landoj), kaj ĝi ne sukcesis kompensi la perdon de 155 IMoj.

Ŝajnas, ke la malkreskotendenco ne ĉesas ĉi-jare. Je 1 jul 2002 en UEA estis 5365 IMoj (612 kotizojn ĉi-jare pagis FC); je la sama dato de 2001 ili estis 6127.

La statistiko, aperinta en la julia-aŭgusta Esperanto, jam estas dubigata en la reto, interalie, pro nekoincido kun la spezokonto (eble kaŭze de tro (mal)fruaj pagoj). Ve, la revizoroj ne povis kontroli tion, ĉar la statistiko estis publikigita post la reviziado.

Aleksander Korĵenkov

Zagreba metodo: baldaŭ en la rusa
Roger Imbert, Ivan Špoljarec, Spomenka Štimec, Zlatko Tišljar. Esperanto: Udžbenik Međunarodnog jezika. Osnovni stupanj. — 9a eld. — Zagreb: Kroata Esperanto-Ligo; Izvori, 2002. — 85 paĝoj.

Mi estis interesata de la rekta metodo de kiam mi eklernis la anglan kaj Esperanton (tio okazis proksimume je la sama tempo). Atestinte kelkajn “rektajn” ludkursojn, mi konvinkiĝis je multe pli granda efikeco de la tiel nomata gramatika metodo. Nur ĝi, kredis mi, povas doni klaran kaj tutan imagon pri strukturo de la lingvo. Krome, ĝi funkciis tre bone por mi, kaj evidente ne ekzistas pli taŭga metodo por instrui la lingvon al internacia kursanaro.

Mi sukcesis konatiĝi kun kelkaj tiaj metodoj, sed la zagreba iel restis inter ankoraŭ ne malkovritaj de mi. Do aŭdinte pri la venonta apero de la “zagreba” lernolibro en la rusa, mi decidis ke nun estas ĝusta tempo por finfine konatiĝi kun la metodo. Tion mi faris per la kroata eldono. Ĝi estas jam la naŭa prilaborita eldono, kaj ĉi tio signifas sumon de multaj spertoj de ĝiaj pluraj aŭtoroj, lingvosciencistoj, instruistoj kaj lernantoj mem.

Krom en la kroata, la libro estis trifoje eldonita en la germana kaj slovena; dufoje en la itala, kataluna kaj franca; kaj unufoje en la angla, hispana, portugala, japana, korea, finna, bulgara, malta, kirunda, baska, makedona, nederlanda kaj hungara lingvoj.

Espereble la rusa eldono konsideros laŭdojn kaj kritikojn ricevitajn de alilingvaj eldonoj kaj sukcesos bazi sin sur rezultoj de la plej lastaj eksperimentaj lingvokursoj, psikologiaj esploroj, kaj la plej novaj metodoj de instruado.

Mi ĝoje rimarkis ke la libro taŭgas kaj por memstara, kaj por koresponda, kaj por ĉeesta kursa studado. Supre mi jam rimarkigis ke la studantoj povas esti malsamlingvanoj — je ĉi tiu kazo instruisto provizu ĉiun lernanton per la vortlistoj kaj eksplikoj de gramatikaĵoj en lingvo, parolata de ŝi aŭ li. Cetere, mi ne havis iujn ajn precipajn malfacilaĵojn konatiĝante kun la recenzata libro en la kroata — ja la radikoj de ĉi tiu kaj mia denaska lingvo (la rusa) estas la samaj.

Surbaze de la vortprovizo en la libro oni povas ekzerci bazan parolkapablon, kiun plua lernado povos nur perfektigi kaj stilriĉigi, donante lertecon en pli komplikaj frazstrukturoj. Studinte ĝin, la lernanto povas provi akiri ateston pri la baza A-grada kono — la vortprovizo kaj gramatikamplekso de la libro estas tute sufiĉaj por tiu nivelo.

Ĉiu ĉapitro de la libro komenciĝas per la prezento de novaj vortoj (poste ili ĉiuj aperas en la suplementa vortaro). Ĉapitro enhavas ĉiam plu komplikiĝantajn tekstojn, bone ilustritajn, mi devas diri, gramatikajn eksplikojn (de la alfabeto kaj elparolo ĝis pli komplikaj aferoj), kaj finiĝas per ekzercoj (en kiuj lernanto traduku, respondu kaj kompletigu la frazojn).

La tekstoj estas sufiĉe facilaj por komencantoj, sufiĉe amuzaj por ne tediĝi, kaj bazitaj sur ordinarvivaj situacioj konataj en ĉiuj modernaj industriaj socioj (oni tamen konsideru drastan adaptadon de la tekstoj, aŭ verkadon de tute novaj por, ekzemple, iu afriklanda eldono). La tekstoj estas ne nur simplaj frazaroj (ekzemple, “Marko estas mia amiko. Li estas lernanto kaj sportisto” ktp.), sed fine de la libro inter ili aperas ankaŭ partetoj de la veraj beletraĵoj — ĉu vi ŝatus elprenaĵojn el la romano de J. F. Cooper aŭ Claude Piron en via lernolibro?

La ĉapitrojn suplementas kantoj (kantindaj post kelkaj speciale indikitaj lecionoj), tabelo de korelativoj, skemo de participoj (tre oportuna por ekhavi bonan imagon pri kio ili efektive temas) kaj multaj listoj de: gravaj esprimoj, la nombroj, jarsezonoj, tagoj de la semajno, monatoj, koloroj, mono, afiksoj, konjunkcioj kaj subjunkcioj, korelativoj kaj...

Ho Dio, mi ŝatus havi ĉi tiun lernolibron kiam mi estis studanta Esperanton! Tre valora parto por neofito nomiĝas “Kiel daŭrigi?”, kaj en ĝi oni rakontas pri manieroj plustudi la lingvon, eblecon trovi kaj mendi librojn, muzikon kaj filmojn en Esperanto, ekaboni iun periodaĵon kaj aŭskulti Esperanto-radion, vojaĝi per Pasporta Servo, kontakti lokan klubon aŭ nacian asocion... Estas pluraj adresoj de E-societoj, kluboj kaj aliaj amikaroj. En Kroatio, tute nature, — do ĉi tiu parto bezonos plenan readapton por ĉiu aparta nacia eldono.

Kiel deserto la kursfininton atendas artikoloj (en nacia lingvo) pri Esperanto kaj esperantistoj, antaŭaj projektoj de la tutmondaj helplingvoj, historio kaj evoluo de Esperanto, valoro de nacie kaj kulture neŭtrala lingvo en la nuna mondo, kaj bondeziroj de eminentaj kroataj esperantistoj. Mi kun intereso atendas kies artikoloj kaj nomoj aperos en la respektiva parto de la rusa eldono...

Miaj impresoj pri la lernolibro estas nur pozitivaj. Mi rekomendus ĝin al ĉiu interesato de Esperanto, firme decidinta lerni la lingvon. Kaj sciu... mi envias lin/ŝin, ĉar tiaj lerniloj donas ne nur sciojn, sed ankaŭ ĝojon! Sukceson al la eldonejo Sezonoj, pretiganta la lernolibron por la rusa eldono, kaj mi deziras ke ili konservu ĝian spiriton, kiu stimulas pluan studadon kaj aliĝon al la mondo de la Esperanto-kulturo.

Oleg Izjumenko

Belartaj Konkursoj de UEA

En la Bela Sonĝo de l’ Omaro, la Kongresa Kuriero de la Fortaleza UK, estis anoncita la rezulto de ĉi-jaraj Belartaj Konkursoj de UEA, kiujn sekretarias Georgo Handzlik.

Infanlibro de la jaro — 3 konkurintoj.

Unua premio: Kuniberto kaj Kilevamba (G. Pausewang, tradukis Nora Caragea).

Prozo — 18 konkuraĵoj.

Unua premio: Sekretoj (Paulo Sérgio Viana, Brazilo); Dua Premio: Malsukceso (Dani Spielhofer, Aŭstrio) kaj Pro savo de Homo (Lena Karpunina, Germanio).

Teatraĵo — 3 konkuraĵoj.

Premioj ne aljuĝitaj.

Poezio — 46 konkuraĵoj de 17 poetoj.

Unua premio: Floraj haikoj (Anatole Taras Lubovich, Usono); Dua premio: Kio okazis? (Anja Karkiainen, Finnlando); Tria premio: Arte fari (Marie-France Conde Rey, Francio).

Eseo — 5 konkuraĵoj.

Unua premio: nealjuĝita; Dua premio: Mezuro de informo-kvanto (Christian Rivière, Francio); Tria premio: Diverseco: defio, ne minaco (István Ertl, Belgio).

Kanto.

Unua premio: Preĝo el inter ruinoj (Anatole Taras Lubovich, Usono); Dua premio: Homarano (Alejandro Cosavella, Argentino); Tria premio: Jula enigmo (muziko: Christian Spitzer, teksto: Christian Rivière, Francio).

Vidbendo.

Unua premio: Plurspecaj eroj (Sylla Chaves, Brazilo); Honora Mencio: Felix Romuliana (E-grupo de Zajeĉar, Serbio).

Soros kaj Esperanto

(GK UEA) Nova biografio de la usona financisto kaj filantropo George Soros, verkita de Michael T. Kaufman (Soros: The Life and Times of a Messianic Billionaire, New York: Knopf, 2002), abunde dokumentas la ligojn inter tiu familio kaj Esperanto.

La patro, Tivadar, estis aktiva esperantisto kaj unu el la fondintoj de la revuo Literatura Mondo en Budapeŝto en 1922. “Esperanto enkorpigis kaj respegulis la internaciismon, kontraŭsektismon kaj kosmopolitecon, kiujn Tivadar estimis”, — skribas Kaufman. — “Tiun ĝeneralan vidpunkton ankaŭ George Soros poste montris en la propra pasio al ‘malfermaj socioj’, kvankam sen la entuziasmo de la patro pri lingvoreformo.”

La verko de Kaufman utiligas kiel ĉefan fonton de informoj pri tiu ĉi temo la novan eldonon de Maskerado ĉirkaŭ la morto, la memuaro de Tivadar Soros, eldonita de UEA en 2001, sub redakto de Humphrey Tonkin.

La nova eldono de Maskerado estis ankaŭ tradukita de Tonkin el Esperanto en la anglan lingvon, kaj aperis en Britio (Edinburgh: Canongate) kaj Usono (New York: Arcade Publishing). Aperis ankaŭ tradukoj en la rusan kaj turkan, kaj estas en preparo germana, hungara kaj ĉeĥa tradukoj.

La gazetara reeĥo pro tiu ĉi eldona aktiveco estas granda, kun oftaj mencioj de Esperanto en tute pozitivaj kuntekstoj.

Humphrey Tonkin

Ricevitaj gazetoj

Berlina Informilo. 2002/7;

EAB Update. 2002/18;

Esperanto. 2002/7;

Esperanto aktuell. 2002/4;

Esperantolehti. 2002/3;

Fonto. 2002/5,6;

Heroldo de Esperanto. 2002/8,9;

Humanitas. 2002/6;

Kataluna Esperantisto. 2002/322;

Komencanto. 2002/3;

Kontakto. 2002/4;

La Movado. 2002/6,7;

La Ondo de Esperanto. 2002/7;

La Revuo Orienta. 2002/6,7;

Le Monde de l’Espéranto. 2002/534;

Literatura Foiro. 2002/197;

Monato. 2002/6,7;

Norvega Esperantisto. 2002/3;

SAT-Amikaro. 2002/570;

Scienco kaj Kulturo. 2002/3;

Scottish Esperanto Bulletin. 2002/2;

SEBa Kandelo. 2002/3,4;

Вестник эсперанто. 2002/1.

Mozaiko

Ni ricevis 21 solvojn de la maja enigmo Faŭno kaj flaŭro. Du el ili ne estis solvitaj ĝis la fino, ĉiuj ceteraj estis tute ĝustaj. Ilin sendis: Ludoviko De Donecker (Belgio), Mary Najbaro, Malcolm Jones (Britio), Etienne De Saint-Laurent, Jean Claude Vritone (Francio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Antanas Grincevičius (Litovio), Bård Hekland (Norvegio), Hanna Skalska (Pollando), Alcino Alves (Portugalio), Valentina Artemova, Igorj Belousov, Svetlana Konjaŝova, Valentin Puŝkarjov, Sergej Sergejev, Viktor Alikin, Gennadij Turkov (Ruslando), Eric Castell (Svedio), Ludmila Orajevskaja (Ukrainio). Andrzej Kołpanowicz (Pollando) kaj Erkki Kemppainen (Finnlando) solvis ĝuste, sed ne nomis la du finajn vortojn.

La libropremion loto donis al Antanas Grincevičius.

Ni gratulas!

La solvo de la enigmo:

Faŭno: 1. Najtingalo; 2. Elefanto; 3. Lutreolo; 4. Akcipitro; 5. Bazilisko; 6. Ornitorinko; 7. Petromizo; 8. Testudo; 9. Erinaco; 10. Rinocero; 11. Ondatro; Balenoptero. Flaŭro:1. Zingibro; 2. Ilicio; 3. Rafaneto; 4. Kalendulo; 5. Amaranto; 6. Nimfeo; 7. Tamariko; 8. Erioforo; 9. Medikago; 10. Oksikoko; Krizantemo.

Japana krucenigmo

Premu por vidi la krucenigmon

Necesas pentri bildon laŭ numeraloj, kiuj estas maldekstre kaj supre de la kvadratoj. La numeraloj montras, kiom da grupoj de kolorigitaj kvadratoj situas en la indikita linio kaj kiom da kunligitaj kolorigitaj kvadratoj enhavas ĉiu grupo. Ekzemple, numeraloj 6, 3, 8 montras, ke en ĉi tiu linio estas tri grupoj, konsistantaj: la unua — el ses, la dua — el tri, la tria — el ok kolorigitaj kvadratoj. La grupoj estas dividitaj per almenaŭ unu malplena kvadrato. Malplenaj kvadratoj povas esti ankaŭ komence kaj fine de linioj.

Solvu la krucenigmon kaj sendu la bildon poŝte (RU-622049 Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., ab. ja. 71, Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 nov 2002. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion. Bonŝancon!

Kompilis Viktor Alikin

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88)

N (LOdE-89)

O (LOdE-90)

P (LOdE-91)

P (LOdE-92) R (LOdE-93)

S

Samideano? — troigo! Li estas nur senideano.

Saĝulon agnoskos la historio, stultulo estas rekonebla tuj.

Scienca progreso naskiĝas el profunda kompreno de la problemo aŭ pro la hazardo.

Se batalas malklero kontraŭ antaŭjuĝoj kutime venkas la forto.

Se ĉiuj parolus esperante ne okazus militoj. Ĉu vere? Ne, tiam oficiroj ordonus en la internacia lingvo.

Se du batalas inter si ne miksiĝu tuj... atendu ĝis iu perdos la forton.

Se el cent eroj ĉiuj funkcias ĝuste, la ĉeno estas solida; se nur unu rompiĝas, la aliaj estas tute neuzeblaj.

Se esperanto ne estus ĉies propraĵo, iu certe farus por ĝi sufiĉan reklamon.

Se homo ne komprenas vin, lasu lin vivi trankvile.

Se homoj devenas de simioj, do kie perdiĝis la inteligenteco.

Se homoj vin laŭdas, vi eraras aŭ estas riĉa.

Se iu batas vian vangon, prezentu al li ankaŭ la duan, tiel via vizaĝo ŝvelos simetrie.

Anoncetoj

Bjalistoka Esperanto-Societo deziras dum Zamenhof-tagoj organizi grandan ekspozicion de E-poŝtkartoj. Ni petas ĉiujn posedantojn helpi nin. Bonvolu sendi E-salutojn uzante E-kartojn al nia adreso (PL 15-282 Białystok uł. Piękna 3 skr. poczt. 67, Pollando).

(Ela Karczewska prezidantino de BES)

La redakcio de La Ondo de Esperanto serĉas informojn pri la esperantista agado en Königsberg kaj en Orienta Prusio.

Adreso: RU-236039, Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando.

La 28an de julio 2002 naskiĝis Christina Yali Matthias, filino de Nan Matthias-Wang kaj Ulrich Matthias.

Ni gratulas!

Nekrologoj

En la aĝo de 94 jaroj forpasis veterano de Esperanto

Jeraĥmiel Giladi (1908-2002)

naskiĝinta en Bjalistoko, li dum 70 jaroj estis aktiva membro kaj Komitatano de Palestina Esperanto-Ligo kaj Esperanto-Ligo en Israelo, israelano kiu vizitis la plej grandan nombron de Universalaj Kongresoj (ĉirkaŭ 25).

8 jul 2002 forpasis

Bruno Vogelmann (1909-2002)

esperantisto ekde 1926, honora membro de UEA, kunaŭtoro de “Internacia Ekonomika Fakvortaro” kaj aŭtoro de “La Nova Realismo” (tradukita el Esperanto en 25 naciajn lingvojn), laŭreato de premioj Deguĉi (1992) kaj FAME (1993).

19 jul 2002 forpasis

Nikola Aleksiev (1909-2002)

honora membro de UEA, eksprezidanto de MEM, aŭtoro de pluraj libroj, tradukanto, redaktoro, aktiva sociaganto.

Kalendaro

2002

7-8 sep. Dunblane (Skotlando).

Skota Studrondo.

Adreso: Jean Bisset: 47 Airbles Crescent, Motherwell, ML1 3AP, Britio.

Rete: Jean@bisset100.freeserve.co.uk.

14-21 sep. Jánské Lázné (Ĉeĥio).

4a Kongreso de Esperantistaj Handikapuloj.

Adreso: Na Okrouhlíku 953/21, CZ-530 03 Pardubice, Ĉeĥio.

Rete: josef.hron@vakpce.cz.

21-22 sep. Taivalkoski (Finnlando).

Aŭtunaj Tagoj de EAF.

Adreso: Aini Vääräniemi, Vääräjärventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando.

Rete: aini.vaaraniemi@pp.inet.fi.

21-29 sep. Bydgoszcz (Pollando).

28a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo.

Adreso: uł. Skłodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

Rete: andreo@rubikon.net.pl.

26-29 sep. Logarska Dolina (Slovenio).

13a Montkabana Renkontiĝo.

Adreso: Vanja Radovanović, Horvacanska 31, HR-10 000 Zagreb, Kroatio.

Rete: vanja.radovanovic@etk.ericsson.se.

27-29 sep. Poznań (Pollando).

ARKONES-18.

Adreso: Paweł Janowczyk, uł. Zawady 2/7, PL-61-002 Poznań, Pollando.

Rete: janowczykpawel@poczta.onet.pl.

4-6 okt. Elspeet (Nederlando).

Faulhaber-Semajnfino.

Adreso: Sally Krombeen-van Aartsen, Vijverstr. 3, NL-4421 AW Kapelle, Nederlando.

Rete: ten.hagen.esperanto@wxs.nl.

19-26 okt. Cambrils (Katalunio, Hispanio).

10a Internacia Esperanto-Semajno de la Kulturo kaj Turismo.

Adreso: Santiago Torné Grau: Apartat 423, ES-08200 Sabadel, Hispanio.

Rete: luisserrano@e-milio.com.

1-3 nov. Sóller (Majorko, Hispanio).

31a Kataluna kaj 4a Transpirenea Kongreso de Esperanto.

Adreso: KEA: Apartat 290, ES-08200 Sabadell, Hispanio.

Rete: kea-kasisto@esperanto-ct.org.

8-10 nov. Prago (Ĉeĥio).

Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko.

Adreso: Anglická 878, CZ-25229 Dobřichovice, Ĉeĥio.

Rete: KAEST@kava-pech.cz.

13-15 dec. Bjalistoko (Pollando).

Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj.

Adreso: 15-282 Białystok uł. Piękna 3, skr. poczt. 67, Pollando.

Rete: elakarczewska@interia.pl.

14-15 dec. Kaliningrad (Ruslando).

Zamenhofa Semajnfino.

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando.

Rete: sezonoj@gazinter.net.

27 dec – 3 jan. Borken (Germanio).

19a Internacia Festivalo.

Adreso: Hans-Dieter Platz: Postfach 1148, DE-34303, Niedenstein, Germanio.

Rete: HDP@internacia-festivalo.de.

27 dec – 3 jan. Fürstenberg (Germanio).

Novjara Renkontiĝo.

Adreso: Lu Wunsch-Rolshoven: Wiclefstr. 9, DE-10551 Berlin, Germanio.

Rete: Lu@EsperantoLand.org.

27 dec – 3 jan. Trier (Germanio).

46a Internacia Seminario.

Adreso: Martin Sawitzki, Max-Plack-Ring 8d/L 56, DE-98693 Limenau, Germanio.

Rete: admin@esperanto.de.

2003

26 jul – 2 aŭg. Gotenburgo (Svedio).

88a Universala Kongreso de Esperanto.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Rete: uea@inter.nl.net.

Ruslandanoj petu pliajn informojn kaj aliĝilojn pri la Gotenburga UK ĉe Halina Gorecka, Kongresa Peranto por Ruslando (je nia redakcia adreso).

INTERNACIA FOTOKONKURSO

Post kvar sukcesaj konkursoj (1998, 1999, 2000, 2001) la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas al partopreno en la kvina Internacia Fotokonkurso.

La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10×15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj. Fotoj senditaj elektronike ne estas akceptataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la sekretario de la konkurso, Halina Gorecka (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando). La fotoj devas atingi la sekretarion antaŭ la 15a de decembro 2002.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga. En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono aljuĝos premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: 50 eŭroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

2a premio: 25 eŭroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

3a premio: abono al La Ondo de Esperanto

Specialan premion (libroj de Sezonoj kontraŭ ekvivalento de 50 eŭroj) ricevos la plej bona foto teme ligita kun Esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2004 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Sukcesojn!

Premu kaj vidu kelkajn fotojn el pli fruaj konkursoj

Robert Kamiński (Pollando): Vidu! Kiel grandaj kaktoj

Anna Skudlarska (Pollando): Pacienco

Nora Caragea (Germanio): Parkejo

Sandra Burgues Roca (Urugvajo): Nia nacia danco

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. № 10

Redakcie

Antaŭ unu jaro, post la 11a de septembro, ĉiuj politikistoj deklaris, ke la mondo ŝanĝiĝis, sed ni ankoraŭ ne povas vidi, ĉu la 11a de septembro 2001 vere ŝanĝos la historion, aŭ ĉu la tragedio restas nura epizodo.

La laŭdira elpensinto de tiu atako asertis fiere, ke Alaho bonvenigas tian agon. Tio kaŭzis plurajn atakojn kontraŭ islamaj institucioj en Usono, kio jam montras, ke la primitiva terorisma pensmaniero ne tute fremdas tie. Aliaj rapidis konvinki nin, ke Islamo estas pacama kaj tolerema religio. Islamo ja estas multaspekta fenomeno kaj ankaŭ la ofte citita toleremo ne estas nedisputebla fakto. Iam floris la sciencoj en islamo, dum regis tenebro en Eŭropo, sed en la 15a jarcento (jam estis pli fruaj indikoj) io misis kaj islamo perdis la konekton kun la moderna mondo. Blinda obeo al tradicioj anstataŭis la liberan pensadon.

Nuntempe neniu islama ŝtato kapablas garantii homajn rajtojn, kiel la Unuiĝintaj Nacioj difinas ilin. Kelkaj eĉ teorie havas rezervojn, ĉar — laŭ ili — tiuj rajtoj ne kongruas kun la principoj de islamo.

Kelkaj imamoj en la neislama mondo ja predikas malamon kaj maltoleremon inter la malkredantoj. Tiel faris ekzemple la imamo de Roterdamo, post kiam Pim Fortuyn deklaris islamon “primitiva kaj malsupera religio” kaj fondis partion por bremsi la “islamigon de nia kulturo”.

Iuj maldekstruloj aplaŭdis kaj estas sufiĉe da indikoj en la islama mondo, kiuj ŝajne subtenas tiun aserton, ekzemple la drasta apliko de “ŝariaj” leĝoj ne nur en Afganistano.

Ĉu la terorisma atako antaŭ unu jaro atestas kolizion de civilizacioj en la senco de Samuel Huntington?

La hermeneŭtiko povas doni al ni eblecon kompreni la ideologian pozicion de islamistoj kaj se ni opinias, ke multkultura socio estas bona ideo, ni devus akcepti ilin kiel alternativan esprimon de la homa vivformo. Sed mi opinias, ke ni — fundamentiste — gardu la malferman socion kontraŭ atencoj.

Antaŭ unu jaro estis interkonsento, ke endas malebligi terorismon. Sed mi dubas, ke la vojo, kiun la usona prezidento elektis, estas la plej taŭga. Jam romiaj imperiestroj klopodis per similaj rimedoj forigi fanatikan sekton, kiu sekvis iun Jesuon. Ni ĉiuj scias, kiu venkis siatempe. Alivorte: ne eblas venki teroristojn per tradicia milito.

Usono certagrade mem kulpas pri la nuna situacio, ĉar dum jardekoj ĝia politiko subtenis koruptajn diktatorojn. Ili malebligis ĉiun intelektan opozicion kaj jen la rezulto.

Do ĉu tamen kolizio de civilizacioj? Aŭ ĉu la fortoj de la tutmondiĝo iam forglutas ĉiujn diferencojn — la konsekvenco estus eble iom tro teda mondo. Aŭ ĉu islamo povas sekulariĝi?

Ekzistas teorio, laŭ kiu ni estas je la fino de la historio, ĉar ni ne plu havas alternativon. Tiu teorio malpravas, ĉar ĉiam estas alternativo. Kion ni gajnis en unu generacio, ni povas perdi en la sekvonta. Antaŭ unu jaro estis preskaŭ tutmonda solidareco, kiun registaroj uzis por militi kontraŭ subevoluinta lando. Se la registaroj estus elpensintaj alian metodon ol “daŭrigo de politiko per aliaj rimedoj” — tiam la 11a de septembro povintus fariĝi historia tago.

Wolfgang Kirschstein

Kia estas Esperantisto, Esperantio?

Al la sukceso de la 33a Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK), kiu okazis julie en Brattleboro (Vermonto, Usono) ĉe School for International Training, multe kontribuis Janine kaj Jean-Luc Tortel el Parizo. Ni aperigas iom adaptitan artikolon de Janine Tortel, kiu unue aperis en la 9a numero de la NASKa Fasko.

Unue, lingve, estas interesa tiu duobla demando: kia (kaj ne kio); Esperantio (kaj ne Esperantujo)! Neniam antaŭe mi tiel bone sentis la diferencon inter -io kaj -ujo kiel nun, dank’ al tiu frazo. Ĉar oni ja povas paroli pri nia diasporo uzante -io, sed ne: -ujo, ĝuste ĉar ĝi estas diasporo kaj ne nacio aŭ ŝtato inter limoj.

Pri kia, la afero pli malfacilas; se mi bone komprenas la lecionojn, al demando “kia” oni respondu per a-vorto. Do kiuj estas la eco, aŭ ecoj, de esperantisto? Oni povus respondi per inventita proverbo: tiom da homoj, kiom da domoj: ĉiu havas siajn proprajn trajtojn.

Tamen unu esenca kvalito distingas nin de ordinaruloj-neesperantistoj: ni estas sendependemaj mensuloj; ni ne blinde sekvas la ŝafaron; ni ŝatas juĝi per ni mem; nin ne interesas la ĝeneralaj opinioj... se tiaj ni ne estus, ni jam ne decidus mem taksi la valoron de Esperanto ekstudante ĝin; ni jam fuĝus tuj ĉe alies diro ke ĝi estas senvaloraĵo, neeblaĵo, afero de sekto, ktp... Mi ne bezonas citi la jam bone konatan reston de l’ kanto kaj rekanto... Ni do estas originaluloj en tiu senco ke ni ne timas stari ekster la komuna vojo. Tio estas nia baza trajto.

Sed tio havas sian misflankon. Tiaj homoj, kiuj havas tian sintenon kaj tiel emas al neaŭskultado de la publika opinio, al memprovaj spertoj, al memtaksado, forgesas ke tamen ili devas observadi la neesperantistojn, kompreni iliajn opiniojn pri ni, adaptiĝi al alies asertoj. Tion ni ĝenerale tre malbone scias fari. Tipa ekzemplo estas niaj provoj konvinki aliajn, ke Esperanto estas io valora. Argumenti neniam konvinkas iun ajn. Ĉu la strataj flugfoliaj disdonantoj konvinkas nin pri siaj ideoj, religiaj, politikaj, ekologiaj?.. Oni ne altiras per argumentoj. Pruvo de tiu misa sinteno estas ekzemple la Rebata Servo de kelkaj asocioj. Ĝuste tia vorta rebato estas perfekte netaŭga! Ni fuĝigas la homojn per tia kontraŭargumentado anstataŭ altiri ilin.

La sola bona, trafa propagando estas la ekzemplo. Se mi parolas al mia najbaro pri la bono kaj neceso de Esperanto, li tuj trovas kontraŭargumentojn ĉar tia estas la homa spirito, ke ni malfacile toleras alies argumentadon: ni tuj volas rebate kontraŭdiskuti por jesi nian personecon, por aserti ke ankaŭ ni ekzistas, havas opiniojn pri la problemo. Male, se mi parolas antaŭ mia najbaro kun mia vizitanta japana samideano, mi tuj antaŭbalaas la argumentojn bazajn kontraŭ Esperanto: neebleco, neekzisto, netaŭgeco... Restos kompreneble aliaj argumentoj: Ĉu facila? Kial ne oficiale instruata?.. sed almenaŭ la rilato de la najbaro al Esperanto estos sama kiel lia rilato al la mongola aŭ indonezia lingvoj: almenaŭ neŭtrala!

Sed ĝuste nia aparta karaktero multe pli pelas nin al argumentado vana, ol al simpla ekzemplo-montrado.

Mi konas du esperantistojn kiuj dediĉas sian tutan tempon al reta “rebatado” de argumentoj kontraŭ Esperanto; ili ĝis nun neniun altiris al la lingvo. Vana tempoperdo, kies sola utileco estas ke gazetistoj antaŭscias, ke se ili skribos stultaĵojn, ili tuj vekos reagojn; sed reagoj el la samaj personoj perdas sian efikecon.

Kvazaŭ ne sufiĉus tia eterna predikado favore al nia lingvo, kelkaj el la fortikaj karakteroj en nia movado eĉ troigas, distingante sin per sia verda vestaro, abunda surmeto de ŝildoj aŭ steloj, sloganoj sur valizoj... Ni ne fariĝu forpuŝiloj anstataŭ propagandistoj.

Eĉ pli grava eco de tiu nekompreno de la ĝenerala publiko kuŝas en tio, ke ĝi maskas al ni la veran sintenon de multaj oficialaj instancoj al Esperanto. Ni ne sufiĉe komprenas ke sub ŝajna indiferenteco la aŭtoritatoj ofte kaŝas veran malamikemon al Esperanto. Ties kaŭzoj estas multaj kaj ne estas la temo de mia nuna pripensado, sed ekzemple ni ne forgesu ke la angla lingvo estas potenca ilo en la monda regdeziro de kelkaj registaroj; ke ĝi favoras la disvastigon de unu nacilingva kulturo je la malavantaĝo de aliaj. Kiam la Franca Ministerio de Edukado rifuzas la instruadon de Esperanto (eĉ senpagan, eĉ ekster la oficialaj laborhoroj) kun la preteksto ke oni jam povas lerni ĝis 25 lingvojn en Francujo, tio ne estas neŭtrala sinteno, tio estas vualita kontraŭesperantismo. Antaŭnelonge Pariza samideano (samtempe filatelisto) petis kunvenlokon ĉe sia distrikta urbodomo por esperanta kunveno; rifuzo: “Ni bedaŭrinde ne havas disponeblan salonon...” Tuj poste li faris la saman demandon nome de sia filatelista klubo: li tuj ricevis la petitan ĉambron... senkomente!

Tiuj tendencoj ĉe unuopaj esperantistoj kompreneble retroviĝos en nia diaspora Esperantio. Ni havas tre firmajn rilatojn, tre fratecajn sintenojn al la samideanoj disaj tra la mondo; sed ankaŭ ni kapablas tre sovaĝe interbatali. Ĉu la unua frato de la Biblio ne mortigis la alian? Kiom da eminentuloj de “La Movado” ĉe la komenco terure malamikis unu al la alia? Ni memoru pri de Beaufront, Bourlet, Cart... Nun la akraj disputoj foje aperantaj en nia gazetaro daŭrigas tiun bedaŭrindan kutimon, rektan konsekvencon de tiu nia karaktera trajtaro.

Tamen kiam ni ne propagandaĉas sed simple per uzado de Esperanto montras nin; kiam ni altnivele kunvenas, kaj ne stulte interdisputas, ni atingas surprizigajn rezultojn.

Rimarkinda estis la intereso de la loka studentaro pri Esperanto kaj pri ni en la 33a NASK; miriga la ĉeesto de la direktoro en la Cseh-kurso. Tamen tiu ĉi “kampuso” estas unu el la plej “realismecaj”, “konkretecaj” ejoj de la moderna vivo: altnivela instruejo por lingvoj, monde fama, kun studentoj ĉiedevenaj.

Espereble Brattleboro fariĝos unu el la lumturoj de la Esperanto-movado — ne nur plej necesa klerigejo interne de nia anaro, sed ankaŭ montrofenestro de la estonta esperantismo.

Janine Tortel

Eŭropa Kongreso en Italio

En la belega urbo Verono kunvenis pli ol 300 personoj el 24 landoj por la 5a Eŭrop-Unia Esperanto-Kongreso. Tre interesa programo allogis grandan parton de la ĉeestintoj: inaŭgura parolado de Humphrey Tonkin, prelegoj de John Wells pri la skribaj lingvoj de Eŭropo, de Claude Longue-Epée pri Lingva demokratio kontraŭ lingva diverseco, de Umberto Broccatelli pri Perspektivoj de la lingva demando en Eŭropa Unio, de Augusto Casquero de la Cruz pri Lingva situacio en Hispanio, de David Ferguson pri la Komunikad-Centro de Bruselo, de Xavier Dewidehem pri Projekto Euroscola, plus ronda tablo pri la kongresa temo al kiu partoprenis ankaŭ lokaj aŭtoritatuloj kaj plue plus alia prelego de Tonkin pri “Ŝekspiro, Italio, Internacia Lingvo”.

Mirindaj estis la muzikaj programoj: ebleco spekti operon de Giuseppe Verdi, Nabucco, en la famega Areno, klasika koncerto de akordeona-gitara-mandolina orkestro, kvarteto ludinta dancan muzikon, violonisto kiu proponis klasikajn pecojn ege laŭditaj kaj fine nepre menciindas resumita prezentado de la dramo Romeo kaj Julieto.

La Prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio ĝis la kongreso, d-ro Umberto Broccatelli, tiel salutis :

vi alvenis en Veronon el diversaj landoj, sed la plejmulto el vi venas el la interno de la sama komunumo, Eŭropa Unio.

Transirante la naciajn landlimojn, iam vi estus bezonintaj montri al la doganistoj viajn pasportojn. Nun tion vi ne plu bezonis. Iam la transiro de nacia landlimo estis tamen markita de la fakto ke oni devis provizi sin per alia devizo. Nun inter dek du landoj de Eŭropa Unio oni povas vojaĝi uzante unu solan monunuon. Venante el Svedio aŭ el Portugalio nun vi transiris plurajn landlimojn, sed vi bezonis nek montri pasporton nek aĉeti alian devizon.

Tamen unu fakto ankoraŭ rimarkigas al vojaĝanto, transiron de landlimo: la fakto ke oni bezonas klopodi paroli aŭ kompreni alian lingvon. Alvenante ĉi tien, en ĉi tiun veronan kongresejon, tamen vi ne plu havas eĉ tiun barilon.

La homoj ĉi tie vere sentas sin apartenantaj al la sama komunumo. La homoj, kiuj el diversaj partoj de Eŭropo kunvenas en tiun ĉi kongreson, estas malgranda specimeno de la eŭropa popolo, de la popolo de granda komunumo naskiĝinta el la ruinoj de la milito.

Tio estas nova popolo, formita el diversaj nacioj, kies membroj ĵuris al si kaj al siaj idoj, ke ne plu okazos milito inter la nacioj de tiu ĉi kontinento. Tiu ĉi nova popolo estas konstruanta sian novan hejmon kaj la esperanto-parolantoj ĉi tien kunvenintaj estas la avangardo de tiu nova popolo.

Dum la kongresaj laboroj oni elektis novan estraron de EEU: la nova Prezidanto estas d-ro Seán Ó’Riain, irlanda diplomato kiu doktoriĝis ĉe la Universitato de Dublino per tezo pri lingvoplanado en Irlando kaj Kebekio. En la jaroj 1988-90 li reprezentis la irlandan registaron en la komitato de Konsilio de Eŭropo kiu ellaboris la eŭropan ĉarton pri regionaj kaj malplimultaj lingvoj.

Certe tute taŭga persono por la tasko, ĉu ne?

Bondezirojn al li kaj al lia teamo por fruktodona laboro en eŭropa medio!

Edvige Tantin Ackermann

Rezolucio de la 5a Kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio

La 5a Eŭrop-Unia Kongreso, kunveninta en Verono (Italio) de la 23a ĝis la 28a de aŭgusto 2002, post ekzamenado de la nuna lingva situacio en Eŭropo, ankaŭ vide al la baldaŭ okazontaj plivastiĝoj de Eŭropa Unio, asertas la gravecon por Eŭropo, kaj la tuta mondo, de efektiva lingva egaleco kaj de protektado de lingva diverseco.

Plie, la Kongreso esprimas sian kompletan konsenton kun tiuj principoj de lingva egalrajteco kaj de protektado de lingva diverseco esprimitaj en la diversaj naciaj, internaciaj kaj eŭropuniaj traktatoj kaj bazaj leĝoj, kaj specife en la Konkludoj de la Konsilio de Ministroj, kunvenintaj en Luksemburgo, la 12an de junio 1995 pri “Lingva Diverseco kaj Plurlingvismo en la Eŭropa Unio”, kaj konfirmitaj en januaro 2002.

La Kongreso devas tamen rimarkigi ke la lingva diskriminacio kaj malegaleco pli akriĝis en la lastaj jaroj, malgraŭ la laŭdindaj intencoj esprimitaj en la diversaj traktatoj kaj bazaj leĝoj. Plie, ĝi notas ke kreskadas premado sur eŭropanoj ne nur por ke ili akceptu la ideon ke la komuna lingvo de Eŭropo estas jam la angla sed ankaŭ por ke ili investu multe da tempo kaj da mono por lerni la anglan. Malgraŭ tio estas elstare favorataj la civitanoj denaske anglalingvaj, ankaŭ en la aliro al laborpostenoj de eŭropaj organizaĵoj kaj entreprenoj.

Tial la Kongreso — ja agnoskante la gravecon, en multaj situacioj, de lernado de naciaj lingvoj — tamen rimarkigas ke por la plej multaj civitanoj estus ege utile havi komunan lingvon relative facile lerneblan kaj por neniu diskriminaciantan.

La Kongreso opinias — surbaze de la sperto akumulita dum pli ol cent jaroj — ke neŭtrala planlingvo, kia estas Esperanto, povus disponigi realan bazon por plifaciligi egalrajtan komunikadon inter eŭropanoj.

La Kongreso do invitas la Eŭropan Komisionon, kaj la naciajn registarojn en Eŭropo, plenumi, kiel eble plej baldaŭ, la volon esprimitan en la Konkludoj de la Konsilio de Ministroj en 1995 pri “Lingva Diverseco kaj Plurlingvismo”, kaj konfirmitan en januaro 2002, kaj starigi konstantan konferencon de naciaj reprezentantoj, spertuloj, kaj politikistoj, kiu esploru ĉiujn opciojn, inkluzive de tiu proponita de la internacia lingvo Esperanto, ankaŭ aranĝante laŭcelajn eksperimentojn.

***

Konklude, la Kongreso asertas ke la principo de reala fakta egalrajteco, ankaŭ lingva, inter ĉiuj civitanoj de la Unio, estas enskribenda en la konstitucian tekston, kiun la Konvencio estas preparanta kaj plej eble baldaŭ realigenda.

Malgranda UK en Seulo

La 3a Azia Kongreso de Esperanto, kun la kongrestemo “Interkompreniĝado inter Kulturoj” okazis en la ĉefurbo de Koreio, 23-26 aŭg 2002, malpli ol du semajnojn post la Fortaleza UK. La kongresejo estis Sejhong Kultura Centro en la centro de Seulo.

Aliĝis 552 kongresanoj el 16 landoj, sed efektive partoprenis ĉirkaŭ 410, plej multe el Koreio kaj Japanio, kaj sekvis Ĉinio. Estis malgranda UK. La popularaj programeroj estis, same kiel en UK, interkona vespero, solena malfermo, nacia vespero kaj internacia vespero. Ankaŭ ekskursoj (antaŭ-, dum-, kaj post-kongresaj) estis popularaj, speciale la duontaga ekskurso al la landlimo de la Norda kaj Suda Koreio.

Entute 15 fakaj kunsidoj okazis. Universitatnivela sesio de AIS havis tri kursojn (kibernetiko, ekonomio, mensa scienco) kaj allogis 26 kursanojn. La kvarpaĝa kongresa kuriero, Lanterno Azia, estis eldonita ĉiumatene.

Lee Chong-Yeong

Rezolucio de la 3a Azia Kongreso de Esperanto

La 3a Azia Kongreso de Esperanto, kunveninte en Seulo, Koreujo, la 23-26-an de aŭgusto 2002, kun 552 partoprenantoj el 16 landoj, kun la temo, “Interkompreniĝado inter Kulturoj”,

tute konstatas, ke la kultura diverseco estas valora heredaĵo de la homaro, kaj neŭtrala komuna lingvo faciligas interkompreniĝadon inter kulturoj, tenante proprajn identecojn,

alte taksas la Universalan Deklaracion de Kultura Diverseco, adoptitan de UNESKO dum ĝia asembleo en 2001, kaj la koncernan agadplanon kiu pledas lernadon de najbaraj lingvoj ekde juna aĝo,

plene subtenas la ideon de la Tago de la Patrina Lingvo, festata de UNESKO ĉiujare la 21an de februaro, ekde 2000, por protekti naciajn lingvojn,

rezolucias, ke

1. ĉiuj nacioj plene konservu kulturan kaj lingvan diversecojn, kiel la valoran heredaĵon de la homaro, laŭ la baza direkto kaj agadplano indikita en la Universala Deklaracio de Kultura Diverseco de UNESKO, 2001,

2. ĉiuj nacioj aktive partoprenu la Tagon de la Patrina Lingvo, laŭ la pledo de UNESKO, ĉiujare, kaj valorigu la lingvan diversecon, konservante nacian lingvon,

3. ĉiu landa Esperanto-asocio kunlaboru kun landa UNESKO-Komisiono por disvastigi Esperanton, kiel rekomendite de la ĝeneralaj asembleoj de UNESKO en 1954 kaj 1985, kiu faciligos egalecan interkulturan kompreniĝadon, kaj samtempe servos kiel ŝildo por protekti patrinajn lingvojn kontraŭ la lingva invado.

Eta rondo, granda etoso
La 58a Internacia Junulara Kongreso (IJK) de TEJO okazis 21-28 jul 2002 en Pato Branco (Brazilo).

IJK kaj UK en la sama lando okazis la lastan fojon en 1994, kiam la kongresojn gastigis Koreio. Temas, tamen, pri tradicia aranĝo kiu estis multe pli ofte realigata en la pasinto kaj per kiu UEA kaj TEJO volis ebligi al plej eble multaj partopreni ambaŭ kongresojn.

Kio, tamen, okazas, se la kongresejoj estas ja en la sama lando, sed ĉirkaŭ 3000 km for unu de la alia? Tiel okazis ĉi-jare pri la UK-ejo en nordorientbrazila Fortalezo kaj la IJK-ejo en la sudbrazila urbeto Pato Branko, kaj la konsekvenco estis ke alvenis al la IJK nur ĉ. 100 partoprenantoj el Brazilo, Argentino, kelkaj landoj de Centra Ameriko, Usono, Kanado, Japanio kaj kelkaj — ĉefe okcident-Eŭropaj landoj. Sed oni ne tro plendu pri la manko de partoprenantoj, ĉar tiuj gejunuloj kiuj preferis partopreni nur la UK-n, eble poste bedaŭris pri tiu ĉi decido, aŭdante pri la bonega etoso kiu estis en la IJK, malgraŭ la manko de partoprenantoj!

La organizantoj, ĉefe junaj Esperantistoj el Pato Branko, kiuj konsistigas la teatran grupon Atlaspatoart, faris ĉion eblan por la bonfarto de la partoprenantoj, estis ĉiam afablaj kaj helpemaj kaj tiel agrabligis la restadon en la gastejo kiu situis iom ekster la urbo. La vetero ĉefe montriĝis suna kaj varma. La partoprenantoj povis umi ekstere aŭ partopreni la programon kiu okazis en lernejo proksima. Krom la temo de la kongreso, “Lingvo, kulturo kaj oportunecoj”, eblis lerni danci diversajn brazilajn dancojn kiel sambo aŭ kapoejro kaj alie aktivumi.

Apartan mencion meritas la vespera programo kiu grandparte konsistis el prezentaĵoj de la loka teatra grupo — do tiu sama grupo kiu samtempe devis okupiĝi pri la sukcesa okazigo de la kongreso, kaj tiu malfacila tasko plene sukcesis! Tiel, dum kvar vesperoj la partoprenantoj povis spekti teatraĵojn aŭ dancspektaklojn de la grupo. La vesperan programon kompletigis prezentaĵoj de rapisto Antonio Moreira kaj DJ Roger.

Certe unu el la pintoj de la kongreso estis la vizito de la akvofaloj de Foz do Iguacu, kiuj troviĝas 300 km de Pato Branko. La longa vojaĝo tien kaj reen (oni alvojaĝis dumnokte kaj revenis la sekvan nokton) tamen plene indis, ĉar la rigardoj estis tre impresigaj!

Pri la movada flanko de la aranĝo devas esti miksita verdikto. Unue, la komitatkunsido de TEJO estis nekvoruma. Tio, tamen, ne estis granda problemo ĉar ne estis gravaj decidoj prenendaj. La ĉeestantoj povis trakti libere elekteblajn temojn, kaj multe da tempo estis dediĉita al informado kaj interŝanĝo de spertoj pri la movado en Ameriko. Esperindas ke tio povas esti fruktodona kaj gvidi al plia vigliĝo de la — ofte bedaŭrinde iom izolita — movado en Ameriko. TEJO volas subteni tion per la okazigo de trejnseminario, pri kiu oni ankaŭ parolis. Krom ĝeneralajn informojn pri TEJO la partoprenantoj povis aparte akiri informojn pri la venontjara IJK en Svedio.

Holger Boos

Du konferencoj en Slovakio

Jubilea studadsesio de AIS

1-8 sep en Slovakio okazis la 25a Sanmarineca Universitata Sesio (SUS) de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino. Kvarona cento da SUSoj en malpli ol 20 jaroj, jen sukcesa bilanco, eĉ se ignori la multajn aliajn, ne-SUS-ajn sesiojn, kiuj okazis en pluraj landoj, sed ankaŭ internacie dum pluraj Universalaj Kongresoj, lastfoje en Fortaleza.

La unua duono de SUS 25 okazis en Nitra, kun kies Universitato de la Filozofo Konstanteno AIS de jaroj kunlaboras, kaj kies profesoro Eva Poláková estis la surloka organizanto. Krom la utiligo de studenta domo la SUSanoj havis la avantaĝon, ke samtempe okazis en tiu universitato la 7a kongreso de TAKIS, parto de kies prelegoj estis en Esperanto, same kiel ĉiuj kursoj, prelegoj kaj ekzamenoj de SUS.

Lokaj malfacilaĵoj malhelpis la partoprenon de studentoj el Nitra en SUS 25; sed kompense alvenis trideko da studentoj polaj kaj albanaj, el kiuj deko sukcesis en bakalaŭriga studfina ekzameno. Parto de la ekzamenoj okazis en la urbo Komárno (apud la hungara landlimo), kiu gastigis la duan parton de SUS 25.

Tiu urbo (slovakia, sed grandparte hungarlingva) ankoraŭ ne posedas universitaton, sed AIS intencas tie kunfondi internacian altlernejon por allogi plurlandajn studentojn. La nomo de la fondota akademio estu “Kelemantia”, laŭ antikva Romia fondaĵo tiuregiona.

7 sep okazis antaŭfonda solenaĵo en la Pridanuba Muzeo sub la gvido de deputito d-ro Zoltán Zebök, dum kiu parolis kaj anoncis sian subtenon reprezentantoj de la urbo, de klerigaj aŭtoritatoj kaj de delegacio de Kroata Esperanto-Asocio. La urbo Komárno rekonas sian pluretnecon kaj plurlingvecon kiel ŝancon pri evoluo kaj energie malfermiĝas kiel internacia renkontejo.

Pro la okazontaj balotoj en Slovakio ne estis eble tuj ekpaŝi al la fondo de Akademio Kelemantia, sed espereble ĝi okazos post kelkaj monatoj sub la rektoreco de Nobel-premiulo kaj esperantisto OProf. Reinhard Selten.

Por 2003 AIS planas okazigi SUS 26 en sia naskiĝlando San-Marino.

La 7a kongreso de TAKIS

2-5 sep en Nitra (Slovakio) okazis la 7a kongreso de TAKIS — Tutmonda Asocio pri Kibernetiko, Informadiko kaj Sistemiko. Gastigis ĝin la Universitato de la Filozofo Konstanteno. La kongreso markis novan sekcion en la historio de TAKIS, estante ĝia unua kongreso post la pasintjara malfondo de ties ĝemela asocio AIC (Association Internationale de Cybernétique). OProf. Frank, vicprezidanto de TAKIS, emfazis, ke TAKIS ekde nun okazigos siajn kongresojn ankaŭ en la tradicio de la AIC-kongresoj, kiuj dum jardekoj okazis en Namur (Belgio).

La sciencaj kaj teknikaj prelegoj dum la kongreso okazis en la lingvoj slovaka, ĉeĥa, angla kaj Esperanto. Dum la estraraj elektoj re-elektiĝis prof. Eva Poláková kiel prezidanto de TAKIS.

Sian sekvan kongreson TAKIS planas por la jaro 2005.

Reinhard Fössmeier

Bulgario invitos UKon?..

6-8 sep 2002 en la pitoreska montara urbeto Trojan kongresis Bulgara Esperanto-Asocio. La urbestro, Diljan Enkin, en sia gratula mesaĝo diris: “Nun la plej bona solvo de la lingva problemo en Unuigita Eŭropo estas Esperanto, sendepende de tio en kia grado tion konscias la eŭropanoj”.

La mandato de BEA-estraro ne estas finita, do novaj elektoj ne estis, tamen raporto pri la multfaceta laboro dum la pasinta jaro (la kongresoj estas ĉiujaraj) estis prezentita. La supreniro de BEA estas nediskutebla fakto — kvankam nur 600 personoj pagis la membrokotizon, preskaŭ neniu el la kutimaj Esperanto-aranĝoj fiaskis centprocente.

Inter la kongresaj decidoj estas jenaj:

— Se almenaŭ kvin Esperanto-societoj anoncos sian partoprenon, estos renovigota la Revuo de Esperanta Parolo kaj Kanto;

BEA koordinu siajn prioritatojn kun tiuj de UEA;

BEA pritraktu kun UEA la eblecojn kaj la kondiĉojn ke en 2007, okaze la 100-jariĝo de BEA, Bulgario denove gastigu la Universalan Kongreson;

— Pro longjara fruktodona Esperanto-laboro estis donita la titolo Honora membro de BEA al Radka Borisova Stojanova (Razgrad) kaj al Borjan Conev Pankov (Sviŝtov).

Bulgara Esperanto-Teatro plezurigis la 42 delegitojn kaj la pli ol 120 gastojn per emociplena perfekta aktorado, prezentante la teatraĵon Amike donita mano pri la longjara korespondado inter Nadeĵda Filaretovna Mek kaj Pjotr Iljiĉ Ĉajkovskij.

Kompreneble estis kaj la etoso de amika kuna vespermanĝo, majstra prezento de vokala grupo (urbo Razgrad) kaj pluraj aliaj amuzaj programeroj kiuj kutime akompanas la Esperanto-kongresojn.

Petko Arnaudov

Denove ĉe Mediteraneo

Kiel kutime, en la lasta semajno de aŭgusto okazis la 28a Internacia Semajno en la franca mediteranea urbo Sète.

Ankaŭ ĉi-jare la Semajno havis veran internacian etoson. La kursojn gvidis italo Guzzi Mario (paroliga kurso), hungaria nov-zelandano Stefan MacGill (mezgrada kurso), kaj francoj Babin Pierre (supera kurso) kaj Jorgos (kurso por komencantoj). Inter la trideko da gelernantoj estis rusoj, germanoj kaj francoj divers-aĝaj: la plej juna estis la dujara filino de Stefan MacGill; kaj la plej maljuna tre baldaŭ bezonos tri ciferojn por indiki sian aĝon.

Kvankam la vetero ne estis tiom varma kiom kutime en tiu sezono en tiu regiono, tamen la etoso estis varmega dum kaj ekster la kursoj. Inter tiom da diversnacianoj oni parolis nur (aŭ preskaŭ) Esperante. Vespere kelkaj el ni vigligis kunvenojn, Stefan prezentis skeĉojn kaj ludojn, la rusoj parolis pri sia lando, Jorgos gvidis kantadon...

Kompreneble, ankaŭ venont-jare ankoraŭ okazos staĝo en la sama loko la lastan aŭgustan semajnon.

Evelyne kaj Nikolao

Eŭropaj medicinistoj studas japanan terapion

La 3an Eŭropan Medicinan Esperanto-Kongreson anticipis en Budapeŝto 18-21 aŭg 2002 antaŭkongreso en Gerontologia Centro pri reedukado. En ĝia programo estis ekzamenserio pri Yumeiho-terapio, amika renkontiĝo kun budapeŝtaj esperantistoj kaj ekskursoj.

21 aŭg la kongresanoj kunvenis en Hódmezővásárhely, kie unue okazis oficiala kunveno de Monda Yumeiho-Societo (MYS) sub la prezido de d-ro Imre Ferenczy. Li informis, ke MYS, oficiale registrita en Hungario, havas d-ron Saionji Masayuki kiel dumvivan prezidanton kaj du sidejojn — en Hungario kaj en Tokio. Okaze de la kongreso estis eldonita Edukmaterialo pri Yumeiho-Terapio. 1a kaj 2a gradoj en la pola, hungara kaj Esperanto.

La kunvenon de MYS sekvis solena malfermo de la 3a EMEK en la urbodomo, kie d-ro György Nanovfszky (prezidanto de Hungaria Esperanto-Asocio), d-ro Imre Ferenczy (prezidanto de UMEA), vicurbestro István Almási kaj landaj reprezentantoj salutis la kongreson. Dum la solena malfermo kantis Dalma Baranyi kaj Georgo Handzlik.

Post solena hisado de la landa, urba kaj esperanta standardoj okazis belsona fanfara muzikprezentado el la turo de la Urbodomo, kaj vespere oni havis kongresan balon kun dancado ĝis la noktomezo.

La sekvan tagon plenigis laborprogramo: scienca prelegserio; ekzamenserio pri diversaj gradoj de Yumeiho-terapio sub gvido de d-ro Saionji Masayuki kaj d-ro Włodzimierz Opoka. Diversgradaj yumeiho-terapeŭtoj kune kun la Majstro praktikis Yumeihon. Vespere post laborplena tago estis koncerto de folklor-ensemblo Sófalvy kaj Georgo Handzlik. La kongresanoj ellernis la dancon ĉardaŝo...

23 aŭg okazis sciencaj prelegoj de d-ro Saionji Masayuki, d-ro Włodzimierz Opoka kaj s-ino Katarina Faragó. Posttagmeze okazis busekskurso al Szeged; post mallonga perpieda urborigardado pli ol 200 partoprenantoj aplaŭdis por belega arta programo.

24 aŭg antaŭtagmeze laboris Yumeiho-terapeŭtoj sub la gvido de d-ro Saionji Masayuki. Posttagmeze ni vizitis luksan kompanion, kies fako estas ĉeval-bredado kaj trejnado de sportistoj por konkursoj.

La lasta tago (25 aŭg) estis dediĉita al sporto. Vespere estis “Balo por la sportistoj”.

Pri la kongreso aperis 4 intervjuoj en gazetoj, en loka radio pli ol unu horon daŭris intervjuo kun Georgo Handzlik. En loka kaj regiona televidoj sume pli ol unu horon daŭris la intervjuoj.

Stefano Budaházy invitis ĉiujn partoprenantojn al la kvara EMEK kiu okazos en jaro 2003 en rumana urbo Oradea en julio, antaŭ UK.

Katarina Faragó

SET jubileas

La fama Somera Esperanto-Tendaro en Lančov (Ĉeĥio, suda Moravio) festis ĉi-jare la 50an jaron de sia ekzistado. Ĝi ne plu estas vera tendaro, sed kabanaro.

Ĉiujare okazas tri etapoj de kursoj po du semajnoj. Antaŭe ĉiuj tri etapoj estis plenaj de esperantistoj (ĉ. 150 personoj por unu etapo), sed post 1989 la situacio malboniĝis. La falo de la fera kurteno malfermis la pordon por la angla kaj la intereso pri Esperanto malkreskis. Tamen la tendaro devas perlabori monon, ĉar al la vilaĝo Lančov necesas pagi imposton por ĉiu lito kaj ĉiu nokto. Tial oni devis aranĝi ankaŭ la kursojn de la angla kaj de la germana, pro kiuj la intereso de esperantistoj ankoraŭ malpliiĝis. Oni proponas ankaŭ kursojn de la franca, rusa kaj hispana, kurseton de ŝako kaj pentrado ks. Esperanto fariĝis minoritato en la Esperanta tendaro. La organizantoj ĝojas, ke la kursanoj de la mondlingvoj almenaŭ aŭdas pri Esperanto.

Ĉi-jare estis kursetoj de Esperanto en la unua kaj dua etapoj, en la tria etapo eĉ du kursoj. Venis ankaŭ eksterlandaj esperantistoj el Hungario kaj venus eĉ afrikanoj, se la kondiĉoj por ili ne estus finance tro malfacilaj (30 mil kronojn por ĉiu persono garantie).

Plej multaj gesamideanoj venis por 10-11 aŭg, kiam okazis solena renkontiĝo de malnovaj esperantistaj tendaranoj por festi la 50-jariĝon de la tendaro. Venis ĉirkaŭ sepdeko da malnovaj “lanĉovanoj”, kiuj tiamaniere renkontiĝas jam la kvinan jaron. Pragaj esperantistoj surprizis la organizantojn per donaco de tute novaj flagoj (ĉeĥa kaj Esperanta), kiujn oni hisis sur la tendaran maston dum la sabata solena viciĝo. La vespera programo ĉe tendarfajro estis okazo por kantado kaj babilado.

Dimanĉe ĉiuj forveturis, nur kelkajn horojn antaŭ la katastrofaj pluvoj. Sed kvankam la rivero Dyje elverŝiĝis en la proksima urbeto Vranov, la tendaron la inundoj evitis.

La tendaro ricevis subvencion de la nove proklamita regiono Vysočina, al kiu apartenas la urbo Třebíč, sidejo de Esperanto-klubo, kies membroj (precipe la motoro de la klubo kaj tendaro Pavel Sittauer) organizas la tendaron.

Miroslav Malovec

Mezeŭropo estas nia hejmo

Projekto por mezlernejanoj Mezeŭropo estas nia hejmo venigis al Esperanto-Domo apud Rijeka 17 lernantojn kaj gvidantojn el Aŭstrio, Germanio, Ĉeĥio, Kroatio kaj Pollando inter 31 aŭg kaj 8 sep 2002.

La lernantoj komparis siajn lernolibrojn pri historio, samkiel kutimojn de Mezeŭropo, analizante komunajn kaj malsamajn trajtojn de siaj landoj, ankaŭ en la kampo de manĝkutimoj kaj dialektaj esprimoj de vorttrezoro, konatiĝis kun verko Tena — hejmo en Mezeŭropo de Spomenka Štimec.

Okazis ankaŭ enkondukaj kursoj pri la ĉeĥa, leciono pri komparado de aŭstra kaj germana versioj de la germana lingvo. Polajn aŭtorojn en Esperanto prezentis Adam Tylicki. Ekskursoj gvidis al Rijeka, Trsat kaj Opatija.

La gejunuloj ŝatis la restadon en la Esperanto-Domo en Kostrena kaj volonte en pli vasta gamo renkontiĝus en la sama tempo komence de septembro 2003.

La renkontiĝon financis Ministerio pri Eŭropaj Integriĝoj de Kroatio kaj Departamento de Rijeka.

Spomenka Štimec

Rusiaj Esperanto-Tagoj: nova ŝtupo

En Sovetio ekzistis bona sistemo de Esperanto-tendaroj: BET por ĉiuj aĝoj, kun pli serioza programo kaj pli alta lingva nivelo, kaj SEJT por junularo, pli distra. Nun BET iĝis preskaŭ neatingebla por ruslandanoj, kaj ĉiam pli senteblis la bezono de io simila ĉe ni — des pli ĉar oni planas ŝanĝi la koncepton de la junularaj tendaroj, fari ilin ĉefe paroliga aranĝo por komencantoj. La unua RET en 1998 estis apenaŭ rimarkita, sed la ĉi-jara altiris grandan atenton.

RET-02 okazis 15-25 aŭg 2002 apud Kovrov (260 km oriente de Moskvo). Entute partoprenis 137 personoj, tamen pluraj venis ne por la plena periodo. Bedaŭrinde, eksterlande oni malmulte konas niajn tradiciojn kaj eble opinias Ruslandon ne sufiĉe komforta kaj sekura — do al RET-02 venis nur unu “vera” eksterlandano, la ceteraj estis ekssovetianoj.

Dank’ al granda preparlaboro venis kelkaj famaj kaj delonge ne viditaj personoj, precipe kantistoj. Ĉiutage okazis 1-2 koncertoj, kaj nokte oni multe kantis en ĉambroj. Furoris la dueto Ĵomart&Nataŝa, jam dum 11 jaroj loĝanta en Svedio. Vladimir Soroka (Ukrainio) kun sia nova grupo prezentis unikan Esperanto-kurson Septima, bazitan sur kelkcent speciale verkitaj kantoj.

Ĉiu tago havis sian nomon kaj temon: Esperanto-literaturo, -instruado, -gramatiko, -ideologio, -aplikado, -humuro ktp.; konforme al tio okazis kvizoj, seminarioj, muzikaj kaj intelektaj ludoj, konkursoj kma. Nepre menciindas la Somera Universitato, supera kurso kaj diskutrondoj. Dancado, pentrado, aplikaj artoj ks ĉi-foje, feliĉe, ne dominis, kaj la lecionoj okazis en Esperanto. Oni povis krozeti per kutro laŭ apuda rivero Kljazjma, ekskursi al Vladimir, Suzdal kaj eĉ al proksima armea tankbazejo. Dezirantoj ĝuis lignofajron, bardan kafejon kaj diskotekon. En videosalono oni spektis surbendigaĵojn pri ĉi-jaraj Esperanto-aranĝoj kaj du artfilmojn, amatore sonigitajn en Esperanto. Bedaŭrinde mankis programo por infanoj, da kiuj estis ĉ. 10. 1-2 denaskuloj ne havis, kun kiu paroli...

Ĝenerala lingva nivelo estis pli alta ol kutime, malgraŭ foresto de elĉerpinta sin “verda polico” kaj dank’al neveno de kelkaj junularaj bru-aktivuloj: la programo estis kompilita ne por ili. Oni ricevis tion, kio estis planita kaj antaŭanoncita — do supozeble restis kontentaj. Estis decidite fari RET ĉiujara kaj en 2003 okazigi ĝin denove en la sama loko.

Valentin Melnikov

Renkontiĝo de Amikoj

Lastatempe la Esperanto-movado en Siberio stagnas. Kvankam iom aktivas tomskanoj kaj krasnojarskanoj, post OrSEJT-32 (Tomsko, 2000), neniu aranĝo okazis en Siberio krom Renkontiĝo de Amikoj (RA), kiun jam dufoje organizis Novosibirska Esperanto-Klubo, fondita antaŭ tri jaroj.

La klubon vizitas plejparte lernantoj de lernejo №56 kaj studentoj de Siberia Sendependa Instituto. Estas multe da problemoj (la ĉefa, sendube, mona) veturigi junulojn foren. Sed la tendaroj pozitive influas al deziro de lernantoj daŭrigi lernadon de Esperanto, la etoso helpas al junuloj amikiĝi. Pro tio ni decidis krei nian propran tendaron kaj nomis ĝin Renkontiĝo de Amikoj.

RA-2 okazis sur la insulo en Obj-a maro dum la unua semajno de julio. Partoprenis 35 homoj el Novosibirsko, Novokuznecko, Tjumeno, Tomsko, Krasnojarsko, Irkutsko kaj Moskvo. La programo inkluzivis 3-nivelajn kursojn pri Esperanto kaj lernadon de popularaj Esperanto-kantoj.

En RA-2 prelegis Vladimir Minin el Tomsko (Vivmaniero de usonanoj), Andrej Grigorjev el Krasnojarsko (Ruslandaj inventaĵoj) kaj Petro Stepanov el Novosibirsko (Enigmoj de la Kosmo).

Maŝa Baranova gvidis matenan gimnastikon kaj instruis nin danci. Okazis “sporta tago” kaj ludo “Lasta heroo”. Du teamoj konkurencis dum du tagoj kaj partoprenis multe da sportaj kaj intelektaj konkursoj. Venkis moskvano Volodja Sergejev.

La naturo belegis kaj la vetero ĝojigis nin. Fungoj kaj beroj en la arbaro, karesa kaj varma “maro” donacis al ni plezuron. Ni naĝis, sunbruniĝis, promenis sur la insulo kaj boatadis. Estis organizita ekskurso al apuda vilaĝo, laŭ la vojo ni observis lokan rivereton kun kaskadoj.

La renkontiĝo sukcesis, ĉar rezulte de ĝi kreskis bonaj rilatoj inter esperantistoj de siberiaj urboj. Ekzemple, novokuzneckanoj invitis nin veni al la naskiĝtago de sia Esperanto-klubo en oktobro. Kaj inspiritaj de nia RA ili mem planas fari propran tendaron sekvont-somere.

Katerina Arbekova

La unua paŝo en Esperantujon

Fine de la pasinta lernojaro naŭ membroj de la rondeto Esperanto en la lernejo №100 en Iĵevsk (ĉefurbo de Udmurtio, en Ruslando), kiuj sukcese finis elementan kurson, ricevis en la solena kunveno atestojn kaj donacojn de la direktoro de la lernejo, Boris Pomytkin, kaj de la instruisto, Bronislav Ĉupin.

Post la somera feriado la rondeto denove funkcias. Sed plej gravas ke unu klaso komencis lerni Esperanton fakultative. 25 lernantoj de la 2a klaso jam faris la unuan paŝon en Esperantujon.

Bronislav Ĉupin

El Japanio kun amo

Ĉi-somere Anna Butkeviĉ, prezidanto de peterburga societo Espero, estis en Japanio kaj partoprenis Esperanto-kongreson en Osako — ĝemelurbo de Peterburgo.

La akcepto estis tre varma kaj kortuŝa. Dank’ al japanaj samideanoj Anna vizitis dek urbojn, prelegis en kluboj, renkontiĝis kun veteranoj kaj aktivuloj de la japana Esperanto-movado, konatiĝis kun la riĉega japana kulturo. Responde ŝi prezentis pupspektakleton kaj rakontis pri Ruslando.

“Miaj koro kaj animo restis en Japanio”, — diris Anna, kiu esprimas grandan dankon al s-ro Nisio Tutomu, s-ino Gotoo Sumiko kaj al ĉiuj japanaj esperantistoj, kiuj nun sendas al ŝi leterojn kaj fotojn.

Boris Kondratjev

Marjorie Boulton en la Kvinpetalo

19-23 jul en la Kvinpetalo (Francio) okazis preparado al altaj studoj, kiun gvidis Janine Dumoulin kaj Georges Lagrange. Por doni iom da “spico” al la lingvokurso al Bouresse venis Marjorie Boulton.

Ŝi faris kvar prelegojn en kvintaga periodo (unu tagon ŝi kaj multaj aliaj kvinpetalanoj iris al Grésillon por la “Jubile-libra” Festo). La temoj de Marjorie estis William Auld, Faktoj kaj Fantazioj, Harry Potter kaj Katoj.

Pri Auld Marjorie plenigis pli ol unu horon rakontante lian vivon kaj aktivadon kiel pedagogo, redaktoro, verkisto, tradukisto, kritikisto, aktoro — finante per la granda ceremonio, en kiu li transdonis sian ampleksan bibliotekon al la ĉefbiblioteko de Skotlando.

Faktoj kaj fantazioj: origine UEA petis al Marjorie verki “antologion por komencantoj”. Ŝi serĉis manieron prezenti materialon en alloga formo kaj kolektadis ĝin el la plej diversaj fontoj, pli da faktoj ol da fantazioj, iom en la stilo de Readers Digest, kiu ankaŭ donas anekdotojn, rimaĵojn, vortludojn, fabelojn, proverbojn.

La furoraj libroj pri Harry Potter multe impresis ŝin kaj ŝi klarigis kial. Evidente ŝi konsideras ĝin taŭga materialo por traduko en Esperanton, sed same evidente en sia aĝo de 78 kaj sanstato ne tre bona, ŝi mem ne entreprenos tian gigantan taskon.

Sian preferatan temon, la katoj, ŝi aliris en nigra T-ĉemizo kun ora pentraĵo de egiptaj pra-katoj. La elekto de poemoj ŝajnis vastega kaj inkluzivis Kalocsay, Schwartz kaj aliajn, aldone al verkoj de Marjorie mem; la tuto majstre kunligita per ŝiaj prozaj spritaĵoj.

Helga Rapley

Sur la foto. Marjorie Boulton en Grésillon en diskuto kun Gerrit Berveling. (20 jul 2002)

KCE: Plurnivele kaj internacie

La 5a PIK (Plurnivela Internacia Kursaro, Somera sesio 2002), disvolviĝis en Kultura Centro Esperantista (Svislando) dum du semajnoj, kun entute ses kursoj.

Instruis Perla Martinelli (unua kaj dua gradoj), Giorgio Silfer (tria, literaturo), Tomasz Chmielik (tria, historio). Aliĝis 14 personoj el 6 landoj.

Spite al la relative malgranda nombro da aliĝoj, PIK estis kvalite tre rimarkinda kaj finance pli sukcesa ol pasintjare. Al la sukceso kontribuis la kunestado de la homoj: preskaŭ ĉiuj loĝis en domo Naville, kiu unuafoje fariĝis efektiva kolegio.

Sufiĉa estis la alfluo por la ankoraŭ nova svisa Esperanto-ekzameno: du por la unua grado, unu por la dua, unu por la tria. La unuan gradon trapasis italo kaj brito. La kandidato al la tria grado ne sukcesis ĉe la parola parto. La ekzamena komisiono konsistis el Jean-Thierry von Büren, Perla Martinelli kaj Giorgio Silfer.

Varia kaj aprezata estis la distra programo, kun kanta kaj gastronomia flankoj: krom Anjo Amika, muzikis kaj kantis Jean-Thierry von Büren.

Paktano

Flandra Esperanto-Ligo ĝenas

Flandra Esperanto-Ligo multe ĝenas per tiklaj demandoj. En junio la flandra parlamento devis okupiĝi dum tuta mateno pri la problemo de la lingva diskriminacio kontraŭ nedenaskaj parolantoj de la angla. Pro tio ke pluraj flandraj kaj belgaj entreprenoj kaj organizoj adoptas la anglan, pli kaj pli aperas dunganoncoj kun la mencio “English Mother tongue”.

Dan Van Herpe, gazetara oficisto de Flandra Esperanto-Ligo, ne estas kontenta. “Diskriminacio, — klarigis Van Herpe al ĵurnalisto en la senpaga tagĵurnalo Metro kiun atente legas centmiloj da belgoj survoje al la laboro. — Se vi perfekte sed ne gepatralingve parolas la anglan tiam vi ne havas ŝancojn se la dunganonco postulas denaskan scipovon de la angla”.

Dafydd ap Fergus

Teatre en Lesjöfors

En la 17aj Internaciaj Someraj Kursoj de Esperanto en Lesjöfors, pri kiuj informis la antaŭa Ondo, junaj kursaninoj kune kun la gvidantino Beatrix Svenonius preparis teatraĵon La knabinoj, la lupo kaj la sorĉistino. Sur la foto estas hundo Tjabo, kiu rolas la lupon, kaj la aktorinoj (de maldekstre): Pia, Marta, Nora, Sara, Beatrix, Jasmin, Sofia, Elinor kaj Anna. Nur de Miranda estas parteto videbla.

Wim Posthuma

Kurte

En la Monda Konferenco pri Daŭrigebla Disvolviĝo (Johanesburgo, 19 aŭg – 4 sep 2002) kun 62 mil delegitoj el la tuta mondo (i.a 104 landestroj, centoj da diplomatoj, ministroj) Harro von Blottnitz kaj Elisee By’elongo disdonis informilojn pri Esperanto kaj estis intervjuitaj de radio Kanalo Afriko. (Elisee By’longo)

Senatano Dieter Rooke kaj kortumano Giorgio Silfer reprezentis la Esperantan Civiton en la dua Internacia Konferenco pri Federismo en San-Galo (Svislando) 27-30 aŭg 2002. (Heroldo de Esperanto)

En aŭgusto 2002 en Visaginas (Litovio) okazis tradicia muzikfestivalo Visagino Country, en kiu antaŭ 15 mil aŭskultantoj koncertis pli ol dudek grupoj el tuta mondo. Esperanto-ensemblo Asorti kun kelkaj litovaj grupoj prezentis dum la festivalo kanzonojn en Esperanto. (Nun)

Post la sukcesa partopreno de esperantistoj en la Monda Socia Forumo en Brazilo (2001), oni planas prezenti Esperanton ĉe la Eŭropa Socia Forumo okazonta la venontan novembron en Firenze (Italio), prepare al la Monda Forumo (januaro 2003). Temas pri disdonado de informiloj kaj okazigo de prelegoj kaj rapida kurso. (TEJO-Aktuale)

Esperantolehti, organo de Esperanto-Asocio de Finnlando, denove ricevis 1000-eŭran subvencion de la edukministerio. (Esperantolehti)

Ekde septembro Esperanto-programo ĉe Radistacio Rio-de-Janeiro, Esperanto, la lingvo de frateco, dissendata ĉiumarde de la 15h00 ĝis 15h55, estos ripetata ĉiuvendrede de 23h00 ĝis 23h55. (Nun)

La estraro de UEA voĉdone akceptis la novan konsiston de la amerika komisiono, kiun gvidos Adonis Saliba; en la komisiono estas po unu reprezentanto el 12 landoj: Argentino, Brazilo, Ĉilio, Dominika Respubliko, Honduraso, Kanado, Kolombio, Kosta-Riko, Kubo, Meksiko, Usono, Venezuelo. (Michela Lipari)

182 personoj el 17 landoj, inkluzive de nur 3 ruslandanoj, partoprenis la 38ajn Baltiajn Esperanto-Tagojn, kiuj okazis 7-14 jul en Rigo, Latvio. (Jāzeps Šlars)

Anoncita por la antaŭlasta tago de la 87a UK, la tradicia Esperantologia Konferenco unuafoje dum la lastaj jaroj ne okazis pro manko de prelegontoj; anstataŭe estis kunveno pri la kultura agado de UEA. (Heroldo de Esperanto)

Esperanto-klubo de Gotenburgo, kie okazos la 88a UK, havas 77 membrojn; la urba biblioteko havas ĉ. 800 librojn en/pri Esperanto. (Vekilo)

Vide el Bruselo

Esperantista Motorciklanta Ĉeno vojaĝas al Strasburgo

Por la sesa sinsekva jaro, fronte de la Eŭropa Parlamento en Strasburgo sub la standardo de la Federacio de la Eŭropaj Motorciklaj Asocioj (FEMA) kunvenis la motorciklantoj el Eŭropo kaj la Eŭropaj Parlamentanoj por amika motorciklirado. Dum la aliaj jaroj la francoj estis ĉiam multaj. Sed ĉi-foje, je la komenco de julio, estis pli granda nombro da reprezentantoj el Germanio kaj Britio, entute 200 partoprenantoj venintaj el ĉiuj horizontoj de Eŭropa Unio de Svedio ĝis Grekio kaj de Pollando ĝis Portugalio.

“Pro niaj ĉiujaraj ĉeestoj, la dialogoj estis pli kaj pli facilaj. Sed nur en la angla lingvo”, — diras belgo André Rambeaux, fondinto de Esperantista Motorciklanta Ĉeno. Rambeaux, kiu partoprenas jam dum ses jaroj, klare rimarkas la lingvan problemon en la eŭropa motorciklado. “Ĉiuj paroladoj, inkluzive de la Eŭroparlamentanoj, same kiel de la motorciklaj reprezentantoj, estis faritaj anglalingve”. Rambeaux dubas ke la bunta ĉeestantaro de motorciklantoj povis kompreni tion, kio estis dirata por ili. “Paroli nur angle al eŭropanoj estas edifa ekzemplo de la malestimo kaj memkontenteco de niaj elektitoj”.

Rambeaux — jes la francoj elparolas la nomon same kiel la konata kaj muskola filmaktoro Rambo — kunportis Esperanto-flagon. “Pro la flago Esperanto, mi povis veki la atenton de pluraj personoj inter kiuj kelkaj membroj kaj asistantoj de la Eŭropa Parlamento”. La fondinto de la Esperantista Motorciklanta Ĉeno, Rambeaux, kaptis la okazon diskuti pri la lingva problemo. “Ĉiuj ŝajnas kontentaj pri la situacio kiun ili konsideras neevitebla”. La asistantoj kaj parlamentanoj agnoskis al Rambeaux ke ilia angla lingvo ne estas tute sen riproĉo. “Sed ili asertas ke ĉio glate funkcias ĉar ili permesas al si reciproke erarojn, tiel rekreante ĵargonaĵon kiun nur ili mastras”.

Dum la vojaĝo, usona firmao Harley-Davidson, la plej granda apoganto de la evento, ankaŭ ofertis barbaku-manĝon por festi la Tagon de Usona Sendependeco. Tamen asistantoj kaj parlamentanoj ne konsideras la anglan lingvon kiel plian dependaĵon de la angla-usona koloniismo. “Male, ili asertas, ke estas venko kontraŭ Usono kiu ne plu mastras sian lingvon kaj devu akcepti ke eŭropanoj kripligas ĝin!” Rambeaux miras, ke tiaspecaj politikistoj esperas direkti Eŭropon. “Ili kapablas fuŝparoli en pluraj lingvoj. Ĉiuj, en la eŭropa ŝafaro, beas laŭ la oficiala diskurso. Krom la denaska lingvo, scio de tri ĝis kvar eŭropaj lingvoj,” diras Rambeaux, rememorante la ŝercon pri la fuŝa “lingvo” Europanto, kreita de itala tradukisto ĉe Eŭropa Unio por amuzi kolegojn.

La reprezentanto de Esperantista Motorciklanta Ĉeno povis pli fruktodone interŝanĝi ideojn kun la partoprenantoj kiuj ne estas el la eŭropaj institucioj. Greka paro, veninta tra Pollando antaŭ ol kuniĝi kun la grupo en Alzaco, hazarde renkontis francojn gastigatajn de pollandanoj. “Ili konversis per tiu diskreta lingvo, sed vivanta, Esperanta lingvo!” Kiam en Strasburgo la grekoj vidis la Esperantan flagon flirtantan kune kun tiu de la Federacio de la Eŭropaj Motorciklaj Asocioj, ili venis peti informojn. Pluraj tiaj kontaktoj dum la vojaĝo donis al Rambeaux esperon. “Kiam la politikaj direktantoj lasas sin porti per la anglalingva fluo, la popolo nepre devu rekapti la iniciaton. La mortintaj fiŝoj malsupreniras la fluon, la vivantaj supreniras laŭ ĝi”.

Por pli da informoj pri la Esperantista Motorciklanta Ĉeno kontaktu André Rambeaux: 27 la Fagne de Chimay, BE-6460 Chimay, Belgio Rete: emĉ@skynet.be

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z

Hobiisma sindromo

Profesiigo estas unu el la celoj de la laborplano de UEA. Malfeliĉe la nuna estraro ekrealigis ĝin kontraŭdire, malfortigante la kapaciton de sia profesia mano, la Centra Oficejo. Tamen, profesiigo kaj profesieco ne limiĝas al dungitoj. Eĉ se UEA kaj aliaj Esperanto-establoj duobligus sian dungitaron, nia sorto plu dependus de neprofesiaj aktivuloj. Ili devas fariĝi pli profesiecaj ol nun. Tio ne estas nova slogano. Ĝia plej elstara advokato estis Lapenna, kiu metis ĝin en la centron de sia konstruado de “moderna UEA”.

Hobiismo ne eviteblas sur la herboradika nivelo, sed ĝi estas des malpli pardonebla, ju pli supra estas la movada nivelo. Landa asocio devas esti pli profesieca ol loka klubo kaj sur la internacia nivelo la postuloj estas ankoraŭ pli severaj. Evidente la plej severajn kriteriojn oni devas starigi al la gvidado de UEA. Tial ŝokis legi la reagon de estrarano Andrej Grigorjevskij al kritikoj pri diletante kompilita estrara agadraporto pri la jaro 2001. Laŭ li la estraranoj ne povas esti pli profesiecaj ol la membroj, ĉar ili estas elektitaj el inter la membroj kaj plenumas siajn taskojn en libera tempo. Mi tamen kredas, ke membroj atendas, ke estrarano de ilia monda organizaĵo ne estu kiel kiu ajn el ili sed pli kapabla, klera kaj kompetenta, unuvorte: profesieca. En tiu senco la estraro kaj ĉiuj organoj de UEA estu la kremo de la asocio.

Hobiismo havas profundajn radikojn. Ĝi kaŝiĝas en ĉiu esperantisto, ĉar praktike al ĉiu Esperanto ja estas hobio. Inter ni troviĝas aprezataj fakuloj de diversaj kampoj, sed ni ne povas profiti de iliaj kapabloj. Kiam ili libertempe okupiĝas pri Esperanto, ili malvestas sin de sia profesio aŭ fako kaj fariĝas esperantistoj. Ili volas malstreĉiĝi, havi kontraŭpezon al sia taga vivo. Kalocsay estis eminenta medicinisto, sed ni havas de li neniun libron pri medicino. Nu, lin ni pardonas pro liaj superbaj servoj al nia lingvo, sed kion diri pri Richard Wood? Tiu usonano verkis angle renomajn librojn pri kurtonda aŭskultado sed eĉ ne unu broŝuron en Esperanto por helpi nin kapti Esperanto-staciojn. Kaj kiu hobio en niaj renkontiĝoj estas la plej populara post Esperanto? Fotado. Tamen, ni ne havas lernilon de fotado. La finno Vilho Setälä aperigis tiajn nacilingve, sed kiel esperantisto li preferis senutile verki pri participoj. Ankaŭ la fakaj asocioj suferas, ĉar elstaraj fakuloj ne kunportas sian fakon en Esperantujon. Sekve ilin gvidas hobiuloj, kies veraj fakoj estas aliaj. Ne mankas esceptoj, sed ili estas... esceptoj. Kelkaj tiaj kolektiĝis en AIS, kie ili prelegas Esperante unu al aliaj, sed ili zorgas ankaŭ pri la administrado, kiu sekve estas malprofesia kaj malseriozigas ilian institucion ĉe eksteruloj.

La hobiisma sindromo subfosas nian movadon. Necesas konscii pri ĝi kaj kontraŭagi ĝin. Mankon de kompetenteco ne eblas anstataŭigi per entuziasmo.

Komitatano Z

Postforumaj impresoj

Kaliningrado estas tiu parto de Ruslando, kiu plej proksimas al la suda parto de Svedio. Fakte la distanco el mia hejmurbo Lund al Kaliningrado estas malpli granda ol al Stokholmo. Tamen pri Kaliningrado niaj amaskomunikiloj raportas ĉefe kiam temas pri disvastiĝo de la aidos-epidemio aŭ pri infanhejmoj kiuj ricevas helpon de Svedio — la bildo ne estas tiom nuanca.

Estas nenia novaĵo, ke estas komplika, kosta kaj longedaŭra proceduro havigi al si ruslandan vizon. Tamen ŝajnas aparte absurda, ke por veturi al la proksima urbo Kaliningrad mi devas unue dufoje veturi al Kopenhago, unue por lasi la dokumentojn kaj poste preni ilin — sendi ne eblas. Kaj krome necesas pagi por tiu servo. Entute la havigado de la vizo kostas preskaŭ same multe kiel la tuta vojaĝo al Kaliningrado kaj reen. Nu, mi ne plendu, ruslandanoj certe pli spertas pri vizaj problemoj ol mi.

La plej simpla maniero atingi Kaliningradon por mi estis veturi ŝipe al Gdańsk, kaj tie kapti buson post duontaga atendado. Feliĉe Gdańsk estas tre vidinda urbo, do la atendado pasis agrable, sed en Gdańsk oni ankaŭ avertis min, ke Kaliningrado estas tre problema regiono, kien polaj turismaj firmaoj ne emas sendi siajn busojn, ĉar la malriĉaj lokanoj ĵetas ŝtonojn kontraŭ la eksterlandaj busoj.

Mi do ne vere sciis, kion atendi, sed ial mi tuj sentis min pli trankvila, transveturinte la limon. Male ol en Pollando, en Ruslando mi ĉiukaze povas paroli la lokan lingvon kaj iel-tiel komprenas, kiel la homoj kaj la socio funkcias.

Neniuj ŝtonĵetantoj videblis, kiam la buso malfrue vespere alvenis al Kaliningrado. La urbo certe ŝajnis malpli prizorgita ol Gdańsk, sed la etoso estis agrabla kaj trankvila spite la relative malfruan horon. Kaliningradaj esperantistoj afable renkontis min ĉe la buso, ni kune promenis en la agrabla somera vespero al bela manĝejo, kie mi povis provi la lokan bieron kaj poste kaptis privatan taksion por veturi al la tranoktejo.

La sekvan matenon mi uzis mian liberan tempon por iom pli esplori la ĉefan straton, kiu daŭre portas la nomon de la gvidinto de la monda proletaro — evidente pro tio, ke la alternativo estus la malnova germana nomo. La librovendejo kiun mi trovis estis bone provizita kaj ne tro kosta, laŭ la strato veturis nenovaj sed bonstataj germanaj aŭtobusoj, kaj en la ekstrema varmo estis agrabla sperto surstrate aĉeti el granda cisterno veran kvason.

Se kompari kun Moskvo, kiun mi vizitis pasint-jare, la ĝenerala aspekto de la stratoj certe estis pli provinca ol en Moskvo — multaj domoj estis en iom pli malbona stato ol dezirinde, kaj certe malpli multis la butikoj kaj kafejoj ol en la ĉefstratoj de Moskvo. Tamen la homoj estis bone vestitaj kaj ŝajne bonstataj; almozpetantoj, kiuj en Moskvo multas, ĉi tie tute mankis.

Specifan ekssovetian etoson certe kreis la neniam finkonstruita, jam ruina partia domo, kiun oni siatempe ekkonstruis sur la eksplodigitaj ruinoj de la kastelo Königsberg, kaj en proksima strato stranga, evidente finkonstruita ponto, kiu tamen neniam povis esti ekuzita, ĉar oni forgesis konstrui la vojojn al ĝi kondukantajn. Pri Sovetio memorigas ankaŭ la grizaj, iom kadukaj kolose multetaĝaj loĝdomoj, la sloganoj kiuj ankoraŭ konserviĝis sur kelkaj domoj proksime al la ĉefaj stratoj, kaj la klasika statuo de Lenino en la ĉefa placo.

Malantaŭ la ŝtona Lenino oni tamen jam konstruas novan ortodoksan preĝejon, eble por neŭtraligi la efikon de la proleta gvidinto, kaj apud la grizaj betonaj kolosoj ekkreskis la bierĝardenoj, terasaj trinkejoj en kiuj estas agrable pasigi someran vesperon babilante pri tio kaj jeno. La bierejoj estis vigle vizitataj ankaŭ lunde vespere, sed la etoso estis tre trankvila kaj hejmeca.

La ĝenerala imago en Svedio pri Ruslando, kaj precipe pri Kaliningrado temas ĉefe pri grizo, mizero kaj krimo, sed el tiuj almenaŭ iugrade mi spertis nur grizon — certe la centraj partoj de la urbo povas doni tre grizan impreson, almenaŭ se oni atendas vidi iujn belajn restaĵojn de la mezepoka kaj posta germana pasinteco.

La grizon en la urbo mem agrable kontraŭpezas kelkaj kvartaloj, kie konserviĝis kaj estis parte bele rekonstruitaj domoj de la antaŭmilita tempo. Precipe impona estis tamen la vizito al la ĉemara banurbeto Svetlogorsk, kie la plaĝo kun la pura sablo, pura akvo kaj apudaj kafejetoj estis vere agrabla surprizo post la sufoka varmo en la urbo. Eĉ vizitantoj el la cetera Ruslando miris pri la luksaj ripozdomoj de riĉuloj, kiujn eblis rigardi de tute proksime, sed la plej granda parto de la ripozantoj ŝajnis esti ordinaraj urbanoj kiuj decidis pasigi la tagon ĉe la maro.

Eĉ pli surpriza estis la vizito al la naturparko Kurlanda (Kurŝa) terlango, longa kaj mallarĝa terpeco kiu dividas la Kurlandan golfon disde la Balta maro. De observ-platformo oni povis vidi la terlangon etendiĝi kilometrojn en du direktoj, sur ambaŭ flankoj maro, ĉirkaŭe nur belegaj dunoj kaj pina arbaro. Malproksime videblis kelkaj pitoreskaj vilaĝetoj kaj iuj turoj pli proksime al la Litovia limo, sed apenaŭ eblis imagi ke en la proksimeco loĝas pli ol miliono da homoj — nur la maro aŭdeblis.

Kalle Kniivilä

En Kaliningrad oni ankoraŭ povas trinki la rusan kvason en stratoj kaj skvaroj — tre bona trinkaĵo por la varma vetero, kiu daŭris la tutan Forumon. (Foto de Kalle Kniivilä)

Kabei kontraŭ tutmondiĝo?

S-ano Finkel klarigis en la julia Ondo ke li intencas kabei pro sia kontraŭstaro al tutmondiĝo. Laŭ li,

1. tutmondiĝo efikas detrue al la monda diverseco etna kaj kultura;

2. Esperanto “celas ĝuste la tutmondiĝon”.

Kompreneble, mi neniel volas dekonvinki lin de kabeado, ĉar tia decido estas ĉies plej intima rajto. Mi eĉ ne diskutas pri la unua punkto, ĉar ĝia eventuala vereco ne tuŝas mian nunan argumenton. Mi ŝatus nur atentigi — pardonu memripeton — pri la evident-manko de lia dua aserto.

Nome, laŭ mi esperantismo havas “denaskan ambiguon: tion ke ĝi duvizaĝas kiel universalismo (ofte ema forĵeti ĉion apartigan) kaj kiel (a)partismo (ofte strebanta komuniki, per universala esprimilo, sian apartecon anstataŭ partecon). Du fluoj paralelaj, eĉ se en miniatura mezuro, kun la tutmonda unuecigo (foje rulpremila) unuflanke kaj kun lokaj partikularismoj (foje najbar-buĉoj) aliflanke”. (“Ne drivi, sed navigi memfidele” // Esperanto. 1999: 10, pĝ. 161)

István Ertl (Belgio)

Ĉu oni devas labori por iu lingvo?

Laŭ Jurij Finkel, la rusa kaj la juda kulturoj “estas je kelkaj potencoj de dek pli interesa(j), ol la Esperanta — kiu fakte ekzistas en ĝerma stato. Certe, oni povas kaj devas labori por evoluigi ĝin — sed mi jam ne deziras” (LOdE. 2001: 7).

La Esperanto-kulturo estas plejparte tio, kion Esperanto ĉerpis el aliaj kulturoj. Oni ne povas kaj ne devas labori por evoluigo de la Esperanto-kulturo.

Se ekzistos Esperanto-socio (Esperanto-popolo) la Esperanto-kulturo ellaboriĝos aŭtomate. Sed sen Esperanto-socio (Esperanto-popolo) ne estas senco kaj praktika eblo ellabori la Esperanto-kulturon.

Jurij Finkel ne plu deziras labori por Esperanto pro “ideologia malakcepto de la interna ideo de Esperanto kaj de la ideo de internaciaj lingvoj ĝenerale” (samloke).

En Esperanto pli gravas ne la interna ideo, sed ebloj facile kaj libere interkomunikiĝi kun reprezentantoj de diversaj popoloj de la mondo. Ĉu oni devas labori por iu lingvo? Ŝajne ne. Ordinare oni nur uzas lingvojn por komunikadaj celoj. Ĉi tie temas pri ordinaraj uzantoj de la lingvoj. Tamen rajtas ekzisti specialaj institucioj, kiuj okupiĝas pri disvastigoj de siaj lingvoj, ekzemple, Goethe-Instituto en Germanio, kiu okupiĝas pri popularigo de la germana.

Vladimir Minin (Usono)

La vivo en demandoj kaj ekkrioj

de Anton Ĉeĥov

Bebaĝo. Kion Dio donis: ĉu filon aŭ filinon? Kiam la bapto? Granda knabeto! Vartistino, ne faligu lin! Aĥ, aĥ! Li falos!! Ĉu la dentetoj aperis? Ĉu li havas skrofolon? Forprenu la katinon, ja ĝi lin gratvundos! Tenu la onklon je lipharoj! Tiel! Ne ploru! Hejma koboldo venas! Li jam paŝas! Forportu lin — li estas malĝentila! Kion li faris al vi? Povra surtuto! Ne gravas, ni sekigos ĝin! Li renversis inkujon! Dormu, pufuleto! Li jam parolas! Aĥ, kia ĝojo! Nu, diru ion! Fiakro preskaŭ surveturis lin! Forpelu la vartistinon! Ne staru ĉe trablovo! Hontu, ne indas bati tian etulon! Ne ploru! Donu al li spickukon!

Knabaĝo. Venu ĉi tien, mi vin vergos! Kie vi frakasis vian nazon? Ne ĝenu la patrinon! Vi ja ne estas etulo! Ne venu al la tablo, vi poste manĝos! Legu! Ĉu vi ne scias? Iru al la angulo! Unu poento! Ne metu najlojn en la poŝon! Kial vi ne obeas la patrinon? Manĝu dece! Ne fingrumu en la nazo! Ĉu vi batis Demiĉjon? Knabaĉo! Legu por mi fablon de Krylov! Nomu la pluralan nominativon! Adiciu kaj subtrahu! For el la klasĉambro! Vi ne ricevos tagmanĝon! Tempas dormi! Jam la naŭa horo! Li petolas nur en ĉeesto de gastoj! Vi mensogas! Kombu vin! For de l’ tablo! Nu, montru viajn poentojn! Vi jam ŝiris la botojn! Hontu ploregi, vi jam estas granda! Kie vi la uniformon malpurigis? Por vi mi ne sukcesas ĉion provizi! Denove unu poento! Kiam fine mi ĉesos vergi vin? Se vi fumos, mi vin forpelos el la hejmo! Nomu la superlativon de facilis! Facilissimus? Vi mensogas! Kiu fortrinkis la vinon? Infanoj, simio en la korto! Kial vi igis mian filon ripeti la lernojaron? La avinjo venis!

Junaĝo. Vi estas tro juna por trinki vodkon! Rakontu pri la verbaj tempoj! Frue, frue, junulo! En via aĝo mi sciis nenion similan! Ĉu vi ankoraŭ timas fumi en ĉeesto de la patro? Aĥ, kia hontego! Ninjo transdonas al vi saluton! Prenu, ekzemple, Julion Cezaron! Devas esti ut consecutivum. Aĥ, ĉarmulino! Lasu min, sinjoro, aliel mi ... al via patro rakontos! Nu, nu... kanajlo! Brave, ĉe mi jam lipharoj kreskas! Kie? Tion vi pentris, sed ili ne kreskas! Nadine havas ĉarman mentonon! En kiu klaso vi estas nun? Konsentu, paĉjo, ke por mi ne decas ne havi poŝmonon! Nataŝa? Mi scias, mi vizitis ŝin! Ĉu vi? Ho, modestulo! Donu al mi cigaredon! Ho, se vi scius, kiel mi amas ŝin! Ŝi estas diino! Kiam mi finos gimnazion, mi edziĝos kun ŝi! Tio ne koncernas vin, maman! Mi dediĉas al vi miajn versojn. Lasu por mi finfumi ĝin! Mi ebriiĝas jam post tri glasetoj! Bis! bis! Braaave! Ĉu vi vere ne legis Bornon! Ne kosinuso, sed sinuso! Kie tangento estas? Ĉu Sonjo havas malbelajn krurojn? Ĉu mi povas vin kisi? Ni trinku! Huraaa, mi finis la lernadon! Skribu al mia konto! Pruntedonu al mi la dudek kvin rublojn! Mi edziĝos, patro! Sed mi ĵuris! Kie vi noktumis?

Inter 20 kaj 30 jaroj. Pruntedonu cent rublojn! Kiu fakultato? Por mi egale! Kiom kostas leciono? Tamen malmultekosta! Al Streljna kaj reen! Bis, bis! Kiom mi ŝuldas al vi? Venu morgaŭ! Kio estos hodiaŭ en la teatro? Ho, se vi scius, kiel mi amas vin! Jes aŭ ne? Jes? Ho, mia ĉarmulino! Forpelu! Kelnero! Ĉu vi trinkas ŝereon? Maria, donu al mi kukuman pekl-akvon! Ĉu la redaktoro estas hejme? Ĉu mi ne havas talenton? Strange! Sed kiel mi perlaboru? Pruntedonu kvin rublojn! Al Salono! Sinjoroj, jam mateniĝas! Mi forlasis ŝin! Pruntedonu frakon! La flavan en angulon! Mi jam estas tro ebria! Mi mortas, doktoro! Pruntedonu monon por kuracilo! Mi preskaŭ mortis! Ĉu mi maldikiĝis? Ĉu al Jar? Tio indas. Donu al mi laboron! Bonvolu! Ha, ja vi estas pigrulo! Ĉu eblas tiel malfrui? Temas ne pri mono! Ne, pri mono! Mi mortpafos min!! Fino! Diablo estas kun tio, kun ĉio! Adiaŭ, damnita vivo! Tamen... ne! Ĉu estas vi, Liza? Mia kanto jam estas finita, maman! Mi jam finvivis mian vivon! Donu al mi laborlokon, onklo! Ma tante, la kaleŝo estas preta! Merci, mon oncle! Ĉu vere mi ŝanĝiĝis, mon oncle? Finis diboĉojn? Skribu tiun dokumenton! Ĉu edziĝi? Neniam! Ŝi, ve, havas edzon! Via Ekscelenco! Prezentu min al via avino, Serge! Vi estas ĉarma, princino. Ĉu maljuna? Tute ne! Vi provokas komplimentojn! Mi petas fotelon en la dua vico!

Inter 30 kaj 50 jaroj. Malsukceso! Ĉu estas vaka ofico? Naŭo sen atutoj! Kera sepo! Disdonu kartojn, vorte excellence. Vi doktoro, estas terura! Ĉu mia hepato trograsiĝis? Absurde! Kiel multe fakturas doktoroj! Kiun doton ŝi havas? Nun vi ne amas min, sed poste vi ekamos! Gratulojn okaze de la geedziĝo! Ne povas mi, mia kara, ne kartludi! Stomaka kataro? Ĉu filo aŭ filino? Kopio de la patro! He... mi ne sciis! Mi gajnis, mia kara! Diable, mi denove malgajnis! Ĉu filo aŭ filino? Kopio de... la patro! Mi certigas vin, ke mi ne konas ŝin! Ĉesu ĵaluzi! Ni veturu, Fani! Ĉu braceleton? Ĉampanon! Gratulojn okaze de la rangaltiĝo! Merci! Kion mi faru por malgrasiĝi? Ĉu mi estas kalva?! Ne zumu, bopatrino. Ĉu filo aŭ filino? Mi estas ebria, Karolinjo! Permesu kisi vin, germanineto! Denove tiu kanajlo estas ĉe mia edzino! Kiom da infanoj vi havas? Helpu la povran homon! Kiel ĉarma estas via filino. Venu, mi vin vergos, aĉa knabeto! Ĉu vi ĉifis mian perukon?

Maljuneco. Ĉu ni veturu al kuracloko? Edziniĝu kun li, filino mia! Ĉu stulta? Ne gravas! Dancas malbone sed la kruroj estas ĉarmaj! Ĉu cent rubloj pro... la kiso! Aĥ vi, diablido! Ha-ha-ha! Ĉu vi volas tetraaĵon, knabineto? Vi, filo, tiel... senmorala! Vi forgesas vin, junulo! Pst! pst! pst! Ŝsxatas mi muzikon! Ĉam... ĉam.. panon! La histrionon legas? Ha-ha-ha! Al la genepoj mi portas bombonojn! Filo mia estas bona, sed mi estis pli bona! Kie vi estas, tiu tempo! Mi eĉ vin Eminjo ne forgesis en la testamento! Jen kia mi estas! Paĉjeto, donu horloĝon! Hidropso? Ĉu vere? Rekviemo! Ĉu la parencoj ploras? Ŝi bone aspektas en la funebraj vestaĵoj! Li fetoras! Ripozu en paco, honesta laborulo!

Tradukis el la rusa Aleksej Birjulin

Notoj

1. La plej malalta poento en la ruslandaj lernejoj (la plej granda estas 5).

2. Facila (lat.).

3. Latina subjunkcio.

4. Patrino (fr.).

5. Ivan Born verkis popularan lernolibron pri la rusa filologio.

6. Popularaj peterburgaj restoracioj.

7. En Ruslando oni trinkas kukuman pekl-akvon por forigi postebrion.

8. Mia onklino (fr.).

9. Dankon, mia onklo! (fr.)

10. Via ekscelenco (fr.).

11. Populara satira revuo.

Poŝkomputilo

de Sergio Pokrovskij

La 18an de januaro mi faris tion, kion miaj hejmanoj opinias kaprico kaj fantazio: mi aĉetis poŝkomputilon. Hodiaŭ mi rakontos pri miaj spertoj kaj preferoj; tio estos tre subjektiva rakonto, la uzantoj de aliaj porteblaj komputiloj certe vidas la aferon tute alie.

Kial poŝkomputilo?

Mi jam havas mian laborejan komputilon; mi jam havas eĉ pli bonan komputilon hejme; kaj tamen, jen mi aĉetas trian. Kial?

Nu, ne ĉiam mi estas hejme aŭ en la laborejo: iam mi vojaĝas, iam mi laboras en biblioteko. Kaj eĉ hejme, se subite mi volas noti ideon subite trafintan mian kapon, estus tro longa kaj teda afero ŝalti la komputilon, atendi ĝis plenumiĝos la ŝarga procezo, poste voki redaktilon, atendi ĝis ĝi ŝargiĝos... Dume la tuta inspiro senspure estingiĝas. Eblus lasi la komputilon ĉiam ŝaltita kaj sendorma — sed povas panei ĝi aŭ la elektro, kaj plej grave, ial tio ĝenas mian psiĥon.

Rezulte aperadis 1001 paperfolietoj sur kiuj mi faris miajn notojn, kiujn malfacilis poste trovi, kaj kiujn mi devis poste retajpi. Ofte tio kontribuis al tekstopolurado, tamen ripeta kopiado de longaj elskribaĵoj faritaj en biblioteko ja estas teda.

Male, poŝkomputilo ja estas ŝaltita kaj laborpreta ĉiam, ĝi estas senbrua kaj mi povas kunpreni ĝin ĉien ajn.

Ĉu eble tekkomputilo?

Ne. Tekkomputilo estas kompromiso nekontentiga. Malpli povuma ol surtabla komputilo, tro peza kaj granda kompare kun poŝkomputilo. Poŝkomputilon mi povas kunhavi ĉiam kaj ĉie (ekz-e promenante en arbaro aŭ sur marbordo), tekkomputilo postulas sakon aŭ mem estas teko. La tempo de aŭtonoma laboro de tekkomputilo estas tute mizera (verdire, la pli novaj kurentfontoj disponigas pli akcepteblan labortempon ol antaŭ 2-3 jaroj). La povumaj procesoroj varmiĝas kaj postulas ventolilon kaj aliajn rompiĝemajn pecojn meĥanikajn. Oni devas ĝin malŝalti/reŝalti, kun la prokrastoj de la ŝargotempo. Kaj eĉ el la prezaj konsideroj la kombino: “surtabla komputilo plus poŝkomputilo” estas pli avantaĝa.

Kia poŝkomputilo?

Kurioza afero, pri la poŝkomputiloj estas kiel pri Esperanto: ial la plej popularaj ne estas la plej bonaj. Aŭ eble ili ja estas bonaj, sed por celoj aliaj ol la miaj.

Kutime oni klasas la poŝkomputilojn laŭ ilia operaciumo; la plej gravaj estas Palm OS, Windows CE kaj Epoc.

Statistike la plej populara familio estas la Palm-komputiloj (internacie, laŭ diversaj statistikoj, la palmoj tenas 70-90% da merkato); la duan lokon okupas la Majkrosofta Windows CE (la kerno de Pocket PC, PPC; nun CE.Net) kiu lastatempe plivastigas sian parton de la merkato. La familio Epoc-Symbian, kiun mi preferas, internacie estas nur la tria.

En Rusio tamen la bildo estas iom alia. Laŭ la vendoj de la tri unuaj monatoj de la jaro 2002, la palmoj okupis 45%; Epoc-Symbian, 31%; kaj Windows CE, 24%. Verdire, en la somero la du lastaj platformoj interŝanĝis la lokojn — unu kialo povas esti ke Mako, la plej bone vendata epokaĵo, elĉerpiĝis.

Mi malmulte kompetentas pri la Palmaj kaj Vindozaj poŝkomputiloj; mi provis ilin dum kelkaj minutoj kaj al mi ili malplaĉis. Male, Diamond Mako ekplaĉis al mi tuj ekde la unua rigardo, kaj plu mi ĝin ŝatas.

La Palmaj ekrano kaj ĉefmemoro estas tro malgrandaj, kaj la kojnoskriba enigmaniero per konvenciaj streketoj, tro stranga. Eble ĝi plej konvenas por stare engrati telefonnumeron, sed mi ne povas imagi, kiel mi enigu tiamaniere po 4-9 kbajt dum unu seanco, aŭ ĉi tiun artikolon (plene verkitan per mia Diamond Mako). Oni povas uzi sentivan ekranklavaron, sed ĝi ankoraŭ pli malgrandigas la jam sen tio malgrandan Palman ekranon; kaj piki per la grifelo etajn klavbildetojn estas malrapida kaj pli atentostreĉa procedo — ia brodado.

Ekzistas eksteraj klavaroj faldeblaj, kiuj faldite estas samgrandaj kiel la poŝkomputilo mem. Tio estas preskaŭ kontentiga solvo, sed la komputilo iĝas “dupoŝa”, kaj la maso, duobla. Krome, se oni uzas tian klavaron ekz-e en trajno, la komputilo emas elsalti el la klavara ingo kaj fali; promenante en arbaro, mi ne povus facile sterni la klavaron sidiĝinte sur ŝtipon — dum mi ja povas tajpi tenante Makon sur genuo.

La pliparto da Vindozaj komputiloj estas same maloportunaj rilate la enigon; inter ili tamen estas kelkaj klavaraj, sed ili estas pli grandaj, pli pezaj, kaj la dizajno estas malbela kaj maloportuna (ekz-e la anguloza Jornada-720). Kaj la ĝenerala difekto de la vindozaĵoj estas principa: sur la eta poŝkomputila ekrano ili senŝanĝe konservas la grafikan fasadon destinitan por granda ekrano de komputilo surtabla. Ekz-e la ekrankopio http://www.hpc.ru/lib/arts/1401/menu.gif el reklama TTT-paĝo klare demonstras tion: post du alklakoj sur tirmenuoj, la tuta ekrano estas okupita kaj ne plu restas spaco por pluaj elektoj. Supozeble tio iel solviĝas, sed la principo pri hierarkia prezento de tiaj menuoj ne estas tenebla en ĝia pura formo.

Grimacoj de la merkato

En la Sovetia epoko ni opiniis, ke la merkata ekonomio kontentigas la plej ekzotajn kapricojn de la pagipovaj klientoj, dum la plana ekonomio — nur tion, kion la planistoj opinias necesa. La vivo montris, ke la unua parto ne tute veras.

Britiaj inĝenieroj kreis bonegan aparaton, kiun ŝatas klientoj en la tuta mondo. Ilia firmao Psion preskaŭ monopole okupas la niĉon de klavaraj poŝkomputiloj. Sed la administristoj decidis ke tiu merkato estas tro malgranda, kaj en julio 2001 ili ĉesigis la evoluigon de la veraj klavaraj psionoj kaj lanĉis palmosimilan banalaĵon senklavaran (Psion netPad).

Mi ne scias kiagrade ili sukcesis sur la senklavara tereno; probable, malmulte (la kompanio informis, ke la jaro 2002 estas la plej malbona en ties tuta historio). La klavaraj psionoj ja plu estas fabrikataj kaj vendataj (do, tio ja sencas ekonomie), ili restas, miaopinie, la plej bonaj poŝkomputiloj en sia speco — sed jam iom arkaikiĝintaj kaj plu arkaikiĝantaj. La plej evidenta difekto estas manko de Unikodo — la pli novaj poŝkomputiloj ja ĝin disponigas.

Tamen ne nur al la administristoj mankas prudento, ankaŭ la publiko aĉetas poŝkomputilojn laŭ la vendejaj efektoj. Ekz-e, la ekrano de mia poŝkomputilo estas nigra-blanka; kaj ĝi estas reflekta, sen fonlumo. Jen du teruraj mankoj en la okuloj de la publiko.

Tamen fonlumo je almenaŭ 30% mallongigas la daŭron de aŭtonoma laboro (t. e. sen konekto al ekstera kurentfonto). Egale estas pri la koloro. “Sed kiel legi nokte aŭ ĉe malbonaj lumkondiĉoj?!” obĵetas la palmuloj. Tre simple: sufiĉas aĉeti trigroŝan poŝlanternon, kiu utilos ankaŭ por diversaj aliaj celoj en la tendaraj kondiĉoj. La publiko kutime ne scias, ke traluma ekrano iĝas tute pala kaj nelegebla eksterdome, en suna tago sur kafeja teraso aŭ plaĝo. Kiom tralumaj ekranoj bonas nokte, tiom la reflektaj bonas dum la hela tago!

Simile, al la vindozuloj plaĉas la konata grafika fasado, kvankam ni jam vidis ke por poŝkomputilo ĝi estas speciale malkonvena; sen paroli ke Windows CE, kiel vera majkrosoftaĵo, estas ege risurcoraba. Psionoj, uzante malpli da risurcoj, disponigas plian fidindon, kaj egalan rapidon de la aplikaĵoj per konsiderinde pli modesta ĉefprocesoro. La vindozuloj pli ofte reŝargas sian operaciumon ol mi la akumulilojn de mia Mako (po 2-3 fojojn semajne; dum la tuta somero mi eĉ unu fojon ne bezonis restartigi mian poŝkomputilon). Sed la merkata forto de Majkrosofto superas la racion.

Ŝanĝiĝoj en la vivmaniero

La poŝkomputilo konsiderinde ŝanĝis mian vivon.

Unue, en ĝi estas io kortuŝa. Mi havas bonan surtablan komputilon hejme, kiu estas por mi tre utila, sed mi neniam havis por ĝi similan senton. Tio estas sufiĉe tipa fenomeno, mi ofte aŭdis aliajn posedantojn de poŝkomputilo nomi ĝin “la amiko” aŭ “la besteto”. Oni volonte diskutas pri diversaj akcesoraĵoj, ekz-e zonaj sakoj, poŝlanternoj, grifeloj ktp. Iuj eĉ aĉetas oran grifelon (kiu kostas pluroble pli multe ol la poŝkomputilo mem). Kaj aĉetado de tiaj akcesoraĵoj estas ial plezuriga. Stranga fetiĉismo, kiu igas adoltojn konduti kiel infano rilate al sia kara pupo.

Due, kvankam mi neniam konsideris aĉeton de ora grifelo (cetere, kiel uniksulo mi ĉiam preferas klavaĵojn, kaj preskaŭ ĉiam lasas la grifelon en ĝia ingo) — tamen, ĉar en iuj aplikaĵoj oni ja iam bezonas grifelon, tial mi lasis kreski “montroungon” sur mia etfingro, por povi okaze puŝeti menueron sur la ekrano.

Trie, mi iam ŝanĝis miajn vestopreferojn. Dum la malvarmaj sezonoj mia Mako bonege lokiĝas en jaka poŝo, sed somere, dum la sezono senjaka, mi nun preferas pantalonojn kun ekstera poŝo ĉegenua, taŭga por la poŝkomputilo.

Kvare, iel meme troviĝis multaj neantaŭviditaj uzoj de la poŝkomputilo, pri kiuj mi ne pensis antaŭ la aĉeto. La plej grava el ili estas la librolegado.

Dum la jaroj 1991-2001, zorgoplenaj kaj malstabilaj, mi iel perdis la kutimon legi librojn. Verdire, en 2001 mi ja rekomencis iomete legi la presitajn librojn, sed tre, tre malmulte. Surprize por mi, la poŝkomputilo montriĝis tre konvena por librolegado.

Mi tuj diru, ke mi abomenas legi librojn de sur la ekrano de surtabla komputilo. Ial tio min tre lacigas kaj ne estas agrabla. Eble pro la fonlumo; eble pro la fiksitaj pozo kaj loko (tio probable plej gravas). Nu, kun la poŝkomputilo tio ja estas agrabla: mi povas iri ien ajn, mi povas legi en brakseĝo, sur sofo aŭ en la lito; la likvakristala ekrano estas agrable stabila. Krome, rekte el la teksto mi povas konsulti diversajn vortarojn kies presita versio pezas kilogramojn, kaj mi povas fari notojn en legosigna dosiero. Resume, dum kelkaj monatoj mi jam tralegis pli multe da libroj ol dum kelkaj antaŭaj jaroj.

Kaj ofte, eĉ sidante apud la malŝaltita surtabla komputilo, mi preferas tuj fari ion per la poŝkomputilo ol ŝalti la surtablan komputilon kun ties ŝargaj prokrastoj.

Krome, kompreneble disponeblas la funkcioj por kiuj la normaluloj kutime aĉetas poŝkomputilon: planilo, vekilo, telefona kaj geografia datumbazo, adreslibro ktp; por mi tiuj funkcioj estas malpli gravaj, tamen ja utilaj. Aliflanke, mi ne uzas la poŝkomputilon por eliri en la Interreton (tro multekoste per poŝtelefono, kaj la retumiloj maltaŭgaj, precipe konsidere la mankon de Unikodo).

Resume, mi ne enspezas monon per mia Mako; sed ĝi helpas al mi agrable pasigi tempon kaj elspezi la monon perlaboritan per la pli grandaj komputiloj!

Esperantigo

Ho ve, Unikodo mankas en mia Mako; mi devis rememori la malnovan tempon kaj uzi la okbitajn kodojn.

Unue mi intencis resti ĉe iksismo. Mi eĉ adaptis la grandan esperanta-rusan vortaron al mia Mako laŭ la iksisma sistemo, kaj mi plu ĝin uzas tiuforme.

Tamen mi ja tro ŝatas niajn karajn ĉapelojn, kaj tial mi faris kelkajn tiparojn laŭ la kodo Latina-3a, kaj klavaran aranĝon por rekte tajpi esperantajn literojn. Kaj nun mi uzas ilin.

La vivo post Psiono

Malgraŭ ĉiuj avantaĝoj de la Psion-platformo, mi tamen ne tute kontentas pri ĝi. Jes, ĝi estas la plej bona kion la merkato povas al mi oferti: ĝi havas la plej bonan kvocienton funkciivo/dimensioj; sed ĝi jam iom arkaikiĝis (plej grave por ni esperantistoj: en ĝi mankas Unikodo), kaj ĝenerale, mi preferus Unikson.

Krome, la vivon de psiono limigas unu peco: la ekrankablo, kiun oni fleksas kaj malfleksas ĉe ĉiu fermo/malfermo. Normale ĝi sufiĉas por 1,5-3 jaroj; poste ĝi rompiĝas, kaj necesas anstataŭigi la ekrankablon aŭ aĉeti novan poŝkomputilon.

Nu, jam post ol mi aĉetis mian Makon aperis poŝkomputilo Sharp Zaurus SL-5500, bazita sur Linukso. Ĝi tamen malhavas normalan klavaron, havas nesufiĉe da ĉefmemoro, kaj ĝenerale ŝajnas iom malmatura. Mi ŝatas Unikson, sed ne tiom ke mi akceptu Zaŭruson. Cetere, ankaŭ ĝin oni ŝajne ne plu fabrikas.

Mi esperas ke post 1-2 jaroj aperos akceptebla alternativo linuksa; se ne, eble mi aĉetos poŝkomputilon sufiĉe povuman, sur kiu mi povas instali Linukson (fakte, iuj jam sukcesis instali Linukson eĉ sur Diamond Mako kiel la mia, sed la restanta ĉefmemoro ne sufiĉas por la aplikaĵoj kiujn mi bezonas).

Fakte, psionoj estis poŝkomputiloj kun la funkciaro de tekkomputiloj; ili estis malpezaj kaj malmultekostaj. Solida negocisto probable preferus pli imponan tekkomputilon aŭ kajerkomputilon, ĉar tutegale solida negocisto kunportas valizeton. De la kontraŭa flanko venos monstraj poŝtelefonoj, kiuj akiros multajn funkciojn de poŝkomputiloj (kiel jam videblas en Nokia 9210) — tamen ili restos malpli oportunaj en la rolo de poŝkomputilo (malgranda ekrano, maloportuna klavaro). Poŝtelefono kaj poŝkomputilo prezentas kontraŭajn postulojn ergonomiajn: por la poŝkomputilo gravas ke la ekrano estu sufiĉe granda; kaj tiom granda poŝtelefono tute maloportunas. Probable, tie rolas ankoraŭ unu faktoro: la imponemo. La “inteligenta poŝtelefono” kombinanta funkciojn de poŝkomputilo kaj poŝtelefono estas egale maloportuna en ambaŭ roloj — tamen ĝi estas multekosta kaj efekta; kaj imponemuloj ja abundas, precipe inter la negocistoj, kiuj fakte estas malpli praktikemaj ol ili pretendas.

Tio estus amuza, se restus racia alternativo.

Glosaro

fon·lum·o: propra lumo eligata de la ekrano de katodradia tubo; aŭ la lumo eligata de malantaŭ traluma ekrano likvakristala.

grifel·o: krajonforma plasta bastoneto uzata kiel grafika enigilo, funkcianta per tuŝoj kaj strekoj sur sentiva ekrano komputila (tuŝekrano), kaj funkcie proksima al muso. — Angle: pen, stylus.

plan·il·o: aplika programo en persona komputilo, ebliganta manipuli negrandan datumbazon por registri kaj plani aranĝojn, taskojn, renkontiĝojn ktp. — Angle: organizer.

poŝ·komput·il·o: portebla komputilo sufiĉe malgranda kaj malpeza por oportuna portado en poŝo. Angle: handheld, palmtop, pocket computer, PDA.

tek·komput·il·o: portebla komputilo pli granda ol poŝkomputilo, portebla en teko aŭ kiel teko. — Angle: laptop, notebook computer.

Notoj

1. Palm, evidente, respondas al la esperantaj polmo, manplato. Mi tamen malvolas uzi la tradukon Polmo por la komputiloj — ja ne ĉiuj manplataj komputiloj estas Palm-komputiloj; dum konfuzo kun la palmarbo ŝajnas neprobabla.

2. El Windows CE la maliculoj faris “WinCE” (la angla wince signifas dolorgrimaco).

3. Diamond Mako estas klono de Psion Revo+. Jen estas ĝiaj ĉefaj karakterizaĵoj:

  • Dimensioj: 157×79×18 mm (en fermita stato).
  • Maso: 200 g.
  • Ekrano: 480×160 rastrumeroj po 240 mm, 16 gradoj da grizo.
  • Ĉefprocesoro: 32-bita ARM710T (36 MHz).
  • Memoro: 16 Mbajt lega-skriba + 8 Mbajt nurlega.
  • Operaciumo: Epoc32.
  • Komunikado: RS 232 kaj transruĝa pordo.
  • Enigo: klavaro (53 klavoj) kaj grifelo (tuŝekrano).

4. Vd http://www.mypsion.ru/base.php?aid=1202

Tridek “mondoj” en unu volumo
Mondoj: 34 esperantaj rakontoj. Rikolto 2001 / Redaktis Tomasz Chmielik, Georgo Handzlik, Sten Johansson; Antaŭpar. Georgo Handzlik. — Bielsko-Biała: KLEKS, 2001. — 216 paĝoj.

Mondoj — 34 rakontoj de 30 esperantaj verkistoj, do entute 30 mondoj, ĉar ĉiu homo ja estas aparta mondo. Ĉiu verkisto de tiu antologio indikas, kie estas lia (aŭ ŝia) ekzakta loko sur la globuso. Kelkaj migris de sia naskiĝlando al alia mondoparto aŭ okupas eĉ la tutan globuson, ĉar ili konsideras sin mondcivitanoj. Do ni rajtas atendi buntan, varian kaj interesoplenan kolekton.

La nigra KLEKS-libro ja bele aspektas kun eleganta bindado, bona papero kaj elegantaj litertipoj, do ek al legad’!

Kelkaj verkistoj elektis esperantistan temon. Georgo Handzlik (la eldonisto) rakontas pri la tago de la fina venko kaj kiamaniere atingi ĝin. Sten Johansson raportas pri la fino de l’ mondo. Lia humoro baziĝas sur specifaj temoj de la Esperanta kulturo, kiuj ne rekte estas kompreneblaj por ne-esperantofona leganto — ĉu eblas pli bone pruvi, ke Esperanto ja havas sian propran kulturon? La dua kontribuo de Sten Johansson estas eta kaj amuza eseo pri vivo kaj morto de NEOLOGISMO — frandu ĝin. Lena Karpunina rakontas en la jam konata La pluvo en Ĉenstoĥovo bele kaj melankolie pri neebla amo. Eble ŝi bezonas iom tro da alkuro por fine atingi la temon de sia rakonto. Sheila Spielhofer rakontas pri la renkonto kun esperantista veterano kaj Spomenka Štimec uzas la temon de kurso de Esperanto.

Nur unu verkisto, Valentin Melnikov, rakontas en la klasika senco implikante la adresiton de la rakonto. Bedaŭrinde, verkistoj ne ofte atentas la potencon de tiu stilrimedo. Grigorij Arosev monologas en Venos kaj pruvas, ke li kapablas streĉi la atenton de la leganto ĝis la fino. Same faras István Ertl en Zürich Hauptbanhoff. (Mi ne scias, kiun komposteraron mi elektu, ĉar en la enhavtabelo estas Zürich Hauptbanhof, la ortografie ĝustan “Hauptbahnhof” la artista libereco sukcese evitis.)

Kelkaj rakontoj temas pri reveno al la iama medio, kiel ekzemple La Reveno de Zora Heide aŭ Reveno de Vimala Devi. Por tiuj, kiuj loĝas en alia lando komenciĝas nova etapo en la vivo, kio signifas, ke ne facilas reveni al la estinteco. La rakonto de Sabira Ståhlberg ankaŭ temas pri mentala liberiĝo de la pasinteco. En tiu kunteksto mi ŝatus mencii ankaŭ la rakontojn de Koffi Gbeglo, ĉar ili donas al ni ne oftan enrigardon en la afrika pensmaniero, ekzemple en La monujoj senfloraj kaj senfloliaj [tiel!].

Kion diri pri la aliaj rakontoj? Mankas ankoraŭ kelkaj famaj nomoj de nia literaturo. Jorge Camacho raportas pri Familio Pork. Nu, la rakonto finiĝas per eta surprizo, sed mi havas la impreson, ke li nur veturas je duona vaporo. Mikaelo Bronŝtejn rakontas pri Fatraso en nova Ruslando, kio donas al li la eblecon por enkonduki nebezonatajn neologismojn. Liven Dek rakontas konvenciplene pri Peĉa Tago, kvazaŭ li estus verkinta por kluba bulteno. Ronald Cecil Gates denove trudas siajn banalajn temojn al ni. La islanda vortaro estas platigita ŝerco, eble taŭga por progresanta lernolibro.

Trudi — jes, tiu vorto. Ĉu vere ni bezonas legi tiujn verkojn libroforme? Ĉu ne estus pli bone unue prezenti ilin en iu ĵurnalo kaj poste elekti la plej bonajn kaj eternigi ilin en antologia formo?

La avantaĝo de la antologio tamen estas novaj konatoj. Mi ankoraŭ ne legis ion de Artur Arteev. Li verkas dense, aludoj abundas, sed mi ne certas ĉu mi centprocente komprenas kio estas Songo sub bunta litkovrijo [tiel!]. Danuta Kowalska verkas senteme pri Knabaĉo kaj malsenteme pri La venĝema kato. Tiu lasta rakonto fakte estas abomena, sed eble ŝi intencis verki amuzan anekdoton. Irena Łowińska enkondukas nin en la mondon de blinduloj. La rakonto temas pri iuj antaŭjuĝoj rilate al nehandikapitoj. Volonte mi legos aliajn verkojn el ŝia plumo. Yenovk Eugene Lazian rakontas pri Kiam la cirkonstancoj favoras kaj montras, ke li scias nodi intrigon.

Tio validas ankaŭ por la rakontoj de Alberto García Fumero, Higinio García, Zofia Mirska, Roberto Perez-Franco, Eddy Raats, Franz-Georg Rössler kaj Thierry Salomon. Ĝenerale ili rakontas bone, sed ŝajne mankas specifaj temoj al ili. Ili evidente celas tro malalten. Mi certas, ke ili povus doni al ni ion pli valoran ol tiuj vitraj perloj

Bona metiado, jes, ĉu elstara? Mi dubas! Tamen elstaras ankoraŭ pliaj (krom la jam menciitaj) eroj. La Manuskripto de Carmel Mallia forportas nin al romantika mondo kun sekretaj kestoj kaj “kvarmura klostrofobio”. La rakonto funkcias tre bone kiel antaŭparolo al onta romano. Manuel de Seabra elpensas tre malican venĝon (ŝajne la sama truko jam estis uzita de Lord Dunsany) kaj Trevor Steele rakontas subtile pri la tavoloj en la homa animo (Heinz estas mi).

La rikolto estas kaj ampleksa kaj modesta, ĉar la elekto okazis inter la 40 kontribuintoj, kiuj per 52 rakontoj respondis al la Alvoko al esperantaj verkistoj, kiun la eldonejo dissendis. Certe ĝi donas sufiĉe taŭgan superrigardon. Ni povus diskuti, ĉu la esperanta literaturo estas pli bona aŭ malbona ol la averaĝa nacilingva literaturo. Ofte nespertaj verkistoj malfacile trovas siajn temojn, ne scias, kion fari kun sia talento. Ofte ŝajnas, ke la vojo de skribotablo al redakcio estas tro rapida. Nuntempe ni tamen ne plu volas sekvi la konsilon de Horaco (naŭ jaroj en tirkesto), ĉar nia vivo ja okazas pli rapide.

La libro estas parte tre senzorge redaktita, kio signifas, ke mankas supersignoj aŭ svarmas komposteraroj. Tio validas precipe pri la antaŭparolo pri la “naskiro” de la libro.

La plej multaj kontribuoj ne forlasas la averaĝan iom senpretendan nivelon, sed ĉiu leganto — eĉ la plej ambicia — foje bezonas ion por senstreĉa legado, ĉu ĉe la strando aŭ en aŭtobuso aŭ atendante ĉe kuracisto. Sed la libro indas eĉ pli pro siaj fojaj juveletoj.

Wolfgang Kirschstein

Ĉu plenvalora lingvo?
Kolker, Boris. Vojaĝo en Esperanto-lando: Perfektiga kurso de Esperanto kaj Gvidlibro pri la Esperanta kulturo. — 2a eld. — Rotterdam: UEA, 2002. — 279 paĝoj, il.

Antaŭ ĉio, en la libro ne temas pri la gramatika perfektiĝo. Ĝi celas ion multe pli. Ĝi estas perfektiga kurso, ekzemple rilate al alproprigo de bona Esperanto-stilo.

Tiucele estas prezentitaj bonegaj tekstoj de aŭtoroj, kiuj posedas propran, malsaman, sed bonan Esperanto-stilon — klasikuloj de la Esperanta literaturo. Do, en la libro la aŭtoro ne teorias pri tio kiu estas la bona Esperanto-stilo. Li simple prezentas plurajn modelojn de tia stilo. Tiamaniere la leganto rapide kaj facile komprenas, ke la bona Esperanto-stilo ne signifas unuformigon de la esprimmanieroj de la esperantistoj. Konatiĝante kun la stilo de aliaj, ĉiu leganto intuicie lernas, kiamaniere li devas plibonigi sian propran stilon. Kaj tio estas bonega, ĉar la leganto samtempe komprenas kiom riĉa kaj multfaceta jam estas la Esperanto-literaturo.

Pri la teknika aranĝo de la libro: Nigraj literoj sur pala oranĝa fono estas tre bonaj, tamen pale-oranĝaj leteroj sur blanka fono apenaŭ estas legeblaj. Eble oni devus provi kiel aspektus sur tia fono verdaj literoj, aŭ la literoj estu simple nigraj, nur pli dikaj, aŭ iomete pli grandaj.

La aŭtoro skribas nur la nomojn latinliterajn en la originalo unue kaj en krampoj ilian esperantigitan formon, anstataŭ male. Do, la problemo pri la personaj nomoj en la libro ne estas bone prezentita.

Kiam oni tradukas iun verkon en la bulgaran kaj rusan lingvojn, la nomo de la aŭtoro kaj la nomoj de la personoj en la libro estas fonetike naciigitaj, t.e. bulgarigitaj, respektive rusigitaj. Mankas vortoj skribitaj per aliaj alfabetoj. Laŭ mi, kiam la personaj nomoj aperas en Esperanto-libro ili devas esti esperantigitaj. Tio estas necesa pro la principo de lingva egalrajteco. Kaj tio jam pli kaj pli okazas. Ekzemple, en la geografia poŝatlaso ĉiuj nomoj aperas esperantigitaj. En la geografiaj mapoj, aperintaj suplemente al Monato ĉiuj nomoj estas esperantigitaj. Okazas ankaŭ, ke aperas kaj esperantigitaj kaj neesperantigitaj nomoj. En la nova PIV la esperantigitaj nomoj jam estas pli multaj ol en la antaŭa PIV.

La uzo de nacilingvaj nomoj en Esperantaj libroj indikas al senvoĉe esprimita deklaro, ke tamen Esperanto estas ne plenvalora lingvo. Kaj samtempe manifestiĝas neegalrajta trakto de la lingvoj. La nomojn, kiuj estas skribitaj originale per la latina alfabeto, oni enŝovas en la tekston tiel, kiel ili skribiĝas en la nacilingvaj libroj, sed la nomoj ĉinaj, japanaj, arabaj k.a. ne havas la saman trakton — oni skribas ilin latinigite, kaj tuj aperas la demando, kial ne kiriligite aŭ hebreigite?

Tio estas grava problemo kaj jam delonge estas tempo ĝin vaste diskuti kaj juste solvi. Nun eĉ kiam oni esperantigas nomojn, foje tio rilatas kaj al la propra nomo kaj al la familia nomo, foje esperantigita estas nur la propra nomo, sed ne la familia. La problemo estas tikla, sed ege granda kaj oni, precipe la Akademio de Esperanto, devas trakti kaj solvi ĝin plej demokratie kaj konsekvence. Ĝis kiam oni tion prokrastos?

Petko Arnaudov

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2002/1,2,3,4,5,6,7,8;

Esperanto USA. 2002/3;

Esperantolehti. 2002/4;

Heroldo de Esperanto. 2002/10,11;

La Kancerkliniko. 2002/103;

La Ondo de Esperanto. 2002/8-9;

Litova Stelo. 2002/4;

Najbara Folio. 2001/1,2,3, 2002/1,2;

Monato. 2002/8;

REGo. 2002/4;

Scienco kaj Kulturo. 2002/4;

Sennaciulo. 2002/7-8;

Tempo. 2002/2;

Vekilo. 2002/3.

Mozaiko

Ni ricevis 16 solvojn de la junia Vorta futbalo. 12 el ili estas ĝustaj. Ĉar la kompilinto ne atentigis la legantojn pri la interŝanĝo de golejoj ĉe teamoj dum la paŭzo, la rezulto 3:3 estas kalkulata kiel ĝusta. Sed kelkaj legantoj nomis la ĝustan rezulton de la matĉo 4:2.

Ĝuste respondis: Nial Makiligin, Vilĉjo Walker, Malcolm Jones, Mikeo Seaton, Angus Wilkinson, Anne George (Britio), Nikolao Fedorov, Viktor Alikin (Ruslando), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Hanna Skalska, Ewa Żadziłko (Pollando), Antanas Grincevičius (Litovio). Erkki Kemppainen (Finnlando) solvis la taskon, sed ne nomis la rezulton.

La libropremion lote gajnis Viktor Alikin. Ni gratulas!

La unua duono: teamo — obskura — arom’ — maraton’ — nod’ — Dinamo (golo! 1:0) brazila — apostrof’ — Franci’ — invit’ — truf’ — futbala — Argentin’ (golo! 1:1) pulkv’ — ve’ — ek — Kore’ (golo! 2:1) or’ — rekord’ — du — Uson’ — no’ — obol’ — lip’ — Portugali’ — Itali’ — Irlando (fino de la unua duono)

La dua duono: tenis’ — Seul’ — lig’ — gol’ (golo! 3:1) Japani’ — imit’ — tramp’ — Pariz’ — zenit’ — tulip’ — Pele — ermit’ — trup’ — pilk’ — kap’ (golo! 3:2) Olimp’ — pup’ — pro — ol — London’ (golo! 4:2)

7,8,4,9,17,10,7,3,11,12,3 13,8,10,14,3 11,15,13,2,16,7,3 1,2,3,4,5,3,6,3

Provu diveni la nomojn de la vegetaĵoj prezentitaj sur la bildoj. Sub la bildoj tiuj nomoj estas ĉifritaj per nombroj. Ĉiu nombro prezentas unu literon; la samaj nombroj do signifas la samajn literojn. Legu ok kaŝitajn proverbojn.

(1) 5,8,12,1,3,4 3,11,4,8,13,8,7 4,2 5,15,16,3 7,2,6, 16,15,16,3.

(2) 2,4 7,10,8 6,3,13,2,5,3 1,10 2,7,5,8,7 8,5,1,2,5,3.

(3) 4,2 16,3,5,8,7 12,2,7,5,3 2,4 7,10,8 4,2,7,5,3.

(4) 11,8,14,10,7,5,3 11,8,14,10,7,5,3,4 11,8,14,8,7.

(5) 7,2,4 11,2,9,8,1,3 4,2 2,7,5,8,7 12,8,1,3.

(6) 7,10,6,10 2,4 8,13,8,7,3 6,2 2,13,12,8,11,8,7,3.

(7) 16,8,11,8,16,5,2,11,3,4 8,1 16,8,4,5,3 6,3,4,8,7 1,8 5,3,4,3.

(8) 8,9,11,8,12,1,8 2,7,5,8,7 9,8,7,5,3, 7,2 4,2 1,3,4,9,2 1,10 11,2,7,5,8,7.

Kompilis Viktor Alikin

Solvu la enigmon kaj sendu la respondojn poŝte (RU-622049 Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., ab. ja. 71, Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 dec 2002. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion. Bonŝancon!

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88)

N (LOdE-89)

O (LOdE-90)

P (LOdE-91)

P (LOdE-92)

R (LOdE-93) S (LOdE-94)

S

Se mil homoj ripetas malveron, ĝi eble fariĝos leĝo sed neniam la vero.

Se oni parolas unuvoĉe, mi tuj suspektas, ke eble ankaŭ unucerbe.

Se pli ol jarcenton ni iradas la vojon celitan, do eble ni rondiras.

Se vi diros al homoj, kion ili volas aŭdi, ili faros, kion vi volas.

Se vi estas anaso ne fieru pri invito al tagmanĝo.

Se vi ne povas estingi brulantan domon, eble provu rosti terpomojn en la fajro.

Se vi volas esti fidinda, diru al homoj nur tion, kion ili kredas.

Se virino respondas “ne” baldaŭ demandu ŝin la duan fojon.

Silento estas same signo de saĝulo kaj stultulo. Pensu antaŭ ol vi laborigos vian langon.

Speciala prez-oferto kutime donas specialan profiton al la vendisto.

Sperto: scio, kiu aperas, kiam ni ne plu ĝin bezonas.

Sub la sankta signo de l’ espero mi esperas nur je mi.

Sur plaĝo nudista mi neniam rimarkis konatajn vizaĝojn.

Ridu kun ni

— Diru honeste: se mi foriros al alia viro, ĉu vi domaĝos?

— Kial mi domaĝu tiun idioton?

***

Matene sobriĝinta edzo demandas sian edzinon:

— Mia kara, kion vi ekpensis, kiam mi revenis hejmen kun tiu batbluaĵo sub la okulo?

— Nenion mi pensis. Kiam vi revenis, la batbluaĵo ankoraŭ ne estis.

***

La direktoro estis atente pririgardanta novan simpatian sekretariinon.

— Kvar infanoj, — la ĉefinĝeniero mallaŭte diris al lia orelo.

— Ne povas esti! Ĉu tiu juna knabino jam havas kvar infanoj?

— Ne ŝi, sed vi havas.

Plukis kaj tradukis Vladimir Vyĉegĵanin (Ruslando)

Leterkesto

Kun granda bedaŭro mi ĵus legis en EAB Update ke por la jaro 2003 Esperanto-Asocio de Britio ĉesigos la aranĝon, laŭ kiu ĉiuj membroj de tiu Asocio ricevas vian bonegan gazeton. Mi tre esperas ke multaj Britaj legantoj decidos aboni La Ondon. Mi ja intencas tion fari!

Norman Divall (Britio)

Tre koran dankegon por La Ondo de Esperanto, kiu hodiaŭ atingis min. Mi povas sincere diri, ke ĝi estas revuo bela kaj altnivela kun interesa enhavo, eĉ pli leginda ol revuo Esperanto. Do post momento mi legonte ĝuos ĝian enhavon. Koran gratulon kaj koran dankon!

Miloslav Šváček (Ĉeĥio)

Anoncetoj

Deziras korespondi Robert Pontnau

Adreso: 6 r. Ségala FR-31180 Castelmaurou, Francio.

Rete: Naupontr@aol.com.

La 11an de septembro geedziĝis Aleksej Makarov kaj Nadeĵda Ĵeltuĥina — la unua geedziĝo en la E-Klubo Murmano (Murmansk, Ruslando).

(La Ondo aliĝas al la gratuloj.)

REU invitas al REK-22
22-a Rusia Esperantista Kongreso

Moskvo, 12-16-a de decembro 2002

  • la 19-a Konferenco de REU kun la elekto de Prezidanto kaj Estraro
  • voĉdonado pri la Atingoj de la Jaro 2002 en Rusia Esperanto-Movado
  • diversaj kursoj, prelegoj, diskutoj
  • kultura programo: koncertoj, prezentoj, konkursoj
  • Zamenhof-tago

Ekscii la detalojn kaj aliĝi eblas ĉe Rusia Esperantista Unio rete esperanto@au.ru aŭ poŝte p/k 57, RU-105318 Moskvo

NI FESTU KUNE LA ZAMENHOF-TAGON!

Liro-2002

La Ondo de Esperanto invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en tradicia literatura konkurso Liro-2002.

Liro-2002 havas kvin branĉojn.

1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa

2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita

3. Traduka poezio el la rusa lingvo: Расточитель de Fjodor Sologub

4. Traduka prozo el la rusa lingvo: Тамань de Miĥail Lermontov.

5. Traduka prozo el la angla lingvo: The Lost Sanjak de Saki.

En ĉiu el la originalaj konkursoj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2002 (RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 1 nov 2002.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj vidu en nia retpaĝaro.

La laŭreatoj de Liro-2002 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2004 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 mar 2003.

Sukcesojn!

INTERNACIA FOTOKONKURSO

Post kvar sukcesaj konkursoj (1998, 1999, 2000, 2001) la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas al partopreno en la kvina Internacia Fotokonkurso.

La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10×15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj. Fotoj senditaj elektronike ne estas akceptataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la sekretario de la konkurso, Halina Gorecka (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando). La fotoj devas atingi la sekretarion antaŭ la 15a de decembro 2002.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga. En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono aljuĝos premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: 50 eŭroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

2a premio: 25 eŭroj kaj abono al La Ondo de Esperanto

3a premio: abono al La Ondo de Esperanto

Specialan premion (libroj de Sezonoj kontraŭ ekvivalento de 50 eŭroj) ricevos la plej bona foto teme ligita kun Esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2004 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj. Sukcesojn!

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. № 11

Redakcie

Lastatempe en Eŭropo oni multe parolas pri Kaliningrado. La urbo, kies gloro kuŝas profunde sub la ruinoj de Kenigsbergo, neniom kontribuis al la apero de tiu intereso; ĝia modesta griza estanteco apenaŭ altirus atenton, kaj nur cirkonstancoj povus ŝanĝi la situon. Ĝuste tio okazis.

Laŭvorte, la cirkonstancoj (ĉirkaŭstaro) ŝanĝas la geografian situon de la Kaliningrada regiono, kiu iĝas ruslanda insulo en la eŭrop-unia maro.

Al mi imponis la ĝentileco de miaj kolegoj-esperantistoj, kiuj kun takto kaj simpatio priskribis sian someran restadon en Kaliningrado. Venante en la regionon ili havis jam certan bildon de ĉi tiu parto de Ruslando, kaj tiu bildo — konstruita el stereotipaj ĵurnalistaj blokoj — sugestis timon kaj maltrankvilon. Efektive, Kaliningrado ne estas banditejo, nek lazareto. Ĝi estas pli sekura ol Moskvo kaj Niĵnij Novgorod. Miaj kolegoj konstatis nur unu koincidon inter la mito kaj realo: la ĝeneralan grizon de la urbo. Ĝi ĵetas sin en la okulojn de ĉiu okcidentano, venanta ĉi tien. Kontraŭe, la venantoj el oriento trovas Kaliningradon riĉa je koloroj. Tio signifas, ke la grizo reprezentas distingan trajton de la moderna Ruslando. Ĉu nur optika fenomeno? — Tio estas aparta objekto de konsidero.

Tamen la peco de la ruslanda teritorio, kiun la teritorianoj emus nomi “libera ekonomia zono”, riskas ricevi la nomon “prizono”. La ĉesigo de la libera transiro al la kontinenta patrio kaj la ĉesigo de la libera vizitado de Pollando kaj Litovio faras la kaliningradanon iom limigita en la movado. Facile trovebla solvo de la problemo — senviza transita veturado por la loĝantoj de la regiono — ne konvenas por la ŝtatestroj en Moskvo, kiuj sentas netolereblan ofendon pro tiu privilegio por iuj provincanoj. La situacio akiris komedian aspekton, kiam la regionestro, admiralo Jegorov, unisone kun la voĉoj el la ĉefurbo, deklaris ke la kaliningradanoj rifuzos la senvizan transiton, se tiu ne estos permesita al ĉiuj ruslandanoj. Ve, la urbestro de Moskvo, Luĵkov, ne demonstris responde tiel laŭdindan solidarecon: ja li povus deklari, ekzemple, ke la moskvanoj rifuzas la privilegion ricevi la vizojn en sia urbo, ĉar tio ne eblas por la loĝantoj de Kaliningrado. Oni povas nur konjekti, kiom kostos la menciita teatraĵo, tamen jam nun oni povas diri ke ĝin pagos ni, la spektantoj.

Interalie, pri la pago. Pli ĝuste, pri la pagokapablo. Miaj kolegoj-esperantistoj trovis la kaliningradanojn nemizeraj aspekte kaj la nutraĵojn en la manĝejoj — bongustaj kaj nemultekostaj. Evidente, en la regiono ne regas malsato. Sed, kiel dirus franco, la aspektoj estas trompemaj. La senpartia statistiko atestas pri serioza malkresko de la vivodaŭro en la postsovetia Ruslando. Kaj tre simpla aritmetiko objektive informas, ke unu “bongusta kaj nemultekosta” tagmanĝo en la kafejo, kiun vizitis miaj kolegoj, ekvivalentas kvaronon de la monata salajro de lerneja instruisto.

Mi neniom nostalgias pri la antaŭa tempo, kiam la sato estis pagata per totala obeo. Mi nur bedaŭras, ke despotismo de gustumita knuto cedis sian lokon al nenio alia, ol despotismo de negustumita kuko.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝo: En la (mal)griza urbo ni plu eldonas. La unua volumo de Fjodor Dostojevskij estas bone akceptita en Esperantujo. Gunter Neue bonŝance sukcesis aĉeti ĝin en Poznań, kaj la redaktoro de La Ondo fotis lin tuj post la aĉeto.

Tra scienca analizo al novaj perspektivoj

Fine de septembro la unuaj gestudentoj finis la Interlingvistikajn Studojn ĉe Universitato Adam Mickiewicz (UAM) en Poznań, Pollando, kaj defendis siajn diplomverkojn. D-rino Ilona Koutny, kiu gvidas la Studojn, hodiaŭ respondas al niaj demandoj.

LO Kiun statuson havas la Studoj?

IK Temas pri postdiplomaj studoj, kiuj realiĝas en la formo de eksteraj studoj. La surloka sesio okazas nur unufoje dum la semestro dum unu semajno da intensa studado, kaj intertempe la partoprenantoj pretiĝas hejme, havante retkontakton kun la prelegantoj por konsultiĝo. La studado daŭras dum ses semestroj, ĉe kies fino oni defendas diplomolaboraĵon kaj ricevas atestilon de postdiplomaj studoj pri interlingvistiko.

LO Kion oni studas?

IK Oni povas dividi la studobjektojn en tri grupojn:

1. Bazoj de ĝenerala kaj aplikata lingvistiko, kies celo estas doni bazojn por la lingvistikaj komparoj inter Esperanto kaj aliaj etnaj kaj planlingvoj, trovi kvazaŭ-universalajn trajtojn kaj diferencojn inter Esperanto kaj aliaj lingvoj.

2. Esperantaj gramatiko, literaturo, historio kaj kulturo.

3. Komunikado kaj interlingvistiko traktas diversajn alirojn kaj formojn de komunikado (informteoria, biologia, nelingva komunikado), amaskomunikadon, socipsikologiajn aspektojn, retan komunikadon, internacian komunikadon kun problemoj kaj eblaj solvoj (de multlingveco tra maŝina tradukado ĝis bataloj por enkonduki Esperanton), kaj la rolon de planlingvoj en tiu procezo.

La specialiĝoj ebligas metodikan trejnadon de instruistoj en la tria jaro.

Profesoroj, konataj ekspertoj de sia tereno gvidas la gestudentojn tra la temoj. La internacia partoprenantaro multe helpas al la multflanka analizo de la problemoj.

Kvankam la ĉefa celo de la studoj estas la universitatnivela prezento de esperantologio kaj interlingvistiko en ĝenerallingvistika kadro, sed la kunveno de entuziasma diversnacia grupo donas eblecojn al pli neformalaj kunestoj dum la vesperoj kaj la postkursa semajnfino.

LO Kiel sukcesis la unua studgrupo?

IK La komenco ĉiam estas malfacila. Komencis malgranda grupo kaj eĉ pli malgranda finis. Mi ŝatus mencii la pionirojn: Lenĉe Efremova el Makedonio prezentis la rolon de rido en la poemoj de Baghy; Andreas Emmerich, prezidanto de Germana Esperanto-Asocio, analizis la Esperanto-lingvan tradukon de La Mastro de la Ringoj de Tolkien, kaj Peter Zilvar same el Germanio komparis la vortprovizon de kelkaj bazaj vortaroj Esperantaj kaj etnolingvaj kaj el ili kunmetis vortliston por la proponata Eŭropa lingvoatestilo. Aliaj 4 gestudantoj intencas finekzameniĝi en februaro.

LO En kio estas tiuj studoj pli ol aliaj universitataj kursoj? Kaj entute kial studi interlingvistikon?

IK Niaj studoj similas al aliaj universitataj studoj pri filologio. Ili estas multe pli ol lingvokurso, ja bona lingvoscio estas baza postulo por la studoj, kaj multe pli vasta ol kurso pri interlingvistiko. Ili celas esperantistojn, kiuj konsciiĝis pri la graveco de profesiiĝo ankaŭ pri Esperanto. Tiujn, kiuj volas akiri firmajn bazojn anstataŭ hobia uzado kaj naiva argumentado pri la facileco kaj malsimileco de Esperanto. Por plenumi certajn funkciojn — de instruisto, tradukisto, ktp. — oni devas havi laŭplanan kompletan trejnadon kaj dokumenton pri studoj.

Ofte okazas, ke entuziasma esperantisto, post baza kurso, komencas mem instrui kun malperfekta lingvouzo kaj mankoj en la Esperanto-kulturo, ne havante iun ajn sperton pri lingvoinstruado, aŭ ekverkas vortaron aŭ proponas siajn servojn al diversaj instancoj. Kaj ni miras, ke oni ne ĉiam prenas nin serioze!

LO Ĉu la nova grupo jam ekstudis?

IK Jes, dum la sama semajno (23-27 sep), kiam la unuaj diplomiĝis, 23 novaj gestudentoj komencis siajn studojn. La Interlingvistikaj Studoj allogis interesitojn ne nur el Pollando kaj apudaj landoj (Germanio, Litovio, Ruslando), sed ankaŭ el Aŭstrio, Belgio, Finnlando, Francio, Hungario, Italio, Kroatio, Svedio kaj eĉ el Irano. Ses el inter ili partoprenas dank’ al la stipendioj de Esperantic Studies Foundation kaj unu dank’ al la stipendio de s-ino Mila van der Horst-Kolińska.

LO Kiuj instruis?

IK La internacia studentaro ĝuis prelegojn de internacia profesoraro. Kun prof. John Wells ili malkovris la sekretojn de sonoj. Prof. Geraldo Mattos prezentis originalan aliron al literaturo surbaze de la unua periodo, kun la kontribuo de Lidia Ligęza kaj de Tomasz Chmielik. D-ro Zbigniew Galor enkondukis en la multkoloran Esperanto-kulturon kun la kontribuo de Zofia Banet-Fornalowa pri Esperanto-teatro kaj de Judit Schiller pri Esperanto-filmarto. La partoprenantoj ekkonis kaj mem komparis la diversajn formojn de lingva kaj nelingva komunikado en interkultura kunteksto laŭ mia instigo.

LO Ĉu la Studoj helpas aŭ malhelpas al via ĉefa laboro?

IK Mia ĉefa tasko en UAM estas instruado de la hungaraj lingvo kaj lingvistiko en la Hungara fako, kaj mia esplorkampo rilatas al la analizo de la hungara lingvo cele al parolsintezo, pri tiu ĉi temo nun mi verkas disertaĵon. Nu, jes, mi devus dediĉi pli da tempo al tiu ĉi kampo, sed mi ĉiam interesiĝis pri multaj aferoj kaj provis realigi samtempe plurajn planojn. La agado pri esperantologio jam delonge estas organika parto de mia vivo.

LO Efektive. Mi scias, ke vi redaktis kun prof. Szerdahelyi la ampleksan Hungaran-Esperantan vortaron, kaj nun mi vidas antaŭ mi vian ĵus aperintan verkon: Angla-Esperanta-Hungara etVortaro pri Lernado kaj Laboro kun ekzercoj.

IK Jam delonge interesas min la problemo, kiel bone grupigi la vortojn, esprimojn por priskribi la mondon kaj samtempe doni utilan ilon por lingvoinstruado. Jam instruante en la Esperanto-fako de ELTE mi pretigis laŭtemajn vortlistojn por konversaciigi kaj rolludigi la progresantojn.

Ĉi-jare pretiĝante al Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK) mi decidis kunmeti libroforme la unuajn du temojn. Mi grupigis la vortojn de lernado kaj laboro ĉirkaŭ la plej oftaj nocioj (lernejo, instruisto, lernanto, ktp.) en substantivaj, verbaj kaj adjektivaj grupoj kaj aldonis leksikajn kaj komunikajn ekzercojn. Aliaj temoj kaj lingvoparoj sekvos en la serio de Celtrafo...

La vortaro pruviĝis konvena por la partoprenantoj de NASK, ĝi donis eblecon ankaŭ por la interkulturaj komparoj, kiuj estis la ĉefa celo de la nuna NASK.

Ĉi-kampe ni, esperantistoj, havas grandajn spertojn — neesploritajn rezervojn por montri al la mondo. Mi ŝatus gvidi esplorojn en interkultura komunikado — jam kun la helpo de miaj gestudentoj.

LO Sukcesojn en ĉiuj viaj aferoj!

Monda Turismo bankrotis

Internacia asocio Monda Turismo (MT) estis fondita en Vieno en 1970 por faciligi turismon per Esperanto. Miloj da poloj kaj alilandanoj ĉiujare vojaĝis en grupoj de Esperantotur, la turisma servo de MT, kaj partoprenis Internaciajn Esperanto-Kongresojn. Grandan popularecon havis la ĉiujara Turisma Esperanto-Kalendaro de MT kaj la laste eldonita Poŝ-atlaso de la mondo.

Sed pro la pasintjaraj terorismaj aeratakoj en Usono malgrandiĝis aviadila turismo. Krome, en Pollando malkreskis je 50% busa turismo — la ĉefa enspezofonto de MT. Rezulte MT fariĝis nepagipova kaj estis devigita en juĝejo peti verdikton pri bankroto.

22 sep 2002 en Bydgoszcz okazis Eksterordinara Ĝenerala Kunveno de MT. La Kunveno pravigis la decidon turni sin al juĝejo kun formala peto verdikti bankroton de MT kaj dissolvi la Asocion kaj komenci likvid-procedon samtempe kun la juĝeja verdikto. La Kunveno deklaris finon de ofic-periodo de la ĝisnunaj Estraro kaj Revizoroj de MT kaj malnomis la direktorojn de la Centra Oficejo de MT kaj ties servo Esperantotur.

Ĝis la juĝeja decido la asocion reprezentos tripersona komisiono (D.Emler, R.Grzębowska, T.J.Kudrewicz).

Por daŭrigi la agadon de MT estis samtempe fondita internacia klubo Esperantotur ĉe Internacia Centro pri Kulturo kaj Turismo (ICKT) en Bydgoszcz. Oni elektis jenan konsilion de la klubo: prezidanto Andrzej Grzębowski (Pollando), vicprezidantoj Augusto Casquero de la Cruz (Hispanio) kaj Marcel Delforge (Belgio), sekretario Alojzy Szulc, kasisto Paulina Barska, membroj Daniela Emler, Anna Gabanska (ĉiuj el Pollando), Halina Gorecka (Ruslando) kaj Mara Timermane (Latvio).

La agado de ICTK daŭras. La organizadon de vojaĝoj transprenis Flugo.

Halina Gorecka honora membro de MT

28a IFTEK

20-29 sep 2002 okazis en Bydgoszcz (Pollando) la 28a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo (IFTEK), kiun vizitis pli ol 100 gestudantoj kaj prelegantoj el 12 landoj de Eŭropo, Azio kaj Afriko.

22 sep 2002 okazis Eksterordinara Ĝenerala Kunveno de la asocio Monda Turismo, kiu pro ekonomiaj kialoj decidis dissolvi la asocion (vidu la artikolon de Halina Gorecka).

Kadre de la 28a IFTEK okazis samtempe la 4a Bakalaŭriga Universitata Sesio (BUS) kaj la 22a Pola Studad-sesio de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS).

Oni diskutis ankaŭ pri Eŭropa integriĝo kaj pri malintegriĝo de la Esperanto-movado. Rezulte de la 4a BUS pliaj dek gestudentoj de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz sukcese ekzameniĝis kaj fariĝis bakalaŭroj de AIS.

En la studumo studas nun pli ol 100 gestudentoj el ses landoj de Eŭropo, Afriko kaj Azio. Pliaj kandidatoj, kiuj volus studi turismikon kaj kulturon aŭ almenaŭ lerni Esperanton, la hispanan kaj polan lingvojn estas bonvenaj.

Andrzej Grzębowski

Korekto pri la membrostatistiko

La Centra Oficejo de UEA informas, ke la statistiko de UEA pri la asociaj membroj, anoncita en julio (LOdE. 2002: 8-9), ne estis ĝusta.

Pli konkrete: ĝi ne estis ĝusta vidpunkte de la tradicia metodo kalkuli la asociajn membrojn. Laŭ tiu metodo oni kalkulas la asociajn membrojn ne en tiu jaro por kiu la landaj asocioj pagis, sed en tiu dum kiu venis la mono. Laŭ la tradicia kalkulmetodo la tuta membraro en 2001 devus esti 19263, sed ne la anoncitaj 21317.

Kiel jam estis anoncite por la 87a UK en Fortaleza aliĝis entute 1483 personoj. El 1483 aliĝintoj reale venis kaj partoprenis 1176. Inter la nevenintaj 307 estas 129 aliĝintaj brazilanoj kaj 178 alilandanoj.

GK UEA

PS. Bedaŭrinde, LOdE ne sukcesis ricevi la korektitan statistikon. Ankaŭ la vendostatistiko de la libroservo de UEA ne estas diskonigita, kaj la nova Jarlibro ne enhavas la laŭlandan statistikon de la delegitoj. (LOdE)

Antaŭ studentoj de lingviko

Dum la unua oktobra semajno okazis ĉi-semestra rapid-kurso de Esperanto en la universitato de Münster (Germanio). Ĝi daŭris 5 tagojn, ĉiutage de 14h15 ĝis 18h00. Partoprenis 22 komencantoj, ĉefe studentoj de ĝenerala lingviko (pasintjare, kiam mi la unuan fojon faris tion, estis 7). Ĝis la fino de la kurso restis 19, por mi nekutima sukceso. Ni tralaboris kvar lecionojn de mia nova lern-materialo, per kiu mi iom eksperimentas kaj kiu ankoraŭ estas kompletigebla kaj polurenda.

En mia kurso mi ne prisilentis, eĉ akcentis — antaŭ studentoj de lingviko! — fojajn neregulaĵojn kaj neperfektajn ecojn de Esperanto kaj malsamajn opiniojn de Esperanto-parolantoj pri kelkaj lingveroj (naturalismo-skemismo, majuskligo, esperantigo de propraj nomoj, ktp.)

La kurso estis kompreneble senpaga (oficiala aranĝo de la universitato) kaj la atesto pri partopreno uzeblas por kalkuli unu semestran studhoron en la kadro de la studoplano...

Al la fino de la kurso mi invitis usonanon, kiu ne komprenas la germanan, kaj miaj kursanoj intervjuis lin Esperante. Li respondis per simplaj frazoj (sed ne tro simplaj) — kaj ili komprenis lin senprobleme! Mi vidis el la ekbrilantaj vizaĝoj, ke la partoprenintoj entuziasmiĝis pro tiu sukceso! Sekve oni petis min daŭrigi la kurson dum la semestro.

La daŭrigan kurson, kiu daŭros dum la tuta vintra semestro 2002/03 (2 horojn semajne), frekventas je mia surprizo 14 de la 22 partoprenintoj. Ankaŭ tiu kurso estas oficiala kaj kunkalkulatas en la studhoroj. Oni ricevas oficialan atestilon pri partopreno por pruvi la studhorojn.

Ĉar temas pri universitata kurso, mi ne bezonas konsilojn kaj instigojn, kiel peli la studentojn al Esperantujo. (Nome, tio okazis je mia ĝeno intertempe plurfoje.)

Rudolf Fischer

Anstataŭ raporto pri la Ago-Tago

(limeriko)

Esperanton en vasta Rusio

administras solida Unio.

En oktobro nur Tago

destinitas por Ago,

sed eĉ tiam okazas nenio.

Valentin Melnikov

Pliaj ZEOj en Malbork, jam ... 24

En la pola urbo Malbork en la skvaro Esperanto estas plantata la Parko de la Mondo. Kun la kverko Esperanto najbaras alizujo Koreio, lariko Italio, ginko San-Marino, plorsaliko Ruslando kaj aliaj, ĉiu kun memorŝtono apude.

10 sep d-ro Louis Christophe Zamenhof-Zaleski kun la edzino fondis memorŝtonon Francio kaj delegacio de la germana partnerurbo malkovris memorŝtonon Neubrandenburg. La nepo de la Majstro ankaŭ inaŭguris kafejon Esperanto en bela apuda hotelo Malbork. Dum la ceremonio koruso Rezonans sub la gvido de Wawrzyniec Zamkowski plenumis kantojn en la lingvoj franca, germana, pola kaj Esperanto.

Post 12 tagoj al Malbork venis naŭ delegacioj. Post meto de floroj al la monumento Zamenhof okazis inaŭguroj de novaj memorŝtonoj, ilin alternis prezentiĝoj de la etuloj el Amonitoj kaj de gejunula ensemblo Modraki el Pelplin.

Prof. Geraldo Mattos reprezentis Brazilon kaj inaŭguris por Brazilo arbon kaj ŝtonon. La samon faris d-rino Ilona Koutny por Hungario, diplomato Seán Ó Riain (prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio) por Irlando, docentino Alīda Zigmunde por Latvio. Parlamentano Stasys Kružinauskas kun asisto de la prezidanto kaj du sekretariinoj de LEA eternigis Litovion, kaj la urbestroj de Malbork Mieczysław Roeding kaj Danuta Stanek-Gutowska rolis nome de Pollando. Wim Posthuma kun EK de Västerås inaŭguris komisie de Sälvesborg, ĝemelurbo de Malbork, kaj alia svedo, Bengt Nordlöf, fondis ZEOn omaĝe al siaj gepatroj-esperantistoj.

En la plej granda delegacio, veninta el Ĉeĥio, estis altrangaj funkciuloj de la Ĉeĥaj Fervojoj kaj esperantistoj. La tutan tempon inter la pola kaj Esperanto interpretis Teresa Nemere.

Kafon kaj torton en la kafejo Esperanto sekvis gazetara konferenco, en kiu Seán Ó Riain, kiel iama diplomato en Varsovio, ne bezonis tradukanton. Dum la senpaga vizitado de la fama Teŭtona Kastelo de Malbork lerte ĉiĉeronis Edward Kozyra. Promeno tra la urbo kondukis al la preĝejo de kristanaj baptistoj, kies biblioteko posedas grandan Esperanto-fakon. Dum la vespermanĝo okazis multaj alparoloj, i.a. salutparolis Małgorzata Ostrowska — vicministro de fisko en la nuna pola registaro.

La sekvan tagon la stafeton prenis Jadwiga Wasiuk, kiu organizis vizitadon en la apuda urbeto Pelplin de la fama postcisterciana klostro (nun katedralo) kaj de la Dioceza muzeo, en kiu i.a. troviĝas la sola en Pollando Gutenberga Biblio. Oni metis florojn al la tombo de esperantisto-episkopo Konstantyn Dominik.

Pri la evento informis tri tutpollandaj televidprogramoj kaj kvin gazetoj. Kompreneble, Esperanto-Redakcio de Pola Radio faris kelkajn elsendojn.

Halina Gorecka

10 sep 2002. Malbork. Prezidanto de Malborka Esperanto-klubo Kastelo, Edward Kozyra (dekstre) ne devas interpreti, ja vicurbestrino Danuta Stanek-Gutowska kaj Louis Christophe Zamenhof-Zaleski havas eĉ du komunajn lingvojn. (Fotis Henryk Jankowski)

ARKONES: ĉiam pli sukcesa

Iom post iom Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES) fariĝas la plej interesa esperantista kunveno en la Orienta Eŭropo. Iam populara junulara aranĝo de la legenda Pola Studenta Esperanto-Komitato, ĝi estis revivigita en Poznań post plurjara paŭzo, kaj nun ĝi altiras artemulojn kaj kleriĝemulojn el pluraj landoj.

Ankaŭ la 18a ARKONES, organizita 27-29 sep de lokaj aktivuloj (Paweł Janowczyk, Tadeusz Chrobak, Zbigniew Kornicki kaj multaj aliaj) konfirmis tiun reputacion.

Elstara estis la prelega programo, al kiu kontribuis, interalie, tri akademianoj, kiuj dum la ĵusa laborsemajno lekciis en la interlingvistikaj studoj ĉe la urba universitato. Krom la podia prezentiĝo de la Akademio de Esperanto, ĉiu el ili prezentis propran temon: John Wells parolis pri alfabetoj, Geraldo Mattos pri beletra tradukado, Ilona Koutny pri interkultura komunikado.

Logis la publikon ankaŭ aliaj temoj: kultura integriĝo de eŭropaj nacioj (Zbigniew Galor), nuntempa religia kulturo (Bradio V. Moro III), esperantistaj viktimoj de holokaŭsto (Zofia Banet-Fornalowa), Edmond Privat (Tomasz Chmielik), Zamenhof (Roman Dobrzyński) kaj aliaj. La redaktoro de La Ondo prelegis dufoje: pri Varankin kaj pri Dostojevskij.

Kvankam ARKONES ne estas movada kunveno, movadajn aferojn traktis Hamzeh Shafiee (Esperanto en Irano) kaj Lu Wunsch-Rolshoven (Kial Esperantujo kreskas?), ankaŭ la diskuto kun tipe rusa demando “Fora venko — kiu kulpas?”

Al la arta programo kontribuis, interalie, Leszek Dobrowolski, Mikaelo Bronŝtein, Oĉjo Dadaev, Zuzanna Kornicka, junulara trupo el Gorzów kaj du folkloraj ensembloj el Latvio. Sed la plej emocia estis Aniaro de Jerzy Fornal, per kiu la aktoro markis la 20-jaran jubileon de sia unupersona teatro.

La programon ĝuis 150-200 personoj, venintaj el 15 landoj. Verŝajne, neniu foriris malkontenta. Ankaŭ la aŭtoro de ĉi raporto estis kontenta, ĉar li reiris hejmen kun malpeza sako (ĉiuj libroj de Sezonoj estis entuziasme aĉetitaj) kaj kun gaja mieno: ja ankoraŭ neniam li sukcesis akcepti 25 abonkotizojn por La Ondo en unu aranĝo.

Pro kio la sukceso? Ja pro la kulturpolitika linio de la organizantoj, kiuj strebas fari bonkvalitan forumon por “inteligentaj homoj”, ne por bruaktivula memsufiĉa koterio. Kaj pro la konscia kunordigo de la programoj de la Konfrontoj kaj Interlingvistikaj Studoj. Sed ĉefe pro la karakteriza etoso, kiun sentas ĉiu, kiu almenaŭ fojon gustumis mielvinon en la arkonesejo.

Nepre (re)venu post unu jaro.

Aleksander Korĵenkov

La brita movado kuraĝe alsupras

Longe daŭris la translokado de la brita ĉefsidejo el Londono al Barlastono kaj la vasta al-kaj-re-konstruado de la domo en la parko de Kolegio Wedgwood. Finfine, 16-18 sep 2002 en Barlaston, apud la urbo Stoke-on-Trent, okazis inaŭguro de la Brita Esperanto-Domo ĉe Wedgwood Memorial College.

Lunde, Helga Rapley rakontis pri la Esperanto-Centro Kvinpetalo kaj instigis la britan esperantistaron individue reaboni al La Ondo (la britoj denove havas sian propran gazeton). Johano Rapley klarigis la “praeksplodon” de la Astronomia Esperanto-Klubo, kies membraro soris de 0 ĝis preter 100 en malpli ol du jaroj.

Dum la tepaŭzo aperis ceremonia kuko, artverko kiu reprezentas la esperantan ŝtonegon antaŭ la Esperanto-Domo. Marjorie Boulton deklamis sian poemon “Floroj kaj Nova Farbo” kaj Kathleen Hall ektranĉis la kukon, kiun oni formanĝis, konservante la sukeran ŝton-aranĝon memore al la grava tago!

Sekvis “muzika vagado tra Britio kaj Irlando”, piane kaj violone (fare de Maire McKay kaj Mike Seaton); prelego “Informado kaj Edukado” de Ian Fantom kaj Grahame Leon-Smith.

Maire McKay kaj Mike Seaton denove distris nin post la vespermanĝo, sekvataj de serio da amuzaj citaĵoj el la lingvo de denaskaj esperantistaj infanoj, kiujn rakontis Renato Corsetti. Legantoj mem divenu, kion signifas “malgraveda”, “malmateno”, “malveni”, “malinterna” — esprimoj uzataj de tre logikaj 2-jaraj esperantistoj!

Marde, dum febre preparis la posttagmezan ceremonion kuiristoj, ĝardenistoj, EAB-stabanoj kaj volontuloj, ni, parazitaj vizitantoj, povis ĝui tradukekzercojn, al kiuj puŝis nin fulmrapide Paŭlo Gubbins, kaj aŭskulti prelegon de John Wells “Cent jaroj de Esperanto en Britujo”.

La inaŭgurata Esperanto-Domo intertempe surmetis flagaron, veluran kurtenon (tireblan, por malkaŝi latunan tabulon) kaj ĝardenistoj estis metintaj seĝojn antaŭ la Domon por la gravuloj, kadukuloj kaj kelkaj bonŝanculoj.

La matene neformale ferie vestitaj homoj subite, je la 14a horo, aspektis nerekoneble elegantaj! Silente alglitis longa nigra limuzino kun uniformita ŝoforo. La “lordurbestro” de Stoke-on-Trent, kompleta kun ora ĉeno kaj edzino (kiu portis malpli dikan oran ĉenon!), urba konsiliano kaj ĉefa edukoficisto elverŝiĝis el ĝi kaj ni supozis “nun oni ekceremonios”. Sed ne, ankoraŭ iom da pacienco: oni atendas d-ron Komorowski, la polan ambasadoron el Londono. Malpli longa nigra limuzino fine venis, ensidis nur la ambasadoro kaj lia ŝoforo.

Ok personoj parolis honore al la nova ĉefsidejo de EAB: UEA-prezidanto Renato Corsetti; Pola Ambasadoro Komorowski; Ĉefa Eduka Oficisto de Stoke Nigel Rigby; Vicprezidanto de EAB David Bisset; Prezidanto de EAB Edmund Grimley-Evans; Konsiliano de Stoke Ellis Bevan; Direktoro de disvolvo de EAB David Kelso.

Sekvis bufedo, kies tabloj suferis sub la pezo de elegantegaj (kaj same bongustaj) manĝaĵoj en la plej granda klasĉambro kaj trinkaĵoj kiuj plene okupis pli malgrandan klasĉambron!

Ne nur manĝi oni rajtis: planti arbon, viziti la ĝardenojn sub gvido de spertulo, rigardi ekspozicion. En la Esperanto-Domo mem oni povis ekzameni la oficejon (kun du ĉarmaj deĵorantinoj, kiuj ankoraŭ lernas Esperanton!) kaj la bibliotekon Montagu Butler.

La marda vespero trovis nin en la moderna preĝejo de Barlastono por aŭskulti kaj spekti muzikon kaj dancojn de la Junulara Bekfluta kaj Renesanca Ensemblo de la Graflando Stafford.

En la merkreda mateno ni faris demandojn al la prezidanto de UEA. Fine, Maire McKay parolis pri “arboj kaj homoj” kaj eĉ prezentis per sia pianludado muzikan kvizon pri arboj!

Tiu evento lasas la impreson, ke la brita movado fine elgrimpis el la plej profunda parto de la valo kaj nun kuraĝe alsupras!

ge-Rapley

La nova Esperanto-domo de EAB Wedgwood Memorial College, Barlaston. (Foto el www.esperanto-gb.org)

Floru kulturo porpaca

4-6 okt 2002 sukcese okazis la 89a Japana Esperanto-Kongreso en urbo Hukusima. La simbola temo estis “Floru Kulturo Porpaca!” Al ĝi aliĝis 424, sed nur 248 efektive vizitis la kongreson. Krome 112 civitanoj vizitis la publikan prelegon de Hemmi Yô.

La unuan tagon krom busekskurso, okazis kunsido por prikonsideri organizadon de la 100-jara jubileo de la organizita japana Esperanto-movado en 2006 kaj invito de UK en 2007.

Sekvatage en halo urbocentra okazis la programeroj. Hemmi Yô prelegis japane pri “Ne batalemo — trans la maltrankvilan epokon”. Li lastatempe kampanjas kontraŭ la usona agresemo post 11 sep 2001 kaj estas konata verkinto de ne-fikciaĵoj. Jam eldoniĝis lia Homoj manĝantaj, tradukite de Doi Ĉieko.

Paralele okazis esperantlingva prelego de Sergej Anikejev, ruso loĝanta en Japanio, pri la nuna lingvo-komunikada situacio en la multlingva Ruslando.

En la inaŭguro salutparolis Sibayama, nome de la kongresa prezidanto, kaj nome de la urbestro de Hukusima parolis lia anstataŭanto.

Okazis multaj fakkunsidoj. Antaŭ la fermo estis prelego kun perkomputilaj diapozitivoj de Anatoli Ionesov pri la Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro en Samarkando. En la fermo Japana Esperanto-Instituto premiis per la Premio Ossaka s-ron Matubara Hatiro, pro la Vortareto de kombineblaj vortoj: parto A-K, nun li pluverkas je “L”. La Kongresa flago estis transdonita al Kameoka, kie okazos la 90a Kongreso 11-13 okt 2003. La 91a Kongreso okazos en Inuyama, proksime al Nagojo, 22-24 okt 2004.

La kongresa memoraĵo estas libro memore al Satoo Shooichi (1937-2000), iama ĉefdelegito japana, titolita La velŝipa romano.

Sibayama Zyun’iti

Interesa seminario en Svedio

(NUN) Dum la lasta semajnfino en septembro okazis tradicia seminario de la Sveda Esperanto-Instituto en la konata Esperanto-Kursejo en Vermlando. Prelegis Atilio Rojas kaj Ralf Fröhlich. Atilio parolis pri la agado Indiĝenaj Dialogoj kaj pri la Inkaa Imperio. Ralf prelegis pri informado pri Esperanto laŭ profesiaj varbmetodoj kaj pri aktualaj Esperanto-projektoj en la reto. Dum la lasta ni havis la eblecon rigardi la komputilekranon grandskale projekciitan. Partoprenis 46 samideanoj inter ili 8 kursanoj de lasta kurso de Karlskoga Popolaltlernejo.

Wim Posthuma

La naŭa renkontiĝo en Okemo

Okemo, proksime de Ludlow, Vermont (Usono) estas la nomo de monto, kaj ankaŭ estas skiejo, sed ankoraŭ ne komenciĝis la ski-sezono. Ĝi estas iomete pli sude ol la centro de la ŝtato Vermont, meze de montoj kaj arbaroj. En oktobro la folioj de la arboj ŝanĝas kolorojn kaj ili montriĝas tre belaj.

Ĉi tia estis la 9a esperanta renkontiĝo en Okemo. Ĝi komenciĝis 12 okt (sabate) postagmeze kaj finiĝis 14 okt (lunde) tagmeze.

Sesdek homoj el Usono kaj Kanado partoprenis la okazaĵon. Normando Fleury organizis, malfermis kaj fermis la renkontiĝon. Li, lia edzino, kaj eĉ lia filino multe laboris por funkciigi la renkontiĝon, same por havi ĉiam pretan kafon kaj teon kun kuketoj, aŭ ordigi kaj zorgi pri la libro-servo.

Estis du esperantaj kursoj. Arnold Victor gvidis la baznivelan kurson per la Cseh-metodo. Boris Kolker gvidis la meznivelan kurson per sia Vojaĝo en Esperanto-Lando. Jakobo Schwartz prezentis vidbendon: Pasporto al la Tuta Mondo por instruado de Esperanto.

La prelega programo estis tre riĉa.

Prelegis Stefano Farrington (Spertoj en Burkina Faso), Paul Hopkins (Indiĝenaj kulturoj en la nord-okcidento de la Norda Ameriko, kaj Esperantaj revuoj kun emfazo pri la kanadaj revuoj), Boris Kolker (Esperanta Movado en Ruslando), Bill Maxey (Esperantaj okazaĵoj dum la lasta jaro), Zdravka Metz (Pasporta Servo).

Zdravka Metz gvidis oratoran konkurson. Boris Kolker ankaŭ prezentis la novan version de Vojaĝo en Esperanto-Lando.

La dimanĉa vespero finiĝis per komuna bufeda festa vespermanĝo kaj kultura prezentado. Kelkaj homoj rakontis ŝercojn, kelkaj muzikis aŭ kantis, kaj María Teresa Hopkins belege rakontis kelkajn rakontojn.

Post senhalta pluvado finfine ni vidis la sunon lunde.

Post la instruado kaj kelkaj prelegoj ni forlasis la kunvenejon por la grupa fotado... kaj la larmoj de “ĝis la venonta jaro”, kiam okazos la deka renkontiĝo en Okemo.

Pluraj fotoj pri Okemo estas spekteblaj en la reto:

http://albeo.tripod.com/Okemo

Enrique Ellemberg

Sur la foto: La lasta tago de Okemo. Kelkaj jam foriris, sed kelkaj fotas kaj estas fotataj. (Fotis Enrique Ellemberg)

NOREK-22: plia tre agrabla semajnfino en Esperantujo

22a Nordokcidenta Regiona Esperanto-Konferenco (NOREK) okazis 27-29 sep 2002 en kanada urbeto Sidney sur la Vankuvera Insulo. Venis 31 partoprenantoj el Kanado kaj Usono. Partoprenis ankaŭ 17 pluŝaj ursoj kiel honoraj gastoj, ĉar la vespero estis dediĉita al la Centjara Datreveno de tiu ĉi ludilo.

Tre kapable organizis la semajnfinon Wally [WT] kaj Olga Du Temple [OT], kun helpo de lokaj samideanoj. La vendreda interkona vespero, kunordigita de Wally kaj Olga, inkludis komunan kantadon kun gitara akompanado de Ralph Gonyea, kaj delikatajn fromaĝajn kaj fruktajn frandaĵojn kun honorvino.

Prezidanto de la viktoria grupo, Ralph Gonyea, kaj prezidanto de Kanada Esperanto-Asocio, Brian Kaneen [BK], oficiale malfermis la sabatan sesion per kelkaj salutvortoj kaj klarigoj. Trifoje kaj trinivele dum la konferenco BK prezentis ekspreskurson pri Esperanto surbaze de la MAZI-vidbendo. Samtempe en alia ĉambro oni prezentis por pli fluaj parolantoj jenajn programerojn:

Jaro de la monto. Jam estas tradicio de NOREK sekvi la UNESKO-elekton de oficiala jara temo. Por emfazi efemeron de homa vivo kaj eternecon de montoj OT prezentis ĉapitron el la libro Pensu kiel monto de fama pentristo Roberto Bateman, kiu vivas sur apuda insulo Saltspring.

Monsistemo de Saltspring Island. Saltspring estas kvazaŭ miniatura ŝtato. Ĝi estas modelo de bone funkcianta (laŭ ekonomiaj kaj ekologiaj kriterioj) komunumo. Por vivi pli-malpli memstare kun nur minimumaj importaĵoj kaj eksportaĵoj, la komunuma banko eldonis “insulan monbiletaron”.

Post mezmatena kafpaŭzo, Lusi Harmon prezentis la lastan parton de la nova videobenda kurso Pasporto al la Tuta Mondo. BK prelegis pri “Homaj Lingvaj Rajtoj”. Profesia eksvendisto David Yaki [DY] el Kalgario prezentis programeron “Kiel vendi Esperanton!”

Posttagmeze sekvis raportoj pri la brazila UK kaj skriba raporto de la kanada komisiito en la Amerika Komisiono, Dick Piper. OT prelegis pri la kuracaj ecoj de rubuso. Post plia kafpaŭzo kaj frandaĵoj sekvis dua lingvoleciono kaj samtempe pliaj programeroj:

Misteroj de Harris Burdick. OT priparolis kaj prezentis aron de 15 ilustraĵoj de malaperinta artisto, Harris Burdick.

Konservado de la tero: aro de diapozitivoj, kiujn liveris provinca organizaĵo celanta protekti regionojn gravaj por pluvivado de plantaj kaj bestaj specioj. WT klarigis kialojn por unuopaj decidoj.

Vespere en teatra salono kantistino Joëlle Rabu kaj ŝiaj muzikistoj bele koncertis dum du horoj por ni kaj loka publiko. Ŝi kantis en tri lingvoj: angle, france kaj esperante, kaj finis per kanto dediĉita al la centjara jubileo de Esperanto. Kvankam nur 10-15% de la aŭskultantaro estis esperantistoj, Joëlle estis longe ovaciata.

Dimanĉe sekvis la dua parto de prelego de DY, librovendado, komuna fotado, kaj tria paroliga leciono de BK. La programo finiĝis akurate je tagmezo, post kio oni devis rapide disiĝi por ne maltrafi pramon, aŭtobuson, aviadilon ktp. Resume: plia tre agrabla semajnfino en Esperantujo!

Brian Kaneen, Wally Du Temple

En la lando de Fabelarbaro

Sesdeko da esperantistoj 21-22 sep 2002 ariĝis en Taivalkoski por la Aŭtunaj Tagoj de Esperanto-Asocio de Finnlando (EAF). El la vilaĝoj de la municipo Taivalkoski Metsäkylä estas la plej Esperanta. La vilaĝestro estas fervora esperantistino, s-ino Aini Vääräniemi. Laŭ ŝia iniciato oni studas Esperanton, gastigas vizitantojn, elpensas novajn ideojn. Ĝojigaj estas la lignaj ŝildoj en Esperanto, kiujn la lokanoj multloke starigis.

La plej ĉarma Esperanto-loko en Metsäkylä estas la Arbaro de Zamenhof, kiun oni nomas ankaŭ Fabelarbaro. La arbaron posedas s-ino Vääräniemi. La enirejon de la arbaro gardas ligna urso kun ursido kaj fiŝo kaj apude legeblas konkursaĵo de Fabelkonkurso; sur stumpo sidas sciuro, supre videblas strigo kaj pego, du helikoj eligas siajn kornetojn, leporo ne timas nin, kaj ĉirkaŭe staras Arboj de Egaleco, Homaj Rajtoj, Paco, UEA, kaj de la landoj, kies civitanoj jam vizitis la Arbaron. Nun unu arbon oni dediĉis al EAF. Ĉirkaŭ bivakfajro ĉiuj kunkantis, akompanite de akordiono kaj amuzite de etuloj grimpantaj kaj ludantaj sur arbostumpoj kaj ŝtonegoj.

Finna verkisto, Kalle Päätalo (1919-2000), estas la plej fama Taivalkoskiano. Ni vizitis lian infanaĝan hejmon, nun muzeo. Pri la verkisto kaj pri la agado de la Instituto dediĉita al li sciigis la direktoro de la instituto, Osmo Buller.

Oni spektis Esperanto-videofilmon Reveno al Finnlando pri dummilita fervojkonstruado en la Nordorientujo. La fervojo, kiun oni intencis konstrui en 3 monatoj por provizi germanajn soldatojn, postulis tri jarojn kaj multajn homajn vivojn.

En la distra vespero kantis la loka Esperanto-grupo, poste la jam famiĝinta Anja Karkiainen. Antaŭ la muzikeroj la publikon salutis la municipestro, kaj post la muzikoj okazis loterio, kies plej valora premio estis la nova PIV.

En la sekva mateno, komence de la matenpreĝo, kiun okazigis Kristana Esperanta Ligo de Finnlando, salutis la ĉeestantojn la paroĥestro de Taivalkoski. Poste la sekretariino de EAF prezentis diversajn agadojn de finnlandaj Esperanto-kluboj, ne forgesante malpli oficialajn grupetojn. Dum la paŭzoj funkciis libroservo.

La Aŭtunaj Tagoj meritis la atenton de ĵurnalistoj gazetaj kaj radiaj, kiuj aŭ persone aŭ telefone intervjuis partoprenantojn. Kiel dankon la esperantistoj de Taivalkoski ricevis de EAF Esperanto-flagon.

Saliko

En la “Vilaĝvendejo kun poŝtservoj” oni povas ricevi esperantlingvan priservadon de la vendejestro Sulo Kaijala kaj kafumi en “Arbar-bar”. Antaŭe staras Reima Ranniko, Pentti Makkonen kaj Osmo Buller; dekstre Aini Vääräniemi. (Fotis Raita Pyhälä = Saliko)

Ago-taga doktoriĝo

5 okt 2002 Jukka Pietiläinen defendis sian doktoran disertacion La regiona gazetaro en la postsoveta Ruslando en la Universitato de Tampereo. La studo esploras ŝanĝojn en la ruslanda gazetaro dum la politikaj reformoj fine de la 1980aj jaroj kaj post la kolapso de la soveta sistemo. La fokuso estas sur la regiona nivelo kun Karelio kiel ekzemplo. La disertacio havas Esperantan resumon. Legu pli en: www.uta. fi/~tijupie

Pietiläinen estis prezidanto de EAF (1994-98) kaj LKK-ano de la Tamperea UK (1995). Li estas fakdelegito de UEA pri ĵurnalismo.

La anglalingva disertacio nomiĝas The Regional Newspaper in Post-Soviet Russia: Society, Press and Journalism in the Republic of Karelia 1985-2001, 532 p. Ĝin eldonis Tampere University Press. Eblas mendi la libron ĉe taju@uta.fi kontraŭ 27 eŭroj.

Estis bela koincido, ke aktiva movadano defendis en la Ago-Tago disertacion, kiun li provizis per Esperanta resumo. Temis ĉi-jare jam pri la dua doktora disertacio kun Esperanto-resumo en Nordio. Pli frue Leif Gunnar Nordenstorm el Svedio doktoriĝis per disertacio pri Oomoto.

Osmo Buller

Ĉe la ĉeĥaj katolikoj

27-30 sep en premonstrata klostro en Želiv okazis Renkonto de la Ĉeĥa Sekcio de IKUE (Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista). Post Sankta Meso en la preĝejo de la Naskiĝo de Virgulino Maria okazis en la refektorio la interkona renkontiĝo.

Sabate, je la festotago de Sankta Venceslao — ĉefpatrono de Ĉeĥio — okazis matene Konferenco de la Katolika Sekcio de ĈEA. Oni decidis denove aranĝi komunan busvojaĝon de ĉeĥaj kaj slovakaj partoprenontoj al la 16a Ekumena Esperanto-Kongreso en Rimini (2003). Estis decidite okazigi julie 2003 Renkonton en Ĉeĥa-Moravia Fatimo en Koclířov. Estis priparolita renovigo de la Katolika Esperanto-Tendaro en Sebranice kondiĉe, ke IKUEJ transprenu parton de la organizaj aferoj de la tendaro.

Dum la konferenco okazis elekto de la nova sekcia komitato. Kiel prezidanto estis reelektita Miloslav Šváček.

Post la konferenco en la preĝejo de Sankta Venceslao okazis Sankta Meso, kiun celebris premonstrata pastro Miloslav Fiala. Posttagmeze okazis trarigardo de la paroĥa preĝejo. Poste la partoprenantoj denove kunvenis en la refektorio, kien venis ankaŭ Miloslav Fiala, kiu en la studenta aĝo lernis Esperanton. Vespere okazis en la refektorio programo dediĉita al sankta Venceslao.

Dimanĉe matene okazis rozaria preĝo en Esperanto, post kiu oni daŭrigis diskuti pri la venontjaraj aranĝoj. Poste okazis Sankta Meso en la preĝejo, kiun celebris prioro de la klostro.

Posttagmeze okazis agrabla promeno tra Želiv kaj ĝia ĉirkaŭaĵo. Post vesproj kaj eŭkaristia beno okazis lasta kolektiĝo por komuna kantado ĉe gitarakompano de Ladislav Mlejnek.

Tiuj, kiuj ne devis forlasi la urbon dimanĉe, forveturis lunde matene. Tiel finiĝis la renkonto tie, kie dum la komunista regado estis senjuĝe malliberigitaj 500 katolikaj pastroj.

Miloslav Šváček

Handikapuloj kongresis

La kvara Internacia kongreso de Esperanto-handikapuloj finiĝis 21 sep 2002. Ĝi okazis en la plej alta ĉeĥa montaro Krkonoše, en banloko Janské Lázně. La tutan semajnon esperantistoj el 26 lokoj de Ĉeĥa respubliko kaj aliaj landoj uzadis Esperanton ĉe kongresaj traktadoj, dum prelegoj, dum kvar belaj ekskursoj, eĉ dum la vesperoj, kiam diversnaciaj kantoj en Esperanto sonis tra la pensiono Sola Fide, kiu servis kiel kongresejo.

En apuda evangelia preĝejeto, kie okazis solena inaŭguro de la kongreso, la partoprenintoj kun granda intereso aŭskultis koncerton de nevidantaj geedzoj-muzikinstruistoj, kiu allogis eĉ banlokajn gastojn. La kongresa temo, “Esperanto — la ŝlosilo al amikeco inter handikapuloj”, estis ne nur aŭdebla dum prelegoj, sed ankaŭ videbla praktike. Kortuŝa estis helpo de bone irantaj al tiuj sur rulseĝoj, ke ankaŭ ili povu veturi per kabin-telfero al monto kaj almenaŭ duonon de la vojo promeni en belega rokaro. Kaj por ni, vidantaj, ŝajnis nekomprenebla, kian travivaĵon povas havi nevidantaj partoprenintoj el seĝ-telfero al la plej alta monto Sněžka, kiam ni admiris tutan regionon jen en brilanta suno, jen en nuboj ruliĝantaj sub niaj piedoj.

Ankaŭ ekskurso en Komercan akademion kaj praktikan lernejon por handikapuloj estis tre interesa, kion atestas venintaj leteroj. Krom vizito de la lernejoj kaj ties tranoktejoj, gimnastikejoj, baseno por rulseĝuloj, ni vidis videofilmon pri la vivo de handikapitaj infanoj kaj studentoj. Eksterlandanojn surprizis tiu komforto. Inter la prelegoj aperis unu pri abilimpiado, kaj multaj aŭdis tiun ĉi vorton unuan fojon. Ĝi rilatis konkurson de handikapuloj en diversaj specoj de agado: manlaboro, komputilado, stirado ktp.

Al agrabla atmosfero de la tuta semajno kontribuis moderna ekipado de la pensiono (en kiu oni ne fumis), bonega manĝado kaj preciza organizado de la tuta kongreso. La organizantoj malgajis nur pro tio, ke ili ne povis inviti interesulojn el Ukrainio, Belorusio kaj el tri landoj de Afriko. Por ke ili ricevu vizon, la ĉeĥoj devus pagi por ĉiu persono el tiuj landoj garantie 40-80 mil kronojn, kio ne eblis. Ja tiu ĉi organizaĵo de handikapuloj ekzistas jam dek jarojn sen unusola sponzoro.

AEH

La renkontiĝoj de Bretonio

La 6aj internaciaj renkontiĝoj de Pluezek (Plouézec) estis certe neforgesebla memoraĵo por ĉiuj partoprenintoj. La etoso ja eble estis ankoraŭ pli simpatia ol pasintajn jarojn. Kvankam la nombro de partoprenantoj ne kreskis, sed estis iomete malpli granda (nur 152 partoprenintoj dum 170-is pasintjare); do eble pro tio ke la etoso estis iom pli proksimeca...

Sed tio ne estis la nura kialo pri la neforgesebleco. Unue, la programo estis sufiĉe bunta kaj la diversaj geintervenantoj estis altkvalitaj: interalie, oni povas mencii André Cherpillod pri la traduk-kurso, Atilio Orellana Rojas pri la Cseh-seminario, Marcel Redoulez pri la teatr-ateliero...

Ankie van der Meer kaj Nanne Kalma el la fama grupo Kajto faris al ni la honoron gvidi la kant-kurson dum 2 tagoj, kaj ĉi-jare estis eĉ enkonduko al ĉina kaligrafio fare de Peng Zhengming kaj lia filino!

Kaj ĝuste ĉi-rilate, la etoso ja estis vere internacia, ĉar krom la multregionaj francaj esperantistoj, estis 25 esperantistoj el 11 diversaj landoj. Estis kutimaj gepartoprenantoj, sed ankaŭ novaj: tio signifas novajn renkontiĝojn kaj amikiĝojn. Kaj estis sufiĉe multe da gejunuloj, tiel ke stariĝis unuafoje grupo por junuloj!

Resume: la interbabiladoj estis multaj, la distraĵoj agrablaj, la kursoj interesaj, la vesper-programoj vigligaj: ĉio ĉi tialas la bonegan etoson, kiun ŝatis ĉiuj gepartoprenintoj de tiu interkultura vojkruciĝo en Pluezek.

Sebastiano Erhard

Biciklado tra inundita regiono

En la unua duono de septembro okazis la 2a Internacia Biciklista Renkontiĝo (IBIRE) en Bohemia Karsto rande de Prago. Tre verŝajne pro timo de postinunda regiono ĉeestis nur 8 partoprenantoj el Ĉeĥio, Francio kaj Germanio.

La sekvoj de inundego, kiu trafis Pragon en aŭgusto, estis ankoraŭ ĉie videblaj. Pro tio ni devis ŝanĝi la preparitajn itinerojn kaj eĉ tiel survoje travivis neatenditajn aventurojn (ekzemple ni devis plilongigi la vojon pro mankanta ponto aŭ aliloke atingi la kontraŭan bordon de la rivereto portante biciklon trans restanta skeleto de antaŭinunda ponto). Malgraŭ tio neniu malgajis kaj regis tre agrabla samideana etoso. Unu tagon ni dediĉis al senbicikla trarigardo de la centro de Prago.

Mi jam nun atendas la kunbicikladon dum IBIRE 03 (16-23 aŭg 2003). La principo restos: oni loĝos en unu loko en moderpreza hotelo aŭ pensiono kaj biciklos ĉiutage en la ĉirkaŭaĵo, krom unu senbicikla tago por konatiĝi kun loka vidindaĵo pli profunde.

Petro Chrdle

Ankoraŭfoje en TV

28 sep en ĉiusemajna elsendo de Ruslanda TV-kanalo (RTR) “Moja semja” (Mia familio) temis pri Esperanto. Tiu elsendo montras elpensitajn, lastatempe malpli kaj malpli versimilajn, historiojn de ies familia vivo, kvankam pluraj spektantoj perceptas ilin kvazaŭ realon.

Oleg Dadaev, prezentita sub falsa nomo, rolis edzon, kiu, falinte de sur lito, subite perdis kapablon paroli ruse kaj parolis nur en iu stranga lingvo. Nenomita Maria Terjoĥina, “hazarde” troviĝanta en la salono, identigis la lingvon: “Ja, tio estas Esperanto, ĝin parolas milionoj da homoj!” — kaj tradukis el ĝi.

La gvidanto kelkfoje stulte ŝercis, kripligante rusajn vortojn por imiti (laŭ sia imago) sonojn de Esperanto, tamen ĝenerale li kaj aliaj ĉeestantoj rilatis al Esperanto sufiĉe favore.

Valentin Melnikov

La dua Forumo okazos en Pollando

Post la unua Balta Esperanto-Forumo, kiu okazis en Kaliningrad ĉi-julie, multaj petis, ke ĝi denove okazu venont-jare en la sama loko. Bedaŭrinde, tio estos apenaŭ ebla, ĉar post unu jaro la loĝantoj de Pollando kaj Litovio bezonos vizon por eniri Ruslandon, kaj ne estas certe ke ili facile ricevos ĝin. Kvankam ankaŭ ruslandanoj bezonos vizon por eniri Pollandon, estas decidite okazigi la duan Forumon en Olsztyn, Pollando, 140 km sude de Kaliningrad. BEF-2 okazos 17-22 jul 2003. Jam unuafoje kunvenis la organiza komitato, kiun konsistigis reprezentantoj de La Ondo de Esperanto kaj de Varmia-Mazuria Esperanto-Societo.

Detalaj informoj sekvos en la decembra Ondo.

13-a MontKabana Renkontiĝo

Jam dum 13 jaroj naturamikoj, montmigremuloj kaj aliaj bonkoraj kaj bonhumoraj esperantistoj partoprenas MontKabanan Renkontiĝon (MKR), ĝuas belecon de montoj kaj bonan etoson. 26-29 sep 2002 MKR denove okazis en Slovenio, en belega valo Logarska Dolina meze de Kamniške Alpe, ĉe la limo de Slovenio kaj Aŭstrio. Venis 43 partoprenantoj el 9 landoj. Eĉ 8 infanoj el 3 landoj venis; unujara Magdalena el Aŭstrio estis la plej juna. MKR iĝas pli kaj pli familia aranĝo!

Kvankam la montopintoj atingas eĉ 2550 m, ĉi-jare oni ne vizitis la plej altajn pintojn, sed nur trapasejojn kaj pli malaltajn pintojn, ĉar estis malvarme kaj nube kaj foje neĝetis — la unua neĝo falis jam fine de septembro! Plimulto da partoprenantoj tamen atingis 2001-metran trapasejon Savinjsko Sedlo, ĉe la limo kun Aŭstrio, kaj ni fotadis unu la aliajn starante en 20 cm da neĝo ĉe limtabulo.

Alian tagon ni vizitis pinton Strelovec (1763 m) kiu kun siaj herbejoj en bela vetero certe estas tre bela loko por sunumado ... sed ĉi-foje estis malvarme, blovis forta vento kaj denove neĝetis. Nur du kuraĝuloj, Anka el Slovenio kaj Ivo el Nederlando, marŝante tra neĝo atingis trapasejon Škarje je 2132 m.

Post ekskursoj partoprenantoj havis ankoraŭ iom da forto por vesperaj amuzoj: krom kutimaj vesperaj ludoj oni spektis du limbildajn prelegojn, pri la ĉi-jaraj IJK kaj UK en Brazilo (prelegis Damir el Kroatio) kaj biciklumado tra Serbio kaj Montenegro de jam menciita Ivo, kiu ankaŭ ĉi-foje venis bicikle (sed ne la tutan vojon) el Nederlando. Estis prezentita unu el la kandidatoj por venontjara MKR: naturparko Samarske Stijene en Kroatio.

Dimanĉe matene foriris tiuj, kiuj devis longe vojaĝi al siaj hejmoj kaj la restintoj trankvile promenis tra la valo, tagmanĝis, ĝisis, kisis kaj adiaŭis unu la alian kaj ekveturis hejmen ĝuste kiam aperis unuaj radioj de suno ... kvazaŭ pardonpete pro la malbela vetero dum la aranĝo. Bedaŭrinde, la aranĝo ne daŭris pli longe!

Esperantistoj el diversaj landoj volas okazigi MKR-on en siaj landoj, interalie, en Bosnio kaj Bulgario. Tamen la nunaj organizantoj, volontuloj el KEJA (Kroatia Esperantista Junulara Asocio) preferas, ke MKR restu mezeŭropa aranĝo por esperantistoj-naturemuloj el najbaraj landoj: Aŭstrio, Kroatio, Slovenio, Hungario, nordokcidenta Italio, suda Germanio, Ĉeĥio... Se oni organizos MKR-on pli malproksime, niaj fidelaj partoprenantoj tiujare ne havos sian kutiman aranĝon facile atingeblan. Kelkaj el ili ja venus, sed certe ne multaj... Jam la 12a MKR, kiu okazis en Kroatio, ne tro for de Slovenia limo, montris ke neniu venis el Germanio, Aŭstrio kaj Ĉeĥio, ĉar “ne indis tiel longe vojaĝi por nur semajnfina aranĝo!”

Tre bela estas la ideo viziti iam Bulgarajn montojn en Esperanto-etoso. Tio ne devas esti MKR, sed povas esti aparta aranĝo (ne samtempe kun MKR por ke interesitoj, kiuj havas tempon kaj emon, partoprenu ambaŭ aranĝojn), kiun povu viziti naturemuloj el Bulgario, Rumanio, Jugoslavio, Ruslando, Makedonio, Turkio, Hungario, Ukrainio... Estus bele se ekzistus pluraj tiaj aranĝoj, MKR en Mezeŭropo, iu simila renkontiĝo en Balkano, iu alia en Norda Eŭropo, Ruslando aŭ Hispanio.

Bonvolu foje viziti MKR-retpaĝon: www.angelfire.com/va2/Vanja

Vanja Radovanović

Esperanta PEN-Centro kunvenis en Sofio

15 sep 2002 en lokalo, afable disponigita de Bulgara Esperanto-Asocio, kunvenis verkistoj el diversaj landoj (eĉ el la fora Svedio) por la asembleo de la Esperanta PEN en Sofio.

La asembleo debatis pri la nuna stato de la Esperanto-literaturo kaj de PEN-Klubo ĝenerale. Ĝi decidis prioritate aktivi por la kandidatigo de William Auld al la Nobel-premio pri literaturo: simbola batalo, tamen tre oportuna por informadi pri nia lingvo kaj ĝia literaturo. Ĝi ankaŭ elektis la lokon kie okazigi la PEN-Mondkongreson, organizotan de Esperanto-verkistoj post kelkaj jaroj.

Estis aprobita ankaŭ la partopreno en la ekspozicio “Ducent numeroj de Literatura Foiro”, okazonta premiere en Bulgario post kelkaj monatoj, ĉe prestiĝa internacia institucio.

Aprobinte la raportojn, la Asembleo renovigis la organojn. William Auld fariĝis honora prezidanto de la Esperanta PEN; István Nemere, prezidanto; Tomasz Chmielik, vicprezidanto; Judit Felszeghy, sekretario-kasisto. Kooptitaj komitatanoj: Giorgio Silfer, por rilatoj kun PEN Internacia; Ljubomir Trifonĉovski, ĉefredaktoro de Literatura Foiro (kiu funkcias ankaŭ kiel organo de la Esperanta PEN). Novaj revizoroj estas Julian Modest kaj Venelin Mitev.

HeKo

Nova lernojaro en Bjalistoko

La 19an de septembro Bjalistoka Esperanto-Societo komencis novan lernojaron en la Esperanto-kurso por infanoj de la infana ĝardeno. Instruos ludante kaj ludos instruante Celinka Hlebowicz — iama instruistino — estraranino de BES. La rezulton oni povos vidi dum la Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj, 13-15 dec 2002.

Ela Karczewska

Kurte

La urbestraro de Poprad (Slovakio) fine de septembro 2002 donis nomojn al novaj stratoj kaj aliaj objektoj en la urbo. La parko en centro de Poprad, ĉe Istrobank, ricevis nomon “Parko Milan Zvara”. (Poprad)

13 okt 2002 la urbestro de Aalen (Germanio), Ulrich Pfeifle, transdonis premion FAME al aŭtoroj de Adoru Adolf Burkhardt, Bernhand Eichhorn kaj Albrecht Kronenberger. (Esper-german)

Lee Chong-Yeong (Koreio), Cui Juanhua (Ĉinio), Kimura Goro kaj Usui Hiroyuki (Japanio) en la Konferenco de Internacia Komunikada Asocio (Seulo, jul 2002) prelegis en Esperanto-sekcio Repaciĝo per komunikado en neŭtrala internacia komunlingvo kun 20 partoprenantoj. (Heroldo de Esperanto)

17-24 sep 2002 Esperanto-delegacio (Giorgio Silfer kaj Ljubomir Trifonĉovski) partoprenis la 69an Mondkongreson de PEN-Klubo en Ohrido, Makedonio. (HeKo)

En la Kaŭkaza Laika Instituto (Maĥaĉkala, Dagestano) en septembro 2002 aperis katedro de Esperanto, kiun gvidas Abduraĥman Junusov. (V.M.)

19-22 sep la ĉiujaran librofoiron en Gotenburgo partoprenis Eldona Societo Esperanto; multaj junuloj montris seriozan intereson. (Nun)

Lastfoje aŭdeblos la esperantlingva programo de Radio Aŭstria Internacia 26 okt 2002 je 20h05 UTC. (Katinjo Fetes-Tosegi)

28 sep sur la ĉefa urba placo de Velingrad (Bulgario), en festa etoso oni festis la 100-jariĝon de la honora urbano kaj aktiva esperantisto Manol Ĉolev, kiu okaze de la jubileo ricevis donacojn, diplomojn, medalojn kaj cent bulgarajn rozojn. (Petko Arnaudov)

Esperantista Laborfederacio (FET) kadre de la tradicia festo de la franca komunista gazeto l’Humanité (13-15 sep) disponis budon, kie oni povis informiĝi pri Esperanto, aĉeti librojn, manĝi krespojn, trinki cidron. (SAT-Amikaro)

Okaze de la jubilea 25a Somera Esperanto Familia-Feria-Tendaro, okazinta 19-28 jul en tendejo Thomsdorf kun 85 partoprenantoj, oni eldonis 250-paĝan, riĉe ilustritan kronikon de SEFT. (Werner Pfennig)

Asocio Espéranto-Ecologie fondiĝis en Argelès (Francio) por antaŭenigi Esperanton en ekologiaj medioj. (Le Monde de l’Espéranto)

La 4a Azia Esperanto-Kongreso okazos en 2005 en Nepalo. (Esperanto en Azio)

Post la refunkciigo de la retejo Esperanto.net, ĝi dum 4 monatoj havis 125 mil vizitoj — ĉ. 1000 vizitoj ĉiutage. (GK UEA)

Vide el Bruselo

British Council: “Post 25 jaroj la nederlanda estos formortinta lingvo.”

Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) oficiale pardonpetis pro la miskompreno rilate al titolo de prelego de la direktoro de British Council en Nederlando. EEU iom tro haste reagis pro la provoka titolo kiu anoncis ke la nederlanda formortos. Kelkajn horojn post la mesaĝo de EEU, petinta pliajn informojn kaj pardonpeton, la brita ambasadoro Sir Colin Budd telefonis al Trevor Steele, ĝenerala direktoro de la Centra Oficejo de UEA en Roterdamo. Sir Colin urĝe volis klarigi, ke nek la Brita Ambasado nek British Council elektis la titolon de la parolado de David Alderdice, direktoro de British Council. La titolo de la prelego estas: “Ĉiuj devas plenkreski dulingve ĉar post 25 jaroj la nederlanda estos formortinta lingvo.”

La brita ambasadoro ankaŭ substrekis en la mesaĝo al EEU, ke la titolon de la prelego elektis nederlandlingva lernejo, kie la direktoro de British Council parolas hodiaŭ. La lernejo estas unu el kreskanta nombro de dulingvaj publikaj lernejoj en Nederlando. Tie plejparto de la klasoj estas instruataj angle. La brita ambasadoro tamen atentigas al EEU, ke la propono, ke oni eduku nederlandajn infanojn dulingve pro tio, ke post dudek jaroj la nederlanda lingvo estos mortinta, estas en si mem absurda. “Se estus tiel, oni tuj edukus unulingve!” — opinias la ambasadoro. La ambasadoro ankaŭ petis, ke Trevor Steele klarigu al esperantistoj, ke kvankam la disvastigo de la angla lingvo estas bonvena al la brita diplomatio, Britio neniel celas mortigon de iu alia lingvo.

Dan Van Herpe, nome de EEU, siaflanke klarigis al la brita ambasadoro, kial la prelego-titolo “Post 25 jaroj la nederlanda estos formortinta lingvo” ne estas la plej taŭga temo por direktoro de British Council en Nederlando. Ĉi-jare la nacia flughaveno en Amsterdamo forigis la nederlandan el la antaŭe dulingvaj ŝildoj. Nun regas nur la angla en la nacia flughaveno de Nederlando. Kelkaj membroj de EEU ankoraŭ ne tute komprenis, kial la britaj diplomatoj ne klarigis al la organizantoj de la prelego, kial tia titolo ne estas taŭga en Nederlando. Tamen oni ĝenerale kontentas ĉe EEU pro la fulmorapida reago de Sir Colin.

Ne nur EEU kontentas. “Neniam en la historio de la homaro brita ambasadoro en Nederlando telefonis al UEA”, — ŝercis Renato Corsetti. Trevor Steele samopinias: “La bona afero estas, ke almenaŭ la ambasadoro respondis ĉi-foje: mi ne telefonis al li, estis lia iniciato. Kompare kun la kutima ignorado de niaj plendoj/demandoj, ni ion atingis ĉi-foje”. En sia letero al EEU, Sir Colin aldonis kopion de la prelego. Bedaŭrinde, ambaŭ dokumentoj estas nur en la angla, kvankam EEU skribis dulingve al li.

La letero de EEU kaj la respondo de la ambasadoro legeblas ĉe: http://www.lingvo.org/2/37. Artikoloj pri la miskompreno inter EEU kaj British Council aperis en la franca, nederlanda kaj angla. Tajpu la pasvorton “saluton” kaj ili estos legeblaj ĉe:

www.lingvo.org/ eo/*gaz

Dafydd ap Fergus

Vortoj de komitatano Z

Jarlibro 2002: defio ne respondita

Jarlibro de UEA suverenas inter la Esperanto-libroj. Neniu alia povas eĉ revi pri ĝia eldonkvanto. Tiel estas ankaŭ ĉi-jare, kvankam Jarlibro 2002 havas ĉ. 750 uzantojn malpli ol ĝia pasintjara eldono. Tiel multe ŝajne malkreskis la individua membraro laŭ julia komuniko de UEA.

Kian verkon ni ricevis ĉi-jare? Antaŭ ĉio tre malfruan, kvankam ne tiel malfruan kiel en 1986, kiam la antaŭan fojon la Jarlibro aperis post la UK, nome en novembro. Kiel tiam, ankaŭ ĉi-jare la malfruo rezultis el perturboj en la Centra Oficejo. En 1986 la Jarlibro tamen malhavis redaktoron tra la tuta jaro. En la tiujara UK la komitatanoj informiĝis, ke la Centra Oficejo longe funkciis per duona laborforto. Tiel ne estis ĉi-jare. En la unuaj monatoj de la jaro en la CO estis eĉ pli da laboruloj ol pasintjare. Malgraŭ tio diversaj servoj suferis malfruon. Ekz. konteltiroj estis unuafoje dissenditaj en septembro, kvankam UEA promesas ilin ĉiun duan monaton. Ĉu nur pro novuloj okazis tiuj stumbloj?

Longa atendado rajtigus supozi zorgemon kaj bonan rezulton. Tiurilate Jarlibro 2002 seniluziigas. Ŝajnas, ke ĝi estis kompilita tiel haste, ke oni forgesis forigi (kaj plenumi) eĉ redaktonotojn; plej frape tio trafis la lokan grupon de Frankfurto ĉe Majno (p.159). Malaperis ĉiuj bildetoj, kiuj vivecigis la prezenton de en si mem sekaj, katalogecaj informoj precipe en la sekcio de fakaj asocioj. Nova redaktoro devus preni kiel defion ankoraŭ plialtigi la kvaliton kaj allogon de la verko super tio, kion atingis la antaŭulo. Bona laboraĵo spiras sindediĉon de sia aŭtoro, sed nun oni ne sentas tion. Verŝajne la enmuntadon de dekoj da bildetoj la jarlibristo trovis teda tempoperdo kaj tial li elŝutis el la komputilo la paĝojn en la malplej laboriga formo, nome kiel nuran tekston. Kiel la sola vigligo restas la anoncoj, sed eĉ ilia nombro — kaj sekve enspezoj — malkreskis.

Maldikiĝis la Jarlibro. UEA klarigis, ke tio okazis pro neceso ŝpari, sed parte la kaŭzo tamen estis ĝuste la perdo de anoncoj. Komparo kun Jarlibro 2001 evidentigas, ke la ceteraj ŝparoj malriĉigas la informan valoron de la libro. Estis malrespekte forigi la honortabelojn de Premio Deguĉi, Premio Zamenhof kaj Trofeo Fyne. En la radiorubriko oni ellasis la plej konkretajn informojn — kaj tion ni konstatis en la sama monato, kiam ni perdis unu plian stacion, Vienon. La rubriko pri interreto estas komplete elĵetita. Ĉu ĉiuj jam majstras tiun rimedon? Vane oni serĉas la konsilojn pri internacia telefonado kaj la ĉiam interesan statistikon pri la delegitaro. Malaperis eĉ la adresoj de la komitatanoj de UEA! Ĉu la membroj ne plu kontaktu siajn reprezentantojn? Feliĉe la junularo ankoraŭ trovas la vojon al siaj TEJO-komitatanoj kaj ankaŭ la adresoj de la akademianoj saviĝis de sekretigo. Konsekvenceco ne estas inter la fortoj de tiu ĉi Jarlibro.

La sola vera novaĵo estas, ke la delegitoj ricevis retadresojn surbaze de siaj UEA-kodoj. Tio jam vekis plendojn kaj eĉ dubojn pri la laŭleĝeco de la ago, ĉar la koncernatoj ne estis antaŭe konsultitaj nek avertitaj. La sistemo eĉ ebligas, ke iu troscivolemulo en la CO povus kaŝlegi mesaĝojn de aliaj. Eble tiu risko ne estas reala, sed ke ĝi potenciale ekzistas, sufiĉas por naski dubojn kaj suspektojn. En tempo de membrara malkresko kaj ĝenerala malfortiĝo UEA devus atente gardi sin kontraŭ ĉio, kio povus fragiligi ĝian fidindecon.

Fine la granda enigmo de Jarlibro 2002: kial malfermas ĝin portreto de Tibor Sekelj? Ni ne festas lian 100-an datrevenon kiel kaze de Waringhien pasintjare. Kial 2002 do estas Sekelj-jaro en UEA?

Komitatano Z

Esperanto same premos

Jurij Finkel afable permesis aperigi sian mesaĝon, publikigitan en la retforumo SCE. Li iomete ŝanĝis la tekston por publikigo en La Ondo.

Esperanto (kaj ceteraj internaciaj lingvoj: Ido, Okcidentalo, Volapuko, Interlingvao — tutegale) fakte per nenio principe diferencas disde la angla. Ajna internacia lingvo — ĉu artefarita, ĉu natura — estas rimedo de influo de pli ekonomie potenca kulturo al ĉiuj ceteraj. Imagu, ke Esperanto iĝus oficiala internacia lingvo. Kio ŝanĝiĝus? Nenio! La okcidenta civilizo same penus influi al aliaj civilizoj, strebante trudi al ili sian valorsistemon. Kaj ĝi eĉ pli efike povus tion fari per Esperanto, ol per la angla.

Tial por mi estis ridinda la aserto de Henri Masson:

La premego de la angla reprezentas precize la plej grandan minacon kontraŭ la etna kaj kultura diverseco kiun li (t.e. mi) deziras defendi.

(LOdE. 2002: 8-9).

Ja kiam Esperanto iĝos oficiala internacia lingvo, ĝi same premos — aŭ pli ĝuste, iuj kulturoj per ĝi same premos aliajn, eĉ pli efike. Tial mi pledas por defendaj muroj inter la kulturoj.

Eĉ pli ridinda estas alia noto pri mi en la sama numero de La Ondo:

La konfeso de Jurij Finkel ŝokas min. Li forĵetas nian lingvon, ĉar li malakceptas la internan ideon de Esperanto. Sed Zamenhof diris pri la interna ideo [...]: “ni devas ĉiuj elŝiri el nia koro tiun parton de la esperantismo, kiu estas la plej grava, la plej sankta, tiun ideon, kiu estis la ĉefa celo de la afero de Esperanto, kiu estis la stelo, kiu ĉiam gvidadis ĉiujn batalantojn por Esperanto! Ho, ne, ne, neniam! Kun energia protesto ni forĵetas tiun ĉi postulon. Se nin, la unuajn batalantojn por Esperanto, oni devigos, ke ni evitu en nia agado ĉion idean, ni indigne disŝiros kaj bruligos ĉion, kion ni skribis por Esperanto...”

(Frans Cobben).

Ha, ha! Mi neniun devigas elŝiri el la koro la internan ideon. Male, mi pensas same kiel Zamenhof: sen la interna ideo Esperanto min ne interesas (jes, ĝi estas tre bela bagatelo, sed nenio pli). Mi elreviĝis pri la interna ideo, tial mi foriris. Mi neniun devigas fari samon. Se vi kredas — bonvole. Mi — ne plu.

Trosimpligante, mi povus diri, ke mi iĝis naciisto, kaj naciisto ne bezonas internacian lingvon. Sed tio estus vere trosimpligo, almenaŭ pro tiu “eta” kaŭzo, ke mi ne povas esti rusa naciisto, ĉar mi estas judo.

Dirante pli serioze, mi opinias, ke en la mondo ekzistas pluraj malsamaj civilizoj, kaj la “ortodokskristana” rusia civilizo estas unu el ili, kaj ĝi diferencas de la “okcidentkristana” civilizo. Mi intence metis tiujn difinojn en citilojn, ĉar ne temas nepre pri religio: ja mi mem estas ateisto, kaj religio de miaj prauloj estis judaismo. Ne. Temas pri malsamaj valorsistemoj. La ĉefa valoro de la okcidenta civilizo estas maksimuma kontentigo de ĉiuj materiaj bezonoj de homo. En iaj kondiĉoj tio estas nemalbona, sed mi ne povas akcepti tiun valoron kiel ĉefan. Eĉ pli: la rusia civilizo mem ne povas akcepti tiun valoron, malgraŭ tio, ke dum lastaj dek jaroj oni penegas trudi ĝin al ni.

El tio povos sekvi nur du rezultoj: aŭ Rusio finfine ekkonscios tion kaj rezignos la trudatajn valorojn, aŭ ĝi ĉesos ekzisti kiel aparta civilizo. Mi, estante pesimisto, opinias, ke okazos la dua varianto, kvankam mi tre deziras, ke tiel ne estu. Ĉiuokaze mi penas lukti kontraŭ tio per miaj mizeraj fortoj.

Mi opinias, ke la okcidenta civilizo iras laŭ malĝusta vojo, kiu povas konduki la Teron al pereo. Imagu, ekzemple, ke la miliardhoma Ĉinio iĝis “konsumisma socio”, same kiel la Okcidento. Ĉu ekologio de la Tero eltenos ankoraŭ miliardon da aŭtoj?

Tamen mi ne emas preskribi al la okcidentanoj, kiel ili vivu. Se tia ideologio plaĉas al ili — tio estas ilia afero. Mi tamen estas ege kontraŭ trudado de tia ideologio al aliaj civilizoj; mi estas kontraŭ prezento de la okcidenta vojo kaj okcidentaj valoroj kiel la solaj ĝustaj kaj universalaj. Komprenu, finfine, ke aliaj civilizoj estas nek pli, nek malpli bonaj — ili simple estas aliaj! Kaj ili havas aliajn valorsistemojn, eĉ se nemultaj iliaj reprezentantoj konscias tion. Tial valoroj, kiujn la Okcidento trudas al aliaj civilizoj (ekzemple, demokratio kaj libermerkata ekonomio) estas por ili ne nur senutilaj, sed eĉ rekte malutilaj.

Pro ĉio supre dirita mi nun sentas egan abomenon al la okcidenta kulturo ĝenerale. Des pli mi ne deziras komunikiĝi kun okcidentanoj. (Kaj ĝuste tion ja mi faris per Esperanto).

Antaŭ kelkaj monatoj mi komencis lerni la ĉinan. Ĉiu lingvo estas per si mem ia mondobildo, diferencanta de la mondobildoj de aliaj lingvoj. Min nun pli interesas la Oriento, ol la Okcidento (kiun mi malestimas).

Mi esperas, ke post kelkaj jaroj la ĉina lingvo fine elpuŝos el mia animo Esperanton, kiu tro enradikiĝis tie, kaj mi finfine sentos min libera.

Jurij Finkel (Ruslando)

Kontraŭ Finkel kaj la tutmondigo

Mirige, ke klarigendas al kelkaj esperantistoj, kio Esperanto estas! Jes, la tutmondigo detruas la mondan diversecon etnan kaj kulturan, sed ne Esperanto tion faras. Faradas tion la nuna ekonomia potencordo kun sia reganta lingvo, la angla. Esperanto, male, neniam celis anstataŭigi lingvojn kaj kulturojn.

Oni povas kiel ajn kritiki la internan ideon, sed Esperanto ne ekzistus sen ĝi. Se Esperanto estus sole interkomunikilo, estus pli bone subteni uzon de la angla. La fakto, ke Esperanto tamen estas pli rapide lernebla neniel povas konkurenci kun la fakto, ke la angla estas jam ĉie parolata kaj promociata de la plimulto de komercaj kompanioj kaj registaroj tra la tuta mondo: venko de la praktika ekonomia premego.

Sed pro la “interna ideo”, la vasta plimulto de Esperanto-parolantoj malakceptas tian devigan tutmondigon pro ĝia malrespekto al diverseco kaj bazaj homaj rajtoj lingvaj kaj kulturaj de ĉiuj escepte de parolantoj de la angla lingvo. Simple kompreni, ĉu ne? Ni estas por la homaj rajtoj.

Mi tamen ankoraŭ miras, ke oni ne pli ofte mencias la tutmondigon en la Esperanta gazetaro. Estas aro da movadoj, kiuj diversmaniere kontraŭbatalas la tutmondigon; ili senkonscie serĉadas Esperanton, dum la esperantistaro silentas en sia eta rondo.

Geoffrey Sutton (Britio)

Lingvonaciismo sub falsa etikedo

La termino “naciismo” estas multmaniere difinata. Ne estas loko ĉi tie por prezenti diversajn difinojn kune kun la avantaĝoj kaj malavantaĝoj de ĉiu el ili. Sufiĉu la konstato, ke mi aplikas ĉi tie la difinon, laŭ kiu naciismo estas teorio de politika legitimeco postulanta, ke teritoriaj politikaj limoj kiel eble plej kongruu kun naciaj limoj (ofte komprenataj kiel etnolingvaj limoj), tiel, ke la teritoriaj politikaj unuoj estu kiel eble plej homogene ununaciaj (unuetnaj).

Laŭ tiu difino, la postuloj de la subskribintoj de la alvoko Por la lingva demokratio (LOdE. 2002: 8-9) estas evidente naciismaj, ĉar ili klopodas difini per etnolingvaj kriterioj la grupon, al kiu estu aljuĝita la morala (kaj morgaŭ eble jura) rajto pozi kiel kolektiva proprietanto de la valencia teritorio. Ili volas agnoskigi tiun pretendon ĉe la esperantistoj per eluzo de la simbola forto de la lingvo, per la trapuŝo de nomŝanĝo — de Alikanto al Alakanto. Per tiu nomŝanĝo, ne tute senpena modifo de rutiniĝintaj lingvaj kutimoj, SAT kaj HEF devus laŭ ilia volo riverenci ne tiom antaŭ la valencilingvanoj, kiom antaŭ ĝeneralaj naciismaj principoj. Tielnomataj lingvodefendantoj volas fari tiujn principojn gvidaj ideoj en la Esperanto-komunumo.

Kaj ili havas ankoraŭ la impertinenton sugesti, ke neplenumo estas egala al manko de “progresema” starpunkto.

Eble Zamenhof esprimis la unua — jam antaŭ Lanti kaj la sennaciistoj — la vere progreseman starpunkton, kiu devus esti gvidlinio por la esperantistoj, kiam li proklamis la sengentecon de la tero, la principon, ke “ĉiu lando apartenas ne al tiu aŭ alia gento”, principon, kies simbola esprimiĝo estis la “geografie-neŭtralaj landnomoj” proponitaj en la Alvoko al la Diplomatoj (1915). Tion farante, Zamenhof naĝis kontraŭ la tiam fortiĝanta ĉefkurento de la monda politiko, kiun reprezentis Wilson kaj Lenin, la protagonistoj de la “rajto de nacioj je memdispono” — principo, kies katastrofajn sekvojn oni povis observi dum la daŭro de la 20a jarcento.

Grupoj, kiuj reklamas lingvonaciismon sub la falsa etikedo de “lingva demokratio”, enbatas ankoraŭ unu najlon en la ĉerkon de la aŭtentike progresema tradicio de la esperantistoj.

Gary Mickle (Germanio)

Malferma letero al la Estraro, al la Komitato de UEA kaj al la cetera gvidantaro de la Esperanto-Movado

Reago al la kajero de Perspektivo “Universala Esperanto-Asocio en la periodo 1970-1980”

En la jaro 2002 aperis la supre menciita kajero. Kompreneble, ke tiu titolo vekis intereson. Ĉiu esperantisto, kiu tiam estis plenkreska, scias, ke tiu periodo estis gravega kaj por la monda kulturo kaj por la Esperanto-Movado. La iniciato alvoki al konkurso pri tiu periodo ŝajne povus esti pozitiva, precipe se la ĝis nun mutaj agantoj fine volus malkovri la veron, nome sobre kaj honeste rakonti pri tio, kio efektive okazis. Nu, la tempo ŝanĝiĝis. Multaj historiaj faktoj, kiujn — pro personaj riskoj — oni bezonis kaŝi, oni nuntempe povas aperte malkovri.

Se la intenco pri la kajero estus kiel la supre menciita, ĉiu esperantisto kun ĝojo salutus tiun kajeron, kaj tiu veneno, kiu tiel longe turmentadis la Esperanto-Movadon, estus estinta neŭtraligita. Kiam oni legas la kajeron, oni povas konstati, bedaŭrinde, ke la intenco estas tute inversa. La kajero havas nur unu celon, nome “nigrigi” kaj “detronigi” la personecon Ivo Lapenna — nur pro ĉiurilata ĵaluzo kaj envio kaj pro manko de intelekta kapablo diskuti kun li.

La venenaj mensogoj, la historiaj falsaĵoj, la rekte malkorektaj informoj — eraraj datoj k.s. — svarmadas preskaŭ sur ĉiu paĝo. Krome, klaĉaj kaj malicaj aludoj nur nigrigas kaj la tekstojn kaj la aŭtorojn mem.

Mi ne legis la tutan kajeron, ĉar ĝi senfine vekas en mi tiom da abomeno kaj tiom da kolero. La reago ne malpli fortiĝas pro la fakto, ke la gvidantoj de la organizaĵo, en kiu la meritoj de Ivo Lapenna estas netakseblaj, agnoskas la kajeron per la permeso reklami ĝin dum ĝia Kongreso kaj per impona reklamado pri ĝi en ĝia revuo “Esperanto”. La respondeculoj de la ĉefa organizaĵo de Esperanto hontu pri tiu agnosko de kraĉado sur “la kreinto de la moderna UEA” kaj “la konstruanto de la moderna Esperanto-Movado”. Tiu agnosko montras, ke la tuta gvidantaro de UEA ankoraŭ vivas en la atmosfero de 1974. En UEA “La Muro” ankoraŭ restas! Efektive oni povas timi la sorton de UEA ...

Birthe Lapenna

Policisto kaj himno

Novelo de O Henry

Sapulo moviĝis maltrankvile sur sia benko en la parko Madison Square. Kiam sovaĝaj anseroj gakas dum nokta flugo, kaj kiam virinoj sen fokofelaj peltoj komencas komplezi al siaj edzoj, kaj kiam Sapulo moviĝas maltrankvile sur sia parka benko, tiam oni scias ke proksimas vintro.

Velkinta folio falis en la sinon de Sapulo. Ĝi estis la karto de Avo Frosto. La Avo bonvolas al la regulaj setlantoj de Madison Square kaj donas honestan averton antaŭ sia ĉiujara alvoko. Ĉe la anguloj de kvar stratoj li transdonas sian vizitkarton al la Vento el Nordo, lakeo en la Bieno de Ĉiuj Liberaj Aeroj, por ke ties loĝantoj estu pretaj.

En sia menso Sapulo ekkonsciis la fakton, ke jam temp’ está por lia transsubstanciĝo en unupersonan Komisionon de Kieloj kaj Kienoj por antaŭzorgi kontraŭ la onta rigoro. Jen kial li moviĝis maltrankvile sur sia benko.

La vintrumaj ambicioj de Sapulo ne estis plej altaj. Ili ne inkluzivis konsiderojn pri Mediteraneaj krozadoj, nek pri narkotaj sudaj aeroj drivantaj super la Napola golfo. Tri monatojn surinsule, jen kion postulis lia animo. Tri monatojn kun garantiita loĝo kaj manĝo kaj samideana kompanio, sekura de Boreo kaj uniformoj, ŝajnis al Sapulo la esenco de aferoj dezirindaj.

De jaroj la gastama insulo de Blackwell estadis lia vintra nesto. Ĉiuvintre, dum liaj Novjorkaj samurbanoj pli bonŝancaj jam aĉetis siajn vojaĝbiletojn al Palm Beach kaj Riviero, Sapulo faris humilajn antaŭaranĝojn de sia ĉiujara heĝiro Insulen. Kaj jen alvenis la tempo. Pasintnokte tri dimanĉaj ĵurnaloj, distribuitaj sub lia jako, ĉirkaŭ liaj piedartikoj kaj sur lia sino, fiaskis forpeli la froston dum li dormis sur sia benko proksime al la ŝprucanta fontano en la antikva parko. Do, la Insulo aperis en la menso de Sapulo kiel miraĝo granda kaj ĝustatempa. Li malestimis zorgojn faratajn en la nomo de kompato al la urbaj bezonantoj. Laŭ la opinio de Sapulo, la Leĝo pli bonas ol la Filantropio. Troviĝis senfina rondo da institucioj, municipaj kaj almozdonaj, al kiuj li povus turni sin por akiri loĝon kaj manĝon kongruajn kun simpla vivo. Sed por homo kun la fiera spirito de Sapulo, al la donacoj de filantropio gluiĝas io kroma. Ĉiu favoro ricevata el la manoj de filantropio pagendas, se ne per mono, tamen per spirita humiligo. Same kiel Cezaro havis sian Bruton, ĉiu bonfara lito postulas sian kotizon el bano, ĉiu pano sian kompenson el privata kaj persona inkvizicio. Jen kial pli bonas gasti ĉe la leĝo, kiu kvankam gvidata per reguloj, tamen ne senbezone ŝovas sian nazon en la privatajn aferojn de ĝentlemano.

Decidinte iri Insulen, Sapulo tuj ekplenumis sian deziron. Troviĝis multaj facilaj manieroj fari tion. La plej plezura estis lukse vespermanĝi en multekosta restoracio, kaj sekve, deklarinte sian malsolventecon, kviete kaj sentumulte esti transdonita al policisto. Kompleza juĝisto faros la ceteron.

Sapulo forlasis sian benkon kaj vagis for el la parko, trans la ebenan maron el asfalto, kie kunfluis la ĉefstrato Broadway kaj la Kvina Avenuo. Li turnis sin supren laŭ Broadway kaj haltis ĉe brilanta kafejo, kie ĉiuvespere kolektiĝas la plej elstaraj produktoj de vinberoj, de silkraŭpoj kaj de la protoplasmo.

Sapulo plene fidis sin mem ekde la plej malsupra veŝtobutono kaj supren. Li estis razita, lia jako estis deca, kaj la puran nigran kravaton prete-noditan li ricevis de misiistino en la Tago de Danko. Se li povus nesuspektite atingi tablon en la restoracio, la sukceso estus lia. La parto de li videbla super la tablo vekus neniun dubon en la kelnera spirito. Rostita platbeka anaso, pensis Sapulo, estus proksimume la ĝusta afero — kun botelo da Chablis, kaj poste kamemberto, taseto da kafo kaj cigaro. Unudolara cigaro sufiĉus. La sumo ne estus tiel alta, ke ĝi kaŭzus ian ekstreman esprimon de venĝo flanke de la kafeja direkcio; kaj tamen la viando satigus kaj feliĉigus lin antaŭ la vojaĝo al lia vintra rifuĝejo.

Sed kiam Sapulo metis piedon trans la restoracian pordon, la rigardo de la ĉefkelnero trafis lian fadenmontran pantalonon kaj la kadukajn ŝuojn. Fortaj kaj viglaj manoj turnis lin reen kaj liveris lin silente kaj haste sur la trotuaron, evitante malnoblan sorton de la minacita anaso.

Sapulo turnis sin for de Broadway. Ŝajne li iros al la aspirata insulo ne laŭ vojo epikura. Necesis elpensi alian manieron eniri Limbon.

Ĉe angulo de la Sesa Avenuo butikfenestro okulfrapis pro elektraj lampoj kaj varoj rafinite prezentitaj malantaŭ glaco. Sapulo prenis pavimŝtonon kaj ĵetis ĝin tra la vitro. De trans la angulo alkuris homoj kun policisto ĉekape. Sapulo staris senmova, kun la manoj enpoŝe, ridetante al la vidaĵo de latunaj butonoj.

“Kie estas la ulo, kiu faris tion?” demandis la policisto kun ekscito.

“Ĉu vi ne imagas, ke eble mi havas rilaton kun tio?” diris Sapulo, ne sen sarkasmo, sed amike, kiel oni salutas bonŝancon.

La menso de la policisto rifuzis akcepti Sapulon eĉ kiel indikon. Homoj kiuj frakasas fenestrojn ne restas por palavri kun la servantoj de l’ leĝo. Ili ekkuras. Je distanco de duona dombloko la policisto vidis viron kurantan por atingi tramon. Kun levita batilo li aliĝis al la persekuto. Kun abomeno en sia koro Sapulo vagis plu, dufoje fiaskinta.

Trans la strato situis restoracio de nealtaj pretendoj. Ĝi kontentigis grandajn apetitojn kaj modestajn monujojn. Ĝiaj porcelano kaj etoso estis densaj, ĝiaj supo kaj tablotuka ŝtofo maldensaj. En tiun lokon Sapulo sendefie prenis siajn perfidajn ŝuojn kaj klaĉeman pantalonon. Ĉe tablo li sidis konsumante bifstekon, krespojn, benjetojn kaj torton. Kaj poste al la kelnero estu rivelita la fakto, ke la manĝinto estis nuda kaj kruda, sen groŝo en poŝo.

“Nun rapidu alvoki policiston”, diris Sapulo. “Kaj ne atendigu ĝentlemanon.”

“Neniu policisto por via parto”, diris la kelnero, kun buterkuka voĉo kaj okulo kiel la ĉerizo de Manhatana koktelo. “Hej, Con!”

Du kelneroj ĵetis Sapulon sur la senkompatan stratpavimon, precize je lia maldekstra orelo. Li stariĝis, artikon post artiko, kiel oni malfaldas ĉarpentistan mezurilon, frotante la polvon de sia vesto. Aresto ŝajnis nur rozkolora revo. La Insulo ŝajnis tre malproksima. Policisto staranta antaŭ butiko je distanco de du pordoj ridis kaj paŝis for laŭ la strato.

Kvin domblokojn Sapulo preterpasis antaŭ ol lia kuraĝo denove permesis al li provi kaptiĝon. Ĉi-foje prezentiĝis oportuno, kiun li malsaĝe al si mem nomis “glataĵo”. Juna virino de modesta kaj plaĉa aspekto staris antaŭ eksponfenestro gapante kun viva interesiĝo al ĝia prezento de razakvujoj kaj inkujoj. Je du metroj de la fenestro grandformata policisto de severa teniĝo apogis sin al hidranto.

Sapulo planis alpreni la rolon de aĉa kaj abomena “donjuano”. La rafinita kaj eleganta aperaĵo de lia viktimo kaj la apudeco de skrupula policisto kuraĝigis lin kredi, ke li baldaŭ sentos la plezuran oficialan ĉirkaŭprenon al sia brako, kiu garantios al li vintran restadon sur la strikta, delikta insul’.

Sapulo streĉis la prete-noditan kravaton de la misiistino, trenis suben siajn ŝrumpemajn manumojn por vidigi ilin, aranĝis sian ĉapelon je konkera klino kaj flankeniĝis kontraŭ la juna virino. Li okulumis ŝin, estis trafita de subitaj tusoj kaj grakoj, ridetis, rikanetis kaj impertinente trairis la senhontan kaj kovardan litanion de “donjuano”. Per duona okulo Sapulo vidis ke la policisto okulfiksas lin. La juna virino moviĝis for je kelkaj paŝoj, kaj denove dediĉis sian absorbitan atenton al la razujoj. Sapulo postsekvis, temerare paŝante apud ŝin, levis sian ĉapelon kaj diris:

“Ha, jen, Bedelia! Ĉu vi ne ŝatus veni ludi sur mia korto?”

La policisto plu rigardis. La atakata juna virino bezonus nur fingrosigni, kaj jen Sapulo praktike survojus al sia insula haveno. Li jam imagis senti la agrablan varmon de policejo. La juna virino alfrontis lin kaj etendante manon kaptis la jakan manikon de Sapulo.

“Certe, Mike”, ŝi gaje diris, “se vi regalos per kruĉo da ŝaŭma. Mi jam pli frue parolus al vi, sed la kaskulo gapis.”

Dum la juna virino alkroĉis sin al li kiel rampanta hedero sur kverko, Sapulo konkerite de morozo paŝis preter la policisto. Ŝajne li estis kondamnita je libero.

Ĉe la sekva angulo li deskuis sian akompanantinon kaj forkuris. Li haltis en la kvartalo, kie oni vespere trovas sur la plej lumaj stratoj la plej leĝerajn korojn, ĵurojn kaj operetojn.

En la vintra aero gaje moviĝis virinoj en peltoj kaj viroj en paltoj. Subite timo kaptis Sapulon, ke ia terura sorĉo faris lin imuna kontraŭ aresto. La penso kunportis iom da paniko, kaj renkontante alian policiston, kiu vagis digne antaŭ splenda teatro, li serĉis kapti la tujan pajleron de “skandala konduto”.

Surtrotuare Sapulo ekblekis ebrian galimation je pinto de sia aspra voĉo. Li dancis, hurlis, deliris kaj alimaniere ŝancelis la firmamenton.

La policisto balancis sian batilon, turnis la dorson al Sapulo kaj rimarkigis al iu civilulo:

“Jen iu el tiuj studentoj el Yale, kiu festenas pro venko super Hartford College. Brua, sed sendanĝera. Ni havas ordonon lasi ilin en paco.”

Nekonsolebla Sapulo ĉesigis sian senfruktan bruadon. Ĉu neniam policisto metos sian manon sur lin? En lia imago la Insulo ŝajnis neatingebla Arkadio. Li butonis sian jakon kontraŭ la malvarmiga vento.

En cigarbutiko li vidis bele vestitan viron ekbruligi cigaron ĉe pendanta fajrilo, lasinte sian silkan ombrelon ĉe la enirejo. Sapulo enpaŝis, kaptis la ombrelon kaj malrapide fordrivis kun ĝi. La viro ĉe la cigar-fajrilo haste postsekvis.

“Mia ombrelo”, li severis.

“Ho, ĉu vere?” Sapulo rikanis, aldonante insulton al sia ŝteleto. “Nu, kial do ne alvoki policon? Mi prenis ĝin. Vian ombrelon! Kial ne alvoki policiston? Jen staras unu ĉe la angulo.”

La ombrela posedanto malrapidigis siajn paŝojn. Same faris Sapulo, kun antaŭsento ke denove la ŝanco kontraŭos lin. La policisto scivole rigardis la duopon.

“Kompreneble”, diris la ombrelulo — “tio estas — nu, vi scias kiel okazas tiuj misoj — mi — se ĝi estas via ombrelo, mi esperas ke vi pardonos min — hodiaŭ matene mi kunportis ĝin de iu restoracio — se vi rekonas ĝin kiel la vian, do — espereble vi —”

“Kompreneble ĝi estas la mia”, furiozis Sapulo.

La eksombrelulo retretis. La policisto rapidis asisti altan blondulinon en festvespera mantelo transiri la straton antaŭ tramo, kiu alproksimiĝis trans du domblokoj.

Sapulo piediris orienten laŭ strato difektita de plibonigoj. La ombrelon li kolere ĵetegis en fosaĵon, murmurante kontraŭ la viroj portantaj kaskojn kaj batilojn. Ŝajne ili rigardis lin reĝo ne erarpova, pro tio ke li volis kaptiĝi de iliaj krifoj.

Finfine Sapulo atingis iun el la avenuoj kondukantaj orienten, kie glimanta lumo kaj pelmelo nur svagis. Li ekiris laŭ ĝi en la direkto al Madison Square, ĉar la hejmenira instinkto travivas, eĉ kiam la hejmo estas parka benko.

Sed ĉe nekutime kvieta angulo Sapulo restis staranta. Jen situis malnova preĝejo, kurioza, malkohera kaj provizita je gabloj. Tra unu viole farbita vitralo ardis malintensa lumo. Sendube la orgenisto tie restadis ĉe la klavaro por perfektiĝi pri himno por la venonta dimanĉo, ĉar eksteren al la oreloj de Sapulo penetris dolĉa muziko, kiu kaptis kaj tenis lin najlita al la volutoj de fera barilo.

Supre staris la luno, brila kaj serena; veturiloj kaj piedirantoj malmultis; paseroj pepis dormeme sub la tegmenta elstaraĵo — dum momento la sceno povus esti korto de kampara preĝejo. Kaj la himno, kiun ludis la orgenisto, cementis Sapulon al la fera barilo, ĉar iam li bone konis ĝin, en la epoko kiam lia vivo inkluzivis aferojn kiel patrinoj, rozoj, ambicioj, amikoj, senmakulaj pensoj kaj kolumoj.

La impresiĝema animstato de Sapulo kune kun la influo de la malnova preĝejo kaŭzis rapidan kaj mirindan ŝanĝiĝon en lia spirito. Kun subita hororo li vidis la abismon en kiun li falis, la sendignajn tagojn, malindajn dezirojn, vanajn esperojn, ruinajn kapablojn kaj pitajn motivojn, el kiuj konsistis lia ekzistado.

Kaj post momento lia koro tremante respondis al lia nova humoro. Tuja kaj forta impulso puŝis lin lukti kontraŭ sia senespera sorto. Li eltiros sin el la marĉo, li refoje faros el si viron, li venkos la malbonon kiu ekposedis lin. Restas tempo; ankoraŭ li estas relative juna; li revivigos siajn iamajn senpaciencajn ambiciojn kaj plenumos ilin sen ŝanceliĝi. Tiuj solenaj sed dolĉaj orgenaj tonoj kaŭzis revolucion en li. Morgaŭ li iros en la tumultan urbocentron por trovi laboron. Iu felimportisto iam proponis al li postenon de kondukisto. Morgaŭ li trovos lin kaj petos pri la posteno. Li estos iu en la mondo. Li estos...

Sapulo sentis manon metatan sur lian brakon. Li rapide rigardis malantaŭen en larĝan vizaĝon de policisto.

“Kion vi faras ĉi tie?” demandis la policano.

“Nenion”, diris Sapulo.

“Do venu kun mi”, ordonis la policisto.

“Tri monatojn sur la Insulo”, diris la juĝisto de la Polica Tribunalo en la sekva mateno.

Tradukis el la angla Sten Johansson

Pro ĉi tiu traduko Sten Johansson fariĝis laŭreato de Liro-2001.

Notoj

Blackwell’s Island. Insulo kun malliberejo en wdiBlackwell’s IslandEast River, Novjorko.

Madison Square. Parko en Novjorko.

Manhatana koktelo. Koktelo el viskio, vermuto, ev. amaraĵo, ornamita per ĉerizo.

Pita. Malgrandaĉa, mizera (NPIV, EDK).

Platbeka anaso (Anas platyrhynchos). Ofta specio de sovaĝa anaso (ORE, EDK).

Setli. Ekloĝi en nova loko (NPIV, EDK).

Splenda. Pompe brila, bele kaj lukse impresanta (NPIV, EDK).

Tago de Danko. Oficiala Usona festotago, la kvara ĵaŭdo de novembro.

Referencoj

EDK. Erich-Dieter Krause: Großes Wörterbuch Esperanto-Deutsch, 1999.

ORE. Ornitologia Rondo esperantlingva: Komunlingva nomaro de eŭropaj birdoj, 1971.

NPIV. Nova Plena Ilustrita Vortaro, 2002.

Nordio: de mitoj al realo

En la flughaveno de Tel-Avivo en Israelo la sekurec-kontrolo estas ekstrema, tion rimarkis ĉiuj, kiuj partoprenis la Universalan Kongreson antaŭ du jaroj. La oficistoj pri sekureco devas kompreneble esti bone informitaj pri sia fako, do iom mirigis min, kio ĉe mi vokis ilian suspekton.

“Vi havas finnlandan pasporton, loĝas en Svedio sed flugos al Danio, kial do?” — ili demandis al mi.

Poste oni flankenprenis min kaj aparte zorge kontrolis la enhavon de mia valizo.

Mi komprenas, ke la instrukcio postulas apartan kontrolon de homoj, kiuj estas ligitaj al pluraj landoj, ĉar supozeble tiel ofte estas pri teroristoj kaj krimuloj, sed por mi estis preskaŭ ridinde, ke la kontrolisto konsideris Svedion, Finnlandon kaj Danion tute apartaj landoj. Mi kiel nordiano loĝanta en Svedio povus tre rapide ricevi svedian pasporton, se mi tion dezirus, sed apenaŭ estas iu ajn kialo ŝanĝi la pasporton. Kaj ĉiuj en la suda parto de Svedio scias, ke la plej oportuna vojo flugi eksterlanden estas uzi la flughavenon en Kopenhago, la ĉefurbo de Danio — la distanco al Stokholmo estas multoble pli longa. Ke formale estas ŝtata limo inter Danio kaj Svedio havas absolute nenian signifon.

Simile okazis al mi en la flughaveno de Sankt-Peterburgo. La fraŭlino kiu kontrolis mian bileton kaj pasporton ŝajne ne estis ege sperta, kaj ŝi devis demandi al sia kolegino, ĉu vere mi rajtas flugi al Danio, ne havante danan vizon en mia finna pasporto. La penso, ke mi bezonus vizon por Danio estis por mi stranga, ĉar en Nordio ni rajtas ne nur veturi sed ankaŭ loĝi kaj labori en iu ajn el niaj landoj sen pasportoj, vizoj aŭ iuj ajn specialaj permesoj jam de preskaŭ duona jarcento.

Sed ne ĉiam estis tiel. Iam Svedio kaj Danio estis regionaj grandpotencoj kaj grandaj malamikoj, kiuj dum jarcentoj kun varia sukceso batalis pri la superrego en la nuna Nordio kaj ankaŭ en proksimaj regionoj kiel en Baltio kaj norda Germanio.

Nordio kiel ia unuo kun ĝenerale konceptataj komunaj trajtoj kaj klara limo kontraŭ la malnordia ekstero komencis estiĝi nur en la frua 19a jarcento, samepoke kun la unuiĝo de Germanio kaj Italio.

Oni povus supozi, ke temis pri ia eĥo de la nova ideo de naciismo kaj nacia ŝtato, ideo, kiu travagis centran Eŭropon en tiu tempo. Fine de la 14a jarcento estis ja formita la Unio de Kalmar, persona unuiĝo de Svedio kaj Danio, kiuj tiutempe ankaŭ regis Norvegion kaj Finnlandon, sub la dana reĝino. La potenculoj en Svedio tamen tre rapide disfaligis la union, kiam ĝi ne plu ŝajnis al ili favora.

La malnovaj ideoj pri unu granda regno sub sveda (aŭ dana) rego estis tamen retrovitaj, kaj la naciromantikaj ideoj pri komuna Nordio trovis fekundan kampon komence de la 19a jarcento, kiam ambaŭ iamaj grandpotencoj malfortiĝis.

Gravan signifon en tiu epoko de naciismo havis kompreneble ankaŭ la lingva komuneco. Ja la sveda, dana kaj norvega lingvoj estas interkompreneblaj en eble simila grado kiel la pola, ukraina kaj belorusa, kaj en la komenco de la 19-a jarcento estis eĉ klopodoj krei komunan skriblingvon por svedoj, danoj kaj norvegoj. Sed la lingvo reflektas la sociajn kaj politikajn realaĵojn, sekve tia ideo estis morte naskita. Male, en Norvegio, kie oni longe parolis norvegajn dialektojn sed skribis dane, en tiu tempo de naciismo oni kreis ne unu, sed du norvegajn skriblingvojn.

La nova, kultura nordismo akcentis (kaj kreis) la komunajn diversajn komunajn trajtojn de la nordiaj popoloj. La vorto “nordisk” (“nordia”) ekhavis sian nunan pozitivan eĥon, kiu pensigas pri ia komuna pratempo kaj profunda, mita komuneco de la nordaj popoloj. La grandaj enciklopedioj eldonitaj en Svedio kaj Danio en tiu tempo ambaŭ havas la vorton “Nordisk” en la nomo, kaj la pompega historia muzeo en Stokholmo estis nomita ne “Sveda muzeo”, sed “Nordiska museet”, la nordia muzeo. Eĉ la sveda nacia himno ne mencias Svedion, sed nur Nordion.

Tiamaniere la kreantoj de la novaj nordaj mitoj ĉerpis el la historio tion, kio taŭgis por la kultura komuneco — la vikingojn, la praajn nordiajn diojn kaj komunan pranordian lingvon. Paralele kun la estiĝo de la mita komuneco tamen komencis formiĝi ankaŭ io pli konkreta. Ĝuste tra la nordiaj renkontiĝoj de edukistoj disvastiĝis la ideo de la dano Grundtvig pri popolaj altlernejoj. Estis establita komuna mon-unuo en 1872, estis kunlaboro pri novaj leĝoj, kaj estis kelkaj amasaj nordiaj foiroj de industrio, terkulturado kaj arto.

Tamen la konkreta nordia kunlaboro neniam estis ia alternativo al la naciaj ŝtatoj. Male, la naciaj ŝtatoj estis la grundo sur kiu staris la komuna nordieco, kiun ĉiu lando kaj popolo difinis en sia propra maniero, kaj la estiĝo kaj fortiĝo de la naciaj ŝtatoj estis kvazaŭ kondiĉo por la profundiĝo de praktika nordia kunlaboro, anstataŭ nura mita komuneco.

Nur kiam ĉiuj ĉefaj nordiaj landoj estis bone establitaj sendependaj ŝtatoj, kaj rekonataj kiel tiaj unuj de la aliaj, Nordio povis ekhavi ian signifon kiel aparta unuo. Tia situacio estiĝis nur post la dua mondmilito.

La ĉefaj mejloŝtonoj en la formaliĝo estis la kreo de la Nordia konsilio 1952 kaj la komuna nordia labormerkato kaj pasport-unio en 1954. La labormerkato kaj pasport-unio iĝis la vera fundamento de la nuna nordio, regiono, kie de preskaŭ kvindek jaroj ĉiuj nordianoj rajtas sen pasporto kaj sen ia ajn aparta permeso vojaĝi, loĝi kaj labori kie ajn.

Ĉiuj postaj provoj pri grandskala formala ŝtata kunlaboro fiaskis. Ne realiĝis la nordia ekonomia unio fine de la 1960aj jaroj, ĉar Finnlando ne decidiĝis aliĝi. Fiaskis la plano pri komuna televid-satelito, anstataŭe oni en tipe nordia maniero solvis la efektivajn bezonojn pragmate, donante al svedlingvanoj en suda Finnlando kaj finnlingvanoj en la stokholma regiono la eblecon spekti televidajn programojn el la najbaraj landoj.

Nuntempe, kiam Eŭropo, aŭ almenaŭ parto de Eŭropo, unuiĝas, oni ofte diras, ke la nordia kunlaboro perdas sian signifon, sed tio ne estas tute vera. Eble la formala nordia kunlaboro havas malpli da signifo ol ĝi havis antaŭ kelkaj jardekoj, en la premo de la du tiamaj grandaj blokoj, sed la nordia komuneco, la komuna identeco kaj la komune kreitaj mitoj pri komuna kaj glora pasinteco vivos ankoraŭ longe.

Kalle Kniivilä

Kroatina duopo

Vesna Parun. La Bluoj: Elektitaj poemoj. En la kroata kaj Esperanto / Tradukis el la kroata Lucija Borčić. — Zagreb: Internacia Kultura Servo, 1999. — 142 pĝ. — (Kolekto IKS; vol. 2).

Višnja Stahuljak. Krepuskoj: Elektitaj poemoj / Tradukis el la kroata Zora Heide. — Zagreb: Internacia Kultura Servo, 2001. — 126 pĝ. — (Kolekto IKS; vol. 4).

Antaŭ ol ekpoeti la poetoj kreas sian memon.

Ĵus kreita, ĝi trakreskas la denaskan, influante ne nur la vivadon tag-tagan, sed ankaŭ la sorton. Se en prozo travivaĵo naskas verkon, ĉu versimilan, ĉu ne, en poetado oni vivadas ion jam verkitan.

Ni tamen ne rimludu per la vortoj poeto kaj profeto. Serĉu neniom da mistero en la realiĝintaj antaŭdiroj de multaj poetoj. Simple la vorto dirita estas potenca, ĝi ekestis antaŭ travivaĵoj, eĉ pli: antaŭ materia vivo mem, ĉar per la Vorto estis kreita la mondo. Se profetoj profetas spirite, poetoj faras tion vole kaj intence, elde la malantaŭo de sia memo, portata jen maske, jen kiel ŝildo. La ŝildoj de mezepokaj kavaliroj ne estis nur protektiloj. La suraj insignoj prirakontis la gloron de la posedanto kaj liaj antaŭuloj.

Forigu la maskon, traboru la ŝildon, kaj jen nenio restas sube, poeto estas kreaĵo nevivipova sen la legendo teksita pri si mem.

Iel kaj ial kroata poetino Vesna Parun estas malfeliĉa. Ŝia poemaro La Bluoj enhavas mallongan vivpriskribon, verkitan supozeble de l’ aŭtorino mem. Evidentas, ke la sorto ne ŝparis maldolĉaĵojn, tamen ili ŝin ne inspiris, sed kvazaŭ okazadis plenume al la profetaĵoj pri si mem diritaj. Ni ne traboru la ŝildon... Ni legu nur la finajn liniojn de kelkaj poemoj:

“La vivo, la torĉo ruĝa, malaperas en la foron”. (Haveno)

“Amaras esti homo, dum tranĉil’ la homon kunfratas”. (Patrino Homa)

“Ĉe la pordo fermita la bovinoj muĝos pli triste”. (La Fervojo el la Infanaĝaj Montetoj).

Kaj jen finfine la konfeso:

Kaj la poemoj estas la samaj kiel ni,

peziĝintaj kaj tristaj.

(Pri Ĉio Kulpas Infanaĝoj Niaj)

La naturo ĉiam enestas en la poemoj de Vesna Parun. Ne la poetino kunkantas la pluvon, ventegon kaj la susuron de l’ arbofolioj, sed ili obeas al ŝi kaj iĝas eretoj de ŝia memo:

Vi diris: estu arbo.

Kaj arbo mi estis.

Vi diris:

estu timema.

Kaj ne kuraĝis mi

ekvibri foliare.

Vi diris: estu fidela.

Kaj mi atendis.

Poste vi eksilentis.

Sed la arbo ankoraŭ ekzistas.

Kaj ĝi ne kuraĝas

ekvibri foliare.

(Arbo)

Samserie aperis la poemaro Krepuskoj de Višnja Stahuljak. Ne konante la riverbedon kaj fludirektojn de la nuntempa kroata poezio, ni evitu malmaturajn, tro tujajn impresojn pri la verkadsimileco inter ambaŭ poetinoj. En la poemoj de Višnja Stahuljak aperas tute alia aganto: la hejma lando kaj ties sorto.

Nenio malfacilas pli ol ami sian landon kante. La maro (aŭ rivero), la montoj (aŭ ebenaĵoj) belas ĉie. Ili belis eĉ plie antaŭ cent jaroj. Ankaŭ tiam vivis poetoj. Kantu do sen rediri jam diriton.

Aliflanke, nenio facilas pli ol malami militon. Ĉiu malamas malpacon, malsanon, malbonon... Tial tro modas nuntempe sonorilbatoj: Ho, homoj, demetu l’ armilaron, ne plu militu!

Estas tre malfacile porti la pacon ene de sia memo, tra la milito bolanta ĉirkaŭe.

Prilaz, Dubrovnik, Osijek, Split — tiujn ĉi urbonomojn la milito fume skribadis sur la grizo de gazetaj paĝoj.

Prilaz, Dubrovnik, Osijek, Split — tiujn ĉi urbonomojn Višnja Stahuljak tute malgazete kaj negrize igas titoloj de siaj poemoj.

Kaj ili eksonas mirinde pace. La militoj ne teksas historion, male: ili ĝin traŝiras, truigas.

Jen io vidita per la okuloj de la poetino:

La katedralo

Ni polviĝas

dum al aero

transformiĝas

la katedralo.

Ĝi ŝvebas cirkle de la tera aŭro.

Pro ĝia kadukiĝo

tremetas nia rigardo.

Višnja Stahuljak ne priskribas ion bildosimilan, la mondo ŝin ĉirkaŭanta moviĝas senĉese, tial en ŝia lingvo abundas movoverboj.

Ambaŭ poemaroj estis verkitaj kroate; la unuan esperantigis Lucija Borčić kaj la duan Zora Heide. La Bluoj de Vesna Parun estas eldonita dulingve, kun l’ originalo maldekstrapaĝe. La komparo estus interesa okupo por iu ajn scipovanta slave: ĉu unu lingvon, ĉu kelkajn, sed eĉ senkomprene oni povas perokule enoreligi al si la melodion de la kroata originalo.

Ni ne forgesu mencii l’ eldonkvaliton kaj ion ne malpli gravan ol ĝi: la senriproĉe arĝentan brilon de la lingvo.

Yenovk Lazian

Gazetoj

Literatura Foiro. 2002. №198

La protokoloj pri la Forumo de Paktintaj Establoj kaj pri la Senato de la Esperanta Civito aperis en la 198 LF. Kompletigas la temon pri la historio de Esperanto-komunumo la recenzo de Giorgio Silfer pri la esearo UEA en la periodo 1970-1980.

Paul Valéry, en traduko de Jean-Luc Tortel, enkondukas la kajeron per La dormantino. Du poemetoj de Fra Gaeta, ĉapitro el la nova, dua volumo de La fotoalbumo de Trevor Steele kaj la parabola rakonto Quies Mendax de Constantin Dominte malkovras novaĵojn el la atelieroj de niaj originalaj verkistoj.

En LF-198 komenciĝas la studo de Dimitar Haĝiev Efiko de la leĝo de la ekonomio en esperanto. En la lingvistikaj rubrikoj gastas André Cherpillod kaj Johan Hammond Rosbach. Milena Makaveeva prezentas la kompaktan diskon Bela Revo de Anjo Amika. Radosław Nowakowski disponigis sian eseon Tapiŝo el la kolekto titolita Nekompleta teorio de l’ arto.

HeKo

Abontarifoj 2003 por Ruslando

La Ondo de Esperanto. 11 numeroj. 20 pĝ. Literatura suplemento jarfine. 220 rubloj.

Esperanto. Organo de UEA, 11 numeroj. 24 pĝ. 15 eŭroj.

Heroldo de Esperanto. Internacia gazeto. 17 numeroj. 4 pĝ. A3. 30 eŭroj (Nur 15 eŭroj ĝis 15 dec 2002)

Juna Amiko. Revuo por lernejanoj kaj komencantoj. 4 numeroj. 32 pĝ. 6 eŭroj (Nur 4 eŭroj ĝis 31 dec 2002).

Kontakto. Revuo por junularo. 6 numeroj. 16 pĝ. 9 eŭroj.

La jaro. Praktika poŝkalendareto de Monato. 160 pĝ. 5 eŭroj.

Literatura Foiro. Kultura revuo. 6 numeroj. 56 pĝ. 28 eŭroj (Nur 14 eŭroj ĝis 15 dec 2002).

Litova Stelo. Organo de LEA. 6 numeroj. 32 pĝ. 7 eŭroj.

Monato. Internacia magazino. 12 numeroj. 32 pĝ. 20 eŭroj (Nur 17.50 eŭroj ĝis 1 dec 2002)

Ni povas peri abonon por aliaj gazetoj, sed la listigitaj gazetoj proponas favoran tarifon por Ruslando. Atentu, ke ĉe kelkaj gazetoj la rabato validas ĝis difinita dato.

Konvertu la eŭran abonprezon al la ruslandaj rubloj laŭ la oficiala kurzo, kaj aldonu 2% por kovri la diferencon inter la oficiala kaj banka vendokurzoj.

La kotizojn pagu al Галина Романовна Горецкая (236039, Калининград, а.я. 1248). Moskvanoj povas pagi al Оксана Юрьевна Костоусова: Telefono: 7587212.

HaGo

Pola Esperantisto reaperos

Laŭ peto de Pola Esperanto-Asocio, kun ĉi tiu kajero ni dissendas (krom al pollandaj abonantoj) informilon pri Pola Esperantisto kaj deziras sukcesojn al ĝi!

La Ondo jubileos!

La februara kajero de La Ondo estos centa en la nuna serio. Okaze de la jubileo ni akceptas gratulojn, artikolojn, fotojn, donacojn kaj novajn ideojn por plibonigi la revuon. La Zamenhofa Semajnfino en Kaliningrad (13-15 dec 2002) estos oportuna okazo por tio. Bonvenon!

Ricevitaj gazetoj

Antaŭen. 2002/28;

Brazila Esperantisto. 2002/318,319;

Esperanto. 2002/9;

Esperanto en Azio. 2002/3;

Fonto. 2002/7,8;

Juna Amiko. 2002/101;

Heroldo de Esperanto. 2002/12;

KAE-Informilo. 2002/39;

Konkordo. 2002/50;

La Brita Esperantisto. 2002/953;

La Esperantista Laboristo. 2002/263;

La Espero. 2002/2,3;

La Hirundo. 2002/31;

La Movado. 2002/619;

La Ondo de Esperanto. 2002/10;

Le Monde de l’Espéranto. 2002/535;

Literatura Foiro. 2002/198;

Monato. 2002/9;

Norvega Esperantisto. 2002/4;

SAT-Amikaro. 2002/971;

Sennaciulo. 2002/9;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2002/118,119;

Starto. 2002/2;

Trefo. 2002/7;

Wydarzenia. 2002/4,5,6-7,8,9.

Mozaiko

Venis 24 solvoj de la julia krucvortenigmo. Neglektante kelkajn eraretojn (tri solvintoj anstataŭ “sentimentala” skribis “sentema”) 21 respondojn ni taksis ĝustaj. Ilin sendis: Les Burridge, D.B.Kershaw, Alwyn Kind, Nial Makiligin, Mary Najbaro, Vilĉjo Walker (ĉiuj Britio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Llibert Puig (Hispanio), Antanas Grincevičius (Litovio), Hanna Skalska (Pollando), Viktor Alikin, Valentina Artemova, Svetlana Konjaŝova, Segrej Manzurov, Sergej Paĥomov, Valentin Puŝkarjov, Oleg Sevruk (ĉiuj Ruslando), Eric Castell kaj Tore Johansson (Svedio), Pavel Moĵaev kaj Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion lote gajnis Hanna Skalska. Ni gratulas ŝin!

La solvo: Horizontale: sentimentala, pelerin’, laca, zumi, kaliko, aperi, pum’, faktor’, etik’, ien, termin’, orient’, ostro. Vertikale: kaprico, ebena, lamenti, tremi, kapitan’, maizo, nu, magazeno, tulip’, tomat’, lacerto, rento.

Ni memorigas, ke la plej aktiva mozaikano de la jaro estos premiita. Ĝis nun la plej aktivaj estas: Malcolm Jones kaj Vilcjo Walker (Britio), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Antanas Grincevičius (Litovio), Hanna Skalska (Pollando).

Ĝis nun venis 128 solvoj de ĉi-jaraj enigmoj, kiujn sendis 60 esperantistoj el 18 landoj. 34 solvoj venis el Ruslando (sendis 16 solvintoj), 33 el Britio (16), 11 el Pollando (4), 8 el Germanio (2), 8 el Finnlando (2), 8 el Litovio (2), 7 el Svedio (2), 5 el Francio (5), 5 el Ukrainio (2) ktp

Hej, muziko, sonu!

El la literoj de la sube proponitaj vortoj kompilu nomojn de dek muzikiloj. Poste en la markita vertikalo legu muzikistan profesion. Sendu ĝin kiel solvon de la tasko.

1. mato + mat’; 2. klan’ + reto; 3. rombo + ton’; 4. konto + brasa; 5. trupo + met’; 6. larik’ + noo; 7. dio + korano; 8. sofo + nasko; 9. fato + go’; 10. manik’ + buŝ’ + horo

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Solvu la enigmon kaj sendu la respondojn poŝte (RU-622049 Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., ab. ja. 71, Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 jan 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion. Bonŝancon!

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88)

N (LOdE-89)

O (LOdE-90)

P (LOdE-91)

P (LOdE-92)

R (LOdE-93) S (LOdE-94) S (LOdE-96)

Ŝ T

Ŝanĝiĝas politikaj sistemoj, sed homoj ĉiam restas la samaj.

Ŝi elstaris nur kuŝanta.

Ŝi komprenis ĉiujn vortojn de la prelego, kompreninte nenion.

Ŝi pensis pri vera amo, ankaŭ li sed ne tiom longdistance.

Ŝi pensis, ke ŝi eniras historion, fakte enirante nur lian liton.

Ŝi tramigris kvardek litojn serĉante konstantan partneron.

Ŝiaj kruroj gvidis lin al la celo.

Taĉmentoj da tradukistoj vivtenas la familiojn nur dank’ al ĝenerala nekono de Esperanto.

Tio estas nia altlernejo — deketaĝa.

Tiu ĉi politikisto estas vere neaĉetebla; oni aĉetis lin antaŭ unu horo.

Foje okazis

Kial Usono ne plaĉas?

Oficvojaĝante en Usono, ruslanda kemiisto Dmitrij Mendelejev (1834-1907) hazarde renkontis en Filadelfio grupon da rusaj laboristoj, kiuj venis tien por munti pavilonojn kaj standojn de Ruslanda ekspozicio.

Konversaciante kun ili, Mendelejev miris, ke Usono malbone impresis ilin. En Usono ĉio ne plaĉis al la laboristoj. Ĉio ŝajnis por ili stulta kaj tumulta, multe malpli bona kompare kun la kutimoj kaj tradicioj de Ruslando.

— Sed konsentu, ke ĉi tie estas io bona, — Mendelejev penis konvinki ilin. — Vidu, ke ebriuloj preskaŭ forestas.

— Jes, ebriuloj forestas, ĉar ĉi tie ankaŭ vodko estas malbona: oni povas kiom ajn trinki ĝin, sed ĝi ne ebriigas, — respondis la laboristoj.

Adaptis kaj ilustris Gennadij Ŝlepĉenko

Nekrologoj

Plenuminte sian 94an jaron, serene kaj trankvile forpasis en vilao apud Sabloneto

Eugenia Bonalume (1908-2002)

vidvino de esperantisto, patrino de civitano Giorgio Silfer. Ŝi subtenis finance la Kooperativon de Literatura Foiro kaj Kulturan Centron Esperantistan.

La 6an de oktobro en Shengyang forpasis

Yang Yide (1918-2002)

iama vic-prezidanto de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio (Ĉinio), ano de la redakcia komitato de Verda Stelo.

La 9an de oktobro 2002 en Lodzo forpasis

Helena Bolanowska (1933-2002)

kiu tre aktive agadis en Lodza esperanta movado. En sepdekaj jaroj ŝi gvidis multe da Esperanto-kursoj kaj estis prezidantino de Lodza filio de PEA.

La Ondo funebras kaj kondolencas.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2002. № 12

Redakcie

Ĉu vere en la mondo ankoraŭ ekzistas malsamaj civilizoj, aŭ — kontraŭe — la landoj estas nun tio, kio estis antaŭ jarcento la regionoj rilate al sia lando? Estas fakto, ke en la tuta mondo oni aŭskultas samajn muzikaĵojn kaj samajn novaĵojn, trinkas samajn teon kaj kafon. La diverseco? Ĉu ĝuste en ĝi estas la aŭtenta homa dimensio?

Koncerne min, mi kredas ke ekzistas komuna universala valoro, kiu grandskale superas ĉiun apartan diversecon. Alivorte, la bono ne havas nacian aŭ iun ceteran specifikon. Same la malbono povas enradikiĝi en ĉiu civilizo.

Tamen variecoj restas, kaj ofte ili estas sendube konservendaj. Ĉiuokaze oni prave rezistas al la tutmondiĝo, se tiu konsistas en subpremo, unuformigo kaj malplialtigo de la kultura nivelo. Ne temas pri malbona usona kulturo, la malbona rusa kulturo ne meritas pli favoran rilaton.

Ĝi ne estas rivelo, sed mi sentas bezonon memorigi tiajn banalaĵojn, leginte la polemikon inter Jurij Finkel kaj ties oponuloj. Jurij Finkel opinias vidi abismon inter du valorsistemoj, kiujn li identigas kun la orienta kaj okcidenta civilizoj. Kia simplista bildo de la mondo! Kia facila vojo al la perfekto — sufiĉas esti nura parto de la “valorsistemo”.

Jurij Finkel pravas, ankaŭ Esperanto povas premi, sed kial do ne la rusa aŭ ĉina? Ĉu la amasa kulturprodukto en la rusa ricevas aŭtomate indulgilon kaj ĉu la novrusa krimula ĵargono, kiu pretendas iĝi literatura normo, ne estas minaco kontraŭ la rusa, do ankaŭ la monda kulturo? Jes, la usona konsumismo ne provokas simpation. Sed apenaŭ la rusa prezentiĝas pli agrabla. Certe, ĝi manifestas malplian vorkapablon. Sed tio jam estas problemo de la ekonomia povo, ne tiu de la diferenco de la civilizaj valorsistemoj.

Ne eblas nei, ke la popoloj havas siajn proprajn kulturtendencojn, siajn longajn persistajn tradiciojn. Tamen oni faras tro gravan eraron, taksante naciajn fenomenojn unusole per internaj nacivaloraj mezuriloj. Unu vero de takso estas senkondiĉa: por mezuri oni ĉiam bezonas mezurilon kiu troviĝas ekster la mezurata objekto. Alivorte, la objekto ne povas esti etalono de si mem. De tio sekvas ke ni bezonas apogan elementon por niaj kriterioj kaj tiu necese situas super konkretaj civilizoj aŭ nacioj.

Ĉu ĝi estas Dio? Pri tio mi ne diskutu. Oni povas esti religiano aŭ ateisto — nek unu, nek la alia en si mem garantias bonajn kriteriojn de la takso.

Tiu nediskutebla (eĉ banala) vero supozigas konkludon: la muroj inter la kulturoj havas nek sencon, nek justigon. Koncerne la rolon de diversaj lingvoj, malgraŭ la ekspansiemo de ĉiu el ili, oni devas konsideri la aĵojn en ilia aktuala konkreteco. Tielkonsidere la nuna angla — lingvo de grandega kulturo — estas la plej infektita kaj la plej agresiva inter la mondaj lingvoj. Krome, reduktita ĝis primitiva internacia specimeno, ĝi ne kapablas (eĉ se oni volus) enigi kaj porti valorojn de naciaj kulturoj. Kontraŭe, Esperanto konservas tiun enigan kaj akumulan kapablon sen iu aktuale detektebla tendenco de agreso.

Tiel aŭ alie, la homaro bezonas ne murojn aŭ abismojn, sed rezervujojn por enigi, akumuli kaj utiligi valorojn de la minacata plureco de siaj kulturoj.

Alen Kris

Ruslando kaj Eŭropo trovis kompromisan solvon

11 nov 2002 en Bruselo okazis la deka pintkunveno Ruslando — Eŭropa Unio, kiu traktis interalie la problemojn de Kaliningrada regiono. Temas pri la transito de ruslandanoj tra Litovio de/al Kaliningrad. Agnoskante la unikan situon de Kaliningrada regiono — enklavo apartigita de la cetera Ruslando — la komuna deklaro difinas meĥanismojn de la transito, kiu ne subpremu la suverenecon de Litovio.

Dum kelkaj monatoj daŭris konsultiĝoj inter Ruslando kaj EU pri la Kaliningrada problemo. Ruslando insistis pri senkondiĉa konservado de la senviza reĝimo por vojaĝo de ruslandanoj el la kontinenta Ruslando al Kaliningrad kaj reen. Oni proponis, ekzemple, “koridoron”, senhaltajn trajnojn kaj sigelitajn vagonojn. EU postulis enkondukon de ŝengenaj vizoj, kun speciala rabato por kaliningradanoj.

Estis akceptita kompromisa solvo, kiu ne enhavas la malŝatatan vorton “vizo”. Ekde 1 jul 2003 kaliningradano por iri al Ruslando devos ricevi t.n. “simpligitan transitan dokumenton”.

Iuj jam konkludis, ke la kunveno en Bruselo estas persona malvenko de Putin, de ties speciala reprezentanto pri la Kaliningrada problemaro Rogozin kaj de la tuta ruslanda diplomatio.

Komenco

Niaj baltaj najbaroj estis maltrankvilaj pri la estonteco de Kaliningrad lige kun la vastiĝo de EU kaj NATO ankoraŭ en 1997, kiam ili unuafoje provis kunvenigi reprezentantojn de Litovio, Pollando kaj Ruslando. Neniu altranga ruslanda funkciulo venis — tiam la ŝtato luktis kontraŭ la vastiĝo de NATO kaj EU kaj ne deziris allasi tiun ideon eĉ kiel hipotezon.

Kiam la aliĝo de Litovio kaj Pollando al EU iĝis reala, oni ekkonsciis, ke la ŝengenaj reguloj malebligos senvizajn vojaĝojn de ruslandanoj al la najbaroj kaj metos punkton al apartaj rilatoj en la regiono, kio permesis al multaj kaliningradanoj vivteni sin.

Pro la nuna situacio de Kaliningrad kulpas unuavice la Ruslanda registaro, kiu ĝustatempe ne uzis rimedojn por protekti interesojn de ties loĝantoj. Ĝi faris nenion por faciligi al kaliningradanoj transiri al novaj rilatoj kun la najbaroj. Rezulte la realaj problemoj de la regiono, kiuj efektive multas kaj kies solvado dependas unuavice de la centro, estis ŝirmitaj per amaso da riproĉoj adresitaj al la “malbonaj eŭropanoj”.

Interna afero

La problemojn de Kaliningrad klarigas kaj historiaj kondiĉoj de apero de la enklavo, kaj eraroj de Moskvo. La vastiĝo de EU nur altiris la atenton al Kaliningrada regiono. Similajn problemojn spertas Vladivostok, Kamĉatko kaj Kuriloj. La centraj amaskomunikiloj malofte kaj preskaŭ senescepte negative informas pri tiuj regionoj.

La centro devas kompreni, ke ne Eŭropo kulpas en ekonomia neevoluiteco kompare kun la najbaraj Litovio kaj Pollando, kvankam eŭropanoj povus montri pli grandan komprenemon pri niaj malfacilaĵoj. Sed la problemoj restos ja niaj. Oni povus altiri EU al ilia solvado kaj ĝi unuavide pretas helpi, sed solvi la problemojn ni devas mem, sen meti la respondecon al okcidentaj “onkloj” kaj ne penante “melki” ilin.

La rigida pozicio de Ruslando pri la vizoj signifas ne la zorgadon de Kremlo pri kaliningradanoj, sed strebon ligi la enklavanojn al la centro. Plurfojaj ŝengenaj vizoj por kaliningradanoj ja signifus pli da libero ol la senviza koridoro al la granda patrujo. La centro konscias tion kaj pro tio ĝi ne konsentas malfermi novajn konsulejojn kaj limtrapasejojn.

Tion mi bone konas proprasperte. Somere mi intencis partopreni en IEK en Belgio. Pro la preparado de la Balta Esperanto-Forumo mankis al mi tempo dufoje vojaĝi al Moskvo por aranĝi vizon, tial mi decidis unuafoje uzi servojn de turisma firmao. Pro urĝeco iuj firmaoj rezignis, en iu oni proponis aranĝi grekan (!) vizon, sed post tio mia pasporto ne plu uzeblus, en alia oni akceptis la taskon proponante fari finnlandan vizon, ĉar ili havas tian kanalon en Peterburgo. Fine la firmao ne sukcesis, kaj mi restis hejme.

Kion pensas la najbaroj?

La ĉefministro de Pollando esprimis sian kontenton pri la decido, kiu agnoskis la vidpunkton de la pollanda registaro, ke Pollando ne estas transita lando por kaliningradanoj. Laŭ lia opinio la brusela decido pri la “simpligita transita dokumento” helpos “malpliigi la socian streĉitecon” en tiu demando.

Influhavaj politikuloj de Litovio rilate al la transito opinias grava konservi la suverenecon de la lando kaj flekseblan limkontroladon. Lige kun la brusela decido Litovio devas aranĝi novan kontrakton pri reciprokaj vojaĝoj de civitanoj de ambaŭ landoj.

Laŭ la ĝenerala konsulo de Litovio en Kaliningrad, Vitautas Žalis: “Litovio ne estas la plej forta flanko en la estontaj traktadoj, sed ĝi havas ne malplej fortajn interesojn ol la aliaj partoprenantoj. Multo dependas de la garantioj de EU, kiuj devas esti dokumentitaj en la kontrakto pri la aliĝo de Litovio al EU kaj Ŝengena Traktato, kaj de plenumo de la promesoj far Ruslando pri revenigo de neleĝaj enmigrintoj kaj ratifo de la traktato pri litova-ruslanda limo, plivastigo de litovaj konsulejoj en Kaliningrada regiono”.

Ankoraŭ unu kondiĉo (por kiu pledas ankaŭ Pollando) de sukcesa realigo de la bruselaj interkonsentoj estas principo de reciprokeco — civitanoj de Litovio devas havi samajn avantaĝojn ĉe vojaĝoj.

Konklude

La ĉefa problemo estas, ke Kremlo komprenu la interesojn de kaliningradanoj, sed ne la problemoj de la regiono servu moskvajn politikulojn por karieradi aŭ por konfirmi la fortecon de la ŝtato.

Kaliningrada politologo Solomon Ginzburg opinias, ke “regionaj estroj devas malpli laŭdi la federaciajn estrojn, estante laŭtparolilo de ties reprezentantoj, anstataŭe ili pli aktive instigu la centran eliton bonkvalite defendi la interesojn de Kaliningrada regiono, sekve, ankaŭ la interesojn de Ruslando en la Okcidento”.

Halina Gorecka

De la Kaliningrada Stacidomo al Moskvo oni dume veturas sen vizoj. Ĉu tio longe daŭros? (Foto de Jelena Ĉepinoga)

Kiel fartas SAT?

Laŭ la listoj de novaliĝoj al SAT, aperintaj en ties organo — Sennaciulo de oktobro 1997 ĝis oktobro 2002 aliĝis al SAT laŭlande:

Francio 64

Jugoslavio 23

Japanio 17

Belgio, Hispanio 13

Bulgario 11

Ruslando 10

Bosnio kaj Hercegovino 9

Brazilo, Ĉeĥio 8

Germanio, Italio, Ukrainio 7

Britio 6

Usono 4

Pollando 3

Argentino, Grekio, Litovio 2

Aŭstrio, Ĉilio, Egiptio, Ganao, Irlando, Kanado, Kroatio, Madagaskaro, Nederlando, Niĝerio, Rumanio, Slovakio, Svisio 1

Pli bona ekvilibro laŭ proporcioj de la membraro laŭ landoj kaj kontinentoj estas certe dezirinda por asocio kiu strebas esti tutmonda. SAT havas nun membrojn en kvindeko da landoj.

La TTT-ejo de SAT, prizorgata de juna SAT-anino (Viola, Japanio) estas tute renovigita, pli belaspekta kaj pli riĉenhava.

La nova eldono de PIV estis prezentita okaze de la kongreso en Alicante. Kelkajn tagojn poste, la OSIEK-premio estis atribuita al Kreŝimir Barković, Ĝenerala Sekretario de SAT, pro lia traduko el la kroata de 496-paĝa verko “7000 tagoj en Siberio” de Karlo Ŝtajner, sincera komunisto kiu restadis preskaŭ 20 jarojn en siberia gulago kaj kiu konsciis ke tio kiu konstruiĝis en Sovetio estis nur karikaturo de la socialismo.

Henri Masson

Lasta numero de Eventoj

(Ret-Info) Grandan parton de niaj celoj en la 11-jara ekzisto de Eventoj ni sukcesis realigi, do en la ŝanĝiĝinta mondo la lasta numero de Eventoj aperos fine de tiu ĉi jaro 2002.

Ĉesos nur la apero de la papera gazeto, ni daŭre funkciigos niajn aliajn servojn kiel la retpoŝta novaĵ-servo “Ret-Info” kaj “Plena Kalendaro” ktp.

Eventoj startis en marto 1992. En tiu tempo interreto ankoraŭ ne ekzistis (pli ĝuste dirite estis ankoraŭ en beba lulilo), kaj la informfluo ene de Esperantio estis ege malrapida. Revuoj, gazetoj aperadis en 1-2-3 monataj periodoj, Heroldo 3-4 semajne, do la apero de la 2-semajna gazeto estis defio kaj granda unikaĵo. Rapide Eventoj iĝis internacie konata kiel “la plej ofta Esperanta gazeto” — kaj iĝis vaste legata en pli ol 60 landoj.

Nia sendependeco de la tradiciaj E-strukturoj ebligis la aperigon ankaŭ de kritikaj (bonvolaj, konstruemaj — tamen kritikaj) artikoloj, Eventoj povis iĝi forumo de laboremaj, progresemaj aktivuloj-esperantistoj.

Lige al la gazeto ni donis plurajn servojn al la legantoj (E-tiparoj por komputiloj, adreslistoj, memglua reklamstrio, donackuponoj, interretaj servoj ktp.), parton de ili ni listigis en la jubileaj numeroj.

Ne multaj scias, sed Eventoj havis ankaŭ regionajn represajn eldonojn. La landaj asocioj en Litovio kaj en Polio ricevis aŭ perpoŝte aŭ retpoŝte la prespretan originalon, ili multobligis/presis ĝin kaj distribuis kun surloke aldonita nacilingva enlanda suplemento. Tia suplemento ekzistis ankaŭ en Hungario, kiun ricevis nur la hungaraj abonantoj.

La redakciajn laborojn en la 11 jaroj de la ekzisto partoprenis pluraj personoj. Krom la konstanta (krom mi) oficeja kunlaboranto Istvan Mészáros partoprenis en la redaktoraj laboroj Sándor Hideg, Nikolaj Gudskov, Abdurahman Junusov, kaj en la lastaj 3 jaroj Axel Ország-Krysz — al kiuj multajn dankojn!

La mondo tamen daŭre ŝanĝiĝas. Nuntempe la informfluo ege rapidiĝis, kaj la uzado de interreto kaj retpoŝto iĝis ĉiutagaj laboriloj, same kiel papero kaj skribilo.

Ne nur Eventoj, kaj ne nur la Esperantaj revuoj, sed eldonantoj de ĉiuj paperaj gazetoj devas analizi sian situacion kaj rolon lige al la telekomunika revolucio.

La informfluo en Esperantio iĝis multe pli rapida kaj operativa ol antaŭe, UEA iĝis multe pli malfermita, ĝisnunaj dogmoj kaj baroj falas tagon post tago, kaj la strukturo de komunikado signife ŝanĝiĝis.

La antaŭa rolo de Eventoj estas plenumita, kaj ni decidis kun fiero kaj kontento fermi — aŭ almenaŭ suspendi — la 11-jaran periodon de la eldonado.

Ni petas do vin, anstataŭ Eventoj renovigi vian abonon al nia alia oferto, la retpoŝta novaĵservo “ret-info”. Pliajn detalojn pri ĝi vi trovas en http://www.eventoj.hu aŭ petu ĉe: oficejo@eventoj.hu

Kompreneble la agado de nia Esperanta centro en la Budapeŝta Esperanto-Domo ne haltas, nur la prioritataj laborterenoj ŝanĝiĝas. Pri tio eble ... en la lasta numero.

László Szilvási fondinto kaj eldoninto de Eventoj

Pli da poentoj per Esperanto

La estraro de Financa Kolegio en Liaoning serioze atentas la propagandon kaj popularigon de Esperanto kaj en 2001 oficiale decidis enkonduki Esperanton kiel nedevigan studobjekton.

109 studentoj partoprenis en la unua Esperanto-kurso en la studjaro 2001-02, kaj 42 el ili diplomiĝis kaj ricevis 4 studpoentojn.

Por instigi plimultajn studentojn lerni la lingvon, la estraro strategie decidis altigi ĝiajn studpoentojn de 4 al 6 por la dua Esperanto-kurso dum la studjaro 2002-03. Tio tuj grande mobilizis la aktivecon de la studentoj kaj 750 aliĝintoj jam aperis en la kurso ĵus funkciigita en oktobro. Prof. Sun Shiquan gvidas la kurson.

Wu Guojiang

Semajnfino pri komunikado

La 39a Faulhaber-Semajnfino, okazinta 4-6 okt 2002 en la kutima renkontejo “Mennorode” en la arbarriĉa mezo de Nederlando, havis la temon Komunikado.

Vendredvespere prelegis Bessie Schadee, la direktorino de la fondaĵo Indiĝenaj Dialogoj, pri la projektoj por perreta kaj peresperanta komunikado inter minacataj indiĝenaj popoloj. Jam ekzistas regula komunikado inter diversaj indiĝenaj grupoj. Ŝi montris interesajn diapozitivojn pri okazintaj kursoj. La projekto tiris la atenton ankaŭ de Unesko en konferenco en Ĝenevo.

Sabatmatene Atilio Orellana Rojas parolis pri korpa komunikado: multaj gestoj de homoj havas komunik-sencon, sed ili diferencas de kulturo al kulturo. Kion oni povus fari en okcident-eŭropa lando, oni nepre ne faru en orienta lando, precipe kiam temas pri islama kulturo. Ankaŭ simplaj, preskaŭ kutimaj gestoj povas havi diferencan signifon. Se oni kapoklinas en okcident-eŭropo por esprimi “jes”, en Bulgario la sama gesto signifas “ne”. Do, se oni vizitas alian kulturon, oni konsciu pri la kutimaj gestoj en tiu kulturo!

Posttagmeze la fama magiisto Trixini montris lumbildojn, prelegante pri la vivstadioj de magiisto. Poste Ziko Sikosek parolis pri Esperanto sen mitoj kaj Wil van Ganswijk informis la ĉeestantojn pri siaj spertoj de Esperanto-instruado per Interreto. Montriĝis, ke ŝia instruado tiris internacian atenton: estas eĉ kursano en Usono!

La vespera programo estis tute plenigita de Trixini, kiu prezentis siajn magiajn lertaĵojn. La spektantaro estis tre mirigita pro la neklarigeblaj okazaĵoj sur la scenejo.

Dimanĉmatene okazis la kutimaj edifa kunveno kaj kunveno de SAT/ TANEF. Post tiuj Gerrit Berveling parolis pri la idealoj de Erasmo.

Posttagmeze Fred kaj Liesbeth de Geus prizorgis internacian muzikprogramon. Muziko ja estas ankaŭ internacia komunikilo. La publiko tre aprecis la spritan prezentadon.

La semajnfinon partoprenis pli ol 90 personoj, kiuj inter la programeroj trovis sufiĉe da tempo por amika (re-)konatiĝo kaj amuza kunesto. En 2003 la semajnfino okazos samloke 17-19 okt.

Hans ten Hagen

Pireneaj staĝoj

Post sia varbocela ĉirkaŭeŭropa biciklado okaze de la centjariĝo de Esperanto Jorgos translokiĝis al Pirenea Regiono inter Tuluzo kaj Andoro. Tie li partoprenis en vigligado de Esperanto-movado interalie per prelegoj, kursoj, artikoloj, ZEO-inaŭguroj, kaj semajnaj staĝoj pri Esperanto-instruado, naturaj temoj kaj korusado.

En ĉi-lasta-tipaj staĝoj partoprenis sume pli ol 100 homoj el diversaj landoj, interalie ne-esperantistoj.

De 27 okt ĝis 2 nov 2002 disvolviĝis Esperanto-staĝo en fericentro La Freychede. Ricevis taskon ĝin animi usonano Rikardo Cash; tion li faris per siaj Esperantuje konataj talento kaj kapabloj. Lia metodo estas bone strukturita, laŭgrada, viglega, tiom paroliga por komencantoj, kiaj André aŭ Gérard, ke ili rapide povis ekparoli kaj interparoli en Esperanto.

Laŭflue de lecionoj gravaj partoj de la Esperanto-historio kaj la Esperanto-movada vivo prezentiĝis kaj tiel “ornamis” la verajn kursojn.

Tagon post tago la lingvo senvualiĝis kaj precizece kaj klarece; ĉio fariĝis kohera. Post la unuaj “Bonan tagon!” rapide venis “Ĉu vi povas indiki al mi la vojon por iri al kafejo?”, ankaŭ taŭgaj respondoj. Rapidaj progresoj en ĝojo, kiujn tamen necesos konfirmi per regula praktikado ĉu ene de asocioj, ĉu per korespondado, ĉu per peto de konsiloj.

La staĝo celis ankaŭ kantigi en Esperanto plur-voĉan grupon: tion sukcese faris ne-esperantista korusestrino loka. Post du tagoj da trejnado koncerte prezentiĝis 6 kantoj.

Netutekomencanta partopreninto CP

Jubilea Semajno

La jubilea, jam la deka, Internacia Esperanto-Semajno de la kulturo kaj turismo okazis 19-26 okt en Cambrils (Katalunio, Hispanio) kun 66 aliĝintoj el kiuj ĉeestis 58.

Je la inaŭguro ni silentis dum unu minuto omaĝe al nia bedaŭrata samideano Lluis Hernández Yzal, kiu ĉiam estis nia “Semajno-prezidanto”.

Dimanĉe (20 okt) Renato Corsetti informis pri la situacio de UEA kaj taksis ties estontecon tre hela. Li injektis al ni la viruson de la optimismo kaj stimulis nin al konstanta laborado. Sekvis tiutage kaj en la aliaj tagoj pluraj aliaj prelegoj de, interalie, Rafaela Urueña, Giordano Moya, Luis Serrano Pérez kaj Marco Botella.

Du vesperaj debatoj — Ĉu la leĝoj donas liberecon kaj Migrado — vekis diskutadon ĝis noktomezo.

Tuttaga ekskurso estis al Gandesa, kie ni vizitis la muzeon pri la hispana intercivitana milito. Alia tuttaga ekskurso estis al Esplugas de Francoli kie ni vizitis la kamparan muzeon. Ni vizitis ankaŭ la urbon Cambrils per speciala trajneto, kiun disponigis al ni la loka magistrato.

24 okt estis speciala vespero en kiu “Grupo de Habaneras” kantis kaj muzikis famajn kanzonojn, kiuj estis akompanataj de “cremat” — rumo bruligita kaj miksita kun kafo, cinamo kaj aliaj specifaj ingrediencoj.

Regaloj per trinkaĵoj kaj kukaĵoj ne mankis dum la tuta Semajno. Nu, entute agrabla Semajno en hotelo Daurada Park, kiu metis niadispone belan salonon kaj ĉion necesan por la internacia Esperanto-evento.

Luis Serrano Pérez

Aplikoj de Esperanto en scienco kaj tekniko

La kolokvon Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST) en Dobřichovice apud Prago antaŭis 6-7 nov 2002 simpozio de IFEF (Internacia Fervojista Esperanto-Federacio) pri terminologiaj problemoj. Partoprenis 18 fakuloj el 8 landoj. Post la oficiala kunsido la interparoloj daŭris neformale, kio kontribuis al la pli bona interkonatiĝo de la partoprenantoj. Tio kreis bonan bazon por estonta kunlaboro.

8 nov okazis la unua kunsido de la KAEST al kiu aliĝis 48 personoj. Ĝi daŭris tri tagojn.

La kolokvon malfermis Petro Chrdle (gvidanto de KAVA-PECH), kiu prizorgis ambaŭ konferencojn. KAEST havis tri sekciojn: A. Elektronikaj rimedoj; B. Terminologiaj problemoj de fakaj aplikoj de Esperanto; C. Aplikoj de Esperanto en scienco kaj tekniko (ĝenerale).

La unuan prelegon pri la evoluo de mikroprocesoroj prezentis Peter Broczko (Hungario). Li klarigis ke la rapida evoluo de procezil-plenumado provokis la evoluon de la kvanta kaj prilabor-organiza direkto.

Juna specialisto el Usono, Chuck Smith, parolis pri la multlingva enciklopedio Vikipedio, kiu nun estas kreata en la reto. Kvankam pri ĝia versio en Esperanto oni laboras nur ekde 2001, ĝi jam havas tri mil artikolojn.

Josef Vojáček (Ĉeĥio) prezentis logikan programon, uzeblan por duonaŭtomata tekstotradukado. Li rakontis pri la atingitaj rezultoj, entenataj en lia diploma disertacio tiutema.

Ladislav Kovář (Ĉeĥio) traktis problemojn pri la diagnostiko de funkciantaj vagonoj. Jan Niemann rakontis kiamaniere tiujn problemojn oni solvas en la danlandaj fervojoj. Estis pluraj demandoj al kiuj li respondis.

E. Henning Olsen (Danlando) rakontis pri la projekto Vojaĝkarto, uzebla dum kiu ajn veturo. Oni antaŭvidas unue provi ilin en la ĉefurba regiono de Danio. La karto aŭtomate proponos al la vojaĝanto la plej favoran prezon kaj itineron.

Karel Ryšánek (Ĉeĥio) rakontis pri la komputilo kaj Esperanto. Miroslav Malovec (Ĉeĥio) pritraktis la temon “Esperanto en la virtuala mondo”.

Komence de Sekcio B Manfred Westermayer (Germanio) parolis pri la uzado de Esperanto en la partio de verduloj. Tie ĉi estis necese ĝustigi la terminojn globaliĝo, novliberalismo, globismo, kosmopolitismo k.t.p. La temo provokis grandan intereson. Wera Blanke (Germanio) rakontis pri aktualaj sociaj terminoj, similaj al la supre menciitaj.

Marc Bavant (Francio), aŭtoro de nova matematika vortaro en Esperanto, traktis la temon pri matematikaj terminoj. Ĉar pri tiu temo oni longe laboras kaj ĉar inter la ĉeestantoj evidentiĝis pluraj matematikistoj, la diskuto estis vigla kaj fruktodona.

Jiří Patera (Ĉeĥio) traktis ekonomikajn terminojn, kio evidentiĝis interesa kaj kaptis la atenton de la ĉeestantoj.

Jan Werner (Ĉeĥio), inĝeniero kaj matematikisto, parolis pri la terminoj “planko” kaj “plafono” kiel arkitekto-konstruaj terminoj.

Karl-Hermann Simon (Germanio) faris pritrakton de la forstfaka vortaro kaj Josef Kavka parolis pri la fungoj mikroskope.

Tre interesa estis la tria sekcio. Unue Ottó Haszpra (Hungario) parolis pri artefarita sojlo de Danubo — mallonga kanalo por devojigo de rivero-akvo, por iometa levo de la akvonivelo en nelonga distanco, sed ankaŭ por levo de la subtera akvonivelo sur granda tereno. Post longa prokrastado tiu plano estas jam realigita.

Frank Nitzsche (Germanio) parolis pri la psikaj stresoj ĉe la homoj kaj manieroj venki ilin.

Alfred Schubert (Germanio) priskribis domon de la estonteco, kiu postulos neniom da energio por lumigo, hejtado kaj mastrumaj bezonoj. Ĝis tie ĉi bonege, sed evidentiĝis, ke nun la prezo de tia domo estas tiel alta, ke tute mankas klientoj por ĝi.

Petro Chrdle (Ĉeĥio) pezentis la temon pri ekoturismo kaj vivmedio kiel rimedo harmoniigi la sistemon: homo, sporto kaj defendo de la vivmedio.

Boĵidar Leonov (Bulgario) traktis diversajn aspektojn de ekologia vivo kaj nutrado, kiel rimedo konservi la homon kaj la naturon. Aparte li traktis la jurajn problemojn de tio.

Detlev Blanke (Germanio) klasifikis pli ol mil projektojn de planlingvoj kies celo estas faciligi la komunikojn inter la homoj.

Laste prelegis Jan Werner pri ĉesigo de la disipado de energio kaj postlasaĵoj.

Sekvis ĝeneraligo de la farita laboro, per kio la simpozio kaj KAEST estis fermitaj.

Petko Arnaudov

Ĉirkaŭ la mondo en 80 tagoj

Du katalunaj esperantistoj, Manel Viñals kaj Joaquim Marcoval, kiuj entreprenis la vojaĝon ĉirkaŭ la mondo 19 aŭg 2002 en Londono, kiel la ĉefrolulo de la verko de Jules Verne, revenis al Londono 6 nov, plenuminte tiel la vojaĝon en 80 tagoj, kiel antaŭvidite. 7 nov ili revenis al Katalunio kaj tutlanda informagentejo EFE disvastigis ilian aventuron, tiel ke multaj hispanaj ĵurnaloj publikigis la raporteton.

Ili uzis nur surterajn aŭ surmarajn transportilojn, sed ne aviadilojn, kiel en la epoko de la novelo de Jules Verne.

Iliaj aventuroj troviĝas en la reta ĵurnalo Vilaweb.

Dario Rodriguez

For el la Pasporta Servo!

AL: Derk Ederveen, kompilanto de Pasporta Servo

DE: Estraro de Esperanto-Societo Kebekia

TEMO: Rezolucio rilate la forigon de la nomo kaj adreso de Martin Lavallée en la venontaj Pasporta Servo.

Konsiderante ke Martin Lavallée estas persono kiu laboras kontraŭ la Esperanto-movado, varbante ĉe la reto ke Ido estas pli bona lingvo ol Esperanto.

Konsiderante ke Martin Lavallée malhelpas la Esperanto-movadon en Kebekio prezentante al ĵurnalistoj kaj al la publiko falsajn diraĵojn pri Ido, ekzemple ke Ido estas pli taŭga ol Esperanto kiel internacia lingvo kaj ke ĝi sukcese konkurencas al Esperanto. Li asertas ke Ido estas modernigita versio de Esperanto aprobita de 1200 Akademianoj kaj Universitataj Profesoroj kaj 300 internaciaj asocioj, ktp.

Konsiderante ke la estraro de Esperanto-Societo Kebekia dediĉis en la pasinteco multe da tempo, laboro, energio por kontraŭargumenti al liaj publikaj kaj retaj asertoj.

Konsiderante ke la estraro de ESK forpelis lin antaŭ kelkaj jaroj de la Esperanto-movado en Kebekio pro liaj agadoj malfavore al la Esperanto-movado.

La estraro de ESK rekomendas al la respondeculo de PS forpreni lian nomon kaj adreson de la estontaj eldonoj de PS.

Montrealo, 8 nov 2002

Normand Fleury, prezidanto;

Jerome-Frederic Bouchard, vicprezidanto;

Sylvain Auclair, kasisto;

Jessy LaPointe, retestro kaj sekretario

Solenaĵo en Varsovio

1 okt 2002 en varsovia artgalerio Nusantara okazis solenaĵo omaĝe al la dudekjariĝo de la Esperanto-Teatro de Jerzy Fornal.

Teatro Espero estas la sola Esperanta teatro en Varsovio. Ĝi estas tute escepta en Pollando. Nur antaŭ du jaroj ekestis en Krakovo Esperanta Pola Scenejo, gvidata de Jadwiga Gibczyńska.

Dum sia dudekjara agado teatro Espero gajnis aron da fidelaj spektantoj kaj simpatiantoj kaj fariĝis establo, sen kiu oni preskaŭ ne povas imagi la kulturan vivon de la varsovia esperantistaro. Ĝi prezentis en Varsovio 16 dramojn kaj donis entute ĉirkaŭ 200 spektaklojn. Ĉiuj spektakloj estis enkondukitaj per la prelegoj de Zofia Banet-Fornal, senlaca esploranto de la historio de Esperanto. Teatro Espero prezentis teatraĵojn ankaŭ en multaj eŭropaj kaj ekstereŭropaj landoj, interalie en Japanujo kaj Argentino, Brazilo kaj Sovetunio, dum kongresoj kaj aliaj renkontiĝoj esperantistaj.

Komence de la solenaĵo Zofia skizis la historion de la teatro, ĝian soci-kulturan mesaĝon, programajn elirpunktojn kaj teatrajn formojn, kiuj estas dramo kaj pantomimo, kiujn aplikas Jerzy Fornal. Ĝuste tre riĉaj artaj rimedoj de Jerzy Fornal faras tiun teatron tiel interesa.

Kiel la jubilea teatraĵo estis elektita teatraĵo verkita de Zofia Banet-Fornal kaj Harold Brown La Jubileo. La spektantoj povis ĝui plej interesajn fragmentojn de la grandaj dramoj de pola kaj monda literaturo, iam prezentitajn de plej eminentaj aktoroj.

Poste reprezentanto de la Asocio de la Polaj Teatraj Artistoj, konata aktorino Ewa Serwa, legis gratulan leteron de la prezidanto de la Asocio, Olgierd Lukaszewicz. Bogdan Michalski, kiu respondecas en la Varsovia Filio de PEA pri kulturaj aferoj, legis leteron de la esperantistoj arigitaj en la Varsovia Filio kun dankesprimoj pro la multjara senlaca agado.

Dum la solenaĵo la salono estis plenplena kaj ĉeestis en ĝi junuloj el Varsovia Vento. Estis floroj kaj tostado, kaj ĉio ĉi ege kortuŝis la ĉeestantojn, spektantojn, kaj ambaŭ jubileantojn. Finfine oni kantis Cent jarojn kaj esprimis bondezirojn de daŭra sukcesa agado por la Esperanta kulturo kaj por la ĝojo de la spektantoj, por kiu tia Esperanta teatro estas ege necesa.

Bogdan Michalski

Tradicia festivalo en Ĉeĥio

La 15an Internacian kulturan festivalon aranĝis 5-7 okt 2002 Esperanto-klubo de Jiří Kořínek en Ústí nad Labem (Ĉeĥio). La celo de la jam tradicia kultura evento estas firmigo de la internacia kunlaboro inter ĉeĥaj kaj eksterlandaj esperantistoj kaj uzado de Esperanto por prezento de muzikaj kaj literaturaj artaĵoj, aparte ĉeĥ-devenaj.

La vendredan amikan renkontiĝon de la partoprenantoj sekvis la ĉefaj programpartoj la sekvan tagon. En la prelega matineo prezentis Prof. D-ro Vlastimil Novobilský literaturan verkon de D-ro Tomáš Pumpr, konata tradukanto de elstaraj ĉeĥaj literaturaĵoj en Esperanton, okaze de la 30a datreveno de lia morto. La prelegon kompletigis specimenoj el lia verkaro far Mgr. Věra Novobilská kaj Miroslav Smyčka.

En la sekva prelego D-ro Zdeněk Rusín parolis pri la modernaj metodoj de tradukado kaj tuŝis eblecojn sekvantaj el ili por la traduklaboro de esperantistoj.

La tria parto de la matineo estis dediĉita al unuhora videofilmo pri la Universala Kongreso en Fortaleza preparita de geedzoj Dvořák.

Sabate posttagmeze okazis en la preĝejo de S-ta Paŭlo homaranisma spirita koncerto “Toleremo inter religioj”, dum kiu sonis muziko kaj arioj ekde 11a jarcento en la prezento de K.Kudlíková, H.Janiczková, M.Smyčka kaj V.Urban (orgeno).

La ĉefa festival-programo estis la vespera koncerto plena je muziko kaj poezio, kiu fariĝis por la ĉeestantoj neforgesebla travivaĵo. Ili povis ĝui operariojn, operetariojn, kantojn, klasikan instrument-muzikon kaj poezion en la prezento de K.Kudlíková (soprano), M.Smyčka (baritono), A.Proklov (baso), D.Tarantová (soprano) kaj aliaj artistoj.

Dimanĉa vizito de la kastelo en Velké Březno fariĝis la lasta programero de la jam tradicia kultura festivalo en Ústí nad Labem, pri kiu tre pozitive raportis la loka tagĵurnalo.

Josef Kříž

Mondo Amika

Fine de oktobro 2002 en Sofio estis kreita nova Esperanto-societo Mondo Amika. Ĝi funkcios ĉe legejo d-ro Petro Beron en sofia kvartalo Ivan Vazov.

Legejo estas tipe bulgara kultura institucio, ne simple loko, kie oni legas. Legejoj estas en ĉiu bulgara vilaĝo, kaj en la urboj — eĉ po kelkaj. En ĉiu legejo funkcias pluraj fakoj: biblioteko, koruso(j), teatra grupo, orkestro (ofte pli ol unu) k.t.p. Por ĉiuj fakoj la legejo sekurigas ejon, lumon, akvon, hejtadon kaj instruantojn. Tial la fakto, ke la societo agos sub la tegmento de la legejo estas tre grava avantaĝo.

La fondan kunvenon prezidis fervora esperantistino Raja Androvska. Unue bonvenigis la iniciaton reprezentanto de la legeja estraro, Ivan Stojanov. La fondintojn de la nova societo prezentis Dobrinka Slavova. Poste, ĉar la fondo okazas en la tago de bulgara sanktulo Ivan Rilski, pri ties vivo kaj agado prelegis Dimitro Krastev.

Gratulis la societo-fondon prezidanto de BEA s-ro Petro Todorov, kiu detale rakontis pri la eblecoj por aktivado per Esperanto, notante kelkajn momentojn el la historio de BEA. Li donacis al la societo kelkajn librojn en Esperanto. Estis tralegita salutmesaĝo de la prezidanto de UEA, Renato Corsetti. Gratulis la iniciaton ankaŭ ĉefdelegito de UEA por Bulgario, Petko Arnaudov, kiu donacis al la nova societo 22 librojn en Esperanto.

Salutis ankaŭ TEJO (Jordan Todorov), Esperanta PEN-centro (Ljubomir Trifonĉovski), ILEI (Mariana Evlogieva), esperantistaj muzikistoj (Laĉezar Krastev), Bulgara Esperanto-Teatro (Teo Jurukov) k.a. Pluraj personoj ankaŭ donacis librojn kaj revuojn en Esperanto, pro kio la biblioteko de la nova societo startis per 77 titoloj.

Al la societo aliĝis 15 personoj inter kiuj pli multaj havas 20 ĝis 35 jarojn. Estis elektita la estraro: Raja Androvska (prezidanto), Laĉezar Krastev (vicprezidanto), Dobrinka Slavova (sekretario-kasisto).

Pepear’o

Moskva adreso de la Ĉina Radio

Kun ĝojo ni informas, ke por faciligi la korespondadon kaj ŝpari la afrankon de aŭskultantoj, nia radio jam starigis poŝtkeston en la landoj, kie troviĝas raportista stacio de Ĉina Radio Internacia.

En Ruslando oni skribu al

Служба на эсперанто

Международное радио Китая

129110 Москва

ул. В.Переяславская,7-105

Корпункт МРК

kaj oni transportos al ni viajn leterojn kaj poŝtaĵojn.

Esperanto sekcio

Renkonte al la Pekina UK

Renkonte al la 89a UK en Pekino (2004), 12-13 okt 2002 en Shenyang okazis la unua Esperantista kunloĝado de Nordorienta Ĉinio. Ĝia temo estas: “Uzu Esperanton por UK 2004 en Pekino”. En la kunloĝado partoprenis 30 geesperantistoj, inter kiuj Josias Barboza de Brazilo kaj Bak Giwan kun sia edzino de Koreio.

Dum du tagoj la partoprenantoj kune diskutadis, babiladis, manĝis kaj kunloĝadis tute en Esperanto. La fremdlandaj amikoj kaj kelkaj ĉinaj esperantistoj paroladis tre flue, kaj multaj komencantoj dank’ al tio altiĝis en nivelo parola kaj aŭda de Esperanto. Kvankam en Ĉinio oni unuafoje faris tian renkontiĝon pri Esperanto, la kunloĝado estis tre sukcesa, kun ĝojo kaj entuziasmo de la komenco ĝis la fino.

La dua kunloĝado okazos en urbo Changchun de Nordorienta Ĉinio 7-8 dec 2002.

Cui Jiayou

Heslanda jarkunveno

26 okt 2002 okazis en Michelstadt jarkunveno de la suborganizaĵo de Germana Esperanto-Asocio por la federacia lando Heslando, Heslanda Esperanto-Ligo.

La kunveno diskutis kaj decidis pri ŝanĝoj de la statuto, elektis novan estraron kaj interkonsentis pri la laborplano por la venonta jaro. Elstaran lokon de la laboro okupos la plibonigo de la kunlaboro inter la lokaj grupoj en Heslando kaj kun la najbaraj federaciaj ligoj de GEA. Krome HELO planas okazigi en 2003 du semajnfinajn aranĝojn, de kiuj unu estu pure instrua aranĝo kun diversnivelaj kursoj kaj la dua kunligu turisman programon, la venontjaran jarkunvenon kaj t.n. “kurson por flareti”.

La jarkunvenon sekvis ekumena diservo, kiun celebris komune kun pastro Schmidt kaj diakono Hockertz (ambaŭ el Michelstadt) sacerdoto Kronenberger, unu el la kunaŭtoroj de la liturgia verko Adoru, kiu ricevis la ĉi-jaran FAME-premion.

Paralele al la jarkunveno okazis kurso por komencantoj, kiun gvidis Edgar Müller. Aparte interesa programero, kiu daŭris ĝis la antaŭtagmezo de 27 okt, estis lia prelego pri metodiko de Esperanto-instruado, kiu entenis prezentadon kaj komparon de la de li produktita televida kurso kaj de la usona instrufilmo Esperanto. Pasporto al la tuta mondo. Aldonendas, ke la produktaĵo de Edgar Müller estis videbla dum kvar jaroj en Sarlanda televidprogramo kaj nur ĉesigita antaŭ kelkaj monatoj pro la malfunkciigo de la televidstacio. Sed pliaj elsendoj aliloke estas jam en preparo.

Peter Hauser estro de la Heslanda Esperanto-Ligo

Tradicia IAR en Aylesford

Internacia Amikeca Renkontiĝo okazas preskaŭ ĉiujare, jam dum 20 jaroj, en Aylesford, Kent, suda Anglio. Ĉi-jare ni renkontiĝis inter la 20a kaj 23a de septembro. Entute partoprenis ĝin 26 esperantistoj, plejparte el Britio sed ankaŭ gesamideanoj el Francio kaj Belgio. Bedaŭrinde esperantistoj el Ganao kaj Bulgario, kiuj aliĝis kaj volis veni, ne sukcesis ricevi britan vizon.

La ĉefpreleganto ĉi-jare estis Viktor Pajuk el Ukrainio, kiu interalie prezentis videon kaj parolis pri la ĉefurbo Kijiv, pri la vivo kaj faroj de samlanda blinda esperantisto Vasil Eroŝenko, kaj pri la kolektado de forkoj kaj aliaj objektoj.

Terry Page laborigis ĉiujn dum du lingvaj klinikoj; ni faris kvizojn, diversajn ludojn, ni partoprenis en diskutgrupoj k.t.p. Vespere ni muzikis kaj kantis kaj ankaŭ spektis filmon Ŝtormido, faritan en Aŭstralio kun Esperanta subteksto. Tiun filmon kaj la videon pri Aŭstralio afable donacis al ni aŭstralia esperantistino Margaret Furness, kiu intencis ĉeesti IAR sed devis subite reiri hejmen.

Dimanĉon posttagmeze ni promenis tra malnova parto de urbeto Aylesford, kie troviĝas kelkaj interesaj malnovaj konstruaĵoj. Kelkaj esperantistoj sukcesis eniri kaj eĉ trinki en la plej malgranda trinkejo en Britio, nomita Little Gem (Eta Gemo).

Anica kaj Tery Page

Kukurba semajnfino

De la 11a ĝis la 13a de oktobro kuniĝis en la alpa vilaĝeto Molines en Champsaur esperantistoj. Organizita de JEFO (Junulara Esperantista Franca Organizo), la semajnfino fakte kunigis generaciojn, de unumonata bebo ĝis emeritaĝo! Jam dufoje antaŭe JEFO proponis tielnomatan kuiradan semajnfinon en tiu vilaĝeto (pri terpomoj en 2000, kaj mielo en 2001). Malgraŭ la malfrua anonco, la kutimaj partoprenantoj plejparte revenis, kaj aliĝis ankaŭ novaj homoj.

Estis okazo kiel kutime babili esperantlingve, promeni kaj kuiri. En gratenaĵoj, supoj, tortoj kaj kukoj, la partoprenantoj malkovris tradiciajn aŭ originalajn manierojn manĝi kukurbon. Cetere, dank’ al belega vetero, estis la perfekta momento por promeni tra la multkoloraj aŭtunaj pejzaĝoj de la nacia parko “les Ecrins”.

Tiuj, kiuj ne povis veni, konsoliĝu: ĉiuj receptoj, kun aŭ sen kukurboj, estis tradukataj al esperanto, kaj eblos mendi la receptarerojn ĉe JEFO. Cetere, okazos eble nova semajnfino en Molines venontjare, kies temo ankoraŭ ne estas decidita.

Rozenn Texier-Picard

June kaj kune

(TEJO-Aktuale). Dum la seminario E@I-4 (Vidu pĝ. 9) laborgrupo pri informiloj okupiĝis pri elekto de TEJO-frapfrazo inter tiuj proponitaj en konkurso. Elektiĝis la frazo “June kaj kune”: ĝi jam aperas sur la novaj T-ĉemizoj, vizitkartoj kaj faldfolietoj de TEJO. La dua kaj tria frazoj estas “Junas la mondo” kaj “Dialogo sen limoj”. Gajnis la konkurson Attila Kaszas (pro la unua kaj dua frazoj) kaj Mark Fettes (pro la tria): ili ricevos la novan T-ĉemizon.

Ĉe germanaj fervojistoj

Germana Esperanta Fervojista Asocio (GEFA) havis sian tradician semajnfinan jarkunvenon 11-13 okt 2002 en Baiersbronn, feria loko en sudokcidenta Germanio, regiono de Nigra Arbaro. Partoprenis 45 personoj, inter ili ses eksterlandaj gastoj. En kadro de la programo okazis

— laborkunsido de la GEFA-reprezentantoj en la fondaĵo Fervoja Sociala Organizo;

— busrondveturado tra la 16 komunumpartoj de Baiersbronn (laŭ la areo la plej granda en Germanio);

— busekskurso al la kastelo Hohenzollern, kiu estas prapatra sidejo de la prusaj reĝoj;

— festvespero kun konata magiisto kaj esperantisto Trixini (vd. sur la foto);

— matineo denove kun Trixini kaj lia prezentado de vivstacioj de la magiisto, ilustrita per telefonkartaj motivoj;

— ekumena Diservo;

— faka prezentado de la projekto Stuttgart 21, kiu anstataŭos kapstacion kun 16 trakoj per subtera stacidomo kun nur 8 trakoj.

Vivis Esperanto dum tiu ĉi semajnfino, kvankam la estonteco de la fervojaj esperantistoj en nia lando ne estas esperplena.

Siegfried Krüger

E@I-4: Rete Informadi

Dum la kvara seminario “Esperanto ĉe Interreto”, kiu okazis 26 okt – 2 nov 2002 en Lesjöfors (Svedio) trideko da gejunuloj el 14 landoj diskutis pri strategioj de ekstera informado kaj eblecoj utiligi Reton por fari tiun informadon pli efika.

Kelkaj rezultoj de la seminario jam nun videblas ĉe http://www.ikso.net/cgi-bin/wiki.pl?KonkretajRezultoj.

Ne vekas ajnajn dubojn, ke ofte priesperanta informado en multaj lokoj restas senrezulta, foje eĉ naskas antaŭjuĝojn kontraŭ Esperanto kaj esperantistoj. La aŭtoro de la fama libro Esperanto sen mitoj, Ziko M. Sikosek, prelegis pri la plej malutilaj mitoj en Esperantio kaj ĝenerale helpis prepari konsilojn por informontoj.

Dum la sama seminario estas kreitaj kelkaj altkvalitaj informiloj, mendeblaj ĉe oficejo@tejo.org: originala T-ĉemizo, du nekutimaj afiŝoj. Lastatempe ideo de nunaj TEJO-aktivuloj estas ŝanĝi aspekton de la Esperanto-komunumo, fari ĝin pli alloga por gejunuloj kaj (kial ne?) krei modon pri Esperanto. Esperanto estas moderna kaj vaste uzata de ĝentilaj, inteligentaj kaj kleraj personoj — jen kion ni devas montri per nia ekstera informado.

TEJO-seminario “E@I: Rete Informadi” sukcesis esti kaj kleriga, kaj labora. Estus bona tradicio por niaj aranĝoj. Kompreneble, kunvenintaj gejunuloj bone scipovis ankaŭ amuziĝi — kaj per tio ili aldonis iom da novaj moroj al Esperanto-subkulturo. Vi certe ankoraŭ aŭdos pri la ludo “sandviĉo”, pri la ĝusta maniero elparoli “Kio okazas?” kaj pri la signifo de la vorto “naprelo”.

Slavik Ivanov

Interreto: ĉiam malpli angla

En la aprila Ondo ni pritraktis la kreskadon de la reto. Laŭ la nova statistiko, aperinta 30 sep 2002 en la reto, en la mondo estas jam ĉ. 619 milionoj da retuzantoj. La plej multaj en la reto estas la anglalingvanoj — 230,6 milionoj da retanoj. Laŭ la lingva aparteno la Reta mondo estas jena:

Angla 230.6 (36.5%)

Ĉina 68.4 (10.8%)

Japana 61.4 (9.7%)

Hispana 47.2 (7.4%)

Germana 42.0 (6.6%)

Korea 28.3 (4.5%)

Itala 24.0 (3.8%)

Franca 22.0 (3.5%)

Portugala 19.0 (3.0%)

Rusa 18.4 (2.9%)

La reta popolo iom post iom lingve diversiĝas kaj forlasas Anglalingvujon. Antaŭ 24 monatoj anglalingvaj estis 51% de la monda retumantaro, kaj antaŭ 12 monatoj — 45%. Je 31 mar – 40%, kaj ĉi-aŭtune nur 36.5%.

Supozeble la procentaĵo de la anglalingvanoj en la reto plu falos, ja nuntempe nur dekono da teranoj havas retaliron, sed tion ĝuas 45% da anglalingvanoj (kaj 75% da svedlingvanoj — la plej rete civilizita lingva grupo en la mondo).

AlKo

Festo en Barcelono

Okaze de la centa datreveno de la Kooperativo La Formiko, la Esperanta grupo Aŭroro festis la 29an de septembro. La programon gvidis esperanta instruisto Ricard S. Güell.

Kvarteto Talia (vidu la suban foton) interpretis kvarteton Re Major kaj la Noktan serenadon de Mozarto. En Talia ludis violonĉelon Cèlia Torres, nepino de la prezidanto de Esperantaj Fervojistoj de Barcelono, Rafael Ruiz. Trio Montenegro interpretis diversajn kanzonojn. En tiu ĉi ensemblo ludis Emilio Sanz esperantisto de Castelldefels.

La novan kanzonon “Esperanto kaj ĉiuj egalaj” interpretis la aŭtorino de la muziko, Maria Almagro. Deklamis en Esperanto Susanna Fornell, Vicenta Fontanals kaj Ricard S. Güell. Vidbendon pri la verko de la fama kataluna arkitekto Antoni Gaudí prezentis Martí Guerrero, Esperanto-instruisto de L’Hospitalet.

La feston kronis komuna kantado de La Espero kaj komuna tagmanĝo en restoracio Portos.

Martí Guerrero i Cots

Televida filmo kun Bojĉo Mladenov

Antaŭ kvardek jaroj, 3 okt 1962 en Vraco (Bulgario) instruisto Bojĉo Mladenov fondis kun siaj lernantoj la Esperanto-societon Verda Raketo. Tio estis la unua lernejana Esperanto-societo en Bulgario depost la dua mondmilito, funkciinta ĉirkaŭ tri jardekojn en la gimnazio Hristo Botev en Vraco. La nomon la fondintoj transprenis el verko de Jean Forge (1961): koincide aŭ ne, tio aludas pri ilia entuziasmo. La fondintoj estis organizantoj kaj helpantoj por la okazigo de la 19a Internacia Junulara Kongreso de TEJO en Vraco (1963), poste iamaj “verdraketanoj” estis inter la organizantoj de la 49a IJK, same en Vraco tridek jarojn poste, en 1993.

En la 1970-80aj Verda Raketo efektivigis la plej vastan reklamon de nia lingvo en Bulgario: la emblemo de la societo aperis sur milionoj da alumetskatoloj, centmiloj da glumarkoj kaj poŝtkovertoj, sur miloj da T-ĉemizoj kaj insignoj... Kaj ne nur reklamo: el la vicoj de Verda Raketo eliris almenaŭ du el la plej elstaraj bulgaraj Esperanto-intelektuloj, Kiril Velkov kaj Ljubomir Trifonĉovski — ambaŭ lernantoj de Bojĉo Mladenov.

Okaze de la 40-jara jubileo de Verda Raketo 15 okt 2002 la regiona televido de Vraco prezentis 45-minutan filmon kun Bojĉo Mladenov pri Verda Raketo. Pro la tre granda intereso al ĝi, la filmo estis ripete elsendita la sekvan tagon.

Verda Raketo estas historio: la standardo de la societo kaj la ora libro estas en la muzeo de Vraco. Verda Raketo estas tamen ankaŭ nuntempo: centoj da iamaj membroj daŭre gardas en siaj koroj neforgeseblajn renkontiĝojn kaj partoprenojn en pluraj Esperanto-kongresoj.

HeKo

Esperanto sonas en la Fora Oriento

Esperanto en Vladivostoko havas longan historion. La unua instruisto de Esperanto en la jaro 1891 estis Fjodor Postnikov post la alveno el Peterburgo. Inter liaj studintoj estis eminenta japana verkisto Futabatej Ŝimej.

Esperanto estis deviga studobjekto en la Mara Lernejo (1906-1912), kiam direktoro de la lernejo estis Vladimir Neupokojev, la dua prezidanto de Vladivostoka Esperanto-societo. Oni instruis Esperanton kiel faklingvon en la Orienta Instituto (la unua altlernejo en la Fora Oriento) en 1910-1916.

Nuntempe Esperanton en For-Orienta Ŝtata Teknika Universitato instruas docento Aleksandr Titajev. Esperanto estas instruata kiel elektebla studobjekto “Interlingvistiko kaj esperantologio” por la studentoj de la Instituto de Radiotekniko, Informadiko kaj Elektrotekniko enkadre de la studprogramo, kiuj lernas la lingvon dum unu semestro de la tria studjaro, sume dum 34 horoj. En la programo estas kurta historio de la internaciaj lingvoj, gramatiko de Esperanto, legado, tradukado, gramatikaj ekzercoj, ekzameno kun kreditunuo.

Krome Esperanton oni instruas en vespera kurso por studentoj de la Supera Popola Lernejo por plenkreskuloj ĉe la Universitato dum unu studjaro (sep monatoj). La kurso estas senpaga.

La studentoj de tempo al tempo partoprenas la aranĝojn de Esperanto-klubo Pacifiko. Ili estus ĝojaj korespondi kaj kunlabori kun aliaj esperantistoj de la regiono (de Bajkalo ĝis Pacifiko) kaj kun eksterlandaj kolegoj.

Adreso: RU-690090, Vladivostok-90, do vostrebovanija, Titajevu Aleksandru. Rete: oriento@mail.ru

Aleksandr Titajev

Profesia laboro en Maribor

(Nun) En Maribor (Slovenio) la ŝtata instanco por senlaboruloj aprobis financi salajron ĝis la fino de 2003 por unu laboristo kiel helpsekretario de Asocio por Eŭropa Konscio, kiu konstante kunlaboras kun la loka Esperanto-societo. La oficisto estas juna esperantisto Ivo Močnik.

Reta kontaktadreso: mocnikivi@hotmail.com.

La du organizaĵoj esperas en tiu periodo forte pliampleksigi sian aktivadon kaj certigi grave pli bonan financadon en estonto. Skribu al ni por ekscii pli pri niaj planoj kaj aktivado.

Zlatko Tišljar

Kurte

16 sep 2002 Sven Ziegler, prezidanto de Alta Kortumo de Danlando kaj membro de la Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna, prelegis en la Kopenhaga Esperanto-Kulturgrupo pri “La Supera Kortumo en la dana jura sistemo”. (Birthe Lapenna)

Radikala delegitaro renkontis 22 okt 2002 en Romo la ministron pri publika instruado de Italio, Letizia Moratti konsekvence de letero sendita de Pannella kaj Pagano. (“Esperanto” Radikala Asocio)

Informa Esperanto-stando funkciis en la 93a Monda Kongreso de Rotario Internacia en Barcelono, kiun partoprenis pli ol 19 mil rotarianoj el 146 landoj. (Esperanto)

1 okt en CO de UEA eklaboris nova TEJO-volontulo — Anna Skudlarska, 27-jara polino. (TEJO-Aktuale)

Okcidentslovakia Esperanto-Societo (OSES) aktivas: post la 5a Esperanto-Bazaro en Dunajská Streda (16 jun) kaj Tago de Vino en Bratislava Rača (14 sep), ĝi okazigis 19 okt turisman renkontiĝon en urbo Komárno. (Voĉo de OSES)

La nova episkopo de Milano, mons. Luigi Tettamanzi, lerninta Esperanton en sia junaĝo, konsideras sin esperantisto. (Heroldo de Esperanto)

Okaze de la Tago de la Lingvoj (26 sep) Esperanto Nederland donacis al ĉiuj 150 nederlandaj parlamentanoj librojn de Godfried Bomans en Esperanto. (Heroldo de Esperanto)

Komitato de UFE (Francio) revigligis la regulon, laŭ kiu 3% de la profito de la libroservo estas destinita por la Afrika UEA-fondaĵo. Krome, la Komitato kreskigis la kontribuon de UFE al Brusela Komunikad-Centro de 0,25 ĝis 0,75 EUR. (Le Monde de l’Espéranto)

Estas elĉerpita la Esperanta traduko (de Fernando de Diego) de Cent jaroj da soleco de Gabriel García Márquez, eldonita de Fonto en 1992. (La Gazeto)

Nur konsultado de Esperanto-vortaroj konvinkis la registrejon pri naskiĝoj en Marburg (Germanio) doni nomon Manjo al ĵusnaskita filino de Esperanto-familio H. (Esperanto aktuell)

Kanton en Esperanto Kun mia virino en la parko de nia parlamento entenas duobla K-disko Kiusankappaleita I de finna kantisto M.A.Numminen. (Esperantolehti)

Vide el Bruselo

Flandraj politikistoj timas la anglan pli ol Esperanton

Anoj en la Flandra Parlamento timas la anglan kaj ofte ĝenas la ĉefministron per demandoj pri dunganoncoj por denaska parolanto de la angla. “Ŝajnas esti klara diskriminacio favore al la irlandoj kaj britoj”, — klarigas parlamentano. Ĉiuj volas scii ĉu la ĉefministro de Flandrio scias pri la dunganoncoj kaj ĉu la ĉefministro agos kontraŭ la Konsilio de Eŭropo. Kiel bona politikisto, la flandra ĉefministro ĉiam argumentas ke tio ne estas en lia kompetenteco.

La 20an de junio ankaŭ la edukadministrino de Flandrio, Marleen Vandrpoorten, devis respondi al la ĝenaj demandoj de politikistoj. Pere de gazetaraj komunikoj kaj novaĵleteroj de Flandra Esperanto-Ligo, flandraj politikistoj nun pli bone konscias pri la ekonomiaj kaj sociaj malavantagoj pro la superregado de la angla. Politikisto Chris Vandenbroeke citis rekte el la novaĵletero de FEL — sen mencii la fonton — demandante la edukadministrinon: “Usono ricevis dum la jaro 2000 12,5 miliardojn da dolaroj dank’ al 525 mil eksterlandaj studentoj. Tio signifas ĉirkaŭ 25 mil de ĉiu studento. Same estas en Britio. Ankaŭ tie estas komerco en edukado. Britio gajnas proksimume 5 miliardojn da eŭroj dank’ al la iom pli ol 200 mil eksterlandaj studentoj...”

Vandenbroeke esprimis al la edukadministrino Vanderpoorten timon, ke aperas apartigo inter anglaj kaj neanglalingvaj edukadsistemoj. Li timas ke flandraj universitatoj — post la liberaligo de la edukadkomerco fare de la Monda Komerca Organizaĵo — ne sukcesos konkurenci kun usonaj kaj britaj universitatoj pro la lingva malegaleco. Ankaŭ la malbonaj rezultoj de nederlandaj studentoj, kiuj pli kaj pli devas studi angle en nederlandaj universitatoj, zorgigas Vandenbroecke.

En la Flandra Parlamento parolis ankaŭ Luk Van Nieuwenhuysen: “Sinjoro prezidanto, sinjorino ministrino, kolegoj, ni dividas la zorgon pri la komercigo de la supera edukado kaj la socia diferencigado kiu minacas komenciĝi. Ankaŭ sur la labormerkato estas diskriminacio. Mi venas ĝuste el la komisiono de Eksterlandaj Aferoj kaj tie estis demandita pri dunganoncoj, kiuj estas publikigataj fare de EU kaj aliaj internaciaj instancoj. En tiuj dunganoncoj estas postulataj homoj kiuj havas la anglan kiel denaskan lingvon. Ĉiuj aliaj estos forigataj”. Van Nieuwenhuysen timas, ke aperos du specoj de edukadaj instancoj: kun kompleta aŭ parta instruado en la angla, kaj kun instruado en la gepatra nederlanda lingvo. “Eĉ tiuj inter ni, kiuj bone regas la anglan, neniam povos esprimi sin en la angla tiel nuancite kiel en la gepatra lingvo”.

Dum la sama semajno la Flandra Parlamento pritraktis ankaŭ la lernadon de Esperanto sekve de petskribo de Leo De Cooman. Mallonge, la malbone informitaj flandraj politikistoj opiniis ke Esperanto ne estas taŭga kiel instruobjekto en la mez- kaj bazlernejoj pro tio ke ĝi “ankoraŭ ne havas sufiĉon da parolantoj”. Kvankam kelkaj politikistoj esprimis stultaĵojn (“mi aŭdis ke oni ne povas diri ĉion en Esperanto”), la gvidanto de la pritraktanta komisiono tamen estis sufiĉe klera pri Esperanto. Li eĉ menciis kelkajn pozitivajn flankojn, inkluzive de la projekto Interkulturo. Ĉu flandraj politikistoj timas la anglan pli ol Esperanton?

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z
Oni tro bone lernis de Lapenna

Nia redaktoro, kiu estas komitatano B de UEA, sciigis al via kolumnisto, kiu siavice rajtas noti kiel sian komitatanan kategorion nek A nek B nek C, sed nur Z, ke komitatanoj ekinteresiĝis pri la nomo kaj mi-ne-scias-kiuj donitaĵoj de mia povra persono. Nia redaktoro ripete klopodis instigi ilin diskuti pri la opinioj de sia ekstertabla kolego, sed neniu estis preta je tio sen scii unue, kies opinioj ili fakte estas! Prestiĝa komitatano eĉ veis, ke tiu nescio deprimas lin...

Ĉar mi mem posedas la respondon al la klasika demando de Sokrato: “Kiu mi estas?”, mi ankaŭ scias, ke multe pli interese ol scii tion, estus scii, kion pensas kaj opinias niaj veraj komitatanoj pri la vivo de nia asocio. Kvankam eĉ el la estraro ni apenaŭ aŭdas — ekzemple, pri ĝia maja kunsido aperis neniu komuniko — la komitato vivas ankoraŭ pli anoniman vivon.

La komitato ja ne povas revi pri publikeco de naciaj parlamentoj, kies debatojn freŝe raportas amaskomunikiloj, sed en la Esperanta gazetaro ni preskaŭ neniam legas pri ĝia funkciado kaj tamen ĝi estas aŭ devus esti la plej grava kaj prestiĝa organo de UEA. Sporade aperas laŭdindaj iniciatoj kiel ekz. en la itala L’esperanto, de kiu iam trafis en miajn manojn numero kun rubriko de komitatanino Edvige Tantin Ackermann pri aktualaĵoj el UEA. Modele malsporade agas La Ondo, kies legantoj informiĝis pri la ĉi-jara komitata kunsido, dank’ al Anna Ritamäki, du monatojn pli frue ol la legantoj de la UEA-revuo. Edvige kaj Anna montras, ke bona komitatano mem estas iniciatema informanto pri sia laboro. Grandan mallaŭdon pro neglektemo ĉi-kampe meritas la informrespondeculoj en la estraro kaj en la Centra Oficejo kaj aparte la redaktoro de Esperanto. Precipe sentiĝas la degenero de la gazetaraj komunikoj de UEA. Tamen, seriozaj redaktoroj ne dependu de komunikoj de UEA. Ili devas mem varbi raportojn kaj kritike analizi kaj komenti la evoluojn.

Mi kredas, ke pli da informado pri la interna vivo de la gvidorganoj de UEA elvokus ankaŭ pli da diskuto, alivorte pli da partopreno de membroj en la formado de la politiko kaj agado de UEA. Se ni foliumas la nunan revuon Esperanto, ni vane serĉas tie diskuton, kaj kritikon ni certe ne trovas. Tio kaj la rifuzo de komitatanoj diri ion pri la modestaj meditoj de via kolumnisto antaŭ ol vidi lian/ŝian pasporton estas indicoj pri fenomeno, kiu ne estas nova. Nome, kritikon oni emas vidi kiel provon subfosi la aktualan gvidantaron por antaŭenigi proprajn interesojn de la kritikanto aŭ de iu grupo malamika al UEA. Tiu sinteno enradikiĝis en mensoj pro la traŭmataj spertoj post la skismo en Hamburgo en 1974, sed fakte Ivo Lapenna infektis niajn vicojn per ĝi jam dum longa tempo antaŭe per sistema nigrigo de tiuj, kiuj kuraĝis kritiki “lian” UEA. Eble ni devas serĉi ĝiajn psikologiajn radikojn en ankoraŭ pli fora pasinteco, nome la Ido-krizo, kiu fakte spronis la naskiĝon de UEA. Estas tre damaĝe al la sano de UEA, ke la sinteno de suspektemo plu sidas tiel firme.

Kiam ni lernos, ke nek progreso nek demokratio ekzistas sen diskuto, kaj ke diskuto kaj kritiko estas esence sama afero?

Komitatano Z

Formi fortan reton kontraŭ “trafficking”

Lastatempe en Svedio la publiko, la amaskomunikiloj kaj fine la aŭtoritatoj diskutis la kreskantan problemon de malrespekto kaj perfortado de homaj rajtoj en Eŭropo. Specialan atenton ricevas la malrespekto kontraŭ infanoj kaj virinoj, kaj la tiel nomata “trafficking” kun ili, de porno- kaj pedofilio-objektoj ĝis seksa sklavigo kaj senbrida ekspluatado per mafiaj grupoj en ĉiaspecaj krimorilataj aktivecoj.

Terurajn ciferojn donis en ĉi tiuj tagoj la policaj informejoj: 120 mil virinoj estas ĉiujare eksportataj kiel seksobjektoj de l’ orient’ al okcidento. Ankaŭ al Balkanio por servi al fremdaj soldatoj tie!

La sociaj kaj ekonomiaj premoj sur la homoj en la orientaj regionoj estas uzataj por krei merkaton en la okcidentaj regionoj de Eŭropo. Svedio, ekzemple, aktuale spertas grandan kreskon de tiaspeca trafiko.

Al junaj virinoj oni promesas facilan monon (eble por financi drogan misuzon) “laborante” en la grandaj urboj ĉe ni. Falsaj pasportoj abundas kaj agenta reto surlokas ambaŭflanke de la Balta maro. Kiam fojfoje la polico ĉi tie renkontas viktimojn, oni ripete resendas ilin al sia origino... kie la mafio jam atendas preta por nova negoco.

Ni pensas ke la respondecaj fortoj en la socioj, privatuloj kaj aŭtoritatoj devas ekagi serioze rilate perfortadon de la homaj rajtoj kaj firme puni la krimulojn sen pardono. Se necese oni reviziu la leĝojn. Sed ne nur tio, same grave oni nun devas paŝi al la kreo de la solidareca socio, kie infanoj kaj gejunuloj ne falu en la mizeron de drogismo kaj korpovendado — por ke tio ne estu la nura eliro.

Ĉar ni esperantistoj agnoskas, ke solidareco estas signo de civilizacio, ni povus helpi formi fortan reton por kontraŭstari la jenan evoluon. Ni certas ke ĉe la plejmulto ekzistas la sama etoso, kaj volonte kune serĉadus solvojn. Eble ni kune povas partopreni en jam ekzistanta agado aŭ mem iniciati socian programon por ataki la problemojn. Certe la edukado kaj diskutado pri la ekzisto kaj dimensioj de niaj jam universale rekonitaj Homaj rajtoj devas esti parto de tia programo. La studado de la sociaj kondiĉoj en diversaj landoj estas alia. Se estas sufiĉe de bona volo, ni trovos la rimedojn.

Ni en Svedio ege deziras aŭdi vidpunktojn de niaj “orientaj” kolegoj, klubanoj, ktp. Eble vi havas disvastigendajn spertojn? Ĉu la Helsinka komisiono laboras ĉe vi?

Kion do ni niaflanke povus fari laŭ via opinio?

Por la Esperantoklubo de Stokholmo

Ingvar Enghardt, Soile Lingman, Jan Setreus

Esperanto kaj naturo

La kapvortojn oni povus skribi ankaŭ en citiloj. Tiel nomiĝis Esperanto-tendaroj en Estonio en 1970-80aj jaroj. Ilin partoprenis sufiĉa kvanto da personoj (iam eĉ pli ol la nunajn SEJTojn). En eksSovetunio nun, kiel mi scias, ne ekzistas io simila. Sed eksterlande estas diversaj prinaturaj aranĝoj: en Poprad, Chaux-de-Fonds, Kvinpetalo, Jetrzichovice kaj en aliaj lokoj. Tien venas homoj, kiuj kun plezuro pasigas la tempon surnature. Sed, ĉu esperantistoj ŝatas naturon?

Ekzistas multaj klasifikoj de homoj. Oni povas dividi ilin je konsumantoj kaj produktantoj, dikuloj kaj magruloj ktp. Kaj ekzistas ankoraŭ unu divido: homoj de kulturo kaj homoj de naturo. La unuaj perceptas la mondon ne en ĝiaj realaj fenomenoj, sed en vortoj, kiuj korespondas al tiuj fenomenoj.

Laŭ akademiano Pavlov, ĉe ili absolute dominas la dua signalsistemo — la parola sistemo. Ĝuste pro la ekzisto de tiu sistemo homoj diferenciĝas de bestoj. Se akcepti la teorion laŭ kiu en profunda senco la lingvo estas la bazo de konscio, do nur tion, kion ni nomis, kio estas donita al ni en la lingvo, ni povas percepti, ekkoni. Ekzemple, nun aperis multaj novaj malsanoj, kiel “sindromo de konstanta laceco”, “sindromo de needukema infano”, aŭtismo ktp. Antaŭnelonge oni ne difinis ilin kiel specialaj apartaj malsanoj, kaj neniu penis kuraci ilin kiel tiajn. Do, la “doto de parolo” estas bazo de la homa kulturo.

La esperantistoj plejparte emas al la vorta kulturo, ĉar Esperanto estas unuavice lingvo. Kaj en tiu lingvo dominas ĝuste sistemeco kaj reguleco, tiel mankaj en la natura ĉiutaga vivo. La “homoj de kulturo” kreas sian propran mondon de kulturo — ĉu ĉar la natura mondo ne kontentigas ilin? Sed ĉu ne trolimigita estas la vivo de la “homo de kulturo”? Ĉu li ne vivas en tiu medio, kiun angla poeto S. Coleridge nomis “la-viva-eĉ-en-la-morto”, kaj priskribis kiel la plej teruran sur la Tero, la senhome teruran? La vorto ne povas morti, ĉar ĝi ne estas viva: ĝi estas alia realeco, ol la vivo, la “neviva-nemorta”. Tiu realeco estas parto, alta spirita parto de homa vivo; sed ne la tuta vivo! Kiam ĝi fariĝas la tuta vivo, tio danĝeras por normala, ĉiuflanka disvolviteco de homo.

Mi multfoje renkontiĝis kun tia sinteno: kiam al prinaturaj renkontiĝoj en nia klubo venis du, tri, aŭ tute neniuj personoj; kiam dum montrado de prinatura filmo en Esperanto dum UK (en la libroservo, en regno de kulturo!) aŭdiĝis indignaj ekkrioj: “Kion tio signifas? Kiu permesis tion montri?” ktp.

La lasta guto falis dum la ĵusa preparado de la teksto por nova prinatura filmo, kiun nia klubo kreas kunlabore kun Nacia Ekologia Centro de Ukrainio kaj esperantista mecenato. Kompreneble, la filmo estas en Esperanto, kaj mi serĉis belan prinaturan poemon, originale verkitan en nia kara lingvo. La traserĉitaj verkoj klare dividiĝas je du partoj: sociaj, politikaj, priesperantaj (specialaĵo de nia poezio); kaj amaj poemoj (komuna temo por la tuta homaro). Prinaturaj originalaj verkoj tute mankis! Mi ĝojos, se mi eraris, kaj tiu konkludo aperis nur pro mia limigita scio de nia originala literaturo. Mi petas spertulojn informi min (kaj la mondon!) pri eventualaj trovaĵoj.

Tio instigis min rimarki la tendencon, kiu ŝajnas nekontestebla kaj klara. Tiu tendenco ne estas sana en vivanta ... kaj movado, kaj des pli komunumo. Male, ĝi montras iun “mort-emon” de nia evoluo. Mi tre volus esti alikonvinkita pri mia dolora konkludo.

Tatjana Auderskaja (Ukrainio)

Kiulingve komuniki kun Finkel?

Ĉar ankaŭ mi emas kabei, interesas min la sinteno de Jurij Finkel. Tamen miaj problemoj ne estas ideologiaj, sed movadaj kaj lingvikaj (ĉefe la insisto de la Esperantistaro pri ege malkonvena alfabeto netaŭga por la nuna jarcento). Ideologie mi ne havas problemon, kvankam simile al S-ro Finkel mi denaske heredis du kulturojn. Mi estas duoble bonŝanca, ĉar mi naskiĝis kiel anglo (pli ekzakte Jorkŝirano — alia kulturo) kaj judo.

Tamen ĉar mi ne povas paroli aŭ legi iun el la judaj lingvoj, mi lernis pri la juda kulturo plejparte el anglalingvaj libroj. Por mi ne estas konflikto inter la du kulturoj. Ankaŭ ne ekzistas konflikto inter la tutmonda kulturo de la mondhelplingvo kaj tiuj de la etnaj kulturoj. Samideano (mi esperas, ke ne ekssamideano) Finkel devas distingi inter la premo de ekonomiaj aŭ politikaj fortoj kaj la interkonsentita tutmondiĝo de internaciaj rilatoj.

Efektive la trudo de la angla lingvo multe kontribuas al la mortigo de minoritataj lingvoj kaj kulturoj (ekzemple, la kimra, la skotaj, la kornvala, la irlanda; kaj la indiĝenaj lingvoj en Nord-Ameriko). Mi kredas ke nuntempe ne ekzistas unulingvulo en iuj de la aluditaj lingvoj; preskaŭ ĉiuj el la personoj kiuj heredis la kulturojn de tiuj lingvoj edukiĝas tute aŭ preskaŭ tute en la angla. Simile la disvastiĝo de la hispana kaj portugala lingvoj kontribuas al forigo de la multaj el la lingvoj en centra kaj suda Ameriko kaj tiel plu, kaj tiel plu.

Male, la Esperanta lingvo kaj kulturo ne havas inter siaj adeptoj unulingvulojn (krom kelkaj tre junaj denaskuloj). Tio ne estas la celo de la Esperanta ideologio. Pro tio, la tutmondiĝo de la internacilingva kulturo forigus la fortan premon edukiĝi en la angla aŭ iujn el la malkreskanta nombro de ĉeflingvoj.

Se Jurij kaj mi forgesos Esperanton, kaj se ni iam deziros komuniki pri nia komuna juda kulturo, kiel ni faros tion? Mi ne parolas la rusan lingvon. Ĉu li kontribuos al la tutmondiĝo de la angla?

Rik Dalton (Anglio, Unia Kronlando)

Unu el la plej gravaj instrumentoj

Kun nekredebla bedaŭro, mi informiĝis pri la bankroto de “Monda Turismo”.

Ekde 1984 mi, kiel reprezentanto de tiu turisma entrepreno, vere ĝuis ricevante samideanojn precipe el Pollando. Ĉiu alveno de vizitantoj al Kolombio estis por ni motivo por festi.

Turismo, kiel vi ĉiuj ege bone scias, estas unu el la plej gravaj instrumentoj por demonstri al la mondo la bonecon de nia lingvo Esperanto. Kaj ankaŭ por pruvi al ni mem ke per Esperanto oni povas translokiĝi, en agrabla etoso, ĉiuloken.

Tiu okazaĵo okazinta al “Monda Turismo” kiu, mi pensas, afliktas nin ĉiujn, ne povas deteni la marŝon de turismo pere de esperantista laborado. Eble, el tiu okazaĵo floros aliaj novaj strategioj favore al turismo.

Kun humila espero, mi kuraĝas proponi malfermi tujan forumon kiu pritraktos manieron krei projektojn, programojn kaj similajn aktivadojn por antaŭenigi Esperanton per turismo kaj turismon per Esperanto.

Se mia propono venas “malfrue” kaj oni jam efiklaboras eĉ pri nova turisma monda entrepreno, mi estas je la dispono via, por kunlaboro.

Santiago Alvarez (Kolombio)

Lingvoimperiismo sub falsa etikedo

Kvankam mi klopodas, mi ne bone komprenas la starpunkton de Gary Mickle (LOdE-97). Li taksas min, kiel subskribinton de la alvoko “Por la lingva demokratio” (LOdE-94), naciisto — dum mi ĝuste abomenas ĉian naciismon; pli precize li asertas, ke tio signifas, ke mi deziras, “ke la teritoriaj politikaj unuoj estu kiel eble plej homogene ununaciaj”, kio ŝajnas al mi plena stultaĵo.

Male, por li, ke oni uzu ekskluzive la hispanan, kiam oni parolas pri Valencilando, tio ŝajne pruvas nenian naciismon, nenian trudon, nenian agreson — ĉar tio ne kaŭzas al li “modifon de rutiniĝintaj lingvaj kutimoj” — sed se oni uzas la katalunan, tio tuj pruvas naciisman sintenon. Nu, por mi la urbonomo Alacant (katalune) estas tiu, kiun mi preskaŭ ĉiam aŭdis, dum la uzado de Alicante (hispane) ĝuste modifus miajn lingvajn kutimojn. Fakte la alvoko pledas por la uzado de iuj formoj, la aŭtoktonaj, “dum la esperant-lingvaj institucioj kaj la plej prestiĝaj vortaroj ne rekomendas aliajn eblecojn” — t.e. dum ĝuste principe ankoraŭ ne estas fiksitaj tiuj lingvaj kutimoj: PIV2, ekzemple, enkondukis nek Alakanton nek Alikanton, do kredeble oni ne povas konsideri, ke ekzistas enradikiĝinta formo en nia lingvo por tiu urbo. Kaj mi tre dubas, ĉu ekzistas komune uzata nacia formo por ĝi ekster la iberiaj lingvoj.

Malkiel Gary Mickle, mi kredas, ke ĝuste subteni esperantigon de loknomo nepre surbaze de la plej internacia formo povas esti subteno al (lingva) imperiismo — do, laŭ liaj vortoj “enbato de ankoraŭ unu najlo en la ĉerkon de la aŭtentike progresema tradicio de la esperantistoj”.

Estas multo diskutinda tie. En la kazo de Alakanto kaj Alikanto, mi forte dubas, ĉu ni multe lezus la 15an regulon, se ni uzus la unuan; kaj eble estas aliaj aferoj pli gravaj ol la 15a regulo.

Hektor Alos i Font (Katalunio)

Kiel peti la civitanecon

Oni povas peti la Esperantan civitanecon. Sufiĉas kopii sur propra leterpapero la formulon aperintan en HdE, Literatura Foiro kaj Debrecena Bulteno, kaj disponigotan al ĉiu petonto.

La civitanecon oni petas nur individue, skribe kaj tra la koncerna establo, aliĝinta al la Pakto, kie la persono membras aŭ abonas. La establo plusendas la peton al la Civitana Registro, kun la propra garantio. Pro tiu garantio, la Registro malfacile rifuzos la civitanecon. Se hazarde okazus problemo, tiun solvas la Registro kun la establo, tiel ke la ĝeniĝo ĉe la individuo estas minimuma.

Ankaŭ la edz(in)o de la petanto rajtas peti la civitanecon, eĉ se ne membro aŭ abonanto ĉe la koncerna establo. Tiam necesas ankaŭ la dua subskribo, ĉe la peto.

La civitaniĝo estas senpaga: en la Civito ne ekzistas aliĝkotizoj. Pagendaj estas la servoj, el kiuj la unua (la Civita legitimilo) kostas same kiel la legitimilo de la ŝtato kie oni rezidas, kaj validas dek jarojn. La prezo estas do indicita, tiel ke en malpli riĉaj landoj la Esperantianoj ne suferu ajnan financan diskriminacion.

La partoprenintoj en la balotoj por la Senato eĉ ne pagos por la legitimilo, kondiĉe ke ilia peto estu sendita antaŭ la Zamenhofa Tago 2002.

HeKo

Lerniloj mankas en Afriko

La instruado de la lingvo estas la sola rimedo por disvastigi ĝin. En Afriko nun estas multaj bonvoluloj, sed mankas al ili lerniloj.

Tongogara Esperanto-klubo (B. Mudole Guerschon, P.O.Box 93 Chibuwe, Zimbabvo) bezonas lernolibrojn en la angla kaj vortarojn Esperanto-anglajn.

Kasongo Diemo Matthieu (C/o Sebastien Ofalele, BP 2788 Kinshasa 1, R.D. Kongo) bezonas lernolibrojn en la franca, vortarojn Esperanto-francajn kaj La Biblion.

Krome ambaŭ grupoj bezonas legaĵojn, kasedojn kun Esperanto-paroloj/kantoj, Esperantoflagetojn, insignojn kaj aliajn malgrandajn Esperantaĵojn.

Mi afable petas de vi, ke vi helpu al niaj amikoj en ties disvastigaj laboroj, disponigante viapove tiajn aferojn al ili.

Gbeglo Koffi

Baraka artisto

novelo de Pentti Haanpää

En sovaĝejo, profunde en la verda mondo de picearo kaj pinaro, kie la vasta arbaro susuras sian sopiran praan zumadon, la vivo povas iam esti teda kaj malĝoja... Eble ekbrilas en la kapo, ke vi malŝparas ĉi tie vian vivon. La vera vivo estas ie aliloke, tie kie oni trovas pli da homoj, spurojn de la antaŭaj homoj, lumon kaj gajon...

Vi tranĉas kordon de tiu granda muzikilo de la arbaro, arbon, vi segas kaj senŝeligas arbojn. La vivo gustas ligne. Povas esti, ke ekpluvas kaj longe pluvadas tage kaj nokte. Defalas guto el ĉiu picea pinglo. Vi paŝas al la barako. Sed aspektas enua la malalta konstruaĵo en la arbaro, naŭzaj estas la konataj vizaĝoj, stultaj la babiladoj. Ŝajnas ke vi anticipe scias, kion kunulo intencas diri. Eĉ la manĝaĵo estas la sama, eterna, vana miksaĵo, kaj la ekstera flanko de la nigra kafujo ne ĝojigas la humoron. Oni ja konas la enhavon. La malpuraj ludkartoj naŭzas. Eĉ vidi ilin estas kvazaŭ malĉasti.

Tiam aperas Pätsi, frenezulo Pätsi. Li aperas de ie, vaginte laŭ arbaraj vojetoj el homvilaĝoj aŭ de aliaj barakoj. Kompreneble estas tiuj, kiuj jam anticipe konas lin, malaltan viron, je kiu oni tuj povas vidi, ke oni vane laŭdus lin kiel perfektan junulon.

— Ĉu vi volus manĝi? — iu demandis.

— Se oni povus ricevi...

La vojoj estas longaj, manĝaĵon li dum la vagado neniam havas, ne riĉas la rimedoj.

Pätsi devas ofte rememori la proverbon: nur hundo povas tion elteni unu semajnon... Hazarda rigardanto povus pensi, ke ĉi tie estas la manĝemulo — eĉ granda. Panoj, butero kaj lardo konsumiĝas same kiel supoj kaj buljonoj, se ankaŭ tiuj haveblas. Sed kiam Pätsi jam estis satmanĝinta, li viŝis tranĉilon je sia pantalona krurumo, eningigis la tranĉilon kaj, ĝisfunde ruktinta, diris jene:

— Kaj nun sekvos vizaĝmovumoj!

Montriĝis, ke Pätsi estas artisto, vizaĝartisto, sola en sia speco, senkompara. Ŝajnis ke lia surkapa haŭto tute ne estis fiksita. La oreloj svingiĝas, la nazo zigzagas tute flanken, la buŝotruo etendiĝas laŭlonge kaj laŭlarĝe. Precipe novulo miregis kaj rigardis rondokule, ĉu tio vere okazas... Pätsi ne vane vagadis de barako al barako kaj portis sian mesaĝon. Kaj kion diris la mesaĝo? Eble la arbfaligulo, kiu en arbarego vivas ĉagreniĝinta kaj tediĝinta, pensadas vidalvide al tiu vizaĝo, kiu groteske kaj rapide faras siajn metamorfozojn, eble li povas konsoli sin mem per la penso, ke tia estas la homo kaj la vivo: arlekena ludo...

Frenezulo Pätsi estis artisto, kiu ricevis la panon ĉiutagan pere de sia profesio, simile al kiu ajn predikanto. Arbohakisto donis por li volonte parton de sia provianto kaj prezentis eĉ moneron kaj rericevis simile malavaran sciigon:

— Nun sekvas vizaĝmovumoj!

Multajn okazaĵojn li spertis dum siaj ekskursoj. Iafoje li vagadis al fora barako kune kun du viroj. Ĉi tiuj estis tute novaj homoj, novicoj en la sovaĝejoj, kaj kiuj ne konis frenezulon Pätsi, la artiston de la barakoj. Ili alvenis en noktan, dormantan barakon. La alvenantij faris fajron en la forno, malfermis siajn tornistrojn, manĝis kaj ŝmacis. Pätsi kuŝis, gapis kaj kraĉis. Li ankaŭ ĉi-foje ne havis manĝaĵon. Li ne kutimis almozpeti, sed avertis pri la troa hejtado de la forno:

— Vi ne tro multe hejtu la fornon. De tio eble sekvos io nebona...

La viroj enlitiĝis kaj ekdormis. Sed matene unu el ili rigardis malrapide kaj mire sian malplenan tornistron. Li komencis paroli:

— Ĉi tiu tornistro ja estis vespere plena; ĝi havis kilogramojn da provianto, nutraĵon por la tuta semajno, kaj nun ĝi estas malplena. Ĉu iu eraris aŭ ĉi tie estas ŝtelistoj?

Pätsi kuŝis surflanke. Li parolis:

— Neniu ŝtelis. Mi pro plezuro manĝis, ĉar vi tiel hejtis la fornon, ke mi ne povis dormi.

La loĝantoj de la barako interkonsultiĝis kaj decidis, ke al la kunulo oni kune rekompencu la enhavon de lia tornistro. Sed ankaŭ al Pätsi oni ordonis iaspecan punon. Li devis iri al la domfina ĉambro, kie loĝis la submastro, kun kiu la loĝantoj de la barako ŝajne ne rilatis bone, kaj montri al li vizaĝmovumojn. Pätsi iris. Ankaŭ la submastro estis novulo en la arbara laboro, kaj ne konis Pätsi. Li rigardadis kritike tiun malaltan ulon, kiu estis aperinta sur la porda sojlo kaj kiun certe oni vane laŭdus kiel ĉiurilate perfektan junulon...

— Ĉu vi venis por peti laboron? — enketis la submastro fine.

— Ne, mi venis ne por peti laboron, — respondis Pätsi. — Mi venis por montri vizaĝmovumojn!

Kaj li komencis. La oreloj svingiĝis, la nazo zigzagis, la buŝo etendiĝis al la oreloj, poste returnis sin kaj etendiĝis de la mentono al la frunto. La submastro rigardadis longe kiel malsaĝulo, liaj okuloj iĝis kiel ĉevalaj bridringoj. Subite ekestis ideo en lia kapo, ke oni mokas lin. Kaj kiel tiu fiulo kuraĝas!

La kolera submastro kaptis Pätsi, puŝfaligis lin kaj forpelis lin piedbate el la ĉambro.

Pätsi siaflanke ofendiĝis kaj tre ekindignis pro tio, ke oni ne komprenis la valoron de la vizaĝmovumado. Severmiene kaj malmulte parolante Pätsi postlasis la barakon kaj daŭrigis sian vagadon kaj trovis tiujn, kiuj komprenis lian mesaĝon, kio ajn ĝi estis. Povas esti ke al homo, ĝenita kaj tediĝinta en la sovaĝejo, lumiĝis vidalvide al tiu kurioze kurbiĝanta vizaĝo, ke tia estas la homa vivo: arlekena ludo.

Tradukis el la finna Bruno Lehtinen

Dis! De naskiĝo ĝis la lasta stacio
Johansson, Sten. Dis! — Antverpeno: Flandra Esperanto-Ligo, 2001. — 135 paĝoj.

Sten Johansson en la antaŭparolo nomis sian verkon fikcia. Post la tralego aperas imago, ke la aŭtoro traktas la terminon “fikcia” kiel “ne aŭtobiografia”. Ĉar la eventoj, agoj, deziroj, pensoj kaj sentoj de la personoj en la romano estas tute realaj, naturaj kaj rekoneblaj. Inkluzive eĉ pensojn kaj sentojn de antaŭnaskiĝonta infano en utero kaj de mortinto antaŭ kremacio.

La romano konsistas el dek tri noveloj, en kiuj estas priskribita la vivovojo de la protagonisto, rakontanta pri si mem. Estas montrata ordinara (aŭ preskaŭ ordinara) viro, plejparte en la rilatoj amaj kaj amindumaj kun pluraj inoj. Per liaj pensoj, rememoroj kaj revoj respeguliĝas majstre kaptitaj kaj eble profunde kaŝitaj trajtoj de apartaj homaj karakteroj kaj de la homa naturo esence kaj entute.

Paralele al la novelaro kaj inter la noveloj estas apartaj ĉapitroj kie temas pri pasaĝero, kiu veturas buse de haltejo al haltejo, de unu viva epizodo al alia, de unu rememoro al alia kaj tiel ĝis la vivofino.

Profunda scio de la karakteroj estas nealtrude montrita per aro de etaj ĉiutagaj kaj kutimaj detaloj, priskribitaj kun mola humuro. Kelkaj povas esti preskaŭ aforismoj. “Kiu ĝuo pli grandas — ricevi siajn preferatajn muzikaĵojn, aŭ scii, ke la eksamato ne ricevas la siajn?” (En fojnamaseto, pĝ. 16). Aŭ: “Iam ŝi lernis de iu instruisto bonegan argumenton, kiu konvinkis ŝin pri la malbelo de Esperanto. Bedaŭrinde ŝi forgesis la argumenton, tamen ŝi restis konvinkita” (Subtera eksterlandano, pĝ. 42). Similaj ekzemploj estas multaj.

En la romano estas ankoraŭ unu linio strukture ne apartigita, tamen rimarkebla. Nome pro tio la protagonisto ne estas tute ordinara persono. Li estas esperantisto devena el la esperantista familio. “...ordinara juna familio, tamen ankaŭ neordinara. Miaj gepatroj estis aktivuloj en la loka Esperanto-klubo...” (Aprila inundo, pĝ. 9). La aŭtoro pere de sia heroo montras bonan konon de tiu fenomeno kiun ni kutime nomas Esperanto-movado.

Ĉi tie mi kun grandega plezuro renkontis eksterlandan kolegon kiu same rimarkis kaj kun specifa humuro priskribis tiujn trajtojn de la esperantistoj, kiuj estis rimarkitaj de ni antaŭ dudeko da jaroj en tiam sovetia t.n. junulara Esperanto-movado. Temas, interalie, pri ne troa deziro legi librojn (“Librojn legu la verkisto”); esperantista profesia atributaro — “dormis ... preleganto kun diapozitivoj” (pĝ. 9) (komparu kun Lumbildit’ de Viktor Sapoĵnikov); ĵonglado per sigloj FIK kaj FEK en titoloj de organizoj (1981j, Omsk, Aleksej Aleksandrov); nunaj aŭ ne nur nunaj fieraj blagoj kaj deklaroj pri kabeado, kiuj restas nur deklaroj (“Kabeiĝos iam mi” de Georgo Handzlik kaj la brua ondo pelata de Jurij Finkel).

Deklari pri io ja estas pli facile ol agi, des pli kabei ĉar Esperanto kiel fenomeno socia estas mistike alloga, certe ne por ĉiuj sed ĝi kapablas kapti kiel mistera The House Of the Rising Sun. La aŭtoro lerte kaj sperte priskribas ankaŭ morojn kaj kutimojn en junularaj politikaj rondetoj, kiam interrilato inter, ekzemple, marksismo kaj feminismo rezultis esti... koito, kopulacio — ko to poado laŭ Sten Johansson (“En fojnamaseto”, pĝ. 18.). Ankaŭ Esperantaj kluboj kaj rondetoj ne estas esceptoj (“Jen eble la kaŭzo ke la lingva diskriminacio ne ĉesis”, pĝ. 22) kaj scii Esperanton ne signifas esti anĝeleto (“diferenciĝi de la ceteraj homoj, ne fumante, ne drinkante, sportante k.s.”).

La bela kaj flua lingvaĵo de la romano ne impresas kiel klasika Esperanto. La lingvaj eksperimentoj ne mankas, sed la bilanco inter reguloj kaj malreguloj estas akurate gardita, kio refoje montras ke la Lingvo Internacia ne estas dogmo, se oni scias ĝin uzi bone. Tamen aperis amuza demando pri du remiloj, unu el kiuj estas remilo simpla kaj la alia ĝia parulo, ĉu tio estas paŭsaĵo el la sveda lingvo aŭ la verkisto atribuis al tiuj objektoj inajn kaj virajn trajtojn — simile al homa paro (“al viro farendas, kio farendas al viro”, pĝ. 78)?

Do malgraŭ multaj neologismoj la bezono en zorge kompilita bonega glosaro preskaŭ ne aperas por la okcidenta leganto. La frazoj estas kurtaj, sed esprimivaj, sen troaj klarigoj pezaj. Apartan plezuron donas pluraj kalemburoj: temp’ está — venis tempo dum tempesto; disertacio — defendenda scienca tezo pri disiĝo.

Kaj laste kelkaj vortoj pri la kovrilpaĝo. Ĝi dise malharmonias kaj malkoincidas kun la esenco de la verko. Kiom fajna estas la lingvaĵo, trafaj rimarkigoj, molaj kaj saĝaj humuraĵoj, tiom malalloga estas la bildo sur la kovrilpaĝo, kie du nebelaj, nejunaj kaj malsimpatiaj inoj pozas nenature kaj imitas penon trapenetri en pantalonon de iu ulo, kies supra korpoparto estas ekster la foto. Eble la eldonejo per tio celis substreki la titolon Dis! (dis-harmonia, dis-koincida)? Aŭ tio estas ilustraĵo por la 11a novelo (Du inoj enlite)? Lastokaze tio plene ne taŭgas, ĉar la novelo kun tia elvoka titolo havas tute korektan kaj molan enhavon.

Se la eldonejo per tia malmodeste provoka bildo penis allogi la legantojn, tiam laŭ mi, ili faris eraron. En la unua Balta Esperanto-Forumo (Kaliningrad, julio 2002) en la seminario pri literatura kritiko klare evidentiĝis ke ja pasis en la pasintecon la malnova praktiko, laŭ kiu ĉio eldonita en Esperanto estas leginda, legenda kaj akirenda. Nun la leganto iĝis pli postulema, pli klera (kaj iusence kaprica) pri elekto de libroj kaj revuoj. Tio rilatas eĉ al ekstera aspekto de la libro. Kaj, sekve, kio taŭgas por sekse zorgitaj knabetoj, tute povas malefiki al la personoj kleraj kaj sobraj. Kaj malutili al bona aŭtoro.

Aleksej Birjulin

Referencoj

Birjulin A. Pri la nocio “esperantisto-aktivulo” aŭ la aktivecoj veraj kaj malveraj: Revuo de la tipoj rimarkeblaj en nia junulara movado. Sverdlovsk: Sezonoj, 1984.

La magnetofona bendo estas gardata en la sonarkivo de la recenzanto.

Maigret kaj la maljuna damo

Georges Simenon (1903-1989) havis nur 16 jarojn, kiam li ricevis ĵurnalistan oficon en la krim-fako de La Gazette de Liège (Belgio). Tiutempe la juna Simenon ofte vizitis prizonojn, juĝejojn, kadavrejojn kaj krimlokojn pretigante raportaĵojn pri krimoj kaj akcidentoj. Baldaŭ li ekverkis ankaŭ humurajn kaj satirajn verkojn.

Fine de 1922 Simenon iris al Parizo, kie li verkis artikolojn, felietonojn kaj novelojn por francaj gazetoj. En 1929 per la romano Petro la Latvo debutis komisaro Maigret [Megre]. De tiam dum pli ol 40 jaroj Simenon verkis multajn romanojn pri Maigret.

Komisaro Maigret impresas kiel reala persono. Malkiel amatoraj detektivoj (Holmes, Poirot, Dupin k.a.), Maigret estas ŝtata oficisto, kvazaŭ daŭriganta la laboron de inspektoro Lecoq — protagonisto de policaj romanoj de Emile Gaboriau.

Maigret ne posedas la eminentan sagacon kaj deduktemon de Holmes kaj Poirot. Li estas mezklera parizano kun limigita kultura sciaro. Sed li solvas misterajn kazojn dank’ al la vivosperto kaj kono de la ordinara homo, kun kiu li facile identiĝas. Eble ĉar Maigret foje devas rezisti kontraŭ la ŝtata polica sistemo por defendi ordinaran homon, kiu pro malfeliĉaj cirkonstancoj implikiĝis en misfaro, milionoj da legantoj vidas en li raran tipon de policisto kapabla kunsenti kun simpla civitano kaj protekti tiun kontraŭ krimuloj kaj kontraŭ polica arbitro.

Komisaro Maigret aperis en Esperantujo en 1999, kiam Sezonoj eldonis libron Maigret hezitas en la traduko de Daniel Luez.

La sukceso de tiu romano (jam preskaŭ tute elĉerpita) instigis Sezonojn eldoni ankoraŭ unu libron pri Maigret — Maigret kaj la maljuna damo. Ankaŭ ĝin tradukis Daniel Luez. En ĝi la komisaro forlasas Parizon kaj veturas al provinco.

La 128-paĝa libro kostas 12 eŭrojn kaj estas aĉetebla ĉe UEA, FEL, JEI kaj multaj aliaj libroservoj. Ruslandanoj mendu ĝin ĉe la eldonejo (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248) je rabatita prezo.

Agrablan legadon!

Halina Gorecka

Esperanta fabelkonkurso

Stefani Strunjak el Kroatio gajnis la ĉefpremion, Fabelo Internacia, en la Esperanta fabelkonkurso de Päätalo-instituto kaj Vilaĝa Asocio de Metsäkylä (Finnlando). Partoprenis 14 fabeloj. Jen la rezulto:

Kategorio A (ĝis 9 jaroj)

1. Koro de mevo: Francesco Bentigvoli, Italio

2. Mia sonĝo: Alina Calibe Brucker, Germanio

3. Obeanta hundido: Benedetta Ravaglia, Italio

Kategorio B (10-11 jaroj)

1. Ĉe la marbordo: Paulina Christiansen, Svedio

2. Laborema Linda: Niina Tauriainen, Finnlando

3. Fabelo: Jana Herbsta, Latvio

Kategorio C (12-14 jaroj)

1. Kiel formikbebo savis formikejon kaj konatiĝis kun Avo Frosto: Stefani Strunjak, Kroatio

2. Norma kaj paseroj: Ivana Milijić, Jugoslavio-Serbio

3. Aventuro de koboldo: Kirsi Tauriainen, Finnlando

La membroj de la ĵurio: István Ertl, Sylvia Hämäläinen kaj Raita Pyhälä.

Aini Vääräniemi komisiito de Päätalo-instituto pri la Esperanto-konkurso

Gazetoj

Literatura Foiro. 2002. №199

La poemo Komparoj de Anja Karkiainen kaj la rakonto Oĉjo Zahari de Julian Modest estas la originalaj verkoj en la oktobra numero de LF.Letero de Mariano González (Panamo) al sia franca korespondanto anstataŭ recenzo (de 1964) kun komentario de Michel Duc Goninaz pri Georgo Maŭra aperas en la literatur-historia rubriko.

La delegitoj de la Esperanta PEN-Centro Giorgio Silfer kaj Ljubomir Trifonĉovski raportas pri la 68a Mondkongreso de PEN-Klubo Internacia, okazinta en Ohrido (Makedonio). Gastas al LF la mondkonata verkisto Homero Aridjis, prezidanto de PEN-Klubo Internacia, per la literatura portreto de Juan Jacobo Schmitter. La revuo informas ankaŭ pri la rezultoj de la Asembleo de la Esperanta PEN-Centro.

Judit Felszeghy malkovras por ni la novan Nobel-premiiton pri la literaturo, Imre Kertész. Sabira Ståhlberg prezentas la poeton Gunnar Björling, en la numero aperas tradukoj de kelkaj liaj verkoj. Claus Günkel recenzas la libron 150 jaroj de Eminescu. Pri la unua esperanta flago rakontas Jefim Zajdman, kaj la unuan esperantan simfonion recenzas Anna Lászay. Improvizado estas la titolo de la eseo de Radosław Nowakowski, en la muzika rubriko.

Pri la esperantaj proverboj kaj pri ilia ekzisto en Esperanto-lernolibroj, eldonitaj en Jugoslavio, estas la artikolo de Boriša Milićević. En LF-199 aperas la dua parto de Efiko de la leĝo de la ekonomio en esperanto de Dimitar Haĝiev. En la rubriko pri etimologio André Cherpillod esploras la vortojn “oranĝo” kaj “mandarino”. Okaze de la baldaŭa plivastiĝo de EU per dek novaj ŝtatoj, la revuo aperigas la eseon de Vinko Ošlak Haecker, la pensulo pri Eŭropo.

HeKo

Literatura suplemento 2002

Ĉiuj abonantoj de La Ondo (krom la britaj, kiuj abonis la revuon en 2002 laŭ speciala kontrakto, kiu ĉesas ĝuste nun) ricevas kun la decembra Ondo, kiel senpagan literaturan suplementon, ekzempleron de La falo de la domo Usher de Edgar Allan Poe.

Danke al la traduko de Edmund Grimley Evans, la esperantistaro ricevis en sia lingvo unu el la plej legataj perloj de la rakonta ĝenro — ja multaj opinias ke ĝi estas “kandidato por la plej bona novelo verkita en la angla lingvo”.

Neabonantoj de La Ondo povas aĉeti la libron kontraŭ 2 eŭroj ĉe UEA aŭ rekte ĉe La Ondo de Esperanto kontraŭ 3 internaciaj respondkuponoj.

Ricevitaj gazetoj

EAB Update. 2002/19;

Esperanto. 2002/10;

Esperanto aktuell. 2002/5;

Esperantolehti. 2002/5;

Fonto. 2002/261,262;

Heroldo de Esperanto. 2002/13;

Kataluna Esperantisto. 2002/323;

La Gazeto. 2002/102;

La Movado. 2002/620;

La Ondo de Esperanto. 2002/11;

La Revuo Orienta. 2002/9,10;

Le Monde de l’Espéranto. 2002/536;

Literatura Foiro. 2002/199;

Litova Stelo. 2002/5;

Monato. 2002/10;

REGo. 2002/5;

Sennaciulo. 2002/10.

Mozaiko

Kvankam la japana krucenigmo en la 8-9a Ondo estis malfacila, venis dek solvoj, ĉiuj estas ĝustaj. Ilin sendis: David Broughton, Norman Ingle, Elizabeth Michel, Vilĉjo Walker (ĉiuj Britio), Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen (Finnlando), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Jón Elíasson (Islando), Svetlana Konjaŝova, Oleg Sevruk (Ruslando).

La libropremion gajnis Elizabeth Michel. Ni gratulas ŝin!

Vidu sube la bildan solvon.

Granda Novjarfesta Konkurso

Klaku por vidi la bildon

Laŭ nia tradicio la plej granda konkurso estas proponata ĉe la Kristnaska kaj Novjara festoj. Bonvolu sendi la respondojn tiel, ke ili atingu antaŭ 10 feb 2002 la rubrikestron poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete ( family@vychegzhaniny.unets.ru).

Inter la solvintoj ni lotumos tri libropremiojn.

Bonŝancon!

1. Juvelo garnita de unu sola diamanto 2. Glaciiga malvarmo 3. Printempa monat’ 4. Rajtigita religia funkciul’ 5. Amfibia saltanta besteto 6. Kapvest’, alkudrita al mantelo 7. Sufikso esprimanta senvalorecon, malbonan kvaliton 8. Vojeto en kamparo, arbaro 9. Estanta ĉiel simila al alia 10. Finaĵo de la aktiva indikativa futuro 11. Dombest’, kiu regos en la 2003 jaro 12. Luda ĵetbul’ 13. Monero, centono de la skandinavia krono 14. Loĝanto de eŭropa lando 15. Infanmanĝanta legenda gigant’ 16. River’, enfluanta en la Baltan maron 17. Latinalfabeta liter’, simbolo de nekonata kvanto en algebro 18. Hejma musĉasanta mamul’ 19. Diabl’ 20. Pedikla tumor’ 21. Pli ol sufiĉe 22. Ano de minoritata gento en Ĉinio, loĝanta norde de Tibeto 23. Ludkarto 24. Laŭ la plej mallonga linio, sen rondiroj kaj zigzagoj 25. Ĉiu ekstrema flanka part’ de la nazo 26. Temp’ dediĉita al amuzaĵoj 27. Muzika komponaĵ’ por du voĉoj aŭ instrumentoj 28. Paperaj koloraj disketoj, kiujn oni lude alĵetas ĉe karnavalo 29. Reakcio de vivaj organoj, precipe nervoj, je ekscito ekstera 30. Rusia Esperantista Unio 31. Aserti, ke io ne estas vera 32. Adverbo montranta superlativon 33. Enpiki sub la haŭto de iu neforigeblajn desegnaĵojn (R) 34. Fabela estaĵ’ kun supernatura povo 35. Adverba vorteto uzata por esprimi plejproksimecon en spaco aŭ en tempo 36. La plej malsupra ferdeko de kvarferdeka ŝipo 37. Ŝaŭmvino, populara dum la novjara festeno 38. Moviĝi de iu loko al alia (R) 39. Astro rondiranta ĉirkaŭ la suno 40. Prepozicio 41. Uf! 42. Kunaĵ’ de ĉio ekzistanta en la mondo 43. Ronda ligna ventroforma ujo por vino, akvo 44. Ne ... la pano sole vivas homo 45. Fiksforma poemeto de persa deveno 46. Manĝebla molusko 47. Balanceti infanon por ĝin dormigi 48. Alta arb’ 49 Grupo 50. Ĉarme kaj elegante maldika 51. Elstaraĵo aŭ ŝvelaĵo 52. ... oni amas la gaston, oni zorgas la paston 53. Plaĉa kaj plezuriga 54. Rilata al la vidkapablo (R) 55. Pezo de ĉia entenantaĵo 56. Unu kaj unu 57. Amantin’ de Zeŭso, kiu ŝin gravedigis alpreninte la formon de orpluvo 58. Lando en Norda Ameriko 59. Sciigi al iu, ke oni deziras ricevi ion de li (R) 60. Maljuna 61. Optika aparato donanta simetriajn kolorajn bildojn 62. Tio, kio impresas la flarsenton 63. Sufikso signifanta daŭran agon 64. Pecet’, element’ 65. Maceri tekseblan planton en likvaĵo por apartigi ĝiajn fibrojn (R) 66. Rezult’ de sporta ludo 67. Japana lud’ inter du personoj 68. Kune 69. Lirika poem’ 70. Ŝajnigi sin eminentulo (R) 71. Lumigilo 72. Virseksa pronomo 73. Kantata poem’ por honori Dion, heroon 74. Kolora fluaĵ’ por skribi 75. Jarar’ prezentanta gravan momenton en la historio 76. Pli bona pano sen butero ... dolĉa kuko sen libero 77. Instrument’ 78. Difina artikolo 79. Adverbo, signifanta “pro ia kaŭzo” 80. Astr’ 81. Korta bird’, trafanta tablon dum la kristnaska festeno 82. Fel’ preparita por la homa uzado 83. Portebla loĝejo por birdoj aŭ bestetoj 84. Membr’ de grupo, de nacio 85. La unua vir’ 86. Gento 87. Bonfarto 88. Interna tera aŭ masonaĵa dekliv’ de fosaĵo aŭ fortikaĵo 89. Instrument’ montranta nordon 90. Nuna nom’ de la Ligo de Nacioj 91. Prepozicio signifanta disdividon 92. Granda metalurgia fabrik’ 93. En la dua loko 94. Ligna aŭ ŝtona dig’ konstruita por ŝirmi havenon kontraŭ la ondoj 95. Interjekcio, servanta por kuraĝigi aŭ atentigi 96. Unuiĝo 97. Sento, impreso kaŭzita de surprizo (R) 98. Pun’ pro ofendo por kontentigi sian koleron 99. Ne prediku knabino al ... patrino 100. Dum ... tagoj la Eternulo kreis la ĉielon kaj la teron 101. Malfermi (R) 102. Fiksil’ por kunkonekti 103. Difekti objekton (R) 104. Poseda adjektivo aŭ pronomo 105. Sufikso uzata por derivi numeralojn 106. Infan’ 107. Nedifinita pronomo, montranta objekton, aferon 108. Konjunkcio liganta du frazojn aŭ vortojn.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Verdeskaj Pensoj de Georgo Handzlik

Eroj el la aperonta libro

A (LOdE-73)

B (LOdE-74)

C, Ĉ (LOdE-75)

D (LOdE-76)

E (LOdE-77)

E (LOdE-78)

F, H (LOdE-79)

I, J (LOdE-80)

K (LOdE-81)

L (LOdE-82)

L (LOdE-84)

M (LOdE-86)

M (LOdE-87)

N (LOdE-88)

N (LOdE-89)

O (LOdE-90)

P (LOdE-91)

P (LOdE-92)

R (LOdE-93)

S (LOdE-94)

S(LOdE-96) Ŝ, T(LOdE-97)

V

Valoron de homo oni mezuras per nombro da kontraŭuloj, kiun li havas.

Vera Esperanto-ŝatanto: homo, kiu scias nenion dirindan, tamen studas la Internacian Lingvon.

Vero mortigas amikecon.

Vero tre malofte estas aŭskultinda.

Vi rajtas mensogi, kondiĉe, ke vi havas perfektan memoron.

Virinoj estas kiel libroj, al kelkaj mi revenas senĉese, aliaj indas nur unufojan trafoliumon, kelkajn mi ne emas eĉ tuŝi, iujn mi uzas nur en la lito.

Virinoj kutime ne falas sub la nivelon de la lito.

Vizaĝo estas ŝia plej bela korpoparto sed ne la plej interesa.

Vojmontriloj montras nur la geografiajn direktojn; kie estas la montriloj por la vojo de la vivo.

Fino!

La mondo ridas

Internacia Cseh-Instituto antaŭ 70 jaroj komencis eldoni en Nederlando ĉiumonatan gazeton La Praktiko, kiu havis subtitolon “La gazeto, kiu instruas kaj amuzas”. Legu, kiel oni amuzis sin antaŭ 70 jaroj. (Ĉiuj ŝercoj estas prenitaj el la kolekto 1932)

Ideala negoco

— Ĉu vi scias, kio estus belega negoco?

— Kio?

— Se ni povus aĉeti la homojn je ilia vera valoro kaj vendi ilin je tiu valoro, kiun ili pri si mem imagas.

Advokatoj inter si

— Teruran malfacilaĵon mi havis hodiaŭ pro unu kliento. Li volis nepre konfesi sian krimon.

Granda efiko

— Ĉu la eksplodo dum la nokto en la fabriko faris grandan bruon?

— Jes ja! Eĉ la nokta gardisto vekiĝis.

Ĝojo de virinoj

— Hieraŭ mi preteriris konstruatan domon, mia ĉapelo tuŝis la trabaron kaj difektiĝis. Mia edzo devis aĉeti por mi novan ĉapelon.

— Diru, mia kara, en kiu strato oni konstruas tiun domon?

La eta fakulo

Instruisto: Jen estas la frazo: “Mia patro aĉetas teatron”. Nun metu ĉi tiun frazon en la tempojn pasintan, estantan kaj venontan!

Filo de teatra direktoro: Mia patro havis multan monon... Mia patro aĉetas teatron... Mia patro bankrotos.

Bonŝanco

— Venu rapide, sinjoro doktoro, mia fileto englutis sian buŝ-harmonikon.

— Vidu, kia feliĉo, ke li ne ludis fortepianon.

Malvarma sango

Sinjorino: Sed fraŭlino, kiel vi kapablas legi romanon, kiam la bebo tiel ploregas?

Vartistino: Ho, sinjorino, tio tute ne ĝenas min.

En literatura ekzameno

Profesoro: Kiel oni konsiderus la poeton Goethe, se li vivus nun?

Kandidato: Kiel la plej maljunan loĝanton de Germanujo.

La bona gasto

— Kiam vi venus al ni por tagmanĝi?

— Ni rigardu... Marde mi estos gasto, merkrede mi estos malsana; ĵaŭde mi denove estos gasto, vendrede mi estos malsana; do, ni diru: sabate.

La honorario

— Kiom mi ŝuldas, sinjoro profesoro?

— Cent kronojn.

— Kiel? Mi ja estis nur dufoje ĉe vi, entute nur dum dek minutoj.

— Jes, sed ankaŭ en la atendejo vi pasigis duonan horon.

La poeto

— Ĉu Edgaro ne plu sendadas al la redakcio siajn poemojn?

— Ne. Li aĉetis propran paperkorbon kaj memstarigis sin.

Matematiko

Onklino: Jes, mia etulo, la regulo estas, ke la sep-jara infano devas enlitiĝi je la sepa horo kaj la ok-jara je la oka horo.

Knabeto: Ho, onklino, tiam vi tute ne devas enlitiĝi!

Ĉe la amerika doganejo

“Paĉjo, ili ankoraŭ ne trovis la botelo, ĉu ne?

Spritaj splitoj kaj preskeraroj

el la kolekto de la reduktoro

Sen bomento

La presboboldo malklarigis kelkajn vortojn...

(Heroldo de Esperanto, 1998: 14, pĝ. 4)

Grasa jaro

En unu jaro ili estis la plej bona grupo en la lardo.

(Norvega Esperantisto, 1997: 1, pĝ. 17)

Pri forpisantoj nur bonon...

“...sub mia prezido SES [Svisa Esperanto-Societo] elektis lin kiel hororan membron.”

(SES informas, 1999: 1, pĝ. 31)

Kazo por Amnestio?

La 5-an de januaro en Pekino forpasis pro karcero...

(La Ondo de Esperanto, 1999: 6, pĝ. 5)

Fekinda atentigo

Substerkindas ke ĉiujn kantistojn per fortepiano akompanis Ivanka Vuĉkoviĉ.

(InfoSEL, 1999: 56-58, pĝ. 3)

La fina venko

La angla lingvo estas uzata en preskaŭ 80% el la hejmpaĝoj en Interreto. Tamen, malpli ol unu persono en la mondo parolas la anglan.

(Rio Esperantista, 1999, apr-jun, pĝ. 3)

Zorgigas zorgiga tekstprizorgo

La ĉeftemo estis ekologio. Komitato Jean-Pain ĉeestis per belega informa budo kaj Frederik Van den Brande prizorgis prizorgatan prelegon.

(Ret-Info, 5 maj 2000)

Kanibala balo

Gunnar Fischer frandis la partoprenantojn per ĉiunokta diskejo.

(La Hirundo, 2000: Septembro, pĝ. 8)

Kial SAT ne bezonas kotizojn

Sennacieca Asocio Tutmona kongresis...

(Heroldo de Esperanto, 2000: 10, pĝ. 1)

Ĉu aranĝo kun malmanĝo?

Jen fine nekonata, bonvomema Litovo...

(La Informilo de Esperanto-France-Est, 2000: 3, pĝ. 20)

Memkritiko riĉigas

Mia Esperanto ne estas bona, sed mia kreditkarto estas bona se vi helpas min uzi ĝi.

(El retmesaĝo)

Ĝi nun ne saltu for!

Bonvolu salti vian edzinon nome de mi.

(Nikola Rašić, finante leteron, dato nekonata)

Kolektis István Ertl

Leterkesto

Oni diras al ni, ke dum 2003 ni (membroj de EAB) ne plu ricevos senpage vian ege bonan La Ondo de Esperanto. Tion mi bedaŭras, sed komprenas. Estu tamen certa ke mi, kaj certe aliaj kiuj alte taksas la gazeton, daŭrigos aboni.

Ian Mac Dowall (Britio)

Mi supozas, ke La Ondo sufiĉe kontentas pri la britoj kiuj partoprenas Mozaikon. Mi bedaŭras, ke nia Brita Esperantisto mankis dum du jaroj, kaj mi bonvenigas ĝian revenon, sed La Ondo ege plaĉas al mi, kaj mi intencas aboni en 2003.

Alwyn Kind (Britio)

Mi ĝojas, ke Vi sukcese daŭrigas Vian noblan laboron en la nova loko. Aparte al mi ege plaĉis Via saĝa parolado en la solena malfermo de la unua BEF kaj la tre aktuala artikolo Tutmonda lingva katastrofo de Dafydd ap Fergus. Informojn el ambaŭ artikoloj mi sukcese uzis prelegante pri “Esperanto — lingvo de internacia komunikado” en studenta komunloĝejo.

Tatmara Popova (Ukrainio)

Mi komentas pri la berlina propono de Kep Enderby, kiun Halina Gorecka citis en sia malferma parolado en BEF-1. Esperanto estas por mi ĉefe interlingvo. En mia laboro kun Amnestio Internacia kaj la brita UN-societo mi emfazas la uzon de nia kara lingvo. Mi opinias ke anoj de la almozfondusoj ktp, kiuj uzas Esperanton, devu kunlabori por interŝanĝi informojn. Estas malfeliĉo, ke homoj en Afriko, Hindio, Ameriko devas lerni la anglan aŭ hispanan lingvojn antaŭ ili lernas Esperanton.

Annice Szrajbman (Britio)

Mi rigardis la akcidenton de la teroro de ĉeĉenoj ĉe la teatro en Moskvo. Kia terura afero ĝi estas! Mi deziras, ke via registaro helpu la multajn garantiulojn kiel eble plej rapide. Ni klopodu por mondpaco per Esperanto. Do mi finas esperante feliĉon por vialandanoj.

Hirofumi Nakazawa (Japanio)

Dankon pro la detala kaj modela recenzo de Wolfgang Kirschstein pri Mondoj (LOdE-96). Mi deziras rimarkigi nur tion ke la dufoja misortografiado de la titolo Zürich Hauptbanhof (la titolo de mia eta prozaĵo) apartenis ne al la “artista libereco”, sed ja al la redaktora.

István Ertl (Belgio)

Miloslav Šváček sendis funebran informon.

22 okt 2002 matene estis murdita per hakilo homo kun larĝe amanta koro, mirinda, gastigema, afabla kaj kredoforta sacerdoto, multjara membro de IKUE, paroĥestro en Maria-pilgrimloko Dub nad Moravou (Ĉeĥio)

Cyril Vrbik

Post la 55a Kongreso de IKUE, okazinta julie en Kroměříž li en sia paroĥejo dum unu semajno gastigis Internacian Renkonton de IKUE-junularo. Interalie, li montris al la ĉeestantoj la pilgriman preĝejon kaj subpreĝejan kripton. Tie li montris liberan lokon kaj diris: “Jen por mi rezervita loko, kiam Dio vokos min, eble tio okazos baldaŭ”, ne sciante, ke post malpli ol tri monatoj liaj vortoj realiĝos. Li iĝis viktimo de 28-jara satanismano.

La Ondo de Esperanto funebras kaj kondolencas

al liaj amikoj, parencoj kaj paroĥanoj.

Ĝi estas la dua murdo de esperantistoj ĉi-jare. 17 apr 2002 en Volgograd (Ruslando) estis murditaj esperantistaj geedzoj

Aleksandr Miĥajlov kaj Nadeĵda Miĥajlova, kaj ilia filino, denaska esperantistino Polina Miĥajlova.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 1

Redakcie

Novaĵo por ruslandanoj vojaĝontaj eksterlanden: de nun por ricevi francan aŭ nederlandan vizon ili bezonas gajni monate ne malpli ol 10000 rublojn — sumo absolute nereala por plejparto de ruslandaj civitanoj.

Mi povas nur konjekti pri la motivoj de tiu decido. Ĉu francon aŭ nederlandanon iritas malriĉe vestita ruso? — Laŭ miaj observoj nek francoj, nek nederlandanoj demonstras precipan pasion por ŝika vestado; aliflanke, la ruslandanoj eksterlande ne aspektas mizeruloj. Ĉu oni suspektas malriĉan ruson intence almozpeti aŭ ŝteli en vendejo? Tio okazas, sed ja ĉiu ŝtelanto riskas tiamaniere perdi sian vizon.

Sed la okazo, pri kiu temas, estas tute speciala, ĉar ĝi anticipe akuzas ĉiun malriĉan ruslandanon je potenciala ŝtelemo. Kontraŭe, ĉiu ruslanda riĉulo aŭtomate ricevas aŭtoritatan indulgon, kiel respektinda kaj fidinda persono.

Ne necesas esti ruslandano por kompreni ke tiu skemo pekas kontraŭ la justeco kaj logiko. La tro mallonga akumula periodo de la ruslanda kapitalismo ne lasis al niaj riĉuloj alian vojon al prospero krom tiu, kiu kondukas tra ŝtelo kaj krimo. Respektante la rajton de la eŭropanoj vidi sian hejmon sekura, ni miras vidante ilin allasi en tiun hejmon ekskluzive personojn kun dubinda (por eviti pli fortajn vortojn) reputacio.

Ĉu nek franco, nek nederlandano efektive volas ke ilian teron surpaŝu rusa instruisto, studento, invalido, pensiulo? Almenaŭ ne ĉiu franco kaj ne ĉiu nederlandano. Mi opinias, ke la plejmulto de francoj kaj nederlandanoj preferus instruiston aŭ pensiulon al vodka reĝo aŭ nafta magnato. Riĉaj rusoj okcidente impresas ne tre favore. Kaj ĝenerale, pli ofte riĉaj rusoj reprezentas okcidente Ruslandon.

En la epoko de la sovetoj la eksterlando por la ruslandanoj estis malpermesita teritorio. Nur raraj unuopuloj ricevis — kiel kompenson — la eblon gustumi tiun ekzotikon, sed antaŭe ili nepre pagis la plezuron — iĝante denuncistoj. Post la falo de la Berlina Muro ekestis komento, kiam, almenaŭ teorie, ĉiu ruso povis ĝui la rajton de translima vojaĝado. Certe, praktike tio ofte restis preskaŭ neebla. La ĝenerala mizero, infinitaj baroj de formalismo lasis la vojon precipe al novrusaj friponoj kun mono kaj kun “necesaj konatoj” en certaj institucioj. Tamen instruisto, laboristo, studento aŭ pensiulo povis esperi — post obstinaj klopodoj kaj severa ŝparo aŭ per subteno de eksterlandaj amikoj — realigi sian planon kaj viziti Parizon aŭ Roterdamon. Nun ili denove perdis sian ŝancon — onidire kadre de la eŭropunia politiko. Pri tio mi gratulas la eŭropuniajn politikistojn. Mi gratulas ankaŭ la civitanojn de la eŭropaj demokratioj — ili sin montras bonaj demokratoj.

Cetere, mia gratulo povus havi pli larĝan adresataron. Ni ĉeestas la ĝeneralan proceson de “tutmondiĝo”, kiu neniigas la nocion mem de nacia ŝtato kaj kiu forĵetas ĉiujn barierojn, sed nur ne la ŝtatlimajn barstangojn. Kontraŭe al la sorto de la Berlina Muro la “muroj de miljaroj” prospere staras, eĉ kreskas. Ja la nemateria substanco de la kapitalo trovas en ili neniun baron.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝo: Ankaŭ en Kaliningrad, konata kiel la plej milda regiono de Ruslando, dum kelkaj semajnoj vintre kuŝas neĝo. (Fotis Valerij Somkin)

Ronda tablo en Bangkoko

Nova rezolucio favore al Esperanto

CONGO (Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj) — platformo de NRO-j en konsultaj rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj, okazigis 9-13 dec 2002 Azian Civilsocian Forumon (ACSF 2002) en UN-domo en Bangkoko, Tajlando. La Konferencon partoprenis vicprezidanto de UEA, Lee Chong-Yeong.

Laŭ propono de la vicprezidanto de UEA, la 11an de decembro okazis speciala grupkunsido pri “Lingvo kaj Homaj Rajtoj”. La kunsidon prezidis Hui Lu el la Oficejo de la Alta Komisiito de UN pri Homaj Rajtoj en Ĝenevo. Ĉirkaŭ kvardek reprezentantoj de diversaj NRO-j partoprenis la grupkunsidon, kiu okazis samtempe kun kvar aliaj kunsidoj. Inter la partoprenantoj estis Nikhil Chandavarkar el DESA (Departemento de UN pri ekonomiaj kaj sociaj aferoj en Nov-Jorko, kiu reale funkcias kiel sekretariejo de Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN = EKOSOK). D-ro Lee prelegis dum 30 minutoj pri “Lingvo kaj Internaciaj Homaj Rajtoj”.

Post ĉirkaŭ unuhora diskuto, la grupo akceptis rekomendojn kaj prezentis ilin al la Konferenco. La rekomendoj estos inkluzivitaj en la fina detala raporto de ACSF 2002.

Sekvas la Esperanta versio de la origine anglalingvaj rekomendoj:

Sub la temo “Homaj Rajtoj”, Ronda Tablo III, “Lingvo kaj Homaj Rajtoj”, de la Azia Civilsocia Forumo 2002 de CONGO, kunsidinta la 11an de decembro 2002 en Bangkoko;

Notante, ke la 2a artikolo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, kiu diras, ke “ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio...”,

Konsentante, ke la homaj rajtoj ne povas esti kompletaj sen observado de la lingvaj rajtoj, kiuj estas esencaj por lingve demokratia kaj egaleca komunikado,

Konsiderante, ke la nuntempa monda lingva ordo, kiu maljuste favoras unu etnan lingvon, akcelas malobservadon de la internaciaj lingvaj homaj rajtoj,

Memorigante la rezolucion de tema grupo pri Lingvo kaj Homaj Rajtoj de la Seula Internacia Konferenco de NRO-j en 1999, kiu proponis ke UN konsideru la problemojn de la lingvaj aspektoj de la homaj rajtoj en unu el la kunsidoj de EKOSOK, kaj

Memorigante la rezolucion de la Ĝenerala Asembleo de Unesko en 1985 (Sofio), kiu rekomendis al la Ŝtatoj-Membroj instigi instruadon de Esperanto por plibonigi internacian interkompreniĝadon kaj al internaciaj NRO-j pristudi la eblecon utiligi Esperanton kiel rimedon por disvastigi inter siaj membroj ĉiajn informojn,

Rekomendas, ke:

1. UN, speciale EKOSOK, enmetu temon “Lingvo kaj Homaj Rajtoj” en tagordon de unu el la venontaj asembleoj, por diskuti la mondan lingvan politikon, lingvajn aspektojn de la homaj rajtoj, kaj la administradan neefikecon kaŭzitan de diverslingveco, kun la celo konsideri novan internacian lingvan ordon,

2. Komisiono de UN pri Homaj Rajtoj establu laborgrupon por studi la problemojn de la lingvaj homaj rajtoj kaj malobservado de homaj rajtoj pro lingva malegaleco kaj maljusteco, kaj

3. Internaciaj NRO-j subtenu la agadon de la Koalicio de NRO-j por Internacia Helplingvo, kaj konsideru eksperimente enkonduki en sian laboron uzadon de etne neŭtrala internacia helplingvo, ekzemple, Esperanto.

Lee Chong-Yeong vicprezidanto de UEA

Michel Duc Goninaz: la Esperantisto de la Jaro

La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la Esperantisto de la Jaro. Al la projekto aliĝis reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komunumo kaj sendependaj kompetentuloj. La unua laŭreato en 1998 estis William Auld. En 1999 lin sekvis Kep Enderby. En 2000 estis distingitaj tri personoj: Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt. En 2001 laŭreatiĝis Osmo Buller.

Ĉi-jare la kandidatigantoj proponis 18 personojn, al kiuj la elektantoj povis doni siajn voĉojn. La rezulto de la voĉdonado estas jena:

  • Michel Duc Goninaz 5 voĉoj
  • Ilona Koutny 4 voĉoj
  • Renato Corsetti 3 voĉoj
  • Bernhard Eichkorn, Claude Piron 2 voĉoj
  • Gersi Alfredo Bays, Bessie Schadee, Humphrey Tonkin, Pasquale Zapelli 1 voĉo

Michel Duc Goninaz estas proklamita kiel la Esperantisto de la Jaro 2002. La internacia ĵurio elektis lin pro la eldono de la Nova Plena Ilustrita Vortaro, kies reviziadon li gvidis dum pluraj jaroj.

Proponantoj (Kandidatigantoj)

Marija Belošević (HR): ekssekretario de ILEI

Višnja Branković (IT): direktoro de Orbis Pictus

Renato Corsetti (IT): prezidanto de UEA

István Ertl (BE): informoficisto de Eŭropa Reto Kontraŭ Rasismo

Edmund Grimley Evans (GB): prezidanto de EAB

Judit Felszeghy (HU): sekretario de la Esperanta PEN-Centro

Aleksander Korĵenkov (RU): redaktoro de La Ondo de Esperanto

Bruno Masala (FR): gvidanto de AERA (OSIEK)

Valentin Melnikov (RU): poeto, ĵurnalisto, tradukanto

Yamasaki Seiko (JP): membro de la Akademio de Esperanto

Ziko Marcus Sikosek (DE): aŭtoro de Esperanto sen mitoj

Elektantoj

Petr Chrdle (CZ): direktoro de KAVA-PECH

Lee Chong-Yeong (KR): vicprezidanto de UEA

Stano Marček (SK): redaktoro de Esperanto

Geraldo Mattos (BR): prezidanto de la Akademio de Esperanto

Stefan Maul (DE): prezidanto de TEĴA, ĉefredaktoro de Monato

Mine Yositaka (JP): redakciano de La Movado

Sergio Pokrovskij (RU): sciencisto, tradukanto, eseisto

Anna Margareta Ritamäki (FI): prezidanto de EAF

Roland Rotsaert (BE): kasisto de IKEF, redaktoro de La Merkato

Ljubomir Trifonĉovski (BG): verkisto, redaktoro

Halina Gorecka, sekretario

“Esperanto”: presota en Slovakio

Ekde la januara numero revuo Esperanto estos presata en Slovakio — pli rapide, pli malmultekoste kaj eĉ iom pli kvalite ol antaŭe.

Tio interalie signifas, ke Stano Marček, la redaktoro de la revuo, ekde nun estos prizorganta ĝian preparadon de la kolektado de la informoj ĝis la enpoŝtigo. Nur la provlegado okazos, kiel antaŭe, en Roterdamo.

Alia novaĵo estas, ke en la nova jaro ĉiu membro-abonanto de UEA rajtos mendi aldone al la papera revuo ankaŭ ĝian elektronikan version — kiu povas esti en la formatoj pdf, simpla teksto aŭ html. La elektronika versio estos liverata tuj post la finredakto de ĉiu numero kaj tiel atingados la membrojn je unu-du semajnoj pli frue. Por mendi la elektronikan version oni skribu al reto@uea.org, indikante sian UEA-kodon.

Eksperimente la elektronika versio estas abonebla ankaŭ por nemembroj, sed nur se ili loĝas en B-landoj. La kosto de la servo por ili estas fiksita kiel duonigita B-landa abonkotizo: 7,50 eŭroj. La abonojn akceptas UEA-perantoj en ĉiuj landoj.

GK UEA

Agado “Espero” — Solidareco

Laŭ takso de la bonfaraj organizoj surloke kaj de la ĉefministro de la lando mem, Etiopio alfrontas periodon de nepriskribebla malsatmortado. Dum la mondo senfare spektas la preparon de nova milito, kiu kostos milojn da vivoj kaj sennombrajn dolarojn, oni “lacas” pri la venonta katastrofo. Laŭtakse la mortado de 1984-85, kiu aktivigis homojn de ĉiuj mondopartoj, estos “milda” kompare kun la nuna.

Ni esperantistoj luktas por pli bona mondo. Jen unufraze la celo de nia aktivado. Ĉu ni ne faru ion pri Etiopio, eĉ se ne temas rekte pri lingvoproblemoj?

Mi mem sentas bezonon kontribui por helpi. Sed mi preferus, ke mia mono ne estu de mi persone, sed kiel parto de granda kontribuo, kiu portu iel la nomon Esperanto. Mi malfermis konton ĉe UEA kun la nomo Etiopio kaj donacis sumon. Mi petas aliajn esperantistojn montri solidarecon kun niaj kunhomoj en Etiopio. Hans Bakker trovos manieron venigi la monon al Afriko tiel, ke ĝi atingu la homojn, kiuj ĝin bezonas.

Do, se vi sentas la saman bezonon, bonvolu sendi monon kaj indiku “por Etiopio”.

Trevor Steele

Gravaj anoncoj en Danlando

Kunlige kun la pinto-konferenco de la Konsilantaro de la Eŭropa Unio en Kopenhago aperis tutpaĝa anonco pri la lingva egaleco kaj Esperanto en European Voice (13 dec 2002). European Voice estas anglalingva gazeto multe legata de politikistoj kaj ĵurnalistoj en Bruselo. La gazeto ankaŭ estas disdonita al ĉiuj partoprenantoj en la pinto-konferenco de la Konsilio de la Eŭropa Unio en Kopenhago.

En la sama tago aperis anonco en la dana en la kopenhaga gazeto Politiken kaj en la antaŭa tago en alia dana gazeto Berlingske Tidende. Ankaŭ ĉi tiuj anoncoj pli specife celantaj danajn politikistojn kaj la danan publikon parolas pri la lingva diskriminacio en Eŭropo kaj pri la neceso forigi ĝin.

La anoncoj estis eblaj pro la malavara subteno de japana esperantisto, Etsuo Mijoŝi, al UEA por tiu celo. Ĉar temis pri Eŭropo, la konkreta laboro por realigi la anoncojn estis farata de Eŭropa Esperanto-Unio kaj de la Brusela Komunikad-Centro.

Estas ankoraŭ tro frue por taksi la efikon de la anoncoj, sed certe temas pri klopodo rekte alparoli politikistojn kaj publikon pri lingva diskriminacio kaj pri Esperanto kiel justa solvo.

GK UEA

Esperanto-libro por Nane Annan

En novembro ĝenerala sekretario de UN, Kofi Annan, vizitis Kroation. Lin akompanis lia edzino Nane Annan, kies bildlibro pri Unuiĝintaj Nacioj aperis kroate kaj Esperante okaze de la 86a Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo 2001. La Esperantan tradukon de la libro prizorgis Anna Löwenstein kaj eldonis Izvori.

Kroata Esperanto-Ligo proponis al la gastiganto de Kofi Annan, oficejo de Prezidento de Kroatio Stjepan Mesić, ebligi renkontiĝon kun Nane Annan kaj transdoni al ŝi la aŭtorajn ekzemplerojn de la du libroj.

La renkontiĝo okazis en zagreba teatro Gavella kadre de la celebrado de la datreveno de Konvencio de UN pri infanrajtoj la 20an de novembro 2002. La librojn al Nane Annan transdonis 13-jara knabino Tina Tišljar, denaske parolanta Esperanton.

Kroata televido HRT elsendis la programon pri la ĉeesto de Nane Annan ĉe neregistaraj asocioj kun aparta akcento pri la libro.

Spomenka Štimec

Zamenhofaj tago kaj nokto

7-8 dec en Kaŭno kunvenis 247 esperantistoj, inkluzive de gastoj el Latvio, Bjelorusio, Ruslando (Kaliningrado), Pollando, Germanio, Hispanio, Skotlando kaj Koreo.

La aranĝon komencis esperantlingva Diservo. La Sanktan Meson celebris monsinjoro L. Vaičiulionis. Orgenisto plenumis glorkantojn en Esperanto.

Tagmeze la 38an Kongreson de Litova Esperanto-Asocio malfermis prezidanto de LitEA, Povilas Jegorovas, kiu revuis la agadon de la asocio en 2002.

Ni priparolis instruadon de Esperanto en diversaj niveloj. Estis menciitaj mezlernejaj kursoj en kelkaj urboj de Litovio, en la Esperanto-domo en Kaŭno kaj en universitatoj. La prezidanto invitis instruistojn oficiale ekzameniĝi en Kvalifika Instituto de Instruistoj.

Petras Čeliauskas rakontis pri Litova Stelo kaj pluraj libroj en/pri Esperanto, eldonitaj en Litovio dum la jaro. Kelkaj samideanoj parolis pri internaciaj rilatoj de litovaj esperantistoj, rakontis pri partoprenado en diversaj Esperanto-aranĝoj eksterlande kaj en Litovio. Estis prezentita vizito de Renato Corsetti kaj Lee Chong-Yeong al Litovio. Membroj de la katolika sekcio priparolis la katolikan kongreson, kiun Litovio gastigos en 2004. Ni diskutis ankaŭ pri aliaj temoj, plej grave pri UK-2005, kiu okazos en Vilno.

Posttagmeze ni ĉiuj festis Zamenhofan Tagon 2002 kun prelegoj de niaj eksterlandaj gastoj.

Halina Gorecka el Kaliningrad regalis ĉiujn per altnivela akademia prezentado de “Zamenhof kaj liaj ideoj”. Ŝi rakontis ankaŭ pri La Ondo de Esperanto, kies centa kajero baldaŭ aperos.

Ewa Bondar amuze rakontis pri multaj vojaĝoj al diversaj landoj kaj instruado tie.

David Kelso ŝerce rakontis pri rilatoj inter Skotlando kaj Anglio per prelego kun amuza titolo En lito kun elefanto.

Andrzej Grzębowski kaj Augusto Casquero informis pri internacia Esperanto-turismo en 2003 kaj prezentis multajn vojaĝeblecojn.

Vespere koncertis koruso kaj grupo de popolaj dancoj Ainiai (Posteularo). Fine, junularo organizis kutiman amikan kunestadon, kiun ni ŝerce nomas “Zamenhof-nokto”.

La duan tagon, dimanĉe, ni diskutis pri aktualaj movadaj temoj kaj finis la Zamenhofan Feston per ĉampano.

Aida Čižikaitė

Konsuleje en Kaliningrad

Kaliningrad fariĝis la kvina urbo en la mondo — post Vieno, Berlino, Bratislavo kaj Brazilio — en kiu la pollanda ŝtato per sia diplomatia reprezentejo gastigis esperantistojn okaze de la Zamenhofa Tago.

La 13an de decembro Ĝenerala Konsulo de Pollando, Jarosław Czubiński, bonvenigis kelkajn dekojn da esperantistoj el Ruslando, Pollando kaj Litovio, en la Kaliningrada konsulejo de Pollando. En sia malferma parolado la diplomato (kiu, interalie, partoprenis ĉi-julie la malfermon de la 1a Balta Esperanto-Forumo en la urbodomo de Kaliningrad) aparte akcentis la neceson kaj gravecon de la komuna lingvo en la unuiĝanta Eŭropo.

Poste la kunvenintojn alparolis prezidanto de Pola Esperanto-Asocio, Stanisław Mandrak, prezidanto de la Malborka Esperanto-klubo Edward Kozyra, gvidanto de Vilna literatura Esperanto-Rondeto Valdas Banaitis kaj prezidanto de Kaliningrada Regiona Esperanto-Unuiĝo Halina Gorecka. Fine, la kunvenintojn atendis polece abunda regalo, malavare proponita de la konsulejo.

La Zamenhofa Semajnfino daŭris sabate (14 dec) en la Kulturpalaco de Maristoj per prelegoj de Aleksander Korĵenkov pri ideologia heredaĵo de Zamenhof kaj pri eldonprojekto Dostojevskij en Esperanto. La partoprenantoj (entute ĉ. 80, plejparte poloj) kun intereso spektis Internacian Fotoekspozicion de La Ondo de Esperanto kaj kuntostis je la sukceso de la baldaŭaj centa kajero de la Ondo kaj unua kajero de Pola Esperantisto. Estis anoncita la rezulto de Liro 2002, unuafoje sen laŭreatoj el Ruslando.

Post la koncerto de folklora ensemblo Plomiene kaj akrobata grupo Salto — venintaj el Pollando per buso de Esperantotur — okazis en populara kafejo U bykov (Ĉe Virbovoj) bonetosa Zamenhofa Bankedo.

Dimanĉe gastoj konatiĝis kun la urbo, kiu en 2005 festos sian 750-jaran jubileon.

La Zamenhofa Semajnfino estis bona okazo por intervjuoj kun Stanisław Mandrak kaj Halina Gorecka, kiujn radiostacio Baltik Plus emisiis, respektive, dimanĉe kaj lunde. Krome, en tagĵurnalo Kaskad aperis “senmita” artikolo pri la iniciatoro de Esperanto.

HaGo

Sur la foto: Jarosław Czubiński malfermas la Zamenhofan Semajnfinon. (Fotis Leonid Romenskij)

Ŝake kaj fote en Prilep

(Nun) 14 dec Esperanto-societoj La Progreso kaj Estonto okaze de la Zamenhofa naskiĝtago organizis en Prilep, Makedonio, tradician ŝakludan turniron sub la nomo “Semajno je la internacia amikeco”. Partoprenis kvar teamoj: Teamo de blindaj esperantistoj, teamo de mezlernejo “Mirĉe Acev”, teamo de Junulara Esperanto-societo Estonto kaj miksita teamo de prilepaj esperantistoj kiel dua Esperanto-teamo. Partoprenis po tri ludantoj en ĉiu teamo. Venkis la dua Esperanto-teamo. Ĉiuj patroprenantoj ricevis donace diplomojn kaj esperantaĵojn.

Pri la turniro informis lokaj radio kaj TV-stacio. Samtempe estis surbendigita 10-minuta videomaterialo, kaj ni faris kelkajn fotojn pri la turniro. Patroprenantoj kaj aliaj gastoj (pli ol 20) vizitis fotoekspozicion en la societo dediĉitan al Esperanto-movado en Prilep. Junulara Esperanto-societo eldonis kelkajn modelojn de la ŝlosilringoj kun Esperanto-motivoj kaj tekstoj, kaj du blazonojn.

Viktor Galeski

Futbale, vorte kaj muzike en Afriko

Unuiĝo Togolando por Esperanto havas la kutimon okazigi la Zamenhofan feston ĉe unu el siaj sekcioj. Ĉi-jare ĝi okazis ĉe la klubo Verda Mondo de la urbeto Afagnan la 15an de decembro. Ĉirkaŭ sesdek homoj partoprenis ĝin.

Ĉio komenciĝis matene per tradicia futbalmatĉo. La futbalteamo de la landa asocio ludis kontraŭ teamo de la urbo, kaj la urba teamo venkis per du goloj kontraŭ nulo.

Poste la esperantistoj kaj invititoj kolektiĝis en la “Ecole Centrale” por la daŭrigo de la festo. Estis paroladoj, kantoj, muzikoj, ktp.

La prezidanto de la klubo, Ouro Tchatikpi, bonvenigis la partoprenantojn. La estro de la urba liceo parolis pri la utileco de Esperanto. Intervenis Doumegnon Koffi, Gbeglo Koffi kaj aliaj esperantistoj. La paroladoj estis miksitaj kun kantoj kaj muziko.

Je la dua horo finiĝis la festo, kiam la partoprenantoj estis havintaj abundan kunmanĝon. Ĉiu devis reiri hejmen tamen kun papereto en la manoj: Verda Mondo disponigis frazarojn al la partoprenantoj.

Gbeglo Koffi

Jubilee en Pazarĝik

La membroj de Esperanto-societo Radio en Pazarĝik (Bulgario) notis solene la Zamenhofan datrevenon kaj samtempe gratulis la jubileantajn societanojn: Konstantin Genĉev — 80-jarulo, Nadja Toorinova — 65-jarulino kaj Sonja Kuzeva — 60-jarulino. La klubejo estis plenplena, nia ina koruso plenumis belartan programon.

Petko Arnaudov

Arte kaj diplome en Rio

Ĉirkau 50 gesamideanoj partoprenis 15 dec la IX-an Esperanto-Renkontiĝon de la Granda Rio, en la urbo São Gonçalo. Ili venis el la urboj Rio de Janeiro, Niterói, Nova Iguaçu kaj São Gonçalo mem.

Okazis prelegoj, debato pri la Esperantista movado, disdono de diplomoj al kursfinintoj de KKE kaj arta momento. Ĉe la fino oni digne festis la datrevenon de Zamenhof. La evento okazis ĉe Kulturcentro Joaquim Lavoura, sub la aŭspicioj de Asocio Esperantista de Rio de Janeiro kaj organizita de loka grupo, gvidata de Sebastião Campelo.

Aloísio Sartorato

Kataluna Kongreso: Malgranda kaj bela

Por kongresi en la 31a Kataluna kaj la 4a Transpirenea kongresoj (31 okt – 3 nov 2002) al la fama baleara insulo Majorko alflugis kaj alŝipis sesdeko da esperantistoj. Krom la katalunoj en la agrabla urbeto Sóller la kongreson kaj la belajn sunajn tagojn ĝuis la partoprenantoj el Britio, Francio, Germanio, Italio, Kroatio, Portugalio kaj Svedio.

Kiel oficialajn gastojn KEA koncertigis Gianfranco Molle el Italio kaj la katalunan ensemblon Kaj tiel plu gvidatan de Xavier Rodon kaj prelegigis Paul Gubbins (Britio) kaj Višnja Branković (Italio/Kroatio). Kiel kunredaktoro, la brita gasto prezentis Monaton kaj kiel verkisto de teatraĵoj la provokan prelegon: “Esperanto-teatro: kiam la kurteno leviĝos?”

Kadre de la kongresa temo “Malgrando estas bela” Višnja Branković rakontis pri Hum — la plej malgranda urbo en la mondo. Post la prelego de la Josep Franquesa pri malgrandaj entreprenoj kaj la propra entreprenista evoluo ŝi parolis pri unupersonaj firmaoj, prezentante la propran priesperantan entreprenon, Orbis Pictus el Trieste. La atenteman aŭskultantaron pensigis ankaŭ Hector Alos i Font per la prelego “Lernado de fremdaj lingvoj: kiucele?”

En la agrabla kongreso sen temporabaj ceremonioj kaj laciga jarkunveno karakteriza estis ankaŭ la partoprenantaro ĉiugeneracia. Aparta malkovro por multaj estis la kreema kaj produktiva Majorka esperantistaro (la LKK) kiu preparis: hejmecan filmeton Malgrandaj vilaĝetoj de Majorko, poemlibreton La balkanaj de Albert Herranz Hammer kaj libregon de Xavier Margais El moviment esperantista a Mallorca (1898-1938). La libron (kiu estas resumo de la doktoriĝa disertacio), fare de la aŭtoro mem ili solene prezentis en la urbestrara kunvenejo, ankaŭ kiel omaĝon al la pioniroj de la movado en Sóller (Miquel kaj Andreu Arbona). Al ĉiu interesita kongresano ili ebligis simplan senpagan loĝadon en la kongresejo, la kulturejo Dolĉa Domo. Efike ili kunlaborigis la urbestraron, precipe la honoran komitatanon s-ron Guillem Bernat Ferrer. Kiel kultura konsilanto li ĉiutage helpis la kongreson, ĉu mem ĉeestante la akceptadon aŭ de la urbestraro regalitan bufedan vespermanĝon, ĉu kunkantante kun la urba popolgrupo, ĉu ĉiĉeronante tra la urbo! Fine, la majorkanoj banketigis nin en la sama restoracio en kiu tagmanĝis la partoprenintoj de la 14a kongreso en la jaro 1927!

Al la lokuloj kaj multaj turistoj la kongreso estis vidigita per la reklamiloj en la ĉefa placo kaj antaŭ la kongresejo, per la ekspozicioj de etigitaj laboriloj kaj pri Esperanto kaj per dekkvino da artikoloj en la lokaj gazetoj.

Višnja Branković

Venezuelo kaj Kolombio: komuna renkontiĝo

8-10 nov 2002 disvolviĝis en Karakas, Venezuelo, la unua Venezuela/ Kolombia Esperanto-Renkontiĝo.

Kun ĉeesto de trideko da aliĝintoj, ne regule akompanataj de pluraj ekstermovadaj interesitoj, precipe la unuan tagon, kiam la programo efektiviĝis nur en la hispana, nia Renkontiĝo plenumis kontentige siajn celojn: analizi la dulandajn lokajn situaciojn, malfacilaĵojn, eblecojn, iniciatojn, atingojn, planojn.

La prelegoj montris la kontentigan lingvonivelon de la prelegintoj kaj indikis sekvindajn vojojn cele al la disvastigado de Esperanto kaj eblajn agadojn por atingi lernontojn por niaj kursoj.

La densa programo ne lasis multe da spaco por distraj eroj, krom la gaja instrua prelego de la juna talenta bogotano Mauricio Cruz, kiu prezentis multajn ŝercajn ecojn de Esperanto-vortoj; humuraĵoj de la kolombianoj Luis Jorge Santos kaj Luis Alfonso Casas; interkona vespero en la sidejo de nia Asocio; kaj jubilea festo per kiu ni celebris la 90-jaran ekziston de la Venezuela Esperanto-Asocio. Ĉi lasta utilis por plibonigi la reciprokan interkonon, kaj forgesigi la laciĝon pro la laboroj kaj la streĉiĝon pro la bedaŭrindaj soci-politikaj cirkonstancoj kiujn travivas Venezuelo.

La prelegoj de prof. Luis Jorge Santos, el Bogoto, estis modelo de majstra Esperanto-regado kaj de talenta oratorado, kaj prezentis multjarajn spertojn kadre de la lingvo-instruado, kun tre utilaj sugestoj.

Per valora prelego pri lingvistikaj aspektoj de Esperanto en speciala rilato kun nia hispana karakterizo, prof. Esteban Mosonyi, el Karakas, evidentigis la ĝeneralan tendencon al erara prononcado, samtempe indikante eblajn rimedojn por minimumigi kaj eĉ tute forigi tiujn prononc-erarojn.

Surprizo por la venezuelanoj rezultis Rikardo Carrillo, juna sed kapabla esperantisto el Bogoto. Per prelego pri “seksumado el okcidenta kaj orienta vidpunktoj”, li pruvis ne nur konkretan regadon de la temo, sed ankaŭ kapablon ĝin prezenti per flua kaj bonega Esperanto.

Ĉio disvolviĝis en la Pedagogia Instituto de Karakas, kies direktoro respondis pozitive al la valoraj kaj akurataj alpaŝoj de geprofesoroj Negrete.

Ni esperas, ke nia kunveno rezultos fruktodona por sukcesa agado kaj en Venezuelo kaj en Kolombio, kaj ke en ambaŭ landoj la kunlaboro kaj la oftaj kontaktoj estigos taŭgajn kaj necesajn kondiĉojn por ke Esperanto akiru aŭskulteblan voĉon en nia regiono kaj antaŭ la tuta Esperantujo.

Andres Turrisi

Novaj ZEOj en Malbork

“En la malborka parko kiel la fungoj post la pluvo kreskas ... la ŝtonoj”, — skribis la 14an de novembro sub la titolo “La Granda Parko en la malgranda urbo” la komuna eldono de La Balta Ĵurnalo kaj La Vespero de Marbordo.

La kvanto de ZEOj en Malbork efektive kreskis ĝis dudek sep post la vizito de germana nobelpremiito Reinhard Selten kaj aŭstralia kandidato por tiu premio, Robin Pope.

La du sciencistoj 9 nov 2002 plantis en la Parko de la Mondo arbojn de siaj landoj kaj malkovris novajn ŝtonojn kun subskriboj ĉizitaj en Esperanto.

Edward Kozyra

Sur la foto (de maldekstre dekstren): Roman Dobrzyński, Edward Kozyra kaj Reinhard Selten en la kafejo Esperanto, hotelo Malbork.

REU: Gudskov denove prezidas

La 22a Rusia Esperantista Kongreso 12-16 dec pasis en la apudmoskva urbeto Puŝĉino. En la Kongreso partoprenis 47 personoj el 16 urboj. La ĉefa ero de la aranĝo estis la 19a Konferenco de Rusia Esperantista Unio. La Konferenco taksis laboron de REU-Estraro kontentiga kaj elektis novan Estraron en jena konsisto:

Nikolao Gudskov (Moskvo) — prezidanto

Viktor Aroloviĉ (Moskvo) — vicprezidanto

Abduraĥman Junusov (Maĥaĉkala) — vicprezidanto

Irina Gonĉarova (Odincovo)

Natalja Grigorjevskaja (Ŝumerlja)

Jurij Karcev (Uljanovsk)

Viktor Kudrjavcev (Jekaterinburg)

Andrej Liskov (Moskvo)

Valentin Seguru (Moskvo).

Alia interesa rezulto de la Kongreso estas okazinta voĉdono pri Atingoj de la Jaro 2002 en Rusia Esperanto-Movado. El proponoj en la kongresaj aliĝiloj la Estraro de REU elektis po 5 kandidatoj al ĉiu branĉo (estis decidite, ke la pasintjaraj laŭreatoj ne estu kandidatoj ĉi-jare). 14 dec okazis prezento de ĉiuj kandidatoj, kaj poste (14 kaj 15 dec) okazis la voĉdonado de ĉiuj kongresanoj. La rezultoj de la voĉdonado estis anoncitaj 15 dec en la solena festa vespermanĝo, dediĉita al Zamenhof-tago. Jen estas la rezultoj:

Rusia Esperantisto-2002: Vjaĉeslav Ivanov (Sankt-Peterburgo), Esperantaĵo-2002: REGo, Kantisto-2002: Mikaelo Bronŝtejn (Tiĥvin), Poeto-2002: Mikaelo Bronŝtejn (Tiĥvin), Aranĝo-2002: RET-02 apud Kovrov.

En la Kongreso estis prezentitaj du novaj muzikdiskoj: antaŭ nelonge aperinta en Tiĥvin nova disko Esperantujo mia... kun la movadaj kantoj de Mikaelo Bronŝtejn, kaj finproduktita unu tagon antaŭ la Kongreso La lingvo por ni — la tria disko en la serio Oraj kantoj.

Garik Kokolija

Deklaro pri KRK de REU

Mi bedaŭrinde ne ĉeestis la ĵusan REK en Puŝĉino. Ĝiaj rezultoj min ĉagrenis (sed ne seniluziigis: mi ne havis iluziojn pri REU). En la Estraron (nenecese ŝveliĝintan) estas elektitaj denove la samaj homoj, pro kiuj REU stagnas jam dum multaj jaroj (tri estas formale novaj, sed konataj dum pluraj jaroj kaj nenion seriozan farintaj tiutempe). Unu el ili eĉ diris, ke tutegale plu farados nur tion, kio al ŝi plaĉas, sed ne tion, kio necesas laŭpostene. Ĉu vere tiaj homoj bezonatas en la Estraro, kaj ĉu vere tia estraro estos laborkapabla?

Tamen tio estas jam kutima kaj ne instigus min fari tiun ĉi deklaron.

Antaŭ la kongreso mi dum pli ol horo parolis kun V.Seguru (li estis dum kelkaj jaroj la prezidanto de la Kontrol-Revizia Komisiono, mi — ties ordinara membro). Laŭ lia peto mi nomis 3 personojn, kiuj miaopinie povus eniri la Kontrol-Revizian Komisionon, havante necesajn kvalitojn. Post la kongreso mi eksciis (de hazardaj homoj!), ke mi estas elektita kiel prezidanto de KRK — kvankam neniu eĉ demandis pri mia konsento kaj preteco al tio. Laŭ same privataj informoj, s-ro Kokolija demandis s-ron Seguru, ĉu li anticipe parolis kun mi pri tio, kaj s-ro Seguru jesis — se estis tiel, do temas pri rekta trompo.

Krome, en la Kontrol-Revizian Komisionon senaverte eniris du personoj kun nula sperto, kiuj efektive ne povos labori: unu el ili loĝas en Jekaterinburg kaj ne vizitas Moskvon, la alia estas moskvano, sed ĉiuj konantaj lin tuj komprenos, pro kio li ne kapablas fari tiun laboron. Neniu el la nomitaj de mi personoj estis eĉ proponita. Pri la nova konsisto de KRK mi eksciis nur postfakte kaj private.

Pli frue REU preskaŭ ne havis realan monon. Nun aperas projektoj, kaze de kies realiĝo (mi ne parolas nun pri (mal)probableco de tio) REU povus akiri vere grandajn monsumojn. Tiam, por eviti misuzojn, en KRK nepre devos labori profesiaj financistoj kaj juristoj.

Konsiderante ĉion ĉi, mi rifuzas partopreni en la Kontrol-Revizia Komisiono de REU. Mi plu laboros kiel komisiito pri literaturo kaj membro de ĈALK, sed la ceterajn oficialajn kontaktojn kun REU limigas ĝis minimumo.

Valentin Melnikov dumviva membro de REU

Seminario pri Cseh-metodo

1-3 nov 2002 en la Internacia Esperanto Instituto (IEI) en Den Haag okazis A-seminario por edukado de Cseh-metodaj instruistoj.

Atilio Orellana Rojas preparis intensan kaj varian programon. La partoprenantoj ricevis fundamentajn teoriajn sciojn pri la rektmetoda instruado, pri la bazaj principoj, fundamentaj reguloj kaj karakterizaj ecoj de la metodo. Li akcentis ecojn de Cseh-instruisto — ne nur la profesiajn ecojn, sed ankaŭ la ĝeneralan konduton, eĉ la vestaĵojn en la leciona tempo. Tre grandan atenton Atilio donis por la instruhelpiloj.

Okazis diskutoj pri rolo de la kantoj kaj ludoj en la instrua procedo, pri lernolibroj, teknikeroj de la prezentado (demandoj, gestoj, anstataŭigoj, kontrastigoj k.s.). Oni vigle diskutis plej oftajn erarojn kaj la manieron de la korektado, konsilindan por la instruisto.

Fine okazis provleciono, en kiu la partoprenantoj plenumis la hejman taskon: ili rektmetode instruis al la samgrupanoj la gramatikaĵojn.

Andreo Cseh kutimis diri, ke li gvidis konversaciojn, ne kursojn. Ankaŭ Atilio majstre faris tion: tenante la fadenojn de la konversacio en la manoj, li kreis laboreman kaj samtempe amikeman atmosferon, kiu regis ne nur dum la lecionoj, sed ankaŭ dum la vesperoj, en la amika rondo en la marborda restoracio.

Ginta Uittenbogaard-Liatukaitė

Ĉu nur 43 universitatoj?

Germain Pirlot strebas restarigi la liston de universitatoj kaj superaj lernejoj kie Esperanto estas oficiale instruata. Tiun laboron li faris de 1977 ĝis 1992 sed rezignis pro tio ke tro multaj kursgvidantoj neniam informis aŭ respondis al tiurilataj demandoj.

En 1986 la nombro superis 120, dum fakte ekzistis spuroj pri ekzisto de pli ol 150 tiaj kursoj. Se ni vere volas agnoskon de Esperanto en instruado, se ni vere volas faciligi la klopodojn de Esperanto-instruistoj kiuj deziras mem enkonduki Esperanton en supera instruado, disponigo al ili de precizaj statistikoj kun multaj indikoj pri tiaj kursoj estas certe ne nur bonvena sed nepre necesa.

Jen la stato de lia statistiko je 31 nov 2002 laŭlande:

Aŭstrio — 3

Belgio — 1

Bulgario — 1

Ĉeĥio — 2

Ĉinio — 4

Estonio — 1

Francio — 1

Germanio — 3

Hispanio — 2

Hungario — 3

Israelo — 1

Italio — 1

Japanio — 5

Korea Resp — 1

Litovio — 2

Meksiko — 1

Nederlando — 1

Pollando — 3

Ruslando — 3

Usono — 4

Sume — 43 en 20 landoj.

Se vi konas la ekziston de tiaj kursoj aŭ de tiucelaj klopodoj, bv interrilatigi la instruistojn aŭ instruontojn kun Germain Pirlot: gepir.apro@pandora.be.

Henri Masson

GRUPE-6

En sudpollanda urbo Gliwice 9-11 nov 2002 jam la sesan fojon renkontiĝis esperantistoj por partopreni aranĝon GRUPE (Gliwice’a Rendevuo de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto).

Venis preskaŭ 50 esperantistoj el Pollando kaj kelkaj eksterlandanoj. La malfermon partoprenis la urbestro, d-ro Zygmunt Frankiewicz kaj sekciestro pri sporto kaj kulturo, Janusz Jabloński.

Alveninta instruistaro diskutis problemojn de instruado de Esperanto en Pollando. Estis prezentitaj diversaj metodoj de instruado kaj ankaŭ metodo Cseh. Partoprenantoj povis aŭskulti interesajn prelegojn, interalie: “Komputilo en la vivo de esperantisto” (Kazimierz Leja), “Esperanto kaj interlingvistiko” (Bradio Moro), “Lingvoj en Hispanio” (Augusto Casquero). Provokis diskutadon Aleksander Zdechlik proponante la temon “Ĉu esperantistoj devas esti neŭtralaj”. Oni povis konatiĝi kun “Muzikoterapio” kaj aŭskulti tre interesan prelegon pri “nia sanstato surbaze de esploro de nia haro”.

Por vesperoj estis preparitaj konkursoj kaj amuzaĵoj. Ŝatantoj de dancado dancis ĉe akompano de grupo Kamea el Krakovo. Estis prezentitaj filmoj de Roman Dobrzyński, kiujn lastjare emisiis pola televido TVP1. Babilemuloj havis eblecon babili ĉe kafo aŭ teo. Kolektantoj povis pligrandigi siajn kolektojn en funkcianta libro-kiosko.

Dimanĉe okazis Sankta Meso en Esperanto, kiun celebris pola animzorganto, pastro Józef Zielonka. Post anima travivaĵo partoprenantoj vizitis la renovigitan urban palmejon kun miloj da interesaĵoj.

GRUPE-6 okazis en nova loko. Urbo Gliwice proponas senpage al ĉiuj neregistaraj organizoj, funkciantaj en la urbo, uzadon de Glivice’a Centro de Neregistaraj Organizaĵoj, kie estas bonaj kondiĉoj por funkciado kaj organizado de kunvenoj.

Stanisław Mandrak

Tradicia Kultura Semajnfino

6-8 dec en Homburg okazis la Kultura Semajnfino, kiun organizas la Sarlanda Esperanto-Ligo kune kun la ceteraj asocioj de la Sar-Lor-Luks-Unio.

Ĝi prezentis al la partoprenintoj el Belgio, Francio, Luksemburgio kaj Germanio diversnivelajn lingvokursojn surbaze de Mazi en Gondolando. Kiel konate, ĝi estas ankaŭ bazo de televidkurso, kiun elsendis dum kelkaj jaroj nun ne plu ekzistanta televidstacio de Saarbrücken.

Kiel ankaŭ en la antaŭaj jaroj la pli progresintaj gesamideanoj povis apliki siajn lingvosciojn partoprenante elstaran kurson de d-rino Pierrette Müller (psikoterapiistino) por enprofundiĝi en la sekretojn de funkcioj de la cerbo. Dum la kurso d-rino Müller montris, ekzemple, kiamaniere oni povas plifaciligi lernadon kaj memortenadon, kiel eviti rapidan laciĝon dum intelekta laboro... Denove montriĝis, ke regantoj de Esperanto profitas multe de ĝi, se ili ne nur parolas pri Esperanto.

Apud ekskurso kaj interesa vespera programo pri la Fortaleza UK la aranĝo donis ankaŭ kadron al laborkunveno de la najbara federacilanda ligo de GEA en Rejnlando-Palatinato.

Por la tradicia libroservo kaj butiko (i.a. kun Esperanto-kalendaroj kaj diversaj varb-aŭtomobiletoj) dankendas Madeleine de Zilah el Nancy.

Unu el la sekvaj komunaj aranĝoj de la Sar-Lor-Luks-Unio okazos fine de majo 2003 proksime de Saverne, en pitoreska regiono de la franca departemento Moselle.

Peter Hauser

Sur la foto: d-rino Pierrette Müller — la unua maldekstre en la antaŭa vico. (Fotis Peter Hauser)

Franca filmo premiita

Maribora Esperanto-Societo organizis 9 nov 2002 la 5an festivalon de video-filmoj en Esperanto. Sendis siajn filmojn aŭtoroj el Francio, Aŭstralio, Kroatio, Nederlando kaj Slovenio.

Oni prezentis filmojn en du kategorioj: artaj kaj dokumentaj filmoj. Internacia ĵurio atribuis la unuan premion en la arta branĉo al la filmo La Tukoj de franca aŭtoro Bernard Celine. En la dokumenta branĉo la ĵurio ne atribuis premion, sed nur per diplomo laŭdis la filmon Esperanto bunte vivas de UEA. La ĵurio opiniis ke la filmo La Tukoj en bela maniero pruvas ke Esperanto povas esti normala kulturlingvo kaj ke ĝi ankaŭ havas karakteron.

La sesa festivalo okazos en oktobro 2003 en Maribor. Vi povas jam nun sendi viajn filmojn en VHS formato al: Esperanto-societo Maribor, Maistrova 5, SI-2000 Maribor, Slovenio.

Zlatko Tišljar

Esperanto-Centro en Taĝikistano

En aŭgusto ekfunkciis Taĝika Esperanto-Centro. Ĝi celas disvastigi Esperanton. Nia direktoro Firdaus Ŝukurov instruas kelkajn grupojn. Saidnabi Noebov kunordigas la junulan programon, logas homojn, varbadas per anoncoj kaj rakontoj en niaj renkontiĝoj. Ni planas organizi Someran Montaran Tendaron.

Nia centro ankaŭ havas problemojn, ekzemple: mankas informlibroj kaj vortaroj por taĝikoj. Pro manko de financo ni ne povas partopreni en eksterlandaj kongresoj, kvankam ni partoprenus se eksterlandaj samideanoj helpus.

Saidnabi Noebov

Kurte

Dum 1995-2001 al la ŝtata ekzameno pri Esperanto en Hungario aliĝis 6484 personoj. Ĉi-jare Esperanto okupas la trian lokon, antaŭ la franca lingvo, post la angla kaj germana. Inter septembro 2001 kaj junio 2002 al la mezgrada ekzameno pri Esperanto aliĝis 2 458 personoj kaj 59% el ili sukcesis. (Oszkár Princz)

La germanaj verduloj elektis du novajn geprezidantojn, Reinhard Bütikofer kaj Angelika Beer; Reinhard Bütikofer (naskita en 1953) lernis Esperanton fine de la 1960aj jaroj en kurso de Helmut Rössler. (Esper-German)

Konstanty Dombrowicz, prezidanto de la Internacia Centro pri Kulturo kaj Turismo Kujavio kaj Pomerio, kiu transprenis de Monda Turismo gvidadon de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo, estas elektita kiel la urbestro de Bydgoszcz. En sia elektokampanjo li deklaris, ke li konas Esperanton. (Andrzej Grzębowski)

Kultura Kooperativo de Esperantistoj en Rio-de-Ĵaneiro starigis kampanjon “Esperanto en la Bibliotekoj” kaj kreis fonduson, kiu kolektas mondonacojn por aĉeti kaj ekspedi librojn. Jam 16 bibliotekoj ricevis libro-donacojn: 14 en Brazilo, 1 en Burundio, 1 en Paragvajo. La lasta donacito estis la Urba Biblioteko de Barra Bonita, en Brazilo. (Nun)

Ĝis la fino de novembro aliĝis al UK-88 en Gotenburgo ĉ. 300 personoj el 45 landoj. Post Svedio (50), plej multaj kongresanoj estas el Nederlando (30), Germanio (24), Francio (20), Japanio (18), Britio (13), Belgio (12), Italio kaj Usono (10). (Esperanto)

21 sep en Vroclavo estis subskribita interkonsento pri komuna agado kaj informado inter Pola Esperanto-Asocio kaj Silezia Esperanto-Asocio. (Wydarzenia)

La katalogado en Trovanto http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/index.htm estas finita; nun en ĝi troviĝas la tuta havaĵo de Internacia Esperanto-Muzeo. Trovanto kun 29 mil rikordoj iĝis la plej granda datenbanko pri Esperanto kaj interlingvistiko. (IEM)

3-19 nov 2002 okazis vojaĝo de 11-persona pola grupo al Ĉinio, organizita de Esperantotur kaj sendita de Flugo. (Esperantotur)

8 dec okazis en Pangani (Tanzanio) tutlanda Esperanto-kongreso, en kiu estis elektita estraro de Tanzania Esperanto-Asocio kaj ties prezidanto — Mramba Simba. (IM)

Pasporta Servo 2003 estas finkompilita kaj presota sur 212 paĝoj kun 1286 adresoj el 80 landoj — nova rekordo. (PS)

Vide el Bruselo

Dek unu oficialaj lingvoj

Dum frostas en Eŭropo, kial ne eviti vintron en la sunplena Suda Afriko kie nun estas somero? Tie eŭropanoj tute ne sentas sin eksterlandanoj. Ili povas ĉiutage aŭskulti la samajn plendojn de sudafrikanoj pri la lingva problemo.

Dum la longa periodo de la rasisma apartigsistemo, la lingva problemo estis oficiale “solvita”: la povo de la angla estis dividita nur kun la afrikansa. Kune, la du eŭropdevenaj lingvoj estis la pli malpli nuraj oficialaj lingvoj — ĉiuj sud-afrikanoj devis lerni ilin. Nun la nova demokrate elektita registaro estas sub la premo plibonigi la pozicion de aliaj lingvoj. Tamen esperantisto Axel von Blottnitz ne tute kredas la sincerecon de la nuna lingva politiko: “Dum la naŭjara regperiodo de la nuna registaro la angla tute piedpremis kontraŭkonstitucie la aliajn oficialajn lingvojn”.

Pro ĉi tiu premo, neanglalingvanoj, kiuj pli kaj pli timas pri la estonteco de siaj lingvoj kaj pri la kreskanta malegaleco inter tiuj, kiuj denaske aŭ bonege scipovas la anglan kaj la aliajn, alvokas la registaron agi. Dum politikistoj vigle diskutas pri la valoro de multlingvismo, la edukministerio, ekzemple, provas malpermesi publikajn universitatojn kiuj uzas nur la afrikansan. Nuranglalingvaj universitatoj, kompreneble, daŭre estos financataj de la ŝtato. Kaj pri edukado je universitata nivelo nur en afrikaj lingvoj alilingvanoj nur povas revi. Pro tia hipokriteco, dum la lasta jardeko la registaro estis devigita enkonduki diversajn leĝojn por protekti la aliajn oficialajn lingvojn. La malkapablo de tiuj leĝoj reekvilibrigi la povon inter la angla kaj la ceteraj oficialaj lingvoj kondukas nun al nova registara plano: tielnomata “Koncepto de Lingva Politiko”.

La nova plano de la sudafrika registaro uzas la samajn belsonajn frazojn pri la grandaj valoroj de “multlingvismo” kaj “lingva diverseco” ekzakte kiel dum la Eŭropa Jaro de Lingvoj en 2001. Kaj same kiel en Eŭropo, la politikaj diskutoj pri la nova lingva politiko estas ĉefe nur en la angla. Eta malsimileco al Eŭropo estas ke la sudafrika registaro iom pli ofte uzas la sorĉajn vortojn “lingva egaleco”. Esence, la nova lingva plano, proponota de la kabineto al la Sud-Afrika Parlamento, provas instigi gepatralingvan instruadon, subteni lernejan kaj universitatan instruadon en la oficialaj lingvoj, subteni la multlingvecon en ŝtataj oficejoj, kaj denove starigi garantiojn al la publiko pri la uzado de la propra lingvo en rilatoj kun publikaj oficistoj.

Alia grava principo de la nova lingva politiko estos la “praktika multlingveco”: ĉiuj registaraj dokumentoj devas esti prefere publikigataj en la 11 oficialaj lingvoj. Se tio ne eblas, pro “praktikaj” kialoj, la publikigo devas esti en almenaŭ ses lingvoj elektitaj el la ngunio- kaj sotho-grupoj, la venda, tsonga, afrikansa kaj la angla.

Plia principo permesos al la registaro fiksi lingvon — plej verŝajne la anglan — kiel interdepartamentan kaj internacian laborlingvon.

“Malbonŝance, la registara dokumento ne esprimis favorecon al la ideo de komuna lingvo por Afriko, aŭ almenaŭ Sud-Afriko, Mozambiko kaj Angolo. La Respubliko de Sud-Afriko akceptis, pro konsilo de la Organizo pri Afrika Unuiĝo kaj la Afrika Unio, la lingvon svahilo por tiu ĉi celo. Nun oni prisilentas aŭ forgesas tion”, — bedaŭras von Blottnitz. — “Sen neŭtrala lingvo kiel Esperanto la vorto multlingvismo en la nuna lingva politiko similos al la uzado en Eŭropo. Tie multlingvismo estas sankta bovo”.

Dafydd ap Fergus

Mi estas por la diskuto

Jen do kelkaj miaj reagoj (kvankam al anonimuloj mi ne kutimas respondi) al la Vortoj de la komitatano Z.

Pri la maja estrar-kunsido ne aperis komuniko en la revuo, ĉar ĝi pli-malpli okupiĝis pri la kongresa programo, pri multaj gravaj aŭ etaj organizaj problemoj, buĝetoj, preleg(ant)oj, deĵorantoj, salonoj, horaroj, ktp. Tiaj detaloj certe ne interesas la legantojn kaj la kongresanojn, kiuj ja povis sperti la rezultojn surloke. Ne estas devo de la redaktoro klarigi kial li ion ne aperigis. Estas ja miloj da malpli interesaj aferoj, kiuj simple devas cedi la lokon al la pli interesaj.

Al la brazila UK estis komplete dediĉita la septembra numero (kiu venis al la legantoj en septembro, oni eble jam forgesis kiel estis antaŭe) kaj la aldonoj aperis en la oktobra kaj novembra revuoj (kiuj denove aperis akurate). La redaktoro ne povas ĉiujn artikolojn verki mem, sed dependas de la ceteraj kunlaborantoj. La komitatano Z verŝajne neniam redaktis gazeton kaj ne scias kiel malfacile estas post la kongresoj akiri la promesitajn materialojn de homoj, kiuj revenas al la civila vivo kaj post la libertempo dronas en siaj propraj problemoj. Mi tiun fenomenon nomus “postkongresa sindromo” (ĉiuj — kaj la organizantoj — kaj la partoprenantoj — eksilentas).

Mi povas kvietigi la komitatanon Z, ke al la redakcio (preskaŭ) ne venas kritikaj leteroj, kiuj tiel mankas al li en la revuo. Etaj esceptoj estis eble letero de s-ro Haupenthal, kiu kulpigis min kaj la ĝen. direktoron pri spioneco (!), aŭ “malferma letero” de B. Lapenna, kiun mi sincere volis aperigi kune kun la recenzo de la koncerna libro. Ĝi aperas en la decembra revuo, kune kun du kvaronpaĝaj koloraj reklamoj pri Eseoj memore al Ivo Lapenna kaj Retoriko de Ivo Lapenna — bedaŭrinde sen la malferma letero, ĉar ĝi intertempe aperis en pluraj retaj kaj paperaj gazetoj kaj la revuo strebas pri aperigo de ekskluzivaj materialoj (do ne remaĉi tion, kio jam aperis ĉie). Domaĝe ke s-ino Lapenna ne havis paciencon ĝis ĝi aperos kun apudaj materialoj, kiuj ekvilibrigos ŝiajn asertojn. Mi povas kvietigi la komitatanon Z kaj s-inon Lapenna, ke en la revuo ne estas cenzuro, la unusola homo kiu legas la revuon antaŭ ol mi sendas ĝin el Slovakio rekte al la presejo en Nederlando (en pdf-formato, neniu plu povas interveni), estas tre honesta esperantisto kaj korektisto Rob Moerbeek, kiu interesiĝas nur pri lingvaj malglataĵoj.

Post kvar paĝoj da Leterkesto en la aprila kaj maja revuoj mi legis en la reto klaĉojn (do ne en leteroj al la redakcio, ĉar oni preferas klaĉi malantaŭ la dorso) ke mi aperigas nur laŭdojn. Nu, mi aperigis kio venis kaj tiaj laŭdaj mesaĝoj venis kaj venas plu, eĉ se tio ne plaĉas al la “komitatano”. Kiu ne kredas tion, povis veni al la novembra Malferma Tago en Roterdamo (venis pli ol 100 homoj el pluraj landoj, eĉ el Japanio!), kie oni klare esprimis sian starpunkton pri la nuna linio de la revuo (kun aplaŭdo, se vi ne kredas) kaj esprimis tion ankaŭ skribe, en la disdonitaj enketiloj. Nu, vidu: ne eblas kontentigi ĉiujn, sed oni klopodu kontentigi la plimulton kaj precipe la propran konsciencon. La enketilon, kiun mi preparis por la Malferma Tago, mi (post aldonoj pro la novembraj sugestoj) baldaŭ aperigos en la revuo. La legantoj klare diru kion ili volas havi en la revuo. Mi estas por la diskuto: sincera, pozitiva, deca, progresiga. Sed dece estas ankaŭ subskribi siajn asertojn, sinjoro komitatano...

Stano Marček (Slovakio)

redaktoro de Esperanto

Vortoj de Komitatano Z

Malmalice pri kritiko

Per sia reago al mia decembra medito Stano Marček devigis min relegi, kion mi fakte skribis, ĉar tra la prismo de la redaktoro de Esperanto mi ne povis rekoni la tekston, kiun li imputis al mi. La relego feliĉe trankviligis min: ne estis mia memorkapablo, kiu paneis, sed io krakis ĉe la redaktoro de nia ĉefa organo. Li deklaris min malica, sed verdire li mem malice reskribis en sia imago mian meditaĵon kaj poste atakis tiun falsaĵon.

Ne plaĉas al mi uzi ĉi tiun spacon por rebati rebaton, ĉar nova temo jam tiklas miajn fingropintojn. Mi tamen cedas al la neceso de la momento, ĉar la reago de Marček ilustras pli ĝeneralan fenomenon. Li nome pruvis ĝuste tion, kion mi skribis pri malsana sinteno al kritiko en UEA. Kvazaŭ instinkte oni emas vidi en kritiko ion negativan kaj malican. La motivojn de la kritikanto oni ne nur pridubas, sed oni komprenigas, ke ili estas malpuraj kaj egoismaj, naskitaj el envio aŭ rankoro. Alia varianto de la sama sinteno estas ignori kaj prisilenti kritikon. Per ambaŭ oni evitas konfrontiĝi kun ĝi, respondi al ĝi, klopodi pravigi siajn starpunktojn per argumentoj. Marček ne estas unika kun tiu sinteno. Kiel mi skribis, ĝi havas longan tradicion inter ni. Ĝi estas nia peza heredaĵo el la erao de Ivo Lapenna — kio ne signifas kulpigi nur lin — sed eble estas pli prave serĉi ĝiajn radikojn jam en la lulilo de nia movado.

Al Marček kritiko evidente estas negativa koncepto. Kiam mi skribis pri ĝia manko sur la paĝoj de Esperanto, tio laŭ li signifis mankon de mallaŭdaj komentoj pri lia revuo. Sekve li hastis certigi, ke mallaŭdoj tute ne atingis lin (krom du) kaj ke tial pleniĝis kvar paĝoj nur el laŭdoj. Nu, mi nenion skribis pri (mal)laŭdoj pri lia revuo, tiel ke estas al mi enigmo, kial Marček ekhavis la bezonon kvietigi min tiurilate! Ĉar li tamen mem levis la temon, li ricevu du komentojn.

Unue, incensi al si mem sur kvar paĝoj estas malbonguste. Sufiĉis unu paĝo kun la ferma noto, ke temas pri eta ĉerpo el inundo. Due, amiko vizitinta la lastan Malferman Tagon de la Centra Oficejo retumis, ke laŭ tio kion li aŭdis en la libroserva tumulto, duono el la ĉi-jare perditaj pli ol 700 membroj estis ricevantoj de la revuo. Komence de la jaro ili ankoraŭ ricevis la samajn numerojn de la nova redaktoro, kiujn aliaj gloris en aprilo kaj majo, sed anstataŭ skribi mallaŭde al la redaktoro, ili decidis ne rekotizi. Estus do pli adekvate doni malpli da graveco al la aplaŭdoj en Roterdamo, certe tute sinceraj, kaj pli al la deficito en la statistiko. Ne sufiĉas, ke naŭ dekonoj de la iama legantaro de István Ertl aklamas ankaŭ al la nuna revuo. La posteulo de Ertl pripensu, kial dekono malaperis. Per krucvortenigmoj kaj kriaj koloroj oni evidente ne povas rekonkeri ĝin, verŝajne tute male.

Fine estas ankaŭ mia vico kvietigi Marček: en mia leksikono “kritiko” ne estas sinonimo de “mallaŭdo”. Por mi kritiko estas ekzamenado, analizado, penado malkovri kaj montri bonajn kaj malbonajn flankojn de io, kaj ĝia celo estas evoluigi, plibonigi, pliperfektigi sian objekton. Vulgarigi kritikon al tio, kion ĝi ŝajnas elvoki ĉe Marček, eĉ ne decas sur la paĝoj de tiu ĉi revuo, en kies hejmurbo la genio Immanuel Kant iam verkis siajn grandajn Kritikojn.

Sana organizaĵo ne nur ne rifuzas kritikon, sed instigas ĝin. En UEA la redaktoro de ĝia revuo devas esti la plej aktiva instiganto. Tio estas granda intelekta defio kaj tian defion nun alfrontas nia brava Stano Marček.

Komitatano Z

La nesendita diplomo aŭ: ĉu la sekretario de Belartaj Konkursoj scipovas kalkuli ĝis tri?

Ĉu UEA ankoraŭ ekzistas? Mi, kiel individua membro de UEA, apenaŭ rimarkas tion. Dum multaj jaroj la sola ligilo kun UEA estis la jarlibro kaj la konteltiro, sendita du foje jare. (La revuon Esperanto mi ne ricevas: de ses jaroj mi sendigas ĝin al Bulgario).

Ĉi-jare mi ricevis nenion: nek konteltirojn, nek jarlibron. Post kiam mi aŭdis de aliaj esperantistoj, ke ili jam delonge estis ricevintaj siajn jarlibrojn, mi kontaktis direktoron de UEA, s-ron Steele. Li ne respondis, nek sendigis la jarlibron. Mi kontaktis la prezidanton de UEA, s-ron Corsetti. Dum dek tagoj ni intense korespondis, sed kun nula rezulto: la jarlibron mi ne ricevis. Post kelkaj semajnoj s-ro Milojević promesis sendi la jarlibron. Post ankoraŭ kelkaj semajnoj mi vere ricevis ĝin.

Ankaŭ antaŭe ne ĉio ĉe UEA glate funkciis, tamen sufiĉis nur kelkaj tagoj post admono por ricevi mankantan numeron de Esperanto aŭ simile. Nun korekto de fuŝoj daŭras ĉe UEA monatojn, kiel montros la sekva okazaĵo.

Post UK en Brazilo mi aŭdis, ke mi gajnis la duan premion ĉe la Belartaj Konkursoj de UEA. De UEA mi ricevis neniun konfirmon pri tio, kvankam laŭ la regularo de BK “plej malfrue la 15-an de julio la ĵurianoj ... kaj la premiitoj devas esti informitaj” pri la rezultoj de BK. Krome, aŭguste la gajnintoj, ne partoprenintaj en UK, ricevas perpoŝte la diplomojn. Mi ricevis nenion. Septembre mi kontaktis UEA, kaj ricevis kopion de letero de s-ro Steele al s-ro Handzlik, kie la unua demandas la duan, ĉu tiu ne “bonvolus sendi la diplomon...” Pasas monatoj — s-ro Handzlik “ne bonvolas”. Eble li ne kapablas legi Esperante (tion oni povus supozi, foliumante lanĉitan de li volumon Mondoj kun centoj (!) da eraroj kaj mistajpoj). Ŝajne, ke ankaŭ la Regularon de BK li ne legis, verŝajne pro la sama kialo. Kiel povas okazi, ke oni elektis kiel sekretarion de Belartaj Konkursoj homon, ne scipovantan (ne volantan?) legi kaj respondi la oficialajn leterojn?

Dum kelkaj monatoj mi abunde korespondadis kun oficialuloj de UEA Steele kaj Corsetti, tiuj “futbalis” la demandojn plu: de Italio al Roterdamo, de Roterdamo al Pollando... Sed la diplomon ili ne sendis.

Al mia demando, kial estas tiom malfacila sendi unu diplomon, s-ro Corsetti respondis, ke “oni ja estas lernantaj”, kaj s-ro Steele pli abrupte: “kulpigu pri ĉio la polan poŝton!” Ĝis nun mi ne sciis, ke pri la Belartaj Konkursoj respondecas la pola poŝto...

Post kvarmonata kverelkorespondado mi ricevis malhelbluan folion-diplomon kun la sola subskribo de Handzlik. La folio asertis, ke mi gajnis la trian premion. Ne la duan? Ĉu la diplomo eraras aŭ revuo Esperanto? Aŭ, eble, Handzlik ne scipovas kalkuli ĝis tri?

Mi denove skribis al la UEA-burokratoj. Tiuj ofendite silentas: ŝi ne nur postulas la diplomon, sed eĉ la korektan enhavon... Impertinentaĵo! Evidente nek Handzlik, la kreinto de la “diplomo” (kompatinda, senalfabeta: nek legi, nek kalkuli...), nek Steele, kiu sendis al mi la “diplomon”, legis ĝin. Ili estis certaj, ke ankaŭ mi neniam legos ĝin... Sed mi, impertinenta, legis...

UEA jam anoncis la sekvontajn BK, kvankam ankoraŭ ne estas tute klare, kio okazis dum la BK-2002. Mi scias, kiel oni “elkalkulas” la gajnintojn ĉe BK: oni elektas dek la plej bonajn kaj poste renverse adicias tiel, ke la unua ricevas 10 poentojn, la dua — 9 ktp. Sed mi ne kredas, ke la sekretario de BK sukcesis tion fari: adicii renverse, kalkuli ĝis dek... Li ja eĉ ĝis tri ne kalkulas...

Kio okazus, se mi kondutus tiel, kiel la UEA-burokratoj: ne pagus la membreckotizon, sendus la konkursaĵojn por la BK ne ĝis la 30-a de marto, sed iam maje...

Ĉu UEA akceptus tion? Certe ne! La mem skribitajn leĝojn kaj regulojn rajtas malobei nur UEA mem, pli precize, ĝia triopo Handzlik-Steele-Corsetti, kun kiu mi nun kontraŭvole iom konatiĝis. Ŝajnas, ke tiuj sinjoroj ne komprenis, ke vere labori por Esperanto estas ne nur senĉese fotiĝi por la revuo Esperanto kaj fari bombastajn paroladojn de grandaj scenejoj.

Kiel mi kredu al seriozeco de organizo, proklamanta grandiozajn celojn, sed ne kapabla plenumi eĉ bagatelajn (jam pagitajn de la membraro!) servojn?

Lena Karpunina (Germanio)

Pri la gramatika kategorieco

En recenzo pri mia Baza Esperanta Radikaro de Boris Kondratjev en La Ondo de Esperanto (2002: 7) mi legis jenan atentigon:

“Ofte la gramatika kategorio en BER ne koincidas kun tiu de PIV: abomeni, agordi, alarmi, argumenti, dolori, ekskurso, enketo, flori, glui, honori, skizi (PIV); abomeno, agordo, alarmo, argumento, doloro, ekskursi, enketi, floro, gluo, honoro, skizo (BER). Eble BER simple ignoras la gramatikan kategorion por simpleco kaj klareco de la difinoj. Tia solvo povas esti pravigita por la baza, poŝa vortaro. Krome, en ĉi rilato PIV ofte estas kritikata”.

Mi ne “ignoris la gramatikan kategorion”! (Kvankam mi persone ne tiel firme kredas pri neŝancelebla kategorio de la radikoj...)

Kiel menciite, mi eliris de la Baza Radikaro Oficiala de la Akademio. Ankaŭ la gramatikajn kategoriojn de la radikoj mi transprenis el tiu, inkluzive de iuj duoblaj mencioj, ekz-e: planti /planto). (Mi memoras, ke ie mi legis, ke oni en la Akademio dediĉis specialan atenton al la elekto de la gramatika kategorio por BRO, sed mi ne plu povas diri al vi, kie mi legis tion.)

Freŝa teksto pri tio troviĝas en: www.akademio-de-esperanto.org/verkoj/bazaradikarooficiala.php Temas i.a. pri jeno: se la vorto floro indikas ne agon, sed aĵon, la radiko “flor/” do ne estas verba).

Mi kompreneble konstatis la diferencojn kun PIV (kaj kun iuj aliaj vortaroj), sed ĉe multaj radikoj, la kategorio en BRO ankaŭ al mi impresis esti pli ĝusta aŭ oportuna (ekz. rilate al plua vortformado), ol tiu en PIV.

En la komenco (de la farado de la — pli frua — reta versio) mi kelkfoje deviis de la kategorio en BRO (ekzemple pro PIV, aŭ por pli facila vortklarigo). Sed poste mi principe revenis (mi kredas, ke finfine por ĉiuj radikoj) al la kategorioj en BRO. La kategoriojn de la radikoj ne-BRO-aj (grupo X) kompreneble mi mem elektis.

Wouter Pilger (Nederlando)

Pri plumoj kaj kokinoj

La nuna krizo inter Ruslando kaj Danlando ŝajne pravigas la fabelon de Hans Christian Andersen: du plumoj povas fariĝi kvin kokinoj.

Ni komencu de la plumo. Pasint-somere danoj lernis la nomon Kaliningrad kaj aŭdis pri eblaj problemoj por la regiono post la aliĝo de Litovio kaj Pollando al la Eŭropa Unio. La 30an de julio burĝa dana tagĵurnalo Jyllands Posten aperigis komentarion, kies miksaĵo inter stulteco kaj aroganteco apenaŭ estas superebla. La komentisto opiniis: “Eŭropo kaj la Ŝengena Konvencio funkcias tiel, ke la ruslandanoj bezonas vizon por veni al Kaliningrad. Se tio ne plaĉas al ili, ili ja povas vojaĝi hejmen kaj transdoni la teritorion al EU, por ke Pollando kaj Litovio, eventuale kun Germanio, administru ĝin”.

Tuj poste aperis novaĵoj en la dana gazetaro, ke “Moskvo furiozas” kaj ruslandaj instancoj postulis de la dana registaro deklaron, ke ĝi ne konsentis kun tia stultaĵo. Nikolaj Krasavin de la rusa ambasado en Kopenhago diris, ke “nur malofte necesas reagi en tia maniero”. Kompreneble la dana registaro ne bezonis distancigi sin de la artikolo, ĉar en demokratio ĉiuj opinioj estas liberaj kaj valoras egale — eĉ nekleraj.

La ĉefredaktisto de Jyllands Posten, Jørgen Ejbøl, invitis al reagoj. Ili venis (interalie de mi), sed ankaŭ venis pluraj pli kompetentaj artikoloj. Carsten Fledelius, kiu estas konata slavisto kaj respektata komentisto pri orienteŭropaj aferoj aperigis en la “malplej malbona” tagĵurnalo Information siajn personajn spertojn kaj impresojn pri Kaliningrad. En la sama ĵurnalo legeblis en aŭgusto pluraj raportoj, kiuj donis personajn observojn kaj sekve pli da nuancoj ol Jyllands Posten (“malriĉa rabista nesto”).

Finfine la konflikto estingiĝis. La ruslandaj politikistoj ja komprenis, ke ne plu estas la reĝimo, kiu fieras, ke ĝi intertraktas kun la opozicio nur en la tribunalo.

En oktobro okazis la kamikaza atako de ĉeĉenaj teroristoj al la spektaklo Nord-Ost en Moskvo. En la okcidento oni bedaŭrinde ne komprenas sufiĉe la sintenon de la rusoj: ĉiuj kompatis, kiam okcidentuloj estis la viktimoj, sed pri ruslandaj viktimoj ni legas nur malofte kaj petite (se entute).

Komence de novembro okazis la ĉeĉena mondokongreso en Kopenhago. Denove ruslandaj instancoj intervenis — ĉi-foje la ministro pri eksterlandaj aferoj, Igorj Ivanov, volis, ke la dana registaro malhelpu tiun kongreson. Per Stig Møller, la dana kolego de Ivanov asertis, ke laŭ la scio de la danoj, partoprenis la kongreson neniu suspektato pri teroristaj agoj. Tiel dirite aplikiĝis la baza rajto de ĉiuj: unuiĝi laŭplaĉe.

La ruslanda ŝtata akuzisto tamen insistis, ke unu partoprenanto, Aĥmed Zakajev, eĉ ĉeĉena vicĉefministro, aktive planis la agreson en Moskvo. Estis — laŭ ties propraj konvinkoj — klaraj pruvoj pri tio kaj pro tio la dana polico provizore arestis lin. La dana juĝisto opiniis post detala ekzameno, ke ne estis sufiĉe da pruvoj kaj liberigis Zakajev-on post 35-taga aresto. “Politika decido”, — oni aŭdis de la ruslanda flanko.

Samtempe ruslandaj doganistoj komencis ĉikani danajn kamionistojn kaj aperis alvokoj nepre ne aĉeti danajn varojn ĉu kolbasoj, lakto, insulino aŭ Lego-briketoj, mallonge: la etoso tre similis al malvarma paco.

Intertempe ruslandaj politikistoj jam komprenas, ke la difino de “teroristo” en tiu kazo estis iom tro larĝa kaj ke necesas verŝi oleon sur la ondojn. Finfine ne eblas solvi politikan konflikton per militaj rimedoj. Kaj Nemcov (liberalulo) kaj Zjuganov (komunisto) jam kritikis la laboron de la polico.

Kaj post iom da tempo la kvin kokinoj denove estos du plumoj.

Wolfgang Kirschstein (Danlando)

La morala forto superas la ekonomian

Jurij Finkel en sia teksto en la pasinta numero de La Ondo fundamente eraras. Li tamen prave komprenas, ke la motoro malantaŭ la tutmonda disvastigo de la angla estas ĝia ekonomia potenco. Kiel do tiun potencon la anglistoj povus transigi al Esperanto, laŭ lia hipotezo por subigi la aliajn kulturojn de la mondo same kiel nuntempe? Ke tio povus okazi, estas nura fantazio lia. (Kaj ĉu tiuokaze la anglistoj, kiuj tiel mirige sukcesis fari tian fantazian alkemian metamorfozon, ne per tio minacus la anglan lingvon mem? Kia pensokaĉo!)

La angla minacas, ĉar ĝi estas la lingvo de aliuloj — fremda lingvo de fremda kulturo. Ĝi iom post iom kaj daŭre pli intense transprenas la rolojn de aliaj naciaj lingvoj pro sia ekonomia superrego. Ĝi anstataŭigas la naciajn lingvojn kampon post kampo.

Esperanto aliflanke estas la lingvo internacia. Ĝi laŭdifine apartenas al ĉiu, kaj ĉiu povas partopreni kaj roli en ĝia kulturo. Tio apenaŭ eblas per etna lingvo. Kaj Esperanto ne povas anstataŭigi la naciajn lingvojn, krom sur la internacia kampo, kie ili ne apartenas, ĉar Esperanto havas ne ekonomian potencon sed sole moralan potencon.

Kiel do Esperanto povos superi la ekonomian potencon de la angla sur la internacia nivelo? Simile kiel ĉe la progreso sur ĉiuj kampoj de la homaj rajtoj — per batalado persona kaj movada. La historio jam klare pruvis tion sur aro da kampoj: laboristoj, virinoj, infanoj, malplimultoj ktp. Multaj grupoj malfortaj sukcesadas akiri siajn rajtojn en multaj socioj. Kaj per bataloj sur la kampo de homaj rajtoj ankaŭ Esperanto grade sukcesos, ĉar sole en la morala forto de tiuj homaj rajtoj ĝia potenco superas la potencon de la angla (aŭ de iu ajn alia subpremanta kulturo).

Geoffrey Sutton (Britio)

Forume

Bonvenon al Olsztyn!

Olsztyn [Olŝtin], urbo kun 170 mil loĝantoj, situas en la nord-orienta parto de Pollando, 200 kilometroj de Varsovio kaj 150 kilometroj de Kaliningrado.

Olsztyn estas la ĉefurbo de la regiono Varmio kaj Mazurio, kiu famas pro pitoreska, montareta panoramo, multaj lagoj kaj arbaroj. En pratempo vivis ĉi tie prusoj. En la 13a jarcento ĉi tien venis teŭtonoj kiuj konkerinte Prusujon konstruis fortan ŝtaton. Papo Inocento la Kvara en 1243 dividis konkeritan terenon je kvar diocezoj, el kiuj unu nomiĝis Varmio. Kanonikoj de Varmia Diocezo serĉante lokon por konstrui kastelon trovis ĝin inter arbaroj, lagoj, ĉe rivero. En 1346 oni komencis konstruadon. Apud la konstruata kastelo baldaŭ ekestis setlejo, kiu en 1353 ricevis urbajn rajtojn. Kaj tiam naskiĝis la urbo Olsztyn (komence nomita Allenstein). En 2003 oni festos ĝian 650an naskiĝdatrevenon.

En la urbo troviĝas kelkaj antikvaĵoj devenantaj de la mezepoko. Apartenas al ili la supre menciita kastelo kaj la gotikstilaj: Katedralo, Alta Pordego kaj restaĵoj de urbaj muroj.

En la kastelo dum kvin jaroj oficis kiel administranto Nikolao Kopernik. Liberan tempon li dediĉis al sciencaj esploroj farante astronomian observadon helpe de iloj lokitaj sur la kastelturo. De tiu tempo restis fragmento de astronomia tabelo sur la plafono de kastela portiko.

La kastelo, en kiu nuntempe troviĝas vizitinda muzeo, situas ĉe la rivero Łyna enfluanta en la riveron Pregoła kaj apud parko, en kiu staras modesta monumento al Kopernik.

La dua grava antikvaĵo konstruita samtempe kun la kastelo estas la katedralo de Sankta Jakobo. La preĝejo detruata dum incendioj kaj militoj estis poste rekonstruata kaj pligrandigata. Komence de la 20a jarcento orgenis en la preĝejo fama muzikisto kaj komponisto Feliks Nowowiejski.

La katedralo kaj la kastelo situas en la plej malnova parto de la urbo, kie meze troviĝis foiro kun la urbodomo kaj brikdometoj. La urbon ĉirkaŭis muroj kun tri pordegoj, el kiuj ĝis nun restis nur unu nomata Alta.

En 1466-1772 la regiono Varmio kaj la urbo Olsztyn apartenis al Pola Regno. Post la unua dispartigo de Pollando la regiono kaj la urbo estis enigitaj en Pruslandon kaj restis regataj de germanoj ĝis 1945.

Dum la dua mondmilito la urbo estis grandparte detruita. Feliĉe preskaŭ netuŝitaj restis la kastelo, la katedralo kaj la pordego. La detruitajn brikdometojn oni rekonstruis, sed bedaŭrinde ne konservis la antaŭan aspekton.

La karakteriza urba objekto, staranta en ĝia nuntempa centro estas Nova Urbodomo konstruita komence de la 20a jarcento laŭ la nederlanda stilo. Nun situas ĉi tie la urba oficejo.

Al aliaj vidindaĵoj de Olsztyn apartenas la planetario, en kiu oni povas rigardi la kosmon kvazaŭ ŝvebante tra ĝi en raketo; la astronomia observatorio; kelkaj diversstilaj preĝejoj k.a.

Olsztyn estas ankaŭ la urbo de studanta junularo. De kelkaj jaroj funkcias Varmia-Mazuria Universitato, kiu fondiĝis surbaze de du altlernejoj — Teknika-Agrikultura Akademio kaj Alta Pedagogia Lernejo. Multaj objektoj de la Universitato situas en la pitoreska arbara antaŭurbo Kortowo, ĉe la samnoma lago.

En la urbo mem kaj apud ĝi troviĝas dek tri lagoj.

Proksime al du lagoj, ekster la urbocentro, troviĝas Ekonomia Mezlernejo, en kies internulejo okazos la programo de la 2a Balta Esperanto-Forumo. Tie povos loĝi partoprenantoj kaj manĝi trifoje tage en lerneja manĝejo. Tamen oni povos elekti unu el kelkaj komfortaj hoteloj: ĉe la stacidomo — Kormoran, en la centro — Villa Pallas, Warmiński, Pod Zamkiem, Na Skarpie, Kopernik, ekster la urbocentro — Orbis Novotel, Park.

En la kulturdomo “AKCES”, sian hejmecan “nesteton” aranĝis dekkelkpersona grupeto de lokaj esperantistoj, membroj de Varmia-Mazuria Societo de Esperantistoj, kies prezidanto estas Andrzej Gielert. Ni renkontiĝas ĉiulunde lernante la lingvon, legante revuojn, aŭskultante prelegojn.

Ĉiusomere en Olsztyn okazas interesaj kulturaj aranĝoj allogantaj amason da turistoj. Artistoj, kantistoj, aktoroj prezentas siajn programojn en la ĉekastela amfiteatro kaj en la Malnova Urboparto. La plej konataj estas Juliaj Internaciaj Tagoj de Popolaj Dancoj kaj Kantoj. Indas do veni en la urbon somere ne nur por forumi kaj ripozi sed ankaŭ por ĝui bonajn kulturajn distraĵojn.

Elizabeta Frenszkowska

Kiel formikbebo savis la formikejon kaj konatiĝis kun Avo Frosto

Fabelo de Stefani Strunjak

En la mondo ekzistas multaj landoj, en kiuj vivas diversaj homoj, sed krom tiuj homlandoj ekzistas ankaŭ diversaj bestolandoj, en kiuj vivas diversaj bestoj. Ili havas siajn urbojn, vilaĝojn, stratojn, vendejojn, malsanulejojn, lernejojn... Tie vivas bestoj, kiuj same kiel homoj okupiĝas pri diversaj profesioj.

Iutage en unu por ni malgranda formikejo, sed por formikoj granda formikŝtato, ekestis grandega kaoso. Nome, formikoj-meteorologoj pere de siaj tre precizaj instrumentoj eksciis, ke al ilia lando alproksimiĝas terura tempesto, la plej terura kiun ili iam havis. Ili kalkulis kaj kalkulis kaj komprenis, ke la tempesto komenciĝos post nur 12 horoj. Post longa studado ili kun granda timo raportis al sia reĝino:

— La suno malaperos, kvazaŭ ĝi forirus por ferii, kaj ĝin anstataŭos malbonaj nigraj nuboj, kiuj jam delonge atendas okazon por elverŝi sian pluvon ien. Dum la unuaj tri tagoj pluvegos kaj pluvegos. Akvo leviĝos ĉie kaj al nia formikejo minacos granda inundo. Sed tio ne estos ĉio. Post tritaga pluvego komencos hajli. La hajleroj estos grandaj kiel kokinaj ovoj kaj al nia formikejo minacos ruiniĝo. Kiam ĉesos hajli, komenciĝos terura neĝtempesto, kiu kovros nian tutan formikejon, se ĝi entute ĝis tiam ekzistos.

La formikreĝino kun granda pacienco aŭskultis siajn meteorologojn kaj terure timiĝis kaj tristiĝis:

— Kion ni faru, kion ni faru... Ne temas nur pri nia formikejo sed ankaŭ pri la Formika Avo Frosto. Li jam estas survoje al ni. Li tute ne scias, kio okazos; granda malfeliĉo minacas ankaŭ lin...

La reĝino tuj vokis siajn formik-generalojn kaj informis ilin pri la problemo. Ĉiuj generaloj tuj alvenis en siaj brilaj uniformoj kaj pacience aŭskultis la reĝinon, sed ankaŭ ili ne sciis, kion fari. Ili nur zorgoplene movis la kapojn. Ekestis profunda silento, ĉar ĉiuj zorgoplene pensis pri la problemo.

Tiam subite el iu malhela koridoro aŭdiĝis voĉo:

— Mi scias, mi scias!

La reĝino kaj la generaloj levis la kapojn kaj rigardis tiudirekte. Ĉiuj atendis alvenon de iu saĝa maljuna formiko-sciencisto. Sed anstataŭ li ĉe la enirpordo prezentiĝis tute malgranda formiketo. Li estis tiom malgranda, ke inter liaj kurbaj kruretoj ankoraŭ videblis vindoj. Li fakte estis ankoraŭ formika vindbebo.

— Jes, mi scias, — daŭrigis la formika bebo, — mi scipovas konstrui la plej bonajn kaj la plej fortajn sablokastelojn en la tuta formika infanĝardeno. Mi scias, kie troviĝas ege bonaj arbofolioj, ŝtonoj kaj aliaj materialoj por konstrui ŝirmejon. Sed por bona ŝirmejo oni bezonas ankaŭ harojn de feinoj. Per tiaj haroj ni povos ĉion kunigi tiom bone, ke neniu tempesto povos detrui nian formikejon.

Ĉiuj generaloj surprizite aŭskultis la malgrandan formikon, ĉar ili neniam vidis feinojn en sia arbaro. La malgranda formiko tiam klarigis al ili, ke plenkreskaj formikoj kaj generaloj neniam povas vidi feinojn. Tion povas nur bonaj formikinfanoj.

La reĝino dankis al la malgranda formiko kaj nomis lin ĉefgeneralo, por ke li povu rapide ordoni al ĉiuj formiksoldatoj kion fari. La formiketo tuj sendis ĉiujn formikojn kuri al la arbaro kaj kolekti ĉion, kion li postulis. La plej fortaj formikoj kunportadis ŝtonojn, iom pli malfortaj lignon kaj la plej malfortaj portis nur arbofoliojn. La formikaj virinoj kunportadis multe da nutraĵo kaj ĉion ordigis en profundaj tuneloj. La formiketo mem kun aliaj formikbeboj iris al sekreta loko en la arbaro, kie feinoj kutimis kombi siajn longajn belegajn harojn. Kiam ili kunportis ĉion, kion ili bezonis, la formikbebo komencis konstrui la ŝirmejon. Ĉiuj helpis lin, eĉ la reĝino mem forprenis sian kronon kaj laboris kun li. Ili laboris longe kaj jam estis lacegaj. Tiam iu el la meteorologoj pere de radio kaj televido informis la formikan popolon, ke la tempesto baldaŭ komenciĝos. Per siaj lastaj fortoj ili plirapidigis sian laboron. Ili laboregis, kaj laboregis... kaj finfine ilia ŝirmejo estis preta.

Feliĉaj ili foriris al siaj ĉambretoj. Tie ili sidis timeme atendante, kio okazos. Post kelkaj minutoj komenciĝis terura tempesto. Kiam aŭdiĝis la unua fulmotondro, la tuta formikejo ekskuiĝis. Ĉiuj ektimis, sed nenio danĝera okazis al ilia formikejo. La generaloj per laŭtparoliloj informis ĉiujn, ke ili ne zorgu, ĉar ĉio estas en ordo kaj neniu guto da pluvo eniros la formikejon.

La malbona vetero daŭris naŭ tagojn, dum kiuj ekstere pluvis kaj fulmis, sed en la formikejo ĉio estis en ordo. Oni ankaŭ havis sufiĉe da manĝaĵo kaj trinkaĵo. Ĉar oni nenion alian povis fari, oni okupiĝis pri preparlaboroj por la kristnaska kaj novjara festoj. Ĉiuj bele ornamis unue siajn ĉambrojn, poste siajn domojn, kaj poste stratojn, lernejojn, vendejojn. Ĉio brilis. Kaj kiam ankaŭ tiu laboro estis finita, ĉiuj formikoj ornamis la kastelon de sia reĝino. La reĝino tiam invitis ilin ĉiujn al sia plej granda kaj luksa salono, la Granda Salono. Tie estis ankaŭ bele ornamita scenejo. Sur ĝin alvenis la reĝino kun siaj generaloj. Kiam ŝi invitis la malgrandan formiketon, ĉiuj aplaŭdis. Kiam li venis antaŭ la reĝinon, li surgenuiĝis. La reĝino tiam prenis belegan brilan ordenon. Ŝi volis meti ĝin al la brusto de la formiketo, sed lia brusto estis tro malgranda por tio. Tial ŝi devis meti ĝin sur liajn vindojn.

— Tiun ĉi ordenon vi ricevas pro saĝo kaj kuraĝo, sed tio ne estas ĉio. Vi ekde nun regos en nia reĝolando kun mi. Mi havas ankaŭ filinon, kiu ekestos via edzino, kiam vi plenkreskos...

Tiam sur la scenejon alvenis belega formik-princino. Ŝi kisis la formiketon. Ĉiuj aplaŭdis. Post tiu romantika momento la reĝino diris, ke oni povas komenci la kristnaskan balon. Ĉiuj estis feliĉaj kaj gajaj. La orkestro belege ludis kaj ĉiuj dancis kaj kantis. La noktomezo rapide alvenis kaj tiam la formikoj iris dormi ĉiu en sian ĉambron. Ili estis lacaj kaj de la granda laboro kaj de la bela vespero, kaj ili rapide endormiĝis. Nur la malgranda formiketo kaj la princino ne povis ekdormi. Ili estis tro ekscititaj kaj feliĉaj. Krom tio ili sentis, ke ili enamiĝis, kaj tio estis por ili tute nova sento. Kune ili du iris al iu loko, kie la formiketo faris truon en la tegmento, por ke ili povu rigardi la ĉielon. La ĉielo estis tute sennuba, klara kaj plenplena de steloj. Ili rigardis la brilantajn stelojn kaj tiam ili vidis, ke unu el la steloj komencis alproksimiĝi al ili. La stelo fariĝis ĉiam pli kaj pli granda kaj brila. Tiam ili aŭdis ankaŭ belan muzikon, kiu fariĝis ĉiam pli laŭta.

Kiam la stelo tute proksimiĝis, ili vidis, ke ĝi tute ne estas stelo sed aro da lampiroj kaj fulgoroj, kiuj kvazaŭ ĉevaloj aŭ boacoj tiris la ĉarojn de la Formika Avo Frosto.

Avo Frosto saltis el sia ĉaro.

— Infanoj, kial vi ne dormas? — li tuj demandis.

— Ni ne povas, ni estas tro ekscititaj kaj feliĉaj...

Avo Frosto rigardis ilin iom tra la okulvitroj kaj diris:

— Nu, bone, ne gravas... jen donacoj por vi!

— Dankon, dankon, — ekkriis la princino kaj la formiketo. Dum ili elpakadis siajn donacojn, Avo Frosto metis ĉiujn aliajn donacojn sub kristnaskajn arbojn por la aliaj formikoj.

— Jen, infanoj, mi devas urĝi. Feliĉan Kristnaskon al ĉiuj! — diris Avo Frosto kaj saltis en la kaleŝon kaj per folia tigo tiklis la lampirojn, por ke ili ekflugu. — Jen, iru ni... — ĝoje ekkriis Avo Frosto kaj malaperis.

La formiketo kaj la formikprincino ankoraŭ longe rigardis al la ĉielo. Kiam ili laciĝis de tio, ankaŭ ili metis siajn donacojn sub kristnaskan arbon, kvazaŭ nenio okazus, kaj foriris al siaj ĉambretoj kaj litetoj.

Matene, kiam la formikoj vekiĝis, ili trovis la donacojn. Ili miris, kiel Avo Frosto povis eniri la formikejon. Multaj ankaŭ scivolemis, kiel li aspektas. La malgranda formiko kaj la formikprincino nenion diris. Ili nur sekrete rigardis unu la alian kaj ridetis.

Fabela fino de la fabelkonkurso
Esperanta premio donacita antaŭ 20 mil spektantoj

En 2002 la literatura-kultura edukejo Päätalo-instituto, kies sidejo estas en la nordfinnlanda Taivalkoski, aldonis por la tria fojo Esperanto-branĉon al sia fabelkonkurso por infanoj, kiun ĝi organizas ekde 1993. Ekde 2001 la Esperanta branĉo estas aŭspiciata de UEA. La aldonon de Esperanto iniciatis la t.n. vilaĝa asocio de Metsäkylä, unu el la vilaĝoj en la komunumo Taivalkoski. Tie disvolviĝas vigla Esperanto-agado jam de pluraj jaroj, kies motoro estas s-ino Aini Vääräniemi, kiu nuntempe estas ankaŭ prezidanto de la vilaĝa asocio.

La ĉi-jara rikolto ne estis nombre kontentiga, ĉar partoprenis 14 fabeloj el ok landoj. La ĵurio tamen trovis inter ili sufiĉe kvalitajn verkojn por aljuĝi tri premiojn en ĉiuj tri aĝkategorioj. (Vidu la rezulton en la decembra Ondo, pĝ. 17. — LOdE.)

La ĉefpremion Fabelo Internacia por la plej bona fabelo de la tuta konkurso, ricevis la 12-jara Stefani Strunjak el Kroatio pro sia fabelo Kiel formikbebo savis la formikejon kaj konatiĝis kun Avo Frosto. Stefani partoprenis en la konkurso ankaŭ en la du antaŭaj jaroj: en 2000 ŝi ricevis la duan kaj en 2001 la trian premion de sia aĝkategorio.

La sukceso de Stefani ricevis vastan reeĥon en kroataj amaskomunikiloj. La nacia informagentejo peris la novaĵon al la informiloj de la lando. Pluraj gazetoj intervjuis Stefani, ekz. en la plej granda kroata tagĵurnalo Večernji List la intervjuo okupis duonan paĝon. La Kroata Radio elsendis duonhoran intervjuon en porinfana programero kaj ŝi aperis ankaŭ en televido.

Ĉar Stefani ne povis partopreni la premiadon en Finnlando, en Zagrebo ekestis la ideo, ke la finna Julavo transdonu al ŝi la premion okaze de sia vizito al Zagrebo en la tago de Sankta Nikolao la 6an de decembro. Pri la ideo entuziasmiĝis la finna ambasado kaj proponis ĝin al Päätalo-instituto, kiu siavice kontaktis la oficejon de Julavo en Laponio por aranĝi la praktikaĵojn.

La Julavo efektive transdonis la premion al Stefani sur la ĉefplaco de Zagrebo en ĉeesto de dudek mil homoj kiel programero de granda muzika kaj danca spektaklo, kiun oni okazigis honore al la vizito de la Julavo. La Kroata Televido poste elsendis la tutan eventon.

Ege malofte la transdono de premio de Esperanta literatura konkurso ricevas same grandan publikan atenton. La ĉefa merito pri tio apartenas al Stefani Strunjak, sed ne laste ankaŭ al ŝia energia instruistino Judita Rey-Hudeček, sen kies iniciatemo ĉio ĉi ne estus ebla.

Kvankam oni ne povas esperi pri simila publikeco ĉiujare, la konkurso de Päätalo-instituto efike kontribuas al la informado pri Esperanto kaj aparte pri ĝia kvalito kiel literatura lingvo.

Por Päätalo-instituto gravas unuavice la ĉefa celo de la konkurso, t.e. instigi infanojn al krea verkado, sed la Esperanto-movado devus pli ol ĝis nun konscii pri la bona ŝanco, kiun la konkurso de “normala” literatura instituto prezentas ne nur por informado pri Esperanto sed antaŭ ĉio por kulturado de la Esperanto-instruado inter infanoj. Espereble en 2003 la konkurso allogos pli da partoprenantoj.

Osmo Buller direktoro de Päätalo-instituto

Kroata Esperantujo: de A ĝis Ž
Pleadin, Josip. Biografia leksikono de kroatiaj esperantistoj. — Đurđevac: Grafokom, 2002. — 179 pĝ., il.

La libro aperis sur la grundo jam bone plugita de Marinko Gjivoje, kies Leksikono de aktivaj jugoslaviaj esperantistoj estis, laŭ Josip Pleadin, “bazo kaj vojmontrilo” de la nuna leksikono. Eĉ pli, laborante en 1981-1982 en Internacia Kultura Servo, li mem kompostis la verkon de Gjivoje.

Josip Pleadin aplikis metodojn tradiciajn (fosado en arkivoj kaj trarigardo de revuoj) kaj modernajn (reta serĉado), aktivigis sesdek helpantojn. Rezulte aperis kolekto de ĉirkaŭ mil biografi(et)oj kun pli ol 400 fotoj.

Ĉar ĝi ne estas romano, mi unue foliumis ĝin, haltante ĉe konataj nomoj. Jen estas nia peranto, jen partoprenanto de Liro, jen bona amiko. Jen famuloj: Ivo Lapenna, Tibor Sekelj, Ivo Rotkvić, Josip Broz (kromnomata Tito). Jen nunaj aktivuloj, kies nomoj diskoniĝis pro la Zagreba UK. Iuj nomoj, kiuj estas bone konataj en Esperantujo, mankas, ĉar “kelkaj samideanoj malpermesis publikigi siajn biografiojn pro modesteco, pro seniluziiĝo pri Esperanto aŭ pro intermovadaj konfliktoj”. La samideanoj ne pravas, kaj la kompilinto vane obeis — almenaŭ konciza unufraza noto ofendas neniun.

Ivo Lapenna — la plej fama kroata esperantisto — ricevis plej multe da spaco. Bona artikolo, sed kial ne estas menciita la kaŭzo de lia formigro el Jugoslavio? Kial en la artikolo estas mencio pri lia edzino Birthe, sed ne pri Emilija kaj Ljuba?

Drama aktorino Vida Jerman estas bone konata al la esperantista publiko, vizitinta ŝiajn koncertojn en multaj UKoj, IJKoj kaj en Kongresoj de SAT. Interalie, ŝi debutis kiel aktorino en Esperantujo jam en 1973, samjare kun sia esperantistiĝo, en Drama grupo de Studenta Esperanto-Klubo de Zagreb.

Kelkaj biografioj estas tiel koncizaj, ke oni ne povas kompreni eĉ la periodon de la aktivado, ekzemple:

Koller K. Kunlaboranto de Kroata Esperantisto.

Kelkaj aliaj biografioj apenaŭ klarigas la kialon de la enlibrigo, ekzemple:

Kaurić Leono. Emerita juristo el Zagreb mortinta en la aĝo de pli ol 93 jaroj samloke.

Ja longvivulo, sed kial li estas en la leksikono. Plia ekzemplo, ŝajne la plej konciza:

Širola Josip. Mortis en Rijeka en 1997.

Kaj do?..

La libro entenas ankaŭ biografiojn de alilandaj esperantistoj, kiuj provizore aŭ longe vivis en Kroatio (ekzemple, Nikolao Hohlov), kaj de kroatdevenaj samideanoj loĝintaj ekster la patrujo.

La biografia materialo, bedaŭrinde, ne estas unuecigita. Ofte mankas naskiĝdato eĉ de nuntempaj esperantistoj. Multegaj mistajpoj, gramatikaj eraroj kaj stilaj strangaĵoj foje komplikas la komprenon: “Klasikan gimnazion kaj filozofion li studis en Zagreb”, “okupis ĉiujn funkciojn en tiu societo”, “ĉeestis plurajn landojn”, “gazeto de ĉeĥa nacieco”, “rolis kiel sekretario” k.m.a. Estas bedaŭrinde, ke la eldonejo ŝparis monon kaj tial neniu rolis kiel redaktoro kaj provleganto de la libro. Eĉ komputila literumilo povintus elsarki plimulton de la mistajpoj.

Mi legis pri multaj interesaj homoj: iuj el ili elstaras pro esperantista aktivado, aliaj havis interesan vivovojon. Ekzemple, mian atenton kaptis portreto de markapitano, Dragutin Iskra.

Li havis interesan memorlibron. Ĝi estis komencita en 1934 kaj malgraŭ la danĝeroj de la maro kaj de la milito li sukcesis ĝin konservi ĝis la morto (la mortodato ial ne estas indikita). Dum plej krizaj momentoj ĝi estis ligita al lia brusto en vakstolaĵo. Ĝi kaj ĝia posedanto travivis bombardadon de Beogrado kaj de Slovenski Brod kaj riskegan navigadon sur Danubo kaj Sava en 1944-45. En la libro estas subskriboj de multaj esperantistoj diverslandaj, kiuj lin gastigis aŭ kiujn li gastigis sur sia ŝipo. La libro enhavas ankaŭ fotojn de tiuj, kiuj akceptis lin ĉe vizito aŭ aŭdienco, ekzemple: Ilja Erenburg, arkiepiskopo Makarios, Josip Broz Tito, Patrino Tereza, Thor Heyerdahl, Johano Paŭlo II, Peter Ustinov kaj aliaj.

Resume malgraŭ la pluraj makuletoj la leksikono estas bona kaj aĉetinda. Mi, kiel provleganto de La Ondo, jam uzadas ĝin por kontroli la ĝustan ortografian skribon de la kroataj nomoj, kiuj — bedaŭrinde — dum la reta sendado ofte perdas siajn supersignojn.

Halina Gorecka

Hungarlingva Maskerado

Ekde 2000 sinsekve publikiĝis en Britio, Usono, Turkio, Rusio kaj Germanio diversaj eldonoj de Maskerado ĉirkaŭ la morto, origine Esperantlingva memoraĵo de Tivadar Soros pri la Holokaŭstaj jaroj 1944-45, kies duan Esperanto-eldonon (UEA, 2001) redaktis Humphrey Tonkin. La hungara traduko de István Ertl, Álarcban, aperis ĉe la Budapeŝta eldonejo Trezor, estrata de Vilmos Benczik, meze de novembro 2002 — tiel ke ĝiaj 2500 ekzempleroj trafos pintan librosezonon jarfinan.

La hungara versio baziĝas sur ne malpli ol kvar fontotekstoj: krom la du Esperantaj eldonoj de Maskerado (1965, Stafeto; 2001, UEA) ĝi prenis en konsideron ankaŭ fruan manuskriptan angligon fare de Sophie Bogyo, kaj precipe la modernan anglan tradukon (2000) de Tonkin. Enhave ĝi estas pli riĉa ol ajna ĝisnuna eldono, ĉar ĝia notaro kaj bibliografio estis ampleksigitaj ĝis la enpresejigo en oktobro.

Ĝuste en la librofinaj notoj abunde menciiĝas Esperanto, ekz. la fakto ke George Soros en 1947 forlasis Hungarion danke al la eblo vojaĝi al la UK en Berno, post kiu li partoprenis en konferenco de TJO (posta TEJO) en Ipswich, proponante projekton de bicikla vojaĝo tra Eŭropo por propagandi Esperanton.

Restas vidi ĉu la ĵusa literatura Nobel-premio al Imre Kertész, verkisto same hungara kaj juda kiel Tivadar Soros (kaj praktike sam-aĝa kiel ties mondfama filo George Soros), kreskigos ĉe la publiko la intereson pri tiu ĉi verko kapabla siamaniere helpi la hungaran legantaron, ĝuste laŭ la ripete esprimata deziro de Kertész, konfrontiĝi kun ankoraŭ profunde traktenda periodo el sia pasinteco.

István Ertl

Liro-2002

Je la Zamenhofa Semajnfino en Kaliningrad estis anoncita la rezulto de la tradicia belarta konkurso Liro-2002, organizita de La Ondo de Esperanto.

La kvinpersona juĝkomisiono (Aleksej Birjulin, Wolfgang Kirschstein, Aleksander Korĵenkov, Alen Kris, Valentin Melnikov) ricevis 45 konkursaĵojn de 22 aŭtoroj el 12 landoj — Brazilo, Britio, Francio, Germanio, Italio, Luksemburgio, Malto, Pollando, Ruslando, Svedio, Togolando, Usono. Ankoraŭ neniam Liro estis tiel internacia.

La rezulto de Liro-2002
Originala prozo

Laŭreato: Paul Gubbins (Britio) pro “Finsezone”.

Laŭda mencio: Aleksandr Parfentjev (Ruslando) pro “El du ovoj du fratetoj”.

Originala poezio

Laŭreato: Nicolino Rossi (Italio) pro “Preter”.

Laŭdaj mencioj: Viktor Ĉaldajev (Ruslando) pro “En nigra ĉirkaŭpreno de mallum’...”; Marie-France Conde Rey (Francio) pro “Gefiloj de Gaia”; Benoît Philippe (Germanio) pro “Vizite”.

Traduka poezio el la rusa (Фёдор Сологуб “Расточитель”)

Laŭreato: Michel Duc Goninaz (Francio).

Laŭda mencio: Aleksandr Uljanov (Ruslando).

Traduka prozo el la rusa (Михаил Лермонтов “Тамань”)

La konkurso de okazis, ĉar partoprenis nur unu traduko.

Traduka prozo el la angla (Saki. “The Lost Sanjak”)

Laŭreato: Sten Johansson (Svedio).

Laŭdaj mencioj: Paul Gubbins (Britio); A.P. (Jack) Warren (Britio).

Ĉiu laŭreato ricevos diplomon kaj valoran librodonacon. Konforme al la regularo de Liro, la organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 вус 2004 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme aŭ elektronike.

Gratulon al la laŭreatoj! Dankon al la partoprenintoj!

Halina Gorecka sekretario de Liro-2002

Gazetoj

Vola Püg’

Dum iuj niaj gazetoj mortas, preskaŭ nerimarkate aperas novaj gazetoj. Nerimarkate, ĉar ilin oni ne povas legi eĉ en niaj bibliotekoj en Roterdamo kaj Vieno, kiuj kolektas ĉiun paperon kun teksto en Esperanto. Ja ili aperas nur rete.

La plej nova el ili estas Vola Püg’. Sed ĝi ne estas Volapük-lingva gazeto. Anstataŭ klarigi, ni citu el la redakcia kolumno (de Hodos).

Per tiu revuo, ni esperas (sed tute ne povas certi ĉar ni estas nur esperantistoj, fakuloj pri eterna esperado) iomete ridigi vin. Kaj per tiuj diversaj desegnaĵoj, ni ankaŭ dezirus daŭre riĉigi la Eo-komiksaron.

Laŭ la numeroj de la gazeto, vi povos rimarki, ke estos kelkaj regularaj rubrikoj, kaj kelkaj ne (mirinda, ĉu ne?). Kaj en tiu unua numero, vi jam havos eblecon ĝui multajn aferojn: vi malkovros la prilaboron de la gazeto en la Redaktej’, niaj anglaj legantoj povos plibonigi sian Esperanto-nivelon, la gekokoj frenezos (ĉu dioksin-nutritaj?), akvos la nimfoj kaj vi ĉion scios pri la Zamenhofa vivo... Sed Vola Püg’ fakte estas ankaŭ instrua gazeto: ekzemple, en tiu numero, vi povos lerni kaj stiradon kaj Occidental-on, kaj eble eĉ ambaŭ samtempe!

Oni plie klarigos al vi la kialojn de la reta formato de Vola Püg’. Kaj ĝuste tiu reta formato ebligos por ni, kaj tion vi mem konstatos, proponi al vi aferojn neproponeblajn (nur pro teĥnikaj kialoj, ne pro maldececo, friponetoj!) je papera gazeto: do, krome de la bildoj kaj tekstoj, povos ankaŭ esti sonoj, moviĝantaj bildoj... kaj aliaj surprizoj. Kaj jam en tiu numero 1, vi povos spekti filmeton okazintan en la fama Eo-kulturdomo Greziljono!

Nu, ĉar la gazeto estas tute senpaga (sed ne senpuga), simple funkciigu vian krozilon kaj iru al www.volapug.net.

Ricevitaj libroj

Johansson, Sten. Dis!: Originala romano. — Antverpeno: FEL, 2001. — 135 pĝ. — [Recenzoekzemplero de FEL].

Tišljar, Zlatko. Eŭropa ideologio: Traktaĵo — Maribor: Inter-kulturo, 1998. — 70 pĝ. — [Donaco de Višnja Branković].

Dostojevskij, Fjodor Miĥajloviĉ. Blankaj noktoj: Romanoj kaj noveloj / Trad. el la rusa Grigorij Arosev, Aleksej Birjulin, Aleksander Korĵenkov; Antaŭpar., koment. Aleksander Korĵenkov. — Kaliningrad: Sezonoj, 2002. — 448 pĝ. — (Elektitaj verkoj, Vol. 1; Rusa literaturo, Vol. 8). — [Donaco de Sezonoj].

Cool, Gerard. La misio de Sava.Pazarĝik: Radio, 2001. — 175 pĝ. — [Donaco de Petko Arnaudov].

Mirande, Jon. La baptofilino / Trad. el la eŭska Joxemari Sarasua. — Chapecó: Fonto, 2002. — 95 pĝ. — [Donaco de BEL].

Tetere, Viktorija. 80 rakontoj pri la eterne juna 800-jara Rigo / Trad. el la latva Jāzeps Šlars, Alīda Zigmunde, Margarita Želve k.a. — Rigo: Latvia Esperanto-Asocio, 2002. — 86 pĝ., il. — [Donaco de Aristo Medinš].

Phillipson, Robert. Internaciaj lingvoj kaj internaciaj homaj rajtoj. — Rotterdam: UEA, 2002. — 19 pĝ. — [Donaco de UEA].

Ricevitaj gazetoj

Esperanto. 2002/11;

Esperanto en Skotlando. 2002/186;

Eventoj. 2002/222-240;

Heroldo de Esperanto. 2002/14;

Informilo [de AEH]. 2002/10,11;

Kontakto. 2002/5;

La KancerKliniko. 2002/104;

La Movado. 2002/621;

La Ondo de Esperanto. 2002/12;

Norvega Esperantisto. 2002/5;

SAT-Amikaro. 2002/573;

Sennaciulo. 2002/11;

Tempo. 2002/3;

Vekilo. 2002/4;

Wydarzenia. 2002/10-11;

Вестник эсперанто. 2002/2.

Mozaiko

La oktobra enigmo tre plaĉis al niaj legantoj kaj ricevis rekordan kvanton da respondoj. Entute venis 48 solvoj. 43 el ili estas ĝustaj. Ilin sendis:

Alain Delmotte, Ludoviko De Doncker (Belgio), Brian R. Bishop, Les Burridge, Edmund Grimley Evans, Norman Ingle, Malcolm Jones, D. B. Kershaw, Alwyn Kind, Nial Makiligin, Vilĉjo Walker, Ken Wilson (Britio), Zdeněk Hršel (Ĉeĥio), Sylvia Hämäläinen, Erkki Kemppainen, Asko Kyttä (Finnlando), Lucien Giloteaux (Francio), Hans-Burkhard Dietterle, Dieter Dungert, Gunter Ebert, Hans Jaeger (Germanio), Siniša Veličković (Jugoslavio), Antanas Grincevičius, Ludomir Sobański (Litovio), Jean-Marie Ries (Luksemburgio), Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (Pollando), Ivars Barŝevskij, Igorj Belousov, Bronislav Ĉupin, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Segrej Manzurov, Oleg Sevruk, Anatolij Sidorov, Sergej Strelec, Oleg Vasiljev (Ruslando), Eric Castell, Tore Johansson, Roland Larsson, Malte Markheden (Svedio), Ludmila Orajevskaja (Ukrainio), Roland Thibault (Usono).

La premion gajnis Hans-Burkhard Dietterle. Ni gratulas!

La ĝusta solvo

Vegetaĵoj: Sangvisorbo, maizo, rumekso, leontodo.

Proverboj: 1. Tablon ornamas ne tuko sed kuko. 2. En sia dometo li estas atleto. 3. Ne kotas besto en sia nesto. 4. Razisto raziston razas. 5. Sen regalo ne estas balo. 6. Sidi en amaso da (en la enigmo “de”) embaraso. 7. Karakteron al kanto donas la tono. 8. Agrabla estas gasto, se ne longe li restas.

Krucvortenigmo

Bonvolu musklaki ĉi tie por vidi la bildon.

Skribu en la ĉeloj ĉirkaŭ la numeroj ses-literajn vortojn laŭ la horloĝa direkto. La vortoj komenciĝas en la ĉeloj markitaj per sago. En du horizontaloj vi trovos du vortojn. Sendu ilin kiel solvon de la enigmo.

1. Rapidega akvoflu’;

2. Inklino fari ian agon, akirita pro ofta ripetado de tiu ago;

3. Trikita ŝtof’;

4. Ebena tegmento kun balustrado;

5. Konsistanta el tri tonoj, tri duontonoj kaj unu kaj duona tono;

6. Lok’, en kiu funkcias ofico de komerca, industria entrepreno;

7. Metitablo;

8. Budhisma formulo, tirita el sankta libro kaj ripetata dum la mensa koncentriĝo;

9. Malŝate ridindiga ton’;

10. Tiu, kiu metie razas aŭ tondas barbon kaj kapharojn (Radiko);

11. Havanta nek komenciĝon nek finiĝon;

12. Longa maldika ŝnureto por kudri.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin:

ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete antaŭ 10 marto 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion. Bonŝancon!

Spritaj splitoj kaj preskeraroj

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto aperis en decembro 2002

Reago el Sisterono

Demando: Ĉu vi posedas diplomon aŭ ateston pri via scio de Eo? Bv. precizigi.

Respondo: Ŝatus min tion.

(Kataluna respondo al UEA-enketo, 1991)

El popola la cervo

En la kategorio de Monda Herdaĵo troviĝas...

(flugfolio Kroatio, la renaskiĝanta lando)

Sekcu la Majstron

Diskunigu la vivon de Zamenhof per tiu ĉi teatraĵo.

(Valencia Luno, 1992, jan)

Ĉeĥio marŝas en insekta mondo?

Por 1992 ni planas la aperigon de ĉeĥa numero kaj de blata numero de ILTIS-Forumo.

(Cirkulero 1992-02-22 de ILTIS)

Vo ne vacilas por vinnoj

Post la devio de UEA en novembro finnaj e-istoj donacis jam pli ol 3000 markojn por ebligi estonojn membriĝi en UEA.

(Esperantolehti 1992: 2, pĝ. 9)

Spertita sur la haŭto

La “mirkalon de la unua kongreso”, spertitan de ni ĉiuj, ne eblas resumi en unu titolo.

(Esperantolehti 1992: 2, pĝ. 37)

Festo en necesejo?

Paŝo post paŝo beliĝas nia Berlina Esperantodomo. (...) estas pretigata unu el la subtegmentaj ĉambretoj, tiel ke tie baldaŭ povas tranokti esperantistoj laŭ pasportservaj kondiĉoj. Aldone al ĝi oni refunkciigas unu el la ŝtuparejaj necesejoj, aldonante al ĝi ankaŭ lavujon. Tiu ŝtupareja necesejo servos ankaŭ por organizotaj festoj kaj renkontiĝoj en la Berlina Esperantodomo resp. en ĝia korto.

(Berlina Informilo, 2002, okt)

Poeto stumblaĉis tra monto kaj val’

En Permo loĝis ankaŭ aliaj rusaj verkistoj, kiel poeto-fituristo Kamenskij, Korolenko, Mamin-Sibirjak.

(Rande de Eŭropo, flugfolio de Nikolai Lozgaĉev)

Kolektis István Ertl

Niaj jubileoj kaj datrevenoj en 2003

1863. (Antaŭ 140 jaroj) Naskiĝis Emile Grosjean-Maupin kaj Nikolaj Borovko.

1868. (Antaŭ 135 jaroj) Naskiĝis Jean Borel, Pál Lengyel, Felikso Zamenhof (FeZ) kaj Louis Couturat.

1878. (Antaŭ 125 jaroj) L.Zamenhof prezentis la projekton de Lingwe uniwersala. Naskiĝis Hugo Steiner.

1888. (Antaŭ 115 jaroj) Volapukista klubo en Nurenbergo konvertiĝis al Esperanto (la unua Esperanto-klubo en la mondo). Aperis La neĝa blovado (Puŝkin) de Antoni Grabowski.

1893. (Antaŭ 110 jaroj) Fondiĝis Internacia Ligo Esperantista. Aperis la unua poezia Esperanto-antologio La liro de la esperantistoj.

1898. (Antaŭ 105 jaroj) Fondiĝis en Francio Societo por la Propagando de Esperanto — la unua landa Esperanto-Asocio. Naskiĝis Eugen Wüster.

1903. (Antaŭ 100 jaroj) Fondiĝis Londona Esperanto-Klubo. Aperis Fundamenta Krestomatio. Ekaperis Espero Katolika. Naskiĝis Károly Bodó, Jan Fethke (Jean Forge), Aleksandr Logvin. Planlingvo Latino sine flexione.

1908. (Antaŭ 95 jaroj) Fondiĝis UEA, Ruslanda Esperantista Ligo, Dana Esperanto-Asocio, Akademio de Esperanto kaj TEVA. Ekaperis Franca Esperantisto. Vestnik Znanija ĉiumonate havis Esperantan suplementon Espero. Naskiĝis Henri Vatré (Baupierre). Mortis Henri Vallienne.

1913. (Antaŭ 90 jaroj) Deklaracio pri Homaranismo de Zamenhof. Ekaperis La Espero kaj l’esperanto. Unua poŝta stampo en Esperanto (UK-9 en Berno). Naskiĝis Miyamoto Masao, Johannes Palu, Nikolaj Rytjkov, Carl Støp-Bowitz. Mortis Carlo Bourlet.

1918. (Antaŭ 85 jaroj) Fondiĝis Aŭstralia Esperanto-Asocio.

1923. (Antaŭ 80 jaroj) Moskva Radio uzis Esperanton. Naskiĝis André Albault kaj Laŭlum.

1928. (Antaŭ 75 jaroj) Aperis La tajdo de Nikolao Hohlov kaj Sur sanga tero de Julio Baghy. Naskiĝis Magomet Isajev kaj Georges Lagrange. Planlingvo Novial.

1933. (Antaŭ 70 jaroj) Fondiĝis Internacio de Socialistaj Esperantistoj. Interkonsento de Kolonjo. Aperis Enciklopedio de Esperanto (1a vol.), Metropoliteno de Vladimir Varankin, Hungara antologio, Esperanta traduko de Infero de Dante. Ekaperis La Pirato. Naskiĝis Tyburcjusz Tyblewski kaj Michel Duc Goninaz. Mortis Ivan Ŝirjajev. Eŭgeno Lanti foriris el la gvidantaro de SAT.

1938. (Antaŭ 65 jaroj) Fondiĝis TJO (TEJO) en la unua IJK. Pafekzekuto de Vladimir Varankin, Nikolaj Nekrasov kaj aliaj aktivuloj de SEU.

1943. (Antaŭ 60 jaroj) Naskiĝis Ulrich Lins.

1948. (Antaŭ 55 jaroj) Fondiĝis TEĴA. Aperis Leteroj de Zamenhof.

1953. (Antaŭ 50 jaroj) Fondiĝis MEM. Aperis Historio de SAT. Ekaperis Paco. Naskiĝis Ilona Koutny kaj Probal Daŝgupto. Mortis Nikolaj Hohlov.

1958. (Antaŭ 45 jaroj) Fondiĝis EŜLI, Kanada Esperanto-Asocio, Bulgara Esperanto-Teatro. Aperis Vojaĝo al Kazohinio de Sándor Szathmári kaj Esperanta antologio.

1963. (Antaŭ 40 jaroj) 2a internacia arta festivalo (Sofio). Ekaperis Kontakto.

1968. (Antaŭ 35 jaroj) 1a Pupteatra Internacia festivalo en Zagrebo. 1a Ekumena Esperanto-Kongreso en Limburg. Fondiĝis Instituto Hodler ’68.

1973. (Antaŭ 30 jaroj) Ekaperis Juna amiko. Mortis Nikolaj Rytjkov kaj Raymond Schwartz.

1978. (Antaŭ 25 jaroj) Aperis Enkonduko al literatura kritiko de Giorgio Silfer. Mortis Laojos Tárkony (Totsche).

1983. (Antaŭ 20 jaroj) Aperis Kaj ceter’ — nur literaturo de Gaston Waringhien. En Jekaterinburg okazis literatura semajnfino, altlerneja planlingvistika konferenco kaj kultura forumo. Fondiĝis EVA kaj E.R. Kulturo. Ekaperis Esperanto aktuell kaj TEJO-Tutmonde.

1988. (Antaŭ 15 jaroj) Fondiĝis Urala Esperantista Societo kaj Esperanto-Asocioj en Estonio, Latvio kaj Litovio. Aperis La danĝera lingvo de Ulrich Lins. Stariĝis FAME-fondaĵo. Mortis Nikolaj Danovskij kaj Tibor Sekelj.

1993. (Antaŭ 10 jaroj) Esperanta PEN-Centro aliĝis al Internacia PEN-Klubo. Aperis Poemo de Utnoa de Abel Montagut, Ibere libere kaj Esperanta traduko de Krimo kaj puno de Dostojevskij. Mortis Juan Régulo Perez, Johannes Palu kaj Antonina Apollo.

1998. (Antaŭ 5 jaroj) La unua Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo (Montpeliero). Lanĉo de la Pakto por la Esperanta Civito. Unuafoja elekto de la Esperantisto de la Jaro (William Auld). Mortis Nikolai Lozgaĉev.

Leterkesto

Mi volas gratuli vin pro la abundo de informoj, aŭtoro-diverseco kaj admirinda flua esperanto de via revuo La Ondo de Esperanto.

Mi legas papere La Ondon en la sidejo de Portugala Esperanto-Asocio. El ĉiuj numeroj mi ĝue sorbas ĉiujn novaĵojn kaj artikolojn. Pro ekonomiaj malfacilaĵoj mi ankoraŭ ne iĝis abonanto. Kuraĝon por via daŭra laboro!

Alcino Alves (Portugalio)

Mi tre dankas nian akrapluman Komitatanon Z, ĉar finfine mi scias, ke la Jarlibro de UEA ja aperis. Eble ja s-ro Z estas pli proksime al la fonto, ĉar mi ankoraŭ ne ricevis ĝin, sed mi ja ne loĝas en la koro de Eŭropo. En la revuo Esperanto, kiu venas de tempo al tempo, mi partoprenas la incenson fare de la nova redaktanto, dum restas magriĝintaj servoj por ni. Dume mi ne scias, ĉu mi ankoraŭ estas membro de UEA. Ĉu la komitatano povas konsili al mi, ĉu mi denove membriĝu.

Wolfgang Kirschstein (Danlando)

Jen komentoj miaj pri Ondoj 10 kaj 11.

En Nro 10 mi ŝatas diskutadon pri Esperanto kiel lingvo de malplimulto rilate al la grandega grupo de neesperantistoj: “Kia estas esperanto...” eĉ “Hobisma sindromo”. Mi tre ŝatis la ĉeĥovan novelon “La vivo en demandoj kaj ekkrioj”! Sur la 19a paĝo estas foto, sur kiu estas ankaŭ mia filino Marta.

En numero 11 aparte interesas min la intervjuo kun Ilona Koutny, raporto pri Monda Turismo, la Finkel-debato, la raporto pri Arkones, la malferma letero de Birthe Lapenna.

Jarl Hammarberg (Svedio)

Internacia Fotokonkurso

Al niaj Internaciaj Fotokonkursoj ofte venas fotoj, kiujn ni ne povas fidele reprodukti grize en la revuo. Nun ni utiligas la koloran kovrilon por aperigi du fotojn:

Anna Skudlarska (Pollando). Revo

Premu por vidi la bildon

Gražvydas Jurgelevičius (Litovio). Avo kaj nepoj

Premu por vidi la bildon

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 2 (100)

Sur la kovrilpaĝo estas la Esperantisto de la Jaro, Michel Duc Goninaz, kies respondoj malfermas la jubilean kajeron de La Ondo. (La fotaĵon sendis Roy McCoy, CO UEA)

Leterkesto

Ĉi tiu estas la centa Ondo, kiun ni eldonis post la refondo. Ni kore dankas ĉiujn, kiuj gratulis nin okaze de la “jubileo”. Nia revuo aperas por vi, kaj tial ne la redakcio, sed la legantoj malfermas la jubilean kajeron.

Halina kaj Aleksander

Vi faras multe pli ol nur revuon. Vi faras kulturon — vi flegas kulturon per via aktivado por renaskiĝo de eŭropa kulturo sur tomboplaco de kulturoj prusa, litova, juda, germana. Via apero en ĉi eŭropa kaj epoka trapasejo en Eŭropa Lingvojaro estas omena.

Post la vizito al Zamenhofa semajnfino sur Pregola bordo mi revenis al Vilno kun volumo el Dostojevskij-serio, eldonata de vi. Dum antaŭnovjaraj festotagoj mi akiris el Minsko analogan volumon en lingvo bjelarusa — eldonita en kvanto de nur 1000 ekzempleroj. Komparo de ambaŭ atestas, kia estas Esperanto — ne nur vivanta, sed ankaŭ vivonta.

Valdo Banaitis (Litovio)

Mi varme gratulas al la eldonanto-administranto kaj al la redaktoro pro la atingo de la centa numero de La Ondo de Esperanto! Mi sincere admiras vian laboron, kies frukto estas tiu ĉi interesa, vigle redaktata revuo, kies abonanto mi fieras esti ekde la unua numero. Inter Esperanto-revuoj La Ondo estas modela kaj ĝian ĉiun numeron mi legas de la komenco ĝis la fino. Iel ĝi memorigas min pri mia plej ŝatata revuo en la 80-aj jaroj, nome Hungara Vivo.

Mi deziras al La Ondo bonan duan jarcenton!

Osmo Buller (Finnlando)

Mi gratulas Vin por Via jubileo okaze de la eldono de la centa kajero de LOdE en la nuna serio kaj deziras al Vi sukceson kaj ĝojon en Via laboro.

La kajeroj de LOdE ĉiam ege plaĉas al mi, ĉar ili estas valora forumo de progresemaj Esperantistoj kaj informas pri la plej diversaj temoj, problemoj kaj aktivadoj en la Esperanto-movado. Samtempe helpas iniciati la diskutojn pri ili.

Ankaŭ Via kreskanta ĉeesto en la interreto estas avantaĝa, ĉar Vi povas sekvi la ŝanĝojn de la strukturo de komunikado en la mondo. Ĝi estus evidente la unika vojo, garantii ankaŭ estonte la “forumon LOdE”.

Hans-Burkhard Dietterle (Germanio)

Al la Ondo mi sendas mian gratulon okaze de ĝia centa kajero, kun bondeziroj por la vojo al la ducenta.

Michel Duc Goninaz (Francio)

Dankegon pro via revuo ĉiam kun tre interesa enhavo. La Ondo de Esperanto estas fakta atesto, ke espero ankoraŭ ne forlasis tutmondan esperantistaron. Sen via laboro nia espero ne estos tiel ŝirmita. Ni deziras al vi, ke vi ankoraŭ longajn jarojn sana kaj kontenta ĝuu fruktojn de via laboro.

Jadviga Wasiuk kun esperantistoj el Pelplin (Pollando)

Estos granda honoro se mi havos okazon rakonti pri niaj Zamenhofaj Tagoj sur la paĝoj de La Ondo de Esperanto en la 100a numero de tiu ĉi revuo. Nome de ĉiuj bjalistokanoj mi deziras al vi multe da legantoj kaj fortoj dum la laboro, por ke via revuo ankoraŭ longe ekzistu kaj restu same interesa.

Ela Karczewska (Pollando)

Mi tute hazarde “renkontis” La Ondon antaŭ tri jaroj, kaj tuj amikiĝis kun ĝi. Mi trovas ĝin ĉiam interesa, informplena, esperiga, distra. Dankon pro la farita laboro kaj bondezirojn ĉe la estontaj klopodoj!

Breandan O’ Mearain (Norda Irlando)

Mi elkore gratulas La Ondon pro la atingo de la centa kajero februare 2003. La Ondo de Esperanto estas tre grava kaj legebla informilo, kiu multe kontribuas al la evoluo de la Esperanto-kulturo. Mi ĉiam legas ĝin kun ĝuo, kaj deziras al ĝi la ducentobliĝon.

Dr. Seán Ó Riain (Irlando)

Prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio

En la nomo de nia Esperanto-Rondo Starto en Starogard Gdański mi gratulas vin okaze de la jubilea centa kajero de La Ondo de Esperanto! Mi opinias, ke La Ondo estas solide redaktata. Bona Esperanto-laboro! Mi deziras al redaktoraro multe da fortoj, sano kaj pacienco por daŭrigi la laboron kaj atingi denove la jubilean, ducentan, kajeron de pli kaj pli konata kaj ŝatata revuo — La Ondo de Esperanto!

Zbigniew Tylkowski (Pollando)

Ĉion bonan kaj prosperon al La Ondo de Esperanto. Ĝi estu en la nova jaro same interesa, informplena kaj vigla. Pligrandiĝu la kvanto da abonantoj de LOdE!

Tatjana Vŝivceva, Timofej Vŝivcev (Ruslando)

Vian revuon mi abonas kaj legas preskaŭ de la komenco de ties renaskiĝo. Mi opinias la revuon interesa, intelekte altnivela, kvankam mi konscias, ke ĝi povus esti ankoraŭ pli bona, sed bedaŭrinde la merkataj leĝoj bremsas tion. Ĉio ĉi atestas ke la redaktoroj de La Ondo de Esperanto apartenas al la ĵurnalisma talenta elito. La revuo, kaj tio estas ties plej granda merito kaj glorinda ago, estas objektiva. Ĝi prezentas realecon de Esperantio, ties diversajn ideologiajn, strategiajn kaj organizajn problemojn. Ĝi ne timas elvoki danĝerajn temojn, polemikojn kaj opiniojn, foje ne popularajn, sed certe necesajn por nia kulturo.

Estas tute escepte, ke mi laŭdas revuojn, sed certe mi donas mian apogon kaj laŭdon ĉefe al du tiaj: al Literatura Foiro, kiu ĵus festis sian 200an numeron kaj al La Ondo de Esperanto, kiu festas sian 100an numeron. Sukcesojn!

Prof. d-ro Walter Żelazny (Francio)

Konsulo de la Civito

Mi estas kontenta ĝenerale...

Michel Duc Goninaz, 69-jara docento pri la rusa lingvo en la Universitato de Provenco (Aikso-Marsejlo), la Esperantisto de la Jaro 2002, afable konsentis respondi al niaj demandoj.

LOdE: Kiel impresis vin la informo, ke vi iĝis la Esperantisto de la Jaro?

MDG: Surprize, kompreneble. Ne nur mi ne sciis, ke mi estis proponita por tiu honora titolo — kio certe normalas laŭstatute — sed mi eĉ ne memoris pri ĝia ekzisto. Avertita de Halina Gorecka telefone, mi provis maski mian surprizon per ŝerco (“Nur de la jaro? Kial ne de la jarcento?”)... Mi ĝis nun ofte respondis al intervjuoj, ke mi estas esperantisto de la jaro 1946, kaj nun mi devas esti la esperantisto de la jaro 2002. Sed, diable, tiu jaro jam estas for!

Krome atingis min la informo pri Liro-2002. Mi tre ĝojas, ke mia traduko de Sologub plaĉis al la juĝkomisiono.

LOdE: La internacia elektantaro voĉdonis por vi, ĉar ĝi alte taksis la Novan PIV, kies reviziadon vi gvidis dum pli ol jardeko. Ĉu vi mem estas kontenta pri la rezulto de via laborego?

MDG: En aprilo 2002 mi estis kontenta, ke la laboro finiĝis. En julio mi estis kontenta, ke la vortaro aperis. Pri la rezulto mi povas trankvile diri, ke mi estas kontenta ĝenerale, sed malkontenta pri diversaj detaloj. Sed mi ne volas senigi la recenzistojn je iliaj laŭrajtaj malkontentoj.

LOdE: Ĉu en Esperantujo leksikografoj havas pli da respondeco pri la lingvo ol la aŭtoroj de nacilingvaj vortaroj? Ja en Esperantujo mankas lernejoj, universitatoj, tagĵurnaloj, teatroj, televido kaj aliaj institucioj kiuj evoluigas la lingvon.

MDG: Fari komparon kun nacilingvaj vortaroj estas malfacile, ĉar la rolo de vortaroj povas tre varii de unu lingvokomunumo al alia. Koncerne nian lingvon, certe mankas al ĝi vasta ĉiuflanka kaj ĉiutaga uzado. Sed la lingvouzon kaj la leksikon evoluigas ĉiuj lingvouzantoj, precipe la verkistoj, ĵurnalistoj, fakuloj. Oni ne troigu la rolon de leksikografoj en tiu evoluo. La tre interesa artikolo de Sten Johansson en la maja Ondo montras, ke la esperantouzantoj ne adoptas blinde ĉion, kio troviĝas en PIV aŭ aliloke. Sed evidente la leksikografoj havas gravan respondecon pri la normigo kaj la unuecigo de la lingvouzo. Mi provis speguli la uzadon kaj samtempe ne kaŝi miajn preferojn. Tiu dialektika rilato povas esti konflikta, sed ĝi devas esti ankaŭ fruktodona.

LOdE: Kaj kio pri nia Akademio?

MDG: Decidojn ĝi publikigis lastan fojon en 1990, kaj ilia utilo montriĝis dubinda. La lastaj seriozaj verkoj de la Akademio estas la 8-a Oficiala Aldono kaj la Baza Radikaro Oficiala, publikigitaj en 1975.

LOdE: Se vi havus eblecon enPIVigi nur unu vorton, kiu vorto ĝi estus?

MDG: Aikido.

LOdE: Ĉu Esperanto bezonas krom PIV unulingvan vortaron por lernantoj?

MDG: Ekzistas vortaro malpli ampleksa, malpli kosta kaj pli facile manipulebla ol PIV: la Plena Vortaro, kiu ankaŭ bezonas drastan renovigon. Sed evidente oni povas, eble eĉ devas, kompili pli simplan vortaron por kutimigi la novajn esperantistojn al la uzado de vortaro unulingva.

LOdE: Kelkaj kredas, ke komputilaj vortaroj baldaŭ anstataŭos la nunajn presitajn vortarojn. Ĉu vi same opinias?

MDG: Ne (almenaŭ se mi ĝuste komprenas la vortojn baldaŭ kaj anstataŭi). Sed mi evidente pledas por KD-a eldono de PIV.

LOdE: Al kiu(j) persono(j) vi mem donus via(j)n voĉo(j)n, se vi estus elektanto ĉi-jare?

MDG: Se mi estus elektanto, mi respektus la sekretecon de la voĉdono kaj do ne respondus al tiu demando. Sed, ĉar mi ne estas elektanto, mi ne vidis la plenan liston de la 18 proponitoj kaj sekve ne povas elekti inter ĉiuj. Tamen mi ne volas forĵongli vian demandon.

Estas vere, ke la nova PIV estas la evento de la jaro 2002. Tial mi opinias, ke dua persono devus esti menciita egale kun mi kiel respondeculo de tiu evento: mia kolego Klaŭdo Roux, sen kiu la nova PIV ne ekzistus aŭ ne estus tia, kia ĝi estas.

Liaj meritoj cetere ne limiĝas al lia gravega rolo en la redaktado de PIV. Li estas kunaŭtoro de grava esperantlingva libro pri likenoj, preskaŭ 900-paĝa, kiun nepre devas konsulti ĉiu serioza likenologo (ĉu vi konas alian esperantlingvan libron, kiun akiras precipe “neesperantistoj”?) Li estas redaktoro de plurlingva botanika revuo, en kiu aperas esperantlingvaj resumoj de ĉiuj artikoloj. El la 60 fakuloj de lia Instituto li estas la sola, kiu verkas nur en siaj du lingvoj, Esperanto kaj la franca. Tio signifas, ke li ĉiam rifuzas verki artikolojn anglalingvajn malgraŭ la premoj de liaj estroj (francaj!). Ĉu oni konscias pri tio en Esperantujo?

Sed la rezultoj de la voĉdonado montris, ke oni povas atenti ne nur PIV-on kaj la jaron 2002. En tiu ĉi vidpunkto mi evidente aldonus mian voĉon al tiuj, kiujn ricevis Ilona Koutny, kies laboro lingvoscienca, leksikografia kaj pedagogia, estas impona.

LOdE: Tradicia demando: Ĉu via esperantista agado malhelpas al via profesia laboro aŭ vi sukcesas utiligi profesie Esperanton?

MDG: Ĉi tiu demando ne plu aktualas, ĉar mi emeritiĝis. Sed, dum preskaŭ tridek jaroj, la instruado de Esperanto okupis kvaronon aŭ trionon de mia oficiala labortempo en la universitato.

LOdE: Ĉi tiu intervjuo aperos en la centa kajero de “La Ondo de Esperanto”. Kiun opinion vi havas pri ĉi tiu revuo?

MDG: Ĝenerale pozitivan. Sed LOdE ŝajnas al mi iom tro movadeca. Multaj informoj pri esperantistaj aranĝoj estas legeblaj aliloke. Mi bone komprenas, ke ĝi ne povas esti nur beletra, sed ĝi povus pli bone plenumi sian rolon de “socikultura revuo”.

Tiun deziron mi dividas kun Alen Kris, laŭ lia artikolo en la numero de januaro 2002.

LOdE: Neevitebla demando — viaj planoj?

MDG: Tuja projekto, jam plenumata, estas la korektado de la eraroj de la nova PIV por dua, probable baldaŭa, eldono. Aliaj eventualaĵoj (renovigo de PV, tradukoj kc) estas ne tiel certaj, ĉar nenio pli malcertas ol la morgaŭo. Kaj estas tiel agrable vivi senplane...

LOdE: Fine, ankoraŭ unu tradicia demando: Kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus, estante ekzilota al neloĝata insulo?

MDG:En barko senpilota kaj Duonvoĉe. La trian mi elektos lastamomente ĵus antaŭ la forveturo, ekkonsciante, ke vere min atendas insulo neloĝata. Do, probable Hetajro dancas.

Infanoj atendataj en la nordo

Du jarojn post la grandega Infana Kongreseto en Zagrebo, okazos denove IIK. La 35a Internacia Infana Kongreseto realiĝos 26 jul ĝis 2 aŭg 2003 en apudlaga feria centro Knappekulla, en la komunumo Lerum, 18 kilometrojn oriente de Gotenburgo. Loĝigo okazos en seso da lignaj dometoj, en ĉambroj kun inter 1 kaj 8 litoj. Aparta domo provizas manĝsalonon kaj kunvenejon. Ĉiuj domoj estas apudaj, kaj situas nur cent metrojn for de la lago Lilla Stamsjöm (eta balbut-lago), kie eblas naĝi.

La lago havas sablan fundon kaj puregan akvon. Apude estas arbaro, kie eblas trovi kaj pluki bongustajn mirtelojn kaj diversajn fungojn. Apude troviĝas farmbienoj kun ĉevaloj. Estas ekstere tabloj, benkoj, kradrostejo kaj sporta tereno. Ĝi estas trankvila loko, sed ne tute izolita. La loĝigo estos konvena sed modesta. Infanoj devos kunporti proprajn lit-tukojn kaj ban-tukojn.

Ekskurs-planoj estas en preparo.

Inter eblaj programeroj estas manlaboroj, muzikado, kukbakado, paperfaldado, kvizoj kaj skeĉumado, dum ekstere estos sportoj, promenoj kaj akvoludoj. Estos konvenaj gvidantoj (ni celas unu por ĉiu kvino da infanoj, kun almenaŭ unu sveda lokulo). En la kuirado eblos atenti la dietajn bezonojn/dezirojn de infanoj.

La kotizo kovras kostojn de transporto, restado, tri manĝoj tage kaj programo de la vespero de 26 jul ĝis la mateno de 2 aŭg. Ĝi inkluzivas neniun asekuron, kiun la gepatroj mem devas prizorgi, liverante pruvilon pri tio. Aliĝo ekestas definitiva kaj estos konfirmita post ricevo de minimuma antaŭpago de 149 eŭroj al la Centra Oficejo de UEA, kies alvendato determinas la plenan sumon pagendan. La cetero estos pagenda plejlaste al la kasisto de UEA komence de la Universala Kongreso.

Ni akceptas nur infanojn, kiuj jam komprenas kaj parolas Esperanton; tiuj povas veni el Esperanto-familioj aŭ lernejaj klasoj. Infanoj, helpantoj kaj gvidantoj ricevas aŭtomatan kaj senpagan aliĝon al la UK. Estas je dispono nur kvardek lokoj.

Kontakt-adresoj:

Stefan MacGill Adreso: Pannonia u. 30/I/6, HU-1136 Budapest, Hungario. Rete: stefan.macgill@galamb.net.

Centra Oficejo de UEA Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Rete: uea@uea.org.

Premioj por neeŭropanoj

Ĉar nek Esperanto nek GazKomoj sciigis, kiuj ricevis en 2002 premion Deguchi kaj subvencion Cigno, La Ondo demandis en la diskutlisto de la Komitato de UEA, kial UEA ne sufiĉe diskonigas la ricevintojn de siaj plej grava premio kaj plej granda subvencio. Fine, danke al Renato Corsetti kaj Lee Chong-Yeong, ni konas la nomojn.

Premion Deguchi kunricevis Ma Youngtae kaj Lee Jung-ki.

Ma Youngtae multajn jarojn aktive kontribuis al la korea Esperanto-movado; fondis kaj daŭre aktivigas ret-radion en Esperanto; instruis Esperanton en oficiala kurso ĉe Danguk Universitaro; gvidas retan kaj telefonan kurson de Esperanto.

Lee Jung-ki, nuna prezidanto de Korea Esperanto-Asocio, multajn jarojn aktive partoprenis la korean Esperanto-movadon. Instruas Esperanton en Danguk Universitato. Li fondis Seulan Esperanto-Kulturcentron kaj gvidis kurson pli ol 110 foje.

Subvencion Cigno ricevis Amerika Komisiono de UEA pro disvastigado de Esperanto tra Ameriko kaj kunligado de esperantistoj en tiu kontinento.

Gratulon al la premiitoj kaj al la komisiono de UEA! Min miretigis, ke subvencio Cigno, kiun Sezonoj ricevis en 2001 (pro tio mi iomete konas la aferon) estas donita ne por farota, sed pro fariita laboro, kaj ke ĝin rajtas ricevi UEA mem. Sed eble la regularo ŝanĝiĝis.

AlKo

Adoptu lernejanon

Asocio “Zinduka”, kiu prizorgas en Njamusŭo/Nyamuswa la agadon de la eŭropa asocio “Changamano”, okaze de la komenciĝo de la lernojaro (13 jan en Tanzanujo) aranĝas ceremonion, dum kiu la prezidanto de la provinca registaro transdonos al la lernejanoj la lernejan materialon akiritan per eŭropa helpo, interalie de esperantistoj.

La ceremonio celas enplekti la lokan loĝantaron por memorigi ilin pri la ĝisnuna help-agado, kaj por instigi ilin pripensi, ke infanoj estas ilia riĉo. Pro tio oni devas helpi ĉi tiujn infanojn, kiuj sen helpo ne povus viziti lernejon, kaj oni devas kompreni ke la ekstera helpo estas nur provizora kaj iam ĝi ĉesos.

Inter la transdonota materialo estas 30 ekz-oj de Jifunze lugha ya Kiesperanto, laŭ la promeso farita al esperantistoj, kiuj adoptis infanon en la kadro de la projekto “Adoptu lernejanon: Lernejoj por evoluo en Tanzanujo”.

Renato Corsetti

AIS-kurso en Sibiu

Kadre de la internacia kaj internacilingva katedro pri informadiko, kiun estras AIS-senatano OProf. Quednau, en la Universitato Lucian Blaga en Sibiu/Hermannstadt (Rumanio) okazis gastdocenta kurso enkonduka al datenprilaborado kaj Interreto. Dum la semajnfino 14-15 dec 2002 prezentis ĝin Reinhard Fössmeier, ano de la menciita katedro, el Munkeno (Germanio). La kurso okazis en la Internacia Lingvo (ILo, Esperanto); la komenco estis ripetita en la germana lingvo por studantoj de tiu lingvo, kiuj ne komprenas ILon.

Pro la bona surloka organizado eblis prezenti 12 lecionojn. Kvardeko da studentoj oferis sian liberan semajnfinon por partopreni, kaj duono el ili submetiĝis al fina ekzameno, en kiu la plimulto sukcesis kun bonaj aŭ tre bonaj rezultoj. Partoj de la kurso estas disponeblaj en la retpaĝaro de AIS.

La ekzamen-atesto de la kurso valoras por la loka studado en Sibiu, sed ankaŭ por eventuala (plu-)studado ĉe AIS. AIS okazigos sian sekvan studadsesion (SUS 26) kun fin-ekzamenoj en la unua semajno de septembro en San-Marino kaj la apuda itala urbo Rimini.

Reinhard Fössmeier inform-ofico de AIS

Familia festo en Bjalistoko

En Bjalistoka Esperanto-Societo nun agas 66 personoj. Interalie, ni decidis, ke la decembra naskiĝdatreveno de Ludoviko por ĉiam restu familieca festotago de la tuta urbo. Por kuraĝigi la urbanojn partopreni — la programo okazis parte Esperante parte pole.

13-15 dec 2002 festis la Z-Tagojn bjalistokanoj kaj niaj gastoj (por 51 latvaj gastoj ni luis la tutan junularan rifuĝejon).

Dum la unua vespero regis aŭtoroj de du ĉi-jaraj (2002) libroj. Dank’ al la helpo de BES Tadeo Sidoruk eldonis sian libron Infaneco en Siberio pri milita sorto de sia familio. Ni estis feliĉaj pro la sukcesa eldono de Bjalistoka Esperanto-Gvidlibro. Kiel la unua uzis ĝin Mara Timermane por plani la programon de la lasta restadtago en Bjalistoko.

Sabate, en la Esperanto-Centro, Jolanta Rogowska el la Podlaĥia Muzeo rakontis pri la bjalistoka Esperanto-movado en la intermilita tempo. Arkivistoj trovis hazarde novaĵojn pri la Reala Gimnazio kaj antaŭanoncis pliriĉigon de informoj pri la lernanto Ludoviko Zamenhof.

Elżbieta Karczewska kuraĝigis al la Esperanta agado en la parolado “Se vi bezonas monon, lernu la anglan; se geamikojn, lernu Esperanton”. Jarek Parzyszek belege kaj interese rakontis pri Esperanto-literaturo.

Nekredeble bongustan bigoson kuiris Nina Pietuchowska — sekretariino de Fondaĵo Zamenhof; polaj kaj eksterlandaj manĝemuloj rakontas pri ĝi legendojn jam hodiaŭ.

Tagmeze oni metis florojn kaj bruligis kandelojn apud la monumento de Ludoviko. Partoprenis ankaŭ reprezentanto de la urbestro. Poste ĉiuj bruligis torĉojn kiel simbolajn lumetojn de paco, kiun portas la ideo de Esperanto. Kantante en Esperanto ni iris en la belegan barokan preĝejon urbocentran, kie Leszek Dobrowolski sukcese dum la diservo okupis la lokon de anĝelaj korusoj kantante psalmojn en Esperanto.

Arta Esperanto-programo estis prezentita en la kafejo Fama, en kiu 200 personoj ricevis pecojn de naskiĝtorto, kafon, teon, sukon... Infanoj, studentoj, plenkreskuloj koncertis kaj aplaŭdis aliajn. Post la aranĝo oni longe restis en la kafejo. Malfrua intervjuo de la loka televido estis la pinta punkto de la programo.

Lastatage oni veturis buse tra verdaj pulmoj de Pollando, laŭ la vojo de moskeoj, malgrandaj ortodoksaj preĝejetoj, katolikaj preĝejoj kaj klostroj. En arbaro ni renkontiĝis kun kapreolinetoj, sur kampo kun uroj.

En surlima restoracio ni festis la nomtagon de Nina kaj gustumis kristnaskajn dolĉaĵojn de Gerardo el Erlangeno. Poste en la salono de konsilantaro gastigis nin la urbestro de Supraśl kaj la prezidanto de Asocio de Amikoj de Supraśl.

Mi varme ekridas al la nekonata vendistino de iu vendejo, kiu diras: “Mi spektis vin en la televido. Vi rakontis pri Esperanto...”

Ela Karczewska

Bjalistoko. Nina Pietuchowska kaj Jarek Parzyszek antaŭ la monumento Zamenhof je la “familia” Tago de Zamenhof.

Frostaj Tagoj en Krakovo

12-15 dec 2002 Krakova Societo Esperanto organizis jubileajn 20ajn Esperantajn Tagojn. Malgraŭ frosta vetero, la himnon kaj salutparoladon de Lidia Ligęza aŭskultis pli ol 80 personoj. La programo estis varia kaj riĉa.

Marian Kostecki prelegis pri historio de Esperantaj Tagoj en Krakovo kaj kune kun d-ro Włodzimierz Opoka rakontis pri eminenta scienculo Odo Bujwid — multjara prezidanto de Krakova Societo Esperanto. Georgo Handzlik raportis pri la kongreso en Fortaleza kaj fascinis aŭskultantojn rakontante pri diversaj aspektoj de la vivo de brazilanoj. Teresa Nemere ilustris siajn japanajn impresojn per lumbildoj. Ilona Koutny postulis interalie plibonigon de lingvonivelo kaj esperantologia scienco.

Pastro Józef Zielonka, animzorganto de esperantistoj, rakontis pri katolika kaj ekumena Esperanto-movado. Andrzej Kołpanowicz helpe de lumbildoj montris la faman “reĝan vojon” en Krakovo. Danuta Wysoczańska ekspoziciis akvarelojn, kaj Andreo Sochacki — fotojn el lastaj Esperanto-aranĝoj.

Bele kantis korusoj Kamea kaj Najbarinoj. Igor Wasilewski, Lunatiko, enkondukis aŭskultantojn en hipnotan ritmon de Esperanta tekno.

Varmajn aplaŭdojn vekis kanzonoj de Georgo Handzlik plenumitaj de la aŭtoro mem, kanzonrecitalo de Jadwiga Dzięgielewska, al kiu akompanis Grażyna Nazarko, kaj recitalo de fama majstro de klasika gitaro — Jan Oberbek. Valoras mencii grupeton de junulinoj el Staszów kun mallonga poezia programo kaj “amikan vesperon” de Andrzej Feuer.

Sur la sceno de esperantista teatro Areno estis prezentataj du spektakloj, dediĉitaj al Maria Skłodowska-Curie, respektive de Anna Ramza-Radłowska kaj Jadwiga Gibczyńska.

Dimanĉe la sankta meso en la ĉarma preĝejeto de Sankta Adalberto, meto de florkrono ĉe la memortabulo omaĝe al la Majstro kaj komuna fotado finis ĉi tiuj tagojn plenaj de travivaĵoj.

La Pola Poŝto eldonis porokazan poŝtkarton, estis ankaŭ stampita insigno.

Andrzej Kołpanowicz

Lodza aktivado

Meze de decembro en Lodza Liceo “Ludoviko Zamenhof” okazas tradicia Tago de Patrono.

13 dec 2002 feste ornamitan gimnastikan salonon plenigis gastoj — lernantoj de kelkaj Lodzaj lernejoj, kuratoroj el Kleriga Oficejo, instruistoj, membroj de kvartala konsilantaro kaj esperantistoj. Honora gasto estis Roman Dobrzyński el Varsovio. La feston organizis kaj gvidis Jan Szałowski, instruisto de historio en la lernejo.

Junuloj kantis kaj deklamis en Esperanto. Poste okazis finalo de lasta parto de konkurso “Scio pri Esperanto kaj Ludoviko Zamenhof”. Sekvis prelego de Roman Dobrzyński kaj montrado de lia filmo Ludovikoj en Brazilo. La filmo rakontas pri brazila vilaĝo Bona Espero en kiu funkcias lernejo por infanoj. La lernejon gvidas esperantistoj, kaj dank’ al ili senhejmaj infanoj povas trovi en Bona Espero hejmon kaj edukadon. Post la filmo junaj esperantistoj kaj Roman Dobrzyński vizitis du klasojn kaj respondis al demandoj pri Esperanto.

Sekvatage varsoviaj kaj lodzaj esperantistoj organizis ago-tagon. Junuloj el Lodza filio de PEA kaj el Varsovia Vento ĉe la ĉefa lodza strato Piotrkowska disdonis flugfoliojn pri internacia lingvo, interparolis kun junaj homoj kaj rakontis pri Esperanto.

Robert Kamiński

Gastama akvokastelo

La 19a Internacia Festivalo bonvenigis pli ol 200 esperantistojn el 24 landoj en la germana akvokastelo Gemen, najbarece kun urbo Borken en Nordvestfalio. La kastelo, nuntempe modernigita, ekkonstruita en la 13a jarcento estas impona konstruaĵo, en kiu vidiĝas diversaj epokoj. En ĝiaj salonoj okazis kunvenoj, prelegoj kaj diskutoj pri la kadra temo “Religioj kaj konfliktoj”.

Dum la prelegoj la IF-anoj konatiĝis ne nur kun diversaj religiaj konceptoj, sed ankaŭ multon eksciis pri ilia influo al homa vivo kaj kulturo. Ne mankis prelegoj pri ĝeneralklerigaj temoj.

IF estas la tutmonda Esperanto-kongreso en miniaturo: ĉiutage paralele okazis 5-6 programeroj, interalie, paroliga Esperanto-kurso kaj kurseto pri briĝo, danca ateliero kaj Jumeino-gimnastiko, konkurso de legemuloj kaj origami-paperfaldado, porinfana programo, ekskursoj tra Borken kaj tuttaga ekskurso al romiepokaj Xanten kaj Kevelaer, kaj multo alia.

Dum la distraj vesperoj de IF varmajn aplaŭdojn meritis folklora grupo de Gemen, fama Kajto el Nederlando, rusa bardo M.Bronŝtejn, komponistino E.Puĥova el Ĉeĥio, hispana teknomuzikisto Solotronik. Iam ĝis frua mateno fluis konversacioj en la tradicia Esperanto-gastejo, Knajpo. En kasteloj dum baloj oni dancas. Nian novjaran balon inaŭguris majesta polonezo. Arte ornamita Silvestra bufedo, dancado kaj gaja rido venigis nin al la Nova 2003 jaro.

Rapide pasis unusemajna restado. Venis la lasta tago kaj la plejmulto forveturis, sed restis entuziasmuloj, kiuj scivolemis pri la temo de la sekva IF. La Jubilea 20a Internacia Festivalo estos dediĉita al Ruslando, do ni provis skize prezenti nian landon per prelegoj, diapozitivoj, rusaj kantoj, al kio aldoniĝis la rusdevenaj manĝoj “soljanka”, “pelmeni” (kun iom da vodko por apetito).

Tatjana Loskutova

Melinde van Damme, Isis Tilmont, Karen kaj Liesbet Peeraerts dum la silvestra balo de IF. (Fotis Stijn Peeraerts)

“Esperanto kun multa plezuro”

Tiel tekstis la titolpaĝa anonco de artikolo en la regiona gazeto Märkische Zeitung/Gransee-Zeitung, kiu raportis pri la unua Novjara Renkontiĝo. La redaktoro evidente bone kaptis la celon kaj etoson de la kunveno.

Entute 49 homoj el 7 landoj partoprenis en tiu unua Novjara Renkontiĝo, kiun EsperantoLand organizis de 28 dec 2002 ĝis 2 jan 2003 en Fürstenberg/Havelá norde de Berlino. La plimulto de la partoprenantoj estis mezaĝuloj — deko da unuopuloj kaj naŭ familioj kun sume 13 infanoj; krome ĝuis la renkontiĝon ankaŭ dudek- kaj sepdekjaruloj.

En la programo troviĝis dekkvino da prelegoj kaj laborgrupoj, komunaj promenoj kaj ekskurso per ĉevalĉaro. Vespere okazis interkona kaj luda vesperoj, oni povis popoldanci kaj ni komune festis la silvestran nokton. La partoprenantoj multe ĝuis la agrablan etoson de la renkontiĝo kaj la eblecon renkontiĝi kaj babili interalie kun kelkaj Esperanto-parolantoj, kiuj dum pluraj jaroj ne videblis en Esperantujo.

La 2a Novjara Renkontiĝo okazos de 28 dec 2003 ĝis 2 jan 2004.

Verŝajne la organizantoj elektos lokon proksime de la nederlanda kaj belga landlimo de Germanio por faciligi la alveturadon el tiuj regionoj kaj el Luksemburgio kaj Francio.

Lu Wunsch-Rolshoven

22a Ĉeĥa-Saksa Tago

La tradicia 22a Ĉeĥa-Saksa Tago ligita al Zamenhofa omaĝo kaj adventa vigilio okazis 7 dec 2002 en la Urba Muzeo en Ústí nad Labem en ĉeesto de pli ol 40 partoprenantoj el la Ĉeĥa Respubliko, Germanio, Slovakio kaj Luksemburgio.

En la antaŭtagmeza matineo prelegis prof. Jaroslav Mráz pri “Oksforda filozofo el Luční ChvojnoG. Ritschel, kunlaborinto de Komenio. Inĝ. Josef Vojáček, PhD. raportis pri la sukcesa enkonduko de Esperanto en la instruprogramon de la Pedagogia fakultato de la Universitato en Brno. Prof. RNDr. Vlastimil Novobilský, CSc. parolis pri la vivo kaj verko de Josef Vondroušek (lian tradukon de “Morto de Arĥimedes” el Apokrifoj de Karel Čapek prezentis Věra Novobilská, rememorojn de la filino pri sia patro disponigis Milada Vondroušková). Sekvis prezento de la materialo “Homekologio — plenumanto de la Zamenhof-testamento” (Jaroslav Karhan el Olomouc) kaj rememoro pri la forpasintaj membroj de EK en Ústí n.L., Hilda Kořínková kaj Václav Vanc, el kies video-kreado estis prezentita specimeno.

En la posttagmeza koncerto eksonis arioj, kantoj kaj versoj en la prezento de Kateřina Kudlíková, Helena Janíčková, Blaha Dvořáková, Věra Novobilská, Miroslav Smyčka kaj Jiří Endršt.

Popularan komunan kantadon de ĉeĥaj kristnaskaj kantoj pianakompanis V. Novobilský. Sekvis regalo de la partoprenantoj per specimenaj kristnaskaj dolĉaĵoj, tombolo kaj amika kunesto.

-van-

Esperantistoj kunmanifestaciis

12 jan la berlina Maldekstra Forumo partoprenis la tradician berlinan manifestacion omaĝe al Rosa Luxemburg kaj Karl Liebknecht. La Maldekstra Forumo apartenis ĉi-jare al la subskribintoj de la manifestaci-alvoko.

La du revoluciuloj, murditaj de kontraŭrevoluciaj fortoj en 1919, estas rememorataj pro sia konsekvenca kaj dekomenca kontraŭstaro al la 1a mondmilito. Precipe en ĉi tiu jaro — fronte al la de Usono preparata milito kontraŭ Irako — elstaris la motivoj de paco kaj militkontraŭstaro ĉe la manifestaciantoj. Partoprenis 80 mil personoj antaŭ la tombo kaj 15 mil en manifestacio ekirinta de Frankfurter Tor.

Kvin esperantistoj portis grandan slogantukon kaj disdonis plurajn centojn da Esperanto-flugfolioj. Ili poste diskutis la historian rolon de Liebknecht kaj Luxemburg en la Esperanto-Kulturdomo en la distrikto Lichtenberg.

Gary Mickle

Bonvolu reeĥi

25 feb 2003 esperantistoj de norda ruslanda marhaveno Murmansk celebros la 15an datrevenon de la fondo de sia Esperanto-klubo Murmano.

Ni tre dezirus ke reeĥu: la iniciatinto de la Esperanto-kurso en Murmansk en la jaro 1988 Dmitrij Lysenko, nia kursgvidantino Elvira Gacenko, kiu dum du semajnoj instruis nin, nia unua prezidanto Dmitrij Bubnov, la dua — Anatolij Lytch, forveturintaj partoprenintoj de la fonda kunveno kaj niaj amikoj. Estus bone renkontiĝi en Murmansk.

Skribu rete (masiukas@mail.ru aŭ masiukas@online.ru) aŭ poŝte (183012 Murmansk, prospekt Lenina 101-26, Ruslando) al la nuna prezidanto, Masiukas Aleksandras Julius.

Aleksas Masiukas

Berlino: Omaĝe al Varankin

Evidente estas speciala rilato inter la rusa verkisto Vladimir Varankin kaj Berlino. En lia famkonata romano Metropoliteno troviĝas granda nombro da priskriboj de lokoj, kiuj ĝis hodiaŭ estas troveblaj en la urbo. Por honorigi la grandan verkiston la Esperanto-Ligo Berlin invitis al prezento de elektitaj partoj el la romano.

11 nov 2002, unu tagon antaŭ la 100-jara naskiĝtago de Varankin kunvenis berlinaj Esperantistoj en la kafejo Multikulti por partopreni malkutiman spektaklon. Ne okazis simpla legado de tekstoj, sed per la afabla helpo de Fritz Wollenberg ekzistis la ebleco montri sur televida ekrano historiajn fotojn kaj filmojn. Paralele al la legado de la teksto estis videblaj la bildoj, kiujn Varankin siatempe vidis kaj genie priskribis: pufanta lokomotivo alproksimiĝanta sur digo, vigla trafiko en la stratoj, grandaj truoj en la tero sur kies fundo estas metataj la metropolitenaj reloj, politikaj manifestacioj kaj sovaĝaj bestoj en la zoologia ĝardeno.

La tekston, elektitan de Roland Schnell, prezentis dudeko da diversaj parolantoj, kiuj transprenis la rolojn de la figuroj en la romano. Kiam Varankin en la romano menciis akordeonon, aŭdeblis la akordeono de Aleksandr Danko, rusdevena muzikisto, kiu loĝas kaj laboras en Berlin. Kiam parolis en la romano la inĝeniero Berg pri la konstruado de metropoliteno, estis aŭdebla la voĉo de la reala inĝeniero Peter Kühnel, kies laboro estas la plibonigo de la trafika situacio de la urbo.

Por prezenti la situacion en Moskvo estis elektitaj du tipaj partoj. Dialogo kun la edzino ne nur prilumis, kial la juna inĝeniero Zorin kaptis la eblecon fuĝi el la griza Moskvo al la brilanta Berlino, sed supozeble baziĝas sur biografiaj faktoj de la aŭtoro.

La politikan situacion en la komunista lando sub la kreskanta influo de Stalin montris emocia kunveno de la partia grupo, kiu profete montras kial fervoraj komunistoj povis esti akuzataj pro fikciaj krimoj. Finfine Varankin estis viktimo de tendenco, kiun li priskribis.

Mallonga paŭzo ebligis gustumi originalajn rusajn produktojn, interalie peljmeni so smetanoj, veran rusan bieron kaj veran rusan teon. Poste Gerd Bussing rakontis pri la vivo kaj verko de Vladimir Varankin kaj instigis diskuton pri stilaj demandoj.

La neforgesebla evento indis la penon de la preparo. Multaj ĉeestantoj esprimis sian dankon kaj eĉ tiuj, kiuj lastminute eksciis, ke ili devus transpreni la legadon, estis kontentaj kaj pretis ripeti la tuton dum alia okazo aŭ aliloke.

Roland Schnell

Okaze de la 1a de majo Roland Schnell produktis broŝuron kun tiu parto de Metropoliteno, kiu rilatas al la tiel nomata Blutmai en 1929. En la broŝuro troviĝas la originala teksto en Esperanto, germana traduko kaj aliaj germanlingvaj tekstoj, kiuj priskribas la historian fonon de la okazaĵoj. Krome estas fotoj kaj biografio de Varankin en la germana. Reduktita versio estis dissendita kiel speciala numero de la revuo LEA/G Magazino al la membroj de la Libera Esperanto-Asocio en somero 2002.

Sur la foto: (de maldekstre) Fritz Wollenberg, Henryk Wenzel, Roland Schnell kaj Peter Kühnel — kvar el tiuj, kiuj rolis laŭ la teksto de Metropoliteno (Fotis Maria Mickle).

Venelin Mitev jubileas

16 dec 2002, okaze de la naskiĝtago de Ludoviko Zamenhof, sofiaj esperantistoj invitis en la ĉefurban Bibliotekon pli ol cent ĵurnalistojn, verkistojn, tradukistojn kaj eldonistojn por festi la 60-jariĝon de la Esperanto-poeto Venelin Mitev kaj la aperon de lia nova libro.

Julian Modest prezentis la bulgarlingvan poemaron de Mitev Eksploditaj Sonĝoj, en kiu estas ankaŭ tradukoj el la poezio de William Auld, Marjorie Boulton, Kalman Kalocsay, Tibor Sekelj, Giorgio Silfer, Eli Urbanová kaj Edwin de Kock. Sekvis vigla kaj tre interesa diskuto pri la verkaro de la jubileulo, aŭtoro de du libroj en Esperanto kaj du en la bulgara. Esperantisto de 1958, li verkis centojn da poemoj, artikolojn kaj eseojn, publikigitajn en multaj bulgaraj kaj eksterlandaj Esperanto-revuoj. Krom al kaj el Esperanto, li tradukas belartan literaturon el la rusa kaj la franca.

“Unikeco estas signo de artisto, kaj la voĉo de Mitev ŝajnas al mi propre rekonebla kaj aŭskultinda”, skribas pri li William Auld en la antaŭparolo de Somero Cigana.

Jam pli ol 37 jarojn Venelin Mitev laboras kiel ĵurnalisto. Li estis korespondanto de la Bulgara Informagentejo (BTA) en Moskvo kaj Parizo, ĉefredaktoro de la plej populara ĉiusemajna revuo Paraleli kaj de Bulgara Esperantisto, vicprezidanto de Bulgara Esperanto-Asocio, fondinto kaj direktoro de eldonejo Pres-Esperanto, kaj nun ĉefredaktoro de la luksa porvirina revuo “Za ĵenata”.

La solenaĵo estis bonega okazo informi malrekte, do ne altrude grandan influhavan bulgaran intelektularon pri Esperanto.

Petko Arnaudov

Kurte

“Dibenitan Kristnaskon kaj prosperan novan jaron!” en Esperanto, inter entute 62 lingvoj, deziris la Papo al la kunvenintoj en la Placo de Sankta Petro, inter kiuj estis videbla (kaj aŭdebla!) grupo de esperantistoj kun granda Esperanto-slogano. (AlKo)

28 dec 2002 komisiono pri edukado en hispana parlamento pritraktis la eblon enkonduki Esperanton kiel devigan lernobjekton en la unuaj du jaroj de elementa edukado, kaj kiel elekteblan lernobjekton por la cetero de elementa edukado kaj por gimnazio. (SCE)

La zagreba taggazeto Jutarnji list anoncis, ke la 12-jara Stefani Strunjak per voĉdonado de legantoj iĝis la Zagrebanino de la Jaro; ŝi famiĝis tutlande ricevinte la ĉefpremion en la Esperanto-branĉo de la fabelkonkurso de la finna Päätalo-instituto. Ankaŭ la duan lokon okupis aktiva zagreba esperantistino, la 83-jara s-ino Sava. (Nun)

La 7a versio de populara retfoliumilo Netscape ebligas elekton de Esperanto inter diversaj lingvoj en la menuero “Preferoj”. (GS de SAT-Amikaro)

Itala esperantisto Giorgio Bronzetti, iniciatinto de informagentejo Disvastigokaj lanĉinto de Allarme lingua (komitato por defendo de lingvoj kaj kulturoj), ricevis 14 dec 2002 kulturan premion de la plej prestiĝa lingvodefenda itala institucio Accademia della Crusca. (Germain Pirlot)

Sur la ondoj de la nacia radio RTNC (D.R. Kongo) okazas du fojojn semajne (lunde kaj vendrede) Esperanto-programoj po 30 minutoj. (GS de SAT-Amikaro)

1 dec 2002 pere de la TV-stacio de la Brazila Parlamento okazis unuhora programo pri Esperanto sub aŭspicio de neregistara organizaĵo Planeda Unuiĝo. (Esperanto)

La adresaro de rete atingeblaj esperantistoj kaj Esperanto-organizoj, administrata de Derk Ederveen, je 1 jan 2003 entenas 3216 adresojn de 2203 personoj el 97 landoj. (SCE)

7 dec esperantistoj en Singapuro kunvenis por revigligi Singapuran Esperanto-Asocion kaj disvastigon de Esperanto en tiu lando; oni elektis novan estraron de SEA, kiun nun prezidas Yong Tek Kong. SEA planas inviti UK kaj funkciigi Esperanto-kurson. (SEA)

En biblioteko de Ĉina Esperanto-Ligo estas ĉ. 8 mil libroj. (Esperanto)

Daniel Muhlemann, Perla Martinelli kaj Dieter Rooke kandidatas por Komitato de Kultura Centro Esperantista en La Chaux-de-Fonds. (Heroldo de Esperanto)

27-30 dec 2002 en Noste okazis la 10a Togolanda Esperanto-kongreso, en kiu Raoul Hounnake kaj Didier Agbolo estas elektitaj kiel prezidantoj de Unuiĝo Togolanda por Esperanto kaj de Junulara Organizo de Togolandaj Esperantistoj. (Afrika Agado)

La gazetoj restas la ĉefa portanto de nia kulturo

Intervjuo kun d-ro Giorgio Silfer

LOdE: Lastatempe kelkaj revuoj decidis aperi ne papere, sed rete, ekzemple El Popola Ĉinio (2000) kaj Eventoj (2002). Pro tio iuj rapide konkludis, ke tian sorton havos la tuta Esperanta gazetaro. Lige kun tiu pesimisma prognozo ni petis d-ron Giorgio Silfer, unu el la plej profundaj konantoj ne nur pri la Esperanto-kulturo, sed ankaŭ pri la Esperanto-merkato, komenti la nunan staton kaj perspektivon de nia gazetaro.

GiS: Fakte la du menciitaj kazoj estas kompareblaj nek inter si, nek kun la ĝenerala evoluo.

El Popola Ĉinio estis la Esperanto-varianto de ŝtata revuo, kun multaj laborfortoj kaj rimedoj, kiu ĉesis malgraŭ supozita bonfarto: okaze de ĝia jubileo, nur Heroldo de Esperanto vidis la ŝvebantan danĝeron, ekzemple. Kiam la ŝtata eldonejo ĉesigis ĝin, naskiĝis la reta varianto, en formo de efektiva retejo. Kaj ĝi plu ekzistas, tamen kun malpli da legantoj ol la reala revuo.

Eventoj mortis dufoje: kaj reale kaj virtuale — ĝi aperos nek papere nek rete. Kaj ĝi havis nek la tradicion nek la prestiĝon nek la forton nek la merkaton nek la valoron de El Popola Ĉinio. Ĝi mortis unuavice pro la eraroj de sia eldonisto. Restos Ret-Info, sed ĝi ne estas retgazeto: temas pri novaĵagentejo (kun kreskanta konkurenco de aliaj agentejoj).

Do nur rilate al El Popola Ĉinio indas paroli pri la aludita evoluo.

LOdE: Kiujn erarojn faris la eldoninto de Eventoj, ja laŭ lia “adiaŭa mesaĝo” tiu informilo ĉesis, ĉar “la antaŭa rolo de Eventoj estas plenumita”.

GiS: Ĉiuj eraroj (produktaj kaj merkatikaj) devenis el du fundamentaj miskomprenoj de la eldonisto. Ankoraŭ nun li ne komprenas la diferencon inter informado kaj komunikado, kaj ne kapablas plene distingi inter novaĵagentejo kaj gazeto. La formulon “rolo plenumita, celo trafita” mi jam aŭdis kiel metaforon pri fiasko aŭ bankroto, ekzemple ĉe Gastejo Edmond Privat.

LOdE: Szilvási en la sama teksto atentigas ke la eldonantoj de la paperaj Esperanto-gazetoj “devas analizi sian situacion kaj rolon lige al la telekomunika revolucio”. Ĉu iuj el niaj eldonantoj, laŭ vi, jam analizis kaj aplikis la rezulton de sia analizado?

GiS: Ekster Esperantio, post unua efervesko, kun strebo al plena reprodukto reta, la eldonistoj iom post iom retiriĝas: ja la reta varianto de ĵurnalo kaŭzas rapidan falon de pagitaj reklamoj.

En Esperantio, kie la gazetoj ne vivas per reklamo, kaj nur minoritato vivas per abonoj (la plejmulton, inkluzive de la UEA-organo, savas la deviga membrokotizado), oni ĵus eniris tiun unuan fazon de efervesko.

Ĉe LF-koop ni renkontas la opinion, ke interreto ne igas la paperajn periodaĵojn superfluaj; analoge, televido ne mortigis kinon, sed eĉ financas ĝian ekziston. La simpla duobligo aŭ eĉ anstataŭigo de gazeto per reta varianto estus do merkatika eraro, en la nuna Esperantio. Efektive la sperto de El Popola Ĉinio pravigas tiun opinion. Necesas dozi alikvante kaj alidirekte la utiligon de la novaj teknologioj. Literatura Foiro estis eble la unua Esperanto-revuo redaktata kaj enpaĝigata en unu lando, kun preso kaj ekspedo en alia(j), sed telematike en konekto. La samo okazas (ekde 2000) kun Heroldo de Esperanto. Kaj la novaĵagentejo Heroldo komunikas (certagrade laŭtparolilo por ambaŭ) neniam estis la reta versio de HdE.

Konklude, en Esperantio ekzistas tri vojoj: tiu de LF-koop, tiu de El Popola Ĉinio, tiu de Eventoj. Ili fontas el tri malsamaj analizoj. LF-koop ne kreas retajn variantojn, sed apogas la paperan produkton per la reta rimedo. La ĉina eldonejo ĉesigis la paperan varianton kaj startigis la retejon — kaj tiel El Popola Ĉinio fariĝis ege malpli legata, simple. La hungara eldonejo diskonigis retan varianton (ne retejon), kaj fine ĉesigis ĉion, reale kaj virtuale. Monato, La Ondo de Esperanto kaj nun la organo de UEA imitis Eventojn — ĉu ili reanalizos sian strategion?

LOdE: En la “Granda Mondo” ĵurnaloj sukcese eltenis la sturmon de la retaj gazetoj kaj novaĵservoj. Kiel la esperantistaj informgazetoj — kiuj, malkiel ĵurnaloj, aperas, kun escepto de Heroldo de Esperanto, nur unu fojon monate (eĉ dumonate), kaj poste plurajn tagojn daŭras la poŝta liverado — povas konkurenci kun la reta informado?

GiS: En komunikado, rapideco estas nur unu el la faktoroj de sukceso. Necesas ankaŭ la talentoj selekti, trafe apudigi, grafike prezenti, analizi, komentarii, doni voĉon al la kontraŭparto. Tiajn la reto ne donas per si mem.

Certe la reta informado en la nuna Esperantio helpas rompi la muron de la cenzuro, sed tio ne sufiĉas por sukcesa konkurenco, kies kerno restas la kvalito (antaŭ ol la prezo). Alimaniere, kiel vi klarigas ke la monata La Ondo gajnas abonojn, dum la same monata (kaj eĉ kolora) Esperanto malgajnas?

LOdE: Pri tiuj revuoj: antaŭ nelonge en retforumo kelkaj miris, ke La Ondo havas senpagan retan version, sed UEA enretigas nur du artikolojn. Andrej Grigorjevskij, estrarano de UEA pri informado, jene klarigis:

“Kial Sezonoj povas oferti senpagan retaliron al la teksto de ĉiu kajero de La Ondo de Esperanto kaj UEA ne povas? Eble la kialo estas, ke UEA, diference de Sezonoj ne estas komerca entrepreno, sed socia organizo — do, siaspeca kooperativo de kunlaboremaj esperantistoj? Kaj ja la realo de la lastaj jardekoj pruvas, ke privataj entreprenoj estas pli efikaj. Eble vere el tio sekvas, ke iam estonte ankaŭ UEA malaperos — kiel parto de la disfalinta social-orientita mondo kaj ĉiuj servoj estos prezentataj al esperantistoj nur de komercaj Esperanto-centroj, similaj al Sezonoj kaj Esperantotur”. Kion vi pensas pri tio?

GiS: La respondo de Grigorjevskij estas mallogika: ja ĝuste kiam establo havas sociajn (eventuale socialajn) celojn, ĝi devus disponigi senpage servojn... Sed fakte UEA estas asocio, do ĝi vendas al siaj membroj asociajn (mis)servojn kontraŭ la pago de kotizo — tia estas ĝia profilo de multegaj jaroj.

Rilate al la komercaj Esperanto-centroj, ĝuste la kazoj de la mortinta Eventoj kaj de la bankrotinta Esperantotur ŝajnas tre misaŭguraj...

La enretigo de gazeto donas rezulton (sukcesan aŭ male) laŭ la celoj de la redakcio. Se la celo estas propagandi naciŝtaton, la elekto farita de El Popola Ĉinio signifas: ni zorgu pri la bildo de Popola Ĉinio unuavice inter la rete kuplitaj esperantistoj (do potenciala larĝigo de la merkato en Norda Ameriko kaj aŭtomata redukto de la tradicia publiko en Eŭropo, formita per la papera varianto). Eventoj dum kelkaj jaroj utilis kiel rimedo por la ambicioj de Szilvási interne al Esperantio; nun li komprenis ke estas tempo redimensiigi siajn ambiciojn kaj, precipe, ke liaj vivenspezoj dependas de la Esperanto-kursoj al kiuj relative amase aliĝas hungaroj (almenaŭ ĝis nova dekreto de la registaro) — kaj li detruis la ludilon. La Ondo de Esperanto retformate utilas ĉefe por larĝigi la merkatan potencialon ne de siaj legantoj, sed de la klientaro de Sezonoj, kiu produktas ne nur gazeton.

Resume: apud la kvalito de la produkto (kiun la reto ne povas per si mem krei) gravas la celo de la gazeto — tiel longe kiel ĝi estas unuavice reklamilo aŭ propagandilo de alio ol la revuo mem, havas sencon la reta varianto (komprenata kiel duoblaĵo de la papera, kaj ne kiel nova, aparta retpaĝaro).

LOdE: Ni forlasu la retan aspekton kaj pritraktu la paperan. Ĝi ja evoluas. Kiel kaj kien? Kiujn pozitivajn kaj negativajn ekzemplojn pri la evoluo de nia gazetaro vi povas doni?

GiS: La periodaĵoj restas la ĉefa portanto de nia kulturo. Se sur tri tabloj oni stakus la tutan libraron, la tutan gazetaron kaj la ceteron (diskojn, kasedojn, filmojn) surmerkatigitajn dum unu jaro en Esperantio, oni tuj konstatus la gravecon de la rolo de la periodaĵoj. Ni restas ĵurnalisme orientita popolo, kun propraj specifecoj.

Pli kaj pli gravas la diferenco inter asociaj organoj kaj sendependaj gazetoj: la unuaj povas permesi al si vivi neglekte pri la merkato, ĉar la koncerna asocio devige provizas la legantojn; la duaj devas vivi el la propra kapablo allogi klientojn. La rezulto estas, ke por la sendependaj okazas kvazaŭ natura selekto, kie rezistas la plej trafe redaktataj, dum la asociaj povas enteni praktike kion ajn. Kvazaŭ en Esperantio la gazetaro konsistus precipe el ekleziaj bultenoj kaj partiaj organoj, kaj nur minoritato rigardus al la merkato. Sed lige kun la regreso de la eklezio(j) kaj la velko de la partio(j) ankaŭ la ne sendependa gazetaro devas evolui — aŭ morti.

Sana evoluo de la landaj organoj estus la translandigo: nome, apud grafika pliboniĝo (kiel okazis lastatempe en Brazilo kaj Francio), servi publikon ne laŭ ŝtataj sed laŭ lingvoareaj limoj. Ne ĉiam tio estus realigebla: pli facile havi grandan, plejparte germanlingvan revuon por publiko kiu kutimas al federismaj socioj, ol franclingvan taŭgan kaj en Parizio kaj en Romandio, ekzemple. La interlandaj organoj devus ekserĉi legantojn sen membrokarto: ekz. Sennaciulo garantius sian estontecon, se ĝi evoluus al speco de Monato maldekstren orientita, kaj Esperanto fariĝus interesa se ĝi ne estus plu tiel memreferenca.

Evitinda (sed ne ĉiam evitita) eraro estas la kombino de diversaj lingvoniveloj en la sama revuo: por komencantoj ekzistu didaktikaj gazetoj, dum la ceteraj zorgu esti interesaj, kaj ne subnormalaj!

LOdE: Kaj kiel komentarii la fakton, ke tute mankas parte anglalingva gazeto pri niaj lingvo kaj kulturo, komparebla al la rolo de L’espérantiste en la franclingva epoko?

GiS: Mi ne pensus pri la endormiĝo de La Brita Esperantisto, sed pri la manko de informaj gazetoj etnolingvaj pri la atingoj de esperanto kiel socia kaj kultura fenomeno. En tiu kunteksto la manko de anglalingva revuo estas des pli rimarkinda.

Mi ĝojus, se almenaŭ la Esperanta Civito stimulus la ekeston de revuoj en gravaj, plurnaciaj idiomoj, redaktataj de Esperantianoj, kiuj okupiĝus pri ĉiuj aspektoj de planlingvistiko, unuavice esperantologio, sed ankaŭ lingva inventado, literaturaj planlingvoj, piĝinismoj kaj kreolismoj, sekretaj kaj sanktaj lingvoj, kontaktologio ktp. Revuoj kun popularscienca, ne strikte akademia nivelo, inspiritaj de aktualaĵoj kaj kun bona grafiko. Revuoj por lingvemuloj: ili okupus spacon, kiun preskaŭ neniu okupas.

LOdE: Ĉu via espero pri la rolo de la Esperanta Civito bazas sin jam sur konkretaj faktoj, aŭ estas nur la rezulto de ideologia elekto?

GiS: Ideologia elekto tamen povas esti tre konkreta fakto, se ĝi rezultas el konkreta analizo!

En 2002 kreskis la distanco inter Esperantujo kiel asociaro kun komuna celo kaj Esperantio kiel socio kun komuna destino.

La unua montras ne kaŝeblajn simptomojn de regreso. Ne nur pro la falo de la membrokvanto: cento aŭ milo da perditaj kotizoj ne signifas aŭtomate malkreskon, kiel sama kvanto da pliaj pagoj ne sufiĉus por paroli pri progreso. Temus ambaŭkaze pri guto en la monda oceano. La vera regreso situas en la velko de la tradiciaj strukturoj, kiuj ne plu respondas al la realo de la nuna epoko.

La dua realaĵo montras signojn de febla maturiĝo. La esperantistoj estas ĝenerale pli malriĉaj, en la unua kiel en la tria mondo (la dua eĉ perdiĝis inter ili) — pro la krizoj ekster Eŭropo (ekz-e, Argentino), pro la kreskanta senlaboreco ĉie, pro la pensioj devige pli malaltaj ol la salajroj. Se en tia kunteksto (al kiu aldoniĝas militaj riskoj) firmiĝus la sentoj de transnacia solidareco, mi ĝojus paroli pri kvalita kresko de la Esperanto-socio.

Raŭmismo, kaj la Esperanta Civito kiel ĝia konsekvenca apliko, kontribuas en tiu direkto: ĉar demokratio estas esenca en la kvalita kresko de Esperantio.

Mi klare perceptas ke la Esperanto-parolantoj havas pli kaj pli da bezonoj kiel socio, kaj ke la asociaro ne povos kontentigi ilin. Se la Civito kapablos — bone. Ĉar se Ĝi ne kapablos, kiu kapablos?

Vide el Bruselo

Al libera edukadkomerco

En Bruselo politikistoj komencas flustri pri nova “komerca” problemo inter Usono kaj neanglalingvaj landoj en Eŭropo: edukado. Dum la pasinta jardeko, eksportistoj de triagrada edukado en Aŭstralio, Britio kaj Usono profitegis de la kreskanta graveco de la angla lingvo por parolantoj de aliaj lingvoj.

“Lingva malegaleco pligrandigis enspezon perlaboritan far anglalingvaj landoj de neanglaparolantaj studentoj, kiuj aĉetas anglalingvan triagradan edukadon, — diras Marko Naoki Lins el la Eŭropa Komunikadcentro. — La ekonomiaj kaj sociaj konsekvencoj estis vundaj al neanglalingvaj edukado-sistemoj, institutoj, grupoj kaj individuoj”.

Ĵus antaŭ la falo de la berlina muro, en 1989, pli ol 366 mil alilandaj studentoj aliĝis al usonaj universitatoj. Hodiaŭ 583 mil neusonaj studentoj estas registritaj en la usonaj universitataj terenoj reprezentante la kvinan plej grandan servsektoran eksporton por la usona ekonomio. “Estus tre utile, se la Eŭropa Komisiono aŭ la nacia registaro de iu EU-lando financus studon pri la ekonomiaj konsekvencoj de la lingva problemo en EU. La rezultoj de tia studaĵo, montranta la verajn kostojn de la lingva problemo, estus ŝokaj, — diras András Lukács, kiu laboras por medioprotektado en Hungario. — Mi ne kritikas la sloganon de EU, ke lingvoj malfermas pordojn”. Li tamen konstatas ke la denaskaj anglalingvanoj, precipe britoj kaj usonanoj, ĝenerale ŝparas lingvolernadon.

Lando Alilandaj studentoj Enspezo (mlrd eŭroj)
Usono 583.000 12.0
Britio 220.000 4.4
Aŭstralio 157.296 2.3

“La loĝantoj de ĉiuj aliaj EU-landoj devas lerni la anglan, kaj tio kaŭzas multajn problemojn al tiuj, kiuj ne parolas ĝin denaske. Tio estas ankaŭ ekonomie tre malavantaĝa por la koncerna lando. Se oni konsideras la tiel uzatan tempon — entute almenaŭ unu jaro plentempe dediĉita al lingvolernado por ĉiu persono — kaj kalkulas, kiom da alia laboro oni povus fari dum tiu tempo anstataŭe, kaj kiom tio rezultus por la nacia ekonomio, tiam oni ricevas enorman monsumon, — daŭrigas Lukács. — Tio ja kontraŭas la bazajn principojn de EU pri libera merkato”. Lukács rekomendas ke UEA oficiale plendu al la departemento de Konkurado de la Eŭropa Komisiono.

“Pro la altireco de preskaŭ-denaska kaj perfektaj anglalingvaj lertoj en la eŭropa labormerkato, anglaparolantaj landoj ankaŭ povas vendi triagradan edukadon je konsiderinde pli alta prezo ol al siaj propraj naciuloj. Ĉar preskaŭ 90 procentoj da lernantoj en Eŭropa Unio estas instruataj pri la angla en la lernejo, la ebla merkato por anglaparolantaj provizantoj de triagrada edukado estas vaste supera ol tiu de neanglaparolantaj provizantoj”, — diras Lins.

La subita movo al la angla havas negativajn konsekvencojn kondukantajn al pli malaltaj niveloj de instruado kaj lernado, pli altaj kostoj por trejnado de instruistoj, pligrandigita ekskludo de malpli favoritaj grupoj de triagrada edukado. Angligitaj programoj de triagrada edukado en neanglaparolantaj landoj daŭre estas vidataj de studentoj kaj dungitoj kiel malpli kvalitaj ol tiuj programoj provizataj de la “realaj” anglaparolantaj universitatoj.

“Neanglaparolantaj registaroj malsukcesis ĝis nun evoluigi planojn por triagrada edukado kiuj traktos aŭ eĉ analizos la efikojn de lingvo-malegaleco. Oni faris neniujn studojn rilate al la ekonomia kaj socia prezo. La uzo de neŭtralaj, nenaciaj kaj facile lerneblaj lingvoj, kiel Esperanto, por internacia edukado ankaŭ ne estas konsiderita”, — diras Lins. Li timas ke se, premite de Monda Komerco-Organizo, la Eŭropa Komisiono efektivigos liberigon de komerco en triagrada edukado en EU, neanglaparolantaj triagradaj edukinstitutoj frontos longan periodon de dominado far anglalingvo-provizantoj simile al aliaj komercaj sektoroj.

Dafydd ap Fergus

Sur la foto: Usono kaj Britio volas ke pli da pagipovaj eŭropaj studentoj studu ĉe multekostaj anglalingvaj universitatoj. (Foto kompleze de la Eŭropa Komisiono)

Vortoj de komitatano Z
Laŭdoj spicitaj de ĉagreno

La centa numero de La Ondo de Esperanto estas taŭga okazo por rigardi, kiel ĝi situas en nia gazetaro. Multajn kolegojn, kun kiuj eblus sencohave kompari ĝin, ĝi ne havas. En strikta senco ĝi estas la unusola “internacia sendependa magazino en Esperanto”, kiel ĝi mem subtitolas sin. Sojle de ĝia centnumeriĝo mortis Eventoj, kiu similis al ĝi rilate sendependecon. Eventoj tamen estis novaĵbulteno kaj ne magazino, kiu laŭ PIV estas “perioda revuo, ĝenerale ilustrita, k enhavanta artikolojn pri tre diversaj temoj”.

Alia gazeto kun tradicioj de sendependeco, Heroldo de Esperanto, ne plu povas pretendi tian epiteton, ĉar tiom unutona laŭtparolilo de la Esperanta Civito ĝi fariĝis. Ne gravas, ĉu ĝi formale havas tian rolon — ankaŭ tiurilate enigmas la klarigoj de la civitestroj.

La difinon de PIV plenumas kompreneble Monato, kiun PIV eĉ mencias kiel ekzemplon. Ĝi tamen estas alispeca ol nia jubileulo, ĉar ĝi evitas movadajn temojn, donante tamen spacon al librorecenzoj kaj originalaj beletraĵoj.

Esperanto de UEA iam havis magazinecajn trajtojn, sed artikoloj sen rilato al Esperanto malaperis el ĝi antaŭ kvardeko da jaroj, kiam UEA lanĉis Monda Kulturo, kiu ne vivis longe. Novan provon UEA ne iniciatis kaj la evoluo de Kontakto faris ĝin malpli bezonata kaj finance neebla. Post apogeo sub Francisco Veuthey Kontakto nun spertas krizon de identeco, el kiu ĝi je mia miro klopodas eliri per temaj numeroj, kiujn Veuthey forlasis ĝuste por allogi pli da legantoj. Kontakto tamen ne estas larĝgama magazino kaj ankaŭ ĝi evitas movadajn temojn.

Restas nur Heroldo kaj Esperanto. Ilia dependeco en si mem ne estas negativa, same kiel sendependeco ne sinonimas kun kvalito. La Civito kaj UEA kompreneble bezonas gazetojn por sia informado. Gazetoj kiel organoj ligas la membrojn kun sia organizaĵo kaj taŭge redaktataj plenumas gravan rolon por interna demokratio. Tial la deklaroj de la redaktoro de Esperanto, ke li estas absolute sendependa en sia funkcio, estas maltrankviligaj, ĉar finfine Esperanto ja devas esti revuo de UEA.

Mi jam plendis pri manko de kritiko pri la politiko, agado kaj funkciado de UEA en ĝia revuo. La kvalifikon de kritiko ankaŭ ne meritas la tendencaj kaj ofte skandalemaj komentoj kaj intence misgvidaj interpretoj pri UEA en Heroldo, por kiu siavice kritiko pri la Civito estas tabuo. Ambaŭ revuoj klopodas luli la leganton en falsa kredo pri novaj sukcesoj kaj pri praveco de ĉio entreprenita. Neeviteble trudas sin komparo kun la sukcespropagando en la kolapsinta reala socialismo. Tiurilate La Ondo distingiĝas je sia favoro. Ne nur pri UEA kaj la Civito, sed pri la movado ĝenerale, aperas en ĝi interesaj komentoj kaj observoj, inter si ofte kontraŭdiraj, kiel nature okazas en aŭtentika diskuto. Kiel informanto pri UEA ĝi lastatempe pruviĝis pli rapida kaj fidinda ol Esperanto. Espereble pli da aktivuloj de UEA malkovros tion kaj ekabonos al La Ondo!

La kvalito de ĉiu gazeto decide dependas de la redaktoro(j). La Ondo estas en kompetentaj manoj. Ĝia redaktoro meritas sian titolon, dum kutime liaj kolegoj fakte estas kompilantoj. Bona redaktoro ankaŭ laboras kun vizio, kiun lia/ŝia gazeto spiras. Domaĝe en niaj rondoj malmultas gazetoj, ĉe kiuj oni sentas identecon kaj animon. Ĉe La Ondo ni sentas ilin kaj tio estas la granda merito de ĝia redaktoro.

Esperanto-gazeto devas havi bonan lingvaĵon. La Ondo bone trapasas ankaŭ tiun ekzamenon. Ankaŭ pri Heroldo mi ne plendas sed jes pri Esperanto post la foriro de la lingve konscia kaj kompetenta István Ertl. Tio estas ĉagrena, ĉar leganto de la revuo de UEA devas povi fidi je ĝia senriproĉeco lingva. Se UEA ankoraŭ povas influi sian revuon, ĝi intervenu almenaŭ pri tiu punkto. Inter ĉiuj revuoj Esperanto plej multe influas la evoluon de nia lingvo. Ĝi influu ĝin bone.

Tro da laŭdoj al La Ondo? Certe ne, ĉar ĝi simple estas bona. Nur ke ĝia jubileo igis min refoje pensi pri la malkontentiga nivelo de nia gazetaro...

Komitatano Z

Alikanto aŭ Alakanto

En la novembra Ondo, Gary Mickle en sia artikolo Lingvonaciismo sub falsa etikedo ne bone scias pri geografiaj nomoj de Hispanio. En 1936 generalo Franco kun aliaj generaloj ribelis kontraŭ la hispana Respubliko, leĝe konstituita, kun helpo de armeoj de Mussolini kaj de Hitler.

Kiam en 1939 la generalo venkis, inter multaj diktatorecaj ordonoj estis malpermesi la katalunan lingvon en Valencio, Balearoj kaj Katalunio. Tiam ankaŭ estis ŝanĝitaj ĉiuj katalunaj geografiaj nomoj. Ekzemple, Lleida estis Lérida; Girona estis Gerona; Eivissa estis Ibiza; Sant Boi estis Sant Baudilio; Alacant estis Alicante; ktp. Do oni povas diri ke Alicante estas geografia nomo de la Franko-reĝimo. Mi opinias ke la Esperanta nomo devas esti Alakanto.

Mia propra nomo estas Martí, sed ĝis la morto de diktatoro Franco en miaj dokumentoj estis devige la nomo Martín.

Aldone mi volas diri ke en 1939 hispanaj faŝistoj bruligis sur strato la katalunajn kaj Esperantajn librojn de la grupo Stelo de Paco.

Martí Guerrero i Cots (Katalunio)

Ni fermas la diskuton pri la propraj nomoj en Katalunio.

Pri Dis’a kovrilo

En La Ondo de Esperanto 12/2002 Aleksej Birjulin recenzis mian romanon “Dis!”. Interalie li prave kritikis la bildon de ĝia kovrilo. Mi volas nur informi, ke tiu bildo de la eldonejo estas aldonita kontraŭ mia volo.

Sten Johansson (Svedio)

La Benjameno de nobela familio

Studo de Gonçalo Neves pri la vorto ambaŭ

Gonçalo Neves post la memekzilo en Idolando (vidu lian artikolon kaj Idan poemon en LOdE. 2002: 4) kaj vagado tra Regno de Interlingvua, revenas al Esperanto kun freŝaj fortoj, renovigita entuziasmo kaj nova eseo. Ni kore bonvenigas la malkabeintan kolegon.

1. Ĉu la vorto ambaŭ estas adjektivo?

En baldaŭ presota recenzo pri PIV2, Jorge Camacho skribis i.a.: “la adjektivo ambaŭ ne finiĝas per la fundamenta a de ĉiuj adjektivoj.” Interlinie oni do legu, ke la vorto ambaŭ (kvankam fundamenta kaj zamenhofa) estas erara, kaj anstataŭ ĝi estus uzinda la formo ambaj, a-finaĵa kiel “ĉiuj adjektivoj”. La saman opinion (eble vortumitan iom alie) oni renkontas iam-tiam en artikoloj tra nia gazetaro.

Mi tute ne konsentas. Laŭ mi la vorto ambaŭ neniel estas adjektiva aŭ eĉ adjektiveca, kaj tial ĝi neniel devus alpreni la a-finaĵon. Por komprenigi tion, mi trarigardos la komunajn trajtojn de “ĉiuj adjektivoj” kaj esploros, ĉu ilin laŭas la vorto ambaŭ. Se mi bone kalkulas kaj rezonas, la adjektivoj en Esperanto havas almenaŭ jenajn sep komunajn trajtojn:

a) Ĉiu adjektivo uzeblas kun la artikolo, kaj singulare kaj plurale, se la kunteksto nur tion allasas: la bela knabino, la belaj knabinoj. La vorto ambaŭ neniam uzeblas kun la artikolo, kia ajn estas la kunteksto: ambaŭ knabinoj1.

b) Ĉiu adjektivo uzeblas kaj singulare, kaj plurale: la bela knabino, la belaj knabinoj. La vorto ambaŭ uzeblas nur plurale: ambaŭ knabinoj.

c) Ĉiu adjektivo uzeblas kaj antaŭ, kaj post la koncerna substantivo, depende de la stil-efekto: la bela knabino, la knabino bela. La vorto ambaŭ uzeblas nur antaŭ la koncerna substantivo: ambaŭ knabinoj.

ĉ) Ĉiu adjektivo uzeblas kaj epitete (la bela knabino, la knabino bela) kaj predikative (la knabino estas bela). La vorto ambaŭ uzeblas nur epitete: ambaŭ knabinoj.

d) Ĉiu adjektivo uzeblas por respondi la demandon kia?: Kia estas la knabino? — La knabino estas bela. La vorto ambaŭ neniam uzeblas por respondi la demandon kia?

e) Ĉiu adjektivo kvalifikas substantivon, aŭ alivorte, ĝi esprimas ideon pri kvalito aŭ rilato, kiun la parolanto opinias apartenanta — definitive aŭ provizore — al iu aŭ io. La vorto ambaŭ neniel kvalifikas substantivon: ĝi nur esprimas ĝian nombron kaj la manieron, kiel la parolanto rigardas tiun nombron.

f) Ĉiu adjektivo uzeblas en kiu ajn momento kaj kunteksto, tute egale, ĉu la parolanto jam menciis la koncernan substantivon aŭ ne. La vorto ambaŭ uzeblas nur ĉe substantivoj jam menciitaj de la parolanto: en la ĝardeno kuris du belaj knabinoj; ambaŭ [t.e. la du knabinoj, kiujn mi ĵus menciis] haltis, kiam mi alvenis.

Se la vorto ambaŭ prezentas neniun el la supre diritaj trajtoj adjektivaj, se ĝi tial tute ne estas adjektivo, kio do ĝi estas kaj kion ĝi propre signifas? Eble iom nin helpos historia trarigardo.

2. Historio de la vorto ambaŭ

a) En Praesperanto ekzistis vorto samrola kiel la nuna ambaŭ. Temis pri baj (el la germana beide). Ĝi aperas en fabelo de Andersen, kiun Zamenhof tradukis el germana versio en 1881 (WARINGHIEN, pĝ. 33):

“Ful-ći rudźo e ful-ći fiaro debá kini la princaŭ. Fej po baj estu mettassaj i magnaj ardźaj irioj”.

En la nuna Esperanto la supraj frazoj sonas jene (WARINGHIEN, pĝ. 32):

“Tiun-ĉi rozon kaj tiun-ĉi najtingalon devadis ricevi la princino. Tial ili ambaŭ estis metitaj en grandajn arĝentajn kestojn”.

b) Inter 1882 kaj 1887 io tamen okazis. Malaperis la praformo baj, kaj neniu vorto ĝin anstataŭis. En la Unua Libro (1887) aperas ĉiuj nunaj -vortoj, escepte de ambaŭ kaj kvazaŭ. Kial?

Post 1882 Zamenhof faris plurajn tranĉojn kaj reduktojn en la praversio de la lingvo, kun la celo ĝin laŭigi al minimumaj gramatiko kaj vortostoko. La vortojn ambaŭ kaj kvazaŭ li ne opiniis esencaj kaj nepraj. Anstataŭ la unua oni povus ja diri ĉiuj du aŭ simile, kaj la duan oni povus surogati per la esprimo kiel se. Kaj ĝuste tion faris Zamenhof kaj la aliaj aŭtoroj dum la luljaroj de Esperanto. Jen ekzemple kiel elturniĝis Grabowski en sia epokfara traduko La neĝa blovado, presita en 1888 (pvz 1987, pĝ. 278):

Mario Gavrilovna longe ŝanceliĝadis; [...] Fine ŝi konsentis: en certigita tago ŝi devis ne vespermanĝi, sed foriĝi en sian ĉambron [...]. Ŝia servanta knabino estis en la komploto; ili du devis eliri en la ĝardenon trans la posta balkona ŝtuparo.

c) La publika apero de ambaŭ kaj kvazaŭ okazis nur en 1889, kiam Zamenhof ilin metis en sian faman vortaran duopon: Plena Vortaro Rusa-Internacia kaj Meza Vortaro Internacia-Germana (pvz 1889, pĝ. 769, 775, 833). En tiuj vortaroj oni ja povas legi:

Оба ambaŭ (pvz 1991, pĝ. 136)

Будто kvazaŭ (pvz 1991, pĝ. 86)

ambaŭ beide (pvz 1991, pĝ. 204)

kvazaŭ gleichsam alsob. (pvz 1991, pĝ. 220)

d) Malgraŭ la vortara sankcio de Zamenhof, la neologismo ambaŭ ne tuj enradikiĝis. Ĝia unua publika apero ekstervortara okazis nur post unu jaro, en septembro 1890, el la traduka plumo de Zamenhof kaj sur la paĝoj de la unua gazeto esperantista, kie ĝi ludis la rolon de prefikso:

La malgranda virineto de l’ maro eltrinkis la brule akran trinkaĵon, kaj estis al ŝi kiel se ambaŭakra glavo trairus tra ŝia delikata korpo [...] (ANDERSEN 1890, pĝ. 47)

La supra ekzemplo estas tre kurioza, ĉar en la sama frazo Zamenhof decidis alpreni la neologismon ambaŭ kaj ignori ĝian samaĝan kuzon kvazaŭ, uzante, anstataŭ ĉi lasta, la esprimon kiel se.

e) Kelkajn monatojn poste, en januaro 1891, ni ĉeestas la unuan publikan aperon de ambaŭ kiel vorto memstara, ekster la rolo prefiksa, kaj denove el la traduka plumo de Zamenhof:

En vespero somera vojevodo kolera

Al la hejma kastelo rapidas.

Al la lito edzina kun teruro senfina

Li alvenas, — neniun li vidas.

En doloro brulanta kaj per mano tremanta

Sian grizan lipharon li prenis,

De la lito foriris, la manikojn retiris

Kaj ektondris — kozako alvenis.

[...]

Kun pafil’ en la mano al ĝardena altano

Ili ambaŭ sen bru’ alŝteliĝas.

[...]

En l’ arbaĵo silente, aŭskultante atente,

Staras ambaŭ gardantoj kovritaj

(MICKIEWICZ, pĝ. 3)

Jen do kiel nia kara ambaŭ enrampis en la lingvon: unue, prefikse-timide, partoprenante en la doloro de marvirineto, kiu memvole formetis sian voston, kun la celo akiri la amon de homa princo; due, aperte kaj memstare, atestante la kokron de vojevodedzino. Tiel sukan kaj pipran premieron certe ĝuis neniu alia el niaj vortoj!

f) Malgraŭ la supraj ekzemploj, la vorto ambaŭ ne akiris tujan popularecon inter la malmultaj adeptoj, kiuj tiam prove-palpe uzis la lingvon en kurtaj tradukoj. Ŝajnas, ke iom pli vastan konatecon la vorto ambaŭ ekĝuis nur post la zamenhofa traduko de La Batalo de l’ vivo, el Charles Dickens, aperinta felietone sur la paĝoj de La Esperantisto inter februaro kaj novembro-decembro 1891, ĉar tiu teksto, estante la unua iom ampleksa esperanta traduko de grava literatura verko, rapide fariĝis propaganda vojmontrilo kaj epokfara modelo. En tiu teksto Zamenhof plurfoje uzis la vorton ambaŭ memstare, ĉiam antaŭmetante al ĝi la artikolon, sed tiun kunartikolan uzadon li baldaŭ rezignos kaj poste rifuzos.

Same kunartikolan uzon ree prezentas la traduka plumo de Zamenhof en januaro 1982, en teksto kiu ankaŭ famiĝis:

Unu tagon venis ankaŭ du trompantoj, kiuj diris, ke ili estas teksistoj kaj teksas la plej belan ŝofon, kiun oni povas al si prezenti; [...]

[...] la maljuna bonkora ministro iris en la salonon, en kiu la ambaŭ trompantoj sidis antaŭ la malplenaj teksiloj kaj laboris. [...]

La ambaŭ trompantoj petis lin alveni pli proksime kaj demandis, ĉu ĝi ne estas bela desegno kaj belaj koloroj. (ANDERSEN 1892, pĝ. 9-10)

Ŝajnas do, ke Andersen kaj nia ambaŭ ĉiam... kunamblis!

g) En aŭgusto 1893 la vorton ambaŭ eble unuafoje ekuzas alia aŭtoro ol Zamenhof. Jen kiel ĝi sonas el la traduka plumo de la portugalo Jayme Heinlein Ferreira:

Ĝi estas la legendo, [...] kiun rakontis al mi Ali Hasan el la gento “Beni el Vedaroj” unu matenon, kiam ni promenadis ambaŭ sur la bordo de la maro. (BACHILLER, pĝ. 119)

h) En sia Universala Vortaro (1894) Zamenhof donas jenajn tradukojn: “ambaŭ l’un e l’autre | both | beide | оба | obaj.” (pvz 1991, pĝ. 244). Tiujn tradukojn li senŝanĝe elmetos en la Fundamento de Esperanto, presita en 1905. (ZAMENHOF, 1963, pĝ. 141)

ĥ) Boirac, en sia Plena Vortaro Esperanto-esperanta kaj esperanto-franca (1909), donas jenan klarigon kaj tradukon: “AMBAŬ | du kune, duopaj; — ambaŭflanke, ambaŭmane, ambaŭdekstra. | tous le deux.” (BOIRAC, pĝ. 17)

i) Kabe, en sia Vortaro de Esperanto (1910), jene difinas: “Ambaŭ. Unu kaj alia: Mi renkontis la amikojn, mi salutis ilin ambaŭ kaj ĉiu resalutis.” (BEIN, pĝ. 7)

j) Dekok jarojn post la Universala Vortaro (Oficiala Gazeto, IV, 1911, pĝ. 221), Zamenhof denove preterlasas la gramatikan kategorion de ambaŭ, sed ĝian signifon klare difinas: ““Ambaŭ” signifas: “ĉiuj du”, t.e. ĝi estas uzata anstataŭ “ĉiuj”, kiam ni parolas nur pri du personoj aŭ objektoj.” (ZAMENHOF 1936, pĝ. 72)

ĵ) En 1923 aperas la unua volumo de la fama Enciklopedia Vortaro de Wüster, kiu ankaŭ prisilentas la gramatikan kategorion de ambaŭ, ripetante la supran difinon de Zamenhof: “ambaŭf (ĉiuj du, meist ohne Geschlechtwort), (alle) beide, alle zwei.” (WÜSTER, pĝ. 38)

k) Ankaŭ Grosjean-Maupin, en sia Plena Vortaro de Esperanto (1933), ignoras la gramatikan kategorion de ambaŭ kaj proponas jenan difinon: “*Ambaŭ. Du kune, du same, duopaj: mi k mia frato estas ~ esperantistoj; ~ manoj, okuloj; oni devas fari diferencon inter la ~ kazojz; ~dekstra (uzanta ~ manojn kiel dekstran); ~flanka; ~flanke de la pordo staras statuoj; ~tranĉa glavoz. Rim. Uzo de la artikolo apud ambaŭ estas senutila k malkonsilinda.” (GROSJEAN-MAUPIN, pĝ. 31)

l) En sia Plena Gramatiko de Esperanto; Vorto kaj frazo (1935) Kalocsay kaj Waringhien unuafoje difinas la gramatikan kategorion de nia vorto: “Kiam temas nur pri du aferoj, oni uzas anstataŭ ĉiuj la nevarian pronomon ambaŭ, kiu, kvazaŭnomo, montras nur personojn: ambaŭ samtempe abdikis, kaj, reprezentanto, povas montri homojn, bestojn, aĵojn: kiun vi prenas el la du ĉapeloj? — Ambaŭ!” (KALOCSAY; WARINGHIEN, pĝ. 85)

m) En sia Oportuna Vortaro de Ordinara Esperanto (1969) Setälä proponas iom nuancitan difinon: “ambaŭ: du similaj kune: ambaŭ infanoj = la filo kaj la filino. ” (SETÄLÄ, pĝ. 19)

n) En 1970, en Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, Waringhien proponas jenan difinon (pĝ. 38): “*ambaŭ. I. Nevaria pron. k adj., signifanta “ĉiuj du”, “la du kune kiel tutaĵo”: ĉu li saviĝis? Ĉu Elektro vivas? — Jes, ~ vivasz; al vi klopodojn k al mi suferojn vi kaŭzas, tamen ~ estas vanajz; en unu tago ili ~ mortosx; pli bone estas iri senfila en la ĉielon, ol se ~, la patro k la filo, iras en la inferonz. II. Pref. samsence uzata: ~flanke de ŝi staris statuojz; ~tranĉa glavox; ~dekstra viro (uzanta la du manojn egale); kolekti fruktojn ~mane”. Tiu difino restis netuŝita en la nova versio de PIV, presita en 2002.

o) En sia Gramatiko de Esperanto (1988) ankaŭ Malovec prisilentas la gramatikan kategorion de la fama vorto kaj pri ĝi diras nur ke: “Anstataŭ ĈIUJ DU oni uzas AMBAŬ (Ili ambaŭ foriris).” (MALOVEC, pĝ. 36)

p) En sia Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko Wennergren prezentas la ĝis nun plej detalan, trafan kaj dokumentitan pritrakton de nia vorto (WENNERGREN, 2000):

Ambaŭ = “ĉiuj du”. Oni uzas ambaŭ anstataŭ ĉiuj, kiam estas precize du.

Ambaŭ povas roli en frazo tute same kiel ĉiuj, kiel rekta priskribo, pronomece k.t.p. (vidu ĉi-antaŭe ĉe tabelvortoj je U). Ambaŭ estas ofte uzata kune kun vi, niili por precizigi, ke temas pri precize du. Tiam ambaŭ rolas kiel apudmeto.

Ambaŭ ne povas ricevi J-finaĵon aŭ N-finaĵon. Ambaŭ estas difinilo, kaj do ne povas esti uzata kune kun la.

Ambaŭ frazojestas bonaj! (LR.61) Estas du frazoj. Ĉiu el ili estas bona.

La pli maljuna (filino) estis tiel simila al la patrino per sia karaktero kaj vizaĝo, ke ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon; ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili. (FE.11) = ĉiuj du (la filino kaj la patrino) estis tiel malagrablaj...

Mi penos viziti vin iun alian tagon, kiam ni ambaŭ, vi kaj mi, estos liberaj. (OV.538)

Pli bone estas iri seninfana en la ĉielon, ol se ambaŭ, la patro kaj la filo, iras en la inferon. (Rt.10)

Zamenhof foje uzis ambaŭ anstataŭ du (sen la signifo de ĉiuj): Ĉiuj sidiĝas ĉirkaŭ la ambaŭ Pjotroj Ivanoviĉoj. (Rz.13) Ĝi (la rivero) inundis siajn ambaŭ bordojn. (Kr1.12) Oni vidas, ke ambaŭ tiam povas aperi kun difinilo (la, siajn...). Zamenhof poste skribis, ke tia uzo estas malbona (Lingvaj Respondoj pĝ. 64). Oni do uzu ĉiam du en tiaj frazoj: Ĉiuj sidiĝas ĉirkaŭ la du Pjotroj Ivanoviĉoj. Ĝi inundis siajn du bordojn. Oni tamen povas bone diri ekz.: Ĝi inundis ambaŭ siajn bordojn.

Por kontroli, ĉu ambaŭ estas ĝuste uzata, oni ŝanĝu la frazon tiel, ke ĝi temas pri pli ol du aferoj. Se oni tiam uzus ĉiuj, oni scias, ke ambaŭ estas korekte uzata”.

El la supra citaĵo oni povas konstati, ke Wennergren ne ĉirkaŭiras la gramatikan kategorion de ambaŭ; anstataŭe li kuraĝe lanĉas la interesan terminon difinilo, kiun li glosas jene: “Difiniloj estas vortetoj, kiujn oni metas antaŭ O-vorta frazparto por difini la identecon de la afero. La plej grava difinilo estas la difina artikolo la. Aliaj difiniloj estas tabelvortoj je U, A kaj ES, posedaj pronomoj, ambaŭ, kaj unu.”

3. Kio do estas la vorto ambaŭ?

La analoj supre cititaj montras, ke ordinare niaj gramatikistoj evitas klasifiki la vorton ambaŭ. Tiun klasifikon mi trovis nur trifoje:

a) En 1935 Kalocsay kaj Waringhien nomas ĝin “nevaria pronomo”.

b) En 1970 Waringhien nomas ĝin “nevaria pronomo kaj adjektivo”.

c) En 2000 Wennergren nomas ĝin “difinilo”, kaj metas ĝin en la saman kategorion kiel la artikolon, kelkajn tabelvortojn, la posedajn pronomojn kaj la vorton unu.

Mi opinias, ke la PIV-a difino de Waringhien iom komplikas la aferon, ĉar ĝi unuafoje prezentas la vorton ambaŭ ne nur kiel pronomon, sed ankaŭ kiel adjektivon. Tiu klasifiko estas laŭ mi erara.

Kiel mi montris supre, da adjektiveco la vorto ambaŭ havas neniom. En ĝi manifestiĝas absolute neniu el la sep trajtoj adjektivaj supre skizitaj. Ĝi estas propre pronomo, aŭ se specifi kaj harfendi, ĝi estas numerala pronomo, signifanta: ĉiuj du ĵus menciitaj. Kaj ĉar pronomoj en Esperanto propran kaj specifan finaĵon ne havas (jen: tiu, mi, ĉio), ankaŭ tian ne bezonas la pronomo ambaŭ, kiu tre bone fartas kun sia vosto diftonga.

Se la latino kaj kelkaj latinidoj fleksias la vortojn, kiuj respondas al nia ambaŭ, tio estas afero, kiu Esperanton tute ne tuŝas.

Restas la demando, kial nia vorto ambaŭ, same kial ĝiaj 16 parencoj diversrolaj, havas la kuriozan ŝajnfinaĵon -aŭ. Sed tio estas municio por alia artikolo, kiu baldaŭ sekvos la nunan. Ĝis tiam la leganto estas petata atendi kaj pacienci.

ambaŭmane subskribas

Gonçalo Neves

Bibliografio konsultita

ANDERSEN, H. C.: La novaj vestoj de la reĝo. Trad. L.L. Zamenhof. En: La Esperantisto 3. 1892: 1, pĝ. 9-12.

ANDERSEN, H. C.: La virineto de l’ maro. Trad. L.L. Zamenhof. En: La Esperantisto 1. 1890: 9, pĝ. 45-48.

BACHILLER, Cervera: La naskiĝo de la tabako. Araba legendo. Trad. Jayme Heinlein Ferreia. En: La Esperantisto 4. 1893: 8 (44), pĝ. 119-121.

BEIN, Kazimierz (KABE): Vortaro de Esperanto. 2a eld. Pekino: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 1984.

BOIRAC, Emile: Plena vortaro Esperanto-esperanta kaj esperanto-franca. Unua parto. Dijon: Darantiere, 1909.

GROSJEAN-MAUPIN, E.: Plena Vortaro de Esperanto de Esperanto. 9a eld. Kun suplemento kompilita de G. Waringhien. Paris: SAT, 1980.

KALOCSAY, K.; WARINGHIEN, G.: Plena Analiza Gramatiko. 5a eld. Rotterdam: UEA, 1985.

MALOVEC, Miroslav: Gramatiko de Esperanto. Třebíč, 1988.

MICKIEWICZ, A.: La vojevodo. Trad. L. Z-f. En: La Esperantisto 2. 1891: 1, pĝ. 3.

pvz: iam kompletigota plena verkaro de l.l. zamenhof. kromkajero 3: ludovikaj biografietoj. kioto: ludovikito, 1987.

pvz: iam kompletigota plena verkaro de l.l. zamenhof. kromkajero 5: ludovikaj vortaroj el la 19-a jarcento. kioto: ludovikito, 1991.

pvz: iam kompletigota plena verkaro de l.l. zamenhof. originalaro 1. unua etapo de esperanto: 1878-1895. kioto: ludovikito, 1989.

SETÄLÄ, Vilho: Oportuna Vortaro de Ordinara Esperanto. 2 eld. Helsinki: Fondumo Esperanto, 1974.

Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto. Red. Gaston Waringhien. Repres. 2a eld. SAT, 1981.

WARINGHIEN, Gaston: Lingvo kaj vivo. Esperantologiaj eseoj. 2a eld. Rotterdam: UEA, 1989.

WENNERGREN, Bertilo: Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko. www.bertilow. com/pmeg/menuo.php. Versio 11.0 (3 jul 2002).

WÜSTER, Eugen: Enciklopedia Vortaro Esperanta-Germana. Unua parto. Leipzig: Ferninand Hirt & Sohn, 1923.

ZAMENHOF, L.L.: Fundamento de Esperanto. 9a eld. Marmande: Esperantaj Francaj Eldonoj, 1963.

ZAMENHOF, L.L.: Lingvaj Respondoj. (Plena kolekto). 3a eld. Paris: Esperantista Centra Librejo, 1936.

Notoj

1. Zamenhof skribis (Oficiala Gazeto, IV, 1911, pĝ. 221): “Kvankam mi ofte uzis la formon “la ambaŭ” [i.a. en la traduko el Dickens: La batalo de l’ vivo, 1891], tamen mi opinias nun, ke pli logike estas uzi la vorton “ambaŭ” sen artikolo”. Kaj verdire tiu erara uzo kunartikola neniam enradikiĝis. (ZAMENHOF 1936, pĝ. 72)

2. Mi skribis eble, ĉar mi ne trarigardis la tutan literaturon inter februaro 1891 kaj aŭgusto 1893.

La kolero de Demir baba

Novelo de Julian Modest

Mi sidis kun Koljo Kumaricata en lia korto, sub la ombro de la olda pirarbo. Sur eta tablo, antaŭ ni, estis telero da bongusta blanka fromaĝo, ŝutita per ruĝa pipro, verŝita per heliantoleo kaj botelo da lia aroma hejma brando.

Koljo verŝis iom da brando en la glasetojn kaj rigardis al la strato. Estis friska aprila antaŭvespero. Sur la strato ne videblis homoj. En la najbara korto floris du prunarbetoj kaj inter ili staris blanka unuetaĝa domo.

Dum la lastaj tagoj Koljo Kumaricata rapidis prepari novan ekspozicion kaj invitis min vidi liajn grafikaĵojn. En la pentrista laborejo, tra la vitra pordo, videblis lia granda litografa presmaŝino, simila al nigra kuŝanta bubalo. Ĉirkaŭ la presmaŝino, sur la kalkitaj muroj, pendis kelkaj grafikaĵoj. Mi ankoraŭfoje trarigardis ilin. Estis du bulgaraj monaĥejoj, strato el malnova Sofio kaj ĉe ĝi iu olda konstruaĵo.

Kumarica, — demandis mi, — kiel nomiĝas tiu grafikaĵo, tie dekstre de la presmaŝino?

— Ĉu tiu? — li alrigardis al la laborejo. — Tio ĉi estas mahometana monaĥejo Demir baba. Mi pentris ĝin, kiam mi laboris en urbo Isperih...

Li trinkis iom el la brulgusta brando kaj en liaj helbluaj okuloj ekludis petolemaj flametoj. Malrapide, melodie Kumaricata komencis rakonti kaj nesenteble gvidis min foren, foren ien, en Danuban valon, en mondon de mirakloj kaj beleco.

— Kiam mi eklaboris en Isperih, nenion mi estis aŭdinta pri malnova mahometana monaĥejo Demir baba kaj miaj kolegoj decidis montri ĝin al mi. Iun dimanĉon ni iris tien kaj io forta tiris min al ĝi. Mi ne scias kial, sed mi eksentis profundan emocion kaj tuj mi decidis pentri ĝin.

Ĉi deziro ne lasis min trankvila. Tage mi kvazaŭ vidus ĝin kaj ofte nokte mi sonĝis ĝin, sed longe mi prokrastis la pentradon. Iun tagon mi ne eltenis kaj mi ekiris al la malnova, forlasita monaĥejo. Mi estis sola kaj portis nur paperon kaj krajonojn. Mi proksimiĝis al ĝi kaj kvazaŭ trovus min en alia mondo. Regis profunda mistera silento. Estis printempo kiel nun kaj aŭdiĝis nur susuro de freŝaj arbfolioj. Alte, supre inter la du deklivoj, kie kuŝis la monaĥejo, vastiĝis blua kaj senlima firmamento. De ie malproksime alflugis tenera melodio.

Pri Demir baba mi sciis preskaŭ nenion. Miaj amikoj rakontis nur unu legendon kaj menciis, ke bulgare Demir baba signifas Feran patron. Mi pentris absorbita kaj tute ne rimarkis, ke ĉirkaŭ mi iĝis mallume kaj obskure. La firmamento de helblua iĝis plumbgriza kaj ĝi ekpremis min kiel peza kaserolkovrilo. La arboj, kiuj antaŭ horo, estis senmovaj kaj helverdaj, nun kvazaŭ ankaŭ malheliĝus. Mi aŭdis terurajn nekompreneblajn sonojn. Io ĉirkaŭ mi muĝis, grincis aŭ profunde peze spiris. Kvazaŭ la tuta naturo ekribelus kaj post sekundoj ĉi tie komenciĝos terura ŝtormo, kiu forblovos min.

Mi ne scias kial, sed mi ektimis. Mi estis sola ĉi tie kaj mia febla krio certe dronos en abismo de vento, polvo kaj obskuro. Nevidebla fera pugno premis min kaj mi ne povis moviĝi, nek enspiri. Mi ekpenis foriri de la loko, kie mi staris. Ege malrapide kaj turmente, sur zigzaga eta pado, mi grimpis sur la deklivo por eliri el tiu ĉi profunda kaj obskura kaldrono. Miaj piedoj pezis kiel obusoj kaj miaj muskoloj tremis. Per la lastaj fortoj mi rampis kaj mi ne sciis ĉu sukcese mi eskapus el la valo. Mia gorĝo sekis kiel senakva puto kaj mi ŝvitis kiel subtorenta pluvo. Kia estis ĉi miraklo, kiu suĉis miajn fortojn? Neniam dum la vivo mi travivis tian teruron.

Mi estis tridekjara kaj unuan fojon min minacis nevidebla danĝero. Mi sentis min eta kiel pajlero. La vento povus preni min kaj levi alten, en la ĉielon. Min neniu vidos plu, nek iu aŭdos ion pri mi. Mi ne scias kiel mi revenis hejmen. Nenion mi memoris. Dum longa tempo en mia koro kiel vipero nestis la timo. Ĉiam, kiam mi rememoris mian travivaĵon, ŝajnis al mi, ke tie, tiam, ĉe forlasita mahometana monaĥejo Demir baba estis ia nevidebla kaj terura forto, tre minaca kaj potenca. Ŝajne tiam mi vere aŭdis profundan spiron kaj mi sentis ĉirkaŭ mi iun koleron, similan al mara ŝtormo dum senstela kaj fatala nokto.

Post semajno en Isperih mi aŭdis, ke en tiu tago, kiam mi pentris la monaĥejon, iu ŝtelis el ĝi la sanktajn ŝuojn de Demir baba. Mi ne tre atentis tiun ĉi famon, sed ŝajne la aliaj homoj serioze maltrankviliĝis. Mi al neniu diris, ke ĝuste tiam hazarde mi estis tie. Tiam mi neniun vidis, nek eniri, nek eliri el la olda forlasita monaĥejo. Jes, krom mi, neniu estis tie. Al neniu mi rakontis kion mi sentis, kiam la monaĥejo dronis en obskuro kaj la vento komencis minace sibli en la arbobranĉoj. Mi kaŝis la nefinitan pentraĵon kaj decidis ĝin forgesi.

La loĝantoj de la urbo tamen ne povis trankviliĝi. Ili miris kaj ne komprenis: kiu kaj kial ŝtelis la sanktajn ŝuojn de Demir baba. Tio neniam okazis ĉi tie, kie la homoj estis honestaj kaj kvietaj. Malmultaj okazintaĵoj ĝenis ilian vivon kaj la ŝtelo de la ŝuoj estis evento, tre stranga kaj neordinara. Verŝajne tial tiom arde ili ĝin pridiskutis.

Por mi la vivo fluis kiel ĉiam. Foje tamen en la fabriko, kie mi laboris, hazarde mi aŭdis konversacion, kiu forte min impresis.

Frumatene juna kudristino, kies nomo estis Ŝirin, tre emocie rakontis ion al siaj koleginoj, kiuj aŭskultis ŝin gape. Mi ekstaris apud ili kaj alrigardis Ŝirin, kies grandaj okuloj nun similis al diafanaj bluaj gutoj.

— Jes, — ŝi ripetis per tremanta voĉo. — Hieraŭ nokte, en mia sonĝo, aperis Demir baba, alta, forta, korpulenta...

En ies virinaj rigardoj ekbrilis dubo kaj suspekto, sed Ŝirin daŭrigis:

— Li ekstaris antaŭ mi kaj firme diris: “Ŝirin, sciu, se tiu, kiu ŝtelis miajn ŝuojn, ne redonos ilin, vi ĉiuj pereos pro soifo. Sekiĝos fontoj kaj putoj kaj eterne ne estos akvo ĉi tie”.

Mi aŭskultis Ŝirin, rigardis ŝiajn larĝe malfermitajn okulojn kaj por mia granda miro, denove mi eksentis la konatajn frostotremojn sur mia dorso kaj la saman svenon, kiu min obsedis en la tago, kiam mi pentris la malnovan monaĥejon. Mi deziris svingi mane kaj ekiri, sed iu nekonata forto min katenis kaj mi ne povis malproksimiĝi.

La sonĝo de Ŝirin fulme disvastiĝis tra la urbeto. La homoj rakontis kaj trarakontis ĝin unu al alia. Ĉu oni kredis aŭ ne kredis — mi ne sciis, sed ĉi mirinda sonĝo longe vagis de homo al homo. Baldaŭ streĉeco ekobsedis la loĝantojn. En ĉi tiu regiono la akvo ne abundis kaj se la somero estos senpluva, oni vere povus perei.

La tagoj pasis, sed ne pluvis. Komenciĝis terura, turmenta sekeco. La fontoj kaj putoj sekiĝis. La homoj velkis kaj eksimilis al kadukaj ombroj. La grundo fendiĝis. Ĉie aperis grandaj kaj profundaj breĉoj, similaj al malhelaj okulkavoj. Ĉio iĝis flava. La ebenaĵo estis kiel senlima forno, kiu eligis ardaĵon kaj lafon. Ni lekis niajn fenditajn lipojn kaj esperplene strabis la vitrecan firmamenton, sed vane. Dum semajnoj eĉ nubeto ne videblis. Eta blovo ne movis la sekajn arbfoliojn. Mi ne povis kaŝi min de la ardaĵo. Post la reveno de la laborejo, mi eniris en la krepuskan ĉambron kaj senmova kuŝis en la lito. Mi opiniis, ke nur tiel mi evitas la varmon.

Iun tagon tamen mi decidis preni la nefinitan pentraĵon kaj iri al la malnova monaĥejo. Eble tie, en la valo, ne estos tiom da varmo. Tre malfacile kaj pene mi atingis la monaĥejon. Laca, ŝvita, elĉerpita, polvokovrita mi sidis sur ŝtono por iom ripozi. Nepostlonge io igis min ekstari kaj eniri en la monaĥejon. Ankaŭ nun la peza kverka pordo ne estis ŝlosita. Lante mi malfermis ĝin kaj dolore ĝi ekgrincis. De la krepusko, kiu regis interne, malrapide elnaĝis la ŝuoj de Demir baba. Silente kaj kviete ili staris tie, kie estis ĉiam. Ĉu mi sonĝis? Mi ne povis kredi miajn okulojn. Jes, ili estis la sanktaj ŝuoj de Demir baba. Tiu, kiu ŝtelis ilin, eble pripensis, kaŝe venis kaj remetis ilin sur la lokon, kie ĉiam ili estis en la mahometana monaĥejo.

Facilanime mi elspiris. Obsedis min varma ĝojo. Ekbrilis lumo en mia koro. Mi deziris tuj ekkuri al la urbo kaj al ĉiuj diri, ke la sanktaj ŝuoj de Demir baba denove estas en la monaĥejo. Kiam mi ekiris eksteren, ĝoja kaj entuziasmigita, subite ekpluvis. Pezaj, friskaj gutoj frapis mian kapon, ĉemizon, pantalonon. Neniam dum mia vivo, mi estis tiel feliĉa. La pluvo plifortiĝis. Mi deziris salti, krii, kanti. Energio, forto plenigis mian bruston. Kvazaŭ mi kapablus flugi. Eĉ arbon mi kapablus elradikigi. Nun mi sentis min la plej forta kaj potenca homo en la mondo. En tiu ĉi tago mi ekkredis je sonĝoj kaj mirakloj.

Koljo Kumaricata denove ekridetis per sia sincera infaneca rideto kaj ruzete alrigardis min.

— Ja, vi estas pentristo kaj devas kredi je mirakloj, — mi rimarkis.

Sur la kalkita muro en la pentrista laborejo pendis la grafikaĵo de monaĥejo Demir baba. Mi kontempladis ĝin kaj ne povis deŝiri mian rigardon de ĝi. El la grafikaĵo vere radiis ia mirakla forto kaj lumo.

La granda stepo

de Sergio Pokrovskij

Kontinentoj kaj maroj

De mia infanaĝo mi memoras efektan pecon el romano de Jules Verne:

— Ho maro, maro! — ripetadis Paganel. — Jen kie plej bone manifestiĝas la potenco de la homo. La ŝipo estas vera ĉaro de la civilizo! Se la terglobo estus unu kontinentego, ni en la 19ª jarcento ne konus eĉ ties milonon. Rigardu, kio okazas pri la interno de la grandaj kontinentoj — en la Siberiaj stepoj, en la ebenaĵoj de la Centra Azio, en la dezertoj Afrikaj, en la prerioj Amerikaj, sur la vasto Aŭstralia, en la glaciaj solejoj polusaj. La homo apenaŭ aŭdacas aperi tie. La plej maltima retiriĝas, la plej kuraĝa pereas. Oni ne povas avanci tien: la komunikaj ebloj ne sufiĉas. La varmego, la malsanoj, la sovaĝeco de la indiĝenoj prezentas nesuperigeblajn barojn. Dudek mejloj dezertaj pli disigas homojn ol kvincent mejloj oceanaj. La loĝantoj de kontraŭaj bordoj sin rigardas najbaroj, dum homoj inter kiuj sterniĝas arbaro fremdas unuj al la aliaj... Britujo kvazaŭ limas Aŭstralion; sed konsideru Egiptujon: ĝi ŝajnas esti je milionkilometra distanco disde Senegalio. Pekino aperas kvazaŭ antipodo de Peterburgo. Niatempe la maron oni transiras pli facile ol malplejan dezerteton, kaj ĝuste dank’ al ĝi, laŭ trafa diro de usona sciencisto, parenciĝis la kvin mondopartoj.

Tion Jules Verne skribis en 1867-1868; tipaj ideoj de eŭropano de la 19ª jc, kiuj grandparte vivas ankaŭ nune. La kontinento estas imagata kiel senstruktura konglomeraĵo da ĉiaj ajnaĵoj; proksimume tia, kia mi imagas Afrikon (kaj eble, egale malprave).

Eŭrazio

Mi loĝas en Novosibirsko, en la centro de la kontinento, mezvoje inter Moskvo kaj Pekino: 2810 km de Moskvo; 2975 km ĝis Pekino. Trajne la vojo prenas po 3-4 diurnojn, proksimume semajnon entute. Tutcerte la mara ne estas la plej mallonga vojo por mi.

Koncerne la strukturon de la Eŭrazia kontinento, ĝi estas tre klara. De la nordo suden estas latitudaj zonoj: tundro, tajgo, stepo (kelkloke limanta dezertojn); la montara zono, trans kiu estas marborda regiono.

Eŭropo estas iom speciala duoninsulo marĝena, tiom maldika kaj traronĝita per marlangoj (internaj maroj), ke la mara influo superregas la kontinentan; tamen antaŭ la Romia konkero ĝia norda (rilate al la montara Alpa zono) parto ja estis laŭregula tajgo.

Interalie, ĝuste tian tajga-stepan landaron origine indikis la greka nomo “Eŭropo”. T.e. regionoj favoraj al civilizo, kiel Greklando, Egiptio kaj Azio; dum Eŭropo por la antikvaj grekoj antaŭromiaj estis svaga nocio, kies rolon por la Eŭropaj samtempanoj de Jules Verne ludis Siberio. Kaj probablas, ke se antikva greko vidus Siberion, ĝuste ĝin li nomus “Eŭropo” — pli volonte ol la sentajgigitan, nune moderklimatan Francion.

Eŭrazio laŭbasene

Mi estas sudano kaj okcidentano: mi loĝas en la sudokcidenta parto de Siberio. Kio do estas Siberio?

Laŭ ambaŭ PIVoj — “Parto de Azio de Uralo ĝis Pacifiko...” Do, la PIVoj sekvas simplan tradicion, kiu atentas precipe la grundon geologian. La tradicio germana-rusa konsideras ankaŭ la akvon.

Siberio estas “nur” la Azia parto de la akvokolekta baseno de la Arkta oceano; tial ĝi ne atingas Pacifikon, kies Azia akvokolekta baseno estas la Orienta Azio. Sude de Siberio estas tio, kion mi volonte nomus “Interna Azio” — la baseno de senelfluaj riveroj kaj internaj lagoj (Aralo, Balkaŝo, Kaspio ktp). Bedaŭrinde en la tradicia geografio tiun terminon oni ofte rezervas por la Ĉinia parto de la Interna Azio.

Do, Siberio estas deklivo al la Arkta oceano; la riveroj fluas meridiane-norden; ekde Uralo, en orienta Eŭropo, la pli grandaj riveroj fluas meridiane-suden (Volgo, Dono, Dnepro); dum la Stepo sterniĝas latitude.

La civilizoj fikshejmaj laŭis la riverojn — do, en la koncerna parto de Eŭrazio, laŭ la direkto longituda. La saman riveran vojon (kaj sekve, meridianan direkton) uzis la vikingaj bandoj. Ĥazario ĉe la malsupra Volgo kaj la Kieva Regno estiĝis ĉe interkruciĝo de tiuj du direktoj.

Nomadoj kaj civilizoj

La Granda Stepo sterniĝas tra la kontinento kiel granda interna maro, de Manĉurio ĝis Hungario, de Usurio ĝis Danubo. Kaj ĝis la estiĝo de Ruslanda Imperio, la stepo estis regno de nomadoj.

Oni malmulte interesiĝas pri la nomadoj, preferante pli proksiman historion de la “civilizoj”, kiuj lastaj postlasis multe da imponaj monumentoj, de la piramidoj ĝis la Granda Muro. Verdire, la utilo de la piramidoj estas tre dubinda; ankaŭ la Granda Muro, konstruita kiel ŝirmo kontraŭ invadoj de nomadoj (prahunoj) estis sensencaĵo: Ĉinio malhavis sufiĉe da homaj kaj materiaj risurcoj por teni tie defendantojn, kaj fortikaĵo sen defendantoj ne estas serioza barilo. Tial la Muro neniam estis io plia ol impona markilo de la sud-orienta limo de la Granda Stepo.

Simile, malprudentuloj pli admiras iujn Skotlandajn kastelojn, ol la samtempajn feltajn jurtojn de la mezepokaj mongoloj (kompreneble, kiel ekologie pura produkto tiuj lastaj jam delonge forputris). Sed eksterdube, la felta jurto, seka kaj varma, estis multe pli komforta loĝejo ol la ŝima kastelo, sen bona hejtado, sen vitroj en la fenestretoj ktp.

Antaŭ ŝanĝo de loko mongoloj povis elekti: malmunti jurtojn aŭ transporti ilin sur ĉaroj.

La antikvuloj vivis kaj kreis ne por impresi nin, sed por siaj bezonoj ĉi-tagaj. La monumentoj kiuj pleje nin impresas estas, tiusence, malsaĝe malŝparitaj heroaĵoj. Tamen eksterdube, estis ankaŭ pli valoraj atingoj teĥnikaj kaj civilizaj, kiujn ni profitas. Ĉu la homaro ion ŝuldas al la stepanoj?

La tri epokfaraj eltrovoj

Fakte ne la absurdaj muroj kaj piramidoj, sed tri aliaj atingoj determinis la kurson de la antikva historio: la bronzo; la malsovaĝigo de la ĉevalo; kaj la fero. Nu, unu el la tri — la duan — faris la stepanoj.

La bronzaj iloj ebligis estiĝon de klasa socio kaj civilizo: estiĝis eblo ke homo produktu pli ol necesas por lia propra vivteno, t.e. ke oni povu lin ekspluati kaj ke lia laboro servu por vivteno de neproduktantaj socianoj. Tiel, antaŭ proksimume 5 jarmiloj, estiĝis la civilizoj egipta kaj sumera.

La malsovaĝigo de la ĉevalo okazis pli-malpli samtempe, tamen dum jarcentoj ĝi restis en la limoj de la Granda Stepo, inter Karpato, Uralo kaj Kazaĥio. Tamen ĉirkaŭ 3,5 jarmiloj antaŭ nun la stepanoj akiris modernajn batalhakilojn, kaj kombininte ilin kun la avantaĝoj de la ĉevalo rapide konkeris vastajn teritoriojn en Turano, Irano kaj Hindio oriente, Anatolio kaj Balkanio sude, la tuta Eŭropo ĝis Irlando okcidente. Tre probablas ke ĝuste tiuj hordoj patrismaj arkeologie konataj laŭ siaj batalhakiloj, kulto suna kaj al ĝi parenca kulto ĉevala disvastigis la lingvojn hindeŭropajn en la konkeritaj regionoj, kies pli antikvajn civilizojn patrinismajn kaj lunkultajn ili neniigis.

Ne ĉiujn antikvajn civilizojn ili tamen konkeris, kaj kelkajn spurojn de tiu transira epoko ni vidas en Biblio. Ekz-e, la Mesio estus venonta ne sur iu blanka ĉevalo, konvena por tia granda reĝo, sed sur la antikva azeno, kiun solan konis la antikvaj civilizoj mezopotamiaj. Tiu tradicio transvivis en la orienta kristanismo, tiel ke en la Moskva Regno la patriarko je la Palmodimanĉo venadis rajdante sur azeno kiun piede kondukis la caro; ironie, samtempe en la okcidento la azeno estis rajdbesto de aŭtodafeoj...

Similan malŝaton pri posta enkonduko de la fero prezentas Readmono 27:5 — “kaj konstruu tie altaron al la Eternulo ... el ŝtonoj; ne levu sur ilin feron”. Tio pruvas ke la koncerna teksto estiĝis sufiĉe proksime al la komenco de la ferepoko, kiam la fero ankoraŭ estis perceptata kiel fremda novaĵo; tamen certe kiam ĝi jam estis sufiĉe konata, do ne tiom antikve, kiel pretendas la teksto mem — pli malfrue ol en la bronzepoka Iliado.

Inter pli malfruaj inventoj de la stepanoj (cetere, ligitaj al rajdado) menciindas la pantalono, la jako, la piedingoj, la sabro. La romianoj rezistis la barbaran pantalonon ĝisfine, kaj la sutanoj de la kristanaj pastroj eĉ nun aspektas kvazaŭ alternativa vesto.

La ĉarmo de la stepo

La anoj fikshejmaj opinias, ke la stepanoj revas pri tio, kiel konkeri ilian landon kaj ekloĝi tie. La stepanoj havas kontraŭe simetrian ideon. La mito pri la pia kaj purkora nomado Habelo kaj pri la fia kamparano Kaino klare prezentas la nomadan ideon.

Nun en la epoko kiam la fikshejmaj kainidoj regas la mondon, ni ne bezonas prezenti ilian vidpunkton. Tamen en la pli fruaj epokoj, kiam la nomada vivo ja estis reala alternativo, estis homoj kiuj preferis pli facilan kaj liberan vivon nomadan.

Historiisto Prisko rakontas en sia Historio pri konversacio kiun li havis ĉe la kortego de Atilo dum sia vojaĝo kun Romia ambasado (ĉ. la jaro 449ª):

Foje aliris min homo, kiun mi opiniis esti huno, ĉar li estis hune vestita, kaj salutis min greklingve. Mi miris: kial li scipovas la grekan? Li ridetis kaj respondis:

— Ĉar mi estas greko. Iam mi estis negocisto en la urbo Viminacio ĉe Danubo. Tie mi vivis longe kaj edziĝis al riĉulino. Tamen mi ĉion perdis, kiam la barbaroj venkoprenis la urbon. Kiel riĉulo mi iĝis predo de Onegezio mem. Poste mi min distingigis per kuraĝo en bataloj kontraŭ romianoj kaj kontraŭ la akaciroj. Tiam, laŭ la leĝoj de la barbaroj mi transdonis al mia sinjoro ĉion akiritan en la milito, ree iĝis libera. Mi edziĝis al barbarino, havas infanojn, manĝas ĉe la tablo de Onegezio, kaj prosperas pli bone ol antaŭe. Ĉar ĉe la hunoj oni vivas sen klopodoj post kiam milito estingiĝas. Oni profitas siajn posedaĵojn, kaj neniu enmiksiĝas en oniajn aferojn. Tute alie estas ĉe la romianoj. Antaŭ ĉio, multege da ili pereas dum militoj — tial, ke zorgon pri sia vivo ili devas komisii al aliaj, ĉar al ili estas malpermesite posedi armilojn pro la timo antaŭ uzurpantoj. Kaj tiuj, kiuj armilojn posedas, suferas pro malkapablo de la militestroj. Kiam venas paco, komenciĝas malfeliĉoj ankoraŭ pliaj ol la militaj. Impostoj estas kolektataj senkompate, kaj la kanajloj diverse misuzas sian povon. La reguloj ne same devigas ĉiujn. Riĉulo rompas ilin senpune, dum malriĉulon kiu ne povas aranĝi siajn aferojn trafas puno severega — krom se la ulo sukcesos morti antaŭe. La procesoj daŭras senfine, kaj kostas multege. Kaj plej malbone, necesas pagi por ricevi juston — la tribunalo ja ne komencos procedi sen antaŭpago al la juĝisto kaj liaj subuloj.

Kurioze, du jarcentojn pli frue preskaŭ identan frazon raportas ĉina oficisto Hoŭ Ing pri popolanoj de limregiono amase fuĝantaj en la Stepon: “La nomadoj vivas gaje”. Krom plia socia libero, brutobredado en la stepo postulis malpli grandan penadon ol terkulturado. Rememoron pri tio konservas la pastoraloj pri la feliĉaj gepaŝtistoj.

Kial do ĉiuj terkulturistoj ne fuĝis el sia penega vivo kaj ne iĝis paŝtistoj? Parte tion klarigas inercio; sed precipe, la fakto ke paŝtista vivo postulis konsiderinde pli grandajn areojn.

Ekz-e, komence de la kristana erao la loĝantaro de Ĉinio atingis 59 milionojn da homoj; en la prahuna regno, kiun la ĉinoj devis agnoski egala potenco, estis ĉ. 300 mil enloĝantoj; kaj la Stepo ne povis vivteni konsiderinde pli grandan loĝantaron. Ekonomio limigis la nombron de la nomadoj, samkiel la medio limigas ajnan populacion biologian. La nomadaj socioj restadis stabilaj dum tutaj jarcentoj, sed fojfoje okazis eksplodoj kaj erupcioj. Kial? Teorioj estas multaj, unu el ili rekomendas serĉi kaŭzojn supre. T.e. en la aero.

Eŭrazio laŭaere

Du areoj de alta atmosfera premo formas la klimaton de la norda duonglobo:

  • la polusa aerturo de maksimuma atmosfera premo;
  • la transtropika aermuro je la latitudoj de Saharo kaj Arabio, kiun kreas la rotacio de Tero, kaj iom ŝancelas la varmega aero de la dezertoj.

Inter tiuj du pintoj situas valo de malpli granda premo, kaj laŭ tiu valo la Atlantikaj ciklonoj portas la akvon en la kontinenton, orienten, ĝis Altajo, Sajano kaj Bajkalo; ankaŭ ĉi tien en Novosibirskon. Se mi volas scii, kian veteron ni havos post 2-3 tagoj, mi informiĝas pri la hodiaŭa vetero en Omsko; se min interesas la vetero sekvasemajna, mi rigardas al Jekaterinburgo.

La polusa aerturo estas stabila, dum la transtropikan influas la transtropika varmego, varianta i.a. laŭ la intenso de la suna radiado.

1. Dum la periodoj de sunkvieto la ciklonoj pasas sude, super Mediteraneo, la Nigra maro, Norda Kaŭkazio kaj Kazaĥio. En la dezertoj aperas herbo, Balkaŝo kaj Aralo pleniĝas je akvo. Male, ŝrumpas kaj malaltiĝas Kaspio, ricevanta preskaŭ tutan sian akvon el Volgo kies baseno situas en la Rusa ebenaĵo.

2. Kresko de la suna aktiveco movas la transtropikan maksimumon norden, kio ŝovas la Atlantikajn ciklonojn super la Mezan Eŭropon kaj Siberion. La stepoj, Balkaŝo kaj Aralo komencas sekiĝi, dum Volgo kaj Kaspio pleniĝas je akvo.

3. Ĉe la pleja suna aktiveco la ciklonoj ŝoviĝas ankoraŭ pli norden, super Skotlandon, Skandinavion kaj tundron. La stepo dezertiĝas, la tajgo ŝrumpas norden.

En la epokoj de la skribita historio tiuj variantoj realiĝis jene.

En la 4ª-3ª jc a.K. validis (1). Tiam la nivelo de Kaspio estis je 8 m pli malalta ol nun.

Poste la ciklonoj moviĝas norden, super la tajgon (2); en la 1ª-3ª jc la stepo sekiĝas. Kaspio leviĝis je 4 m.

En la 4ª jc la ciklonoj denove ŝoviĝis suden, kaj la stepo reekfloris. Tio daŭris ĝis la mezo de 13ª jc, kun nelonga sekiĝo en la 9ª jc.

En 13ª-14ª jc nova ŝovo norden (2); Kaspio leviĝis je 8 m pli alten ol nun. La stepo denove sekiĝis. Poste la ciklonoj ŝoviĝis ankoraŭ pli norden (3), poste — en la 18-9ª jc — revenis en la arbarojn, en la 20ª jc denove ŝoviĝis norden. Nun ili ŝajnas reveni en la mezan zonon.

Kompreneble, la brutaro bezonas herbon; la herbo, akvon; la nomadoj, brutaron.

Ambaŭ ŝanĝoj: sekiĝo de la stepo aŭ ĝia ekfloro, ŝanĝas la ekvilibron kaj kaŭzas migradon.

Daŭrigota

Notoj

1. Verne J. Les Enfants du capitaine Grant. Parto 2, ĉap. 3., pĝ. 253.

2. Usurio. Rivero (897 km) en la orientazia Ruslando, plejparte laŭ la limo kun Ĉinio, dekstra alfluanto de Amuro (enfluejo ĉe Ĥabarovsko). [La nomo — laŭ Japana-Esperanto Vortaro de Miyamoto Masao, 1982; en la Poŝatlaso de la Mondo — Usuro]. Ĉine Wusuli.

Eldonado en Esperantujo: jaro 2002

Revuo de Aleksander Korĵenkov

Resumante la libroproduktadon en Esperantujo, mi, same kiel iam Vilmos Benczik en Hungara Vivo, ĉiujare ĉerpas informojn el rubriko Laste Aperis de la revuo Esperanto. Ĝi enhavas la librojn, kiujn la Libroservo de UEA en Roterdamo ricevis kaj ekvendis en la aktuala jaro, sendepende de la eldonjaro.

Kvankam la Libroservo de UEA vendas ne ĉiujn Esperantajn librojn (ve, kiel eldonisto mi scias tion) tiu statistiko estas fidinda kvalite, se oni prenas, ekzemple, jardekon, sed ne unu jaron, dum kiu UEA povis ricevi plurajn malnovajn librojn, kiujn ĝi iukiale ne surmerkatigis pli frue.

Antaŭ du jaroj mi aperigis ampleksan komentarion pri la unua jardeko da statistikado, ĉi-foje enestas nur malmultaj klarigoj.

Malpli multe, sed pli dike

En la pasinta jaro surmerkatiĝis 174 libroj. Tio estas senteble sub la averaĝa kvanto, sed la suma paĝonombro iomete superas la averaĝan, kvankam ĝi ne atingas la pasintjaran — entute, 95 eldonejoj havigis al ni 26 mil 451 paĝojn. Al tiu “dikeco” ne laste kontribuis la ĉefa libroevento de la jaro; kompreneble, temas pri la enmondiĝo de la Nova PIV.

1991 1992 1999 2000 Sume aŭ averaĝe* 2001 2002
Nombro de libroj en/pri Esperanto 222 205 208 235 2107 222 174
Suma paĝonombro de ĉiuj libroj 26.091 25.789 24.460 25.869 251.276 31.520 26.451
Nombro de la eldonintoj 118 126 117 110 650 109 95
Averaĝa paĝonombro de unu libro 131 103 120 109 *120.3 142 152
Averaĝa prezo de unu libro (NLG/EUR) 16.1 15.9 18.6 20.8 *18.08/8,22 €11,2 €11.6
Lernolibroj, vortaroj, informiloj pri Esperanto 36 36 28 22 296 32 43
Originala beletro 30 34 23 22 258 21 18
Traduka beletro 44 31 46 72 458 57 18
Planlingvistiko kaj esperantologio 25 27 19 19 229 26 19
Esperanto (historio, kulturo, movado k.s.) 27 18 32 30 241 21 42
Politiko, historio, filozofio 21 17 9 30 166 22 11
Scienco kaj tekniko, fakaj terminaroj 18 13 25 13 182 17 8
Religio 8 12 13 10 105 6 10
Aliaj temoj 13 17 13 17 172 20 4
Ĉu vi parolas france?

Dum la du lastaj jaroj la unuan lokon laŭkvante okupis Libro-Mondo pro la surmerkatigo de pluraj numeroj de La Epoko el la komenco de la 1990aj jaroj. Ĉi-jare plej multajn titolojn liveras japana eldonejo Riveroj; sed neniu el ili estis eldonita ĉi-jarmile: unu libro aperis en 1995, tri en 1996, kvar en 1997, du en 1998, tri en 1999, kaj unu en 2000 — sume, 14. Same, Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵaneiro, eldonis siajn porkomencantajn libretojn plejparte antaŭ kelkaj jaroj, sed nur en 2002 UEA mendis ilin, supozeble ĉar la Universala kongreso okazis en Brazilo.

Tamen Libro-Mondo malfermas la laŭpaĝan liston danke al la reeldonitaj (en 1993!) franclingvaj artikoloj de Edmond Privat, kiuj aperis en La Sentinelle en la jaroj 1920aj. Ĉar en pluraj artikoloj Privat menciis Esperanton (ekzemple, en 1922 pro la traktado en la Ligo de Nacioj), UEA ekvendis tiujn kvin artikolarojn. Libro-Mondo kuneldonis ilin kun Arĥivaro de E.Privat, do ankaŭ tiu svisa “eldonejo” aperas en la furorlisto.

Ĉar pliaj sep artikolaroj de Privat el la sama gazeto estas registritaj jam en la januara Laste Aperis 2003, la du kuneldonintoj verŝajne ne havos seriozajn rivalojn ankaŭ ĉi-jare, kvankam ilin povos legi nur tiuj, kiuj komprenas la francan lingvon.

2002. Libroj

Riveroj (Japanio) 14

A.E.R.J. (Brazilo) 9

UEA (Nederlando) 7

Libro-Mondo (Pollando) 6

JELK (Japanio) 6

A.Mekys (Litovio) 6

Arĥivaro E.Privat (Svislando) 5

Edition Iltis (Germanio) 5

T.Chmielik (Pollando) 4

Eld. S-to Esperanto (Svedio)4

2002. Paĝoj

Libro-Mondo 2072

Riveroj 2071

Arĥivaro E.Privat 1980

SAT (Francio) 1265

Japana Esperanto-Instituto (Japanio) 1101

UEA 1011

FEL (Belgio) 794

JELK 754

L’Harmattan (Francio) 706

A.Kerbel (Israelo) 691

Iom zorgigas, ke neniu libro de Ĉina Esperanto-Eldonejo “laste aperis” en 2002. Sed ankoraŭ ĈEE estas inter la ses eldonejoj, kiuj en la lastaj 12 jaroj averaĝe eldonis almenaŭ unu libron ĉiusezone, kaj tiun liston fermas Sezonoj kun matematika pruvo de sia titolo: 12 × 4 = 48. Ĝis nun la 24 libroj de Ludovikito, kiu ne eldonas jam kvin jarojn, paĝonombre superas ĉiujn.

1991-2002. Libroj

UEA 89

Libro-Mondo 82

Fonto (Brazilo) 63

FEL 62

ĈEE (Ĉinio) 49

Sezonoj (Ruslando) 48

UFE (Francio) 41

Impeto (Ruslando) 40

Pro Esperanto (Aŭstrio) 38

Bero (Usono) 36

1991-2002. Paĝoj

Ludovikito (Japanio) 11047

ĈEE 9715

UEA 9448

Fonto 9210

FEL 8745

Sezonoj 7772

UFE 5730

Impeto 5685

KAVA-PECH (Ĉeĥio) 5491

Magyar Államvasut. (Hungario) 5285

Ekstereŭropaj landoj supre
2002. Libroj

Japanio 25

Brazilo 20

Pollando 15

Germanio 14

Francio 13

Litovio 13

Nederlando 8

Svedio 7

Svislando 7

Belgio 6

2002. Paĝoj

Japanio 4390

Pollando 3275

Francio 3167

Svislando 2343

Brazilo 2183

Germanio 1547

Litovio 1339

Belgio 1240

Ruslando 1234

Nederlando 1218

Pro la menciitaj broŝuroj el la jaroj 1990aj Japanio kaj Brazilo rolas ĉi-jare kiel la plej libroproduktintaj landoj. Tamen Laste Aperis registris neniun libron el Ĉinio, Koreio kaj Britio, sed 13 el Litovio kaj 5 el Israelo, kiuj mankis en 2001. Nur 4 libroj venis el Ruslando (15 antaŭ unu jaro), kaj nur 1 el Italio (6). Sed la resuma tabelo ne ŝanĝiĝis libre kaj nur unuloke ŝanĝiĝis paĝe, ĉar la tempo glatigas la fluktuadon.

1991-2002. Libroj

Germanio 245

Francio 220

Pollando 186

Nederlando 172

Brazilo 148

Ruslando 130

Japanio 128

Italio 103

Hungario 101

Usono 96

1991-2002. Paĝoj

Germanio 30.442

Francio 28.288

Japanio 26.077

Brazilo 20.965

Ruslando 17.726

Nederlando 16.651

Hungario 15.668

Pollando 14.853

Italio 13.803

Belgio 12.565

Bonan legadon!

Tiu Ĉaŭdefona novembro...

Ĉu vere originala...? Jen demando kiu hantas ĉe pluraj titoloj de la Esperanta beletro, de Szathmári ĝis Nemere, ĉe verkoj ofte pli altrangaj ol la nepretenda krimromaneto Tiu toskana septembro de Corrado Tavanti. Tamen, kial ne omaĝi al la centa numer-reveno de La Ondo senvualigante la misteron minoran de ĉi svisa-hungara toskanaĵo?

Leginte la tre plaĉan Varmas en Romo de Tavanti (kiun stile glatigis Henri Vatré) en 1987, mi proponis al Vilmos Benczik, la tiama kaj lasta eldonrespondeculo de Hungara Esperanto-Asocio, ke HEA eldonu hungaran tradukon. (Aŭ ĉu Benczik lanĉis tiun ideon, petante min traduki? Mi ne memoras.) Mia hungarigo Hőség Rómában aperis do en 100 mil ekzempleroj en 1988 kaj bone ekvendiĝis... tamen, fine ĉ. 90 miloj iris al papermuelejo, ĉar intertempe la konjunkturego por tia leĝera literaturo en la hungara libromerkato ĉesis.

Kiel ajn, Tavanti devis ricevi tantiemon: ne enorman, sed ja malneglektindan. Nur ke en tiuj pratempoj forintoj ne estis libere konverteblaj en svisajn frankojn. Tial Tavanti preferis la solvon ke la tantiemo restu en Hungario por kovri la kostojn de eldono, fare de HEA, de pliaj Tavanti-verkoj en Esperanto.

Koincide, novembron kaj decembron 1988 mi pasigis kun stipendio ĉe Kultura Centro Esperantista, en La Chaux-de-Fonds. Tavanti vivis (ĝis la morto en 1995) en la apuda urbeto Le Locle. Aperis nature ke mi konatiĝu kun mia tradukito. Mi ekvizitis lin regule, certe dekon da fojoj, kaj li, homo kun labila sano, tre ĝojis ke mi povas helpi ĉe liaj planoj. Montriĝis ke liaj pretaj kaj duonpretaj manuskriptoj estas itallingvaj, kaj ke lia Esperanta lingvokono estas nur meznivela. (Ni interparolis france.)

Laŭ lia invito, dum mia restado en KCE mi elitaligis lian pretan romanon La ragazza del parco, kiun li senrezulte estis proponinta al eldonejoj en Italio. En Esperanto la romano baptiĝis Tiu toskana septembro, iom resone je Varmas en Romo.

Tavanti legis kaj, iom korektadinte, aprobis mian tradukon. Ni proponis ĝin al Benczik por eldono ĉe HEA, sub la nomo de Tavanti, “tradukita el la itala de István Ertl”. Tamen, Benczik insistis ke ne havas sencon publikigi tradukon. Eble li pensis ke tradukiteco de dua Tavanti-romano levus dubojn pri la originaleco de la unua, aŭ li ambiciis pligrandigi la serion de leĝeraj Esperanto-romanoj originalaj, imponan en la 80-aj jaroj. Siavice, Tavanti insistis ke, se la romano aperu kiel originalo, mi devas menciiĝi kiel kunaŭtoro. Malvolonte sed flatite, mi akceptis.

Konklude: iom advokate oni povas diri ke la romano estas originala. Ĝian Esperantan tekston kreis la du homoj kies nomo aperas sur la kovrilo, kaj ĝi neniam estis publikigita en alia lingvo... Por plia defendo, eblas citi titolojn de almenaŭ Szathmári, Nemere kaj de Seabra kiuj estas, se ne alies tradukoj, almenaŭ memtradukoj de libroj kiuj pli frue aperis aŭ verkiĝis alilingve. Sed, fakte, apenaŭ necesas defendi Tiu toskana septembro, venditan je pli ol mil ekzempleroj. Simple, legu kaj ĝuu, je la sano de la jubileanta La Ondo de Esperanto.

István Ertl

Noto

La nova PIV uzas la LF-isman “Ĉaŭdefono”, eble prave, se konsideri ke KCE intertempe estis akaparita de la Silferanoj.

Esperanta Antikristo ekster la Verda Infero

Lastatempe, kiam disputoj en kaj pri la movado trapasas ĉiujn tolereblajn limojn por simplaj esperantistoj, kiam niaj samideanoj ŝmiras unu la alian per koto kaj ridindigas ĉiel, kun neimagebla obstino kaj ardo, oni povus ekhavi impreson pri la mizerego de Esperanto en la nunaj mondo kaj tempo.

Ĝis nun oni uzadis la vortojn “pola infero” por nomi tion, kio okazas sur la politika scenejo de Pollando, sed mi pensas, ke iom post iom ni dronas en ia speco de la “verda infero”, kiu prenas ĉion plej malbonan el la “inferaj” kutimoj de poloj, nome plenan malrekonon de alies kapabloj kaj sukcesoj, ĉian kaj ĉiaman kontraŭbataladon de ĉiuj aliaj, kiuj havas malsamajn konceptojn kaj ideojn, konscian dismuntadon de la unueco de movado, kiu tamen malfortiĝas kaj daŭre perdas novajn adeptojn, jam lacajn pro insultoj, mokoj, ofendoj, kaj ankaŭ freneze malsanan grandulan manion ĉe kelkaj, kiuj uzurpas al si ĉiopovon kaj besserwisser-ismon egalan al la Eternulo mem.

En tiuj stultaj interbataloj, klaĉoj, kalumnioj ni perdas el la okuloj tion, kio pleje gravas. Kiel membro de EVA longe mi pensis pri tio, kio plej grava okazis en Esperanto-literaturo pasintjare. Oni povas diri modeste, ke novaj verkoj aperadis kiel ĉiam, sed mankis vera furoraĵo, nu eble Maskerado ĉirkaŭ la morto trovis laŭtan reeĥon.

Kaj subite, meze de decembro, kiel tondro el la serena, vintra ĉielo falis novaĵo, kiun tute preteraŭdis niaj batalemaj kaj facile ardiĝemaj samideanoj.

La mallongdaŭra filmo de Adam Gluziński La Antikristo akiris la unuan premion en la 44a Internacia Festivalo de la Dokumentaj kaj Mallongdaŭraj Filmoj en Bilbao. Tiun ĉi premion oni rekonas samtempe kiel oficialan kandidatigon al la premio Oscar por la plej bona mallongdaŭra filmo. La Antikristo ricevis ankaŭ Specialan distingon de la Ĵurio en la Internacia Festivalo de Juna Kino en Torino.

La scenaro de la filmo baziĝas sur la rakonto de Endre Tóth, Lappar, la Antikristo (cetere la Esperantan titolon oni ripetadis en ĉiuj komunikoj kaj raportoj). Ĝi rakontas historion de kvar knaboj, kiuj vagas sencele tra sovaĝaj kaj malpermesataj lokoj. Ilia gvidanto estas la plej aĝa Safran. Li obeigas al si la ceterajn kaj devigas ilin al ĉiam pli danĝeraj ludoj, kiuj devus pruvi al la kolegoj, ke li estas Antikristo. Ĉiu ludoprovo plifirmigas ĉe li tiun sensencan imagon. Konvinkita pri sia diabla povo li ordonas enterigi sin, kredante ke li liberigos sin. Kiam tiu provo finiĝas malsukcese, la aliaj — vidante ke li perdis la tutan demonecon, ke li estas senpova kaj senhelpa — ŝtonumas lin. Estas ilia venĝo pro la antaŭaj turmentoj. Tiom pri tiu stranga kaj tragika historio, kiu formas enhavon de la filmo. Kiel substrekas ĉiuj kritikistoj, plej forte impresas la bildoj de Marek Grajczak.

Majstre ludas kvar junaj aktoroj Dariusz Maciuk, Marcin Załuski, Tomasz Szcześniak kaj Adam Witkowski.

La scenaron skribis la reĝisoro mem. Adam Gluziński trovis la tradukon de la samtitola rakonto de Endre Tóth en Literatura na swiecie (= Monda Literaturo) n-ro 8/9, 1989. Tradukis ĝin en la polan Wojciech Usakiewicz.

En la Jublilea Jaro 1987 Wojciech Usakiewicz proponis ĝin al la redakcio de tiu prestiĝa revuo, kies celo estas konigi al la poloj la plej gravajn verkojn kaj eventojn en la nacilingvaj literaturoj de la tuta mondo. Ne mirinde, ke ankaŭ Esperanta literaturo interesis la redakcion de Literatura na swiecie. Aperis tiam rakontoj de Endre Tóth, poemoj de William Auld, Albert Goodheir, Kris Long kaj Baldur Ragnarsson. La tuton kompletigis tre bonaj eseoj pri la historio de Esperantaj poezio kaj prozo el la plumo de Wojciech Usakiewicz kaj Kris Long. Ili pritraktis ne nur la plej gravajn verkojn kaj aŭtorojn, sed malkovris ankaŭ perspektivojn kaj ŝancojn de tiu fenomeno, kiu estas originala literaturo en Esperanto. Mi, subskribinto, poligis la eseon de Vilmos Benczik, El la teorio de Esperanta literaturo.

Adam Gluziński havas 32 jarojn. Li finis la Filman Lernejon en Lodzo. Lia unua mallongdaŭra filmo el 1997 Pokuszenie (Tento) ricevis Specialan Premion en la festivalo de mallongdaŭraj filmoj en Sieno. Ĝi reprezentas ankaŭ la Lodzan Filman Lernejon en la konkurso por studenta Oscar en Los Anĝeleso, kaj estis unu el tri filmoj, kiuj ricevis la ĉefan premion en la Internacia Film-Festivalo en Karlovaro. La sekva filmo Jakub (Jakobo) ricevis Ĉefan Premion de Cinefondation en la Film-festivalo en Kanno (unu jaron poste).

Lappar, la Antikristo estas lia tria filmo. Produktis ĝin filmstudio Index en Lodzo kaj Redakcio de Artistaj Prezentadoj, Kultura Publicistiko kaj Teatro en la dua programo de la pola televido (TVP2). La filmo estas kolora kaj daŭras 28 minutojn.

Estus do necese rememorigi almenaŭ kelkvorte la aŭtoron, kiu malbridis la tutan internacian tumulton, tiel agrablan por ni. Endre Tóth vivis en la jaroj 1931-1981. Li skribis rakontojn Esperante kaj hungarlingve. Dekkvarjara, unu tagon antaŭ la falo de faŝismo en Hungario, li blindiĝis pro eksplodinta mino. Kiel plenkreskulo li studis orgenan kaj pianan ludadon ĉe Budapeŝta Muzika Akademio kaj poste laboris kiel pianisto en diversaj orkestroj. Esperanton li eklernis en 1960 aŭ 1965. Li debutis per originalaj noveloj en Hungara Vivo. Li ankaŭ premiiĝis en la Belartaj Konkursoj. Lia novelaro Lappar, la Antikristo aperis postmorte en 1982. Samjare ĝi ricevis premion La verko de la jaro de LF-Koop.

Endre Tóth skribis iam: “Mi estas konko, sed mi ne deziras esti juvelo”. Tamen la sorto ofte estas spitema. La filmo de Gluziński briligis ĝuste la juvelon.

Estus necese havigi al tiu ĉi filmo la Esperantan version kaj honorigi aplaŭde Adamon Gluziński dum iu UK, kie nepre okazu la premiero de lia filmo antaŭ la verdlingva publiko.

Tomasz Chmielik

ABC de Esperanto
Rømmesmo, Jon. Esperanto ABC. — Oslo: Esperantoforlaget, 2001. — 32 paĝoj, il.

La porinfana libreto de Jon Rømmesmo kaj prezentas al infano literojn de la Esperanta alfabeto kaj — samtempe — donas iom da imago pri interkulturaj aferoj. Tiel, ekzemple, alkoj kutime “atakas anglan aŭton”, belgoj estas bonaj bakistoj, ĉiliaj knabinoj preferas ĉokoladon kaj ĉerizojn, hungaroj havas helajn harojn (!) ktp.

Ĉi tia prezento estas interesa ideo, laŭ mi, sufiĉe utila por konatigi infanon kun fremdaj landonomoj, iliaj popoloj kaj iom da iliaj tradicioj. Ricevinte tiajn amuzajn impresojn pri “rumanaj rajdantoj” kaj “nigruloj el Niĝerio” infano post ioma tempo eble havos plian emon por studi pri aliaj landoj kaj kulturoj pli profunde kaj serioze.

Ĉiukaze jen ni havas interesan ekzemplon de la eldono por internaciaj infanoj, kiuj kreskas en esperantistaj familioj kaj kies gepatroj edukas ilin en Esperanto, krom alia(j) lingvo(j), certe.

Ĝia nomo estas Esperanto ABC, ĝin pretigis norvega entrepreno kun originala nomo Eldonejo Esperanto. Ĝia internacia etoso senteblas sur preskaŭ ĉiu paĝo: “Italo invitis irananon, izraelanon, islandanon kaj indianon al itala insulo”, “aŭstraliano aŭskultas radion el Eŭropo” ktp.

Per ĝi oni povas ankaŭ lerni internaciigitajn nomojn: Eva kaj Edvardo, Gilberto, Helena, Jakobina kaj Jakobo, Ĵeromo, Lina, Marteno, Olavo, Paŭla kaj aliaj estas rolantoj en la libreto.

Precipe al mi plaĉis infanaj kantetoj fine de ABC: provizitaj per tekstoj kaj muziknotoj ili povas fariĝi amuza tempokupo por vi kaj via fil(in)eto, evoluigos ŝian aŭ lian muzik-kapablon kaj samtempe donos unu plian stimulon por uzi la internacian lingvon.

Sed, kiel en preskaŭ ĉiu libro (krom, eble, nur Sanktaj Skriboj), estas io kritikinda ankaŭ en ABC.

Se ni parolas pri internacieco, cetere, aspektas strange ke la koko “kikerikas”, sed ne “kokerikas” kiel bonkonduta esperantista koko. Leganto de ĉi tiu recenzo jam povis rimarki ankoraŭ unu “malkoheraĵon”: ja ni konas loĝantojn de Israelo kiel israelanojn (aŭ eĉ israelidojn — konkreta elekto dependas de la lingvopuremo de la parolanto aŭ sencofaceto, kiun oni enmetas en ĉi tiun vorton), sed certe ne “izraelanojn”.

Alia afero kritikinda estas preskvalito: foje perdiĝas partoj de tutaj vortoj, kio ne estas agrabla, precipe se via infaneto provas legi la libreton mem kaj ĉiufoje stumblas ĉe tiaj fuŝaĵoj.

Kion mi plej malŝatis pri la libreto estas ilustraĵoj: kvazaŭinfanaj, ili evidente estas faritaj per komputilo kaj ilia kvalito estas tiom malalta, ke mi trovas eĉ ne spuron de iu ajn arteco en grafika aspekto de la libro.

Espereble Eldonejo Esperanto notos mian kritikon kaj kritikojn de aliaj legintoj kaj korektos la aferon en (eventuala) re-eldono aŭ en aliaj siaj eldonoj.

Entute la libro lasas bonan impreson — ne nur al infanoj, cetere: miaj amikoj-esperantistoj (plejparte komencantoj) multe amuziĝis legante ĝin, do mi taksus ĝin kiel bonegan aldonlegaĵon por lernantoj de iu elementa (ankaŭ kanta-luda) kurso.

Oleg Izjumenko

Ĉu heroo — aŭ koto?
Dostojevskij, Fjodor Miĥajloviĉ. Blankaj noktoj / Trad. el la rusa Grigorij Arosev, Aleksej Birjulin, Aleksander Korĵenkov; Antaŭpar., koment. Aleksander Korĵenkov. — Kaliningrad: Sezonoj, 2002. — 448 pĝ. — (Elektitaj verkoj de Dostojevskij en Esperanto, Vol. 1; Rusa literaturo, Vol. 8).

Jen ses noveloj (ĝis centpaĝaj) verkitaj antaŭ la grandaj romanoj. Blankaj noktoj donas nomon al la libro pro titolo tuj rekonebla, ĉar la plej grava verko, Malriĉaj homoj, povus ja esti Povraj... (se vi, kiel mi, tradukis antaŭ longe la titolojn!), Sozio povus esti Duoblulo, Noticoj el la keloNotoj el sub tero... Sed jen versioj tuj definitivaj.

La libro venas kun (mal)rekomendo de Nabokov, ke Sozio estas “la plej bona verko de Dostojevskij” (t.e. la malplej malbona?) ĉar ĝi fontas el Gogol. Nabokov ja adoris Gogol, sed taksis Dostojevskij nura ĵurnalisto, kiu danku sian famon al mistiko.

Nu, Malriĉaj homoj rebatas la Palton de Gogol, la Palton “el kiu ni ĉiuj eliris”, laŭ iam fama kritikisto Belinskij. Dum Noticoj el la kelo rebatas ion alian, pli aktuale politikan (pri tio poste). La noveloj do radikas en socia kaj historia kunteksto.

Palto: ne supozu la rusan titolon samradika! Gogol verkis amrakonton, rolas viro kaj (ruslingve) ina vesto “yyyyyy”. “Pelerino”, ĉu? Tro malpeza, sed ja io tia necesus. Malriĉaj homoj temas pri geviroj, ne viro kaj mantelo: rebatas Makar Devuŝkin, amanto de Barbara aŭ Banjo (“Barbinjon” mi neniam aŭdis), kiun li nomas Panjo.

Nu, Devuŝkin rebatas al la Palta Baŝmaĉkin, benita virga viro al iu kiu fontas el ŝuo (aŭ eĉ pantoflo?), kies nomo kaj patronomo sugestas la “parnasan” radikon kak. Benito Virgin kontraŭ Kakio Pantoflin, ĉu? La rusaj nomoj donas pluan spicon kiu mankas (neeviteble?) en traduko (kaj eĉ en la notoj).

Mi esperas, ke mi ne ĉikanas. Nomoj rolas grave (sed pli kaŝe) en la grandaj romanoj. Lev Myŝkin (Idioto) ne tuj orelfrapas kiel Devuŝkin, sed sugestas Leonon Musin...

Mi elektas pli detale priparoli la Noticojn el la kelo — ĉar ĉefrolas sennomulo! Kaj ĉar jen transira novelo, kiu skizas temojn de la romanoj; ne plu junaĝa verko, sed el post la punlabora sperto (Noticoj el la Mortodomo). Sen mistiko tamen, eĉ mistiko ne ligita kun eklezio. Aŭ ĉu? Cenzuro laŭdire forstrekis ĉion pri Kristo (do nenio pia, supozeble) — sed ĉu ankaŭ ĉion mistikan? Ni vidos... (Dostojevskij neniam rekonstruis.)

Laŭ George Steiner, kritikisto fifama pri troigoj, Noticoj estas “romantika kritiko de pura racio”, “brila solvo de la problemo pri filozofia enhavo en literatura formo”, “summa komparebla kun Pascal, Blake, Kierkegaard kaj Nietsche”... Sufiĉe da reklamo!

Noticoj konsistas el du partoj, monologo(j) kaj rakonto, du skizoj de konsterna sinteno.

Ni ensaltas ies pensokirlon. Sentenco ŝprucas post sentenco, li “konscie ĉerpas akvon per kribrilo” (“tro da konscio estas malsano”), ĝuas dentodoloron (kaj ŝercas grincante per dentoj), ĝuas propran humiligon (jen ŝlosila vorto!), senhonta homo kompare kun senpera (normale stulta); inteligenta homo kiu — nur babilas, dum senpera homo aktivas plej trankvile...

Homo ŝatas konstrui — sed ankaŭ detruon, ĥaoson, ĉar timas atingi la celon. Konscion kreas nur suferoj; post duoble du nenio restas, dum konscio draŝas vin, vivigas. Ktp. Penskirloj naskas pluajn kirlojn.

Resume: la homo estas senfine perversa kreito, ĉiam preta konduti spite, nepre nenia “pianklavo” kalkuleble efika; jen sentas sin supera, jen sopiras malgraŭvole “esti kiel ĉiuj”.

La dua parto montras fanfarone embarasajn scenojn kun iamaj samlernejanoj. Plej embarase por la malheroo, ke putino al kiu li predikas (“kvazaŭ laŭlibre” — ŝiaj vortoj) decidas tamen trakti lian alparolon senblaga, kvankam post ŝia rimarko li elverŝas tri pluajn paĝojn.

Krom tiam li estas jen muso, jen muŝo, ne homo. Sed jen li ricevas respondan rigardon — kaj tuj forkuras. Amon kiu fontas el kompato, el konstato ke li estas mem malfeliĉa — ne, tion li ne povas akcepti. Li sentas sin supera — kaj samtempe hontas. “Ekzemple mi malamegis mian vizaĝon, mi trovis ĝin hontinda...”

La dua parto havas gvidmotivon, bildon de malseka neĝo. Malseka, flava, falas nun, hieraŭ, antaŭ kelkaj tagoj. Malseka neĝo memorigis la rakonton. Transirvetero. Ĉu sekvos vintro — aŭ printempo? Sen spuro de sezono en la teksto! Do temas pri interna vetero, ĉu? La homo mem degelas, “grandega flava makulo” aperas ĉe la pantalongenuo. Se vortoj estas (laŭ Kafka) “hakiloj kontraŭ mi-glacio”, la kelano eluzas tiajn...

Neeltenebla homo, ĉu? Babilas kontraŭ si kaj kontraŭ ĉiuj... Ĉu tute mankas pozitivaj trajtoj? Nu, Dostojevskij certe havas seriozan celon, kiel supre: montri ke la “rozaj okulvitroj” de raciaj homoj misvidas homnaturon, do misgvidas.

Krom kelo kaj malseka neĝo rolas tria bildo, la “kristala palaco”. Temas certe pri londona konstruaĵo, kiun Dostojevskij vidis, certe ankaŭ pri esprimo en la romano de Ĉernyŝevskij kiun Dostojevskij rebatas, kiu siavice fontas (laŭ noto) el Fourier. Sed ĉu ĝi sugestas ankaŭ la “internan kastelon” de Sankta Teresa (el Avila)? “Kristala, neniam detruebla, al kiu oni ne povos eĉ kaŝe montri la langon...” Sankta Teresa imagis l’ animon interna kastelo aŭ multĉambra palaco...

La kristalpalaca ĉapitro lasas kaprompan impreson. Ne surprize, se cenzuro tranĉis ĝuste tie. Jen “velku la brako se ĝi brikon alportos”, jen “mi koleris... ĉar la domo ankoraŭ ne ekzistas”; jen ĝi estas idealo, jen perfidas idealon. Sed kies idealon? Komence “vi kredas je la kristala palaco”, sed ĝuste vi perfidis mian idealon — ĉu?

Neeltenebla homo. Kion li proponas kontraŭ konkurenca socio, grega konduto, sukcesadorado? Nur internan vivon? Nur eblecon de interna vivo? Nu, disvolvas tion “nek solvi nek forkuri, sed substreki la konfliktojn kiuj difinas ĝin”, laŭ Rowan Williams, la nova anglikana ĉefepiskopo, kiu multe verkis pri dudekjarcenta rusa teologio; “la mio kiu sen perforto kaj sen maltrankvilo rilatas” nomeblas animo, invitas, fidas nekonaton, forestantan Alian... Kaj Dostojevskij skribis en taglibro samtempe kun Noticoj (aprilo 1864) ke “Post Kristo klaras, ke la plej supera evoluo de persono estas neniigi sian “mion” sindone, doni ĝin al ĉiuj senrezerve”.

“Ni estas mortnaskitoj”, tekstas preskaŭ fine — kaj jen kerna religia vero. Religio avertas homojn pri kaŝitaj eblecoj, avertas ke ni vivas nur parte. Pretendojn de la kelano esti pli proksima al “la vera vivo” (nek socie grega, nek “el libroj”!) eblas kredi aŭ ne, sed tiu fundamenta konscio restas.

Nastasja Filipovna en La Idioto, alia ĝena homo, eble ne hazarde nomiĝas Releviĝo. Ĉu konkludi, ke la homo en la kelo, senradika super tero, radikas malgraŭ ĉio en konscio pri homaj eblecoj, sub tero povus renaskiĝi, rekreski?

Rimarku, ke Noticoj estas la noveltitolo, ne Notoj. Notico: PIVa vorto, ekzemple biografia noto en libro. Do io flanka, ne la vera verko, sed prie, pri la vivo de l’ aŭtoro.

Pri “humiligoj” multe temas. Stranga vorto. Ĉu humiligo homon igas humila? Evidente ne, laŭ Noticoj. Nu, la kelano invitas homojn, humiligi lin — jen eble alia afero. Kaj laŭ PIV humiligo jen “inspiras” al iu humilon, jen “trudas”, fiere malaltigas.

Humilo, humiligo: malsamaj radikoj en la rusa. Sed simila konfuzo ekzemple en la angla (do koncepta pli ol lingva problemo), kiu povus kaŭzi stumblojn poste, en La Idioto.

Humilo. El humo, ĉu? Hum-ilo. Fekunda tero por estonta kresko. Ĉar iu tretis vin en koton. Koto, kaĉo pro malseka neĝo. La putino kiel “mato por purigi botojn de aliaj”...

Retrovi la signifon de humilo. Eĉ el hu-milo. Ne nur supera religia virto, pri kiu oni malmodeste fanfaronas, sed ĝuste: oni tretas vin en koton...

La kelano bedaŭrinde humiligas la putinon mem, intence, trude: “memori pri la humiligo purigos ŝin, relevos...” Neeltenebla homo! Inviti proprajn humiligojn oni eble rajtas, sed trudi mem — ho ne!

Fine ni pensu pri ni. Ĉu nia lingvo estas frukto de 19-jarcenta raciismo? Ĉu ni okupas ĉambron en kristala palaco? Aŭ ĉu jam nur kelon, internan kastelon, templon, kies posedantoj laŭ konsumsociaj moroj aspektas absurdaj?

Kaj ĉu pli interesas nin celado ol celo? La celo — nur “duoble du”, “komenco de morto”? Tiklaj demandoj — sed tralego ĝuste tiajn flustras. Laŭ la kelano ŝakludanto pli ŝatas la celadon ol la celon. Unualege tio sonas banale, forgeso de venkito. Sed mencio de Nabokov pripensigas. Ĉu temas pri ŝakludoj? Aŭ enigmoj, problemoj?

Nabokov ja komponis ŝakproblemojn (kaj eminentis ankaŭ pri papilioj — simboloj de transformo!). “Komplika kaj sterila arto” “kun tre malproksima rilato al ŝakludado mem”, “muzika, poezia kaj matematika”, sorĉa pro la logaj miskomencoj, “falsaj spuroj” ktp (laŭ la angla teksto de “Parolu, Memoro” / “Aliaj Bordoj”). En problemo “ne luktas vere nigraj kontraŭ blankaj, sed verkisto kontraŭ solvemulo — kiel en romano aŭtoro kontraŭ la mondo”.

Mi antaŭe opiniis Dostojevskij tro multvorta verkisto. Noticoj ŝanĝis tiun opinion. “Nin, la homojn de la kelo, oni devas bridi. Kvankam la homo de la kelo kapablas silente pasigi en la kelo kvardek jarojn, se li elkeliĝis kaj ekparolis, li parolas, parolas, parolas...”

Pritraktante la verkon anstataŭ ties lingvon, mi esperas ke mi montras grandan estimon al ĝia traduko. (Sola dubo, ĉu vere necesas “tremeri” — kun gloso nur l’ unuan fojon — se la lingvo eltenis jarcenton sen ĝi.) Kiam “fave vila bojhundaĉo” resendas al la flava malseka neĝo, la teksto jam komencis vivi propran vivon. Bone, ĉar necesos multfoje relegi!

Kris Long

P.S. Skizinte la recenzon, mi foliumis forĵetitajn librojn survoje kaj tuj trovis du citojn kiuj montras la Noticojn aktualaj.

El poemaro de Jean Cocteau, en Dialogoj (kun la nekonata Sinjoro en ni):

Kaj se vi ne obeos al ordono, malobei, vi restos sklavoj de duoble du faras kvar, kio ridigas miajn anĝelojn, kaj vi ne povos esti konstruanto de la templo, sed nur konstrui tristan kazernon kie vivas la mortintoj.

Kaj el biografio pri psikiatro:

Mistikulo kaj grupo dependas unu de alia, sed rilatas nepre konflikte. Grupo bezonas gardi koheron, identon — sed tio malhelpas kreskon. Grupa kresko postulas elstaran individuon. Mistikulo simile ne povas disvolvi talenton kaj trafi la celon sen grupo. Li devas konformi al grupaj normoj, helpi la grupon atingi celon — sed samtempe pridubi, eĉ detrui la regulojn de la grupo, kaj tio minacas koheron. Alivorte, grupo malfacile bridas mistikulon.

In-Spir’
Benin, Morice. In-Spir’. — Donneville: Vinilkosmo, 2001.

Dank’ al la vivo, de-temp-al-tempe blovas iu freŝa, saniga vento sur ĉiun kulturan agadon — kaj ne povus esti maltiel ene de nia Movado! Tian blovon ni sentas nun, per la aŭdado de In-Spir’, KD-albumo de Morice Benin!

Per sia bela, profund(ating)a voĉo, Benin prezentas Muzikon, kiu bone fratiĝas al la spirito de nia kara lingvo. Efektive sonas al ni tute amike esprimoj kiel “la landoj ekzistas ne”, kaj “la mondon ŝanĝi povas vi... inspir’” kaj ankoraŭ “demando nin perturbas, / kiu nin rapide turbas: / kion faras ni sur Tero?” Kaj, el tiaj, multaj aliaj. Cetere, la propra vortkombino In-Spir’ estas plej trafe uzita, kaj lingve kaj poezie!

Eĉ ŝajnas, ke temas pri originale verkitaj kanto-tekstoj, tiel altnivelaj kaj naturaj estas la tradukoj el la franclingvaj originaloj, far Georges Lagrange, Roel Haveman, Bernard Legeay, Arnaud Lagrange, Rikardo Cash, Brigitte & Thierry Faverial kaj Ĵak Le Puil (kiuj “preskaŭ reverkis”, laŭ Benin mem!). Ĉio plus la originaleco de la komponaĵoj kaj la altniveleco de la muzikaranĝoj kaj de la instrumento-ludado, en tre signifaj partoprenoj!

Kaj jen la rezulto: KD-albumo, kiu ne povas manki al la diskoteko de amantoj de Esperanta Muziko, de Esperanta Kulturo, enhavanta erojn jen de nedirebla tenero, jen de piklamena trafeco; jen de pratoneca mildo, jen de morgaŭo-plena poezio. Plezuro kiu krome lumigas; amuzo, kiu ankaŭ avertas; revo, kiu tamen vekas!

Estas feliĉige, feliĉege, stari inter la “bela aro da utopiistoj tra la vasta mondo”, kiu povas rekte ĝui tian kodiskon — kaj tiajn aliajn!

Fortaleza, La 6an de januaro 2003.

Tarcísio Lima (Sizjo)

La kvina Internacia Fotokonkurso

La Ondo de Esperanto organizis en 2002 la kvinan Internacian Fotokonkurson. La konkurso ne estis dediĉita al iu temo. En la konkurso partoprenis 61 fotoverkoj de 21 aŭtoroj el 10 landoj: Aŭstrio, Finnlando, Francio, Jugoslavio, Niĝerio, Pollando, Ruslando, Slovakio, Svedio, Ukrainio.

15 jan 2003 la juĝkomisiono anoncis la rezulton.

1a premio (50 eŭroj kaj abono al La Ondo de Esperanto): Andrzej Sochacki (Pollando) pro “Amikinoj”.

2a premio (25 eŭroj kaj abono al La Ondo de Esperanto): Michal Brodnansky (Slovakio) pro “Dolĉa gratifiko”.

3a premio (abono al La Ondo de Esperanto): Roland Larsson (Svedio) pro “Provrajdantoj”.

Laŭdaj mencioj:

Marc Gassion-Jolivet (Francio) pro “Kuniĝo de turoj”.

Robert Kamiński (Pollando) pro “Vojo al ...”.

Malte Markheden (Svedio) pro “La boatejo” kaj “Vintro en la parko”.

Albert Reiner (Aŭstrio) pro ciklo da fotoj.

Priesperantaj fotoj

Premio (Libroj de Sezonoj kontraŭ 50 eŭroj): Robert Kamiński (Pollando) pro “Junaj fungetoj”.

Laŭdaj mencioj:

Raita Pyhälä (Finnlando) pro “Sukceson al Esperanto, malgraŭ ĉio!”

Vladimír Surovček (Slovakio) pro “Busto de Zamenhof”.

Laŭ la Regularo de la Konkurso, la organizantoj havas ekskluzivan rajton ĝis la 31a de decembro 2004 uzi ĉiujn ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Dankon al la partoprenintoj!

Gratulon al la laŭreatoj!

Halina Gorecka sekretario de la konkurso

Ĉi tie estas nur 3 el la 61 fotaĵoj, senditaj al la kvina fotokonkurso de La Ondo de Esperanto.

Klaku por vidi la fotojn.

Malte Markheden (Svedio)

“Vintro en la parko”.

Roland Larsson (Svedio)

“Provrajdantoj”.

Marc Gassion-Joliuet (Francio)

“Kuniĝo de turoj”.

Gazetoj

Literatura Foiro. 2002. №200

Per la 200a numero de Literatura Foiro kompletiĝis la 33a jarkolekto de la revuo, “sen kiu nek nia lingvo nek nia Esperantio estus la samaj”, kiel skribas en LF-200 la ĉefredaktoro Ljubomir Trifonĉovski en sia saluto al la fondintoj de La Patrolo kaj LF, al la antaŭaj ĉefredaktoroj Giorgio Silfer kaj Perla Martinelli, al la kunlaborantoj, perantoj kaj legantoj.

Literatura Foiro hodiaŭ estas la plej longe senĉese aperanta kultura revuo en esperanto, kiu strebas firmigi nian lingvon kiel kulturlingvon. Ĉi-jare la Zamenhofaj festotagoj en Sofio kaj Vraco estis enfokusigitaj al la 200a numero de Literatura Foiro. 16 dec en la Urba Biblioteko de Sofio okazis promocio de la jubilea numero. 17 dec en Vraco, la urbo kie nun situas la redakcio de LF, ankaŭ okazis promocio de la 200a numero de LF.

LF-200 enhavas, kiel kutime, riĉan enhavon, kiu sekvas la eventojn en la literatura, kultura kaj socia vivo ne nur de la esperantista mikrosocio sed ankaŭ de la makrosocio.

Giorgio Silfer traduke adaptis la poemon La pupo el ĉifonoj de Gabriel Garcìa Marquez, kiu aperas uverture. Carlo Minnaja esploras la unuan jaron de kelkaj literaturaj revuoj.

Du poemoj de Marie-France Conde-Rey kaj rakonto de Massimo Acciai estas en la rubrikoj pri originala esperanta literaturo. En la PEN-rubriko gastas la nederlanda verkistino Mariet Meester, per sia teksto Oblomov kiel virino, prezentita en Ohrido dum la 68a Mondkongreso de PEN Klubo Internacia pasintan septembron. Sabira Ståhlberg malkovras Gustaf John Ramstedt, celebratan scienciston sed forgesitan samideanon, kiu meritas esti inter la elektitaj por la leksikono pri la cent plej eminentaj esperantistoj de la pasinta jarcento nun preparata kaj eldonota de LF-koop.

En LF 200 aperas la dua parto de la eseo Haecker, la pensulo pri Eŭropo, per kiu Vinko Ošlak konatigas la legantojn kun unu el la elstaraj personecoj de la 20a jarcento. Prof. Walter Żelazny esploras kiucele estis kreita la Esperanta Civito. En la decembra numero finiĝas la eseo de Dimitar Haĝiev pri la efiko de la leĝo de ekonomio en esperanto, kaj André Cherpillod artikolas pri la etimologio de la vorto urso. Radosław Nowakowski interludas pri avangardo, Milena Makaveeva recenzas la novan kompaktdiskon de Persone, Sen. Kim Uson rakontas pri la koreaj tradiciaj kutimoj por festi la novjaran tagon.

HeKo

Pri Esperantologio kaj Akademio

Heroldo de Esperanto, numero 17, alveninta ĉe mi hieraŭ, enhavas noticon pri la akademio kun la rubriko “Akademia kalmo”. Tie oni povas legi: “... ne plu aperis Esperantologio.” Mi dezirus fari al tiu notico la sekvajn rimarkigojn.

La revuo Esperantologio / Esperanto Studies ne estas organo de la Akademio de Esperanto. Ĝia redakta komitato enhavas dek naŭ membrojn el kiuj dek tri estas membroj de la akademio. Do forta persona ligo, sed neniu oficiala.

La unua kajero aperis en 1999, la dua en 2001. Mi nun havas materialon por preskaŭ plenigi la trian kajeron. La ritmo de unu kajero ĉiun duan jaron estas iom malpli ol mi atendis je la fondado. Kiu do estas la limiga faktoro? Ĉu mono? Ne. Ĉu la labortempo de la redaktoro? Ankaŭ ne, fakte. La limiga faktoro estas la alfluo de altkvalitaj manuskriptoj. Ne estas dezirinde malaltigi la nivelon. Kaj mi povas aldoni ke Paul Neergaard eldonis dum dek du jaroj (1949-1961) ses kajerojn de Esperantologio. Eble la ritmo de unu kajero ĉiun duan jaron estas historia konstanto de tia revuo.

Christer Kiselman

Ricevitaj libroj

Adoru: Ekumena diserva libro / Red. Ekumena Komisiono de IKUE kaj KELI. — Freiburg: Ponto, 2001. — 1472 pĝ. — [Donaco de Ulrich Matthias].

Pasierb, Janusz. La Katedralo en Pelplin’o: Kolorilus. gvidlibro / Trad. el la pola Edward Kozyra. — Pelplin: Eldonejo de Pelplin’a Diocezo “Bernardinum”, 2002. — 32 pĝ., il. — [Donaco de Jadwiga Wasiuk].

Nia kantareto: Kun muziknotoj. — Malbork: Kastelo, [2001]. — 36 pĝ., il. — [Donaco de Edward Kozyra].

Pałka, Józef. Malbork, la turisma urbo: Koloril. gvidlibro / Trad. el la pola Edward Kozyra. — Malbork: Urząd Miasta Malborka, s.d. — 12 pĝ. — [Donaco de Edward Kozyra].

1a Balta Esperanto-Forumo: Memorlibro / Komp. Aleksander Korĵenkov. — Kaliningrad: Sezonoj, 2002. — 12 pĝ. — [Donaco de Sezonoj].

Parun, Vesna. La Bluoj: Elektitaj poemoj. En la kroata kaj Esperanto. / Trad. el la kroata Lucija Borčić. — Zagreb: Internacia Kultura Servo, 1999. — 142 pĝ. — (Kolekto IKS; vol. 2). — [Recenzoekzemplero de IKS].

Stahuljak, Višnja. Krepuskoj: Elektitaj poemoj / Trad. el la kroata Zora Heide. — Zagreb: Internacia Kultura Servo, 2001. — 126 pĝ. — (Kolekto IKS; vol. 4). — [Recenzoekzemplero de IKS].

Ricevitaj gazetoj

Esperanto. 2003/1;

Esperanto aktuell. 2002/6;

Esperantolehti. 2002/6;

Heroldo de Esperanto. 2002/15;

Internaciisto. 2002/6, 2003/1;

KAE-Informilo. 2003/41;

Komencanto. 2002/5,6;

Kontakto. 2002/6;

La Gazeto. 2002/103;

La Movado. 2002/12;

La Ondo de Esperanto. 2003/1;

La Revuo Orienta. 2002/12;

Levilkarto. 2002/4;

Literatura Foiro. 2002/200;

Lodza Informilo. 2002/1,2-3;

Monato. 2002/11,12;

REGo. 2002/6;

SAT-Amikaro. 2002/574.

Mozaiko

Ni ricevis 39 solvojn de Hej, muziko, sonu! el la novembra Ondo. Nur unu el ili estas erara.

La ĝustajn respondojn sendis: Ludoviko De Doncker (Belgio — ĝuste solvis, sed ne nomis la ŝlosilvorton), Les Burridge, Edmund Grimley Evans, Norman Ingle, Malcolm Jones, Douglas Kershaw, Alwyn Kind, Nial Makiligin, Roy Threadgold, Vilĉjo Walker, Ken Wilson (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Johan’Luko Tortel (Francio), Hans-Burkhard Dietterle, Dieter Dungert, Gunter Ebert (Germanio), Evgenij Kostygov (Kazaĥstano), Antanas Grincevičius (Litovio), Jean-Marie Ries (Luksemburgio), Dorota Burchardt, Zbigniew Czupkałło, Antoni Dorosz, Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (Pollando), Viktor Alikin, Ivars Barŝevskij, Bronislav Ĉupin, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Sergej Manzurov, Valentin Puŝkarjov, Oleg Sevruk, Franĉeska Skorodumova, Oleg Vasiljev (Ruslando), Eric Castell, Roland Larsson, Tore Johansson (Svedio), Ludmila Orajevskaja (Ukrainio)

La libropremion lote gajnis Johan’Luko Tortel. Ni gratulas!

La solvo: tamburisto (1. tamtamo; 2. klarneto; 3. trombono; 4. kontrabaso; 5. trumpeto; 6. klariono; 7. akordiono; 8. saksofono; 9. fagoto; 10. buŝharmoniko.)

Valentin Melnikov

Ŝi foriris

Ŝi forlasis subite

min en tiu maten’.

Ŝia verda peruko

restis sur la kusen’.

Lasis ŝi en banĉambro

sur la glata kahel’

ceramikan dentaron

kun la tuta makzel’.

Ŝi ne prenis la ungojn,

kaj sur tabla angul’

kuŝas la okulvitroj

kaj la vitra okul’.

Restis sur la tapiŝo,

forgesitaj en hast’,

du protezoj de kruroj

kaj du manoj el plast’,

brovoj kaj okulharoj

laŭ la moda fason’,

la oreloj kaj lipoj,

mamoj el silikon’.

Sur la lito sidante,

pensas mi en stupor’:

ja se restis ĉi tio —

kio do iris for?

Japana krucenigmo
Premu ĉi tie por vidi la krucenigmon

En la japanaj krucenigmoj kaŝas sin ne vortoj, sed bildoj. La tasko estas pentri bildon laŭ numeraloj, kiuj estas maldekstre kaj supre de la kvadratoj. La numeraloj montras, kiom da grupoj de kolorigitaj kvadratoj situas en la indikita linio kaj kiom da kunligitaj kolorigitaj kvadratoj enhavas ĉiu grupo. Ekzemple, numeraloj 6, 3, 8 montras, ke en ĉi tiu linio estas tri grupoj, konsistantaj: la unua — el ses, la dua — el tri, la tria — el ok kolorigitaj kvadratoj. La grupoj estas dividitaj per almenaŭ unu malplena kvadrato.

Kompilis Larisa Jakovleva

Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 apr 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion. Bonŝancon!

Spritaj splitoj kaj preskeraroj

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto La dua parto

Nek sufiĉe nek necese

Ni ja ne estas sufiĉe fakita por solvi tiun problemon. (Valencia Luno, 1992, jan)

Libero: ĉu ion el onet’?

Buller kaj kompanio” (...) ĝuste helpis eviti oficejan paralizon: mi mem, ekzemple, instigis amikon Ionel Onet interesiĝi pri laboro en nia liberoservo. (Esperantic Studies Foundationhttp://groups.yahoo. com/group/esper-inform/message/968)

Ekumene

Estimataj samdianoj (retmesaĝo de Miyosi Etuo, 29 jan. 2000)

Ledon ĉi tie, Ledon tie, Ledon ĉie

La programo de la Forumo en Vraca enhavis ankaŭ koncertojn, promocion de la Premio La Verko de la Jaro... sinprezenton de esperantaj ledonejoj kaj gazetoj, viziton al la urba muzeo... (Heroldo Komunikas. 7 jun 2000)

Menuo HELPO: Sanga krespo

HELPO-Foundation estas evoluprogramo, kies bazaj ideoj krespas el la principoj de rektaj interhomaj kontakto kaj helpo, kaj de profunda kompreno pri si mem kaj intersango kun aliaj. (Letero de Tübingen Esperanto-grupo)

Menuo UEA: Sovaĝa porko

Kara William, la Jarlibro nepre aperos. Neniu pensis ne aprigi ĝin. (Renato Corsetti, retmesaĝo 6 okt 2002, Temo: La Jarlibro estas dissendita)

Ĉiam eblas pli kloake

Kion vi sugestus por pliefikigi la reciprokan kontribuon de UEA kaj REU? (Moskva Gazeto. 1992: 2)

Kolektis István Ertl

Anoncetoj

En fama ripozurbo Jalta (Ukrainio) estas multaj bonaj tablotenisistoj: infanoj, studento, plenkreskuloj, inter kiuj ankaŭ majstroj kaj kandidatoj al majstroj. Ili intencas lerni esperanton, korespondi, viziti sekvasomere la 15an internacian tablotenisan konkuron en Hungario. La instruisto serĉas kontaktojn kun diverslandaj tablotenisistoj ĉi-cele.

Rete: espero@yalta.crimea.ua

Estona esperantisto dum 35 jaroj, korespondus pri Esperanto-problemoj, kolektas poŝtmarkojn kaj telefonkartojn.

Endel Pajula Adreso: 73502, Järvamaa, Ambla, Estonio.

En mia lernejo ni intencas festi la patrinlingvotagon de Unesko (21 feb.) Estos kantoj, dancoj, poemoj, informiloj ktp dum la vespero, kaj ni invitas lernantojn kaj gepatrojn el aliaj lernejoj. La lingvoj estos franca, germana, itala, hispana, ĉina, nederlanda, guĝerata, pola kaj Esperanto. Mi havos inform-tabulojn pri pola, angla kaj Esperanto. Estos tre utila por mi se vi povus sendi al mi mallongan e-poŝtan mesaĝon, leteron aŭ poŝtkarton kaj en Esperanto kaj en via patrinlingvo (Elizabeth Stanley):

Adreso: Esperanto Club, Sir Thomas Rich’s School, Oakleaze, Longlevens, Gloucester GL2 OLF England.

Rete: elistaros@hotmail.com.

Pola esperantisto, kiu interesiĝas pri monda politiko kaj lingvoj, kolektas proverbojn kaj spritaĵojn, volas korespondi kun spertaj esperantistoj (ne komencantoj), kiuj estas toleremaj kaj ŝatas skribi kaj ricevadi longajn leterojn.

Jerzy Gralak Adreso: al. Waszyngtona 37/76, PL 04-015 Warszawa, Pollando.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 3 (101)

Sur la kovrilpaĝo estas esperantistaj manifestaciantoj en la 3ª Monda Socia Forumo (Fotis José Pacheco).

Redakcie

La kontraŭstaro Usono-Irako havas ĉiujn atributojn de komedia spektaklo. Komedia rivaleco: giganto kontraŭ nano. Komedia preteksto: posedo de kemiarmiloj (kiu ilin ne havas?). Komedia indigno (ĉu Saddam estas sola diktatoro?). Komedia imito ne rimarki la tro evidentan realan kaŭzon de la kverelo. La unika diferenco de komedio estas ĝiaj pli ol seriozaj realaj konsekvencoj — tiuaspekte temas pri tragedio.

Estas klare, ke UN denove restas ĉe la rando de la procedo. Ĝia ŝajna influo baziĝas sur la amasaj protestoj en la elita taĉmento de la monda komunumo. Tro cinika demagogio ĉirkaŭ la minacoj de internacia terorismo eble tute taŭgas por averaĝa publiko, sed ne por la elitoj, kiuj kutime diferencigas parolojn kaj interesojn, kaj precipe interezojn. Tro speciala intereso (kaj precipe interezo) de Usono estas tro videbla tra ĉiu parolado.

Mi ĉiam protestis kontraŭ troigo de la proverbo, kiu atestas, ke ĉiu popolo meritas siajn registojn. Ĝi estus justa, se la popoloj havus adekvatan sistemon de politika memreprezento. Bedaŭrinde, ili tiun en havas. Tamen la proverbo havas certan proporcion de vero, kiu konstituiĝas el la persona respondeco de ĉiu. Ankaŭ de ni. En certa grado mi responsas pri la ruslanda prezidento, malgraŭ ĉiuj trukoj de lia surtroniĝo; same mia usona leganto responsas pri sia prezidento, malgraŭ (laŭ mi, bedaŭrinda) specifeco de la usona elekto-sistemo.

Malfeliĉe, ni ne povas sekvi la ekzemplon de la greka mitologio, kiu konsilas ŝtopi la orelojn por ne suferi de dolĉavoĉaj sirenoj. En la epoko de amaskomunikiloj ni estas regule kaj sisteme manipulataj sur ĉiuj niveloj de nia ekzistado. Al ni restas memori pri tiu eterna missituo, maskata per la iluzio de libera elekto, kaj laŭeble fari internan korekton surbaze de logiko kaj persona sperto.

Por mi, ruso, estas pli malgranda problemo distingi orientilojn en la demagogia nebulo ĉirkaŭ la terorismo. Niaj aŭtoritatoj ne faras al si penon tro delikatumi kun la preparo de dekoroj por “teroristaj atakoj”. En gazetoj oni ironias pri afabla konduto de la ekstremistoj, kiuj tute malaktivis dum la novjaraj festoj, kaj revenis al siaj fiaferoj tuj post la dusemajna feriado de la agentoj de sekurecaj servoj. En gazetoj oni diskutas ankaŭ la senfinajn strangaĵojn de la terorista atako kontraŭ la koncertejo en Dubrovka, interalie, la imitan karakteron de ĉiuj eksplodiloj kaj la tujan senjuĝan mortigon de ĉiuj dormigitaj bombistinoj, armitaj per pseŭdaj bomboj. Post la pafatako kontraŭ la parlamento en 1993, Ruslando iĝis ŝtato kie teroro kaj provokado estas elementoj de la oficiala politiko.

Mi komprenas, ke usonano havas malpli da materialo por similaj konkludoj. Vivante en la areo, kie oni neniam bombardis la propran parlamenton, oni malfacile kredas la eblon malbonintence bombardi alispacan objekton. Tamen mi ĵus legis artikolon de konata rusa ĵurnalisto, sincera amiko kaj advokato de Usono, kiu subite faris tiun malgajan supozon.

Alen Kris

Renato Corsetti:

“Eŭropo jes, sed ankaŭ Afriko”

La prezidanto de UEA, d-ro Renato Corsetti, vizitis fine de januaro Bruselon por partopreni preparseminarion pri lingva diverseco en la Eŭropa Unio. Kadre de tiu vizito d-ro Corsetti 29 jan 2003 donis intervjuon al Marko Naoki Lins, kunlaboranto de la Brusela Komunikadcentro.

MNL: Ekde 2002 ekzistas en Bruselo la Komunikadcentro de la Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) kiu helpu krei pli pozitivan publikan bildon pri Esperanto. D-ro Corsetti, UEA partoprenas per signifa financa kontribuo en la agado de la Centro. Kiun rolon havas la Komunikadcentro en la tutmonda agado de UEA?

RC: La rolo estas iom ambigua, ĉar kiam ĝi naskiĝis oni kreis ĝin kiel organon de EEU. La ideo tiam estis ke UEA garantias monon dum du jaroj, sed ke EEU zorgu pri ĝi, mastrumu ĝin, faru ĉion. Intertempe montriĝis ke EEU efektive komencas utiligi ĝin nun post unu jaro, sed ĝi ankoraŭ ne estas profunde en la konscio de la eŭropaj landaj asocioj, UEA do vole nevole devis preni pli grandan rolon ol ĝi komence planis. Kaj en UEA estas fortaj fluoj, kiuj diras ke ĝi ne havu pli grandan rolon, ke tiu ĉi oficejo ne estas oficejo de UEA.

Sed aliflanke la Komunikadcentro komencas esti konata ankaŭ ekster la strikte eŭropaj rondoj. Unu granda fonto de kunlaboro povus esti la informa laboro. Kompreneble la Centro devus iel adaptiĝi al la fakto ke ekster Eŭropo la situacio estas alia: do, afrikanoj neniel interesiĝas ĉu oni uzas la anglan, la francan aŭ la germanan en Bruselo. Ili eventuale interesiĝas kiel ili povas ricevi praktikan subtenon pere de Esperanto aŭ kiel prezenti Esperanton kiel ion utilan por la vivo.

MNL: Kiujn pozitivajn kaj konkretajn rezultojn liveris la Komunikadcentro ĝis nun?

RC: Ĝi liveris multajn tekstojn kaj artikolojn en Eŭropo. Iom malpli internacie, kvankam estis ankaŭ artikoloj en hindaj, koreaj kaj indoneziaj gazetoj. Sed eble ĉi tiu flanko povas esti ankoraŭ iom pli raciigata laŭ la formo de la tre bone uzata retlisto “Reago”, kiu baziĝas sur la laboro de volontuloj kunordigitaj de la Centro. Povus ekzisti ankaŭ internacie iu simila afero pri artikoloj, kiujn ne ĉiuj kapablas verki. Se vi estas mongola esperantisto, kion la Komunikadcentro povas fari por vi? Ekzemple disponigi artikolon bone verkitan por aŭ pri Esperanto aŭ pri Esperanto-okazintaĵoj, tiam la mongoloj povas ĝin traduki nacilingven kaj ĝin sendi al siaj naciaj gazetoj aŭ minimume al siaj esperantistoj.

MNL: Ni menciis la financan kontribuon de UEA al la Centro. Dekomence oni diris ke 2002 kaj 2003 estos dujara eksperimenta fazo. Kiel aspektos la sinteno de UEA depost 2004 al la brusela establiĝo?

RC: Ni kompreneble ĉiam obeos la decidon de la komitato, kiu en Gotenburgo devos redecidi pri la afero. Mia impreso estas ke la komitatanoj sur la ondo de emocioj certe decidos pozitive.

MNL: Kio okazus se ili sekvus la ondon de racieco?

RC: Se ili sekvus raciecon (ridetas, — MNL.), ili vidus ke estas iom malekvilibra situacio: En la senco ke nun kiel neniam antaŭe UEA pasis en la kampo de informado de nulo al 25.000 eŭroj, dum aliaj kampoj kiel instruado aŭ TEJO eventuale laŭ kriterioj de plijuniĝo kaj profesiiĝo restas iom neatentataj. Por ne paroli pri la utiligado de Esperanto. Sed mi kredas ke oni trovos bonan kompromison. La espero ne estis realigita, ke eŭropaj esperantistoj, kiuj estas la plej riĉaj inter la tuta esperantistaro, eventuale iom pli malavare kontribuus al tiu ĉi esence eŭropa afero.

MNL: Preter la financaj punktoj, ĉu laŭ vi la Centro enhave sukcesis? Ĉu la du jaroj montris ian utilon?

RC: Jes, ĝi enhave sukcesis. Pri tio ne estas dubo, ĉar estis la nura loko, kie oni komencis okupiĝi pri lingvaj homaj rajtoj, komencis disvastigi informojn.

MNL: Kelkaj substrekas la neceson serĉi eksterajn monfontojn, ĉar ili ne plu kredas ke estas sufiĉe da financaj rimedoj en la movado. Kio estas via opinio pri serĉado de eksteraj monfontoj por utiligo en Esperanto-projektoj?

RC: Mia opinio estas relative prudenta en la senco ke oni serĉu kaj klopodu vidi ĝis kiu punkto tiuj monfontoj ebligas efektive agadon por Esperanto. Mi klarigu: Se por akiri monfontojn ni dediĉas nian tutan energion al traduko el la dana al la greka, tiam la avantaĝo por Esperanto estas almenaŭ malgranda. Se oni povus dediĉi parton de la monfontoj pli rekte por Esperanto-agado tio estus alia afero. Sed do, verŝajne oni devas trovi la manieron, ĉar por Esperanto rekte oni ne ricevas monon. Por interpopola kompreniĝo eble pli facile, kio certe ankaŭ estas celo de nia movado.

MNL: Kio estas via sugesto al la Centro kaj la landaj asocioj por plifortigi la ligon inter ambaŭ?

RC: Al la Centro ke ĝi ne nur rilatu kun brilaj, agemaj homoj, sed ankaŭ kun iom lacaj estraroj de landaj asocioj kaj al la estraroj de la landaj asocioj ke ili petu aferojn de la Komunikadcentro, ĉar kutime — sed tio estas en la naturo eble de la Esperanto-movado mem — oni penas mem fari sian artikolon aŭ sian informilon, kiam oni ĝin povas peti kaj ricevi verŝajne pli bonan de la Centro. Kompreneble pluraj landaj asocioj diras: “Ili en Bruselo tute ne komprenas, kion ni bezonas. En nia lando nur ni povas kompreni.” Tio verŝajne estas vera ĝis iu certa punkto, ĉar iusence la Komunikadcentro estas tre eŭropcentra, sed ĝi povas iom pli internaciiĝi.

MNL: Kiuj estas la perspektivoj de la Centro laŭ vi? Kiujn temojn kaj agadkampojn ĝi devas pli trakti?

RC: Ĝuste helpo al esperantistoj en landaj asocioj por informado. Kiel temoj: daŭrigi kun la kutimaj temoj kiel kontraŭ la lingva diskriminacio en dungoanoncoj. Tio estas bona por eŭropanoj. Sed oni povus trovi aliajn temojn kiel la diskriminacion far la angla en hindaj lernejoj aŭ iom pli ĝeneralajn temojn, kiel defendon de la sudamerika identeco, ĉar ekzemple en Brazilo aŭ Argentino estas granda problemo de la tielnomata suda merkato: la registaroj decidis ke teorie brazilanoj lernos la hispanan kaj hispanlingvanoj la portugalan, sed en la praktiko ili ne faras, ĉar ili ne trovas instruistojn kaj la anglalingvaj privataj lernejoj daŭre puŝas kaj premas al lernado de la angla lingvo. Do, indas ankaŭ iom sekvi tiujn temojn.

MNL: Ĉu ne estas iom ambivalenca sinteno, se vi je unu flanko pledas por pli forta engaĝiĝo de EEU, sed samtempe ankaŭ por tutmonda agado en la Komunikadcentro?

RC: Mi celas, kiam temas pri Eŭropo evidente EEU devus gvidi, sed — ni supozu ke la komitato decidas daŭrigi la financan kontribuon de ĉirkaŭ 20.000 eŭroj por la venontaj jaroj — por tiu parto UEA aĉetas laboron por la mondo. Kaj tiu laboro por la mondo estas ĵus tiuj antaŭe menciitaj kampoj. Kaj mi persone ĉefe interesiĝas pri tiuj artikoloj tradukotaj de mongoloj, koreoj aŭ de brazilanoj, ĉar la lastaj havas tre multe da ligoj kun siaj brazilaj ĵurnalistoj.

MNL: Se ni prijuĝas la eŭropan Esperanto-movadon politike, konstateblas ke la politika kaj ekonomia unuiĝo en Eŭropo antaŭeniras, kaj ke kompare eŭropaj esperantistoj ankoraŭ ne trovis strukturan respondon al tio. Nome ke EEU kiun konsistigas la EU-landaj asocioj ŝajne ankoraŭ ne adekvate prepariĝis al la plilarĝiĝo de EU depost 2004. Ĉu vi havas apartan opinion, ne nur kiel UEA-prezidanto, sed ankaŭ kiel nacinivela aktivulo?

RC: Mi kredas ke en EEU de la komenco estis granda eraro. Ĉar la komencaj fondintoj de EEU estis tre fervoraj eŭropaj federalistoj, ili pensis ke oni devas tuj transiri naciajn limojn, havi eŭropan asocion kaj eŭropan kongreson. Kaj tute malatentis la landajn asociojn, kvankam dum la politika konstruo de Eŭropo okazis la malo en la senco ke estis la ŝtatoj, kiuj regis kaj laŭgrade transdonetis kelkajn respondecojn al eŭropa nivelo. Ĉe ni la landaj asocioj ne sentis, ke ili havis iun ajn influon. Vole nevole la landaj asocioj iel regas la landajn esperantistojn, ĉar ili okupiĝas pri la novuloj kaj pri la lokaj grupoj.

MNL: Ĉu estas klopodoj ŝanĝi tiun situacion?

RC: Mi kredas ke la nova estraro de EEU, aparte la prezidanto Seán Ó Riain, komprenas la situacion kaj eventuale pere de la Komunikadcentro povas ŝanĝi la aferon. Ŝajne estas ĉi tiaj klopodoj.

MNL: Rilate la Centron kelkaj homoj suspektas, ke ĝi estas trojana ĉevalo por logi la Centran Oficejon de UEA al Bruselo. Kion vi respondas al tiaj asertoj?

RC: Ĝi fakte estis. Ne ne ne, mi ŝercis. La ideo translokiĝi kun la Centra Oficejo al Bruselo laŭ mi vaste kaptis la koron de ĉiuj esperantistoj. Eĉ la neeŭropaj, kiuj, tre malprave laŭ mi, supozas ke Eŭropo estas multe pli grava por Esperanto ol ĝi estas fakte. Se oni devas forlasi Roterdamon, Bruselo certe nun estas forta kandidato.

MNL: Pluraj homoj substrekas ke Bruselo, estante jam formo de eŭropa “ĉefurbo”, gastigas la plej altan nombron de internaciaj organizoj kaj de ĵurnalistoj. Do, ke Bruselo estas multe pli internacia ol Novjorko aŭ Londono. Ĉu tio estas konsiderinda argumento?

RC: Jes. Kvankam persone mi ne scias. Mi havas la impreson ke eŭropanoj tre pli multe atentas tion kio okazas en Vaŝingtono ol usonanoj tion kio okazas en Bruselo. Do, sufiĉas observi ke ĉiu eŭropa hotelo havas almenaŭ unu usonan televidan ĉenon, kiu al vi rakontas ĉiumomente kio estas okazanta en Vaŝingtono aŭ Novjorko. Mi ne havas multajn spertojn pri usonaj hoteloj, sed laŭ mia memoro tie oni vidas 32 usonajn televidajn kanalojn. Do, kio estas la vera ĉefurbo de la mondo, ne estas tro klara por mi. Sed certe inter Roterdamo kaj Bruselo ne estas grandaj duboj. Eĉ inter Bruselo kaj Romo aŭ Bruselo kaj Berlino: Bruselo certe gajnas.

MNL: Kiun signifon havas la eŭropa agado por UEA?

RC: Ne pli grandan ol agado en aliaj mondopartoj, ĉar en Sudameriko ni havas amason da tre idealismaj esperantistoj, en Azio ni havas multajn esperantistojn en multaj landoj. En Afriko la afero komenciĝas nun, sed ankaŭ tie oni jam petas okazigi kongreson. En Eŭropo estas ankoraŭ la granda bazo de la membroj kaj aktivuloj, sed la evoluo montras ke eble en la estonto estos pli da esperantistoj en aliaj mondopartoj, almenaŭ la proporcioj ŝanĝiĝos, kio siavice prezentos aliajn problemojn, ĉar la tieaj esperantistoj eble ne havas la monon por aĉeti la librojn faritajn en Eŭropo. En la lasta letero ekzemple al la Societo Zamenhof mi petas monon por tri prioritatoj: 1e) Afriko, 2e) Eŭropo kaj 3e) Junularo. Eŭropo jes, sed ankaŭ Afriko. Eŭropa agado jes, sed ankaŭ TEJO. Ni devas ekvilibrigi ĉion.

Sur la foto. Bruselo. 29 jan 2003. Renato Corsetti en kunveno de la Esperantista Brusela Grupo (Fotis Claude Glady)

Esperanto en la 3a MSF

Vivu Esperanto! Sukcesa estas la rezulto. La Esperanto-komunumo siajn fortojn denove unuigis okaze de la 3a Monda Socia Forumo, realigita en Porto Alegre (Brazilo) 23-28 jan 2003. Ĉiutage, ekde la “Malferma Marŝado”, skipo kunmetita de almenaŭ kvindek homoj aktive laboris por disvastigo de la Internacia Lingvo.

Ni koncentris nian agadon ĉe la “kampuso” de PUC (Pontifika Universitato Katolika) kie per pluraj rubandoj kaj faldfolioj, ni klerigis la amason, kiu, preterpasante geesperantistojn verde vestitajn, ekzemple, legis nacilingve: “Esperanto — Lingvo Internacia de Transnacia Kulturo”. Ni donis intervjuojn al kelkaj radiostacioj kaj televidstacioj kiuj komprenis la gravecon de la neŭtrala Esperanto-movado; kaj eĉ du el ili realiĝis vive.

Ankaŭ tie okazis tri atelieroj pri la lingvo, sub la aŭspicioj de UEA: la unua, portugale: Uma Alternativa Democrática à Hegemonia Linguística (Kunordiganto: César Dorneles Soares, prelegantoj: Jimes Vasco Milanez, Marcelo Stoduto, José A. Pacheco kaj Miguel Boeira Vianna); la dua, angle: Esperanto — The Neutral International Language (Paulo Izaías Ereno) kaj la tria, hispane: Por el derecho a la comunicación: justicia en la dimensión linguística (José Antonio Vergara el Ĉilio).

Alia ateliero estis aranĝita por infanoj dum la Forumeto ĉe la Ŝtata Lernejo Júlio de Castilhos. S-aninoj Maria da Glória Teixeira Gayer, Nilce Maria Rodrigues kaj Maria Elisabeth Gomes Diehl organizis la eventon, kiu prezentis diversajn infan-talentojn pri dancado kaj kantado de folkloraj muzikoj (parte en Esperanto), kaj teatraĵeton pri la origino de Esperanto.

Estas devo nia danki UEA-apogon. Bedaŭrinde ne eblas kalkuli la nombron da personoj, kiuj almenaŭ vidis aŭ legis la vorton Esperanto.

Finfine, Internacia Esperantistaro, motiviĝu kaj aktiviĝu por la venonta MSF en Hindio.

Marcelo Stoduto

Nova fondaĵo ĉe UEA: “Edukado”

La estraro de UEA ĵus voĉdonis por starigi novan fondaĵon, kies nomo klarigas ties funkcion: Edukado.

Ĝi estas fondaĵo por kolekti financan subtenon por la kampo de Edukado/Instruado. Ĝis nun la instruado de Esperanto (unu el la prioritatoj de la nun valida laborplano) estis subtenata esence de ILEI (Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj) per sia negranda buĝeto kaj per la helpo, kiun UEA donis ĉiujare al ILEI el sia propra buĝeto.

Nun individuaj esperantistoj, kiuj opinias, ke gravas instruado de Esperanto kaj pli ĝenerale edukado pri Esperanto, havas plian eblecon direkti sian helpon al la ĝusta loko.

Kiel pri aliaj fondaĵoj oni povas indiki ke oni deziras, ke la donaco eniru la Kapitalon Edukado. En tiu kazo nur la rento estos uzata por elspezoj, dum la kapitalo restos por doni renton ankaŭ en postaj jaroj.

Nun, kiam ILEI provas lanĉi la duan periodon de la internacia instrua projekto Interkulturo, estas evidente, ke helpo (almenaŭ en la formo de lernolibroj por lernantoj en landoj je malforta ekonomia nivelo) estas ege necesa.

Oni povas donaci per la kutimaj kontoj de UEA kun la indiko “por Fondaĵo Edukado” aŭ “por Kapitalo Edukado”

Renato Corsetti, prezidanto de UEA

Mauro La Torre, prezidanto de ILEI

La dua sesio en UAM

La dua sesio de Interlingvistikaj Studoj en UAM (Poznań, Pollando) okazis laŭplane 2-7 feb 2003. 17 partoprenantoj el 10 landoj alvenis post diligenta memstara hejma laboro por fari siajn unuajn ekzamenojn enkadre de la trijara studado.

Ĉi-foje ili studis problemojn de morfologio kaj sintakso kun d-ro Blazio Vaha (Balazs Wacha) kaj analizis kutimajn kaj tiklajn flankojn de esperanta morfemiko (ekz. radikkarakteron) kun d-ino Ilona Koutny. Mag. Lidia Ligęza prelegis pri la dua periodo de la Esperanto-literaturo. D-ino Vera Barandovská-Frank enkondukis ilin al la problemaro de interlingvistiko kaj prezentis kelkajn planlingvojn.

Samtempe Bradio V. Moro III (instruisto de la Lingvistika Instituto en UAM) sukcese defendis sian diplom-laboraĵon titolitan “La sanskrita kiel regulsekva lingvo kaj ties implicoj por planlingvoj”.

La sciencan programon kompletigis la tradicia renkontiĝo ĉe la esperantista familio Werdin, kiu ĉi-foje enhavis pluraj artajn erojn preparitajn far la gestudentoj. Post la kursoj sabate la grupo vizitis Torunon dank’ al la afabla invito de Torunanoj kaj konatiĝis kun la Etnografia muzeo kaj domo de Koperniko laŭ la gvido de Teresa Nemere.

Ilona Koutny

SAT kontraŭ la militminaco
La Plenum-Komitato de Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT):

deklaras denove sian kontraŭon al ĉiuj militoj kaj al tiu antaŭvidita en Irako, kiu povus provoki mondan konflikton;

memorigas la opozicion de nia Asocio al ĉiuj hegemonioj, fare de iu ŝtato, popolo, grupo aŭ individuo kontraŭ la aliaj, en ĉiuj niveloj: politikaj, ekonomiaj, financaj, armeaj kaj kulturaj (inkluzive lingvaj), kontraŭaj al la Homaj Rajtoj kaj al la simpla racio.

subtenas la Mondajn Forumojn pensante ke alia Mondo eblas.

invitas la membrojn de UN, parlamentanojn de ĉiuj landoj, respondeculojn de ŝtatoj, partioj, sindikatoj, asocioj, religiaj kaj filozofiaj movadoj, haltigi la memdetruan frenezecon de tiuj bolantaj cerboj kiuj ne kapablas pensi pri vivebla estonteco kaj estontaj generacioj.

La Plenum-Komitato de SAT

Strategia Forumo: “Kiel scienco helpu nin — kiel ni helpu al la scienco?”

Sen praktika apliko Esperanto ne ekzistus. Sen scienca agado per kaj por nia lingvo en la diversaj kampoj, Esperanto apenaŭ havos estontecon. En la lingvo-komunumo ŝajne ekzistas certaj hezitoj pri sistema scienca agado kaj iuj duboj pri ĝia neceso. Do, necesas ŝanĝi tion.

Esence temas pri du aspektoj:

a) Por pli bone solvi multajn problemojn, gravajn por la praktika apliko, necesas pli bona scienca agado en la lingvo-komunumo mem (interna aspekto).

b) En medioj ekster la Esperanta lingvo-komunumo regas mitoj, misinformoj, distordoj kaj informvakuoj pri nia lingvo, inter ili aparte en opini- kaj decid-influaj medioj de sciencistoj. Ankaŭ tie necesas scienca kunlaboro kaj informado (ekstera aspekto).

La serio de strategiaj forumoj kadre de la Universalaj Kongresoj estas kreita por komune debati kaj solvi fundamentajn problemojn de la agado per kaj por Esperanto en la ŝanĝiĝanta mondo.

La ĉi-jara Strategia Forumo havos la kadran temon

“Kiel la scienco helpu al ni — kiel ni helpu al la scienco?”

La celo de la Forumo estas doni al interesatoj la eblecon, prezenti, kian rolon ludas scienco en kaj ekster fakaj asocioj kaj en aliaj esperantaj medioj.

La Forumo do celu:

— prezenti spertojn, problemojn kaj defiojn pri la kontakto kun neesperantistaj sciencaj medioj

— informi, ĝis kiu grado Esperanto rolas kiel praktika ligilo inter sciencistoj (por komuna esplorado, por interŝanĝo de informoj ktp.)

— debati pri la rolo de sciencaj aŭ sciencproksimaj institucioj en Esperantujo

kaj per tio

— ebligi spertinterŝanĝon, kiu pli forte konsciigu la aŭskultantojn pri bazaj problemoj de la sciencpolitika strategio de la Esperanto-komunumo kaj per tio i.a.

— esplori, kiel UEA kaj aliaj esperantaj organizaĵoj povus kontribui por pligrandigi la rolon de la scienco.

La kontribuoj estu koncizaj kaj ne superu 15 minutojn.

La forumon gvidos d-ro Detlev Blanke, al kiu oni sendu anoncojn pri kontribu-deziroj: Rete: dblanke@snafu.de Adreso: Otto-Nagels-Str. 110, DE-12683 Berlin Tel.: +49-30-54 12 6 33 Fax: 6+49-30-54 56 742

Terminologia Forumo dum la UK

Ĉiam denove oni legas pri novaj fakvortaroj aŭ pri ĉi-rilataj projektoj. Laŭ kiuj principoj ili estiĝis? Kiujn malfacilaĵojn oni devis venki? Kiuj solvendaj problemoj restis malfermaj?

Malgraŭ kelkaj esperigaj provoj, tamen pro manko de kompetentaj kaj laborpretaj homoj UEA bedaŭrinde ankoraŭ ne sukcesis reaktivigi la Terminologian Esperanto-Centron (TEC), kiu ja povus helpi ĉe la solvo de diversaj demandoj, aparte kiel kunordiga, kleriga kaj informa centro pri terminologiaj aktivaĵoj. La temo pri terminologia agado do daŭre restas grava kaj aktuala.

Pro tio, sekvante la deziron de la Komitato de UEA, kadre de la UK en Gotenburgo okazos denove Terminologia Forumo, sub la kadra temo “Novaj fakvortaroj, novaj projektoj — spertoj, problemoj, defioj”.

La celo de la Forumo estas doni al interesatoj la eblecon,

— prezenti siajn laste eldonitajn fakvortarojn,

— informi pri fakvortaraj projektoj prilaborataj aŭ antaŭvidataj

— esprimi sian opinion pri PIV 2 laŭ terminologi-rilata enhavo

— debati pri principaj terminologiaj problemoj

kaj per tio

— ebligi spertinterŝanĝon, kiu pli forte konsciigu la aŭskultantojn pri bazaj problemoj de la terminologia laboro.

Ĉe tio la prelegantoj antaŭ ĉio informu pri la principoj de la elekto de nocioj kaj farado de terminoj, pri redakto-principoj, malfacilaĵoj kaj aliaj problemoj.

La prezentoj estu koncizaj kaj se eble ne superu 15 minutojn.

Ambaŭ forumojn gvidos d-ro Detlev Blanke, al kiu oni sendu anoncojn pri kontribu-deziroj: Rete: dblanke@snafu.de Adreso: Otto-Nagels-Str. 110, DE-12683 Berlin Tel.: +49-30-54 12 6 33 Fax: 6+49-30-54 56 742

Varmas en Aŭstralio

19a Aŭstralia Somerkursaro de Esperanto, la plej grava evento de Esperanto en Aŭstralio, altiris 5-17 jan 2003 al “Mirinda Melburno” preskaŭ 80 personojn por lerni, gvidi kaj ĝui la atmosferon de Esperantujo. La vetero benis nin per sunbrilo kaj agrabla somera temperaturo, perfekta por la ekskursoj al la ormineja urbo Ballarat kaj per pramŝipeto al apuda historia velŝiphaveneto, Williamstown.

La gelernantoj estis dorlotitaj pro la profesia instruado de 5 denaske ne anglaparolantoj, el Litovujo Gražina Opulskienė, el Nederlando Atilio Orellana Rojas, el Ĉeĥio Vladka Chvátalová kaj el Aŭstralio Franciska Toubale kaj Marcel Leereveld. La komencantoj, intervjuitaj por la loka Esperanto-Programo ĉe Radio 3ZZZ, vere fieris pri sia progreso dum nur du semajnoj. Por la unua fojo ankaŭ la organizantoj povas fieri pro infangrupo profesie gvidata ĉiumatene de Penny Vos.

Vespere okazis popoldancado kaj paroladoj tre diversaj. En lundo kaj mardo de la dua semajno okazis ankaŭ la Ĝenerala Jarkunveno de AEA, kiu elektis novan estraron: s-ro Matthew Maguire (prezidanto), s-ino Jennifer Bishop (vicprezidanto: eksteraj rilatoj), s-ro Terry Manley (vicprezidanto: internaj rilatoj), s-ro Ĝono Gallagher (sekretario), s-ino Hazel Green (helpsekretariino), s-ro Steve Pitney (kasisto), s-ro Ken Rolls (helpkasisto).

Dum la kunveno estis anoncitaj honorigoj por AEA-membroj: dumviva membro de AEA, Trevor Steele, Ĝenerala Direktoro de UEA kaj novaj Fratuloj de AEA pro ilia kontribuo al la antaŭigo de Esperanto en Aŭstralio, por 2001 s-ino Jennifer Bishop kaj Prof. Ron Gates kaj por 2002 s-ro Marcel Leereveld. La Torr Medaljonon por la instruisto kiu instruis al la plej multaj novaj gelernantoj dum la lastaj 2 jaroj gajnis s-ino Penny Vos.

Dum la antaŭlasta vespero, la provincaj Ŝtatoj konkurencis por gajni la trofeojn por dramo kaj por kantado kaj en la lasta vespero ĉiuj festis per bankedo, per disdonado de atestiloj al la studantaro kaj per dankesprimoj al la instruistoj kaj la organizantoj.

Jennifer Bishop

Zamenhof-festo en Tuluzo

14 dec en Tuluzo kunvenis kvindek esperantanoj okaze de la naskiĝfesto de la iniciatinto de Esperanto. Alvenis gesamideanoj eĉ de malproksimaj urboj, ekzemple: Cahors, Pau, Perpignan. Montpelierano Thierry Saladin rapide montris glurubandojn por reklami Esperanton, lingvon eŭropan, sur veturiloj.

Post komuna restoracia manĝo, ni iris al la Kultura Centro de la Fervojistoj. La organizintaj asocioj (EKC, Fervojistoj, EUROKKA kaj Regiona Federacio) prezentis librojn kaj diskojn.

La posttagmeza spektaklo konsistis el teatraĵo kaj kantoj kun gitar-akompano. Pasintjare kreis Arno Lagrange Teatran Trupon en Tuluzo (TTT). La aktoroj ne estas profesiaj kaj ne perfekte regas Esperanton, sed kuraĝas plu lerni ĝin. Ili jam ludas sian duan teatraĵon — kaj kun sukceso; ili bone gestas, ĝuste akcentas la vortojn. Tiun ĉi verkon de Labiche prezentos la trupo en Cap d’Agde 22 apr 2003 en la SAT-Amikara kongreso, kaj en Collonge-la-Rouge en marto por la Fervojista Esperanto-kongreso.

Poste kantis Thierry Faverial kun propra gitar-akompano. Li prezentis tre diversajn kanzonojn, amkantojn kaj aliajn, de li mem aŭ de francaj poetoj, ekz. Jean Richepin; ankaŭ alilandajn kantojn. Ĉiujn kantojn unue prezentis Brigitte Faverial.

Je la sesa horo disiris la partoprenintoj, post tiu ĉi agrabla festo kaj bonkvalita kultura parto.

Jacques Caubel

Pola-germana Zamenhof-vespero en Koszalin

Malgraŭ la frosta vetero por la Zamenhofa Vespero (20 dec) en Koszalin (Pollando) kunvenis preskaŭ tridek esperantistoj, inkluzive de la delegacio de Esperanto-klubo el Neubrandenburg (Germanio), kun kiu ni kunlaboras jam 34 jarojn.

Unue polaj kaj germanaj samideanoj ariĝis ĉe la memorŝtono Zamenhofa por flamigi kandelojn, meti florojn kaj aŭskulti kelkajn varmajn frazojn de d-ro Marian Łaba pri la monumento starigita antaŭ 33 jaroj okaze de la dekjariĝo de la Esperanto-movado en Koszalin.

Poste en la klubejo de Koŝalina loĝkooperativo Nia Domo komenciĝis solenaĵo, en kiu prelegis Czesław Baranowski kaj Werner Pfennig. Tre plaĉis al ĉiuj distra parto preparita de koŝalina kantensemblo Espero kaj amikaj interparoloj ĉe kafo, kukoj kaj vino.

Sabate la germanaj gastoj kune kun prezidanto kaj vicprezidanto de la Filio de PEA en Koszalin vizitis la urbojn: Słupsk, Ustka kaj Darłowo. Dimanĉe, antaŭ la forveturo hejmen, ili vizitis la modernan komercan kaj distran centron en Koszalin.

Czesław Baranowski

Kalkuli birdojn Kristnaske

La sepa de januaro estas la hela festo de Kristnasko. En tiu tago junulara Esperanto-klubo Verdaĵo ekde 2000 partoprenas Tuteŭropan Kristnaskan Birdokalkuladon, notante birdojn, kiuj vintras en Odesa regiono. Plejparte ili estas cignoj kaj fulikoj. Ili trovis por sia vintrado oportunan lokon apud la istmo, kiu disigas la Nigran maron kaj limanon Suĥoj (limano estas salakva lago apud maro).

Ornitologoj kaj simplaj naturamantoj kalkulas la birdojn, kiuj ne forflugis al varmaj landoj. La rezultojn kolektas Wetland International en Nederlando, kaj poste oni povas proponi ekologiajn programojn por protekti la endanĝerigitajn speciojn aŭ atenti pri ili en tiuj lokoj, kie ili nove aperis. Pro la nuna severa vintro multaj birdoj, kiuj antaŭe vintris apud Dnestro, forflugis al Danubo, kie estas pli moderaj kondiĉoj. Sian predon sekvis rabobirdoj kiel haliaetoj ktp. Sur Dnestro ni indikis nur 1 cirkuon kaj 1 paron de fazanoj, krom kutimaj frugilegoj kaj kornikoj.

Sed sur Suĥoj ni kalkulis ĉ. 70 cignojn kaj 120 fulikojn. Estas interese, ke ĉiujare pli kaj pli multaj junaj cignoj (ĝuste tiaj grizaj “malbelaj anasidoj”) vintrumas apud homoj. Do, la birdoj eksentis, ke homoj ne lasos ilin frostiĝi kaj malsati. Kaj “junuloj”, kaj grandaj blankaj birdegoj sentime venas al la bordo por preni manĝon el homaj manoj. En tiuj momentoj ni aparte sentas nian kuniĝon kun la naturo, kaj la vivo tiam mirindas kaj ravas. Ni ne estas solaj, dum apud ni estas tiuj, pri kiuj ni povas zorgi, kiujn ni povas protekti kaj admiri.

Vera Tintulova

Junulara Ago-Semajno

27 dec 2002 – 1 jan 2003, en bela ĉirkaŭaĵo de Tatra Nacia Parko, en Zakopane (suda Pollando) okazis Ago-Semajno de la junulara Esperanto-klubo Varsovia Vento. Al la aranĝo, kiu celis informadon pri la lingvo internacia, ni invitis grupon de mezlernejanoj el Varsovio kaj gejunulojn el la tuta Pollando, kiuj jam antaŭe ekamikiĝis kun la klubanoj kaj/aŭ kun la klubo. La Ago-Semajnon partoprenis 56 personoj.

La baza programo, t.e. informi pri Esperanto, ne estis plene realigita pro troeco de ludproponoj en la grupo (la aranĝo estis ligita kun la novjara balo; Zakopane, ĉefurbo de vintraj sportoj en Pollando, proponas multajn divers-specajn amuzojn) kaj manko de la internacia etoso. Ni sukcesis organizi du prelegojn pri Esperanto, kurseton, ludojn kaj komunan kantadon. Dum la tuta aranĝo la klubanoj respondadis al diversaj demandoj pri Esperanto kaj ĝia movado. Krom tio ĉi, altiris la atenton ekspozicio de Esperanto-gazetaro, ĉe kiu oni povis almenaŭ iom gustumi la lingvon. Ni ne sukcesis organizi la planitan Esperanto-defiladon tra la urbo kun disdonado de flugfolioj — tiutage forte pluvis (en decembro!).

Ĝenerale la aranĝo atingis sian supercelon — sufiĉe multaj partoprenantoj ekkomprenis la valoron de Esperanto kaj ekkonis la detalojn, kelkaj promesis ĝin lerni aboninte nian kluban revuon kaj petinte kontakton por aĉeti lernolibrojn kaj vortarojn!

La dua Ago-Semajno de Varsovia Vento okazos ankaŭ en Zakopane 27 dec 2003 – 3 jan 2004.

Ireneusz Bobrzak

Rumanaj fervojistoj aktivas

14 sep 1991 en Braŝovo estis fondita Rumana Esperanto Fervojista Asocio (REFA). Nun REFA havas 343 membrojn en 16 filioj. Komence de januaro 2002 inaŭguriĝis en Braŝovo, kadre de Fervojista Hospitalo, la unua fervojista Esperanto-klubo, kiu funkcias ĉiumarde. En niaj kursoj pasintjare lernis 45 personoj el Bukareŝto, Braŝovo kaj Galati.

La membreco en la Internacia Fervojista Esperanta Federacio (IFEF) ebligas kunlaboron kun alilandaj asocioj.

Duafoje en Rumanio (post 1994), ni organizis 16-23 feb 2002 en Predeal, la 43an Internacian Fervojistan Esperanto-Skisemajnon (IFES) en kiu partoprenis, krom rumanoj, gastoj el Danio, Germanio, Francio kaj Ĉeĥio.

Alia grava jara internacia manifestacio estas IFEF-Kongreso (Plovdiv, Bulgario, jun 2002) kiun partoprenis 36 rumanaj fervojistaj esperantistoj. En 2005 IFEF-kongreso okazos en Rumanio.

REFA-membroj partoprenis pasintjare ankaŭ en la kongreso de SAT kaj en pluraj aliaj esperantistaj aranĝoj kaj kunorganizis aranĝojn kun aliaj asocioj (pentraĵo, muziko, turismo k.t.p) de la rumania sekcio de FISAIC (Federacio Internacia de la Intelektaj kaj Artaj Societoj de la Fervojistoj).

La jarkunveno de REFA okazis 6-8 sep 2002 en Sibiu kun ĉeesto de samideanoj el Aŭstrio, Kroatio kaj Hungario.

Rodica Todor prezidantino de REFA

Esperanto-obo: kio ĝi estas?

En Slovakio 3-5 jan 2003 okazis la 21a vintra supreniro de esperantistoj sur montopinton Poludnica kaj renkontiĝo de vojaĝantoj en Malaltaj Tatroj sude de la urbo Liptovský Mikuláš.

Ĉi-jare ascendis 16 esperantistoj kaj simpatiantoj. Sume dum la 21 jaroj supreniris 432 partoprenantoj. La supreniro komenciĝis en Jánska-valo kaj daŭris tra la monteto Javorovica kaj montpasejo Rakytovica. Post fina kruta deklivo kaj grimpado inter ŝtonegoj la partoprenantoj atingis la celon.

De la 11a jaro ni alportas al la montopinto ŝton(et)ojn por konstrui sur la montopinto Esperanto-obon. “Obo” estas mongola vorto. Sur gravaj lokoj (montpasejoj, vojkruciĝoj ktp.) mongoloj konstruas obojn por montaraj dioj el diversaj materialoj. Per ĉiu ŝtono ni proksimiĝas al momento, kiam Esperanto-obo elkreskos el neĝblovaĵoj kaj kuraĝe montros sian ŝtonan kapeton al la mondo. Ĉi-jare oni alportis 45,8 kilogramojn da ŝtonoj kaj en la Esperanto-obo jam estas 352,16 kg. Rekordan ŝtonon alportis Miroslav Valášek el urbo Kysucké Nové Mesto — 24 kg.

Sabate vespere estis prelegoj en hotelo Poludnica, kiujn aŭskultis krom la ascendintoj ankaŭ aliaj interesuloj. Marián Šturcel el urbo Poprad prelegis kaj projekciis bildojn pri mondkonata slovaka esperantisto kaj vojaĝanto Milan Zvara. Miroslav Valášek rakontis pri ciklovojaĝo de esperantistoj laŭ Danubo. La kvina etapo de tiu projekto daŭris per vojaĝo en Serbio kaj Bulgario. Por la nuna jaro oni planas lastan etapon en Rumanio kaj Ukrajnio. Speleologo Peter Holúbek prelegis kaj projekciis lumbildojn pri speleologia ekspedicio AGUJ 2002, kiu okazis en Mongolio kaj Siberio pasint-somere.

La vetero estis tre komplika. Malgraŭ tio la esperantistoj supreniris, sed dum descendado unu partoprenantino falis kaj rompis sian kruron. Ĝi estas la sola malagrableco en tuta historio de la supreniroj.

La 22a supreniro kaj renkontiĝo de esperantistoj okazos 9-11 jan 2004.

Jano Vajs

Kurte

EVA ankaŭ ĉi-jare kandidatigis por literatura Nobel-premio William Auld; la kandidatigon subtenis universitataj profesoroj el Britio, Italio, Hinda Unio, Kroatio kaj Usono. (KEL)

La ĝenerala Asembleo de LF-koop aprobis la novan Trijaran Laborplanon kaj renovigis la organojn de la societo: Marc Hiltbrand reelektiĝis kiel prezidanto; Heroldo de Esperanto havos du redaktorojn: Perla Martinelli kaj Marie-France Conde Rey; Ljubomir Trifonĉovski daŭre redaktos Literaturan Foiron.(HeKo)

La TEJO-estraro favore rilatas al la ideo okazigi Internacian Junularan Kongreson en 2004 en Ruslando; la fina decido okazos ĉi-maje. (TEJO-Aktuale)

Kadre de la projekto “Lingvo de Paco /Zaban-e-Salam” okazis 4 Esperanto-kursoj en Teherano kaj Maŝhado por afganaj rifuĝintoj; partoprenis entute 201 personoj. (Hamzeh Shafiee)

372 mil personoj povis legi 13 jan 2003 pri Esperanto en la gazeto Metro, senpage disdonata en ĉiuj stacioj de Bruselo. (Heroldo de Esperanto)

Sespaĝa artikolo de Sibayama Zyun’iti Vortoludoj en Esperanto aperis en la februara n-ro de japana revuo Gengo (Lingvoj) de la eldonejo “Taisyuukan Syoten”. (Per-esperanto-literaturo)

304 partoprenantojn el 30 landoj havis la jarŝanĝa 46a Internacia Seminario en Trier, Germanio. (Esperanto aktuell)

Post Doktoro Rosales, Unu persono serĉanta epilogon, Triptiko, La vorta klaso, La dimanĉa brokantisto, Giorgio Silfer kontribuas al la originala Esperanto-teatro per La familio de Anto Speri, kies premiero estas planata en Svislando okaze de la SAT-Kongreso. (HeKo)

Biblioteko Hector Hodler (BHH), ĉe la CO de UEA en Roterdamo, havas ekde februaro oficiston, kiu ĉefe okupiĝu pri BHH kaj UEA-Arkivo; temas pri germana historiisto Ziko Marcus Sikosek. (Nun)

Post la fintraktado de la spezo-konto de la 86a UK (2001, Zagrebo) 50 kongresaj helpantoj rericevos siajn kotizojn. (Tempo)

Korea Esperanto-Asocio havas 300 individuajn membrojn (inkluzive de 140 dumvivaj) kaj 2100 aligitajn membrojn en la filioj. (Esperanto en Azio)

Malgraŭ frosta vetero 6-7 jan 2003 en Gomel (Bjelarusio) okazis modesta Kristnaska Esperanto-renkontiĝo Vintra Fabelo. (Aleksandro Koval)

Bulteno Kristana Espero — kompilaĵo de mallongaj tekstoj el la Biblio por ĉiu tago de la jaro — ne plu aperas dumonate, sed nur dufoje jare: en januaro kaj julio. (Nun)

Vortoj de Komitatano Z

Ĉu SAT havas estontecon?

La evento de la pasinta jaro estis la apero de la nova PIV. Plenmerite ĝia ĉefrespondeculo estis proklamita La Esperantisto de la Jaro. Komitatano Z volonte aliĝas al la gratulantoj de Michel Duc Goninaz!

PIV estas eldonaĵo de SAT, tiu internacia organizaĵo, kiu ne permesas nomi ĝin internacia sed sennacia. Tiun koncepton ni filozofie malpli harditaj movadanoj apenaŭ scias bildigi al ni mem kaj certe ne traduki. Scii krome, ke sennacieco kaj sennaciismo estas malsamaj aferoj, kompletigas la enigmon. Sed tio flanken.

Longe SAT estis la sola grava kontraŭforto de UEA, aŭ ĉu pli bone diri apudforto, ĉar diference de la poresperanta UEA, ĝi ĉiam ŝatis emfazi sian peresperantecon. Logike do ĝi eĉ ne povus esti rivalo de UEA, sed en la praktiko ĝi tamen aperis ne nur kiel rivalo sed kiel konscia kontraŭulo de UEA, eĉ malamiko, kiu insiste persvadis siajn anojn eviti la fineŭtralan UEA. La bojkoto neniam plene sukcesis. Sufiĉe multaj SAT-anoj trovis ĝin sensenca kaj membris en UEA ankaŭ en la plej floraj tempoj de SAT. Gaston Waringhien, la ĉefredaktoro de PIV, eĉ akceptis honoran membrecon de UEA.

Iam SAT apenaŭ postrestis UEA rilate membronombron, sed nun ĝi postrestas eĉ iujn fakajn asociojn. Ĝi silentas pri sia statistiko, sed supozeble ĝi nuntempe arigas malpli ol mil membrojn. En la pasintjara referendumo pri statutŝanĝo voĉdonis 183 membroj. Se tio estus ĉ. 30% de la membraro, kiel en poŝtaj balotoj de UEA, la tuta membraro estus ĉ. 600. Eble (ĉu espereble?) la SAT-anaro estas malpli aktiva ol la UEA-anaro, ĉar ĝi estas tre maljuna, kaj do la membraro tamen pli proksimas al 1000. Klaras ĉiukaze, ke SAT rapide malkreskas, ĉar ĝiaj membroj formortas. Ĝia kaso minacas elĉerpiĝi eĉ pli rapide. De multaj jaroj la deficito estas sur tia nivelo, ke ĝi forviŝos la kapitalon ene de tri-kvar jaroj. Enspezoj pro la nova PIV verŝajne ne multe helpos. Neeviteble Sennaciulo baldaŭ devos ekaperi nur dumonate anstataŭ monate. La sola plentempa oficisto proksimiĝas al emeritiĝo. Rimedojn por dungi posteulon SAT verŝajne ne plu havos.

SAT suferis de malfavoraj mondpolitikaj kondiĉoj pli ol UEA, sed sian malkreskon ĝi semis mem. La finfine abolita statuta postulo, ke la plenum-komitatanoj estu samurbanoj — kio praktike signifis, ke ili ĉiam estis parizanoj — kondukis al tio, ke la membraro de SAT restis pli ol duone franca. SAT neniam iĝis vere tutmonda; ankaŭ la resto de la membraro estas preskaŭ nur eŭropa. La parizaj estroj plejparte estis anarĥiistoj k.a. politikaj marĝenuloj, kio ne faris SAT alloga al apogantoj de la ĉefaj maldekstraj partioj. Se la tiamaj estroj estus malpli dogmecaj, antaŭ dudeko da jaroj SAT estus povinta doni hejmon al ekologiemuloj k.a. alternativuloj, sed al tiu ŝanco ili estis blindaj. SAT neniam sukcesis krei pri si bildon kiel organizaĵo malferma, liberala kaj tolerema, unuvorte: progresema. Tamen, ankaŭ se ĝi havus tian bildon, ĝi apenaŭ estus pli granda ol nun. La laborista Esperanto-movado estas fenomeno forpasinta kaj nerevivigebla. Kun milo da membroj reprezentantaj buntan idean spektron SAT tamen vigligus kaj pliriĉigus la pejzaĝon de Esperanto.

Meze de la 90-aj jaroj la sinteno de SAT al UEA komencis ŝanĝiĝi. Yamasaki Seikô, klarvida SAT-ano aktivanta ankaŭ en UEA, sukcesis ricevi konsenton de Parizo por SAT-kunsido kadre de la Universala Kongreso. Ĝi iĝis tuj populara. El tiu sukceso la SAT-gvidantoj devus konkludi, ke indas serĉi proksiman rilaton kun UEA. Ekzemple, la SAT-kongresoj, kiuj iĝis malgrandaj kaj enhave malriĉaj, multe profitus, se ili okazus tuj antaŭ aŭ post la UK en ĝia geografia proksimeco. Profitus ankaŭ la kaso de SAT, kaj ankaŭ tion oni ne ignoru. Pri sia sendependeco SAT bezonus timi nur, se ĝia kaso malpleniĝus. Tiam ĝin povus savi eble nur subvencioj de UEA.

Komitatano Z

Ĝi tute ne estas griza

Anna Birjulina naskiĝis antaŭ 15 jaroj en siberia urbo Tomsk. Ŝi lernas en la naŭa klaso de Tomska Sociscienca Liceo. Ŝia lerneja specialiĝo estas historio. Anna provis paroli Esperanton en la frua infanaĝo, sed memstare lernis la lingvon en 1999 kaj samtempe organizis kurson por samklasanoj.

Ni, loĝantoj de fora sovaĝa Siberio, ne ofte aŭdacas eliĝi el nia hejma marĉo. Tamen somere 2002 mi forlasis Tomskon, kaj post kvinmilkilometra trajna vojaĝo venis en Kaliningradon. La Baltan Esperanto-Forumon, kiu estis nia celo, jam priskribis personoj pli kompetentaj, kaj mi ŝatus esprimi nur miajn impresojn pri la urbo.

Kaliningrado por mi estis eta hele farbita insulo, pro kaprico de historio deŝirita de granda kontinento en la mapo de Ruslando. Kaŭzo de ardaj politikaj disputoj kaj posedanto de senĉese bona vetero, se kredi la radion. Tian informo-stokon mi posedis envagoniĝante.

Ju pli okcidenten ni venis, des pli multaj spuroj de civilizo estis rimarkeblaj. Okcidento kaj oriento troviĝas kvazaŭ en du diversaj epokoj, kaj estis malkomforte ĝis timeto konscii, ke ĉio ĉi ekzistas samtempe.

Ruslando ĉiam strebis al pli rapide progresanta Eŭropo, penante atingi ĝin kaj tamen pli kaj pli malantaŭiĝante. Jam en la 13a jarcento aperas diferenco en evoluo inter Ruslando kaj eŭropaj landoj kaj en la 18a jarcento la vivniveloj en tiuj regionoj diferencas preskaŭ katastrofe. En okcidento: ekonomia kresko, kapitalismo, kleriĝo, tendencoj al homa egaleco. En Ruslando: servuteco, senlima potenco de monarkoj, malsato kaj malriĉo. Nur en la 20a jarcento Ruslando ekhavis malgrandan peceton de okcidento, kaj evidentiĝis, ke la peceto estas tre ĉarma.

En la urbo konserviĝis ŝtonaj pavimoj, admirinda malnova zoo kaj la simbolo de la urbo — la katedralo sur la verda insulo. Neordinare por ni aspektas abundo da balkonoj, dronantaj en floroj, kaj domaj muroj kovritaj per hedero eĉ ĝis la sepa etaĝo. Ĉie oni trovas multnombrajn pavimojn, pontetojn, lagetojn, riveretojn, insulojn, restaĵojn de malnovaj konstruaĵoj kaj iliajn modernajn rekonstruiĝojn (ekzemple, la legenda Dometo de ŝipkapitano, al tegmenta pinto de kiu barono Münchhausen ligis sian ĉevalon).

Proksime de tiu dometo, sur bordo de la rivero situas agrabla terasa kafejo. Homoj, kiuj boatas sur la rivero, albordiĝas kaj ne forlasante la boatojn aĉetas bieron.

La urbo plenas per legendoj malnovaj kaj modernaj. Apartan intereson prezentas rivereto, fluanta tra la urbocentra zoo. Ĉefa ĝia trajto estas aĉa fetoro, disvastiĝanta je centoj da metroj ĉirkaŭe. Aperis mito, ke en la rivereton kakas elefantoj en la zoo. La urbestraro rifuzas purigi ĝin, ĉar tio estas ekster urbestra kompetento — ja la rivereto havas pli gravan federalan signifon. Ankaŭ Ruslando influas Okcidenton...

Evidentiĝis, ke en la urbo vivi estas ne nur agrable sed ankaŭ oportune. Apartan envion elvokas la proksimeco de la maro kaj la atingeblo de eksterlando.

Tamen proksime de la floranta komforto eblas renkonti ankaŭ kutimajn detruitan asfalton, murojn kun defalinta stukaĵo, kaj fenestrojn kun tagĵurnaloj anstataŭ kurtenoj — laŭ la novrusa stilo. Estas impreso, ke Kaliningrado paradas en eŭropa vesto, kiu al ĝi tre plaĉas kaj taŭgas, sed kiu estas tro granda por ĝi. Necesas kreski.

Laŭ la regulo “Ju pli okcidente des pli multe da civilizo” aperas opinioj de eŭropanoj, vizitintaj la urbon, ke ĝi estas griza. Hm, ilin ne vidis Siberion. Sed por ni, siberianoj, ĝi estas ĝuste tio, kio estas bezonata. Bona, sed ne tro. Kaliningrado restigas tre buntan kaj profundan impreson. Jen, post sekundo, sonoros la horloĝo de la katedralo, kaj tiuj sonoj disflugos en malseka nokta aero. Ĉu vi aŭdas?

Anna Birjulina

“Apartan envion elvokas la proksimeco de la maro” (Anna Birjulina kaj Aleksej Korĵenkov en Zelenogradsk post la forumo)

Legu pli pri Kaliningrado:
  • Wolfgang Kirschstein. Jam nun faru krucon en via kalendaro (LOdE: 94-95)
  • Marc Bavant. Ĝentileco, kiun mi ne atendis (LOdE: 94-95)
  • Kalle Kniivilä. Postforumaj impresoj (LOdE: 96)
  • Halina Gorecka. Ruslando kaj Eŭropo trovis kompromisan solvon (LOdE: 98)

Ankaŭ ni ne scias

Ni havis multe da spertoj kun la Belartaj Konkursoj similaj al tiuj de Lena Karpunina (LOdE 2003: 1). Same kiel s-ino Karpunina ni eltrovis hazarde, ke ankaŭ ni gajnis la duan premion en la branĉo “prozo originala” ĉe la Belartaj Konkursoj de UEA en 2002, sed ni ricevis neniun konfirmon de la sekretario de la konkursoj, s-ro Handzlik. Oktobre ni kontaktis unuafoje s-ro Steele kaj esprimis nian surprizon ke ni ne estis informitaj de UEA pri la rezultoj de la konkurso. Li respondis ke ni ŝajnas havi iujn personajn problemojn kun s-ro Handzlik... Li ne skribis ke s-ino Karpunina havis similajn problemojn. Eble ankaŭ aliaj partoprenantoj?

Ĝis hodiaŭ ni ne ricevis nian diplomon. Pro tio ni ne povas trankviligi s-inon Karpunina — ankaŭ ni ne scias ĉu la sekretario de la Belartaj Konkursoj scipovas legi Esperanton aŭ skribi aŭ ĝis tri kalkuli.

Kiel s-ino Karpunina ni verkis rakonton por Mondoj kaj sendis al la eldonisto s-ro Handzlik laŭ lia propono mallongajn detalojn pri nia naskiĝlando ktp. Ni ankaŭ klarigis ke ni ĉiam skribas rakontojn kune por praktiki kaj plibonigi niajn spertojn. La rakonto aperis sub nur unu el niaj du nomoj kaj sen iu ajn detalo pri la verkistoj. Eble s-ro Handzlik vere ne scipovas legi?

Ĉi-jare ni volonte sendus novan konkursaĵon al la Belartaj Konkursoj — sed antaŭe ni ŝatus la konfirmon, ke la Estraro de UEA jam trovis novan sekretarion...

Dani Spielhofer (Aŭstrio)

(post la malfacilaĵoj kun Mondoj ni uzas pseŭdonomon)

Lilja por ĉiam

3 feb 2003 sveda nacia filmgalao donis kvin “Orajn kaprojn” al la filmdramo Lilja 4-Ever de sveda reĝisoro Lukas Moodysson.

El inter ok kandidatigaj kategorioj la juĝantaro elektis ĝin kiel plej bonan filmon de la jaro, havanta plej bonajn reĝisoradon, aktorinon, scenaron kaj plej bonan fotadon. La premiita aktorino estas 18-jara rusino Oksana Akinŝina.

La filmo temas pri la terura sorto de orienteŭropa junulino kiu, forlasite de sia familio, estas forrabita de kontrabandistoj por ekspluatado en eksterlanda sekskomerco. Moodysson studis la kazon de 16-jara knabino el Litovio kiu estis “eksportita” al Svedio. Post unu jaro kiel sekssklavino ŝi finis sian vivon saltante de viadukto.

La filmo vekis ege fortan resonon en la sveda socio. Por politikistoj, policanoj, doganistoj, instruistoj, ktp, oni organizis specialajn montradojn kun posta debato pri la kontrabandado de homoj por sekskomercaj celoj.

La sveda parlamento pasintjulie deklaris krimo la transliman komercon por prostituado de virinoj, viroj kaj infanoj. Ĝis dek jaroj de malliberejo estas la puno. La registaro baldaŭ proponos ke eksterlandaj viktimoj de homokomerco povu ricevi protekton kaj provizoran restadpermeson en Svedio, se ili pretas helpi al la polico kaj atesti en procesoj kontraŭ la profitantoj kaj ties klientoj.

Sed en Stokholmo nur du policanoj okupiĝas nun pri la enketado de sekskomerco kaj sekssklaviĝo. Almenaŭ 200 virinoj el orienta Eŭropo ĉiujare estas kontrabande alportitaj al la sveda seksmerkato.

Ĉar la ruslingva filmo Lilja 4-Ever fariĝis efika ilo en la debato por ilustri la kruelan realecon de la viktimoj de la sekskomerco, Svedio ofertas al homrajtaj organizoj en la najbaraj landoj ĉirkaŭ la Balta maro, inkluzive en Belorusio, Ukrainio kaj Moldavio senkoste rilatajn seminariojn kun la filmo. Oni kontaktu la plej proksiman svedan konsulejon.

Esperantoklubo de Stokholmo

La angla efikas naci-unuige

Neniel mi pretendas spertulecon pri la lingva situacio en Sud-Afriko, sed pri la artikolo “Dek unu oficialaj lingvoj” de Dafydd ap Fergus (LOdE-99) mi ŝatus rimarkigi jenon:

Dum la epoko de apartismo, la angla kaj la afrikansa estis, efektive, egale oficialaj lingvoj de la sud-afrika ŝtato. Iliaj statuso kaj uzokampoj tamen malsamis: interalie kaj ĉefe, la afrikansa funkciis “pli blankule” ol la angla, estante denaska lingvo de la buroj. Fakte, la klopodoj de la apartisma registaro por enkonduki la afrikansan kiel ĉiesan instrulingvon kondukis al la amasprotestoj el kiuj la plej konata, tiu en Soweto en 1976, postulis 150 vivojn. Multe troigante, oni povus diri ke ĉi tiuj homoj mortis por rajti uzi la anglan.

Estas do kompreneble ke la tiam eksterleĝe opozicia, nun registara Afrika Nacia Kongreso preferis kaj plu preferas al la afrikansa la anglan, kiu efikas naci-unuige super la multeco de la 11 oficialaj, kaj aliaj neoficialaj, lingvoj de Sud-Afriko. (Jen lingva situacio esence malsama ol la eŭrop-unia!) Certe, la konstitucio de 1993 agnoskas kiel egalajn la lingvojn afrikansan, anglan, congan, cvanan, khosan, ndebelean, pedian, sotan, svazian, vendaan kaj zuluan (vd. “Kio pri ili ĉe la suda pinto?” // Esperanto. 1994: 2, pĝ. 27), ekzemple por parola uzo en la parlamento, sed monomanko igas tiun egalecon tute teoria: kiam deputito efektive volas uzi sian propran lingvon, ofte necesas improvize serĉi hazardan angligonton inter la parlamenteja dungitaro.

Ĉi tiu lasta anekdoto troviĝas en la libro Vortoj de la mondo. La tutmonda lingvosistemo, verkita (anglalingve...) de la nederlanda sociologo Abram de Swaan, cetere redakciano de LPLP. La sama verko montras detale kaj interese kial eĉ unuopaj afrikaj landoj plejparte ne havas unusolan lingvon komunan ene de siaj limoj, por ne revi pri lingvo tutafrika...

István Ertl (Belgio)

Mi foriras de la tejo-estraro nun

En la reto cirkulas demisia letero de TEJO-estrarano pri informado Hokan Lundberg al la TEJO-komitato. Ni aperigas ĝin senŝanĝe.

vi elektis min kiel estraranon de tejo dum ijk en Strasburgo, do mi ŝuldas al vi klarigon kial mi nun decidis forlasi la estraron. jen ĝi:

la kialo estas ke mi laciĝis je la sinteno de uea al tejo. miasente ili ne fidas je ni kaj ne volas doni al ni sufiĉe da respondeco kaj rimedoj por ke ni povu fari bonan laboron. do, mi volas iel montri ke mi estas malkontenta...

eble vi aŭdis ke uea nun donis al tejo “duontempan oficiston” kiu helpos pri subvenciado por tejo. mi tre bonvenigis tiun decidon kiam mi aŭdis pri ĝi. tamen post pluraj retmesaĝoj kun la Centra Oficejo mi konkludis ke tio estis ĉefe “aerdonaco”. la koncerna oficisto mem ne vidas sin kiel oficisto por tejo kaj liakomprene li “kelkajn horojn semajne” laŭ sia bontrovo okupiĝos pri subvencifontoj por TEJO. mi respektas tion kaj ne volas trudi laboron al li. (ankaŭ mi ne volas riski detrui la amikan rilaton kun li.)

uea komprenis tion kiel malemon de la tejo-estraro akcepti “bonan solvon” por tejo kaj ŝajne pensas ke ni estas dorlotitaj kaj nedankemaj. unu komento estis “pro mislokita fiero TEJO malakceptas laborpretecon realan”. ili certe rajtas pensi tion, sed mi ne konsentas kaj decidis foriri de la estraro por klare montri tion. fakte, post ĉiu estrarkunsido en kiu ĉeestis reprezentanto de uea, mi havis la emon forlasi la estraron. same okazis fine de januaro kaj dum la lastaj retpoŝtmesaĝoj de co kaj uea mi sentis ke nun sufiĉas por mi...

se vi volas, mi volonte estos reprezentanto de tejo en la komitato de uea. se ne mankos tempo dum la printempo, mi provos helpi al la tejo-estraro ellabori dokumenton pri kiel la co kaj uea povas subteni la Esperanto-junularon kaj prezenti tion al vi kaj espereble al la uea-komitato.

Hokan Lundberg

Instituto Dietterle

Demando Antaŭ nelonge mi legis, ke la “Esperanta Civito” iniciatis “Instituton Dietterle” por akceli historiografiajn, demografiajn kaj statistikajn esplorojn pri Esperanto (LOdE-92). Ĉar Johannes Dietterle estis mia avo mi petas eble kelkajn informojn pri ĉi tiu projekto post sia komenciĝo.

Hans-Burkhard Dietterle (Germanio)

Respondo La Esperanta Civito pro sia naturo mem stimulas sciencajn esplorojn pri la diversaj facetoj de Esperantio, rigardata kiel historie, socie kaj jure difinebla parolkomunumo. Tio okazas per t.n. Institutoj, kiuj bonvenigas la kunlaboron ne nur de Civitanoj, ĉar temas pri scienca, ne pri politika instanco. La unua estas Instituto Zamenhof, agnoskita de la Senato la 24an de februaro 2002: ĝi okupiĝas pri zamenhofologio, sub la gvido de c-ano Francisko Degoul — ĝia unua iom ambicia projekto estas kolokvo pri Lidja Zamenhof en Svislando, ĉe KCE, 2-4 jan 2004.

Instituto Dietterle, kiun mi provizore gvidas, naskiĝis poste: ĝia agnosko estos en la tagordo de la Senata sesio en julio 2003. Ĝi celas doni impulson al historiografiaj, demografiaj kaj statistikaj esploroj pri Esperantio — mi ree emfazas: ne pri la lingvo, sed pri ĝia parolkomunumo. Al ĝia kompetento ne apartenas la sociologio de Esperantio: ĝi estas pli turnita al la pasinteco, ol la nuntempo. La Instituto elektis la nomon de Johannes Dietterle por honori la plej gravan esploriston pri la Esperanto-demografio. Detalaj informoj aperos baldaŭ en la organo de la Esperanta Civito Heroldo komunikas, ankoraŭ senpage abonebla ĉe pakto@freesurf.ch.

sen. Bertil Nilsson Vickonsulo pri kulturaj aferoj

Donaco el vojaĝo

novelo de Mahbube Mirkadiri

Mahbube Mirkadiri estas unu el la plej kapablaj iranaj aŭtorinoj. Ŝi skribis:

“Mi naskiĝis en 1958, en urbo Erak (okcidente de Irano — la trad.). De 1980 mi laboras kiel instruistino de geografio, historio kaj sociokono en vilaĝoj ĉirkaŭ Erak... Mi tre ŝatas labori kun infanoj. En 1987 mi komencis skribi rakontojn. Ili aperadis en diversaj iranaj revuoj. Mi debutis per novelo La soleco de Nesa. Poste mi aperigis Unu vivotagon kaj Donacon el vojaĝo ... Kiam hazarde mi aĉetis libron La sako plena je steloj kaj en tiu ĉi antologio de modernaj iranaj noveloj mi trovis la propran rakonton Unu vivotago, kiun mi skribis antaŭ kelkaj jaroj, mi decidis, ke mi okupiĝos pri verkado”.

Antaŭnelonge aperis ŝia unua romano La ruĝa cekino. Nun ŝi laboras pri alia romano La domo kun ornamoj.

Ni, Nazi Solat kaj Tomasz Chmielik, esperantigis kvar rakontojn de Mahbube Mirkadiri: Granda Malfeliĉo, La granda soleco de Nesa, Donaco el vojaĝo kaj Patrinoj. Ili estas prenitaj el la volumo Ekkono, kiu entenas 11 rakontojn kaj aperis en Tehrano (1999). En interparolo kun Nazi Solat, Mahbube Mirkadiri esprimis grandan ĝojon, ke ŝiaj rakontoj estos legeblaj en la Zamenhofa lingvo.

Donaco el vojaĝo donas titolon al la tria volumo de Persa Triptiko, pri kiu ni laboras. Persa Triptiko konsistos el tri partoj. En la unua volumo aperos romano de Sadek Hedajat La blinda strigo (1937), kiu donis komencon al la moderna irana prozo. La dua volumo enhavos kvindek poemojn de Forough Faroĥad, kiujn esperantigis Nazi. En la trian volumon eniros rakontoj de la junaj iranaj aŭtoroj kaj aŭtorinoj. Ĉiujn tri volumojn ni esperas aperigi ĉi-jare en Pollando.

La tradukintoj

Ne pasis duona tago de la momento, kiam Hajjat venis al la urbo, kaj ŝi jam eniris tra iom malfermita pordo de la tapiŝfarejo, kaj post unu horo... ensorbis ŝin draka faŭko de la teksejo. Ŝi, tiel malgranda, sidiĝis ĉe la grandega teksilo, tuj okupiĝis pri rando ruĝa. Estis la dua fojo, kiam ŝi venis al la urbo, sed ĉi-foje por resti tie.

— Kiam estis unuafoje?

— Antaŭ sep, ok jaroj. Unu jaro pli aŭ malpli ne faras diferencon.

Gravas alio — tiam ŝi ne estis sola.

*

Ŝi estis kun onkla ido de sia patrino. Antaŭ kelka tempo li rakontis al ŝi, ke ŝia patrino mortis dum akuŝo, kaj “la patro perdiĝis eksterlande, kiam li serĉadis laboron. Poste akceptis vin diversaj homoj, ĝis kiam vi kreskis kaj nun mi lasas vin al Ezzat. Alaho helpu, por ke vi vivu longe kaj kune maljuniĝu!”...

Antaŭnokte ili alvenis la urbeton. La onklo kondukis la junajn geedzojn al la domo de Ŝafi, li metis tra ĉadoro kison sur la frunton de Hajjat kaj flustris en la orelon de Ŝafi:

— Multe mi ne postulas de vi, la knabo ofte ne estos hejme. Do, mi lasas Hajjatan al Alaho, kaj poste al vi.

Kaj li iris for.

La edzino de Ŝafi kondukis la junajn geedzojn en la ĉambreton, donis al ili la manon kaj petis, ke ili voku, kiam ili bezonos ion. Ezzat estis ĝendarmo. Post la edziĝfesto li pasigis hejme du semajnojn. Baldaŭ li enpakis siajn aĵojn kaj iris for. Denove Hajjat restis sola en la ĉambreto ne pli granda ol ŝi, kun ŝanceliĝanta vojaĝkesto, frotuzita peplomo, matraco, ankaŭ kun samovaro, bovlo kaj argila pelvo. De tempo al tempo, kiam aperadis Ezzat, ŝi frotis per mano la vizaĝon, glatigis harojn kaj vestis sin per falbala robo kun desegno de violaj floroj. Ezzat restadis hejme unu, du noktojn kaj forveturadis. Tiam Hajjat denove kunmetis la robon kaj senteme lasis sur la fundo de la kesto, ĝis tiam, kiam sinjoro edzo aperos denove. Poste ŝi vivis nur kun revoj pri li.

Kiam Ezzat iris en la strateto malsupren, infanoj sciigis Hajjatan per krio kaj pepo:

— Hej, Hajjat, hej... sinjoro Ezzatulah venas!

Hajjat rektigis sin ĉe la teksilo. Poste ŝi saltis de la benko lerte kiel perdriko kaj rapidis en la ĉambron. Ŝi apenaŭ bruligis fajron sub la samovaro kaj kombis harojn, kiam Ezzat stariĝis sur la sojlo. Lia alta staturo kaj larĝaj ŝultroj plenigis la tutan pordon. Hajjat proksimiĝis al li. Ŝi prenis de li vojaĝsakon. Ezzat eniris kaj sidiĝis ĉe la fenestro.

— Kiel vi fartas?

— Bone.

Hajjat hastis en la loĝejo kiel abelo! Ĉiuokaze ŝi kapablis elsorĉi la grasan, bongustan vespermanĝon.

— Ĝis kiam vi restos, Ezzat?

— Mi ne scias. Eble mi forveturos jam morgaŭ. — Kaj vere li forveturadis “jam morgaŭ”. Ŝi zorgis, ke li komencu sian vojaĝon sub la Korano, ke nenio malbona okazu al li dumvoje: ĉe la pordo — laŭ malnova kutimo — ŝi tenis en la mano la sanktan libron, sub kiu li iris. Ŝi ankaŭ metis en la sakon manĝaĵon por la vojaĝo kaj denove plena je sopiro teksis la tapiŝon. Per tio ŝi ellasis amaron. Vicon post vico. Kvazaŭ ŝi pikus per la pinglo karnon de la propra soleco.

Kaj Ezzat vojaĝadis de urbo al urbo. Tie, kien li venis, li direktis siajn paŝojn al la kvartalo de “knabinoj”, kaj tagojn de la forpermeso li pasigis volupte en la brakoj de tiu aŭ alia ŝminkita putino. Hajjat mortis por li, dum li estis viva en ŝiaj pensoj, arda kaj plena de pasio. En ŝiaj sonĝoj li similis al heroo, li kuregis ĉien, kaj ŝi — anhelante — rapidis post li. Ho, kiel vane! Ŝi estis sola, tre sola, nur kun tiu soleco kaj teksilo. Kontraŭ mono gajnita per la tapiŝo ŝi aĉetis novan keston, iom poste ankoraŭ naftolampon kaj pleton el arĝento. Ŝi revis pri peplomo kaj kuseno, pri tiaj, kiajn antaŭe ŝi vidis en la doto de Ŝirin, filino de Nurulah. La verda, velura peplomo kun rozkolora, atlasa kuseno. En la postnupta nokto, unu el proksimaj kuzinoj dismetis por ili novan litaĵon, kaj matene ŝi alkuris por forpreni ĝin, ŝia rigardo glitis sur la peplomo, por kontroli, ĉu ĝi ne estas difektita, ŝi enŝovis ĝin sub la brakon kaj forprenis. De tiam Hajjat dormadis sub la propra, frotuzita peplomo kaj sur la malnova matraco. La tegilo estis kudrita el malglata, truplena kanvaso, kaj la kuseno ŝajnis malmola kiel ŝtono. Ŝi deziris aĉeti bonan litaĵon — kiel el la doto de Ŝirin. En peplomkudrejoj, en la urbo, diversaj pretaj litaĵoj estas aĉeteblaj. Mono, al ŝi mankas nur la mono. Se ŝi kolektus ĝin, ŝi povus aĉeti litaĵon. Tio estos ebla. Se ŝi metus en la angulon de sia loĝejeto la puran litaĵon, nenio mankos al ŝi. Kaj Ezzat jam ne plendos, ke la kuseno ŝajne estas ŝtopita per ŝtonoj kaj brikoj. Laboro, nur laboro de la pala mateno ĝis vespero, ĝis kiam noktiĝos. Ŝi pendigis lampon super la teksilo kaj teksadis. Kiam ŝi aĉetos litaĵon, tiam — baldaŭ — revenos Ezzat. Ŝi vestos sin per nova robo, kaj la naftolampon starigos meze de la ĉambro. Ŝi metos tukon sur la plankon. Estos poĉitaj ovoj, freŝega pano kaj pelvo da rizo. Kiam post la vespermanĝo ili trinkos teon, ŝi dismetos litaĵon. Ŝi ankoraŭ memoras la molecon de la vatita matraco en la unua nokto. Povas esti, ke Ezzat restos dum du, tri noktoj. Ŝi ardigis sin, ĝojo penetris la koron de Hajjat kaj venis en ŝiajn manojn. Ŝi faris nodojn. Rapide, tre rapide, pli haste ol kutime.

Matene, tuj post kiam tagiĝis, Hajjat staris apud la buso, atendante la onklan idon. Pasintvespere ŝi estis ĉe li. Ŝi aŭdis, ke hodiaŭ li iros al la urbo, do ŝi rapidis al lia pordo, malnodis volvaĵon el tuko, elprenis kelkajn monbiletojn kaj enpremis al li en la manon, ordonante aĉeti litaĵon por ŝi. Li kalkulis monon en lumo de malgranda lampo kaj demandis:

— Kiucele vi bezonas nun litaĵon?

— Nu, mi ekpensis, ke mi deziras havi ĝin en mia domo, — ŝi ekridis hontante.

La nokton ŝi pasigis malkviete. Ekdormante kaj tuj vekiĝante. “Kaj se li forgesos! Li ne aĉetos, ne memoros! Ne, morgaŭ mi devos renkontiĝi kun li”. Do, ŝi iris tien antaŭ ol tagiĝis kaj jam de malproksime ekvidis lin. Li paŝis murmurante ion subnaze. Ŝi kuris al li:

— Onklo Mirzo, mi venis por diri al vi, ke vi ne forgesu!

— Ho, ne! mi ne forgesos. Ne ĉagreniĝu.

Kiam li sidiĝis, Hajjat rigardis en la buson kaj vokis:

— Onklo Mirzo, nur ke ĝi estu verda!

La buso ekveturis, kaj Hajjat ĝoje kaj gaje revenis hejmen. Ŝia animo estis feliĉa. Ĝis tagmezo ŝi okupiĝis pri diversa laboro. Ŝi estis malpacienca. Ŝi leviĝis de la teksilo kaj reiris en sian loĝejeton. “Ĉu estos bone, se mi metos ĝin tie? Ne, ĉi tie, apud la fenestro. Vintre mi ja starigos korson. Kiam venos Ezzat, ĝuste tie li sidiĝos”.

Ĉu jam estas la tagmezo? Kiam sunradioj falos en la ĉambron, atingante la samovaron, tiam estos la tagmezo. Kaj la buso revenos de la urbo. Nur unu strio da tapiŝo, kaj la sunradioj eklekos la samovaron. Ŝi rekuris por laboro. Ŝi faris unu vicon da nodoj kaj estos la ĝusta tempo. Ŝi finis teksi la vicon. Febre ŝi forsaltis, jes, la sunradioj tuŝis la samovaron. Ŝi kovris sin per ĉadoro kaj eliris en la straton. Kiam ŝi alvenis la haltejon, la buso ankaŭ proksimiĝis tien. Ĝi turniĝis kaj haltis. Hajjat saltis kaj malfermis pordon. Ŝi rigardis en la buson.

— Virino, kio okazas pri vi? Estu kvieta! — kriegis Ĥalil, ŝoforo.

Kiam li elkestigis ĉion kaj redonis laŭvice pakaĵojn de vojaĝantoj, Hajjat preskaŭ mortis pro malpacienco. Fine Ĥalil ĵetis malsupren ŝian pakaĵon kaj Hajjat, ridante de ĝojo, enŝovis litaĵon sub la brakon kaj portis hejmen. En la ĉambro ŝi dismetis ĉion sur la planko. La verdan, veluran peplomon kaj la rozkoloran, atlasan kusenon. Ŝi traŝovis manon sur la peplomo, centimetron post centimetro. “Ho, kiel mola!” — Ŝi kuŝiĝis, ektiris ĝin sur la korpon — “Ho, kiel malpeza! Ho, kiel purega, sen makulo! Aĥ, mi ne malpurigu ĝin, mi ja ne estis en la banejo!” Ŝi ekstaris. “Kio okazos, se ĝi estos makulita? Almenaŭ dum kelka tempo ĝi restu pura, verŝajne en tiuj ĉi tagoj venos Ezzat...” Ŝi mezuris la kusenon laŭlarĝe. Ĝi estos sufiĉe longa por ŝia kaj lia kapoj. En ordo, ĝi kuŝas bone. La loĝejo ekhavis kolorojn, estis tute malplena!

Kiam venis la monato de funebro “muharam”, aperis la aktoroj, kiuj prezentas scenojn pri la morto de imamo Husejn. Ili alportis vestojn, kaj kiam mankis al ili io, tion ili prenis de loĝantoj en la urbeto. De tiuj, al kiuj sufiĉas mono je pano kaj frandaĵoj. En Aŝuro, deka tago de la monato, la procesio devus ekiri de la moskeo. De frua mateno ĉiuj ariĝis en la preĝejo. La aktoroj surmetis kostumojn. Tiun, kiu ludos rolon de Rakia, unu el la filinoj de Husajn, oni sidigis sur la tronon, sed la trono estis kovrita per nenio. Tiel ne decas! Kion fari?

Hajjat tuj diris, ke ŝi havas la peplomon. Kun alte levita kapo ŝi kuregis hejmen. Ŝi nur atendis tian okazon. Ĉu estos pli bona maniero prezenti la veluran peplomon al ĉiuj? Ĝi ne estas ĉadoro, ke ŝi ĵetu ĝin sur la kapon kaj tiel vestita marŝu en mallarĝaj stratoj de la urbeto. Kaj nun okazis tre bone — la aktoron, kiu ludos rolon de Rakia, oni portos ĉien.

Per la verda, velura peplomo oni kovris la tronon kaj sidigis la aktoron. Hajjat iris paŝon post paŝo, en la procesio, kun okuloj kroĉitaj al la trono, kaj kiam krepuskiĝis, ŝi kunmetis la peplomon kaj portis ĝin hejmen.

Ŝi trankviliĝis. Kvazaŭ de ŝia dorso oni demetis grandan pezon — nun en la urbeto estis neniu, kiu ne vidus, ke en la loĝejo de Hajjat troviĝas la purega litaĵo. Kaj Ezzat? Kiam li revenos hejmen? Se li scias nenion, estas tiel, kvazaŭ neniu scius ion!

Venis aŭtuno. Unu post alia fermiĝis la fenestroj. En stratetoj blovegis frosta vento. En la aero odoris je neĝo. Ĉiutage Hajjat estis preta starigi korson. Sed Ezzaton ŝi nek vidis, nek aŭdis. Li venu, aĥ, li venu jam baldaŭ, ho, kiel bone estus! Ŝi sidis ĉe la teksilo, kiam iu vokis:

— Hej, Hajjat, hej, ĉu premion por la bona novaĵo vi donos?

Ŝi ne atendis pli longe. Forsaltis de la benko. Kuregis haste sur la ŝtuparo al la pordo, kaj nemulte mankis, ke ŝi kunpuŝiĝu kun Ezzat. Ŝi salutis lin ĝoja kaj petis, ke li eniru. Ezzat eniris kaj nur nun Hajjat ekvidis, ke kun li estas iu virino, ankaŭ ŝin Hajjat petis eniri kaj malfermis la ĉambropordon. Eniris Ezzat, post li tiu virino, kaj fine — Hajjat. Ŝi bruligis fajron sub la samovaro, malfermis la keston, sur la pleton ŝi ŝutis plenmane avelojn, migdalojn kaj rosinojn por manĝeto kaj metis antaŭ la venintoj. Ŝi ekscitiĝis. Ŝi pensis pri la nokto kaj pri la nova peplomo. Ŝi elkuris por prepari vespermanĝon, kaj tiam Ezzat vokis:

— Hajjat, aŭskultu, nun iru al la domo de via onklo Mirzo kaj diru, ke li venu, mi havas aferon por li.

Ŝi ĵetis sur la kapon ĉadoron kaj eliris. Onklo Mirzo ĵus revenis de sia ĝardeno kaj meze de la korto demetis sakojn de la azeno. Ŝi rakontis ĉion. Onklo Mirzo lavis al si la vizaĝon kaj manojn kaj ekiris. Kiam ili venis al la domo, akvo jam bolis en la samovaro. Hajjat infuzis teon kaj eliris por okupiĝi pri la vespermanĝo. Onklo Mirzo sidiĝis apud Ezzat.

Ezzat demandis pri farto, parolis nerekte, deturnis la korpon. Baldaŭ onklo Mirzo venis al la esenco:

— Nu, jes, Ezatulah, ĉu estas bona afero?

Ezzat ekridis kaj kroĉis siajn okulojn al la virino.

— Jes. Ŝin mi venigis, por momento.

— Mi gratulas, — respondis onklo Mirzo.

— Eble ŝi restos ĉi tie dum vintro, ĝis Noŭ Ruz, — parolis Ezzat. — Iel klarigu tion al Hajjat, vi estas ŝia zorganto.

Onklo Mirzo ekstaris. Hajjat bruligis en duonronda niĉo la malgrandan kuirfornon kun tri meĉoj. Ŝi estis ŝutonta rizon en poton. Ovojn ŝi pruntos de la edzino de Ŝafi. Rizo, kaj ankaŭ rostita ovo. Estos la bona vespermanĝo. “Nur se tiu virino ne venus! Ĉu ĝuste hodiaŭ nokte ŝi devis alveni? Nu, jes, ŝi estas gasto. Mi preparos dormlokon por ŝi en la gastoĉambro de Ŝafi. Ili ne rifuzos al mi...”

— Hajjat, ĉu vi estas okupita? — alparolis ŝin onklo Mirzo.

— Jes, onklo Mirzo. Mi volas kuiri manĝon por la hodiaŭa vespero. Ĉi tie ja estas tiu fremda gasto.

— Ne tiel fremda.

— Ĉu konata, onklo Mirzo?

— Jes kaj ne. Vidu, Ezzat vojaĝas senĉese, al fremdaj urboj — li estas juna viro — kaj vi sidas ĉi tie, nenio tentas vin por migrado. Ezzat akceptis ŝin por kelka tempo kiel sike, kromedzino, sed vi estas plej grava. Ŝi estas lia edzino dum vojaĝoj!

Hajjatan forlasis ĉiuj fortoj. Ŝi havis impreson, ke sur ŝia korpo svarme kuras formikoj. Ili pikis ŝin ĉie. Fojfoje. Ŝi falis kuntiriĝinta ĉe la muro. Onklo Mirzo movis la piedojn nervoze.

— Ne estas ja tiel, li kunprenos ŝin. Nu, leviĝu, ekstaru, la vespermanĝon kuiru. Nur ne kverelu! Tio jam okazis.

Kaj li foriris.

La piedoj de Hajjat estis senpovaj. Ŝi rigidiĝis. Ŝi ne havis forton por movi sin. Kvazaŭ trafita per ŝoko! Per la forta ŝoko! Ŝi ne povis ekkredi “Lia edzino!?”

Ezzat vokis:

— Hajjat, rapidu pri la vespermanĝo!

Ŝi ekmovis sin, alrampis peze al la malgranda kuirforno kaj tiel kaŭrante sur la planko, ŝi preparis la vespermanĝon. En ŝia buŝo tordiĝis vipuro, kiu fojfoje ŝprucigis en ŝian animon la amaran — ho, kiel amaran! — venenon. Ili vespermanĝis silente. Tiu alia virino helpis al Hajjat dismeti la tukon. Poste ŝi starigis antaŭ Ezzat lampeton, elprenis el la vojaĝsako botelon kaj verŝis ion en glason. “Vinon!?” Ŝi gardis, ke nenio manku al li. Hajjat observis ilin strabe. La virinaĉo estis mezaĝa. Ruĝa kaj grasdika. Sidante sur la planko antaŭ la tuko, ŝi premis genuon al la genuo de Ezzat. Ŝiaj haroj falis sur la ŝultrojn, nigraj, ondumitaj. En la oreloj ŝi havis ringojn, kiuj balanciĝis sub viloj, kiam ŝi movis la kapon. Tra la kapo de Hajjat flugis penso, ke certe Ezzat aĉetis por ŝi tiujn ĉi orelringojn! Sufokis ŝin plorĝemo. Kiam ili finis manĝi, la virinaĉo rampis al Ezzat kaj alpremiĝis. “Tiel sopirantaj, kvazaŭ ili estus juna paro por unu nokto!” Iom post iom la okuloj de la virino fermiĝis glue, kaj al Hajjat ŝajnis, ke ŝi dormas.

— Ŝi estas via edzino, ĉu sike? — ŝi demandis.

— Kion vi faros pri la nupto-kontrakto? — li murmuris. — Leviĝu, preparu dormlokon!

Antaŭ ol Hajjat leviĝis, li ekstaris. Li dismetis monteton da litaĵo — la veluran peplomon kaj la atlasan kusenon. Hajjat rigardis per la konsternitaj okuloj. “Ŝian litaĵon!?”

Ŝi kunprenis sian malnovan peplomon kaj iris en la ĉambreton, kie troviĝis la teksilo. De la loĝejo apartigis ĝin teraso, nur du paŝojn larĝa. Ŝi sidiĝis en la angulo, ne povis ekdormi. Al kiu ŝi rakontos tion? Ĉu ŝi povas rakonti? Post kelkaj monatoj Ezzat revenis kun edzino! Tian donacon li alportis por ŝi el vojaĝo, kaj nun ŝi sidas ĉi tie sola, en la malvarma, malseka teksejo. Ŝi rigardis tra fendo en la pordo. Lumo, falanta el la meza ĉambro de la teraso, paliĝis. Certe ili tordis meĉojn, kuŝiĝis por dormi. Ŝi aŭdis ridon. La virinaĉo henis! Hajjat enbatis ungojn en la vangojn kaj gratis sin. Tio superis ŝian eltenemon.

— Aj... — ĝemego elsaltis el ŝia buŝo, kvazaŭ iu fremda kriegus en ŝi. Ŝi ululis! Venis Ezzat kaj iom malfermis la pordon:

— Kial vi tordiĝas ĉi tiel?

Li klinis sin ĉe la kapo de Hajjat:

— Vin mi alparolas, kio okazas al vi?

— Nenio, estas mia dento, — ŝi respondis malŝate kaj senorde.

— Kio okazas pri via dento?

— Nenio, ĝi doloras min.

Ezzat restis iomete kaj foriris. Hajjat ekploris. Ŝi ploregis laŭte. Tra malluma, nokta silento ŝia ploro aŭdiĝis certe en la alia fino de la urbeto. Li revenis:

— Ĉu vi havas tablojdojn?

— Ĝi ne estos utila, ĝi jam nigriĝis! — ŝi respondis.

— Ĝuste hodiaŭ nokte ĝi devas dolori, — li grumblis.

Li eliris el la ĉambro. Li vestis sin kaj marŝis al la domo de onklo Mirzo. Venis tiu alia virino kaj rigardis tra fendo en la pordo.

— Estus pli bone, se vi atendus ĝis mateno, en tia frosto eĉ hundo ne elŝovas la kapon el budo.

Hajjat deturnis la vizaĝon. Ezzat kaj onklo Mirzo iris rekte al la domo de banisto Kasem, vekis lin kaj helpis al li pretigi sin por alveno. Kiam Hajjat aŭdis iliajn paŝojn kaj iliajn voĉojn, ŝi moviĝis.

Ŝi rekonis la voĉon de Kasem. “Kiucele li venis? Tiom malfrue en la nokto!?... Dentdoloro, pro la doloro de mia dento!”

Ŝi metis la manon sur la buŝon. Onklo Mirzo malfermis la pordon.

— Mi salutas vin, Hajjat, Alaho gardu vin kontraŭ malbono!

Post li eniris Kasem kaj Ezzat.

Onklo Mirzo sidiĝis apud Hajjat kaj deŝovis ŝian manon de la buŝo.

— Ĉu vi ne atendos ĝis mateno, por ke mi povu kunpreni vin al la urbo?

— Ne, — Hajjat respondis per forta voĉo.

— La putran denton oni devas eltiri, ĉu tio okazos ĉi tie aŭ en la urbo, — diris Ezzat.

— Sed vi devos esti brava. Kasem tre bone eltiras dentojn, vi eĉ ne sentos.

Kasem alproksimiĝis al ŝi:

— Kiu dento estas?

Ezzat tenis super ili lampeton. Tiu alia virino rigardis tra fendo en la pordo. Hajjat vidis ŝian malican rideton. Ŝi skuiĝis.

“Ŝi ne devus ekscii, kiom mi suferegis ĝis nun, kiom mi eltenos. Ŝi ne devus...” Ŝi montris per fingro unu el la kojnodentoj. Onklo Mirzo sidiĝis post Hajjat kaj alkroĉis ŝiajn brakojn. Kasem kuspis la manikojn, malfermis tenajlon. Li metis ĝin en la buŝon de Hajjat kaj kaptis la denton firme. Li surgenuiĝis kaŭre, pli rigide sur la planko. La maldekstran manon li metis sur la ŝultron de Hajjat, alpremis ĝin, kaj per la dekstra li ektiris forte.

La ululo de Hajjat aŭdiĝis en la tuta urbeto, frapfrapis ĉiujn pordojn, draŝis ĉiujn fenestrojn.

— Aj... aj... aj...

Kasem ekstaris. Hajjat falis senforta. Onklo Mirzo dekroĉis ŝiajn brakojn, kaj Ezzat alŝovis lampeton kaj tenis ĝin ĉe la mano de Kasem. La denton li eltiris.

Ĝis mateno ĉe Hajjat sidis la edzino de Ŝafi. Matene la knabino retrovis farton kun peno. Ŝi viŝis la sangoŝmiritan vizaĝon per tuketo. Ŝia havu infuzis teon, matenmanĝis kun Ezzat. Antaŭ ol ili eliris, Ezzat metis en la niĉon kelkajn monbiletojn.

Dum semajno Hajjat kuŝis en sia teksejo kaj ĝemis. La edzino de Ŝafi metis ungventon sur la ŝveldikan vangon kaj fumigis ruton. Hajjat tordiĝis pro doloro en la malvarmega teksejo, sed ne reiris en la ĉambreton. Ŝi ekmalamis ĉi tiun ĉambreton kaj litaĵon. Kiam ŝi iom resaniĝis, ŝi kunvolvis vestaĵojn kaj iun tagon, sen diri ion al iu, ŝi forveturis al la urbo. Neniu revidis ŝin poste. La edzino de Ŝafi forprenis ŝian litaĵon kaj portis al la moskeo.

Unu fojon ĉiujare, en la funebra tago de Aŝuro, la aktoro, kiu ludas rolon de Rakia, sidiĝis sur la verdan, veluran peplomon de Hajjat kaj ploregis.

Tradukis el la persa lingvo

Nazi Solat kaj Tomasz Chmielik

Notoj

1. korso. Speco de portebla forneto, ĉe kiu oni dormas vintre.

2. Aŝuro. Festotago, kiu memorigas la martiran morton de la tria imamo, Husejn, kaj plej multaj el lia familio apud Karbalo. Ĝi okazas la dekan tagon en la unua monato de la islama kalendaro. Kompreneble tiun ĉi tagon festas nur la ŝijaistoj, por kiuj ĝi estas tago de la funebro, kiel por kristano — la Granda Vendredo. Memore al tiu ĉi okazaĵo unu tagon antaŭ Aŝuro kaj en la tago de Aŝuro marŝas funebraj procesioj. En la stratojn eliras viroj-funebrantoj kun alamu (standardisto), kiu paŝas antaŭ ili. En la grupo de la funebrantoj estas viroj, kiuj batas al si la bruston per la pugno kaj vipas sin, ankaŭ la deklamanto, kiu kantas kun tamburado elegiajn kantojn pri la martira morto de imamo Husejn kaj ties familianoj.

Apud Karbalo, el la mano de Jazid kaj lia armeo pereis la tria ŝijaista imamo, nepo de profeto Muhamado, Husejn kune kun multaj familianoj, ankaŭ kun malgrandaj infanoj.

3. Noŭ Ruz (Nova Tago). Persa novjaro. Tiu malnova festo okazas en la unua tago de printempo.

4. havu (kunedzino). Tiel parolas pri si edzinoj de la sama viro.

Nicolino Rossi

Preter

Preter inundo de la vortĉiomo,

kiu surpluvas mian menson lave

min baras la silento, kiu rave

ĉi solon volvas kvazaŭ savaromo.

Post jundisipo fola, mi en domo

solstara nestas. Rememoroj grave

tie flugplektas dancojn kaj perglave

atakas memon, kvazaŭ mavfantomo.

Min karesas la fingroj delikataj

de l’ mateno, sed kortumulton vane

ili pansas — dezirkoleroj flataj

min enfunelen tiras, pensmalsane.

La vortinundo de l’ flatistoj brue

min ĝis solejo persekutas plue.

Sub la surfaco de l’ videblo ondas

la miasmoj prakernaj de l’ nekono,

ĉe la surfac-spegulo la malbono

feine sin reflektas kaj tutmondas.

Ĉe-rande de l’ animo belo sondas

ties profundojn, aliancas sono

de l’ sentoj, vibras timo ĉe l’ mensfono,

sed super ĉio Memo volbe rondas.

Nuance ekmakulas la surfacon

la ombroj de la pensoj glite kuraj

sur la matenaj kampoj en la spacon

de l’ deziroj sparkantaj kaj susuraj,

kie nur vero senperturbe turas

kaj pri l’ ĉiomo de la am’ susuras.

Liro-2002Originala poezio. La unua loko

La plej konata sveda libro
Lagerlöf, Selma. La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson / Tradukis el la sveda Sten Johansson. — Chapecó, Brasília: Fonto, 2002. — 614 pĝ., il.

Ekleginte, mi deziris kompari la komencajn paĝojn kun la rusa versio, kiun enhavas Fabeloj de alilandaj verkistoj. Mi estis surprizita legante, ke la gepatroj de Nils intencas iri al foiro (ne al la preĝejo) kaj taskigas lin legi lernolibron (ne la predikon). La miro malaperis, kiam mi vidis ke ĝin eldonis en 1986 junkomunista eldonejo en Ukrainio. Bonŝance oni honeste indikis, ke estas libera rerakonto, ne traduko.

Ni revenu al la Esperanta eldono. Feliĉe, ĝi enhavas ne nur la tradukon. En la postkomento Sten Johansson enkondukas en la histori-kulturan fonon, analizas la verkon ankaŭ el la lingva aspekto. Mapo kaj klarigoj pri geografiaj nomoj, historiaj kaj aliaj realaĵoj de tiutempa Svedio kompletigas la libron.

Speciala komitato taskigis en 1901 jam famiĝintan verkistinon Selma Lagerlöf — eksinstruistinon en elementa lernejo — verki por svedaj lernejoj legolibron pri la patrolando. La nobelpremiota verkistino (ŝi ricevis Nobel-premion pri literaturo en 1909 kiel la unua virino) kun helpo de la komitato kolektis grandan materialon sciencan kaj folkloran, studvojaĝis al lokoj, kiujn ŝi ne konis, precipe en la nordo. Ŝi havis ideon prezenti aron da fabelecaj rakontoj, en multaj rolis troloj kaj gigantoj. Nur en 1905 ŝi trovis la manieron kunligi ilin en unuecan tutaĵon.

Ordinara knabo el Skanio, anseristo ne tre bonkora kaj sufiĉe pigra, transformiĝas al koboldo pro sia malicaĵo. Nils faras mirindan vojaĝon sur la bienansero de sia familio. Kune kun sovaĝaj anseroj li traflugas la tutan Svedion: arbarojn, kampojn, lagojn, ankaŭ urbojn kaj vilaĝojn. Li penetras en la mondon de la folkloro kaj mito, kaj en la nacian historion kaj geografion. La animita spaco de lia vojaĝo — birdoj kaj bestoj — kapablas foje je tute homaj malnoblaĵoj, sed antaŭ ĉio je sindonema helpo de unu al la alia. Vojaĝfabelo por la heroo rezultas edukfabelo. Fine Nils ne nur rericevas sian antaŭan aspekton, sed ankaŭ spertas internan transformiĝon.

Krom la ekscitaj aventuroj de Nils en la verko estas pluraj tavoloj. Abundas landokonaj faktoj geografiaj, geologiaj, historiaj k.a. La eduka intenco sentiĝas sed ne katenas la verkistinan fantazion.

Ekologia aspekto forte sentiĝas plurloke en la verko. Averto (des pli aktuala cent jarojn poste) akre sonas en la vortoj de la maljuna anserino:

“... la homoj devus ne esti solaj sur la tero. Pripensu, ke vi havas vastan landon kaj ke vi sendube povus oferi kelkajn nudajn ŝerojn kaj malprofundajn lagojn kaj malsekajn torfejojn kaj dezertajn montojn kaj forajn arbarojn por ni malriĉaj bestoj, kie ni povus resti en paco. Dum mia tuta vivo mi estadis ĉasata kaj persekutata. Estas bone scii, ke troviĝas azilo eĉ por tia estaĵo kiel mi.”

Halina Gorecka

Al mi restas nur postparolo
Rejna De Jong. Suno kaj Ombroj: Poemaro originale verkita en Esperanto. — Antverpeno: FEL, 2002, — 75 pĝ.

Tiu negranda verskolekto malhavas prefacon kaj informojn pri la aŭtorino; kelkfraza prezento far Chris Declerck sur dorsa kovrilo apenaŭ rimarkeblas. Do legu sen antaŭjuĝoj: jen poemoj kun rimoj kaj ritmo (iufoje iom lama), jen “liberaj”.

Cetere, mi plezure trovis preskaŭ eksmodajn poemformojn — trioleton, rondelon... La temoj estas kaj eternaj (amo, naturo, rememoroj), kaj modernaj (poluado, konsumsocio, atomenergio). Do io por ĉies gusto. La enhavo ofte sufiĉe banalas, kelkfoje eĉ tro (“Kvankam”, “Surprizo”). Tamen eĉ banalaj vortoj kun banala rimo foje impresas akre:

Subite sagas la dolor’:

por ĉiam tio estas for.

Fakte ĉiujn ideojn kaj sentojn ni jam plurfoje aŭdis de aliaj poetoj, tamen Rejna De Jong ofte sukcesas turni ilin per nekutima flanko. Foje por tio servas eĉ regulo de Esperanto-gramatiko (“Dolĉamaro”). Iam lasta verslinio tute ŝanĝas la sencon de la tuto (“Dimanĉa mateno”, “Nia vivo-libro”). Ne mankas ankaŭ ĉiutagaj bildoj, viditaj “per freŝa okulo” (“Sorĉas la suno”), troveblas vere perlaj frazoj: “fulma fajrero transsaltis tempone”, “ŝafoj salute nin albeis”.

La plej atentindaj poemoj en tiu kolekto estas angore minoraj, sed vere majstraj. Jen “Al ĉiuj naskotoj”:

Naskotoj,

(...)

prefere abortigu vin!

Ne pensu, ke vi — ĝuste vi! —

savos la homaron,

ĉar kion iam skribis Dante

pri l’ infero,

tio validas por la tuta homa mond’:

“Ĉiun esperon lasu ĉe l’ enpaŝo”.

kaj jen “Finiĝis la libro”:

Finiĝis la libro kiun ni verkis kune,

el via senforta mano

falis la plumo.

Al mi restas nur postparolo.

La tuta libreto estas malgaja, senteblas ĝenerala aŭtora pesimismo, al “La naiva optimisto” la aŭtorino rilatas kun amara ironio.

Kelkaj poemetoj mencias konatajn Esperanto-poetojn, kun aludoj al ties verkoj.

Vere mirigis min riĉega vortprovizo de la poemaro. Mi kvazaŭnostalgie rememoris pri iama “Sezona dialekto” kaj devis retrovi vortaron, kiun mi jam dum dek kelk jaroj ne bezonis por legi beletron. Ja malmultaj esperantistoj konas tiomkvante nomojn de birdoj kaj plantoj (kaj kapablas rekoni tiujn en naturo)...

Etaj mankoj de la libreto tute ne dependas de la aŭtorino. La ĉefa bedaŭrindaĵo miaopinie estas bela, sed neoportuna litertipo — kelkaj literoj tre similas unu la alian: majusklaj A, R, B, ankaŭ majusklaj K, H apenaŭ distingeblas, kaj speciale minusklaj “a” kaj “o”. Tio ja precipe agacas por Esperanto — rusoj, rememoru, kiel oni riproĉas nin pro malklara prononco! Preserarojn mi tute ne rimarkis. La kovrilo prezentas belan pejzaĝon, la broŝuron vere agrablas preni en la manojn.

Bonega donaco por trankvila meditema homo, kiu scias kaj ŝatas Esperanton. Legu ĝin, kiam vi tristas dum longaj vintraj vesperoj...

Valentin Melnikov

Napolo 2002

Internacia konkurso Premio Napolo 2002 pri la temo “Napolo laŭ fantazio kaj rememoro” estis lanĉita de Napola Esperanto-Asocio kunlabore kun la Napolaj Kulturcentro “Cosmopolis” kaj UNESKO-klubo.

Premioj por literaturo:

Unua premio al Vera Zlotnikova (Moskvo, RU) pro la poemo “Santa Luĉia”

Dua premio al Vera Zlotnikova (Moskvo, RU) pro la rakonto “Ho, dolĉa Napoli”

Tria premio al Maria De Masi (Nola, IT) pro la poemo “Napolo mia bela”

Ĵurio por literaturo: prof. Maria Luisa Russo, prof. Amerigo Iannacone, Nicolino Rossi

Premioj por bildarto:

Unua premio al Rosaria Ambrosini Letizia (Napolo, IT) pro la pentraĵo “La Fungo, Lacco Ameno”

Dua premio al Kalinka Raĉeva (Razgrado, BG) pro la pentraĵo “Bildo 2”

Tria premio al Anna Maria Bruno (Napolo, IT) pro la pentraĵo “Pintoj sur la Golfo”

Honora mencio al Claudio Russo (Romo, IT) pro la pentraĵo “Piazza Plebescito

Ĵurio por bildarto: prof. Fortunato Danise, d-ro Massimiliano Guadiosi, prof. Maria Luisa Russo

EKRA-2003

Esperantista domo de kulturo D-ro Ivan Kirĉev en Razgrad (Bulgario) anoncas internacian literaturan konkurson pri poezio kaj humuraĵoj, originale verkitaj en esperanto — EKRA-2003, je libera temo. La verkoj ne devas esti jam publikigitaj kaj partoprenintaj en aliaj konkursoj.

Verkojn por la konkurso, subskribitajn per pseŭdonimo, oni sendu en tri ekzempleroj al la organizanto — Esperantista domo de kulturo “D-ro Ivan Kirĉev”, str. Sv. Kliment EK-3, BG-7200 Razgrad, Bulgario (Rete: esperantorazgrad@mail.bg). La nomo kaj la adreso de la aŭtoro estu en aparta koverto surskribita per la sama pseŭdonimo.

La ĵurio kunsidos la 5an de junio 2003. La premioj estos esperantaj libroj kaj diplomoj. Premiitaj verkoj aperos en revuo Literatura Foiro kaj Esperantista tribuno (Razgrad). La anonco de la rezultoj kaj la premiado okazos kadre de la esperanta kultura festo Abritus-2003 en Razgrad, la 6-8an de junio 2003, organizota kunlabore kun LF-koop.

HeKo

Gazetoj

La Ondo en 2002

Antaŭ du jaroj ni skribis en ĉi tiu rubriko:

Ni supozas, ke post du-tri jaroj ni havos 100 rektajn abonantojn en Ruslando kaj 300 en aliaj landoj

(LOdE-77).

Nia supozo realiĝis, kaj pasint-jare La Ondo ricevis 406 kotizojn — je 34 kotizoj pli multe ol en 2001.

1998 1999 2000 2001 2002
Ruslando 147 133 122 115 101
Alial landoj 136 170 238 257 305
Sume, individuaj abonantoj 283 303 360 372 406
Kolektivaj abonantoj (EAB) 0 0 500 489 450
Abonoj, entute 283 303 860 861 856
Landoj kun individuaj abonantoj 29 35 36 37 36

La ruslanda abonantaro denove malkreskis (-14), ĉar La Ondon plu forlasas tiuj ruslandaj abonantoj, kiuj ne volas aboni ĉiumonatan internacian revuon nur por legi pri ruslandaj tendaroj kaj renkontiĝoj. Feliĉe, la moskva gazeto REGo ĉiudumonate liveras tian materialon al niaj paroĥisme orientitaj samideanoj, kaj ni povas plu aperigi artikolojn laŭ la kriterio de legindeco.

La alilanda abonantaro plu kreskis en preskaŭ ĉiuj landoj kaj ni kolektis en 2002 je 48 abonoj pli multe ol en 2001.

En 12 landoj ni havis pli ol dek abonantojn pasintjare (enkrampe estas la nombro por 2001)

Ruslando 101 (115)

Pollando 48 (34)

Japanio 26 (19)

Finnlando 23 (19)

Francio 22 (17)

Usono 22 (26)

Germanio 21 (12)

Svedio 19 (15)

Brazilo 16 (14)

Belgio 12 (10)

Italio 12 (12)

Svislando 10 (9)

Enkalkulante la membrojn de la Esperanto-Asocio de Britio (ili ne estis nur britaj) kaj tiujn, kiuj senpage ricevas la revuon (perantoj, kunlaborantoj, redakcioj, laŭreatoj de konkursoj) ni povas konstati, ke pasint-jare La Ondo estis sendata al pli ol 900 adresoj en 45 landoj.

Ni kore dankas al EAB, kies membroj dum 30 monatoj ricevadis La Ondon. Ni estas feliĉaj pro tio, ke ni sukcesis iomete kompensi la provizoran mankon de La Brita Esperantisto, kiu finfine reaperis kiel duonjara revuo.

Pro la ĉeso de la kontrakto kun EAB ni reduktis ĉi-jare la eldonkvanton de 1000 ekzempleroj al 600. Ni kredas, ke ĉi-jare la abonantaro plu kresketos kaj proksimiĝos al 430. Malgraŭ la reapero de Pola Esperantisto je la redaktofino de la marta Ondo ni jam ricevis 50 kotizojn el Pollando kaj pli ol 30 el Britio.

Ni ne kuraĝas prognozi, kiam ni havos 500 abonantojn. Sed verŝajne antaŭ la apero de la ducenta Ondo.

HaGo

Ricevitaj libroj

Jarlibro 2002 / Red. Joost Witteveen. — Rotterdam: UEA, 2002. — 278 pĝ.

Gvidlibro 2002 / Red. Joost Witteveen. — Rotterdam: UEA, 2002. — 80 pĝ. — [Donaco de UEA].

Simenon, Georges. Maigret kaj la maljuna damo: Krimromano / Tradukis el la franca Daniel Luez; Antaŭpar. Aleksander Korĵenkov. — Kaliningrad: Sezonoj, 2002. — 128 pĝ. — [Donaco de Sezonoj].

Rømmesmo, Jon. Esperanto ABC. — Oslo: Esperantoforlaget, 2001. — 32 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Štimec, Spomenka. Esperanto ne estas nur lingvo: Legaĵo post la baza kurso. 4a eld. — Zagreb: Kroata Esperanto-Ligo, 2002. — 24 pĝ. — [Donaco de KEL].

Koutny, Ilona. Angla-Esperanta-Hungara etvortaro pri lernado kaj laboro. — Poznań: Prodruk, 2002. — 146 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Lee Chong-Yeong. Esperanto en la 21a jarcento. — Seoul: Korea Esperanto-Asocio, 2001. — 392 pĝ. — [Donaco de Lee Chong-Yeong].

Astronomia almanako 2002 / Komp. Alexander Mikishev. — [s.l.]: Astronomia Esperanto-Klubo, 2002. — [Donaco de AEK].

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2002/8,9,10,11,12;

EAB-Update. 2003/20;

Esperanto aktuell. 2003/1;

Esperanto en Azio. 2003/1;

Fonto. 2002/263,264;

Heroldo de Esperanto. 2002/16,17, 2003/1;

Informilo por Interlingvistoj. 2002/4;

La Gazeto. 2003/104;

La Ondo de Esperanto. 2003/2;

La Revuo Orienta. 2003/1;

Le Monde de l’ Espéranto. 2002/537;

Le Travailleur Espérantiste. 2003/265;

Monato. 2003/1;

Norvega Esperantisto. 2002/6;

SAT-Amikaro. 2003/575;

Scienco kaj Kulturo. 2002/5,6;

Scottish Esperanto Bulletin. 2003/1;

Sennaciulo. 2002/12;

Tempo. 2002/4;

TREFO. 2002/8.

Mozaiko

Ni ricevis 24 respondojn por la novjara konkurso. 16 estas ĝustaj; ilin sendis: Edmund Grimley Evans, Vilĉjo Walker (Britio), Erkki Kemppainen, Aira Röntynen (Finnlando), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Jean-Marie Ries (Luksemburgo), Elżbieta Frenszkowska, Hanna Skalska (Pollando), Viktor Alikin, Ivars Barŝevskij, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Gennadij Turkov kaj Oleg Vasiljev (ĉiuj Ruslando), Eric Castell, Roland Larsson (Svedio).

La libropremiojn lote gajnis Erkki Kemppainen, Jean-Marie Ries kaj Gennadij Turkov. Ni gratulas!

Solvo: 1. Solitero 2. Frosto 3. Mart’ 4. Pastr’ 5. Rano 6. Kapuĉ’ 7. Aĉa 8. Pado 9. Sama 10. Os 11. Kapr’ 12. Pilk’ 13. Oero 14. Italo 15. Ogr’ 16. Odr’ 17. Iks’ 18. Kat’ 19. Demon’ 20. Polip’ 21. Tro 22. Ujguro 23. Aso 24. Rekte 25. Al’ 26. Karnaval’ 27. Duet’ 28. Konfetoj 29. Irito 30. REU 31. Nei 32. Tre 33. Tatu’ 34. Fe’ 35. Ĉi 36. Orlopo 37. Ĉampano 38. Ir’ 39. Planedo 40. Da 41. Fu 42. Natur’ 43. Barelo 44. Per 45. Robajo 46. Ostro 47. Luli 48. Popl’ 49. Aro 50. Svelta 51. Tubero 52. Se 53. Agrabla 54. Opt’ 55. Taro 56. Du 57. Dana’ 58. Usono 59. Pet’ 60. Olda 61. Kalejdoskopo 62. Odoro 63. Ad’ 64. Er’ 65. Ru’ 66. Gol’ 67. Go’ 68. Ope 69. Od’ 70. Poz’ 71. Kandelo 72. Li 73. Himn’ 74. Ink’ 75. Epok’ 76. Ol 77. Il’ 78. La 79. Ial 80. Stel’ 81. Anser’ 82. Led’ 83. Kaĝo 84. An’ 85. Adam’ 86. Etno 87. Sano 88. Eskarp’ 89. Kompas’ 90. UN’ 91. Po 92. Uzin’ 93. Due 94. Mole’ 95. Nu 96. Unio 97. Mir’ 98. Venĝ’ 99. Via 100. Ses 101. Ovr’ 102. Klem’ 103. Romp’ 104. Lia 105. On 106. Id’ 107. Io 108. Kaj.

Bildoj: 1. Kristnasko 2. Ĉapelo 3. Neĝulino 4. Paperserpento 5. Neĝeroj.

La plej aktiva mozaikano de la jaro iĝis Hanna Skalska (Pollando), kiu ricevos libropremion. Ŝi sendis dek ĝustajn respondojn. Dek solvojn sendis ankaŭ Hans-Burkhard Dietterle (Germanio). Sed unu en ili havis erareton. Tre aktivis ankaŭ Antanas Grincevičius (Litovio), Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Eric Castell (Svedio), Svetlana Konjaŝova, Viktor Alikin (Ruslando).

Dum 2002 venis 240 solvoj de 90 esperantistoj el 23 landoj. 62 solvoj venis el Ruslando (21 homoj), 61 el Britio (20), 20 el Pollando (7), 18 el Finnlando (5), 16 el Germanio (5), 16 el Svedio (4), 11 el Litovio (3), 9 el Francio (7)...

Vladimir Vyĉegĵanin

Denove ok proverboj

1,2,3,4,5,6,7,8

13,4,14,15,11,4,16,8

9,4,10,2,11,12,8

16,6,17,8,17,4,5,8

Divenu la nomojn de la kvar vegetaĵoj prezentitaj sur la bildoj. Sub la bildoj tiuj nomoj estas ĉifritaj per nombroj. Ĉiu nombro prezentas unu literon; la samaj nombroj do signifas la samajn literojn. Legu la ok subaj proverboj.

1) 16,4,8,12 9,4 3,15,17,6,3 1,4,8,12 9,4 11,4,16,8,5,1,8,3.

2) 16,4,2 7,5,2,1,4,3 1,11,8 17,2,5,1,15, 1,4,2 6,7,6,3 1,11,8 3,1,2,5,1,15.

3) 17,6,5,3,6,1,6 3,1,8,17,6,16,8 8,11,15,5,8,12 12,15 13,6,9,6,3.

4) 12,15,12,4,6 16,8,12,3,1,11,2,8 14,8,9,6,3 15,3,1,4 3,15,12 10,11,2,8.

5) 12,4,7,11,6,12 16,8,11,12,4,16,8,12 3,6,14,8 12,15 10,5,6,12,16,4,7,8,3.

6) 14,5,4 10,8,12,6 13,8,17,8 3,15,12 17,8,12,8, 8,5 17,8,12,8 3,15,12 13,8,17,8.

7) 16,4,2 14,15,16,4,3, 1,4,2 14,6,7,6,3.

8) 16,4,15 1,4,17,8, 1,4,15 13,8,12,1,8.

Kompilis Viktor Alikin

Sendu viajn solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 1 maj 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!
Foje okazis
Ne mi, sed li

Fama rusa kirurgo, profesoro H. Gjubbenet havis fraton, kiu estis policestro de Kievo. La fratoj havis malbonajn interrilatojn. Kiam Aleksandro la Dua, tuj post la kronado, vizitis Kievon, oni prezentis al li profesorojn de la universitato, inter kiuj estis Gjubbenet.

— Ha, ĉu vi estas frato de la policestro? — demandis lin la imperiestro.

— Ne, via Imperiestra Moŝto, — indigne respondis la profesoro, — ne mi estas lia frato, sed li estas mia frato.

Adaptis kaj ilustris Gennadij Ŝlepĉenko

Spritaj splitoj kaj preskeraroj
el la kolekto de la reduktoro

La unua parto

La dua parto La tria parto

Universala mezur-skalo

Per siaj poemoj en Esperanto kaj per traduko de famaj kantoj (...) li famiĝis monskale.

(La Socialisto. 1997: 1)

Proksima al la membroj

En la Esperantlingva Verkista Asocio (EVA), kies sekretario li estis dumlonge, por multaj eksteruloj li ofte rolis kvazaŭ ĝis vizaĝo.

(Literatura Foiro. 1997: 166)

La ritmo de l’ bestraro

... la estrara agado en UEA ne ankoraŭ rekapris sian normalan ritmon

(Retmesaĝo de Renato Corsetti, 10 sep 2000)

La interna, cia lingvo...

Gaston Waringhien 1901-1991. Heroldo de la interna lingvo.

(Franca esperantisto. 2001: 1)

Mayer: ĉu falsa profito?

Herbert Mayer: Vieno valoras ja mison...”

(Heroldo de Esperanto. 1999: 4)

Sen gisto kaj gusto

Mi petas la regustiĝon de la informo pri la verdula agado.

(Alberto Menabene, letero 1992/08/29)

Kolektis István Ertl

Donacoj
Fonduso “Amiko”

La donacoj al la fonduso Amiko estas uzataj por evoluigo de La Ondo de Esperanto

Tapio Sormunen (Finnlando) 24.0 EUR

Börje Eriksson (Finnlando) 24.0 EUR

Valdas Banaitis (Litovio) 255.0 RUR

Halina Jurska-Berezowska (Pollando) 5.0 USD

Igorj Akimenko (Ruslando) 30.0 RUR

Kaleria Bulava (Ruslando) 30.0 RUR

Aleksandr Lobastov (Ruslando) 80.0 RUR

Entute en 2002 64.2 EUR

Abonhelpa Fonduso

La abonhelpa fonduso financas sendadon de nia revuo al la personoj, kiuj ne povas mem pagi sian abonon.

Ulrich Matthias (Germanio) 25.0 EUR

Stanisław Mandrak (Pollando) 15.0 USD

Entute en 2002 39.7 EUR

Eĉ la plej etaj sumoj estas bonvenaj. La rublajn donacojn sendu al Галина Романовна Горецкая (236039, Калининград, абон. ящик 1248). La moskvanoj povas pagi al nia moskva reprezentanto Оксана Юрьевна Костоусова (Tel: 7587212). Donacoj de alilandaj amikoj estas bonvenaj ĉe UEA-konto avko-u.

Koran dankon pro la subteno!

Leterkesto

Hodiaŭ mi ricevis la lastan N-on de LOdE. Mi ne plu abonos ĝin: al mi ne plaĉas kopiado de materialoj de internaciaj gazetoj, neniaj informoj pri rusia esp.-movado. Mi nur bedaŭras, ke ne plu solvados enigmojn en Mozaik-rubriko.

Jurij Kivajev (Marij El, Ruslando)

La centa eldonita revuo estas denove ege interesa kaj mi baldaŭ uzos la okazon skribi en la nova gastlibro mian opinion pri La Ondo de Esperanto kaj aliaj presaĵoj de Vi. Mi ankaŭ gratulas Vin, ke Vi povis registri multajn vizitojn de Via retpaĝaro kaj en Ĝangalo la ligilo de La Ondo estas tiel populara kaj alte taksata.

Hans-Burkhard Dietterle (Germanio)

Gratulojn! Mi ĝojis legi la artikolon rilate al Etiopio en la lasta numero de La Ondo de Esperanto sed kio okazis al neŭtralismo? Ĉu “for la neŭtralismon?” Bonvolu transdoni 50 eŭrojn el mia konto ĉe UEA kaj enmeti ĝin en la konton de “Etiopio”.

Kep Enderby (Aŭstralio)

Erst hodiaŭ (17 jan) mi ricevis la unuan ĉi-jaran Ondon. Mi rapidas sciigi vin, ke ĝi krablis tiujn ĉ. 300 km dum plenaj 3 semajnoj (poŝtstampa dato 28.XII.02). Multe pli rapide mi ricevadis poŝton el Jekaterinburgo. Eĉ la poŝta troŝarĝo ne ekskuzas tiun rekordon.

Marian Łaba (Pollando)

Nome de la junaj kaj maljunaj esperantistoj de Iĵevsk mi gratulas vin okaze de la apero de la 100-a numero de La Ondo de Esperanto. Via revuo estas bonega informilo, kiu estas legata ĉiam kun granda intereso de la unua ĝis la lasta paĝo ...

Bronislav Ĉupin (Udmurtio, Ruslando)

En decembro (LOdE-99) estis elektita “nova” prezidanto de REU, nome, Nikolao Gudskov, kiu jam gvidis la organizaĵon. Mi havas nenion kontraŭ Nikolao mem, sed mi ne povas kompreni tiom oftajn ŝanĝojn de prezidantoj en REU. Por kio kaj kial tio okazas?

Sergei Pahomov (Ruslando)

Gratulon — la nova aspekto estas pli bela.

Instigon — al pli da artikoloj kun politika temo.

Manfred Westermayer (Germanio)

Mi finas studadon en Irkutska universitato en ĵurnalisma fako. Kiel la diploman temon mi elektis: “Ĵurnalismo en Esperanto: 1889-2002”. Ne nur historiaj influoj, socia aktiveco de esperantistoj kaj foresto de lingvaj baroj kontribuas al evoluo de mia laboraĵo, sed ankaŭ iu unuiga spirito reganta en internacia Esperanto-gazetaro, kiu spegulas la tutmondiĝon je ĝia pozitiva rolo. Tiuflanke nia gazetaro troviĝas en avangardo de la tutmonda gazetaro.

1 feb 2003 en la ĵurnalisma katedro oni diskutis La Ondon. Laŭ la aspekto La Ondo estas enmovada gazeto, do ... ĝi ne multe interesas “eksterulojn”. Scivolemon vekis “bruselaj informoj”, konkursoj celantaj riĉigi Esperanto-kulturon per originalaj kaj tradukaj verkoj, kaj diversnacieco de la legantaro. Impresis ilin, ke la abonantoj ricevas suplemente iun noveldonitan libron — aperis estimo al la redakcio de La Ondo kaj ankaŭ al esperantistaro.

Eŭgeno Delcov (Ruslando)

Bonorde atingis min La Ondo 12/2002 kun ĉiam riĉa enhavo. Koran dankon. Pri la spritaĵoj, mi memoras ke, iam, kiam Norbert Barthelmess estis la redaktoro de Sennaciulo, aperis dika titolo pri la “virinaj ratoj” (anstataŭ virinaj rajtoj)!

Henri Masson (Francio)

Kongresa Kalendaro

29-30 mar. Kaŭno (Litovio).

Kleriga Semajnfino.

Temo: Historio de Esperanto (prelegas Aleksander Korĵenkov).

Adreso: p.k. 167, LT-3000 Kaunas, Litovio.

Rete: litova.ea@mail.lt.

1-5 maj. Timişoara (Rumanio).

Balkana Esperanto-Simpozio.

Temo: Esperanto en Balkanoj.

Adreso: Aurora Bute C.P. 351, O.P. 1, RO-1900 Timişoara, Rumanio.

Rete: abute@hotmail.com.

23-26 maj. Glasgovo (Skotlando).

Skota-Brita Esperanto-Kongreso.

Temo: Komunikado.

Adreso: Esperanto House, Wedgewood Memorial College, Barlaston, Stoke-on-Trent, ST12 9DG, Britio.

Rete: eab@esperanto-gb.org.

23-28 maj. Bankja (Bulgario).

14a Konferenco de Internacia Komunista Esperantista Kolektivo.

Adreso: Dieter Rooke, Äussere Klus 14, CH-4702 Oensingem, Svislando.

6-9 jun. Kaufbeuren (Germanio).

80a Germana Esperanto-Kongreso.

Adreso: Kaiserstr. 39, DE-24143 Kiel, Germanio.

Rete: 80.GEK@web.de.

17-25 jun. Mielno (Pollando).

25a Ĉebalta Esperanto-Printempo.

Adreso: PEA, p. k. 30, PL 75-016, Koszalin-1, Pollando.

Rete: barslavo@wp.pl.

23 jun – 6 jul. Międzygórze (Pollando).

37a Internacia Esperanto-Feriado Adreso: ul. Dubois 3/1, PL 50-208 Wrocław, Pollando

Rete: vroclavo@poczta.onet.pl.

7-25 jul 2003. Brattleboro (Usono).

Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK 2003)

Adreso: Ellen M. Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW. Olympia WA 98512.

Rete: eddyellen@aol.com.

8-12 jul. Oradea (Rumanio).

14a Internacia Medicinista Esperanto-Konferenco.

Adreso: István Budahazy, b-dul Dacia nr. 99, bl. D2, ap. 24, RO-3700, Oradea, Rumanio.

14-18 jul. Valamo (Finnlando).

Esperanto-Kursosemajno.

Adreso: Tiina Oittinen, Puutarhakatu 26 A 11, 20100 Turku, Finnlando.

Rete: sekretario@esperanto.fi.

17-22 jul. Olsztyn (Pollando).

2a Balta Esperanto-Forumo.

Temo: Slavaj influoj en Esperanto.

Aliĝado:

Adreso: skr. poczt. 420, PL 10-950 Olsztyn-2, Pollando.

Rete: avolamer@labnet.pl kaj angiel@polbox.com.

Programo:

Adreso: RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando

Rete: sezonoj@gazinter.net

http://Esperanto.org/Ondo/Ind-bef.htm.

17-25 jul. Hamburgo (Germanio).

Hamburga Somero.

Adreso: Klaus-Groth-Strasse 95, DE-20535 Hamburg, Germanio.

Rete: hamburg@esperanto.de.

19-25 jul. Prago (Ĉeĥio).

Internacia Esperanto-Konferenco 2003.

Temo: Intimaj temoj en la Esperanto-beletro.

Adreso: KAVA-PECH, Anglická 878, CZ-25229 Dobřichovice, Ĉeĥio.

Rete: chrdle@kava-pech.cz.

19-26 jul. Lesjöfors (Svedio).

59a Internacia Junulara Kongreso.

Adreso: Hokan Lundberg, Fisksätra Torg 12, SE-133 41 Saltsjöbaden, Svedio.

Rete: ijk.alighilo@tejo.org.

26 jul – 2 aŭg. Gotenburgo (Svedio).

88a Universala Kongreso de Esperanto.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Rete: uea@uea.org.

Internacia Fotokonkurso

En la kvina Internacia Fotokonkurso de La Ondo de Esperanto partoprenis 61 fotoverkoj de 21 aŭtoroj el 10 landoj.

Kiel ĉiam, ankaŭ pasintjare aparte konkursis fotoj teme ligitaj kun Esperanto. Ĉi-foje ni proponas du fotojn; sur ambaŭ estas Zamenhofoj.

Vladimir Surovček (Slovakio) memorigas pri la ora epokode Esperanto en Bulgario per la foto de busto de L.L. Zamenhof en Pisanica.

Premu por vidi la foton.

Sed Esperanto en la Orienta Eŭropo havas ankaŭ nuntempon kaj estontecon. Sur la foto de Robert Kamiński (Pollando) estas infana Esperanto-ensemblo Amanitoj, kiu per kanto kaj danco salutis pasint-aŭtune en Malbork la nepon de la iniciatoro de Esperanto.

Premu por vidi la foton.

La sesa Fotokonkurso estos anoncita post du monatoj.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 4 (102)

Sur la kovrilpaĝo estas unu el la ĉambroj de Biblioteko Hector Hodler en Roterdamo. (Sendis Ziko Marcus Sikosek.)

Redakcie

Kvankam kutime ĉi tie aperas komentario de Alen Kris pri socia aktualaĵo, ni decidis dediĉi la aprilan kolumnon al nia revuo, ĉar la 102a estas por La Ondo grava numero. Sed ĵaŭde, jam tajpinte la unuajn frazojn, mi aŭdis ke bomboj falis sur Bagdadon.

Alen Kris ja esprimis sian opinion pri la (tiutempe okazonta, sed ja klare neevitebla) milito en sia recenzo (pensinstigaj estas kaj la libro kaj la recenzo), kaj mi devis forigi la entajpitajn vortojn zakusko kaj Kaliningrado, kiujn mi prenis el NPIV, kaj ekverki la redakcian komentarion pri la iraka ekspedicio de Bush.

Ĉu ekverki?.. Plurfoje mi kaj Alen Kris en niaj senfinaj babiladoj revenis al la konversacio inter Nerĵin kaj Spiridon el la 68a ĉapitro de En la unua rondo de Aleksandr Solĵenicin. Kaj ŝajnas, ke tiu “socia eksperimento” sub prizona ŝtuparo, nun povas esti interesa por niaj legantoj, eĉ se la fama sentenco de Spiridon xxx xxx xxx xxx apenaŭ povas soni en Esperanto same poezie kaj rigore kiel en la rusa. Krome, mankas la loko. Do nur fragmente kaj improvize:

— ... ja se oni ne povas esti certa pri sia praveco — ĉu oni povas aŭ ne povas enmiksiĝi? Same estas en ĉiu milito: al ni ŝajnas ke ni pravas, sed al ili ŝajnas ke ili pravas. Ĉu estas kredeble, ke la homo sur la tero komprenu: kiu pravas? kiu malpravas? Kiu povas diri tion?

— Ja mi diros al vi! — volonte reeĥis Spiridon, kies vizaĝo sereniĝis, tiel volonte, kvazaŭ oni demandus lin, kiu deĵoranto posteniĝos matene. — Mi diros al vi: luphundo pravas, sed kanibalo — ne!

— Kio-kio-kio? — Nerĵin senspiriĝis pro la simpleco kaj forto de la solvo.

— Jen tio, — kun feroca certeco respondis Spiridon, per la tuta korpo turninte sin al Nerĵin: — Luphundo pravas, sed kanibalo — ne.

Klininte sin, li varme spiris el siaj lipharoj al la vizaĝo de Nerĵin:

— Glebĉjo, se nun oni dirus al mi: jen flugas aviadilo, kaj en ĝi estas atombombo. Ĉu vi volas, ke ĝi vin kiel hundon malvivigos subŝtupare, kaj neniigos vian tutan familion, kaj ankoraŭ milionon da homoj, sed kune kun ili ĝi la Lipharan Patron kaj ties tutan establaĵon tute elradikigos, por ke la popolo ne plu suferadu en koncentrejoj, en kolĥozoj, en arbohakado? — Spiridon streĉiĝis, subtenante per siaj larĝaj ŝultroj ne nur la ŝtuparon, kvazaŭ jam falantan sur lin, sed kun ĝi ankaŭ la tegmenton, kaj la tutan Moskvon. — Glebĉjo, ĉu vi kredas? Mi ne plu havas paciencon! neniom da pacienco restis en mi! mi ja dirus, — li turnis la kapon al la aviadilo: — Ho, vi! ho! ĵetu! detruu!

Jes, mankas loko (kaj kopirajto) por pli longa fragmento. Sed neniam mankas Lipharaj Patroj: Jozefo, Adolfo, Sadamo... Nun bomboj falas sur Bagdadon...

Sed kio pri 102? Tre simple: la lasta Ondo, eldonita de Saĥarov en 1917, havis la numeron 100-101. Li eldonus pli multe, se la reĝimo, baldaŭ poste ekgvidita de la Liphara Patro Jozefo, ne malebligus al li tion. Sed ni daŭrigas!

22 mar 2003

Aleksander Korĵenkov

Simple mankas spaco

Nia gasto: Ziko Marcus Sikosek
En la marta Kurte ni informis, ke Biblioteko Hector Hodler (BHH), ĉe la CO de UEA en Roterdamo, havas ekde februaro oficiston, kiu ĉefe okupiĝas pri BHH kaj UEA-Arkivo; temas pri la 30-jara germana historiisto Ziko Marcus Sikosek. La nova roterdama bibliotekisto afable konsentis respondi al niaj demandoj.

LOdE: Ĉi tiu informo estis iom surpriza, ĉar ni ofte legas, ke necesas ŝpari, interalie, per redukto de la oficistoj en Roterdamo.

ZMS: Vi pravas, kaj eĉ pli surpriza la afero estas se oni scias, ke preskaŭ ĉiam en la historio de BHH mankis bibliotekisto — kio validas fakte por la plej multaj Esperanto-bibliotekoj. Precipe por la neŝtataj. Sed UEA sentis fine la urĝon profunde okupiĝi pri la kolekto, kaj la privata Esperantic Studies Foundation (ESF) el Norda Ameriko mendis raporton pri la stato kaj la eventualaj estontecoj.

LOdE: Kial ĝuste vin oni elektis?

ZMS: Pri tio vi devus fakte demandi miajn superulojn. Eble scioj pri la Esperanto-historio estis faktoro. Sed krome, nuntempe tre malfacilas dungi en Nederlando homon el lando ekster EU, tio estis certe konsiderata.

LOdE: Verŝajne nur tre malmultaj el niaj legantoj iam ajn vizitis la bibliotekon. Kiel ĝi aspektas?

ZMS: Nia Biblioteko Hector Hodler, kiu origine apartenis al Svisa Esperanto-Societo, poste pere de Hector Hodler fariĝis posedaĵo de UEA. En ĝi estas ĉ. 20 mil libroj, sen gazetoj, fotoj, afiŝoj, manuskriptoj... Ĝi nun okupas tri ĉambrojn en la Centra Oficejo en Roterdamo. Aldoniĝas arkivaj materialoj en kelkaj aliaj ĉambroj. Por trovi sian vojon indas havi kelkpaĝan gvidilon, kiun mi nun verkas.

LOdE: Kiuj estas la ĉefaj problemoj de BHH?

ZMS: La manko de katalogo malfaciligas la laboron, kvankam danke al la viena Trovanto ni tamen trovas niajn librojn. Bonŝance nia sistemo — jaro plus titolo — funkcias sufiĉe bone. Rilate al la gazetoj fariĝis bona laboro de i.a. la volontulo Bart Ruig, sed restas ankoraŭ multe da neregistritaj kaj neordigitaj gazetoj. Eble la plej granda problemo estas la loko mem, pli precize: la fundamento de la konstruaĵo, kiu ne estis celita por peza libraro. Cetere simple mankas spaco.

LOdE: Ĉu multaj personoj dum la lasta tempo pruntis librojn, kaj kiuj libroj estas plej ofte pruntataj?

ZMS: Librojn oni ne rajtas prunti, nur legi surloke kaj fari fotokopiojn. Oni diris al mi ke proksimume unu aŭ du fojojn monate homo mendas fotokopiojn, sed laŭ mia impreso oni aŭdis pri mia instaliĝo, kaj sekve plimultiĝis la petoj.

Ŝajnas ke niaj vizitantoj legas ĝuste la klasikajn konsultilojn, kiel la Enciklopedion kaj Esperanto en perspektivo. Krom tio oni havas la plej diversajn interesiĝojn, pri iu malgranda revueto komence de la 20a jarcento, informo el frua UEA-Jarlibro, unua eldono de io... BHH bonŝance estas sufiĉe kompleta.

LOdE: Laŭ la Jarlibro (interalie, korektu en la 72a paĝo, la paĝoindikon en referenco al BHH — estu “vd. p. 21.”) ekzistas almenaŭ kelkaj bibliotekoj, kvante kompareblaj kun la Hodlera. Ĉu vi povas kompari ankaŭ la servojn de tiuj bibliotekoj?

ZMS: Pri la aliaj bibliotekoj mi povas diri malmulton, krom ke mi ankoraŭ devas pristudi tion, ankaŭ por mia ESF-raporto. Krom BHH kompreneble la Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno apartenas al la plej grandaj kolektoj, krome CDELI en Svislando, la Germana Esperanto-Biblioteko en Aalen kaj M.C. Butler, la biblioteko de Esperanto-Asocio de Britio.

LOdE: Ĉu ekzistas interbiblioteka kunlaboro en Esperantujo?

ZMS: Pri tia kunlaboro ekzistis pluraj iniciatoj en la pasinteco, ekzemple TEBA, faka asocio pri bibliotekaj aferoj, kiu bedaŭrinde iam formortis. Sed mi havas nun kontakton kun multaj Esperanto-bibliotekistoj, kaj esperas eki diskuton kun rezultoj. Plej dezirinda estas kunlaboro pri elektronika superkatalogo de ĉiuj Esperanto-eldonaĵoj.

LOdE: Kutime oni pensas, ke bibliotekistoj tre multe legas. Kiujn interesajn librojn vi legis en BHH ekde via eklaboro?

ZMS: Fakte, bibliotekistoj, librovendistoj kaj aliaj libroprofesiuloj havas multe da libroj en la manoj, sed malofte havas tempon por legi.

Foje vespere mi trafoliumas ekzemplerojn de la Revuo Esperanto, kio utilas ankaŭ por mia laboro: lerni kiam kio okazis, ankaŭ rilate al la biblioteko. Ekzemple, ni scias nur proksimume kiam fondiĝis BHH, kaj kiam Hodler aĉetis ĝin, sed ne tute precize. Tion mi provas eltrovi.

LOdE: Kiel statas pri via propra libro, Esperanto sen mitoj? Kiajn reagojn vi ricevis post la unua eldono?

ZMS: Mi liveris ĉion al la eldonejo, Flandra Esperanto-Ligo, kaj supozas ke nuntempe la dua eldono estas en la presejo. La reagoj? Iom min surprizis la granda interesiĝo. Malgranda parto de la reagoj estis tre negativa, foje iom stranga: “Sikosek perfidis la internan ideon” aŭ simile. Sed la plej multaj homoj skribis aŭ: Mi tre ĝojis pri la libro, nur malŝatas la iel fatalisman sintenon, aŭ: Ĝuste la ideoj kaj kritikoj, kiajn mi simile mem jam havas delonge.

Ŝajnas ke ĉiuj legantoj almenaŭ trovis ion interesan, ĉu por informado-laboro, ĉu simple por lerni pli pri la Esperanto-komunumo.

LOdE: Kiel malsamos la dua de la unua eldono?

ZMS: Lingvaj pliglatigoj, reordigoj, novaj informoj sur kelkdek novaj paĝoj, kaj ilustraĵoj.

LOdE: Kaj kion novan vi havas en la komputilo?

ZMS: Ĉu libron? Nu, mi preparas interalie libreton pri la temo “informado”, pri la praktika agado. Sed pasinte mi ne trovis la tempon por plia polurado.

UEA malvenkis kontraŭ Komisiono antaŭ la Eŭropa Mediatoro

“Surbaze de la enketoj de la Mediatoro pri ĉi tiu plendo, ŝajne ne estis malbona administrado de la Eŭropa Komisiono. Pro tio la Mediatoro fermas la kazon. La Prezidento de la Eŭropa Komisiono estos ankaŭ informita pri ĉi tiu decido”, — skribas Jakobo Sojderman (Jacob Sderman), Eŭropa Mediatoro, al Renato Corsetti.

Dum preskaŭ unu jaro la Eŭropa Mediatoro esploris: ĉu la Eŭropa Komisiono lingve diskriminacias. Nun UEA malgajnis antaŭ la Eŭropa Mediatoro sian plendon kontraŭ la Eŭropa Komisiono.

“La plendanto plendis nome de la Universala Esperanto-Asocio pri la asertita lingva diskriminacio de kelkaj eŭropaj organizoj, financitaj parte aŭ tute de la Eŭropa Komisiono, kiuj en iliaj dunganoncoj postulas “English mother tongue” aŭ “English native speakers”, — klarigas la Mediatoro, — rezulte, miloj da homoj ŝajnas esti diskriminaciitaj; kvankam ili havas bonan konon de la angla, ili ne povas esti dungitaj”.

“Ĉiuj dunganoncoj por postenoj kiuj estas oficiale aŭ maloficiale rezervitaj al “denaskuloj” estas kaj diskriminaciaj kaj neakcepteblaj laŭ komunumaj reguloj pri la libera movado de laboristoj, — agnoskas la Komisiono en sia respondo al la Eŭropa Mediatoro. — Tamen, postulo por “perfekta scio” ne povas esti konsiderata, principe, kiel kontraŭ la komunuma leĝaro”. Pli kaj pli da eŭropaj organizoj uzas la frazon “perfect English” ĉar ili konscias pri la juraj malfacilaĵoj ligitaj al la uzado de la frazo “English mother tongue” en dunganoncoj.

La Eŭropa Mediatoro akceptis la argumentojn de la Eŭropa Komisiono. “Cetere, la Komisiono informis ke sur bazo de la informoj senditaj de UEA en julio 2002 rilate al la listo de dunganoncoj, ligitaj al la belga ŝtato, kiuj ŝajnis esti diskriminaciaj, ĝi registris ĉi tiun informon kiel formalan plendon kaj la belgaj respondeculoj estus kontaktitaj ĉi-rilate”, — ĝojas Sojderman.

La plena teksto de la decido legeblas esperante kaj angle ĉe:

http://www.lingvo.org/xx/3/267

Komunikadcentro

La Civito kaj milito
Deklaro de la Konsulo pri la baldaŭa milito

La Esperanta Civito, kiel politika subjekto esprimita de la Esperantlingva komunumo,

rememorinte, ke la hodiaŭaj totalismaj reĝimoj, kiel tiu de Sadam Husejn, estas tiel danĝeraj kiel la hieraŭaj, ekzemple tiuj de HitlerStalin, kontraŭ la libero kaj la feliĉo de la popoloj, kaj ke ili estas nature malamikaj al komunumo kiel la Esperantlingva, portanta la valorojn de libera komunikado, paca kunekzistado, respekto por la etnolingvaj minoritatoj kaj por la Homa digno;

emfazinte, ke milito estas eksa rimedo, kiu solvas la problemojn de politiko tiel malbone kiel sklavismo povus solvi la problemojn de ekonomiko, kaj ke samtempe pacifismo estas sterila rimedo, se ĝi ne taksas prioritata la respekton por la rajtoj de la popoloj kaj de la Homo;

konstatinte, ke la politika delegitimigo de Ligo de Nacioj, fare de la agresa strategio de pluraj totalismaj potencoj (nome Germanio, Japanio, Italio kaj Sovetunio en la 1930aj), preludis al la dua mondmilito;

zorgante pro la fakto ke la sama procezo de delegitimigo startis kontraŭ UN, eĉ fare de potencoj kun longa demokratia tradicio, nome la anglosaksaj;

invitas ĉiun Esperantianon reaserti sian kosmopolitan identecon, super la falsaj patriotismoj kaj trans la novaj geopolitikaj dividoj, kiuj povus esti aparte doloraj kaj nocaj al la rilatoj inter diversaj civilizoj;

rekomendas al ĉiu Esperantiano mobilizi siajn energiojn je la servo de la interpopola dialogo, kontraŭ la etna kaj religia maltolero, por la disvastigo de kulturo de paco.

La Konsulo

Prof. Dr. Walter Żelazny

Balkanaj problemoj

Disvastigado de Esperanto ne eblas sen vasta instruado de Esperanto. Esperanto-movado en la Balkanaj landoj suferas mankon de kapablaj instruistoj. Sub la cirkonstancoj de daŭra politika kaj ekonomia krizo ne eblas solvi tiun problemon sen helpo de amikoj el pli riĉaj landoj. Tial UEA fondis Balkanan Komisionon kaj malfermis konton Balkano por kolektado de monkontribuoj helpe al balkanlandaj esperantistoj.

La unua okazo por doni kaj uzi tian helpon estas Somera Esperanto-Lernejo kun metodika seminario por Esperanto-instruistoj kaj kursoj de Esperanto por komencantoj kaj progresantoj. Ĝi okazos en la lasta semajno de junio 2003, en Ĉaĉak.

Poste sekvos serio de ĉiujaraj porinstruistaj trejnseminarioj kiujn la Balkana Komisiono organizos kunlabore kun ILEI.

Amikoj de balkanlandaj esperantistoj povas helpi ĉi tiun projekton per enpagoj al la konto Balkano ĉe UEA, aŭ pagante kotizon aŭ vojaĝkostojn rekte por iu sia amiko.

La helpo povas esti eĉ pli vasta. Eble via Esperanto-organizaĵo deziros ĝemeliĝi kun iu Balkana Esperanto-societo aŭ fariĝi ĝia patrono kaj tiel helpi ĝian agadon kaj kreskon. Aŭ ni povas organizi komunan projekton financeblan el diversaj Eŭropaj fondaĵoj, ekzemple “Balkanaj Pacdialogoj”, aŭ “Infana Parlamento”.

Ĉiu helpo kaj kunlaborpropono bonvenos.

Pliaj informoj ĉe la kunordiganto de Balkana Komisiono radp@ptt.yu.

Radojica Petrović

Interparoli kun Zamenhof

Antaŭ kelkaj semajnoj, Luis Guillermo Restrepo Rivas (Kolombio) atentigis pri okazonta konferenco de Unesko pri la temo “Kiuj estas la grandaj homoj en la historio de Eŭropo?” kaj pri tiurilata enketo de amasinformiloj el ses eŭropaj landoj (Hispanio, Francio, Germanio, Britio, Italio, Pollando, i.a. la gazetoj El País, Le Monde, la franca-germana televidkanalo Arte...).

Ne malmultaj esperantistoj pozitive reagis al lia sugesto respondi “L.L. Zamenhof” al la demando “ Se vi povus paroli unu horon kun iu fama homo kiu reprezentas vian ideon pri eŭropa identeco, kiun vi elektos?” Malgraŭ ne grava disvastigo de tiu informo en la Esperanto-medio, Zamenhof atingis eksterordinaran rangon ĉar li estas la tria el la kvin unuaj elektitaj eŭropaj eminentuloj. Antaŭ li estis unue Jorge Semprún (hispana verkisto kaj eksministro), due Jacques Delors (franca politikisto). Post li, ĉe la kvara loko, Daniel Cohn-Bendit (germana-franca politikisto) kaj fine Joschka Fischer (la germana eksterlanda ministro).

Henri Masson

AIS fondis departementon kun la universitato de Sibiu-Hermannstadt

La 13a Rumana studadsesio de AIS komenciĝis vendrede, 21 feb 2003, per la solena inaŭguro de la nova Departemento Akademia Internacia pri Scienc-Revizio, Universitat-Pedagogio kaj Eŭrologio de la fakultato pri filologio kaj teatro de la Universitato Lucian Blaga en Sibiu (ULBS). En la Granda Aŭlo de la universitato multaj eminentuloj salutis, gratulis kaj bondeziris al la komuna iniciato de ULBS kaj AIS, interalie: Prof. Dr. Dr. h. c. Dumitru Ciocoi-Popp, rektoro de ULBS; Prof. Dr. Pamfil Matei, dekano de la fakultato pri filologio kaj teatro; Prof. Dr. Dr. h. c. mult. Helmar Frank, prezidanto de AIS kaj de la nova departemento, honora senatano kaj honora doktoro de ULBS; ses pliaj senatanoj de AIS; Dr. Dr. h. c. Christoph Klein, episkopo; reprezentantoj de la Germana konsulejo de Sibiu/Hermannstadt; reprezentantoj de pluraj universitatoj kaj altlernejoj.

Poste rektoro prof. Ciocoi-Popp kaj prezidanto prof. Frank subskribis la fondo-dokumenton por la nova departemento, en kiu sciencistoj de AIS esploros kaj instruos kadre de ULBS. Precipa laborlingvo estos la Internacia Lingvo Esperanto, por kursoj servos ankaŭ la Germana.

La solenaĵon sekvis dutaga scienca prelegaro, kiu en tri sekcioj traktis temojn el la laborkampoj de la fondita departemento. La kontribuoj okazis en la lingvoj Internacia, rumana kaj germana.

Dum la du lastaj konferencaj tagoj, 2003-02-24/25, okazis jenaj kursoj por studentoj, parte de ULBS, parte alvojaĝintaj el Pollando:

ADoc. Dr. Maria Butan: ILo por sciencistoj;

EProf. Alicia Lewanderska-Quednau: De tradicia kulturo al kulturpolitiko en Nova Eŭropo;

OProf. Dr. Günter Lobin: Eŭrologio;

OProf. Hans Dietrich Quednau: Datenbanken;

OProf. Reinhard Fössmeier: Enkonduko en la daten-prilaboradon kaj la Interreton (parto 2, Interreto).

Enkonduka kurso pri Esperanto okazis jam komence de la konferenco.

Pliaj konferencoj de AIS ĉi-jare okazos: paske dum IJF en Savona (IT); septembre en Rimini/San-Marino; septembre en Karlovo (BG); septembre/ oktobre en Sibiu-Hermannstadt (RO).

Reinhard Fössmeier inform-ofico de AIS

Adoru kantante!

En 2001 aperis, post kvinjara laboro de la tri aŭtoroj Bernhard Eichkorn, Albrecht Kronenberger kaj Adolf Burkhardt, la ekumena liturgia libro ADORU, 1 472 paĝoj sur elegante fajna papero, profesie produktita. Post unu jaro, la libro ricevis la FAME-premion de Aalen. Tamen la aŭtoroj kaj la muzika kunlaboranto, eklezia muzik-direktoro Ernst Leuze (konata orgenisto kaj dirigento) opiniis, ke ne sufiĉas havi tian libron sur bretaro. Por ke ĝia enhavo vivu, necesas kunvenoj.

Tial, jam la duan fojon, ĉirkaŭ la karnavala tempo (27 feb – 2 mar), internacia grupo de kantemuloj vojaĝis al Centre Culturel St. Thomas en norda Strasburgo, kelkajn paŝojn for de la Eŭropaj institucioj. Kvar tagojn la internacia lingvo parole kaj kante plenigis studo-salonon, kapelon kaj manĝejon.

D-ro Petr Chrdle prelegis pri sia eldonista agado kaj donis fakan aprecon pri la ekumena verko, same pri la posta mini-diskedo OekuRom, kiu surhavas krom multaj aliaj tekstoj, la muzikon de ADORU. Ĉefan allogon tamen prezentis la fakto, ke ne nur ĉiuj aŭtoroj ĉeestis por doni enkondukojn kaj klarigojn, sed ke Ernst Leuze prezentis specimenojn de giganta verko kiun li finis antaŭ nelonge: originalaj piano-komponaĵoj pri ĉiu melodio el ADORU.

Sed en Strasburgo oni foruzas sian tempon ne nur por muziko. Komuna vizito al la arkitekturaj juveloj de la historia urbo kondukis al la fama katedralo, al la pitoreskaj anguloj de “La Petite France”.

Lokan alzacan koloron aldonis vespera vizito al malnova bier-restoracio najbare de la Kultura Centro, plenplena de gajaj homoj, kun la alzaca nomo “Sandkischt” (sablo-kesto). Neniel ĝenis, ke paralele en la sama centro kunsidis fakuloj pri la moderna greka lingvo el tuta Eŭropo. La franca lingvo ja ne plu pretendas esti la sola klera lingvo de la mondo.

Post la sukceso nunjara, jam estis antaŭmendita la periodo ekde la cindra merkredo 2004 por simila seminario — por ĉiuj kiuj maltrafis la nunan ŝancon.

Adolf Burkhardt

Berlina Kalendaro

Komence de la jaro 2003, dum kiu oni festas en Berlino la fondon de la unua Esperanto-grupo en la urbo, ekzistas senteblaj kaj montreblaj objektoj.

Du tekstojn akceptis la renoma eldonaĵo Berlin Kalender, en kiu la kultura asocio “Luisenstädtischer Bildungsverein” diskonigas rimarkindajn okazaĵojn el la historio de la germana ĉefurbo. 8 feb 2003 ekzemplero de la Berlina Kalendaro estis solene transdonita al Andreas Emmerich, prezidanto de GEA.

La germanlingvaj artikoloj pri Esperanto, verkitaj de la estro de la jubilea komitato, Fritz Wollenberg, estas ligitaj al monatoj. En novembro la legantoj ricevas informojn pri la fondo de la Esperanto-grupo Berlin, kaj en februaro estas prezentitaj malmulte konataj faktoj pri la reĝisoro kaj verkisto Jan Fetke, konata kiel Jean Forge.

En kunlaboro kun la Pola Instituto, kiu sidas apud Alexanderplatz kaj estas financata de la pola registaro, Esperanto-Ligo Berlin sukcesis realigi simpozion pri la rolo de Jan Fethke por la pola kinematografia kulturo.

Roland Schnell

Kvinpetalo en 2002

La agadraporto de Kvinpetalo por la jaro 2002 estis prezentita 22 feb 2003 al la Ĝenerala Asembleo de Societo Yvonne Martinot (kiu proprietas Kvinpetalon) de la prezidanto, Georges Lagrange. Sube sekvas resumo de lia raporto.

La membronombro ne multe evoluis kaj restas ĉirkaŭ 300, inter kiuj 202 dumvivaj membroj, enskribitaj dum la 18 jaroj de la ekzisto de Kvinpetalo; tamen el tiuj 25 jam mortis.

Okazis 14 staĝoj/kursoj, en kiuj partoprenis 219 gastoj. La kutimaj kursgvidantoj estis denove M. Dussenty kaj Th. Pinet (piedmigrado), J. Turbillon (kursoj unua-kaj-duagradaj), Ph. Pellicier (botaniko), E. Borsboom (literaturo), A. Plutniak (jogo). Kurson por komencantoj unuafoje gvidis A.-S. Markov. J.Dumoulin denove preparis analizon de franclingvaj tekstoj por la ekzameno “Altaj Studoj”, dum kiu partoprenantoj povis ekkonscii pri la malfacileco de tiu ekzameno. Marjorie Boulton donis prelegserion pri diversaj temoj, interalie pri katoj kaj la laŭmoda Harry Potter. Anna Löwenstein prezentis sian romanon La Ŝtona Urbo. Unuafoje gvidis kursojn Serge Sire kiu estas konata ĉefe kiel karikaturisto, sed ankaŭ amplekse laboris pri la nova PIV. Li instruis pri bildostrioj kiuj interesis ĉiujn partoprenantojn, eĉ la nedesegnantojn. Krome li organizis (kun Georges Lagrange) teatrostaĝon. Dum la Zamenhofa Semajno en decembro Th. Pinet prezentis la vivon kaj verkojn de “Valo”.

Dum la jaro 15 kandidatoj sukcese trapasis la ekzamenon je la unua nivelo, 5 je la dua kaj 2 tiun de “kapableco kun pedagogio”.

La plej grava evento en 2002 estis la transformado de la nova domo “Jeannine Vincent”, kiu ebligas tranoktadon (entute nun) de ĉirkaŭ 30 personoj. La tiurilataj laboroj estis multekostaj kaj SYM ricevis donacojn kaj pruntojn por helpi kun la ekipado.

Sukcesaj vendoj de la libroservo de SYM dum la staĝoj alportis bonan profiton, speciale la brokantaĵoj.

La nunaj administrantoj de Kvinpetalo, post preskaŭ 20 jaroj da laboro en la centro, deziras transdoni la laboron al nova skipo. Ideale estus trovi relative junajn pensiulojn, pli-malpli finance sendependajn. Senpaga loĝado en la nova domo estas havebla.

Helga Rapley

Simpozio pri interkultura komunikado

La Akademio de Esperanto, kunlabore kun profesoroj Sture Allén kaj Sven-Göran Malmgren de la Gotenburga Universitato, planas aranĝi simpozion pri interkultura komunikado en Gotenburgo, Svedio, 2-3 aŭg 2003.

Lingvoj: Esperanto kaj la angla.

Loko: Gotenburga Universitato, Instituto de la sveda lingvo, Renströmsgatan 6, Gotenburgo, Svedio. La lekcioj okazos en la salono “Lilla hörsalen” en la domo “Humanisten”.

La sekvaj personoj estas invititaj lekcii ĉe la simpozio kaj konfirmis sian partoprenon:

Sture Allén, profesoro pri komputika lingvistiko 1972-1993 ĉe la Gotenburga Universitato; membro de la Sveda Akademio; ties ĉiama sekretario 1986-1999.

Lars-Gunnar Andersson, profesoro pri la sveda lingvo. Gotenburga Universitato.

Detlev Blanke, dr. habil., Universitato Humboldt, Berlino.

Renato Corsetti, profesoro pri psikopedagogio de lingvoj kaj komunikado; ĝenerala sekretario de la Akademio de Esperanto. Universitato de Romo “La Sapienza”.

Probal Dasgupta, profesoro pri aplika lingvistiko; Dekano de la Humanisma skolo; Vic-prezidanto de la Akademio de Esperanto. Universitato de Hyderabad.

Ilona Koutny, dr.; membro de la Akademio de Esperanto. Universitato Adam Mickiewicz, Poznań.

Jouko Lindstedt, profesoro pri slavaj lingvoj; membro de la Akademio de Esperanto.

Sven-Göran Malmgren, profesoro pri la sveda lingvo. Gotenburga Universitato.

Christer Kiselman

Ago-Tago en la naskiĝurbo de Esperanto

Varsovia Vento organizis 16 feb la unuan ĉi-jaran Ago-Tagon en la historia centro de Varsovio, dum kelkaj horoj disdonante flugfoliojn kaj respondante al demandoj pri Esperanto.

Dum la ago-tempo la klubanoj sukcesis interparoli kun 180 personoj. Ĉiu aganta klubano posedis apartan identigilon kun Esperanto-signo, nomo de la klubo kaj nomo de la aganto.

La sukceso de la Ago-Tago entuziasmigis la klubanojn: unue, ĉar la promenantoj plejparte volonte babilis pri la problemo de la lingvo internacia; due, ĉar la sorto preparis por ni vere sunan kaj preskaŭ printempe varman veteron en la ankoraŭ neĝkovrita urbo.

Similajn agojn la klubo planas organizi ĉiumonate, ekde majo ankaŭ kun surstrata ekspozicio de la libroj, lernolibroj, gazetoj. Kaj fine de la jaro ni planas Ago-Semajnon en Zakopane (sude de Pollando), dum kiu ni laŭeble informos pri Esperanto dum tuta semajno en gaja etoso de internacia rondo!

Raporto pri la Ago-Tago de Varsovia Vento estis bone akceptita de la varsovia esperantistaro. Kelkaj membroj de la varsovia filio de PEA eĉ promesis en marto aktive partopreni nian sekvan surstratan informadon pri Esperanto.

Ireneusz Bobrzak

Sur la foto: anoj de Varsovia Vento en la centro de Varsovio.

Bretonia semajnfino

Eĉ la ĉielo de pluvema Bretonio sennubiĝis 22-23 feb okaze de semajnfina Esperanto-kurso en Saint-Aignan de Grande Lieu. Iuj el la venintaj instruistoj plendis pro la multenombreco de iliaj grupoj... Ankaŭ nekutimaĵo, ĉu ne? Mi havis 12 lernantinojn. Kiam la urbestro de Saint-Aignan enpaŝis nian klasĉambron kaj jam elbuŝigis la kutiman “gesinjoroj”, li tuj korektis sin: vi ja estas gesinjoroj nur pro via instruisto.

Tamen ne l’ afableco de altranguloj, nek ia statistiko gravas, sed la nombro de dezirantoj plulerni la lingvon. En la koridoro de nia kursejo aŭdeblis viglaj voĉoj de la plej etaj lernantoj. Ili sonigis Esperanton senriproĉe: des pli juna oni estas, ju pli facilas elparoli nekartavan R kaj aŭdeblan H.

Thierry Saladin komparadis Esperantan frazkonstruon al tiu en la franca por ke liaj lernantoj libere ĝuu la pli liberan Esperantan vortordon kaj evitu ĉian falsan amikecon dum tradukekzercoj. Nina Korĵenevskaja paroligis spertulojn. Philibert Freslon instruis al la neniam kaj neniom lernintoj.

Mia lernintinaro estis sufiĉe diversnivela, kaj tio necesigis disgrupiĝon kaj oftan regrupiĝon. Kutime instruistoj timetas diversnivelecon. Por mi ĝi estas helpego. Endas organizi interagadon kaj intersubtenon en la klasĉambro por ke ne la instruisto korektu neeviteblajn parolerarojn, sed la erarinto mem, kiun helpu la kunlernantoj, kaze de nepovo. Dum la leciono la instruisto ne nur ĉesigas instrui portempe, sed eĉ iĝas ombro. Li nur silente ĉirkaŭiras disrondete sidantajn lernantojn kaj aŭskultas ilian interparoladon.

Dum la semajnfino funkciis libroservo. Apude kaj sendepende de ĝi dismetis siajn librojn verkisto, poeto kaj tradukisto Christian Rivière.

Vespere Thierry Saladin prelegis pri la nova projekto de sia asocio “Socia retaŭgigo per Esperanto” diskonigi la lingvon pere de novidea surveturila glubendo. Estis prelegonta ankaŭ Nina Korĵenevskaja, sed la elbruliĝinta lampeto de la lumbildaparato kondamnis la rusan realisman pentroarton de la 19a jarcento al mallumo de nekonateco. Anstataŭe la prezidanto de Esperanto-44, Luc Gouverneur, proponis al la ĉeestantoj interŝanĝi impresojn pri lastatempe legitaj libroj. La longa daŭro kaj vigleco de la disputo montris ke oni ankoraŭ legas librojn.

Yenovk Lazian

Jarĉefkunveno en Nurenbergo

15 mar 2003 okazis jarĉefkunveno de la Esperanto-Grupo Nurenbergo en la restoracio Platnersanlage. Post mallonga omaĝo al la mortintaj gesamideanoj la unua prezidantino Anny Hartwig resumis la aktivadon dum la lasta jaro.

Ekzemple, Pit Kreiner prezentis Esperanton ĉe la skoltoj en Coburg al partoprenintoj el sep landoj. Niajn inform-vesperojn en junio kaj septembro kune partoprenis dek interesuloj. Inter ili estis pedagogo de Willstätter-gimnazio. Danke al li komence de februaro okazis projekt-tagoj ĉe tiu ĉi gimnazio, kie Michael Scherm kaj Helmut Sebastian prezentis Esperanton.

Novembre raportisto de radio-stacio N1 vizitis la grup-vesperon por poste raporti pri Esperanto.

Kelkaj lingvoamikoj partoprenis en diversaj aranĝoj. La grupo bonvenigis gastojn el diversaj landoj, interalie el Armenio, Benino, Ĉeĥio, Francio, Rumanio, Ruslando, Litovio kaj Usono. Ni montris al ili la vidindaĵojn de la urbo.

Krome la grupo ankaŭ lastjare denove partoprenis kun propra urbgvidado en Esperanto al la “urb-delogoj”.

Finfine la prezidanto dankis Ester Keil-Grosser pro ŝia aktiva Esperanto-agado, ĉar ŝi pro personaj kialoj ne daŭrigos sian laboron en la estraro. Ester Keil en 1980-89 estis la unua prezidantino de la grupo Nurenbergo, en 1989-99 la kasistino. En 1985-2002 ŝi gvidis antaŭtagmezan lernorondon.

La grupo ankaŭ estis aktiva ĉe la interreto. Pro tio la partoprenintoj dankis al Frank Kasper, kiu prizorgas la interretan prezenton de la grupo.

Post la kasraporto kaj diskuto pri la raportoj okazis elektado. La sekva estraro elektiĝis: unua prezidantino Anny Hartwig (Nurenbergo), dua prezidanto Helmut Sebastian (Hessdorf), kasistino Erna Herrmann (Hof), sekretario Frank Kasper (Nurenbergo).

Frank Kasper

Lernejoj por evoluo

Centre d’Education et Formation Integree, CEFI, estas lernejo elementa kaj duagrada en la kongolanda urbo Uvira, apud la limo de Burundio. Ĝin fondis en 1993 Matthieu Kisose Kasha, kiel oficialan neregistaran organizaĵon. Liaj klopodoj estas mirindaj en tiu regiono turmentata de militoj.

Same mirindaj estas la klopodoj de Namutema Wabasobe Athanase, fidela esperantisto, kiu loĝas en Kiliba, urbeto je 17 km for de Uvira. Namutema ricevis biciklon per Agado Espero de UEA kaj per la helpado de siaj korespondantoj Ru kaj Katrin Bossong, Nederlando. Tio permesas al li veturi dufoje semajne al Uvira por instrui Esperanton en la unuagradaj kaj duagradaj klasoj.

En la 5a kaj 6a klasoj de la elementa lernejo 49 infanoj lernas Esperanton. En la duagrada lernejo 85 lernantoj okupiĝas pri Esperanto dum kvar lecionoj de 50 minutoj.

Iliaj bezonoj: Korespondado kun esperantistoj en la tuta mondo. Ĝemelado kun Esperanto-kluboj en la tuta mondo. Kurso Cours Ferez, revuoj, mondmapo, globo, piedpilko.

Adreso: B.P.3484, Bujumbura, Burundi

Rete: cefi.org@caramail.com

Afrika Komisiono de UEA

Esperanto sonas sursceneje en Oulu

(Nun) La Urba Teatro de Oulu en Norda Finnlando surscenigis la furoran romanon Populara muziko el Vittula de la sveda aŭtoro Mikael Niemi pri la vivo de du junuloj en nordsveda kampara vilaĝo en la 1960aj kaj 1970aj jaroj. La romano vendiĝis en Svedio en 750 mil ekzempleroj kaj ĝi estas tradukita al multaj lingvoj.

Ankaŭ Esperanto estas parolata en ĝi: vizitanta afrika pastro predikas Esperante kun unu el la ĉefroluloj kiel interpretisto. S-ro Allan Mehtonen, delegito de UEA en Oulu, “reĝisoris” la aktorojn pri la Esperanta elparolo. La premiero okazis la 21an de februaro.

Osmo Buller

Unuafoje trans Uralo

Ĉi-jare la 15a festivalo EoLA (Esperanto — Lingvo Arta) unuafoje transiris Uralon kaj okazis 5-9 mar en Siberio.

Novosibirsko akceptis gastojn el Irkutsko, Moskvo, Peterburgo, Novokuznecko, Tomsko, Tjumeno. Entute partoprenis 53 homoj, plejparte siberianoj.

En la kanta konkurso partoprenis 10 gekantistoj, por la teatra konkurso estis preparitaj 6 teatraĵoj. Okazis konkurso de deklamado kaj konkurso de manlaboraĵoj. Pro la partopreno de multaj infanoj, oni decidis premii junajn partoprenantojn kaj speciale por ili oni elpensis EoLetA EoLetA -n.

La rezulto de EoLA-15:

Kanta konkurso: 1. Konstantin Ĥlizov; 2. Eljvira Nizamijeva, Maria Belenko, Anĵela Saviĉeva-Belenko; 3. Nina Turko.

Teatra konkurso: 1. Winnie-la-Pu; 2. Malgranda marvirineto; 3. Ŝi.

Ajna distro: Novokuznecka Esperanto-klubo.

Literatura konkurso (deklamado): Anastasija Jemeljanova.

EoLetA

1. Originala plenumado de kanto Karteta dometo: Oksana Baskova, Maria Moskvina, Svetlana Ŝajdulina, Zuljfia Ŝajdulina.

2. Verkoj (Ljuba Paseĉnikova).

La plej bonaj roloj: Maria Belenko, Liza Korŝukova (Malgranda marvirineto); Alla Jaĥina (Ŝi).

Urbo de majstroj: Mansur Mamkin, Svetlana Kuzej, Ljuba Paseĉnikova.

Pro sia aktiva partopreno premion ricevis Mansur Mamkin el Tjumeno. Li helpis okazigi solenan malfermon, teatrumis en kelkaj skeĉoj kaj montris orientan lukton en la japana ĉambro.

Prezentado de diversaj ĉambroj (hispana, rusa, franca, angla, germana, japana) estis io nova en EoLA, ĉar ĉiuj organizantoj estas studentoj de fakultato de fremdaj lingvoj, kaj ili interesiĝas pri lingvoj kaj diversaj landoj. La festivalon partoprenis fama krasnojarska ensemblo Sakura. Konstantin Malasaev el Tomsko, fama pro siaj pantomimaĵoj ridigis ĉiujn antaŭtage de la virinfesto. Televidaj kompanioj trifoje montris nin kaj rakontis pri Esperanto.

Katerina Arbekova prezidanto de Novosibirska Esperanto-klubo

Peterburgo rejuniĝas

Februare en Peterburgo okazis intensa Esperanto-kurso por revigligi la junularan movadon en la norda ĉefurbo de Ruslando. Reklamado okazis pere de afiŝoj, rete kaj en studenta gazeto Gaudeamus kun speciala atento al studentoj kaj lernejanoj. Ĝuste ili konsistigis la plejparton de la aliĝintoj, entute 33 personoj.

Por instruado estis invitita juna kaj energia Eŭgeno Gaus el Litovio. La lecionoj estis farataj laŭ la rekta metodo, tute sen la rusa lingvo. La kurso okazis en la klubejo de la Espero, kaj la enspezo permesis almenaŭ parte kovri la ŝuldon de nia klubo por luado.

La kurso atingis sian celon, ĉar multaj kursanoj deziras daŭrigi la studadon de Esperanto kaj plu partopreni en la movado. Por ili estas organizita progresiga kurso kaj serio da prelegoj.

Ni kore dankas al Renato Corsetti kaj Trevor Steele, laŭ kies decido UEA subvenciis nian projekton. Per la subvencio de UEA ni povis aĉeti novan skribtabulon, skraptapiŝeton por la enirpordo kaj aliajn necesaĵojn.

Boris Kondratjev

Melodiaj telefonoj

En la retpaĝaro de REJM aperis subpaĝo kun popularaj Esperantaj kantoj kaj melodioj. Laŭ reagoj, la plej populara inter la 31 melodioj nun estas nia himno, La Espero.

La melodiojn kompilas Aleksej Kuznecov, kiu laboras en MTS, la plej populara ruslanda liveranto de GSM-formataj poŝtelefonaj servoj. La melodioj haveblas en formatoj de Nokia, Siemens, Alcatel kaj Ericsson. Baldaŭ aperos instrukcioj pri enigo de kodoj en diversajn modelojn de telefonoj.

Interalie, multaj modernaj telefonoj donas eblecon agordi certan melodion por ĉiu eventuala telefonnumero, de kiu oni povas vin voki. Do agordu iun esperantaĵon por ĉiuj esperantistoj en via kontaktlisto.

Vi povas preni melodiojn aŭ proponi novajn ĉe

www.tejo.org/rejm/melodioj.php

Slavik Ivanov

Patro nia ...

En fama Jerusalema preĝejo “Pater Noster” en Israelo, kiun vizitas multege da pilgrimantoj, troviĝas dekoj da tabuloj kun la teksto de la konata preĝo “Patro nia” en diversaj lingvoj. Ili jam pendas sur ĉiuj liberaj lokoj interne, sur eksteraj muroj kaj sur muroj, kiuj ĉirkaŭas la preĝejon. En malgranda korto sur suna muro apud franclingva tabulo troviĝas tabulo kun la Esperanta teksto. Laŭ la ZEO-listo de Hugo Röllinger la tabulo ekzistas de 1966.

Robert Kamiński

Demando al komisaro

(Nun). 7 mar 2003 gastis en Maribor (Slovenio) komisaro por larĝigo de EU Gunter Verheugen kun slovena ministro Janez Potočnik kadre de publika tribuno pri EU. Zlatko Tišljar, sekretario de Asocio por Eŭropa Konscio, starigis du demandojn al la komisaro: “Kial EU ne analizis evoluon de lingva politiko en eksJugoslavio kaj Sovetunio por eviti erarojn de tiuj landoj?” kaj “Kial EU-politikistoj kapitulacis sub la premo de EU-burokratoj kaj klopodas enkonduki la anglan lingvon?” Tiŝljar menciis, ke necesas evoluigi eŭropan identecon per neŭtrala lingvo, kia la latina aŭ Esperanto.

Komisaro Verheugen respondis, ke EU ne estas komparebla kun Sovetunio kaj eksJugoslavio kaj ke ĝi ne estas ŝtato. Krome, en EU ĉiuj lingvoj estas egalrajtaj kaj oni devas zorgi pri konservo de naciaj lingvoj. “La lingvo ne estas nur kulturo, sed ankaŭ nia naturo!” En interparolo kun ministro Potočnik, tiu ĉi diris, ke li bone komprenis la demandojn, sed ke publiko kutime negative reagas al ĉiu ideo pri komuna eŭropa lingvo. Tial politikistoj ne ŝatas subteni ĝin.

Zlatko Tišljar

Kredito por Esperanto

Kroata Esperanto-Ligo aĉetis propran ejon en Zagreb, en Str. Vodnikova 9, proksime de Botanika Ĝardeno. Por la ejo de 83 m2 Komerca banko Raiffeisenbank Austria d.d. Zagreb aprobis krediton al KEL.

La ĉefa bazo de la investo estas la kongresa gajno de la 86a UK. Pri la aĉeto per pruntoj kaj donacoj helpis pluraj membroj kaj amikoj de KEL.

Prezidanto de KEL akademiano Dalibor Brozović subskribis la kontrakton pri la aĉeto 17 mar 2003. La kontrakton subskribis ankaŭ Boris Di Costanzo, prezidanto de Esperanto-Societo Rijeka nome de la kunaĉetanto. La Rijeka societo posedas propran junularan restadejon en Kostrena apud Rijeka.

Tiel post plurmonata traktado pri la aĉeto finiĝis la klopodoj asekuri estontecon de Esperanto en Kroatio.

Spomenka Štimec

Por ĉinaj studentoj

En la jaro 2002 pli ol 3 mil studentoj en ĉinaj altlernejoj rekte kontaktis Esperanton per partopreno en prelegoj kaj kursoj. Tamen pro kelkaj kialoj (ekz-e, manko de Esperanto-instruistoj) nur iom pli ol 1000 aliĝintoj lernas nian lingvon. Nun Esperanto oficiale estas nedeviga studobjekto en 11 ĉinaj universitatoj aŭ kolegioj, interalie en Heifei Industria Universitato, Beijing Lingva Universitato, Beijing Unuigita Universitato k.a.

En tiuj altlernejoj oni povis akiri studpoentojn inter 1 kaj 6. Esperanto-kursoj kaj prelegoj pri Esperanto okazis ankaŭ en aliaj universitatoj.

Krom ĉinoj Esperanton instruis ankaŭ kelkaj alilandaj esperantistoj, kiuj laboras en la ĉinaj altlernejoj, interalie: prof. Bak Giwan kaj lia edzino Kim Jongmi (Koreio), kaj Paul Desailly (Aŭstralio).

Wu Guojiang

Venu al Valamo

Belega naturo, bonhumoraj kaj bonkoraj homoj, travivaĵoj pere de Esperanto atendas vin en orienta Finnlando 14-18 jul 2003. Dum Esperantokursoj en Popola Instituto de Valamo povas lerni la internacian lingvon en ĉiuj niveloj. Spertuloj povas helpi la novulojn. Ĉiutage estos instruado ĉirkaŭ 5 horojn: Tiuj, kiuj ne ankoraŭ konas la lingvon komencas de la unuaj aferoj. Aliaj profundigos sian lingvoscion kaj vi kiuj jam scipovas la lingvon povos diskuti, aktori, legi artikolojn kaj resumi ilin, aŭskulti prelegetojn. Je via dispono estos tri instruistoj. Posttagmeze kaj vespere estos aranĝataj ekskursoj en la ĉirkaŭaĵo. Vespere estos komuna programo kun prelegetoj, kunkantado, kunludado, muzikado, saŭnumado, manĝado. Ĉio tio en trankvila etoso de la monaĥejo: laŭvole eblos al vi viziti ortodoksan diservon en belegaj preĝejoj en la areo.

Instruos Atilio Orellana Rojas el Nederlando/Argentino, Carola Antskog kaj Tiina Oittinen el Finnlando.

Prezoj de la kursosemajno inter 203-273 eŭroj depende de tranoktado.

Pliajn informojn petu ĉe Tiina Oittinen, sekretario de EAF: Puutarhakatu 26 A 11, 20100 Turku, Finnlando, sekretario@esperanto.fi kaj Carola Antskog, sekciestro de ILEI en Finnlando: Dragfjärdsvägen 690, 25700 Kimito, Finnlando, cantskog@kolumbus.fi.

Tiina Oittinen

Veturi Esperante

Ankoraŭ oni povas vidi surstrate aŭtomobilojn Espero, kiujn produktis Daewoo en la jaroj 1990aj, kaj inter centmiloj da aĉetintoj estis ankaŭ esperantistoj. Sed tian popularecon en la mondo kaj en Esperantujo apenaŭ havos la sporta aŭtomobilo Panoz Esperante. Ja nur malmultaj el ni povas pagi 89 mil 950 usonajn dolarojn. Sed almenaŭ oni povas vidu ĝin rete: http://www.panozauto.com/

Kurte

La magistrato de Bolzano/Bozen, ĉefurbo de Suda Tirolo (Italio), danke al pli ol 400 subskriboj kolektitaj de Karl Behmann, decidis nomi straton en kvartalo Piani Via Esperanto Esperanto -Strasse.(Heroldo de Esperanto)

Hungara Verkista Asocio kaj Hungaria Esperanto-Asocio komune inaŭguris en Budapeŝto memortabulon sur la domo, kie 20 jarojn vivis la hungara kaj Esperanta poeto Adalberto Huleŝ. (Esperanto)

La retejo de Sveda Esperanto-Federacio — www.esperanto.se — registris vizitanton numero 5 000 000 dum la nokto 18-19 mar 2003. (Nun)

Brazila parfumindustrio O Boticário lanĉis porviran parfumon Arbo.(Brazila Esperantisto)

Usona entrepreno Nisus Inc. en antaŭprezento de sia tute reskribita vortprilabora programo Nisus Writer — kiu ricevos la nomon Nisus X — montras la unikodajn eblecojn de la programo ankaŭ montrante tekston en Esperanto, apud eŭropaj kaj ekstereŭropaj lingvoj. (Nun)

Lotumiĝis la gajnintoj en la konkurso, per kiu TEJO-aktuale festis sian 100an numeron: la novan T-ĉemizon de TEJO ricevos Anna-Laura H. Wickström, Francio, kaj Kapinga Ntumba, Zimbabvo. (TEJO-Aktuale)

Preskaŭ 100 gestudentoj el Eŭropo, Afriko kaj Azio partoprenis la Internacian Pedagogian Kurson, kiu okazis en ISTK-AIS klerigejo en Bydgoszcz, Pollando 31 jan – 9 feb 2003. (Augusto Casquero)

15-16 mar en Harbino (Nordorienta Ĉinio) sukcese okazis la 3a Esperanto-kunloĝado, en kiu partoprenis 58 esperantistoj el diversaj urboj de Ĉinio. (Nun)

Chuck Smith, iniciatinto de la Esperanto-versio de Vikipedio, estas la nova plentempa TEJO-volontulo en Roterdamo. (Esperanto)

La biblioteko de Litova Esperanto-Asocio en Kaŭno havas 3815 librojn; dum la pasinta jaro ĝi ricevis 85 novajn librojn. (Litova Stelo)

La ĵurio decidis ne aljuĝi premion Delfí Dalmau (artikolo pri lingva temo), “ĉar neniu el la tekstoj atingis la necesajn poentojn”. (Kataluna Esperantisto)

Koresponda Servo Mondskala, prizorgata de François Xavier Gilbert en 2002 peris sume 219 petojn; en 2001 estis 332 petoj. (Esperanto)

Kampulo Marej

Fragmento el “La taglibro de verkisto” de Fjodor Dostojevskij

Sed mi pensas, ke ĉi tiujn professions de foi estas tre enue legi, kaj tial mi rakontu anekdoton, eĉ ne anekdoton, sed nur tre malnovan rememoron, kiun mi ial volas rakonti ĝuste ĉi tie kaj nun, konklude de nia traktaĵo pri la popolo. Tiam mi havis nur naŭ jarojn... sed ne, mi prefere komencu de la tempo, kiam mi havis dudek naŭ jarojn.

Estis la dua tago de la Paska Semajno. La aero estis varma, la ĉielo estis blua, la suno estis alta, “varma”, hela, sed mia animo estis tre malgaja. Mi vagis sencele post la barakoj, mi rigardis kaj kalkulis la palisojn en la fortika prizona palisaro, sed mi eĉ ne volis kalkuli ilin, kvankam tio estis kutima por mi. Jam la duan tagon en la prizono “estis festo”; oni ne kondukis la bagnulojn al laboroj, ebriuloj estis multegaj, en ĉiuj anguloj ĉiuminute komenciĝis insultoj kaj kvereloj. Sonis abomenaj, fiaj kanzonoj; oni ludis kartojn sub tabullitoj; sur tabullitoj jam kuŝis kelkaj bagnuloj, duonmorte draŝitaj de siaj kamaradoj pro troa batalemo, kovritaj per ŝafpeltaj paltoj, ĝis reviviĝo kaj rekonsciiĝo; jam kelkfoje tranĉiloj estis prenitaj — ĉio ĉi, dum la du festaj tagoj, elturmentis kaj malsanigis min. Mi neniam povis sen abomeno elporti la ebrian popolan diboĉadon, precipe en ĉi tiu loko. En ĉi tiuj tagoj eĉ estroj ne venis en la prizonon, ne faris priserĉadon, ne serĉis drinkaĵon, komprenante, ke unu fojon en la jaro oni devas permesi festadon eĉ al tiuj elĵetuloj, kaj ke sen tio estus eĉ pli malbone. Finfine en mia koro ekflamis malico. Mi hazarde renkontiĝis kun polo M-cki, politika arestito; li ĵetis al mi malgajan rigardon, liaj okuloj fulmis, kaj liaj lipoj ektremis: “Je hais ces brigands!” — li mallaŭte diris, grincante la dentojn, kaj preteriris min. Mi revenis en mian barakon, kvankam antaŭ kvarona horo mi forkuris el ĝi, kiel frenezulo, kiam ses fortaj viroj samtempe ĵetis sin sur ebrian tataron Gazin por bridi lin kaj komencis lin bati; ili batis lin absurde senkompate, eĉ kamelon oni povus mortigi per tia batado; sed ili sciis, ke ĉi tiun Heraklon oni ne povas facile mortigi, do ili batis lin sen timi pri lia vivo. Reveninte, mi rimarkis ke fine de la barako, sur angula tabullito, sub ŝafpelta palto, senkonscie kuŝas Gazin, preskaŭ ne montrante vivsignojn; ĉiuj senvorte preteriris lin. Kvankam ĉiuj firme esperis, ke li rekonsciiĝos morgaŭ matene, ”sed ja pro tia draŝado ĉio povos okazi, kaj eble la homo mortos”. Mi venis al mia loko, apud fenestro kun metala krado, kaj kuŝiĝis sur la dorson, metinte la manojn sub la kapon kaj ferminte la okulojn. Mi ŝatis tiel kuŝadi: ja oni ne kroĉiĝas al la dormanto, kaj en tia stato eblas revi kaj pensi. Sed mi ne povis revi; mia koro batis maltrankvile, kaj en miaj oreloj resonis la vortoj de M-cki: “Je hais ces brigands!” Cetere, kial mi priskribu tiamajn impresojn; ankaŭ nun mi foje sonĝas tiun tempon, kaj mi ne havas pli turmentajn sonĝojn. Eble oni rimarkis, ke ĝis hodiaŭ mi preskaŭ neniam parolis publike pri mia vivo dum la bagnado; antaŭ dek kvin jaroj mi verkis “Noticojn el la domo de Morto”, uzante elpensitan rakontanton, krimulon, juĝitan pro murdo de sia edzino. Mi povas aldoni, ke de tiam tre multaj pensas kaj eĉ nun firme kredas, ke mi estis sendita al bagnado pro murdo de mia edzino.

Iom post iom mi efektive forgesis ĉion realan kaj nerimarkeble sinkis en rememorojn. Dum mia kvarjara bagnado mi senĉese rememoris mian tutan pasintecon kaj, ŝajne, denove revivis mian vivon en rememoroj. Tiuj rememoroj aperis mem, malofte mi elvokis ilin propravole. Ili kutime komenciĝis de iu punkto, streketo, foje nerimarkebla, kaj poste iom post iom ili kreskis ĝis kompleta bildo, ĝis forta kaj kompleta impreso. Mi analizis tiujn impresojn, mi donis novajn detalojn al ĉio delonge pasinta kaj, ĉefe, mi senĉese korektis la pasintecon, kaj tio estis mia sola tiutempa amuziĝo. Tiufoje en mia memoro ial subite aperis ordinara momento el mia frua infanaĝo, kiam mi havis nur naŭ jarojn — tiun momenton, ŝajne, mi tute forgesis; sed tiam mi precipe ŝatis rememorojn de mia frua infanaĝo. En mia memoro aperis aŭgusto en nia vilaĝo. Tiu tago estis seka kaj suna, sed iom malvarma kaj venta; la somero proksimiĝis al la fino, kaj necesis baldaŭ veturi al Moskvo por denove enui tie la tutan vintron dum francaj lecionoj, kaj mi tre bedaŭris pro la forveturo el la vilaĝo. Mi iris post la draŝejon, iris malsupren al ravino kaj, supreniris al Losk — tiel ni nomis densan arbustaron inter la ravino kaj posta bosko. Mi venis al la plej densaj arbustoj kaj aŭdis, ke proksime, post tridek paŝoj, sur kampeto, plugas sola kampulo. Mi sciis, ke li iras supren kaj lia ĉevalo peze tiras la plugilon, kaj al mi kelkfoje venis lia instiga krio: “Hoto! Hot!” Mi konis preskaŭ ĉiujn niajn servutulojn, sed mi ne sciis, kiu el ili nun plugas; kaj tio ne interesis min, mi estis plene absorbita de mia afero. Ankaŭ mi laboris: mi estis derompanta juglandan vergon por bati ranojn. Juglandaj vergoj estas tre belaj, sed tre rompiĝemaj, multe malpli fortikaj ol la betulaj. Interesas min ankaŭ diversaj muŝetoj kaj skaraboj, mi kolektas ilin, kelkaj el ili estas tre belaj. Mi ŝatas ankaŭ malgrandajn, rapidajn ruĝa-flavajn lacertojn kun nigraj punktoj, sed serpentojn mi timas. Tamen serpentoj estas multe malpli oftaj ol lacertoj. Ĉi tie ne estas multaj fungoj; por pluki fungojn necesas iri al la betularo, kaj mi estas ironta tien. En mia vivo mi nenion ŝatis pli ol la arbaron kun fungoj kaj beroj, kun insektoj kaj birdetoj, erinacoj kaj sciuroj, kun mia ŝatata malseka odoro de putrintaj folioj. Eĉ nun, skribante ĉi tion, mi sentas la odoron de nia vilaĝa betularo: ĉi tiuj impresoj restas por la tuta vivo. Subite, tra profunda silento, mi tre klare aŭdis krion: “Lupo kuras!” Mi ekkriis kaj, terure timigite, plenvoĉe kriegante, elkuris sur la kampeton, rekte al la pluganta kampulo.

Li estis nia servutulo Marej. Mi ne scias, ĉu tiu nomo estas reala, sed ĉiuj nomis lin Marej. Li estis proksimume kvindekjara, forta, sufiĉe alta, kun multe da grizo en la granda bruna barbo. Mi konis lin, sed ĝis nun mi preskaŭ neniam interparolis kun li. Li eĉ haltigis sian etan ĉevalinon, aŭdinte mian krion, kaj kiam mi alkurinte kaptis per unu mano lian plugilon, kaj per la alia — lian manikon, li rimarkis mian timon.

— Lupo kuras! — mi kriis, anhelante. Li skue levis la kapon kaj nevole ĉirkaŭrigardis, dum unu momento preskaŭ kredante min.

— Kie estas la lupo?

— Iu kriis... Iu ĵus kriis: “Lupo kuras”... — mi balbutis.

— Ne diru, ne diru, neniu lupo, vi misaŭdis; vidu! Neniu lupo ĉi tie povas esti! — li balbutis, kuraĝigante min. Sed mi tutkorpe tremis kaj pli forte kroĉis lian senkoluman kaftanon kaj, verŝajne, mi estis tre pala. Li rigardis al mi kun malkvieta rideto, evidente timante kaj alarmite pro mi.

— Aj, aj! Vidu, kiel vi ektimis! — li balancis sian kapon. — Sufiĉe, karulo. Aj, etulo!

Li etendis sian brakon kaj subite mankaresis mian vangon.

— Sufiĉe jam, Kristo estas kun vi, krucosignu vin. — Sed mi ne krucosignis min; la anguloj de miaj lipoj tremetis, kaj tio, ŝajne, precipe mirigis lin. Li delikate tuŝis miajn tremetantajn lipojn per sia dika, termakulita, nigraunga fingro.

— Aj, vidu ja, — li mienis al mi per iom patrineca kaj longa rideto, — Dio, kio ja okazas, vidu, aj, aj!

Mi finfine komprenis, ke ĉi tie estas neniu lupo kaj ke mi misaŭdis la krion: “Lupo kuras”. Kvankam la krio estis tre klara, sed tiaj krioj (ne nur pri lupoj) jam unu aŭ du fojojn halucinis min, kaj mi sciis tion. (Post la paso de mia infanaĝo, ĉesis ankaŭ tiaj halucinoj.)

— Do, mi iros, — mi diris, demande kaj timide rigardante al li.

— Do, iru, kaj mi rigardos al vi. Ja mi ne donos vin al lupo! — li aldonis, plu patrinece ridetante al mi, — Kristo estas kun vi, iru do, — li krucosignis min per sia mano kaj poste krucosignis sin. Mi ekiris, retrorigardante je ĉiu deka paŝo. Dum mi iris, Marej plu staris kun sia ĉevalineto kaj rigardis al mi, balancante sian kapon, kiam mi retrorigardis. Mi konfesas, ke mi iom hontis antaŭ li pro mia timo, sed mi iris, ankoraŭ tre timante la lupon, ĝis kiam mi supreniris al la rando de la ravino, kie estis la plej proksima garbejo; tie la timo tuj forsaltis de mi, kaj de ie subite sin ĵetis al mi nia korthundo Volĉok. Kun Volĉok mi tute rekuraĝiĝis kaj lastfoje returnis min al Marej, mi ne plu povis klare vidi lian vizaĝon, sed mi sentis, ke li plu same tenere ridetas al mi kaj balancas sian kapon. Mi mansvingis al li, ankaŭ li mansvingis al mi kaj irigis sian ĉevalineton.

— Hoto, hot! — denove aŭdiĝis lia malproksima krio, kaj la ĉevalineto denove ektiris sian plugilon.

Ĉio ĉi subite aperis en mia memoro, tute senkaŭze, sed mirinde precize kaj detale. Mi subite rekonsciiĝis kaj sidiĝis sur mia ligna lito kaj, mi memoras, ke sur mia vizaĝo ankoraŭ estis dolĉa rideto de la rememoro. Dum unu plia minuto mi plu rememoris.

Reveninte hejmen post la renkontiĝo kun Marej, mi al neniu rakontis mian “aventuron”. Ĉu vere estis aventuro? Ankaŭ lin mi tiam tre baldaŭ forgesis. Renkontiĝante kun li poste, mi neniam eĉ alparolis lin, ne nur pri la lupo, sed pri nenio alia, sed nun, post dudek jaroj, en Siberio, mi subite rememoris tiun tutan renkontiĝon tre klare, ĝis la plej eta detalo. Do, ĝi kuŝis en mia animo nerimarkite, mem, sen mia deziro, kaj ĝi subite reaperis en mia memoro en la plej necesa momento; reaperis la tenera kaj patrineca rideto de la malriĉa servutulo, liaj signoj de kruco, lia kapobalancado, lia “Vidu, kiel vi ektimis, etulo!” kaj precipe lia dika termakulita fingro, per kiu li tuŝis miajn tremetantajn lipojn delikate kaj kun timida tenero. Certe, ĉiu kuraĝigus timigitan infanon, sed tiam, dum nia soleca renkontiĝo, okazis io kvazaŭ tute alia, kaj se mi estus lia propra filo, li ne povus rigardi al mi per rigardo, radianta je pli hela amo. Sed ĉu iu devigis lin? Li estis nia propra servutulo, kaj mi estis por li sinjorido; neniu ekscius, kiel li karesis min kaj neniu rekompencus lin pro tio. Ĉu eble li tre amis malgrandajn infanojn? Tiaj homoj ekzistas. La renkontiĝo estis soleca, en senhoma kampo, kaj eble nur Dio vidis de supre, per kiel profunda kaj hela homa sento kaj per kiel delikata, preskaŭ virina tenero povas esti plenigita la koro de kruda, beste malklera rusa servuta kampulo, tiam ankoraŭ nek esperanta, nek aspiranta sian liberiĝon. Diru, ĉu ne pri tio pensis Konstantin Aksakov, parolante pri la alta klernivelo de nia popolo?

Mi memoras ke, forlasinte mian lignan liton kaj ĉirkaŭrigardinte, mi subite eksentis, ke mi povas rigardi al tiuj malfeliĉuloj per tute aliaj okuloj, kaj ke subite, pro iu miraklo, el mia koro tute malaperis la tuta malamo kaj malico. Mi ekiris, atente rigardante la renkontatajn vizaĝojn. Jen por eterne ekzilita kampulo kun la razita kapo kaj kun brulstampoj sur la vizaĝo sible kriaĉas sian ebrian kanton — sed eble li estas la sama kiel Marej, mi ja ne povas enrigardi en lian koron. Samvespere mi ankoraŭfoje renkontiĝis kun M-cki. Malfeliĉulo! Ja li certe ne povus rememori iun ajn Marejon, kaj li ne povus rigardi al tiuj homoj alimaniere ol kun la vortoj: “Je hais ces brigands!”. Ne, la poloj tiam pli suferis ol ni.

Februaro 1876

Tradukis Aleksander Korĵenkov

Notoj

1. professions de foi. simbolo de la kredo (fr.).

2. Je hais ces brigands! Mi abomenas ĉi tiujn rabistojn! (fr.).

3. ... elpensitan rakontanton. La Noticoj estis eldonitaj en 1860-62 kiel posteuma kajero de Aleksandr Petroviĉ Gorjanĉikov.

4. Aksakov, Konstantin Sergejeviĉ (1817-1860). Rusa poeto, kritikisto, dramaturgo, filologo, historiisto, teoriisto de “slavofilismo”. Temas pri lia eseo Pri la moderna homo, el artikolaro Frata helpo, kompilita kaj eldonita de la Slava Komitato, kun bonfara celo (por helpi la Balkanajn slavojn en tiutempa milito).

Vide el Bruselo

Angla ekspansio en baltaj landoj

Venontjare la baltaj landoj eniros la Eŭropan Union. Preparante la vojon, teamo de latvaj kaj litovaj lingvistoj inventas novajn tradukojn por anglalingvaj vortoj.

En Latvio, lando kun 2.5 milionoj da loĝantoj, estas jarcenta tradicio de intelektuloj kiuj anstataŭigas vortojn pruntitajn el la plej fortaj lingvoj per enlandaj vortoj. Antaŭe estis la germana kaj rusa lingvoj, kiuj minacis la latvan per superŝuto de fremdaj vortoj. En 1988, por protekti la latvan kontraŭ la rusa, Latvio restarigis la unuarangan rolon de la latva lingvo. “La Leĝo pri la Ŝtata Lingvo estis adoptita la 9an de decembro 1999, — klarigas Ina Druviete kaj Baiba Kangere de la Latva Instituto. — La respekto de la Leĝo estas observita de la Lingva Centro de la Ministerio de Justeco”.

En Litovio la situacio estas simila. Pri la pureco de la lingve zorgas Ŝtata Komisiono pri la Litova Lingvo. “La litova lingvo ne emas adopti fremdajn vortojn. Kompreneble en ĝi ekzistas internaciaj vortoj kiel advokatas, autobusas kaj telefonas, — klarigas Petras Čeliauskas, redaktoro de Litova Stelo. — Por multaj terminoj lingvistoj trovas aŭ kreas litovajn vortojn. Ekzemple, ekzistas futbolas, sed basketbalo nomiĝas krepsinis kaj handbalo estas rankinis”. La Ŝtata Komisiono pri la Litova Lingvo strikte kontrolas la lingvon de parolistoj kaj ĵurnalistoj. “Tamen ekspansio de la angla lingvo estas forte sentata. Post la membriĝo en EU, la influo de la angla plifortiĝos, kvankam oficialaj instancoj deklaras pretecon defendi rajtojn de la litova lingvo”, — opinias Čeliauskas.

Hodiaŭ por la litova kaj latva la granda minaco fariĝas la lingvo de George Bush, Tony Blair, CNN, MTV kaj BBC. Laŭ lingvaj puristoj, vi ne estas bona latvo, se vi skribas komputer anstataŭ dators. Ankaŭ CD-ROM kaj Internet ne taŭgas por bonaj latvoj. La korektaj vortoj estas lasamatmina (legilo) kaj Datortiklsinternet (interreto). Spite al tiuj lingvaj konsiloj, lingvaj puristoj timas, ke la latva kaj litova perdas la batalon kontraŭ la angla. Dum la pasinta jardeko, registaroj en ambaŭ landoj entreprenis agojn kontraŭ la uzo de la rusa lingvo. Hodiaŭ, politikistoj pli kaj pli konscias ke la angla, forte apogita per la televido, kinejo, muziko, scienco, interreto, kaj ankaŭ per la eniro en la Eŭropan Union, jam ĝisfunde penetras en la baltajn lingvojn.

“Dum 50 jaroj nia lingvo vivis malantaŭ la Fera Kurteno, kaj malproksime al la angla. Ni ne bezonis traduki vortojn kiujn ni neniam uzis”, — klarigas Peteris Udris, ĉefterminologo ĉe la Latva Traduk- kaj Terminologcentro. Kune kun 57 aliaj lingvistoj kaj tradukistoj, li jam kreis 51 mil novajn vortojn, kiuj devos esti aprobitaj de registara komisiono, por prepari la malgrandan landon al Eŭropo. Plej granda problemo nun estas traduki 80 mil paĝojn da eŭropaj leĝotekstoj kaj dokumentoj, kiuj pli kaj pli estas originale skribitaj nur en la angla. Kaj nur post jaroj da klopodo, malgranda elcentaĵo de la 51 mil novaj puraj latvaj vortoj eniros la ĉiutagan lingvon parolatan de homoj sub la premo de la angla.

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z
Ĉu TEJO plu estas bezonata?

Demisioj de estraranoj fariĝis dubinda tradicio en TEJO. La antaŭlastan estraron forlasis du membroj meze de sia oficperiodo. En februaro ĉi-jare demisiis ĝia talenta membro Hokan Lundberg, kiu respondecis pri informado. En publika deklaro li klarigis, ke lia ago estis protesto kontraŭ la sinteno de la estraro de UEA al TEJO. Konkrete temis pri nepreteco de UEA salajri oficiston por TEJO. Laŭ Lundberg la ĝenerala direktoro promesis al la TEJO-estraro en januaro, ke baldaŭ dungota nova oficisto estus parte je dispono de TEJO. Poste li neis esti dirinta tiel, kio estis la guto, kiu igis la galon transverŝiĝi ĉe Lundberg.

Tiu incidento estas simptomo de kaoso, kiu regas en la gvidado de UEA. Precipe ĝia prezidanto disŝutas belajn vortojn kaj promesojn ankaŭ je la adreso de TEJO. Pensi pri ilia praktika plenumebleco — kio plej ofte signifas, ĉu haveblas mono — ne estas lia kutimo. Propran oficiston TEJO postulas jam de kelka tempo. Se la estraro de UEA estus honesta kaj prudenta, ĝi respondus dekomence, ke tio ne eblas finance. Se ĝi estus ankaŭ kuraĝa, ĝi aldonus, ke pagatan prizorganton multe pli urĝe bezonas vico da aliaj taskoj, ofte de longe neglektataj. Honesto, prudento kaj kuraĝo tamen ne estas trajtoj de populismaj regantoj. Per belaj paroloj la gvidantoj de UEA vekis falsajn esperojn ĉe siaj TEJO-kolegoj. Kiam la realo montriĝis, tiuj ĉi prave ekkoleris kaj UEA ree rikoltis negativan publikecon.

Sed por kio TEJO postulas oficiston? Ĝi mem apenaŭ povas indiki alian celon por la posteno ol serĉado de subvencioj, ĉefe ĉe eŭropaj instancoj. Laŭ TEJO tio estas moderna kaj profesieca stilo de agado, sed tio fakte estas nenio krom aventurismo, kiu kompareblas kun spekulacia investado en borso kun la risko perdi ĉion. Tion la komitato de UEA jam kelkfoje malpermesis postulante, ke UEA ĉiam investu nur en sekuraj celoj.

De dudeko da jaroj TEJO ĝuas la privilegion ricevi subvenciojn de eŭropaj junularaj instancoj. Tio tamen influis negative ĝian rilaton kun la membroj. La ekstera mono faris TEJOn malpli dependa de ili. Por la financoj de UEA ekstera mono havis bagatelan signifon, ĉar UEA ege malofte ricevis ĝin. Sekve ĝi ĉiam dependis de siaj membroj, pro kio ĝi daŭre devis zorgi pri ilia varbado kaj pri servoj por ili. Ju pli bone ĝi tion faris, des pli da rimedoj por sia agado ĝi gajnis. En TEJO-rondoj oni priridas tion kiel ion malmodernan, sed la rezulto de la ridoj estas, ke la individua membraro de TEJO duoniĝis en lastaj kelkaj jaroj. Kun apenaŭ 400 membroj TEJO ne plu konsistigas vere senteblan porcion en UEA.

La malgrandiĝo de TEJO estas nur statistika esprimo de ĝia ŝrumpanta signifo. Iam ĝi estis avangardo de la movado. El ĝia sino aperis elstaraj ideaj mejloŝtonoj kiel la Deklaracio de Tyresö en 1969 kaj la Manifesto de Raŭmo en 1980. En la 80-aj jaroj TEJO estingiĝis kiel fonto de novigaj ideaj impulsoj por la movado kaj aparte por UEA. En la tempoj de Lapenna TEJO prezentis veran opozicion kontraŭ li kaj fine liveris en Tonkin lian posteulon. Anstataŭ opozicii la nuna TEJO provizas UEA per laŭtaj postuloj pri mono. Inter tiu spirita degenero de TEJO kaj ĝia kroĉiĝo al Bruselaj burooj certe estas ligo. La gvidantaro de TEJO burokratiiĝis mense kaj komencis vidi ankaŭ en UEA nur monfonduson, kun la nura diferenco, ke al Bruselo ĝi petas kaj al UEA ĝi postulas.

Feliĉe la junulara Esperanto-vivo ekster TEJO estas relative vigla. Ĝi ne bezonas TEJOn kaj ne suferus, se TEJO eĉ malaperus tia, kia ĝi nun estas. Nun TEJO ankaŭ al UEA neniom utilas. Ĉu ĝi do fariĝis nebezonata? Evidente almenaŭ nenecesa.

Komitatano Z

Sur la ondo de emocioj

En la intervjuo de Marko Naoki Lins kun Renato Corsetti (LOdE-101) svarmas svago, blago kaj disvago, nubo kaj nebulo, tiom karakterizaj pri la retoriko de la UEA-prezidanto. Asertoj kiel “La ideo translokiĝi kun la Centra Oficejo al Bruselo laŭ mi vaste kaptis la koron de ĉiuj esperantistoj” baziĝas sur subjektivaj impresoj kaj memsugestiaj sinluloj. La tuta intervjuo estus longe komentebla, sed sufiĉu prii unu punkton:

Demandite pri la “sinteno de UEA depost 2004” (cetere, laŭ la kunteksto devus esti “de post 2003”) al la Brusela Komunikcentro, Corsetti respondas:

Ni kompreneble ĉiam obeos la decidon de la komitato, kiu en Gotenburgo devos redecidi pri la afero. Mia impreso estas ke la komitatanoj sur la ondo de emocioj certe decidos pozitive.

Imagu ke ĉefministro estas demandata pri atendebla parlamenta decido rilate la venontjaran buĝeton. Imagu ke li respondas jene: “Mia impreso estas ke la parlamentanoj sur la ondo de emocioj certe decidos pozitive”. Per unu frazo, tia homo samtempe pridubus la juĝkapablan prudenton de popola elektitaro, kaj, potenciale influive, antaŭjuĝus ties decidon. Ĉu oni tiam mirus pri postuloj ke tia ĉefministro demisiu?

István Ertl (Belgio)

Kaliningrado: ne la kvina, sed la sesa, aŭ?

En la 99a Ondo vi komunikis, ke Kaliningrado estas la kvina urbo en la mondo kie okazis gastigado de Pollanda diplomatia reprezentejo okaze de la Zamenhofa Tago.

Similaj aranĝoj okazis dufoje en Bruselo, nome en 1977 kaj 1978. Tiuj gastigadoj en Bruselo estis dankindaj al la tiama Pollanda ambasadoro, sed ĉefe al s-ino Ada Sikorska (la edzino de Fighiera), kiu tiutempe loĝis en Belgio kaj redaktis la gazeton Heroldo de Esperanto. En 1977 la ambasadoro invitis la Esperanto-aktivulojn de Bruselo, kaj estis preta bonvenigi aliajn, sed la sukceso estis tiom, ke la salonego en la ambasadejo ne povis enhavi ĉiujn venintojn. Pro tiu impona sukceso la Pollanda ambasadoro en 1978 luis ampleksan salonon kaj disponigis monon por kultura programo: ankaŭ la partoprenantaro estis rimarkinde granda kaj ĝi povis, interalie, ĝui prelegon de UEA-direktoro, Victor Sadler. Bedaŭrinde, en la posta jaro estis alia ambasadoro, kaj li ne havis la saman favoran sintenon, kaj rezulte la bela iniciato malaperis.

Ne estus mirinde, se montriĝus ekzisti pliaj ekzemploj de tia favora sinteno. Estas nur bedaŭrinde, ke ili ĝis nun estas nur izolaj kazoj, kaj ke ili ne iĝis iu daŭra fenomeno, per kiu Pollando fakte povus konigi pli ĝenerale sian faman filon kaj lingvon, kiun li lanĉis.

Wim M.A. De Smet (Belgio)

Klarigo pri la Leksikono

Mi kore dankas pro via recenzo pri mia Biografia leksikono de kroatiaj esperantistoj (LOdE-99), kiu, mi sincere diru, estas objektiva el vidpunkto de recenzisto. Sed, vi starigis kelkajn demandojn, kiuj restas neresponditaj, kaj povas iomete konfuzi la legantojn kaj uzantojn. Tial, eble, mi ŝuldas klarigon (senkonsidere ĉu vi publikigos ĝin aŭ ne).

Mi devas precizigi la ligon inter la Leksikono de aktivaj jugoslaviaj esperantistoj de Gjivoje kaj mia libro. La leksikono de Gjivoje menciis ĉirkaŭ 400 kroatiajn esperantistojn (inter ĉirkaŭ 1000 jugoslavoj), kaj mia leksikono sumas pli ol 1000 nomojn. Ankaŭ la fotoj plinombriĝis.

Eble iam aperonta dua eldono devos enhavi enkondukon pri la Esperanto-movado en Kroatio, ĉar sen tia enkonduko estas malfacile kompreni la periodojn kaj gravecon de plurloke menciitaj detaloj. Ekzemplo de Koller, K. tion bone montras. Kroata Esperantisto estis la unua Esperanto-gazeto en Kroatio (1909-1911), sed tion la leganto ne povas scii sen pli profunda kono de la movada historio. Tial mi konsentas, ke iuj precizigoj devus ekzisti.

Pri manko de la naskiĝdatoj kaj aliaj detaloj mi povas diri nur tion, ke mi provis konservi tion, kio estis atingebla. Pro la sama kaŭzo ne eblis unuecigi la biografiojn. Sed unuecigi ilin signifus pri ĉiu persono diri koncize la samon, sen mencii ĉion kion ni scias pri li aŭ ŝi. Tio ne estis celo de la libro kaj laboro kiun mi entreprenis. Ĝia celo estis konservi por postaj esplorantoj tion, kion Gjivoje, mi kaj aliaj sesdek kunlaborantoj sukcesis kribri el treege neorganizita historia materialo.

Kial Ivo Lapenna formigris el Jugoslavio, ĝis nun ne estas precize konata afero. Certe temas pri politikaj kaŭzoj. Tamen, pri tiu temo cirkulas nur flustroj. Mi ne estas certa ĉu Ivo Lapenna mem iam ajn diris precize, pro kio li elmigris. Pri lia edzino Birthe ekzistas mencio en lia biografio, ĉar pri du aliaj ekzistas apartaj biografi(et)oj.

Pri la lingvaj kaj stilaj strangaĵoj mi konsentas. Estis uzita materialo ricevita de pluraj personoj, sen fari necesajn korektojn kaj revizion. Tiu manko de la libro certe estos forigita en la dua eldono. En la unua ĝi ne estis farita, nur ĉar mi decidis rapide eldoni la libron por prezenti ĝin en la 5a kongreso de kroataj esperantistoj en Rijeka, kio neniel pravigas la fuŝojn.

Mi petas la legantaron ne seniluziiĝi pro la mankoj, ĉar la libro ne kontentigis miajn unuajn dezirojn kaj celojn. Tamen, mi opinias ĝin riĉa fonto da informoj, kiuj sen ĝia apero perdiĝus senrevene. Tial min ege ĝojigis via resuma frazo pri la utileco kaj uzebleco de la libro.

Josip Pleadin (Kroatio)

Kio estas Cseh-metodo?

Internacia Esperanto-Instituto (Hago, Nederlando) eldonis en februaro 2003 libron Vivo de Andreo Cseh de Ed Borsboom. La direktoro de IEI, Atilio Orellana Rojas, ĉi-sube prezentas lian instrumetodon, kiu famigis Andreon Cseh en Esperantujo.

La Cseh-metodo estas sistemo por lerni la lingvon Esperanto kaj ĝin iniciatis Andreo Cseh (1895-1979). Li donis la nomon al metodo, kiu fariĝis vaste konata en Esperantujo.

Cseh-metodo estas kombinaĵo de la gramatika kaj la rekta metodoj kaj konformiĝas al la specialaj ecoj, kiujn la lingvo Esperanto havas. Dum en naciaj lingvoj la gramatiko estas plurfoje konfuziga labirinto, en Esperanto ĝi estas tiom klara, ke ne necesas eviti ĝian instruadon. Andreo Cseh, do, ordigis la instruitajn gramatikaĵojn en sistema gradigita sinsekvo kaj instruis ilin. Lia klopodo celis ne nur prezenti la gramatikajn elementojn kaj regulojn, sed ankaŭ klarigi ilin.

Ne mirigas, ke Andreo Cseh ne prezentis en siaj kursoj gramatikan terminaron. Li nur uzis la diversajn elementojn de la lingvo kaj konsideris, ke tia etapo de pli profunda analizo kaj lernado de la koncerna gramatika vorttrezoro estas tasko farebla ne en iu porkomencanta kurso.

En la Cseh-metodo ne estas komparoj inter la reguloj de Esperanto kaj la aliaj lingvoj, sed la instruisto montras la kutiman sinsekvon de la gramatikaĵoj en la frazoj en Esperanto.

Oni klopodas konduki la lernantojn al tio, ke ili mem eltrovu la solvon de la gramatikaj problemoj kaj ke ili mem konstatu la regulojn. La efiko de tiu procedo estas, ke la lernanto streĉas sian atenton kaj pensadon, ĝojas pro sia eltrovo kaj tiu travivaĵo utile servas la komprenon kaj memoron.

La rekta metodo donas grandan avantaĝon, nome, la tujan paroladon, la instigon pensi en la lernata lingvo, bonan kaj facilan perceptadon, ktp. La tuta kurso okazas sub la devizo “paroligu la lernantojn!”. Cseh kutimis diri, ke li gvidis “konversaciojn”, ne “kursojn”. Tial la lernantoj devas paroli pli multe ol la instruisto mem.

Grave estas, ke en la kursoj laŭ Cseh-metodo la naciaj lingvoj ne ludas rolon en la klasĉambro. La instruisto instruas rekte en Esperanto jam en la unua renkontiĝo kaj per tio la kursanoj lernas pensi rekte en la lernata lingvo. La lecionoj estas tiel konstruitaj, ke la vortoprovizo necesa por posta klarigado estas jam pli frue enkondukita.

Kapti la atenton de la lernantaro, jen la ĉefa tasko de la instruisto! Ĝi estas la plej grava kondiĉo por la sukceso. Por ne skribi sur akvon, sed ĉizi sur ŝtonon, Andreo Cseh ligis ĉiun instruaĵon al agrabla, amuza travivaĵo. Tiel la instruitaĵon oni fiksas kaj tenas en la memoro pli firme.

Atilio Orellana Rojas

PORTOS: la proceso paŭzas

En la afero de la sekto, nomanta sin “Poeziigita unuiĝo por ellaboro de teorio de socia feliĉo” (la plena nomo okupas duonpaĝon, eĉ la siglo — plenan linion), ĝis nun ne estas metita lasta punkto.

Oni scias (LOdE. 2000: 8-9,12; 2001:1), ke ili parte financis la kongreson de SAT en Moskvo (2000) kaj per tio gajnis ardan subtenon de la nuna REU-prezidanto, Gudskov. Tamen neniu alia esperantisto en Ruslando subtenis ilin, malgraŭ provo lanĉi malpure demagogian defendokampanjon por “honestaj esperantistoj” (Esperanto por la sekto estis nur unu el multaj metodoj por balastigi la menson de viktimoj, ke tiuj ne povu pensi memstare; neniu el la gvidantoj kapablas diri eĉ simplan frazon en Esperanto sen eraroj).

La juĝproceso estis kelkfoje prokrastata. En julio 2002 la ĉefaj aktivulinoj, Irina Derguzova kaj Tatjana Lomakina, ricevis respektive 8 kaj 6 jarojn de mallibero — pro fondo kaj gvido de kontraŭleĝa armita grupo, atencoj kontraŭ personeco kaj civitanaj rajtoj, kaj turmentado de neplenaĝuloj.

Tamen la reala gvidanto, Jurij Davydov, ĉiel strebas eviti justan punon. Dekomence li asertis, ke la tuton organizis lia edzino (Derguzova), sed li mem nenion scias kaj nur laboris kiel balaisto. Poste medicina ekspertizo subite deklaris lin kaj lian kunulon Jevgenij Privalov mense malsanaj, do nejuĝeblaj — sed neniu el “rajtodefendantoj” demandis sin, kiamaniere mensmalsanulo ricevis oficialan permeson por havi kelkdek pafilojn. (Plejparto el multegaj pafiloj, konfiskitaj de la sekto, ja estis oficiale registritaj — tio estis la ĉefa kaj preskaŭ sola argumento de la defendantoj de la “bonfara societo”.) Nun, supozeble, Davydov komprenis, ke multjara deviga kuracado kontraŭ skizofrenio ne multe pli bonas ol prizono — do liaj advokatoj strebas forigi la diagnozon: 11 mar estas anoncita neceso de nova ekspertizo, pro tio la proceso paŭzas ĝis 15 apr.

Feliĉe, gazetaro ne plu mencias Esperanton lige kun tiu koterio. Ĵurnalistoj, ŝajne, perdis intereson al la afero.

Valentin Melnikov (Ruslando)

La diferenco estas alia

Krom bela kaj ĝisfunda analizo pri la Esperanta gazetaro (Intervjuo kun d-ro Giorgio Silfer, LOdE-100), ŝajnas al ni, ke en ĝi io ekscesas, eble pro neceso trovi ĉiukoste diferencojn. Ekzemple, estas dirate ke establo kiel UEA ne havas “sociajn (eventuale socialajn) celojn” ĉar ĝi “vendas al siaj membroj asociajn (mis)servojn”. Tio nin tro krizigas, ĉar la laborsindikatoj, al kiuj ni apartenas, ne estas sociaj (socialaj) pro tio ke ili distribuas membrokarton kontraŭ pago, kaj pluajn eventualajn servojn ili, kvankam modere, pagigas. Eĉ profesiaj asocioj, en kiu iuj el ni partoprenas, ne povas nomiĝi sociaj (socialaj); kaj eĉ ne niaj eklezioj pro tio, ke se tiuj ĉi servojn ne “vendas”, tio estas nur ŝajna, ĉar ili fakte akceptas la necesan monon alikaze aŭ de aliaj fideluloj. Do eĉ tiuj ĉi ne estas sociaj (socialaj)!

Ni scivolas: ĉu la Instancoj de la Civito vivas kaj funkcias nur per aero? Ĉu bonfarantoj kaj sindediĉo de funkciuloj ne estas kaŝita kosto? Al ni ŝajnas, ke la diferenco inter sociaj (socialaj) asocioj kaj ne tiaj troveblas, eventuale, en aliaj karakterizoj.

Zecchin Armando kun Luciano Mantaut por Vercela areto (Italio)

Prefere legu Zamenhof
Moya, Giordano. Esperantismo: Prelegoj kaj eseoj. — Barcelona: Barcelona Esperanto-Centro, 2002. — 238 paĝoj.

Se por esti esperantisto oni devus serioze kredi la ideojn kiujn predikas s-ro Moya, mi ne kredas, ke mi en la reala vivo iam renkontis esperantiston. En la reto similaj ideoj pri la unika mondsava misio de nia lingvo estas propagataj de kelkaj unuopuloj, kiuj kutime per sia unuokula fanatikeco rapide forpelas la aŭskultantaron.

S-ro Moya estas kataluno. Li naskiĝis en 1913. Dum la hispana interna milito meze de la 1930-aj jaroj li apartenis al vegetarana kaj pacisma frakcio de la anarkiistoj. Pliajn detalojn pri lia neesperantista vivo mi bedaŭrinde ne sukcesis eltrovi, sed tiujn supozeble provizus alia libro verkita de li, La homa vivaventuro. Krome de sub lia plumo aperis la verkoj Esperanto en prospektivo, Survoje al universala civilizacio, multaj gazetaj artikoloj kaj prelegoj.

Ĝuste el prelegoj faritaj dum la jaroj 1969-1999 grandparte konsistas la verko Esperantismo. En la antaŭparolo la aŭtoro atentigas, ke liaj pensoj dum tiu tridekjara periodo variis. Eble jes, sed varion, aŭ almenaŭ iun evoluon de la pensoj ne estas aparte facile rimarki. De la unua ĝis la lasta la prelegoj estas saturitaj de fervore arda entuziasmo por la mondon savonta ideo de la esperantismo. Leganto ne plene konvinkita pri la Apokalipsa akreco de la monda situacio kaj la panacea solvo proponata de la esperantismo facile povus trovi kelkajn fragmentojn sennuancaj aŭ eĉ fanatikaj.

Por kontroli, ĉu viaj amikoj estas aŭtentaj subtenantoj de la esperantismo, vi povus demandi, ĉu ili senhezite aprobas ekzemple la sekvajn asertojn el la verko de s-ro Moya:

La blinda irado de la historiaj fortoj aŭ faktoroj tendencas alporti trian mondan militon kaj oni nur povas haltigi ĝin, agante per Esperanto. (p. 34)

La mesaĝo de Esperanto fariĝas nuntempe la precipa faktoro por unuigi spirite la homaron. (p. 78)

Sendube unu el la faktoroj plej gravaj por atingi pli bonan civilizacion [tiele] estas la disvastigo de la lingvo internacia Esperanto... (p. 82)

La kernan ideon de la libro bone resumas la jena citaĵo:

Esperanto kaj la esperantismo, la ideo de Zamenhof, devas fariĝi la precipa rimedo por enkonduki novan civilizacion. [tiele] Ni esperantistoj devas konscii, ke <...> (n)ia celado estas la plej grava en tiu ĉi kriza tempo... (p 73)

Seriozaj verkoj pri la idea flanko de la Esperanto-movado ne abundas, kaj eklegante la libron mi esperis ĉerpi el ĝi se ne novajn pensojn, do almenaŭ ian resumon de la sufiĉe diversaj argumentoj, kiujn la uzantoj de nia lingvo elpensis por pravigi sian ŝajne sensencan okupiĝon pri la stranga artefarita komunikilo. Io tia tamen tute mankas en la verko, kiu esence estas patose finvenkisma provo reformuli la “internan ideon”. Per diversaj vortoj la aŭtoro diras la saman aferon ree kaj ree, sed la ripetado de la pensoj ne igas ilin pli veraj, nur pli banalaj.

Mankas en la libro kredeblaj argumentoj kiuj montrus, ke Esperanto efektive estas tiu magia bastono, kiu igos la popolojn kolektiĝi en unu granda rondo familia. Pli-malpli mankas ankaŭ praktikaj proponoj al tiuj, kiuj eventuale volus ion entrepreni por antaŭenigi la homaran unuiĝon. La aŭtoro pledas por propre esperanta, homaranisma kulturo, sed kion tiu kulturo devus enhavi kaj kiel ĝiaj ĉefverkoj diferencus de la nuna esperanta literaturo li ne diras.

La verko Esperantismo estas por mi klara pruvo pri tio, ke ia ideologio komuna por ĉiuj esperantistoj nek ekzistas, nek povas ekzisti. Feliĉe.

La esenco kaj estonteco de Esperanto troviĝas en tio, ke ĝi estas lingvo libera, lingvo propra al tiuj kiuj ĝin deziras alproprigi. Neniu ŝtato, instanco aŭ individuo povas dikti al la uzantoj de nia lingvo iujn moralajn devojn, kiel volas fari s-ro Moya, kaj tio estas bona, ĉar se por unuiĝo de la homaro necesus totalisma ideologio, pli bone ne unuiĝi.

Pri homara unuiĝo pli sobre kaj pli konkrete verkis en sia tempo Zamenhof, kaj tion li faris en senriproĉa lingvaĵo. Prefere legu lin. Zamenhof verŝajne komentus la libron de s-ro Moya same kiel sian propran unuan skizon pri la homaranismo: “Donante tro gravan kaj tro tujan rolon al lingvo neŭtrala, la afero faras impreson de io tro utopia kaj kontraŭnatura”. (Letero al Émile Javal, 1906)

La libro de s-ro Moya estas bone presita sur altkvalita papero. La kovrilo kun puzleroj kaj verdaj steloj bone aspektos en propagandaj ekspozicioj.

Kalle Kniivilä

Noto de la aŭtoro: Pli entuziasman recenzon dezirantoj povos trovi en Kajeroj el la Sudo de oktobro 2002.

Argumentoj de morala ordo
Raportoj el Japanio. Tiel ili travivis la militojn/ Komp. Saiki Akira. — Ena: Saiki Akira, 2002. — 184 paĝoj.

Unu el miaj recenzitoj foje esprimis indignon pri mia maniero fari recenzon: neniu reklamo, sed multe da lernista moraligado. Se li almenaŭ estus paginta la reklamon.

Tiu ĉi speciala malamo de moraligado meritus aludi precipan delikatecon de la percepto, praktike ĝi pace najbaras kun plej tolerema konsumismo. Io ajn egalas ion ajn en nia postmodernisma epoko. La principo ŝajnas bone konveni al la stato de la menso, kiu ne eltenas pli ol trideksekundan streĉon. Akceptante kiel fakton tiun modestecon de spirito mi tamen arogas apelacii al certa anima plivigliĝo. (Mi esperas, ke mi neniun ofendis per mia rimarko.)

Japano Akira Saiki kompilis kaj eldonis “Raportojn el Vjetnamio” — verkojn de vjetnamaj esperantistoj pri la milito. La eldonisto tute ne pretendas rikolti monon per sia libreto, do li ne bezonas flatan reklamon kaj evidente ne malkontentos, se oni uzos ĝin kiel pretekston por pli ĝeneralaj konsideroj. Akira Saiki estas impresita per la heroeco de la popola rezisto al Usono kaj neniel komentas la tekstojn. La komuna bildo tamen ne estas tro simplista:

Onĉjo Ho Chi Minh atente prizorgis ĉion. La popolanoj regule posedis nutraĵon, vestaĵon. Li ankoraŭ pensis pri siaj dorlotaj “genepoj”, prizorgis pri ilia studado.

Onĉjo Ho kiom estas vastega via kor’/ Enbrakigas la tutan mondon kaj ĉiujn specojn de homoj!

La plej abomena el idoladmiroj — idoligo de ĉefa persono stariĝas post tiuj ĉi entuziasmaj linioj. Maljunulo en Ruslando aŭ en Germanio rememorus similajn voĉojn... Voĉo el Suda Vjetnamio ne estas tiel unisona:

La urbanoj tre timis (temas pri la veno de la komunista armeo).

Ĝustatempa paralelo: ie oni kriis mortante: “Vivu, Ho Chi Minh!”, ie aliloke oni kriis en la sama situacio: “Vivu, Stalin!”

Do, ni ne estu simplistoj. La nordo de Vjetnamio emanigis totalismon, kaj Usono ja havis argumentojn de morala ordo por helpi la “pupojn” de la sudo. La problemo estas en la apliko de helpo. Unu sola aĵo tute kaj plene subtranĉas ĉiun probablan moralismon de la usonanoj. Ili bombardis la nordon kaj mortigis centojn da miloj da pacaj homoj.

La hodiaŭa situacio ĉirkaŭ Irako estas ankoraŭ pli subtranĉa. Ne temas pri ekstera totalisma minaco. La lando volas neniun helpon. Kiel diris Anatol France, estas granda problemo: ĉu fari al iu bonon, se tiu ĝin ne deziras. La usonaj aŭtoritatoj klopodas ĉirkaŭ la ĥemiaj armiloj de la diktatoro. Laŭ ili tio estas sufiĉa preteksto por bombardi la landon. Do, ni citu el la libro de Saiki:

Laŭ la enketo de Vjetnama Ministerio de Laboro oni havas ĉirkaŭ milionon da viktimoj de toksitoj de dioksio (ĥemia armilo uzita de Usono kontraŭ la loĝantaro).

Kaj tamen. Se mi devus elekti ĉu vivi en Usono, ĉu en Irako, mi preferus Usonon. Mi konjektas, ke se Saddam povus, li estus pli senindulga ol la usona prezidento. Kaj la fia usona plutokratio ŝajnas al mi malpli abomena ol la iraka personkulto. Sed la aktualo starigas limojn al ĉiu “se”. Aktuale Saddam estas viktimo, kaj Bush — agresanto. Kaj ĉefe ne Saddam, sed la tuta popolo de Irako. Kaj tio estas la lasta kaj decida argumento.

Subite, plorinda kaj terura vidaĵo surprizis min. Aro da ratoj estis eltiranta pecojn da intestoj el la ventroj de kadavroj.

Sur la ŝoseo, kadavroj nerekoneblaj, korpaj pecoj, brustoj, gamboj, kapoj, brakoj ... Ankoraŭ kadavroj, pecoj de homa karno...

Tiuspeca filantropio ne povas ne naski rezistadon. Kaj kiel oni diras en la libro de Saiki:

Longa rezistado nepre triumfos.

La rezistado jam estas fakte (feliĉe eĉ antaŭ la komenco de la bombardado) — en Eŭropo, Aŭstralio, Ameriko. Ne estas dubo, la libro de Saiki kontribuos al tiu ĉi eksterpostmodernista eligo de l’ energio.

Alen Kris

Ne nur bona ideo...

Kvankam la membraro de TEJO preskaŭ katastrofe ŝrumpas, senĉese progresas la plej konata servo de TEJO — Pasporta Servo.

Ankaŭ ĉi-jare la adreslibro havas rekordan nombron da adresoj — 1286, je 55 pli multe ol en la antaŭa eldono. PS-2003 aperis akurate je la komenco de la jaro, kaj ĝi jam atingis siajn membrojn.

Pasporta Servo estas servo de la Esperanto-movado por Esperanto-parolantoj. Ĝiaj membroj havas la eblon ricevi senpagan gastadon. Ĉiu kiu posedas propran ekzempleron de la adreslibro de gastigantoj estas membro ... Membreco en Pasporta Servo ne estas ligita al iu ajn alia membreco.

La membroj ĉi-jare povas gasti en 80 landoj, inkluzive de la ekzotikaj Antigvo-Barbudo kaj Grenado.

Plej facile oni trovos senpagan tranoktejon ĉe esperantistoj de Francio kaj Germanio. Sube estas la unua landodeko:

Francio 106

Germanio 105

Ukrainio 86

Pollando 77

Ruslando 76

Brazilo 59

Usono 54

Britio 46

Bulgario 42

Nederlando 37

Tamen la plej pasportservema urbo en la mondo estas ukrainia urbo Poltavo, kun 21 gastigantoj. (Poltavo estas en NPIV, sed ne en la Jarlibro de UEA.) Jen la listo de la urboj:

Poltavo (Ukrainio) 21

Teherano (Irano) 18

Parizo (Francio) 15

Kievo (Ukrainio) 13

Lomeo (Togolando) 13

Cheboksary (Ruslando) 12

Multan (Pakistano) 11

Kaŭno (Litovio) 10

Sofio (Bulgario) 9

Xinxiang (Ĉinio) 9

Krakovo (Pollando) 9

La kompilanto, Derk Ederveen, atentigas, ke la graveco de PS estas ne nur rekta, ĉar ĝi estas

... unu el la plej konkretaj ekzemploj al ekstera publiko, ke Esperanto utilas kaj funkcias. Ĝi montras al homoj ke Esperanto ne nur estas bona ideo, sed ke lernado de la lingvo estas profita kaj interesa, ĉar oni povas facile uzi la lingvon per malmultekosta vojaĝado. Ju pli granda Pasporta Servo, des pli efika la varbado kaj informado.

AlKo

La verko de la jaro 2002

La bato de Lena Karpunina (eldonis FEL), La fermika konko de Julian Modest (Al-fab-et-o), Krias la silento de Istvan Nemere (Bero), Mondoj de tridek aŭtoroj (Kleks), La tago kiam Jesuo perfidis Judason de Manuel de Seabra (IEMW) kaj Tilla de Spomenka Štimec (Edistudio) estas la kandidataj libroj por la Premio la Verko de la Jaro 2002.

La titolojn en la kandidata listo proponas la membroj de la Esperanta PEN-Centro, kaj la premion mem asignas referendume la legantoj de revuo Literatura Foiro.

La voĉdonilo aperis en la februara numero de Literatura Foiro. Eblas voĉdoni ankaŭ rete. La rezulto de la voĉdono aperos en la junia numero de Literatura Foiro.

HeKo

Liro-2003

La redakcio de La Ondo de Esperanto denove invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en tradicia literatura konkurso Liro-2003.

Liro-2003 havas kvin branĉojn.

1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa

2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita

3. Traduka poezio el la rusa lingvo: poemoj de Fjodor Tjutĉev

4. Traduka prozo el la rusa lingvo: Человек в футляре de Anton Ĉeĥov

5. Traduka prozo el la angla lingvo: The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County de Mark Twain

En ĉiu el la branĉoj 1, 2, 3 oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Sendu tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2003 (RU-236039 Kaliningrad, p. k. 1248, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 1 nov 2003.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj petu ĉe la sekretario poŝte kontraŭ afrankita koverto (por Ruslando) aŭ internacia respondkupono, aŭ rete (sezonoj@gazinter.net). La tekstoj estas elŝuteblaj en: http://Esperanto.org/Ondo.

La laŭreatoj de Liro-2003 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago 2003. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2005 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike.

Sukcesojn!

Gazetoj

Literatura Foiro. 2003. №201

Bela infana desegnaĵo, kun buntaj koloroj prezentas la vintran sezonon, kiam aperis la numero 201 de Literatura Foiro en 2003.

La revuo revenas al la polaj eventoj de la 1980aj. Aperas faksimile kaj tradukite en esperanton la oficiala letero de la Varsovia Ĉefurba Oficejo, per kiu almenaŭ morale nuligiĝas la decido de 17 okt 1985 pri eksigo de la tiama Ĉefa Estraro de PEA kaj la ekfunkcio de kuratora, komisara Estraro de PEA, kontrolita de eksaparatĉikoj. La revuo notas: “La Estraro de UEA akceptas politikan intervenon en la movadon kaj prisilentas ĝis nun la eventojn kaj sian rolon.” Kronologio de la okazaĵoj kompletigas la temon pri la polaj eventoj de la 1980aj.

Pollando ĉeestas en la februara numero de LF per ankoraŭ unu artikolo, de Zofia Banet-Fornalowa, pri prof. Odo Bujwid, mondkonata mikrobiologo, prezidinto de LKK de la 8a UK en Krakovo (1912), defendanto de polaj juddevenaj esperantistoj dum la nazia periodo kaj unu el la kvar komitatanoj voĉdonintaj kontraŭ la okazigo de la 25a UK en Kolonjo (1933).

Giorgio Silfer prezentas la iniciatoron de Esperantio laŭ la hebrea enciklopedio.

La centjara naskiĝa datreveno de la proleta poeto Asen Grigorov estas okazo reaperigi lian poemon Mia kanto verkita jam en 1930. En la numero la legantoj trovos tri rakontojn de Zhang Xuesong, Gbeglo Koffi kaj Johan Hammond Rosbach, ankaŭ recenzon de Venelin Mitev pri la poemaro Cetercetere de Jarlo Martelmonto.

En la PEN-rubrikoj aperas intervjuo de Sabira Ståhlberg kun Lucina Kathmann, vicprezidantino de PEN-Klubo Internacia kaj la prelego Mia espero estas la kunpartigita memoro de Michel Thomas-Penette prezentita dum PEN-konferenco en Rumanio.

La teatro denove trovas lokon en LF, per la satiro Dialogo kun la glotologo de Giorgio Silfer kaj artikolo de Gunnar Gällmo pri Alfred Nobel kiel silentigita teatra aŭtoro.

La ĵusa forpaso de Lou Harrison estas la temo de la artikolo de Perla Martinelli pri la aŭtoro de la unua kompakta disko en nia lingvo. Daniele Vitali kritikas la filmon La du turoj en la kino-rubriko. Radosław Nowakowski meditas pri Branĉoj.

En Dua letero al slovenoj Vinko Ošlak esprimas kiel li ne kontraŭstaras la konstruon de moskeo apud preĝejo.

En la numero estas ankaŭ la voĉdonilo por la Premio La Verko de la Jaro 2002, por kiu kandidatas ses prozaj libroj.

HeKo

Ricevitaj libroj

Pleadin, Josip. Biografia leksikono de kroatiaj esperantistoj. — Đurđevac: Grafokom, 2002. — 179 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

De Jong, Rejna. Suno kaj ombroj: Poemaro originale verkita en Esperanto. — Antverpeno: FEL, 2002. — 75 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Lagerlöf, Selma. La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson / Trad. el la sveda Sten Johansson. — Chapecó: Fonto, 2002. — 614 pĝ., il. — [Recenzoekzemplero].

Degėsys, Gediminas. Lernolibro de Esperanto (= Esperanto kalbos vadovėlis). — Kaunas: AB spaustuvė “Aušra”, 2001. — 119 pĝ. — [Donaco de la aŭtoro].

Dambrauskas-Jakštas, Adomas. Svajo tojas: apybraiža apie esperanto kalbos kūrėją Liudviką Zamenhofą. — Kaunas: Varpas, 2002. 94 pĝ. + 8 pĝ. (il.) — [Donaco de LEA].

Lamberti, Vitaliani. Vienas balsas visam pasauliui / Trad. el la itala Inga Tuliševkaitė, Algimantas Gudaitis. Vilnius: Alma Littera, 2002. 448 pĝ. + 16 pĝ. (fotoj). — [Donaco de LEA].

Čeliaskas, Petras. Litovio dum jarcentoj: Ilustrita historia skizo. — Kaunas: Varpas, 2002. 144 pĝ., il. — [Donaco de LEA].

Raportoj el Vjetnamio. Tiel ili travivis la militojn: En Esperanto kaj la japana lingvo / Komp. Saiki Akira. Ena: Saiki Akira, 2002. — 192 pĝ., il. — [Recenzoekzemplero].

Pasporta Servo 2003: La adreslibro de gastigantoj sub aŭspicioj de TEJO / Kompilis Derk Ederveen. — Rotterdam: TEJO, [2002]. — 211 pĝ., il. — [Membroekzemplero].

Ricevitaj gazetoj

Brazila Esperantisto. 2002/320;

Esperanto. 2003/2;

Esperanto-nyt. 2002/2;

Fonto. 2003/265,266;

Heroldo de Esperanto. 2003/2,3;

Informilo por Interlingvistoj. 2002/3;

Internacia Pedagogia Revuo. 2002/3, 2003/1;

Juna Amiko. 2002/3;

KAE-Informilo. 2002/40;

Kataluna Esperantisto. 2002/324;

Kontakto. 2003/1;

La KancerKliniko. 2003/105;

La Movado. 2003/623,624;

La Ondo de Esperanto. 2003/3;

La Revuo Orienta. 2003/2;

Le Monde de l’Espéranto. 2003/538;

Le Travailleur Espérantiste. 2002/264;

Levilkarto. 2003/1;

Literatura Foiro. 2003/201;

Litova Stelo. 2003/1;

Monato. 2003/2;

Pola Esperantisto. 2003/1;

Progreso. 2003/326;

REGo. 2003/1;

SAT-Amikaro. 2003/576;

Sennaciulo. 2003/1,2;

Starto. 2002/3,4;

Vekilo. 2003/1

Venezuela Stelo. 2002/71.

M O Z A I K O

Entute venis 29 respondoj por la januara krucvortenigmo. Nur unu el ili estas erara.

Ĝuste respondis: Albert Reiner (Aŭstrio); Les Burridge, Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones, Alwyn Kind, Vilĉjo Walker (Britio); Sylvia Hämäläinen, Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle, Dieter Dungert, Hans Jaeger (Germanio); Antanas Grincevičius (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Bård Hekland, Ester Olsen (Norvegio); Zbigniew Czupkałło, Hanna Skalska (Pollando); Viktor Alikin, Ivars Barŝevskij, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Sergej Manzurov, Nikolaj Neĉajev, Valentin Puŝkarjov, Oleg Sevruk, Anatolij Sidorov (Ruslando); Eric Castell (Svedio).

La libropremion lote gajnis Svetlana Konjaŝova. Ni gratulas ŝin!

La ĝusta solvo: 1. Torent’; 2. Kutimo; 3. Trikot’; 4. Teraso; 5. Minora; 6. Kontor’; 7. Stablo; 8. Mantro; 9. Mokton’; 10. Barbir’; 11. Eterna; 12. Fadeno. Ŝlosilvortoj: ermito kaj banano.

13 skaraboj
[Premu por vidi la bildon]

Bonvolu trovi en la literkaoso la nomojn de 13 skaraboj. Ĉiu litero uzatas nur unufoje en unu vorto. La vortoj etendiĝas ajndirekte (vertikale kaj horizontale). Vidu la ekzemplon pri lukano.

Kompilis Viktor Alikin

Sendu viajn solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete antaŭ 1 jun 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Foje okazis
Ne per ekstera, sed per ena...

Konatoj de fama usona aŭtoindustriisto Henry Ford (1863-1947) multfoje konsilis al li, ke li konstruu por sia firmao pompajn oficejojn, kiuj simbolus grandiozajn industriajn kaj financajn sukcesojn.

Ford obstine rifuzis tion, respondante:

— Mi deziras akiri famon per aŭtoj, sed ne per konstruaĵoj, en kiuj oni produktas ilin.

Adaptis kaj ilustris Gennadij Ŝlepĉenko

Spritaj splitoj kaj preskeraroj

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto

La dua parto

La tria parto La kvara parto

Informado: Fuŝas bastonuloj

Hideg opinias ke ĵurnalistoj konsideras Esperanton kiel stranga hobio pro la apero de stanguloj.

(Protokolo de seminario pri informado: Poprad, 1992)

Finna vervo

La vesperan programon pigrigis P.R., loka kantisto.

(Esperantolehti. 1992: 5)

Turnopunkto en estra vivo

Mezaĝo de la prezidanto.

(Helmut Brath // Forumo. 1992: 73)

Malpetole

Senbube riĉa estis la agado en la madrida kunveno.

(Boletín. 1993: 1)

Nupta plezuro?

La paroprenantoj de la kunveno forveturis hejmen esperoplenaj...

(La Verda Kolombo. 1993: 2)

Ni semas kaj semas

Mi kuris la tutan Japanlandon (...) por prelegi kaj fondi entute 120 lokajn filinojn.

(Sumi Yukawa // Monda Forumo. 1992: 4)

Reguligo de kontoj

KASISTOSANGO

(Titolo en JEN [= Jongeren Esperanto-Nieuws]. 1993: maj/jun)

Spita sputo memorinda

M.R. Štefanik rangis kiel divizia generalo de la franca armeo kaj kraĉis la 4-an de majo 1919 en Vajnory ĉe Bratislava.

(Informilo: monata gazeto de handikapuloj, 1993: jun)

Kolektis István Ertl

Pasint-jare ni komencis aperigi ŝercojn el La Praktiko — “gazeto kiu instruas kaj amuzas”. Vidu, kiel la revuo de la Internacia Cseh-Instituto amuzis siajn legantojn antaŭ 70 jaroj. (Ĉiuj ŝercoj estas plukitaj el la kolekto 1933.)

La nomo

— Kiel oni nomas vian patron, mia etulo?

— Paĉjo!

— Sed kio estas lia alia nomo? Kiel kutimas nomi lin via patrino?

— Vi idioto!

En lernejo

Instruisto: Karlo, diru al mi la verbon “oscedi” en la estonta tempo!

Lernanto: Dormi!

Praktike

— Per kio okupas sin via patro?

— Li faras spegulojn.

— Kaj via patrino?

— Ŝi rigardas sin en ili.

La mastrino aĉetas

— Mi petas termometron.

— Ĉu vi deziras laŭ Celsius aŭ laŭ Reaumur?

— Kio estas la diferenco?

— Laŭ Celsius la akvo ekbolas ĉe cent gradoj, laŭ Reaumur ĉe okdek gradoj.

— Tiam mi petas la lastan, ĉar mi almenaŭ povos ŝpari iom da gaso.

En la juĝejo

Juĝisto: Kion vi faris kiam vi vidis, ke viaj najbaroj batas sin per du seĝoj?

Atestanto: Mi rigardis.

Juĝisto: Kial?

Atestanto: Ĉar ne estis tria seĝo.

En lernejo

— Aŭskultu, infanoj! La posteuloj de Mahometo estas nomataj “kalifoj”. Kaj kiel oni nomas la landon, en kiu ili regis?

— Kalifornio!

En ŝipekskurso

Edzino: Diru, karulo, se la ŝipo rompiĝus, kiun vi savus unue, ĉu min aŭ la infanojn?

Edzo: Min mem.

La ŝajnoj

— La konduktoro en la tramo tiel rigardis al vi, kvazaŭ vi ne havus bileton.

— Kaj mi tiel rigardis al li, kvazaŭ mi havus bileton.

Edzoj inter si

— Terura afero estas, se la virino neniam scias, kion ŝi volas.

— Feliĉa homo! Sed la mia bedaŭrinde ĉiam scias.

En la kafejo

— Kelnero, portu glason da biero; mi atendas unu sinjorinon.

— Ĉu helan aŭ malhelan?

— Tio ne estas via afero!

Senkulpiga cirkonstanco

— Vi forŝtelis la saksofonon de via najbaro, kvankam vi eĉ ne povas ludi ĝin.

— Jes, sinjoro juĝisto, sed ankaŭ li ne povas.

Kritiko

— Via nova dramo ne estas malbona. Nur ĉe la fino la ĉefheroo devus sin ne venenigi, sed mortpafi.

— Kial?

— Por ke la publiko vekiĝu.

La diplomato

— Vi ŝajnas esti hodiaŭ en ne tre bona humoro.

— Jes, vere. Sciu, ke mia edzino preparas sin al forvojaĝo kaj se ŝi vidus, ke mi estas bonhumora, ŝi restos ĉi tie.

Pedagogio

— Oni devas neniam bati la infanojn. Mi havas kvar filojn, mi komprenas la aferon.

— Kvar knaboj? Kaj vi neniam batas ilin?

— Nu, nu, tre malofte, sed ankaŭ tiam nur por justa sindefendo.

En la tramo

— Kiom da jaroj vi havas, knabeto?

— Baldaŭ kvin.

— Kiam?

— Kiam ni estos ekster la tramo.

Leterkesto

Mi volas danki pro via bonega revuo. Ĝi estas la sola Esperanto-revuo kiun mi regule legas, kaj tamen mi sentas min sufiĉe informata. Do laŭdon al vi!

Kai Salvesen (Norvegio)

Certe mi entuziasmas pri gramatiko, sed la artikolo de Gonçalo Neves pri la vorto ambaŭ estas nekredeble sorĉa. Kia klarega klarigo! Mi mem neniam dubis, ke la vorto estas pronomo, eble pro la influo de la angla lingvo. Mi avide atendas pluajn artikolojn de la verkisto, ankaŭ pli da informo pri “praEsperanto”. Mi samopinias kun Michel Duc Goninaz pri la movadeca enhavo de La Ondo.

Alwyn Kind (Britio)

Hieraŭ mi ricevis la jubilean numeron de la Ondo. Dankon.

Kiel kelkjara abonanto kaj leganto de via (pli ĝuste, nia) revuo, mi aliĝas al la anaro de gratulantoj kaj ankaŭ tre sincere gratulas vian ĝisnunan laboron, altege taksatan en Esperantujo. Samtempe, mi deziras al vi multe da sano, forto kaj kontento por tiu fruktodona Esperanto-agado, kaj al la Ondo mi deziras grandan aron da abonantoj.

Marian Łaba (Pollando)

Mi volas aldoni mian voĉon al la multaj laŭdoj de via revuo: ĝi estas vere interesa, donante informojn primovadajn, sed ĉefe artikolojn de eminentaj esperantistoj. Dank’ al ili mi havas orientiĝon pri aktualaj problemoj en nia Esperanto-movado.

La jubilea numero superas (laŭ mia modesta rekono) ĉiujn antaŭajn. Tre plaĉis al mi la novelo de Julian Modest Demir baba kaj la studo de Gonçalo Neves pri la vorto ambaŭ. Tio estas belega leciono pri la Esperanto-gramatiko. Mi senpacience atendas la promesitan sekvan artikolon.

Bożena Pietrzyk (Pollando)

Senĉapelisto povas ĝoji: eĉ la verdeska pensulo Georgo Handzlik ne uzis la literojn Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŭ.

REU havas REGo-n. Eble necesus REU-n nomi REGU, des pli ke Gudskov prezidantas.

Komitatano Z estas kvazaŭ Zorro. Ankaŭ li timas esti rekonata.

Kion povus signifi finkeli?

Sergei Pahomov (Ruslando)

Anoncetoj

Ruslanda esperantisto en julio-aŭgusto 2003 entreprenos vojaĝon per remboato en la Balta Maro: Sankt-Peterburg — Kotka — Hanko — Turku. Li startos en Sankt-Peterburg 22-24 jul 2003 kaj planas veni al Turku post unu monato. Li deziras dumvoje renkontiĝi kun esperantistoj de finnlandaj marurboj. Ĉu iu povos helpi organizi lokigon de la boato en Turku aŭ inter Turku kaj Vaasa, aŭ ĉe Alandaj insuloj, por vintro. Li daŭrigos la vojaĝon en 2004.

Viktor Zaĥarov Adreso: RU-169711 Ruslando, Respubliko Komi, Usinsk, a/k 109 Rete: vic@usinsk.ru, wtr@zmail.ru.

Estas serĉata materialo pri esperantista aktivado en Königsberg kaj en tiu parto de Orienta Prusujo, kiu nun estas Kaliningrada regiono, por verki resuman artikolon por la rusa gazetaro.

Halina Gorecka: Adreso: RU-236039, Kaliningrad, ab. ja 1248, Ruslando Rete: sezonoj@gazinter.net.

Ni proponas senpagan Biblian Studkurson. Se mankas al vi Biblio, ni senpage provizos Biblion.

Internacia Biblio-Misio: Adreso: 50 Wissage Road, Lichfield, WS13 6SW, Anglio.

Nekrologe

La 2an de februaro 2003 pro koratako en Lafayette (Indiano, Usono) forpasis

Lou Harrison (1917-2003)

fama usona komponisto, muzika avangardisto kaj esperantisto, aŭtoro de Koro-Sutro kun Esperanto-teksto.

La 3an de marto 2003 en aŭtomobila akcidento pereis

Gilbert kaj Symilde Ledon

Symilde estis komitatano kaj ĉefdelegito de UEA en Brazilo, dum Gilbert, talenta verkisto, aktive kunlaboris en Esperanto-gazetoj. En la pasinteco Symilde estis Prezidanto de Brazila Esperanto-Ligo, kaj Gilbert redaktoro de Brazila Esperantisto.

La 14an de marto 2003 forpasis pro kancero

Hans ten Hagen (1932-2003)

dum du periodoj komitatano A de UEA kaj membro de ĝia Financa Komisiono. En la Eŭropa Esperanto-Unio li reprezentis la landan asocion kaj plenumis la taskon de estrarano pri financoj.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 5 (103)

La kovrilpaĝa foto montras cignojn sur lago en Mazurio. (Fotis Elżbieta Frenszkowska el Olsztyn, Pollando)

Redakcie

Ne legante nun okcidenteŭropajn gazetojn mi ne scias, ĉu en tieaj amaskomunikiloj oni sonigis la demandon, kiun mi aŭdis ĵus de rusaj ĵurnalistoj, de miaj amikoj kaj kolegoj, kiun mi plurfoje formulis al mi mem: kial la iraka diktatoro, anoncinta sanktan militon kontraŭ Usono kaj ne ĉesanta deklari senkompromisan reziston al la invado, kial li faris praktike nenion por prepari la defendon de la ĉefurbo? Neniu ponto eksplodita, neniu aŭtostrado detruita, neniu foso trans la stratoj, kaj jen miraklo: la enorma duonmiliona armeo degelinta sen iu ajn postresto. Oni vidis ja, ke la batalkapablo montriĝis klara kaj forta aliloke, sude de Bagdado. Kaj malgraŭ la manko de perspektivo kaj probabla paniksento senpere antaŭ la atako kontraŭ la ĉefurbo oni ja estis havinta sufiĉan tempon por teknike organizi la defendon aŭ almenaŭ manifesti tiun iniciativon. Kiel tio fariĝas oni estis demonstrinta en Somalio, en Ĉeĉenio, kaj ĵus kaj ĉi-lande en Basra. Konfuza kaj honta ideo pri nova mistifiko nerezisteble stariĝas sur la ruinoj de ĉiuj konjektoj.

Ni eniras do la epokon de totala mistifikado. Ĉu amasaj manipuloj? — Jes. Sed manipuloj de nova teknologia kaj efika nivelo. Oni ne filtras plu la eventojn, oni ilin kreas. Oni ne serĉas scenojn, oni skribas scenaron. Kaj oni ne hastas ĉirkaŭ la improvizita teatro, oni anticipe preparas la scenejon. Koncerne la stilistikon, ĝi estas forte influata del komputilo.

Certe, la arto de scenigo ekzistas dum miljaroj. Eta (aŭ ne tre) spektaklo kun fajro kaj kadavroj milfoje servis kiel provokilo se oni havis problemojn trovi bonan pretekston por komenci militon aŭ ŝtopi la buŝojn. Eĉ se la ŝtato ne identigas sin kiel demokratian, oni bezonas tamen plivigligi la publikan spiriton, mobilizi la amason. Des pli gravas la manipulo, se mankas (aŭ preskaŭ mankas) aliaj moviloj de la popolo. Vere ni havas paradokson: la plej liberaj sociaj sistemoj plej sukcesis en la arto de la manipula marionetigo.

Kaj jen la nova epoko. Kombina rezulto de sociaj bezonoj kaj komputila revolucio. Ĉu estas io esperiga sur nia amfiteatra horizonto? Ĉu la objektive totala manipulado jam enkorpiĝis en subjektan manipulatan totalecon? — Feliĉe ne. Milionoj da protestantoj kontraŭ la invado en la landoj de la invada alianco ne permesas paroli pri totaleco. Sed malfeliĉe ni povas paroli pri serioza redukto de la spaco de manovrado. Kaj tio koncernas ne sole la objektivaĵojn, ankaŭ la kapablon analizi la situon. La nuna superkoncentrigo de la informado subfosas la bazon de la homa pensokapablo; substituante tre komplikan analizsintezan intelektan proceson, tiu fabriko de scio eliminas la intuon. La homoj ne ĉesas elekti, ili ĉesas fari nestereotipan elekton.

La komputila lakoneco triumfas la formon: la aŭtoroj de la “globalaj” teatraĵoj en Irako preferas formuli la elektan ŝablonon kiel elementan jes-nean minimumon. Foje tre naive kaj klare. Ĉi-aspekte oni povas taksi la anarĥion sur la stratoj de Bagdado. Rifuzante defendi de rabistoj la muzeojn, la okupantoj starigas la dilemon kie la severa okupacia administro estu la sola alternativo al la ĥaoso.

La komputila stilistiko kreas siajn heroojn, personojn kiuj dissolviĝas en la luda spaco. La tipo de la virtuala malbonulo estas la plej mendata. Antaŭnelonge tio estis Ben Laden. Nun ni ekhavis Sadamon.

Alen Kris

La kovrilpaĝa foto montras cignojn sur lago en Mazurio. (Fotis Elżbieta Frenszkowska el Olsztyn, Pollando)

SAT plu estas avangarda

Nia gasto: Jakvo Schram

En marto Jakvo Schram, 57-jara belga diamantprilaboristo, estis elektita kiel prezidanto de la Plenum-Komitato de SAT. Li afable konsentis pri intervjuo.

LOdE: Unue, bonvolu akcepti nian gratulon. Ĉu vi iĝis la unua nefranca prezidanto?

JS: Tuj post la Dua Mondmilito denaska belgo, Julien Piron, estis prezidanto de la Plenum-Komitato. Li tamen vivis en Parizo kaj havis tiam jam la francan naciecon. Do mi estas la unua nefranca prezidanto en tute internacia Plenum-Komitato.

LOdE: Kiun rolon havas la prezidanto?

JS: Ne ekzistas prezidanto de SAT, sed nur prezidanto de la Plenum-Komitato (P.K.). La strukturo de SAT estas plene baza demokrata, kio signifas ke neniu potenco regas la tuton. Ĉiuj membroj de SAT estas la regantoj de la asocio. Mi jam ofte spertis ke multaj homoj, precipe reakciuloj, ne komprenas kion tio signifas. La SAT-strukturo ne estas piramida sed horizontala. Ĉiu membro egalrajtas. La prezidanto de P.K. havas la samajn rajtojn kaj devojn kiel ĉiu membro de SAT.

Mi jam spertis dum la kelkaj semajnoj ekde kiam mi estas elektita, ke ekster SAT multaj homoj rigardas min kiel la novan vizaĝon de SAT. Nu mi ne timas la ŝarĝon, kiun tiu donas, kaj mi reprezentos kaj defendos SAT kiel mi faris dum pli ol 10 jaroj de mia membreco. La rolo de la prezidanto de P.K. estas la sama kiel la rolo de la tuta P.K. de SAT — plenumi la dezirojn kaj petojn de la membroj. Certe de la demokrata plejmulto, sed ne neglektante la dezirojn de ĉiu individuo.

LOdE: SAT ne similas al aliaj esperantistaj organizaĵoj. Laŭ Komitatano Z ĝi “ne permesas nomi ĝin internacia sed sennacia” kaj “sennacieco kaj sennaciismo estas malsamaj aferoj”. Kion tio signifas?

JS: SAT fakte ne estas Esperanto organizaĵo, sed asocio kiu uzas kiel laborlingvon Esperanton. Fakte ĉiu lernanto de la universala lingvo devus esti fiera, ke ekzistas asocio kiu defendas la homajn rajtojn kaj la biodiversecon uzante la Zamenhofan lingvon.

Oni povas defendi ĉi tiujn rajtojn nur kiam oni ne ligas sin al iu nacio. Tro ofte ni vidas ke gravaj asocioj kiel ekzemple GreenPeace kaj Amnestio Internacia havas ligon kun iu nacio, uzas nacian lingvon ktp. Mi persone ne ŝatas ĉi tiun tendencon kaj jam mi sendis antaŭ kelkaj jaroj leteron al Amnestio Internacia en kiu mi protestis ke ĝi ne respektas lingvajn rajtojn, ĉar eĉ kiam oni alskribas friponon oni prefere uzu aŭ universalan lingvon aŭ la lokan lingvon de la demagogo.

SAT estas ne ligita al iu nacio, do estas sennacia asocio. SAT havas Frakcion kiu batalas por forigi naciismon — la idearon kiu dispartigas laboristojn. Sennaciistoj ne kontraŭas la naskiĝlokon de iu ajn, sed kontraŭas naciismon, kiu estas la kaŭzo de militoj, de hombuĉado. Nu legu pri tio tekstojn de Zamenhof, kiu certe estis la unua sennaciisto. Li havis alian esprimmanieron ol Eŭgeno Lanti, sed baze la ideo estis la sama.

LOdE: SAT estas konata en Esperanto per siaj kongresoj, Sennaciulo kaj kiel la eldonejo de PIV. Kio ankoraŭ?

JS: Bedaŭrinde la homoj konas SAT nur pro tiuj aferoj. Malamikoj de SAT bone laboris kaj puŝis SATon en angulon de ekstrema maldekstro kaj stalinismo (legu tamen pri la persekutoj kiujn suferis SAT dum la stalinismo en Ruslando). Tiuj, kiuj volas fari la penon serioze informiĝi pri SAT, scias ke la asocio alportas pli. Kial la homoj, kiuj nun nepre volas subteni la Alternativan Tutmondismon, ne jam aliĝis al SAT? La ideo, kiun oni nun disvastigas en socialaj forumoj kaj en la Alternativa Tutmondismo, estas la ideoj kiujn SAT jam lanĉis antaŭ pli ol 80 jaroj.

SAT estas kleriga, eduka, kultura organizo. La celo estas, ke la membroj estu komprenemaj kaj toleremaj rilate al la politikaj filozofiaj skoloj aŭ sistemoj, sur kiuj sin apogas la diversaj klasbatalaj laboristaj partioj kaj sindikatmovadoj. Jen faktoj.

LOdE: Malkiel UEA, SAT ne diskonigas sian membrostatistikon. Eble vi povos forigi tiun mankon. Kiom da membroj havas nun SAT? Kiuj landoj estas la plej satanaj en la mondo?

JS: Oni povas demandi al ĉiu SAT-membro rigardi la adresaron de SAT, kaj en la lasta adresaro mi legas, ke SAT havas 881 membrojn en 577 diversaj urboj. Francio daŭre estas la lando kun la plej multo da membroj, sed mi nun vidas pozitivan evoluon en aliaj landoj, precipe en Japanio. Mi ankaŭ havas la impreson ke en la okcidenteŭropaj landoj denove ekzistas intereso pri SAT.

LOdE: La malkresko de la membraro, verŝajne, negative efikas al la financo. Ĉu la enspezoj ebligos al SAT ankaŭ en la estonteco havi kontoron en Parizo, salajratan oficiston kaj ĉiumonatan revuon?

JS: Estas strange ke oni ĉiam pensas ke SAT havas pli da problemoj ol ekzemple UEA. SAT havas nur 1 pagitan oficiston, certe la plej sindonan, kiun iu ajn asocio povas deziri. SAT ankaŭ bone vendis la novan PIV, kiu garantias al ni interesan enspezon. Ne estas sekreto, ke SAT ne estas riĉa asocio, sed nepre notu ke ni neniam ricevis ajnan subvencion de iu politika grupo aŭ registaro. Kiam ni povas finance vivteni nin, ni estas kontentaj. Ni ne estas komerca organizaĵo sed kultura kaj por kulturo ĉiam mankas mono.

LOdE: Lastatempe SAT kaj UEA interrilatas pli bone ol dum jardekoj. Ĉu la normaliĝon de la interrilatoj sekvos kunlaboro pri konkreta projekto?

JS: SAT kunlaboras kun ĉiuj demokrataj asocioj. UEA estas demokrata asocio laŭ mia scio, do kunlaboro eblas. Tiuj, kiuj revas pri kunfandiĝo de la asocioj, sciu ke ne ekzistas sento pri tio inter la membroj de SAT. Eble ne estus malbone, se UEA iom pli defendus la plej grandan soci-kulturan asocion kiu uzas Esperanton kiel laborlingvon?

LOdE: Leen Deij en la marta Sennaciulo atentigas ke “En la sennacia Esperanta Civito SAT trovas komprenemajn aŭskultantojn, sed ankaŭ klerajn diskutantojn ... Tial SAT-anoj sentas sin hejme en la sennacia Civito, kies lingvo estas Esperanto” kaj konkludas: “Aliĝo al la Pakto por la sennacia Civito plivastigus la agadokampon kaj la influon de SAT”. Bonvolu komenti.

JS: P.K. pridiskutis la tekston de Leen Deij kaj decidis ke ne povas ekzisti cenzuro, ankaŭ ne por homoj ekster SAT. Do ni aperigis la opinion de Leen Deij.

Mi havas alian opinion. Estas fakto ke multaj SAT-membroj sentas sin hejme en Esperanta Civito same kiel multegaj ne povas apogi la strukturon. La membroj de SAT mem decidu ĉu ili ŝatas/malŝatas la asocion.

LOdE: Probable SAT povus grandigi sian membraron (kaj financon), se ĝi vastigus sian socian bazon — geografie kaj ideologie. Ĉu tio portos riskon, ke SAT perdos sian individuecon?

JS: Kiam mi transdonos la taskon de la prezidanto de P.K., mi volas transdoni fortan kaj bataleman SAT. Homoj ekster SAT postulas, ke SAT alportu ĉiun mizeron el la mondo. Tamen nia statuto, kiun ĉiu povas legi en nia TTT-paĝo http://satesperanto.free.fr/ tre bone priskribas kio estas niaj taskoj.

SAT estas asocio kun neimageble moderna strukturo kaj statuto. La ideoj de la fondintoj estis tiel avangardaj ke SAT daŭre, kaj eĉ nun, estas avangarda asocio. Eĉ niaj plej grandaj malamikoj ne povas nei tion, sen perforti la veron.

Ni defendas homajn rajtojn kaj biodiversecon. Ni estas konvinkitaj, ke la mondo nur povas bone evolui, kiam ekzistas respekto. Kaj respekto estas io, kio venas de du flankoj. Subpremi homojn, profiti, malpurigi la aeron, foruzi la naturon al propra profito ne estas montri respekton. SAT kontraŭbatalas tiun kiu faras tion. Ni bezonas multegajn membrojn, agantojn kaj aktivulojn. Ne por la mono, sed por plenumi la gigantan laboron kiu atendas nin ĉiun tagon.

LOdE: La Ondo volonte donos spacon por informi pri via agado. Ĉu vi sendos informojn?

JS: Koran dankon por la propono, ni certe uzos ĉi tiun avantaĝon.

Demisia letero de Nikola Rašić al la Estraro de UEA

Estimataj,

Mi informas vin ke mi decidis demisii de mia posteno de Konstanta Kongresa Sekretario de UEA kaj forlasi la Centran Oficejon. Komence de majo mi komencos uzi miajn feriajn tagojn kaj post tio mi petas ĉesigi mian laborrilaton kun la Asocio.

Dum aprilo mi ŝatus transdoni miajn taskojn kaj lasi la kongresajn aferojn en bona ordo. Mi ankaŭ ŝatus informi LKK kiel eble plej frue pri la situacio. Mi daŭre restos por diversaj demandoj je la dispono de LKK-anoj, eĉ se tute private, ĉar mi ne ŝatus ke ili suferu pro mia decido.

Dum dek kvin jaroj mi plenumis tiun ĉi laboron, plej ofte kun granda plezuro mia kaj ŝajne ankaŭ de iuj kongresanoj kaj kunlaborantoj. Mi ankaŭ havis privilegion labori kun kaj sub la gvido de personoj kiaj estis Simo Milojević, Osmo Buller kaj Pasquale Zapelli. Same agrable estis labori kun bonegaj kolegoj, nunaj kaj eksaj, ĉiuj sindediĉaj esperantistoj kaj inspirigaj konantoj de siaj respektivaj fakoj. Mi ankaŭ kunlaboris kun amaso da memorindaj estraranoj kaj aktivuloj, kio pliriĉigis min diverssence.

Dum la lastaj du jaroj mi ne plu havas tiun senton, same kiel iuj aliaj kolegoj. Kun la tempo tiu sento konstante kreskis, samkiel la konvinko ke la situacio estas sufiĉe senespera. Tiu situacio, laŭ mia opinio, estas rezulto de la politiko kaj agadmaniero de la Estraro kaj oficeja gvidantaro dum la lasta periodo. Mi ne aprobas ĝin ĝis tiu grado ke mi ne povas plu resti parto de la sistemo. Eble mi foje aparte klarigos pli detale miajn starpunktojn pri tio.

Mia decido estas definitiva kaj mi ne volas plu trakti pri ĝi. Mi petas ke oni respektu tiun deziron.

Mi dankas al vi ĉiuj por via ĝisnuna kunlaboro kaj pacienco.

Nikola Rašić Roterdamo, 3 apr 2003

“Mi mem estis iom ŝokita pro la demisio”

Laŭ peto de La Ondo de Esperanto, mi tute mallonge komentas la demisian leteron de Nikola Rašić.

Mi mem unuavide estis iom ŝokita pro la demisio de Nikola Rašić, ĉar ni tute bone kaj regule kunlaboris rilate al la ĉi-jara kaj la postaj Universalaj Kongresoj. Nikola, kompreneble, rajtas demisii kaj li tute bone klarigis kaj povas mem pluklarigi siajn kialojn. Lian emon helpi la alian oficiston, kiu kunlaboris kun li, Clay Magalhaes, por ke la UK en Gotenburgo estus sukcesa.

La estraro ankaŭ donas sian tutan atenton al la problemoj, kiujn Nikola esprimis kunlige kun sia demisio, sed ni ne kredas, ke oportunas (aŭ eĉ ĝustas) eltiri el ĉi tiu situacio ĝeneralajn movadajn signifojn. Malgraŭ la tuta graveco de Nikola kiel Konstanta Kongresa Sekretario, la problemoj de la Esperanto-movado (kaj ankaŭ de la Esperanto-Komunumo, se vi permesas) estas kaj restas ĉiukaze la samaj kaj iom skemece ili resumeblas jene: la novaj lernantoj per la retaj kursoj en pagopovaj landoj apartenas nur al la reta Esperantujo (en kiu oni ne pagas kotizojn kaj ricevas servojn senpage), la novaj lernantoj en nepagopovaj landoj restas for de la movado pro sia nepagopoveco.

Dankon al Nikola pro tio, kion li faris por UEA kaj bonan ŝancon en la nova vivo.

Renato Corsetti prezidanto de UEA

UEA estas sendirekta kaj gvidata al paraliziĝo

Mi jam detale klarigis miajn opiniojn pri la funkciado de la Estraro sub gvidado de Renato Korseti en miaj intervjuoj al Ĝangalo.com kaj Libera Folio (http://folio.xrs.net). Ne indas ripeti ilin ĉi tie.

Okaze de mia demisio mi volis tiri atenton al la stato en kiu la Asocio momente troviĝas kaj precipe ĝia funkciigilo, kaj tio estas la Centra Oficejo de UEA. Ĝi simple ne plu estas en stato plenumi la bazajn servojn kaj ne povos respondi la atendojn kaj bezonojn de la membraro.

Tio ne estas hazarda okazaĵo sed rezulto de sistema politiko de la korseta epoko. Oni povas dividi ĝin en du grupojn: tio kion la Estraro faris ke la CO venu en tian pozicion, kaj tio kion ili ne faris por ke ĝi efektive funkciu. Malantaŭ tio staras certa filozofio kiun R. Korseti neniam publike eksplicitigis sed ja praktikis. La prezidanto de UEA partoprenis la kunsidon kun la oficistoj kaj li tre bone scias kion li aŭdis. Ni nur ne scias kion li aŭdis, kaj estus bone ke li foje tion publike diru. Lia prezidanteco estis historio en kiu li senlime kontraŭdiradis sin mem kaj same senlime konfuzadis siajn kolegojn kaj la oficistojn. La rezulto estas ke UEA estas sendirekta kaj gvidata al paraliziĝo. Tiu ĉi Estraro, kaj precipe ĝia prezidanto, okupiĝis pri eŭtanazio de UEA, sed sen la permeso de la paciento. El iam dece funkcianta organizo li kreis pacienton.

Li daŭre faras tion. Mi promesis helpi al miaj kolegoj sed je tute privata bazo. Same al LKK. Mi rifuzas helpi, se la kaŭzanto de la stato tion uzas kiel manipulan argumenton. La aferoj ĉiukaze nun funkcietas nur dank’ al enormaj streĉoj de amaseto da volontuloj kaj sindonaj oficistoj, kiuj ja sinsekve recenzas la epokon de lia estrado per demisioj. Ankaŭ du konstantaj kaj multjaraj regulaj volontuloj haltigis sian bonvolon kunlabori, ĉefe pro malbona situacio en la CO. Mi ne mirus se ankaŭ aliaj havus similajn ideojn.

El mia demisio ne necesas eltiri tutmovadajn signifojn, ĉar tian signifon ĝi ne havas nek volis havi. Sufiĉus se la prezidanto iel respondus pri tute konkretaj signifoj kiujn mi pli ol klare eksplicitis. Kaj cetere li ne estas prezidanto de la Movado, sed de UEA, kaj pri ĝi li havas respondecon. Mia demisio rilatas, interalie ja, al konvinko ke li ne serioze prenis tiujn respondecojn jam de la komenco.

Mi invitas lin malkaŝe informi la membraron pri kio okazis kaj pri siaj starpunktoj pri tiuj okazaĵoj. La ĝeneralaĵoj kiujn li mencias ĉi tie ne vere donas respondojn al la prave scivolaj membroj de UEA.

UEA estas savebla kaj savinda. Sed la unua paŝo devas esti konfeso pri propra krizo, ties radikoj kaj la metodoj haltigi ĝin. Estus bone se tio komenciĝus de la kapo. La tajdon oni devas turni kiel eble plej baldaŭ.

Nikola Rašić

Osmo Buller komentas

LOdE: Kun kiaj pensoj vi akceptis la informon pri la demisio de Nikola Rašić?

OB: Kun malĝojo, ĉar kiel longtempa amiko kaj kolego de Nikola mi ne povis ne pensi, kia elreviĝo kaj eĉ tragedio devis esti por li konkludi, ke fariĝis al li maleble daŭrigi la laboron, kiun li ege ŝatis kaj kies postulojn liaj kapabloj tiel bone respondis. Estis plezuro kaj avantaĝo, ke liaj kaj miaj emoj kaj talentoj estis kompletigaj inter si en la organizado de UK, en kiu laŭ la Kongresa Regularo de UEA la Ĝenerala Direktoro devas esti funde engaĝita kaj do tre proksime kunlabori kun KKS. La unike kolega etoso en la CO dum la 90-aj jaroj ege profitis de la ĉarmo, bonhumoro kaj klereco de Nikola. Tiuj tempoj nun estas pasinteco, sed feliĉe amikeco transvivas kolegecon.

LOdE: Kio komunas kaj kio diferencas inter la antaŭaj demisioj kaj tiu de Rašić?

OB: La evidenta komunaĵo estas misformiĝinta sinteno de la Estraro al la Centra Oficejo, sed la decidon de Nikola fine katalizis problemoj en la gvidado kaj labororganizo en la CO.

LOdE: Ĉu laŭ vi la Estraro ne konsideris la kritikon, kiun siatempe faris vi kaj la aliaj demisiintoj? Ĉu glatigi rilatojn kun la dungitoj ne estis tasko de la Oficeja Komisiono fondita tuj post Zagrebo?

OB: Komence estis iuj malfortaj esperigaj signoj, sed tre baldaŭ la komentoj de stabanoj indikis kreskantan malkontenton. Unue, la redukto de la stabo pli ŝarĝis ilin. Plioftiĝantaj plendoj kaj protestoj de membroj trafis unuavice la oficistojn, kvankam la origina kulpo ne kuŝis ĉe ili. Krome ili malkovris, ke malantaŭ ilia dorso, ĝuste en la Oficeja Komisiono, oni faris aferojn kaj planojn, kiuj rekte tuŝis ne nur ilian laboron sed ankaŭ ilin persone.

Ĉagrenis ilin ankaŭ, ke publike la Estraro donis rozkoloran bildon pri la realo. La kritikon de la Zagrebaj demisiintoj oni provis nei kaj lasi “malantaŭ ni”; ekzemple, estrarano Grigorjevskij lastatempe forbalais ĝin asertante, ke ni “ĉiukaze planis baldaŭ eksiĝi”. Mi estis kaj restas enorme malfeliĉa, ke mi devis antaŭtempe forlasi mian laboron sen povi trejni posteulon kaj ĉiel certiĝi pri bona funkciado de la oficejo ankaŭ en estonteco.

LOdE: Ĉu vi kredas, ke la demisio de Rašić fine devigas la Estraron al rekonsidero?

OB: Tion mi esperas. Fakte ĝi jam havis almenaŭ la efikon, ke la Oficeja Komisiono estis malfondita. Kiam ĝi estis starigita, ĝi estis impone prezentita kiel arkitekto de oficeja kaj asocia modernigo, por ne paroli pri glatigo de rilatoj kun la dungitoj. Tamen, anstataŭ solvi problemojn ĝi pliprofundigis ilin kaj pli ĉagrenis la profesian stabon. Mi vere esperas, ke la Estraro nun reorientiĝas, sed mi ne estas tre optimisma.

LOdE: Inter la unuaj reagoj al la demisio de Rašić aperis ankaŭ postulo, ke la Estraro demisiu. Kion vi opinias pri tiu opcio?

OB: La Komitato almenaŭ devus submeti la Estraron al serioza ekzameno en Gotenburgo sen eviti eĉ la plej malfacilajn demandojn.

La Estraro kunsidis
Bedaŭrinde, lastatempe malreguliĝis la Gazetaraj Komunikoj de UEA, kiuj iam aperis ĉiusemajne. Ĉi-jare ĝis 15 apr 2003 aperis nur du GKoj. Tial por informi pri la aprila kunsido de la Estraro de UEA ni uzas, kun afabla permeso de Renato Corsetti, raporton de la estrarano pri informado, kiu aperis en la Komitata retlisto.

Okazis renkontiĝo de la oficistoj kaj estraranoj, dum kiu estis klarigitaj pluraj reciprokaj miskomprenoj. La oficistoj ricevis klarigojn pri la estrara politiko rilate al la Oficejo kaj garantiojn, ke neniukondiĉe la estraro planas okazigi iujn drastajn ŝanĝojn sen konsideri la oficistojn kaj ilian socian sekurecon.

Tre valore kaj pozitive al la sukceso de la kunveno kontribuis Nikola Rašić, nia ĵus demisiinta Konstanta Kongresa Sekretario. Li, ve, ne ŝanĝis sian decidon forlasi la CO-n de UEA (kie li oficis dum dek kvin jaroj), tamen klopodos maksimume helpi al la LKK de la Gotenburga UK kaj al la CO por la kongreso estu sukcesa.

Alia atentinda novaĵo estas tiu, ke estis decidite malfondi la Oficejan Komisionon, kiel plenumintan sian rolon. Ĝiaj funkcioj estas redonataj al la regulaj organoj de la Asocio — la estraro, la komitato kaj la Financa komisiono.

Grandan parton de la kunsida tempo okupis financaj demandoj, i.a. projekto pri la buĝeto 2004 kaj multnombraj urĝaj demandoj de tiu ĉi jaro (pri kelkaj el ili la komitatanoj baldaŭ ricevos peton fari finajn decidojn).

Multe da tempo kaj atento estis donite al la Proponaro de TEJO. Pluraj ĝiaj teoriaj partoj estis senprobleme akceptitaj, kiel koincidaj kun la streboj de UEA (temas pri la oficeja modernigo). Sed bedaŭrinde, ankaŭ ĉi-foje la estraro ne diris klaran “jes” aŭ “ne” pri la propono enkonduki plentempan TEJO-oficiston, por kio TEJO petis 105 mil eŭrojn dum 4 jaroj.

La decido tekstis, ke la Estraro ne povas preni starpunkton pri tiu demando antaŭ ol aperos instrukcioj de la Komitato pri la investa politiko de UEA: ĉu ni permesas al ni uzi partojn de la kapitalo kaj kiomajn aŭ elspezas nur renton de ĝi?

La lasta afero, kiun mi ŝatus mencii, estis parta redistribuo de la funkcioj en la Estraro. Pro troaj ŝarĝoj en la ekstermovadaj agadoj petis modifi siajn estrarajn taskarojn Humphrey Tonkin kaj Ivo Osibov.

Estis decidite, ke Humphrey Tonkin transdonas la respondecon pri la strategio al Renato Corsetti kaj anstataŭe prenas de Gbeglo Koffi la laborkampon pri kulturo. Ivo Osibov transdonis la respondecon pri TEJO al mi.

Andrej Grigorjevskij estrarano pri informado

El la Civita vidpunkto

Jen vidpunkto por orientiĝi pri la faktoj: ekzistas du legoŝlosiloj, kiuj komplementas unu la alian.

Unue: temas pri la interna povokonflikto inter la estraro kaj la CO. La unua fazo de tiu konflikto ĉesis en 1995, per la venko de la burokratoj. Tiam estraranoj ne rekandidatiĝis. En 2001 ekis nova fazo de tiu interna konflikto: la estraro ĉi-foje venkis, kaj iom post iom malaperas la oficistoj de la Buller-reĝimo, kaj marĝeniĝas iliaj nostalgiuloj. Indas rimarki, ke ĉiu “memvola” eksiĝo estis tuj akceptita de la estraro, escepte de Milojević, kies emeritiĝo atendis unu jaron.

La dua legoŝlosilo estas pli ampleksa. La interna povokonflikto estas simptomo, ne kaŭzo de la krizo en la finvenkisma sistemo. La tuta sistemo sinkadas de multaj jaroj: la plej lastaj eventoj (krizo en la rilatoj kun TEJO, sterila neŭtrismo kaj inerta silento okaze de la milito, tre malbona stato de la roterdama domo, investo en Brusela Komunikad-Centro, ktp) akcelis la sinkadon. Ebla konkludo: aŭ la tuta sistemo konvertiĝas al raŭmismo, aŭ ĝi baldaŭ estos nur vrako.

HeKo

EU invitas esperantistojn

Pro striko de la eŭropaj oficistoj, la planitaj du tagoj da diskuto pri la “lingva lernado kaj diverseco” fariĝis nur unu tago. Imagu! Ni devis diskuti kaj iel prezenti konkludojn al la Eŭropa Komisiono de tuta proceso de konsultado pri lingvoj — kaj tio ene de ok aŭ naŭ horoj. Tio montras kiom malgrava kaj nepripensita estas la lingva politiko en Eŭropo. Kaj pro tio la tradicia Esperanto-propagando — laŭ la slogano “Vi Eŭropo devas tuj enkonduki Esperanton kiel solan oficialan lingvon” — aspektas tiom amatore kaj naive. Meze de aprilo, Ĝenerala Sekretario de Eŭropa Esperanto-Unio estis invitita partopreni konferencon kadre de la publika konsultado pri la lingva lernado kiun organizis la Eŭropa Komisiono.

Alia esperantisto, István Ertl, eksredaktoro de Esperanto kaj nuntempe informoficisto ĉe ENAR, la kontraŭrasisma NRO en Bruselo, same partoprenis. Li rimarkis ke la interpretado el ĉiuj 11 oficialaj EU-lingvoj okazis nur al la kvin grandaj (angla, franca, germana, hispana kaj itala): “Mi aŭdis preskaŭ nur la anglan — kaj foje la germanan kaj francan — dum la tuta tago. En mia laborgrupo oni ja parolis iom svede kaj itale, sed ni eble estis esceptoj. Neniu parolis la grekan aŭ danan kvankam oficiale estis interpretado”. Viviane Reding, membro de la Eŭropa Komisiono por kulturo kaj edukado, inaŭguris la konferencon, per longa alparolado en la franca lingvo pri la graveco de lingva diverseco. Nova estis la emfazo de Reding ke ni lernu ne nur la anglan. Antaŭe oni parolis iom pli ĝenerale pri la lingva diverseco. Post la solenaj resumoj por la konferencanoj estis impona vespermanĝo financita de la Eŭropa Unio.

La respondo de UEA al la Eŭropa Komisiono kadre de la publika konsultado pri la lingva diverseco kaj lernado en Eŭropo estas enretigita ĉe: http://lingvo.org/3/277.

Dafydd ap Fergus ĝenerala sekretario de EEU

Kun sloganoj en Rio

Esperanto estis videbla en Rio de Janeiro en la porpaca manifestacio en Copacabana danke al deko da esperantistoj, kiuj laboris efike kaj diligente inter plurmiloj da homoj reprezentantaj porpacajn movadojn, religiajn instituciojn kaj partipolitikajn organizaĵojn.

Ni portis tri rubandojn kun surskribaĵo pri Esperanto, afiŝon, kie estis skribite “Ne al milito!” kaj tri Esperantajn flagojn. Dum la tuta marŝo, kiu daŭris du horojn, kaj ĉe la fino de la marŝo, kiam dum unu horo parolis reprezentantoj de diversaj organizaĵoj, ni disdonis plurajn centojn da prospektoj pri Esperanto. Krome survoje kaj ĉe la fino multaj homoj alproksimiĝis al ni kaj petis informojn pri Esperanto kaj kion signifas la frazo “Ne al Milito!”. Aliaj petis frazon en Esperanto.

Fine de la manifestacio, reprezentanto de la anarkiista movado salutis ĉe la mikrofono la partoprenon de la Esperanto-movado kaj estis varme aplaŭdita. Raportisto de Rádio CBN, la plej grava novaĵradiostacio de Brazilo, faris mallongan intervjuon pri la sinteno de la Esperanto-movado al tiuj porpacaj manifestacioj okazantaj ĉie tra la mondo, kaj mi havis la ŝancon informi, ke la esperantistoj ne nur estas nepre favoraj al la paco, sed en multaj urboj de la mondo ili aliĝis al la evento. Fine li petis, ke mi diru la respondan vorton en Esperanto por la vorto “paz”.

Aloísio Sartorato

La Sveda Akademio apogas

La Sveda Akademio decidis finance apogi la Simpozion pri Interkultura Komunikado per 40 000 svedaj kronoj. La Simpozio okazos 2-3 aŭg 2003 en Gotenburgo (Svedio).

Per letero de 4 apr 2003 ĉiama sekretario Horace Engdahl informis la estraron de la Akademio de Esperanto (AdE) pri tiu decido de la plej prestiĝa svedlingva organizaĵo, fondita de la reĝo Gustavo III en 1786. La plej grava tasko de la Sveda Akademio estas laŭstatute labori por la pureco, forto kaj alteco de la sveda lingvo.

Tiu decido donas al AdE nemalhaveblan helpon realigi la simpozion. Sed ĝi signalas ankaŭ rekonon kaj de la lingvo Esperanto kaj de la graveco de la simpozio. Fine ĝi povus esti grava informo por la aliaj instancoj ĉe kiuj mi petis monon: ĝi ja iel garantias la sciencan kvaliton de la simpozio.

Christer Kiselman

Historia atlaso de Esperantio

“La historia atlaso de Esperantio” estas la temo de la kurso kiun d-ro Giorgio Silfer gvidos ĉe la unua sesio de la Esperantologia Fakultato en Kultura Centro Esperantista, Svislando. Al la kurso aliĝis kvar gestudentoj de la Torina Universitato, el kiuj du doktoriĝos pri interlingvistiko.

“La Esperantologia Fakultato de KCE ne estas ajna kurso je alta nivelo: ĝia distinga trajto estas la plenumo de projekto, kiu konkretiĝas per la realigo de libro: en tiu ĉi kazo la unua historia atlaso de Esperantio”, — klarigas Giorgio Silfer, kiu ĵus finis sian semestron kiel profesoro pri interlingvistiko kaj esperantologio en la Torina Universitato.

La Esperantologia Fakultato proponos ankaŭ la lekciojn de prof. d-ro Walter Żelazny, pri la ideologioj en Esperantio.

La lekcioj okazos en Ĉaŭdefono 20-26 jul 2003, tuj post la SAT-Kongreso. Por informoj kaj aliĝoj: KCE, cp 311, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando; kce.esperanto@bluewin.ch.

HeKo

Vintraj Tagoj printempe

Sesdeko da esperantistoj kunvenis 22-23 mar en la popola instituto de Lahti por la tradiciaj Vintraj Tagoj de EAF (Esperanto-Asocio de Finnlando) kadre de la temo Sonoj, bildoj kaj sonbildoj. La temo plejparte koncernis la radion, por kio Lahti estas ĝuste trafa loko pro sia muzeo de radio kaj televido.

Lahtianoj brilis per multnombra partopreno. Unu el ili estis Vilorg Teräväinen, ukrainia civitano kiu loĝas en Lahti. Li, post bonvenigaj vortoj de la prezidantoj de EAF kaj de la klubo de Lahti, rakontis pri la sorto de sia familio en Sovetunio. Li direktis dankajn vortojn al lokaj esperantistoj, precipe al la prezidanto de Lahtia Esperanto-klubo Esa Lång, kiuj dum longa tempo helpis pere de Esperanto lian korespondadon kun finnlandaj parencoj kaj multe helpis lin ankaŭ post lia veno al Finnlando.

Poste la ĉefpreleganto Katja Lampinen, studanto de komunikado kaj profesiulo de radio, memorigis pri la novembra eksplodo en komerca centro Myyrmanni, kaj pri novaĵraportado pri ĝi. Magnetofona registraĵo de tiama radioelsendo konvinkis aŭskultantojn pri la informa forto de radio.

Anna Ritamäki rakontis pri Esperanto en radio, kaj rimarkigis, ke ŝi unuafoje aŭdis parolatan Esperanton ĝuste en radio. Ŝi ankaŭ aŭdigis kasedon kun la voĉo de Zamenhof. Oni aŭdis ankaŭ intervjuon de la prezidanto de EAF, kiun faris radio Aino.

La jarkunveno de EAF elektis novajn gvidorganojn: Anna Ritamäki (prezidanto), Tiina Oittinen (sekretario), Päivi Saarinen (vicprezidanto), Eila Martin, Synnöve Mynttinen, Jukka Noponen, Markku Saastamoinen (estraranoj); Raita Pyhälä, Eero Rinta-Karjanmaa, Tuomo Grundström (vicestraranoj), Anna-Liisa Heikkinen (kasisto).

En la jarkunveno de EAF estis anoncita la Aganto de la jaro, Tapio Sormunen pro aktiveco de jardekoj, dum lasta tempo prizorgo de membroregistro.

Ankaŭ la junulara organizaĵo, FEJO, jarkunsidis kaj elektis en Lahti: Patrik Austin (prezidanto), Pipsa Ahonen (vicprezidanto), Mikko Mäkitalo (sekretario), Katja Lampinen, Paula Niinikorpi, Timo Pirinen (estraranoj).

En la vespera programo ĉefrolis konkurso en filmodublado kun teamoj de FEJO kaj EAF. Estis kvin pecoj de diversaj filmoj, por kiuj ambaŭ tripersonaj teamoj preparis Esperantajn parolojn kaj prezentis ilin por ke la publiko balotu pri la pli bona. La teamo de FEJO gajnis.

Adiaŭajn vortojn de la prezidanto de EAF aŭskultis ankaŭ reprezentanto de la instituto, kaj EAF donacis lernolibron de Esperanto por ilia biblioteko. Dimanĉe oni vizitis la muzeon de radio kaj televido. La freŝigan promenon inter la VT-ejo kaj la muzeo benis printempeca sunbrilo, kiu tiel ŝajnis akompani esperantistojn en adiaŭado de kaj vintraj tagoj kaj la Vintraj Tagoj.

Jam post la fino de la Lahtiaj Tagoj Fondumo Esperanto-Sättiö (FES) akceptis la peton de EAF por la projekto Al kvalita komunikado. EAF havas je sia dispono 7 500 eŭrojn por realigo de agadoj kadre de la projekto ĝis la sekvaj Vintraj Tagoj kaj principan aprobon por 25 mil eŭroj se EAF laŭorde realigos la planon.

La baza celo de la projekto estas levi la kvalitan nivelon de la informa agado de EAF por pli bone, pli strategie, kohere, kvalite kaj kompetente informi la publikon pri la fenomeno Esperanto vastasence.

Mikko Mäkitalo, Anna Ritamäki

KCE havas novan komitaton

Daniel Muhlemann, 52-jara inĝeniero, funkciulo ĉe Touring Club Suisse, patro de esperantista familio, Esperanta Civitano, estas la nova prezidanto de Kultura Centro Esperantista (La Chaux-de-Fonds, Svislando).

29 mar 2003 lin elektis unuanime la Asembleo de la kulturcentro, kune kun sen. Perla Martinelli (vicprezidanto) kaj sen. Dieter Rooke (sekretario). Okaze de sia unua kunveno la Komitato kooptis, sen devigo de ĉeesto, c-anon Marc Hiltbrand kaj sen. Marie-France Conde Rey. Reciproke, Muhlemann kaj Rooke rajtas ĉeesti la kunvenojn de la Administra Komitato de LF-koop.

Eliris de la Komitato Sonja Brun, David Buhlmann kaj Walter Żelazny, kiuj multe kontribuis al la progreso de KCE dum la lastaj jaroj, post kiam Giorgio Silfer gvidis la resanigon de la centro en 1995-96.

La Asembleo aprobis kelkajn aldonojn al la statuto, kiuj forigas gravajn lakunojn, ĝenerale grandigante la povojn de la Asembleo vidalvide al la Komitato.

Marc Hiltbrand prezentis detalan studon pri plibonigoj de la Ekzamena Regularo, laŭ modelo pli internacia ol la nuna: ĝi povus fariĝi kongrua al eŭropa modelo.

En siaj raportoj, la eliranta Komitato emfazis la atingojn de la mandato. KCE reakiris pensionan dimension: 15 ĝis 18 personoj povas nun komforte loĝi en Domo Naville. Samtempe la konstantaj lupagoj de privatuloj ebligas repagi la hipotekon.

Sur la kultura flanko, KCE ekpaŝis al la dimensio de konferencejo: post SAT en 2003, aliaj internaciaj kongresoj estas planataj por la sekvaj du jaroj. Ankaŭ la teknologio fortiĝis: KCE nun posedas pli modernajn komputilon, stereofonian aparataron por diskoj kaj kasedoj, tute novan televidan ekranon kun DVD- kaj VHS-magnetoskopoj.

La kulturcentro estas pli kaj pli aŭtonoma danke al la enspezoj pro la servoj, sed ne eblus kovri ĉiujn kostojn sen la fidela subteno de kelkdeko da apogantoj kaj donacantoj, plejparte el Svislando. Plua progreso kaj plia sukceso dependas de la esperantistaro mem.

HeKo

Helpi bibliotekojn

Kadre de la kampanjo Esperanto en la Bibliotekoj, kiu celas liveri esperantajn librojn al bibliotekoj, starigita de Kultura Kooperativo de Esperantistoj (Brazilo) en julio 2001, estas ekspeditaj jam 19 libropakaĵoj.

La 18a pakaĵo estis sendita al la Biblioteko de la Katolika Monaĥejo “Santo Agostinho” en la urbo Bom Jardim, ŝtato Rio de Janeiro. En tiu monaĥejo monaĥo João Batista da Paixão klopodas disvastigi Esperanton inter siaj fratoj.

La 19a pakaĵo, laŭ propono de Hans Bakker, estis sendita al Muhindo Maratane, en Mozambiko

Aloísio Sartorato

Varsovio + Lodzo = Sukceso

En Lodzo 22-23 mar 2003 okazis jam tradicia renkontiĝo de lodzaj kaj varsoviaj esperantistoj. La programon preparis Robert Kamiński, prezidanto de Lodza Filio de PEA, varsovian esperantistaron reprezentis membroj de la Varsovia Vento.

La ĉefa punkto de la renkontiĝo estis priparolo de la ambaŭflanka kunlaboro kaj vizito de Radio Łódź (99,2 MHz) kun interparolado pri Esperanto kaj ĝia hodiaŭa realeco. Dum 15-minuta disaŭdigo la aŭskultantoj eksciis ke Esperanto daŭre vivas, fartas bone kaj plu servas kiel valora ideo ne nur en Lodzo kaj Varsovio. La programon gvidis red. Małgorzata Warzecha. Fine de la disaŭdigo varsovianinoj prezentis en Esperanto kanzonon kun gitara akompano.

Al la redaktorino la intervjuo pri Esperanto tiel plaĉis, ke ŝi proponis daŭrigi la temon en 30-minuta programo fine de majo dum la sekva vizito de la ventanoj en Lodzo.

Post la radio-vizito la teamo helpe de flugfolioj informis pri Esperanto en la turisme interesa centro de la urbo ĉe la ĉefa strato Piotrkowska. Krome okazis tre agrabla vizito en Muzeo de Urba Historio, troviĝanta en Palaco de Izrael Poznański, kiun ĉiĉeronis Elżbieta Pisanko kaj tre ĉarma vespero kun esperantistoj venintaj renkontiĝi kun varsovianoj en la hejmo de Zofia Śmistek.

Por revigligi Lodzan junularan Esperanto-grupon, ni planas inviti al nia agado lernantojn el lodzaj lernejoj, kiuj partoprenis en konkurso “Scio pri Esperanto kaj Ludoviko Zamenhof”.

Reciprokaj vizitoj estos certe valoraj kaj komencos novajn kontaktojn kaj amikecojn. Se ni volas rekonstrui Esperanto-movadon, ni devas pensi pri la junularo kaj oferdoni al ĝi multe da atento.

Ireneusz Bobrzak, Irmina Szustak, Robert Kamiński

Sur la foto: En la radiostacio.

Deklaro de Korea Esperanto-Asocio kontraŭ la milito

Okaze de la atako de Usono al Irako, ni, pacamantaj koreaj esperantistoj nome de KEA deklaras, ke la atako estas nek ĝusta nek pravigebla pro tio, ke la atako ne estis agnoskita laŭ la Ĉarto de UN. Tra 116 jaroj, ni esperantistoj persiste sekvis la vojon, kiu kondukas nin al mondo-paco. Surbaze de la idealo de D-ro Zamenhof kaj la interna ideo de Esperanto, Korea Esperanto-Asocio forte postulas ĉesigi la atakon fare de Usono, kaj esperas ke la mondo estu regata de paco kaj egaleco.

Korea Esperanto-Asocio

Jubileo de esperantisto

Ĉi-jare en Litovio oni festas la 100-jariĝon de fama litova vojaĝanto, verkisto, ĵurnalisto, sciencisto, esperantisto, poeto Antanas Poška (1903-1992). Antaŭ kelkaj jaroj estis fondita speciala komitato por organizi la jubileon; en la komitato estas ankaŭ prezidanto de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas kaj respondeca sekretario de LEA Irena Alijošiūtė.

Li iĝis esperantisto en la dek-jara aĝo. Ĉiuj liaj sortoskuaj vivoeventoj estis ligitaj kun lia esperantisteco — multjara tutmonda vojaĝo, ekzilo, savo de judoj k.s. Ekde 1937 ĝis la likvido pro sovetia okupacio en 1940 li estis prezidanto de LEA.

Precipe multaj jubileaj aranĝoj okazis en marto, sed multaj aferoj daŭros dum la tuta jaro.

19 mar en Litovia Teknika Biblioteko en Vilnius estis malfermita ekspozicio kun manuskriptoj, fotoj, leteroj, diversaj dokumentoj kaj alia materialo, ligita al Antanas Poška. En la ekspozicio vaste respeguliĝas la esperantisteco de Poška. La saman tagon en la biblioteko estis prezentita la unua libro el lia dekvoluma serio De Baltio ĝis Bengalio en la litova lingvo. En ĝi preskaŭ ĉiupaĝe oni povas legi pri Esperanto kaj esperantistoj, ĉar la tutmondaj vojaĝoj de Poška okazis dank’ al liaj esperantistaj kontaktoj kaj esperantista agado.

20 mar en Litovia Scienca Akademio okazis scienca konferenco “Personeco, verkaro, esploroj de Antanas Poška” kun dek unu prelegoj. En ĉiu prelego oni multfoje menciis kaj substrekis lian esperantistan agadon. Specialan prelegon pri li kiel esperantisto “Kavaliro de Verda Stelo” faris vilniusa esperantisto Vytautas Šilas.

La saman tagon en la ĉefa salono de Litovia Scienca Akademio okazis oficiala solena kunveno dediĉita al la datreveno. Estis farita prelego pri vivo kaj agado de Antanas Poška, montrita filmo pri li, legitaj fragmentoj de liaj verkoj, rakontitaj rememoroj de liaj konatoj sciencistoj, verkistoj, esperantistoj k.a. Estis trafaj muzikaj kaj popoldancaj paŭzoj. Krome, samtage estis inaŭgurita ekspozicio pri vivo kaj agado de Antanas Poška en biblioteko de la Akademio. Ĝi daŭros unu monaton.

24 mar ekfunkciis unumonata ekspozicio pri Poška en la ĉefa nacia biblioteko en Vilnius — libroj, manuskriptoj, fotoj, dokumentoj, gazetartikoloj k.s. Ĉie tre vaste videblas lia esperantisteco kaj esperantista agado. La saman tagon vespere en Respublika Instruista Domo okazis kunveno pri Poška.

25 mar en Kaunas, en la urba publika biblioteko okazis vespero, dediĉita al la jubileo de Antanas Poška. Oni rakontis pri lia multfaceta vivo kaj agado, interalie, pri lia esperantista agado. Estis faritaj kelkaj prelegoj, estis legitaj liaj verkoj, poeziaĵoj, muzikado. Samtempe en la biblioteko estis malfermita riĉa ekspozicio pri li.

En ĉiuj aranĝoj partoprenis gvidantoj de LEA kaj multaj aliaj esperantistoj. Krome, multaj aranĝoj okazis kaj okazos en distrikto Pasvalys, de kie devenas Antanas Poška.

Krome, aperis kaj aperos multaj artikoloj en diversaj gazetoj kaj revuoj, radioelsendoj, televidaj elsendoj, fotoekspozicio en Litovia fotoarta societo. Estas eldonitaj eĉ du poŝtaj kovertoj, dediĉitaj al lia datreveno kaj speciala unutaga poŝta stampo. Baldaŭ aperos kolektiva monografio pri Antanas Poška, en kiu tuta ĉapitro estos pri lia esperantista agado. LEA reeldonos lian Esperanto raktas (Ŝlosilo de Esperanto). Sian vicon atendas lia ĉefa duvoluma esperantlingva libro Ni ĉiuj estas fratoj.

Povilas Jegorovas

Prelegoj pri nia historio

Je la lastaj semajnfinoj de februaro kaj marto la redaktoro de La Ondo prelegis en la Esperanto-domo de Kaŭno (Litovio) pri la historio de Esperanto. La dekprelegan ciklon atente sekvis 15 ĝis 30 interesitoj, inter kiuj, krom litovianoj, estis ankaŭ esperantistoj el Estonio, Ruslando kaj Ukrainio.

HaGo

Espero, ĉu sen espero?

Peterburga Societo Espero estas la unua oficiale registrita organizo de esperantistoj. Ĝi fondiĝis en 1892 kaj sukcesis (kun interrompoj) travivi ĉiujn perturbojn de la ruslanda historio. Sed nun, kiam en Ruslandon, onidire, venas stabiliĝo, la fama societo riskas malaperi pro tute banalaj kialoj.

31 mar rezulte de juĝproceso kontraŭ Komitato pri Ŝtataj Nemoveblaĵoj (KUGI) de Sankt-Peterburgo societo Espero restis sen ejo. Laŭ la nova politiko de la urba estraro, sociaj organizoj ne plu ricevados ejojn en la historia centro de la urbo, eĉ se temas pri kulture kaj socie valoraj societoj (Espero havas oficialan statuson de “socie grava organizo”).

Antaŭ la Oktobra Revolucio la societo okupis grandan sidejon en la strato, kiu nomiĝas nun strato Marata. Dum la poststalinisma epoko kaj ĝis la disfalo de Sovetunio Espero ekzistis kiel klubo ĉe kulturpalaco Kirov. En 1991 grupo da aktivuloj restarigis la societon kaj, dank’ al sindona laboro kaj investo de Anna Butkeviĉ, ĝi ricevis duĉambran ejon en la urbocentro. Post 12 jaroj ĝi estas reprenata de la ŝtato.

Malgraŭ la perdita proceso, prezidanto de Espero Anna Butkeviĉ ne volas cedi al tio, kion ŝi nomas “arbitro de lokaj potenculoj”. Ŝi jam apelaciis al la Supera Arbitracia Kortumo kaj planas procesi kontraŭ la Peterburga KUGI en Moskvo. Ĝis la proceso finiĝos, la ejo daŭre estos uzata kiel sidejo de la societo.

La kazo de Espero ne estas la sola en la antaŭjubilea Peterburgo. Kelkaj aliaj societoj, inter ili multaj kulturaj kaj junularaj, ricevis sciigojn de KUGI pri ĝia decido ne plu luigi ejojn al tiuj organizoj. La liberigata nemoveblaĵo estos vendata aŭ pli profite luigata dum la prezoj altiĝas lige kun baldaŭ festota 300-jariĝo de la urbo.

“Ni ĉiam havos similajn problemojn dum la societo ne sukcesos aĉeti propran sidejon. Krome, ni jam delonge bezonas pli da spaco: por la biblioteko, muzeeto, loĝĉambroj por gastoj kaj simile”, — diras malgaje Anna Butkeviĉ.

Slavik Ivanov

Junulara Esperanto-kurso en la ejo de Espero, feb 2003. (Fotis Aleksandr Osokin)

Poezia vespero en Kostroma

Okaze de la Internacia Tago de Poezio, deklarita de UNESCO la 21an de marto, en Kostroma (Ruslando) sekvatage pasis vespero de angla poezio. Ĝin organizis Kostroma regiona biblioteko N.K. Krupskaja kaj kontribuis per deklamoj, teatraĵoj kaj kantoj Kostroma Esperanto-Teamo (KETo) kaj du lokaj mezlernejoj. La kunlaboro de KETo kaj la biblioteko jam estas tradicia, ĉar antaŭe estis kelkaj priesperantaj ekspozicioj kaj vespero pri Japanio.

Ĉeftemo de la vespero estis tradukoj el la angla, kaj preskaŭ ĉiuj programeroj sonis originale, en la rusa, kaj en Esperanto. Parolante pri tradukarto kaj tradukistoj, KETo-anoj prezentis Esperanton kiel internacian lingvon kaj kiel trezoron de perfektaj tradukoj, parte el la angla. Kolekti Esperantajn tradukojn helpis ne nur rusaj samideanoj sed ankaŭ, per interreto, la alilandaj.

Ĉarmis partoprenantojn bela muzikparo plenuminta romancon de Burns en la rusa, akompane de gitaro kaj fluto, kies posedantino estis vestita kiel fraŭlino de tiu tempo per krinolino kaj pompa blanka kolumo. Ludajn teatraĵojn laŭ infanaj versoj, inter kiuj Dom’, kiun konstruis Jack, gaje partoprenis la ĉeestantoj.

Entute la vesperon partoprenis ĉ. 25 geknaboj.

Aleksej Kuznecov

Prelego — kurso — klubo

Zofia Tryzubiak, instruistino de matematiko en meza faklernejo Hubal en Radom (Pollando), multe da fortoj dediĉas al Esperanto. Lastatempe enkadre de la baldaŭa aliĝo de Pollando al EU oni faris por lernejanoj ciklon da prelegoj pri tiu temo. Zofia Tryzubiak kaptis la okazon kaj preparis interesan prelegon pri valoroj de Esperanto kaj ties graveco en interhomaj rilatoj.

Ĉirkaŭ kvindek lernantoj aŭskultis la prelegon. Post la prelego oni decidis starigi kurson de Esperanto, kiun ŝi gvidos. Eble estos fondita lerneja Esperanto-klubo.

Kompreneble, la loka filio de PEA helpos en tio.

Antoni Dorosz

Kurte

Esperantistoj partoprenis porpacajn manifestaciojn en Barcelono, Berlino, Moskvo, Parizo, Romo, Stokholmo kaj aliaj urboj. (Sennaciulo, Kataluna Esperantisto)

Ekde aŭtuno 2003 oni povos studi Esperanton en la Stokholma Universitato, laŭ la studplano aprobita de la Instituto pri lingvistiko; la ĉefa instruisto estos docento Joakim Envall. (Esperanto)

La oficistaro de la Eŭropa Parlamento rifuzis la peton repartoprenigi ĉi-jare en Eŭroscola junularan internacian Esperanto-delegacion. (Esperanto aktuell)

Franca diskeldonejo “Productions Speciales” publikigis la diskon “Georges Brassens. Versions Originales”, kiu enhavas du kantojn kantitajn en Esperanto de Jacques Yvart; la disko bone distribuiĝas en la diskovendejoj en Francio kaj en la mondo. (TEJO-Aktuale)

Francesc Poblet, historiisto kaj antropologo, ĵus registris en la fakultato pri nuntempa historio de la Universitato de Barcelono sian doktoriĝan tezon La Esperanto-movado en Katalunio (1898-1939); gvidas d-rino Teresa Abelló. (Kataluna Esperantisto)

Asocio Esperanto Nederland ĉiusemajne aperigas anoncon en metropolitena senpaga gazeto Metro, kaj ricevas jare kelkajn centojn da reagoj. (Esperanto)

Ĝenerala Asembleo de Kultura Asocio Esperantista (Katalunio) decidis donaci Esperanto-librojn al la ĵus inaŭgurita biblioteko de la Sabadella komunumo. (KAE-Informilo)

Per 172 voĉdoniloj estis poŝte elektita nova Plenum-Komitato de SAT: Schram (prezidanto), Prent, Markov, Cavalier, Sabatier, Barkoviĉ, Bannier, Bustin; kiel membroj de la Ĝenerala Konsilantaro elektiĝis: Duc Goninaz, Lutermano, Oliviera, Yamasaki, Persson. (Sennaciulo)

Japana Esperanto-Instituto (landa asocio de UEA) decidis inviti la Universalan Kongreson de Esperanto en 2007 al Jokohamo; por festi la centjariĝon de Esperanto en Japanio, fondiĝis Komitato JJJ (Japana Jarcenta Jubileo) kun registro de 42 japanaj Esperanto-organizoj. (La Revuo Orienta)

Pro akademia vojaĝo, la Konsulo de la Esperanta Civito, Walter Żelazny, ne estos facile atingebla dum kelkaj semajnoj; konforme al la Konstitucio, ekde 15 apr lin anstataŭas la Vickonsulo, Ljubomir Trifonĉovski. (HeKo)

Ĉesis aperi Interredaktore — retinformilo por redaktoroj de Esperanto-gazetoj, eldonita dum kelkaj jaroj en Budapeŝto. (István Mészáros)

Vide el Bruselo

Anglalingvaj libroj venkas...

Okaze de la Internacia Tago de la Libro, la 24an de aprilo, eŭropaj eldonistoj malferme plendas pri la angla.

Ĉu La Mastro de la Ringoj, ĉu krimromano de John GrishamAgatha Christie, ĉu iu furorvendaĵo pri beleco aŭ modo, aĉetantoj inklinas al libroj el Usono kaj Britio kiel neniam antaŭe. Eĉ se ili ne legas angle, usonaj kaj britaj eldonejoj venkas tra la mondo. En Hispanio, La Mastro de la Ringoj de Tolkien estis la plej legata libro dum 2002, laŭ studo de la hispana federacio de eldonejoj. Ĝin sekvas Kolumnoj de la Tero de Ken Follet, Harry Potter de J.K. Rowling, kaj La Okoj de Katherine Neville. “Post tiuj usonaj kaj britaj produktoj, la plej vendata libro en Hispanio estas la Biblio”, — notas Seán Ó Riain, prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, kaj irlanda diplomato en Berlino. Tiom premas la anglalingva amuzindustrio ke tridekdujara rusa kandidato por la posteno de guberniestro de Sverdlovska regiono ŝanĝis sian nomon al Harry Ivanoviĉ Potter.

Seán Ó Riain proksime sekvas la eldonejindustrion. “Kialo por la populareco de la anglalingva literaturo povus esti la longa daŭro necesa ĝis kiam eldonistoj publikigas tradukon. La angla originalo estas en la vendejoj ĝis du jarojn antaŭ ol tradukoj finfine aperas. Mi kredas ke multaj legantoj, eĉ la plej entuziasmaj, simple ne atendas tiom longe”. La apetito por la angla literaturo estas parto de pli larĝa bildo en kiu la uzado de la angla lingvo estas ĝenerale kreskanta. Filmoj, televido kaj la lerneja fono estas kampoj, kie la angla jam akiris tre fortan pozicion.

La angliĝo de la libromerkato plej rimarkeblas en Skandinavio. De pluraj jaroj la Sveda Lingva Konsilio atentigas politikistojn pri la sinkanta elcentaĵo de libroj publikigitaj kaj venditaj en la sveda kompare al la angla. En multaj kazoj anglalingvaj eldonistoj uzas Skandinavion por taksi la merkaton antaŭ ol ekvendi anglalingvajn librojn aliloke en Eŭropo. Kristian F. Moller, estro de la Dana Asocio de librovendistoj, agnoskas ke la anglalingva oferto plilarĝiĝis dum la lastaj jaroj. Laŭ Moller eĉ dekjaraĝaj infanoj legas librojn en la angla.

El la nova raporto de la Dana Asocio de Eldonistoj evidentiĝas ke ĉiu kvina libro vendita en Danlando estas anglalingva. En Danlando vendiĝis pasintjare 30 milionoj da libroj, ses por ĉiu dano. De tiuj, ses milionoj estis anglalingvaj. Tia tendenco povas subfosi la danan lingvon. “Se la tendenco al aĉeto de la angla literaturo multe kreskos, tiam ni certe ne subtaksu la endanĝerigon. Estus tragike, se danoj aŭ svedoj sekvos la ekzemplon de irlandanoj, kiuj skribas kaj legas en la angla je kosto de ilia propra lingvo, — diras Ó Riain, kiu forte defendas la irlandan. — Neniu devas kontraŭi la lernadon de fremda lingvo, sed Eŭropo devas certigi ke la regado de eŭropaj lingvoj restas prioritata en ĉiuj membro-ŝtatoj”.

Okaze de la Internacia Tago de la Libro UEA faris longan deklaron en pluraj lingvoj. “La esperantlingva libraro konkrete metas ĉiujn popolojn sur la sama nivelo, kiam temas pri eblecoj esprimi sin, sendepende de la grandeco nombra, ekonomia aŭ politika, — deklaras Renato Corsetti. — Tio estas ankoraŭ pli grava en la nuna tempo, kiam iuj provas utiligi siajn librojn ankaŭ kiel rimedon de kultura imperiismo. Sufiĉas rigardi la statistikojn de Unesko mem pri landa origino de vendataj libroj por kompreni la amplekson de la fenomeno. Samtempe la statistikoj pri tradukado de libroj montras ankoraŭ pli drame, ke la kultura influo en la nuna mondo estas nur unudirekta: iuj parolas al ĉiuj kaj ĉiuj aŭskultas”.

Legu la deklaron de UEA ĉe: www.lingvo.org/3/273.

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z

TEJO eliru el sia kaŝejo

Montriĝis, ke la informo pri la demisia kialo de estrarano Hokan Lundberg estis parte misgvida ĝuste pri la kerna punkto, oficisto por TEJO. Lundberg precizigis, ke li mem kontentus pri duontempa dungito. Poste mi ricevis ankaŭ la oficialan dokumenton de TEJO pri tiu temo. Laŭ ĝi TEJO ja volas tuttempan oficiston kaj ke UEA asignu por tio 105.000 eŭrojn dum kvar jaroj. Tio estas tute malrealisma nun, kiam la estraro de UEA pritranĉas la laborforton en Roterdamo kaj eĉ prezentas tion kiel fierindan atingon malgraŭ la marasmigo de la funkciado de la CO. Ĉu TEJO eble marĉandas kaj tial postulas pli ol estas realisme, por ricevi almenaŭ iom?

Se la estraro de UEA cedus eksperimenti pri duontempa TEJO-oficisto — plentempan ĝi certe rifuzas — ĝi riskus novajn problemojn. Tiam verŝajne unu oficisto en la CO dividus sian tempon inter TEJO kaj aliaj taskoj. Se tamen sama persono devas en sama laborejo servi du mastrojn, tiuj ĉi baldaŭ ekkverelas pri la malegaleco de la fakta tempodivido. Facile unu duono emas fariĝi pli granda ol la alia, ĉu ĉar la laboranto pli ŝatas ĝin, ĉu ĉar en iu periodo amasiĝas farendaĵoj en ĝi, ĉu pro io alia. Ekgrumblas ankaŭ kolegoj. Direktoro ja devus superrigardi, ke la labortempo estu dividita pli-malpli egale, sed tiu devo kreus daŭran tension inter li kaj TEJO. Krome, pri la TEJO-duono la oficisto ne povus esti sendependa de la direktoro sed devus esti submetita al ties gvidado. Pro laborjuro kaj la statuto de UEA tiu oficisto devus ankaŭ esti elektita de la direktoro kaj ne de TEJO. Pri tiaj problemoj TEJO ne pensis, sed UEA ja devas konscii pri ili.

En la argumentado de la TEJO-anoj tiras la atenton, ke ili antaŭvidas por la oficisto administrajn taskojn, kiuj tamen restas tute malklaraj. Ili ne specifas, kion konkrete signifus la belsona “administra subteno al aktivuloj”, kiun ili ŝatas ripeti. Evidente ili mem ne havas klaran bildon, sed ili ja devus havi antaŭ ol sendi postuleman proponon al UEA. Por sia ĝenerala administrado TEJO ĉiukaze ne bezonas oficiston. Ĝian membraron administras la CO. Malpli klare estas pri librotenado. Ŝajne la CO ne faras ĝin, sed la financa estrarano de TEJO funkcias kiel librotenisto. Eĉ lia titolo estas kasisto. Tio estas duba el leĝa vidpunkto, ĉar jure TEJO estas parto de UEA. Se la CO ne librotenas ĝiajn spezojn pro manko de laborforto, la CO-librotenejo ricevu pli da laborforto. Mi suspektas, ke la plilaŭtiĝo de la oficista postulo de TEJO fontas el la ĝenerala malfortigo de la CO fare de la estraro de UEA. Kiam la estraro ŝanĝos tiun politikon, ĝi kreos bazon ankaŭ por pli trankvila rilato kun TEJO.

La postulo de TEJO ne renkontas simpation ĉe pli aĝaj movadanoj. Ĉe ili TEJO perdis multon de sia reputacio, ĉar kun la tempo ĝi apartiĝis de la cetera movado en propran niĉon. Oni ne plu sentas ĉeeston de TEJO, eble plej konkrete en UK. Jam en Aŭgsburgo 1985 kongresanoj grumblis, ĉar la junularo kunsidis ekster la kongresejo. En Montpeliero 1998 nederlanda veterano faris koleran scenon, ĉar nederlanda televida skipo ne trovis gejunulojn en la kongresejo. Ili vivis propran vivon aliloke. Ĉu same en Gotenburgo? Ankaŭ en naciaj kongresoj, almenaŭ eŭropaj, mankas gejunuloj, ĉar ili kunvenas inter si. Tia apartismo estas danĝera por la movado. Alie estas en Brazilo. Ankaŭ eŭropanoj spertis en Fortalezo, ke tie apartismo mankas. Tie aperas alispeca fenomeno: provoj revivigi la TEJO-sekcion malsukcesas unu post alia. La brazila junularo tiom integriĝis en la movado, ke ĝi ŝajne ne sentas bezonon je aparta organizo. La monda TEJO tamen estas regata de eŭropanoj kaj havas eŭropajn problemojn.

Komitatano Z

Kontraŭesperantaj teoriaj eraroj

Ni analizu iomete la asertojn de s-ro Jurij Finkel en la novembra Ondo.

1. “Ajna internacia lingvo — ĉu artefarita, ĉu natura — estas rimedo de influo de pli ekonomie potenca kulturo al ĉiuj ceteraj” kaj per Esperanto “la okcidenta civilizo same penus influi al aliaj civilizoj, strebante trudi al ili sian valorsistemon. Kaj ĝi eĉ pli efike povus tion fari per Esperanto, ol per la angla”. Do la malbono kuŝas en la internacieco mem, egale, ĉu temas pri fenomeno neŭtrala aŭ nacia. Sed kiun propran valorsistemon trudas al aliaj, ekzemple, la Internacia Ruĝa Kruco? Ĉu Esperanto mem, havante kulturon (kies kulturon?) trudos ĝin al aliaj kulturoj? Ne, ĉar ne kulturo mem premas aliajn kulturojn, sed la hegemona ŝtato, kiu utiligas ĝin (kune kun aliaj faktoroj) por premi aliajn etniojn. Jarcentojn la helena kulturo estis grandprestiĝa en Eŭropo, tamen rolis nur kiel fermento, ne murdisto.

Ĉu Esperanto povas damaĝi (eĉ “pli”) ol la angla? Ni notu per A la anglalingvajn potencajn landojn kaj per C la ceteran mondon. Nune A forrabas de C miliardojn da dolaroj kaj da laborhoroj per sia lingvo, ĉiujare. Dum A studadas la naturon, kreante novan informacion, C studadas la lingvon de A, t.e. morta informacio, simpla ilo. Ĉefverko en C-lingvo restas inter la landlimoj, dum eĉ banala verko de A, en multaj ekzempleroj, inundas la mondon, estas tradukata, alportas monon kaj renomon al A. Kiam C-libro estos, en feliĉaj kazoj, tradukita, ĝia informacio malaktualiĝis, do, spite al valoro kaj kostoj, ĝi estas venkita pro sia lingvo. Oni povus aldoni plurajn tiajn konatajn faktojn, kiuj malpravigas la aserton de Finkel.

2. Por Finkel neŭtrala internacia lingvo “fakte per nenio principe diferencas disde la angla”. Kiel kulturita homo, iam esperantisto, povas aserti tian sensencaĵon? La diferenco estas enorma, ĉar Esperanto estas ĉies kaj nenies, samkiel la aero kaj akvo. La komuna, neŭtrala, neniam estas minaco, sed jes la aparta, se ĝi estas forta per ŝtataj interesoj. La mezepoka Latino, estante nur komunikilo, sen nacio kaj ŝtato, damaĝis neniun etnion, sed ĝi ja faris tion en la antikveco, kiel lingvo de forta imperio: la lingvoj de gaŭloj, dakoj, iberoj k.a. malaperis, samkiel poste la indiĝenaj lingvoj de Ameriko antaŭ la potencaj lingvoj de Eŭropaj ŝtatoj. Ĉar Finkel spekulacias, ni demandu spekulacie, ĉu la gaŭloj aŭ la aztekoj estintus samtiel kulture neniigitaj per neŭtrala lingvo?

Entute, Finkel ne demandas sin, kion pensas pri liaj opinioj la popolanoj de C-landoj, la “granda mutularo”, kiun li pretas forlasi en senespera kaj multeflanka diskriminacio, la miliardoj da kamparanoj, la laboristaro, la etnivela intelektularo, nuntempe “homoj de tria klaso”, sen rajto je komunikado.

3. La nerealisma solvo de Finkel: “la kulturoj restu inter la “miljaraj muroj”; “Mi pledas por defendaj muroj inter la kulturoj”. Feliĉe la civilizo aplikis alian principon; interŝanĝojn de kulturvaloroj oni ne povas bremsi, samkiel la fizikan transiron de varmo al malvarmo, tial ĉiu moderna popolo disponas pri multaj akiraĵoj, kiujn ĝi ne mem kreis. “Defendaj muroj” ekzistis nur ĉe primitivuloj, kaj ĝuste pro tio, ne pro bato de Dio, ili restis primitivaj.

4. Finkel “elreviĝis” pri la interna ideo kaj “iĝis naciisto”. Se por li tiu ideo estas nur “bela bagatelo”, tiam li ankaŭ bona naciisto ne povas esti, ĉar tia ideo fakte necesas ĉie — en familioj, ŝtatoj kaj homaro; se li tion kredas pri la interna ideo, li neniam estis bona esperantisto; se nur la “moderna mentaleco” aŭ la aĉa orgojlo, ankaŭ de iuj esperantistoj, senpovigas ĝin, tiam estas fia malkuraĝo forlasi ĝin.

Finkel malestimas la Okcidenton kun ties valoroj, “ekzemple demokratio”. Ĉu la Okcidento entute estas damninda? Ĉu la Oriento entute estas imperio de la bono? Nenie validas nigra-blanka dikotomio. Ĉu la demokratio estas forĵetebla, ĉar ofte oni misuzas la koncepton? Vere, oni povas multe abomeni en la “kulturo”, sed ne nepre laŭ kriterioj, kiuj memorigas pri stalinismo.

Ĉu tiaj eraraj asertoj, bedaŭrinde ne malofte skribitaj de niaj intelektuloj lastatempe, apartenas al Esperanto-kulturo, nur tial ke ili cirkuladas Esperantlingve?

Ignat Bociort (Germanio)

TEJO estas nek nebezonata nek senutila

Kvankam estas mi, tiu, kiu plej forte provis dum la du pasintaj jaroj, atentigi TEJO-n pri tio, kion ĝi prefere faru, laŭ mia kompreno, se ĝi volas gvidi la junajn esperantistojn de la tuta mondo kaj ne nur de Eŭropo, mi vidas min devigata defendi la estraron de TEJO kaj deklari, ke laŭ mi TEJO estas nek nebezonata nek senutila. Cetere multaj junaj aktivuloj faris ion rimarkinde bonan por transporti la Esperanto-movadon en la nunan retan mondon, kion nek mi nek ĉiuj aliaj dumvivaj membroj estus kapablintaj fari. Se hodiaŭ multaj homoj lernas Esperanton kaj esperantumas rete, certe la merito ne apartenas al ni, al la tradicia parto de UEA.

Malsamaj opinioj inter TEJO kaj UEA pri aferoj farindaj estas tradicio, natura tradicio, de nia movado. Ankaŭ ĉi-foje ni provos solvi la problemojn per ambaŭflanka bonvolo kaj per reciproka adaptiĝo.

Cetere, se TEJO estas senutila, kion diri pri multaj aliaj partoj de la movado, kiuj nur provas ekspluati la ekzistantan Esperanto-komunumon kaj ne esence puŝi pli malproksimen la limon de Esperantujo en la neesperantistan mondon?

Kaj, fine, kiam temas pri “popolismo”, mi daŭre krias en vakuo kaj ĉe evidenta ĝenateco de pluraj “gvidantoj de la popolo”: “informado, instruado kaj nur poste utiligado”. Se tio estas “popolismo”, mi estas “popolisto”.

La falo de la membraro de TEJO estas io tre malbona, kompreneble. Same zorgodona estas la falo de membraro de UEA. Ni provis fari ion per la kampanjo Por pli vasta komunumo, kaj ni havis ankaŭ kelkajn bonajn reagojn el landaj asocioj kaj lokaj grupoj, sed entute la fenomeno devas esti pli profunda ol tio, kion ni povas pensi kaj fari. Manke de pli bona analizo, mi ankoraŭ opinias, ke membroj aliĝas pro du kialoj: (1) la servoj; (2) la idealo plibonigi la mondon. Mi ne vere konas la proporcion inter la du kategorioj, kaj ĉiu el ni emas doni al ĉiuj aliaj siajn proprajn motivojn.

Nun ni vivas en epoko en kiu multaj el la servoj (ekzemple la revuo aŭ la libroj aŭ la ebleco entute esperantumi) estas senpage ofertataj en la reto. Ĉiu revuo, kiun mi legas, ŝajnas al mi reludo de aferoj, kiujn mi renkontis ie en la reto antaŭ unu monato. Retaj lernantoj (kiuj entute estas en la pagopovaj landoj la preskaŭ solaj lernantoj) ne sentas la bezonon aliĝi al io ajn.

Nepagopovuloj restas grandparte nepagopovuloj kaj en la dua kaj en la tria mondoj.

En tiuj kondiĉoj la estraro de TEJO certe devus fari multon plian, sed ankaŭ ni ĉiuj ne vere scias kion fari antaŭ ĉi tiu fenomeno.

Renato Corsetii (Italio)

La junulara movado prosperas kaj bunte vivas

Ni principe samopinias kun la ĉi-koncernaj rimarkoj faritaj de Renato Corsetti kaj substrekas ke la fenomeno de nemembriĝo al TEJO inter junaj esperantistoj ankaŭ estas temo por TEJO. Tamen la junulara movado preter ĉiuj diskutoj pri membrokvanto prosperas kaj bunte vivas. Tion indikas la multaj junularaj aranĝoj kun multa partopreno en la tuta mondo, tion montras la bunteco de Esperanto-junulara retmondo kaj ankaŭ la esperiga kvanto da aliĝoj al retaj kursoj. La klasika formo de juna esperantisto, kiu fariĝas TEJO-membro por ricevi ĝiajn servojn, estas malofta, sed ne devige signifas ke la (eksterasocia) junulara movado degeneras.

La estraro de TEJO ŝatus fari multon por kontentigi ambaŭ versiojn de esperantisteco: la klasikan formon de membro kaj la aktualan de ekz. konsumanto per la reto (kaj kombinon el ambaŭ). Tamen TEJO estas strukture tro malforta por fari. Per belaj vortoj longperspektive nenio ŝanĝiĝas. Por trakti la problemon ĉe ĝiaj radikoj TEJO lanĉis proponon rilate al oficeja modernigo, investa politiko de UEA kaj ekhavo de TEJO-oficisto, kiu estas konsultebla ĉe http://www.tejo.org/dok/proponaroprimodernigo.html. Ni invitas ĉiujn legi kaj diskuti ĝin enhave. Por havigi al la movado denove fortan TEJOn.

Marko Naoki Lins, Holger Boos TEJO

La dua Forumo atendas vin

La 2a Balta Esperanto-Forumo okazos 17-22 jul 2003 en Olsztyn (Pollando). Ĝin kunorganizas Varmia-Mazuria Esperanto-Societo kaj La Ondo de Esperanto.

Konciza programo

17 jul. Ĵaŭdo: Alveno, registriĝo, loĝigo, libroservo. Prelego pri Olsztyn. Laborprogramo. FREŜO. Interkona vespero ĉe fajro (kun kolbasetoj kaj biero).

18 jul. Vendredo: Malfermo kaj gazetara konferenco. Laborprogramo. FREŜO. Pola vespero en la regionstila restoracio Karczma Warmińska (Gietrzwald).

19 jul. Sabato: Vizitado de la skanzeno en Olsztynek. Laborprogramo. Libera vespero.

20 jul. Dimanĉo: Piedekskurso en la urbocentro. Laborprogramo. FREŜO. Orgena koncerto en la katedralo.

21 jul. Lundo: Laborprogramo. Adiaŭa vespero en restoracio Kolorowa.

22 jul. Mardo: Laborprogramo. Fermo.

La laborprogramo de la Forumo enhavos prelegojn, seminariojn kaj diskutrondojn, kiujn partoprenos Aleksej Birjulin, Zbigniew Galor, Halina Gorecka, Wolfgang Kirschstein, Aleksander Korĵenkov, Ilona Koutny, Alen Kris, Marian Zdankowski kaj aliaj konataj esperantistoj.

Pliajn informojn petu ĉe nia redakcia adreso.

Mia konkreta opinio

Prof. Dr. Walter Żelazny — La Konsulo — en sia Deklaro pri la baldaŭa milito (LOdE-102) rilatas tre profesorece al la koncerna temo: “rememorinte... emfazinte... konstatinte... zorgante... invitas... rekomendas...” anstataŭ skribi konkrete, kurte kaj definitive, ke la milito de Usono kontraŭ Irako, kiu kaŭzas doloregojn de la iraka popolo, havas tipe agresan karakteron en intereso de Usono, ke ĝi estas internacia krimo, kiu ne finigos la terorismon, sed kontraŭe plifortigos la terorismajn tendencojn de islamaj popoloj kontraŭ satanecaj amerikanoj. Pro tio oni devas ĝin tre decide kaj plej akre kondamni. Tio estas mia konkreta kaj kurta opinio.

Władysław Burszta (Pollando)

Absolute falsa akuzo pri KCE

Estimata redaktoro,

Kiel vi supozeble jam scias, okaze de la Ĝenerala Asembleo de KCE, sabaton la 29an de marto 2003 mia trijara mandato kiel prezidanto venis al la fino kaj la ĜA elektis Daniel Muhlemann, loĝantan en Nyon/CH, kiel novan prezidanton.

Ankoraŭ dum mia prezidanteco, en la februara numero de LOdE, aperis artikolo de István Ertl titolita Tiu Ĉaŭdefona novembro... Mi legis la artikolon kun intereso kaj ne havas komenton pri ĝi. Sed mi absolute refutas la piednoton ke “... KCE intertempe estis akaparita de la Silferanoj”.

La nova prezidanto, sinjoro Muhlemann, konsentas kun mi kaj ni duope (sen influo de ia tria) eksplicite deklaras, ke la Kultura Centro de Esperanto (KCE) en Ĉaŭdefono estas memstara, kulturcela organizo, aktive kunlaboranta kun multaj Esperantistoj. Estas absolute falsa akuzo, voli redukti ĝin al unu persono kiu tre aktive laboras por KCE, sed neniel superregas ĝin. KCE estas malfermita al ĉies kontribuo por plivastigi siajn aktivaĵojn celantajn al la klerigo de la Esperantistoj. La varieco de prelegistoj, instruistoj kaj kursopartoprenantoj pruvas tion.

Vi certe mem spertis, estimata sinjoro Korĵenkov, ke ne nur estus domaĝe misuzi niajn fortojn per senfruktaj internaj luktoj, sed ke tio ankaŭ forpelus esperantistojn, kaj novajn kaj malnovajn, kiuj povus kontribui al plivastigo de la internacia lingvo (kaj sekve de via abonantaro). Mi konas LOdE’n kiel revuon kiu neŭtrale kaj multeflanke informas siajn legantojn kaj tial esperas, ke la supre menciita insulta aserto estu revokita aŭ almenaŭ korektita.

Kun sinceraj salutoj,

Sonja Brun, Daniel Muhlemann

Ĉi tiu reago estis sendita al István Ertl, kiu tuj reskribis:

Mi ĝojas ke, mallaŭ mia erara percepto, KCE ne estis akaparita de la Silferanoj.

István Ertl

La perdita Sanĝako

Novelo de Saki*

La prizona pastro la lastan fojon eniris en la ĉelon de la kondamnito por doni laŭeblan konsolon.

“La sola konsolo kiun mi aspiras”, diris la kondamnito, “estas rakonti mian tutan historion al iu, kiu almenaŭ aŭskultos ĝin kun respekto.”

“Ni ne tro prokrastu la aferon”, diris la pastro rigardante sian brakhorloĝon.

La kondamnito subpremis tremon kaj komencis.

“La plej multaj homoj opinios, ke mi pagos la prezon de mia propra perfortaĵo. Sed efektive mi estas viktimo de nesufiĉa specialiĝo koncerne edukon kaj karakteron.”

“Nesufiĉa specialiĝo?” diris la pastro.

“Jes. Se mi estus konata kiel unu el malmultaj homoj en Anglio, kiuj konas la faŭnon de la Eksteraj Hebridoj, aŭ povas originlingve reciti stancojn el la poezio de Camões, mi havus neniun malfacilaĵon pruvi mian identecon en la krizo, kiam mia identeco iĝis al mi demando de vivo aŭ morto. Sed mia eduko estis pli-malpli modere bona, kaj mia temperamento estis de tiu ordinara speco kiu evitas specialiĝon. Ĝenerale mi scias iomete pri ĝardenkulturo, historio kaj malnovaj art-majstroj, sed mi neniam povus parkere diri al vi ĉu Stella van der Loopen estas krizantemo, heroino de la Usona sendependiĝa milito, aŭ io de Romney en Luvro.”

La pastro maltrankvile ŝanĝis pozicion sur sia seĝo. Nun kiam tiuj alternativoj estis proponitaj, ili ĉiuj ŝajnis terure eblaj.

“Mi enamiĝis, aŭ kredis enamiĝi, al la edzino de la loka kuracisto”, pluis la kondamnito. “Kial tio okazis, mi ne scias, ĉar mi ne memoras ke ŝi posedis apartan logaĵon, mensan aŭ korpan. Retrospektante al la pasintaĵoj, mi pensas ke ŝi sendube estis tute ordinara, sed supozeble la kuracisto iam enamiĝis al ŝi, kaj kion faris unu, tion povas alia. Mia atento ŝajne plaĉis al ŝi, kaj tiugrade mi eble povus diri ke ŝi kuraĝigis min, sed verŝajne ŝi estis sincere nekonscia, ke mi intencis ion plian ol etan najbaran interesiĝon. Fronte al la morto oni volas esti justa.”

La pastro aprobe murmuris.

“Ĉiuokaze, ŝi estis aŭtente terurita, kiam mi iuvespere uzis la foreston de la doktoro por deklari tion, kion mi kredis esti mia granda pasio. Ŝi petegis min malaperi el ŝia vivo, kaj mi apenaŭ povis fari ion alian ol konsenti, kvankam mi ne havis eĉ nebulan ideon pri kiel realigi tion. Mi sciis, ke en romanoj kaj teatraĵoj tio estas ofta evento, kaj ke se oni miskomprenis la sentojn aŭ intencojn de virino, oni kiel normala sekvo foriru al Hindio por plenumi iujn aferojn ĉe la landlimo. Stumblante for laŭ la veturvojo de la kuracisto, mi ne havis tre klaran ideon pri mia futura agado, sed mi havis nebulan senton ke necesos rigardi en la maparon de Times antaŭ ol enlitiĝi. Tiam, sur la malluma kaj dezerta ŝoseo, mi subite trafis kadavron de homo.”

La pastro ekmontris pli viglan interesiĝon pri la rakonto.

“Se juĝi laŭ la vesto, ĝi estis kadavro de savarmea kapitano. Ŝajne ia terura akcidento faligis lin, kaj lia kapo estis frakasita kaj disbatita ĝis ekster ĉia homa simileco. Kredeble, mi pensis, aŭtomobila akcidento; kaj poste, kun nevenkebla insisto, subite venis alia penso, ke jen prezentiĝas rimarkinda oportuno por perdi mian identecon kaj malaperi por ĉiam el la vivo de la doktoredzino. Neniu laciga kaj riska vojaĝo al foraj landoj, sed simpla interŝanĝo de vesto kaj identeco kun nekonata viktimo de akcidento sen atestantoj. Sufiĉe malfacile mi senvestigis la kadavron kaj revestis ĝin per mia propra kostumo. Ĉiu ajn, kiu iam tualetservis mortintan savarmean kapitanon en malintensa lumo, komprenos la malfacilaĵon. Kun la supozebla celo igi la doktoredzinon formigri de sub la edza tegmentotrabo al iu loĝejo financata je mia kosto, mi antaŭe plenigis la poŝojn per stako da monbiletoj, kiuj konsistigis gravan parton de mia likvida materia riĉaĵo. Ŝtelirante for en la mondon, maskita kiel sennoma savarmeano, mi do ne estis sen rimedoj, kiuj facile subtenos ĉi modestan rolon dum konsiderinda tempo. Mi trotis ĝis najbara urbeto, kaj kvankam estis jam malfrua horo, dank’ al kelkaj ŝilingoj mi estis provizita per vespermanĝo kaj tranoktado en malmultekosta gastejo. Sekvatage mi ekiris plu en sencela vagado de unu urbeto al alia. La rezulto de mia subita kaprico jam iom tedis min; post kelkaj horoj tio validis eĉ pli. Sur gazetafiŝo de loka ĵurnalo mi legis anoncon pri mia propra murdo farita de nekonata persono; aĉetinte ekzempleron de la ĵurnalo por havi detalan referaĵon de la tragedio, kiu unue vekis en mi certagrade makabran amuziĝon, mi trovis ke oni atribuis la agon al vaganta savarmeano kun duba pasinteco, kiun oni vidis embuski sur la ŝoseo proksime al la krimloko. Mi ne plu estis amuzita. La afero riskis iĝi embarasa. Tio, kion mi erare prenis por aŭtomobila akcidento, evidentiĝis kazo de sovaĝa atenco kaj murdo, kaj ĝis la vera kulpinto estos trovita, ege malfacilos al mi klarigi mian entrudiĝon en la aferon. Kompreneble mi povos pruvi mian propran identecon; sed kiel eblos — sen malagrable enmiksi la doktoredzinon — prezenti adekvatan motivon por ŝanĝi veston kun la murdito? Dum mia cerbo febre laboris pri tiu problemo, mi subkonscie sekvis duarangan instinkton — kiom eble plej malproksimiĝi de la krimloko, kaj je ĉiu kosto liberiĝi de mia kulpiga uniformo. Jen mi trovis malfacilaĵon. Mi provis du-tri obskurajn vestbutikojn, sed enirante mi senescepte vekis teniĝon de malamika suspektemo ĉe la posedantoj, kaj sub iu aŭ alia preteksto ili evitis liveri al mi la arde deziratan vestoŝanĝon. La uniformo, kiun mi surmetis tiel senpense, ŝajnis same malfacile demetebla kiel la fatala ĉemizo de — vi scias, mi forgesas la nomon de tiu kreitaĵo.”

“Bone, bone”, diris la pastro haste. “Daŭrigu vian historion.”

“Iel ajn, mi sentis ke antaŭ ol demeti tiun kompromitan kostumon, ne estos sekure transdoni min al la polico. Kio konsternis min estis, kial oni ne klopodis aresti min, ĉar estis neniu dubo pri la suspekto kiu akompanis min kvazaŭ nedisigebla ombro, kien ajn mi iris. Gapado, kubutado, flustrado, kaj eĉ laŭtaj rimarkigoj ke “jen li” salutis ĉiun mian aperon, kaj eĉ la plej povra kaj dezerta taverno, en kiu mi manĝis, baldaŭ pleniĝis de amaso da kaŝe gvatantaj klientoj. Mi komencis simpatii kun la sentoj de reĝaj familianoj, kiuj provas iom private butikumi sub senkompata ekzamenado fare de neforigebla publiko. Kaj tamen, malgraŭ tiuj senvortaj ombroj, kiuj konsumis miajn nervojn preskaŭ pli ol farus senkaŝa malamikeco, oni faris neniun klopodon por ĝeni mian liberecon. Pli malfrue mi malkovris la kaŭzon. Kiam okazis la murdo sur la dezerta ŝoseo, tiuregione oni okazigis serion da sangohundaj konkuroj, kaj dudeko da trejnitaj bestoduopoj estis direktitaj al la spuro de la supozita murdinto — do al mia spuro. Unu el la plej sociemaj londonaj ĵurnaloj proponis fabele riĉan premion al la posedanto de tiu duopo, kiu unue spuratingos min, kaj tutlande svarmis vetado pri la ŝancoj de la diversaj konkurantoj. La hundoj vagis vaste kaj fore tra proksimume dek tri graflandoj, kaj kvankam mia propra moviĝado je tiu tempo jam perfekte konatiĝis, same al la polico kiel al la publiko, la sporta instinkto de nia nacio nun intervenis por malhelpi aresti min tro frue. “Donu ŝancon al la hundoj”, estis la domina opinio, kiam ajn iu ambicia loka policisto volis fini mian tro longan evitadon de la leĝo. Mia fina kaptiĝo fare de la venkanta duopo ne estis tre drama epizodo, efektive mi ne certas ĉu ili entute atentus min se mi ne alparolus kaj glatumus ilin, tamen la evento vekis supermezuran kvanton da ekscito ĉe la vetantoj. La posedanto de la duopo en la dua plej proksima loko ĉe la fino estis usonano, kaj li lanĉis proteston sur la bazo ke lutrohundo antaŭ ses generacioj edziĝis en la familion de la venkinta duopo, kaj ke oni proponis la premion al la unua duopo de sangohundoj kiuj kaptos la murdinton, kaj ke hundo kun sesdekkvarono da lutrohunda sango en si teknike ne povas esti konsiderata kiel sangohundo. Mi ne memoras kiel oni finfine decidis la aferon, sed ĝi vekis enorman kvanton da akraj diskutoj ambaŭflanke de Atlantiko. Mia propra kontribuo al la polemiko konsistis el atentigo, ke la tuta disputo maltrafas la celon, ĉar la vera murdinto ankoraŭ ne estas kaptita; sed mi baldaŭ malkovris, ke pri tiu punkto troviĝis eĉ ne la plej minimuma malsameco de opinioj inter publiko kaj specialistoj. Mi maltrankvile atendis la okazon pruvi mian identecon kaj ekspliki miajn motivojn kiel malagrablan neceson; rapide mi trovis ke la plej malagrabla parto de la afero estis, ke ne eblis fari ĝin. Vidante en spegulo la konsumitan kaj sovaĝan mienon, per kiu la spertoj de la lastaj semajnoj stampis mian iame serenan vizaĝon, mi apenaŭ surpriziĝis ke tiuj malmultaj amikoj kaj konatoj, kiujn mi havis, rifuzis rekoni min en mia ŝanĝita aperaĵo, sed persistis en sia obstina sed ĝenerale kundividata kredo, ke la ŝosea mortigito estis mi. Por eĉ pli malbonigi la aferon, ĝisfunde malbonigi, iu onklino de la efektiva murdito, timiga virino kun evidente malalta inteligenteco, identigis min kiel sian nevon, kaj donis al la aŭtoritatoj terure buntan referaĵon pri mia malvirta junaĝo kaj pri siaj laŭdindaj sed vanaj klopodoj por vergi min en pli bonan direkton. Mi pensas ke oni eĉ proponis priserĉi min por trovi fingrospurojn.”

“Sed”, diris la pastro, “sendube la rezultoj de via eduko...”

“Jen ĝuste la decida punkto”, diris la kondamnito; “jen kie mia nesufiĉa specialiĝo tiel fatale kontraŭis min. La mortinta savarmeano, kies identecon mi tiel facilanime kaj misfortune adoptis, posedis vernison el ĉipa moderna eduko. Estus facile montri, ke mia erudicio troviĝis sur tute alia nivelo ol la lia, sed pro nervozeco mi mizere fuŝis teston post testo, kiujn oni donis al mi. Tiu grajno da franca lingvo, kiun mi iam posedis, eskapis de mi; mi ne povis francigi simplan frazon pri la grosoj de la ĝardenisto, ĉar mi forgesis la francan vorton por groso.”

La pastro refoje turnis sin maltrankvile sur sia seĝo.

“Kaj tiam”, la kondamnito pluis, “okazis la fina malvenko. En nia vilaĝo ni havis modestan debatoklubeton, kaj mi memoris iam promesi, supozeble ĉefe por plaĉi kaj imponi al la edzino de la kuracisto, fari iel skizan prelegon pri la Balkana krizo. Mi fidis ke eblos al mi trovi la faktojn en unu-du normaj fakverkoj, kaj en malnovaj numeroj de kelkaj periodaĵoj. La prokuroro zorge notis la cirkonstancon, ke la viro kiu mi asertis esti — kaj efektive ja estis — iam prezentis sin vilaĝe kiel iaspecan duarangan fakulon pri Balkanaj aferoj, kaj meze de vico da demandoj pri indiferentaj aferoj la enketanta juristo kun diabla subiteco demandis min, ĉu mi povas rakonti al la tribunalo kie situas Novibazaro. Mi sentis ke la demando estas decida; io sugestis al mi ke la respondo estas Sankt-Peterburgo aŭ Baker Street. Mi hezitis, senpove rigardis ĉirkaŭ mi al maro da intense atendantaj vizaĝoj, kuraĝigis min kaj elektis Baker Street. Kaj jen mi sciis, ke ĉio estas perdita. La prokuroro facile pruvis, ke persono almenaŭ modere familiara kun la aferoj de la Proksima Oriento neniam povus tiel senrespekte misloki Novibazaron for de ĝia kutima angulo de la mapo. Ĝi estis respondo, kiun kredeble donus la savarmea kapitano — kaj mi donis ĝin. La cirkonstancaj indikoj ligantaj la savarmeanon al la krimo estis super neceso konvinkaj, kaj mi tiel firme identigis min kun la savarmeano, ke ne eblis eliĝi el li. Tiel do okazis, ke post dek minutoj mi estos ĝismorte pendumita je la kolo, por pagi la murdon de mi mem, murdon kiu neniam okazis, kaj pri kiu, ĉiuokaze, mi estas neeviteble senkulpa.”

*

Kiam la pastro post kvaronhoro revenis al siaj ĉambroj, nigra flago ŝvebis super la prizona turo. Matenmanĝo atendis lin en la manĝoĉambro, sed unue li iris en sian bibliotekon, kaj preninte la maparon de Times, konsultis mapon pri la Balkana duoninsulo. “Tia afero”, li konstatis, refermante la volumon kun klaketo, “povus okazi al iu ajn.”

Tradukis el la angla Sten Johansson

Pro ĉi tiu traduko Sten Johansson iĝis laŭreato de Liro-2002, branĉo Traduka prozo.

Notoj

Saki. Pseŭdonimo de Hector Hugh Munro (1870-1916), brita ĵurnalisto kaj verkisto, aŭtoro de kvar popularaj novelaroj.

kreitaĵo. Mitologia centaŭro Neso; lia venenita tuniko mortigis Heraklon.

Novibazaro (Novi Pazar). La ĉefurbo de historie grava regiono Sanĝako (turke: provinco), okupita en 1912 de Serbio kaj Montenegro.

Perlo de raporta literaturo
Kapuściński, Ryszard. Ebono: Raportoj el Afriko. Tradukis el la pola Tomasz Chmielik. — Bielsko-Biała: KLEKS, 2001. — 329 pĝ.

Inter eksterafrikanoj estas kutime vidi la grandegan kontinenton kiel ion unuecan, kapteblan kaj kompreneblan. Ja nature, ĉar ni homoj emas simpligi aferojn per enpaketigo en unu nocion. Estas praktike vidi blokojn kiel oriento, okcidento, subevoluo, demokratio, religiismo; obskuroj de diversaj koloroj, laŭ vid-punkto aŭ -celo difineblaj negativaj. Eĉ tiom, ke ni pretas riski, aŭ aprobi, detru(iĝ)on por ordigi la mondon. — “Kontinento nigra” difinas la tuton sen difini ion. Ĉu Afriko estas difinebla?

Kapuściński respondas nee al la demando. Lia raportaro kolektita el la kvardek jaroj de ĵurnalista vivo estas “verko... pri kelkaj homoj el tie, pri renkontiĝoj kun ili, pri la tempo pasigita kune. Ĉi tiu kontinento estas tro vastega, por ĝin priskribi. (...) Fakte, krom la geografia nomo, Afriko ne ekzistas”.

Prave. Ne eblas difini kontinentojn, ankaŭ ne eblas difini landojn aŭ regionojn. En Afriko tio aparte validas, ĉar la nuna divido de la kontinento estas altgrade artefarita. Etna, lingva kaj kultura diverseco apenaŭ obeas la landlimojn, kiujn la nunaj afrikaj ŝtatoj heredis de la koloniismo disfalinta post la dua moderna milito inter eŭropanoj — post militoj, kies kaŭzo almenaŭ parte estis la konkurenco pri kolonioj. Avideco de la homoj laŭ tiama eŭropa ekonomia ordo.

La koloniismo postlasis grandparte regionojn, kies ekonomiaj strukturoj ne respondas al la bezonoj de iliaj loĝantoj, sed estis kreitaj por utiligo fare de koloniistoj. Daŭre estas pli facile vojaĝi de afrikaj ĉefurboj en eŭropajn landojn ol inter ili; komercaj vojoj kondukas nur de produktejoj al la maro; varinterŝanĝo nur eksporta, ne naciekonomia.

La granda milito finiĝis en Eŭropo antaŭ preskaŭ sesdek jaroj. La mondmilito tamen ne finiĝis, ĝi ne lasis la mondon. Afrikanoj batalis por liberiĝo de koloniismo kaj poste inter si dum la tutaj jardekoj.

Pri ĉio ĉi kaj multo alia, homoj, naturo, vivo, Kapuściński rakontas en la tridek raportaĵoj en sia libro. Li estis longe la sola ĵurnalisto en Afriko de malriĉa agentejo. Bonŝance al la legantoj, por kiuj li sin instalis inter la popolon kaj popolanojn mem, meze de okazoj.

KLEKS meritas dankon por esperantigo kaj aperigo de tiu ĉi verko. Ĝiaj aperoj en nacilingvaj tradukoj vekis grandan intereson kaj aprezon, multaj el ili post la Esperanta. Ni ricevis perlon de raporta literaturo.

La traduko ĝenerale fluas, esperantas. Tomasz Chmielik plenumis laboregon. Eventuale kun iom tro da “la”.

Tuomo Grundström

Recenzo kaj io del krom
Declerck, Christian. Tarokoj kaj epokoj. — Antverpeno: FEL, 656 pĝ.

Dika libro de 650 paĝoj. Tro dika por esti legita (kaj recenzita) tuj, interalie, preterpase. Kovrilpaĝe la aŭtoro aludas pri certaj erotismo kaj esoterismo: promesoj allogaj ĝenerale, bedaŭrinde ne por la recenzonto. Mi foliumis la libron. Ĝuste tiel: jen priskriba virina anatomio kun koncentriĝo sur intimaj lokoj, jen pasaĵoj kun ĉakroj kaj ceteraj orientaj trukoj. Tarokoj kaj epokoj — hokoj tro pokaj por kapti tiun fiŝon — la atenton. Kial do mi recenzos? — Ĉar mi devas, mi donis la promeson.

Do mi legos, kaj jen mi legas. Sinjoroj, la morala imperativo estas teorie rekompencenda. Kaj jen ĝi estas praktike rekompencata. Ĉar tre baldaŭ mi vidas, ke Christian Declerck verkis tamen ion de vera valoro. Ĝenerale mi ŝatas nek esoteran saĝon — trovante ĝin plata kaj obtuza, nek generilan erotikon (miaguste ĝi estas infan-senila amuzo). Sed baldaŭ mi koncedas ke ilia ĉeesto tute nefatale nocas la romanon.

— Ĉu mi verkas ion kroman al sporada recenzo? — demandas Christian Declerck analizante siajn skribimpulsojn. Tio estas serioza demando. Narcisismo aŭ simpla grafomanio povas ja konduki la manon de la skribanto. Iom post iom mi — recenzanto — vidas, ke feliĉe tiuj suspektoj ne havas grundon. Ĉar mi sentas: la aŭtoro ne povis ne skribi. Kiel protagonisto de Nietzsche li sukas je anima abundo kaj do bezonas komunikon.

Jen fine estas moderna libro en Esperanto, kiun mi dezirus teni enmane. Kaj jen pruvo, ke Esperanto-komunuma kulturo estas realaĵo matura kaj plensanga, kia ĝi meritus esti.

Mi tute ne kontestas kiun ajn artefaritan lingvon eniri denaske normalan kulturan ekziston, ĉi tie temas pri la problemo de plensangeco. Christian Declerck konvinke konfirmas, ke Esperanto kaj Esperantio atingis do la stadion de la plensangeco.

Ja ne ĉiu suko de la vivo estas sekrecio de la generiloj. Vidu leteron el Kubo (pĝ. 235) — ŝvito de “reala socialismo”, vidu fragmenton pri la homara evoluo (pĝ. 316-317!) — gutoj de amaro de homo, kiu scias senti la mondon. Vidu la epizodon pri Jugoslavio (pĝ. 574) kaj tiun pri la nova monda ordo (pĝ. 577), aŭ pri la friponmanipuloj de la “libera amaskomunikado” (pĝ. 578). Ili — tiuj epizodoj — odoras la incendiojn de la hodiaŭa tago. Legu paralele observojn pri la aĝtransformoj de homa karaktero (583), do vi konstatos, ke la aŭtoro estas ankaŭ bona psikologo.

Koncerne la tekston de la romano. Miaguste certa amorfeco de la rakonto sufiĉe kompensiĝas per bona stilistiko kaj la riĉo de la enhavo. Kaj la abunda vortokreo estas rajtigata per precipa lingva intimeco, kiun la aŭtoro manifestas tute tute klare kaj tre nature.

Lastrecenze mi pli ofte laŭdis ol esprimis malkontenton. La kaŭzo de tiu bonanimeco estis la propra antaŭelekto de la recenzoto. Tarokoj kaj epokoj troviĝas ekster tiu listo. Des pli volonte mi asertas en la fino: la romano de Christian Declerck sendube superas la norman nivelon de la moderna naci- kaj internacilingva beletro... Certe, ĝi donis al mi ion krom preteksto skribi recenzon. Samcerte — ankaŭ al iu krom mi.

Alen Kris

La “Rusa Novelaro” aperos en julio

Finiĝas la plurjara laboro pri Rusa Novelaro. 19a jarcento. La libro enhavos novelojn de Aleksandr Puŝkin, Miĥail Lermontov, Nikolaj Gogolj, Ivan Turgenev, Fjodor Dostojevskij, Lev Tolstoj, Miĥail Saltykov-Ŝcxedrin kaj Anton Ĉeĥov.

La tradukado jam estas finita kaj nun okazas redaktado kaj provlegado fare de divers-naciaj kompetentuloj. Inter la tradukintoj estas, interalie, Grigorij Arosev, Aleksej Birjulin, Halina Gorecka, Aleksander Korĵenkov, Nikolai Lozgaĉev, Valentin Melnikov, Ilsia Novikova, Vladimir Vyĉegĵanin kaj aliaj.

Se mankos neantaŭviditaj problemoj la 400-paĝa volumo estos premiere prezentita kadre de la 2a Balta Esperanto-Forumo en Olsztyn, la 18an de julio 2003. Aŭtune ĝi estos aĉetebla ĉe la eldonejo kaj multaj libroservoj kontraŭ 30 eŭroj, sed en BEF oni povos aĉeti kontraŭ speciale rabatita prezo.

HaGo

Liro-2003

La redakcio de La Ondo de Esperanto denove invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en tradicia literatura konkurso Liro-2003.

Liro-2003 havas kvin branĉojn.

1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa

2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita

3. Traduka poezio el la rusa lingvo: poemoj de Fjodor Tjutĉev

4. Traduka prozo el la rusa lingvo: Человек в футляре de Anton Ĉeĥov

5. Traduka prozo el la angla lingvo: The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County de Mark Twain

En ĉiu el la branĉoj 1, 2, 3 oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Sendu tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2003 (RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 1 nov 2003.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj petu ĉe la sekretario poŝte kontraŭ afrankita koverto (por Ruslando) aŭ internacia respondkupono, aŭ rete. La tekstoj estas elŝuteblaj en: http://Esperanto.org/Ondo.

La laŭreatoj de Liro-2003 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago 2003. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2005 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo, libroforme kaj elektronike.

Sukcesojn!

Gazetoj

Libera Folio

La regule ĝisdatigata retbulteno Libera Folio naskiĝis 11 apr pro la percepto de ĝiaj redaktoroj István Ertl (eksredaktoro de Esperanto) kaj Kalle Kniivilä (eksestrarano de UEA pri informado), ke UEA troviĝas en krizo. Libera Folio enhavas kontribuojn de pluraj konataj esperantistoj kaj ligojn al verkoj de la mistera Komitatano Z kaj eĉ pli mistera Raneto Krozeti.

Jen elekto el la opiniaro:

Laŭ la informoj kiujn mi havas, la tre sindonaj oficistoj estis ŝokitaj pro la konduto de kelkaj estraranoj rilate ĉi tiun “aferon” kaj ili ne havis alian vojon ol eksiĝi, fone de la terura etoso kiu regis tiam en la CO kaj inter la CO kaj la Estraro. (Josef Ŝemer, komitatano de UEA, Israelo)

UEA povas funkcii sen Estraro, sed ne sen CO. UEA funkciis kaj la membroj apenaŭ sentis ke io estas malbona dum periodoj kiam Estraroj apenaŭ funkciis, sed en la nuna situacio suferas multaj servoj kiel la jarlibro, la delegita reto, la financa mastrumado kaj nun ŝajnas ke ankaŭ la kongresa fako aliĝas al la listo. (Amri Wandel, komitatano de UEA, Israelo)

La Komitato elektas la Estraron por gvidi la Asocion. Se la Komitato plimulte ne ŝatas la decidojn de la Estraro, ili povos elekti novan... (William R. Harmon, ĉefdelegito de UEA, Usono)

Apenaŭ estas hazardo ke tiom da homoj demisias de tiom malgranda laborejo en tiom mallonga tempo. Evidentas ke estis iu konflikto. Tio ja estas konfirmita per komentoj en la diskutlisto por komitatanoj, sed la komitato ne estas plene informita pri kio temas kaj kiamaniere la estraro eventuale laboris aŭ laboras por nuligi ĝin. (Torstein Kvakland, komitatano de UEA, Norvegio)

Mi povis konstati nur la ŝanĝojn en revuo Esperanto. Ĉi tiu, en redakto de Stano Marček, regresis kvalite kompare kun la redaktoperiodoj de Ertl kaj Fettes. Tiom, ke mi ne emas legi ion ajn pri la nuna agado de UEA, kaj fakte ne legas. (Jorge Camacho, Hispanio)

Se tioma kvanto da laborantoj (duono aŭ preskaŭ duono, ĉu ne?) demisius el asocio en kiu mi estus estrarano kaj dirus ke la kialo estas neeblo kunlabori kun la estraro mi volonte lasus mian postenon por esti reekzamenita de la membraro... Mi ne estas komitatano kaj pro tio ne povas formale proponi novan estraranon sed vere ĝojus se oni detale diskutus pri la problemoj inter la demisiintoj kaj la estraro en la sekva kongreso. (Jukka Pietiläinen, eksprezidanto de EAF)

Al “normala esperantisto”, neinicita en kulisajn klaĉojn, ja ŝajnas karaktera konflikto, sed tiajn oni ja devus kapabli superi. Des pli kiam jam sep nerefuteble talentaj homoj eksiĝas proe, malriĉigante la homan kapitalon de la Asocio. Kaj ŝajne ĉiam pro konflikto kun unu sama homo Ĉu tiu unu homo iel ne povus adaptiĝi kaj eviti aŭ mildigi tiom da konfliktoj?... (António Martins-Tuvalkin, vicprezidanto de Portugala Esperanto-Asocio)

Ricevitaj libroj

Маттиас, Ульрих. Христианство и эсперанто / Пер. с эсперанто. — Sezonoj, 2002. — 128 pĝ., il. — [Donaco de Sezonoj].

Walaszek, Antoni Jerzy. Sosnowiec i Esperanto: En la pola kaj Esperanto. — Sosnowiec: Filio de PEA, 2002. 24 pĝ., il. — [Donaco de PEA].

Bjalistoka Esperanto gvidlibro / Trad. el la pola Elżbieta Karczewska, Jarosław Parzyszek, Nina Pietuchowska. — Białystok: Bjalistoka Esperanto-Societo; Fondaĵo Zamenhof, 2002. — 56 pĝ., il. — [Donaco de BES].

[Bronŝtejn, M.] Bruna Ŝtono. Elpensaĵoj kaj tradukoj. Sire. Renkontiĝo. — Thaumiers: La KancerKliniko, 2002. — 27 pĝ., il. — [Donaco de LKK].

Neves, Gonçalo. Simptomoj: Originala poemaro. — Antverpeno: FEL, 1999. — 72 pĝ. — [Donaco de Gonçalo Neves].

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2003/1,2,3,4;

Esperanto. 2003/3;

Esperanto aktuell. 2003/2;

Esperantolehti. 2003/1;

KAE-Informilo. 2003/42;

Kataluna Esperantisto. 2003/325;

La Gazeto. 2003/105;

La Movado. 2003/625;

La Revuo Orienta. 2003/986;

La Ondo de Esperanto. 2003/4;

Lumo. 2002/2;

Monato. 2003/3;

Norvega Esperantisto. 2003/1;

Pola Esperantisto. 2003/2;

Scienco kaj Kulturo. 2003/1;

Sennaciulo. 2003/3;

Вестник эсперанто. 2002/3-4.

M O Z A I K O

Ni ricevis 12 solvojn de la japana krucenigmo en la februara Ondo. Ĉiuj estas ĝustaj. Ilin sendis: Edmund Grimley Evans, Vilĉjo Walker (Britio); Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (Pollando); Viktor Alikin, Svetlana Konjaŝova, Valentin Puŝkarjov, Oleg Sevruk, Ilja Vŝivcev (Ruslando).

Precipe menciindas 13-jara Ilja Vŝivcev, kiu iĝis la plej juna solvinto de niaj konkursoj.

La libropremion loto donis al Vilĉjo Walker. Ni gratulas!

La ĝusta solvo estas sur la bildo.

Linia krucvortenigmo

Musklaku por vidi la kurcvortenigmon.

1. Hejtaĵo; 2. Elemento, kiu troviĝas en ĉiu vivulo; 3. Nekultivata, ripozanta plugter’; 4. Mono cirkulanta en unu lando; 5. Nerealigebla projekt’; 6. Spicaĵo; 7. Part’ de la vizaĝo; 8. Frat’ de la patro aŭ patrino; 9. Ekskluzivema partieto da malicaj personoj, kunigitaj por subfosado kaj kalumniado; 10. Sankta bildo; 11. Streĉa interplektaĵo de du fadenoj aŭ ŝnuroj, per kiu ili interligiĝas; 12. Limimpost’; 13. Vesto por la mano; 14. Dumfestena propon’ pri trinko por honoro aŭ sukceso de iu aŭ io; 15. Resti senmova vertikale sur la piedoj; 16. Unu el la ŝtatoj de Usono; 17. Strio el ŝtofo, ledo ktp por ĉirkaŭigi la talion.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Sendu viajn solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete antaŭ 1 jul 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Foje okazis
Sciante vin pli bone...

En 1817 angla sciencisto, unu el fondintoj de kvantuma teorio de lumo, Tomas Young (1773-1829) faris raporton en kunveno de orientalistoj de Londona Reĝa Societo pri deĉifrado de egiptaj hieroglifoj.

La specialistoj, ne diskutante la esencon de la prezentita hipotezo, riproĉis lin pro neseriozeco kaj eĉ pri lia malsolida konduto. Oni memorigis, ke li kuraĝas publikigi artikolojn pri preskaŭ ĉiuj sciencoj — astronomio, kirurgio, fiziko, pentroarto, ŝipkonstruado, optiko — kaj, kio estas senprecedenca, aktori en cirko.

Young atente aŭskultis la akuzojn kaj diris:

— Por definitive difekti mian reputacion, mi aldonu, ke mi laboris kiel forĝisto kaj mem kudris maristajn pantalonojn!

— Restas al vi nur publike prezenti kartludan artifikon, — indignis la orientalistoj.

— Sinjoroj! — laŭte deklaris Young. — La hodiaŭa renkontiĝo estas tre utila por mi. Mi komprenis, ke la orientalistoj de la Reĝa Societo neniam divenos la enigmon de la hieroglifoj, kaj pro tio mi forlasas la senesperan kunvenon.

Adaptis kaj ilustris Gennadij Ŝlepĉenko

Spritaj splitoj kaj preskeraroj

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto

La dua parto

La tria parto

La kvara parto La kvina parto

Blasfemi kontraŭ mispresoj

La redakcioj de la font-periodaĵoj devas elsakri tiajn erarojn...

(Bernard Golden // Eventoj. 1993: sep/1)

Alta arto interpreta

(premio) ... al la plej kvalita traduko Esperanten, ĉu versa ĉu proza, el Esperanto-verko.

(El la regularo de Internaciaj Floraj Ludoj 1993)

Patologia labileco

...malstabiliĝis la pozicio de la tutlanda organozo...

(Hungara Fervojista Mondo. 1992: 4)

Kiel ni povus forgesi?

Ni ne povas forgesi tiun fakton, ke la fervojistaj esperantistoj kun siaj malrapidigaj sistemoj utile liveris la landan movadon.

(Hungara Fervojista Mondo. 1992: 4)

Kolektis István Ertl

La mondo ridas

Ni denove aperigas kelkajn ŝercojn el La Praktiko — “gazeto kiu instruas kaj amuzas”. Vidu, kiel la revuo de la Internacia Cseh-Instituto amuzis siajn legantojn antaŭ sepdek jaroj. (Ĉiuj ŝercoj estas plukitaj el la kolekto 1933.)

Soldata fideleco

— Kaj ĝis kiam vi amos min, diru?

— Ho, tre longe! Ĝis la noktomezo mi havas liberon.

En kriza tempo

— Se vi ankoraŭ plu portados ĉi tiun eluzitan veston, oni pensos, ke vi bankrotis.

— Jes, sed se mi aĉetos novan veston, mi vere bankrotos.

En hotelo

— Kiel? Vi kalkulis tri frankojn por centra hejtado, kiam ĝi eĉ ne ekzistas en la hotelo?

— Jes, sinjoro, sed ĝuste por ĝia instalado ni kolektas tiujn sumetojn.

Modela servistino

Sinjorino: Aŭdu nur, Mari, hieraŭ vi rompis unu florvazon kaj du tasojn, hodiaŭ vi rompis tri glasojn. Kio okazos ĉi tie morgaŭ?

Servistino: Ne timu, sinjorino, ĉar morgaŭ mi havos liberan tagon.

Statistiko

— Dum la lasta jarduono pli ol 200 milionoj da homoj veturis per la tramoj de Berlino.

— Mensogo! En la tuta Germanio ne ekzistas tiom da homoj!

Afero de fido

— Liveru al mi dek kestojn da ovoj. Se ili estos bonaj, mi sendos la pagon per ĉeko.

— Unue bonvolu sendi la ĉekon. Se ĝi estos bona, mi sendos la ovojn.

Kartludo en Ĉikago

— Mi havas tri asojn!

— Mi havas du revolverojn!

— Vi gajnis!

Preciza respondo

Instruisto: Kiu povas nomi tri bestojn, kiuj vivas en la praarbaro?

Joĉjo: La elefanto kaj ... du simioj!

Sensenca demando

— Kiuj viroj estas la plej bonaj edzoj, ĉu la saĝaj aŭ la malsaĝaj?

— Ĉi tiu demando ne estas respondenda.

— Kial!?

— La saĝaj viroj ne edziĝas.

Difino

— Kial vi studas sociologion? Kaj kio ĝi estas envere?

— Ĝi estas la scienco: tiajn aferojn, kiuj estas facile kompreneblaj, sed al neniu interesaj, en tia maniero prezenti, ke ili estu nekompreneblaj, sed al ĉiu interesaj.

Modela mastrumado

La sinjorino al la servistino: Anjo, prenu rapide tiun oleobotelon, sur kies etikedo staras “vino”; en ĝi devas esti vinagro. Sed unue bone flaru, ĉu ne estas en ĝi petrolo.

Edzoj inter si

— Ĉu ankaŭ ĉe vi la virino havas la lastan vorton?

— Tio estas nenio. Sed ŝi havas ankaŭ ĉiujn antaŭajn.

Ŝarĝo por la nervoj

— Ho, kara najbarino, mi estas tiel nervema! Mia edzo estas malsana kaj mi devas tage kaj nokte teni sur li miajn okulojn.

— Sed vi ja dungis por li flegistinon.

— Ĝuste pro tio.

La dankema edzo

— Sinjoro ĉefo, ĉu vi povus permesi al mi unuhoran foriron? Mi devus iri kun mia edzino por fari kelkajn aĉetojn.

— Ne estas eble, sinjoro.

— Koran dankon, sinjoro ĉefo!

Leterkesto

Ni jam ricevis vian revuon La Ondo de Esperanto. Tre interesa ĝi estas. Sur ĝiaj paĝoj ni povas kaj povos tralegi interesajn informojn pri la esperanta vivo, pri la esperanta historio kaj lingvoproblemoj. Elkore mi deziras al vi kaj viaj konstantaj kunlaborantoj sanon, sukcesan kaj bonrezultan laboron.

Ivaniĉka Maĝarova (Bulgario)

Mi ŝatis legi la seriozajn diskutojn pri gravaj temoj en Esperantio: la intervjuo kun Corsetti kaj la rezonado pri SAT. Mi ŝatis la recenzon pri La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson, aparte pro mia propra tralegado kaj penado recenzi la libron. Sed mi ne estis tiel lerta recenzanto. La Halina recenzo estis tre ĝuinda kaj legloga. Mi ankaŭ ŝatis la novelon Donaco el vojaĝo.

Jarlo Hammarberg (Svedio)

Bonorde mi ricevis revuojn La Ondo de Esperanto; koran dankon! Ili estas tre bonaj kaj riĉenhavaj.

Elmar Virkavs (Latvio)

Finfine hodiaŭ, la 25an de marto, mi ricevis la numerojn 1, 2 kaj 3 de La Ondo de Esperanto. Ili havas la poŝtstampon de Kaliningrado je la 25a de februaro, do, ili alvenis al Madrido post 28 tagoj, kvazaŭ temus pri mezepoka poŝto!

Dario Rodriguez (Hispanio)

Hodiaŭ (25 mar 2003) mi ricevis la martan numeron. Dankon! Sed eble vi devus plendi je via poŝtoficejo pro la malrapida distribuo.

Roland Larsson (Svedio)

Anoncetoj

18-jara belgo, eklerninta Esperanton antaŭ du monatoj deziras korespondi kun homoj.

Eric Decamps: Rue Albert-Elisabeth, 300 7134 Péronnes-Binche, Belgio; Rete: ericdecamps@hotmail.com.

Mi serĉas korespond-amikojn en Albanio, Vjetnamio, Indonezio.

Vladimir Petroviĉ Ŝirokov: Sobornyj per., 61-53, RU-344018, Rostov-na-Donu, Ruslando.

Estas serĉata materialo pri esperantista aktivado en Königsberg kaj en tiu parto de Orienta Prusujo, kiu nun estas Kaliningrada regiono, por verki resuman artikolon por la rusa gazetaro.

Halina Gorecka: RU-236039, Kaliningrad, ab. ja 1248, Ruslando; Rete: sezonoj@gazinter.net.

Ni proponas senpagan Biblian Studkurson. Se mankas al vi Biblio, ni senpage provizos Biblion.

Internacia Biblio-Misio: 50 Wissage Road, Lichfield, WS13 6SW, Anglio.

La 15an de aprilo 2003 en Budapeŝto forpasis

Ernesztina Lőrinc

estinta libroservistino de HEA kaj kunlaborantino de ties eldona fako.

La 14an de aprilo 2003 forpasis

Gerard van der Horst (1923-2003)

aktiva nederlanda esperantisto, longtempa delegito de TANEF (Naturamikoj) en Nederlando kaj helpanto en la oficejo de la Internacia Esperanto-Instituto dum pli ol du jardekoj.

La 8an de aprilo 2003 forpasis pro pulmoembolio

Tibor Papp (1947-2003)

esperantisto ekde 1968, eksprezidiano de HEA, instruinto de Esperanto al pli ol mil gekursanoj, kunlaborinto de la Hungara Antologio, tradukinto de pli ol 20 libroj, fondinto-redaktoro kaj eldonanto de Debrecena Bulteno kaj ties reprezentanto en la Pakto por la Esperanta Civito.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 6 (104)

Redakcie

Iuj ankoraŭ konas Brition kiel imperion, super kiu neniam subiris la suno. Por aliaj ĝi estas lando de ekstravagancaj insulanoj kun malĝustaflanka trafiko, duetaĝaj omnibusoj, mejloj, pajntoj, futoj, poriĝo, elo kaj nemiksitaj akvokranoj. Kelkaj klarigas, ke ekzistas ne Britio, sed nur Anglio, Skotlando kaj Kimrio ktp.

Sed por La Ondo Britio estas eble la plej grava lando en Esperantujo — ja ĝuste ĉi tie ni dum tri jaroj havis pli multajn legantojn ol en ĉiuj ceteraj landoj kune. Tial por la redaktoro de ĉi tiu revuo estis aparta plezuro reviziti ĝin.

Litova aviadilo portas min al Londono, kaj tuj mi ekĝuas la samideanan stafeton, kaj tiu sento ne forlasis min dum ĉiu el la 17 tagoj de mia insula vivo.

Post Londono — Barlastono. La hejmo de la nuna brita esperantistaro, kun bonegaj kondiĉoj por laboro kaj ripozo. (Kaj por manĝado — tion scias ĉiu, kiu almenaŭ unu fojon esperantumis Barlastone.) Ĉi tie okazas semajnfino kaj jarkunveno de la brita sekcio de SAT (Jakvo Schram ĉeestas). Dum SATEBanoj diskutas siajn problemojn, mi uzas la eblon fosi en biblioteko Butler, kiu je mia unua vizito en Londono estis apenaŭ uzebla. Feliĉe, en la nova Esperanto-domo ĝi estas jam konsultebla, kaj la enkomputiligo daŭras en kontentiga ordo. Vera trezoro por la tuta Esperantujo!.. Iom post iom mi konatiĝas kun aktivuloj de SAT (ankaŭ en vilaĝa trinkejo), kiuj pacience aŭskultas mian prelegon pri Varankin — kaj kelkaj bonege konas la romanon Esperante kaj eĉ angle.

Jen Skotlando. Same bela, kaj same pluvema. Malnovaj kaj novaj amikoj. Montetoj kaj riveretoj, belulino de Perth, malnova distilejo, renkontiĝo kun Bill kaj Meta.

La ĉefa celo de mia vizito estas Glasgovo, kie kunokazas la 85a Brita kaj la 98a Skota Kongreso de Esperanto. Ĉi-jare centjariĝas la glasgova kaj la edinburga kluboj, kaj tiojn oni festas dimanĉe en la Centjariĝa Bankedo en Quality Hotel. Sed antaŭe oni havas aron da interesaj prelegoj kaj seminarioj, ankaŭ neeviteblaj jarkunsidoj. Cento da kongresanoj ŝajnas kontentaj, malgraŭ “migranta kongresejo”, kaj la teatraĵo Zam-Zam-Zamenhof de Paul Gubbins ricevas tondrajn aplaŭdojn. Pro pluraj alilandanoj (pli ol 10 landoj) la etoso estas vere internacia. Kvankam oni multe parolas pri la maljuniĝo de la brita movado, ĉeestas dek kelk junuloj (kelkajn vidu kovrilpaĝe), kiuj reaktivigas sian asocion JEB.

Postkongresa ripozo ĉemara en Felixstowe... Afablaj mastroj... Promenoj... Babilado pri ĉio... Trankvilo...

Sed trankvilo mankas en Londono. Kvar horoj en Brita Muzeo. Tamen salutaj kisoj kaj manprenoj vespere en la klubejo forgesigas la streĉon de la ĉefurba vivo. La lasta abonkotizo venas jam malfrue en trinkejo — jam la 51a brita leganto.

Reflugo al Vilno. Reveno hejmen, kaj — atendas min la junia Ondo — literatura, kiel ĉiam en junio.

Mi kore dankas al EAB, EAS, SATEB, Londona Esperanto-Klubo, aparte al Jean & David Bisset, Meta & Bill Auld, Charlie Dornan, Paul Gubbins, Edmundo Grimley-Evans, Paul Hewitt, David Kelso, Geoffrey King, Piter Miles, Aleksandro Mollison, Tom Neil, Danila Pampanina, Belalumo & Antony Rawlinson, Angela & Dominique Tellier, Duncan Thomson, Eric Walker kaj al ĉiuj nenomitaj samideanoj kaj samlingvanoj, kies helpo kaj ĉeesto faris mian restadon en Britio agrabla, fruktodona, neforgesebla!

Aleksander Korĵenkov

Enciklopedio de la rusa vivo

Valentin Melnikov rakontas

Malfacilas klarigi al alinacia leganto, kion signifas Aleksandr Sergejeviĉ Puŝkin (1799-1837) por ĉiuj rusoj. Verŝajne ne eblas diri pli bone, ol diris A.Grigorjev, rusa poeto de la 19a jc.: “Puŝkin estas nia ĉio”. Dum la festado de lia 200-jara jubileo tiu frazo estis ofte ripetata...

Puŝkin fakte kreis la modernan rusan lingvon, formis bazon kaj principojn de la rusa poezio. Se oni vidas ruslingvan poemon sen indiko de aŭtoro kaj dato — oni tuj povas diri senerare, ĉu ĝi estis verkita antaŭ aŭ post Puŝkina tempo.

Apenaŭ kredeblas, ke dum tiom nelonga vivo li sukcesis krei tiom multajn verkojn en plej diversaj ĝenroj: lirikaj miniaturoj, grandaj historiaj poemoj, “malgrandaj tragedioj”, fabeloj, prozo... Ĉio estas vere genia, ĉion oni konstante reeldonas kaj plezure legas sendepende de ajnaj historiaj ŝanĝoj en Ruslando.

Versa romano Eŭgeno Onegin estas probable la plej elstara verko de tuta rusa literaturo. Fama kritikisto V.Belinskij prave nomis ĝin “enciklopedio de la rusa vivo”: vere, la rusa vivo — kaj nobela en la ĉefurboj, kaj kampula en vilaĝo (Puŝkin priskribis bone konatan medion en Pskova provinco, kie situis lia propra bieno), kun ĉiuj moroj, tradicioj kaj aktualaj eventoj — estas montrita plej fidele kaj detale. La aŭtoro certigis la legantojn, ke la tempo en la romano estas kalkulita laŭ kalendaro; la priskribataj eventoj komenciĝas fine de 1819. Apud la elpensitaj protagonistoj rolas realaj konataj homoj kaj la aŭtoro mem. Krome, li kelkloke citas aŭ parodias la poetojn-samtempulojn, kaj eĉ sukcesas kun ili polemiki, ofte apelacias al la leganto — do la “spirito de l’ tempo” senteblas perfekte.

Aliflanke, la romano influis la vivon: preskaŭ forgesita nomo Tatjana subite iĝis tre populara kaj restas tia ĝis nun; kelkaj iam furoraj libroj kaj kantoj, primokitaj pro sengusta banaleco, rapide elmodiĝis. Speciale por tiu romano Puŝkin kreis novan formon, la 14-linian strofon, kiu ekde tiam nomiĝas “strofo de Onegin” — kelkfoje poste ĝin uzis ankaŭ aliaj aŭtoroj. Formale obeante tradiciojn de klasikismo (ekzemple, per plurfoja menciado de mitologiaj herooj), la romano estas tute novstila, kaj eĉ seriozaj filozofiaj rezonoj en ĝi sonas leĝere kaj ne enuigas. (Vere, iujn progresemajn ideojn ne eblis rekte esprimi pro cenzuraj kaŭzoj — tial Puŝkin ofte nur aludas ilin, priskribante ĉiutagaĵojn.) Unuafoje poezio (ne satira) traktis ankaŭ la “krudan naturon”, sed ne nur ion altspiritan, laŭ klasikismaj dogmoj. Specifa lirike-ironia tono signas tute apartan krean vojon de Puŝkin. Diference de la plifruaj aŭtoroj li montras la karakteron de sia heroo ne finformiĝinta (klare pozitiva aŭ klare negativa), sed evoluanta, manifestiĝanta per diversaj flankoj en diversaj situacioj. Forestas rekta moralo, arbitra aŭtora influo — la herooj kondutas konforme al siaj karakteroj kaj cirkonstancoj, iam eĉ kvazaŭ spite la aŭtoran volon. Unuafoje romano ne havas tradician finon (la herooj geedziĝas, la bono triumfas, la malbono estas punita ktp.) — tio influis al ĉiuj postaj rusaj romanoj. Puŝkin mem emfazas orientiĝon de sia verko al neprognozebla reala vivo kun ties tuta komplikeco kaj diverseco.

Temas pri ŝajne simpla, preskaŭ banala historio — ekzistas eĉ klasika opero laŭ tiu romano. Riĉa junulo Eŭgeno Onegin veturas el la ĉefurbo en vilaĝon por ekmastri bienon de sia forpasinta onklo kaj restas tie, ĉar urba aristokrata vivo tedis lin. Li trovas tie unusolan amikon — Lenskij; kaj Tatjana, fraŭlino el najbara bieno, baldaŭ enamiĝas al li, naive kaj sincere, ĉar li tute ne similas la ceterajn najbarojn. Li rifuzas ŝian amon kaj edife riproĉas ŝin. Pro bagatela kaŭzo troemocia Lenskij subite vokas la amikon al duelo, do Onegin hazarde kaj kontraŭvole murdas lin. Konsternita, Onegin forveturas kaj dum tri jaroj vojaĝas, strebante trovi animan ekvilibron kaj ian sencon por sia vivo. Fine li revenas en la ĉefurbon kaj denove renkontiĝas kun Tatjana, kiu jam estas edzino de lia konato. Nun subite jam Eŭgenon kaptas amo al ŝi, kaj ŝi malvarme rifuzas sen ia ŝanco...

Kritikistoj kaj aŭtoroj de mezlernejaj instrulibroj ofte emfazas, ke Onegin estas “superflua homo”, ne povanta trovi sian lokon en la vivo. Tamen lia spleno ne estas nur afekta moda sento. Ja li vere forlasas la mondumon, kiu lacigis lin per sia surloka kuro, okupiteco sen afero. Sed Onegin ne scipovis kaj ne volis ion fari: tiel edukis lin la francaj guvernistoj. Tiama Ruslando donis malmultajn eblojn por saĝa kaj spirite riĉa homo, ne deziranta vivi tute same kiel ĉiuj. Nur la subita enamiĝo redonis al li sentivon, plenigis per senco lian vakan kaj vantan vivon. La lastaj vortoj de Tatjana, forprenintaj la esperon, skuis lin. La lasta rendevuo okazis marte aŭ aprile 1825 — kelkajn monatojn antaŭ la fama decembra ribelo...

La romano estis verkita en 1823-1830 kaj devis konsisti el 9 ĉapitroj. Tamen la 8a ĉapitro, priskribanta la vojaĝon de Onegin tra Ruslando, speciale tra lokoj de gloraj historiaj eventoj, enhavis komparon de heroa paseo kun la mizera nuno, tre akrajn konkludojn — do certe ne povus trapasi cenzuron. Tial Puŝkin preferis forigi la tutan ĉapitron (kiu sen la preterlasitaj strofoj iĝis tro kurta kaj pala), transmetinte kelkajn strofojn al la sekva. Laŭ nova statuto de 1828 la cenzuro, ŝajne, iom mildiĝis; Puŝkin esperis ke nova caro Nikolao I amnestios la decembristojn kaj efektivigos progresemajn reformojn. Tiam eblus priskribi la antaŭnelongan historion kaj negativajn trajtojn de la plifrua reĝimo — Puŝkin komencis verki la dekan ĉapitron, kun kroniko de la eŭropaj militoj kaj decembrista movado. Onegin, liberpensema kaj malŝatanta aristokratan socion, devus iĝi decembristo aŭ perei en Kaŭkaza milito. Tamen la esperoj iĝis vanaj, Puŝkin devis redukti la planon kaj presigi nur ok ĉapitrojn.

Laŭ esprimo de jam menciita kritikisto Belinskij, la romano restis sen la fino — ĉar en realo ekzistas eventoj sen kulmino, sen celo; homoj kompreneblaj por neniu, eĉ ne por si mem...

Multaj literaturologiaj verkoj diversflanke traktas kaj esploras tiun romanon — neniu alia rusa libro estas tiom profunde neelĉerpebla. Vi certe ne povos kompreni la “enigman rusan animon” sen atente legi Eŭgenon Onegin...

Certe, tiu verko jam estis plurfoje tradukita al Esperanto, ekzistas minimume 7 versioj (kvankam ne ĉiuj estas plenaj kaj ne ĉiuj konserviĝis ĝis nun). Kial do necesis la nova? Verdire, mi mem ne sciis respondon al tiu demando, kiam en 1999, dum 200-jara jubileo de Puŝkin, la redaktoro subite proponis al mi fari novan tradukon de Onegin. Mi hezitis dum unu jaro, sed, atente traleginte du jamajn tradukojn, eksentis la neceson eklabori. Post konatiĝo kun pliaj tradukoj mia decido pli kaj pli firmiĝis...

Unue, tradukistoj (eĉ tiaj famaj kiel S.Rublov, kies tradukoj el Puŝkin estas ĵus eldonitaj) ofte, por faciligi sian taskon, substituis precizajn realaĵojn de la originalo per siaj liberaj fantazioj aŭ banalaj ĝeneralaĵoj.

Due, Esperanto evoluas, kiel ĉiu reale funkcianta lingvo. Tial nun la tekstoj de 1920-30aj jaroj — do ankaŭ la traduko de N.Nekrasov (eldonita libroforme en 1931) — aspektas arkaike kaj iom nenature. Krome, mi tre atentis kaj strebis transdoni la “ŝlosilajn vortojn” kaj la aŭtoran rilaton al la eventoj; kie eblas — sekvi la rimojn de la originalo (se vi vidos adasismon aŭ tro banalan rimon, iom strangan komparon, ŝanĝon de gramatika tempo ktp. — estu certa, ke tiuloke Puŝkin uzis la samon).

Trie, dum preskaŭ 200 jaroj rimarkinde evoluis ankaŭ la rusa lingvo kaj kulturo. Pluraj vortoj ŝanĝis la sencon, iuj esprimoj iĝis neuzataj kaj pro tio nekompreneblaj por nuna rusa leganto (ankaŭ tradukisto); forgesiĝis iam popularaj verkoj, aludoj al kiuj multas en la romano. Hodiaŭ nur fakuloj povas klarigi tion, kio en la epoko de Puŝkin estis konata al ĉiu klera homo. Certaj fremdlingvaj (ĉefe francaj) esprimoj estis tiam nature uzataj en rusa parolo (de nobeloj), nun ne plu. Aliflanke, iuj realaĵoj kaj respektivaj vortoj estis tiam novaj kaj ekzotikaj — Puŝkin uzas ilin en origina fremdlingva ortografio kaj/aŭ kursive, iam eĉ speciale komentas.

La nuna leganto perceptas la romanon ne tiel, kiel la 19-jarcenta. Tial en tradukoj ofte aperas io esence simila al “Favora regnestro, honoro havas alkuŝigi...” — rekta transdono de apartaj vortoj kun plena perdo de vera senco. Do ne miru, ke tiu ĉi traduko kelkloke draste diferencas disde la plifruaj, kaj atentu la komentojn fine de la libro.

Krome, pluraj strofoj de la originalo estis preterlasitaj aŭ “korektitaj” pro cenzuraj kaj aliaj kaŭzoj (ekzemple, por ne ofendi ankoraŭ vivantan personon). Kelkfoje Puŝkin ŝanĝis siajn planojn, do ankaŭ malnetaĵoj povas esti interesaj. Baldaŭ vi legos la plej plenan tekston, kun la strofoj (entute pli ol 40, i.a. la tuta 10a ĉapitro), kiuj en la plej bonaj rusaj eldonoj aperas nur inter komentoj aŭ suplemente, do ili neniam estis tradukitaj al Esperanto.

Fine sed ne laste, rusaj poemtradukistoj, influataj de la gepatra lingvo, ofte uzis t.n. “abortajn” rimojn, kun drasta malsameco de postakcentaj silaboj — ne konsciante, ke por alinacianoj tio tute ne havas rimefekton. Mi nepre evitis tion.

Do espereble tiu ĉi traduko impresos la internacian leganton same, kiel la originalo impresis la rusan leganton de 1830aj jaroj.

Valentin Melnikov

Aleksandr Puŝkin

Eŭgeno Onegin

Fragmentoj

1: I

“Jen mia onklo — virt-modelo —
subite ekmalsanis tre;
li aŭdis vokon de l’ ĉielo —
plej bona estis la ide’.
Ekzemplo lia vin instruos;
sed, Dio, kiel mi enuos
tagnokte sidi ĉe la lit’
de l’ malsanulo, sen evit’!
Ja kiom aĉas la afekto —
komplezi al duonvivul’,
kusenojn turni laŭ postul’,
pocion doni kun respekto,
suspiri, pensi: ĉu en fin’
diablo iam prenos vin?”

1: IV

Sed kiam la junec’ ribela
ekregis en Eŭgena kor’,
kun revoj kaj kun tristo hela —
Monsieur pelita estis for.
Do jen Onegin, hom’ libera,
tondita laŭ la mod’ supera,
londona dandy laŭ kostum’ —
aperis fine en mondum’.
La francan uzis li perfekte
por skribo kaj konversaci’,
mazurkon dancis kun graci’
kaj riverencis senafekte;
l’ mondum’ decidis (kion pli?),
ke saĝas kaj tre ĉarmas li.

1: V

Ni ĉiuj, vere, lernis ion,
poiomete, iel ajn,
do per eduko, danke Dion,
facilas brili, je verŝajn’.
Laŭ juĝo de l’ mondum’ rigora,
Onegin estis ja bonmora
instruitulo, sed pedant’:
talenton de sufiĉa grand’
li havis por preter-mencio
de ĉiuj temoj en parol’;
silentis dum diskuta bol’
kun la aspekt’ de granda scio,
kaj flamis por ridet’ de dam’
li per subita epigram’.

1: XVI

Mallumo. Sledo lin atendas.
Vetur’. Koĉero krias: “For!”
Per frosta neĝopolv’ arĝentas
kolumo lia el kastor’.
Li hastas ĉe Talon aperi:
atendas tie lin Kaverin.
Kork’ al plafon’! Salutas lin
ekŝpruco de kometa vin’,
roast-beef sanganta — laŭ bonvolo,
kaj trufoj — lukso de junec’,
de franca art’ elita spec’;
Strasburga kuk’ el ladskatolo,
fromaĝ’ Limburga — alta klas’,
kaj orkolora ananas’.

2: XXXV

En paca vivo ili amis
kutimojn de l’ gepatra ter’:
alvenon de printemp’ ornamis
per rusaj blinoj kun buter’;
konfesis dum la jar’ dufoje;
rond-balancilon ŝatis ĝoje,
popolajn kantojn, dancojn plu.
Dum festo de la Triunu’
oscedas la popol-amaso —
sur levistikon kun fervor’
larmetis ili laŭ la mor’;
por ili vivnecesis kvaso,
kaj en festen’ laŭ ranga skal’
por gastoj estis la regal’.

2: XXXVI

Do ili maljuniĝis pare.
Kaj malfermiĝis jam en fin’
ĉerk’ por la edzo. Ordinare
li prenis kronon de l’ destin’:
li mortis je tagmanĝa horo,
kaj adiaŭis kun priploro
najbar’, filinoj kaj edzin’
pli kore, ol alian, lin.
Li estis simpla kaj honesta,
kaj, kie kuŝas lia rest’,
sur tomba ŝton’ legeblas tekst’:
Dimitrij Larin, vir’ modesta,
ĉefkolonel’, kun dia grac’
ripozas tie ĉi en pac’.

4: XL

Sed nia norda temp’ somera,
pri suda vintro parodi’,
brilinte, ĉesas, efemera —
ne ŝatas tiun fakton ni.
Ĉiel’ jam spiris per aŭtuno,
jam malpli ofte brilis suno,
pli kurta iĝis hela tag’,
arbara denso ĉirkaŭ lag’
nudiĝis triste kaj sublime,
sur kampo jen nebula stri’,
ansera karavan’ kun kri’
al sudo flugas: do proksime
la temp’ enua laŭ esenc’ —
novembro pretas al komenc’.

4: XLI

En frid’ aperas matenruĝo,
kvietas post laboro-fin’
la kampoj; iras nun kun muĝo
malsata lupo kun lupin’;
ĉeval’ timanta ronkas treme —
kaj la rajdanto singardeme
galopas for de tiu val’;
paŝtisto brutojn jam el stal’
ne pelas ĉe maten-aŭroro,
tagmeze lia korna son’
ne vokas gregon laŭ bezon’;
virgino kantas dum laboro,
kaj vintre ĉe la nokta ŝpin’
flamanta ken’ amikas ŝin.

4: XLII

Do regas frostoj jam krakante,
arĝente helas kampa vast’...
(Vi nun atendas rimon “kante” —
do jen, ricevu sen prokrast’!)
Pli bele ol eĉ mod-pargeto,
glacie brilas rivereto,
de ĝojaj knaboj la soci’
glitkuras brue sur glaci’;
ansero peza gravmienas,
volante naĝi laŭ river’,
glacion paŝas kun fier’,
sed glite falas ĝi; serenas
unua neĝ’ en fluga driv’
falante al la bord-dekliv’.

4: XLVII

Flam’ estingiĝas; karbo ora
cindriĝas hele post forbrul’;
apenaŭ ŝvebas stri’ vapora,
kaj varme spiras en angul’
nun la kameno. Tuben fluas
la pipa fumo, kaj situas
surtable ŝaŭma vinpokal’.
Densiĝas jam vesper-vual’...
(Al mi tre plaĉas blag-abundo
kaj amikeca vin-kalik’
en temp’, nomata sen logik’
“la tempo inter lup’ kaj hundo” —
nom’ vere stranga.) En komfort’
aŭdeblas nun amika vort’:

5: I

En tiu jar’ aŭtunvetero
tro longe daŭris. La natur’
atendis vintron kun sufero.
Ekneĝis januare nur,
la trian nokte. Frumatene
Tatjana vidis: jen ĝardene
blankiĝis ĉio, hela bril’
sur bed’, tegmentoj kaj baril’,
sur vitroj la ornam’ aĵura,
jen arboj en la prujn-arĝent’,
longvostaj pigoj — gaja gent’,
kaj la montaron kovras pura
de l’ vintro luksa tapiŝeg’.
Sur ĉio — blanke-brila teg’.

5: VIII

Tatjana kun scivolo granda
rigardas al la vaks-figur’:
formiĝas el bizaro fanda
pri io stranga la aŭgur’;
el akvoplena plad’ laŭrite
elvenas ringoj; kaj subite
ŝi sian ringon el ĉi kvant’
ricevis kun antikva kant’:
“Kampuloj riĉaj en vilaĝo
arĝenton rastas per la ŝpat’;
al vi ni kantas por bonstat’
kaj gloro!” Tamen pri damaĝo
ĉi kant’ avertas laŭ destin’;
pli bonas aŭdi pri katin’.

5: XXIV

Alarmas ŝin la sonĝ’ terura.
Ne konsciante pri la senc’,
signifon de l’ koŝmar’ obskura
Tatjana serĉas. Por komenc’
laŭ kurta listo, malkviete,
Tatjana trovas alfabete:
arbar’, blizard’, kaban’, krescent’,
ogrin’, ponteto, urso, vent’,
kaj tiel plu. Ŝin kontraŭ duboj
ne helpos de Zadeko saĝ’;
sed aventurojn por domaĝ’
al ŝi aŭguras la inkuboj.
Dum kelkaj tagoj, pro l’ memor’,
ŝin ne forlasis mishumor’.

6: XXI

L’ poemon savis la hazardo;
mi ĝin konservas en kajer’:
“Ho kial dronis en la tardo
la ora tag’ de primaver’?
Kaj kion portos nova tago?
Apenaŭ helpus la imago,
mi vane kaptas per okul’
la svagajn bildojn tra nebul’.
Ĉu min mortiga sago pikos,
aŭ preterflugos, je fortun’ —
egale! Ĉio bonas nun,
al ĉio tempon sort’ indikos:
Benatas tago en seren’,
benatas de tenebro ven’!

6: XXII

“Aŭrore sunradio helos,
triumfos tago super ter’;
sed mi — probable, mi degelos
en kripta ombro, en mister’,
kaj la memoron pri l’ poeto
englutos malrapida Leto.
Forgesos tuta mondo min,
sed vi ĉu venos, bel-virgin’,
por larmi super tombo frua
kaj pensi: ja min amis li,
al mi dediĉis kun pasi’
aŭroron de la vivo ĝua!..
Alvenu, ho amik’ de l’ kor’:
nin benus nupto kaj amor’!..”

6: XXXIII

Agrablas vere — epigrame
koleron veki de l’ fiul’;
agrablas vidi: li malame,
klininte l’ kornojn, en spegul’
rigardas sin, kaj diri hontas,
ke tie li sin mem renkontas;
agrablas, se por infami’
li stulte muĝos: estas mi!
Eĉ pli agrablas — en trankvilo
prepari ĉerkon por rival’,
kaj celi al la frunta pal’
je la distanco de ĝentilo;
sed al prapatroj sendi lin
ne tre agrablos jam en fin’.

7: XXXIII

Se ni pli zorgos pri stimulo
por bona kler’, kun nobla cel’,
en estonteco (laŭ kalkulo
de la filozofi-tabel’,
post kvin jarcentoj) vojoj, klare,
ĉe ni ŝanĝiĝos senkompare:
ŝoseoj ĉie tra Rusland’
plektiĝos en abunda kvant’.
Per larĝaj arkoj pontoj feraj
transpaŝos super la akvar’;
disigos montojn ni; sub mar
aperos volboj plenfieraj,
kaj ĉiu pasaĝer-staci’
disponos je restoraci’.

7: XXXIV

Nun aĉas niaj vojpavimoj,
putradas pontoj en forges’,
en la stacioj — puloj, cimoj
malhelpas dormon per agres’;
manĝejoj mankas. Nur stabile
prezlisto pompas, senutile
sur muro pendas ĝi: incit’
kaj vana mok’ por apetit’.
Kaj dume vilaĝan’-ciklopo
ĉe forĝa flam’ kun ruĝa hel’
kuracas flegme per martel’
kreaĵon sveltan de Eŭropo,
benante sulkojn ĉe vojrand’
kaj kavojn de la patroland’.

7: XXXVIII

Kastel’, adiaŭ, atestanto
de l’ eksa glor’. Ne haltu, nu!
Jam blankas fostoj ĉe la rando
de l’ urbo. Laŭ Tverskaja plu
kaleŝo flugas trans kavetoj.
Preteras budoj, inoj, sledoj,
lanternoj, buboj, apotek’,
vendistoj, buĥaran’-uzbek’,
palacoj, temploj kaj ĝardenoj,
butikoj kun diversa var’,
bulvardoj, turoj, kozakar’,
kabanoj, modaj magazenoj,
balkon’, leonoj ĉe pordeg’,
sur krucoj — da monedoj greg’.

9: XIII

Lin ekobsedis maltrankvilo,
neretenebla vojaĝem’
(turmenta, vere, vivostilo,
ne multaj ĝin elektas mem).
Do li forlasis la bienon,
de kampoj kaj arbar’ serenon —
kun sanga ombro en imag’,
hantinta lin je ĉiu tag’,
kaj ekvojaĝis li sencele,
kun sola sento en obsed’;
sed ankaŭ pro vojaĝoj ted’
subpremis baldaŭ lin kruele;
samkiel Ĉackij, por final’
revenis li — de ŝip’ al bal’.

9: XIV

Sed jen la homamas’ ektremis
flustreto kuris tra la hal’...
Al la mastrino dam’ alvenis
ŝin sekvis grava general’.
Ŝi estis tute ne rapida,
ne parolema kaj ne frida,
sen arogeco por impres’,
sen pretendemo je sukces’,
sen afektetoj laŭ la rolo,
sen la imita fals-kondut’...
Kviete simplis ŝi en tut’,
aspektis ŝi kiel simbolo
du comme il faut... (Ho ve, Ŝiŝkov’:
por la traduko mankas pov’).

9: XVIII

“Do vi edziĝis! Ag’ ne vana!
Delonge?” — Pasas dua jar’. —
“Al kiu?” — Larina. — “Tatjana!” —
— Ĉu vi ŝin konas? — “Jes, najbar’
mi estas.” — Venu. — Princo iras
al la edzino, kaj altiras
amikon sian por prezent’.
Ŝi lin rigardas... Stranga sent’...
Sed pro konsterno enanima,
konfuz’, perplekso kaj mireg’
ŝin ne perfidis la memreg’,
kaj restis la sinten’ kutima:
la sama tono kaj ĝentil’,
kaj klinsaluto en trankvil’.

9: XIX

Jes ja! neniom ŝi ektremis,
ŝin ne atakis ruĝ’ aŭ pal’...
Ne movis brovon, ne kunpremis
eĉ lipojn je eventual’.
Eŭgen’ rigardis diligente,
sed li ne povis eĉ momente
rekoni trajtojn de l’ fraŭlin’.
Li volis alparoli ŝin,
sed — ne kapablis. Ŝi enketis,
ĉu jam delongas la alven’,
de kiu lok’ — ĉu de l’ bien’?
Kaj poste al la edzo ĵetis
rigardon lacan; glitis for...
Kaj li senmovis en angor’.

10: I

Reganto febla kaj kovarda,
nenifarulo, kalva dand’,
de gloro favorat’ hazarda
potencis tiam en la land’...

10: XII

Rusi’ denove ekkvietis,
la car’ diboĉis plu, sed jam
delonge, eble, reflagretis
fajrero de alia flam’...

LETERO DE TATJANA AL ONEGIN

Al vi mi skribas — kio plia
necesus por la sent-esprim’?
Nun povas vi laŭ volo via
ignori min kun malestim’,
sed al plorinda sorto mia
havante guton da kompat’,
vi min ne lasos en malŝat’.
Komence volis mi silenti,
kaj kredu, ke pri mia hont’
ne scius vi eĉ en estont’,
se povus mi esperon senti
ke mi vin vidos — iam ajn,
eĉ unufoje dum semajn’,
por aŭdi vian voĉon, diri
replike vorton, kaj dum tag’
kaj nokto, ĉiam en imag’
renkonton novan prisopiri.
Sed vi enuas en soci’,
vilaĝo tedas vin kutime,
kaj ni... ne brilas tute ni,
eĉ se vin ŝatas simplanime.
Ho, kial vi vizitis nin?
Izole, en vilaĝa foro
neniam mi ekkonus vin,
kaj vivus sen amar’, angoro.
Impetojn de malsperta koro
bridinte iam (eble, jes...),
amikon trovus laŭ inklino,
fidela iĝus mi edzino
kaj la patrino, laŭ neces’.
Alia!.. Sed sur tuta tero
neniu hom’ egalus vin!
Decidis la Supera sfero:
mi estos via, laŭ destin’.
Viv’ mia estis garantio
de nia nepra rendevu’;
al mi vin certe sendis Dio,
ĝis morto vi min gardos plu...
En sonĝoj vi al mi imponis,
min ĉarmis — antaŭ via ven’:
rigardo logis min ĝis sven’,
la voĉo enanime sonis
delonge... Estis ne vizi’!
Eniris vi — mi tuj rekonis,
ekflamis kaj en sentoj dronis,
enpense diris mi: jen li!
Ĉu ne, mi aŭdis vin kaj ŝatis:
al mi vi diris en intim’,
dum mizerulojn mi kompatis,
aŭ per sincera preĝo flatis
angoron preman de l’ anim’?
Kaj ĉu ne vi en tiu horo
ekbrilis, kvazaŭ meteoro,
kaj en krepusko de vesper’
kliniĝis super la kuseno?
Al mi, kun amo kaj sereno
vi flustris vortojn de esper’...
Ĉu estas vi anĝelo garda,
aŭ deloganto plej kovarda:
vi miajn dubojn pelu for.
Ĉu tio estas — iluzia
trompaĵo de naiva kor’,
kaj min atendas sort’ alia?..
Egale! Mian sorton nur
al vi transdonas mi sen plendo,
mi verŝas larmojn sen mezur’
kaj vin petegas pri defendo...
Imagu: vivas mi en sol’,
neniu min komprenas tute,
racio mia velkas mute
kaj mi pereas sen konsol’.
Do venu: per rigard’ aŭ voĉo
esperon veku en la kor’,
aŭ rompu sonĝon kun angor’
per la merita, ve, riproĉo!
Relegi timas mi... Jen fin’!
La honto premas min katene...
Honoro via gardas min,
mi min al ĝi konfidas plene...

LETERO DE ONEGIN AL TATJANA

Prognozas mi: ofendos vin,
se la sekret’ malĝoja klaros.
Malŝato kia ekamaros
en la rigardo de l’ princin’!
Mi kion volas? Mian koron
malfermas mi por kia cel’?
Malicon kian kaj rankoron
provokos, eble, ĉi rivel’!
Vin laŭ hazardo renkontinte,
ekbrilon de tener’ vidinte,
mi ne aŭdacis je la fid’:
neglektis karan mi kutimon;
kaj al libero teda limon
ne volis meti per decid’.
Disigis nin okazo plia...
Povrulo Lenskij, la viktim’...
De ĉio kara, simpatia
mi deŝiriĝis per anim’;
al ĉiuj fremda kaj vagema...
Liber’, trankvilo — kredis mi —
feliĉon anstataŭos. Di’!
Eraro, puno kiom prema...
Ne, vidi vin en ĉiu hor’,
post vi konstante ĉie iri,
rideton kapti kun ador’
kaj movon de rigard’ admiri,
vin aŭdi longe, kun kompren’
pri via plej perfekta stato,
ĉe vi stupori pro ĉagren’,
paliĝi, velki... jen beato!
Kaj mi malhavas tion ĉi:
sen ŝanc’ vin sekvas akompane;
valoras ĉiu hor’, sed mi
en splen’ disipas tagojn vane,
donitajn laŭ kalkul’ de sort’.
Kaj ili pezas super fort’.
Jam mia viv’ perditas plene,
sed por rezisti al destin’,
mi devas scii dematene,
ke tage mi ekvidos vin...
Ve: en humila peto mia
vi eble vidos kun sever’
insidon de ruzeco fia —
mi aŭdas vortojn de koler’.
Se scius vi pri la turmento
sopiri pro soif’ de am’ —
kaj ĉiuhore per prudento
rezisti al la sanga flam’;
deziri arde ĉirkaŭpreni
genuojn viajn, kaj kun plor’
konfesojn, petojn, kulpojn peni
esprimi el la tuta kor’,
kaj dume per afekta frido
sin armi por konduta stil’,
paroli dece, en trankvil’,
rigardi vin kun gaja vido!..
Sed estu tiel: mankas fort’
al propra mem’ rezisti spite;
laŭ via volo, decidite,
mi donas min al mia sort’.

Tradukis Valentin Melnikov

“... la redaktoro subite proponis al mi fari novan tradukon de Onegin”, — skribas Valentin. Ja subite por li, sed ni kovis la ideon ekde 1989, kiam HEA scivolis pri nia preteco fari novan tradukon. Sed Nikolai Lozgaĉev post longa hezitado malakceptis, kvankam li plu revis iam fronti la plej faman rusan versromanon. Unu jaron post la forpaso de Nikolai ni komprenis, ke Valentin estas la plej bona kandidato. Legante lian tradukon, ni komprenis, ke la elekto estas bonega, kaj venont-jare nian ĝojon kaj kontenton povos kunsenti ĉiuj literaturŝatantoj en Esperantujo.

Aleksander Korĵenkov

Sensorteco

de Imre Kertész

Imre Kertész (1929) aperigis sian unuan romanon, Sensorteco, en 1975. Transvivinto de la Holokaŭsto, Kertész prave insistas ke ĉi tiu verko estas ne (aŭ ne nur) membiografie inspirita transviv-rakonto elkoncentreja, sed verko kiu elmontras la timigan kapablon de la homo adaptiĝi al cirkonstancoj, sistemoj kaj reĝimoj plej malhomaj. Kertész ricevis literaturan Nobel-premion en 2002. Sensorteco aperas, junie 2003, en esperantigo de István Ertl, ĉe la Budapeŝta eldonejo Aranygolyó, dank’ al mecenatino Lin Nagy kaj kiel ero de la serio Oriento-Okcidento. La suba ĉapitrero priskribas alvenon de transporto al Aŭŝvico.

Antaŭ ĉio mi rimarkis gigantan areon, kiu ŝajnis ia malalta ebenaĵo. Tuj tiu subita vasteco, la monotone blanka, okuldoloriga brilo de la ĉielo kaj de tiu platejo eĉ iom blindigis min. Sed mi apenaŭ havis tempon por observado: ĉirkaŭis min svarme zuma homtumulto, disaj eroj el vortoj kaj eventoj, ordiĝado. La virinoj — tiel mi aŭdis — devos ĝisrevidi nin por kelka tempo, ĉar finfine ni ne povus baniĝi en sama lokalo; grandaĝuloj, malsaniĝintoj, patrinoj kun etuloj kaj ĉiuj tro lacaj pro la vojaĝaj elprovoj estis atendataj ĉe pli foraj aŭtomobiloj. Tion ni eksciis de pliaj kaptitoj. Nun, ekstere, mi tamen rimarkis malantaŭ ili, en verdaj kaskedoj, kun verdaj kolumoj, ankaŭ germanajn soldatojn, kiuj per brakmovoj klare indikis direktojn kaj gardis okulon sur ĉio: ilia vido eĉ iom trankviligis min, ĉar, solaj en la tuta kaoso, puraj kaj de flegita aspekto, ili elradiis firmecon kaj kvieton. Multaj plenkreskuloj inter ni admonis jene, tute konsenteble: ni strebu konduti al ili plaĉe, demandojn kaj adiaŭojn ni faru koncize, ni prezentu nin al la germanoj kun inteligento, ne kiel senorda hordo. Estus malfacile al mi raporti pri ĉio sekva: iu muĝe bola kaĉo, iu kirla inundo kunportis, drivigis, fortrenis min. Malantaŭ mi virina voĉo kriĉis pri iu “mansaketo”, por sciigi al iu ke ĝi restis kun ŝi. Antaŭ mi ĝene stumbladis maljunulino kun taŭzita aspekto, dum mi aŭdis klarigojn de malalta junulo: — Obeu, panjo, ni ja ĉiaokaze baldaŭ revidos nin. — Nicht wahr, Herr Offizier — li turnis sin kun konfidenca rideto, kiel solidaraj plenkreskuloj inter si, al germana oficiro donanta ordonojn apude — wir werden uns bald wieder...1— Sed mi jam ekatentis pri terura ŝrikado de knabeto iom makul-malpura, sed krispe bukla kaj vestita kiel manekeno en vitrino, kiu klopodis liberiĝi, per strangaj tordiĝoj kaj skuiĝoj, el la manoj de blonda virino, videble lia patrino. — Mi volas iri kun paĉjo! Mi volas iri kun paĉjo! — li kriis, blekis, hurlis, ridinde tretante kaj stamfante per siaj blankŝuaj piedoj sur la blanka gruzo, en blanka polvo. Dume mi klopodis teni la paŝritmon de la knaboj, sekvi la jen-kaj-jenajn vokojn kaj signojn de “Roza” — intertempe ĉiuj, ankaŭ mi, estis tratretataj de korpulenta damo en flordesegna, senmanika somerrobo, kiu boris sin antaŭen, direkte al la aŭtoj montritaj. Poste eta, maljuna sinjoro kun nigra ĉapelo, nigra kravato turniĝadis, drivis, puŝiĝis antaŭ mi, serĉante ĉirkaŭe kun esplora mieno, kaj kriante de tempo al tempo: — Ilonka! Ilonka mia! — Pli malfrue alta viro kun osteca vizaĝo kaj virino kun longaj, nigraj haroj kungluiĝis vizaĝe, buŝe, tutkorpe, kaŭzante pasan ĝenon al ĉiuj, ĝis fine la virino — aŭ, fakte, pli knabino — estis disigita, forportita kaj englutita de la senĉese sieĝanta inundo, kvankam mi plu vidadis ŝin, ĉiam pli fore, ankoraŭ strebi elŝovi sin el la amaso kaj adiaŭi per larĝa gesto.

Ĉiuj ĉi bildoj, sonoj, eventoj iom konfuzis, kapturnis min en la tuta tumulto, el kiu fine miksiĝis en mi unusola bizara, bunta, eblus diri fola impreso; tial mi estis malpli kapabla doni atenton al aliaj aferoj eventuale pli gravaj. Ekzemple, mi malfacile povus diri el kies klopodoj rezultis, ĉu de ni mem, ĉu de la soldatoj, la kaptitoj, aŭ de ni ĉiuj kune, ke fine tamen formiĝis longa marŝkolono, jam nur el viroj, en regule aranĝitaj, kvinopaj vicoj ĉirkaŭ mi, kiu moviĝis kun mi malrapide, sed finfine en regula takto, per paŝo post paŝo antaŭen. Tie antaŭe atendis nin ĉiujn — laŭ nova konfirmo — bano, sed unue, kiel mi eksciis, ankaŭ doktora inspekto. Estis dirite, sed ankaŭ mi mem evidente facile komprenis, ke temas pri iaspeca revizio, ekzameno pri taŭgeco, tute memkompreneble, rilate la laboron.

Dume mi povis iom elspiri. Ni vokadis unu la alian kun la knaboj apud, antaŭ kaj malantaŭ mi, donante signalojn: jen ni ĉiuj. Estis varme. Mi povis iomete ĉirkaŭrigardi, orientiĝi por vidi kie ni fakte estas. La stacidometo aspektis plaĉe. Sub la plandoj sterniĝis gruzo kutima en tiaj lokoj; poste gazono kun flavaj floroj, kaj senmakule blanka asfalta vojo sen videbla fino. Mi rimarkis ankaŭ ke tiu vojo estis disigita de la tuta senfina areo malantaŭa per vico da egale kurbaj fostoj interligitaj per metalbrilaj dratoj kun pikiloj. Facile mi divenis: jen do klare, tie loĝas la kondamnitoj. Estis la unua fojo ke ili ekinteresis min — eble ĉar unuafoje mi havis tempon por tio — kaj mi scivolis pri kio ili estas kulpaj.

La dimensioj, la plena amplekso de tiu ĉi ebenaĵo denove surprizis min je ĉirkaŭrigardo. Vere precizan bildon mi tamen ne povis ekhavi inter tiom da homoj kaj en la blindiga lumo: mi apenaŭ distingis kelkajn konstruaĵojn plate malaltajn en la foraĵo, kaj diversloke iujn podiojn kiel ĉasobservejoj, angulaĵojn, turojn, fumtubojn. Pluraj ĉirkaŭ mi, knaboj kaj plenkreskuloj, montris ion super ni: longforma, senmova, dure brila korpo ŝvebis fikse en la vapora blanko de la sennuba, tamen tute pala ĉielo. Zepelino, efektive. La klarigprovoj ĉirkaŭ mi konsentis ke temas pri kontraŭaviaĵo: tiam mi rememoris, fakte, la sirenojn frumatenajn. Malgraŭ tio, la germanaj soldatoj ĉirkaŭ ni montris nenian signon de timo aŭ konfuziĝo. Mi memoris kia paniko kutimis regi ĉe ni en tiaj okazoj, kaj tiu ĉi disdegna trankvileco, tiu nevundebleco igis nun subite pli precize komprenebla al mi la specon de respekto kun kiu oni ĝenerale parolis ĉe ni pri la germanoj. Nur nun mi rimarkis du strekojn fulmoformajn sur ilia kolumo. Tiel mi povis konstati ke ili do apartenas al la fama formacio SS, pri kiu mi jam multe aŭdis ĉe ni. Mi povas aserti ke mi tute ne trovis ilin danĝeraj: ili trankvile paŝadis, patrolis laŭ la tuta longo de la marŝkolono, respondis al demandoj, kapjesadis, eĉ afable frapetis kelkajn el ni sur la dorso aŭ ŝultro.

Mi observis plian aferon dum tiuj senfaraj minutoj de atendado. Mi jam ofte vidis germanajn soldatojn, tute kompreneble, ankaŭ ĉe ni. Sed tie ili ĉiam hastis, ĉiam kun fermita vizaĝo de okupita homo, vestitaj ĉiam senriproĉe. Nu, ĉi tie, laŭ mia observo, ili movis sin alimaniere, iel pli senzorge, kvazaŭ pli hejmece. Eblis rimarki pliajn etajn diferencojn: la kaskedoj, botoj, uniformoj estis jen pli molaj jen pli rigidaj, foje brilaj sed foje nur, kvazaŭ, porlaboraj. Ĉiu havis armilon ĉe la zono, kio estas finfine tute natura afero ĉe soldatoj, kompreneble. Sed en la manoj de multaj el ili mi krome vidis bastonon, normalan promenbastoneton kun hoko, kio iom surprizis min, ĉar ili ja estis ĉiuj videble plenfortaj viroj perfekte irkapablaj. Sed poste mi povis pli bone, pli proksime ekzameni tiun objekton. Nome, mi rimarkis ke unu el ili antaŭe, duone turninta al mi la dorson, subite levis ĝin horizontale malantaŭ la koksojn kaj, tenante ĉe la du finoj, komencis fleksadi ĝin per ŝajne enua gesto. La marŝvico ĉiam pli proksimigis min al li. Tiam mi vidis ke ĝi ne estas el ligno, sed el ledo, kaj ne temas pri bastono, sed pri skurĝo. Iomete stranga sento — sed fakte mi ne vidis okazon kiam iu vere utiligus ĝin, kaj krome ja troviĝis multaj kondamnitoj ĉirkaŭ ni, agnoskinde.

Dume mi aŭdis, sed apenaŭ atentis diversajn alvokojn, kiuj foje petis pri elviciĝo — mi memoras — de homoj spertaj en la maŝinista fako, poste de ĝemeloj, homoj kun korpaj difektoj, eĉ, kaŭzante kelkan gajecon, de nanoj kiuj povus troviĝi inter ni, kaj poste de infanoj, ĉar — laŭ onidiroj — ilin atendas aparta trakto, instruado anstataŭ laboro, diversaj privilegioj. Kelkaj plenkreskuloj en la vico instigis nin ne maltrafi la okazon. Sed mi ne forgesis la admonon de la kaptitoj en la vagono, kaj ankaŭ cetere mi pli emis labori ol vivi kiel infano, kompreneble.

Sed dum ĉio tio ni estis multe progresintaj. Mi rimarkis grandan plidensiĝon de soldatoj kaj kaptitoj ĉirkaŭ ni. Je iu punkto nia kvinopa vico transformiĝis unuvicen. Samtempa instrukcio igis nin demeti mantelojn kaj ĉemizojn, por aperi kun nuda torso antaŭ la doktoro. Mi sentis la ritmon rapidiĝi. En la sama momento mi ekvidis du apartajn grupiĝojn antaŭe. Ĉe la dekstra flanko kolektiĝis pli grandnombra, tre varia amaseto, dum maldekstre ariĝis alia, malpli granda, iel pli plaĉa opo, inter kiuj mi jam povis vidi ankaŭ kelkajn el niaj knaboj. Ĉi lastaj tuj ŝajnis — almenaŭ por miaj okuloj — la labortaŭguloj. Dume, en ritmo ĉiam pli vigla, mi direktiĝis tien kie en la tumulto de multaj figuroj moviĝantaj mi kredis jam vidi certan fiksan punkton, senriproĉan uniformon kun la alte volba, telereca kaskedo de germanaj oficiroj; poste mia sola surprizo estis konstati kiom rapide alvenis mia vico.

La ekzameno mem, cetere, bezonis ne pli ol nurajn (proksimume) du aŭ tri sekundojn. Ĝuste antaŭ mi venis la vico de Moskovics — sed al li la doktoro senprokraste indikis, per fingromovo, la alian direkton. Mi aŭdis ankoraŭ ke li provis klarigi: — Arbeiten... Sechzehn...2 — sed iel aperis mano kiu kaptis lin, kaj mi tuj okupis lian lokon. Videble, min la doktoro esploris jam pli detale, per pritaksa, serioza kaj atenta rigardo. Mi rektigis min por montri al li mian torakon, kaj — mi memoras — mi ankaŭ ridetis iomete, post Moskovics. Tuj mi sentis fidon al tiu doktoro, ĉar li aspektis bone, havis simpatian, longforman vizaĝon razitan, kun lipoj sufiĉe mallarĝaj, okuloj bluaj aŭ grizaj, sed ĉiaokaze klaraj kaj bonkorulaj. Mi povis bone observi lin, dum li apogis siajn gantkovritajn manojn ambaŭflanke sur miajn vangojn kaj per la dikfingroj tiris iom malsupren la subokulan haŭton je ambaŭ flankoj — tipa kuracista gesto jam spertita hejme. Samtempe li demandis per voĉo mallaŭta sed tre klara, montranta kleran homon: — Wie viel Jahre alt bist du?3 — sed kiel se la afero estus tute flanka. Mi diris al li: — Sechzehn4. — Li kapjesis leĝere, sed kvazaŭ nur rilate al ĝusta respondo, ne al mia vera aĝo — almenaŭ tia estis mia tuja, surloka impreso. Laŭ alia observo, aŭ fakte nur pasa, eble erara percepto mia, li ŝajnis kontenta, kvazaŭ por li mem estus iaspeca senŝarĝiĝo; mi sentis ke mi eble plaĉis al li. Tiam li per unu mano puŝetis min je la vizaĝo, kaj per la alia montris la direkton al la transa flanko de la vojo, al la aro de la taŭguloj. La knaboj atendis min triumfe, ridante pro ĝojo. Iliaj brilaj vizaĝoj komprenigis al mi, eble, la diferencon kiu distingis nian grupon kaj tiun de la transflankuloj: estis la sukceso, se mi ĝuste sentis.

Tradukis el la hungara István Ertl

Notoj

1. Ĉu ne, sinjoro oficiro ... baldaŭ ni nin denove...

2. Labori... Dek ses...

3. Kiom da jaroj vi aĝas?

4. Dek ses.

Kian lingvopolitikon al Eŭropo?

Simpozio “Kian lingvopolitikon al multlingva Eŭropo?” pasis 6 maj 2003 en la Eŭropa Parlamentejo (Bruselo), iniciatita kaj preparita de la eŭrop-uniaj Esperanto-aktivuloj, kun forta subteno de UEA.

La simpozion partoprenis neregistaraj organizoj, interesitaj pri la justa solvo de la lingvaj problemoj. La simpozio akceptis principojn pri la komunikadaj rajtoj kaj devoj de la eŭropaj civitanoj, rekomendataj por konsidero en la verkata Eŭropa Konstitucio.

En la plena raporto aperas rekomendo atenti ankaŭ Esperanton, kiel eblan pedagogian instrumenton por plifaciligo de la studado de fremdaj lingvoj.

GK UEA

Oficistaj ŝanĝoj en Roterdamo
En majo en la Centra Oficejo okazis kelkaj ŝanĝoj pri la stabanoj:

Ekde 1 maj en la CO ne plu laboras Nikola Rašić, kiu dum dek kvin antaŭaj jaroj zorgis pri la organizado de la Universalaj Kongresoj.

La Aganta Kongresa Sekretario estas nomumita Clay Magalhaes, antaŭe duontempe helpinta al Nikola Rašić pri la Kongresa Fako kaj duontempe laborinta en la librotena fako. (La detalan prezenton pri Clay bonvolu legi en la sekva informo).

Komence de majo en la librotena fako plentempe eklaboris Stanka Starĉeviĉ, Nederlando. Ŝi anstataŭigos tie Clay Magalhaes kaj ankaŭ helpos plifortigi la librotenadon de UEA.

Clay Magalhaes naskiĝis 2 aŭg 1974 en Foz do Iguacu, ŝtato Paranao, suda Brazilo. En 1995 li diplomiĝis pri turisma manaĝerado en la Ŝtata Universitato de Okcidenta Paranao (“Unioeste”). Li krome partoprenis en diversaj kursoj kaj seminarioj pri manaĝerado de turismaj entreprenoj, i.a. kurson de Internacia Konferenca kaj Kongresa Asocio (ICCA) por junaj profesiuloj en Svislando en 2000.

Clay Magalhaes esperantiĝis en decembro 1992. Li vivas en Nederlando ekde majo 1996, kiam li eklaboris kiel volontulo en la kongresa fako de la Centra Oficejo de UEA, helpante por la Praga UK.

Li volontulis ankaŭ en la sekvaj du jaroj asistante en la preparoj de la Adelajda kaj Montpeliera UK-oj. Ankoraŭ pli profunde li povis sekvi la laboron de KKS ekde 1999, kiam li estis dungita kiel oficisto en la kongresa fako. Lastatempe li helpis ankaŭ en la librotena fako de UEA.

GK UEA

La Civito pri la krizo de UEA
La Kapitulo de la Esperanta Civito,

rekonante ke Universala Esperanto-Asocio per biblioteko Hodler, per sia jarlibro, sia libroservo kaj organizado de kongresoj plenumas utilajn funkciojn en nia parolkomunumo;

konstatinte ke de pluraj jaroj okazas granda potencokonflikto interne de UEA, kiu povas kaŭzi damaĝojn al tiuj servoj kaj eĉ kompromiti la bildon de Esperantio;

rekomendas al ĉiu Esperantiano mobilizi siajn energiojn por rapidigi en paco kaj harmonio la konstruadon de tia demokratia, plurcentra kaj federa Esperantio, kie ĉiu kun plena respekto al alies konvinkoj povos servi al nia parolkomunumo laŭ siaj propraj konvinkoj pri justo kaj efikeco.

La domo ne montriĝis disfalonta

Finfine ni havas agrablan novaĵon el la Centra Oficejo: konstruadaj fakuloj, kiuj esploris la domon trovis, ke ĝi malgraŭ sia aĝo (konstruita en 1887) restas fortika kaj eltenema.

Tio donas al la Asocio multe pli da spirospaco en la planado pri la estonto de la Oficejo kaj eventuala nova konstruaĵo. Ja laŭ la sama raporto la riparado de la nuna konstruaĵo ne plu kompareblas laŭkoste kun la konstruado aŭ aĉeto de tute nova oficejo kun proksimume samaj parametroj.

GK UEA

Litovio: registara subvencio

22 maj 2003 Litovia Registaro per decido 636 el sia rezerva fondaĵo donis 50.000 lidojn (14.500 eŭrojn) al Litova Esperanto-Asocio por parte financi komencajn organizajn laborojn de la 90a UK, okazonta 23-30 jul 2005 en Vilnius. La mono estos uzata por eldonado de literaturo pri Litovio en Esperanto. Tio estas nur malgranda parto de financa subteno atendata de Litovia Registaro por diversaj projektoj de Litova Esperanto-Asocio, ligitaj kun la Kongreso. Financa subteno estas atendata ankaŭ de Vilniusaj urbaj instancoj kaj de urbo Kaunas, kie okazos kelkaj aranĝoj, ligitaj kun UK.

Povilas Jegorovas

Ĉu kongresi en Svislando?

Sekve de decido de la Asembleo fine de marto 2003, Kultura Centro Esperantista pretas organizi kaj en 2004 kaj en 2005 internaciajn kongresojn en la neŭŝatela kantono, pivote en Ĉaŭdefono mem. KCE kandidatas por la ekumena Kristana Esperanto-Kongreso en 2005.

Rilate al 2004, la Komitato (Daniel Muhlemann, Perla Martinelli, Dieter Rooke) ekzamenos fine de junio la hipotezon proponi al UEA la okazigon de la Universala Kongreso, en la bedaŭrinda kazo ke ĝi ne povos disvolviĝi en Pekino, pro la kreskanta SARS-epidemio. La neŭŝatela kantono, kaj unuavice ĝia monta parto, havas ĉiun infrastrukturon necesan por gastigi dumilpersonan kongreson — ekzemple, sukcesa estis la 12a Internacia Kongreso de Speleologio en 1997, kun 1.500 partoprenantoj, dum kiu KCE proponis ankaŭ sukcesan Esperanto-kurson.

Kiel sciate, en kazo de nuligo de UK (pro ajna kialo, de milito ĝis tertremo) la alternativo estas Roterdamo. Estus interese havi duan alternativon je dispono. Des pli ke la 2004a estos elektojaro por la UEA-estraro: kio plej oportuna ol kunveni en neŭtrala lando?

HeKo

Gazetara sukceso en Irano

Unuafoje Esperanta gazeto partoprenis en la tradicia Irana Gazetara Festivalo. Ĝi okazis 3-11 maj en Tehrano.

La budon de Sbazandiŝan (Verdpensuloj), la sola Esperanta-persa revuo en Irano, vizitis ministroj, politikistoj, famaj artistoj kaj ĵurnalistoj. Pli ol 16 mil informiloj pri Esperanto estis disdonitaj. Verdpensuloj okazigis kvin prelegojn pri Esperanto, kaj multaj ĵurnalistoj kaj interesantoj jam aliĝis al Esperanto-kursoj, kiuj baldaŭ estos lanĉotaj.

BKC

Litova kalejdoskopo

Lastatempe Litovio iĝis eble la plej aktiva lando en Esperantujo. Ni aperigas revuon de aprilaj kaj majaj eventoj surbaze de informoj de prezidanto de Litova Esperanto-Asocio (LEA), Povilas Jegorovas. Krome en Litovio aperis pluraj libroj pri Esperanto — pri ili baldaŭ aperos aparta artikolo.

En librovendejo

7 apr en la ĉefa librovendejo de Vilno okazis renkontiĝo kun juna esperantisto Gediminas Degėsys, kiu aŭtografis sian lernolibron de Esperanto por litovoj.

Libra Printempo

11-13 apr 2003 en Vilno, en Respublika Instruista Domo okazis tradicia foiro Libra Printempo. En la stando de LEA (vd. sur la foto) oni povis vidi kaj aĉeti librojn en la litova lingvo pri Esperanto kaj diversajn librojn en Esperanto. Funkciis konstanta ekspozicio Ĉio pri Esperanto kun libroj, revuoj, fotoj, afiŝoj k.a. 12 apr LEA havis unuhoran renkontiĝon kun vizitantoj (ĉ. 80 personoj).

Pri la librofoiro vaste informis amaskomunikiloj. En ĉiuj informoj oni anoncis partoprenon de LEA. Lige kun la foiro 4 apr en Žiniu Radijas (Novaĵradio) okazis 18-minuta programo ĉe ronda tablo, en kiu partoprenis Povilas Jegorovas kaj Gediminas Degėsys. 17 apr en elsendo de litova nacia televido Ĉe kafo estis 15-minuta konversacio kun Gediminas Degėsys pri la librofoiro kaj aliaj Esperanto-aferoj.

En la ĉefurba filio

26 apr en litovia ĉefurbo Vilno okazis ĝenerala kunveno de vilnaj esperantistoj. Pri la agado de Vilna filio de LEA raportis prezidanto de Vilna filio de LEA, parlamentano Stasys Kružinauskas. Poste parolis sekciestroj kaj la prezidanto de LEA, Povilas Jegorovas.

Pro sia troa okupateco en la parlamento Stasys Kružinauskas ne plu deziris esti prezidanto de la filio de LEA. Inter tri proponitaj kandidatoj gajnis Gediminas Degėsys.

Survoje al Eŭropo

LEA partoprenis en kampanjo por aliĝo de Litovio al Eŭropa Unio. Ekde 28 apr ĝis 10 maj en TV-4 ĉiutage multfoje estis disvidigita agitfrazo “Mi kaj aliaj litovaj esperantistoj voĉdonos por Eŭropa Unio”, kiun eldiris Gediminas Degėsys.

Intervjuo en radio

29 apr en literatura elsendo de Litova Nacia Radio okazis 10-minuta intervjuo kun redaktoro de Litova Stelo, Petras Čeliauskas. En la intervjuo temis pri Litova Stelo, Esperantaj tradukoj el litova literaturo, lastatempaj eldonaĵoj en Litovio, UK en Vilno k.a.

Vojaĝo de Marcel Delforge

2-8 maj Litovion vizitis prezidanto de Asocio por Esperanto (Belgio) komitatano A de UEA s-ro Marcel Delforge. 3 maj li renkontiĝis kun esperantistoj de Kaŭno en la sidejo de LEA. 5-6 maj li vizitis urbon Visaginas kaj ekskursis tra nordo de Litovio. 7 maj Marcel Delforge en Vilno partoprenis internacian teknikan konferencon, organizitan de Vilna teknika kolegio kaj tie prelegis en Esperanto pri EU.

Piliponis jubileas

8 maj en Vilna teknika kolegio okazis solena festado de 60-jariĝo de ties direktoro, estrarano de LEA Algimantas Piliponis. Krom liaj kolegoj lin gratulis reprezentantoj de Litovia ministerio de edukado kaj scienco, prezidanto de senato de Vilna teknika universitato akademiano prof. habil. dr. Edmundas Zavadskas, ĝenerala direktoro de Litovia poŝto Jonas Salavejus, prezidanto de LEA Povilas Jegorovas k. a., interalie, ankaŭ Marcel Delforge.

Aranĝoj en provinco

10 maj Gediminas Degėsys vizitis urbon Kupiškis kaj prezentis tie siajn lernolibrojn de la itala, la hispana kaj de Esperanto. La saman tagon respondeca sekretariino de LEA, Irena Alijošiūtė, partoprenis aranĝojn omaĝe al la 100-jariĝo de litova famulo, prezidanto de LEA (1937-1940) Antanas Poška en distrikto Pasvalys, kie en vilaĝo Gripkeliai li naskiĝis.

Plie pri Poška

Okaze de 100-jariĝo de Antanas Poška Litova Poŝto eldonis du specialajn kovertojn. Unu koverto kun lia portreto kaj unuataga poŝta stampo estas por ĝenerala uzo. Alia pli bela koverto kun lia gravuraĵo kaj subskribo estas pli suvenira, tamen ankaŭ povas esti uzata por sendi poŝtaĵojn. Ankaŭ en granda kvanto estas presita portreto de Antanas Poška en bildkarta formato kun subskribo, kie temas ankaŭ pri lia esperantisteco. Krome, estas eldonita faldaĵo kun lia portreto kaj biografieto, kie ĉefe temas pri lia esperantisteco.

Lingvistika konferenco

8-9 maj en Kaŭno okazis internacia scienca konferenco “Homo en lingva spaco”, kiun organizis Fremdlingva katedro de Kaŭna humanisma fakultato de Vilna Universitato kaj Instituto de Sociokulturaj Esploroj. La konferencon partoprenis sekretariino de LEA, Aida Čižikaitė, per raporto “100 jaroj de Latino sine flexione”.

Esperanto per versoj

22-25 maj en Litovio okazis la 39a Poezia Printempo. Ĵaŭde vespere en Verkista Domo en Vilno okazis deklamado de versoj dum la tuta vespero kaj nokto. En Esperanto deklamis Emilija Rapkevičiutė kaj Jūratė Bartaškienė.

Povilas Jegorovas

PS. Laŭ rekomendo de Litova Stelo ni uzas la formojn Vilno kaj Kaŭno por Vilnius kaj Kaunas. (NPIV proponas Vilno kaj Kovno.)

Valenciaj novaĵoj

4-5 maj okazis en Murcio la 15a kongreso de Esperanto-Federacio de Valencio kaj Murcio, prezidita de Jose Miguel Bernabeu. La programo enhavis prelegojn, kunvenojn, filmoprojekciadon kaj Ĝeneralan Asembleon. La ĉeestantoj ricevis belan donacon, nome, K-diskon kun amaso da interesa Esperanto-materialo.

30 maj – 1 jun ĉe la riverparko de Valencio funkciis tradicia Alternativa Foiro kun granda ĉeesto de publiko. Lokaj esperantistoj muntis Esperanto-budon. Multaj preterpasantoj vizitis la budon, aĉetis Esperanto-materialon, kaj petis informojn, ĉefe pri la eblecoj lerni la lingvon.

27 maj estis oficiale inaŭgurita Esperanto-fako en la biblioteko de “Fundación Salvador Seguí de Valencia” kun ĉeesto de ties membraro kaj reprezentantoj de diversaj Esperanto-grupoj de Valencio. La prezidanto de “Fundación Santiago Seguí” estas aktiva esperantisto Federico de Félix.

La Pedalaŭto estas la filmo farata en Valencio, en kiu rolas Esperanto.

Januare la reĝisoro kaj kunaŭtoro de la filmo, Ramón Barea, petis de la Federacio kunlaboron. Ni tradukis kaj adaptis tekstojn eble filmotajn Esperant-lingve, registris kun Ramón Barea sonbendon por la aktoroj, kaj en marto ĉefrolulo, Álex Angulo, venis en la asociejon por interparoli kaj pliperfektigi sian prononcadon. Ankaŭ dum la filmado la skipon helpis nia volontulo.

La filmo estos premiere montrita en septembro, kaj ĝi estos ankaŭ prezentata en la Internacia filmfestivalo de San Sebastian.

Augusto Casquero, Marcos Cruz

Sur la foto: Álex Angulo, Augusto Casquero kaj Ramón Barea dum la filmado.

Sukcesa fervojista kongreso

(HeKo) Kun granda sukceso disvolviĝis la 55a Internacia Fervojista Esperanto-Kongreso en Dresdeno 10-16 maj 2003. La aranĝon partoprenis 254 kongresanoj el dudek landoj.

Nome de Germana Esperanto-Asocio d-ro Werner Bormann salutis la kongreson. Sekvis salutoj de landaj asocioj de IFEF, kaj Romano Bolognesi, prezidanto de IFEF, malfermis la kongreson.

En la programo troviĝis krom la fakprelegoj ankaŭ kulturaj programeroj, ekzemple kantvespero kun kontribuoj de Katerina Kudlikova, soprano; Annette Meisner, aktorino prizorgantino pri germanaj infankantoj en Esperanto; Alfons Hoffmann, tenoro kaj Miroslav Smyčka, baritono.

Dum la Nacia Vespero du folkloraj grupoj, soraba ensemblo Höflein kaj ercmontara grupo Bimmelbah’, prezentis popoldancojn kaj popolkantojn. La programon riĉigis ankaŭ ekskursoj.

La 56a IFEF-Kongreso okazos post unu jaro en Sopron (Hungario).

Ivanka Stojanova

Komunistoj: nova prezidento el Britio

La 14a Konferenco de IKEK (Internacia Komunista Esperantista Kolektivo) okazis 24-28 maj 2003 en Bankja kun la temo “Nuntempa Komunista Movado en la mondo”. Ĉeestis 21 personoj el Bulgario (14), Britio (2), Kubo (1), Portugalio (1), Serbio (1), Svislando (2).

Okazis po du laborkunsidoj ĉiutage dum tri tagoj. Kontribuis al la diskutoj ĉiuj kamaradoj. Niaj laborkunsidoj komenciĝis je la 10a matene ĝis kiam finis diskutadon. Estis adoptitaj du rezolucioj kaj pluraj proponoj kaj decidoj. La prelegoj aperos en Internaciisto.

La konferenco esprimis dankon al la redaktoro de Internaciisto, k-do Luis Serrano Pérez. Por plibonigi ĝin necesas pli da kunlaboro. Tiucele la konferenco decidis krei redakcian skipon por partopreni en la redakta laboro, kaj alvokas ĉiujn kamaradojn fari pli da kontribuoj por la gazeto.

Estis elektitaj la gvidorganoj, interalie: Honora Prezidento: Dimitar Haĝiev (Bulgario); Prezidento: Stan Keable (Britio); Vicprezidentoj: Faustino Castaño Valina (Hispanio), Anne Johnson (Britio); Sekretario: Mayra Nuñez Hernández (Kubo).

Laŭ la Konferenca protokolo de Stan Keable kaj Mayra Nuñez Hernández

SAT-Amikaro: amasa kongreso

La organizantoj de la 58a kongreso de SAT-Amikaro (19-21 apr, Le Cap d’Agde en suda Francio) pensis, ke ĝi estus sukcesa kun 150-160 partoprenantoj. Sed aliĝis 202, plejmulte el Francio, sed ankaŭ el Belgio, Katalunio, Hispanio, Italio, Germanio...

Kvankam la urbestraro konsentis pri afiŝado de franclingva prelego de Georges Kersaudy “La komunikado en plivastigita eŭropa komunumo” kaj senpaga disponigo de la plej bela el la salonegoj de la Kongrespalaco, tamen la neesperantista publiko estis minoritata.

En la libroservo de SAT-Amikaro kuŝis centoj da libroj kaj esperantaĵoj sur 30 metroj da tabloj. Multe vendiĝis la plej nova libro de Raymond Gueguen La langue internationale ou la recherche d’une langue commune (La internacia lingvo aŭ la serĉado de komuna lingvo), eldonita de SAT-Amikaro.

Ne facile resumebla estas la programo de prelegoj kaj kunvenoj. Granda parto el la kunvenoj koncernis la partoprenon de la SAT-movado en sociaj kaj politikaj manifestacioj: la 1a de majo, Eŭropa Sociala Forumo (ESF), eŭropaj balotoj de 2004. Plifortiĝas la ideo prezenti liston de kandidatoj okaze de tiuj balotoj sub la nomo “Neŭtrala Federa Lingvo Esperanto”. Ĝi ricevis subtenon de la fama sciencisto Albert Jacquard kaj de Georges Kersaudy.

Tre ŝatata estis la bela plurlingva kantado de JoMo, kiu vigle kaj gaje prezentis kanzonojn en Esperanto kaj en la rusa, ukraina, itala, hispana, jida, araba, japana, cigana, pola... Estas notinde ke la eldono de la jaro 2000 de la rekordolibro Guinness registris JoMon pro kantado en 22 lingvoj.

Henri Masson

Skandala vendo en Ljubljana

(Nun) Stranga skandalo okazis en la ĉefurbo de Slovenio, Ljubljana.

La plenumkomitato de Esperanto-societo de Ljubljana konsistanta el kvin membroj sub la prezido de sinjorino Grabnar vendis la ejojn de la societo en la urbomezo sen demandi la membraron, kion ili devus laŭstatute. Ili ricevis proksimume trionon de la vera valoro de la ejoj (ĉirkaŭ 25 mil eŭrojn). Nun ili decidis malfondi la societon. Kien iros la mono, oni ne scias. Iuj membroj decidis akuzi la plenumkomitaton antaŭ la urba tribunalo.

Zlatko Tišljar

Fine de la lernojaro

Finiĝis la lernojaro 2002/03 en lernejo №100 (Iĵevsk, Udmurtio), kies ĉ. 60 lernantoj lernas Esperanton. La sukcesoj estas modestaj, sed plej gravas, ke infanoj ekŝatis Esperanton. Tion montris kantoj kaj deklamoj en la Internacia Lingvo dum la lasta maja leciono. La plej bonaj lernantoj ricevis diplomojn kaj donacojn. Jaroslav Vorobjov, lernanto de la 8a klaso, estis distingita kiel la plej aktiva rondetano de la jaro.

Bronislav Ĉupin

AIS sesiis en Savona

Laŭ invito de Itala Esperanto-Junularo, AIS (Akademio Internacia de la Sciencoj) San-Marino daŭrigis sukcesan tradicion kaj kontribuis sian 8an Italan studadsesion al la ĉi-jara Internacia Junulara Festivalo de IEJ (16-23 apr 2003). En la junulara gastejo de Conca Verde apud Savona okazis ok-lecionaj kursoj de la AIS-profesoroj Corsetti, Fössmeier kaj Minnaja pri temoj el historio, lingvo-pedagogio kaj komputiko.

Malgraŭ forta konkurenco de aliaj festivalaj kontribuoj, la kursoj de AIS trovis konsiderindan intereson. 7 kuraĝaj festivalanoj eĉ submetiĝis al kursfina ekzameno por akiri ateston de AIS.

Reinhard Fössmeier

Jalto vere aromas...

Ukraina Esperanto-Asocio ĉiumaje organizas Aroman Jalton en Krimeo. Ĉi-jare al Jalto venis 77 personoj el 9 landoj.

Esperantistoj el eksa Sovetunio estas pretaj akcepti modestajn kondiĉojn de loĝado, sed okcidentaj partoprenantoj pro malvarmaj ĉambroj kaj manko de varma akvo ekloĝis en la centro de Jalto kaj venis en la kongresejon per taksio nur por partopreni Ĉe-seminarion. Aliaj pro ŝparado ekloĝis en la proksima vilaĝeto. Ni, poloj, vole-ne-vole aprobis la kondiĉojn kaj restis en la ripozejo.

Al ni tre plaĉis matenaj Esperanto-kursoj, ĉar la lecionoj okazis simple sur la placeto apud la ripozejo sub la varma krimea suno. Seminarioj de Ĉe-instruistoj okazis en “siberiaj kondiĉoj” de malvarma akceptejo.

Posttagmeze ni havis ampleksan turisman programon.

Vespere ni renkontiĝadis en malvarma manĝejo. La vespera kulturprogramo ofte estis improvizita, malmulte da personoj frekventis ĝin. Amuziĝis nur la grupeto, kiu bonege posedas la lingvon. Kiel perletoj estis vesperaj gitarkoncertoj de Paŝa Moĵajev kaj Aleksandro Koval. Por tiuj, kiuj noktomeze ne estis dormemaj, la artprogramo daŭris ĉe lignofajro en najbara arbaro.

Dum la longa revena vojaĝo ni diskutis pri niaj impresoj kaj ĉiuj konsentis, ke valoris vojaĝi Krimeon!

Nina Pietuchowska, Ela Karczewska

Primavero en Tobolsk

1-2 maj 2003 en Tobolsk okazis renkontiĝo de uralaj kaj siberiaj esperantistoj kun 33 partoprenantoj, plejparte el Tjumeno kaj Jekaterinburgo.

Iniciatis la renkontiĝon estrarano de REU pri regiona agado Viktor Kudrjavcev kaj esperantisto el Surgut Vladimir Opletajev. En Tobolsk la renkontiĝon preparis Dilara Gadirova.

La ĉefa temo de la renkontiĝo estis: “Regiona agado: agaddirektoj kaj perspektivoj”. Ĝi estis pridiskutata de multaj partoprenantoj kaj estis akceptita rezolucio. Krome estis ege interesaj ekskursoj en la antikva siberia ĉefurbo, lecionoj de Vladimir Opletajev, panoramo de la Esperanto-gazetaro, amika vespero. Siajn kantojn kaj librojn prezentis Anatolij Radajev el Samara, kiu estis speciale invitita al la renkontiĝo.

Tatjana Kulakova

Kurte

La sveda ĉefministro Göran Persson akceptis esti Honora protektanto de la 88a UK en Gotenburgo. (Nun)

Kataluna partio Unitat Popular de Mataró en sia balotprogramo por la baldaŭa urba voĉdonado volas “garantii la ĉeeston de la internacia lingvo Esperanto en edukado, publikaj librejoj, kaj uzi ĝin en internaciaj rilatoj kiel pontolingvon ekster la medio de romanaj lingvoj”. (BKC)

9 maj en la Galerio San Marco (Budapeŝto) Oszkár Princz, ĝenerala sekretario de HEA kune kun la ĉefministro de Hungario, Péter Medgyessy, malfermis ekspozicion de amatora esperantista pentristo Tamás Fantoly. (BKC)

1 jun 2003 en Prilep (Makedonio) sur la fasado de la domo de e-istino Aneta Trompeska Dunĝeroviĉ estis inaŭgurita la 9a ZEO en la urbo — blanka rondo kun verda stelo, du manoj kaj teksto “Esperanto” supre kaj “ponto por amikeco” sube. (Nun)

Magistrato de Ĉaŭdefono decidis ke fruktoĝardeno inter la SAT-kongresejo kaj Kultura Centro Esperantista nomiĝos “Esperanto-Ĝardeno”; la bapto okazos 13 jul 2003, dum la inaŭguro de la 76a SAT-Kongreso. (HeKo)

TEJO gajnis premion de la sveda lingvoinstrua helpagentejo Tema Modersmal en la kategorio “Multlingva lernanta premio” pro siaj atingoj en la reta multlingva edukada kreiveco. (BKC)

7-11 apr 2003 en Sankt-Peterburga Ŝtata Universitato okazis la 6a interuniversitata scienca konferenco de studentoj-filologoj, en kiu sekretariino de Litova Esperanto-Asocio Aida Čižikaitė raportis pri “Transitivaj verboj en litova kaj Esperanto”. (LEA)

Ĉevalo Zamenhof gajnis 15 maj la ĉefan kurkonkurson en Longchamp (Prix du Bois de Boulogne) apud Parizo; Ĵokeo: S. Pasquier. (Henri Masson)

La estraro de TEJO akceptis inviton de REJM gastigi la 60an Internacian Junularan Kongreson en Ruslando meze de julio 2004. (Nun)

En Bonaero 19 apr 2003 Jara Asembleo de Argentina Esperanto-Ligo elektis preskaŭ la saman estraron kun prezidanto Rubén Diaconu (ankaŭ komitatano A de UEA) kaj vicprezidanto René Arce. (AEL-Cirkulero)

Pro la netipa plumito (SARS) en Ĉinio oni nuligis la Internacian Seminarion pri Esperanto-Turismo (15-21 maj) kaj postdatigis la 12an Ĉinan Xinyang Teo-Festivalon. (Nun)

18 maj 2003 en irana urbo Mashad afganaj gejunuloj inaŭguris Esperanto-klubon. (Reza Torabi)

Vide el Bruselo

Skrablo esperantiĝas

Verdstelistoj proklamas ke Esperanto estas la nura solvo por la monda lingva problemo. Ĉu la internacia lingvo ankaŭ solvas la lingvan problemon de internacia skrabloludado?

Kiam en 1948 usona arkitekto Alfred M. Butts komencis merkatumi skrablon, li volis krei ludon por anglaj parolantoj, kiu baziĝas egale sur ŝanco kaj povo. Ekde 1953 la ludo disvastiĝis en Aŭstralio kaj Britio, kaj poste en la cetera mondo. Jam pli ol 100 milionoj da skrabloludoj en 29 diversaj lingvoj estis venditaj en 121 landoj de la mondo. Sed en kiu lingvo oni ludu en la mondkonkursoj? Ĉu nur en la angla malavantaĝe por nedenaskaj angleparolantoj? Ĉu Esperanto estas solvo?

Wojciech Usakiewicz reprezentis Pollandon dum la mondĉampiona anglalingva konkurso en Melburno antaŭ kvar jaroj: “La mondkonkursoj okazas ĝis nun en tri lingvoj, la angla, franca kaj hispana. Mi ofte partoprenas skrablokonkursojn, ĉefe en la pola, sed ankaŭ kelkfoje en la angla”. Tamen ĵurnalisto Usakiewicz, kiu ankaŭ verkis polan libron pri skrablo, konsideras ke Esperanto ankoraŭ ne ofertas perfektan solvon: “La sola sed granda manko de skrablo en Esperanto ŝajnas al mi vortar-problemo. En amika ludo vi ĉiam povas atingi kompromison pri la ekzisto kaj neekzisto de la vorto”.

Laŭ Usakiewicz, kiu okupas la naŭan lokon en la klasifika listo de la polaj skrabloludantoj, oni bezonas strikte fiksitan vortaron en la konkursa ludo. “En Esperanto apenaŭ eblas fari tian vortaron pro la nombro de teorie eblaj vorter-kombinaĵoj. Aliflanke la kriterio de senchaveco ankaŭ estas fora de precizeco. Se vi ŝatas gimnasti la menson, vi povas elpensi frazojn kun ege absurdaj kunmetaĵoj. Kaj la kontraŭuloj povas havi tute malajn opiniojn pri tiaspecaj kunmetaĵoj...”

Spite al tiuj konsideroj, kanada esperantisto Clayton Smith, en http://skrablo.ikso.net nun ebligas konkursojn per Esperanto. “Miaj studentoj demandis pri skrablo en Esperanto. Jen el la Zamenhofa ĉielo aperas la respondo”, — miras usona inĝeniero Kent Jones, kunaŭtoro de Aviada terminaro. Smith rakontas: “Mi mem ekhavis la ideon antaŭ proksimume du jaroj. Mi tuj ekprogramis kaj lanĉis la unuan version 1 mar 2002. Mi programis dum ĉirkaŭ ok monatoj en mia libera tempo”.

Post unu jaro nur ĉ. 600 ludantoj enskribiĝis en la Esperanto-skrabloludejo. Dum 24 horoj ofte vizitas malpli ol ses ludantoj. Ĉu do esperantistoj malemas ludi skrablon? “Ja estas iuj, kiuj vizitas ĉiutage, sed ofte neniu ĉeestas. Eble mi ne sufiĉe bone reklamis la ludon”, — agnoskas Smith. Ĝenerala sekretario de Federacio Esperanto de Barato, D-ro A Giridhar Rao, sugestas: “Kial ne eblas ludi sole? En Barato, mi ofte ĉeestas la ludejon, kiam ne eblas por alimondopartanoj tion fari.” La kreinto Smith pripensas solvon: “Mi nun preparas artefaritan inteligenton por ke oni povu ludi kontraŭ la komputilo kiam mankas aliaj ludantoj. Tio plej verŝajne aperos baldaŭ”.

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z

Aminda ĝisostulo mislokita

Ĉu UEA estas en krizo, oni demandis tuj post la UK en Zagrebo en 2001, kiam tri ĉefaj oficistoj surprize forlasis siajn postenojn kaj forte kritikis la tie elektitan estraron, precipe ĝian prezidanton Corsetti, kiun ili opiniis maltaŭga por konduki la asocion. Tiu ĉi mem havis malan opinion pri sia taŭgeco, ĉar en sia unua tronparolado li ne hezitis proklami sin prezidanto de “ĉiuj esperantistoj” kaj ne nur de UEA.

Post Zagrebo la estraro ripete neis, ke la asocio estas en krizo. La demisiojn ĝi prezentis kiel naturan ŝanĝiĝon kaj apenaŭ respondis al la kritiko de la demisiintoj, kvazaŭ ĝi ne ekzistus. Prezidanto Corsetti pli-malpli silentis pri la demisioj kaj pri la asertoj pri krizo, kiuj ekaŭdiĝis ankaŭ en la komitato. Nome de la estraro tiurilate ĉefe parolis vicprezidanto Tonkin. Ankaŭ li neis la ekziston de krizo. Per la elekto de Tonkin kiel sia parolisto la estraro esence agnoskis deficiton de Corsetti en plenumo de iuj gravaj postuloj al la prezidanto de UEA. Por trankviligi komitatanojn kaj membrojn en la konfuzo post Zagrebo necesis iu kun eksterduba prestiĝo. Tia estis nur Tonkin.

Ankaŭ al la Oficeja Komisiono, kies tasko estis serĉi novan ĝeneralan direktoron kaj fari planon pri reorganizo de la Centra Oficejo, Corsetti ne estis elektita, kvankam normale la membreco de la prezidanto en tia organo estus memklara. Onidire Corsetti tamen regule partoprenis en la laboro de la komisiono, sed publike oni donis la bildon, kvazaŭ li estus ekster ĝi. Flankenŝovante la probleman prezidanton, eĉ se tio estis ŝajnigo, oni fakte subfosis lian aŭtoritaton, dum oni devis provi firmigi ĝin. Muŝoj sur la plafono de la estrara kunsidejo scias, ĉu tiun miskalkulon patris Corsetti mem aŭ liaj kunestraranoj.

Nun oni ne plu bezonas demandi, ĉu UEA estas en krizo. Ĉiu membro spertas en unu aŭ alia maniero, ke ĝi estas en profunda krizo. Mil membroj ne plu eltenis sed eksiĝis. Certe ankaŭ la estraranoj agnoskas la krizon inter si, sed fari tion publike signifus konfesi sian malsukceson en la stirado de UEA. Post la aprila estrarkunsido estrarano Grigorjevskij malkaŝis, ke eĉ tri estraranoj “pretis demisii”, kio evidente signifas, ke ili volis demisii, sed la aliaj sukcesis persvadi ilin ankoraŭ resti. Verŝajne jam frue la estraro eksuferis de streĉiteco en siaj vicoj, precipe inter la solida intelektulo Tonkin kaj la anarĥieme kaprica populisto Corsetti. Estraro povas esti efika nur, se ĝi estas integra teamo. Granda handikapo de Corsetti ŝajnas esti lia nepovo krei el la estraranoj teamon kaj teni ilin tia. Siatempe la forto de Tonkin estis ĝuste tiu kapablo kaj ĝi montriĝis ŝlosile valora por trairi la krizon post Hamburgo.

Malgraŭ ĉio Renato Corsetti estas populara ĉe multaj movadanoj pro sia amindeco kiel persono kaj ĝisostulo. Espereble oni trovos taŭgan manieron, en kiu UEA povos profiti el tio ankaŭ post Pekino, kie li laŭdire ne rekandidatos. Nun li estas misuzata, ĉar li estas mislokita. Estus tamen saĝe kaj necese, ke jam en Gotenburgo la komitato pagigu la estraron pro la libera falo, en kiun ĝi metis la asocion ne nur membronombre. Por regajni la fidon de la membraro kaj precipe de la eksmembraro necesos multaj jaroj, sed la komitato ne prokrastu la unuan movon. Se post Gotenburgo la estraro ne estos tute sama kiel antaŭ ĝi, tio estos almenaŭ simbola signo, ke en sia lasta kunveno la komitato provis iom ripari sian miselekton en Zagrebo. Pli funda riparo restos tasko por la nova komitato en Pekino.

Komitatano Z

Ĉu anglalingvaj skandinavoj?

En la maja Ondo Dafydd ap Fergus pripentras Skandinavion kiel timigan ekzemplon de regiono, kie la angla lingvo baldaŭ mortigos la svedan kaj danan. Li bazas sian aŭguron sur informoj de la irlandano Ó Riain kaj de dana librovendisto, kiun li nomas Moller. (Se Dafydd vere zorgus pri la skandinavaj lingvoj, li eble permesus al s-ro Møller konservi sian bonan danan nomon...)

Jes, Dafydd, lingvoj ja mortas en Skandinavio. Kelkaj laponaj lingvoj estas mortantaj, ne pro la angla, sed pro la sveda kaj norvega. La naciaj lingvoj tamen bonfartas. Ili ne suferas pro tio, ke homoj studas fremdajn lingvojn. Por vivi en mia lando, hodiaŭ eĉ pli ol antaŭ tridek jaroj, nepre necesas regi la svedan. Kaj tiel sendube restos. La fakto, ke iuj skandinavoj fojfoje legas libron anglalingve ne malfortigas la nacilingvan literaturon. Kaj malgraŭ peza influo Holivuda, la skandinavoj persiste kaj amase plu spektas siajn enlande produktatajn filmojn, kvankam pro la etaj merkatoj tiuj ne estas multaj. Nur en la populara muziko la propraj lingvoj ŝajne kapitulacis, tamen ne en ĉiuj subĝenroj.

Regas ioma konfuzo en la artikolo de Dafydd. Kiel indikon, ke la skandinavoj “sekvos la ekzemplon de irlandanoj” ŝanĝante siajn proprajn lingvojn al la angla, li mencias la amasan tradukadon el la angla en la naciajn lingvojn. Jen plena penso-paneo! Prefere li maltrankvilu en la tago, kiam oni ĉesos traduki sveden kaj danen!

La kultura influo el anglalingvaj landoj ĉe ni ja estas fortega. Tio tamen suferigas ĉefe ne la proprajn kulturojn, sed la alilingvajn.

Germanaj filmoj, rusaj romanoj, francaj kanzonoj pli kaj pli raras ĉe ni, bedaŭrinde. Nia uzado de la angla lingvo por rektaj kontaktoj tamen ne estas tiel diskrimina. Svedoj kaj danoj same volonte babilas angle kun hungaro aŭ italo, kiel kun anglo aŭ usonano. Domaĝe nur, ke tio ĝis nun ne kunportis interesiĝon pri la kulturoj hungara aŭ itala.

La skandinavaj kulturoj kaj lingvoj jam de jarmilo amase adoptas erojn el aliaj kulturoj kaj lingvoj — germana, franca, usona kaj aliaj. Eble nia plej karakteriza nacia trajto estas ĝuste tiu emo kunfandi influojn el ekstere en ion propran, ĉiam ŝanĝiĝantan, kie evoluo pli valoras ol tradicio. Laŭ mia opinio tiu trajto prezentas, se ne garantion, tamen pli bonan grundon por pluvivi ol ia enfermiĝa protektismo.

Sten Johansson (Svedio)

Komitatano Z miskomprenas SAT

SAT estas tutmonda asocio. Ĝia strukturo estas intermembra, ne internacia.

Ĉar ĝia strukturo kaj demokratio ne rilatas al nacioj, ĝi estas sennacieca.

SAT mem ne promocias la forigon de nacioj, do ĝi ne estas sennaciista. (Inter la anoj de SAT troviĝas diversaj “politikoj” inkluzive de sennaciismo, por kio troviĝas frakcio en SAT, sed tio ne estas la “politiko” de SAT.)

SAT UZAS Esperanton por antaŭenigi ĝiajn celojn:

— Helpi al laboristoj tra la mondo interkompreniĝi.

— Helpi al laboristoj tra la mondo informiĝi.

— Helpi al laboristoj tra la mondo kleriĝi.

— Helpi al laboristoj tra la mondo plibonigi la vivon.

— Helpi al laboristoj tra la mondo interrilati por “batali” kontraŭ subpremo ktp.

Por aktive uzi Esperanton, necesis ke SAT priverku kaj aperigu la Plenan Vortaron. Sekvis PIV. (La cetera Esperanta movado klarigu kial ili ne eldonis tian verkon eĉ antaŭ la fondiĝo de SAT.)

Ankaŭ por helpi la celojn SAT kunlaboras kun lokaj laboristaj organizaĵoj, kiuj pli bone reklamas kaj lernigas en lokaj lingvoj; SAT eldonas librojn ktp.

Jen la bazo de SATperEsperanta, ne simple porEsperanta organizaĵo.

Arturo Prent (Britio)

Manifestacio kaj la sekvo

En multaj landoj oni manifestaciis, postulante la finon de la milito en Irako. Ĉar nia lingvo esence kontraŭas ĉiajn perfortajn agadojn, Esperanto-Asocio de San Paŭlo decidis partopreni la lokan porpacan movadon.

Diversaj gesamideanoj kunvenis ĉe unu el la ĉefaj avenuoj de la urbo kun pli ol dek kvin mil personoj. Per granda sloganrubando Esperanto, Lingvo de Paco kaj Egaleco ni transdonis la mesaĝon de nia lingvo mondskale pro la tre efika ĉeesto de multaj amaskomunikiloj. Krome ni disdonis informilojn pri niaj kulturo kaj komunumo.

Jam en la tago de la manifestacio, la apogo de la aliaj grupoj kaj de la ceteraj sampensantoj forte atestis la sukceson de nia iniciato. Kaj poste al la ejo de nia Asocio venis personoj, kiuj konatiĝis kun Esperanto en la manifestacio kaj nun intencas lerni ĝin.

Pere de Adonis Saliba, la Komisiono pri Latinameriko de UEA ĉeestis la marŝadon kaj laŭdis la faritan laboron.

Rodrigo De Méo (Brazilo)

Nur-anglaj latinidanoj pliiĝas

Multaj gejunuloj portas stigmon ĉar ili ne parolas la hispanan. “Diru frazon en la hispana al Andrew Tarango kaj li rigardas vin kun konfuzo”, — rimarkas ĵurnalistino Yvonne Wingett. Andrew estas inter kreskanta nombro de dua- kaj triageneraciaj latinidanoj, kiuj plenkreskis parolante nur la anglan. “Foje homoj, kiuj parolas la hispanan, rigardas min kun malestimo. Kvazaŭ mi estus malpli bona latinidano ĉar mi ne parolas la lingvon”, — plendas Andrew.

Dum plimulto de maljunaj latinidanoj en Arizono parolas la hispanan hejme, malmulte da junaj latinidanoj tion faras. Estas kreskanta grupo da personoj, kiuj malŝatas eltrovi aŭ rekonektiĝi kun sia iberamerika kulturo. Por multaj la plej granda baro estas la lingvo. Enketo de 2000 montras, ke 78% de la 629.000 hispanidaj plenaĝuloj en Arizono parolas lingvon krom anglan hejme. Tiu cifero falas al 64% inter latinidanoj inter 5- kaj 17-jaraj. Ĉe aliaj iberamerikaj komunumoj en Usono la situacio ne malsimilas, sekve de problemo de diskriminacio de pli maljunaj denaskaj hispanparolantoj. Dum la 1960aj kaj 1970aj jaroj multaj latinidanoj sentis postulon ne paroli la hispanan por plene integriĝi. Latinidanoj estis punitaj se ili parolis la hispanan en lernejo. Rezulte, ili elektis ne instrui al siaj infanoj la hispanan por protekti ilin kontraŭ la kultura disiĝo.

“Mi kredas ke nenio pli minacas la hispanidan kulturon en Usono ol la perdo de la lingvo. Lingvo estas la animo de kulturo”, — diras ĵurnalisto Juan Andrade. Li estas unuavice ŝokita pri la gepatroj, kiuj ne kuraĝigas siajn infanojn lerni la hispanan, ŝajne kredante ke la angla estas la sola lingvo, kiun oni devas scipovi por eluzi sian plenan potencialon. “Ĉiu, kiu kredas ke vi ne devas lerni la anglan estas stultulo, — asertas Andrade, — sed ĉiu, kiu kredas ke la angla estas la sola lingvo, kiun vi lernu, estas eĉ pli granda stultulo. Usonanoj scipovu la anglan, same kiel la germanan, polan, grekan, francan ktp. Ni estas la sola nacio en la mondo, kiu kredas, ke oni povas esti edukita kaj paroli nur unu lingvon. Tio estas oksimoro!”

“Historie, enmigrintaj familioj ofte rezignas pri la tradicia lingvo en la daŭro de unu-du generacioj. Unu instruisto mia en la mezlernejo informis nin, ke li neniam povis komuniki kun sia avino ĉar ŝi parolis nur norvege”, — donas ekzemplon Don Harlow, usona Esperanto-aktivulo. Kompreneble, la situacio por hispanparolantoj en Usono estas iom malsama, ĉar ili ofte retenas fortajn ligojn kun la originala hejmlando, kutime Meksikio; sed en kelkaj regionoj troviĝas ankaŭ multaj familioj, kiuj fuĝis de la militoj en Centrameriko dum pasintaj jardekoj. Kun tiuj ligoj, kiujn helpas forta familia lojaleco, ili ankaŭ devas reteni la familian lingvon, ĉar tiuj restintaj hejme ĝenerale ne scipovas la anglan — krom se ankaŭ ili pasigis multe da tempo en Usono.

“Mi kutime venis hejmen plorante ĉar mi ekhavis problemojn parolante la hispanan en lernejo, — diras Clorinda Lozano. — Ili igis nin senti embarasitaj pro nia lingvo.” Hodiaŭ, la infanoj de Lozano ne flue parolas la hispanan ĉar ŝi ne deziris ke ili estu diskriminaciitaj. “Mi profunde bedaŭras tion nun, ĉar homoj vidas ĝin kiel malakcepton de via kulturo kiam vi ne povas paroli la hispanan”.

Multaj latinidanoj diras ke la prezo, kiun ili pagas por ne paroli la hispanan, estas alta. Ili havas malpli da postenebloj, difektitan ligon al sia kulturo kaj malkapablon paroli kun geavoj. “Tiu situacio malfavorigas min. Mi deziras esti en FBI kaj vi devas esti flue en du lingvoj, — diras Tarango. — Oni nomas min la blanka ulo, sed mi ne estas blanka, mi estas hispanida. Mi nur ne scipovas la lingvon. Mi ne kulpas pri tio, mi provas lerni ĝin”.

“Lingvo estas ĉiam afero en komunumo ĉar ĝi estas unu el la aferoj, kiuj unuigas vin kiel homojn, — diras Amalia Villegas, konsilisto de la latinidanostudenta organizo de la Phoenix-lernejo. — Sed identeco ne sole baziĝas sur lingvo. Mi pensas ke ni malhelpas al ni kiam ni pensas tion, ĉar vi povas esti flua en lingvo kaj ne kulture konscia”. “Se vi vere ne havas aŭtomatan bonan regadon, tiam vi iel estas eksterigita, — diras Cordelia Chávez Candelaria, profesoro ĉe Arizona Ŝtata Universitato. — Vi mistrafas kelkajn aferojn en la hispanida sperto”.

“Mi estas duonlatinidano kaj miaj amikoj estas latinidanoj, tial homoj atendas ke vi parolas ĝin, — diras Will McEntee, kiu sentas ke li vere estas en la latinidomondo. — Mi deziras ke mi ankaŭ povus, ĉar homoj rigardas vin ke vi estas malpli latinidano se vi ne parolas la hispanan. Estas freneze”. “Multaj latinidanoj atendas de vi ke vi parolas la hispanan kaj se ne ofendiĝas, — diras Jesus Chaidez, studento ĉe Arizona Ŝtata Universitato. — Ili rigardas vin kvazaŭ ke vi estas kapitulaciaĵo ĉar vi ne povas komuniki en via propra gepatra lingvo.”

Tamen, lingvo estas la unuavica ilo, kiun latinidanoj uzas por eltrovi siajn radikojn. Ekzemple, multaj studentaj organizoj ofte renkontiĝas en la hispana, kuraĝigante al dulingva sperto. Centoj da studentoj vojaĝadas al Meksikio, Latinameriko kaj eksterlanden por interŝanĝoprogramoj por mergiĝi en la kulturo kaj lingvo. “En la realeco ne paroli la hispanan ne signifas ke vi ne estas latinidano, — diras Chaidez, kiu estas dulingva. — Ni devas agnoski tion kaj esti pli komprenema. Tio, kio estas en via koro, gravas”.

Marko Naoki Lins Brusela Komunikadcentro

la termino latinidano estas uzata en la signifo de “iberamerikdevena usonano” (angle: latino)

Ferii kun Maigret

Georges Simenon. Maigret kaj la maljuna damo: Krimromano / Trad. el la fr. Daniel Luez. — Kaliningrad: Sezonoj, 2002. — 128 pĝ. — (Serio Mondliteraturo; Vol. 12.)

La centa reveno de la naskiĝtago de Georges Simenon montris, ke ne plu endas polemiki kontraŭ tiel nomata nesufiĉa aŭ eble tute mankanta literatura kvalito en la verkoj de tiu senkompareble diligenta verkisto. Iam recenzistoj tro forte “skurĝis” lin kaj finfine Simenon eĉ rezignis pri verkado. Sendube li povis vivteni sin el la tantiemoj de sia plurcentavoluma verkado.

Jes ja, Simenon verkis krimnovelojn, sed liaj “duraj romanoj” apenaŭ estas konataj, nek aliaj “seriozaj” verkoj. Mi esperas, ke mi iam povos legi ankaŭ tiujn siaspece elstarajn verkojn en la internacia lingvo.

La plej konata kreaĵo de Simenon estas komisaro Maigret. Ni nun havas la plezuron refoje konatiĝi kun li, veturi kune al la marbordo. Tie okazis — neniel surprizo — murdo. La maljuna damo de la titolo suspektas, ke la murdisto misis kaj origine celis ŝin. Maigret nur tre malofte forlasas Parizon, tro bone li konas tiun medion. Sed ankaŭ en Normandio helpis la neniam fiaskinta intuicio, kiu helpas ankaŭ ĉi-foje malkovri ĉiujn vualitajn sekretojn. Maigret ne havas superan erudicion, nek “grizajn ĉelojn”, sed li povas meti sin en la lokon de la krimulo. Maigret ja venis el tre modestaj kondiĉoj, kion ni lernis en la Memoraĵoj de Maigret (de 1960 — ankoraŭ ne en Esperanto). Eble pro tio Maigret ja simpatias kun la krimfarinto.

Simenon havas la kapablon bildigi per kelkaj malmultaj vortoj tutan vilaĝon. Legu mem:

Oni indikis al li, malproksime de la kajo, vagonojn sen lokomotivo, malnovmodelajn vagonojn je kies verdo oni jam ne kutimis, kun, malantaŭ la vitroj, kelkaj senmovaj vojaĝantoj, kiuj ŝajne atendis ekde la antaŭa tago. Ne aspektis serioze. Tio similis al ludilo, al infana desegnaĵo.

Unu familio — parizanoj, kompreneble! — kuris anhelante, Dio scias kial, transpaŝis la relojn, pelis sin al la senlokomotiva trajno, kaj la tri infanoj portis retojn por salikokoj.

Tiu fragmento montras ankaŭ mian precipan kritikon de la traduko. Daniel Luez modelas siajn esperantajn frazojn foje tro fidele al la franca sintakso. Por mi tiuj frazoj aspektas balbute.

Luez enkondukas aliajn trukojn por redoni adekvate la francan ĉiutagan lingvon. Meti artikolon antaŭ la nomo de personoj , kion francoj “ĉefe en la kamparo” faras, aspektas ne tro ĝena, sed mi dubas, ĉu vere necesis revigligi “ci”, kies uzado laŭ Luez en tradukoj el la franca “povas esti tre grava”. Mi tamen ne komprenas, kial tiom urĝas la ci-ado en tiu romano.

Estas kelkaj kuriozaj formoj. Mi ne scias, kio estas speciale “rompeblaj mebloj” (pĝ. 15). Kaj ĉu vere estas tio notenda: “La biero ne bongustis, kaj Maigret konservis ĝin en la stomako dum noktoparto”.

Esperantistoj povas debati senĉese kaj senrezulte pri la esperantigo de nomoj. Ĝenerale Luez tradukis nur kelkajn nomojn, kio estas tre saĝa maniero. Sed ne plaĉis al mi, ke jen li skribas Rouen (ekz-e p. 25) kaj jen Rueno (ekz-e pĝ. 50) — supozeble estas la sama loko. — La proksimuma prononco de kelkaj gravaj nomoj troviĝas en apendica listo.

Recenzanto ja devas fari tiajn rimarkojn por pruvi, ke li vere legis la librojn kaj ne nur kopias kelkajn ĝeneralaĵojn de interreto.

Simenon ne skribis la grandan epokfaran romanon, ĉar li verkis tro haste. Majstroverkaj romanoj neniu povas elŝuti dum nur kelkaj semajnoj. André Gide iam ricevis la demandon: “Kion oni devas legi de Simenon?” kaj li respondis: “Ĉion”. Saĝa respondo, ĉar preskaŭ ĉiuj romanoj de Simenon ŝajne havas la samajn kvalitojn.

Kiel Augustinus Aurelius mi ŝatus diri “prenu kaj legu” — vi havos agrablan restadon kun komisaro Maigret en Normandio.

Wolfgang Kirschstein

Reveno post 19 jaroj

Jarlo Martelmonto. CeterceterE: Poemaro kun kompaktdisko. — Stockholm: Bokmaskin, 2002. — 63 pĝ.

Sur tablo kuŝas libro. Ruĝa kvadrato, kvazaŭ aperturo al alia mondo. Kun tri vortoj surface: “CETERCETERE Jarlo Martelmonto”. Kun 63 paĝoj kaj kompakt-disko ene. Eldonita en 2002 en Stokholmo. 19 jarojn post lia unua libro Ajn.

Kio li estas? Ĉu nur svedo, verkanta en la sveda kaj esperanto, poeto kaj pentristo Jarl Hammarberg, konata en Esperantujo kiel Jarlo Martelmonto? Kio do krome?

1. Ŝamano

— glilt, i ĝi gri! Raaaajjjjj g, brrr, r rorr, err, ho erĝ’’ — raŭke voĉas la ŝamano.

— viŝas trudas streĉas atingas lavas suferas — paralelas lin la disĉiplo.

La kapo turniĝas, la vortoj, deŝiritaj de frazoj, viciĝas por esti sonintaj, la literoj saltas, forgesinte sian kutiman lokon sur paĝoj.

— ekspertizadoj trapasaroj ekestoj konestoj aplikaroj ekaperoj — la ŝamano dancas ĉirkaŭ la fajro. La felo sur lia nuda korpo, ŝmirita de fiŝa graso, hirtas. La aero estas saturita je odoro de fumo kaj piceaj branĉoj.

huuralaan, haaruuar’.

2. Pentristo

Ĉiu vorto — kvazaŭ svingo de peniko. Ĉiu sono — eksplodo de koloro. Ĉiu poemo — escepta pentraĵo. La formoj jen fluas, nestabilas, jen radikiĝas, neforpuŝeblas. Ĵus pezis, premis, kaj jen — hop! per lerta pentrista mano — flirtas ĉielen aŭ sinkas, kiel folioj aŭtunaj. Anguloj ŝanĝas kurbojn, platoj anstataŭas kubojn, sferoj penetras punktojn. Konstantoj ŝanĝiĝas, ŝanĝoj konstantas.

3. Porinfana kantisto

Nova rolo. Nova eksperimento. Sonas gitaro, sonas la voĉo. Jam ne ŝamana: nun porinfana. Avo kantas. Avo amanta, mola kaj tenera. Nun ne mistera, nek magia: fabela. Kaj bela. Avĉjo Jarĉjo.

Gustumu!

Oĉjo Dadaev

Liro-2003

La redakcio de La Ondo de Esperanto denove invitas ĉiujn dezirantojn partopreni en tradicia literatura konkurso Liro-2003.

Liro-2003 havas kvin branĉojn.

1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa

2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita

3. Traduka poezio el la rusa lingvo: poemoj de Fjodor Tjutĉev

4. Traduka prozo el la rusa lingvo: Человек в футляре de Anton Ĉeĥov

5. Traduka prozo el la angla lingvo: The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County de Mark Twain

En ĉiu el la branĉoj 1, 2, 3 oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Sendu tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2003 (RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 1 nov 2003.

Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.

La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj petu ĉe la sekretario poŝte kontraŭ afrankita koverto (por Ruslando) aŭ internacia respondkupono, aŭ rete. La tekstoj estas elŝuteblaj en: http://Esperanto.org/Ondo.

La laŭreatoj de Liro-2003 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago 2003. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2005 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo, libroforme kaj elektronike.

Sukcesojn!

Gazetoj
Rok-Gazet’. 2003: 10

Post tre longa silento (la antaŭa kajero aperis en 1998/99) reaperis Rok-Gazet’ kun novaj ĉefredaktoro Tony Guyot kaj teknika art-redaktoro Niko Voloŝin.

Intertempe multo okazis en la mondo de la Esperanta muziko, kaj tio estas spegulata sur la 44 paĝoj de RG. Entuziasmaj raportoj pri festivale franda 2000 (KAFE kaj KEF) — kun multaj fotoj. Dudeko da recenzoj kaj prezentoj de novaj K-diskoj estas malavare disŝutitaj en RG-10. Oni trovas intervjuojn kun tri Esperantaj DĴ-oj: DĴ Kunar, DĴ NUCKI kaj DĴ Nobbi.

Floréal Martorell, por kiu Vinilkosmo — do Esperanta muzikeldonado — estas ĉefprofesio ekde 1999, rakontas pri la nova son-studio en Donneville, muzikaj projektoj, surmerkatigo k.a. Li atendas, ke Dolĉamar faru verkon, enireblan en Euro Top 50.

En Novaj espoartistoj sin prezentas Igor Wasilewski (Eterne Rima) el Pollando.

Roel Haveman konsilas pri tradukado de kanzonoj, akcentante, ke “oni trovu kontentigan solvon por kombini ritmon, rimon kaj enhavon”. Ĝuu fikcian rakonton La Ago-tago de Onjo Asunta.

RG rakontas ankaŭ pri eksterEsperantujaj muzikistoj: Flo artikolas pri Occitània. Oni povas legi pri muzikistoj, kiuj uzas Esperanton, ĉu kiel titol-vorton, ĉu kiel teksto-lingvon, ĉu kiel ideon. Ekzemple, konata filmkomponisto Lalo Schifrin (i.a. Misio Neplenumebla) aperigis diskon sub la titolo Esperanto pro internacia etoso, kiun kreas konataj ĵazmuzikistoj diverslandaj. La akompana libreto aludas al nia lingvo “unu el la kialoj de ties limigita sukceso estas, ke ĉiam ekzistis universala lingvo: Muziko”.

La gazeton akompanas katalogo de Vinilkosmo kun 55 titoloj en kelkaj sekcioj: Pop-Rok (18), Hardkoro-Subgrunde (3), Kanzono-Folkloro (22), Hiphopo-Elektro-Tekno (10), kaj 2 Vinilkosmo-Kompil’.

Sennacieca Revuo. 2002-03: 130-131

Jen ankoraŭ unu “neperioda periodaĵo”, kies nunan kajeron redaktis Jakvo Schram, la nova prezidanto de PK SAT.

La kajeron malfermas prelegoteksto Sporade ĉirkaŭ SAT de Kurisu Kei. L.<|>Robert kontribuis per Esperanto kaj la Freinet-Pedagogio kaj La franca escepto ... laikeco. Detlev Blanke traktas la temon Esperanto kaj socialismo? (pri la movado sur la “alia flanko”). Gary Mickle per Plurtavola naciismo replikas al la artikolo de Zlatko Tišljar Eŭropa ideologio (SR-127). La sama aŭtoro en La nova dekstrularo difinas la nociojn nova dekstrularo kaj novdekstra. Plia prelegoteksto La ideologia stumblo inter Socialismo kaj (la) Internacia Lingvo apartenas al Alberto Fernandez (Gento, 2001). La daŭre aktualan tekston La plej nobla parto de Brecht tradukis Nora Caragea.

Foliumis HaGo

Ricevitaj libroj

Arnaudova, Ludmila; Koson, Larisa; Arnaudov, Petko. Rigardo al la pasinteco: Poemoj originalaj kaj tradukitaj. — Pazarĝik: Radio, 2003. — 39 pĝ., il. — [Donaco de Petko Arnaudov].

Dua Bulteno: 88-a Universala Kongreso de Esperanto. Gotenburgo, 2003. — [Rotterdam]: [UEA], [2003]. — 32 pĝ., il. — [Donaco de Halina Gorecka].

Fighiera, Gian Carlo. La lastaj tagoj de Ada, Aduŝka. — Torino: G.C. Fighiera, 2002. — 23 pĝ., il. — [Donaco de G.C. Fighiera].

Johansson, Sten. Memor’ mortiga: Krimromano. / Skövde: Al-fab-et-o, 2003. — 79 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Johansson, Sten. Vojaĝo kun Katrina: Facila rakonto. / Skövde: Al-fab-et-o, 2002. — 60 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Kapuściński, Ryszard. Ebono: Raportoj el Afriko. / Trad. el la pola Tomasz Chmielik. — Bielsko-Biała: KLEKS, 2001. — 329 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Kaunas 2002: Kolora informlibro / [Trad. el la litova Petras Čeliauskas]. — Kaunas: Regiona Turisma Inform-centro, 2002. — 26 pĝ., il. — [Donaco de LEA].

Poe, Edgar Allan. La falo de la domo Usher / Trad. el la angla, antaŭpar. Edmund Grimley Evans; Notoj de Wolfgang Kirschstein, Aleksander Korĵenkov. — Kaliningrad: Sezonoj, 202. — 24 pĝ. — [Donaco de Sezonoj].

Schnell, Roland. 1. Maj 1929. Der “Blutmai” in Berlin-Neukölln in dem Esperanto-Roman “Metropoliteno” von Wladimir Warankin.Berlin: R. Schnell, 2002. — 36 pĝ., il. — [Donaco de Roland Schnell].

Ricevitaj gazetoj

Aveno. 2003/26;

EAB-Update. 2003/21;

Esperanto. 2003/4,5;

Esperantolehti. 2003/2;

Esperanto-nyt. 2003/1;

Esperanto USA. 2003/1;

Gdanska Esperantisto. 2003/2,3-4;

Helianto. 2002/7-8;

Heroldo de Esperanto. 2003/4,5,6;

Internaciisto. 2003/3;

Informilo por Interlingvistoj. 2003/1;

Juna Amiko. 2003/104;

Komencanto. 2003/1,2;

Kontakto. 2003/2;

Kristana Alvoko. 2003/154,155;

La Brita Esperantisto. 2003/954;

La Gazeto. 2003/106;

La KancerKliniko. 2003/106;

La Movado. 2003/626,627;

La Ondo de Esperanto. 2003/5;

La Revuo Orienta. 2003/4,5;

Le Travailleur Espérantiste. 2003/266;

Literatura Foiro. 2003/202;

Litova Stelo. 2003/2;

Lodza Informilo. 2002/4;

Monato. 2003/4,5;

Norvega Esperantisto. 2003/2;

Pola Esperantisto. 2003/3;

REGo. 2003/2;

Rok-Gazet’. 2003/10;

Scienco kaj Kulturo. 2003/2;

SEBa Kandelo. 2003/2;

SAT-Amikaro. 2003/578;

Sennacieca Revuo. 2002-2003/130-131;

Sennaciulo. 2003/4.

M O Z A I K O

Entute venis 39 respondoj por la marta enigmo. 33 estas ĝustaj. Kelkaj sendis ne la nomojn de la vegetaĵoj, sed la proverbojn.

La ĝustajn solvojn sendis: Albert Reiner (Aŭstrio); Brian R. Bishop, Charles Dornan, Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (ĉiuj Britio); Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen, Aira Röntynen (ĉiuj Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle, Gunter Ebert, Hans Jäger (ĉiuj Germanio); Antanas Grincevičius, Ludomir Sobański (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgo); Lenĉe Efremova (Makedonio); Breandán ó Mearáin (Norda Irlando); Ester Olsen (Norvegio); Dorota Burchardt, Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (ĉiuj Pollando); Ivars Barŝevskij, Igorj Belousov, Bronislav Ĉupin, Jurij Kivajev, Aleksas Masiukas, Nikolaj Penĉukov, Valentin Puŝkarjov, Anatolo Sidorov, Franĉeska Skorodumova (ĉiuj Ruslando); Eric Castell, Roland Larsson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion gajnis Ludmila Orajevskaja.

Gratulon!

La solvoj:

Bildoj: 1.tusilago 2.viburno 3.hiperiko 4. kamomilo.

Proverboj: 1. Kion vi semas, tion vi rikoltos; 2. Kiu glutis tro multe, tiu agas tro stulte; 3. Malsata stomako orelon ne havas; 4. Nenia konstruo povas esti sen bruo; 5. Nigran kornikon sapo ne blankigos; 6. Pli bona homo sen mono, ol mono sen homo; 7. Kiu pekis, tiu pagas; 8. Kie timo, tie honto.

Esperantista sento

Premu por vidi la bildon

En la kolekto de Angela Tellier estas poŝtkarto, eldonita de B.E.A., supozeble en 1910. Ĉu iu povas klarigi, kion signifas la homfiguroj kaj emblemoj sur ĝi? Limdato: 1 aŭg.

Krucvortenigmo

Premu por vidi la bildon

En la kvadratoj de la krucvortenigmo estas la unuaj literoj de ĉiuj vortoj-respondoj, sube estas la demandoj. Necesas nur difini horizontalecon kaj vertikalecon de la respondoj kaj nigrigi malplenajn kvadratojn.

A. Vorto rekte kontraŭsignifa al alia (R). Priskribo de la vivo de iu persono, verkita de tiu persono mem (R). I. La diferenco de alto inter du tonoj. K. Unuo de pezmezuro, uzata por perloj kaj diamantoj (R). Plateto, kiun oni premas por funkciigi muzikan instrumenton. Havi militan ordonpovon super iu. Navigi tien kaj reen en iu regiono. L. La lingvo parolata de la antikvaj Romanoj (R) N. Bonodora substanco. Tutaĵo de tio, kio ekzistas, rigardata kontraste kun Dio kaj la homo (R) O. Monero, centono de la skandinavia krono (R). Narkota substanco. Malfermi (R). P. Tubo, en kiun oni metas tabakon por enspiri ĝian fumon (R). R. Restaĵo el disfalinta konstruaĵo. S. Virĉevalo (R) T. Tuto de la funkciaj reagoj de individuo. Terspaco (R). Ĉefurbo de Kartvelio. U. Centro de supera instruado. Montara ĉeno inter Eŭropo kaj Azio.

Sendu viajn solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete antaŭ 1 aŭg 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (7)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto

La dua parto

La tria parto

La kvara parto

La kvina parto La sesa parto

La estonteco estis nia

La Esperanto-movado en Aŭstrio ankoraŭ ne stagnas. (Internacia Fervojisto. 1996: 6)

Absurde, sed ne stagnas

... la absurdo povas montri al vi kialon de stangado en nia Esperanto-movado. (Internaciisto. 1993: 5)

Eĉ la germanan eblas perbuŝe

Akceptis lin juna homo, lernejestro, parolinta ne tre perfeke la germanan. (El prelego de Wanda Fethke-Grossmann pri sia edzo Jean Forge, elpoligita kaj tajpita de Maria Mickle, 2003; trovis Gerd Bussing)

Korptuŝa rememoro

En diversaj formoj ni klopodis palpi lian karan memoron... (“Kun honoro ni rememoras pri nia unua redaktoro Ŝimono Csora” // Hungara Fervojista Mondo. 1993: 2)

Kolektis István Ertl

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 7 (105)

Redakcie

Dum nia lasta redakcia kunsido mi kaj la redaktoro diskutis la kvaliton de la enhavo de nia eldonaĵo kaj unuanime konstatis, ke ĝi lasas deziri pli bonan. Ni ambaŭ trovis certan monotonecon en la stilistiko kaj konsisto de artikoloj kaj akcentis ĝenerale nealtan nivelon de la tuto.

“La leganto, — diris la redaktoro, — rajtas ricevi en la gazeto ion, kio pliriĉigu lian mensan horizonton”. Kaj mi aldonis, ke la gazeto ekzistas ne por endormiga lulo, sed por la veko kaj plivigligo de la spirito. “La dormo de la racio, — mi emfazis, — naskas monstrojn”.

Nia sola malakordo koncernis la situon de niaj bondeziroj. La redaktoro rimarkigis, ke temas pri mia kovrilpaĝa rubriko, kaj mi estis certa, ke ĉio dirita aktualas ĝuste por la resta parto de la gazeto. Tiu bagatela malkoincido grave difektis la etoson de la kunsido. Mi kun bedaŭro memorigis la bonajn pasintajn tempojn, kiam mia kolego — tiam redaktoro de almanako Sezonoj — proponis al la publiko ion plian ol mensajn remaĉojn. Kaj la redaktoro kun sama bedaŭro atentigis min, kiel tedas ĉiujn plata senvaria ripetado. Post tia — ĉu fruktodona? — idea interŝanĝo ni opiniis elĉerpi la temon de la kunsido. Kiel diris Ŝopengauer, la ĝibulon korektos la tombo. Respektante la saĝon de tiu pesimisma maksimo, oni revenu rezignacie al siaj ŝafoj.

Demono de facilo kaj demono de pezo dismetis la akcentojn de nia redakcia polemiko. Alia polemiko, en kiu mi partoprenis iom poste, daŭrigis la disputon. En eta kompanio ĉirkaŭ amika tablo oni diskutis la destinon de la homo. Ĉu oni ankoraŭ diskutas samteme ekster Ruslando, alilande? Mi esperas, ke jes, aliel mi ne havus adresatojn. Kaj unu diskutanto asertis, ke la homo rajtas esti si mem, kaj li citis fragmenton el rusa poeto, kiu alvokis, ke betulo estu betulo kaj saliko estu saliko. Ĉi-konekse mi rememoris alian fragmenton el libro de usonano Kristofer Leŝ, ĵus eldonita en la rusa. En tiu libro (Ribelo del elitoj) Leŝ mencias t.n. “botanikan koncepton” de la homo: la homoj estas kiel kreskaĵoj en arbaro, tial ĉio vegetu, kiel ĝi povas, ne konsilante al la alia kaj ne petante konsilojn (ja kverko kaj dornarbusto ne demandas unu la alian, kiel kreski). Povas ŝajni, ke tiu vidmaniero devus stimuli variecon en la mondo; reale la mondo en sia varieco ne multe interesas tian “botanikan humaniston”, kies energio konsumiĝas por ne allasi komparojn, kiu arbo estas alta kaj kiu malalta — ĉiuj arboj estas egalaj, kaj ĉiu rajtas respekton.

Mi opinias, ke por la leganto ne estas tro komplika enigmo ligi tiujn du partojn de mia kolumno. En ĉiu okazo, rememorante la bondezirojn de nia redakcia kunsido, mi evitu troan simplismon doni al ili suplementan gloson.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝo estas foto de Raita Pyhälä (Finnlando) Sukceson al Esperanto, malgraŭ ĉio, kiu ricevis laŭdan mencion de la pasintjara Internacia Fotokonkurso de La Ondo.

Klasbatalo — kontraŭ ĉia naciismo

Nia gasto: Stan Keable
La junia Ondo informis (pĝ. 12) pri la 14a konferenco de Internacia Komunista Esperantista Kolektivo (IKEK). Ĝia nova prezidanto, 57-jara brita inspektoro de loĝejoj Stan Keable, hodiaŭ estas nia gasto.

LOdE: Bonvolu iomete rakonti pri IKEK.

SK: IKEK estis fondita meze de la 1970aj jaroj far Aŭstraj komunistoj — maljunaj laboristaj esperantistoj — kun subteno de ilia Komunista Partio. Ĝia gazeto Internaciisto prenis sian titolon de gazeto de la por-Kominternaj kamaradoj ĉirkaŭ Ernesto Drezen, kiu gazeto preparis la faman skismon de 1931 en SAT. La naskiĝo de IKEK ricevis malvarman bonvenon de la Esperanto-movado en la tielnomataj socialismaj landoj tiutempe, sed ĝi ankoraŭ vivas.

LOdE: Kio instigis vin kandidatiĝi por la prezidanteco en la Kolektivo?

SK: Mi opinias, ke komunistoj povas roli grave en ĉiuj sociaj movadoj, inkluzive de la esperanta. Ankaŭ, ke nur la laboristaro, organizita ĉirkaŭ komunisma programo, kapablos gvidi la homaron el la kapitalisma infero. Nun, post la eraroj, krimoj kaj malvenkoj, estas tempo por repenso pri ĉio, kaj esperanto ŝajnas al mi taŭga lingvo por tia diskutado. Miaj gepatroj, Bill kaj Gladys Keable, rolis grave en la antaŭulo de IKEK — Internacio de Proletaj Esperantistoj, tragedia produkto de la SAT-skismo. Post la morto de mia patrino en 1972, mi transprenis respondecon pri Esperanto-Grupo de la Komunista Partio de Granda Britio, sub la gvidado de mia patro, dum kelkaj jaroj. En 1985-2000 mi bedaŭrinde kabeis pro pezaj komunistaj respondecoj en Britio, kiujn mi surdorsigis dum tre malfacila periodo. Weekly Worker, estas frukto de tiu laboro kaj gazeto de mia partio — Komunista Partio de Granda Britio (www.cpgb.org.uk).

LOdE: Kiujn ĉefajn problemojn vi frontis en IKEK post la prezidantiĝo?

SK: La ĉefa forto — kaj malforto — de IKEK estas ĝia gazeto. La organizaĵo ekzistas ĉirkaŭ la gazeto, sed la gazeto aperas nur ses fojojn en la jaro — nesufiĉe por aktualaj raportoj kaj debatoj, ĉu pri la kontraŭkapitalisma movado, ĉu pri la esperanta movado. Fakte, la organizaĵo estas iom nebula, ĉar ne ekzistas distingo inter membro kaj abonanto de Internaciisto. Mi provos trovi vojon al pli ofta gazeto kaj pli vigla organizaĵo. La malfermeco estas bona — ĉiuj maldekstraj politikaj tendencoj estas bonvenaj — sed ni devas pensi pri pli difinita membreco, kun devoj kaj rajtoj, por fariĝi pli efika.

LOdE: Kiun lokon kaj rolon devas havi IKEK en Esperantujo?

SK: La esperanto-movadon ni plene partoprenu, strebante defendi, kreskigi, evoluigi kaj demokratiigi diversajn organizaĵojn, farante ilin pli efikaj. Bedaŭrinde, la 14a IKEK-konferenco ne detale pritraktis konkretajn aktualajn demandojn pri la konflikto en UEA, pri la streboj fari SATon pli efika, aŭ pri la meritoj de la pli nova Esperanta Civito, sed laŭ mia sinteno, komunistoj laboru pozitive en ĉiuj. Ni havas apartan kapablon, per taŭga argumentado kaj laboro, restarigi la naturan ligon, pri kiu parolis Zamenhof, inter la laboristaro kaj la internacia lingvo.

LOdE: Ni revenu al la Konferenco. Kion diras ĝiaj rezolucioj?

SK: Per sia ĉefrezolucio la konferenco defendis la koncepton de internacia klasbatalo, kiel la malo de ĉia naciismo — “kio kondukas la laboristaron je la flanko de sia samnacia ekspluatanto, kontraŭ la laboristaro de ĉiuj aliaj nacioj”. Tiu sinteno havos aktualan signifon je la julia kongreso de SAT kiam la laboristaj esperantistoj debatos proponon forviŝi klasbatalon de siaj celoj. Mi alvokas komunistojn aliĝi al SAT, ĉeesti ties kongreson, partopreni tiun kaj aliajn debatojn kaj helpi ĝin trovi vojon al efika kontribuo al la klasbatalo.

La dua konferenca rezolucio “Dimitrov kaj esperanto” agnoskis la pozitivan rilaton al esperanto de Georgi Dimitrov, kiu bremsis en Bulgario la kontraŭesperantajn Stalinajn malpermesojn kaj persekutojn. La rezolucio instigas nin labori “en la amasaj organizaĵoj”. Komunistoj ne tenas sin aparte, sekteme pure, sed plene partoprenas, ekzemple, la sindikatojn, la kontraŭkapitalisman movadon, la sociajn forumojn. La rezolucio difinas taskon “ligi la komunistajn ideojn kun la esperanto-movado” kaj labori “por la maldekstriĝo de la esperanto-movado, ligante ĝin kun la komunismaj ideoj kaj la batalo por socia kaj lingva egalrajteco”.

LOdE: Kio ankoraŭ pri la Konferenco?

SK: La konferenco, kun nur tri tagoj por diskutado, forpuŝinte turismajn aferojn, ne malŝparis multon da tempo diskutante organizajn taskojn. Ankaŭ la temaron pri la esperanto-movado ni ne prioritatis. Ni komencis malferman diskutadon pri komunismaj demandoj. Prelegoj pri “Kuba revolucio” (k-dino Mayra Nuñez) kaj “Komunisma movado en Bulgario” (k-do Dimitar Haĝiev) donis elirpunktojn por interŝanĝoj pri la karaktero de Sovetunio kaj pri ĝia disfalo, pri burokrata aŭ demokrata centrismo, pri la malpermeso de diverstendencaj frakcioj en la bolŝevika partio ekde 1920, pri la karaktero de la Kuba revolucio, pri la skismemo en la komunisma movado (oni parolis pri 14 komunistaj partioj en Bulgario), kaj pri la streboj al komunista-socialista unueco en Bulgario, ankaŭ en Britio — kaj espereble en Eŭropo — pere de la Socialista Alianco. Tiujn kaj multajn aliajn temojn ni daŭre diskutos en la kolumnoj de Internaciisto. Per la malferma diskutado ni strebos klarigi, kio estas la praktika komunisma programo, kaj la praktikaj taskoj de ni, komunistaj esperantistoj.

Demisia letero de parto de TEJO-estraro, sendita al la komitato de TEJO

Holger Boos

Ilja de Coster

Federico Breda

Marko Naoki Lins

Karaj komitatanoj de TEJO,

per tiu ĉi letero ni anoncas al vi nian demision el la Estraro de TEJO. Post preskaŭ du jaroj de estraraneco, kaj post pluraj provoj funkciigi la asocian agadon, ni venis al la konkludo ke en la nunaj cirkonstancoj nia demisio estas la sola ankoraŭ ebla paŝo. Ne estas la unua fojo ke ni, aŭ aliaj estraranoj, pripensis demisii, ĉar estri organizon kiel TEJO en cirkonstancoj de administraj problemoj, malmoderna Centra Oficejo, malkomprenemaj UEA-respondeculoj, ne facilas. Tamen, la pordon fermis lastatempaj senbazaj akuzoj el UEA pri laŭdira subvencia mismastrumado de TEJO.

Kvankam unuavice senhalta kritiko kontraŭ la financa fako de TEJO, ni kvar perceptas tion kiel malfidon al la Estraro de TEJO, en kiu ni membras. Ni opinias ke ne plu eblas prospera kunlaboro inter la nuntempa UEA-estraro kaj ni. Senbaza kritiko, ĉar ŝajne kelkaj UEA-estraranoj havas elekteman memoron, forgesinte serion de help-krioj kiujn disvastigis respondecemaj TEJO-aktivuloj pro la mizera stato de TEJO kaj ĝia neadekvata kaj malprofesia traktado far UEA. Ni aliĝas ankaŭ al la motivoj, kiuj igis nian iaman kolegon Hokan Lundberg demisii. Li diris i.a. en sia klarigo, ke “la kialo estas ke mi laciĝis je la sinteno de UEA al TEJO. Miasente ili ne fidas je ni kaj ne volas doni al ni sufiĉe da respondeco kaj rimedoj por ke ni povu fari bonan laboron.”

Laŭ ni la Estraro de UEA montris grandan mankon de politika gvidado kaj decidemo. Proponoj kaj avertoj de TEJO trovis ofte malkonfidon. Apenaŭ eblis enhave diskuti proponojn, ĉar pluraj UEA-estraranoj ne volis aŭ misinterpretis interkonsentitajn punktojn. Ĉio ĉi estis tre senesperiga kaj malĝojiga por ni. Tia traktado paralizas kaj esence ankaŭ senmotivigas nunan kaj ontan TEJO-aktivularon.

Ni ne plu sukcesas kredi ke TEJO nuntempe povas kalkuli je UEA kiel strategia aliancano por antaŭenigi la junularan movadon. Malmultesperaj ni estas ankaŭ pri la situacio por UEA mem, ĉar niasente la gvidorganoj de UEA ne kapablas konkludi la necesajn paŝojn por stiri kontraŭ la falo de membraro kaj kvalito. Akumuliĝas ankaŭ en aliaj kampoj malbonaj tendencoj kaj miskonkludoj, ĉu en la financpolitiko, kie ekzemple pormomenta respondo al la krizo estas redukto de la posteno Movada Evoluigo de 39.700 (2003) al 10.000 eŭroj en 2004, ĉu en la Centra Oficejo, kiu anstataŭ esti motoro de la movado, estas de multaj perceptita kiel problemo. Ĉio ĉi rezultas ke ni perdis esperon ke en la proksima estonto estas videblaj profundaj progresoj. Ni bedaŭras ke ni devis post dujara aktivado en tiu ĉirkaŭaĵo veni al tiu doloriga konkludo.

Lerninte de aliaj organizoj, ni venis al konkludo ke ni bezonas strukturan solvon por venki la asociajn problemojn estonte. Ni venis al konkludo — same kiel la Estraro kaj Komitato de TEJO — ke estas necesa forpreni serion da administraj taskoj el la manoj de niaj volontule kaj libertempe agantaj aktivuloj, kaj transdoni ilin al funkcianta profesia strukturo.

Kiam en 1999 la krizo en TEJO estis granda, la Komitato de UEA bone komprenis la problemon, kaj sekve akceptis la Berlinan Rezolucion kiu alvokas la Estraron de UEA “trovi adekvatajn solvojn administrajn kaj aliajn kadre de la Centra Oficejo kaj en la aliaj UEA-strukturoj por praktike subteni la agadon de TEJO.”

Malgraŭ pluraj konversacioj, kunsidoj kaj tekstoj, malgraŭ pluraj provoj flanke de TEJO, UEA neniam serioze ekokupiĝis pri konkretigo de ĉi rezolucio. Nek la antaŭa estraro kaj ĝenerala direktoro, nek la nuna estraro kaj ĝenerala direktoro, faris adekvatan paŝon por serioze pripensi — en konstruktiva dialogo kun TEJO — eblajn strukturajn solvojn. Malofte laŭ ni TEJO tiom klopodis en dialogo kun UEA okupiĝi pri la serioza malbonfarto de la junulara struktura movado. Ni bedaŭras ke ni ne sukcesis konvinki aliajn pri la utilo de niaj sugestoj.

Pardonu ke ni eble sennuance kritikas UEA-gvidpersonaron. Ankaŭ ni kaj TEJO faris erarojn. Evidente ne la tuta asocio UEA respondecas. Estas tie ankaŭ homoj, kiuj laboras efike kaj pensas celkonscie, sed ili bedaŭrinde estas en minoritata pozicio. Almenaŭ ili pretis dialogi kun ni kaj sincere trovi solvojn. Tiujn kolegojn, kaj en UEA kaj en TEJO, kun kiuj ni bone kunlaboris, ni ŝatus sincere danki pro tio.

Per sendo de tiu ĉi letero finiĝas nia respondeco kiel TEJO-estraranoj.

Ni deziras al TEJO kaj UEA plenan sukceson en iliaj estontoj.

Amike

Holger Boos, prezidanto

Ilja De Coster, kasisto

Marko Naoki Lins, estrarano sen agadkampo

Federico Breda, estrarano pri eksteraj rilatoj

La Civito pri la krizo de UEA

Laŭ propono de la Vickonsulo pri kulturaj aferoj, sen. Bertil Nilsson, la Kapitulo de la Esperanta Civito aprobis la sekvan deklaron:

La Kapitulo de la Esperanta Civito,

rekonante ke Universala Esperanto-Asocio per biblioteko Hodler, per sia jarlibro, sia libroservo kaj organizado de kongresoj plenumas utilajn funkciojn en nia parolkomunumo;

konstatinte ke de pluraj jaroj okazas granda potencokonflikto interne de UEA, kiu povas kaŭzi damaĝojn al tiuj servoj kaj eĉ kompromiti la bildon de Esperantio;

rekomendas al ĉiu Esperantiano mobilizi siajn energiojn por rapidigi en paco kaj harmonio la konstruadon de tia demokratia, plurcentra kaj federa Esperantio, kie ĉiu kun plena respekto al alies konvinkoj povos servi al nia parolkomunumo laŭ siaj propraj konvinkoj pri justo kaj efikeco.

Germanoj kongresis pentekoste

Je la Pentekosta semajnfino (6-9 jun) okaze de la 80a Germana Esperanto-Kongreso en la bela urbo Kaufbeuren (Algovio) kunvenis ĉ. 100 esperantistoj el Germanio kaj el najbaraj landoj, eĉ du el Usono.

La kongreso komenciĝis per saluto de la ĉefurbestro, s-ro Knie, en la urbodomo. Li salutis nin en Esperanto. Post la vespermanĝo sekvis agrabla konatiĝvespero.

La ĉefa programpunkto de la dua kongrestago estis la festprelego de la UEA-prezidanto Renato Corsetti pri “Pligrandiĝanta Eŭropo, ĉu muta koloso?” Posttagmeze okazis urbopromenado en Esperanto kaj jarkunvenoj de FAME, BELO kaj KELI. Sekvis podia diskuto kun la prezidanto de UEA, prelego de Alfred Schubert, ekumena diservo kaj respond-rondo de la GEA-estraro. Vespere okazis festmanĝo kaj magia prezentado de Trixini.

La dimanĉan antaŭtagmezon okazis la jarĉefkunveno de GEA kun elektoj de la estraro. La estraranoj dum la sekvaj du jaroj estas: Andreas Emmerich kiel prezidanto de GEA, Reinhard Pfluger, Stefan Sassenberg, d-ro Rainer Kurz, Alois Eder, Felix Zesch, Christoph Krick, d-ro Jorg Gersonde. Oni vigle diskutis pri diversaj proponoj.

Posttagmeze okazis ekskursoj al Neuschwanstein, Fussen aŭ Hohenschwangau. Vespere okazis jarkunveno de AGEI. Post la bongusta vespermanĝo ni havis distran vesperon.

La lastan tagon komencis Diservo kaj kunveno de la landaj ligoj. Sekvis filmprezento de intervjuo kun profesoro Selten farita de d-ro Rainer Kurz. Post komuna tagmanĝo la kongreso estis fermita, sed dudeko da samideanoj vespere renkontiĝis en la stacidomo de Insbruko (Aŭstrio) kaj la sekvan tagon faris migradon en Alpoj.

Mi volas danki al la organizintoj, Christian Darbellay kaj Trixini, kiuj sukcesis aranĝi elstaran kongreson. La sekva Kongreso, okazos 28-31 maj 2004 en Neubrandenburg (Meklenburgo/Antaŭpomerio).

Frank Kasper

Kaufbeuren: Frank Kasper kaj Renato Corsetti (Fotis Karin Weirich).

95 jaroj de Esperanto en Kroatio

Festado de la 95-jariĝo de Esperanto en Kroatio komenciĝis 31 maj kaj daŭris ĝis 4 jun, kiam ĝi finiĝis per TV-elsendo. Cento da kroataj kongresanoj ĉeestis la feston.

La festo enkadriĝis al la 6a kongreso de kroataj esperantistoj. La Alta Protektanto de la kongreso estis prezidento de Kroatio Stjepan Mesić, kies reprezentanto d-ro Esad Prohić, konsilanto pri la scienco en la Oficejo de la Prezidento, malfermis la eventon per stimula parolado pri Esperanto.

Pri la temo “Rajto je lingvo” prelegis 16-jara studento Andrej Korobejnikov el Moskvo — la ĉefa gasto de la kongreso. Li estis ne nur preleganto sed ankaŭ pianisto kies solena koncerto plenigis la prestiĝan zagreban koncertejon Glazbeni zavod.

Grava kultura ero de la programo estis renkontiĝo de esperantistoj kaj la kroataj poetinoj. Ministerio pri kulturo financis eldonon de Antologio de kroataj poetinoj de la 20a jarcento en Esperanto. Deko da poetinoj ĉeestis la lanĉon de sia libro en Esperanto.

Estis prezentita nova libro pri Esperanto en la kroata. Temas pri Esperanto-Mozaiko de Davor Klobučar, kiu kun siaj reeĥoj pri la 86a UK prezentas kroatlingvan enciklopedion pri Esperanto. Kroata IKEF-sekcio kunsidis kadre de la jubilea festo.

Dum la solenaĵo okazis ankaŭ la unua vizito de membroj al la novaĉetita ejo de Kroata Esperanto-Ligo.

La urbo Zagrebo disponigis por ni senpage la kongresejon.

Juna rusa pianisto Andrej Korobejnikov antaŭ kaj post la kongreso koncertis en pluraj urboj. Diversurbe oni intervjuis lin, interalie pri Esperanto, grava ilo de kreado. Lia muzikado rezultis per du televidaj elsendoj emisiitaj la 3an kaj la 4an de junio en kiuj la juna pianisto, kiu baldaŭ diplomiĝos pri juro, parolis pri Esperanto.

Spomenka Štimec

La 14a Eŭropa Forumo en Bruselo

En Bruselo 16-20 jun 2003 okazis la 14a Eŭropa Esperanto-Forumo, organizita de Māra Timermane (Esperanta Grupo de Rigo) kaj de Marcel Delforge, vicprezidanto de Belga Esperanto-Federacio. Multaj samideanoj helpis en la afero. Internacia klubo el Bydgoszcz ankaŭ partoprenis.

Alvenis al Huizingen (15 km de Bruselo) Folklora Grupo Milzkanieki el Latvio sub la gvidado de Anita Apine kaj Liga Cvetkova.

Ekskursoj estis tre sukcesaj, ĉefe en la Eŭropa Parlamento. Post diversaj klarigoj de oficisto, ni vizitis la ampleksan duoncirklan salonegon de la Parlamentanoj kun pli ol 600 lokoj. Nia grupo metis demandojn pri la diversaj lingvoj en Eŭropo, ĉefe pri la lingva stato post la larĝigo de EU.

19 jun kunvenis esperantistoj el Belgio kaj Francio en Huizingen en mirinda provinca flor-bieno, ĉiuj povis agrable rigardi la dancadon kaj kantadon en Esperanto kaj en la latva lingvo. La grupo ankaŭ prezentis sian folkloron en Charleroi post la vizitado de la urbo kaj en Rode antaŭ ĉirkaŭ 500 infanoj de elementa lernejo. Fine preskaŭ ĉiuj infanoj dancis kaj kantis kun la folklora grupo.

Kompreneble ankaŭ okazis nepraj vizitoj al Waterloo.

Marcel Delforge

La Jarlibro denove malfruas

Ĉi-jare la Jarlibro de UEA estas redaktata ekster la Centra Oficejo. Ne pro strategia decido, nek por ŝpari monon. Laŭ la Ĝenerala Direktoro, la kialo estas akuta krizo en la Centra Oficejo.

Meze de junio Trevor Steele (la Ĝenerala Direktoro de UEA) asertis, ke la ĉi-jara jarlibro estos sendita al la presejo “en la venonta semajno”. La nuna redaktoro de la Jarlibro, Stano Marček, tamen preferis ne doni precizan daton.

“Ne estus serioze se mi nun dirus daton kiam ĝi iros al presejo, ĉar tio dependas de multaj aferoj kaj ne nur de mi. Mi klopodos kiel eble plej frue. Nur tion mi povas promesi. Tamen temas pri 200 paĝoj da densa teksto, kiun mi dume ne havas”, — diris Marček.

Konante la akuratecon de la nuna redaktoro de revuo Esperanto, ni povas ankoraŭ esperi, ke la Jarlibro ĉi-jare tamen atingos la membrojn antaŭ la Universala Kongreso, male ol pasintjare, kiam la Jarlibro alvenis nur oktobre.

“Mi dediĉas al la laborego ĉiun liberan minuton kaj esperas havigi la Jarlibron al la membroj en julio”, — diris Marček.

Multaj miras, kiel eblas, ke por savi la aperon de la Jarlibro, la gvidantoj de UEA lastminute kaj sen konsidero al aldonaj kostoj devis mendi eksteran helpon. Ja en ĉiuj jaroj la Jarlibro estis preparata en la oficejo, kaj neniam ĝi aperis same malfrue kiel pasintjare. Sekve estus logike, ke ĉi-jare la estraro kaj la Ĝenerala Direktoro dediĉu apartan atenton al la afero, por certigi bonan rezulton.

Komentante la sukcesojn kaj malsukcesojn de la pasinta jaro en la retbulteno Libera Folio, la prezidanto de UEA Renato Corsetti fakte menciis la malfruan aperon de la Jarlibro kiel la ĉefan malsukceson de la pasinta jaro. Tamen jam nun klaras, ke nur en la lasta momento la gvidantoj de la asocio efektive ekzorgis pri tio, ke la ĉi-jara Jarlibro aperu pli-malpli ĝustatempe.

En antaŭaj jaroj la ĉefdelegitoj de UEA en novembro ricevis tiel nomatajn korektofoliojn de la paĝoj de la koncerna lando. Pasintjare multaj el la korektoj indikitaj de la ĉef-delegitoj neniam aperis en la finfine presita jarlibro. Ĉi-jare ĉefdelegitoj estis kontaktitaj nur lastmomente, kaj meze de junio ankoraŭ venadis ŝanĝoj al la jam kompostitaj paĝoj. Tamen oni povas ja esperi, ke la eraroj en la Jarlibro estos malpli multaj ol pasintjare.

Laŭ Trevor Steele ne ekzistis nek ekzistas plano, ke la Jarlibro estonte estu redaktata ekster la Centra Oficejo, kaj “la rolo de Stano Marček estas unufoja, pro nia aktuala krizo”.

Trevor Steele ne volis rakonti, kiajn aldonajn kostojn al la asocio kaŭzis la lastmomenta solvo kiu ŝovis ekster la Centran Oficejon grandan parton de la laboro kutime farata en la oficejo.

“Mi ne havas tempon respondi”, — komentis la Ĝenerala Direktoro.

Ankaŭ de Renato Corsetti ni ne ricevis respondon pri tio, kiom kostos la ekspresa kompilado de la Jarlibro ekster la oficejo.

La demisiinta Konstanta Kongresa Sekretario de UEA, Nikola Rašić, dubas ĉu la Jarlibro ĉi-jare povas iĝi pli bonkvalita ol pasintjare:

“La Jarlibro postulas kompletan konon de la tuta movado kaj perfektan konon de regularoj kaj proceduroj en la asocio mem, kaj ĝi postulas glate funkciantan Centran Oficejon. Ĝi ankaŭ postulas kompetentan direktoron kiel la ĉefan kontrolanton de la laboro, kaj tiuflanke kompetentan kaj respondecan estraron. Ĉio ĉi momente mankas. Sen tio mi ne vidas kiel la Jarlibro povus esti bone farita, kaj mi dubas ke ĝi havos sencon, kiam ĝi aperos tia kia ĝi aperos”.

Kalle Kniivilä (Libera Folio)

Verda Ondo kaj verduloj

Riga Esperanto-klubo Verda Ondo samtempe estas Esperanto-branĉo de Medioprotekta klubo de Latvio — la plej efika, forta el ĉiuj latviaj neŝtataj, senprofitaj, nepolitikaj organizaĵoj.

7-8 jun 2003 sur la plej alta monto de Latvio, Gaizinkalns (310 m), okazis Kunvenego de la Medioprotekta klubo. Pri sia pasintjara agado inter aliaj raportis ankaŭ Verda Ondo. Estas bona kunlaboro, verduloj interesiĝas pri nia agado, kaj Esperantistoj povas agi verde. La sukcesa Kunvenego de la Medioprotekta klubo finiĝis per elekto de nova estraro, kaj en la revizia komisiono estas elektita ano de Verda Ondo.

Bedaŭrinde, iu hundoposedanto fortranĉis la Esperanto-arbon, kiu estis plantita pasintjare en la 12a Internacia Esperanto-Kongreso en riga parko Grizinkalns. Ĉi-jare 5 aŭg dum Esperanto ekskurso Konatiĝo kun Baltaj landoj ni planas kune kun verduloj denove planti en la sama loko novan Esperanto arbon.

Sekvontjare en Latvio okazos Internacia Ekologia Esperanto-Tendaro kaj Verda Kantofesto kun instruado de folkloraj kantoj Esperante.

Māra Timermane

Varsovianoj denove agotagis

14 jun en la Malnova Urbo de Varsovio okazis la dua ĉi-jara Ago-Tago de la klubo Varsovia Vento. La vetero kaj proksima prezentado de novaj libroj allogis atenton de multaj varsovianoj kaj favoris nian aferon. Dum kelkaj horoj la teamo konsistinta el kelkaj personoj disdonis tricent flugfoliojn kaj informmaterialon pri Esperanto, multfoje respondante demandojn kaj informante pri la ebloj lerni la lingvon!

Apud la ventanoj agis krome gesinjoroj Atsuhiko kaj Martyna Taniguchi el Japanio, fama reĝisoro Roman Dobrzyński, prezidanto de la Varsovia Filio de PEA Lech Piotrowski kaj fama pola aktorino Lucyna Winnicka. Ni dankas al Robert Kamiński, Bohdan Wasilewski kaj Roman Dobrzyński pro donacitaj libroj kaj esperantaĵoj por disdono inter la plej fervoraj interesitoj.

Ireneusz Bobrzak

Sur la foto: staras Atsuhiko, Martyna, Irek, Roman, Joanna; sidas Irmina kaj Ania.

Staĝoj en la Kvinpetalo

14-18 apr 2003 la familieca Kvinpetalo akceptis dudekon da staĝanoj el kvin landoj. La partoprenantoj — komencantoj kaj progresantoj — aĝis inter 13 kaj 70 jaroj. La tre kapabla kaj plenviva instruistino Katalin Kovats arte sinsekvigis la diversajn momentojn de la instruado. Ĉiuj partoprenantoj aŭdadis, aŭskultis, paroladis, ludis, aktive, konkrete kaj spontane, en bonega etoso.

Sylvain Lelarge majstre animis unu posttagmezon laŭ sugestopedia instruado. Iom post iom ĉiu kutimiĝis al novaj vortoj, novaj esprimoj, pli bona kompreno de la parolata lingvo. Ni multe progresis en tre varma amikeca etoso.

Flora Markov 13-jara

En la sama tempo dekduo da staĝanoj plibonigis ĉiutage la lernadon de esperanto per jogo sub la lerta inicado kaj gvidado de Arlette Plutniak.

Ĉiuj aprezis la eblecon fajnigi sian koncentriĝon tra korpaj kaj spiraj ekzercoj. La enhavo de la staĝo bone harmoniis kun la paroliga kurso. La ĉiutagaj ekzercoj “Salute al la Suno” venigis belegan veteron dum la tuta semajno: tiel ni povis joge ekzerciĝi en la mirinda parko de Kvinpetalo.

Samir Manar 14-jara

29 apr – 3 maj okazis en Kvinpetalo sub la gvido de Michel Duc Goninaz tre interesa seminario pri la formo de la lingvistaj terminoj en la nova PIV, pri kiu li tiel longe laboris.

Ni dum tre viglaj diskutoj tuŝis ĉiujn flankojn de la esperanto-strukturo: ĉu estas konjugacio en esperanto? Kio estas adverbo? Ĉu teĥnikaj neologismoj prefere al kunmetaĵoj eble ne tuj klaraj? Ĉu vere tiom da novaj vortoj estas necesaj? Ĉu oni povas ĉion diri per la t.n. “Universala Vortaro” kun eventuale kelkaj Oficialaj Aldonoj? Kaj kompreneble ni devis fronti la tre oficialan sed kontestatan demandon de la gramatikaj kategorioj de la radikoj. Ĉu utila klarigo? Ĉu nur dogmo? Ĉu trovi alian klarigon semantikan?

Georges Lagrange

8-11 maj Johano Rapley gvidis staĝon pri la sveda verkisto Stellan Engholm (1899-1960) kaj ĉi ties donacoj al Esperanto en la formo de tradukoj, romanoj, noveloj kaj poezio.

Dum kvar tagoj Johano kondukis grupon de 12 kursanoj, inter kiuj tre spertaj samideanoj kiaj Georges Lagrange, Helga Rapley kaj Paul Signoret, tra la ampleksa verkaro de la norda majstro, kiu ŝajne neniam forlasis sian landon, sed tamen rimarkinde rolis sur la eŭropa Esperanto-scenejo. Elstaris lia kontribuo per redaktado kaj eldonado de la Malgranda Revuo (1943-1952), kiun Rapley klare metis en la historian kadron de la Dua Mondmilito kaj ĝia Fino (laŭ la titolo de la verko de Folke Bernadotte, kiun Engholm tradukis).

Ni ankaŭ pritraktis lian preskaŭ nekonatan tradukon Per balono al la poluso pri scienca ekspedicio al la Norda Poluso en 1897, kaj la de li tradukitan Ringo de la Generalo (Selma Lagerlöf) kaj kelkajn originalajn verkojn. Estis ĝojo ĉeesti en tiu ĉi literatura staĝo, kiu certe instigis al plua legado.

Toon Witkam

Flora kaj Samir kun Kvinpetala Kato

Kurte

Ĉu Esperanto havas generativan gramatikon? Al ĉi tiu demando respondas negative unu el la plej famaj lingvistoj en la mondo Noam Chomsky: “Esperanto ne estas lingvo, sed vortaro kaj sugesto pri gramatiko. Homoj komprenas ĝin ĉar ili uzas siajn proprajn intuiciajn sciojn. Do, al la demando ne eblas respondi”. (BKC)

Plenpaĝa reklamo pri Esperanto aperis 14 jun en la franca ĵurnalo Le Monde kadre de kampanjo financata de esperantlingva japana mecenato (Xavier Godivier)

8 jun en populara ĵurnalo San Francisco Chronicle aperis granda artikolo de James Nestor Kio estas tiel amuza pri paco, amo, kaj Esperanto? (BKC)

Zlata Nanić, esperantistino aktiva en kroatiaj ekorondoj, aŭtorino de libro Manĝoj el sanigaj plantoj estas elektita inter tri plej idealaj vilaĝaninoj de Kroatio. (Tempo)

Dum ses tagoj en la Martin-Luther-preĝejo en la germana urbo oni laŭtlegis la Biblion diverslingve; 24 jun Hugo Wöstemeier legis psalmojn en la platgermana kaj Esperanto. (Esper-german)

Je 25 jun al la 88a UK en Gotenburgo aliĝis 1625 homoj el 61 landoj: Francio 192, Japanio 188, Germanio 168, Svedio 168, Nederlando 78, Italio 70, Finnlando 68, Pollando 53, Ruslando 48 k.a. (Clay Magalhaes)

Aperis ESPTAPI — programo por voĉlegi Esperanto-tekston. Ĝi funkcias sur persona komputilo laŭ Vindozo. (Nun)

Kunfondinto de la Budhana Ligo Esperantista kaj la unua direktoro de Japana Budhana Ligo Esperantista, Ven. Nakamura Bunpo, estis investita kiel la dekdua patriarko de la sangho Nanzenhi-ha de la Rinzai-skolo de la zen-budhismo. (Nun)

Finna ĵazisto Alex Tuomarila nomis unu el siaj muzikaĵoj Esperanto en sia kompaktdisko 02. (Esperantolehti)

Premio Melinda por senpage partopreni IJS en Hungario ĉi-jare estas donita al Sofja Ŝejnina (RU), Csilla Vári (HU) kaj Irmina Szustak (PL). (Ret-info)

Germana Esperanto-Biblioteko Aalen nun ampleksas 40.681 bibliografiajn unuojn. (Esperanto aktuell)

Jarlo Martelmonto ricevis stipendion de Sveriges Författarfond pro sia Esperanto-libro Cetercetere. (HeKo)

Ĉi-jare 92 aktivuloj membriĝis en UEA subvenciite de Fondaĵo Azio: 62 el Ĉinio, 1 el Irano, 2 el Srilanko kaj 27 el Vjetnamio. (Esperanto en Azio)

Okaze de la centjariĝo de la Esperanto-kluboj en Glasgovo kaj Edinburgo, Esperanto-Asocio de Skotlando eldonis sian revuon anglalingve kiel Esperanto in Scotland.

Nepala Esperanto-Asocio ekde 1990 instruis Esperanton al 700 homoj; nun la asocio havas 79 membrojn. (Esperanto en Azio)

Ĥorj kaj Kaliniĉ

El “Notoj de ĉasisto” de Ivan Turgenev

En januaro 1847 Nikolaj Nekrasov kaj Ivan Panajev reprenis de Pjotr Pletnjov la eldonadon de Sovremennik (Samtempulo). Jam en la unua kajero de la renovigita revuo (ĝin fondis Puŝkin en 1836) aperis “etnografia skizo” Ĥorj kaj Kaliniĉ, kiun Ivan Turgenev sendis al Nekrasov antaŭ sia forveturo eksterlanden. La neatendita sukceso de Ĥorj kaj Kaliniĉ instigis lin verki pliajn rakontojn pri la kampara vivo, kiuj en 1852 aperis libroforme kiel Notoj de ĉasisto. La Esperanta traduko aperos post kelkaj semajnoj en la Rusa Novelaro.

Kiu havis okazon veni el Bolĥova distrikto al Ĵizdra distrikto, tiun verŝajne mirigis akra diferenco inter la homa raso en la gubernio de Orjol kaj tiu en la gubernio de Kaluga. La orjola kampulo estas nealta, kun iom kurba dorso, malafabla, li rigardas malfideme, loĝas en aĉa tremol-ligna domo, servutas, ne okupiĝas pri komerco, manĝas malbone, surhavas bastoŝuojn. La kaluga kampulo pagas servutan renton, loĝas en vasta pura domo, li estas alta, rigardas kuraĝe kaj gaje, havas puran kaj blankan vizaĝon, vendas buteron kaj gudron, en festaj tagoj uzas botojn. Vilaĝo en la gubernio de Orjol (mi parolas pri ĝia orienta parto) kutime situas inter plugitaj kampoj, proksime al ravino pene transformita je malpura baraĵlago. Krom nemultaj salikoj, humile kliniĝantaj, kaj du-tri maldikaj betuloj, neniu arbo vidiĝas ĉirkaŭ la vilaĝo; domo premiĝas al domo, putra pajlo kovras tegmentojn... Sed la kalugan vilaĝon kutime ĉirkaŭas arbaro, la domoj staras pli libere kaj rekte, ilin kovras lignaj tabuloj; la pordegoj estas strikte fermeblaj, malantaŭaj bariloj ne estas falantaj, en ili mankas truoj bonvenigantaj ĉiun vagantan porkon. Ankaŭ por la ĉasantoj Kaluga gubernio estas pli bona. En Orjola gubernio la restaĵoj de arbaroj kaj arbustaroj malaperos jam post kvin jaroj, marĉoj tute mankas. Sed en Kaluga gubernio netuŝitaj arbaroj etendiĝas je verstocentoj, marĉoj — je verstodekoj; ankoraŭ ne malaperis la noblaj birdoj tetroj, nestas bonanimaj galinagegoj, klopodemaj perdrikoj per impetaj ekflugoj gajigas kaj timigas ĉasanton kaj hundon.

Ĉasante en Ĵizdra distrikto, en kamparo mi renkontiĝis kaj konatiĝis kun kaluga bienulo Polutikin, pasia ĉasanto kaj, sekve, bonega homo. Vere, li havis kelkajn mankojn: ekzemple, li svatiĝis je ĉiu riĉa fianĉino en la gubernio kaj, ricevinte rifuzon, li kun frakasita koro konfidis sian malfeliĉon al ĉiuj amikoj kaj konatoj; al la gepatroj de la fianĉinoj li daŭre sendis donace acidajn persikojn kaj aliajn fruktojn el sia ĝardeno; li ŝatis ripeti anekdoton, kiu ridigis neniun, kvankam s-ro Polutikin alte taksis ĝin; li laŭdis verkojn de Akim Naĥimov kaj novelon Pinna; li balbutis; li nomis sian hundon Astronomo; anstataŭ tamen li diris malgraŭ ke. Li establis en sia hejmo francan kuirarton, kies esenco, laŭ la koncepto de lia kuiristo, estis absoluta transformado de la natura gusto de ĉiu manĝaĵo: ĉe tiu lertulo viando gustis fiŝe, fiŝo gustis funge, makaronioj gustis pulve, sed neniu karoto povis trafi kaserolon sen akcepti formon de rombo aŭ trapezo. Escepte de ĉi tiuj nemultaj kaj sensignifaj mankoj, s-ro Polutikin estis, kiel jam dirite, bonega homo.

Jam en la unua tago de nia interkonatiĝo, s-ro Polutikin invitis min noktumi en sia hejmo.

— Ĝis mia hejmo estas kvin verstoj, — li aldonis, — malproksime por piedirado; ni venu komence al Ĥorj. (La leganto permesu al mi ne transdoni lian balbutadon.)

— Kio estas Ĥorj?

— Mia servutulo... Li loĝas proksime.

Ni ekiris al li. Meze de arbaro, sur ordigita kaj kulturita kampeto alte staris la soleca bieno de Ĥorj. Ĝi konsistis el kelkaj pinaj konstruaĵoj, kunligitaj per bariloj; antaŭ la ĉefa domo estis alero, apogita sur maldikaj stangoj. Ni eniris. Nin renkontis ĉirkaŭ dudekjara, alta kaj bela junulo.

— Ha, Fedja, ĉu Ĥorj estas hejme? — s-ro Polutikin demandis lin.

— Ne, Ĥorj forveturis urben, — la junulo respondis, ridetante kaj montrante vicon da neĝe blankaj dentoj. — Ĉu vi ordonos jungi por vi ĉaron?

— Jes, fraĉjo, ĉaron. Kaj alportu al ni kvason.

Ni eniris en la domon. Neniu suzdala pentraĵo makulis purajn trabajn murojn; en angulo antaŭ peza ikono kun arĝenta ornamaĵo lumis lucerno; tili-ligna tablo estis antaŭnelonge purigita per skrapado kaj lavita; inter la traboj kaj ĉe fenestroframoj nek vagis viglaj rufaj blatoj, nek kaŝiĝis melankoliaj nigraj. La junulo baldaŭ aperis kun granda blanka kruĉo, plena de bona kvaso, kun granda peco da tritika pano kaj dekduo da peklitaj kukumoj en ligna telero. Li metis la manĝaĵojn sur la tablon, apogis sin al la pordoframo kaj rigardis nin ridetante. Apenaŭ ni sukcesis finmanĝi, ĉaro frapetante venis al la perono. Ni eliris. Knabo ĉirkaŭ dekkvinjara, buklohara kaj ruĝvanga sidis sur la koĉera loko kaj pene retenis satan pigan ĉevalon. Ĉirkaŭ la ĉaro staris ses junaj granduloj tre similaj unu al la aliaj kaj al Fedja. “Ĉiuj estas idoj de Ĥorj!” — Polutikin rimarkigis. “Jes, ili ĉiuj estas Ĥorj-idoj, — reeĥis Fedja, kiu eliris post ni sur la peronon, — sed ankoraŭ ne ĉiuj Ĥorjidoj estas ĉi tie: Potap estas en arbaro, Sidor kun la maljuna Ĥorj forveturis urben... Atentu, Bazilĉjo, — li diris al la koĉero, — rapide veturu: ja la mastron vi veturigas. Nur sur tuberoj malrapidu: por ne malbonigi la ĉaron kaj por ne ĝeni la sinjoran ventron!” La aliaj Ĥorjidoj nur ridetis pri la ekstravagancaĵo de Fedja. “Levu Astronomon!” — solene krietis s-ro Polutikin. Fedja kun plezuro levis en la aeron afekte ridetantan hundon kaj metis ĝin sur la fundon de la ĉaro. Bazilĉjo frapis la ĉevalon per la kondukilo. Ni ekveturis. “Jen estas mia kontoro, — subite diris s-ro Polutikin, montrante negrandan malaltan domon, — ĉu vi volas eniri?” — “Jes”. — “Ĝi ne plu funkcias, — li klarigis, forlasante la ĉaron, — malgraŭ ke ĝi estas rigardinda”. La kontoro konsistis el du malplenaj ĉambroj. Unuokula maljuna gardisto venis el post la korto. “Saluton, Minjaiĉ, — diris s-ro Polutikin, — kie estas akvo?” La unuokula maljunulo foriris kaj tuj revenis kun botelo da akvo kaj du glasoj. “Gustumu, — diris al mi Polutikin, — ĝi estas bona akvo el fonto”. Ni trinkis po unu glaso, dum la maljunulo profunde riverencis. “Nu, ŝajne, nun ni povos ekveturi, — diris mia nova amiko. — En la kontoro mi iam vendis kvar hektarojn da arbaro al negocisto Alilujev tre bonpreze”. Ni sidiĝis en la ĉaron kaj post horduono venis en la korton de lia domo.

— Bonvolu diri, — mi demandis al Polutikin en la vespermanĝo, — kial Ĥorj loĝas aparte de la ceteraj servutuloj?

— Jen tial: li estas saĝa viro. Antaŭ ĉirkaŭ dudek kvin jaroj lia domo forbrulis; li venis al mia patro, jam forpasinta, kaj diris: “Permesu al mi, Nikolao Kuzmiĉ, ekloĝi en via arbaro ĉe la marĉo. Mi pagos al vi bonan servutan renton”. — “Kial vi volas ekloĝi sur marĉo?” — “Mi ja volas; sed vi, sinjoro Nikolao Kuzmiĉ, por neniu laboro uzu min kaj fiksu la renton laŭ via deziro”. — “Kvindek rubloj jare!” — “Mi konsentas”. — “Nur sen ŝuldoj, sciu!” — “Kompreneble, sen ŝuldoj...” Kaj li ekloĝis sur la marĉo. Ekde tiam oni nomas lin Ĥorj.

— Ĉu li riĉiĝis? — mi demandis.

— Jes, li riĉiĝis. Nun li pagas al mi kiel servutan renton cent arĝentajn rublojn, sed mi verŝajne altigos la pagon. Mi jam pli ol unu fojon diris: “Elaĉetu vin el la servuteco, Ĥorj, elaĉetu!..” Sed li, diablo, certigas min, ke li ne havas monon. Sed ne estas tiel!..

Sekvatage tuj post la temanĝo ni iris ĉasi. Veturante en la vilaĝo, s-ro Polutikin ordonis al la koĉero halti apud malalta domo kaj laŭte kriis: “Kaliniĉ!” — “Tuj, patro, tuj, — aŭdiĝis voĉo en la korto, — mi ligas bastoŝuon”. Ni ekveturis malrapide; post la vilaĝo nin atingis ĉirkaŭ kvardekjara viro, alta, maldika, kun negranda kapo klinita malantaŭen. Li estis Kaliniĉ. Lia bonkora malhela vizaĝo, kelkloke variolmarkita, tuj plaĉis al mi. Kaliniĉ (tion mi eksciis poste) ĉiutage iras kun la mastro al ĉasado, portas lian sakon, foje ankaŭ la pafilon, rimarkas kie alteriĝis birdo, trovas akvon, plukas fragojn, konstruas branĉokabanon, kuras por droŝko. S-ro Polutikin sen li ne povis fari eĉ unu paŝon. Kaliniĉ estis homo gaja, mildkaraktera, li senĉese kantis duonvoĉe, senzorge rigardis ĉiuflanken, iomete nazparolis; ridetante li duonfermis siajn helbluajn okulojn kaj ofte tuŝis per mano sian maldensan kaprobarbon. Li paŝis ne rapide, sed per grandaj paŝoj, iom apogante sin sur longa kaj maldika bastono. Dumtage li kelkfoje alparolis min, servis min sen servileco, sed la mastron li vartis kiel infanon. Kiam netolerebla tagmeza varmego igis nin serĉi kaŝejon, li venigis nin al sia abelejo en profundo de arbaro. Kaliniĉ malfermis la pordon de dometo, en kiu pendis multaj faskoj da sekaj aromaj herboj, li kuŝigis nin sur freŝan fojnon, sed mem metis sur la kapon ion similan al sako kun reto, prenis tranĉilon, poton kaj brulŝtipon kaj iris al la abelejo por tranĉi al ni mielĉelaron. Ni posttrinkis diafanan varman mielon per akvo el fonto kaj ekdormis akompanate de monotona zumado de abeloj kaj babilema balbutado de folioj.

Facila ventoblovo vekis min... Mi malfermis la okulojn kaj ekvidis Kaliniĉon: li sidis sur la sojlo de la duonmalfermita pordo kaj per tranĉilo faris lignan kuleron. Mi longe admiris lian vizaĝon, mildan kaj helan kiel la vespera ĉielo. Ankaŭ s-ro Polutikin vekiĝis. Ni ne tuj leviĝis. Estis agrable post la longa irado kaj profunda dormo senmove kuŝi sur la fojno: la korpo senforte etendiĝas kaj ripozas, la vizaĝo iom ardas, dolĉa pigro fermas la okulojn. Fine ni leviĝis kaj denove vagis ĝis la vespero. En la vespermanĝo mi denove ekparolis pri Ĥorj kaj Kaliniĉ. “Kaliniĉ estas bona kampulo, — s-ro Polutikin diris al mi, — diligenta kaj servema kampulo, malgraŭ ke li ne povas bone vivteni sin: mi ĉiam lin forlogas. Ĉiutage li iras kun mi dum la ĉasado. Kia povas esti mastrumado, — juĝu mem”. Mi konsentis kun li kaj ni kuŝiĝis dormi.

Sekvatage s-ro Polutikin estis devigita veturi en la urbon pro proceso kontraŭ najbaro Piĉukov. Piĉukov plugis pecon de lia tero kaj sur tiu terpeco vergis lian kampulinon. Mi iris ĉasi sola kaj antaŭ la vespero mi venis al Ĥorj. Sur la sojlo de la domo min renkontis maljunulo — kalva, malalta, larĝaŝultra kaj fortika — Ĥorj mem. Mi rigardis lin kun scivolemo. Lia vizaĝo memorigis tiun de Sokrato: la sama alta tubera frunto, la samaj malgrandaj okuletoj, la sama plata nazo. Ni eniris en la domon. Fedja alportis al mi lakton kaj sekalan panon. Ĥorj sidiĝis sur benkon kaj, trankvile mankaresante sian buklan barbon, ekparolis kun mi. Li ŝajne sentis sian dignon, malrapide parolis kaj moviĝis, de tempo al tempo ridetis sub siaj longaj lipharoj.

Mi kaj li interparolis pri semado, pri rikolto, pri kamparana vivo... Li ĉiam kvazaŭ konsentis kun mi, sed poste mi hontis kaj sentis, ke mi parolis malĝuste... Tiel strange rezultis. Ĥorj foje esprimis sin komplike, verŝajne pro singardemo... Jen ekzemplo el nia interparolo:

— Aŭdu, Ĥorj, — mi diris al li, — kial vi ne deziras elaĉeti vin de la mastro?

— Por kio mi elaĉetu min? Nun mi konas mian mastron kaj mian pagon... Nia mastro estas bona.

— Sed en libero estas pli bone, — mi rimarkis.

Ĥorj rigardis min deflanke.

— Certe, — li diris.

— Sed kial vi ne elaĉetas vin?

Ĥorj balancis la kapon.

— Per kio mi, patro, elaĉetu min?

— Nu, karulo, ne elpensu...

— Trafos Ĥorj inter liberajn homojn, — li daŭrigis duonvoĉe, kvazaŭ por si mem, — kaj ĉiu senbarbulo estos estro de Ĥorj.

— Ankaŭ vi forrazu la barbon.

— Kio estas barbo, barbo estas kiel herbo: oni povas falĉi ĝin.

— Kaj do?

— Sed Ĥorj ja tuj iĝos komercisto; la komercistoj havas bonan vivon, kaj ankaŭ ili havas barbojn.

— Sed ja ankaŭ vi komercas, ĉu ne? — mi demandis lin.

— Ni vendas po iomete buteron kaj gudron... Ĉu vi, sinjoro, ordonos jungi ĉaron por vi?

“Vi estas prudenta kaj ne babilema”, — mi pensis kaj diris:

— Ne, mi ne bezonas ĉaron; mi morgaŭ promenos ĉirkaŭ via bieno; kaj se vi permesos, mi noktumos en via fojnotenejo.

— Estu bonvena. Ĉu oportune estos por vi en la tenejo? Mi ordonos al la virinoj meti littukon kaj kusenon. Hej, virinoj! — li kriis ekstarinte, — ĉi tien, virinoj!.. Fedja, iru kun ili. Ja virinoj estas malsaĝa popolo.

Post kvarona horo Fedja kun lanterno akompanis min en la tenejon. Mi ĵetis min sur la bonodoran fojnon, mia hundo bule volviĝis apud miaj piedoj; Fedja deziris al mi bonan nokton, la pordo knaris kaj batfermiĝis. Mi sufiĉe longe ne povis ekdormi. Bovino venis al la pordo, brue spiris dufoje, la hundo kun digno murmuris al ĝi; porko preteriris, heziteme gruntante; ie proksime ĉevalo komencis maĉi fojnon kaj snufi... fine, mi ekdormis.

Frumatene Fedja vekis min. Tiu gaja kaj vigla junulo tre plaĉis al mi; mi konstatis, ke ankaŭ la maljuna Ĥorj favoris lin. Ili ambaŭ tre bonkore ŝercmoketis unu la alian. La maljunulo venis renkonte al mi. Eble pro tio, ke mi pasigis la nokton sub lia tegmento, aŭ pro alia kaŭzo, Ĥorj traktis min pli afable ol hieraŭ.

— Samovaro por vi estas preta, — li diris al mi kun rideto, — venu trinki teon.

Ni sidiĝis ĉe la tablo. Forta virino, unu el liaj bofilinoj, alportis poton da lakto. Ĉiuj liaj filoj laŭvice venis en la domon.

— Kian altan idaron vi havas! — mi rimarkis al la maljunulo.

— Jes, — li diris, formordante etan pecon da sukero, — ŝajne ili ne havas kialon plendi pri mi kaj mia maljuna edzino.

— Ĉu ĉiuj kun vi loĝas?

— Ĉiuj. Ili mem volas tiel vivi.

— Ĉu ĉiuj estas edzigitaj?

— Nur unu bubo ne edziĝas, — li respondis montrante al Fedja, kiu, same kiel antaŭe, staris en la pordoframo. — Bazilĉjo estas ankoraŭ juna, li povos atendi.

— Por kio mi edziĝu, — Fedja refutis, — mi sen tio bone vivas. Por kio mi bezonas edzinon? Ĉu por kvereli?

— Nu, vi ja... mi konas vin! vi portas arĝentajn ringojn... Vi ĉiam kun sinjoraj domservistinoj amuziĝas... “Lasu min, senhontulo!” — daŭrigis la maljunulo, imitante ĉambristinojn. — Mi konas vin, laborevitulo.

— Kio en edzino estas bona?

— La edzino laboras, — grave rimarkigis Ĥorj. — La edzino priservas la edzon.

— Sed por kio mi bezonas laborantinon?

— Jen, vi ŝatas profiti tion, kion aliaj faris. Mi konas vin!

— Do, edzigu min, se necesas. Ha? Kio? Kial vi silentas?

— Nu, lasu, lasu, petolulo. Vidu, ni ĝenas la sinjoron. Mi ja edzigos vin... Kaj vi, sinjoro, ne koleru; vi vidas, ke la infano estas juna kaj saĝon ankoraŭ ne akiris.

Fedja balancis la kapon...

— Ĉu Ĥorj estas hejme? — konata voĉo aŭdiĝis post la pordo, kaj Kaliniĉ eniris en la domon tenante kampajn fragojn, kiujn li plukis por sia amiko Ĥorj. La maljunulo bonkore salutis lin. Kun miro mi rigardis al Kaliniĉ: mi konfesas, ke mi ne atendis tian “tenerecon” ĉe kampulo.

Tiutage mi iris ĉasi je kvar horoj malpli frue ol kutime kaj la tri sekvajn tagojn mi pasigis ĉe Ĥorj. Min tre interesis miaj novaj konatoj. Mi ne scias, per kio mi gajnis ilian fidon, sed ili senĝene interparolis kun mi. Kun plezuro mi aŭskultis kaj observis ilin. La du amikoj neniel similis unu la alian. Ĥorj estis pozitiva, praktika, administrema, racia homo. Kaliniĉ, male, apartenis al idealistoj, romantikuloj, ekzaltitaj kaj revemaj homoj. Ĥorj bone komprenis la realan vivon: li konstruis domojn, ŝparis monon, vivis konkorde kun la mastro kaj ceteraj estroj; Kaliniĉ surhavis bastoŝuojn kaj apenaŭ sukcesis vivteni sin. Ĥorj generis grandan familion, obeeman kaj unuecan; Kaliniĉ iam havis edzinon, kiun li timis, sed infanojn li neniam havis. Ĥorj travidis s-ron Polutikin; Kaliniĉ admiris sian mastron. Ĥorj ŝatis kaj protektis Kaliniĉon; Kaliniĉ ŝatis kaj estimis Ĥorjon. Ĥorj malmulte parolis, ridetis kaj multe pensis; Kaliniĉ parolis arde, kvankam ne tiel lerte kiel fabrika laboristo... Sed Kaliniĉ estis dotita per kapabloj, kiujn aprecis ankaŭ Ĥorj, ekzemple: li kuracparolis sangofluadon, ektimon, rabion, eligis helmintojn; abeloj obeis lin, la aferoj, komencitaj de li, prosperis. En mia ĉeesto Ĥorj petis lin enkonduki novan ĉevalon en la ĉevalejon, kaj Kaliniĉ plenumis la peton de la maljuna skeptikulo kun konvena graveco. Kaliniĉ estis pli proksima al la naturo, sed Ĥorj — al la homoj, al la socio; Kaliniĉ ne ŝatis rezoni kaj blinde kredis ĉion; Ĥorj altiĝis eĉ ĝis ironia vidpunkto pri la vivo. Li multon vidis, multon sciis, kaj mi multon lernis de li; ekzemple: el liaj rakontoj mi eksciis, ke ĉiusomere antaŭ falĉado en vilaĝoj aperas facile rekonebla negranda ĉaro. En la ĉaro sidas kaj vendas falĉilojn viro, vestita per kaftano. Li akceptas pagon kontante kontraŭ unu rublo kaj dudek kvin kopekoj arĝente, aŭ unu rublo kaj kvindek kopekoj bankbilete; aŭ kredite kontraŭ kvar rubloj. Ĉiuj kampuloj, memkompreneble, aĉetas kredite. Post du-tri semajnoj li reaperas kaj postulas monon. Kampulo ĵus falĉis avenon, do li havas monon por pagi; li iras kun la komercisto en trinkejon kaj tie pagas. Iuj bienuloj provis aĉeti falĉilojn per sia kontanta mono kaj disdonis ilin al la kampuloj kredite je la sama prezo; sed la kampuloj pro tio estis malkontentaj kaj eĉ malgajaj; ja oni forprenis ilian plezuron fingroklaki falĉilon, aŭskulti la sonoron, turni ĝin kaj dudekfoje demandi la trompeman urban vendiston: “Diru, bubo, ĉu la falĉilo ne tro tielas?” La samaj artifikoj okazas dum aĉetado de rikoltiloj, kun jena diferenco: kampulinoj enmiksiĝas kaj foje eĉ igas la vendiston bati ilin, por ilia utilo. Sed kampulinoj plej suferas dum jena okazo. Provizantoj de krudmaterialo por paperfabrikoj komisias aĉetadon de ĉifonoj al specialaj homoj, kiujn en iuj distriktoj oni nomas “agloj”. Tia “aglo” ricevas de la komercisto ducent rublojn bankbilete kaj veturas por ĉasado. Sed malkiel la nobla birdo, kies nomon li ricevis, li ne atakas malkaŝe kaj kuraĝe: kontraŭe, li agas ruze kaj trompe. Li lasas sian ĉaron en arbustaro apud vilaĝo kaj iras post kortoj, kvazaŭ preterpasanto aŭ promenanto. Kampulinoj intuicie sentas lian proksimiĝon kaj kaŝiras al li. Sekvas hasta negocado. Kontraŭ kelkaj kupraj groŝoj kampulino fordonas al la “aglo” ne nur ĉiajn senbezonajn ĉifonojn, sed ofte eĉ edzan ĉemizon kaj sian propran jupon. Lastatempe kampulinoj trovis profitdona ŝteli ĉe si mem kaj vendi tiamaniere kanabaĵon, kaj precipe krudan kanaban tolon — jen la ekspansio kaj modernigo de la “agla” industrio. Sed ankaŭ la viroj iĝis tre atentaj, kaj ĉe ajna suspekto, eĉ nur ĉe aludo pri apero de “aglo”, ili urĝe kaj vigle aplikas rimedojn de puno kaj prevento. Efektive, ĉu ne estas domaĝe? Ja vendado de kanabaĵo estas ilia afero, kaj ili vendas ĝin, — ne en la urbo, ja en la urbon necesas sin treni, sed al la venantaj aĉetantoj, kiuj, ne havante pesilon, konsideras pudon egala al kvardek manplenoj — vi ja konas kian manplenon kaj kian manon havas rusa homo, precipe kiam li “fervoras”!

Mi, homo ne sperta kaj “malvilaĝa” (tiel oni diras en Orjol), ĝissate aŭskultis tiajn rakontojn. Sed Ĥorj ne nur rakontis, li min demandis pri multo. Li eksciis, ke mi vizitis eksterlandon, kaj lia scivolemo ardiĝis... Kaliniĉ ne postrestis de li; sed Kaliniĉ estis impresata pro priskribo de la naturo, montoj, akvofaloj, eksterordinaraj konstruaĵoj, urbegoj; sed Ĥorj interesiĝis pri administraj kaj ŝtataj demandoj. Li demandis laŭvice pri ĉio: “Ĉu tio estas ĉe ili sama kiel ĉe ni, aŭ alia?.. Nu, diru, sinjoro, kia do?..” — “Ha, aĥ, Dio, via volo!” — Kaliniĉ krietis dum mia rakonto; Ĥorj silentis, kunŝovis siajn densajn brovojn kaj nur malofte komentis: “Jen tio por ni ne taŭgas, sed ĉi tio estas bona — tio estas ordo”. Ĉiujn liajn demandojn mi ne povas transdoni al vi, kaj tio ne necesas; sed el niaj interparoloj mi venis al konvinko, kiun verŝajne tute ne atendas la legantoj, — konvinko, ke Petro la Granda estis grandparte rusa homo, rusa ĝuste en siaj reformoj. La ruso estas tiel certa pri sia forto kaj firmeco, ke li konsentas rompi sin mem: li malmulte atentas sian pasintecon kaj kuraĝe rigardas antaŭen. Al li plaĉas tio, kio estas bona; li bezonas tion, kio estas racia; kaj lin ne interesas, de kie ĝi venas. Lia racia menso volonte moketas la sekan germanan prudenton, kvankam la germanoj, laŭ la vortoj de Ĥorj, estas interesa popolo, kaj li pretas lerni ilian sperton. Danke al la escepteco de sia stato, al sia fakta sendependeco, Ĥorj interparolis kun mi pri multo, kion el alia oni, kiel diras kampuloj, povas eligi nek per bastono nek per muelŝtono. Li efektive bone komprenis sian staton. Interparolante kun Ĥorj, mi unuafoje aŭdis simplan, saĝan paroladon de rusa kampulo. Liaj scioj estis, siamaniere, sufiĉe vastaj, kvankam li estis analfabeta; Kaliniĉ sciis legi. “Tiu petolulo legoscion alproprigis, liaj abeloj neniam pereis”. — “Ĉu vi lernigis al viaj infanoj legadon?” Ĥorj iom silentis. “Fedja scias”. — “Kaj la aliaj?” — “La aliaj ne scias”. — “Kial?” — La maljunulo ne respondis kaj ŝanĝis la temon. Cetere, malgraŭ sia saĝo, li havis multajn superstiĉojn kaj antaŭjuĝojn. Li profunde malestimis virinojn, kaj en gajaj momentoj li amuziĝis, mokante ilin. Lia maljuna kaj kverelema edzino la tutan tagon kuŝis sur la forno kaj senĉese grumblis kaj insultis; la filoj ne atentis ŝin, sed la bofilinoj ŝin terure timis. Ne hazarde en malnova rusa kanto la bopatrino kantas: “Vi ne estas filo mia, nek la mastro familia! ĉar ne batas vi l’ edzinon, mian junan bofilinon...” Foje mi provis defendi la bofilinojn kaj veki kompaton de Ĥorj; sed li trankvile respondis al mi: “strangas via deziro okupi vin... per tiaj bagatelaĵoj — la virinoj kverelu... Se oni pacigas ilin, rezultas eĉ pli malbone, kaj ne valoras malpurigi la manojn”. Kelkfoje la malica maljunulino forlasis la fornon kaj vokis el la vestiblo korthundon, ripetante: “Ĉi tien, ĉi tien, hundeto!” — kaj batis ĝian maldikan dorson per fajrostango aŭ stariĝis sub la alero kaj “interbojis”, laŭ la esprimo de Ĥorj, kun ĉiuj preterpasantoj. Tamen sian edzon ŝi timis, kaj laŭ lia ordono ŝi grimpis al sia loko sur la forno. Sed precipe interese estis aŭskulti diskutadon inter Ĥorj kaj Kaliniĉ, se ĝi koncernis s-ron Polutikin. “Vi, Ĥorj, ne tuŝu lin”, — diris Kaliniĉ. “Kial li ne mendas por vi botojn?” — Ĥorj argumentis. “Ha, botoj!.. Ĉu mi bezonas botojn? Mi ja estas kampulo...” — “Ankaŭ mi estas kampulo, tamen vidu...” Ĉe tiuj vortoj Ĥorj levis sian piedon kaj montris al Kaliniĉ boton, faritan, verŝajne, el mamuta ledo. “Ha, vi ja ne estas kiel ni!” — respondis Kaliniĉ. “Sed li povus almenaŭ doni al vi monon por bastoŝuoj: vi ja kun li dum la ĉasado iras; certe ĉiutage vi foruzas paron da ili”. — “Li donas al mi iom por bastoŝuoj”. — “Jes, pasintjare li donis dek kopekojn”. Kaliniĉ ĉagrenite forturnis sin, Ĥorj ridis, liaj malgrandaj okuloj preskaŭ malaperis sur lia vizaĝo.

Kaliniĉ agrable kantis kaj ludis balalajkon. Ĥorj longe aŭskultis lin, subite klinis la kapon flanken kaj komencis plendvoĉe kunkanti. Li precipe ŝatis la kanton: “Sorto mia!” Fedja uzis la okazon moketi la patron: “Kial vi, maljunulo, plendas?” Sed Ĥorj, apoginte sian vangon sur la mano, fermis la okulojn kaj plu plendis pri sia sorto... Sed alitempe neniu estis pli agema ol li: li konstante ion faris: riparis ĉaron, rektigis barilon, kontrolis jungilaron. Tamen li ne strebis al granda pureco kaj je miaj atentigoj li foje respondis: “en la domo devas esti hejma odoro”.

— Vidu, — mi kontraŭdiris, — kia pureco estas en la abelejo de Kaliniĉ.

— Sen tio la abeloj ne loĝus en ĝi, sinjoro, — li diris kun suspiro.

“Ĉu vi havas, — li demandis min alifoje, — vian propran bienon?” — “Mi havas”. — “Ĉu malproksime de ĉi tie?” — “Ĉirkaŭ cent verstoj”. — “Ĉu vi, patro, loĝas en via bieno?” — “Mi loĝas”. — “Sed, mi pensas, ke vi preferas promeni kun pafilo?” — “Mi konfesas, ke jes”. — “Vi bone faras, sinjoro, pafu tetrojn, kaj pli ofte ŝanĝu vilaĝestron”.

Vespere de la kvara tago s-ro Polutikin sendis por mi serviston. Estis domaĝe foriri de la maljunulo. Kune kun Kaliniĉ mi sidiĝis sur la ĉaron. “Adiaŭ, Ĥorj, estu sana, — mi diris... — Adiaŭ, Fedja”. — “Adiaŭ, sinjoro, adiaŭ, ne forgesu nin”. Ni ekveturis; la ĉielo ĵus komencis ruĝiĝi. “Morgaŭ la vetero estos bona”, — mi diris, rigardante al la hela ĉielo. “Ne, pluvos, — kontraŭdiris Kaliniĉ, — jen anasoj plaŭdas, kaj la herbo forte odoras”. Ni venis en arbustaron. Kaliniĉ ekkantis duonvoĉe, saltetante sur la koĉera loko, kaj senĉese rigardis al la vesperruĝo...

Sekvatage mi forlasis la gastaman hejmon de s-ro Polutikin.

Tradukis el la rusa Halina Gorecka

Notoj

en la gubernio de Orjol kaj tiu en la gubernio de Kaluga. Turgenev naskiĝis en Orjol kaj pasigis la infanecon en riĉa bieno Spasskoje-Lutovinovo, Orjola gubernio. Turgenev bone konis la guberniojn de Orjol, Kaluga kaj Tula (sude de Moskvo), en kiuj li ĉasadis, precipe en 1846 post la eksiĝo el la ŝtata servado.

galinagego (R дупель Lat gallinago media). Marĉbirdo kun longa maldika beko. Laŭ NPIV: granda galinago.

Ĵizdra distrikto. En ĉi tiu distrikto de Kaluga gubernio la familio de Turgenev posedis sep vilaĝojn.

Naĥimov, Akim Nikolajeviĉ (1783-1815). Aŭtoro de satiraj poemoj, fabloj kaj epigramoj pri oficistoj, adorantoj de eksterlando ktp.

Pinna. Ĉi tiu novelo de Miĥail Markov (1810-1876) aperis en la tria volumo de Cent rusaj literaturistoj (1845). V. Belinskij ironie skribis pri la arta valoro de Pinna, ke post la morto de la protagonisto “en la mondo malaperis unu stultulo — jen la sola agrabla penso, kiun la leganto povas preni el tiu galimatio”.

Ĥorj. Putoro (ruse).

...suzdala pentraĵo. Temas pri popola gravuro lubok (R лубок), entenanta bildon kaj klarigan tekston. Unu el la centroj de produktado de tiuj gravuroj estis en malnova rusa urbo Suzdal.

...ĉiu senbarbulo estos estro de Ĥorj. Ĥorj aludas la ŝtatajn oficistojn, de kiuj li dependos post la liberiĝo de sia sinjoro. Nikolao I per ukazo de 2 apr 1837 malpermesis al la ŝtataj oficistoj havi barbon kaj lipharojn.

...kuŝis sur la forno... La granda rusa forno enhavas supre kuŝejon.

Vortoj de Komitatano Z
Tro multekosta pajlero

Dum la pasintaj monatoj ni registris dubindan rekordon. Temas pri malefika uzo de mono por informi pri Esperanto. Eble iuj legantoj de La Ondo povis okulumi iun el la grandaj anoncoj pri Esperanto aperigitaj en renomaj tagĵurnaloj, ekzemple en Danio, Belgio, Francio kaj Italio. Kelkaj aŭ eĉ ĉiuj el ili okupis tutan paĝon kaj kostis do amase da mono. Verŝajne plej abunde el tiu subita esperantista malavareco profitis la franca Le Monde. Amiko-reklamisto taksis, ke ĝia prezo estis 30-40 mil eŭroj, depende de la negoca lerteco de la mendinto. Tia sumo superas la jaran salajron de oficisto de UEA. Verŝajne Le Monde estis la plej multekosta inter la uzitaj ĵurnaloj, sed mi ne mirus, se tuta centmilo da eŭroj jam estas uzita por tiu kampanjo, kiu aperis el nenio kaj ŝajne plu daŭros — subtene al la baraktantaj eŭropaj tagĵurnaloj.

Ne necesas esti reklamista profesiulo por konkludi, ke la kampanjo trapasus malbone kosto-efiko-analizon. La anoncoj aspektis kvazaŭ ne reklamoj sed redakciaj artikoloj. Eble oni kredis sin ruza, sed oni eraris. La tekstoj estis multe tro ampleksaj por allogi al legado, des pli ĉar ilia temo — la lingva problemo en Eŭropo — estas nekonata kaj do neinteresa al la publiko. Post la unua trafoliumado de tagĵurnalo oni apenaŭ reprenas ĝin kaj en la sekva tago ĝi jam estas forĵetota papero. Reklamado en semajna aŭ monata revuo estus pli efika. La vivodaŭro de iliaj numeroj estas pli longa, ĉar la leganto povas reveni al ili plurfoje kaj do plurfoje trafi ankaŭ la anoncojn en ĝi. Foruzante sumegon por unufoja kostega anonco en unu ĵurnalo de unu lando oni ne profitis de la plifortiga efiko de ripetado. Estus pli saĝe mendi por sama mono serion da malgrandaj anoncoj en sama ĵurnalo kun certaj intervaloj.

Kelkaj aktivuloj el landoj, kie jam aperis la anoncoj, plendis en retaj diskutrondoj, ke iliaj landaj asocioj poste ne ricevis informpetojn aŭ ke venis nur manpleno da ili. Intertempe UEA malkaŝis, ke ĉio estas pagita de japana samideano. Ĉu UEA informis lin pri la ricevita reeĥo, jen demando. Alia demando estas, kial UEA konsentis realigi la kampanjon. La teknika realiganto estis kaj restas la Brusela Komunikad-Centro, sed ĝi verŝajne nur agis laŭ komisio de la estraro de UEA. Mi supozas, ke al la estro de BKC, mem profesia ĵurnalisto, la malefikeco de tia anoncado estus evidenta, pro kio li apenaŭ povus instige roli en la afero.

Verŝajne la kampanjo ne komenciĝis per decido aŭ eĉ nur propono de la estraro. Naiva idealisto sendis ĉerkoplenon da mono tiucele al Roterdamo. Estis do lia decido. Formale la estraro eble ne estas kulpigebla, se ĝi devis realigi malprudentan komision. Mi tamen kredas, ke ĝi eĉ ne provis persvadi la mecenaton por pli prudenta kaj efika uzo de mono. La nuna estraro rikoltis unu malsukceson post alia. Ĝi bezonis ion, kio ŝajnigus progreson almenaŭ ie, kaj kiu kampo pli taŭgus ol informado. Sinsekvaj estraroj estis kritikataj, ke ili oferas tro malmulte al la sankta bovino Informado. Ĉiu bankrotinta registaro, ankaŭ tiu de UEA, avide kaptas populisman pajleron, kiam ĝi sin prezentas. Bonkora japana riĉulo donis bonvenan ŝancon je spektakla informa iniciato. Ne gravis, ke ĝi signifis sensencan forĵeton de mono, ja ne estis mono de UEA. Pli verŝajne tamen la estraro kiel tuto estis ekster ĉio kaj temis pri plia solula movo de la prezidanto. Ĉu rolis unu aŭ pluraj, rezultis eksterproporcia ekzemplo pri senrespondeca movada gvidado. Ĝi ne meritas aplaŭdon.

Komitatano Z

Responde al Komitatano Z

Ke SAT luktas per Esperanto kaj UEA por Esperanto, estas diferenco. Sed neniam tio kaŭzu kontraŭecon. UEA kaj SAT ne estas malamikoj, eĉ apenaŭ konkurentoj. Pli bone ni prenu la originan signifon de la termino: kunkurantoj ili estas. Espereble en sama direkto, kun parencaj celoj.

SAT devige estas internacia, ĉar la homaro nuntempe bedaŭrinde estas dividita en nacioj kaj ŝtatoj. Sed kontraŭante la negativajn aspektojn de tiu disiĝo, SAT pensas kaj agadas sennaciece. Se tiu termino estas malfacile tradukebla kaj komprenebla por kelkaj, tio estas malagrabla, domaĝa. Ĝi montras, ke nia mondo ankoraŭ multon devas lerni.

Koncerne la sukceson kaj disvastigon de nia ideo de mondvasta interkompreniĝo per komuna neŭtrala lingvo nek UEA nek SAT povas esti tro fieraj — bedaŭrinde. Sed neniu el ambaŭ devas honti. Sed oni devas plue klopodi — nek kontraŭ nek malgraŭ la alia, sed ambaŭ.

“Ismoj” povas esti danĝeraj. Sed homaranismo estas bona ~ismo kaj sennacieco estas bona eco.

Jomo Ipfelkofer (Germanio)

Omaĝe al Lapenna

Kiel certe kelkaj legantoj scias, en 1984 estis starigita la “Fondaĵo Ivo Lapenna”, okaze de lia 75-jariĝo. Ĝin iniciatis liaj geamikoj el pluraj landoj, kun la celo subvencii kulturajn agadojn rilatantajn al Esperanto kaj al la koncepto de “Humaneca Internaciismo”. Inter la agadoj de la Fondaĵo estis la starigo de la “Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna”, kies celo estas diskonigi la ideojn kaj konceptojn de la iama prezidanto de UEA. Alia agado estas la premiado de universitataj disertacioj kies temo estas Esperanto aŭ la problemoj al ĝi ligitaj, kaj ni forte invitas studentojn konatiĝi kun la regularo de la premio “Stipendio Ivo Lapenna” kaj partopreni. Krome, estas la financado de eldonaĵoj disvastigantaj la konceptojn de Ivo Lapenna.

Ĝuste tiuj trovis tre taŭgan eldonan formon: aperis la libro Eseoj memore al Ivo Lapenna, prezentita dum la UK en Zagrebo en 2001, kaj nun aperas 2 el la 5-era diskoserio kun kelkaj paroladoj kaj prelegoj de la plej granda oratoro.

Plue, estas preta por surdiskigo kaj surmerkatigo prelegaro pri Lapenna okazinta en La Chaux-de-Fonds ĉe KCE en pasinta marto.

Tiom da agadoj bezonas subtenon, kaj la komenca kapitalo ne plu sukcesas nutri ĉiujn entreprenitajn iniciatojn. Sed la subskribantoj opinias, ke tia subteno vere indas.

Tial ni alvokas ĉiujn personojn kiuj opinias utila la subvenciadon de tiuj kulturaj kampoj aliĝi al la Fondaĵo per libera kontribuo, kiun oni sendu al Oliver Walz, kasisto de la Fondaĵo, konto en Kopenhago: Danske Bank 4180-892648.

Antaŭdankas

Klaus Perko prezidanto de la Fondaĵo

Carlo Minnaja prezidanto de la Instituto

Esperantistoj verdigas Eŭropotagon!

“Neniam en la tuta homa historio, kaj nenie alie en la mondo ekzistas organizaĵo kun 11 laborlingvoj, kiuj baldaŭ fariĝos 20 laborlingvoj. Tiu situacio donas nekredeblan ŝancon al Esperanto. Ni nepre ne maltrafu ĝin. EEU bezonas helpon de ĉiu eŭropa landa asocio, kaj de ĉiu unuopa esperantisto en Eŭropo. Sole ni ne havas ŝancon. Kune ni gajnos la lingvan justecon, unue en Eŭropo, kaj poste mondskale. Ek al agado!” alvokas Seán Ó Riain, prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, kiu publikigis deklaron okaze de la Eŭropa Tago, okazanta ĉiujare la 9an de majo.

Alvoko ĉiam bezonas sekvantojn: Esperantistoj bonege kaptis en pluraj landoj la okazon, kiun la Eŭropotago ofertas por publike vidigi la verdan komunumon.

Italio kaj ĝiaj esperantistoj ĉiam tre aktive partoprenis la Eŭropotagon. “Eŭropa Tago estas ege grava dato por (re)memori ke ne estas nur nacioj, sed ankaŭ io pli granda kaj pli forta, iu komuna organizo, kiu helpas kaj kunordigas naciojn, sen militoj, nomita Eŭropo. Kaj tiu dato devus ankaŭ memorigi precipe al esperantistoj, ke la lingva problemo en EU ankoraŭ ne estas solvita, — diras Francesco Maurelli, estrarano de Itala Esperantista Junularo. — Ni, italaj esperantistoj, ja festis kun la eŭropaj federistoj, sed ankaŭ agadis por ke homoj komencu scii pli pri la lingva problemo. Ĉe Placo de la Popolo estis multaj informtabloj el ĉiuj eŭropaj ŝtatoj, kaj estis ankaŭ tiu de esperantistoj.” Laŭ Maurelli multaj homoj interesiĝis pri Esperanto kaj la agado estis granda sukceso. “Ni disdonis milojn da flugfolioj, deklaroj, manifestoj kaj revuoj. Dum du tagoj kaj du noktoj, la 9an kaj 10an de majo, ni igis la feston iom pli verda. Tamen tiuj esperantaj informtabloj devus esti en la stratoj de la urboj pli ofte ol nun tiel ke homoj povas vidi kaj miri ke Esperanto daŭre ekzistas, ke ĝi vivas kaj vivados”.

“Triesto organizis specialan tuttagan programon pri Eŭropo kaj Triesta Esperanto-Asocio starigis informtablon, — raportas Edvige Ackerman, — ni disdonis milon da informfolioj pri Esperanto, pri la lingva problemo kaj la deklaron de EEU. Pluraj personoj petis informojn pri Esperanto kaj ebleco ĝin lerni, sed la partopreno estis interesa pro kontaktoj kun ĵurnalistoj kaj precipe kun la komunuma oficejo pri Eŭropo. Kun ĉi lasta aperis eblecoj de bona kaj interesa kunlaboro okaze de prezentadoj pri Eŭropa Unio en la urbaj lernejoj...... espereble tio realiĝos!”

Ankaŭ ekster Italio esperantistoj aktivis: ekzemple, Claude Nourmont, vic-prezidantino de Esperanto-France, plusendis gazetaran komunikon pri la Eŭropa Tago al luksemburgaj gazetoj. “Ĝi aperis en la plej legata luksemburga tagĵurnalo Luxemburger Wort kun trafa titolo Venki Babelon respektante ĉiujn lingvojn, — klarigas Nourmont. — Mi tre kontentas pri tia rezulto sen kosto, komparu kun prezo de reklamo, kiu eble ne instigus al pli da reagoj”. “Tre bone, Claude! — gratulas Renato Corsetti. — Mi estas vere kontenta, ke oni sukcesis utiligi la EEU-deklaron okaze de la Eŭropa Tago. Mi tre ĝojas ke la deklaro estis tradukita sub la kunordigado de la Brusela Komunikadcentro al tiom da lingvoj, kiuj ĉiuj estas utiligeblaj de landaj agantoj por dissendado aŭ disdonado, samtempe uzante tiun eblon por informi pri Esperanto. Pli ofte ol ni esperis, la afero efikas ĉe neesperantistoj!”

Nordirlanda aktivulo Aaron Irvine sendis la anglalingvan EEU-deklaron al la natlangs-forumo, retlisto kun malmultegaj mesaĝoj sed kun 300 britaj lingvaj “altranguloj”, kreita post la Eŭropa Jaro de Lingvoj. Tuj ekestis en tiu forumo diskuto pri Esperanto. Latvaj esperantistoj sendis sian deklaron al pluraj lokaj ĵurnalistoj kaj ankaŭ al politikaj kaj kulturaj centroj.

Seán Ó Riain ĝojas ankaŭ pro la abunda aktivado okaze de la Eŭropotago, sed tamen li estas iom skeptika, ĉar la lingva diskriminacio kaj malegaleco akriĝis en la lastaj jaroj kaj kreskadas premado al eŭropanoj akcepti, ke la komuna lingvo de Eŭropo estas jam la angla.

Dafydd ap Fergus, estro de la Brusela Komunikadcentro, ne povas kompreni, ke oni ne studas la vastajn eblojn, kiujn Esperanto ofertas — ankaŭ por la lingva problemo ene de la EU: “EEU invitas la Eŭropan Komisionon kaj la registarojn en Eŭropo starigi konstantan konferencon de naciaj reprezentantoj, spertuloj kaj politikistoj, kiu esploru ĉiujn opciojn, inkluzive la proponitan pri la internacia lingvo Esperanto.”

Marko Naoki Lins

Helpokrio el Ukrainio

Junulara Esperanto-klubo “Verdaĵo” en Odessa (Ukrainio) bezonas vian subtenon!

La klubo ekzistas ekde 1991 kaj ĉiam aktive partoprenas Esperantan vivon. Anoj de nia klubo partoprenis kelkajn TEJO-KER Seminariojn, organizis en 2001 Lingvan Festivalon, kie estis reprezentitaj 19 lingvoj, produktas profesiajn videofilmojn en Esperanto, organizas literaturajn kaj intelektajn ludojn por junularo de la urbo. Ni estas senpaga klubo por junularo.

Same kiel en multaj lokoj de eks-Sovetio, ankaŭ en nia urbo komenciĝis forprenado de ejoj de neregistaraj organizaĵoj. Ankaŭ nian ejon oni forprenis de ni kaj volas transdoni al boksista klubo. Pro kelkaj specialaĵoj de nia lando, ni ne povas turni nin al juĝejo. Por defendi nin, ni penas organizi leterkampanjon: leteroj de subteno el diversaj landoj povus influi al nia urbestro, kaj, espereble, li ŝanĝos sian decidon. La adreso de nia klubejo, kiun ni volas konservi: strato Gogola 5.

Tial mi petas vin sendi la leteron sur oficiala folio de via Asocio, sigelitan, en 2 lingvoj: Esperanta kaj via gepatra.

Kompreneble, la letero devas esti ne granda; skribu nur kelkajn liniojn pri vera utilo de nia klubo al nia urbo kaj ĝia junularo.

La adreso: Ukrainio, Odessa, 65026, Dumskaja pl. 1, Urba Konsilio, urbestro R.B. Bodelan.

Unu el ĉefaj strategioj de Esperanta movado nun estas promocio de junularo. Nia junulara klubo ne volas ĉesigi sian funkciadon nur pro manko de ejo. Ni laboras por Esperanto kaj por junularo de la urbo, kaj ni esperas ricevi vian subtenon.

Tatjana Auderskaja gvidantino de junulara Esperanto-klubo Verdaĵo

vic-prezidanto de Ukrainia Esperanto-Asocio

Eŭropo: necesas agi por la jaro 2004!

En 2004 Eŭropa Unio pligrandiĝos kaj ankaŭ okazos eŭropaj balotoj.

Tamen la lingva problemo ankoraŭ nek solviĝis nek solviĝas, kaj tiel neagante, ni danĝere direktiĝas al lingva unikeco (kaŝita per preteksta pseŭdo-multlingvismo), kiu endanĝerigas la lingvan kaj kulturan diversecon de Eŭropo.

Tial ni esperantistoj poras komunan (kaj ne unikan) lingvon, kiu ebligus egalecan respekton de ĉiuj lingvoj.

Tiucele kelkaj el ni ekhavis la ideon instigi eŭrop-skalan manifestacion por lingva demokratio en Eŭropo. La ĉefa celo de tiu agado estos paroligi plej vaste kiel eble (i.a. tra la amaskomunikiloj) pri la lingva aspekto de Eŭropo kaj tiel konsciigi la publikon pri tiu problemo (kaj eble iel finfine movemigi la politikistojn pri tiu temo). Sed por trafi tiun celon, ni devas esti sufiĉe multnombraj por havi veran efikon. Por tiu agado, ni do devas unuflanke arigi plej multajn esperantistojn (ne nur esperanto-parolantoj, sed ankaŭ esperanto-amikoj) el Eŭropo, kaj aliflanke arigi ankaŭ multajn aliajn asociojn (ja multnombregajn) favorajn al lingvo-protektado (kiuj defendas ĉu regionajn, ĉu naciajn, ĉu plurajn lingvojn).

Tiumaniere, tiu manifestacio arigos ĉiujn homojn koncernatajn, konsciajn kaj interesatajn pri tiu lingva aspekto de Eŭropo. Ĝi okazos ĉe la Ponto de Eŭropo en Strasburgo (Francio) 8 aŭ 9 maj 2004 (unu monaton antaŭ la eŭropaj balotoj). Esperantistoj estos iniciatintoj de tiu manifestacio. Tial ni bezonus, ke esperantistoj el ĉiuj eŭropaj landoj kunlaboru pri la organizado de tiu agado, kaj poste helpu nin kontakti aliajn asociojn pri lingvodefendado (ekzemple, en Bretonio ni povos kontakti asociojn pri la bretona kaj galla lingvoj).

Se vi estas interesata por kunorganizi tiun agadon, ni starigis dissendoliston ĉe http://fr.groups.yahoo.com/group/europa-2004/

Sébastien Erhard (Francio)

La estontenco diros... Kion?
Catherine Lalumière, vicprezidantino de la Eŭropa Parlamento, sendis reage al letero de Jean-Claude Corbeau respondon, kies Esperantan tradukon disponigis Henri Masson:

Kara Sinjoro,

Sinjoro Pierre G.. transdonis al mi vian leteron kaj la dosieron pri Esperanto, kiun vi deziris havigi al mi. Mi dankas vin pro via sendaĵo. Mi komprenas vian intereson por tiu mirinda rimedo de komunikado, kaj via deziro vidi ĝin uzata en la eŭropaj institucioj.

Tamen mi devas konfesi al vi, ke mi estas apenaŭ konvinkita pri ĝia reala efikeco. Povas esti, ke mi estas “eksmoda”. Sed, mi ne vidas kiel komunikadrimedo tre simpla povus prikonsideri la subtilaĵojn de la penso. La komplekseco de la lingvoj spegulas ankaŭ la kompleksecon de la kulturoj kaj la riĉecon de la ideoj, kio kondukas min proponi prefere la lernadon de fremdaj lingvoj ol de Esperanto.

La estonteco diros al mi, ĉu mi devas ŝanĝi mian opinion. Momente, pardonu al mi se mi persistas en ultra-klasika ektraktado de la lingvaĵo kaj de la lingvoj.

Mi petas vin kredi, kara Sinjoro, je la esprimo de miaj distingitaj sentoj.

Catherine Lalumière

Retrosalto je duona jarcento

Ĉi tiu revuo jam estis preskaŭ finredaktita, kiam atingis nin la junia Esperanto kun la membrostatistiko por 2002 — do mi devis forpreni la pretan artikolon pri la libroeldonado en Litovio por prezenti kaj komenti la membrostaton de la plej granda esperantista asocio.

Pasintjare mi skribis, ke “la statistiko, aperinta en la julia-aŭgusta Esperanto, jam estas dubigata en la reto, interalie, pro nekoincido kun la spezokonto (eble kaŭze de tro (mal)fruaj pagoj)”. Efektive, poste klariĝis, ke la aperinta statistiko enhavis 2054 “malvivajn animojn”.

Jaro AM IM Sume

1987 36351 7291 43642

1988 35945 7203 43148

1989 32474 7355 39829

1990 25224 7645 32869

1991 19146 8071 27217

1992 18808 7783 26591

1993 16041 7272 23313

1994 14495 7018 21513

1995 13808 7237 21045

1996 13314 7284 20598

1997 13035 7122 20157

1998 12812 7360 20172

1999 12096 7075 19171

2000 12522 6583 19105

2001 12835 6428 19263

2002 12173 5657 17830

La membrofalado daŭras. Lastafoje UEA havis malpli ol ses mil individuajn membrojn (IM) en 1953. La nuna membraro estas eĉ pli malgranda ol la tiama (5776 membroj). Pasintjare UEA perdis 771 individuajn membrojn — 12%. Malkreskis ankaŭ la aligitaj membroj (AM) — t.e. tiuj anoj de la aliĝintaj landaj asocioj kiuj ne membras individue en UEA.

Vidu laŭlandan staton por 2002

AM

Japanio 1063

Ĉinio 1050

Italio 854

Germanio 616

Svedio 575

Belgio 547

Brazilo 518

Francio 469

Britio 448

Usono 436

IM

Francio 580

Germanio 535

Brazilo 525

Usono 358

Japanio 335

Nederlando 241

Svedio 201

Finnlando 194

Italio 185

Britio 158

Oni nostalgie rememoras, ke en 1925 UEA havis 9424 individuajn membrojn inkluzive de 1889 en Germanio kaj 1147 en Ĉeĥoslovakio. Se tiam ekzistus fondaĵo Canuto, la dekmilmembra nivelo estus superita. Cetere, oni ne informis, kiom da membroj pasint-jare aliĝis al UEA senpage per Fondaĵo Canuto. Eble nur ĉ. kvin mil membroj pagis mem sian kotizon.

En la statistiko denove mankas la kutima “Laŭkategoria resumo” kun la abonantaro de Esperanto kaj Kontakto (denove ne aperis en la Estrara Raporto ankaŭ la libroserva statistiko).

Kelkaj kredas, ke la falado ĉesos ĉi-jare pro la Gotenburga kongreso, supozeble pli amasa ol la Fortaleza.

Aleksander Korĵenkov

Disko diable bonega
Elektronika Kompilo: K-disko. — Donneville: Vinilkosmo, 2002. — 16 tit. — 70:55 min.

Finfine, post trijara kompilado, Vinilkosmo eldonis antaŭlonge anoncitan kompaktdiskon kun aktuala elektronika muziko en esperanto.

Tamen altfruntaj okulvitruloj povas pacienci pri siaj monujoj. Ĉi tiu plasta rondeto entenas nek rompkoron, nek bruon, nek mikroondon, nek alian specon de moderna avangardo, sed tio ne signifas ĝian mankon en Esperantio. Reprezentantoj de t.n. “idiota elektroniko” (Piĉismo, Klingo, Teulo kun Tegumo kaj Al Mi Plaĉas la Maŝinoj) ignoris tiun gravan historian eventon: unue, pro naiva nescio, sed ĉefe pro estetikaj kialoj.

Krome, Floreal Martorell, kiu fine iĝis profesia esperantisto, devas vendi iom pli ol 20 ekzemplerojn (kutima eldonkvanto de ĉiutempaj eksperimentuloj) por vivteni la edzinon kaj la infanojn.

Do, temas pri komerca danca pop-muziko: tekno, trenco, denco, drumenbaso kaj triphopo. Iom eksmoda, sed amase ŝatata. La disko estas ege bone produktita, kiel ĉiuj eldonaĵoj de Vinilkosmo. Teknika nivelo de la partoprenantoj same estas sufiĉe alta, t.e. ili bone regas siajn komputilojn, sintezilojn kaj midi-klavarojn. Kio okazas en iliaj kapoj, mi do provu priskribi:

LUNATIKO: polia duopo, fanatike kristanema. Revas pri propra Kriŝnalokao (vere postmorta) kun eterna sunleviĝo kaj stelitaj PIVuloj harmonie brakumantaj. Muziko por televida futbalo.

DOLĈAMAR: finnia kvazaŭrok-bando, sonas kiel Depeche Mode. Ne mirige, ĉar kantas kaj ideologias anglo — Patrik “La Malbonulo” Austin (ĉu filo de panjo Manjo?). Same arde religia kredo al Fina Venko, al Nova Jerusalemo kie neniu maljuniĝas. Emocioj trodozas.

ANDREAS VIKLUND: se ĉi-kanto estus en la angla, ĝi sendube vendiĝus en milionoj da kopioj!! Profesiege majstrita kaj diligente polurita, kun neimageble bela melodio, iom similetosa al tiuj de Marusha. Tiel sonas feliĉo.

DĴ KUNAR: monotona depresia malfeliĉo kaj Levilkartoj.

MAGNUS: posteulo de Enigma. Vulgarigita jezuitismo.

DĴ ROĜER: abomena popaĉo, orelbora kaj stultiga. Flo, ne pafu en min!!

ASORTI: postmodernisma idolo el litovia Ĉernobilo. La muziko por vilaĝaj diskotekoj. Litovoj terminas tiun fenomenon “pukas”, poloj — “disco polo”. Ĉarma kaj terura.

SOLOTRONIK: fama hispana mistikulo: foje ĉagrena, foje meditume ambienca, foje eĉ restoracia, sed neniel danciga. Stranga miksaĵo de stiloj, kulturoj, altspirita ezoterismo kaj raŭmismaj kisludoj. Jomo teknas, Solo rokas, Emily brilas... Knedu min, fraŭlino!!

MHZ: argentina duopo, tiom kriple bizara, ke plej verŝajne necesas atendi vomigan remikson de ilia robota muzako fare de iu el “idiota elektroniko”.

KRIO DE MORTO: oldaj polaj punkoj ekhardkoris. “Frenezo estas graca stato...” Ŝajne la plej interesa kanto...

Se post legado de supraj linioj vi ekopiniis la kompilon senuza peco da merdo, do vi tamen eraras. La disko ja diable bonegas!

Se vi aŭdus mian ĝojan “ŭaŭ” tuj post la unuaj “umca-umca” de lunatika epistolo... Ĝin akiru ne nur kolektantoj de ekzotikaj raraĵoj kaj esperanto-bibliotekoj.

La Elektronika Kompilo estu ĉefa amuzilo por tutnokta ebrieta dancado dum junularaj aranĝoj, kondiĉe ke la klubo kompilu 18 eŭrojn (plus poŝtelspezoj).

Rekomendindas!!

Glebo Malcev

Ne, ne, kaj ne, sed — Jes!
Persone. Sen: akustika albumo. — Donneville: Vinilkosmo, 2002.

Kio ne estas en kantoj de la grupo? Temas pri pli-malpli tradiciaj trajtoj de la verko en pop-muzika ĝenro, kiuj kaŭzas, se ne sukceson kaj popularecon de la kanto aŭ albumo (kaj aŭtoro kaj grupo), tiam almenaŭ eventualan rimarkeblon kaj rekoneblon.

Unua impreso post aŭskulto de la albumo estis proksimume tia — “tre strangaj kanzonoj, ili havas harmonion, sed ne havas melodion”. Kaj eĉ post longa aŭskultado oni ne ĉiam sukcesos tramurmuri la melodiojn por propra plezuro, des pli kanti en varma kompanio. Do estas en la melodioj nek rokenrola fajra energio, nek simpleco de minora triakordaĵo de popularigitaj popolkanzonoj, ekzemple, de Olivier Tzaut (Karnavaleto, Tra l’ mondo) aŭ Johán Valano (Frandu piron). Do, evidente muzikverkoj de Persone elfalas en direkto de “la principoj de Zajdman” pri nepra simpleco de Esperanto-kanto en senco melodia kaj estas same juste pri la teksta parto. Des pli la muzikistoj ne aplikas primitivajn rimedojn kiel repan aŭ hiphopan “recitativon” — stilo eble konvena por Suda Bronkso, sed disfloranta eĉ en Ruslando (imbicilia Decl, Gisa rapidiranto k.s), aŭ elfalantaj el entute griza melodia linio jelpoj de misfunkcianta motorsegilo, kion tiel sukcese faras TATU.

Do, jam tio sufiĉas por konkludi, ke Persone ne celis verki furorajn kantojn, kiuj povus atingi altan rangon, kaj ke ilia muziko estas destinita ne al trivialaj vorantoj de fruktoj de amaskulturo, sed al rondo de aŭskultantoj pli meditemaj, kaj kapablaj traaŭskulti la diskon almenaŭ kelkfoje por eksenti ĉiujn dignojn de ties enhavo.

Pri la kantado eblas diri kurte — la voĉo estas karaktera. En tiu senco ke la voĉo ne estas karakterizita de forta muzika voĉeco, per kiu eblas beligi ajnan kanzonon, kiel tion faras, ekzemple, Aleksandr Gradskij, ankaŭ forestas eksploda metala ronko kiel de Rammstein. Ĉe Persone la kantado ne estas forta, kaj se ĝi estas eble ordinara en muzika senco, sed por la plenumo ĝi estas sufiĉe originala kaj per sia modulado kaj tembro. Ja multaj estradaj kantistoj ne posedis fortajn kaj regulajn muzikajn voĉojn, sed tio ne igas ilin esti malpli grandaj kaj ŝatataj. Nur eblas mencii tiujn muzikistojn kiel Louis Armstrong — “trapafita tenoro”, Aleksandr Vertinskij, Arkadij Severnyj, Aljoŝa Dimitrijeviĉ — ĉies voĉo sonas originale, neripeteble kaj unike. Ĉe Persone kantas tenoro iam trema, iam zuma, sed neniam troiga kaj ĉiam trankvila.

Ĝi ne elvokas sopiron kaj eĉ senton de danĝero kiel “Estas la dua” de Max Roy Carrouges aŭ streĉon pro muzikvoĉaj, tamen majstraj, plaŭdoj de Gianfranco Molle.

Mi nomus tiun plenummanieron “pigra tenoro” — certe ne en eble ofenda senco “mallaborema”, sed donanta ripozon kaj trankviliĝon al cerbo.

La rimedoj de la instrumenta akompanado ne estas buntaj, eblus eĉ diri, ke ili estas avaraj. Avaraj, sed ne primitivaj. Oni trovos en la disko nek improvizojn de ĉefgitaro, nek tondrajn paŝojn de baso, nek kanonadon de drumaparataro, nek komputerajn kvazaŭorgenajn artifikojn. La ĉefa parto de la akompanado apartenas al akustika gitaro kies taktaj akordoj, danke al fajna sento de ritmo kaj majstreco de la gitaristo(j), restigas impreson de ne nura akompanado, sed de finforma muzika verko. Uzo de naturaj, senelektraj muzikiloj faras la muzikon pli proksima, pli hejma por la aŭskultanto.

La versoj de la kanzonoj estas bonkvalitaj kaj tute ne taŭgaj por esti tekstoj de furoraĵoj. Nur pro tio, ke ili ne estas malsaĝaj. Kaj ili estas ekster difino donita de Alfred Bester (Demolished Man, 1953, konata kiel “Homo sen vizaĝo”), ke primitiva teksto devas enboriĝi en cerbon tiel, ke oni ne povu konscie ĝin elĵeti: “Tri, du, unu, ankoraŭ foj’...”

Do, ĉe Persone ni spertas okazon, kiam aro da eventualaj “Ne” rezultigas grandan, kaj sukcesan “Jes”. Ne simplaj kaj ne frapaj melodioj, ne brua kaj ne bunta, zorga akompanado, ne forta trankvila “pigra tenoro”, ne malsaĝaj kaj ne skandalaj tekstoj de la kantoj — ĉio kune faras la kantojn de Persone agrablaj kaj proksimaj. Ilin eblas aŭskulti ripozante, meditante kaj dum laboro. Kaj de tempo al tempo oni nove metas diskon por aŭdi

Petro iris for...

Aleksej Birjulin

La Verko de la Jaro 2002

Rekorda nombro da libroj kandidatis por la Premio La Verko de la Jaro 2002.

La ses titoloj (La Bato de Lena Karpunina, La fermita konko de Julian Modest, Krias la silento de Istvan Nemere, Mondoj de tridek aŭtoroj, La tago kiam Jesuo perfidis Judason de Manuel de Seabra kaj Tilla de Spomenka Štimec) bildigas riĉan panoramon de nia prozo dum la lastaj du jaroj, por ebligi la konkludon ke estas fruktodona tempo por ĝi.

Tion konfirmas la fakto, ke ĉiuj titoloj ricevis la ŝaton de la voĉdonintoj (14 validaj). Neniu distancigis la ceterajn: plej multe da voĉoj (po 4) ricevis La fermita konko, Krias la silento kaj Tilla, kiuj samtempe proklamiĝas La Verko de la Jaro 2002.

Tuj post ili sekvas La Bato kaj La tago kiam Jesuo perfidis Judason (po 3). Ĉe la fino (kun 2 voĉoj) en la konkurado estas Mondoj.

Por 2003 konkursos la poeziaj verkoj surmerkatigitaj en 2002/03: kiel kutime, la titolojn selektos la membroj de Esperanta PEN, dum rajtos voĉdoni la abonantoj de Literatura Foiro.

HeKo

Internacia konkurso EKRA

Organizita de la Esperantista Domo de Kulturo “D-ro Ivan Kirĉev” (Razgrado) sub la aŭspicio de LF-koop.

Poezio

1ª premio: Niede Baros Rego (Brazilo)

2ª premio: Roland Lateux (Francio) kaj Penka Papazova (Bulgario)

3ª premio: Danĉo Danĉev (Bulgario)

Humuraĵoj

1ª premio: Rubén González (Meksiko) kaj Zorka Vinceljak (Kroatio)

2ª premio: Valentin Melnikov (Ruslando) kaj Tatjana Auderskaja (Ukrainio)

3ª premio: Nicolae Macovei (Rumanio) kaj Ilija Iliev (Bulgario).

Denove Esperanta Fabelkonkurso

Päätalo-instituto estas kultura-literatura centro en Taivalkoski, Norda Finnlando, nomita laŭ Kalle Päätalo (1919-2000), eminenta verkisto naskiĝinta en Taivalkoski. Ĝia direktoro estas Osmo Buller. Inter ĝiaj agadoj estas fabelkonkurso por finnaj infanoj ĉiujare ekde 1993, la plej prestiĝa tia konkurso en Finnlando.

En 2000 la instituto aldonis al la konkurso Esperanton laŭ iniciato de la Vilaĝa Asocio de Metsäkylä, unu el la vilaĝoj en la municipo Taivalkoski. Ankaŭ ĉi-jare la instituto invitas konkursi en Esperanto.

Estas tri kategorioj: infanoj ĝis 9-jaraj; 10-11-jaraj kaj 12-13-jaraj.

La konkursaĵoj estu verkitaj originale en Esperanto de individuaj infanoj aŭ de grupoj (ekz. lernejaj klasoj). Individuaj kaj grupaj konkursaĵoj estos taksitaj aparte. Longeco ne estas fiksita. En la skribado aŭ tajpado plenkreskulo rajtas helpi laŭ sia konscienco. En la prijuĝado oni aprezas antaŭ ĉio fabelecon kaj originalecon.

La konkursaĵoj estu senditaj poŝte kaj alvenu plej laste 15 sep 2003 je la adreso: Päätalo-Instituto, Fabelkonkurso, PL 39, FI-93401 Taivalkoski, Finnlando.

Oni uzu pseŭdonimon kaj menciu, ĉu temas pri grupo aŭ unuopulo. La nomo, adreso, naskiĝdato kaj (se eble) telefonnumero aŭ retadreso de la konkursanto estu en aparta koverto.

La rezultojn oni publikigos samtempe kun tiuj de la finna konkurso la 18-an de oktobro, kiam oni festas la nomtagon de Satu (finna vorto por fabelo). En ĉiu branĉo oni principe aljuĝos tri premiojn. Inter la gajnintoj de la unua premio la ĵurio elektos la laŭreaton de la ĉefpremio, Fabelo Internacia.

Pli da informoj donas la komisiito pri la konkurso: S-ino Aini Vääräniemi, (Vääräjärventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando), Rete: aini.vaaraniemi@pp.inet.fi

Fabeloj, premiitaj en antaŭaj jaroj, estas legeblaj rete en: www.taivalkoski.fi/paatalo-instituutti/esperanto.htm

Gazetoj
Literatura Foiro. 2003. №202

La teatra ĝenro estas unu el la akcentoj en la 202a Literatura Foiro, per intervjuo de Ljubomir Trifonĉovski kun Giorgio Silfer pri lia nova teatraĵo La familio de Anto Speri kaj la porinfana teatraĵo Pejko, Elfi kaj Tonti aŭ la granda trez-or-serĉado de Sabira Ståhlberg kaj Anja Karkiainen.

En la literaturaj rubrikoj aperis la originalaj poemo Ne vundu poiome de Venelin Mitev kaj rakonto Dubo de Vimala Devi, la tradukitaj poemoj Legendo pri la morta soldato de Brecht (tradukita de Hans-Georg Kaiser) kaj El Pindemonti de Puŝkin (tradukita de Mikael Giŝpling).

Esplorvojaĝo tra la originalaj poemoj de L. L. Zamenhof estas la unua parto de prelego de Nicolino Rossi, prezentita dum la Zamenhofa festo en Ĉaŭdefono pasintan decembron. La okuloj de la imperiestro de Constantin Dominte estas la dua parabolo de la sama aŭtoro. Sabine Trenner gastas en la humura paĝo, per Kul-turo.

En sia recenzo pri la libro Epitomo de Esperantologio Carlo Minnaja konkludas ke la libro de Nikolao Gudskov estas ekvilibra, kun stumbletoj.

Du eseoj estas je dispono de la legantoj: La elaĉeto de Isak Pasi, okaze de la Biblia Jaro, kaj Talento de Radosław Nowakowski, el kolekto Nekompleta teorio de l’ arto.

Oleg Izjumenko pledas per sia artikolo por kontraŭstari senperforte al la procezo de la tutmondiĝo; ĉi tiun rimedon ebligas interalie nia lingvo.

Valdo Banaitis defendas la libron voĉan, kaj Laĉezar Krastev prezentas la Bretonan Esperanto-Koruson.

Literatura Foiro omaĝas la ĵusan forpason de Tibor Papp kaj de Gilbert Ledon.

LF informas ankaŭ pri la elekto de Daniel Muhlemann kiel prezidanto de KCE.

HeKo

Ricevitaj libroj

Kamiński, Robert. Pola listo de Zamenhof-Esperanto-objektoj. — Lodzo: Lodza Filio de PEA, 2003. — 12 pĝ. — [Donaco de Robert Kamiński].

Cool, Gerard. La homaro post 5040 jaro: Scienca fikcio. — Pazarĝik: Radio, 2003. — 210 pĝ. — [Donaco de Petko Arnaudov].

Brown, George Mackay. Andrina: Poemoj kaj noveloj / Tradukis el la angla Stanley Nisbet kaj Kris Long. — Motherwell: Esperanto-Asocio de Skotlando, 2001. — 62 pĝ. — [Donaco de EAS].

Scottish-British Esperanto Congress. Glasgow, 2003: Kongreslibreto. — [Glasgow]: [Esperanto-Asocio de Skotlando], 2003. — 16 pĝ., il. — [Donaco de EAS].

Mollison, Aleksandro R. Reĝo de l’ piktoj: Novelo. — Dundee: Kelto, 1995. — 46 pĝ. — [Donaco de Aleksandro R. Mollison].

Esperanto kaj internaciaj organizaĵoj / Komp. Lee Chong-Yeong. — Rotterdam: UEA, 2003. — 18 pĝ. — (Esperanto-Dokumentoj, №38E). — [Donaco de UEA].

Poška, Antanas. Esperanto raktas: Ŝlosilo por litovoj / Postpar. Vytautas Šilas. — Kaunas: Varpas, 2003. — 96 pĝ. — [Donaco de LitEA].

Mekys, Antanas. Esperanto kalbos vadovėlis = Lernolibro de Esperanto: Lernolibro por litovoj. — Vilnius: Alma littera, 2001. — 184 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2003/5,6,7;

Brazila Esperantisto. 2002/321, 2003/322;

Esperanto. 2003/6;

Esperanto aktuell. 2003/3;

Esperanto en Azio. 2003/44;

Esperantolehti. 2003/3;

Esperanto in Scotland. 2003/187;

Heroldo de Esperanto. 2003/7;

La Gazeto. 2003/107;

La Ondo de Esperanto. 2003/6;

La Revuo Orienta. 2003/6;

Levilkarto. 2003/2;

Le Monde de l’ Espéranto. 2003/539;

Literatura Foiro. 2003/203;

Monato. 2003/6;

SAT-Amikaro. 2003/579;

Sennaciulo. 2003/5,6;

Tempo. 2003/1;

TREFO. 2003/9.

M O Z A I K O

Por la aprila enigmo Skaraboj venis 19 respondoj. Ĉiuj estas ĝustaj (du havis po unu erareton, kiujn ni pardonas al la solvintoj). Ilin sendis: Edmund Grimley Evans, Vilĉjo Walker (Britio); Grozdenka Filipova (Bulgario); Bruno Lehtinen, Erkki Kemppainen, Aira & Erkki Röntynen (ĉiuj Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Antanas Grincevičius (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgo); Bård Hekland (Norvegio); Zbigniew Czupkałło, Hanna Skalska, Zbigniew Tylkowski (ĉiuj Pollando); Olja Galiĉskaja, Jurij Kivajev, Valentin Puŝkarjov, Oleg Sevruk (ĉiuj Ruslando); Eric Castell (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion lote gajnis Valentin Puŝkarjov. Ni gratulas lin!

La solvo de la aprila enigmo: 1. Lukano 2. Bupresto 3. Cerambiko 4. Cetonio 5. Cicindelo 6. Goliato 7. Lampiro 8. Geotrupo 9. Meloo 10. Leptinotarso 11. Kurkulio 12. Silfo 13. Melolonto.

Enigmo Leterkesto

Samideano Johano pasintsemajne ricevis multajn korespondaĵojn. Dum kvin tagoj li ĉiutage ricevis po unu Esperanto-revuon, leteron el fora eksterlando kaj aliĝilon al kongreso. Laŭ la prezentitaj informoj divenu, kiajn korespondaĵojn li ricevis laŭtage?

1. Lunde Johano ricevis aliĝilon al la Universala Kongreso, sed ne ricevis leteron el Madagaskaro.

2. Ricevinte aliĝilon al la Brazila kongreso, li tuj mendis vojaĝbileton, ĉar ne estis certa, ke venos aliĝilo al la SAT-Kongreso.

3. Samtage kun letero el Japanio venis aliĝilo al la Junulara Kongreso.

4. Marde Johano ankoraŭ ne sciis, ĉu li ricevos ĉi-semajne la revuon La Ondo de Esperanto.

5. Aliĝilo al la Kongreso de Verduloj falis en la poŝtkeston je unu tago pli frue ol la revuo Kontakto kaj letero de hispana amiko.

6. Litova Stelo kaj letero el Haitio estis ricevitaj ne samtage.

7. Ĵaŭde Johano ricevis la revuon Esperanto.

8. Vendrede li ricevis antaŭlonge atenditan leteron el Kubo, tamen ĝi ne venis kun Monato.

Tagoj Revuoj Kongresoj Landoj
Lundo
Mardo
Merkredo
Ĵaŭdo
Vendredo

Sendu viajn solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 1 sep 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Antanas Grincevičius

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (8)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto

La dua parto

La tria parto

La kvara parto

La kvina parto

La sesa parto La sepa parto

Kanibalo en Ĝangalo

Dum 26 tagoj, Ĝangalo, la plej granda kaj moderna portalo en Esperanto en interreto, frandis siajn uzantojn per noticoj aktualigitaj ĉiutage el la frontoj. (“Finiĝas la milito, kaj Ĝangalo plenumis sian devon”, 2003/4/15 9:26:50, http://ĝangalo.com/modules/news/article.php?storyid=369)

Nekrologoj kaj forpafoj

Ŝi forpasis je la 5-a de januaro, en Braziljo, urbo ĉe kiu ŝi lastatempe vivis kaj kie ŝi estis enbombigita. (Brazila Esperantisto. 2003: 1; trovita de Ionel Oneţ)

Insekta koŝmaro ĉe la Blata maro

...persekutado... de rusoj en Baltiaj ŝtatoj... (Internaciisto. 1992: 3)

Vira vanto nipona

En Japanio preskaŭ viroj scias ŝakludon kaj oni pavas legi diagramojn de ŝakprofesiuloj en ĉiutagaj ĵurnaloj... (La Suno Pacifika. 1992: 7)

Tarda merdulo

Kiom da fojoj li rediras tion? La dumlegan ludkakulon tro malfrue mi komencis. (La Gazeto. 2002: 103)

Ridigi Bruselon

Universala Esperanto-Asocio kaj la EU-Komunikadcentro de Eŭropa Esperanto-Unio aktivigis servon... (Esperanto Aktuell. 2003: 2; rimarkis Ionel Oneţ)

Kolektis István Ertl

Foje okazis

Prefere skribilo...

La posedanto de fabriko, kie oni komencis produkti tajpilojn, por reklamo donacis la novan aparaton al Mark Twain (1835-1910), kiu uzis ĝin verkante sian romanon pri Tom Sawyer.

Sed post mallonga tempo la verkisto redonis la donacon al la fabrikestro.

— La tajpilo funkciis bone kaj rapide. Sed miaj amikoj kaj konatoj tiom multe demandis min pri la principo de ĝia funkciado kaj avantaĝo super la skribilo, ke mi ektimis — mi ja tute ne havos liberan tempon por verki novan romanon.

Adaptis kaj ilustris Gennadij Ŝlepĉenko

Kial alkoholo estas pli bona ol Esperanto?

1. Vi ne bezonas parkerigi multajn vortojn — ĉio estas skribita sur la botelo.

2. Vi povas uzi ĝin ankaŭ sen kunparolanto(j).

3. Vi ne bezonas pagi kotizon al la landa asocio.

4. Parolante, vi povas ne uzi akuzativon.

5. Ne ekzistas problemo pri ĉapelitaj literoj.

6. Ne necesas longe klarigi al najbaroj la esencon de via hobio.

7. Vi multe pli facile trovos samideanojn.

8. Por trovi bonan kompanion, vi ne devas veturi al alia mondoparto. Kluboj troviĝas ĉe ajna stratangulo, kongreson eblas okazigi ajnamomente.

9. Plezuro aperas tuj, sed ne post kelkmonata prepariĝo.

10. Plejverŝajne vi ne restos eterna komencanto, sed konstante progresos kaj neniam kabeos.

11. Vi ne bezonas zorgi pri identigilo: verdan stelon necesas aĉeti kaj ĝi povas perdiĝi, sed la ruĝa nazo ĉiam estos kun vi.

12. Eĉ kesto da brando kostas malpli ol PIV.

13. Ne necesas esti kapabla esprimi ĉion, nek eĉ esprimi ion kulture originalan kaj internacie valoran. Plie, vi fajfas pri ĉiuj manifestoj.

14. La Fina Venko jam okazis!

Valentin Melnikov

(2a premio de la konkurso EKRA-2003)

La konkurson organizis Esperanto-Domo de Kulturo “D-ro Ivan Kirĉev” (Razgrado) sub la aŭspicio de LF-koop. Premiitaj verkoj aperos en Literatura Foiro kaj Esperantista Tribuno.

Leterkesto

Mi ŝatis legi la martan Ondon rete, ankaŭ pro la apero de informoj pri la IIIa Monda Socia forumo, kiun mi partoprenis. Mi gratulas al vi pro la iniciato.

Sed mi malŝatis vidi la misuzadon de la numeraloj — influo de la angla lingvo en la tuta mondo fojfoje videblas eĉ en Esperantujo. En Esperanto mi lernis apartigi la subunuojn per komo, ne per punkto.

Jozefo Lunazzi (Brazilo)

Dankon pro la bonega numero de Ondo 5/2003. Aparte mi ŝatis la ĉefartikolon kiu diris tion kion pluraj pensis kaj diris, sed pli klare ol kutime en sciencaj kaj fakaj rondoj. Ankaŭ la prezentado de krizo en la CO de UEA estas prezentata bone kaj diversflanke. Mi tre ŝatis la ŝercon pri sociologio.

Jukka Pietiläinen (Finnlando)

Mi ege ŝatis la materialon pri la nova traduko de Eŭgeno Onegin. Mi jam aŭdis pri tiu traduko pasintsomere kaj senpacience atendis, kie kaj kiam aperos la eldono. Do nun mi jam scias, kie ĝin atendi.

En OkSEJT-42 okazis intelekta ludo laŭ la modelo de Ho, feliĉulo. Du miaj antaŭuloj ne sukcesis gajni pli ol 1-2 rublojn, sed mi atingis la 10-rublan (antaŭlastan) premion — la sola demando, kiun mi ne respondis, estis: “Kiu el la sube listigitaj personoj ne tradukis la romanon de Puŝkin EO?” Mi respondis, ke estas Melnikov, ĉar, mi rezonis: se li farintus tion, mi jam delonge pri tio scius. Evidentiĝis, ke li anoncis pri sia fintraduko en Moskva Esperanto-klubo nur kelkajn tagojn antaŭ la komenco de OkSEJT.

Slavik Ivanov (Ruslando)

Junio ankoraŭ ne finiĝis, kaj jam la poŝto alportas la belan kajeron. Kia plezuro legi la fragmentojn de Eŭgeno Onegin — krea potenco kaj rekrea inventemo kunfandiĝas al unustara lega delico. La publikigo de la kompleta versromano devos furori. Nu, mi ja havis la privilegion ĉeesti la prezenton de kelkaj fragmentoj lastjare en Kaliningrad en la kadro de la unua BEF. Ĉu ĉi-jare estos sama evento?

Wolfgang Kirschstein (Danlando)

Nekrologoj

3 jun 2003 en hospitalo de Malojaroslavec forpasis

Dmitrij Perevalov (1951-2003)

redaktoro kaj tradukisto, prezidinto de Moskva Centra E-Klubo kaj de Sovetunia MEM-sekcio, prezidiano de ASE, estrarano de SEU, iniciatoro de E-eldonado ĉe APN.

8 jun 2003 post longa malsano en sia hejmo en Krasnojarsk forpasis

Jelena Zaznobina (1958-2003)

unu el la plej elstaraj figuroj de sovetunia movado en la 1980aj jaroj.

Ni funebras kaj kondolencas.

La steloj ne malaperas...

Post grava malsano en la siberia urbo Krasnojarsk forpasis Lena Zaznobina (3 nov 1958 – 8 jun 2003).

Ŝia nomo estas firme ligita al la Sovetia Esperanto-Movado de la jaroj 1970-1980. Fine de la 1970aj jaroj ŝi aperis en la Krasnojarska Esperantista Klubo kaj baldaŭ iĝis unu el ĝiaj steloj — talenta, bela, iniciatema. Ŝi bonege posedis Esperanton, ŝi verkis, kantis, gitarludis, organizis Esperanto-aranĝojn, instruis Esperanton. Ŝia agemo en tiu tempo multe influis ekfloron de la Krasnojarska Esperanto-Movado, kies simbolo ŝi iĝis. Kelkfoje ŝi ĝuis amon kaj respekton de multaj geamikoj, kiam estis elektata Miss Esperanto en someraj Esperanto-tendaroj, allogante simpatiojn ne nur per sia belo, sed ankaŭ per la fervora sindediĉo al la komunaj movadaj aferoj.

En 1982 okazis geedziĝo de Lena kaj Andreo Peĉjonkin, kaj en Krasnojarsk aperis brila Esperanto-paro. Kiam naskiĝis ilia filo, Aljoŝa, Lena same sindone dediĉis sin al la familiaj aferoj kaj scienca laboro. En novembro 1992 ŝi defendis sciencan tezon kaj iĝis kandidato pri la sciencoj (la unua scienca grado, ekvivalenta al la eŭropeca doktora).

En la 1990aj jaroj ŝi ne plu aktivis en la Movado, sed kiam ŝi aperis en la Klubo aŭ dum renkontiĝoj, ĉiam kun ŝi refreŝiĝis la etoso. Kvankam rare, sed ŝia bela, kortuŝa kaj tenera voĉo sonis kante en la Klubo, kaj tiam reaperis en la memoro de geamikoj nia juneco, tendaroj, noblaj revoj kaj aspiroj... Dum tre malfacilaj jaroj en Ruslando multaj ŝanĝis siajn principojn, sed ne ŝi. Ŝi restis principe honesta kaj laborema, amikema kaj helpema.

Post maturiĝo de la filo Lena eksentis bezonon reesti en la eksterfamilia vivo kaj laboris en kelkaj lokoj, serĉante sian destinon. Dum la lasta tempoperiodo ŝi denove ligis sin al la scienco, eklaborinte kiel akademia sekretario en unu el la Krasnojarskaj akademiaj scienc-esploraj institutoj. Ektemis pri doktora tezo, plia profundiĝo en la sciencon.

Sed la malsano ne permesis al ŝi realigi la novajn planojn. Ŝi ĝis la lasta momento brave batalis kontraŭ ĝi kaj kredis je resaniĝo — sed ne por ĉio sufiĉas niaj fortoj.

Ŝi estis centre de multaj homoj. Tio evidentiĝis ankaŭ, kiam dum la tri funebraj tagoj senĉesa vico da geamikoj venadis por la lastan fojon vidi ŝin. Pli ol 150 personoj ĉeestis dum la adiaŭa ceremonio: esperantistoj, kolegoj, najbaroj...

Ni ĉiam havos en niaj koroj helan rememoron pri Lena — rava, mirinda kaj neforgesebla, kies ĉeeston inter ni donacis al ni la sorto.

Amikoj

Anoncetoj

VoVo-50!

Ni sendas korajn gratulojn kaj sincerajn bondezirojn al nia redakciano Vladimir Vyĉegĵanin, kiu la 13an de julio festas sian kvindekan naskiĝdatrevenon! Tiel plu, VoVo!

LOdE

Estas serĉata materialo pri esperantista aktivado en Königsberg kaj en tiu parto de Orienta Prusujo, kiu nun estas Kaliningrada regiono, por verki resuman artikolon por la rusa gazetaro.

Halina Gorecka: RU-236039, Kaliningrad, ab. ja 1248, Ruslando; Rete: sezonoj@gazinter.net.

Mi estas Navin de Kathmandu, Nepal. Mi volas amikumi kaj esperantumi. Mi ŝatas legi. Miaj hobioj estas instruado, bildkartoj, komputilo, legado, vojaĝado, bildoj, numismatiko k.a.

Navin Lal Shrestha: GPO Box 11753, Kathmandu, Nepal; Rete: skribu﹍navin@yahoo.com.

Ni proponas senpagan Biblian Studkurson. Se mankas al vi Biblio, ni senpage provizos Biblion.

Internacia Biblio-Misio: 50 Wissage Road, Lichfield, WS13 6SW, Anglio.

Internacia Fotokonkurso

Post kvin sukcesaj konkursoj (1998, 1999, 2000, 2001, 2002) la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas al partopreno en la sesa Internacia Fotokonkurso.

La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10×15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj. Fotoj senditaj elektronike ne estas akceptataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la sekretario de la konkurso, Halina Gorecka (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando). La fotoj devas atingi la sekretarion antaŭ la 15a de decembro 2003.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga. En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono aljuĝos premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: 50 eŭroj kaj abono de La Ondo de Esperanto 2004.

2a premio: 25 eŭroj kaj abono de La Ondo de Esperanto 2004.

3a premio: abono de La Ondo de Esperanto 2004.

Specialan premion (libroj de Sezonoj kontraŭ ekvivalento de 50 eŭroj) ricevos la plej bona foto teme ligita kun Esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2005 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Sukcesojn!

Premu por vidi la kvar fotojn el la kvina konkurso:

Andrzej Sochacki (Pollando) Amikinoj

Michal Brodnansky (Slovakio) Dolĉa gratifiko

Malte Markheden (Svedio) La boatejo

Prince-Henry-O-Oguinye (Niĝerio) Malnova ponto en ĝangalo

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 8-9 (106-107)

Redakcie

La nova Ruslando festas sian dekan datrevenon. Antaŭ dek jaroj, septembre 1993, prezidento Jelcin preterleĝe dekretis la disigon de la parlamento kaj ordonis blokadon de la Blanka Domo, kie kunsidis la deputitoj. La sieĝo finiĝis per masakro kaj aresto de parlamentanoj.

Sed komence Jelcin hezitis. Kvin jaroj de libero, abundaj malbenoj adrese al la bolŝevistaj perfortoj, popolaj manifestacioj surstrate. Kaj aliflanke, pli proksime, avida klano de novaj riĉuloj instiganta al sango. La prezidento drinkis kaj spite al histeriaj alvokoj prokrastis anonci la lastan atakon... Kriza momento, kiu daŭris du semajnojn...

Ruslando eniras novan elektan kampanjon. La reklamo de politikaj partioj miksiĝas kun tiu de biero kaj ŝaŭmas surekrane kiel optika enkarniĝo de nekontestebla plurismo. La elektoj iĝis aktuale vizitkarto de demokratio, eble la sola rito simbolanta la novan liberan ordon, des pli zorge la ĉeftrona klano klopodas prezenti ilin al la enlanda kaj internacia komunumo.

Elekto ergo sum — mi elektas, do mi ekzistas. Kiel civitano. Ŝajne ne estas en la mondo alia lando, kie vodevila hipostazo de la vota ceremonio estus tiel naive malfermita al spektado.

Mia ekskolego-politikisto diris al mi lastavizite pri unu nova partieto: “Ne subtaksu tiun asocion. Ili scipovis organizi tutan movadon. Kelkaj miloj da subskriboj en ilia publika demando — kaj nur por dek rubloj pro ĉiu subskribo”.

Dek rubloj — triono da dolaro — estas hodiaŭ la minimuma kosto de unuopa politika movo. Cetere, ne tro malgranda por la lando, kie la meza salajro ne atingas 100 dolarojn. Sed, aliaspekte, absolute mizera por la socio, kie ajnan politikan movon — ĉu unuopan, ĉu amasan — mendas miliarduloj.

Tamen nia plej kara politika trezoro — la voĉo de elektanto — restas ordinare ekster ĉiu interezo. Je tio iom kulpas formalismo de voĉdono kaj eble nia eterne fama rusa idealismo. Ja la rajto voĉdoni estas valoro en si mem kaj tiukvalite ĝi ne bezonas materian rekompencon. Kaj ni voĉdonas laŭ nia esotera konceptolisto, kaj oni korektos nin voĉkalkule, se nia elekto ial devios de la prognozita. Post la pafatako kontraŭ la parlamento oni ne bezonas uzi pli radikalan korektometodon. Tamen tiam — antaŭ dek jaroj — la popolo ankoraŭ havis politikan pezon, kiun ĝi (foje kriple, foje deforme) materiigis en siaj deputitoj.

Tiam ankoraŭ ne validis la leĝo de ĝenerala aĉeteblo. Malgraŭ riĉaj promesoj (kaj spite al tre seriozaj minacoj) la plimulto da parlamentanoj restis surplace. Kaj miloj da tute nepagitaj aktivuloj konstruis kaj defendis barikadojn ĉirkaŭ la Blanka Domo.

Ĉu oni memoras la nombron da viktimoj en la atako kontraŭ la Vintra Palaco en 1917? Ili estis sep. La nombro da pafmurditaj defendantoj de la parlamento oficiale estas ĉ. 1500. Ili estis pacaj homoj sen iuj armiloj. Kiel reagis la okcidento, tiel sentema al iu ajn rompo de la homaj rajtoj? Tre maldiskreta demando, sed oni ja vidis la kontraŭSadaman fervoron. Cetere, demando retorika. Ĉu ne estus malĝentile rememorigi la kialon? La nova riĉa klaso bezonis enorman mason da dolaroj. Fabriki ilin estis tre nekosta afero, sed tiuj paperoj havis mem tute validan koston, kaj la novaj rusoj volonte ŝanĝis ilin kontraŭ tertrezoroj de la lando.

Tiel estis aĉetita la politika aĉeteblo. Ankoraŭ longe — poparte — ni ĝin pagos.

Alen Kris

Ke ankaŭ en Esperantujo oni elektas kaj voĉdonas montras la kovrilpaĝa foto de Kalle Kniivilä, kiun li faris en la kunsido de la Komitato de UEA en Gotenburgo.

Vortoj de Komitatano Z

Esperigaj signoj el Gotenburgo

Ĉi-foje la Kongresan Ondon ni komencas per Vortoj de Komitatano Z, kiu komentas la ĉi-jaran ĉefeventon en Esperantujo — la Universalan Kongreson, kiu okazis 26 jul – 2 aŭg en Gotenburgo kun 1791 aliĝintoj. En la sekvaj paĝoj vi trovos aliajn informojn pri la Kongreso.

Bildkartoj kaj komentoj de miaj kongresintaj geamikoj elspiras, ke la Universala Kongreso en Gotenburgo estis por ili agrabla sperto. Evidente la 88a sukcesis almenaŭ kiel travivaĵo de ordinara kongresano. Gratulon al LKK kaj al la freŝbakita KKS pro tio! Mi esperas, ke venontjare ni trovos inter la novaj honoraj membroj Roland Lindblom, la solan vivantan LKK-prezidanton de du UK-oj, kvankam verdire oni estus devinta distingi lin jam ĉi-jare en lia “propra” kongreso.

Ankaŭ en Gotenburgo la nombro de aliĝintoj denove ne imponis. Kontraŭ la fono de diversaj plagoj, kiuj lastatempe subfosis internacian turismon, ĝi tamen ŝajnas kontentiga. La pasintjara UK en Fortalezo estis multe malpli nombra ol la antaŭa UK tiulande en 1981, sed Gotenburgo allogis nur dekon da aliĝintoj malpli ol Stokholmo en 1980. Se Pekino venontjare proksimiĝos nombre al la unua UK tie en 1986, ni havos kaŭzon je optimismo, des pli ĉar litovoj laŭdire garantias pli ol 2000 kongresanojn en Vilnius en 2005.

En Gotenburgo la estraro faris strangan eksperimenton, kiu espereble ne ripetiĝos: inaŭguro en lundo. Oni klarigis, ke tio ebligos al pli da ĵurnalistoj, diplomatoj k.a. oficialuloj ĉeesti, sed tiu celo ne realiĝis. Pasintjare mi plendis pri degenero de la inaŭguro. Evidente ĉi-jare ĝuste la oficialuloj kontribuis al ĝia malsolenigo per nekutime longaj alparoloj. Ne estis saĝe lasi ilin lacigi per tedaj ŝablonaĵoj la publikon, kiu devis poste aŭdi ankaŭ franclingvan prelegon pri la kongresa temo, interesan kaj valoran, sed certe suferigan al multaj post ĉio antaŭa. En Pekino la nuna estraro aperos lastfoje sur la inaŭgura podio. Ĝi devus zorge manuskripti sian finan akton, tiel ke la inaŭguro vere agordu la brustojn de la kongresanaro kaj difinu etoson por la tuta semajno — tasko, por kiu la tria tago estas tro malfrua. En tiu levo de animoj estas nenio sekteca. Temas pri daŭra neceso de socia movado reŝargi la entuziasmon de siaj membroj.

Bele fermi la Pekinan UK estos jam tasko de nova estraro. El Gotenburgo venis signoj, kiuj donas esperon pri pli deca elektoprocezo ol tiu, el kiu rezultis la nuna aro da estraranoj. Laŭdinda estis la okazigo de publika kunveno de la elekta komisiono, en kiu ĉiu ajn rajtis proponi nomojn de eblaj kandidatoj. Eble pro nesufiĉa reklamado ĝi ne estis amase vizitata, sed ĝi ĉiukaze donas impreson pri aktiva kaj aktiviga komisiono.

Al la bonaj signoj apartenas ankaŭ la multeco kaj vigleco de la publiko en “Estraro respondas”. Kiel raportis Libera Folio, estraranoj tamen respondis “kolere”. Ilin precipe agacis ĝuste Libera Folio, kiu jam ĵetis lumon sur multajn evoluojn, kiujn la estraro evidente preferis aŭ prisilenti aŭ plibeligi. Informado tamen estas fundamenta elemento de demokratio kaj plenumi tion ne estas malica opoziciaĵo. Libera Folio faris multe da bono en mallonga tempo por instigi interesiĝon kaj diskuton pri la sorto de UEA. Ĝia lanĉo estis vere la ago de la jaro. Al ĝi parte ŝuldiĝas plia pozitiva signo el Gotenburgo, nome ke nekutime granda publiko observis la laboron de la komitato. Mankas al mi ankoraŭ informoj por komenti tiun laboron, sed nun estas plej grave konstati, ke io tre grava okazas: membroj de UEA ekinteresiĝas pri sia asocio. Tio neeviteble kunportas ĝenajn demandojn al la estraro, pro kio precipe Libera Folio estas ruĝa tuko por iuj en ĝi. Per sia kolero en Gotenburgo ili projekciis al Libera Folio frustriĝon pri sia propra malsukceso.

Komitatano Z

Verda standardo flirtas antaŭ la kongresejo (Fotis Kalle Kniivilä)

Kongresaj impresoj

La tutmondecon de nia lingvo atestas ankaŭ niaj kongreslandoj. Pasintjare Brazilo aldonis karnavalan etoson, freŝecon kaj apartan fascinon por kutime seka aranĝo. Sed ĉi-jare la skandinaviaj malparolemo, retenemo en kontaktoj kaj ŝato al ordo reliefiĝis en la glate kaj senstumble funkcianta kongreso.

“Ili [UK-oj] estas kaj samaj kaj unikaj. Ni rekonas la tradiciajn erojn — ni volas, ke ili okazu, kiel ni spertis ilin dum la pli fruaj kongresoj — sed ĉiu el ili estas ankaŭ unika pro nenombrebla kvanto da detaloj”, — diras LKKano Franko Luin.

Certe, neniu UK imageblas sen la komitatkunsidoj, diskutoj pri la kongresa temo, fakaj kunsidoj .ks. Sed indas almenaŭ iel modifi la erojn. Ĉi-jare tio okazis, ekzemple, pri la Belartaj Konkursoj. Sed tute pale de jaro al jaro pasas la aranĝo Libroj de la Jaro kiam la samaj eldonistoj rapidparolas por prezenti siajn eldonaĵojn. Pli vigle pasas la Aŭtoraj duonhoroj.

En la dimanĉa “kleriga” programo Ziko M. Sikosek tute ravis min per “Informado estas pli ol scioj. Prelego kun simulludo” kaj “Silentado kaj la movadaj militoj”. Mirinde aktivan partoprenon oni notis en la diskutgrupoj pri la kongresa temo “Lingvaj rajtoj kaj respondecoj”, ankaŭ en kelkaj kunvenoj, kiuj traktis la agadojn de EEU kaj BKC. Cetere, la stilo de Dafydd ap Fergus profunde penetris en la Esperantan gazetaron. Ne nur Libera Folio, sed ankaŭ grandparte la kongresa Kuriero estas stampita per lia stilo. Pli moderna aspekto, multaj fotoj allogis. Sed ĝenis ege multaj mistajpoj kaj fuŝe skribitaj nomoj. Eĉ unu artikoleto aperis dufoje. Kiam oni maturiĝos por dungi profesiajn redaktoron kaj provleganton por ne diskrediti la aferon? Ĉu ne estas tasko de TEĴA?

Kultura programo ne estis tiom abunda. Tute kuriozan efikon kaŭzis kunligo en la sama vespero de leĝera Kabaredo kun tragika Aniaro. La ĉeestintoj en la fama klubejo Jazzhuset (ankaŭ neesperantistoj) ĝuis prezentadon de “Esperanto Desperado”.

La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson de Selma Lagerlöf inspiris la organizantojn de la Nacia Vespero. Ni travojaĝis Svedion helpe de lumbildoj, naciaj kantoj kaj dancoj. La landon konigis kelkaj specialaj programeroj, ankaŭ la bela numero de La Espero, kiun ricevis ĉiu kongresano.

Pravas Georgo Handzlik, ke la alta protektanto estas “ulo, kiu anstataŭ viziti kongreson sendas telegramon”. Ĉefministro Göran Persson feriis. Cetere, ekzistas onidiro, ke la solena malfermo ne okazis dimanĉe, ĉar la oficistoj de la kongresejo nepre bezonas havi ferian tagon dimanĉe, precipe somere.

Halina Gorecka

PS. Mi plezure rememoras la vojaĝon kaj la restadon en la kampadejo Corunakun la litova grupo, kiun mi sincere dankas pro la harmonia kaj agrabla etoso.

Sur la foto: Ionel Oneţ havis multege da laboro en la Gotenburga libroservo. (Fotis Kalle Kniivilä)

Premioj aljuĝitaj

En Gotenburgo estis anoncitaj laŭreatoj de la tradiciaj premioj de UEA.

Premio Deguchi (2 mil eŭroj) rekompencas “kontribuon al plifirmigo de internacia amikeco”; ĝin financas Oomoto kaj aljuĝas la Estraro de UEA. Ĝin ricevis Don Harlow (Usono) pro laboro por Esperanto en interreto, kaj Franciska Reisel (Germanio) pro apogado de la movado en Nepalo.

Trofeo Fyne, starigita memore al Adam kaj Erica Fyne el Kanado, estas donata ĉiun duan jaron al la plej sukcesa landa asocio de UEA. Ĝin ricevis Litova Esperanto-Asocio.

Subvencio Cigno (ĉ. 4.500 eŭroj) financas Esperanto-projektojn en la tria mondo kaj en la eksaj socialismaj landoj. Ĝi estis aljuĝita al Armena Esperanto-Asocio kaj al Federacio Esperanto de Barato.

Fondaĵo Grabowski subtenas la Esperanto-kulturon. Ĉi-jare ĝi helpis al Litova Esperanto-Asocio, Laŭlum (Ĉinio), Mikaelo Bronŝtejn (Ruslando) SAT-Amikaro kaj eldonejo “Bero”.

Novaj Honoraj Membroj de UEA

Ĉiujare la Komitato de UEA elektas kiel honorajn membrojn tiujn esperantistojn, “kiuj faris gravajn servojn al la tutmonda Esperanto-movado”.

En Gotenburgo novaj Honoraj Membroj de UEA iĝis: Edwin Burg (Nederlando), Adolf Burkhardt (Germanio), Imre Ferenczy (Hungario), Salah Ghanem (Libano), Josef Kavka (Ĉeĥio), Antanas Mekys (Litovio).

Sukcesa IJK en Svedio

(TEJO-aktuale). La ĉi-jara Internacia Junulara Kongreso (IJK) okazinta en Lesjöfors (Svedio) kunigis ĉ. 230 partoprenantojn. Okazis interesaj prelegoj kaj ardaj diskutoj pri la temo Al Libera Kulturo, koncertoj, konkursoj, kursoj, ekskursoj ktp.

Estis elektita nova TEJO-estraro: Bertrand Hugon, Francio (prezidanto); Sonja Petrović, Jugoslavio (vicprezidanto, KER, rilatoj kun UEA); Aleks Kadar, Francio (ĝenerala sekretario); Katja Ignatieva, Rusio/Svedio (financaj aferoj kaj subvencioj); Jevgenij Gaus, Litovio (informado).

La komitato en Gotenburgo: ĉu jam konstrue al stabila tutmonda asocio?

Somero en Esperantujo — sed debata frosto en UEA mi titolis mian prezidantan kolumnon en Esperanta Finnlando 2003/3. Spekulinte pri eventuale neintenca sufoko de la debato per komfortigcelaj redaktoraj kaj vicprezidantaj vortoj, mi finis la kolumnon per miaj komitatanaj — ankaŭ komfortigcelaj — vortoj:

Se UEA ne kuraĝas montri sian doloron ni membroj fremdiĝas. Se ni ne konas la situacion ni ne povas doni nian varmon kaj subtenon. Kiam la komitato kunsidos en Gotenburgo mi provos kontribui al pli varma klimato en UEA, honesta kaj malferma. Mi sopiras al nova printempo, al freŝa spiro, al fido pri stabila tutmonda asocio kaj ĝuoplena partopreno en ritmo de somero en Esperantujo.

Nun mi konstatas, kun ioma hezitemo, ke la debata klimato en UEA iom varmiĝis inter Fortalezo kaj Gotenburgo. Tio ne sentiĝis en ĉiuj kunsidoj — aparte ne en evento, kiun mi renomus “Estraro evitas respondi” — sed ioma agnosko pri la malfacilaĵoj senteblis.

La estrara raporto estis pli klara kaj eksplicita. Baze ĝi kontentigis eĉ la plej laŭtajn kritikantojn de la pasinta jaro, ankaŭ min. Mia ĉefa kritiko rilatis al la laborplano, kies laborkampoj informado, instruado kaj utiligado estis emfazitaj, dum la same esencaj labordirektoj plijuniĝo, tutmondiĝo kaj profesiiĝo ne estis elstarigitaj. Tiu tendenco ripetiĝis en la dujara pritakso de la laborplano de UEA 2001-2010 Al lingva demokratio.

La spezokontoj esprimis dolorajn faktojn. Pasintjare “la situacio en la CO” kaŭzis pli da elspezoj por estraraj vojaĝkostoj kaj por dungitoj. Pro la falinta membronombro la kotizaj enspezoj limiĝis al 210 mil eŭroj, 40 mil sub la buĝetita nivelo. Pri la nuna jaro konstateblis komputilaj kaj homfortaj problemoj pro kiuj pliakutiĝis la perturboj en la administrado.

Inter la kvarhoraj plenkunsidoj sabate kaj vendrede eblis intense diskuti kaj antaŭprepari la finajn decidojn en almenaŭ naŭ kunsidoj de la ok temaj subkomitatoj, kiujn ĉi-jare prezidis neestraranoj. Mi partoprenis en tri subkomitatoj, kiujn ligis komuna zorgo pri stabileco: financo kaj administrado, junularo kaj informado.

Aparte atentinda estis la skriba raporto de la Oficeja Komisiono funkciinta de aŭgusto 2001 ĝis aprilo 2003. Ni ricevis konkludojn pri la nuna stato de la domo en Roterdamo. La taksoj pri ĝia valoro kaj fortikeco kulminis en la decido investi ĝis 300 mil eŭrojn por riparo kaj plibonigo de la domo. Klaras ke la CO de UEA restos en Roterdamo.

Alia leginda dokumento estis “Propono de TEJO rilate al oficeja modernigo, investa politiko de UEA kaj ekhavo de TEJO-oficisto”, kiun la Estraro de UEA transdonis al la Komitato por pritrakto. TEJO per sia propono sukcesis levi sian situacion al unu el la ĉeftemoj de la plej alta organo de UEA. La Estraro estis petita prepari analizon pri avantaĝoj kaj malavantaĝoj de eventuala akiro de propra jura personeco por TEJO kaj la manieroj tion realigi “kun minimuma ŝanĝiĝo de la nunaj rilatoj inter TEJO kaj UEA”. Hokan Lundberg kaj Sonja Petrović, komisiitaj de la TEJO-komitato, klarigis ke TEJO ne deziras proteste disiĝi de UEA, nur bezonas eblecojn respondece regi siajn proprajn aferojn. Ŝanĝo de la statuso de TEJO postulas ŝanĝon de la statuto de UEA. Krome la Komitato petis ke parto de la tempo de ekzistanta plentempa oficisto estu dediĉita al la specifaj bezonoj de la junulara sekcio.

Dum la subkomitataj diskutoj estis viglaj kaj ofte koncentriĝis je esencaj temoj, la fina plenkunsido ripetis bedaŭrindajn trajtojn de la pasintjara tendenco al silentigo. Komence de la kunsido je la pritrakto de la buĝeto mi proponis altigon de la buĝetitaj kostoj per 100 mil eŭroj al 550 mil, kio egalas al la realaj kostoj de la pasinta jaro. Mi argumentis, ke konscia dediĉo de mono de la kapitalo estas motivita cele al stabiligo de la administrado kaj reakiro de la fido de la membraro. La sintenon de la ceteraj partoprenantoj en la subkomitataj diskutoj pri la temo klarigis Edvige Tantin-Ackerman — “Ne estas mono.” — sekve de kiu Renée Triolle proponis ĉesigi la diskuton. 32 komitatanoj ne volis aŭdi pliajn argumentojn antaŭ la voĉdono. Do mia klarigo pri la ekzisto de pli ol 2 milionoj da kapitala mono neniam estis esprimita. La buĝeto estis akceptita per 43 voĉoj por, 3 kontraŭ kaj 6 sindetenoj.

Pri la Brusela Komunikadcentro pluraj komitatanoj longe diskutis kvazaŭ konkurencante pri la plej elokventa esprimo pri ĝia graveco. Nun, kiam temis pri deziroj, ne konkretaj decidoj — BKC estu financata, sed ne de UEA — neniu proponis ĉesigi la diskuton.

La bazan kotizon ni altigis per kvar eŭroj al 54 laŭ revizora rekomendo.

Krome la Komitato traktis plurajn aliajn temojn.

Ni interalie rekomendas realigon de du kandidatiĝoj al Unesko, UEA por pacpremio Felix Houpheouet-Boigny kaj la tradicio de la Universalaj Kongresoj por agnosko kiel kultura heredaĵo. Ni akceptis dokumenton “Eldona agado de UEA”, elektis ses novajn honorajn membrojn kaj Flory Witdoeckt kiel novan komitatanon C.

La Elekta Komisiono promesis provizi la Komitaton per reala elekto inter pluraj kandidatoj por la Estraro en Pekino. Ĉi-kuntekste mi volas rememorigi pri la instigo al elekta etoso, kiun prezentis la antaŭa ĝenerala direktoro okaze de la pasintfoja elekto de B-komitatanoj. Ĝi validos ankaŭ nun!

Anna Margareta Ritamäki Komitatano A, Finnlando

Sukcesa kurso en Valamo

La ĉi-jara kurso en la Popola Instituto de Valamo, kiu okazis 14-18 jul, ricevis apartan atenton en amaskomunikiloj. En la plej granda ĵurnalo en Finnlando, Helsingin Sanomat, aperis 17 jul artikolo Esperanto logis svison Charly Knuchel al Valamo. La redaktorino Satu Konttinen partoprenis la elementan kurson lunde-marde kaj skribis pri propraj spertoj kiel lernantino.

Plejparto de la kursanoj alvenis al Valamo jam dimanĉe kiel ankaŭ la instruistoj Atilio Orellana Rojas (ĉefinstruisto) kaj Tiina Oittinen (helpinstruisto & kursorespondeculo). La kurson partoprenis 9 gelernantoj el Finnlando, Svislando kaj Ruslando.

Kvar kursanoj (kaj la redaktoro lunde-marde) partoprenis la elementan kurson kaj kvin la progresantan. Evidentiĝis, ke post 3-4 taga studado la kursanoj estas tiel samnivelaj, ke en la lasta tago eblis kunigi la grupojn por la lastaj lecionoj de Atilio.

Ankaŭ la vesperaj kunestadoj estis afablaj kaj lernigaj. Ni ludis lunde interkonatiĝajn kaj lernigajn ludojn sub gvidado de Carola Antskog, aŭdis marde prelegon de Atilio pri historio de la inkaa muziko, saŭnis en fumsaŭno merkrede kaj bonege manĝis kaj amuziĝis ĵaŭde. Dum la ĵaŭda adiaŭa vespero la programo variis de teatraĵeto, kiun la kursanoj prezentis laŭ gvidlinioj de preta teksto, ĝis ludado de violono kaj kantelo kaj dancado.

La preparlaboroj por la venontjara kurso (4-9 jul 2004) jam komenciĝis. Ankaŭ la venontjara kurso havos almenaŭ du nivelojn: la komencantan kaj la progresantan. Por la progresantoj estas planita sugestopedia kurso de Atilio Orellana Rojas, kaj li instruos ankaŭ la komencantojn 1-2 horojn tage. Aliaj instruistoj estos Carola Antskog kaj Tiina Oittinen.

Kontaktuloj: Tiina Oittinen (Puutarhakatu 26 A 11, 20100 Turku, Finnlando, Rete: sekretario@esperanto.fi) kaj Carola Antskog (Dragfjardsvagen 690, 25700 Kimito, Finnlando, Rete: cantskog@kolumbus.fi).

Tiina Oittinen

Postkongresa Akademia Simpozio

Akademio de Esperanto, kun financa subteno de la Sveda Akademio kaj en kunlaboro kun kelkaj profesoroj de Universitato de Gotenburgo, aranĝis 2-3 aŭg 2003 Simpozion pri Interkultura Komunikado en Gotenburgo.

La ĉefan respondecon pri la praktikaj aranĝoj portis Christer Kiselman, vicprezidanto de Akademio de Esperanto.

La ĉefa figuro inter la svedaj profesoroj estis Sture Allén, konata specialisto en komputa lingvistiko kaj eĉ pli konata kiel iama longatempa sekretario de la Sveda Akademio, kiu aljuĝas la Nobel-premion pri literaturo. Prof. Allén tuŝis en sia anglalingva kontribuo plurajn problemojn de lingva egalrajteco, kaj li ankaŭ (la sola inter la neesperantistaj partoprenantoj, se mi ne eraras) ĉeestis la tutan simpozion, kvankam ĝi kelktempe fariĝis plene Esperant-lingva — la laborlingvoj oficiale estis Esperanto kaj la angla.

La du aliaj ne-esperantistaj prelegantoj, Sven-Göran Malmgren kaj Lars-Gunnar Andersson, pritraktis respektive fremdajn influojn en la sveda vortprovizo kaj la koncepton de lernofacileco de lingvo. Inter la Esperant-lingvaj kontribuoj, ankaŭ tiu de Renato Corsetti temis pri lingvolernado, nome pri ampleksa kompara analizo de la lingvaĵo de sume 111 diversnivelaj lernantoj de Esperanto kun la gepatraj lingvoj angla, hungara, persa kaj rusa. Detlev Blanke prilumis tradukitan literaturon Esperantan el la vidpunkto de tradukscienco. Jouko Lindstedt prelegis pri la “kaŝita unueco” de Balkanio, nome pri la gramatika konverĝo inter la balkanaj lingvoj.

Probal Daŝgupto prelegis pri “Kulturaj limoj kaj la civila socio en multlingva socio”, Ilona Koutny pri “Esperanto kaj la angla kiel interkulturaj komunikiloj” kaj Humphrey Tonkin pri “Esperanto: la kultura dimensio”. Laŭ Tonkin, “la ideologio de esperantismo emas supozigi, ke lingva harmonio egalas al socia kaj kultura harmonio. Manko de konscio pri kulturaj diferencoj (ankaŭ ene de la Esperanto-komunumo — J.L.) nur fortigas ilian negativan efikon kiel obstakloj al la komunikado.” Tio sonis kvazaŭ eĥo de la ĵus finiĝinta Universala Kongreso, kie denove evidentiĝis kelkaj malakordoj en UEA (persone mi tamen ne pretus paroli pri “krizo”).

La komponisto Franz-Georg Rössler prelegis pri “La muziko — ĉu vere internacia lingvo?”, montrante kaj demonstrante, ke ĉiuj muzik-stiloj estis kaj estas multmaniere influataj unu de la alia, sed ke vera tutmonda muzikstilo ne povas ekzisti, ankaŭ ne en Esperantujo.

Fine, Zlatko Tiŝljar demandis: “Ĉu interkulturaj diferencoj helpas aŭ malhelpas la interkulturan dialogon?” Laŭ li, iu ajn homa grupo ekde geedza paro ĝis Eŭropa Unio devas havi almenaŭ iujn komunajn celojn por povi harmonie kunagi. Persone mi tamen trovis kelkajn dubindajn punktojn en liaj tezoj: Estas malfacile kompreni, kiel laŭ lia koncepto Esperanto povus fariĝi la komuna lingvo de ĉiuj kontinentoj kaj ne nur la loka lingvo de la eŭropa imperio. Krome, estas laŭ mi danĝere vidi ankaŭ interhoman toleremon kondiĉi iujn komunajn celojn: por mi, toleremo estas fundamenta valoro, ne derivebla de aliaj valoroj, sed ĝuste la bazo por la serĉo de ĉiuj ajn komunecoj. Sed mi certas, ke kun pli multe da tempo por diskutoj Tiŝljar povintus forigi parton de miaj duboj.

Speciale interese en la simpozio estis, ke pluraj kontribuoj konverĝis al la temo “tradukado kaj Esperanto”. Temis ne nur pri scienca analizo de tradukado Esperanten (Blanke), sed ankaŭ pri — se mi rajtas tiel formuli sen peti la konsenton de la koncernaj kontribuintoj — “Esperanta kulturo kiel tradukita kulturo” (Daŝgupto, Tonkin, Rössler, iusence ankaŭ Koutny). Post kiam ni jam antaŭ longa tempo lernis pruvi, ke Esperanto ne estas lingvo sen kulturo, ni estas fine maturaj ankaŭ agnoski, ke en sia kultura rolo Esperanto tamen estas unuavice perilo inter diversaj naciaj aŭ etnaj kulturoj; ke ĝiaj bonoj devenas de la bonoj de tiuj aliaj kulturoj, kvankam ankaŭ originala Esperanta kreado ekzistas.

Por doni mian propran ekzemplon, ni povas rigardi Persone kiel Esperantan, eĉ indiĝene Esperantan bandon, sen bezoni nei ĝiajn evidentajn influojn el la sveda kaj eŭropa popularmuziko. Por doni alian propran ekzemplon, ni ne bezonas honti pro tio, ke la plimulto de la legindaj romanoj en Esperanto tamen estas tradukoj, ĉar Esperanto ja estis kreita por la rolo de ponto interkultura. (Similajn pensojn pli frue prezentis, interalie, Jorge Camacho kaj Eugène de Zilah.)

La programo de la simpozio, kun ampleksaj resumoj de la prelegoj, troviĝas ĉe http://www.math.uu.se/~kiselman/sik2003eo.html

Jouko Lindstedt

Ĉaŭdefono: Du kongresoj en unu

Mi havis la impreson ke mi ĉeestas du kongresojn: tiun de SAT kaj alian. En tiu de SAT temas pri laborkunsidoj malofte interesaj, dum la alia, kun siaj prelegoj, literaturaj kafumoj, spektakloj kaj kursoj, estas tre interesa.

Tiel sin esprimis kongresano el Germanio, unuafoje partopreninta la SAT-aranĝon. Efektive la 76a SAT-Kongreso en Ĉaŭdefono, 12-19 jul 2003, brile sukcesis organize kaj kulture. Pri la politika parto estas malfacile doni opinion, ĝuste ĉar ĝi estis parte eksterkongresa, pro la sesio de la Civita Parlamento kaj de diversaj Civitaj instancoj.

La kongreson inaŭguris politike altnivela festparolado pri globalismo de Kep Enderby (bedaŭrinde ne ĉeestanta pro malsano: laŭtlegis Kreŝimir Barkoviĉ, ĝenerala sekretario). Oficiale salutis la magistrato, per la skabenino pri kulturo, Lise Berthet, kiu longe kaj kompetente parolis pri la signifo de federismo. Salutis ankaŭ la Mondcivitana Registro (per la svisa reprezentanto Claudine Fischer) kaj la Konsulo de la Esperanta Civito, Walter Żelazny. Mankis salutmesaĝo de UEA: venis nur privata saluto de Renato Corsetti, mem SAT-ano. Inter la postaj gastoj, estas rimarkinda la vizito de la prezidanto de la svisa komunista partio, Alain Bringolf, kiu renkontis la komunistan SAT-frakcion kaj la ruĝan grupon de la Civita Senato (kiu lin invitis).

Dum la kongreso estis baptita nova ZEO: la Esperanto-Verdejo — bela pomĝardeno apud Kultura Centro Esperantista, la kongresa organizanto.

La preskaŭ 170 aliĝintoj havis la eblecon, krom politikumi en la diversaj frakcioj, forumoj kaj ĝeneralaj kunsidoj, lerni pri la japana kulturo kun Viola, pri la muziko kaj dancoj de Kubo kun Mayra Nuñez Hernández, kaj pri esperanto mem kun Agnes Verrasztó.

Elstaraj prelegistoj pritraktis la novan PIV (Michel Duc Goninaz kaj Perla Martinelli), zamenhofologion (Francisko Degoul), ideologiojn de Esperantio (Walter Żelazny), lingvajn minoritatojn (Jakvo Schram), lingvan juron (Giorgio Silfer). Interesaj estis ankaŭ la prelegoj de Natalia Aroloviĉ (rusa arkitekturo), Daniel Durand (mondcivitismo), Jacques Morin (ekologio), Eduardo Vargas (eŭska lingvo kaj muziko). Tre sukcesaj estis la literaturaj kafumoj, kie gastis Hans-Georg Kaiser kaj István Nemere.

Eblis spekti entute dek unu filmojn en esperanto; ĝui folkloran vesperon kun la loka ensemblo Dans’alors Neuchâtel; entuziasmiĝi pri klezmera muziko kun la ensemblo Razzmatazz (kun enkonduko de Tomasz Chmielik); aprezi mozaikan vesperon kun la operaj kantoj de Jean-Thierry von Büren kaj Loretta Geiger (Raduca Péquignot ĉe la fortepiano), la poezia kubismo de Jarlo Martelmonto kaj la melodieco de Anjo Amika. Atutis la monda premiero de la dramo La familio de Anto Speri: aŭtoro Giorgio Silfer, reĝisoro Jordan Todorov, prezentis Torina Nova Trupo.

Estis rimarkinda la ĉiutaga apero de Heroldo de Esperanto, unuafoje post 1933: vera ĵurnalo, ne nur modesta kongresa kuriero, kiun realigis en tempo rekorda Perla Martinelli kaj Marie-France Conde Rey. La organizantojn helpis mirinda vetero, tre komforta kaj bonege ekipita kongresejo, agrabla kongresa restoracio. Indas aldoni la sukcesan antaŭkongreson de KCE en Grindelvaldo, sub la gvido de Francisko Degoul, kiu dum la kongreso responsis ankaŭ pri ŝatata ekskursa tago.

Konklude: la 76a SAT-kongreso markis proksimiĝon de SAT-anoj kaj Civitanoj (modela, tiurilate, la deklaro de Kep Enderby favore al la Pakto), kvankam ĉiuj plu marŝas laŭ la propraj vojoj — eĉ dum la Eŭropa Socia Forumo en Parizo; ĝi estis sendube pli altkvalita ol kutime rilate al la kulturaj programeroj, ankaŭ pro la intelekta nivelo de pluraj, nekutimaj partoprenantoj; kaj ĝi konsekris la urbon kiel tre taŭgan kongreslokon de Esperantio.

HeKo

La inaŭgura estrado de la 76a SAT-Kongreso: de maldekstre Kreŝimir Barkoviĉ, ĝenerala sekretario; Jakvo Schram, prezidanto de la Plenum-Komitato; Perla Martinelli, vicprezidanto de KCE; Lise Berthet, reprezentanto de la magistrato; Walter Żelazny, Konsulo de la Esperanta Civito. (Foto de L’Impartial/L’Express)

La blankanoj ekster la Kapitulo

La ordinaran sesion 16 jul 2003 markis krizo de rilatoj inter majoritato kaj minoritato en la Senato de la Esperanta Civito.

Per la redono de la delego pri informado fare de sen. Vinko Oŝlak, estro de la blanka grupo, kaj la akcepto fare de la Konsulo, formaliĝis la fino de la unua politika periodo en nia juna parlamenta demokratio. Tiun periodon (feb 2002 — jul 2003) karakterizis la ĉeesto de ĉiuj tri parlamentaj grupoj en la registaro aŭ Kapitulo.

Aldone, la opozicio konfrontiĝis kun la majoritato pri rezolucio “inspirita de kristanaj valoroj”, kiu kondamnas kaj aborton kaj klonadon. Sen. Nelly Holevitch fine anoncis ke la blanka grupo reprenas sian rezoluciproponon.

Pli serena estis la diskuto koncerne la partoprenon de la Civito en la Eŭropa Socia Forumo.

Ljubomir Trifonĉovski, unua Vickonsulo, klarigis al la Senato la ĉefliniojn de la dekreto kiu, en dato 2 jun 2003, starigis Fonduson “Pro Esperanto”, nome la unuan ŝtupon de la Civita Banko. La asembleo esprimis konsenton pri tiuj ĉeflinioj.

Bertil Nilsson, vickonsulo pri kulturaj aferoj, prezentis la novan Sciencan Instituton Dietterle, dediĉitan al historiografiaj, demografiaj kaj statistikaj esploroj pri la esperanto-diasporo: la Senato aprobis ĝian ekziston kadre de la Civito, apud Instituto Zamenhof.

HeKo

Litovia kalejdoskopo

La kongresa emblemo

Estas preparita oficiala emblemo de la 90a UK, kiu okazos 23-30 jul 2005 en Vilnius. Ĝin kreis konata litova pentristo-grafikisto, aŭtoro de multaj bildkartoj, poŝtmarkoj, varmarkoj k.a. Jokubas Zove. Li dum multaj jaroj kunlaboras kun esperantistoj kaj faris emblemojn por kelkaj BEToj kaj por la 65a kongreso de SAT en Kaunas (1992).

Tri filmoj en Esperanto

Antaŭ la Gotenburga UK aperis tri filmoj en Esperanto pri Litovio: 20-minuta Baltmara sukceno, 36-minuta Kaunas — urbo ĉe riverkunfluo, kaj 45-minuta Litova kalendaro. Festoj, moroj, tradicioj. Ili estas destinitaj por eksterlandaj esperantistoj kun la celo konatigi ilin anticipe kun la lando de la 90a UK. La reĝisoro kaj filmisto estas Arvydas Barysas. Tiuj filmoj ekzistas ankaŭ en kelkaj aliaj lingvoj. La Esperantan tekston legas Ruta Vaiciunaitė. La filmoj estas faritaj en du variantoj: 100 ekz-oj vidbende kaj 100 ekz-oj kompaktdiske.

... kaj du novaj informiloj

Prepare al la 90a UK en Vilnius en 2005 Turisma fako de la Litovia ĉefurbo eldonis 3000 ekz-ojn de la Esperanta versio de riĉe ilustrita 20-paĝa turisma informilo Vilnius. Neforgesebla harmonio kaj ĉarmo. Sur la frontpaĝo de la broŝuro estas la oficiala emblemo de UK-90. La informilo por Turisma fako kostis ĉirkaŭ 10 mil lidojn (2900 eŭrojn).

Litovia turisma fondaĵo kunlabore kun Litova Esperanto-Asocio eldonis 3000 ekz-ojn de la Esperanta versio de riĉe ilustrita 28-paĝa turisma informilo Litovio. Jarmilo en Eŭropa centro. La informilo por Turisma fondaĵo kostis ĉ. 12 mil lidojn (3478 eŭrojn). Sur la 22a paĝo de la broŝuro estas foto de monumento Zamenhof en urbeto Veisiejai en Suda Litovio.

Senpaga faldfolio

Eldonejo Tri steletoj preparis kaj presis por LitEA 2000 ekz-ojn de litovlingva faldfolio pri Esperanto kaj de vizitkarto, sur kies unu flanko estas adreso de retejo de LitEA www.esperanto.lt kaj sur alia flanko adreso de la retejo kun lecionoj de Esperanto en diversaj lingvoj. La eldonejo tion preparis kaj presis senpage interŝanĝe al senpaga traduko el la litova al Esperanto de la porinfana libreto de Jeronimas Laucius La tria frato Teoristo.

Du ekspozicioj

30 jun – 21 jul en publika biblioteko de distrikta urbo Trakai funkciis ekspozicio pri Esperanto, kiun iniciatis loka juna esperantistino Olga Baŝkir. 9 jul okazis oficiala prezento de la ekspozicio, en kiu parolis prezidanto de LitEA Povilas Jegorovas, parlamentano Stasys Kružinauskas, prezidanto de la Vilniusa filio de LitEA Gediminas Degėsys, respondeca sekretario de LitEA Irena Alijošiūtė, kaj krome la gvidantino de urba fako pri kulturo kaj edukado, kaj la gvidantino de la biblioteko. Estas multaj interesiĝantoj. Aŭtune oni planas aranĝi kurson de Esperanto en Trakai.

11 aŭg en Vilnius, en regiona biblioteko de Kalvarijos estis malfermita ekspozicio Esperanto — internacia lingvo. Ĝin organizis oficistino de tiu biblioteko esperantistino Jūratė Bartaškienė. Dum la malfermo parolis Povilas Jegorovas, Gediminas Degėsys kaj Antanas Mekys, kiu donacis al la biblioteko kelkajn siajn librojn. Poste kunvenintoj konatiĝis kun la ekspozicio, en kiu estas montrataj libroj en Esperanto, revuoj, fotoj pri agado de litovaj esperantistoj, afiŝoj pri Universalaj kongresoj kaj aliaj, diversaj esperantaĵoj. Pri la malfermo de la ekspozicio anoncis respublika gazeto Lietuvos aidas. La ekspozicio funkcios unu monaton.

Pri Esperanto en la etero

26 jul kaj 9 aŭg speciala informa radio en Litovio Žiniu radijas po dufoje (entute kvarfoje) disaŭdigis unuhoran diskuton Pri kiu internacia lingvo la mondo devus interkonsenti. Diskutis Povilas Jegorovas, kiu pledis por Esperanto, profesoro Rolandas Pavilionis, eksrektoro de Vilniusa universitato, nuna prezidanto de parlamenta komitato pri scienco, kulturo kaj edukado, unu el nemultaj skeptikuloj pri Esperanto en Litovio (li pledis por nuna ekzistanta ordo, tamen li emfazis neceson de multlingveco), kaj doktoro pri filologio, scienca sekretario de akademia instituto pri litova lingvo kaj folkloro Sigitas Narbutas (neŭtrala pri Esperanto, li pledis por serĉo de racia solvo de la problemo). La diskuto estis tre sukcesa kaj Esperanto estis kvalite kaj profesie defendita. Argumentoj de Rolandas Pavilionis estis tre ĝeneralaj kaj tre malproksimaj de la realo, krome, li ne bone konis la temon. Jam estas ricevitaj multaj pozitivaj reeĥoj pri la diskuto, ĉefe de neesperantistoj.

13 aŭg en la dua programo de litova nacia radio okazis duonhora intervjuo en rekta etero kun Gediminas Degėsys. Li rakontis pri la 88a UK en Gotenburgo, pri partopreno de litovaj esperantistoj tie, pri prepariĝo al la 90a UK en Vilnius, pri agado de LitEA kaj ties Vilniusa filio k.s. La intervjuo poste estis kelkfoje ripetita. Estis demandoj de aŭskultantoj, kiujn la intervjuito respondis.

Ekspozicie varbi por kurso

12 jul sur placo de malnova urboparto de Vilnius (skvaro antaŭ ambasadejo de Francio) okazis foiro de junularaj organizaĵoj de Litovio. En ĝi sukcese reprezentiĝis junuloj de LitEA kaj de Vilniusa junulara Esperanto-klubo Juneco kaj junaj esperantistoj el Panėvežys sub gvido de Vytautas Drasutis. Ĉiu organizaĵo havis sian standon kaj tablon. La stando de esperantistoj estis unu el la plej interesaj. Ankaŭ esperantistoj prezentis sin sur scenejo (ĉiu organizaĵo rajtis okupi la scenejon ĝis 5 minutoj) — pri esperantista agado parolis prezidantino de Juneco Jolanta Dudenaitė kaj juna aktivulino Olga Baŝkir. La foiron vizitis miloj da homoj. Ĉ. 50 personoj tuj aliĝis al estonta Esperanto-kurso.

En la oficiala ĉefurba retejo

Ekfunkciis retpaĝo pri Vilnius en Esperanto. Ĝi estas en la ĝenerala informa turisma retejo pri Vilnius, pri kiu zorgas la municipo de la litova ĉefurbo. La adreso de la retejo estas http://www.turizmas.vilnius.lt. Tiu ĉi retejo funkcias en la litova, angla, rusa, germana, pola, franca kaj ekde nun ankaŭ en Esperanto.

La esperantlingva versio havas jenajn rubrikojn: Estu nia gasto, Urbo de kulturo, Plonĝu en la urbon, Litovio dum jarcentoj kaj jenajn subrubrikojn: Situo de Vilnius, Historiaj eventoj, Plej granda malnova urboparto en Orienta Eŭropo, Utilaj informoj, Pintoj el pasinteco, Natura beleco, Ĝeneralaj informoj pri Litovio.

Povilas Jegorovas

La dua Balta Esperanto-Forumo

Riĉan klerigan programon havis la dua Balta Esperanto-Forumo, kiu okazis 17-22 jul 2003 en Olsztyn (Pollando) kun 55 partoprenantoj el ses landoj.

La ĉefan temon de la Forumo, “Slavaj influoj en Esperanto”, laŭ la aspektoj lingva, movada, ideologia kaj kultura, prezentis Aleksander Korĵenkov.

Aliaj prelegoj estis dediĉitaj al: Esperanto-vortaroj en la reto (Witold Czerwiński); interkultura komunikado per Esperanto kaj la angla (Ilona Koutny); EEU (Johan Derks); Olsztyn (Elżbieta Leonowicz-Frenszkowska); Prusujo sen legendoj (Wolfgang Kirschstein); mitoj kaj opinioj pri nevidantoj (Irena Łowińska); “Solidareco” en Kaliningrad (Alen Kris); nacia, eŭropa, internacia niveloj de identeco (Zbigniew Galor); Siberio hodiaŭ (Aleksej Birjulin).

Du jubileantaj libroj ricevis apartan pritrakton: la 100-jara Fundamenta Krestomatio (Halina Gorecka) kaj la 75-jara La tajdo de Nikolao Hohlov (Aleksander Korĵenkov). Nora Caragea rakontis pri siaj tradukoj. Sed la plej interesa literatura evento de la Forumo estis lanĉo de la Rusa Novelaro, ĵus eldonita de Sezonoj — la tuta stoko, kunprenita al Olsztyn, estis rapide disaĉetita je speciala unuataga prezo, kaj la tri ĉeestantaj tradukantoj havis agrablan taskon subskribi ĵusaĉetitajn ekzemplerojn.

Al la diskutrondo pri UEA skribe kontribuis Renato Corsetti, István Ertl, Giorgio Silfer kaj Jakvo Schram, kiuj diverstendence traktis la temon. Alia diskutrondo estis dediĉita al la Esperanta gazetaro ĝenerale kaj speciale al La Ondo de Esperanto, kies pluraj redakcianoj, kunlaborantoj kaj legantoj ĉeestis. Aktivuloj el norda Pollando, Litovio kaj Kaliningrada regiono havis plian sesion de la tradicia seminario pri kunlaboro en ĉi tiu regiono.

Ekskursoj gvidis la forumanojn al la urbo mem, kiu ĉi-jare festas sian 650-jariĝon, kaj al interesa skanzeno en Olsztynek. La streĉan laborprogramon variigis interkona vespero ĉe fajro kun kolbasetoj kaj biero, pola vespero en regionstila restoracio Karczma Warmińska, orgena koncerto en la katedralo kaj la adiaŭa vespero en restoracio Kolorowa. Preskaŭ ĉiutage Marian Zdankowski amuzis kaj pensigis la ĉeestantojn en FREŜO — eble la plej fama kviza programo en Esperantujo.

Kvankam en la ĉefa urba gazeto Gazeta Olsztynska aperis kelkaj artikoletoj pri la Forumo, aŭdiĝis plendoj pri tro magra ekstera informado, kompare kun la unua BEF pasintjare en Kaliningrado. Alia riproĉo, kiun la kunorganizantoj (Varmia-Mazuria Esperanto-Societo kaj La Ondo de Esperanto) ricevis en la lasta kunveno, estis la tro densa programo, kaj por bani sin en la belaj (apud)urbaj lagoj oni devis malĉeesti interesajn prelegojn kaj kunvenojn.

Venontjare BEF verŝajne ne okazos, kaj ĝiaj prizorgantoj preparos specialan klerigan programon kadre de Baltaj Esperanto-Tagoj en Litovio, sed en 2005 la Forumo revenos al Kaliningrado.

Halina Gorecka

Ĉi-jare en Olsztyn kaliningradanoj unuafoje partoprenis amase internacian esperantistan aranĝon. Ĉu nur pro la proksimeco? (Fotis Andrzej Sochacki)

BET-39

Baltlandaj esperantistoj aranĝas ĉiusomere lingvajn tagojn, dum kiuj oni diskutas ankaŭ pri aktualaj problemoj. La 39ajn Baltlandajn Esperanto-Tagojn aranĝis ĉi-jare Estona Asocio de Esperanto kaj ĝia ĉeftemo estis Baltaj landoj survoje al Eŭropa Unio.

BEToj komenciĝis en 1959, kiam grupo da litovaj, latvaj kaj estonaj studentoj-esperantistoj aranĝis someran tendaron por profundigi esperantlingvajn spertojn. Ekde tiam oni aranĝas ĉiusomere kunvenojn por praktiki la internacian lingvon. BETojn organizas laŭvice Esperanto-asocioj de Baltaj landoj. Se dum la sovetia tempo partoprenis BET-ojn ankaŭ esperantistoj el aliaj respublikoj de USSR, post la resendependiĝo de la Baltaj landoj anstataŭas ilin reprezentantoj el okcidentaj ŝtatoj. 10-14 jul la 39an BETon en Tartu partoprenis 80 esperantistoj el 9 ŝtatoj — ĉefe el landoj ĉe Balta Maro.

La prelegoj de la somera universitato traktis aktualajn ĉiutagajn problemojn: pri ekonomia, kultura kaj socia vivo, lerneblecojn de junularo, lingvajn kaj naciajn problemojn.

Prezidanto de Estona Asocio de Esperanto, Tõnu Hirsik, analizis por- kaj kontraŭargumentojn pri aliĝo al la Eŭropa Unio. Gazetesploristo el Tamperea Universitato, Jukka Pietiläinen, prezentis resumon de sia doktora disertaĵo pri la disfalo de Soveta Unio kaj spegulado de tio en ruslingva gazetaro. Reprezentanto de Germana Esperanto-Asocio, Robert Bogenschneider, parolis pri uzeblecoj de komputilo inter lingvointeresiĝantoj.

Interesan aranĝon “Familio kaj amikoj” aranĝis familio de Kalle Vilbaste el Tartu, montrante gravecon de muziko, naturo, arto kaj religio en kreaĵo de homoj kaj en internaciaj rilatoj. Anglalingv-inklina Miina Härma Gimnazio, kie BET okazis, diskonigis kontaktojn de siaj lernantoj kun pluraj ŝtatoj.

Kantisto kaj komponisto Jüri Homenja koncertis multlingve. Vic-urbestro de Tartu Vladimir Šokman estis varme akceptita, ĉar konatigan prezentadon de urbo Tartu li komencis angle sed ĉefan parton li faris esperante, kiun li iam lernis.

Oni konatiĝis kun Tartu, kun ties universitato kaj muzeoj. Okazis esperantlingva diservo, kiun celebris Erikas Laiconas el Litovio.

BET-40 okazos venontjare en Litovio.

Ahto Kaljusaar

Intime en Prago

19-25 jul en la Praga hotelo Opatov okazis Internacia Esperanto-Konferenco de OSIEK, kiun partoprenis kvardeko da personoj (malpli ol atendate, eble pro tio, ke antaŭ du jaroj OSIEK-anoj konferencis en Strážnice).

La konferencejo en la 20a etaĝo donis vidon al la tuta kvartalo Opatov. Tamen en posttagmezaj promenadoj kun Eva Hajíčková oni ekkonis ankaŭ la historian centron de la urbo. La programon riĉigis koncerto de Miroslav Smyčka kun pianistino Bohuslavá Dvořáková kaj vizito de pantomimo en Nigra Teatro en la urbo (aktoroj en nigraj vestoj ne estas videblaj, tial objektoj en iliaj manoj ŝajnas flugi en aero) kaj solena vespermanĝo en restoracio troviĝanta en la naskiĝdomo de Franz Kafka.

La konferencon inaŭguris ekumena diservo en husana preĝejo de Sankta Nikolao apud la Malnovurba placo kaj fermis ĝin greka vespero preparita de la prezidantino Mantha Christou. Dum la tuta konferenco funkciis Libroservo kun du centoj da libroj.

La ĉefa programo estis la antaŭtagmezaj prelegoj pri la temo “Intimaj temoj en la Esperanto-beletro”. Dimanĉe Vlastimil Kočvara prezentis la vivon kaj verkon de la ĉeĥa romantika poeto Karel Hynek Mácha, kaj Jiří Patera bildigis historion de Prago. Lunde Christian Declerck analizis, kio propre estas intimeco en la literaturo, kaj Gerrit Berveling atentigis pri intimaj temoj en Biblio. Marde Maria Butan montris, kiel atendadoj en nia vivo povas esti riĉaj je emocioj, kaj Miroslav Malovec prezentis la vivon kaj verkon de Eli Urbanová, kies romano Hetajro dancas (OSIEK-premio 2001) inspiris la temon de ĉi tiu konferenco. La verkistino ĉeestis kaj subskribis sian novan poemaron Rapide pasis la temp’. Posttagmeze Josef Dörr prezentis kelkajn provojn senĉapeligi Esperanto-alfabeton, kaj Petro Chrdle skizis eblojn de profesia uzo de Esperanto, precipe de eldonistoj.

Merkrede Jean-Luc Tortel metis demandon “Ĉu aŭtobiografiaĵoj estas literaturo?” kaj provis respondi ĝin per aŭtobiografiaj verkoj esperantlingvaj. Gerrit Berveling prezentis siajn du grandajn traduk-projektojn, nome Antologion Latinan (kies 3a kaj 4a volumoj aperos jarfine kaj estas planataj ankaŭ latinaĵoj mezepokaj, renesancaj kaj barokaj) kaj Duakanonajn Librojn de Biblio. Ĵaŭde Eugène de Zilah defendis la rajton de aŭtobiografiaj verkistoj malkaŝi ĉion pri si mem, eĉ plej intimajn aferojn, kaj Christian Declerck analizis rilaton inter fikcio kaj realo en intimaĵoj de aŭtobiografiaj verkoj, kion li ekzemplis per Hetajro dancas, Litomiŝla tombejo k.a., precipe per sia propra nova verko Tarokoj kaj epokoj.

Vendredo estis dediĉita al OSIEK-jarkunveno, kiu decidis, ke IEK 2005 okazos en la greka Rafina kaj ke la OSIEK-premion 2003 ricevas Gerrit Berveling pro Antologio Latina.

Miroslav Malovec

ILEI-konferenco

Tuj post la UK en Gotenburgo 2-7 aŭg okazis Konferenco de Internacia Ligo de Esperanto-Instruistoj (ILEI) en Hoganas en la tre taŭga kursejo Orestrand kun belega situo ĉe la maro. Partoprenis 58 personoj el 22 landoj.

La estraro kaj la komitato diligente laboris traktante multege da problemoj. Samtempe okazis trejnseminario por 10 estontaj grupgvidantoj kaj helpantoj en la projekto Interkulturo 2. Tio estas lernado de kulturoj pere de Esperanto, celita al klasoj aŭ grup(et)oj ekster lernejo, kiuj havas eblecon uzi interreton.

Dum la konferenco oni povis konstati, ke la uzo de interreto estas tre grava afero en la nuntempa vivo. Por lerni, uzi aŭ instrui la internacian lingvon oni trovas multe da helpo en pluraj paĝaroj.

La Konferenco elektis novan estraron: prezidanto Radojica Petrović, vicprezidanto Stefan MacGill, sekretario Atilio Orellana Rojas, kasisto Boo Mee Kim-Lindblom, Mauro La Torre, Aleksandr Blinov, Hokan Lundberg.

La membrokotizo al ILEI altiĝis al 18 eŭroj. Krome ni aŭskultis interesajn prelegojn, ekzemple, de Humphrey Tonkin. La tutan konferencan tempon regis bela, varma somera vetero kun iom mildiga vento el la maro.

Sylvia Hämäläinen

“En Esperantujo: ĉe Kvinpetalo en Bouresse.”

Staĝo okazis de 22 ĝis 26 jul 2003.

— Kion vi faris dum la somera ferio?

— Ferio! por mi libertempo signifas ĉefe plibonigi mian Esperanton!

— Jes, sed kie?

— En Esperantujo: ĉe Kvinpetalo en Bouresse.

— Ĉu?

— Jes! Tie oni ĉiam renkontas homojn el la tuta mondo kiuj parolas Esperanton kaj kiuj volonte kunlaboras pri io aŭ alio, esperante.

— Pri kio vi laboris?

— Ni provis fari skeĉojn sub la gvido de Serge Sire kaj Georges Lagrange. Ni estis dek amatoraj aktoroj kaj duope studis tekstojn kiujn poste Serge registris sur diskon. Ni aŭskultis niajn voĉojn kaj provis korekti malbonan prononcon. Kvinpetalo havas sufiĉe da loko por ĉiu grupo kiu volas aparte prov-ripeti. Krome, en du aliaj klasĉambroj, Manette Bernardin kaj Suzanne Bourot instruis, je la unua kaj dua niveloj, dek du lernantojn laŭ la pedagogio Freinet, kiuj parolis, diskutis, kantis.

— Ĉu vi neniam krokodilis?

— Jes, kompreneble. Ĉar ni devis klarigi kelkajn vortojn al komencantoj — krome, escepte, en tiu staĝo ni ĉiuj estis francoj.

La regiono ĉirkaŭ Kvinpetalo kaŝas tiom da indaj antikvaj vivospuroj — kavernoj, kasteloj, abatejoj, preĝejoj, vilaĝoj — ke multaj, de ĉiuj aĝoj, ekinteresiĝas pri ĝi... dank’ al Esperanto!

Marthe Poher

Radio: “La Lingvo de Frateco”

Radioprogramo Esperanto, la Lingvo de Frateco de Radiostacio Rio-de-Ĵanejro, estas la kvara plej aŭskultata programo, inter 22 aliaj, en Rio. La rezulto aperis en la lasta bulteno de IBOPE, la plej grava esplorad-instituto en Brazilo. La programo estas aŭskultata de ĉirkaŭ 10300 personoj. La radiostacio ĉiam faras Esperanto-programojn en la nivelo de la plej aŭskultataj aliaj stacioj. Oni povas aŭskulti la programon ĉiumarde, je 3h00 ptm, kaj ĉiuvendrede, je 11h00 ptm en www.radioriodejaneiro.am.br aŭ per 1400 kHz AM.

Fabiano Henrique

Amasa kongreso en Brazilo
La 38an Brazilan Esperanto-Kongreson en Belo Horizonte, kiu okazis 20-24 jul, partoprenis 539 personoj, inkluzive de 3 eksterlandanoj.

La tre taŭga Kongresejo (Feriejo SESC Vendas Novas), kunigis ĉiujn homojn en unusola loko, kie ĉiuj loĝis, manĝis kaj kunvenis. En la halo de la ĉefa kunvenejo funkciis impona libroservo de BEL kaj pluraj standoj de diversaj organizaĵoj.

En la solena malfermo dimanĉe (20 jul) pluraj movadgvidantoj salutis la kongresanojn post la prezentado de Verda Opereto, ludita de geinfanoj de Belo Horizonte. Vespere okazis koktelo kun muzika partopreno de Markone Froes el Merlin.

Lundo estis la unua labortago kun pluraj kunvenoj, interalie: lanĉoj de didaktikaj libroj de Aloísio Sartorato, Sylla Chaves, Jair Salles kaj Alcione Koritzy; pluraj prelegoj; vidbendoj; fakaj kunvenoj kaj debato “Esperanto en Lernejoj”. Dum la unua Arta Vespero prezentis sin Rosinha Mattos, Neide Barros Rêgo, “rapisto” Antonio, kaj grupo Minadouro.

Sep prelegoj, kvar kunvenoj kaj Ĝenerala Asembleo de Brazila Esperanto-Ligo estis en la marda programo, kiun kronis la dua Arta Vespero kun Tarcísio Lima, bando Magia Ŝuo, bando Merlin.

Ankaŭ merkredon plenigis diversaj prelegoj kaj kunvenoj, inkluzive de la ĉeftema debato “Esperanto kaj Civitaneco” (Saliba, Passini kaj Sylla Chaves). Vespere okazis la balo kun la partopreno de bando Ediçóo Especial kaj prezentado de ventro-danco fare de esperantistino el Brasília.

Dum tiuj tri tagoj funkciis Cseh-kurso (Mima) kaj “minikurso” de Esperanto (Jair Salles); oni povis plenumi ekzamenojn de ILEI/BR je pluraj niveloj.

La junularo (BEJO) kongresis aparte kaj havis la tre varian programon, ekzemple: Teknikoj pri surmura grimpado; Etaj Olimpikoj (Futbalo, Volejbalo, kaj “Peteca”); Integriĝo al Esperanta Movado; Lernado pri Persona Defendo kaj prezentado pri Kung Fu.

Ĵaŭde (24 jul) la kongresanoj adiaŭis unu la alian promesante renkontiĝi venontjare en Maceió. Post transdono de la Kongresa Flago al la organizontoj en Maceió, la Kongreso finiĝis per komuna kantado de La Espero.

Aloísio Sartorato

Armenoj konferencis

20 jun okazis konferenco de Armena Esperanto-Asocio (AEA). La prezidantino de AEA, Lida Elbakjan, raportis pri la agadoj de AEA dum la tri lastaj jaroj, kiuj atestas pri pli alta aktiveco de la asocia membraro.

— Okazis kursoj por plenkreskuloj kaj infanoj en AOKS (Armena Asocio pri kulturaj ligoj kun eksterlando), en unu el urbaj mezlernejoj, kaj en la centra infana biblioteko “Khnko Aper”;

— 11-foje en Armenio kaj eksterlande aperis artikoloj pri Esperanto kaj AEA (armene, ruse, esperante). 7-foje okazis radiaj kaj televidaj elsendoj;

— pretas por eldono armena-Esperanto-rusa kaj Esperanto-armena-rusa vortaro;

— estis eldonita libreto Armenio invitas vin, dediĉita al la 1700-jariĝo de la oficiala akcepto de Kristanismo en Armenio;

— dum 6 monatoj en la centra parto de Erevano estis prezentita Esperanto sur la 8-metra stando;

— dufoje armenaj esperantistoj partoprenis Esperanto-aranĝojn eksterlande (UK en Tel-Aviv kaj prelegvojaĝo kun PSI en Germanio);

— en 2002 en AEA ekfunkciis Armena reprezentejo de Aŭstralia ekologia projekto “Purigu nian mondon”.

— armenaj esperantistoj partoprenis multajn aranĝojn de la Ŝtata Registaro kaj de AOKS.

La Konferenco taksis la agadon de la estraro de AEA kontentiga. Estis elektita nova estraro: Lida Elbakjan (prezidanto), Karine Arakeljan (vicprezidanto), Araksja Elbakjan, Bella Karapetjan, Levon Hakobjan, Levon Margarjan, Stepan Sargsjan (estraranoj).

Karine Arakeljan

Internacieco kaj Internacia Esperanto-Partio

La 3a Balatona Esperanto-Renkontiĝo okupiĝis pri politiko.

En Alsóörs je la norda bordo de Balatono en Hungario kunvenis je la unua somera semajnfino 15 personoj el Germanio kaj Hungario por diskuti aktualajn problemojn en la tutmondiĝanta mondo. Internacieco estis la temo de la unua tago, la ebleco fondi partion estis diskutata dum la dua tago.

La prezentado de la projekto “Internacia Esperanto-Partio” (IEP) gvidis al vigla diskutado. Kelkaj partoprenantoj argumentis kontraŭ la partio, ĉar la partia sistemo estas — laŭ ilia opinio — kvazaŭ “plena” kaj ne lasas liberan lokon por nova partio. Aliaj — la plimulto — argumentis favore al la IEP, ĉar ili pensas, ke nepras politika agado.

La provizora programo de la IEP celas la pacan kunvivon de ĉiuj homoj, sendepende de la naciecoj. Krome ĝi postulas la utiligon de la internacia lingvo Esperanto kiel komunikilo por ĉiuj homoj. Esperanto ankaŭ estos la laborlingvo de la IEP.

La partoprenantoj de la renkontiĝo decidis daŭrigi la preparadon de la IEP kaj fondi ĝin kiam estas sufiĉe da membroj.

Unu semajnon poste oni denove diskutis la IEP-projekton dum la Germana Esperanto-Kongreso en Kaufbeuren en la sudgermana regiono Algovio.

Alfred Schubert

Sur la foto: Post la sukcesa laboro la partoprenantoj de la 3a ĉe-Balatona renkontiĝo festis en tipa hungara restoracio en Alsóörs.

Instrua tendaro apud Volgo

4-12 aŭg apud Kostroma okazis la 43a OkSEJT (Okcidenta Somera Esperantista Junulara Tendaro), kiu jam la duan jaron estas instrutendaro de REJM. Ĉi-jare ni plene sukcesis organizi ĝuste instruan tendaron: venis nur organizantoj, lernantoj kaj instruistoj.

La tendaron partoprenis 53 personoj el Hungario, Pollando, Ruslando kaj Usono. Plej multe da partoprenantoj venis el Ivanovo kaj Kostroma (po 8).

En OkSEJT-43 estis tri niveloj de instruado: por startuloj (gvidis Blazio Vaha el Hungario), komencintoj (gvidis Oksana Burkina el Peterburgo) kaj parolantoj/progresantoj (la lastaj ĉefe ludis lingvajn ludojn kaj simile etosumis, sed ja en Esperanto, ĉar tiun grupon partoprenis tri eksterlandanoj).

Ĉiutage estis po 5-6 horoj da Esperanto-kursoj plus lingvaj ludoj, primovadaj prelegoj kaj ĉelignofajra kantado. Sabate la 9an ni havis diskutrondon pri IJK, dum kiu aperis kelkaj eventualaj organizantoj kaj novaj ideoj.

La tendaron partoprenis kelkaj menciindaj vojaĝantoj: la fama pola paro Marzena kaj Wojtek el Toruno; geedzoj Akimenko, kiuj venis petveture el Siberio, kaj du knabinoj — Sofja kaj Aljona el tre fora Jakutsk. Ĉe REJM-paĝaro (www.tejo.org/rejm) jam eblas rigardi fotojn de la tendaro kun komentoj.

Ni dankas organizantojn, instruistojn, lernantojn, eksterlandajn gastojn kaj ĉiujn, kiuj kredis je sukceso de nia aranĝo.

Nun en REJM okazas diskuto, ĉu organizi OkSEJTon sekvajare. Instrutendaro povus iĝi tro peza kromŝarĝo por la ruslanda Esperanto-junularo, kiu nun okupiĝas pri la 60a Internacia Junulara Kongreso.

Slavik Ivanov

Geedzoj Akimenko (rande) kaj Oksana Burkina (meze) aktivis en la instrutendaro apud Volgo (Fotis Slavik Ivanov)

La Esperanta PEN asembleis

(HeKo). La prezidanto István Nemere gvidis la ĝeneralan Asembleon de la Esperanta PEN-Centro, 15 jul 2003 en Ĉaŭdefono.

Ĝi konstatis la aktivecon de siaj delegitoj Giorgio Silfer kaj Ljubomir Trifonĉovski en la asembleo de PEN Internacia kaj en la komisionoj Verkistoj por paco kaj Tradukado kaj Lingvaj Rajtoj. Aparte menciendas la aktivado ankaŭ en la Virina komisiono, per la agado de la Esperanto-delegito Sabira Ståhlberg.

La partoprenantoj konkretigis la ideon, ke la Esperanta PEN-Centro esploru la eventualon organizi la mondkongreson de PEN-Klubo Internacia, plej probable 2006 en Ĉaŭdefono. Tio donos eblecon al kelkcento da verkistoj el la tuta mondo pli bone konatiĝi kun niaj literaturo kaj kulturo.

Esperanto, kiel laborlingvo de la kongreso, apudos la oficialajn anglan, francan kaj hispanan por ĉiuj kunsidoj kaj diskutoj.

Grava decido estis la propono ke LF-koop ŝanĝu la nomon de la premio La verko de la Jaro al Premio de Esperanta PEN.

Ljubomir Trifonĉovski

Internacia geedziĝo

La prezidanto de Germana Esperanto-Asocio, Andreas Emmerich, kaj s-ino Olena Payuk el Ukrainio geedziĝis je la 19a de julio en Brombachtal (Germanio). Sian unuan vojaĝon kiel novgeedzoj ili faris al la UK en Gotenburgo. La nova internacia paro salutas ĉiujn samideanojn.

Lena kaj Andreas

Teatra jubileo
19 maj en Sofio Bulgara Esperanto-Teatro celebris sian 45an jubileon.

La aktoroj meritas admiron pro siaj neforgeseblaj spektakloj per kiuj ili ĝuigis la mondan esperantistaron dum Universalaj kaj Naciaj Kongresoj, festivaloj, konferencoj. La elstaraj aktoroj Belka Beleva, Luna Davidova kaj Teo Jurukov, kiu nun ankaŭ reĝisoras, Veneta Zjumbjuleva, Darinka Goranova, Nikolaj Uzunov, Ivan Zlatarev, Mihail Zdravev, Pavel Dubarev ludas en tiu teatro preskaŭ ekde la komenco.

Per BET vivas sur la teatra scenejo la riĉega kultura agado jam 45 jarojn. La internacia esperantisto ekkonis la komediojn de bulgaraj klasikuloj Ivan Vazov (Ĉasantoj de oficoj), St. L. Kostov (Akridoj kaj Virina regno), Jordan Jovkov (La milionulo), Elin Pelin (Dio absolvu kaj Ventmuelejo), Panĉo Panĉev (Fabeloj pri kalpakoj).

El la mondaj klasikuloj ili prezentis Edziĝpropono kaj Urso de Ĉeĥov, Kara mensogulo de Kilti, La rozoj kaj Mi ne plu konas vin de Benedetti, Epifanio de Ŝekspiro, Malnovmoda komedio de Arbuzov, La gastejestrino de Goldoni, Aŭgsburga kretocirklo laŭ Brecht k.a.

En la lastaj jaroj ili prezentas spektaklojn de Esperantaj aŭtoroj: Budapeŝta ekzameno de Sándor Száthmari sub la reĝisorado de Jurukov, Triptiko kaj Espere Despere de Giorgio Silfer. En la BEA-kongreso (Velingrad, 2001) BET prezentis premiere la komedion Invento de l’ jarcento de Julian Modest. Tiun spektaklon ĝuis ankaŭ la internacia esperantistaro en la IFEF-kongreso (Plovdiv, 2002). La saman jaron en Trojan bulgaraj esperantistoj kaj gastoj ĝuis la spektaklon Dramigo laŭ la korespondado inter la komponisto P. I. Ĉajkovski kaj lia mecenato N. F. von Mek.

Grozdenka Filipova

Sur la foto: Teo Jurukov kaj Belka Beleva en Mi ne plu konas vin (Aldo de Benedetti).

Kurte

12 jul en prestiĝa brita gazeto The Guardian aperis ampleksa artikolo de David Newnham pri Esperanto. 11 aŭg populara usona magazino NewsWeek International aperigis artikolon de Ginanne Brownell Paroli por Esperanto. (AlKo)

Esperanto-budo estis starigita en la mondkunveno de Rotary International, kiu okazis 1-4 jun 2003 en Brisbano (Aŭstralio) kun 17 mil partoprenantoj el 120 landoj. (Esperanto sub la Suda Kruco)

10 jul strato Esperantolaan estis malfermita al la trafiko; je la limo de la urbo Oostende (Belgio) ĝi ligas Brugsesteenweg kun la kanalo “Gent-Oostende” kaj kondukas al Oudenburg. (BKC)

Anna Ritamäki kaj Radojica Petrović troviĝis inter 500 partoprenantoj en la Unesko-konferenco pri interkultura edukado en Jyväskylä 15-18 jul 2003. (Bja-listo)

En la 16a Internacia Odontologia Kongreso, kiu okazis en julio en Rio de Janeiro kun pli ol 30 mil personoj, Aldenora Mendonca starigis Esperanto-standon. (Nun)

Drama sekcio de la Kroata Esperantista Unuiĝo prezentis kelkajn spritajn skeĉojn, tradukitajn el Esperanto, en la Surstrata Festivalo kiu lastan semajnon de junio okazis en Zagrebo. (Nun)

85 lingvostudantoj el la universitato en Karlstad vizitis la Esperanto-Domon en Lesjöfors (Svedio) por konatiĝi kun ĝi kaj kun Esperanto. (La Espero)

Kataluna Esperanto-Asocio aliĝis al Asembleo de Intelektuloj, Profesiuloj kaj Artistoj, kiu protestas kontraŭ la fermo de la eŭska ĵurnalo Egunkaria.(Kataluna Esperantisto)

La Akademio de Esperanto en marto nuligis siajn decidojn de 1988 kaj deklaris, ke “neniu el la landnomoj Koreo, Koreujo, Koreio; Egipto, Egiptujo, Egiptio malobeas al la reguloj de la Fundamento de Esperanto. (Lumo)

Memore al Hans ten Hagen, forpasinta en marto 2003, estas starigita fondaĵo Hans por eduki instruistojn en Afriko; la komencan kapitalon de 100 mil eŭroj disponigis la familioj Hagen-Renses kaj Bakker-ten Hagen. (Kuriero)

Post la fino de la dungokontrakto kun Christian Lavarenne, la revuon Le Monde de l’Espéranto provizore redaktas Claude Nourmont, vicprezidanto de Espéranto France. (Le Monde de l’Espéranto)

Jarkunveno de Asocio de Sociallaboristoj Esperantistaj en Gotenburgo ne sukcesis trovi novan estraron kaj decidis, ke ASLE ripozu ĝis la venonta jarkunveno en Vilnius (2005), kiam oni decidos pri la estonteco. (Kuriero)

Diskutrondo pri UEA en la 2a Balta Forumo

Kadre de la 2a Balta Esperanto-Forumo (17-22 jul 2003 en Olsztyn, Pollando) estis organizita diskutrondo pri la nuna stato kaj estonteco de Universala Esperanto-Asocio (UEA) kun speciala emfazo de la nuna krizo en la plej granda esperantista asocio.

Post konciza enkonduko de Aleksander Korĵenkov, estis voĉlegitaj de Marian Zdankowski kaj Halina Gorecka kvar korespondaj kontribuaĵoj, kiujn laŭ peto de la organizantoj sendis: prezidanto de UEA Renato Corsetti; unu el la demisiintoj, eksredaktoro de Esperanto István Ertl, konata raŭmisto Giorgio Silfer, kaj prezidanto de la Plenumkomitato de SAT Jakvo Schram.

Fine aŭskultantoj diris siajn opiniojn pri UEA kaj pri kelkaj ideoj, kiujn ilin aŭdis.

Renato Corsetti

UEA: ne krizo sed neceso adaptiĝi

Mi ne scias, ĉu la fina venko okazos morgaŭ aŭ postmorgaŭ aŭ post du jarcentoj, kaj neniu scias tion. Dum la historio de Esperanto de tempo al tempo aperis profetoj, kiuj diris, ke la fina venko okazos nun aŭ neniam. La lastaj el tiuj profetoj nun asertas, ke la fina venko okazos nun en Bruselo aŭ neniam. Eble ili pravas, eble ili malpravas, sed neniu el ni sincere scias.

Kunlige kun tio tiuj profetoj diras: ni uzu nun niajn tutajn havaĵojn, ĉar ĝuste estas nun aŭ neniam, ke Esperanto triumfos. Ni uzu nun nian kapitalon. La estonteco ne gravas.

Mi mem emas pensi, ke la estonteco ja gravas, kaj ke ni devas teni niajn kapablojn agi en ordo ankaŭ en la estonteco. Kiel ŝatis diri la eksa Ĝenerala Direktoro de UEA: ni respondecas ne nur al ni mem, sed ankaŭ al la estontaj generacioj de esperantistoj. Ni, nun estas ree mi, kiu parolas, ne rajtas foruzi nun nian kapitalon por planoj neklaraj kaj necertaj.

Kial ĉi tio rilatas al la temo de ĉi tiu kunveno? Ĝi rilatas, ĉar pluraj el la demisioj, pri kiuj vi legis, kaj pluraj el la malkontentoj, pri kiuj vi ne legis, baziĝas ĝuste je tio: UEA ne volas uzi sian kapitalon por fari tion aŭ alion.

Laŭ mi simple ni ne rajtas detrui nin mem, kiel la tiama UEA faris komence de la 1920aj jaroj. Cetere UEA kaj ĝenerale Esperanto, laŭ mi, estas io al kiu oni donas ne de kiu oni prenas.

Ĉu temas pri kriza krizo aŭ pri ŝanĝo-krizo?

Laŭ mi temas pri ŝanĝo-krizo. La mondo, kiun ni konis, ne plu ekzistas kaj sekve ni devas alfronti du grandajn problemojn:

— la homoj, kiuj abunde kaj ĉiam pli lernas rete, ne sentas lojalecon al lokaj grupoj, landaj asocioj aŭ UEA. Se temus nur pri misadministrado de UEA, kial la brita, germana, franca, itala ... Asocioj perdas membrojn? La fenomeno estas tre pli ĝenerala kaj profunda ol oni emas prezenti ĝin. Mi neas, simple, ke la koloro de la kovrilo de la Jarlibro aŭ la reguleco de la revuo (cetere tre pli regula nun) havas ion por fari kun la membronombro. Kunlige kun tio oni devas trovi novan manieron atingi esperantistojn kaj igi ilin “pagi” por servoj. La tuta malnova koncepto pri landaj perantoj, kolektado de kotizoj, ktp. estas en krizo. Kompreneble oni ne forigu ilin en unu tago, sed oni komencu pensi pri la estonteco (vidu postan sekcion).

— la homoj ekster la ekonomie fortaj landoj simple ne povas pagi niajn servojn. Eble ili membriĝus, eble ili legus niajn librojn kaj revuojn, sed ili simple ne povas pagi. Ni, en Roterdamo, proponas niajn varojn nur al homoj el tiuj landoj. Neniu ĝis nun volis agnoski ke ekonomiaj kurtenoj povas esti pli rezistaj eĉ ol feraj kurtenoj. Cetere en la ekonomie fortaj landoj la tradiciaj movadanoj maljuniĝas kaj mortas. Tio estas io natura kaj neeskapebla. El la ekonomia vidpunkto por UEA kaj aliaj Esperanto-organizaĵoj en tio estas ankaŭ avantaĝoj pro la heredaĵoj, sed en la longa daŭro tio ne sufiĉas por ekvilibrigi enspezojn kaj elspezojn.

— tria granda kaj pli ĝenerala problemo estas la rolo de la angla nun. Ni troviĝas en la usona imperio (vi rajtas pensi, ke ĝi estas la “usona libereco-paradizo” aŭ io simila, la esenco ne ŝanĝiĝas). En tiu imperio, kiu emas iĝi tutmonda, la lingvo de la gvidantoj emas iĝi la lingvo de ĉiuj. Jam Ibn Khaldun en la araba mezepoko komprenis, ke “la venkito ĉiam volas simili al la venkinto”. Vi komprenas, ke realistoj, real-politikistoj, emas eĉ eviti paroli pri Esperanto, unu el tiuj utopioj pri justeco kaj samrajteco, kiuj ne havas civitanecajn rajtojn en ĉi tiu mondo, en kiu la merkato, la fortuloj regas. Mi ne estas nun donanta mian valorjuĝon, mi estas nur rakontanta faktojn, pri kiuj povas konsenti kaj tiuj, kiuj ŝategas Usonon, kaj tiuj, kiuj malŝategas ĝin.

Oficismo: maljunula malsano de esperantismo

Unu el la solvoj, kiuj ĉiam revenas por kiu ajn problemo, estas: ni dungu oficiston por tio. Tio estas la simptomo de maljuna movado, kiu ne plu havante aktivulojn, pensas solvi la problemon per oficistoj. Sed nia movado havas sencon kaj vivas per siaj aktivuloj. Sen tio neniu oficisto utilas. Ĉu vi pensas, ke politika partio povas gajni elektojn per siaj oficistoj? Certe profesiuloj necesas, >sed sen volontuloj kaj vizioj ili estas senutilaj. Mi ne volas fari ekzemplojn por ne ofendi iun, sed se la Asocio de Bervalaj Esperantistoj ne havas estraron, kiu pretas labori ekster siaj normalaj laborhoroj por pensi pri agadoj kaj plani ilin kaj kunmeti la realigantojn, eĉ kvar oficistoj en la oficejo de ABE estos senutilaj. Ili ja povas registri la membrojn kaj produkti la revuon, ktp. sed ili ne povas fari la veran agadon, kiu, laŭ mi kaj en nia kazo, estas disvastigo de Esperanto, informado, instruado, ktp.

Unu el la ĉefaj eraroj de kelkaj eŭropaj esperantistoj estas, laŭ mi, ke ili pensas, ke oni povas disvastigi Esperanton en Grekujo sen grekaj esperantistoj (aŭ, ke ĉiukaze grekaj esperantistoj ne gravas por la venkoj en Bruselo, sufiĉas havi oficiston tie).

Ĉu solvoj?

La solvoj estas pli facilaj se oni parolas pri ili ol se oni provas realigi ilin.

— Pri la ekonomia aspekto, la falo de la membronombro, ktp. mi ĉiam pensis, ke oni devas rigorege defendi la nun ekzistantan kapitalon kaj klopodi pligrandigi ĝin, ĉar nur tio donas la bazon por agado en la estonteco, kiam oni apenaŭ havos membrojn. Tio ne ŝajnus blago. Mi jes antaŭvidas, ke se ŝanĝiĝas la socia klimato (efikeco, merkato, malidealoj, ktp.), malpli kaj malpli da homoj volos aliĝi nur por subteni la ideon. Tiam ni havos nur klientojn kaj samopiniantojn, kiuj eventuale pagos por agadoj, kiuj interesas ilin, sed ne por la strukturaj elspezoj. Sekve la agadoj de UEA devas transformiĝi al speco de unuoj, kunordigitaj sed sendependaj, kiuj kapablas resti en la merkato, en Esperantujo kaj vivi per tio, kion ili produktas. Unuaj ideoj pri tio komencas aperi inter komitatanoj, sed estas tro frue por detaligi ion. La strukturaj elspezoj, en tiu kadro, devas esti pagataj de la kapitala rento.

Certe iam devos ekzisti iu parto de UEA en Bangladeŝo aŭ ie tie, kiu povas produkti je kostoj akcepteblaj por homoj en similaj landoj, aŭ simple oni devas veni kun pli originala penso por solvi la problemon. Ideoj estas bonvenaj.

Ĉio cetera, la malfruo de la jarlibro aŭ la krucvortenigmo en la revuo estas malpli gravaj aferoj.

István Ertl

Krizo ofte anoncas resaniĝon

Malofte en mia vivo mi spertis tian senton de liberiĝo kiel en tiu julie varmega Zagreba tagmezo, kiam mi, sekve al kolegoj Osmo Buller kaj Pasquale Zapelli, decidis demisii kiel oficisto de UEA. Tuj ekkirliĝis en mi ĉiaj pensoj kaj planoj, plej senformaj kaj malcertaj ... sed pri unu afero mi estis certa: nia demisio nepre komprenigos al Esperantujo ke io putras en UEA. Nun ni ja estos liberaj publike klarigi kial frustras kunlabori kun homoj kiel Renato Corsetti kaj Michela Lipari, kial ne verŝajnas ke nova estraro, gardinta ilin siasine, antaŭenigos la aferojn de UEA. Kaj se ekestos publika kompreno pri tio, estraro tia ne povos daŭri.

Ho, kiel naiva mi estis! Unue, dum la resto de mia oficista periodo tamen ne eblis por mi ĉion malkaŝe diri, ĉar... mi ankoraŭ estis oficisto, submetita al ia minimumo da lojalo. (Parentezege: nome de tia lojalo, nuntempe Corsetti bremsas la esprimliberon de la Brusela Komunikadcentro, kiun financas plejparte UEA.) Due, mi devis kompreni ke multaj — ĉu plej multaj? — esperantistoj timas konfliktojn, timas kompromiton al la varmeco de la familia rondo. “Paco, harmonio kaj kunlaboro je ĉia prezo” estas ilia moto.

Forlasinte Roterdamon, mi sentis novan certecon: mi restos indiferenta pri la evoluoj ĉirkaŭ UEA; Esperanton ekde nun mi vivos verkante, tradukante, flegante personajn kontaktojn... neniel movade! Ho ve, tiu certeco daŭris eĉ malpli ol la antaŭa: nur kelkajn semajnojn. Divorcoj ja ĉiam postlasas spurojn, kaj neniam eblas rompi ĉiujn ligojn.

Mi maleskapis tiagrade ke mi eĉ devas trovi min nun respondanta al invito de La Ondo de Esperanto verki pri la krizo de UEA! Ho ve.

Do, ĉu ja krizo? Jes ja. La membraro ŝrumpas, la financoj ŝanceliĝas, internaj konfliktoj daŭras. Regas estraro plejparte nekompetenta, helpata de ĝenerala direktoro daŭre novica.

Tamen, kvankam kelkaj krizaj jaroj povas detrui la atingojn de pozitiva jardeko, mi kredas (nu, ĉar mi emas tion kredi...) ke bonaj ŝanĝoj povas veni rapide. La estraro ja devos foriri plej malfrue en 2004, kvankam la Komitato gajnus tutan jaron por ni ĉiuj se tio okazus jam en Gotenburgo. (Re)konstrui glate kaj pli moderne funkciantan Centran Oficejon estas jam pli granda defio, sed kun nova estro ankaŭ tio devus ebli ene de kelkaj jaroj.

Vi diros al mi ke miaj komentoj estas mallongvide personaj, kvazaŭ mi ankoraŭ estus UEA-oficisto, facile pli sentema pri ĉiutaga rutino ol pri longa perspektivo. Aliaj movadaj rolantoj ja proponas pli vastrigardajn klarigojn.

Laŭ Civitano Silfer, ekzemple (majstro de distingoj, li fajne dirus ke li estas ne movadano, sed lingvokomunumano), ĉiuj UEA-anoj kaj UEA-emuloj estas finvenkistoj, kontraste al la sol-sava religio de raŭmismo, kaj UEA estas en krizo ĉar la eksmoda finvenkismo ne laŭas nian epokon.

Nu, la koncepta paro finvenkismo-raŭmismo estas inter la plej sterilaj neologismoj de la lasta kvaronjarcento, tamen kun nepra utilo por Silfer mem: per ĝi li povas pli kaj plu profili sian apartecon. Mi ĉiam bedaŭris ke la Proklamo de Voss el 1991 restis tiom nerimarkata, kvankam ĝi plej inspire kaj takte klarigis ke finvenkismo kaj raŭmismo, se entute nomi ilin tiel, kunloĝas en ĉiu el ni. (“...konflikto inter kultur-flegemaj kaj fin-venkemaj esperantistoj estas transpontebla...” — diras la Proklamo.)

Mi dirus ke ideologiaj konsideroj certe gravas por prijuĝi kiel UEA fartas, sed ne laŭ tiu ĉi kontrastiga klarig-linio. Mi kredas ke UEA pli facile kreskus kaj florus se la membroj vidus bone difinitajn celojn kaj disponus daŭrajn raportojn pri ties atingado. UEA devus senhezite prioritatigi iujn el siaj statutaj celoj kaj labori pri ĝuste tiuj prioritatoj. Nome, klerigi pri kaj batali kontraŭ lingva diskriminacio ŝajnas al mi la celo laŭstatuta kiu kaj helpus pli klare profili la Asocion eksteren kaj estus pli stimule inspira agmotivo ol unuavicigi la disvastigadon mem de Esperanto. Tio ŝajnas paŝo for de poresperanteco al peresperanteco — paŝo kiun emis fari jam UEA-prezidanto Kep Enderby. En tio li estis aplaŭdinda, sed ne en lia emo ligi Esperanton al ajnaj entreprenoj mondplibonigaj, emo komuna kun la nuna estro Renato Corsetti, vicprezidinto de la komunismema Mondpaca Esperantisma Movado. Corsetti mem verŝajne kredas ke lia politiko “floru ĉiuj floroj” utilas por kuraĝigi ĉiajn iniciatojn Esperantajn, sed preter liaj personaj afablo kaj helpemo, tia ajnemo nur kreas senton de malcerteco pri tio kien fakte navigas — drivas? — UEA. Preĝmueli la mantron “informado, instruado, utiligado” ne multe helpas por forigi tiun senton pri svageco.

Corsetti ankaŭ kutimas aserti ke la krizo ne estas en UEA, sed ekstere: kulpas ne ni, sed la sendanka mondo. Laŭ li, riĉmondanoj lernas Esperanton per la reto, kaj poste fajfas klubumi kaj kotizi, dum malriĉmondanoj povas eble klubumi, sed nek retumi nek kotizi. Se mi bone komprenas lian argumentadon, Esperantujon minacus simila demografia evoluo kiel Eŭropon: ĝiaj anoj estas mezume pli kaj pli aĝaj, kaj mortas riĉaj, dum enmigro/enmovadiĝo de triamondanoj estas tre malfacila.

Ĉe Corsetti mi trovas pli da pripensindaĵoj ol ĉe Silfer. Jes, UEA (kaj ĉiuj ceteraj movadaj strukturoj) devas adaptiĝi al ŝanĝoj en la mondo. Mi memoras ke Humphrey Tonkin lanĉis en 2001, en la itala landa kongreso, interesan pensbalonon pri kelkaj adaptaj ŝanĝoj: modifi la nomon de UEA al “Esperanto Internacia”, kaj fleksebligi la membrokategoriojn, enkondukante multe pli da servoj komputilaj. La italoj aklamis liajn ideojn, sed poste Tonkin ŝajne restis izolita kun ili en la estraro kiu lin englutis. Tio bedaŭrindas, ĉar ideoj pri tia reformo estas necesaj, daŭre ripetindaj kaj evoluigendaj, por ke ili penetru kaj iom post iom konkeru la publikan konscion en Esperantujo. Anstataŭ tia idea diskuto, nun ni tamen atestas pitajn batalojn, rezignemon kaj malakordojn, kiuj (laŭ UEA-estrarano kiun mi citas senpermese kaj tial anonime) “disŝprucis tra la tuta E-movado, kiu sinkas nun en ian fetoron kapitulacan kaj nenifaran”.

Sed ne forgesu ni ke la unua ekzemplofrazo en PIV estas: “Krizo ofte anoncas resaniĝon”. PIV estas nia Biblio (krom de Corsetti, kiu opinias ĝin la Biblio de diablo), do prenu ni tiun frazon kvazaŭ dimanĉan predikon — tio estas, ion el kio ni ĉerpas esperon kaj inspiron, antaŭ ol alfronti la malfacilajn lundojn, mardojn kaj ceterajn ĉiutagojn.

Giorgio Silfer

UEA: de problemoj al krizo

Kvankam pri la krizo de UEA (kaj de la finvenkisma sistemo ĝenerale) aperis jam multaj leteroj kaj artikoloj diversloke, ŝajnas ke ekzistas ĝis nun nur unu oficiala star-punkto, en formo de deklaro aprobita fare de instanco. Temas pri la deklaro de la Kapitulo de la Esperanta Civito, datita la 19an de aprilo 2003, laŭ propono de sen. Bertil Nilsson, vickonsulo pri kulturaj aferoj. Samtempe aliaj opinioj en la Civita organo mem (la retagentejo “Heroldo komunikas”) ne esprimas oficialan vidpunkton, eĉ se ili estas interesaj, trafaj aŭ kongruaj.

La deklaro de la ekzekutiva instanco tekstas do jene:

La Kapitulo de la Esperanta Civito,

rekonante ke Universala Esperanto-Asocio per biblioteko Hodler, per sia jarlibro, sia libroservo kaj organizado de kongresoj plenumas utilajn funkciojn en nia parolkomunumo;

konstatinte ke de pluraj jaroj okazas granda potencokonflikto interne de UEA, kiu povas kaŭzi damaĝojn al tiuj servoj kaj eĉ kompromiti la bildon de Esperantio;

rekomendas al ĉiu Esperantiano mobilizi siajn energiojn por rapidigi en paco kaj harmonio la konstruadon de tia demokratia, plurcentra kaj federa Esperantio, kie ĉiu kun plena respekto al alies konvinkoj povos servi al nia parolkomunumo laŭ siaj propraj konvinkoj pri justo kaj efikeco.

La Kapitula deklaro artikiĝas laŭ tri punktoj: du premisoj kaj unu rekomendo.

La premisoj estas a) agnosko pri la ĝisnuna utilo de UEA kaj b) tre sinteza klarigo pri la situacio.

Laŭ la unua “UEA plenumas utilajn funkciojn en nia parolkomunumo”, kaj tiuj funkcioj estas (precipe aŭ eĉ nur) kvar servoj: biblioteko Hodler, jarlibro, libroservo, UK (eventuale ankaŭ IJK). Rimarkinde, ke inter tiuj servoj estas menciitaj nek revuo Esperanto nek la ĝirkonta sistemo nek la retadresaro.

Laŭ la dua la “interna potencokonflikto povas kaŭzi damaĝojn al tiuj servoj”.

Laŭ tre strikta adhero al tiu logiko: UEA meritas vivi pro kvar servoj, kaj ni zorgas pro la sorto de UEA (nur) ĉar tiuj kvar servoj riskas damaĝon. La adverbo “nur” restas interkrampe, ĉar la deklaro aldonas ke la potencokonflikto povas “eĉ kompromiti la bildon de Esperantio”.

Supozante ke UEA mortus, laŭ tiu logiko eblus eviti larmojn kaj doloron se:

1) tiuj kvar servoj daŭrus aliloke, eventuale eĉ pli bone ol nun (pli malbone signifus nur ĉesi, almenaŭ por la jarlibro);

2) el tiu morto ne estus kompromitita la bildo de Esperantio.

La kondiĉo 1 estas facile imagebla: UKoj ekzistis pli ol tridek jarojn ekster UEA (1905-1933 kaj 1937-1947), do ili povus ree ekzisti sendepende de tiu asocio; bonaj libroservoj estis ĉiam multaj krom tiu de UEA, kaj eĉ nun tiu de Japana E-Instituto almenaŭ titole pli riĉas, dum tiu de KCE almenaŭ brokante pli gravas; Biblioteko Hodler ĉiam estis malpli util(igat)a ol IEM en Vieno, kaj ankaŭ aliaj, ekzemple CDELI en Svislando; kaj la jarlibro, se juĝi laŭ la lastaj eldonoj kaj laŭ la situacio de la delegita reto, fariĝis nur turmento.

La kondiĉo 2 postulas pli da fantazio, precipe ĉar oni ne komprenas tuj en kio la nuna UEA-krizo kompromitus la bildon de Esperantio: ĉe kiu? ĉu internaciaj aŭ interŝtataj organizoj? El la fina rekomendo oni komprenas ke la giganta UEA-kverelo, kun insultoj, sputoj kaj disputoj, kraĉoj kaj klaĉoj, pamfletoj kaj demisioj de kaj inter finvenkistoj kompromitas la bildon de Esperantio ĉe la finvenkistoj mem. Bone, en tiu kazo ili simple ne pagu plu kotizon al UEA; sed eble ĉe la finvenkistoj la sento de eklezia/partia identeco estas tiel forta, ke por multaj forlasi UEAn sinonimus al definitiva apostateco. Ilia psika problemo, fakte. Kiel ajn, la deklaro implice konsideras la ŝancon, ke iam UEA ne plu ekzistos, nome ĝi pereos kune kun la sinkanta finvenkisma sistemo.

Kaj ĝuste tial la Kapitulo rekomendas “al ĉiu Esperantiano” (tio estas: Esperanta Civitano — aliajn ĝi ne rajtas iom ajn devigi) “mobilizi siajn energiojn por rapidigi en paco kaj harmonio la konstruadon de tia demokratia, plurcentra kaj federa Esperantio, kie ĉiu kun plena respekto al alies konvinkoj povos servi al nia parolkomunumo laŭ siaj propraj konvinkoj pri justo kaj efikeco.”

Tia Esperantio evidente ne estas la nuna UEA, sed eventuale povus ankoraŭ inkluzivi ĝin.

Fakte, se hodiaŭ UEA, post oficiala decido de sia suverena instanco (la Komitato), petus la aliĝon al la Pakto por la Esperanta Civito, ne estus tuj certe ke la Forumo akceptus la peton. Eĉ UN ne volonte akceptus novan membroŝtaton, se en ĝi daŭre flamus interna milito... Estus saĝe kaj utile por UEA peti la aliĝon, sed ĉu same saĝe kaj utile estus akcepti? Nu, se konsideri ke tia aliĝpeto signifus aliĝi al raŭmismo (la paktaniĝo ne postulas financan kotizon, sed jes moralan doganon), probable la Forumo konsentus — sed ne sen debato.

Ni alvenas al la konkludo. Laŭ la deklaro, ni deduktas ke UEA krizas esence ĉar ĝi ne kapablis konstrui “tian demokratian, plurcentran kaj federan Esperantion, kie ĉiu kun plena respekto al alies konvinkoj povos servi al nia parolkomunumo laŭ siaj propraj konvinkoj pri justo kaj efikeco.”

Se UEA estus konstruinta ion tian, ne estus okazanta “de pluraj jaroj” granda potencokonflikto en ĝia interno.

Legu pli en Literatura Foiro kaj Heroldo de Esperanto.

Dankante pro la invito, kore salutas

Giorgio Silfer (interveninta je privata titolo)

Jakvo Schram

Eble la fama Esperanto-amikeco povas alporti solvon

En diversaj forumoj mi klopodas havi superrigardon pri la krizo kiun suferas UEA. Mi devas konfesi ke mi kiel sindikatisto neniam komprenis la kialon de la amasa demisio de dungitoj de CO en Roterdamo.

Vagis tra Esperantio multaj onidiroj, kiuj valoras lokon en skandalgazetaro, pri homoj kiuj kulpigis aliajn pri la plej skandalaj aferoj, sed mi vere ne legis atente ĉi tiun novaĵon, same kiel mi ne okupiĝas pri aliaj sensencaĵoj en la denaska lingvo.

Kiel dirite, mia sindikatista koro ne komprenas: kial la dungitoj de la CO en Roterdamo demisiis, ĉu pro malkontento pri la estraro? Nu mi povas imagi ke demisias unu malkontenta persono, sed en la laborista medio mi lernis ke, se vi havas rimarkojn aŭ volas protesti kontraŭ reguloj aŭ estraro kaj vi ne estas sola — vi devas unuiĝi kaj postuli de la “kulpulo” ke li aŭ solvu vian problemon aŭ malaperu de la gvida posteno. Kiam oni amase maldungas homojn, mi ĉiam nervoziĝas, sed kiam plenkreskuloj decidas demisii, nu bone decido farita kaj punkto fino. Se ili pensas ke tio estas la solvo, kial fari bruon pri tio?

Mi klopodis jam plurfoje krei bildon pri la malfaciloj, kiuj trafas UEA, legante la paĝojn de Libera Folio, Ĝangalo kaj La Ondo de Esperanto. Bedaŭrinde la tuta afero restas enigma por mi. Abundas en la koridoroj de Esperantujo onidiroj, sed mi legas malmultajn faktojn, kiuj pravigas la krizon aŭ malnebuligas la tuton al komprenebla por eksterulo.

Por mi la strukturo de UEA estas tro peza, kaj mi timas ke estas tre malfacile ŝanĝi ion en la strukturo. Mi ja scias tion (kvankam ĝi estas nur mia propra opinio) de la tago kiam mi aliĝis al UEA kaj legis ties statuton. Tro burokrata laŭ mia gusto, tro piramida por progresemulo, kia mi estas. Ĉi tiu ne estas riproĉo, eĉ male, mi povas imagi, ke plejmulto da membroj sentas sin tute komforte en la strukturo.

UEA estas neŭtrala movado, kies tasko estas disvastigi Esperanton (aŭ mi tute devas miskompreni la aferon?). Do la tuta energio devas iri por disvastigo de Esperanto, sed pluraj homoj perdas nun energion al aliaj aferoj. Ĉu ili malkontentas pri la Estraro? Nu elektu alian. Ĉu kandidato jam tro longe estas en la Estraro, trovu alian, kiel amiko Gilbert Ledon nomis ilin, utilan idioton, kiu volas plenumi la taskon.

Ilja De Coster konkludis en Libera Folio, ke la ĉefa problemo de UEA estas manko je profesia mastrumado. Nu De Coster estas tre juna kaj nur antaŭ kelkaj monatoj forlasis la universitatan vindotukon. Li bone povas teorii, sed problemo estas ke post konkludo li ne alportas pageblan solvon.

Mi esperas, ke ĉiuj ludantoj en la katastrofo ĉirkaŭtabliĝu en la venonta UK pro trovi solvon de la nuna krizo. Ili devas scii, ke en ĉi tiu situacio neniu povas esti gajninto, se ili ne kapablas fari amikan interkonsenton.

La protagonistoj havas la ilon bezonatan por interkompreniĝi, la genian lingvon Esperanto.

Eble ankaŭ ne estas malbone, se ili pensas pri miloj da homoj, kiuj dum jaroj donis sian forton kaj monon al Esperanto, al UEA. De la plej fervora eterna komencanto ĝis la zelota UEA-ano, ĉiuj rajtas havi UEA-on en kiu regas amikeco, kompreno kaj la volo laboregi por mondvaste disvastigi Esperanton.

Tute honeste, mi ne bone komprenas la tutan malagrablan batalon, kiu nun iom post iom malkonstruas UEA-on kaj certe pli kaj pli ankaŭ la tutan Esperanto-movadon.

Neniam antaŭe ekzistis nepra bezono ol nun al interamika lingvo apud la komerca angla. UEA povas doni alternativan lingvon al la potencaj lingvoj kiujn oni preskaŭ altrudas al la amaso.

Plenkreskuloj demisiis, tio okazas ĉiun tagon milfoje kaj do ne valoras mencion. Plenkreskuloj diskutas kaj malsamopinias, nu bone ankaŭ nenio revolucia. Oni nur ne forgesu, ke giganta tasko estas plenumota. Disvastigi Esperanton, jen la tasko, kiun unue atentu la nunaj batalantoj.

Niaj progresoj kaj malprogresoj

Ekde 1998 la studgrupo Perspektivo organizas enketon pri la progreso kaj malprogreso de la Esperanto-afero en la antaŭa jaro.

La metodo estas la sama kiel antaŭe: iu listigas aron da konstatitaj eventoj, kiujn oni povas koncepti kiel progresaĵon, kaj same aron da tiaj, kiujn oni povus nomi malprogresaĵoj en la tutmonda Esperanto-afero. Poste oni havigas tiujn du listojn al aro da Esperanto-aktivuloj, ke ili indiku, kiun eventon ili konceptas kiel la plej gravan, kiun kiel la duan plej gravan ktp. Poste oni adicias la poentojn kaj per tio oni akiras listojn.

La metodo ne estas ideala, sed ĝi povas servi ĝis kiam iu statistik-spertulo lanĉos ion pli konvenan.

La enketo, kiu rilatas al 2002, montras specialan rezulton — unu fakto estas elstare alte taksita, kaj sekve ekzistas granda poento-diferenco inter ĝi kaj la aliaj.

Progresoj en 2002

La nekontesteble ĉefa evento de la jaro 2002 estas eldono de la Nova PIV. 22 el la 25 respondintoj citis tiun ĉi fakton, kaj por 15 el ili ĝi estas la ĉefa evento de la jaro. Tiuj respondoj havigis al tiu fakto 183 poentojn el la 250 eblaj.

Jen la unua eventodeko

1. Eldono de NPIV 183

2-3. Retpaĝoj de PEA kaj de Franko Luin kun pli ol miliono da vizitoj jare 114

2-3. Agado de BKC en Bruselo 114

4. Junularo konsistigis unu trionon de la partoprenantoj en UK-87 93

5. Refunkciis la kurso pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la Komunuma Universitato de Amsterdamo 83

6. Libro de George Kersaudy Langues sans frontières favore informis pri Esperanto 74

7. Sukcesa fino de la trijara sesio de la Interlingvistikaj Studoj en la Universitato de Poznań 53

8. Finredakto kaj konsultebligo de la katalogo Trovanto en IEM (Vieno) 50

9. Inaŭguro de Libera Eŭropa Universitato en Komarno je iniciato de AIS 49

10. 6 mil 484 gejunuloj en Hungario partoprenis oficialan ekzamenon pri Esperanto 46

Malprogresoj en 2002

La plej malagrabla montriĝis, ke denove malkreskis la individua membraro de UEA, 19 el la 25 respondintoj indikis tion, kaj por 6 el ili ĝi estas la ĉefa malprogresaĵo; la adicio de iliaj malpoentoj kondukis al 67 el la 100 principe atingeblaj.

1. Malkresko de la individua membraro de UEA 67

2. Viena Radio forstrekis sian Esperanto-elsendon 55

3. La ĉeso de la funkciado de Monda Turismo 50

4-5. Foriris pluraj funkciuloj de CO de UEA 45

4-5. Rifuza respondo de Neil Kinnock el EU pri la uzado de Esperanto 45

6. Ĉesis aperi Eventoj 30

7. Kreskanta misinformado en Heroldo de Esperanto 18

8. La Jarlibro de UEA malfrue aperis 15

9. Iu vere skandaleca teksto en Heroldo de Esperanto pri la studgrupo Perspektivo 10

W.M.A. De Smet (Belgio)

“Komunismo kulpas pri nuraj 100 milionoj da vivoj: donu al ĝi ankoraŭ ŝancon!”

LOdE ĉesas eviti politikajn temojn. Ŝajnas bone: ĉu? Kaj por malfermi la novan epokon de sia ne plu “sterila” enhavo ĝi trovas ion supozeble la plej konvenan por ĉi tiu signifoplena momento. Kaj la plej konvena montriĝas ... la komunisma klasbatalo (!) tiel ke la lando de “venkinta socialismo” (kaj de ĝia plej pompa fiasko) invitas intervjuon de “fosilia” komunisto... Komunisto el lando, kie “klimato estas mola kaj valuto — firma” (tiom aspirata de altrangaj eks-sovetiaj funkciuloj ellaseblaj eksterlanden).

Naskita ankoraŭ dum Stalin, mi estis bonŝanca sufiĉe frue eklerni iom da vero pri la Sovetia sistemo de miaj parencoj, kaj poste — el la literaturo, kaŝe cirkulanta en lego-rondoj. El verkoj de Solĵenicin mi eksciis, ke jam ek de fino de la 1920aj jaroj iuj el prizonuloj de GULAG foje estis bonŝancaj sukcese fuĝi al la Okcidentaj landoj. Foje iuj el altrangaj sovetiaj oficialuloj aŭ spionoj fuĝis tien ankaŭ.

Do ek de tiuj fruaj jaroj ili penadis “malfermi okulojn” al la Okcidentaj registaroj kaj la intelektularo pri la vera realeco de la venkinta socialismo. Aperadis iliaj libroj, raportoj, sed ve, vane. Neniuj faktoj kapablis ŝanceli konvinkojn de tiel nomata okcidenta liberalisma intelektularo, adoranta komunismon tie, en ilia komforta “kapitalisma infero” je sekura distanco de ilia rev-lando.

Ke tiuj kvazaŭ intelektaj homoj en liberaj landoj kun ĉiuj informebloj (malkiel ni) restis apologetoj de la plej katastrofa en la historio “socia eksperimento”, ŝajnis al mi tiom fia, ke ek de tiam mi ekmalamis ilin por ĉiam... Precipe renkontinte la vivajn ekzemplerojn nuntempe, 12 jarojn post la kolapso de ilia revo, la revo kiu determinis la brutalan esencon de la 20a jarcento.

Do jen, la moderna “ruĝ-vindaĵa bebo” (mamnutrito de tiutempaj ard-koraj komunistoj en Britujo) aperas kiel honora gasto sur la unua paĝo de LOdE kun la sama “programo” por la tuta homaro: gvidi nin ĉiujn el la “kapitalisma infero”... La “utila idioto” (esprimo de Lenin) salutas la utiligitajn...

Alexander Gofen (Usono)

Deklari sin popolo

Dum lasta censado la pola registaro eksciis havi novan, kaj aldone la plej grandan, nacian minoritaton: la silezianoj.

Ĉirkaŭ 180 mil ŝtatanoj de Pola Respubliko deklaris sin silezianoj. Daŭras jura batalo pri la loko de la “nova” minoritato kadre de la pola ŝtato, membro de Eŭropa Unio ekde la 1a de majo 2004.

La silezianoj deklaris sin popolo ne laŭ teritoriaj kriterioj (ekz. loĝado de vojevodioj sileziaj kaj apudaj), sed laŭ sia aparteno al aparta kulturo, nek pola nek germana, nur silezia.

La Konsulo de la Esperanta Civito montras per tiu ĉi fakto, ke ĉiam ekzistas ebleco deklari nin popolo kadre de Eŭropa Unio, kun la juraj, kulturaj kaj lingvaj konsekvencoj. Interalie tiucele la Esperanta Civito kreis la kadrojn, por ke esperantistoj povu deklari sin popolo.

Antaŭ ni malfermiĝas neantaŭvideblaj eblecoj esti agnoskitaj kiel popolo kaj konfirmitaj kiel subjekto de internacia juro.

Walter Żelazny Konsulo de la Esperanta Civito

TEJO estas bezonata kaj bezonas subtenon de CO

Komitatano Z en LOdE-102 konstatas ke demisioj de estraranoj estas dubinda tradicio en TEJO. Li forgesas mencii ke demisioj okazis ankaŭ inter la dungitoj de la CO. Ĉu ne tiuj demisioj estas same dubindaj? Aŭ ĉu ne ĉiuj demisioj same grave montras ke io estas plibonigenda ĉe UEA?

Kiel kaŭzo por kolero inter la TEJOanoj komitatano Z konstatas ke la nunaj gvidantoj de UEA disŝutas belajn vortojn kaj promesojn sed ne pensas pri la plenumeblecoj. Tio ja kolerigas ankaŭ la membrojn, kaj la membronombro falas. Kion oni povas fari por reakiri la fidon de la membraro?

Laŭ komitatano Z la ekstera mono, kiun ricevis TEJO, influis negative ĝian rilaton kun la membroj. Liaj konkludoj estas iom strangaj. Ĉu ne la seminarioj, kiujn TEJO povis aranĝi danke al tiu mono, donis forton al TEJO? Ĉu ne aktiveco estas la plej grava varbilo? Samtempe oni devas konfesi ke seminarioj ne estas por ĉiuj kaj la estraro devus havi fortojn ankaŭ por aliaj taskoj. Tial ili bezonas helpon de oficisto ĉe CO.

Kompreneble ankaŭ la aliaj servoj de UEA estas gravaj. Ne ĉiuj membroj pensas ke plej gravas nur pagi monon al UEA. Ili ankaŭ postulas servojn. La revuo, la jarlibro kaj la UEA-kontoj devus funkcii. Sed samtempe oni devas trovi la monon por investi en la estonto, en la subteno de TEJO. Manko de mono estas iel relativa afero, se oni rigardas la bilancon de UEA.

Laŭ mi TEJO estas ege bezonata organizo. Ĝi ja estas la bazo por la pluvivo de UEA.

Pensanta pensiulo

Finsezone

novelo de Paul Gubbins

La rano — strangolata — tuj kaptis lian atenton. Kaj vibrigis la kordojn de lia koro — se entute, kiel li poste rezonis, koro kordojn havas. Tamen el inter ĉiuj aliaj neaĉetitaĵoj finsezone restantaj — ringoj kaj pneŭmatikoj, delfenoj kaj balenoj — la rano aparte mizera aspektis. Nu, ankaŭ vi mizerus, se ĉirkaŭkola ŝnuro vin strangolus — sed ne nur simple tial. Ne, ne — temis pri voĉo, voĉeto, apenaŭ aŭdebla, sed al tiuj, kiuj orelojn posedas: “Akvokvakvo... akvokvakvo... al la akvo... kvakoakvo...” kaj li estis transironta la strateton — la unusolan en la iama fiŝkaptista vilaĝo kaptita nun de ŝarkoj de la turismo-industrio — por pli atente aŭskulti la rankanzonon, kiam “huuuup!”, kaj el okulo-angulo li konstatis ĵipon kriĉbremse hupe haltantan nur fingrodikon for de — nu — la fingroj de lia dekstra mano. Samtempe de malantaŭe li sentis akran doloron en la dorso kaj li trovis sin lanĉata trans la strateton — rano-randen — dum inaj virinaj edzinaj riproĉoj draŝis kraŝis. “Walter!” langovipis lia edzino — ŝi, kiu puŝis lin for de la faŭko de la ĵipo-monstro — “Walter! Iam mi ne apudos por savi vin... do pensu, pajlokap’!” Sin turnante, por atentigi, ke fakte la ĵipo jam haltis kaj ke savado — por ne paroli pri dorsdoloroj — tute superfluas, Walter subite trovis sin mergiĝanta, dronanta en la marobluaj okuloj de la plej gracia, la plej diina estaĵo — sidanta apud barboza kaj rikananta ĵipisto — kiun li iam ajn vidis. “Aj...!” elbuŝigis Walter, dum la ĵipo — sur kies flanko la ekenamiĝinto registris nur la grekliterajn vortojn “marbardo” kaj “savo” — subite preterakcelis kaj perdiĝis en polvo kaj polucio. “Haltu”, raŭkis Walter. “Ho, haltu, mirinda, mirakla...” “Walter!” skue skoldis lia edzino. “Ĉu vi plene idiotas? Aŭ ĉu ja trois, kiel mi avertis, la kroma metaxa, pri kiu vi postmanĝe obstinis? He...?” Sed Walter, kompatindulo, ekbalbutis nur pri diino kaj la bluo de la maro kaj pri rano soifanta je akvo, eventuale libero... “Rano?” eksplodis lia edzino. “Kiu rano?” Walter gestis svage, malantaŭen, vendejon indikante. “Rano... ?” miris lia edzino. “Nur aermatracojn mi vidas”. Kaj, strabante: “Nu jes... ranoforman...” — “Ĝuste”, ekscitiĝis Walter. “Kaj la kvakadon... ĉu vi ne aŭdas?..” — “Nenion mi aŭdas”, frostis helseptembrotage la edzino. Aldonante, misaŭgure: “Post la ferio, kiam ni hejmeniros, vi vizitos kuraciston. Ho, jes, kara mia. Ĉar via frenezo... nu... ĝi frenezigas min”.

*

Temis ja pri la fino de la turisma sezono. Ĉe la sennombraj taverna-oj kaj restoracioj en la vilaĝo ĉiuhore haveblis sidlokoj, eĉ ĉe tiuj romantike situantaj fronte al la maro. Efektive pro kliento-manko kelkaj el la malpli favorataj taverna-oj jam fermiĝis: ties posedantoj jam aŭtunen, enlanden, familien fuĝis. La orkoloran plaĝon de la preskaŭ perfekta golfeto ankoraŭ makulis la vulgaraj ruĝoj kaj verdoj kaj flavoj de la strandoseĝoj — tage lueblaj kun sunombrelo kontraŭ nur kvin eŭroj — tamen plejparte ili vakis: la infanoj al lernejoj revenis, la patroj al oficejoj, la patrinoj — ho! kiu scias, al kiuj revoj revenas patrinoj. Krome jam senteblis unuaj pluvogutoj de la aŭtuno — nekarakterize frue, kiel saĝis la kelneroj, kulpigante tergloban varmiĝon (neniel la gasojn vate, kruce striantajn iam lazurajn ĉielojn; haladzajn gasojn el aviadiloj, turisto- kaj trinkmono-transportiloj, de kiuj ne nur la kelneroj sed ankaŭ la insula ekonomio nepre dependis). Kaj jes, kiel rezignacie konstatis Walter, jam je la sepa kaj duono vesperiĝas — eĉ pli frue ol hejme. Certe — finsezona etoso. Kaj, jes, finsezona rano: pro tio, sendube, ĝi apelaciis al li — infana ludilo tamen seninfana. Nedezirata, nesopirata. Kaj krome — strangolata. Kiel Walter mem. Kiu ne povis ne konstante vidi la ranon (malkiel la ĵipa ravulino, kiun li vane serĉadis — ete-diskrete, memevidente, por eviti la galon de lia edzino, kiu taksus lin krom frenezulo ankaŭ sendube erotomaniulo): la rano pendis ekster superbazaro — subbazaro, amare notis la edzino de Walter, malaprobe ekzameninte la stokon — situanta meze de la sola vilaĝa strateto, kaj sekve preterpasenda plurfojojn tage survoje al manĝejo aŭ maro, butiko aŭ buso. Kaj ju pli Walter vidis la ranon, des pli li sentis sin bezonata — unuafoje, unike en sia vivo vere bezonata — por helpi al iu — al io — plenumi sian destinon; ja ranan, aermatracan destinon, sed ĉiaokaze destinon. Krome, pli nebule, li sentis la sorton de la rano iel kunligata kun tiu de la estaĵo en la ĵipo; eble, se li povus iel utili al la rano, do tiam ŝi kaj li... “Walter!” elrevigis lin konata kriĉo. “Sur kiu planedo vi nun staras?” — “Sur neniu”, mensogis Walter. “Vi estas mia tuta konstelacio...” kaj li subride ĝuis la grimacon de lia edzino, “mia suno, mia luno... mia puno”, li flustre aldonis. Kaj subite: “Vidu... la ranon. Sendube ĝi malmultekostas... nur kelkajn eŭrojn...” — “Vi kaj la ranca rano”, elkraĉis suno kaj luno de Walter. “Kio estas al vi kaj la damninda aermatraco? Diable, se pinglon mi havus...” — “Ne, ne”, nervozis Walter, lokante sin rapide inter rano kaj edzino, “mi petas vin... ne. Sed vidu ... kiel malgaje ĝi aspektas...” — “Mi malgajigos vin, se ranon... aermatracon... vi aĉetos”, tondris la edzino. “Imagu... mezaĝulo... mezaĝulo plus”, ŝi malicis, “surstrande kun stulta tia ludilo. Plue...”, kaj fendiĝis ŝiaj okuloj, “laŭproverbe rano je marĉo, ne maron sopiras. Kaj ĉi tie... eble vi ankoraŭ ne rimarkis... estas maro. Maro, kara mia, ne marĉo... krom marĉo en via kapo”. Kaj, tiel atutinte, ŝi turnis sin sur la kalkano kaj, alte tenante la nazon, formajestis en la direkto de la hotelo. Dume, el la alia direkto: “Akvokvakvo... akvokvakvo... al la akvo... kvakoakvo...” — “Ve”, ĝemis Walter. “Oble ve”. Kaj: “Frenezaĵo”, skuis sin la turmentato. “Kiu aŭdis pri rano parolanta... por ne mencii aermatracon”. Kaj kiel bona edzo, obeeme, li postkuretis sian edzinon — postkuretis racion, postkuretis enuon. Ĉar ĉu ne la vivo monotonas sen la voĉoj, kiujn nur vi aŭdas, kiuj nur vin alparolas? La voĉoj de — de kie? De kiu, kio? Ho, Walter, Walter — vi feriis por ripozi, malstreĉiĝi; sed jen adade akvokvako-kvakoakvo neeltenebla ĉiam pli insista urĝe skurĝe raciorompa ĝis — ĝis alproksimiĝis la benata-malbenata tempo, kiam, kiel ĉiam, el ferio fariĝis foriro. Kiam Walter — ho, jes, kiam Walter estis plene konvinkiĝinta, ke la rano — nenia nura aermatraco, diable — lin elektis, nur lin, savonto.

Kaj do, kelkajn horojn antaŭ ol estis alvenonta la aŭtobuso, por veturigi feliĉajn-malfeliĉajn feriintojn flughavenen, kaj dum la Walter-ino zorge ĉion pakis — “Simple lasu min, Walter, mi valizumos: vi ĉion fuŝos, kiel kutime” — Walter prenis (nu, ŝtelis) kvindek-eŭran bileton el la monujo de sia edzino kaj, apenaŭ konsciante pri siaj agoj, direktis siajn paŝojn al la subbazaro kaj — ho, kiel facile! — liberigis la ranon. Kaj, nevidate, ĉar jam vesperiĝis, kvazaŭ somnambulo iris plaĝen, maren, kaj lanĉis suronden la ranon. “Bonan vojaĝon, karega”, deziris Walter. “Bonan vojaĝon”. Tiel adiaŭinte, li revenis hotelen. “Do vidu”, elfaŭkis la edzino, “ĉio preta”. — “Jes, ja”, konsentis Walter, eble por la unua fojo en sia vivo. “Ĉio preta”.

*

La ĉefo de la marborda sekureca servo oscedis, kaj trakurigis la x-an fojon siajn fingrojn tra la barbo. Tiam, senpeziĝante, li malŝaltis la radio-aparaton, kiu dum la tuta nokto grigrigis kaj ĉirĉiris kiel insekta batalkampo. Ekstere videblis la unuaj radioj de la mateniĝanta suno. Damne, se antaŭ — kiom da horoj? — li ne estus restinta en la oficejo kelkajn minutojn post deĵorĉeso, babilante kun Miko pri la ŝancoj de la nova golisto en la nacia futbalteamo (pri futbalo li vere ne interesiĝis, sed kiu masklo kuraĝas en la nuna socio ne kliniĝi antaŭ la ĉiopotenca dio Futbalo?), li estus evitinta la alarmsignalon ricevitan de fiŝkaptisto ie en la golfo, kiu elakvigis anstataŭ sardinojn aermatracon. Tiam paniko: ĉu estas droninta infano? Nepris telefoni al ĉiu hotelo, ĉiu pensiono ne nur en la vilaĝo sed laŭlonge de la marbordo: ĉu iu raportis malaperinta infanon? Necesis ankaŭ mobilizi serĉ-skipon, kun helikoptero: la provincestro insistis, ke kaze de perditaj honoro hundo hometo kaj por protekti la reputacion de la turismo-industrio oni videble ĉion entreprenu por ĝustigi la malĝustaĵon. Egale, ke ekfunkciigo de la unusola insula helikoptero pro ne tute kompreneblaj kialoj paralizis la flughavenon: oni tamen agu. Tamen tamen — se antaŭ kelkaj momentoj li estus povinta eskapi, li estus vekiĝanta anstataŭ en sia oficejo do en la brakoj de sia amatino, la plej gracia, la plej diina estaĵo, kiu iam ajn ornamis ĵipon survoje al aŭ revene de sekretaj renkontiĝoj for de la okuloj de frida, fiŝcerba, fiŝkaptista edzo. Damnindaj turistoj: sendube kulpas idiota germano aŭ kretena brito pri la aermatraca fuŝaĵo. Tamen — kaj la barbulo profunde elspiris — proksimiĝas, dank’ al Io, la fino de la turisma sezono. Anstataŭ alarmoj, nur ĝojlarmoj de volupto —, diboĉoplenaj noktoj. Noktoj seninterrompaj. Jes, ankoraŭ nur du-tri semajnoj kaj tiam... inferen la pestaj turistoj.

*

Dume, hejmenirante, en matena aviadilo — dum horoj prokrastita pro stulta sekureco-krizo — plurmilmetrojn ie super okullazura maro, sur kiu videblis nigraj, ŝaŭm-ĉirkaŭataj punktetoj de fiŝkaptistaj boatoj, ridetis Walter. Unuafoje ekde la komenco de la ferio.

Pro ĉi tiu novelo Paul Gubbins iĝis laŭreato de Liro-2002 en la branĉo Originala prozo.

Fjodor Sologub

La disipanto

Mi la korpon liveris al ŝimo,

Disipinte trezoron de l’ sort’.

Jen mi staras ĉe la noktolimo

En nudeco, senhelpa, sen fort’.

Kaj mi petas de la Dia graco

— senkomparas la preĝa sincer’! —

“Nur iomon da forto donacu

Al mi, kiun lacigas la ter’.

Sub ĉi-teraj ĉagrenoj mi sklavas,

Por mi troas la tera plenum’,

Sed printempo min, ho kiom! ravas,

Kaj freŝigas min akva brakum’.

Kiom ruĝe aŭroroj ĉi ardas,

Kiel revas jasmena arbet’,

Kiel milde lazuro rigardas,

Kiel kisas la lipa impet’!

Dezirata eĉ pli, ol kisado,

Kaj aroma eĉ pli, ol jasmen’,

Estas forto de sonĝa persvado

Kaj de versoj la milda refren’.

Ĉar Vi, Di’, kompatemas, kaj vere

En Vi — gloro kaj fort’, lumoflu’.

Donu iom da vivo surtere,

Por ke kantojn komponu mi plu!”

Tradukis el la rusa Michel Duc Goninaz

Pro ĉi tiu traduko Michel Duc Goninaz fariĝis laŭreato de Liro-2002 en la branĉo Traduka poezio.

Ĉu Esperanto konas hermafroditojn?

Studo de Gonçalo Neves pri la vorto virkuracisto kaj aliaj kunmetaĵoj

Antaŭ nelonge mi aŭdis la riproĉon, ke la genrojn Esperanto esprimas konfuze kaj nebule, ke ekzemple laŭtradicie la vorto virbovo signas masklon, dum modernmore la vorto virkuracisto povas indiki virinon. Ĉu en Esperanto ekzistas hermafroditaj vortoj? Ĉu nia genrosistemo estas tiel ambigua kaj nekonsekvenca? Nu, antaŭ ol rekte respondi tiun ĉi demandon, mi unue promenigu lupeon super:

LA GENROJ EN ESPERANTO

Koncerne la supran temon mi supozas, ke oni povas konsideri kvar “klasojn” de substantivoj:

a) Bestnomoj

Kiam temas pri tiaj nomoj, senafiksa substantivo ne indikas la sekson de la besto. Jen ekzemple la PIVa difino pri bovo: “Granda dombesto, kies ino liveras lakton, k kies kastrita virseksulo estas uzata kiel jungbruto.”

Por indiki la masklon (aŭ virseksulon), oni prefikse uzas la radikon vir: virbovo. Por indiki la femalon (aŭ inon), oni almetas la sufikson -in-: bovino. Por iuj maskloj ekzistas apartaj radikoj, kiuj evitigas la prefiksan aplikon de vir: taŭro (virbovo), okso (kastrita virbovo), stalono (virĉevalo), boko (virkapro aŭ vircervo), kapono (kastrita juna virkoko). Da apartaj radikoj por femaloj mi konas nur du: guno (juna bovino, ankoraŭ negravedigita), pulardo (kastrita juna kokino).

Atenta observado de la lingvouzo — kaj parola, kaj skriba — evidentigas, ke femalojn oni indikas ege pli ofte ol masklojn, aŭ alidire, ekzemple la vorto kokino estas uzata ege pli ofte ol la vorto virkoko. Tio signifas ke, kiam oni certas ke temas pri femalo, kaj oni sentas la bezonon tion indiki, tiam oni ĉiam aldonas la sufikson -in-, sed pri maskloj oni ne agas same: ne ĉiam oni prefikse aldonas la radikon vir, eĉ kiam oni certas, ke temas pri masklo, kaj kiam oni sentas la bezonon tion indiki. Kial? Ĉar ial — la kialo(j)n mi nun ne esploros, pro spacomanko — la lingvouzantoj iom post iom starigis la konvencion, ke ĉe manko de klara seksomontrilo oni subkomprenas, ke temas pri masklo.

Parenteze mi diru, ke en la frua periodo de Esperanto la vorto viro ĝuis signifon pli vastan, ol ĝi rajtas hodiaŭ. Jen kion diras pri ĝi la vortaro de Kabe (1910): “Homo aŭ besto apartenanta al la forta sekso (kontraŭo de la virino, de la ino)” Kaj pri virino: “Homo aŭ besto apartenanta al la malforta sekso.” Kaj pri bovo: “Hejma kornbesto: la viroj estas uzataj kiel jungbrutoj, la inoj liveras lakton.” Tiam viro havis do ne nur la hodiaŭan signifon de virseksa homo, sed ankaŭ la ĝeneralan signifon de masklo. Ĉar ĝi ĝuis tiun signifon, oni tiam ne hezitis eĉ ĝin uzi kvazaŭsufikse: bovoviro (taŭro), ĉevalviro (stalono), kaproviro (boko) ks. Tamen tiun kutimon oni baldaŭ forlasis, el tri motivoj:

1) Sufikse uzi radikon konsonantkomencan estas maloportune, ĉar oni ofte sentas la bezonon aldoni interan vokalon, por faciligi la prononcon (ekz-e bovoviro), kaj tio igas la vortojn tro longaj kaj tro plumpaj.

2) Iuj el tiuj vortoj koliziis kun aliaj konceptoj. Ekz-e la vorto kaprovirokonfuziĝis kun faŭno, kaj ĉevalviro karambolis kun centaŭro.

3) Iom post iom oni eksentis la bezonon limigi la signifon de viro al virseksa homo.

Tial oni komencis tiun radikon uzi prefikse anstataŭ sufikse, kaj tiu uzado restas ĝis nun.

En 1933 Grosjean-Maupin jene difinis la vorton viro en sia Plena Vortaro de Esperanto (PV): “Viro. 1 Animalo de la sekso organizita por demeti en aliseksan animalon la semon de ido (kontraste kun ino): virbesto, virbovo, virŝafo, vir(seksul)o. 2 Virhomo (kontraste kun homino). 3 Maturaĝa virhomo (kontraste kun infano).” En 1954 finfine registriĝis la vortoj masklo kaj femalo (en la suplemento de PV): “masklo: virseksulo”; “femalo: inseksa estaĵo”. Tiujn vortojn oni tamen uzas neofte, eĉ hodiaŭ, kio estas bedaŭrinda, laŭ mi, ĉar temas pri vortoj tre klaraj, tre belsonaj kaj kun konsiderinda internacia subteno.

En 1970 PIV iom limigis la signifon de viro (“1 Homo, apartenanta al la sekso organizita por demeti en inon la semon de ido. 2 Tia homo, rigardata en la matura aĝo kontraste kun infano.”), sed retenis la prefiksan uzon (“La radiko vir estas regule uzata kiel prefikso, por signifi la masklon de besta specio: virĉevalo, virkato, virŝafo”).

b) Nomoj de familianoj

Kiam temas pri tiaj nomoj, oni konvencie indikas la inon per la sufikso -in- kaj la viron per sufikso nula: patrino, patro; onklino, onklo; ks. Por indiki la paron patro + patrino oni pluraligas la radikon kaj aldonas la prefikson ge-: gepatroj = patro + patrino.

Por indiki nur unu el la gepatroj — aŭ la patron, aŭ la patrinon, sen indiko pri la sekso — Esperanto apartan rimedon (ankoraŭ) ne havas. Pokrovskij proponis la vorton genitoro, sed neniu ĝis nun sekvis lian proponon, kiom mi scias. Ĉu eble tial, ke tiun vorton oni uzas en Ido? Ĉiaokaze, la vorto genitoro solvus nur parton de la problemo. Kion pri aŭ-onklo-aŭ-onklino, aŭ-avo-aŭ-avino, ktp, ktp?

Iuj pledis por gepatro, geonklo, geavo ks, sed tiu uzo ne estas subtenebla, ĉar ĝi renversus la prefikson ge- kaj rompus la tutan sistemon. Temas pri tio, ke dum la prefikso ge- estas laŭdifine sekskuniga, en tiuj vortoj ĝi funkcius seksdisige, aŭ alidire, ĝi alprenus rolon ne nur alian, sed eĉ tute malan. Se tiun renverson oni allasus, tiam neniu plu certus pri la ĝusta signifo de esprimoj kiel gepatra permeso ks: ĉu temus pri permeso de la gepatroj (t.e. ambaŭ gepatroj permesas) aŭ permeso de nur unu el ili (t.e. unu permesas, sed ne la alia). Tio estus vera kaĉigo de klara prefikso, kiu tutan jarcenton sengrince funkciis. Bedaŭrinde la nova PIV jam sigelis tiun kaĉigon, enlasinte jenon: “gepatro: patro aŭ patrino”.

La anomalio de gepatro kuŝas do ne en ĝia singulareco, sed en ĝia renverso de la signifo de ge-. Tute male, senplurala uzo de ge- estas ne nur allasebla, sed eĉ salutinda, se ĝi nur ne renversas la signifon de la prefikso. Ekz-e ĉe la iom ŝercaj vortoj gelernejo, gedormi, gelito, geparo, geumi, gefari, gea ks, la prefikso retenas sian fundamentan signifon sekskunigan, kaj tial tiuj vortoj ne nur ne rompas la sistemon, sed eĉ atestas la sukan vivantecon de Esperanto. Ekz-e gelernejo estas lernejo, kiun frekventas lernantoj el ambaŭ seksoj, kontraste kun lernejo nur por knaboj aŭ lernejo nur por knabinoj. Iam dum matenmanĝo Schwartz faris ŝercon per jena demando al paro da geedzoj : “Ĉu vi bonege dormis?” (jes, laŭ la intonacio oni povus kompreni “Ĉu vi bone gedormis?”...)

La vorto gepatroj ks estas duoble plurala: dum la finaĵo -j esprimas pluralecon de individuoj, la prefikso ge- esprimas pluralecon de seksoj. En la vorto gelernejo nur la pluraleco de seksoj estas esprimita, ĉar temas nur pri unu objekto. Evidente ankaŭ la vorton gelernejo oni povas pluraligi duoble, uzante la finaĵon -j, kiam temas pri pli ol unu objekto: ekz-e “en nia urbo ekzistas tri gelernejoj”.

Pluraligi en Esperanto oni povas per la finaĵo -j, per la prefikso ge- kaj ankaŭ per la sufikso -ar-. Ankaŭ ĉi lasta esprimas pluralecon de individuoj aŭ objektoj, sed pluralecon iom alian ol tiu indikata de la finaĵo -j. Dum la finaĵo -j pluraligas individuige, la sufikso -ar- pluraligas grupige; krome, ĝi ne nur pluraligas, sed ankaŭ provizas la pluraligiton per novaj ecoj: arbaro estas ne nur arboj, kaj eĉ ne nur grupo da arboj, sed densa grupo da arboj, kovranta vastan spacon (ĉi-okaze do la sufikso aldonas tri ecojn al la pluraligito: grupecon, densecon kaj vastecon); la homaro estas ne nur homoj, kaj eĉ ne nur grupo da homoj, sed la tuto de la homoj (ĉi-okaze do la sufikso aldonas du ecojn al la pluraligito: grupecon kaj tutecon). Evidente ankaŭ la vorto arbaroj estas duoble plurala: dum -ar- pluraligas, grupigas kaj nuancas la objekton, -j pluraligas la nuancitan grupon. Teorie oni povus ŝpini eĉ vorton trioble pluralan (ekz-e geŝafaroj), sed tio eble estus jam tro!

c) Nomoj de profesiuloj

Kiam temas pri tiaj nomoj, oni aplikas la saman konvencion, kiel ĉe la nomoj de familianoj: la inon oni indikas per la sufikso -in- kaj la viron per sufikso nula: kuracistino, kuracisto. Tamen konsiderinda parto de la nunaj esperantistoj indikas per sufikso nula ankaŭ la profesiulinon, precipe se ŝia sekso jam estas montrita de antaŭa pronomo aŭ de alia vorto seks-montra: ekz-e “ŝi estas profesoro ĉe Kembriĝo”.

Mi nun ne povas esplori la demandon por sciiĝi, kiam komenciĝis tiu tendenco, sed mi supozas, ke tian sensufiksan uzadon favoras precipe anglalingvanoj, eble ne nur pro ilia seksegaliga severeco, sed ankaŭ tial, ke la angla lingvo ne kapablas inigi tiajn vortojn: ekz-e minister estas ambaŭgenra, dum portugaloj, hispanoj kaj italoj bone elturniĝas per ministra). Nu, temas pri tendenco, kaj tendencojn oni ordinare senantaŭjuĝe kaj senkomente observu, trankvile atendante ilian evoluon, se ili nur ne estas danĝeraj aŭ lingvorompaj (kaj tia la nuna tendenco ŝajne ne estas). Kvankam mi mem tiun tendencon ĝenerale (ankoraŭ) ne sekvas, tamen mi agnoskas, ke en pluraj okazoj ĝi povas faciligi frazon kaj leĝerigi la stilon. Verdire, en la nuna Esperanto oni pli ŝparas afiksojn, ol en la frua tempo (precipe la afiksojn ek-, ge-, -ec-, kaj -ad-); la seninigo de profesiulaj nomoj ŝajnas do sekvi tiun ĝeneralan tendencon.

LA VORTO “VIRKURACISTO” KAJ NIA KUNMETADO

Jes ja, virkuracisto povas signi virinon, same kiel profesoro, inĝeniero ks, se oni preterlasas la sufikson -in-, sekvante la supre menciitan tendencon. Tamen ĉe la vorto virkuracisto la radiko vir havas rolon tute alian, ol ĉe la vorto virbovo. Dum ĉe ĉi lasta ĝi funkcias prefikse (analoge al bo-, pra- ks) kaj seksmontre (analoge al -in-), ĉe la unua ĝi rolas substantive kaj celmontre: virkuracisto estas do kuracisto por viroj, same kiel infankuracisto (aŭ pediatro) estas kuracisto por infanoj kaj bestkuracisto (aŭ veterinaro) estas kuracisto por bestoj. La radiko vir funkcias prefikse nur ĉe bestnomoj. Kial? Ĉu pro ĉiopova kaj mistera leĝo gramatika? Ne, simple ĉar tion iom post iom kaj sendekrete kunŝpinis la kvar potencaj fortoj, kiuj regas en ĉiu vivanta lingvo, kia estas ankaŭ Esperanto: simetrio, analogio, tradicio kaj konvencio. Antaŭ tiaj fortoj devas genufleksi kaj humiliĝi la plej severa logiko. Jen pluraj ekzemploj, kiuj tion sen ombro da dubo pruvas:

a) Naztruo estas aperturo de la nazo, dum butontruo estas ne aperturo de butono, sed aperturo de vesto, tra kiu ŝoviĝas butono, same kiel ŝlosiltruo estas ne aperturo de ŝlosilo, sed aperturo de seruro, kien eniĝas ŝlosilo. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

b) Preĝlibro estas libro da preĝoj, dum telefonlibro estas ne libro da telefonoj, sed libro da telefonnumeroj, kaj poŝlibro estas ne libro da poŝoj, sed libro sufiĉe malgranda, por povi esti enŝovata en poŝon. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

c) Akvomelono nek estas melono, nek enhavas akvon en la sama maniero, kiel akvokruĉo: ĝi tamen estas melonsimila kaj ĝia sukoriĉa pulpo estas akveca; de tie do venas ĝia nomo, pro konvencio kaj tradicio. Kion pri vinbero? Ĝi estas ja bero, sed ĝia pulpo tute ne estas vineca; tamen el suko vinbera oni faras moston, kaj el mosto vinon; de tie do venas ĝia nomo, pro konvencio kaj tradicio. Ankaŭ sojfabo nek estas fabo, nek enhavas sojon: ĝi tamen estas iom (sed ne tro!) faboforma, kaj el ĝi oni preparas saŭcon nomatan sojo; de tie do venas ĝia nomo, pro konvencio kaj tradicio.

d) Dum vaporŝipon movas vaporforto, velŝipon movas ne velforto, sed ventoforto helpe de veloj, kaj aviadilŝipo ne estas movata de aviadiloj, sed mem portas ilin, same kiel petrolŝipo portas petrolon, karboŝipo karbon kaj plezurŝipo homojn, kiujn plezurigas la vojaĝo. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

e) Dum dentrado estas rado el dentoj (kvankam ne buŝaj), dentbroso estas broso ne el dentoj, sed por dentoj, kaj dratbroso estas broso ne por dratoj, sed el dratoj. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

f) Dum avenkaĉo (aŭ poriĝo) estas kaĉo el aveno, branpano estas pano ne el brano, sed el greno ne senbranigita. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

g) Dum okulŝirmilo ŝirmas la okulojn, ventŝirmilo ŝirmas ne la venton, sed ion kontraŭ la vento, kaj lampŝirmilo ŝirmas nek lampon, nek ion kontraŭ lampo, sed ion kontraŭ la lumo de lampo. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

h) Dum pluvmantelon oni surmetas por ŝirmi sin kontraŭ la pluvo, banmantelon oni surmetas por ŝirmi sin ne kontraŭ bano, sed kontraŭ la malvarmo post bano. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

ĥ) Dum sunfloro estas floro sin turnanta al la suno, sunfrapo ne estas frapo sin turnanta al la suno, sed frapo kaŭzita de la suno. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

i) Dum tirkeston oni tiras, trenŝipon nenio trenas, sed ĝi mem ion trenas, kvankam ambaŭ verboj (tiri kaj treni) estas egale transitivaj. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

j) Dum poŝtmarkon oni metas sur poŝtaĵon, poŝtkeston oni ne metas sur poŝtaĵon, sed male, oni metas poŝtaĵon en poŝtkeston; tamen oni ne metas poŝtaĵon en poŝtkarton, sed poŝtkarton en poŝtkeston. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

ĵ) Dum poŝtukon oni metas en poŝon, naztukon oni ne metas en la nazon, sed male, oni metas la nazon en naztukon. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

k) Dum lipharoj staras super la lipoj, nazharoj staras ne super, sed en la nazo, kaj vangoharoj staras nek super, nek en la vangoj, sed sur la vangoj, kaj okulharoj staras nek super, nek en, nek sur la okuloj, sed sur la palpebroj. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

l) Dum stratpordo kondukas al strato, klappordo ne kondukas al klapo, sed konsistas mem el klapo. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

m) Dum marondo estas ondo el maro, fiŝhoko estas hoko ne el fiŝo, sed por kapti fiŝojn, kaj pordhoko estas hoko ne por kapti pordojn, sed por “kapti” vestojn sur pordo. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

n) Dum litvagono estas vagono enhavanta litojn, kamentubo estas tubo ne enhavanta kamenojn, sed staranta super kameno. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

o) Dum el sukerkano oni ekstraktas sukeron, el olivoleo oni ne ekstraktas olivojn, sed male, el olivoj oni ekstraktas olivoleon. Kial? Pro konvencio kaj tradicio.

Nu, sat. Centojn da ekzemploj mi povus ankoraŭ prezenti, sed mi supozas, ke la ĉefa mesaĝo jam estas liverita: kunmetaĵoj konsistas ne nur el sekaj morfemoj, el nudaj radikoj, sed ankaŭ el ideoj, sentoj, pensoj kaj deziroj, kiujn influas kaj cementas la kvar potencaj fortoj de simetrio, analogio, konvencio kaj tradicio, kaj — en kelkaj okazoj — ankaŭ la altira forto de iu(j) el la plej konataj nacilingvoj. Tial kunmetaĵojn oni ne povas dissekci per la bisturio de plej severa logiko: gravas ankaŭ la cirkonstancoj, kiuj ĉirkaŭas ilian aplikon; kunmetaĵoj per si mem signifas nenion: ilin vivigas kaj signifoŝargas situacioj, frazoj kaj kuntekstoj. Kiam tiuj situacioj, frazoj kaj kuntekstoj ofte ripetiĝas kaj parole kaj skribe, tiam la kunmetaĵojn memortenas la popolo kaj envortarigas leksikografoj. Kion ekz-e signifas piedmasaĝo? Ĉu temas pri masaĝo farata per la piedoj de masaĝisto, aŭ pri masaĝo, kiun masaĝisto mane faras al la piedoj de paciento? Mi ne scias. La masaĝa fakterminaro ankoraŭ ne ellaboriĝis en Esperanto. Tamen mi scias, ke ambaŭ masaĝtipoj ekzistas kaj estas tre oftaj kaj gravaj. Se iam oni komencus vaste kaj fake masaĝi en Esperanto, tiam la iompostioma uzado certe enkondukus kaj sankcius unu el tiuj signifoj. Mi supozas, ke ĝi sankcius la duan signifon (ĉar tia masaĝo konsistigas apartan branĉon, dum la unua estas nur parto de alitipa masaĝo farata ne nur per la piedoj), sed povus okazi tute male, ekz-e pro la analogio aŭ simetrio (jen du el la kvar potencaj fortoj!) de piedfrapi kaj piedpremi.

La menciitaj fortoj regas la formadon kaj vivigon ne nur de kunmetaĵoj, sed ankaŭ de amaso da esprimoj ne kunmetaj: ekz-e dum ĝardena pordo estas pordo de ĝardeno, helika ŝtuparo estas ŝtuparo ne de heliko, kaj eĉ ne helikforma, sed iom helikokonk-forma. Vivanta lingvo estas tia. Tia estas ankaŭ Esperanto. Ne maŝino, sed vivanta organismo.

NI PLU BUTU NIAJN TERPOMOJN

Se paroli pri kunmetaĵoj, mi transiru al vorto, kiu jam fluigis multe da inko. Kiam oni grumblas pri terpomo, forgesante la vorton akvomelono kaj multon da aliaj, kiuj spicas kaj pulsigas la lingvon, tiam venas al mi en la kapon vortoj kiel la grekdevenaj ornitorinko, rinocero kaj hipopotamo. Kial ili ne elvokas proteston? Nur tial, ke ili odoras science. Vortoj kiel birdonazo, nazkorno kaj riverĉevalo certe ne renkontus la saman aprobon, kvankam teorie ili havas ĝuste la saman signifon, kiel la antaŭaj. Se anstataŭ terpomo Zamenhof estus proponinta la elgrekaĵon melogeo, eble hodiaŭ neniu protestus, kvankam teorie la du vortoj estas samsignifaj. Tiaj ni estas, kion fari? Tamen la lingvo plu emas ŝpini tiajn kunmetaĵojn: jen nia gorĝpomo (aŭ adampomo), kaj la dornpomo (frukto de la daturo), kaj eĉ la slangaĵo ĉur-ovoj por signi la testikojn (interese, ĉar en la ĉina, se mi ne eraras, terpomojn oni nomas per vorto ekvivalenta al ter-ovoj), se ne paroli pri la figokakto (nopalo aŭ opuntio), kies frukto iom similas la frukton de vera figarbo. Analogio, simetrio, ĉiam.

Ni do ne estu pedantoj kaj akceptu la naturfontojn, kiuj impulsas nian vivantan lingvon.

Spegulo ridiga aŭ ĝustiga
István Ertl. La postdomo:Paŭsaĵo. — Rotterdam: Bero, 2003. — 86 pĝ.

Lastatempe oni surmetis Korseton sur la esperantistojn. Kiel konate, la funkcio de tia umo estas, ke ĝi premas internen en unu loko, kaj la afero puŝiĝas elen aliloke. Jen, ekzemple, eliĝis eldono de satiraĵo. La postdomo de István Ertl portas la ĝenrodifinon “paŭsaĵo”. Kion ĝi do paŭsas? Ĉefe la okazaĵojn en la Centra Oficejo de UEA dum la lastaj jaroj. Ĉiu leganto ja komparos ĝin kun siaj scioj aŭ supozoj pri kio vere okazis. Tial mi komencas per mia subjektiva bildo de “la vero”.

En la CO laboris aro da talentaj dungitoj, kiuj bone kunlaboris, eĉ amikiĝis. Kiel en aliaj ideaj organizoj, la dungitoj kaj precipe la dungita estro preferis elektitan estraron malfortan. Kiam UEA ekhavis fortan prezidanton, kiu krome havas riskemajn ideojn kaj bizaran laborstilon, kulminis konflikto kaj pluraj dungitoj demisiis. La idea konflikto ŝajnas esti tiu sama, kiu de jarcento hantadas UEA’n — konflikto inter uzantoj kaj propagandantoj de Esperanto, inter rondoj internacia kaj naciaj, inter membroj individuaj kaj asociaj. En la CO laboras ankaŭ junaj TEJO-volontuloj. En TEJO estiĝis suspekto, ke unu dungito sekse miskondutis kontraŭ tiuj junuloj. En similaj okazoj, ofta procedo estas ĉion kaŝi, prisilenti, kaj diskrete forigi la asertitajn viktimojn, “por ne malutili al nia kara afero”. Aĉa metodo, laŭ mi. Ĉi-kaze, ĝi ne eblis, dank’ al insisto de Sabira Ståhlberg, pro kio ŝi meritus respekton. Sed male, oni daŭre ĵetadas al ŝi koton pro ŝia “falsa akuzo”. Post esploroj faritaj de UEA, eblis nenion pruvi. Tamen, supozeble, restis malbona etoso en la CO, kiu sendube kontribuis al la demisioj de ĝiaj oficistoj.

En La postdomo troviĝas aludoj al amaso da literaturaj verkoj, zorge listitaj librofine. Malmultajn el ili mi legante rimarkis kaj rekonis. Mi ja rekonis unu bazan aludon, tiun pri la taglibro de Anne Frank. Aliaj aludoj celas esperantistojn kaj diversajn verdajn eventojn kaj rondojn. Tiujn mi pli facile identigis. La esperantistoj aperas sub leĝere modifitaj nomoj. Tiu kutimo ludi per nomoj estas tradicia en Esperantaj satiraĵoj. Jam en la Verda Biblio de Lejzerowicz el 1935 oni trovas provojn kiel Junio Pagi kaj Kalsurmano Galoŝej. Ĉe Ertl tiu arto de komikaj metamorfozoj atingas pinton de inventa kapablo. Mi aŭguras, ke longe oni aŭdos (sen)intencan (mis)uzadon de tiuj alinomoj inter esperantistoj (des pli, ĉar oni emas pli facile memori ilin ol la verajn nomojn).

Sed Ertl aludas ankaŭ amasegon da detaloj pri aferoj de la CO, agoj, trajtoj, kutimoj kaj manioj de la oficistoj, UEA-estraranoj kaj aliaj korifeoj. Nek mi nek alia leganto povas koni la bazon de tiuj klaĉoj. Ekzemple oni legas pri estrarkunsido en la CO: “Entute ne venis la nipona estrarano Hufumoto Vakuo, ĉar ĉi-sezone la Boterhamaj meblovendistoj ne ofertis rabatojn” (pĝ. 35). Nu, leganto kiu posedas malnovan jarlibron ja povas trovi, ke UEA havis estraranon nomitan Tacuo Huzimoto. Ĉu li aparte ŝatas nederlandajn meblojn ne informas la jarlibro, malbedaŭrinde.

Se temus pri kelkaj aludoj tiaspecaj, ne estus problemo, sed necesas diri, ke La postdomo konsistas je alta grado el vicego da similaĵoj. Aliaj oftaj ŝercoj estas en aŭ pri la nederlanda lingvo. Kiu do estas la celgrupo de ĉi libro? Ĉu eksaj UEA-oficistoj bone regantaj la nederlandan? Iom ekskluziva eldono, tiuokaze!

István Ertl havis bonan ideon, miksante la paŭsatajn UEA-klaĉojn kun tute alia dramo, pli grava kaj konata. Temas pri la murdo de la nederlanda oportunista politikisto Pim Fortuyn kaj la sekva balotsukceso de lia “listo”. Montriĝas, ke en la paŭsa versio esperantistoj grave implikiĝis en tiu murdo. Mi tamen opinias, ke tiu neatendita kaj bone trovita kunplektiĝo ne estas sufiĉe utiligita. La tuto iomete impresas kiel teatra komedio, kie aktoroj kuras tien-reen sur la scenejo, senĉese stumblante kaj kunpuŝiĝante, sed la spektantoj ne komprenas kial ili tiel diable kuradas.

El pure lingva vidpunkto La postdomo estas modela kaj krome funkcias kiel eta specimenaro de diversaj stiloj. Lingvajn erarojn oni trovas nur kie Ertl intence plantis ilin por ion “paŭsi”, ekzemple en artikolo de “novaĵmagazino Minuto, obstine eldonata de Freek Veearts en Flankujo” (pĝ. 15).

La aŭtoro kelkloke evidentigas, ke li ŝatas kompari sian verkon kun La Majstro kaj Martinelli de Jorge Camacho (Giorgio Kacmacho en la postdoma versio). Sed en La postdomo mankas io, kio abundas ĉe Camacho — la pasio, la pika malico, la propra konvinko, ke li juste batalas kontraŭ la Malbono. Mankas eble ankoraŭ io: la artista leĝero, la milda absurdo, kiu regas en la verko de Camacho. Kompare, Ertl estas tre sprita kaj inventipova, sed kie La Majstro kaj Martinelli ŝvebas per flugiloj de falsiga vanto, La postdomo rampas antaŭen, fosante sian sulkon per la nazo en fremda vazaro.

Unu ero de La postdomo, kiu impresas al mi freŝe, estas ĝiaj aludoj pri tiu parto de la Esperanta mondo, kiu ĉi-libre trafe nomiĝas “ŝaŭmistoj”. Oni legas ekzemple, ke “Silber forestis pro PEN-konferenco. Ni povis renkonti nur vic-konestablon Ország kaj ĉefpromulgiston Ĵaluznik. Ország donacis al ni pentraĵon de Koruptski: ‘Stare, en balteo el purpura silko, la dekstran manon levita, la senatanoj ĵuras’. Ĵaluznik klarigis ke, se IEA subskribas la Karton kaj aliĝas al la Akto, ni povas fariĝi subsidue suverena establo, subjekto de internacia juro tra la strukturoj de la Akto” (pĝ. 20). Kaj aliloke la Senato “rekomendas al ĉiu Esperantiano rapidigi en paco kaj kunlaboro la malkonstruadon de la faraone eksdataj piramidaj IEA-strukturoj kaj mobilizi siajn energiojn por fortikigi la harmonie memsufiĉan, sinkonvinkan kaj centrifugan Esperantion de la konfederacie preterracia aktanaro” (pĝ. 67).

Kial tiu parto de la verko ŝajnas pli akra kaj freŝa ol la ceteraj partoj? Eble la kaŭzo estas, ke tie insidas vera idea celo, ke tiuj pikoj estas esprimo de forta malsameco de konceptoj pri la mondo kaj la homoj, kaj ŝajnas verkitaj el profundo de la koro. Dume, la cetera parto de la satiro havas nebulan celon kaj ŝajnas duone produkto de frustriĝo, duone intelekta ludo.

Nu, mi tamen konfesu, ke kiel tia ludo ĝi estas lertege teksita kaj kapturne riĉa. Ertl direktas ridigan spegulon al la esperantistoj, spegulon kiu mistordante iliajn figurojn eble redonas al ili la ĝustajn proporciojn. Mi do deziras al la legantoj ĝuan malkovradon de la “paŭsaĵoj”.

Sten Johansson

Sezonoj kun Sten Johansson
Sten Johansson. Memor’ mortiga: Krimromano. — Skövde: Al-fab-et-o, 2003. — 79 pĝ. — (Serio Sezona krimo).

La leganto ne nur de la lastaj libroj de Sten Johansson klare sentas, ke sezonoj estas grava afero en Svedio:

“Estas aŭtuno ĉe la maro. Juna virino iras sur vojeto. (...) Estas nuba vetero, kaj ŝi estas sola. (...) La aŭtuna maro estas griza.

La nomo de la virino estas Katrina. (...) Katrina volas vojaĝi. En somero ŝi ofte vojaĝas. Sed nun estas aŭtuno, la suno ne brilas, la nuboj kaj la maro estas grizaj. Estas aŭtuno, kaj Katrina nun ne povas vojaĝi. Aŭtune ŝi devas labori”.

La lingvaĵo evidente estas simpla kaj tre taŭga por komencantoj, sed la emfaza ripetado de kelkaj vortoj donas al la teksto preskaŭ poezian ĉarmon.

La sveda instruistino Katrina estas la ĉefprotagonisto de la facillega kaj facilega serio de eldonejo Al-fab-et-o. En 2001 ni vojaĝis (en somero!) kun Katrina al Germanio, kie ŝi kulpis pri “krimo” kaj ankaŭ en la nova epizodo temas denove pri vojaĝo, sed la krimulo nun estas aliloke — kaj konsiderinde pli perfida ol Katrina iam ajn povas esti.

Iam mi plendis pri tio, ke la legaĵoj por niaj komencantoj ofte enhave estas tro senpretendaj. Feliĉe Sten Johansson ne opinias, ke komencantoj povas toleri nur banalajn ŝercojn kaj idiliojn. Katrina vivas en nuntempa Svedio kaj la problemoj de la reala mondo trudas sin ankaŭ al ŝia klasĉambreto. Esperanto montras sian utilecon, sed ĝuste pro tio la rakonto fariĝas iom tro pedagogia kaj edifa, almenaŭ por mi.

La “teknika postklarigo” eksplikas kiajn lingvajn strukturojn la leganto renkontas en tiu verko. Nepre legu ankaŭ la glosojn kaj vi vidos, kiom facile eblas klarigi vortojn. Kolao estas “bruna gastrinkaĵo” — jen!

Ĉiuspecaj krimuloj ne konas sezonojn. Ankaŭ la polico devas labori en ĉiuj sezonoj:

“La sunbrilo vekas printempajn florojn en ĉiuj parkoj kaj boskoj. Leontodoj ekinvadas la gazonojn kvazaŭ galaksioj el flava stelaro. (...)

La homoj, male, ne vigliĝas pro la suno. En ĉiu parko, sur ĉiu apudmura benko, sur ĉiu balkono kaj altano turnita suden vidiĝas homaj korpoj, palaj kaj senmovaj kiel mortintoj. Ili kolektas energion. (...)

Roger Svedberg en sia ofica ĉambro ne vere nudigas sin, sed li pendigas sian lanan jakon sur la seĝodorson. Pli ol tiom oni ne postulu de sveda polickomisaro”. (pĝ. 25)

Printempa Memor’ mortiga finas la serion de sezonaj krimoj. Sten Johansson metas eĉ tre efikan kaj nekonvencian finpunkton al la fino de la serio.

La legantoj de krimromanoj scias, ke gravas la motivo: se vi havas la motivon, vi baldaŭ kaptos la kulpinton. Komisaro Svedberg klopodas labori laŭ tiu regulo, kiam okazas la unua murdo. La murdanto tamen agas tre celkonscie kaj ne laŭ la ĝisnunaj spertoj de Svedberg:

“La planita mortigo per unu pafo montras ian kombinon de zorgo kaj pacienco kun aŭdaco kaj riskemo, kaj tiu kombino tute ne plaĉas al li. Laŭ la sperto de Svedberg, la plej multaj murdantoj estas fuŝuloj, kiuj mastras nek siajn emociojn, nek la praktikajn detalojn necesajn por plenumi sian agon kaj eskapi de ĝi. Sed ĉi tiu murdinto sciis elekti ĝustan momenton, ĝustan lokon, pacience kaj diskrete atendi, sed ankaŭ efike kaj senkompate ekbati, kaj poste nevidate foriri. Li demandas sin, kia murdanto havas tiujn kapablojn”. (pĝ. 13)

Okazas plia murdo, ŝajne tute sen ligo al la unua, do necesas trovi ligon inter la unua kaj dua viktimoj, sed antaŭ ol tio sukcesas okazas plia murdo en alia urbo, sed laŭ la sama maniero. Svedberg ne estas komisaro, kiu trovas la krimulon per eminenta erudicio, kontraŭe: liaj intelektaj kapabloj estas ŝajne nur iom pli ol averaĝaj. Trovi murdanton en printempa Svedio estas evidente treege teda laboro, ĉar temas pri kolekti spurojn, kompari listojn kaj ie ja troviĝas la solvo de la enigmo.

Bona krimromano priskribas la socion kaj ĝuste tion faras Sten Johansson. Ni renkontas rekoneblajn homtipojn kaj reale ekzistantajn problemojn kun vivanta lingvouzo sur tre diversaj niveloj. Kompreneble — pro la manko de spaco — ne estas loko por profundaj psikologaj analizoj, sed nur por skizaj portretoj. Tamen la murdanto eĉ komentas la policajn fuŝserĉojn per interna monologo.

Rekomendenda por ĉiuj, kiuj kapablas legi.

Wolfgang Kirschstein

Rezulto de Belartaj Konkursoj 2003
La rezulto estis anoncita en Gotenburgo. Bedaŭrinde, ĉi-jare ne estis menciita la kvanto de la ricevitaj konkursaĵoj. Ni prenis la rezultojn el Libera Folio.

Infanlibro de la jaro. Premio ne aljuĝita

Kanto

1a premio: Nargis Mondjazib (Usono) pro Page Wickie A.M.S. United America

2a premio: Nargis Mondjazib (Usono) pro Maxwell California Where Lean

a premio: Nargis Mondjazib (Usono) pro Le note senza cuore

Poezio

1a premio: Anja Karkiainen (Finnlando) pro Ne plu

2a premio: Anja Karkiainen (Finnlando) pro Plu kaj plu

3a premio: Christian Rivière (Francio) pro Tra l’ aero

Teatraĵo

1a premio: Jorge Teles (Brazilo) pro Samhufo kaj la morto

2a premio: Stefan MacGill (Hungario) pro Trombo

Eseo

1a premio: Jukka Pietiläinen (Finnlando) pro La kvara periodo en esperanta literaturo

2a premio: Christian Rivière (Francio) pro La pluralo

3a premio: Paulo Sergio Viana (Brazilo) pro La tri doktoroj

Prozo

1a premio: Martin Weichert (Svedio) pro La kernproblemo de doktoro Plutonio

2a premio: Christian Rivière (Francio) pro Go-ludo

3a premio: Sten Johansson (Svedio) pro Aŭtobuse

Vidbendo

1a premio: Ralf Kuse (Germanio) pro Esperanto en Meklenburgio-Antaŭpomerio

honora mencio: Odesa Junulara Esperanto-Klubo Verdaĵo pro Perlo de Ĉenigramarujo

Gazetoj

Literatura Foiro. 2003. №203

Tri zamenhofologiaj tekstoj estas en la junia numero de revuo Literatura Foiro. Carlo Minnaja rememorigas la centan datrevenon de Fundamenta Krestomatio. La Majstro aperigis ĝin en 1903 ĉe Hachette. Nicolino Rossi daŭrigas sian esplorvojaĝon tra la originalaj poemoj de Zamenhof. Dimitar Haĝiev esploras, kiel du ruslingvaj judaj enciklopedioj prezentas sur siaj paĝoj la iniciatoron de nia lingvo.

La intereso al la verda teatro renaskiĝas. Tion pruvas la aperigo de la originala dramo La familio de Anto Speri de Giorgio Silfer en ĉi tiu numero.

La ĉefredaktoro Ljubomir Trifonĉovski komentarias la rezultojn de la ĉi jara voĉdono por la Premio La Verko de la Jaro. En la literaturaj rubrikoj la legantoj ĝuos la uverturan poemon Hodiaŭ estas mia naskiĝtago de Jan Stanisław Skorupski, la rakonton Pura, bone ilumigita kafejo de Ernest Hemingway (tradukitan de Hans-Georg Kaiser), la recenzon de Jarlo Martelmonto pri La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson kaj la recenzon de Sabira Ståhlberg pri antologio de la virina literaturo eldonita kelklingve de PEN-Klubo Internacia. Milena Makaveeva recenzas la kompaktan diskon Elektronika kompilo.

HeKo

Helpi al la Ondo

Lastatempe ni havas ĉiam pli multajn teknikajn problemojn, ĉar nia aparataro estis aĉetita antaŭ sep jaroj. Por pli glata funkciado estas bezonataj novaj komputilo, printilo, skanilo, modemo, k.a., sed bedaŭrinde, ni ne povos aĉeti ilin el nia modesta familia buĝeto.

Tial ni starigis fonduson Ilaro, el kiu estos financata iom-post-ioma aĉetado de la necesaj aparatoj. Ni tuj metis en ĝin 200 eŭrojn (kaj do rezignis la delonge sopiratan ripozon en Altaj Tatroj). Ni alvokas ĉiujn niajn amikojn laŭeble kontribui al la plibonigo de la revuo, kiun ni eldonas por vi.

Ruslandanoj sendu donacojn poŝte al nia redakcia adreso je la nomo de Xxxxx Xxxx Xxxx aŭ banke (petu informojn pri la konto). Alilandaj donacoj estas bonvenaj ĉe nia UEA-konto avko-u.

Ĉiu donacinto ricevos dankleteron, kaj en La Ondo regule aperos la nomoj de la donacintoj.

Antaŭdankon pro la helpo!

Halina kaj Aleksander

Ricevitaj libroj

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. La jogo de nutrado / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, 1992. — 135 pĝ. — (Kolekto Izvor, №204). — [Recenzoekzemplero].

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. Sub la signo de la Kolombo: paco regu / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, 1995. — 155 pĝ. — (Kolekto Izvor, №208). — [Recenzoekzemplero].

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. Espero por la mondo: spirita galvanoplastiko / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, s.d. — 191 pĝ. — (Kolekto Izvor, №214). — [Recenzoekzemplero].

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. Oraj reguloj por la vivo ĉiutaga / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, 2002. — 143 pĝ. — (Kolekto Izvor, №227). — [Recenzoekzemplero].

Blanke, Detlev. Interlingvistiko kaj esperantologio: vojoj al faka literaturo. — Rotterdam: UEA, 2003. — 40 pĝ. — (Esperanto-dokumentoj, №39E). — [Donaco de UEA].

Cherpillod, André. Konciza etimologia vortaro. — Rotterdam: UEA, 2003. — 520 pĝ. — [Donaco de UEA].

Ertl, István. La postdomo: Paŭsaĵo.Rotterdam: Bero, 2003. — 86 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2003/8,9;

EAB Update. 2003/22;

Esperanto-Notícias. 2003/93;

Esperanto sub la Suda Kruco. 2003/4;

Heroldo de Esperanto. 2003/8,9,10,11;

Internaciisto. 2003/4;

Juna Amiko. 2003/105;

KAE-Informilo. 2003/43;

Kataluna Esperantisto. 2003/326;

Kontakto. 2003/3;

Kuriero [UK-88, Gotenburgo]. 2003/A,1,2,3,4,5,6,7;

La Espero. 2003/3-4;

La Movado. 2003/628,629;

La Ondo de Esperanto. 2003/7;

La Revuo Orienta. 2003/7;

Le Monde de l’Espéranto. 2003/540;

Le Travailleur Espérantiste. 2003/267;

Literatura Foiro. 2003/203;

Litova Stelo. 2003/3;

Lumo. 2003/1;

Monato. 2003/7-8,9;

Norvega Esperantisto. 2003/3;

Oomoto. 2002/449;

Pola Esperantisto. 2003/4;

REGo. 2003/3;

SAT-Amikaro. 2003/580;

Scienco kaj Kulturo. 2003/3;

Scottish Esperanto Bulletin. 2003/2.

M O Z A I K O

Por la maja linia krucvortenigmo venis 29 respondoj. 28 el ili estas ĝustaj (al du niaj legantoj ni pardonas ilian malatentemon — ĝuste solvinte la taskon, ili ne nomis po unu vorton).

La ĝustajn solvojn sendis: Albert Reiner (Aŭstrio); Les Burridge, Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio); Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen, Erkki Röntynen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle, Gunter Ebert (Germanio); Antanas Grincevičius, Ludomir Sobański (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Ester Olsen (Norvegio); Zbigniew Czupkałło, Hanna Skalska (Pollando); Ivars Barŝevskij, Bronislav Ĉupin, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Nikolaj Neĉajev, Nikolaj Penĉukov, Valentin Puŝkarjov, Oleg Sevruk, Sergej Strelec (Ruslando); Eric Castell, Roland Larsson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion lote gajnis Albert Reiner. Ni gratulas!

Solvo de la maja krucvortenigmo: 1. Karbo, 2. Karbono, 3. Noval’, 4. Valuto, 5. Utopi’, 6. Piment’, 7. Menton’, 8. Onkl’, 9. Kliko, 10. Ikono, 11. Nodo, 12. Dogan’, 13. Ganto, 14. Tost’, 15. Stari, 16. Arizono, 17. Zono.

Birdoj kaj plantoj

Premu por vidi la bildon

Kunmetu nomojn de 11 birdoj kaj 10 plantoj el du duonoj. La komencon de ĉiu vorto (la unua litero mankas) prenu el la supra parto de la tabelo kaj aldonu la finon el la malsupra parto. Poste el unuaj literoj de la ricevitaj vortoj kunmetu nomojn de unu birdo kaj unu planto. Sendu tiujn du vortojn kiel solvon de la tasko tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 1 okt 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Viktor Alikin

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (9)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto

La dua parto

La tria parto

La kvara parto

La kvina parto

La sesa parto

La sepa parto La oka parto

Indiketoj pri kometoj

Mi opinias ke la interpunkcio de la Fundmaneto ne estas Fundamenta kaj ne devigas. (Yamasaki Seikô, en Internacia Ĵurnalisto. 1993: 4)

Eksa dekstra murdestro

En Kroatio regas eksterm-dekstra naciisto nomita Tudjman. (Novaĵoj Tamtamas. nov. 1993)

Kaprice kaj sakre

... trajnoj ne plu veturis sur la alkonduka fervojlinio, nur la surlokaj loĝantoj pelis siajn kapricojn kaj anserojn al la reloj paŝtigi la altajn sakrherbaĵojn. (Hungara Fervojista Mondo. 1993: 3)

Terura rutino

Transigi rutinajn taskojn al hororariitoj (Vertikale. sep. 1992 — sep. 1993)

Sekretoj de la marestaĵoj?

...priskribo de Esperanto kaj mezurado de ĝia propono kiel internacia lingvo, enfokigante ĝiajn karakterizaĵojn kiel konstriita lingvo... (Dorskovrila teksto de Bilinguismo: Utopia ou antibabel? de José Passini, 1995)

Sen gener(aci)a baro

La jaro 1993 donis al mi kortuŝan surprizon: mia filino faris al mi avinon. (Olga Peña, en Antaŭen. 1994: 1)

Povra prezidanto

Kara Renato <...> mi volas ke vi donu aldone senhavajn enhavajn komentojn... (Ilja B.S. De Coster en la diskutlisto [uea-membroj], 6 jul 2003)

Io putris en Gotenburgo

Plurfoje dum la Kongreso ekflaris disputoj pri la vendo de “Libera Folio” en la libroservo. (Kongresa Kuriero Gotenburga. 2003: 7)

Tra dezerto kaj praarbaro

La tradicia Internacia Foiro de Esperanto-Turismo oazos en Bydgoszcz... (Eventoj. 1 sep. 1993, trovita de Bernard Golden en Le Travailleur Espérantiste. 1994: 2)

Kolektis István Ertl

Ni memorigas, ke la plej aktiva mozaikano de la jaro estos premiita. Ĉi-jare la plej aktivaj estas: Vilĉjo Walker (Britio), Erkki Kemppainen kaj Bruno Lehtinen (Finnlando), Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Jean-Marie Ries (Luksemburgio), Valentin Puŝkarjov kaj Jurij Kivajev (Ruslando), Hanna Skalska (Pollando).

Ĝis nun venis 165 solvoj de ĉi-jaraj enigmoj, kiujn sendis 57 esperantistoj el 17 landoj. 46 solvoj venis el Ruslando (sendis 18 solvintoj), 26 el Finnlando (8), 22 el Britio (7), 20 el Pollando (5), 13 el Germanio (4), 8 el Svedio (2), 7 el Litovio (2), 6 el Norvegio (2) ktp.

Vladimir Vyĉegĵanin

Leterkesto

Estimataj samideanoj el Sezonoj, — aĉetinte kaj leginte jam la kvar librojn de Tolkien eldonitajn en Esperanto de via eldonejo (la triopo de La Mastro de l’ Ringoj kaj La Hobito), mi scivolas ĉu estas iu plano/projekto eldoni la verkon La Silmariliono en Esperanto. Ĉu iu tradukas(is) ĝin? Ĉar mi treege volas legi ĝin kaj mi ne scias ĉu mi aĉetu la nacilingvan mem aŭ ĉu mi atendu esperantan version. Do, se vi havas iun informon ĝi helpos min decidi...

Jimes Vasco Milanez (Brazilo)

Bedaŭrinde, ni dume ne planas eldoni en Esperanto ĉi tiun verkon de Tolkien, ĉar tro malgranda estus ĝia legantaro, kaj ni ne scias ion pri ĝia esperantigo. Do, legu ĝin angle aŭ portugale. (AlKo)

Korege mi gratulas la tradukanton, redaktoron kaj eldoninton de la literatura kajero de La Ondo de Esperanto. Pli frue mi legis en Esperanto nur fragmentojn de Eŭgeno Onegin ... Nun mi legas ĝin en la pola lingvo. Poste mi tralegos, eble la tutan verkon, en la rusa lingvo. Por mi, nesperta tradukanto de la pola poezio, komparo de diversaj tradukoj estas vere interesa kaj instrua.

Mi proponas, ke la nova traduko de Eŭgeno Onegin aperu en la serio Oriento-Okcidento kiel Elektitaj fabloj de Krilov, La majstro kaj Margarita de Bulgakov, Krimo kaj puno de Dostojevskij, Malvivaj animoj de Gogol.

Zbigniew Czupkałło (Pollando)

Mi volas partopreni en la konkurso Liro. Bonvolu sendi al mi tekstojn de Tjutĉev por la traduko.

Nikolaj Neĉajev (Ruslando)

Sukcesojn en la konkurso! Oni povas traduki iun ajn poemon de Tjutĉev, kaj ni ne sendos lian ampleksan Plenan Poemaron. (HaGo)

Bonvolu skribi pri aŭskulteblo de Radio Polonia en Esperanto.

Olga Medvedkina (Ruslando)

Laŭ la retpaĝaro de la Esperanta Redakcio de 30 mar ĝis 25 okt 2003 oni povas aŭskulti laŭ jena horaro (tempo GMT)

08.30-08.59 SAT

10.00-10.29 SAT

15.00-15.25 41.26 m (7270 kHz) 41.18 m (7285 kHz)

18.00-18.25 41.18 m (7285 kHz)

19.00-19.29 SAT

SAT — paralele al la mallongaj kaj mezlongaj ondoj iuj elsendoj estas emisiataj per satelito Eutelsat II F-6-Hot Bird, 13 gradoj de la orienta latitudo; frekvenco 11,474 GHz, polarizado horizontala (H); subportanto 7,38 MHz. En Eŭropo estas rekomendata parabolo kun la diametro de 80 cm. En aliaj mondpartoj rekomendinda estas parabolo kun la diametro de 1.8 m.

Nekrologe

10 maj 2003 forpasis 69-jara

Antoni Golonka

dum multaj jaroj ĉefdelegito de UEA en Pollando, membro de la Ĉefa Estraro de PEA, kunlaboranto de AIS.

23 maj 2003 en Reus forpasis

Salvador Gumà i Clavell (1901-2003)

dojeno de la hispana Esperanto-movado, verkisto, tradukanto, recenzanto, esperantisto ekde 1917, kunredaktinto de Horizonto.

19 jul 2003 forpasis

inĝ. Bolesław Staszczak (1932-2003)

instruisto kaj fervora populariganto de Esperanto, multjara kunlaboranto de Pola Radio, eksa ĝenerala sekretario de PEA.

12 aŭg 2003 en Tomsk forpasis

Marija Jakovlevna Ŝljafer (1923-2003)

membro de la Tomska Esperanto-Klubo en la 1980aj jaroj, patrino de aktivaj esperantistoj Aleksandr kaj Miĥail Ŝljafer.

Ni funebras kaj kondolencas.

La mondo ridas

En Moskva juĝejo

— Kamaradino, ni absolvas vin de la akuzo pri la ŝtelo de horloĝo, pro manko de pruvoj.

— Ĉu tiam mi povas reteni la horloĝon, kamarado juĝisto?

Vivsigno

— Mia edzo ricevis hieraŭ sciigon el Ameriko, ke lia onklo Fredo mortis.

— Nu, fine li tamen donis pri si vivsignon.

En kafejo

Juna sinjorino: Diru, kelnero, ĉu ĉirkaŭ la kvina horo unu sinjoro ne demandis pri iu sinjorino en blua vesto?

Kelnero: Jes, sinjorino. Li atendis dum pli ol unu horo, kaj poste li foriris kun sinjorino en verda vesto.

Antaŭvido

— De kie vi venas?

— De la dungejo. Mi dungis du servistinojn.

— Kial du samtempe?

— Unu por nun kaj la alian por post du semajnoj.

Konkludo

— Ĉu en ĉi tiu domo loĝas gesinjoroj Bergfeld?

— Ne. Sed sur la unua etaĝo loĝas sinjoro Berg kaj sur la kvara etaĝo sinjorino Feld.

— Aha! Do ili disiĝis.

Ŝercema lernanto

Instruisto: Kiel nomiĝas tia homo, kiu parolas ĉiam multe kaj ne rigardas, ĉu iu aŭskultas lin aŭ ne?

Lernanto: Instruisto!

La granda vojaĝisto

— Kaj ĉu vi ofte estis en vivdanĝero?

— Ho, jes! Ekzemple unufoje mi preskaŭ dronis.

— Ah, bonvolu rakonti tiun interesan aventuron!

— Mi ekdormis en la bankuvo kaj forgesis fermi la akvokranon.

Kun takto

— Rigardu, panjo, kiel multe tiu hundo similas al onklino Frida!

— Silentu, ne decas diri tian aferon.

— Sed panjo, la hundo ne aŭdis!

Prava demando

— Patrino, kiel estas nun? Vespere vi diras, ke mi estas tro malgranda por malfrue enlitiĝi kaj matene vi diras, ke mi estas tro granda por longe resti en la lito.

La eterna vanteco

— Kiom da jaroj vi havas, bona maljunulo?

— Kun la helpo de Dio jam naŭdek-ok.

— Belega aĝo! Do sendube vi estas la plej maljuna loĝanto de la vilaĝo.

— Verdire mia edzino estas tiu, sed mi ne kuraĝas diri, ĉar se ŝi ekscius, ŝi mortbatus min.

Familia rondo

— Kara edzo, vi nepre devas vin fotografi.

— Kial?

— Ĉar vi tiom malofte estas hejme, ke mi baldaŭ forgesos, kiel vi aspektas.

Negocaj principoj

— Sinjoro direktoro, mi prenas al mi la kuraĝon peti vin pri bonvola salajro-altigo. Nome, mi edziĝis.

— Mi bedaŭras, sinjoro, sed nia firmao ne kutimas pagi domaĝmonon pro akcidentoj okazintaj ekster la negoco.

Sovjeta humoro

— Hontu, Sonja! Vi uzas dentobroson, kiel la burĝoj.

— Unue, ĉi tiu dentobroso apartenas ne al mi, sed al mia najbarino. Due, mi ne uzas ĝin por purigi la dentojn, sed por kirli la teon.

Idilio en la cirko

— Se vi havas kuraĝon, venu el la kaĝo!

Internacia Fotokonkurso

Post kvin sukcesaj konkursoj (1998, 1999, 2000, 2001, 2002) la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas al partopreno en la sesa Internacia Fotokonkurso.

La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10×15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj. Fotoj senditaj elektronike ne estas akceptataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la sekretario de la konkurso, Halina Gorecka (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando). La fotoj devas atingi la sekretarion antaŭ la 15a de decembro 2003.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga. En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono aljuĝos premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: 50 eŭroj kaj abono de La Ondo de Esperanto 2004.

2a premio: 25 eŭroj kaj abono de La Ondo de Esperanto 2004.

3a premio: abono de La Ondo de Esperanto 2004.

Specialan premion (libroj de Sezonoj kontraŭ ekvivalento de 50 eŭroj) ricevos la plej bona foto teme ligita kun Esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2005 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Sukcesojn!

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 10 (108)

Sur la kovrilpaĝo estas foto el ĉi-jara Infana Kongreseto.

Redakcie

La inercio de nia viva vojo trenas nin preterpaŝi tro periferiajn ĉirkaŭerojn, kiujn ni perceptas situi post la rando de nia senpera intereso. Pli-malpli longevidaj komence ni paradokse iĝas tuŝkontaktaj praktikuloj. Oni nomas tion saĝo de la aĝo kaj kontraŭstaras al la neprudento de la juneco. Ni lernas kontentiĝi de malmulto, “vivi en la sektoro de la hodiaŭa tago”. Ĉu vi ne forgesis, kio estas sektoro? Ĝi estas fragmento inter du radioj, kie unuflanke oni havas por limo arkon kaj aliflanke — punkton. Vivante “en la sektoro de la hodiaŭa tago” oni do pasas, oni iras sian vivan vojon, sed — laŭronde, ĉiam ĉirkaŭ la sama loko. Kiel sciuro en sia rado. Oni ne supertaksu do la saĝon de nia praktikismo.

Tiu anticipa rimarko donas al mi pretekston tuŝi pli specialan demandon. Temas pri ĵurnalismo. Lamentinda fenomeno: aro sekvas la vojon de unuopulo, ĉi-okaze jam ne laŭronde, sed en libera falo. Kontraste al la ĝeneraligo de la pasinteco la nunepoka tendenco konsistas en la idoligo de la detalo. Filozofie tio esprimiĝas en “malkonstruo” de ĉiu senca konekto, gazetpaĝe kaj surekrane — en maksimuma mozaikeco de la informa spaco, kiu iĝas plata surfaco de la kalejdoskopaj kombinoj. Tio nomiĝas bele: “atenti la neripeteblan vibron de momento”, aŭ: “esti objektiva ĵurnalisto”. En la kunteksto de nia “sektora” ekzisto tio estas tre relativa neripeteblo. Kaj pli, en stereoskopia vido de la problemo ĝi aperas kiel nura kaj tuta degenero de la vidkapablo.

Ĉu la leganto ankoraŭ retenas la atenton al tiu pensovibro? — Bone. Por penetri post la rondon de la rutino oni bezonas rememori ion pri nia optika organizo. Granda invento de la naturo — stereoskopia, profunda, voluma vido enorme distancigis ĝiajn posedantojn dis de la ceteraj. Tiuj ceteraj — la insektoj — vidis (kaj vidas) la mondon kiel mozaikon de fragmentoj, kiel koloran kombinon sur plato. Ĵ. Derrida devus trovi en insekto sian idealon, ja la insekto permanente praktikas plenan kaj tutan malkonstruon. Por indiki la gradon de la falo de la moderna civilizo oni povus ne uzi laŭtajn eksklamaciojn kaj fortajn esprimojn; sufiĉas mencii, ke ĝi reproduktas la nivelon de la insekta intelekta kaj morala organizo. De nun la komparo kun besto — lupo, eĉ bufo — sonu por homo kiel komplimento. Ja lupoj kaj bufoj longe superpaŝis la insektojn, ĉar ili scias, almenaŭ optike, kio estas profundo kaj perspektivo.

Evidente la statistika homo ankoraŭ ne pretas al tiel radikala descendo laŭ la evoluŝtuparo. Li preferus porkomence reenkarniĝi kiel iu pli proksima al lia denaska anatomia tipo. Almenaŭ unu observo apogu al mi tiun konkludon. La karaktero de mia laboro igas min pli-malpli regule rigardi noktan televidon. La unua kaj la dua naciaj kanaloj prezentas al la publiko luksajn produktaĵojn de la usona origino. Tiuj ege kostaj spektakloj, kun tre komplikaj specialaj efektoj, havas tamen tre seriozan venktriumfontan rivalon — lokan kanalon Kaskad, kiu ĉiunokte — simple kaj sen fantazioj — sidigas antaŭ la kamerao certan homon kiu, proponinte al la spektontoj preskaŭ idiote naivan alternativon (Ekzemple: “Kio estas por vi televido? 1. Neceso. 2. Eksceso.) senfine babilas kun ili telefone. Ŝajne, Kaskad havus neniun ŝancon. Unuflanke — superdinamika ago, aliflanke — dormeta ulo; unuflanke — elegantaj supersteloj de Holivudo, aliflanke — sakforma, vata ekskomsomolano; unuflanke — milionoj por milionoj, aliflanke — mizeraj kopekoj pro noktumanta unuopo.

Kaj tamen jen. Ĉar tiuj etaj homoj — la spektantoj — ankoraŭ ne volas esti insektoj kaj preferas bufe kontempli kompanian bagatelon. Jen fine guto de optimismo en tiun bareleton de ĉagreno.

Alen Kris

UEA sen mitoj

Ziko M. Sikosek meditas

En la diskutoj pri la agado de Universala Esperanto-Asocio kelkaj ideoj ĉiam revenadas. Ankaŭ mi mem ekhavis plurajn el ili kaj bezonis iom da tempo por kleriĝi. Preparante prelegon por la UK en Gotenburgo, mi faris notojn pri tiaj mitoj — jen nekompleta listo, kiu unue aperis en Libera Folio. Reproduktado de ĉi tiu teksto estas malpermesita sen la eksplicita permeso de la aŭtoro.

Malaltigu la kotizojn!

Jen la ŝlosilo por havi novajn membrojn: la kotizoj estas simple tro altaj, ŝanĝu tion, kaj vi ligos pli da homoj al la Asocio. Julio Baghy en 1931 bazis siajn ideojn sur la studo de Johannes Dietterle el 1926, laŭ kiu 126.000 homoj parolas Esperanton. Baghy, kun la libereco de verkisto, plialtigis tion al “proks. 150.000” kaj kredis ke el ili almenaŭ 100.000 devus troviĝi por pagi malgrandan kotizon de 0,50 svisaj frankoj kaj ricevi la rajton elekti esperantistan parlamenton. Tio liverus sufiĉe altan sumon por pagataj oficistoj ktp.

Sendepende de tio, ĉu vere ekzistas tiom da Esperanto-parolantoj, Baghy ne konsideris la organizan laboron por kolekti kaj administri tiom da malgrandaj kotizoj. Kaj homoj kutime volas pli da rericevo por kotizo ol nur balotrajton.

UEA-direktoro Hans Jakob en 1937 (Ora Libro, UK-29 en Varsovio) konstatis prave la simplan ekvacion: kotizo estas en intima rilato al servo. Sen sufiĉe alta kotizo oni ne povas aranĝi servojn, sen interesaj servoj homo ne emas membriĝi kaj pagi. Kaj eĉ se pluraj miloj estus allogeblaj al malaltkosta kategorio kiel “Membro-Sen-Eldonaĵo”, ĉu la Asocio tion volas? Povus ja esti ke ne novaj homoj estos allogataj de tiu kategorio, sed... eble temus pri la jamaj Membroj-Jarlibro aŭ Membroj-Abonantoj. Tamen oni bezonas sufiĉe multe da homoj ja ĝuste en tiuj kategorioj, por entute ebligi la Jarlibron aŭ la revuon.

Igu komercistojn interesiĝi pri Esperanto!

Ĉu oni ne povus igi komercistojn interesiĝi pri Esperanto, demandis sin ankaŭ la pioniroj de UEA kiel Hodler kaj Stettler. Ili starigis kategorion “Esperantiaj entreprenoj”, kiuj estis kontakteblaj en Esperanto (t.e. ke unu oficisto parolas Esperanton) kaj kontraŭ sia kotizo rajtis meti reklamon en la Jarlibron. La malmultaj firmaoj, kiuj faris tion, devis baldaŭ konstati ke el tio ne sekvis multe da novaj klientoj. Komence de la 1930aj jaroj oni fine rezignis pri tiu kategorio.

Ĝenerale malfacilas reklami en Esperantio, ĉar aŭ la produktoj ne taŭgas por tiel dise vivanta komunumo (ekz. nutraĵoj), aŭ oni povas ankaŭ alimaniere atentigi pri sia varo: aperigi artikolon pri sia renkontiĝo, recenzon pri sia libro... tamen ekzistas esceptoj kiel ekzemple renkontiĝoj kiuj okazas ĉiujare kaj ne plu estas novaĵo.

Estas simile je la reto: reta vendado funkcias ŝajne nur ĉe objektoj kiujn oni jam antaŭe povis vendi perpoŝte, ekzemple librojn.

Donu pli da potenco al la Individuaj Membroj!

La Individuaj Membroj ne havas sufiĉe da povo, ili ricevu pli da reprezentantoj en la Komitato. — Sed kio pri la Landaj Asocioj (LA)? Ili pagas kotizojn por siaj “aligitaj” membroj, kaj kompense volas havi la rajton kundecidi pri la elspezo de la mono.

Kaj ĉiu LA havu kutime almenaŭ unu komitatanon. — Ĉu la Individuaj Membroj ne estas pli valoraj por la Asocio? — Iel jes, sed rigardu denove al la mono: LA pagas monon por membroj kiuj kutime ne kostas al UEA, dum la pli altaj kotizoj de Individuaj Membroj ja rilatas al pli grandaj elspezoj: administrado, Jarlibro, eventuale aliaj eldonaĵoj.

Pro tio, la voĉo de Individuaj Membroj pezas simile kiel tiu de Aligita Membro, sed pro la supre menciita problemo ke unu LA havu almenaŭ unu komitatanon, la komitatanoj B estas ŝajne malmultaj en komparo.

Petu monon de la ŝtato!

Kiam en 1936 UEA estis en granda krizo kaj intencis interalie donaci la bibliotekon grandparte al Internacia Esperanto-Muzeo Wien, komitatano Spielmann proponis en la komitatkunsido dum la UK: Oni postulu monon de la naciaj ŝtatoj.

Ni uzas nuntempe la esprimon “subvencioj”, kaj tio funkcias kutime rilate al temoj kiel junularo. Ĉar ja ekzistas granda timo ĉe la registaroj, ke junuloj povus veni en malbonan societon, radikaliĝi, ĵeti ŝtonojn... bonŝance ekzistas TEJO tiel ke junuloj ne sidas surstrate, sed en seminarioj, kie ili verkas same subvenciatajn informilojn. Junularo, kunvenoj, eldonaĵoj — bone, sed multe malpli facilas akiri subvenciojn por io alia.

Ofertu seriozan financan servon!

Jam antaŭ la unua mondomilito esperantistoj provis bankumi kaj elprovis esperantistan ĉekbankon; UEA en la 1920aj jaroj ofertis proprajn respondkuponojn anstataŭ la jam ekzistantaj internaciaj respondkuponoj; la Universala Ligo de Andreo Cseh volis post la dua mondomilito propagandi mondan registaron kaj jam eldonis la “stelon” — la moneroj havas almenaŭ valoron por kolektantoj.

Revenis nun la ideo en propono de kelkaj TEJO-funkciuloj por “plibonigi” la Centran Oficejon. UEA funkciu kiel banko, kio en la epoko de interreto ja estas neniu problemo, ĉu ne? Eĉ se oni povus solvi la multajn teknikajn problemojn tiel ke la plej multaj membroj fidos al la sistemo — kion opinios la nederlanda ŝtato kun siaj leĝoj, kiam privata asocio ludas bankumadon...

Aliancumi kun aliaj movadoj!

UEA laŭ la Statuto estas neŭtrala, tamen ĝi rajtas “kunlabori” kun neneŭtralaj asocioj kiuj havas parte la samajn celojn, kondiĉe ke ili respektas la homajn rajtojn. TEJO havis en 1971 la stultan-senutilan-ĝenan-sendanĝeran ideon subskribi kunlaboran kontrakton kun la Monda Federacio de Demokrata Junularo, dependa de Moskvo. Lastatempe kelkaj esperantistoj postulas fari ion komunan kun la “antiglobalisma” (kontraŭ-tutmondiĝa) movado. Eble el tio rezultos nova faka asocio, sed estas dubinde ke tio donos esencan puŝon al Esperanto. Povas esti ke male. Ni havas plurajn “kunlaborantajn” “fakajn asociojn” pri kiuj UEA certe ne rajtas fieri (rigardu en la Jarlibron).

Kiam post la dua mondomilito kelkaj germanaj kristandemokratoj volis propagandi “kristanan socialismon”, la ĉefo Konrad Adenauer avertis ilin: “Se oni parolas pri socialismo, oni gajnas kvin homojn kaj dudek forkuras.”

Sonbildoj ĉe sveda lago

La sonoj de naĝado kaj akvoludoj ŝvebis ĉiutage super la lago. Poste, krioj el arbaro: “Mi trovis jam kvin!” Eĥo: “Eĉ unu suĉ-bombonon mi ne trovis... kie... ha jen unu!” Internacia Futbala Matĉo kun komentario: “Florian plusendas la pilkon al Tomoya, tiu lerte preterpasas du atakantojn, Gretel klopodas haltigi lin, sed ŝoto al golo... Kristine haltigas tion per forta piedbato — tute ĝis la alia golo!”

Jen sonbildoj de la 35a Internacia Infana Kongreseto okazinta fine de julio en Lerum, 20 km de Gotenburgo. Ĝi arigis 27 infanojn el Belgio, Francio, Hungario, Japanio, Kubo, Norvegio, Rumanio kaj Svedio. Preskaŭ duono venis el Esperanto-familioj kun bona lingvoscio; tamen kelkaj havis malpli da kapablo ol la kongreseto bezonas; tiuj ekspediĝis ĉiutage al paroliga kurseto.

Kelkaj gepatroj kaj aliaj familioj kun infanoj aldoniĝis al la ekskurso al bestoĝardeno en Borås. Alitage gepatroj, ĵurnalisto kaj interesitoj vizitis la IIK-ejon kaj la infanoj pretigis koncerteton por ili.

Inter la IIK-programeroj estis pentrado, desegnado, kolĉena farado, sportaj olimpikoj kun premioj, apudlaga fajro, du trezor-serĉoj, muzikado, dancado, seĝo-ludoj kaj la ĉiunokta dormiga rakonto, per kiu infanoj aŭskultis tutan libron Avinjo.

Vizitu la IIK-hejmpaĝon legi raportojn kiujn la infanoj verkis kaj vidi fotojn. En la hejmpaĝaro de UEA serĉu sub “Kongresoj”. Ni kore dankas al Aino, nia surloka gvidanto, kaj al la aliaj gvidantoj kaj helpantoj.

Stefan MacGill

Gotenburga vendado

La kongresa libroservo raportis, ke la kongresanoj en Gotenburgo aĉetis librojn, diskojn, kasedojn k.s. je la sumo de ĉ. 30 mil eŭroj (inkluzive de la impostaj krompagoj). La pintajn vendojn ĝuis jenaj tri libroj:

1. La Zamenhof-strato de Roman Dobrzyński

2. La Postdomo de István Ertl

3. Esperanto sen mitoj de Ziko Marcus Sikosek

Inter la plej amase vendataj troviĝis ankaŭ la nova Esperanto-Dokumento, preparita de Detlev Blanke (pli detale pri ĝi bv. legi en la sekva GK).

GK UEA

Ekumena Kongreso

La 16a Ekumena Esperanto-Kongreso okazis en Rimini 30 aŭg – 6 sep 2003 kun ĉ. 300 partoprenantoj — eble la plej granda Ekumena Esperanto-Kongreso ĝis nun.

La kongreso okazis en la paroĥejo de la esperantista pastro Duilio Magnani, kiu ornamis sian preĝejon per belegaj, daŭre ampleksigataj mozaikoj kun esperantlingvaj tekstoj. La dua avantaĝo de tiu paroĥejo estas ĝia situo nur kelkcent metrojn for de mondfama plaĝo, kie la kongresanoj povis bani sin en la ankoraŭ varma akvo de la Adriatiko dum la preskaŭ ĉiam tre agrabla somerfina vetero.

Ĉirkaŭ 50 gejunuloj partoprenis la aranĝon kaj loĝis kune en hotelo vidalvide de la kongresejo. Plejparte ili estis komencantoj, kiuj vigle partoprenis en tri internaciaj konversaciaj kursoj.

La programo plejparte tre bone sukcesis. Okazis ekskursoj al San Marino kaj Ravenna kaj multaj prelegoj kaj diskutrondoj; vere interesa estis ekzemple diskuto kun la juna seminariano Louis Mbella el Kamerunio pri disvastigo de Esperanto kaj bonfara agado en Afriko.

Ĝojiga estis la multnombra partopreno en la elekto de la nova IKUE-estraro; 295 membroj voĉdonis (inkluzive de la poŝtaj voĉoj). Elektiĝis kiel nova prezidanto de IKUE Miloslav Švaček el Ĉeĥio; vicprezidantoj fariĝis Marija Belošević el Kroatio kaj pastro Lajos Kobor el Hungario.

En 2004 ne okazos Ekumena Kongreso, sed IKUE-Kongreso en Litovio kaj KELI-Kongreso en Ĉeĥio.

Por 2005 KCE invitis Ekumenan Esperanto-Kongreson al La Chaux-de-Fonds.

Ulrich Matthias

Veto je la pluvivo de BKC

Ni, prezidantoj de EEU kaj UEA, kredas, ke la pluvivo de Brusela Komunikadcentro en 2004 estas necesa por la asistado al kaj vigligado de la Landaj Asocioj en sia informado pri egalrajteca traktado de la lingvoj en Eŭropo kaj pri Esperanto.

D-ro Esperanto en 1887 petis la legantojn de la unua broŝuro promesi, ke ili eklernos la internacian lingvon, kiam 10 milionoj da aliaj personoj estos farintaj la saman promeson.

Same en 2003 Eŭropa Esperanto-Unio petas vin promesi unufojan donacon de almenaŭ 0.5% de via jara enspezo por Brusela Komunikadcentro, kiam la totalo de tiuj donacoj ebligos la pluekzistadon de BKC en 2004. (Laŭ takskalkulo tiu pluekzistado de BKC estos garantiita, se 250 personoj faros tiun ĉi promeson.) La promeso implicas, ke vi efektive pagos la sumon al la kasisto de via Landa Asocio aŭ al la konto Eŭropo de UEA antaŭ 31 nov 2003. Jam dum la UK, dek unu gesamideanoj faris la promeson, kaj tagtage venas aliaj plenumitaj formularoj al EEU.

Tuj kiam — en malfavora kazo — oni konstatos antaŭ la fino de venonta novembro ke la pluekzisto de la BKC ekde 1 jan 2004 ne estas garantiigebla, ĉiuj kasistoj de Landaj Asocioj estos petataj repagi la sumojn donacitajn al vi.

Tuj kiam estos decido, ke BKC pluvivos dum 2004, la kasistoj estos petataj

1. transpagi la donacitajn sumojn al Eŭropa Esperanto-Unio

2. informi vin pri tiu transpago (Se estas ia reduktebleco de impostoj en via lando, rilata al via donaco, li ankaŭ informos vin pri tio.)

Seán Ó Riain, prezidanto de EEU

Renato Corsetti, prezidanto de UEA

Petu pagilojn ĉe: Johan Derks, Rietgors 40, 8271 GH IJsselmuiden, Nederlando, derks.esp@tiscali.nl.

La verdaj montoj de Esperantujo

Meze de la verdaj, rondaj montoj de la usona ŝtato Vermonto, kelkaj hektaroj fariĝis malgranda provinco de Esperantujo. Nur dum tri semajnoj, bedaŭrinde, rapide forflugintaj.

En julio ĉiujara Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK) akceptis 27 homojn el kvar kontinentoj kaj naŭ landoj.

Kulminoj de nia restado estis du vesperaj prelegoj. La unua de s-ro Aleksandr Ĥarjkovskij el Novjorko pri la legenda rusa verkisto Eroŝenko. La duan prelegon faris Humphrey Tonkin, pri la arto de tradukado kun ekzemploj el diversaj tradukoj de Hamleto kaj Henriko la Kvina de Ŝekspiro al Esperanto. Alian vigligan vesperon ni pasigis kun la energia Kimo Henriksen, ofte kunkantante.

La studentoj estis apartigitaj en tri nivelojn. Ĉi-jare instruis la unuan nivelon, por progresantoj, Lee Miller el Usono, kaj la duan nivelon, por progresintoj, Paŭlo Gubbins el Britujo. Spomenka Štimec respondecis pri la tria, plej alta nivelo.

En la tria nivelo, la ĉefaj temoj estis la kulturo, literaturo kaj historio de Esperanto. En la dua nivelo, tiuj temoj konsistigis ankaŭ gravan parton de la kurso. Ĉe ĉiuj niveloj, la instruado sekvis plejparte aktivan metodon, kiu multe paroligas la studentojn. Jen interesa apartaĵo de NASK: la unua kaj tria lecionoj estis matenaj, la dua posttagmeza, kaj la studentoj rajtis ĉeesti du nivelojn ĉiutage; tion faris kelkaj.

Grava parto de la kursaro estas la NASKa Fasko, ĉiutaga bulteno, zorgita de Tim Westover, en kiu studentoj kaj instruistoj publikigas ĉiaspecajn tekstojn. Tio estas interesa rimedo pli bone koni la aliajn kunNASKanojn, ĉar per verkado oni foje rivelas sin pli intime ol per parolado.

NASK okazis ĉiusomere en Usono dum tridek kvar sinsekvaj jaroj. Ekde du jaroj, ĝin akceptas la “Lernejo por internacia trejnado” (School for International Training, SIT) apud la ĉarma, tipe novanglia urbeto Brattleboro (Vermonto). SIT estas malgranda neordinara altlernejo, kies celo estas stimuli internacian interkompreniĝon pere de lingvoinstruado, kursoj pri daŭra disvolviĝo kaj organiza administrado, staĝoj en pluraj landoj, kaj diversaj paccelaj aktivadoj. Dum nia restado ĉi-somere, ekzemple, okazis ĉe SIT kelktaga seminario inter islamanoj kaj judoj, kaj poste komenciĝis plursemajna pacstaĝo de grekaj kaj turkaj gejunuloj el Kipro. Kia taŭga loko por studi Esperanton!

Francisko Lorrain

AIS San-Marino festas sian dudek-jariĝon

En la unua semajno de septembro AIS San-Marino okazigis sian 26an Sanmarinecan Universitatan Sesion (SUS-26). Por tio ĝi revenis al San-Marino, en kiu ĝi ekestis antaŭ 20 jaroj, kaj al la apuda itala urbo Rimini. La scienca programo de SUS-26 ampleksis kvar universitatajn kursojn kaj dekon da sciencaj prelegoj; tri studentoj sukcesis per fina ekzameno akiri sciencan gradon de AIS.

Dum la solena fermo de SUS-26 estis prezentita ampleksa salutmesaĝo de AProf. Renato Corsetti, prezidanto de UEA, kiu emfazis la gravan rolon de AIS por la Internacia Lingvo Esperanto. Poste OProf. Minnaja prezentis retrospektivon ne nur al la historio de AIS, sed ankaŭ al pli fruaj sciencaj aktivadoj per tiu lingvo.

Ĉar la deĵor-periodo de la nuna senato finiĝas ĉi-jare, necesis elekti novan senaton por la jaroj 2004-2007. OProf. Helmar Frank (DE) kaj OProf. Carlo Minnaja (IT) estis konfirmitaj en siaj oficoj de prezidanto kaj vicprezidanto. OProf. Fabrizio Pennacchietti el Torino (IT) estis nomumita Honora Senatano de AIS.

Tre bone evoluis la rilatoj inter SUS-26 kaj la 16a Ekumena Esperanto-Kongreso, kiu samtempe okazis same en Rimini: la du aranĝoj reciproke invitis siajn partoprenantojn, kiuj tiel profitis de duobla programo.

Jam dek tagojn post SUS-26 AIS unuafoje stud-konferencos en Bulgario, en la urbo Karlovo, kie funkcias internacia universitato uzanta Esperanton kiel instrulingvon. Tuj poste pluraj AIS-anoj instruos en la ĉi-jare fondita komuna departemento de AIS kaj la ŝtata universitato “Lucian Blaga” en Sibiu-Hermannstadt (RO).

SUS-27 okazos en septembro 2004, probable en la slovakia limurbo Komárno, kie AIS preparas la fondon de privata universitato kun propra instruejo. Ankoraŭ eblas partopreni en la investoj pri tiu konstruaĵo, situonta ĉe la renoma “Eŭropa placo” de Komárno.

Reinhard Fössmeier inform-ofico de AIS

Esperanto kaj... skulptarto

Vicministro pri kulturo d-rino Biserka Cvjetičanin kaj urbestrino de Zagrebo Vlasta Pavić kune malfermis la ekspozicion de dana skulptisto Jesper Neergaard en prestiĝa kroata Muzeo Mimara la 9an de septembro. Jesper Neergaard donacis en 2001 sian skulptaĵon La Futuro al Zagrebo okaze de la 86a Universala Kongreso.

Ĉi-jare Kroata Esperanto-Ligo ricevis financan helpon por pli profunde prezenti la artiston al la zagreba artama publiko. Neergaard ekspozicias 27 skulptaĵojn sub la nomo La ŝtono de la filozofo. Kroata Esperanto-Ligo ricevos de la skulptisto unu skulptaĵon donace por siaj novaj ejoj.

Ĵurnaloj kaj TV raportas pri la agado de esperantistoj lige al skulptarto.

Spomenka Štimec

Litovia kalejdoskopo

Esperanto altlerneje

Ekde lernojaro 2003-04 en la studprogramo de la Humanisma fakultato en Kaunas de la Vilniusa Universitato estas enkondukita Esperanto. Ĝi estos instruata al studentoj de diversaj filologiaj fakoj kiel libere elektebla studobjekto. Ekde 15 sep sekretariino de Litova Esperanto-Asocio (LitEA), Aida Čižikaitė, kiu mem studas magistran ŝtupon en tiu fakultato, po du akademiajn horojn unufoje semajne instruos al 30 studentoj-filologoj de diversaj kursoj de bakalaŭraj studoj, kiuj enskribiĝis por studi Esperanton. Dum duonjaro por Esperanto estos dediĉitaj 32 horoj, entute 64 dum la tuta lernojaro. La unua duonjaro finiĝos per noto en la studlibreto, la dua duonjaro finiĝos per ekzameno. Pro studado de Esperanto dum la tuta jaro studentoj ricevos kvar kreditojn. Studobjekto Esperanto estos enskribita en akademiajn dokumentojn de studentoj pri studado.

Donaco por lernejoj

Katolika pastro kaj esperantisto, Saulius Keras, donacis al la Centro pri prizorgado de edukado ĉe Litovia ministerio de edukado kaj scienco 646 ekz-ojn de la lernolibro de Esperanto de Gediminas Degėsys, por ke la Centro dividu ilin inter diversaj litovaj lernejoj. La plena kosto de la helpo estas 3230 lidoj (ĉ. 1000 eŭroj). Laŭ deziro de la donacinto la lernolibroj estas disdividitaj jene: 524 lernolibroj — al 524 mezlernejoj de Litovio; 89 lernolibroj — al 89 gimnazioj; 26 lernolibroj — al 26 junularaj lernejoj; 7 lernolibroj — al 7 artaj gimnazioj kaj liceoj.

Niaj libroj en vendejoj

Jam dum tri jaroj en unu el ĉefaj librovendejoj de Kaunas Knygu aleja sur la ĉefa piedira strato Laisves aleja (Avenuo de Libero) n-ro 29 funkcias fako de Esperanto. La fako enhavas kelkajn bretojn kun diversaj libroj en Esperanto, eldonitaj en Litovio kaj eksterlande. Ĉiujn librojn liveris LitEA. La vendejo apartenas al posteuloj de konata librovendisto Juozas Masiulis, kiu ĝis 1940 havis kelkajn librovendejojn. Post 1990 parencoj de Juozas Masiulis revenis el Francio por konstante loĝi en Litovio kaj malfermis tiujn librovendejojn.

Ekde 6 sep en la ĉefurba librovendejo “Antakalnio peleda” (str. Antakalnio 67) ekfunkciis Esperanto-fako. Sur kelkaj bretoj estas ĉirkaŭ 60 titoloj de niaj libroj — lernolibroj, vortaroj, konversaciaj libroj, legaĵoj, beletro en Esperanto. Ĉiujn librojn liveris Vilniusa filio de LitEA. Ĉion preparis Jūratė Bartaškienė kaj respondeca sekretariino de LitEA Irena Alijošiutė.

Kiu estas kiu en Litovio?

Ekde 1996 en Litovio estas eldonata biografia informlibro pri famaj homoj Kas yra kas Lietuvoje (Kiu estas kiu en Litovio). Ĝin eldonas Neolitas en Kaunas. Ekde la komenco en ĉiu eldono de tiu libro estas metita tre detala biografio de Povilas Jegorovas — prezidanto de LitEA. En la lasta eldono ĝi troveblas sur paĝo 262 kun foto. Preskaŭ la tuta artikolo prezentas la esperantistan agadon de Povilas Jegorovas. La informoj estas esence identaj kun tiuj, kiuj aperis ankaŭ en la libro de la sama serio Kiu estas kiu en regiono de Kaunas? Fine de la biografio oni direktas al alia paĝo, kie estas tre detale prezentita LitEA. Sur paĝo 939 de la lasta eldono de 2002 de tiu libro estas tutpaĝa tre detala prezento de LitEA. La prezento estas ilustrita per foto kaj emblemo de la asocio.

Ekspozicio en la urbodomo

5 aŭg en la urba municipo de Panevėžys okazis malfermo de ekspozicio, dediĉita al 80-jariĝo de la Esperanto-movado en tiu urbo. La ekspozicion organizis Ligo de Junaj Esperantistoj de Panevėžys sub gvido de Vytautas Drąsutis. La malfermon de la ekspozicio partoprenis parlamentano esperantisto Stasys Kružinauskas. La ekspozicio daŭris unu semajnon.

Du novaj prospektoj

Turisma Informcentro de Kaunasa regiono kunlabore kun LitEA eldonis 1000 ekz-ojn de grandformata riĉe ilustrita plenkolora 28-paĝa informilo pri Kaunas kaj apuda urbo Birštonas. Tiu ĉi broŝuro aperis entute en sep lingvoj. Ĝin tradukis en Esperanton Petras Čeliauskas. Interalie, strato Zamenhof kaj la domo de LitEA estas indikitaj kiel vizitindaĵoj kaj mallonge priskribitaj. La eldonon financis la urba municipo, Litovia ministerio de ekonomio kaj kelkaj privataj entreprenoj. Ankaŭ pasintjare estis eldonita simila informilo pri Kaunas en Esperanto.

Eldonejo Libra Memelensis en Klaipėda laŭ mendo de la Turisma Informcentro de Kretinga eldonis 500 ekz-ojn de turisma informbroŝuro en la litova kaj Esperanto Kretingos rajonas (Distrikto de Kretinga).

La libro estas 32-paĝa, multkolora, riĉe ilustrita. La libreto estas eldonita lige kun 750-jariĝo de apudmara urbo Kretinga kaj lige kun sekvontjara 57a kongreso de IKUE. Sur la unua paĝo de la broŝuro estas presita emblemo de la 57a kongreso de IKUE, okazonta 3-10 jul 2004 en Kretinga. La tekston tradukis Aida Čižikaitė.

Lumo de etero

Ĵus aperis litovlingva libro de Stasys Stikelis Eterio sviesa (Lumo de etero), kiu estas detala historio de Litova Radio en 1919-1940. Ĝin eldonis Varpas en Kaunas. La impona libro havas ĉapitron Multlingva etero (pĝ. 292-295), en kiu ĉefe temas pri radioelsendoj en Esperanto en 1927-1939. Tiam Litova Nacia Radio el Kaunas disaŭdigis lecionojn de Esperanto kaj konstantajn ĝeneralajn informojn pri Litovio en Esperanto. La unua parolisto estis Antanas Poška. Poste aliĝis J.Kutra, L.Kalvelis, St.Sabalis. Esperanto en la litovia radio aperis kiel la unua lingvo post la litova, nur poste oni komencis disaŭdigi en la germana, franca, pola, angla k.a.

Denove televido

1 aŭg televido de Kaunas AR TV montris kelkminutan raporton pri Zamenhof kaj LitEA. Oni montris la sidejon de LitEA en malnova urboparto de Kaunas, Zamenhof-straton k.a. La raporto estis montrita dufoje dum informaj programoj. Ĝin preparis ĵurnalistino Angelė Pažereckienė, kiu mem estas esperantistino. Ne estas la unua fojo, kiam en televido de Kaunas oni informas pri Esperanto, tio okazas kelkajn fojojn ĉiujare.

Povilas Jegorovas

Pacaj esprimiloj

Pacaj Esprimiloj estis la ĉeftemo de la 71a Itala Kongreso de Esperanto kunveninta en Ankono-Portonovo 27-31 aŭg kun 130 partoprenantoj el ses landoj.

Al la Kongreso estis invititaj kelkaj elstaraj intelektuloj, kiuj dediĉas siajn fortojn al problemaro tre proksima al niaj idealoj, por pruvi, ke ekzistas diversaj vojoj, kiuj kondukas al la sama celo; por la disvastigo de Esperanto en strebado al packulturo kaj interpopola kompreniĝo.

Oni debatis pri la ĉeftemo per kvar sesioj.

1. Pacaj Kulturoj. Kun Ivo Osibov (ĝenerala sekretario de UEA); Episkopo Giuseppe Orlandoni (prezidanto de la Komisiono “Pacaj Kulturoj” de Itala Episkopa Konferenco); Leopoldo Piraccini (nacia estrarano de la “Pactablo”); Cristiana Acqua (responsulino pri Markio de UNICEF); Attilio Ascani (Markia Volontula Centro). La diskuton gvidis Renato Corsetti (prezidanto de UEA).

2. Virinoj kaj milito. Prelegantino Maria Grazia Camilletti (Ankonkomunuma skabeno pri publika instruado), kun partopreno de Stefania Ragnetti (Ankonkomunuma skabeno pri demokrata partoprenado, prezidantino de Virina Forumo).

3. Malfortuloj kaj Militoj. Atestaĵoj. Partoprenis Nedeljka Lozajić: blinda patrino kaj bombadoj en Beograd; la infanoj el Sarawi: rifuĝintoj en dezerto; knabo el Siera-Leono: travivaĵo de Chesy kaj de murdita familio; Vittorio Di Francia: infanoj kaj bomboj; Bruno Coen (Juda Komunumo en Ankono): la kontraŭjuda persekutado en Ankono.

4. Paca ekonomio. Partoprenis Franco Sotte (docento el la Ankona Universitato); Paolo Chiavaroli (Kooperativo Solidara Mondo).

Debatinte pri la temo “Porpacaj kulturoj” per teoriaj kaj konkretaj diskut-kontribuoj;

aŭskultinte raportojn de viktimoj de militoj en la iama kaj nuna tempoj;

analizinte la kontribuojn de esperantistoj al agadoj por helpi viktimojn de militoj kaj pli ĝenerale de situacioj de subevoluo kaj mizero; diskutinte pri la bazaj kondiĉoj, kiuj kaŭzas la nunajn misekvilibrojn, misevoluojn kaj perfortojn en la mondo;

la 71a Itala Kongreso de Esperanto reasertis:

— la esencan kunligon inter la klopodoj por disvastigi la internacian lingvon kaj la klopodoj por certigi pacon en la mondo;

— ke la celo de esperantistoj ĉiam estis kaj plu estas atingi justecon en la rilatoj inter kulturoj kaj lingvoj grandaj kaj malgrandaj kaj per tio forigi la kaŭzojn de streĉiĝoj kaj malpaco;

— la subtenon de esperantistoj al ĉiuj streboj por pli justa mondo kaj kunlige kun tio por pli paca mondo kaj alvokas al ĉiuj instancoj, partioj, movadoj kaj civitanoj informiĝi pri la internacia lingvo Esperanto kaj pri ties efiko en la lukto por kulture kaj lingve justa kaj paca mondo.

Marco Menghini

Dum 50 jaroj kune

Kelkajn monatojn post la solenado de la dudekjariĝo de Esperanto-Teatro Espero de Jerzy Fornal, en varsovia artgalerio Nusantara oni solenis la 50an datrevenon de la geedziĝo de Zofia kaj Jerzy Fornal. En ĝi Jerzy prezentis spektaklon Tajdoj de l’ vivo konsistantan el du monologoj de Emilia Lapenna Trompo kaj Brando. Antaŭis la spektaklon prelego de Zofia pri atingoj de la Esperanto-Teatro.

La solenaĵon partoprenis multaj varsoviaj esperantistoj kaj amikoj de la teatro. Per sia gratul-letero la Varsovia Filio de PEA emfazis, ke dum sia dudekjara agado teatro Espero gajnis aron da fidelaj spektantoj kaj simpatiantoj kaj fariĝis establo, sen kiu oni preskaŭ ne povus imagi la kulturan vivon de la varsovia esperantistaro. Krome estis emfazite, ke Jerzy kaj Zofia estas tute eksterordinara paro. Inter la varsoviaj esperantistoj estas ja multaj engaĝitaj aktivuloj, sed eĉ tiuj plej engaĝitaj al Esperanto movado plej ofte agas unuope, ĉar ili ne sukcesis instigi sian viv-partneron al pli aktiva agado por Esperanto. En la kazo de Zofia kaj Jerzy Fornal la situacio estas alia. Ili ambaŭ agas aktive, ĉiu sur sia kampo kaj samtempe ilia agado plene kompletiĝas. Zofia riĉigas la esperantistan mondon per novaj libroj, artikoloj kaj klerigaj prelegoj kaj Jerzy agas sur arta kampo.

Estis tostoj kaj vino kaj multaj bondeziroj de sano kaj fortoj por ankoraŭ longa agado por Esperanto.

Bogdan Michalski

Stude kaj lude en Barlaston!

Kiel ĉiuj jam scias, tradicia estas la somerlernejo en Britio, kaj en aŭgusto ĉi-jare ni festis nian 43an. Sed ne supozu, ke “tradicia” signifas ĉiujare ĉion saman, ke ni restas ŝlositaj en la pasinteco, — certe ne! Nia somerlernejo fariĝas pli kaj pli varia, pli kaj pli vigla.

Ĉiujare ni enkondukas ion novan; ĉiujare la lernejo pliboniĝas, kaj la programo pli riĉiĝas.

Tradicie, ni invitas eksterlandan gastpreleganton, kaj tiu tradicia parto restas neŝanĝita. Regalis nin ĉi-jare itala kanzonisto Gianfranco Molle, kiu per afabla bonhumoro majstre organizis la distran vesperon, bonege gvidis lecionojn kaj kompreneble bele kantis por ni. Sekvos lin la nekomparebla Ionel Oneţ, kiu tre saĝe akceptis nian venontjaran inviton — kaj laŭdire prelegos pri timiga samlandano lia; iu Drakula.

Do, kio nova? Ne eblas ĉion listigi sed jen gustumo: 15-kilometra promeno en la ĉirkaŭaĵo — kaj vere belas la pejzaĝo; ludsesioj en kiuj ni komune ridis; somerlerneja revuo Barlastona Balasto! plenplena je enigmoj kaj amuzaĵoj por okupi vin dum tiuj liberaj momentoj; laŭ la plej novaj instrumetodoj — novaj interaktivaj kaj aŭdekzercoj; novstilaj tradukekzercoj. Kaj venontjare — imagu — partoprenantoj (principe progresintoj) mem organizos, sub gvido de la instruantaro, du-tri sesiojn!

Do egale, ĉu vi estas progresanto, kiu volas pliprofundiĝi en la lingvo kaj kulturo internaciaj, aŭ ĉu vi estas progresinto, kiu volas uzi la lingvon en aktualaj, ĉiutagaj situacioj, vi ĝuos la eblecon dum ses tagoj mergiĝi en Esperanto ne nur stud- sed ankaŭ lud-cele.

Angela Tellier

Sur la foto: Paul Gubbins (la organizanto de la Barlastona Somerlernejo) kaj Kate Hall aktoras dum la distra vespero.

95-jariĝo en Rostock

“Kun Esperanto vi sentas vin ĉie hejme” — estis la titolo de jubilea festkunveno en Rostock (Germanio) 5-7 sep, al kiu venis 28 geesperantistoj el Germanio kaj Danlando, por ĝui la enhavoriĉan programon.

La festprelegon, ĉirkaŭatan de muziko, faris d-ro Detlev Blanke, kunfondinto kaj prezidanto de la distrikta Laborrondo Esperanto de Rostock 1965-1968, sekretario de GDREA 1970-1990. Ralf Kuse el Schwerin eldonis okaze de la jubileo festbroŝuron pri la Esperanto-movado en Rostock, kiu vekis ĉe multaj partoprenantoj bonajn memorojn. La tuta esperantistaro de la lando Meklenburgio-Antaŭpomerio gratulis nin per belega gratulo-dokumento.

En siaj salutvortoj la urbestro de Rostock Arno Pöker skribas i.a.: “...lingvoj konstruas pontojn, ...interkompreniĝo ebligas interkonsenton trans la limojn”. Ni esperantistoj scias tion, sed estas bone aŭdi tion ankaŭ de li.

Turistaj kulminoj estis la ŝipveturo de la urbhaveno Rostock al la “Internacia Ĝardenkultura Ekspozicio” (IGA) kun la vizito de ĝi kaj ankaŭ la belega elrigardo de la “Petri-preĝejo” al Rostock. Per komuna tagmanĝo ĉe solene aranĝita tablo en restoracio Fischer’s Fritze (Rostocker Hof) nia festkunveno finiĝis.

Magret Schattenberg

Sur la foto: partoprenantoj de la jubileo en Rostock antaŭ Windspiel proksime de la urbhaveno.

Varma Hamburga Somero

17-25 jul 2003 unuafoje okazis “Hamburga Somero” (H.S.) kiel renkontiĝo antaŭ la UK. Vere la suno brilegis la tutan tempon kaj pravigis la titolon. Organiza teamo de la loka Esperanto-klubo kaj de “Hamburga Esperanto-Asocio” (HES) ofertis diversajn aranĝojn ĉiutage — ne en unu ejo, sed ĉe vidindaj kvartaloj kaj lokoj de Hamburgo. Estis internacia partoprenantaro, de Albanio, Ĉinio, Francio, Hispanio, Islando, Japanio, Kroatio, Latvio, Pollando kaj Germanio, entute 50 personoj.

De ĵaŭdo ĝis dimanĉo ni gvidis ilin informante pri historio, kutimoj kaj lokaj specialaĵoj, tra la urbocentro kaj la proksima haveno, al la dimanĉa frumatena fiŝmerkato, kaj la granda lago Alster en la centro de Hamburgo.

Lunde dum la “Tago de la sciencoj” estis vizito al granda internacia esplorcentro DESY kaj al la botanika ĝardeno. Marde multaj, eĉ pli ol 70-jara japano, bicikladis sur digoj, apud riveretoj, tra la “legomĝardeno” de Hamburgo, vespere oni vizitis la faman, sed tute ne sanktan amuzkvartalon “Sankta Pauli”.

La celo de la marda tuttaga ekskurso estis Lüneburg, 60 km sud-oriente de Hamburgo, urbo kiu riĉiĝis en la mezepoko pro salminejo, abunda je pitoreskaj malnovaj domoj. Ĵaude ni vizitis doganan muzeon — kie lerte gvidis esperantistino laboranta tie — kaj la ekkonstruatan modernan havenan kvartalon borde de la larĝa rivero Elbe. Dum la lasta tago ni travagadis la urbokvartalon “Ottensen”, kiu havas specialan etoson pro multaj eksterlandanoj, speciale turkoj, ni ankaŭ rigardis kiel utiligi malnovajn fabrikojn por kinejo, muzikhalo kaj oficejoj — kaj kompreneble manĝis en turka restoracio, subĉiele ĝuante la varmegan someron.

HES organizis specialan programon en sia klubejo proksime de la urbocentro. Okazis tie interkona vespero kaj koncerto de la hamburga kantisto Ralph Glomp, kiu prezentis sian novan diskon Ĵus per kares’. La adiaŭa vespero por la partoprenantoj estis samtempe la somera festo de HES kun bufedo, la klubejo estis plena de esperantistoj kaj oni festis ĝis malfrue en la nokto.

Mariko Aoshima, Gerald Roemer

Internacie en la unua SOMERE

Pasigi kelkajn agrablajn somerajn tagojn en internacia rondo — jen la intenco de la nova Somera Mezeŭropa Renkontiĝo (SOMERE).

Ĝi okazis la unuan fojon 1-10 aŭg en la germana vilaĝo Calhorn apud Essen (Oldenburg), proksime al la nederlanda landlimo. Partoprenis en tiu nova aranĝo de la asocio “EsperantoLand” entute 34 homoj, inter ili 14 eksterlandanoj el Pollando, Rumanio, Nederlando, Belgio, Francio kaj Aŭstralio — agrable multaj, se oni konsideras, ke la tuta ideo pri la renkontiĝo naskiĝis nur en aprilo. La aĝogamo estis vasta, de 2 ĝis 75 jaroj — partoprenis entute 11 infanoj.

Kutime dum la mateno oni ofertis kursojn kaj prelegojn, dum posttagmeze la grupo ekskursis jen al promeno, jen (plurfoje kaj kun granda plezuro) al lago por baniĝi, jen iris serĉi trezoron aŭ vizitis monakejon. Dum la tuttaga ekskurso ni vidis la urbeton Cloppenburg kaj ĝian muzean vilaĝon. Krome ni ricevis viziton de sorĉisto kaj de la “ŝaŭmviro”, kiu ofertis somere plaĉan ŝaŭmbanon. Vespere ni ĝuis bivakfajron, cirklodancis, spertis fajromeditadon, spektis “hejmoperacion” kaj ĝuadis la interparoladojn. Entute la partoprenantoj esprimis grandan kontenton pri la renkontiĝo.

Partoprenis ankaŭ kelkaj komencantoj, kiuj dum la unuaj tagoj ricevis pli intensan instruadon. Tiel kaj helpe de senlacaj unuopaj konversaciantoj ili faris grandajn paŝojn antaŭen kaj fine de la semajno ja povis tre kontentige interparoli en la internacia rondo.

Lu Wunsch-Rolshoven (EsperantoLand)

Novaĵoj el Bjalistoko

14 sep, okaze de la 490a naskiĝdato de Podlaĥia Vojevodio, en Bjalistoko okazis surstrata festo, en kiu ankaŭ esperantistoj partoprenis: ni disdonadis foliojn pri Esperanto kaj rakontadis pri valoroj de nia hobio. Ni invitis ĉiujn al nia Esperanto-Centro.

*

Hispana Firmao “Faro-Lerez Producer” kiu produktas filmojn por televidprogramoj, venos al Bjalistoko 10 okt por prepari filmon pri Zamenhof kaj Esperanto.

*

17-19 okt. Kristana Ekumena Societo kaj Bjalistoka Universitato organizos seminarion pri minoritatoj kaj kultura diverseco de la orienta parto de Pollando. 18 okt temos pri Ludoviko Zamenhof kaj lia verko.

*

Projekto “Esperanto — integriĝo sur la bazo de arto” ricevis bonegajn taksojn ĉe Pola Ministerio pri Kulturo kaj ĉe Nacia Centro pri Kulturo. Nun ni provas gajni fondusojn de EU. Se ni sukcesos, ni konstruos en Bjalistoko novan muzeon: parte pri Ludoviko parte pri pentrista familio Slendziński. Jam estas fiksita la loko.

Ela Karczewska Prezidanto de Bjalistoka Esperanto-Societo

Raŭmo denove manifestas

Finnoj ĝuas la reputacion esti la plej silentemaj inter la eŭropaj popoloj. Silento en tiu norda lando signifas kontentecon aŭ sekurecon. Malsame ol en pli varmaj kaj parolemaj landoj silento ne estas konsiderata kiel minaco aŭ embarasiĝo: finnoj povas ĝoje kaj kune silenti. Tamen ne veras ke la esperantaj finnoj ne komunikas. “Dum la ĉi-jaraj Aŭtunaj Tagoj, meze de septembro, ni lanĉis la komunikadan projekton Al kvalita komunikado”, — klarigas Anna Ritamäki, prezidantino de Esperanto-Asocio de Finnlando (EAF). Por la trijara komunikada projekto estas antaŭvidata entute 25000-eŭra financado de Fondumo Esperanto, kiu povas subteni signifajn agadojn por Esperanto en Finnlando.

Ĉefpreleganto de la Aŭtunaj Tagoj estis la direktoro de la Brusela Komunikadcentro, Dafydd ap Fergus. “Unua sukceso de la nova komunikadplano estis gazetara konferenco. Post fotosesio komenciĝis unuhora diskutado kun ĵurnalistoj. Aperis almenaŭ tri tre favoraj kaj sufiĉe detalaj artikoloj pri Esperanto kaj la Aŭtunaj Tagoj. Ankaŭ la radio menciis la eventon, — diras Dafydd ap Fergus. — EAF ne nur verkas belajn laborplanojn pri komunikado, sed efektivigas ilin”. Li prelegis pri komunikada strategio kaj detalis la laboron de la Komunikadcentro por diskonigi Esperanton per artikoloj en gazetoj kaj informi politikistojn pri la lingva problemo. EAF disdonis alvokon por la BKC, kaj jam tri donacantoj dum la renkontiĝo pagis sumon al la kasisto.

“Ni ne nur serioze diskutis sed ankaŭ ĝuis la pitoreskan kaj ĉarman etoson de Raŭmo, la urbo, kies malnova centro estas mondkonata kiel heredaĵo de Unesko”, — diras Anna Ritamäki. Alia grava ero en la programo estis memoraĵoj pri la Internacia Junulara Kongreso de 1980 en Raŭmo. Tuomo Grundström estis tiam zorgema kunorganizanto de la 36a IJK kaj fama en Esperantujo pro la tiam ofte ripetita eldiraĵo: “Gejunuloj, tuŝu unu la aliajn, sed bonvolu, ne tuŝu la teknikaĵojn”.

Grundström gvidis iamajn IJK-anojn, kiuj rakontis pri la evento. Jukka Pietilainen klarigis la signifon de la Raŭma manifesto. Entute pli ol 50 homoj ĉeestis la ĉi-jarajn Aŭtunajn Tagojn.

EAF planas inviti al internacia renkontiĝo en Raŭmo 2005 antaŭ la UK.

(daf)

Konatiĝi kun baltaj landoj

Tuj post la 88a UK el Gotenburgo al tri Baltaj landoj ekvojaĝis grupo de kongresanoj por konatiĝi kun historio kaj kulturo de tiuj landoj. La vojaĝo okazis 3-9 aŭg 2003. La grupo plejparte konsistis el usonanoj, sed estis ankaŭ koreoj, israelanoj, japano kaj franco, entute 15 personoj. Ilin gvidis Lucille Harmon el Usono. Laŭvoje al grupo aliĝis estonoj, latvoj kaj litovoj.

En Estonio ni haltis en Tallinn kaj en Pärnu. En Rigo grava programero estis planti Esperanto-arbon. Ni sukcesis planti ruĝan aceron antaŭ la fulmotondra pluvo en parko Griziņkalns. Vizititaj estis ankaŭ Sigulda kaj Turaida.

En Litovio ni vizitis la Monton de Krucoj apud Šiauliai kaj pririgardis la urbojn Vilnius, Kaunas kaj Trakai.

Ĉie ni renkontiĝis kun lokaj esperantistoj, ankaŭ ĉiuj ĉiĉeronoj estis esperantistoj, la grupo forflugis hejmen kontenta.

Māra Timermane

150 esperantistoj inter 3000 loĝantoj

La sepa internacia Esperanto-semajno en Pluezeko (Francio) finiĝis ĝoje per komuna manĝaĵo sekvita de distraj skeĉoj, luditaj de la partoprenantoj en diversaj kursoj, de monologo bonege deklamita de Sylvain kaj de kantoj lernitaj dum la staĝo sub la gvido de Franjo.

150 esperantistoj el 10 landoj uzis dum unu semajno (16-23 aŭg) la neŭtralan lingvon por komuniki en bonega etoso. En nia urbeto de 3000 loĝantoj ni sukcesis gastigi pli malpli bone la ĉeestantojn en kampadejoj, en modesta junulamasloĝejo kaj ĉe pluezekanoj.

Se la matenoj estis dediĉitaj al serioza studado en ses diversaj kursoj, la posttagmezoj estis pli feriaj: libera promenado, malgrandaj ekskursoj. Jen la principo de niaj renkontiĝoj: multaj eblecoj sen devigo.

Fakte pluraj kursoj estis plenplenaj kaj la buso por viziti la Rozgranitan Marbordon estis kompleta.

Inter la ĉefaj punktoj de tiu renkontiĝo estis ateliero de Anna Löwenstein kiu montris al siaj lernantoj kiel strukturi la esperantistan skribon; prelego de redaktorino de Pola Radio, Barbara Pietrzak pri problemoj de la eniro de Pollando en EU; rakonto de la prezidanto de UEA, Renato Corsetti, pri la disvolviĝo de Esperanto en la mondo.

Dimanĉe ni aŭskultis la bretonan ĥoron Meven, kiu distingiĝis sur la Kajoj de la Haveno de Paimpol. Ĝi estis eĉ fotita kolore en la unua paĝo de la ĵurnalo Telegramme de Brest, kaj Barbara Pietrzak estis intervjuita de loka ĵurnalisto (esperantisto tradukis). La bretonaj dancoj gvidataj de Helen okazis lunde kaj la kantoj de la maristoj ĵaŭde. Tie francoj kaj eksterlandanoj kantis folkloraĵojn.

Ĉiuj ŝajnas kontentaj, kaj jam kelkaj decidis veni al la oka renkontiĝo post unu jaro.

André Rigault

Jarkunveno en la urbodomo

(Nun) 14 sep prilepaj Esperanto-societoj La Progreso kaj Estonto (Makedonio) havis jarkunvenon, en kiu oni elektis novajn estrarojn. Nova prezidanto de La Progreso estas Metodi Galeski, kaj de EstontoGordana Jankuloska. La kunveno okazis en la granda salonego de la urba parlamento en Prilep kun pli ol 120 ĉeestantoj. Kiel aparta parto de la kunveno estis atribuado de diplomoj al lernantoj partoprenantoj de ĉi-jara infandesegna konkurso en Vendomois (Francio).

Viktor Galeski

Ĵazo kaj Esperanto

La 26an de aŭgusto ĉe muzikeldonejo Warner Brothers aperis nova albumo de ĵaza trumpetisto Rick Braun kun la titolo Esperanto. Ĝi enhavas dek muzikaĵojn. Jam aperis pluraj pozitivaj recenzoj pri la disko, kies aŭtoroj kelkfoje klarigas, kio estas Esperanto, ekzemple:

Esperanto — An artificial international language with a vocabulary based on word roots common to many European languages and a regularized system of inflection. As Rick beautifully describes on the CD liner perhaps the only true Esperanto is music”. (Elizabeth War)

AlKo

45 minutoj en Maria

9 sep 2003 kristana radiostacio Maria en sia regula rubriko por handikapitoj elsendis 45-minutan programon La lingvo de l’ espero pri la peterburga klubo de nevidantaj esperantistoj Amikaro.

La gvidantino de la klubo, Svetlana Ejst, informis pri ĝiaj historio kaj agado. Nevidantaj esperantistinoj Viktoria Vorobjova (konstanta kunlaboranto de Maria) kaj Milana Martinova rakontis pri sia vojo al Esperanto, pri ties rolo en sia vivo.

14 sep la programo estis ripetita.

Boris Kondratjev

Ĉu konataj aŭ nekonataj?

Rusiaj Esperanto-Tagoj 14-24 aŭg denove okazis apud urbo Kovrov (Vladimira prov.), sed en alia ripozejo. Partoprenis ĉ. 100 personoj (multaj nur partatempe), inter ili po unu el Finnlando kaj Usono.

La vivkondiĉoj ĉi-jare estis aĉegaj eĉ el la vidpunkto de la hardita sovetiano kaj tute ne konformaj al la prezoj. Estas vere strange, ke du ripozejoj de la sama entrepreno povas tiom draste diferenci.

La programo estis kutima — kursoj, somera universitato, konversacia rondo, kvizoj, koncertoj, KGS, lignofajroj. Furoris instruado de kantoj kaj “popolaj” ludoj, inter ili Lapaduj’.

Nova por RET-03 estis “Horo de homoj” laŭ la modelo de la Balta Esperanto-Forumo: gravaj aktivuloj havis po duonhoro por rakonti pri si kaj respondi demandojn de publiko. Ja la temo de la tuta aranĝo estis “Homoj, konataj kaj nekonataj”.

Valentin Melnikov

Nesto por la lasta heroo

10-19 junio 2003 okazis NESTO (Naturista Esperantista Somera Tendaro) ie en ĝangalo sur bordo de rivero Luĥ apud Niĵnij Novgorod (Ruslando). Estis aplikita la principo de TV-ludo Lasta heroo (en aliaj landoj Transvivanto). La plej gravaj kondiĉoj de partopreno estis vegetarismo, nedrinkado kaj nefumado, ankaŭ nudismo estis bonvena. Venis 29 homoj, 24 el kiuj volis iĝi la “lastaj herooj”, aliaj kvin formis organizan teamon.

Laŭ la ĉefa ideo de la tendaro, dum unu semajno nestanoj devis ekhavi multegajn spertojn de elvivado en severaj kondiĉoj de sovaĝa naturo. Dividitaj je du teamoj, oni konkuris pri orientiĝo en arbaro, bruligo de fajroj kaj estingado de incendioj, konstruado de nestoj, serĉado de kaŝitaj aĵoj, kuirado de vegetaraj manĝoj ktp.

Al severeco de vivkondiĉoj kontribuis abundaj kuloj kaj oftaj pluvoj.

En paŭzoj inter kruelaj turmentoj, nestanoj amuzis sin, partoprenante konkursojn de korpopentrado, naturkostumo, figuroj el sablo. Ĉiu teamo devis ĉiutage skribi raporton pri la pasinta tago. La aranĝo estis subvenciita de INOE, kio ebligis doni multajn valorajn premiojn. La “lasta heroo” iĝis Andrej Konopljanov el Dimitrovgrad, ricevinta la ĉefan premion — 100 USD.

“Al ni ŝajnas, ke ni faris la plej interesan kaj neordinaran someran esperantistan renkontiĝon”, — diris la organizantoj el Niĵnij-Novgoroda Esperanto-klubo Ĉapelo. — “Ni esperas gastigi vin ĉiujn en nia NESTO-2, sed kio ĝi estos, ankoraŭ estas sekreto...”

Jelena Akimova, Alekseo Kozlov

Paradizo por familioj kun infanoj

Dum kelkaj jaroj en Poltava (Ukrainio) aktive funkcias internacia junulara unuiĝo Gaudeamus, kiu efektivigas diversajn sociajn projektojn, uzante por tio Esperanton. Unu el tiuj projektoj estas Ora somero — internacia Esperanto-tendaro por familioj kun infanoj.

La ĉefa celo de la tendaro, kiu ĉi-jare okazis surborde de rivereto Vorskla en la fama (danke al Gogol) Dikanjka-regiono, estas korpa kaj spirita evoluigo de infanoj kaj adoleskuloj, ekposedo de la fundamento de Esperanto. La gepatroj havis unikan eblecon dum 10 tagoj sekvi intensan Esperanto-kurson Septima. Lecionoj okazis de mateno ĝis vespero kun paŭzoj por ripozo kaj manĝado. La kurson kreis poltava esperantisto kaj komponisto Vladimir Soroka. En tiu kurso oni instruas gramatikon kaj leksikon per melodirefrenoj.

La tendaro estas vera paradizo por la infanoj. Ili lernis fiŝkapti, kanotumi, rajdi ĉevale, naĝi kun akvolango.

Jefim Zajdman

Metzger kaj Schleyer beatigotaj

En junio 2001 pastro Bernhard Eichkorn proponis al la arkiepiskopo de Freiburg (Germanio) la beatigon de du pastroj de lia diocezo: D-ro Max Josef Metzger (1887-1944) kaj Prelato Johann Martin Schleyer (1831-1912).

La unua, aktiva esperantisto, pacifisto kaj pioniro de la ekumena movado, mortis kiel martiro, ekzekutita de la nazioj.

La dua estas konata kiel aŭtoro de la plan-lingvo Volapük, sed elpaŝis ankaŭ kiel religia verkisto, redaktoro (Sionsharfe — Ciona Harpo, 1876-1884) kaj filantropo. Li estas rigardata kiel patrono de interpopola interkompreniĝo.

Nun

Kurte

4 sep en la Eŭropa Parlamento itala radikala deputito Marco Cappato intervenis favore al Esperanto kiel la solvo de la lingva problemo en EU. (SCE)

Hamŝahri, la plej populara irana ĵurnalo (4 mln 500 mil ekz.) 26 aŭg aperigis tutpaĝan intervjuon pri Esperanto kaj Esperanto-movado en Irano kun Ali Reza Dovlatŝahi kaj M. Reza Torabi. (BKC)

25 aŭg komenciĝis en la universitato de Stokholmo kurso de Esperanto, kiun gvidas Joakim Enwall; en novembro sekvos kurso de interlingvistiko de prof. Hartmut Traunmüller. (HeKo)

Esperanto estis enkondukita oficiale en universitato Wonkwang (Koreio), kun Lee Jung-kee kiel docento. (Nun)

Post modesta rekomenco, en 2002, de la kurso pri interlingvistiko k Esperanto en la universitato de Amsterdamo, la ĉi-jara kurso altiras konsiderinde pli altan nombron da studentoj. (Nun)

30 aŭg post la matenaj novaĵoj ĉe la franclingva israela radioprogramo de Kol IsraelReŝet Alef okazis intervjuo kun Josef Shemer pri Esperanto. (BKC)

Laŭ la julia statistiko de la specialaj datenbankoj de la Aŭstria Nacia Biblioteko, Esperanto-retkatalogo Trovanto unuafoje iĝis la plej vizitata katalogo kun 1078 vizitoj. (BJA-listo)

29 aŭg prof. Alfredo Maceira prelegis pri Esperanto en la 7a Nacia Kongreso pri Lingvistiko kaj Filologio ĉe Ŝtata Universitato de Rio de Janeiro. (Aloísio Sartorato)

Joao Aguillera starigis peticion al la prezidento de Brazilo por enkonduki Esperanton en la brazilajn lernejojn. (Nun)

Franca meblovendoreto FLY en sia ĵus aperinta katalogo proponas ĉarmajn porinfanajn litotukojn Esperanto kun bildoj de tutmondaj infanoj. (SCE)

14 sep okaze de la 53a Esperanto-Renkontiĝo de Paraíba-Valo (Brazilo) en ĉeesto de la urbestro, vicurbestro kaj aliaj aŭtoritatuloj, muzikistaro k ĥoro, estis inaŭgurita monumento Zamenhof en la centra placo de Lorena. (Paulo Sergio Viana)

Jussi Jäntti donacis en aŭgusto al Esperanto-Klubo Antaŭen (Tampereo, Finnlando) preskaŭ mil librojn kaj gazetojn. (Vekilo)

Vinko Ošlak, slovena esperantisto, verkisto kaj tradukisto, 18 sep estis proklamita kiel gajninto de la nacia konkurso Roĵanc por la plej bona slovenlingva libro de eseoj de la jaro — Estimo kaj esenco: eseoj pri la homo kaj kulturo. (Nun)

La varbkampanjon de UEA Membro-Membron partoprenis 13 personoj, kiuj akiris 57 novajn UEA-membrojn; plej multajn membrojn (17) varbis ruslandano Eduard Kolosov. (Esperanto)

Ĉi-jare al la Belartaj Konkursoj de UEA estis senditaj rekorde malmultaj konkursaĵoj — nur 40 por ĉiuj branĉoj kune. (Heroldo de Esperanto)

Vide el Bruselo

Bruselaj kapdoloroj

Pligrandiĝo de la Eŭropa Unio kaŭzas kapdolorojn por Neil Kinnock (sur la supra bildo), kimra komisionano respondeca pri tradukado kaj interpretado. Esperanto evidente ankoraŭ ne taŭgas kiel solvo por niaj moŝtuloj.

Ekde pluraj monatoj la oficistoj de Kinnock laboregas pri gazetara strategio por konvinki eŭropanojn, ke la angloj ne prenas la gvidadon en la koridoroj de la Eŭropa Komisiono post pligrandiĝo. Ekde majo 2004 estos naŭ pliaj lingvoj kaj 75 milionoj da pliaj civitanoj kun kiuj la Eŭropa Komisiono interkomunikiĝos. Plej timiga estas la teoria pligrandigo ekde 110 eblaj kombinoj de lingvoj ĝis 380. La oficistoj de Kinnock kalkulas ke en 2006 traduko-postulo leviĝos ekde 1,3 milionoj da paĝoj en jaro al 2,4 — se oni solvos la problemojn ĉefe uzante la anglan kiel pontolingvon.

Eŭropo jam silente enkondukas la lingvan revolucion — ŝanĝo al la angla kiel la “neoficiale” sola laborlingvo. Jam nun la angla estas la nura pontlingvo uzata por traduki debatojn en Eŭropa Parlamento, kaj 60% de la plej gravaj komisionaj dokumentoj estas skribitaj angle. Samtempe eŭropaj civitanoj pli kaj pli timas pri la estonteco de siaj lingvoj — kiel lingvoj de filmoj, muziko, universitato aŭ kiel laborlingvoj en grandaj enlandaj entreprenoj. Jam antaŭ la somero Kinnock elpensis la solvon — granda amaskomunikila strategio titolita “Iniciatema Komunika Strategio por Vicprezidanto Kinnock pri Lingvo-Servoj”.

Tamen trankviligi eŭropanojn — speciale ankoraŭ relative privilegiatajn francojn — pri la kreskanta bezono paroli bonan anglan, estas malfacila tasko. Janet Coull, eksinformoficisto de la brita sanministerio, nun laboras por Kinnock. En longa interna raporto, Coull skizas la komisionan strategion. La celo estas “vendi” favorajn artikolojn pri “multlingvismo” al la brusela raportistaro. Eblaj “aĉetantoj” inkluzivas la ĵurnalistojn de grandaj gazetoj kiel Le Monde, Die Zeit, The Guardian, Wall Street Journal Europe. La franca gazeto Liberation jam publikigis favoran artikolon.

“Intervjuoj kun francaj kaj belgaj amaskomunikiloj inkluzivus aparte fortikan demandadon, kaj s-ro Kinnock bezonus esti bone preparita,” — konfesas Coull. Ŝi preparas Kinnock, en longa listo de eblaj demandoj, kiel respondi al la sekva demando pri Esperanto: “Kial ne simple uzi unu lingvon en la Eŭropaj Institucioj, ekzemple la anglan aŭ Esperanton, por facileco kaj ŝparo de mono?” La cinika respondo de Kinnock — laŭ la komunikadplano — devas esti: “Tre simple, ĉar ne ĉiuj en EU konas unu lingvon”. Ankaŭ Esperanto ne taŭgas. “La enorma kultura, edukada kaj lingva ŝanĝo, postulita per adopto de Esperanto kiel la ĉefa lingvo, simple ne eblus”.

Ĉiuokaze Kinnock jam delonge “konas” Esperanton estinte unu el la vicprezidantoj de la Sindikata kaj Kooperativa Esperanto-Grupo, fondita en 1976. Ankaŭ en tiu periodo s-ro Kinnock estis membro de la “Esperanto Parlamenta Grupo” en la brita parlamento. Spite al tiu ŝajna apogo, Kinnock en oficiala respondo al Maurizio Turco, itala membro de la Eŭropa Parlamento, 12 mar 2002, malakceptis Esperanton kiel eblan solvon por la kreskanta lingva problemo de ĝia interpretadservo. “Utiligo de lingvo [Esperanto — DaF], kiu ne estas uzata en la ĉiutaga vivo, alportus riskon, ke oni ne povos transdoni la plenan gamon da mesaĝoj kaj ideoj komunikataj dum kunvenoj”, — opiniis la kimra moŝtulo.

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z

Elekta etoso: valoras provi denove

La Elekta Komisiono promesis provizi la Komitaton per reala elekto inter pluraj kandidatoj por la Estraro en Pekino. Ĉi-kuntekste mi volas rememorigi pri la instigo al elekta etoso, kiun prezentis la antaŭa ĝenerala direktoro okaze de la pasintfoja elekto de B-komitatanoj. Ĝi validos ankaŭ nun!

Tiel finis Anna Ritamäki sian raporton pri la kunsidoj de la Komitato de UEA en Gotenburgo en la antaŭa numero de tiu ĉi revuo. (Ĝi estis la unua kaj meze de septembro ankoraŭ sola serioza raporto pri tiuj kunsidoj, pri kio LOdE ankaŭ ĉi-jare meritas laŭdojn.) Mia samnumera konstato pri esperigaj signoj el Gotenburgo estis do konfirmita de la finna komitatanino almenaŭ rilate la preparadon de la elektoj en Pekino, el kies rezulto decide dependos, ĉu UEA povos trovi eliron el la krizo, kiu mordas ĝin sekve de la elektoj en Zagrebo en 2001.

En retrorigardo la instigo de la antaŭa ĝenerala direktoro al elekta etoso, pri kiu Ritamäki memorigas, impresas eĉ tragike. Siatempe Osmo Buller efektive alvokis por aktiveco en la elektoj kaj instigis membrojn ne nur kandidatiĝi sed eĉ reklami sin kiel en balotkampanjoj en la ekstera mondo. Estas interese, ke salajrata funkciulo de UEA estis fakte la sola, kiu provis puŝi la asocianojn al reala praktikado de elektoj, la plej grava instrumento de demokratio. Estas tragike, ke li klopodis vane kaj ke la decidoj en Zagrebo kondukis al lia demisio. Du lecionoj trudas sin.

Unue, oni sekvu la instigon al elekta etoso almenaŭ nun, tri jarojn poste. La komenco estas bona, dank’ al la Elekta Komisiono, kiu okazigis publikan kunvenon en Gotenburgo por aŭdi proponojn pri eblaj kandidatoj por gvidi UEA. Tio estis laŭdinda, ĉar ordinaraj membroj ne havas formalan rolon en la elektado de estraranoj. Nur komitatanoj rajtas proponi kandidatojn. (Plia anomalio estas, ke la nova Komitato devas elekti Estraron el la kandidatoj, kiujn proponis anoj de la antaŭa Komitato!) Mi esperas, ke ankaŭ poste la komisiono atente sekvos la nomojn, kiujn membroj levos sur diversaj forumoj ĝis Pekino. Necesas tamen, ke oni vere levu nomojn! Dum la venontaj monatoj okazos ekz. naciaj kongresoj. Oni diskutu pri la elektoj en UEA dum ili. Natura forumo estas Esperanto-gazetoj. Certe almenaŭ tiu ĉi revuo volonte aperigos proponojn pri kandidatoj kaj aliajn komentojn de siaj legantoj. Tiel kreiĝus la elekta etoso, kiun esperas Buller kaj Ritamäki. Ĝi donus vivon kaj viglon al la griza ĉiutago en la kriza UEA kaj kreskigus interesiĝon de la nun apatia membraro pri la asocio. La unua mezurilo pri la sukceso estos la partopren-aktiveco en la balotado pri la komitatanoj B, kies nombro en la venonta Komitato — ve! — pro la falo de individuaj membroj estos bedaŭrinde nur ses. Fakte, la plej unua sukceso de elekta etoso estus multa nombro da kandidatoj por B-komitataneco.

Due, la Elekta Komisiono aŭskultu ankaŭ la laborantojn de la Centra Oficejo. El intervjuoj kaj artikoloj de la demisiintaj oficistoj mi konkludis, ke la antaŭa komisiono ne sufiĉe aŭ eĉ tute ne konsultis la profesian stabon, kiam ĝi preparis la elekton de la estraro Corsetti. Kompreneble la dungitoj ne rajtas dikti, el kiuj konsistu la Estraro, sed la lasta sperto montras, ke estas malsaĝe atendi aŭ eĉ postuli, ke ili akceptu kiujn ajn estrojn super si. Verŝajne ili pli facile akceptus eĉ malpli ŝatatajn superulojn, se ili povus esprimi siajn sentojn kaj opiniojn pri ili antaŭ la elekto. La lastajn elektojn oni evidente povas kritiki ne nur pro tio, ke pro manko de alternativaj kandidatoj ili ne estis realaj elektoj, sed ankaŭ ĉar la profesiuloj de la asocio estis ignorataj. Kiel pruvas la posta evoluo, UEA estas tro fragila konstruaĵo por riski tion.

Komitatano Z

Laŭ mia vidpunkto

Kun intereso mi legis la raporton de HeKo pri la SAT-kongreso. Frapas min la prijuĝa enkonduko* kiu estas laŭdo por la organizantoj kaj bagateligo de SAT. Ne estas mia intenco polemiki pri tiu entute panegira komuniko, tamen kiel partopreninto mi ŝatus fari jenajn rimarkojn:

1. Konsentite, la programo entenis interesajn, parte altkvalitajn erojn, dum la laborkunvenoj estis kelkfoje iom tedaj, sed nepre necesaj por asocio kun bazdemokratia funkciado. Rimarkinde estas ke pluraj “elstaraj prelegistoj” (ekzemple: Enderby, Żelazny, Martinelli, Silfer, Degoul, Duc Goninaz kaj aliaj) estas, laŭ mia scio, SAT-anoj (eĉ se iuj el ili aniĝis nur dum la lasta jaro) kaj signife kontribuis per sia “alta intelekta nivelo” al la sukceso de la SAT-kongreso, kaj mi ne dubas ke por ordinaraj SAT-anoj la intelekta nivelo de tiaj eminentuloj estis tre konsola kaj kuraĝiga.

2. Oni indikas 170 aliĝintojn al la kongreso, sed efektivaj partoprenantoj estis malpli multaj.

3. Natalja Aroloviĉ ne prelegis pri rusa arkitekturo, sed pri la pentrista dinastio Benois.

4. La organizantoj de “du kongresoj en unu” atingis la limojn de siaj laborkapabloj. Verŝajne tio estis la kaŭzo de kelkaj organizaj mankoj kaj malfruoj dum tiu “Esperanto-Kongreso de SAT” — kiu ja estis bonvena preteksto por Esperanto-Kongreso de la Civito. Ekzemple, la solena inaŭguro komenciĝis en la horloĝfabrika urbo Ĉaŭdefono (La Chaux-de-Fonds) ekzakte kun trikvaronhora malfruo. Pri la “rimarkinda apero” de la kongresa Heroldo mi precizigu, ke oni anoncis la informojn pri la diversaj programeroj la saman tagon de ilia okazo anstataŭ la antaŭtagon por ke oni povu plani sian partoprenon, ĉar kongresa libro ne ekzistis.

Tio ja estas mia vidpunkto, sed mi konsilas al vi legi tiun de iu sen. Marie-Françoise Conraide en La Kancerkliniko, numero 107. Amuza kaj instrua!

Riŝo

* En La Ondo ĝi tekstas: “En tiu (kongreso) de SAT temas pri laborkunsidoj malofte interesaj...”, dum en Literatura Foiro oni povas legi: “... laborkunsidoj malofte interesaj por mi”, kio evidente ne estas la sama prijuĝo.

La angla sub minaco en Usono

Dulingveco estas bona por individuoj, sed plurlingveco en registaro estas grandega ŝarĝo. Jen la opinio de U.S. ENGLISH, premgrupo por la angla en Usono. Dulingva klerigado, plurlingvaj balotoj kaj kondukpermesaj ekzamenoj, tradukistoj financitaj de registaro kaj civitanecaj ceremonioj en fremdaj lingvoj tenus enmigrintojn lingve izolitaj. Estus ankaŭ nepraktike, ĉar nuntempe estus 329 lingvoj parolataj en Usono.

“Se la respublikana partio vere deziras helpi hispanlingvanojn, kaj unuigi la landon, tiam pli da ĝiaj membroj subtenu la leĝoproponon H.R. 997. Oficiala angla ne nur helpos al la partio gajni pli da voĉoj, ĝi helpos doni al hispanlingvanoj gravan instigon lerni la anglan lingvon, kiun ili bezonas por sukcesi en Usono”, — asertas Mauro E. Mujica, prezidanto de U.S. ENGLISH.

U.S. ENGLISH estas, laŭ propra gazetara komuniko, la plej malnova kaj larĝa civitana agadgrupo kun la celo protekti la unuigan rolon de la angla lingvo en Usono — kun 1,7 milionoj da membroj. Tamen U.S. ENGLISH oficiale hezitas tro emfazi la nuranglecon. Ĝi alvokas ĉiujn usonanojn lerni alian lingvon.

Usona esperantisto Don Harlow vidas la aferon en pli larĝa kunteksto: “Mi dubas, ĉu iu esperantisto povus logike argumenti, ke Usono ne devus posedi unu komunan lingvon por ĉiuj loĝantoj — ĉar ni efektive argumentas, ke la tuta mondo devus havi tian lingvon, ĉu ne?” Sed Harlow ankaŭ kritikas la tro fortan fokuson de U.S. ENGLISH: “Mia problemo rilate al tiaj organizaĵoj estas tio, ke iliaj celoj ŝajnas esti ne tiom garantii la lingvan unuecon de Usono, kiom garantii, ke politika potenco restos en la manoj de la tradicia — anglalingva — loĝantaro. Ili efektive malatentas la fakton, ke la plimultaj enmigrintoj neniam bone regos la anglan. Iliaj gefiloj ĝin tamen bone lernos.”

“La movado por oficialigi la anglan lingvon ignoras plurajn faktojn, — opinias vicprezidanto de UEA, Humphrey Tonkin, — ekzemple, ke hispanparolantoj asimiliĝas en Usono je proksimume sama rapideco kiel ĉiuj aliaj enmigrintoj: de la komenco de la grandaj ondoj de enmigrintoj en Usonon la homoj pli-malpli rapide akiris la anglan lingvon kaj eniris la ĉefan fluon de la usona vivo. Same faras la hispanlingvuloj, kies infanoj akiras la anglan lingvon”.

La organizaĵo forte subtenas la leĝoakton pri la anglalingva unueco (English Language Unity Act, H.R. 997), proponitan komence de 2003. La leĝo igus la anglan la oficiala lingvo de usona registaro. Enketoj de U.S. ENGLISH montras ke 84% da usonanoj preferus, kontraŭ kosta lingva babelo, oficialigon de la angla. “Plurlingvismo metas grandan financan ŝarĝon sur la centran registaron. Sed tiu argumento ankaŭ aplikeblas al amaso da aliaj funkcioj, kiujn plenumas tiu registaro. Ekzemple, protektado de la rajtoj de akuzitoj — la apelacia proceduro en la jura sistemo — estas multe pli kosta ol la pretigado de plurlingvaj balotiloj”, — opinias Harlow.

“La kaŝita celo de insisto pri la oficiala anglalingveco estas ofte klopodo malhelpi al hispanparolantoj asimiliĝi en la usonan popolon — do malhelpi ke ili venu al Usono entute. Alivorte, la radikoj de la movado pri oficiala angla troviĝas en antaŭjuĝoj kontraŭ enmigrintoj, timoj ke tiuj enmigrintoj iel forprenas laboron de usonanoj, kredoj ke ilia fremda kulturo iel “transprenos” la mensojn de bonaj usonanoj, kaj ĝenerala timo kontraŭ ĉio fremda. Tiu ksenofobio kaj sento de supereco estas bedaŭrinde tro ofte konstatebla inter usonanoj, precipe lastatempe”, — malĝojas la UEA-vicprezidanto.

Marko Naoki Lins

Trasiberia Esperanto-Vagonaro

Semajnon antaŭ la Pekina UK kolektiĝos en Moskvo vagonoj de ĉiuj landoj de Eŭropo, kaj startos Trasiberia Esperanto-Vagonaro kun vojaĝanta antaŭkongreso kaj — vere alloga novaĵo — internacia lernejo de Esperanto kun specialistoj de rektmetoda instruado dum la veturado, kun haltoj en fabelaj lokoj kiel Ulanbatoro kaj festaj akceptoj de lokanoj.

La programo ne estos tute nerealigebla, se oni serioze okupiĝos pri ĝi per kunlaboro precipe de la ruslanda kaj ĉina asocioj — eĉ sen la interveno de movadaj gravuloj, cetere ne ĉiam viglaj kaj entreprenemaj.

La ideo povus altiri ankaŭ la intereson de iu grava turisma entrepreno, kiu lanĉus la proponon kaj disvastigus ĝin kapilare per siaj agentejoj.

Ne mankus sloganoj kiel simple: “Eksterordinara travivaĵo: Lernu Esperanton veturante al Pekino”, “Partoprenu la mondan kongreson de Esperanto lernante la lingvon dumvojaĝe” kaj simile.

Se UEA kaj la tuta movado volas eliri el grizeco kaj renovigi siajn fortojn, ĝi malfermu la pordon al la mondo per ĉi tiu ŝanco. Por la trasiberiaj lernantoj estu senpaga partopreno en la kongreso (eĉ se nur kelkajn aranĝojn laŭvice) kaj laŭeble gastigado ĉe pekinaj familioj.

Ĉio ĉi povas resti nur revo, sed ankaŭ kiel revon oni povas eluzi la ideon por informi per novaĵoj, kiuj povas veki la intereson de la legantoj kaj antaŭ ĉio de ĵurnalistoj. Sufiĉe da tempo ni havas: komencante nun ĝis la venonta somero eblas informi pri ni grandan parton de la homaro.

Giorgio Bronzetti (Italio)

Jura sendependeco de TEJO

(HeKo) Bertrand Hugon, nova prezidanto de TEJO, fiksis la juran sendependiĝon de UEA kiel prioritaton por sia mandato. Instruisto pri matematiko en franca gimnazio, la 27-jara Bertrand Hugon “hugenotas”, nome protestas kontraŭ la nuna status quo inter la du asocioj.

La (re)akiro de propra jura personeco por TEJO estas longa historio. Raŭmistoj rekomendis ĝin ekde 1980. Fine la Komitato de TEJO en Asizo 1997 decidis unuanime por la jura sendependiĝo. La roterdama aparato ĉiam kontraŭis kaj la decido neniam efektiviĝis. Nun ŝajnas ke la historia procezo definitive puŝas al plenumo. Havi propran juran personecon ne signifas distanciĝi de UEA: nur diferenciĝi kiel plenkreskulo, kiu rajtas esti memstara apud la gepatroj — kiuj eĉ estas nur adoptaj ĉar, kiel konate, TJO (poste TEJO) naskiĝis en SAT-medio. TEJO jure sendependa povos garantii sian financan estontecon multe pli ol nuntempe, en la kadro de subvencioj el Eŭropaj instancoj. Kaj povos akiri helpon ankaŭ aliloke en Esperantio.

Restas tamen multo por difini, interalie la proprieto de la periodaĵoj: al kiu Kontakto, ekzemple? Kaj kio pri la strategia linio de la asocio, lastatempe pli senspina ol neŭtrala? Eble Bertrand Hugon estas la delonge atendata homo, kiu kapablas gvidi TEJOn ekster sian stagnon, al nova glora sezono. Ĉu li havas la sufiĉajn kuraĝon, obstinon kaj persiston? Almenaŭ li komencis. Sukceson al li kaj al la nova estraro!

Eksa TEJO-ano

Tro kritika Ondo

Mi trovas la numeron 8-9 de La Ondo multe tro kritika rilate al UEA.

Pri la krizo ŝajnas al mi plej ĝusta la opinio de Jakvo Schram. Mi ne aprobas la aperigon de tutpaĝa artikolo sub pseŭdonimo Komitatano Z, kies kritiko foje eĉ estus kritikinda. Esperanto kiel planlingvo dependas de Esperanto-Asocioj. Kion proponas tiuj kritikantoj? Eĉ se laborrilatoj kun Renato Korseti estas malfacilaj, István Ertl respondas per soleco. La tutpaĝa artikolo de s-ro Silfer proponas kiel solvon la demokratian Esperantan Civiton. Sed kiam oni vidas ĝin de proksime oni rajtas ankaŭ dubi pri ĝia “plurcentra demokratieco”, spite la rozbombonan priskribon de la Ĉaŭdefona SAT-kongreso.

Alia kritiko temas pri la literatura flanko, certe ne nur de La Ondo. Kial traduki Esperanten Dostojevskij, Gogol kaj aliajn klasikaĵojn, kiam jam ekzistas en ĉiuj naciaj lingvoj ĝenerale elstaraj tradukoj? (En la kazo de la Lada Tambureto eĉ estis malaltkvalita traduko.) Dum la tempo de Zamenhof oni devis pruvi, ke Esperanto taŭgas pro traduki ĉefverkon, ĉu ankoraŭ nun? Ĉu ne pli utilus malkovri talentajn verkistojn nekonatajn eksterlande kaj traduki ilin aŭ ĉu ni ne kapablas fari tion?

Pardonu mian kritikemon, sed la lasta numero de LOdE ankaŭ estis ege eĉ troe kritika.

Robert Pontnau delegito de UEA (Francio)

Saĝa kortisto

Novelo de Anton Ĉeĥov

Kortisto Filipo staris meze de la kuirejo kaj edifis. Lin aŭskultis lakeoj, koĉero, du ĉambristinoj, kuiristo, kuiristino kaj du knaboj — helpkuiristoj, liaj infanoj. Ĉiumatene li predikis ion. Ĉi-matene la objekto de lia parolado estis klerigo.

— Kaj vivas vi ĉiuj kiel iu porka popolo, — li parolis, tenante en la manoj ĉapon kun kokardo. — Vi sidadas ĉi tie kaj krom malklereco en vi videblas neniu civilizacio. Miĉjo ludas damojn, Matrona krakrompas nuksojn, Nikifor rikanaĉas. Ĉu tio estas saĝo? Tion vi faras ne pro saĝo, sed pro malsaĝo. Vi havas neniom da menskapabloj! Sed kial?

— Vere, Filipo Nikandroviĉ, — la kuiristo diris. — Konate, kian saĝon ni havas — kampulan. Ĉu ni povas kompreni?

— Sed kial vi ne havas menskapablojn? — la kortisto daŭrigis. — Tial ke vi ĉiuj ne havas veran punkton. Kaj librojn vi ne legas, kaj pri verkaĵoj vi havas neniun sencon. Prefere prenu libron, sidiĝu kaj legu. Ja vi estas legosciaj, povas kompreni presaĵojn. Jen vi, Miĉjo, prenu libron kaj voĉlegu ĝin ĉi tie. Por vi utilos, kaj ankaŭ por aliaj agrablos. En libroj ja pri ĉiuj objektoj oni diskonigas. Tie vi trovos kaj pri la naturo, kaj pri Dio, kaj pri surteraj landoj. El kio oni faras kion, kiel diversaj popoloj ĉiujn lingvojn parolas. Ankaŭ pri idolkulto. Pri ĉio vi trovos en libroj, se vi deziros. Sed vi sidaĉas apud la forno, manĝaĉas kaj drinkas. Kvazaŭ brutoj maldecaj! Pu!

— Tempas al vi, Filipo Nikandroviĉ, iri sur la postenon, — la kuiristino rimarkigis.

— Mi scias. Estas ne via afero al mi indiki. Jen, ekzemple, prenu min. Kiun okupon mi havas en mia maljuna aĝo? Per kio mi kontentigu mian animon? Nenio estas pli bona ol libro aŭ gazeto. Nun mi iros sur la postenon. Mi sidos apud la pordego tri horojn. Vi eble pensas, ke mi oscedos aŭ babilos kun virinoj pri bagateloj? Ne-e, mi estas ne tia! Mi kunprenos libreton, sidiĝos kaj legos por mia plena plezuro. Jen tiel.

Filipo prenis el ŝranko eluzitan libreton kaj ŝovis ĝin en sian sinon.

— Jen ĝi estas mia okupo. De la infanaĝo mi kutimiĝis. Lernado estas lumo, nelernado estas obskuro. — Verŝajne vi aŭdis. Jen tiel...

Filipo surmetis la ĉapon, grakis kaj balbutante eliris el la kuirejo. Li iris post la pordegon, eksidis sur benko kaj malsereniĝis kiel ŝtorma nubo.

— Tio estas ne popolo, sed iaj porkaj kemiistoj, — li ekbalbutis, ankoraŭ pensante pri la kuireja loĝantaro.

Trankviliĝinte li eltiris la libreton, digne suspiris, kaj komencis legi.

“Oni tiel skribis, ke pli bone ne necesas, — li pensis, traleginte la unuan paĝon kaj turnis sian kapon. — Jen Dio donis la saĝegon!”

La libreto estis bona, eldonita en Moskvo: “Kultivado de radikfruktoj. Ĉu ni bezonas napon”. Traleginte du unuajn paĝojn, la kortisto grave balancis la kapon kaj tusetis.

— Ĝuste oni skribis!

Traleginte la trian paĝon, Filipo enpensiĝis. Li volis pensi pri klerigo kaj ial pri francoj. Lia kapo malleviĝis sur la bruston, la kubutoj apogis sin sur la genuoj. Liaj okuloj fermetiĝis.

Filipo sonĝis. Li vidis, ke ĉio ŝanĝiĝis: la tero restis la sama, ankaŭ la domoj, sed la homoj iĝis tute aliaj. Ĉiuj homoj iĝis saĝegaj, restis neniu malsaĝulo, kaj sur stratoj iradas nuraj francoj. Eĉ akvoliveristo rezonas, tenante dikan libron: “Mi konfesas, mi tre malkontentas pri la klimato kaj deziras konsulti termometron”.

— Prefere legu kalendaron, — Filipo diras al li.

La kuiristino estas stulta, sed eĉ ŝi miksiĝas en saĝajn interparolojn kaj enmetas siajn rimarkojn. Filipo iras al la policejo, por registri novajn loĝantojn, — kaj strange, eĉ en tiu severa loko oni parolas nur pri saĝaĵoj kaj sur ĉiuj tabloj kuŝas libroj. Sed jen iu venas al lakeo Miĉjo, puŝas lin kaj krias: “Ĉu vi dormas? Mi vin demandas: ĉu vi dormas?”

— Vi dormas sur posteno, ŝtipkapulo? — Filipo aŭdis ies tondran voĉon. — Ĉu vi dormas, kanajlo, bruto?

Filipo salte stariĝis kaj viŝis siajn okulojn: antaŭ li staris vicpolicestro.

— Ha? Ĉu vi dormas? Mi monpunos vin, bestio! Mi montros al vi, kio okazas pro dormado sur posteno, muzelaĉo!

Post du horoj oni ordonis, ke la kortisto iru al la policejo. Poste li revenis en la kuirejon. Tie ĉiuj, tuŝitaj per lia edifado, sidis ĉirkaŭ la tablo kaj aŭskultis Miĉjon, kiu legis ion laŭsilabe.

Filipo, ruĝvizaĝa kaj malkontenta, venis al Miĉjo, batis per sia pugnoganto la libron kaj malgaje diris:

— Forĵetu!

(1883)

Tradukis Vladimir Vyĉegĵanin

Lernado kaj Laboro
Koutny, Ilona. Angla-Esperanta-Hungara etvortaro pri Lernado kaj Laboro. — Poznań: Prodruk, 2002. — 146 pĝ.

Tiu ĉi tema etvortaro estas interesa kaj eĉ grava eldono en la historio de esperantaj vortaroj. La formo estas noviga kaj interesa. Laŭ la aŭtoro, tiu ĉi formo de vortaro devenas el ŝia multjara sperto de instruado de esperanto (interalie en la Esperanto-fako de Eötvös Universitato en Budapeŝto). Certe la vortaron oni plej bone uzas kiel ilon en la perfektigo de esperantoscio ol kiel referencan volumon por serĉi vortojn kiam oni legas. Por pli efike uzi ĝin en la lernado, instruado, la vortaro enhavas ankaŭ 15 paĝojn da ĉefe leksikaj kaj komunikaj ekzercoj.

La vortaro havas du ĉapitrojn kun po kvin bazaj subĉapitroj. La subĉapitroj de Lernado estas: 1. Bazaj faktoroj de instruado; 2. Studobjektoj, leciono, taksado; 3. Lerneja ekipaĵo; 4. Supera instruado; 5. Scienca vivo. La subĉapitroj de Laboro estas: 1. Laboro ĝenerale; 2. Dungo; 3. Laborkondiĉoj; 4. Oficejo; 5. Profesioj.

Ĉiuj subĉapitroj konsistas el temoj — kapvortoj, sub kiuj aperas diversaj rilataj esprimoj, ordigitaj laŭ diversaj kategorioj: 1. tipoj de la kapvorto, 2. verboj (kaj verbaj esprimoj, indikilo →), 3. adjektivoj (indikilo simbolo ○) kaj 4. vortoj asocieblaj al la kapvorto (indikilo ♣), vidu ekzemplon en la paĝosuba bildo.

Esperanto pontumas inter la angla-usona kaj la hungara. La avantaĝo de tiu sistemo estas la potencialo pri neŭtraleco, kiun havas esperanto pli ol iu ajn etna lingvo. La malavantaĝo estas, kiel la aŭtoro skribis en la antaŭparolo, ke ne ekzistas esperantlingva plengama lernsistemo. La fleksebleco de esperanto ebligas, ke oni traduku konvene la fakvortojn de iu ajn etna lingvo. Ne ĉiam tamen ĝi povas pontumi inter la diversaj realecoj ĉar neniu lingvo povas. Kiam diversaj realaĵoj estas tro diferencaj oni nur povas aŭ elekti unu kaj uzi ĝin kiel modelon, traduki ambaŭ sen unuigi ilin aŭ uzi unu kiel modelon kun kromklarigo pri aliaj eblecoj.

Ekzemplo de tio en la vortaro troviĝas sur paĝo 49, kie juĝnotoj estas listigitaj. La usona sistemo uzas literojn kaj la hungara sistemo uzas numerojn. Esperanto en tiu kazo aplikas numerojn kun klarigoj, ekz. kvaro, bona. Kroma problemo en la ĉapitro pri lernado estas, ke la usona kaj brita lernejsistemoj estas tre diferencaj. Eĉ kiam ili estas similaj, ofte la terminoj estas malsamaj kaj ofte realaĵo en unu sistemo ne havas ekvivalenton en la dua (ekz. ne ekzistas abiturienta ekzameno en Usono). La necesaj kompromisoj inter la usona kaj brita uzo estas bone elektitaj, kaj trafe tradukitaj esperanten. Sed kvankam vere malfacile estas paroli pri eraro en la angla uzo, la neeviteblaj problemoj ĉe la farado de anglalingva vortaro signifas, ke ĉiu anglalingvano trovos ion ĉi tie por diskuti. Mi povus ekzemple diskuti iomete pri uzado de kelkaj artikoloj, sed tio estas malgranda plendeto kompare al la ĝenerala bona kvalito kaj utileco de la vortaro.

Sume tiu ĉi vortaro havas freŝan formon kaj ambician celon. Ne mankas dulingvaj vortaroj inter esperanto kaj variaj nacilingvoj, sed vere malmultaj estas verkoj en kiuj, esperanto samtempe pontumas inter diversaj nacilingvoj. Proponantoj de esperanto kiel pontlingvo, ekzemple en Eŭropa Unio ŝajnas ofte ne konsideri la malfacilaĵojn de tiu rolo.

Ĉi tiu etvortaro montras la malfacilecon, sed ankaŭ la potencialon de esperanto en tia kunteksto, sen misapreci nek unu nek la alian. Ĝi devas nepre troviĝi en la librejo de ĉiu, kiu interesiĝas pri almenaŭ du el la tri lingvoj. Fakte, ĝi taŭgus en instruado de iu ajn el la tri lingvoj per unu de la du aliaj kaj mi trovis ĝin tre helpema en mia entuziasma (kvankam ofte ne tre sukcesa) hejmstudado de la hungara. Ĝi ankaŭ estas necesega al ĉiu, kiu interesiĝas pri faka vortprovizo aŭ problemoj de esperanta tradukado aŭ leksikografio.

Michael Farris

Malkovraĵo: La aŭtoro de la recenzo estas laborkolego de la vortar-aŭtoro kaj ankaŭ helpis (tre malmulte) kontroli la anglalingvan parton de la vortaro.

Ĉu kredi aŭ ne kredi?

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. La jogo de nutrado / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, 1992. — 135 pĝ. — (Kolekto Izvor, vol. 204).

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. Sub la signo de la Kolombo: paco regu / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, 1995. — 155 pĝ. — (Kolekto Izvor, vol. 208).

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. Espero por la mondo: spirita galvanoplastiko / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, s.d. — 191 pĝ. — (Kolekto Izvor, vol. 214).

Aïvanhov, Omraam Mikhaël. Oraj reguloj por la vivo ĉiutaga / Trad. el la franca Claude Piron. — Fréjus: Prosveta, 2002. — 143 pĝ. — (Kolekto Izvor, vol. 227).

Orienta saĝulo iam diris: “Kredi nur tion, kio estas pruvebla, estas signo de pigreco; ne kredi tion, kio ne estas pruvebla, estas signo de mensa malvasteco”.

Tiuj ĉi vortoj ĝuste konvenas por esprimi la sencon de la libroj, verkitaj de Omraam Mikhaël Aïvanhov, en kiuj li pritraktas realaĵojn de nia fizika mondo vidpunkte de la mondo “nemateria”, nefizika, nemezurebla. Malfacile difini la ĝenron de liaj verkoj kies ĉefa temo estas la homo kaj ties spirita perfektiĝo. Temo sufiĉe tikla: en tiu kampo abundas spekulacioj kaj ne mankas falsaj profetoj kaj fanatikuloj, kiuj deklaras sian deliraĵon Dia revelacio malpurigante tiucele tunojn da papero. Ŝajnas ke la aŭtoro ne apartenas al tiuj lastaj — almenaŭ mi post la tralego ne ricevis tiun impreson.

Por kompreni pli bone liajn verkojn necesas diri kelkajn vortojn pri la aŭtoro mem. Mikhaël Aïvanhov (1900-1986) naskiĝis en Bulgario kaj membriĝis en “blanka frataro” — spirita movado, kiu pretendis esti heredanto de la mezepoka sekto de Bohomiloj. Tiu religia instruo disvastiĝis en X-XIV jc. en Bulgario kaj de tie penetris en la najbarajn landojn Serbio kaj Bizanco. Simile al la Kataroj en la suda Francio, ĝi estis proklamita de la oficiala eklezio kiel herezo, kaj ĝiaj adeptoj submetiĝis al severa persekutado.

Unu el la ĉefaj celoj de la “frataro” estas reakiri kapablon al senmorteco, kiun oni konsideras natura trajto de homo. Por atingi ĝin la homo devas “pliprofundigi” sian memkonscion kaj vivi akorde al Diaj leĝoj. Mirigas abundo de problemoj kiujn tuŝas aŭtoro: nutrado kaj politiko, infanedukado kaj intimaj rilatoj inter viro kaj virino — ĉi tiuj kaj multaj aliaj temoj trovis sian lokon en la verkoj de Aïvanhov kiu pririgardas ilin tra la prismo de tiel nomata “inicula” scienco. Tiu scienco estas ĝeneralaj konoj kaj principoj kiujn Dio (“kosma inteligentulo”, — preferas diri Aïvanhov) donis en pratempo al unuaj homoj. Iom post iom ĝi estis forgesita kaj nia mondo mergiĝis en abismon de malklero kaj peko. Tamen, certaj homoj — “iniculoj” — zorge konservis tiujn konojn kaj transdonis ilin al malmultaj homoj en specialaj “iniculaj” lernejoj, unu el kiuj, laŭvorte de la aŭtoro, li vizitis. Nun venas tempo, kiam la homaro devas sin turni de erara homa scienco al la Diaj veroj kiuj helpos decidi ĉiujn mondajn problemojn kaj atingi komunan bonstaton. Interalie, Jesuon la aŭtoro ankaŭ alkalkulas al la “iniculoj”.

La verkoj de Aïvanhov havas multajn komunajn punktojn kun esoterismo kaj mistikismo. Multajn ideojn li prunteprenis ankaŭ el hinda jogo: ekzemple ideon pri metempsiĥoso (postmorta renaskiĝo de animo en alia korpo), ekzistado de kelkaj nevideblaj korpoj, kiuj ĉirkaŭas fizikan homan korpon ktp. Multe da loko Aïvanhov donis al problemo de nutrado. Iuj eldiraĵoj tiurilate ŝajnas esti iom amuzaj. Tiel li skribas ke manĝante bestan viandon ni rompas evoluon de bestaj animoj kaj akceptas tiun taskon al si, male estas pri fiŝoj — manĝante ilin ni iamaniere “helpas” al fiŝaj animoj evolui.

En la libroj ne mankas kontraŭdiroj. Aïvanhov alvokas legantojn al vegetaranismo kiu rafinigas kaj purigas homan naturon, sed en la sama libro aliloke skribas ke ne gravas la deveno de la manĝaĵo (Hitler estis vegetarano tamen tio ne malkrueligis lin), sed gravas kiamaniere manĝi.

Aïvanhov ne neas atingojn de teknika progreso. Tamen li skribas: “scienco kaj teĥniko ĉiutage havigas novajn aparatojn... kiuj faciligas la vivon, sed... ĉiujn tiujn plibonigojn rigardu kiel eblojn fordoni vin al spirita movado. En tio kuŝas la vera signifo de teĥnika progreso”.

Iam liaj vortoj ŝajnas banalaj — multfoje li ripetadas la samajn konsilojn pri malegoismo, bonfarado, amo ktp. Sed se ni sekvus pli ofte al tiuj idealismaj banalaĵoj, eble nia mondo kaj nia vivo efektive fariĝus pli feliĉa?

Nikolaj Penĉukov

“Rusa Novelaro” aperis!

Malgraŭ la riĉeco de la rusa literaturo, en Esperantujo longe mankis rusa antologio. Pro tio en 1996 Sezonoj decidis eldoni ĝin kaj komisiis la projekton Rusa Antologio al Nikolai Lozgaĉev kaj Aleksander Korĵenkov. Post pluraj kunsidoj, interkonsiliĝoj kun fakuloj kaj konatiĝo kun la ekzistantaj tradukoj ili faris du konkludojn: (1) nur tre malmultaj tradukoj “malnovaj” povos esti eldonitaj, kaj eĉ tiuj malmultaj devos esti grave redaktitaj; (2) oni ne povos prezenti la rusan literaturon per nur unu volumo.

Laŭ ilia koncepto, la projekton konsistigos tri volumoj:

  • Rusa novelaro. La 19a jarcento;
  • Rusa novelaro. La 20a jarcento;
  • Rusa poemaro.

Nikolai kaj Aleksander dum la preparlaboro devis elekti: preni po unu novelon de tridek aŭtoroj, aŭ aperigi pli multajn (aŭ pli longajn) verkojn de kelkaj aŭtoroj. Por la unua volumo ili elektis la duan principon kaj kune kompilis la planon. Post zorga prilaborado estis prenitaj 28 noveloj de ok elstaraj rusaj verkistoj: Aleksandr Puŝkin, Miĥail Lermontov, Nikolaj Gogol, Ivan Turgenev, Fjodor Dostojevskij, Miĥail Saltykov-Ŝĉedrin, Lev Tolstoj, Anton Ĉeĥov.

La tro frua forpaso de Nikolai Lozgaĉev (4 aŭg 1998) por pli ol unu jaro ĉesigis la laboron, sed Aleksander poste daŭrigis ĝin sola. Feliĉe, li ne havis problemojn pri serĉado de kunlaborantoj, ĉar multaj el ili jam delonge kunlaboras kun ni, kaj kelkaj tradukoj jam aperis en niaj libroj kaj en La Ondo de Esperanto, interalie, danke al nia tradicia konkurso Liro. Krome li ricevis valoregan helpon de diverslandaj kompetentuloj, kiuj atente legis la ricevitajn tradukojn kaj helpis elsarki multajn erarojn, kiujn eble ne rimarkus ruslingvaj provlegantoj.

Rusa Novelaro havas 400 paĝojn kaj belan kromkovrilon. Ĝi aperis kiel la 9a volumo en la libroserio Rusa literaturo.

Tradukis: Aleksander Korĵenkov (9 noveloj), Vladimir Vyĉegĵanin (4 noveloj), Grigorij Arosev, Aleksej Birjulin, Valentin Melnikov, Tatjana Vŝivceva (po 2 noveloj), Halina Gorecka, Antoni Grabowski, Vladimir Jurganov, Nikolai Lozgaĉev, Ilsia Novikova, Sergio Pokrovskij, Dementi Staritsky (po 1 novelo).

Provlegis: Sten Johansson, Wolfgang Kirschstein, Chris Long, Daniel Luez, Perla Martinelli, Gonçalo Neves, Sergio Pokrovskij.

Koran dankon al ĉiuj tradukintoj kaj provlegintoj!

Koran dankon al Nikolaj Batyrev, Gerrit Berveling, Leonid Daŝevskij, Bård Hekland, Anatolij Sidorov, Walter Żelazny, kiuj helpis per donacoj kaj antaŭmendoj.

Koran dankon al fondaĵo FAME, kiu subtenis nian projekton per 400-eŭra subvencio.

La libro estas mendebla ĉe Sezonoj poŝte (RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando) aŭ rete.

Prezo: 30 eŭroj. Por Ruslando: nur 199 rubloj. Agrablan legadon!

Halina Gorecka

Kio estas tetrasociologio?

En julio estis eldonita libro de prof. Leo Semaŝko Tetrasociologio: de sociologia imago per dialogo al universalaj valoroj kaj harmonio. La libro enhavas tri paralelajn tekstojn: la anglan, la Esperantan kaj la rusan.

La ĉefa ideo de tetrasociologio estas kvareca naturo de la sociala mondo, kiu konsistas el kvar klasoj: informklaso (homoj, kiuj kreas kaj prilaboras informon), sociklaso (homoj, kiuj reproduktas socion: edukistoj, medicinistoj k.a.), organizklaso (politikistoj, financistoj, polico ka.), teknikoklaso (laboristoj en tekniko kaj agrikulturistoj). Alia ideo estas, laŭ prof. Semaŝko: “Tradicia plurismo estas nur fundamento por la vera plurismo, nomu ni ĝin “postplurismo”, kiu estos agnosko de valora egaleco inter diversaj kulturoj, religioj, lingvoj. Ĉiu kulturo enhavas siajn altajn valorojn, ankaŭ siajn neakcepteblajn por aliaj kulturoj ecojn. Tamen ne eblas veni al unuismo, al domino de unu kulturo”.

Esperanto okupas tre gravan pozicion en la koncepto de Leo Semaŝko: “La komuna lingvo de sferaj klasoj kaj grupoj [povus esti] Esperanto — akceptebla kaj alproprigebla por ĉiuj kulturoj, ne ekskluzivanta etnajn lingvojn, sed funkcianta paralele. Rifuzo de la angla lingvo kiel la tutmonda estas rifuzo de lingva rasismo, dum akcepto de Esperanto kiel internacia lingvo estas rezisto al lingva rasismo kaj ilo por starigi lingvan harmonion”.

Prof. Semaŝko ne estas esperantisto. Li venis al siaj konkludoj per logika disvolviĝo de sia teorio kaj nur lastatempe li ekkontaktis esperantistojn. Lia nova libro enhavas apartan tekston “Tetrasociologio kaj Esperanto”.

Slavik Ivanov

Bonega donaco por ĉiu!

Роже Эмбер, Иван Шполярец, Споменка Штимец, Златко Тышляр. Эсперанто: Учебник международного языка. Загребский метод / Пер. А.Корженков. — Калининград: Sezonoj, 2003. — 72 с., илл.

Komence de septembro en Kaliningrado aperis rusa versio de la internacia lernolibro de Esperanto laŭ la Zagreba Metodo.

Ĝi estas aplikebla en kursoj kun instruisto, en korespondaj kursoj kaj por memlernantoj. La lernolibro estas preparita helpe de novaj metodoj kaj estas kontrolita en aro da eksperimentaj kursoj en diversaj landoj.

Ĝia baza valoro estas, ke oni lernas nur tion, kio en la vivo estas vere necesa. Ĝi estas farita tiel, ke surbaze de 500 plej oftaj radikoj oni ekzercu la parolkapablon. Duono de la lernolibro estas instruebla dum unu semajnfino, post kio lernantoj jam kapablas konversacii.

Ĝi estas verŝajne la plej populara moderna lernolibro de Esperanto — jam aperis 9 kroataj eldonoj, po 3 eldonoj por germanoj kaj slovenoj, po 2 eldonoj por italoj, katalunoj kaj francoj, kaj ankoraŭ 21 nacilingvaj eldonoj. La rusa versio estas jam la 28a nacia eldono de la Zagreba Metodo.

La lernolibro enhavas 12 lecionojn kun originalaj ilustraĵoj, kantojn, gramatikajn tabelojn, du vortarojn, bazajn informojn pri Esperanto kaj ŝlosilon por ekzercoj.

Mendu la lernolibron poŝte ĉe nia redakcia adreso aŭ rete. Prezo 49 rubloj + sendokosto. Rabato: 10% (pli ol 10 ekz-oj), 20% (pli ol 50 ekz-oj).

Kolektivaj mendoj estas pagendaj post la ricevo de la libroj. Individuoj antaŭpagu: 57 rubloj (1 ekz-o), 108 rubloj (2 ekz-oj).

HaGo

Du novaj kompaktdiskoj

Ĵus aperis du kompaktdiskoj kun kelkaj paroladoj/prelegoj de la plej brila oratoro de la Esperanto-Movado, nome Ivo Lapenna, mia edzo. Ili estas la unuaj du en planita serio de kvin kompaktdiskoj. Tiuj du konsistas el liaj tri lastaj paroladoj/prelegoj eldiritaj dum la “Internacia Jubilea Esperanto-Konferenco — 100 Jaroj de Esperanto-Kulturo” en Graz, 1987, kaj unu parolado, “Lingva Diskriminacio”, eldirita en Nürnberg en 1964.

Mi estas tre feliĉa, ke la nova tekniko permesas al ni aŭskulti la aŭtentan voĉon de Ivo Lapenna kaj tiamaniere doni al li la eblecon mem prezenti siajn konceptojn, sian sintenon al la Internacia Lingvo kaj siajn konsilojn pri organizado. Per tio — mi esperas — ĉesos la diversaj superfluaj diskutoj pri “lapennismo” kaj “finvenkismo” kaj similaj strangaĵoj, kiuj nur servas al dispartigo kaj malfortigo de nia Movado.

Vere bonaj kompaktdiskoj ne facile kreiĝas. La disponeblaj kasedoj ofte ne estas bonkvalitaj. Feliĉe, ke tre kompetenta teknikisto de la Dana Radio estis preta helpi nin. Li sukcesis forigi la plej multon de la bruo. La tasko tiel multe kaptis lin, ke li spontane diris: “Neniam mi spertis ion similan, kvazaŭ al mi tute nova mondo malfermiĝas”. Li estis ravita kaj de la voĉo kaj de la lingvo.

Tutcerte troviĝas ĉie en la mondo — i.a. en Pola Radio kaj en UEA — multaj tre bonaj kaj relative bonaj surbendigoj de paroladoj de Ivo Lapenna. Mi uzas la okazon por demandi, ĉu mi povus prunti ne kopiojn, sed la originalajn kasedojn/bobenojn por prepari novajn kompaktdiskojn. Kompreneble, mi resendos la pruntitan materialon. Tiamaniere ni povus konservi la trezorojn por la estonteco.

Birthe Lapenna

La kompaktdiskojn eldonas Fondaĵo Ivo Lapenna (Groendalsvej 30, DK-2000 Kopenhago F, Danio, lapenna@mobilixnet.dk). La prezo de unu disko estas 130 dkr. aŭ 17 eŭroj. Afranko: unu/du diskoj en Danio = 15/25 danaj kronoj; en Eŭropo = 3/5 eŭroj; ekster Eŭropo 5/8 eŭroj.

Pago pere de banko: Swift-code DABADKKK, IBAN n-ro DK 963000 4180-892648.

Gazetoj

Literatura Foiro. 2003. №202

La monologo de Hamleto el akto tria, sceno unua de la samtitola teatraĵo de William Shakespeare, uverture en la aŭgusta numero de Literatura Foiro, rememorigas la 400-jariĝon de ĉi tiu dramverko. Redakciaj notoj prikomentas la tradukojn fare de Zamenhof (1894) kaj Newell (1964) kaj la unuan surscenigon en esperanto: en plenumo de profesiaj aktoroj de la Reĝa Flandra Teatro dum la 20a UK en Antverpeno.

Novaj originalaj poemoj de Mikaelo Bronŝtejn, humuraĵo de Valentin Melnikov, rakonto de Julian Modest, recenzo de Vinko Ošlak pri la romano Krias la silento de Istvan Nemere (proklamita La Verko de la Jaro 2002), poemo de Friedrich Holderlin en traduko de Hans-Georg Kaiser pliriĉigas la literaturajn rubrikojn, apud la tria parto de la eseo de Nicolino Rossi Esplorvojaĝo tra la originalaj poemoj de L. L. Zamenhof.

Walter Żelazny disponigas sian studon pri la lingva politiko en Eŭropo kaj esperanto. Fakte nia lingvo estas en la centro de du aliaj artikoloj: André Cherpillod — pri la reveno de la landnomoj en la tagordo de la Akademio de Esperanto, Dimitar Haĝiev — pri la minuskligo kaj majuskligo de la nomo de nia lingvo. Sabira Ståhlberg recenzas la libron de André Cherpillod pri la ĉina skribo.

Michel Duc Goninaz prilumigas detalojn, kial la planita por 1987 SAT-kongreso ne okazis en Pollando.

Carlo Minnaja recenzas Paŝoj al plena posedo (eldonitan de LF-koop), kaj Armando Zecchin komentarias la eseon de prof. Isak Pasi La elaĉeto. Radosław Nowakowski eseas pri la formo kaj enhavo, kaj Grozdenka Filipova rakontas kiel sentas sin alpisto atinginte montosupron, okaze de la 50-jariĝo de la unua surgrimpo de Everesto.

HeKo

Fonduso Ilaro

Lastatempe ni havas ĉiam pli multajn teknikajn problemojn, ĉar malnoviĝas nia komputila aparataro, kiu estis aĉetita antaŭ sep jaroj. Por pli glata funkciado estas bezonataj novaj komputilo, printilo, skanilo, modemo, k. a., sed, bedaŭrinde, ni ne povos aĉeti ilin el nia modesta familia buĝeto.

Tial ni starigis fonduson Ilaro, el kiu estos financata iom-post-ioma aĉetado de la necesaj aparatoj por La Ondo / Sezonoj. Ni mem tuj metis en ĝin 200 eŭrojn. Ni alvokas ĉiujn niajn amikojn laŭeble kontribui al la plibonigo de la revuo kaj libroj, kiujn ni eldonas por vi.

Ruslandanoj sendu donacojn poŝte al nia redakcia adreso je la nomo de Xxxxx Yyyyy Zzzzz aŭ banke (petu informojn pri la konto). Alilandaj donacoj estas bonvenaj ĉe nia UEA-konto avko-u.

Ĉiu donacinto ricevos dankleteron, kaj en La Ondo regule aperos la nomoj de la donacintoj.

Antaŭdankon pro via helpo!

Halina kaj Aleksander

Ricevitaj gazetoj

Dia Regno. 2003/3;

Esperanto. 2003/7-8;

Esperantolehti. 2003/4;

Heroldo de Esperanto. 2003/12,13;

La KancerKliniko. 2003/107;

La Movado. 2003/630;

La Ondo de Esperanto. 2003/8-9;

La Revuo Orienta. 2003/8-9;

Libera Folio. 2003/aŭg;

Literatura Foiro. 2003/204;

Litova Stelo. 2003/4;

Monato. 2003/7-8;

Pola Esperantisto. 2003/5;

Scienco kaj Kulturo. 2003/4;

Sennaciulo. 2003/7-8;

Vekilo. 2003/2.

M O Z A I K O

Por la junia krucvortenigmo venis 24 respondoj. 14 el ili estas ĝustaj. La ĝustajn solvojn sendis: Albert Reiner (Aŭstrio); Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio); Bruno Lehtinen (Finnlando); Pierre Royer (Francio); Antanas Grincevičius (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Lenĉe Efremova (Makedonio); Zbigniew Czupkałło, Hanna Skalska (Pollando); Jurij Kivajev, Valentin Puŝkarjov (Ruslando); Eric Castell, Roland Larsson (Svedio).

La libropremion lote gajnis Eric Castell. Ni gratulas!

La solvo de la junia krucvortenigmo:A. Antonim’ , Aŭtobiografi’. I. Intervalo. K. Karat’, Klavo, Komandi, Krozi. L. Latin’. N. Nardo, Natur’. O. Oer’, Opio, Ovr’. P. Pip’. R. Ruino. S. Stalon’. T. Temperamento, Teren’, Tifliso. U. Universitato, Uralo.

Tri proverboj

Provu deĉifri tri subajn proverbojn:

A) 1,2,3,4 5,6,7 8,6,9,10,8, 10,11 12,6,7 11,10 8,2,13,5,2 13,6,9,10,8.

Helpvortoj:

Grandega mara mambesto: 1,10,11,4,3,2.

Belfela mamulo vivanta ĉe riveroj kaj konstruanta digojn: 12,10,8,5,2,13,2. Kunligi per fadeno aŭ ŝnureto: 12,7,9,13,6.

B) 1,2,3 1,4,5,6,2,7,5,8 9,2,7,4,10 10,5,6,2,7,5,8.

Helpvortoj:

Koncernanta la komunajn ekonomiajn interesojn kontraste je politikaj: 10,8,5,6,4.

Imagi tion, kion oni forte deziras: 3,2,9,6.

Laŭdire universala kuracilo por ĉiuj malsanoj aŭ malbonoj: 1,4,7,4,5,2,8.

C) 1,2 3,2,4,5,3,6,7 8,9 1,6,10,11,6, 12,2,8,13,6,7 14,2,14,5,9 15,6,10,11,6.

Helpvortoj:

Granda muzikinstrumento kun klavaro (malnova nomo): 15,6,10,11,2,13,5,9,14,6.

Ordinara ano de armeo: 1,6,8,3,9,11,6.

Alohava ŝraŭbforma aparato, kiu servas por movi aviadilon aŭ ŝipon: 12,2,8,5,4,6.

Sendu viajn solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete antaŭ 1 nov 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (10)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto | La dua parto | La tria parto |

La kvara parto | La kvina parto | La sesa parto | La sepa parto |

La sepa parto | La naŭa parto

Senbilde, senkomente

Fakte, oni malfote trovas recenzon pri nacilingva libro en Esperanto-revuoj. (Avanco. 1993: 1.)

Per malgrundaj paŝoj

Sen grunda investo, startigi vian propran komercon... (Heroldo de Esperanto. 1994: jun)

Rondo familia

La biografio enhavas interesajn informojn pri la (tute negativa) sinteno de tiu verkisto [Orwell] rilate al Esperanto, kaj al Lanti, fama franca esperantisto kaj fondinto de SAT, kiu estis onklino de Orwell. (Facila: suplemento de Brazila Heroldo. 1993: 3)

Zorgu la porkon

Cetere, nia redakcio pligrandiĝis pro la veno de Tatjana Kulakova, kiu zorgos pri la porko-

mencantaj kaj distraj materialoj. (Ruslanda Esperantisto. 1994: 6)

Ne al glavo!

Se ni ne sangigos, ni restos periferia, relative malgranda kaj malgrava satokupa movado. (Esperanto en Pollando. 1994: 7-8)

Novtipa (?) Esperanto-aranĝo

... la Nord-Amerika Junulara Tedumado... La Riverego. 1994: 36.

Kolektis István Ertl

Anoncetoj

Petu senpagan ekzempleron de Internaciisto, organo de Komunista Esperantista Kolektivo. Interesa enhavo, bele presita.

Internaciisto Font Nova 32, ES-08202, Sabadell Hispanujo. Rete: luisserrano@mixmail.com

Ni sendas korajn gratulojn al Jekaterina Jevlampijeva kaj Andrej Lyskov, kiuj geedziĝis en Ĉeboksary la 5an de septembro! LOdE

En la 2a Mondĉampionado pri intelektaj ludoj, okazinta en Baku (Azerbajĝano) 14-17 aŭg 2003, la teamo kun partopreno de nia redakciano Valentin Melnikov (kapitano Andrej Kuzjmin) gajnis la 3an lokon. Ni gratulas!

Nekrologe

19 aŭg 2003 en Bydgoszcz en la aĝo de 46 jaroj mortis

Tomasz Jan Kudrewicz

Honora Membro de Monda Turismo, dum dudek jaroj direktoro de la Centra Oficejo de Monda Turismo, Adjunkto Scienca de la AIS, fakdelegito de UEA, magistro pri politikaj sciencoj, prezidinto de Pola Esperanto-Junularo, kaj eksestrarano de Pola Esperanto-Asocio, redaktoro de multaj Esperanto-eldonaĵoj.

Ni funebras kaj kondolencas.

Internacia Fotokonkurso

Post kvin sukcesaj konkursoj (1998, 1999, 2000, 2001, 2002) la redakcio de La Ondo de Esperanto invitas al partopreno en la sesa Internacia Fotokonkurso.

La konkurso ne estas ligita al deviga temo.

En la konkurso rajtas partopreni ĉiu fotemulo amatora aŭ profesia, sendepende de la loĝlando kaj lingvokono. Unu persono rajtas partopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formato estas 10×15 cm. Fotoj povas esti koloraj aŭ nigra-blankaj, vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj. Fotoj senditaj elektronike ne estas akceptataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj unuekzemplere al la sekretario de la konkurso, Halina Gorecka (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando). La fotoj devas atingi la sekretarion antaŭ la 15a de decembro 2003.

La konkursaĵoj devas esti subskribitaj per pseŭdonimo. En aparta koverto kunsendata devas esti slipo kun la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso de la aŭtoro. Oni povas aldoni titolon aŭ klarigan noton al la fotoj, sed tio ne estas deviga. En la konkurso ne rajtas partopreni fotoj, kiuj jam estis premiitaj aŭ publikigitaj.

Tripersona juĝkomisiono aljuĝos premiojn al la laŭreatoj:

1a premio: 50 eŭroj kaj abono de La Ondo de Esperanto 2004.

2a premio: 25 eŭroj kaj abono de La Ondo de Esperanto 2004.

3a premio: abono de La Ondo de Esperanto 2004.

Specialan premion (libroj de Sezonoj kontraŭ ekvivalento de 50 eŭroj) ricevos la plej bona foto teme ligita kun Esperanto.

Ĉiu premiito ricevos diplomon.

La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2005 uzi la ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Sukcesojn!

Malsupre estas foto, kiun Vladimír Surovček (Slovakio) faris en Venecio.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 11 (109)

Redakcie

Cent jaroj pasis post la apero de Interlingua, unu el tiuj rivaloj de Esperanto, kiuj iom sukcesis praktike: periferia datreveno por la homaro, ĉu tia por la esperantistoj? Mi opinias, ke ne tute. Certe, ĝi estas dato en la interlingvistiko, kaj — ĉu vole, ĉu ne — ĉiu parolanta Esperanton estas iugrade interlingvisto. Ne ŝajnas tre reala la ideo ke Esperanton oni studas por konatiĝi kun eksterlanda belul(in)o aŭ por prosperi en turismo. La plej banala minimumo en la angla sufiĉas en similaj entreprenoj... Ĉiuokaze ne el tiu kontingento varbiĝas la legantoj de ĉi rubriko. Do mi parolu iom pri Interlingua kaj pri la interlingvistiko ĝenerale.

Antaŭnelonge oni komencis kaj baldaŭ finis sur la paĝoj de LOdE polemikon ĉirkaŭ certaj planlingvoj — konkurantoj de Esperanto. Oni menciis malsukceson de Ido kaj Volapük, kio provokis protestojn de idisto kaj volapukisto; tiutempe kelkaj personoj opiniis ke Esperanto mem ne sukcesis kaj ne sukcesos. Ĉiuj replikantoj sentis sin pravaj, kaj, paradokse, ĉiuj tiaj estis. La justo de la respondo dependas de la kriterioj de mezuro: la diferenco nestiĝas en la kriterioj. Ĉu Esperanto ne sukcesis kiel mondlingva hegemoniisto? Sendube tiel, sed ĝi sukcesis kiel reala komunikilo. Tamen tiaprincipe kial ne akcepti sukceson de Ido kaj Volapük, kiujn ja ĝuas amatoroj. Ĉu la kvanto tiel gravas? Oni havas, ekzemple, poemon de Homero, pri kiu ĉiu scias ke ĝi ekzistas, sed kiun preskaŭ neniu reale ĝuas. Kaj neniu negas ĝiajn valorojn. La poemo ekzistas: ĝi estas kaj restos ĝuebla.

Jen angulo de vido, meritanta atenton. Komence de la pasinta jarcento Giuseppe Peano kreis sistemon de esprimo kiu restas uzebla, kaj krome — ĝia historio kaj la principoj de l’ konstruo estas materialo por analizo.

Nun — post 100 jaroj — ni povos senhezite konstati ke la sistemo de Peano hele kaj draste anticipis la ĉefan tendencon de la plua planlingvumado. Latino sen fleksioj (la komenca nomo de la lingvo) estas la plej naturalisma inter la naturalismaj projektoj kaj maksimume akcentas la ĉefan argumenton de la naturalisma skolo: ĝi estas plej facile rekonebla de ĉiuj, kiuj studis Latinon kaj ĝenerale de altedukitaj eŭropanoj, kaj ĝi malplej vundas la okulon en la aspekto de la koincideblo kun nature ekzistantaj esprimiloj. Post Interlingua de Peano oni ja havis Interlingue de von Wahl kaj Interlingua de Gode, kiuj aspiris sintezi la okcidenteŭropan naturecon... alĥemiaj provoj, kiuj ne sukcesis finhavi ion egalan al la diafana kristalo de Peano. Kompense ili sukcesis regeneri la Aĥilan kalkanon de la itala projekto — tiuj natursimilaj lingvoj, kiel bonaj manekenoj, ne havis internan espriman rezervon.

Ĉi tie ni alvenas la sekretan kaŭzon de la (relativa) malsukceso de la projektoj de von Wahl kaj de Gode. Ne turismaj kaj ne amintrigaj bezonoj altiras ordinaran ulon al planlingvo, sed ties lingvaj ecoj kaj precipe ties esprimvaloroj. Projekto pli riĉa en kreaj kapabloj ĉiam gajnas la konkuron, tial neniu “natura” planesprimilo ripetos la historian sukceson de la “monstro” de arteco Volapük.

Kaj plu. La finvenko de la angla estas dubebla, ne ĉar ĝi estas renversota de impeto de interlingvistoj, sed simple ĉar ĝi perdas esprimvaloron en la buŝoj de la neanglianoj, por kiuj ĝi ĉiam restos primitiva surogato, malviva kiel eĥo. Kie oni do serĉu alternativon? Antaŭ jarcento Peano verŝis certan lumon sur tiun ĉi misteran terenon.

Alen Kris

Sur la foto estas montgrimpemuloj, kiuj en ĉi-jara MontKabana Renkontiĝo, malgraŭ la facila rekoneblo de la lingvo de Peano, parolis tiun de Zamenhof. (Fotis Vanja Radovanović)

Por la Esperanta rok-muziko

Floréal Martorell respondas

LOdE: Kio estas Flo, kaj kio instigis lin Esperanto-rokumi?

FM: Miaj gepatroj luktis kontraŭ faŝismo en Hispanio ĝis februaro 1939, poste ili rifuĝis en Francio. En franca koncentrejo mia patro eklernis Esperanton.

Mi naskiĝis en Francio la 10an de oktobro 1956. Adoleske mi interesiĝis pri muziko, vizitante ofte koncertojn de bandoj francaj kaj eksterlandaj.

En 1973 mi ekaktivis en la liberecana, kontraŭmilitista kaj kontraŭatomenergia movadoj. En 1976 mi fuĝis el Francio por ne militservi kaj iris al norda Eŭropo. En tiu longa ekzilvojaĝo mi renkontiĝis kun interesaj homoj, kaj foje mi renkontis esperantiston en Nederlando. La ideo de tiu utopia lingvo ĉarmis min, kaj mi decidis iam lerni ĝin!

En 1980 socialdemokratoj gajnis la balotojn kaj estis amnestio. Mi revenis al Francio kun mia tiama brazila kunulino Tania. Miaj gepatroj jam emeritiĝis kaj forlasis la aktivadon en la farmo, mi do komencis aranĝi la ejojn de la farmo por starigi specon de kultura centro.

Tiel mi starigis la asocion CAM (Muzika Asocia Kolektivo). Dum 7 jaroj mi estris ĝin, organizante rok-koncertojn, kunlaborante en festivaloj, farante interŝanĝojn kun hispanaj kaj svisaj bandoj, eldonante magazinon, organizante radioelsendojn ktp... Krom mi kaj Tania laboris teamo de 6 personoj. Mi faris tion senpage, dumtage mi laboris kiel elektristo.

En junio 1987 mi hazarde legis, ke karavano de Esperanto-biciklistoj survoje al Varsovio estis akceptita en Tuluzo de la lokaj Esperanto-asocioj — la lingvo kiun eklernetis mia patro, kaj kiun parolis tiu nederlanda liberecano, finfine vivis ankaŭ en Tuluzo!

Mi tuj eklernis la lingvon kaj aliĝis al diversaj kursoj kaj renkontiĝoj internaciaj. Tre rapide mi konvinkiĝis, ke necesas riĉigi kvalite kaj kvante Esperanto-rokmuzikon, tio fakte rapide okazis kiam mi komencis fari la programojn ĉe radio FMR (ekzistis nur kasedo de Amplifiki kaj de Persone). Mi decidis alporti por Esperanto miajn spertojn akiritajn en CAM, kaj tiel naskiĝis EUROKKA — “Esperanto-Rok-Asocio”.

LOdE: Rakontu pri la unua eldonaĵo de Vinilkosmo, vinildisketo de Amplifiki kaj La Rozmariaj Beboj.

FM: Kun Jomo ni partoprenis IJKon en Kerkrade (1989), kie ni renkontiĝis kun Team’, Kajto, TBC, Amplifiki, Persone, muzikistoj de la nuna kataluna bando Kaj Tiel Plu (Xavier Rodon, Joan Maria “Jomo” la flutisto), Nikolin’, Saskia Veen...ktp. EUROKKA organizis kunvenon por prezentiĝi kaj lanĉi aktivan kunlaboradon. Post IJK EUROKKA partoprenis Internacian Muzikan Renkontiĝon en Ostrava (Ĉeĥio).

Reveninte al Tuluzo, ni okazigis kunvenon de EUROKKA, en kiu estis kreita diskeldonejo Vinilkosmo, kies nomon trovis JoMo, kaj la rok-fanzino Rok-gazet’, kiun ekredaktis Aline Boulet de Amplifiki. Tiam estis planita la unua kompilo kun Amplifiki kaj La Rozmariaj Beboj.

En novembro 1989 venis al Tuluzo Amplifiki por surbendigi en studio Maria ET du titolojn por la kompil-disketo de Vinilkosmo kaj la kasedalbumon Esperanto ne konas landlimojn. Decembre 89 kaj januare 90 JoMo preparis albumon kun La Rozmariaj Beboj en studio La court des Miracles kaj profitis la okazon por surbendigi du kromajn kantojn por la projekto de Vinilkosmo. Printempe 1990 ĉio estis preta. La disko (1000 ekz-oj) aperis en majo 1990.

Paralele dank’ al Aline Boulet prepariĝis la nula Rok-gazet’. Ĝi estis tajpita per skribmaŝino, kaj ĉio estis muntita per tondilo kaj gluo de Aline Boulet. Aline sendis al mi ĝin, kaj mi iris al la presejo en Puylaurens, starigita de muzikistoj de la punka bando Kambrones. Tie estis presita la gazeto kaj la teksto-libreto de la vinila kompildisketo de Vinilkosmo.

La mono por aperigi samtempe la disketon kaj la nulan Rok-gazet’on venis el la kotizoj por EUROKKA kaj el la trinkejo de la muzikekzercejo, kiun utiligas la muzikistoj ekzercantaj tie...

LOdE: Laŭ mia sperto, la plej komplika afero por eldonisto estas kompilaĵoj, des pli internaciaj kaj diversstilaj.

FM: Estas du specoj de bandoj kaj artistoj en la espomuzikscenejo: pure Esperantaj kaj papagaj. En la kompiloj, kiujn ni produktis, enestas ambaŭ specoj... Kompreneble la Esperantaj artistoj tuj kaptis la celon de la kompiloj, por la papagaj ni devis prezenti la aferon, klarigi kio estas Esperanto kaj ĝia sennacieca sinteno...

Jes problemo kun la kopirajtoj estis ĉefe por la plej famaj: Fabulous Trobadors, Masilia Sound System, Remy Walter, Jacques Yvart... Ni devis aĉeti la rajtojn de la francaj eldonejoj por la titoloj tradukitaj kaj aperintaj en niaj kompiloj.

LOdE: Priskribu eldonaĵojn de Vinilkosmo, aparte menciante viajn ŝatatajn.

FM: Uf... estas tro multaj albumoj, kaj estus tro longe prezenti niajn eldonaĵojn. Vizitu nian TTTejon: (www.vinilkosmo.com) aŭ petu nian katalogon poŝte (Esperanto-Muzik-Prod. FR-31450 Donneville, Francio).

Mi tamen parolu iom pri la lastaj... Sen, la akustika albumo de Persone, montras alian vizaĝon ne malinteresan.

Elektronika kompilo estas unu el la plej bone produktitaj dank’ al Gunnar Fischer, kiu majstre artreĝisoris la projekton. Ĝi montras, ke ankaŭ Esperanto aktualas en la muzika mondo kaj disponas pri larĝa muzika panelo, eĉ en la plej avangardaj muzikoj, kaj tion montris ankaŭ la mita brumuzika eldono Esperanto subgrunde.

LOdE: Pri la Esperanto-studio en Tuluzo...

FM: La studio estas malfermita por ĉiuj, kiuj volas surbendigi demon aŭ albumon, ĉu esperantistoj aŭ ne. La sonreĝisoro Tribulet estas tre kompetenta kaj estas pagata por tiu laboro, tio ankaŭ klarigas kial la studio ne estas senpaga... La mono enspezita estas reinvestata en la studio.

Intervjuis Glebo Malcev

Internacia Televido en Esperanto

La teamo de Ĝangalo, kiu dum la lastaj naŭ monatoj elmontris sian seriozecon kaj profesiecon per la plej granda notico-portalo en Esperanto (http://Gxangalo.com), volas dividi kun la tutmonda esperantistaro la defion establi la unuan sur la mondo profesian interretan televidkanalon tute en Esperanto — ITV (Internacia Televido).

La problemoj pri televidaj elsendoj en Esperanto delonge kirliĝis en la menso de tiuj, kiuj establis Ĝangalon. La skipo multe studis pri la temo, multe enketis ĉe profesiuloj kaj laborantoj en tiu merkato, alvenante al la konkludo, ke jam eblas al la esperantistoj havi sian propran televidon.

La kostoj por ses-monata funkciado de la interreta televidkanalo ITV atingas 35 mil eŭrojn (la mono estos uzata por ses monatoj da laboro, aĉetado de teknikaj aparatoj, dungado de kompetentaj homoj kaj teknikistoj, kaj pretigo de studioj kaj kameraoj). La celo de la kampanjo estas kolekti la kapitalon per mondonacoj kaj kontribuoj de la tutmonda esperantistaro, individue aŭ klube, por la establo de profesia televidkanalo en Esperanto.

Al tiuj, kiuj volas kontribui aŭ informiĝi pri la establo de ITV, oni petas viziti la subportalon de la kampanjo (http://Gxangalo.com/televido), aŭ kontaktu la administranton de la kampanjo per la retadreso televido@ĝangalo.com. En tiu subportalo troviĝas pli detalaj informoj pri la manieroj kontribui, mone, teknike aŭ persone. La brazilano Flavio Rebelo, la motoro malantaŭ Ĝangalo kaj la projekto ITV, planas baldaŭ ekpilgrimi tra Esperantio, irante de klubo al klubo tra la kontinentoj, persone, eksplikante pri kio temas la afero, kaj kiel ĝi revolucios la manieron, per kiu ni rilatas al la internacia lingvo.

UEA kaj Esperanto-Societo Kebekia jam forte subtenas la kampanjon. Alvenas nun la tempo ricevi de la unuopaj esperantistoj la apogon, kiu estos decidiga por la establo de propra, plene Esperanta, televidkanalo.

Tial la administracio de la Projekto ITV deziras sincere kaj tutkore peti, ke esperantistoj kaj Esperanto-organizaĵoj subtenu la projekton establi interretan televidkanalon, per monaj kontribuoj. Paralelaj kampanjoj organizotaj de kluboj kaj asocioj de Esperanto tra la mondo estas do tre bonvenaj, kiel maniero financi la projekton.

Partoprenu ankaŭ vi en la plej granda aventuro de nia lingvo ekde ties lanĉo, en 1887 — la establo de la unua televidkanalo en Esperanto.

Flavio Rebelo

Novaj ofichavantoj en la CO

Tuj post la sukcesa fino de la Gotenburga Universala Kongreso la Aganta Kongresa Sekretario Clay Magalhaes estis nomumita Konstanta Kongresa Sekretario.

Roy McCoy estis nomumita la redaktoro de la Jarlibro, anstataŭ Joost Witteveen, kiu respondecis pri ĝi en 2002 kaj 2003.

GK UEA

Kie denaskaj infanoj kune ludas

Ĉu vere ekzistas denaskaj parolantoj de Esperanto? Antaŭ 10 jaroj, okaze de naskiĝo de miaj infanoj, min turmentis demando: Ĉu eblas eduki miajn infanojn du- aŭ plurlingve? Mi serĉis kaj trovis libron en vendejo kaj broŝuron ĉe Rondo Familia de UEA.

Mi eksciis ke en multaj landoj Afrikaj kaj Aziaj, homoj uzas plurajn lingvojn de diversaj triboj. Nur povraj eŭropanoj scipovas nur unu lingvon. Tiuj libroj informis, ke eblas elekti metodon: unu persono parolas unu lingvon, ĉiam la saman; alia persono parolas ĉiam alian lingvon. Ekzemple paĉjo ĉiam Esperanton, panjo ĉiam lokan lingvon. Alia metodo proponas elekti lingvon laŭ cirkonstancoj, ekzemple ĉeesto de iuj personoj, aŭ ŝanĝi ĉiusemajne la lingvon. Bone, iel mi komencis kaj tiel agas ĝis nun.

Kiam la infanoj kapablis marŝi, ni fine povis partumi (partopreni) Esperanto-aranĝon. Sed ho ve. Bela loko, interesaj amikoj, sed neniu loko por infanoj, kiuj bezonas kuri, krii, ludi. Ni ne povis trankvile resti kaj preferis tute ne partumi, ni do malaliĝis perdante aliĝkotizon.

Kaj ni serĉis alian aranĝon pli taŭgan. Dum ferioj ni ne volis disiĝi de niaj infanoj, do ne partumi UK-on forlasante ilin en IIK. Fine mi trovis ion plej taŭgan, nome Renkontiĝon de Esperantistaj Familioj, mallonge REF. Tie partumas tutaj familioj dum unu semajno en feria loko. Infanoj ludas kune, gepatroj babilas kune, foje oni ekskursetas, sed ĉiam kun ĉiuj infanoj. Sola ebla programo preparata de gepatroj servas por distri, ludigi kaj paroligi infanojn.

REF okazas ĉiusomere, plej ofte en ekssocialismaj Eŭropaj landoj, sed en 2003 unuafoje en malsocialisma lando, nome en franca Esperanto-kastelo Grezijono. Venis 81 personoj el 12 landoj, inter tiuj 20 familioj, 37 infanoj, 5 volontuloj, 22 vegetaranoj.

REFon organizas iu familio, kutime sperta. Komencantoj ne venu, okazas neniu kurso, infanoj ne kapablaj esprimi sin en Esperanto ne havos amikojn kaj ne ŝatas reveni.

Sciu ke REF 2004 okazos komence de aŭgusto en Norda Serbio.

Bert Schumann

Sur la foto: vizito de nigraj kaj blankaj cignoj ĉe la kastelo Plessis-Bourré. (Fotis Bert Schumann)

Tria semestro en Poznano

Pola ora aŭtuno bonvenigis la partoprenantojn de la tria semestro de la Interlingvistikaj Studoj en Poznań 21-26 sep. La gestudentoj el diversaj landoj ĉeestis la kursojn de d-ro Detlev Blanke kaj d-ino Vera Barandovska-Frank pri interlingvistiko, de d-ro Vilmos Benczik pri la tria periodo de la Esperanto-literaturo, de Blazio Wacha pri semantiko kaj leksikologio kaj de d-rino Ilona Koutny pri la esperanta sintakso, Wera Blanke prezentis la aktualan staton de terminologio.

El la antaŭa grupo Jitka Skalická (Ĉeĥio) defendis sian diplomlaboraĵon “La konceptoj de universala lingvo kaj rilataj nocioj en ĉeĥaj enciklopedioj kaj vortaroj: interlingvistiko”. Meze de la semajno freŝe eliris el la presejo la sekva volumo de etvortarserio de Ilona Koutny pri Lingvo kaj Komunikado, kiu utilos en lingvistikaj studoj.

Dum la laborplena semajno troviĝis tempo ankaŭ por vespera kunestado kun muzikado de la partoprenantoj. Kiel kutime la semajno finiĝis per la kultura aranĝo ARKONES, kie kaj la geinstruantoj kaj la gestudentoj prezentiĝis per prelegoj aŭ muziko.

Ilona Koutny

ARKONES!

Kontenta mi revenis hejmen post la 19a ARKONES, kiu estis por ni festivalo de rekordoj. Ja La Ondo akceptis 26 abonkotizojn (neniam en unu renkontiĝo ni plukis tiel multajn), kaj kiel la 500an abonanton por 2003 mi registris Blazion Vaha. La magia nombro 500 estis neatendite atingita pro la klopodoj de la redakcia stabo, diverslandaj perantoj kaj kunlaborantoj.

Dankon al ĉiuj!

Sed ne nur tio bonhumorigis min. Multajn emociojn vekis renkontiĝoj kun malnovaj amikoj. Surprizega estis la eksterprograma apero de Walter Żelazny. La unua Konsulo de la Esperanta Civito per sia referaĵo Ĉu ni esperantistoj travivos nian propran morton vekis ardan diskuton podie kaj koridore. Li, iama aktivulo de PSEK, ĝuis la diskuton kaj sian popularecon kaj, evidente, la etoson de la 19aj ARtaj KONfrontoj en ESperanto.

La programo estis tradicie densa, kaj por trakti iujn aferojn kaj babili kun amikoj necesis fuĝi de vere interesaj eroj. Kaj tiuj estis multaj.

Jen kelkaj prelegoj: Vera Barandovska lingvistike analizis magiajn eldirojn de Harry Potter, Detlev Blanke per abundaj ekzemploj montris la metaforan uzon de la lingvonomo Esperanto en ĵurnalismaj tekstoj. Vilmos Benczik pritraktis La Infanan Rason de William Auld, kaj Aleksander Korĵenkov rakontis pri Nikolao Hohlov kaj ties La Tajdo. Komputikajn temojn traktis Bertilo Wennergren kaj Witold Czerwiński. Zbigniew Galor parolis pri kultura identeco de esperantistoj, kaj Roman Dobrzyński emfazis aktualecon de la Zamenhofaj ideoj. Sed mi ne listigu ĉiujn prelegojn.

Same ĉiujn erojn de la kultura programo mi ne listigu por ne duobligi la spacon, kiun mi havas je dispono. Sed ne malmencieblas la Miela Vespero kun koncerto de industria rokmuziko, prezentita de poznana grupo Krio de Morto, kiu fuĝigis kelkajn aĝajn aŭskultantojn. Sed fluto, gitaro kaj kantado de Birke Dockhorn kaj Bertilo Wennergren reharmoniigis la etoson. Moliero Ngangu kun kolegoj el DR Kongo tutnokte dancigis junulojn.

Ĉu io mankis? Pro la multaj partoprenantoj (ĉ. 160 el 16 landoj) ne ĉiam sufiĉis seĝoj en la babilejo. Ankaŭ libroservaj vendotabloj ne sufiĉis — ja ses eldonejoj venis kun siaj libroj 26-28 sep al Poznań. Tamen sufiĉis por ĉiuj la sperto, gastamo kaj entuziasmo de Paweł Janowczyk, Tadeusz Chrobak, Zbigniew Kornicki kaj aliaj organizantoj, kiuj jam invitas al la venontjara jubilea 20a ARKONES.

Halina Gorecka

Tradiciaj aranĝoj en Bydgoszcz

En Bydgoszcz (Pollando) 25-28 sep okazis tradicie, je la Monda Tago de Turismo, la 29a Internacia Forumo pri Turismo, Edukado kaj Kulturo kune kun la 24a Sesio de AKB (AIS Klerigejo Bydgoszcz). Por la studjaro 2003/2004 ĝis nun aliĝis pli ol 100 gestudantoj el 18 landoj de Eŭropo, Afriko, Aŭstralio kaj Azio. La Forumo kun AKB-Sesio estis samtempe inaŭguro de la studjaro 2003/2004 de ISTK kaj AIS en Bydgoszcz.

Estis prezentitaj 10 kursoj pri turismo, edukado kaj kulturo, kiujn gvidis prelegantoj el 6 landoj.

Esperantotur

IET planas kongresi venontjare

Post la malapero de la Monda Turismo, en la Gotenburga UK oni fondis novan asocion, kiu provizore ricevis la nomon Internacia Esperanto-Turismo. Ĝi funkcios sen aliĝoj kaj membrecoj, utiligante ĉefe la interreton por kontaktigi homojn, asociojn, ktp, kiuj interesiĝas pri turismo en Esperanto, kaj teni ilin daŭre informitaj, kaj fortigi interrilatojn.

IET tute ne havas rilaton kun la antaŭa Monda Turismo. Ĝi ne agos kontraŭ la antaŭa Monda Turismo. Ĝi agos kontraŭ neniu, kaj estas bonvenaj ĉiuj kunlaboroj kaj kunlaborantoj.

16 okt okazis en Bydgoszcz neformala kunveno, kun partopreno de homoj el Pollando, Kongo, Aŭstralio kaj Hispanio, por pristudi la eblecon okazigi la unuan Kongreson de IET. Oni decidis (provizore ĉar ni atendas viajn sugestojn), ke ĝi okazu aŭ antaŭ la UK en Ĉinio, kun fino minimume 5 tagojn antaŭ tiu kongreso, aŭ en aŭgusto, komencante minimume 5 tagojn post la UK en Ĉinio.

Ni serĉas taŭgan lokon, belan kaj malmultekostan, por la kongreso. Inter la proponitaj kongresurboj troviĝas belega vilaĝo Tuchola kaj historia urbo Malbork.

Augusto Casquero

La 35a Korea Kongreso

4-5 okt okazis la 35a Korea Kongreso de Esperanto en hotelo Sangnok en la urbo Chonan, ĉirkaŭ 80 km sude de Seulo. 159 esperantistoj, inkluzive de 9 eksterlandanoj, partoprenis kaj ĝuis diversajn programerojn, ekzemple, koreajn tradiciajn muzikon kaj dancon, teatrojn, 12 fakajn kunsidojn titolitajn “La futuro de la lingvaj kaj kulturaj diferencoj inter la homoj”, “Kia devas esti lingva sono de Esperanto?”, “Gramatika analizo de noveloj el Monato” ktp. En la kongresa universitato prof. So Gilsu prelegis pri la temo “La restaĵoj de Koguryo-dinastio en kontinento”.

Kunsidis KEA-redakcianoj iamaj kaj nunaj diskuti pri la redaktoplano por la jubilea 200a numero de La Lanterno Azia, kiu aperos en majo 2004.

Precipe ĝojigis la kongresanojn nove eldonita libro La 80-jara Historio de Korea Esperanto-Movado (370 paĝoj), kiun verkis d-ro Lee Chong-Yeong. Ĝi estas la dua libro pri korea Esperanto-movado. La unuan eldonis d-ro Kim Samsu en la jaro 1976.

Kim Uson

La 5a Ĉina Kongreso de Esperanto

2-5 okt okazis la kvina Ĉina Kongreso de Esperanto en Yanji, ĉefurbo de la Yanbiana Kore-nacia Aŭtonoma Subprovinco de Jilin-provinco, nord-orienta Ĉinio. La kongreson ĉeestis 236 esperantistoj el 26 diversaj lokoj de Ĉinio kaj gastoj el Koreio kaj Ruslando.

2 okt matene inaŭguriĝis la kongreso, kiun prezidis Tan Xiuzhu, prezidanto de la Ĉina Esperanto-Ligo (ĈEL). Post salutparoladoj de oficialuloj kaj kongresanoj, Yu Tao, ĝenerala sekretario de ĈEL, raportis pri la laboro de la Ligo en la pasintaj kvar jaroj. Wang Hanping, asista ĝenerala sekretario de ĈEL kaj direktoro de la centra oficejo de la Ligo, prezentis la prepariĝon de ĈEL por la 89a UK okazonta en Pekino en 2004 kaj resumis la laboron de la ĉina delegacio en la 88a UK en Svedio.

La kongreson salutis per letero Cai Mingzhao, vicministro de la Informa Oficejo de Ĉinio kaj prezidanto de la Ĉina Internacia Eldona Grupo, d-ro Renato Corsetti, prezidanto de UEA, prof. Lee Chong-Yeong, vicprezidanto de UEA, 4 Esperanto-organizoj kaj 13 esperantistoj el 17 landoj. Renato Corsetti skribis: “Via laboro estas rekonata de eksterlandaj esperantistoj, kiuj volas nepre rilati kun vi, ricevi viajn revuojn, aŭskulti viajn radiojn, lerni pri via historio kaj pri via kulturo. Ne estas troe diri, ke ĉiu esperantisto estas ankaŭ iomete ĉino. Do, vi havas grandan respondecon pro la grandaj atendoj de neĉinaj esperantistoj”.

La kongresa temo estis: La Universala Kongreso kaj la Esperanto-movado de Ĉinio en la nova jarcento. Zou Guoxiang, vicprezidanto de ĈEL, montris en sia parolo, ke okazigo de la 89a UK en la komenco de la nova jarcento havas gravan signifon. Li alvokis la lokajn Esperanto-organizojn kaj esperantistojn agadi por sukcesigi la kongreson. Poste dekkelkaj samideanoj prezentis siajn opiniojn pri ĝi. Han Zuwu el Tianjin parolis pri “La loka Esperanto-movado estas fundamento de la tutlanda Esperanto-movado”, Hou Zhiping pri “Universala Kongreso estas akcelilo de la ĉina Esperanto-movado”, Li Shijun pri “Kiaj taskoj staras antaŭ ni?”, kaj aliaj samideanoj pri “Kion ni faros por la 89a UK?”, “Kion ni faros kontraŭ lingva hegemonio?” ktp.

La kongreso havis kunsidon por respondeculoj de lokaj Esperanto-asocioj kaj komitatanoj de ĈEL. Ĝin prezidis Yu Tao, kiu faris paroladon pri tio, kiel organizi kaj akordigi por sukcesigo de la 89a UK. Delegitoj el la Esperanto-asocioj de Interna Mongolio, Ŝanhajo, Shanxi, Dandong, Changzhou, Hubei, Sichuan kaj Shandong parolis pri spertoj kaj renkontitaj problemoj en siaj laboroj. Ili venis al la konsento, ke lokaj Esperanto-movadoj estas fundamento de la ĉina Esperanto-movado, kaj esprimis, ke ili diligente laboros por antaŭenpuŝi la ĉinan Esperanto-movadon kaj kunlaboros kun ĈEL por plenumi taskojn de la 89a UK.

En la kongreso krom la tema kaj faka programoj estis aranĝitaj ankaŭ diskutoj pri diversaj temoj: junularo, fervojoj, turismo, komerco, uzado de Interreto ktp. Okazis ankaŭ oratora konkurso kaj ekskursoj.

3 okt posttagmeze okazis Esperanto-Seminario por memori Tikos okaze de la 20-jariĝo de lia forpaso kaj samtempe okazis premiero de la libro Elektitaj verkaĵoj de Tikos.

La kongresan fermon prezidis Zou Guoxiang. Wang Hanping faris resuman paroladon pri la kongreso. Post tio sekvis anonco de la listoj de premiogajnintoj de Esperanto-asocioj, individuoj kaj oratora konkurso, kaj disdono de premioj kaj atestiloj. Yu Tao legis la rezolucion de la kongreso kaj ĉiuj ĝin aprobis per varma aplaŭdo. Ĉe la fino de la fermo Hou Zhiping legis salutleteron al Bakin okaze de lia 100-jariĝo kaj ĉiuj kongresanoj subskribis la verdan ŝtofon, kiun ĈEL donacos al Bakin.

Niu Xueqin

Ĉe la Kongreso de la Popoloj

La Esperanta Civito partoprenos per propra delegacio, gvidata de sen. Marie-France Conde Rey, en la sesioj de la Kongreso de la Popoloj, 25-27 okt 2003 en Parizo. La inviton sendis al nia Konsulo la Kongreso mem.

La unuaj sesioj de la Kongreso de la Popoloj okazis en Ĝenevo 1950, sub la prezido de Edmond Privat. Li mem prezidis ankaŭ Universalan Ligon, kies idealoj estis tre proksimaj al tiuj de la Esperanta Civito. La Kongreso de la Popoloj estas la plejsupra instanco de la mondialistoj. Ĝi unuflanke strebas al mondfedera reformo de UN, aliflanke disvolvas la mondcivitismon. Esperanto estas unu el la laborlingvoj.

HeKo

Libroj sub reloj

14 sep 2003 okaze de la 3a Internacia Literatura Festivalo en Berlino, estis organizita la 1a Internacia Libro-Bazaro, sub la reloj de la metroo ĉe Potsdamer Strasse, centre en Berlino. Ĉeestis kun libroj tri berlinaj organizaĵoj: Esperanto-Archiv-Berlin, Esperanto-Jugend-Berlin kaj Esperanto-Haus-Michendorf.

Per la vendo de la libroj estis pagitaj la kotizoj por la standoj kaj eĉ restis sufiĉe da gajno por la ĉeestantoj. Multaj junaj esperantistoj ĉeestis kaj informis pri Esperanto kaj literaturo. La organizantoj intencas fari serion de la similaj bazaroj kaj invitis la ĉeestintajn Esperanto-organizojn al kunlaboro.

Johano Pachter

Junulara Kultura Semajnfino

2-5 okt en gimnazio Bertolt Brecht en Dresdeno okazis la 3a Esperanto-Kultura Semajnfino (KuSo), organizita de Saksa Esperanto-Junularo. En la gimnazio nin kore akceptis d-ro Benoît Philippe, instruisto de la franca kaj de Esperanto en la gimnazio, la ĉefa organizanto de KuSo.

KuSo celas diversforme instigi la junularon eniri en Esperantujon. En la programo do krom la kursoj de Esperanto kaj vizitado de la urbo, estis sporto, ludoj, teatrado, kuna kantado kaj amikumado. La etoso estis junulara, bonega, plena da vivo kaj humoro.

Partoprenis junularaj grupoj el kelkaj urboj de Pollando kaj Germanio. La germanoj kun la poloj kantis ĝis malfrua vespero kune ludante gitarojn, ekkonante la plej popularajn kanzonojn de ambaŭ nacioj, dancis feliĉaj inter la seĝoj senkonscie plenuminte la Ludovikan revon pri la monda familio.

Ofte aŭdiĝas plendoj pri manko de gejunuloj dum niaj renkontiĝoj kaj pri konstanta maljuniĝo de la movado. Tiuj plendoj havas sian realan fonton, tamen — permesu al mi prezenti la propran opinion — ĉiam pli facilas paroli ol agi, kio estas la plej grava malsano de nia movado! Post tiuj kelkaj tagoj en Dresdeno mi estas plena de admiro al la organizantoj de KuSo, precipe al d-ro Benoît Philippe, kiu ne plendadas, sed realigas vere utilan por la movado esperantista laboron kun junularo.

En la koro mi kaŝas nur unu deziron: ke aperu inter ni pli multe da d-roj Benoîtoj, kiuj nun, bedaŭrinde, plej ofte devigitaj estas agi sole, sen kompreno kaj apogo de la esperantistaro!

Irek Bobrzak

Sankta Meso en Bureso

12-19 sep en la vilaĝo Bouresse, Ed Borsboom (NL) donis interesan prelegserion pri la vivo kaj laboro de Andreo Cseh kun provlecionoj.

Kiel kutime, la kurso estis bone ĉeestata (21-25 partoprenantoj) sed malkiel kutime, ankaŭ staĝis pastro Albrecht Kronenberger (DE) kiu celebris meson en Esperanto en la mezepoka vilaĝa preĝejo. La kunvenintoj el Nederlando, Belgio, Germanio kaj Francio mirakle bone kantis liturgion, belegajn religiajn kantojn sub la direktado de la pastro.

Ni ĉiuj ege dankas la pastron de Bouresse pro la “pruntedono” de la preĝejo kaj ni estas tre kontentaj pro la ĉeesto de kelkaj loĝantoj de Bouresse.

Georges Gonthier

Nova Esperanta memortabulo

21 sep en la fama pola pilgrimloko Licheń, kie troviĝas Mirakla Bildo de Dipatrino Doloranta Reĝino de Pollando, okazis tre grava aranĝo por polaj esperantistoj — malkovro kaj konsekro de memortabulo en Esperanto.

La ceremonion partoprenis multaj gesamideanoj el diversaj partoj de Pollando, inter ili du pastroj esperantistoj: p. Jozefo Zielonka el Tarnovo kaj p. Stanislavo Płatek el Gdansko. Post la malkovro de la tabulo la partoprenantoj preĝis la Anĝeluson kaj poste estis kuncelebrita Sankta Meso. Post la Sankta Meso oni rakontis la historion de la Mirakla Bildo en Licheń, baziliko kaj ĉirkaŭaĵo. Prezidanto de PEA, Stanisław Mandrak, parolis pri la Ekumena Kongreso en Rimini kaj problemoj de la pola IKUE-sekcio. Poste Leszek Łęgowski kaj Bogusław Sobol prezentis siajn poemojn, kaj Bohdan Wasilewski legis poemojn de aliaj polaj poetoj.

La tuta aranĝo estis bonege preparita, interesa kaj plaĉa, antaŭ ĉio danke al Bohdan Wasilewski el Varsovia Klubo de Katolika Intelektularo, en kies Esperanto-Sekcio li dum multaj jaroj agas. Jam oni planas venontjare denove renkontiĝi en Licheń, laŭeble en internacia amika, esperantista, familia rondo por kune preĝi ĉe la bildo de Dipatrino Maria kaj admiri belecon de la baziliko, la sepa laŭ la grandeco en Eŭropo.

Bogusław Sobol

Litovia kalejdoskopo

Nova kurso en la Esperanto-Domo

6 okt en la Esperanto-Domo en Kaŭno komenciĝis unumonata ĉiutaga (krom sabatoj kaj dimanĉoj) intensa kurso de Esperanto. Ĝin gvidas pola Cseh-instruistino, Ewa Bondar. La kurso estas senpaga por la kursanoj. Aliĝis 60 personoj, kiuj lernas en 4 grupoj. Anoncoj pri la kurso aperis pli ol 30-foje en gazetoj, ankaŭ en radio kaj televido. Ĉiuj anoncoj aperis senpage.

La bazajn kursojn kun eksterlanda instruisto LitEA praktikas dum pli ol 10 jaroj. Ilin gvidis instruistoj el Brazilo, Aŭstralio, Slovakio, Bulgario, Pollando. Rezulte en Litovio aperis multaj aktivaj esperantistoj. Tiaj kursoj okazis ne nur en Kaŭno, sed ankaŭ en Vilno, Klaipėda, Šiauliai, Panevėžys, Marijampole, Palanga, Alytus k.a.

Esperanto kaj junaj verkantoj

Kvin reprezentantoj de LitEA partoprenis la 6an Kongreson de junaj verkantoj, kiu okazis 26 sep en la Respublika Instruista Domo en Vilno. Ili rakontis, interalie, ke lastatempe en Litovio aperis du porinfanaj libroj en Esperanto. Prezidanto de LitEA, Povilas Jegorovas, kiu ricevis specialan diplomon en la Kongreso, invitis lernantojn studi Esperanton kaj post du jaroj partopreni la 90an UK-on en Vilno kaj la Internacian Infanan Kongreseton. En la postkongresa bankedo multaj instruistoj interesiĝis pri eblecoj lerni Esperanton en mezlernejoj.

Por studentoj-filologoj

22 sep, okaze de la Tago de Eŭropaj Lingvoj, en la Kaŭna Humanisma Fakultato de la Vilna universitato okazis speciala prezento de Esperanto. Antaŭ pli ol 40 studentoj-filologoj pri Esperanto prelegis Povilas Jegorovas. Lidija Gomolickaitė-Grudzinskaitė per fluto ludis kelkajn muzikaĵojn. Aktorino Birutė Prekevičiūtė deklamis versojn de Salomeja Neris en la litova kaj en Esperanto. Multaj studentoj ekinteresiĝis pri Esperanto kaj promesis studi ĝin.

Renkontiĝo en librovendejo

3 okt en vilna librovendejo Antakalnio peleda, kiu ekde septembro havas Esperanto-fakon, 30 personoj venis por renkontiĝo kun esperantistoj. Povilas Jegorovas prezentis kelkajn librojn en/ pri Esperanto, kiuj lastatempe aperis en Litovio, rakontis pri eldonplano, informis pri evoluo de organizaj laboroj por la venonta UK en Vilno en 2005. Valdas Banaitis rakontis pri sia interesiĝo pri Esperanto kaj pri poezio en Esperanto. Antanas Mekys kaj Jūratė Bartaškienė deklamis versaĵojn. Kelkajn kantojn en Esperanto kantis ensemblo Herbo, kiun gvidas Nina Binder.

Jubileo en Panevėžys

8 okt en Panevėžys okaze de la 80-jariĝo de la esperantista agado en la urbo estis organizitaj du publikaj aranĝoj. En la muzeo de Panevėžys estis malfermita ekspozicio pri Esperanto, kiu funkcios unu monaton. La solenan lanĉon de la ekspozicio partoprenis gvidantoj de la muzeo kaj de LitEA, multaj esperantistoj, ĵurnalistoj, urbanoj, gastoj el aliaj urboj. Poste en la regiona publika biblioteko de Panevėžys okazis publika konferenco, dediĉita al la jubileo kaj al la eldonejo de la urba Esperanto-klubo Revo.La festadon kronis solena bankedo. 8 nov en Panevėžys komenciĝos nova Esperanto-kurso.

La Steleto verdiĝas

Ekde la dua ĉi-jara numero, porinfana revuo Žvaigzdutė (Steleto) publikigas lecionojn de Esperanto, kiujn preparis Valdas Banaitis. Pli frue lecionoj de Esperanto aperis en Švyturys (Lumturo), Moksleivis (Lernejano), Jupiteris, Kregždutė (Hirundeto), en ruslingva Eĥo Litvy (Eĥo de Litovio) k.a.

Kiu scias ĉion pri Esperanto?

4 okt en sabata suplemento por viroj kaj pri viroj Julius de populara ĵurnalo Respublika (51 mil ekz.) aperis granda artikolo pri Povilas Jegorovas. La artikolo nomiĝas “Advokato de Kaŭno Esperanton amas pli ol sian laboron” kaj la subskribo sub la foto tekstas: “Povilas Jegorovas pri Esperanto scias ĉion”.

Esperanto en enciklopedio

En la ĵus eldonita akademia Enciklopedio de la litova lingvo sur paĝoj 183-184 estas prezentita Esperanto kaj ĝia stato en Litovio. La informojn pri Esperanto garnas kovrilfoto de la unua lernolibro de Esperanto por litovoj (1890). Krome, sur paĝoj 164-165 estas priskribitaj planlingvoj ĝenerale.

Eĥo de Eco

Antaŭ du jaroj aperis litova traduko de La serĉado de perfekta lingvo en Eŭropa kulturo de Umberto Eco. Ĝi vekis intereson de litova intelektularo, pri kiu atestas informoj en litovaj tagĵurnaloj (Lietuvos Rytas, Kauno Diena k.a.) kaj recenzoj en revuoj. Konata litova lingvisto Antanas Klimavičius amplekse recenzis ĝin en monataj prilingvaj revuoj Gimtasis Žodis kaj Gimtoji Kalba. Artikolo pri la libro de Eco aperis ankaŭ en dusemajna informa bulteno de ministerio de edukado kaj scienco, distribuata en ĉiuj diversspecaj lernejoj de Litovio.

Kaŭno: urbo-fortikaĵo

20 sep en Kaŭno okazis IJER 2003 (Internacia junulara esperantista renkontiĝo), kiun organizis Litovia Esperantista Junulara Ligo (LEJL) kaj junulara Esperanto-klubo Ondo. Partoprenis ĉ. 40 junaj esperantistoj. Ĝin finance subtenis konsilio de junularaj organizaĵoj de Kaŭno kaj regiona turisma informcentro. La temo estis: “Ekkonu Kaunas — urbon-fortikaĵon”. Speciale por IJER 2003 estis eldonita dulingva faldfolio pri la naŭ fuortoj de Kaŭno. En la programo estis longa ekskurso tra fuortoj de Kaŭno (vidu la foton ĉi-maldekstre), prelego pri historio de Kaŭno en la Zamenhof-domo, distraj aranĝoj.

Povilas Jegorovas

La 14a MontKabana Renkontiĝo

25-28 sep 2003 montmigrantoj kaj naturemuloj el Esperantujo denove venis partopreni MKR-on, kiu ĉi-jare okazis en vilaĝo Tuk en montara parto de Kroatio, 40 km de la Adriatika maro. Dum antaŭaj jaroj venis eĉ meksikano kaj usonanino, sed ĝis nun nek rusoj nek francoj partoprenis. Sed ĉi-jare ili venis: Jana kaj Aleksej el Ruslando kaj Rose kaj Vincent el Francio.

Ĉi-jare partoprenis 32 esperantistoj el 7 landoj. Interesa afero estas ke eĉ unu kvarono el ĉiuj partoprenantoj estis infanoj — la aranĝon partoprenis 4 Esperanto-familioj.

Ekskursoj estas la plej konata kaj interesa parto de la programo. Grupo A (montmigrantoj) vizitis unuatage belegan naturparkon Bijele Stijene, miksaĵon de densa arbaro kaj blankaj kalkaj rokoj. Kelkajn de ili oni eĉ povis surgrimpi kaj plej interesa certe estis “Granda kanjono” kiu finiĝas kun roko kiu havas nur 20 cm larĝan truon. Poste oni ankaŭ vizitis herbejan valon Matić Poljana kun nekutima monumento al 26 soldatoj frostiĝintaj iun malvarmegan nokton dum la 2a mondmilito. Grupo B (familioj kun infanoj) promenis nur ĝis tiu valo.

La dua ekskursotago, sabato, estis rezervita por ekskurso al pinto Bjelolasica (1536 m). La pinto mem ne estas tre granda, sed ofertas belajn rigardojn al la tuta regiono (eĉ foje al Alpoj!) kaj al la maro. Bedaŭrinde, pro la vetero, la maro ne videblis... Grupo B faris tiutempe la promenadon al arbaroj kaj herbejoj sub pinto Maj-vrh (1268 m).

Malsame al sunbrilaj unuaj du ekskursotagoj, dimanĉo venis kun nigraj nuboj kaj pluveto. Tamen oni faris ekskurson al vilaĝo Begovo Razdolje, la plej alta (1060 m) loĝata vilaĝo en Kroatio. Post la promenado oni fuĝis al vilaĝa trinkejo kaj varmiĝis trinkante teon kaj kuiritan vinon. Reveninte, ĉiuj ĝuis bongustan dimanĉan tagmanĝon kun patkukoj kiel deserto ... kaj venis tempo por diri: “Ĝis la venonta MKR!”

Vanja Radovanović

Eŭropa Tago de Lingvoj

Al la Eŭropa Tago de Lingvoj, Kroata Esperantista Unuiĝo kontribuis 27 sep 2003 en la publika biblioteko en la centro de Zagrebo per:

Esperanto facile kaj rapide — du-hora rapidkurso (surbaze de la ĉ. 200 Esperanto-vortoj kun internacia radikaro);

Esperanto kaj komputilo — prezento de la komputilaj Esperanto-vortaro, Esperanto-kurso, Esperanto-ludoj kaj CD-ROM Internacia gustumo de Esperanto;

La eta princo — ekspozicia prezento de dudeko da nacilingvaj (eŭropaj) tradukoj.

Al gazetredakcioj estis forsendita cirkulero kun aldonaĵoj i.a. kroatlingva traduko de la ĉi-jara UK-rezolucio kaj rezolucio de Euroscola 2001.

Marija Belošević

Murmansk: Ago-Tago kaj kurso

Ni preparis anoncojn kaj pendigis ilin en la Pedagogia universitato kaj Humanitara instituto. La regiona scienca bilbioteko, kie ni agas, en sia gazetara komuniko informis pri la kurso. Mi antaŭ la Ago-Tago parolis en lokaj radio kaj televido. En la biblioteko ni aranĝis Esperanto-standon. La biblioteka informfako proponis interesajn verdajn paperajn steletojn laŭ teknologio origami. Ĉiu steleto konsistas el 10 elementoj, sur kiuj estas ĉiuspecaj informoj pri Esperanto kaj Esperantujo.

Rezulte de la Agotagado al la kurso aliĝis 25 personoj, inter ili 16 junuloj en la aĝo 17-24 jaroj. Ni elektis la zagreban metodon, laŭ la ĵus eldonita kaliningrada lernolibro, kiu permesas fini ĝin meze de decembro. Ja ni havas priplorindan sperton, kiam post vintraj ekzamenoj kaj ferioj niaj kursanoj-studentoj forlasas la kurson, kiu devus daŭri ĝis februaro.

Aleksas Masiukas

ED pri interlingvistiko

Kvardekpaĝa broŝuro Interlingvistiko kaj esperantologio: vojoj al la faka literaturo estis publikigita de UEA en julio 2003. La aŭtoro de la verko estas d-ro Detlev Blanke (Germanio), kiu klopodis doni utilajn vojindikojn por interlingvistikaj esploristoj.

La dokumento priskribas kaj karakterizas atentindajn esperantologiajn materialfontojn kaj indikas, kie ili estas troveblaj.

Kiel kutime, la nova Esperanto-Dokumento estas mendebla de UEA kaj abonebla ĉe la landaj kotizperantoj.

GK UEA

Sesjaraj esperantistetoj

Ekde oktobro en la vartolernejo n-ro 52 en Bjalistoko 6-jaraj infanoj komencis lerni Esperanton. Ili tre rapide ellernis facilajn vortojn kaj frazojn. Por la decembraj Zamenhof-tagoj infanoj kun instruistinoj intencas prepari recitadon de Lokomotivo de Julian Brzechwa.

Nina Petuchowska

Foto de Pavel Novak, varsovia korespondanto de Ĉeĥa Radio.

Kurte

26 sep – 14 okt 2003 Giorgio Pagano, sekretario de “Esperanto” Radikala Asocio, publike fastis celante dialogon kun la itala ministro pri instruado, Letizia Moratti, por la interkonsentita kunvoko de Eŭropa konferenco pri lingvoj dum la itala jarduona prezidenteco en EU. Post 18-taga fastado la ministro fiksis rendevuon kun Pagano. (Nun)

13 okt en la Eŭropa Parlamento (Bruselo) okazis konferenco “Fokuso pri la lingva diverseco en la nova Eŭropo”, kiun partoprenis e-istoj: François Grin, Frans Croons, Dafydd ap Fergus, Marko Lins, Michael Cwik, Hans Erasmus, Flory Witdoeckt. (BKC)

K-Disko Esperanto de usona ĵazisto Rick Braun atingis la kvaran lokon en la vendolisto de ĵazalbumoj. (BKC)

Gérard Caudron, eksurbestro de Villeneuve-d’Ascq, nun EU-parlamentano de la grupo Eŭropa Unuiĝinta Maldekstro, en la kvina numero de sia Journal de Gérard Caudron skribis: “Ni ekzamenu la demandon pri la lingvoj, inkluzive per objektiva rekonsidero de Esperanto”. (BKC)

Romano Kazaroza de Leonid Juzefoviĉ, en kiu temas pri Esperanto, estas inter ses kandidatoj en la prestiĝa ruslanda literatura premio Booker. (AlKo)

En la dua semestro ĉi-jara, 197 gestudentoj lernas Esperanton en universitato Dankook, kiu havas du universitatajn terenojn en Seulo kaj Ĉonan; Esperanto estas oficiala studobjekto kun du notoj dum unu semestro. (Nun)

14 okt 2003 surmerkatiĝis Esperanto-tekstprilaborilo Mellel por Macintosh OS X, elŝutebla ĉe www.redlers.com. (Nun)

Komence de septembro Hefei Verdstelo Esplora Instituto pri Turismo aktive partoprenis la internacian agadon de Ĉina Jiuhuashan Templa Foiro. (Liu Jianguo)

4-5 okt en Jyväskylä (Finnlando) okazis la unua trejnseminario de la projekto Al kvalita komunikado kun 22 partoprenantoj de ĉiuj aktivaj aĝgrupoj de EAF kaj FEJO kaj de preskaŭ ĉiuj membroasocioj. (AMR)

Por aktivigi la Katalunan Esperanto-Asocion ties estraro decidis dungi junan aktivulon por labori duontempe. (Kataluna Esperantisto)

14 esperantistoj en la grupo de Irana Esperanto-Centro sukcesis supreniri monton Damavand (alteco 5641 m), kiu estas la plej alta monto en Irano. (Esperanto en Azio)

Poliglota operkantisto Jean-Thierry von Büren, kiu prezentis sukcesan recitalon en la lasta SAT-kongreso, surbendigos lidojn k ariojn en Esperanto. (HeKo)

Vide el Bruselo

Tiuj italoj!

Ankaŭ politikistoj el la dek novaj membroŝtatoj estis invititaj al Romo por la Interregistara Konferenco (IRK) komence de oktobro. Ili ĝuas statuson de “aktivaj observantoj” en EU kaj kune diskutas pri la estonteco de Eŭropo. Malgraŭ oficiala deklaro de traktado je egala bazo ĉe la konferenco, la novaj membroŝtatoj ne ricevis tradukservon egalan al tiu de la aktualaj EU-ŝtatoj dum la laboro por la lastaj modifoj de la EU-konstitucio. “Pro financaj kaj teknikaj kialoj la itala prezideco ne kapablis provizi la naŭ lingvojn de la EU-novuloj ĉe la renkontiĝo, kiu kunigis ŝtatestrojn kaj estrojn de registaroj kaj ankaŭ la ministrojn pri eksterlandaj aferoj,” — klarigas Marcin Frydrych en EU Observer.

Plena interpretada kaj tradukada servo estis ebligita nur en la aktualaj 11 oficialaj EU-lingvoj. Tio signifis, ke ministroj de la kandidatlandoj povis paroli en siaj propraj lingvoj, sed tradukado reen okazis en la nuntempaj EU-lingvoj. Ĉiuokaze polaj kaj ĉeĥaj ministroj pri eksterlandaj aferoj ne ŝajnis tro koleraj. “Tio ne estas vera problemo. Ni komprenas kaj ni povas paroli fremdajn lingvojn”, — rakontis la ĉeĥa ministro Cyril Svoboda. Lia pola kolego, Wlodzimierz Cimoszewicz, dividas similan opinion pretendante ke ĉio ĉi estas afero de “edukado”. La elito ŝajne ja parolas la anglan. Nur Flory Witdoekt, vic-prezidantino de Eŭropa Esperanto-Unio, plendis: “Eĉ se ministroj de la novaj landoj kontentas, kaj `parolas lingvojn’, ĉu ili ne konscias ke, farante tion, ili devigas siajn posteulojn, eble lingve malpli spertajn, akcepti suban pozicion?”

Preskaŭ samtempe itala deputito Alesandro Maran agadis pro kazoj de lingva diskriminacio sur eŭropa nivelo. La maldekstra demokrato (L’Ulivo) el nordorienta Italio starigis tiurilatan oficialan demandon al la ministro pri laboro kaj socipolitikaj aferoj kaj al la ministro pri komunumaj politikoj. Multaj internaciaj organizaĵoj serĉas en dunganoncoj nur parolantojn kun gepatra scipovo de la angla, kvankam la postenoj oficiale sin direktas al ĉiuj civitanoj de EU. “Eŭropa Esperanto-Unio jam kolektis plurajn centojn da tiaj diskriminaciaj dunganoncoj. Vi povas ilin legi ĉe Lingvo.org, — klarigas Edvige Tantin Ackermann, kiu flegas flanke de Triesta Esperanto-Asocio politikajn kontaktojn en sia regiono. — Eŭropa Komisiono agnoskis la diskriminacian naturon de tiaj dunganoncoj, kiuj sin turnas ekskluzive al angle denaskaj parolantoj. Bedaŭrinde la Komisiono nur agnoskas, sed ne aktive agadas kontraŭ tiu fenomeno”. Maran estas tre zorgita pro tiu tendenco, kiu diskriminacias italajn civitanojn kaj la lingvan egalecon en Eŭropo. Konkretan proponon, en kiu ankaŭ Esperanto povas havi eblan rolon, li ankaŭ sugestas: “La Komisiono studu metodojn kaj rimedojn por eviti lingvan diskriminacion flanke de organizaĵoj, kiuj estas parte aŭ plene financitaj de ĝi”.

Ankaŭ itala radikalulo, deputito en Bruselo, Marco Cappato, agadas por lingva egaleco. En la plenkunsido de la Eŭropa Parlamento pri eŭropunia plilarĝigo kaj regionaj kaj malpliuzataj lingvoj, subite li proponis Esperanton: “Sinjoro Prezidanto, mi timas, ke en Eŭropo lingvodiverseco detruiĝadas. La solvo de tiu problemo kuŝas ne en nura subtenado de lingvoj aŭ de minoritataj lingvoj, ĉar tio ne sufiĉas. Mi opinias, ke la solvon enhavas nomo nek facila nek komforta: Esperanto. Ni almenaŭ provu!”

Dafydd ap Fergus

Demokratio povas solvi la krizon

Ĉiun trian jaron UEA elektas siajn novajn gvidantojn. Tiu elekto okazas en maniero, kiu laŭ sia formo estas plene demokratia. Tamen la rezulto de la elektoj en UEA ne malofte estas klara jam anticipe. Tiel okazas, ĉar multaj membroj ne estas sufiĉe informitaj pri la strukturo kaj funkciado de la Asocio, aŭ simple ne konscias, kiel grave la rezultoj de la elektoj povas influi la direkton de la agado.

Ĉi-foje oni bedaŭrinde elektos nur ses komitatanojn B, ĉar la nombro de Individuaj Membroj ja evidente restos sub 6.000. Tiu malmulteco de membroj estas mem unu el la simptomoj de la nuna krizo. Tamen la elekto de tiuj komitatanoj B estas ekstreme grava, ĉar ili estas la solaj komitatanoj rekte elektitaj de la individuaj membroj — fakte la sola maniero, en kiu la Individuaj Membroj povas rekte influi la politikon de la asocio. Tio ke nur malgranda ono de la Komitato estas rekte elektataj (komitatanojn A la landaj asocioj ja povas simple delegi), havas historiajn kialojn, kiuj radikas en pasinteco eĉ pli fora ol la fondo de Unuiĝintaj Nacioj kun ties Sekureca Konsilio. Venis la tempo repripensi ambaŭ!

Lastatempe niaj amaskomunikiloj ĝojinde vigliĝis, kaj mi povis multloke trovi interesajn faktojn pri la situacio de UEA.

Rimarkinda estis ekzemple la konstato de Libera Folio, ke la Estraro de UEA neniam ricevis financajn raportojn de Eŭropa Esperanto-Unio, kvankam UEA subvenciis la Bruselan Komunikad-Centron de tiu plejparte surpapera asocio per dekmiloj da eŭroj. Tian konduton la revizoroj de UEA normale ne akceptus, sed ĉi-foje la revizoroj ne faris problemon, eble ĉar ambaŭ estas belgoj. Krome, en la komitato de UEA unu el la revizoroj mem estis la plej forta pledanto por forta subvencio al BKC.

Tamen tiaj konstatoj de faktoj ne utilos por io, se la kritikantoj de la nuna politiko ne formulos klaran alternativan programon kaj ne prezentos liston de kandidatoj en la elekto de komitatanoj B. Estus nature, ke por la ses vakaj lokoj en la komitato oni proponu almenaŭ duoble tiom da kandidatoj, alikaze la elektoj estos malpli demokratiaj ol oni povus esperi, kaj pri tio kulpus la opozicio mem.

Pri la manko de elekta etoso kulpas tamen ne nur la malaktivaj membroj, sed ankaŭ la eventualaj kandidatoj al gvidaj postenoj. El la nunaj estraranoj ĝis nun nur Andrej Grigorjevskij deklaris en Libera Folio, ke li pretas kandidati por la posteno de prezidanto. Eĉ tiu kandidatiĝo ŝajnas neserioza, ĉar Grigorjevskij faris ĝin kvazaŭ malgraŭvole, iel cetere kaj pretere, kaj precipe ne prezentis ĝis nun ian konkretan programon.

Eĉ pli neserioze sintenas tamen la nuna Prezidanto de UEA kaj la antaŭa Ĝenerala Direktoro de UEA. Ambaŭ evidente deziras influi la direkton kiun prenos la Asocio post la baldaŭaj elektoj, sed sekvante la konatajn regulojn de la kabinetaj politikaj ludoj, neniu el ili volas frue malkaŝi siajn kartojn. Kun malmultaj esceptoj, simile agas ankaŭ aliaj personoj, kies nomoj leviĝis rilate al estrarana kandidateco.

Tia sinteno estas neserioza, ĉar la Asocio ne bezonas kabinetajn ludojn, sed demokratie elektitajn gvidantojn kun klara kaj argumentita programo kiu helpos la organizaĵon trapasi la nunan krizon.

Komitatano Z

Asertoj malveraj, eĉ kriplaj

En LOdE-108 estis publikigita la “informo” de V.Melnikov pri RET-03. Kelkaj asertoj en ĝi estas malveraj (mi eĉ dirus kriplaj), tial mi (estante unu el la ĉeforganizantoj de RET-03) ŝatus korekti tion por ke la legantoj de La Ondo havu pli ĝustan informon pri la aranĝo.

Ekzemple, V.Melnikov skribis “Partoprenis ĉ. 100 personoj (multaj nur partatempe), inter ili po unu el Finnlando kaj Usono”. Reale partatempe partoprenis malpli ol triono — tio ne estas multe, sed normale por longdaŭra aranĝo. Krome, verŝajne Valentin estimas nur okcidentajn landojn, ĉar ne menciis, ke partoprenis ankaŭ 11 personoj el Belorusio kaj Ukrainio.

Alia aserto: “La vivkondiĉoj ĉi-jare estis... tute ne konformaj al la prezoj”. Mi pretas veti je ajna sumo, ke Valentin ne sukcesos trovi en centra parto de Rusio pli bonajn vivkondiĉojn por amasa Esperanto-aranĝo kontraŭ la sama prezo.

La aserto “Nova por RET-03 estis “Horo de homoj” laŭ la modelo de la Balta Esperanto-Forumo” estas evidenta trompo, ĉar: (a) la programero nomiĝis “Horo de la homo”; (b) neniu el la ĉeforganizantoj de RET-03 partoprenis en BEF, nek povis legi pri io simila tie; (c) la vera modelo por “Horo de la homo” estis similaj renkontiĝoj, kiujn iniciatis kaj okazigis antaŭ 3-4 jaroj en moskva Esperanto-klubo “Lev Tolstoj” la samaj homoj, kiuj ĉeforganizis RET-03.

Eblas mencii ankoraŭ kelkajn malpli gravajn malĝustaĵojn, kiel ekzemple “Furoris instruado de kantoj kaj “popolaj” ludoj, inter ili Lapaduj’”. Reale Lapaduj’ okazis nur unufoje dum matena kunveno kun la celo plivigligi ĵus vekiĝintajn partoprenantojn; same unufoje dum la dektaga aranĝo okazis instruado de kantoj, ankoraŭ unufoje estis demonstrado de karaokeo per komputilo. Dum RET-03 furoris tute aliaj programeroj, pri kiuj Valentin ial ne emis mencii.

Garik Kokolija

Ĉu malĝusta artikolo?

Kio malĝusta estis en mia artikolo? G.Kokolija mem oficiale anoncis, ke partoprenis 101 personoj, kaj ke suma nombro de hom-tagoj estas ĉ. 670. Do averaĝe unu homo ĉeestis dum 2/3 de la tuta tempo, aŭ oni kalkulu mem. Tio estas ne nur “ne multe”, sed nekutime malmulte por tradiciaj rusiaj aranĝoj.

Pri partopreno de alilandanoj: Oni facile imagas la diferencon: kiom da problemoj havas “fora” eksterlandano por veni en nekonatan landon kun alia lingvo kaj tute aliaj kutimoj kaj kiom da tiaj problemoj (mal)havas loĝanto de Ukrainio kaj Belorusio.

Mi neniam strebis emfaze disdividi rusianojn kaj ukrainianojn, belorusianojn. Estas la homoj, kiujn mi konas dum multaj jaroj, pli frue ni loĝis samlande, regule partoprenis la samajn aranĝojn, kaj mi ne sentas ke iu el ili estas “eksterlandano”, eĉ se tiel fariĝis pro fiagado de politikistoj. Emfazi tiun disdividon — estas, miaopinie, malĝentile. Diri ke mi “estimas nur okcidentajn landojn” — estas, tre milde dirante, nekorekte.

La vivkondiĉoj vere estis teruraj, precipe se kompari kun bonegaj pasintjaraj. Mi suspektas, ke iu (ne e-isto, certe) remburis sian poŝon per diferenco inter niaj pagoj kaj realaj kostoj.

La aserto ke “neniu el la ĉeforganizantoj de RET-03 partoprenis en BEF, nek povis legi pri io simila tie” estas neserioza. Apenaŭ oni kredus, ke la redaktoro de REGo ne legas sian propran gazeton! Mia pasintjara raporto tie pri BEF-1 estis tre detala.

“Renkontiĝoj kun homoj” en la klubo “Lev Tolstoj” havis iom alian strukturon kaj enhavon, sed inter la modeloj de BEF kaj RET ne troveblas eĉ eta diferenco.

Post la frazo “Dum RET-03 furoris tute aliaj programeroj, pri kiuj Valentin ial ne emis mencii” — devus sekvi mencio pri tiuj furoraj programeroj, sed ial ankaŭ Garik ne emas mencii, kio efektive furoris...

Valentin Melnikov

Proklamo de Poznano

La proklamon pri elĉerpiĝo de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo kunverkis István Ertl kaj Zbigniew Galor, kiu ankaŭ prezentis ĝin enkadre de la XIX-a ARKONES (27 sep 2003) en Poznań (Pollando) dum primovada panel-diskuto, kiun gvidis Tadeusz Chrobak. Ni ĝin aperigas por pripensigi la legantojn. Se vi opinias same, bonvolu sendi mesaĝon kun vorto Jes! kaj via nomo al adreso: zgalor@au.poznan.pl. (I.E., Z.G.)

Proklamo pri elĉerpiĝo de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo

Ni, sube subskribintaj partoprenantoj de la XIX-a ARKONES en Poznań,

rekonante

— ke la koncepta paro finvenkismo-raŭmismo estas unu el la plej sterilaj neologismoj de la esperanto-movado en la lasta kvaronjarcento,

— ke dokumentoj kritike opiniantaj pri ĝi restas nerimarkataj, kiel la Proklamo de Voss el 1991, kiu diras

— ke ... konflikto inter kultur-flegemaj kaj fin-venkemaj esperantistoj estas transpontebla...,

konstatinte

— ke finvenkismo kaj raŭmismo, se entute nomi ilin tiel, kunloĝas en ĉiu el ni,

— ke la ĝisnuna praktiko uzi ĉi tiun pensokadron evidente pruvis ties falsecon, dogman, valorpritaksan karakteron, malantaŭ kiu troviĝas vulgare ideologia pensadmaniero,

— ke la koncepta paro damaĝas la riĉan bildon de ideologioj ligitaj kun la esperanta movado, ĉar ĝi devigas pensi nur pri du el ili, kvankam ekzistas tiaj historiaj ideotendencoj kiel: laborista movado, kristanisma socidoktrino, novaj sociaj movadoj, ideologio de hobiismo — ĉiu el ili elemento de riĉeco de la esperanto-kulturo,

rekomendante

al ĉiu esperantisto, kiu ne kutimas trakti mitojn kiel faktojn

proklamas

elĉerpiĝon de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo!

Detlev Blanke,

Tadeusz Chrobak,

István Ertl,

Zbigniew Galor,

Georgo Handzlik,

Paweł Janowczyk,

Zbigniew Kornicki,

Ilona Koutny

Poznań, 27.09.2003

Kial lerni Esperanton?

Ronald J. Glossop afable konsentis aperigi en nia revuo sian prelegotekston, prezentitan en la Tago de la Lernejo en Gotenburgo.

“Kial oni devus lerni Esperanton?” Kompreneble, la respondo ne estas la sama por ĉiu persono. Plue estas diversaj specoj de kialoj. Mi volas diskuti kun vi kelkajn el ili en tri kategorioj. Tiuj tri specoj de kialoj estas (1) la praktikaj kialoj, (2) la mens-pligrandigaj kialoj, kaj (3) la moralaj kialoj.

La unua praktika kialo, kiun mi volas mencii, estas por amuzi vin. Per Esperanto vi povas renkonti kaj konatiĝi kun multaj bonkoraj, interesaj, kleraj, lertaj, talentaj personoj, vojaĝi al diversaj landoj tra la tuta mondo, ĝui vere internaciajn festojn, aŭskulti muzikon kaj danci dancojn de multaj kulturoj. La tuta planedo povas iĝi via ludejo.

La dua praktika kialo estas por havi konatajn (kaj eĉ ĝis nun nekonatajn) samideanajn amikojn, kiuj salutos kaj bonvenigos vin ie ajn en la mondo. Kelkfoje ili eĉ invitos vin manĝi kaj resti en siaj domoj en foraj landoj. Kiel esperantistoj ofte diras: “Se vi volus gajni monon, studu la anglan; sed se vi volus havi amikojn, lernu Esperanton”. Sendube estas vera aforismo, ke esperantistoj havas bonajn amikojn ĉie. Preter tio, ne forgesu, ke kelkfoje esperantistoj eĉ trovas edzon aŭ edzinon, ĉar ili estas parto de la Esperanta komunumo.

La tria praktika kialo lerni Esperanton, speciale por infanoj en anglaparolantaj kaj Aziaj landoj, estas, ke Esperanto provizas bonan manieron komenci la studon de alia lingvo krom la denaska lingvo. Diversaj eksperimentoj montras, ke lernantoj povas pli rapide lerni la laŭregulan lingvon Esperanton ol Eŭropajn naciajn lingvojn kiel la anglan kaj la francan. Plue oni povas observi, ke lernantoj, kiuj unue studas Esperanton anstataŭ pli malfacilajn lingvojn, poste pli avide lernas aliajn lingvojn. Ili sentas, ke ili havas la kapablon fari tion. Male, la studado de pli malfacilaj lingvoj kiel la latina kaj la angla ofte malkuraĝigas la lernantojn provi lerni aliajn lingvojn.

Nun mi turniĝu al la dua speco de kialo studi Esperanton, nome, por pligrandigi vian menson per pli bona kompreno de la mondo. Kiel bone diras kanada esperantisto Doktoro Stevens Norvell el Nov-Skotio, Esperanto estas “fenestro al la mondo”. Kiam oni kapablas legi kaj aŭdi nian lingvon, oni povas informiĝi pri aliaj landoj, aliaj kulturoj, kaj aliaj vidpunktoj per libroj, ĵurnaloj, revuoj, sonbendoj, vidbendoj, radiaj kaj televidaj elsendoj, retejoj, kaj ret-mesaĝoj. Oni povas informiĝi el neŭtrala vidpunkto, kio okazas tra la tuta mondo.

Plue ne estas nur specifaj informoj, kiujn vi povas ekscii. Oni gajnas ankaŭ pli bonan mondkoncepton ĝenerale. Oni ne plu estos tiel ligita per lingvo al malgranda parto de la Tero kaj la vidpunktoj de tiu lingva aŭ kultura komunumo. Oni konatiĝas kun la tuta homa komunumo.

La tria speco de kialo lerni Esperanton estas por mi la plej grava. Ĝi estas la morala kialo, kaj ĝi havas du flankojn.

Unue, oni povas havi rilaton kun aliaj personoj tra la tuta mondo sur bazo de egaleco kaj justeco, ĉar oni uzas tutteran neŭtralan lingvon anstataŭ la propran nacian lingvon. Vi ne postulos, ke aliuloj uzu vian lingvon; kaj ili ne postulos, ke vi uzu ilian lingvon. Sekve ekzistas sento de egaleco kaj justeco inter vi kaj aliuloj.

La dua aspekto de la morala speco de kialo lerni Esperanton estas la fakto, ke, kiel esperantisto, oni helpas krei evoluantan harmonian tutmondan komunumon. Per Esperanto oni iĝas parto de tre grava historia movado, kiu antaŭenigas la solidarecon inter ĉiuj homoj. Esperanto ne estas nur lingvo. Ni esperantistoj konstituas tute novan specon de universala komunumo, bazitan sur la uzo de nia tutmonda lingvo. Ni nun kune moviĝas preter la inter-naciismo de la dudeka jarcento al la tutmondismo de la dudek-unua jarcento. Tamen ni samtempe helpas konservi la multajn naciajn lingvojn en la diversaj mondpartoj; tiel ni konservas la lingvan diversecon.

Sendube estas aliaj kialoj lerni Esperanton, kiujn mi ne menciis. La situacioj kaj motivoj de homoj estas tre diversaj. Tamen mi esperas, ke la ideoj, kiujn mi prezentis ĉi tie, helpos vin persvadi aliulojn, ke ili devus lerni Esperanton kaj aliĝi al nia evoluanta tutmonda komunumo.

Ronald J. Glossop (Usono)

Ĉu ankoraŭ unu “stranga eksperimento”?

En la 8-9a numero de La Ondo de Esperanto Komitatano Z esprimas kelkajn ideojn pri la Universalaj Kongresoj, kiuj vere meritas atenton, eĉ se oni ne konsentas pri ili.

Mi tutanime konsentas pri la komenco de lia kvara alineo, en kiu li atentigas pri la “signoj, kiuj donas esperon pri pli deca elektoprocezo ol tiu, el kiu rezultis la nuna aro da estraranoj”. Sed mi aldonus, ke ankaŭ necesos pli deca elektoprocezo por la elekto de la komitatanoj C, kies nombro estis livervole decidita pasintfoje (kaj pri kio neniam iu povis doni kontentigan respondon, sed kiu perdigis valorajn homojn al la komitato).

Aliflanke mi tute ne konsentas pri lia opinio en la tria alineo, kiam li malaprobas la iniciaton inaŭguri la kongreson je la lundo, kvankam ĝi jam komenciĝis en la sabato. Laŭ mi, inaŭguro, al kiu pli facile venos partopreni invititaj altranguloj kaj ĵurnalistoj, havos pli da elradiado ol iu dimanĉa okazaĵo. Kaj fakte, kial ne komenci kaj fini en la mezo de la semajno? La tempo, kiam la homoj disponis pri nur unu semajno da libertempado jam delonge estas for.

Jam antaŭ pli ol dudek jaroj (mi pensas pri la 67a UK) oni pledis pri tia ŝanĝo, sed la konservativeco venkis la proponon.

Valorus certe, ke UEA iam konsultu sian membraron (aŭ certe sian komitaton) por scii, kion ili pensus pri, ekzemple, kongreso de merkredo ĝis merkredo: la kongresanoj venus en semajntagoj, kiuj enhavas pli da trajnoj, tramoj kaj aŭtobusoj, kun malfermitaj butikoj k.a., kaj ili jam de la unua tago asimiliĝus en la urba vivo; krome, kelkaj sabataj kaj dimanĉaj aranĝoj (ekzemple, diservoj) povus havi pli da reliefo ol nun.

Miras mi, ke la ideo ne pli ofte aperas. Aŭ ĉu eble komitatano Z nomus ankaŭ ĝin “stranga eksperimento”?

W.M.A. de Smet (Belgio)

Jaroslav Vorobjov venkis en fabelkonkurso

La literatura kaj kultura centro Päätalo-instituto kaj Vilaĝa Asocio de Metsäkylä en Taivalkoski, Finnlando, organizis ĉi-jare por la kvara fojo fabelkonkurson en Esperanto por infanoj 6-13-jaraj. Ĝiaj rezultoj estis anoncitaj la 18-an de oktobro samtempe kun tiuj de la fabelkonkurso por finnaj lernejanoj, kiun Päätalo-instituto organizas ĉiujare ekde 1993.

La Esperanto-konkurso allogis 14 fabelojn el ok landoj, t.e. same multe kiel en 2002. Ili estis prijuĝitaj de ĵurio, en kiu membris s-inoj Sylvia Hämäläinen, Anja Karkiainen kaj Raita Pyhälä (Saliko). La ĉefan premion, “Fabelo Internacia”, gajnis Jaroslav Vorobjov el Ruslando, laŭreato de la 1-a premio en la aĝgrupo de 11-13-jaruloj, pro sia fabelo “Ljapiklando kaj ties loĝantoj ljapikoj”.

Premioj

Kategorio A (6-8-jaraj):

1. Alina Calibe Bruegger (Germanio) pro “La floreto”;

2. Larissa Bister (Finnlando) pro “La aventuro de formiko”;

3. Francesco Bentigvoli (Italio) pro “Pupo por amiko” kaj Klara Delarasse (Francio) pro “Kuniklo kun knabino”.

Kategorio B (9-10-jaraj):

1. Hajnal MacGill (Hungario) pro “Surikato en Usono”.

Kategorio C (11-13-jaraj):

1. Jaroslav Vorobjov (Ruslando) pro “Ljapiklando kaj ties loĝantoj ljapikoj”;

2. Paolo Pezzi (Italio) pro “La lando de la pano” kaj Silvio Ravaioli (Italio) pro “Filipo”;

3. Laura Ziegelmueller (Svislando) pro “Ĵinja”.

Grupoj:

1. Grupo el Ecole de la Grande Ourse (Svislando) pro “Amo sen limo”;

2. Grupo “Amiketoj de Kolibridoj” (Kubo) pro “Feĉjo la kapreolo”;

3. Ivan Gandolfo kaj Martin Haldemann (Svislando) pro “Marcel”.

Ljapiklando kaj ties loĝantoj ljapikoj

Fabelo de Jaroslav Vorobjov

Jaroslav Vorobjov naskiĝis 6 aŭg 1989. Li komencis lerni Esperanton aŭtune 2002 en lerneja rondeto en Iĵevsk. Lia Esperanto-instruisto, Bronislav Ĉupin, rakontas ke Jaroslav estis la plej diligenta lernanto, montrinta plej bonajn atingojn. Li lernas la francan lingvon, krome li estas radioamatoro kaj ŝatas sporton.

En malproksima nekonata por vi lando Ljapiklando loĝis malgrandaj violkoloraj ljapikoj. Interalie, ili scipovis paroli Esperante.

Kaj apud la lando situis alta, densa kaj malluma arbaro, en kiu loĝis nigraj malicljapikoj. Ili ĉiam faris malbonon al ljapikoj.

Malicljapikoj antaŭe estis ljapikoj, sed iun tagon en Ljapiklandon venis malica sorĉistino, kiu volis ke ĉiuj ljapikoj iĝu malbonaj, nigraj kaj malicaj, kia ŝi mem estas. Tiun malbonan kaj malican sorĉistinon oni nomis Reĝino de Obskuro.

Tamen ŝi ne sukcesis fari ĉiujn malicljapikoj, ĉar ŝiaj sorĉoj efikis nur tiujn, kiujn ŝi vidis. Inter ljapikoj, kiujn ŝi vidis kaj sekve sukcesis konverti, estis princino, kiu momente estis promenanta. Ĉeestis ankaŭ ljapiko Ivano, kiu staris ĉe la sojlo de sia domo kaj estis elironta, kiam Reĝino de Obskuro ekvidis lin.

Kiam ljapikoj ekvidis sin nigraj, ili forkuris en arbaron. Sed Ivano ne kuris en arbaron, li restis hejme, ĉar li restis bonkora kaj saĝa. Li nur ekstere iĝis nigra kaj aspektis kiel malicljapiko.

Malicljapikoj permesis al neniu eniri la arbaron krom iliaj samgentanoj. Tiam ljapikoj iamaniere allogis malicljapikojn en banejon kaj komencis lavi ilin, froti per brosoj kaj ŝvitigi. Sed ne okazis iu ajn rezulto, ĉar malicljapikoj elŝiriĝis kaj ĉiel kontraŭagis la lavadon. Kaj fine ili forkuris en la arbaron.

Tiam Ivano diris al Reĝo, ke li iros en la arbaron por rigardi kiel malicljapikoj vivas tie. Kiam Ivano venis en la arbaron, la malicljapikoj akceptis lin kiel sian samgentanon. Li ja ekstere distingiĝis de ili per nenio.

Ivano rimarkis, ke ĉe malicljapikoj apud okuloj aperis violkoloraj makuloj. Tiam li decidis observi. Kaj post kelkaj tagoj frumatene tuj post vekiĝo li ekvidis la malicljapikon, kiu ploris, kaj sur vangoj, laŭ kiuj fluis larmoj, aperis violkoloraj postsignoj. Tiam Ivano revenis en sian landon kaj diris al la Reĝo, ke nigra farbo forlaviĝas per larmoj. La Reĝo do ordonis al ĉiuj ljapikoj senŝeligi cepojn kaj la larmojn, kiuj fluas el iliaj okuloj dum la procedo, verŝi en vazojn.

En vespero Ivano havis kelkajn barelojn kun larmoj. Nokte li prenis la barelojn kaj alrulis ilin en la arbaron al dormantaj malicljapikoj kaj aspergis ilin per larmoj. Kiam tiuj vekiĝis, ili ekvidis, ke ili denove iĝis violkoloraj. Tagmeze ljapikoj atingis sian landon kaj ekvivis bone kiel antaŭe.

La Reĝo edzinigis la princinon al Ivano, ĉar li kredis, ke se io okazos al la princino, Ivano prizorgos ŝin kaj gardos kontraŭ malfeliĉo.

De tiam Reĝino de Obskuro ne plu venis al Ljapiklando, ĉar ŝi sciis, ke en tiu lando loĝas ljapiko, kies nomo estas Ivano.

Periferie kaj tamen centre
Čeliauskas, Petras. Litovio dum jarcentoj: Ilustrita historia skizo. — Kaunas: Varpas, 2002. 144 pĝ.

Iam en miaj studentaj jaroj mi legis la rememorojn de generalo de Gaulle [degol’] kaj unu ties frazo sur la unua paĝo min ridetigis. Ĝi priskribis Francion kiel landon kies sorto estas “perfektaj sukcesoj kaj rigoraj malfeliĉoj”.

Mi neniom obĵetas pri la “perfektaj sukcesoj”, sed mi ankaŭ opinias ke malmultajn landojn sur la terglobo la historio traktis tiom milde kiel Francion. Ajna lando orienteŭropa, sen paroli pri la landoj aziaj, havis senkompare pli tragikan historion.

Tamen mi komprenas la senton de la generalo, samkiel la senton de la aŭtoroj de multaj landokonigaj broŝuroj, kiuj aspektas kiel katalogo de iamaj ofendoj suferitaj, kaj de la gloragoj memorindaj. Ĉiu el ni jam legis aŭ aŭdis nemalmulte da tioj.

Nu, kompare kun la averaĝa nivelo, la recenzata libreto estas modesta; la ofendoj kaj la gloragoj ja enestas, sed iom malpli multaj ol mi atendis. Kaj — ho surprizo! — en la libro mi ne renkontis la kliŝan rekantaĵon ke la koncerna lando estas “la ponto inter Okcidento kaj Oriento”.

Fakte, ĝuste tiu malpretendemo estas iom surpriza: mi atendus pli vastan bildon de la orienteŭropa historio, kies grava parto iam estis la Litova Regno (Litvo), lando vere tre granda (precipe laŭ la modesta skalo eŭropa). Sed tian larĝan perspektivon en la libro mi ne trovis; kaj eĉ ŝajnas al mi, ke ĝi ne konvenus al la koncepto de la libro, kiun interesas precipe la litovoj — dum en la Litova Regno ilia rolo estis, iel paradokse, marĝena.

Nu, se mi pravas, kaj la aŭtoro celis konigi al ni siajn samlandanojn, li ne tute sukcesis: mi eksciis nenion novan (kvankam kiel sovetiano mi ja kompreneble jam antaŭe sciis pli multe pri Litovio ol ekz-e averaĝa eŭropano aŭ afrikano), kaj mi konas multajn menciindaĵojn, kiuj en la libro malestas.

Ne estas surprizo ke malestas mencio pri Felikso Dzierżyński, kiu naskiĝis en la Vilna gubernio, tie aliĝis al la loka partio socialdemokrata, poste iniciatis ties union kun la responda partio pola, poste kreis la Sovetian sekretan policon, kiu lasta ja estas atentita en la libro. Sed ial mankas ankaŭ nomoj de pure litovaj kaj tute pozitivaj figuroj, kiel la pentristo kaj komponisto M. Čiurlionis, sen paroli pri la personoj de la Sovetia periodo, kiel E. Mieželaitis (kiu povis esti interesa al la esperantistoj jam tial, ke ekzistas kolekto da liaj versoj esperantigitaj; estas menciitaj nur J. Marcinkevičius kaj J. Avyžus — sed ĉu al la publiko esperantista tiuj nomoj ion diras? Se ankaŭ iliaj verkoj estas esperantigitaj, tio meritus mencion).

Aliaj malmencioj

Ĝenerale, estas interese kompari, kion la aŭtoro mencias, kaj pri kio li silentas.

Komence aperas sufiĉe kompleta rakonto pri la baltaj etnoj — kaj litoviaj, kaj parencaj, de la prusoj ĝis la apudmoskvaj galindoj (голядь). Estas ankaŭ parolo pri la arkaikaj trajtoj de la litova lingvo kaj ĝia simileco al Sanskrito.

Tio ĉi estas normala, sed atentindas malesto de mencioj pri la slavoj, kaj pri la “balta-slava lingvogrupo”; finfine, malgraŭ sia mirinda simileco al Sanskrito la litova lingvo ne estas lingvo hinda-irana. Oni povas malakcepti la koncepton pri la balta-slava pralingvo aŭ parenceco, sed ĝi ja estas menciinda, eĉ se nur por ĝin kontesti.

Ŝajnas ke la aŭtoro volas eviti ĉian eventualan asociaĵon kun la slava mondo — kaj en la antaŭparolo li eĉ mencias kiel speciale sentaktan la demandon: “Ĉu litovoj estas slavoj?” La litovoj, kompreneble, ne estas slavoj, sed ili ja longe vivis kun bjelarusoj, poloj kaj rusoj — kaj tiu kunvivado estis por mi la ĉefa motivo interesiĝi pri Litovio. Por mi, sed ne por la aŭtoro.

La eksteraj rilatoj precipe estas prezentitaj el la “okcidenta” vidpunkto — t.e. tiuj kaj tiom, kiuj kaj kiom koncernis la rilatojn kun la okcidentaj najbaroj (la poloj, la ordeno). Restas enigmo, kial la Gediminidoj tiom facile anstataŭis la Rurikidojn en la okcidenta parto de la Kieva Regno (ankaŭ mi ne scias la respondon, sed mi almenaŭ vidas en tio esplorindan problemon). Ĝenerale, la rilatoj kun la poloj ricevas konsiderindan atenton, la rilatoj kun la bjelarusoj estas apenaŭ tuŝitaj.

Parolante pri la plorinda situacio de la servutuloj en la cara Ruslando, la aŭtoro preterlasas la okazon mencii ke ĝuste ĉi-koncernan iniciaton de la bienuloj el la litovaj gubernioj (en la jaro 1857a) imperiestro Aleksandro la Dua uzis kiel pretekston por liberigi la servutulojn (sentere).

La aŭtoro ne mencias la terminon Litvo, kiun PIV uzas por nomi tiun pluretnan komunumon, kaj kies tradicio en Esperanto venas de Grabowski:

Litvo! Patrujo mia! simila al sano:

Vian grandan valoron ekkonas litvano,

Vin perdinte. Belecon vian mi admiras,

Vidas ĝin kaj priskribas, ĉar mi

hejmsopiras.

Ankaŭ ĉi tie, oni rajtas akcepti aŭ kontesti la utilon aŭ neceson de la termino Litvo, tamen ĉiel ajn ĝi estas menciinda en tiutema verko esperanta.

Esperanto entute estas menciita solfoje, kaj ne tiom pro si mem, kiom okaze de persekutoj fare de NKVD. Pri la antaŭmilita (ĝis 1933) Litovia Esperanto-movado oni povas lerni pli multe el la “Enciklopedio de Esperanto”, kiu cetere rakontas pri la gazeto “Litova stelo” tiuepoka (la aŭtoro de la recenzata libro estas redaktoro de la nuna “Litova stelo”, sed ial ne juĝis interesa mencii tiujn faktojn).

La lingvaĵo

La libro prezentas iom da vortoj uzindaj por priskribi la historiajn realaĵojn de la koncerna regiono (precipe rilatajn al la baltoj). Kelkaj nomoj estas uzataj en oportune asimilitaj formoj, havantaj konsiderindan tradicion en Esperanto: Vilno, Kaŭno, Kazimiro, Sigismondo la Maljuna. Iuj derivaĵoj implicas asimilon, sed en la ĉefformo restas neasimilitaj; ekz-e Gediminidoj (pĝ. 50), sed Gediminas (pĝ. 22; kp гедиминовичи, Гедимин).

La aŭtoro tre ŝpareme uzas la difinan artikolon — nur en tiuj lokoj, kie ĝi estas gramatike neprigita, kaj sekve logike redunda. Kiel ruslingvano, mi ne havis eĉ malplejan problemon pro malesto de tiu onidire necesa lingvoelemento.

Dukoj, princoj kaj reĝoj

Estas iom ĝene paroli en Esperanto pri la historio de landoj ekstereŭropaj (aŭ ne okcidente eŭropaj, por ne ofendi la eŭropanajn sentojn de la litovoj). La esperanta leksiko estas bazita sur la okcidenteŭropa feŭdismo, kiu fakte ne estis fenomeno universala, sed specifaĵo tre loka, limigita al sudokcidenta parto de la duoninsulo formanta okcidentan ekstremon de Eŭrazio.

Por moderna lingvo tiuj arkaikaĵoj malmulte gravas, sed verkante pri historio oni ja devas uzi iujn ŝtatnomojn; kaj stranga por mi estas la Litova Granda Duklando (ekz-e, pĝ. 31). Iom nekutima ordo de la adjektivoj, sed ne pri tio nun temas: nun min interesas la titolo de la reganto, el kiu la ŝtatnomo estas farita.

La recenzata libro uzas la vorton duko por traduki la titolon de siaj regantoj — kaj egale tiujn de la najbaroj, princoj de la Moskva Regno kaj Pollando. Kiom mi scias, en la lingvoj pola kaj litova ne estas kutimo distingi la titolojn princo kaj duko: por ambaŭ estas uzata książę (pole) resp. kunigaikštis (litove).

Tradukante en Esperanton, ankaŭ la rusaj esperantistoj komence stumblas ĉe la vorto князь, kaj iom hezite akceptas traduki ĝin per princo. Mi opinias ĝin la malplej maltaŭga traduko, ĉar ĝia signifokampo estas tre proksima al tiu de князь — ekde la senco “monarko” ĝis la senco “altranga nobelo”. Etimologie князь parencas al la germana König (tio plej evidentas en la ina formo княгиня [kňagiňa] — kp Königin); en la skandinavaj sagaoj la titolo de la princoj de la Kieva Regno estas konungr; en la grekaj tekstoj al ĝi respondas ἄρχων, ἡγεμών, βασιλεύς. Laŭ tiu etimologio, la plej trafa traduko por князь estus reĝo — sed poste la titolo konsiderinde malplivaloriĝis, ĉar en la Kieva Regno la tuta klano de la Rurikidoj estis kvazaŭ kolektiva reĝo (la tronon heredis ne la plej aĝa filo, kiel en la Okcidento, sed la senioro de la klano).

Kial mi parolas pri la Kieva Regno en recenzo pri libro temanta pri Litovio? Ĉar la nocio, kaj sekve la problemo, estas komunaj al la lingvoj kaj historioj rusa, litova kaj pola; ĉar la okcidenta parto de la Kieva Regno iĝis parto de la Litova Regno, kaj sendube influis ties historion.

Rilate al la pola la problemo eble estas eĉ pli akra: ankaŭ la poloj, kiom mi vidis, tradukas sian książę per princo; kaj konsidere ke la litova nobelaro tre baldaŭ tute poliĝis, aperas tiu malkoheraĵo, ke iu kunigaikštis Radvila estus, laŭ litova fonto, duko Radvila, dum en traduko el la pola li estus princo Radziwiłł(kaj simile en la rusa aŭ franca).

Ankaŭ el aliaj slavaj lingvoj oni kutime tradukas per princo; ekz-e “princo Kocel’” (“Slovaka antologio”, pĝ. 27).

Mi jam diris, ke la plumpa hierarkio de la okcidenteŭropa feŭdismo estas malkonvena por la historio de la Eŭropo Orienta; mi aldonu ke eĉ en la kadro okcidenteŭropa la rilato inter princoj kaj dukoj estas malklara (laŭ PV princo estas pli alta rango ol duko; laŭ iuj aliaj tradicioj estas inverse). Laŭ la tradicio germana Litvo estis princujo (Großfürstentum); laŭ la angloj kaj francoj, ĝi estis dukujo (grand duchy).

Mi ne havas necesajn fontojn pri la historio litova, tamen pri la rusaj princoj la tradicio latina estas tre hezita:

La polo Mattheus Mechovita en sia Tractatus de duabus Sarmatiis parolas pri “Kazimiri, Magni ducis Lithuaniae”; pri “duci Moskoviae” — sed ankaŭ “alios Susdalorum principes”, kaj ankoraŭ pli amuze, prezentinte la ĉefprincon Ivano: “Unde Iwan, quod sonat Ioannes, princeps Moskorum”, li poste referencas lin per “Iwan, dux Moskorum praefatus”.

Aliflanke, la aŭstro Sigismondo Herberstein en siaj famaj Rerum Moscoviticarum commentarii klare preferas la titolon princo:Lecho Polonorum principe”, “in principatu Plescoviensi”, “Moscoviae princeps”.

Do, la okcidenta tradicio rilate la koncernan titolon orienteŭropan estas hezita kaj konfuza.

Fakte, mi jam divenas, kiel estiĝis ĉi tiu dukkaĉo.

Oriente la epiteto granda en la titolo великий князь (ĉefprinco, la granda princo) estis uzata pli-malpli rektasence, simile al la granda reĝo. Alie estis en la Okcidento.

Laŭ sia koncepto, ideale, princo estis superulo, kaj duko, subulo. Sed la vivo ofte rompas la intencitajn skemojn, kaj en la realo aperis tute sendependaj dukoj. Por distingi ilin disde la proprasencaj dukoj la okcidentanoj ekuzis (misuzis) la vorton granda: fakte granda duko signifis suverena duko. La princoj insisti pri tio ne bezonis, kaj la titolo granda princo en la Okcidento ne aperis.

Nu, la aŭtoroj angla-latinidaj, skribante pri moŝtuloj de la Orienta Eŭropo, konservis la titolon princo al la princoj ordinaraj (kiel princo Radziwiłł), sed parolante pri la “grandaj reĝoj” ili renkontis problemon: ili ne trovis pretan kliŝon en sia Latino. Do, ĉar ili pensis ne per konceptoj sed per vortoj, kaj ĉar fari ion similan al la germana Großfürst ili malkapablis, ili ekuzis la bone konatan kombinon granda duko. Koncepte maltrafe, sed lingve glate.

Kaj je la sekva paŝo la litovoj, vidante ke la granda kunigaikštis estas “granda duko”, naive konkludis ke la ordinara kunigaikštis estas duko.

Mi diris, ke en la Orienta Eŭropo la kontrastigo duko/princo ne ekzistas; tio fakte ne tute ĝustas. La lingvoj slavaj ja havas vortojn strukture identajn al la germanaj Her|zog, Herzogtum — voje|vodo, vojevodujo; tamen tiuj lastaj konservas sian administran sencon.

Krom ĉio dirita, ĉi tie gravas alia konsidero:

  • La vorto princo ne estas limigita al la okcidenteŭropa kultura rondo. Ĝi aperas en tekstoj pri antikva historio, en Biblio, en verkoj pri Ĉinia historio aŭ tute transmonde (la Princo de Malbono).
  • La vorto duko estas apartaĵo de tre malgranda regiono: de la okcidente kristana Eŭropo. Ekster tiu mondeto ĝi estas tute malkonvena — samkiel estus malkonvene paroli pri markizoj ĉe Ĉinia kortego. Por priskribi la realaĵojn de Ruslando, kiu neniam apartenis al la Okcidenta Kristanujo, ĝi estas egale malkonvena kiel la vorto “emiro” (kiu, cetere, estas ekzakta respondaĵo de la vorto “duko” — ĝia etimologia signifo estas konDUKanto).

Nu, el tio oni povas fari tute malajn konkludojn: se oni celas tutmondecon kaj preferas la bazan leksikon, oni probable uzos princon; sed eble oni volos iel akcenti sian apartenon al la koncerna mondeto, kaj preferos la regionvorton emiroduko.

Diverse

La aŭtoro opinias (pĝ. 4), ke manko de sendependo kaŭzis demandojn kiel “Ĉu la lando nomiĝas Letonie aŭ Lituanie?”. Ho ve, la demandoj kiel “Tamen finfine, kiu formo estas la ĝusta, ĉu IrakoIrano?” pruvas ke la kaŭzo estas alia. Eĉ en la periodo de sia plej alta gloro, kian ĝi probable neniam plu reatingos, la Litova Regno estis regata de Supremus (aŭ Magnus) dux Lithuaniae...

El mia Siberia malproksimo iom surprizis min la titolo de “prusa imperiestro (tiele!) Friedrich la Dua” (pĝ. 71).

La libreto finiĝas per amuza alineo:

Kiam tio (aliĝo al NATO kaj EU) iĝos realaĵo, Litovio estos Eŭropa lando. Fakte laŭ geografia vidpunkto ĝi ĉiam estis tia, eĉ geografia centro de Eŭropo troviĝas en Litovio, norde de Vilno.

Ĉu mi menciu, ke en Novosibirsko kie mi loĝas jam antaŭ la Revolucio estis konstruita kapelo por marki la mascentron de Eŭrazio, kaj ke en la Krasnojarska regiono oni simile montras la centron de Ruslando?

Notoj

1. J’ai, d’instinct, l’impression que la Providence l’a créée [la France] pour des succès achevés ou des malheurs exemplaires.

2. Ho ne, mirakloj tamen ne eblas. Jam fininte la recenzon, mi ĵetis rigardon sur la dorsan klapon de la jaketo ... kaj legis tie: “Litovio, situanta en danĝera vojkruciĝo inter Okcidento kaj Oriento”. Jen freŝa turno de la rekantaĵo.

3. Mickiewicz A. Sinjoro Tadeo / Tradukis A. Grabowski. Libro 1a, v. 1-4.

4. Samkie [3], libro 2a, v. 823-824.

Sergio Pokrovskij

Riĉiga, agrabla, nepre leginda libro
Steele, Trevor. Sed nur fragmento.Chapecó: Fonto, 1987. — 448 pĝ.

Trevor Steele verkas en bona, riĉa, nepre imitinda lingvo, unu el tiuj, kiuj evidentigas la elstarajn kvalitojn de Esperanto, kaj en kiuj oni trovas tiujn frandajn (kiel Claude Piron dirus), bildigajn, esprimriĉajn, mirinde kreitajn vortojn kaj esprimojn, kiuj estas la genio de Esperanto. Vidinte tiujn vortojn, pri kiuj oni neniam antaŭe pensis, oni trovas ilin tute memkompreneblaj, nemalhaveblaj, kaj oni notas ilin zorge!

Kaj la aŭtoro samlerte elfaras stilekzercajn paĝojn tiel en la vortumema frazado de humila kaj afekta duonklera farmbienisto kiel en rutine krudega babilado de du aliaj aŭstralianoj, plenplena je fi-vortoj, samlerte li vidigas foje la rakonton pere de la okuloj de diversaj rolantoj, do ĉiufoje malsame, ĉiufoje prezentante samtempe kaj la eventojn kaj la animstilon de tiu rolanto!

La rakonto enhavas, simile al Kiel Akvo de l’ rivero de Raymond Schwartz, tutan bildon de la Eŭropa mondo; sed iom antaŭe (fine de la 19a jarcento) kaj ne en la interno, sed en la ekstero, tiu mondo kie la eŭropanoj mistraktis, malestimis, ekstermis la tiam diritajn “malsuperajn rasojn” — tiujn popolojn, kiuj, la scienco diris, estis nature malaperontaj, ĉar ili ja estas malsuperaj (ĉu ne?), nepre repuŝotaj laŭ la progreso kaj antaŭenirado de la Civilizacio, t. e. de la koloniaj entrudantoj.

Tiuj ideoj kaj tiu ekstermado, tiam partigitaj de ĉiuj eŭropaj landoj, ŝokis tiutempe tre malmultajn homojn, ja ili disvolviĝis en foraj landoj plenaj je nigrhaŭtuloj kaj nigrhaŭtulinoj (kaj nigrhaŭtulidoj); ĝis kiam iu, nomata Hitler, ekhavis la ideon efektivigi la samajn ideojn kaj la samajn praktikojn en Eŭropo mem. Kiam temis ne plu pri nuraj abstraktaj sovaĝuloj sed pri najbara butikisto, psikoanalizisto aŭ tajloro (kaj iliaj infanoj), multaj ekhavis tamen malsaman vidpunkton kaj komencis teruriĝi.

Do la rakonto prezentas al ni rusan scienciston Maklin, kiu iris tiutempe al Verda Insulo (temas pri Papulando) por esplori la “sovaĝulojn” kaj fakte por sekurigi tiun insulon al sia patrolando prefere ol al aliaj regnoj, kiel Britio aŭ Germanio, kiuj ankaŭ okulumis al ĝi! Oni sekvas lin poste en Aŭstralio, kie li malkovras multajn aferojn (ne mi malkovru al vi ĉiujn risortojn de la rakonto), precipe la kompatindajn restulojn de la tieaj aborigenoj.

Dum tiuj travivaĵoj li suferas konvertiĝon, kaj iĝas sindonema advokato de la rajtoj de tiuj “sovaĝuloj”. Ankaŭ pri alia kampo tiu sciencisma, materialista, sendiisma, raciismano suferas konsternigajn travivaĵojn — pri tio, kion oni nomas nun “parapsikologio”, “miraklaj” kuracadoj, antaŭsentoj, reenkarniĝo.

En tiu libro oni trovas ankaŭ amaferon kaj tragikecon de la vivo (“inter homo kaj sorto estas maro da larmo” — ĉu ne?), kaj iom da humuro, precipe pri “la egulo”, tiu servisto de Maklin, tre abunda je muskoloj, sed tre malabunda je cerbo, timema kaj mallaborema malgraŭ la forto, naive kaj mallerte ruza, memame senhonesta kaj cinika, sed kiun oni finfine, kiel Maklin mem, emas rigardi kun amuziĝo kaj simpatio pli ol kun incitiĝo!

Mallonge: tiu aventura kaj filozofa libro estas riĉiga kaj agrabla libro, nepre leginda.

Nur du epokmisaĵojn mi rimarkis en la buŝo de la personoj, t.e. esprimoj kiuj ankoraŭ ne ekzistis tiam: “kiĉo” kaj “aliaj dimensioj” (se mi ne eraras nur post Einstein komenciĝis tiaj fantazioj pri aliaj dimensioj).

Don Harlow diris, ke tiu verko estas unu el la plej bonaj romanoj en la Esperanta literaturo.

Li pravas.

Roland Platteau

Furorlisto de la Kongresa Libroservo

(GK UEA) Dum la 88a UK en Gotenburgo oni vendis varojn por suma valoro de ĉirkaŭ 37 500 eŭroj. Krome, la aĉetantoj verŝis en la kason de EU preskaŭ 3 500 eŭrojn kiel aldonvaloran imposton. En la subaj listoj estas nur tiuj varoj da kiuj oni vendis minimume 20 ekzemplerojn. El la listo mankas, tamen, diversaj aliaj, malplivaloraj varoj (poŝtkartoj, skribiloj, insignoj ks), da kiuj oni vendis centojn.

Libroj

Titolo Vendo-kvanto

La Zamenhof-strato 74

Sensorteco 66

Pasporta Servo 2003 66

Interlingvistiko kaj esperantologio 60

La Postdomo 57

Vojaĝo en Esperanto-lando 34

La Nova PIV 32

Internacia Kongresa Universitato 2003 31

Esperanto sen mitoj 29

Konciza Etimologia Vortaro 29

Mirinda vojaĝo de Nils Holgersson 29

Patrina koro 27

Esperanto-katalogo 27

Doktor Zamenhof och det internationella spraoket 24

Vivo de Henriko la Kvina 20

Litovio dum jarcentoj 20

Nelibroj

Afiŝo Paco 142

Libera folio 110

Paroladoj de Ivo Lapenna (kd) 43

Lernu! (kd) 28

Rejkjaviko 1997 (kd) 27

Mondmapo 23

Ionel Oneţ

Gazetoj

Abontarifo 2004 por Ruslando

La Ondo de Esperanto

Internacia sendependa magazino

Ĉiumonata. 20 pĝ. 250 rubloj

Esperanto

Organo de UEA

Ĉiumonata. 24 pĝ. 16 eŭroj

Kontakto

Socikultura revuo de TEJO

Dumonata. 16 pĝ. 10 eŭroj

Heroldo de Esperanto

Trisemajna informa gazeto

4 grandaj pĝ. 32 eŭroj

Literatura Foiro

Kultura revuo

Dumonata. 56 pĝ. 30 eŭroj

Juna Amiko

Revuo por lernejanoj kaj komencantoj

Trimonata. 32 pĝ. 7 eŭroj

Monato

Internacia magazino sendependa

Ĉiumonata. 32 pĝ. 20 eŭroj

La Jaro

Praktika poŝkalendareto de Monato

160 pĝ. 5 eŭroj

La Gazeto

Eldonas Esperanto-klubo de Metz

Dumonata. 32 pĝ. 7.50 USD

Litova Stelo

Organo de Litova Esperanto-Asocio

Dumonata. 32 pĝ. 7 eŭroj

Ni povas peri abonon por aliaj Esperanto-gazetoj, sed la listigitaj gazetoj proponas favoran tarifon por Ruslando. Konvertu la eŭran abonprezon al la ruslandaj rubloj laŭ la oficiala kurzo, kaj aldonu 2% por kovri la diferencon inter la oficiala kaj banka vendokurzoj.

La kotizojn akceptas Галина Романовна Горецкая(236039, Калининград, аб. ящик 1248).

Fonduso Ilaro

Antaŭ du monatoj ni starigis fonduson Ilaro, el kiu estos financata iom-post-ioma aĉetado de la necesaj aparatoj por La Ondo / Sezonoj. Ni mem tuj metis en ĝin 200 eŭrojn. Ni alvokas laŭeble kontribui al la plibonigo de la revuo kaj libroj, kiujn ni eldonas por vi.

Jam kelkaj amikoj malavare subtenis nin per donacoj:

Halina, Aleksander (RU) 200 eŭroj

Jerzy Konieczny (PL) 100 zlotoj

Igorj Belousov (RU) 200 rubloj

Bronislav Ĉupin (RU) 70 rubloj

Vitalij Gerasimenko (RU) 320 rubloj

Stanislav Kroter (RU) 200 rubloj

Entute 244.43 eŭroj

Koran dankon pro la helpo!

Ruslandanoj sendu donacojn poŝte al nia redakcia adreso je la nomo de Галина Романовна Горецкая aŭ banke (petu informojn pri la konto). Alilandaj donacoj estas bonvenaj ĉe nia UEA-konto avko-u.

Halina kaj Aleksander

Ricevitaj libroj

Miyoshi Etsuo. Per aktiveco ĉielen, arda pri idealoj: La vivo kaj agoj de Miyoshi Etsuo, prezidanto de Swany Korporacio. — Ŝiratori: Miyoshi Etsuo, 2003. — 65 pĝ. — [Donaco de la aŭtoro].

Härtling, Peter. Avinjo / Trad. el la germ. Nora CarageaFrankfurt am Main: N. Caragea, 2000. — 79 pĝ., il. — [Donaco de Nora Caragea].

Johansson, Sten. Memor’ mortiga: Krimromano. — Skövde: Al-fab-et-o, 2003. — 79 pĝ. — (Sezona krimo, vol. 4). — [Recenzoekzemplero].

Pausewang, Gudrun. La avo en la ĉareto / Trad. el la germ. Nora CarageaFrankfurt am Main: N.Caragea, 1999. — 63 pĝ., il. — [Donaco de Nora Caragea].

Pausewang, Gudrun. Kuniberto kaj Kilevamba / Trad. el la germ. Nora Caragea — Frankfurt am Main: N.Caragea, 2001. — 111 pĝ., il. — [Donaco de Nora Caragea].

Antanas Poška / Sudarytojas Augustas Kubilius. — Vilnius: Mintis, 2003. — 224 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

pĝ. 103-119. Vytautas Šilas. Žaliosios žvaigždės kavalierius. (Antano Poškos esperantiška veikla).

Schindler, Georg. Fabloj kaj fabeloj / Trad. el la germ. Nora Caragea — Frankfurt am Main: N. Caragea, 2001. — 83 pĝ., il. — [Donaco de Nora Caragea].

Ricevitaj gazetoj

Bazaro. 2003/2;

Esperanto aktuell. 2003/4;

Esperanto en Azio. 2003/45;

Heroldo de Esperanto. 2003/14;

Kataluna Esperantisto. 2003/327;

Kontakto. 2003/4;

Kristana Alvoko. 2003/156;

La Brita Esperantisto. 2003/955;

La Hirundo. 2003/41;

La Movado. 2003/631;

La Ondo de Esperanto. 2003/10;

Le Monde de l’Espéranto. 2003/541;

Monato. 2003/10;

Norvega Esperantisto. 2003/4;

REGo. 2003/4;

SAT-Amikaro. 2003/581;

SEBa Informilo. 2003/3;

Sennaciulo. 2003/9.

M O Z A I K O

Por la julia enigmo “Leterkesto” venis 28 respondoj, inter kiuj 24 ĝustaj respondoj.

La ĝustajn solvojn sendis: Ronald Gates (Aŭstralio); Albert Reiner (Aŭstrio); Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio); Raymond Lu (Filipinoj); Sylvia Hämäläinen, Aira & Erkki Röntynen (Finnlando); Lucien Giloteaŭ, Pierre Royer (Francio); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Jón Elíasson (Islando); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Lenĉe Efremova (Makedonio); Dorota Burchardt, Hanna Skalska (Pollando); Viktor Alikin, Igorj Belousov, Bronislav Ĉupin, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Valentin Puŝkarjov, Oleg Sevruk (Ruslando); Eric Castell (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion gajnis Bronislav Ĉupin. Ni gratulas!

La solvo de la julia enigmo: Tagoj Revuoj Kongresoj Landoj Lundo Monato UEA Haitio Mardo Litova Stelo Verdula Madagaskaro Merkredo Kontakto Brazila Hispanio Ĵaŭdo Esperanto IJK Japanio Vendredo LOdE SAT Kubo

Krucvortenigmo

premu por vidi la bildon

Skribu en la ĉeloj ĉirkaŭ la numeroj sesliterajn vortojn laŭ la horloĝa direkto. La vortoj komenciĝas en la ĉeloj markitaj per sago. En du horizontaloj vi trovos du vortojn pri tiu tasko. Sendu ilin kiel solvon de la enigmo.

1. Praktika mezurunuo de elektrostatika kapacito; 2. Intervalo de iu noto al la tria; 3. Ano de la gento loĝinta en sud-orienta parto de Peloponezo; 4. Itala infana verkisto; 5. Vitra aŭ fajenca sferforma vazo, uzata de la kemiistoj por varmigi likvaĵojn (Radiko); 6. Portalego de Egiptaj temploj; 7. Ino de nigra raso (R); 8. Ruza agado por sukcesigi aŭ faligi aferon (R); 9. Batala agado por solvi la grandajn ekonomikajn konfliktojn inter la nacioj aŭ la klasoj; 10. Verso regule ripetata post ĉiu strofo de kanzono (R); 11. Nokta rabobirdo; 12. Ĉiu el la 12 partoj laŭ kiuj oni dividas la jaron.

Sendu viajn solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 dec 2003. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (11)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto | La dua parto | La tria parto | La

kvara parto | La kvina parto | La sesa parto | La sepa parto | La

oka parto | La naŭa parto | La deka parto

La sekreto de longviveco

La esperastoj vivas kiel sociemaj homoj same kaj eĉ pli ol la aliaj personoj.

(Katolika Sento. 1994: jul-aŭg)

Pena umo ĝis la plumo

Raporti estas sufiĉe malfacila tasko ĉar la konstatitaj okazaĵoj, faktoj antaŭ ol atingi la plumon de la raportisto pasas tra ties menso.

(Liberecana Ligilo. 1994: 3)

For fruaĝajn fuŝojn!

JUNULOJ KOREKTIĜIS EN I.J.K!

(La Movado. 1994: 523)

For fian f-on!

Zamenhoh mem estis okulkuracisto.

(Eventoj. 1994: dec 2)

Katzumu, sinjorino

Oni militis kontraŭ naziismo kiel bona demokratino, kontentigita, katzumanta, oni sin tenis je tio

(Le Travailleur Espérantiste. 1995: 2)

Malfacila tabulvorto

... la Societo por Protekti Historiajn Monumentojn de la urbo Szentkatolna (Transilvanio) starigis memortablon por la memoro de Gabrielo Balint.

(Eventoj. 1995: marto 2)

Multmerdita forpasinto

S-ano Sasvari aprezis la elstaran lingvoscion kaj la organizan kakablon de nia forpasinta samideano.

(Debrecena Bulteno. 1995: 6)

Kolektis István Ertl

Kiu estas sur la foto?

La Ondo komencas serion da novaj taskoj, kiun prizorgos Ziko Marcus Sikosek, kiu nun laboras en Biblioteko Hector Hodler en la Centra Oficejo de UEA. Li proponos fotojn de konataj aktivuloj, kiuj estis faritaj antaŭ pluraj jaroj.

Bonvolu sendi al la redakcia adreso de La Ondo la nomon de la fotita persono. Ne rajtas partopreni la fotito mem. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!

Eratumo

En la poemo La disipanto de Fjodor Sologub, tradukita de Michel Duc Goninaz (LOdE-106/107, pĝ. 19 ) en la 3a strofo oni legu “printempoj” anstataŭ “printempo”.

La teksto de Ziko M. Sikosek UEA sen mitoj (LOdE-108, pĝ. 3) unue aperis en Libera Folio, poste Ziko reverkis ĝin por La Ondo.

Leterkesto

Mi skribas por esprimi mian dankon pro la magazino La Ondo de Esperanto. Ĝi estas unu el la plej bonaj Esperantaj magazinoj en la mondo, kaj mi tre ŝatas legi ĝin.

R.V. Clements (Britio)

Hejmen veninte post finfina — ho ve! tro mallongdaŭra — feriumado ĝojige atendis min la Ondo #8-9 kune kun la per-Mozaike gajnita Maigret-aĵo. Temas pri nur la kvara krimromano dum mia vivo: antaŭ dudek jaroj mi legis na Forta veneno de Sayers kaj Morto sur Nilo de Christie, kaj iom poste na La Nomo de la Rozo de Eco — ĝis nun mi eĉ ne konsciis ke tiu ĉi ĝenro preskaŭ entute eskapis mian atenton. Dankon pro plivastigo de miaj literaturaj scioj!

Albert Reiner (Aŭstrio)

En la kongresa Ondo mi ŝatis legi “Ĉu esperanto konas hermafroditojn?” Tre interesa kaj lerniga rezonado. Inter la priesperantia diskutado mi precipe ŝatis la tekstojn de Silfer kaj Jakvo Schram, sed estas pli malfacile kapti la intervenojn de Corsetti kaj Ertl. Leginte “Spegulo ridiga aŭ ĝustiga” mi pensis pri la ridinda kritiko pri la Civito, ke kiam tia fenomeno estas nova, ĝi ja ŝajnas stulta. “Finsezone” estas agrabla legaĵo pro la vigla ĝuinda lingvaĵo.

Jarlo Martelmonto (Svedio)

Gratulon pro la progresanta sukceso de La Ondo, kies internaciiĝo estas salutinda. Sed estas bedaŭrinda la daŭra falo de la abonantaro en Ruslando. Kiakaŭze?

Michel Duc Goninaz (Francio)

Jes, ni kreskas. Pasint-jare ni unuafoje havis pli ol 400 individuajn abonantojn (406), kaj je la momento de la redaktado La Ondo ricevis 503 abonkotizojn por 2003.

La falon en Ruslando ni prognozis, kaj ĝi daŭros. Antaŭ kelkaj jaroj La Ondo estis la sola Esperanto-gazeto en Ruslando (krom kelkaj efemeraj informiletoj), kaj ni devis havi specialan rubrikon Esperanto en Ruslando. Pluraj ruslandaj legantoj legis unuavice ĝin, sen legi, ekzemple, la literaturan rubrikon. Post la apero de dumonata movada REGo ni forigis la “paroĥan” rubrikon kaj nun kribras la materialon nur laŭ la ĵurnalisma vidpunkto, sen atenti la (ne)patrolandecon. Krome, kelkaj ruslandaj movademuloj konfesis, ke ili malabonas La Ondon pro ties ... tro ofta apero! En 2002 ni havis 101 abonantojn en Ruslando, ĉi-jare — nur 98. (AlKo)

La mondo ridas

Super la mezuro

— Kial vi ploras, kiam vi havas tiel belan grandan piron?

— Ĉar mi ne povas la buŝon tiel grande malfermi!

Unuaranga pensiono

— Vidu, sinjoro Smith, en nia pensiono estas tute superflue viŝi per la tablotuko la tranĉilon kaj la forkon. Unue, tio ne estas deca, kaj due, per tio vi malpurigas la tablotukon.

Ĝusta logiko

— Aŭdu, vi postulas tiel altan pagon kaj vi eĉ ne komprenas la laboron, kiun vi surprenis.

— Ĝuste tial, sinjoro. Multe pli malfacile estas fari tian laboron, kiun oni ne komprenas.

Labordivido

— Ĉe vi kiu ordonas en la hejmo?

— Sciu, ni dividis la aferon kun la edzino. Ŝi ordonas al la infanoj, al la servistinoj, ŝi administras la monon... kaj mi prizorgas la orfiŝon.

Inter spiritistoj

— Ĉu estas vere, ke la spirito de Betoveno aperis antaŭ vi? Kion li diris?

— Li diris al mia edzino, ke ŝi ne ludu liajn sonatojn.

En trinkejo

— Kion vi preferas, vinon aŭ bieron?

— Tio dependas.

— De kio?

— De tio, kiu pagos.

Ĉe la razisto

— Ĉu mi jam antaŭe razis vin, sinjoro?

— Ne! Ĉi tiun cikatron mi ricevis en la milito.

Proporcioj

— Ĉu tiu homo estas pigmeo? Li ja estas preskaŭ tiel alta, kiel ordinara homo!

— Ĝuste tio estas interesa! Li estas la plej granda pigmeo en la mondo!

Infana kapo

— Ĉu ne, onklo, vi ne havas edzinon?

— Ne, mia fileto.

— Do tiam kiu diras al vi, kion vi ne devas fari?

Certa pruvo

— Diru al mi, Joĉjo, kial vi pensas, ke via fratino Marinjo enamiĝis?

— Ĉar ŝia papago en la lasta tempo multe ĝemas melankolie.

Favora situacio

— Mi estos edzino nur de tia viro, kiu povas doni al mi sufiĉan sekurecon kaj defendon.

— Tiam venu al mi, fraŭlino! Mi estas asekura agento kaj mia patro estas policisto.

Rekomendinda restoracio

Gasto: Kia malĝentila kelnero! Mi plendos ĉe la mastro.

Kelnero: Mi ne konsilas tion. Li estas multe pli malĝentila.

Saĝa viro

— Ĉu vi jam edziĝis?

— Ne!

— Sed antaŭ nelonge vi diris, ke vi pensadas pri la edziĝo.

— Jes, sed mi restis ĉe la pensado.

Ĉe la frizisto

— Sed ĉu vi ne havas ion por miaj grizaj haroj?

— Nur la plej grandan respekton.

Ĉe nervkuracisto

— Nun, mia amiko, tiu fakto, ke vi kutimas paroli kun vi mem, ankoraŭ ne signifas ian seriozan malbonon.

— Jes, sinjoro doktoro, sed se vi scius, kiel enuiga homo mi estas.

En kafejo

Gasto: Kelnero, mi atentigas vin, ke mi estas membro de la ligo kontraŭ trinkmono!

Kelnero: Kaj mi atentigas vin, ke mi estas ĉampiono en boksado.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2003. № 12 (110)

Redakcie

La ĉefa tagĵurnalo de Kaliningrada regiono, Kaliningradskaja Pravda (KP), antaŭ nelonge menciis, ke Kaliningrado estas verŝajne la sola eŭropa urbo (krom la landoj de eksUSSR) kun duonmiliono da loĝantoj, en kiu dum pluraj jaroj ne estas kurso de Esperanto. Eĉ kelkaj lokaj esperantistoj kredis, ke Esperanto ne revenos ĉi tien. Feliĉe, nun oni povas skribi, ke en nia urbo dum pluraj jaroj ne estis instruata Esperanto, ĉar jam oni povas lerni la lingvon en la marista kulturpalaco, kiun bone memoras la partoprenintoj de la unua Balta Esperanto-Forumo.

La novaj kursanoj, plejparte studentoj de la urba universitato, jam antaŭ la kurso konatiĝis en publika kunveno kun kaliningradaj esperantistoj kaj iliaj amikoj el Varsovia Vento, kiuj venis al Kaliningrado speciale por okazigi Ago-Tagon sur la ĉefa placo de la urbo.

La Ago-Tagon anticipis informkampanjeto. La tutan antaŭan semajnon en KP aperis pagita anonco pri la kurso. Centoj da anoncetoj estis pendigitaj en superlernejoj, lernejoj, bibliotekoj kaj bushaltejoj. Kelkaj radiostacioj dissendis informojn (telefonajn kaj vivajn) pri Esperanto, kaj vendrede, la tagon antaŭ la Ago-Tago, televidkompanio Jantarj en sia programo Vremeĉko montris kelkminutan programon pri Esperanto, filmitan en la hejmo de la geproduktantoj de La Ondo.

Tia preparlaboro en nia pli frua loĝurbo, Jekaterinburg, probable altirus plurajn dekojn da interesitoj, sed nun ni loĝas en la plej pragmatisma urbo de Ruslando. Kaj sabate ekneĝis kaj ekpluvis tro frue por nia regiono. Malgraŭ tio kaliningradanoj kaj varsovianoj kun verda standardo venis sur la placon, kaj tre rapide ĉiuj flugfolioj estis disdonitaj.

Ni kredas, ke deko da studentoj, venintaj al la renkontiĝo kun verdstelanoj, estas sukceso. Post la dokta rakonto de Aleksander, sian vivosperton rakontis Irek, kaj Irmina gitare agrabligis la etoson.

Cetere, la informkampanjo donis postefikon per pliaj artikolo kaj televida programo. Kaj je la tago de la unua leciono en KP aperis granda artikolo de Irina Klimoviĉ — ĵurnalistino, kiu antaŭe jam kvar-foje verkis pri Esperanto.

Kvankam la kurson frekventas nur sep gejunuloj, ili lernas diligente, kaj ni preskaŭ ne bedaŭras, ke pro la informado kaj instruado kelkaj niaj projektoj devis paŭzi.

Inter tiuj projektoj estas, interalie, eldonado de elektita verkaro de Anton Ĉeĥov kaj de la nova traduko de Eŭgeno Onegin. Eble ne multajn el la legantoj ĝenos, se ili legos tiujn librojn kelkajn semajnojn post la planita eldontempo.

Ni esperas, ke kun novaj kaliningradaj esperantistoj oni povos konatiĝi jam en la Zamenhofa Semajnfino, kiu komenciĝos la 5an de decembro en la konsulejo de Pollando, kie nin denove akceptos Jarosław Czubiński — la gasto de la decembra Ondo.

Kun ĉi tiu revuo ĉiu abonanto ricevas poezian antologieton Liro. Tiom da poezio ŝajnas al ni bona preteksto por ne aperigi ĉi-foje beletran sekcion kaj doni en la revuo pli da loko al movadaj informoj.

Halina Gorecka

Sur la kovrilpaĝo: estas unu el la neplanitaj eroj de nia informkampanjo: la agotaganojn ĉe la urbodomo “kaptis” por intervjuo televido. (Fotis Irek Bobrzak);

Por kontaktoj inter ordinaraj homoj

Nia gasto: Jarosław Czubiński
Jarosław Czubiński, ĝenerala konsulo de Pollando en Kaliningrado, en la rango de ministro, naskiĝis 25 okt 1960 en Vroclavo. En 1984 li finis juran fakultaton de la Varsovia Universitato kaj magistriĝis. Ekde januaro 1985 li laboras en la Ministerio por Eksterlandaj Aferoj. Kiel apartajn meritojn de Czubiński, oni konsideras evakuadon de 1400 polaj civitanoj el Mediteraneo kaj lian agadon por liberigi polajn garantiulinojn el Ĉeĉenia kaptiteco.

LO: Bonvolu rakonti pri Vi.

JC: Mi estas edzigita, mia edzino loĝas kaj laboras en Varsovio, kie ŝi havas bonan kaj perspektivan laboron. La pli aĝa el niaj du filinoj finas mezlernejon, ŝi studas fremdajn lingvojn kaj intencas dediĉi sian estontecon al Afriko, al la kontinento ĝenerale kaj al la homoj. Laŭ mi, ŝi havos tre interesan estontecon. La dua filino nur transiris al liceo.

LO: Kial Vi elektis diplomatan profesion? Kie Vi laboris?

JC: Fininte la juran fakultaton de la Varsovia Universitato, mi volis okupiĝi pri scienco kaj dum tri monatoj studis problemojn de krimeco, sed evidentiĝis, ke tio ne kongruas kun mia temperamento. Ankoraŭ studante mi sendis miajn dokumentojn al diversaj organizaĵoj.

El la ricevitaj laborproponoj mi elektis Ministerion por Eksterlandaj Aferoj (MEA), kiu tiam bezonis junajn juristojn kun la kono de la rusa lingvo. Dum ses jaroj mi okupiĝis pri tio. Pliajn ses jarojn mi laboris en la ĝenerala konsulejo de Pollando en Minsko. Ankoraŭ ses jarojn en la konsula departemento — fine kiel la direktoro de la departemento.

LO: Ĉu Via laboro en Kaliningrado estas la sama kiel antaŭe?

JC: Kaliningrada regiono estas tre interesa teritorio por laboro. Tiu laboro estas alia ol en Peterburgo aŭ Moskvo. Unue, nur ĉi tie ekzistas komuna ruslanda-pollanda limo. Due, kaliningradanoj bone konas kaj komprenas Pollandon — ili ĉiam havas la eblon viziti Pollandon kaj kontroli niajn asertojn. Trie, el ambaŭ flankoj ekzistas strebo por pli aktiva kunlaboro. Tial la polaj diplomatoj devas postsekvi tiun evoluon kaj foje eĉ antaŭeniri.

Krome, nia konsulejo plenumas la rolon de malgranda ambasado. Kutime konsulejo zorgas nur pri vizoj, pasportoj, konsula helpo k.s. Sed nia konsulejo plenumas ĉiujn funkciojn, escepte de la armea kaj polica. La vasta agado postulas grandan personaron, kiu dum du lastaj jaroj kelkobliĝis; nun ĉe ni laboras ĉ. 40 personoj, inkluzive de 24 ruslandanoj.

LO: Kiuj problemoj aperis post la 1a de oktobro, kiam estis enkondukitaj vizoj?

JC: La sola problemo: mi devis por tri semajnoj haltigi ĉiujn agadojn, krom la vizo-aranĝado. Nun ĉiutage mi vizitas diversajn lokojn en Kaliningrada regiono kaj en Pollando, mi tre intense laboras por rekapti la antaŭan labor-ritmon.

Ekde 1 okt ĝis 13 nov ni aranĝis pli ol 30 mil vizojn. Ĉiutage ni aranĝas iom malpli ol mil vizojn. Komparu kun 25-50 vizoj tage en Peterburgo kaj kun 200-250 en Moskvo.

LO: Se temas pri Via laboro, ĉu ĝi estas tro serioza, aŭ foje okazas io amuza?

JC: Ekoficinte ĉi tie, mi multe vojaĝis kaj renkontiĝis kun diversaj oficialuloj. Iam mi veturis al la distrikto, kies estro samtage devis akcepti delegacion de okcident-eŭropa lando, en kies konsisto estis ankaŭ honora konsulo de tiu ŝtato. Mia sekretariino atingis, ke li akceptu min pli frue ol ilin. Sufiĉe rapide mi komprenis, ke ni parolas pri diversaj aferoj, precipe kiam mi aŭdis, ke tiu okcidenta lando estas la plej ŝatata lando de la distriktestro. Mi, kvazaŭ hazarde, proksimigis al li mian nomkarton, ke li legu: kiun landon mi reprezentas. Se vi vidus lian vizaĝon!..

LO: Vi bonege parolas ruse...

JC: Mi lernis la rusan hazarde, kvankam en agrablaj cirkonstancoj. Ekde la unua klaso mi havis bonegan amikon, kies patrino naskiĝis en Kartvelio, loĝis en Moskvo; la patro estis polo. Hejme ili interparolis ruse. Kiam mi vizitis la amikon, lia patrino, kiu kuiris bonegajn rusajn pladojn inkluzive de la pelmenoj, petis ke ni parolu ruse. Tiel la rusa iĝis por mi la dua lingvo, kvankam en lernejoj oni tiam eklernis la rusan lingvon nur en la 5a klaso. Tiuj konoj utilis por mia laboro en la Ministerio.

LO: Kiujn lingvojn Vi konas ankoraŭ?

JC: Tiujn, kiuj estas bezonataj por interkompreniĝo. Nuntempe oni ne povas interkonsenti sen kono de la angla lingvo. Laborante en diversaj landoj — interalie, en Afganistano, Norda Koreio, Kartvelio, en landoj afrikaj kaj aliaj — mi baze lernis ankaŭ iliajn lingvojn, kies konon mi ne povas pruvi kaj ne strebas al tio. Mi bezonis ilin, ĉar mi dum kelkaj monatoj devis vivi en tiuj landoj.

LO: Kion Vi opinias pri Esperanto?

JC: Mi jam dufoje diris publike en Kaliningrado — en la Balta Esperanto-Forumo kaj en la pasintjara Zamenhofa Semajnfino — ke por mi, kiel polo, Esperanto havas apartan signifon, se oni konsideras, kie la lingvo aperis, kiu ĝin kreis kaj kiujn ideojn ĝi alportis. La pluvivon de la lingvo kaj de la ideoj klare pruvas la nombro de la homoj, kiuj parolas Esperante, kaj la mapo sur kiu oni povas marki la lokojn, kie Esperanto estas uzata. Tio tre ĝojigas min kiel polon kaj kiel homon, por kiu la lingvoj havas grandegan signifon.

La ideo mem estas unika. Mi ĵus menciis, ke mi devis lerni iom da vortoj en la lingvoj de ĉiuj vizititaj landoj por interkomunikiĝi kaj sekure vivi tie. Estus multe pli facile, se ekzistus unu komune akceptita lingvo. Bedaŭrinde, tia lingvo ankoraŭ ne ekzistas.

LO: Sed la esperantistoj jam parolas Esperanton en siaj internaciaj kontaktoj, ankaŭ en nia parto de Eŭropo.

JC: Unu el la bazaj principoj de EU estas ebligo de kontaktoj inter la ordinaraj homoj, ke ili povu interkonsenti mem. La rolo de la esperantistoj en tio estas granda, ĝi similas al la rolo de la amaskomunikiloj. Oni neniam povos atingi interkonsenton, pri kiu mi menciis, sen la homoj, kiuj volas kaj povas koni la situacion de la najbaroj. Tial ni havas rilatojn kun diversaj sociaj movadoj kaj organizaĵoj, ankaŭ kun la esperantistoj.

Danke al viaj renkontiĝoj, esperantistoj ekscias pli multe pri la reala stato en Kaliningrada regiono, Pollando, Litovio... Tiun rolon ni bone vidas. Ni invitas esperantistojn al la konsulejo de Pollando ne nur pro la deveno de la lingvo, sed ankaŭ ĉar temas pri interŝanĝo de informoj. La forto de Esperanto estas la forto de la homoj, kiuj kuraĝe decidis lerni ĉi tiun lingvon kaj sentime komunikiĝi per ĉi tiu lingvo. Temas pri granda kuraĝo kaj mi volonte gratulas ĉiujn, kiuj faris tiun decidon.

Komuniko de la estraro

La estraro de UEA ricevis peton de la Ĝenerala Direktoro forlasi sian postenon pli frue ol la antaŭe interkonsentita momento pro personaj kialoj.

La estraro, kun bedaŭro, akceptis lian peton kaj dankas lin pro la laboro farita por la Asocio en malfacilaj kondiĉoj. Lia personeco multe kontribuis al restarigo de bonaj homaj rilatoj inter la kunlaborantoj kaj inter la estraro kaj la Centra Oficejo.

Dum lia deĵoro komenciĝis rekonceptado de la funkciado de la Asocio en la modernaj kondiĉoj, adaptado de ĝia ĉiutaga agado al la nova epoko de reta komunikado, kaj restabiligo de aperigo de la revuo, kaj estis alfrontitaj novaj taskoj, kiel la kompreno pri la plej bona procedo por reordigo de la Biblioteko Hodler, la decido renovigi kaj modernigi la Centran Oficejon, kaj aliaj. Ankaŭ okazis du sukcesaj Universalaj Kongresoj kaj bone antaŭeniras la preparlaboro por du pliaj.

Pro ĉio ĉi la estraro ree dankas lin kaj bondeziras al li feliĉon en la nova vivo.

La estraro estas aparte danka, ke Trevor donis al ĝi sesmonatan averton por trovi kaj enpostenigi posteulon. Ĝi anoncos ene de la venontaj semajnoj sian planon por plenigi la postenon.

La estraro de UEA

Trevor Steele klarigas

Mi venis al Roterdamo antaŭ preskaŭ du jaroj en epoko de grandaj problemoj pro demisioj. Mi kandidatis por la direktora posteno, ĉar ŝajnis, ke tiutempe la unua bezono ne estas administra talento/sperto sed la kapablo resti trankvila en stresa situacio. Mi ne ĉiam sukcesis resti trankvila, sed sufiĉe longe, mi esperas, por permesi pli bonan komencon al mia posteulo, ol mi mem havis.

Fakte mi kredas, ke kvankam la CO ankoraŭ estas en etapo de necesaj ŝanĝoj (renovigo de la domo, konvertado de la tro malnova komputila sistemo, nekompleta kolegaro), la perspektivoj estas nun pozitivaj.

Ĉiukaze mi intencis resti nelonge en la posteno, kaj antaŭ kelka tempo mi decidis demisii antaŭ la fino de mia kontrakto (aŭgusto 2005). Kial? Kiel mi skribis aliloke, mi “kulpigas” neniun alian, sed pro mia personeco mi ne volonte portas la ŝarĝon de respondeco por la funkciado aŭ nefunkciado de granda movado. Ecoj, kiuj helpas min verki romanojn, igas min senti min kvazaŭ birdo en kaĝo en la nuna situacio.

Mi tuŝis temon gravan por mi, kvankam ĝi eble ŝajnas vere frivola al aliaj: mi sopiras refoje verki, kaj mi scias, ke tio ne okazos, ĝis la kaĝo malfermiĝos...

Trevor Steele

Anonco pri serĉo de Ĝenerala Direktoro de UEA

Je la 1a de aprilo 2004 ekvakos la ofico de Ĝenerala Direktoro de UEA.

La Ĝenerala Direktoro estas la ĉefa administra oficisto de UEA, kiu respondecas antaŭ la Estraro pri la ĝenerala funkciado de la Asocio kaj ties profesia stabo. Kiel ĉefa funkciulo en la prismo de servoj, kiujn la Asocio disponigas al siaj membroj kaj al la ekstera mondo, la Ĝenerala Direktoro tenas superrigardon pri plenumo de la diversaj operacioj de la Asocio, inkluzive de

  • ĝeneralaj operacioj
  • eksteraj rilatoj
  • gvidado kaj evoluigo de la financoj
  • gvidado de la organizado de Universalaj Kongresoj
  • gvidado de la eldona agado
  • realigo de la decidoj de la Komitato, Estraro kaj aliaj organoj

La Ĝenerala Direktoro regule kontaktiĝas kun la Estraro, tenante ĝin informita, plenumante ĝiajn decidojn, kaj kunlaborante kun unuopaj estraranoj. La funkcio praktike estas multenhava, streĉa sed ankaŭ tre kontentiga.

La Asocio. UEA estas plurmilmembra neregistara organizaĵo kun preskaŭ centjara historio sed ankaŭ kun konstanta bezono transformi sin laŭ ŝanĝiĝantaj mondaj cirkonstancoj. La gvidaj organoj de la Asocio, nome la Komitato kaj Estraro, konsistas plejparte el spertaj movadanoj, kiuj faras sian por-asocian laboron libervole en libera tempo. Preter ili, la klientaro de la Asocio estas multnombra kaj diversa, konsistante el individuaj membroj; lokaj, landaj kaj fakaj asocioj; kaj aliaj lernantoj kaj utiligantoj de Esperanto. La Centra Oficejo de la Asocio, kie laboras profesia stabo kaj volontuloj de UEA kaj de TEJO (ĝia junulara sekcio), situas en Roterdamo, Nederlando, kaj konsistas el oficejaj ĉambroj kaj loĝoĉambroj, granda libroservo, grafikejo, kaj la Biblioteko Hodler.

Kvalifikoj. Inter la preferataj kvalifikoj de la Ĝenerala Direktoro estas:

  • kapablo komuniki kun homoj, efike plenumi decidojn de la organoj de la Asocio, kunlabori kun samranguloj kaj gvidi, estri, kaj organizi stabanojn kaj respondeci pri ili
  • eduko laŭ universitata nivelo
  • plurjara profesia sperto pri administrado
  • kono de la Esperanto-movado
  • flua scipovo de Esperanto kaj bona rego de aliaj ĉefaj lingvoj, prefere i.a. la angla aŭ la franca
  • bona skriba kaj parola esprimkapablo
  • iniciatema, matura, reprezenta kaj diplomatia personeco
  • energio, imagemo, kaj praktika kapablo plenumi la laboron de multfaceta kaj dinamisma organizaĵo.

Renovigo de la Asocio. En tiu ĉi periodo la Asocia Estraro, kune kun la Komitato kaj la oficistoj, reekzamenos la diversajn operaciojn de la Asocio por plej bone kombini tradiciajn elementojn kun novaj elpaŝoj taŭgaj por nova jarcento. Oni serĉas homon malferman al novaj metodoj, sed kun klara kompreno ankaŭ de tradiciaj labormetodoj, kiu povas helpi la Asocion rekoncepti la laboron.

Kandidatoj, do, estu pretaj akcepti kaj gvidi ankaŭ eventuale aliajn laborajn kaj organizajn skemojn de la Asocia administrado.

Daŭro kaj enposteniĝo. La dungo okazos plej verŝajne laŭ 3- aŭ 5-jara kontrakto, kun 1-jara provperiodo. En Nederlando la aĝ-limo por pensiiĝo estas 65-jara. Kandidatoj bonvolu konsideri tion rilate al la verŝajna kontrakta periodo. Dungiĝo estas kondiĉa je ricevo de restad- kaj laborpermeso en Nederlando.

Kandidatiĝoj. Informpetojn kaj skribajn kandidatigojn kaj kandidatiĝojn (prefere kun plenaj biografiaj informoj) oni direktu al la Estraro ĉe s-ino A.J.Bakker-ten Hagen, Kastelenstraat 231, 1082 EG Amsterdam, Nederlando, rete: tenhagen@raketnet.nl.

La Estraro prefere ricevu la leterojn antaŭ 30 nov 2003. (Kaze de retpoŝta kandidatiĝo antaŭ tiu dato originalaj dokumentoj estos akceptitaj ankaŭ kun iom da prokrasto.)

GK UEA

Miniatura UK en Kameoka

La 90a Japana Esperanto-Kongreso okazis en Kameoka 11-13 okt 2003. La kongreson organizis Japana Esperanto-Instituto, Konstanta Kongresa Komitato kaj Esperanto-Propaganda Asocio (de Oomoto) sub la temo “Kultura vojkruciĝo el ĉiuj direktoj: oriento, okcidento, nordo kaj sudo”.

La kongreson protektis Ministerio pri Eduko kaj Scienco, Japana Komitato de UNESKO, Nacia Federacio de UNESKO-Asocioj en Japanio, Japana Pen-klubo, La Japana Internacia Fonduso, Prefektujo Kioto, Eduka Komitato de Prefektujo Kioto, la urbo Kameoka, Eduka Komitato de la urbo Kameoka, la urbo Ajabe kaj Universala Homama Asocio. Aŭspiciis Lufthansa, ANA-hotelo kaj EZ-Swany.

Partoprenis entute 1179 personoj, inkluzive de “moralaj partoprenantoj”; en tute internacia etoso de miniatura UK kun 22 ne-japanoj el 11 landoj.

La ĉefan kongresan prelegon prezentis nobelpremiita profesoro Reinhard Selten: “La distribuo de fremdlingvaj spertoj kiel ludoteoria ekvilibro”.

Prelegis ankaŭ prof. Lee Chong-Yeong, vicprezidanto de UEA, pri Esperanto kaj Internaciaj organizaĵoj, kaj k-do Kreŝimir Barkoviĉ, ĝenerala sekretario de SAT, pri la libro 7000 tagoj en Siberio.

La kongresanoj renkontiĝis kun redaktoroj de radiostacioj: Barbara Pietrzak el Pola Radio, Yu Jianchao el Ĉina Radio Internacia kaj Mritza Gutienez el Radio Habana Kubo.

Okazis diversaj fakaj kunsidoj kaj aliaj programeroj.

Nisinaga Atusi

Litomiŝlo: ne nur tombejo

Konferenco de Ĉeĥa Esperanto-Asocio okazis 17-19 okt en Litomyšl (Litomiŝlo), urbo konata el la libroj de Karolo Piĉ, kiu estas entombigita en la Litomiŝla tombejo, kiun li famigis per sia plej fama verko. En la urbo naskiĝis ankaŭ poeto Jiři Karen kaj malpli konata verkisto Stanislav Bubeniček, kies romano aperis en Esperanto sub titolo Sub cirkotento kaj sub pseŭdonomo Stan Bubeniĉ. En la mondo la urbo estas konata kiel naskiĝloko de komponisto Smetana. La urba kastelo estas memoraĵo de Unesko.

La konferencon partoprenis preskaŭ cent esperantistoj. Vespere oni diskutis pri Gotenburgo kun lumbildoj, sabate antaŭtagmeze estis traktata la laboro de la asocio dum la pasinta jaro, kiun kronis scenetoj de infanoj el Česká Třebová. Ni diskutis pri klubaj aferoj. Posttagmeze oni trarigardis la urbon kaj metis florojn sur la tombon de K. Piĉ. Vespere estis dancamuzo kun tombolo.

Dimanĉe oni parolis pri la tri esperantistaj verkistoj de Litomiŝlo; sekvis vigla diskuto pri la plua asocia laboro. Estis prezentitaj novaj libroj (Matematika vortaro de Marc Bavant, la lasta verskolekto de Eli Urbanova Rapide pasis la temp’, nova lernolibro por infanoj de Jana Melicharkova kaj ĉeĥa traduko de la libro de Maryvonne kaj Bruno Robineau Ili vivis sur la tero.

Miroslav Malovec

Ukrainio kun nova prezidanto

La 14an Kongreson de Ukrainia Esperanto-Asocio en Kievo antaŭis 31 okt kunsido de la Ukrainia Ligo de Esperanto-Instruantoj, gvidata de Nina Daniljuk, sed la kongreso mem kun kutima programo, komenciĝis 1 nov.

La Kongreson prezidis Konstantin Demijanenko kaj sekretariis Pavel Moĵajev. Post la raportoj de la prezidanto, prezidianoj, komisiitoj, la estro de KRK kaj de partoprenantoj, la laboro de la Prezidio dum la pasinta periodo estis taksita kontentiga.

Bedaŭrinde, el la du kandidatoj por la prezidanta posteno, kiuj anticipe aperigis siajn programojn, restis nur Miĥail Lineckij, ĉar Jevhen Kovtonjuk rezignis balotiĝi pro la morto de la patrino. Tamen lastmomente estis proponata nova kandidato — Aleksandr Krasuckij, kiu gajnis en la sekreta voĉdonado kaj iĝis nova prezidanto de UkrEA. En la novelektita Prezidio estas Nina Daniljuk, Ĵenja Zvereva, Miĥail Lineckij, Aleksandr Griŝĉenko.

La Esperantisto de la Jaro iĝis Nina Daniljuk — diplomita Esperanto-instruisto, docento, kandidato de filologiaj sciencoj, pro la preparo de la programoj por altlernejoj kaj por specialigitaj lernejoj pri fremdaj lingvoj, aktiva partoprenanto en Aroma Jalto kaj en la 36a ILEI-konferenco en Svedio.

Volodimir Hordijenko

Ludoj ĉe Skota Studrondo 2003

La Skota Studrondo okazis en Dunblane 20-21 sep 2003.

David Bisset enkondukis la temon Ludoj per ampleksa analizo de la graveco de ludoj por la individuo kaj socio. Li emfazis la bezonon de vasta ludterminologio por Esperanto.

D-ro Sian Leitch lerte prelegis pri briĝo, la reĝo de kartludoj. Liaj vortoj ampleksigis vortstokojn, kaj li ankaŭ mirinde demonstris tutan ludon unuope.

Emerita matematika instruisto, Tom Neil, distris kaj defiis la partoprenantojn per matematikaj ludoj kaj enigmoj.

La furora komputila flanko de ludoj ne estis neglektata: Ed Robertson estris viglan kaj disputvekan diskutadon.

Skota Studrondo ĉiam estas pli ol prelegoj: ankaŭ estis kvizoj, verkado, kaj kartludado. Plue, Duncan Thomson stimulis ĉiujn per diablecaj vortludoj!

Alia gravega elemento dum la Semajnfino estas la ĉeestado de SOLO (Eduardo Vargas) el Hispanio. Li kantis proprastile kompreneble, sed ankaŭ dancigis ĉiujn kaj (parenteze!) prelegis pri la eŭska lingvo.

Oni tutcerte lernis ludante!

David W. Bisset

Semajno n-ro 11

La 11a Internacia Esperanto-Semajno de la Kulturo kaj Turismo okazis en Santa Susanna (Barcelona) 4-11 okt.

La inaŭguron ĉeestis 85 gesamideanoj, multaj venis el eksterlando. Prezidis la urbestro de Santa Susanna, Joan Campolier Montsant (vd. sur la foto), kiu ĉiumomente tre helpis nin.

Michela Lipari prelegis pri la disvolviĝo de UEA. Ŝi menciis, interalie, ĉiujn krizojn en UEA, precipe tiun de Lapenna, kaj la lastan, kiam foriris diversaj respondeculoj, konataj de ni ĉiuj. Aperis ankaŭ la problemo de la nuna sidejo, ebla translokigo, io, kion laŭ ŝi, oni devas solvi dum la periodo de la nuna estraro. Al demando “Ĉu UEA estas neŭtrala?” ŝi respondis, ke UEA ne estas neŭtrala. “Ĉu ankoraŭ validas la nuna statuto?” — “Absolute valida”. Verŝajne, en Eŭropo lamas la Esperanto-movado, sed en Afriko kaj Brazilo ĝi bone floras.

Krom ŝi prelegis ankaŭ Antonio Marco Botella (pri Antonio Machado), Giordano Moya (pri la “Fundamenta etiko”), kaj Pere Navarro-Rosonés (pri likenoj).

Estis projekciita “muta” filmo Kirasŝipo Potjomkin al kiu Ricard Güell aldonis parolatan version en Esperanto. Nia s-ano Güell ankaŭ gvidis poetikan fakon, kie li prezentis sian libron Kalejdoskopa Poemaro. La prezentadon de la impona nova vortaro Hispana-Esperanta de Fernando de Diego prizorgis Salvador Aragaj. Josee Boccadifuoco kaj Georges Gointhier per belaj kaj komikaj skeĉoj amuzis la kolegaron.

La programo enhavis ankaŭ kvar ekskursojn; du interkonajn vesperojn, kie abundis kukaĵoj, biskvitoj, dolĉa vino kaj ĉampano Esperanto; kanzonkoncerton; kaj la faman bruligitan rumon cremat. Pro ĝentileco de la urbestro, ni estis gastigataj ĉe salono “La Siesta”, kie ni vespermanĝis kaj ĝuis la spektaklon “Hispana Folkloro”. Nin akompanis urbestro Joan Campolier. Mirinda nokto!

O.K.

Ĉe la Kongreso de la Popoloj

Triopa delegacio, gvidata de sen. Marie-France Conde Rey, oficiale kaj aktive partoprenis en la sesioj de la Mondcivitanaj instancoj, en Parizo 25-27 okt 2003. Al la Kongreso de la Popoloj c-ano Giorgio Silfer havis la okazon prezenti la panoramon de la Esperanto-mondo, klarigante la rolon de la Esperanta Civito, kies strukturo kaj aktiveco vekis tre pozitivan intereson.

La Kongreso de la Popoloj akceptis la ideon, proponitan de nia delegacio, okazigi mondkongreson de la senŝtataj popoloj, por montri konkretan alternativon al UN, kiu nuntempe funkcias nur sur la naciŝtata fundamento. La mondkongreso estas planata en Svislando, por jaro post 2005.

La Civita delegacio havis agrablan kaj fruktodonan interparolon kun la gvidantoj de Monda Fonduso por Solidareco Kontraŭ la Malsato. Estas proponite, ke ĉi tiu institucio (kies oficiala lingvo estas esperanto) funkcios kiel kanalo por la investado de la Esperanta Civito, favore al projektoj kontraŭ la mizero (inkluzive de tiu fontanta el la senlaboreco, en orienteŭropaj landoj). Pri la temo okupiĝos la Vickonsulo pri socialaj aferoj.

Kunlaboro inter la Mondcivitanoj kaj la Esperantianoj okazos ankaŭ kadre de la baldaŭa Eŭropa Socia Forumo.

HeKo

Interesa kaj efika Danuba Forumo

35 divers-fakaj prelegoj estis prezentitaj en la 6a Danuba Scienca kaj Kultura Forumo, kiu okazis 24-26 okt 2003 en Banja Luka (Bosnio kaj Hercegovino). Partoprenis esperantistoj el Makedonio, Slovakio, Hungario, Serbio kaj Bosnio.

Ni havis kelktagan interesan laborforumon, kun interesaj prelegoj kaj aliaj aferoj; inter kiuj vespero de poezio en kiu prezentis al ni verkistoj Stevka Preradoviĉ, Ranko Preradoviĉ, kaj Esperanto-societo Marko Neŝiĉ el Novi Sad. Tre interesa estis koncerto en la koncertejo Banski dvor. Ni ne povas forgesi interesan kabaredon, kiu post la UK en Gotenburgo gastis en la infana teatro de Banja Luka.

En ĉiuj prelegoj, koncertoj, ekspozicioj ktp. kelkaj TV-stacioj tuj informis pri la aktivado. La solena koncerto estis rekte en la RTSK. 24 okt la partoprenantojn akceptis la ministro por scienco kaj teĥnologio, kiu emfazis la rolon kaj gravecon de Esperanto kiel ilo kiu ligas homojn kaj kulturojn en la Danuba regiono kaj tra la mondo.

Viktor Galeski

Sukcesa sesio en la suna Bulgario

13-22 sep okazis en la Internacia Universitato de Karlovo (Bulgario) la Prov-SUS 26 de Internacia Akademio de la Sciencoj San Marino, kun partopreno de 48 gestudentoj (37 poloj, 8 albanoj kaj 3 rumanoj).

Dum tiu sesio okazis diversaj kunsidoj de profesoroj kaj senatanoj, 8 kursoj (6 sciencaj kaj 2 lingvo-kursoj), kaj diversaj prelegoj.

Bakalaŭriĝis 10 personoj (2 albanoj kaj 8 poloj), magistriĝis 8 (2 rumanoj, 2 albanoj, 4 poloj). La gestudentoj defendis siajn diplomverkojn en Esperanto (deviga lingvo por tio).

La kursojn gvidis profesoroj Frank, Quednau, Lobin, Mielczarek, Lewanderska, Stepniewski, Bondar, Casquero k.a.

Oni fondis oficiale la AIS-Filion en Bulgario, kun gvidtriopo: EProf. Leonov (Karlovo), EProf. Ralev (Bergas Rektoro) kaj EProf. Lewanderska-Quednau (AIS-komisiite).

La Departementon en Sibiu (Rumanio) gvidos OProf. Frank, OProf. Minaja, kaj ADoc. Konnert.

La partoprenantaj AIS-anoj el Pollando aprobis restarigon de AIS-Filio en Pollando. Albanaj partoprenantoj decidis fondi AIS-Albanion, kaj tie krei la klerigejon de AIS.

Augusto Casquero

Komuna seminario

La 26a Seminario de BAVELO (Baden-Virtemberga Esperanto-Ligo) kune kun la 54a Regiona staĝo de France-Est okazis 17-19 okt 2003 en Oberkirch, Germanio (vd. la foton).

Post la vespermanĝo la seminario komenciĝis per la unuaj partoj de la kursoj. Poste komenciĝis la interkonatiga vespero.

Sabate Josef Schiffer prelegis pri sia angla-Esperanto kurso: oni lernas unu lecionon de la angla kaj poste unu lecionon de Esperanto. Multaj lernantoj post mallonga tempo diras, ke ili ne plu volas lerni la anglan, sed nur Esperanton. Kaj la nombro da lernantoj konsiderinde kreskis: antaŭe kutime venis 5 personoj por lerni nur Esperanton, nun en la kurso estas 15 ĝis 20 personoj.

Poste Janek Bender informis la aŭskultantojn pri siaj klopodoj instali Esperanto-kurson ĉe la firmao Bosch. Kvankam li vane provis kelkfoje, li ne rezignis, kaj finfine sukcesis. Fine de oktobro okazis kurso por komencantoj, kaj en novembro okazos la kurso Esperanto II por progresantoj.

Hermann Heiß gvidis grupon da seminarianoj tra sia hejmurbo Oberkirch.

Thierry Saladin prezentis la novajn aŭto-surgluaĵojn kun la surskribo: “Eŭropo havas unu monsistemon: la eŭro, Eŭropo bezonas komunan lingvon: Esperanto”. Tiun ŝildon li produktas en ĉiuj lingvoj, kiuj estas parolataj en Eŭropa Unio.

Konrad Gramelspacher rakontis pri radiostacio Radio Dreyeckland. Tio estas t.n. libera radio, kaj grupoj povas mem produkti kaj elsendi programon pri iliaj aktivecoj. Ankaŭ Konrad kaj lia grupo estas membroj de la radio-klubo, kaj dum unu horo monate ili informas la aŭskultantojn pri Esperanto. Li aŭdigis al ni kelkajn eltiraĵojn el siaj elsendoj.

La dimanĉan matenon mi prelegis kaj prezentis nian retejon aliaflanko.de helpe de Robert Bogenschneider.

La seminarion partoprenis 68 personoj, inter ili 26 francoj. Okazis kurso por komencantoj, paroliga kurso, la “bukeda” kurso kaj infankurso.

Karin Weirich

Kulturtago de EMAS

La kulturtago de EMAS (Esperanto en MAlsupra Saksio), kiu okazis 8 nov en la Naturamika Domo en Hanovro, fariĝis plena sukceso.

Partoprenis 34 personoj el 16 urboj. En la mallonga jarĉefkunveno de EMAS oni akceptis etajn ŝanĝojn de la statuto, por ke nia asocio estu publikutila (tio signifas, ke donacantoj al la asocio ĝuas impostan avantaĝon).

Sen kontraŭvoĉoj estis elektitaj (aŭ reelektitaj) la oficohavantoj:

Hans Fechler (prezidanto); Gerhard Weber (dua prezidanto); Petro Zilvar (kasisto); Reinhard Burgmann, Heinz Sprick, Klaus Schlüter (konsilantoj); Hans Rodewig, Naumo Kovnators (kontrolistoj).

La kultura programo enhavis interesan paroladon de d-ro Werner Bormann pri la nomoj de landoj kaj ŝtatoj kaj iliaj enloĝantoj en Esperanto, kaj la lingvistikaj, tradiciaj, politikaj problemoj tiukoncerne.

La estraro de EMAS honoris Petron Zilvar, membro de EMAS, kiu dum jaroj dediĉas grandan parton de siaj tempo kaj energio al la laboro por Esperanto. Li ne nur fondis la Esperanto-Centron Herzberg en Harcmontaro, kie regule okazas kursoj pri la lingvo kaj pri la gvidado de oficoj en la Esperanto-movado, sed ankaŭ establis Esperanto-muzeon en Herzberg, kiu okupas unu etaĝon en privata domo. Por ĝin subteni, sep malavaraj EMAS-membroj transdonis al Petro certan sumon; kompense unu ĉambro en la muzeo portos la nomon “Ĉambro de EMAS”.

Szofia Korody kaj Petro Zilvar raportis pri la laboro de tiu Esperanto-Centro. Oni ankaŭ raportis pri la sukcesoj de aliaj Esperanto-grupoj, kaj estis trejnado de diskutado kun modela ne-Esperantisto por konvinki lin pri la avantaĝoj de Esperanto.

Klaus Schlüter

Vienaj pordoj — malfermitaj

Dimanĉe, 26 okt, je la nacia festotago de Aŭstrio, estis la tiel nomata “Tago de la Malfermita Pordo” de la ŝtataj muzeoj kaj la federaciaj ministerioj. Ankaŭ la Internacia Esperanto-Muzeo estis je la dispono de la publiko inter la 10a kaj la 16a horoj. Venis 397 personoj, precipe el la najbaraj landoj, kaj ricevis informojn pri Esperanto.

La intereson de la publiko atestas multaj venditaj lernolibroj kaj disdonitaj informiloj pri kursoj.

Ĝenerale oni povas konstati, ke post kelkaj malfacilaj jaroj la intereso por Esperanto en la lastaj du jaroj rimarkinde kreskis (pli granda nombro de la vizitantoj kaj pli multaj partoprenantoj en la lokaj kursoj).

Herbert Mayer

Du semajnfinaj kursoj

La 38a Semajnfina Esperanto-Seminario okazis 24-26 okt en Neubrandenburg (Meklenburgio-Pomerio). La partoprenantojn oni instruis en du grupoj. La komencantojn vigle kaj interese instruis la internacie sperta Cseh-instruistino Sabinjo Trenner; la konversacian kurson gvidis Verner Pfennig.

Verner Pfennig

Litovia kalejdoskopo

Gravaj renkontiĝoj

8 okt prezidanto de LitEA (Litova Esperanto-Asocio), Povilas Jegorovas renkontiĝis kun direktoro de Ŝtata Turisma Departemento, Alvitis Lukoševič, kaj kun prezidanto de Litovia Turisma Fondaĵo, Jonas Ignatonis. Estis priparolita kontribuo de tiuj instancoj al la preparado de la 90a UK en Vilno en 2005. Oni planas eldoni en Esperanto 2-3 afiŝojn, kvar kolorajn broŝurojn pri kvar ĉefaj regionoj de Litovio, 1-2 mapojn, eventuale ankoraŭ unu turisman broŝuron pri Litovio kaj filmon en Esperanto pri Litovio. Ankaŭ oni planas meti informojn en Esperanto en retpaĝon de Litovia Turisma Fondaĵo, kie estas informoj pri Litovio en diversaj lingvoj.

La Estraro kunsidis

25 okt okazis kunsido de la Estraro de LitEA, kiun partoprenis ne nur estraranoj, sed ankaŭ prezidantoj de Esperanto-kluboj, gvidantoj de LEJL (Litovia Esperantista Junulara Ligo), redakcianoj de Litova Stelo kaj aliaj aktivuloj, entute pli ol 30 personoj.

La plej granda atento estis donita al la 90a UK en Vilno en 2005. Estis diskutita la konsisto de LKK. Inter la aliaj demandoj estis la 57a kongreso de IKUE kaj aliaj Esperanto-aranĝoj en Litovio, eldona agado, Litova stelo, LEJL, instruado, informado, Esperanto-Domo en Kaŭno, Esperanto-kluboj, financo — pli ol 30 demandoj.

Seminario por instruistoj

26 okt en la Esperanto-Domo en Kaŭno okazis seminario por instruistoj de Esperanto. La seminarion, kiun gvidis konata Cseh-instruistino Ewa Bondar, partoprenas 20 instruistoj de Esperanto el diversaj urboj de Litovio. Oni priparolis rezultojn de ekzamenoj A kaj B, kaj komencis pretiĝi por ekzameno C. Oni studas historion de Esperanto, Esperanto-literaturon, metodikon de Cseh-instruado k.s.

Kurso finiĝis

29 okt en Kaŭno finiĝis unumonata intensa ĉiutaga senpaga kurso de Esperanto por komencantoj, kiun gvidis Ewa Bondar. Ekzameniĝis 33 personoj. Ĉiuj ricevis atestojn de LitEA, kiujn enmanigis prezidanto de LitEA, Povilas Jegorovas. La plej bonaj ekzamenitoj, kiuj ricevis poentojn 9 kaj 10, ricevis ankaŭ atestojn de la Internacia Esperanto-Instituto en Hago. Tiujn atestojn enmanigis Ewa Bondar.

... kaj komenciĝis

14 okt en Vilno komenciĝis elementa Esperanto-kurso de la Vilna filio de LitEA. La kurso okazas en gimnazio Salomeja Neris, sed la publiko estas ĝenerala. Ĝin gvidas germana esperantisto Frank Wurft, kiu dum kelkaj jaroj loĝas en Litovio. Al la unua leciono venis 45 personoj, ĉefe junularo. La kurso estas senpaga.

Jubileo de fama esperantisto

23 okt en la Pedagogia Universitato en Vilno okazis solena scienca konferenco dediĉita al 100-jariĝo de fama pedagogo-sciencisto, Jonas Lauzikas. Li estis ankaŭ fama esperantisto, aginta ankoraŭ ĝis 1940 kaj post la renaskiĝo de Esperanto-movado en Litovio en la 1950aj jaroj. Profesorino Marija Barkauskaitė grandan parton de sia parolado dediĉis al lia esperantista agado, pro kiu Lauzikas havis malagrablaĵojn kun sovetiaj partiaj kaj aliaj instancoj.

Esperanto en lingvistika terminaro

Eldonejo Sviesa en 10 mil ekz. eldonis 278-paĝan vortaron de lingvosciencaj terminoj de Kazimieras Gaivenis kaj Stasys Keinys. La terminoj estas prezentitaj en la litova, rusa kaj angla lingvoj. En la libro estas multaj terminoj, kiuj rilatas al Esperanto: artefarita lingvo, Esperanto, ido, interlingvistiko, internacia lingvo, monda lingvo.

... en libro pri Litovio

Eldonejo Algimantas aperigis la duan eldonon de 720-paĝa libro Po Lietuva (Tra Litovio). Sur paĝo 282 estas priskribita urbeto Veisiejai, kie en 1885 loĝis Ludoviko Zamenhof, kun ĉefaj informoj pri li kaj pri Esperanto. Apude estas foto de monumento Zamenhof kiu estis inaŭgurita en 1998 okaze de BET-34. La unua eldono aperis en 1999.

... en fotolibro pri famuloj

Eldonejo Spindulis reeldonis libron Lietuvos albumas (Litovia albumo), kiu unuafoje aperis en 1921 kun fotoj kaj biografioj de tiutempaj famuloj de Litovio. Sur paĝo 211 estas foto de Aleksandras Dambrauskas, prezentita, interalie, kiel gvidanto de litovaj esperantistoj. Sur paĝoj 324-325 estas lia biografio, kie multfoje oni mencias lian esperantistan agadon.

... en agrikulturista kalendaro

En ĵus aperinta 128-paĝa kalendaro por agrikulturistoj por 2004 sur paĝo 28 estas artikolo pri Petras Čeliauskas, eminenta litova esperantisto. La artikolon ilustras foto de la kovrilo de lia libro Nuo Babelio iki Esperanto (De Babelturo ĝis Esperanto). Sur paĝo 63 estas menciita la 115-jara naskiĝdato de socia aganto kaj esperantisto Adolfas Klimas.

Povilas Jegorovas

La plej bongusta aranĝo

Tradicie, post la estrara kunsido de LitEA ne ĉiuj forlasas la Esperanto-domon en Kaŭno. Junularo eluzas la kunvenon, kiam ĉeestas reprezentantoj de multaj kluboj kaj estraranoj. La saman vesperon ili aranĝas la plej bongustan aranĝon de la tuta jaro — Kuirarton.

Kuirarto-2003 okazis 25 okt. Ĝin gvidis prezidanto de junulara klubo Ondo, Saulius Jakicevičius. Partoprenis gastoj el diversaj urboj de Litovio, polino Ewa Bondar kaj koreo Ĉielo. Ĉiuj, krom ses kuiristoj, formis komisionon, kiu juĝis la aspekton, guston kaj esperantlingvan klarigon pri la pladoj.

Tre interesa estis korea nacia manĝaĵo, kiun preparis Ĉielo. Lia dolĉa plado kun viando estis ege nekutima, sed vere bongusta.

Kaŭnano Ŝarunas nomis sian pladon La ĝojo de Pilsudski. Lia dolĉa plado el rilita kremo estis ornamita per konfitaĵo el ruĝa ribo, konforme al la koloroj de la pola nacia flago.

Olga el Vilno elpensis originalan manieron por uzi makaroniojn, preparitajn por rapida kuirado. Ŝi aldonis iomete da legomoj kaj majonezon — la salato bongustis.

Aida el Kaŭno regalis ĉiujn per pomoj bakitaj en forno.

Jolita el Vilno preparis ege forte spicitan kaj akran manĝaĵon el kokinaĵo. Belege aspektis ŝia plado, ornamita per verdaj zukinoj kaj ruĝaj tomatoj.

La plej aktiva estis Dalia el Kaŭno. Ŝi prezentis kelkajn specojn de teo — ĉiuj povis “forlavi” la guston de la pasinta manĝaĵo antaŭ ol provi novan.

La konkurson gajnis Jolita. Post la solena fermo de la oficiala parto komenciĝis gaja vespero, kiu daŭris ĝis malfrua mateno...

Aida Čizikaitė

Iniciatema generacio

6-9 nov en ĉarma urbeto Bogorodick (Tula regiono) okazis tradicia aranĝo de Moskva Junulara Esperanto-klubo MASI — StRIGo-9 (Studa Renkontiĝo de Iniciatema Generacio). La temo ĉi-foje estis “Pedagogiaj ludoj”.

REU-prezidanto Nikolaj Gudskov kaj REU-estrarano Georgij Kokolija multe kontribuis per instruado, prelegoj, konversacioj kun gejunuloj.

Tradicie okazis 3-nivelaj Esperanto-kursoj, estis riĉe prezentita psikologia bloko, gvidata de d-ro Roman Ĉerjomin, paralelis programoj en Orienta korto kun sanigaj kursoj kaj proceduroj, Tea ĉambro kun ĉin-maniera te-gustumado, Kafejo kun konversacioj pri kanta Esperanto-kulturo kaj pri sana manĝado.

Multe riĉigis la programon niaj eksterlandaj gastoj — Britta Loose, kiu organizis skeĉon kaj konversacion pri diverseco inter la germana kaj rusa etiko, kaj kolumbiano Frank William Daza Zapata, kiu ne nur prelegis, sed ankaŭ instruis latinamerikajn dancojn.

La aranĝon kun 105 partoprenantoj gvidis dek-kapa Organiza Komitato de MASIanoj. Nepre menciendas la kataluna fonduso SOLER, kiu grave subvenciis StRIGon-9 — dank’al klopodoj de la partopreninto de StRIGo-8 Miquel Gomez i Besos.

Irina Gonĉarova

Junuloj ne perdas optimismon

Dum pli ol dek jaroj fama societo Espero havis konstantan ejon en la sepa etaĝo de malnova domo en la centro de Peterburgo.

Ni jam rakontis pri la problemoj de Espero. Jen la skiza historio: ĉio komenciĝis kvar jarojn antaŭe, kiam la klubo prokrastis lupagon. Tiam Komitato pri Urbaj Nemoveblaĵoj (KUGI) ekprocesis kontraŭ la klubo. La unuan proceson gajnis Espero, sed sekvis aliaj. En 2002 finiĝis tempo de luado, sed vica proceso aljuĝis al Espero rajton resti kaj rehavi lu-rajton. Tiam KUGI turnis sin al la plej alta kortumo en la ĉefurbo, kiu ial prenis flankon de KUGI. 14 okt la ejo estis forprenita laŭ decido de la lasta proceso. Oni donis precize du horojn por ke esperantistoj povu forpreni siajn aĵojn: librojn, arkivojn, modestan meblaron.

Perdinte la ejon societo Espero ne ĉesis ekzisti. Membroj kunvenas ĉiusemajne ĉe diversaj publikaj lokoj, inter kiuj la estrarejo de la Petrograda distrikto.

“Estas tre bedaŭrinde perdi nian oportunan kunvenejon, — diras aktiva juna peterburganino Aljona Malunova, lerninta Esperanton februare en Espero, — sed ni ne perdas optimismon. Nia ĉefa zorgo nun estas junulara antaŭkongreso en Peterburgo venont-julie. Por diskuti junularajn aferojn ni ofte kunvenas: jen en kafejoj, jen en ies hejmo”.

Slavik Ivanov

Strato de Esperantistoj

(E-rus-info) Krom la bone konata strato Esperanto en Kazanj, en Ruslando ekzistas plia Esperanto-strato, pri kiu oni neniam mencias.

Ĝi estas Ulica Esperantistov (Strato de Esperantistoj) en urbo Bogorodsk en Niĵnij-Novgoroda regiono, 40 km sud-okcidente de Niĵnij Novgorod. La fakto malkovriĝis dank’ al Interreto, kie la strato jam kelkfoje menciiĝas inter diversaj aliaj adresoj de Bogorodsk.

Andrej Grigorjevskij

Niaj esenco kaj estonteco

Kultura Centro Esperantista organizos simpozion pri esenco kaj estonteco de Esperantio, en Ĉaŭdefono 7-13 aŭg 2004, kadre de pli vasta Kultura Esperanto-Semajno (strukture simila al KEF kaj KAFE).

KCE invitos famajn aktivulojn de ĉiuj tendencoj: de la raŭmisma ĝis la diversaj finvenkismaj skoloj. La celo estas renkonto analoga al tiu apud Varsovio 1984, kunvokita de la tiama PEA, prezidata de la raŭmisma sociologo Jerzy Leyk, sub la titolo Strategiaj demandoj de la Esperanto-Komunumo.

HeKo

Nova filmo pri Esperanto

Roman Dobrzyński pretigas novan filmon. Li vojaĝis al vilaĝo Miloradz, (norda Pollando). Tie kun helpo de lokaj esperantistoj sub la gvido de Eduardo Kozyra, kiuj ĉion bonege organizis, li filmis en bazlernejo, kie infanoj kaj profesoroj entuziasme kunlaboris.

Konga esperantisto Moliére Ngangu rolis instruadon de Esperanto al la lernantaro en klasĉambro, kaj Augusto Casquero same faris en la informatika laboratorio de la lernejo, pere de la reto.

Lokaj instancoj, la urbestro, kaj la tuta lerneja estraro multe helpis.

Augusto Casquero

Memortabulo pri esperantisto

Kun ĉeesto de familianoj, poŝtoficistoj, esperantistoj el Afriko, Aŭstralio kaj Eŭropo, kaj urbaj aŭtoritatoj 26 okt en la preĝejo de S-ta Johano Baptisto en Malbork estis malkovrita memortabulo honore al Bernardo Binnebesel, la unua pola esperantisto en Malbork.

Li naskiĝis en Malbork en 1893 kaj estis baptita ĝuste en la preĝejo de S-ta Johano Baptisto. Li eklernis Esperanton en 1918 kaj korespondis kun la tuta mondo. En 1921 li ekloĝis en la Libera Urbo Gdansko.

Dum la atako de hitleranoj 1 sep 1939 (la komenco de la Dua Mondmilito) li estis unu el la defendintoj de la Pola Poŝto en Gdansko — kaj tiam pafvundita. Li mortis 3 sep 1939. Li estas unu el la herooj de la romano de Günter Grass La lada tambureto.

Eduardo Kozyra

Sur la foto kun la mikrofono parolas la Urbestro de Malbork Johano Tadeo Wilk, apude staras la filoj de Bernardo: Rajmondo loĝanta nun en Glasgovo (Skotlando) kaj Arkadio el Malbork. (Fotis: Augusto Casquero de la Cruz)

For-orienta forumo

23-25 sep en la For-Orienta Ŝtata Teknika Universitato (Vladivostoko, Ruslando) okazis la 5a Internacia Forumo de Studentoj kaj Junaj Sciencistoj de Azia-Pacifika Regiono. Kadre de la Forumo funkciis sesio “Esperantologio kaj Interlingvistiko”, kiun partoprenis studentoj kaj lektoroj de lokaj universitatoj kaj ses japanaj esperantistoj de Hokajda Esperanto-Ligo.

Entute oni aŭskultis sep raportojn. La plej interesa estis raporto de la studento de For-Orienta Ŝtata universitato Vladimir Rogov “La religia situacio en Ruslando kaj Vladivostoko”, kiu estis diplomita de la Organizkomitato.

Dum la Forumo kaj poste gastoj partoprenis diversajn aranĝojn, renkontiĝojn kaj ekskursojn, interalie, Feston de Indiĝenoj, vesperon de internacia amikeco, lecionon de Esperanto en la For-Orienta Ŝtata Teknika Universitato, Tagojn de la germana kulturo, k.a.

Aleksandr Titajev

Plia moderna servo de UEA

La revuo Esperanto estas abonebla ankaŭ en elektronika formato. Individuaj membroj-abonantoj de UEA rajtas senpage mendi la revuon en unu el la elektronikaj formatoj oportuna por ili: HTML, simpla teksto aŭ PDF. La mendojn akceptas la ret-adreso reto@uea.org. La elektronika revuo estas sendata rete baldaŭ post la finredakto de la papera versio kaj antaŭ ol ĝi dissendiĝos per ordinara poŝto.

Kompreneble, spertinte la novan servon, ili rajtas ankaŭ rezigni pri ricevado de la papera versio.

La elektronika versio de la revuo estas abonebla ankaŭ por la esperantistoj loĝantaj en B-landoj, kiuj ne estas membroj de UEA aŭ abonantoj de la papera versio de la revuo. La kosto de la servo estas fiksita kiel duono de la B-landa abonkotizo: 7,50 eŭroj.

Ruslandanoj povas pagi la abonon al Halina Gorecka je la redakcia adreso de La Ondo.

HaGo

El la kroata persen per Esperanto

Zagreba Esperanto-Societo Bude Borjan komencis sian sezonon post la translokiĝo al la nova adreso per renkontiĝo kun konata kroata verkisto Miro Gavran kies teatraĵon La plej longa tago de Maria Teresia spektis la publiko de la Zagreba UK antaŭ du jaroj.

La okazo por la renkontiĝo kun la verkisto estis la persaj tradukoj de teherana esperantistino Achtar Etemadi. Ŝi post la zagreba UK publikigis du dramojn de la kroataj aŭtoroj Ulderiko Donadini (La morto de Gogol) kaj Miro Gavran (La amoj de Georgo Washington) en persaj teatraj revuoj kaj traktas kun la eldonisto por sia persa traduko de infanlibro de la jaro 1999 Mirindaj aventuroj de metilernanto Hlapiĉ.

Televido, radio kaj gazeto Večernji list publikigis informon pri la persa traduko de la kroata literaturo farita per Esperanto. Pluraj kroataj verkistoj venis al la kunveno.

Spomenka Štimec

Frap-frazo por Esperanto

(Nun) Komisiono de Japana Esperanto-Instituto por Jarcento-Jubileo de Japana Esperanto-movado nun serĉas frap-frazon por Esperanto.

La konkurson rajtas partopreni ĉiuj esperanto-parolantoj en la mondo per maksimume tri verkoj por unu homo.

La verkoj estu senditaj per poŝtkarto (ne per retpoŝto), antaŭ la fino de la kuranta jaro 2003, al la sekretario de la komisiono: Huzimaki Ken’iti (Okaisiki 501, Numazu-si 410-0012, Japanio).

La aŭtoro de la plej bona frazo ricevos 10 mil enojn (proksimume 80 eŭrojn) kiel premion.

Huzimaki Ken’iti

Kontraŭ niĝeriaj trompleteroj

Post interparolo kaj diskuto, la Esperanto-federacio de Niĝerio (EFEN) decidis nomumi komisiiton, kies tasko ĉefe estas trakti kaj prizorgi ĉiujn plendojn pri trompado aŭ tiaj leteroj el Niĝerio.

Nun ni petas esperantistojn tutmonde kiuj ricevis trompleterojn aŭ komercproponojn aŭ trompiĝis jam de niĝerianoj turni sin al la teamo, en kiu estas la komisiito, Oladipo Emmanuel Olusegun, la prezidanto kaj la vicprezidanto de EFEN.

Sendu viajn plendojn al seglad2002@yahoo.com, kopie al efen﹍2002@yahoo.co.uk. Ni sukcesos helpi kaj konsili vin nur se vi kunlaboros kun la teamo, precipe la komisiito.

Prince Henry O. Oguinye Provizora Prezidanto de EFEN

La 6a ERT en Taguatinga

Profesoro Siloé Evangelista Fernandes per prelego pri Esperanto kiel avangarda ilo de la identeco kaj de ĉiupopolaj kulturaj tradicioj komencis 21 sep la programon de la sesa Esperanta Renkontiĝo de Taguatinga (Brazilo).

Post la prelego artan programon prezentis anoj de la lernejo Lazaro Ludoviko Zamenhof, ensemblo Nova Erao kaj la plurfoje premiita kantisto Flávio Fonseca.

Inter la ĉeestantoj estis S-ro Francisco Soares Pereira, administranto de Taguatinga; d-ro Lício de Almeida Castro, prezidanto de Brazila Esperanto-Ligo (landa asocio); kaj Fabrício Valle, prezidanto de Esperanto-Asocio de Braziljo (provinca asocio).

ERT estas realigata de Taguatinga Esperanto-Klubo (TEK) je la tria dimanĉo de la septembra monato. La 7a ERT okazos 19 sep 2004.

Carlos Maria Prezidanto de TEK

Tridekjara “Revo”

7-8 nov 2003 Esperanto-klubo Revo el siberia urbo Tjumeno festis sian tridekjariĝon, kun partopreno de pli ol 30 personoj. La feston iniciatis juna generacio de la tjumenaj esperantistoj, plejparte studentoj kaj lernejanoj.

La klubo fondiĝis en 1973 laŭ iniciato de tiamaj studentoj Vladimir Opletajev kaj Aleksandr Kalaŝnikov kaj estis ege aktiva en la jaroj 1970-80aj. Inter la motoroj de la klubo estis Vladimir Izosimov kaj Aleksander Korĵenkov.

La solenan parton de la festo gvidis Aleksandr Kalaŝnikov. Ĉe la bankeda tablo epizodojn el la kluba historio rakontis ties veteranoj Nadeĵda Ŝeveljova, Irina Kirina, Natalia Korĵenkova, Marat Faĥrutdinov. Vladimir Opletajev donacis al la klubo portreton de Zamenhof kaj verkitan de li historian skizon pri la unuaj jaroj de ĝia laboro.

La junaj membroj de Revo organizis teumadon kun torto, sur kiu brulis 30 kandeloj, kiujn estingis ĉiuj ĉeestantoj kune. Gitar-akompane sonis kantoj en Esperanto. Gastoj el Novosibirsk kaj Jekaterinburg prezentis teatraĵetojn kaj enmanigis donacojn. La partoprenantoj ĝuis du bonegajn ekskursojn.

Viktor Kudrjavcev

Katerina Arbekova (Novosibirsko), Andreo Ĥiĵnjak, Irina Ĵuravljova gaje festis en Tjumeno. (Fotis Pavel Veselov)

Junuloj kongresos en Ruslando

7-9 nov en Moskvo okazis seminario por aktivuloj, kiuj preparas la Internacian Junularan Kongreson de la jaro 2004. La seminarion partoprenis 11 personoj el la ĉefaj centroj de la landa junulara movado.

Estis ellaboritaj gravaj decidoj pri la programo de la kongreso, pri antaŭ- kaj post-kongresoj, pri invitleteroj kaj vizoj. Ĉiuj aktivuloj ricevis klarajn taskojn. Sinproponoj por kunlabori pri IJK estas plu bonvenaj.

La jubilea, 60a IJK okazos 10-17 jul en pitoreska ripozejo Berjozka, 250 km oriente de Moskvo. La temo de la Kongreso estas “Internacie, June kaj Kune”, kio kongruas kun la nova frapfrazo de TEJO: June kaj Kune. Oni planas multajn interkulturajn kaj folklorajn eventojn, diversajn kursojn, TEJO-programerojn kaj gajajn amuzaĵojn.

En Peterburgo kaj Moskvo okazos tritagaj antaŭkongresoj kun oportuna komuna veturo al la IJKejo. Ĉe la retpaĝaro www.tejo.org/ijk ĉiam troveblas plej freŝaj detaloj. Kontaktadreso: Vit. Malenko, ul. Dugina, 17-62, 140180, Ĵukovskij, Moskovskaja obl., Ruslando.

Slavik Ivanov

Ĉuvaŝio: instruista seminario

(E-rus-info). 20-21 okt en Ĉeboksary okazis porinstruista seminario, organizita de la Ĉeboksara Esperanto-Centro sub la aŭspicio de REJM. En la seminario partoprenis 10-12 personoj, preskaŭ ĉiuj estis ĉeboksaranoj, krom Jura Karcev (Uljanovsk). La ĉefa preleganto kaj la fakta gvidanto de la seminario estis Aleksandr Melnikov (Rostov-na-Donu).

La seminario pasis sufiĉe intense sed tre interese kaj utile laŭ la asertoj de la partoprenintoj. Malgraŭ ke la traktata temo estis instruado de Esperanto, la tuto pasis en la rusa lingvo kio plifaciligis la komprenon por la duono de ne nur komencantaj instruistoj sed ankaŭ komencantaj esperantistoj. Cetere, laŭ la opinio de Aleksandr Melnikov la eventuala instruisto povas antaŭi lingve siajn lernantojn nur je kelkaj lecionoj — gravas emo instrui kaj emo lerni instrui.

Aleksandr Blinov

Kurte

Eŭropa parlamentano Willy De Clerck, iama vicĉefministro de Belgio, en intervjuo al Volksbelang komentis la lingvan problemon en Eŭropo: “Alia elektebleco estas la enkonduko de t.n. planlingvo, ekz-e, Esperanto. Avantaĝo de tio estas, ke ĉiu komencas sammaniere, ĉar ĝi estas nenies gepatra lingvo; malavantaĝo estas, ke ĝi estas artefarita lingvo kaj ĝis nun ankoraŭ ne instruata en la lernejoj. Krome estas neniu lingva sentemo rilate al Esperanto”. (BKC)

Eŭropa Komisiono decidis subvencii per 19 mil eŭroj seminarion de TEJO Junularaj Ne-Registaraj Organizaĵoj, ilia rolo kaj ŝancoj en Eŭropo, kiu okazos en Bruselo 29 feb – 7 mar 2004. (BKC)

Konsultiĝo de Mez-Eŭropaj Esperanto-Asocioj, okazinta en Gliwice 12-14 sep kun reprezentantoj de Pollando, Ĉeĥio, Slovakio, Hungario, Kroatio kaj UEA, en sia rezolucio postulis la elekteblecon de Esperanto en ĉiuj niveloj de ŝtata lingvoinstruado. (Esperanto)

18 okt la urbestro de Sainte Savine (Francio, proksime de Troyes), Jean Jacques Arnaud, inaŭguris straton Zamenhof; post la inaŭguro, la komunumo ofertis simpatian honor-trinkadon al la partoprenantoj. (Esperanto 10)

Slovena Esperanto-Ligo organizos venontprintempe en Nova Gorica seminarion pri plilarĝigo de Eŭropa Unio kaj konkreta kunlaborado kun najbaraj landoj; tiutempe en Nova Gorica estos Romano Prodi, prezidanto de la Eŭropa Komisiono. (BKC)

La edukministerio de Finnlando subvenciis per 1000 eŭroj Esperantolehti, la organon de EAF. (Esperantolehti)

La oficejo de la Amerika Komisiono de UEA funkcias ne plu en Taguatinga, sed en São Paulo. (Brazila Esperantisto)

Vera Jordan, komponistino kaj kantistino el Rio de Janeiro, disponigis por senpaga elŝutado en la hejmpaĝo de KKE (http://www.kke.org.br) kvin kanzonojn, kiuj kun aliaj konsistigos kompaktan diskon, kiun ŝi intencas baldaŭ lanĉi. (Nun)

Ekde ĉi tiu lernojaro Esperanto ne plu estas instruata en la peterburga gimnazio n-ro 271. (B.K.)

Instituto de Internacia Interŝanĝo (Brazilo) lanĉis novan movadon, nome Ekonomian Esperantismon por “sistema klopodado per diversaj iniciatoj evoluigi la intraesperantan ekonomion”. (Brazila Esperantisto)

La redaktoteamo de Esperanto-Japana Vortaro ricevis kontribuojn de pli ol 50 verkintoj fakaj kaj ĝeneralaj; la mil-paĝa vortaro aperos en 2006. (La Revuo Orienta)

Vide el Bruselo

ERA denove kampanjas

Cent esperantistoj el ĉiuj landoj de la Eŭropa Unio estas alvokitaj starigi la Komitaton por eksperimentado de la Internacia Lingvo en EU.

Giorgio Pagano, sekretario de la Esperanto Radikala Asocio, finfine interrompis sian malsatstrikon post 18 tagoj. Leticia Morati, la itala ministrino pri instruado, akceptis renkonti delegacion de la Radikala Partio je la 23a de oktobro. Dum la lastaj kvar monatoj, Radikala Partio petadis rendevuon kun la itala ministrino pri instruado por ke ŝi klarigu kial interkonsentitaj iniciatoj por lingva demokratio ene de Eŭropa Unio ne realiĝis. La unua eŭropa konferenco pri lingvoj, kiun la ministerio mem estis antaŭvidinta dum la itala sesmonata EU-prezidenteco, titolita “Komunikado kaj lingvoj en 25-ana Eŭropo”, ne okazis. Indignita pro la agado de la ministrino, itala deputito Alessandro Maran starigis oficialan skriban demandon al la ministrino.

Do, Pagano ne plu fastas. Kion li nun faras?

“Dum la dua renkontiĝo, kiun ERA kaj la Radikala Partio havis kun la itala ministro pri klerigo, la ministro devontigis sin peti al la eŭropaj partneroj ekirigi eksperimentadon de la Internacia Lingvo en la venonta jaro. Ĝi devontigas nin lanĉi ekde tuj la starigon de Komitato por eksperimentado de la Internacia Lingvo en Eŭropa Unio”, — klarigas Pagano. Ekde 1992 ERA batalas por “eŭropa federacia lingvo”. La esperantista komitato, laŭ ERA, devos havi anojn en ĉiu el la 25 landoj de la Unio kaj devos tuj startigi informadon kaj dialogadon kun la respektivaj reprezentantoj en la Eŭropa Komitato pri Klerigo.

“La starigo de la Komitato por eksperimentado de la Internacia Lingvo en Eŭropa Unio okazos en Bruselo ĉe la Eŭropa Parlamento la 7an kaj 8an de decembro 2003, okaze de Kunveno pri la ĉefaj eŭropaj urĝaĵoj iniciatita de la grupo de la radikalaj deputitoj ĉe la Eŭropa Parlamento, — anoncas entuziasme Pagano. — Ni devos diskuti pri tio, kiaspecan eksperimentadon ni petu, en kiuj eŭropaj landoj oportunas komenci, kiun aĝozonon ni celu, kiujn celojn ni klopodu atingi kaj en kiom longaj tempoj. Ni devos interkonatiĝi inter tiuj, kiuj, el ĉiuj 25 landoj de la Unio, volos kunordigi sin kaj esti protagonistoj de tio, kio antaŭanonciĝas kiel la plej granda politika oportunaĵo por Esperanto post tiu ĉe la Ligo de Nacioj komence de la pasinta jarcento”.

Meze de novembro mi ĉeestis gazetaran konferencon en la Eŭropa Parlamento, kiun organizis la Radikaluloj, pri la “lingva federalismo kaj la enkonduko de publika lingvo”. Deputitoj Cappato, Dupuis, Turco kaj Pannella urĝis la Komisionon “provizi eŭropanojn per Studo pri Esperanto, la utileco politika, socia kaj ekonomia de ties uzado en la Unio”. La Radikaluloj ankaŭ alvokis al Eŭropa Konferenco pri la lingvoj. Kleraj intervenoj venis la tagon poste en sekva seminario de profesoro Robert Phillipson, aŭtoro de la libro Nur-angla Eŭropo, kiun eble baldaŭ István Ertl fintradukos.

Por la decembra konferenco la radikaluloj verŝajne pagos al ĉiuj partoprenantoj la restadkostojn en la kvin-stela Hotel Crowne Plaza, kaj almenaŭ tri manĝojn. Estas eĉ antaŭvidata interpretad-servo por Esperanto. Nur la vojaĝ-kostoj estas je ŝarĝo de ĉiu partoprenanto. Espereble ankaŭ mi estos inter la invitotaj ĉar loĝante en Bruselo mi devos pagi nur la metrobileton!

Por mendoj kaj informoj skribu al: info@internacialingvo.org

Dafydd ap Fergus

Vortoj de Komitatano Z

Tri direktoroj por unu estraro

La nuna estraro de UEA estas faranta rekordon kiel tiu kun plej multe da ĝeneralaj direktoroj. Anoncinte sian demision Osmo Buller plu laboris kun Corsetti k.a. ankoraŭ duonan jaron antaŭ ol transdoni la stafeton al tre surpriza postsekvanto, Trevor Steele. Nun ankaŭ Steele jam estas demisiinto kaj la sama estraro por la dua fojo serĉas kapon por la Centra Oficejo. Kiam la estraro mem descendos de la scenejo en Pekino, ĝi estos vidinta tri ĉefdirektorojn. Buller vidis pasi tri estrarojn, Simo Milojević kaj Victor Sadler eĉ pli. Tiu renverso de normala iro de aferoj estas plia simptomo pri la kaoso, kiu turmentas la asocion ekde Zagrebo.

Post sia demisio Steele skribis, ke li ne estis preparita por sia posteno, ĉar li ne havis sperton pri administrado. Post tiu konfeso oni ankoraŭ pli miras pri la motivoj, kiuj igis la estraron antaŭ du jaroj kunigi la funkciojn de la ĝenerala kaj oficeja direktoroj kaj konfidi duoblan ŝarĝon al senspertulo. Laŭdire Steele ne estis la sola kandidato, sed estis ankaŭ aliaj. Oni ne publikigis iliajn nomojn, sed supozeble ili estis, se eble, eĉ pli senspertaj ol Steele aŭ ial nedezirindaj por la interesoj de la estraro. Leginte siatempe tutpaĝan anoncon pri vakanta direktora posteno kun longa listo de postulataj kvalifikoj kaj legante nun klarigon de Steele, ke esencaj kvalifikoj mankis al li, oni ne scias kion pensi.

Klarigon al la elekto de Steele oni eble povas postspuri en la intervjuoj kaj deklaroj de liaj pli frue demisiintaj kolegoj. Ĉiu en sia maniero, ili referencis al problemoj kun la estraro, pli precize kun Corsetti kaj Michela Lipari, kiuj sidis en ĝi jam antaŭ Zagrebo. Buller, Zapelli kaj Ertl ja ne estis spertintaj la nunan estraron, kiam ili decidis foriri. Unu el la fontoj de la problemoj diveneble estis la kontraŭdiro inter anarĥiemo kaj impulsiĝemo de sudulo Corsetti kaj disciplinemo de nordulo Buller. Kun pli feliĉa konsisto de la estraro tia kombino de kontraŭaj kvalitoj eĉ povus esti fruktodona, sed la antaŭa estraro ne estis bona grundo por tio. Oni povas juĝi laŭ iu artikolo de Andrej Grigorjevskij kaj eĉ pli laŭ “sindefendo” de eksprezidanto Kep Enderby en la geja bulteno La Forumo, ke ia ĵaluzo de la movade novica Enderby kontraŭ Buller, kiu deĵoris en Roterdamo jam antaŭ ol la prezidanto eklernis la lingvon, venene influis la rilatadon ne nur inter ili du sed fine ankaŭ inter la estraro kaj CO ĝenerale. En la skismo Corsetti kaj Lipari elektis la flankon de Enderby kaj ŝajne ne provis mediacii inter li kaj la oficistoj, kun kiuj ili mem jam longe kunlaboris. La partioj tamen bone zorgis pri kulisoj, pro kio la Zagrebaj demisioj venis kvazaŭ fulmo el klara ĉielo.

Post Zagrebo la pluaj estraranoj Corsetti kaj Lipari evidente klarigis al siaj kolegoj, ke pri la skismo kulpis la demisiintoj, unuavice Buller. Necesis do tute alispeca posteulo. Manko de profesiaj kvalifikoj eĉ povis esti vidata kiel merito, ĉar tia direktoro pli emus submetiĝi al siaj estroj. Krome oni verŝajne subtaksis la dimensiojn de la taskaro de la CO — tion montras ankaŭ la decido rezigni pri oficeja direktoro — kaj ankaŭ pro tio oni faris la elekton en bona fido. Ke tasko de Steele estis krei “bonan etoson”, tion li mem diris jam kelkfoje. Por scii, ĉu efektive regis harmonio inter li kaj estraranoj, ni verŝajne devas atendi la romanon, kiun li iam espereble verkos surbaze de siaj spertoj. Per tia verko li ankoraŭ donus sencon al sia dujara odiseado en malpropra medio. Ke harmonio ene de la estraro disfalis, tion ni scias jam de kelka tempo. En aprilo eĉ tri estraranoj volis demisii, raportis Grigorjevskij. Kiam ĉirkaŭe la asocio disfaleme krakas, ankaŭ la estraro ne povas ne kraki.

Kia la semo, tia la rikolto.

Komitatano Z

Incita neproblemo

Kiam mi ekvidis jam la duan artikolon en LOdE pri la problemo (verdire tre sekundara) de plurlingveco en Usono (2003/10, pĝ. 11), tio ekaspektis jam ne plu kiel unuopa stranga selekto de la temo. Ja envere: kial LOdE subite ekinteresiĝis pri lingvo-situacio en iu tradicie unulingva lando je alia flanko de la mondo? Kaj ĝi koncentriĝis fakte nur pri unu komponanto de la afero — hispanlingva... Tia intereso estas des pli neeksplikebla, ĉar ĝuste Usono rolas kiel klasika ekzemplo de “fandokaldrono” por diversaj etnoj aspirintaj veni ĉi tien por revivi kiel la nova nacio kun ĝia karaktera kulturo kaj lingvo: la angla. Kiu do povas esti kontraŭ la akto, ke la angla estas la sola oficiala lingvo en Usono? (Atentu, ke temas pri la oficiala ŝtata lingvo: tio neniel koncernas privatajn etno-organizaĵojn kiel privataj lernejoj, eklezioj ktp).

Esence eĉ ne estas objekto por polemiko ĉi-kaze — precipe ĉi-kaze! Ja ĝuste tion konstatas la frazo de Don Harlow, ke “neniu esperantisto povas logike argumenti kontraŭ unusola unuiganta lingvo en ajna lando”, des pli en Usono, kie ne ekzistas etnaj subŝtatoj aŭ etnaj aŭtonomioj.

Nu, tiel “simple” fini ne eblas sen mencii iun “ekspluatadon de virinoj kaj infanoj gravedaj”. Do S-ro Harlow zorgas, ĉu la akto ne plifirmigos la potencon de la tradicia angla-lingva loĝantaro... (Ĉu devas esti ankaŭ la “netradicia” kaj aldone havi iun potencon?)

Sed veraj perloj de malkohero tuj sekvas en argumentado de Prof. Tonkin. “La movado por oficialigi la anglan ignoras plurajn faktojn: ke la hispanlingvanoj asimiliĝas [bone kaj] samrapide kiel aliaj enmigrintoj”. Tiam pri kio zorgas Prof. Tonkin entute? Kaj ĉu la akto estas direktita kontraŭ iu specifa etno (hispana)?

Plue: “La kaŝita celo de la akto estas ofte malhelpi al hispanlingvanoj asimiliĝi en la usonan popolon — do malhelpi ke ili venu al Usono entute”. Kaj kiel pri la aliaj etnoj kiuj venadas? Ĉu eterna restado en lingva geto helpas al iu? Interalie, kial lando devas helpi veni al iuj ajn enmigrintoj, specifaj aŭ ne, se dum antaŭaj 250 jaroj tio estis je respondeco de la aspirantoj mem? Kaj, eĉ pli grave, kial helpi al kontrabande venintaj (da ili nun estas milionoj en Usono)? Ĉu devo de la ŝtato ne estas protekti sian merkaton, inkluzive la merkaton de laborforto? Laŭ Prof. Tonkin, tio estas “ksenofobio kaj sento de supereco”...

“Odoro” de la profesoraj argumentoj estas facile rekonebla. En tiu ĉi specifa historia periodo la du ĉefaj politikaj partioj de Usono estas ĉe proksima ekvilibro — la plej malbona situacio de ajna demokratio, ĉar malgrandaj grupoj de “specialaj interesoj” subite akiras tute neproporcian forton. Okazas iutipa diktaturo de minoritatoj: ajnaj minoritatoj, inkluzive tiun de seksaj perversuloj.

Do senskrupulaj politikistoj ĉasas voĉojn de iuj ajn voĉdonantoj, eĉ se tiuj estas neleĝaj aŭ venis kontrabande. De alia flanko “helpas” tion maldekstraj ekstremistoj de la 60aj, kiuj opinias ke ĉiuj eksterlandanoj rajtas nelimigite veni por civitaniĝi en Usono kaj ricevadi eĉ financan subtenon kaj servojn. Tiel ekzemple la eksigita antaŭtempe guberniestro de Kalifornio S-ro Gray Davis sukcesis subskribi akton, laŭ kiu ĉiuj kontrabandaj loĝantoj povus ricevi la konduko-licencon (ĝi estas ankaŭ la oficiala persona identigilo de la ŝtato, per kiu eblas pretendi je ĉiuj subvencioj kaj eĉ voĉdoni). De tria flanko ekzistas etnaj ekstremistoj (kiel grupo “Raso”), kiuj celas ... apartigi la sudan Kalifornion al Meksikio!

Fone de tiu granda bildo, antaŭ kelkaj jaroj prezidanto Clinton efektivigis akton, laŭ kiu ŝtatservoj devus fariĝi plurlingvaj akorde al etna konsisto de la koncernaj regionoj — kio tute kontraŭdiras al la fundamenta koncepto de la lando kiel fandokaldrono de etnoj: nefiksita nombro da etnoj (nun pli ol 200!). Dum la tuta historio de Usono, la enmigrintoj (des pli iliaj infanoj) kapablis rapide asimiliĝi lerninte la anglan, kaj iĝi produktivaj civitanoj kontribuantaj al la grandeco de tiu ĉi benata lando. Provoj oficiale subteni aliajn lingvojn (kiujn?) ne nur disipas la rimedojn, sed ankaŭ semas inciton kaj fine kondukos al balkaniĝo de la lando, kiu bonŝance neniam suferis ion tian.

Ĝuste tial aperis neceso eksplicite rekonfirmi la rolon de la angla kiel unusola oficiala lingvo de la lando. Al kiu tio ne plaĉas, vi jam povis vidi.

Alexander Gofen (Usono)

Juĝisto: Parolu angle kun via filino!

En la Nebraska Ŝtato de Usono, la juĝisto ordonis al la patro ne paroli la hispanan al lia 5-jara filino. Tio estas kondiĉo por ke li povu viziti la filinon. “Mi estas patro kiu ĉiam parolis nur hispane al miaj gefiloj. Nun ili tre kontentas ke ili scipovas la hispanan. Bedaŭrinde ili ne parolas la hispanan al siaj gefiloj kaj mi `devas’ paroli hispane al ili...” — diris la patro.

(Laŭ Mercury News, 15 okt 2003)

BKC

Pri la vorto “aborti” en Esperanto

Lastatempe leginte en la Ondo raporteton el HeKo pri rezolucio “kiu kondamnas kaj aborton kaj klonadon”, mi ankoraŭfoje konstatas, ke evidente la difino de la Esperanta vorto “aborto” restas neklara por iuj, eĉ por homoj kiuj socie aktivas kaj tiuj kiuj profesie verkas kaj redaktas.

“Aborti” signifas, laŭ PIV, “naski antaŭtempe nevivipovan idon”. Ĝi plej ofte estas tute natura procezo: virino gravediĝas kaj ial la embrio aŭ feto ne atingas normalan naskiĝon. Memevidente, estas sensence “kondamni aborton”, same kiel estus sensence “kondamni naskon”. Ili estas — kaj en la naturo kaj en la Esperanto-gramatiko — paralelaj aferoj.

Sed se temas pri ekstera interveno en tiu natura procezo — iu aŭ io trude kaŭzas la aborton — tio en Esperanto logike postulas la -ig-sufikson. (PIV-a ekzemplo: La abortigo estas malpermesita en pluraj landoj.) Multaj homoj ja opinias ke abortigo estas kondamninda, kaj tion ili certe rajtas.

Mi devas supozi ke multaj uzantoj de la lingvo simple ne komprenas la koncernajn difinojn. Kaj imageble tiuj kiuj ja komprenas kaj mem rimarkas erarojn ne emas atentigi pri ili ĉar “neniu miskomprenas la intencon de la uzanto”. Ŝajnas al mi, tamen, ke en la lastaj jaroj tiu eraro pli kaj pli enradikiĝas en la lingvo kaj nun necesas atentigi pri ĝi kaj en kursoj kaj ĉe redakcioj.

Kompreneble, se ĉiuj kiuj publike debatas pri abortigo zorgus uzi la vorton ĝuste, tio en si mem preskaŭ solvus la problemon.

Bill Maxey (Usono)

Denove pri la siberia vagonaro

Post la aperigo de mia artikoleto (LOdE-108) mi ricevas de tempo al tempo mesaĝojn de personoj kiuj volas partopreni la trasiberian vojaĝon. Mi verŝajne ne sukcesis komprenigi min, kaj oni pensas ke mi organizas la vojaĝon. Sed la propono estis direktita al respondeculoj de nia movado, por ke ili eluzu tiun eksterordinaran okazon por lanĉi grandskale Esperanton.

Ĉe ni bedaŭrinde mankas ideoj, kaj se estas ideoj mankas ioma entreprenemo kaj klopodoj (kaj deziroj) eliri el “familia rondo”. Ne temas pri organizado de karavano, sed antaŭ ĉio pri vastskala varbado pere de informado pri tute eksterordinara atento-frapanta aranĝo.

Iu skribis al mi, ke mia ideo pri vagonoj, kiuj venas de multaj eŭropaj urboj kaj kolektiĝas en Moskvo, ne estas realigebla ĉar la reloj en Rusujo estas malsamaj ol en restanta Eŭropo. Eble tiu “iu” estas ankaŭ estrarano en nia movado.

Giorgio Bronzetti (Italio)

Ankoraŭfoje pri la feliĉuloj

Ĉi-jare mi diskutis kun Tamara de la grupo de Portos “Teorio de Feliĉo”; ŝi montris al mi TV-filmon pri la agado de la grupo. Kelkaj organizantoj troviĝas en malliberejo, kaj oni ne certas, ĉu la Homaj Rajtoj estis observitaj juste — ekz-e, ili restis tre longe en la esplora aresto.

Nun mi komprenas iomete: Portos estas organizita simile al kibuco: organizantoj sed ankaŭ laboristoj (ĉu en kibuco laboras pagataj laboristoj?), inter ili junuloj, kiuj antaŭe vivis sur la strato. Ili estas/-is organizitaj simple, sed efektive: pago laŭ laborkvanto, ili vivis kune sur la firmaa areo. Mi ne scias, ĉu ili pagis imposton — do, eble kondutis kiel propra ŝtateto; ili havis armilojn — sed ĉu laŭ-leĝe por defendi siajn posedaĵojn?

Ĉiukaze Tamara havas altajn celojn — ĉu ili konformas al la demokratia maniero de la dispartigo de la potencoj? Pri tio mi dubas.

Manfred Westermayer (Germanio)

Kune marŝi al Palaco de Nacioj

Unuiĝintaj nacioj havas ĉefan sidejon en Novjorko kaj ĉefan eŭropan sidejon en Ĝenevo. En Ĝenevo okazos 10-12 dec 2003 pinta konferenco de ŝtatestroj, ministroj pri informado, kun temo “Ligu la neligitajn”, ni konektu la personojn el la tria mondo pere de materialo por celi cirkuladon de la informado. La estraro de UEA klopodas partopreni la konferencon.

La svisaj geesperantistoj emus montri sin surstrate antaŭ la konferenco kaj varbadi pri esperanto, kvankam la temo de la konferenco ne precize ligiĝas al lingva problemo. Tamen, ĉar multaj ĵurnalistoj estos en Ĝenevo, la manifestacio povas movi la pensojn.

Gesamideanoj estas petataj kunveni sabate la 6an de decembro 2003 je 14h00 antaŭ la ĉefa stacidomo de Ĝenevo (kies nomo estas Cornavin).

Ni kune marŝos al Palaco de Nacioj, sidejo de UN. Tie estas placo, kie ni staros kaj informos la publikon. Ni havu banderolojn kun frapfrazoj pri esperanto kaj lingva demokratio. Fino je proks. 16h30. Gazetara konferenco okazos ĵus antaŭ la marŝo.

Partoprenontoj povas esti personoj favoraj al esperanto, ne nepre esperantoparolantoj. Ĉar ni ne deziras iri dekope, sed ŝatus atingi pli altan nombron, 100, 200 eble pli, ni petas la gesamideanojn, kiuj decidas veni, aliĝi ĉe Mireille Grosjean (cp 9, CH-2416 Les Brenets. mireille.grosjean@rpn.ch) antaŭ la 15a de novembro.

Mireille Grosjean sekretariino de SAT-Amikaro por romanda Svisio

Eŭropa Bunto

En 2004 Eŭropa Unio kreskos de 15 al 25 landoj, kaj tiel de 11 oficialaj lingvoj al 20. Sed la lingva aspekto de Eŭropo ankoraŭ ne multe estis pritraktata, kaj kun tiom granda nombro da oficialaj lingvoj, kiel konservi justan plurlingvismon: ĉu ne riskas aperi disiĝo inter “etaj lingvoj” kaj “grandaj lingvoj”? kaj kio okazos por ĉiuj neoficialaj lingvoj nomataj “minoritataj”? kiel eviti la lingvajn hegemoniojn, kiuj jam aperas pro celo je efikeco?

Al ĉiuj, kiuj deziras atesti sian intereson por la lingva kaj kultura diverseco de Eŭropo. Al ĉiuj, kiuj deziras defendi siajn minacatajn radikojn. Al ĉiuj, kiuj pro nescipovo de ĉiuj najbaraj lingvoj, proponas la uzon de internacia lingvo neŭtrala Esperanto kiel komunikilo. Al tiuj ni faras ĉi inviton.

Partoprenu 9 maj 2004 en Strasburgo la unuan manifestacion Eŭropa Bunto, kiu estos okazo por fari komunan kaj inter-asocian alvokon favore al justa respekto de la lingva diverseco en Eŭropo.

Kontaktebloj kun Eŭropa Bunto:

6 rue J-P Calloch, FR-22000 St-Brieuc, France.

Rete europa.bunto@eraro.com

TTT-ejo: http://europa.bunto.free.fr

La herooj de la lingva imperiismo

Toruno en Pollando, fama kiel naskiĝurbo de la astronomo Nikolao Kopernik kaj de la esperantistino Teresa Nemere, famiĝis lastatempe pro tio, ke lernantoj de tiea mezlernejo turmentis kaj batis instruiston. La fakto en si mem ne estas interesa. Ni vivas ja en la epoko de la senstreĉiga edukado, la “ĉarto de lernanto” kaj aliaj privilegioj, kiuj faciligas al la nuntempa junularo transvivi teruran lernejan periodon. Cetere en mia juneco neniu faris sensacion, se instruisto batis lernanton. La tiama ĵurnalismo baziĝis sur la klasika principo: “Se hundo mordis knabon, tio ne taŭgas kiel novaĵo. Se knabo mordis hundon, jes, tio indas publikigon.” Tamen la “klasika epoko” jam estas for. Nun novaĵo estas varo, rezulte malfacilas vendi eĉ la informon pri tio, ke knabo/lernanto mordis/batis instruiston.

Kial do mi penas “vendi” al Vi la torunan kazon? Pro ĝia specifa aspekto: la batito estas instruisto de la angla lingvo. Vi tuj komprenis. Jen konkreta kontribuo al la batalo kontraŭ la lingva imperiismo! Kiam mi estis redaktoro de Kontakto, tiam ni, aktivuloj de TEJO, malkovris kaj difinis la nocion “lingva imperiismo”. Kion ni faris? Ni seminariis, diskutis, kondamnis, rezoluciis, deklaris por finfine konstati, ke ne eblas kontraŭbatali tiel potencan malamikon pro manko de adekvataj rimedoj.

Iom pli malfrue ekbrilis nova fajrero de espero. Dum la Universala Kongreso de Esperanto en Havano Fidel Castro, la veterano de la kontraŭimperiisma batalo, diris: “Soy soldado del Esperanto.” Sed ankaŭ tio evidentiĝis nur deklaro, kiun ne sekvis konkretaj agoj.

Nur la lernantoj en Toruno ne kontentigis sin per deklaroj, sed konkrete ekagis. Ĉiu revolucio komenciĝas en la momento, kiam oni transiras de teoriaj deklaroj al fizikaj agoj. Tiuj unuaj batalantoj fariĝas herooj; nur portempaj, se ili venkas, ĉar ĉiu revolucio “formanĝas siajn infanojn”. Male la malvenkintoj heroiĝas tuj kaj por ĉiam. Tiu ĉi regulo tutcerte koncernos la torunajn batalantojn kontraŭ la lingva imperiismo. Ili malvenkis. Oni forĵetis ilin el la lernejo kaj baldaŭ ili ekstaros antaŭ tribunalo.

Tutcerte ili evitos eŝafodon, tamen ili ne perdis la ŝancon fariĝi “martiroj de nia afero”. Jen bela simbolo. Ĝi montras la novan vojon por TEJO kaj samtempe senmaskigas la truon en la Strategia Plano de UEA, nome la mankon de paragrafoj pri la fizika kontraŭbatalado de la lingva imperiismo. Tamen mi timas, ke same TEJO, forlasinta “la vojon celitan” pro la raŭmisma ideologio, kiel UEA, delonge katenita de la miopa neŭtralismo, ne sekvos la revolucian ekzemplon de la heroaj geknaboj el Toruno.

Nun serioze! Mi devas aldoni kelkajn vortojn por ne esti starigita, kune kun la torunanoj, antaŭ tribunalo kiel apologiisto de terorismo. Verdire ankaŭ mi konsideras kriminala kaj punenda la supre prezentitan eksceson. Amaskomunikiloj akre disputis pri kaŭzoj de la okazintaĵo, plej ofte oni akuzis la bedaŭrindan instruiston pro nesufiĉa pedagogia prepariteco. Tamen mi ne povas forskui de mi sintrudan demandon. Ĉu estas nur hazardo, ke la evento okazis dum la leciono de la angla lingvo?

Lastatempe mi kontaktis diversloke gejunulojn en la mezlerneja aĝo kaj provis sondi ilian rilaton al la angla kiel studobjekto. Mi kondutis iom provoke, emfazante la gravecon de la angla, la lingvo “parolata en la tuta mondo”, la lingvo, kiu malfermas perspektivojn al profesia kariero kaj kies scipovo ĝenerale ebligas trovi bonan laborpostenon. La plimulto de miaj junaj interparolantoj tuj konstatis la propagandan tonon en mia rezonado kaj oponis laŭ la tipa juneca stilo.

En Pollando, verŝajne ankaŭ en aliaj postkomunistaj landoj, la angla ĉesas esti, kiel ĝin sentis mia generacio, mistera ŝlosilo al la mondo. Ĝi fariĝis rutina studobjekto, simpla lerneja ŝarĝo, cetere tre malfacila. Kelkaj el miaj junaj interparolantoj diris, ke en iliaj lernejoj oni povas eĉ observi malemon lerni la anglan. Ĉu la lernantoj ne aŭdis pri la graveco de tiu ĉi lingvo? Kontraŭe, ili tro multe aŭdis kaj daŭre tro multe aŭdas. Tiamaniere naskiĝas, eble subkonscie, la “sindromo de altrudo kaj opono”. Mia generacio spertis tion rilate al la rusa lingvo. Ni ignoris la rusan ne pro politikaj motivoj, kiel nun asertas historiistoj, kiuj ne ankoraŭ tiam vivis, sed pro la juneca emo kontraŭstari ĉion altrudatan.

Ĉu temas nur pri emocioj? La nuntempa junularo estas racia, ĝi facile rimarkas la profundiĝantan abismon inter la poranglalingva propaganda kaj la reala bezono de tiu ĉi lingvo. La nunaj lernantoj propraokule vidas la seniluziiĝon de iliaj pli aĝaj kolegoj, kiuj vane lernis la anglan. Ĝenerale la rezultoj de la lernado estas mizeraj. Ankaŭ tiuj, kiuj pene atingis pli altan nivelon, plej ofte ne trovas eblecon praktike utiligi sian lingvokonon.

Dume la giganta instruindustrio de la angla dinamike evoluas. Unuopaj “fabrikoj” senkompate konkurencas inter si por ĉasi klientojn. En la varsovia urbocentro, ĉefe en la metrostacioj, pasaĝerojn sieĝas distribuantoj de varbfolioj. Ĝenerale la homoj rifuzas akcepti la propagandilojn. Foje mi prenis ilin. Trapasinte 20 metrojn, mi kolektis 20 varbfoliojn. Ĉiuj lernejoj allogas per siaj unikaj instrumetodoj, kelkaj certigas ellernon de la angla dum tri monatoj, promesas la oksfordan atestilon, kaj malfermas pordon al interesa laboro.

Mi sukcesis enketi kelkajn distribuantojn. Pluraj el ili jam lernis la anglan en lernejoj, en diversaj kursoj kaj nun “laboras”, disdonante varbfoliojn kontraŭ la groŝa rekompenco. Ili klare vidas, ke ne la angla lingvo estas panaceo kontraŭ la senlaboreco, kiu nuntempe suferigas ĉefe la junularon.

Ankoraŭ unu rimarko. Mi faris lastatempe por la Pola Televido kelkajn dokumentajn filmojn pri Usono, interalie pri Varsovio en la ŝtato Indiano. La temo estis preteksto por montri, kiel vivas provinca urbeto en la granda ŝtatpotenco, prezentata plej ofte en la perspektivo de Novjorko. Mi vizitis kelkajn lernejojn kaj konstatis ke matematiko estas tie tre grava studobjekto. Kaj fremdaj lingvoj? Imagu, en neniu lernejo oni instruas kiun ajn fremdan lingvon. Konkludo: dum la usonaj varsovianoj lernas matematikon, la polaj varsovianoj lernas la anglan. Torunaj gelernantoj eĉ pli malprudente disipas sian tempon, anstataŭ lerni la anglan, ili batas ĝian instruiston.

Roman Dobrzyński (Pollando)

Fotoraporto

Kultura Esperanto-Domo Grezijono

Eble vi iam vidis bildkarton pri la franca kastelo Grésillon, trietaĝa ruĝa-blanka konstruaĵo kun kelkaj pintaj turoj (Foto 1), aŭ pri la bela renesanc-stila kameno de la manĝoĉambro, kun lignaj skulptaĵoj ambaŭflanke kaj en la kamenbreto. En la fajrejo staras florvazo, supozeble neniam ardas karboj (Foto 2).

Senprofitcela asocio posedas kaj administras Grezijonon ekde 1951. La origina instiganto por la aĉetado kaj idealisma fondinto de la kulturdomo estis franco Henri Micard, kies nomo legeblas en honora tabuleto sur la kameno.

Precipe la teretaĝo kun du belegaj manĝoĉambroj, biblioteko, salono, oficejo kaj larĝa kverka ŝtuparo kondukanta al la meza etaĝo imponas al la vizitantoj. Sametaĝe situas granda kuirejo kun iloj por servi al 70-80 personoj. El ĝi kaj la fama franca kuirarto rezultas frandindaj manĝoj laŭ horaro tipe franca: 8h30, 12h30, 19h30. Sonorilo memorigas la ĉeestantojn pri ĉiuj atentindaĵoj.

La meza etaĝo, kie situas la dormoĉambroj, estas malpli luksa. La ĉambroj por 1-4 personoj, havas komfortajn litojn, lavabon, bideon, senpordan vestŝrankon, simplan tableton, 1-2 seĝetojn. La murtapetoj en ĉiuj ĉambroj kaj koridoroj estas ĉarme koloraj, kaj ĉiu ĉambro havas unikan aspekton. En la koridoro troveblas duŝoj kaj necesejoj. Aliro en la plej supran etaĝon estas malpermesata; la ejoj ankoraŭ ne estas riparitaj.

Malantaŭ la kastelo staras grandaj arboj kaj en ilia ombro troveblas balanciloj kaj ludejo por infanoj (Foto 3 de Bert Schumann). Arkoforma kromkonstruaĵo estas renovigita kaj dividita en dormoĉambrojn, lernoĉambrojn, trinkejon kaj grandan salonon Zamenhof.

Por tendumantoj kaj ruldomoj Grezijono disponigas herbejon, duŝejojn kaj necesejojn en malferma modesta konstruaĵo uzebla nur somere. Ekster la kastelaj korto kaj herbejo etendiĝas sovaĝiĝanta arbaro.

Dum 15 someroj en Grezijono instruis pola pedagogo Przemek Grzybowski, kaj dum la kvin lastaj jaroj li havis kun si polinon Ania Rokoszka, kies specialaĵo estas ludoj kaj kunlaboro en grupo (Foto 4 de Saliko). Aldone al ili somere 2003 instruis Carlo Bourlot, Vincent Charlot, Nina Korĵenevskaja, Mitou Lloancy, Carla de Lorenzi, Raita Pyhälä, Francisko Simonnet, Lorenzo Tomezzolli, Jean-Luc Tortel, Juanita Tourbillon, ĉi tie en alfabeta ordo. Studemuloj, venantaj de plej diversaj landoj, kutime dividiĝas en tri nivelojn. Kelkaj studantoj kaj feriantoj ankaŭ helpadas en la kuirejo aŭ ĝardeno. Vespere okazas distraj kaj klerigaj programoj, manlaborado, laŭ la kapabloj de la partoprenantoj.

La Esperanta Kulturdomo estas ne nur kursejo sed ankaŭ feriejo, pensiono, tranoktejo. Ĝi estas uzata kiel bazo por ekskursoj. Tiuokaze necesas bicikloj aŭ aŭtoj, propraj aŭ luitaj. La apuda urbeto Baugé je distanco de 2 kilometroj, kaj la ĉirkaŭa regiono Anjou enhavas belan arkitekturon kaj atestas pri longa historio. Ju pli bone oni konas la historion kaj arton, des pli interesa estas la ĉirkaŭo de Grezijono.

Saliko

Scenaj obscenoj... drastaj kontrastoj

de Zilah, Eugène. Kaj kiu pravas: Memorspertoj. — Vieno: Pro Esperanto, 2002. — 360 pĝ. — (Serio Originala Literaturo; Vol. 42).

Se la sukceso de libro mezuriĝus per volumeno kaj diverso de resonoj, kiujn tiu estigas ĉe leganto, mi devus konstati ke, almenaŭ en unu (mia) konkreta okazo, la verko de Eŭgeno de Zilah plene atingis sian celon. Reale tiu konstato estis akompanata de certaj bedaŭroj pri iu eliteco en la elekto de la adresatoj (tute ne volonta, sed originanta de riĉa erudicio de la aŭtoro) kio, cetere, baldaŭ malaperis, ĉar mi komprenis ke la ŝtofo de la libro donas al ĉiu kiu volas kaj povas preni sufiĉe da materialo por koncepti, konsenti, protesti aŭ kontesti. Kiel filozofo al filozofo, mi havas ion por diri al la aŭtoro. Sed ankaŭ pli normala, malpli specialigita leganto trovos kun li konekton: per la povo de homo, spertulo de tiu ĉi vivo, meditanta praktikulo. Ĉar, kiel asertas de Zilah, oni diskutas la temojn “kiuj pasiigas nian epokon”.

Mi ne sufiĉe kompetentas en la tavolo de Esperanto-literaturo por juĝi, ĉu la ĝenro, en kiu skribas de Zilah, reale estas por ĝi “io nova”. Sed mi ne dubos proklami, ke lia libro havas la kvaliton de tridimensia ujo de serĉema penso, kaj tiu ĉi kvalito kostas pli ol splitoj kaj amasetoj el konceptaj ruinoj, dekorantaj pejzaĝojn de la epoko, aŭ konturantaj scenon de obsceno.

Anticipante eventualan kritikon, de Zilah protestas kontraŭ akuzoj pri pornografio. Vane. Ne estas dubo — liaj priskriboj tro sindone kaj memfidele fiksiĝas sur la fiziologio de la sekso en ĝia sufiĉe ekzotika kaj tiel facile rekonebla varianto. Sed laŭ la logiko de sia penso de Zilah simple ne bezonas tion nei. Ja laŭ li la obsceno ne estas malbono. Akcentante ĉi tiun tezon, de Zilah disvolvas sian etikan koncepton: ve, tro konatan — utilistan, kie la ĝuo rezidos kiel decida kaj supera kriterio de vera, t. e. racia, kaj libera moralo.

Mi ne pensas, ke la intelekta streĉo de la serĉado de Zilah originas de lia orienteŭropa pasinteco. Tamen lia sperto de diktaturo ege pliprofundigas lian stereoskopion del observo kaj igas lin pli komprenebla al ni — rusoj, — kies subasfalta vegetado kreis samtempe senfortan palecon kaj doloran sentemon al lumo.

Spekulante ĉirkaŭ la sekso de Zilah esploras la areojn de la moralo. Tie, en drastaj kontrastoj de peko kaj deziro, li strebas riveli la esencon de la tuto. Des pli ke laŭ la plej populara opinio ĝi — la sekso — naskas ĉion: — La plej altaj Filozofio, Scienco, Arto homaj eruptas el la vulkano de la Sekso, — reeĥas la aŭtoro, jam rutingeste metante Priapon antaŭ Kriston. En ĉiu okazo, mi ne povas kontesti, ke dramaj kolizioj de seksa praktiko bonege taŭgas por konturi la etikan problemaron, kaj ke ne malmulte da vivoturnoj havas por akso la sceptron de Priapo.

Sed kiel filozofo al filozofo, mi bezonas fari al la aŭtoro unu rimarkon pri la esenco de la problemo. Kiam oni prenas por la kriterio la ĝuon (aŭ pli delikate — la feliĉon), oni ignoras la kvalitan flankon de la fenomeno kiu tuj kaj tute perdas ajnan enhavan reliefon. Laboratoria rato premanta pedalon por ricevi elektran iriton del centro de plezuro elĉerpus per si ĉiun etikon, la sola digna, sola detektebla moralo iĝus tiam la moralo de eterna pedalado. Montanjo ne tiel stultis fitraktante historiajn personojn, kiuj mortis inter virinaj femuroj, — la laboratoriaj ratoj mortas sur sia pedalo...

Evidente la aŭtoro sin mem priŝtelas, lasante sin kun tiu — ve — nun jam rutina ekspliko de la eriko. Evidente, lia serĉema naturo meritas pli laŭdan analogion ol tiu kun Smerdjakov. La protagonisto de romano de Dostojevskij, komika hipostazo de Niezsche, Smerdjakov organike eliminas el la vivo ĉiun reliefon, ne tia ja estas la ekzista spaco de Eŭgeno de Zilah.

Sed ĉu la fenomeno mem de tiu deformanta platigo de la rezulta ideo ne bezonas plej atentan esploron? Ĉu amasa platiĝo de la herooj de la civiliza penso ne provokas trovi la deformilon? Oni prenu la aŭtorojn, kiuj akompanas de Zilah en lia odisea vojo. Bergson kredis tute eksterindividuan devenon de la moralo. Freud solenmiene fantaziis laŭteme de generiloj. Sartre tute sen rido deklaris plenan sendefendon de la persono de si mem...

La spirita aŭro de la moderna civilizo fatale reziduas, reduktiĝas ĝis dudimensia areo. Ĝi pliplatigas ankaŭ Eŭgenon de Zilah, en liaj ĝeneraligaj konkludoj. Kaj tamen mi ne dubas finripeti: la spaco de lia verko-penso lasas lokon por reliefo, do por aliaj, pli optimistaj sumrezultoj.

Alen Kris

Valorega servo de eLibroj

277 elektronikaj libroj en formato PDF, kun entute 39329 paĝoj, estas senpage elŝuteblaj en la retejo eLibroj.

Ekde 13 jul 2001 ĝis 12 nov 2003 139473 ekzempleroj estis elŝutitaj.

Plej multaj legantoj — entute 2756 — ricevis ekzempleron de La eta princo de Antoine de Saint-Exupéry.

Jen la unua dudeko da plej popularaj libroj.

2756 Antoine de Saint-Exupéry: La eta princo

1870 H.C. Andersen: Fabeloj 1

1580 L.L. Zamenhof: Esperanta proverbaro

1558 Edmond Privat: Vivo de Zamenhof

1418 L.L. Zamenhof: Esenco kaj estonteco de la lingvo internacia

1370 L.L. Zamenhof: Lingvaj respondoj

1292 L.L. Zamenhof: Paroladoj

1258 Ernest Drezen: Zamenhof

1186 L. Frank Baum: La mirinda sorĉisto de Oz

1163 H.G. Wells: La tempo-maŝino

1128 Lewis Carroll: La Aventuroj de Alico en Mirlando

1119 H.A. de Hoog: Du malsanoj en Esperanto

1108 Paul Neergaard: Fremdvortoj en esperanto

1063 Marx & Engels: Manifesto de la Komunista partio

1044 Platono: La respubliko

1033 Fabelo: Ruĝa Ĉapeto

971 1001 noktoj: La blindulo Baba Abdala

970 Biblio: Nova testamento

969 Biblio: Malnova testamento, parto 1

931 Allan Kardec: La Libro de la Spiritoj

Se vi havas komputilon kaj ret-aliron, uzu ĉi tiun senpagan servon ĉe: http://www.esperanto.nu/eLibrejo/

AlKo

Gazetoj

Literatura Foiro. 2003. №205

Poemoj de Fra Gaeta kaj Magia Cigana, rakonto de Sten Johansson, epigramoj de Zorka Vinceljak kaj eseo de Massimo Acciai aperas en la rubrikoj pri la originala literaturo en la oktobra Literatura Foiro. Tie estas ankaŭ la kvara parto de la eseo Esplorvojaĝo tra la originalaj poemoj de L.L. Zamenhof de Nicolino Rossi.

Perla Martinelli prezentas la ĉi-jaran Nobel-premiiton pri literaturo John Maxwell Coetzee. Sabira Shun recenzas la tradukitan Nemeza de Alfred Nobel. Okaze de la 30-jariĝo de la sangaj eventoj en Ĉilio, la revuo aperigas fragmenton el la libro La domo de la spiritoj de Isabel Allende. La sklavoŝipo de Heinrich Heine estas bele ilustrita per bildoj de originala afrika arto el la 17a jarcento, kaj la tradukinto Cezar rakontas pri la rilatoj de la aŭtoro kun Karl Marx.

La revuo raportas pri la partopreno de la Esperanta PEN-Centro en la PEN-konferenco en Ohrid (Makedonio). En sia artikolo Anatolo Gonĉarov komentarias la ideon pri civitaj hejmoj. La artikolo La instrumentoj de komputila lingvistiko de Carlo Minnaja estas en la planlingvistika rubriko.

Rolfo recenzas Enkonduko en la japanan de Yamasaki Seikô. Ljubomir Trifonĉovski recenzas la teatraĵon La familio de Anto Speri de Giorgio Silfer sub la reĝisorado de Jordan Todorov. Maks Nadal prezentas parton de siaj filozofiaj notoj pri nia nuntempo. Fine en la oktobra numero estas etimoludoj de Nicolae Macovei.

HeKo

La Sago

Forpasis la revuo SAT-Amikaro kun la aŭgusta-septembra numero, sed plu vivas kaj viglas la samnoma asocio. Anstataŭe, sub redaktado kaj poste direktado de Djémil Kessous, ekvivos revuo tute nova, pli ampleksa, pli riĉa kaj pli modernaspekta — La SAGO (= la Sat-Amikara GazetO)

Tiu revuo estos 16-paĝa — 12 paĝoj en Esperanto aŭ dulingve (Eo + Fr) kaj 4 nur en la franca por la suplemento Service de Presse, kiu estis antaŭe nur dupaĝa. Sed la provnumero estos 20-paĝa.

Henri Masson

Ricevitaj libroj

Vidu la tutan liston de la libroj, ricevitaj ekde januaro 2003.

Jarlibro 2003. — Rotterdam: UEA, 2003. — 280 pĝ., il. — [Donaco de Aleksander Korĵenkov].

Kongresa Libro: 88-a Universala Kongreso de Esperanto. Gotenburgo, 2003. — Roterdamo: UEA, 2003. — 112 pĝ., il. — [Donaco de Halina Gorecka].

Mieželaitis, Eduardas. Neringa: Fabelo / Tr. el la lit. P.Lukoševičienė. — Panevėžys: Revo, 1992. — 32 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Petkevičius, Vytautas. Nur tri lupidoj: Fabelo / Tr. el la lit. P.Lukoševičienė, T.Lukoševičius. — Panevėžys: Revo, 1994. — 32 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Poška, Antanas. Nuo Baltijos iki Bengalijos. Vol. 1. Su gervėmis á pietus. — Klaipėda: Vilko takas, 2002. — 238 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Ruiz Negre, Antonio. Intrigo-teatro / Tr. el la hisp. S.M.Planas, VALE. Valencio: Grupo Esperanto de Valencia, 2003. — 104 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Rusa novelaro. Vol. 1. La 19a jarcento / Kompilis A.Korĵenkov, N.Lozgaĉev; Tr. el la rusa G.Arosev, A.Birjulin, H.Gorecka, A.Grabowski, V.Jurganov, A.Korĵenkov, V.Melnikov, N.Lozgaĉev, I.Novikova, S.Pokrovskij, D.Staritsky, T.Vŝivceva, V.Vyĉegĵanin; Antaŭpar. H.Gorecka, Koment. A.Korĵenkov. — Kaliningrad: Sezonoj, 2003. — 400 pĝ., jaketo. — (Rusa literaturo; Vol. 9). — [Donaco de Sezonoj].

Ricevitaj gazetoj

Brazila Esperantisto. 2003/324;

EAB-Update. 2003/23;

Esperanto. 2003/9,10;

Esperanto en Skotlando. 2003/188;

Esperantolehti. 2003/5;

Fonto. 2003/271,272,273,274;

Heroldo de Esperanto. 2003/15;

Internaciisto. 2003/5;

Juna Amiko. 2002/100, 2003/106;

KAE-Informilo. 2003/44;

La Gazeto. 2003/108;

La Movado. 2003/632;

La Ondo de Esperanto. 2003/11;

Levilkarto. 2003/3;

Literatura Foiro. 2003/205;

Litova Stelo. 2003/5;

Monato. 2003/11;

Sennaciulo. 2003/10.

M O Z A I K O

Por la aŭgusta/septembra enigmo Birdoj kaj plantoj venis 19 respondoj. 18 el ili estas ĝustaj. Svetlana Konjaŝova (Ruslando) ĝuste solvis, sed ne sendis ŝlosilvortojn.

La nomoj de la solvintoj: Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio); Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen, Aira & Erkki Röntynen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Dorota Burchardt, Zbigniew Czupkałło, Hanna Skalska (Pollando); Bronislav Ĉupin, Jurij Kivajev, Oleg Sevruk, Sergej Strelec (Ruslando); Eric Castell, Roland Larsson (Svedio), Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion lote gajnis Aira kaj Erkki Röntynen. Ni gratulas!

La Solvo:fenikoptero kaj konvolvulo

birdoj plantoj

1. fringelo 1. kratago

2. emberizo 2. orkideo

3. nanduo 3. narciso

4. ibiso 4. viburno

5. kardelo 5. oksikoko

6. oriolo 6. leontodo

7. pelikano 7. verbeno

8. tetrao 8. urtiko

9. enanto 9. lonicero

10. rubekolo 10. oleandro

11. otido

Granda Novjara Krucvortenigmo

Premu por vidi la bildon

Horizontale: 2. La tuta disbranĉiĝita parto de la arbo kune kun ĝia foliaro. 4. Paroli seninterlige, nekompreneble kaj malklare. 7. Akva plantaĵo kun grandaj folioj kaj flavaj floroj (R.). 8. Objekto de aspiro, celado aŭ deziroj (R.). 10. Trinkaĵo el fruktoj kaj legomoj (R.) 12. Vokalo laŭ ĝia fonetika karakterizo. 13. Plurjara herbo kun acidaj manĝeblaj folioj (R). 15. La persona indiko de la homo, donita al li/ŝi ĉe naskiĝo 17. En fabeloj — magiisto. 19. Granda estimo. 20. Ĉiela korpo. 22. Versforma verko por kantado. 25. Grupo da ŝarĝobrutoj, kiuj transportas ŝarĝojn aŭ homojn. 28. Granda mara kankro. 29. Planedo (R). 30. Lanugero, kristaleto de neĝo. 31. Montro de penso aŭ sento per paroloj aŭ gestoj (R). 33. Citrusa aroma frukto. 35. La tuta mondo. 37. Animalo — “teksisto”. 39. Frukto de abio. 41. Kristana festo. 44. Glacia placo por glitkurado. 45. Prepozicio. 46. Diverskoloraj paperdisketoj, per kiuj oni surŝutas unu la aliajn dum maskobaloj. 50. Interjekcio. 51. Konjunkcio. 53. Por ... — festeno, por alia — ĉagreno. 54. Popola festeno kun la festa defilado kaj surstrata maskerado. 57. Balo, kien oni venas en maskoj kaj vestitaj en karakteraj kostumoj (R). 58. Malofta kaj eksterordinara. 59. Konjunkcio. 60. Unu el kvar partoj de la horizonto (R). 61. Monato. 63. Tempo de diurno, kiam venas la Nova Jaro. 66. Rusa popola ludo — movoj de homoj laŭ cirklo kun kantado kaj dancado. 70. Ujo por vino (R). 73. Montpinto. 75. La paper- kaj metalsignoj, kiuj estas mezuro de valoro ĉe aĉeto kaj vendo. 77. La rotacianta konstruo por la cirkla veturado kun sidlokoj en formo de apogseĝoj, ĉevaloj, boatoj (R). 78. La incitiĝema por plenaĝuloj kaj ĝojiganta la infanojn “mirindaĵo” de pirotekniko (R). 79. Numeralo. 81. Kvardektaga provo antaŭ Kristnasko. 82. La interplektitaj ĉenforme floroj aŭ aĵoj el papero, ŝtofo, plasto aŭ aliaj materialoj (R). 83.Pronomo. 86. Partikulo. 87. La plenumanta ordonojn de religio (adjektivo). 88. La donacitaj objektoj.

Vertikale: 1. Konifera arbo, kvanto de kiu malpligrandiĝas en arbaroj antaŭ la nova jaro. 2. La cirka komikulo (R.) 3. Skeleto, karkaso (R.) 5. Helena diino de inteligento. 6. Vintraj atmosferaj akvaĵoj. 9. Flua danco. 11. Iri apud, iri kune kun iu, kondukante lin/ŝin ien. 14. Literatura verko. 16. Speciala surmetaĵo, kiu kaŝas la vizaĝon. Ofte ĝi figuras bestkapon. 18. Aĵo, kiu per si plibeligas iun aŭ ion. 21. La “pafanta” drinkaĵo (R.). 22. Homa motoro (R). 23. Adverbo. 24. Produkto de laboro, scienca aŭ arta kreaĵo. 26. Sufikso. 27. Nepino de Avo-Frosto (R). 32.Pronomo. 33. Manĝebla mara molusko. 34. Uzi ion kun plezuro. 36. Granda estimo (R.). 37. Komika personaĵo en foirteatraj spektakloj, cirka klaŭno (R.). 38. ... tensio. 40. La plej granda kaj bona parto de io (adjektivo). 42. Tio, kio ekzistas fakte; vera, aŭtentika. 43. La urba elektra transporto (R.). 47. Ne okupitaj per lecionoj tagoj — festaj kaj someraj. 48. Vojaĝo laŭ cirkla vojdirekto (R.). 49. Konjunkcio. 50. Frukto de tropika arbo (R.). 52. “Brakoj” de la arbo. 55. Granda estimo, admiro. 56. Bone organizita stato, aranĝo de io. 60. Homo proksima al iu pro komunaj opinioj, agado, vivkondiĉoj k.t.p. (R.). 62. ...arbo — tropika arbo prikantita de A.S.Puŝkin (R.). 64. Akra sono de rompado aŭ krevado (R.). 65. Rabobesto kun altvalora silkeca grizebruna hararo. 67. Animalo el familio de cervoj, distingiĝanta pro sia rapida kurkapablo kaj svelteco (R.). 68. La homo, kiu ege ŝatas sin belvesti (R.). 69. Tio al kio oni strebas, kion volas efektivigi. 71. Tia estas homo post longdaŭraj laboro aŭ movoj. 72. Arbara kantbirdo (R.). 74. Mezuro de pezo (R.). 76. Grandvalora metalo. 78. Prepozicio. 80. Sufikso. 84. Vitra- aŭ paperlampeto por iluminado aŭ lumigado (R.). 85. La unuaj 12 jaroj de nia vivo (R.).

Kompilis Ludmila Orajevskaja

Sendu solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 jan 2004.

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (12)
el la kolekto de la reduktoro

La unua parto | La dua parto | La tria parto |

La kvara parto | La kvina parto | La sesa parto | La sepa parto |

La oka parto | La naŭa parto | La deka parto | La dek-unua parto

Aristopedagogo

Koran grafulon, speciale pro la Esperanto-instruado. (wU3A Ligilo. 1995: 2)

Muziko konas limojn

En la urbo Vigo... okazis manifestacio de la fiŝkantistoj, kiuj pro la problemo de la teritoriaj maraj akvoj de Maroko ne povas labori.. (Le Travailleur Espérantiste. 1995: okt.)

Tristas tro

Inter la originalaj poemoj, krom du jam konataj de la negaja gejsimpatianto Gerrit Berveling... troviĝas neniuj elstaraj... (Krys Ungar pri Glaŭka lum’ // La Brita Esperantisto. 1995: sep.-okt.)

Ho, mia pleŭr’!

Kian mirindan gazetaran kampanjon en le Monde pri Esperanto ni pleure malkovris pasintsabate! (Le Monde de l’Espéranto. 2003: maj-jun) [“pleŭro: Sereca membrano, kiu surkovras la internon de la brusto kaj tegas la pulmojn”].

Ol bronz’ pli daŭre staras?

Ĉu la statuaj celoj de UEA ankoraŭ estas aktualaj? (Varbofolio por Printempa Festivalo 1996, Budapeŝto)

TEJO, ĉu TEatrJO?

“La temo... estas taŭga por kunveni en Bruselo, ĉar tie estas la aktoroj, de kiuj ni povas lerni kiel plibonigi nian agadon”, klarigas Sonja Petrović, estraranino de TEJO pri eksteraj rilatoj kaj unu el la motoroj de la tuta projekto. (http://groups.yahoo.com/group/lingva-demokratio/message/2384 22 okt 2003)

Kiuj estas sur la bildoj?

En novembro ni komencis serion da novaj taskoj, kiun prizorgas Ziko Marcus Sikosek, kiu nun laboras en Biblioteko Hector Hodler en la Centra Oficejo de UEA. Li proponas fotojn de konataj aktivuloj, kiuj estis faritaj antaŭ pluraj jaroj.

Bonvolu antaŭ 10 jan 2004 sendi al la adreso de La Ondo la nomojn de la fotitaj personoj. Ne rajtas partopreni la fotitoj mem. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2004. № 1 (111)

Redakcie

Al la komenco de la nova jaro Ruslando havigis al si novan parlamenton. La vido de tiu ĉi preskaŭ fiziologia reprezento vigle instigis al radikalaj eldiroj. La tujaj reagoj de la okcidentaj amaskomunikiloj estis alarmaj. Kaj — ve — kutime miopaj — do ŝablonaj. “Triumfis la partioj, kiuj ekspluatis la plej ŝovinistan demagogion”, — jen estis la refreno de la komentarioj. Tute stranga konkludo, se ĝi pretendas nomiĝi konkludo — pli juste oni nomu ĝin parola aŭtomatismo. Reale nek la triumfinta porprezidenta partio, nek la sukcesinta bloko “Patrujo” uzis kiun ajn naciistan aŭ imperian retorikon. La unua ĉiel emfazis sian fidelecon al Putin, la dua propagandis la ideon de la ŝtata kontrolo de la tertrezoroj. Kontraŭe, la fiaskinta liberala Unio de Dekstraj Fortoj sonigis — tute sengajne — ĝuste la imperian sloganon. Evidente la malsukceso de la liberalistoj puŝis liberalan Okcidenton ekparoli pri malobservo de la demokratia proceduro. Aŭtente, la proceduron oni ne estimis. Tio estas vero, eĉ banalaĵo. Post la ŝtatrenverso de 1993 oni ĝenerale neglektis la demokratian normaron. La monopolo de la ŝtata kaj apudŝtata televido, kiun ĝuis la ĉepotencaj partioj kaj blokoj, enormaj falsadoj de la voĉdonaj rezultoj estis videblaj por ĉiu kiu volis vidi. Oni vane serĉus ion principe novan en la nuna elekta kampanjo. Eĉ la konsisto de la parlamento neniom funde ŝanĝiĝis, ĉar ankaŭ antaŭe la prezidento havis tie por si absolutan plejparton.

Tamen ĉe la nova deputitaro ne mankos certa specifo. La venka “Unueca Rusujo” demonstre ignoras kiun ajn ideologion. Ĝi sin deklaras unio de la fidelaj. Tiu unio plus la ekzotikaj sed absolutaj satelitoj el la Liberal-demokratia partio garantias al la prezidento ĉion, kion li dezirus. Ekzemple, la ŝanĝon en la konstitucio kaj — sekve — du reelektojn po 7 jaroj ĉiun.

En la esenco, la malapero de videbla opozicio estas — paradokse — bona novaĵo en la nova parlamenta mozaiko. Ĉiama argumento de niaj regaj personoj estis tiu, ke ilian savan reformistan impeton kontraŭstaras reakcia deputitaro. Kaj kvankam en la novrusia ŝtatmaŝino la parlamento ludas neniun rolon (krom tiu de dekorilo), en la publiko tiu argumento ĉiam trovis resonon. De nun ĝi ne funkcios.

Sed jen ankoraŭ unu “tamen”. Tamen nenio estas neebla en nia fabela patrolando. Ĉu ekzistas blago, kiu ne iĝus kredinda post ioma ventumado de malfortaj kapoj? Ja ĝuste ĉi-kampanje la ŝtatburokratoj de “Unueca Rusujo” (ministroj, ne mezrangaj kontoristoj) ne ĉesis stigmatizi plenuman potencon (t.e. sin mem) kaj promesis sanigajn ŝanĝojn kondiĉe de sia deputo. Oni trovis kelkmilionojn da personoj, kiuj bonorde adoptis tian dialektikon kaj voĉdonis por la severpunemaj ministroj.

Nature, en la efektivo venis al la urnoj malpli ol duono da potencialaj elektantoj. Nature, 37% de la venka partio estas sapvezika cifero. Tamen grunde kaj funde tiu “sapo” supozas kelkajn milionojn da homoj pri kiuj ja mankas negativa psikiatria diagnozo. Same kiel pri la elektantoj de Ĵirinovskij, kiujn tute ne konfuzas liaj obemarionetaj votoj enparlamentaj, sed kiuj ŝatas en li aktoron, nome — majstron de klaŭnado. Fine ne tiu povra parlamento, sed kelkaj milionoj da malfortaj kapoj plus cent milionoj da pigraj koroj — jen estas nia klinika socia fiziologio.

Alen Kris

La kovrilpaĝa foto de konata kaliningrada fotisto Andrej Budnik eble forgesigos por niaj nordhemisferaj legantoj la januarajn frostojn — ja la somero estis vere agrabla, ĉu ne?

Ĉe la eniro en la novan jaron

Vortoj de komitatano Z

Kiel membro de UEA mi konservas forgesindan memoron pri la jaro 2003. Tamen, se ni kredus je deklaroj de Renato Corsetti, ĉio iris bone kaj la nombro de esperantistoj multe kreskis, ĉar ankaŭ pasintjare miloj lernis la lingvon interrete. Problemo laŭ nia prezidanto estas nur, ke la retlernantoj ne interesiĝas pri tradiciaj organizaĵoj kaj do ne membriĝas en UEA. Mi eble estas malmoderna, ĉar mi vidas pli urĝan problemon en tio, ke malnovaj membroj ne remembriĝas.

Mi ne scias, kiom da homoj nuntempe lernas Esperanton kaj kiel ili ĝin lernas. Neniu scias, ankaŭ Corsetti ne scias, sed li ne faras al si skrupulojn pri vereco de asertoj, kiujn neniu povas kontroli. Estas hontinde, ke malgraŭ ĉiuj modernaj rimedoj ni ne kapablas inventari la instruadon de Esperanto. En la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj pri tio zorgis la Centro de Esploro kaj Dokumentado, kies gvidanto Ivo Lapenna donis multan gravecon al la registrado de malmolaj faktoj. Poste tiu kampo ŝoviĝis en periferion kaj la statistikado de Esperanto-instruado estingiĝis, ĉar anstataŭ esplori kaj dokumenti la nova CED pli ŝatis esei kaj diskuti. Ankaŭ en la malnovaj tempoj faktokolektado ne estis perfekta, sed oni almenaŭ disponis pri ia bazo por povi aserti ion pri la evoluo.

Ja en 2003 okazis ankaŭ pozitivaĵoj, sed ili ŝajnas al mi incidentoj kaj efemeroj. Unu tia estis multeco de artikoloj, intervjuoj k.a. gazetaraj mencioj pri la UK en Gotenburgo. Tiun sukceson iniciatis la Brusela Komunikad-Centro, kiu meritas laŭdon pro ĝi, sed ne tiel ekscesan, kiun ĝi ricevis de Corsetti. La prezidanto jubilis, ke neniam la gazetaro tiom skribis pri Esperanto, sed li forgesis, ke ekzemple dum la Jubilea Jaro 1987 ĝi skribis multe pli.

Estas interese, ke la agado de BKC iel renversiĝis en ĝia dua jaro. Anstataŭ koncentriĝi en informado en la labirintoj de EU en Bruselo, en 2003 ĝi stimulis informadon pri Esperanto al la ĝenerala publiko fare de landaj kaj lokaj aktivuloj. Mi ne scias, kio kaŭzis tiun evoluon. Eble la agado en Bruselo rapide montriĝis malpli ŝancohava ol oni komence imagis. Verdire tiu ŝanĝiĝo estis tre bona. La funkciadon de BKC plejparte financis UEA kaj estis pli pravigeble ne uzi la monon de nia monda asocio nur por puraj eŭropaĵoj.

Ŝajnas, ke UEA ne plu financos BKC ĉi-jare, ĉar meze de enormaj deficitoj la Komitato konstatis, ke mankas mono por tio. Pro donacemo de mecenatoj, kiuj kredas je bona ŝanco en Bruselo, BKC eble funkcios ankoraŭ iom da tempo, sed sian zeniton ĝi jam preterpasis kaj ĝi riskas resti en historio sen daŭraj spuroj, same kiel ĝia antaŭulo en Bruselo du jardekojn pli frue. Nu, pasos iom da tempo kaj iam oni denove faros similan provon, ĉar en UEA oni ne kutimas lerni de spertoj. Kiam novuloj faras erarojn, tio estas pardonebla, sed Corsetti, Tonkin kaj Grégoire Maertens starigis oficejon en Bruselo jam dufoje.

Estos interese vidi, kiel la epizodo BKC finiĝos. Plej verŝajne tio okazos same kiel ĉe aliaj projektoj en Esperantujo: post komenca bruo oni aŭdas malpli kaj malpli pri la afero. Antaŭ kelkaj jaroj niaj periodaĵoj vaste skribis pri Indiĝenaj Dialogoj kaj en Universalaj Kongresoj okazis informkunvenoj pri ĝi. Kiel nun fartas tiu projekto? Unu specon de komunikoj ni ne trovas en nia gazetaro: mortanoncon de projektoj, kampanjoj kaj oficejoj. En iu momento ni nur devas konkludi, ke la afero mortis, ĉar de longe ne plu aperis mencioj pri ĝi. Malofte ni tamen atingas la punkton fari tian konkludon, ĉar ni forgesas, ke entute ekzistis tio, kio iam por ni estis laŭvica ŝlosilo de fina venko. Konsolo por UEA en la kazo de Indiĝenaj Dialogoj eble estas, ke diference de la oficejo en Bruselo ĝi ŝajne ne voris monrimedojn de UEA.

Estas unu komunaĵo en la lastatempa historio de UEA kaj EU: itala prezidanteco. EU jam havas novan prezidanton, sed UEA devas pacienci ankoraŭ duonan jaron kun la nunaj prezidanto kaj estraro. Mia novjara revo estas, ke Pekino donos al ni gvidantojn, kiuj estos sufiĉe realismaj por kompreni, ke ilia plej unuaranga tasko estos organize restarigi la asocion kaj ĝian sidejon kaj ne aventuri pri novaj provoj atingi la finan venkon. Laŭdire Corsetti cedos sian lokon. Tion povus aŭguri ankaŭ la preteco de Osmo Buller reokupi sian iaman seĝon en Roterdamo. Kiam tiu ĉi medito aperos, oni eble jam scias, ĉu li efektive ekpakas sian valizon en Finnlando aŭ ĉu ni plu povas kalkuli pri li kiel posteulo de Corsetti. Al mi pli plaĉas la dua opcio.

Komitatano Z

Dafydd ap Fergus: la Esperantisto de la Jaro

La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la Esperantisto de la Jaro. Al la projekto aliĝis reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komunumo kaj sendependaj kompetentuloj. La unua laŭreato en 1998 estis William Auld. En 1999 lin sekvis Kep Enderby. En 2000 estis distingitaj tri personoj: Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt. En 2001 laŭreatiĝis Osmo Buller kaj en 2002 Michel Duc Goninaz.

Ĉi-jare la kandidatigantoj proponis 19 personojn, al kiuj la elektantoj povis doni siajn voĉojn. La rezulto estas jena:

Dafydd ap Fergus 3 voĉoj

István Ertl, Helmar Frank, Katalin Kovats, Etsuo Miyoshi, Trevor Steele po 2 voĉoj

Donald J. Harlow, Sten Johansson, Ilona Koutny, Duilio Magnani, Nikola Rašić, Humphrey Tonkin, Walter Żelazny po 1 voĉo

Dafydd ap Fergus, kimra ĵurnalisto laboranta en Bruselo, estas proklamita kiel la Esperantisto de la Jaro 2003. La internacia ĵurio elektis lin pro lia tre aktiva informa laboro en la Brusela Komunikad-Centro.

Proponantoj: Marija Belošević (Kroatio), Višnja Branković (Italio), Renato Corsetti (Italio), István Ertl (Belgio), Edmund Grimley Evans (Britio), Judit Felszeghy (Hungario), Aleksander Korĵenkov (Ruslando), Bruno Masala (Francio), Valentin Melnikov (Ruslando), Yamasaki Seikô (Japanio), Ziko Marcus Sikosek (Germanio).

Elektantoj: Petr Chrdle (Ĉeĥio), Lee Chong-Yeong (Koreio), Michel Duc Goninaz (Francio), Gbeglo Koffi (Togolando), Stano Marček (Slovakio), Geraldo Mattos (Brazilo), Stefan Maul (Germanio), Mine Yositaka (Japanio), Sergio Pokrovskij (Ruslando), Anna Margareta Ritamäki (Finnlando), Roland Rotsaert (Belgio), Ljubomir Trifonĉovski (Bulgario).

Halina Gorecka, sekretario

Eŭropo diskutas Esperanton

7-8 dec 2003 estis starigita “Komitato por eksperimentado de la Internacia Lingvo en la Eŭropa Unio” en Bruselo ĉe la Eŭropa Parlamento. La devizo de la konferenco estis skribita per dikaj literoj en Esperanto “Por federisma Eŭropa Reformo”, kiun ĉirkaŭ 500 aliĝintoj, simpatiantoj kaj invititoj, enirante la salonon trovis antaŭ si.

Pli ol kvardeko da esperantistoj el 14 eŭropaj landoj venis al la eŭropa ĉefurbo por la kunveno, ĉefe pri eŭropaj temoj, iniciatita de radikalaj eŭropaj deputitoj. Nur la elspezoj de la vojaĝo estis je la ŝarĝo de partoprenantoj, dum la Esperanto-Radikala Asocio pagis la restadon. Kelkaj entuziasmuloj el orienteŭropaj landoj ricevis ankaŭ vojaĝkostojn.

Dum la kunveno, Angelos Tsirimokos, tradukisto en la Konsilio de Eŭropa Unio, interpretis Esperanten. “Preskaŭ ĉiuj parolis itale kun malmulte da esceptoj dum la du tagoj”. Por la radikaluloj, la kreo de la nova Komitato estas la plej grava evento por Esperanto ekde tiam, kiam oni proponis ĝin al la Ligo de Nacioj.

“Ĉu ĝi vere estas tiom grava, mi ne scias, — diras Tsirimokos. — Tamen la konferenco certe estas tre konsiderinda. Imagu, oni interpretos en la Eŭropa Parlamento pere de Esperanto antaŭ 500 homoj, multaj el ili politikistoj. Tio estas jam bona atingo. En tiu senco la Komitato ja estis grava”. Eŭropa parlamentano Maurizio Turco proponis ke Tsirimokos estu enskribita en la libron Guinness: “Li interpretis sola dum entute 17 horoj...”

Tsirimokos tamen ne certas pri la estonteco de la projekto: “Ĉu ERA sukcesus konvinki la italan ministron prezenti ĝin antaŭ Eŭropa Unio, mi ne tute scias”. Pluraj konataj esperantistoj parolis dum la evento, inter ili ĝenerala sekretario de ERA Giorgio Pagano, Ranieri Clerici, kaj Giorgio Silfer, nome de la Esperanta Civito, sed sub la nomo Valerio Ari.

Ankaŭ realiĝis la intenco fondi Eŭropan Liberalan kaj Radikalan Partion, kiu agados en la kadro de novaj direktivoj promulgotaj de EU por la rajtigota kreado de eŭropaj partioj.

Giorgio Pagano lanĉis novan kampanjon: granda Marŝo de Pentekosto favore al la Internacia Lingvo Esperanto. “Ekde dek jaroj la Sankta Patro uzadas Esperanton en siaj benoj Urbi et Orbi”, — klarigas ERA.

Dafydd ap Fergus

Ĉu eblas alia mondo sen alia lingvo?

Tre malmultaj estis la partoprenantoj de la Eŭropa Socia Forumo (12-16 nov 2003), kiuj ne aŭdis aŭ ne vidis la vorton “Esperanto”, kiuj ne eksciis ke grandaj eblecoj kuŝas en tiu lingvo por krei la bazojn de alia mondo.

Ne mankis eblecoj informiĝi, ĉar sub grandega tendo, en kiu ariĝis 70 asocioj kaj organizoj en Saint-Denis en la norda ĉirkaŭurbo de Parizo, krom la stando de SAT kaj de SAT-Amikaro estis ankaŭ tiu de Eŭropo-Demokratio-Esperanto (EDE) kun Esperanto-95 (vd. sur la suba foto). En la norda parto de Parizo, La Villette, estis la stando de Espéranto-France, de JEFO (junuloj) kaj FET (Esperanto-Federacio de la Laboro). Samloke troviĝis ankaŭ la stando de la Mondcivitanoj, movado kiu uzas Esperanton.

Esperanto havis sukceson precipe ĉe juna publiko, senantaŭjuĝa kaj tre ema al malkovro. Pluraj asocioj petis de ni kunlaboron ĉu por la instruado de la lingvo, ĉu por tradukado de dokumentoj, ĉu por labori sur difinita tereno. Inter ili estis Asocio por Disvastigo kaj Serĉado en Libera Informadiko, Asocio de Iranaj Virinoj en Francio, Franca Grupo de Nova Edukado, Kamparana Konfederacio.

Grava programero por Esperanto, iniciatita de Hungara Esperanto-Asocio (HEA), EDE kaj Esperanto 95, estis seminario okazinta vendrede en Bobigny, en la nord-orienta ĉirkaŭurbo de Parizo. Ĝi estis anoncita en la oficiala programo kun simultana interpretado por Esperanto, la franca, la angla kaj la hispana. Ĝi arigis inter 40 kaj 50 homojn. Prelegis Oszkar Princz en Esperanto, Christian Garino kaj Pantaleo Rizzo en la franca.

Okazis prelegoj ankaŭ en la sidejoj de Espéranto-France kaj de SAT-Amikaro. En la sidejo de SAT-Amikaro Jacques Schram prelegis pri la nepra bezono de universala lingvo por progresigi la senton de homa senlima solidareco. Poste parolis Vilhelmo Lutermano pri la monata gazeto Le Monde Diplomatique. Claude Longue-Épée prezentis la planojn de la asocio, kiun li prezidas, Espéranto-France, por festi la centan datrevenon de la Bulonja kongreso.

En la sidejo de Espéranto-France, Renato Corsetti, la prezidanto de UEA, klarigis, kial nenio malhelpas, ke membroj de UEA partoprenu en eventoj kiaj estas la sociaj forumoj. Samloke Wera Blanke el Germanio pritraktis la temon “ATTAC kaj Esperanto”.

La problemoj de lingva interkompreniĝo estis tre percepteblaj. Estis konstateble, ke dum tre malmultaj forumanoj haltis antaŭ la standoj de organizoj, kiuj konigis sin nur per la angla, tre vizitataj, ankaŭ de eksterlandanoj, aparte de multaj hispanoj, estis la du Esperanto-standoj de Saint-Denis. Tre utilis la seslingva flugfolio de SAT, presita de SAT-Amikaro.

Malgraŭ mankoj la rezultoj estas ege kuraĝigaj. Tiu medio vere sentas kaj bone komprenas la bezonon de komuna sennacieca lingvo. La spirito de la sociaj forumoj konsistas ĝuste en senlima interŝanĝo de spertoj kaj ideoj, kaj estis konstateble ke la lingva barilo konsistigas gravan malhelpon en tiu interŝanĝo de spertoj kaj ideoj. Estas klare, ke la ĉeesto de Esperanto estos pli kaj pli dezirinda kaj eĉ necesa en tiu kadro.

Henri Masson

Sukcese en Kaliningrado

Pli detalan raporton kaj ĉiujn salutmesaĝojn vidu en nia novaĵrubriko.

La Zamenhofan Semajnfinon en Kaliningrado (5-7 dec), same kiel pasintjare, inaŭguris solena akcepto en la Ĝenerala Konsulejo de Pollando.

Pro la forveturo de la Ĝenerala Konsulo, Jarosław Czubiński, la Semajnfinon malfermis vendrede Vicĝenerala Konsulo, Marek Juzepczuk, kiu emfazis la vivantecon de Esperanto.

Post la malfermo Halina Gorecka (Ruslando), Eduardo Kozyra (Pollando), prezidanto de LitEA Povilas Jegorovas, litovia parlamentano Stasys Kružinauskas, Augusto Casquero (Hispanio) kaj Jurgen Foth (Germanio) salutis la partoprenantojn kaj skize rakontis pri la lastatempa esperantista aktivado en siaj landoj kaj regionoj. Krome la kunvenintojn alparolis Viktor Ŝapiro, prezidanto de la kaliningrada juda societo, kiu diris, ke Zamenhof estas unu el la personoj, pri kiu la judoj de la tuta mondo fieras, kaj konstatis ke li sentas sin ĉi tie kiel inter amikoj.

La konsulejo pretigis regalon por ĉiuj, sed ne ĉiuj egale ĝuis ĝin, ĉar pluraj semajnfinanoj estis dum la regalado intervjuataj de ĵurnalistoj.

La kultura programo de la unua tago enhavis malfermon de la 14-panela Internacia Fotoekspozicio de La Ondo, novan filmon de Roman Dobrzyński pri Malbork kaj Esperanto kaj koncerton de Georgo Handzlik.

La sabatan programon en la Marista Kulturpalaco komencis Andrzej Grzębowski, kiu rakontis pri Esperanto-Turismo en 2004. Povilas Jegorovas resumis la vastan esperantistan aktivadon en Litovio. Litovio estis same la ĉefa temo de Stasys Kružinauskas, tamen temis ne pri Esperanto, sed pri la parlamenta klopodo demisiigi la novan prezidenton de Litovio (en tiu agado nia parlamenta samideano partoprenas kiel membro de speciala demisia komisiono). Aleksander Korĵenkov returnis la atenton de la kunvenintoj al Zamenhof kaj ties Kongresaj Paroladoj. La prelegojn sekvis seminario pri kunlaboro de baltlandaj esperantistoj, en kiu oni multe parolis pri la venontjaraj projektoj. Georgo Handzlik finis la antaŭtagmezan programon per kanzonoj.

Posttagmeze Nikolaj Penĉukov gvidis la dezirantojn tra la urbo. Oni vizitis muzeon kaj la judan societon. Samtempe en la Marista Kulturpalaco okazis preskaŭ trihora leciono danke al Irmina Szustak kaj Irek Bobrzak el Varsovia Vento.

La plej eltenemaj partoprenantoj de la vespera Zamenhofa Bankedo restis en la kafejo U bykov ĝis la dua horo nokte.

La dimanĉan ekskursan programon prizorgis Nikolaj Penĉukov.

La partoprenantaro estis internacia: 46 personoj el Pollando (21), Ruslando (19 el Kaliningrada regiono), Litovio (4), Germanio kaj Hispanio (po 1).

Estis ricevitaj salutmesaĝoj de UEA, Esperanta Civito, Pola Esperanto-Asocio, Bjalistoka Esperanto-Societo kaj de Valentin Melnikov (li mildigis la forgesemon de la ruslanda asocio), kiuj atestas pri intereso de la monda esperantistaro al la klopodo evoluigi Esperanton en la plej okcidenta Ruslanda regiono.

La Semajnfino altiris atenton de amas-komunikiloj. Pluraj radiostacioj kaj televido Kaskad antaŭanoncis ĝin. Lunde (8 dec) TV-kompanio Djuny en populara novaĵprogramo dufoje elsendis programeron pri la Semajnfino. Tiu programero, ripetita triafoje ankaŭ la mardan matenon, enhavis, interalie, intervjuojn kun Aleksander Korĵenkov kaj Eduardo Kozyra. La plej populara regiona tagĵurnalo Kaliningradskaja Pravda aperigis marde artikolon pri la evento kun foto de Povilas Jegorovas.

Halina Gorecka

Georgo Handzlik kantas en la pola konsulejo (Fotis Augusto Casquero)

Rigo: en ambasado

8 dec 2003 pli ol 20 esperantistoj kolektiĝis ĉe Pollanda ambasadejo en Rigo. La ambasadoro, Tadeusz Fiszbach, tre sincere akceptis nin kaj multe rakontis pri inaŭguro de la ambasadejo.

La ambasadoron gratulis folklora grupo Milzkalnieki de Tukums regiono per Vintrafesta kanto. Ni donacis al la ambasadoro Polan-Esperantan vortaron kaj faksimilon de la unua lernolibro de Esperanto en la rusa lingvo.

La ambasadoro promesis interkonsenti kun direktoroj de polaj lernejoj en Latvio pri enkonduka prelego pri Esperanto. Li substrekis la valoron de Esperanto kaj diris: “Kiel bone estus, se ni povus regi nur polan kaj Esperanton kaj ne perdi la tempon por studi anglan, rusan kaj francan”.

Mara Timermane

Amase en Kaŭno

Post la 39a kongreso de Litova Esperanto-Asocio, 13-14 dec en Kaŭno okazis tradiciaj “Zamenhof-Tagoj 2003”, kiujn partoprenis pli ol 200 esperantistoj de Litovio kaj gastoj el Ruslando, Latvio, Pollando, Germanio kaj Libano. Antaŭ la aranĝo okazis katolika diservo.

La programon komencis Aleksander Korĵenkov, kiu festparolis pri la kongresaj paroladoj de Zamenhof. Poste estis projekciita filmo De Krasnojarsk ĝis Gotenburgo, kiun produktis krasnojarskanoj, kiuj vojaĝis kun la litova grupo al la Gotenburga UK. Halina Gorecka prezentis libron Rusa novelaro kaj rakontis pri ĝia longa preparado.

Vespere antaŭ la kunvenintoj koncertis korda kvaropo el la kaŭna filharmonio, gvidata de Saulius Bartulis kaj kelkaj esperantistoj.

Dimanĉe oni aŭskultis tre interesan prelegserion de Aleksander Korĵenkov pri la historio de Esperanto. La Zamenhofaj Tagoj altiris atenton de gazetaro, televidoj, radioj.

Povilas Jegorovas

Bjalistoko: sensaciaj novaĵoj

Al Bjalistoko por la semajnfinaj solenaĵoj alvenis ĉ. 200 esperantistoj el Pollando, Latvio, Litovio, Bjelorusio kaj Germanio por festi la 144an naskiĝdatrevenon de Ludoviko Zamenhof en ties naskiĝurbo. La Zamenhof-Tagojn kunorganizis Bjalistoka Esperanto-Societo kaj Fondumo Zamenhof.

La gastoj vizitis la ekspozicion en la Historia Muzeo pri la bjalistokaj judoj (i.a. pri Zamenhof), ekskursis al apuda urbeto Suprasl kaj gustumis la Esperanto-kukojn kaj “bigoson”, kune festis en la kafejo Fama. Oni metis florkronojn ĉe la monumento de Zamenhof kaj poste partoprenis la diservon, kiu nur unufoje jare en Bjalistoko estas servata en Esperanto.

Sed la plej interesa estis prelego de historiisto Zbigniew Romaniuk, fakulo pri la historio de bjalistokaj judoj. Li trovis en arkivoj nekonatajn informojn pri la Zamenhofa familio kaj malkonfirmis kelkajn pli frue prezentitajn historietojn pri la vivo de Zamenhof.

Romaniuk rakontis, interalie, pri denuncleteroj de Marko Zamenhof, pri servistinoj de la Zamenhofa familio, pri aktivado de Ludoviko Zamenhof kiel ĵuriano en Grodno kaj pri ... samnomulo de la iniciatoro de Esperanto.

Pri tiuj novaj faktoj Katarzyna Polec jam skribis en Gazeta Wyborcza en Bjalistoko; resumo de la prelego de Romaniuk aperos en La Ondo de Esperanto.

Ela Karczewska

Bjalistoko: Jarosław Parzyszek (maldekstre) kaj Zbigniew Romaniuk. (Fotis Irek Bobrzak)

Vieno: en la pola instituto

Tradicia Zamenhof-festo okazis 13 dec 2003 en la viena Pola Instituto.

Enkonduke prezentiĝis filmo pri la pola kulturo. S-ro Cezare Kruk, vicdirektoro de la viena Pola Instituto, salutis la partoprenantojn; d-ro Hans Michael Maitzen festparolis pri la 88a UK; spekteblis esperantlingva filmo pri Chopin. Teatraĵeton kaj kristnaskajn kantojn prezentis en Esperanto gastgrupo de infanoj kaj gejunuloj el Zagrebo.

Poste la ĉeestantojn per koktelo regalis la organizantoj: Viena Pola Instituto kaj Aŭstria Esperantista Federacio. Partoprenis ankaŭ gastoj el Ĉeĥio, Slovakio kaj Hungario.

Leopold Patek

Harbino: en Amanto-lernejo

Prepare al la 89a UK en 2004 kaj por altigi la parolnivelon en Amanto Esperanto-Lernejo de Harbino (Nord-Orienta Ĉinio) komenciĝis paroliga Esperanto-kurso por 30 kursanoj, kiuj estas esperantistoj kaj komencantoj el diversaj lokoj de Harbino. La kurson, kiu daŭros ses monatojn, gvidas Cui Jiayou. Komence de la kurso la estro de la lernejo, Tang Jiguo, prezentis la Pekinan Kongreson kaj jam pli ol dek homoj decidis partopreni ĝin.

13 dec Harbina Esperanto-Klubo okazigis en la lernejo festadon de la 144a naskiĝdato de d-ro Zamenhof.

Cui Jiayou

Lodzo: en liceo Zamenhof

12 dec en liceo Ludoviko Zamenhof (Lodzo, Pollando) okazis Zamenhofa Tago, kunorganizita de la liceo kaj PEA-filio en Lodzo.

La direktorino de la liceo kore akceptis partoprenantojn. Gelernantoj prezentis interesan artan programon.

Multaj gelernantoj partoprenis en retkonkurso pri Esperanto kaj Zamenhof. Gajnintoj ricevis premiojn. Prezidanto de PEA, Stanisław Mandrak, montris eblojn lerni la lingvon. Irmina Szustak el Varsovia Vento forte kaj interese instigis lerni Esperanton.

Andrzej Sochacki

Sur la foto: lodzaj lernantoj ricevas premiojn. (Fotis Andrzej Sochacki).

Zamenhofe tra la mondo

Aberdour Ĉiujare Esperanto-Asocio de Skotlando festas la Zamenhofan Tagon en la apudhavena Boatklubejo en la antikva urbeto Aberdour en orienta Skotlando. Malgraŭ gripepidemieto David Bisset festparoladis pri paraleloj inter la angla romanisto, Charles Dickens, kaj la iniciatoro de Esperanto. La prelego finiĝis per fragmento el Pikvivo tradukita de Bill Auld. La Festo kulminis per tranĉo de la tradicia kuko, tostado de la Majstro kaj abundaj manĝaĵoj!

Amikejo. 12 dec okazis agrabla Zamenhofa Festo en Antverpeno kun ĉ. 50 personoj en la klubejo La Verda Stelo. 13 dec en Kelmis ĉ. 30 personoj kunvenis en tiu antaŭe neŭtrala teritorio, nomita Esperantolando Amikejo.

Bruselo. Je la memoro de Ludoviko Zamenhof la Brusela Grupo tostis 17 dec en salono de la kultura domo de la eŭropaj instancoj kie ni kutime kunvenas. Ni akceptis niajn lernantojn kaj trinkis je la sano de ĉiuj esperantistoj. Dankon al nia samideano Michael Cwik por la bona vino.

Jekaterinburg. 15 dec en la Domo de Paco kaj Amikeco en Jekaterinburg kunvenis dudeko da uralaj esperantistoj. Post ĉefparolado de Viktor Kudrjavcev pri Zamenhof okazis kvizo pri la historio de Esperanto kaj gaja skeĉo. Fine oni temanĝis kaj kantis en Esperanto.

Soĉi. 14 dec en la ejo de EK Laro kunvenis trideko da geklubanoj kaj infanoj por soleni la Tagon. En koncerto klubanoj prezentis modifitan fabelon Rapo. Poste infanoj plenumis kelkajn Esperanto-kantojn, okazis skeĉoj, rakontoj. Tatjana Davidova legis siajn versaĵojn pri Zamenhof kaj Esperanto.

Timişoara. 15 dec Esperanto-Asocio de Rumanio (EAR), kunlabore kun lernejaj instancoj kaj la Esperanto-rondo L.L. Zamenhof de la liceo Vlad Tepes de Timişoara organizis Zamenhofan Tagon. Oni prelegis pri Zamenhof kaj Esperanto, oni prezentis librojn esperantigitajn kaj rumanigitajn el Esperanto, la dulingvan revuon Saluton, karaj amikoj kiun eldonas la lerneja Esperanto-rondo. Gelernantoj aktoris kaj kantis Esperante. Vespere dum 40-minuta intervjuo en loka televido, Aurora Bute respondis al demandoj pri Esperanto.

Tokio. Zamenhofa Vespero havis lokon en Tokio 6 dec organizite de sep Esperanto-grupoj kun 73 homoj. Al la programo kontribuis, interalie, Glauco Pompilio (Italio), Klivo Lendon (Kanado), Gregory Kay (Usono), Ulrich Lins (Germanio) kaj Syôzi Keiko. La enspezo de la libroaŭkcio utiliĝos por riĉigi la bibliotekon de Japana Esperanto-Instituto.

PostSomera KlaĉKunveno

Maloftas Esperantorenkontiĝoj en Valonio, la suda parto de Belgio. Dum la lasta semajnfino de oktobro la Flandra Esperantojunularo (FLEJA) en la ĉarma urbo Namur okazigis la Post-Someran KlaĉKunvenon (PSKK). Ili por tio kunlaboris kun la loka asocio Komunikado.

Ĝi komenciĝis jam ĵaŭde per konferenco “Kiu lingvo por Eŭropo?” en la universitato. Estis tre profesia kampanjo anoncita en la gazetaro kun belaj afiŝoj kaj konata gastparolanto Georges Kersaudy.

Vendrede alvenis gastoj por la semajnfino en la junulargastejo de Namur. Aliĝis ĉ. 60 personoj. Estis homoj el Nederlando, Germanio, Francio, Ukrainio, Usono, Bulgario. En tia grupo Esperanto vere pruvas sian utilon.

Sabate okazis la Familia Tago. La ideo estis ke ĉiu povas dum tiu sabato kunĝui la etoson de la semajnfino, tiel finance helpante la junularon sukcesigi la renkontiĝon. Venis deko da ekstraj personoj, precipe el Namur mem. 70-ope ni vizitis la citadelon.

Sabatvespere, post la manĝo en la junulargastejo, estis prezentoj de kantistino Nikolin’ kaj salondancoj. La libroservo de Esperanto 3000 el Loveno ĉeestis kaj estis granda elekto de bieroj kaj aliaj trinkaĵoj kaj frandaĵoj.

Dimanĉe la aktivecoj daŭris. Estis la intertempe tradicia dancokurso de Bart Demeyere, eĉ pli tradiciaj lumbildoj de Ivo Miesen kaj prezento de trankviligaj teknikoj de Yves Nevelsteen. Nova estraro de FLEJA estis elektita.

Post la semajnfino aperis artikolo duonpaĝa en la gazeto Vers l’ Avenir. Estis ankaŭ radioelsendo kaj eĉ dum la televidaj novaĵoj oni parolis pri la kurso en Namur.

En 2004 la PSKK okazos en Ieper dum la longa semajnfino de la 1a de novembro.

Yves Nevelsteen

Ĉedanuba renkontiĝo

11 okt 2003 okazis en la urboj Komárno/Komárom Ĉedanuba renkontiĝo de Ernesto Geleta, organizita de Esperanta Societo Bratislava, unu el 4 regionaj Esperanto-asocioj en Slovakio.

Tiun ĉi regulan aŭtunan aranĝon fondis Ernesto Geleta (1927-2003), eminenta esperantisto, poeto (kaj memhelpa sineldonanto), instruisto, longjara fakdelegito kaj DM de UEA, vicprezidanto de la Esperanta Societo Bratislava. Post lia forpaso ni decidis Ĉedanuban renkontiĝon nomi omaĝe al li.

Ĉi-jare ĝi okazis en la urbo Komárno ĉe la limo de Slovakio kaj Hungario, en kiu vivas ambaŭ nacioj. La urbo estas nuntempe konata en Esperantio, ĉar la Akademio Internacia de Sciencoj en San Marino (AIS) elektis ĝin kiel taŭgan lokon por fondi sian filion, nome liberan Eŭropian Universitaton Kelemantia (la nomo estas laŭ la antikva romia fortikaĵo, kiu ĉi tie iam troviĝis).

Al la renkontiĝo venis partoprenantoj de Slovakio, Hungario, Aŭstrio kaj Ĉeĥio — ĉi-lastaj estis anoj de la Organiza komitato por la SAT-kongreso (okazonta venont-jare en Bratislavo).

Ankaŭ reprezentanto de AIS ĉeestis: OProf. Dr. Eva Poláková rakontis al ni iom pri la nuntempa stato de la fondata universitato.

Tra la Eŭropa korto, interesa placo en Komárno, en kiu ĉiu domo reprezentas arkitekturon de iu eŭropa lando, ĉiĉeronis nin ĝia arkitekto-kunaŭtoro, ano de la urba deputitaro inĝ. Takács. Poste ni rigardis naskiĝdomon de Jókai Mór, fama hungara verkisto devenanta de tiu ĉi urbo.

Ni ĉiuj ĝuis la internacian etoson kaj eblecon babili nian lingvon kun samideanoj, pro kio tiaj ĉi renkontiĝoj estas vere vivoportiga sango de nia kulturo.

Martin Minich

Francaj “Aŭtunaj Tagoj”

La 15a Nordfranca Eŭropa Esperanto-Rendevuo okazis 8-9 nov 2003 en Morbeque. La kunvenejo situis en tre kvieta kampara vilaĝeto, for de vendejoj, restoracioj kaj amuzejoj. Ĝi estas edukejo pri naturo kaj medio por lernejanoj, kiuj vizitadas ĝin kun siaj geinstruistoj semajnfine, ferie kaj labortage. Ili tranoktas surloke.

Iom post iom venis la aliĝintoj, entute pli ol 90 esperantistoj, duono el ili el Belgio.

Ni dividiĝas en 4 grupojn: komencantoj, progresantoj, praktikantoj, spertuloj. La du laste menciitaj grupoj estas la plej grandaj, po trideko da personoj. La komencanta grupo estas la plej malgranda, kaj la aĝoj tie varias de 6 al 60 jaroj. La instruantoj uzas tekstojn, kantojn, poemojn, ekzercojn, bildojn, ĉiu laŭ sia maniero kaj laŭ la nivelo de la grupo. La spertula grupo elektas temojn por sia konversacio: Esperantorenkontiĝejoj, kursoj, libroj, gazetoj, ĉies plej (mal)agrablaj travivaĵoj en Esperantujo, interesaj renkontitoj, vojaĝoj.

La manĝoj estas bonaj, longdaŭraj. Bier- kaj vinboteloj, akvokruĉoj, fromaĝoj, ŝercado en Esperanto kaj la franca. La apuda libroservo ĉiam uzeblas. Valora stoko da novaj eldonaĵoj kaj brokantaĵoj. Infanoj ludas sub kaj inter la tabloj. Ne ĉiam la reala horaro kongruas kun la planita.

Vespere je la naŭa komenciĝas “diaporamo” pri Finnlando. Saliko montris centon da lumbildoj kaj rakontis pri la lando kaj vivo eksterurba.

Fine de la dua tago, juna familio Gudule kaj Laurent kun siaj infanoj Lola kaj Romain rakontas pri sia kvinjara vagado per ruldomo tirata de la ĉevalino Kamila tra okcidenta Eŭropo norden kaj tra orienta Eŭropo suden.

Saliko

Ekbrilis nova STELO

Studenta Eŭropa Esperanto-Ligo fondiĝis antaŭ nelonge ĉe la universitato de Torino (Italio), kiel asocio kun jura personeco laŭ la itala civila kodo. STELO estas strukturita laŭ lokaj centroj, el kiuj unu funkcias kiel Buroo.

STELO celas proponi servojn al la esperantlingvaj studentoj kaj realigi projektojn kadre de la programoj de Eŭropa Unio. Ĝi tamen estas malfermita ankaŭ al aliaj kontinentoj. Kun STELO jam prenis kontakton, ekzemple, studentoj de diversaj fakultatoj en Meksikurbo. Ankaŭ studentoj en Bulgario kaj Hungario havis la unuajn kontaktojn. Kunlaboron jam establis Itala Interlingvistika Centro. Jarkunveno de STELO okazos eble en Svislando, meze de aŭgusto 2004, dum la seminario por kulturaj manaĝeroj, planata de Kultura Centro Esperantista kun TEJO.

Por aliĝi al STELO necesas pruvi sian studentecon: la aĝo mem ne gravas: gravas esti en universitata matrikulo.

Skribu rete: studento@unito.it

HeKo

La sepa GRUPE

Jam la sepan fojon renkontiĝis dum GRUPE (Glivice’a Rendevuo de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto) en Gliwice esperantistoj por uzi kaj praktiki la Zamenhofan lingvon.

8-11 nov ĉi tie kunvenis ĉ. 80 personoj, inkluzive de gastoj el Hispanio, Germanio kaj Ĉeĥio. Prezentiĝis ankaŭ esperantistoj el Vjetnamio kaj kroato loĝanta en Aŭstralio. Dum kvar tagoj la partoprenantoj povis aŭskulti interesajn prelegojn pri Esperanto-movado en diversaj landoj. Diskutoj tuŝis lingvajn kaj didaktikajn problemojn.

Okazis prelego pri komputiloj kaj Esperanto, prezentiĝis eldonejo Hejme. Tiuj kiuj volis kontroli siajn konojn pri Esperanto, povis partopreni en la kvizo, bonege preparita kaj gvidata de Marian Zdankowski. Kun granda plezuro oni aŭskultis interesajn rakontojn de Roman Dobrzyński.

Bedaŭrinde pro la malsano ne povis veni Jadwiga Gibczyńska kun sia spektaklo. Sed dum la malfermo estis prezentita alia “krakova akcento” — koruso KAMEA. Krom vespera babilado partoprenantoj povis rigardi lokajn vidindaĵojn kaj viziti la urban muzeon kaj palmejon.

Kiel ĉiam la organizantoj proponis al la gastoj, krom siajn korojn, ankaŭ senpagan kafon, teon kaj kuketojn.

Stanisław Mandrak

Gliwice: Prelegas Le Thi Thien Thu el Vjetnamio. (Fotis Augusto Casquero)

Baza kurso pri nia literaturo

Dum furiozis ŝtormo kaj pluvo, en la semajnfino de 31 okt ĝis 2 nov kunvenis en la Internacia Esperanto-Instituto (IEI) en Hago grupo da interesitoj el diversaj naciecoj: belga, germana, nederlanda kaj usona, sed kun la sama celo, nome, partopreni la bazan kurson pri Esperanto-literaturo de docento Ed Borsboom.

La programo de la vendreda vespero anoncis enkondukan lekcion, dum kiu la literaturo estis dividita en kvar periodoj de +/- 30 jaroj. La unua periodo (1887-1918) estis pionira, al kiu apartenas kompreneble Zamenhof kaj Grabowski. En la dua ĝis 1952 ni konatiĝis kun Baghy, Kalocsay, Miĥalski, Varankin k.a., kaj Schwartz kiu premieris la kabaredon en la esperanto-mondo. En la tria periodo elstaras famuloj kiel Auld kaj Boulton. Por fini gravas la modernuloj komencante de Piĉ. Recenzojn pri ili oni trovas en la gazetoj. En la unua parto de la 20a jarcento aperis La Revuo, Literatura Mondo, Norda Prismo. Hodiaŭ informas nin La Gazeto, Fonto, Literatura Foiro.

Sabate la programo konsistis el kvar unuhoraj lekcioj interrompitaj de la kafpaŭzo, tagmanĝo, tepaŭzo. Dimanĉe ni komencis denove je la naŭa. Dum la tagmanĝa paŭzo kelkaj vizitis la proksiman enterigejon kun la impona pavilono, en kiu troviĝas ankaŭ la tombo de Andreo Cseh.

Jam en la malfermo la kursanoj ricevis antologieton, kiel legomaterialon de la pritraktotaj verkistoj. Vere elokventaj ekzemploj de unu jarcento de literaturo!

Kompreneble La Espero de Zamenhof, La Tagiĝo de Grabowski (la dua himno), Rimportretoj de Kalocsay, io el la verko de Verda Majo, fragmento el Metropoliteno de Varankin, poemo de Boulton, paĝo el verkoj de Štimec kaj Piĉ, fine la tre moderna Neves.

Gerrie van Geffen

Hotelo-kongresejo “Esperanto”

La centragermana urbo Fulda povas ĝoji pri malfermo de hotelo kaj kongresejo meze de 2005. Nenio speciala? Tamen jes, ĉar ĝi estos baptata “Esperanto”.

La hotelestro Leo Groll planas per “Esperanto” venigi kongresojn, foirojn kaj TV-okazaĵojn al la orientheslanda barokurbo. La tuta ejo disponas je salono por 4500 personoj, kvarstela hotelo kaj multfunkcia halo; tuj apude troviĝas moderna banejo.

Ĉu Groll estas esperantisto? “Tiun hoteliston probable ne speciale interesas nia lingvo. Plej verŝajne li elektis la belsonan nomon, ĉar la kongresejo troviĝos en la Esperanto-strato, — klarigas germana esperantisto Dirk Bindmann kaj aldonas: — Jam nun ĉiutage miloj da fervojaj vojaĝantoj en Fulda konscie aŭ subkonscie legas mencion de Esperanto, ĉar unu el la stacidomaj elirejoj nomiĝas Esperantostrato”.

Tute alian ideon havas alia germana esperantisto, Robert Bogenschneider. Ĉu la kongresejo, kiu situos tuj apud la trajnhaltejo kaj tiamaniere ebligos al milionoj da pretervojaĝantoj rimarki la nomon “Esperanto”, ne taŭgus por Esperanto-kongreso?

Eble ne devas esti tuj Universala Kongreso, sed Germana Esperanto-Kongreso ja povus tie gasti por testi “Esperanton”.

BKC

Reinaŭguro en Bydgoszcz

Vendrede, 28 nov 2003, pro la alproksimiĝanta Zamenhofa Tago, estis bele renovigitaj du monumentoj kiuj omaĝe al la kreinto de Esperanto staras ambaŭflanke de la skvaro Ludoviko Zamenhof en Bydgoszcz (Pollando), kiuj troviĝis en ege peniga stato.

Pro petoj de la esperantistaro al la urba registaro, la du monumentoj estis ege rapide restaŭritaj. Ĉeestis tiun simplan ceremonion gestudentoj (el Pollando, Albanio, Kongo, Mongolio kaj Hispanio) kaj profesoroj de Internacia Studumo, kaj aliaj lokaj kaj alilokaj esperantistoj.

La urbestro, Konstanty Dabrowicz, ĉeestis kaj diris kelkajn vortojn pri la okazintaĵo.

Augusto Casquero

Diverslandaj esperantistoj kunvenis en Bydgoszcz por kune reinaŭguri la renovigitajn ZEOjn. (Fotis Augusto Casquero).

Litovia kalejdoskopo

Elektokongreso

13 dec en Kaŭno okazis la 39a kongreso de Litova Esperanto-Asocio (LitEA). Ĝin partoprenis 203 litovaj esperantistoj el 27 litovaj loĝlokoj kaj gastoj el Ruslando, Latvio, Pollando, Germanio, Libano. La kongreso aŭskultis raporton de prezidanto de LitEA Povilas Jegorovas pri la agado dum la jaro. Post diskutado la kongreso akceptis la raporton kaj taksis ĝin pozitive.

2003 estis elektojaro de LitEA, kaj oni elektis novajn organojn. Prezidanto de LitEA por la tria 5-jara oficperiodo estis elektita Povilas Jegorovas. La unua vicprezidanto iĝis parlamentano Stasys Kružinauskas, vicprezidantoj iĝis eksurbestro de Kaŭno kaj eksvicministro Arimantas Račkauskas kaj prezidanto de Senato de universitato en Šiauliai prof. Aloyzas Gudavičius. Pluraj aktivuloj estis elektitaj kiel estraranoj aŭ membroj de la Revizia Komisiono.

Kaŭno: La Kongreso pozitive taksis la agadon de LitEA (Fotis Gražvydas Jurgelevičius)

Oficiala statistiko pri Esperanto

En 2001 en Litovio okazis censo. Inter dekoj de diversaj demandoj loĝantoj estis enketitaj ankaŭ pri scipovataj lingvoj. Nun Ŝtata statistika departemento aperigis detalan analizon pri la censo. Laŭ ĝi en Litovio oni scipovas 41 lingvojn. Estas interese, ke Esperanto en tiu statistiko okupas la 16an lokon laŭ kvanto de scipovantoj de la lingvoj — laŭ tiu oficiala statistiko en Litovio estas 858 personoj, kiuj konas Esperanton. Plej multe de esperantoparolantoj estas en Kaŭno — 194.

Prelegema Aida

13 nov sekretariino de LitEA, Aida Čižikaitė, prelegis pri lingvoplanado por studentoj-filologoj de magistra ŝtupo de la Humanisma fakultato en Kaŭno de la Vilna Universitato. Ŝi mem studas magistran fakon en tiu universitato kaj instruas Esperanton al studentoj-filologoj. 17 nov studentoj-filologoj, kiuj studas Esperanton en la Humanisma Fakultato vizitis la oficejon de LitEA.

20 nov en Kaŭno okazis respublika scienca konferenco “Teksto kaj kunteksto: formiĝo de senco”. En la sekcio “Ekstralingvistikaj kuntekstoj” prelegon “Uzado de frazeologismoj en Esperanto” faris Aida Čižikaitė.

25 nov Aida Čižitaitė partoprenis en Rigo studentan sciencan konferencon “Aktualaj demandoj de baltistiko”, organizitan de la filologia fakultato de la Latvia Universitato. En la lingvoscienca sekcio ŝi prelegis pri sistemoj de vokaloj en la litova kaj Esperanto.

Poška: la jubileo daŭras

Pli ol 500 personoj ĉeestis 30 okt solenan kunvenon en la kulturdomo de Pasvalys okaze de la 100a datreveno de Antanas Poška — fama litova antropologo, vojaĝanto, verkisto, esperantisto. Oni rakontis pri lia vivo kaj agado, ludis speciale por datreveno verkitan teatraĵon, recitis versojn. Dum la aranĝo estis ofte menciita lia esperantisteco.

La esperantista agado de Antanas Poška estis vaste respegulita ankaŭ en la jubilea fotoekspozicio en la Nacia Biblioteko (Vilno), en kies malfermo 7 nov partoprenis respondeca sekretariino de LitEA Irena Alijošiūtė.

14 nov en Vilno estis inaŭgurita memortabulo omaĝe al Poška sur muro de domo 15 en la strato Smelio, kie li longe loĝis. Sur la tabulo estas jena teksto en la litova lingvo: “En tiu ĉi domo dum 1959-1992 loĝis antropologo, esperantisto, verkisto, vojaĝanto Antanas Poška (1903-1992)”. La inaŭguron partoprenis multaj famuloj; inter la alparolintoj estis ankaŭ Povilas Jegorovas.

KoKoSo en Litovio

4-9 nov Litovion vizitis Konstanta Kongresa Sekretario de UEA, Clay Magalhães. Li konatiĝis kun la preparlaboroj por la 90a UK, kiu okazos en 2005 en Vilno. KKS vizitis tri kongresejojn, multajn hotelojn, eventualajn lokojn por la kongresa bankedo, konatiĝis kun la kongresa programo, vizitis oficejojn de turisma buroo Delta Tours en Vilno kaj en Kaŭno kaj kun ties gvidantoj traktis pri mendo de hoteloj, ekskursoj, antaŭkongreso, postkongreso k.a. Krome KKS vizitis plurajn interesajn lokojn en Litovio kaj renkontiĝis kun esperantistoj en Vilno kaj en Kaŭno.

Premio pro Esperanto-ekspozicio

Aŭtune en landesplora muzeo de Mažeikiai funkciis dum unu monato ekspozicio Esperanto — ponto inter la nacioj. Ĝin preparis la muzeo mem helpe de loka esperantistino instruistino Gražina Opulskienė. Estis eksponita materialo pri la historio de Esperanto en tiu urbo, trovita en la fondaĵoj de la muzeo, kaj ankaŭ pri la nuna esperantista agado. La muzeo pro tiu ekspozicio gajnis specialan premion pro la plej interesa kaj trafe aranĝita ekspozicio.

Instruista seminario en Kaŭno

30 nov en Kaŭno, en la oficejo de LitEA okazis vica seminario por Esperanto-instruistoj, kiun gvidis konata pola Cseh-instruistino Ewa Bondar. Partoprenis 18 instruistoj el diversaj urboj de Litovio. Dum la unua parto geinstruistoj okupiĝis pri pedagogiaj ludoj, dum la dua ili analizis gramatikajn demandojn, strukturon de lecionoj k.s.

... kaj nova kurso

24 nov en la oficejo de LitEA en Kaŭno komenciĝis nova intensa Esperanto-kurso. En tri grupoj de la unua grado Esperanton ekstudis 32 personoj. En la grupo de la dua grado studas 15 personoj. La lecionoj okazas ĉiutage krom semajnfinoj kaj daŭros unu monaton. Ambaŭ kursoj estas senpagaj. Instruas Ewa Bondar.

Finintoj de la antaŭa elementa kurso, kiuj ne povas ĉiutage viziti la duagradan kurson povas veni al Esperanto-Domo unufoje semajne kaj plu studi. Por ili funkcias du grupoj: por junuloj (gvidas Jolanta Gaidenė) kaj por pliaĝuloj (Zita Garbaravičienė).

Povilas Jegorovas

Marŝo en Ĝenevo

La 6an de decembro en la stacidomo de Ĝenevo je la 2a posttagmeze kunvenis ĉ. 60 esperantistoj: multaj svisoj, pluraj francoj, unu germano kaj unu ukraino. Trankvila marŝado kondukis nin tra la urbo al Palaco de Nacioj, eŭropa sidejo de UN, kie pliaj personoj aliĝis al ni.

Per laŭtparolilo kaj per disdono de flugfolioj ni informis la preterpasantojn pri Esperanto. La organizantoj informis gazetojn, radion kaj televidon, tamen venis neniu, ĉar okazas multaj tiaj aferoj en Ĝenevo. Tamen irana ĵurnalisto (de la ĵurnalo Daily) vidis nin el buso kaj venis al ni.

Post reveno el la manifestacio, Claude Piron sendis interretan raporton pri la okazaĵoj al ĵurnalistino de La Tribune de Genève, kiu intervjuis lin la antaŭan tagon. Li taksis la nombron da partoprenantoj je 75 personoj kaj klarigis, kial Esperanto havas, nun pli ol iam ajn, ekzistokialojn.

Henri Masson

15 akademianoj (re)elektotaj

Per ĉi tiu anonco la estraro de la Akademio de Esperanto alvokas al prezento de kandidatoj por la venontaj elektoj de triono de la membraro.

En 2004 estos elekteblaj 15 membroj.

1. Por fariĝi kandidato, esperantisto devas esti proponata de almenaŭ kvin akademianoj, kiuj reprezentu almenaŭ tri malsamajn naciajn lingvojn.

2. La kandidato devas sendi al la Sekretario aŭ al la Vicprezidanto (adresoj ĉi-sube) de la Akademio, prefere per retpoŝto, viv-protokolon, en kiu aperu personaj informoj (kompleta nomo, dato de naskiĝo, adresoj ordinara kaj reta, telefonnumeroj), instrurilataj (scienca kaj faka instruo ricevita, profesia kariero, scio de naciaj lingvoj) kaj priesperantaj (Esperanto-agado kaj tute aparte pri publikigaĵoj en kaj pri Esperanto). Krome, la kandidato deklaru sian akcepton de la kandidateco, sian fidelecon al la Fundamento de Esperanto kaj sian pretecon por konstante kunlabori en la Akademio.

La membroj de la Akademio estas elektataj de la Akademio mem per absoluta plimulto de la voĉdonantoj. En okazo de nombro-egaleco de voĉoj la Prezidanto havas decidan voĉon.

Ĉi tiuj reguloj validas por esperantistoj kiuj ne estas nun membroj de la Akademio. Ili ne aplikiĝas al akademianoj kiuj finos en 2004 sian periodon de aktiveco. Tiuj ĉi estos aŭtomate prezentataj al reelekto, krom se tion ili rifuzas.

La proponoj kaj ĉiuj necesaj informoj kaj deklaroj devas atingi la Vicprezidanton aŭ la Sekretarion de la Akademio de Esperanto plej laste la 31an de januaro 2004.

Christer Kiselman

Vicprezidanto de la Akademio

Adreso: P.k. 480 SE-751 06 Uppsala, Svedujo

Rete: kiselman@math.uu.se

Renato Corsetti

Sekretario de la Akademio

Adreso: Via del Castello, 1 IT-00036 Palestrina, Italujo

Rete: renato.corsetti@esperanto.org

13a konferenco de GIL

La 13a konferenco de la germana Societo pri Interlingvistiko (Gesellschaft für Interlinguistik) okazis 28-30 nov 2003 en Berlin. Partoprenis 37 interlingvistoj kaj interlingvistike interesitoj. Jenajn prelegojn oni prezentis (kun la escepto de tiu de Wennergren ĉiujn en la germana):

  1. Bertil Wennergren. “Esperanto en la reto”;
  2. Andreas Emmerich. “Tradukproblemoj ĉe la ekzemplo de la romano La Mastro de la Ringoj de Tolkien”;
  3. Dr. Vera Barandovská-Frank. “Ĉu planlingvoj apartenas al lingvoplanado?”;
  4. Prof. Dr. habil. Martin Haase. “Lingvoplanado en Eŭskio”;
  5. Dr. habil. Sabine Fiedler. “Planlingvo kaj lingvo-ludo”;
  6. PD Dr. Rudolf Fischer. “Lingvoŝanĝiĝo ĉe la ekzemplo de la sufikso -i-”;
  7. Dr. habil. Cornelia Mannewitz: “Pri la germana Verein Deutsche Sprache”.

Krome la brazila verkisto Zé Do Rock, loĝanta kaj verkanta en Germanio, prezentis siajn librojn, kiuj plenas de ironiaj germanaj lingvo-ludoj.

Johann Pachter prezentis kiel kutime riĉan libroservon.

La aktoj aperos en la jaro 2004.

Detlev Blanke

Vizito de prezidanto

Roger Winterthal, prezidanto de la Kongreso de la Popoloj, vizitis Ĉaŭdefonon kun delegacio el Porto-Alegro. Lin akceptis reprezentantoj de la Esperanta Civito (po unu senatano de la majoritato kaj de la minoritato en la Parlamento). Post vizito en Domo Naville kaj en la infrastrukturoj utilaj por organizi kongreson, la gastoj estis akompanataj de la vicprezidantino de KCE, Perla Martinelli, al renkonto kun la magistrato, kiun ĉeestis la politikaj kaj administraj responsuloj pri kulturo en la urbo.

S-ro Winterthal ekzamenis diversajn eblojn por projekto, komuna al la Esperanta Civito, kaj trovis la pozitivan disponeblon de la lokaj aŭtoritatoj.

HeKo

Du rondaj tabloj en Ĉuvaŝio

En la dua decembra semajno ĉeboksara Esperanto-klubo Ĉielarko kontribue de la Junulara Esperanto-Asocio de la Ĉuvaŝa Respubliko okazigis du sinsekvajn “rondajn tablojn” pri la temoj: Fremdaj lingvoj denaske kaj Etnocentrismo kaj interkulturo: diverseroj kaj kontakteroj. Ili okazis en Komerca-Industria Ĉambro de Ĉuvaŝa Respubliko ruslinge.

En la unua aranĝo partoprenis ĉ. 40 personoj, inter la gastoj estis Vadim Petrov, juna patro edukanta sian filon anglalingve, kaj Vjaĉeslav Ivanov, psikologo de la soci-psikologia centro de unu el la urbaj distriktoj.

En la dua aranĝo partoprenis ĉ. 30 personoj. Kiel gastoj de la kunveno estis Aleksej Nikonov, reprezentanto de la Ĉuvaŝa Socia Kultura Centro kaj Agil, kunordiganto de la Azerbajĝana Kultura Centro. Estis vigla diskuto, ankaŭ pri la estonteco de Esperanto kaj pri la rolo de la angla lingvo.

Aleksandr Blinov

Pli ol 10 mil artikoloj

TEJO-Aktuale. La esperantlingva fako de la multlingva kunlabore rete verkata enciklopedio Vikipedio atingas dek mil artikolojn, ĉiutage verkatajn de kunlaborantoj el pli ol 30 landoj.

Vikipedio estas multlingva projekto kun pli ol 300 mil artikoloj en pli ol 40 lingvoj. Artikoloj samtemaj en diversaj lingvoj estas simple interligitaj tiel ke leganto povas faciletransiri de unu lingvo al alia kaj de unu temo al alia. Estas unika ŝanco por Esperanto esti agnoskita kiel monda kleriga kulturlingvo. Ankaŭ vi povas ekkunlabori en tiu projekto — http://eo.wikipedia.org.

Ĝenerala sekretario de SAT vizitis Japanion

Kvankam SAT ĉiam havis kaj havas certan nombron da membroj en Japanio, ĝis nun nur malmultaj povis partopreni en SAT-kongresoj, kiuj plejofte okazis en Eŭropo.

SAT-membroj en Japanio, dezirante prezenti realan situacion de Japanio kaj interkonatiĝi rekte kun amiko kiu loĝas fore, invitis amikon el Eŭropo anstataŭ mem viziti ilin.

Tiel Kreŝimir Barkoviĉ, ĝenerala sekretario de SAT, vizitis Japanion, invitite de japanaj SAT-anoj. Li alvenis Japanion 7 okt 2003 kaj restis en la lando ĝis 30 okt. Li vizitis en Japanio ĉefe Kansajan regionon (Kioto, Osako, Kobeo), Hokuriku-regionon, kaj Tokion.

Interalie, li prelegis pri la libro 7000 tagoj en Siberio kiel oficiala preleganto en la Japana Esperanto-Kongreso en Kameoka. Por efektivigi lian prelegon ankaŭ JEI kaj EPA (Esperanto-Propaganda Asocio de Oomoto), kiuj organizis la Kongreson, afable kunlaboris kun lokaj SAT-membroj.

Li prelegis ankaŭ pri Kroatio kaj sia junaĝo antaŭ neesperantistoj kun tradukado japanen, en Kiota-Zagreba Amikeca Asocio en Kioto, kaj pri SAT kaj Esperanta Civito en Japana Esperanto-Instituto en Tokio. Poste li partoprenis 3-tagan SAT-Renkontiĝon kun SAT-anoj en Japanio. Lokaj SAT-anoj kaj esperantistoj gastigis lin en siaj hejmoj. Ankaŭ multaj esperanto-rondoj akceptis ĉi tiun gaston el fora lando.

Bedaŭrinde ni ne povas diri, ke SAT estas sufiĉe bone komprenata de nemembroj de SAT en Japanio. Sed ĉi tiu vizito de Kreŝimir Barkoviĉ sendube semis semojn de kompreno por la asocio, same kiel la vizito de Kep Enderby, kiu vizitis kaj ĉeestis SAT-anan kunsidon en la Japana Kongreso en 2002.

Diverseco estas la realo. La realo ne estas simpla imagaĵo de ekzotika kaj ekonomiisma fora lando, kiun ofte donas amaskomunikiloj. Ni kredas, ke nia amiko Kreŝimir Barkoviĉ certe vidis tion, kio ne estas tiaj stereotipaj imagaĵoj.

Viola Murasaki (membro de SAT)

Interparolado daŭris ĝis noktomezo en SAT-kunveno en Kaga

Kion devas scii ĉiu klera homo por nomiĝi klera?

19 okt 2003 okazis tradicia lanĉo de la Esperanto-kurso en Krasnojarska Esperanto-Klubo. Ĉi-foje lern-grupo estas pli ol 20-kapa: plejparte, kiel kutime, estas studentoj el Krasnojarskaj universitatoj. Gvidas la kurson Konstantin Ĥlyzov — nova membro de la klubo, kiu venis el Irkutsko por studi en Krasnojarsk.

En Krasnojarska Ŝtata Teknika Universitato, prezidanto de la klubo prof. d-ro Sergej Bronov (uzante sian rajton kiel departament-estro) en unu el la devigaj stud-kursoj “Informadologio” enkondukis la materialon pri interkomunikad-problemoj, interlingvistiko, lingvoprojektado kaj Esperanto. Pli ol 50 studentoj (2 grupoj) devos lerni, kio estas Esperanto, kaj poste oficiale ekzameniĝi ankaŭ pri tiu demando. Gravas, ke temas ne pri estontaj lingvistoj, sed pri inĝenieroj-fakuloj pri informadiko. Fakte, ekde nun almenaŭ po 50 personoj ĉiu-jare scios pri Esperanto veron. En nia tempo ĉiu klera homo devas scii tion por nomiĝi klera.

Sergej Bronov

Kurte

Prezidanto de Hungario, Ferenc Mádl, respondante al la rezolucio de la konsultiĝo de gvidantoj de la mez-eŭropaj Esperanto-asocioj subtenis iliajn klopodojn “ke Esperanto ricevu pli da rolo ol la nuna kaj en la lingvoinstruado kaj en la aplikado en internaciaj forumoj. (Landa Agado)

4 dec 2003 en populara germana ĵurnalo Die Zeit aperis tutpaĝa anonco de GEA, financita de Etsuo Miyoshi. (Esper-german)

Perla Martinelli kaj Giorgio Silfer reprezentis la Esperantan PEN-Centron en la 69a mondkongreso de PEN Internacia en Meksiko fine de novembro. (HeKo)

Germana ŝlagrokantisto Ralph Glomp eldonis siajn du K-diskojn en Esperanto: ĵus per kares’ kaj ... dum kristnaska tempo.(Esperanto aktuell)

Oftalmologo kaj esperantisto Rokuro Makabe estis distingita fine de novembro per altranga japana ordeno pro siaj sciencaj meritoj kaj klopodoj proksimigi Germanion kaj Japanion. (Marko Naoki Lins)

Kun la provoka titolo Odiai Odiai -vos uns aos outros aperis en Lisbono nova romano de Manuel de Seabra, originale verkita en Esperanto kiel Malamu vin, unu la alian; la portugala eldono aperas antaŭ la Esperanta, ĉar la portugallingva mondo de la eldonado havas pli rapidan ritmon. (La KancerKliniko)

Kadre de granda librofoiro en Pula (Kroatio) d-ro Ivo Borovečki, publike parolis 5 dec 2003 pri Eo kiel literatura lingvo kaj ĝia rolo kiel pontlingvo por la kroata literaturo. (Spomenka Štimec)

La Estraro de UEA decidis ke Marija Belošević estas komisiito pri la faka agado en UEA. (Esperanto)

8-12 dec Trevor Steele estis en Japanio por esplori la eblon okazigi la 92an UK en Jokahamo en 2007; li vizitis, interalie, kongrescentron de Jokohamo, kelkajn hotelojn kaj junulargastejojn, urboficejon de Jokohamo, Japanan Nacian Turisman Oficejon, Jokohaman Buroon por Kunvenoj kaj Vizitantoj k.a. (Sibayama Zyun’iti)

Pli ol cento da gastoj ĉeestis la malferman tagon en la Centra Oficejo de UEA; la vendoj en la Libroservo estis preskaŭ rekordaj. (Nun)

Filioj de Pola Esperanto-Asocio estas fonditaj en Krakovo kaj en Pelplin. (Pola Esperantisto)

11 nov okazis kun 28 esperantistoj la unua kunsido de la nove fondita Esperanto-klubo de la Latva Societo en Rigo. (Latvia Esperantisto)

Vide el Bruselo

Lingva festivalo

Diversaj eŭropaj fondaĵoj por junularo multfoje financis Esperanto-organizojn, ekzemple, seminariojn de TEJO aŭ de naciaj Esperanto-Asocioj. Dum jardeko Germana Esperanto-Junularo ricevis konsiderindan sumon ebligante la favorprezan Internacian Seminarion. Eŭropa Komisiono financos je 19 mil eŭroj seminarion de TEJO pri aktivula trejnado por gvidantoj de eŭropaj Esperanto-junularaj asocioj. La seminario, organizota de la Brusela Komunikadcentro, okazos en Bruselo inter 29 feb kaj 7 mar 2004. Sed ĉu plenkreskaj esperantistoj neniam ion ricevis de la Eŭropa Komisiono? “En Socrates Lingua, tio estas la unua fojo ke oni apogas Esperanto-organizon. EU apogis ankaŭ la ĉi-jaran simpozion pri lingvaj problemoj en EU okazinta maje en Bruselo”, — klarigas direktoro de la Asocio por Eŭropa Konscio, Zlatko Tišljar.

Jam ofte esperantistoj proponas projektojn al la Komisiono, koleriĝante, ke Esperanto ne povas esti la celo. En la nuna projekto por lingva festivalo en Slovenio, Esperanto ludas “nur” kiel komunikilo. Pere de popoluniversitato Maribor, Tišljar kunordigas la projekton por lingva festivalo en Slovenio kun kvin partneroj: popoluniversitato Norderstedt, eldonejo KAVA-PECH, Slovaka Lingva Instituto, kaj la Brusela Komunikadcentro. La financa subteno de la Komisiono estos 95 mil eŭroj — ĉirkaŭ 50 elcentoj de la elspezoj.

Sed ĉu ne estas lingvaj problemoj pro tio ke unu el la kvin projekt-partneroj ne komprenas Esperanton? “Samkiel mi suferas en kunveno kie oficiala lingvo estas la angla, kiun mi malbone regas, samtiel suferas persono nekonanta Esperanton, kiu troviĝas en kunveno kie ĉiuj parolas Esperanton, — diras Tišljar, kiu konscias ke oni devus prizorgi kvalitan tradukadon. — Pro la tempomanko kaj financoj oni ofte neglektas tion”.

Oni devas kompreni ke la Komisiono ne permesas rektan financan apogon al projektoj pri Esperanto kaj pri multaj aliaj ne oficiale agnoskitaj lingvoj. Pro tio Tišljar elektis projekton pri lingva lernado, tamen organizita plejparte de Esperanto-asocioj. “En Socrates Lingua tio eblas. Oni financas projektojn kiuj rilatas nur al iuj el la 24 permesitaj lingvoj. Oni cetere ne subtenas — kadre de Socrates Lingua — neŝtatajn eŭropajn lingvojn kiel la katalunan, eŭskan, romaan, kimran, kaj frisan. Tion oni faras kadre de aliaj programoj”. Tišljar notas ke en projektoj financataj de la Komisiono tamen ne maleblas uzi kaj ellabori projektojn en kiuj rolas aliaj lingvoj.

Ĉu Tišljar ne vidas ŝancon, ke EU iam plilarĝigos la nombron da lingvoj permesitaj en Lingua, por inkluzivi ankaŭ Esperanton? “Nur se foje disvastiĝos la ideo, ke lingvo, krom kiel komunikilo rolas samgrave kiel identigilo, eblos kompreni ke gravas ne nur oficialaj lingvoj, sed ĉiuj uzataj lingvoj, ĉu dialektoj, slangoj, naciaj lingvoj, minoritataj lingvoj kaj komunaj lingvoj de homoj loĝantaj dise kiel la romaa, hebrea aŭ Esperanto”.

La lingva festivalo okazos en 2004 dum kvar tagoj sur pluraj lokoj. “Ĝi direktiĝos al la ĝenerala publiko, al tiuj, kiuj almenaŭ iomete interesiĝas pri lingvoj, sed ankoraŭ ne decidis lerni, — diras Tišljar. — Ĉiuj lingvoj estos prezentitaj en prelegoj, per malgrandaj ekspozicioj. Publikmedia kampanjo en lokaj radioj, televidoj kaj tagĵurnaloj devos atentigi la amaspublikon”. La publiko venos el Maribor kaj ĝia ĉirkaŭaĵo.

Dafydd ap Fergus

Ĉu Ziko pravas?

Estas ĝojige ke La Ondo donas spacon al meditado de organize spertaj esperantistoj kiel Ziko M. Sikosek (LOdE-108). Mi konsentas kun pluraj el liaj rimarkigoj. Tamen mi bedaŭras, ke en siaj mediteroj plurfoje li haltas malpreter unu ponto. Tiu maltrafita ponto ĉiam rilatas al la intenco de la organiza proponinto. Mi traktu kelkajn el liaj primeditaĵoj.

“Malaltigu la kotizojn”. Sikosek forŝovas tiun rimedon, simple montrante al ektrovo de UEA-direktoro en 1937: “Kotizo estas en intima rilato al servo”. Sed mi pli ŝatus entemigi la kvaliton kaj diferencigon de la servoj, tiel ke malaltigo de la kotizo fariĝos ebla.

La delegita reto povas esti metita en la elektronikan teksaĵon kaj farita alirebla ekskluzive por “membroj kun jarlibro”, kiuj ne plu fizike ricevu tiun jarlibron. Por tiuj membroj kiuj ne disponas pri komputilo nek kutimas iri al interretejo, estu servopreta la landa reprezentanto aŭ iu alia, kiu elŝutas por ili la petatajn donitaĵojn kaj alsendas. Jam en 2004 la Centra Oficejo povus prepari eksperimenton en kelkaj malgrandaj landoj. Tia aranĝo ŝparas kostojn kaj havas la avantaĝon, ke la donitaĵoj estas aktualaj.

Troviĝas kontraŭdiro ĉe Sikosek inter lia aserto “Homoj kutime volas pli da rericevo por kotizo ol nur balotrajton” kaj sub la kapeto “Doni pli da potenco al la Individuaj Membroj”: “La LA volas havi rajton kundecidi pri la elspezo de la mono.” Kial la LA volas havi tiun rajton? Verŝajne precipe ĉar en la ĝenerala jarkunveno vigla membro povas demandi al kio tiu sumo por UEA en la buĝeto utilas.

Mi hipotezas, ke plimultaj estraroj de la LA-oj scias nesufiĉe pri la strategio de UEA kaj simple senkulpigas sin je tiu scimanko aĉetante voĉdonrajton, kvazaŭ ili estus interesitaj.

Se vi malakceptas tiun hipotezon, bonvolu konsideri ke mi pledas por multe pli alta normo de kono de la strategio de UEA kaj de la intelekta nivelo necesa por taksi ĝin. Kaj mia plua hipotezo estas, ke plimulto de la Individuaj Membroj, kiuj volas pli da voĉoj en la komitato ĝuste havas tiun nivelon kaj la ambicion uzi ĝin. Kiel kontentigi ilin?

Se oni komparas tiun ĉi situacion kun tiu en politika partio, kie intelektula freŝpartiano fanfaronas, ke li estus multe pli bona politikisto ol la aktuala partigvidanto, la loka sekcio faros lin/ŝin deputito al la tutlanda partikonvencio pri la estontaj ĝeneralaj balotoj, sed ne antaŭ ol en loka kunveno oni estos diskutinta la porbalotan partiprogramon kaj estos aŭdinta la ideojn de la freŝpartiano.

Konklude la kernproblemo estas la malfacila travideblo de la celo de UEA. Pri tio miaopinie ne kulpas iu estraro de UEA, sed la fakto ke en la komitato mankas dialogo sekvata de politika koloriĝo. Kial la komitatanoj problemigus? Ili ja ne estas kontrolataj?

Laŭ mi la nomumo kaj la kontrolo (= prezentado de sia opinio pri la strategio de UEA) de la komitatanoj devas esti aranĝita en alia maniero, statute certigita, tiel ke landa asocio nur povu esti rekonata de UEA, se ĝia nomuma proceduro estas demokrata kun speciala informado al Individuaj Membroj en la koncerna lando. Do la politika influo de IM ne estu atingata maljam en la komitato, sed en la LA. Ĉu realisma? Eble la LA ne allasos en sia sino tian kondiĉigon far UEA de la elekta proceduro.

Ankoraŭ, la voĉdonrajto ne estu la sola servo kiun LA aĉetas per sia transpago por la “aligitaj membroj”. En moderna kupola asocio estu ankaŭ departemento kiu donas trejnadon kaj profesian konsilon al gvidantaj membroj de landaj asocioj.

Je la fino de sia meditado Sikosek ankaŭ skribas ke UEA havas “plurajn kunlaborantajn fakajn asociojn pri kiuj ĝi ne rajtas fieri”. Mi havas neniun ideon kiujn li celas. Tia aserto estas senvalora, ĉar neniu povas malpruvi ĝin nek oni ekhavas impreson pri la politika konvinko de la skribinto, se li ne mencias ilin.

Mi simpatias kun la kontraŭ-tutmondiĝa movado kaj bonvenigus debaton en UEA ĉu kunlabori kun iu el la organizoj konsistigantaj ĝin.

Por tio necesas agnosko ke neŭtraleco ne signifu la maleston de politika starpunkto aŭ agado. Nur aliĝo al unu partio, kiu evidente damaĝas la rajtojn de alia partio signifas kontraŭagon al neŭtraleco.

Johan Derks

Krepusko de paradigmo

Ni ĝojas ke nia modesta proklamo jam komencas veki reagojn kaj diskuton. Tio estis nia celo. Ajna pliklarigo de la ideoj ĉirkaŭ la esperantista identeco povas nur utili al nia komunumo. Tial ni dankas pro la komentoj de Ljubomir Trifonĉovski kaj Bertil Nilsson.

S-ano Trifonĉovski bazas sian respondon sur tiu dikotomio “finvenkisto-raŭmisto” kies legitimecon ni pridubas. Lia reago atestas, ke kompreni problemon pri la paradigmo malhelpas tiu ĉi paradigmo mem. Li, ŝajnas, erare komprenis nian elpaŝon kiel atakon de “finvenkistoj” kontraŭ “raŭmistoj”. Dume ni klopodas ĝuste komprenigi, ke ambaŭ duonoj de tiu koncepta paro estas eksigindaj kaj ke ilia klariga povo pri la socia konsisto de esperantistoj estas tre limigita. Tiun limigitan klarigpovon kaŭzas la karaktero nescienca, ja plie ideologia, t.e. dogme valoriga de la skemo. Ĝuste tial ni uzis la vorton “paradigmo” — ja Esperantujo bezonus liberigi sin de ĉi tiu katena paradigmo por paŝi pluen.

La bezono liberiĝi je la eksa paradigmo tamen neniel signifas ke la esperanta movado bezonus liberigi sin de la strukturoj kiuj sin mem etikedas ĉu “raŭmismaj” ĉu “finvenkismaj” (kvankam, ĉi lastaj maloftas, kio ŝajnas pruvi ke “finvenkista” estas plie ideologie etikedo ol realaĵo).

Nomoj “finvenkisto” kaj “raŭmisto” estas duagradaj: devenas de primara, fundamenta fenomeno — esti esperantisto aŭ/kaj esperant(i)ano. Por ni, esperantisteco reduktiĝas nek al “finvenkisteco” nek al “raŭmisteco”; ĝi fontas el historio de esperanta ideo, devenas de nia propra libervola decido paroli esperante kaj esprimiĝas en uzado de esperanto: kiel komunikilo, sinesprimilo, krome en popularigado de esperanto inter neesperantistoj. Ĉiuj esperantistoj estas anoj de lingvokomunumo kaj nur baze de tio ili apartenas al diversaj esperantaj organizoj kaj komunumoj elektitaj far ili mem. Tia esperantisteco ne enhavas batalon kontraŭ aliaj esperantistoj — nur batalon por popularigi esperanton. Tia esperantisteco ne bezonas imiti ŝtaton — kio signifas forĵeton de nia identeco. Al ĝia tradicio konvenas konduto de gastiganto kiu bonvenigas gaston enkadre de komunaj e-kulturaj valoroj kun principo de reciprokeco. Fantomo de zorganta pri sia potenco, burokrata “pasport-donanto” ludas tie rolon el alia spektaklo. Kaj ne gravas ĉu akompanas ĝin “kulturflegema” ĉu “finvenkema” fono.

István Ertl, Zbigniew Galor

Notoj

Nia ĝojo pro la reago estus plena, se akompanus ĝin prezento de nia proklamo libera de cenzora manipulado, tia kiu ne erarigus legantojn de HeKo:

  • 1) el la proklamo oni forprenis kaj la titolon (Proklamo pri elĉerpiĝo de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo) kaj la unuan frazon: (Ni, sube subskribintaj partoprenantoj de la XIX-a ARKONES en Poznań);
  • 2) oni deformis ankaŭ liston de subskribintoj, skribante: “ses esperantistoj loĝantaj en Pollando plus Detlev Blanke kaj István Ertl (neniu el ili estas Esperanta civitano) subskribis la suban “proklamon””, origine: Detlev Blanke, Tadeusz Chrobak, István Ertl, Zbigniew Galor, Georgo Handzlik, Paweł Janowczyk, Zbigniew Kornicki, Ilona Koutny;
  • 3) oni entute prisilentis apartenantan al la proklamo informon: “PROKLAMO DE POZNANO. Proklamon pri elĉerpiĝo de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo kunverkis István Ertl kaj Zbigniew Galor, kiu ankaŭ prezentis ĝin enkadre de la XIX-a ARKONES — 27.09.2003. — en Poznań (Pollando) dum primovada panel-diskuto, kiun gvidis Tadeusz Chrobak. Ni ĝin aperigas por pripensigi la legantojn. Se vi opinias same, bonvolu sendi mesaĝon kun vorto Jes! kaj via nomo al adreso: zgalor@au.poznan.pl. (I.E., Z.G.)”.

Heroldo Komunikas. n-ro 212, 2003 10 29.

Proklamo de Poznano

Listo de proponantoj kaj apogantoj, ĝis 15 dec 2003

Ann-Louise Åkerlund, Petko Arnaudov, René Ballaguy, Anna Besenyei, Detlev Blanke, Marteno Bustin, Jeanne-Marie Cash, Tadeusz Chrobak, Probal Dasgupta, István Ertl, Julianna Farkas, Rudolf Fischer, Zbigniew Galor, Ursula Grattapaglia, Giuseppe Grattapaglia, Georgo Handzlik, Markus Heupel, Heinz Hoffmann, Jozefo Horvath, Paweł Janowczyk, Ottmár Járeb, Neil Mac Kiligin, Andrzej Kiszkiel, Walter Klag, Zbigniew Kornicki, Ilona Koutny, Jan Książek, Fritz Lautenbach, Christian Lavarenne, Carmel Mallia, Luigia Oberrauch Madella, Valentin Melnikov, Ludoviko Molnár, Klaus Morhoff, Bjarke Nielsen, Ivo Osibov, Junia Perkins, Andrej Peĉonkin, Stanisław Płachta, Llibert Puig, Jacques Le Puil, Dario Rodriguez, Nicola Ruggiero, Gian Piero Savio, David Schamgar, Josef Shemer, Milan Sveda, Peter Tihanyi, Lucas Yassumura, Giuseppe Valente, Armando Zecchin.

Knabo ĉe Krista abio

El “La taglibro de verkisto” de Fjodor Dostojevskij

... Sed mi estas romanisto kaj, ŝajne, mi mem verkis unu “historion”. Kial mi skribas “ŝajne”? Ja mi mem certe scias, ke mi verkis ĝin, tamen mi plu vizias, ke tio iam okazis ie, ĝuste tio okazis ĵus antaŭ Kristnaska Festo, en iu urbego dum terura frosto.

Mi vizias, ke en keletaĝo estis knabo, tute eta, nur sesjara aŭ eĉ pli juna. La knabo vekiĝis matene en la humida kaj malvarma kelo. Li estis vestita per iu kitelo kaj tremis. Lia spiro flugis el la buŝo kiel blanka vaporo, kaj li, sidante en angulo sur kestego, pro enuo intence elbuŝigis tiun vaporon kaj amuziĝis, rigardante kiel ĝi elflugas. Sed li tre malsatis. Ekde la mateno li kelkfoje venis al la tabullito, kie lia malsana patrino kuŝis sur krespe maldika kovrilo kun iu sako sub la kapo anstataŭ kapkuseno. Kiel ŝi venis tien? Verŝajne ŝi venis kun sia filo el iu urbo kaj subite ekmalsanis. La luigantinon oni arestis antaŭ du tagoj; ĉiuj loĝantoj disiris, ja estis festa tempo, kaj nur unu el ili, vestita per kitelo, jam dum unu tagnokto kuŝis ebriega, ne ĝisatendinte la feston. En alia angulo de la ĉambro ĝemis pro reŭmatismo okdekjara maljunulino, iam loĝinta kiel vartistino ĉe iu kaj nun mortanta solece, ĝemante, grumblante kaj murmurante al la knabo, kiu jam timis proksimiĝi al ŝia angulo. Li trovis akvon ie en la vestiblo kaj trinkis, sed panpecon li nenie trovis, kaj eble jam la dekan fojon li venis veki sian panjon. Finfine li tre ektimis en la mallumo: jam delonge vesperiĝis, sed oni ne lumigis la ĉambron. Palpinte la vizaĝon de sia panjo, li miris ke ŝi tute ne moviĝas kaj iĝis malvarma kiel la muro. “Tre malvarme estas ĉi tie”, — li pensis, iom staris, hazarde lasinte sian manon sur la ŝultro de la mortintino, poste blovis sur siajn fingretojn por varmigi ilin, kaj subite, palpe trovinte sur la tabullito sian eluzitan kaskedon, li malrapide, palpe ekiris el la kelo. Li irus pli frue, sed li timis grandan hundon supre sur la ŝtuparo, kiu la tutan tagon hurlis ĉe najbara pordo. Sed la hundo jam ne estis, kaj li subite eliris sur la straton.

Dio, kia urbo! Ankoraŭ neniam li vidis ion similan. Tie, de kie li venis, nokte estas nigra mallumo kun nur unu lanterno en la tuta strato. La ŝutroj de la malaltaj domaĉoj estas riglitaj; jam ĉe la krepuskiĝo neniu estas surstrate, ĉiuj enfermas sin en siaj hejmoj, kaj nur hurlas tutaj gregoj da hundoj, centoj kaj miloj da hundoj, kiuj hurlas kaj bojas la tutan nokton. Tamen tie estis tiel varme kaj oni donis al li manĝi, sed ĉi tie — ho, Sinjoro — lin turmentis malsato! Kaj kiel ĉi tie ĉio tondre frapas. Kiaj lumo kaj homoj, ĉevaloj kaj kaleŝoj, kaj frosto, frosto! Frosta vaporo floke iras de lacigitaj ĉevaloj, el iliaj varme spirantaj muzeloj; hufoj sonoras sur pavimoj sub malkompakta neĝo, kaj ĉiuj tiel puŝas, kaj, ho Sinjoro, li tiel malsatas, li deziras almenaŭ peceton da io, kaj subite tiel ekdoloris la fingretoj. Preteriranta policano forturnis sin por ne rimarki la knabon.

Jen denove strato, — ho, kiel larĝa! Ĉi tie oni certe dispremos lin; ĉiuj krias, kuras kaj veturas, kaj kia lumo, kia lumo! Sed kio ĝi estas? Ho, kia granda vitro, trans la vitro estas ĉambro, kaj en la ĉambro staras arbo alta ĝis la plafono. Ĝi estas Kristnaska abio, kaj sur la abio multas fajroj, oraj paperetoj kaj pomoj, kaj ĉirkaŭe estas pupoj, etaj ĉevaloj; kaj en la ĉambro kuras infanoj, bele vestitaj, puraj, ili ridas kaj ludas, kaj manĝas, kaj trinkas ion. Jen knabino ekdancis kun knabo — tre ĉarma knabino! Jen muziko, aŭdebla eĉ trans la vitro. La knabo rigardas, miras, jam ridas, sed liaj piedfingretoj doloras, kaj la manfingretoj tute ruĝiĝis, ne plu fleksiĝas, kaj doloras lin movi ilin. Li subite rememoris siajn dolorajn fingretojn, ekploris kaj forkuris antaŭen, kaj jen li denove vidas trans alia vitro ĉambron, ankaŭ tie estas arboj, sed sur la tabloj estas ĉiaj kukoj — migdalaj, ruĝaj, flavaj, kaj kvar riĉaj sinjorinoj tie sidas, kaj al ĉiu veninto ili donas kukojn, kaj la pordo ĉiuminute malfermiĝas, multaj sinjoroj venas al ili de la strato. La knabo kaŝe proksimiĝis, subite malfermis la pordon kaj eniris. Ho, kiel oni kriis kaj svingis la manojn al li! Unu el la sinjorinoj rapide venis al li, ŝovis unu kopekon en lian manon kaj mem malfermis al li la stratpordon. Li tre ektimis! Sed li ne povis fleksi siajn ruĝajn fingretojn kaj reteni la moneron, ĝi tuj elfalis kaj ektintis sur ŝtupoj. La knabo elkuris kaj ĉiam pli rapide ekiris, mem ne sciante kien. Li denove volis ekplori, sed ektimis kaj plu kuris, plu kuris spirante varmon sur la manetojn. Kaj ĉagreno premis lin, ĉar li subite sentis solecon kaj teruron, sed subite, ho Sinjoro! Kio estas nun? Homoj staras amase kaj miras: en fenestro post vitro tri etaj pupoj, bele vestitaj per ruĝaj kaj verdaj robetoj, estas tute kiel vivantoj! Maljunuleto sidas, kvazaŭ ludante grandan violonon, du aliaj apude staras, ludante etajn violonojn, takte klinas siajn kapojn kaj rigardas unu la alian, kaj iliaj lipoj moviĝas, ja ili parolas, sed pro la vitro nenio aŭdeblas. Komence la knabo pensis, ke ili estas vivaj, kaj fine diveninte, ke ili estas pupoj, li subite ekridis. Neniam li vidis tiajn pupojn kaj ne sciis, ke tiaj pupoj ekzistas! Li ja deziris plori, sed tre ridindaj estis la pupoj. Subite al li ŝajnis, ke iu de malantaŭe kaptis lian kitelon: granda malica knabo, kiu staris apude, subite bategis lian kapon, forŝiris lian kaskedon, kaj de malsupre piedbatis lin. La knabo ruliĝis surteren, oni ekkriis, li konsterniĝis, saltstariĝis kaj rapide ekkuris, kaj subite enkuris ien, tra pordego, en fremdan korton, kaj sidiĝis post lignostako: “Ĉi tie oni ne trovos min, kaj krome estas mallume”.

Li sidiĝis kaj kunpremiĝis, ne povante rekapti la spiron pro la timo, kaj subite, tute subite, li ekfartis tre bone: liaj manetoj kaj piedetoj subite ĉesis dolori kaj iĝis varme, tiel varme, kiel sur forno; li tutkorpe tremis unu fojon: ho, li ja preskaŭ ekdormis! Tre bone estus ekdormi ĉi tie. “Mi iom sidos ĉi tie kaj iros denove vidi la pupojn, — pensis la knabo kaj ridetis, rememorinte ilin, — tute kiel vivantoj!..” Kaj subite al li ŝajnis, ke lia panjo ekkantis super li. “Panjo, mi dormas, aĥ, kiel bone estas dormi ĉi tie!”

— Knabo, venu al mia abio, — malforta voĉo subite flustris super li.

Unue li pensis, ke tiu estas lia panjo, tamen ne estis ŝi. Kiu do lin vokis? Li ne vidis tiun, sed iu kliniĝis al li kaj brakumis lin en la mallumo, kaj la knabo donis al tiu sian manon kaj... kaj subite, — ho, kia lumo! Ho, kia abio! Eĉ ne abio, li ankoraŭ neniam vidis tiajn arbojn! Kie li nun estas: ĉio brilas, ĉio radias kaj ĉie ĉirkaŭ li estas pupoj — ne, ili ĉiuj estas geknaboj, sed tre helaj; ĉiuj dancas ĉirkaŭ li, flugas, ĉiuj kisas lin, levas lin, portas lin kun si, ankaŭ li mem flugas, kaj jen li vidas: lia panjo rigardas al li kaj gaje ridas.

— Panjo! Panjo! Aĥ, panjo, kiel bone estas ĉi tie! — la knabo krias al ŝi kaj denove interkisiĝas kun la infanoj kaj volas rapide rakonti al ili pri la transvitraj pupoj. — Knaboj, kiuj vi estas? Knabinoj, kiuj vi estas? — li demandas ridante, kun amo al ili.

— Ĝi estas “Krista abio”, — ili respondas al li. — Ĉe Kristo en ĉi tiu tago ĉiam estas abio por la infanetoj, kiuj tie ne havas sian abion...

Kaj li eksciis, ke tiuj geknaboj estis infanoj same kiel li, sed iuj frostmortis en korboj, en kiuj oni metis ilin sur ŝtuparojn ĉe pordoj de peterburgaj oficistoj; aliaj sufokiĝis ĉe finninoj, al kiuj ili estis donitaj el orfejoj por nutrado; triaj mortis ĉe sekiĝintaj mamoj de siaj patrinoj dum la malsato en Volgo, kvaraj sufokiĝis pro haladzo en triaklasaj vagonoj; sed nun ili ĉiuj estas ĉi tie, ili ĉiuj nun estas kiel anĝeloj, ĉiuj estas ĉe Kristo, kaj Kristo mem estas inter ili kaj etendas al ili siajn manojn kaj benas ilin kaj iliajn pekintajn patrinojn... Kaj ĉiuj patrinoj de tiuj infanoj tie staras flanke kaj ploras; ĉiu rekonas sian knabon aŭ sian knabinon, kiuj alflugas al ili kaj kisas ilin, viŝas iliajn larmojn per siaj manetoj kaj petegas ilin ne plori, ĉar ili tre bone fartas ĉi tie...

Kaj malsupre, ĉe mateniĝo kortistoj trovis la etan kadavron de la enkurinta knabeto, frostmortinta post la lignostako. Estis trovita ankaŭ lia panjo... Ŝi mortis pli frue ol li; ambaŭ renkontiĝis en la Ĉiela Regno de Sinjoro Dio.

Tradukis el la rusa Aleksander Korĵenkov

Notoj

1. Ĉi tiu rakonto aperis en 1876 kiel parto de la januara ĉapitro de la Taglibro. Antaŭe en la teksto Dostojevskij mencias pri intenco verki romanon pri rusaj infanoj kaj pri iliaj (ge)patroj.

2. En la tradicia rusa domo sur la forno estas kuŝejo.

La tradukinto dankas al Michel Duc Goninaz, Sten Johansson, Wolfgang Kirschstein, Kris Long kaj Gonçalo Neves, kiuj tralegis la tekston kaj donis valorajn konsilojn.

Pardonon, sinjoro de Zilah

[En la elektronika versio la recenzo de Alen Kris ne havas la erarojn, pri kiuj li skribas sube.]

Mi kutimas tralegi miajn freŝpresitajn artikolojn — ne pro narcisismo, sed por detekti preserarojn. Tiu prizorgo — mi konsentas — ne tro gravas al teksto en la laŭmoda postmodernista stilo, kie la sencorenversoj kaj miskombinoj nur dekoras la konsiston. Tamen mi havas la naivan ideon, ke la teksto devas porti sencon — eĉ se tio atencus kontraŭ la unuagrada statuto de amuzkapablo kaj originaleco. Ĉi-foje mi havis antaŭokule mian recenzon pri la libro de E. de Zilah (LOdE. 2003: 12). Mia unua fitrovo, kie la vorto “modelo” anstataŭis la vorton “moralo” ne forte ŝokis, ĉar konservis ŝancon al kompreno. Sed baldaŭ sekvis “erotiko” sur la loko de “etiko” kaj fine “religio” anstataŭ “reliefo”. Tiuj du trafaj frapoj (de iom sinistra fato) perfekte ruinigis la tutan koncepton de mia artikolo. Se tio estus nura absurdaĵo — ĥaosa nekomprenebla vortofalo. Ne. La perea literŝanĝo transformis laikan recenzanton (kia mi fakte estas) en prokuroron de Dio. Mia modestorigina kritiko tuj enprenis la ĉielan aŭtoritaton. Senzorga frondumo antaŭ idea rivalo iĝis minaca krozado de subjekto, kiu konas ĉiupotencan subtenon.

— Pardonon, sinjoro de Zilah! Efektive mi ne estas dia heroldo, celinta stigmatizi pekulon, kiu aŭdacis disputi kontraŭ sanktaj preceptoj. Simple ĉar mi ne estas kredanto. Antaŭe, en Romia epoko, oni havis ankoraŭ alian sencon de la vorto “religio”. Ĝi signifis konsciencon, skrupulojn, ligon kun eksterunupersonaj valoroj. Tiun sencon la vorto nun ne havas, do mi restas senreligiano. Des pli mi estas ĝi, se mi prenu en konsideron la tipan difinon el PIV, kiu traktas la religian interrilaton kiel rimedon “certigi al si postmortan definitivan feliĉon”.

Tamen estas aliaj argumentoj, kiuj permesas polemiki kontraŭ la fluemo del moralo, kaj estas aliaj fundamentoj ol tiu de supera sankcio por starigi la etikajn valorojn.

Antaŭfoje mi menciis Smerdjakov el romano de Dostojevskij. Tiu tipo aŭtente ne havis religion. Sed la tipa religia aspiro al eterna feliĉo, la konsidero de bona (pia) konduto en la kvalito de pago pri la senmorteco — ĉu oni ne rekonas Smerdjakovon en tiu serpentumo al la paradizo?

Sed, ne estante religiano, mi bone vidas, ke la kristanismo portas tre altan etikan pozitivon, ke ĝi konjektas la imperativojn de la konduto, ke ĝi ĝuste sentas certan absoluton, misprojekciante ĝin ĉielen. Ne estas loko por longe diskuti tiuteme, sed eĉ en tiu misprojekcio oni povas apreci justan metaforon.

Por fini oni pensu pri analogio el la epistemologia areo. Ĝis nun (kaj eĉ precipe nun) multaj teoriistoj ne sukcesas logike argumenti la ekziston de la ekstersenta realeco. Kaj nedepende de tio ĉiu nemalsana ĉu sciencisto, ĉu kiu ajn profano senpere certas pri ĝia ekzisto. Se nia teoriisto ekkrius (kiel tion faris iam A.Einstein):

— Mi ne povas pruvi, sed mi kredas! — ĉu li ne iĝus por tiu ĉi pasia momento vera teologo?!

Alen Kris

Soleca leporo
Vladimír Váňa: Rakontoj ne nur ŝercaj / Ilustris Pavel Rak. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2002. — 128 pĝ., il.

Vladimír Váňa ne apartenas al la konataj Esperantaj verkistoj, tamen unu el liaj noveloj estas ege konata kaj legata. Temas pri Kiel ni mortigadis leporon por la antaŭkristnaska vespermanĝo, kiu estas eble la plej memorinda ero en la progresiga legolibro Paŝoj al plena posedo. La sama novelo en 1961 ricevis unuan premion en la Belartaj Konkursoj, kaj samjare alia novelo de Váňa ricevis trian premion.

Post la morto de la aŭtoro lia filino trovis aron da tekstoj el lia mano, kaj tiujn nun eldonis Petr Chrdle. Temas pri entute dudeko da rakontoj. Kiel aludas la titolo, kelkaj estas ŝercaj, aliaj ne. Pli ĝuste, duono de ili estas satiraj, kaj ili primokas precipe sociajn, politikajn kaj artajn aferojn, sed ankaŭ homajn rilatojn kaj kondutojn.

Dumvive la aŭtoro do ne povis aŭ volis publikigi la plimulton el tiuj tekstoj, kaj oni rajtas demandi sin, ĉu la eldonintoj vere faris bone, aperigante ilin ĉiujn. La nivelo estas varia, kaj pri tio eble Váňa mem konsciis. Ŝajne ne okazis elektado aŭ redaktado, nek lingva polurado.

Efektive, “la kristnaska leporo” elstaras kiel la plej sukcesa rakonto en la kolekto. Ĝi estas absurda farso, plena de vivo kaj viglo. En simila stilo troviĝas aliaj sukcesaj eroj, ekz. Kiel grava estas la plano, kie absurdo miksiĝas kun politika satiro. Bedaŭrinde en aliaj satiroj mankas tiu leĝero kaj frenezo, kiu levus ilin de la primitiva plendado aŭ primokado. Tio validas ekz. pri Malgaja fabelo, kiu alegorie priskribas la sorton de Ĉeĥoslovakio inter la “frataj ŝtatoj”. En La telefono la aŭtoro burleske ridindigas burokration, tamen la rakonto malhavas vere akran pinton.

Pluraj verkoj, interalie la premiita Kiel mi eniris parnason, primokas modernan literaturon kaj arton. La perspektivo estas de persono, kiu ne komprenas tiujn strangajn artaĵojn kaj sekve konkludas, ke ili neniel valoras. Ne tre originale aŭ sprite, bedaŭrinde. Mi preferus, se la aŭtoro pli multe uzus sian precipan talenton, tiun de burleskaj farsoj. Imagu, se en la Esperanta “parnaso” iuj konsilus lin, kiel evoluigi sian talenton kaj eviti falilojn! Nu, naiva revo...

Relative bona tamen estas novelo pri instruistaj spertoj, La metamorfozo. Identa temo ripetiĝas en malpli valora bagatelo Milita danco, kio montras, ke neniu sarkado okazis ĉe la eldonantoj. En alia sufiĉe bona ero pri embarasoj en la planekonomio, Kisteho, la aŭtoro — intence aŭ ne — plantis blagon en formo de letero kies enhavo rivelas vere aŭguran kapablon, krom se temas pri aŭtora misaĵo. En la kolekto troviĝas ankaŭ du romantike historiaj rakontetoj, unu pri ĉeĥa historio, alia pri indianoj en Usono.

La stilo de la rakontoj plej ofte estas vigla, klara kaj senartifika. Mediaj aŭ personaj priskriboj ne tre riĉas, sed dialogoj kaj agoj fluas nature. La lingvaĵo tamen ne estas senriproĉa. Tre ofte oni trovas esprimojn, kiuj ŝajnas nacilingve pensitaj, kaj nur provizore vestitaj per Esperantaj vortoj. Estus bone se oni uzus ne-ĉeĥajn kunlaborantojn por redakti la tekston.

Aperas multaj fuŝoj pri verba karaktero, kiel “ni ĉesis nian interparolon” (pĝ. 55) kaj “tiel daŭrigis la interkonsiliĝo” (pĝ. 68). Aperas strangaj vortoj, kiel “displaĉa” (pĝ. 46, 65) kaj “aŭtogramo” (pĝ. 96). Oni trovas uzon de “tuj... tuj...” (pĝ. 9, 34) en la senco jen... jen... Plurfoje aperas nekutima objekta predikativo ĉe havi: “Mi havas la tempon ege limigita” (pĝ. 120). Sed pleje ĝenas frazoj kun nekutima, eĉ kelkfoje nebula, konstruo: “Ĉar mi kaj Jarda estis elektitaj komitatanoj, konsideris nin ĉiuj savintoj” (pĝ. 21). “Senĉesa nepagado de direktoro kaj laciĝo de la ceteraj kaŭzis, ke fine tamen naskiĝis fajrero de espero” (pĝ. 68). “Profesoro Ŝaŝliko estis tre sperta kritikisto por ne scii, ke ĉi tiu bildo elvokos veran sensacion” (pĝ. 107).

Tipa sekvo de nacilingva pensado estas la esprimo “kolhararon anstataŭ hararo” (pĝ. 81). Tute simile oni povas legi ĉe la franco Lorjak: “ne horloĝo sed vek-horloĝo”. Kiom la denaska lingvo katenas niajn pensojn!

Nu, ŝajne la aŭtoro antaŭvidis mian akran prijuĝon, ĉar en Kelkaj konsiloj, kiel facile kaj rapide fariĝi verkisto li skribis, ke “kritikistoj plejparte rekrutiĝas el la vicoj de tiuj, kiuj volis fariĝi verkistoj, sed ne povis tiun celon atingi, ĉar ili ne ellernis skribi: ili scias nur legi” (pĝ. 50). Tuŝite! Do, mi ŝatus fini per rekomendo, sed ne vere scias al kiu leganto rekomendi ĉi rakontojn. Ili estas iel nek-nek — nek sufiĉe literature valoraj, nek sufiĉe glatstilaj, kaj nur kelkaj el ili vere amuzas.

La fama kristnaska leporo do iom solas en ĉi kunteksto.

Sten Johansson

Liro-2003

6 dec 2003 kadre de la Zamenhofa Semajnfino en Kaliningrado estis anoncita la rezulto de la tradicia literatura konkurso Liro-2003, organizita de La Ondo de Esperanto. La juĝkomisiono (Aleksej Birjulin, Sten Johansson, Wolfgang Kirschstein, Aleksander Korĵenkov, Alen Kris, Valentin Melnikov) ricevis 48 konkursaĵojn de 22 personoj el 12 landoj: Brazilo, Britio, Finnlando, Francio, Germanio, Luksemburgio, Norvegio, Pollando, Ruslando, Svedio, Ukrainio, Usono.

La rezulto de Liro-2003
Originala prozo

Laŭreato: Paul Gubbins (Britio) pro “En Vermonto”.

Laŭda mencio: Lena Karpunina (Germanio) pro “Tiu tago”.

Originala poezio

Laŭreato: Jean-Marie Ries (Luksemburgio) pro “La juĝantinaro”.

Laŭdaj mencioj: Ljudmila Orajevskaja (Ukrainio) pro “Acero”; Bernadete Asensi Tavares de Melo (Brazilo) pro“Makuloj”.

Traduka poezio el la rusa: poemoj de Fjodor Tjutĉev

Laŭreato: Jurij Karcev (Ruslando) pro Silentium!.

Laŭda mencio: Tatjana Auderskaja (Ukrainio) pro Silentium!.

Traduka prozo el la rusa: Антон ЧеховЧеловек в футляре

Laŭreato: Anna kaj Mati Pentus (Ruslando).

Laŭda mencio: Jukka Pietilainen (Finnlando).

Traduka prozo el la angla: Mark Twain. “The Celebrated Jumping Frog of Calavares County

Laŭreato: Michael Ansaldi (Usono).

Laŭda mencio: Maurice Wittenberg (Usono).

Ĉiu laŭreato ricevos diplomon kaj librodonacon. Konforme al la regularo de Liro, la organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31a de decembro 2005 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike.

Gratulon al la laŭreatoj! Dankon al la partoprenintoj!

Halina Gorecka sekretario de Liro-2003

Premio “Delfí Dalmau

La 3a ĵurnalisma premio “Delfí Dalmau” por gazeta artikolo estas kunvokita por la venonta jaro laŭ la ĉi-suba regularo.

1. Oni aljuĝos ĉi tiun premion al la plej bona gazeta artikolo populariga kiu pritraktos ajnan aspekton en rilato kun la ekologio de la lingvoj, la lingva (mal)egaleco, la Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj aŭ la ebla aŭ fakta kontribuo de internacia lingvo kiel esperanto sur ĉi tiu kampo.

2. Oni rajtas prezenti konkursaĵojn en la kataluna kaj / aŭ en esperanto. Ĉiu partoprenanto rajtas prezenti tiom da tekstoj kiom oni deziros. Ili estos neeldonitaj kaj en ili oni mencios fakton aŭ studon diskonigitan dum la kuranta aŭ dum la pasinta jaroj.

3. La tekstoj ampleksos minimume kvin kaj maksimume dek foliojn DIN A4, tajpitajn je duobla spaco, kun 24 linioj ĉiupaĝe kaj 65 karaktroj ĉiulinie aŭ je simila amplekso. Oni liveros ilin kvinoble.

4. La monsumo de la premio estos 300 eŭroj. La teksto aperos en diversaj periodaĵoj, ĉu katalunlingve ĉu esperantlingve.

5. La personaj aŭtoraj donitaĵoj (nomo, adreso, telefonnumero, loĝloko kaj, eventuale, ret-adreso) estos kunsenditaj en aparta fermita koverto, sur kiu legeblos la titolo de la prezentita verko kaj, laŭdezire, pseŭdonimo aŭ devizo.

6. La limdato por la akcepto de originaloj estos 31 aŭg 2004. Oni sendu ilin poŝte al la adreso: C. Tossalet, 4 / ES-25460-Cervia’ (Lleida) / Catalunya-Katalunio, indikante sur la koverto: Por la 3a Premio “Delfí Dalmau”.

7. La ĵurion de la 3a Premio “Delfí Dalmau” konsistigos jenaj personoj: Jordi Solé i Camardons, Luz Vazquez, Hèctor Alòs kaj Abel Montagut, kiuj povos interkonsente proponi aliajn ĵurianojn ĝis maksimumo de sep personoj. La decidoj de la ĵurio estos neapelacieblaj. La ĵurio rajtos deklari ĝin nealjuĝita, se ĝi konsideros tion oportuna.

8. Oni proklamos la rezulton en la kadro de la Kataluna Kongreso de Esperanto en Ceret (Vallespir) la 1an de novembro 2004.

9. Kataluna Esperanto-Asocio rezervas la si la rajton publikigi, aparte aŭ kune en unu sola volumo, la konkursaĵojn kiuj superis la unuan fazon de la aljuĝo de la premio akorde kun ĝia specifa aljuĝa regularo, t.e., la verkojn al kiuj oni atribuis tri aŭ pli da poentoj super kvin en la komuna kvalifiko de la ĵurio.

10. La partopreno en la premio implicas la akcepton de ĉi tiu regularo.

Ricevitaj libroj

Vidu la tutan liston de la libroj, ricevitaj ekde januaro 2003.

Barandovská-Frank, Věra. De Latino sine flexione centenario = Ein Jahrhundert Latino sine flexione.Berlin, Paderborn: Institut für Kybernetik, 2003. — 100 pĝ. — [Aĉeto].

de Zilah, Eugène. Kaj kiu pravas: Memorspertoj. — Vieno: Pro Esperanto, 2002. — 360 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Gaidamavičius, Stasys. Lietuviški-esperantiški pasikalbėjimai = Litovaj-Esperantaj konversacioj.Kaunas: Varpas, 1994. — 174 pĝ. — [Donaco de LitEA].

Matev, Svetozar. Humoro: Kolekto. — Pleven: S.Matev, 2003. — 63 pĝ., il. — [Donaco de la aŭtoro].

Mekys, Antanas. Kiel mi lernis kaj instruis Esperanton.Vilnius: A.Mekys, 2001. — 50 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Vaitilavičius, Adomas. Esperanto kalbos vadovėlis.Kaunas: Varpas, 1994. — 138 pĝ. — [Donaco de LitEA].

Юзефович, Леонид. Казароза: Роман. — М.: Зебра Е, Эксмо, Деконт+, 2002. — 286 с. — [Aĉeto].

Ricevitaj gazetoj

Esperanto. 2003/11;

Esperanto aktuell. 2003/5,6;

Heroldo de Esperanto. 2003/16;

Internaciisto. 2003/6;

Kontakto. 2003/5;

La KancerKliniko. 2003/108;

La Movado. 2003/633;

La Ondo de Esperanto. 2003/12;

La Revuo Orienta. 2003/10,11;

Latvia Esperantisto. 2003/3-4,5;

Le Monde de l’Espéranto. 2003/542;

Litova Stelo. 2003/6;

Monato. 2003/12;

Norvega Esperantisto. 2003/5;

Pola Esperantisto. 2003/6;

Tornado. 2003/7,9.

M O Z A I K O

Por la oktobra enigmo Tri proverboj venis 34 respondoj. Malgraŭ malatento de la kompilinto (en la tria proverbo du ciferoj “1” kaj “7” signifas unu literon “s”) ĉiuj solvoj estas ĝustaj.

Ilin sendis: Albert Reiner (Aŭstrio); Norman Divall, Charlie Dornan, Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones, Elizabeth Michel, Vilcjo Walker (Britio); Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen, Aira & Erkki Röntynen (Finnlando); Lucien Giloteaŭ (Francio); Hans-Burkhard Dietterle, Gunter Ebert, Hans Jager (Germanio); Jón Elíasson (Islando); Antanas Grincevičius, Ludomir Sobanski (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Lenĉe Efremova (Makedonio); Ester Olsen (Norvegio); Dorota Burchardt, Zbigniew Czupkałło, Witold Czerwiński, Hanna Skalska, Zbigniew Tylkowski (Pollando); Viktor Alikin, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Nikolaj Neĉajev, Oleg Sevruk, Anatolij Sidorov, Sergej Strelec (Ruslando); Roland Larsson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion lote gajnis Antanas Grincevičius. Ni gratulas!

La ĝustaj solvoj:

1. Bone tiu sidas, al kiu la sorto ridas. (baleno, kastoro, kudri).

2. Per pacienco venas scienco. (socia, revi, panaceo).

3. Se decidos la sorto, helpos nenia forto. (fortepiano, soldato, helico).

Plenigu la rektangulon

Sur la bildo estas rektangulo kun kvar figuroj en ĝi. Plenigu la rektangulon per la restintaj figuroj tiel, ke la literoj en la figuroj kunmetiĝu en proverbon. Anstataŭ du figuroj ekster la rektangulo estas prezentitaj iliaj spegulaj bildoj.

Sendu la solvon tiel, ke ĝi atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 10 feb 2004.

Kompilis Viktor Alikin

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (13)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto | La dua parto | La tria parto | La

kvara parto | La kvina parto | La sesa parto | La sepa parto | La

oka parto | La naŭa parto | La deka parto | La dek-unua parto | La dek-dua parto

Vivu la flava stel’?

Ne estas troe diri, ke ĉiu esperantisto estas ankaŭ iomete ĉino. (Renato Corsetti al la 5-a Ĉina Kongreso de Esperanto, citita en Esperanto. 2003: 11)

Virtuala pago?

La radikaluloj eĉ pagos al partoprenantoj de decembra konferenco retadkostojn en la kvin-stela brusela hotelo, Hotel Crowne Plaza, kaj almenaŭ tri manĝojn. (Brusela Komunikadcentro en la diskutlisto [lingva-demokratio], 23 okt. 2003)

Mil semoj ne perdiĝu

Lasu nin ĉiuj preni amikajn fotrojn por kunlabori inter ni membroj. (Nikola Raŝiĉ en la diskutlisto [uea-membroj], kopianta frazon de Kaisa Hansen, 22 okt. 2003)

Je l’ vojomez’ de nia vivo tera?

De: membro de UEA / To: uea@inter.NL.net / Temo: Kotizo de 2004 / Mi sendis <...> Bonvolu, certigi al mi ke vi ricevis tiun ĉi mezaĝon. (Rimarkis Ionel Oneţ)

TEJO, ĉu TEatrJO?

“La temo... estas taŭga por kunveni en Bruselo, ĉar tie estas la aktoroj, de kiuj ni povas lerni kiel plibonigi nian agadon”, klarigas Sonja Petrović, estraranino de TEJO pri eksteraj rilatoj kaj unu el la motoroj de la tuta projekto. (http://groups.yahoo.com/group/lingva-demokratio/message/ 2384 22 okt 2003)

Io putris en Koreio

... ni... estis sub la premo de kelkaj stranguloj, ke ni serĉu alternativan lokon por la 79a UK, ĉar la cirkonstancoj odoris je malsukereco kaj eventuala milito. (La Lanterno Azia. 1995: mar/apr)

Kiel mortigi agadon

Wim de Smet postulas ... plani kaj ekzekuti aŭ nepre apogi aktivecojn en Flandrio. (Vertikale. 1994, dec)

Plukis István Ertl

Kiu estas sur la foto?

En la pasinta novembro ni komencis aperigi serion da novaj taskoj, kiun prizorgas Ziko Marcus Sikosek, kiu nun laboras en Biblioteko Hector Hodler en la Centra Oficejo de UEA. Li proponas fotojn de konataj aktivuloj, kiuj estis faritaj antaŭ pluraj jaroj.

Bonvolu antaŭ 10 feb 2004 sendi al la adreso de La Ondo de Esperanto la nomon de la fotita persono. Ne rajtas partopreni la fotito mem. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!

Niaj jubileoj kaj datrevenoj en 2004

1834 (Antaŭ 170 jaroj). Naskiĝis Leopold Einstein.

1839 (165). Naskiĝis Emile Javal, Hippolyte Sébert, Wilhelm Heinrich Trompeter.

1844 (160). Naskiĝis Marie Hankel.

1854 (150). Naskiĝis Henri Vallienne.

1859 (145). Naskiĝis L.L.Zamenhof.

1864 (140). Naskiĝis Heinrich August Luyken kaj Stanislav Schulhof.

1879 (125). Naskiĝis Eŭgeno Lanti kaj Georgij Davidov.

1889 (115). Naskiĝis Edmond Privat. Aperis Princino Mary de Lermontov (de Wahl) kaj La gefratoj de Goeto (Grabowski). Ekaperis La Esperantisto.

1894 (110). Naskiĝis Raymond Schwartz kaj Paŭlo Balkányi. Aperis Hamleto de Ŝekspiro en la Zamenhofa traduko. Voĉdonado pri lingvaj reformoj en Esperanto.

1899 (105). Naskiĝis Stellan Engholm kaj Franz Jonas. La unua geedziĝo inter diversnaciaj esperantistoj (Valdemar Langlet kaj Signe Blomberg).

1904 (100). La unua internacia Esperanto-renkontiĝo en Calais kaj Dover, en kiu la verda stelo estis proponita kiel la simbolo de Esperanto. Naskiĝis Bakin, Jevgenij Bokarev, John Sharp Dinwoodie, Raymond Fiquet, Lidja Zamenhof. Fondiĝis Presa Esperanto-Societo kaj Brita Esperanto-Asocio. Ekaperis brajla revuo Esperanta Ligilo.

1909 (95). Naskiĝis Nikola Aleksiev, Ivo Lapenna, Reto Rossetti. Fondiĝis Internacia Fervojista Esperanto-Federacio. Aperis Plena vortaro de Boirac kaj Patroj kaj filoj de Turgenev (Kabe). Ekaperis La Ondo de Esperanto.

1914 (90). Naskiĝis Juan Régulo Perez. Forpasis Louis Couturat. Ekaperis Esperantista Vegetarano.

1919 (85). Naskiĝis Fernando de Diego. Fondiĝis Japana Esperanto-Instituto, Litova Esperanto-Asocio. Ekaperis Esperantista Laboristo, Bulgara Esperantisto.

1924 (80). Naskiĝis William Auld, Marjorie Boulton, John Francis, Grégoire Maertens, István Szerdahelyi. Esperanto akceptita kiel “klara lingvo” en telegrafio. Edmond Privat iĝis prezidanto de UEA. Ekaperis Sennaciulo.

1929 (75). Naskiĝis Ada Fighiera-Sikorska kaj Yamasaki Seikô. Deklaracio pri neŭtraleco (21a UK, Budapeŝto). Inaŭguro de Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno. Aperis Originala verkaro de Zamenhof, Bibliografio de Internacia Lingvo de Stojan kaj Prologo de Miĥalski.

1934 (70). Naskiĝis Konisi Gaku. Aperis Enciklopedio de Esperanto kaj Dek du poetoj.

1939 (65). Naskiĝis Nicolino Rossi, Humphrey Tonkin kaj John Wells. Aperis Duonvoĉe de Georgo Maŭra. Esperanto en La granda diktatoro kun Charlie Chaplin.

1949 (55). Fondiĝis Esperanto-Ligo de Israelo kaj ILEI. Naskiĝis Giorgio Silfer kaj Sergio Pokrovskij. La plej granda kongreso de SAT (Parizo, 1325 pers.). Ekaperis Scienca Revuo. Ĉesis Literatura Mondo.

1954 (50). Rezolucio de UNESCO pri Esperanto (Montevideo). Interzona Esperanto-renkontiĝo en Berlin, organizita de GEJ. Ivo Lapenna iĝis ĝenerala sekretario de UEA.

1959 (45). Festado de la centjariĝo de Zamenhof. Rekomenco de Esperanto-elsendoj el Varsovio. Forpasis Nikolao Kurzens kaj Kazimierz Bein (Kabe). Aperis Lingvo kaj vivo de Waringhien.

1964 (40). Aperis 33 rakontoj kaj Kalevala. Ivo Lapenna iĝis prezidanto de UEA.

1969 (35). Fondiĝis Ĉeĥa Esperanto-Asocio kaj literatura rondo La Patrolo. Aperis Doktoro kaj lingvo Esperanto de Holzhaus. Deklaracio de Tyresö.

1974 (30). Aperis Esperanto en perspektivo, Esperanto-rusa vortaro de Bokarev. Skismo en UEA konata kiel la “Hamburga Puĉo”. Forpasis Franz Jonas kaj Sándor Szathmári.

1979 (25). Fondiĝis Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (ASE) k Kuba Esperanto-Asocio. Ekaperis GEJ-gazeto. Forpasis Andreo Cseh.

1984 (20). Varsovia simpozio “Strategiaj demandoj de la Esperanto-Komunumo”. Ekaperis almanako Sezonoj. Forpasis Clelia Conterno Guglielminetti.

1989 (15). Surbaze de ASE refondiĝis Sovetrespublikara Esperantista Unio. Aperis La bona lingvo de Claude Piron kaj Trezoro: la Esperanta novelarto. Mila numero de revuo Esperanto. Forpasis Miyamoto Masao.

1994 (10). Johano Paŭlo II komencas eldiri siajn Paskajn kaj Kristnaskajn bondezirojn en Esperanto. En Niĵnij Novgorod unuiĝis Ruslanda Esperanto-Asocio kaj Rusia Esperantista Unio. Esperantisto Reinhard Selten ricevis Nobel-premion. Forpasis Reto Rossetti kaj Emilija Lapenna.

1999 (5). Startis projektoj Indiĝenaj Dialogoj kaj Agado Espero. Aperis kritikaj studoj Ĉu Esperanto postvivos la jaron 2045? de Tazio Carlevaro kaj Esperanto sen mitoj de Ziko Sikosek.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2004. № 2 (112)

Redakcie

En la lastaj monatoj ne sen streĉo kaj peno mi devigas min atenti la programojn de novaĵoj. Tamen la fidelo al rito kaj multjara disciplino ĉiam decidas la aferon. Mi ja atentas, samkiel ĉi-foje... Radionovaĵo №1: en Ĉinio oni rivelis ankoraŭ unu personon kun la simptomoj de la netipa pneŭmonio. Novaĵo №2: en Japanio disvolviĝas epidemio de la koka gripo — jam 8 mil birdoj mortis. El Kebekio oni informas pri fortaj frostoj: tri personoj pereis pro malvarmiĝo. Evidente la malvarmo forpuŝis al la dua pozicio la terorismon ĝuste pro sia pli potenca kapablo fabriki viktimojn. Ankaŭ estas klare ke oni tute cementis la idean bazon de ĉiu novaĵprogramo. Antaŭ ĉio kaj malgraŭ io ajn ĝi estas nun martirolisto, kaj ĝuste sur tiun ĉi sencoskemon oni metas stilan kaj ĝenran specifaĵon. Tio povas esti seka teksto, kurta sangovianda kadrado aŭ — kontraŭe kaj simple — intima konverso kun dolorplena persono, kiu sidas en littuko antaŭ sia apenaŭ varmeta radiilo. Tuta universo da viktimoj signalas al ni tra niaj amaskomunikaj fenestroj, kaj ni jam pretas aldoni al tiu maro da suferoj nian guton de martireco. Ja je ni doloras la kapo, malhejtas radiilo, sed — danke al Dio — niaj kokinoj ne gripmalsanas kaj feliĉe nia propra pneŭmonio estas tute, absolute tipa. En tiu konsola nuanco de nia novaĵresono ni rivelas pozitivan ingrediencon de la teror-akcenta programigo: ni tuj iĝas iom pli optimismaj komparante niajn etajn penojn kun la penegoj de la homaro.

Certe, tio estas iom febla konsolo por puranime saluti la nekrozan revolucion en niaj komunikaj kanaloj. Kvazaŭ por demonstri ne ĉiom hazardan naturon de la akcidentoj, proponataj al nia atento, oni prezentas en unu semajno serion da incendioj, en la alia aron da inundoj. Ĉu fenomeno de modo en la mondo de kataklismoj? Pasiva, sufera, tolera karaktero de la popola partopreno en tiuj ĉi scenoj de ekzisto emfazas novan — objektan — rolon de la subjekto de la historio. La nova subjekto de la historio estas anonima. Ĝi estas minaca eksterkontrola mistera forto: ĉu mikroba biomaso, ĉu kosma vento. Kaj eĉ se tiu forto enkarniĝas en iu politika simbolo, ekzemple, en la ruslanda aŭ usona prezidento, ĝi estas same minaca, eksterkontrola kaj mistera.

Kiel diras negocistoj, eksentu la diferencon. Antaŭ ducent-tricent jaroj oni flate nomis la popolon fonto de potenco, la demagogoj modestmiene petis ĝin delegi al ili peceton el la pleno de siaj rajtoj. Hodiaŭ la demagogo petas nenion. Kiel ordinara natura forto, li produktas akcidentojn, ordonas incendiojn, premisas epidemiojn, provokas inundojn, lavangojn, eĉ tertremojn. La demagogo orakolas. Li, kiu certe havas problemojn koncerne intelekton kaj moralon, li determinas la malamikojn de la civilizo, li juĝas kaj punas. Kaj ni — la ceteraj, ekssubjektoj — ŝaltas la televidilon por ekvidi inter aliaj signoj de la fato la punan dikan fingron indikan de gnomo, kiu kreskis ĝis sortoporta giganto — kial kaj kiel?

— Pro la efekto de la ĝenerala nekrozo.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝo estas “Belulino ĉe bambuaro” de Joaquim João Mariano (Brazilo), premiita en nia sesa Fotokonkurso.

Naŭ demandoj al Dafydd ap Fergus, la Esperantisto de la Jaro

LOdE: Kiel impresis vin la informo, ke vi iĝis la Esperantisto de la Jaro?

DaF: Mi estis tre surprizita, ĉefe pro tio ke mi nur dum kvin jaroj interesiĝas pri Esperanto. Antaŭe mi eĉ tute ne sciis kio ĝi estas. Do, mia unua penso estis: atendi por vidi, ke ne temas pri ŝerco. Poste venis gratuloj el la tuta mondo kaj mi ĝojis. Dankon!

La novaĵo ankaŭ tre ĝojigis min, ĉar ĝi venis dum tempo, en kiu la estonteco de la Brusela Komunikadcentro ne estas certa.

LOdE: La internacia elektantaro laŭreatigis vin pro via tre aktiva laboro en la Brusela Komunikad-Centro.

DaF: La celo de BKC estas efike reliefigi la politikan kaj socian signifon de Esperanto. Estas tro multe da agadoj por detaligi ĉi tie, sed vidu ĉe www.lingvo.org. Ĉe lingvo.org/gaz estas centoj da artikoloj.

Ĉefe, ni kontaktas naciajn kaj internaciajn politikistojn, oficistojn, ĵurnalistojn. Ni helpas Landajn Asociojn kaj individuojn koncepti gazetaran kaj politikan strategion. Grava estas devigi politikistojn pritrakti la lingvan problemon: ofte tio signifas instigi parlamentanojn fari oficialan demandon, ĉu pri Esperanto, ĉu pri lingva diskriminacio kaj malegaleco. Tiam la ministroj devas respondi.

Multe de niaj agadoj estas rete sekveblaj. Do, ni sekvas la uzadon de la vorto Esperanto en gazetoj instigante volontulojn — pere de dissendolisto klere kaj trafe reagi (http://groups.yahoo.com/group/reago). Ofte la mencioj pri Esperanto estas negativaj en amaskomunikiloj (ĝi estas artefarita, ne havas kulturon, ktp.) Ĉiusemajne novaj leteroj de esperantistoj aperas en gazetoj tra la mondo. La agado ankaŭ efikas ĵurnalistojn, kiuj komprenas ke esperantistoj ekzistas.

Ni instigas kaj kunlaboras en gazetaraj agadoj por la Universalaj Kongresoj — dum 2003 aperis artikoloj en dekoj da landoj. Ni instigas ĵurnalistojn skribi pri Esperanto ankaŭ dum aliaj periodoj. Aliaj gravaj laboroj estas sekvi diversajn lingvajn dosierojn, traktante kun diversaj registaraj kaj neregistaraj organizoj kaj ankaŭ rekte kun politikistoj, ekzemple, pri lingva diskriminacio, edukada industrio, deviga uzado de la angla, ktp.

LOdE: Ĉu BKC ricevas helpon?

DaF: Jes, kompreneble, ĉar ne eblas labori profesie por Esperanto sen la helpo de aliaj. Iusence BKC respegulas la laboron de ĉiuj aktivuloj. Homoj, kiuj helpas traduki gazetarajn komunikojn, leterojn, aŭ kiuj mem kontaktas ĵurnalistojn kaj politikistojn post informo de BKC. BKC estas iusence “ligilo” inter la volo de esperantistoj informi pri Esperanto kaj la ekstera mondo.

Ni ricevis financadon de UEA dum la unuaj du jaroj. Espereble ĉi-jare UEA ankoraŭ financos. Bedaŭrinde, estas malfacile konvinki ĉiujn pri la neceso agadi al la ekstera mondo, kaj en la komenco mi mem devis multe batali por ke UEA konsideru tian agadon.

LOdE: Kio pri la estonteco de BKC?

DaF: Ĉi-jare ni verŝajne pluvivos. Venontjare ni denove havos problemojn. Ni vidos, kaj provos akiri novajn financajn rimedojn. Iel mi havas la senton ke, spite al la multaj rezolucioj de Esperanto-asocioj, profesia informado ankoraŭ ne estas parto de la ĉiutaga laboro de Esperanto-oficistoj. Mi bedaŭras tion.

LOdE: Kio plej malplaĉas al vi en Esperantujo?

DaF: Foje oni havas la senton, ke la klubo estas tro malgranda, ke homoj konas unu la alian dum tro longa tempo. Pleje oni sentas tion en estraroj, kompreneble. Ni devas malfermi la pordojn al pli junaj homoj.

Alia afero estas daŭra emo de multaj esperantistoj konverti homojn por ke ili vidu la veron kaj lingvan sanktecon. Ni absolute devas eviti ke esperantistoj aspektu kiel sektanoj.

LOdE: Kio plej plaĉas al vi en Esperantujo?

DaF: Plaĉas al mi la ideo malantaŭ Esperanto: ke oni facile kaj egalrajte povas komuniki. Mi ĝojas pro kontaktoj kun homoj el multe da landoj, parolante la saman lingvon.

LOdE: Kion vi opinias pri la estonteco de Esperanto?

DaF: Mi estas same pesimisma pri Esperanto kiel pri mia propra lingvo, la kimra. Se esperantistoj daŭrigos kun la samaj organizaj strukturoj, la samaj rezolucioj dum UK-oj, kaj kun la sama plimaljuniĝo de membroj kaj estraroj, tiam ne restos multo por fari.

Sed ni ekzistas. Espereble, la fakto ke nun eblas esti bona esperantisto sen membriĝi en iu asocio, simple uzante la interreton, paradokse, helpos la lingvon pluvivi.

Oni eĉ povas esti optimisma. Ekzemple, la Eŭropa Komisiono financas projekton de esperantistoj por organizi lingvan festivalon. Estas aliaj pozitivaj signoj: interretejoj kiel tejo.org, ĝangalo.com, eo.wikipedia.org, ĉiutagaj elsendoj de la Pola Radio kaj amaso de aliaj ttt-ejoj.

Bedaŭrinde, preskaŭ ĉio funkcias nur danke al amatoroj.

LOdE: Du tradiciaj demandoj. Por kiu(j) vi voĉdonus, se vi estuselektanto ĉi-jare?

DaF: Mi proponus homojn, kiuj estas pli junaj ol mi. Dum kvin jaroj de mia esperantisteco plej frapas min la neebleco lasi la spacon al junuloj en estraroj kaj en staboj de niaj asocioj. Do, mi donus miajn voĉojn al aktivuloj de TEJO.

LOdE: ... kaj kiujn tri librojn en Esperanto vi kunprenus, ekziloteal neloĝata insulo?

DaF: Mi bedaŭrinde ne havas multajn Esperanto-librojn, verŝajne pro tio ke mi esperantistiĝis antaŭ nur kvin jaroj. Kaj dum la lastaj jaroj mi provas lerni legi slavajn, skandinavajn kaj latinidajn lingvojn. Ne estas multe da tempo, sed mi nun provas legi Henryk Sienkiewicz en la pola kaj uzas la Esperanto-tradukon por helpi min...

Aĥ jes, mi kunportus al la insulo porteblan telefonon kaj rete elŝutus librojn el http://esperanto.nu/eLibrejo.

Nomumo de la nova Ĝenerala Direktoro de UEA

22 dec 2003 la estraro de UEA nomumis Ĝenerala Direktoro s-ron Osmo Buller. Al multaj legantoj la nomo estas konata. Temas pri la homo, kiu ĝis 2002 estis la Ĝenerala Direktoro de UEA.

Osmo Buller, kiu antaŭ du jaroj preferis alian laborlokon, nun estis inter la kandidatoj por la posteno de Ĝenerala Direktoro. Li daŭre sentas sin kunrespondeca pri la bonfarto de la Esperanto-movado kaj tute aparte de Universala Esperanto-Asocio. Cetere li agnoskas, ke kun la nuna estraro ja li povas kunlabori.

Neniam estis veraj malkonsentoj pri la ĝenerala linio de la Asocio, kaj ĉiuj koncernatoj fakte harmonie kunlaboris pri la preparado kaj efektivigo de la antaŭa Kampanjo 2000 kaj de la nuna laborplano. Kaj la estraro kaj la nova Ĝenerala Direktoro agnoskas, ke la pasinteco estas konsiderinda fermita kaj la situacio de ĝenerala interkonsento en UEA povas esti konsiderata reakirita.

Kandidatiĝis por la funkcio de Ĝenerala Direktoro kelkaj personoj kaj estis kontaktoj kun potencialaj kandidatoj kaj el okcidenteŭropaj landoj kaj el landoj ekster Eŭropo. La estraro ekzamenis la kvalifikojn de ĉiuj kandidatoj kaj ankaŭ la personan situacion, tute aparte en la kazoj de bezonataj labor-permesoj en Nederlando.

La estraro agnoskas ke Osmo Buller havas plurjaran sperton pri la proceduroj de la Centra Oficejo. Kvankam en la lastaj du jaroj la procedo de modernigo de kelkaj fakoj en la oficejo kaj en la funkciado de la estraro mem kuntrenis modifojn kaj pliajn aŭtomatigojn, la novelektita Ĝenerala Direktoro povos facile daŭrigi tiun procedon.

La estraro fidas la promeson de Osmo Buller plene sin dediĉi al harmonia organiza laboro kaj al senkondiĉa antaŭenigo de UEA kaj la Esperanto-movado.

Por la estraro:

La estrarano pri financo kaj administrado

Ans Bakker ten-Hagen

La prezidanto

Renato Corsetti

“Ne vortojn sed farojn!”
Osmo Buller okaze de sia nomumo afable konsentis respondi du demandojn de La Ondo.

Kiel vi frontis la nomumon?

Kun iom miksaj sentoj. Estas domaĝe forlasi mian nunan laboron, ĉar ĝi ja plaĉas al mi. Al Roterdamo mi tamen reiros kun plezuro, ĉar la laboro, kolegoj kaj la tuta medio estas al mi bone konataj. Mi ŝatas ankaŭ la urbon pro ĝia dinamika atmosfero kaj riĉa kultura vivo kaj ĉar tie nestas Feyenoord, mia favorata futbalteamo. Estas klare, ke min atendas eĉ pli malfacila kaj peza laboro ol en mia antaŭa CO-periodo, sed tio nur fascinas min. Mi sekvos la devizon de Feyenoord: “Ne vortojn sed farojn.”

Kion vi planas unue fari?

Mi eklaboros la 1an de aprilo, sed mi iros Roterdamen iom pli frue por povi glate transpreni la stafeton de Trevor Steele kaj por rapide ĝisdatiĝi pri ĉio en la CO. Urĝa kaj ege kompleksa tasko estos remeti la rutinan funkciadon de la oficejo sur bonajn relojn. En aprilo kunsidos la Estraro kaj mi devos prepari por ĝi proponon pri buĝeto por 2005, kio estos ĉio krom simpla. Intertempe oni reduktis la stabon, sed la financa stato malboniĝis i.a. pro drasta malmultiĝo de membroj. Returni tiun evoluon estos tasko ne nur urĝa sed konstanta kaj certe ege pena, ĉar grimpi supren pli malfacilas ol gliti malsupren. Laste, sed ne malgrave, mi devos organizi la balotadon pri komitatanoj B, espereble kun multe da kandidatoj.

Novjaraj statistikoj de UEA

En 2003 en UEA membris 5627 personoj, kio estas je 0,9% malpli ol en la antaŭa jaro. Trevor Steele, la Ĝenerala Direktoro de UEA komentas:

“Plej malbona estas la falo de junaj membroj (MJT kaj MAT) kaj de membroj kun Gvidlibro. Sed tiu fina rezulto, falo de eĉ ne unu plena procentaĵo, estas relative esperiga. La plej granda ŝanĝo estis salto en la nombro da membroj kun Jarlibro”.

GK UEA

Fakasocio TEĴA malfondita

Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio (TEĴA), 55 jarojn post la fondo en 1948, 31 dec 2003 estis malfondita laŭ propono de la estraro. Dum jardekoj TEĴA estis sub gvidado de precipe bulgaraj esperantistoj, ĝis disfalis la orienteŭropa socialisma bloko; en 1988 aperis lasta numero de ĝia fakorgano Internacia Ĵurnalisto.

En 1992, post preparlaboroj de nova estraro sub prezido de Stefan Maul, la asocio estis refondita kaj aktivis dum pluraj jaroj; reaperis Internacia Ĵurnalisto, koresponda trejnkurso por ĵurnalistoj sub gvido de Paul Gubbins estis bone akceptita. Sed baldaŭ TEĴA stagnis, eĉ regresis, la fakrevuo ne plu povis aperi pro manko de mono; el 130 membroj fine restis nur ĉ. 30, tiel ke la estraro proponis malfondon de “evidente superflua asocio”. La membroj preskaŭ centprocente aprobis la proponon.

Stefan Maul, prezidinto de TEĴA

Novjarfesto ĉe EsperantoLand

La plej fora partoprenanto venis el Novosibirsk — la aliaj venis ĉefe el la najbaraj landoj al la dua Novjara Renkontiĝo de EsperantoLand. Ĝi okazis en Tecklenburg apud Münster (Germanio) de 27 dec ĝis 3 jan kaj kunigis entute 60 homojn el ok landoj; kelkaj pliaj gastoj venis por dumtage ĉeesti.

Partoprenis 18 infanoj; interese estis konstati, ke en la duono da familioj la geknaboj lernas Esperanton denaske.

La kunveno pasis agrable kaj la partoprenantoj multe ĝuis la familiecan etoson kun homoj inter unu kaj sepdek kvin jaroj. Certe ankaŭ la partoprenantoj sen infanoj trovis sufiĉe da interparolantoj, ekzemple en la gaja rondo, kiu babilis kaj muzikis ĝis malfrua nokto.

En la programo troviĝis muzikaj prezentoj de Christoph kaj Ines Frank kaj de Fabrice Morandeau, fabelaj rakontoj pri Winnie la Pu, ludvespero, silvestra festo, kies diskotekon lerte prizorgis Dirk De Weerdt, kaj varia adiaŭa vespero. Dumtage oni povis sperti la dancatelieron de Mauro Tauzzi-Duhme, praktiki Qigong kun Dieter Menke, koruse kanti sub la sperta gvido de Saskia Idzerda, ludi briĝon kun Dirk De Weerdt kaj lerni Yumeiho-terapion kaj -gimnastikon ĉe Bert Schumann. Grandan entuziasmon vekis farado de surbastonaj pupoj, kiun gvidis Christoph Frank.

En la prelega programo prezentiĝis la Elektronika Bibliografio de Esperanto-Artikoloj, kiun preparis Bernhard Pabst. Wim de Smet parolis pri la verkoj de Louis Beaucaire kaj traduka rondo esperantigis skeĉon de Loriot. Sian hejmurbon prezentis Evgeny Tiĥonov el Novosibirsk kaj Bert Schumann parolis pri la bildolingvo “Bliss” kaj instruis kalkuli per sorobano. Iwona Kocieba prelegis pri la fama libro de Grey, laŭ kiu “viroj venas de Marso kaj virinoj de Venuso”.

Dum ekskursoj gvidis la partoprenantojn Petra Dückershoff en Münster, Roland Schnell montris instalaĵon de “Biogaso” (agrikultura gaso) en la regiono kaj promenoj iris en la ĉirkaŭon.

Por kelkaj komencantoj okazis intensa kurso dum la unuaj du tagoj, kiu sukcesis gvidi ilin ĝis ekparola nivelo. Pluraj progresantoj konversacie plulernis interalie kun Hélène Vincent.

Interalie pri la infanoj elsendiĝis programero ĉe WDR 2 en la konata programo Zwischen Rhein und Weser. Pri la renkontiĝo pozitive raportis Westfälische Nachrichten en sia regiona eldono.

Lu Wunsch-Rolshoven www.EsperantoLand.org

Jubilea Festivalo en Kiel

Jam la 20an fojon kolektiĝis esperantistoj ĉe la tradicia jarfina Internacia Festivalo (27 dec ĝis 3 jan). La Festivalo fakte aĝas iom pli. Nome, la unua okazis ĉe la jarŝanĝo 1979/80 paralele kun la tradicia junulara aranĝo Internacia Seminario. Same okazis kun sekvaj du, post kiuj sekvis paŭzo kaj de 1987 la aranĝo iĝas “memstara” kaj regula sub la gvido de senlaca Hans-Dieter Platz, por amikoj simple: HDP. La 20an IF partoprenis ĉ. 200 esperantistoj el 22 landoj.

Dum la festivala semajno oni organizas plurajn prelegojn ligitajn al la temo. La jubilea temo estis dediĉita al Ruslando. Tiel oni povis aŭskulti pri la interkulturaj rilatoj inter Ruslando kaj Okcidento, pri la rusa skribo, pri Siberio, pri Bolŝoj-teatro, pri rilatoj inter Kroatio kaj Ruslando, pri Nikolao Hohlov k.s.

Normale, ne mankis muzikaĵoj prezentitaj de, interalie, Mikaelo Bronŝtejn, Elena Puĥova (nun en Prago) kaj kantparo Ĵomart kaj Nataŝa (nun en Svedio).

Ne temaj, tamen ne malpli interesaj prelegoj estis ligitaj al Esperanto kaj komputilo aŭ pri ginsengo.

Dum la semajno aparta programo estis organizita por infanoj/junuloj kiuj venis en la akompano de gepatroj.

La partoprenantoj ekskursis al Lubeck kie i.a. oni vizitis la marcipanan muzeon kaj ĝuis ege profesian ĉiĉeronadon de d-ro Werner Bormann.

Per silvestra bufedo, ĉampano kaj balo oni gaje transpaŝis al la nova jaro.

La lasta, internacia vespero estis vera revuo de la Esperanto-kulturo kiu ne tro malsimilas al la samnoma UKoa vespero. Oni povis sperti muzikaĵojn el pluraj landoj kaj per pluraj muzikiloj, teatraĵon kiun la partoprenantoj pretigis dum la semajno, dancon.

Se vi ankoraŭ ne gustumis la etoson de la IF, nepre tion faru jam ĉi jarfine. La 21a IF okazos en Magdeburg.

Marija Belošević

Nova ASo de Varsovia Vento

63 personoj el Pollando, Ukrainio, Skotlando, Bjelorusio kaj Ruslando partoprenis la novjaran Ago-Semajnon de Varsovia Vento, kiu okazis 27 dec – 4 jan en pola montara urbeto Zakopane. Duono da ĉeestantoj estis startuloj, t.e. homoj kiuj ne konas Esperanton, kaj ĉiuj aliaj estis Esperantistoj.

En nia programo estis ekskursoj en Tatra Nacia Parko. Vespere ĉiutage okazis tri paralelaj partoj. Ireneusz Bobrzak prelegis pri Esperanto kiel lingvo kaj movado kaj ekinstruis startulojn laŭ Cseh-metodo. Vladimir Soroka kun sia teamo gvidis kursojn por komencantoj laŭ septima-metodo, dum kiu gitaro kaj komuna kantado kreis neforgeseblan etoson. Pri pli spertaj esperantistoj zorgis Irina Gonĉarova.

Post kursoj ni amuze pasigis tempon aŭskultante Esperanto-muzikon, babilante kaj ludante. Nokte nedormemuloj promenis al proksimaj montetoj por sledi kaj amuziĝi en neĝo. Dum unu tago ni amase disdonis flugfoliojn pri Esperanto al turistoj kaj loĝantoj de Zakopane.

Joanna, Anus kaj Janusz el VV

IF-20 en Kiel: Moskvanino Oksana Zvereva (kun gitaro) kun la popularaj kantistoj Nataŝa Gerlaĥ kaj Ĵomart Amzejev, nun loĝantaj en Gotenburgo (Fotis Robert Bogenschneider)

Esperantujo festas la Zamenhofan Tagon

Aguidahoue. Infanoj, instruistoj kaj la gvidanto de la projekto Interkulturo, François Hounsounou, kunvenis 17 dec por festi en la lernejo de Aguidahoue (Benino). Post paroladoj de esperantistoj kaj de la lernejestro, la infanoj sin prezentis kaj partoprenis kvizon. Post la kvizo oni tralegis 16 ricevitajn salutmesaĝojn. Fine de la festo estis refreŝigo de la invititoj kaj instruistoj, kaj disdonado de kukoj al la infanoj.

Aneho. 27-29 dec la Unuiĝo Togolanda por Esperanto okazigis en Aneho la 11an nacian Esperanto-kongreson kun 70 partoprenantoj el Togolando, Benino kaj Niĝerio. La Zamenhofa Festo je la unua tago rolis kiel la antaŭkongreso. Paroladoj, muziko, kunmanĝo kaj futbala matĉo movis la partoprenantojn.

Belgrado. Belgrada blindula asocio havas Esperanto-sekcion. En la ejo de la asocio blindaj esperantistoj 18 dec organizis Zamenhof-Tagon. Kantoj, deklamoj, muziko kaj amika rilatado kun esperantistoj el aliaj societoj faris la vesperon tre agrabla.

Budapeŝto. Okaze de la Zamenhofa Tago en budapeŝta gimnazio Berzsenyi Dániel estis organizita vespero kun prezento de Balonfesto, filmo kun interpreto en Esperanto. Antaŭ la filmo oni resumis la atingitajn rezultojn de la Hungara Esperanto-Movado en tiu ĉi jaro.

Dandong. 20-21 dec LEA (Liaoning-provinca Esperanto-Asocio, Ĉinio) okazigis Zamenhof-Tagon en Dandong, apud Norda Koreio. Ĉeestis pli ol 50 esperantistoj el diversaj lokoj de la provinco. Ili aŭskultis raportojn pri Zamenhof, 5a Ĉina Esperanto-Kongreso, 89a UK en Pekino, projekto Ĝemelaj Urboj. Estis prezentita la agado de LEA en 2003 kaj la laborplano de LEA por 2004. Pli ol 20 esperantistoj estis premiitaj dum la kunveno. Liu Zhengkun, prezidanto de LEA, aranĝis bankedon por la ĉeestintoj.

Guantánamo. Kvardeko da kubaj esperantistoj ĝuis belan Zamenhofan semajnfinon en Guantánamo. Oni havis interkonan vesperon vendrede, 12 dec, sekvamatene okazis ekskurso al Ŝtona Zoologia Ĝardeno, mallonga prelego kaj ronda tablo pri Zamenhof. En kulturdomo sabate vespere okazis kultura prezentado, tre riĉenhava kaj aplaŭdinda. La fermo okazis dimanĉe matene.

Novi Sad. 11 dec 2003 omaĝe al Zamenhof kaj la 100-jara datreveno de unuaj esperantistoj en Vojvodino okazis Prezentado de Esperanto en Instituto pri Kulturo de Vojvodino en Novi Sad (Vojvodino, Serbio). Inter 60 kunvenintoj estis ankaŭ reprezentantoj de Esperanto-societo el la urbo Senta. La programon konsistigis festparoladoj kaj deklamoj de poemoj en Esperanto kaj en la serba.

Razgrado. En la urba artgalerio de Razgrad (Bulgario) pluraj amikoj de Esperanto omaĝis la 144-an naskiĝdatrevenon de d-ro Zamenhof. Sonis propraj versaĵoj de razgradaj poetoj bulgarlingve kaj en Esperanto. Kantgrupo Sopiro el la Esperantista Domo de Kulturo “D-ro Ivan Kirĉev” prezentis koncerton en nia lingvo. Senatanino Ivaniĉka Maĝarova festparolis pri vivo de Zamenhof kaj pri la Esperanta Civito, kiu estas la estonteco de nia lingvo. Gekursanoj el la hobio-klubo Espero respondis al demandoj de enketo “Por kio mi lernas Esperanton?”

Rio-de-Ĵanejro. En la sidejo de Kultura Kooperativo de Esperantistoj en Rio-de-Ĵanejro (Brazilo) 19 dec okazis bela Zamenhofa Festo kun ĉeesto de ĉ. 50 personoj. La enkondukon de Aloísio Sartorato kaj la salutparoladeton de Givanildo Ramos Costa sekvis deklamado de La Vojo fare de André Varella kaj kelkaj aliaj kantaj kaj poeziaj prezentoj. Inter ili Aloísio Sartorato legis frazojn de Zamenhof. Poste oni manĝis, trinkis kaj dancis.

Sofio. UPIEK kune kun Pola Instituto en Bulgario 15 dec festis la 144an naskiĝtagon de Zamenhof. Danke al prelegoj de Lasto Nikov, Miŝo Zdravev, Dimitro Ĥaĝiev, Genĉo Cokanov kaj Ivano Karamiĥajlov la ĉeestintoj aŭdis multe da interesaĵoj kaj rememoroj. Diskuto daŭris pli ol tri horojn. Post la kunveno estis regalo per diversaj dolĉaĵoj kaj senalkoholaĵoj.

Samokov. 13 dec kadre de solena Zamenhofa Festo dediĉita ankaŭ al la 10-jariĝo de Esperanto-societo Suvenir en la urbeto Samokov (Makedonio) estis inaŭgurita hotelo Esperanto kun ĉeesto de ĉ. 150 personoj. Post salutparoladoj de esperantistoj el Prilep kaj Samokov sekvis kolektiva fotiĝo antaŭ la hotelo kaj malgranda koktelo en la granda salono de la hotelo. Hotelo Esperanto havas 20 dulitajn ĉambrojn kaj unu apartamenton, grandan manĝejon, salonon por gastoj, konferenc-salonon kaj someran terason kun rostilo.

Sankt-Peterburgo. 19 dec en la klubo de nevidantaj esperantistoj Amikaro ĉe palaco Ŝelgunov (kulturdomo de Ruslanda Organizo de Blinduloj) tridek peterburgaj esperantistoj kune festis la 144-jariĝon de Zamenhof. La festo enhavis, interalie, kvizon pri Zamenhof kaj belan koncerton. Laŭ la gastama tradicio de Amikaro la festan vesperon kronis tablo plenplena de bongustaĵoj.

Vieno. Marija Belošević sendis al ni fotojn pri la Zamenhofa Tago en la Pola Instituto en Vieno, pri kiu informis la januara Ondo. Ŝi venigis al Vieno junularan draman kaj muzikan grupon de Kroata Esperantista Unuiĝo. Ili prezentis du teatraĵojn. Junulina seskapa kantgrupo akompanata de sintezilo kaj flutkvarteto prezentis tradiciajn kristnaskajn kantojn.

Amase en San-Paŭlo

Pli ol ducent samideanoj 21 dec plenigis imponan salonon de la mondfama Hotelo Maksoud Plaza okaze de la Somera Renkontiĝo de la Brazila Sekcio de ILEI. “La muziko kaj la arto en la Espertanta kulturo” estis la temo de la seminario, realigita en Esperanto kun samtempa tradukado al la portugala farita de la sekciestro de ILEI en Brazilo, Prof-ro Zlóv (Marcos Zlóv Zlotovich).

La ĉefa gasto estis Geraldo Mattos, prezidanto de la Akademio de Esperanto, kiu dediĉis al Esperanto kvindek jarojn de sia vivo. Estis granda honoro havi inter ni tiun grandan poeton, verkiston, tradukiston kaj esperantologon. Li restis ankaŭ por la dua parto de la programo — la Unuigita Zamen-Festo 2003. Ĝin komencis per la Esperanta himno lirika kantistino Lívia Lin

La legadon de la nomoj de ĉiuj lastatempaj kursfinintoj akompanis varmaj aplaŭdoj. Sekvis granda loterio, kiu donis al la publiko la samtempan eblecon kontribui al la povruloj kaj ankaŭ konkuri al KD-oj, novaj ĉemizoj de ILEI kaj al la ĉefa premio ... sonaparato!

José Calixto kantis kun gitaristo Rainer konatajn Esperanto-komponaĵojn, tuj akompanataj de ĉiuj kun granda vigleco.

Rodrigo de Méo sekretario de ILEI-BR

Fervore apud la maro

La Esperanta kolegaro de Barcelono, decidis okazigi tradician Zamenhofan feston en la apudmara urbo Castelldefels. Organizita de la Fervojista Asocio kaj nia agema samideano Emilio Sanz, ĝi havis lokon en bela urba kulturcentro Frederic Mompou.

Prezentis kaj prologis la eventon, nia s-ano Martin Guerrero i Cots, kiu havis dankemajn vortojn por la ĉeestantoj.

Unue la subskribinto prelegis pri La paco. Iom skize sed mi ne volis forgesi la kaŭzojn de la militoj. Salvador Aragaj elektis la neŭtralecon de la civitanaj societoj kulturaj. Sed fine ni diskutis, ĉu UEA estas neŭtrala aŭ ne. La fervoran debaton ni devis ĉesigi pro tempomanko. Juan José Crespo, parolisto en Radio Bronka, kiu ĉiulunde dediĉas horon por Esperanto, aludis la avantaĝojn de interreto por la lernado de Esperanto. Ricard S.Güell, prezentis videofilmon pri la akvario de Barcelono.

En la placo Esperanto ekzistas monumento al Esperanto, kaj tie ni metis florbukedon memore al nia bedaŭrata s-ano Ramon Fernandez Jurado.

Luis Serrano Pérez

Zamenhofologiaj Tagoj

En Kultura Centro Esperantista (2-4 jan, en La Chaux-de-Fonds, Svislando) la Zamenhofologiaj Tagoj estis dediĉitaj al la centa datreveno de Lidja Zamenhof.

Kun la prelegaro de gecivitanoj François Degoul (hilelismo, homaranismo, bahaismo), Perla Martinelli (literaturo), Zofia Banet-Fornalowa (du Z-familianoj), Giorgio Silfer (biografio) ni sekvis la agadon de Lidja Zamenhof dum la plej aktivaj jaroj de ŝia vivo inter 1925 kaj 1938.

Du ĉefverkojn tradukis en Esperanton Lidja Zamenhof: de Sienkiewicz Quo Vadis?; kaj de J. E. Esslemont Bahá’u’lláh kaj la nova epoko (1930, 1978). Ankaŭ laŭ tiu ĉi dua libro ni konatiĝis kun la bahaa kredo: Lidja mem estis bahaanino.

Valoran kontribuon ni aŭskultis de s-ino Claudia Wildzeiss (Aŭstrio), kiu dediĉis sian prelegon al la 60a datreveno de la forpaso de Lidja Zamenhof.

Ni havis du distrajn vesperojn. La unuan vesperon ni sekvis la prozopopean rolon de L. L. Zamenhof en du teatraĵoj, laŭ la vidbendo Espere Despere: de Sándor Szathmári Budapesta ekzameno, kaj de Giorgio Silfer La vorta klaso. Dum la dua vespero ni spektis mutan filmon de J.L. Mahé Antaŭen, kiu priskribas la etoson en Esperantio dum la jaroj 1930aj, kiam Lidja Zamenhof estis Cseh-instruistino en Francio.

La partoprenantoj el Aŭstrio, Francio, Hispanio, Hungario kaj Svislando ankaŭ dum la kafopaŭzoj vigle interŝanĝis spertojn kaj konversaciis pri la prelegtemoj en tre bona etoso.

HeKo

Esperanto-NaĝTagoj

6-7 dec 2003 okazis 2aj Esperanto-NaĝTagoj en varmobanejo Terme Olimia en Slovenio. Entute partoprenis 20 personoj el Italio, Kroatio kaj Slovenio.

Sabate Manca enkondukis nin en la interkultura ludo “La mortigito kaj la mortiginto”, kiu entute daŭris ĝis la fino de la renkontiĝo kaj entute okazis 10 “mortigoj”.

Post la enkonduko en la ludon ni iris al la monaĥejo, preĝejo, apoteko kaj fama ĉokoladejo en Olimje. Post la aĉetado de la ĉokolado ni tagmanĝis sur la monto de la cervoj. Do, tio estas farmo kie oni bredas cervojn, ŝafojn kaj muflonojn. Post la bonega tagmanĝo ni finfine ekiris naĝi en la varmobanejon Terme Olimia.

Ĝui grandan basenon kun la akvotemperaturo 32 gradoj estis preskaŭ ekstazo por ĉiuj ni, kiuj preskaŭ frostis ekstere. Kiam pasis iom da naĝado, venis la gimnastikisto, kiu enkondukis nin en la akvan gimnastikon.

Ĉar estis sabato, kelkaj esperantistoj decidis naĝi ĝis la noktomezo. Do, post la vespermanĝo vere ne restis multe da tempo, kaj ni ĝuis noktan naĝadon.

Nokte Sankta Nikolao alportis al ni dolĉajn donacojn. Matene estis tempo por iomete streĉi nin kaj preni energion por la tago, kaj ni faris du ludojn: Praarbara pluvo kaj Panbakilo. Poste ni vizitis lokan sorĉistinon kaj parkon de slovenaj kaj aliaj fabeloj. Ĉar ni havis sufiĉe da tempo, ni vizitis la lokan zoon kaj konatiĝis kun diversspecaj birdoj.

Post preskaŭ duontaga ekskurso ni finfine iris naĝi kaj naĝis ĝis la vespero, kiam ni ankoraŭ kune trinkis teon, faris la lastan adiaŭan ludon kaj foriris al la laborema lundo.

Manca Turk

Pli ol 190 kunfratiĝis en Rio

EKOR — Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono en Rio-de-Ĵanejro, Brazilo — 23 nov okazigis sian 16-an Renkontiĝon. Pli ol 190 homoj partoprenis.

La programo komenciĝis per la Esperanta himno, kaj tuj poste la Junularo de EKOR prezentis teatraĵon pri la vivo de Zamenhof. Post la teatraĵo, la partoprenantoj disdividiĝis en 4 studgrupojn: Junuloj, Vizitantoj, Infanoj kaj Esperantistoj, kiuj diskutis la temon: “Esperanto kaj Arto”.

Posttagmeze okazis “Arta Momento”, kiam Grupoj de EKOR kaj invititoj prezentis belajn artaĵojn.

Celso Pinheiro

Dibenitan Kristnaskon!

Ankaŭ ĉi-jare Johano Paŭlo la 2a post la Kristnaska mesaĝo Urbi et Orbi en la placo de Sankta Petro bondeziris en 62 lingvoj, inter kiuj ne mankis saluto en Esperanto: “Dibenitan Kristnaskon kaj prosperan novjaron!”

Grupo da esperantistoj, kiun gvidis Giovanni Conti, ĉeestis en la placo kun liter-paneloj, kiuj konsistigis la vorton Esperanto, kiu estis videbla en la festa tutmonda televida elsendo. Ili laŭte salutis la Papon, kaj ilia voĉo atingis lin, kaj tra la mikrofonoj ĝi estis aŭdebla en la televidaj kaj radiaj elsendoj.

AlKo

Gazetara konferenco pri UK

12 jan 2004 okazis en la Informa Oficejo de la Ŝtata Konsilantaro de Ĉinio gazetara konferenco pri la 89a UK. Ĝin ĉeestis pli ol 80 raportistoj el la novaĵagentejo Xinhua, Ĉina Centra Televizio, Ĉina Ĵurnalo, Ĉina Interreta Informa Centro kaj aliaj pli ol 40 amaskomunikiloj ĉinaj kaj alilandaj.

Yu Tao, vicprezidanto kaj ĝenerala sekretario de LKK, prezidis la konferencon. Guo Xiaoyong, ĝenerala sekretario de la Honora Komitato de la 89a UK, anoncis, ke la 89a UK kun la temo “Lingva egaleco en internaciaj rilatoj” okazos inter 24-31 jul 2004 en la Pekina Internacia Konferenca Centro, kaj ke s-ro Bangguo, prezidanto de la Konstanta Komitato de la Tutlanda Popola Kongreso, estos ĝia alta protektanto, Xu Jialu, vicprezidanto de la Konstanta Komitato de la Tutlanda Popola Kongreso — honora prezidanto de ĝia Honora Komitato, kaj Zhao Qizheng, ministro de la Informa Oficejo de la Ŝtata Konsilantaro — prezidanto de ĝia Honora Komitato. Tan Xiuzhu, prezidanto de ĈEL kaj LKK, konigis al la raportistoj la laborojn por invitado kaj preparado de la 89a UK. Poste Guo kaj Tan respondis demandojn pri la 89a UK, utiligado de Esperanto en Ĉinio kaj ĝia perspektivo.

Xinhua kaj la Ĉina Interreta Informa Centro faris rete ĉelokan raporton, kaj ankaŭ la Ĉina Centra Televizio, la Pekina Televizio kaj aliaj amaskomunikiloj raportis pri la konferenco.

Cui Jiayou

Pasintjare en Serbio

En Serbio kaj Montenegro ekzistas Esperanto-societoj en urboj: Belgrado, Leskovac, Zajeĉar, Niŝ, Ĉaĉak, Novi Sad kaj Senta. Ankaŭ funkcias Esperanto-instituto, Asocio de fervojistoj-esperantistoj kaj Sekcio de blindaj esperantistoj.

Pasintjare malbone laboris la estraro de Serbia Esperanto-Ligo, sed en la Esperanto-societoj kaj en la Esperanto-Instituto okazas aktivecoj kaj ekzistas aktivuloj. Okazis ekzamenoj en Niŝ, Belgrado kaj Zajeĉar.

Esperantistoj organizis renkontiĝojn: en Niŝ Renkontiĝo de serbaj esperantistoj kaj malfermo de memortabulo de la unua serba esperantisto en urbeto Brus; en Belgrado okaze de 95-jara datreveno de la unua Esperanto-grupo, en Novi Sad okaze de 100-jariĝo de la unuaj esperantistoj, ktp. Ĉiuj societoj organizis Zamenhofan Feston.

Pri Esperanto informis TV Novi Sad, TV Zajeĉar, gazetoj Dnevnik, Politika kaj Pruga.

Dimitrije Janičić

Nepalaj decidoj

20 dec 2003 la komitato de Nepala Esperanto Asocio akceptis kelkajn gravajn decidojn, interalie:

Narendra Bhattarai kaj Poshraj Subedi tradukos la Manifeston de Prago en la lokan lingvon.

Bharat Kumar Ghimire verkos lernolibron de Esperanto en la loka lingvo ĝis junio 2004.

— La vortaro, verkita de Razen Manandhar en 1994, estos finkontrolita de Philip Pierce antaŭ la venonta kongreso.

La enkonduko de Esperanto, dupaĝa artikolo pri Esperanto verkita en la nepala lingvo de Razen Manandhar en 1991, estos reeldonita baldaŭ kun necesaj sanĝoj kaj ĝisdatigoj.

Nabin Lal Shrestha helpos eldoni la organon Montejo kiun oni finis antaŭ du jaroj sed ne povis eldoni pro teĥnikaj problemoj.

Razen Manandhar

Karnavala letervespero

21 dec en Kostroma (Ruslando) okazis sukcesa letervespero pri karnavalaj kostumoj, kiun kunorganizis Kostroma Esperanto-Teamo kunlabore kun biblioteko Krupskaja kaj kun la regiona Unio de Ruslandaj Germanoj.

La vesperon partoprenis ĉ. 30 gejunuloj. Leteroj venis el Brazilo, Kongo, Italio, Anglio, Francio, Svedio, Germanio, Pollando, Hungario kaj Ruslando. En la ricevitaj sendaĵoj estis belegaj fotoj, interesaj rakontoj, gazetaj artikoloj, eĉ KD kun karnavala muziko el Kongo.

Kostroma Esperanto-Teamo kore dankas ĉiujn sendintojn!

Oni povas vidi la ricevitan materialon en publika ekspozicio en la biblioteko (vd. la foton de A.Kuznecov).

Aleksej Kuznecov

Litovia Kalejdoskopo

Jarfinaj kursoj

19 dec en la oficejo de LitEA en Kaŭno finiĝis unumonata ĉiutaga kurso de Esperanto. Diplomojn ricevis 18 komencantoj kaj 10 progresantoj. La kurson gvidis konata Cseh-instruistino el Pollando Ewa Bondar.

23 dec 2003 en Vilno finiĝis dumonata senpaga elementa kurso, kiun gvidis germana esperantisto Frank Wurft, loĝanta en Vilno. La lecionoj okazis en prestiĝa gimnazio Salomėja Nėris. La kurson finis 20 personoj.

Prezento de libroj

20 nov en Kaŭno, en la ĉefa urba publika biblioteko Vincas Kudirka okazis kunveno por prezenti librojn, eldonitajn lastatempe laŭ iniciato de LitEA en kaj pri Esperanto. La ĉefa atento estis direktita al la eldonejo Varpas (Kaŭno), kiu eldonis jam ses librojn pri kaj en Esperanto. Sed estis prezentitaj ankaŭ ĉiuj aliaj libroj, eldonitaj de aliaj eldonejoj, entute kelkaj dekoj da titoloj.

Inter la parolintoj estis: Povilas Jegorovas, vicurbestro de Kaŭno Kazys Starkevičius (li promesis financan helpon de la urbo por LitEA), konsilanto de la prezidento de Litovio kaj redaktoro de kultura revuo Santara Romualdas Norkus, ĉefredaktoro de Varpas Juozas Kundrotas kaj ĝia direktoro Povilas Kaunas, pentristo Vladimiras Beresniovas kaj verkisto Laimonas Inis.

Funkciis ekspozicio de ĉiuj eldonitaj kaj prezentitaj libroj. Dezirantoj povis tiujn librojn aĉeti je rabatita prezo. La aranĝon filmis tri televidoj.

En la aranĝo ankaŭ partoprenis poeto Aleksas Dabulskis, verkisto Gediminas Jankus, kiu publike promesis ellerni Esperanton ĝis la UK en Vilno en 2005, kaj aliaj kulturagantoj. La vespero finiĝis per modesta bankedeto.

En publika biblioteko

En publika biblioteko Kalvarijos en Vilno laŭ iniciato de Jūratė Bartaškienė, kiu laboras en ĉi tiu biblioteko, jam kelkajn monatojn funkcias lingvaj konsultoj pri Esperanto por tiuj, kiuj studas Esperanton memstare. Ilin gvidas Antanas Mekys. Pri la konsultado konstante aperas anoncoj en tutlanda tagĵurnalo Lietuvos aidas.

20 nov en la biblioteko okazis koncerto Aŭtuna Muzo de Esperanto. Deklamis versaĵojn Inita Tamošiunienė, Emilija Rapkevičiute-Rapka, Antanas Mekys, Valdas Banaitis kaj Vida Lasienė. Kantis esperantista ensemblo Herbo, gvidata de Nina Binder.

18 dec en la biblioteko okazis publika poezia vespero de litova Esperanto-poetino Inita Tamošiunienė. Post la enkonduko de Laurynas Algimantas Skūpas, ŝi deklamis siajn versojn ĉefe en Esperanto, sed ankaŭ en la litova kaj rusa lingvoj, rakontis pri sia vivo kaj agado. Ankaŭ Emilija Rapka legis versojn. Vytautas Šilas resumis la verkadon de Inita Tamošiunienė.

Multlingveco en studado

18 nov 2003 en la Vilna Teknika kolegio okazis scienca-praktika konferenco “Modernaj teknologioj en studado kaj praktiko”. En ĝi la direktoro de la kolegio, estrarano de LitEA Algimantas Piliponis prezentis raporton “Multlingveco en studado survoje al Eŭropa Unio”.

Literatura vintro en la ĉefurbo

12-14 dec en Vilno, en Respublika Instruista Domo okazis librofoiro Ĉefurba Literatura Vintro. Du tagojn (vendrede kaj dimanĉe) en ĝi partoprenis ankaŭ Gediminas Degėsys, kiu reklamis siajn librojn, disdonis faldfoliojn pri Esperanto, kalendaretojn kaj aliajn informilojn kaj propagandilojn. Eldonejo Trys žvaigždutės eksponis infanajn librojn en Esperanto.

Pri Esperanto sone kaj bilde

10 dec litova nacia radio anoncis, ke antaŭ 15 jaroj estis restarigita Litova Esperanto-Asocio, kiu apartiĝis de tiutempa tutsovetia asocio ASE. 15 dec litova nacia televido en matena programo Bonan matenon anoncis pri la naskiĝdato de Zamenhof.

17 dec regiona televido de Kaŭno montris 20-minutan elsendon En la mondo de libroj. Estis intervjuita Povilas Jegorovas, juna esperantisto kaj direktoro de regiona turisma informcentro Sigitas Sidaravičius, esperantisto-veterano 95-jarulo Jeronimas Gudelis, estis montrita libroservo, speciale furorlibro La Zamenhof-strato de Roman Dobrzyński. La elsendon montris ankaŭ kvar aliaj regionaj televidoj de Litovio (Vilnius, Klaipėda, Šiauliai, Panevėžys).

24 dec dum la elsendo En la mondo de libroj oni montris raporton pri la prezentado de Esperanto-libroj en Kaŭno. La saman tagon litova nacia televido dum la elsendo pri pensiuloj, kiuj studas en la universitato de la tria aĝo, montris esperantistinon de Vilno Irena Daraganaitė. Ŝi gajnis premion de alia litova komerca televido en la elsendo Be Tabu — senpagan vojaĝon al Kanariaj insuloj, dum la elsendo ŝi rakontis pri si kaj ankaŭ menciis sian esperantistecon.

... kaj gazete

14 nov 2003 en unu el ĉefaj tagĵurnaloj de Litovio, Lietuvos žinios, aperis preskaŭ tutpaĝa artikolo Esperanto — unu lingvo por la tuta mondo verkita surbaze de interparolo kun juna vilna esperantisto Gediminas Degėsys. La artikolon ilustras foto de Degėsys kun lernolibro de Esperanto, verkita de li mem.

26 nov ĵurnalo Tėviškėskes žinios publikigis vastan artikolon kun du fotoj pri la prezento de Esperanto-libroj en Kaŭno (20 nov). 6 dec ĵurnalo Vakaru ekspresas publikigas longan tutpaĝan intervjuon kun Gediminas Degėsys. 16 dec ĵurnalo Tėviškėskes žinios publikigis artikolon pri la 39a kongreso de LitEA kaj Zamenhof-Tagoj-2003. 17 dec tagĵurnaloj Lietuvos žinios kaj Kauno diena publikigis artikolojn pri la samaj eventoj.

En la 6a numero de prestiĝa dumonata revuo Formatas destinita por eldonistoj, presistoj, reklamistoj, k.a., aperis dupaĝa intervjuo kun Povilas Jegorovas Konstruantoj de Babelturo.

Junuloj aktivas tage kaj nokte

22 nov 2003 junulara Esperanto-klubo Juneco (Vilno) organizis tradician tablotenisan konkuron, kiun partoprenis junuloj ankaŭ el aliaj urboj. Krom sporta programo partoprenantoj de la aranĝo vizitis la parlamentejon, ekskursis al keloj de la Vilna Katedralo k.s.

13-14 dec 2003 dum Zamenhof-Tagoj-2003 en Kaŭno junuloj organizis sian tradician Zamenhofan nokton 2003.

22 dec 2003 okazis ĝenerala jarkunveno de Juneco. Kiel prezidanto por la sekva jaro estis reelektita Jolanta Dudenaitė, vicprezidantino estas reelektita Olga Strojeva. Poste ĉiuj kune festis Kristnaskon.

31 dec 2003 en la sidejo de LitEA junulara Esperanto-klubo Ondo (Kaŭno) organizis komunan renkonton de la Nova Jaro, kiun partoprenis ankaŭ kelkaj junuloj de Vilno.

Povilas Jegorovas

Kvinpetalo en 2004

17-21 feb. Praktikado de la lingvo por infanoj kaj plenkreskuloj (Josée Lafosse) / Inicado al Esperanto (Marie-Hélène Désert).

24-28 feb. Preparado al la skriba parto de la ekzameno Kapableco (Christian Lavarenne).

6-10 apr. Akirado kaj lernado de du lingvoj: bazo de lingvolernado, akirado natura de la unua kaj dua lingvoj, akirado formala de la dua (Anna Löwenstein, Renato Corsetti).

20-24 apr. Ŝekspiro kaj Ŝekspiraĵoj (Yannick Dumoulin, Briano Osulivano kaj geRapley) / Praktikado de la lingvo: dua-grada nivelo kun la unuaj paŝoj de la tria-grada nivelo (Suzanne Bourot) / Inicado al jogo (Arlette Plutniak).

24 apr. 14h30: Ĝenerala asembleo.

27 apr – 1 maj. Zamenhof kaj medicino (Jean-Luc Tortel).

7-11 jul. Vivo kaj historio de pupoj kaj vestokudrado por bebopupoj (Evelyne Boilaŭ, Hartmut Fielmann) kun bildstrioj pri tio aŭ aliaj temoj laŭ la ĉeestantoj (Serge Sire).

20-24 jul. Esperantaj gramatikaĵoj, kiujn Zamenhof ne solvis, kun tasketoj por la kursanoj (Wim Jansen).

6-11 aŭg. Pri muziko kaj kantoj kun praktikado de Esperanto (Lino kaj Anne-Sophie Markov, Guillaume Ternant).

17-21 aŭg. Preparado al altaj studoj kun ebleco trapasi la skriban parton je la fino de la staĝo (Janine Dumoulin, Georges Lagrange) / Malkovro de romanika arto en Piktavio (Claude Nourmont, Brian Moon).

9-16 sep. Apudbeletro en Esperanto: biografioj, taglibroj, vojaĝrakontoj, leterkolektoj (Ed Borsboom) / Piedmigrado (Monique Dussenty, Thérèse Pinet).

26-30 okt. Praktikado de la lingvo: dua kaj tria niveloj.

Esperanto-Centro Kvinpetalo

Adreso: Rue du Lavoir FR-86410 Bouresse, Francio.

Telefono: + faks: +33 (0)5.49.42.80.74

Rete: kvinpetalo@club-internet.fr

http://hometown.aol.com/yannick-dum/kvinpetalo.html

FREŜO 2004

FREŜO, Frusomera Renkontiĝo Esperanta Ŝokanta Obstinulojn, okazos 30 jun – 4 jul 2004 en Olsztyn (Pollando). Ĝi estas Esperanto-kviza okazintaĵo kun premioj. Sed krom ĉiutagaj kvizoj okazos ankaŭ prelegoj, ekskursoj ktp.

FREŜO estas “neforgesebla aranĝo” laŭ El Popola Ĉinio kaj “eble la plej fama kviza programo en Esperantujo” laŭ La Ondo de Esperanto.

Aliĝu ĉe Marian Zdankowski:

Adreso: ul. Limanowskiego 4, PL-10-343, Olsztyn, Pollando

Rete: avolamer@ols.vectranet.pl kaj angiel@polbox.com

Pliajn informojn vidu rete: http://www.ema.z.pl/esperanto

Marian Zdankowski

Ĉiu havas sian monton

Dum la jubilea, trideka jaro de sia agado, Junulara Teatro en Toruń STUDIO “P” preparis novan spektaklon en Esperanto-versio Ĉiu havas sian monton.

La festa premiero okazos dimanĉe, 29 feb 2004, je la 15a horo, en la Junulara Kulturdomo en Toruń, str. Przedzamcze 11.

Por gastoj, kiuj volus-povus alveni jam sabate, 28 feb, torunaj esperantistoj proponas la akompanan programon:

— sabate vespere: literatura vespero en la kafejo Oblikva Turo;

— dimanĉe antaŭtagmeze: aŭdo-vida spektaklo kun esperantlingva komento en la muzeo Nikolao Kopernik;

— vizitado de la urbocentro kaj la Etnografia Muzeo kun ĉiĉeronado en la internacia lingvo.

Eblas mendi dormolokojn: en 5-litaj ĉambroj je 20 zlotoj po persone; en 3-litaj ĉambroj — 35 zlotoj,

Rete: teresa.nemere@wp.pl

Teresa Nemere

Ankaŭ dum 2003 pli ol miliono

(Nun). La retejo de Sveda Esperanto-Federacio registris ankaŭ dum la ĵus pasinta jaro pli ol 1 milionon da vizitoj. Inter 1 jan kaj 31 dec ĝiaj paĝoj altiris ekzakte 1050877 vizitojn. Tre multaj estas, kompreneble, revizitoj, sed konsiderinda kvanto estas ankaŭ novaj vizitantoj. La paĝoj ne nur vekas scivolemon, sed ankaŭ konkrete membriĝojn aŭ mendojn de lernolibroj de esperanto.

Franko Luin

Kurte

En Prilep (Makedonio) decembre estis fondita nova ZEO: sur la marmora plato super la tombo de Kiro Trpĉeski estis enĉizita: “Kiro Trpĉeski eminenta esperantisto”. (Nun)

6 dec 2003 en Ancona kun ĉeesto de 300 personoj premio Zamenhof — la voĉoj de paco estis transdonita al d-ro Italo Siena de asocio Naga-Har, al aktoro Luca Zingaretti por la asocio AmrefItalia, k al s-ino Giuliana, la edzino de kuracisto Carlo Urbani; Premio Umberto Stoppoloni — la neeblaj integriĝoj estis transdonita al s-ino Caterina Campanelli de Associazione italiana contro le miopatie rare. (Informitale)

Je 9 jan al UK en Pekino jam aliĝis 549 personoj el 44 landoj. (GK UEA)

Je 12 jan 2004 pli ol 90 personoj aliĝis al Internacia Junulara Kongreso de TEJO, kiu ĉi-jare okazos en Ruslando. (Slavik Ivanov)

19 nov 2003 la arkivo de Ivo Lapenna estis transdonita al la Dana Ŝtata Arkivo. (Esperanto)

UEA lanĉis kampanjon Por la estonteco, kiu celas kolekti kelkajn milionojn da eŭroj por firmigi la asocian strukturon k por realigi la statutajn celojn de UEA. (Esperanto)

27-28 okt en Moskvo REU partoprenis ruslandan konferencon de civilaj organizaĵoj, disdoninte 350 informkompletojn pri Esperanto. (Sennaciulo)

Kvin bibliotekoj ricevis en 2003 subtenon el Biblioteka Apogo Poul kaj Roma Thorsen: Esperanto-Gesellschaft Südharz (DE), Esperanto-Societo Flamo (Toruń, PL), biblioteko de ĈEA (CZ), biblioteko de BEL (BR), Esperanto-Biblioteko de la Fakultato de Medicino de Montevideo (UR). (Esperanto)

La estraro de Kataluna Esperanto-Asocio decidis dungi ekde 1 jan 2004 Josep Maria Milla, kiu estis unu el kvar kandidatoj, kiel duontempan oficiston; li okupiĝos, interalie, pri oftigo de la aranĝoj k pri plivigligo de la informa fako de KEA. (Kataluna Esperantisto)

Ĉefe pro “monmanko por kovri la repagojn al kunlaborantoj kaj por la preso” ne estos presita Bulgara Enciklopedio “Esperanto”, kies ĉefredaktoro, Canko Ignev, ricevis 3.800 artikolojn; la projekton finance helpis UEA k individuaj antaŭpagintoj. (Heroldo de Esperanto)

Kune kun revuo Tempo (gazeto de Kroata Esperanto-Ligo) en decembro estis dissendita speciala numero de Heliko (gazeto de Esperanto-Societo Rijeka), kies antaŭa numero aperis en 1988; ĝi estis eldonita per helpo de Departemento por Kulturo de Rijeka; nun la societo havas 55 membrojn.

Vide el Bruselo

Ne pli da artefaritaj lingvoj!

“Ni ellaboris nian agadplanon pri lingvoj surbaze de ĉi tiu multlingveco”, — deklaris Viviane Reding dum debato la 13an de januaro en la Eŭropa Parlamento.

Reding respondecas ĉe la Eŭropa Komisiono pri kulturaj aferoj. Ŝi nun preparas novan leĝan bazon por lingvaj agadoj en la Eŭropa Unio kadre de Agadplano por Lingva Instruado kaj Diverseco. “Kaj permesu al mi diri, ke la multlingveco inkluzivas tiujn lingvojn, kiuj ne estas oficialaj, sed certe ne Esperanton, ĉar ni havas sufiĉe da vivantaj lingvoj, kiuj spertas malfacilaĵojn pro tio ke ni kreas apud ili artefaritajn lingvojn”.

Reding estis respondanta al rimarkoj de Marco Cappato, itala radikala deputato, kiu forte subtenas Esperanton. Cappato koleriĝis pro la daŭra fluo de gratuloj al la Komisiono pri “laboro farita” por protekti la lingvan diversecon: “Ĝuste la politiko de instruado de unusola fremdlingvo en niaj naciaj ŝtatoj kaj la reguloj de la eŭropaj instancoj estas kontraŭaj al la spirito de la diverseco reklamita de la Konstitucio. Eŭropaj institucioj kun unulingvaj aŭ dulingvaj agentejoj publikigas raportojn por la publiko eĉ ne en la oficialaj lingvoj de Eŭropa Unio. En nia voĉdeklaracio, ni, radikalaj deputatoj, memorigas nian proponon pri Observatorio pri lingva politiko por la promocio de la internacia lingvo Esperanto, kaj por la rajto al libera kaj nediskriminacia internacia komunikado, por efike konservi la lingvan diversecon”.

Unu semajnon antaŭe en la Franca Nacia Asembleo okazis simila debato pri lingva diverseco. Kiam komunista deputato primokis Esperanton, en maniero tre simila al tiu Reding, socialisto Pierre Forgues tuj defendis la internacian lingvon: “Malgraŭ niaj bonintencoj, fatala ŝajnas la marŝo al unulingveco en la laborinterŝanĝoj. Se tio fariĝos profita al nacia lingvo, tiu estos la angla. Por forturni ian hegemonion aŭ diskriminacion, ĉu ni ne devus promocii nenacian lingvon kiel la duan lingvon? Tia lingvo ekzistas de pli ol unu jarcento: Esperanto. Tio eble ŝajnas utopia, sed ne pli ol eŭro antaŭ dudek jaroj aŭ la eŭropa konstruiĝo antaŭ sesdek jaroj. Tio koncernas nur racion kaj politikan decidon. Male ol tio, kion oni kredas, nenio estas certe akirita. Antaŭ la franca, la latina estis labor-kaj-komunikadlingvo en Eŭropo. Tio ne malhelpis ĝin malprosperi kaj morti”.

Dum la debato Jacques Brunhes el la franca komunista partio ne entuziasmis pri Esperanto: “Mi tute ne deziras polemiki kontraŭ mia amiko Pierre Forgues, sed, laŭ mi, lingvo estas konstitua elemento de la nacio, kun kiu ni estas viscerligitaj. Ĝi ne povas esti iu esperanto aŭ iu volapuko, senrilate al niaj historio, kulturo, lernado, lando kaj kontinento”.

Male al Cappato, kiu pro limigo de la paroltempo ne povis rebati, Forgues tuj respondis: “Sinjoro Brunhes malbone komprenis min. Kiam li diras, ke lingvo estas konstituaĵo de la nacio, mi mem irus pli malproksimen: ĝi estas konstituaĵo de homo. Mi ne proponas, ke Esperanto anstataŭu ekzemple la gaskonan, mian gepatran lingvon. Mi petas, por eviti hegemonion kaj konflikton, ke Esperanto estu dua laborlingvo sciata de ĉiuj eŭropanoj. Tio plifortigus ĉiujn aliajn lingvojn. Jen mi, kiu defendis la gaskonan — kontraŭ la hegemonio de la franca — prizorgita per la defendo de tiu lasta, en stranga historia sortreveno”.

Dafydd ap Fergus

Atendante novan prezidanton

Vortoj de Komitatano Z

Mi serĉas novan kandidaton por anstataŭigi Renato Corsetti, ĉar tiu ĉi persvadis Osmo Buller reveni al Roterdamo. La komuniko pri la reinstalo de Buller ne informis, ĉu la decido estis unuanima kaj ĉu ankaŭ Corsetti apogis ĝin. Probable li apogis, ĉar li subskribis la komunikon kune kun estraranino Ans Bakker. Klaras ĉiukaze la rezulto: Buller preferis direktoriĝi anstataŭ ĵeti sin en lukton pri prezidanteco. Estu do tiel, kvankam neniu alia paro de kandidatoj liverus same vivajn elektojn kiel duelo inter Buller kaj Corsetti.

Mi kelkfoje relegis la intervjuon de Buller en Libera Folio kaj la komunikon de la Estraro, klopodante trovi respondojn al diversaj demandoj ĉirkaŭ tiu decido, kiun mi verdire ne atendis. Stumbla stilo perfidas, ke la komuniko naskiĝis kiel komuna verko de la Estraro kaj Buller. Pri iuj eroj ili verŝajne longe baraktis, eble precipe pri tiu, laŭ kiu “la pasinteco estas konsiderinda fermita”, ĉar ĝi rekte aludas la konflikton, kiu kondukis al la demisio de Buller. Kvankam oni tuj aldonas, ke “situacio de ĝenerala interkonsento en UEA povas esti konsiderata reakirita”, la vortumoj estas tiel rondaj, ke evidente oni ne interpretis same la pasintaĵojn. Estas ankaŭ dube, ĉu la pasinteco vere estis fermita, se ĝi estas nur “konsiderinda” tia. La elekto de tiel stranga vortformo devis esti intenca kaj ne akcidenta, ĉar malantaŭ la teksto estas lingve kompetentaj aŭtoroj kaj al Buller apenaŭ estis indiferente, kiel lia reveno estos diskonigita.

Buller mem rigardas al la konflikto alimaniere: “Kolizioj povas okazi en homa agado, sed se oni ne restas ilia kaptito, ili fariĝas valora, eĉ se dolora leciono”. Kredeble li ne celas esti sola en la klaso de la leciono. Interesa kaj scivolemiga estas lia konstato: “Mia demisio sekvis el epizodo, kiun nek mi nek estraranoj iniciatis, sed oni trudis ĝin de ekstere kaj ni fariĝis ĝiaj viktimoj”. Ĉu ni iam ekscios, kiu aŭ kiuj iniciatis la epizodon? Eĉ se por Buller kaj la Estraro la pasinteco estas “konsiderinda fermita”, tio ne malhelpas al aliaj provi elfosi, kio vere okazis en la monatoj antaŭ Zagrebo. La sekvoj de la “epizodo” estis tiel skuaj kaj damaĝaj, ke movadaj historiistoj ne povos preteratenti ĝin.

Ne vere gravas, kiugrade la estraranoj kaj Buller konsentas pri la pasinteco. Gravas, ke ili eliris el la Zagreba skismo elegante kaj mature anstataŭ resti en la katenoj de rankoro kiel la Hamburgaj partioj. Por la praktika agado gravas, ke por kunlaboro inter niaj pintuloj la etoso ŝajnas esti sufiĉe bona. Eble ili kalkulis, ke la komuna vivo daŭros nur tri monatojn. Eble, eĉ espereble, Buller havis sufiĉe da kaŭzo por fidi, ke la posta Estraro estos radikale alia kaj pli konformos al liaj preferoj. Nekonata estas lia sinteno al ebla reelekto de Corsetti. Demandite pri elektoj, li diris, ke “ĉiuj elektoj” estu “veraj”, do evidente ankaŭ tiu de la prezidanto. Laŭ liaj antaŭaj eldiroj pri elektoj, tio devus signifi, ke estu pli ol unu kandidato. Estrarano Andrej Grigorjevskij jam anoncis sin preta leviĝi kontraŭ Corsetti, se neniu alia pretos. Mi dubas, ke tio estus vere vera elekto laŭ Buller, kiu diversfoje forte kritikis Grigorjevskij. La “ĥemio” inter tiuj du ne ŝajnas tre bona, sed la kandidatecon de Grigorjevskij ja apenaŭ iu prenas serioze.

Ĉar serioza alternativo al Corsetti mankis, kiam Buller akceptis redirektoriĝi, li certe konsideris kunlaboron kun Corsetti ebla ne nur dum tri monatoj sed, se necese, ankaŭ dum tri jaroj. Li ja eĉ laŭdis en Libera Folio, ke Corsetti intertempe akiris bonan konon pri la funkciado de la Centra Oficejo. La renova direktoro ĉiukaze esperas pri vera elekto. Mi siavice esperas, ke ĝi estos tiel vera, ke ĝi donos al UEA novan prezidanton kaj metos finon al la dinastio de la Tyresö-rondo.

Komitatano Z

HeKo komentas

UEA, daŭre aksita sur konstanta funkciularo koncentrita en unu loko, strukture paneis en 2003 — la Estraro, kiu sukcesis en 2001 limigi la povon de la burokrataro, ree bezonas ĉefburokraton. Tial la redungo de s-ro Buller estas simptomo de granda malforto.

Fakte per tiu redungo la interna multjara konflikto eniris novan fazon. Kerna elemento en tiu nova fazo estas la konkludo en la oficiala gazetara komuniko: “La estraro fidas la promeson de Osmo Buller plene sin dediĉi al harmonia organiza laboro kaj al senkondiĉa antaŭenigo de UEA kaj la Esperanto-movado”. Do la Estraro ŝajnas supozi sub sia kontrolo la ĉefan internan opozicianton, kiu estus ligita de “promeso”.

Pri tiuj reciprokaj promeso kaj fido Komitatano Petrović el Serbio saĝe komentariis: “Mi volas akcepti ĝin kun plena fido, kaj mi bone memoros ĝin”. Ĉar se iu ne respektos ĝin, kio okazos?

HeKo

Malgajaj notoj de ruslanda pensiulino

Bedaŭrinde mi devas ĉesigi la abonadon de La Ondo, ĉar mia kompaniano je la abonado rifuzis dividi kun mi la elspezojn. Mi kun malgajo notas, ke mia revo pli bone ekkoni eksterlandon detruiĝis samtempe kun la ruiniĝo de socialismo en USSR.

Cetere, nun tio ne estas ebla sen eksterlandaj vojaĝoj, nur legante (tre atente) artikoletojn en via revuo: la informoj de esperantistoj ne brilas per varieco kaj profundeco de la temoj! Ĉio estas sufiĉe simila: oni kunvenis, parolis pri Esperanto (en ĉeesto de tiu aŭ alia superulo), spektis ion, ludis, kantis, manĝis... Sed kiel vivas simplaj laborantoj, infanoj kaj pensiuloj en la ekssocialismaj landoj? Ĉu ili plu povas vojaĝi, aĉeti librojn kaj aparatojn, aboni po 8-10 gazetoj por familio?

Kial malgrandiĝas la eldonkvantoj de la Esperantaj eldonaĵoj (LOdE — 1000 ekz-oj en 2002, kaj 600-650 en 2003) kaj ilia kvanto en Ruslando?

Estus tre interese koni la sociologian konsiston de la ruslandaj esperantistoj, kiuj partoprenas nun en la esperantistaj renkontiĝoj: socia stato, aĝo, postenoj, interesoj... Ja nun mi ne povas nomi esperantistojn “samideanoj”, ĉar mi estas “blanka korniko” en la birdaro de la aplombaj, sufiĉe riĉaj kaj senhontaj egoismaj personoj!

Publikigo de Esperantaj tradukoj de rusaj verkistoj ne havas valoron por ni, ruslandanoj — nek prozo, nek — des pli — poezio. En la tradukoj malaperas la beleco, la sukeco, la mirinda ĉarmo de la rusa lingvo, uzata de la bonegaj, vere rusaj verkistoj.

Estus pli interese legi talentajn originalajn literaturajn verkojn.

Pardonu mian ioman bruskecon, sed mi neniam pensis, ke min — geologon kun grandega labordaŭro kaj amaso da honorfolioj — prirabos nia registaro en nia propra laboro.

Mi deziras al vi sukcesojn kaj prosperon sur la kampo de Esperanto.

Tamara Durnickaja (Ruslando)

Ĉu nur semi, aŭ foje ankaŭ sterki?
La konata aŭtoro kaj tradukisto Sten Johansson afable konsentis aperigi en La Ondo siajn ideojn pri la estonteco de la movado, kiuj aperis en retbulteno Libera Folio.

Laŭ iuj, la esperantomovado krizas. Laŭ aliaj tute ne, necesas nur silenti kaj lojali, kaj ĉio restos sankta harmonio, kiel ĉiame. Ĉu krizo, stagno, malondo aŭ nur kalmo? Ĉiel ajn, ŝajnas esti io putra en la ŝtato de Verdlando. Jen dek dietaj preskriboj por memkuracado:

— Forlasi la sektismon. Finfine ni entombigu himnon, standardon, Majstron kaj aliajn kvazaŭreligiajn trajtojn. Ni permesu rigardi Esperanton kaj la esperantistojn per la samaj nefermitaj okuloj kiel aliajn sociajn fenomenojn. Ni ne fanfaronu, ne hipokritu, ne pavu, ne papagu.

— Forlasi la mitojn kaj la megalomanion. Ni ĉesigu la troigojn pri ĝisnunaj atingoj de Esperanto-uzado. Ni forgesu la fantomajn milionojn da nevideblaj, neaŭdeblaj kaj netuŝeblaj esperantistoj. Ni akceptu la realon: Esperanto estas uzata je tre varia nivelo de kelkaj dekmiloj da homoj dum malgranda parto de ilia tempo. Por tiuj homoj Esperanto tamen estas tre utila kaj plezuriga.

— Forlasi la ekstreman desuprismon. Ni rezignu la postulojn, ke eta grupo da idealistoj decidu, per kiuj rimedoj UNO, EU aŭ unuopaj personoj komuniku internacie. Ni mem uzu Esperanton por nia propra bezono, tiel farante ekzemplon al la mondo. Ni uzu ĝin intense kaj por ĉiuj celoj. Ni flegu la kulturon kaj arton, sed ankaŭ la distron kaj amuzon.

— Forlasi la antagonismon inter Esperanto kaj la angla lingvo. La bono ne estu malamiko de la plejbono. Ni akceptu kaj ĝoju, ke internacia komunikado por multaj homoj hodiaŭ estas pli amasa kaj pli glata ol antaŭ cent jaroj — dank’ al la disvastiĝo de la angla lingvo. Nur ŝovinistoj kontraŭas komunikadon pro tio, ke ĝi ne okazas per la ĝusta lingvo.

— Forlasi la monopolismon. Estus egocentra ideo pensi, ke utilas nur mia maniero agi por aŭ per Esperanto. Estus absurde pretendi, ke nur mia Esperanto estas la sola ĝusta. Ni komprenu, ke Esperanto estas tio, kion esperantistoj uzas por interkompreniĝi. Kion ni faras en Esperanto, tion ni faru pro ĝia propra valoro, ne por “utili al nia kara lingvo”.

— Forlasi la amindumadon kun naciismaj rondoj izoliĝemaj kaj konservemaj. Ni laboru por internacia reciproka influo, ne por nacia aŭ paroĥa memsufiĉo.

— Forlasi la seksismon kaj aĝismon. Ni malmuntu la virajn klikojn, kies anoj elektas unu la alian ne vidante la kompetenton de aliuloj. Ni emeritigu la veteranojn kaj fidu je la talento de homoj malpli ol 50jaraj.

— Forlasi la adoron je harmonio kaj konkordo. Ni ne plu kaŝu kaj prisilentu internajn konfliktojn kaj malkonsentojn, sen kiuj eblus neniu evoluo. Ni respektu kaj flegu la diferencojn.

— Forlasi la izolon en landaj movadoj. Se ni havas lingvon internacian, kial ne uzi ĝin internacie? Ni ne revu pri tutmondeco, sed realigu ĝin.

— Forlasi la blindan varbadon per troigoj kaj mensogoj. Finfine ni komprenu, ke el cent varbitoj naŭdek naŭ foriras, ĉar ili ne trovas utilan aŭ plezurigan uzon de la lingvo. Prefere ol varbi cent novajn, ni zorgu krei ion allogan kaj valoran, por ke pli multaj varbitoj restu uzantoj. “Cent semoj perdiĝas, mil semoj perdiĝas, ni semas kaj semas konstante.” Ĉu ni ne provu foje ankaŭ sterki?

Sten Johansson (Svedio)

Nekonataj faktoj pri la Zamenhofa familio

Studo de Zbigniew Romaniuk

Zbigniew Romaniuk, 40-jara historiisto el Brańsk, urbeto apud Bjalistoko, preparanta doktoran disertacion pri historio en Universitato en Bjalistoko, lastjare estis distingita per premio Zygmunt Gloger. Pri lia agado — renovigado de la juda tombejo en Brańsk — aperis dokumenta filmo Shtetl de Marian Marzyński (Usono, 1996) kaj samtitola libro de Eva Hoffman (Londono, 1998). Romaniuk estas aŭtoro de dekoj da sciencaj artikoloj kaj de kelkaj libroj. Li okupiĝas ĉefe pri la historio de judoj en la 19a jarcento kaj pri la regiona historio de Podlahio.

En la kvaraj Zamenhof-Tagoj en Bjalistoko (13 dec 2003) li prelegis pri siaj esploroj pri la familio Zamenhof. Ni prezentas, kun afabla permeso de la aŭtoro, resumon de tiu prelego.

Ŝajnas, ke ni jam scias ĉion pri Ludoviko Zamenhof kaj lia familio. Tamen evidentiĝas, ke ni scias ne ĉion, kaj en arkivoj troveblas ankoraŭ multaj surprizoj. Multajn nekonatajn detalojn mi trovis en la civilaj aktoj en Bjalistoko kaj en la kolekto de la historia arkivejo en Grodno.

La avo de Ludoviko Zamenhof — Fajwel, nomata ankaŭ Fabiano Wolfowicz — meze de la 19a jarcento venis el Grodno al Tykocin (ne troveblas dokumentoj ke li naskiĝis en Tykocin), malgranda urbeto apud Bjalistoko. Estas sciate, ke li estis lingvoinstruisto, sub la influo de Haskala-skolo.

La familio Zamenhof verŝajne en 1858 translokiĝis de Tykocin en Bjalistokon, sed laŭ la dokumentoj ili ankoraŭ en 1865 apartenis al la hebrea komunumo de Tykocin. De la sekva jaro ili jam apartenis al la bjalistoka kahalo. El la civilaj aktoj estas sciate ke Fajwel, kiu forpasis 28 mar 1861 en la aĝo de 60 jaroj, havis du filojn: Josel Wolf kaj Mordche (Mordehaj, Mordka). Josel, profesia komercisto, proksimume en 1857 edziĝis al Sora Ickovna Wiernicka. De la sekva jaro ili loĝis en Bjalistoko, kie naskiĝis iliaj 7 infanoj.

La dua filo de FajwelMordche (Mordka) — edziĝis kun Liba Rochla (tiu dua antaŭnomo estis ĝis nun nekonata) el la familio Sofer. Dum la restado en Bjalistoko en la oficaj aferoj ŝi uzis la antaŭnomon Rozalia, kiu verŝajne devenas de Rochla (Rachela). Al tiu paro naskiĝis en Bjalistoko 8 infanoj: Lejzer (15 dec 1859 – 14 apr 1917), FejglaFagel (12 apr 1862 – 31 jul 1866), Gitla (24 aŭg 1864 — forpasis en la 1930aj jaroj), Sora Dwora (25 nov 1866 — forpasis en la 1930aj jaroj), Fabian (aŭtuno 1868 – 4 dec 1933), Hersz (maj/jun 1870 — forpasis 24 jul 1870), Grzegorz (6 okt 1871 – 1932), Mina (28 nov 1872 – 20 jan 1873).

En Varsovio naskiĝis ankoraŭ tri infanoj, do entute en la familio naskiĝis dek unu infanoj, el kiuj tri forpasis en tre frua infanaĝo. Tiuj informoj iom diferencas de la informoj, kiujn prezentis la biografoj de Ludoviko. Estas interese, ke la naskiĝ- kaj forpasdokumentoj el la jaroj 1858-1862 prezentas diversajn, rusigitajn formojn de la familia nomo: Zaminof, Zamenow aŭ Zamenof. Nur de la jaro 1862 konsekvence estas uzata la formo: Zamengof aŭ Zamenhof. Tiu informo ludas gravan rolon por gvidi la pliajn esplorojn.

Pli detala analizo de la aktoj permesis konstati ke Mordka Zamenhof oficiale ŝanĝis sian nomon je Marek kaj postmorte la nomon de sia patro Fajwel al Fabian, kio oficiale estis registrita la 20an de aprilo 1871, marĝene de la pli frua naskiĝdokumento de Fejgla. Alia interesa fakto estas, ke printempe 1862 Marko Zamenhof deklaris sian profesion librotenisto. La mencio pri li kiel instruisto aperas iom malpli frue — jam en la sama jaro.

Kelkaj nekonataj faktoj el la vivo de Zamenhofoj estis malkovritaj surbaze de la aktoj de la Ŝtata Arkivejo de Historio de Bjelorusio en Grodno.

Markon koncernas la noto en la dokumentoj de la ruslandaj sekretservoj pri la instruisto Zamenhof el Bjalistoko, kiu skribadis denuncleterojn al la caraj oficistoj. Unu el la denuncoj, anonima, koncernis alvenintan al Bjalistoko el Varsovio hebrean instruiston — Bernard Wildenbaum, kiun oni akuzis pro la uzado de polaj naciaj vestoj. La polico en la esplorado suspektis, ke tiun anonimaĵon verkis Zamenhof, ĉar li gvidis tiutempe konkurencan lernejon por knabinoj kaj jam pli frue skribis diversajn denuncleterojn.

Zamenhof efektive tiutempe kunposedis la lernejon por judaj knabinoj. En 1866 en ĝi estis 63 lernantinoj. Pluraj polaj biografoj skribas ke Marko Zamenhof estis instruisto de la bjalistoka gimnazio (reala lernejo). Ĝis nun mi ne sukcesis trovi konfirmon de tiu ĉi informo en la konservitaj dokumentoj. Se li instruis en tiu gimnazio, verŝajne tio estis nur mallonga epizodo, kiu verŝajne okazis post la “Januara Insurekcio” (do en 1864). Eventuala dungo de Zamenhof estus ligita kun la maldungo de multaj poloj, kio okazis post 1863. Tiam ruslandaj aŭtoritatoj maldungis multajn poldevenajn instruistojn.

Oni opinias ke en 1873 la familio Zamenhof forlasis Bjalistokon. Tamen nerespondita estas la demando pri la vera kaŭzo de la translokiĝo de Zamenhofoj en Varsovion, kie Marko sendube avancis kiel instruisto de la germana lingvo en la Veterinara Instituto kaj en la reala lernejo, estante tiutempe nur unu el inter tri (!) hebreoj, kiuj rajtis instrui en la varsoviaj ŝtataj lernejoj (Jevrejskaja Enciklopedija, vol. VII, kol. 666). Pro kio la provinca instruisto ricevis tiel gravan oficon? Poste li fariĝis ŝtata cenzuristo de la tekstoj en la lingvoj hebrea kaj jida kaj tiujn funkciojn ricevis nur la plej fidindaj personoj. Samtempe tio estis avanco en la oficista hierarkio.

Laŭ Z.Weinstein Marko Zamenhof estis sekreta konsilanto (Reflektor, 1931, № 29, paĝo 3). Verŝajne Weinstein eraris, ĉar la sekreta konsilanto estis tre alta, tria rango en la oficista ranglisto, kiu egalis al la rango de generalo en la armeo. Zamenhof verŝajne havis la 9an rangon “titola konsilanto”, kio egalas al la oficira rango en nia armeo. Pruvas tiun fakton la rememoroj laŭ kiuj Marko, kun fiero, portis la spadon.

Tia rapida avanco en la burokrata sistemo certe ne estis hazarda. La plej malgrandan distingon, pli frue antaŭis la detala, sekreta esplorado, pri la laŭleĝa agado de la distingoto. La “ŝlosilo” al tiuj okulfrapaj avancoj troviĝas verŝajne en la okazintaĵoj el la jaro 1862 kaj la tiama observado pri li, fare de la cara polico. Ĉu li tiam decidis pri sia konstanta kunlaboro kun la reĝimo? Malpli fruaj faktoj montras, ke tio estas tre verŝajna.

Marko Zamenhof respondecis pri la cenzurado de la juda revuo Hacefira. Post la momento, kiam en 1888 li preterlasis en tiu revuo la artikolon pri la vingustumado, pri la cenzurado de Hacefira respondecis alia judo, devenanta el Bjalistoko — Chaim Zelig Słonimski (lia nepo Antoni estis fama pollingva poeto), ekscenzuristo el Żytomierz. En la revuo Hacefira oni skribis ke la cenzuristo Zamenhof estis en la plenumado de siaj devoj tre strikta kaj severa.

La cenzurista “eraro” de Marko estis prezentata kiel grava kaŭzo de la financaj problemoj de la familio de Ludoviko, kiu kaŭzis lian translokiĝon al Grodno en oktobro 1893. Sed tio okazis 5 jarojn post la punigo de Marko. Ŝajnas ke la kialoj de la financaj problemoj de la familio estis iom pli kompleksaj. Memorindas ke komence de la naŭdekaj jaroj de la 19a jc. tri filoj de Marko komencis sian multekostan, universitatan edukadon: Fabian — farmacion, Grzegorz (Henriko) kaj Leono — medicinon. Verŝajne estis bezonata ankaŭ la doto por edziniĝanta Gitla.

Helpon bezonis ankaŭ Ludoviko.

Antaŭ unu jaro mi trovis dokumentojn, kiuj tre ekinteresis esperantistojn. Laŭ ili Lejzer (Lazaro) Zamenhof, kiu estis tre malbona lernanto, forlasis la bjalistokan gimnazion kaj fuĝis al Grodno, kie li planis ŝanĝi sian konfesion. Sed poste en la naskiĝregistro de la judaj loĝantoj de Bjalistoko en la jaro 1860 mi trovis la informon, kiu min tre surprizis. Sur la paĝo 18 mi trovis la naskiĝdokumenton kaj la cirkumciddokumenton de la dua Lejzer, “filo de Josel Fajveloviĉ Zaminof (!) el Tykocin kaj Sora Ickovna”, do — kuzo de Lejzer, konata kiel Ludoviko, la filo de Marko.

La ekziston de samnoma persono preskaŭ samaĝa kun Ludoviko ĝis nun neniu suspektis. Estas interese: kion faris la samnomulo? Kiajn rilatojn inter si ili havis? Ja ili estis samaĝuloj (inter ili estis nur 10-monata aĝodiferenco), proksimaj kuzoj kaj frekventis la saman realan lernejon. Kial Ludoviko kaj lia familio ne menciadis la duan Lazaron?

Sed la originaleco de la naskiĝdokumento de la dua Lazaro vekas kelkajn dubojn. Ĝi estas skribita rande de la paĝo per alia skribmaniero, kiu aperas en la registroj fine de la 60aj kaj komence de la 70aj jaroj de la 19a jc., krome kun ripetita numero. Tiu enskribo estis farita verŝajne laŭ decido de la urbaj aŭtoritatoj.

Tamen en la aktuala stato de la afero, la ekziston de la dua Lazaro Zamenhof oni devas opinii pruvita. Do plej verŝajne Lazaron Joseleviĉ (la filon de Josef Volf) ne Lazaron Markoviĉ (la filon de Marko) Zamenhof koncernis la historio pri la forlaso de la lernejo kaj de la petdeklaro pri la ŝanĝo de la konfesio en 1875. Akceptante tian interpreton ni evitos konflikton kun aliaj dokumentoj.

Esperante trovi pli bonan laboron Ludoviko Zamenhof en oktobro 1893 venis al Grodno, kie li malfermis la oftalmologian kabineton en la loĝejo numero 4, ĉe la strato Policejskaja. La loĝejo estis subluata de la germandevena Luiza Rachmanin.

Zamenhof, kiu ne posedis tiam proprajn nemoveblaĵojn, loĝis kune kun la edzino — Klara Aleksandrovna (naskita en Kaunas, kie ŝi finis la gimnazion) kaj kun du infanoj: Adamo kaj Sofia, kiuj lernis hejme. La edzino ne laboris. Ili deklaris ke apartenas al la burĝaro, estas moseanoj kaj kiel sian familian lingvon ili deklaris la rusan. Zamenhofoj dungis du (!) servistinojn: 23-jaran polan ĉambristinon Zofia Antonovna Barancewicz, kamparaninon el la eksnobela familio el la distrikto de Sokółka, kiu forlasis la servon en 1895. La dua servistino estis 37-jara kuiristino, vilaĝanino, katolikino, el la vilaĝo Suchowola.

Ĉu efektive Zamenhofoj estis tiel malriĉaj, kiel oni skribas, se ili povis dungi la servistinojn?

En Grodno Zamenhof ne nur havis la privatan kuracistan praktikon, sed ankaŭ aktivis en la Kuracista Asocio de Grodna Gubernio. Malmultaj scias ke li estis helpjuĝisto (arbitro) en la Departementa Juĝejo en Grodno. Laŭ esploroj de bjelorusa historiisto F. Ignatowicz, Ludoviko “partoprenante la juĝprocesojn distingis sin per la principeco kaj severeco” (Medycyna Nowożytna, 1998, vol. 5, kajero 2). Zamenhof forlasis Grodnon en oktobro kaj antaŭ 8 nov 1897 li jam loĝis en Varsovio.

En 2009 ni festos la 150an naskiĝdatrevenon de la kreinto de Esperanto kaj pli frue en 2007 — la 90an datrevenon de lia forpaso. Tiuj datrevenoj estas bona okazo por verki pli aktualan biografion de Zamenhof, kiu baziĝu je la dokumentoj, ĉar certe ne nur la bjalistokan kaj grodnan ĉapitrojn de la vivo de Zamenhof oni povas pli profunde esplori.

Mi opinias, ke dank’ al la novaj, retrovotaj dokumentoj, la vivo de Zamenhof estos por ni eĉ pli interesa.

Tradukis el la pola Jarosław Parzyszek (Fondumo Zamenhof, Bjalistoko)

Notoj

1. La infanoj de Josel Wolf Zamenhof estis: Chajka aŭ Chinka (1858-1862), Lejzer (1860), FajwelFabian (1863), Jankiel (1864), Rebeka (1867), FrejdaFryderyka (1868-1870) kaj Salomon (1870).

2. Precipe kun la dokumentoj el la varsovia lernejo, laŭ kiuj Ludoviko lernis tiutempe en Varsovio kaj apartenis al la plej bonaj lernantoj (Noto de la tradukinto).

1904

El “Mia jarcento” de Günter Grass

En 1999 aperis Mia jarcento de Günter Grass, 100 mallongaj rakontetoj, mozaikeroj de nia jarcento. El malsamaj perspektivoj aperas malsamaj personoj: simpatiaj kaj malsimpatiaj, krimuloj kaj viktimoj, viroj kaj virinoj. Tiuj rakontetoj ligiĝas intime kun la germana historio kaj finfine el la bunta ĥaoso aperas plena bildo de la tragika dudeka jarcento.

La suba rakonto, 1904, pri la tempo antaŭ ĝuste 100 jaroj, aperas sekve al 1946 (LOdE. 1999. №11) kaj 1991 (LOdE. 2000. №8-9), ĉiuj tradukitaj de nia stabano Wolfgang Kirschstein.

“Ĉe ni en Herne ĉio komenciĝis jam antaŭ Kristnasko...”

“Tie estas la minoj de Hugo Stinnes...”

“Sed la ĉarnuligo ankaŭ okazas aliloke, en la mino de Harpen, se la ĉaro ne estas tute plena aŭ nur iom da malpura karbo ene...”

“Eĉ estas punpago krome...”

“Certe, sinjoro minmajstro. Sed alia kialo por la striko de la cetere pacemaj ministoj povus esti la vermmalsano, disvastiĝinta en la tuta distrikto kaj deklarita de la minadministrejo kiel sendanĝera, je kiu kvinono de ĉiuj ministoj...”

“Se vi demandus min, pro tiuj fivermoj eĉ la minĉevaloj suferas...”

“Ne, ne, estis la polaĉoj, kiuj kunportis tiun umaĵon...”

“Sed ĉiuj strikas, ankaŭ la polaj ministoj strikas, kiuj ja — kiel vi scias, sinjoro minmajstro — kutime estas facile trankviligeblaj...”

“Per brando!..”

“Kia sensencaĵo! Ĉiuj estas drinkantaj ĉi tie...”

“La strikgvidantoj referencas al la berlina pacprotokolo de la jaro okdek naŭ, do al okhora skiplaboro...”

“Tio ekzistas nenie. Sed ĉie ili plilongigas la transportadon...”

“Ĉe ni, en Herne ni jam estas preskaŭ dek horojn sub la tero...”

“Sed se vi demandas min, estas tiu ĉarnuligo, kiu ĉie estas kreskanta...”

“Nun jam estas strikoj en pli ol sesdek ŝaktoj...”

“Krom tio denove estas nigraj listoj....”

“Kaj en Wesel la 57a infanteria regimento jam atendas pafpreta...”

“Babilado! Ĝis nun servas nur policistoj ĉie en la Distrikto...”

“Sed ĉe ni en Herne jam estas oficistoj kiel vi, kiuj estas kun brakbendo kaj batbastonoj...”

“Pinkertonuloj oni nomas ilin, ĉar tiu usonano Pinkerton elpensis tiun aĉan koncepton...”

“Kaj pro tio, ke nun estas striko ĉie, tiu Stinnesa Hugo estas fermadanta siajn minojn...”

“Kompense en Ruslando estas io kio similas al revolucio...”

“Kaj en Berlino kamarado Liebknecht...”

“Sed tuj venis militistoj kaj ekpafis...”

“Samkiel en Sukokcidenta Afriko, tie niaj buboj tuj ordigas la hotentotojn...”

“Ĉiukaze en la tuta Distrikto jam estas strikoj en pli ol ducent minejoj...”

“Oni kalkulis, ke estas okdek kvin elcentoj...”

“Ĝis nun ĉio iras trankvile, bone ordigite, sinjoro minmajstro, ĉar eĉ la gvidantoj de la sindikato...”

“Ne kiel en Ruslando, kie la revolucio pli kaj pli kreskas...”

“Kaj tiel, kamaradoj, oni malhelpis por la unua fojo strikrompantojn...”

“Stinnes malakceptas ajnan kompromison, do ni devas timi, ke...”

“Nu estas milita stato en Ruslando...”

“Sed niaj buboj simple forĉasis hererojn kaj similajn hotentotojn en la dezerton...”

“Ĉiukaze Liebknecht nomis la laboristojn en Peterburgo kaj nin en la Distrikto la herooj de la proletaro...”

“Sed la japanojn la ruso ne tiom rapide ordigas...”

“Ĉe ni en Herne ili tamen pafis...”

“Sed nur en la aeron...”

“Ĉiukaze ĉiuj forkuris...”

“De la enirpordo trans la antaŭplaco...”

“Ne, sinjoro minmajstro, ne militistoj, nur polico...”

“Sed tamen ni kuris...”

“Tuj ni forkuru mi diris al Anton...”

Tradukis el la germana Wolfgang Kirschstein

Eldonado en Esperantujo: jaro 2003

Revuo de Aleksander Korĵenkov

Resumante nian libroproduktadon, mi, sekvante la ekzemplon de Hungara Vivo, uzas informojn el Laste Aperis de la revuo Esperanto. Ĝi akurate registras la librojn, kiujn la Libroservo de UEA ekvendis en la aktuala jaro, sendepende de la eldonjaro.

Kvankam UEA vendas ne ĉiujn Esperantajn librojn — ĵus Iltis sciigis en Nun, ke UEA ne mendis ĝian Esperante kaj ekumene — tiu statistiko estas fidinda, se oni konsideras sumon kelkjaran, ne unu jaron.

Kresko, ĉu nur provizora

La pasinta jaro estis grasa por nia libromerkato. 224 libroj kaj 28 mil 424 paĝoj rimarkeble superas la averaĝon de la antaŭaj 12 jaroj (208 libroj kaj 25.770 paĝoj). Okulfrapas, ke Laste Aperis registris en 2003 je 50 libroj pli multe ol en 2002. Ĉu niaj eldonistoj ekproduktis pli multe. Ĉu pro aĉeto de malnovaj eldonaĵoj?

1991 1992 1999 2000 Sume aŭ averaĝe* 2001 2002 2003
Nombro de libroj en/pri Esperanto 222 205 208 235 2107 222 174 224
Suma paĝonombro de ĉiuj libroj 26.091 25.789 24.460 25.869 251.276 31.520 26.451 28.424
Nombro de la eldonintoj 118 126 117 110 650 109 95 133
Averaĝa paĝonombro de unu libro 131 103 120 109 *120.3 142 152 127
Averaĝa prezo de unu libro (NLG/EUR) 16.1 15.9 18.6 20.8 *18.08/8,22 €11,2 €11.6 €10.3
Lernolibroj, vortaroj, informiloj pri E-to 36 36 28 22 296 32 43 42
Originala beletro 30 34 23 22 258 21 18 24
Traduka beletro 44 31 46 72 458 57 18 32
Planlingvistiko kaj esperantologio 25 27 19 19 229 26 19 15
Esperanto (historio, kulturo, movado k.s.) 27 18 32 30 241 21 42 33
Politiko, historio, filozofio 21 17 9 30 166 22 11 28
Scienco kaj tekniko, fakaj terminaroj 18 13 25 13 182 17 8 16
Religio 8 12 13 10 105 6 10 17
Aliaj temoj 13 17 13 17 172 20 4 17
Prognozebla (kaj prognozita) rezulto

Du privataj eldonejoj kundividas la laŭrojn de la plej produktiva eldonejo de la jaro — Libro-Mondo de Tomasz Chmielik kaj La Blanchetière de André Cherpillod. La “venkintoj” de 2002 (Riveroj el Japanio kaj Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵaneiro) tute nenion surmerkatigis en 2003.

Se temas pri laŭpaĝa rezulto, ĝi estis facile prognozebla, kaj eĉ prognozita en la pasint-jara revuo (LOdE-100, pg. 21):

Libro-Mondo malfermas la “paĝoliston” danke al la reeldonitaj en 1993 franclingvaj artikoloj de Edmond Privat, kiuj aperis en La Sentinelle en la jaroj 1920aj. Ĉar en pluraj artikoloj Privat menciis Esperanton, UEA ja ekvendis tiujn kvin artikolarojn naŭ jarojn post la reeldono. Libro-Mondo kuneldonis ilin kun Arĥivaro de E.Privat, do ankaŭ tiu svisa “eldonejo” aperas en la furorlisto.

“Ĉar pliaj sep artikolaroj de Privat el la sama gazeto estas registritaj jam en la januara Laste Aperis 2003, la du kuneldonintoj verŝajne ne havos seriozajn rivalojn ankaŭ ĉi-jare, kvankam ilin povos legi nur tiuj, kiuj komprenas la francan lingvon.”

Ja tiel okazis. Estas kurioze, ke en la paĝolisto ilin sekvas eldonejoj kiuj eldonis ne pure Esperantajn tekstojn — koreo Ma Young Tae kun dulingva (korea kaj Esperanta) eldono de la Nova Testamento kaj Arbeitsgruppe zur Erforschung der Geschichte des Esperanto-Verbandes im Kulturbund der DDR kun ses germane titolitaj libroj pri la historio de Esperanto en GDR.

2003. Libroj

La Blanchetière (FR) 10

Libro-Mondo (PL) 10

Arĥivaro E.Privat (CH) 8

Arizona Stelo (US) 7

KAVA-PECH (CZ) 7

AGG (DE) 6

UEA (NL) 6

KEA (KR) 5

Verda Kukolo (RU) 5

ESE (SE) 5

Infanoj ĉirkaŭ la Mondo (US) 5

2003. Paĝoj

Libro-Mondo 2577

Arĥivaro E.Privat 2312

Ma Young Tae (KR) 1189

AGG 1066

Fonto (BR) 1041

KAVA-PECH 977

La Blanchetière 956

UEA 914

FEL (BE) 726

KEA 723

Varpas (LT) 683

Sed la resuma listo preskaŭ ne ŝanĝiĝis, kvankam pro la malvigliĝo de la Ĉina Esperanto-Eldonejo (espereble ĝi reaktiviĝos pro la Pekina UK) en Esperantujo restis nur kvin eldonejoj kiuj en la lastaj dek tri jaroj averaĝe eldonis almenaŭ unu libron ĉiusezone, inkluzive de Sezonoj kiu ankaŭ en 2003, nature, eldonis 4 librojn, same kiel FEL kaj Fonto.

1991-2003. Libroj

UEA 95

Libro-Mondo 92

Fonto 67

FEL 66

Sezonoj (RU) 52

ĈEE (CN) 50

UFE (FR) 42

Impeto (RU) 40

Bero (US/NL) 39

KAVA-PECH 38

1991-2003. Paĝoj

Ludovikito (JP) 11047

UEA 10362

Fonto 10251

ĈEE 9802

FEL 9471

Sezonoj 8396

Libro-Mondo 7325

KAVA-PECH 6468

UFE 5806

Impeto 5685

Supozeble, malgraŭ la malkreskanta eldonado de UEA (14 libroj en 1999, 11 en 2000, 10 en 2001, 7 en 2002, 6 en 2003), venontjare ĝi superos 100 librojn. Ĉu ankaŭ Libro-Mondo? Nu, tio dependas de la mendemo de la roterdama Libroservo.

Tamen, Eŭropo

Antaŭ unu jaro ne nur Riveroj kaj AERJ superis eŭropajn eldonejojn, sed Japanio (25 libroj) kaj Brazilo (20) okupis la du unuajn lokojn en la landolisto. Ĉi-jare denove dominas Eŭropo en la unua landodeko estas 4 okcidenteŭropaj, 3 orienteŭropaj kaj 3 neeŭropaj landoj (Brazilo, Japanio, Usono)

2003. Libroj

Pollando 22

Francio 19

Germanio 19

Brazilo 18

Litovio 15

Japanio 13

Ruslando 13

Usono 13

Nederlando 12

Svislando 12

2003. Paĝoj

Pollando 3846

Svislando 2870

Germanio 2455

Brazilo 2381

Litovio 2090

Ruslando 2035

Koreio 2031

Nederlando 1786

Francio 1711

Japanio 1567

Tamen la resumaj tabeloj apenaŭ ŝanĝiĝis (nur Usono kaj Hungario interŝanĝis siajn lokojn, ĉar, kiel dirite “la tempo glatigas la fluktuadon”. Ĉu estas hazarda koincido, ke ĝuste Germanio kaj Francio, en kiuj estas plej multaj individuaj membroj de UEA, produktas plej multe en la verda mondo?

1991-2003. Libroj

Germanio 264

Francio 239

Pollando 208

Nederlando 184

Brazilo 166

Ruslando 143

Japanio 141

Italio 112

Usono 109

Hungario 104

1991-2003. Paĝoj

Germanio 32.897

Francio 29.999

Japanio 27.644

Brazilo 23.346

Ruslando 19.761

Pollando 18.699

Nederlando 18.437

Hungario 16.070

Italio 14.544

Belgio 13.291

Interalie, ne nur tiuj landoj, sed ankaŭ iliaj lingvoj kune kun la angla okupas fortan pozicion en Esperantujo. En 2003 aperis (nu, “laste aperis”) po 8 tradukoj el la angla kaj germana kaj 6 tradukoj el la franca.

Jen la dek plej oftaj fontolingvoj de la jaroj 1991-2003: franca (92), angla (89), germana (72), rusa (45), jida (44), portugala (42), pola (41), ĉina (40), japana (30), hungara (29).

Interalie, dum la lastaj 13 jaroj Laste Aperis menciis 44 tradukojn el Esperanto nacilingven — samkiom oni tradukis el la jida lingvo en Esperanton.

Sed sufiĉe da nombroj! Certe inter la 224 laste aperintaj libroj estas pluraj legindaĵoj, sendepende de la paĝokvanto kaj eldonejo. Ekzemple: Rusa Novelaro, La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson, La vivo de Henriko Kvina kaj pluraj aliaj, eĉ Gospuls fol Volapükik — la kvar Evangelioj en volapuka lingvo. Elektu, aĉetu kaj ...

Agrablan legadon!

La tempo ankoraŭ ne pasis...
Eli Urbanová. Rapide pasis la temp’ / Ilustris Pavel Rak. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. — 92 pĝ., il.

Se vi ŝatas legi poezion en Esperanto — vi certe scias la nomon Eli Urbanová kaj ne bezonas klarigojn. La poetino, festinta jam 80-jariĝon (ĝenerale ne decas paroli pri virina aĝo, sed la naskiĝjaro estas indikita dorskovrile), plu versas pri amo kaj amoro — tiel, kiel malmultaj 20-jaruloj povas. Se ĉiu el ni ĝisvivus tian aĝon kaj konservus tian vivdeziron!..

La aŭtorino mem deklaris tiun poemlibron sia lasta, ankaŭ la titolo tion aludas: kvazaŭ resumo de la vivo kaj verkado.

La temoj plejparte estas eternaj: amo kaj ĉio ligita kun ĝi. Kelkaj poemoj — simple titolitaj per viraj nomoj — enhavas rememorojn pri iamaj amikoj kaj amatoj. Enestas ankaŭ la ciklo Post jaroj — kurtaj trafaj versrakontoj pri malnovaj amikinoj en ties nuna stato. Supozeble ĉiuj nomoj estas realaj: oni ja scias la emon de Eli Urbanová aŭdace malkaŝi plej intimajn sekretojn. Laŭ esprimo de William Auld el malnova recenzo — “Eli estos ĉiam konsterne honesta”. Iam eĉ tro: fiziologiaj detaloj eble ne estas sufiĉa kaŭzo por poemo, necesus pli da sprito (Intime, pĝ. 23).

La ĉapitro Miaj infanoj enhavas poemojn el la jaroj 1951-1958. Videblas, ke jam tiam la poetino posedis perfektan majstrecon. Kun paso de jaroj aperis pliprofundeco de temoj, sagaco, kaj tute ne perdiĝis juneca freŝo de sentoj — al tiu nur aldoniĝas pliaj nuancoj pro la medito: “kaj venos tag’ kaj viv’ sin ŝanĝos / kaj unu el ni restos sola... / Jen kio min jam nun doloras...” (Fina solvo, pĝ. 20).

Inter poemoj troviĝas ankaŭ tri kurtaj noveloj; la libro finiĝas per interesa kaj pensiga Letero al komencantaj poetinoj, en kiu Eli “invitas ... en sian modestan versejon”, instruas per ekzemplo kaj kvazaŭ transdonas la torĉon al sekvaj generacioj.

Nepre atentindas la internaj bildoj de Pavel Rak. Kutime lia “jun-amika” desegnostilo tuj rekoneblas (ankaŭ sur la kovrilpaĝo) — sed kun grandega miro mi ekvidis, ke li povas krei ankaŭ fascinajn erotikaĵojn. Mi ne multe troigus, se dirus, ke libron kun tiaj ilustraĵoj indas akiri eĉ sendepende de la teksta enhavo.

Sed ankaŭ la enhavo eminentas. Kelkaj frazoj sonas refrene kaj restas en la memoro kiel proverboj: “Mi venis al jena konkludo: / viv’ estas lukto, ne ludo” (Fino de erotika poetino, pĝ. 31), aŭ: “Prefere ne tro / rigardi retro...” (“Hetajro dancas” en fotoj, pĝ. 34).

Lingvaj malglataĵoj kaj strangaĵoj ne multas: “kiel alie ol” en la senco “nur tiel” (pĝ. 14 k.a.), aŭ “li min mankas” (pĝ. 13). Preskvalito: senriproĉa. Preseraroj: forestas. Do ne preterlasu la okazon legi ĉi libron, des pli ĝi estas la lasta.

Valentin Melnikov

Kantoj por ĝojo
Kantoj por ĝojo / Komp. Stanislava Chrdlová, Il. Pavel Rak. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. — 64 pĝ., il.

Kiam oni petis min reeĥi al ĵuseldonita kantareto Kantoj por ĝojo, mi ekĝojis, ĉar mi unuflanke estas profesia muzika pedagogo kaj aliflanke — esperantistino, kiu enamiĝis al kantoj dank’ al nia bardo Miĉjo Povorin ekde mia unua esperanta renkontiĝo en 1986 apud Volgogrado.

Certe, dum trarigardo kaj traludado-kantado de la kantoj mi neniam bedaŭris pri mia konsento verki la recenzon, tiom ĉarmis min la kantoj, el kiuj proksimume duono estis por mi ĝis nun nekonata (krom Alaŭdeto, Dancu, dancu, Frat’ Jakobo, Jen ŝi iros, John Brown, Katjuŝa, Kukolo, La lingvo por ni, Mariŝa, Saĝulo, Sankta Lucia, Vivu la stel’). Plezure mi konatiĝis kun novaj por mi slovakaj kaj ĉeĥaj popolkantoj, kiuj tie plimultas (17 el 30).

Mi ne estis konata kun Stanislava Chrdlová, sed ekvidinte ŝian foton sur la dorsa kovrilpaĝo, mi kvazaŭ renkontis malnovan amikon. Stanjo (tiel karese nomis ŝin esperantistoj) kompilis la kantareton en 1996 speciale por IFEF-skisemajno en Dlouhé Stráně (Longaj deklivoj) en ĉeĥa montaro Jeseníky. Tie ŝi gvidis komunan kantadon. Ĝis sia forpaso en 2000 Stanislava Chrdlová aktivis en instruado de esperanto kaj ĉeĥa lingvo, ankaŭ en verkado de lernolibroj; en prezentado de ĉeĥa precipe moravia folkloro per prelegoj, kantoj, dancoj; estis Ĉefdelegito de UEA por Ĉeĥio.

Post la IFEF-skisemajno pro multaj petoj de dezirantoj havi tiun kantareton libroforme Stanjo aldonis al ĝi ankoraŭ kelkajn popularajn kantojn, sed finis la laboron ŝia edzo Petr Chrdle. Li, ne estante muzikisto, trovis la helpantojn. Zdeněk Rusín (CZ) indikis la gitarajn akordojn tie, kie ili mankis, kaj Albrecht Kronenberger (DE) enpaĝigis la notojn. Ilustris la libron Pavel Rak en sia kutima iom ironia maniero. La kovrilpaĝon kreis, harmonie kun spirita enhavo de la libro, pentristo Luděk Neužil. Ĝi montras buntan aŭtunfolian tapiŝon sur tero kun gitaro frontpaĝe kaj foto de Stanjo dorsflanke kaj blankliteran titolon.

La libro estas aro de popularaj melodioj kun esperantaj tekstoj, notoj kaj akordsignoj, tre oportuna por kanti kun gitarakompano en gaja kompanio. Ŝajnas, ke ĝi estas unu el nemultaj libroj, kie en esperanta teksto preskaŭ forestas eraroj kaj mistajpoj kaj multaj tekstoj estas laŭakcente pli adaptitaj al muziko, ol en buŝa tradicio. Sola mia deziro pri eldonmaniero estis meti ligsignojn ĉe okonoj apartenantaj al la sama silabo por plia oportuno en not-vorta legado.

En esperanto-medio multaj kantoj post sia apero komencas disvastiĝi buŝe kaj dum tiu procezo ŝanĝas la melodion kaj tekston kompare kun la origina kaj iĝas “popolaj”, eĉ se ili havis aŭtorojn. Iam estas malfacile trovi veran informon pri naskiĝo de la kanto. Ankaŭ povas esti, ke naciaj muzikaj kulturoj ofte estas interligitaj, do similajn kantojn ni trovas en diversaj landoj. Tial estas tute nature vidi en malsamaj kantaretoj variajn indikojn pri nacieco de kantoj. Ekzemple Mariŝa, nomita slovaka kanto en ĉi kantareto, aliloke aperas ankaŭ kiel “ĉeĥa” kaj eĉ “ĉeĥo-slovaka”. Pli komplika situacio estas pri Kukolo, anoncita en la kantareto kiel “ĉeĥa popola”. En aliaj lokoj mi dufoje renkontis preskaŭ saman kanton kun indiko “litova” kaj foje — “tirola”. Strange, sed en ĉiuj tekstoj spite al diferencoj ĝuste koincidas la nomo de la tradukisto (Josef Cink). Nur kvanto de strofoj ĉie krom Kantoj por ĝojo estas 3, sed tie ĉi — nur 2.

La kanton Sankta Lucia en alia traduko oni povas laŭ diversaj kantaretoj trakti ne nur “itala”, sed ankaŭ “napolia”, “napola barkista”. Sed la plej ĝustan informon pri ĝi mi ricevis en la kantaro kompilita de Jurij Karcev: muziko de A.Longo, vortoj de T.Cottrau. Krom tio al mi ŝajnas ke la italan “Lucia” oni devas transskribi ne “Lucia”, sed “Luĉia”.

Penante trovi nomojn de aŭtoroj de la kanto Vivu la stel’, mi trarigardis multajn kantarojn kaj pridemandis multajn homojn. Sed dume vane, ĉar ĉie estas skribita nur tradukisto Agnes B.Deans kaj mi ne sukcesis trovi arion Vive l’amoure indikitan en la Kantoj por ĝojo kiel la originalo. Pri Saĝulo mi scias nur, ke la teksto estas farita laŭ biblia rakonto. Eble ĝi estas franca popolkanto.

Estas bone, ke multaj kantoj havas po du titolojn: en esperanto kaj nacilingve. Sed estus eĉ pli bone, ke ĉiuj kantoj havu ilin ambaŭ, kaj ke en naciaj titoloj forestu gramatikaj eraroj, kiel en la vorto “coming” en “She’ll be comming”.

La plej malfacila tasko de redaktoro estas ĝuste indiki originan naciecon de amerikaj kantoj, ĉar tiea kanta kulturo havas radikojn en diversaj mondopartoj. Se usona popolkanto Jen ŝi iros similas al afro-amerika, do My Bonnie certe estas anglo-amerika kaj John Brown — aparta ĝenro de afro-amerika muziko, nomata “spiritual”. En la traduko de la unua kanto estas nelogike vidi kombinon de “jen” kaj “iros”, kvankam en la anglalingva origino oni kantas “she’ll be coming”, sed en esperanto “jen” neniigas futuron.

Aparta demando aperas lige al kantoj La lingvo por ni kaj Mia amato, kiuj havas la saman melodion (en tonaloj G-dur kaj A-dur), sed estas metitaj diversloke sen mencio pri la alia kanto. Krome, pli bone estus, se Mia amato havu ne unu strofon, sed 3. Interalie, estas plena traduko de la kanto fare de Josef Cink, en kiu estas pli ĝusta interpreto de vortoj “my Bonnie” kiel “mia Bonnie”, anstataŭ “mia amato”.

Kaj certe mi ne povas preteri “rusan popolan kanton”. Temas pri Katjuŝa de sovetiaj aŭtoroj Matvej Blanter (muziko) kaj Miĥail Isakovskij (vortoj). Estas bone, ke Katjuŝa estas populara kaj aligita al folkloro. Sed por la kantareto estis elektita ne traduko, sed nur libera teksta elpensaĵo por la konata melodio. Similan “tradukon” kaj samajn (ne tute korektajn) melodion kaj harmonion mi trovis en Turista kantaro (Budapest, [1983]), kaj en Kvinpinta kantaro 2000 (Svedio). Cetere, ekzistas bona traduko, farita de Konstantin Gusev (vd pĝ. 20).

Fini mian rakonton pri Kantoj por ĝojo mi volas per citaĵo el la antaŭparolo de Petr Chrdle:

“Stanjo komencis kompili ĉi tiun kantareton kun la espero, ke ĝi servos al kantemuloj en Esperantujo kaj ke ĝi estos uzebla ankaŭ por la gitara akompano. Mi forte esperas, ke ĝi ĉi tiun funkcion centprocente plenumos alportante ĝojon al multaj Esperanto-renkontiĝoj. Sed ĝi fariĝu ankaŭ taŭga rememoraĵo pri ĉiam gaja kaj kantema Stanjo”.

Irina Mironova

Katjuŝa
muziko de Matvej Blanter vortoj de Miĥail Isakovskij

Pomajn florojn vento milde tuŝas,

la nebuloj flosas sur river’.

Sur la krutan bordon nun Katjuŝa

sola iras en la primaver’.

Sola iras, kante prisopiras

stepan aglon, kiu flugis for,

kaj amaton, kiun ŝi aspiras,

kies vortojn tenas en la kor’.

Ho, kanteto, kanto junulina,

flugu altan vojon de la sun’

kaj la karan en la for’ landlima

de Katjuŝa korsalutu nun.

Li revidu ŝin de malproksime

kaj reaŭdu kanton ŝian tuj.

Kiel amon gardas ŝi anime,

tiel zorgu li pri la patruj’.

Pomajn florojn vento milde tuŝas,

la nebuloj flosas sur river’.

Sur la krutan bordon nun Katjuŝa

sola iras en la primaver’.

Tradukis el la rusa Konstantin Gusev

Vandale pri Jozefo
Valdemar Vinař. La skandalo pro Jozefo / Ilustris Radim Vácha. 2a eld. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2002. — 96 pĝ., il.

Ankaŭ la arto obeu la disciplinon.

Gustav Husak, 30 maj 1971

Penetri malantaŭen de la scenejo kaj subaŭskulti ne nur la vortojn, sed laŭeble ankaŭ la pensojn senvoĉajn — jen vera defio por verkisto, kiu ĉerpas la inspiron el io jam verkita. Karel Čapek siatempe verkis “La libron de apokrifoj”, kaj lia sampopolano Valdemar Vinař volinte krei ion similan, relegigas al ni la epizodon de la vivo de Jozefo prirakontitan en la ĉapitro 39 de Genezo.

La libron konsistigas kvin monologoj: tri el la voĉoj apartenas al Jozefo, al lia mastro Potifar kaj ties edzino. Ambaŭ ceterulojn — la nigrahaŭtan sklavinon kaj la militiston — Vinař naskis el sia verkista sino.

Jozefo de la libro neniom similas al tiu de la Biblio: ĉiam fidanta Dion junulo, kiu post la vico da malfeliĉaj travivaĵoj maturiĝas, iĝas patrama, fratama, saĝe sinrega kaj nevenĝema. Antaŭ ni ekestas iu alia: senhonta fripono, moke parolanta pri sia patro kaj ĉiuj prauloj, malamanta siajn fratojn, ĉiun kaj ĉion.

Kiam la hebrean sklavon volis amallogi la edzino de lin aĉetinta kortegano Potifar, la elfonta Jozefo respondis: “Jen, mia sinjoro kontrolas ĉe mi nenion en la domo, kaj ĉion, kion li havas, li transdonis en miajn manojn; neniu en ĉi tiu domo estas pli granda ol mi, kaj li retenis de mi nenion, krom vi, ĉar vi estas lia edzino. Kiel do mi faros ĉi tiun grandan malbonagon kaj pekos antaŭ Dio?” (Genezo 39: 8-9), kio klarege montras, kia li estis envere. La nepluJozefo de Vinař brulas per amdeziro kaj hezitas nur pro nelerteco. Preskaŭ nevidebla en la Biblio Potifar ekhavas en la libro fian eksteraĵon kaj eĉ pli abomenindan enon. Li jen pinĉas la nigrulinon, jen aprobas la eblan amrilaton inter Jozef kaj sia edzino, jen manĝegas antaŭ sia sklavo viandon kaj postlasas al li nur legomojn.

Eĉ havante amanton samdevenan, la nigra sklavino volupte okulumas la nepluJozefon. Lian malatenton ŝi tialas per... rasismo. Kvankam la subzona tempesto skuas ĉiun plumidon de Vinař, tamen la volupto de la nigra sklavino aprobindas, sed tiu de la altklasuloj inkluzive de nepluJozefo estas tre aĉa. Kun tia aserto la verkon enrampas la temo de socia justeco kaj klasbatalo. Kiom ajn malmulte da agtereno d-ro Siegmund Freud lasis por Markso kaj Engelso, ĉi-lastajn po iomete citas ĉu la nigrulino, ĉu la mastredzino, ĉu la militisto. La aŭtoro certe konas la “ĉionpovan” instruon pli bone ol la vivon kaj morojn de la antikva Egipto. La sklavino timas gravediĝon ĉar tiukaze la mastrino... elpelos ŝin. Vinař ŝajne maldistingas sklavecon disde dungiteco. Ankaŭ la edzino de Potifar elbuŝigas amuze niaepokajn frazojn pri la edzina sorto: mankas nur cigaredo ĉelipe kaj frapfrazoj pri la ina egaleco.

La militisto servanta subordone de Potifar proprabuŝe proklamas sin enkarniĝo de la fortoj de subpremo enmane de la superaj klasoj de ĉiuj epokoj.

En la Biblio la sonĝoj de Jozefo kaj liaj klarigoj de alies sonĝoj estas miraklaj. Li antaŭvortas ĉiun sonĝoklarigon per averto ke sonĝo estas Dia afero do nur la Eternulo povas doni la ĝustan komprenon. La nepluJozefo de Vinař mokas ĉu sian trompan profetadon, ĉu la kredemon de aŭguravidaj egiptanoj, jen neas la ekziston de Dio, jen diras ke Li estas malbona.

Kial la libro nomiĝas “skandalo”? La agosinsekvo ion ajn tiel nomeblan ne naskas, kaj la misnodita intrigo disfalas dum postulema tralego.

Kial vandale malheligi ion pure helan? Ĉu nur por elverŝi korplenon da galo, kiu kvante superas eĉ la jam menciitan sekrecion, kiu riveras tra la verko? Kial miskambii la prunteprenitan de la Biblio oron kontraŭ rustiĝintaj ladmoneroj? Kial malkudri reĝan mantelon, se oni kapablas rekudri nenion surmetindan, eĉ ne zontukon? Ĉu pro nura plezuro distranĉi la ŝtofon, ĉar eble iuj ĝojos uzi naztuke la reĝan eksveston? Ĉu por enkapigi al la elpensitaj sklavoj same elpensitan “klasan konscion” kaj ribeligi ilin kontraŭ ĉiaj subpremo kaj mallibero?

Librofine legeblas la biografio de Valdemar Vinař, kiu estis aktoro, reĝisoro kaj fine mezranga ŝtatoficisto, direktoro de kinejo. Ĉe la kvindeka vivojaro lia kariero krute zigzagis supren: li iĝis estro de regiona kleriga centro, t.e. fakte komunistpartia moŝtulo.

Supozeblas ke sur tioman altaĵon lin flugigis lia kontraŭstaro al ĉiaj mallibero, subpremo kaj maljusteco, ĉar tio okazis ĝuste en la sanga kaj larma jaro 1968.

Yenovk Lazian (Francujo)

Donacoj en 2003

Fonduso Amiko

N.H.Divall (GB) 5 EUR

Bård Hekland (NO) 5 EUR

Halina Jurska-Berezowska (PL) 5 USD

Zdeněk Polák (CZ) 5 EUR

Vitalij Gerasimenko (RU) 50 RUR

Entute, en 2003 20,4 EUR

Fonduso Post la krado

Domenico Trombetta (IT) 300 EUR

Entute, en 2003 300 EUR

Abonhelpa Fonduso

Osmo Buller (FI) 75 EUR

Kataluna Esperanto-Asocio (ES) 25 EUR

Josef Koch (CH) 16 CHF

Entute, en 2003 110.15 EUR

Fonduso Ilaro

Anonima sinjorino (EUR) 100 EUR

Hans-Burkhard Dietterle (DE) 50 EUR

HaGo kaj AlKo (RU) 200 EUR

geRapley (FR) 100 EUR

Skota Esperanto-Asocio (GB) 71.74 EUR

Jerzy Konieczny (PL) 100 PLZ

Igorj Belousov (RU) 200 RUR

Bronislav Ĉupin (RU) 70 RUR

Vitalij Gerasimenko (RU) 320 RUR

Stanislav Kroter (RU) 200 RUR

Gennadij Ŝlepĉenko (RU) 250 RUR

Entute, en 2003 573.17 EUR

Koran dankon pro la helpo!

Ruslandanoj povas sendi donacojn poŝte al nia redakcia adreso je la nomo de Галина Романовна Горецкая aŭ banke (petu informojn pri la konto). Alilandaj donacoj estas bonvenaj ĉe UEA-konto avko-u.

Halina kaj Aleksander

“La Ondo”: bona kresko en 2003

Antaŭ unu jaro ni gratulis nin pro tio, ke en 2002 La Ondo ricevis 406 kotizojn (je 34 pli multe ol en 2001) kaj antaŭvidis modestan plukreskadon ĝis 430 rektaj abonantoj, skribinte: “Ni ne kuraĝas prognozi, kiam ni havos 500 abonantojn. Sed certe antaŭ la apero de la ducenta Ondo”.

Nu, iusence tio realiĝis, ĉar ni ekhavis 500 rektajn abonantojn jam eldononte la 109an kajeron — certe antaŭ la apero de LOdE-200. Danke al la bonega laboro de niaj perantoj en 2003 nia abonantaro kreskis je 99, kaj jarfine ni havis 505 abonantojn — ankoraŭ neniam ni havis tian kreskon. Ankaŭ la landonombro kreskis de 36 al 43.

1998 1999 2000 2001 2002 2003
Ruslando 147 133 122 115 101 98
Aliaj landoj 136 170 238 257 305 407
Sume 283 303 360 372 406 505
Kolektivaj abonoj 0 0 500 489 450 19
Entute 283 303 860 861 856 524
Landoj 29 35 36 37 36 43

(19 kolektivaj abonoj rezultis pro la iniciato de EEU pri pagopromesintoj.)

La plej grandan kreskon ni havis, nature, en Britio, ĉar dum pli ol du jaroj ĉiuj membroj de EAB ricevadis La Ondon, kaj ĉ. 12% da membroj poste decidis memstare aboni nian revuon.

Vidu la laŭlandan abonstatistikon (enkrampe estas la abonnombroj por 2002).

Ruslando 98 (101)

Pollando 57 (48)

Britio 54 (3)

Germanio 31 (21)

Francio 27 (22)

Finnlando 25 (23)

Usono 24 (22)

Japanio 21 (26)

Svedio 20 (19)

Brazilo 15 (16)

Italio 14 (12)

Belgio 13 (12)

Hispanio 13 (8)

Svislando 9 (10)

En 2004 ni strebos denove havi pli ol 500 abonantojn, sed por fari tion ni devos multe labori, ĉar supozeble la brita abonantaro iom falos, kaj la regula aperado de Pola Esperantisto kaj REGo eble kaŭzos faleton ankaŭ en Pollando kaj Ruslando.

AlKo

Gazetoj

Literatura Foiro. 2003. №206

Per la apero de la kvina parto, en LF-206 finiĝas la eseo Esplorvojaĝo tra la originalaj poemoj de L.L. Zamenhof de Nicolino Rossi.

La decembra LF akcentas al nia originala literaturo ankaŭ per la uvertura poemo Kareso vortobrila de Giorgio Silfer, dek sep hajkoj de Hirotaka Masaaki, kristnaska rakonto de Tino Terzi, Tri prozpoemoj pri la stranga amo al luneca virino de Cezar, ĉapitro el nova romano de Manuel de Seabra. Por la literatura akcento en la numero kontribuas ankaŭ la recenzoj de Marie-France Conde-Rey pri La libero ami de Lilia Nikolova kaj de Ilija Iliev pri Kion ajn de Sten Johansson.

Perla Martinelli rakontas pri la digna reprezentiĝo de nia lingvo kaj literaturo dum la mondkongreso de PEN-Klubo Internacia en Meksiko. LF dediĉos al ĝi pli da spaco venontnumere, kun eĉ bela surprizo.

Walter Żelazny en la dua parto de sia artikolo esploras la lingvan politikon en Eŭropo kaj serĉas la rolon de nia lingvo en la konteksto de la plilarĝiĝo de EU.

Sten Johansson komentarias la revenon de la landnoma problemo en la tagordo de la Akademio de Esperanto, kaj Jiří Patera — la geografiajn nomojn.

Ljubomir Trifonĉovski reeĥas al la Proklamo de Poznano. Al kiu kaj por kio servas la intelektulo? estas la eseo de Ani Topalĝikova, tradukita de Dimitar Haĝiev. La novan sciencon, tetrasociologion, prezentas Anatolo Gonĉarov.

HeKo

Ricevitaj libroj

Vidu la tutan liston de la libroj, ricevitaj ekde januaro 2003.

Degėsys, Gediminas. Atradimo akimirkos link = К мигу познания = Momento de malkovro: Trilingva poemaro. — Vilnius: Trys žvaigždutės, 2003. — 176 pĝ. — [Donaco de LitEA].

Jankowski, Hans. Esperanto-mono: Ilustrita historio pri universala monosistemo. — 2a eld. — Kaunas: Aušra, 2002. 32 pĝ., il., 500 ekz. — [Donaco de LitEA].

Kantoj por ĝojo / Komp. Stanislava Chrdlová; Il. Pavel Rak. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. — 64 pĝ., il. — [Recenzoekzemplero].

Kretingos rajonas: Dulingva informbroŝuro / Tr. el la lit. Aida Čižikaitė. — Klaipėda: Libra Memelensis, 2003. — 32 pĝ., il., 500 ekz. — [Donaco de LitEA].

Mekys, Antanas. Fore de Parnaso: Kolekto da versaĵetoj — Vilnius: A.Mekys, 2002. — 56 pĝ., 100 ekz. — [Donaco de LitEA].

Poška, Antanas. Nuo Baltijos iki Bengalijos. Vol. 2. Pas faraonų palikuonis. — Klaipėda: Vilko takas, 2003. — 180 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Eli Urbanová. Rapide pasis la temp’ / Ilustris Pavel Rak. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. — 92 pĝ., il. — [Recenzoekzemplero].

Vladimír Váňa. Rakontoj ne nur ŝercaj: Antaŭpar. Vlaďka Jonášová; Il. Pavel Rak. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2002. — 132 pĝ., il. — [Recenzoekzemplero].

Valdemar Vinař. La skandalo pro Jozefo / Enkond. Gerrit Berveling; Il. Radim Vácha. — 2a eld. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2002. — 96 pĝ., il. — [Recenzoekzemplero].

Ricevitaj gazetoj

EAB-Update. 2004/24;

Esperanto Nyt. 2004/1;

Esperanto. 2003/12;

Heliko. 2003/1;

Heroldo de Esperanto. 2003/17,18;

KAE-Informilo. 2004/45;

Kataluna Esperantisto. 2003/94;

Komencanto. 2003/5,6;

Kontakto. 2003/6;

La Movado. 2003/634;

La Ondo de Esperanto. 2004/1;

La Revuo Orienta. 2003/12;

La Sago. 2003/0,1;

Le Travailleur Espérantiste. 2003/268;

Levilkarto. 2003/4;

Literatura Foiro. 2003/206;

Monato. 2004/1;

Norvega Esperantisto. 2003/6;

REGo. 2003/5-6;

Sennaciulo. 2003/11,12;

Service de Presse. 2003/0,1;

Spiritisma Esperanto-Informilo. 2003/125;

Tempo. 2003/2;

Verda Saksofono. 2004/8.

M O Z A I K O

Por la novembra krucvortenigmo venis 27 respondoj. Ĉiuj solvoj krom unu estas ĝustaj. Ilin sendis: Albert Reiner (Aŭstrio); Edmund Grimley Evans, Norman Ingle, Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio); Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen, Aira & Erkki Röntynen (Finnlando); Pierre Royer, Johan’Luko Tortel (Francio); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio); Antanas Grincevičius (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Ester Olsen (Norvegio); Zbigniew Czupkałło, Hanna Skalska, Zbigniew Tylkowski (Pollando); Viktor Alikin, Ivars Barŝevskij, Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Oleg Sevruk, Anatolij Sidorov (Ruslando); Eric Castell, Roland Larsson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

La libropremion gajnis Hans-Burkhard Dietterle. Ni gratulas lin!

La solvo: Ŝlosilvortoj: facila enigmo. Vortoj: 1. Farado; 2. Tercio; 3. Lakono; 4. Rodari; 5. Retort’; 6. Pilono; 7. Negrin’; 8. Intrig’; 9. Milito; 10. Refren’; 11. Strigo; 12. Monato.

Kompilu proverbon

Enmetu la mankantajn vortojn en la subajn proverbojn kaj el tiuj ok vortoj kompilu ankoraŭ unu proverbon. Sendu ĝin kiel la solvon de la tasko.

1. Tablon ornamas ne tuko sed xxxx.

2. xxxxxxx estas gasto, se ne longe li restas.

3. xxxxxx vorto pli atingas ol forto.

4. Lakto estas xxx nutra ol vino.

5. Pli xxxx pano sen butero ol dolĉa kuko sen libero.

6. Ĉie xxxxx varme, sed hejme plej ĉarme.

7. Per xxxxx ĝentila ĉio fariĝas facila.

8. Pli feliĉa estas donanto xx prenanto.

Sendu la solvon tiel, ke ĝi atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 20 mar 2004.

Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin

Kiu estas sur la foto?

En novembro ni komencis serion da fototaskoj “Kiu estas sur la foto?” kiun prizorgas Ziko Marcus Sikosek. Por la novembra tasko venis tri respondoj. Ĝuste respondis Daniel Luez (Francio) kaj José Antonio Vergara (Ĉilio), kiuj senerare rekonis la fotiton — Stano Marček el Slovakio. La tria skribis, ke sur la foto estas Stefan MacGill.

La loto donis libropremion al nia ĉilia leganto José Antonio Vergara. Gratulon!

Bonvolu antaŭ 20 mar 2004 sendi al la adreso de La Ondo la nomon de la persono, kiu estas sur la supra foto. Ne rajtas respondi la fotito mem. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (14)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto | La dua parto | La tria parto | La

kvara parto | La kvina parto | La sesa parto | La sepa parto | La

oka parto | La naŭa parto | La deka parto | La dek-unua parto | La

dek-dua parto | La dek-tri parto

Instrua postulo

Dum nia lasta jarkunveno Johan v.d. Hoek proponis konfiski la elementajn lernejojn. (Esperanto-Nederland. feb 1996)

Fumkulta sepulto

La cindrujon de Irja Klemola oni enterigis en Sääksmaki (Esperantolehti. 1996: 1)

Fumoza ripozo

Ĉiun jaron 10,000 svedoj kuŝiĝas mortaj pro fumado. (Telopeo. maj 1996)

Esprimo de sentoj al elektantoj

Realece elektiĝas ne nepre la objektive plej taŭga kandidato sed tiu kiu sukcesis, foje per puraj emociaĵoj, konkreti la korojn de elektantoj. (Ilja B.S. De Coster, 20 dec. 2003, http://groups.yahoo.com/group/uea-membroj/message/6282)

La moncivitano

Giorgio Silfer parolanta dum la 63-a Monkongreso en Meksikio (Heroldo de Esperanto. 15 dec 1996)

Pasteĉo el feĉo?

[En Vjetnamio] viando estas malofta kaj multekosta. Ekzemple porkaĵo estas kosta kaj kakaĵon oni manĝas nur en specialaj tagoj kaj festoj kaj servas al karaj kaj honoraj gastoj! (La Verda Kolombo. maj-jun 1996)

Per la sankta amo disbatotaj

Esperanto estas la plej taŭga ilo por rompi lingvajn barelojn. (Katinjo Fetes-Tosegi, Radio Vieno, 21 mar 1996)

Vere nedankinde

Cetere, dankon pro via danko pri la UEA-gratulejo. (Roy McCoy, 28 dec. 2003, http://groups.yahoo.com/group/uea-membroj/message/6343)

Plukis István Ertl

Anoncetoj

Postdiploma studentino el Sankt-Peterburgo invitas ĉiujn viziti http://sfo.ab.ru/~oxy. La eksperimento en tiu paĝo estas grava parto de la verkata disertacio pri Esperanto-prononco. En tiu paĝo oni petos vin aŭskulti kelkajn sondosierojn, pritaksi la prononcon de parolantoj laŭ du skaloj kaj lasi iom da informo pri si.

Laŭ RU-167031, Komi, Syktyvkar, a.k. 1316, Sidorovu Anatoliju Veniaminoviĉu kontraŭ 30 rubloj aĉeteblas D-ro L.Zamenhof: skizo de biografio de Gaston Waringhien en la rusa lingvo.

Korajn gratulojn al Aleksandr Shlafer kaj Tatjana Sotnikova, kiuj geedziĝis en Kalifornio la 6an de januaro 2004. (A.P., HaGo, AlKo)

Ni kore dankas pro la multaj Kristnaskaj kaj Novjarfestaj gratuloj, kiujn ni ricevis. Ni kore reciprokas, kaj esperas, ke niaj legantoj pasigis la jarŝanĝajn festojn ne malpli agrable ol Zdzisław Blażejczyk sendinta la apudan foton. Refoje ni deziras al ĉiuj bonan jaron 2004.

Internacia Fotokonkurso

La Ondo de Esperanto organizis en 2003 la sesan Internacian Fotokonkurson. La konkurso ne estis dediĉita al iu temo. Partoprenis 102 fotoverkoj de 31 aŭtoroj el 13 landoj: Brazilo, Bulgario, Finnlando, Francio, Hungario, Germanio, Kanado, Pollando, Ruslando, Singapuro, Slovenio, Svedio, Svislando.

La partopreno estis rekorda; en 2002 estis ricevitaj 61 fotaĵoj de 21 aŭtoroj el 10 landoj.

15 jan 2004 la juĝkomisiono anoncis la rezulton.

1a premio (€50 kaj abono al La Ondo de Esperanto):

Tibor Magyar (Singapuro) pro ciklo da fotoj.

2a premio (€25 kaj abono al La Ondo de Esperanto):

Joaquim João Mariano (Brazilo) pro “Belulino ĉe bambuaro” kaj “Enmemiĝa gitaristo en folklora festo”.

3a premio (abono al La Ondo de Esperanto):

Robert Kamiński (Pollando) pro “Quo vadiwdiQuo Vadis?s, homo”.

Laŭdaj mencioj:

Marcos A. Bueno (Brazilo) pro “Manoj kun kafo”.

Sergej Griŝĉenko (Ruslando) pro “Ondo”.

Andrea Ottrok (Hungario) pro “Somero”.

Karen de Cássia Pereira (Brazilo) pro “Refreŝiga”.

Raita Pyhälä (Finnlando) pro “Juno kaj maljuno”.

Teresinha Ribeiro (Brazilo) pro “Leviĝanta tago”.

Priesperantaj fotoj

Premio (Libroj de Sezonoj kontraŭ€ 50):

Karen de Cássia Pereira (Brazilo) pro “Geesperantistoj ĉe la natura fenestro”.

Laŭdaj mencioj:

Andrea Ottrok (Hungario) pro “Frenezaj esperantistoj dum IES”

Robert Kamiński (Pollando) pro “Ĉio verda — eĉ la nomo de la pastro”.

Laŭ la Regularo de la Konkurso, la organizantoj havas ekskluzivan rajton ĝis la 31a de decembro 2005 uzi ĉiujn ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj.

Dankon al la partoprenintoj! Gratulon al la laŭreatoj!

Halina Gorecka sekretario de la konkurso

Musklaku por vidi tri fotojn, kiuj aperis en la februara kajero de La Ondo de Esperanto.

  • Tibor Magyar. Mondo el ĉina vidpunkto
  • Tibor Magyar. Je via dispono
  • Joaquim João Mariano. Belulino ĉe bambuaro

Leterkesto

La januara kovrilo plaĉas al mi pro tio ke ĝi estas kolora (Mi revas vidi ĝin ĉiam kolora). La ideo de la januara kovrilo estas pli bona kaj klara ol de la lasta jaro. Post la lasta ŝanĝo de la kovrilo ĝi estas ne legebla kaj la aspekto de ĝi revenis al la 70aj jaroj. Mi ne komprenas, kial vi ŝanĝis la aspekton al pli malbona en la lasta jaro. La titolo sur la kovrilo devas esti bone videbla kaj klara. Oni devas rekoni la revuon de kelkaj metroj. En la pasint-jara versio la nigraj surskriboj miksiĝas kun bluaj elementoj, kaj ĉio estas iom kaosa. Ne estas bone ofte ŝanĝi ĝin, sed se vi volas ŝanĝi, faru pli bonan kaj konsultu profesiulon, kiu konas modernajn tendencojn. Por mi la antaŭlasta kovrilo kun la blua surskribo estas pli bona. Mi proponas reveni al tiu blua surskribo kaj trakti ĝin kiel neŝanĝebla simbolo “logo” de via gazeto.

Robert Kamiński (Pollando)

Mi konfirmas la ricevon de la januara Ondo. La nova kovrilo multe altigas ĝian eksteran kvaliton. Eĉ ne sufiĉe nuda knabino aspektas multe pli alloge ol la zebraj strioj de la malnovaj kovriloj. Se Vi ne volas enriskigi la reputacion de Via revuo, bonvolu estonte ornami la knabinajn korpojn per la verda stelo. La problemo konsistas en tio, ke La Ondo fariĝas pli interesa ol la “Revuo”. Sed eble tio ne estas Via problemo.

Roman Dobrzyński (Pollando)

Laŭ mi la kovrilpaĝo estas bela kaj inspira. Mi ja estas eterna adoranto de la virina beleco. Plaĉas al mi ankaŭ la naturbeleco.

Bruno Lehtinen (Finnlando)

Hodiaŭ mi ricevis la januaran Ondon. La nova formo ege plaĉas al mi. Ankaŭ la fotoj estas belaj kaj interesaj.

Andrzej Sochacki (Pollando)

En la novembra Ondo mi tre ŝatis legi “Por la Esperanta rok-muziko” — ero de via bonega sekvo da prezentoj de gravaj aktivistoj en Esperantio. En decembro mi ŝatis legi precipe la intervjuon kun Jarosław Czubiński, la tekston pri la Steele-a agado, la “Tribuno”-leterojn, “Vide el Bruselo” kaj la recenzon de Alen Kris. Sed plej multaj kurt-tekstoj pri okazintaĵoj en Esperantio ne sukcesas kapti mian intereson, sed estas bone ke ili ne estas tro etaj.

Bonan feliĉan Ondo-jaron!

Jarl Hammarberg (Svedio)

Bonvolu skribi vian opinion pri La Ondo, ties aspekto kaj enhavo. Viaj leteroj helpas plibonigi la revuon. (LOdE)

Nekrologoj

30 okt 2003 forpasis

Ervins Mozerts (1934-2003)

esperantisto ekde 1956, proponinto de la Ĉebaltiaj Esperanto-Tendaroj, organizanto de la junulara movado en Baltio en la jaroj 1950-60aj.

6 nov 2003 en Tiĥvin forpasis

Nikolaj Nikolajeviĉ Zverev (1913-2003)

unu el la plej malnovaj esperantistoj de Ruslando, ekskolonelo, honora civitano de Tiĥvin, esperantisto ekde la 1930aj jaroj.

9 nov 2003 post mallonga malsano forpasis

Boo Mee Kim-Lindblom

la nuna kasisto de ILEI.

25 nov 2003 forpasis

Joachim Giessner (1913-2003)

elstara germana esperantisto, honora Membro de UEA.

Komence de decembro 2003 forpasis

Daphne Lister (1921-2003)

esperantistiĝis en 1951, prezidinto de la Esperanto-Societo de Manĉestro. Naŭ poemoj el ŝia originala poemaro Ĝis nun (1976) aperis en la Esperanta Antologio.

21 dec forpasis pro kancero

Martin Howard (1939-2003)

eksa sekretario de la Kvakera Esperantista Societo.

Li ofte partoprenis en La Ora Pola Autuno kie li praktikis alternativan medicinon.

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2004. № 3 (113)

Redakcie

Antaŭ nelonge mi havis okazon legi liston de diskoj de la moderna muziko, reklaman liston kun komentoj de la mastro de muzikvendejo. La aŭtoro de la komentoj — polo, varsoviano — klarigis al la publiko strangan klinon de sia katalogo: tiu entute ne havis propre modernan, hodiaŭan muzikon, sed abundege — kreaĵojn de la 30-35-jara pasinteco. Laŭ la opinio de tiu originala vendisto, la populara hodiaŭa muziko eĉ ne meritas proponon. Kontraŭe, tiu de la trionjarcenta antaŭo neniom perdas altan valoron. Klaras, ke la originala komercisto ne estas tiom originala, — aliokaze li ne havus komercan sukceson. Mi ne opinias ke la ekzemplo povas esti elĉerpe eksplikita per la fenomeno de la ĉiama tempa nostalgio. Miaopinie, la kultura malkompono estas okulfrapa kaj ni bezonas fari el tiu konsidero kelkajn praktikajn konkludojn. Simile al nia entreprena polo, kiu skribis en la reklamkomento: mi scias kie situas la ora vejno, do mia afero estas organizi la eligon kaj la transporton.

Feliĉe por la muziko, ĝia valoro manifestas sin senpere en la sono. Ne ĉiu kultura produkto havas tiun ŝancon de senpera sinprezento. Muzikisto (ankaŭ pentristo) ne bezonas vortojn por sin esprimi. Sed ilin bezonas ĵurnalisto, sciencisto, filozofo, poeto. Mi jam iam parolis pri miaj timoj ĉi-koncerne. Mi timas, ke baldaŭ ĵurnalisto simple ne povos esprimi ion plian ol interjekcian embrion de la penso. La stato de la lingvo ne permesos al li alian eblon por iri pli profunde sub la surfacon de eventoj. Jam estas tiel en la ruslanda opozicia ĵurnalismo. Certe, kulpas ne sole la stato de la lingvo, ankaŭ la stato de la menso. Sed la influo de ambaŭ estas reciproka.

Mi revenas al la ideo de la transporto, kiun tiel klare kaj brave proklamis la pola muzikvendisto. Diference de la kulturtavolo de la muziko iu enorma varia riĉega kultura tavolo bezonas ja certan specialan ilon por la konservo kaj la transportado. Jen estas la ŝlosila punkto por la perspektiva esperantista propagando, sed, nature, ĝia rivelo postulas novan nivelon de la penso, plian profundon en la starigo de problemoj, klaron de vido, certan intelektan rezervon kiu devas esti mobilizita. Ne amuzŝanco, ne vojaĝrimedo (kvankam ankaŭ tio), sed ujo de konservado kaj transportado en la nova stato de ĝenerala kultura krizo, kiu detruas, korodas, amputas, paralizas la tradiciajn sistemojn de esprimo, — ne nur la etajn lingvojn, sed tiujn de la grandaj nacioj. La ekzemplo de la amputado de la angla estas antaŭ la okuloj. La kulturo de Pepsi-Cola detranĉas la fadenojn ligantajn modernan anglalingvulon kun la tavolo de Thoreau kaj Longfellow.

Foje mia amiko kaj mi distribuis inter ni pornokte du svedajn gastojn. Tri el ni parolis la anglan kaj la francan, mia rusa amiko — ne. La sekvan matenon ni rekuniĝis kaj mi komencis rakonti al la rusa amiko la novaĵojn ricevitajn dum la nokta interkomuniko. Mi estis multe surprizita ekscii, ke li jam konas ĉion. — Sed kiel, — mi diris, — vi scias ĉion ĉi kaj eĉ pli? — De mia svedo, — respondis la amiko. Tiamaniere, mia kamarado kun la servo de lingvo de gestoj ricevis dum vintrinka vespersido eĉ plian informaĵon ol mi kun miaj sufiĉe viglaj, sed certe sterilizitaj angla plus franca.

Oni, nature, ne trovos problemon se oni konsentos kontentiĝi pri tiu gesta nivelo.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝo estas plia foto de Andrej Budnik, kies januara debuto kaŭzis etan diskuton. Ni esperas ke lia marta foto kongruas kun la venanta printempo kaj kun la Virinfesto.

Kvin spektantoj pridemandas aŭtoron

Demando: Revenante el la kristana ekumena kongreso en Rimino, ni libere babilis inter ni pri la itala premiero de La familio de Anto Speri. Leviĝis diversaj demandoj por Giorgio Silfer, la aŭtoro. Armando, kiu ne nur spektis sed ankaŭ legis la teatraĵon, suspektas ke vi, la aŭtoro, per ĝi kampanjas por raŭmismo. Ĉu vere?

Respondo: La familio de Anto Speri ne ekzistas, sed ekzistas la atmosfero kaj la cirkonstancoj, en Eŭropo ie ĉe la Danubo ie, kiuj produktus ĝin. Efektive ekzistas homo, kia la amiko de Anto, rifuzinta paroli al sia filino dum dudek jaroj en alia lingvo ol esperanto, krom unu fojo, kiam la loĝejo estis trafita de incendio. Efektive ekzistas homoj, kiaj Anto mem, tipa mezlerneja instruisto (kaj esperantisto) en la ruinanta marksisma sistemo. Efektive ekzistas esperantistidoj kiaj Liza, Saŝo, Olga. Efektive ekzistas ĉiuj personoj, sed la fikcio remiksas ilin, kvazaŭ kartojn en kartaro. Kaj aperas unika ludo, kie la esperanto-socio estas esenca atuto. Certe, la dramo priskribas tiun socion per la okuloj de raŭmisto, sed ne kampanjas por ĝi. Kiu perceptas tiel, tiu do opinias ke ankaŭ la teatro de Dario Fo aŭ de Bertoldt Brecht kampanjas por komunismo: tro primitiva percepto...

Demando: Luciano opinias ke la tuta dramo meritas pliajn konsiderojn post atenta relego kaj reaŭskultado, eventuale elkasede. Tiam estus pli facile kompreni la feliĉon de la protagonisto, Anto Speri, kiu ĝojas ĉar la tre amatan edzinon Klara feliĉiĝas amanto, Bruno, kiu mem estas amiko de Anto, kaj kvazaŭ onklo por la filinoj.

Respondo: Temas pri triopo multe pli respektinda ol tiu kiun vi renkontas en okcidenta vodevilo. La koncepto de ĵaluzo estas reportita al sia origina etimologio. Se A vere amas C, kiu amas B, certe A ekamos ankaŭ B. Anto Speri realigas la ekvilibron de larĝigita familio. En tio li estas la plej saĝa el ĉiuj. Pli saĝa ol sia edzino Klara, kiu en la fino ekdubas pri sia rolo en la ŝanĝitaj cirkonstancoj. Pli saĝa ol la okcidenteŭropa amiko, kiu serĉas manieron por dekroĉi sin, kiam la konjunkturo ŝanĝiĝas kaj ne povas plu funkcii la moro havi duan familion trans la “Fera Kurteno”, praktikata de okcidentaj (ne)esperantistoj dum la 1980aj jaroj. La Esperantio de la 1930aj instituciigis la kongresedzinon, tiu de la 1980aj legitimigis la transkurtenedzinon. La aŭtoro nur priskribas la morojn de siaj samtempuloj. Cetere li havas fortajn referencojn: vidu verkon de Sándor Márai.

Demando: Johano konfirmas, ke li povus rekoni plurajn eŭropajn esperantistojn en La familio de Anto Speri — certe ĉiujn infanojn aŭ gefilojn, certe ankaŭ Anton Speri kaj s-ron Löw. Sed li ne rekonus iun en Klara, kaj precipe ne en Bruno: li neniam renkontis tian entrepreniston inter la okcidentaj esperantistoj, aŭ tiel karaktere interesan virinon inter la orientaj, dum kongreso.

Respondo: Nia tuta junularo retroviĝas en internaciaj seminarioj, festivaloj, kongresoj: kaj la interesaj kaj la malpli interesaj. Kontraŭe, la plejmulton el la interesaj homoj vi ne renkontas en kongresoj de plenkreskuloj. Certe Klara neniam irus al Universala Kongreso: ŝi ne povus, interalie pro la familia ŝarĝo. Kaj ankaŭ Bruno dizertas ilin: li estas en aĝo profesie tro aktiva por permesi al si tutsemajnan kongreson. Do estas normale, ke Johano ne rekonas konatojn en Klara Speri aŭ en Bruno Banfi.

Demando: Al Roberto multe plaĉis la dialogo inter la du filinoj (Liza kaj Eva) kaj la patro, pri la vorto Dio. Li trovas ĝin profunde kristana, kaj krome tre humura, pro la specifa humuro de Anto Speri.

Respondo: Roberto tuŝas gravan punkton. Liza kaj des pli Eva amas sian patron, kaj tra la patro ŝatas esperanton, ĉar la lingvo devigis lin esti ĉiutage proksima al ili, aparteni plene al ili dum la infanaĝo. Tio ne okazis por Saŝo, kaj des pli por Olga: ili duone aŭ tute malŝatas nian lingvon. Sed tra la figuro de la patro la infano perceptas ankaŭ la figuron de Dio. Estas ia triptiko patro-lingvo-dio kiun niaj denaskuloj akceptas — aŭ rifuzas. Ĉu tio estas profunde kristana? Almenaŭ ĝi estas profunde homa: la patra figuro estas grava, kaj la lingvo, per kiu li volas esti identigita ĉe la gefiloj, havas sencon nur se ĝi igas des pli aminda tiun patran figuron.

Demando: Kiel vi mem priskribus vian dramon, kompare kun la antaŭaj, en tridek jaroj da teatroverkado? — demandas Petro.

Respondo: La familio de Anto Speri estas prismo pli multfaceta ol TriptikoLa vorta klasoDoktoro Rosales. Unu faceto spegulas la situacion de la 1990aj en orienta Eŭropo; dua la rilatojn inter gepatroj kaj gefiloj; tria la rilatojn ene de la nuna generacio de denaskuloj; kvara la rilatojn ene de la pli aĝa generacio; kvina la evoluon de la (esperanto-)socio entute; sesa la signifon de amo kaj amikeco. Ĉi tiu dramo estas pli granda novaĵo el socia vidpunkto, ol kiel kontribuo al avangarda teatro en nia lingvo: tiurilate La vorta klaso markis pli gravan etapon. Min mem surprizas la optimismo de La familio, kompare kun pli fruaj dramoj, pli amaraj, eĉ foje senesperaj. Eble la fondo kaj ekspansio de la Esperanta Civito donas (al mi kaj al pluraj) multe pli da elano kaj espero, post la 1990aj.

Alia lingvo eblas

[La suba teksto estas ĉerpita el pli ampleksa raporto en la retejo de FEB.]

Pli ol mil personoj vizitis la budon de UEA en la Monda Socia Forumo (MSF) en Mumbajo, Barato (15-22 jan 2004).

Por ĉiu el ili la plurlingveco kaj lingvaj malsimetrioj estas ĉiutagaj realaĵoj — realaĵoj des pli frapaj en la grandega evento, al kiu venis 80 mil homoj de 2 mil 660 organizaĵoj el 132 landoj.

MSF havis ĉi-foje ne malpli ol 13 oficialajn lingvojn. Tamen ni ofte aŭdis malkontenton pri lingvaj problemoj. Eĉ unu el la volontulinoj de la senpaga tradukistara reto Babels, kiu laboregis dum la Forumo, plendis pri malfacilaĵoj kaj breĉoj de la interpretistara servo.

Ne estas do surprize, ke la vizitantoj de nia budo interesiĝis pri lingva demokratio kaj konsentis pri la bezono de facila kaj neŭtrala lingvo. “Jen, Esperanto!” — ni diris kaj sloganis: “Alia Lingvo Eblas”, eĥante la sloganon de la MSF: “Alia Mondo Eblas”.

La reagoj estis tre vast-gamaj: “Ĉu vere? Bonvolu diri plu” — “117-jara lingvo! Kial mi ne jam aŭdis pri ĝi?” — “Ŝajnas hispaneska. Kial vi opinias, ke la hispana estas neŭtrala?” — “Tro eŭropeca, ĉu ne, ĉu fakte taŭgu por ni neeŭropanoj?” — “Kial ni bezonas plian lingvon: ĉu ne sufiĉas la jam ekzistantaj?”

Tamen frape malmultaj vizitintoj suferis pro tio, kion ni povas Pironeske nomi La Kliŝa Malsano: “Jam venkis la mondon la angla!”

La kaŭzo, parte, estas ke la budanoj — d-ro P V Rangamayajulu de Tirupatio, s-ro Nischad Salam de Puneo, kaj mi de Hajderabado — parolis kun la vizitintoj ne nur en la “ĉiopova” angla, sed ankaŭ en la hindia, kanara, malajalama, maratha, telugua kaj urdua. Multaj baratanoj vizitis la budon, ĉar ni videble aspektis barataj! Precipe kamparanoj ĝojegis babili en siaj propraj lingvoj pri la ekzotaĵo Esperanto.

Se temas pri ekzotaĵoj, ni sukcesis aldoni la francan al nia lingvaro danke al Guy Barbier, kiu subite aperis ĉe la budo kaj anoncis: “Saluton! Mi lernis Esperanton antaŭ du monatoj”. Kaj Guy jam parolis Esperanton pli bone ol la anglan — jen demonstro de la facileco kaj la utileco de Esperanto... Multaj venis poste nur por kontroli la lingvon de nia kunbabilado.

Bedaŭrinde, pro nia malmulteco kaj pro la konstanta fluo de vizitantoj, ni ne povis partopreni en la multegaj (pli ol mil) seminarioj kaj kunsidoj de la Forumo.

Al ĉiuj vizitintoj ni disdonis flugfolion unupaĝan kaj la seslingvan flugfolion de SAT, kiu fokusis pri lingva demokratio. Sufiĉe da eksterlandaj vizitintoj interesiĝis pri ĝi. Krome, ni montris la viglecon de Esperantujo per revuoj, libroj, lernolibroj kaj vortaroj. Multaj konvinkiĝis, ke ne temas pri ia privata ludo. Multaj vizitintoj poste revenis kun siaj geamikoj, por ke ni prezentu “nian aferon” ankaŭ al ili!

A Giridhar Rao

Mumbajo: Aya (dekstre) el Filipinoj promesas en la angla al Ranganayakulu, ke venontfoje ili babilados en Esperanto!

Simpozio pri esenco kaj estonteco de Esperantio

Kiel jam anoncite, Kultura Centro Esperantista organizos en Ĉaŭdefono simpozion pri la esenco kaj estonteco de Esperantio, kadre de la Kultura Esperanto-Semajno (KES, 7-13 aŭg 2004).

KCE elektis la prelegontojn surbaze de la kondiĉo ke ili efektive aŭtoris dum la lastaj kvin jaroj libron aŭ eseon aŭ gravan festparoladon kiu koncernas la ĉeftemon de la simpozio. Tiu teksto estos la bazo el kiu la oratoro disvolvos sian prelegon en formo de debatota memuaro. Jen la invitotoj:

d-ro Tazio Carlevaro (eseo Ĉu Esperanto postvivos la jaron 2045?)

d-ro Kep Enderby (Berlina parolado Ĉu la paco de tombejo?)

s-ro Aleksander Korĵenkov (eseo Esperanto post la jaro 2000)

mag. Vinko Oŝlak (eseo Lingvo internacia: ĉu reala aŭ nereala utopio?)

mag. Ziko Sikosek (libro Esperanto sen mitoj)

prof. Giorgio Silfer (enkonduka prelego al la unua Forumo, kaj plia skizo jam sendita al KCE)

prof. Walter Żelazny (eseo La sociaj kaj religiaj ideoj vekitaj de la fenomeno de t.n. artefaritaj lingvoj).

En rezervo estos: Mark Fettes, Zbigniew Galor, Eugène de Zilah. El ok (plus tri rezerve) nur tri estas Civitanoj, kaj almenaŭ tri estas anticivitistoj. Pliaj prelegontoj povus aldoniĝi.

Krome estos invititaj la prezidantoj de UEA (Corsetti), SAT (Schram), TEJO (Hugon), Mondcivitana Registro (Durand) kaj la Civita VicKonsulo (Trifonĉovski — ĉar la Konsulo ĉeestos kiel fakulo).

La rajto tagprezidi la simpozion estas rezervita laŭvice al la (vic)prezidantoj de LF-koop, KCE kaj PEN, kies jura sidejo situas en la gastiganta urbo: Marc Hiltbrand, Perla Martinelli, Daniel Muhlemann, István Nemere.

Ĉiuj kotize aliĝintaj al KES havos la parolrajton, kadre de la debato.

Informas: KCE

Adreso: CP 311, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando

Telefono: (41)32 9267407

Rete: esperanto@bluewin.ch.

HeKo

Nova komitato

KEILEU estas nova siglo en la jam tre bunta universo de esperantaj mallongigoj: Komitato por la enkonduko de la internacia lingvo en Eŭropan Union. Ĝi estis kreita sine de la Radikala Partio la pasintan monaton, kaj devus konsisti el po unu reprezentanto de la (baldaŭ 25) EU-ŝtatoj.

Jen la ĝisnunaj komitatanoj: Remy Sproelants (BE), Elizabeth Stanley (GB), Bent Holm-Laursen (DK), Madis Linnamägi (EE), François Lo Jacomo (FR), Hans-Dietrich Quednau (DE), Iván Bujdosó (HU), Giorgio Pagano (IT), RoyMcCoy (NL), Zdzisław Blazejczyk (PL), José Martins (PT). Prezidas Michele Gazzola.

Por efike labori, KIELEU bezonas enradikiĝi en la ceteraj 14 EU-landoj. Tial ke oni devas labori kun la naciaj ministerioj pri publika klerigado, tre taŭgas fakuloj pri pedagogio aŭ interlingvistiko aŭ sistemoj de instruado, ktp. Kio tamen malofte estas la kazo de la ĝisnunaj komitatanoj.

HeKo

Filme kaj oblate en Pomerio

16 jan en la urbodomo de Malbork (Pollando) okazis publika prezentado de la dokumenta filmo Sieĝo de Malbork, en kiu partoprenis urbanoj, reprezentantoj de la Urba Konsilantaro, la eksa kaj la nuna urbestroj, anoj de Esperanto-Rondo Kastelo kaj ses esperantistoj el Kaliningrado. La reĝisoro de la filmo, Roman Dobrzyński rakontis pri sia laboro kaj respondis demandojn. Estas kurioze, ke li, aŭtoro de centoj da raportaĵoj, filmitaj en diversaj anguloj de la mondo, precipe en la Suda kaj Meza Amerikoj, unuafoje filmis en Pollando.

Tadeo Wożny, prezidanto de la Urba Konsilantaro, diris, ke Dobrzyński sukcesis kunligi historian kaj nuntempan materialon, li montris ne nur la kastelon, sed ankaŭ la tutan ĉirkaŭan infrastrukturon kaj la loĝantaron. La urbo neniam pli frue havis tian vastan promocion tutlande. La reĝisoro renkontiĝis kun reprezentantoj de lokaj firmaoj, ĵurnalistoj kaj kun la Direktoraro de la Kastela Muzeo.

La filmo estis demonstrita ankaŭ en Miloradz, kun ĉeesto de lokaj aŭtoritatoj kaj lernejanoj.

Sekvatage en Sopot en la klubejo de la preĝejo de Sankta Andreo Bobola okazis la tradicia Oblato kun ĉ. 100 esperantistoj el Pomerio kaj gastoj el Kaliningrado. La paroĥestro ks. Tadeusz Bach kun ĝojo konstatis, ke al la ĉiumonataj Sanktaj Mesoj, kiujn celebras en la internacia lingvo Stanislao Platek, venas granda grupo da esperantistoj. Dividante oblaton la ĉeestantoj bondeziris unu al la aliaj. Lernejana koruso el Gdansko plenumis kristnaskajn kantojn. Bongusta regalo, amika babilado, kantado agrabligis la etoson.

Lokaj esperantistoj montris al la gastoj el Kaliningrado la urbojn Sopot, Gdynia kaj Gdansko. Cetere, tiuj urboj estos ekskurso-celo de la Malborka Kongreso de Internacia Turismo, kies organizantoj havis sian kunvenon dum la aranĝo.

Halina Gorecka

Prelego por instruistoj

24 jan en la fakultato de la pola filologio de la Varsovia Universitato, la aŭtoro de ĉi tiu artikolo prelegis pri la kulturo, historio kaj nuntempo de la movado esperantista kaj Esperanto.

La aŭskultantoj — ne studentoj, sed pli ol 20 instruistoj de la polaj lingvo kaj historio — malferme akceptis la temon. En la salonon invitis ĉiujn moderna rok-muziko de Krio de Morto, kio vekis naturan interesiĝon pri la prelego pro nekutima komenco de la universitata renkontiĝo.

Prezentita estis historio de la universalaj lingvo-ideoj, priparolita egalrajteco de la lingvoj kaj kulturoj por ke surbaze de la scio pri bezono de la neŭtrala lingvo oni eniru la faktojn de Esperanto-apero kaj de la historio de la esperantista kulturo ekde komenco ĝis nun. La instruistoj vigle reagis, malkovrante la eventojn de la realeco esperantista. Sekvis konciza enkonduko en la gramatikon kaj 15-minuta provleciono. Ĉiuj instruistoj ricevis speciale preparitajn flugfoliojn.

Post la prelego du instruistinoj de la pola lingvo petis prezenti Esperanton antaŭ junularo en iliaj lernejoj.

Ireneusz Bobrzak

PEJ: ĉu renaskiĝo?

Dum malfermaj tagoj de Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz 30 jan – 1 feb okazis kunveno de junaj esperantistoj el Pollando. Partoprenis membroj de Varsovia Vento kaj studentoj de la Studumo.

La kunvenintoj decidis reaktivigi Polan Esperanto-Junularon (PEJ), kiu dum du lastaj jaroj tute ne agis. Ni kreis retan diskutliston, kiu komence rolos kiel virtuala PEJo. Ni verkis novan regularon de PEJ, kaj fine formis provizoran estraron por kontroli kunigadon de PEJ kaj maje formi novan estraron.

Alia grava projekto estas organizado de IJK (Internacia Junulara Kongreso) en somero 2005 en Pollando.

Intertempe al la diskutlisto jam aliĝis dudeko da gejunuloj.

Varsovia Vento

HELA en Hel kaj sur Hel

HELA (Humura Esperantista Libera Aranĝo) okazos ankaŭ ĉi-jare inter la 1a kaj 8a de majo en urbeto Hel kaj sur duoninsulo Hel en norda Pollando (Gdanska Golfo).

Kion signifas HELA? Humuron (antaŭ ĉio) en la lando de malvarma maro kaj varma biero kaj en la rondo de gejunuloj, distran programon frenezan sur la mara plaĝo, distran programon poste...

Kompreneble, kiel ĉiam, por plej kuraĝaj kaj frenezaj okazos tradicia naĝado en la malvarma Balta Maro, malpli tradicia nokta naĝado — speciale por jam malsanaj je kapo, al kiuj ekplaĉis la tradicia taga naĝado (sufiĉos eniri la akvon ĝis la intima zono), aliaj programeroj ligitaj kun la plaĝo kaj la akvo, t.e. kradrostbakado de fiŝoj (kolbasetoj kaj bananoj) dum muzika koncerto de la maraj ondoj (se mankos la onda koncerto anstataŭigos ĝin simple gitaro), gustumado de fiŝoj kaj nepre hela biero en proksimaj bufedoj kaj restoracioj, Esperanto-programo vespere, Esperanto-programo ĝenerale (ni atendas la proponojn), aliaj idiotaĵoj!

HELA estos malmultekosta. Necesas dormosako kaj matraco!

La manĝojn kunportu mem aŭ solvu la manĝo-ideon kune kun ni jam surloke! HELA celas junularan etoson, junularan vidpunkton kune pasigi la tempon, junularan senĉesan ludon tage kaj nokte.

Aktualaj informoj pri HELA estas en la retejo de Varsovia Vento:

http://republika.pl/viavento

Varsovia Vento

La kvara sesio en UAM

La kvara sesio de Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz (Poznań, Pollando) okazis 1-6 feb 2004. D-ro Michel Duc Goninaz gvidis la partoprenantojn tra la problemoj de gramatiko (de vortfarado ĝis lingva normo) kaj esperanta leksikografio.

La gestudentoj akiris pli vastajn konojn pri la historio de la Esperanto-movado dank’ al Aleksander Korĵenkov. Ilona Koutny traktis temojn de aplikata lingvistiko (de lingvopolitiko ĝis komputila analizo de la lingvo) kaj de pragmatiko, al kiu kontribuis ankaŭ d-ro Zbigniew Galor.

La tradicia semajnmeza renkontiĝo (post la sukcesa ekzameno pri interlingvistiko kun d-ino Vera Barandovska) altiris ankaŭ reprezentantojn de la vigliĝanta junulara movado el Poznań. Ne mankis kantoj, gitarludo kaj humora versio de la scienca programo.

UAM lanĉos denove la 3-jaran interlingvistikan programon en septembro.

Ilona Koutny

Nova akademia jaro en Napolo

8 jan 2004 en la Instituto Pontano en Napolo estis inaŭgurita la Akademia Jaro 2003-2004 de UNISPED (Università Sperimentale Decentrata = Eksperimenta Universitato Malcentralizita), katolikmedia, esence pormaljunula, privata klerigejo universitatnivela. Por la nuna akademia jaro, la Lingvistika Departemento de UNISPED planas instruadon de Esperanto. Ĉeestis multnombra publiko kun pluraj esperantistoj de la Napola Esperanto-Asocio kaj Esperanto-Grupo Harmonio kaj Progreso.

En la inaŭgura ceremonio estis prezentita la itallingva volumo Le piccole utopie (La etaj utopioj) de ĵurnalistino Irene Bignardi, respondeculino pri la Veneciaj Noktoj ĉe la Venecia Filmfestivalo, estrino de la Filmfestivalo en Locarno.

D-rino M. Pumpo Pica, prezidantino de la Napola Kolturcento Cosmopolis skizis rapidan ekskurson tra la sep utopiaj projektoj, kiuj kunmetas la libron La etaj utopioj, inkluzive de la revo de la internacia lingvo de L.L.Zamenhof, al kiu la verkistino dediĉis la sepan kaj lastan ĉapitron de sia eseo.

Post interveno de d-rino Silvana Campese, napola verkistino kaj plurfaka artistino, konkludis Ia ceremonion Nicolino Rossi, Esperanto-poeto kaj docento de Esperanto ĉe UNISPED. Li altiris la atenton de la publiko je la figuro de Zamenhof kaj ties tutviva laborado por Esperanto, reliefigante plurajn paralelaĵojn kaj kontaktopunktojn inter la personecoj kaj roloj de Rabindranath Tagore kaj L.L. Zamenhof. Li substrekis la atingojn de Esperanto-movado, laŭdante la raporton de la verkistino. La prezento de Nicolino Rossi vekis la intereson de la ĉeestantoj, kiuj starigis plurajn demandojn pri Esperanto kaj okazigis atentokaptan debaton.

Maria Luisa Russo, Nicolino Rossi

Esperanto en la bibliotekojn!

Iam Monteiro Lobato, fama brazila verkisto, asertis: “Landon oni konstruas per homoj kaj libroj”. Imitante lin, oni ankaŭ povas diri: “Movadon oni konstruas per homoj kaj libroj”.

Konscia pri la ankoraŭa graveco de la libro en la nuntempa mondo, Kultura Kooperativo de Esperantistoj (KKE), el Rio de Janeiro (Brazilo), decidis lanĉi en aŭgusto 2001 la kampanjon “Esperanto en la Bibliotekojn”, kies ĉefa celo estas provizi, precipe publikajn bibliotekojn, per libroj en aŭ pri Esperanto.

Tiucele jam estas ekspeditaj al 20 enlandaj kaj 5 alilandaj bibliotekoj (en Paragvajo, Mozambiko, Ruslando, Dominika Respubliko kaj Irano) ĉirkaŭ 280 libroj (ĉefe lernolibroj kaj vortaroj, sed ankaŭ literaturaĵoj). Ĝis la pasinta jaro, oni ekspedis regule unu pakaĵon monate entenantan dek librojn. Ekde 2004, ni intensigis la kampanjon kaj regule sendas du pakaĵojn monate.

Per enlandaj donacoj ni disvastigas Esperanton inter neesperantistoj brazilaj. Per alilandaj donacoj ni helpas lokajn movadojn ankoraŭ ne tre fortajn.

La kampanjo estas komplete subtenata de libervolaj mondonacoj de deko da brazilaj samideanoj. KKE zorgas pri la ekspedo kaj administra laboro de la kampanjo.

Aloísio Sartorato

Auld denove kandidatigita

1 feb en Stokholmo finiĝis kandidatiga periodo por akcepto de novaj kandidatoj por Nobelpremio pri literaturo.

Kiel en la antaŭaj jaroj Esperantlingva Verkista Asocio (EVA) ankaŭ por 2004 proponis kiel kandidaton William Auld. Tio estas la kvina jaro ekde kiam Auld regule fariĝas kandidato por Nobelpremio pri literaturo.

Ĉar laŭ la regularo de Nobelpremio ankaŭ profesoroj pri literatura kaj lingvaj fakoj rajtas proponi kandidaton, la ĉi-jaran kandidatigon de Auld subtenis kandidatigaj leteroj de universitataj kaj altlernejaj profesoroj el Britio, Italio, Hinda Unio, Kroatio kaj Usono.

Ĉiujare alvenas al Stokholmo ĉ. 350 kandidatigaj proponoj. La Komitato unue forigas la kandidatojn kies proponantoj ne havas rajton proponi. La premioton el ducento da kandidatoj Sveda Akademio elektos en oktobro.

EVA kolektas informojn pri aktualaj profesoroj pri lingvoj kaj literaturoj kiuj emus kunlabori por la kandidatigo.

Spomenka Štimec

KCE invitas IJKon

Pli multnombra ol kutime la ordinara Asembleo de Kultura Centro Esperantista kunvenis en Ĉaŭdefono 31 jan sub la prezido de c-ano Daniel Muhlemann. Tio pruvas la kreskon de la kulturcentro, des pli ke estis en la tagordo neniu renovigo de statutaj instancoj.

La Asembleo aprobis unuanime, post profunda diskuto, la moralan kaj la financan raportojn de la Komitato. La raportoj montris la sukceson de la strategia linio inaŭgurita en 2003: KCE kiel kongresejo kaj kiel esperantologia fakultato.

Estas certaj la invitoj al Ĉaŭdefono por: la Ekumena Esperanto-Kongreso 2005; la Internacia Junulara Kongreso 2006; la PEN-mondkongreso 2008. La unua invito estas jam formaligita.

En la diversaĵoj, la Asembleo ekzamenis la orientiĝojn por la renovigota Kultura Konsilio de KCE, ne decidopova sed prestiĝa interna instanco.

HeKo

Litovia kalejdoskopo

Pri la kongreso filatele

23 jan 2004 en Vilno okazis kunsido de la ŝtata komisiono pri eldonado de poŝtmarkoj kaj aliaj filatelaĵoj. Interalie ĝi traktis proponon de LitEA pri eldono de poŝtmarkoj kaj aliaj filatelaĵoj okaze de la venontjara UK en Vilno. La komisiono decidis enigi la proponon de LitEA en la eldonplanon por 2005. La propono antaŭvidas ne nur kongresan poŝtmarkon, sed ankaŭ aliajn filatelaĵojn. Definitiva decido pri la kvanto da filatelaĵoj pri UK-90 estos akceptita fine de marto. En Litovio kutime estas eldonataj nur 25 novaj poŝtmarkoj jare.

... kaj turisme

24 jan en la Ŝtata Turisma Departemento okazis kunsido pri turismaj eldonaĵoj en Esperanto lige kun UK-90. Oni diskutis pri eldono de kvar turismaj broŝuroj pri ĉefaj regionoj de Litovio, pri afiŝoj, pri mapoj, pri broŝuro ĝenerala pri Litovio, pri videofilmoj kaj pri informoj en Esperanto pri Litovio en retpaĝoj de la departemento kaj de la turisma fondaĵo. Oni intencas eldoni ĉion antaŭ la Pekina UK.

Renkontiĝo kun la urbestro

15 jan prezidanto de LitEA Povilas Jegorovas, la unua vicprezidanto parlamentano Stasys Kružinauskas, sekretario de LitEA Aida Čižikaitė kaj aktivulino Jolanta Gaidienė vizitis urbeton Birštonas, kie 10-18 jul 2004 okazos la 40aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-40). Ilin akceptis la urbestro Antanas Zenkevičius. Prepare al BET-40 oni eldonos turisman broŝuron pri Birštonas en Esperanto. La urbestro promesis senpage disponigi la ĉefan salonon en la urba kulturcentro por la ĉefaj aranĝoj de BET-40 (inaŭguro, koncertoj k.s.).

Diplomatoj-esperantistoj

En Vilno nun oficas ambasadoro de Belgio, s-ino Marie Louise Vanherk. Evidentiĝis, ke ŝi estas esperantistino kaj antaŭ kelka tempo pere de siaj oficistoj ŝi interesiĝis pri Esperanto en Litovio kaj pri eblecoj perfektiĝi en Esperanto. LitEA donis al ŝi informojn kaj esperas vidi ŝin en niaj Esperanto-aranĝoj.

Fine de 1995 konsulino de ambasadejo de Finnlando en Vilno, s-ino Pirko Makikokkola, finis unumonatan intensan kurson de Esperanto, kiun gvidis Aristophio Andrade Alves Filho (Brazilo).

Instruista seminario en Kaŭno

11 jan en la oficejo de LitEA en Kaŭno okazis vica seminario por Esperanto-instruistoj. La redaktoro de Litova stelo, Petras Čeliauskas, prelegis pri historio de Esperanto en Litovio ĝis 1940, kaj la prezidanto de LitEA, Povilas Jegorovas, rakontis pri la Esperanto-movado en Litovio ekde 1940 ĝis nun. Sekretariino de LitEA, Aida Čižikaitė konatigis la partoprenintojn kun organizaj demandoj prepare al ekzameno, kiu okazos en BET-40.

Nova kurso en Vilno

20 jan en Vilno komenciĝis nova elementa kurso de Esperanto, kiun gvidas juna esperantisto, prezidanto de la Vilna Filio de LitEA, Gediminas Degėsys. La lecionojn en la gimnazio Salomėja Nėris frekventas 27 personoj. La kurso estas senpaga por la kursanoj. 21 jan en la sama loko komenciĝis daŭriga kurso de Frank Wurft.

Kunveno pri Japanio

22 jan en la Vilna biblioteko Kalvarijos okazis publika kunveno, dum kiu estis enmanigitaj atestoj al 20 finintoj de la baza Esperanto-kurso en Vilno fine de 2003. La atestojn enmanigis Stasys Kružinauskas kaj Gediminas Degėsys. Poste prof. Laurynas Algimantas Skūpas rakontis pri sia decembra vojaĝo al Japanio, dum kiu li informis japanajn esperantistojn pri la lando de la 90a UK. La kunvenon partoprenis pli ol 50 esperantistoj kaj interesitoj.

Artikolo en pola gazeto

6 jan en ĉiutaga pollingva gazeto Kurier Wilenski, aperanta en Vilno, aperis artikolo pri la Zamenhof-festo en Bjalistoko, kiun decembre partoprenis 15-persona infana grupo el mezlernejo de Jasiunai, gvidata de instruistino Stanislawa Sobańska. La artikolon verkis lernantino de ĉi tiu mezlernejo Renata Paczkowska. Ĝi estas ilustrita per foto de la lerneja grupo.

Mi estas soldato de Esperanto

Fine de 2003 la Instituto pri eldonado de sciencaj kaj enciklopediaj libroj aperigis litove 2 mil ekzemplerojn da libro de Aloyzas Urbonas kaj Povilas Jegorovas Esu Esperanto eilinis (Mi estas soldato de Esperanto). Ĝi konsistas el konversacioj kaj intervjuoj kun famaj esperantistoj litovaj kaj eksterlandaj.

La konversacioj okazis en kelkaj UKoj kaj aliaj renkontiĝoj. Parto de la tekstoj jam aperis en litovaj gazetoj. La libro prezentas, interalie, jenajn litovajn esperantistojn: Petras Čeliauskas, Konstantinas Puodėnas, Antanas Mekys, Vytautas Šilas, Stasys Gaidamavičius, Laurynas Algimantas Skūpas, Sigita Staišiūnaitė k.a.

Inter la alilandanoj estas prezentitaj Maryvonne kaj Bruno Robineau, György Nánovfszky, Osmo Buller, Amri Wandel, Spomenka Štimec, Roman Dobrzyński, Anton Zacharias, Atilio Orellana Rojas, Tatuo Huzimoto, Trevor Steele, Renato Corsetti, Aleksas Masiukas, Halina Gorecka, Aleksander Korĵenkov, Lee Chong-Yeong, Ulrich Lins k.a.

La libro estas 208-paĝa, inkluzive de 32 paĝoj kun 82 fotoj.

Nova interlingvistika libro

En la prestiĝa Instituto pri eldonado de sciencaj kaj enciklopediaj libroj (Vilno) aperis litovlingva libro de konata interlingvisto el Tartu (Estonio) prof. Aleksandr Duliĉenko Pasaulines kalbos beieskant (En la serĉado de la universala lingvo). Eldonkvanto: 1000 ekz. El la rusa lingvo ĝin tradukis Ramute Justina Kiburyte.

Tiu kompetente verkita libro estis verkita en la rusa lingvo antaŭ ĉ. 15 jaroj, sed neniam estis eldonita. Antaŭ la traduko la aŭtoro ĝisdatigis kaj renovigis sian verkon. Ĝi estos oficiale prezentota en la internacia Vilna Librofoiro (19-22 feb 2004). Al la prezentado de la libro venos ankaŭ la aŭtoro. Tiaspeca libro en la litova lingvo aperas unuafoje.

Marjorie Boulton en la litova lingvo

Eldonejo Dajalita (Kaŭno) ĵus aperigis en la litova lingvo tutmonde konatan kaj alte taksatan libron de Marjorie Boulton pri Zamenhof Zamenhofas. Esperanto kalbos autorius. Eldonkvanto: 1500 ekz. El Esperanto ĝin tradukis Danutė Statkuvienė. La libro estas 288-paĝa, plus 24 paĝoj da fotoj. Ĝi estos vendata tra ĝenerala librovendeja reto en Litovio.

Povilas Jegorovas

Internacia Junulara Kongreso kaj karavano al UK

Ĉi-jare IJK okazos en Ruslando, 10-17 jul. La temo de la kongreso parte koincidas kun la nova frapfrazo de TEJO: Internacie, June kaj Kune. IJK-2004 aparte atentos aktivigon de la junulara Esperanto-movado, aperigo de novaj aktivuloj.

“Nepre ne mankos ankaŭ distraj programeroj, — klarigas membro de la organiza teamo Slavik Ivanov, — IJKejo estas grandega tereno de eksterurba ripozejo, en kiu ni povos aranĝi ludojn, noktan fajron. Estos ankaŭ programeroj pri tradiciaj etnaj kulturoj de Ruslando”. IJKejo troviĝas apud la “Ora Ringo de Ruslando” — la plej popularaj turismaj lokoj de la lando. Al du urboj de la Ora Ringo — Suzdal kaj Vladimir — oni organizos ekskursojn.

Aparte gravas por la junulara aranĝo la relative malaltaj prezoj. Ekzemple, loĝado en 6-lita ĉambro kostos 30 eŭrojn por la tuta periodo — kaj estas granda elekto de loĝeblecoj (do ankaŭ prezoj), konsultebla en la IJK-paĝaro.

“Speciale por faciligi venon de eksterlandaj kongresanoj ni organizas tritagajn antaŭkongresojn en Moskvo kaj Peterburgo, — daŭrigas peterburgano Slavik. — Tiel povos kolektiĝi kongresanoj el diversaj lokoj por poste jam kune vojaĝi al IJKejo. Kaj la du antaŭkongresoj ankaŭ donos bonegan eblecon vidi la plej grandajn urbojn de nia lando”.

Eksterlandanoj tamen devas hasti — post 1 maj jam ne eblos ĝustatempe aranĝi invitilon kaj vizon. Aliĝi necesas nun. Jam pli ol 130 personoj faris tion.

“Ni ankaŭ okupiĝas pri karavano de IJK al la Pekina UK, kvankam tio estas malfacila tasko”, — raportas Vitalik Malenko, kunordiganto de la organiza teamo. Estos du eblecoj: tuj post IJK vojaĝi per la 6-taga trajno tra la tuta Siberio aŭ veturi nur ĝis Novosibirsk, tie partopreni postkongresan programon kaj poste flugi per aviadilo al Pekino.

La reta aliĝilo por la venonta jubilea (60a!) IJK estas trovebla en la paĝaro de TEJO: www.tejo.org/ijk.

OT de IJK-2004

SAT: Ĉeĥo-Slovaka kunlaboro
14-21 aŭg 2004 okazos, la unuan fojon en Slovakio, la 77a kongreso de Sennacieca Asocio Tutmonda en la ĉefurbo Bratislava.

Kiel kutime, la kongreso konsistos el laboraj kunsidoj (antaŭtagmeze), okazos pluraj traktadoj de la komitato, de unuopaj sekcioj k.s. Sed same kiel ĉiu ĝisnuna kongreso, ankaŭ tiu en Bratislava ne estos nur labora afero. La partoprenantoj de la kongresoj ĉiam emas konatiĝi, almenaŭ supraĵe, kun la lando kie ili kunvenas, kun la homoj de la koncerna lando, kun ties zorgoj, malfacilaĵoj, sukcesoj. Tial estas en la programo kulturaj programeroj kaj ekskursoj.

Per la ekskursoj la kongresanoj konatiĝos kun Bratislava, kun la urboj Trenčín, PieŠťany, Trnava, Modra kaj Pezinok, kun la kasteloj Červený Kameň kaj Trenčín. Certe interesaj estos ankaŭ la vizitoj en la atoma energi-centralo Jaslovské Bohunice kaj ĉe la akvobaraĵo kaj kanalo Gabčíkovo. Fakajn prelegojn faros elstaraj Esperantaj spertuloj.

SAT komisiis organizi la kongreson al la kongresa agentejo KAVA-PECH (Ĉeĥio), kiu tion faros en la kunlaboro kun Esperanto-Societo Bratislava (ESO). Oni atendas alvenon de la kongresanoj el pluraj eŭropaj landoj kaj ankaŭ el la landoj ekster Eŭropo. Fine de januaro aliĝis ĉ. 90 partoprenontoj el 17 ŝtatoj kaj kvar kontinentoj.

Pli da detaloj troveblas sur www.esperanto.cz aŭ perpoŝte: KAVA-PECH, Anglická 878, CZ 252 29 Dobřichovice.

Zdeněk Pluhař sekretario de OKK

NASK 2004
Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto, NASK 2004, okazos denove ĉe la monde konata interkultura Altlernejo por Internacia Trejnado en la nordorienta “nov-anglia” regiono de Usono 5-23 jul 2004.

La instruista skipo pretigas trinivelan studprogramon kiu emfazas aktivan uzadon de Esperanto en interkulturaj komunikado, kompreno, kaj kunlaboro.

Esperanto 1500: Paŝu pluen en Esperanto. (Instruisto: Lee Miller)

Ĉi tiu kurso celas studentojn kiuj jam komencis studi Esperanton kaj jam estas sur la nivelo “alta komencanto”. La lecionoj emfazos bazan konversacian kapablon, konon de baza lingva strukturo kaj vortprovizo kaj la uzadon de Esperanto en tipaj interpersonaj renkontiĝoj. La fokuso estos sur la kapablo paroli kaj aŭdkompreni la lingvon. Krome, partoprenantoj studos la Esperantan kulturon kaj la historion de la lingvo. La lecionoj okazos en Esperanto kun klarigoj en aliaj lingvoj se necese. 3 kreditoj, sukceso/malsukceso.

Esperanto 2000: Gajni memfidon en Esperanto. (Instruisto: Katalin Kovats)

Celante studentojn kiuj jam studis Esperanton, ĉi tiu kurso emfazos konversacian kapablon, konon de fraz-strukturo kaj vortostoko kaj la uzon de Esperanto en tipaj interkulturaj renkontiĝoj. Krome, partoprenantoj studos la Esperantan kulturon kaj la historion de la lingvo. La kurso okazos en Esperanto, foje kun alilingvaj klarigoj se necese. 3 kreditoj, sukceso/malsukceso.

Esperanto 3000: Esperanto: Lingvo, kulturo kaj komunumo. (Instruisto: Duncan Charters)

Ĉi tiu kurso direktiĝas al apartaj interesoj de spertaj studentoj en diversaj fakoj inkl. de Esperanta lingvistiko, specialaj lingvaj kapabloj (ekz. tradukado, interpretado, verkado, oratorado), Esperanta literaturo, kaj sociaj, kulturaj kaj politikaj aspektoj de la tutmonda Esperanta komunumo. Ĉi tiu multfaceta pritrakto aparte utilos por tiuj kiuj pretigas sin por instrui aŭ trapasi altnivelajn ekzamenojn. 3 kreditoj, sukceso/malsukceso.

Krome, okazos seminario por Esperanto-instruistoj pri modernaj instrumetodoj en Esperanto. Instruistoj: Katalin Kovats, Duncan Charters. Tiu ĉi kurso celas instruistojn de Esperanto.

Kotizoj: loĝado en dulitaj ĉambroj kun manĝoj $700; unupersona ĉambro $820; kurskotizo $980. Stipendioj haveblas: kontaktu Ellen M. Eddy ĉe eddyellen@aol.com aŭ 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512 Usono.

Registriĝu rete ĉe http://www.sit.edu/esperanto/index.html

Ellen M. Eddy Administranto NASK

Konferenco pri nia gazetaro

Ĉi jara OSIEK-konferenco havas la temon: “Esperanta gazetaro”. Inter la prelegantoj kiuj 17-23 jul pritraktos ĝin en sudhungara urbo Pecs estas: Gerrit Berveling, Ed Borsboom, Maria Butan, Otto Haszpra, Vinko OŠlak.

Membroj de OSIEK (Organiza Societo de Internaciaj Esperanto-Konferencoj) jam sendas proponojn por la 15a OSIEK-premio, atribuota al nefikcia kultura verko de vivanta aŭtoro, pri kiu oni demokrate decidos surloke.

La partoprenontoj krome povos ĝui riĉan kulturan kaj turisman oferton de unu el la plej belaj kaj gravaj urboj en Hungario kun Unesko-monumentoj kaj kun la unua hungara universitato.

Dum la tritaga postkonferenca ekskursaro la interesitoj povos pli bone konatiĝi kun la milda regiono Baranya kaj havos eblecon viziti la najbaran ĝemelurbon Osijek en Kroatio.

La teknika organizanto de la konferenco estas firmao Orbis Pictus de Višnja Branković.

Adreso: Via Parini 5, IT-34 129 Trieste

Telefono: orbispictus@iol.it

Višnja Branković

Radio “Libero”: pli ol 800 reeĥoj

23 jan radiostacio Radio Svoboda (Radio Libero) emisiis unuhoran intervjuon kun la prezidanto de la peterburga societo Espero, Anna Butkeviĉ. Ŝi rakontis pri la historio kaj pri la nunaj problemoj de la societo. Sonis versoj en plenumo de M.S. Abolskaja kaj ŝia rakonto pri Esperanto.

La intervjuo havis pli ol 800 reeĥojn.

Boris Kondratjev

Omaĝe al Miĥail Verbickij

6 feb en la Peterburga Blindula Kulturdomo okazis solena vespero dediĉita al blinda esperantisto Miĥail Verbickij. Li ellernis Esperanton en 1922 kaj la tutan vivon dediĉis al Esperanto. En 1979 Verbickij kun geamikoj fondis klubon de nevidantaj esperantistoj Amikaro.

La vespero estis organizita de tiu klubo kune kun la muzeo de la Tutrusia Blindula Unuiĝo. La direktoro de la muzeo ruslingve prelegis pri la vivo kaj agado de Verbickij. Ni eksciis, ke la tuta vivo de Verbickij estis ekzemplo de entuziasmo kaj sindonema servado al Esperanto kaj al homoj. Ni spektis la ekspozicion, dediĉitan al Miĥail Verbickij en la muzeo kaj aŭdis surbendigitan voĉon de Verbickij. Malnovaj anoj de Amikaro rakontis al ĉeestantoj siajn rememorojn. Tamara Andreeva tralegis la lastajn skribaĵojn de Verbickij, kiu kelkajn minutojn antaŭ la morto daŭrigis skribi notojn kaj rememorojn pri la ruslanda Esperanto-movado. La lasta frazo de liaj rememoroj finiĝis per la vorto kamarado.

Aŭtune Amikaro festos sian 25-jaran jubileon. Petu informojn ĉe: RU-197198, Sankt-Peterburgo, ul. Ŝamŝeva d. 8, Esperanto-klubo Amikaro.

Boris Kondratjev

ERA en Ĉuvaŝio

31 jan – 1 feb 2004 en Ĉeboksaro, la ĉefurbo de Ĉuvaŝio, en lernejo №18 okazis ERA (Esperanto-Regiona Aranĝo) kun trideko da partoprenantoj, plejparte el Ĉuvaŝio.

La temo de ERA estis diversspecaj festivaloj: lingvaj, hobiaj, nacikulturaj. Niaj gastoj povis vesti sin per ĉuvaŝaj naciaj vestaĵoj kaj manĝi ĉuvaŝajn bongustaĵojn. Estis organizitaj vespero de ĉuvaŝa kulturo, rolludo “Lingva Festivalo”, vespero de hobioj (kie oni havis eblecon gustumi norvegan trinkaĵon glok, vidi interesajn ondajn monerojn kaj prezenti siajn hobiojn), diskuto pri IJK (dum kiu estis ellaborita koncepto pri Festivalo de kulturoj — unu el la planitaj IJK-aranĝoj). Paŭzojn kaj vesperojn plenigis gajaj ludoj.

Tradiciaj kursoj kunigis homojn por kompili teman vortaron de moderna studento kaj por esplori eblecon krei eseojn uzante nur adverbojn, adjektivojn kaj verbojn.

Nova junulara Esperanto-klubo Edmond Privat per la organizo de ERA ekhavis la unuan organizan sperton. Estis ankaŭ mankoj: la plej grava — malmultaj aliurbanoj pro tre malfrua informado.

La sukceso de la programo por ni estis, ke ĝin gvidis novaj esperantistoj. Ili organizis tutajn prezentojn en Esperanto. Ankaŭ forte impresis nin Tanja Tolstova (ludgvidanto, parolinta en Esperanto dum ERA): ankoraŭ 3 semajnojn antaŭe ŝi tute ne parolis Esperante.

Aleksandra Fedotova

ERA: prezento de ĉuvaŝaj naciaj kostumoj. (Fotis Georgij Kokolija)

Kurte

Wu Bangguo, prezidanto de la Konstanta Komitato de la Tutlanda Popola Kongreso de Ĉinio (la plej alta ŝtatorgano de Ĉinio) akceptis esti Alta Protektanto de la 89a UK en Pekino. (Esperanto)

20 jan 2004 sukcese faris diplomiĝan ekzamenon en la universitato ELTE (Hungario) du studentinoj: Szücsné Tóth Mária pri Literatura legolibro de la komenco ĝis Stafeto kaj Berényi Csilla pri Esperanto en Interreto. (Landa Agado)

Mongola kolegio Tsog pri fremdaj lingvoj, kulturoj kaj turismo permesis al Mongola Esperanto-Societo senpage posedi unu ĉambron kaj enkonduki nedevigan kurson de Esperanto en la Kolegio. (Landa Agado)

Hungaria Esperanto-Asocio kaj Humana Eŭropa Asocio 9-10 nov 2003 partoprenis en Budapeŝto ekspozicion de civilaj organizaĵoj Civiliada 2003.(Esperanto)

György Nánovfszky, la ambasadoro de Hungario en Singapuro, invitis kaj akceptis singapurajn esperantistojn en sia oficejo. (Esperanto)

Usonano Joel Amis, vicredaktoro de Kontakto, iĝis nova plentempa volontulo en la Centra Oficejo de UEA kaj TEJO en Roterdamo. (TEJO-Aktuale)

En 2003 en REU (landa Esperanto-asocio en Ruslando) estis 272 membroj: 180 individuaj (inter ili 45 dumvivaj) kaj 92 aligitaj (de 8 kolektivoj); la Estraro de REU konsistis el 10 personoj. (REU-Agado)

Kvindeko da homoj, inkluzive de gastoj el Germanio kaj Japanio partoprenis la 4an Komunan Aŭstralian kaj Nov-Zelandan Esperanto-Kongreson (Redcliffe, 19-25 jan), kies programo enhavis jarkunvenojn de la du landaj asocioj, multajn prelegojn kaj skeĉojn. (Esperanto sub la Suda Kruco)

La organo de EAF, Esperanta Finnlando, havas novan ĉefredaktoron — Mikko Mäkitalo. (EAF-agadas)

12 feb 2004 en la ĉefa Ruslanda radio Radio Rossii okazis 20-minuta elsendo de Valerij Beluncov pri Esperanto-kantoj en Esperanto en la programo Virtualnyj meloman. (REU-agado)

Esperanto aktuell, la organo de Germana Esperanto-Asocio, ekde januaro 2004 estas ankaŭ la revuo de Aŭstria Esperanto-Federacio. (Esperanto aktuell)

21 nov 2003 fondiĝis klubo EsperHe — Esperanto-klubo ĉe la universitato de Helsinko; ĝin prezidas Terho Uotila. (Esperantolehti)

Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj (Japanio), danke al mondonacoj de siaj membroj, donacis librojn al 15 grupaj bibliotekoj en nepagipovaj landoj, entute 450 titolojn. (Nun)

Vortoj de Komitatano Z
Elektoj en UEA: pli kaj malpli da optimismo

Rigardo al la barometro de la elekta etoso en UEA donas kaŭzon je pli da kontento ol antaŭ tri jaroj. Kiam mi skribas tion ĉi, oni raportas, ke la nombro de kandidatoj por la balotoj pri komitatanoj B jam superis la nombron de elekteblaj lokoj. Almenaŭ pri komitatanoj B oni do ricevos la ŝancon vere elekti. Tio estas bona rezulto, se oni konsideras, ke por diskonigi la serĉadon de kandidatoj la oficiala UEA faris nur la minimumon per la aperigo de oficiala alvoko en sia revuo, sed cetere ĝi restis pasiva. La prezidanto konstante plendas pri nesufiĉa aktiveco, sed ankaŭ li ne montris interesiĝon por instigi la membrojn al aktiveco ĉi-kampe. Skribinte tiel, mi esperas, ke en la periodo ĝis la apero de tiu ĉi numero de nia Ondo, miaj plendoj iĝis ne plu validaj, sed mi timas, ke tio estas vana espero.

La nombro de kandidatoj estus pli modesta sen la aktiveco de la reta bulteno Libera Folio, kiu donis multe da spaco al la B-elektoj. Intertempe ĝi komencis aperigi serion de intervjuoj kun la kandidatoj. Komencis aperi eĉ retpaĝoj de kandidatoj. La finno Jukka Pietiläinen fariĝis la unua kandidato en la historio de UEA, kiu donis al la publiko la eblecon konatiĝi kun li per tiu moderna rimedo, sed nur du-tri tagojn post lia premiero ankaŭ alia kandidato, la juna ruslanda aktivulo Slavik Ivanov, lanĉis sian retejon. Kiam tiu ĉi revuo aperas, tiuj du pioniroj eble ne plu estas solaj.

Estas kuraĝige observi la progreson de la B-elektoj, ĉar ĝi estas signo pri nova vivo en la individua membraro de UEA. Samtempe tamen iuj emas bagateligi la individuajn membrojn kaj la komitatanojn B. Oni eĉ ricevas la impreson, kvazaŭ por ili la individuaj membroj estus iel duarangaj, ĉar ili ja “ĉiukaze estas plejparte ankaŭ membroj de landaj asocioj”, kiel skribis iu diskutanto. Kun tiu argumento oni kontraŭas ankaŭ la plimultigon de la nombro de komitatanoj B, pri kio aŭdiĝas ĉiam pli laŭtaj postuloj. Sole la sperto de la unuaj monatoj de la elektoprocezo montras, ke flanke de la individua membraro estas multe pli da aktiveco ol flanke de la landaj asocioj. Ankaŭ tio pravigas plifortigi la voĉon de la individuaj membroj en la Komitato, sed por tio pledas ankaŭ aliaj argumentoj, al kiuj mi eble revenos alifoje.

La elektado de la nova Estraro donas malpli da kaŭzo je optimismo. Mi laŭdis la elektokomisionon pro la okazigo de publika kunveno en la Gotenburga UK. Ŝajnis, ke la komisiono prenis sian taskon aktive kaj malferme. Poste, bedaŭrinde, sekvis seniluziiĝoj. Eĉ jam en Gotenburgo la komisiono surprizis negative, ĉar raportante al la Komitato pri la publika kunveno ĝi ne publikigis la nomojn proponitajn tie kiel eblajn kandidatojn por la Estraro. Estas kurioze sekretigi nomojn menciitajn en publika kunveno!

Komence de februaro Libera Folio malkaŝis, ke la komisiono daŭre ne raportis pri la elektoprogreso, kvankam la regularo postulas skriban raporton ses monatojn antaŭ la UK. Anstataŭ serioze klarigi, kial ŝi ignoris la regularon, la estrino de la komisiono, Edvige Tantin Ackermann, aplombe akuzis redaktoron Kalle Kniivilä pri skandalemo. Ŝi kalkulis al Kniivilä kiel pekon, ke li skribis pri manko de la raporto, dum “neniu komitatano rimarkis la mankon”. Ĉu ni timu, ke la itala balotestrino ignoros la regularon eĉ en pli gravaj momentoj de la elektoprocezo esperante, ke neniu rimarkos tion? Fari tiel eĉ ne estus malfacile, ĉar inter la komitatanoj ŝajnas regi profunda nescio kaj indiferento pri regularoj. La komisiono tamen ne risku, ke per neplenumo de eksplicite preskribitaj proceduraj paŝoj la elektoj fariĝus jure malvalidaj.

Ju pli pasas la tempo, des pli maltrankviliga estas la neapero de kontraŭkandidato al Renato Corsetti. Ni jam scias, ke Mark Fettes ne volas kaj Buller ne rajtas. Feliĉe ili ne estas la solaj bonaj. Kial ne sondi ĉe Duncan Charters, kiu bone prezidis ILEI kaj havas oratoran kapablon, kiu mankis post John Wells? Barbara Despiney bone konas UEA kiel iama estrarano kaj vivante en Parizo povus efike prizorgi la rilatojn kun Unesko, kun kies medio ŝi familiaras. En Vilmos Benczik sur la prezidanta seĝo eksidus rara kombino de klera kulturhomo kun organizaj kaj financaj talentoj. Interlingvisto Wim Jansen havas reprezentan personecon, firman konon pri la movado kaj profesian sperton kiel ekonomia-komerca konsilisto. Alia nederlandano, Hans Erasmus, povus meti iom da ordo en la kaosa eŭropa agado de UEA. Eĉ du nunaj estraranoj meritas konsideron: la digna damo Ans Bakker, kiu laŭ miaj fontoj malkomforte sidas kun sia nuna respondeco pri financoj, kaj Ivo Osibov, kiu en siaj publikaj elpaŝoj donas solidan impreson kaj onidire bone harmonias kun Buller, kies imagon pri kandidatoj la komisiono espereble ankoraŭ ekkonos, ne forgesante la spertojn de Zagrebo. Jen do sep kvalifikitaj nomoj. Ek al kontakto kun ili, komisiono!

Komitatano Z

Gotenburgo: publika kunsido de la Elekta Komisiono, 2003. (Fotis Kalle Kniivilä)

Kompreni la diferencon inter finvenkismo kaj raŭmismo
Ŝajnas ke sinjoroj Blanke, Ertl kaj Galor, jam konataj pro diversaj misprezentoj pri la Esperanta Civito, lanĉis dokumenton trompe pacigan. Sed pri ilia operaco okupiĝis jam la Civitaj gvidantoj, interalie la Konsulo, prof. Walter Żelazny, en sia novjara salutmesaĝo. Espereble LOdE diskonigos ankaŭ ilian vidpunkton, kaj ne nur la kritikojn de la anticivitistoj.

Persone kaj sen polemiko mi ŝatus altiri la atenton de la publiko al la (daŭre aktuala) diferenco inter finvenkismo kaj raŭmismo, por ke oni komprenu pri kio temas.

Finvenkismo estas la kredo, ke en la internaciaj rilatoj ekzistas speco de tendenco, kvazaŭa leĝo, kiu kondukas de multlingvismo al unulingvismo. Tiu tendenco, kiel sagace rimarkis Tazio Carlevaro, venas parte de postuloj de praktikeco, parte de kulturo, parte de justeco. La finvenkistoj nature vetas por esperanto: ili opinias ke vastan kaj oficialan akcepton de nacia lingvo en internacia rolo malhelpas kaj la sentoj de lingva justeco kaj demokratio, kiuj enestus en ĉiu homo, kaj naciismaj identec-sentoj. Carlevaro opinias la finvenkismon erara, ĉar la homoj pli kaj pli indiferentas al tiuj valoroj (justeco, demokratio ktp). Klarigo tamen tro simpla: la problemo estas pli vasta. Kaj tie ĉi aperas raŭmismo.

Kiel oni povas percepti Historion? “Sub specie religiosa”, oni kredas ke iam Dio envenas la mondon (ekz-e tra Kristo): antaŭ tiu momento Historio estas perceptebla esence kiel preparo, poste esence kiel plenumo. Sed ankaŭ laikoj supozas, ke Historio ne estas kolekto de pli-malpli hazardaj eventoj: homo povus kompreni ĝian sencon, ĝiajn “kursojn kaj rekursojn”, eĉ antaŭvidi eventojn. Tion kredis Vico, Kant, Hegel ktp, inkluzive de la respektivaj disĉiploj, inkluzive de hegelido Karl Marx.

Surbaze de tia percepto, finvenkisto opinias ke la homaro evoluas atende al iu novaĵo nomata Lingvo Internacia; tiu ĉi ekzistas ekde 1887 — la bezono ne fariĝis ankoraŭ tiel granda ke la novaĵo venku, sed iam fariĝos.

Raŭmismo ne interpretas tiel. Raŭmisto opinias ke Lingvo Internacia ne respondas al bezono de la homaro, sed al bezono de (la) homoj. Ne temas pri taŭtologio. Simple esperant(ism)o per si mem ne povas ŝanĝi la destinon de la homaro, sed povas ŝanĝi la destinon de (la) homoj. Ĝi ne intervenas/os modife en la historion (espero de la finvenkistoj) sed rolas ĉe la individuoj (konstato de la raŭmistoj). La kunigo de tiuj individuaj destinoj formas komunan destinon: jen la Kvintezo, jen la kerno de la Pakto por la Esperanta Civito.

Laŭ raŭmismo, tiu komuna destino, fontanta el la konscio aparteni libervole al diaspora lingva minoritato, formas la esperantan identecon; kaj tia esperantisteco validas kaj valoras sendepende de la “fina venko”. Tial indus lerni, disvolvi kaj disvastigi esperanton, eĉ se ĉiuj internaciaj organizoj uzus nur unu nacian laborlingvon, eĉ se la “monda lingvoproblemo” estus definitive solvita tute alimaniere ol aŭguras la finvenkistoj. Esperant(i)o estas per si mem valoro en la mondo, sendepende de la (reduktiva) funkcio de nura helpa komunikilo. Jen la revolucia mesaĝo lanĉita en Raŭmo 1980, kaj kohere disvolvita en Varsovio 1984, Segedo 1988, Ĉaŭdefono 1998 kaj Sabloneto 2001. Ĝis la revido en aŭgusto 2004 ĉe la simpozio pri “Esenco kaj estonteco de Esperantio”, kadre de la Kultura Esperanto-Semajno organizata de KCE, Svislando, al kiu estas bonvenaj esperantistoj de ĉiuj tendencoj.

Giorgio Silfer

Duobla laboro, ĉu por longa tempo?

Johan Derks per interesaj notoj en LOdE-111 atentigis pri diversaj aspektoj de la strukturo de UEA. Tamen, la Landaj Asocioj ja havas pli ol “nur” voĉdonrajton en UEA. Unuflanke, la membro de tia asocio (se ĝi ne jam estas individua membro de UEA) estas konsiderata aligita membro de UEA kaj havas rajton je diversaj servoj. Aliflanke, UEA havas ekde 1933/1934 taskojn komunajn al la tuta neŭtrala Esperanto-movado: okazigi Universalan Kongreson, konservi la historiajn dokumentojn, internacie informadi, helpi instruadon (vidu la Interkonsenton de Kolonjo kaj la tiam novan statuton). Tion la Landaj Asocioj subtenas.

Mi samopinias ke UEA provu laŭeble konsideri la novan retan epokon. La Asocio havas la tre malfacilan taskon servi kaj al tiuj membroj kiuj retumas kaj al tiuj, kiuj ne povas aŭ ne volas uzi reton. Bedaŭrinde, la reta epoko ne signifas radikalan plisimpligon de ĉio, sed ofte duoblan laboron. Eble nur por transira fazo, eble por longa tempo.

Ziko M. Sikosek

Esperanto en universitatoj

Ĵus aperis la ĝisdatigita versio de mia kompilado pri oficialaj Esperanto-kursoj en universitatoj kaj similaj institutoj.

Laŭlande: Aŭstrio 3, Belgio 1, Brazilo 1, Bulgario 1, Ĉeĥio 2, Ĉinio 18, Germanio 5, Hispanio 2, Hungario 2, Israelo 1, Italio 1, Japanio 2, Korea Resp. 2, Kostariko 2, Litovio 3, Meksiko 1, Nederlando 1, Pollando 3, Ruslando 4, Slovakio 1, Svedio 1, Usono 5, Uzbekio 1.

Sume: 63 universitataj kursoj en 23 landoj. Ili estis nur 43 en 20 landoj en novembro 2002.

Germain Pirlot

Se la monto estus pli graveda...
“La monto naskis muson” — diras ĉina proverbo. Kial nur muson? La respondon oni trovas en la Proklamo pri elĉerpiĝo de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo. (LOdE-109)

“Ni, sube subskribintaj partoprenantoj de la XIX-a ARKONES en Poznań, rekonante ke la koncepta paro finvenkismo-raŭmismo estas unu el la plej sterilaj neologismoj de la Esperanto-movado...”

Jam la unua frazo okulfrapas per interesaj informoj: paradigmo estas “koncepta paro” koncipita en la formo de “sterilaj neologismoj”. Kial? Ĉar ĝi mem estas “unu el la plej sterilaj”. Oni rajtas kredi, ke estis koncipitaj ankaŭ pli kaj malpli sterilaj neologismoj. Nun ni komprenas la veran sencon de la ĉina proverbo: se la monto estus pli graveda ĝi/ŝi naskus pli multe da musoj. Tamen se la monto estus “sterila”, naskiĝus nenio. Tiu ĉi paradigmo estas komprenebla eĉ por la nuntempaj infanoj, kiuj ja ne plu kredas cikoniojn. Kaj mezlernejano, kiu aŭdis foje pri la silogisma aksiomo, scias, ke negativaj premisoj kondukas al negativaj konkludoj kaj el sterilaj paradigmoj rezultas nur sterilaj proklamoj, rezolucioj ktp. Jen pruvo:

“(Ni, sube subskribintaj....) proklamas elĉerpiĝon de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo”.

Ĉu mi ne pravis? Ĉe la komenco de la proklamo la paradigmo estas “unu el la plej sterilaj” kaj ĉe la fino “elĉerpita”, do ankaŭ “sterila”. Sekvas la nomoj de la subskribintoj. Kiaj nomoj!? La “plej korifeaj” nomoj de la paradigmo “Esperanto-komunumo”. Vera monto da verdaj cerboj el multaj landoj proklamis elĉerpiĝon de tio, kio estas memkompreneble “elĉerpita”. Mi citu aliajn revelaciojn:

“(Ni, sube subskribintaj...) konstatinte ke finvenkismo kaj raŭmismo, se entute nomi ilin tiel, kunloĝas en ĉiu el ni...”

Interesa afero! La paradigma paro “elĉerpiĝis” kaj malgraŭ tio ĝi plu “kunloĝas en ĉiu el ni”. Kion tiu ĉi paro povas fari en ĉiu el ni? Kutime paroj alterne koncipas kaj kverelas. Sed ni jam scias, ke nia paro ne povas koncipi pro sia sterileco. Ĉu ĝi nur kverelas? Eĉ pli malbone: ĝi daŭre batalas. Informas pri tio alia parto de la Proklamo:

“(Ni, sube subskribintaj...) rekonante ke dokumentoj kritike opiniantaj pri ĝi restas nerimarkataj, kiel la Proklamo de Voss el 1991, kiu diras: ke ... konflikto inter kultur-flegemaj kaj finvenkemaj esperantistoj estas transpontebla...”

Ŝajnas, ke nun ni tuŝas la esencan problemon de la Esperanto-movado, la internan ideon, pardonu, la internan konflikton. Feliĉe ĝi estas transpontebla. La dokumento ne instrukcias kiel transponti la internan konflikton, tamen almenaŭ indikas al la paradigma paro la “vojon celitan”. Sed la malfacila vento tuj alblovas novan nigran nubon, kiun sciencnivele ni klasifiku kiel “paradigmo nubo-dubo”. La Proklamo de Voss estis proklamita en 1991. Povas esti, ke tiam la paradigmo finvenkismo-raŭmismo ankoraŭ ne elĉerpiĝis kaj la “vossistoj” pravis, kritikante ĝin, kiel la kialon de la interna konflikto. Tamen post 12 jaroj en Poznań oni malkovris, ke la paradigmo elĉerpiĝis. Ĉu tio signifas, ke la konflikto ne plu aktualas? La afero ne estas certa, ĉar la “poznanistoj” postulas, ke la “Proklamo de Voss” estu “rimarkata”. Ĉu ili rimarkas ĝin valida?..

Pardonu, kara leganto! Mi perdiĝis en la paradigma nebulo. Do, ni provu komune fari resumon. La paradigmo finvenkismo-raŭmismo malgraŭ sia elĉerpiĝo kaj sterileco plu kunloĝas en ĉiu el ni, alivorte en ĉiuj esperantistoj. Tio signifas, ke ĉiuj esperantistoj estas samtempe finvenkistoj kaj raŭmistoj, kaj kiel tiaj ili senespere suferas la internan konflikton, kiun produktas tiu ĉi damna paradigmo. Jen la sciencnivela klarigo, kial la “pacaj batalantoj” daŭre interbatalas. Verdire, nenio nova sub la Suno! Jam Thomas Hobbes rimarkis, ke karakteriza eco de la tuta homa historio estas daŭra milito de ĉiuj kontraŭ ĉiuj. Tamen la Proklamo konsciigas al ni specife esperantistan aspekton de tiu naturleĝo: la interna milito okazas en ĉiu el ni. La esperantista “ĝiĥado” devas okazi, ĉar objektive determinas ĝin la fakto, ke “en ĉiu el ni kunloĝas” la konflikto-genera paro finvenkismo-raŭmismo.

Poznań estas en Pollando simbolo de racio, troviĝas tie grava centro de kulturo kaj scienco. En la tiea universitato Adam Mickiewicz funkcias elstaraj studoj pri interlingvistiko. En Poznań okazas ĉiujare Artaj Konfrontoj en Esperanto, altnivela kulturaranĝo. Dum la lasta ARKONES (septembro 2003) okazis interalie diskuto, kiu generis la supre analizitan Proklamon.Mi ne scias, kiu redaktis la tekston pri la elĉerpiĝo, sed mi suspektas, ke la aŭtoro(j) faris ĝin en la stato de elĉerpiĝo pro troa konsumo de biero Lech, signita per verda etikedo. Ĝi estas bongusta kaj efike steriligas cerbojn, inkluzive de la verdaj.

Kiel serioze klarigi la ekeston de la kurioza dokumento? Jen bona demando por simpozio, kiun partoprenu soci-psikologoj specialistoj pri la paradigmo: “ŝajna aktiveco”. Ŝajnaj agoj kaj ŝajnaj sukcesoj ofte prezentiĝas en “intelektizita” formo kiel teorioj, rezolucioj, proklamoj. Sencohava estas nur proklamo, per kiu oni estigas aŭ proponas ion gravan. Mi subskribus la “Poznanan Proklamon”, se ĝi finiĝus per jena propono:

“(Ni, sube subskribintaj) alvokas:

Esperantistoj de ĉiuj landoj unuiĝu! Kaj per komuna peno faru la monton pli graveda, por ke ĝi nasku amason da finvenkistoj, raŭmistoj, vossistoj kaj ankaŭ paraŝutistoj, parafrazistoj, paralogistoj!”

Kaj paradigmistoj? Jes, ankaŭ ili estas bezonataj. Tamen mi dubas, ĉu iliaj virtualaj patroj sukcesus fari la monton pli graveda per siaj elĉerpitaj kaj sterilaj paradigmoj?

Roman Dobrzyński

Dankegon!

Pasintjare mi okazis en onkologia malsanulejo kaj bezonis operacion pro kanceraj tumoroj en la intestaro. Por ke la operacio estu sukcesa mi bezonis specialan teknikaĵon, kiun mi devis aĉeti. La sumo estis granda por ruslanda pensiulo.

Mi turnis min al miaj esperantaj amikoj kaj la monhelpo senprokraste venis. Post la operacio (4 feb 2003) pasis tuta jaro. Dum miaj rakontoj pri Esperanto kaj pri l’ esperantistaro mi ofte rakontis pri mia sperto, sed hodiaŭ mi intencas esprimi mian malfruiĝintan dankegon al Jean Claude Thumerelle (Belgio), Marja Liisa Parpala, Jorma Liste, Aira Vuopala kaj Raita Pyhälä (ĝemelurbo Rovaniemi, Finnlando), Esperanto-klubo de nia ĝemelurbo Groningen (Nederlando), prezidanto Johan Swenker, Herolv Olsen persone kaj Esperanto-klubo de Tromsø (ĝemelurbo), prezidanto Bård Hekland (Norvegio), al miaj amikoj neesperantistaj el Germanio: Achim Schaubs, Gerhard Mayer kaj Manfred Kluge, el Norvegio — fratoj Sergej kaj Aleksej Burkow.

Nun mi fartas bone. Mi plu gvidas Esperanto-klubon kaj aktivas en aliaj miaj ŝatokupoj. Mi aliĝis al la Esperanto-mondo en 1988 kaj neniam bedaŭris. Mi malkovris mirindan mondon! Nun mi komencis mian 75an jaron. Vivu Esperanto!

Dankegon al miaj karaj amikoj.

Aleksas Masiukas

Infanoj

Rakonto de Anton Ĉeĥov

La paĉjo, la panjo kaj onjo Nadeĵda ne estas hejme. Ili forveturis al baptofesto ĉe la maljuna oficiro, kiu rajdas etan grizan ĉevalon. Atendante ilian revenon, Griĉjo, Anjo, Aleĉjo, Sonjo kaj kuiristina filo Andreo sidas ĉe la tablo en la manĝejo kaj ludas loton. Verdire, ili jam devus dormi; sed ĉu oni povas ekdormi sen scii de la panjo, kia estas la baptita infano, kaj kion oni manĝis. La tablo, prilumata de pendlampo, plenas je ciferoj, nuksoŝeloj, paperetoj kaj vitreroj. Antaŭ ĉiu ludanto estas du lotokartoj kaj amaseto da vitreroj por kovrado de la ciferoj. Meze de la tablo blankas telereto kun kvin unukopekaj moneroj. Apud la telereto estas nefinmanĝita pomo, tondilo kaj telero, en kiun oni ordonis meti nuksoŝelojn. La infanoj ludas je mono. La ludmono estas unu kopeko. Estas interkonsentite, ke trompulo estos tuj forpelita. Krom la ludantoj en la manĝejo estas neniu. Vartistino Agata Ivanovna en la keletaĝa kuirejo instruas trikadon al la kuiristino, kaj la pli aĝa frato, kvinaklasano Bazilo, enuas kuŝante sur la sofo en la salono.

Ili ludas verve. La plej granda vervo vidiĝas sur la vizaĝo de Griĉjo. Li estas malgranda, naŭjara knabo kun tute tondita kapo, pufaj vangoj kaj grasaj negrecaj lipoj. Li jam lernas en preparklaso, kaj tial oni konsideras lin la plej granda kaj saĝa. Li ludas nur pro mono. Li jam delonge dormus, se sur la telereto ne estus mono. Liaj brunaj okuloj maltrankvile kaj ĵaluze kuras laŭ la kartoj de la ludantoj. Pro la timo pri eventuala malgajno, envio kaj financaj konsideroj li ne povas kviete sidi kaj enpensiĝi. Li turniĝas, kvazaŭ sidante sur pingloj. Gajninte, li avide kaptas la monon kaj tuj enpoŝigas ĝin. Ankaŭ lia fratino Anjo, okjara knabino kun akra mentono kaj saĝaj brilaj okuloj, timas ke ne ŝi gajnos. Ŝia vizaĝo jen ruĝiĝas, jen blankiĝas, kaj ŝi atente observas la ludantojn. Kopekoj ne interesas ŝin. Bonŝanco en ludo estas por ŝi demando de digno. Alia fratino, vilhara sesjara Sonjo, kun vizaĝkoloro, kian havas nur tre sanaj infanoj, multekostaj pupoj kaj bildoj sur bombonujoj, ludas nur pro la ludprocezo mem. Raviĝo radias de ŝia vizaĝo. Ŝi ridegas kaj aplaŭdas same, sendepende de la konkreta gajninto. Pufvanga, globforma etulo Aleĉjo spiregas, siblas kaj gapas al la kartoj. Li havas nek profitemon, nek fieron. Li estas kontenta nur pro tio, ke oni lin nek forpelas de la tablo, nek enlitigas. Li aspektas flegme, sed interne li estas vera bestio. Li altabliĝis ne pro la ludo, sed pro miskomprenoj, kiuj ne estas eviteblaj dumlude. Li terure ĝuas, kiam iu batas aŭ insultas iun. Li jam delonge devus viziti certan lokon, sed li ne forlasas la tablon eĉ por unu minuto, timante ke sen li oni ŝtelos liajn vitrerojn kaj kopekojn. Ĉar li konas nur la ciferojn ĝis naŭ kaj dekojn, Anjo kovras la nombrojn anstataŭ li. La kvina ludanto, kuiristina filo Andreo, nigrahara malsanema knabo en indiena ĉemizo kaj kun kupra kruceto sur la brusto, senmove staras kaj reve rigardas la ciferojn. Al gajnoj kaj al fremdaj sukcesoj li rilatas indiferente, ĉar li plene profundiĝis en la aritmetikon de la ludo kaj en ties simplan filozofion: kiom multaj diversaj ciferoj estas en la mondo kaj kiel ili sukcesas ne miksiĝi!

La nombrojn krie anoncas ĉiuj laŭvice, krom Sonjo kaj Aleĉjo. Pro la monotoneco de la nombroj, la praktiko kreis multajn terminojn kaj ridindajn kromnomojn. Ekzemple, ĉe ili sep estas nomata fajrohoko, dek unu — bastonetoj, tridek tri — Trifono Trifonoviĉ, naŭdek — maljunulo k.t.p. La ludo estas vigla.

— Tridek du! — krias Griĉjo, prenante flavajn cilindretojn el patra ĉapo. — Dek sep! Fajrohoko! Dudek ok — bok’ kaj kok’!

Anjo vidis, ke Andreo preterrimarkis 28. En alia tempo ŝi atentigus lin pri tio, sed ŝi triumfas nun, kiam sur la telereto kune kun ŝia kopeko estas ankaŭ ŝia digno.

— Dudek tri! — Griĉjo daŭrigas. — Trifono Trifonoviĉ! Naŭ!

— Blato, blato! — Sonjo krietas, montrante blaton, kiu kuras sur la tablo. — Aj!

— Ne batu ĝin, — Aleĉjo basas. — Eble ĝi havas infanojn.

Sonjo akompanas la blaton per la okuloj kaj pensas pri ĝiaj infanoj; verŝajne ili estas tute etaj blatidoj.

— Kvardek tri! Unu! — Griĉjo daŭrigas, suferante pro tio, ke Anjo havas nur po unu nekovrita nombro en du linioj. — Ses!

— Partio finita! Mi finis! — Sonjo krias, kokete levante la okulojn kaj ridegante.

La vizaĝoj de la ludantoj malgajiĝas.

— Ni kontrolu! — Griĉjo diras, kun malamo rigardante al Sonjo.

Kiel la plej aĝa kaj saĝa, Griĉjo prenis por si la decidan voĉon. Ĉiuj faras tion, kion li volas. Oni longe kaj zorge kontrolas Sonjon, sed je grandega bedaŭro de ŝiaj kunludantoj oni trovas, ke ŝi ne friponis. Komenciĝas sekva partio.

— Jen kion mi vidis hieraŭ! — Anjo diras kvazaŭ por si mem. — Filipo Filipoviĉ iel turnis la palpebrojn, kaj liaj okuloj iĝis ruĝaj kaj timigaj, kiel ĉe diablo.

— Ankaŭ mi vidis, — Griĉjo diras. — Ok! Sed unu el miaj samlernejanoj povas movi siajn orelojn. Dudek ok!

Andreo levas la okulojn al Griĉjo, iom pensas kaj diras:

— Ankaŭ mi povas movi la orelojn...

— Ha, provu movi!

Andreo movas siajn okulojn, lipojn kaj fingrojn, kaj al li ŝajnas, ke moviĝas ankaŭ liaj oreloj. Ĉiuj ridas.

— Filipo Filipoviĉ estas malbonulo, — ĝemas Sonjo. — Hieraŭ li venis al ni en la infanĉambron, sed mi estis en nura ĉemizeto... Kaj mi tre hontis!

— Partio! — Griĉjo subite krias kaj kaptas la monon de sur la telereto. — Mi finis la partion. Kontrolu, se vi deziras.

La kuiristina filo levas la okulojn kaj paliĝas.

— Sekve mi ne plu povos ludi, — li flustras.

— Kial?

— Ĉar... ĉar mi ne plu havas monon.

— Sen mono oni ne povas! — diras Griĉjo.

Por ĉiu okazo Andreo denove esploras siajn poŝojn. Trovinte en ili nur panerojn kaj ĉirkaŭmorditan krajonon, li kurbigas la buŝon kaj komencas turmente palpebrumi. Li estas ploronta...

— Mi metos monon por vi! — diras Sonjo, ne elportante lian martiran rigardon. — Sed atentu, poste vi redonos.

La mono estas metata, kaj la ludo daŭras.

— Ŝajne ie oni sonorigas, — diras Anjo, larĝe malfermante siajn okulojn.

Ĉiuj ĉesas ludi kaj malferminte la buŝojn rigardas al la malhela fenestro. En la mallumo scintilas la respegulata lampo.

— Vi misaŭdis.

— Nokte oni sonorigas nur en la tombejo... — diras Andreo.

— Sed por kio oni sonorigas tie?

— Por ke banditoj ne venu en la preĝejon. Ili timas la sonoron.

— Sed por kio banditoj venu en la preĝejon? — Sonjo demandas.

— Konate por kio, por mortigi la gardistojn!

Unu minuto pasas silente. Ĉiuj rigardas unu la aliajn, tremeras kaj daŭrigas la ludon. Ĉi-foje Andreo gajnas.

— Li friponis, — senkiale basas Aleĉjo.

— Vi mensogas, mi ne friponis!

Andreo paliĝas, kurbigas la buŝon kaj frapas la kapon de Aleĉjo. Aleĉjo malice elorbitigas la okulojn, eksaltas, metas unu genuon sur la tablon kaj siavice vangofrapas Andreon. Ili donas unu al la alia ankoraŭ po unu vangofrapo kaj ekploras. Ekploras ankaŭ Sonjo, kiu ne elportas tiajn teruraĵojn, kaj la manĝoĉambron plenigas diversvoĉa plorado. Sed ne pensu, ke la ludo finiĝis pro tio. Post malpli ol kvin minutoj la infanoj denove ridas kaj pace interparolas. La larmokovritaj vizaĝoj ne malhelpas rideti. Aleĉjo eĉ estas feliĉa: ja miskompreno okazis!

En la ĉambron venas kvinaklasano Bazilo. Li aspektas dormema kaj malkontenta.

“Indigninde! — li pensas, rigardante kiel Griĉjo palpas sian poŝon, en kiu tintas kopekoj. — Ĉu oni povas doni monon al infanoj? Ĉu oni povas permesi al ili hazardludi? Jen kia pedagogio. Indigninde!”

Sed la infanoj ludas tiel apetite, ke ankaŭ li ekdeziras aliĝi al ili kaj provi sian ŝancon.

— Atendu, ankaŭ mi sidiĝos kaj ludos, — li diras.

— Metu unu kopekon!

— Tuj, — li diras, esplorante siajn poŝojn. — Mi ne havas kopekon, sed jen estas rublo. Mi metas unu rublon.

— Ne, ne, ne... metu kopekon!

— Stultuloj! Ja rublo ĉiel estas pli kosta ol kopeko, — klarigas la gimnaziano. — Kiu gajnos, tiu donos al mi la diferencon.

— Ne! Bonvolu foriri!

La kvinaklasano levas siajn ŝultrojn kaj iras al la kuirejo por preni monerojn ĉe iu el la servistoj. Sed en la kuirejo ne estas eĉ unu kopeko.

— Do, monerigu ĝin por mi, — li kroĉiĝas al Griĉjo, reveninte el la kuirejo. — Mi pagos al vi makleraĵon. Ĉu vi ne volas? Nu, vendu al mi dek kopekojn kontraŭ mia rublo.

Griĉjo suspekteme rigardas al Bazilo, pensante ke estas iu trompado aŭ friponado.

— Mi ne volas, — li diras, tenante sian poŝon. Bazilo komencas perdi la sinregon, li insultas, nomas la ludantojn ŝtipkapuloj kun krudferaj cerboj.

— Bazilo, mi metos por vi! — diras Sonjo. — Sidiĝu.

La gimnaziano sidiĝas kaj metas antaŭ si du kartojn. Anjo komencas legi la nombrojn.

— Mia kopeko falis! — subite deklaras Griĉjo per emociita voĉo. — Haltu!

Oni prenas la lampon kaj rampas subtable por serĉi la kopekon. Ili trafas per manoj kraĉaĵojn kaj nuksoŝelojn, kolizias per la kapoj, sed ne trovas la kopekon. Ili rekomencas serĉi kaj serĉas ĝis kiam Bazilo elŝiras el la manoj de Griĉjo la lampon kaj metas ĝin al ĝia loko. Griĉjo plu serĉas en duonlumo.

Finfine la kopeko estas retrovita. La ludantoj altabliĝas kaj deziras daŭrigi la ludon.

— Sonjo dormas! — Aleĉjo deklaras.

Metinte sian vilan kapon sur siajn manojn, Sonjo dormas dolĉe, kviete kaj forte, kvazaŭ ekdorminte antaŭ unu horo. Ŝi ekdormis senintence, dum ĉiuj serĉadis la kopekon.

— Iru kaj kuŝiĝu sur la panjan liton! — diras Anjo, forkondukante ŝin el la manĝoĉambro. — Iru!

Ŝin akompanas la tuta amaso, kaj jam post kvin minutoj la lito de ilia panjo prezentas kuriozan bildon. Sur ĝi dormas Sonjo. Aleĉjo ronketas apud ŝi. Metinte siajn kapojn sur iliajn krurojn, dormas Griĉjo kaj Anjo. Sur la sama lito trovis lokon ankaŭ Andreo, la kuiristina filo. Apud ili senorde kuŝas kopekoj, perdintaj sian valoron ĝis la sekva ludo. Bonan nokton!

Tradukis el la rusa Aleksander Korĵenkov

La tradukinto kore dankas al Sten Johansson, Wolfgang Kirschstein, Daniel Luez, Gonçalo Neves, kiuj afable tralegis la tradukon kaj donis valorajn konsilojn.

Vortoj de Kantio

Tiu religio, kiu estas konstruita nur sur teologio, neniam povas enhavi ion moralan.

Maldiligenteco: la emo ripozi sen antaŭa laboro.

Fantazio estas nia bona genio aŭ nia demono.

Humileco estas fakte nenio alia ol kompari sian valoron al la morala perfekteco.

Sen respekto ne ekzistas vera amo.

Lingvo ĉiam estas nomi la pensojn.

Ekzistas nur unu maniero eviti laboron: lasi aliajn labori por si.

Oni ne rompu la volon de la infanoj, sed gvidu ĝin tiel, ke ĝi cedu al la naturaj baroj.

La honoro de viro konsistas en la estimo al si mem, la honoro de la virino konsistas en la juĝo de aliaj.

La morton timas plej malmulte tiuj, kies vivo havas la plej grandan valoron.

Pensi estas paroli kun si mem.

Kiu montras juĝkapablon en negocoj, tiu estas sagaca. Se li havas samtempe spriton, tiam oni nomas lin inteligenta.

Tradukis el la germana Ziko M. Sikosek

Kondamnita al espero
Dobrzyński, Roman. La Zamenhof-strato. Verkita laŭ interparoloj kun d-ro L.C. Zaleski-Zamenhof. — Kaunas: Ryto varpas, 2003. — 288 pĝ., il. — 1000 ekz.

Je la fino de la Dua Mondmilito Mark Nibur, kaptita germana soldato, estis kondukata de tri polaj gardistoj tra Varsovio. La urbo estas tute detruita. Tamen estas rimarkeblaj du diversaj detruoj: kelkfoje oni povas rekoni, kio estas detruita, sed en unu parto de Varsovio oni ne plu povas rekoni, kio estas detruita. Tio estas la juda kvartalo, la getto. Kie iam estis urbo, nun estas ŝtona dezerto.

Oni ne povas imagi, ke ĝi estas resto de urbo, sed pri skatolo plena de cindro oni ankaŭ ne povas imagi, ke ĝi estas resto de homo”, — diras la ĉefgardisto, kiu klarigas al Mark Nibur, sur kiuj iamaj stratoj ili promenas. Unu iama strato estis la Zamenhof-strato. La nomon Zamenhof ne konas Mark, sed li jam aŭdis pri Esperanto. El tio elvolviĝas konversacio, kiu finiĝas per la demando: “Se la germanoj estus parolintaj Esperanton kaj la homoj en la Zamenhof-strato estus parolintaj Esperanton, ĉu ili komprenus unu la aliajn, kaj ĉu la Zamenhof-strato kaj aliaj stratoj en Varsovio pro tio ne estus dezertigitaj?

Tiu ĉi sceno troviĝas en la germana romano La Restado de Hermann Kant. Mi plurfoje memoris la scenon pri la infera urba pejzaĝo, kiam mi legis alian libron: La Zamenhof-strato.

Ĝi temas pri homo, kiu kvazaŭ mirakle transvivis tiun homfaritan inferon. Multaj partoprenintoj de Universalaj Kongresoj konas lin. Li estas la ĉarma maljunulo, kiu kutime salutmesaĝas la publikon en la nomo de la familio Zamenhof — Louis Christophe Zaleski-Zamenhof. Same kiel la nepo de Ludoviko Zamenhof modeste ne emas al gvida rolo en la movado, li verŝajne neniam mem estus verkinta libron pri sia propra vivo. Sed feliĉe li konvinkiĝis, ke la aventuroj de lia vivo sufiĉus por pluraj romanoj, kaj konsentis kunlabori kun Roman Dobrzyński, kiu faris el interparoloj dum dek jaroj interesegan libron en dialoga formo.

Per la rakontoj de Louis C. Zaleski-Zamenhof evidentiĝas, ke la militfina dezerto estis nur postsigno de infero. Vera infero estis, kiam la muroj ankoraŭ staris, kiam la homoj ankoraŭ estis kaptitaj en la getto — ĝis 500 mil sur tri kvadrataj kilometroj, malsate, malsane, kaj la plejparto baldaŭ malvive. La Zamenhof-strato, kie iam en la domo numero 9 laboris Ludoviko Zamenhof kaj lia filo Adamo kaj bofilino Wanda, kondukis en la jaroj 1942 kaj 1943 centmilojn da mortkondamnitaj judoj en la direkton de la vagonaroj al la ekstermejo Treblinka, kie estis murditaj ankaŭ Zofia kaj Lidia, ambaŭ filinoj de Ludoviko Zamenhof. Ankaŭ la nepo, kiu tiam ankoraŭ nomiĝis Ludwik Zamenhof, laŭ la avo, jam iris tiun vojon al la morto, sed hazarde povis eskapi kaŝite sur ĉaro kun kadavroj.

La libro plenas de kortuŝaj anekdotoj, sed ĝi ne estas libro de anekdotoj. Pli gravas ideoj. La Zamenhof-strato esprimas ankaŭ metaforan idean vojon de Zamenhof, kiu konduku la homaron al toleremo, kompreno kaj frateco. Pro tiu eduka celo la libro estas ne nur biografio de unu Zamenhofo. Kompreneble la leganto ricevas interesajn informojn pri la vivo de Ludwik Zamenhof antaŭ kaj en la varsovia getto, pri la vivo de Krzysztof Zaleski — tiel lia kaŝnomo ekster la getto —, kaj pri la vivo de la francia civitano Louis Christophe Zaleski-Zamenhof, pionira inĝeniero pri artefaritaj insuloj kaj multaj aliaj aŭdacaj konstruaĵoj.

Tamen la libro grandparte ne temas pri lia biografio, sed pri la idea fono de Esperanto. Pritraktita estas la internacia komunika problemo. La vojoj de la avo estas reiritaj. Legeblas tre detala diskuto pri la komplika historio de la lando, el kiu Ludoviko Zamenhof devenis. Sed malgraŭ ĉiuj historiaj faktoj: la pensoj de Louis C. Zaleski-Zamenhof neniam havas pasintan direkton, sed ĉiam estontan. Verŝajne nur tiu pensodirekto eblas por homo, kiu el nur malmultaj transvivis la varsovian getton kaj heredis la revojn de sia avo. Tia homo estas kondamnita al espero.

Dirk Bindmann

Kio estis iam la domo de l’ majstro

Zamenhofa Strato n-ro 9 en Varsovio: la domo, kie loĝis kaj laboris nia majstro ... Nun nur ruinoj kaj ruboj. Kaj simile krias ruinoj kaj ruboj sian akuzon tra la tuta urbo. Akuzon mutan kaj tamen elokventan. Teruran akuzon kontraŭ barbareco kaj milito.

En la Zamenhofa festa tago ... ni prefere publikigus pli ĝojigan bildon. Sed la vundoj de la lasta hombestiĝo estas ankoraŭ tro freŝaj. Ni ankoraŭ ne kapablas sincere ĝoji, vid-al-vide kun la ruinoj, la freŝaj tomboj kaj la milionoj da viktimoj inter la samrasanoj de l’ majstro kaj la cetera homaro.

Polaj samideanoj plantis sur la ruinojn de Zamenhofa 9 la verdan standardon. Simbolon de espero kaj fido je pli bona estonteco. Simbolon de amo kaj paco, kaj de pli harmonia homaro. Kaj signon de la firma volo batali kaj bataladi tiel longe kaj tiel insiste kaj persiste, ĝis la bela revo de la majstro, kies loĝejon kaj laborejon ĉirkaŭis iam ĉi tiuj ŝtonoj nun rubiĝintaj, kaj la bela sonĝo de l’ homaro “por eterna ben’ efektiviĝos”.

(La teksto kaj la bildo: Heroldo de Esperanto. 15 dec 1946.)

Gramatiko por amasoj
Miroslav Malovec. Gramatiko de Esperanto. 2a eld. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2000. — 144 pĝ.

Kun granda espero mi atendis venon de pakaĵo kun la Gramatiko de Esperanto de Miroslav Malovec. Mi atendis, ke la libro estas nova moderna detala priskribo de nia lingvo — tio, kion studentoj-filologoj en Ruslando nomas “teorgrammátika” (teoria gramatiko — nomo de universitata kurso kaj ĝenro de priskribaj libroj por seriozaj studantoj de fremda lingvo). La espero estis vana, la libro ne estas “teorgrammátika”, sed tamen ĝi tre ĝojigis min!

Pri kio do mi ĝojis? Pri la stato de nia lingvo. La Gramatiko de Malovec ne estas baza lernolibro, nek PAG-simila referenco por “altfruntuloj”. Ĝi estas speco de libro, tre populara en ruslandaj vendejoj — multegas tie similaj priskriboj de (plej ofte) la angla, la franca, la germana k.a. Jen estas libro, kiu okupas la lokon inter kvarpaĝaj priskriboj de la bazo kaj la dikaj priskriboj pretendantaj esti “plenaj”. Jes, tre bezonata! Ne, ne plu tiel interesa persone por mi.

La libro estas bonkvalite presita: blanka papero, klare legebla teksto. Literoj de oblikva fasono tamen aspektas iom bizare por la homoj de la 21a jarcento: la ĉapelitaj literoj estas evidente malsamaj de la najbaraj senĉapelaj. Tio iom ĝenas dum legado kaj mirigas: kiel povis okazi, ke KAVA-PECH ne disponas pri kvalitaj Esperantaj tiparoj. Vidu, ekzemple, la vorton ŝraŭbo (pĝ. 37).

Tute laŭ la ĝenro elektita, la aŭtoro simpligas multajn aferojn kaj eĉ ripetas banaliĝintajn mitojn. Ekzemple:

“La esperantistoj lernas parkere nur la radikvortojn, ceterajn esprimojn ili formas per derivado, kunmetado aŭ grupigado” (pĝ. 15). Ĉu vere oni ĉiufoje formas en parolo kaj analizas en aŭskulto vortojn flugilo, aliĝi, subskribi, voĉdono? Versimile, ekzistas kunmetitaj vortoj kun t.n. “vortara signifo” (flugilo ne estas, ekzemple, aviadilo), kies analizo helpas lerni (ne necesas memorfiksi plian radikon, nur kapti la metaforon de la kunmeto). Do, fakte, ni ne formas vortojn flugilo, aliĝilo k.s., sed reuzas jam formitajn de iu 100 jarojn antaŭe.

“...sed jam aperis Esperantaj literoj ankaŭ en la elektronika poŝto, do estas afero de tempo, kiam venkos ĝenerale unu programo...” (pĝ. 21). Ne temas pri unu programo, kiu venkas, sed pri unu signotabelo (nome Unikodo) kaj ĝia kodigo (speciale utf-8).

“Esperanto havas ortografion foneman (fonetikan)” (pĝ. 20). Oni iam instruis al mi, ke “fonema” kaj “fonetika” ne estas la samo. Se Esperanto havus fonetikan skribsistemon, ni verŝajne devus uzi tri diversajn literojn por r de hispanoj, francoj kaj angloj, ni ankaŭ notus diferencon inter [t] de taso kaj [t] de tubo (kie ĝi estas labialigita pro postpozicio de [u]). Do la skribo estas fonema (kvankam “fonetika” povas esti bona simpligo).

Estas laŭ mi absolute senbaze insisti pri ekzisto de fonemo [dz] en Esperanto, nur se ĝia ekzisto povas ŝajni al oni logika aŭ simetria (kaj Malovec insistas pri [dz] kelkloke en sia libro). Mi speciale konsultis fakulon pri fonologio (ankaŭ de Esperanto), Oksana Burkina de la Peterburga Ŝtata Universitato, kaj ankaŭ ŝi ne trovas en Esperanto fonemon [dz].

Ne estas didaktike bone, ke la gramatiko donas “negativan materialon” (t.e. erarojn kaj evitindajn formojn) sen marki la materialon iel: aŭ trastreke, aŭ asteriske. Ĉe la paĝo 28, ekzemple, leganto povas vidi presitajn vortojn: tajloristo, fabrikejo k.a. kaj senkonscie memori ilin kiel tolereblaj (“Ha, mi sendube ie vidis tiun formon!”). Ĉe mencio de René de Saussure en populara eldonaĵo nature aspektus piednoto, kiu bedaŭrinde mankas.

Vere mankas al la libro de Malovec bona recenzo komence aŭ fine de ĝi. La antaŭparolo de akademiano Geraldo Mattos ne donas imagon pri la celpubliko kaj uzeblecoj de la libro.

Malgraŭ ke en mia recenzo mi ĉefe parolas pri mankoj de la libro, mi ĝenerale konsentas kun G. Mattos: “La libro respondos al la plej oftaj problemoj de nia regula, sed tute ne facila lingvo!” Mi ripetas la ideon, de kiu mi komencis: mi ĝojas, ke ekzistas gramatiko de Malovec. Nun mi scias, kion konsili al scivolemaj geamikoj sen filologia klero, sed kun intenco iri antaŭen post la baza kurso de Esperanto. La libro klarigas kaj la gravajn gramatikajn specialecojn de la lingvo, kaj la uzatajn terminojn. En du apartaj ĉapitroj Miroslav Malovec donas informon pri stilistiko en nia lingvo kaj konsilojn por tradukistoj. Espereble, la 58a eldonaĵo de KAVA-PECH influos la lingvonivelon de la ĝenerala Esperanta publiko, la potencialon por tio la verko havas.

Slavik Ivanóv

Ĉu vi ĝuste tion revas?!
Anjo Amika. Bela revo: KD. — Kooperativo de Literatura Foiro, 2002.

Post la unua traaŭskulto de ĉi albumo mi ekkaptis teruran depresion — tiom sensencaj kaj iluziaj iĝis ĉiuj revoj kaj idealoj!

La disko sonas ege dekadence (eble spite intencojn de ties kreintoj) danke al la plej ĉagrenaj melodioj en la mondo, mortpale astraleskaj voĉoj de Anna Lászay, Mária Permai kaj Gyöngyi Mézes, mediuma malhelo de la sintezilo de Miklós Teleki kaj eĥaj efektoj de la sonstudio de Hungara Radio, kiuj sukcese imitas atmosferon de funebra meso. Plie eĉ enestas klasikaj religiaj kantoj kun akompano de vera kirka orgeno de urbeto Ocsa.

Do, la muzikistoj spertas kaj inspirplenas, la poezio altnivelas, la prononco perfektas... Bedaŭrinde la kovrilo fuŝas, tekstara broŝuro mankas, la titollisto presitas dufoje (kial?)...

Malgraŭ la freŝa eldono, tiu Bela Revo povus aperi antaŭ dudek jaroj — nenio memorigas pri la diĝita erao de la nova jarmilo. Se vi sentas nostalgion pri la okdekaj jaroj, do vi certe ŝatos Anjon Amikan. Pli logike estus realigi ĝin vinile aŭ kasede, sed tiuokaze ĉi albumo iĝus malatingebla por junaj adeptoj de la estingiĝanta gotika modo, kiuj ankaŭ arde aprezos la diskon. Ceteraj aŭskultu nur enlite kun amata virino, kondiĉe ke ŝi jam mortas kaj vi havas lastajn minutojn por adiaŭaj kisoj antaŭ kugli en propran tempion. Vi ja ĝuste tion revas?!

Glebo Malcev

Alico en Mirlando reeldonita

Alico en Mirlando de Lewis Carroll (Charles Lutwidge Dodgson, 1832-1898) estas libro, kiun legis milionoj da homoj en dekoj da lingvoj. Danke al la traduko de Donald Broadribb, ĝi aperis ankaŭ en Esperanto. Sezonoj eldonis ĝin en aŭgusto 1999 kiel la 8an volumon en la populara libroserio Mondliteraturo.

Jam unu jaron post la eldono, la tuta eldonkvanto (500 ekz.) elĉerpiĝis. Same kiel en la kazo de La Mastro de l’ Ringoj de Tolkien, inter la aĉetintoj estis ankaŭ ŝatantoj de la aŭtoroj, kiuj aĉetas ĉiulingvajn eldonojn de sia admirata verko.

Kvankam la dua libro pri Alico, Trans la Spegulo (2001), ankoraŭ ne elĉerpiĝis Sezonoj en februaro 2004 reeldonis la unuan libron. La dua eldono de Alico en Mirlando havas plenkoloran kovrilon kaj ilustraĵojn de John Tenniel interne.

Mendu la libron (€7) ĉe la libroservoj de UEA, ELNA, FEL kaj ĉe aliaj bonaj libroservoj. Ruslandanoj povas aĉeti ĝin rekte ĉe La Ondo.

HaGo

Premio Ada Sikorska Fighiera

La Organiza Komitato de la Internacia Esperanto-Semajno decidis starigi jaran Premion je la nomo de Ada Sikorska Fighiera, destinitan al esperantisto aŭ esperantistino, kiu akiris gravajn meritojn en la laboro por Esperanto.

La Premio konsistos el medalo kaj diplomo sur kiu, krom la nomo de la Internacia Esperanto-Semajno, aperos reliefa bildo de Ada Sikorska Fighiera kaj — dorse — la gravurita nomo de la premiito, dato kaj loko de la Semajno.

Celo. La premio celas publike agnoski gravan kaj sindediĉan laboron por la bela ideo de esperantismo faritan de meritplena esperantisto aŭ esperantistino en kiu ajn loko de la mondo.

Donante al la Premio la nomon de la forpasinta kaj ĉies amata Ada Sikorska Fighiera, kiu ĝis sia morto konstante laboris por Esperanto (inter alie eldonante sinsekve en Bruselo, Madrido kaj Torino dum 34 jaroj la tiaman gazeton Heroldo de Esperanto), la Organiza Komitato intencas stimuli la esperantistojn sekvi ŝian noblan ekzemplon je la servo de nia kara idealo.

Kandidatigoj. La proponoj por la Premio devas esti alsenditaj de loka, nacia aŭ internacia Esperanto-Grupo, Klubo, Societo aŭ Organizo, antaŭ la 15a de aŭgusto 2004. al la prezidanto de la Premia Komisiono: G.C. Fighiera:Via Sandre 15, 10078 Venaria Reale (To). Fax (+Italio) 226 30 78.

Premia Komisiono. La Premia Komisiono konsistas el: Luis Serrano Pérez, Santiago Torné, Emilio Sanz kaj Salvador Aragaj.

Ricevitaj libroj

Vidu la tutan liston de la libroj, ricevitaj ekde januaro 2003.

Brown, Harold. Leteroj el Svedio. — Londono: Londona Esperanto-Klubo, 2003. — 48 pĝ., il. — [Donaco de EAB].

de Seabra, Manuel. La armeoj de Paluzie: Originala romano. — Vieno: IEM, 1996. — 198 pĝ. — (Serio Originala Literaturo, vol. 19). — [Aĉeto].

Dobrzyński, Roman. La Zamenhof-Strato. Verkita laŭ interparoloj kun d-ro L.C. Zaleski-Zamenhof. — Kaunas: Ryto varpas, 2003. — 288 pĝ., il. — 1000 ekz. — [Recenzoekzemplero].

Eco, Umberto. Tobulos kalbos paieškos europos kultūroje / Iš italų kalbos vertė Inga Tuliševskaitė. — Vilnius: Baltos lankos, 2001. — 344 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Gudavičius, Aloyzas. Interlingvistikos ávadas. — Šiauliai: Šiaulių universitetas, 2002. — 104 pĝ. — [Donaco de LitEA].

Lernu diligente: Ekzercoj, taskoj, ludoj, versaĵoj, kantoj / Komp. Paulina Danutė Vidrinskienė. — Marijampolė: La 5a mezlernejo, 2002. — 88 pĝ., il. — [Donaco de LitEA].

Liro: Poezia antologieto. 1982-2002 / Komp. Aleksander Korĵenkov. — Kaliningrado: Sezonoj, 2003. — 24 pĝ. — 700 ekz. — (Literatura suplemento al La Ondo de Esperanto, jaro 2003). — [Donaco de Sezonoj].

Malovec, Miroslav. Gramatiko de Esperanto. 2a eld. — Dobřichovice: KAVA-PECH, 2000. — 144 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Waringhien, Gaston. Alilingvaj erotikaj poeziaĵoj / Trad el div. Michel Duc Goninaz, Georges Lagrange; Enk. Michel Duc Goninaz. Il. Serge Sire. — Thaumiers: La KancerKliniko, 2003. 32 pĝ., il. — (La KromKancerKliniko, vol. 18). — [Donaco de La KancerKliniko].

Ricevitaj gazetoj

Brazila Esperantisto. 2003/325;

Esperanto aktuell. 2004/1;

Esperanto. 2004/1,2;

Esperantolehti. 2003/6;

Fonto. 2003/275,276;

Gdanska Esperantisto. 2003/9,10;

Internaciisto. 2004/1;

Juna Amiko. 2003/107;

La Gazeto. 2003/109;

La Movado. 2003/635;

La Ondo de Esperanto. 2004/2;

La Revuo Orienta. 2004/1;

La SAGO. 2004/2;

Le Monde de l’Espéranto. 2003/543;

Monato. 2004/2;

Sennaciulo. 2004/1;

Vekilo. 2004/1.

M O Z A I K O

Ni ricevis 18 respondojn por la novjara konkurso. 12 estas ĝustaj (kelkaj kun pardoneblaj eraretoj). Ilin sendis: Albert Reiner (Aŭstrio); Edmund Grimley Evans (Britio); Erkki Kemppainen (Finnlando); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Ester Olsen (Norvegio); Hanna Skalska (Pollando); Viktor Alikin, Ivars Barŝevskij, Bronislav Ĉupin, Svetlana Konjaŝova, Gennadij Turkov (Ruslando); Roland Larsson (Svedio).

La libropremiojn lote gajnis Edmund Grimley Evans, Jean-Marie Ries kaj Svetlana Konjaŝova. Ni gratulas!

La solvo: Horizontale: 2. Krono. 4. Balbuti. 7. Nufar’. 8. Rev’. 10. Suk’. 12. Nazalo. 13. Okzal’. 15. Nomo. 17. Sorĉisto 19. Omaĝo. 20. Astro. 22. Kanto 25. Karavano. 28. Omaro. 29. Ter’. 30. Neĝero. 31. Esprim’. 33. Oranĝo. 35. Universo. 37. Araneo. 39. Strobilo. 41. Kristnasko. 44. Glitejo. 45. En. 46. Konfetoj. 50. Ba 51. Kaj. 53. Unu. 54. Karnavalo. 57. Maskerad’. 58. Rara. 59. Ke. 60. Nord’. 61. Januaro. 63. Noktomezo. 66. Rondodanco. 70. Pokal’. 73. Kresto. 75. Mono. 77. Karusel’. 78. Petard’. 79. Ok. 81. Advento. 82. Girland’. 83. Oni. 86. Ajn. 87. Pia. 88. Donacoj.

Vertikale: 1. Abio. 2. Klaŭn’. 3. Ostar’. 5. Atena. 6. Prujno 9. Valso. 11. Akompani. 14. Eseo. 16. Masko. 18. Ornamaĵo. 21. Ĉampan’. 22. Kor’. 23. Tre/tie. 24. Verko. 26. At. 27. Neĝulin’. 32. Mi. 33. Ostro. 34. Ĝui. 36. Respekt’. 37. Arleken’. 38. Arteria/alterna. 40. Leona. 42. Realo. 43. Tram’. 47. Ferioj. 48. Turne’. 49. Ju. 50. Banan’. 52. Branĉoj. 55. Adoro. 56. Ordo. 59. Kamarad’. 62. Upas’. 64. Krak’. 65. Zibelo. 67. Dama’. 68. Dand’. 69. Celo. 71. Laca. 72. Turd’. 74. Tun’. 76. Oro. 78. Po. 80. Ar/er. 84. Lampion’. 85. Infanec’.

La plej aktiva mozaikano de la jaro denove (same kiel en 2002) iĝis Hanna Skalska (Pollando), kiu ricevos libropremion. Ŝi sendis ĝustajn respondojn por ĉiuj 11 konkursoj de 2003. Koran gratulon!

Dek ĝustajn solvojn sendis Vilĉjo Walker (Britio) kaj Jean-Marie Ries (Luksemburgio). Tre aktivis ankaŭ Albert Reiner (Aŭstrio), Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones (Britio); Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen, Aira & Erkki Röntynen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle (Germanio), Antanas Grincevičius (Litovio); Ester Olsen (Norvegio); Dorota Burchardt, Zbigniew Czupkałło (Pollando); Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Valentin Puŝkarjov (Ruslando); Eric Castell, Roland Larsson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio).

Precipe ni devas danki la aŭtorojn de mozaikaj taskoj: Viktor Alikin (3 enigmoj), Antanas Grincevičius, Ludmila Orajevskaja kaj Larisa Jakovleva. En 2003 venis 281 solvoj de 67 personoj el 18 landoj. 74 solvoj venis el Ruslando (20 homoj), 41 el Finnlando (8), 37 el Britio (10), 32 el Pollando (6) k.a.

Krucvortenigmo
[Premu por vidi la krucvortenigmon]

1. Lando en Skandinavio. 2. Suba parto de la piedo. [R] 3. Preciza loĝloko de persono aŭ surskribo sur koverto. 4. Sekreto. [R] 5. Kovri ion per maldika tavolo da oleo, kremo... 6. Alta pensa kapablo. [R] 7. Lando en Orienta Eŭropo, suda najbaro de Kaliningrada regiono. 8. Helpa nutrofaktoro nepre necesa por nia vivo. 9. Okazaĵo. [R] 10. Kemia elemento kun atomnumero 33, As. [R] 11. Kemia elemento kun atomnumero 85, At. [R] 12. Ĉefurbo de Nederlando. [R] 13. Apuso. 14. Pratempa, tre malnova. 15. Elmontra vitra ŝranko. [R] 16. Montri, sciigi. 17. Mon-helpi. 18. Ĉefurbo de Brazilo. 19. Subvencio por studentoj. [R] 20. Speciala skribo por la blinduloj. 21. Antaŭsciigo. 22. Ĉiela korpo. [R] 23. Kortaj naĝbirdoj. 24. Bleki kiel anserosimila naĝbirdo. 25. Ĉiu el la konsistigaj eroj de tutaĵo. [R] 26. Meblo. 27. Flueca. 28. Tre belaspekta gracia antilopo. [R] 29. Komuna aviza letero dissendata al multaj personoj. [R] 30. Fina sekvo de rezono.

Kompilis Viktor Alikin

Sendu la solvon tiel, ke ĝi atingu nin poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete antaŭ 20 apr 2004.

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (14)

el la kolekto de la reduktoro

La unua parto | La dua parto | La tria parto | La

kvara parto | La kvina parto | La sesa parto | La sepa parto | La

oka parto | La naŭa parto | La deka parto | La dek-unua parto | La

dek-dua parto | La dek-tria parto | La dek-kvara parto

Firm-piede sur la grundo

Esperanto, mirinda ilo de la tutplanda kaj demokrata komunikilo...

(Barbara Pietrzak, Trarigardo de la Esperanta Gazetaro, 6 jan 2004. http://www.radio.com.pl/polonia/article.asp?tId=6446)

La ĝustaj vortoj

Foje mi havas la impreson ke mi estas stultulo, tre profunda stultulo, por diri la aferon per la ĝustaj vortoj.

(Enkonduko de Renato Corsetti al sia Novjara mesaĝo. Esperanto. 2004: 1)

Defende de praaj valoroj

Kara Klarita, Bonvole kontaktu Gbeglo Koffi pri via proponita Asocio de Mamdefendaj Sportoj. LEE Chong-Yeong

(Sun Jan 18, 2004 10:37 pm. http://groups.yahoo.com/group/landa-agado/message/6524)

Movade komuniki

Unu el tri grandfirmaoj pri portebla telefonado en Slovenio... (Esperanto. 2003: 12)

Have fun in Rotterdam

Malferma Tago: István Ertl kaj aliaj podianoj diskutos pri “Eŭropo: Sur nur-angla lingva fun-”

(Reklamo en Esperanto. 2003: 2)

Renaskiĝo de la rust-imuna?

Antaŭen ratulas Osmo Buller

(Vekilo. 2004: 1)

Pliaj ratoj

© Ĉiuj ratoj rezervitaj, unua eldono 1995.

Originalaj dildoj de Simona Patrjarka.

(Alessandro di Donato. Ni ludas por... lerni)

Plukis István Ertl

Kiu estas sur la foto?

En novembro 2003 ni komencis serion da fototaskoj “Kiu estas sur la foto?” kiun prizorgas Ziko Marcus Sikosek. Por la decembra tasko venis tri respondoj. Bedaŭrinde, neniu el ili rekonis ambaŭ fotitojn: Reinhard Fössmeier kaj Nikola Rašić, ambaŭ fotitaj en 1985.

Ni esperas, ke la nuna tasko estos pli facile solvebla pro jena helpo: la foto estis farita en 1976.

Bonvolu antaŭ 20 apr 2004 sendi al la adreso de La Ondo la nomon de la persono, kiu estas sur la foto. Ne rajtas respondi la fotito mem. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!

Kun ebria kapo

— Bonvolu diri al mi, kioma horo estas?

— La kvina.

— Ĉu matene aŭ vespere?

— Matene.

— Dankon. Kaj nur tion bonvolu ankoraŭ diri al mi, ĉu hodiaŭ matene aŭ hieraŭ matene?

Edziĝa malhelpo

— Kial dissolviĝis la fianĉeco de Ella? Ŝi ja tiel multe amis sian fianĉon?

— Ŝi eksciis, ke ĉe la altaro ŝi devos ĵure promesi, ke ŝi neniam forlasos sian edzon, sed sekvos lin ĉien.

— Ĉu tio estas kaŭzo?

— Jes ja, ĉar ŝia fianĉo estis subakvisto ĉe la maristaro.

Difino

— Kiu estas tiu bela knabino? Ŝi ne havas edzon, ĉu ne?

— Ne, ... jam la trian fojon ne.

Interparolo

— Vi nur tiam estas al mi afabla, kiam vi bezonas monon!

— Sed, karulo, mi ja ĉiam estas afabla al vi...

— Bedaŭrinde!

Moderna miraklo

— Admirindan aferon mi vidis hodiaŭ! La antaŭa parto — serpento, la malantaŭa — krokodilo!

— Neeblaĵo! Kie vi estis, ĉu en la akvario?

— Ne! En ŝuvendejo!

Vivbazo

— Diru al mi, Johano, el kio vi vivas, ĉar vi ja tute ne havas ian profesion?

— Se mi bone pripensas, ankoraŭ ĉiam el tiu florpoto, kiu dum la printempo falis sur mian kapon.

Superflua

— Mi volas aĉeti trinkvazon por mia hundo.

— Bonvolu, sinjorino! Jen tre taŭga plado! Eĉ la surskribo staras sur ĝi: “La trinkilo de la hundeto”, por ke hazarde oni ne uzu ĝin por alia celo.

— La surskribo estas superflua. Mia edzo neniam trinkas akvon, kaj mia hundo ne povas legi.

Simpla kalkulo

— De kiam mi edziĝis, mi vivas je duono pli malkare, ol antaŭe.

— Tiam mi konsilas al vi preni ankoraŭ unu edzinon kaj tiam vi vivos tute senpage.

Lingvistiko

— Ĉu via kara filino parolas ankaŭ fremdajn lingvojn?

— Jes ja! En dek du lingvoj ŝi povas diri la jes-on, kiam oni petas ŝian manon.

Reĝustigo

— Estas terure, kiel vi kondutas, Oskaro! Refoje viaj kolegoj forigis vin de la societa tablo pro la skandalo, kiun vi faris!

— Tute male! Ili foriris kaj mi restis!

Miskompreno

— Kiam mi vojaĝis en Afriko, precize je noktomezo mi aŭdis teruran blekon de leono. Mi elkuris el la tendo, prenis rapide la pafilon kaj mortpafis la leonon en nokta ĉemizo...

— Nu, tion mi tamen ne kredas! Kiel povis esti la leono en nokta ĉemizo?

Moderna edziĝo

— Ho, kara patro, mia edzino sidas dum la tuta nokto en la briĝ-klubo kaj se mi nur unu erareton faras en la kuirado, ŝi faras teruran skandalon...

Leterkesto

Dankon pro la bonega eseo de Alen Kris sur pĝ. 2 de n-ro 2. Ĉu eblas demokratio, se ne ekzistas elekteblo kaj mankas alternativo kun informado? Kreno kaj rafano (kaj ĉiu etna lingvo) same dolĉas. En 2004 vi reklamas Pekinan UK sen ties emblemo, dum tiun postan en 2005 — kun kvazaŭemblemo, ĉar lingve kripla mikso de internacia kaj nacia lingvo, kun 3x3 sensencaj pordegoj kvazaŭ tiaro (fakte temas pri surmonta turo, kiu devus surhavi flagon), kaj sen indiko de jubileo Bulonja-Vilna 1905-2005 aŭ “Bulonjo 1905 [100] 2005 Vilno”.

Valdas Banaitis (Litovio)

Mi nur volas diri, ke al mi tre plaĉis la fotoj sur la titol- kaj dorspaĝoj de LOdE-1. Ili montras tre bonan guston. Eĉ se iuj pruduloj kritikus vin, daŭrigu! La bela aspekto tre altigas la nivelon de via gazeto. Se mi ne estus feliĉa edzo, mi petus la adreson de la knabino...

Andreas Emmerich (Germanio)

Dankon pro la unua Ondo! La kurtraportoj en la numero estas multfacile uzeblaj kaj kapteblaj por mi. Mi preferas pli longajn priskribojn. Tamen estas bone kun tiom da raportetoj; mi ricevas impreson de tre vigla esperantoaktivado! Pleje mi ŝatas la detalajn tekstojn Knabo ĉe Krista abio kaj la recenzon Soleca leporo.

Jarlo Martelmonto (Svedio)

3 feb alvenis en Turku-Finnlando la numero 2-2004 de la magazino La Ondo. Dankon. Kun intereso mi komencis legi, ĉar la publikaĵo plaĉas al mi. Ankoraŭ foje: dankon!

3 feb posttagmeze mi tuj pagis mian abonon. Plaĉis al mi via milda admono: “Ni esperas, ke vi restos kun ni”. Agrabla frazo, kiu ne similas la admonajn frazojn de iuj finnaj asekuraj kompanioj. Ili skribas en simila situacio jene: “Se vi ne agas rapide, ni renkontiĝos en juĝejo!”

Kompreneble mi restos kun vi!

Jorma Ahomäki (Finnlando)

Mi signalas ricevon de la januara Ondo. La kovrilaj bildoj plaĉas al mi, kaj Vi ne maltrankvilu pri ilia eventuala maldececo. Mi nur iomete komence ekmiris, pensante, ke Vi kun la familio, Sezonoj kaj La Ondo translokiĝis al Aŭstralio, kie januare regas ĉiam varmegoj. Provu en la julia numero doni fotojn de belaj nudaj kaliningradaninoj banantaj sin en glacitruoj. Ili plejverŝajne nomiĝas “rosmarinoj”.

Andrzej Kołpanowicz (Pollando)

Notu ke ankaŭ virinoj legas vian gazeton. Kial en la lasta numero estas fotoj nur de duonnudaj virinoj kaj ne de same leĝere vestitaj viroj? Nu, apud la nudulino sur la lasta paĝo ja estas bildo de belulo, sed li surhavas tute tro da vestaĵoj. Eble eĉ publikigi foton de vi, sinjoro Korĵenkov, en naĝkalsono? Al mi kaj miaj amikinoj tre plaĉus.

Maria Sandelin (Svedio)

Pri la surkovrilaj bildoj mi certe konfesas, ke mi ŝatas ilin — mi ne kontraŭstaras la belecon de la virina korpo. Tamen mi demandis min ricevante vian revuon, ĉu estas bone presi tiajn bildojn sur la kovrilo de via revuo, kiu ja estas tre serioza. Eble la lasta bildo de la komplete nuda virino estas la plej bona kandidato por estonte ne aperi dorskovrilpaĝe — interne io tia malpli ĝenas laŭ mia sento. (Sed skribante tion mi ne pensas pri mi mem, sed pri aliaj decaj abonantoj.)

Jean-Pierre Blanchard (Francio)

Via revuo amase prezentas referaĵojn, sed ĉu ne tro densa preso? Vere lacige por la okuloj! Ĉu eblus pli ofte prezenti laŭ la bela tipografio de la kristnaska rakonto de Dostojevskij?

Tiu lasta memorigas pri klasika fabelo de l’ dana Hans Christian Andersen La knabineto kun la alumetoj en traduko de Zamenhof tra la germana.

Poul Thorsen (Danlando)

Nekrologo

La 2an de februaro 2004, sojle de sia 90-jariĝo, forpasis elstara estona esperantisto

Jaan Ojalo (1914-2004)

Li naskiĝis 18 feb 1914 kaj preskaŭ dum sia tuta vivo laboris en la konsum-kooperativa sistemo, escepte de 1941-1945, kiam li militservis.

Li esperantistiĝis en 1929. En la 1950aj jaroj li aktive kontribuis al la renaskiĝo de Esperanto en Estonio kaj en Sovetunio. En 1956 li fariĝis prezidanto de Tallinna Esperanto-Klubo, li estis sekretario de la Estona filio de ASE en la 1980aj jaroj, kaj ekde 1988 sekretario de Esperanto-Asocio de Estonio (EAE), 1992-1995 prezidanto de EAE, poste honora prezidanto de EAE. Honora Membro de UEA ekde 1991.

Jaan Ojalo verkis Esperantajn Sinonimojn, tri lernolibrojn, du helpmaterialojn por lernantoj kaj du vortarojn. Libroforme aperis lia traduko de Noktaj aviadistoj (Vladimir Beekman); li kunlaboris traduke en Lumo de Orienta Eŭropo (Vladimir Beekman) kaj en Ventolume (Debora Vaarandi). Lia traduko de Maria en Siberio de H.Kiik restis manuskripta. Krome li redaktis plurajn eldonaĵojn en kaj pri Esperanto.

Ni funebras kaj kondolencas okaze de la foriro de nia amiko, kiu ĉiam simpatiis kun niaj iniciatoj.

Halina kaj Aleksander

SENDEPENDA ĈIUMONATA REVUO. 2004. № 4 (114)

Redakcie

Kiam, je du semajnoj antaŭ la elektoj, prezidento Putin reorganizis la ministraron, la enlandaj komentistoj rimarkis nur ke li estis certa pri sia baldaŭa venko. Oni preterlasis tiun kuriozan fakton, ke la partio de la parlamenta plimulto eĉ ne pretendas iom influi la proceson. “Ni salutas, ke neniu, inkluzive de mi, scias kion faras ĉi-koncerne la prezidento, — diras unu el la gvidantoj de la venkoporta frakcio, — ja tio signifas, ke oni finfine komencis respekti en Ruslando la ŝtatsekretojn“. Kaj la ĵus nomita ĉefministro rapidis deklari, ke la celo fundamenta de la nova registaro estas plenumi la ordonon de la prezidento. (Mi aldonu por malkomprenantoj, eventualaj — pardonu — inter niaj samlandanoj: laŭ demokratia normo la ministraron nomas la parlamento, kaj la prezidento ne rajtas en ĝi komandi.) Certe en la konstitucio oni nenie trovos, ke la dominanta frakcio devas interesiĝi pri la elekto de la registaro. Kaj la konstitucio ne enhavas la malpermeson, ke la volo de la prezidento koincidu kun tiu de la ministroj. Ĉio do estas absolute laŭleĝa kaj — ve — tradicia.

Alia, jam absolute kontraŭleĝa, evento perturbis vilaĝon apud Kaliningrado. Ebria huligano murdis tri virojn dum drinksido en banejdometo. Tiuj tri estis amikoj kaj ilia furioziĝinta kompano estis armita nur per pato. La huligano batis komence unu, kaj la aliaj aspiris ne altiri lian atenton. Sed faliginte tiun li atakis la duan, dum la tria atendis timeme la finon. Tamen, kiam la dua kuŝis surplanke, la krimulo trovis hakilon kaj ordonis al la tria, ke li finbatu la kamaradojn. Tiu obeis, sed batis tro mallerte. — Jen kiel oni devas bati! — ekkriis la murdisto kaj morthakis sian helpanton. La detaloj de la historio iĝis konataj el la raporto de atestantoj: kamaradino kaj la patrino de la murdisto kaj pasantoj, kiuj estis apud la banejdometo. Neniu intervenis. Kiam la ebria krimulo iris dormi, oni telefonis al la polico.

Ĉu oni pretas fari analogion?

En Ruslando oni komencis eksperimenton kun la ĵuria juĝo. Oni do ripetas la provon de la 19a jarcento. Tiam la rezulto estis duba, kontraŭdira. Dostojevskij skribis ĉi-koncerne pri stranga inklino de la rusaj ĵurianoj: ili manifestis raran molon kaj bonkorecon volonte absolvante murdistojn kaj perfortulojn. Tiu molo kaj bonkoreco estis tamen forte kompromitataj per la perspektivoj de la estontaj rilatoj de la absolvitoj kaj iliaj vivaj viktimoj. Nun — post 150 jaroj — gazetoj konstatas: la ĵurioj indulge absolvis dungitan murdiston kaj banditon, kiu teroris distrikton. La protektantoj de la organizita krimeco strebas, ke iliaj klientoj estu juĝataj de ĵurio.

Noblaj, justaj aferoj — ve — nenion garantias per si mem, ili postulas noblajn kaj justajn plenumantojn. Almenaŭ tiujn, kiuj ne kliniĝas lakee antaŭ forto.

Nun oni serĉas fervore nacian ideon de Nova Ruslando. Jen ĝi estas, ne tiom nova. Al ĝi intime servas plenumema deputito, timema vilaĝano kaj kompatema membro de ĵurio. Oni servas al ĝi iam facile kaj sterile, iam — genue en la koto kaj mane en la sango.

Ĝi estas la adoro de la forto.

Alen Kris

Sur la kovrilpaĝo estas plia foto el la premiita fotociklo de Tibor Magyar “Teatro en la 20a jarcento“. Pri la fotinto legu en la renaskita rubriko Konatiĝu kun ...

Rekordaj 16 kandidatoj por 6 lokoj

Artikolo el Libera Folio
16 kandidatoj estas proponitaj por la elektado de komitatanoj B de UEA. Inter la kandidatoj estas du nunaj estraranoj de UEA, antaŭa Konstanta Kongresa Sekretario, antaŭa redaktoro de revuo Esperanto, kaj pluraj antaŭaj kaj nunaj aktivuloj de TEJO. El la 16 kandidatoj nur du estas virinoj. Sep kandidatoj loĝas ekster Eŭropo.

Laŭ informoj donitaj de ĝenerala direktoro Trevor Steele ne klaras, kiom da kandidatoj la Centra Oficejo de UEA ricevis ĝis la 28a de februaro. Tamen Trevor Steele oficiale konfirmis, ke estas 16 validaj kandidatiĝoj, kaj listigis la nomojn de tiuj kandidatoj, kiuj sukcesis kolekti la postulatajn dek subtenajn leterojn.

Validaj kandidatiĝoj laŭ oficiala informo donita de Trevor Steele al Libera Folio 2 mar vespere estas tiuj de Yves Bellefeuille, Marija Beloševič, Philippe Chavignon, Choi Yun-huy (Hortensio), István Ertl, Slavik Ivanov, Lee Chong-Yeong, Hokan Lundberg, Diccon Masterman, Ivo Osibov, Jukka Pietiläinen, François Simonnet, Chuck Smith, José Antonio Vergara, Amri Wandel kaj Wu Guojiang.

Estas do 16 validaj kandidatiĝoj por la ses lokoj de komitatanoj B, unu pli ol en la rekorda jaro 1998 kiam 15 kandidatoj konkuris pri ok lokoj. Unuafoje dum multaj jaroj estas pli ol duoble tiom da kandidatoj kiom da vakaj lokoj.

Kvar el la nunaj sep komitatanoj B denove mezuros sian popularecon per rekta prijuĝo de la membraro. La plej konata inter ili estas la korea ekonomikisto Lee Chong-Yeong, kiu estis prezidanto de UEA en 1995-98 kaj estrarano denove ekde 2001. Preta por nova mandato estas ankaŭ Amri Wandel el Israelo, kiu supozeble disponeblas ankaŭ por la estraro. Wandel, kiu estas interalie honora prezidanto de TEJO, estis sukcesa estrarano pri faka agado en la estraro de Lee, sed pro kontraŭstaro de Michela Lipari — kiu ankaŭ ĉi-foje ne volas kandidati en demokratia elekto — lia estraraneco limiĝis je unu periodo.

La ĉino Wu Guojiang ĝis nun diskoniĝis kiel diligenta komisiito de UEA pri ĝemelurba agado pli ol kiel B-komitatano. Marija Beloševič vekas miksajn sentojn en Kroatio, kie ŝi gvidas asocieton, kiu konkurencas kun la landa asocio de UEA.

Krom pri Lee, la individuaj membroj povos esprimiĝi nur pri unu alia membro de la nuna estraro, nome la ĝenerala sekretario Ivo Osibov, juristo el Kroatio, kiu ĝis nun estis komitatano C. El la ok nunaj estraranoj nur du rekte reprezentas la membrojn de la asocio: Lee kiel B-komitatano kaj Ans Bakker kiel A-komitatano por Nederlando. Ĉiuj aliaj, eĉ prezidanto Corsetti, estis elektitaj, “pro apartaj meritoj“, kiel komitatanoj C. Se ili intencas rekandidatiĝi kiel estraranoj, estas dubinde el la vidpunkto de demokratio, ke ili eskapas la teston de ĝeneralaj balotoj.

Du eksaj oficistoj de UEA, se elektitaj, alportus al la Komitato konon pri la funkciado de la Centra Oficejo, kiu klare estis Aĥila kalkano por la supera organo de UEA. La iama Konstanta Kongresa Sekretario Diccon Masterman, brito loĝanta en Italio, eĉ membris en la Estraro en 1986-89 kaj pretas reestraraniĝi denove. Pli freŝan sperton el la CO alportus István Ertl. Kiel longtempa redaktoro de Esperanto li ankaŭ elstaras inter la kandidatoj pro sia nedisputeble vasta kono de la nuna movado.

Inter la ceteraj kandidatoj plej multe da sperto havas la kanadano Yves Bellefeuille, kiu dum deko da jaroj aktivis en la estraro kaj aliaj gvidorganoj de TEJO. Kiel juristo li ankaŭ kompetentas pri regularoj, kio ne estas malbonvena virto se oni pensas pri la lastatempa stumblado pri la preparoj por la ĉi-jaraj elektoj.

Kiuj serĉas tute novajn fortojn por la Komitato, povos apogi la nunajn TEJO-aktivulojn Hokan Lundberg kaj Chuck Smith. Ili reprezentas la “ret-generacion“, sed ilia kritiko al la nuna Estraro eble impresis tro sovaĝe al la tradicia tavolo de la membraro kaj subfosos ilian balotsukceson. Pli trankvila sed samtempe decida kaj bone argumentita en sia kritiko estis la finna ĵurnalistikisto Jukka Pietiläinen, kiu kolektis movadajn spertojn ankaŭ kiel prezidanto de landa asocio. Leviĝanta stelo sur la movada firmamento evidente estas la juna ruslandano Slavik Ivanov, kiu vekis multe da admiro pro sia lerta informa agado pri Esperanto per interreto.

Sen sukceso en tri antaŭaj balotoj partoprenis Philippe Chavignon el Francio, forstisto kaj fakdelegito pri taoismo, vegetarismo kaj aer-sportoj. Li supozeble nun kalkulas pri sia kreskinta konateco interalie en Latina Ameriko, kie li plurfoje instruis. La sola vera latinamerikano inter la kandidatoj estas la ĉilia kuracisto José Antonio Vergara, kiu povus aparte reliefiĝi kiel reprezentanto ne nur de triamondanoj sed de izolitaj Esperanto-aktivuloj ĝenerale.

Choi Yun-huy (Hortensio) el Koreio famiĝis kiel ofta kontribuanto per koreaj dancoj al la arta programo de multaj UK-oj. Ŝiaj klopodoj reaktivigi la virinan komisionon de UEA renkontis malkunlaboremon de eŭropaj virinoj kaj ne atingis grandajn rezultojn.

Tute surpriza nomo inter la kandidatoj estas François Simonnet el Francio. Lia nomo antaŭe ne estis menciita inter la eblaj kandidatoj. S-ro Simonnet estas gimnazia instruisto kaj delegito de UEA en Vincennes apud Parizo. Li estis iniciatinto de alvoko por ke en la preamblo de la proponata konstitucio de EU estu mencio pri la kristanaj radikoj de Eŭropa Unio.

Por valida kandidatiĝo, ĉiu kandidato devis kolekti subtenon de dek individuaj membroj el minimume tri malsamaj landoj. La kandidatiĝoj kaj la subtenoj devis atingi la Centran Oficejon plej laste sabate la 28an de februaro.

Libera Folio

Sur la foto de Kalle Kniivilä (kiu afable permesis uzi la supran artikolon el Libera Folio)

estas kunsido de la Komitato de UEA en Gotenburgo (2003).

Kvar kandidatoj sin prezentas

Ĉar la unuaj kvar kandidatoj — ĉu hazarde? — estas abonantoj de La Ondo, ni volonte invitis ilin prezenti sin.

István Ertl

38-jara hungaro kaj de kelkaj semajnoj ankaŭ franco, mi loĝas kun esperantistino Fabienne Berthelot kaj niaj tri infanoj en Bruselo, kaj tradukas por la Eŭropa Revizora Kortumo en Luksemburgo. Mi instruis lingvojn mezlerneje kaj Esperanto-literaturon universitate; laboris eldoneje, radie, kaj ĉe Eŭropa Reto kontraŭ Rasismo. Redaktis la revuojn Opus Nigrum, Internacia Pedagogia Revuo, Kontakto, Esperanto kaj Libera Folio. Verkis kaj tradukis beletre, laste la poemaron Provizore resp. lingvopolitikan libron de Robert Phillipson por UEA.

En la Komitato, mi volas utili por ke UEA superu siajn lastatempajn problemojn. Por tio mi intencas:

— aktive kaj lojale helpi estraranojn pri miaj kampoj de kompetento: kulturo, informado, eksteraj rilatoj;

— instigi klaran difinon de la movadstrategiaj kaj lingvopolitikaj principoj kiuj gvidu nian agadon;

— esplori eblojn de plia demokratiiĝo kaj plijuniĝo ĉe la UEA-decidostrukturoj;

— kunzorgi ke la Komitato aktivu kiel debatforumo tra la tuta jaro;

— elinterne sproni la konsciiĝon de la EU-aparato pri niaj lingvopolitikaj ideoj, kaj plu kunlabori kun niaj agantoj eŭrop-nivelaj.

Skribante lastatempaj problemoj, mi celas — krom la nuntempa malforteco de la Centra Oficejo, grade kuracota sub gvido de Buller — la fakton ke la allogo de Esperanto, kaj sekve de UEA, suferis en la lasta dekkvino da jaroj pro aro da faktoroj kiujn ĝi malmulte povas influi: la nefeliĉigaj lingvaj konsekvencoj de la feliĉiga kolapso de la sovet-satelitaj sistemoj; la interreta revolucio, kaj ni kuraĝu diri ankaŭ tio ke la angla lingvo plenumas por ĉiam pli da homoj ĉiam pli el tiuj funkcioj kies plenumo estas ideale tasko de Esperanto. En ĉi tia mondsituacio, necesas ĉe UEA klare difini la movadstrategiajn kaj lingvopolitikajn principojn kiuj gvidu nian agadon. Sen tio, ni nur flosos inter defendantoj de naciaj apartismoj, batalantoj kontraŭ tutmondigo, politikaj radikaluloj, kaj aliaj porokazaj aliancanoj.

Slavik Ivanov

Mi naskiĝis (1978) en Osetio (kaŭkaza respubliko en Ruslando), kie mi ricevis bonan imagon pri tio, ke etna kaj lingva diverseco estas beno de la homaro. Mi ne estas oseto, sed loka gazetaro jam sukcesis nomi min “defendanto de la oseta lingvo“ pro la paĝaro kun helpmaterialoj kaj didaktikaj tekstoj, kiun mi kreis. En 2000 mi forlasis la naskiĝlandon, por ekstudi en Peterburgo. Nuntempe mi laboras kiel universitata instruisto kaj verkas disertaĵon pri lingvistiko.

Post eklerno de Esperanto en 1996 mi longe kaj pene serĉis parolantojn, kaj nur post du jaroj mi samtempe hazarde aŭdis radielsendon de Ĉina Radio Internacia kaj ekhavis aliron al Interreto — kaj tiel trovis esperantistojn. Do, mi estas persono, kiu laŭ sia propra sperto tre bone imagas, kiom gravas ekstera informado pri Esperanto.

Movade mi estas membro de TEJO kaj REJM (Rusia Esperantista Junulara Movado); redaktas retan ruslingvan informilon Esperanto novosti (ĉ. 5 mil 500 abonantoj, multaj vizitantoj al la paĝaro kaj forumo). Krome mi instruas Esperanton retpoŝte en grupo Esperanto-kurso kaj ĉe lernu.net. Mi ankaŭ membras en krea grupo Esperanto@Interreto (i. a. kontribuis al la projekto lingvo.info).

Problemo de UEA, laŭ mia imago, estas ĝia “interneco“. Mi jam dum kelkaj jaroj aktivas en la Movado, sed nur antaŭnelonge mi komencis eksciadi detalojn pri celaro kaj funkciado de la asocio, do mankas reklameca informo. Pri UEA mi ne ŝatas oftajn aludojn al iuj kaŝitaj konfliktoj. Mi volus, ke UEA estu multe pli komprenebla, travidebla kaj ankaŭ pli ofte sin montranta.

Mi fieras, ke mi membras en UEA, mondvasta neregistara organizo kun noblaj celoj. En la komitato mi volas influi plej unue jenajn direktojn: informado, moderniĝo, multigo de allogaj servoj (por mi siatempe instigo membriĝi estis interesa faka seminario de TEJO kaj Esperanto@Interreto), oficialigo de instruprogramoj, kreo de malmultekostaj (aŭ eĉ senpagaj) aliĝmanieroj.

Jukka Pietiläinen

Por mi esperanto estas unuavice reformisma socia movado, kies celo estas ŝanĝi la nunan lingvan ordon en la mondo. La nova lingva ordo signifas plurlingvecon, subtenon al lingvaj minoritatoj kaj uzo de malpli grandaj lingvoj apud la grandaj. Ne havas sencon anstataŭi la anglan en sia nuna rolo per esperanto, ĉar fakte esperanto povas venki nur se la lingva ordo ŝanĝiĝos. En tio mi estas subtenanto de Praga manifesto.

Mi volas plifortigi la rolon de UEA kiel lingvopolitika organizo kaj konsciigi la membrojn ke la elekto de esperanto signifas ankaŭ elekton de alispeca internacia lingva ordo (iom simile kiel oni parolas pri nova internacia ekonomika ordo kaj informa ordo). En lingvopolitiko esperanto-movado ne estas neŭtrala sed por lingvaj minoritatoj kaj plurlingvaj solvoj.

Esperanto estas ankaŭ lingva komunumo kaj mi estas por evoluigo de esperanta kulturo, sed esperantistoj ne estas lingva minoritato. En tio mia rilato al esperanta civito kaj ideoj ĉirkaŭ ĝi estas tre negativa. Necesas antaŭenigi esperantologion kiel universitatan fakon, unuavice ne kiel fonto de novaj esperantistoj, sed pro la utilo kiun scienca esplorado povas porti al esperantistoj. Oni ja esploras en universitatoj ĉion eblan, kial ankaŭ ne esperanton, ĝian literaturon kaj idean historion. Necesus utiligi ankaŭ ekstermovadajn monfontojn por esperantaj projektoj, sed el propra sperto en mia universitata laboro mi scias ke tio ne estas facila tasko.

Kiel iama volontulo (somere 1989) en la Centra Oficejo mi subtenas ĝian evoluigon kaj la CO prefere restu en Roterdamo. Mi ĝojas pro la reveno de Osmo Buller al CO kaj kiel konate, mi havis (kaj daŭre havas) kritikan sintenon al nuna estraro, ĉar eble pro nekompetento eble pro aliaj kialoj, ĝi kaŭzis signifan malfortigon de la organizita movado kaj minacis la profesiecon de la administrado. La profesiigo ja devus esti unu el la celoj de UEA, en formulado de kiuj partoprenis ankaŭ membroj de la nuna estraro.

José Antonio Vergara

Mi estas 41-jara kuracisto, lerninta la lingvon en 1981, dum malhela epoko pro la tiama kruela diktaturo mialanda. Tion mi mencias ne anekdote, sed pro la ligiteco, kiun mi imagis inter Esperanto kaj la strebo de mia generacio al justeco kaj egaleco. Mi fariĝis DM en 2002 ĉar konvinkita pri la bezono de UEA. Kiel por periferiulo (mi loĝas en suda Ĉilio), estas malfacile por mi kompreni la kverelojn en nia malgranda homgrupo.

Por mi Esperanto kaj ties kulturo estas genia esprimo de la homa kolektiva kreemo cele al aktiva plibonigo de specifa aspekto de nia realo. La idearo de Zamenhof pri intergentaj paco kaj respekto, en ties nuna vortigo (lingvaj homaj rajtoj) restas plu valida en epoko tiom danĝera por la homaro kaj ties kultura kaj lingva diversecoj.

Pri la estonteco de nia afero (per tiu esprimo mi omaĝas niajn pionirojn), mi restas pesimisma je la racio tamen optimisma je la volo. Ĝi jam pene travivis ekstreme malfacilajn eksterajn cirkonstancojn kaj akrajn internajn krizojn. Eĉ se la angla neeviteble superregos mondskale, Esperanto plu interesos homojn kiel alternativa komunikilo, kiel lingvo de libereco.

UEA havas do netransdoneblan taskon funkcii kiel taŭga platformo por diversnivela kunlaboro cele al la plukonstruado de nia komunumo, sur ĉiuj agadkampoj (informado, instruado kaj utiligado) kaj per ĉiuj agaddirektoj (profesiiĝo, plijuniĝo kaj tutmondiĝo). Ĉi-lastaj nepre koncernas la organojn de UEA mem (Estraro, CO, Komitato), kompreneble. Interalie, mi decidis kandidatiĝi ĝuste por iel reprezenti parton de la senvoĉaj minoritatoj. Kiel sudamerikano, mi fieras pri la vigleco de la movado en Brazilo.

Plej gravas ampleksigi la disvastigon kaj utiligon per la novaj komunikteknologioj, ekhavi aktivan lingvopolitikon (pri Esperantaj evoluigo, sciencesplorado) kaj malferme stimuli diskutojn pri la lingva (mal)demokratio. Mi favoras la rajton socie eksperimenti per Esperanto, mi festas niajn buntecon kaj ideologian diversecon. For la Esperanto-komunuman maltoleremon!

Vortoj de Komitatano Z

Kandidatoj tra mia lenso

La alvokoj por “elekta etoso“ en UEA ne restis sen efiko, almenaŭ rilate la elektadon de komitatanoj B. Eĉ 16 kandidatoj konkursas pri 6 lokoj. Estos do veraj elektoj. En 1998 estis preskaŭ same multe da kandidatoj, 15, sed tiam oni elektis 8 komitatanojn. Ĉar oni ankaŭ rajtis voĉdoni por 8 kandidatoj, ĉiu povis esti certa, ke almenaŭ unu el la apogitaj kandidatoj ĉiukaze elektiĝos. Ĉi-jare ne estas tiel, ĉar la kandidatoj nombras preskaŭ trioblon de la lokoj. Abundas alternativoj, kio kontribuos al pli streĉaj kaj interesaj balotoj.

Sed ĉiu medalo du flankojn posedas. En ĉiuj elektoj emas prosperi tiu, kies nomojn la popolo konas. Ju pli da kandidatoj, des pli da ŝancoj por famuloj. Sen granda risko erari mi vetas, ke kvar kandidatoj certe elektiĝos: estraranoj Lee Chong-Yeong kaj I.Osibov, eksredaktoro I.Ertl kaj la jama B-komitatano A.Wandel. Ili enkasigos multe pli da voĉoj ol la ceteraj 12 kandidatoj. Optimismaj eble estas ankaŭ M.Beloševič kaj Wu Guojiang, ĉar ili sukcesis ankaŭ lastfoje. Kvankam Beloševič kiel virino kaj Wu kiel ne-eŭropano ricevos ekstran apogon pro tiuj apartaĵoj, tio ne nepre sufiĉos, ĉar unike ekzotikaj ili ne estas. La korea Hortensio eble elpuŝos Beloševič, ĉar ŝi estas kaj virino kaj ne-eŭropano kaj intertempe ankaŭ pli konata.

La redakcio de La Ondo notis kun ioma fiero, ke la kvar unuaj kandidatoj publike anoncintaj sian kandidatiĝon jam antaŭ la fino de la kandidatiĝa periodo, montriĝis esti abonantoj de LOdE. La redakcio donis al ili la ŝancon koncize prezenti siajn celojn. Kiel vi povas konkludi el iliaj tekstoj, ili estas samideanoj kun klara kapo. Ili ne promesas la lunon. Verdire, al mi iliaj konkretaj celoj eĉ ne gravas tiom kiom ĝenerala impreso pri ili, kaj ĝi estas nepre pozitiva. Simpatiaj uloj!

István Ertl kaj Jukka Pietiläinen diskoniĝis kiel kritikantoj de la Corsetti-estraro. Reeĥo de ilia kritiko estas la emfazo de la funkcipovo de la Centra Oficejo. Tiurilate ili denove estas optimismaj pro la redirektoriĝo de Buller, kiun ili aparte mencias, kvazaŭ por substreki esti ĉe la flanko de tiu protagonisto de la skolo de forta CO. Cetere, unu rimarkindan eron, kiun Ertl menciis en intervjuo en Libera Folio, li ĉi-foje ellasis: apogon al reprezidantiĝo de Tonkin. Mi notis lian proponon kun intereso, ĉar lastatempe atingis min onidiro, ke siatempe Buller klopodis persvadi Tonkin kandidatiĝi en Zagrebo alternative al Corsetti. Tonkin ne akceptis kaj la resto estas historio.

Ertl bonvenus en nia supera organo, pri kies dormemo kaj indiferento ankaŭ Corsetti plendas. Kiel inteligenta vortmajstro kaj bone informita aktivulo li vivigus la diskutojn tie ne nur dum kongresaj kunsidoj sed tra la tuta jaro, kiel li mem skribas. Same eblas diri ankaŭ pri Pietiläinen, kies intervenoj en retaj debatoj lasis impreson pri serioza homo, kiu scias bone argumenti. Se necese, li estas ankaŭ kuraĝa; ekzemple, pasintjare li pledis, ke la nuna Estraro demisiu en Gotenburgo.

Al la ĉiliano José Antonio Vergara mi deziras sukceson pro multaj kialoj. Mi ŝatas movadanojn, kiuj estas samtempe idealismaj kaj praktikaj, ĉar ĝuste ili pluportis nian aferon, esprimo, kiun Vergara uzas “por omaĝi niajn pionirojn“. Mi volonte vidus ĝin uzata pli ofte, ĉar en ĝi estas nenio sekteca, kiel iuj asertas. Plia kialo apogi Vergara estas lia periferieco, ĉar ĝi nur elstarigas lin kiel individuan membron de UEA, kvankam li agas ankaŭ en landa asocio, kiu en Ĉilio tamen havas dimensiojn de klubo pli ol de asocio.

La TEJO-aktivulo Slavik Ivanov estas la plej juna en nia kvaropo. Verŝajne ankaŭ ekster Ruslando oni jam iom scias pri liaj meritoj en informado pri Esperanto. Ĉio indikas, ke pri tiu ĉi junulo ni ankoraŭ aŭdos multon. Al diskutoj pri informado en la Komitato li portus freŝajn ideojn kaj efektivan praktikan sperton. Kandidatas ankaŭ du aliaj TEJO-aktivuloj, sed mi prognozas por ili malpli da sukceso ol por Ivanov. Kiel zelotoj de jura sendependiĝo de TEJO ili ne povas kalkuli pri simpatio de pli aĝaj membroj, kiuj trovas la ideon pri tia malintegriĝo forpuŝa, ĉar ili vidas ĝin esprimi nur mallarĝajn interesojn de eŭropa provincismo. Ivanov ne havas tian balaston, male, li rikoltas simpation skribante pri sia fiero esti membro de UEA kaj pri ĝiaj noblaj celoj. Tio estas lingvaĵo, kiun ordinara membro de UEA ŝatas.

Resume: mi voĉdonos por ĉiuj kvar — kaj por du aliaj, kompreneble.

Komitatano Z

Subteno por grava reta projekto

La estraro de UEA unuafoje decidis doni aŭspicion por reta projekto. La informan kaj moralan subtenon de la Asocio havos volontula grupo, gvidata de Tim Morley, kiu celas esperantigi la programaron OpenOffice.org.

Sekvas klarigoj de Tim Morley:

OpenOffice.org estas nekomerca, senpage distribuata programaro, kreata kolektive de volontulaj programistoj. Laŭ funkcioj ĝi estas tre simila al la konata oficeja programaro de Microsoft, t.e. Word, Excel, PowerPoint, ktp.

Interesiĝantoj povas elŝuti la programaron el www.openoffice.org aŭ aĉeti KD-on kontraŭ malgranda sumo ekz. ĉe la “Linux Emporium” (http:// www.linuxemporium.co.uk/products/ applications/#pid4523).

La laboro estas ege granda, sed la efiko, kaze de sukceso estus vere signifa. Por sukcesigi la projekton oni bezonas pli da volontuloj.

Por tio oni serĉas personojn, kiuj:

— kapablas kompetente skribi en Esperanto,

— komprenas la anglan, ĉefe la prikomputikan anglan,

— havas komputilon (aŭ Vindoza, aŭ Linuksa),

— kapablas instali programo(j)n en la komputilo,

— havos kelkajn horojn ĉiusemajne dum iom da tempo,

— deziras helpi esperantigi la programaron OpenOffice.org.

Des pli bone se ili ankaŭ:

— havas grandtraigivan konekton al interreto,

— havas Novan PIVon, grandan (teknikan) vortaron anglan/Esperantan,

— jam tradukis programojn,

— jam uzis poEdit aŭ KBabel,

— povas/scias uzi grep,

— havas multe da libera tempo.

La sinanoncojn oni sendu al la adreso reto@uea.org

GK UEA

Ĉe la Kongreso de la Popoloj

La Esperanta Civito kaj la Kongreso de la Popoloj intensigas siajn rilatojn. Ankaŭ en la lasta sesio, 7 feb 2004 en Parizo, ĉeestis Civita delegito, sen. Marie-France Conde Rey, oficiale invitita de la Kongreso de la Popoloj.

Projekto estos proponita en 2005 por financado fare de la Monda Fonduso por Solidareco kontraŭ la Malsato. En tiu projekto agos Civitanoj de Esperantio. Pro la mutuala kaj individua karaktero de la membreco en la Monda Fonduso (kvazaŭa sociala branĉo de la mondcivitanoj) la partnereco de la Esperanta Civito venos en dua vico. La formo de tiu partnereco estas ankoraŭ diskutota.

Daniel Durand, prezidanto de la Mondcivitana Registro, ĵus konfirmis ke li reprezentos la institucion okaze de la simpozio pri la esenco kaj estonteco de Esperantio (8-10 aŭg 2004), kie troviĝos ankaŭ la reprezentanto de la Esperanta Civito.

La Prezidanto de la Kongreso de la Popoloj, Roger Wintherhalter, reciprokis la inviton de la pasinta novembro, gastigante Esperantajn Civitanojn ĉe la Maison de la citoyenneté mondiale en Mulhuzo (Francio).

Dum la vizito estis priparolitaj diversaj projektoj, interalie unu kiu rekte koncernas la Esperantan Civiton: havi en Ĉaŭdefono komunan parlamentejon. La senmoveblaĵo, kiun la urbo proprietas kaj povus disponigi kiel kurion por la Civito kaj la Kongreso de la Popoloj, estis intertempe lokalizita kaj vizitita. Unuaj kontaktoj kun la urbaj aŭtoritatoj estas esperigaj.

HeKo

ILEI ne konferencos en Ĉinio

(Nun). La Estraro de ILEI decidis nuligi la okazigon de la ĉi-jara Konferenco en Ĉinio.

La Estraro longe pripensis la decidon sekve de diversaj konsideroj. Efektive ĝis nun ne estis aliĝintoj malgraŭ tio, ke la informoj aperis kaj en la hejmpaĝo de ILEI kaj ankaŭ en Internacia Pedagogia Revuo (en 2003/4 kaj en 2004/1). Ankaŭ montriĝis, ke ne estas eblecoj al la estraranoj mem vojaĝi al Ĉinio, kaj membroj de nia Komitato esprimis sian ne eblecon ĉeesti ĝin.

La decido estas, do, nuligi la Konferencon en Ĉinio kaj serĉi alternativan eblon en Eŭropo.

Atilio Orellana Rojas

Verda Kongreso en la Verda Ondo

[Ĉar neniu respondis al nia peto sendi artikolon pri REK/EoLA, ni mem plukis materialon en la reto.]

21-24 feb 2004 en volgograda ripozejo Zeljonaja Volna (Verda Ondo) okazis Ruslanda Esperanto-Kongreso. La ĉefa evento estis konferenco de Rusia Esperantista Unio, kiu taksis la laboron de la Estraro de REU kontentiga kaj aprobis la raporton de la Kontrol-Revizia Komisiono.

Nikolao Gudskov restis prezidanto, superinte siajn rivalojn Junusov kaj Seguru. En la nova Estraro estas ankaŭ Mikaelo Ĉertilov, Irina Gonĉarova, Jurij Karcev, Georgij Kokolija, Viktor Kudrjavcev, Valentin Seguru.

La lastan tagon de la Kongreso okazis voĉdonado pri la atingoj de la jaro 2003 en la lando: Esperantisto-2003: Viktor Kudrjavcev; Esperantaĵo-2003: Komencanto; Kantisto-2003: Mikaelo Bronŝtejn; Poeto-2003: Mikaelo Bronŝtejn; Esperanto-Aranĝo-2003: RET-03.

Estis anoncita ankaŭ la rezulto de la Ranglisto Kluba por 2003:

1. MASI-FaRo (Moskvo)

2. Stelaro (Volgograd)

3. Pacifiko (Vladivostok).

25 feb okazis ekzamenoj de la Ĉefa Atesta kaj Lingva Komisiono de REU. El la 15 kandidatoj sukcese ekzameniĝis 10 personoj. Nikolaj Gudskov jene komentis la rezulton: “Plejparto de la ekzamenitoj (eĉ kun perfektaj notoj) ne sufiĉe orientiĝas pri la aktuala Esperanto-movado, ne konas eĉ gvidorganojn de REJM kaj povas miksi SEJT-on kun SAT. Preskaŭ neniu kapablis precize diri la naskiĝjaron kaj naskiĝtagon de Zamenhof! Do, en Volgograd kaj Ĉeboksaro oni eĉ ne festas Zamenhof-Tagon aŭ ne klarigas ties signifon al novuloj“.

Post REK samloke okazis festivalo EoLA-16.

La unuan premion ricevis EK Edmond Privat (Ĉeboksaro) pro la teatraĵetoj laŭ moralaj fabeloj de homaro. La duan premion ricevis teatra grupo el Novosibirsk pro la teatraĵoj Cindrulino kaj Verda ĉapeleto. La trian premion ricevis volgograda Stelaro pro la teatraĵetoj Atlantido kaj Sistemo de Mendelejev.

Aparte estis premiita teatra grupo el Volgograd sub la gvido de Tatjana Vtorova pro la teatraĵo laŭ rakontoj de O Henry. Pro la plej bona traduko kaj prezento de kantoj en Esperanto estis premiita Tatjana Volodina (Volgograd).

AlKo

Somera kongreso en januaro

La 4a Komuna Kongreso de la Aŭstralia kaj Nov-Zelanda Esperanto-Asocioj okazis 19-25 jan 2004 en Redcliffe, marborda urbo en Aŭstralio.

La japana ĝemelurbo de Redcliffe estas Onoda, do la LKK decidis inviti esperantistojn el tiu urbo. Tomiko Ikeda trovis kvar junulinojn el Onoda, kiuj deziris veni al Redcliffe, kaj instruis al ili Esperanton.

50 esperantistoj partoprenis la kongreson. La ĉeesto de la japaninoj donis al nia kongreso internacian etoson. Ni, esperantistoj en Aŭstralio kaj Nov-Zelando, ofte sentas nin tre izolitaj de aliaj esperantistoj, do kiam alilandanoj vizitas nin, tio tre plezurigas nin.

La temo de la kongreso estis “Esperanto por plezurigi vian vivon“. Kompreneble okazis la gravaj necesaj kunvenoj, sed en la cetero de la programo ni ĝuis diversajn plezurigajn programerojn; ekzerco-klaso de Taj Ĉi (ĉiumatene); klasoj kiuj uzis aktoradon por paroligi kongresanojn; klaso de kreema verkado; muziko-vespero; dramo-vespero; kvizo-vespero.

Ni donis unu vesperon al la japaninoj. Unue, per komputilo kaj granda ekrano, du knabinoj montris al ni bildojn pri sia mezgrada lernejo; la aliaj du montris belajn vidindaĵojn de Onoda. Sed kia surprizo estis por ni kiam ili prezentis por ni dancadon.

Kay Andersen

Argentina Asembleo

AEL, Argentina Esperanto Ligo, kunvenis 14 feb por sia jara asembleo. En la sidejo de Bonaera Esperanto-Asocio dudeko da partoprenantoj plenumis la kutiman tagordon kun elekto de nova komitato.

Oni aŭskultis la raportojn pri la jara agado. Gravan atenton ricevis la informoj pri la reta instruado, ĉefe la sukcesaj projektoj NESTO-KORE de la Amerika Komisiono de UEA kaj de la Argentina Instituto de Esperanto.

Estis elektita la nova estraro de AEL: Alcides P. Wentinck (prezidanto), René Arce (vicprezidanto), Roberto Sartor (sekretario), Fernando Inocencio (vicsekretario), Mario Miranda (kasisto), Jose’ Dioguardi (vickasisto), Elisa Vazquez Abraham (Argent-ejo), Silvia Rottenberg (Esperanto-reklamado), Ruben T.Diaconu (redaktoro).

Tamen la asembleo ne atingis interkonsenton pri la reorganizado de la tutlanda agado kaj kreado de Argentina Esperanto-Lernejo. Ambaŭ projektoj estos denove diskutataj en venontaj kunvenoj.

La nova estraro pretas komenci sian laboron kun homaranaj sentoj de fervora sindediĉa servado al la Argentina Esperanto-Movado.

Roberto Sartor

Esenco kaj estonteco de Esperantio

KCE ricevis la unuajn respondojn de la invititoj al la simpozio pri esenco kaj estonteco de Esperantio, en Ĉaŭdefono 8-9 aŭg 2004.

Afable konfirmis sian ĉeeston Kep Enderby, Vinko Ošlak, Giorgio Silfer, Walter Żelazny. Ankaŭ Aleksander Korĵenkov akceptus la inviton, sed havas problemojn pro la vojaĝkostoj (500 eŭroj); mecenato kiu pretus helpi lin, bonvolu tuj kontakti la sekretariejon de KCE: kce.esperanto@bluewin.ch.

Sin proponis kaj estis akceptita de KCE por prelego: Usui Hiroyuki. Ne povas akcepti la inviton pro persona okupiteco, sed eventuale sendos skriban kontribuon: Mark Fettes. KCE atendas definitivan respondon de aliaj invititoj.

HeKo

Vi malbone amuziĝas, Sinjoroj Profesoroj!

Lige kun la aperigita en La Ondo informo de HeKo pri la simpozio pri Esperantio mi publike anoncas, ke :

1) mi neniam aliĝis, aŭ volis aliĝi, al la simpozio;

2) mi estas nek civitano, nek ĝia simpatianto;

3) organizantoj de la simpozio neniam invitis min partopreni ĝin.

Al Civitanoj — Ĉefaj Organizantoj De La Simpozio, Giorgio Profesoro Silfer kaj Walter Profesoro Konsulo Żelazny — mi malpermesas uzi mian nomon, manipuli ĝin, en simpozia reklamkunteksto sugestanta alian staton, ol mi ĉi tie prezentis!

En la “barbara“, ne Civilizita, mondo, ne nur de esperantistoj, kulturaj kaj etikaj principoj unusence pritaksas tiajn praktikojn. Vi malbone amuziĝas, Sinjoroj Profesoroj!

Zbigniew Galor

Kongreso en Latvio: tri jubileoj kaj unu nova prezidanto

6 mar 2004 en la domo de Latva Societo de Rigo okazis la 7a Konferenco de Latvia Esperanto-Asocio. La Konferenco estis dediĉita al la 15-jara jubileo de la asocio, al la 115-jara jubileo de la unua Esperanto-lernolibro por latvoj kaj al la 150-jara naskiĝdatreveno de ĝia aŭtoro Rudolfs Libeks.

Pri Libeks kaj pri la unua latva lernolibro prelegis Margarita Želve. Pri la 15-jariĝo de LatEA prelegis Alīda Zigmunde.

Okazis ankaŭ reelektoj. La antaŭa prezidantino, Alīda Zigmunde, ne plu volis resti en la estraro.

La nova prezidanto de LatEA estas Aldis Bušs, vicprezidantino Biruta Rozenfelde, pri financoj kaj informado respondecas Margarita Želve; pliaj estraranoj estas Māra Timermane (turismo), Aina Januševska, Genovefa Tamane kaj Aivars Kalniņš.

Margarita Želve

Litovia Kalejdoskopo

Financa subteno por la kongreso

13 feb 2004 dum kunsido ĉe la urbestro de Vilno estis diskutita skriba peto de Litova Esperanto-Asocio (LitEA) pri financa subteno de UK-90 (Vilno, 2005). Estis decidite doni al LitEA 100 mil lidojn (ĉ. 29 mil eŭroj) en 2004 por subteni organizadon de la kongreso, kaj doni same grandan sumon en 2005.

Tiun decidon devos konfirmi la urba konsilantaro. La mono estos uzata ĉefe por informado pri Vilno (eldonado de informa kaj turisma literaturo, sonigo de videofilmoj). Ankaŭ oni diskutis pri senpaga disponigo de ejoj, kiuj apartenas al la urba municipo, pri rajtigo al kongresanoj senpage uzi la urban transporton dum la kongresa periodo k.a. Definitivaj decidoj estos akceptitaj iom poste.

Sukcesa librofoiro

19-22 feb 2004 en la ĉefa Litovia ekspozicia centro LITEXPO (Vilno) okazis la 5a Internacia Librofoiro, kiun partoprenis 340 firmaoj el 11 landoj.

La foiron, kies ĉeftemo estis Litovio en Eŭropo — Eŭropo en Litovio, vizitis pli ol 50 mil personoj. LitEA havis sian standon sur 7,5 m², ĉe kiu konstante deĵoris esperantistoj. En la stando estis ekspoziciataj kaj vendataj kelkaj dekoj da libroj en la litova lingvo kaj en Esperanto, eldonitaj de diversaj litovaj eldonejoj kunlabore kun LitEA. Estis disdonataj faldfolioj kaj kartetoj pri Esperanto, speciale presitaj por la librofoiro.

21 feb okazis prezento de tri libroj, lastatempe eldonitaj de la Instituto pri eldonado de sciencaj kaj enciklopediaj libroj: Pasaulines kalbos beieškant arba interlingvistika visiems (En la serĉado de la universala lingvo aŭ interlingvistiko por ĉiuj) de Aleksandr Duliĉenko; Esu Esperanto eilinis (Mi estas soldato de Esperanto) de Aloyzas Urbonas kaj Povilas Jegorovas; Knyga apie Esperanto (Libro pri Esperanto) de Aleksandr Koroleviĉ.

Antaŭ cent kunvenintoj parolis prof. dr. Aleksandr Duliĉenko el Tartu (Estonio), ĵurnalisto Aloyzas Urbonas, prezidanto de LitEA Povilas Jegorovas, direktoro de la Instituto pri eldonado de sciencaj kaj enciklopediaj libroj Rimantas Kareckas. Aleksandr Duliĉenko kaj Povilas Jegorovas estis intervjuitaj por televida elsendo apud la Esperanto-stando.

LitEA donacis 30 librojn al speciala fondaĵo, kiu pludonos ilin al sengepatraj infanoj.

Nova kurso en Kaŭno

17 feb 2004 en Kaŭno komenciĝis nova unumonata intensa senpaga ĉiutaga kurso de Esperanto. Ĝin gvidas pola Cseh-instruistino Ewa Bondar. Funkcias du komencantaj grupoj kaj po unu grupo de la dua kaj de la tria grado. La komencantajn grupojn frekventas 15 personoj, la aliajn — po 12 personoj. Estas planataj Esperanto-kursoj en Birštonas kaj en Kretinga — kie somere okazos BET-40 kaj la 57a kongreso de IKUE.

Serio de instruistaj seminarioj

En la Esperanto-Domo (Kaŭno) denove komenciĝis serio de seminarioj por Esperanto-instruistoj. La enkonduka seminario okazis 21-22 kaj 29 feb. Gramatikaj seminarioj okazos 7, 13, 27-28 mar kaj 3 apr. Speciala preparseminario por la ekzameno de la tria grado okazis 28 feb, kaj sekvos pliaj 14 mar kaj 4 aprilo. La seminariojn vizitas ĉ. 15 personoj. Ilin gvidas Ewa Bondar.

Kiel mi iris tra la vivo...

Vilna eldonejo Margi Rastai aperigis libron de litova pedagogo, ĵurnalisto, landesploristo, parlamentano kaj esperantisto Stasys Tijūmaitis (1888-1966) Kaip aš į žmones isejau... (Kiel mi iris tra la vivo...). Ĝi konsistas el rememoroj de Tijūmaitis, publikigitaj en la porinfana revuo Žvaigždutė en 1928-31, kaj el eseoj pri li. En la libro multfoje estas menciata lia esperantista agado. Tijūmaitis verkis kaj eldonis en 1912 lernolibron de Esperanto por litovoj, multe prelegis kaj artikolis pri Esperanto, pledis por Esperanto en la parlamento de Litovio, publikigis Esperanto-lecionojn en la revuoj Kregždutė kaj Žvaigždutė, kiujn li redaktis. La libro enhavas 4-paĝan resumon en Esperanto. Ĉiuj fotoj havas Esperantajn subskribojn. La libro estas 184-paĝa, plus 32 fotopaĝoj, kelkaj el ili pri lia esperantista agado.

Vivo kiel birdoflugo

Kaŭna eldonejo Naujasis Lankas aperigis 552-paĝan libron de ĵurnalisto Laimonas Inis Gyvenimas — kaip paukščio skrydis (Vivo kiel birdoflugo) pri 46 famaj homoj de Kaŭno. En la libro estas 15-paĝa eseo-intervjuo En la mondon venis nova sento... pri la prezidanto de LitEA, advokato Povilas Jegorovas.

Kvizo pri Esperanto

8 feb 2004 en la unua programo de Litova nacia radio dum la matena dimanĉa programo Kvizo de onklino Beata estis demando, kion signifas verda kvinangula steleto, kiun oni devis respondi telefone. Post kelkaj provoj iu junulino respondis ĝuste. La program-gvidantino poste tre multe proksimume dum kvin minutoj rakontis pri Esperanto, Zamenhof kaj ties ligoj kun Litovio. La ĝuste respondinta junulino gajnis libron en Esperanto: Homo de Eduardas Mieželaitis. Tion organizis kaj la libron donacis esperantisto Vladislavas Virsila el Kretinga.

Litov-lingva recenzo

En la februara numero 2004 de la monata socia, politika, kultura revuo Gairės en la litova lingvo aperis tre favora recenzo de Juozas Deksnys pri la libro de Aloyzas Urbonas kaj Povilas Jegorovas Esu Esperanto eilinis (Mi estas soldato de Esperanto).

Esperanto kiel dogan-lingvo

En bulteno Valstybės žinios (Informoj de la ŝtato) — kie estas publikigataj ĉiuj leĝoj, internaciaj kontraktoj kaj aliaj normaj dokumentoj — antaŭnelonge aperis internaciaj normigaj dokumentoj pri doganaj aferoj. Inter ili estas ankaŭ listo de lingvoj uzeblaj en doganaferoj kaj iliaj mallongigoj. En la listo de lingvoj estas ankaŭ Esperanto kaj kelkaj aliaj artefaritaj lingvoj. Sekve, Esperanto estas agnoskita kaj povas esti uzata en dogandokumentoj.

Granda intereso pri Litovio

Dum januaro danke al invito de Esperanto France litova esperantistino Gražina Opulskienė vizitis 17 grupojn de esperantistoj en Luksemburgio kaj Francio kaj prelegis al ili pri Litovio kaj pri la preparoj al la 90a UK en Vilno. Intereso pri Litovio estis granda, en renkontiĝoj partoprenis ne nur esperantistoj sed ankaŭ francoj kiuj interesiĝas pri nia lando. Kelkfoje Opulskienė estis intervjuita por radio, en kelkaj gazetoj aperis informoj pri ŝiaj prelegoj.

Povilas Jegorovas

Povilas Jegorovas intervjuata en la Librofoiro. (fotis Choe Taesok)

Kaliningrado: KREU plu kreas

Jarkunveno

24 feb en Kaliningrado okazis Konferenco de Kaliningrada Regiona Esperanto-Unuiĝo (KREU). La Konferenco akceptis raportojn de la Komitato kaj de la Kontrol-Revizia Komisiono de KREU.

La Konferenco elektis la novan Komitaton (Halina Gorecka, prezidanto; Nikolaj Penĉukov, sekretario; Oleg Daniljuk, membro) kaj la novan Kontrol-Revizian Komisionon. Estis aprobita buĝeto de KREU por 2004.

Inter aliaj decidoj kaj dezir-esprimoj de la Konferenco estas jenaj:

— okazigi 14 maj 2004 Tagon de Esperanto por diplomatoj, partneroj, ĵurnalistoj kaj aliaj interesitoj;

— okazigi Ago-Tagon en oktobro 2004 kunlabore kun Varsovia Vento;

— okazigi en decembro 2004 Zamenhofan Semajnfinon kunlabore kun la Ĝenerala Konsulejo de Pollando;

— komisii al la Komitato de KREU esplori eblon fondi ZEOn en Kaliningrado;

— komisii al la Komitato esplori eblon okazigi Lingvan Festivalon en 2005;

— helpi funkciadon de la Esperanto-rondeto en la juda societo;

— intensigi informkampanjon en la universitato cele al starigo de kurso.

Informado

Pasintjare Esperanto trifoje estis temo en loka televido kaj kelkfoje en radio. 9 artikoloj pri Esperanto aperis en la urba gazetaro, inter ili 7 en Kaliningradskaja Pravda (KP), la plej populara tagĵurnalo en la plej okcidenta regiono de Ruslando.

La kunlaboro kun KP daŭras ĉi-jare. 28 feb en ĝia speciala vendreda numero (24-paĝa) aperis unu el la fotoj de Tibor Magyar, laŭreato de la 6a Internacia Fotokonkurso de La Ondo de Esperanto kaj klariga artikolo de Irina Klimoviĉ “Kvin fotoj el Singapuro“. Sekvavendrede (5 mar) Irina Klimoviĉ artikolis en KP pri spektaklo Ĉiu havas sian monton, kiun prezentis en Toruno Studio P.

Foje la informa agado transpaŝas landlimojn. 17 feb germana retgazeto Europa-digital.de aperigis intervjuon de Ziko M. Sikosek kun Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov. La temo de la intervjuo estas Kaliningrada regiono de Ruslando, ĝia nuna stato kaj estonteco surfone de la unuiĝo de Eŭropo. Esperanto estas kelkfoje menciita, ĉar la intervjuatoj profesie okupas sin pri Esperanto kiel eldonistoj.

HaGo

Veni al IJK? Sed kiel?

Ruslando estas tre granda kaj malfacile komprenebla lando. Tamen multaj obstakloj malaperas, se vi vojaĝas tien kun Esperanto. Ankoraŭ unu pruvo por tio estas la Antaŭkongresoj, kiujn faras lokaj kluboj en Peterburgo kaj Moskvo antaŭ la ĉi-julia Internacia Junulara Kongreso.

Rusia Esperantista Junulara Movado (REJM) decidis fari la Antaŭkongresojn por faciligi venon de eksterlandanoj al IJKejo. Dum tri tagoj, 6-9 jul, eblos alveni al Moskvo aŭ Peterburgo, esti renkontita kaj poste veni al la Kongreso en organizita grupo.

Kiam amasa aranĝo okazas en granda urbo, oni ofte devas cedi parton de la programo por turismo. Ĉi-jare organizantoj de IJK trovis interesan solvon: ili donis por turismumado apartan tritagan tempon en la plej grandaj urboj de sia lando. Programoj de la antaŭkongresoj konsistos ĉefe el ekskursoj, promenoj, boatado kaj aliaj turistaj distroj. En Peterburgo lokaj esperantistoj havas tri ĉiĉeronojn kun oficiala rajto gvidi turistajn grupojn al vidindaĵoj de la eksa rusia ĉefurbo, simile forta teamo organizas la programon en Moskvo, la nuna ruslanda ĉefurbo.

Ne estas problemo veni al Moskvo kaj Peterburgo — multas flugoj, trajnoj, longdistancaj busoj. Kvazaŭ donace por nia IJK kompanio Silja Line ĵus establis praman navigadon inter Peterburgo, Helsinki, Tallinn kaj germana Rostock. Devas esti tre romantike veni al IJK per ŝipo.

La antaŭkongresa programo en Moskvo finiĝos per 5-hora busa veturo al IJKejo, la kongresanoj el Peterburgo iros kune per nokta trajno (litvagono). Detaloj pri la Moskva Antaŭkongreso troveblas ĉe www.moskvo.ru, pri la Peterburga — ĉe www.tejo.org/ijk/ spb.php

Slavik Ivanov

Lernado en monaĥeja etoso

Belega naturo, bonhumoraj kaj bonkoraj homoj, travivaĵoj pere de Esperanto atendas vin en orienta Finnlando meze de julio. Dum Esperanto-kursoj en Popola Instituto de Valamo (5-9 jul 2004) vi povas lerni la internacian lingvon en ĉiuj niveloj. Spertuloj povas helpi la novulojn.

Ĉiutage instruado daŭros ĉirkaŭ 5 horojn: Tiuj, kiuj ankoraŭ ne konas la lingvon, komencos de la unuaj aferoj. Aliaj profundigos sian lingvoscion pere de sugestopedia kurso (kaj vi kiuj jam scipovas la lingvon diskutos, aktoros, legos artikolojn kaj resumos ilin, aŭskultos/faros prelegetojn ktp). Instruos: Atilio Orellana Rojas el Nederlando/Argentino kaj Raita Pyhälä (Saliko) el Finnlando. Kursogvidanto: Tiina Oittinen.

Posttagmeze kaj vespere estos aranĝataj ekskursoj en la ĉirkaŭaĵo. Vespere estos komuna programo kun prelegetoj, kunkantado, kunludado, muzikado, saŭnumado (eĉ en vera finna fumsaŭno), manĝado. Ĉio tio en trankvila etoso de la monaĥejo: laŭvole eblos al vi viziti ortodoksan diservon en belegaj preĝejoj en la areo.

Prezo de la kursosemajno: 203-274 eŭrojn depende de tranoktado.

Petu pliajn informojn de la sekretario de EAF, Tiina Oittinen: Adreso: Puutarhakatu 26 A 11, 20100 Turku, Finnlando Telefono: 02-2305319 Rete: sekretario@esperanto.fi

Informojn donas ankaŭ sekciestro de ILEI en Finnlando, Carola Antskog: Adreso: Dragfjärdsvägen 690, 25700 Kimito, Finnlando Rete: cantskog@kolumbus.fi

Tiina Oittinen

Esperanto kaj kazaĥstanaj skoltoj

En la nord-kazaĥstana urbo Rudnyj dum 20 jaroj funkcias urba skolta klubo Oceano kaj ĉiusomere okazas tradicia tendaro kun partopreno de junaj skoltoj el eŭropaj landoj. Krom skoltismo la geknaboj en ĝi okupiĝas pri subakviĝo kaj paraŝutismo. La senŝanĝa klubestro, Vladimir Isajev, afable akceptis ideon instrui Esperanton en la klubo.

Ekde 9 feb kvindeko da 13-16 jaraj skoltoj eklernis Esperanton. La kurso estas nedeviga kaj senpaga. La instruado estas buŝa pro manko de lernolibroj. La instruplano baziĝas sur malnovaj lernolibroj kaj materialo trovita en la reto. La kurso enhavos ĉ. 30 lecionojn.

Vera Matvejeva

Kun kvizoj kaj surprizoj

FREŜO (Frusomera Renkontiĝo Esperanta Ŝokanta Obstinulojn), renkontiĝo kun kvizoj kaj aliaj surprizoj, okazos 30 jun – 5 jul en Olŝtino, Pollando.

La taga programo enhavos kvizojn kaj konkursojn, prelegojn, ekskursojn, koncertojn, filmojn pri/en Esperanto, prezentiĝojn de “famuloj“. La vespera programo proponas, interalie, interkonan vesperon kun kolbasetoj kaj biero, polan vesperon en la regionstila restoracio kaj vespermanĝon en strutfarmo.

Pri aliĝado, loĝado kaj aliaj surlokaj aferoj skribu al la lokaj organizantoj:

Marian Zdankowski: Adreso: ul. Limanowskiego 36/3, PL 10-343 Olsztyn, Pollando Telefono: 89-5347424, 89-5268702 Rete: avolamer@ols.vectranet.pl

Elżbieta Frenszkowska: Adreso: ul. Orlowicza 35/5, PL 10-684 Olsztyn, Pollando Telefono: 89-5429972.

Marian Zdankowski

Arte en Toruno

En la lasta februara semajnfino junulara teatro Studio “P“ okazigis en Toruno polan premieron de sia spektaklo Ĉiu havas sian monton, kiu estis unuafoje prezentita aŭtune 2003 en Berlino okaze de la 100-jara jubileo de Esperanto en la germana ĉefurbo.

Post la emociveka spektaklo, bazita sur la modernaj poeziaj verkoj, okazis diskuto. Lucyna Sowińska, la artgvidantino, rakontis pri la kolektivo kaj pri la spektaklo.

Por la gastoj estis organizita promenado en la etnografia muzeo kun esperantlingva ĉiĉeronado de Maria Pokrzywnicka. Teresa Nemere rakontis pri pli ol 20-jara uzado de la internacia lingvo en la Internaciaj Renkontiĝoj de Popolaj orkestroj. La nova Esperanta versio de la aŭd-vida spektaklo en la muzeo Nikolao Kopernik konatigis ne nur kun la granda astronomo, sed ankaŭ kun la estiĝo de la urbo Toruno. Lidia Ligęza faris “poezian atelieron“ en la Junulara Kulturdomo.

En la “literatura kafejo“ en la Oblikva Turo Lidia Ligęza prezentis siajn poemojn, Jerzy Fornal verve deklamis kaj Halina Gorecka rakontis pri Sezonoj. Surtable multis bongustaj torunaj mielkukoj, kiujn oni glorigis kunkantante.

Vespere kun varma medo en bele aranĝita restoracio oni plu konatiĝis kun libroj, revuoj, lastatempaj novaĵoj. Malgraŭ la plenŝtopita programo oni povis promene ĝui la malnovan urbon, ĉar la tuta dimanĉa programo pasis en la urbocentro.

Lunde okazis renkontiĝo kun lernantoj de la liceo Nikolao Kopernik. Zofia Banet-Fornalowa rakontis pri Antoni Grabowski, kiu estis abituriento de tiu ĉi prestiĝa lernejo. Memortabulo omaĝas lin. Jerzy Fornal per deklamado prezentis la patron de la Esperanta poezio. Halina Gorecka komparis la signifojn de la Puŝkina Neĝa blovado kaj de ĝia Esperanta traduko de Grabowski. Fine, la direktorino de la liceo anoncis pri ĵusa mondonaco de Z.Kruszewski, nepo de Antoni Grabowski, por ekipado de kemia laboratorio, kiu portas la nomon de nia eminenta samideano.

Estus tre bone, se surbaze de torunaj aktivadoj muzea kaj teatra kreiĝus regula kultur-kleriga aranĝo.

Halina Gorecka

Toruno: Studio “P“ spektaklas (fotis Tomasz Kolasa)

Kurte

La Estraro de UEA akceptis la inviton de Itala Esperanto-Federacio okazigi la 91an UK en Florenco de 29 jul ĝis 5a aŭg 2006. (Informitale)

Je 11 mar al la Pekina UK aliĝis 1006 personoj; plej multaj estas el la kongreslando Ĉinio — 438, sekvas Japanio (95), Francio (70), Germanio (47) kaj Koreio (40). (CO UEA)

16 jan oni ekprojekciis en Hispanio filmon La Pedalaŭto, en kiu Esperanto ludas gravan rolon. (Esperanto)

Holokaŭsta muzeo en Majdanek konsentas aldoni kructabuleton kun la vorto Esperanto al la multaj pri la diversaj lingvoj parolitaj en tiu ekstermejo. (HeKo)

24 feb 2004 en la sidejo de Franca Socialista Partio okazis kunveno inter Harlem Désir, eŭropa deputito kaj respondeculo pri Eŭropo en la Socialista Partio, kaj tripersona Esperanto-delegacio; plia renkontiĝo okazos en majo. (UEA-membroj)

2 mar en la tagmezaj novaĵoj de la ĉefkanalo de Bulgara Nacia Televido estis intervjuo kun la ĉefredaktoro de Literatura Foiro, Ljubomir Trifonĉovski. (Nun)

Studo de Detlev Blanke Interlingvistiko kaj esperantologio: Vojoj al la faka literaturo (UEA, 2003) jam aperis en la angla, germana, ĉeĥa kaj ĉina lingvoj. (BJA-listo)

Volkswagen lanĉis en Meksiko aŭton Fox, sed por ke tiu veturilo ne havu la nomon de la ŝtatprezidento (Vicente Fox), oni rebaptis ĝin Lupo(Valor Economico)

26-28 dec 2003 en Hanojo okazis la unua komuna junulara renkontiĝo de esperantistoj el Japanio, Koreio kaj Vjetnamio. (TEJO-Aktuale)

En Duŝanbo (Taĝikistano) iranano Masud Gudarzi instruas Esperanton en lernejo kaj en la medicina fakultato de la universitato. (Landa agado)

La universitato de Amsterdamo sendos du studentojn pri lingvistiko al la Pekina UK por surloka esplortasko rilate la intonacian fenomenon en Esperanto. (Nun)

Refondiĝis en Zakopane (Pollando) Esperanto-klubo; la renkontiĝoj okazas ĉiumarde en la sidejo de Praktyczna Pani. (Apudvistula Bulteno)

La abonantaro de Laŭte! en 2003 falis de 305 al nur 286; la revuo havis 62 kontribuantojn el 14 landoj. (Laŭte!)

Kultura Centro Esperantista en 2003 ricevis donace 7 mil 165 svisajn frankojn de 26 individuoj kaj unu kolektivo. (Heroldo de Esperanto)

Kio estas ITV?

Internacia Televido (ITV) estos la unua interreta televidkanalo tute en Esperanto, kiun lanĉos Ĝangalo, kun la helpo de la esperantistaro.

Kiom da mono por establi internacian televidon? Multaj opinias, ke televidkanalo estas flugo tro alta por Esperanto. Oni tamen devas atenti al la fakto, ke interreta televizio postulas aliajn aparatojn, multe pli similajn al tiuj, kiujn ni jam havas en niaj hejmoj (la kameraoj, ekzemple, povas esti tiuj modeloj pli profesiaj de Sony, JVC ktp). La studio ne bezonas kameraistojn, ĉar la teknologio de elsendfluo ne akceptas rapidegajn movojn nek de la filmanto, nek de la filmato. La ŝparo de funkcioj respeguliĝos en ŝparo de laboristoj, kio certe influos la buĝeton de la televidkanalo. Novaj teknologioj, novaj formatoj, novaj konceptoj draste minimumigas la kostojn, ebligante al la administrado de Projekto ITV proponi la establon de televidkanalo al la esperantistaro kontraŭ nuraj 35 000 eŭroj.

Kiel teknike funkcios ITV? La teknologio malantaŭ interreta televizio nomiĝas elsendfluo (angle “streaming“), kiu estas relative nova maniero elsendi bildojn kaj sonojn tra la reto. Oni ne bezonas nepre elŝuti la enhavon spektotan, ĉar ekzistas du manieroj elsendi: laŭ peto aŭ vive. La elsendfluo laŭpeta funkcias tiel, ke oni devas musklaki sur butono en la retejo por elŝuti la spektotan programeron, dum per viva elsendfluo, oni simple alvenas al la retejo kaj spektas tion, kio estas montrata sur la ekraneto.

Kiom da horoj tage? Estas intenco de la administracio de la Projekto, ke ITV estu televidkanalo, kiu elsendos 24 horojn tage, 7 tagojn semajne. Ĉar nia aŭdienco estos disa, kia estas la Esperanto-komunumo, dekomence estos nur po 4 horoj da originalaj programoj por tago, kiuj ripetiĝos ses fojojn dum la tago, atingante tiel 24-horan elsendadon, kaj tiel ebligante al ĉiu esperantisto, ne gravas de kie kaj je kiu horo, spekti la samajn programojn de la tago. Kiel kontribui al ITV? Oni povas kontribui mone al la kampanjo por financado de la unua tute en Esperanto interreta televidkanalo per ĝiro en la UEA-konton de Ĝangalo (ĝan-v) aŭ per kreditkarto (sistemo PayPal), laŭ unu el la subaj kategorioj:

25 eŭroj Kontribuinto; 50 eŭroj Subtenanto; 100 eŭroj Speciala Subtenanto; 150 eŭroj Ora Subtenanto; 200 eŭroj Apoganto; 250 eŭroj Speciala Apoganto; 300 eŭroj Ora Apoganto; 500 eŭroj Partnero; 1000 eŭroj Speciala Partnero.

Kiam oni kontribuas mone al la projekto ITV, tiu aŭtomate fariĝas membro de la subportalo de la kampanjo. Per ĉi tiu portalo la elspezoj de la projekto povas esti ĉiumomente kontrolitaj de la kontribuintoj. Oni ankaŭ povas rekte pridemandi la administrantojn de la projekto ITV pri detaloj de la televidkanalo kaj futuraj programeroj. La celo estas fari la administradon de la kapitalo kolektita ĉe la esperantistaro kiel eble plej diafana kaj kontrolebla de ĉiuj, kiuj kontribuis.

Kun la helpo de la esperantistaro, alvenas la tempo por televido en Esperanto. Alvenas la tempo por ITV — Internacia Televido Projekto.

Kontaktoj:

Adreso: Rua Alves Guimaras, 980 — Apt 0103, São Paulo — SP — Brazilo — 05410-001.

Telefono: 55 11 3088 4001

Rete: televido@ĝangalo.com

http://ĝangalo.com/televido

La financoj de la projekto ITV

Flavio Rebelo, la direktoro de la portalo “Ĝangalo“, rondvojaĝis tra Eŭropo kaj prelegis pri la projekto ITV en dudeko da urboj. Unu el la ĉeestintoj sendis la suban tekston. Ni aperigas ĝin, emfazante, ke pri ĉiuj subskribitaj tekstoj en La Ondo respondecas iliaj aŭtoroj.

Flavio Rebelo, gvidanto de la retopaĝaro ĝangalo.com, prezentas grandan planon: Interretan Televidon. Ĉiutage kvar horoj da programo — tre ambicie. Multaj homoj forte dubas, ke la tempo por tio venis ĝuste nun. Kial nepre hasti? Dum la afero hodiaŭ ŝajnas tre riska, post kelkaj jaroj ĝi povos funkcii multe pli facile kun tiam pli bona kaj pli disvastiĝinta retotekniko. Kial ne komenci per malgrandaj paŝoj? Oni ja povus ĉiusemajne produkti unuopajn kelkminutajn televidraportojn por elŝuti. Kontraste Rebelo asertas, ke li volas kaj povos komenci per kvar horoj da televidaj elsendoj ĉiutage.

La prezentoj de Rebelo pri la granda projekto evidente estas profesinivelaj — se oni volas vendi produkton aŭ kolektadi monon, oni faru tiel. Plurfoje kolektiĝis pli ol kvincent eŭroj en unu sola vespero, do pli ol monata salajro en Brazilo. Pri la kvalito de la kelkminuta televida provfilmo aŭdeblis tamen duboj — vere profesinivela televida elsendo aspektas iom alimaniere.

Restas demandoj pri la financoj. Laŭdire Flavio Rebelo almenaŭ en iuj urboj ne donis kvitancojn, kiam li enkasigis la monon post siaj prezentoj. La monkontribuantoj nur enskribis sian nomon en lozfolian kajeron kaj mem aldonis la fordonitan sumon. Flavio Rebelo ne metis propran subskribon kaj ankaŭ ne videblis kaslibro.

La kolektita mono eniras en la kason de Flavio Rebelo kaj de lia entrepreno. Iu aparta organizo por la projekto Interreta Televido ne ekzistas. Ne ekzistas institucio, kiu kontrolas la elspezojn kaj enspezojn. Ne ekzistas konsilanto aŭ revizoro flanke de la monkontribuintoj aŭ de la Esperanto-movado.

Flavio Rebelo promesas disponigi kopiojn de la elspezaj kvitancoj al la monkontribuintoj. Sur tiuj kvitancoj oni povos verŝajne legi, ke li elspezis la monon laŭplane: Grandan sumon, 35.000 eŭroj, oni planas uzi por la unuaj ses monatoj de la projekto Interreta Televido. En tiu sumo estas monate proksimume 4.000 eŭroj por kvin brazilaj salajroj de 500 eŭroj kaj por aliaj ĉiumonataj kostoj. La resto de ĉ. 10.000 eŭroj estos laŭplane elspezita por televida studio. Kaze ke ĉio alia fiaskos — se ne troviĝos sufiĉe da spektantoj, se venos maltro da varbaj anoncoj aŭ se ne eblos estigi kvar horojn da televido ĉiutage helpe de nur kvin dungitoj — tiam videblos almenaŭ unu konsolo por Rebelo: La televida studio restos propraĵo de lia entrepreno. La monkontribuintoj kontraste devos kontentiĝi per la kopioj de la kvitancoj.

La enspezoj iros al la entrepreno de Rebelo. Eble oni iam repagos iom al monkontribuintoj. En la informfolio tamen oni ne skribas pri ajna repago — nek en la kazo de malsufiĉa monkolektado nek en la kazo de bona prospero de la projekto. Iuj homoj demandis sin, kia estos la “leĝo de la ĝangalo“.

Laŭ aserto de Rebelo la estraro de UEA decidis “subteni“ la televidan projekton. Ĉu ankaŭ la financan strukturon? Kion opinias la kandidatoj por la komitato de UEA pri la monkolektado?

Jean-Pierre Blanchard

Dek du monatoj — dek du montopintoj

Turisma kaj biciklista sekcio de Slovakia Esperanto-Federacio preparis projekton 12/12: Dek du monatoj — dek du montopintoj. 12/12 celas ĉiumonate supreniri al iu montopinto en Slovakio, kaj tiumaniere propagandi Esperanton.

La projekto komenciĝis per tradicia supreniro al Poludnica (1549 m) en Malaltaj Tatroj. Tritaga entrepreno komenciĝis vendrede, la 9an de januaro, per prelegoj pri esperantaj vojaĝantoj. M.Šturcel prelegis pri naturprotektaj ekspedicioj de Milan Zvara kaj J.Vajs pri Tibor Sekelj kaj Mongolio.

Sabate la ĉefa programero estis supreniro al Poludnica. Sukcese supreniris 27 esperantistoj el Slovakio kaj Ĉeĥio. La supreniro estis tre malfacila. Densaj nuboj kaj dika neĝtavolo senfortigis la partoprenantojn. Malgraŭ tio la suprenirantoj suprenportis 42,62 kg da ŝtonoj por konstruado de Esperanto-obo. Dum 22 jaroj de la supreniroj oni alportis 394,78 kg da ŝtonoj el diversaj anguloj de la mondo. La plej pezan ŝtonon (14 kg) alportis M.Valášek. Unuafoje estis konkurso de familioj pri la plej ofta partopreno, kiun gajnis familio Procházka kun 7 partoprenantoj de tiu nomo.

La sabata posttagmezo daŭris en sporta komplekso de la hotelo Máj, kie la partoprenantoj naĝis en termala akvo kaj refreŝiĝis en saŭno. Vespere prelegis pri vojaĝoj, turismaj kaj Esperantaj entreprenoj: J.Gondžúr pri TUTA (Turismaj tagoj), M.Valášek pri Danubo en Rumanio, P.Holúbek pri Krimeo, P.Chrdle pri KAVA-PECH, kaj M.Minich pri petveturado. La entrepreno finiĝis dimanĉe per ekskurso tra historia vilaĝo Liptovský Ján.

La 8an de februaro 2004 slovakaj esperantistoj supreniris al montopinto Dubeň, proksime de Žilina. Pro malbela vetero partoprenis nur 9 turistoj, kiuj trairis 19-kilometran marŝon. La montopinto Dubeň estas en montareto Kysucké Javorníky kiu apartenas al la plej belaj montaroj en Slovakio. Fino de la marŝo estis en la urbo Kysucké Nové Mesto.

27 mar projekto 12/12 daŭros per supreniro al la montopinto Sninský Kameň en orienta Slovakio.

Vidu la tabelon: Dato / Monto / Klubo / Ĉeforganizanto

9-11 jan / Poludnica /LEK L. Mikuláš / J. Vajs

8 feb / Dubeň / EK Žilina / R.Staňová

27 mar / Sninský Kameň /EK SKEJ / Z.Puchá

17-18 apr / Záruby / ESO Bratislava / J.Rechtorisová

2 maj / Javorníky / EK Žilina / M.Valášek

5 jun / Kozí Kameň / EK Poprad / M.Šturcel

17 jul Slovenský Raj / EK Spišská Nová Ves / P.Pavúk

21-22 aŭg / Altaj Tatroj / LEK L.Mikuláš / V.Surovček

11 sep / Emakaro / ESO Bratislava / A. Komlóši

1-3 okt / Ora Aŭtuno / EK Žilina / J.Gondžúr

6-7 nov / Popradské Pleso / EK Poprad / J.Čimbora

31 dec / Choč / LEK L. Mikuláš / V.Škuta

Ján Vajs

De Bresto al Vladivostoko bicikle

Bretono Zephirin Jegard, alinome Zef, naskiĝis en 1935. Post la emeritiĝo li dediĉis sin al biciklado. En 1999 li partoprenis en la biciklado Bresto-Parizo-Bresto — 1250 km senhalte en 58 horoj. En 2000 li vojaĝis al Oriento tra Germanio, Hungario, Rumanio, Moldavio, Ukrainio kaj Ruslando: Norda Kaŭkazo, Tatario, Baŝkirio, Uralo, Siberio. Post kvin monatoj li preterpasis Bajkalon, entute 10 mil 700 km.

En 2001 de Islamabado (Pakistano), kien li venis aviadile, li biciklis tra Ĉinio, trairante la dezerton Taklamakan, la altebenaĵojn de Kinghai, laŭlonge de la Flava Rivero kaj atingis Mongolion tra la dezerto Gobio. De tie li pluiris orienten tra tajgo.

En 2002 li trairis Kanadon; en 2003 Nordan Kaŭkazon, kaj denove partoprenis en la senhalta kurado Bresto-Parizo-Bresto en... 56 horoj!

1 maj 2004 li ekiros de Bresto al Vladivostoko, parte laŭ spuroj de Michel Strogoff. Ĉi-foje lin akompanos interpretisto. Ĉio peza estos en veturilo, kiu sekvos lin. La vojo estos longega kaj ne facila: 14 000 km, 9 horzonoj.

Skizo pri lia itinero (antaŭ Ivanovo li evitos la grandajn urbojn; N signifas “norde de“, S “sude de“): N Parizo, S Bruselo, N Hanovro, S Gdansko, S Kaŭno, N Moskvo, Ivanovo, Niĵnij Novgorod, Ĉeboksari, Kazano, Permo, Jekaterinburgo, Tjumeno, Omsko, Novosibirsko, Kemerovo, Krasnojarsko, Irkutsko, Ulan-Ude, Ĉita, Ĥabarovsko, Vladivostoko.

Li kalkulis, ke biciklante ĉ. 200 km ĉiutage, li atingos Vladivostokon en 60-75 tagoj. Certe valoros atentigi dumvoje la amasinformilojn pri tiu eksterordinara evento. Flagrubandoj, Esperanto-flagoj, huraoj kaj vivu-oj certe ne ĝenos lin!

Kuraĝigojn kaj subtenojn sendu al li:

Adreso: Zef Jegard, 13, rue du Val Josselin, 22120 Yffiniac Telefono: 2 96 63 85 88 Poŝtelefono 06 60 24 91 97 Rete: jzefj@wanadoo.fr http://www.zefj.com

Henri Masson

Ponto de amikeco

Post la 20a Internacia Festivalo en Kiel (LOdE-112) mi, laŭ plano de Germana Esperanto-Asocio, prelegis en Hamburgo, Bremeno (la urbo de Grimmaj muzikistoj) kaj Munster. Poste itinero direktis min al Antverpeno, la plej granda urbo de Flandrio, kie al la vespero, dediĉita al Samarkando, venis esperantistoj el aliaj urboj de Belgio. Sekvis pliaj germanaj urboj: Kolonjo, Duisburg, Frankfurto, Ulm, Stuttgart, Aalen, Konstanz, Michelstadt, Freiburg, Warstein (konata pro Warsteiner), Hameln (la legendo pri Ratkaptisto)...

Ĉie okazis prelegoj kaj interesaj renkontiĝoj kun lokaj esperantistoj. Sed ne nur kun ili. Ekzemple, en Bremeno mi renkontiĝis kun inĝeniero Kurt Meyer, kiu antaŭ kelkaj jaroj, laŭpete de la Pacmuzeo, helpis al samarkandanino Urmus Zaitova trovi la germanan familion, kiu dum la dua mondmilito akceptis ŝin kiel filinon.

Tiu ĉi vojaĝo ebligis al mi pli bone ekkoni kaj kompreni tiun ĉi landon, ties laboremajn kaj bonvolajn homojn, konatiĝi kun la evoluo de la Esperanto-movado, multflanka agado de Germana Esperanto-Asocio kaj lokaj Esperanto-kluboj, trovi ĉi tie multajn novajn amikojn kaj partnerojn, pridiskuti kun ili eblojn kaj perspektivojn de kunlaboro inter esperantistoj de niaj du landoj, kaj certe ankaŭ rakonti al niaj germanaj kolegoj pri historio kaj hodiaŭo de Uzbekistano kaj pri antikva kaj eterne juna Samarkando.

Anatoli Ionesov

Konatiĝu kun Tibor Magyar

En la jaroj 1990aj en Ruslanda Esperantisto estis rubriko Konatiĝu kun ... Ĝi reaperas nun en La Ondo. Nia unua prezentato estas Tibor Magyar, kiu per sia kvinfota ciklo fariĝis la ĉefa laŭreato de la 6a Internacia Fotokonkurso de La Ondo.

Skribu, pri kiu vi volas legi ĉi-rubrike, kaj ni provos inviti lin/ŝin al prezento.

Mi estas 47-jara fraŭlo, hungaro. Mi estas diplomato ekde 1986. Mi laboris en pluraj ambasadejoj de Hungario, ankaŭ en Moskvo, kaj ekde 2001 en Singapuro.

Mi okupiĝas pri fotoarto ĉirkaŭ 20 jarojn. Miaj plej ŝatataj temoj: floroj kaj naturo; urbfotoj, speciale noktaj. Ĝis nun mi havis 23 personajn fotoekspoziciojn en multaj landoj, interalie, en Ruslando, Hungario, Armenio, Bulgario, Singapuro. La titoloj de la ekspozicioj estis: “Inter floroj“, “Nokte en grandaj urboj de Eŭropo“, “Singapura Mozaiko“, “Moskvaj noktoj“ k.a.

Oni aperigis miajn fotolaborojn ankaŭ en murkalendaroj en Germanio kaj kiel ilustraĵojn en diversaj libroj; lastfoje en 2003 en la libro Reen al Japanio.

La alvokon de via fotokonkurso montris al mi mia estro, ambasadoro Georgo Nanovfszky, prezidanto de la Hungaria Esperanto-Asocio, kiu helpas al mi orientiĝi en Esperantujo. Mi jam ricevis la januaran kaj februaran numerojn de La Ondo kaj legas ilin kun granda ĝojo.

Tibor Magyar

Kompreni, ke en preĝejo oni ne diskutas pri dio

El la marta Tribuno de La Ondo ekparolis sinjoro Giorgio Silfer — pere de defendo de la kreita far li raŭmisma ideologio — por reklami organizatan simpozion pri Esperantio. Nenio estus en tiu ĉi kazo stranga, se reklamon ne akompanus koketado kun legantoj, formanta falsan impreson, ke inter Detlev Blanke, István Ertl, Zbigniew Galor unufllanke kaj Civitaj gvidantoj kun Walter Żelazny duaflanke okazas aktuale ia esenca diskuto.

Nenio tia havas lokon! Krom la “trompe paciga dokumento“ kiel G.Silfer estis afabla nomi la poznanan “Proklamon pri elĉerpigo de la paradigmo finvenkismo-raŭmismo“, aperis ankaŭ jam delonge teksto (Krepusko de paradigmo de I.Ertl, Z.Galor en La Ondo de Esperanto. 2004, n-ro 1), kiun ĉefaj civitanoj kune kun G.Silfer inkluzive, zorgeme prisilentas, same kiel evitas sinceran malfermitan esencan diskuton.

La tribuna voĉo de Giorgio Silfer diras al potencialaj partoprenantoj de la simpozio en KCE: 1) oni devas precize ekkoni vidpunkton de “Civitaj gvidantoj“ pri “operaco“ (?!) de la supre menciita triopo “konata pro diversaj misprezentoj pri la Esperanta Civito“; 2) oni devas scii liajn konstatojn pri finvenkismo kaj raŭmismo “por ke oni komprenu pri kio temas“.

Kaj temas — laŭ la vidpunkto de la parolanto el la Tribuno — pri diferencoj de kredo! Raŭmisto kredas — konfesas G. Silfer: tion, ke “Lingvo Internacia ne respondas al bezono de la homaro, sed al bezono de (la) homoj. Ne temas pri taŭtologio. Simple [?! — substr. Z.G.] esperant(ism)o per si mem ne povas ŝanĝi la destinon de la homaro, sed povas ŝanĝi la destinon de (la) homoj“. Bedaŭrinde, temas kaj pri taŭtologio kaj pri dogma religimodela pensado devenanta de tiu taŭtologio. Raŭmismo (same kiel finvenkismo) sin prezentas en lia aliro kiel formo de pseŭdoreligio. Kaj iĝas klara kialo eviti la esencan diskuton far “Civitaj gvidantoj“. La diskuton — ŝajnas — ili jam delonge anstataŭigis per prezentado de vidpunktoj, anoncado, komunikado.

Pro la supraj konkludoj, kiam mi legis, ke al la simpozio “bonvenaj estas esperantistoj de ĉiuj tendencoj“, unue mi ĝojis, ĉar temas pri “ĉiuj tendencoj“; poste aperas ĉe mi kompreno [Kompreni la diferencon ... — estas titolita la voĉo en la Tribuno, do mi plenumas la intencon de la aŭtoro], ke temas nur pri “ĉiuj“ du (raŭmisma kaj finvenkisma) tendencoj en la supre klarigita religia senco, tiam mia ĝojo malaperas. Ĉar mi bone scias, ke en preĝejo oni ne diskutas pri dio!

Zbigniew Galor

Seksa kaj aliaj ismoj

Lastatempe ekfloris diskuto pri seksismo en la esperantistaj rondoj. Evidentas, ke la perspektivoj al tiu fenomeno tre varias, kaj des pli la preteco kompreni, kion celis la kritikantoj.

En Libera Folio Maria Sandelin demandis sin: kial du seriozaj gazetoj (Esperanto kaj La Ondo) samtempe ornamis siajn kovrilojn per anonimaj virinoj, eble por allogi per beleco kaj aludita nudeco. Ŝia demando estas: kial aperas virinoj ne kiel personoj, kun nomo kaj rolo, sed kiel senrilata ornamo?

Mi ne restos ĉe tiu kovrilbilda demando, sed traktos pli vaste la temon seksismo, per ekzemploj el movado kaj literaturo. En la kritikita numero de Esperanto aperis artikolo “Ĉu seksismo en la Akademio?“ de Marko Naoki Lins kaj Dafydd ap Fergus. Ili kalkulis la nombron de akademianinoj kaj konstatis, ke ĝi malgrandas. La demandataj saĝuloj (viraj) klarigas tradicie: oni ne trovis kompetentajn virinojn, ĉar virinoj ne emas “sin prezenti“. Sed ĉu tio estas seksismo?.. Kio efektive estas seksismo?

Eble seksismo estas parta blindeco, nekapablo vidi talenton ĉe virino? Eble al ĝi apartenas ankaŭ magia kapablo vidi talenton, kie ĝi mankas, t.e. se al viro ĝi mankas? Kaj eble tiun vid(mal)kapablon oni trovas ne nur ĉe viroj, sed ankaŭ ĉe virinoj?

Ĉu tia seksismo ekzistas? Ŝajnas, ke jes. Per sciencaj eksperimentoj oni pruvis, ke plimulto de la homoj emas prijuĝi priskribitan personon kiel pli kompetentan, se ili ricevis la informon, ke temas pri viro, ol se temas pri virino. Kaj tian antaŭjuĝon faras kaj viroj kaj virinoj, eble pro la konata fakto, ke ekde la unua vivotago ni edukas knabojn atenti siajn bezonojn, sed knabinojn ni edukas atenti la bezonojn de aliuloj.

Fakte, en la menciita artikolo pri la Akademio ni ricevas jenan interpreton de Anna Löwenstein: “Eble la viraj membroj nature emus pensi pri viroj prefere ol virinoj kiam ili serĉas novajn kandidatojn.“ Ŝi spertis “terure virecan etoson“ en la Akademio. Tio vekis reagon ĉe Humphrey Tonkin, kiu preferas for-ĵongli ŝian sperton per ridindigo kaj stulta ŝerco: li “ĝis nun ne rimarkis“ ke oni tie “stamfas kaj henas“. Per tiu respondo li kvazaŭ pravigas ŝian aserton, senintence, seksisme.

Nu, la viraj membroj Akademiaj ripozu en paco. Tiuj de TEJO ja ne ripozas, ĉu? Male, oni demisias proteste. T.e. la viraj estraranoj en 2002-2003 demisiis proteste kontraŭ UEA. Sed kiam la viroj forlasis la sinkantan ŝipon, restis la virinoj plu administrante TEJOn. Fakte, ili eĉ plu restas, kvankam oni akiris novajn ŝipestron kaj ĉefmaaton (prezidanton kaj ĝeneralan sekretarion), ambaŭ viraj, kompreneble.

Ĉi tiu frakaso en glaso devus surprizi neniun. Virino ja alkutimiĝas jam de knabineta aĝo zorgi pri puro kaj ordo, dum la bubaĉoj interbatalas pugne. Sur la lerneja korto ŝi kolektas la lernolibrojn, kiujn dumbatale perdis kaj ŝiris la frato.

En tutmonda movado, kiu inkluzivas homojn el diversaj kulturoj, oni ja devas toleri diferencojn. Dum iuj personoj ofendiĝas jam de la pronomoj li kaj ŝi, aliaj asignas Premion Silbernik al la edzino de elstara esperantisto. Sed ĉu tio estas?.. Nu, eble jes.

Ankaŭ literature regas viroj. Iam mi kompilis liston de ĉiuj premioj en la Belartaj Konkursoj de UEA (http://www.angelfire.com/ok/stenjo/bk/), kaj trovis ke kvarono de la premioj estis gajnitaj de virinoj, kaj la du plej sukcesaj personoj estis virinoj. Komparu la enhavtabelon de iu ajn antologio, kompilita de (viraj) beletristoj: En la grandega Trezoro — la Esperanta novelarto 17 el 151 eroj (11%) estas de inaj aŭtoroj. En Esperanta Antologio 24 el 165 poetoj estas virinoj — 15%.

Nu, statistikoj eble tedas. Denove la virinoj do “ne prezentis sin“. Tamen, kiam ili ja prezentis sin, anonime, en la Belartaj Konkursoj, oni trovis pli da valoraĵoj!

Kolektante recenzojn por la ttt-ejo Originala Literaturo Esperanta (http://www.geocities.com/origlit/) mi ofte trovis malestimajn aŭ malseriozajn reagojn de viraj recenzantoj, kiam iu virino ja “prezentis sin“, ne per kovrilpaĝa foto, sed en formo de romano. Tio trafis kaj konatajn aŭtorojn kiel Spomenka Štimec kaj malpli famajn, kiel Sabira Ståhlberg, Sara Larbar kaj Manjo Austin. Recenzanto, kiu ne traktas la recenzatan verkon serioze, ja malestimas ne nur la verkiston, sed krome la legantojn kaj sian propran rolon.

Aparta trajto de la Esperanta beletro estas la “skoloj“, kiuj kelkfoje havas formon de klikoj, societoj por reciproka adoro. Tiuj grupoj ŝajne estas ekskluzive viraj kluboj. Ofte tiuj amikoj invitas, recenzas, redaktas, kandidatigas unu la alian. Dume, la verkistinoj luktas en soleco. Ĉu karikaturo? Eble iomete, tamen certe rekoneblas la realo.

Se fine reveni al la kovrilpaĝaj ornamoj, mi konstatis, ke la tri rusinoj en Gotenburgo, al kiu revuo Esperanto proponis beleckonkurson, tute ne devus resti anonimaj. Kiu iomete serĉas, tiu trovas dank’ al la kongresnumeroj, ke unu el ili (eble du, krom se temas pri parencino) aktivas en la Akademio Internacia de Sciencoj. Sed tio ja ne menciindas pri ornama objekto...

Tamen ne nur virinoj ornamas niajn gazetojn. Same rolas ekstereŭropanoj kaj gejunuloj, kies tasko estas montri, ke la movado ne staras surrande de eŭropaj tombejoj. Ankaŭ ili kutime aperas anonime, sen informo pri agoj kaj faroj. En Fonto (dec 2003) Yamasaki Seikô eseis pri rasismo en nia movado. Kvankam liaj ekzemploj ne tute konvinkis min, tamen mi prenas tre serioze lian ateston pri spertita malestimo de eŭropaj esperantistoj rilate al aliuloj. Kaj la malestimo de olduloj rilate al la junularo multloke kaj ofte evidentas. Se la elektokomisiono de UEA volus servi al sia asocio, ĝi eble spikumus inter la amaso da talentuloj malpli ol kvardekjaraj. Plurlande tiuj kapabluloj konsistas grandparte el virinoj. Sed tio ja ne okazos, dum ankoraŭ io moviĝetas en la kadukulejo. Gejunuloj taŭgas ĉefe por bildoj...

Ne estas strange, se ekzistas rasismo, seksismo kaj aĝismo en la Esperanta mondo. Tio montras, ke ni malgraŭ ĉio estas normalaj homoj kun normalaj mankoj. Sed estus bone, se ni povus ankaŭ normale diskuti kaj kritiki tiujn sintenojn, kaj ĉesus ridindigi la homojn, kiuj atentigas pri ili. Tia ridindigado servas nur por konservi la misojn.

Sten Johansson

Fjodor Tjutĉev

SILENTIUM!

Silente kaŝu en la kor’

la sentojn viajn — ĝoj’, angor’

kaj revoj en animtrankvil’

senvortaj estu, kiel bril’

de la stelplena firmament’, —

admiru ilin — kaj silent’.

Ĉu povas kor’ eldiri sin?

Alia ĉu komprenos vin?

De l’ tuta viv’ internas log’,

dirita penso — jam mensog’.

Feĉigos fontojn la torent’ —

aprezu ilin — kaj silent’.

Nur vivu ene de l’ anim’ —

ĝi estas mond’ sen ajna lim’

de pensoj, plenaj je mister’;

surdigos ilin la ekster’,

dispelos brua taga vent’, —

aŭskultu ilin — kaj silent’!..

Tradukis Jurij Karcev La unua premio en Liro-2003

SILENTIUM!

Silentu, kaŝu en kviet’

vi sentojn, revojn en sekret’.

En la profundo de l’ anim’

cirkulu ili en intim’,

kvazaŭ stelar’ sur firmament’, —

vi ĝuu ilin en silent’.

Kiel la kor’ esprimu sin?

Ĉu malfermiĝu via sin’

por aliulo kun raport’?

Sed penson ne esprimas vort’!

La akvojn fuŝos turbulent’, —

vi trinku ilin en silent’.

En via kor’ troviĝas mond’:

mirakla kaj mistera rond’

de l’ pensoj, pretaj por detru’;

ĝin neniigos ajna bru’,

blindigos sun’, dispelos vent’, —

aŭskultu ilin en silent’!..

Tradukis Tatjana Auderskaja Laŭda mencio en Liro-2003

Helpi al tutmondigo

Pasporta Servo estas la plej konata servo de TEJO, kiu administras tiun ĉi adreslibron de gastigantoj. Post kelkjara konstanta kresko da adreskvanto por 2004 oni registris je 59 adresoj malpli — 1227 adresoj.

La kompilinto, Derk Ederveen, alvokas helpi al tutmondigo:

Eblas uzi Pasportan Servon en multaj landoj, sed la gastigantoj estas tre malegale distribuitaj. Duono de la landoj havas nur tri gastigantojn aŭ malpli, dum duono de la gastigantoj loĝas en nur dek landoj! Pasporta Servo devas plifortiĝi, ekz-e en Afriko, Suda Ameriko kaj Oceanio, por montri ke PS estas vere internacia. Sed ankaŭ pluraj landoj en Eŭropo (Aŭstrio, Irlando, Portugalio, Slovakio) bezonas pli da gastigantoj.

Oni povas gasti en 727 urboj de 79 landoj. Plej facile oni trovos senpagan tranoktejon ĉe esperantistoj de Francio kaj Germanio. Sube estas la unua landodeko:

Francio 119

Germanio 98

Ukrainio 78

Pollando 70

Ruslando 64

Brazilo 52

Usono 52

Britio 44

Nederlando 42

Hungario 35

La plej pasportservema urbo en la mondo plu restas ukrainia urbo Poltavo, kun 20 gastigantoj. Jen la listo de la urboj:

Poltavo (Ukrainio) 20

Multan (Pakistano) 17

Kievo (Ukrainio) 15

Parizo (Francio) 12

Teherano (Irano) 11

Dakaro (Senegalo) 9

Kaŭno (Litovio) 9

Krakovo (Pollando) 9

Xinxiang (Ĉinio) 9

Budapesto (Hungario) 8

Moskvo (Ruslando) 8

Enestas konsiloj kiel uzi kaj ne uzi la adreslibron, kiel preventi troan kvanton da gastoj en grandaj urboj kaj turisme allogaj lokoj, kaj inverse, kiel allogi gastojn, se vi ne ricevas ilin. Fine troveblas mapoj kaj utilaj adresoj.

HaGo

Ibera antiskolo

Ruiz Negre, Antonio. Intrigo-teatro / Tradukis el la hispana S.M. Planas, VALE. Valencio: Grupo Esperanto de Valencia, 2003. — 104 pĝ.

En 1993, kiam la iberaj verkistoj elpaŝis en la valencia Universala Kongreso per siaj verkoj Ibere libere, Poemo de Utnoa kaj Amkantoj, 60 poemoj la urba esperanto-grupo prezentis la belkovrilan tradukon Kiel fidela hundo de la duaranga loka aŭtoro Antonio Ruiz Negre. Temis pri verko en la antipodo de la tri antaŭaj: unu el tiaj libroj, kiaj feliĉe pli kaj pli malofte eldoniĝas en esperanto — lingva aborto.

En 2003, kiam la hispana esperanto-movado lanĉis dum la landa kongreso en Valencio la Grandan Vortaron Hispana-Esperantan, la pintverkon, kiu kronas la karieron de Fernando de Diego, la urba esperanto-grupo prezentis la plaĉe eldonitan libreton Intrigo-teatro, kiu kunigas tri mallongajn teatraĵojn de la societa furorulo Ruiz Negre. Bedaŭrinde nenio lingve pliboniĝis en la belega mediteranea urbo. Leganto renkontas minimume po unu gramatikan eraron en ĉiu malgrand-formata paĝo. Al tio aldonindas la proporcia kvanto da tajperaroj, nacilingvismoj kaj mistradukitaj esprimoj. Krome, temas ja ne pri romano aŭ novelo, sed pri teatraĵoj, kie la lingvo devas esti multe pli trafa kaj rekta — kiel povus kontentige kaj esprim-riĉe redoni originalon homoj, kiuj evidente ne sufiĉe scipovas la lingvon, al kiu ili aŭdacas traduki?

Ne indas ĉi tie taksi la enhavon de la verkoj: ili estas neĝueblaj pro tiu svarmo da fuŝoj. Esperantistoj faros pli grandan servon al la movado ne aĉetante tiun fiaskon. Siaflanke, tradukintoj devus multe pli profunde studi la lingvon, interalie detale analizante la multajn verkojn en esperanto el la hispana kaj kataluna lingvoj, kaj peti reviziojn de kompetentuloj. Laste, mi rekomendus al la eldoninto tradukojn de Ferran TorrentManuel Vicent, por mencii nur du elstarajn nuntempajn prozistojn el Valencilando.

Hektor Alos i Font

Mi ne hezitas rekomendi ĝin

Rusa novelaro. Volumo 1. La 19a jarcento / Kompilis A.Korĵenkov, N.Lozgaĉev; Tradukis el la rusa G.Arosev, A.Birjulin, H.Gorecka, A.Grabowski, V.Jurganov, A.Korĵenkov, V.Melnikov, N.Lozgaĉev, I.Novikova, S.Pokrovskij, D.Staritsky, T.Vŝivceva, V.Vyĉegĵanin; Antaŭpar. H.Gorecka, Koment. A.Korĵenkov. — Kaliningrado: Sezonoj, 2003. — 400 pĝ., jaketo. — (Serio Rusa literaturo; Vol. 9).

Sezonoj daŭrigas la publikigon de tradukoj el la rusa literaturo per antologio de prozaj verkoj, por kiuj estas antaŭviditaj du volumoj, al kiuj aldoniĝos unuvoluma poezia antologio.

La ĵus aperinta novelaro de la 19a jarcento, sub la redaktado de Aleksander Korĵenkov — kiu mem tradukis naŭ el la noveloj — enhavas dudek ok specimenojn de la plej eminentaj tiuepokaj verkistoj: Puŝkin, Lermontov, Gogol, Turgenev, Dostojevskij, Saltykov-Ŝcxedrin, L.Tolstoj kaj Ĉeĥov.

Tiu elekto estas sensurpriza, eĉ se oni povas bedaŭri la foreston de Karamzin — pro lia aparteno al la 18a jarcento — kaj de pluraj valoraj prozistoj kiel Leskov, Aksakov, Garŝin, Korolenko. Oni povas supozi, ke aliaj, situantaj ĉarnire (Gorkij, Andrejev, Kuprin, Bunin...) trovos lokon en la sekvonta volumo.

Dek tri tradukintoj kontribuis al tiu rimarkinda kolekto. Krom la prauloj Grabowski kaj Staritsky, ili apartenas al la rondo de Sezonoj. Kelkaj el la tradukitaj noveloj aperis pli frue sur la paĝoj de La Ondo aŭ en aliaj rakonto-kolektoj (Kaŭkazaj rakontoj, Sveda alumeto, Rusaj amnoveloj).

Ĉiuj tradukoj estas sur tre akceptinda nivelo, kvankam la grado de malfacileco tre varias depende de la aŭtoroj. Oni devas des pli gratuli tiujn, kiuj kuraĝe frontis la tekstojn de Gogol aŭ la Neĝoŝtormon de Tolstoj. Ĉeĥov estas videble pli facile tradukebla. Tio ne malpliigas la meritojn de ĉiuj tradukintoj: bonegaj estas ekzemple la traduko de la Turgeneva Asja (malgraŭ stumbleto ĉe la uzo de kontaĝi), de la Sonĝo de ridinda homo de Dostojevskij aŭ de la humuraĵoj de Saltykov-Ŝcxedrin. Kaj imagu la klopodojn, spertitajn de Korĵenkov, por trovi esperantlingvajn adaptaĵojn de la ĉevalecaj nomoj en la fama rakonto de Ĉeĥov!

Sergio Pokrovskij sufiĉe konvinke klarigas, kial li elektis publikigi la klasikan kaj faman tradukon de Grabowski, farinte en ĝi kelkajn modifojn por elsarki evidentajn erarojn kaj modernigi la vortprovizon. Estas evidente, ke niaj spronoj povas anstataŭi la pikradetojn de 1888.

Tamen kelkaj el tiuj modifoj ne estis nepre necesaj: la kapelo, la diversaj projektoj de la nova teksto ne estas nepre pli bonaj ol la preĝejeto aŭ la multoblaj projektoj de Grabowski. Pokrovskij prave rimarkigas, ke la titolo La neĝa blovado iĝis kvazaŭ nemodifebla. Tamen aspektas iom strange, ke samtitola novelo de Tolstoj aperas kun la esperantlingva titolo Neĝoŝtormo.

La redaktintoj prave petis la helpon de nerusaj provlegintoj por elsarki eventualajn rusismojn. Tamen tia entrepreno ne restas sen problemoj. Pokrovskij ne modifis la frazon de Grabowski Mario Gavrilovna estis edukita sur francaj romanoj. En la sama novelo kaj en multaj okazoj la tradukanton minacas insido de la vorto невеста, kiun oni ne traduku aŭtomate per fianĉino, ĉar plej ofte temas pri svatebla fraŭlino.

Oni ne traduku (по)мешать sistemece per malhelpi, kiam ĝeni pli taŭgas (pĝ. 29), nek напрасно per vane, kiam ofte pli ĝustas malprave (pĝ. 85). Народ estas kelkafoje tradukinda per homoj prefere ol per popolo (“Virinoj estas malsaĝa popolo“, pĝ. 141). Чуть estas pli taŭge tradukenda per preskaŭ, ol per apenaŭ ne (pĝ. 164). Estas preferinde aĉeti kontraŭpor iu sumo, ol pro (= за, pĝ. 28-29), malgraŭ la abundaj Zamenhofaj arkaikaj ekzemploj.

Mi certe ne tradukus la oftan esprimon Бог его знает! per Dio scias lin! (pĝ. 58), kiu sonas enigme por esperantista leganto. Svingi per anstataŭ svingi -on (pĝ. 71) evidentigas certe influon de la rusa lingvo, kvankam oni povas trovi unu Zamenhofan ekzemplon “svingi per la naztuko“, en kiu svingi fakte signifas “fari salutan signon“. La ĝusta uzo de svingi des pli gravas, ke oni efektive povas svingi ion per io, ekzemple “svingi bastonon per la pugno“. Eĉ movi, pro la sama influo, suferas saman sorton sur pĝ. 355 (“li [...] movis per la manoj“).

La tradukintoj devis solvi multajn malfacilaĵojn pro terminoj spegulantaj realaĵojn tipe rusajn — plie de la deknaŭa jarcento en difinitaj sociaj tavoloj — aŭ tiajn, por kiuj ne enradikiĝis firme leksika normo en esperanto. Brustumo estas bona ekvivalentaĵo por манишка, kaj estas registrita de Bokarjov; tamen la leganto certe bezonus klarigon. Ŝaŭmvino ŝajnas al mi pli norma ol gasvino (pĝ. 30). Sed al la leganto multe helpos la sufiĉe abundaj librofinaj notoj pri la diversaj verkoj.

Mi ne hezitas rekomendi ĉi tiun libron kaj eĉ konsili tujan mendon, ĉar la eldonnombro estas nur 500-ekzemplera.

Michel Duc Goninaz

La Verko de la Jaro 2003

Kvar poeziaj titoloj surmerkatigitaj en 2002-03 kandidatas por la Premio La Verko de la Jaro. Ilin proponis la membroj de la Esperanta PEN Centro kaj referendume asignos la abonantoj de la revuo Literatura Foiro.

La konkurado estos inter Cetercetere de Jarlo Martelmonto (eldonis la aŭtoro, Stokholmo 2002), El mia buduaro de Eli Urbanová (Fonto, 2001, surmerkatigita en 2002), Rapide pasis la temp’ de Eli Urbanová (KAVA-PECH, 2003) kaj Suno kaj ombroj de Rejna de Jong (FEL, 2002).

HeKo

Dankon por la donacoj!

En la rubriko Ricevitaj libroj ni regule listigas librojn, kiujn ricevas nia biblioteko. Sed ĉi-rubrike ni mencias nur la librojn, kiuj estis lastatempe eldonitaj. Pli multe nia biblioteko kreskas per libroj malnovaj, kiujn ni aĉetas (interalie en la brokanta fako de FEL) kaj ricevas donace.

Pasint-somere Andrej Koŝurnikov, donacis al ni, jam duafoje, kelkajn dekojn da libroj el la biblioteko de sia forpasinta patro, Boris Koŝurnikov. Plurajn malnovajn librojn kaj revuojn al ni transdonis Tatjana Kokareva, la vidvino de la eminenta kaliningrada esperantisto Aleksej Ĥovanskij. Plurajn malnovajn eldonaĵojn ni ricevis de Litovia Esperanto-Asocio.

Kiam ĉi tiu kajero estis redaktata, venis granda pakaĵo el Japanio kun 34 libroj, eldonitaj en ĉi tiu lando. La librojn donacis Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj. Inter ili estas veraj valoraĵoj, inkluzive de ses volumoj de verkoj de Eroŝenko kaj kvin kolektoj de la Hajkista Klubo.

Ni kore dankas al ĉiuj donacintoj.

Halina Gorecka

Gazetoj

Literatura Foiro. 2004. №207

Literatura Nobel-premiito Nadine Gordimer gastas sur la paĝoj de numero 207 de Literatura Foiro: kun ŝia afabla permeso, en la februara kajero de la revuo aperas ŝia eseo Kultura diverseco kaj esprimlibero en traduko de Perla Martinelli.

Per reaperigo de Strebado LF omaĝas la 100-jaran naskiĝan datrevenon de John S. Dinwoodie. En la rubrikoj pri la originala esperanta literaturo la legantoj trovas ĉapitron el la nova romano Johano de Vinko Ošlak, du poemojn de Gregory Dolgin, recenzon de Radojica Petrovič pri Kaj kiu pravas de Eugène de Zilah. Tie troveblas ankaŭ la voĉdonilo por la Premio La Verko de la Jaro 2003, kiun asignos referendume la legantoj.

La ĉemizo de la kontentulo estas popolfabelo el Friulo (nordorienta parto de Italio), kiun tradukis Carlo Minnaja. En la aliaj rubrikoj pri tradukita literaturo la legantoj ĝuos la poemon Mi senvestiĝas de la juna makedona poeto Zvonko Taneski tradukitan de Venelin Mitev, rakonton de la brazila verkisto Fritz Utzeri tradukitan el la portugala de Aloìsio Sartorato, la rakonton Midaso de Eduard Petiška tradukitan el la ĉeĥa de Cezar, recenzon de Kris Long pri Malvivaj animoj de Gogol kaj recenzon de Jarlo Martelmonto pri la poemaro La besto radikhava de Lajos Körmendi, tradukita el la hungara de Tibor Papp.

Sata... kvankam ankoraŭ ne tiel plena estas la recenzo de Giorgio Silfer pri la nova PIV. Valdo Banajtis komentarias la publikajn leterojn de ak. André Cherpillod al la Akademio de Esperanto pri la landnomoj kaj pri la supersignitaj literoj en la reto (LF 204).

Walter Żelazny kritike analizas la libron La Zamenhof-strato de Roman Dobrzyński. Miron Slabczyk rakontas pri la zamenhofologiaj tagoj en Ĉaŭdefono pasintan januaron, dediĉitaj al la centa datreveno de Lidja Zamenhof. En la esperantologiaj rubrikoj estas ankaŭ la komentario de Armando Zecchin pri la eseo de Nicolino Rossi pri la poemoj de Zamenhof (LF 202-206).En la februara numero komenciĝas la artikolo Lingva naciismo: popola tradicio kaj lingvaj reformoj de Iván T. Berend (tradukis el la hungara Ottó Haszpra).

LF 207 proponas ankaŭ la artikolon Dokistoj kaj teatro de Leen C. Deij kaj la eseon Pri ekzercado de Radosław Nowakowski. Konstrui sian identecon je Esperanto kaj ties kulturo estas la novjara salutmesaĝo de Walter Żelazny, Konsulo de la Esperanta Civito.

HeKo

Ricevitaj libroj

Claesson, Helen. Buster kaj la insektoj: Porinfana rakonto. — Kopenhago: Helen Claesson, 2003. — 33 pĝ., il. — [Donaco de H.Claesson].

Claesson, Helen. Kim kaj Mika: Porinfana rakonto. — Kopenhago: Helen Claesson, 2003. — 29 pĝ., il. — [Donaco de H.Claesson].

Gaidamavičius, Stasys. Lietuviški-esperantiški pasikalbėjimai = Litovaj-Esperantaj konversacioj.Kaunas: Ryto varpas, 2003. — 208 pĝ. — 2000 ekz. — [Donaco de LitEA].

Grimley Evans, Edmund. Esperanto-English English-Esperanto Mini-Dictionary. — Barlaston: EAB, 2003. — 64 pĝ. — [Recenzoekzemplero].

Kamiński, Robert. Pola listo de Zamenhof/Esperanto-Objektoj. Stato je 19 sep 2003. — Lodzo: Lodza Filio de PEA, 2003. — 20 pĝ., il. — [Donaco de R.Kamiński].

Laucius, Jeronimas. La tria frato Teoristo: Porinfana rakonto / Tradukis el la litova Valdas Banaiis. — Vilnius: Trys žvaigždutės, 2003. — 16 pĝ., il. — 1000 ekz. — [Donaco de LitEA].

Laucius, Jeronimas. Veturu al Piedpilklando: Porinfana rakonto / Tradukis el la litova Inita Tamošiūnienė. — Vilnius: Trys žvaigždutės, 2003. — 16 pĝ., il. — 1000 ekz. — [Donaco de LitEA].

Pasporta Servo 2004: La adreslibro de gastigantoj sub aŭspicioj de TEJO / Kompilis Derk Ederveen. — Rotterdam: TEJO, [2003]. — 207 pĝ., il. — [Membroekzemplero].

Ricevitaj gazetoj

Apudvistula Bulteno. 2003/10,11,12,13,14;

Esperanto. 2004/3;

Esperanto en Azio. 2004/46;

Gdanska Esperantisto. 2003/8;

Heroldo de Esperanto. 2004/1,2;

Kristana Alvoko. 2004/157;

La Gazeto. 2004/110;

La KancerKliniko. 2004/109;

La Movado. 2004/636;

La Ondo de Esperanto. 2004/3;

La Revuo Orienta. 2004/2;

La SAGO. 2004/3;

Laŭte! 2004/169;

Literatura Foiro. 2004/207;

Litova Stelo. 2004/1;

Norvega Esperantisto. 2004/1;

Pola Esperantisto. 2004/1;

REGo. 2004/1;

Scottish Esperanto Bulletin. 2004/1;

Sennaciulo. 2004/2;

Service de Presse. 2004/3;

TREFO. 2003/10.

M O Z A I K O

Por la januara enigmo Kunmetu rektangulon venis 19 respondoj. Ĉiuj solvoj estas ĝustaj. Ilin sendis: Albert Reiner (Aŭstrio); Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (Britio); Jindřich Tomíšek (Ĉeĥio), Erkki Kemppainen, Aira & Erkki Röntynen (Finnlando); Hans-Burkhard Dietterle, Heinz-Wilhelm Sprick (Germanio); Antanas Grincevičius (Litovio); Jean-Marie Ries (Luksemburgio); Ester Olsen (Norvegio); Howard Gravatt (Nov-Zelando); Hanna Skalska, Zbigniew Tylkowski (Pollando); Jurij Kivajev, Svetlana Konjaŝova, Oleg Sevruk (Ruslando); Roland Larsson (Svedio).

La ĝusta solvo: Ovo kokinon ne instruas.

La libropremion lote gajnis Ester Olsen (Norvegio). Ni gratulas!

Krucvortenigmo
Premu por vidi la bildon

Horizontale 1. El fremda ledo oni tranĉas tiel. 6. Kompleta. 9. Lasta parto de manĝo. 10. Ricevi impreson. 11. Rivero en Ruslando. 12. Mallaŭte paroli. 13. Krute vertikala. 16. Tiu de la hiacinto estas forta. 19. Sekigitaj kernoj de kokosoj. 22. Senfine. 23. Poezio. 24. Fari farunon el greno. 25. Havi ligitecon. 26. Sudamerika besto parenca al lamo. 27. Ruslanda rivero enfluanta en la Blankan Maron. 30. Ŝatokupo. 33. Ĉimpanzo estas tio. 36. Vegetaĵo kun grandegaj folioj. 37. Tute certe. 38. Tre malhela. 39. Balanceblaj infanlitoj. 40. Skandinava dio. 41. Omleto.

Vertikale 1. Estanta post ĉiuj aliaj. 2. Brui en dormo. 3. Pia kaj virta. 4. Antaŭa portugala mono. 5. Prepozicio. 6. Estrado. 7. Scienco pri moralo. 8. Insulo formita de koraloj. 14. Parenco. 15. Prononci la leteron “r“ per la gorĝo. 17. Irigi iun al difinita celo. 18. Konigi per parolado. 19. Scienco pri la konsisto de materiaj substancoj. 20. Kun urso promenu, sed pafilon tiel tenu. 21. Frukto. 28. Tia vetero estas malklara. 29. Birdo. 30. Plej bona amiko de homo. 31. Doni nomon al iu aŭ io. 32. Aŭdorgano. 33. Virina nomo. 34. Malgrasa. 35. Juvelŝtono.

Kompilis Eric Castell

Sendu la solvon tiel, ke ĝi venu poŝte (Vladimir Vyĉegĵanin: ab. ja. 71, RU-622049, Niĵnij Tagil, Sverdlovskoj obl., Ruslando) aŭ rete (family@vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ 20 maj 2004.

Spritaj splitoj kaj preskeraroj (16)
el la kolekto de la reduktoro

La unua parto | La dua parto | La tria parto | La

kvara parto | La kvina parto | La sesa parto | La sepa parto | La

oka parto | La naŭa parto | La deka parto | La dek-unua parto | La

dek-dua parto | La dek-tria parto | La dek-kvara parto | La dek-kvina parto

Likva ovo de Kolumbo?

Se eblas, ni bezonas unu estraranon el Suk-Ameriko. (Libera Folio. 11 feb 2004, “Lee Chong-Yeong volas atingi internaciajn organizajojn“; http://www.algonet.se/~kallekn/folio/Bleechong.html)

Kolkera kernilo

Ekzerco inspirita de la kernolibro de B. Kolker “Vojaĝo al Esperanto-Lando“ (Komencanto. 2003: 5. Trovis Ionel Oneţ)

Nur por espertuloj

“La muziko kaj la arto en la Espertanta kulturo“ estis la temo de la seminario... (La Ondo de Esperanto. 2004: 2)

Ertl: Streĉita kordo?

Unu el la plej bone venditaj liroj estas la “Postdomo“ de la eksĉefredaktoro de la revuo “Esperanto“, István Ertl. (Ĉina Radio Internacia, “Furorlibro ĉe kongresa libroservo“, 08/03 07:11 GMT; http://esperanto.cri.com.cn/esperanto/2003/Aug/148289.htm)

Altigu la voĉon

Minimume, se en ĉiu el la kluboj almenaŭ iom sisteme komunikus pri siaj agadoj en la supraj kantoj... estus almenaŭ pli klara la ĝenerala bildo de la movado... (Nikolao Gudskov, Raporto de la Estraro de REU al la Konferenco pri la agado post la 15.12.2002)

Manifesti manan faston

Laŭ NPIV “fasti“ signifas: “pro religia motivo sin deteni de nutraĵo dum pli-malpli longa tempo“ aŭ “ial resti ne manante“. (La espero. 2004: 1. Rimarkis Ionel Oneţ)

Plukis István Ertl

Kiu estas sur la foto?

En novembro 2003 ni komencis serion da fototaskoj “Kiu estas sur la foto?“ kiun prizorgas Ziko Marcus Sikosek, kiu uzas la materialon de la Biblioteko Hector Hodler (Roterdamo). Por la januara tasko venis kvar respondoj. Detlev Blanke, Wim De Smet kaj Paul Peeraerts ĝuste identigis la fotiton — Hans Michael Maitzen. Loto donis premion al belgo Wim De Smet.

Bonvolu antaŭ 20 maj 2004 sendi al la adreso de La Ondo la nomon de la persono, kiu estas sur la apuda foto. Ne rajtas respondi la fotito mem. Inter la solvintoj ni lotumos libropremion.

Bonŝancon!

Esperanto — Edzperanto

La 6an de marto geedziĝis en la slovaka urbo Poprad aŭstraliano Trevor Steele kaj slovakino Katarina Bodnárová.

Trevor estas Esperanta verkisto kaj instruisto, ĝenerala direktoro de UEA. Katarina estas konata en la movado kiel volontulino Katja aŭ Cindrulino, kiu jam du jarojn helpas en la CO en Roterdamo. La novgeedzoj pasigos duonjaron en Hindio, kie Trevor instruos Esperanton. Poste ili planas komunan vivon en Aŭstralio.

Stano Marček

Ni gratulas!

Leterkesto

En la redakcia kolumno de la decembra LOdE mi legis pri la Esperanto-kurso en Kaliningrado. Kompreneble, estas tre bone, ke post longa foresto, dank’ al la klopodoj de la geredakcianoj en Kaliningrado denove startis Esperanto-kurso. Gratulon al la aktivuloj! Tamen min ege mirigis, ke veno de “deko da studentoj“ al la varb-renkontiĝo kaj aliĝo de 7 homoj al la kurso post tiel aktiva kaj tempo- mon-konsuma informkampanjo estis taksita “sukceso“. Laŭ mi, la monto (“pagitaj anoncoj en gazetaro, centoj da anoncetoj, radi-dissendo de la informoj, kelk-minuta televid-programo“) naskis muson! Kaj mia pritakso povas esti nur mallaŭda — multege da monelspezoj kaj tempomalŝparoj estis simple forĵetitaj en vakuon!

Laŭ mi, ne estas senco sin pravigi per tio, ke la epoko aŭ loko estas malfavoraj por la afero — ili estas egale malfavoraj por ni ĉiuj. Gravas, ke la informado kaj agitado estu pli bone direktataj; ke la informo ekde komenco estu laŭeble pli proksima al la eventualaj interesotoj, sed ne nebula kaj ĝenerala, kiel en radio kaj televido.

Pavel Moĵaev (Ukrainio).

La Ondo tre plaĉis al mi. Mi plene konsentas kun Dafydd ap Fergus, ke eblas esti bona esperantisto sen membriĝo en iu asocio (mi mem!). Se vi povas, bonvolu presi pliajn kantojn, ekzemple, po unu kanto en ĉiu numero. La kanton Katjuŝa mi parkerigis.

Igorj Belousov (Ruslando)

En la decembra Ondo mi tralegis interesan informon Komuna seminario (pĝ. 7). Mia koro ege ĝojis, ke tamen estas personoj, kiuj ne volas esti sklavoj de la angla lingvo. Mi klinas mian kapon kun granda estimo antaŭ tiuj, kiuj ne volas lerni la anglan. Se vi lernas Esperanton, vi estas kaj estos libera homo.

Stanisław Boskowski (Pollando)

La januara kovrilpaĝo de La Ondo al mi plaĉis same, kiel ĝi plaĉis al miaj konatoj Roman Dobrzyński kaj Andrzej Sochacki. Sed ne indas aperigi fotojn kun verdaj steletoj, kiel rekomendas modesta R.Dobrzyński. Pripensante la artikolon de Tamara Durnickaja, mi proponas al ĉiuj abonantoj dum la venonta abonperiono indiki siajn aĝon kaj profesion. Vere, estus interese scii, kiuj abonas la revuon. Mi mem estas 47-jara kuracisto.

Sergej Stepanenko (Ruslando)

La marta numero estas elstara — eble modela por La Ondo, kia mi volus ĝin vidi. Mi speciale ĝojis pri apero de aldonaj kvar paĝoj kun Eŭropa Bulteno. Estas sendube gajno por La Ondo kaj ĝiaj legantoj, verŝajne estas ankaŭ gajno por BKC — ĉar ili ricevas kvalitan kaj atentan legantaron.

La aspekto de la marta numero estas same bonega, kiel ĝia enhavo. Denove aro de tute ĉarmaj ŝercoj en unu kovrilo kaj simpatia rideto en la alia. Malgraŭ la plendo, kiun mi vidis en la interna kovrilo, mi trovas la kompost-manieron de la teksto senriproĉa, samkiel la elekton de tiparoj, enmeton de bildoj ks.

Mi ne ĉiam atentas pri recenza parto de la revuo, sed ĉi-foje mi tralegis ĝin plene (eble altiris mian atenton mia propra recenzo, kaj mi volis kompari la stilojn; aŭ eble allogis la fotoj kaj bildoj). La Zamenhof-strato per la recenzo interesis min, kaj mi eble esploros, kiel mi aĉetu tiun interesan legaĵon, dum ĝi ne elĉerpiĝis.

Slavik Ivanov (Ruslando)

Dum du jaroj mi profesie respondecis pri la aspekto kaj grafika aranĝo de monata periodaĵo svedlingva. La elekto de taŭga ilustraĵo por la kovrila paĝo ĉiam estis grava parto de mia laboro. Pluraj homoj partoprenis en la diskuto, sed neniam iu proponis, ke ni povus por la kovrilo elekti foton de bela juna virino sen ajna rilato al la enhavo de la gazeto. Tia elekto ja esprimus ne nur malrespekton al la leganto, kiu abonis seriozan eldonaĵon, sed ankaŭ komplete eksmodan rigardon al la rolo de la virinoj en la socio. Mi esperas, ke la kovrilpaĝo de via revuo baldaŭ atingos simile altan nivelon kiel la ceteraj paĝoj.

Kalle Kniivilä (Svedio)

Hodiaŭ la poŝtknabino portis al mi la martan Ondon. Mi dankas kore. Jam mi legis, kion skribis Alen Kris kaj Komitatano Z, kaj kompreneble mi tuj legis ankaŭ la spritajn splitojn de István Ertl. La kovrilpaĝan belulinon mi klopodis vane ĉirkaŭpreni. Tamen ameme kisis ;-)

Bruno Lehtinen (Finnlando)

Esperanto-Kalendaro

30 apr – 3 maj.

Felixstowe (Britio).

86a Brita Esperanto-Kongreso.

Adreso: 10 Marina Gardens, Felixstowe Suffolk IP11 2HW, Britio.

Rete: eab@esperanto-gb.org, esperanto@btopenworld.com

8 maj.

Pelplin (Pollando).

4a Printempa Renkonto Esperantista.

Adreso: Jadviga Wasiuk ul. Strzelnica 8, PL 83-130 Pelplin, Pollando.

Rete: jagaw53@poczta.onet.pl

28-31 maj.

Peebles (Skotlando).

Skota Esperanto-Kongreso.

Adreso: 24b, Millar street, Glassford, Lanarkshire, ML10 6TD, Britio.

Rete: hughreid2@yahoo.co.uk

28-31 maj.

Neubrandenburg (Germanio).

81a Germana Esperanto-Kongreso.

Adreso: GEA, Immentahlstr. 3, DE-79104 Freiburg, Germanio.

Rete: gea@esperanto.de

15-23 jun.

Mielno (Pollando).

26a Ĉebalta Esperantista Printempo.

Adreso: PEA, Box 30, PL 75-016 Koszalin-1, Pollando.

Rete: barslavo@poczta.onet.pl

30 jun – 5 jul.

Olsztyn (Pollando).

FREŜO-2004 (Frusomera Renkontiĝo Esperanta Ŝokanta Obstinulojn).

Adreso: Marian Zdankowski, ul. Limanowskiego 36/3, PL 10-343 Olsztyn, Pollando.

Rete: avolamer@ols.vectranet.pl

3-10 jul.

Kretinga (Litovio).

57a kongreso de IKUE.

Adreso: doc. Laurynas Skūpas, str. A.Stulginskio 4-13, LT-2001 Vilnius, Litovio.

Rete: skupasl@yahoo.fr

5-9 jul.

Valamo (Finnlando).

Esperanto-kurso.

Adreso: Puutarhakatu 26 A 11, FI-20100 Turku, Finnlando.

Rete: sekretario@esperanto.fi

5-23 jul.

Brattleboro (Usono).

Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto.

Adreso: Ellen M. Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512 USA.

Rete: eddyellen@aol.com

10-17 jul.

Kovrov (Ruslando).

60a Internacia Junulara Kongreso

Adreso: Vit. Malenko, ul. Dugina, 17-62, RU-140180, Ĵukovskij, Moskovskaja obl., Ruslando.

www.tejo.org/ijk

10-18 jul.

Birštonas (Litovio).

BET-40 (Baltiaj Esperanto-Tagoj).

Adreso: p.k. 167, LT-44287 Kaunas, Litovio.

Rete: litova.ea@mail.lt

17-21 jul.

Malbork (Pollando).

1a Kongreso de Internacia Esperanto-Turismo.

Rete: augustocasquero@infonegocio.com

17-23 jul.

Pécs (Hungario).

Internacia Esperanto-Konferenco.

Adreso: Orbis Pictus, Via Parini 5, IT-34 129 Trieste, Italio.

Rete: orbispictus@iol.it

24-31 jul.

Pekino (Ĉinio).

89a Universala Kongreso de Esperanto.

Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015, Rotterdam, Nederlando.

Rete: uea@inter.nel.net

26 jul – 8 aŭg.

Kall-Krekel (Germanio).

2a SOmera MEzeŭropa REnkontiĝo.

Adreso: Wiclefstr. 9 DE-10551 Berlin Germanio

Rete: Lu@EsperantoLand.org

7-13 aŭg.

Barlaston (Britio).

44a Esperanto-Somerlernejo.

Adreso: Wedgwood Memorial College, Station Road Barlaston, Stoke on Trent, ST12 9DG, Britio.

Rete: wedgwood.college@staffordshire.gov.uk

7-14 aŭg.

La Chaux-de-Fonds (Svislando).

Kultura Esperanto-Semajno kaj Simpozio pri la esenco kaj estonteco de Esperantio.

Adreso: KCE, CP 311, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svislando.

Rete: kce.esperanto@bluewin.ch

14-21 aŭg.

Pluezek (Francio).

8aj Internaciaj Renkontiĝoj de Esperanto.

Adreso: 8 Rue de Montauban FR-35750 Iffendic, Francio.

Rete: jeanpierre-ducloyer@club-internet.fr

14-21 aŭg.

Bratislavo (Slovakio).

77a Kongreso de SAT.

Adreso: KAVA-PECH, Anglická 878, CZ-252 29, Dobříhovice, Ĉeĥio.

Rete: info@kava-pech.cz

25-29 aŭg.

Bilbao (Hispanio).

6a Eŭropa Esperanto-Kongreso.

Adreso: Barrencalle Barrena 7-1° dcha, ES-48005 Bilbao, Hispanio.

Rete: esperantobilbao@terra.com

1-3 okt.

Poznań (Pollando).

XX-aj Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES-2004).

Adreso: Paweł Janowczyk, ul. Zawady 2/7, PL 61-002 Poznań, Pollando.

Rete: janowczykpawel@poczta.onet.pl

2-9 okt.

Salou (Hispanio).

12a Internacia Esperanto-Semajno de la kulturo kaj turismo.

Adreso: Luis Serrano Pérez, Ap. 423, ES-08200 Sabadell, Hispanio.

Rete: luisserrano@mixmail.com

Ni certe venos al Pelplin, Olsztyn, Birštonas kaj Poznań, eble ankaŭ al Malbork kaj La Chaux-de-Fonds (HaGo, AlKo).

Librotenado

— Sinjoro direktoro, sub kiu titolo mi devas enskribi viajn perdojn ĉe la ĉevalkuroj?

— Nu, enskribu ilin inter la “kurantaj elspezoj“.

Per la telefono

— Sinjoro doktoro, mi petegas, venu rapide! Mia fileto englutis mian krajonon!

— Jes, tuj mi iros! Sed ĉu vi jam provis fari ion?

— Certe! Mi skribas nun per la fontoplumo.

Amikinoj

— Ĉu vi scias, mia kara, ke via malnova ĉambristino nun ĉe mi servas?

— Ho, ĉu vere?

— Nu, tamen ne ektimiĝu, ĉar eĉ la duonon mi ne kredas el tio, kion ŝi rakontas pri vi.

La nova sekretario

— Ĉu oni povas paroli kun la sinjoro direktoro?

— Certe, sinjorino. Li estas ĉiam preta akcepti belajn virinojn.

— Tiam bonvolu anonci al li, ke lia edzino estas ĉi tie.

Semajnfino

— Ĉu mi ne diris al vi, infanoj, ke vi portu de hejme ankaŭ unu bonan spongon?

— Ne estis hejme eĉ unu bona, ĉiuj estis plenaj de truoj.

Grava kaŭzo

La malgranda Joĉjo petas monon de la patrino. La patrino miras.

— Por kio vi bezonas la monon?

— Imagu nur, panjo, mi iras en la strato kaj rabisto venas kontraŭ mi kaj diras al mi: monon aŭ vivon! Kio okazos, se mi ne havos monon?

Sincera funebro

— Kio okazis al vi, kial vi estas tiel malĝoja?

— Ĉu vi ne aŭdis? Mortis la plej riĉa homo de Ameriko?

— Jes, mi aŭdis. Nu, ĉu li estis via onklo?

— Ne, ne, tute ne! Kaj ĝuste pro tio mi malĝojas.

En restoracio

— Diru, kelnero, kiam oni aĉetis ĉi tiun kankron?

— Pardonu, sinjoro, mi ne scias tion, ĉar nur de du semajnoj mi laboras en ĉi tiu restoracio.

Bazo por kredito

— Kion vi pensas, ĉu mia nova tajloro donos al mi krediton?

— Ĉu li jam konas vin?

— Ankoraŭ ne.

— Tiam vi provu! Verŝajne sukcesos.

La ĝusta

— Kion vi pensas, ĉu la riĉa Meier donos monon por mia eltrovaĵo?

— Mi ne tre kredas. Li estas tro malinteligenta por kompreni tiajn teknikajn aferojn.

— Ĝuste tian homon mi bezonas!

Morala alteco

— La plej granda malhonesteco estas skribi sennoman leteron kaj tiel kalumnii.

— Mi havas precize la saman opinion. Kiam mi skribas anoniman leteron, mi ĉiam subskribas la nomon de iu el miaj amikoj.

Post festeno

Edzino: La bankdirektoro estis terure malĝentila al siaj gastoj.

Edzo: Certe li havis multajn malagrablaĵojn en sia oficejo.

Edzino: Tio ne estas senkulpigo! Bone edukita homo elverŝas sian koleron kontraŭ sia edzino, sed neniam montras ĝin al siaj gastoj.

Amerikaj turistoj

— Kaj kiel vi povis dum tri tagoj rigardi la tutan urbegon Romo?

— Tre simple: mia edzino vizitadis la preĝejojn, mia filino la teatrojn, kaj mi la terinkejojn.

Plukis Halina Gorecka

La 3an de februaro 2004 forpasis

Károly Fajszi (1911-2004) honora membro de UEA, eminenta hungara esperantisto kaj kolektanto, ricevinta pro sia esperantista agado en 1994 Malgrandan Krucon de Ordeno de Hungara Respubliko.

Ni funebras kaj kondolencas.