Tekstaro de Esperanto

Unu teksto el kolekto de Esperantaj tekstoj

Revuo Esperanto 2008-2012

La bazan tekston origine enkomputiligis Universala Esperanto-Asocio

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La bazan XML-version kreis Simon Davies el PDF-dosieroj disponigitaj de Universala Esperanto-Asocio

Proksimuma verkojaro: 2008-2012

Revuo Esperanto 2008 1

Malferme

Bonvenon, aŭtodidaktismo!

En la momento de novjara kunĝojo, mi feste salutas vin okaze de la 100-jariĝo de UEA, la 60-jariĝo de la Universala Deklaracio pri Homaj Rajtoj, kaj la Internacia Jaro de la Lingvoj 2008. Ĉi-jare, la parolantaroj de la malgrandaj lingvoj agos por plibonigi sian sanon — kaj la festemon, festoj nutras lingvojn; kontribuos al tiu agado nia jubileanta Asocio.

La novjara festado rekunigas familianojn — vizite aŭ telekomunike. Multaj parolantoj de la bengala lingvo, ekzemple, loĝas for de ĝiaj “hejmoj” en Bangladeŝo kaj la barata gubernio Okcidenta Bengallando. Ili aparte fortostreĉas por rekonektiĝadi al la lingvanaro. La samon faras aliaj elmigrintaroj, kiuj parolas hungare aŭ pole, japane aŭ katalune, malajale aŭ malagaŝe. Kion ni kontribuu al klopodoj por konservi la integrecon de la lingvanaroj?

La demando memorigas min pri tiu aŭtodidaktema junularo, al kiu gestis mia decembra alvoko fasoni ejojn de nova aŭtodidaktismo. La gejunuloj, teknike lertaj, fervore lanĉas retpaĝarojn kaj zorge ĝardenistas ilin. Ne nur pri tio temu, tamen. Niaj junaj gekolegoj — nutriĝantaj ĉefe ĉe retaj fontoj, tekste/muzike/bilde — estas malpli cerbolavitaj, ol ni estis, per la naciaj doktrinoj enkadrigitaj en la lerneja-universitata “eduko”. Savas ilin la aŭtodidakteco, kiu internaciigas.

Kial ni ne konscias pri tiu elemento de gejunula skeptiko pri la nacia saĝo? Kial ĝi ne estas vaste diskutata? Parte pro la junulara kutimo ridetante hisi flagojn de generacia aparteco — surmurigi strasaĵojn por agaci, laŭtigi la muzikon por fortimigi. Siajn seriozojn junaj homoj flegas senkrie, do lasante al ni la taskon rimarki ilin. Ni devas fortostreĉe atenti ilian liberiĝon el la naciaj kaĝoj. Kaj ni esperantistoj estas inter la malmultaj, al kiuj povas gravi specife la malnaciemo de la kutimaj gejunulaj tendencoj.

Al kio tia konsciiĝo instigu nian diligentan kolegaron? La sugeston, ke geamikoj teknike lertaj, plejparte junaj, konstruu tutan maŝaron amikan al aŭtodidaktoj, mi faras kun la humilo de laika mezaĝulo. Al neteknikaj gekolegoj plejparte nejunaj (kaj al tajpemaj/desegnemaj infanoj) mi proponas, ke ni enmetadu en la retpaĝarojn bunte utilan aron da Esperantaj materialoj — kaj igadu ilin elserĉeblaj. Por glate kunagi, ni bezonas de gejunuloj klarajn konsilojn, kiujn mi ĉi-pere petas: kion tuj tajpi kaj al kiu/j disponigi?

Evidente tia laboro konstruos transnacian pedagogion, helpos formi emancipitajn mondanojn — vidu nian strategian planon. Same evidente, temas kunflui kun jamaj junulaj preferoj kaj eviti la riskon de tedeco. Bone; kiamaniere tio rilatas al la konservado de etnaj lingvoj?

Nu, konsideru la diasporajn kaj do strebe rekonektemajn lingvanojn. Bengallingva knabo kreskanta en Hajderabado ne lernejas sialingve. Li lernas la bengalan aŭtodidakte. Plenkreskuloj ne povas instrui, sed nur helpi. Hodiaŭ tian aŭtodidaktan vivon oni agordas al la disponoj retaj. Tio invitas la Esperantan agordilon.

Esperanto kapablas liveri aŭtodidaktan ilaron por memklerigo modele taŭgan al individuoj kun aventuremo kombinanta la logikon kaj la fantazion. Se ni pionire ekkonstruos aŭtodidaktan ŝoseon, nia lingvo iĝos grava portanto de la aŭtodidaktismo. Due, se niaj vojfarantoj spontane, sen cinikaj ŝajnigoj, helpos konstrui kaj plibonigi tiajn ilarojn ankaŭ alilingve, tiam Esperanto komencos roli kiel interŝanĝejo de spertoj inter aŭtodidaktismoj en diversaj tiamaniere kultivataj lingvoj.

Nian sperton de malferma komunumo indas disponigi al aliaj komunumoj, al kiuj la hodiaŭo trudas malfermiĝojn kaj kulturajn ŝanĝiĝojn. La propono dividi kun aliaj memklerigan ilaron bazitan sur la diafana strukturo de neŭtrala lingvo daŭrigas la senkrian, nur popole kaj praktike funkciantan aliancon inter la neŭtrala UEA kaj la neneŭtrala SAT. Vi demandas kun miro: kiu alianco? Mi parolas i.a. pri la senkomenta akceptiĝo de PV kaj PIV kiel ĉiesaj referenciloj. Tiu kerno de la aŭtodidaktisma projekto de Lanti iĝis integra parto de la esperantista streba repertuaro; ne nur SAT-anoj kunagas por produkti novajn eldonojn de PIV.

Povas ja esti, ke tiuvoje Lanti intencis malkonstrui la naciojn, kun kies tradiciaj strukturoj la tiutempa neŭtrala (do naciakcepta) movado liatakse tro intimiĝis. Sed la debatoj alilokiĝis. La tiamaj naivaj naciismo kaj sennaciismo ambaŭ bezonas rekonsideron nun — la nacioj disfalas tute alimaniere ol iu ajn atendis. Novaj geometrioj devigas krei novajn funkciilojn.

Al Lanti gravis la unika kapablo de Esperanto ligi kernan radikaron, afikse, al abunda foliaro. Li vidis en tiu laboristo-amike simpla aparato leksikan kernon de enciklopedia memklerigilaro por individuoj kuraĝe memstaremaj, do nacirezistaj. Ni hodiaŭigu lian aŭtodidaktan vojon kaj disponigu ĝin al aliaj, simile minacataj kaj simile kuraĝaj, lingvanaroj. Ni kunagu novjare-toste, pensonte pri strukturaj formaligoj sobre-poste.

Probal Dasgupta

De pasinto al estonto

Kolokvo pri Esperantaj bibliotekoj kaj arkivoj 19-20 okt 2007
Aŭstria Nacia Biblioteko, Vieno

Ne mankas problemoj pri la konservado de la planlingva spirita heredaĵo. Tial estis tre bonvena la iniciato de Herbert Mayer, direktoro de la Esperantomuzeo kaj la Kolekto por Planlingvoj de la Aŭstria Nacia Biblioteko en Vieno, aranĝi internacian kolokvon en Esperanto pri la temo “Planlingvaj bibliotekoj kaj novaj teknologioj”.

Kiel skribite en la alvoko, la celo de la kolokvo estis “prezenti la ĉefajn problemojn, kiujn frontas diverstipaj planlingvaj bibliotekoj kaj arkivoj kaj kiuj estas solvendaj.” Kaj aldone: “La reciproka konatiĝo de la koncernaj respondeculoj, la komuna pridiskuto de la nuntempa rolo de niaj bibliotekoj kaj arkivoj, helpu al ni trovi konvenajn vojojn kaj metodojn por starigi kunlaboron kaj interhelpon.”

La kolokvon financis la Aŭstria Nacia Biblioteko kaj subvencie subtenis ĝin Institucio Hodler (UEA). Ĝi okazis sub teknike bonaj kondiĉoj en la belega nova sidejo de la Esperantomuzeo, en Palaco Mollard, Herrengasse 9, impona kaj historie riĉa konstruaĵo en la centro de Vieno.

Prelege inaŭguris la kolokvon la direktoro de la Esperantomuzeo, prezentante la nunan evoluon de la Kolekto por Planlingvoj de la Aŭstria Nacia Biblioteko. La serĉprogramo “Trovanto” jam de pluraj jaroj funkcias, kaj ebligas trovi la librojn de la Kolekto per la reto*. Nun komenciĝis la enmeto de la fotoj en la retan katalogon. Aldone estas ankaŭ projektoj pri ciferecigo, unuavice pri la inkunabloj de Esperanto. Nun estas prilaborata la reta katalogigado de la Esperanto-revuoj, kaj ciferecigo de 80 horoj da sono, el sonbendoj kaj kasedoj. La celo estas, ke ĉio estu atingebla per la reto. Bonvenon al HANNA! Ne temas pri la amikino de la direktoro sed pri nove fondita datumbanko: Handschriften, Autographen und Nachlassbestände (manskribaĵoj, aŭtografoj kaj postlasaĵoj), kiu enhavos materialojn de gravaj esperantistoj kaj interlingvistoj.

* Pri la Kolekto vidu ĉe: http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/eo/index.htm, de kie atingeblas “Trovanto”.

Christian Cimpa, kunlaboranto de Herbert Mayer, specife zorgas pri la bildarkivo de la Kolekto por Planlingvoj. Li prelegis pri “La daten-bankoj de La Kolekto Por Planlingvoj / Skanadaj kaj ciferecigaj projektoj en la Aŭstria Nacia Biblioteko”. Temas pri fotoj, afiŝoj, kiuj devas esti konservataj en specialaj kondiĉoj: temperaturo, grado de humideco, lumo... kaj ankaŭ tri-dimensiaj objektoj kiel insignoj. Ĉiu objekto estas identigita per loko, dato, okazaĵo, nomoj... kaj estos ankaŭ poste rete serĉebla. Se objekto estas tro difektita, oni unue klopodas ĝin plibonigi per aparta programo, kiel oni normale faras en tiuspecaj muzeoj kaj arkivoj. Resume, en Vieno oni prizorgas la trezorojn de nia kulturo per la plej modernaj teknikoj.

Pri Planlingvaj arkivoj — problemoj kaj praktikaj spertoj, prelegis Detlev Blanke. Li klarigis kiel li mem kaj lia edzino Wera prizorgas siajn proprajn arkivon kaj bibliotekon. La materialo konsistas ne nur el libroj, revuoj ktp, sed ankaŭ el sliparo, fotoj, filmoj, fakrilataj privataj korespondaĵoj. Por ke tiuj materialoj ne perdiĝu, kiel jam anoncite en la revuo Esperanto, la geedzoj Blanke faris kontrakton kun “Fondaĵo Arkivo de Partioj kaj Amasaj Organizaĵoj de GDR en la Federacia Arkivo”, ke la Fondaĵo transprenu la interlingvistikan materialon. Imitinda ekzemplo por sekurigi la konservadon de gravaj materialoj por la historio de la movado.

La Germana Esperanto-Biblioteko Aalen: hieraŭ, hodiaŭ kaj kio morgaŭ? estis prezentita de du respondeculoj de la biblioteko, Utho Maier kaj Karl Heinz Schaeffer*. Ili rakontis, kiel la kolektoj de Germana Esperanto-Instituto transiris al Aalen, tra diversaj epizodoj de la historio. Nuntempe la kolekto konsistas el 40 mil bibliotekaj unuoj, kaj krome 6221 kompletaj gazet-jarkolektoj . Ĝi “loĝas” sub la tegmento de la urbo-biblioteko Aalen, kun subteno de la urbo Aalen, en formo de ĉiujara buĝeto kaj disponigo de la ejo.

* La prelego troveblas ĉe: http://esperanto-bibliothek.gmxhome.de/superrigardoalresumokonciza.htm

Árpád Mathé, kiu nun finpretigas imponan katalogon pri periodaĵoj, parolis pri Periodaĵoj en bibliotekoj kaj libraroj. La situacio pri periodaĵoj estas pli komplika ol pri libroj: ofte temas pri nekompletaj kolektoj, kaj krome la katalogado pri la enhavo de la periodaĵoj — ja grandega tasko, ĉar temas ekzemple pri analizo de unuopaj artikoloj de revuoj — postrestas, kio tre ĝenas la sciencan esploradon de nia kultura heredaĵo. Jen unu el la eroj, kiuj nepre bezonus kunlaborigon.

Pri la planlingvo Volapük en arkivoj kaj bibliotekoj prelegis Reinhard Haupenthal. Ŝajnis al li, ke estas ĝenerale manko de interesiĝo pri tiu planlingvo, eĉ se nur el historia vidpunkto.

Pri Esperanto-bibliotekoj en Ĉeĥio kaj disponigo de libroj per elektroniko parolis Miroslav Malovec. Li atentigis pri jam ekzistantaj bibliotekoj en la reto* kaj pri diversaj samcelaj projektoj, en kiuj oni ne forgesu esperantlingvajn librojn.

* Vidu ekzemple: http://onlinebooks.library.upenn.edu/; http://www.gutenberg.org/browse/languages/de

Marek Blahuš faris proponon starigi interretan superkatalogon kaj ciferecan arkivon de Esperanto-literaturo, kiel unu el la diversaj projektoj de E@I.

Por konservi diversajn tekstojn en elektronika formo, necesas skani ilin. Sed ne ĉiuj skanprogramoj same taŭgas por Esperanta alfabeto. Toon Witkam komparis diversajn skanajn programojn, kiujn oni uzas por esperantlingvaj tekstoj. Ne sufiĉas simple skani, necesas poste kontrollegi la rekonitan tekston de la skanaĵo.

Ljubomir Trifonĉovski parolis pri la nuna stato de klubaj bibliotekoj en Bulgario. Iom bedaŭrinda stato, sed certe ne nur en Bulgario.

Barbara Pietrzak rakontis pri siaj klopodoj konservi la sonarkivon de la Esperanto-redakcio de Pola Radio. Arkivoj pri la plej fruaj elsendoj apenaŭ ekzistas, kaj la materialoj sur kiuj registriĝis la elsendoj, varias laŭ la progreso de la teknikoj: sonbendoj de diversaj formatoj, ĝis cifereca registro ekde 2004.

Tiel ĉiu preleganto prilumis apartan aspekton de la problemaro, kaj ĉiam sekvis vigla diskuto. La kolokvo plenumis la difinitajn celojn: ĝi kunigis tridekon da fakuloj, kiuj prelegis, debatis, interŝanĝis ideojn kaj starigis planojn por estonta kunlaboro.

La Muzeo mem, kiun oni vizitis enkadre de la kolokvo, surprizis iujn, pro sia relativa malgrandeco kaj la malmulteco da objektoj tie rekte videblaj. Sed la nuna koncepto de muzeoj estas, ne superŝuti la vizitanton per amaso da informoj, objektoj, sed aktivigi la vizitanton, tiel ke li malkovru per si mem, elektante aŭskulti iujn informojn, en pluraj lokoj, kaj malkovrante zorge elektitajn erojn.

Tra la diversaj prelegoj kaj intervenoj, oni enfokusigis jenajn temojn:

Savado de la dokumentoj

Ofte revenis la historio de antaŭ nelonge forpasinta esperantisto, kies edzino, tuj post la forpaso, forĵetis ĉiujn esperantaĵojn. Temis pri filmaĵoj de lastatempaj esperantistaj kunvenoj, do unika materialo. Ĉu pro tio, ke ŝi ne volis havi tiujn memoraĵojn, ĉu pro tio, ke ŝi ĵaluzis pri la okupo de la edzo, kiu tiel forprenis atenton al ŝi...

Kiel malhelpi tion?

Haviĝis la demando: savo de nuntempaj retdiskutoj, retaj dokumentoj, ktp (per surpaperigo, registro sur disko).

Cetere, koncerne la savadon de la valoraj prezentaĵoj de tiu ĉi kolokvo, aperos aktoj, redaktotaj de D. Blanke kaj H. Mayer, kaj eldonotaj de UEA.

Protektado de la dokumentoj

Plurfoje oni atentigis pri la historio de ŝimantaj libroj en kelo, subtegmentejo aŭ garaĝo...

Bona traktado de la dokumentoj, kaj tute aparte de fotoj, video- kaj sonmaterialo, estas necesa: ciferecigo, skanado, restaŭro... — tiuj diversaj operacioj devas esti profesie plenumitaj. Tiurilate modele agas la Aŭstria Nacia Biblioteko.

Plian problemon formas la konstanta evoluo de la teknikoj. Solvoj validaj antaŭ dudeko da jaroj apenaŭ plu havas sencon nun. Ekzemple malnovajn filmojn oni siatempe stokis en loko kiu ebligis, ke ili ne forviŝiĝu (ĥemiaĵoj tiutempe uzitaj forvaporiĝis), poste kiam ekestis la videokasedoj, la rekomendo estis kopii sur tiun novan materialon, poste sur DVD, kaj poste?

Utiligeblo de la dokumentoj

Ofte konstateblas zorgiga sciomanko. Por ke la dokumentoj estu utiligeblaj, necesas scii, ke ili ekzistas, kie ili ekzistas kaj kion ili enhavas. Temas pri la katalogado, kaj ĝia enretigo, tiel ke la informoj estu facile alireblaj. Kaj la komunikado pri tio.

Kunlaboro

Kunlaboro por superkatalogo, kunlaboro por ne refari du aŭ pli da fojoj la saman laboron (ekzemple en katalogado), interŝanĝo de spertoj pri la labormanieroj. Pluraj el la tie kunvenintaj specialistoj starigis planojn tiu-rilate; sed eble kiel ĉefaĵon ni menciu la planatan kunlaboron inter IEM kaj Biblioteko Hodler, laŭ propono de la direktoro de IEM Herbert Mayer al UEA. Ne eblas jam nun detali pri tiu ĉi projekto, sed ĝi bonaŭguras por la estonto de niaj arkivaj trezoroj kaj ilia utiligebleco.

Antaŭ tri jaroj, mi skribis en la revuo “Libron oni ne forĵetas”. Tiu slogano pluvalidas. Post forĵetado, nenio plu eblas... kiam mi demandis al Herbert Mayer, ĉu ne ĝenas, se iu heredigas tutan fatrason, kun banalaj kaj facile akireblaj libroj, li klarigis, ke ĝuste la laboro de la muzeaj fakuloj estas kribri tion. Kaj li aldonis: “Ĉiujn librojn ni gardas kaj pludonacas al interesiĝantoj kaj utiligas por interŝanĝo. La forĵetado koncernas pli precize la aliajn materialojn (invitilojn, prospektojn, difektitajn gazetojn — se ni jam havas sufiĉe da ekzempleroj)”. Oni konsciu, ke iuj nove fonditaj kluboj, freŝe kreitaj studbibliotekoj, kluboj sen financaj rimedoj povus interesiĝi pri jarkolektoj de periodaĵoj, aŭ pri ne plu eldonita libro, aŭ — kompreneble — pri antaŭ nelonge aperinta libro.

Ĉiuokaze nepre savu (kaj helpu savi):

  • Unikajn dokumentojn, kiaj povas esti manuskriptoj, tajpaĵoj, leteroj, labornotoj, filmoj, fotoj, diapozitivoj, sonbendoj...
  • Tre malnovajn eldonaĵojn, aŭ eldonaĵojn aperintajn en periodo, kiam multo perdiĝis (militoj, ne stabilaj periodoj)
  • Periodaĵojn (kaj aliajn dokumentojn) aperintajn en konfidenca kvanto.

Ni povas esperi, ke la kolokvo naskis pluan konsciigon pri la problemaro pri konservado de niaj trezoroj. Herbert Mayer kaj liaj kunlaborantoj estas aparte dankegendaj pro tiu iniciato kaj pro la brila organizado.

Claude Nourmont
Estrarano de UEA pri kulturo

[FORIGITA!: bildo]

Sur la bildoj: supre dekstre: manuskripto de Julio Baghy. Sube: manuskripto de Victor Lebrun, siatempa sekretario de Tolstoj.

Saluton, mi nomiĝas Julia Noe kaj ekde la 12-a de novembro 2007 mi estas volontulino por TEJO en la Centra Oficejo de UEA en Roterdamo.

Sinprezento movada (ĉefaj aktivaĵoj/interesoj/spertoj): agado sur loka nivelo, kunorganizado de kelkaj E-renkontiĝoj, eksestraranino de nacia junulara asocio pri loka kaj landa agado, administrantino de la Internacia Seminario (IS).

Kion mi volas fari por TEJO? Sekvi ties regulojn, kontribui al ordigado de TEJO-arkivo, kontribui al disvastigo de informoj pri Esperanto.

Sinprezento persona: Loĝloko: Heidelberg. Naskiĝtago: 1979-02-27. Profesio/studfako: Bakalaŭro en komunikado kaj rimedoj, magistro pri kulturaj sciencoj. Ŝatokupoj: kuirado, legado, vojaĝoj, fremdaj lingvoj (11 komencitaj, 4 flue) kaj partopreno en Esperanto-aranĝoj.

Vivmotoj: Uzu la tagon! kaj La vivo okazas dum ni planas ion alian (John Lennon).

Ĝenerala Direktoro de Unesko pri la Jaro de Lingvoj

S-ro Koïchiro Matsuura, Ĝenerala Direktoro de Unesko, publikigis mesaĝon pri la celebrado de la Internacia Jaro de Lingvoj en 2008. En ĝi li skizas la ĉefajn idealojn kaj celojn de tiu speciala jaro, al kiu estos dediĉita ankaŭ la temo de la 93-a Universala Kongreso de Esperanto en Roterdamo en julio 2008. UEA aperigas la mesaĝon en Esperanta traduko kun la celo, ke ĝi estu vaste diskonigata inter esperantistoj.

La jaro 2008 estas proklamita Internacia Jaro de Lingvoj fare de la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj. Unesko, al kiu oni konfidis la taskon kunordigi la agadon por la Jaro, pretas plenumi sian rolon kiel gvida aganto.

La Organizaĵo estas plene konscia pri la decida graveco de la lingvoj por la multaj defioj, kiujn la homaro devos alfronti dum la venontaj jardekoj.

La lingvoj fakte estas nepraj por la identeco de la homaj grupoj kaj individuoj kaj por ilia paca kunekzisto. Ili estas strategia faktoro por antaŭeniri al daŭropova evoluigo kaj harmonia rilato inter la tutmonda kaj la loka sferoj.

La lingvoj havas kernan gravecon por atingi la ses celojn de Edukado por Ĉiuj (EpĈ) kaj la Jarmilajn Evoluigajn Celojn (JEC) aprobitajn de Unuiĝintaj Nacioj en 2000.

Kiel faktoro de socia integriĝo, la lingvoj ludas strategian rolon en la forigo de la ekstrema malriĉeco kaj malsato (JEC 1), dum kiel kolonoj de alfabetiĝo kaj lernado de kapabloj por la vivo ili estas ankaŭ nepraj por atingi universalan unuanivelan edukadon (JEC 2). La batalo kontraŭ HIV/aidoso, malario kaj aliaj malsanoj (JEC 6) devas utiligi la lingvojn de la koncernaj homgrupoj por trafi ilin, kaj la konservado de lokaj kaj indiĝenaj scioj kaj lertoj strebe al naturmedia pluteneblo (JEC 7) estas kerne ligita al lokaj kaj indiĝenaj lingvoj.

Plie, la kultura diverseco estas intime ligita al la lingva diverseco, kiel indikite en la Universala Deklaracio pri Kultura Diverseco de Unesko kaj ĝia Agoplano (2001), la Konvencio por la Konservado de la Nemateria Kultura Heredaĵo kaj la Konvencio pri la Protektado kaj Antaŭenigo de la Diverseco de la Kulturaj Esprimiĝoj (2005).

Tamen, en la daŭro de kelkaj generacioj, pli ol 50% el la 7000 lingvoj parolataj en la mondo povos malaperi. Nun estas uzata malpli ol kvarono el ili en la lernejoj kaj interreto, kaj la plimulton oni uzas nur sporade. Miloj da lingvoj — malgraŭ tio ke ĉiu estas regata de homgrupo kiu ĝin uzas kiel ĉiutagan komunikilon — forestas el la eduksistemoj, komunikaj rimedoj, eldona industrio kaj ĝenerale el la publika sfero.

Urĝas agi. Kiel? Per la kuraĝigo kaj prilaboro de lingvopolitiko ebliganta al ĉiu lingvokomunumo la uzon de ties gepatra lingvo kiel eble plej vaste kaj ofte, ankaŭ en la edukado, apud la rego de iu nacia aŭ regiona lingvo kaj iu internacia lingvo. Ankaŭ kuraĝigante la parolantojn de regantaj lingvoj regi alian nacian aŭ regionan lingvon kaj unu aŭ du internaciajn lingvojn. Nur se plurlingvismo estos plene akceptita, ĉiuj lingvoj povos trovi sian lokon en nia tutmondiĝinta mondo.

Tial Unesko invitas la registarojn, UN-organojn, organizaĵojn de la civila socio, edukajn instituciojn, asociojn de profesiuloj kaj ĉiujn aliajn koncernatojn stimuli la respekton, antaŭenigon kaj protektadon de ĉiuj lingvoj, precipe de tiuj endanĝerigitaj, en ĉiuj situacioj de la individua kaj kolektiva vivo.

Ĉu per iniciatoj sur la eduka kampo, la interreto aŭ la klera medio; ĉu per projektoj por savtenado de endanĝerigitaj lingvoj aŭ antaŭenigo de la lingvoj kiel iloj de socia integriĝo; aŭ per esplorado de la interrilato inter la lingvoj kaj la ekonomio, inter la lingvoj kaj scioj de la indiĝenoj aŭ inter la lingvoj kaj la kreado, estas necese ke la ideo “lingvoj gravas!” estu diskonigata ĉie.

Tiukuntekste, la 21-a de februaro kiel dato de la naŭa Internacia Tago de la Gepatra Lingvo havos elstaran signifon kaj estos aparte taŭga limdato por la enkonduko de iniciatoj celantaj antaŭenigon de lingvoj.

Nia komuna celo estas atingi agnoskon, sur la nacia, regiona kaj internacia niveloj, pri la graveco de la lingva diverseco kaj plurlingvismo en la eduka, administra kaj jura sistemoj, en la kulturaj esprimoj kaj komunikaj iloj, en la interreto kaj komerco.

La Internacia Jaro de Lingvoj 2008 alportos unikan ŝancon por fari decidan antaŭeniron survoje al la atingo de tiuj celoj.

Koïchiro Matsuura

93-a Universala Kongreso

Nederlando, la ĉi-jara kongreslando

Nederlando, situanta ĉe la Norda Maro kaj ĉe la enfluejo de tri grandaj riveroj (Rejno, Mozo kaj Skeldo) estas malgranda, dense loĝata kaj tre evoluinta lando.

Pli ol la duono de la lando situas sub la marnivelo, pro kio necesas multaj digoj kaj pumpiloj por teni la terenon seka. La Deltolaboroj, kiuj ekestis post la granda inundo en 1953, nun bezonas aktualigon. La antaŭvidita altigo de la marnivelo, la daŭra sinkado de la polderoj kaj la alfluo de akvoamasoj tra la riveroj postulas enormajn laborojn.

Nederlando estas konstitucia monarkio kun parlamenta sistemo. La ŝtatestro estas la Reĝino Beatrix. La sidejo de la registaro troviĝas en ’s Gravenhage (Den Haag/Hago); Amsterdamo tamen estas la ĉefurbo de la lando. Nederlando konsistigas kun la Nederlandaj Antiloj, situantaj en la Kariba regiono, la Reĝlandon Nederlando. Sabate, fine de la kongreso vi povos sperti tiun Kariban etoson dum la somera karnavalo kiu trairos la urbocentron, sed jam en la antaŭa tago eblos sperti la tiel nomatan batalon de la tamburoj.

En Nederlando loĝas pli ol 16 milionoj da homoj. La plej densa koncentriĝo de la loĝantaro troviĝas en la “Randurbo Holando”, la grupo da urboj en la okcidento de la lando: Amsterdamo, Hago, Roterdamo kaj Utreĥto. La kongresurbo Roterdamo estas urbo kun tre internacia loĝantaro el pli ol 160 naciecoj. Vi do certe havos la eblon konatiĝi kun multaj kulturoj.

Roterdamo ne plu estas la plej granda haveno de la mondo, ĝi tamen estas la plej granda transithaveno por Eŭropo. Kaj en la baldaŭa estonto la havena tereno eĉ pligrandiĝos, kiam oni konkeros pli da lando el la maro por konstrui la duan Mozebenaĵon (Maasvlakte).

Ĉar la urbocentro de Roterdamo forbrulis, ĝi ne havas historian kernon, sed male ĝi estas konata pro sia moderna arkitekturo. Ĝi havas ankaŭ la mondkonatan artmuzeon Boymans kaj ekzemple modernajn statuojn vi trovos malavare dissemitaj en la urbo.

Sed eble plej interese por esperantistoj, ĝi estas la urbo de la jubileanta UEA. Kaj ni festos la 100-jariĝon en la centro de nia movado: Roterdamo.

Loes Demmendaal

Esperanto-tradukoj aldoniĝas al la Biblioteko Folger

Dudek verkoj de Ŝekspiro ekzistas en Esperanto-traduko — kelkaj eĉ pli ol unufoje tradukitaj. Sed ĝis nun nur unu trovis lokon en la kolekto de la Ŝekspira Biblioteko Folger (Folger Shakespeare Library) en Vaŝingtono, la plej granda biblioteko en la mondo dediĉita al la poeto kaj lia epoko.

Tiu situacio ŝanĝiĝis la 15-an de novembro 2007, kiam delegacio de la Fondaĵo pri Esperantaj Studoj (Esperantic Studies Foundation) prezentis al la biblioteko kompleton de la Ŝekspiraj tradukoj en Esperanto — entute 26 volumojn. La plej frua el tiuj 26 volumoj, La Ventego, datiĝas de 1905, kaj la plej lasta, la naŭa eldono de Hamleto, de 2006.

La Biblioteko jam posedas ekzempleron de pli frua eldono de Hamleto, tradukita de la kreinto de Esperanto, d-ro L. L. Zamenhof, fine de la 19-a jarcento. La Biblioteko estas ĉefe konata pro tio, ke, el 300 ekzistantaj ekzempleroj de la unua kompleta verkaro de Ŝekspiro (1623), la tielnomata “First Folio”, ĝi posedas pli ol 70 ekzemplerojn. Ĝi posedas multajn tradukojn de la granda poeto, sed nepre ne ĉiujn, kaj ĝi serĉas donacojn de mankantaj volumoj (vidu la katalogon ĉe http://shakespeare.folger.edu/).

“Temas pri valora aldono al nia kolekto. Malofte oni alportas 26 volumojn, el kiuj ni jam posedas eĉ ne unu,” rimarkis Richard J. Kuhta, ĉefbibliotekisto, kiu akceptis la donacon nome de la Biblioteko. Lin akompanis Georgianna Ziegler, bibliotekisto de la Referenca Fako.

“Ni bezonis iom da tempo por trovi la kompletan kolekton,” komentis Humphrey Tonkin, de la Universitato de Hartford, dum la prezento nome de la Fondaĵo. “Kelkajn ni facile trovis, sed aliaj postulis iom da vera detektivado. Esperanto-libroj ofte aperas en marĝenaj lokoj ĉe malgrandaj eldonejoj, kaj trovi ilin postulas serĉadon.” Li esperas, ke la Fondaĵo sukcesos aldoni al la kolekto en la estonteco aliajn rilatajn materialojn, ekzemple koncerne prezentojn de Ŝekspiraj dramoj en Esperanto. Nur kvar Ŝekspiraj teatraĵoj ricevis plenajn surscenigojn en Esperanto: Hamleto en Antverpeno en 1928, La Komedio de Eraroj en Bulgario en 1963, lastatempa prezento de Reĝo Lear en Vjetnamio, kaj (kiel la unua) Kiel Plaĉas al Vi en subĉiela prezento dum la Universala Kongreso de Esperanto en Vaŝingtono mem en 1910.

Koncerne kvaliton, Tonkin klarigis, ke, kiel oni povus atendi, la kvalito de la tradukoj varias. Kelkaj estas iom amatoraj, sed aliaj estis faritaj de konataj Esperanto-verkistoj (kiel William Auld, John Francis, Reto Rossetti kaj Kálmán Kalocsay), ofte kun granda fideleco al la originalo kaj kun atento al prezenteblo. Tonkin ja devus scii: li mem tradukis du dramojn, Henriko Kvina kaj La Vintra Fabelo — kaj li esperas iam spekti ilin sur scenejo.

Akompanis Tonkin d-ro E. James Lieberman, psikiatro kaj aŭtoro de biografio de la psikologo Otto Rank, kaj d-ro David Gaines, komponisto. Ambaŭ estas aktivaj esperantistoj. La unua simfonio de Gaines (1998), kiu aperis ĉe la diskoeldonejo MMC, portas la aldonan titolon “Esperanto”.

Humphrey Tonkin

18 landoj vizitis la Malferman Tagon

La 27-a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA sabaton, la 24-an de novembro, allogis 110 vizitantojn el 18 landoj.

Por la dua fojo la prelegoj de la Malferma Tago okazis en la nova konferencejo de la UEA-domo, sed en la antaŭa fojo tie ankoraŭ mankis ŝovebla son-izola muro inter la ĉambroj Kanado kaj Aŭstralio, kiuj pli frue servis kiel ejo de Biblioteko Hector Hodler. Ĉi-foje ambaŭ ĉambroj estis kunigitaj en unu grandan salonon po du horojn komence kaj fine de la tago, sed dum tri horoj okazis en ili samtempe du paralelaj programoj.

Komence la libroservisto Ionel Oneţ konatigis al la publiko la plej lastajn novaĵojn de la Esperanta merkato. La ĉefa gasto de la Tago estis la konata historiisto d-ro Ulrich Lins, kiu faris du prelegojn, “Esperanto kiel lingvo kaj ideo en orienta Azio” kaj “Mia alproksimiĝo al Zamenhof”. La dua prelego ligiĝis al lia redakta laboro super la sesa eldono de la klasika verko “Vivo de Zamenhof” de Edmond Privat, kiun UEA lanĉis en la UK en Jokohamo. Alia historiisto, d-ro Ziko van Dijk, elpaŝis en sia ne malpli konata rolo de fakulo pri Esperanto-informado, prezentante sian plej freŝan libron, Informado praktike. Unu el la plej elstaraj nuntempaj Esperanto-verkistoj, Jorge Camacho, prezentis ne nur sian propran novan verkon, la poemaron Eklipsas, sed ankaŭ la volumon La lingvo serena kun kolektitaj poemoj kaj eseoj de la Nobel-kandidato Baldur Ragnarsson, kaj la novan periodaĵon Beletra Almanako, kies unua volumo ĵus aperis. Alispecan verkon, sian lernolibron Esperanto per rekta metodo, prezentis Stano Marček, kiu lanĉis ĝian nederlandan eldonon en la Malferma Tago. Kvankam aperinta antaŭ kelkaj jaroj, al multaj vizitantoj ankoraŭ nova estis ankaŭ la DVD-kurso “Esperanto — pasporto al la tuta mondo”, kiun prezentis Lusi Harmon kaj Diana Babeck-Weichert.

La vizitantoj povis konatiĝi ankaŭ kun ĝisnunaj kaj estontaj projektoj de E@I (Esperanto ĉe Interreto), i.a. la planata reta informportalo pri Esperanto, kaj kun la agado kaj celoj de la eŭropa Esperanto-partio Eŭropo-Demokratio-Esperanto. La programon finis unuhora renkontiĝo kun estraranoj de UEA, dum kiu Ranieri Clerici, Claude Nourmont, Barbara Pietrzak kaj Loes Demmendaal respondis plej diversajn demandojn, i.a. pri la festado de la 100-jariĝo de UEA, Internacia Jaro de Lingvoj, UK en Roterdamo kaj eksteraj rilatoj de UEA.

Kun 12 ekzempleroj la reeldonita Vivo de Zamenhof estis la plej furora libro de la tago. Sekvis ĝin Informado praktike de Ziko van Dijk (11) kaj la bildstrio Zamenhof bildrakonte (10). Aliaj popularaj titoloj estis Beletra Almanako (7), La lingvo serena de Baldur Ragnarsson (6), Fraŭlino Maitreyi de Mircea Eliade (6) kaj la nederlanda eldono de Esperanto per rekta metodo de Stano Marček (5). Entute la Libroservo de UEA vendis librojn k.a. varojn por 2858 eŭroj.

Novaĵo estas, ke unuafoje eblas sekvi kelkajn programerojn de la Malferma Tago virtuale. Filmis kaj enretigis ilin Andrej Grigorjevskij, kiu volontule prizorgas retajn servojn de UEA. Pro teknikaj kialoj la filmoj ne povis aperi en la propra servilo de UEA, sed eblas vidi ilin ĉe http://video.google.com, serĉante per “Malferma Tago”, aŭ pere de Libera Folio ĉe www.liberafolio.org/2007/malfermatago. La venonta Malferma Tago okazos sabaton, la 26-an de aprilo 2008, kaj estos dediĉita al la 100-a datreveno de la fondo de UEA.

GaKo de UEA

Centjariĝo de Esperanto-Asocio de Rumanio

Inter la 30-a de aŭgusto kaj la 3-a de septembro 2007 la rumania esperantistaro festis la centjariĝon de la landa Esperanto-asocio.

La eventon organizis EAR kune kun la skolta societo Edelvejso-Câmpulung-Dorna kaj la rumana ILEI-sekcio. Partoprenis ĉirkaŭ 60 personoj, inter kiuj ankaŭ eksterlandanoj el Britio, Belgio kaj Nederlando.

La aranĝoj okazis en Vatra Dornei, fama ripoz- kaj kuracloko en la norda Moldavio.

La Kulturdomo gastigis ĉiujn aranĝojn. Tie okazis la malfermo, la Esperanto-kursoj, la Tutlanda Simpozio kaj la metiejoj por la geskoltoj.

Belan surprizon ni spertis dum la urbestra akcepto: ĉe la enirejo de la urbodomo la geskoltoj bonvenigis la gastojn per pano kaj salo, laŭ malnova rumana tradicio, kaj ni eksciis, ke la urbestro, kiu afable akceptis nin, lernis E-on antaŭ 40 jaroj!

La aranĝo komenciĝis per kurso (Aurora Bute), kadre de la E-staĝo okazanta ekde la jaro 2006. La kurso estis interesa kaj starigis debaton pri kelkaj gramatikaĵoj. Samtempe, okazis aparta aranĝo de la gelernantoj, kiuj sekvis kurson, kantis, ludis kaj pentris; gvidis ilin la instruistoj Mihai Trifoi, Emil Crâncău kaj Ionel Bodale. La plej belaj pentraĵoj estis premiitaj kaj ĉiuj gelernantoj ricevis memoraĵojn.

La temo de la simpozio estis 100 jaroj de Esperanto en Rumanio. Prelegis pri la historio de la Eo-movado en Rumanio Marian Vochin, kiu okupiĝas pri la temo de jardekoj, Doru Neagu pri la eko de E-movado en Braila kaj Attila Makay pri Oradea, Mihai Trifoi aldonis la proprajn kontribuojn, Aurora Bute rimarkigis ke Rumanio malfermiĝis al internaciaj

E-aranĝoj, Jozefo E. Nagy respondis al la demando Esperanto — ĉu sukceso aŭ fiasko? kaj Marian Constantinescu montris kiel diskonigi Esperanton inter junuloj.

La partoprenantoj povis vidi kaj trafoliumi malnovajn librojn kaj revuojn esperantlingvajn, kiuj konsistigis interesan ekspozicion. Kiel kutime, Mihai Trifoi okazigis ILEI-kunvenon, dum kiu li raportis pri la agado de la rumana ILEI-sekcio, kies estro li estas, prezentis la projektojn Fringoj, kiun liaj gelernantoj partoprenis ĉi-jare en la Kastelo Grezijono, Angela Tellier prezentis sian interesan projekton Lingvolanċilo kaj Aurora Bute parolis pri la Novaj ILEI/UEA-ekzamenoj laŭ la Referenckadro de la Konsilio de Eŭropo.

Fine, sed ne laste, okazis Tutlanda E-Kongreso, en kiu oni prezentis la agadraporton de la asocio kaj de kelkaj lokaj organizoj, la financan raporton oni elektis novan estraron kaj parolis pri la venonta agado.

Ne mankis arta programo (lernantinoj de Suceava kantis kaj gelernantoj de Baia Mare dancis (en belaj naciaj kostumoj), ni vizitis la Etnografian kaj Natursciencan Muzeojn.

Dimanĉe okazis tuttaga ekskurso, dum kiu oni vizitis famajn monaĥejojn: Moldoviţa, Suceviţa, Voroneţ kaj Putna.

La evento okazis por la unua fojo en la norda Moldavio, regiono fama pro la gastamo de la loĝantoj kaj bona konservado de malnovaj tradicioj. La bona rezulto de la aranĝo estas i.a. la sinanonco de tri lernejaj klasoj por studi Esperanton en la urbeto Vatra Dornei, kaj la preteco de la loka organizanto, la instruisto Nicolae Macovei (al kiu ni ŝuldas dankojn pro la grandega organiza laboro), partopreni kun grupo de gelernantoj la projekton Fringoj en la Kastelo Grezijono.

Aurora Bute

[FORIGITA!: bildo]

La urbestro de Vatra Dornei bonvenigas la partoprenantojn.

[FORIGITA!: bildo]

Grupo de la partoprenantoj antaŭ la Kulturdomo en Vatra Dornei.

Loke-fake-persone

BARATO: La 11-an de decembro mi prelegis (anglalingve) en la loka germana kulturcentro, Goethe-Zentrum, Hajderabado, pri “Esperanto, Lingvo-politikoj kaj Lingvaj homaj rajtoj”. Antaŭ kaj post la prelego trideko da ĉeestantoj trafoliumis diversajn E-librojn kaj buntajn revuojn, kiujn mi ekspozicietis en la salono. Iu eĉ forprenis lernolibron de Ranganayakulu! Ni esperu, ke ŝi/li akceptos la inviton de la titolo, “Let’s Learn Esperanto” (Ni lernu Esperanton)... La prelego okazis en semajno, kiu komenciĝis per la datreveno de la “Universala Deklaracio pri Homaj Rajtoj”, kaj finiĝis per la Zamenhofa Tago; en monato kiu sojlas je la Internacia Jaro de Lingvoj; kaj en jaro kiu (finfine) vidis la “Universalan Deklaracion pri la Rajtoj de Indiĝenaj Popoloj”. La direktorino de la Centro, s-ino Amita Desai, montris apartan intereson pri la lernofaciliga valoro de Esperanto. Ŝi anoncis, ke la Centro pretas testi la pretendon per Esperanto-kurso por la lernantoj de la germana lingvo en la Centro. Ĉu interesiĝus ILEI antaŭenigi tiun ĉi proponon? Juna ĵurnalisto de la taggazeto The Times of India faris plurajn seriozajn demandojn pri Esperanto, kaj dum la prelego kaj poste en intervjuo. Pli longan raporton pri la prelego mi afiŝas en la diskutgrupo “Baratanoj” (http://groups.yahoo.com/group/baratanoj/message/922).

A Giridhar Rao

VJETNAMIO: Septembre en la urbo Ho Chi Minh komenciĝis Esperanto-kurso por progresintoj, laŭ la DVD Aŭdo-Vida konversacia kurso de Esperanto por progresintoj de Stano Marček. Fraŭlino Dao Mai Anh, komitatanino de Esperanto-Asocio de Ho Chi Minh-urbo, gvidas la du-horan kurson ĉiusabate vespere. La 18-an de novembro 2007, sinjoro Tran Quan Ngoc, prezidanto de EAdH, inaŭguris la kurson de Esperanto per rekta metodo de Stano Marček por komencantoj. La kurson gvidas sinjorino Le Thien Thu, la ĝenerala sekretario de EAdH.

Ankaŭ fraŭlo Ho Khue, komitatano de la Sekcio Vjetnama Esperantista Junulara Organizo de HCM-urbo, partoprenas en ĝi kiel helpanto de la kurso. Dudek gejunuloj ĉeestis en la unua leciono kun plezuro kaj entuziasmo. Ili promesis resti en la Esperanto-movado kaj esperas fariĝi membroj de EAdH kaj VEA. Ambaŭ kursoj okazas regule ĉe la domo de Unuiĝo de Organizoj de Amikeco en Ho Chi Minh-urbo.

Le Thien Thu

KANARIAJ INSULOJ: Esperantista Societo de Tenerifo (ESTO) havas la plezuron informi vin, ke dum la jaro 2007 ESTO festis la 50-an datrevenon de sia fondiĝo. Ĝi estis fondita en La Laguna (Kanariaj Insuloj, Hispanio) en la jaro 1957, post demarŝoj faritaj de Juan Régulo Pérez, la fama eldonisto de la Stafeto-libroj. Nuntempe ĝi nombras ĉ. 70 membrojn. Gravaj momentoj de ĝia vivo estis la organizo de Hispanaj Kongresoj en 1969 kaj 1991. La 17-an de aŭgusto, la oficialan naskodaton, oni festis la solenaĵon per vespermanĝo de societanoj, amikoj kaj simpatiantoj. Salutmesaĝoj bonvenas al: e...@yahoogroups.com.

LITOVIO: La 11-an de novembro 2007 komenciĝis en Šiauliai senpaga Esperanto-kurso por komencantoj, organizita de la urba Esperanto-klubo “Ruto”. Venis 38 personoj kaj pro tio fondiĝis du grupoj: unu renkontiĝas dum dimanĉoj en la urba kulturcentro, alia dum mardoj en ls humanisma fakultato de Šiauliai-universitato. La kurson, kiu konsistos el 20 lecionoj, gvidas konata esperantisto, la multjara prezidanto de Esperanto-klubo “Ruto” en Šiauliai Petras Stasiūnas. Ĝi estas vaste reklamita en la urbo, raportis pri ĝi du urbaj gazetoj, radio, televido de Šiauliai, la informo aperis ankaŭ en la nova retejo de la klubo. Al la kurso aliĝis ne nur loĝantoj de Šiauliai, sed ankaŭ kelkaj homoj el najbaraj urboj Joniškis kaj Kuršėnai.

Povilas Jegorovas

ESPERANTO ĈE GOOGLE: Ĉu vi Loke-fake-persone rekonas la vortojn “kaj estas”, eventuale “kaj la estas”? Jes, ilin oni uzis en serĉiloj kiel GoogleYahoo kiel aldonon al la efektive serĉata esprimo, por elfiltri el la tuta reto nur la esperantlingvajn paĝojn kaj en tiuj serĉi. Tiu solvo funkciis relative kontentige. Ekde kelkaj monatoj tamen tiaj vortoj ne plu estas necesaj, ĉar Google decidis rekoni la Esperanto-komunumon, aldonante Esperanton kiel unu el la lingvoj laŭ kiuj eblas filtri la rezultojn de serĉo. Ne temas pri la eblo vidi la retpaĝaron de Google en Esperanto! Tio jam eblas ekde longa tempo kaj da tiaj lingvoj estas pli ol cent. La nova decido de Google envicigas Esperanton inter nur 43 lingvojn, al kiuj eblas limigi la rezultojn de efektivigata serĉo. Tial la robotoj de Google nun trairante la reton aŭtomate rekonas retpaĝojn skribitajn en Esperanto kaj dum serĉado ebligas al la uzanto serĉi nur ene de ili. Saman pozicion kiel nun Esperanto ankoraŭ ne havas en Google tiom grandaj lingvoj kiel la hindia, la bengala, la latina, la afrikansa aŭ la svahila. Cetere, Esperanto estas la sola artefarita lingvo tiel agnoskita. Por serĉi per Google nur esperantlingvajn paĝojn, uzu la adreson: http://www.google.com/webhp?hl=eo&lr=langeo. Gravas en la adreso la teksto “&lr=lang﹍eo” ĉe la fino — ĝi limigas la rezultojn al esperantlingvaj paĝoj. Se vi aldonas ĝin fine de adreso de ajnaj serĉrezultoj en Google, tio montros nur tiujn rezultojn kiuj estas skribitaj en Esperanto. Laŭ la provizataj informoj, ŝajnas ke Google nun kapablas serĉi ene de pli ol 2 680 000 esperantlingvaj paĝoj. Tio donas bonan bazon ankaŭ por utiligo de Google kiel granda korpuso de Esperanto.

Marek Blahuš (E@I)
m...@ikso.net

ONEŢ: Okaze de la centjariĝo de Esperanto-Asocio de Rumanio, Ionel Oneţ, rumanidevena usonano loĝanta en Nederlando, revizitis sian naskiĝlandon. Kiel jam tradicie, la amaskomunikiloj ne maltrafis la okazon, kaj informiĝis, kio novas en la Esperanta mondo. Aparte interesiĝis pri la rumano kaj esperantisto Oneţ la kablotelevida kanalo NCN (Cluj-Napoca), kies ĉefredaktoro vizitis la gaston en ties naskiĝvilaĝo, kie pretiĝis horduona televida programo. Ĝin sekvis, post reklama paŭzeto, alia tridekminuta programo, titolita Ĉu ekzistas universala lingvo?, kies protagonisto estis la aŭtoro kaj profesoro Adrian Grănescu. Unu semajnon poste, la tuto (en la rumana lingvo) estis enretigita kaj daŭre spekteblas ĉe: www.cluj4all.com/content/taxonomy/term/49/all?page=1. Serĉu “Povestiri altfel 01.09.2007”.

MENGER: En la Amsterdama E-klubo, reorganizita de Peter Ebenau kaj Bert de Wit (siatempa fakreferanto de TANEF, ofta kursgvidanto kaj aŭtoro de diversaj lernolibroj), mi renkontis la Lejdenaninon Marrie Kardol, kiu lernis Esperanton de nia karmemora poetino Rejna de Jong. Ŝi antaŭ multaj jaroj tradukis streĉan verkon de duamondmilita rezistmovadanino Truus Menger: Ne nun, ne tiam, neniam (Nederlande Niet nu, niet toen, nooit). Kiam mi kontrollegis la tradukon, perpleksigis min la streĉa rakontado. Nun s-ino Kardol, ne trovante eldoniston, enretigis ĝin. Kaj ŝajnas al mi ke nenio bona restu kaŝita de niaj samideanoj kiuj ankoraŭ legas. Jen do la retadreso: http://www.rezisto.blogspot.com.

Rob Moerbeek

FAJROVULPO EN ESPERANTO: La populara, libera retnaviga programo Firefox nun ekzistas ankaŭ en Esperanto. La unua versio de la traduko estis publikigita en la lasta semajno de septembro, sed la kompletigo kaj plibonigado de la Esperanta versio daŭras. La Esperanta traduko estas distribuata kiel aldonaĵo, per kiu eblas kompletigi ajnalingvan version de Firefox. Mi mem instalis la tradukon, kaj nun uzas gin. Ĝenerale ĝi ŝajnas tre bone farita, opinias Bertilo Wennergren. Firefox, en Esperanto ofte nomata ankaŭ “Fajrovulpo”, estas tre populara, senpaga retkrozilo, la plej serioza konkuranto de Microsoft Internet Explorer. Laŭ multaj spertuloj, Firefox estas pli bona kaj pli sekura ol Internet Explorer, kaj pli bone sekvas la validajn normojn. Legu pli ĉe: www.liberafolio.org/2007/fajrovulpo.

GERMANIO: Germana Esperanto-Asocio estas unu el 15 organizoj, kiuj ricevis entute 10 000 eŭrojn de donacoj. La 20 gajnintoj de la “Germana Ĵurnalista Premio pri borso, financoj, ekonomio” de la jaro 2007, kune kun la 200 gastoj de la festa premiodona ceremonio, elektis tiujn organizaĵojn la 15-an de oktobro 2007. GEA per tio staras en sama rango kun konataj kaj rekonataj komunutilaj organizoj kiel la Germana Kancero-Asisto, GreenpeacePlan International, kiuj estis speciale honorataj per tiu subteno en 2007.

Thomas Sandner

Landaj Asocioj en Vikipedio

La libera interreta enciklopedio informas jam pri multaj Landaj Asocioj de UEA.

Sed bedaŭrinde per la artikolo “Landa Asocio” videblas ankoraŭ mankoj: Ne ekzistas artikoloj ekzemple pri Nov-Zelanda Esperanto-Asocio, Esperanto-Ligo de Israelo kaj Bulgara Esperanto-Asocio. Ofte esperantistoj fakte jam havas taŭgajn tekstojn, aŭ povas rapide produkti ilin. Se vi bezonas helpon aŭ mem ne deziras envikipediigi tekston, spertaj vikipediistoj volonte faras tion por vi. Sendu la tekstojn provizore al mia adreso, mi petas.

Ziko van Dijk

http://eo.wikipedia.org/wiki/LandaAsocio z...@gmail.com

Recenzoj

Modesta dimensie, granda spirite

Vivo de Zamenhof. Edmond Privat. Rotterdam: UEA, 2007 (6-a eld.). 171p. 18cm. ISBN 9789290170976. Prezo: € 9,00

En la tempoj, ho kiom foraj! de la idilio inter UEA kaj Unesko, daŭrinta ekde la komenca venk(et)o en Montevideo (1954) ĝis la klimakso en Sofio (1985), ĉi lasta organizaĵo nomumis Zamenhof inter la grandaj personecoj de la homaro. Esperantistoj ĝojis, kaj la apogo de Unesko donis plian gravecon al la multnombraj celebradoj.

La interesiĝo pri Zamenhof estis ĉiam tre intensa ene de la samideanaro. Inter la multegaj verkoj pri li, kaj biografiaj kaj bibliografiaj, elstaras kompreneble la Plena Verkaro kunmetita de Ludovikito, kiu dum ĉ. tridek jaroj, de la komencaj sepdekaj ĝis la finaj naŭdekaj, eldonis kvindek ok volumojn. Sed libroj estas verkataj, eldonataj kaj, eĉ se tre malrapide, ... elĉerpiĝas, malaperante el la libroservaj katalogoj. Novaj eldonoj aŭ pli banalaj represoj lante postsekvas elĉerpiĝojn.

La Vivo de Zamenhof de Edmond Privat aperis unuafoje en 1920, kaj ĉi tiu sesa eldono (se oni ne konsideras tiun malmultekostan en 1923 de Hirt, senfotan) venas post tridekjara paŭzo. La verko ĝuis tradukojn diverslingven: kvar eldonojn en la angla, tri en la japana, du en la nederlanda, kaj ankoraŭ en la bulgara, portugala, korea, norvega, ĉina (la itala estas planata, kune kun ampleksa antologio zamenhofa). Intertempe la bibliografio pri LLZ eksplodis, ne nur pro la giganta laboro de Ludovikito, sed ankaŭ, lastatempe, pro la atentinda aperigo de Mi estas homo, kolekto de zamenhofaj skribaĵoj, kompilita kaj unuarange editorita, ankaŭ kun tute novaj tradukoj el la rusa, de A. Korĵenkov. Aliaj verkoj malpli dikaj skrupule ekzamenas tion, kio restas ankoraŭ nun valida el la zamenhofa pensaro. Ĉu, post tiom abunda rikolto, utilis reeldono de verko, kiu rigardas al la Majstro senkritike, preskaŭ adore? Verko kiu transdonas al la posteuloj bildon de preskaŭa sanktulo, ĝuste en periodo en kiu la Esperanto-sen-mit-ismo de Sikosek kaj aliaj klopodas forigi legendojn kaj rigardi senpasie la realon? Nu, ĝuste tial nova eldono nepris, ne ja por konfirmi la validecon de figuro jam abunde alimaniere pritraktata, sed por restudi kiel (kaj kial) tiu figuro imponis al la esperantista popolo tiam, kaj por konatiĝi ankaŭ kun la tute malsukcesinta parto de liaj celoj. Se Esperanto, kvankam et-ete, tamen vivas, homaranismon la grandaj mondmilitoj kaj la miriado de malgrandaj buĉadoj ĉiuloke okazantaj, ofte prisilentataj, evidentigis neatingebla. Zamenhof, kun Gandhi kaj aliaj apostoloj de la neperforto, estas la grandaj venkitoj de la pasinta jarcento. Kaj estas evidentigita la dolora streĉo per kiu Zamenhof devis disigi la koncepton de interhoma lingvo disde la koncepto de interhoma religio: ĉi lasta tute ne realiĝis kaj, konsekvence, la lingvo interhoma fariĝis, multe pli malaltnivele, preskaŭ banale, “lingvo internacia”.

La editorado de Ulrich Lins estas modela kaj kompreneble prenas en konsideron ankaŭ la laste aperintajn studojn. Pri ĉiu el la ne malmultaj citaĵoj estas zorge dokumentita la fonto (kion Privat ne faris), pri ĉiu el la asertoj de Privat ne prese dokumentitaj estas klopodo pri konfirmo. Ĉ. 150 notoj prilumas amason da detaloj kaj fiksas fontojn. Profesiajn historiistojn la movado bezonas, kaj Lins estas unu el la tre malmultaj. Lian editoran laboron distingas kaj seriozeco kaj amo al la verkinto.

La stilo de Privat estas fascina. Lia ofta postmeto de la adjektivo al substantivo kreas apartajn efektojn. Eble ne ĉiuj rimarkis, ke multaj linioj de la verko havas versan ritmon. Privat, precipe kiam juna, estis poeto, kaj tion li abunde pruvas en ĉi tiu verko. La prezenton de la Bulonja bunteco oni povus dividi laŭ versoj tute senpene: “Angloj kun flanela ĉapo // Francoj en solena frako // Poloj, Rusoj, Holandanoj // en vojaĝa vesto, ĉarmaj // Hispaninoj kun koloraj // ŝaloj renkontiĝis sur la // placo kaj babilis kune.” Kaj tiu ĉi tute ne estas hazarda izolita ekzemplo. Pri laborado super la lingvo: “Tamen eĉ latina // estas malfacila, // plena je antikvaj // formoj senutilaj // manka je modernaj // esprimiloj.” La legado fluas bonorde kiel prozo, sed la internan silaboritmon kaj la regulan akcentadon oni ja sentas.

Alia ŝiboleto de Privat estas abruptaj frazeroj (mirinda ekzemplo estas la skizo Tamen perdota, en Junaĝa verkaro). Ŝajne li volas instigi la leganton al morna sintezo: “Diskrako. Funebro. Mizero. Senfine krucoj lignaj. Dolore la restintoj levas la okulojn. Kio morgaŭ?” Ankaŭ aliaj stilfiguroj estas karakterizaj: Privat katenas la atenton de la leganto per ofta antaŭmeto de la objektoj kaj postŝovo de la verbo, tiel ke kreiĝas streĉa atendo: en liaj skribitaj linioj oni plene sentas la oratoron. Poezio trakuras la rakonton pri la altaj aspiroj de LLZ kaj liaj apelacioj al la homa paco. Ja, ĉar malgraŭ ĉiuj postaj “ismoj”, deklaracioj, principaroj, manifestoj, kiuj celis liberigi Esperanton de malnovaj gipsumoj (eventuale kreante simetrie novajn), la esenco restis ĉiam la sama dum 120 jaroj: la lingvon daŭre nutras la “interna ideo” de la knaba revo, ideo ofte mokata, kelkfoje eĉ insultata, sed kiu daŭre sonas en la esperoj: “Malamikete de las nacjes, kadó, kadó, jam temp está”. Tiun pacan mesaĝon peras Privat en sia libreto modesta dimensie, sed granda spirite, malmultpretenda, sed multatinga.

Carlo Minnaja

Vaporo metaforas spiriton

Lokomotivo, rulu nun! Kajto. Drachten: Windrose Music, 2004. 51 min; kun tekstolibreto. KD. Prezo: € 9,90

La diskon kompletigas 20-paĝa libreto kun kovrile elvokiva oleo-pentraĵo de fumbaniĝanta varporlokomotiveto kun bunta kajto ĉiele. Ene, la plenaj kanto-tekstoj en Esperanto, poste kelkliniaj klarigoj pri ĉiu kanto, nederlande, angle, germane, france, hispane, itale, pole, ruse, ĉine kaj japane.

La disvastigo de fervojoj en la 19-a jarcento malfermis la vojon al pli-ol-elita eksterlanda vojaĝado. Lingvo-baroj fariĝis praktika realaĵo por multaj homoj, donante la fonon en kiu Esperanto povis disvastiĝi kaj populariĝi. La lasta diska ero, kanon-kanto, bele atestas la multlingvecon de fervoja vojaĝado. La teksto Ne kliniĝu el la fenestro ripetiĝas en 40 lingvoj (spite ke tia kliniĝado donas kulminan ĝojon al ajna trajn-ekskurso).

La komencaj kantoj titoliĝas sone. Fajfu, jen la Vivo gamas de optimisma kresko ĝis fina disfalo kaj kadukiĝo. Ĉuk esprimas amon al fervojoj, spite bilet-aĉetan vicostaradon kaj atendon por lokomotiv-riparo.

Du kantoj bildigas stacidomojn — iliajn tumultojn kaj unu tie aspirantan muzikiston. Melankolia Trajkanzono daŭrigas tiun ligon inter fervojo kaj muziko — en usona kunteksto. Rulu nun tostas la atingojn de la fervojo, sed omaĝas al la multaj pereintoj inter la fruaj trak-konstruistoj. En Montaraj Reloj ni supreniras majeste, timas tunelfaŭke kaj impet-descende. En Mia Propra Trajno, kantisto revas mastri trajnon kaj pasaĝerojn. Ambaŭkaze subkuŝas metaforo pri sopiro plenregi sian obstakloplenan vivon. Sed la trajnestro sopiras regi pli ol sin mem, eble kun nuanco de megalomanio. Alispecan manion esploras La Trajnobsedato, kie iu puŝis sian infanaĝan amon al trajnoj (pro esplorindaj kialoj) al ekstremo, tiel ke hobio fariĝis fobio, kiu superregas ties vivon. Infana voĉo liveras la plej kortuŝan kanton: La Malluma Vagono — kiam oni ekkomprenas en kiun tempon kaj fonon oni devas loki ĝin.

Entute, la prezento imponas. Ĝi estas teknike kaj muzike bonnivela. Iuj eroj estis vive registritaj en junulara renkontiĝo de Nederlanda Esperanto-Junularo, aliaj estis studie faritaj sed kun vivprezenta etoso. Rekomendite, eĉ se trajnoj ne aparte fascinas vin.

Stefan MacGill

Nobel-preminivela verko

Sendependaj homoj. Halldór Laxness. El la islanda trad. Baldur Ragnarsson. Novjorko: Mondial, 2007. 478p. 22cm. ISBN 9781595690562. Prezo: € 24,00

La libron Sendependaj homoj verkis la islandano Halldór Kiljan Laxness, Nobel-premiito en 1955. Ĝin tradukis la kandidato por la Nobel-premio Baldur Ragnarsson. La libro troviĝas en listo pri la cent plej bonaj verkoj de la mondo laŭ internacia enketo de konataj verkistoj en 2002.

Legonte la libron mi kompreneble supozis ke la libro estos io aparta. Post 475 paĝoj mi tre kontentas. La ĉefpersono Bjartur loĝas en izolita valo en Islando. Dum sia junaĝo li devis labori por aliaj homoj. Pro tio lia ĉefa vivideo iĝis sendependeco. Li sukcesas aĉeti propran bienon Somerdomoj, kie li kaj lia familio dum en ege malfacilaj kondiĉoj sukcesas vivteni sin per ŝafobredado. Pro la unua mondmilito la islanda ekonomio dum kelkaj jaroj floradas, ĉar aliaj landoj volas aĉeti islandan ŝafoviandon kaj aliajn varojn. Dum tiuj ĉi jaroj la vivo plifaciliĝas. Por Islando la paco tamen signifas ekonomian krizon. Tion devas sperti ankaŭ Bjartur kaj lia familio, kiu jam antaŭe renkontis aliajn krizojn: morton de familianoj kaj neplanitan gravediĝon de la amata filino Asta Sunlilio. Kvankam ŝi estis ege amata de la patro, post ŝia gravediĝo la patro ne plu volas rilati al ŝi.

La verkisto iam diris ke li verkis la libron parte kiel respondon al la verko La greno de la tero de la norvego Knut Hamsun. La unua vorto de ties ĉefpersono estas “jes”. La unua vorto de la ĉefpersono Bjartur tial fariĝis “ne”. Tiu vorto karakterizas ankaŭ lian sintenon al la aliaj homoj: necedema, decidema kaj malmultvorta. En la fino de la libro Bjartur tamen fariĝas pli cedema kaj komencas kompreni ke ekzistas malsamaj ebloj prijuĝi unu aferon.

La verko kaj la traduko estas Nobel-preminivelaj. La libro estas bele eldonita kun ŝatinda kovrilo, tamen sendependa de la verko.

Leif Nordenstorm

Promeninda ĝardeno

Ĉeriza ĝardeno. Rakontoj, noveloj kaj dramoj. Anton Ĉeĥov. Trad. el la rusa div. Kaliningrado: Sezonoj, 2004. 341p. 21cm. Prezo: € 27,00

En iama recenzo* de la novelaro Sveda alumeto, de la mondfama rusa verkisto Ĉeĥov (Rusujo 1860 - Germanujo 1904), mi citis el artikolo* pri li fare de Barbara Heldt, profesorino pri la rusa lingvo en la Universitato de Brita Kolumbio (Kanado). Mi rekopiu nun tiun nesupereblan prezenton: Anton Pavloviĉ Ĉeĥov komencis karieri medicine kaj verke ekde sia veno al Moskvo en 1879. Li verkis kurtajn komikaĵojn por vivteni siajn gefratojn kaj patrinon. Tiuj leĝeraj skeĉoj, publikigitaj en moskvaj humurrevuoj, kvankam beletre ne tre valoraj, tamen igis lin lerta praktikanto de la arto noveli, kio fine influis ankaŭ ĉi-ĝenrajn verkistojn en multaj aliaj landoj. Sen forlasi plene medicinon, ĉ. 1886 li jam firmiĝis kiel grava verkisto. En liaj maturaj historioj, tragikaj eventoj okazas etdimensie, kiel parto de la ĉiutaga vivo. Miskomprenoj kaj neokazaĵoj dominas liajn intrigojn pli ol difinitaj rakontaj okazoj, tiel ke ŝanĝiĝas la koncepto intrigo mem. Ofte li filtras la eventojn de l’ novelo tra la konscio de sola individuo fremda disde normala familia vivo. Ĉeĥov estas konata ĉefe pro siaj portretoj de la vivo en tipa urbeto rusa aŭ en la provincaj mensoj de vulgaraj urbanoj. Ĉiu detalo gravas en liaj noveloj: longa griza barilo aŭ ensupa blato havas ne nur simbolan, sed realecan valoron. Ambaŭ manieroj miksiĝas en Ĉeĥov, vivinta en tempo kun stilaj skoloj ĝenerale dudividitaj inter naturalismo kaj simbolismo. En kelkaj postaj, pli longaj noveloj, li montras kiel industriigo disrompis la kamparan vivon. Ĉi-sence kelkaj el liaj verkoj signas al revolucio; sed Ĉeĥov ĉiam kontraŭas facilajn politikajn pozojn. Kiam liaj roluloj parolas pri brila futuro, iliaj vortoj, vidate en kunteksto, plenas je sintrompo kaj implicas novan formon de enkaptiĝo. Fino de la cito.

* aperinta en ILTIS-Forumo en 1993.
* legebla en The Fontana Dictionary of Modern Thinkers, A. Bullock kaj R. B. Woodings, eld. Fontana, Londono 1983, ISBN 0006369650.

Ĉeriza ĝardeno konsistas el 34 rakontoj kaj noveloj kaj 2 teatraĵoj. El ili, 16 aperis siatempe en Sveda alumeto, 8 en Rusa novelaro: sume 20 pecoj, pro ambaŭvoluma publikigo de 4 el ili (notindas, ke tiujn elrusigojn oni retradukis aŭ redaktis por la nova eldono). La nombro de noveloj kaj paĝoj konsiderinde kreskis de Sveda alumeto (139 p.) al Ĉeriza ĝardeno (352 p.), kiu do prezentas signifan trarigardon de la tuta verkogamo de Ĉeĥov, ekde amuzaj stil-ekzercoj aŭ krim-enketo ĝis majstroverkoj kiel Enua historio, Nigra monaĥo, La homo en ujo kaj La damo kun hundeto.

La tradukojn karakterizas ĝenerale bona proza stilo. Ĝenetas la disfoja apero de “y” en esperantaj transskriboj, ekzemple pri Krilov, menciata kiel Krylov eĉ en la noto kun referenco al liaj 111 fabloj (p. 346). Foje legeblas frazoj kiel bonvole ne kriu, kvazaŭ sinonime al bonvolu ne krii, kvankam la libera vortordo igas ilin samsignifaj kun ne kriu bonvolekriu nebonvole. Koncerne unuopajn vortojn, mankas glosoj por mezanino (p. 5), kariolo (p. 24) kaj trojko (p. 144); reaperas Selters-akvo, mistere forlikiĝinta survoje inter PIV kaj NPIV; kaj ŝoketas la (mal)neologismo epoĥo, sur p. 3. Vortaristoj notu tremeri (p. 23 k.a.: fari unuopan ektremon), same kiel la interesan kaj utilan distingon inter maniulo kaj manietulo. Fine, sur p. 73 kaj 342 eble konvenus nomi tiun specifan tipon de lotado per la internacia kaj interjekcia vorto bingo.

Kompletigas la libron preskaŭ dudeko da paĝoj kun notoj kaj diversaj informoj. Tamen oni prefere frandu unue la rakonton Ĉevala familinomo antaŭ ol legi la en- kaj el-kondukan noton al ĝi (p. 341).

En ĉi promeninda ĝardeno legemulo trovos jen humuron aŭ kritikon, subtilon aŭ kontrastojn, disreviĝojn, surprizojn kaj, super ĉio, intime profundan komprenon de la homa naturo.

Jorge Camacho

Thorsen-apogo al kvin bibliotekoj

Kvin bibliotekoj ricevis subvenciojn de Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen je la suma valoro de 1250 eŭroj.

La subvencioj estas donataj kiel libroj laŭ la dezirlistoj, kiujn la bibliotekoj sendis kun siaj petoj. Per decido de la estrarano de UEA pri kulturo Claude Nourmont kaj ĝenerala direktoro Osmo Buller estis subvenciitaj la bibliotekoj de la madagaskara Itaosy Esperanto-Klubo (125 EUR), Sankt-Peterburga Esperanto-Societo “Espero” (135 EUR), Kolombia Esperanto-Ligo (190 EUR), Kuba Esperanto-Asocio (200 EUR) kaj Bonaera Esperanto-Asocio (230 EUR).

Subvencioj de la Biblioteka Apogo estas disdonataj ĉiujare ekde 1997, kiam UEA ricevis mondonacon por tiu celo de ges-roj Thorsen, ambaŭ forpasintaj en la jaro 2006. Ĝis nun la fondaĵo disdonis subvenciojn por 14 900 eŭroj. Petoj pri subvencioj en 2008 devos atingi la Centran Oficejon ĝis la 15-a de oktobro. Kun la peto oni sendu liston de dezirataj libroj, kiuj estu ordigitaj laŭ dezirindeco.

TTT-ejo dediĉita al la vivo kaj verkaro de Poul Thorsen (1915-2006) troviĝas je la adreso www.poulthorsen.dk.

Laborgrupo por la Lingvojaro

Unuiĝintaj Nacioj deklaris la jaron 2008 Internacia Jaro de Lingvoj. Por iniciati kaj kunordigi diversajn agadojn dum tiu jaro, kiu defie koincidos kun la jubileo de la 100-jariĝo de Universala Esperanto-Asocio, la Estraro de UEA elektis specialan laborgrupon.

Ĝi funkcios sub la gvido de vicprezidanto Ranieri Clerici kaj membras en ĝi Peter Baláž, François Bartsch, Charmian Common, Renato Corsetti, Barbara Despiney, Mark Fettes, Josep Franquesa Solé, Andrej Grigorjevskij, Aleks Kadar, Lee Chong-Yeong, Ulrich Lins, Hokan Lundberg, A. Giridhar Rao, Hans Michael Maitzen, Ileana Schrøder kaj Renée Triolle.

La Internacia Jaro de Lingvoj inspiris ankaŭ la elekton de la kongresa temo de la 93-a UK en Roterdamo (19-26 julio 2008), “Lingvoj: trezoro de la homaro”.

ANONCU EN JARLIBRO 2008!

En la Jarlibro, anonco pri Esperanto-aran©oj, libroj, gazetoj k.a. varoj atingos pli vastan publikon ol en iu ajn alia Esperanto-eldonaĵo. Pli ol 6000 esperantistoj vidos vian reklamon tra la tuta jaro.

Por ekstermovada reklamo vi ricevos 30% kiel makleraĵon. Anoncmendiloj haveblas en Esperanto, la angla, franca, germana kaj nederlanda. La limdato por la mendoj estas la 29-a de februaro 2008.

Tra la mondo

La plej bela tago en la vivo

Tri tagojn Studenta Esperanto-Klubo en Zagrebo festis sian 50-jaran jubileon. La asocion fondis studentoj-esperantistoj en 1957 kaj de tiam tra ĝi miloj da studentoj kleriĝis pri Esperanto.

Pluraj membroj de SEK laboris uzante la lingvon ĉefe kiel kulturan ilon. Tiel SEK kreis Pupteatran Internacian Festivalon en 1968 kaj la entreprenon Internacia Kultura Servo en 1972, du gravajn kulturajn instituciojn de kulturo en Zagrebo, kiuj ĝis hodiaŭ vivas. En 2001 sine de SEK naskiĝis plia zagreba kultura aranĝo, Urba Festivalo.

El SEK elvenis membroj kiuj grave kontribuis al internacia Esperanta vivo ĝenerale: Krešo Barković dum jardekoj laboris en Parizo por Sennacieca Asocio Tutmonda, Nikola Rašić estis dum pluraj jaroj oficisto en Universala Esperanto-Asocio, Vesna Staničić signife kontribuis al Hamburga Esperanta vivo, Zdravka Metz al la Montreala, Vida Jerman en SEK ekkonis Esperantan teatron, Spomenka Štimec post metijaroj en SEK fariĝis Esperantlingva verkisto... La membroj de SEK aranĝis du-foje IJK-on (Zagrebo 1988 kaj Rijeka 1998) kaj en 2001 UK-on en Zagrebo.

La kvindekjara jubileo komenciĝis per Gazetara Servo de SEK la 8-an de decembro, el kio rezultis kelkaj gazetartikoloj, radio- kaj TV-elsendo. La aktuala teatraĵo de SEK pri Krozŝipo Ludoviko, prezentita la 9-an de decembro, allogis 70 spektantojn kaj desegnis al ni la bonan mondon de estonteco, “en kiu eĉ memzorgantoj estos sataj”. Aŭtoris ĝin la verva teamo sub reĝisorado de Vanja Radovanović.

SEK ekde sia fondiĝo rilatis al ekskursoj, tial la dua festotago, dimanĉo, gvidis al la zagreba montpinto Sljeme, al kiu Nikolao Hohlov dediĉis sian belan poemon Sur Sljeme. Tie, en montara domo, okazis Esperanta koncerto de la zagreba operkantisto Neven Mrzlečki.

La festo kulminis per la triataga programo la 10-an de decembro: la kantisto Jomo gastis en matena programo de HRT kaj invitis zagrebanojn al la ĉefa placo, kie li vespere kantis plurlingve kaj brile informis pri Esperanto. Grandformata ekrano kaj laŭtparoliloj disportis lian muzikon tra la tuta placo.

En la Eŭropa domo post la ĉefplaca koncerto kolektiĝis pli ol cent iamaj membroj por ĝui kunestadon, aŭdi prezentojn pri la vivo de la klubo tra kvin jardekoj kaj spekti la DVD-filmon pri la historio de SEK, kreitan de profesia kameraisto Kruno Tišljar. La kvin plej signifaj prezidintoj de SEK Vjekoslav Morankić, Zlatko Tišljar, Ivan Špoljarec, Ankica Jagnjić kaj Vanja Radovanović prezentis sian jardekon en la klubo.

La knabinoj de la nuna generacio de klubanoj vestis sin en la stilo de la kvindekaj jaroj, omaĝe al la jaro 1957, la jaro kiam SEK akiris juran personecon, registriĝis kaj ekvivis sendepende de la societo de plenkreskuloj. Por omaĝi, la knaboj surmetis solenajn virkostumojn kaj papiliajn kravatojn. (Neniu iam ajn vidis tiujn sportulojn tiel solenetosajn.) Ekspozicio pri la historio de SEK estis prizorgita de Mea Bombardelli. Je la noktomezo estis proklamite ke la novan monan premion Kalendulo por 2007 (500 EUR) gajnis SEK.

La gaja etoso kaj amikeco de ĉiuj generacioj de iamaj SEK-anoj kreis la plej belan Zamenhof-feston en la historio de SEK. Tina Tišljar kaj Dag Treer estis la ĉarmaj gvidantoj de la programo, Kaja Farszky kompetente helpis al Jomo sursceneje kaj dum TV-elsendoj. Ĉiuj eksprezidantoj surscenejiĝis por grupa memorfoto.

La kulturan eventon ebligis la Urba oficejo pri kleriĝo, kulturo kaj sporto, ja SEK estas parto de la kroata publika vivo.

Zagrebo la 10-an de decembro 2007 estis la kultura ĉefurbo de Esperantujo en kiu Esperanto vivis plenpulme, riĉe kaj imitinde.

S. Štimec

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: Maldekstre supre: En la Eŭropa domo post la ĉefplaca koncerto kolektiĝis pli ol cent iamaj membroj de SEK. Maldekstre sube: La gvidantoj de la programo Tina Tišljar kaj Dag Treer. Dekstre: parto de la publiko.

Informante ĉe Expolingua

Expolingua estas tritaga internacia foiro pri lingvoj en Berlino. Prezentas sin tie per stando ĉefe vendantoj de lingvoferioj kaj lingvolerniloj, sed ankaŭ reprezentantoj de landoj kaj lingvoj, ekzemple la kataluna, eŭska aŭ Esperanto.

Almenaŭ 50% de la vizitantoj estas junaj, ankaŭ ĉar la foiro disdonas al ili senpagajn biletojn. Kostas eble 5 EUR eniri sen bileto, kio ne forpelas aliajn interesatojn kiel instruistojn kaj homojn kiuj volas lerni lingvojn. La plejparto de ili estas germanoj, ĉefe el Berlino, sed ankaŭ el aliaj landpartoj. Partoprenis ankaŭ sufiĉe multe da rusoj, ĉar la rusa estis la ĉi-jara gastlingvo de la foiro.

Allogaj programeroj por la vizitantoj estas la etaj lingvokursoj, kiuj provas instrui iom de la lingvo dum nur 45 minutoj. Kadre de ili okazis ankaŭ interesa prelego pri Esperanto.

Berlina Esperanto-grupo mendis la plej etan standtipon (1m × 1m) kaj metis tie tablon kun informiloj kaj libroj/ĵurnaloj por montri aŭ vendi ilin. Malantaŭ la stando estis spaco por pliaj kestoj kun informiloj kaj seĝo. Ni kovris la malantaŭan muron per malhelverda ŝtofo kaj sur ĝi metis afiŝojn pri Printempa Semajno Internacia (PSI), pri la venonta semajnfina Esperanto-kurso en Berlino, kaj Esperanto-flagon. La titolo de la stando estis “Esperantoland”. Dumtempe ni ankaŭ metis komputilon surtablen por montri filmetojn kun germanaj subtekstoj.

Ni havis diversajn informilojn, plejparte de GEAGEJ: la asteriksan, “lingvo kiel ludo”, la GEJ-informilojn pri Esperanta kulturo kaj Pasporta Servo, informilojn pri Herzberg kaj PSI kiel lingvolernad-ferioj.

Por informi pri Esperanto ni proponis www.esperanto.info (nova centra retejo celanta ĉefe la eksteran mondon por informi ĝin pri Esperanto kaj la Esperanto-movado) kaj aldone la kontaktadreson de Germana Esperanto-Asocio por pliaj demandoj. Por lerni Esperanton ni proponis la adreson de informpaĝo/aliĝilo por la venonta kurso en Berlino kaj ankaŭ Lernu!

Ni proponis la flugfoliojn al preterpasantoj kaj spertis ke tio estas tre efika. Junaj homoj ĉefe volis la informilon de Pasporta Servo, kiu en grandaj literoj parolas pri senpaga gastado sur la unua paĝo. Alloga estis ankaŭ la bildeto de Asteriks en Esperanto.

Kun homoj kiuj haltis apud nia stando, ni komencis diskuti. Efika komenco estas ekzemple “Ĉu vi jam aŭdis pri Esperanto?” aŭ “Kion vi scias pri Esperanto?”. Unu el la standprizorgantoj komencis rekte per ekspliko, kio estas Esperanto.

Duono de la vizitantoj neniam aŭdis pri Esperanto, el la cetero nur malmultegaj estis bone informitaj kaj granda parto pensis ke Esperanto mortis aŭ estas mortanta. Por konvinki homojn ke Esperanto vivas kaj estas parolata en multaj landoj, tre utilis Pasporta Servo, neniu stando estu sen ĝi. Verŝajne ankaŭ la Jarlibro de UEA estus utilega por tio, sed ni ne havis ĝin. Por homoj argumentantaj kontraŭ Esperanto kiel reala lingvo utilis flugfolio pri Esperanta kulturo, speciale por junuloj kiuj eble iros aŭskulti senkostajn esperantlingvajn mp3-ojn ĉe la brazila paĝaro menciita en la flugfolio.

Ĝenerale mi miris ke homoj ĉe Expolingua estas tre malfermaj por novaj informoj, kaj ŝajne multaj nun pripensas lerni Esperanton. Ekzistas homoj kiuj diris ke ili prefere lernos lingvon kiun ili bezonos por sia laboro, sed neniu respondis malamike. Eble tiuj, kiuj malamike pensas pri Esperanto, preteriris.

Resumante ĉion, ni certas ke estis bonega ideo prezenti Esperanton ĉe Expolingua, kaj ni certe ĝuis la taskon.

Judith Meyer kaj Chuck Smith

[FORIGITA!: bildo]

Sur la ŝtuparo kun E-flago: Judith Meyer kaj Chuck Smith.

Revuo Esperanto 2008 2

Malferme

Tago de la Gepatra Lingvo

Laŭ iniciato de la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj, la nuna jaro estis proklamita kiel Internacia Jaro de Lingvoj, kies aktivadojn kunordigas Unesko. UEA de pli ol 50 jaroj estas kun ĝi en oficialaj rilatoj, post kiam ĝi en la fama rezolucio deklaris, ke la atingaĵoj de Esperanto kongruas kun ĝiaj celoj kaj ideoj. Ne mirige, ke la E-komunumo tuj reagis al la alvoko de la Ĝenerala Direktoro de Unesko, Koichiro Matsuura, ke la ideo “lingvoj gravas!” estu diskonigita ĉie, i.a. proklamante la kongresan temon de sia jubilea Universala Kongreso en Roterdamo-2008 Lingvoj, trezoro de la homaro. Tio estas iniciato sur la plej alta ŝtupo de la organizita E-movado.

Multaj aliaj estas kaj estos dum la tuta jaro 2008 entreprenataj loke. Ili estas kaj estos entreprenataj de esperantistoj, aŭ se vi preferas Esperanto-parolantoj, homoj kiuj sentas la profundan bezonon kaj scivolemon komuniki, rilati kun aliaj homoj sur regiona kaj monda, internacia niveloj. Multaj el ili ellernis Esperanton kiel laŭvican lingvon, aliaj konatiĝas kun novaj naciaj lingvoj jam ellerninte Esperanton. Tial la E-parolantoj estas pli konsciaj pri la lingvaj demandoj. Laŭ la propra sperto ili estas kapablaj argumenti, ke Esperanto estas pli justa solvo de la lingva problemo en la mondo, ebliganta lingvan egalecon al ĉiu, neatingeblan pere de la nacia lingvo. Ili estas ankaŭ kapablaj argumenti, ke Esperanto donas pli facilan solvon, ĉar ĝi estas pli facile lernebla kaj ellernebla ol kiu ajn nacia lingvo.

Kadre de la Internacia Jaro de Lingvoj estas kelkaj tagoj apartaj, kiuj povas fariĝi en nia E-komunumo laŭvica okazo por denove deklari nin defende por la monda lingva heredaĵo, kontraŭstarante truditan tutmondiĝon, kiu ne respektas homojn, nek iliajn lingvojn kaj kulturojn. Unu el la plej proksimaj estas la Tago de la Gepatra Lingvo, solenota la 21-an de februaro nunjare jam la 9-an fojon.

En sia mesaĝo pri la solenado de la Internacia Jaro de Lingvoj 2008 la Ĝenerala Direktoro de Unesko atentigis pri la danĝero, ke en la daŭro de kelkaj generacioj povas malaperi pli ol la duono el la sep mil lingvoj parolataj en la mondo, kio estas reala minaco pri kultura malriĉiĝo de nia homa civilizacio. Por ni tio estas la okazo memorigi, ke esperantistoj strebas konservi ĉiujn gepatrajn lingvojn kaj en internaciaj kontaktoj ili proponas aplikon de neŭtrala lingvokomunikilo ne ekskludante la tiucelan uzon — sed kontraŭstarante trudan aplikadon — de nacia(j) lingvo(j) malaperigantan naciajn lingvojn de sur la monda scenejo.

Jam komence de la 20-a jarcento unu el la plej grandaj filozofoj Ludwig Wittgenstein diris: La limoj de mia lingvo difinas la limojn de mia mondo. Ĉiu lingvo estas portanto de la nacia identeco kaj ĝia kultura bunto, ĉiu estas trezora gemo en la monda lingvohereda diverseco. Ĉiu el la E-parolantoj havas pri tio plenan konscion.

Sed kion ni esperantistoj povas fari konkrete, utiligante la nunjaran Tagon de la Gepatra Lingvo?

Relegi kaj restudi en niaj grupoj kaj kluboj la pasintjaran Deklaron lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo de la tiama UEA-prezidanto, Renato Corsetti.

UEA proponas konkretan helpilon, inform-folion utiligeblan por informi neesperantistojn, kiel ni okupiĝas pri la gepatraj lingvoj, elŝuteblan ĉe la paĝo: http://www.uea.org/informado/gepatralingvotago.html.

Sed krome, valoras konatiĝi kun la situacio de niaj propraj naciaj lingvoj. Profundigi konojn pri danĝeroj aperintaj historie en ilia evoluo. Ekzemple poloj en la daŭro de la pli ol 120-jaraj dispartigoj, malgraŭ premo de la aneksintoj kaj elnaciigaj kampanjoj, sukcesis savi la komunan lingvon. Tio ebligis post la I-a mondmilito la renaskiĝon de la pola ŝtato kaj de la pola identeco. Sed tio estas ekzemplo de nur unu nacia lingvo. Ni povas kolekti pli multajn.

Valoras konatiĝi kun la nuntempaj danĝeroj, transformiĝoj en niaj naciaj lingvoj. Valoras konatiĝi kun institucioj ekzistantaj en la unuopaj landoj gardantaj la nacian lingvosubstancon. Valoras interŝanĝi tiujn konojn inter diverslandaj kluboj kaj grupoj kaj utiligi ilin prelege por la ekstera, nacia publiko, ekzemple en lernejoj troviĝantaj sub la patroneco de Unesko. Landnivele valoras informi pri tiuj iniciatoj proprajn Unesko-komitatojn kaj aliajn neregistarajn organizojn kun celoj similaj al la niaj kaj sur tiu platformo intimigi reciprokajn kontaktojn. Ne laste, necesas diskonigi informojn pri siaj aktivadoj, sukcesoj. Sciigante ilin al la landaj respondeculoj pri la informado, al UEA kaj ĝia informrespondeca estrarano.

En iu el siaj deklaroj, lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo, la Ĝenerala Direktoro de Unesko Koïchiro Matsuura deklaris, ke La gepatraj lingvoj estas unikaj tiusence, ke ili difinas la homajn estaĵojn ekde la enmondiĝo, liverante specifan alrigardon al la mondo, kiu efektive neniam malaperas, sendepende de la nombro de pli poste alproprigitaj lingvoj. La lernado de aliaj lingvoj estas la maniero konatiĝi kun alia mondpercepto kaj aliaj sintenoj. La nunjara Tago de la Gepatra Lingvo povas ankaŭ stimuli seriozajn esplorojn inter la Esperanto-denaskuloj, multfoje plurlingvaj, kaj junaĝaj E-lernantoj, por ricevi riĉan dokumentmaterialon pri la fenomeno La limoj de mia lingvo difinas la limojn de mia mondo. Tio povus esti ĝermo de estontaj studoj pri tio kiel — se parafrazi la vortojn de Ludwig WittgensteinEsperanto vastigas la limojn de mia mondo.

La baldaŭa Tago de la Gepatra Lingvo instigu nin rimarki alilandanojn, enmigrintojn en niaj landoj kaj konatiĝi kiamaniere estas realigata ilia rajto al la gepatra lingvo. La Tago de la Gepatra Lingvo stimulu nin proksimiĝi al ili kaj ankaŭ al ili proksimigi la idealojn kaj praktikajn eblecojn de la Internacia Lingvo, proponante niajn lingvokursojn, nian lingvokomunumon.

Fine, la nunjara Tago de la Gepatra Lingvo profundigante nian scion kaj konscion pri la neceso gardi la lingvodiversecon de la mondo, konsciigu al ni la moralan devon paroli laŭtvoĉe pri Esperanto, laŭ la vortumo de Renato Corsetti: negepatra internacia lingvo — gepatrolingvo-protekta.

Barbara Pietrzak
UEA-estrarano pri informado

Nia lingvo estas kaj celo kaj rimedo

Premion Deguĉi, “esperantistan pacpremion”, ricevis en Jokohamo pastro Duilio Magnani el Italio, Honora Membro de UEA. Li dum jardekoj helpas esperantistojn en evoluantaj landoj, precipe en Afriko, atingis agnoskon de IKUE kaj aprobon de Meslibro fare de la Sankta Seĝo, kaj iniciatis Esperantajn salutvortojn de la Papo je Kristnasko kaj Pasko. En preĝejo en Rimini li realigis Esperantajn kaj itallingvajn artajn mozaikaĵojn. Pri liaj aktivaĵoj intervjuis lin por nia revuo Carlo Sarandrea.

Kiel naskiĝis la ideo (aŭ la inspiro se vi preferas) uzi Esperanton por ornami la preĝejon?

Se mi devas esti sincera, la reala fakto, kiu instigis min ornami la malgrandan paroĥan preĝejon, estis la fino de mia IKUE-prezidanteco, ordonita de mia Episkopo. Oni ordonis al mi pli multe flegi la animzorgadon, kvazaŭ mi ne jam farus tion konscience kaj sindediĉe. Pro nostalgio kaj por venki mian E-izolitecon mi revis pri la pasintaj IKUE-atingoj kaj fantaziumis en la silento de mia preĝejo. En tia religia medio, kiam mi rimarkis la senornaman internon, naskiĝis la unua ideo plibeligi ĝin per la rememorigo de la plej grava evento por la katolika E-movado: la aprobo kaj eldono de la E-lingva Meslibro. Ĝi elvokis la unuan lingvan eventon en la historio de la Eklezio: papo Hadriano la 2-a, en la jaro 868, aprobis la uzon de la slava lingvo de fratoj Kirilo kaj Metodio por la tiutempa roma Liturgio. Do, kial ne bildigi la duan similan lingvan historian eventon en mia preĝejo? Tiuj slavaj sanktuloj sukcesis venki la barojn starigitajn de la roma kurio, kaj, kiel ili, ankaŭ la papo Wojtyła. Do, ni honoru lin. Sed, kiamaniere? Pli ol pentraĵojn mi preferas mozaikaĵojn. Tial estis decidite voki majstron pri mozaikaĵoj el la urbo Ravenna (patrujo de tiu arto), s-ron Antonino Vaccalluzzo, kaj mi komisiis al li bildigi la “misteron de la kristana Pasko”, metante je la centro vitralon kun la bildo de Jesuo Kristo resurektinta: la unua papa saluto en Esperanto farita “Urbi et Orbi” (al Romo kaj al la mondo) ringe kronigas la bildon de Kristo. Estis la jaro 1996 kiam aperis en la preĝejo la unua E-mozaiko. La plena konsento de la fidelularo instigis min projekti aliajn artaĵojn, ĝis lasta starigita okaze de la Esperantista Ekumena Kongreso, kiu okazis en Rimini septembre de 2003, tuj antaŭ la fermo de mia paroĥo.

Ĉu la elektita enhavo iel respegulas Vian vivon?

Kompreneble. La enhavo de la ornamaĵoj estas inspiritaj de religiaj temoj kaj paroĥa animzorgado, kiuj, kadritaj en la preskaŭ tridekjara poresperanta periodo, malfermiĝis al tutmonda horizonto per evangelizado kaj bonfarado pere de la internacia lingvo. Sed ne nur: la plej granda ĝojo por mi estas ekvidi, ke la fidelularo iom post iom malfermis sian bonfaran horizonton favore al mizeruloj, al ekumena kaj interreligia dialogo, kaj ĉio tio pere de Esperanto. Ĝi ne estas plu skandalo aŭ hobio, perdo da tempo kaj infaneca utopio.

Vidante Rimini hodiaŭ, la urbon de turismo kaj amuziĝo, oni ne pensus, ke ĝi povas esti urbo kun malfacilaj situacioj. Kaj tamen, en via biografio mi legis ke via infaneco estis malriĉa, ke vi eĉ almozpetis por povi studi.

Jes, mi ne hontas deklari mian kamparanan devenon. Male, mi sentas min orgojle filo de kamparanoj, tamen riĉaj nur je malsanoj kaj je familia ĝojo. Neniu povas forgesi sian infanecon, des pli se ĝi estis travivita precipe dum milita periodo, malproksime de la vilaĝo kaj eĉ hejmo. Mi komprenas nun pli bone, vizitinte la afrikajn landojn, la petojn de la malriĉuloj kiuj revas pri alfabetigo kaj studado, pli ol pri vivrimedoj. Pli facile oni akceptas la akvan soifon ol la klerig-soifon. Efektive, en ili mi revivas mian infanecon, kiam mi kun prezentbileto de mia paroĥestro frapis je la pordo de kelkaj bonŝanculoj de la vilaĝo kaj de la najbaraj urbetoj. Vere, la alfabetigo valoras pli ol la pano. Mia koro ploras, kiam al niaj gesamideanoj el foraj landoj mi devas respondi, ke mankas la mono. Efektive, oni ne povas certe monhelpi al ĉiuj, sed tio malvarmigas la sangon en la vejnoj.

Unu el viaj karakterizoj estas “kuraĝo” (cetere, eco tipa de via regiono): vi ne hezitas kontakti “gravulojn” por prezenti Esperanton kaj ĝian realaĵon. Ĉu ĉe aŭtoritatuloj dum la jaroj vi konstatis pli aŭ malpli favoran sintenon rilate al nia movado?

Bedaŭrinde, la malfavora ĝenerala sinteno pri Esperanto estas bone konata de ĉiuj. En nia religia medio, same. Tamen, se ni, anstataŭ paroli pri Esperanto, parolus pri konkretaj atingoj, ekzemple (por resti en la religia temaro) pri la Meslibro, la dekretoj de la vatikanaj instancoj, la paskaj kaj kristnaskaj bondeziroj de la papo je Pasko kaj Kristnasko, neniu kuraĝus moki onin. La malfavorantoj, fronte al faktoj kaj konkretaj realaĵoj, ne havas kontraŭargumentojn, kaj eĉ povas ŝanĝi opinion. Ne multe diferencas la pasinteco disde la nuntempo koncerne la sintenon fronte al Esperanto. Mokis min antaŭ 30 jaroj ĉu kardinaloj ĉu oficistoj, samkiel lastatempe pastroj kaj fideluloj, kiuj tamen ne konis min kaj neniam aŭdis aŭ vidis ion konkrete. En mia dioceza medio neniu, aŭ nur malmultaj kunpastroj, kuraĝas ankoraŭ moki mian agadon. Tamen, gravulo aŭ ne, konato aŭ nekonato, kiam oni, sen tro da vortoj, prezentas la Meslibron al kredantoj, aŭ al nekredantoj la “evangelion” de Maŭ, tiam oni vidas ŝanĝi la mienon kaj la sintenon, kiel mi spertis okaze de renkontiĝo kun iu kardinalo en Vatikano: li akuzis min ĉar mi perdadis valoran tempon anstataŭ animzorgi, sed, vidinte la E-verkojn de Maŭ, li respondis: “Oh! Vere, mi ne sciis pri tio”. Oni ne bezonas vortojn. Necesas faktoj. Tro da predikantoj kaj malmultaj atestantoj, oni diras religinivele. Same en Esperantio. Oni devas eniri la socion ne per belaj prelegoj, sed per videblaj kaj validaj faktoj kiuj celtrafu la atenton de la eksteraj aŭskultantoj. Ekzemple, efikas ege pli multe E-Meso en la Katedralo, des pli bone se ĉefgvidata de la loka Episkopo (des pli multe de Kardinalo), ol dek kongresoj.

Unu el la temoj kiujn oni ofte debatas ĉe esperantistoj, estas: ĉu Esperanto estas celo aŭ ĉu ĝi estas rimedo? Via agado esence ŝajnas resumo de la du tezoj. Kiujn projektojn pere de aŭ por Esperanto vi realigis?

Okaze de la 100-a datreveno de la apero de Esperanto en mia urbo Rimini mi pretigis broŝuron kiu resumas, interalie, la projektojn de nia rondo. Ne eblas ĉi tie listigi ilin ĉiujn, sed, por doni ideon, mi diru, ke ekde 1978 ĝis hodiaŭ ni realigis 47 projektojn en 22 landoj de Eŭropo, Afriko kaj Azio, egalvalore al pli ol 182 000 eŭroj (ĝi estas rimarkinda sumo, se konsideri la konsiston — vere limigitan — de nia eta rondo). Ĉiuj ĉi agadoj okazis (kaj okazas) pere de komunikado per Esperanto kaj, logike, pere de la lokaj esperantistoj. Tio signifas, ke oni starigas la ricevanton je egala digno kun la bonfaranto, pere de la komuna lingvo. Jen, laŭ mi, ekzemplo pri la valorigo de Esperanto, kiu, estante unue rimedo, fariĝas ankaŭ celo, ĉar, je la fino, la neesperantista bonfaranto decidas lerni ĝin por konservi kontakton kun la persono, kiun li ekkonis kaj helpis.

Semajno de Internacia Amikeco

Kun SIA-speca spico

La lasta semajno de februaro estas festata en la Esperanto-movado kiel la Semajno de Internacia Amikeco (SIA). Ĝi celas plivigligi kontaktojn inter esperantistoj de diversaj landoj kaj krei kaj plifortigi iliajn ligojn kun rondoj ekster la Esperanto-movado.

Ni diverse, kaj diversgrade, festas SIA, la Semajnon de Internacia Amikeco. La homoj alportas siajn florojn. Jen la miaj.

Vi antaŭscias la ĝenron, kaj permesos al vi konatulan rideton pri la kutimoj de ĉi tiu eterna eseanto. Per tiu rideto, indulgema al mia nekuraceblo, vi por la milmila fojo partoprenas la stabilan esperantistan fakton, ke niaj amikecoj — bazitaj sur reciproka indulgemo kun fojaj kuspiĝoj, iuj eĉ multjaraj — estas ege fortikaj. Tiu fortikeco estas mirinda, se ni rigardas la magran bazon, kiun liveras al la amikecoj nia organiza strukturaro.

Ĉu tamen el la amikecoj, koraj, oni vere povas konstrui prudentan organizan strategion, cerban? Ni pensu iomete pri niaj movadaj kadroj. Jam jarcenton nia tiurilata pensado pendolas inter desuprismo alparolanta la potencon (adoptu Esperanton!) kaj desubismo alparolanta la homojn (aliĝu kaj kun ni alparolu la potencon!). Tiuj tradiciaj polusoj regas nian debatan podion eĉ hodiaŭ. Sed venis laŭ mi la tempo por demandi, ĉu ni ne emeritigu ilin?

La desubisma kaj desuprisma respondoj al la demando Kiamaniere ni perpremu el la sistemestroj adopton de Esperanto? aludis al specifa Esperanto-disvastiga modelo. Tiu modelo imagis premantaron, kiu perpremos la interŝtatan uzadon de Esperanto kaj ĝian instalon en la lernejojn. Sed tiu strebado instali Esperanton kiel aparaton en piramidaj strukturoj intelektaj kaj administraj jam ĉesis kongrui kun la konkretaj emoj de nia movado, ĉu ne?

La piramida logiko ja temis pri strukturestra, ĉiela superlingvo. Distingis ĝin de la surteraj etnaj lingvoj ĝia unika racieco. Sed multaj el ni hodiaŭ konceptas Esperanton prefere kiel argilan apudlingvon apud la etnaj lingvoj. Ĝi unike signas la intertraktan kaj pontan dimension de amikeco. Ĉefas en nia tempo la rondo de konatoj, kiujn tia lingvo kunligas, kaj kies konajn kapablojn ĝi portas. Laŭ ĉi tiu koncepto, ni ne forlasis (kiel foje plendas iuj veteranaj movadistoj pri nia generacio) la klopodon interveni ĉe la mondaj strukturoj. Ni ŝanĝis la lokon de nia intervenemo, transirante de la ŝtato al la kompreno de Gandhi, ke la vere grava nukleo de la homeco estas ne la ŝtatecaj institucioj, sed la hejmoj kaj la interhejmaj familiecaj spacoj.

Unu el tiuj konaj kapabloj de la interkona rondo estas la povo pligrandigi la rondon per la forto de la konemo mem. Tiu konemo inkluzivas la sciemon — la aŭtodidaktismo floras inter la esperantistoj. Tia amikaro estas ankaŭ multe pli fortika kaj agipova, ol eksteruloj supozas. La nuntempa kona-amikara modelo do ĝisiras ĝis la sciaj kaj regaj demandoj, kiuj al la superlingva modelo aspektis unike gravaj — sed kiujn tiu tro struktura modelo fortenis de la ordinaraj praktikoj de la esperantista gastamo. La hodiaŭa modelo pli optimume kunekzercas la diversajn kapablojn ene de nia komunumo.

Transiri de la modelo superlingvo al tiu de la apudlingvo ne estas demando nur en la movadaj organizaĵoj. Similan demandon ni devas atenti ankaŭ sur la literatura tereno. La desupra kaj desuba stiloj en la literatura laboro intime paralelas al la movadaj desuprismo kaj desubismo.

La literatura desupristo Kalocsay evoluigadis multvortan riĉon por ke venkonta Esperanto havu taŭgajn ilojn por regi la fakojn kaj regionojn de la mondo — kaj li ĉefe tradukis. Lia desubisma kolego Baghy proponis pleban alternativon intence malmultradikan — kaj li ĉefe verkis originalaĵojn. Baghy laboris por radikala fina venko, en kiu la popolanoj, per la maniero de sia transpreno, transformos la naturon de la potenco mem. Nek la tradicion de Kalocsay, nek tiun de Baghy ni povas senpripense importi en la apudlingvomodelon de nia tempo.

Sed ni povas senhezite daŭrigi la stilon de ilia kunagemo en la redakcio de Literatura mondo! La fakto, ke la budapeŝta kovejo de niaj korifeoj ne produktis iajn Literaturan tondon el Buda kaj Literaturan sondon el Pest (eksplicite dediĉitajn al parnasisma kaj malparnasisma tagordoj) inspiras nin. Tiu inspiro donas sencon, eĉ strategian, ankaŭ sur la literatura tereno, al la Semajno de Internacia Amikeco. Iafoje ni bezonas sloganajn simpligojn de niaj pensoj. Se estas al vi egale, mi proponas la vorton deapudismo por resumi mian komprenon pri tio, kio nehaltigeble, kaj atentinde, anstataŭas — unue en niaj praktikoj kaj due en niaj komprenoj — la superlingvo-modelon, kiu iam naskis la vertikalajn ĝemelojn desuprismo kaj desubismo. Ili ripozu en paco.

Probal Dasgupta

lernu! estas 5-jara!

Antaŭ kvin jaroj, la 21-an de decembro 2002, lanĉiĝis www.lernu.net, la retpaĝaro por lernado de Esperanto kaj informiĝo pri ĝi. Tiam ĝi enhavis enkondukon, bazajn gramatikklarigojn, tri kursojn, etan bibliotekon, vortaron, babililon kaj ne multon pli. La enhavo estis havebla en sep lingvoj.

Dum la lastaj kvin jaroj la paĝaro kreskis kaj multo ŝanĝiĝis, sed la bazaj celo kaj ideo restis samaj: senpage helpi al ĉiuj retuzantoj en la mondo lerni kaj ekuzi Esperanton laŭeble facile kaj rapide. Ke ĝi almenaŭ parte atingis tiun celon, montras la faktoj ke inter la plej aktivaj projekt-kunlaborantoj troviĝas tiuj kiuj mem lernis la lingvon per “lernu!” kaj ke apenaŭ eblas partopreni en iu Esperanto-aranĝo sen renkonti novulojn kiujn “lernu!” venigis al la movado (se vi ne jam spertis tion, demandu venontfoje kelkajn komencintojn, kiel ili lernis Esperanton).

Iom da ciferoj: “lernu!” nun havas pli ol 100 000 vizitojn monate, iom pli ol 43 000 registritajn uzantojn (185 registriĝis dum 2002, 3 684 dum 2003, 6 505 dum 2004, 7 671 dum 2005, 9 822 dum 2006 kaj pli ol 15 500 dum 2007) kaj kelkajn dekojn da helpantoj kiuj tradukas la paĝaron, lingve helpas uzantojn, plibonigas vortarojn, kontribuas enhavon, testas, programas, komentas kaj en multaj aliaj manieroj certigas ke la projekto floru kaj evoluu. La nombro de malsamaj paĝoj en la paĝaro kalkuliĝas en miloj kaj la nombro de lingvoj en kiuj ĝi haveblas, estas pli ol 30, kio daŭre kreskas. 15 kompletaj kaj partoj de du pliaj kursoj kovras tre malsamajn nivelojn kaj metodojn de perreta lingvoinstruado.

Krom kursoj kaj pure instrua materialo, kiel diversnivelaj gramatikoj, ekzercoj, testoj kaj ekzamenoj, ĉe “lernu!” ekzistas pluraj iloj por uzado de la lingvo kaj komunikado, ekzemple mesaĝsistemo, bildkartoj, forumoj, virtuala klasĉambro, tujmesaĝilo kaj biblioteko kun ekzemploj de originala kaj tradukita literaturo, artikoloj de 13 malsamaj gazetoj, tekstoj pri la lingvohistorio kaj la movado, kolekteto de Esperanto-muziko, filmoj, ŝercoj kaj Zamenhofa proverbaro. La enhavon de kursoj kaj ekzamenoj kontrolas la Akademio de Esperanto, kaj unu el la akademianoj estas en la kerna teamo de la projekto.

Pli detalajn informojn okaze de ĉi tiu ĝojiga jubileo kun fotoj, bildoj kaj ligiloj, vi trovos ĉe http://eo.lernu.net/prilernu/informiloj/artikolo.php. Por ke la projekto plu evoluu same vigle kiel ĝis nun, helpo ĉiam estas bezonata kaj bonvena. Se vi ŝatus iel helpi, ĉu praktike, ĉu finance, ĉe http://eo.lernu.net/prilernu/subteno/index.php vi trovos la necesajn informojn. Vi ankaŭ estas ĉiam bonvena kontakti nin ĉe t...@lernu.net!

Laste, sed ne malplej grave, grandan dankon al ĉiuj diversspecaj helpantoj, individuoj kaj organizoj, kiuj kunlaboris pri la projekto dum la lastaj kvin jaroj kaj eĉ pli longe! Sen ili, “lernu!” ne estus tio kio ĝi estas hodiaŭ. Apartan dankon al ESF, por granda financa subteno, kaj al E@I, por konstanta kaj diversmaniera praktika subteno.

La teamo de “lernu!”

Statistiko de UK: Francio postkuras Nederlandon

La 8-an de januaro 828 aliĝintoj el 50 landoj estis registritaj kiel kongresanoj de la 93-a UK en Roterdamo (19-26 julio).

Je tiu dato la CO ankoraŭ ne estis ricevinta de ĉiuj perantoj la aliĝojn pagitajn en la unua kotizperiodo, kiu daŭris ĝis la fino de decembro. Kun ili la nombro certe jam superus 1000.

La gastigonta lando Nederlando okupis la unuan lokon kun 112 aliĝintoj, sed ĝi eble jam baldaŭ estis perdonta ĝin al Francio, kies provizora nombro 98 ankoraŭ ne reprezentas la tutan rikolton de la unua periodo. Pri la unua loko rivalas ankaŭ Germanio (93). Rimarkinde estas, ke komence de januaro la fora Japanio (76) superis la tujan najbaron de la kongreslando, Belgion (46). Aliaj landoj kun almenaŭ 20 registritaj aliĝintoj estis Italio (34), Danio (29), Finnlando (26), Irano (23) kaj Pollando (20).

Bona novaĵo: malgraŭ la anonco en la decembra numero de Esperanto, p. 260, Pola Esperantisto ja aperos en 2008 kaj aboneblas pere de UEA, kontraŭ € 12,00 (6 numeroj).

Malbona novaĵo estas ke Fonto ne plu aperos.

Eŭropa Referenckadro en Esperanto — Esperanto en Eŭropo

Meze de decembro finpretiĝis la Esperanta traduko de grava lingvopedagogia verko de la Konsilio de Eŭropo. Per ĝi Esperanto atingis ankaŭ lingvopolitikan rekonon ĉe eŭropaj instancoj kiel la Konsilio de Eŭropo, ALTE (Asocio de Lingvo-Testistoj en Eŭropo) kaj la DIALANG-projekto de la Eŭropa Komisiono, kiuj bonvenigis kaj aprobis la aperigon de iliaj dokumentoj en Esperanto.

La resuma verko Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj: lernado, instruado, pritaksado celas en travidebla kaj kohera maniero subteni lingvolernantojn, lingvouzantojn kaj instruistojn ĉe la difinado kaj atingado de siaj celoj. La ellaboritaj taksosistemoj ebligas unuecan mezuradon de lingvaj kapabloj, kun travideblo kaj internacieco, kiu faciligos kompari lingvokonojn en diversaj landoj kaj pro tio servas kiel bazo de la ekzamensistemo de UEA-ILEI. La akreditigo de tiu novtipa ekzameno nun okazas ĉe ALTE. Unuaj tiaj ekzamenoj estas planataj por la dua parto de 2008.

La Referenckadro-projekto disvolviĝis sub la gvido de la porinstruista retejo http://www.edukado.net/. La diplomatian kaj organizan laboron plenumis Katalin Kováts, kiun helpis en diversaj fazoj de la laboro Sylvain Lelarge, Renato Corsetti kaj Osmo Buller.

La tradukinto Roel Haveman, dum monatoj per persista kaj diligenta laboro esperantigis la dokumenton. Por la traduko kolektiĝis fakaj terminoj, kiuj, post la publikigo de ĉi tiu Esperanta versio, estos norme sekvindaj kaj aplikindaj en ajna ekzamensistemo pri Esperanto. Dum la tradukado Roel Haveman zorge kompilis ankaŭ librofinan indekson, kiu estas la plej riĉa indekso de la ekzistantaj Referenckadro-versioj. En la kontrolado de la 262-paĝa dokumento partoprenis multnacia provlegantaro: Marc Bavant, Ranieri Clerici, István Ertl, Katalin Kováts, Rob Moerbeek kaj Brian Moon. La kovrilo de la eldonaĵo estas kreita de Francisco L. Veuthey.

La Esperanto-traduko de la Referenckadro de la 20-a de decembro listiĝas en la oficiala retejo de la Konsilio de Eŭropo kiel la 32-a versio apud 31 nacilingvaj tradukoj. La traduklaboron financis Esperantic Studies Foundation (ESF) kaj Fondaĵo Saliko subtenis eldonajn kaj organizajn kostojn.

La libro estas elŝutebla por reta legado el la retejo http://www.edukado.net/. Fine de januaro oni povas ankaŭ printi la retan version kaj multobligi ĝin por nekomercaj celoj. Ĉe la Libroservo de UEA akireblos fine de januaro kontraŭ produktokostoj multobligitaj ekzempleroj, kiuj povas bone servi kiel informmaterialo donacota al bibliotekoj kaj landaj edukinstancoj.

Kun la espero, ke per tiu ĉi laboro la teamo kontribuis al pli kvalita kaj pli moderna instruado de la internacia lingvo, al pli sistema kaj internacie normigita pritaksado de niaj lingvokapabloj, kaj al la akceptigo de Esperanto kiel socikultura kaj lingvopolitika fakto, Eŭrop- kaj mondnivele, ni donacas ĝian rezulton al Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj kaj al la uzantoj kaj instruantoj de la internacia lingvo tutmonde.

Apliku ĝin flekseble por pluiri la komencitan vojon.

Katalin Kováts
redaktoro de http://www.edukado.net
gvidanto de la Referenckadro-projekto

Pli detalaj informoj kaj la elŝutejo ĉe http://www.edukado.net/pagina/REFERENCKADRO/18364/#19858.

Internacia Festivalo kaj Vintra Universitato

167 partoprenantoj en la 24-a Internacia Festivalo (IF) vojaĝis el siaj 20 landoj ne nur al Düsseldorf (urbo de IF) kaj la Rejn-valo (tuttaga ekskurso) sed ankaŭ al deko da ekzotikaj lokoj en la tuta mondo, kadre de la IF-ĉeftemo “Vojaĝoj”.

La riĉa vojaĝoferto inkluzivis du vizitojn en la UK-lando — al Jokohamo, Kamakura, Oomoto, la Japanaj Alpoj kaj Hokkaido, kiun oni atingis per trans-siberia trajna karavan-vojaĝo. Oni spertis du vojaĝojn al Himalajo — unu al Tibeto kaj la alian al Ladak — la “eta Tibeto”, azen-vojaĝon en Francio kaj sovaĝan naturon en Skandinavio kaj Afriko, kie ni renkontis leonojn, elefantojn, ver(d)ajn krokodilojn kaj multajn aliajn bestojn en Safari-vojaĝo tra Kenjo kaj Tanzanio. Aldone al la kadra temo, okazis proksimume dudeko da programeroj pri variaj temoj, kiel koncerto kaj pianrecitalo, konatiĝo kun la esperantlingva retejo “Ipernity”, abeloj, naturkuracado kaj spicaĵoj, proksimiĝo per interkulturaj miskomprenoj kaj multaj aliaj.

Ankoraŭ kadre de la kleriga programo de la ĉi-jara IF menciindas nova iniciato — Internacia Vintra Universitato (IVU), kiu samtempe estis studadsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). La Internacia Kongresa Universitato (IKU) nomiĝis Internacia SOMERA Universitato (ISU) ĝis la jaro 1981 (kiam la UK unuafoje okazis en la suda hemisfero). Kial ne estu VINTRA universitato? En la IF okazis la unua sesio de IVU kun tri kursoj — pri astronomio (Ĉina astronomio kaj Vivo sur Marso?, A. Wandel), Historio de la psikiatrio (H. Eickhorn) kaj Dialogiko, komunikado kaj Esperanto (E. Macko), kiuj konsistis el po du prelegoj. Fine estis eblo ekzameniĝi kaj akiri AIS-atestojn, kaj 18 personoj diplomiĝis pri Marso. La teorian prelegon kompletigis praktika sperto — per-teleskopa observado de Marso, kiu dum IF estis plej proksima al la Tero. La arta vespera programo estis egale varia kaj alloga: koncertis JoMo, Kajto, Mikaelo Bronŝtejn, okazis danc- kaj bier-vespero, kaj kompreneble interkona kaj adiaŭa vesperoj. Aparte imponis la duopo Ankie kaj Nanne de Kajto, kiu ĉarme kaj alloge prezentis siajn novajn kaj malnovajn furoraĵojn. Al tio aldoniĝis la spontanea gaja etoso en la “Knajpo” (la IF-trinkejo), kie ĝis malfrue oni kantis (kaj dum la novjara balo ankaŭ dancis) kaj foje oni kantis eĉ matene.

Kio tamen mankis en la ĉi-jara IF, estas infanoj — ĉiuj ŝajne migradis kun sia familio al la samtempa Novjara Renkontiĝo (NR), kiun partoprenis ĉirkaŭ 60 infanoj, 40% el la tuta nombro de partoprenantoj. Tiel realiĝis mia pasintjara prognozo (Esperanto, febr. 2007) ke tiuj du jarfinaj aranĝoj okupos du apartajn niĉojn: IF kun pli abunda kaj altnivela kleriga programo, pli UK-eca, kaj NR kun pli familieca elekto, kun aparta porinfana programo, pli simila al la somera REF.

Amri Wandel

Ago-Semajno — semajno de ago, amo, arto...

La novjara junulara aranĝo Ago-Semajno denove allogis al Pollando rekordan nombron de esperantistoj: 206 gejunuloj el pli ol 20 landoj kune bonvenigis la jaron 2008.

Ago-Semajno estas aranĝo, kiun diversnaciaj gejunuloj “malkovris” nur pasintjare (ĝis tiam ĝi estis pli-malpli pola, relative malgranda evento) — kaj ĉi-jare ĝi konfirmis, ke AS iĝos plua konstanta esperantista novjara aranĝo. Ekde 27 dec 2007 ĝis 02 jan 2008 estis preparita por la alvenintoj riĉa kaj bunta programo.

Bela surprizo atendis la partoprenantojn jam ĉe la akcepto — kiam ĉiu ricevis en kongresa sako ankaŭ nove eldonitan (speciale okaze al la Ago-Semajno), preskaŭ 300 paĝan Vortaron Esperanto-Angla-Polan. Vere utila donaco kaj certe imitinda afero ankaŭ por aliaj aranĝoj. Plua interesa kaj laŭdata ero estas la jam tradicia senpaga teo- kaj kafo-bufedo — kie oni povis en ajna tempo varmiĝi kaj malsoifiĝi. Inter la programeroj troviĝis la jam tradiciaj Interkona vespero, Silvestro-Novjara balo, Kinejo, Trinkejo, Kultur-Lingva Festivalo..., kaj la novaj Kavalira teatraĵo kun mezepoka vespermanĝo, Esperanto-kvizo, instruado de Capoeira...

Menciindas prezento de noveldonita (italdevena) komikso en Esperanto RAT-MAN, prelegoj de E@I pri la nova ambicia projekto “Esperanto aktuale”, kursoj de la pola signo-lingvo, E-kurso por komencantoj, prelegoj pri diabeto, Belgio, Litovio, 30-monata mondvojaĝo... Krom la seriozaj partoj ne mankis vespera distra programo kun koncertoj, popoldancoj, ludoj. Muzike prezentiĝis JoMo, rapa bando Pafklik, Kim de Hotelo Desperado kaj Afrika Umba.

Bone prizorgitaj estis ankaŭ la ekskursoj: perpiede al la kastelo Malborko kaj buse al Gdansko kaj Framborko, fama pro Nikolao Kopernik, kaj al Pelplino.

Venontajn Ago-Semajnojn organizos internacia junulara teamo kaj ili okazos kun dujara malpara periodo en Pollando. Tio signifas, ke ĉiun paran jaron ĝi okazos en alia ĉirkaŭa lando.

Restas nur gratuli al la tuta teamo por la sukcesa, bonetosa aranĝo, per kiu ducento da junaj esperantistoj adiaŭis la malnovan kaj bonvenigis la novan jaron 2008. Ĝis revido en Slovakio dum la venonta Ago-Semajno (27 dec 2008 – 02 jan 2009).

[FORIGITA!: bildo]

Ukraina grupo prezentas siajn naciajn kantojn dum la Kultura kaj Lingva Festivalo

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la gejunuloj dum la Kultura kaj Lingva Festivalo spektas naciajn popoldancojn.

Forpasoj

Sylvia May (Sunny) Burkitt (1919-2007) mortis en decembro en Sydney. Fakdelegito pri biologio, ŝi estis ankaŭ ĉefdelegito de UEA por Aŭstralio de 1985 ĝis 1989.

Antonio Marcelo Casartelli (1930-2007) forpasis la 26-an de decembro en Córdoba (Argentino). Li laboris kiel kuracisto en la urbo Posadas, kie li fondis E-asocion de la provinco Misiones. Li estis komitatano de UEA 2004-2007 kaj ekde 1978 fakdelegito pri medicino kaj instruado de Esperanto. Tre aktiva kursgvidanto, li verkis korespondan kurson por la lernantoj de sia Instituto de Esperanto. En la jaro 2000 li enretigis ĝin kaj poste ĝi aperis en pluraj lingvoj, i.a. la ĉina. Pro sia instrua agado li estis honore menciita de la Iberoamerika Konsilio pri Edukado en 2007.

Ada Csiszár (1930-2007) forpasis la 20-an de novembro en Budapeŝto. Ŝi estis profesie ĵurnalisto kaj bibliotekisto ĉe taga gazeto. Csiszár estis komitatano de Hungara E-Asocio 1973-86 kaj prezidiano 1977-86, kaj ricevis honorinsignon de HEA en 1992. Ŝi estis sekretario de Esperantlingva Verkista Asocio 1983-89 kaj fakdelegito de UEA pri biografio kaj historio de Esperanto. Ŝia vera vivoverko estis prizorgado de la spirita postlasaĵo de Kálmán Kalocsay, kun kiu ŝi kompilis Domfabriko: 6000 frazeologiaj esprimoj Esperantaj (1975; dua eldono 8000 frazeologiaj esprimoj Esperantaj aperis en 2003). En 1983 ŝi iniciatis memorĉambron de Kalocsay en la muzeo de lia naskiĝloko Abaújszántó kaj Internacian Komitaton por Honoro al K. Kalocsay. En 1991 ŝi fondis Amikan Societon de d-ro Kálmán Kalocsay, kiun ŝi poste prezidis, redaktante ankaŭ ĝian bultenon. Ŝi kompilis In memoriam Dr. Kalocsay Kalmán (1994), Senvuale: pri la pseŭdonimoj de K. Kalocsay (1999) kaj la 8-voluman Omaĝe al K. Kalocsay: el Abaújszántó ĝis la Esperanta parnaso (1998-2002). Csiszár editoris multajn verkojn el la postlasaĵo de la majstro: Dek prelegoj (1985), Diino Hertha (noveloj, 1992), Versojn oni ne aĉetas (1992), Johano la Brava (bildrakonto, 1997), En superlativo (poemoj dediĉitaj al Kalocsay, 2001), Fabelarbo (2003), Postrikolto (poemoj kaj kantoj tradukitaj, 2004), En nacia vesto (poemoj de Kalocsay en nacilingvaj tradukoj, 2004), Dissemitaj floroj (poemtradukoj, 2005), Selektitaj leteroj de K. Kalocsay (2006), El la poŝtkesto de K. Kalocsay (2007). Csiszár verkis ankaŭ pri alia korifeo de Esperanto: Andreo Cseh — la gaja stelo kiel “edzperanto” (1996).

Fritz Günther (1948-2007), dumviva membro, mortis la 29-an de septembro en Rockenhausen (Germanio).

Pauline Ledeen (1910-2007), multjara membro de Societo Zamenhof kaj subtenanto de la Novjorka Oficejo de UEA, forpasis la 27-an de novembro en Pasadena (Usono).

Frank E. Swift (1930-2007) mortis la 29-an de decembro en Christchurch (Nov-Zelando). Li estis dumviva membro de UEA ekde 1964 kaj delegito ekde 1967.

Loke-fake-persone

DANIO: La 6-an de januaro 2008 la Kopenhaga Esperanto-Klubo (KEK) festis sian centjariĝon, gravan mejloŝtonon en sia historio, kune kun esperantistoj el Rusio, Svedio kaj aliaj regionoj de Danio. La honoraj gastoj estis Mikaelo Bronŝtejn el Rusio kaj la dana ĵurnalisto Ole Stig Andersen. La programo komenciĝis antaŭtagmeze, kiam kopenhagaj esperantistoj kun Mikaelo Bronŝtejn metis verdan stelon sur la tombon de Marie Schrøder, unu el la ĉefaj iniciatintoj de la fondo de la klubo antaŭ 100 jaroj. Ĉe la tombo en la centra urboparto ĉeestis ankaŭ la loka televido, kiu havis intervjuon kun la nuna prezidanto de KEK, Betty Chatterjee. Posttagmeze okazis la jubilea festeno en la salono de la Kulturdomo Nordvest, kie nuntempe KEK kaj DEA havas siajn kunvenojn. Sekvis koncerto de la koruso Tap-koret, kiu kantis esperantigitajn danajn kantojn. La tuta ĉeestaro fine kantis La Esperon kaj la eŭropan himnon. La kunvenon finis prezentado de la fama trobadoro, verkisto kaj poeto Mikaelo Bronŝtejn. Kiel vera esperantisto, li prikantis kaj pripoemis ne nur sian devenlandon, sed interalie ankaŭ Parizon kaj Zimbabvon. Favoraj artikoloj aperis en du landaj gazetoj pri la evento, Esperanto, kaj pri la kultura agado de Mikaelo Bronŝtejn. Loka televido filmis la aranĝon, kaj la prezidanto de DEA Ileana Schrøder estis intervjuita dum unu horo en la dana radioprogramo P1.

Ileana Schrøder

BRAZILO: La 9-an de decembro okazis en Rio-de-Ĵanejro la 4-a Esperantista Forumo de Botafoga Esperanto-nukleo. Ĉirkaŭ 40 personoj ĉeestis. La kuracisto Elmir dos Santos Lima prelegis pri la 120-jariĝo de la internacia lingvo. Sylla Chaves, Givanildo Costa, Jair Salles kaj Aloísio Sartorato debatis pri lernolibroj, vortaroj kaj instruado de Esperanto (sur la dekstra foto). João da Silva Santos prelegis pri la precipaj trajtoj de la personeco de Zamenhof. Dum la arta programero sin prezentis Neide Barros Rêgo, kiu kantis kaj deklamis.

La 2-an de decembro okazis en Paraíba do Sul, 123 kilometrojn for de Rio-de-Ĵanejro, la 70-a Esperantista Renkontiĝo de la Paraiba Valo. Ĉeestis 57 homoj el 11 urboj. Dum la suna dimanĉo oni kunsidis por aŭskulti entute 10 prelegojn pri literaturo, brazila kaj eŭropa historio, matematiko, medicino kaj meditado. Katolikaj esperantistoj organizis specialan kunvenon. Membroj de Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵanejro pritraktis sian venontjaran kongreson. Oni krome kantis kaj estigis konversaciajn rondojn. Gelernantoj de la ĵus finiĝinta baza kurso en la najbara urbo Três Rios ricevis diplomojn. Tri lokaj gazetoj informis pri la evento. La proksima Esperantista Renkontiĝo de la Paraiba Valo okazos en marto 2008, en la urbo São José dos Campos.

La 2-an de decembro okazis la 14-a Esperantista Spiritisma Renkontiĝo de la Ŝtato Rio-de-Ĵanejro. Proksimume 70 homoj ĉeestis. Spiritisma Centro Amo al la Vero akceptis samideanojn el pluraj aĝoj kaj urboj. Oni estigis programerojn speciale dediĉitajn al infanoj kaj al tiuj, kiuj disvastigas Esperanton en la spiritisma medio. La kantistino Neide Barros Rêgo per sia arto plaĉis al la rigardantoj. Laŭ la organizintoj la aranĝo plene trafis la celon — kunigi la esperantistajn spiritistojn de Rio-de-Ĵanejro.

Fabiano Henrique

GERMANIO: Germana Societo pri Interlingvistiko (Gesellschaft für Interlinguistik, GIL) antaŭ nelonge traktis pri bibliotekoj kaj arkivoj, nome dum sia lasta konferenco, kiu estis jam la 17-a. Ĝi okazis 23-25.11.2007 en Berlin. 40 personoj aŭskultis prelegojn pri la ĉeftemo de s-ino Grit Ulrich (Berlin, Federacia Arkivo de Germanio), krome de Marek Blahuš, Detlev Blanke, Herbert Mayer, Bernhard Pabst kaj Fritz Wollenberg. La konferenco krome traktis leksikografiajn problemojn de Esperanto (Erich-Dieter Krause kaj Rudolf Fischer), la aktualan rolon de interlingvistiko en la universitato de Leipzig (Sabine Fiedler), seminarion pri rilatoj inter lingvoj kaj ekonomio (Bengt-Arne Wickström, Humboldt-Universitato de Berlin) kaj komunikspecifaĵojn lige al la ok-ŝtata pintkonferenco en Heiligendamm, en la nordo de Germanio (Cornelia Mannewitz, Universitato de Rostock). Pri tute aliaj temoj Wim Jansen (ne nur esperantologo sed ankaŭ inĝeniero pri aer- kaj spacveturado) diskutigis la konferencanojn, nome pri senpezeco en la kosmo. La tutan konferencon sur DVD registris Sebastian Kirf. La libroservon prizorgis Johann Pachter. Kiel kutime aperos la aktoj (bedaŭrinde nur en la germana). La 18-a konferenco fine de novembro 2008 traktos la ĉeftemon “Esperanto kaj aliaj lingvoj en komparo”.

DB

ĈEĤIO: En universitato de Brno plenumis studkontrolon pri Esperanto 49 kaj en Olomouc 9 studentoj. Sur la foto la studentoj sekvas post plenumo de la studkontrolo la lastan lecionon “Mazi kaj la mistera planto” kaj solvas interagan teston “Mia amiko lernas” el edukado.net. La kvanto de studentoj ne estas malgranda, konsiderante la nuntempajn cirkonstancojn, tamen estas malgranda rilate al la estonta perspektivo. Nun estas tre konvena tempo por enkonduko de Esperanto en EU, kio povus okazi dum la sekvaj 10 jaroj. La jaro 2008 estas la jaro de lingvoj kaj la devizo por la sekva jaro, kiam Ĉeĥio prezidos en EU, estos “Forigado de barieroj en EU”.

Josef Vojáček

TAJVANO: Kadre de la vizito de ges-roj Osioka (Moritaka kaj Taeko) al Tajvano oni aranĝis prezentadon de la programo pri Hiroŝima kaj pri tio, kio okazis dum la atombombado antaŭ ĉirkaŭ 60 jaroj — kaj pri ĝiaj postsekvoj. Ĝi estis prezentita en du lingvoj: Esperanto kaj la ĉina, kun fotoj sur granda ekrano. La mezgrada lernejo Pingrong, en kiu estas kurso de Esperanto por 24 studentoj, disponigis sian aŭdo-vidan laboratorion por la prezentado, kvankam ĝi okazis en sabato, la 29-a de decembro, kiam la lernejo ne havis kutimajn kursojn. Partoprenis pli ol 30 interesiĝantoj kaj multaj estis impresitaj pro la prezentado, ĉar ili eble neniam havos la okazon informiĝi tiom detale pri la katastrofo. Post la prezentado, kiun gvidis Osioka Moritaka, lia edzino Taeko prezentis amuzan rakonton de S-ro Papero, kaj samtempe ĉiuj havante ĵurnal-paperojn, faldis ilin por havi figurojn laŭ iro de la rakonto. Fine la partoprenantoj estis regalitaj per kukoj de Hiroŝimo kaj vizitis ekspozicieton pri Esperanto. Gesinjoroj Osioka vizitis Tajvanon antaŭ 25 jaroj dum sia mielmonato kaj nun ili celebris tiun datrevenon per rea vizito al la ŝatata loko.

Reza Kheirkhah

ERUDA LI: La 8-an de decembro 2007 Eruda Li, esperantistino kaj kantistino el Honkongo, estis invitita de la Ĉina Centra Televida Stacio CCTV-3 por partopreni en tre konata programo “Granda stelvojo”, kiel unu el la sep ĵurianoj, por pritaksi la konkurantojn. Ĉar tio estis tre bona ŝanco por propagandi Esperanton, ŝi estis prezentita kiel prezidantino de Ĉina Esperanto-Eldonejo.

AŬSTRIO: La germanlingva gazeto Wiener Sprachblätter (Vienaj Lingvaj Folioj) estas organo de la Asocio Muttersprache (Gepatra Lingvo). Ĝi aperas kvarfoje en la jaro, la eldonkvanto estas 1000. En la kajero 4/2007 aperis dupaĝa artikolo kun la temo Esperanto — Wie ich es sehe (Kiel mi ĝin vidas). La teksto estas mendebla ĉe: Walter Klag, Rudolfinergasse 8/11, 1190 Wien, s...@chello.at. Provekzemplero de Wiener Sprachblätter: Verein Muttersprache, Fuhrmannsgasse 18-1A, AT-1080 Wien.

Walter Klag

TOGOLANDO: De la 28-a ĝis la 30-a de decembro 2007 okazis la 15-a Togolanda Esperanto-Kongreso en la urbo Aneho. Partoprenis en ĝi 2 gefrancoj kaj 67 togolandaj esperantistoj. Nenio novas en la programeroj: inaŭguro, prelego pri la kongresa temo kaj diskutrondo, kurso por komencantoj, futbalmatĉo, kvizo, komitatkunsidoj, ekzamenoj, fermo ktp. La kongresa temo Esperanto en la ĉiutaga vivo naskis la rezolucion de la kongreso. Tiu ĉi rezolucio postulas de Togolandaj esperantistoj honestecon, sindonemon, bonvolemon, efikan kunlaboron kun ĉiuj, regadon de la lingvo, kaj emfazas la peresperantan agadon. La 16-a TEK okazos de la 26-a ĝis la 28-a de decembro 2008. Pri la kongresa loko decidos la komitatkunsido de la 29-a de marto 2009.

Gbeglo Koffi

Recenzoj

Biografio de bona samarianino

La afrika medicino, mirige efika. Yvette Parès. Prefaco de J.-P. Willem. El la franca trad. Jacques Roux. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2006. 199p. 20cm. ISBN 8085853892. Prezo: € 15,00

La verko temas pri travivaĵoj de celkonscia franca virino, kiu kreas historion en Afriko. La biografio de Yvette Parès enplektiĝas kun la tradicia hospitalo en Keur Massar en Senegalio, okcidentafrika lando. Estante bakteriologo kaj kuracisto, ŝi pasigis plejparton de sia vivo en la universitato de Dakaro, Senegalio. La universitato de Dakaro allogis multajn francajn intelektulojn por esplori, eluzi la naturajn rimedojn fueli la kreskantan ekonomion, ĉar Senegalio estas ekskolonio de Francio. Yvette Parès, bonkora kaj entuziasma, iris al Dakaro kaj esploris pri bakteriologio, ekz. identigon de la mikrobo kiu povas apartigi oron el mineraloj kaj kultivi la lepran bakterion. Ŝi poste studis medicinon sed ŝia soifo pelis ŝin al la afrika tradicia medicino. Ŝi strebis eltrovi kaj konvinki la afrikajn fakulojn pri la tradicia medicino lukti kontraŭ epidemioj, lepro kaj eĉ aidoso, dependante de lokaj tradiciaj scioj. Ŝi fondis la hospitalon en Keur Massar apud Dakaro.

La hospitalo kreskis kun ĉiutagaj problemoj. La dudek-jara senĉesa servo, ekde 1980, altiras la atenton de la tuta mondo al Keur Massar. Kvankam la laboro estas pozitiva kaj bonfartiga, kritikantoj ne mankas. Oni demandis kial ŝi ne preskribas malnovan medicinon de Eŭropo, ekz. de Avicenna aŭ tiatempan, kaj servas la eŭropanojn? La senegaliaj kuracistoj trejnitaj laŭ la okcidenta sistemo daŭre ĝenis ŝin. Ĉiufoje ŝin savis ŝiaj sindediĉo kaj amo al lokaj tradicioj kaj popoloj. Keur Massar, depruntante rimedojn el aliaj landoj, havigas nutran manĝon, taŭgan kvanton da laboro kaj malstreĉan libertempon al pacientoj malriĉaj. Placebo kunigita kun efikaj herboj liveras nekredeble belajn rezultojn. Unufraze, Keur Massar estas sukcesa eksperimento.

Ŝiaj honestaj eldiroj tra la libro ofte amuzas nin. Ekzemple, kiam Yvette Parès estis kondukita de la tradicia kuracisto en la arbaron por kolekti herbojn, ŝi skribadis en la notlibro la nomojn de herboj ktp. Tian notadon mokas la tradicia kuracisto. Ĉar la afrika studento aŭskultas, observas kaj memoras ĉion. La notlibro kaj plumo estas superfluaj al ili!

La problemo en afrika socio estas malraciaj landlimoj kreitaj de eŭropaj landoj. Tiuj landlimoj ne respektas la etendiĝon de iu tribo aŭ lingvo. Unu tribo eble loĝas en diversaj najbaraj landoj kaj unu lando enhavas diversajn tribojn. En Senegalio loĝas pluraj triboj ekz. Wolof, Tukuror, Serer. Kompreneble ĉiu tribo proprietas kelkajn terapiteknikojn. Do, la titolo “Afrika medicino” ŝajnas al ni iomete troiga ĉar la kurackutimoj en Senegalio mem ne povas speguli la tutan gamon de kontinenta tradicio. La afrika kontinento estas centkvindekoble pli vasta ol Senegalio kaj la tuta loĝantaro en Afriko estas okdekoble pli ol la senegalia. Plue estas granda diverseco en Senegalio mem. La luma punkto estas Yvette Parès, kiu estas motoro en Senegalio por krei apartan departementon de la ŝtato por prizorgi la tradician medicinon. Tio estas la deirpunkto al pli hela estonteco de la afrika medicino. La riveretoj de diversaj partoj de Afriko kunfluu kaj kreu grandan riveron de la tradicia medicino. En tiu direkto la misio de Yvette Parès antaŭenpaŝis.

La ligoj inter la okcidenta/moderna kaj la tradicia medicinoj en evoluintaj landoj jam malaperis. La scienca medicino nun estas ŝtata medicino. La tradiciaj medicinoj en aliaj partoj de la mondo, ĉefe en koloniitaj/evoluantaj landoj orientiĝas alidirekte.

Reagante al la neglekto kaj subpremo dum la kolonia epoko, lokaj intelektuloj kaj fremdaj samcelanoj alte taksas la tradiciajn konojn. Aliflanke oni timas, ke al tradiciaj sistemoj estas atribuataj senlimaj kapabloj, do tio eble forrabos la ŝancon de la popolo de evoluantaj landoj aliri al la scienca medicino.

La Esperanta eldono, kun ekzota desegnaĵo sur la kovrilo, testos vian vortprovizon. Leginte la libron ni emas viziti Keur Massar kaj senti la etoson tie. Keur Massar jam estas unu el la ofte vizitataj turistaj lokoj de Senegalio. Bedaŭre en la libro ni ne trovas fotojn, eĉ se nur kelkajn, pri tiu ĉi verŝajne mirinda loko. Interesa verko por ne nur bonfaraj organizaĵanoj sed ankaŭ por pasiva homarano.

P.V. Ranganayakulu

Celo bona — rezulto nur duona

Mummy, why can’t we all speak the same language? A book about languages. Nicole Else. Redfern: AEA, 2005. 38p. 30cm. ISBN 095866515X. Prezo: € 7,20

Bone konata estas la bedaŭrinda fakto, ke britaj infanoj, ĝenerale, ne montras entuziasman intereson pri fremdaj lingvoj; peniga estas la tasko klopodi stimuli ĉe ili iun ajn lingvo-konscion. Pro tio tre bonvena estas nova stimulilo por angleparolantaj infanoj, kun ĝuste tiu celo.

La libro estas eldonita broŝurformate de Aŭstralia Esperanto-Asocio kun la titolo Mummy, why can’t we all speak the same language? (Panjo, kial ne ni ĉiuj povas paroli la saman lingvon?). Ĉiu el la dek kvin partoj traktas apartan faceton de lingva diverseco. La dekstra paĝo prezentas kaj klarigas la temon, la kontraŭa paĝo invitas al kvizo. Infano do legu la informon, kaj elektu, el tri aŭ kvar eblaj respondoj al rilata demando, la ĝustan.

La temo de lingvo-diverseco estas vasta, kaj la libro necese limiga. Nicole Else, la aŭtorino, tamen prezentas interesajn kaj variajn erojn, ekzemple: tradukadon, gestlingvojn, malsamajn alfabetojn kaj gramatikojn, Esperanton, la bezonon por komuna lingvo, diversajn skribmanierojn, brajlon.

Mi mem hezitus doni la libron al brita infano 10-12-jara (la celata aĝgrupo proksimuma) por memstudado, ĉar foje la tekstoj estas iom densaj, kaj ne ĉiam eblas trovi tie respondon al kvizdemando. Sed, mi konjektas pro la titolo, ke “Panjo” kunlegu kaj estu apude por klarigi se necese. Malmultaj britaj infanoj, tamen, nomas sian patrinon “Mummy” post la aĝo de 7, kaj estus bedaŭro se la titolo forpuŝus la emon esplori ene. Cetere la familieca titolo povus malhelpi al klasĉambra uzo, kie la libro estus tre utila. Se oni min demandus, ĉu kiel rimedo por tia uzo aŭ por pli aĝa infano memstudi ĝi estus taŭga mi senhezite jesus, dirante, ke jen bone digesteblaj “buloj” da informo, prezentitaj laŭ la konata instrumetodo de “teksto kun demandoj”. La teknika aspekto iomete lamas, kaj ĝi meritas multe pli belan traktadon. Se oni volus iam refari, mi rekomendus la aldonon de kelkaj bildoj, pli rigoran kontroladon de la teksto por la celata aĝgrupo, kaj eblan modifon de la titolo. Resume, celo bona... rezulto nur duona.

Angela Tellier

Aldono de la Libroservo: Teknike multe pli altkvalita, samcela broŝuro, estas tiu eldonita en Britio en 2004 Look at Esperanto (Rigardu al Esperanto). 8p. 30cm. € 0,90

Afero de afrika Esperanto-studo

Afero de Espero. Konciza historio de la Afero de Espero. Konciza historio de la Esperanto-movado en Afriko. Heidi Goes. Rotterdam: UEA 2007. 86p. 21cm. ISBN 978929170969. Prezo: 9,00 €

La eble unua scienca studo pri Esperanto en Afriko estas iel miksaĵo. En sia unua parto, pri la tempo ĝis ĉ. 1960, la libro certe estas pli leksikono ol legaĵo. Laŭlande la aŭtorino prezentas ofte nur sufiĉe bazajn informojn, ankaŭ tabelojn, pri “La unuaj paŝoj de Esperanto en Afriko”. Poste du grandaj ĉapitroj kunigas la epokojn 1960-1980 kaj 1980-poste, kaj fine aldoniĝas ĉapitro pri la afrikaj kongresoj (ekde 1990).

Goes ofte pli priskribas ol komentas, tamen bone eblas sekvi la plej multajn temojn. Sed ankaŭ kun ŝia gvidado malfacilas kompreni la ganaan-togolandan (gbegloan?) konflikton (p. 66ss). La “Postkonsideroj” bedaŭrinde rilatas nur al tiu lasta afrikkongresa ĉapitro, dum mankas enhav-rilata enkonduko, kun esplorogvidaj demandoj, kaj precipe fina resumo. Pro la diverseco de temoj tio tamen estus malfacila tasko.

Kalle Kniivilä en Libera Folio kritikis ke la verko prezentas nur la staton de 1998, tamen ja estas kutime ke historiografio rezignas pri la plej aktualaj lastaj jaroj — kies sekvoj ankoraŭ ne estas takseblaj. Goes evidente foje pliaktualigis (ankaŭ rilate literaturon), foje ne (p. 72, pri okazigo de UK 2002). La fontindikojn ŝi metis enkrampe en la tekston, malgraŭ tio ŝi uzas ankaŭ piednotojn, kiujn ŝi foje misuzas por krominformoj kiuj estu en la normala teksto.

Sed la recenzanto venas el malsama universitata fako, kaj eble ne tute bone povas prijuĝi diplomverkon el la fako “Afrikaj lingvoj kaj kulturoj” (universitato de Gent, Belgio). La aŭtorino pretigis ĝin en majo 1999 por siaj licenciaj studoj, sub la titolo “La E-movado en Afriko — kun speciala atento pri Tanzanio kaj Togolando”. Ne temas pri simpla traduko: Goes priskribas antaŭparole ke ŝi utiligis nur parton de sia diplomverko kaj adaptis ĝin lingve kaj enhave al la bezonoj de Esperanto-lingvaj legantoj. Danke al instigo de Renato Corsetti kaj Osmo Buller, la aŭtorino pliriĉigis la Esperanto-historiografion sur tereno multe priparolata, sed apenaŭ pristudita.

Ziko van Dijk

Ĝuinda evoluigilo por (eternaj) komencantoj

Conversational Esperanto / Ĉiutaga Esperanto. Don Lord. Barlaston: Esperanto-Asocio de Britio, 2006. 200p. 21cm. ISBN 0902756222. Prezo: € 15,60

La verkinto estas veterana brita samideano kun misiista konvinko pri la kapablo de Esperanto ĉion esprimi kaj pri la neceso helpi al la eternaj komencantoj sin evoluigi al ĉielpovaj parolantoj. Nobla celo ja!

La verko, kun subtitolo viglaj interparoloj el la ĉiutaga vivo, estas kunmetaĵo de okdek ses mallongaj (1-2-paĝaj) dialogoj, verkitaj dum tri jardekoj plejparte por La Brita Esperantisto, demonstrantaj la uzon de nia lingvo en kiel eble plej diversaj aspektoj de la ĉiutaga vivo, de ĉina manĝo al aidoso, de diskriminacio al pliaĝiĝado, de televido al tekstoredaktiloj. Pluraj estas rakontoj (aŭ implicas rakontojn), ofte ĉarmaj, amuzaj, pensigaj aŭ eĉ kortuŝaj. Sed la celo ĉiam estas prezenti Esperanton en absolute naturaj, rekoneblaj, ĉiutagaj konversacioj, kaj lasi la leginton kun bona modelo, inspira instigo kaj ofte pligrandigita vortstoko (inkluzive de plibonigita sento pri kunmetaĵoj de jam konataj radikoj). Oni facile tralegas kaj almenaŭ surface ekspluatas dialogon ene de kvin ĝis dek minutoj. (Perfekte por la multaj okazoj kiam oni atendadas aŭtobuson, kelneron, telefonrespondon, komputilan restarton ktp!). Por progresiga klaso aŭ diskutgrupo, la sama dialogo povus kompreneble esti bazo por pli longa leciono.

La dialogoj estas aranĝitaj en dek unu ĝeneralaj temoj (ekonomio, familio, sano, scienco, butikumado, socio, leĝo ktp). Se instruisto uzas la libron en klaso, tio faciligas la akiron de kunligita vortstoko per la kunuzo de samtemaj dialogoj.

Ĉar la titolo estas dulingva, kaj la enkonduka materialo estas nur en la angla, utilas klarigi ke la dialogoj mem prezentiĝas nur en Esperanto. Por iom malplioftigi la uzon de vortaro, kelkfoje maloftajn aŭ rimarkindajn vortojn aŭ esprimojn sekvas anglaj klarigoj inter krampoj ene de la dialogo mem. Ekzemple: “Mi rostos la terpomojn por ĉiu per sunfloroleo (sunflower oil), kaj mi faros la farĉaĵon el salvio kaj cepoj (sage and onion stuffing) sen rengraso (suet) ... do ĉiu povos ĝui du porciojn (helpings). ... Avidulaĉoj (greedy pigs)! Kaj ĉu la alkoholaĵoj libere fluos kiel kutime?” (p. 44)

Ne ĉiam temas pri vortoj nekonataj de la celataj eternaj komencantoj. Kredeble plej multaj esperantistoj konas la radikojn “avid-” kaj “porci-”, ekzemple (kvankam probable ne “salvi-”). Sed la apuda angla esprimo reliefigas tion, ke la Esperantan tekston povas diri esperantujano en la kongrua situacio de la ĉiutaga vivo kiam taŭgus la esprimo angla por anglaparolanto. “Avidulaĉoj!” estas mirinda esprimo de milda malaprobo, ĉi tie, precize same kiel estas Greedy pigs! Indas kreskigi en si la kapablon senpense ĝin elbuŝigi.

Post ĉiu dialogo venas mallongaj notoj en la angla pri falsaj amikoj, evitindaĵoj kaj ĝenerale ĉiaj klarigindaĵoj. Ekzemple: “When a number of people have one thing each we use the plural in English, but the singular in Esperanto. ‘The soldiers waved their caps’ is translated La soldatoj svingis sian ĉapon. Similarly, ‘The Romans carried spears’ is La romianoj portis lancon. If ambiguity could occur, use ĉiu, for example, Tiuj riveroj havas ĉiu sian fonton en la montaro, because we cannot otherwise tell whether they have a common source or not. With ĉiu they don’t.” (p. 96)

S-ro Lord vivis en Esperantujo dum sufiĉe da jaroj, ke li kuraĝas kelkfoje kontraŭstari vortarojn (eĉ PIV) baze de tio, ke certan esprimon de vortaristo(j) rekomenditan li neniam aŭdis el la buŝo de vivanta persono. Kio ne vere diriĝas, ne povas taksiĝi “ĉiutaga Esperanto”! Ne malĝuste. Remember, it doesn’t have to be in PIV to be real Esperanto! (p. 136) [Memoru, ke esprimo, eĉ mankanta en PIV, povas esti vere Esperanta!] Samtempe, oni ne serĉu tie ĉi neologismojn kaj plejlastaĵojn. La lingvouzo estas plene ortodoksa. Kelkloke, brile ortodoksa.

Ĉe la fino de la libro troviĝas vortlisto Esperanto-angla, kun paĝnumeroj kie oni povas trovi la esprimojn en plena kunteksto.

La anglaj klarigoj ne celas plenan internaciecon. Ekzemple, mi, usonano, neniam antaŭe renkontis la esprimojn tearaways (t.n. apaĉoj, p. 12), rush tapers (junkaj kandeletoj, p. 148) aŭ teasmade (teaŭtomato, p. 115). Sed persono reganta la anglan nebrite (aŭ pli vastasence, nedenaske) malgraŭe povas multe lerni el la notoj, des pli ĉar ili zorgege strebas ligi la esprimon de ideoj en la du lingvoj, pedagogie kaj pensige.

Kompreneble ne ĉiu farus precize la samajn decidojn ĉie. (Mi preferas “mikroondan fornon” al la malpli facile prononcebla “hiperfrekvenca bakujo” /p. 174/, tamen kompreneblas ambaŭ.) Sed la lingvo de s-ro Lord estas ĉiam kompetenta kaj bone elpensita kaj, ofte, kiam al la dialogo konvenas, eleganta.

Unu punkteto ĝenetas. Temas pri la uzo de “da”. Por Zamenhof, tio kio venas antaŭ “da” estas indikilo de kvanto por tio kio sekvas: “sufiĉe da mono”, “taso da akvo”. Kiam venas aliaj specifigaj vortoj kun la posta esprimo, (“tiu akvo”, “ŝia mono”) oni uzas “de”, ne “da”. (Por multaj — inkluzive de mi — tiu “ŝanĝo” el “da” al “de” ŝajnas arbitra kaj eĉ sensenca, oni konfesu; tamen ĝi estas parto de nia lingvo. Do laŭ mi estas nekonsilindaj, en ĉi tia libro, ekzemploj kiel la jena: “Kaj kiom da tiuj artoj vi studis?” (p. 183, specife malpermesita en NPIV p. 214). (Verŝajne ne temas pri aparta gramatika teorio; Lord ankaŭ laŭ-PIV-e prezentas “Sufiĉe de miaj plendoj” p. 175). Feliĉe malabundas “da” en nia lingvo, kaj des pli do malabundas tiaj “misekzemploj”. (Rimarkinte du-tri, mi retrovas nur ĉi tiun.)

Conversational Esperanto kompreneble ne celas krudajn komencantojn. Tamen por anglaparolantaj progresantoj ĝi estas legaĵo forte rekomendinda. Malfacilas imagi progresanton kiu nek ĝuus nek lernus. Por plena naivulo pri la angla — se restas tiaj inter la nuntempa esperantistaro — la partoj anglaj memevidente ne utilas sed ne aparte malutilas, kaj la dialogoj restas egale instigaj kaj pensigaj. David K. Jordan

Semajno de Homaj Rajtoj kaj Zamenhof-Tago

Zamenhofa Metiejo 2007

Kun tre aktiva partopreno de 26 esperantistoj el 7 urboj, kaj kun riĉa enhavo, okazis en Guantánamo la plej orienta kuba provinco, la Zamenhofa Metiejo 2007 omaĝe al la naskiĝdatreveno de la iniciatinto de Esperanto.

De la 13-a ĝis la 16-a de decembro 2007 la apudmara kampadejo Yacabo (Jakabo) denove fariĝis hejmo de la kubaj esperantistoj, kiuj havis la ŝancon rekte ĝui la belecon de la tiea pejzaĝo, kaj spekti belajn sunaperojn kaj sunsubirojn.

La programo estis riĉa kaj notinde interesa, kun temoj tre variaj, kiuj inkluzivis aktualaĵojn de la movado, kernajn detalojn de la kuba asocio, kaj debatoj pri laborlinioj cele al la baldaŭaj pintaj eventoj de la kuba esperantistaro, kiel la internacia festivalo en novembro 2008, la kuba kongreso en 2009, kaj eventuale la UK en 2010.

Andy Hernández (el Florida, Camagüey) prelegis pri la historio de Esperanto en rilato kun la ido-skismo; Carlos Ernesto (el urbo Matanzas) prezentis siajn konsiderojn pri la paroladoj de Renato Corsetti, surbaze de la prelego de Julián Hernández (KEA-prezidanto) dum la Unua Kolokvo; Yoandra Isabel Rodríguez (el Sancti Spíritus) prikomentis siajn spertojn kiel patrino de du Esperantaj denaskuloj; Norberto Díaz (KEA-estrarano pri informado kaj reprezentanto de la nacia estraro en la renkontiĝo) prezentis aktualaĵojn de la nacia kaj internacia movado, tiklajn konsiderojn pri la E-instruado en Kubo, cele al la venontaj renkontiĝoj, kaj detalojn pri la graveco de la guantanamaj Zamenhofaj metiejoj. Al tio sumiĝis temoj kiel turismaj trajtoj de la provinco Guantánamo, la graveco de korespondado en Esperanto, kaj atingoj de KEA en diversaj kubaj regionoj.

En la artaj vesperoj elstaris la deklamoj de Yoandra Isabel Rodríguez, kiu prezentis la soneton numero 6 de la kuba poeto Nicolás Guillén, en traduko de Maritza Gutiérrez. Skeĉoj, humuraĵoj, anekdotoj, ludoj kaj spontaneaj bonvenaj distraĵoj kompletigis la riĉajn kaj amuzajn momentojn de la programo, kiu donis ankaŭ al la infanoj la ŝancon trovi kaŝitan trezoron.

Ankaŭ la gejunuloj trovis spacon kaj momenton por interŝanĝi ideojn pri la renaskiĝanta junulara sekcio de KEA, kaj Andy Hernández, ĉefrespondeculo de la sekcio, gvidis rondkunsidon pri la temo.

Tosto unika okazis en la sabata vespero, la 15-an de decembro, kiam David Ferrales Benavides, loka drinkaĵisto kun naciaj premioj, prezentis sian kreaĵon, laŭ ideo de Tirso Ávila: la drinkaĵon Universala. Ĝi havas la verdan koloron en kontrasto kun la blanka, kaj enhavas interalie menton, rumon, sukon, glacipecojn kaj bonegan freŝan guston! Ĉiuj rondkuniĝis kaj tostis je la sukcesoj de Esperanto kaj je la sano de la esperantistoj.

La Zamenhofaj metiejoj naskiĝis kiel loka aranĝo de la esperantistoj en Guantánamo, por celebri la datrevenojn de “Luis Lázaro Zamenhof”, sed la allogo de la renkontiĝoj, kiuj de antaŭ pli ol dek jaroj okazas en guantanamaj kampadejoj, en la urbo mem aŭ en la pitoreska urbo Baracoa (Barakoa), baldaŭ donis nacian trajton al la festo, kiun ĉiujare avide atendas esperantistoj en la tuta lando. Tirso Ávila kaj Leonardo Luna estas la ĉefaj motoroj de tiu omaĝa renkontiĝo, kaj ili bone spertas por garantii ĉiujn detalojn loĝajn, manĝajn, distrajn kaj prelegajn, kaj la ĉiesan volon partopreni en la venonta.

Norberto Díaz Guevara

Zamenhof-tago kaj Internaciaj Ekzamenoj en Irano

La 9-an de decembro 2007 nia malgranda grupo el Armenio alvenis al Tehrano, surbaze de la invito de Reza Torabi, por partopreni la aranĝojn dediĉitajn al la Zamenhof-Tago.

Eĉ se ni multe aŭdis kaj legis pri tiu najbara lando kaj ĝia popolo, tio, kion ni reale vidis kaj travivis, superis ĉiujn niajn atendojn.

De la unua minuto de nia alveno ni estis ĉirkaŭitaj per senlaca zorgo, kora varmo kaj atentemo. Niaj iranaj geamikoj faris ĉion, por ke nia restado en ilia hejmlando iĝu por ni vera festo.

Ni estis dorlotitaj de la familio Dortaj, kie ni estis tre afable kaj varme akceptitaj kaj sentis nin kiel en propra hejmo.

Dank’ al niaj iranaj geamikoj ni havis la feliĉon vidi interesajn eksponaĵojn de la Nacia Muzeo kaj admiri la rarajn juvelojn de la Nacia Trezorejo. Ni vizitis la Reĝan Palacon, kie en la Muzeo de la Moderna Belarto ni kun ĝojo vidis ankaŭ impresajn verkojn de la fama irana pentristo, nia kara samideano Morteza Habibpur.

Ni eĉ sukcesis vojaĝi tra la lando, vizitante la urbon Karaj (Karaĝo) kun la pitoreska ĉirkaŭaĵo, kaj la urbon Isfahan — veran muzeon sub la libera ĉielo, kie ni vizitis la armenan distrikton Julfa kun ĝia belega preĝejo.

Plezurigis nin partopreni la Esperanto-kursojn gvidatajn de Reza Torabi kaj S-ro Mamdŭi, kaj konatiĝi kun multnombraj komencantoj, kiuj estis plenaj je entuziasmo kaj preteco labori por la sukceso kaj prospero de nia komuna agado. Estis tre agrable vidi, ke junularo interesiĝas pri la Internacia Lingvo kaj la Esperanto-movado, ja tio signifas, ke ekzistas sanaj kaj progresaj fortoj, kapablaj transpreni la gvidilon de la movado kaj plu antaŭenigi ĝin.

La Zamenhof-tago en Tehrano komenciĝis per la vica elementnivela sesio de Internaciaj Ekzamenoj de UEA/ILEI, kiu donis belan eblon al la regionaj esperantistoj kontroli siajn sciojn pri Esperanto kaj la kapablon praktike uzi la Internacian Lingvon. Ni kun intereso sekvis la ekzamenoprocezon, ja du membroj de nia vojaĝgrupo kompetentis kiel Internaciaj Rajtigitaj Ekzamenantoj. La kelkhora sesio estis tre bone organizita, kaj partoprenis en ĝi iranaj kaj afganaj geesperantistoj.

Post la sesio venis multaj esperantistoj el Tehrano kaj aliaj iranaj urboj por kune honori la memoron de Ludoviko Zamenhof kaj la plian fojon atesti la gravecon de liaj celoj kaj fervora agado.

Dum sia elpaŝo la prezidanto de IREA Mamdŭi demonstris la sukcesan uzadon de Esperanto en la Tutmonda Retejo. Okazis nomumado de novaj Honora Prezidanto kaj Honora Membro de la Irana E-Asocio, s-ino Monireh Fahmi kaj s-ino Hesh mat Faraji, kiuj dum longaj jaroj sindone dediĉis sin al la landa E-movado. La partoprenantoj de la Zamenhof-tago omaĝis la memoron de la kara samideano Aref Azari.

Fine okazis elpaŝo de Reza Torabi, kiu rakontis pri la jam kelkjaraj amikaj interrilatoj de esperantistoj de la du najbaraj landoj — Irano kaj Armenio, kaj prezentis eblojn de daŭra kunlaboro, kiu certe kontribuos al la landa, regiona kaj sekve tutmonda E-movado.

La adiaŭa vespero estis kortuŝa kaj plena je emocioj. Ni estis samtempe ĝojaj vidi niajn karajn geamikojn, kaj malĝojaj pro la lastaj minutoj de nia restado kun ili. La disiĝo estis vere malfacila...

Ni revenis hejmen plenaj je riĉaj impresoj, portante en nia koro varmon kaj amon transdonitan de niaj karaj iranaj gesamideanoj dum tiu ĉi mirinda vojaĝo.

Elkoran dankon al ĉiuj iranaj geamikoj, kiuj tutplene dediĉis sin kaj sian valoran tempon por brile aranĝi nian restadon kaj vojaĝadon en la ĉarma, fabela lando Irano!

Karine Arakeljan, Lida Elbakjan, Araksja Elbakjan, Hasmik Arakeljan

Tra la mondo

Aziaj gejunuloj por paca kunvivado

La 26-a Komuna Seminario (KS) inter la ĉina, japana kaj korea junularoj okazis en Iksan, Korea Respubliko, ekde la 28-a ĝis la 30-a de decembro 2007, kun la temo: La rolo de gejunuloj por paca kunvivado de Ĉinio, Japanio kaj Koreio.

2 el Ĉinio, 11 el Japanio, 1 el Malajzio, 1 el Ganao (Afriko), kaj 35 el Koreio, sume 50 gejunuloj el 5 landoj partoprenis en la sukcesa Komuna Seminario, kiun eĉ la ĉielo favoris per fabela neĝado. Sub gvido de la prezidanto de la seminaria komisiono Song Ho-young, ekestis vigla diskuto kaj agrabla etoso dum multaj valoraj programeroj. Okazis ne nur akademiaj kaj Esperanto-movadaj prelegoj, diskutoj kaj kunsidoj, sed ankaŭ danco-kurso, ekskurso, bankedo, aŭkcio, koncerto kaj vizito al Ŭonbulisma centro.

Partopreno de antaŭaj KS-anoj kaj aktiveco de novaj partoprenantoj faris la renkontiĝon vere brila: laŭ la nombro de la partoprenantoj relative malgranda, sed etose tre sukcesa.

La seminario akceptis rezolucion, en kiu oni esprimis la deziron en la estonto okazigi pli vastajn junularajn renkontiĝojn, eĉ Azian Junularan Kongreson, en kiu povus partopreni gejunuloj el ĉiuj aziaj landoj. Estas plano establi novan Azian Esperantistan Junularan Organizon kaj krei ĝian TTT-paĝon. Por vigligi la junularan movadon, oni planas eĉ komponi propran kanton.

Song Ho-young

Eldonejo Lorenz 32-jara

La 13-an de decembro 2007, en tre frata etoso, Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz festis sian 32-an jaraĝon kaj prezentis sian Konsilantaron por la periodo 2009-2011.

La gvidanto de la kunveno, Robinson Mattos, malfermis la programon per bonvenigaj vortoj kaj preĝo, kiel tradicie okazas en la spiritista medio. Samideano Danilo Villela prelegis reliefigante la gravecon de Esperanto kiel ilo por la paco kaj la gravaj rolo kaj respondeco de ĉiu esperantisto por tiu celo. La preleganto atentigis la ĉeestantojn pri la tasko de la Eldonejo Lorenz dum 32 jaroj, ĵetante fratajn kaj amajn lumojn al ĉiuj anguloj de la mondo. Alia tre interesa detalo de la programo estis la retrospektivo 2007, kiam Robinson prezentis ekrigardon en la pasintan jaron pri la agoj de la eldonejo, kiel lanĉoj de libroj kaj DVD, la trimonata bulteno Komunikoj, partopreno en diversaj esperantistaj naciaj aranĝoj kaj la Universala Kongreso en Japanio. Ĉe la fino de la programo la kantistinoj Julieta kaj Vilma brile kantis pri la naturo, preparante la etoson por la fina preĝo.

Celso Pinheiro

Rekorda KIES en Jerusalemo

Meze de decembro okazis jam la oka tradicia dutaga Komuna Israela Esperanto-Semajnfino (KIES), ĉi-foje en Jerusalemo. Partoprenis rekorda nombro de pli ol 60 personoj, el ili ses eksterlandanoj el tri landoj (Nederlando, Danio kaj Japanio).

Inter la gastoj troviĝis la nederlandaj aktivuloj Ans kaj Hans Bakker, kaj Takaŝi Ago, direktoro de Esperanto-Populariga Asocio (EPA) de Oomoto. Dank’ al la eskterlandaj gastoj regis en la kunveno internacia etoso, nekutima en Israelaj kunvenoj.

Okazis ekskursoj en la orienta Jerusalemo, kie la partoprenantoj vizitis la Okcidentan Muron kaj Sciencan Muzeon apud la Jerusalema Universitato. Nokte oni povis sperti ĉiel-observadon per teleskopo, koincide kun la meteora pluvo de la Ĝemenidoj. Ankaŭ la endoma programo estis rekorde varia kaj abunda: kulturaj, muzikaj kaj klerigaj programeroj. Pluraj el ili estis dediĉitaj al Oomoto kaj Japanio. Interalie okazis la prelegoj Roterdamo: urbo de la UK en 2008 (la prezidantino de ties LKK), Muzika historio de la grupo Akordo (ties membro Arjen-Sjoerd de Vries) kaj Afrika Agado (Hans Bakker).

La renkontiĝon organizis kaj gvidis Nava Cinori (administrado) kaj Amri Wandel (programo). Rondo de Esperanto-Vojaĝantoj en Israelo (REVI) ekskursis kun kelkaj eksterlandaj gastoj al la Morta Maro kaj la Oazo Ein Gedi, kie KIES okazis pasintjare. La grupo vizitis la apudan riveron Arugot, kio estis planita pasintjare, sed ne efektiviĝis pro inundo (vidu RE decembro 2006). Post sia partopreno en KIES, Takaŝi Ago prelegis ankaŭ en la Tel-Aviva klubo kaj en la Haifa Norda grupo, kie li vizitis Bahaan centron. Li renkontis plurajn israelajn gravulojn, kiel vicurbestro de Jerusalemo Yigal Amedi, parlamentano Beni Eylon, direktoro de la ministerio pri eksteraj aferoj kaj la urbestro de Modiin. La aŭdiencoj okazis en Esperanto kun tradukado al la hebrea.La gravuloj interesiĝis pri Esperanto kaj proponis helpon al la projektoj de Oomoto, por progresigi la pacon en la Mezoriento. Aparte interesa estis privata renkontiĝo kun Prof. Werblovski, mondfama specialisto pri orientaj religioj.

Amri Wandel

Kultura festivalo en Ĉeĥio

La tradicia 19-a Internacia Kultura Festivalo okazis de la 30-a de novembro ĝis la 2-a de decembro 2007en la ĉeĥa urbo Ústí nad Labem.

La vendreda programo apartenis al interkona vespero de la ĉeestantoj, venintaj el diversaj lokoj de Bohemio, Moravio kaj Germanio. La ĉefa tago de la festivalo estis la sekva sabato.

En la trihora prelega matineo oni aŭskultis sep prelegojn akompanatajn de vigla diskuto. Inter aliaj programeroj de la matineo menciindas la ĉeesto de la ĉeĥa poetino Marie Dolistová, kies poemoj estis prezentitaj paralele kun Esperanta traduko. Ŝi emociplene esprimis sian miron pri la surprize alta tradukeblo de la poemoj en Esperanton, pri la belsoneco de Esperanto kaj la tute libera parolfluo de la ĉeestantoj dum la diskutoj.

Sabate posttagmeze okazis spirita koncerto en la preĝejo de Sankta Paŭlo, kiu enhavis klasikaĵojn de mondaj komponistoj prezentatajn en Esperanto fare de profesiaj artistoj. La programo estis finita per komuna kantado de la Betovena odo Al la ĝojo el lia 9-a simfonio.

Vespere, en impona salono de la urba artlernejo, okazis koncerto de mondkonataj melodioj prezentataj de profesiaj kantistoj kaj muzikistoj (W.A. Mozart, Zdeněk Fibich, K.M. von Weber, G. Donizetti, F. Lehar, J. Strauss k.a.).

En la artprogramo rolis Miroslav Smyčka, Kateřina Kudlíková, Jan Duda, Václav Urban, Tereza Urbanová, Bohuslava Převrátilová, Josef Vích kaj Václav Vanc kun siaj filoj.

Post la oficiala artprogramo la publiko komune kantis, kun pianakompano, kelkajn kristnaskajn kantojn en Esperanto. La fino de la vespero estis dediĉita al tombolo. La tripartan sabatan programon partoprenis kvindeko da esperantistoj.

Dimanĉe estis organizitaj du programeroj. Unu grupo de interesatoj ekskursis al proksima observa turo, de kie estas impona panoramo al mezbohemiaj montaroj kaj al la urbo mem, ĉirkaŭata de romantikaj montetoj kaj trafluata de la plej granda rivero de Ĉeĥio, Elbo.

La dua grupo de la ĉeestantoj kunvenis en salono, kie ĝi aŭskultis preskaŭ unuhoran programon pri Jan Amos Komenský (Komenio), liaj biografio kaj ĉefaj, mirinde multaj verkoj. Oni povis konatiĝi kun liaj profetaj vortoj koncerne la utilon kaj neceson de internacia kompreniĝo surbaze de unu komuna lingvo. Lia koncepto, esprimita antaŭ pli ol tricent jaroj, respondas ĝenerale al la ideoj de Esperanto.

La nivelo de la 19-a IKF estis tre alte aprezata de la ĉeestantoj, kiuj esprimis la deziron, ke post unu jaro oni okazigu la jubilean, 20-an IKF.

Vlastimil Novobilský

Revuo Esperanto 2008 3

Malferme

Li feliĉigis kaj plisaĝigis nin

La forpaso de Claude Piron forprenis de ni nian ĉefan nuntempan pensulon. Liaj verkoj kaj prelegoj celis penetri sub la surfacon de la vivo de nia komunumo por pli bone kompreni la karakteron ne nur de Esperanto sed ankaŭ de la homoj, kiuj parolas Esperanton — kaj precipe de la homoj, kiuj ĝin ne parolas. Kial la rezisto al Esperanto? Kial la insista miskompreno, aŭ nekompreno, de tio kion la esperantistoj faras, kaj de la problemo kiun ili celas solvi? Iuj homoj trovas ĝin en la politiko — la fakto, ke Esperanto riskas reordigi la potencorilatojn en la socio. Iuj trovas ĝin en la ekonomio — la fakto, ke la nuna ekonomia ordo favoras iujn landojn kaj lingvojn kompare kun aliaj. Claude Piron ne ignoris tiujn aferojn, fakte li eĉ skribis pri ili, sed lia unika kontribuo estis rigardi sub la haŭto de la homoj kaj trovi pli profundajn timojn kaj fobiojn, kiuj pelis ilin malakcepti tion, kion ni nomas la internacilingva ideo. Li nomis tiun reziston patologio.

Li venis al tiuj konsideroj nur malrapide, kaj kun la ĉasista instinkto de lerta psikologo. Kio estas la lingva konscio, kaj kie ĝi situas inter la profundaj valoroj de la homoj? La procedo komenciĝis ĉe Unuiĝintaj Nacioj, kie li laboris kiel tradukisto, kaj poste ĉe la Monda Organizaĵo pri Sano en Ĝenevo. Kiel tradukisto, lia tasko, evidente, estis transmeti la signifon de unu lingvo en alian. Li komprenis el propra sperto, ne nur kiel malfacila estas tiu tasko, sed ankaŭ kiel malsame la lingvoj de la mondo procedas por transdoni signifon. Nur malgranda plua paŝo portis tiun ĉi rimarkindan poligloton al la konstato, ke tiu Esperanto, kiu ŝajnas simili la lingvojn de Eŭropo, havas karakterizojn, kiuj igas ĝin signife malsimila. Je la surfaca nivelo de la vortprovizo, memevidente Esperanto similas la lingvojn, kiujn Zamenhof konis, sed se oni rigardas sub tiu surfaco, al la sistemo de vortkunmeto kaj al la sintakso, la lingvo montras alian vizaĝon. Piron instruis al ni, ke ĝi estas lingvo rimarkinde adaptebla al la pensoformoj de multaj kulturoj kaj en tiu senco familiara al ĉiuj popoloj. Jen unu aspekto de la genio de Zamenhof.

Li estis profunda kaj profunde raciisto. Ĉar la lingvo Esperanto ekzistas, indas, ke ni uzu ĝin kiel eble plej efike, precipe emfazante ĝian simplecon kaj ĝian alireblon. Li estis malfavoranto de abundaj neologismoj kaj malamanto de tiuj (literaturistoj, Akademianoj, kompilantoj de vortaroj) kiuj igis la lingvon pli komplika ol ĝi povus esti. Li montris, ke per uzo de kombinoj de bazaj radikoj oni povas preskaŭ ĉion esprimi — kaj tion li instruis al siaj lernantoj en Esperanto-kursoj kaj al la legantoj de liaj libroj. Kvazaŭ por pruvi sian hipotezon, sed ankaŭ ĉar lin amuzis kaj fascinis la solvado de problemoj, li verkis sub la pseŭdonimo Johán Valano lertajn detektivajn romanojn, verkitajn en stilo klara kaj facile legebla. La titoloj ĉiam komenciĝis per la vorto “ĉu” — vorto karakteriza de la aŭtoro, kiu, kun la insisto de homo kiu frandis la pensadon, daŭre volis kompreni kiel mekanismoj funkcias, kiel la radoj turniĝas.

Lastatempe li okupiĝis pri kreo de serio de franclingvaj retaj filmetoj pri aspektoj de Esperanto kaj lingvoj, prezentata kun lia kutima kombino de bona humoro, sprito kaj insista informiteco. Rigardante ilin nun, mi malfacile povas kredi, ke tiu bona homo, kiu parolis kaj klarigis nian bonan lingvon, ne plu laboras tie en sia hejmo en Ĝenevo kiel apologianto kaj pledanto por nia lingvo. Iasence taŭgis, ke ĝuste en Ĝenevo li laboras — ne nur pro tio, ke tiu urbo estas simbolo de la paca kunlaboro de la nacioj, sed ankaŭ ĉar tie antaŭ cent jaroj Ferdinand de Saussure ellaboris sian teorion pri strukturismo, kiu lanĉis la modernan lingvistikon. Piron, pli klare ol ĉiuj aliaj, montris kiel Zamenhof anticipis la eltrovojn de Saussure kiam li kreis Esperanton.

Mi ne plu memoras kiam mi unue renkontis Claude Piron. Fakte, mi havas la impreson, ke li ĉiam tie estis. Mi vizitis lian hejmon en Svislando kaj li la mian en Usono. Kiam en 1974 mi fariĝis prezidanto de UEA, mi plurfoje klopodis persvadi lin preni sur sin iun formalan rolon en UEA, kiel estrarano aŭ komisiito. Sed li ĉiam rezistis tiun rolon, argumentante, eble prave, ke li estas karaktere netaŭga por tiu laboro (li ne ĉiam kaŝis sian koleron antaŭ stulteco, nek sian obstinon kiam li konsideris sin prava), kaj ke ĉiuokaze li povas esti multe pli utila se ni lasas lin kiel ian liberan spiriton de la movado. Li ne serĉis atenton, malamis popolamasojn, preferis voji sian vojon. Sed, tiuj, kiuj sukcesis persvadi lin prezenti kurson pri iu aspekto de Esperanto, fari paroladon ĉe iu kongreso, aŭ simple pasigi vesperon en intensa konversacio, ja ne povis, nek devus, rezisti la klarecon de lia menso kaj la insiston de liaj argumentoj. Dume, li ankaŭ verkis kaj kantis kanzonojn kaj eĉ talente verkis poemojn.

La talento de klareco igis liajn nacilingvajn verkojn nerezisteblaj ankaŭ por eksterstarantaj fakuloj. Tiuj verkoj ŝanĝis la opiniojn de multe pli ol unu lingvisto pri la valoro de Esperanto, kaj kun la paso de la jaroj li zorge akrigis siajn argumentojn. Al multaj pledantoj por Esperanto mankas la faka scio por senerare aliri fakulojn, sed Piron kombinis firman scion pri lingvistiko kun rifuzo sklave akcepti la konvenciajn normojn de tiu fako, kaj tiel malfermis la okulojn de tiuj, kiuj pretis aŭskulti lin.

Aŭskulti lin ja ne estis malfacile. Liaj ĉarmo, modesto kaj flama inteligento igis lin perfekta kamarado. Lia edzino Nicole kvazaŭ respegulis tiujn kvalitojn. Eble ŝiaj kubutoj estis iomete malpli akraj kaj ŝia aliro al la mondo iomete pli ĉirkaŭa, sed en tiu senco ŝi estis perfekta vivakompananto de tiu homo, bridante lin kiam necese kaj laŭeble indulgante lian emon jubile sekvi ĉiun intelektan spuron al ties logika konkludo. Al ŝi mi diras ne nur mian kondolencon sed ankaŭ la dankon de ni ĉiuj, ke ŝi helpis gvidi tiun eksterordinaran talenton laŭ tiel produktivaj kanaloj. Li feliĉigis kaj plisaĝigis nin ĉiujn.

Humphrey Tonkin

Adiaŭe

Kiam en la plej lastaj horoj de la 23-a de januaro venis la fulmbata, ŝajne ankoraŭ ne plene konfirmita informo pri la forpaso de Claude Piron, miaj pensoj kuris al nia lasta septembra renkontiĝo dum la poznana “Arkones”, la lasta mallonga amika interparolo kun Claude kaj Nicole. Estis io eksterordinara en tiu fakto, ke eĉ se ni ne tre ofte renkontiĝadis, nur okaze de diversaj kongresoj kaj E-aranĝoj, mi ĉiam ĝuis la impreson, ke la rerenkontiĝo okazas en reciproka ĝojetoso. Ne alie estis la lastan fojon, kvankam ĉifoje mi tamen enzorge notis lian ioman lacon post la plurhora lekciado dum la interlingvistika kursaro en Poznano. Mi ne insistis do pri aparta intervjuo ĝojante pri tiuj kelkaj, persone pasigitaj minutoj, ŝovante la ideon pri denova antaŭmikrofona renkontiĝo por laŭvica fojo, ŝajne baldaŭ venonta. La tempo premis. Ja multaj venis por lia prelego pri la temo, kiel evidentiĝis, laste aparte lin fascinanta Esperanto kaj afazio. Ne povante peti pri aparta interparolo mi ĝojis pro lia konsento registri la prelegon. Kelkajn monatojn pli poste ni ankoraŭ interŝanĝis ideojn pri ĝia prezento en la programo de Pola Radio kaj pri la disponigo de la sonmaterialo por lia hejmpaĝo. Mi ĝojis, ke tie jam troviĝas alia mia sondokumenta registraĵo de lia porokaza prelego Kiaj perspektivoj post unu jarcento?, speciale pretigita por la solenaĵo de la 100-jariĝo de la unua Universala Kongreso de Esperanto en Bulonjo-ĉe-Maro.

Se tiuj prelegregistraĵoj estus iu ruĝa fadeno mi devas mencii la unuan — faritan, sed neniam publike aŭdigitan — dum la solenaĵo de la 100-jara jubileo de la unua esperantista grupo en Nurenbergo en la jaro 1988. Reference al la mutacireguloj Claude Piron parolas en ĝi pri la latentaj potencialoj de la esperantlingva komunumo, kreskinta el la loka klubo en Nurimbergo al la monda komunumo, kvankam ĝenerale zorgiganta esperantistojn pro la fakto ne esti tiom vasta, kiom ili dezirus aŭ imagus. Ĝi aparte impresis min pro la trafeco de la argumentoj, referencantaj ne al la emocioj, sed al la scienco pri emocioj, do psikologio. Ĝi ne estis la unua, en kiu li uzis siajn profesiajn konojn por analizi la fenomenojn de la internacia komunikado, sed por mi persone unu el la plej inspiraj.

Dum tiu nurenberga jubileo okazis mia unua persona renkontiĝo kun Claude Piron, post kiu venis multaj aliaj, plej ofte en la ĉarma akompano de Nicole. Ĉiuj eksterordinaraj, ĉiuj riĉigaj, ĉiuj inspiraj, ĉiuj lasantaj la impreson, ke oni estas ŝatate renkontata, rerenkontata amiko. Kaj mi ne estis escepto. Nome Claude Piron havis, eĉ se oni ne konsciis tion, la karisman kapablon — en sia rilato kun aliaj — ligi individuan kontakton en la etoso de ĝia unikeco. La ĝenerala tristo kaj aflikto post lia forpaso atestas, ke tio ne koncernis sole individuojn, sed la tutan esperantlingvan komunumon.

Dankon, Claude, pro la bonŝanco renkonti vin, dankon pro la ideoheredaĵo, lasita al ni ĉiuj.

Barbara Pietrzak

Li estis por mi la plej samopinianta amiko

Kiam mi aŭdis pri la forpaso de Claude Piron mi povis nur pensi pri la unuaj versoj de la germana konata poemo: “Mi havis kamaradon/pli bonan vi ne trovos...” Iom stulte. Mi agnoskas tion, sed tiuj versoj de poemo lernita en la meza lernejo en la lecionoj de la germana, abrupte revenis al mi kaj ne volis foriri.

Mi konis Claude persone de proksimume 30 jaroj. Mi memoras pri longaj diskutoj kun li pri tradukado de poemoj kaj kantoj dum la UK en Lucerno en 1979. Tiam ni estis ambaŭ junaj kaj ambaŭ ŝatis la malfacilan arton kunmeti rimon, ritmon, enhavon kaj normalan Esperanton. Ĉio sub tio ne estas tradukado de kantoj, ni teoriumis. Krome mi estis unu el la malmultaj legantoj kaj disvastigantoj de lia tiama verko Kiel personeco sin strukturas.

Mi memoras pri gastigo de li kaj Nicole, lia edzino, en Romo kelkajn jarojn poste.

Sed ĉefe mi memoras pri la pasiaj diskutoj voĉaj aŭ skribaj pri la senco de nia agado por Esperanto, kies ĉefa enhavo resumeblas tiel: Esperanto estas io bona por plibonigi la mondon, kaj se la mondo ne agnoskas tion, ni tamen daŭrigu informi ĝin. Iam ĝi devos agnoski. Mia granda admiro en la lasta jardeko estis por lia kapablo ekstari, ĉiam kiam tio necesis, kaj diri (ĝenerale: skribi) al la Prezidanto de la Eŭropa Komisiono aŭ al la brazila Ministro pri Kulturo, kial ili eraras pri Esperanto. Ni vere perdis bonan kamaradon de la simplaj, agantaj esperantistoj, kiu simple batalis por Esperanto en momento en kiu, multaj pensas, ke estas pli oportune trovi apudan niĉon, en kiu trankvile ripozi. Cetere, lia kapablo ne pozi kiel granda verkisto, sed interesiĝi pri komencantoj kaj eĉ gvidi konversacian rondon en apuda loko, aldonas ion esencan por kompreni la homon.

Sed mi ne rajtas ne diri, ke ni ankaŭ samopiniis pri la lingvo mem, kiu estas bona kaj devas resti bona, malgraŭ la klopodoj de tiuj, kiuj opinias ke Esperanto estas lingvo kiel ĉiuj aliaj, kaj ke ĝia sola manko estas la manko de malregulaĵoj. Li estis mia blanka kavaliro kontraŭ la nigraj (en kelkaj periodoj nigregaj) Akademio kaj esperantologio kaj kunligitaj plenaj verkoj. Lia lasta konsilo al mi de antaŭ kelkaj monatoj pri vorto samsignifa kun “kardiologo” estis iom amuza: Se oni diras dento/dentisto kial ne koro/koristo? La ĉinoj, laŭ li, nin dankus.

Mi sentas min tre sola.

Renato Corsetti

Memore kaj danke

Mi memoras kelkajn mallongajn renkontojn kun Claude Piron, ĉiujn tre agrablajn. Precipe unu, en Antverpeno, kiam ni iom diskutis pri lia psikologia verko Kiel personeco sin strukturas, pri kiu mia edzino tre interesiĝis; ŝi aparte memoras lian viglan kaj vervan parolon. Sed Piron estis ne nur eminenta psikologo, li estis ankaŭ poeto. Lian poemaron Malmalice mi havis la honoron recenzi kelkajn jarojn antaŭe. Tie mi skribis, ke la poeton karakterizas senhezita donemo el sia propra animo, probable pli malavare kaj elfareme ol estas kutime ĉe niaj poetoj. Kaj tia estis Piron: lian tutan karieron, lian abundan, multvarian verkaron, distingas tia malavara, entuziasma donemo. Kaj ne estas troigo diri, ke tie lia fervora sindediĉo al Esperanto havis gravegan rolon. Tion aparte atestas lia libro La bona lingvo, probable lia plej konata verko. Tie Piron alportas gravan materialon en formo de esploro pri la ena potencialo de la lingvo. Lia detala pritrakto de la eksterordinara kreopovo de Esperanto surbaze de ĝia struktura karaktero estas daŭre valora kontribuo al la esplorado de ĝia lingva potencialo. En tio li brave kuniras kun alia majstro de la lingvo, Ivo Rotkvić, kiel tio plej emfaze prezentiĝas en ties Tragedio en la universo. Estas ankaŭ interese rimarki similan emfazon en la laste aperintaj artikoloj de la nova prezidanto de UEA, Probal Dasgupta. Mi havas la impreson, ke la ĉi-koncernan heredaĵon de Claude Piron la esperantistoj ĉiam pli konsideros pripensinda kaj sekvinda. Li donis al ili multon, kaj tiu multo meritas daŭran kaj kreske efikan vivon.

Baldur Ragnarsson

Claude Piron, i.a. poeto

Claude Piron, pseŭdonome Johán Valano, havis multajn verajn amikojn. Ne nur la vastan publikon de la serio de romanoj inaŭgurita de Ĉu vi kuiras ĉine? en 1976, sed ankaŭ aliajn aŭtorojn, ekzemple inter la anoj de la ibera grupo, kiujn li renkontis en Barcelono en 1993. En personaj kontaktoj li naskis spontanan simpation.

havis la meriton vastigi kaj profundigi la Ĉu vi kuiras ĉine? havis la meriton vastigi kaj profundigi la sulkon replugitan de Lorjak per Neologisme du jarojn pli frue. Kvalite ĝi rangas kiel populara literaturo, meze inter la du ekstremoj de la romankvinopo. Ĉi-rilate mi plene konsentas kun la prijuĝo de Sten Johansson*) pri la malklimaksa Ĉu ŝi mortu tra-fike? (de Johán Balano): “Sendube la verkado de ĉi malerotika tedaĵo helpis al Piron liberiĝi de ia inhibicio, sed li povus rezigni ejakuli sian stultaĵon sur la legantojn”; kaj pri la atentinda Ĉu ni kunvenis vane?: “Ĝiaj medioj realismaj (aŭ realisme ŝajnaj) faras ĝin la plej bona kaj interesa el la Ĉu-serio, almenaŭ laŭ mia opinio”. Mauro Nervi resumas perfekte la stilon de lia prozo en recenzo* pri Malmalice: “La lingvouzo estas senmakula, kion oni povis atendi de tia prozisto; la esprimmaniero estas simpla kaj [rekta], ĝuebla ankaŭ por tiuj legantoj kiuj ne spertas pri literaturaj artifikoj”.

* http://esperanto.net/literaturo/roman/libr/curec.html
* http://esperanto.net/literaturo/lf/malmalicrec.html

Pri liaj verkoj kiel artikolisto kaj eseisto, diversaj homoj (inter ili mi) kritikis la simplismon de liaj argumentoj. Lastatempe vekis kritikojn lia artikolo “Ĉu la tuta mondo suferas pro afazio?”*, sed pli frue ĉefe lia libro La bona lingvo; en la vortoj de Silfer, “li fariĝas malgraŭvole (sed ĉu kontraŭvole?) la ikono de la bonlingvismo, de la volapukeska esperantismo”. En letero al mi, kun dato 15.10.1994, Claude skribis ke, male al tio, kion multaj “senbaze atribuas al mi[,] mi neniam malrekomendis la uzon de senutilaj neologismoj, mi nur diris, ke miaopinie la lingvo post iom da tempo senbalastiĝos je ili. (El kio eblas konkludi, se mi pravas, ke verko havos des pli multajn ŝancojn esti daŭre legata — laŭ longtempa historia perspektivo — ju pli ĝia radikprovizo respektos la normalan lingvon)”. Eble ne li, sed ni ceteraj, komprenis lian argumentaron tro simple, aŭ eble ankaŭ ĝi evoluis kaj nuanciĝis (malkiel tiu de lingva korsetismo) laŭlonge de la tempo.

* http://claudepiron.free.fr/articlesenesperanto/lingvoj2.htm

Kiel sciate, profesie li estis psikoterapiisto (“plifeliĉigisto”). Koncizajn ekzemplojn de faka apliko en Esperanto ni trovas en lia psikologia analizo de la manifesto de Raŭmo*; el ĝi mi citis komence de La liturgio de l’ foiro*), por kiu li verkis la simil-objektan postĉapitron “Pri ‘eminentaj’ esperantistoj”*), daŭre aktualan. Partoprenantoj de la kolokvo.

* http://www.helsinki.fi/~jslindst/pironraumo.html
* http://www.geocities.com/alfabeto/camacho/liturgifoir.html
* http://www.geocities.com/alfabeto/camacho/liturgifoir.html#pir

Eble iam lia suka, plurtema letero de 1994 legeblos kaj konsulteblos en la viena E-muzeo. Dume mi rekomendas relegi du longajn poemojn el Malmalice, nome “Solena saluto” kaj “Senpoveco”, kiuj, laŭ la opinio de Baldur Ragnarsson en La lingvo serena (p. 511), “viciĝas inter la plej gravaj poemoj de nia literaturo, teme kaj konstrue”.

Jorge Camacho

Li pluvivos en sia verkaro

Kvankam miaj kontaktoj kun Claude Piron estis relative maloftaj, mi ĉiam admiris liajn produktivecon, multflankecon kaj oratoran talenton. Laŭ mi homo ne mortos, se oni memoros lin. Tial en unu el la sekvaj kajeroj de Informilo por Interlingvistoj (IpI) mi publikigos la bibliografion de la verkoj de Claude. Li pluvivos ankaŭ en sia verkaro.

Detlev Blanke

Claude Piron kaj Vojaĝo en Esperanto-lando

Miaj leteraj kontaktoj kun Claude Piron komenciĝis en la unua duono de la 1970-aj jaroj. Sed nun mi volas paroli nur pri lia ligo kun mia libro Vojaĝo en Esperanto-lando.

En la jaro 1990 mi finpreparis la manuskripton de tiu libro, kies unua eldono aperis en Moskvo en la jaro 1992. Mi enprenis en mian libron du verkojn de Claude Piron. La unua estis la novelo Terura novaĵo, kiun mi prenis el la jubilea antologio Trezoro. Frapis min, ke normala rakonto estis verkita per tre simpla lingvaĵo. Tial mi metis tiun novelon en la komencon de la libro — en la trian lecionon. Kiel unu el la taskoj de Lingva praktiko, mi proponis verki daŭrigon de la rakonto, kion Michela Lipari komentis jene: “Verkigi la sekvon de la Piron-a rakonto estas brila ideo!” Vere, miaj lernantoj verkis multajn interesajn daŭrigojn; unu el ili — kiun verkis Phil Dorcas — aperos kiel novelo en la dua numero de Beletra Almanako.

Mi frande legis la krimromanojn de Claude Piron kaj mi elektis por la leciono 14 fragmenton el lia libro Ĉu ni kunvenis vane? — Kial ĝuste el tiu libro? Unue, ĉar ĝi havas streĉan intrigon; due, ĉar la agado okazas en Kazaĥio (tiam Sovet-Unio), kiun Claude Piron vizitis foje, kaj mi bone konis la sovetiajn realaĵojn; trie, ĉar la libro estas gaja, vigla kaj verkita per klara kaj facile komprenebla lingvaĵo; kaj kvare, ĉar la intrigo havas fortan judan fonon. Nu, nemultaj scias tion, kion iam Claude Piron rakontis al mi. La patra avo de Claude, kiu estis ankaŭ Piron, originis el Hispanio; li estis sefarda judo kaj servis kiel rabeno en Belgio.

Estas amuze vidi, ke multajn jarojn poste Claude Piron elektis por sia retejo ĝuste tiun novelon Terura novaĵo kaj ĝuste tiun fragmenton el la krimromano Ĉu ni kunvenis vane?

En la jaro 1996, kiam mi jam loĝis en Usono, mi komencis radikale relabori mian libron Vojaĝo en Esperanto-lando por eldonigi ĝin ĉe UEA. Mi plu zorge fosis en la Esperantaj literaturo kaj gazetaro por trovi pliajn malgrandajn diamantojn. Kompreneble, mi enprenis fragmenton el la libro de Claude Piron La bona lingvo, en kiu la aŭtoro klarigas sian pozicion pri la evoluo de Esperanto kaj donas ĉarmajn ekzemplojn de nebanala lingvouzado. Ankaŭ tiun fragmenton mi enmetis en la lecionon 14.

En la jaro 1995 Claude Piron ricevis premion en Japanio kaj rezulte li publikigis en la revuo Oomoto dankan artikoleton. Tiun artikoleton mi mallongigis kaj rearanĝis kaj rezulte mi ricevis simpatian tekston, al kiu mi donis la titolon “Mi kredas je la bono. Mi kredas je Esperanto” kaj enmetis en la 3-an lecionon. Unu el miaj lernantoj iom kritikis la enhavon de la teksto kaj, laŭ mia konsilo, sendis sian kritikon al la aŭtoro. Claude Piron respondis iom konfuzite, pravigante sin per tio, ke li verkis la artikolon por iu konkreta okazo, kaj la originalo havis iom alian formon. Mi respondis al Claude Piron, ke li ne devas konfuziĝi, ke la artikolo estas tre bona. Kaj rezulte, li enmetis tiun artikolon en sian retejon sub la originala titolo “Kial kaj kiel lerni Esperanton” ĝuste en tiu formo, kiel ĝi aperis en Vojaĝo en Esperanto-lando kaj kun la sama noto “Mallongigita kaj rearanĝita”. Tiu artikolo havis tiel grandan sukceson, ke la revuo Esperanto (2005, majo) represis ĝin el Vojaĝo en Esperanto-lando, kio per si mem estas unika okazo.

Kiam en la dua duono de la 1990-aj jaroj Claude Piron aperis en interreto, li publikigis en iu diskutlisto apologion de Esperanto en la formo de anglalingva kvazaŭpoemeto en prozo. Ĝi tiel plaĉis al mi, ke mi petis Claude Piron fari ĝian Esperantan version. Li faris tion, kaj mi publikigis ĝin same en la 3-a leciono. Ĉar la verketo havis poste grandan sukceson ĉe la legantoj, mi ne povas deteni min citi tiun etan majstroverkon.

Kiam infano priĝemis sian suferon en Esperanto,
kaj apud vi ricevis esperantlingve konsolon,
kiam vi pene laboris kun grupo da amikoj
kaj kunspertis en Esperanto la ĝojon kaj la zorgojn,
kiam, adoleske, vi flustris pri sekso en Esperanto,
kaj poste esprimis en ĝi vian amon,
kiam rifuĝinto rakontis al vi en Esperanto
la turmentojn, kiuj igis lin forfuĝi,
kiam vi vidis spektantojn ĝislarme kortuŝitaj
ĉe aŭdo de poemo Esperanta
kaj ĉeestis tiulingvajn kverelojn,
kiam en diskuto pri politik’ aŭ religio
vi diris en Esperanto viajn timojn kaj indignon,
kaj kiam, helpite en Esperanto,
vi tiulingve prikantis
viajn dankemon kaj raviĝon
pri la mirindeco de homa solidaro,
neniam, neniam plu vi taksos Esperanton
lingvo senanima, sensenta, sennuanca.
Mi scias.
Ĉion ĉi mi travivis.

Kun kvin verkoj en Vojaĝo en Esperanto-lando Claude Piron estas rekordulo ĉi-rilate. Sed ne estas ĉio. Li tralegis en manuskripto siajn verkojn, destinitajn por mia libro, kaj ankaŭ la biografian noton pri li kaj aprobis ĉion. Por la dua eldono de Vojaĝo en Esperanto-lando mi petis Claude Piron elpensi reklaman frazon; kaj li elpensis; kaj ĝi aperis sur la dorskovrilo de la libro: “Kial pagi flugbileton? Lege VOJAĜU al Esperanto-lando!”.

Claude Piron partoprenis en la prezento de la dua eldono de Vojaĝo en Esperanto-lando en Fortalezo dum la 87-a Universala Kongreso, kaj tie mi subskribis lian ekzempleron de la libro.

Dankon al vi, Claude, pro tio, ke vi ne vane vivis en tiu ĉi mondo. Viajn verkojn legos, ĝuos, studos kaj utiligos ankaŭ estontaj generacioj de esperantistoj.

Boris Kolker

Nur lia koro ne plu batas

En la tutmovada funebrado mi volas aldoni rakonton pri specifa sperto kun Claude Piron. Sperto kiun konas nur tre malmultaj homoj, sed kiu meritas resti en la historio pli vaste konata. Tial mi verkas ĉi tiun leteron.

La togolanda esperantisto Gbeglo Koffi estas mia kunlaboranto kaj amiko. Ne nur nun, sed jam ekde 1984. Nia abunda korespondado ĉiam temis pri Esperanto, neniam pri personaj temoj. Tial estis rimarkinda tiu ĉi unusola frazo en la fino de lia letero de la 13-a de aŭgusto 1990, ke “ĵus naskiĝis al mi filo”.

Mi supriziĝis, gratulis. Temis ja pri lia unua infano. Sed tuj poste ni daŭrigis la kutiman kunlaboradon por Esperanto en Afriko. Pasis semajnoj, pasis monato. Tiam venis informo je la dato 2-10-90 ke la koro de la fileto ne estas en ordo. La nomo de la malsano estas “dispneo” kaj bezonas operacion kiu en Togolando ne estas disponebla. Koffi petis min serĉi helpon en Eŭropo. Kion fari? Mi sendis leterojn kaj telefonis al kuracistoj kaj al iuj esperantistoj. Tiuj sendis min al aliaj adresoj de hospitaloj kaj helporganizaĵoj, ekzemple Flying Doctors, Terre des Hommes, Blue Babies.

Tio ne iris rapide en la tempo kiam ne jam ekzistis retmesaĝoj. Jam la 10-an de oktobro respondis Claude Piron pri sia ekkontakto kun la svisa branĉo de Terre des Hommes kaj kun privata korkliniko. Samtempe mi trovis adresojn de katolika helporganizo St. Vincentius en Niĝerio kaj Ganao, kie operacio povus okazi. La malgranda Dzifa dume kuŝis en la plej bona hospitalo de Togolando, kaj devis prepari sin por transporto al operaciejo en Eburbordo aŭ Niĝerio.

La 15-an de novembro la patro Gbeglo informis min pri klopodoj de sia kuracisto, kiu transdonis la tutan dosieron al la svisa reprezentantino de Terre des Hommes en Togolando. Urĝas la decido. Tiam mi telefonis kun Claude Piron, la 30-an de novembro. Ties voĉo kvietigis min: Terre des Hommes en Lausanne akceptis lian peton kaj operacios la bebon en januaro.

Ankaŭ aliaj hospitaloj en Nederlando estus pretaj, postulante favoran tarifon de nur 17 000 guldenoj (8 000 eŭroj) plus kostoj de flugado. Sed jam la afero en Svislando estis en bonaj manoj. Claude Piron rekte kun Gbeglo Koffi organizis la transporton al Ĝenevo. La 21-an de januaro ĝi okazis. La 13-an de majo 1991 Dzifa revenis hejmen, sana.

Dzifa kreskis kaj fariĝis junulo. Juna viro kiu havas pensojn kaj sentojn. En la fino de 2007 Afrika Centro Esperantista (ACE) publikigis lian poemaron Miaj unuaj pensoj, kiun li dediĉis i.a. al Claude Piron. Ricevinte sian ekzempleron, Claude reagis per la sekvanta retmesaĝo:

Kara Dzifa!

Kia bona surprizo! Vi diris: “eble min vi forgesis”. Absolute ne! Tio ne eblus! Mi ege bone memoras (kaj ankaŭ mia edzino) kiam ni vizitis vin en la hospitalo en Ĝenevo. Plurfoje ni vizitis vin. Mi memoras la ĉambron, en kiu vi estis. Mi memoras, ke foje ni iris al speciala ĉambro, ludejo, kie estis ĉiaspecaj ludiloj taŭgaj por eta bebo. Sed ĉefe mi memoras la unuajn vortojn de la flegistino, kiu kondukis nin al via ĉambro, post la operacio. Mi demandis, kiel vi fartas. Ŝi respondis: “Fizike, li fartas tute bone. Sed ekde la operacio li aspektas malĝoje kaj tute ne plu ridetas.”

Tiu respondo timigis nin. Ni nin demandis, ĉu la operacio — eble la anestezio — iel havis malbonan efikon al via cerbo. Vi ja estis tiel eta, tiel juna, tiel delikata, kvazaŭ facile difektebla! Ni do alvenis al via ĉambro, kaj konstatis, ke, efektive, vi aperas malgaja kaj tute ne ridetas. Vi eĉ iom ploris. Tio ne estis miriga. Vi ja ne konis nin, vi estis en medio tute stranga por vi. Nu, ni komencis ludi kun vi, karesis kaj lulis vin, kantis kantetojn por kapti vian atenton. Sed vi plu kaj plu aperis malĝoja kaj plorema. Estis tre kortuŝe, ĉar ŝajnis, ke vi plendas pri io, senparole, kompreneble, vi ne parolis tiutempe, sed ni ne sciis kiamaniere reagi al via plendo, kiun ni ne povis kompreni.

Kaj jen mi diris al mia edzino: “Eble li estas malĝoja ĉar la tuta ĉirkaŭaĵo estas tro stranga por li. Li ne aŭdas la lingvon, al kiu li kutimiĝis en sia lando. Eble mi provos imiti la sonojn de afrika lingvo kaj tio helpos.” Kompreneble, mi eĉ ne scias, kiel nomiĝas via gepatra lingvo, nek kiel ĝi sonas, mi do tute ne esperis rezulton, sed ĉar ni estis tie, kaj havis nenion specialan por fari, kial ne? Tiam mi memoris, ke en diversaj lingvoj de okcidenta Afriko ekzistas aparta sono, kiun oni prononcas prononcante samtempe “g” kaj “b”. Ĉar via familia nomo estas skribata “Gbeglo”, mi pensis, ke la du unuaj literoj reprezentas tiun sonon, kaj mi provis eligi ĝin kaj prononci ĝin kun vokaloj kaj aliaj sonoj, kiuj kompreneble signifis nenion, sed per kiuj mi provis imiti la muzikon de afrika lingvo. Mi tute ne sukcesis prononci samtempe “b” per la lipoj kaj “g” per la gorĝo, sed mi provis kaj provadis. Certe, se iu ekstera ĉeestus, li trovus min tute ridinda! Fakte la solaj afrikaj lingvoj kiujn mi aŭdis antaŭe estis la svahila, la lingala (el la regiono de Kinŝaso, kie mi foje laboris) kaj la kinjarwanda, kiun mi aŭdis dum mallonga laborperiodo en Ruando. Mi provis imiti la sonojn de tiuj. Sed vi plu konservis vian malĝojan esprimon. Se oni filmus min tiutage en via ĉambro, kaj vi hodiaŭ vidus la filmon, vi certe ridegus vidante, kiel mi esperas tuŝi vian koron aŭ vian menson per tiu klaŭnado. Sed — kio estas tute normala — estis nenia rezulto. Kaj tiam mi pensis: “Eble se mi diros la nomon de lia patro, Dzifa rekonos ĝin, kaj tio efikos”. Kaj tiam mi ripetis “Koffi”, “Koffi”, “Koffi”. Tuj via vizaĝo ŝanĝiĝis, vi antaŭe tenis la kapon rigardanta al la planko, sed tuj kiam mi diris “Koffi”, via kapo releviĝis, vi rigardis min rekte en la okulojn... kaj vi ridetis!

Tian momenton mi neniam povus forgesi, eĉ se mi vivus 200 jarojn. Estis unu el la plej belaj momentoj de mia vivo. Ankaŭ mia edzino estis superplenigita de ĝojo. Ekde tiu momento, via malĝoja esprimo malaperis de sur via vizaĝo, ni kune ludis, kaj vi aspektis tute kontenta. Dum la posta vizito, vi eĉ tute laŭte ridegis. La flegistinoj tre miris pri via ŝanĝo. Ili certe sin demandis, per kia mirakla metodo ni sukcesis tiri vin el via konstanta aĉa humoro. Mi deziras al vi bonan sukceson en la venontjara abiturienta ekzameno. Transdonu miajn plej korajn salutojn al via patro. Mi ĉiam bedaŭris, ke mi ne povas teni la kontakton kun li, sed mi vere estis kaj estas tro okupita. Mi havas tri gefilojn. Filinon 45-jaran, kiu estas instruistino, filon 41-jaran, kiu estas komputilisto, kaj filinon 39-jaran, kiu estas ankaŭ instruistino, sed nun ne laboras ekstere, nur hejme, sed ĉefe prizorgas siajn du filojn, unu 8-jaran kaj la alian 6-jaran. Plej kore salutas vin

Claude Piron

Ĉu necesas fermi la artikolon per vortoj? Claude Piron, la verkisto, psikologo, intelektulo, estis samtempe homo kiu agis kiam lia helpo estis vokata. Kiel diras juda proverbo: Tiu kiu savas unu vivon, savas la mondon. La koro de la eta Dzifa pro Piron plu batadis. Nun ĝi forte batadas kaj esprimas sin en poemoj. Nur la koro de Claude Piron ne plu batas.

Hans Bakker

Mesaĝo de la Prezidanto al la funebra ceremonio

Claude Piron estis inter la ege malmultaj esperantistoj, kiujn mi konis kiel referencajn personojn enkorpigantajn la lingvon mem. Tia kono por multaj baziĝis simple sur liaj verkoj. Sed mi havis la bonan ŝancon esti en tre longdaŭra koresponda rilato kun li. Ni komencis diskuti mian malnetan angligon de lia fama eseo pri tio, ĉu Esperanto fakte estas azia lingvo, kaj el tio rezultis priteoria dialogo.

Tamen mi ne tro okupiĝu nun pri mia propra aliro — ni ĉiuj, pere de liaj tekstoj kaj pli lastatempe pere de lia rete havebla voĉa produktaro, havis konon de lia profunda kapablo konkrete interesiĝi pri difinitaj homoj kaj aferoj kaj surbaze de tiu konkreta interesiĝo esprimi plej simple la plej profunde pripensitajn reagojn al tio, kion li perceptis. Aparte vastan konantaron havis Claude Piron pri tio, ke ankaŭ liaj krimromanoj esprimis same lucide liajn ideojn pri la homeco.

Piron ne nur en teorioj kaj romanoj sed en sia vivlonga praktikado prezentis al ni ĉiuj la arton percepte rilati al konkretaj personoj kaj pejzaĝoj, ŝanĝi sin mem per tiuj perceptoj, kaj distili la rezulton en simplan, konscie lingvan prezenton de sia aliiĝo. En Piron, tiu arto kaj la “bona lingvo” Esperanto bezonis identan flegadon; en li, tiu arto fariĝis lia bona lingvo, lia lingvo strebanta esprimi la homan bonecon en la konstruado de kiel eble plej simplaj vojoj inter la bezonantoj de helpo kaj la eventualaj donontoj de tiu specifa helpo.

Li estis ĉe la pinto de sia kapablo donaci al ni ĉiuj la malavaran fluon de tiu unika spirito, kiun li kreis; kaj neniu el ni estis preta aŭdi la drastan novaĵon, ke li tiel abrupte forlasis nin. Ni estas en stato de ŝokiĝo, kaj bezonos longan tempon por kunmeti niajn sentojn por pli inde esprimi al li nian omaĝon. Dume, en la nomo de UEA, mi komunikas al lia familio kaj liaj aliaj plej intimaj kunuloj la funebrajn sentojn de la tuta asocianaro pri la forpaso de tiu Honora Membro de Universala Esperanto-Asocio, krom miaj propraj kondolencoj pro la forpaso de persona amiko.

Probal Dasgupta

Ĉu funebro aŭ celebro?

Katolika kapelo ne sufiĉe grandus, tial la ceremonio pro la forpaso de Claude Piron okazis en la protestanta preĝejo de Gland, ekumena praktiko kiun li certe aprobus. Internacia pastra kvinopo celebris la transiron de eksterordinara paroĥano en alian mondon. Partoprenis ĝin multaj familianoj, amikoj, esperantistoj. Ranieri Clerici legis la esperantlingvan mesaĝon de Probal Dasgupta. Ni ĉiuj ŝokiĝis pro la subita forpaso de Claude Piron, sed la ceremonio estis celebro al multfaceta homo, kies mirindaj talentoj mankos al ni kaj al la tuta movado.

Claude Nourmont

Claude Piron ne plu inter ni

Claude Piron, Honora Membro de UEA, populara Esperanta verkisto kaj pedagogo kaj amata preleganto, forpasis la 22-an de januaro hejme en Gland, Svislando. Li naskiĝis en Namur, Belgio, en 1931.

Piron laboris kiel tradukisto-protokolisto por Unuiĝintaj Nacioj en Novjorko 1956-1961 kaj poste por la Monda Organizaĵo pri Sano i.a. en Ĝenevo, Azio kaj Afriko. Trejnita kiel psikanalizisto kaj psikoterapiisto, li komencis praktiki psikoterapion en 1969. Li instruis en la Psikologia kaj Edukscienca Fako de la Ĝeneva Universitato de 1973 ĝis emeritiĝo en 1994. Poste lia ĉefa aktiveco apud psikoterapia praktikado estis profesie trejni junajn psikoterapiistojn.

Claude Piron esperantistiĝis en 1942. Li membriĝis en Tutmonda Junular-Organizo TJO (la posta TEJO) en 1946 kaj en UEA en 1947. Ekde 1958 li estis dumviva membro de UEA. En 1958 li kunfondis Esperanto-klubon ĉe UN en Novjorko kaj fariĝis ties unua prezidanto. De aprilo 1963 ĝis majo 1966 li estis redaktoro de Svisa Espero. Li prelegis pri sia scienca fako i.a. en Someraj Universitataj Kursoj en Lieĝo; la kursoteksto aperis ankaŭ presite, Kiel personeco sin strukturas? (1978). Dum la 64-a UK en Lucerno en 1979 Piron estis rektoro de Internacia Somera Universitato. Membro de la Akademio de Esperanto li estis de 1979 ĝis 1988.

Jam frue Piron ekverkis en Esperanto, gajnante premiojn en la poezia branĉo de la Belartaj Konkursoj de UEA en la jaroj 1954-1956. Per la publikigo de la furora verko Ĉu vi kuiras ĉine? (1976; 2-a eld. 1996) komenciĝis por Piron fekunda verkoperiodo kun la pseŭdonimo Johán Valano, dum kiu aperis la poemaro Malmalice (1977; 2-a eld. 2001), kvar pliaj krimromanoj en la “Ĉu”-serio, la krimrakontaro Ĉu rakonti novele? (1986) kaj la sciencfikcia romano Tien (1997). Al la populareco de lia prozo kontribuis la vigla rakontado kaj la facila sed esprimforta lingvaĵo. Piron estis granda porparolanto de lingvo, kiu evitas novismojn kaj klopodas efike eluzi proprajn eblojn de la Esperanta vortprovizo. Siajn principojn li klarigis profunde kaj polemike, interalie per psikologiaj eltrovoj, en la libro La bona lingvo (1989; 2-a eld. 1997) kaj li aplikis ilin tute precipe en facillingvaj rakontoj por Kontakto en la 90-aj jaroj kaj en didaktike verkitaj romanetoj por komencantoj. Eksterordinare furora fariĝis la krimromaneto Gerda malaperis (1983), multfoje represita kaj vendita en miloj da ekzempleroj. La kantokasedo Frandu Piron (1982) atestas pri lia spriteco kaj multflankeco.

Claude Piron famiĝis ankaŭ kiel unu el la plej elstaraj kaj vervaj pledantoj por Esperanto kiel solvo de la lingva problemo en la internacia komunikado. Krom en Esperanto-aranĝoj, i.a. dufoje en la Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA, li faris sennombrajn prelegojn antaŭ ne-esperantista publiko, i.a. en seminario ĉe Unesko (1986) kaj dum studotago en la Eŭropa Parlamento (1993), kie li traktis la psikologian reziston al la pristudo de lingva komunikado. Li publikigis diverslingve multajn artikolojn pri internacia kaj interkultura komunikado. Por la serio de Esperanto-dokumentoj li verkis plurajn kajerojn, i.a. Esperanto: ĉu eŭropa aŭ azia lingvo? (1977) kaj Psikologiaj reagoj al Esperanto (1988). Lia ĉefverko ĉi-kampe estas la franclingva libro Le défi des langues (1994), psikanalizo de la internacia komunikado kaj priskribo de Esperanto kiel reale funkcianta lingvo.

Universala Esperanto-Asocio aljuĝis al Claude Piron du el siaj plej gravaj distingoj. En 1994 li ricevis la Premion Onisaburo Deguĉi pro sia kontribuo al la antaŭenigo de internacia amikeco per Esperanto. En 1998 li fariĝis Honora Membro de UEA.

Ĉu li forpasis tro frue?

Sub tiu ĉi titolo trideko da israelaj esperantistoj omaĝis al Claude Piron la 5-an de februaro en la Tel-Aviva Esperanto-klubo.

La vespero komenciĝis per dolĉa surprizo: tergloba kuko kun E-flageto (por Oded Gilad, estrarano de ELI, kiu samtage festis sian naskiĝtagon). Amri Wandel prelegis per komputila prezentaĵo pri la vivo kaj Esperanta mondo de Piron.

Sekvis personaj rememoroj de pluraj s-anoj (Matilda Landau, Esti Saban, Josi Ŝemer, Aleks Kerbel, Amri Wandel) pri renkontiĝoj kaj amikaj kontaktoj kun Claude Piron. Oni laŭtlegis la tekston de Boris Kolker, verkitan speciale por tiu vespero, kiu rakontis i.a. pri la juda avo de Piron. Enrika Arbiv kantis la kanton pri Gerda Malaperis, kiun ŝi verkis en E-kurso kun la kursgvidanto Doron Modan, kaj prezentis en la koncerto dum la UK en Florenco.

Fine, nia ĉefdelegito Jehoŝua Tilleman kaj Eldad Salzman rol-legis mallongan rakonton de Piron. La verda flago kun la bildo de Piron surmure adiaŭis la klubanojn kaj bonvenigis la lernantojn de la E-kurso kiu okazis samĉambre tuj poste. Supozeble la instruisto Doron denove uzis Gerda Malaperis...

Amri Wandel

93-a Universala Kongreso

“Lingvoj: trezoro de la homaro”
Alvoko kunlabori pri la Kongresa temo

Jam en majo 2007 la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj proklamis la jaron 2008 Internacia jaro de lingvoj, rekonante, ke “vera plurlingvismo antaŭenigas unuecon en diverseco kaj internacia interkompreno.”

Poste en la jaro s-ro Koïchiro Matsuura, Ĝenerala Direktoro de Unesko, parolis pri la “decida graveco” de lingvoj por “la multaj defioj, kiujn la homaro devas alfronti dum la venontaj jardekoj”. Li emfazis la “kernan gravecon” de lingvoj en la atingo de la celoj de tiaj internaciaj iniciatoj kiaj Edukado por ĉiuj, kaj la Jarmilaj evoluigaj celoj aprobitaj de UN en 2000. Li vidas “strategian rolon” por lingvoj en la antaŭeniro al “daŭropova evoluigo kaj harmonia rilato inter la tutmonda kaj la loka”. Kaj la identeco-donan funkcion de lingvoj li nomis “nepra” por la paca kunekzisto de individuoj kaj homgrupoj.

En tiuj ĉi diraĵoj, UN kaj Unesko fakte eĥas la larĝe dividitajn valorojn de la Esperanto-komunumo; valorojn kiujn oni trovas, ekzemple, en la Praga Manifesto, tiu ŝlosila dokumento de la Esperanto-movado. Tiuj ĉi valoroj inkluzivas la celojn de lingva demokratio, efika multlingva edukado, la savtenado de lingva diverseco, kaj la pli ambicia celo de homa emancipiĝo. Tiel, la temo de la ĉijara Universala Kongreso — Lingvoj: trezoro de la homaro — tute akordiĝas kun la Internacia jaro de lingvoj.

Plue, la Uneska estro aldonis plian urĝecon al la traktado de lingvaj defioj per la atentigo, ke “en la daŭro de kelkaj generacioj, pli ol 50% el la 7 000 lingvoj parolataj en la mondo povos malaperi. Nun malpli ol kvarono el ili estas uzata en la lernejoj kaj interreto, kaj la plimulton oni uzas nur sporade. Miloj da lingvoj malgraŭ tio ke ĉiu estas regata de homgrupo kiu ĝin uzas kiel ĉiutagan komunikilon, forestas el la eduksistemoj, komunikaj rimedoj, eldona industrio kaj ĝenerale el la publika sfero.” Li forte emfazis la bezonon de lingvopolitiko kiu ebligus “la uzon de [la] gepatra lingvo kiel eble plej vaste kaj ofte, ankaŭ en la edukado, apud la rego de iu nacia aŭ regiona lingvo kaj iu internacia lingvo.” Multaj el ni en Esperantujo konsentus kun lia diagnozo, ke alfrontas la homaron baldaŭa kaj katastrofa kultura malriĉiĝo.

Kadre de tiuj ĉi sciigoj kaj prognozoj, ni invitas vin, dum la Universala Kongreso ĉi-jare pripensi diversajn aspektojn de tiu ĉi temo inkluzive jenajn interligitajn demandojn:

  • En kiu senco oni povas oni nomi lingvojn trezoro?
  • Kiom ampleksas kaj diversecas tiu ĉi trezoro?
  • Kion faras la homaro por dokumenti tiun ĉi trezoron?
  • Tiom da lingvoj estas endanĝerigitaj; kion faras la homaro por savtenadi tiun ĉi trezoron?
  • Ĉu eĉ valoras konservadi la trezoron? Ĉu eble tro altas la kostoj de la konservado? Kio estas la kosto de la nekonservado de tiu ĉi trezoro?
  • Kion povas fari la Esperanto-komunumo en la savtenado de endanĝerigitaj lingvoj?
  • En multlingva mondo, kiel oni administru la ofte konfliktantajn postulojn de la memdecido, naciiĝado, ekonomiaj bezonoj kaj la paca kunekzistado?
  • Tra la historio, kiel la homaro faris pontojn trans lingvojn kaj kulturojn?
  • En la centjariĝo de Universala Esperanto-Asocio, kiujn iniciatojn ni povas montri kiel niajn kontribuaĵojn al la supraj demandoj?
  • Kiajn avantaĝojn proponas Esperanto kiel plutenebla, long-perspektiva solvo al la lingva defio?

Kiel tutmonda komunumo kiu dum pli ol jarcento jam montras vivantan ekzemplon de efika, interkultura komunikado, la Esperanto-komunumo kompreneble bonvenigu la atenton de la internacia komunumo al lingvaj defioj. Kaj dum la Internacia jaro de lingvoj, kaj la centjariĝo de UEA, nia unika, 120-jara, interkultura fenomeno Esperanto certe disponigu siajn komprenojn al la tutmonda komunumo. Kaj kie estus pli bone ol la ĉi-jara kongresurbo Roterdamo — kie troviĝas la Centra Oficejo de UEA — por pritrakti la temon! Ni invitas vian viglan partoprenon en la Kongresa temo.

A. Giridhar Rao
a...@gmail.com

Kleriga Tago

Por la sesa fojo okazos en la kongresa lundo la Kleriga Tago. Proponoj por prelegoj, podiaj diskutoj, partoprenigaj programeroj, kiuj rilatas ekzemple al movado, lingvoj, informado, interreto, organizado ktp estas bonvenaj ĉe Michela Lipari m...@tiscali.it kaj Claude Nourmont m...@pt.lu, kiuj kunorganizas la tagon.

La ĉi-jara kongreslando

La nederlanda socio: malnovaj kaj novaj dividiĝoj

Du vizaĝoj de nederlanda historio

Nederlando estas historie konata pro siaj komercistoj kaj pro relative frua florado de urboj, pro la akcepto de religiaj fuĝintoj, kiel la prauloj de Spinoza. Studentoj el tuta Eŭropo pilgrimis al la universitato de Lejdeno. Ekde la 17-a jarcento Nederlando havis koloniojn sur tri kontinentoj. Sed apud tiu internacieca flanko ekzistas ankaŭ fermita, hejmlandeca sinteno de la lando. Ĝi restis neŭtrala de 1815 ĝis 1940, staris apude de la internacia politiko, kaj observis la reston de Eŭropo kvazaŭ de balkono. Ankaŭ la industriiĝo plene atingis la landon nur relative malfrue, nur post la dua mondmilito. Ĝis la 1970-aj jaroj la tri religiemaj partioj atingis pli ol la duonon de la seĝaro en la tutlanda parlamento.

La nunaj partoj de Nederlando kolektiĝis sub la Habsburga dinastio, en la 16-a jarcento. La katolikaj habsburgoj longan tempon sukcese baris la novajn kristanajn konfesiojn el la lando, kiel ekzemple la luteranismon. Tial poste la kalvinismo havis la ŝancon enpenetri Nederlandon, kaj ĝi dominis la kulturan vivon dum jarcentoj. Kalvinismo signifas ke Dio antaŭplanis ĉion, ankaŭ ke kelkaj homoj estas sukcesaj en la vivo, kaj kelkaj ne. Per la riĉeco oni do povas konstati, ke iu homo estas ŝatata de Dio kaj saviĝos. Rezulte, la kalvinistoj pene laboris kaj ŝparis sian monon.

La karikatura nederlandano fariĝis la kalvinista pastoro, kiu moralisme kontrolas siajn najbarojn kaj protestas kontraŭ luksaĵoj, aŭ la komercisto, kiu kombinas religian bigoterion kun avido al mono.

Kvankam la kalvinistoj longan tempon konsistigis du trionojn el la nederlandanoj, ekzistis ĉiam ankaŭ katolikoj en la lando. Preskaŭ ĉie ili estis minoritato, krom en la sudo kaj kelkaj partoj de la oriento. Dum la tempo de la Respubliko (proksimume ĝis la tempo de Napoleono) la kalvinista Nederlando regis super kelkaj katolikaj regionoj, kvazaŭ temis pri kolonioj.

La sistemo de “kolonoj” (verzuiling)

Ekde 1813 Nederlando estis reĝolando, komence sub la absolutisme orientita reganto Vilhelmo I-a. En 1848 Vilhelmo II-a akceptis ŝanĝojn en la konstitucio, kiu donis pli da rajtoj al la parlamento, kaj ekde ĉ. 1866 la parlamenta sistemo venkis. Ekde tiam, la reĝo nomumas ĉefministro tiun politikiston, kiu havas la subtenon de la parlamenta plimulto.

Origine, en la politiko en Hago (kie kunsidas la parlamento kaj registaro) superregis kalvinistoj, holandanoj, el la socia kaj geografia proksimecoj de la reĝo. Tiel liberalismo fariĝis alloga por tiuj, kiuj venis el aliaj partoj de Nederlando, kiel Johann Rudolf Thorbecke el la orientnederlanda Zwolle, kiu reformis en 1848 la konstitucion. Tiu kontraŭstaro inter konservativaj kaj liberalaj fortoj troviĝis en multaj landoj, kaj poste la socialdemokratoj eniris la parlamenton. En Nederlando, la kontraŭstaroj tamen havis ofte religiajn fontojn.

Komence de la 19-a jarcento okazis skismo en la “Nederlands-Hervormde Kerk”, la nederlanda reformita eklezio. Religie severa minoritato ne plu kredis, ke la kalvinistoj povos daŭre kulture superregi. Tial la severaj kalvinistoj formu apartan grupon, la Gereformeerden, en kiu ili povu esti tiel religiemaj kiel ili volas: kun propraj asocioj, propra eduka sistemo ktp. Pastoro Abraham de Kuyper vortumis: “suverena en la propraj rondoj”. La katolikoj transprenis la ideon.

La nederlanda socio sekve disdividiĝis en kvar kolonojn, laŭ la politiksciencisto Arend Lijphart:

  • Protestanta kolono: Ĝi grupigis la pli kredemajn, pli severajn el la kalvinistoj.
  • Katolika kolono estis tiu de 90 elcentoj el tiuj, kiuj estis oficiale romkatolikoj.
  • Socialista kolono kreskis ekde la fino de la 19-a jarcento, precipe post 1920. En ĝi troviĝis precipe malpli religiemaj kalvinistoj (kaj malmultaj katolikoj) el la laboristaro.
  • Ĝenerala aŭ Neŭtrala kolono kunigis nereligiemajn kalvinistojn, senreligiulojn kaj anojn de religiaj minoritatoj kiel la judoj. La liberaluloj estis precipe fortaj en tiu ĉi kolono, kiu kvazaŭ kolektas la “reston” ne ligitan al aliaj kolonoj.

Tiu apudeco de kolonoj disvolviĝis precipe en la periodo 1920-1970. Laŭ la (ne tro troigita) stereotipo, ekzemple katoliko estis homo kiu loĝis en katolika kvartalo. Liaj infanoj frekventis katolikan lernejon, poste eble la katolikan universitaton en Nimego, li aĉetis sian panon ĉe katolika bakisto. Li voĉdonis por la katolika popolpartio, membris en la katolika sindikato, legis katolikan gazeton. Se li estis esperantisto, li aktivis en Nederlanda Katolika Esperanto-Unuiĝo. La aliaj Esperanto-asocioj en Nederlando estis Kristana Unuiĝo de Nederlandaj Esperantistoj, Federacio de Laboristaj Esperantistoj kaj (la neŭtrala UEA-asocio) Nederlanda Esperanto-Asocio. Ili kunlaboris en komuna Federacio de Esperanto-organizoj en Nederlando (FEN). Ekde 1994 la komuna asocio nomiĝas Esperanto Nederland.

“Novaj nederlandanoj”

Se oni ne konsideras la regionajn diferencojn inter nederlandanoj, kaj precipe la frisojn, la nederlandanaro estis etne sufiĉe homogena. La plej multaj eksterlandanoj venis el apudaj landoj kiel Germanio, Belgio kaj Francio. Nederlando havis plurajn koloniojn, sed antaŭ la dua mondmilito nur malmultaj homoj venis el tie al Nederlando. Dum la Dua Mondmilito, kiam Nederlando havis naŭ milionojn da loĝantoj, la lando perdis tri kvaronojn de sia judaro.

Post la milito, Nederlando eniris novan militon, nome kontraŭ la kolonio Nederlanda Hindio, la nuntempa Indonezio (1945-1949). Pro tiu kolonia milito kaj postaj kvereloj kun Indonezio, pli ol kvaronmiliono da homoj alvenis Nederlandon: homoj iam venintaj el Nederlando, naskiĝintaj en Nederlanda Hindio aŭ havantaj unu aŭ ambaŭ gepatrojn el Nederlanda Hindio (“hindaj nederlandanoj”). La plej multaj el ili bone integriĝis en la nederlandan socion, dum parto havis pli da problemoj: la molukanoj. La nederlanda registaro estis promesinta al ili aranĝi kun la indonezia registaro iaman revenon al Indonezio, kio neniam okazis. Sekve Nederlando lasis ilin longan tempon kune loĝi en centritaj lokoj, kiel la eksa nazia koncentrejo Westerbork. Kelkaj molukaj junuloj en 1975-78 prenis ostaĝojn por devigi, ke la nederlanda registaro penu pli multe pri revenigo. Nuntempe la molukanoj aŭ molukdevenuloj multe pli partoprenas la nederlandan socion.

Ĉirkaŭ la jaro 1970 venis multe da eksterlandanoj el la landoj de Mediteraneo, komence Italio kaj Hispanio, poste precipe el Maroko kaj Turkio. Ili laboris en la nederlandaj industrio kaj agrikulturo kaj reiris al siaj landoj poste. Sed multe da marokanoj kaj turkoj restis en Nederlando, pro la manko de ekonomia progreso en siaj hejmlandoj. Pro la malalta klereco de tiuj homoj, kaj pro la komenca intenco ne integriĝi sed reiri, okazas konfliktoj inter ili kaj la nederlandanoj. Longan tempon Nederlando kredis esti la paradizo de multkultureco kaj tolerema kunvivado de diversetnanoj, sed en la 1990-aj jaroj komenciĝis debato pri la problemoj. Ĝi kulminis en la jaro 2002, kiam la populisto kaj islamkritikanto Pim Fortuyn allogis multajn voĉdonantojn. Malgraŭ lia murdiĝo, lia tute nova politika grupo en la balotoj akiris 17 procentojn el la voĉoj. Kiel ajn oni prijuĝas la tiaman kaj nuntempan debatojn, la temo certe restos en la nederlanda socio. Ekzemple en Roterdamo, 46 procentoj el la loĝantoj ne naskiĝis en Nederlando aŭ havas unu aŭ ambaŭ gepatrojn tiajn.

Senreligiiĝo

La tipa nederlandano, kiel dirite supre, estis iam la kalvinista pastoro aŭ komercisto. Ĝis la 1960-aj jaroj la sistemo de kolonoj ŝajnis esti ankoraŭ tre stabila. Sed pro la ekonomia progreso, kreskado de la eduka sistemo, eksteraj kaj enlandaj ideologiaj influoj, kaj eble ankaŭ la televido, nederlandanoj komencis rigardi ankaŭ ekster sian kolonon. La katolikoj povis relative bone konservi sian socian enradikiĝon — fine de la 19-a jarcento ili reprezentis 40 procentojn de la socio, nun ankoraŭ 27. Precipe la kalvinistaj eklezioj (tiam pli ol 60 procentoj) multe perdis, nuntempe nur 15 procentoj el la nederlandanoj membras ĉe ili.

Nederlando, kaj precipe Amsterdamo, gajnis la reputacion esti ekstreme liberala kaj tolerema. Tio parte estas mito, nutrata de la nederlanda emo prezenti sin kiel modelon por la resto de la mondo, kaj nutrata de la resto de la mondo, kiu volonte kredas pri tia modelo. Tamen nedisputeble Nederlando apartenas al tiuj landoj, en kiuj tiaj evoluoj okazis tre frue. La mortpuno estis aplikata lastfoje en 1860, kun la escepto de proks. kvardek ekzekutoj lige al la Dua Mondmilito. Nederlando aplikas politikon de nepunado de droguzado ene de certaj limoj. En 2001 oni ebligis la edz(in)iĝon de gejoj kaj lesboj. Ekde 2002 ne plu estas punate, denove en certaj limoj, se kuracisto helpas al senespera paciento sinmortigi (t.n. eŭtanazio). Sed ne estas tiel ke tiaj novigoj estis enkondukitaj sen debatoj, aŭ ke tiuj debatoj ĉesis. Prikritikata estas ankaŭ la alta kvanto de nesolvitaj krimaj kazoj.

Kompare al aliaj landoj en la mondo, la problemoj de Nederlando estas bagatelaj. Prave ĝi estas multe vizitata turisma lando, pro siaj marbordoj, biciklo-vojoj, teknikaj mirakloj kaj malnovaj urboj. Indas foje atenti pri la spuroj, kiujn la historio lasis, kiel la malsameco de katolikaj kaj protestantaj eklezioj aŭ la haŭtkoloroj de la homoj.

Ziko van Dijk
(germano loĝanta en Nederlando)

Libroservo de UEA en 2007: La sesa ĉampioneco de Boris Kolker

Per Vojaĝo en Esperanto-lando akademiano Boris Kolker fariĝis ĉampiono de la Esperanta libromerkato ankaŭ en la jaro 2007. Lia perfektiga kurso, kiu samtempe estas enkonduko en la Esperanto-kulturon, gajnis la unuan lokon jam en la sesa sinsekva jaro, kio ne sukcesis al alia libro dum tiuj pli ol 30 jaroj, dum kiuj la Libroservo de UEA aperigis furorlistojn de siaj vendoj. Ekde 2002 vendiĝis 2568 ekz. de la libro de Kolker; el ili 295 pasintjare.

Ĉi-apude aperas du listoj. Tiun de totalaj vendoj influas kvantaj mendoj de aliaj libroservoj. La alia listo dokumentas unuekzemplerajn vendojn al individuaj klientoj poŝte aŭ surloke en Roterdamo. En la listo de ĉiuj vendoj estas 11 eldonaĵoj de UEA/TEJO; en tiu de unuopaj vendoj ili estas 8 el 20. La vendoj en la kongresa libroservo estas enkalkulitaj en la statistiko de ĉiuj vendoj. Aparta furorlisto de la Jokohama UK aperis en la decembra numero (p.251).

La adresaro de Pasporta Servo, tradicia rivalo de Kolker, vendiĝis en 276 ekzempleroj. La reeldono de Vivo de Zamenhof de Edmond Privat en redakto de Ulrich Lins, kvankam aĉetebla nur ekde aŭgusto, atingis la trian lokon (245). Ĝin sekvas Lingvo kaj popolo de Humphrey Tonkin (232), kiu siavice staras ĉe la pinto de unuopaj vendoj (44). Tre sukcesan lanĉon spertis la lernolibro de Stano Marček, Esperanto per rekta metodo (179). Ĝi aperis ankaŭ en multaj aliaj lingvoj, el kiuj la japana eldono, evidente dank’ al la vendado en la UK, sukcesis eniri la liston de totalaj vendoj.

Ĉar diskoj kutime ne atingas furorlistojn, estas notinde, ke la abund-enhava Esperanto elektronike eniris la “grandan liston” por la dua fojo kun 111 vendoj. Ĝojiga estas ankaŭ la sukceso de la unua volumo de Beletra Almanako, kiu aperis sur la merkato fine de septembro sed malgraŭ malmulta tempo atingis la kvaran lokon ĉe unuopaj vendoj (34 ekz.).

La vendoj sumiĝis je 121 172 eŭroj. Kompare kun la bona jaro 2006 okazis malkresko de 12 747 eŭroj pro la tradicie malpli bona debito de la kongresa libroservo, kiam UK okazas ekster Eŭropo. Hazarde la vendosumo preskaŭ precize egalas tiun en 2004, kiam la antaŭan fojon la UK okazis en Azio kaj la vendoj sumiĝis je 121 374 eŭroj. La Libroservo de UEA vendis entute 2 214 diversajn titolojn. Nur de 84 el ili estis venditaj pli ol 10 ekzempleroj kaj 1080 vendiĝis nur 1-ekzemplere. 3306 titoloj allogis dum la jaro neniun klienton.

Osmo Buller

En la brazila savano:
Bona Espero por infanoj

En la Esperanta gazetaro de tempo al tempo legeblas informoj pri la bieno-lernejo “Bona Espero” (BE) en Brazilo, sed certe ne malutilus foje ripeti kelkajn.

Kiel konate en 1957 brazilaj esperantistoj fondis BE kiel socialan institucion por infanoj, kiu ekde 1974 estas ĉefe animata de la internacia paro Ursula (el Berlino) kaj Giuseppe (el Torino) Grattapaglia. Antaŭ nur kelkaj monatoj, nome la 1-an de junio 2007, la bieno-lernejo festis sian 50-jaran jubileon. La eventon partoprenis pli ol 200 personoj, inter ili fondintoj, amikoj, ekslernantoj, oficialuloj. Fariĝis tute klare, ke aparte dum la lastaj jardekoj BE evoluis al moderna lernejo-internulejo.

Ankaŭ ni volis finfine konatiĝi kun tiu fenomeno, unika en la historio de Esperanto, kun ofte ne facila vivo. La bieno troviĝas sur la centra altebenaĵo de Brazilo (1 200 m), meze de la sovaĝa savano, najbare al la pli kaj pli frekventata “Parque Nacional da Chapada dos Veadeiros”, 240 km norde de la brazila ĉefurbo. Ni estis en BE de 24.12.2007 ĝis 20.1.2008.

Samtempe kun ni tie restadis la franca volontulo Jonatano el Bretonio kaj la konata pola televida ĵurnalisto kaj libro-aŭtoro Roman Dobrzyński kun sia germana edzino Erika. Roman per dek vizitoj kaj ampleksa studado en arkivoj enprofundiĝis en la historion kaj nunon de BE kaj produktis kelkajn filmojn (i.a. Bona Espero [1984], Ludovikoj en Brazilo [2000], Unu tago en la paradizo [2003]). Li estas ĝuste nun finverkanta dokumentan libron, pri kies foje spirhaltiga enhavo ni jam povis informiĝi.

Pleje nin impresis la infanoj, vere belaj, de nigraj ĝis brunaj, ridemaj kaj ludemaj, malfermaj kaj kontaktemaj. Ĉeestis nur relative malmultaj, ĉar ĝuste nun okazis la brazilsomeraj ferioj. Vidante kaj regule kontaktante tiujn infanojn, oni ne povas supozi, ke ili venas el foje malfacilegaj cirkonstancoj. BE donas al ili vere “bonan esperon”, peras al ili novan feliĉigan vivosenton, kiun ili antaŭe ne povis sperti, evitigas al ili la sorton de “stratinfanoj” sen perspektivo, malsatantaj kaj ofte krimemaj, kiuj en Brazilo ankoraŭ abundas.

BE funkciadas laŭ la koncepto de “granda familio”. Ĉiu transprenas taskojn laŭnecese kaj laŭpove. Ankaŭ infanoj kompreneble helpas kaj lernas transpreni malgrandajn devojn. Regis vere bona etoso.

Kvalifikitaj instruistinoj kiel Adarci Ferreira de Sousa (Ada) kaj Maria Odeta, kiuj mem edukiĝis en BE, zorgas pri alfabetigo kaj transdono de bazaj scioj al la infanoj (ĝis la nivelo de la 4-a klaso) por ebligi al ili plukleriĝon en la proksima urbeto Alto Paraíso aŭ aliloke, foje eĉ ĝis abiturienta ekzameno en Braziljo.

Ni fojfoje povis konatiĝi kun rezultoj de la sindediĉa laboro de la stabo de BE. En Alto Paraíso kaj en la ĉefurbo Braziljo ni ekzemple renkontis plenkreskulojn, kiuj apartenis al la pli ol 400 infanoj, kiuj edukiĝis en BE kaj sukcesis kleriĝi, havi profesion kaj fondi familion. Ni rimarkis, ke Ursula kaj Giuseppe tie estas alte estimata “kvazaŭinstitucio”. Multloke oni rimarkis eĥojn kaj aprezon de ilia laboro.

La ŝtato nur malmulte subvencias, sed lastatempe almenaŭ certigas la elektran kurenton. La ĉefa subteno venas de multaj esperantistoj el la mondo. Ekzemple en Germanio antaŭ jaroj fondiĝis subtena asocio, kiu kolektas monon. Brazilaj esperantistoj helpas diversmaniere.

Apartan rolon ludas la bonfara internacia Rotaria Klubo, kie Ursula kaj Giuseppe efike agadas per kaj por Esperanto. Ne nur BE foje ricevis subtenon de la sama klubo, sed ankaŭ la urbo Alto Paraíso. Aktuale oni ekz. klopodas pri subvencio por kardiologia instalaĵo, kiu ĝis nun mankas en la urba hospitalo.

BE funkcias dulingve: ĉiutage uzatas la portugala kaj Esperanto. La internacia lingvo tute nature ludas la rolon de interkomprenilo inter “bonesperanoj” kaj eksterlandaj gastoj kaj volontuloj, kiuj dum jardekoj alvenadas por helpi al BE aŭ konatiĝi kun ĝi. Ne malofte ili instruas Esperanton al la ege viglaj infanoj aŭ alimaniere aktivigas ilin. Simile faris Roman (per la Mazi-kurso) kaj ankaŭ ni.

Kvankam tute evidente BE ne estas esperantista propagando-entrepreno, per sia konkreta humanisma kaj eduka laboro en Brazilo ĝi foje atingis pli por altigi la prestiĝon de la lingvo, ol tio kutime eblas al tipa esperantista organizaĵo. Aparte surprizegis nin la privata televida stacio “TV Supren” en Braziljo, gvidata de tre konata advokato kaj bonfarulo Ulisses Riedel, la Ĝenerala Direktoro de BE. En la programkajero de la stacio por decembro 2007 ni trovis pli ol 30 programerojn en Esperanto (kun portugalaj subtitoloj) aŭ pri la Internacia Lingvo. La Esperanto-programon prizorgas Paulo Nascentes. Li “laborigis” ankaŭ nin per ampleksaj intervjuoj.

Finfine substrekendas, ke Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia ne nur donis kaj daŭre donadas sian vivo-tempon kaj energion, ili ankaŭ investis en BE grandan parton de siaj privataj rimedoj. Sed tute aparte ili donas sian entuziasmon, amon, zorgemon, multflankan kleron kaj ŝajne senliman laborforton. Ni esperas, ke baldaŭ aperos same sindediĉa paro el nova generacio por transpreni la torĉon...

Wera kaj Detlev Blanke

KEA kaj UEA: Jubilea Simpozio en Havano

La centjara jubileo de UEA estas sendube unika okazo por celebri, festi kaj ankaŭ omaĝi la pionirojn de nia pli ol centjara esperantista movado. Tamen, por kubaj esperantistoj tiu unikaĵo ĉi-foje multobliĝis kun la certeco, ke elstara gasto vizitos Havanon.

La ĝenerala direktoro de UEA, s-ro Osmo Buller, alvenis al Havano la 2-an de februaro invitite de Kuba Esperanto-Asocio kaj per subteno de diversaj landaj institucioj, kiel parto de esplora tasko kiu markas historian starpunkton por la kuba esperantistaro.

Tiu ĉi evento instigis kaj mobilizis la estraron de KEA organizi kultur-klerigan solenaĵon omaĝe al la centjariĝo de nia organizaĵo, nome la Simpozion “Centjara Jubileo de UEA”.

La Simpozio okazis la 7-an de februaro en la teatro de la Nacia Biblioteko de Havano kaj ĝin partoprenis proksimume cent geesperantistoj ne nur el Havano sed ankaŭ el aliaj tri provincoj de la centra parto de la lando, kiuj devis veturi eĉ pli ol 200 kilometrojn.

Nome de la kuba esperantistaro, la prezidanto de KEA, s-ro Julian Hernández, esprimis la honoron ĝuatan de la kuba esperantistaro pro tiom elstara vizito donanta la okazon efektivigi solenaĵon omaĝe al UEA, kiun li taksis “necesa kaj plifortigenda per komuna laboro de la esperantistaro”.

Alia elstara gasto de la simpozio estis la eminenta ambasadoro de la Araba Respubliko de Egiptio, s-ro Abdel Fattah Ezzeldin, kiu prelegis pri siaj spertoj kaj revoj pri daŭra kresko de la movado internacie. Li aparte emfazis, ke ne estante “finvenkisto, li certas ke Esperanto venkis kaj venkos daŭre en sia celo ebligi komunikadon interhoman”.

Kiel parton de la programo, oni ĝuis prelegon de KEA-estrarano kaj historiisto Juan Ramón Rodriguez pri la rilatoj inter KEA kaj UEA laŭlonge de cent jaroj de la monda organizaĵo. Prelego de Maritza Gutiérrez González, kunordiganto de la Amerika Komisiono de UEA, temis pri UEA, la fondo kaj kelkaj eroj el ĝia historio.

Kultura momento estis prezentita de aktorino-esperantistino Yoandra Isabel Rodriguez, kiu deklamis la poemon La sufero de l’ aliaj de Claude Piron, kiel solenan omaĝon de la kuba esperantistaro al la ĵus forpasinta verkisto, poeto kaj psikologo. La elstara aktorino Georgina Almanza fermis la kulturan momenton per deklamado de la poemoj Kredo de la portugallingvano Aquiles Nazoa kaj La vojo de L.L. Zamenhof.

La festparoladon faris la ĝenerala direktoro, s-ro Osmo Buller, kiu taksis la eventon “verŝajne la unua jubilea ceremonio okaze de la centjariĝo de UEA” kaj certigis, ke ĉi-jare, kiam oni celebras tiun okazon, “ni ĉiuj sentas grandan dankegon al tiuj generacioj de esperantistoj, kiuj portis la flagon de UEA en tre malfacilaj cirkonstancoj, lasante al ni grandan heredaĵon kaj defion por konkretigi la laboron, kiun ili komencis”. Li aldonis, ke “komplete per la agado de esperantistoj mem jam cent jarojn vivas UEA, pri kio ja ni ĉiuj rajtas fieri”.

Sendube la Simpozio de KEA omaĝe al la centjara jubileo de UEA konsistigis historian kaj emocian eventon, aparte signitan per la ĉeesto de la ĝenerala direktoro de UEA, kaj rolis kiel entuziasma kaj reala konfirmo de la kuba esperantistaro inviti la internacian Esperanto-movadon kongresi en Havano en la jaro 2010.

Maritza Gutiérrez González

Buller esploris pri UK en Kubo

Okaze de sia vizito en Kubo Osmo Buller esploris la kondiĉojn por okazigi la Universalan Kongreson de Esperanto en Havano en la jaro 2010. Kun subteno de ŝtataj, urbaj kaj turismaj aŭtoritatoj KEA invitas la esperantistan mondrenkontiĝon al Kubo jam por la dua fojo.

Buller renkontis funkciulojn de diversaj instancoj, kies sinteno al la okazigo de UK en Kubo estas tre entuziasma. Li estis akceptita i.a. de s-ro Fernando Rojas, vicministro pri kulturo, kaj s-ro Conrado Martínez, prezidanto de la Kuba Kongresa Buroo kaj antaŭe urbestro de Havano. Surpriza kaj agrabla estis la konatiĝo kun s-ro Abdel Fattah Ezzeldin, ambasadoro de Egiptio, kiu lernis Esperanton en 1982 en Budapeŝto. Li invitis Buller kun reprezentantoj de KEA al sia rezidejo por vespermanĝo, kiun ĉeestis ankaŭ la ambasadoroj de Jamajko, Kamboĝo kaj Pollando, honora konsulo de Finnlando, direktoro de la oficejo de Unesko por la Kariba regiono, kaj funkciuloj de la Nacia Unesko-Komisiono de Kubo. Dum la vespero la ambasadoro pruviĝis lerta pledanto por Esperanto, kiu kun siaj Esperanto-kolegoj kompetente respondis al plej diversaj demandoj de la ne-esperantistaj gastoj.

Esperanto en la Unesko-retejo

Danke al la nova atento de UEA al la agado de Unesko kaj la aktiveco de UEA por diskonigi la Internacian Jaron de Lingvoj, celebratan ĉi-jare, Unesko afiŝis en sia retejo ankaŭ Esperantan tradukon de la deklaro de la ĝenerala direktoro de Unesko, s-ro Koїchiro Matsuura, pri tiu speciala jaro de UN kaj Unesko. En multaj landoj aktivuloj de UEA ludis rolon por atentigi la naciajn komisionojn de Unesko kaj aliajn oficialajn instancojn pri la Jaro, kaj komunaj aktivaĵoj estas planataj. Esperantistoj ankaŭ laboris por traduki la deklaron de Matsuura al diversaj lingvoj. La deklaro de Matsuura en Esperanto k.a. lingvoj troviĝas ĉe: http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URLID=36000&URLDO=DOTOPIC&URLSECTION=201.html

Ĉirkaŭ 1200 aliĝis al Roterdamo Ĝis la 13-a de februaro 1195 esperantistoj el 59 landoj estis registritaj kiel aliĝintoj al la 93-a UK en Roterdamo (19-26 julio 2008).

Trideko da aliĝiloj ankoraŭ atendis solviĝon de bankaj komplikaĵoj. Kun 155 aliĝoj Francio transprenis de la gastigonta lando Nederlando la unuan lokon. Ankaŭ Germanio, kun 133 aliĝintoj, preterpasis Nederlandon, kiu ĝis nun liveris 123 kongresanojn. Kun pli ol 20 aliĝintoj reprezentiĝas Japanio (85), Belgio (62), Italio (47), Litovio, Pollando kaj Rusio (po 42), Britio (33), Danlando kaj Finnlando (po 32), Hispanio, Irano kaj Svedio (po 23) kaj Svislando (21).

Revuo Esperanto 2008 4

Malferme

Novaĵoj pri esperantlingva radiofonio

Aprilo estas aparta monato por denove kelkvorte paroli pri la esperantlingva radiofonio. Dum la jaroj la fino de marto kaj la fino de oktobro estis la periodo, kiam estis envivigata en la monda radiofonio la t.n. somera aŭ vintra elsendoperiodo koncerne emisiantojn per mallongaj, mezlongaj kaj longaj ondoj. Nun nur malmultaj E-redakcioj emisias per mallongaj ondoj. Apartenas al ili Ĉina Radio Internacia kaj Radio Vatikano. Detaloj pri tio troviĝas en iliaj retpaĝoj: http://esperanto.cri.cn kaj http://www.radiovaticana.org/esp/index.asp.

Aprilo estas monato aparta por la E-Redakcio de Pola Radio. La 4-an de tiu ĉi monato ĝi eniris sian jubilean, 50-an ekzistojaron. De 49 jaroj informoj pri Pollando, sed ankaŭ pri la E-komunumo kaj E-movado el Varsovio aŭdiĝas kontinue. Ne nur la redakcio, sed ankaŭ ĝiaj radioamikoj en la tuta mondo esperas, ke la nova generacio de ĝiaj redaktoroj kunlabore kun pli aĝaj kolegoj ankoraŭ longe povos servi al la E-komunumo. Dume la redakcia kolektivo de la varsoviaj programoj invitas ĉiutage aŭskulti ĝiajn E-elsendojn, en kiu moderna tekniko interplektiĝas kun profesia tradicio kaj sperto flegata de preskaŭ kvin jardekoj: www.polskieradio.pl/eo.

Aprilo estas okazo mencii ne sole pri tiu ĉi jubileo. La jubileon de la 20-jariĝo solenas nunjare la E-elsendoj de Radio Havano. Lige kun tio ĝia redakcio invitas partopreni porokazan konkurson. Detaloj, same kiel unuopaj elsendoj estas aŭdeblaj pere de la adreso: www.ameriko.org.

Jam de kvin jaroj aperas Mikrofonee, per kolorfotoj riĉe ornamita informilo de la E-Redakcio de Ĉina Radio Internacia. Lige kun tiu jubileo la redakcio lanĉas fotokonkurson por siaj aŭskultantoj, iliaj familianoj kaj amikoj en la periodo inter la 1-a de majo kaj la 1-a de oktobro. Oni atendas nigrablankajn aŭ kolorajn fotojn kun tre varia temaro. La plej bonaj aperos en la retpaĝo de la redakcio kaj en Mikrofonee. Post la 1-a de oktobro oni premios la plej bonajn fotojn.

Gratulojn meritas ne nur la ĵus menciitaj jubileantaj E-radiostacioj. Kiel ni eksciis laŭ la brazila opinisonda enketo IBOPE, la E-programo de Radio Rio de JaneiroEsperanto, a Lingua da Fraternidade” en la periodo oktobro-decembro 2007 estis klasita sur la tria loko inter ĉiuj mezondaj stacioj de la metropola regiono de Rio laŭ la nombro de aŭskultantoj.

Informante pri la E-radioprogramoj en la novembra numero Esperanto ni ne menciis ĉiujn. En la nuna numero ni kompletigas la adresojn per tiuj de tri radioprogramoj:

Radio 3 ZZZ: http://www.3zzz.com.au;

Radio Aktiva: http://radioaktiva.esperanto.org.uy;

Parolu Mondo: http://parolumondo.com.

La lasta aprila novaĵo estu la adreso http://laondo.rpod.ru, ĉe kiu eblas konatiĝi kun la monata periodaĵo La Ondo de Esperanto, ekde februaro debutinta podkastoforme, eĉ se radie, tamen kelkvoĉe.

Gabi Kosiarska

La centjara vojo de Universala Esperanto-Asocio

La vivo de UEA kovras preskaŭ la tutan dudekan jarcenton. Ni scias, kion alportis tiu jarcento al la mondo, al la homaro. Sed kiel UEA travivis ĝin? La asocio spertis du mondmilitojn, do du katastrofojn, sed ĝi ankaŭ dufoje renaskiĝis. Ne estas facila tasko skizi la eventoplenan vojon de UEA ekde 1908. Ni tamen uzu la datrevenon kiel instigon kaj bonan okazon por fari tiun ĉi provon de resumo.

Universala Esperanto-Asocio (UEA) estis fondita malpli ol tri jarojn post la Unua Kongreso en Bulonjo-ĉe-Maro (1905), kiu signife altigis la memfidon de la esperantistoj. Ili ankaŭ forte sentis la mankon de internacia organizaĵo. La juna sviso Hector Hodler strebis kunigi tiujn esperantistojn, kiuj laciĝis daŭre nur diskuti pri la lingvo kaj preferis ekuzi Esperanton en la praktiko. Li volis starigi asocion, kiu pretas disponigi al siaj membroj diversajn servojn kaj per tio kreu inter ili solidarecon. Hodler krome argumentis, ke UEA, kiel parto de la aktuala mondo, nepre zorgu, pro sia propra intereso, plibonigi la ĉirkaŭaĵon, al kiu ĝi apartenas.

La 28-an de aprilo 1908 UEA estiĝis — ĝuste kiam la kulminanta Ido-krizo akrigis inter la fidelaj esperantistoj la konscion pri la bezono koncentri la fortojn. Ja estis skeptiko pri la vivpovo de UEA. La asocio konsistis nur el individuaj membroj, do ne estis bazita sur la naciaj Esperanto-societoj. La tradiciaj gvidantoj — ankaŭ Zamenhof komence — hezitis agnoski tiun rezulton de “desuba” iniciato kiel kandidaton por reprezenti la internacian movadon. Sed baldaŭ pli pezis la forto de faktoj. La membronombro atingis en 1914 pli ol 7 000; per la delegita reto inter 1909 kaj 1913 estis plenumitaj 45 000 praktikaj servoj. Zamenhof en la 5-a Universala Kongreso (UK) en Barcelono (1909) publike konstatis, ke, “lasante flanke la instituciojn oficialajn, U.E.A. fariĝis la plej grava institucio de nia movado”. Zamenhof ankaŭ deklaris, ke tio, kion rifuzis la Bulonja Deklaracio, nome rekte ligi la esperantistojn kun la interna ideo, UEA tre bone povas fari kaj tuj transformi en la realan vivon.

Optimismo, mondmilito, helpagado

UEA estis premgrupo por la rekono de Esperanto kaj samtempe ofertis al siaj membroj servojn — por tiel fortikiĝi interne kaj samtempe fortigi sian pozicion por la alekstera agado. Ĝi restis en la movada tradicio, ĉar ankaŭ ĝi celis “venkigi” Esperanton. Sed laŭ sia fondiĝa filozofio ĝi iusence povis senti sin staranta super la cedo al nacioj kaj ekster la pensado pri “fina venko”, ĉar ĝi baziĝis sur individuoj kiel membroj kaj emfazis la servan rolon de Esperanto. Tie radikis la memfido de UEA.

Hodler same kiel Zamenhof strebis uzi la lingvon kiel peranton por ŝanĝoj en la mondo. Li tiurilate estis tre optimisma. En multe disvastigita broŝuro pri “Esperantismo” (1911) Hodler esprimis sian konvinkon, ke en la 20-a jarcento malaperos landlimoj, rapide venkos distancojn “aerŝipoj” kaj malkreskos interhoma malamo. Evoluos, laŭ li, la sento pri solidareco de ĉiuj teranoj — kaj la tasko de la membroj de UEA estas doni per sia asocio modelon por la estonta mondo. Sed en 1914 eksplodis la Unua Mondmilito. Ĉio, ankaŭ la antaŭvidoj de Hodler, ŝajnis tute morta. Ne povis okazi la 10-a UK en Parizo, al kiu aliĝis — rekordnombre — preskaŭ 4 000 homoj. Kompreneble ankaŭ UEA estis ŝokita, sed rapide ĝi montris, je kio ĝi kapablas post nur kelkjara ekzisto. Havante sian sidejon en Ĝenevo, do en la neŭtrala Svislando, UEA povis helpe de siaj delegitoj organizi grandskalan helpagadon, ekde la perado de korespondaĵoj ĝis la helpo al militkaptitoj. Dum la milito la Centra Oficejo (CO) de UEA plenumis jare pli ol 100 000 servojn. Hodler, kiu malofte montris emocion, iun tagon, ricevinte dankleteron, ĝoje diris al sia kunlaboranto Hans Jakob: “Vidu, neniam ni povis esti tiom utilaj kaj helpaj!”

Edmond Privat kaj Ligo de Nacioj

La prestiĝo, kiun akiris UEA, post la milito estis bona antaŭkondiĉo por refoje labori — cele al la kreo de nova mondordo kaj loko por Esperanto en ĝi. Observante, ke kun la starigo de Ligo de Nacioj ĝenerale kreskas esperoj pri nova, paca epoko, UEA deziris tuj utiligi tiun ŝancon. Hodler bedaŭrinde mortis jam en 1920, sed lia amiko Edmond Privat povis rekte en Ligo de Nacioj influi kampanjon favore al rekono de Esperanto.

Privat estis de 1924 ĝis 1928 prezidanto de UEA. De 1920 ĝis 1934 li redaktis ĝian organon, la revuon Esperanto, kaj per instruaj, bonstilaj artikoloj pri movadaj kaj mondaj temoj helpis ligi la membrojn al UEA. Privat estis ideala posteulo de la mortintaj gvidantoj. De Zamenhof, kiun li biografiis, li transprenis la tuthomaran perspektivon; samkiel Hodler, li komprenis la funkciadon de internacia politiko. Ambaŭ personojn li kompletigis per sia interesiĝo pri subpremataj nacioj kaj per ĉiam scivola observado de tendencoj ankaŭ ekster la eŭropa “centro”. Ekzemple, li proksime rilatis kun Mahatma Gandhi. Ĉar Privat estis ankaŭ brila oratoro, li tiris al si multe da simpatio. Certe li estis la plej populara prezidanto en la historio de UEA.

La klopodoj ĉe Ligo de Nacioj havis por la esperantistoj nur duone kontentigan rezulton. La voĉdonoj en la Ligo, kvankam pozitivaj, apenaŭ havis praktikan sekvon. Ankaŭ ekster la demando de Esperanto ne plenumiĝis la esperoj, kiuj ligiĝis kun la Ligo, precipe ne la antaŭvido, ke ĝi povos kontraŭpezi la rivalecon de nacioj. Multaj esperantistoj el la “neŭtrala” tendaro sekve emis forgesi la admonon de Hodler, ke ili pionire eduku al nova, internacia pensmaniero. Pli grava ŝajnis la agado en nacia kadro, inkluzive la flegadon de rilatoj kun la unuopaj registaroj. Fakte, estis streĉiteco inter la supernacia organiz-principo de UEA kaj la interesoj de la naciaj societoj. Tiuj lastaj kuniĝis en “Konstanta Reprezentantaro de la Naciaj Societoj”. Por reguligi ties rilatojn kun UEA oni krome kreis, per la Kontrakto de Helsinki (1922), Internacian Centran Komitaton de la Esperanto-Movado (ICK).

Nacieco, internacieco, neŭtraleco

ICK decidis pri la okazigo de la Universalaj Kongresoj. Ĝi ankaŭ de tempo al tempo (kun)organizis fakajn konferencojn, el kiuj kelkaj uzis Esperanton kiel solan laborlingvon. Por demonstri la praktikan utilon de Esperanto ICK en 1930-32 sendis la kalifornianon Joseph R. Scherer al mondvojaĝo, dum kiu li faris lumbild-paroladojn en 41 landoj. La sekretario de ICK estis Andreo Cseh, tiam rumana ŝtatano. Liaj varbaj vojaĝoj tra Eŭropo kaj precipe la popularaj Cseh-kursoj altiris multajn homojn al Esperanto. Tiu sukceso ne estus imagebla sen la energio kaj persona karismo de Cseh.

Se temas pri la streĉiteco inter nacieco kaj internacieco, UEA ofte donis la impreson, ke ĝi subtaksas la gravecon de la agado en loka kaj nacia niveloj, do tie, kie kreiĝis kaj estis kreotaj la novaj esperantistoj. Aldoniĝis alia konflikto: Multaj esperantistoj, laboristaj aŭ progresemaj, restis ekster la vicoj de la neŭtrala movado. Ili preferis organizi sin en naciaj laboristaj Esperanto-asocioj kaj en Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT), la neneŭtrala organizaĵo de maldekstruloj, kies fondinton E. Lanti siatempe inspiris la ideoj de Hodler. En pluraj landoj de Eŭropo la tradiciaj neŭtralaj grupoj perdis membrojn al la laboristaj asocioj. Kvankam tiuj siavice ofte rivalis inter si (jen socialdemokratoj, jen komunistoj, jen anarkiistoj), ili ĉiuj profitis de tiuj esperantistoj, kiujn ĝenis la nepolitikeco aŭ nesufiĉa batalemo de la neŭtrala movado. En Soveta Unio la movadaj gvidantoj rigore malpermesis al la esperantistoj ligiĝi kun UEA.

En 1932 la Kontrakto de Helsinki estis nuligita, ĉar la naciaj societoj ne plu fidis je la pluekzisto de UEA en ĝia tradicia formo. Ties membronombro falis post 1925 (al 8 619 en 1932). La financa stato de UEA atingis alarman dimension. Inter defendantoj kaj kritikantoj de UEA estiĝis forta polemiko, kiu alprenis parte tre malbelajn formojn.

Survoje al skismo

Samtempe Esperanton komencis minaci io pli terura ol indiferento en la socio aŭ la malŝato de naciismaj aŭtoritatoj. En aŭgusto 1933 la 25-a UK okazis en Köln, Germanio, kelkajn monatojn post kiam la nazioj prenis la potencon. Malbonaŭgure, tiu UK ŝanĝis la karakteron de UEA. Sekve de “Interkonsento de Kolonjo” ĝi ja restis tutmonda organizaĵo de la esperantistoj, sed malaperis la individua membreco kiel ĉefkolono. UEA iĝis ankaŭ federacio de la landaj asocioj. Unu jaron poste, en Stokholmo, Privat kaj Cseh ne estis reelektitaj en la Komitaton; Eduard Stettler, la prezidanto, pro solidareco eksiĝis. Tio ŝajnis sigeli la rompon kun la Hodlera asocio. La nova estraro, sub la prezido de la franco Louis Bastien, devis enkonduki rigoran ŝparadon. Varbante inter la membroj por komprenemo, Bastien energie reĵetis asertojn, ke UEA deturniĝis de sia supernacia idealo kaj toleras naciismon. Sed UEA minimume allasis konfuzon: Fine de 1934 la revuo Esperanto en unu sama numero aperigis pledon de Lidja Zamenhof por la paciga kaj kontraŭŝovinisma misio de Esperanto kaj — kio estas verŝajne la plej malbela makulo en la asocia historio — artikolon “La germana vidpunkto pri la rasproblemo”, kiu grandparte konsistis el citaĵoj de Hitler.

La internaj malakordoj en 1936 kondukis al skismo. La Komitato de UEA en marto decidis transporti la sidejon al Londono, ĉar tie la vivkostoj ŝajnis pli malaltaj ol en Ĝenevo. Kontraŭ tiu decido svisaj membroj protestis, argumentante ke la statuto malpermesas translokon de la sidejo, kaj transdonis la aferon al tribunalo. Dum la Viena UK la Komitato decidis forlasi la proceson kaj anoncis la fondon de nova asocio. Kreiĝis Internacia Esperanto-Ligo (IEL), en kiu Bastien restis prezidanto. Ĝia Centra Oficejo ekde decembro 1936 estis en la apudlondona vilaĝo Heronsgate. Formale UEA plue ekzistis, iĝante pli kaj pli reduktita al Svislando. La granda plimulto de la membroj transiris, kune kun preskaŭ ĉiuj landaj asocioj, al IEL.

La interna ideo kiel armilo

La disduiĝo okazis ĝuste en tempo, kiam en Germanio kaj Soveta Unio la organizita agado por Esperanto estis malpermesita. Portempe kaj UEA kaj IEL estis kvazaŭ paralizitaj pro la malfavoraj cirkonstancoj en pluraj landoj de Eŭropo; la principo de neŭtraleco ŝajnis malebligi eĉ la eldiradon de protesto kontraŭ persekutoj. Tamen, ekde 1938 la movado rekonsciiĝis pri sia tradicio. Ivo Lapenna, juna reprezentanto el Jugoslavio, en flama parolado dum la 30-a UK en Londono interpretis ofensive la internan ideon kiel armilon kontraŭ tiuj, kiuj piedpremas la valorojn de toleremo, amikeco kaj demokratio. La kongresanoj aplaŭdegis. Ili ne povis scii, ke estis la komenco-punkto de multjara kariero de Lapenna en la movado, de homo, kiu iĝis la plej mobilizpova prezidanto en la historio de UEA. En Londono li eniris la estraron de IEL.

Unu jaron poste la nazia reĝimo ekigis la Duan Mondmiliton. Inter ĝiaj viktimoj estis ankaŭ nenombreblaj esperantistoj; ilia movado preskaŭ estingiĝis. IEL kaj UEA denove organizis helpagadon. Eĉ se pli modesta ol tiu en la Unua Mondmilito, ĝi impone demonstris ne nur la helpemon, sed ankaŭ la spitopovon de la esperantistoj.

Reunuiĝo

Nelonge post la fino de la Dua Mondmilito komenciĝis traktadoj cele al reunuiĝo de UEA kaj IEL. En aprilo 1947 UEA estis konfirmita kiel la sola internacia, neŭtrala organizaĵo de la esperantistoj, kun strukturo simila al la ĝistiama IEL. De tiam la asocio multe pli kontentige evoluis, el la vidpunkto de financa-administra stabileco kaj de ĝenerala rekonateco, ol antaŭ la milito. Problemoj, kiuj plagis UEA antaŭe, pli kaj pli malfortiĝis aŭ iom post iom tute malaperis:

  • Diference de la antaŭmilita tempo la esperantistoj akiris komprenon pri tio, kiom gravas fortika UEA, precipe konsidere al la rilatoj kun UN kaj Unesko.
  • La landaj asocioj ĉesis vidi en UEA konkurencan kotizkolektanton kaj konvinkiĝis, ke agado sur nacia kaj internacia niveloj estas reciproke kompletiga. UEA kun siaj Centra Oficejo, revuo Esperanto, Jarlibro, Universalaj Kongresoj kaj eldona agado plenumas servojn, de kiuj profitas la Esperanto-movado entute.
  • La spertoj pri la persekutoj kontraŭ la Esperanto-movado konsciigis al UEA la limojn de neŭtraleco. La leciono estis: Esperanto povas vivi nur en medio, kiu permesas la strebon al interhoma komunikado. La reunuigita UEA tial tuj deklaris sin ligita al la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj.

Nelonge post la reunuiĝo UEA lanĉis subskribo-kampanjojn por ricevi oficialan subtenon al Esperanto; ili estis direktitaj al Unuiĝintaj Nacioj. La unua, de 1949/50, havigis al UEA fine de 1954 la “venkon de Montevideo”, kiun elbatalis Ivo Lapenna persone. Ĝi konsistis en rezolucio de Unesko rekonanta la atingojn de la Esperanto-movado kaj la sekva establo de konsultaj rilatoj inter Unesko kaj UEA. La rezolucio utilis unuavice pro tio, ke UEA en sia informa agado povis de tiam montri al siaj kontaktoj kun grava internacia kultura organizaĵo. Malsukcesa, kontraŭe, estis la dua subskribo-kampanjo de 1965/66. Ties centran deziron — ke UN rekomendu al siaj ŝtatoj-membroj la instruadon kaj uzadon de Esperanto — la sekretariejo de UN rifuzis pritrakti, argumentante ke kompetentas la unuopaj registaroj. Ambaŭ kampanjoj tamen evidentigis la mobilizan kapablon de Lapenna, la entuziasmon de esperantistoj kaj ankaŭ la potencialon pri havigo de simpatio ekster la movado.

Konstruo de la moderna UEA

En la kvindekaj kaj sesdekaj jaroj estis konstruata tio kion Lapenna — de 1955 ĝis 1964 ĝenerala sekretario, poste prezidanto de UEA — nomis “la moderna UEA”. Multo, kion li kreis aŭ iniciatis, konserviĝis ĝis hodiaŭ: Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED), la Belartaj Konkursoj, la Oratora Konkurso dum UK, la libroserio “Oriento-Okcidento”, la scienca revuo La Monda Lingvo-Problemo (nun Language Problems and Language Planning). Ni povas aldoni al tiu listo Korespondan Servon Mondskalan (1958) kaj la TEJO-revuon Kontakto (1963).

Kuraĝa paŝo estis la decido transloki la Centran Oficejon de la vilaĝo Heronsgate al la Eŭrop-kontinenta havenurbo Rotterdam. Pro la bezono ŝpari, Heronsgate en 1936 estis bona elekto. Sed dek jarojn post la militfino ne plu taŭgis havi Centran Oficejon meze de la kamparo. La translokiĝo okazis en novembro 1955. En 1961 la asocio aĉetis en Rotterdam sian propran, ĝis nun uzatan domon en Nieuwe Binnenweg.

Hodiaŭ, preskaŭ kvin jardekojn poste, ni povas konstati, ke “la CO” akiris sencon kvazaŭ sinoniman kun UEA. Tio estas, unue, rekono al la laboro, kiun faris kaj faras la oficistoj, la homoj en la CO, kaj, due, esprimas la deziron de la membroj identigi sian mondvastan, iom abstraktan organizaĵon kun loko konkreta, kiun ankaŭ eblas viziti, ekzemple dum t.n. Malferma Tago. Tra la jardekoj, la taskoj de la CO konstante kreskis. Neniu el ĝiaj direktoroj estis profesiulo, antaŭ ol eklabori en Rotterdam. Ili kreskis en sia ofico, precipe de kiam, en 1980, estis kreita la ofico de Ĝenerala Direktoro. UEA ne povus rezigni pri siaj “profesiaj esperantistoj”, ĉar estraranoj zorgas pri strategio, laborplano kaj la ĝenerala direkto, ne pri ilia ĉiutaga aplikado kaj la administrado de UEA. Strikta disdivido ne eblas, sed konfliktoj inter la estraro kaj la CO ĉiam povis esti solvitaj.

La roterdama CO servis (kaj servas) ankaŭ kiel edukejo. Junaj esperantistoj, kiuj komencis sian profesian vivon kiel Konstanta Kongresa Sekretario (KKS), poste avancis en respektindaj ekstermovadaj pozicioj. Parte tio validas ankaŭ por la redaktoroj, kiuj dum 39 jaroj (ĝis 2001) prizorgis la revuon Esperanto en la CO. Ege valora montriĝis la sistemo de volontuloj, kreita en 1975. La ŝancon trejniĝi en la CO tuj volis kapti interesataj gejunuloj; kutime sin anoncis pli da kandidatoj, ol estis postenoj. La restado de volontulo estas kelksemajna, maksimume unujara; UEA pagas modestan kompenson. La utilo de tiu sistemo estas ne nur, ke la volontulo helpas porti la grandan laborŝarĝon de la CO, sed ankaŭ ke li/ŝi poste transdonas sian sperton en landa aŭ eĉ internacia nivelo. Pluraj movadaj aktivuloj debutis volontule en Rotterdam. Inter ili estis, antaŭ tridek jaroj, ankaŭ la nuna prezidanto, Probal Dasgupta. (Daŭrigo venontnumere)

Ulrich Lins

[FORIGITA!: bildo]

En 1969 nia revuo titolpaĝe prezentis “leganton en Bengalujo”. Ne estis indikita lia nomo. Profeto estus dirinta: Jen Probal Dasgupta, kiu estos volontulo en la CO en 1977 kaj 1980 kaj kiu iĝos prezidanto de UEA en 2007.

[FORIGITA!: bildo]

Hector Hodler (1887-1920), la fondinto de UEA.

[FORIGITA!: bildo]

En Montevideo, pro la Ĝenerala Konferenco de Unesko en 1954, UEA organizis Universalan Esperanto-Ekspozicion.

[FORIGITA!: bildo]

Inaŭguro de la 4-a UK en Dresden, 1908. En ĝia kadro la ĵus fondita UEA havis sian unuan kunvenon.

[FORIGITA!: bildo]

En la kamparo: La Centra Oficejo de UEA/IEL de 1936 ĝis 1955 troviĝis en tiu ĉi domo en la apudlondona vilaĝo Heronsgate.

[FORIGITA!: bildo]

Edmond Privat (1889-1962), kiu de 1920 ĝis 1924 estis prezidanto de UEA, havis proksimajn rilatojn kun Mahatma Gandhi. Jen ambaŭ sur ferdeko dum ŝipa vojaĝo al Hindio, 1931 (maldekstre: Yvone, la edzino de Privat).

[FORIGITA!: bildo]

Labora konferenco de la gvidantoj de la neŭtrala Esperanto-movado en Locarno (Svislando), komence de aprilo 1926. Jen la malferma kunsido en la salono, kie en oktobro 1925 estis subskribita la packontrakto inter Germanio kaj okcidentaj potencoj.

Interlingvistikaj Studoj 10-jariĝas

La nuna interlingvistika grupo ĉeestis dum la unuaj naŭ februaraj tagoj sian 6-an kaj lastan sesion de Interlingvistikaj Studoj en la Universitato Adam Mickiewicz en Poznań (Pollando).

Enkadre de la komuna programo kaj formado estis la eblo jam en septembro aliĝi al la metodika specialiĝo de la Studoj, kiu realiĝas en la studjaro 2007/08. La ses aliĝintoj (el 5 landoj) krom la komunaj metodikaj kursoj kaj ekzamenoj povis partopreni lingvan perfektigon, minikursojn pri literaturo kaj gramatiko.

La persistaj 18 gestudentoj el 10 landoj partoprenis entuziasme la prelegojn kaj praktikan laboron en tri specialiĝoj: komunikado, lingvistiko kaj metodiko. Okazis kurso pri interkultura komunikado fare de prof. Humphrey Tonkin (lingvo kaj socio), Michael Farris (signolingvo kaj parolata lingvo); pri radia komunikado fare de Barbara Pietrzak; pri sociologiaj aspektoj de komunikado fare de d-ro Zbigniew Galor, pri vortospecoj kaj denaskismo fare de d-ro Balázs Wacha (Blazio Vaha).

La instruista trejnado estas sur bona vojo

La metodikan specialiĝon reĝisoris energie d-rino Katalin Kováts, tiel la ekzamenoj iĝis metiejaj diskutoj de veraj instruistoj. Kurson pri metodiko gvidis Maria Majerczak, metodikistino el la Jagiellona Universitato (Krakovo) kaj kontribuis Zsófia Kóródy kaj Ilona Koutny. La partoprenantoj havis la eblon testi sin mem kaj samtempe la unuan C1-nivelan teston (el la novtipa lingvoekzameno, kiun ILEI ellaboras kun la budapeŝta lingvoinstituto ITK por akreditigo).

La Interlingvistikaj Studoj de UAM kaj ILEI decidis kunlabori en la formado de Esperanto-instruistoj, kiu delonge atendis solvon. La kontrakton inter la du institucioj nun subskribis la gvidanto de la Studoj, dr-ino Ilona Koutny kaj la dekano de la Novfilologia Fakultato de UAM, prof. Józef Darski, vicdekano prof. Jacek Witkoś, aliflanke Zsófia Kóródy, vicprezidanto de ILEI.

Malferma prelego en la Lingvistika Instituto

La nunan sesion stampis la intensa kontribuo de Humphrey Tonkin. Li prelegis ankaŭ pri la nuntempaj problemoj de la E-movado por la tuta grupo kaj eksteraj interesiĝantoj. El liaj prelegoj antaŭ 3 jaroj naskiĝis lia libro Lingvo kaj popolo (2006). La nova kurso estis denove instiga.

Por kolegoj kaj gestudentoj de la Lingvistika Instituto de UAM, kiuj grandnombre aperis malgraŭ la intersemestra feriaro, li prelegis angle pri “Ekskludo kaj inkludo en Eŭropo: serĉado de eŭropa lingvopolitiko” kun granda sukceso. Ankaŭ lia interparolo kun vicrektoro prof. Marek Kręglewski (kiu malfermis la publikan lingvopolitikan konferencon de la Studoj en septembro 2006) estis fruktodona.

Kiel tradicie, dum la semajno okazis la komuna vespero de gestudentoj kaj geprelegantoj kun partopreno de alvenintaj poznanaj esperantistoj. Krom la bonetosa vespermanĝo okazis libera kultura programo. Ekskurso al la bela kastelo kaj parko de Kórnik apud Poznań kompletigis la kulturan programon. Fine estis la eblo renkonti la kunlaborantojn de E@I, alvenintajn laŭ la invito de Petro Baláž, partoprenanto de la Studoj.

Per tiu ĉi jaro la Interlingvistikaj Studoj atingis 10-jarojn da ekzistado, pro tio septembre okazos festa interlingvistika simpozio, kaj novaj aliĝantoj estas atendataj (informoj: i...@amu.edu.pl).

Ilona Koutny

Medicinistoj jubileas: antaŭ 100 jaroj fondiĝis ilia asocio

Ekde la komenco de la Esperanto-movado en la vicoj de la pioniroj oni trovas grandan nombron de medicinistoj.

En la jaro 1908 dum la 4-a Universala Kongreso de Esperanto d-ro Wilhelm Róbin, pola kuracisto, proponis fondi asocion sub la nomo: “Tutmonda Esperantista Kuracista Asocio” (TEKA). Róbin estis tre grava persono en sia lando. Jam en 1893 kune kun aliaj li fondis la unuan E-rondeton en Varsovio. Certan tempon li redaktis la revuon Kuracisto, kaj varbis por Esperanto tre influhavajn personojn. Róbin estis ankaŭ kunlaboranto de la Enciklopedio de Esperanto.

Sian unuan jarlibron TEKA aperigis en 1909 kun antaŭparolo de d-ro Zamenhof, kun plena nomaro de 19 landaj konsuloj, 41 urbaj reprezentantoj kaj 421 anoj. Dum la grandioza internacia medicina kongreso (1910) en Budapeŝto okazis sukcesa Esperanto-kunsido aranĝita de TEKA.

La unua mondmilito tute neniigis la Asocion, sed ekde 1923 plivigliĝis la aktiveco de la esperantistaj medicinistoj. Precipe la hungaraj kolegoj aktiviĝis (Kalocsay, Mezei, Sós, pli poste Bulyovszky). Krome prof. O. Bujwid, prof. J. Vanverts, d-ro P. Kempeneers, prof. S. Nishi kaj d-ro M. Blassberg estis elstaraj personoj de la faka movado en ĉi tiu periodo. Grava evento estis la apero de la Esperanta Teknika Medicina Vortaro, verkita de Maurice Briquet en 1932.

Post la dua mondmilito ĉefe la japanaj medicinistoj komencis pli aktive labori. Ili eldonis la organon Medicina Revuo. La redaktoro estis d-ro M. Suzuki, profesoro de la Tiba Universitato. Antaŭ kaj post la 40-a UK (1955) japana kolego, ginekologo d-ro Hideo Shinoda en la praktiko prezentis sian operacian teknikon en Usono kaj en aliaj eŭropaj landoj, kun esperantlingva interpretado. Laŭ lia propono en 1961 dum la UK (Harrogate, Britio) la partoprenantoj de la TEKA-kunveno unuanime decidis pri la ŝanĝo de la nomo de TEKA. Ekde tiam la nova nomo estas: “Universala Medicina Esperanto-Asocio” (UMEA). Oni akceptis la novan statuton kaj elektis la estraron.

En la sepdekaj jaroj multe progresis la Esperanto-medicina agado en la orienteŭropaj landoj, precipe en Bulgario, Hungario kaj en Pollando. Samtempe d-ro Hideo Shinoda aktivigis kuracistojn verki fakajn referaĵojn por la organo Medicina Internacia Revuo (MIR). Li starigis UMEA-Premion por la plej bonaj referaĵoj. La honorigo konsistis el premia mono kaj el memora medalo farita el arĝento. La unuaj gajnintoj estis du hungaraj kuracistoj: d-ro I. Hegyi kaj d-ro J. Török en Hamburgo dum la 59-a UK. Kadre de la 63-a UK (Varna, 1978) la Asocio festis sian 70-jaran fondiĝdatrevenon. Ĉi tie ricevis UMEA-Premion ankaŭ la plej aktivaj membroj de UMEA. En la lastaj jardekoj agadis pluraj kolegoj, inter ili d-ro M. Laba (Pollando), d-ro J. Hradil (Ĉeĥio), d-ro G. Brosche (Germanio), d-ro G. Lázár (Rumanio) kaj ankaŭ nuntempe aktiva d-ro L. Molnár, prezidanto de la budapeŝta Medicina Esperanto-Grupo.

En 1982 mortis d-ro Hideo Shinoda. Li estis la plej elstara personeco de la medicina esperantista movado. Li subtenis la Asocion kaj morale kaj finance. La Estraro de UMEA kaj la japanaj gekolegoj en jaro 1991 rememoris lian 90-an naskiĝdatrevenon en la urbo Yamagata. Prof. d-ro K. Popov, la vicprezidanto de UMEA, kaj la aŭtoro de tiu ĉi artikolo, reprezentis la Asocion dum la solenaĵo. Je lia memoro estis lokita marmortabulo sur la muro de la iama Shinoda-Hospitalo. Samtempe en Krakovo estis instalita memorĉambro honore al Shinoda. Ĉi tie troviĝas kelkaj liaj libroj, fotoj, manuskriptoj kaj aliaj objektoj. En Krakovo funkcias sub la gvido de d-ro W. Opoka la UMEA Shinoda Kuracejo, kaj en 2001 aperis memorlibreto pri la japana ginekologo, iama prezidanto de la Asocio. D-ro Opoka estas jam delonge la ĝenerala sekretario de UMEA kaj samtempe ĉefredaktoro de la organo MIR. Profesoro d-ro S. Tadokoro (Japanio) deĵoris tie kiel ĉefkasisto.

Alia grava evento estis la okazigo de la internaciaj medicinaj Esperanto-konferencoj. D-ro I. Ferenczy kaj tiam ankoraŭ farmacia studento W. Opoka prilaboris planon organizi konferencon por medicinistoj. La unua IMEK kun granda sukceso okazis en Krakovo (1977).

El sep landoj kunvenis gekolegoj kaj dum 5 tagoj ili prezentis siajn prelegojn, renkontiĝis kun lokaj kuracistoj, ekskursis kaj amuziĝis. Pro la sukceso ekde tiu tempo en ĉiu dua jaro okazas IMEK en diversaj landoj. En Krakovo ĉi-jare somere estos la jubilea, festa kongreso, jam la 16-a.

UMEA decidis kunlabori kun aliaj fakaj esperantistaj organizaĵoj, kaj unue kun IFEF (fervojistoj) ligis kunlaboran kontrakton (en Adelaide, 1997) por interŝanĝo de eldonaĵoj, reciprokaj reprezentadoj dum la aranĝoj de la asocioj. Poste sekvis kunlaboro kun ISAE (sciencistoj) kaj INA (naturkuracistoj). Tre grava kunlaboro estis kun la Monda Yumeiho-Asocio. D-ro Masayuki Saionji uzis Esperanton en siaj masaĝa tekniko kaj instruado. UMEA ege helpis lian agadon. Dum IMEK-oj oni prezentis la teknikon ankaŭ al neesperantista publiko. D-ro W. Opoka kaj s-ino K. Faragó tradukis la esperantlingvan faklibron de Saionji kaj eldonis ĝin nacilingve por la interesatoj. Jam miloj uzas, konas, praktikas la Yumeiho-masaĝon de Saionji en la tuta mondo dank’ al Esperanto. Por verki fakajn librojn, artikolojn, prelegi en Esperanto dum longaj jaroj mankis taŭgaj fakvortaroj. Profesoro d-ro Saburoo Yamazoe (Japanio) post plurjara laboro aperigis la Anglan Medicinan Esperantan Terminaron en la jaro 2001. Post kvin jaroj en 2006 aperis la dua volumo, la Esperanta-Angla Medicina Terminaro, 560-paĝa valora libro. En tiu ĉi laboro multe helpis Profesoro d-ro S. Norvell (Kanado). D-ro Yamazoe post Shinoda estis elstara persono de la medicina esperantista movado. Li estis profesoro de biokemio en Gunma-Universitato de la urbo Maebashi. Li havis diversajn gvidajn postenojn en UMEA, kiel ĝenerala sekretario, redaktoro de MIR kaj kasisto. Li mortis en sia 98-a vivojaro, en 2007.

La Estraro de UMEA kore invitas kuracistojn, apotekistojn, dentkuracistojn kaj ĉiujn aliajn medicinajn laborantojn veni kaj kongresi en Krakovo, Pollando, inter la 13-a kaj 18-a de julio. La programo antaŭvidas krom la fakaj prelegoj viziton de la klinikoj, du ekskursojn, amuzajn vesperojn. Estos eblo tuj post la IMEK veturi al Roterdamo por partopreni la Universalan Kongreson de Esperanto.

Imre Ferenczy

[FORIGITA!: bildo]

La bankedo rememore al Shinoda, 1991

Esperanto: ponto el amikeco inter la Amerikoj

Kiel sciate, en la nacia lingvo nun hegemonia je monda skalo, la geografia nomo America unuakomprene aludas al nur unu el la 35 sendependaj landoj de tiu mondoparto, kiel efiko de la kolonia historio de tiu lingvujo (do, la rilato inter la brita metropolo kaj ties transmara, Novmonda teritorio), kun ebla plifirmiĝo nuntempa de tiu semantika enhavo pro la diverskampa grandpotenceco de tiu aparta lando. En la angla do, kaj laŭ ĝia influo simile en aliaj lingvoj kiel la franca, itala kaj japana, per la vorto americans oni tuj sin referencas al la ŝtatanoj de Usono, kutimo kiu sekve al la filma kaj televida industrioj paradokse etendiĝas eĉ al la vulgara lingvaĵo de kelkaj socitavoloj en la vastaj hispan- kaj portugallingvaj regionoj mem de tiu kontinento!

En Esperanto, tamen, bonŝance eblas multe pli inkluda uzo de tiu koncepto, ne nur leksike sed, pli grave, praktike. Jes ja, fakte la celebra, maldiskriminacia aliro al la nekredeble bunta diverseco — naturmedia, homa, kultura, socipolitika — trovebla tra la Amerikoj (tiel, plurale), estas la sinteno kiu inspiras la entuziasmajn organizajn laborojn por la 7-a Tutamerika Kongreso de Esperanto, okazonta en Montrealo, julie ĉijare iom antaŭ la jubilea UK.

Tre interese, dum en la Amerikoj loĝas la plej nombraj uzantaroj de tri gravaj eŭropdevenaj mondlingvoj (hispana, angla kaj portugala), la Kongreso okazos en la tiukontinenta ero el la monda francalingvujo, nome la Kanada provinco Québec. Krome, dum tiu ĉi Internacia Jaro de Lingvoj, la temo de nia TAKE7 (Ekosistemoj, lingvoj, kulturoj: diverseco por daŭripova evoluigo en la Amerikoj) donos la ŝancon detale, malferme, kun partopreno de neesperantaj membroj de sociaj movadoj, ekzameni kaj pridiskuti la rilaton de la esperantistaro al la riĉa sed minacata kultura heredaĵo de la indiĝenaj lingvoj kaj ties popoloj, aparte nombraj en la tuta Amerika mondoparto, kun historiaj spertoj kaj nuna statuso sufiĉe malsimilaj tra la landoj. Ĉu la solidara strebado al lingva demokratio kaj lingva ekologio, kiun la Manifesto de Prago eksplicite esprimis, estas vera ideoforto de nia movado?

Bele, Esperanto-USA sindone kaj tre kunlaboreme akceptis nian inviton okazigi sian landan E-kongreson kune kun TAKE7. Tio donos la ŝancon por amika, respektoplena renkontiĝo kaj kunlaborado inter sudaj, mezaj kaj nordaj amerikanoj, ĝuste dum historia momento, kiam la kolektiva demando por pli da vera demokratio kaj socia justeco pli kaj pli ĝeneraliĝas, en kulture kaj politike vigla mondoparto, kie en siaj respektivaj landoj la unuan fojon estas ŝtatprezidantoj laboristo (Brazilo), virino (Ĉilio) kaj indiĝeno (Bolivio), dum nigrulo havas seriozajn ŝancojn en Usono mem.

W. E. Collinson iam skribis ke Zamenhof, kies patrujo troviĝis inter Oriento kaj Okcidento, konstruis ponton inter tiuj du mondoj. Liaj samaj spirito kaj praktika lingva ilo helpas nun al ni starigi ponton el amikeco inter la Amerikoj. Venu festi kaj kleriĝi kun ni!

José Antonio Vergara

Ĵurio de la Belartaj Konkursoj elektita

Kadre de la elektado de komisionoj kaj komisiitoj por nova trijara periodo la Estraro de UEA elektis ankaŭ la juĝantojn de la Belartaj Konkursoj. Kune kun prof. Humphrey Tonkin kaj Michela Lipari, respektive prezidanto kaj sekretario, ili konsistigas la Komisionon pri Belartaj Konkursoj. Inter la elektitoj estas pluraj laŭreatoj de la Konkursoj.

Pri la verkoj de la unuopaj konkursaj branĉoj juĝas po tri ĵurianoj. Tiuj pri poezio estas Anja Karkiainen (Finnlando), Carmel Mallia (Malto) kaj Mao Zifu (Ĉinio). Pri prozo juĝos Gerrit Berveling (Nederlando), Donald Broadribb (Aŭstralio) kaj Konisi Gaku (Japanio), kaj pri eseo Detlev Blanke (Germanio), Giancarlo Fighiera (Italio) kaj Gotoo Hitoshi (Japanio).

La juĝantoj pri teatraĵoj estas Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). La Infanlibron de la Jaro elektos Kitagawa Hisasi (Japanio), Jouko Lindstedt (Finnlando) kaj James Rezende Piton (Brazilo). La juĝantoj pri filmoj estas Roman Dobrzyński (Pollando), Brian Moon (Luksemburgio) kaj Francisko Veuthey (Nederlando).

Por la branĉo de kantoj oni provizore ne elektis juĝantojn, ĉar en 2008 ne okazos konkurso en tiu branĉo.

La limdato por partopreni en la Belartaj Konkursoj de 2008 estis la 31-a de marto, escepte de filmoj, por kiuj la limdato estos la 1-a de julio. Ĉiujn konkursaĵojn oni sendu al: Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, Viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio; rete: m...@tiscali.it. Detala anonco aperis en la revuo Esperanto (novembro 2007) kaj en Gazetaraj Komunikoj de UEA n-ro 273.

Claude Nourmont

Fabelkonkurso por infanoj

La literatura centro Päätalo-instituto en Finnlando denove okazigas fabelkonkurson en Esperanto por infanoj. Estas tri kategorioj: infanoj ĝis-8-jaraj, 9-10-jaraj kaj 11-13-jaraj.

La konkursaĵoj estu verkitaj originale en Esperanto de individuaj infanoj aŭ de grupoj (ekz. lernejaj klasoj). En la skribado aŭ tajpado plenkreskulo rajtas helpi laŭ sia konscienco. Individuaj kaj grupaj konkursaĵoj estos taksataj aparte.

Oni sendu la konkursaĵojn poŝte kaj ili alvenu plej laste la 15-an de septembro 2008 ĉe la adreso: Päätalo-instituto, Fabelkonkurso, PL 39, FI-93401 Taivalkoski, Finnlando. Oni uzu pseŭdonimon kaj menciu, ĉu temas pri grupo aŭ unuopulo. La nomo, adreso, naskiĝdato kaj (se eble) telefonnumero aŭ retadreso de la konkursanto estu en aparta koverto.

La rezultojn oni publikigos la 18-an de oktobro, kiam finnoj festas la nomtagon de Satu (finna vorto por fabelo). En ĉiu branĉo estas principe tri premioj. Unu el la gajnintoj de la unua premio ricevos ankaŭ la ĉefpremion “Fabelo Internacia” (sur la bildo).

Pli da informoj donas la komisiito pri la konkurso: S-ino Aini Vääräniemi, Vääräjärventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando; rete: a...@pp.inet.fi. Elstaraj fabeloj, premiitaj en antaŭaj jaroj, legeblas en: http://www.taivalkoski.fi/paatalo-instituutti/esperanto.htm.

Loke-fake-persone

ITALIO: La 4-an de februaro la pola kulturinstituto en Romo kunlabore kun la Hebrea Komunumo de Romo, enkadre de la semajna programo “La tagoj de la memoro kaj de la dialogo” prezentis la teatraĵon Doktoro Esperanto, verkitan kaj prezentitan de Mario Migliucci. Temas pri unuhora monologo aŭtorita de Migliucci, laŭ la verko Una voce per il mondo (unu voĉo tra la mondo) de la itala Esperanto-verkisto Vitaliano Lamberti. La teatraĵo jam sursceniĝis plurfoje en Romo kaj en kelkaj aliaj italaj urboj. La aŭtoro havis nenian kontakton kun Esperanto, ĝis li hazarde ĝin trovis en la reto kaj decidis studi la fenomenon kaj verki ion pri ĝi. Dum la unuhora teatraĵo, kiun enkondukis la prezidanto de IEF Renato Corsetti kaj kiun spektis cento da personoj, oni prezentas la strukturon de la lingvo, sed precipe la vivon kaj emociojn de L.L. Zamenhof ekde la infanaĝo ĝis la forpaso, kaj la profundecon kaj aktualecon de la interna ideo. La verko estas jam tradukita en Esperanton kaj espereble ĝi estos prezentita dum iu UK.

Michela Lipari

Bengalio: Dum la 5-a Azia Kongreso en Bengaluro (Barato) Israelo estis akceptita kiel membro de la Komisiono pri Azia E-Movado (KAEM). Amri Wandel, la iniciatinto de tiu elpaŝo, ne povis partopreni la Azian Kongreson, ĉar li estis preleganto en scienca konferenco, kiu okazis samtempe en Kalkato. Li tamen sukcesis renkontiĝi kun Probal Dasgupta, loĝanto de Kalkato, kiu revenis tien post la Azia Kongreso. La renkontiĝo okazis en la scienca instituto Bose, kiu organizis la konferencon, kaj donis vivan demonstron de nia lingvo al pluraj el la partoprenantoj kiuj scivolis pri ĝi. Post la konferenco Wandel daŭrigis al tri-semajna vizito de Nepalo, kie li renkontiĝis kun esperantistoj en Katmanduo, kaj migradis en la Anapurna montaro de Himalajo.

Amri Wandel

AŬSTRIO: La 10-an de januaro, kadre de la televida elsendo “Winterzeit” (vintra tempo) aperis en la aŭstra televido ORF triminuta kontribuo pri Esperanto. La redaktorino parolis mallonge en Esperanto, post kio sekvis intervjuo kun Herbert Mayer, la direktoro de Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno. La kontribuo estis tre pozitiva. Kontakto al la muzeo: http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/index.htm. Spektantletero povas esti sendata al ORF: k...@orf.at.

Walter Klag

BELGIO: En la Eŭropa Parlamento en Bruselo la 30-an kaj 31-an de januaro videblis ekspozicio pri la temo “Esperanto kiel perilo de translimaj junularaj kontaktoj”. La ekspozicio povis okazi pro subteno de Ljudmila Novak, slovena membro de la Eŭropa Parlamento. Ŝi mem lernis Esperanton en sia junaĝo, kaj plu simpatias al la lingvo, kvankam ŝi ne aktive parolas ĝin. La ekspozicion praktike organizis kaj financis Eŭropa Esperanto-Unio, kaj la inaŭguron ĉeestis Seán Ó Riain, prezidanto de EEU kaj irlanda diplomato, kiu antaŭ nelonge estis taskita direkti la retan sekcion de la ĵus kreita irlandlingva tradukservo de la Eŭropa Komisiono. Kiam la ekspozicio estis inaŭgurita merkrede, Ljudmila Novak parolis slovene pri la du temoj kaj prezentis la premiitojn. Sekvis mallonga resumo en la angla, iu junulo kantis kaj Seán Ó Riain prelegis mallonge pri Esperanto. Finis Flory Witdoeckt per kantado de la Eŭropa Himno en Esperanto. Poste Ó Riain ricevis gratulojn de la slovena ministro pri la medio, Janez Podobnik, kiu havis multajn demandojn pri Esperanto, kaj de direktoro en la Eŭropa Komisiono Filip Majcen. Ambaŭ petis la tekston de la alparolo. Estis ekspoziciataj premiitaj fotoj kaj desegnaĵoj el la konkurso, afiŝoj desegnitaj de Danka Tišljar kaj kvardeko da libroj en kaj pri Esperanto, i.a. la nova lernolibro de Stano Marček en deko da lingvoj kaj la impone dika dudirekta vortaro Esperanta-Germana de Krause.

Angelos Tsirimokos

ĈINIO: Por memori kun gratulo la 100-jaran UEA-jubileon ĉinaj esperantistoj faris kaligrafion en rulaĵo por sendi ĝin al UEA kiel gratuldonaceton. La ĉinalingva teksto estas skribita de kaligrafo s-ro Ma Guoliang, kiu venis el la provinco Qinghai, kaj la Esperanta teksto estas skribita de s-ro Han Zuwu, la prezidanto de Tianjina Esperanta Asocio. La teksto 世界语传天下神州庆百年 signifas, ke Esperanto trairis tra la mondo kaj Ĉinio gratulas UEA okaze de ĝia 100-jara jubileo.

Wei Shan

Recenzoj

Romano sendube bele skribita

Kaj staros tre alte... Trevor Steele. Vieno: IEM, 2006. 239p. 23cm. ISBN 3010000340. Prezo: € 24,00

Ĉiujare aperas pri Jesuo pluraj libroj, inter si tre malsamaj. Kaj staros tre alte... Romano — kompreneble fikcie — pretendas esti biografio pri Jesuo verkita de romiano, kaj elterigita en la jaro 2001. La verkisto volas prezenti tion, “kio vere okazis dum lia vivo” ĉar la “tradiciaj informfontoj” estas “verkitaj jardekojn post la evento”. Simile al aliaj romanoj el nia tempo oni — fikcie — indikas ke la ekleziestroj ne volis ke la biografio aperu.

Oni kompreneble povus konsideri la libron kiel tute elpensitan romanon kaj tiel recenzi ĝin. Ĉar la libro temas pri historia persono, leganto tamen devas alfronti la demandon ĉu la libro estas verkita kiel fikcia romano aŭ kun pretendo pri historie korekta priskribo. La vorto “Romano”, kiu aperas ne sur la kovrilo, sed sub la titolo sur p. 3, estas grava por la kompreno de la libro.

Kia do estas la celo de la romano? La verkinto forigas el la vivo de Jesuo la kristanan interpreton ke Jesuo estas filo de Dio, sanigis malsanulojn per forto de Dio ktp. La libro tamen ne estas pure materiisma, ĉar la verkinto enkondukas pensojn el la moderna novaĝisma religia movado: ekz. Jesuo vidas diverskolorajn aŭrojn ĉirkaŭ homoj, pro ili ekscias pri ilia sanstato kaj pri iliaj pensoj kaj interpretas tiujn kolorojn por sanigi (p. 51-67, 80, 83, 84, 102, 115). Jesuo pensas pri renaskiĝo (p. 38) kaj diras al homo ke “Dio estas en vi” (p. 87). Tio estas pensoj tute fremdaj al farisea judaismo, la movado en kiu Jesuo agis.

En la tre libera rerakonto pri la vivo de Jesuo — nomita Jeŝu — oni tamen rimarkas ke la verkinto respektas Jesuon, kiu vekis fortan fascinon ĉe la aŭtoro. Nur tia fascino cetere povas igi homon verki dikan romanon, meditante pri evangeliaj rakontoj kaj psalmaraj psalmoj. El la meditado elkreskis juna juda knabo Jeŝu, kun pluraj fratoj kaj fratinoj, kiu daŭre meditas pri Dio kaj Mesio, kaj kiu ne povas ne rimarki la aŭrojn ĉirkaŭ la homoj, klare komprenante iliajn problemojn.

La ĉapitro “Vivo de monaĥo” estas la plej interesa parto de la libro, eble ĉar ĝi multon rakontas ĝuste pri tiu tempo de la vivo de Jesuo pri kiu silentas la Biblio, inter liaj 12-a kaj 30-a jaroj. Pro bibliaj rakontoj pri lia tentado en la dezerto oni supozis ke Jesuo havis rilaton al la dezerta grupo de esenoj en Kumran. Tiun temon Steele lerte disvolvas.

Kaj staros tre alte... sendube estas bele skribita verko. La stilo estas simpla. Tial la legado fluas rapide, krom en kelkaj iom longaj monologoj. Lingvajn erarojn mi ne trovis. La homoj estas priskribitaj kiel veraj vivaj homoj kun realismaj homaj problemoj. Tamen, nur tiu, kiu neniam antaŭe aŭdis pri Jesuo, povas ĝui la libron kiel nuran romanon. Mi ne povis legi ĝin ne la tutan tempon komparante ĝin kun la Biblio.

Pro tio mi ege sopiras legi la trian volumon de La fotoalbumo de la sama aŭtoro. Ĝin mi povas legi sen Biblia fono.

Leif Nordenstorm

Japana komikso

La Flambirdo. Parto “Futuro”. Tezuka Osamu. El la japana trad. Konisi Gaku. Toyonaka-si: Japana Esperanta Librokooperativo, 2001. 295p. 21cm. ISBN 4888870195. Prezo: € 18,30

La Flambirdo (parto “Futuro”) estas la dua el 9 partoj de longa, ambicia bildromano. Kiel la ceteraj partoj, ĝi legeblas aŭtonome kiel aparta artverko. Aperinte en kajeroj dum la jaroj 1967-1968, ĝi komenciĝas ĉe la jaro 3404 p.K. kaj kondukas la leganton tra diversaj spacoj kaj tempoj, antaŭen kaj retro, kun rigardo al la eblaj paseoj kaj futuroj de la homaro kaj de aliaj specioj loĝontaj (aŭ loĝintaj) la saman planedon kiel ni. Temas pri mangao, la ege furora japana ĝenro de komikso, kies karakterizajn klarkonturajn kaj rond-okulajn figurojn kreis Tezuka mem libere laŭ la modelo de la desegnoj de Walt Disney. Enhave oni do ne atendu de ĝi la denson kaj profundon de majstraj sciencfikciaj romanoj (kiel Lastaj kaj unuaj homoj, La lastaj homoj en LondonoLa stelfaranto de Olaf Stapledon, nepre tradukindaj al Esperanto); tamen La Flambirdo per siaj propraj rimedoj esprimas la saman miron antaŭ plej diversaj ebloj de (mis)evoluo.

Jorge Camacho

Libro konvena ankaŭ nialingve

Lingvokul’turologiĉeskie aspekty planovyh meĵdunarodnyh jazykov. Na fone etniĉeskih jazykov. A.C. Meľnikov. Rostov-na-Donu: RGPU, 2004. 631p. 20cm. ISBN 5848000360. Prezo € 36,00

La disertacio de A. Melnikov pri la lingvokulturologiaj aspektoj de la internaciaj planlingvoj estas preskaŭ ekskluzive dediĉita al pristudo de la lingvokulturaj fenomenoj observeblaj en la uzado de Esperanto. Ĝi do valoras unuavice por la lingvistoj, kiuj serioze interesiĝas pri Esperanto, kaj por la esperantistoj, kiuj serioze interesiĝas pri sia lingvo (do ne nur pri ĝia propagando). La libro enhavas abundegon da citaĵoj el la esperantlingva literaturo (vastasence), nekompareble pli multe, ol la ĝisnunaj similtemaj verkoj, inkluzive la antaŭajn de la sama aŭtoro.

Post enkonduko pri la kultursignifa funkcio de planlingvoj ĝenerale kaj de Esperanto speciale, estas detale pristudataj la ludeca komunikado (i.a. la vortludoj), la personeco de la tipa esperantisto kaj la kulturo de la esperantista sociumo aŭ “kvazaŭ-etno”. La aŭtoro liveras abundan bibliografion (pli ol 600-eran) kaj interesan “koncizan teman vortaron de esperantonimoj”.

Troveblas en tiu ĉi rimarkinda verko multegaj ekzemploj de vortludoj (kun multaj citaĵoj de Bervalaĵoj, de Ŝvarco kun siaspeca spico kaj de malklasikaĵoj de La Kancerkliniko, klasifikitaj laŭ formaj kaj sociaj kriterioj, tre interesaj rimarkoj pri la memstariĝo de la semantikaj kampoj en nia lingvo malgraŭ ties rilatoj kun naciaj lingvoj, kaj detala studo pri la psikologiaj kaj ideologiaj trajtoj de la “tipa esperantisto” kaj de la esperantistaro ĝenerale. Obĵetindas, ke ne ĉiuj esperantouzantoj reagas same al aludoj pri fakdelegito, Montevideo, denaskulo aŭ Grezijono. Sed la aŭtoro agnoskas, ke unuecaj kriterioj ne ekzistas por difini la “mezan” reprezentanton de tiu siaspeca “etno”, kaj ke tiu rimarko validas por ĉiuj lingvokomunumoj. Oni povus eĉ starigi la demandon, ĉu iuj aspektoj de la esperantista folkloro, ligitaj kun specifa historiografio (la negativaj bildoj de Bofronto aŭ Blinkenbergo, la mitoj pri Bjalistoko aŭ Bulonjo, la diversurbaj manifestoj) ne rivelas sekton aŭ tribon pli ol modernan popolon. Al la kulturologio de la aŭtoro oni povus aldoni, ke tiaspecaj folkloraĵoj iĝas vere kulturaj, kiam ili estas satirataj aŭ pastiĉataj.

El la konkludoj de la aŭtoro elstaras la asertoj, ke en nia lingvo, kiel en la etnaj, normale aperas homonimeco kaj plursignifeco, kaj ekzistas kulturaj konotacioj.

Ĉar la lingvo uzata limigas la nombron de legantoj (tamen ruslingvanoj senprokraste akiru ĉi tiun verkon sen atenti la elĉerpon de la tricent ekzempleroj), estus dezirinde antaŭvidi esperantlingvan eldonon, kiu povus esti malpli ampleksa ol la nuna 630-paĝa volumo, post forsarko de la tradukoj kaj de multaj klarigoj, destinitaj al neesperantistoj.

Michel Duc Goninaz

Retajpaĵo kun kortuŝa traduko

Mia vojo. Versaĵoj. Nikolaj Ĥoĥlov. Samara, 2005. 110p. 21cm. Prezo: € 9,00

Pri Nikolai Hohlov (1891-1953) aperis EVA-angulo en la revuo Esperanto (n-ro 1179, marto 2005, p. 70).

Mia vojo estas nura sufiĉe fuŝa retajpaĵo, cetere kun ŝanĝita ordo, de lia poemaro La tajdo (1928), kun jenaj diferencoj: 1) mankas la poemo “S. H. S.”; 2) aldoniĝas plia ero, Viburno, el 1928; 3) apud ĉiu poemo aperas spegulpaĝe la traduko en la rusa, tamen mankas ĉiaj informoj en tiu lingvo pri la aŭtoro kaj liaj verkoj, malkiel en Esperanto.

Koncerne la rusigon, ĝi montriĝas bona, kortuŝa, foje pli kortuŝa ol la originalo, kun oftaj ŝanĝoj rilate la elektitajn bildojn kaj la ordon interne de la strofoj; ĝia lingvaĵo fakte memorigas la belan verkmanieron de rusaj poetoj de l’ komenco de la dudeka jarcento.

Anstataŭ ĉi libreto, preferindus nova digna eldono de La tajdo, zorge editorita. Poemoj kiel “Plendo” aŭ “La luna ebrio” certe meritas tion.

Jorge Camacho kaj Pedro Hernández Úbeda

Tre bonvena verketo pri Eŭropa historio

Letero al la Korintanoj. Klemento el Romo. Trad. A. Zecchin. Torino: UECI, 2003. 48p. 21cm. Prezo: € 3,00

Letero al la Korintanoj — ho, tiun mi jam konas! supozeble estas la reago de la ĝenerala publiko. Kaj verŝajne oni tuj pensas pri la Nova Testamento, pri Paŭlo.

Nu, kvankam erara, ne estas maltrafa asociado: temas ja pri teksto, kiu povus enesti en la Nova Testamento, sed ĝi pro diversaj kialoj ne estis enmetita en la definitivan version de la Nova Testamento. Klemento el Romo estis gvidanto de la eklezio de Romo (laŭ romkatolika tradicio do “papo”) fine de la unua jarcento; laŭdire li mortis martire en 97.

La recenzata verkaĵo komenciĝas per enkonduko pri la aŭtoro, pri la historia kaj teologia enhavo de la letero mem kaj pri kelkaj interesaj demandoj ligitaj al ĝi.

Poste sekvas la traduko, feliĉe kun klaraj indikoj de ĉapitroj kaj versikloj, tiel ke, se en iom fakula rondo oni volas citi el ĝi, oni povas doni tiujn font-indikojn. Tre bonvene.

La notoj reliefigas kelkajn aspektojn de la teksto indajn je plia prikonsidero.

Ni sincere eldiru, ke estas tre bonvena verketo. Tro longe ĝis nun en nia Esperantujo estis preskaŭ neeble trovi tradukojn el tiu parto de la Eŭropa historio. Kristanismo ja grandparte kun-konstruis Eŭropon, do iom funde koni kristanismon ankaŭ tiurilate povas esti utile. Krome estas eta kontribuo al heziteme estiĝanta malgranda teologia tekstaro nialingve.

La Letero al la Korintanoj apartenas al la tiel nomataj Apostolaj Patroj, fakula indiko pri grupo da influaj tekstoj el la unuaj generacioj de la kristanismo, kiuj ĉu kune ĉu memstare dum certa tempo estis konsiderataj kiel parto de la Nova Testamento. El tiu tekstaro ĝis nun aperis en Esperanto nur La Didaĥeo kaj Al Diogneto. Mankas ankoraŭ la plimulto el la Apostolaj Patroj.

Malgranda noto en la interna fina kovrilpaĝo montras, ke pastro Angelo Duranti, kiu siatempe iniciatis la ideon pri nova Ekumena Traduko de la Biblio, esperis enmeti en ĝin ankaŭ ĉi tiajn tekstojn. Bedaŭrinde kun lia morto ŝajne malaperis ankaŭ ĉi tiu lia iniciato. Estus kulture grava atingo, se Esperanto povus disponi pri tia “pli ol kompleta” Biblio.

Nefakuloj pri frua eklezia historio certe povas lerni ĉi tie multon en detaloj kaj por tiel diri “el la unua mano” pri la vivo de la plej fruaj kristanoj. Oni vidas, kiajn aferojn ili opiniis gravaj, kaj kial. Tre rekomendinde!

Persone mi iom bedaŭras, ke kelkfoje la tradukinto uzas vortojn dubajn aŭ tro nekutimajn: ekzemple afrankito (p. 3) por liberigito; preambolo (p. 7) por enkonduko aŭ simile.

Ankaŭ enestas pluraj malglataĵoj, kiuj pensigas pri troa rapidemo: ĉu interŝanĝo de Latina aŭ Itala vorto kun samsona sed alisignifa Esperanto-vorto (mi rimarkis, sed bedaŭrinde la paĝon ne notis pri miteco por mildeco) aŭ transskribo tro italeca, kie jam establiĝis Esperanta formo, ekzemple en noto 10 je p. 44: Taĉito por Tacito, Muzjo Scevola por Mucio Skevolo, Isiono por Iksiono, aŭ Osirinka papiruso (p.3) por la en fakula rondo kutima Oksirinĥa papiruso (origine: Oxyrhynchos).

Ja estas rekomendinde, kiam oni ektradukas el la klasikaj lingvoj, unue bone informiĝi pri la jam formiĝanta tradicio tiuterena: Grabowski, Kalocsay, Waringhien, Goodheir, Berveling... Tamen, ĉi tiaj makuletoj ne estu malhelpo uzi la verkaĵon kun bona profito.

Gerrit Berveling

Nenio estas pli internacia ol Esperanto

Kun la ĉeftemo “Esperanto en la multlingva Azio” okazis de la 11-a ĝis la 15-a de februaro 2008 en Bengaluro, Barato, la 5-a Azia Kongreso, kun 254 aliĝintoj el 29 landoj (13 el Azio kaj 23 ekster Azio).

Al la antaŭaj Aziaj Kongresoj azianoj venis preskaŭ nur el Ĉinio, Japanio kaj Koreio, sed en tiu ĉi kongreso estis reprezentitaj ankaŭ Bangladeŝo, Barato, Irano, Israelo, Japanio, Koreio, Mongolio, Nepalo, Pakistano, Srilanko, Taĝikio kaj Vjetnamio, do preskaŭ ĉiuj aziaj landoj, kie ekzistas Esperanto-movado.

La kongresejo estis Kunvena Centro de Nacia Instituto pri Mensa Sano kaj Neŭra Scienco. S-ro LEE Jung-kee el Koreio elektiĝis la nova prezidanto de Komisiono pri Azia Esperanto-Movado. La nacia vespero konsistis el belegaj tradiciaj dancoj fare de profesiaj dancistoj kaj la internacia arta vespero el amatoraj kantoj, muzikoj, dancoj kaj aŭkcio. Okazis 33 kunsidoj, de konversaciaj, artaj, politikaj, edukaj, lingvistikaj, ĝis la laboraj, “KAEM-aj”. En la koridoro oni ĝuis japanajn paperfaldarton, kaligrafion, abakon kaj surpoŝtkartan desegnadon.

En la fermo la mongola reprezentanto s-ro Enkhee Chimedtseren invitis la kongresanojn al la 6-a AK, okazonta en junio 2010 en Ulaanbaatar. “Nenio estas pli internacia ol Esperanto”, diris antaŭ la fermo la prezidanto de Bangladeŝa Esperanto-Asocio, s-ro Muhammad Mahbubul Huq. La nova prezidanto prezentis la novan laborplanon kaj deklaris la 5-an Azian Kongreson fermita.

Hori Jasuo

Internaciaj kursoj en Pollando

En la tagoj 02-10 feb 2008 okazis en la pola urbo Bydgoszcz Internacia Pedagogia Kurso kaj Kurso pri fotado. La kursojn organizis Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo.

En la kursoj partoprenis dekkelkaj personoj reprezentantaj kelkajn landojn en Eŭropo, Afriko kaj Azio. Dum pli ol unu semajno oni povis konatiĝi kun interesa rekta metodo de instruado de Esperanto laŭ materialoj de Stano Marček, kiun gvidis Stanisław Mandrak. La metodikon de instruado de lingvoj priparoladis Augusto Casquero de la Cruz kaj la metodikon de instruado de la pola lingvo por eksterlandanoj prezentis d-inoj Agnieszka Rypel kaj Beata Cieszyńska el la Universitato de Kazimiro la Granda en Bydgoszcz.

Kazimierz Ludwicki instruis pri la laboro de vojaĝgvidantoj kaj ĉiĉeronoj. Stanisław Mandrak prezentis seminarieton por Esperanto-instruistoj, parolante pri siaj spertoj en instruado, kaj prezentante la materialojn de UEA La komuna Eŭropa referenckadro. Andreo Grzębowski kaj Henryk Nahorski rakontis pri problemoj de fotado, montrante fotojn kaj priparolante erarojn kiujn oni faras dum tiu okupo. Dum kelkaj tagoj la partoprenantoj povis ĉeesti en mini-kurso de la hispana lingvo, kiun gvidis Augusto Casquero de la Cruz. Fine de la kursoj oni preparis sin por ekzamenoj. La lernantoj prezentiĝis antaŭ la ekzamena komisiono respondante al diversaj demandoj. Kun pozitivaj rezultoj defendis siajn taskojn preskaŭ 10 personoj. Oni devas aldoni, ke dum la kurso estis prezentita registraĵo de Claude Piron pri Esperanto kaj filmo surbaze de lia libro Gerda malaperis. Tiuj faktoj estis preparitaj omaĝe al Claude Piron, kiu mortis kelkajn tagojn antaŭ la aranĝo. En la lasta tago venis grupo de esperantistoj el Malborko. Edward Kozyra, vicprezidanto de PEA, informis pri la lastaj eldonaĵoj kaj pri sia pola-Esperanta-angla vortaro.

Stanisław Mandrak

Komuna kongreso en Oceanio

Oceania Kongreso, komuna kongreso de Nov-Zelanda Esperanto-Asocio (NZEA) kaj Aŭstralia Esperanto-Asocio (AEA) okazis en la varmsomera Aŭklando, Nov-Zelando, 14-23 jan 2008.

Ĉeestis 59 personoj el 9 landoj. Precipe ĝojiga estas la fakto ke venis ses plejparte novaj samideanoj el Nov-Kaledonio (eta franca insulo inter Aŭstralio kaj Nov-Zelando).

Dum la kongreso okazis prelegoj, ekskursoj, distraĵoj kaj kursoj kun internaciaj instruistoj. La kongreso estis granda sukceso kun internacia etoso kaj novaj lernantoj de Esperanto. En la ĉefa novaĵprogramo de la plej grava televida kanalo de Nov-Zelando aperis duminuta ero pri la kongreso, kiun vidis proksimume miliono da novzelandanoj, en kiu la prezidantoj de NZEA kaj AEA estis intervjuataj. La intervjuo estis pozitiva pri Esperanto kaj montris infanajn kongresanojn. La komuna kongreso estas parto de plia kunlaboro inter NZEA kaj AEA.

David Ryan

Bibliografia ekspozicio en Madrido

De la 11-a de februaro ĝis la 8-a de marto eblis viziti en la madrida komerca centro Gran Vía de Hortaleza la bibliografian ekspozicion Esperanto, de la creación individual a la creación colectiva.

Organizis ĝin Hispana Esperanto-Federacio (HEF), kadre de sia projekto Lingvoj, trezoro de la homaro, ilo por dialogo, kiu disvolviĝos dum 2008 kaj 2009 por celebri la Internacian Jaron de la Lingvoj, la Eŭropan Jaron de la Interkultura Dialogo kaj por kunmemori la 100-an datrevenon de Universala Esperanto-Asocio.

La elektitaj libroj montris kiel persona projekto, la individua kreaĵo de Zamenhof, iĝis tutmonda kultura movado danke al la kolektiva laboro de beletristoj kaj parolantoj de la lingvo. La ekspozicio celis esti samtempe distra kaj instrua, tial, krom la libroj kaj ties bibliografiaj referaĵoj, la vizitantoj trovis en la vitrinoj ankaŭ tekstetojn kun koncernaj informoj pri la lingvo kaj ĝia kulturo. Ĉio organiziĝis laŭ tri aksoj:

  1. La individua kreado: Zamenhof, iniciatinto de Esperanto. Ĝi montris librojn kaj alispecan materialon pri Zamenhof kaj la originoj de la lingvo: biografiojn, fotojn, la Fundamenton de Esperanto ktp.
  2. La kolektiva kreado: literaturo, evoluilo de la lingvo. Ĉi branĉo reliefigis la gravecon de literaturo en la evoluo de Esperanto ĝis plena maturiĝo, tial la montritaj libroj kovris panoramon de la unuaj tradukoj de Zamenhof ĝis nun: la literaturo tradukita kaj originala por infanoj kaj junuloj, sciencfikciaj verkoj kaj eseoj.
  3. La kolektiva kreado: Esperanto-parolantoj, forĝistoj de la kulturo. Vera enradikiĝo de la lingvo ŝuldiĝas, tamen, al ties parolantoj, kaj tio montriĝis en la tria fako de la ekspozicio. Vizitantoj vidis ĉi tie ampleksan kolekton de revuoj kaj diskoj, kaj eldonitaĵoj de la plej gravaj Esperanto-institucioj, ĉefe de UEA, pri kies ĉi-jaraj centjariĝo kaj kandidatiĝo al la Nobel-Premio pri Paco oni ankaŭ informis.
Ana Manero

Forpasoj

Apsana Giri (1981-2008), nepala esperantistino, kiu partoprenis i.a. en la 61-a IJK en Zakopane (2005) kaj la 92-a UK en Jokohamo (2007), pereis la 1-an de januaro en aŭtomobila akcidento en Usono.

Fernando Domingues da Costa (1920-2007) mortis la 6-an de septembro en Lavra (Portugalio), kie li longe estis delegito kaj fakdelegito pri SOS-aŭtoservo. Kunfondinto de Portugala E-Asocio, li aktivis en ĝiaj gvidorganoj i.a. kiel kontrolkomitatano kaj prezidanto de la ĝenerala asembleo.

Dong Shulin (1971-2008) mortis la 6-an de januaro en Zaozhuang (Ĉinio). Li estis komitatano B de TEJO 1998-2000 kaj vicprezidanto de la Junulara Komitato de Zaozhuang-a E-Asocio.

Georgine van Gijn (1914-2008) mortis la 11-an de januaro en Utrecht (Nederlando). Ŝi estis dumviva membro de UEA kaj delegito en Soest 1989-97.

Jeremi Gishron (antaŭe Hans Henrikson; 1948-2008) mortis la 18-an de februaro en Jerusalemo, kie li estis vic- kaj fakdelegito. Antaŭ sia transloĝiĝo al Israelo en 1981 li vivis en Svedio. En 1981 aperis lia svedlingva doktora disertacio pri hilelismo, la “pontoreligio” de Zamenhof. Li verkis multe pri filozofiaj, lingvaj, religiaj k.a. temoj, i.a. Lingvo kaj religio (1986), kaj kutime eldonis siajn verkojn nome de sia Centro Sivron.

Donald (Don) J. Harlow (1942-2008), dumviva membro de UEA, mortis la 27-an de januaro en Pinole (Kalifornio, Usono). Li estis prezidanto de E-Ligo de Norda Ameriko 1993-1996, plurperiode redaktoro de ĝia organo Esperanto USA kaj dum multaj jaroj laboris kiel oficisto en ĝia Centra Oficejo. Li aktivis ankaŭ kiel verkisto, tradukisto kaj klera recenzisto. Kiel profunda konanto de la Esperanta literaturo kaj pionira fakulo pri interreto li kreis la unuan ampleksan retan kolekton de Esperantaj literaturaĵoj. Jam de 1995 estas legebla en interreto lia verko pri la lingva problemo kaj Esperanto, The Esperanto Book. En 2003 li ricevis Premion Deguĉi kaj en 2007 la unuan Diplomon pri Elstara Agado de UEA. En 2007 ELNA starigis Premion Harlow por la gajninto de la ĉiujara konkurso de tradukoj el la usona literaturo.

Bernd Hasecke (1928-2008) forpasis la 5-an de februaro en Velbert, kie li estis fakdelegito pri ordosociologio kaj sociekonomio.

Suni Kay (2002-2008) forpasis la 10-an de januaro en Taipei, tri monatojn post kiam oni diagnozis ĉe si cerban tumoron. Filineto de Gregory Kay, redaktoro de Formoza Folio, ŝi estis denaska esperantisto, kiu flue parolis la lingvon kaj scipovis multajn Esperanto-kantojn.

Elly (Els) Kervers-van Tholen (1915-2008) mortis la 20-an de novembro en Naarden (Nederlando). Ŝi estis fakdelegito pri lingvoj 1961-2003. En la 60/70-aj jaroj ŝi animis la movadon en Hago, i.a. kiel kursgvidanto. Ŝi estis membro de LKK de la 49-a UK en Hago en 1964. Post transloĝiĝo al la provinco Limburgo ŝi precipe dediĉis sin al koresponda instruado de afrikanoj, multajn el kiuj ŝi renkontis dum vojaĝo al Benino kaj Niĝerio en 1991.

Erikas J. Laiconas (1928-2008) forpasis la 28-an de januaro en Kaunas (Litovio). Luterana pastro, li aktivis en KELI kaj organizis la 11-an Ekumenan E-Kongreson en Kaunas en 1995. De li aperis Momentoj de la vivo de M. Luther sur provizoraj monbiletoj (2004).

Léon (Leo) Lentaigne (1909-2008) mortis la 2-an de februaro en Montpeliero. Li estis pioniro de la Freinet-pedagogio, kiun li aplikis jam en la 30-aj jaroj kaj en kies faka asocio ICEM-Esperanto li aktivis. Li agadis ankaŭ en SAT kaj SAT-Amikaro, kaj ekde 1957 li estis membro de UEA, poste ankaŭ longtempa delegito kaj fakdelegito (pedagogio, sindikatoj, turismo). Lia plej populara verko estas la plurfoje represita frazaro Kiel diri? (1980), krom kiu li aŭtoris i.a. Abrégé pratique de la grammaire espéranto (1986), Tiel diru! 5000 expressions Esperanto (1994), kaj la rememorojn Parolas veterano (1997). Li estis granda subtenanto de triamondaj esperantistoj, precipe afrikaj kaj ĉinaj. En 2006 li ricevis la premion Ada Fighiera-Sikorska.

Nomura Rihei (1907-2008) forpasis la 13-an de januaro. Li kompilis la verkon Zamenhofa ekzemplaro (1989), pli ol 500-paĝan konkordancon de esprimoj uzitaj de Zamenhof. En 1990 li ricevis Premion Ossaka, la plej prestiĝan movadan rekonon en Japanio.

Ogawa Goro (plumnomo Takasugi Ichiro; 1908-2008), membro de la Honora Komitato de la 92a UK en Jokohamo, forpasis la 9-an de januaro. Li famiĝis en la japana Esperantujo pro siaj japanaj tradukoj de verkoj de Eroŝenko.

Szilveszter Ördögh (1948-2007) mortis la 16-an de novembro. Li estis populara verkisto kaj ankaŭ hungarigis verkojn el la franca kaj vjetnama. De 1988 li estis ĉefredaktoro de Tekintet, kultura revuo de Hungara E-Asocio, en kiu li aperigis tradukojn de centoj da Esperanto-verkoj kaj dekojn da noveloj el malgrandaj lingvoj tradukitaj el Esperanto.

Evert Rausek (1926-2007), iama fakdelegito pri fervojoj kaj SOS-aŭtorservo, mortis decembre en Malmö (Svedio).

William D. O’Ryan (1944-2008), dumviva membro, forpasis la 28-an de februaro en Chandler (Usono).

Peter Roether (1924-2008), dumviva membro kaj ekde 1983 delegito, mortis la 8-an de februaro en Michelstadt (Germanio).

Dea Veronese (1928-2008), dumviva membro kaj iama fakdelegito pri virinaj aferoj, forpasis la 14-an de januaro en Verona (Italio).

J. Tillman Williams (1926-2008) mortis la 14-an de februaro en Garden Grove (Kalifornio, Usono), kie li iam estis urbestro. Gazetaraj nekrologoj elstare menciis lian esperantistecon.

Revuo Esperanto 2008 5

Malferme

Serĉi vojojn por Esperanto al fakaj medioj

Danke al la iniciato de d-ro E. James Lieberman, malgranda teamo de E-aktivuloj sukcesis proponi kaj okazigi Simpozion kadre de la Jara Kunveno de AAAS, nome la Usona Asocio por la Antaŭeniro de la Scienco (Bostono, februaro 2008), mondskale grava porscienca grupo, kiu i.a. eldonas la prestiĝan revuon Science.

Nia laborgrupo (J. Lieberman, H. Tonkin, M. Fettes kaj mi) kaptis la ŝancon ke la tegmenta temo estis “Scienco kaj teknologio laŭ tutmonda perspektivo” por atentigi pri ties neglektata lingva dimensio, kaj tial sub la titolo “Nur-angla scienco en multlingva mondo: kostoj, avantaĝoj kaj alternativoj” nia aranĝo utilis por kritike relanĉi tie mem la demandon pri la ekskluda unulingvismo nun reganta en la tutmonda scienca penado, el vidpunktoj ne nur ligitaj al nia movado, ĉar ni invitis kunprelegi la konatan germanan lingviston Ulrich Ammon, kies esplorkampo estas ĝuste la lingva komunikado en la sciencoj. Kiel indikilo pri la ebla efiko de nia konsciiga ago povas servi la redaktora enkonduko al la lasta eldono de la grava biologia revuo The Scientist, kiu sin referencante al nia Simpozio serioze agnoskas la problemon kaj ĝiaj diversaj implicoj (http://www.the-scientist.com/2008/4/1/13/1/). En sia tiama prelego Humphrey Tonkin konvinke emfazis la profundan maljustecon de la gravegaj diskriminacio kaj unuflanka avantaĝo kiujn la nuna situacio eternigas, klarigante ke la memreprodukta regado de la angla atribueblas al historie analizeblaj kialoj ekonomiaj kaj politikaj. Mia kontribuaĵo klopodis starigi ponton inter la postuloj al efikeco kaj egaleco ĉe scienca edukado kaj priscienca komunikado al la publiko unuflanke, kaj la lingvaj homaj rajtoj kaj lingva ekologio aliflanke. Aludante al la Internacia Jaro de Lingvoj kaj ties slogano “lingvoj gravas!” mi alvokis por lingvopolitiko en la scienco, kiu estu kaj interlingva kaj multlingva, kaj lanĉis konkretajn proponojn por iniciatoj kiuj povus helpi kunigi tion kion mi nomis rajto al la scienco kaj nian strebadon al lingva demokratio.

Sur kiuj motivado, principaro kaj strategio eblas (ankoraŭ) pripensi la fakan E-agadon?

La ĉi-supra ekzemplo prezentas unu el la eblaj manieroj (ne la ununura) aŭdigi nian voĉon ekster la fermitaj, intimaj cirkloj de Esperantujo, ĉi-kaze en strikte faka medio, per aliro kiu serĉis inspiron en la evoluantaj principoj de nia movado, lastfoje esprimitaj en la Manifesto de Prago. Ni klopodis vigle atentigi pri la daŭre diskriminacia situacio, kiu i.a. nuligas la potenciale riĉigan kontribuadon kiun la lingva diverseco povus alporti al la kolektiva kreemo tiom necesa en la plene internaciiĝinta scienca penado.

Indas do levi la demandon ĉu sur aliaj kampoj de la homa agado eblas pripensi analogajn aŭ alternativajn alirojn surbaze de tiu nia etika sinteno kiun konsistigas signifoplenaj ideoj pri demokratio, transnacia edukado, pedagogia efikeco, plurlingveco, lingvaj rajtoj, lingva diverseco kaj homa emancipiĝo. Ekzemple, eblas bildigi al si la ŝancon ke en diversaj fakoj oni povus trovi aliancanojn por nia strebado, ekzemple la membrojn de lingvaj minoritatoj, kiuj laborante en tiuj fakaj medioj trovas sin en diversspeca malavantaĝa pozicio.

Kompreneble, oni devas tamen agnoski ke la individuaj motivoj okupiĝi pri Esperanto povas esti malpli socie engaĝitaj, eĉ tute aliaj, kiel ekzemple la simpla kaj plenrajta deziro aliĝi al la plurgeneracia, stimule sukcesinta provo igi planlingvon io reale vivanta. Jes ja, Esperanto kiel lingvo estas alloga en si mem, do kial ne kontribui al la kolektiva eksperimentado disvolvi ĝin ĉiudirekten por kovri apartajn fakspacojn? Bela ekzemplo pri tiu valora sinteno estas tio ke, kiel sciate, la meritoplenaj klopodoj de aro da persistaj aktivuloj sukcesis teni la Esperantan version de Vikipedio kiel unu el la plej artikolnombraj tra la jaroj, apud la respektivaj versioj en mondskale gravaj etnolingvoj, heroe atingante tre valoran kulturan korpuson je ĉies dispono kaj krome, tute eksterproporcian videbligon de nia lingvo.

Eĉ el vidpunkto de alekstera informado, nia ofta argumento ke Esperanto estas normala homa lingvo per kiu eblas esprimi ĉion (kaj eĉ pli), bezonas konkretajn pruvojn. Ĉiu IKU-prelego, ĉiu populariga artikolo aŭ pli ampleksa teksto pri ajna ero el ajna fako povas esti konsiderata kontribuaĵo al la evoluigo kaj riĉigo de la lingvo, kaj krome al la klerigo de la membroj de nia komunumo, kiu povus esti modela en sia interna kapablo dialogigi la homojn ne nur trans la lingvaj kaj naciaj baroj, sed ankaŭ trans la kreskantaj fakaj limoj. Ĉio tio, tamen, bezonas racian kaj kiel eble plej koheran aliron, aparte rilate la terminologiajn principojn kaj decidojn, por ne kaosigi aŭ fremdigi la lingvon. Ni revenos al tio.

Menciendas ankaŭ ke, verŝajne, Esperanto estas sufiĉe ofte konceptita nur kiel tre agrabla libertempa, distra ŝatokupo, kiun oni aktive apartigas disde la propra, profesia okupiĝo kaj ties pezaj devigoj, kaj tial tute ne estiĝas interesiĝo pri la ligoj imageblaj inter nia lingva fenomeno kaj oniaj unuopaj fakoj. Tiu sinteno povas aspekti frustra antaŭ la okuloj de aliaj membroj de la komunumo, pli proksimaj al la jam menciitaj aliroj. Nu, kompreneble ĉiu plene rajtas ĝui la aferon libervole kaj tamen, eĉ eblus ĉi-terene hipoteze pensi ke Esperanto, kiel trafa, praktika vojo al amikeco kun aliaj homoj en aliaj lokoj de la mondo, ankaŭ povus havi fakan trajton, nome faciligi la kontakton kun profesiaj kolegaj cirkloj, ĉe kiuj cetere povas ekzisti pli da ŝanco trovi komunaĵojn kiel terenon por konstrui daŭran amikecon.

Kiu rolo do por la fakaj asocioj/retoj?

Ni devas kuraĝe alfronti la maltrankviligan fakton ke kelkaj, eble pluraj fakaj asocioj stagnas jam de jardekoj, aŭ rapide velkas aŭ riskas malaperi, dum bonŝance aliaj naskiĝas (ekz. sportistoj MELS, 2004), refondiĝas (TEĴA) aŭ digne jubileas (ekz. sciencamikoj ISAE, 1906-2006). Preskaŭ ĉiu faka asocio rite deklaras sian celon “disvastigi Esperanton en la A-, B- aŭ Z-medio, kaj komuniki la atingojn de A, B aŭ Z inter la esperantistaro”. Indus esplori kion oni vere faras por plenumi tiujn pravajn punktojn, aŭ ĉu entute la fakaj asocioj emas funkcieti kiel fermitaj cirkloj tiel en nia jam fermita E-mondo, kiel en la “realmondaj” fakaj areoj. Verŝajne estus troa revo imagi E-grupojn agantajn ene de internaciaj fakaj asocioj, sed almenaŭ ni memoru ke ĝuste ion tian klopodis fari iuj el niaj pioniroj, kiam estis trovebla multe pli da memfido kaj kuraĝo inter la esperantistoj. Ne mankas tamen nuntempa ekzemplo tiuspeca, nome Rotaria Amikaro de Esperantistoj, RADE, kiu, kvankam malgranda, aktive partoprenas mondkongresojn de tiu asocio.

En la ĝenerala E-movado lastatempe stariĝis la demando pri la organizaj modeloj en la nuna, ŝanĝiĝanta mondo. Dezirinde, simila diskutado estiĝu pri la fakaj grupiĝoj. Alternative aŭ kompletige al la tradiciaj asocioj povus naskiĝi fakaj retoj, pli aktivaj, pli produktemaj, pli konsciaj pri la eblaj manieroj levi la prestiĝon de Esperanto kaj de la ideoj kaj spertoj al ĝi ligitaj, konsciaj ke la unuopaj sintenoj al Esperanto estas tre diversaj, sed ke tamen eblas kompromisaj iniciatoj. Modela ĉi-rilate estas la Tutmonda Asocio de Konstruistoj Esperantistaj TAKE, kiu i.a. vivigas la interkonsiliĝan diskut-leteron Konstru-Forumo por solvi terminajn problemojn de tiu fako, sub la gvido de la sperta terminologiisto Jan Werner.

Ideoj kaj manoj estas bezonataj por elpensi kaj realigi projektojn

Ĉiu Esperanto-parolanto portas diversajn identecojn, nome la etnan, seksan, generacian, (ne)religian, regionan, profesian, politikan ktp. Anstataŭ apartigi aŭ mutigi iujn el ili, mi kredas ke estus pli bone kontribui el ĉiu el ili al la bunta diverseco de nia movado/komunumo kaj ties kulturo, serĉante vojojn por tio, kunlabore kun aliaj homoj simile orientitaj. Tial salutindas kiel bela ekzemplo la ĵusa fondiĝo de Islama Esperanto-Asocio por Interkultura Dialogo, aparte en mondo kiu ĝuste tiom forte bezonas dialogon tian.

Unu el la plej gravaj aspektoj de la vivigo de Esperanto sur la diversaj fakoj estas la propre lingva aspekto, sufiĉe subevoluinta malgraŭ valoregaj kontribuaĵoj tra la jardekoj. Ĉi-prie, kiel komuna iniciato de UEA kaj la Akademio de Esperanto, okazos Simpozio pri faka lingvo kaj terminologio kadre de la Jubilea UK en Roterdamo. Ĝia celo estas superrigardi kaj pritaksi la atingojn, tendencojn kaj nunan staton de la faka lingvo en Esperanto, precipe por trovi la plej taŭgajn prioritatojn kaj ŝancovojojn por la evoluigo de la korpusa kaj aplika planadoj sur tiu kampo, ekzemple ĉu eblas relanĉi la Terminologian Esperanto-Centron de UEA.

Bonŝance estas planataj valoraj eventoj kiel la internacia ĵurnalisma E-kongreso okazonta fine de majo en Litovujo, kiu espereble pruvos ke ankaŭ la faka agado estas kerna por la ĝenerala movado, ĉi-kaze pri la teknikoj pli taŭge kaj trafe informi pri Esperanto ktp. Ankaŭ la centjariĝa kongreso de la medicinistoj en Krakovo estos interesa momento. Nia kanada samlingvano Klivo Lendon sukcesis esperantigi la libron de Charles Darwin Origino de Specioj, unu el la plej gravaj sciencaj verkoj dum la tuta historio de la homaro, kies 150-jariĝon oni festos en 2009. Espereble ni havos kunfestan paperlibran eldonon de tiu traduko, kiu povus esti la unua el serio de sciencaj klasikaĵoj en Esperanto, analoga al la serio Oriento-Okcidento. Kial ne?

Fine mi diru ke la t.n. “ekstera” mondo kiu obstine ignoras Esperanton tamen estas fakte la komuna mondo al kiu ankaŭ ni apartenas, kaj en ĝi plu svarmas seriozaj, diverstipaj lingvaj problemoj (kaj ni konsciiĝu ke, male ol tradicie komprenate, ne plu temas nur pri ia “videbla manko” de iu internacia lingvo), kiuj neeviteble esprimiĝas ankaŭ en la apartaj fakaj teritorioj. Tial, la unuopaj fakoj fariĝas taŭgaj lokoj por informado, pensinstigado kaj eĉ kampanjado niaflanke. Mi restas je la dispono de homoj serioze (sed ankaŭ amuziĝe) laborantaj sur tiu ĉi kampo.

José Antonio Vergara

[FORIGITA!: bildo]

Brewer, Vergara kaj Lieberman dum la jarkunveno de la Amerika Asocio por la Antaŭeniro de Scienco en Bostono.

La centjara vojo de Universala Esperanto-Asocio

(daŭrigo el la aprila revuo)

La vivo de UEA kovras preskaŭ la tutan dudekan jarcenton. Ni scias, kion alportis tiu jarcento al la mondo, al la homaro. Sed kiel UEA travivis ĝin? La asocio spertis du mondmilitojn, do du katastrofojn, sed ĝi ankaŭ dufoje renaskiĝis. Ne estas facila tasko skizi la eventoplenan vojon de UEA ekde 1908. Ni tamen uzu la datrevenon kiel instigon kaj bonan okazon por fari tiun ĉi provon de resumo.

Ulrich Lins
Elteni la malvarman militon

Koncerne rekonon de Esperanto, UN kaj Unesko montriĝis grandparte senpovaj sen la subteno de siaj membro-ŝtatoj, t.e. de la registaroj. Pro tio por la movado restis necese kaj grave serĉi subtenon en nacia kadro. Tio esence estis tasko de la landaj asocioj, sed UEA, krom provizi per informa materialo kaj eldoni gazetarajn komunikojn, subtenis ilin per edukaj agadoj: Ĝi konsciigis al la esperantistoj la neceson zorge atenti sian “publikan bildon”. Al tio instruis “Principaro de Frostavallen” (1956), nome konsiloj pri tio, kion necesas eviti por ne aspekti neseriozaj aŭ eĉ sektecaj. Ekzemple, oni instigis al ŝpara montrado de la verda stelo. En 2000 la Komitato de UEA akceptis novajn Gvidliniojn por informado pri Esperanto. Ili stile kaj enhave diferenciĝas de la iama Principaro. 44 jarojn post Frostavallen, klarigis la respondeca estrarano, “la Esperanto-movado ne plu estas movado de stranguloj kiujn oni devas admoni al deca konduto”.

Post la milito, post la detruo de naziismo, UEA ne plu bezonis timi malamikecon pro kontraŭjudaj motivoj. Restis nur la stalinismo kiel atentinda ideologia malamiko de Esperanto. Post 1948 la landaj asocioj bulgara, hungara kaj ĉeĥoslovaka pro tio devis eksiĝi el UEA. Kvankam ili revenis al UEA ekde 1955, la malvarma milito limigis la movkapablon de la Esperanto-movado dum kvardek jaroj. Ĝis 1989 UEA devis ĵongli: ĝia principo estis ne klare preni pozicion en la interbloka antagonismo, sed kiom eble evitigi al la esperantistoj ĝiajn malutilajn postsekvojn. Pro sia neŭtraleco UEA ofte preferis silenti, ekzemple pri kontraŭesperantistaj agoj de sekurecaj organoj. Sed ĝi ne hezitis bridi funkciulojn en orienta Eŭropo, se ili por komplezi al la reĝimo minacis kompromiti la bildon de sendependa UEA.

Multe da zorgo estis dediĉita al la membrigo de esperantistoj en orienta Eŭropo kaj Soveta Unio. Por tio utilis la Fondaĵo Canuto (nomita laŭ Giorgio Canuto, prezidanto de UEA 1956-60), al kiu okcidentanoj povis mone kontribui por ebligi al homoj en “nepagipovaj” landoj individuan membrecon en UEA. Ĉar krom valutaj baroj la movadon ĝenis la poŝta cenzuro, la CO lerte utiligis ĉirkaŭvojojn. Ekzemple, la ĉeĥo Ivo Železný, en kies landon eldonaĵoj de UEA povis pli facile eniri, bonvole transprenis centojn da ili por plusendi en neŭtrala koverto al Soveta Unio, Rumanio kaj GDR. Estis tiaj kaj aliaj signoj de atento kaj zorgemo, kiuj levis la renomon de UEA inter fortranĉitaj esperantistoj. Por kongresi en Varsovio (1959 kaj 1987), Sofio (1963), Varna (1978) kaj Budapeŝto (1966 kaj 1983) UEA devis kompreneble iom cedi al la lokaj cirkonstancoj, sed tion pli ol kompensis la granda nombro de partoprenantoj, kiun altiris ĝuste tiuj kongresoj en orienta Eŭropo. Krome, UEA lerte eluzis la politikan “oficialecon” de tiuj kongresoj por akiri fortan financan apogon, kiu siavice ebligis ofte riĉan, altnivelan artan programon.

UEA tutmondiĝas

Plej komplikaj estis la rilatoj al Soveta Unio, kies esperantistoj eĉ al UK en frata lando povis veni nur escepte; nur en 1963, okaze de la 48-a UK en Sofio, sovetia delegacio unuafoje ricevis vojaĝ-permeson. Enlande, la situacio restis komplika. KGB-ano suspektis, ke la delegita reto servas al spionaj celoj, kaj partia dokumento el 1978 oblikve aludis ian rilaton inter la Universalaj Kongresoj kaj trockista literaturo en Esperanto. Forta estis inter la sovetiaj esperantistoj la sento de solidareco kun UEA. Sensacian efikon tial havis en 1967 neoficiala vizito de la prezidanto de UEA al Moskvo kaj Leningrado. Mikaelo Bronŝtejn memoris preskaŭ tridek jarojn poste: “...aĥ Ivo Lapenna! Li estis fabela heroo de miaj sonĝoj, la plej granda aŭtoritato...” En 1989 finfine, sub la regado de Miĥail Gorbaĉev, UEA povis ĝoje bonvenigi la aliĝon de sovetia landa asocio.

La postmilitan tempon karakterizis ankaŭ la fino de koloniismo. La ŝancoj por Esperanto en la t.n. Tria Mondo ŝajnis nur minimumaj. Tamen, ekde la fino de la kvindekaj jaroj UEA komencis pli multe emfazi la agadon ekster Eŭropo kaj Norda Ameriko. Kuraĝaj unuopuloj iris por instrui Esperanton en aliaj kontinentoj, kutime kun la instigo kaj iom da mona helpo de UEA. Pionire agis en triamondaj landoj Tibor Sekelj. Ekde 1960 Madeleine Haudebine instruis en Hinda Unio. Du postaj ĝeneralaj direktoroj de la CO de UEA frue ekaktivis ekstereŭrope: Simo Milojević en Nepalo (1961) kaj Victor Sadler en Srilanko (1962). Pli malfrue, ekde 1980, precipe dank’ al Hans Bakker evoluis “Afrika Agado”. UEA finance ebligis la partoprenon de afrikanoj en UK — dudeko en Varsovio (1987) kaj deko en Prago (1996). Mejloŝtonan signifon por tutmondigo de UEA havis la 50-a UK en Tokio en 1965. Ĝin sekvis en la sama mondparto kongresoj en Pekino (1986 kaj 2004), Seulo (1994) kaj Jokohamo (2007). Similan signifon en Latinameriko havis la kongresoj en Brasília (1981), La Habana (1990) kaj Fortaleza (2002). Antaŭ la nuna, la baratano Probal Dasgupta, UEA jam dufoje havis azianon kiel prezidanton: la japanon Hideo Yagi (1962-64) kaj la koreon Lee Chong Yeong (1995-98). Helpon al la movado en Azio donas nun azianoj mem, precipe japanoj. Unuavice dank’ al ili, ĉirkaŭ 200 azianoj el 14 landoj partoprenis en Jokohamo, dum 42 jarojn antaŭe al la Tokia UK povis veni nur du nejapanaj azianoj.

En 1985 denove Unesko favore rezoluciis por Esperanto, dum sia Ĝenerala Konferenco en Sofio. Sed ĉe UN, malgraŭ novjorka oficejo de UEA ekzistanta ekde 1979, kaj ĉe la eŭropaj institucioj, malgraŭ tre persista “Eŭropa Agado”, ni observas malmulte da komprenemo pri la solvo proponita de la Esperanto-movado. Montriĝas ankaŭ malfacile atingi kaj konservi difinitan gradon de varmeco en la rilatoj inter Unesko kaj UEA, eble ĉar ambaŭ organizaĵoj laŭ sia strukturo kaj celaro estas tro malsamaj — jen la granda Unesko kun siaj ŝtatoj-membroj kaj jen la neŝtata, do privata UEA ĉiam baziĝanta sur sendependaj individuoj. En alia senco tamen la eksteraj cirkonstancoj konstante pliboniĝis. Faktoroj, kiuj pozitive efikis al la movado, estas la kresko de turismo, vizaj faciligoj, la redukto de kontrolado ĉe landlimoj kaj, plej grave, la fino de la malvarma milito. Tiu lasta, estigita unuavice per la kolapso de komunismo, grandparte koincidis kun la disvastiĝo de interreto, kiu revoluciis la komunikajn rilatojn ĝenerale.

Generacia ŝanĝo, novaj kondiĉoj

Jam pli frue, en 1974, foriris Lapenna. Estis tempo de emocioj portempe skuantaj la movadon. La gvidadon de la asocio transprenis Humphrey Tonkin, kiu antaŭe ludis elstaran rolon en Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), la junulara sekcio de UEA. Li, sed ankaŭ aliaj kiel Renato Corsetti, Flóra Szabó-Felső, Claude Nourmont kaj Amri Wandel, impone demonstras la signifon de TEJO, nome ĝian kapablon trejni estontajn gvidantojn de la plenkreskula asocio. Tonkin, kiu prezidis dum entute naŭ jaroj (1974-80 kaj 1986-89), kompreneble diferencis de Lapenna laŭ aĝo kaj temperamento; li estis ide-riĉa kaj ne rigardis la movadan estontecon determinisme. Tonkin ne rompis kun esencaj agad-formoj de UEA, sed li enkondukis alian laborstilon, novan manieron aliri taskojn, tiel ke ni povas konsideri lin eble la plej efika prezidanto en la historio de UEA.

Se paroli pri turnopunkto, multe pli gravis por UEA tiu de 1989/90. Malaperis la komunismaj reĝimoj, kiuj — por diri minimumon — ne ŝatis internaciajn kontaktojn, kiuj disvolviĝis ekster ilia kontrolo. La falo de komunismo pligrandigis la agterenon de UEA, sed certagrade ankaŭ limigis ĝin. Ne plu taŭgis varbi en la Orienta Eŭropo por Esperanto kiel “fenestro al la mondo”, ĉar tie la ekstera mondo ne plu estis fermita. Je dispono estis nun multaj aliaj ŝancoj por agado trans landlimojn, kaj ili estis des pli fervore uzataj, ju pli rapide pliboniĝis la ekonomia situacio. Similan observon oni povas fari pri la mondo ĝenerale. Tonkin sobre konstatis (en 1999), ke “kreiĝas internacia klaso de esperantistoj sen Esperanto”. Temas pri tutmondiĝo ekster la progreso de Esperanto. La eblecoj por mem flegi internaciajn kontaktojn kreskadis — tiom, ke UEA ne bezonas ripetadi la tradician alvokon, ke homoj ĉiulandaj kunproksimiĝu per Esperanto. Finfine, neniu serioze kontestas transnaciajn pensadon kaj agadon. Homoj en ĉiuj partoj de la mondo, el ĉiuj aĝogrupoj, volonte vojaĝas alilanden kaj praktikas komunikadon kun alilandanoj kvazaŭ memkompreneblaĵon. La plej ofte uzata komunik-rimedo por tio estas la angla lingvo, kiu estas, eĉ se nur iom, komprenata preskaŭ ĉie. Nemirige, tute malsukcesa estis la granda fortostreĉo, per kiu UEA klopodis penetrigi Esperanton en la sciencojn.

De tempo al tempo estas diskuto, ĉu necesas redifini kelkajn agad-principojn. La usonano Ralph Dumain en 1987 avertis kontraŭ la emo “konstrui Esperantan mikrokosmon de la ekstera mondo en ĉiu fako”, ekzemple la malŝparo de rimedoj por la eldonado de sciencaj verkoj en Esperanto, por kiuj mankas merkato. Anstataŭe oni turnu sin al kampoj (aŭ breĉoj), kie la angla lingvo ne havas monopolon, kaj konsciiĝu pri alternativaj komunikretoj. Simile, la tiutempa redaktoro Mark Fettes admonis la esperantistojn ne kontraŭbatali la uzon de la angla, sed fieri pri la ŝanco de “egaleca komunikado”, kiun senrivale donas nur Esperanto. Konsekvence, UEA kaj ĝiaj landaj asocioj ne forgesis, ke gravas levi la kvanton kaj kvaliton de servoj, por allogi kaj daŭre ligi al si tiujn homojn, kiuj malkovris la alian aliron al internacieco. En 1980 la nova statuto de UEA inter la asociaj celoj donis prioritaton al la disvastigo de Esperanto. Ke tio havas unuarangan signifon, substrekas la fakto, ke inter la fakaj asocioj de UEA la aliĝinta Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) ĉiam estis la plej grava. Dum restas unuavice la tasko de la landaj asocioj disvastigi Esperanton, la centra UEA klopodas teni la komencantojn kaj krei inter ili la konscion pri aparteno al la Esperanta komunumo. Ĝi ne povas vere direkti la ekstreme heterogenan anaron, sed devas kiom eble kunordigi, instigi, kuraĝigi kaj — oferti servojn.

La servoj

Du ĉefaj servoj stampas la vizaĝon de UEA. Temas pri la Universalaj Kongresoj kaj la revuo. Sen tiuj du apenaŭ eblus jen kunteni la parolkomunumon de la esperantistoj, jen kreskigi kaj mobilizi la movadon por disvastigo de Esperanto.

La “UK” estas la ĉiujara festo de la esperantista popolo. UEA estas ofte admonata reformi la kongresojn, sed neniu ĝis nun povis submeti konvinkan modelon de novtipa UK. Ŝajnas, ke esence ĝi estas ŝatata pro siaj diverseco, kontraŭdiroj, multfaceteco: UK estas samtempe granda manifestacio, taŭga por prezento al la ekstera mondo, vasta kolekto da laborkunsidoj, klerigejo servanta multajn interesojn, eĉ la plej grava teatra scenejo kaj — eble ĉefe — loko, en kiu homoj povas konatiĝi, revidi sin, kune ĝoji pro la agrablaj sekvoj, kiujn rezultigas la avantaĝo koni Esperanton. Verŝajne aparte plaĉas la ĉiam sama sed bunta skemo de solena inaŭguro. Entute, estas impona kontinueco: La Kongresa Universitato jam estis kreita, kiel Internacia Somera Universitato, de Edmond Privat en 1925. Al la kongresa programo ankaŭ apartenas Esperantologia Konferenco, kies serion en 1978 iniciatis Detlev Blanke. Tamen, tra la jardekoj la UK kompreneble ankaŭ ŝanĝis sian karakteron, interalie dank, al la politika malstreĉiĝo. En la programo estas nun loko ankaŭ por eroj, kiujn oni pli frue, timante protestojn de orienteŭropanoj, per memcenzuro ne allasis. Profitas precipe la “kleriga lundo” enkondukita en 2003, kies enhavon ne ĝenas konsideroj pri tabuoj. La kongresoj iĝis pli allogaj ankaŭ per la enkonduko de aranĝoj speciale direktitaj al komencantoj. Aliflanke, la UK restas nesufiĉe videbla por la publiko. Sed ĉiu scias, ke ĝuste tio estas plej malfacila: komprenigi al eksteruloj la person-interproksimigan, fakte ankaŭ kor-varmigan, valoron de la Universala Kongreso. Por ekkoni ĝin ja necesas unue — lerni Esperanton.

Ne malkreskis ankaŭ la signifo de la revuo Esperanto kiel organo de UEA, kiu en 2007 kompletigis sian centan jarkolekton. Ke la gvidantoj de UEA ĉiam komprenis, kiom grava estas la asocia organo, montras la nomoj de ĝiaj redaktoroj. Ne malmultaj famiĝis pro sia redakta laboro. Post Edmond Privat tiuj estis precipe William Auld, Victor Sadler, Simo Milojević, Mark Fettes kaj István Ertl. Fluga trarigardo de la jarkolektoj montras, ke en la unuaj jardekoj preskaŭ tute mankis fotoj. Dum pli frue la temo-gamo estis tre varia, nun la revuo, krom en la recenza parto, ekskluzive traktas temojn, kiuj rilatas al Esperanto kaj ĝia movado.

La interreto rapide akiris por la esperantistoj grandan signifon. Ĝi komencis ludi elstaran rolon por informi pri Esperanto kaj, plej atentinde, por lerni ĝin. Ĉiam pli ofte dum Esperantaj aranĝoj subite aperas novuloj, kiuj konatiĝis kun Esperanto dank’ al la reto. Se pli frue, pro ekonomiaj baroj kaj politikaj malhelpoj, multaj ne povis uzi vojaĝojn kiel okazon praktiki Esperanton kaj tial uzis la lingvon ĉefe por korespondado, la meza esperantisto nun povas enkaj eksterlande elekti inter multaj variaj aranĝoj, kiujn eblas viziti, kaj por korespondi leteroj cedis lokon al retpoŝtaj mesaĝoj. Helpi orientiĝon en la konfuze multaj ofertoj en la reto, ekzemple en la granda nombro de aranĝoj, nun apartenas al la aparte bonvenaj servoj, kiujn la revuo de UEA donas al siaj legantoj.

Plue aperas libroj. La asocio mem eldonas, ne multajn, sed kvalite plejparte elstarajn. Jam delonge elĉerpita estas Esperanto en perspektivo (1974). Post ĝi aperis “Jubilea Kolekto Jarcento de Esperanto”, konsistanta el verkoj, kiuj formas la kulturan fundamenton de la lingvo, kaj klerigaj verkoj de William Auld, Marjorie Boulton, Boris Kolker, Humphrey Tonkin, John C. Wells, la lernolibro Saluton!, sed ankaŭ tradukoj el Marko Polo kaj Shakespeare. La Libroservo de UEA estas la ĉefa disvastiganto de libroj, kiujn eldonis aliaj, kaj tial multe kontribuas al la Esperanta kulturo. Stimulan efikon havas la regula listigo de “plejvendataj varoj”. Daŭra kialo por fiero estas Biblioteko Hodler, kiu troviĝas en la CO — unu el la plej grandaj libro- kaj gazet-kolektoj en “Esperantujo”.

Kresko kaj falo de la membraro

Oni ne malofte demandas, ĉu la delegita reto, do unu el la fundamentaj ŝtonoj de UEA, kontentige funkcias. Kiel ajn: La Jarlibro de UEA grandparte konsistanta el adresoj de delegitoj, restas ŝatata. La servoj evidente ligas la membrojn al la asocio, tial ilia graveco principe ne estas pridubata. Pri tio bone konscias la Estraro de UEA. En 1999 ĝi konstatis, ke “la membraro longperspektive tendencas malkreski”, tuj aldonante la deklaron, ke “des pli gravas la kvalito de la servoj de UEA”.

En la jubilea jaro 1987 UEA atingis la rekordon de 43 642 membroj. El tiuj nur 7 291 estis la vere enspezigaj individuaj membroj. Ĉi-lastaj devus samtempe esti la plej aktivaj esperantistoj. Sed ĉar la kotiz-pago ofte dependas de la persona financo-stato, malfacile eblas proksimiĝi al tiu idealo. UEA do devas daŭre varbi por individua membriĝo kaj al donacoj por Fondaĵo Canuto.

En majo 1980 la Estraro kun sopira tono skribis: “Kiam eblos pagi la kotizon per rubloj aŭ zlotoj aŭ levoj, tiam UEA facile duobligos sian individuan membraron.” Tiu ŝanco ŝajnis veni post la politikaj kaj ekonomiaj ŝanĝoj en orienta Eŭropo en 1989/90. Efektive, la individua membraro en 1991 unuafoje post 60 jaroj superis 8 000. Sed poste ĝi falis. Eĉ pli draste malkreskis la asocia membraro: de 36 351 en 1987 al 14 495 en 1994 — pro tio, ke ĉesis la ŝtata subvenciado de la orienteŭropaj landaj asocioj. La evoluo poste daŭris: En 2006 UEA havis malpli ol 18 000 membrojn, el kiuj ĉ. 6 000 estis individuaj. Tio jam ne plu klarigeblas nur per la kondiĉoj en la Orienta Eŭropo. Ankaŭ en aliaj landoj, diversaj kialoj, evidente ne nur ekonomiaj, malhelpas aliĝon al UEA. Inter 1991 kaj 2003 la membraro falis plej multe en landoj kun tradicie forta movado, nome Britio kaj Nederlando. Certe influas la tendenco, ke nuntempe homoj ĝenerale malpli emas membriĝi kaj pagi kotizon, ol en la pasinteco; pro la elektronika revolucio multaj nuntempe povas tre facile interkontaktiĝi kaj rapide eltrovi tion, kio ilin interesas, sen la helpo de membro-organizaĵo. Jam en 1976 Tonkin levis la demandon, ĉu UEA ne bazu sian agadon kaj sian buĝeton multe pli sur kampanjoj por specifaj celoj — alivorte, sur la preteco de esperantistoj investi rimedojn por la atingo de difinitaj rezultoj. Tiel UEA povus kontraŭagi la kreskantan malŝaton al tradiciaj membroklubaj strukturoj kaj sendependigi sin de la bonvolemo de regulaj pagantoj kaj neregulaj subtenantoj. La penso pri alternativo altrudas sin, ĉar UEA dum multaj jaroj ne povis fini buĝeto-jaron sen — ofte eĉ altega — deficito.

La profilo de UEA

En 1991 UEA faris enketon inter siaj individuaj membroj. Rezultis interalie, ke la membraro havas relative altan nivelon de edukiteco (preskaŭ 60 % finis universitaton). Gejunuloj estas subreprezentataj en UEA. Inter la motivoj por daŭra okupiĝo pri Esperanto plej ofte estas indikita la “kontribuo al pli bona mondo”, tuj sekvata de la “kono de homoj el aliaj landoj”. Tio ĉi estas kontentiga bazo por plue emfazi la ideojn kaj principaron, kiuj stimulas UEA al agado. La 81-a UK en Prago (1996) akceptis “Manifeston de la movado por la internacia lingvo Esperanto”, kiu en sep tezoj resumas tion, “kio ni estas kaj kion ni celas”. La konciza, trafa vortumo plene konformas al la stilo de argumentado taŭga dum la transiro al nova jarcento. Sukcesa estis la serio de Nitobe-Simpozioj, kiun (same kiel la Manifeston) iniciatis Mark Fettes, siatempe ĝenerala sekretario de UEA. La Nitobe-Simpozioj turnas sin precipe al eksteruloj — politikistoj kaj sciencistoj — kaj diskutigas temojn proksimajn al la interesoj de UEA, ekzemple “Al lingva demokratio” kaj “Tutmondiĝo kaj lingva diverseco”. La unuan simpozion, kiu okazis ankaŭ kadre de la Praga UK, sekvis pliaj: en Berlino, Pekino, Vilno kaj Tokio. Tiuj aranĝoj ilustras la specialan profilon de UEA kiel unu el la malmultaj organizaĵoj, kiuj internaciskale avertas kontraŭ lingva diskriminacio kaj levas sian voĉon en la diskuto pri nova lingva ordo.

Tiaj kaj similaj aranĝoj celas ĉefe la eksteran mondon, sed ili kompreneble levas la prestiĝon de UEA ankaŭ inter ĝiaj membroj kaj la esperantistoj ĝenerale. Ili kvazaŭ memorigas pri la ekzistokialo de UEA kiel reprezenta organizaĵo de la Esperanto-movado. Fakte, la historio de UEA estas ankaŭ historio de diskutoj pri ĝi. Tiujn diskutojn oni povas nun preskaŭ fermi per la jena konkludo: Duboj pri la reprezenta karaktero de UEA laŭgrade malgraviĝis dum la jardekoj post la milito, ĉar malaperis la iam forta antagonismo inter UEA kaj la neneŭtrala SAT kaj ĉiam pli forte integriĝis la landaj kaj fakaj asocioj. La Estraro trafe klarigis (en 1988), ke UEA estu komprenata kiel “forumo por tutmonda movada kunlaboro”.

Movado aŭ komunumo?

Estis tamen ankaŭ portempe tre vigla diskutado pri la demando, ĉu UEA unuavice reprezentas movadon aŭ ĉu ĝi same aŭ eĉ pli forte zorgu pri la komunumo de esperantistoj. En 1993 la estrarano Hans Bakker, kiu iam en TEJO fervore batalis kontraŭ lingva kaj kultura imperiismo, atentigis, ke la epoko nun estas alia, ĉefe pro la venko de “ĵargono anglasimila”. Iom provoke (Lapenna nomus tion defetismo) Bakker asertis, ke, ĉar “ni ne povas multe disvastigi Esperanton nuntempe pro malfavoraj cirkonstancoj”, la esperantistoj kontentiĝu je sia “hejmeca” komunumo kaj strebu iom post iom vastigi ĝin. Mark Fettes, estrara kolego de Bakker, konsentis, ke necesas trovi “aliron nete alian ol tiu de la kvindekaj kaj sesdekaj jaroj”. Sed li neis, ke distingo inter “disvastigo” kaj “komunumo” multe helpas, kaj konkludis, ke nova analizo de la celoj de UEA klare “elstarigas la plej malnovan, Hodleran flankon de UEA: la emfazon pri praktikaj servoj kaj pri kvalito”.

Kiel observis Tonkin, “la parolantoj de Esperanto ĉiam oscilis kaj oscilas inter movado unuflanke kaj lingvokomunumo aliflanke”. Oni povus argumenti, ke UEA kiel gvidanto de movado estas nek tre influa nek aparte efika. Ŝajnas superregi la sento, ke la movado malpli gravas aŭ estas pli fora ol la komunumo. Eble kvante kaj kvalite pli pezas la voĉoj, kiuj pledas por flegado de la komunumo kaj iom skeptike rilatas al movadaj bezonoj, kiuj kutime ligiĝas kun postuloj al la membroj. Sed por ke tiu komunumo pluekzistu kaj plivastiĝu, daŭre necesas varbi novajn anojn. Fettes skribis, ke UEA devas kaj disvastigi Esperanton kaj disvolvi la komunumon. Efektive, rigardante al la centjara vojo, ni klare venas al la konstato, ke la kombino de ambaŭ taskoj konsistigas la tradicion de UEA.

Ulrich Lins

[FORIGITA!: bildo]

Giorgio Canuto (1897-1960) estis prezidanto de UEA ekde 1960. Lian nomon portas fondaĵo, kiu ebligas al homoj en triamondaj landoj la membriĝon en UEA.

[FORIGITA!: bildo]

Ivo Lapenna (1909-1987), prezidanto de 1964 ĝis 1974, konstruis la modernan UEA.

[FORIGITA!: bildo]

Tibor Sekelj (1912-1988), jugoslavia civitano, multe laboris por la disvastigo de Esperanto ekster Eŭropo, precipe en Latinameriko.

[FORIGITA!: bildo]

En la jaro 1987 la premion Deguĉi ricevis, pro sia agado por Esperanto en Afriko, Hans Bakker el Nederlando.

[FORIGITA!: bildo]

Hideo Yagi (1899-1964) estis la unua neeŭropa prezidanto de UEA (ekde 1962).

[FORIGITA!: bildo]

Kongresanoj en Montpeliero (1998) subskribas gigantan UK-bildkarton.

Hago kiel internacia jura urbo

Packonferencoj

En la printempo de 1899 kunvenis en Hago, iniciate de la rusa caro Nikolao II, cento da delegitoj el 26 landoj por priparoli senarmigon kaj la pacan finaranĝon de malkonsentoj.

La plej konkreta rezulto de tiu konferenco estis la efektiviĝo de la unua internacia tribunalo por la paca finaranĝo de malkonsentoj: Konstanta Arbitracia Kortumo. La dua packonferenco okazis en 1907, ankaŭ en Hago, iniciate de la Usona prezidento Theodore Roosevelt. Nun partoprenis 44 landoj. Estis iom da progreso al starigo de pli bona internacia jura sistemo. La tria Haga konferenco estis planita por 1915 sed ne okazis pro la Unua Mondmilito. Post la milito oni forlasis la ideon de konferencoj, sed oni kunvenis regule kiel Ligo de Nacioj ekde 1920, kaj post 1945 kiel Unuiĝintaj Nacioj.

Pacpalaco

La Konstanta Arbitracia Kortumo bezonis sidejon. Elektiĝis Hago.

La usona milionulo Andrew Carnegie pretis donaci grandegan sumon por la starigo de “Pactemplo”, por enloĝigi la kortumon kaj ankaŭ bibliotekon por libroj kaj dokumentoj koncerne la internacian juron. Oni organizis konkurson por konstruado de tiu “Pactemplo”. En 1913 eblis malfermi la konstruaĵon laŭ la projekto de la premiito, la franca arkitekto Cordonnier. La plej multaj landoj, kiuj partoprenis la konferencojn, kontribuis per mondonacoj, per artobjektoj aŭ en aranĝado aŭ instalado de la konstruaĵo.

Konstanta Kortumo de Internacia Justico kaj Internacia Tribunalo

La Pacpalaco prezentis ankaŭ sidejon al “Mondkortumo” aŭ Konstanta Kortumo de Internacia Justico, kiun starigis Ligo de Nacioj en 1922. En 1946 la Internacia Tribunalo, starigita kadre de Unuiĝintaj Nacioj, anstataŭis la Konstantan Kortumon de Internacia Justico.

La Internacia Tribunalo havas du funkciojn: la finaranĝo de malkonsentoj inter landoj aŭ ŝtatoj, kaj konsili Unuiĝintajn Naciojn. La karakteriza diferenco inter arbitracio kaj jurisdikcio estas ke en la unua kazo la partioj posedas la liberecon mem kunmeti la tribunalon. En la dua kazo la partioj ne havas tiun liberecon. Ili devas rekoni la Tribunalon, kies 15 juĝistojn nomumas Unuiĝintaj Nacioj.

Aliaj organizaĵoj en Hago

Jam en 1899 dum la unua Packonferenco oni provis malpermesi la uzadon de gaso kiel militilo. La uzado de venengaso en la unua mondmilito kaj poste en Irako kontraŭ la kurdoj kaj ankaŭ la uzado fare de teroristoj en Japanio en 1995 finfine rezultigis traktaton kiu malpermesas la uzadon de kemiaj armiloj. Tiucele stariĝis en Hago sendependa organizaĵo: Organizaĵo por la Malpermeso de Uzado de Kemiaj Armiloj, kie laboras ĉirkaŭ 500 personoj. La tasko estas preventi la disvastigon de kemiaj armiloj kaj kontroli ĉu arsenaloj kie troviĝas tiuspecaj armiloj efektive estu detruitaj.

La Organizaĵo por Sekureco kaj Kunlaboro ene de Eŭropo starigis buroon por la Alta Komisaro por Naciaj Malplimultoj. Li havas la taskon forpreni etnajn tensiojn, kiuj povus endanĝerigi la pacon kaj sekurecon de la ligitaj ŝtatoj.

En la Traktato de Maastricht Eŭropa Unio en 1992 interkonsentis fondi en Hago organizaĵon por la batalo kontraŭ organizita krimo kaj terorismo.

Tiucele stariĝis EUROPOL en 1999, kies funkciuloj laboras por batali kontraŭ terorismo, homkomerco, drogo-trafiko ktp. En 1999 aldoniĝis EUROJUST, kiu kunordigas la informadon koncerne la persekutadon kaj juĝan enketadon.

En 1893 la nederlandano Tobias Asser, iama fama spertulo pri internacia juro kaj nobelpremiito, kunvenigis la unuan Hagan Konferencon por la Internacia Privata Juro por harmoniigi la juron koncerne la personan/familian juron kaj la komercan juron. Ekde tiam efektiviĝis 35 Traktatoj Internaciaj. Regule reprezentantoj de ĉirkaŭ 60 landoj tiucele kunvenas en Hago. Grandan konatecon ricevis Internacia Punkortumo por la Iama Jugoslavio. La kortumo juĝas personojn, kiuj en la lasta milito en Balkanio difektis la homajn rajtojn. Plue oni provas kompensi pro damaĝo la viktimojn. Grava estas la nova Internacia Punkortumo de Unuiĝintaj Nacioj. En 2003 tiu kortumo stariĝis en Hago. Ĝi estas kompetenta pri genocido, krimoj kontraŭ la homeco kaj militkrimoj.

Flanke de la antaŭe nomitaj institucioj Hago estas loĝloko de multaj Ne-Registaraj Organizaĵoj (NRO-oj).

Pacpalaco kaj Esperanto

La konstruadon de la Pacpalaco antaŭiris longa diskuto pri la lokado. Tiutempe du nederlandanoj, Eijkman kaj Horrix, provis persvadi la politikistojn kaj iniciatintojn de la Packonferencoj loki la planitan Pacpalacon ene de granda mondcentro, kiu enhavu ĉiuspecajn instituciojn, kiel internacia universitato. Plue okazu diversaj aktiva’oj kiel la batalo kontraŭ alkoholismo, studoj pri edukado kaj pedagogio ktp. Eijkman kaj Horrix starigis buroon por divastigi tiujn ideojn. La buroo eldonis gazetojn en la nederlanda, angla, franca kaj germana lingvoj. La lingvoj de la centro entenu ankaŭ Esperanton.

La mondcentro ne estis realigita laŭ la proponoj de Eijkman kaj Horrix. La urbo Hago tamen akiris pozicion kiel “Urbo de Paco, Juro kaj Sekureco”.

Hans Erasmus

[FORIGITA!: bildo]

La Pacpalaco en Hago, sidejo de la Internacia Tribunalo. Partoprenantoj de la ĉi-jara UK povas ĝin viziti vendrede dum la tuttaga ekskurso E3.

Fervojistoj denove ne nur skiis

Plejparte bela kaj sunbrila vetero akompanis la 49-an Internacian Fervojistan Esperantan Skisemajnon (IFES) en la tagoj 23-29 febr 2008 en la rumana urbo Braşov, kiun denove modele aranĝis la konata organizanto kaj prezidanto de Rumana Esperanto-Fervojista Asocio, s-ino Rodica Todor.

Al la ĉi-jara IFES venis partoprenantoj el kvar landoj: Aŭstrio, Ĉeĥio, Hungario kaj la gastiganta Rumanio. La interkona vespero okazis en Hotelo Coroana, kie multaj aliĝintoj ankaŭ loĝis.

Okazis promeno tra la urbo Braşov kaj vizito de la fortikaĵo kun la fama mezepoka restoracio sur la monteto apud la urbo. Ne mankis la tradicia karnavalo, dum kiu oni admiris belajn kostumojn de la partoprenantoj, amuzis sin kaj dancis.

Surprizo por la partoprenantoj estis la akcepto ĉe la Ĝenerala Direktoro de la Fervoja Distrikto Braşov, Inĝ. Ionel Dian, dum kiu oni estis informitaj pri fervojaj novaĵoj en la fervoja distrikto. Poste oni komune vizitis la montaran Poiana Braşov, promenis en la bela sunlumigata pejzaĝo kaj tagmanĝis en tipa rumana restoracio. Okazis renkontiĝo kun membroj de la E-klubo Amikeco en Braşov en la Kulturdomo “Reduta”, kie en ilia klubejo okazis en amikeca etoso distra programo kun babilado kaj kantado. Emocia estis vizito de la fama ortodoksa monaĥejo Brâncoveanu en Sâmbăta de Sus, kie ni estis akceptitaj de esperantisto, denaske blinda monaĥo Teofil Părăian, kiu konas kelkajn eŭropajn lingvojn. El aliaj programeroj mi menciu viziton de la fabriko de ĉampano en Azuga, de la mezepoka urbo Sighişoara, viziton de Biertan kun mezepoka fortikaĵo, sledkonkurson en Azuga kaj viziton de la Arta kaj Etnografia muzeo en Braşov.

Interesaj estis vesperaj prelegoj, inter ili prelego de Martin Stuppnig pri biero, kaj informoj de la IFEF-ĉefkomitatano Jindřich Tomíšek pri la stato de preparoj por la jubilea 60-a kongreso de IFEF, okazonta 17-24 majo2008 en Poznań, Pollando, kaj pri la Postkongreso en Malborko kaj Bjalistoko (25-28 majo 2008).

Jindřich Tomíšek
Paŝoj al normigitaj lingvoekzamenoj laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro

Ĉiuj, kiuj sekvas la tendencojn en lingvoinstruado kaj kapablomezurado, povis rimarki en la lastaj jaroj la aperon de normigitaj instru- kaj ekzamenmaterialoj.

La lernolibroj por diversaj fremdaj lingvoj kaj la ekzamensistemoj konsekvence uzadas la kategorikodojn de A1 ĝis C2 por priskribi la opajn nivelojn de la plej baza (A1) ĝis la plej supera (C2). Estas grave, ke ankaŭ por Esperanto estu uzataj tiuj ĉi principoj laŭ la rekomendoj de la Konsilio de Eŭropo kaj ni havu internacian lingvoekzamenon de Esperanto, kiu konformas al ties postuloj.

Kio estis farita en la lastaj jaroj? Estis tradukita kaj eldonita komence de 2007 la unua broŝuro pri la Referencniveloj kun la Ĝenerala tabelo kaj Laŭŝtupa memtaksilo de la Konsilio de Eŭropo. Fine de 2007 aperis la Esperanto-traduko de la kompleta libro: Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj: lernado, instruado, pritaksado (UEA, Rotterdam, mendebla de la Libroservo aŭ elŝutebla de edukado.net).

ILEI kaj UEA estis reprezentataj de Márta Kovács el Hungario ĉe la Interregistara Forumo pri “La Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj (KER) kaj la ellaboro de la lingva politiko: defioj kaj respondecoj”, organizita ĉe la Konsilio de Eŭropo en Strasburgo en februaro 2008.

La sekva grava reprezentiĝo okazis inter la 10-12-a de aprilo en Cambridge, Britio, kie okazis la 3-a Internacia Konferenco de ALTE (Asocio de Lingvotestistoj en Eŭropo). Ĝin partoprenis reprezentantoj de prestiĝaj edukinstancoj, fakorganizaĵoj ne nur el Eŭropo sed el la tuta mondo, inter ili Zsófia Kóródy, vicprezidanto de ILEI. Ŝia partopreno provizis UEA kaj ILEI per bona okazo por spertiĝi en ne-esperantista faka medio, ekhavi informojn pri novaj esploroj kaj lerni pri la daŭra evoluo de internacia lingvotestado. La sekva konferenco okazos post tri jaroj, en 2011, en Pollando.

Zsófia Kóródy

Loke-fake-persone

NEDERLANDO: Kiel kontribuaĵon al sia aprila-maja temo “Lingvo kaj renkontiĝo” la Centra Urba Biblioteko de Roterdamo havas ekspozicion pri Esperanto, kiun kunmetis Ralph Schmeits kaj Francisco Veuthey. En aprilo ĝi konsistas ĉefe el libroj, dum en majo la enhavo estos pli historia. De dekstre en la foto: Veuthey prezentas la ekspozicion al la prezidanto Probal Dasgupta kaj estraranino Loes Demmendaal.

Osmo Buller

VJETNAMIO: En la revuo Le Courrier du Vietnam aperis komence de aprilo anonco ke ekzistas internacia konkurso kun la titolo “Hanoi, via destino en 2008”. Ĝi estas malferma por vjetnamoj kaj ankaŭ por eksterlandanoj, se oni konas unu el la sekvaj lingvoj: vjetnama, franca, angla, rusa, ĉina aŭ Esperanto. Se oni gajnas, oni depende de la loko ricevos monpremiojn. Informojn pri la konkurso oni trovas en Esperanto ĉe http://www.haufo.org.vn/data/thelees.htm.

BRAZILO: Laŭ la bulteno de IBOPE de la plej grava esplorinstituto de Brazilo, la programo “Esperanto, a Lingua da Fraternidade” (Esperanto, la lingvo de frateco) de Radio Rio de Janeiro estas la tria plej aŭskultata radioprogramo en la tuta regiono de Rio-de-Ĵanejro. La ciferoj rilatas al oktobro-decembro 2007. Tio signifas la plej grandan aŭskultantaron en la historio de la programo, kreita antaŭ 21 jaroj. En la posttagmezaj mardoj, kiam la programo estas elsendata, Radio Rio de Janeiro estas malpli aŭskultata ol nur du plej fortaj stacioj, Tupi kaj Globo. Laŭ la programestro Givanildo Costa tio montras la trafecon de la strategio kaj en la formato kaj en la prezentado de la programo. Oni elektis popolan stilon, laŭ kiu Esperanto estas dinamike, simple kaj junece pritraktata, kun instigo al la partopreno de aŭskultantoj. Givanildo Costa reliefigas ankaŭ la kvaliton de ĝia produktanta skipo, la voĉon de Joel Manso, korifeo de la brazila esperantista radio, krom Renaud Hetmanek, Julieta Dulce kaj Fabiano Henrique.

Fabiano Henrique

ĈINIO: 290 ĉinaj studentoj komencis lerni Esperanton en la lernojaro 2008 de la universitato Nanchang. En la nova semestro Prof. Gong Xiaofeng (Arko) gvidas tiun kurson du-foje dum ĉiu semajno. Esperanto estas instruata oficiale kiel nedeviga studofako. Al finlernantoj la Jianĝia Esperanto-Asocio donos atestilon kaj aligos aktivajn lernantojn al sia asocio kiel membrojn. Nun tiuj lernantoj volas fondi novan Esperanto-asocion de studentoj por pluaj aktivadoj en (aŭ pri) Esperanto.

(Ardo)

GERMANIO: Daŭrigante preskaŭ 20-jaran tradicion de kunlaboro kun esperantistoj, la pola konsulejo en Munkeno (responsa pri la tuta Bavario), kiu estas amika kaj malferma al esperantistoj kaj AIS San Marino, la 4-an de aprilo 2008 en sia kulturcentro okazigis informvesperon pri Esperanto, kun impona solenaĵo, sub la titolo: “Esperanto, lingvo de kulturo”. La aranĝo estis ligita kun la Jaro de Interkultura Dialogo kaj la Monda Jaro de lingvoj. “Oni devas strebi al eŭropeca Eŭropo, amika kunvivado, toleremo kaj paco inter etnaj grupoj kaj al internacia scienca komunikado” konstatis, post malfermo kaj saluto de partoprenantoj en tri lingvoj: la pola, germana kaj Esperanto, d-rino Grażyna Strzelecka, Konsulo pri Kulturo en Munkeno. Ŝi ankaŭ informis pri la 100-jara jubileo de UEA, la kongreso de UEA en Roterdamo kaj la sekvonta UEA-kongreso en 2009 en Bjalistoko, la naskiĝurbo de L.L. Zamenhof. Ankaŭ la urbo Munkeno festas ĉi-jare sian 850-an jariĝon, do estis bona eblo enmeti polan-germanan-Esperantan aranĝon en la oficialan festkalendaron de la urbo. La enkondukan tezon de la konsulino en du prelegoj detaligis Prof. Quednau kaj Prof. Reinhard Foessmeier, pri la ekesto kaj strukturo de Esperanto kaj ĝia rolo kiel ponto inter la naciaj literaturoj, kaj pri Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS).

Alicja Lewanderska

Recenzoj

Bonvenon kaj longan vivon!

Beletra Almanako 1 (septembro 2007). Redaktis Jorge Camacho (ĉefred.), Probal Daŝgupto, István Ertl. Novjorko: Mondial. 176p. 21cm. ISSN 19373325. Ilus. Prezo: € 12,00

Jen nova beletra revuo, kiu aperas libroforme dufoje en jaro. Fakte 73 paĝoj estas dediĉitaj al la Belartaj Konkursoj de UEA 2007. La eseo de Toño del Barrio, La normala lingvo, kiu ricevis nur la 3-an premion, estas por mi la plej valora. Lia konkludo pri la komenco de la traduko, fare de Fernando de Diego, de La familio de Pascal Duarte estas tute trafa: Ne temas pri bona aŭ mava lingvo, sed pri mava uzo de bona lingvo.

Sed mi revenu al la Almanako mem. Fonto malaperis, jen ties posteulo. Se vi aprezis Fonto-n, vi tutsame aprezos BA-on. Jen la hoko en la ezoko! Ni atendis ion novan, ŝajnas ke ni devos pacienci.

Jen originala prozo, kun novelo de Luiza Carol (tre proksima de Lena Karpunina!) kaj alia de Den Drown. Originala poezio kun granda paletro: István Ertl, Dimitrije Janičić, Edwin de Kock (kun stranga nostalgio pri Sud-Afriko), Mao Zifu, Mauro Nervi kaj Baldur Ragnarsson. Tradukita prozo kun Mircea Eliade far Ionel Oneţ kaj Halldór Laxness far Baldur Ragnarsson. Tradukita poezio far Tacuo Huĝimoto kaj Probal Daŝgupto. Eseoj: La libera linio de Baldur Ragnarsson, kaj Lingvaj manipulistoj de Jorge Camacho — mi konfesas, ke tiu brila eseo pri niaj plej ŝatataj guruoj ravis min, eĉ se ĝi estas iom tro longa. Fine jen du recenzoj kaj kvar tankaoj premiitaj okaze de la Esperanta Oomoto-Utafesto.

Longan vivon al Beletra Almanako, kiu — mi esperas — iom post iom trovos sian originalecon, eĉ se la NPIV diras: ne intermiksu originalecon kun genieco...

Ĵak Le Puil

Pado al kompreno

Dharmo-pado, La. El la palia trad. Gunnar Gällmo. Stockholm: ESE, 2002. 110p. 21cm. ISBN 918528825X. Prezo: € 18,30

Tripitako estas la nomo de tri-parta kolekto de ĥanonaj* (t.e. sanktaj kaj klasikaj) tekstoj de budhismo, kun la suma amplekso de ĉ. 11 biblioj. Kiel klarigas Leif Nordenstorm en recenzo legebla en la reta katalogo de la Libroservo de UEA, La Dharmo-pado, konsistanta el 423 strofoj grupigitaj en 26 ĉapitroj, “estas nur malgranda parto de Tripitako, sed eble la plej ofte tradukata, ĉar ĝi estas sufiĉe facile komprenebla por nebudhanoj”. Tial nun ĝi prave aperas ene de la serio Oriento-Okcidento.

* ĥanono: eklezia aŭ arta regulo, precepto aŭ modelo; sekvenda regulo (alternativo al la formo “kanono 2” en PIV kaj NPIV).

Laŭ mia kompreno de la titolo, temas pri la pado aŭ vojo al la darmo, kiu siavice povas signifi, laŭ NPIV, a) la instruon de la Budho (famili-nome Gotamo, 463-383); b) juston, virton en homa konduto; c) ekziston.

Oni tradicie atribuas la parolojn en ĉi libro al la Budho mem, pro kio ili ricevas la nomon sutroj. Tradukis ilin el la palia originalo Gunnar Gällmo. Ĉu ili estas facile kompreneblaj por nebudhano? Ofte jes, ekzemple la sekvaj strofoj:

Dum li plukas florojn,
dezireman homon
morto forprenas
kiel dormantan vilaĝon ondego. [47]

Pli ol mil frazoj
el ne profitodonaj vortoj,
bonas unu profitiga vorto
kiu, aŭdita, onin trankviligas. [100]

Iuj strofoj, kiel 149, pensigas min pri tankao, sed ĝenerale pli oftas paralelaĵoj kaj kontrastigoj. Ĉu la teksto estas, kiel asertas Nordenstorm, “flua kaj ĝuebla”? Laŭ mi, ne ĉiam, sed mi ne scias ĉu atribui tion al neklareco de la originalo, ĉu de la traduko, aŭ al mia propra nekapablo ĝui aŭ kompreni:

Kiel bela floro
kunkolora, senodora
estas bone parolita vorto
senfrukta se senaga. [51]

Ankaŭ malbonulo vidas bonaĵon
dum malbono ne fine bolas.
Kiam ekbolas malbono,
tiam malbonulo vidas malbonaĵon. [119]

Kiel vidite, Gällmo preferas la “pli fidelajn” esperantigojn “dharmo”, “bhikŝuo”, “sangho” al la (N)PIVaj “darmo”, “bikŝuo”, “samgo”; mi trovis utilajn klarigojn por novaj vortoj kiel “devao” kaj “sansaro”, tamen ne por “Atulo”, “Gotamoaŝdantoj” kaj “gandharvoj”. Ĝenis min nur la plurfoja uzo de “alies”, kiel en “Tial alies edzinon ne ĉasu”; laŭ zamenhofaj kaj bibliaj modeloj prefere direblas “de aliulo”, “aliula”, “malpropra” kaj “fremda”. Krome bonvenus informoj pri la formo de la originalaj strofoj (silabnombro; eventualaj rimoj aŭ aliaj sonfiguroj ktp).

Mi finu per sekvinda sutro [223]:

Per afableco venku koleron. Malbonon per bono venku. Venku avarulon per donemo kaj per vero mensogulon.

Jorge Camacho

Kompilo simple simpatia

Trezoro, La. Hussajn Al-Amily. Red. G. Berveling, M. Cayley, R. Corsetti. Rotterdam: Araba Komisiono de UEA, 2008. 137p. 24cm. ISBN 9789290171010. Prezo: € 15,00

Sur la postkovrilo de La trezoro legeblas, ke “en ĉi tiu libro la aŭtoro prezentas ĉirkaŭ 3000 proverbojn kaj anekdotojn el diversaj epokoj de la araba kaj islama kulturoj, kiuj montras al ni la econ, la spriton kaj la apartajn esprim-manierojn de la popoloj apartenantaj al tiuj kulturoj”. Oni do ne serĉu en ĝi folkloran aŭ kulturantropologian studon, sed simple simpatian kompilon de popolaj diroj kaj rakontetoj el tiu space-tempe tre vasta parto de la mondo.

Jen tri ekzemploj: “tri tagojn ne faru demandojn al gasto”, “malbona jaro havas dudek kvar monatojn”, “metiisto estas pli sekura ol posedanto de kastelo”. Foje la bildoj sonas iom pli “arabeske”, ekzemple: “la kameloj de sultano estas ankaŭ senŝuaj” aŭ “ne la ŝarĝo, sed la troŝarĝo, mortigas la kamelon”. Malkiel en la zamenhofa Proverbaro, en La trezoro oni apenaŭ renkontos rimojn (“ne konvenas almozdono, kiam vi estas en bezono”).

Legeblas en ĝi ankaŭ eroj sumeraj kaj praegiptaj, kaj poemoj de i.a. Tagoro, Ĝibrano kaj Ĥajamo (ĉi ties robaioj, en nevaringjena traduko). Parenteze, mi iom dubas pri la arab-islama deveno de pluraj diroj: “Dio helpas tiujn, kiuj frue vekiĝas”, “lupo en haŭto de ŝafo”, “birdoj samplumaj kune flugas” ktp.

Parto el la kolekto spegulas morojn kaj kutimojn ne aparte favorajn por virinoj: “knabino estas bona aŭ por tombo aŭ por edzo” aŭ “la filo de via filo estas via filo, la filo de via filino, ne” (ĉi lastan oni povus trovi ankaŭ en la tradicia ĉina modelo de familio). Librofine, Al-Amily prezentas iujn siajn imagojn kaj supozojn pri la origino de la uzado de vualo, miaopinie ne konvinkajn, ĉar ili nenion diras pri ĝia ekskluziva uzateco fare de virinoj.

La libro sendube profitus de atenta lingva kaj stila polurado: ĝenetas jen “ĝis kiam” anst. simpla “ĝis”, aŭ la tro ofta “peti/demandi al iu” anst. “iun/de iu”. Krome, surprizas ne la uzado de novaj, utilaj vortoj (kiel “ĝihado” kaj “halala” resp. pli-malpli por “religia klopodado per Islamo” kaj “pura, manĝebla laŭ la islama leĝo”), sed la alpreno de novaj formoj por vortoj jam delonge ekzistantaj en nia lingvo: “*Alepo”, “*feniko”, “*ĥalifo”, “*ĥitito”, “*Mako” k.a. anst. “Halepo”, “fenico”, “kalifo”, “hitito/ĥetido” kaj “Mekko”, malgraŭ la uzado de pluraj el ili en gravaj verkoj kiel La Nobla Korano kaj Je la flanko de la Profeto de Italo Chiussi.

Aparte de la agrabla blu-verda kovrilo, ilustras ĉi proverbaron belaj bildoj kreitaj surbaze de la araba skribo.

Jorge Camacho

Infanlibro en ne tro komplika lingvaĵo

Aventuroj de Pinokjo, La. Carlo Collodi. El la itala trad. Jozefo Horváth. Antverpeno: FEL. 2003. 156 paĝoj. 21 cm. ISBN 9071205916. Prezo: € 9,90

Malriĉa skulptisto kreas la marioneton Pinokjo. Pro miraklo ĝi komencas vivi, sed kondutas kiel malobeema bubo. Lia konscienco — en formo de grilo — klopodas helpi al li fariĝi bonkonduta marioneto. Kiam li mensogas lia nazo mirakle plilongiĝas. Aperas multaj atestoj pri la patra amo al la ligna filo. La skulptisto Ĝepeto i.a. vendas sian mantelon por aĉeti al Pinokjo alfabetumon, kiun preskaŭ baldaŭ vendas Pinokjo, por viziti pupteatron.

Laŭ onidiro la italo Carlo Collodi (pseŭdonimo por Carlo Lorenzini) verkis La aventurojn de Pinokjo felietone por infangazeto, por perlabori monon, ĉar li perdis 500 lirojn dum hazardludo. Leginte tiun ĉi klasikaĵon mi tamen neniel suspektas ke ĝi estas verkita nur por pano. Kvankam Collodi mem ne havis infanojn, li posedis veran talenton distri, kaj ne nur distri. En la rakontoj li en amuza maniero ne nur admonas, sed kuraĝigas geknabojn fariĝi studemaj kaj bonkondutaj. Kelkaj admonoj taŭgas ankaŭ por plenkreskuloj. Jen ekzemplo: La Vulpo kaj la Kato tentas Pinokjon planti siajn kvar orajn monerojn en la Kampo de Mirakloj, asertante ke tie baldaŭ kreskos moneraj arboj. Kompreneble tio ne okazis; Pinokjo perdis la monon, sed gajnis sperton.

Finfine — post multaj aventuroj kaj devojiĝoj en 36 ĉapitroj — Pinokjo bonordiĝas, kaj fariĝas vera knabo. En 1930 aperis la unua Esperanta traduko de “Pinokjo” — mondfama origine itala porinfana klasikaĵo. Tiam ĝin tradukis Mirza Marchesi. Nun venis dua traduko de J. Horváth.

Nemalmultaj t.n. infanlibroj en Esperanto enhavas tro komplikan lingvaĵon por vere esti kompreneblaj por infanoj. Tiu kritiko ne validas por tiu ĉi libro. Ĝi estas nek simpla nek komplika, sed meznivela. La stilo estas klara, sed ne malriĉa. Participoj aperas, sed tre malofte en kompleksaj kunmetaĵoj (estos kaptinta), kiuj tromalfaciligus infanlibron. La tradukinto ofte uzas vere Esperantajn esprimojn (groŝo en poŝo, p. 27; mankas klapo en la kapo, p. 117), kiuj ĝuigas la leganton.

Lingvajn erarojn mi ne trovis. La tiparo tamen estas iom tro malgranda por infanoj.

La klasikaj desegnaĵoj de Enrico Marzanti atestas pri la klasikeco de la libro. La libron mi rekomendas al infanoj kaj plenkreskuloj kun almenaŭ meza lingva nivelo.

Leif Nordenstorm

Disko por infanoj de ajna aĝo

Sen lim’ ĝis... Duoble Unu. Crest: Duoble Unu, 2007. KD. Kun tekstolibreto; 39 min. 12 pecoj. Prezo: € 17,40

Tiu ĉi kompaktdisko prezentas nekredeblan diversecon de muzikaj stiloj, de popolmuziko (kaj eŭropa kaj afrika) ĝis ĵazo, de trobadora ĝis postmoderna senmelodia repo. Do, troviĝas io por ĉiu.

Kelkaj kantoj evidente estas verkitaj por infanoj, tamen ili ĝueblas ankaŭ por plenkreskuloj (aŭ ĉu temas pri “infanoj de ajna aĝo”?). Sed tiu ĉi albumo celas kaj infanojn kaj gepatrojn, ĉar sur ĝi troviĝas ankaŭ drinkkanto! Verŝajne gepatroj kiuj kantas kun la infanoj dum la tuta tago, bezonos tian kanton je la fino de la tago. Sed strange, la teksto traktas ekologion anstataŭ ebriiĝon! Dank’ al Dionizo la KD finiĝas per dua versio de Trinku kaj kantu, kiu karaoke forlasas la tekston; do oni rajtas verki pli taŭgan tekston kiu traktas la plezurojn de vino kaj biero.

Kelkaj kantoj stile similas al tiuj de la grupo Kajto, tiom lerte kaj dolĉe aranĝitaj kaj kantitaj. Multaj preskaŭ nerezisteble invitas kunkantadon.

La duopo Fransŭaz Rochette kaj Patrik Delabi bone kantas kaj ludas diversajn instrumentojn; kaj kunludas lerta aro de aliaj muzikistoj. Foje temas pri malgranda ĥoro kaj orkestreto anstataŭ nur duopo. La prononcado estas tute klara (eĉ grupe) kaj tiel la tekstojn oni facile komprenas eĉ sen la libreto, kiu montras ĉiujn tekstojn (kun nur kelkaj malgrandaj eraroj). La teknika kvalito de la sono estas ja profesia kaj senriproĉa. Kaj ne maltrafu la bildrakonton kaŝitan en la KD en dosierujo nomita “ekstra”. Ankaŭ tiu taŭgas por infanoj de ajna aĝo. Ekstre troviĝas ankaŭ tri partituroj (en tri diversaj formatoj!) kaj ĉiuj tekstoj en pdf-formato, kio ege faciligas la taskon kantigi amikojn: oni povas mem printi kantofoliojn. Kia brila ideo!

Miko Sloper

Via amika voĉo en Ameriko: Radio Havano celebras sian 20-jaran jubileon de Esperantaj disaŭdigoj

La fakto ke ĉi-septembre la Esperanto-disaŭdigoj de Radio Havano Kubo iĝas dudekjaraj, konsistigas plian motivon por ke la kuba Esperanto-movado organizu komunan celebradon.

Temas pri konstanta disaŭdigado per la internaciaj ondoj de Radio Havano, publikserva ŝtata radio mallongonda, kiu bonvenigis Esperanton la 11-an de septembro 1988 sojle al planado de la 75-a Universala Kongreso en la jaro 1990.

La tiama estraro de KEA, prezidata de Jesús Castillo, profitis la okazon prezenti projekton por disaŭdigoj pere de Esperanto, tiam ankoraŭ ne vere konata en la insulo, tamen malferme bonvenigita de la tiama direktoro Pedro Rojas kaj la stabo de la radiostacio. De tiam komenciĝis la disaŭdigoj dimanĉaj, kiuj senhalte estas elsendataj dum la lastaj 19 jaroj.

Dekomence temis pri 20-minuta elsendado kiu estis tre impone akceptita de vasta esperantistaro el ĉiuj kontinentoj kaj el tre foraj landoj, kio mirigis la estraron de la radiostacio.

Kelkajn monatojn poste, la elsendoj ampleksiĝis al 30 minutoj kun varia enhavo, inkluzivanta komentariojn pri aktualaĵoj, prezenton de kulturo en plej vasta senco ekde muziko, arkitekturo ĝis naturaj belaĵoj, intervjuojn kun esperantistoj landaj kaj eksterlandaj, Esperantan muzikon kaj resumojn de semajnaj novaĵoj, krom atesto pri leterumado kaj aliaj programeroj kiel kunlaboraĵoj sendataj de raportantoj kubaj kaj alilandaj.

Inter la unuaj parolistoj de la E-elsendoj menciindas Orlando Raola kaj Alexis Otero, kiuj ne plu laboras ĉe ni ĉar loĝantaj eksterlande, kaj la nunaj kunlaborantoj Mario Ruiz Karell, Yoandra Isabel Rodríguez, Norberto Díaz kaj Ariadna Garcia, kiuj regule partoprenas jen voĉe jen skribe. Aprezindas la efika kaj longdaŭra kunlaboro de nia sonteknikisto Alejandro García, plus aliaj kunlaborantoj portempaj, kiuj kontribuis al la sukcesaj kaj konstantaj disaŭdigoj. Specialan dankon meritas ĉiuj perkorespondaj gesamideanoj kiuj per sia raportado aŭ simpla perletera aŭ reta kontakto subtenas nian laboron.

Nuntempe la E-elsendoj havas tre altan prestiĝon ene de la radiostacio, kion substrekis la vicdirektoro Pedro Otero dum renkontiĝo kun la ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, kiu vizitis la radiostacion dum sia februara restado en Kubo.

La 20-jara jubileo de la Esperantaj elsendoj de Radio Havano konfirmas ilian gravan rolon en nia kontinento kaj ankaŭ en la internacia Esperanto-movado, kiu posedas stabilan kaj firman kolonon ĉiam pretan kontribui al disvastigo de Esperanto kaj ĝia idearo. Ne forgesu ke viaj mesaĝoj, regula aŭskultado kaj raportoj de la elsendoj konsistigas garantion por nia estonta laboro. Ĝis reaŭdo!

Maritza Gutiérrez, ĉefredaktorino

[FORIGITA!: bildo]

La vicdirektoro Pedro Otero dum renkontiĝo kun la ĝenerala direktoro de UEA Osmo Buller

Eksperimenta kurso por ĉinaj infanoj

Por favorigi la infanojn en la lernado de fremdaj lingvoj kaj ŝanĝi la situacion de tio, ke eŭropaj lingvoj estas malfacilaj por ĉinoj, kiuj ofte elspezas pli ol dek jarojn ĝis sia studentiĝo por la lernado de la angla, sed ofte ankoraŭ ne povas ellerni ĝin, ĉi-semestre la Elementa lernejo Baiyangshu en la urbo Taiyuan, Ĉinio, okazigis eksperimenton, kiu prenas Esperanton kiel gvidan lingvon en la lernado de fremdaj lingvoj.

La instruado de Esperanto jam komenciĝis en la unua lernojaro, kun partopreno de pli ol cent infanoj. La lernejo donas la kurson po du lernohoroj ĉiusemajne kaj la infanoj lernas kun granda intereso. Antaŭ la eksperimento la lernejo faris prezenton al la gepatroj. Kiam ili eksciis, kio estas Esperanto kaj kial la lernejo instruos ĝin al la infanoj, ili esprimis sian subtenon al la decido de la lernejo kun granda fervoro, kaj kelkaj el ili decidis lerni Esperanton kun siaj infanoj. La lernejo planas, ke la infanoj lernos Esperanton kiel la devigan lingvon ĝis la tria aŭ kvara lernojaro, sed laŭ la projekto de la ŝtata programo oni eklernas la anglan en la tria klaso. Do la infanoj devos lerni ambaŭ lingvojn en unu aŭ du jaroj.

La lernejestro Wei Yubin estas esperantisto. Li volis okazigi E-kurson en sia lernejo delonge, sed pro manko de instruistoj tio ne efektiviĝis. Antaŭ du jaroj li ekedukis E-instruistojn. Du instruistinoj sukcese ellernis la lingvon kaj ludas gravan rolon en la eksperimento.

La lernejo deziras kontaktiĝi kaj korespondi kun alilandaj elementaj lernejoj kun E-kurso: Wei Yubin, Baiyangshujie-Xiaoxue, Taiyuan, Shanxi, CN-030003, Ĉinio. Rete: j...@gmail.com.

Wei Yubin

Neforgesebla semajno apud Mediteraneo

Mediteranea Esperanto-Semajno okazis de la 1-a ĝis la 8-a de marto 2008 en la hotelo “Le Renouveau” en Agay (ĉe Saint-Raphaël), Francio.

Evidentiĝis, ke la elektitaj loko kaj dato allogas homojn, kiuj anticipe frandis la proponitan renkontiĝon. Famas ja ne nur en Francio la tiel nomata “Lazura Marbordo”, lumigita de varmiga suno jam en marto. Tamen ne prognozis la iniciatanta duopo Monique Prezioso kaj Monique Graissaguel tiom grandan nombron da aliĝintoj! Okdek homoj ja invadis la feri-centron, aŭtentikan, modernan hotelon en Agay, urbeto ligita al St-Raphaël. Vere internacia estis la partoprenantaro, en kiu kun francoj miksiĝis gastoj el Belgio, Svisio, Rumanio, Svedio kaj Irlando.

Certe logis ankaŭ la anoncita ĉeesto de Claude Piron, komisiita gvidi la superan kurso-ŝtupon. Bedaŭrinde, ne multe da tempo antaŭe, Claude forlasis siajn amikojn dissemitajn tra la tuta mondo. Sindoneme proponis sian helpon por animi la superan kurson Jean-Pierre Boulet, kiu sperte sukcesis vivigi la memoron de nia eminenta prozisto, strukturante la sinsekvajn instrusekvencojn en rilatoj al lia ampleksa verkaro.

Buntan programon dum la tuta semajno aprezis ĉiuj gastoj, kiuj ĝuis komfortajn ĉambrojn, bongustajn lokajn specialaĵojn kaj adekvatajn salonojn disponigitajn al la kvarnivelaj kursoj. Diverstemaj prelegoj arigis multajn interesatojn, kaj al la distraj vesperoj aldoniĝis foje scivoluloj kaj simpatiantoj, kiuj sammomente feriis en la hotelo. Kulminis vespero aparte dediĉita al Claude, kies voĉon oni aŭskultis dank’ al registraĵo. Emocia etoso, kiam la tuta ĉeestantaro siavice rekantis La ekzilito-n el la repertuaro de nia amiko.

Menciindas la allogaj ekskursoj, celantaj malkovron de pitoreska regiono, rava marbordo, florantaj mimoz-arbetoj ambaŭrande de kurbaj stratetoj, kaj la najbara Esterel-montaro.

Kulturajn, malstreĉajn kaj neforgeseblajn tagojn en trafe elektita loko travivis la entuziasmigitaj esperantistoj. La sama “Semajno” estas planata samloke en 2009.

Pol Denis

Interkultura dialogo

Hungar’, Polo — fratoj estas
glavo, glaso jen atestas!

Dum la unua aprila semajnofino grupo da polaj esperantistoj faris tritagan ekskurson al la norda Hungario.

La renkonto estis planita de PEA kadre de la Eŭropa Jaro de Interkultura Dialogo, kaj celis komenci la dialogon en tre ĝusta loko, ĉar la nordhungaria regiono estas vera miksaĵo de diversaj kulturoj — nacioj, religioj, lingvoj, kutimoj...

En plena buso veturis esperantistoj precipe el Nowy Sącz, sed ankaŭ el Kraków, Staszów, Łódź kaj Wrocław. Inter ili estis kvin estraranoj de Pola Esperanto-Asocio kaj du estraraninoj de la pola sekcio de ILEI. Kunvojaĝis ankaŭ la prezidantino de Sandecia Universitato de la Tria Aĝo (UTA) s-ino Wiesława Borczyk, kaj d-ro Truskolaski, urbestro de Białystok.

La gesinjorojn Pásztor mi ekkonis persone dum la 100-jara Jubileo de Esperanto en Slovakio en la urbo Martin. Tio kaŭzis la komencon de nia korespondado kaj poste — interŝanĝon de la ambaŭflanke eldonataj revuoj: Nord-Hungara Informo kaj Pola Esperantisto, nune prilaborata en Nowy Sącz. La reta gazeto el Miszkolc atingas 700 lernantojn el 5 kontinentoj, dum la nova Pola Esperantisto — post du numeroj — jam sukcesis trovi abonantojn de Japanio ĝis Brazilo! Ni estas vere kontentaj pro la interkonatiĝo, kiu pliriĉigas la rilatojn ambaŭflanke. La invito donis la eblon al la pola esperantistaro travivi neforgeseblan aventuron kaj montri al eksteruloj, ke la plej taŭga internacia kontakto por ĉiu estis, estas kaj estos — nia lingvo. Dum la aranĝo ĝi fariĝis vera ponto inter niaj tute diversaj lingvoj, permesanta realigi la abundan programon de la vizitado, sed ankaŭ personajn interparolojn de poloj kun hungaroj. Tre riĉa programo, preparita de Adri kaj László Pásztor enhavis specifajn Esperantajn erojn kiel florkronado de la muzea memorĉambro de Kolomano Kalocsay en Abújszántó, ornamo de Zamenhofa tabulo en Miskolc kaj alveno de esperantistaj eminentuloj, Honoraj Prezidantoj de HEA, d-ro Endre Dudich kaj d-ro György Nanovfszky. Renkontiĝis kun ni ankaŭ Evva Margit, de 40 jaroj gvidantino de polaj grupoj kaj kunlaborantino de Andrzej Grzębowski en Bydgoszcz.

La turisma programo konatigis nin kun diversaj tieaj kulturoj. Ni vizitis la plej malnovan kalvinanan preĝejon sur la monto Avas, rigardis la grandiozajn ortodoksajn trezorojn de la preĝejo de la Sankta Triunuo kaj la apudan Ortodoksan Muzeon, kaj partoprenis (ho, kia suprizo!) pollingvan dimanĉan Sanktan Meson, kiun celebris por nia grupo la pola pastro Adamczyk, naskita proksime al Nowy Sącz! Krom la historia parto de la programo ni havis la eblon paroli pri aktualaj aferoj de nia komuna Eŭropo, pri niaj regionoj kaj pri la agado de neregistaraj organizaĵoj. En Abaújszántó la vicurbestro bonvenigis kaj regalis nin per la kutima hungara tagmanĝo — gulaŝo, vino, kukoj “strudloj” kaj bonega kafo. Post tostoj kaj ekamikiĝo ni interŝanĝis adresojn, kun bona volo komenci kontaktojn ankaŭ inter regionaj registaroj. Esperantistoj ambaŭflanke pretas helpi lingve. Venis por saluti nin ankaŭ reprezentantino de la Miŝkolca Urba Estraro. Tiutage ŝi partoprenis la kunvenon kun delegacio el Katowice. La du urboj estas similaj pro la multkultureco de la regionoj, pro la kuracloka karaktero, pro la specifa gastamo de la loĝantoj. Ne eblas forgesi pri la programeroj ĝuigantaj niajn korpojn — tio estis multhora baniĝado en la belega, grandega “grotbanejo” en Tapolca. Tie, en kalkŝtona groto, oni faris mondfaman banejon kun nature varmaj kaj kuracaj akvoj. Post longa baniĝado ni vespermanĝis en proksima ĉasista restoracio, kie atendis nin freŝe bakita viando, la bonega vino Tokay, cigana muziko... Kaj dancoj, kaj kantoj: hungare, pole kaj Esperante!

Kompreneble ke dum la tuta tritaga aranĝo regis la lingvo Esperanto, ankoraŭfoje konfirmante, ke ĝi ebligas diverstemajn kaj diversnivelajn kontaktojn, kaj ke ĝi estas la plej taŭga ilo kaj rimedo por interkultura dialogo en Eŭropo kaj en la mondo. Ni tion ja bone scias, sed per tiaj kaj similaj aranĝoj, kiuj engaĝas ankaŭ eksterulojn, ni montras ke Esperanto povas servi gravajn celojn kaj aferojn.

Eŭropa Unio sentas la bezonon kaj konas la problemojn de la unia multkultureco, pro tio ĝi atentas ĉi-jare pri ĉi temo. Ni uzu la ŝancojn de la Eŭropa Jaro de Interkultura Dialogo por montri, konfirmi per diversaj eksteraj kontaktoj, la plej taŭgan rimedon por interkompreniĝo kaj dialogo!

Mi volas esprimi specialajn dankojn al Adrienne kaj László Pásztor, kiuj dum multaj semajnoj bonvole laboris por prepari la aranĝon: ili elektis, tradukis, presis abundajn informajn materialojn, ligante samtempe niajn rilatojn kun la loka registaro, ebligis ankaŭ interkonatiĝon kun esperantistaj eminentuloj el Budapeŝto, kaj “kiel gepatroj” zorgis pri nia komforto kaj realigo de la tuta programo.

Halina Komar prezidanto de Pola Esperanto-Asocio

Novaĵoj el Malto

John Vella-Bondin, sekretario de Malta Esperanto-Societo, informas pri la lastaj aktivaĵoj de esperantistoj sur la insulo en la Mediteranea Maro.

Eksterlandaj esperantistoj en Malto

Dum la lastaj monatoj la nombro de turistoj vizitantaj Malton multe kreskis, same la nombro de eksterlandaj esperantistoj. Dum la lasta semajno de marto feriis samtempe en Malto ok esperantistoj el tri diversaj landoj: Slovakio, Germanio kaj Italio. Malta Esperanto-Societo organizis renkonton kun la eksterlandanoj. Estis bonega okazo por babili kun la gastoj kaj informi ilin pri Malto kaj pri la loka E-societo.

E-libroj donacitaj al la ŝtata biblioteko

La 9-an de aprilo, okaze de la Internacia Jaro de Lingvoj, Malta Esperanto-Societo donacis librojn en kaj pri Esperanto al la Ŝtata Biblioteko. Kvar membroj de la komitato, inkluzive la prezidanton d-ro Carmel Mallia kaj la sekretarion John Vella-Bondin, estis afable akceptitaj de la bibliotekestro s-ro Joe Debattista, kiu kore akceptis la librojn kaj montris grandan intereson pri nia lingvo, informante ke la nombro de la prunteprenataj Esperanto-libroj daŭre kreskas.

Revuo Esperanto 2008 6

Malferme

Unuiĝintaj Nacioj: Sukceso kaj defio

La 24-an de aprilo okazis en la ĝeneva sidejo de Unuiĝintaj Nacioj simpozio pri lingvaj homaj rajtoj, dediĉita al la 100-jariĝo de Universala Esperanto-Asocio kaj la 60-a datreveno de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. Unuafoje simila simpozio okazis 10 jarojn pli frue lige kun la 90-a datreveno de UEA kaj la 50-a de la Deklaracio.

La scenejo estis imponega, unu el la salonoj en la ĉefa koridoro, kiu frontas la lagon. La salono por 80 homoj estis tute plena. Laŭ mia takso duono estis esperantistoj kaj duono neesperantistoj. La interpretistoj en siaj budoj certigis la transiron de la paroladoj inter la lingvoj angla, franca kaj Esperanto.

La tago malfermiĝis per salutoj skribaj kaj voĉaj de kelkaj UN-funkciuloj nome de UN. La ĝenerala direktoro de la Ĝeneva Oficejo de UN, s-ro Sergei A. Ordzonikidze, gratulis UEA-n pro ĝia jubileo kaj interalie rekonis, ke: “UEA faras signifan kontribuon al la antaŭenigo de lingvaj rajtoj en la mondo, precipe pere de sia aktivado subtene al la rajto uzi kaj esti edukata en sia propra gepatra lingvo.” Kaj eĉ pli klare la estro de la Oficejo de UN por ligoj kun NRO-oj, s-ro Ricardo Espinosa (sur la foto), diris: “Finfine ni devas agnoski ke esperantistoj estas la solaj, kiuj sisteme okupiĝas pri lingvaj rajtoj”. Mi ne daŭrigos la liston de la salutantoj, ĉar ĉi tiu revuo finfine havas spacajn limojn, sed mi volas nur atentigi, ke ĉi-foje mi konstatis kun kontento, ke ĉiuj neesperantistaj salutantoj zorgis enmeti du frazojn en Esperanto kaj ekzercis sin dum tagoj antaŭ la simpozio pri la elparolo (modernaj retaj rimedoj konsentas al vi ricevi de esperantisto son-registraĵojn kaj sendi viajn provojn al li).

La prelegoj mem traktis lingvajn rajtojn. Tove Skutnabb-Kangas, konata fakulo pri lingvaj rajtoj, parolis pri “Lingvo, Edukado kaj (rompo de) Homaj Rajtoj”. Ŝi aparte emfazis la lingvan rajton de infanoj ricevi edukon en sia gepatra lingvo, kaj la genocidajn situaciojn, kiuj ekzistas, kiam oni praktike devigas ĉiujn infanojn de difinita popolo transiri al alia lingvo. François Grin, kiun esperantistoj konas pro la Raporto Grin, parolis pri “Interkompreniĝo kiel strategio por lingva justeco”. Esence temas pri modelo, pri kiu li nun laboras, kiu utiligas la interkompreneblecon inter lingvoj de la sama grupo en Eŭropo por malpliigi la traduk-kvanton kaj samtempe garantii al ĉiu servon en lingvo, kiun li povas facile kompreni. La titolo de la alparolo de Michele Gazzola estis “Instruado en universitatoj: la lingvaj gajnoj kaj malgajnoj pro internaciismo”. Temis esence pri la malpozitivaj sekvoj de la troigita interpreto de la bezono instrui en la angla en eŭropaj universitatoj, kaj de la diskriminacioj kontraŭ esploristoj, kiuj ne verkas en la angla.

Al ili aldoniĝis reprezentantoj de indiĝenaj popoloj, John Mateo Lopez, ambasadoro Ronald Barnes kaj Flor Rayen Calfunao Paillalef, kiuj parolis pri la situacio de la propraj popoloj indiĝenaj respektive en Kolombio, Alasko kaj Ĉilio.

Inter la parolantoj estis ankaŭ la prezidanto de UEA, Probal Dasgupta, kiu prezidis la laborojn, parte kune kun la eksa prezidantino de la asocio de Ne-Registaraj organizaĵoj en rilatoj kun UN, CONGO, Renate Bloem. Probal Dasgupta mem ne nur prezidis, sed li prezentis enkondukon pri la temo kaj konkludon de la laboroj de la tago.

Sed eble pli ol la listo de parolantoj kaj paroladoj, vi volas scii, kio esence estis dirita. Tio, preter la apartaj temoj de ĉiuj prelegoj estas resumebla en unu frazo: Ni estas movado por lingva justeco je ĉiu nivelo kaj la internacia lingvo Esperanto estas la ĝusta rimedo por garantii ĉies lingvajn rajtojn.

La sukceso kuŝas en tio, ke tiu simpla mesaĝo komencas esti akceptata ankaŭ ekster nia movado, kaj homoj komencas kompreni ke Esperanto kaj lingvaj rajtoj estas du aferoj kunligitaj.

En tio kuŝas ankaŭ la defio. Nun ni devas labori por pruvi, al la mondo pli ol al Unuiĝintaj Nacioj, ke Esperanto estas io tia. La aktivuloj, kiuj okupiĝis pri la simpozio, starigis ret-paĝaron www.linguistic-rights.org, en kiu vi povas trovi informojn en kelkaj lingvoj pri Esperanto kaj lingvaj rajtoj. Nun temas ĉefe pri informoj rilate al la simpozio, sed laŭgrade tiu paĝaro devos enteni informojn pri la agado de la Esperanto-movado en ĉi tiu kampo. Temas simple pri nova aliro al la kutima problemaro. Ĉi tiu nova aliro okazas ne nur interne de la movado. Se vi relegas la Deklaracion pri Homaj Rajtoj, tie vi trovas nur unu aludon al lingvo, kiu estas en la vico “raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato”, ĉiuj faktoroj, kiuj ne devas bari la ĝuadon de la rajtoj kaj liberecoj antaŭviditaj en la deklaracio. En multaj el la postaj ĝeneralaj interkonsentoj dum jardekoj la faktoro “lingvo” estas eĉ forgesata, sed en la lastaj jaroj, ĝi resurfaciĝas kaj oni aparte atentas pri ĝi. Ne laste tio estas la kaŭzo de la deklaro de ĉi tiu jaro kiel “Internacia Jaro de Lingvoj”. Ni ankoraŭ ne alvenis al la deklaro de difinita jaro kiel “Internacia Jaro de la Internacia Lingvo Esperanto”, sed se ni laboros por tio, tio nun ŝajnas pli atingebla.

Renato Corsetti

Esperanto en la Interreto: Kiel ĝi fartas?

La Interret-evoluo verŝajne grandparte “savis” la Esperanto-movadon, kaj aldone eĉ helpis al ĝi “kapti novan spiron”, t.e. pluevolui pli facile kaj rapide ol iam ajn antaŭe.

La ebloj de la Interreto daŭre kreskas kaj vole-nevole influas preskaŭ ĉiujn viv-flankojn de la “civilizita mondo”. Multflanke ĝi helpas en preskaŭ ajna agad-kampo, ĉe serĉado de informoj, rapida, preskaŭ tuja kundivido de elektronika enhavo (tekstoj, fotoj, sonoj, filmetoj), malmultkosta longdistanca komunikado ktp. La avantaĝoj de TTT (Tut-Tera-Teksaĵo) estas nepretervideblaj, ŝajne pro tio ĝi ankaŭ tiel rapide disvolviĝas.

Nun estas tasko de ni, esperantistoj, eluzi ĝin por la bono de Esperanto. La E-komunumo (same kiel aliaj organizoj, hobioj, interesoj) pli kaj pli translokiĝas al la reto. TTT uzatas per esperantistoj por ĉiuj kampoj de la UEA-strategio: informado, instruado kaj utiligado. Por ke tio okazu kvalite, plurflanke kaj samtempe “facile kaj rapide”, ekestis la organizo E@I.

Konciza prezento de E@I

E@I ekestis en 1999, tiam kiel neformala laborgrupo. En 2003 okazis aprobo de E@I kiel faka sekcio de TEJO. Tamen pro riĉa agado okazis formaligo de la laborgrupo kaj en la jaro 2005 E@I estis oficiale registrita en Slovakio kiel memstara internacia neregistara junulara organizo, okupiĝanta pri projektoj rilataj al edukado kaj la Interreto.

La vizio de E@I estas paca kaj harmonia mondo en kiu ĉiuj civitanoj povas facile kaj rapide komuniki tutmonde. La ĉefaj celoj por atingi tion estas: instigi interkulturan lernadon kaj internaciajn kunlaboron kaj komunikadon; subteni lernadon kaj uzadon de interret-teknikoj kaj lingvoj; helpi validigadon de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj kaj ties Deklaracion de homaj rajtoj.

Por atingi la celojn E@I iniciatas kaj subtenas projektojn pri internacia kunlaboro de junuloj, kreas retajn projektojn, organizas klerigajn kaj kulturajn aranĝojn rilatajn al la celoj, informas pri la graveco kaj utileco de senbara internacia komunikado.

Retpaĝaroj

La bazo de E@I estas kreado de retpaĝoj, kiuj rilatas al Esperanto kaj la Interreto. Pro tio ekestis sub ĝia nomo aŭ helpe de ĝi la projektoj www.lernu.net, www.nitobe.info, www.lingvo.info, www.interkulturo.net, www.informado.net, www.komputeko.net, artista.ikso.net.

Seminarioj

Unu el la kernaj kampoj de E@I-agado estas seminarioj, en kiuj jamaj aktivuloj trejniĝas kaj spertiĝas pri diversaj manieroj kunlabori kaj uzi la Interreton. Dum la seminarioj renkontiĝas kaj ofte freŝiĝas per novaj membroj teamoj de aktualaj E@I-projektoj, naskiĝas ideoj por novaj projektoj kaj aktiviĝas novaj homoj. Ĝis nun okazis 8 trejn-seminaroj por gejunuloj kadre de E@I, la lasta aŭtune 2006 en Brno, Ĉeĥio. Por marto 2009 estas planata trejn-seminario pri multmedioj en Pollando kunlabore kun PEJ. Mini-seminarietoj estas planataj ĉi-somere dum UK, IJK kaj SES.

Projektoj eksterretaj

Kvankam komence ĉefe temis pri kreado de retpaĝoj, iom post iom aldoniĝis ankaŭ eksterretaj projektoj, kiel porinstruista seminariaro “Flugiloj de malfacila vento” (kunlabore kun ILEI); DVD Esperanto Elektronike (venditaj jam 12 000 ekzempleroj!); T-ĉemizoj (TEJO, E@I, lernu!); Manlibro pri instruado de Esperanto (kunlabore kun ILEI); Manlibro pri Vikipedio.

Helpo al aliaj E-projektoj:

E@I subtenas laŭ siaj ebloj ankaŭ aliajn retprojektojn, i.a. per spaco en sia TTT-servilo. En ĝi gastas Esperanto-novosti; Esperanto Mozaika; Kantaro-vikio; paĝaroj de EEU kaj ILEI. Eble ne multaj legantoj scias, ke ekz. sub la paĝaro http://ikso.net/kantaro eblas trovi pli ol 800 kantotekstojn de E-kantoj, multajn notojn, informojn pri muzik-grupoj kaj kantistoj.

Freŝaj atingoj

En septembro 2007 E@I sukcesis aliĝi al la eŭropa fondaĵo European Youth Foundation, kaj sekve rajtas proponi projektojn por subvenciado. En aprilo 2008 E@I ellaboris proponon por aro da lingvaj festivaloj. Se ĝi sukcesos, Eŭropo pagos esperantistojn por okazigi lingvajn festivalojn dum Esperanto-renkontiĝoj. Kontaktoj ekster la esperantista mondo: ĉi-jare komenciĝis kunlaboro kun kelkaj institucioj, konformaj al la celoj de E@I: Centro de plua edukado de Komenio-Universitato, Nacia agentejo “Youth in action” kaj Ministerio de edukado de Slovakio.

Aktualaj projektoj

lernu.net: La plej granda retplatformo por lernado de Esperanto kaj unu el plej ampleksaj kaj plej multlingvaj senpagaj paĝaroj, kiuj ekzistas en la Interreto por lernado de lingvoj, kvinjariĝis en decembro pasintjare (legu pli en la februara revuo, p. 31).

Ĉi-somere okazos unika “malvirtualigo” de la lernu-komunumo. Dum “Somera Esperanto-Studado” okazos la unua internacia renkontiĝo de lernu-uzantoj, helpantoj kaj kreantoj. Ĝi okazos en Slovakio (nur 30km de la ĉefurbo Bratislava) inter la 9-a kaj la 17-a de aŭgusto. Pri la aranĝo legeblas pli ĉe http://lernu.net/prilernu/renkontighoj/SES/index.php.

www.aktuale.info: baldaŭ konstruota paĝaro kun buntaj kaj diversspecaj informoj pri Esperanto kaj la E-movado. Ĝia nomo estos “Esperanto aktuale” kaj ĝia ĉefa celo estos krei multlingvan informportalon kun la celo informi (ĉefe) eksteran publikon pri okazaĵoj en la movado kaj pri interesoj de Esperanto-parolantoj. Aldona celo de tiu projekto estas kunligo de fortoj de esperantistoj por pli efika informado al la ekstera publiko. La informado pri okazaĵoj en la “Esperanto-mondo” al la ekstera publiko (al neesperantistoj) okazas relative malofte. Tre ofte eĉ la esperantistoj mem ne scias, kio okazas en najbaraj landoj. Tial E@I komencas konstrui flekseblan, facile uzeblan paĝaron, kiu servu por Esperantio kiel efika amaskomunikila inform-agentejo. La projekton (same kiel kelkajn aliajn, ekz. lernu.net) finance subtenas la usona fondaĵo “Esperantic Studies Foundation”.

KD Esperantoland’: Unu el la plej grandaj informkampanjoj rilate Esperanton realiĝos danke al la urbo Bjalistoko, okaze de la UK en 2009. Kunlabore kun la tagĵurnalo Gazeta Wyborcza ĉi-septembre estos eldonita KD Esperantoland’, kiel aldonaĵo al la gazeto en eldonkvanto de 400 000 ekzempleroj. La disko estas plurmedia prezento de Esperanto. Ĝi en luda formo informas pole kaj Esperante pri la lingvo, ebligas lerni ĝin, ludi, aŭskulti muzikon, spekti filmojn ktp. Moderna kaj luda maniero prezenti nian lingvon povas altiri multajn gejunulojn. Ĉu la projekto estus imitinda ankaŭ por aliaj landoj kaj lingvoj? Kreo de similspeca multlingva DVD, uzebla de Landaj Asocioj por alloge informi estas revo de E@I.

DVD “Esperanto estas...”: La celo de tiu ĉi filmo estas montri, ke Esperanto estas viva, uzata kaj tre ŝatata lingvo de multaj homoj. Ĝi informos pri la taŭgeco de Esperanto en internacia komunikado. La frapfrazo de la filmo estas: “Esperanto estas... lingvo lerninda!” Temas pri 43-minuta informa filmo, kiu prezentas Esperanton en moderna kaj vigla maniero. Ĝi estas dividita en 6 partoj kaj estas rezulto de trijara projekto, kiu kreiĝis en internacia kunlaboro de pluraj filmemuloj kadre de E@I. La DVD’on E@I planas lanĉi dum la ĉi-jara UK en Roterdamo kaj esperas pri antaŭmendoj de Landaj Asocioj, Esperanto-kluboj kaj unuopuloj. La filmo ĉefe celas informi la eksteran publikon pri la lingvo, kaj do estos tre utila informilo. Partoj de la filmo spekteblas rete ĉe: http://www.esperantoestas.blogspot.com/.

www.komputeko.net: Komputeko estas mallongigo de “prikomputila terminokolekto”. Ĝi ne celas anstataŭi ekzistantajn iniciatojn kiel Komputada Leksikono kaj Reta Vortaro, sed male ilin plifortigi, faciligante la aliron al diversaj fontoj kaj komparante elektojn kaj proponojn de diversaj vortaroj. La projekto volas, en Esperanto kaj ankaŭ en aliaj lingvoj, stimuli la ĝustan lingvouzon. E@I kunlaboras kun la ĉefaj tradukskipoj (Openoffice.org, Firefox, Drupalo, KDE...). Maŭro La Torre jam provlegis ĝin kaj Bertilo Wennergren estas lingva konsilanto pri malfacilaj kazoj. Estas planoj ellabori Komputeko-retejon (kiu nun estas en beta-versio) kaj fari similan agadon pri aliaj fakoj. Tiucele E@I jam rezervis la retregionon terminaro.net.

Projekto Vikipedio: La E@I-projekto “Vikipedio” celas antaŭenigi la liberan enciklopedion. Ĝi estas grava parto de la Esperanto-kulturo. Enhava pliriĉigo kaj lingva poluro de la artikoloj estas la prioritato. E@I provas instigi homojn kunlabori kun Vikipedio per:

  • Manlibro pri Vikipedio, aperinta en la printempo de 2007;
  • Trejnseminarioj, okazintaj interalie en 2007 dum la 100-jariĝo de la Antverpena Esperanto-grupo kaj dum Baltiaj Esperanto-Tagoj. Ĉi-jare okazis trejnado dum la renkontiĝo Sabla Printempo en Ĉeĥio, kaj pretiĝas pliaj en aliaj landoj;
  • Teamo de asistantoj: en la paĝo http://vikio.ikso.net/Projektoj/Vikipedio kontakteblas homoj, kiuj volonte helpos pri Vikipedio.

Lingvo-helpilo: Imagu havi altnivelan aŭtomatan lingvohelpilon kun literum- kaj gramatik-kontrolilo por Esperanto, kiu atentigus komencantojn pri verŝajnaj eraroj kun ŝanĝoproponoj, kaj kiu helpus ankaŭ al spertaj esperantistoj per “kontrollegado” de longaj dokumentoj. Tiaj literum- kaj gramatikkontroliloj ekzistas por multaj naciaj lingvoj, sed ankoraŭ ne por la internacia, almenaŭ ne por la vasta publiko. Pro tio E@I decidis prisondi la eblon kunmeti teamon kapablan realigi relative altnivelan lingvohelpilon por Esperanto kaj ricevi financan subtenon por tiu grava laboro, kaj trovis la ĝustan personon por gvidi la laboron: Eckhard Bick, sperta esperantisto kaj fakulo pri komputil-lingvistiko, kiu profesie okupiĝas i.a. pri aŭtomata lingvokontrolado. ESF konsentis doni sian valoran subtenon al la projekto. En la projektteamo gvidata de Eckhard estas Sonja Petrović Lundberg, Marek Blahuš kaj Bertilo Wennergren. La projekto komenciĝis en marto kaj en oktobro oni planas lanĉi la unuan rete testeblan version de la lingvohelpilo. Aktualaj okazaĵoj de E@I aperas en la reta informilo “E@Info”, trovebla ĉe: http://vikio.ikso.net/Novajxleteroj. Kiu volas aliĝi kiel membro, bv. sekve aboni la dissendoliston http://groups.yahoo.com/group/ecxei-membroj/.

Eblas helpi al E@I en pluraj manieroj: traduki, verki, programi, proponi projektojn, informi pri la agado, mendi la varojn aŭ finance subteni la organizon.

La kerna teamo de E@I
k...@ikso.net, www.ikso.net

La 100-jara jubileo de UEA

La aventuro esti membro de UEA en Sovetunio

En la jubilea jaro eble decas dediĉi la plej grandan atenton al la dekmiloj da homoj, kiuj tra tuta jarcento helpis vivteni la asocion per sia membreco. Bedaŭrinde pri tio mankas konkretaj raportoj, verŝajne ĉar tro da membroj modeste ne volis elstarigi sin mem kaj sian kontribuon al UEA. Tial ni decidis rekte doni la parolon al du el ili. Ambaŭ estas rusoj (el kiuj unu vivas nun en Usono). Ni memoru, ke antaŭ la naskiĝo de UEA rusianoj plej multe nombris en la Esperanto-movado. Paradokse tamen, ĝuste por ili dum jardekoj estis barita la rekta vojo al la tutmonda asocio. Ili ne rajtis membriĝi, nek UEA havis ĝis 1989 landan asocion en la teritorio de la iama Sovetunio. Boris Kolker kaj Mikaelo Bronŝtejn prezentas siajn rememorojn.

(U.L.)
Kiam mi tradukis divenante

En la iama Sovetunio, la plej multaj esperantistoj rilatis al UEA respekte kaj strebis membriĝi en ĝi. Iuj politikemaj maljunaj/malnovaj esperantistoj opiniis ĝin kontraŭsovetia organizaĵo. Unu el ili estis S.N. Podkaminer. Li estis bona homo kaj bona esperantisto, sed estis por mi surprizo, ke li fariĝis honora membro de UEA.

La ligoj de sovetiaj esperantistoj (ankaŭ junaj) kun UEA estis pli fortaj, ol nuntempuloj eble imagas. Komence niajn kotizojn pagis eksterlandaj bonvoluloj. Ekzemple, mi estas membro de UEA seninterrompe ekde la jaro 1959. En la unuaj jaroj mian kotizon pagis Ernest Permanne el Francio. Poste UEA donis kvoton por sovetianoj el Fondaĵo Canuto. Tiu kvoto ankoraŭ ekzistas, kvankam multaj rusianoj nun mem pagas sian kotizon.

En 1963 sovetianoj unuafoje partoprenis en UK, en tiu en Sofio. Mi bonŝancis esti inter la 35 feliĉuloj (kaj estis preskaŭ la plej juna). Tiam mi ekhavis multajn internaciajn kontaktojn, ekzemple, mi konatiĝis tie kun Humphrey Tonkin, kiu igis min aĉeti la provnumeron de Kontakto, kaj kun Carlo Minnaja, tiam gvidanto de Studenta Tutmonda Esperantista Ligo (STELO).

La Unio de Sovetiaj Amikec-Societoj (SSOD) dum pluraj jaroj sendis oficialan tri-personan delegacion al UK, por kiu pagis la ŝtato. Mi bonŝancis trafi UK-on sekvafoje nur en 1978 en Varna. Kompreneble, miajn vojaĝojn mi pagis mem kaj estis tute feliĉa, ke mi havas eblon partopreni la kongresojn.

En la jaroj 1972-74 mi estis komitatano de TEJO, la unua sovetia. Kiam Ivo Lapenna kaj kelkaj aliaj komitatanoj eksiĝis post la Hamburga Kongreso, ekvakis en UEA kvar lokoj de komitatano B. Mi aŭdacis kandidatiĝi kaj estis elektita. Do, mi estis UEA-komitatano en 1975-77. Poste, dum la perestrojko mi estis tri jarojn komitatano C (1988-91).

En 1976 mi fariĝis la unua sovetia ĉefdelegito de UEA kaj ĉiujare distribuis inter sovetiaj esperantistoj la membrecon el Fondaĵo Canuto. Mi eksiĝis el la ĉefdelegiteco en 1985 sub forta premo de SSOD, kiu minacis al mi per grandaj malagrablaĵoj. Pli detale legu pri tio ĉe: http://ourworld.compuserve.com/homepages/profcon/evilje.htm.

En 1978 la Centra Komitato de Komunista Partio de Sovetunio (CK KPSU) faris decidon (sekretan) pri la kreo de Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (ASE) — malpli por helpi esperantistojn, ol por kontroli ilin. En Varna okazis oficiala traktado inter SSOD, kiun reprezentis fakestro Rafael Saakov, kaj UEA, kiun reprezentis Tonkin, William Auld kaj Simo Milojević, pri aliĝo de ASE al UEA. En la antaŭvespero mi konsilis al Tonkin kiel paroli, por ke SSOD ekhavu favoran impreson pri UEA. Dum la traktado ĉeestis pluraj sovetianoj; mi servis kiel interpretisto. Saakov parolis per ŝablonaj propagandaj frazoj, tial mi tradukadis samtempe kun lia parolado, divenante la sekvontajn vortojn. Kelkfoje mi finis traduki, antaŭ ol li finis paroli. Auld tiom miris pri mia “lerteco”, ke poste li sendis al mi donace du siajn librojn kun subskribo “Al Boris Kolker kun admiro”. Similaj traktadoj okazis preskaŭ en ĉiu UK dum la dekjara ekzisto de ASE, sed ne rezultis aliĝo.

La 14-an de marto 1979 en la luksa palaco “Domo de Amikeco kun Alilandaj Popoloj” en Moskvo okazis fonda konferenco de ASE. Estis faritaj tie grandaj promesoj. Mi sendis al UEA kelkvortan informon kaj profesian foton pri la evento; la foto aperis sur la kovrilo de Esperanto. Simo Milojević verkis kaj publikigis koncernan artikolon. Tiu artikolo kolerigis la gvidantaron de SSOD, ĉar estis menciitaj en ĝi la persekutoj de esperantistoj en Sovetunio dum la regado de Stalin. Ĉar mi estis ĉefdelegito de UEA, la SSOD-estroj decidis utiligi tion kaj petis min verki alispecan artikolon. Mi verkis ĝin kun la titolo “La tria ondo” (la unua ondo: de la Unua Libro ĝis la Oktobra Revolucio; la dua: la 20-aj kaj 30-aj jaroj kun mencio pri la estingiĝo de la movado; la tria: renaskiĝo post 1956) kaj sendis ĝin al SSOD por aprobo. Ili restis malkontentaj, longe cerbumis kaj multloke tranĉis la artikolon. Kiam mi sendis ĝin en modifita stato al UEA, Simo Milojević ne volis publikigi ĝin, ĉar pasis la aktualeco. Sed poste li tamen publikigis ĝin, ĉar mi insistis, ke tio estas mia persona peto.

Anatolij Berjoza, la altrudita respondeca sekretario de ASE, revis, ke ASE aliĝu al UEA. Li esperis tiuokaze fariĝi komitatano de UEA kaj havi eĉ pli da ebloj vojaĝi eksterlanden senpage. Sed ĝenerale li kaj SSOD kaj iliaj mastroj en CK rilatis al UEA negative, ne dezirante, ke la homoj havu kontaktojn kun eksterlando. Foje Berjoza diris al mi, ke la delegita reto de UEA estas spiona servo: “Imagu, se iu demandas vin, kion produktas sekreta milita uzino en via urbo, vi, kiel delegito de UEA, devas respondi al li kaj tiel malkaŝi ŝtatan sekreton.” Alian fojon li diris al mi, ke Heroldo estas kontraŭsovetia gazeto, ĉar tie aperis pagitaj anoncetoj de samseksemuloj kaj nudistoj (“Ili deziras, ke ni marŝu en stratoj nudaj”). Tia estis la sinteno. Nun oni malfacile povas imagi, en kia Orwell-eska mondo ni vivis.

Boris Kolker
Cleveland, Usono

[FORIGITA!: bildo]

Dum la 64-a UK en Lucerno (1979) la gvidantoj de la ĵus fondita “Asocio de Sovetiaj Esperantistoj” interparolas kun la Estraro de UEA. La ĉefa temo estis aliĝo de ASE al UEA. De maldekstre: Boris Kolker, Anatolij Berjoza, Magomet Isaev kaj Ferdinand Eisen.

La Asocio por mi

Fosante en la arkivoj de la Rusia Nacia Biblioteko por elserĉi faktaron por nova romano verkata nun, mi trovis i.a. kompletan kolekton de la organo de Sovetrespublikara Esperantista Unio (SEU), kiu kun malsamaj titoloj estis eldonata en Moskvo de 1922 ĝis 1936. En la komenca periodo ĝi regule publikigis ĉiujn dekretojn kaj aliajn dokumentojn de la Centra Komitato de SEU. Tiuj dokumentoj montras, ke SEU komencis batalon kontraŭ UEA tuj ekde sia apero. Supozeble, la batalo devis esti unu el la ĉefaj statutaj celoj, plenkonforme al la tiuepoka situacio en la soveta ŝtato.

Ĉio ĉi ekis per decidoj kvazaŭ duarangaj. En 1922 iu s-ano Patalaja, delegito de UEA en Pjatigorsk, petis nomumi lin komisiito de SEU en la regiono. La Centra Komitato decidis, ke “ĉar rilate al UEA ĝis nun ne estas difinitaj iuj formoj de koordinita kunagado, CK opinias neebla kumulon de la funkcioj de UEA kaj SEU, kaj, surbaze de tio, rifuzas la peton” (decido n-ro 39). La evoluo de la eventoj okazis haste, ĉu pro insisto de pli superaj gvidantoj aŭ pro klaraj politikaj konvinkoj de la SEU-estraro. La 19-an de februaro 1923 aperis la decido n-ro 48: “Konstatas, ke la ekzistado de specialaj delegitoj de UEA en la teritorio de USSR estas nedezirinda, ĉar iliajn funkciojn devas plenumi komisiitoj de SEU.” La aferon finis rezolucio de la 1-a Kongreso de SEU “Pri la internacia agado de SEU”, aprobita en junio 1923: “Punkto 7: UEA, kiel ‘neŭtrala’ etburĝa organizaĵo, solidara kun la Ligo de Nacioj, ne povas havi en la Sovetaj Respublikoj siajn membrojn kaj proprajn reprezentantojn-delegitojn.”

La tragika pereo de SEU, la Dua Mondmilito kaj la postmilitaj politikaj ŝanĝoj en USSR neniel influis la situacion rilate al UEA. Veninte al Esperanto en 1961, mi informiĝis, ke UEA ekzistas, sed ĝi, ĉar ne atingebla, nenion signifis por mi. Same pri TEJO, kiun mi tiam eĉ pli bezonis. Aldone, la ŝtata gazetaro fojfoje informis min kaj amason da aliaj kredemaj civitanoj pri tendencoj de kontraŭsovetia konduto en tiuj organizaĵoj. Tamen, en la tempo de mia esperantistiĝo la ŝtato almenaŭ ne plu arestis kaj enprizonigis homojn pro aktivado por Esperanto. La monda politika evoluo progresis en la direkto al malstreĉiĝo kaj eĉ senarmiĝo. Tio permesis ankaŭ al la sovetiaj esperantistoj fari pozitivan paŝon. Mi celas ne la fondon de la konata Esperanto-komisiono ĉe t.n. Unuiĝo de Sovetiaj Amikec-Societoj (SSOD), sed tiun de Sovetia Esperantista Junulara Movado (SEJM) kaj la aperon de ne vasta, sed firma areto da UEA-delegitoj.

Boris Kolker estis tiam unu el la ĉefmotoroj de SEJM kaj ankaŭ ĉefdelegito de UEA por USSR; pro tio la moskvaj komisionanoj opiniis lin neformala reĝeto de la sovetia esperantistaro. Evidente ili pravis, ĉar estis ĝuste Boris, kiu sukcesis elpeti de UEA la decidon, ke kelkaj aktivuloj de SEJM iĝu membroj-abonantoj helpe de Fondaĵo Canuto. Tiel, se mi fidu mian membrokarton, en 1973 mi iĝis membro de UEA. Eble mi troigas dirante, ke tiu membreco radikale ŝanĝis mian vivon, sed ekde la komenco kaj ĝis nun mi estas certa, ke Universala Esperanto-Asocio estas utila por mi. Pri tio necesas paroli pli detale, ĉar eĉ miaj samklubanoj foje hezitas membriĝi. Do, mi ripetu: Mi certas, ke la servoj liverataj de UEA al mi, ordinara individua membro, estas utilaj, des pli, ĉar mi ricevus ilin de neniu alia organizaĵo.

La unua servo estas informado. Ĉiujare mi ricevas freŝan Jarlibron kaj tuj metas la antaŭan en libroŝrankon, sed la novan — sur mian labortablon. Ne ĉiutage, sed tre ofte mi konsultas ĝin. Ĉiumonate mi ricevas la revuon Esperanto, legatan de la unua ĝis la lasta paĝo. Ne nur mi, sed almenaŭ tri samurbanoj-nemembroj laŭvice legas mian ekzempleron. Ĉar la revuo estas interesa. Mi honeste trastudas kaj penas kompreni la ĉefartikolojn de la nova UEA-prezidanto — ve, ne ĉiam sukcese. Mi admiris la artikolojn de Claude Piron. Mi avide legas la informojn pri landa kaj pri faka agado, konstatante, ke Esperanto sur siaj paĝoj sciigas pri Esperanto-eventoj en Rusio pli ofte ol La Ondo de Esperanto eldonata en la lando mem. Mi estas kontenta pri la recenzoj, aperantaj en la revuo, kvankam mi rimarkas, ke ofte iu esperantaĵo (libro, disko, filmo), kiun mi opinias vera evento, estas prisilentata de Esperanto — eble pro la manko de recenzemuloj, eble pro misopinio, kaŭzita de mia specifa gusto.

La dua servo estas mia konto ĉe UEA. Antaŭe, kiam ni rusianoj estis netranspagipovaj, mi havis iom da mono en mia konto, pro la livero de miaj libroj kaj diskoj al UEA. Tio grave faciligis mian ekziston rilate senproblemajn pagojn ĉe bezono. Sed ankaŭ nun, kiam mi principe havas eblecon sendi monon ĉien en la mondo, la uzado de mia konto ĉe UEA estas por mi la plej oportuna pagmaniero.

La tria servo, certe, estas la Libroservo de UEA. Pli-malpli aktiva kunlaboro inter tiu kaj mi daŭras jam dek kvin jarojn, mi emfazu: ambaŭdirekte. La Libroservo de UEA mendas miajn librojn kaj diskojn, ankaŭ mi, kiu kutimas legi averaĝe unu Esperantan libron monate, pli-malpli regule akiras novajn librojn. Ĉu mi plendu, ke la prezoj restas por nuntempaj rusiaj salajroj iom troaj? Jes, enanime mi plendetas; mi aludu, ke, en okazo de ioma prezredukto, UEA havus multe pli da aĉetantoj en Rusio. Sed eĉ se tio ne okazos, mi plue aĉetados.

La kvara servo estas la delegita reto de UEA. Mem estante delegito dum multaj jaroj, mi ne tre ofte ricevas iujn petojn, eble ĉar mia loĝloko troviĝas en lupoplena rusia provinco. Sed por mi estas gravaj la etaj servoj, kiujn mi sufiĉe ofte petas kaj ricevas de alilandaj delegitoj de UEA.

La kvina servo, netrotaksebla, estas la Universalaj Kongresoj. Ne ofte mi partoprenas; maljuniĝante mi ekhavas pli da ŝato al “ĉambraj” Esperanto-aranĝoj, kun ne pli ol 200-300 partoprenantoj. Sed absolute ne ekzistas alia samnivela manifestiĝo de nia lingvo en la mondo, kaj UEA ne senmanke, sed ĉiam fidinde, pripensinte, serioze faras kolosan organizan laboron por efektivigi la miraklan aranĝon, kia estas ĉiu UK.

Certe, indus paroli pri la taskoj de UEA pli mondskalaj — pri subteno de landaj asocioj antaŭ nelonge naskitaj, pri instruaj kaj propagandaj iniciatoj, pri kunlaboro en mondorganizoj ktp. Mi plene konscias, ke mi raportas pri memkompreneblaj rutinaĵoj, eĉ banalaĵoj, tamen ĝuste tiuj ĉi servoj estas por mi la plej gravaj. Do, mi sendas miajn gratulojn al mia Asocio okaze de la centjariĝo, ankaŭ mian sinceran dankon.

Mikaelo Bronŝtejn,
Tiĥvin, Rusio

[FORIGITA!: bildo]

La memoroj de Mikaelo Bronŝtejn pri la legendeca “Sovetia Esperantista Junulara Movado” jam havas tri eldonojn (1992, 1998, 2006). Interalie, li rakontas, ke “la plej bela legendo estas tiu pri la kantoj de SEJM”.

Malferma Tago en jubilea etoso

La 28-a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA la 26-an de aprilo estis markita de la 100-a datreveno de la fondo de Universala Esperanto-Asocio. Diference de la jarfina Malferma Tago, kiu ĉiujare okazas en la lasta sabato de novembro, la “printempa” ne havas fiksan daton, sed ĉi-foje ĝi nature estis aranĝita en la sabato plej proksima al la fondotago de UEA, la 28-a de aprilo. Entute 125 vizitantoj el 19 landoj plenigis la UEA-domon. Inter ili estis ankaŭ ĉiuj estraranoj de UEA, kiuj tuj post la Malferma Tago havis 3-tagan kunsidon.

Oni aŭdis du prelegantojn. La prezidanto de UEA, prof. Probal Dasgupta, titolis sian prelegon “Historio por malfermi la estontecon”, omaĝe al la simbola signifo por nia kulturo de la samtitola ĉina-japana-korea komuna verko pri la konflikta historio de la regiono. Li alvokis al la lanĉo de Esperanta Pedagogio por la 2-a jarcento de UEA, taŭge utiligante la bonŝance hibridan karakteron de Esperanto en la nuna historia momento de la homa socio. D-ro Ziko van Dijk faris du-partan prelegon pri “UEA tra la tempoj” ordigante sian riĉan materialon per sinsekvo de ĉapitroj kaj demandoj pri la klopodoj konstrui mondskalan tegmenton por la Esperanto-movado. Li emfazis la konstantan zorgadon pri la “plusvaloro” de UEA, nome la internaciaj kongresoj kaj reprezentado de la esperantistaro antaŭ internaciaj instancoj, portado de Esperanto en landojn kie ĝi ne ĉeestas, ktp.

Plene konkeris la publikon Nanne Kalma kaj Ankie van der Meer el la kantogrupo Kajto, kiuj donis du unuhorajn koncertojn. La programeron “TEJO sin prezentas” prizorgis Gregor Hinker, prezidanto de la junulara sekcio de UEA, kun la TEJO-volontulino Julia Noe. Aldone al la tradicia senpaga loterio TEJO aranĝis skriban kvizon, kies respondojn oni devis serĉi dise tra la domo. Okazis prezentoj de novaj eldonaĵoj por veki apetiton por butikumado en la libroservo, kiu funkciigis ankaŭ la tradician bazaron de esperantaĵoj en la sekretaria ĉambro de la CO. La pinta titolo de la tago, kun 21 venditaj ekzempleroj, estis la freŝe aperinta Ksenofobia gvidlibro al la nederlandanoj, sekvata de la libro de Heidi Goes pri la historio de Esperanto en Afriko, Afero de espero, kiu vendiĝis en 16 ekzempleroj. Popularaj estis krome la adresaro de Pasporta Servo (9 ekz.), la ampleksa versio de Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj (6 ekz.), la araba proverbaro La trezoro (6 ekz.) kaj la islanda mitologia verko La Edda (5 ekz.). La vendoj de libroj k.a. varoj sumiĝis entute je 3135,87 eŭroj.

En la vespero la Estraro de UEA invitis la stabon de la Centra Oficejo, kelkajn eksoficistojn kaj aliajn gastojn al jubilea bankedo. Kiel honora gasto partoprenis s-ino Birthe Lapenna.

La sekva Malferma Tago okazos sabaton, la 29-an de novembro.

Osmo Buller

ILEI en Afriko

Instruista trejnado en Afriko estas prioritata tasko por Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI). Grava paŝo de tiu agado estis la trejnseminario en 2007 en Porto-Novo, Benino, kiu estis krome preparkunveno por helpi la organizadon de la 41-a ILEI-Konferenco (29.07-05.08.2008). Ankaŭ per tio ILEI subtenis la klerigadon de afrikaj gekolegoj, kiuj havas malmulte da ŝanco partopreni internaciajn renkontiĝojn, rekte kontaktiĝi kun gekolegoj, interŝanĝi spertojn pri metodiko, didaktiko de Esperanto-instruado.

Por mi la gvidado de tiu seminario donis bonan ŝancon ekkoni pli pri la afrika Esperanto-movado, ekhavi per Esperanto kulturajn konojn pri la landoj de la partoprenantoj, kaj kompreneble vidi nian baldaŭan kongresurbon. Certe ĉio tio estis granda travivaĵo ankaŭ por ĉiuj, kiuj partoprenos la ĉi-jaran ILEI-Konferencon en Benino. Per helpo de la lokaj organizantoj mi povis enrigardi la ĉiutagan vivon en la ĉefurbo de Benino, ni rondiris en Songhai-Centro, nia kongresloko, kiu fakte estas modelvilaĝo, kie per helpo de organizaĵoj el la evoluintaj landoj lokuloj lernas, kiel produkti preskaŭ ĉion por si mem. La kondiĉoj tie taŭgis por la trejnseminario: la tranoktĉambroj havis ventumilojn, la pli luksaj klimatizilon, por la ILEI-Konferenco estos je dispono kelkaj ejoj por trankvila laboro. La servoj kompreneble estis aliaj ol ni ĝenerale kutimas havi en konferenc-landoj, sed dum tiuj trejnsesioj oni ja ne atendas luksaĵojn. En la programo lastjare estis ankaŭ vizitoj al eblaj ekskursceloj planataj dum la ĉi-jara Konferenco: ili apartenas al la ofertoj, kiuj povas allogi samideanojn el aliaj kontinentoj.

Fotojn, informojn, eĉ filmetojn kun la salutmesaĝoj de la partoprenintoj de la lastjara trejnseminario de ILEI vi povas trovi per la retpaĝo de ILEI: www.ilei.org. El tiuj mesaĝoj oni povas lerni multon pri la entuziasmo kaj lingva, kultura interesiĝo de niaj afrikaj kolegoj. Ili tutkore invitas kaj atendas ĉiujn!

Zsófia Kóródy

Abunda IKU en Roterdamo

D-ro Wim Jansen, docento pri interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la Universitato de Amsterdamo, gvidos la Internacian Kongresan Universitaton dum la Roterdama UK. La Estraro de UEA nomumis lin rektoro de IKU en sia aprila kunsido, en kiu ĝi ankaŭ elektis la prelegontojn.

La Estraro sekvis plene la proponon de la Komisiono pri IKU, al kiu ĉi-jare anoncis sin eksterordinare granda nombro da kandidatoj. Estis entute 22 proponoj, el kiuj plejmulto tre altnivelaj, pro kio la tasko de la Komisiono ne estis facila. La Estraro akceptis ĝian rekomendon, ke ĉi-jare estu 11 prelegoj anstataŭ la kutima nombro de 9. Malgraŭ la pli granda nombro kelkaj valoraj proponoj devis esti ellasitaj.

En Roterdamo oni aŭdos jenajn prelegojn:
  • Probal Dasgupta (Hinda Unio): “Popola kaj malpopola posedo de la lingva riĉo”;
  • Geoffrey Greatrex (Kanado): “Prokopio de Cezareo, enigma historiisto de la epoko de Justiniano”;
  • Maritza Gutiérrez (Kubo): “Kuba metodo de alfabetigo”;
  • Mauro La Torre (Italio): “Kiel savi lingvo-variecon per interlingva edukado?”;
  • Hans Michael Maitzen (Aŭstrio): “De la centro de la universo ĝis la spacoŝipo Tero: kiaj konsekvencoj por tuthomara etiko?”;
  • Jukka Pietiläinen (Finnlando): “Publika opinio pri la utilaj lingvoj en Eŭropo”;
  • Baldur Ragnarsson (Islando): “Verki poezion en Esperanto”;
  • Orlando E. Raola (Usono): “Neŭtrona difrakto: aplikoj al esplorado de nanomaterialoj”;
  • Keyhan Sayadpour (Irano): “Denaskaj kormalsanoj”;
  • John Wells (Britio): “La mirinda mondo de sonoj”;
  • Bengt-Arne Wickström (Germanio): “Ekonomiko kaj lingvo”.

La prelegoj de Maitzen, Wells kaj Wickström samtempe enkondukos kurson de Akademio Internacia de la Sciencoj. Ĉiu AIS-kurso konsistos el la koncerna IKU-prelego kaj du daŭrigaj lekcioj, kio ebligos al la partoprenantoj pli profunde konatiĝi kun la temo.

ESTRARA RAPORTO 2007

UEA en la jaro 2007

0. Enkonduko

Estimataj legantoj,

La Estrara Raporto de UEA pri la laborjaro 2007 respegulas la laboron de la antaŭa estraro dum la unua jarduono kaj tiun de la nove elektita estraro ekde aŭgusto. La kontinuecon inter la du estraroj certigas konstanta konsiliĝado inter la koncernaj respondeculoj pri la labordetaloj. Ne malgravas, ke en la nuna estraro plupostenas la oficanta dum la tuta antaŭa oficperiodo, Claude Nourmont.

Ĉi tiu kunagado ekzemplas la kreskantan malfermiĝon de niaj laboroj al diversaj partnerecoj en tempo, kiam plivastiĝas la aliro al la reto kaj la preteco uzi ĝin. Tiu avantaĝo ankaŭ prezentas defion, tamen: se multaj el ni laboras en regula kuneco, necesas poste taŭge raporti la rezulton, tiel ke la partopreno de ĉiuj aperu en kiel eble plej ekvilibre kunmetita bildo. La ĉi-sekvan kolektivan dokumenton — zorge kungarbigitan de la Ĝenerala Sekretario Barbara Pietrzak el unuopulaj kontribuoj — oni legu kiel resumon suplementendan per konsulto de revuaj artikoloj kaj de ĉiam pli ofte retaj referencoj pri diversaj lanĉoj, daŭrigoj kaj rikoltoj.

Niaj celoj de informado, instruado kaj utiligado kutime temas pri la lingvo Esperanto kaj ĝia literatura portilo. Sed, precipe kiam ni centjariĝas, ankaŭ la verdaj movadiloj, kunevoluintaj kun la Esperantaj gramatikiloj, meritas esti vaste dissemataj, instruataj kaj uzataj. Ĉu ni povos fari el konstantaĵoj kiel la estrara raporto aŭ la kongresa temo rimedojn por primovada pedagogio relative konstanta? Ni ne nur informas eksterulojn pri la lingvo, sed ĉiujn agantojn kaj agontojn pri la movada laboraro. La informado bezonas fariĝi pli integra parto de nia laborstilo mem. Se teni ĉi tiun penson enkape dum vi legos la raporton tamen ne malhelpos la ĉiujaran tediĝon, tiam vi draste malgajigos min, ĉar mi pensis per mia spico povi ŝanĝi vian kutimon enui.

Probal Dasgupta, la Prezidanto

1. La laboro

1.1 Informado

La dumjara informado estis realigata per rekta informa agado de la CO (i.a. Gazetaraj Komunikoj, aktualigita TTT-ejo de UEA), fare de Landaj Asocioj kaj lokaj grupoj. Oni utiligis tiucele internacie aŭ loke solenatajn eventojn, kiel Tago de la Gepatra Lingvo, aŭ Tago de la Eŭropaj Lingvoj (UEA disponigis al ĉiuj interesiĝantoj diverslingvan afiŝon pri la Tago de la Gepatra Lingvo). La informado sur la loka nivelo disvolviĝis dum la tuta jaro okaze de diversaj publikaj aranĝoj, kiel librofoiroj, komunumaj festoj. Dum ili oni disponigadis informilojn ebligontajn elformi ver-konformajn ideojn pri Esperanto kaj ĝia rolo por protekti la homajn lingvajn rajtojn, konservi la lingvan, sekve kulturan variecon de la homaro. La disdonataj informiloj koncernis firmlokajn kaj interretajn kursojn kaj paĝojn. Informa laboro okazis ankaŭ lige kun porokazaj seminarioj, kiel tio ekzemple okazis lige kun la Eŭropa Tago de Lingvoj en la Muzeo de Diplomatio en la pola Bydgoszcz.

Iuj LA-oj, ekzemple la itala IEF, flegas la tradicion de unu nacilingva numero de sia periodaĵo, kiu estas aparte distribuata en la opinikreaj neesperantistaj medioj. La periodaĵo de la franca UFE redaktante siajn nacilingvajn dosierojn celas ankaŭ la ekstermovadajn legantojn.

Konsiderante la internan informadon kaj helpon al la membroj lerte moviĝi sur la informa tereno la “Jarlibro” ankaŭ en sia eldono 2007 enhavis la “Gvidliniojn por Informado”, tiel certigante la bazan informofonton speciale al tiuj membroj, kiuj daŭre troviĝas sen la eblo konsulti la Interreton. Tiuj, kiuj tiun eblon havas pere de la TTT-paĝoj de UEA, povis aliri plurlingvajn afiŝojn por la Tago de la Gepatra Lingvo, diverslingvajn versiojn de “Ĝisdate pri Esperanto”, “Manifeston de Prago”, “Deklaron de UEA pri lingvaj homaj rajtoj”. Dum la tuta jaro multaj eventoj kun tegmenta kaj loka karakteroj rilatis al informado. I.a. Monda Socia Forumo en Najrobo, internacia konferenco en Moskvo dediĉita al la “Propedeŭtika rolo de Esperanto en lernado de fremdaj lingvoj”, la 17-a Ekonomia Forumo, regiona politika-ekonomia konferenco en Krynica (Pollando), kie EEU partoprenis la 2-an fojon.

La novelektita estraro dum la UK en Jokohamo rekonante la gravecon de la informa laboro konfidis aldone la respondecon pri tiu agadkampo al la Ĝenerala Sekretario. Jam en novembro, lige kun la Malferma Tago de la CO de UEA okazis la unua seminario pri informado. Ĝi fariĝis la okazo reliefigi la bezonon de diverskampa informa laboro, celita unuflanke al la membroj de UEA, aliflanke al la E-komunumo ĝenerale, al la ekstera mondo. Ĉi-rilate aparte bonvenaj estis informoj pri la interreta projekto “Esperanto Aktuale”. La seminario estis krome la okazo por ekscii pri entreprenitaj paŝoj por renovigi la TTT-ejon de UEA, pri kio respondecas Andrej Grigorievskij. La unuaj videblaj rezultoj estis planitaj por la jubilea jaro de UEA, la 2008-a.

Daŭras laboroj por rekoni la efektivajn bezonojn pri diverspeca informa helpo por la individuaj membroj kaj LA-oj de UEA.

1.2 Instruado

UEA tradicie kunlaboras pri instruado kun ILEI, baze de aparta interkonsento. La lernado de Esperanto okazas aktuale en ĉiam pli signifa grado pere de la Interreto kaj inter tiumediaj kursoj elstaras “lernu.net”, sendepende de propraj interretaj kursoj lanĉataj de diversaj LA-oj. Ankaŭ la instruistoj kaj instruantoj disponas pri la propra retejo: edukado.net. Krom diverslandaj lokaj kursoj estas realigataj kelkaj interesaj instruprojektoj, kiel “Lingvolanċilo”, “AKEL 2”/europa Socrates Comenius.

Tradicia elemento de la kunlaboro inter UEA kaj ILEI sur la instrua-kleriga kampo estas la Tago de la Lernejo kadre de la UK-oj. Ĝi rolas kiel grava forumo de informado kaj spertointerŝanĝo inter ĉiuj interesiĝantoj pri la lerneja E-instruado. Aldone, en la daŭro de la jaro okazas laŭbezona kunlaboro inter pluraj kulturaj E-centroj en Benino, Ĉeĥio, Germanio, Hungario, Koreio, Pollando ktp. Kiel grava forumo de spertointerŝanĝo kaj kleriĝo rolas la ILEI-konferencoj. En 2007 la jam 39-a Konferenco okazis en Ranzan, Japanio.

ILEI disponas pri la propra retejo kaj la propra periodaĵo Internacia Pedagogia Revuo aperanta kvar fojojn jare. La revuo por lernejanoj kaj komencantoj Juna Amiko aperas tri fojojn jare, publikigante krome siajn materialojn rete kunlaborante kun “lernu.net”.

Interrete

En 2007 la pli ol 30-lingva retpaĝaro “lernu.net” fariĝis 5-jara. Kvankam tiuperiode ĝi multe evoluis, ĝiaj bazaj celo kaj ideo restis la samaj, nome senpage disponigi al la retuzantoj laŭeble facilan kaj rapidan manieron lerni la lingvon. Ĝis nun ĝi havas pli ol 43 mil registritajn uzantojn, pli ol 15 mil aldoniĝis en la raporta jaro. Ĝi notas 100 mil vizitojn monate. “Lernu.net” funkcias dank’ al kerna teamo de 6 personoj kaj dekoj da helpantoj. 15 kompletaj kursoj kaj partoj de du pliaj kontentigas tre malsamajn nivelojn kaj metodojn de la interreta instruado. “Lernu.net” ne limiĝas sole al kursoj, do ekskluzive al la instruado. En ĝiaj paĝoj troveblas pluraj instrumentoj por la uzo de la lingvo kaj komunikado, kiel forumoj, virtuala klasoĉambro, biblioteko kun ekzemploj de la origina kaj tradukita literaturo, tekstoj pri la lingvohistorio kaj la movado, E-muziko kaj filmoj, Zamenhofa Proverbaro k.a. La programon kaj la retejon subvencias ESF.

Alia retejo strikte ligita kun E-klerigo estas “edukado.net”, celita al instruistoj kaj instruantoj de Esperanto. Ankaŭ ĝi en la lasta jaro plivastiĝis same rilate la membrokvanton, kiel ankaŭ sian agadon. En 2007 aliĝis al ĝi 356 novaj membroj krom la jam membrantaj 1200. Ĉiuj registritoj ĉiutage ricevas iun novan servon en la formo de: informoj, faka helpo, pretaj lecion- kaj kursomaterialoj, komunikeblo kun la redaktoro, kunlaborebloj kun aliaj membroj. Krom la interretaj servoj “edukado.net” okazigis ĉeestajn kursojn kaj seminariojn samtempe subtenante ILEI/UEA en la ellaboro kaj akreditigo de la nova ekzamensistemo, baziĝanta sur la Komuna Eŭropa Referenckadro. La esperantlingva traduko de tiu baza dokumento de la Konsilio de Eŭropo aperis danke al la ĉiuflanka helpo de la redaktorino de la retejo edukado.net Katalin Kováts. Ankaŭ la retejo “edukado.net” estas subvenciata de ESF.

Lingvolernigaj projektoj

Krom la kutimaj Esperanto-kursoj kaj aranĝoj kadre de ĉiu ILEI-sekcio, estas realigataj kelkaj jam konataj lingvolernigaj projektoj celantaj ne nur la instruadon de Esperanto, sed ankaŭ interkulturajn rilatojn kaj multlingvan dialogon inter la eŭropaj lernejoj.

La brita projekto “Springboard to Languages” (lingvolanĉilo) celas veki ĉe lernejanoj pere de Esperanto lingvokonscion. La projekto progresas bonege, realigata en kvar britaj lernejoj.

Akirinte la permeson uzi la esperantigitan nomon de la brita projekto la internacia laborgrupo “Lingvolanċilo”, gvidata de gesroj Molnár iniciatis propran internacian projekton. Ĝia ĉefcelo estas antaŭenigi la instruadon de Esperanto en la bazgradaj lernejoj, kiel la unue lernenda, fremda lingvo kaj kiel kapabloevoluiga lernobjekto. La plej multaj debatoj en la laborgrupo “Lingvolanċilo” okazas pri lernejaj projektoj, instrumetodoj, instrumaterialoj kaj interkulturaj rilatoj. Tial ankaŭ iuj ILEI-estraranoj partoprenas la debatojn aŭ kunlaboras rekte en tiu valora agado. La Laborgrupo decidis ankaŭ subteni la projekton “Interkultura kaj multlingva dialogo per neŭtrala lingvo, inter la eŭropaj lernejoj”. Temas pri plano prilaborita — laŭ la origina ideo de “AKEL”-projekto de Luis Ladeira. Kiel konkreta varianto de ĉi-speca lerneja agado funkcias jam la projekto “AKEL 2”/europa Socrates Comenius, kuniganta lernejojn de Bulgario, Italio, Britio kaj Hispanio.

ILEI daŭre kunlaboras en la projekto “Flugiloj de facila vento”, koncerne la trejnadon de junaj instruemuloj dum IJK-oj. ILEI krome subtenis la kampanjon “Esperanto-Instruistoj por Afriko” per prilaboro de la projekto, parte sukcesaj subvenciklopodoj kaj grava pedagogia seminario organizita en februaro 2007 en Portonovo, Benino.

Instrukapabliga kunlaboro kaj ekzamenoj

Koncerne la instrukapabligajn klopodojn kaj formadon de E-instruistoj plifirmiĝis la kunlaboro de ILEI kun Interlingvistikaj Studoj de la Universitato A. Mickiewicz (Poznano, Pollando). La subskribita kontrakto antaŭvidas unujaran, dusemestran metodikan klerigadon kadre de la universitata kursaro. La unua kurso komenciĝis en septembro 2007. Evoluis aliaj instrukapabligaj programoj, ĉefe en Herzberg (Germanio).

Baze de la jam akiritaj spertoj daŭras la prilaborado de postularo por instruista ekzameno kaj estas planata nova ILEI-diplomo por la E-instruistoj.

Kiel nova prezidanto de Internacia Ekzamena Komisiono estis elektita Mireille Grosjean. La nombro de la rajtigitaj ekzamenantoj kreskis de 70 ĝis 100. La sesioj de IEK okazis en Lesjöfors (Svedio), Jokohamo (Japanio), Lomé (Togolando), Würzburg (Germanio) kaj Hashtgerd (Irano).

Dum la UK en Jokohamo 2007 kaj ILEI-konferenco en Ranzan la Komitatoj de UEA kaj de ILEI pozitive voĉdonis pri la tria versio de la teksto de la gvidilo “Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA”.

ILEI entreprenis klopodojn fariĝi asociita membro de ALTE (Asocio de Lingvotestantoj en Eŭropo). Daŭras la kunlaboro kun la Ŝtata Lingvoekzamena Centro en Hungario (ITK), por akiri akredititan ekzamenon pri Esperanto laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER). Intertempe la tuta teksto de KER estis tradukita al Esperanto kaj aperis en la listo de oficialaj tradukoj en la hejmpaĝo de la Eŭropa Konsilio. La nova UEA/ILEI-ekzameno konforma al KER povos ekvalidi dum la somero 2008. Ĝis ĝia disvastiĝo validas ankaŭ la ĝisnunaj ekzamenoj de UEA/ILEI.

1.3 Utiligado: Faka agado

En 2007 okazis kelkaj interesaj eventoj, inter kiuj menciinda estas i.a. la Internacia Faka Scienca Konferenco FIHUSO-2007 kun 207 partoprenantoj el 33 landoj. En tiu ampleksa konferenco disvolviĝinta en kvin sekcioj: informadiko, lingvistiko kaj literaturo, interlingvistiko, ekonomiko, entreprenado, organizita de la humanisma fakultato de la Universitato en Vilno, ĉefrolis Esperanto kaj esperantistoj. La honora prezidanto de la scienca komitato estis la Nobel-premiito prof. Reinhard Selten.

La faka kaj scienca agado en 2007 okazis sub la gvido de prof. Amri Wandel, kies taskojn transprenis post la UK en Jokohamo José Antonio Vergara. Multaj aktivadoj sur la faka kaj scienca kampo aparte emfaziĝis okaze de la Universala Kongreso, dum kiu siajn kunsidojn havis pluraj fakaj asocioj. La tradician Fakan Forumon partoprenis reprezentantoj de ĉ. 30 organizoj. Kadre de la jokohama UK Internacia Kongresa Universitato, kies rektoro estis prof. Gotoo Hitosi, okazigis sian 60-an sesion kun naŭ prelegoj multnombre frekventataj.

La laŭvican fojon kadre de IKU okazis plena sesio IKU-AIS, kun 3 kursoj (ĉiu kun 3 prelegoj). La ŝancon kleriĝi dum la jam firme establiĝinta komuna aranĝo uzis multe pli da kongresanoj ol kiam ajn, i.a. pro la fakto, ke unuafoje ankaŭ ĝiaj daŭrigaj prelegoj okazis samloke. Unuafoje post la jaro 1995 efektiviĝis ekzamenoj, kaj la sukcesintoj ricevis AIS-diplomon. Ankaŭ tiufoje aperis IKU-libro enhavanta la tekstojn de la prelegoj, fariĝante la plej furora vendaĵo en la kongresa libroservo.

La IKU-retpaĝo en la retejo de UEA (trovebla en la sekcio “Dokumentoj”) estis pliampleksigita per diversaj aldonoj, i.a. plurlingva prezento de IKU kaj scienca agado en Esperanto, resumoj de la okazontaj IKU-prelegoj, reta IKU-libro 2007. La estraro de UEA elektis novan komisionon pri IKU, en kies konsiston eniris d-rino Sabine Fiedler (Germanio), Wen Jingen (Ĉinio), prof. d-ro Hans Michael Maitzen (Aŭstrio), prof. d-ro Humphrey Tonkin (Usono) kaj prof. d-ro Amri Wandel (Israelo), ĉi-lasta en la rolo de ĝia nova sekretario.

1.4 Utiligado: Kulturo

2007 estis la laŭvica jaro, en kiu impete evoluis la konstateblaj ebloj partopreni en kaj informiĝi pri la Esperanto-kulturo pere de la Interreto. Ekzemple menciinda estas la artista datenbazo enkadre de E@I. Multaj libroj estas atingeblaj elektronikforme. Amason da filmetoj eblas trovi ĉe la Interreto, ĉe la podkastaj radioelsendoj, ĉe la paĝoj de Youtube kaj aliaj retejoj. Konstante kreskas la interreta enciklopedio en la paĝoj de Vikipedio. Koresponda Servo Mondskala, plufunkcianta sub gvido de François-Xavier Gilbert, ricevis 101 petojn.

Eldonaĵoj

En 2007, se konsideri literaturon en vasta senco (originalan kaj tradukitan beletron, fakan literaturon kaj lernomaterialojn kune kun vortaroj) oni aperigis pli ol 184 titolojn ĉe 93 eldonantoj. Dokumenta listo dediĉita al la eldonaĵoj aperis en la unuopaj numeroj de la revuo Esperanto en la revurubriko “Laste aperis”, elektitaj libroj estis recenzitaj en la revuo.

UEA mem eldonis 7 librojn. Temis pri la reeldono de Vivo de Zamenhof de Edmond Privat, red. Ulrich Lins; Afero de espero: konciza historio de la Esperanto-movado en Afriko de Heidi Goes; IKU-libro 2007, red. A. Wandel; represita Konciza etimologia vortaro de André Cherpillod; La Komuna Eŭropa Referenckadro: Pri instruaj kaj taksaj metodoj por la akiro de modernaj lingvoj, red. Katalin Kováts; Lingvaj kaj historiaj analizoj. Aktoj de la 28-a Esperantologia Konferenco en la 90-a UK de Esperanto, Vilno 2005, red. Detlev Blanke; Esperantologio kaj la interreto. Aktoj de la 29-a Esperantologia Konferenco en la 91-a UK de Esperanto, Florenco 2006, red. Bertilo Wennergren.

Krome en la serio “Oriento-Okcidento” estis aperigita Fraŭlino Maitreyi de Mircea Eliade (eld. Bero).

Inter la eldonistoj la unuan lokon okupas Stano Marček (Slovakio) eldoninta 11 diverslingvajn versiojn de sia rektmetoda lernolibro. Sekvas FEL (Belgio), Impeto (Rusio) kaj Mondial (Usono), ĉe kiuj novaj titoloj aperis preskaŭ samnombre.

Inter la plej gravaj novaĵoj menciinda estas la eldono de du novaj vortaroj. Großes Wörterbuch Deutsch-Esperanto de Erich-Dieter Krause aperis ĉe la renoma germana eldonejo Buske. Kun 160 000 kapvortoj sur preskaŭ 2000 paĝoj, ĝi fariĝis la plej granda dulingva vortaro de Esperanto. La alia estis la eldonita de Ĉina Esperanto-Eldonejo (Hong Kong) Granda Ĉina-Esperanta Vortaro, kompilita de Wang Chongfang. Ĝi enhavas sur pli ol 1246 paĝoj preskaŭ 100 000 artikolojn. Same rimarkinda estas la laboro de Andreas Künzli, redaktinta la plej grandan enciklopedian verkon, iam ajn eldonitan en Esperanto, Universalaj lingvoj en Svislando, kun 1129 p. (eld. Svisa Esperanto-Societo kaj CDELI).

Kiel kutime pri la kongresa lando kaj ties kulturo aperis pluraj novaj verkoj, inter kiuj la plej rimarkinda estas Historio por malfermi estontecon. Moderna historio de Ĉinio, Japanio kaj Koreio, tradukita de esperantista tradukkolektivo el la koncernaj landoj kaj eldonita de Fremdlingva Eldonejo en Pekino.

Inter alispecaj eldonaĵoj menciindas la serio de KD-oj kun paroladoj de Ivo Lapenna, eldonitaj de la samnoma fondaĵo, pluraj videofilmoj de Roman Dobrzyński, produktitaj en Pollando, kaj pluraj diversstilaj muzikaj KD-oj, eldonitaj i.a. ĉe Vinilkosmo.

Kulturaj eventoj dum kongresoj kaj E-aranĝoj

Kiel kutime la Universala Kongreso rolis kiel la kultura ĉefurbo de Esperantujo. En Jokohamo al la plej allogaj kulturaj programeroj apartenis tiuj dediĉitaj al la japana kulturo, aparte disvolviĝintaj en la ĉambro de tradicia japana kulturo. Krome menciindaj estas la artaj aranĝoj kun koncertoj kaj teatroprezentoj kaj la junulara programo kun multaj koncertoj, la internacia vespero (vd. rubrikon Kongresoj). Kiel precipe interesan iniciaton necesas konsideri apartan poezian kunvenon, dum kiu renkontiĝis fama japana poeto kun grupo de Esperante verkantaj gekolegoj.

La rezultoj de la Belartaj Konkursoj estis prezentitaj dum speciala kongresa ceremonio. La tekstoj de la premiitaj verkoj aperis en la nova eldonaĵo de Mondial Beletra Almanako. Kiel tradicie, ankaŭ dum la jokohama UK okazis Oratora Konkurso.

En la daŭro de la jaro kromajn konkursojn organizas Sezonoj, OSIEK kaj aliaj asocioj.

Inter aliaj kulturaj aranĝoj de la jaro elstaris la tradiciaj Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES) en Poznano (Pollando) kun abunda kaj varia programo. Ĝia 23-a evento, kiun partoprenis pli ol 200 esperantistoj el 25 landoj, la unuan fojon okazis sub la aŭspicio de UEA.

Multaj kulturaj renkontiĝoj okazis ekster la formalaj kadroj de UEA atestante pri la viglo de la Esperanto-kulturo: EoLa en Tiĥvin (Rusio), Aroma Jalto kaj Velura Sezono en Ukrainio, Baltaj Esperanto-Tagoj en Litovio, internacia festivalo Arta Lumo en Kuopio (Finnlando), FESTO en Montoire (Francio), OSIEK-konferenco en Pazarĝik (Bulgario), 50-jara jubileo de Studenta Esperanto-Klubo en Zagrebo (Kroatio), la tri germanaj jarŝanĝaj aranĝoj k.a. Ne nur la internaciaj renkontiĝoj, sed ankaŭ multaj el la landaj kongresoj kaj lokaj kunvenoj en diversaj partoj de la mondo enhavis kulturajn prezentojn, kiel koncertoj, prelegoj, teatraj spektakloj aŭ ekspozicioj; entute temis pri pli ol 100 tiaj aranĝoj en la daŭro de la tuta jaro.

En kelkaj centroj plene dediĉitaj al Esperanto-agado, funkciantaj dum la tuta jaro oni ne nur instruas Esperanton diversnivele, sed ankaŭ uzas la lingvon por kulturaj celoj. Interkultura Centro Herzberg (Germanio) ricevis de UEA en 2007 la novlanĉitan “Diplomon pri Elstara Agado”. Dank’ al la altkvalita agado kaj persista laboro ICH sukcesis ricevi fortan subtenon de la lokaj instancoj tiel, ke la urbo Herzberg en 2006 oficiale deklaris sin Esperanto-urbo.

Bibliotekoj kaj arkivoj

La kampanjo “Ĉu vi volas aĉeti libroŝrankon?” por helpi la renovigon de la Biblioteko Hector Hodler alportis pozitivajn fruktojn.

Jam la 11-an fojon UEA subtenis Esperanto-bibliotekojn pere de la Biblioteka Apogo Thorsen. Daŭras la kampanjo “Esperanto en la Bibliotekojn”, kiun prizorgas Aloísio Sartorato en Brazilo. En 2007 estis ekspedita ĝia 61-a libropakaĵo.

En oktobro en la Aŭstria Nacia Biblioteko en Vieno okazis grava Esperant-lingva kolokvo pri bibliotekoj kaj arkivoj. Ĝi estis organizita de la tiea Esperanto-Muzeo kaj Kolekto por Planlingvoj, ebligante pli bone konatiĝi kun la celoj kaj problemoj de esperantlingvaj bibliotekoj kaj arkivoj, favorante samtempe fruktodonajn kontaktojn inter fakuloj.

1.5 Informado kaj utiligado: Kongresoj

La 92-a Universala Kongreso en Jokohamo, 4-11 aŭgusto 2007, kunvenigis 1901 kongresanojn el 57 landoj. La kongresa temo “Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto” estis traktita dum 3 kunsidoj reĝisoritaj de Usui Hiroyuki.

La kongresanoj multnombre partoprenis riĉan kulturan kaj klerigan programon. Kadre de IKU, la Internacia Kongresa Universitato, estis prezentitaj 9 prelegoj, kompletigitaj de 3 AIS-kursoj. Okazis Esperantologia Konferenco pri “Aziaj kontribuoj al esperantologio”, kunordigita de Ulrich Lins, la publika kunveno de la Akademio kun partopreno de 15 akademianoj. En la daŭro de la Kleriga Lundo, reĝisorita de Humphrey Tonkin kaj Michela Lipari, 38 fakuloj mallonge prelegis pri diversaj temoj: movadaj, ligitaj kun la kulturaj aspektoj de la gastiganta lando, ĝenerale ligitaj kun klerigaj temoj. Dum la kongreso okazis kursoj pri la japana lingvo kaj aŭdiĝis 7 prelegoj aparte dediĉitaj al Japanio. Ĉio ĉi fariĝis unika ŝanco konatiĝi kun la tradicia japana kulturo pere de la praktika lernado de specifaj kultureroj. Ankaŭ la junulara programo kaj ekskursoj signife helpis al la konatiĝo kun la kulturo de la kongresa lando.

La duan fojon dum la jokohama UK okazis Movada Foiro kiel la interkona vespero, donante la okazon efektive interkonatiĝi; partoprenis ĝin ĉ. 70 fakaj kaj landaj asocioj, prezentante buntan bildon de la movado.

Se temas pri libroj kaj verkistoj, speciala festa kunveno estis dediĉita al la antaŭnelonge forpasinta poeto William Auld. Ceremonio anoncanta la rezultojn de la Belartaj Konkursoj omaĝis la memoron de Wouter Pilger, kaj aldone al la prezento de la libroj de la jaro okazis ĉ. 20 aŭtoraj duonhoroj.

En la riĉenhava, laboriga programo de la UK troviĝis krome la Tago de la lernejo kun 14 prelegetoj, kunsidoj de la komitato kaj de la estraro de UEA, kunsidoj de diversaj komisionoj, sen forgesi paroligajn kursojn, Cseh-kurson ktp.

La kongreso proponis ankaŭ diversajn distroeblojn, kiel la tradicia aŭkcio. Okazis diversstilaj muzikaj prezentoj kaj teatraj spektakloj. La internacia vespero prezentis buntan mozaikon de artistoj el diversaj landoj, ĉi-foje ankaŭ el la gastiganta lando.

Interne la kongreso funkciis bone, sed iom modeste ĝi prezentiĝis ekstere. Pri la tuta UK abunde raportis la revuo Esperanto, aparte en la septembra kaj oktobra numeroj.

En Jokohamo estis alprenita la decido pri la loko de la UK-2009 en la pola urbo Bjalistoko, por kiu venis inviti speciale la urbestro T. Truskolaski. La kongresanoj konatiĝis kun la progresantaj preparlaboroj al la Jubilea UK en Roterdamo lige kun la 100-jariĝo de UEA. Lige kun la Universala Kongreso en Japanio okazis aliaj kongresoj en tiu ĉi lando aŭ en la regiono. IIK okazis en la Esperanto-domo de Jacugatake, ILEI havis sian konferencon en Ranzan, sed la 62-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazis en Hanojo (Vjetnamio).

1.6 Informado kaj utiligado: Eksteraj Rilatoj

La ekstera agado de la Asocio celis ĉefe informadon kaj praktikan utiligon de la lingvo. La laboro koncernis unuavice grandajn interregistarajn organizojn. Dum la tuta jaro UEA estis regule reprezentata ĉe la UN-sidejo en Ĝenevo dum pluraj gravaj aranĝoj konforme al neceso aŭ utilo. Simile estis en la viena UN-sidejo. Tie UEA estas daŭre reprezentata altnivele. Ĝi estas estrarmembro en NRO-Komitato pri paco kaj klopodas aparte nunjare — sen subtaksi la antaŭajn aktivadojn — enplekti la idearon de Internacia Jaro de Lingvoj en ĝiajn diskutojn. Simila agado okazis en la Unesko-sidejo en Parizo.

Jarkomence UEA estis reprezentita ĉe la Monda Socia Forumo en Najrobo (20-25 januaro 2007) fare de tanzania esperantisto, Mramba Simba. Helpate de multaj esperantistoj, li deĵoris en aparta budo disdonante informilojn pri Esperanto kaj respondante la demandojn de la publiko. Pli ol 100 personoj petis E-kurson.

La unuan fojon ILEI-UEA oficiale partoprenis la aranĝon de la Konsilio de Eŭropo. De la 6-a ĝis la 8-a de februaro Márta Kovács el Hungario reprezentis ambaŭ E-organizojn en interregistara forumo pri “La Komuna Eŭropa Referencokadro por lingvoj kaj ellaboro de lingva politiko: defioj kaj respondecoj”. Danke al la pli frue ricevita tradukpermeso ŝi havis la eblon prezenti tie la freŝe aperigitan broŝuron Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj: lernado, instruado, pritaksado, eldonitan de UEA/ILEI. Ĝia plena versio aperis komence de 2008.

La kontaktoj de UEA kun la eŭropaj instancoj kaj politikistoj okazis ankaŭ kunlabore kun EEU pere de ĝiaj LA-oj (Landa Agado: rigardu “Eŭropo”).

Unuiĝintaj Nacioj

Konforme al la rekomendoj de la Komitato de UEA en Jokohamo estis starigita “Laborgrupo 2008”, inter kies celoj troviĝas la klopodoj rekoni la ŝancojn de UEA ĉe UN kaj Unesko lige kun la samtempeco de kelkaj datrevenoj okazantaj dum la Internacia Jaro de Lingvoj, t.e. la centjariĝo de UEA kaj sesdekjariĝo de la Deklaracio pri la Homaj Rajtoj.

Estis entreprenitaj laboroj por okazigi en 2008 simpozion pri “Lingvaj rajtoj en la mondo: la aktuala stato” en la ĝeneva UN-sidejo.

Samloke, fine de la jaro, de la 5-a ĝis la 7-a de decembro UEA, kiel membro de CONGO (Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj ĉe Unuiĝintaj Nacioj), estis plurpersone reprezentita dum ĝia sesio, okazanta ĉiun trian jaron. Oni havis la okazon kontakti plurajn delegitojn kaj disdoni dokumentojn.

Unesko

Reprezentanto de UEA regule partoprenis en la laboroj de du komisionoj de Unesko: pri la kultura diverseco kaj Homaj Rajtoj. Dum la Ĝenerala Konferenco en Parizo (16.10-03.11.2007) reprezentantoj de UEA kontaktis multajn delegitojn (ministrojn, ambasadorojn, sciencistojn) disdonante dokumentojn, se eblis en la lingvo de la alparolato, kaj prezentis la projekton pri Esperanto, kiel pontlingvo por la lernado de fremdaj lingvoj.

Lige kun la Ĝenerala Konferenco okazis ankaŭ Internacia Forumo de la Civila Socio, la 25-an de oktobro, kiun partoprenis reprezentantoj de UEA. La esperantistaj delegitoj efike utiligis la Konferencon kaj la Forumon por kontaktoj kun oficialuloj de Unesko kaj reprezentantoj de aliaj NRO-j. Ili disdonis multajn informilojn pri Esperanto, precipe diverslingvajn versiojn de la Manifesto de Prago kaj de la rezolucio de la 92-a Universala Kongreso en Jokohamo.

La “Laborgrupo 2008” efike kunordigis la rapidan plurlingvigon de la mesaĝo de la Ĝenerala Direktoro de Unesco Koïchiro Matsuura lige kun la Internacia Jaro de Lingvoj. Tiu agado estis rimarkita kaj aprezita. UEA daŭre instigas, ke ĝiaj Landaj Asocioj ligu kaj tenu rilatojn kun la Landaj Unesko-Komisionoj, kio estas necesa paŝo por evoluigi pluan kunlaboron.

1.7 Informado, instruado, utiligado: Landa kaj Regiona Agadoj

La laboro de esperantistoj sur la landa kaj regiona niveloj ligiĝas kun la tri strategiaj celoj de UEA: informado, instruado, utiligado. En 2007 same kiel en la antaŭaj jaroj la asocio laboris pere de siaj regionaj komisionoj, kunordigantaj la laboron en diversaj landoj kaj tenantaj rektajn rilatojn kun la Landaj Asocioj. Tiu laboro estis signifagrade kompletigata dank’ al la Komisiito pri la Ĝemelaj Urboj, Wu Guojiang. Lia tiunoma informilo konsultebla interrete arigis 113 esperantistojn el 41 landoj aktive partoprenantajn en la diskutoj, opiniinterŝanĝoj, en la raportado.

Afriko

Dum la jaro firmiĝis la strukturo de la Afrika Oficejo de UEA en Lokossa, Benino. Firmiĝis ankaŭ la agad-proceduroj de la Afrika Komisiono kaj de la Afrika Konsilantaro. Menciinda estas la agado de kelkaj afrikaj landaj asocioj, kiuj progresas en sia organiza laboro, kiel en Angolo, Benino, Burundio, Kongo, Malagasujo kaj Togolando. Komencas aperi ankaŭ TEJO-sekcioj, parte danke al la agado de François Hounsounou.

Informado

La ĉi-kampa aktivado komenciĝas per la partopreno de UEA en la Monda Socia Forumo en Najrobo, Kenjo, kie UEA estis reprezentata ĉefe de la tanzania esperantisto Mramba Simba. Li aranĝis diversspecajn informajn agadojn ankaŭ kunlabore kun partoprenantaj esperantistoj. Komisionano Antoine Kouassi dum sia estado en Gvineo-Konakrio faris altnivelan informan agadon i.a. ĉe la landa ministro pri edukado.

Dum la jaro Sabiyumva Jérémie, respondeculo pri informado en la Afrika Komisiono, daŭrigis bonegan laboron, informante per nacilingvaj interretaj mesaĝoj centojn da neesperantistoj en la propra kaj en la ĉirkaŭaj landoj. En Burundio, en Benino kaj en aliaj afrikaj landoj aŭdiĝis multaj radio-elsendoj en kiuj estis intervjuataj esperantistoj. Daŭris la dissendado de informiloj al inform-petintoj kaj al lokaj grupoj, bezonantaj tiun materialon.

Instruado

En pluraj afrikaj landoj daŭris la duanivelaj kursoj surbaze de la materialo Gerda malaperis, krom kursoj por komencantoj, same perkorespondaj kiel surlokaj. La Afrika Oficejo disponigas al la interesiĝantoj la instru-materialon, kiu estas trovebla ankaŭ en la sekcio “lerniloj” de www.Afriko.org.

Inter la 18-a kaj la 24-a de februaro 2007 en Porto Novo, Benino, okazis ILEI-seminario por Esperanto-instruistoj, kiun partoprenis kaj la vicprezidanto de ILEI, Zsófia Kóródy, kaj la eŭropa aktivulino Agnes Geelen. Ĝiaj rezultoj estis pritaksitaj pozitive kaj raportoj pri ĝi aperis interrete kaj en la E-gazetaro.

La alia seminario estis organizita en Mbanza-Ngungu, Kongo. Instigite de la Afrika Komisiono kaj sekve de la antaŭa seminario en Kinŝaso en la jaro 2005, DKEA (Demokrata Kongolanda Esperanto-Asocio) organizis ĝin en la provinco Bas-Congo, en la urbo Mbanza-Ngungu. La ĉefa celo estis perfektigi la lingvosciojn kaj la movadajn konojn de la kongaj esperantistoj. Dum tiu seminario okazis ankaŭ la jara ĝenerala asembleo de DKEA.

Utiligado

Apartan agadon manifestis la Mondcivitana Asocio. Gerhard Hirschmann, nova membro de la konsilantaro de la Afrika Komisiono, kiel reprezentanto de la asocio dum aŭgusto 2007 vizitis en la okcidenta Afriko la urbojn Lokossa, Cotonou, Codji, rifuĝejon de togolandanoj, ĉiuj en Benino. Krome li estis en Akra kaj en Akim-Oda, ambaŭ en Ganao. Lian viziton kunlabore organizis: F. Hounsounou, Alfred Arthur, Paul Mensah, Francis-K. Agbenou, la oficisto de la Afrika Oficejo de UEA, J.C. Alofa kaj multaj aliaj.

En pluraj landoj, aparte en Burundio kaj Benino, oni starigas piedpilkajn teamojn, kiuj ludante en normalaj neesperantistaj matĉoj disvastigas informojn pri Esperanto.

En Togolando fine de decembro okazis la 15-a Togolanda E-Kongreso en la urbo Aneho, kun la partopreno de 67 togolandanoj kaj du francoj, markante tiel la 20-jariĝon de la loka E-movado.

Fine de la jaro la taskon redakti la revueton de la Afrika Komisiono de UEA Esperanto en Afriko kun informoj pri la tieaj agadoj kaj aranĝoj transprenis la komisionano Jean Codjo.

Ameriko

La jaro 2007 signifis kontinuecon de la senĉesa agado por plifirmigi kaj plikreskigi la amerikan Esperanto-movadon. La komisiono klopodis helpi al latinamerikaj esperantistoj ekz. partopreni en UK-oj kaj volontuli en la CO de UEA. Oni renovigis la konsiston de la sepkapa komisiono, kies nova kunordiganto post la UK en Jokohamo fariĝis Maritza Gutiérrez González (Kubo).

Informado

La hejmpaĝo de la Amerika Komisiono estis renovigita de juna komisionano Boris-Antoine Legault el Kanado, dank’ al kio pluraj esperantistoj nun povas kontribui al la retejo per raportoj kaj aliaj novaĵoj. De unu jaro funkcias la podkasta Radio Aktiva el Urugvajo, kies celo estas disvastigi Esperanton inter la hispanparolantoj kaj servi por la E-asocioj. Ĝi ĉiutage plurhore elsendas en Esperanto kaj en la hispana lingvo. Ĝiaj programoj, same kiel esperantlingvaj programoj de Radio Havana, estas aŭdeblaj ankaŭ pere de la retejo www.ameriko.org. Laŭ la brazila opinisonda enketo IBOPE la E-programo de Radio Rio de JaneiroEsperanto, la Lingua da Fraternidade” en la periodo oktobro-decembro 2007 estis klasita sur la tria loko laŭ la nombro de aŭskultantoj inter ĉiuj mezondaj stacioj de la Rio-regiono.

Ago-Tago en Kubo por la unua fojo solenita en la jubilea tago de KEA, la 16-a de junio, logis la gazetaron per oficiala kulturkleriga ceremonio, ekspozicioj, radiaj kaj TV-elsendoj kaj prelegoj tra la tuta insulo. Okazis la unua porjunula trejnseminario kaj la unua kolokvo de Esperanto pri lingvoj, kulturo, movado, krom aliaj renkontiĝoj regionaj kaj la Zamenhof-tago.

La vizito de konata korea esperantisto So Gilsu en la Centra Ameriko fine de la jaro donis la okazon kontakti individuojn kaj grupojn, aparte en Gvatemalo ĉe indiĝena komunumo, Kostariko, Meksiko kaj Kubo.

Instruado

En Meksiko daŭre okazis kursoj ĉe la Aŭtonoma Nacia Universitato, UNAM. Inter marto kaj la fino de junio ĉe Universitato de Kostariko okazis kutima baza E-kurso. Laŭvican fojon sukcese evoluis la Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK) en la Universitato de Kalifornio ĉe San Diego (UCSD).

Utiligado

En 2007 oni brile festis la centjariĝon de Brazila Esperanto-Ligo kaj la kvardekjariĝon de Brazila Esperantista Junulara Organizo, dum la 42-a Brazila Kongreso de Esperanto en Rio-de-Ĵanejro kun pli ol 500 partoprenantoj el deko da landoj. Eksterordinara momento estis la akcepto de BEL-reprezentantoj en publika aŭdienco ĉe la Nacia Parlamento. La okazo donis oportunon atentigi pri la ekzisto de la E-komunumo en la lando, en kiu estas parolataj 180 indiĝenaj lingvoj. Lige kun la jubileo aperis la impona Brazila Esperanta Parnaso.

La 55-a Kongreso de Esperanto-Ligo de Norda Ameriko (ELNA) okazis en Tijuana en Meksikio apud la Usona limo kiel signo de reciproka amikeco kaj interlanda subteno. Partoprenis ĝin 97 esperantistoj inkluzive de 15 meksikanoj, parte dank’ al subvencikontribuoj, kiujn akiris la Amerika Fondaĵo. Dum la kongreso estis decidite ŝanĝi la nomon de la organizo al Esperanto-USA i.a. por eviti konfuzon pro la nomo kaj ebligi pli bonan internacian kunlaboron.

En Usono estis lanĉita la premio Harlow omaĝe al la senlaca laboro de Don Harlow kiel verkisto, recenzisto, tradukisto kaj antologiisto de E-literaturo.

Arabaj Landoj
Informado

En 2007 daŭris la anoncado pri Esperanto en arablingvaj ĵurnaloj. Ekzemple en Jordanio post longdaŭra preparado aperis fine de 2007 anonco en la ĵurnalo Ad-dustur.

Instruado

Laŭpete estis dissendataj lernolibroj kaj vortaroj de Esperanto, kaj organizataj tutsemajnaj kursoj/seminarioj, internaciaj renkontiĝoj tie, kie troviĝas lernantoj. Hind Hussein el Jordanio tradukis al la araba la konatan 10-lecionan Esperanto-kurson, kiu nun estas havebla rete diversmaniere, sed ĉefe per la paĝaro de la komisiono http://www.arabujo.afriko.org/. Alian tradukon faris juna esperantisto el Saŭd-Arabio, Adel Dosario. Ambaŭ estas nun individuaj membroj de UEA. Troviĝante inter la ĉefaj kunlaborantoj de la araba versio de la konata reta kursaro www.lernu.net ili grave kontribuis al plibonigo de la lernebloj por arablingvanoj.

En Alĝerio en junio 2007 estis organizita kvintaga kurso pri perkoresponda instruado. Kiel konkretan kazon oni elektis “instruadon de Esperanto per la Interreto”. La kurso vekis ĉe multaj personoj, kun kiuj necesas flegi longdaŭrajn rilatojn, intereson pri Esperanto. Kelkaj francaj asocioj (UFE, SAT, SAT-Amikaro) donacis dekojn da libroj, poste disdonitaj surloke al diversaj lernantoj. En Maroko kelkaj personoj komencis lerni la lingvon per retaj kursoj, aliaj pli aktivaj praktikas ĝin dank’ al eksterlandaj korespondantoj kaj diskutantoj (per skajpo kaj MSN).

Utiligado

Okazis organiziĝo kaj interkontaktado de esperantistoj el la landoj de la Persa Golfo, la t.n. Unuiĝintaj Emirlandoj, en kiuj pro labormotivoj troviĝas nun ĉiam pli da esperantistoj.

Tra la tuta jaro 2007 grupeto konsistanta el Renato Corsetti, Gerrit Berveling kaj Michael Cayley redaktis la verkon de Husajn Al-Amili La trezoro de araba kulturo; proverboj kaj anekdotoj. Ĝi aperis komence de 2008.

Azio

2007 estis aparta en tiu ĉi regiono i.a. lige kun tri internaciaj eventoj: la 63-a IJK en Vjetnamio, la 92-a Universala Kongreso de Esperanto, la 40-a ILEI-Konferenco, kaj aparta aranĝo “Bonvenon al Oomoto” en Japanio. La ĉefa kunordiganto de la agado en Azio estis Komisiono por la Azia Esperanto-Movado (KAEM), aktivanta sub la prezido de Hori Jasuo. Pere de la Fondaĵo Azio ĝi membrigis en UEA 151 aziajn aktivulojn: 52 el Ĉinio, 3 el Filipinoj, 1 el Indonezio, 1 el Kamboĝo, 2 el Kazaĥio, 2 el Mongolio, 3 el Nepalo, 12 el Pakistano, 2 el Srilanko, 1 el Turkio, 4 el Taĝikio, 68 el Vjetnamio. KAEM kun la helpo de eksterlandaj donacintoj subvenciis la partoprenon en la jokohama UK de 6 gejunuloj el Nepalo, en la hanoja IJK de 6 nepalanoj kaj unu koreo. En novembro KAEM direktis al Srilanko la baratanon Venkatesh Reddy (profitonte la okazigon de la 5a Azia Kongreso en Barato) por vigligi la tiean movadon. Krome KAEM donacis al Esperanto-Asocio por Filipinoj librojn liveritajn de Japana Esperanto-Instituto kaj Libroteko Tokio. La organo de KAEM Esperanto en Azio aperis trifoje jare en la eldonkvanto de 500 ekzempleroj. Ĝiaj numeroj aperis krome en la TTT-ejo de KAEM.

Informado

Daŭre al la ĉefaj informantoj en Azio apartenis Ĉina E-Ligo kaj Ĉina Radio Internacia, eldonante kaj dissendante novaĵojn al la tuta mondo. En 2007 la unuan fojon kadre de la 23-a Internacia Libro-Foiro en Jerusalemo (Israelo) sian pavilonon havis israelaj esperantistoj. Ilia pavilono estis unu el la plej multnombre vizitataj inter tiuj de 1200 eldonejoj kaj institucioj el 40 landoj.

Instruado

En la ĉina Liaoning-provinco 2007 estis proklamita kiel Jaro de Esperanto-Instruo. La 1-an de marto 600 gestudentoj ekstudis en kvar Esperanto-kursoj de Shenyang-Universitato. En septembro 400 studentoj en la sama universitato elektis Esperanton kiel nedevigan studobjekton. En Vjetnamio jarkomence de 2007 okazis kurso en Fremdlingva Universitato, kiun partoprenis 400 gestudentoj. En Koreio en septembro 334 gestudentoj registriĝis en Esperanto-kursoj en tri universitatoj: Korea fremdlingva, Dankook kaj Wonkwang.

Utiligado

La 63-an IJK-on en Hanojo 27.07-03.08.2007 partoprenis 200 plejparte junaj esperantistoj el 33 landoj. La kongreso ricevis ŝtatan subvencion kaj rikoltis grandan atenton deflanke de la vjetnamaj amaskomunikiloj. La 92-a UK en Jokohamo 04-11.08.07 venigis 1901 kongresanojn el 57 landoj. Karakterizis ĝin granda elcento de aziaj esperantistoj, inter kiuj 20 estis specialaj gastoj de la Japana E-Instituto. Kadre de la kongreso okazis trihora fakkunsido pri “Azia Agado” kaj fermita kunsido de KAEM. La programo de la jokohama UK riĉis per fakkunsidoj rilatantaj al Japanio kaj la japana kulturo.

Krome E-aranĝoj en la daŭro de la jaro okazis en multaj aliaj aziaj landoj. En Vjetnamio en marto realiĝis la sepa Novjara Renkontiĝo en Fremdlingva Universitato kun la partopreno de 200 plejparte junaj homoj. La oktobra 39-a Korea Esperanto-Kongreso en Hankuk-Universitato de Fremdaj Lingvoj venigis 163 esperantistojn, inkluzive de 11 eksterlandaj. La 94-a Japana Esperanto-Kongreso en oktobro okazis kun 337 aliĝintoj. La kongresa temo tekstis “Kion azianoj atendas de Japanio? Kian rolon Japanio ludu en Azio?” La LKK invitis 3 esperantistojn el Ĉino, Nepalo kaj Vjetnamio, por partopreni en diskutoj pri la temo. Menciinda estas la eldono de la memorlibro Esperanto kaj mi, en kiu aperas eseoj de 183 esperantistoj el la tuta Azio.

Aparta eldonaĵo de la jaro en Azio estis la aperinta por la 92-a UK en Jokohamo esperantigita Historio por Malfermi Estontecon, kies originalo estis eldonita en 2005 en la ĉina, japana kaj korea lingvoj, traktanta la malfacilan modernan historion inter la tri aziaj landoj. Inter aliaj menciindaj E-eldonaĵoj en Indonezio aperis Esperanto-Indonezia Vortaro kaj publikiĝis 410-paĝa libro Esperanto en Irano. En la Interreto estas konsultebla Nepala-Esperanto-vortaro.

Eŭropo

La eŭropregiona agado, estante tiom vasta kaj riĉa, ne ebligas raporti pri ĝi en kohera maniero, kaj la ĵus menciitaj trajtoj ne ebligas starigi Eŭropan Komisionon, kiu kunordigus la agadon de diversaj landoj.

Eŭropa Esperanto-Unio — agadoj

De kelkaj jaroj Eŭropa Esperanto-Unio plenumas regione apartan rolon. Ne membras en ĝi ankoraŭ ĉiuj LA-oj el la membrolandoj kaj ne ĉiuj aliĝintaj asocioj el la novmembraj landoj observas la financan disciplinon. Tamen dank’ al granda subvencio flanke de EU por la projekto realigita dum EEU-Kongreso en Maribor la financa situacio de la Unio bonstatis.

La ĵus menciitan kongreson — kun riĉa aferkerna kaj kultura programoj — lime de julio kaj aŭgusto 2007 partoprenis pli ol 250 personoj el 29 landoj, inkluzive du parlamentaninojn de EU. La amaskomunikila eĥo de la EEU-kongreso estis tre vasta: aperis pli ol 20 gazetaraj artikoloj, multaj interretaj anoncoj, tri televidaj raportoj kaj kelkdek raportoj aŭdiĝis en diversurbaj slovenaj radiostacioj. EEU jam la duan fojon partoprenis en septembro la Ekonomian Forumon en Krynica (Pollando) kun partopreno de pli ol 1500 politikistoj kaj ekonomiistoj el 20 landoj de la mondo. Dum la pasintjara okazigo de tiu ĉi grava orienteŭropa politika-ekonomia aranĝo persone ĉeestis esperantista Nobel-premiito prof. Reinhard Selten, partoprenante diversajn fakkunsidojn. EEU organizis — krom sia ĉefloka stando — ankaŭ apartan sesion pri la temo “Eŭropo: krizo, ŝanĝoj aŭ ŝancoj”.

En la raporta jaro EEU sukcesis akiri la unuan subvencion de EU kun la valoro de preskaŭ 25 mil eŭroj por la projekto “Alieco kaj valoro”. Ĝi estis realigita inter julio 2007 kaj marto 2008 kaj por ĝia enpraktikigo eblis dungi novan oficiston. Aperis 12 elektronikaj numeroj de Eŭropa Bulteno, funkciis TTT-paĝaro de EEU kaj estis organizita speciala paĝaro lige kun la kongreso en Maribor.

Eŭropa Esperanto-Unio — eksteraj rilatoj

Preparante la EEU-kongreson en la unua duono de 2007 oni havis plurajn kontaktojn kun grava politikisto en Slovenio: la vicprezidanto de la slovena parlamento Marko Pavliha, dufoje intervenanta en la Slovena Parlamento. En januaro la slovena registaro traktis lian proponon, ke Slovenio en 2008 proponu al la Eŭropa Komisiono starigon de nova fonduso, financonta libervolan edukon de poreŭropa konscio kaj toleremo, kies parto estus lernado de Esperanto, kaj decidis subteni tiun iniciaton. En majo Marko Pavliha pledis por Esperanto okaze de traktado de la leĝo pri defendo de la slovena lingvo. Li direktis plian iniciaton al la parlamento en aŭgusto, petante la registaron trakti la konkludojn de la EEU-kongreso en Maribor.

EU-parlamentanino el Slovenio Ljudmila Novak, kiu partoprenis en la kongreso en Maribor, aktive kunlaboris kun EEU preparante specialan ekspozicion pri Esperanto en la Eŭropa Parlamento en Bruselo en 2008.

Baze de la konkludoj de la bratislava konferenco de viŝegradaj landoj, okazinta en 2006, oni restis en kontakto kun la slovaka vicprezidanto Čaplovič, kiu direktis en printempo 2007 leteron al la eŭropaj ministroj pri kulturo kaj edukado kaj al la Eŭropa Komisiono, petante organizi registarnivelan konferencon pri la lingva politiko en EU.

Okaze de la 50-jariĝo de EU la 9-an de majo 2007 inter diversaj Nobelpremiitoj invititaj al la Eŭropa Parlamento en Bruselo troviĝis profesoro Reinhard Selten, kiu en sia alparolo publike pledis por Esperanto.

Aliaj Eŭropaj landoj
Informado

La laŭvican fojon dank’ al alvoko de UEA okazis tie, same kiel en aliaj mondopartoj, diverslandaj informaranĝoj lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo kaj la Semajno de Internacia Amikeco. Per prelegoj kaj publikaj aranĝoj estis ankaŭ en diversaj landoj notita la Eŭropa Tago de Lingvoj en septembro 2007. La informa agado de la E-Redakcio de Pola Radio, malgraŭ aŭtuna krizo en 2006, daŭris dum 2007, ekde la 9-a de januaro en podkasta formo. Dank’ al ĝiaj servoj la tutmonda esperantistaro estis i.a. informata pri la evoluo de la 92-a UK en Japanio pere de la ĉiutage dissendataj raportoj, la unuan fojon rekte el la kongreslando sen pero de origina emisistacio.

Instruado

En multaj eŭropaj landoj okazis diversnivela E-instruado. En Pollando menciindas i.a. du edukejoj direktitaj al diverslandaj esperantistoj. Interlingvistika Studaro ĉe la Universitato de A. Mickiewicz en Poznano kaj Studumo pri Kulturo kaj Turismiko en Bydgoszcz. En la Pedagogia Universitato de la litova Vilno komenciĝis instruado de Esperanto kiel libere elektebla studobjekto por ĉ. 40 studentoj. En Latvia Universitato eblas partopreni libere elekteblan kurson “Enkonduko en praktikan interlingvistikon, Esperanto”. En la Rusa Klerigakademio en Moskvo en aprilo okazis internacia konferenco “Propedeŭtika rolo de Esperanto en la lernado de fremdaj lingvoj”. Diversspecaj kursoj kaj seminarioj dum la jaro okazis en IKC-Herzberg. Fine de la jaro aperis la laŭvica eldono de la listo de Germain Pirlot: “E-kursoj en universitatoj kaj altlernejoj”, enhavanta ankaŭ la ekstereŭropajn kursojn, konsultebla i.a. pere de la UEA-paĝo: http://uea.org/agadoj/instruado/universitatoj.html.

Utiligado

Kelkaj eŭropaj Landaj Asocioj, kluboj kaj grupoj solenis siajn rondciferajn jubileojn organizante porokazajn aranĝojn ofte kun la partopreno de oficialaj eksteraj reprezentantoj. I.a. la 100-jariĝojn solenis Esperanto-Asocio de Finnlando kaj la unua E-organizo en Kroatio en Rijeka; 100-jariĝon solenis ankaŭ la E-movado en Rumanio. La 50-jariĝon notis Studenta E-Klubo en Zagrebo, Kroatio.

Unu el la plej amasaj aranĝoj estis la 43-aj Baltiaj E-Tagoj en la litova Šiauliai kun 322 partoprenantoj el 32 landoj. Multnombre kunvenis la 18-a Ekumena Kongreso en la pola Pelplin. Partoprenis ĝin 225 esperantistaj kristanoj el 20 landoj. Multnombran partoprenantaron havis la 31-a Internacia Junulara Festivalo en Italio kaj la Printempa Semajno Internacia en Germanio. Atenton meritas la jam tradiciaj jarfinaj aranĝoj en Germanio, kiel Internacia Seminario, Internacia Festivalo, Novjara Renkontiĝo.

Oceanio

La laboro de la Oceania Komisiono ne facilis pro la relativa vasteco de la tuta regiono, sed ĝi daŭre faris sian eblon sub la gvido de Bradley McDonald. Ĝiaj ĉefceloj estis stimuli kaj helpi al individuoj kaj grupoj en Oceanio organiziĝi, daŭrigi helpon por Hazairin Junep en Jogjakarta finance, morale kaj praktike.

Informado

Ĝi celis ĉefe E-parolantojn per la komuna organo de la Aŭstralia E-Asocio kaj Novzelanda E-Asocio Esperanto sub la Suda Kruco aperinta 6-foje en la jaro. La interreta forumo de Oceanio en Yahoo ne estis tamen multe utiligata.

Dum la tuta jaro la informan laboron plenumis ankaŭ la E-Redakcio de la melburna 3 ZZZ-Radio.

Instruado

Meze de januaro 2007 Aŭstralia E-Asocio okazigis en Hobarto sian “Somerkursaron” en la bonege ekipita kaj alloga Universitato de Tasmanio. La aranĝon, kiu daŭris du semajnojn, partoprenis 78 personoj, ĉefe plenkreskuloj. Inter ili troviĝis tamen ankaŭ reprezentantoj de la pli juna generacio inkluzive de 11 11-14-jaruloj, junaĝaj adeptoj de Esperanto, kiuj en Montessori-lernejo havis regulan lecionon pri Esperanto.

Utiligado

Aŭstralia E-Asocio dum la januara “Somerkursaro” havis sian jarkunvenon, dum kiu estis diskutata la demando pri restrukturado de la asocio. La Ĝenerala Kunsido de AEA okazis en oktobro en Brisbano. Dum ĝi 24 membroj akceptis novan regularon de la Asocio, estis elektita nova estraro kaj akceptita la nova statuto. Estis ankaŭ decidite, ke AEA daŭre finance subtenos Indonezion, aparte Hazairin Junep por eldoni lian vortaron.

La Novzelanda Kongreso, partoprenata de 17 personoj el 4 landoj, okazis en februaro 2007 en Christchurch.

Relative vigla movado ekzistas nun en Nov-Kaledonio, tamen ankoraŭ ne organiziĝis tie oficiala strukturo. En la ceteraj regionoj de Melanezio, Polinezio kaj Mikronezio kontaktoj estas sporadaj aŭ tute ne ekzistas.

1.8 Informado kaj utiligado: Esploro kaj Dokumentado

La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la esplora fako de UEA, restis aktiva kaj engaĝita en la jaro 2007 — parte sub sia iama estraro, parte sub gvido de nova estraro, kiu elektiĝis en septembro 2007 kun la jena konsisto: Detlev Blanke, Mark Fettes, Sabine Fiedler, Federico Gobbo, Kimura Goro, Wim Jansen, Giridhar Rao kaj Humphrey Tonkin (direktoro). Ankaŭ kunlaboras José Antonio Vergara, kiel estrarano de UEA pri esploro kaj dokumentado. La Centro aperigis regule la sciencan revuon Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, LPLP), eldonatan en kunlaboro kun la granda nederlanda eldonejo Benjamins (www.benjamins.com). Ĝi daŭrigis sian libroserion Studies in World Language Problems (Studoj pri Mondaj Lingvaj Problemoj) per pretigo de la dua volumo en tiu serio; ĝi regule publikigis sian Informilo por Interlingvistoj (IpI), kaj organizis du konferencojn.

La redaktoroj de LPLP estas d-ro Tonkin, universitata profesoro pri humanistiko en la Universitato de Hartford (Usono) kaj d-ro Probal Dasgupta, profesoro pri lingvistiko en la Barata Statistika Instituto. La artikoloj aperis en diversaj lingvoj, plej ofte la angla, kun resumoj de ĉiuj artikoloj en Esperanto. La revuo estas abonata de multaj esplorbibliotekoj, kaj ĝia redaktokomitato konsistas el eminentaj lingvistoj. La jarkolekto de 2007 estis la 31-a. Tra la jaroj aperis preskaŭ 100 numeroj. La sekcio pri interlingvistiko, redaktata de d-ro Mark Fettes, regule aperas, kaj lastatempe enhavis kelkajn kontribuojn al la historio de Esperanto en orienta Azio. Bedaŭrinde forpasis en 2007 la laŭvice dua redaktoro de LPLP, kiu tiel rolis en la 1970aj kaj fruaj 1980-aj jaroj, Richard E. Wood.

Aldone al la unutaga Esperantologia Konferenco, tradicie organizata de CED dum la Universalaj Kongresoj — en 2007 en Jokohamo — la Centro okazigis sian kvinan Nitobe-Simpozion. Tiuj simpozioj, sporade organizataj jam de dek jaroj, portas la nomon de Nitobe Inazo, la granda japana diplomato, kies favora raporto pri Esperanto antaŭ la Ligo de Nacioj estas ankoraŭ hodiaŭ memorata. Des pli feliĉige estis, ke en 2007 la Nitobe-Simpozio okazis en Tokio, ĉe la Eŭropa Instituto de Sophia-Universitato — kaj estis la plej multnombre ĉeestata en la serio. Ĝi traktis en tri lingvoj (Esperanto, japana, angla) la temon “Al Justa Lingvopolitiko en Azio”. Ĉeestis multaj konataj lingvistoj, kiel ekzemple E. Annamalai (Barato), Richard B. Baldauf (Aŭstralio), Zegiima Choidon (Mongolio), Joseph Errington (Usono), Robert Phillipson (Danlando), Shoji Hiroshi (Japanio), Tove Skutnabb-Kangas (Danlando) kaj Tanaka Kacuhiko (Japanio). “Estiĝis komuna defio” — deklaris la Konkluda Dokumento de la simpozio — “kiamaniere trovi ekvilibron inter la daŭra rolo por normaj eŭropaj lingvoj en la modernigo de Azio, kaj la minacanta marĝeniĝo de aziaj lingvoj, egaj kaj etaj” kaj la dokumento aldonis, ke “aziaj lingvokomunumoj povas profiti el spertoj de la Esperanto-movado en la konstruado de lingvo por internacia kaj interkomunuma komunikado, kiu stimulas kunlaboron kaj harmonion pli ol konkurencon kaj konflikton”. Ĵus aperis presita raporto de la simpozio.

La menciita Esperantologia Konferenco traktis, sub la gvido de d-ro Ulrich Lins, la temon “Aziaj Kontribuoj al Esperantologio”. Inter la referantoj estis Gotoo Hisashi, Ma Young-tae, Sibayama Zyun’iti kaj Alicja Sakaguchi.

La informilo IpI aperis sub la redakto de Detlev Blanke. Ĝi celas teni interlingvistojn informitaj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp. IpI estas senpage abonebla de ĉiu interesiĝanto per peto al la CO de UEA. D-ro Tonkin, kunlabore kun d-ro Blanke, ankaŭ respondecis pri la kompilado de sekcio de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). En sia ĉapitro pri “Helplingvoj; Internaciaj Lingvoj” la bibliografio listigis tricenton da eroj pri Esperantologio kaj interlingvistiko aperintaj en la jaro 2006. D-ro Tonkin estas ano de la gvida komitato de la bibliografio.

Per la subteno de la usona-kanada fondaĵo Esperantic Studies Foundation (ESF), kiu proksime kunlaboras kun CED, la retejo www.edukado.net antaŭenigas unu el la celoj de UEA, la lernadon kaj instruadon de Esperanto. La retejo www.lernu.net, ankaŭ per subvencio de ESF, donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj.

Per subvencio de ESF de proks. € 7000 en la jaro 2007, CED administris novan fonduson, kies celo estas subteni malgrandajn esplorprojektojn pri Esperanto, interlingvistiko, kaj rilata lingvo politiko. Ĉiu fakulo pri tiuj temoj estas libera peti subvenciojn por subteni specifan esplorprojekton, inkluzive de vojaĝoj al esplorbibliotekoj, partopreno en fakaj konferencoj, publikigo de materialoj, k.s. La fonduso estas gvidata de d-ro Blanke, kune kun d-ro Christer Kiselman (Svedio) kaj s-ro Osmo Buller (Nederlando). Proponojn akceptas d-ro Blanke.

Subteno de ESF ebligis la kompletigon aŭ daŭrigon, ekster la kadro de CED, de esplorprojektoj de unuopaj esploristoj en diversaj lokoj de la mondo.

Inter la planoj de CED por la jaro 2008 estas organizi ĉe la Universitato de Amsterdamo konferencon de universitatoj, kie Esperanto kaj interlingvistiko estas instruataj.

2. La organiza bazo

2.1 La decida organo: Komitato

Aktuale la Komitato konsistas el 56 komitatanoj A, 5 Komitatanoj B, 11 Komitatanoj C kaj 8 observantoj de malpli grandaj organizoj.

Dum la UK en Jokohamo la Komitato lige kun la elekta jaro kunsidis trifoje en la konsisto de 52 Komitatanoj A, 5 Komitatanoj B kaj sekve elektitaj en Jokohamo 10 Komitatanoj C, ne nur elektante la konsiston de la nova estraro kaj ĝiaj instancoj, sed ankaŭ akceptante la estraran raporton kaj la buĝeton. Notindaj estas la krome okazintaj viglaj kunsidoj de la subkomitatoj, kiuj fruktis per riĉa fasko da rekomendoj por la postkongresa laboro de la estraro.

En la eksterkongresa periodo la kontaktoj kun la organoj de la Asocio kaj kun la Centra Oficejo okazis per reta komitata diskutlisto. Bedaŭrinde necesas konstati la senvigliĝon de la subkomitataj listoj, en kiuj opiniinterŝango okazis nur sporade.

2.2 La estonteco: Rilatoj kun TEJO

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo estas la junulara sekcio de UEA kaj ĝiaj junaj membroj estas membroj de TEJO. La Centra Oficejo de UEA estas samtempe la oficejo de TEJO. Tie kiel TEJO-volontulo en 2007 deĵoris Katarzyna Marciniak, kiu jarfine fariĝis plentempa oficisto, dum Julia Noe ekoficis kiel TEJO-volontulo meze de la samjara novembro.

La 63-a Internacia Junulara Kongreso okazis en Hanojo, Vjetnamio. Partoprenis ĝin 200 esperantistoj el 33 landoj, inkluzive de la prezidanto de UEA, Renato Corsetti. 2007 por TEJO same kiel por UEA estis elektojaro, sed pro manko de la komitatkvorumo dum la IJK elektoj ne okazis. Ili estis prokrastitaj ĝis la Internacia Seminario en Germanio, dum kiu la nova estraro estis elektita. En 2007 aperis po 6 numeroj de Kontakto kaj la informilo TEJO Tutmonde. TEJO ricevis apartan subtenon de 60 patronoj.

2.3 La Bazo kaj Gvidado: Financoj, Administrado

En 2007 UEA havis 6 011 individuajn membrojn, inkluzive de 394 junaj. Krome pere de Landaj Asocioj aliĝis al ĝi 11 477 membroj. La sumaj enspezoj en la alteco de ĉ. 460 000 eŭroj venantaj el la kotizoj, libroservo, el la kapitalo kaj UK ebligas al UEA prizorgi por la membraro la bazajn servojn.

127 membroj pagis en 2007 aldonan kotizon por Societo Zamenhof, tiel aparte finance subtenante la komunan laboron, same kiel donacintoj kotizantaj por diversaj apartaj celoj. Ni danke notis la jenajn sumojn: Kapitalo Afriko 300 €, Fondaĵo Ameriko 1966 €, Fondaĵo Azio 2233 €, Fondaĵo Canuto 6154 €, Fondaĵo Eŭropo 160 €, Fondaĵo Junularo 80 €, Triamonda Kongresa Fondaĵo 2501 €, Volontula Fondaĵo 1146 €, Konto Afriko 3010 €, Konto Arabio 365 €, Konto Espero 978 €, Konto Novjorka Oficejo 370 €, Konto Hans 4000 €, Domrenovigo 17 943 €, Ĝenerala Kaso 4783 €, Reklamado en EU 45 027 €.

Por la Ĝenerala Kapitalo estis notitaj legacoj de E. W. McCanlis (4455 €), de S.A.K. van der Zee (453 €) kaj de R. Wintle (7351 €). La valoro de ĉiuj donacoj egalas sume al 103 500 €.

Administrado: Servoj

La jarlibro 2007 kun 1733 delegitoj en 102 landoj aperis paperforme, same kiel 11 numeroj de la revuo Esperanto. La Jarlibro estas konsultebla por la membroj rete, oni povas ankaŭ aboni la retan version de la asocia organo. Elektronikvoje eblis krome mendi librojn, pagi kotizon, dum aŭtomata reta konfirmo estis sendita al la kongresanoj, kiuj aliĝis aŭ mendis kongresservojn. Al la 92-a Universala Kongreso en Jokohamo aliĝis 1901 esperantistoj el 57 landoj. Por multaj japanaj esperantistoj ĝi estis la unua spertita UK, dum por multaj nejapanaj kongresanoj temis pri la unua vizito en Japanio. Tiel la kongreso fariĝis unika sperto por plimulto de la partoprenantaro.

En la raporta jaro la Libroservo de UEA vendis 12 788 librojn por la sumo de 121 172 €. La plej furora evidentiĝis Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker, kiu disvendiĝis en la kvanto de 295 ekzempleroj.

La Malfermaj Tagoj en la CO de UEA en junio kaj novembro ambaŭkaze logis po pli ol 100 esperantistojn.

Administrado: oficistoj kaj volontuloj

La stabo de la Centra Oficejo jarkomence konsistis el 8 oficistoj (Osmo Buller, Clay Magalhães, Roy McCoy, Ionel Oneţ, Ralph Schmeits, Marvin Stanley, Stanka Starčević kaj Pasquale Zapelli). En decembro TEJO-volontulino Katarzyna Marciniak fariĝis dungita oficistino. Du oficistoj laboris partatempe, tiel ke la statistika laborforto egalis al 7,3 plentempaj oficistoj. Pri la pureco de la oficejo zorgis Linda Monteiro. Praktike pro la longdaŭra malsano de la ĉefa kontisto Marvin Stanley kaj sekve lia forpaso la laborfortoj en la CO estis malpli grandaj.

Ekster la Centra Oficejo laboris la redaktoro de la revuo Esperanto Stano Marček kaj la oficistoj de la Afrika Oficejo Raoul Hounnake kaj Jodjovi Francis Agbenou. Krom oficistoj kiel volontuloj en kaj ekster CO laboris Andrej Grigorjevskij (TTT-ejo), Simo Milojević (libroservo), Rob Moerbeek (provlegado, biblioteko), Joost Witteveen (komputiloj) kaj Atie von Zeist (sekretario), ankaŭ la TEJO-volontulo Julia Noe post Katarzyna Marciniak.

Necesas konkludi, ke la bazaj laboroj dependas de tre malmultnombra grupo de oficistoj. Kiu ajn foresto de dungito aŭ volontulo kaŭzis rapidan akumuliĝon de farendaĵoj, tiel ke ankoraŭ en 2008 necesis ĝisdatigi la kontadon.

Administrado: la oficejo

Sojle de la 100-jariĝo de UEA, ĝia oficeja domo en Roterdamo ricevis novan aspekton. Ĝisfunde estis renovigitaj ĉambroj de la unua kaj dua etaĝoj, al la metamorfozo subiĝis plankoj, muroj, meblaro. Tamen tio devigis al longdaŭra improvizado oficistojn klopodantajn labori akompanate de laboristoj aŭ mem muntantajn meblojn por ŝpari la rimedojn. La renovigaj laboroj ne plene finiĝis. Por 2008 estis planita la renovigo de la domfasado kaj la subtegmentejo.

3. Konkludoj

En la jarraporto por 2004 la tiama prezidanto Corsetti povis skribi: “Tamen la reto permesas al multaj junaj homoj trovi Esperanton sen apartaj klopodoj de la Esperanto-organizaĵoj, ĉar la reta Esperanto-mondo nun kolektas tiujn entuziasmajn volontulojn, kiuj pro sia propra plezuro starigas paĝojn kaj paĝojn en Esperanto”. Troviĝis en tiu komenca partikulo “tamen” la bildo de plejparte junaj, iom tro distriĝemaj kaj babilemaj kunstarantoj, al kies retejoj la plejparte maljunaj organizuloj scipovu iel venigi la dinamismon de la movado. Dume, la intergeneracia dialogo progresis. La kuneco kaj amuziĝemo de la (plejparte junaj) retuloj jam en si mem estas siaspeca movado. En nia tempo, temas ĉefe pri sinergiigo de tiu speco kun la tradiciaj strukturoj. Iujn tipojn de sinergiigo plej bone faras la landaj kaj fakaj asocioj, kaj aliajn tipojn prefere pli centre organizas UEA mem. Ĉi tiu kaj ĉi tiaj labordividoj estas klariĝantaj eĉ dum ĉi tiu raporto survojas al vi. Ni estas meze de tre fekunda sezono de metoda pliboniĝo en niaj rondoj, kaj mi esperas, ke la ĉi-ĵusa raporto (retedinte vin aŭ ne, “tamen”) helpis vin kutimiĝi al la rapideco de la ĉi-epokaj procezoj.

Oratora Konkurso en Roterdamo

En la 93-a UK en Roterdamo denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo s-ino Claude Nourmont, m...@pt.lu. La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

  • Ĉu oni devas kontraŭbatali la malaperon de lingvoj?
  • Kiujn novajn defiojn por la centjare juna UEA?
  • Ĉu povas harmonie kunvivi malsamaj kulturoj?

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularooratorakonkurso.html.

Revuo Esperanto 2008 7-8

Malferme

Lando kaj gazetaro en komuna renoviĝo

La Tutmonda Kongreso de Esperantistoj-Ĵurnalistoj, kiu okazis en Vilno, Litovio, de la 26-a ĝis la 30-a de majo, estis signifa el pluraj vidpunktoj. Tiu granda renkontiĝo (la kongresa libro listigis 183 partoprenantojn el 37 landoj) estis financata ĉefe de la litova registaro, kiu evidente vidis la partoprenantaron kiel kernan grupon potenciale gravan por la eksteraj rilatoj de Litovio. Kiel malgranda ŝtato, kiu kontraŭbatalas la demonojn de sia pasinteco kaj deziras elpaŝi en la novan Eŭropon, Litovio deziras kapti la atenton de la granda mondo. En sia parolado en la unua tago de la kongreso, la redaktoro de la esperantlingva Litova Stelo, Vytautas Šilas, citis tutan serion da humuraj eraroj pri Litovio (ĝi estas balkana — anstataŭ balta ŝtato, ĝi estas danĝera ĉar ĝi dividas landlimon kun Rusio, kiu siavice dividas landlimon kun Afganio, ktp.). Ni bele ridis — sed mi devas diri, ke, reveninte hejmen kaj raportante al la homoj, ke mi ĵus estis en Litovio, mi rimarkis geografie iom konfuzitan mienon sur la vizaĝoj de pluraj miaj konatoj.... Kunvenigi redaktorojn de Esperanto-gazetoj kaj Esperanto-parolantajn ĵurnalistojn do havis strategian sencon: ili estas potencialaj amikoj de la renoviĝanta lando.

La voĉo de Litovio estas malgranda voĉo en la internacia medio. Ĝia lingvo estas apenaŭ parolata ekster la litova landlimo; ĝia komplika historio estas malmulte konata; ĝia kulturo malforte registriĝas internacie. Unu el la fortecoj de Esperanto estas ĝia kapablo doni internacian voĉon al tiuj, kiuj malmulte aŭdeblas, interalie al popoloj kiel la litova. Sekve, la litova investo en tiu ĉi kongreso havas sencon.

Se temas pri la lingva dimensio ĝenerale, la mondo apenaŭ komprenas ĝian komplikecon nek ĝiajn implicojn. La kazo Litovio estas bona ekzemplo de la neceso eduki la publikon pri la situacio de malgrandaj popoloj en multlingva mondo. Espereble niaj ĵurnalistoj kaptos tiun okazon. Cetere, se la esperantistaj ĵurnalistoj povus fari el si specialistojn ne nur pri Esperanto sed pri lingvoj kaj lingvopolitiko ĝenerale, ili povus doni pli objektivan bildon ne nur pri la situacio de malgrandaj landoj kiel Litovio sed ankaŭ pri la pretendoj de Esperanto kiel internacia ligilo de homoj, kiuj parolas malsamajn lingvojn.

La kongreso estis mejloŝtona ankaŭ ĉar ĝi reprezentis novan specon de kunlaboro inter landa asocio, nome la Litova Esperanto-Asocio, kaj internacia Esperanto-organizaĵo, Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio. Krom se temas pri organizado de Universalaj Kongresoj, landaj Esperanto-asocioj relative malofte elpaŝas por engaĝiĝi en la organizado de la internacia Esperanto-movado, kiu tamen estas la pravigo de ilia ekzisto. Organizante kongreson por restarigi iaman fakan Esperanto-asocion, kiu enfalis periodon de dormado aŭ eĉ malfondo, LEA, sub gvido de sia strategie gimnastika prezidanto Povilas Jegorovas, ligis rimedojn el ekster la Esperanto-movado al bezono ene de la Esperanto-movado — nome revivigo de faka asocio.

Ne temas pri kiu ajn faka asocio, sed pri asocio, kiu povus ludi fundamente gravan rolon. En diaspora komunumo kiel la nia, kies membroj loĝas en ĉiuj anguloj de la terglobo, la skriba kaj parola gazetaro (se ni rajtas tiel nomi ĝin) ludas fundamentan rolon. Je plej fundamenta nivelo ĝi estas inter la plej gravaj instruiloj kaj unuigiloj de la lingvo Esperanto. Ĝi estas ankaŭ la ĉefa kanalo de informoj, la ĉefa vojo por kunigi la esperantistojn en komunan laboron. En la nuna tempo de revoluciaj teknologiaj ŝanĝiĝoj, la estonteco de la Esperanto-gazetaro estas malklara: nepras, ke ĝi bone interpretu kaj selekteme utiligu la novajn komunikajn rimedojn — kaj sekve gravas, ke la redaktoroj de niaj gazetoj interkonsiliĝu por plani kunlaboron kaj interŝanĝi spertojn.

En Vilno la reprezentiĝo de Esperanto-redaktoroj estis impona. Interalie partoprenis la ĉefredaktoroj ne nur de revuo Esperanto sed ankaŭ de Heroldo de Esperanto, La Ondo de Esperanto, Literatura Foiro, Pola Radio. Pluraj redaktoroj de landaj Esperanto-revuoj ĉeestis, inter ili tiu de la elstara Le Monde de l’Espéranto. La reton reprezentis ano de la redakta stabo de la reta El Popola Ĉinio, la redaktoro de la nova reta revuo Freŝo, kaj la firme establita reta revuo Libera Folio. Simple arigi tiom da influaj personoj en la sama loko kaj lasi ilin babili estis jam granda atingo. Kiel “reĝisoro” de la kongresa temo, do gvidanto de la diskutoj, mi estis kontenta pri la farita progreso kaj pri akcepto de la kongresaj konkludoj. Nun restas du demandoj: Ĉu la neformala kontakto inter la diversaj redaktoroj daŭros, kaj Ĉu la nove starigita TEĴA sub prezido de Audrys Antanaitis kapablas starigi kaj plenumi ambician planon de agado dum la venontaj jaroj? Ni esperu, ke jes, ĉar signifa parto de nia vivo kiel esperantistoj dependas de tio.

Humphrey Tonkin

Niaj ĵurnalistoj kongresis en Vilno

Litova Ĵurnalista Asocio kaj Litova Esperanto-Asocio, kun subteno de litoviaj aŭtoritatoj, okazigis en la tagoj 26-30 majo 2008 en la litova ĉefurbo Vilno la unuan internacian kongreson de esperantistoj-ĵurnalistoj.

Al la kongreso, kies ĉeftemo estis “Internacia interkultura komunikado: ĵurnalismo kaj Esperanto”, aliĝis 183 personoj el 37 landoj. La kongreso okazis en la malnova historia urbodomo de Vilno kaj en la Konstitucia salono de la litovia parlamento, kie estis subskribita la nova konstitucio de Litovio. La prezidanto de la litovia parlamento, Česlovas Juršėnas, persone bonvenigis la kongresanojn en la Konstitucia salono, kaj vespere regalis ilin en parlamenta restoracio, kie li transdonis oficialan gratulleteron al la novelektita prezidanto de TEĴA, la populara litova radia ĵurnalisto Audrys Antanaitis.

Dum la kvin fekundaj printempaj kongresaj tagoj, kiujn kune pasigis niaj ĵurnalistoj, okazis tuttaga ekskurso tra Vilno kaj Trakai, solenaj malfermo kaj fermo, akceptoj ĉe la urbestro, ĉefministro kaj parlament-prezidanto, laborkunsidoj pri la kongresa temo, kunsidoj de TEĴA kaj kvindeko da valoraj raportoj kaj prelegoj: Internacia interkultura komunikado: ĵurnalismo kaj Esperanto (H. Tonkin); Amaskomunikado en Litovio (A. Antanaitis); Zamenhof kaj la gazetaro (A. Korĵenkov); 100 jaroj de la revuo Esperanto (S. Marček); Kontribuo de Litova Stelo al formado de bildo pri la lando (P. Čeliauskas); Edmond Privat (1889-1962) — la patro de la moderna Esperanto-ĵurnalismo (T. Chmielik); Informado en lingvistikaj medioj (D. Blanke); De nediskriminacio lingva al aŭtenta lingva hom-rajto (R. Clerici); Tradicia percepto de la planlingva demando far la svisa gazetaro (A. Künzli); Japana ĵurnalisto pri ĉeĥa kulturo per Esperanto (J. Celetka); Eblecoj kaj formoj de kunlaboro de malgrandaj E-gazetoj (D. Janičić); E-ĵurnalismo kaj gazeteldonado en novaj teknologiaj kondiĉoj (J. Pleadin); Ryszard Kapuściński (1932-2007) — la majstra ĵurnalisto pri la mondo pereanta (T. Chmielik); Kiel Esperanto ĵurnalistigis min? (A. R. Mamduhi); Kiel funkcias la cenzuro en la Esperanto-gazetaro (G. Silfer); Kiel adapti fizike presitan revuon al ret-konekta mondo fizike presitan revuon al ret-konekta mondo (S. MacGill); Uzado de modernaj teknikoj en informado (J. Gaus kaj P. Baláž); Perkomputila teksto-prilaboro por ĵurnalistoj kaj redaktoroj. Komputilo ne estas antikva skribmaŝino (K. Leja); Dek kvin jaroj forpasis de kiam silentas E-programoj de Kroata Radio (V. Jurković); Novaj interretaj teknologioj kaj E-movado (J. Li); La situacio de Esperanto-gazetoj en Germanio (A. Schubert); Komputeko (Y. Nevelsteen); Specifeco de la interretaj elsendoj en la Internacia lingvo — novaj defioj por la radiofonio kaj novaj eblecoj por la movado? (G. Kosiarska kaj M. Jaskot); Aŭtoraj rajtoj en EU (P. Chrdle); Interligo de naciaj literaturoj kaj Esperanto kiel literatura medio (Z. Martinov); Porlaborista E-gazetaro (D. Rooke); Esperanto kaj kulturoj en Afriko (F.A. Badu); Kultura politiko de kulturaj periodaĵoj /laŭ la sperto de la revuo Literatura foiro/ (L. Trifonĉovski); Senpagaj novaĵgazetoj por labor-pendolantoj — revolucio en Eŭropo kaj en la svisa amaskomunikilaro (A. Künzli); Malfacilaĵoj kaj ebloj por enmerkatigi por-junularan kaj por-komencantan revuon kaj teni ĝin aktuala kaj alloga por nuntempaj junuloj (S. MacGill); Nova retprojekto Esperanto-Aktuale (J. Gaus kaj P. Baláž); Kunlaboro kun la amaskomunikiloj — strategio, rimedoj (A. Junusov); Nuntempaj defioj al internacia ĵurnalismo (J. Pietiläinen); Interreto: La defioj de tuj-ĵurnalismo (I. Ertl); Konformismo en la Esperanta gazetaro (K. Kniivilä); Esperanto — mia profesia pontolingvo (R. Dobrzyński); Reflektiĝo de la specifa E-kulturo en publicistiko (A. Melnikov). Esperantlingva radiofonio en interkultura komunikado — sojle de la 50-jariĝo de E-elsendoj de Pola Radio (B. Pietrzak); Kiel koncepti la magazinon? (C. Nourmont). Bibliografio de periodaĵoj en aŭ pri Esperanto (Á. Máthé); Konsideroj pri la Kongresa Gazetara Servo (G. C. Fighiera); Rolo de Esperanto en la nuntempa mondo (F.A. Badu); Esperanto: Malamiko aŭ amiko de plurlingveco (S. Ó Riain); Memreguligo kaj etiko en ĵurnalismo (J. Pietiläinen); Virinaj voĉoj en la Esperanta gazetaro (P. Martinelli); La estonteco de esperantlingvaj gazetoj (A. Schubert); La kontribuo de la DIPLO al la Esperanta ĵurnalismo (V. Lutermano); Ĵurnalismo en kaj ekster Esperantujo: paraleloj kaj kontrastoj (A. Muhlemann); Informado pere de Disvastigo (G. Bronzetti).

Konkludoj kaj rekomendoj

La ĉi-subaj konkludoj kaj rekomendoj rezultis el la dumkongresa diskutado. Ili celas aplikiĝi laŭeble al ĉiuj medioj (periodaĵoj, retaj gazetoj, radio, televido k.s.) kaj ĉiuj Esperanto-organizaĵoj kaj unuopaj esperantistoj. Ili neniel povas esti konsiderataj kiel kompletaj aŭ definitivaj, nek kiel unu kohera plano, sed kiel komenca paŝo en pli bona mastrumado de la rilatoj kun la ĝenerala publiko kaj ankaŭ specife kun la Esperanto-publiko.

Principoj

1. La Esperanto-gazetaro kaj Esperanto-radio (inkluzive de retaj gazetoj kaj radiostacioj) estas gravaj iloj por la kultivado de la lingvo Esperanto. Redaktoroj faru ĉion eblan por mem utiligi la lingvon bone, evoluigi la lingvon, kaj stimuli bonan uzadon inter la legantoj kaj aŭskultantoj, ankaŭ instigante ilin legi kaj alimaniere uzi la lingvon.

2. Redaktoroj faru ĉion eblan por informi sian legantaron (aŭ aŭskultantaron) pri Esperanto, ĝia lingva komunumo, kaj la Esperanto-movado, tiel ke ili fariĝu kiel eble plej efikaj rolantoj en la Esperanto-movado kaj Esperanto-kulturo.

3. Por ke Esperanto-gazetoj estu bibliografie registritaj kaj konservataj, redaktoroj ĉiam (1) klare notu en ĉiu numero bazajn bibliografiajn informojn (numero, jarkolekto k.s.), (2) asignu al sia gazeto ISSN, (3) sendu ĉiun numeron senpage almenaŭ al Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno kaj la Biblioteko Hodler en Roterdamo, kaj (4) arkive konservu ĉiun malnovan numeron en elektronika formo, prefere en retpaĝaro libere alirebla.

4. Same grave estas certigi, ke malnova materialo ne perdiĝu, sed trovu sian lokon en granda biblioteko aŭ arkivo. Tiu ĉi strebo al konservado aŭ konservigo de historia Esperanto-materialo estas grava devo de ĉiu Esperanto-organizaĵo.

Rimedoj

5. Mankas unu aŭtoritata loko en la reto, kien oni iru por ricevi bazajn datumojn pri Esperanto. Rekomendindas krei tian datumbazon, eventuale en la nun konstruata paĝaro Esperanto-Aktuale.

6. Kvankam troveblas jen kaj jen tiaj informoj, mankas loko en la reto al kiu oni povu facile sin turni por trovi bonajn argumentojn por Esperanto, modelajn gazetarajn komunikojn, kaj similajn faciligilojn por tiuj, kiuj verkas gazetarajn komunikojn aŭ artikolojn por la ekstera publiko, aŭ laboras en radio aŭ televido, aŭ ĉe la reto. Indus krei tian lokon.

Praktikoj kaj agadoj

7. Plej ofte, mankas en nacilingvaj redakciaj staboj personoj, kiuj estas fakuloj pri lingvoj, lingva politiko k.s. Laŭeble, esperantistoj, kiuj estas samtempe profesiaj ĵurnalistoj, klopodu eduki sin tiel, ke nature tiuj redakcioj turnu sin al ili se leviĝas demandoj pri lingva politiko, la lingva dimensio de difinitaj novaĵoj, k.s.

8. Unu speco de ĵurnalisma laboro estas la pretigo de artikoloj kaj gazetaraj komunikoj pri la Esperanto-komunumo por apero en nacilingvaj amaskomunikiloj. La tasko konsistas el elektado de novaĵoj kaj de bazaj informoj, trejnado de intervjupartneroj, kontaktado de nacilingvaj gazetoj, radio, televido, novaĵagentejoj kaj retgazetoj ĝis fine la kontrolado de la rezultoj. Esperantlingvaj ĵurnalistoj laŭeble helpu en tiu amaskomunikila laboro kaj ĝia establo kiel regula kaj altnivela ero de Esperanto-agado.

9. Tiucele, TEĴA konsideru la eblon starigi programon de seminarioj pri kontaktoj kun la gazetaro, organizeblaj en Esperanto-aranĝoj, en la Kleriga Tago en Universalaj Kongresoj k.s. Specife, rilate al Universalaj Kongresoj, UEA, en kunlaboro kun TEĴA, organizu seminarion pri kontaktoj kun la gazetaro, por ĉiu LKK kaj ties helpantoj, jam kelkajn monatojn antaŭ ĉiu UK. TEĴA ankaŭ proponu siajn servojn al la Gazetara Servo de ĉiu UK.

10. Planante Esperanto-aranĝon, la organizantoj nepre konsideru la publikrilatan aspekton de tiu aranĝo jam en la komencaj stadioj de planado — precipe la rilatojn kun la gazetaro k.s. Ili utiligu la helpon de spertaj ĵurnalistoj laŭeble.

11. En lastaj jaroj la teknologio kaj aliaj evoluoj kondukis al profundaj ŝanĝoj en la fluo de informoj al la publiko. Neniu redaktoro povas respondece ignori elektronikajn rimedojn. Baza plana prioritato devas esti klopodo eltrovi la ĝustan ekvilibron inter presa eldonado unuflanke kaj reta informado aliflanke. Gravas ankaŭ, ke redaktoroj konsideru utiligi la diversajn faciligajn rimedojn nun haveblajn, ankaŭ en Esperanto, por redaktado, kontrolado kaj cirkuligado.

12. La Esperanto-gazetaro estas malforta kaj dise lokita kompare kun la gazetaro en multaj aliaj lingvoj. Sekve, aparte gravas maksimuma kunlaboro inter gazetoj k.s. — ekde simpla interŝanĝo de informoj tra kunlaboro en la produktado de materialoj ĝis kompleta kunfandiĝo. Aperigi gazeton simple por aperigi ĝin, aŭ funkciigi radiostacion simple por ĝin funkciigi, ne sufiĉas: ĝi estu maksimume utila kaj vivkapabla.

13. TEĴA serĉu kunlaboron kun aliaj internaciaj ĵurnalistaj organizaĵoj, ne nur kiel subtenanto de Esperanto sed ankaŭ kiel organizaĵo kun specialaj scioj pri lingvaj demandoj ĝenerale — kaj por kapti spertojn utilajn al la Esperanto-gazetaro.

14. TEĴA faru sian eblon certigi, ke bona kaj utiligebla materialo regule fluu al la diverslanda gazetaro, proponante sian helpon al internaciaj kaj landaj Esperanto-organizaĵoj, stimulante inter siaj membroj la verkadon de artikoloj kaj komunikoj, kaj intervenante kiam aperas utiligeblaj okazoj por informi la publikon pri Esperanto kaj rilataj temoj.

Financo

15. Redakcioj kaj aliaj koncernaj organizaĵoj faru ĉion eblan por certigi, ke Esperanto-gazetoj estu facile aboneblaj, ke unuopaj numeroj estu aĉeteblaj ekzemple en Esperanto-aranĝoj, kaj ke la merkatuma flanko de la aperigo kaj daŭrigo de ĉiu gazeto ricevu adekvatan atenton.

16. En diversaj mondopartoj, sed precipe en EU-landoj, povas ekzisti fontoj de subvencioj por unuopaj gazetoj aŭ por diverslanda kunlaboro inter gazetoj. Redakcioj sisteme esploru tiujn eblojn kaj TEĴA instigu ilin tion fari.

Audrys Antanaitis, la nova prezidanto de TEĴA, estas ankaŭ vicprezidanto de Litova Ĵurnalista Asocio (LĴA). Kune kun Dainius Radzevičius, la prezidanto de LĴA, li pretas labori por starigo de konkreta kunlaboro inter TEĴA kaj Internacia Federacio de Ĵurnalistoj. Krom Audrys Antanaitis en la nova estraro de TEĴA estas Mariana Evlogieva (Bulgario), Kalle Kniivilä (Svedio), Aleksander Korĵenkov (Rusio), Dieter Rooke (Svislando) kaj Vytautas Šilas (Litovio).

La estraro antaŭ la julia membrokunveno en Roterdamo, kadre de la 93-a UK, pretigos statutajn amendojn por jura registrado de la asocio, starigos proprajn retejon kaj diskutliston, kaj invitos ĉiujn esperantistajn ĵurnalistojn, amatorajn kaj profesiajn, al membriĝo kaj kunlaboro en la renovigita TEĴA.

Utilaj kontaktoj: Retpaĝaro de TEĴA: www.tejha.org. Sekretario de TEĴA Vytautas Šilas: l...@takas.lt. Aliĝilo al TEĴA: www.tejha.org/?page﹍id=7. Pliaj informoj pri la kongreso: www.esperanto.lt.

(stma)

[FORIGITA!: bildo]

La prezidanto de la litovia parlamento, Česlovas Juršėnas, persone bonvenigis la kongresanojn en la Konstitucia salono.

Interlingvistika Simpozio okaze de la 10-jariĝo de la Interligvistikaj Studoj UAM

La postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj — oferto de la Lingvistika Instituto de la Universitato Adam Mickiewicz en Poznań — stabiliĝis dum la pasintaj 10 jaroj. Ili altiras studemulojn el proksimaj kaj foraj landoj: la lastan grupon konsistigis komence 26 gestudentoj el 13 landoj de Pollando kaj Germanio ĝis Japanio kaj Irano. La altan nivelon de la kursoj certigas la prelegantoj el diversaj universitataj medioj kaj specialistoj de sia tereno.

La tri-jara studprogramo (kun surlokaj intensaj kursoj kaj retaj konsultiĝoj) disponigas solidan bazon el la tereno de lingvistiko kaj komunikado, el esperantologio, interlingvistiko kaj E-kulturo (komparebla kun filologiaj studoj por fremdaj lingvoj). La multnacia partoprenantaro nature kontribuas al la interkulturaj kaj kontrastaj studoj. La specialiĝo en la tria jaro pri instruado de Esperanto kontribuas al la formado de instruistoj kun vasta horizonto kaj taŭgaj praktikaj konoj. Ankaŭ interesiĝantoj pri aliaj terenoj kiel diskutataj problemoj de E-lingvistiko aŭ interlingvistiko povas pliprofundigi siajn sciojn.

La ĉi-septembra sesio estos eksterordinara pro tri kaŭzoj: 1) jam la tria grupo finos siajn studojn; 2) okazos interlingvistika simpozio por festi la 10-jariĝon de la fako kun riĉa programo dank’ al niaj prelegantoj (inter ili Vera Barandovská, Detlev Blanke, Tomasz Chmielik, Michel Duc Goninaz, István Ertl, Sabine Fiedler, Aleksander Korĵenkov, Katalin Kováts, Maria Majerczak, Aleksander Melnikov, Humphrey Tonkin, John Wells) kaj niaj eksaj kaj nunaj gestudentoj. Por la okazo pretiĝas la unua studlibro (pri kulturo kaj komunikado) kaj la germana-Esperanta-pola versio de la ampleksigita Etvortaro pri Lingvo kaj Komunikado en la esperantologia metiejo, al kiu kontribuas kursgvidantoj kaj partoprenantoj.

Ĉiuj interesiĝantoj pri esperantologio kaj interlingvistiko estas bonvenaj por festi kun ni (18-19.09.2008, aliĝo ĉe la suba adreso). Ili povas daŭrigi la restadon en Poznań per la agrabla kultura programo de Arkones dum la semajnfino (19-21.09.2008, www.arkones.org).

La tria evento estas la starto de la nova grupo, al kiu aliĝantoj, kiuj jam bone parolas la lingvon kaj havas universitatan diplomon, estas ankoraŭ atendataj ĝis la 15-a de aŭgusto. La novaj gestudentoj povos partopreni krom siaj kursoj (pri fonetiko kun J. Wells, pri kulturo kun A. Melnikov kaj Z. Galor, pri literaturo kun L. Ligęza kaj T. Chmielik, pri komunikado kun I. Koutny) ankaŭ la suprajn aranĝojn. Por ilia tria jaro specialiĝoj pri tradukado kaj interkultura komunikado estas planataj krom la konstanta oferto de instruado de Esperanto. La stipendioj de ESF ebligos la partoprenon de kelkaj gestudentoj kiel ĝis nun.

La unujara instruista trejnado organizata kune kun ILEI same atendas aliĝantojn. UAM kaj ILEI subskribis kontrakton por kunlaboro en la formado de E-instruistoj La partoprenantoj povos profiti el ĉiuj menciitaj aranĝoj.

Ilona Koutny
gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj

Pliaj informoj kaj aliĝo: i...@amu.edu.pl, www.staff.amu.edu.pl/~interl/index.html.

Esperanta murpentraĵo solene prezentita

La 5-an de junio Osmo Buller oficiale prezentis al bjalistokanoj murpentraĵon, kiu troviĝas ĉe la strato Zamenhof, en la loko, kie antaŭe staris la naskiĝdomo de Ludoviko.

La trajno “Zamenhof” (legu sur la p. 164, rim. de la red.) kaj tiu ĉi pentraĵo, estas atestoj de granda engaĝiĝo de bjalistokanoj, diris Buller. Li certigis, ke la venontjara Universala Kongreso, organizata en Bjalistoko pro la 150-a naskiĝdatreveno de Zamenhof, estos granda evento.

La granda fresko sur muro de socrealisma konstruaĵo estis preparata de bjalistoka artisto Andrzej Muszyński, ekde la 23-a de aprilo, kio daŭris unu monaton. Por preparo de la muro, specialaj farboj kaj pentrado, pagis la urbestraro. Jam fine de majo multaj preterpasantoj povis paroli pri pozitiva ŝanĝo de la aspekto de la strato dank’ al la neordinara dekoraĵo.

Kiel ĝi aspektas? La bildo havas grandecon de tri etaĝoj kaj estas farita per tekniko imitanta verajn objektojn. Ĉe la unua etaĝo, en malfermita fenestro, oni povas vidi Jakobon Ŝapiro — intermilitan gvidanton de la bjalistoka E-movado, ĵurnaliston, “motoron” de ĉiuj poresperantaj agadoj en la urbo kaj ĝia regiono, ekz. nomo de la strato Zamenhof. Li sidas kun sia amiko, Abraham Zbar, kaj ambaŭ viroj sur piedoj la tenas ĉapelojn. Tiu ĉi parto estas projektita surbaze de malnova foto montranta la saman situacion. Super ili, sur balkono, staras Ludoviko Zamenhof mem, apogate de barilo, penseme rigardante ĉirkaŭaĵon de la strato, kiu ricevis lian nomon.

En la plej supra parto estas alia balkono kun personoj tute modernaj: jen ridantaj infanoj, junaj loĝantoj de la urbo, tenantaj balonojn “en kvin koloroj de la olimpia flago; ili simbolas la ideon popularigi Esperanton en la tuta mondo”, kiel klarigas la artisto. Okaze de la laboro, oni demetis la informtabulon pri la naskiĝo de Ludoviko, por ke ĝi ne difektiĝu dum la pentrado. Ĉar ĝi jam estas malnova, aperis do okazo ĝin renovigi kaj poste remeti en la saman lokon.

Przemysław Wierzbowski

La renesanco de Esperanto-bibliotekoj

Antaŭ kelkaj tagoj mi ricevis tre interesan periodaĵon Charta, kies interesotemoj estas antikvaĵoj, kolektado ktp. Ĝi aspektis serioza, ampleksa, luksa. Scivoleme mi komencis ĝin foliumi por kompreni kial oni sendis ĝin al mi. Kaj mi trovis kvarpaĝan artikolon, kun pluraj fotoj, pri la Esperanta biblioteko de Massa (itala urbo).

La artikolo estas bone verkita, en stilo malpeza sed donanta ĉiujn eblajn informojn pri Zamenhof, la evoluo de la nova lingvo, ĝia gramatiko, la movado, kaj kompreneble la itala biblioteko mem.

En Massa loĝis gefratoj Dazzini, Mario kaj Catina, tre konataj en Esperantujo, kiuj, inter la pluraj iniciatoj, decidis kolekti la kulturon, la historion de la lingvo kaj de la movado en iu biblioteko. Ĝi tutunue lokiĝis en kastelo Malaspina en Massa (inaŭguris ĝin la tiama IEF-prezidanto Nicola Minnaja en aprilo 1992, en ĉeesto de la pola konsulo) kaj jaron post jaro la kolekto pliampleksiĝis per novaj libroj, periodaĵoj kaj diversaj esperantaĵoj.

Post la forpaso de la gefratoj Dazzini, Itala Esperanto-Federacio surprenis la respondecon pri la biblioteko, kaj klopodis solvi la problemon de ĝia prizorgado.

La 24-an de marto 1994 Valerio Dalla, tiama IEF-prezidanto, subskribis kontrakton per kiu IEF donacis la bibliotekon al la itala ŝtato, kaj ĝi estis transportita al la ŝtata arkivo de Massa, kie ĝi nun troviĝas.

Pro la fakto ke ĝian katalogadon devis prizorgi Esperanto-parolantoj, la regiono Toscana financis projekton de la Esperanto-grupo de Massa por ke la tuta havaĵo estu katalogata. Kaj tio okazis, kaj plu okazas. Sub la energia gvidado de d-ro Alessandro Simonini nun la katalogo haveblas en komputila formo, kaj la biblioteko, entenanta pli ol 5 000 esperantaĵojn, konsulteblas dum la normalaj deĵorhoroj de la ŝtata arkivo.

Plia paŝo estus la establo de kultura centro ĉirkaŭ ĝi, kaj pro tio oni esperas je plia ŝtata aŭ regiona subvencio. Sed ĝi ne estas la ununura Esperanto-biblioteko en Italio. En Milano ĉe la biblioteko de IULM (Libera Universitato pri Lingvoj kaj Komunikoj) ekzistas Esperanto-fako, kiu kreiĝis dank’ al donaco de ĉirkaŭ 2 000 libroj kaj gazetoj de la Interlingvistika Itala Centro, kiu aktivis en urbeto apud Milano en la 90-aj jaroj.

Pro interesa koincido (tamen ne hazarda) deĵoranto de tiu biblioteko estas mem esperantisto, Andrea Montagner, kiu kompreneble sin dediĉis entuziasme al la katalogado de la Esperanto-fako.

Antaŭ kelkaj jaroj aperis en itala reta diskutejo la informo ke heredintoj de prof. Stefano La Colla, unu el la plej famaj pioniroj de la Esperanto-movado en Italio kaj en la mondo, deziras ke la Esperanto-valoraĵoj de la onklo ne perdiĝu sed estu aĉetitaj de homoj kiuj komprenas ilian valoron.

Andrea Montagner sukcesis unuflanke konvinki siajn ĉefojn ke nepras akiri tian kolekton, aliflanke konvinki la heredintojn ke la postulata sumo estas tro alta. Fine ili alvenis al interkonsento kaj IULM akiris la bibliotekon. Temas pri gazetoj, bultenoj, libretoj de la unuaj jardekoj de la pasinta jarcento, pri afiŝoj de la tridekaj jaroj (vidu la bildojn) kaj interesa afero estas ke tiu de La Colla ne estas donaco, sed propraĵo aĉetita de IULM mem kaj konsultebla ĉiutage.

Do, historiistoj venu al Italio kaj trovu interesan materialon! Kontaktoj: Por Massa: d-ro Alessandro Simonini, rete: s...@bicnet.it. Por IULM: Andrea Montagner, rete: a...@iulm.it.

Michela Lipari

Recenzoj

Piron rivelas siajn pensojn pri “di”

Dio, psiĉjo kaj mi. Claude Piron. Vieno: IEM, 2007. 173p. 23cm. ISBN 9783010000369. Prezo: € 15,00

Dio, psiĉjo kaj mi estas, en Esperanto, nova kaj bedaŭrinde la lasta libro de Piron. La verko aperis jam antaŭ kelkaj jaroj en la franca, sed nur ĉi-jare estis eldonita ankaŭ en “la bona lingvo”. La tuta libro estas dialogo inter psikologo kaj viro kiu nokte travivas ion tre eksterordinaran. La viro antaŭe estis paciento de la psikologo pro malagrablaj spertoj kiel kaptito en fremda lando. Tamen nun ne temas pri tio ke “psiĉjo”, kiel la ekspaciento nomas sian psikologon, helpu malbonfartulon, sed pri ia esplorprojekto. Nome la psikologon interesas la bonega resaniĝo de la viro kaj kiel liaj noktaj travivaĵoj povas efiki tiel sanige kaj harmoniige al antaŭe tre vundita animo. Ili regule renkontiĝas kaj diskutas pri tiuj travivaĵoj kiuj preskaŭ ĉiam iel rilatas al “di”. Piron fakte enkondukas novan pronomon, “di”, kiu laŭ li donas pli proksiman kaj intiman rilaton, anstataŭ uzi “Li” aŭ “Dio” aŭ simile. (Tio estas por mi plaĉa propono, kiun espereble multaj akceptos.) Ĝenerale la lingvaĵo, kiel kutime en “pironaĵoj”, estas tre agrabla kaj bela. Kelkaj tajperaroj tamen restas, kaj iom ĝenis min la disskribo de “ekde”. En la libro do plej ofte estas tiel ke la ekskliento parolas pri siaj mirindaj travivaĵoj kaj la psikologo skeptike pridemandas kaj komentas. Oni sentas ke Piron mem laboris kiel psikologo kaj bone scias la ĵargonon. La diskutoj inter la du viroj estas pensigaj kaj donas multe da optimismo. La leganto ricevas vere luman bildon pri di kaj estas agrable vidi kiom intime kaj amikece Piron priskribas “la misteran forton”. Tamen, la diskutoj ne vere donas respondojn al iuj el la tiel nomataj vivdemandoj. La libro tuŝas plurajn interesajn demandojn, sed ne multe profundiĝas en ilin, por tio verŝajne necesus multe pli ampleksa verko. Malgraŭ tio ĝi estas tre interesa, aparte pro tio ke Piron en ĝi supozeble, almenaŭ parte, priskribas siajn proprajn noktajn travivaĵojn kaj sian rilaton al di! Tiun supozon mi bazas je tio ke pluraj aferoj en la libro retroviĝas en la intervjuartikolo Interesaj respondoj*. Do, Dio, psiĉjo kaj mi certe estas tre leginda por ĉiuj kiuj volas pli bone kompreni la internajn pensojn de unu el la plej gravaj esperantistoj niatempe.

* http://claudepiron.free.fr/articlesenesperanto/respondoj.htm
Hokan Lundberg

Ritmo, ritmo kaj ritmo

Internacia lingvo. Daniel Haddad. Curitiba: La aŭtoro, 2007. Kun tekstofolio; 42 min. KD. Prezo: € 10,50

Antaŭ pli ol monato mi ricevis freŝproduktitan diskon de ridanta junulo Daniel Haddad. Simpatia, sincere ridetanta vizaĝo rigardas min de sur la foto. Mi gratas la nukon, ĉar jam dum kelkaj semajnoj ne regule, sed fojfoje iel pretervole mi revenas al aŭskultado de tiu muziko. Mi serĉas la kaŭzon — kial do fojfoje venas tento reaŭdi tiun aŭ alian kanton? — Ĉu pro tio, ke la disko havas la nomon Internacia Lingvo, kaj ĉiuj dek du kantoj iel-tiel tuŝas Esperanton? — Ne. Estante fidela adepto de nia lingvo preskaŭ dum jarcentduono, mi tamen suspekteme alfrontas trolaŭdadon kaj dolĉvortan adoradon de Esperanto, supozante (plej ofte prave) ioman malsinceron en ĉiu troigo. Sed mi volas aŭdigi la diskon kaj ekpaŝi enigme, etendante la piedmovojn de kalkanoj al piedpintoj...

— Ĉu min logas la voĉo de l’ kantanto?

— Ankaŭ ne. La voĉo ne estas forta, ties tembron mi neniel kapablas memorfiksi, kaj la voĉoskalo, laŭ mi, estas ne tre vasta. Sed mi volas aŭdigi la diskon, inviti mian amikinon, preni ŝian dekstran manon per mia maldekstra, mian dekstran meti sur ŝian talion dum ŝi metos tenere sian maldekstran sur mian ŝultron, kaj ekmoviĝi kune — valse aŭ sambe — kio venos...

— Ĉu mi ŝatas la melodiojn de la kantoj?

— Eble jes. Foje ŝajnas al mi ke ne. Mi dubas. Ĉar mankas ia brila intonacio, distinganta unu melodion de alia, do ĉe sinsekva aŭdo la disko sonas iom monotone. Sed mi volas aŭdigi la diskon, invitinte dekon da najbaraj infanoj, fari rondon kun ili kaj eksalteti, ektroti komence laŭhorloĝe, poste — inverse...

— Ĉu al mi plaĉas la kantotekstoj? Certe, iuj plaĉas, sed tute ne ĉiuj. Eĉ ne multaj. Vere, la poemoj estas tre kortuŝaj, abundas neordinaraj komparoj, buntas koloroj, lirlas lingvaĵo — iuloke eĉ la rusa! Tamen mi trovas, ke la pensmaniero de la aŭtoro grave diferencas de la mia; pro tio, aŭdante, ekzemple, la frazon — “Am’ tia linda bele belegad’ per ekde pac’ sen baroj!” — mi apenaŭ kapablas kompreni pri kio temas. Sed mi volas aŭdigi la diskon, aŭ mi eĉ preferus inviti la kantiston, ke li sidu ĉe nia somera lignofajro, dum la Esp-a kompanio faru vicon, ĉiu metu la manojn sur la ŝultrojn de antaŭstaranto, kaj la tuta vico gaje ekprancu ĉirkaŭ la fajro, provokante abundajn fajrerojn, kiuj kun ni rododancos en la varma nokto...

Fine. Hodiaŭ mi trovis la klarigon. Estas ritmo, ritmo kaj ritmo! Ritmo optimisma, sen eĉ guto de malgajo. Ritmo paŝa, promena, provoka, rondira, troteta, incita, pranca. Plej ofte nacie kolorigita, sed ie enmeze ankaŭ valsa, rotacia. Ĝuste la ritmoj estas por mi la kerna logaĵo de tiuj kantoj. Kaj mi volas aŭdigi la diskon...

Mikaelo Bronŝtejn

Seslingva resumo de la mondo

A Summary of the World / Un resumen del mundo / Un Résumé du monde / Die Welt in der Zusammenfassung / Resumo de la mondo. Esther Kokmeijer. Rotterdam: Daarzijn, 2007. 371p. 28cm. Bind. ISBN 9789079344017. Prezo: € 39,00

Esther Kokmeijer, juna nederlanda fotografistino, deziris trakompreni la mondon. Fascinite de la gravita centro, la ekzakta sed nevidebla mezo de ĉiuj kontinentoj, ŝi ekhavis la ideon vojaĝi al ĉiuj tiuj centroj, kiuj kune estas por ŝi la resumo de la mondo. Ĉi tiu libro estas ege resuma raporto de tiu dekkvin-monata vojaĝo. La aŭtorino decidis aperigi la libron ne nur en sia gepatra lingvo, la nederlanda, sed ankaŭ en la angla, la franca, la germana, la hispana kaj en Esperanto. En la ĉefa parto de la libro pluraj el tiuj lingvoj estas uzataj, sed ĉiam apudas referencoj al la paĝoj kie oni povas trovi la tradukojn de la teksto. Ne nur la pli longaj tekstoj, sed ankaŭ la fotoklarigoj estas tradukitaj. Cetere videblas ke la franca bezonis plej multe da spaco, kaj Esperanto plej malmulte. Menciindas ke la teksto en ĉi tiu lingvo ŝuldiĝas al la senlaca Rob Moerbeek.

Jam la kolorplena kovrilo, kun mozaiko de malgrandaj fotetoj, kaj apenaŭ rimarkeblaj longitudoj kaj altitudoj, imponas. Ankaŭ trafoliumante la libron, oni ne povas forgesi ke la aŭtorino estas profesia fotografisto. Pluraj tut- kaj eĉ dupaĝaj fotoj, sed ankaŭ dekoj da pli malgrandaj fotoj montras vivan kaj foje tre detalan bildon de la vojaĝo kiun Esther faris. Ekzemple estas fotoj de la enhavo de ŝia dorsosako (kun longa enhavlisto, kiu tamen ne ricevis tradukon), de ĉiuj paĝoj en ŝia pasporto, de la litoj kie ŝi tranoktis, de moneroj ktp.

Post kvar enkondukoj en tri diversaj lingvoj sekvas pluraj indeksoj, inter kiuj la “emocia” estas la plej originala. Poste ĉiu kontinento ricevas sian ĉapitron. Ĉiuj tiuj ĉapitroj havas la saman strukturon: unue mallongaj geografiaj informoj, sekve listo de ĉiuj lokoj vizititaj, kun apude simboloj kiuj montras kiamaniere ŝi kaj la kunvojaĝanto Gijs atingis la diversajn lokojn: ĉu piede, bicikle, ŝipe, aviadile, ĉevale ktp. La fotoj, kiuj konsistigas la plej grandan parton de ĉiu ĉapitro, montras pejzaĝojn, homojn aŭ situaciojn en ne ĉiam kutima maniero. Aldone estas grandaj mapo kaj satelita foto de la loko kie situas la gravita centro. La teksto de ĉiu ĉapitro limiĝas al dupaĝa raporto de la lastaj, ofte malfacilaj kilometroj al tiu nevidebla mezo, kie Esther ĉiam lasas iun efemeran signon. Tiun signon ŝi faras per materialo kiun ŝi trovas surloke, kaj tiel ke ĝi ne ĝenas la ĉirkaŭaĵon.

Kio ja povus ĝeni la leganton estas la kombino de koloroj por la papero kaj por la teksto de la tradukoj kaj de la indeksoj, kiu malfaciligas la legadon. Bedaŭrindaj estas ankaŭ kelkaj (tajp)eraroj, kaj ne nur en la tradukitaj partoj.

Resume oni povas diri ke la libro impresas, kaj pro la originala vojaĝocelo, kaj pro la originala kaj plejparte profesia maniero prezenti la vojaĝon per vortoj kaj bildoj. Kaj Esther Kokmeijer promesas daŭrigon: ankoraŭ ne eblis iri al la gravita centro de Antarktiko, sed iam ŝi iros ankaŭ tien...

Heidi Goes

Aldono de la Libroservo: parto el la profito rezultanta el la vendo de la libro donaciĝos al la projekto SOS-infanvilaĝoj (www.soskinderdorpen.nl).

La gezellig-a (Neder)lando

Ksenofobia gvidlibro al la nederlandanoj. Rodney Bolt. Trad. Simon Davies. Rotterdam: Eldonejo Bero, 2008. 63p. 18cm. Prezo € 6,00

Post la brila Ksenofobia gvidlibro al la italoj (Milano: IEF, 2006) Eldonejo Bero jen donacas al ni plian amuzan manlibron pri transkulturismo. Postlege de tiaj libretoj oni vidas ke eble ne tiel forte staras “muroj de miljaroj inter la popoloj dividitaj”. Jen tia literaturo por la kongresanoj kiuj spertos nederlandajn kulturon kaj morojn dum almenaŭ unu semajno.

La popoloj kaj iliaj moroj ja diversas kaj malsamas, sed tio ne devas esti kialo por malŝati sed prefere motivo por ridi. Temas pri aparta speco de humuro, kiu tamen kreskas sur delikata grundo. Temas ĉiam pri la ĝusta mezuro kaj bona gusto: kiel komenti la kulturajn diferencojn por ne ofendi? Kio spritas al unu flanko, foje malbone efikas ĉe l’ alia. Alia danĝero estas la stereotipoj. Ili ja ĉiam ekzistas sed ne ĉiam veras. La kongresanoj renkontos malmultajn nederlandanojn promenantajn en lignaj ŝuoj, pluraj tute ne frenezas pri futbalo, kaj mi konas multajn kiuj ne ŝatas fromaĝon. Sed vi ja trovos multajn “kafejojn” (coffee shops) kie oni konsumas leĝerajn drogojn, kaj en pluraj urboj vi vidos publikulinojn en montrofenestroj. Sed ne kredu ke la nederlandanoj kiel tuto pravigas la praktikon. La diskutoj, foje ardaj, pri tiu temo neniam ĉesas. Tipe nederlanda eco estas ke nederlandanoj neniam konsentas plene kun si mem... ĉiam restu spaco por nuancoj.

Libretoj kiel tiu ĉi tamen ne povas eviti ekspluatadon de stereotipoj. Vi trovos ilin do, sed ne kredu ke la aferoj tiel simplas. La nederlandaj socio kaj kulturo tro kompleksas por pravigi ilin. Ekzemple pri la rilato al germanoj. Sincere dirite, mi ne ŝatas ekspluaton de tiu ĉi esence ŝovinisma kaj stulta stereotipo, kiun jen ankaŭ tiu ĉi libro ripetas. Tamen la stereotipo pri malamo al germanoj estas troigita kaj esence malvera. Alia suspektinda karakterizo de la nederlanda socio estas la fama toleremo. Lastatempe grandan sukceson havas kelkaj politikaj partioj kiuj predikas ĝuste la malon, ĉefe rilate la islamajn kuncivitanojn. Sed ja ankoraŭ estas plimulto de nederlandanoj kiuj ĝuste oponas tiun tendencon. Kiel tiam paroli pri stereotipoj?

Koncize dirite, pri ĉiu stereotipo mi povus konsenti ke estas grajno da vero en ĝi, sed ĉiun el ili mi komentus per “jes, ja... sed...” Nu, ankaŭ tio estas tipe nederlanda! Aliaj stereotipoj estas tiuj de komercemo kaj kalvinismo. La nederlanda ekonomio lastatempe spertis kelkajn gravajn batojn, ekz. perdon de la banko ABN AMRO al la belgaj najbaroj.

Oni povus doni plurajn indikojn ke belgoj eble pli lerte komercas ol nederlandanoj mem, kaj pri kalvinismo... la plimulto de iamaj kalvinistoj estas nun ateistoj, dum la vera plimulto de religiaj nederlandanoj estas fakte katolikoj (foje tre dogmaj), kaj nuntempe certe islamanoj. Stereotipoj havas historian valoron sed ankaŭ sian uzdaŭron. Tipaj nederlandanoj hodiaŭ estas ankaŭ surinamano, marokano, ĉino kaj polo... Formiĝas nova bildo de la nederlanda nacio, kaj ĝi bezonos novajn stereotipojn.

Sed tamen: ni ne forgesu la “verajn” nederojn! Ili ja donas la tonon al la tuto! Pri ili temas tiu ĉi libreto kaj ofte ĝi trafe kaptas la amuzajn detalojn. Vi ridos, sed ne forgesu ke iuj detaloj estas pli ol veraj! En tiu senco temas pri serioza libro. El ĝi vi povos lerni pri Nederlando eĉ se vi ridos. Sed kiel scii, kio estas nur amuzaĵo kaj kio la vero? Nu, por malkovri tion estas nur unu maniero: kunvivu kaj spertu mem... Eble vi verkos poste libreton pli trafan kaj amuzan! Sed antaŭ tio vi nepre bezonas tiun ĉi gvidlibron. Estas brile ke vi povas legi ĝin en Esperanto.

Nikola Rašić

Thorsen-apogo je dispono de bibliotekoj

Esperanto-bibliotekoj havas denove ŝancon pligrandigi siajn kolektojn, ĉar ankaŭ ĉi-jare UEA disdonos subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

Rajtas kandidatiĝi bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco. Interesitaj bibliotekoj sendu priskribon pri si kaj liston de dezirataj libroj laŭ ordo de prefero. Petoj pri diskoj, vidbendoj, k.a. ne-libraj varoj ne estos konsiderataj. Subvencion oni ricevos kiel librojn laŭ la listo, kiu akompanis la peton. Pasintjare sep bibliotekoj ricevis subvenciojn je la valoro de 75 ĝis 250 eŭroj.

La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis la 15-a de oktobro 2008. Krom paperpoŝte (UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando), eblas sendi ilin rete al d...@co.uea.org.

Kun la vivo kaj agado de la Esperanta poeto Poul Thorsen (1915-2006), kiu kun sia edzino donacis la bonhavon de la Biblioteka Apogo, eblas konatiĝi per la retejo www.poulthorsen.dk.

Veturi per la trajno Zamenhof

En Pollando ekzistas kutimo nomumi la plej gravajn trajnojn per originalaj nomoj aŭ tipaj al la regiono, aŭ de konataj homoj. Unu el ili estis la trajno “Narew” (nomo de Pollanda rivero), iranta de Bjalistoko tra la tuta lando ĝis la suda, ĉemontara Bielsko-Biała.

Komence de junio, por omaĝi la kreinton de Esperanto, la trajno ricevis la nomon Zamenhof. Estis frua mateno, la 1-a de junio, kiam al la bjalistoka stacidomo alvenis eksterordinaraj gastoj. Ludoviko Zamenhof kun sia edzino Klara (sur la dekstra foto) decidis traveturi per trajno la tutan Pollandon. En la realo la personoj estis bjalistoka esperantistino Nina kaj urbodoma oficisto Andrzej, vestitaj per taŭgaj kostumoj de la koncerna epoko. Krome ĉeestis pluraj esperantistoj, venintaj malgraŭ tre frua horo, por adiaŭi la paron.

Ni estas fieraj, ke la trajno Zamenhof rememorigos al vojaĝantoj pri Bjalistoko kaj ĝia digna loĝanto, Ludoviko Zamenhof — diris Elżbieta Załuska, la direktoro de la regiona fervoja oficejo. Venis ankaŭ Tadeusz Truskolaski, la urbestro de Bjalistoko (la suba foto, maldekstre), kiu salutinte ĉiujn alvenintajn gastojn solene ŝanĝis la trajnan ŝildon. Je kvarono antaŭ la sesa la urbestro blovis fervojistan fajfilon kaj la trajno foriris.

Dumvoje gesinjoroj Zamenhof estis elkore akceptataj de Esperantaj grupoj. Je la oka tridek oni kantis kaj deklamis al la trajno en Varsovio, du horojn poste ĝi estis salutita de infanoj en Piotrków Trybunalski, antaŭ la 13-a horo ĝi ricevis donacojn en Sosnowiec kaj je la 14-a 40 la trajno fine alvenis al Bielsko-Biała; oni transmetis ĝin al la trako pli proksima de la stacidomo, por povi solene akcepti la gastojn kun loka montarana muziko.

En la urbo oni diskutis pri la trajno, Esperanto kaj la venonta kongreso, kaj okazis vizito al bazlernejo, kie oni planas instrui Esperanton. Post dutaga restado la aktoroj revenis al la naskiĝurbo de Ludoviko.

En la trajno estis disdonataj flugfolioj pri Esperanto kaj Bjalistoko, por sciigi pri la 94-a Universala Kongreso, kiu venontjare okazos en nia urbo.

Przemysław Wierzbowski

Rezolucio de pola Sejmo pri UEA

La pola sejmo (parlamento) omaĝis la 100-an datrevenon de la kreiĝo de UEA.

Esperanto ligas homojn en riĉa kaj valora kulturo, kies fundamenta mesaĝo estas internacia amikeco kaj universala paco — substrekis deputitoj en la unuanime proklamita rezolucio.

En la datreveno de la kreiĝo de UEA la Sejmo emfazis la rekonvortojn al la daŭrigantoj de la verko de d-ro Ludoviko Zamenhof, kiu kreante la lingvon Esperanto deziris certigi al ĉiuj homoj la eblon de reciproka kompreno kaj interkompreniĝo sendepende de nacieco, raso, religio kaj propraj mondkonceptoj.

“La sejmo, dezirante omaĝi la kontribuon de d-ro Ludoviko Zamenhof al la monda civilizacia heredaĵo, subtenas la klopodojn de internaciaj medioj, ke UEA estu honorita per la paca Nobel-premio”. (El rezolucio de la pola Sejmo de la 12-a de junio 2008)

Esploroj pri UK en Moskvo

Laŭ invito de Rusia Esperantista Unio la ĝenerala direktoro de UEA Osmo Buller vizitis Moskvon de la 17-a ĝis la 21-a de majo por esplori la fizikajn kaj organizajn kondiĉojn por eventuala okazigo de Universala Kongreso de Esperanto tie en la jaro 2010. En februaro Buller vizitis samcele Havanon.

Buller konatiĝis kun eblaj ejoj de UK kaj renkontiĝis kun oficialuloj de la urbo Moskvo. Flanke de la urbaj instancoj akceptis lin vicurbestro A. V. Petrov, kiun akompanis reprezentanto de la internacia fako de la urbestrejo kaj vicestro de la kleriga fako. S-ro Petrov ripetis la inviton de la Moskva urbestro Luĵkov okazigi UK en lia urbo en 2010. En la kunsido partoprenis ankaŭ i.a. Andrej Grigorjevskij (prezidanto de REU), prof. Gennadij Ŝilo (rektoro de la Eŭropa Jurscienca Universitato “Justo”) kaj Svetlana Smetanina el la Moskva E-Klubo “Leo Tolstoj”. La urbestraro invitis Buller ankaŭ al vespermanĝo, kie la urbon reprezentis vicprefekto de la Centra Arondismento G. Borjatinskaja kaj respondeca oficisto de la internacia fako K. Petrov.

Ne mankis tempo por konatiĝi kun vidindaĵoj de Moskvo. Al ili apartenis surpriza “pintrenkontiĝo” de Buller kaj Grigorjevskij kun V. I. Lenin kaj la lasta caro sur la Ruĝa Placo. Kun Lenin eblis rekta interparolo, ĉar en lia rolo deĵoris tiutage esperantisto Anatolij Koklenkov, kiu rakontis pri sia laboro kaj eĉ kantis Internacion en Esperanto. UEA evidente ne bezonus havi zorgojn pri politika neŭtraleco, ĉar la invito de UK al Moskvo ricevis komunan subtenon de Lenin kaj la caro.

Osmo Buller

Francaj esperantistoj en Martigues

Unuiĝo Franca por Esperanto (UFE/Espéranto-France) kongresis en Martigues (Provenco) de la 8-a ĝis la 12-a de majo 2008 kun siaj membraj asocioj.

Partoprenis 134 homoj el ses landoj, precipe el Francio, sed ankaŭ el Germanio, Hispanio, Luksemburgio, Pollando kaj Rumanio. Bone kaj sune disvolviĝis la tuta kongreso.

La landa kongreso estis inaŭgurita en la ĉeesto de la urbestro kaj de Seán O’Riain, prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, kiu prelegis franclingve pri lingva kaj kultura diverseco en Eŭropa Unio. La komitato de UFE estis parte renovigita kaj elektis novan estraron (vidu la foton, sinsekve): François Bartsch, Aleks Kadar, Armelle Piolat, Xavier Dewidehem (prezidanto), Claude Nourmont kaj Cyrille Hurstel.

Laborkunsidoj temis pri interasocia kunlaboro, regionaj federacioj, komuna franca Esperanto-revuo k.a. Krom UFE jarkunvenis la Provenca Federacio, la Grupo de la Esperantistaj Edukistoj (GEE), Franca Katolika Esperanto-Asocio (FKEA) kaj Eŭropo-Demokratio-Esperanto (EDE). Okazis prelegoj, ekskursoj, ekspozicio pri Provenco kaj paco, globluda konkurso kaj aŭkcio. La kongresanojn

regalis la muzikparo “Duoble Unu” per varia koncerto. La altkvalitan teatraĵon de Lee Blessing Sendependeco (drameca komedio) ludis kun granda talento la trupo “La Cikadoj”.

(Laŭ Komunikaĵo de UFE)

Forpasoj

Meri Abolskaja (1929-2008) mortis la 19-an de marto en Sankt-Peterburgo, kie ŝi preskaŭ duonjarcenton instruis Esperanton. Ŝi verkis la lernolibron Metodiĉeskie razrabotki po jazyku Esperanto (1990) kaj la memorlibron pri Nikolaj Rytjkov, Sub la signo de Liro kaj Verda Stelo (1999).

Frederic Alberich Jofré (1908-2008) forpasis la 3-an de marto en Barcelono, ses monatojn antaŭ sia 100-jariĝo. Li estis la lasta el kvar fratoj, kiuj aktive rolis en la kataluna Esperanto-movado.

Ilija Jordanov Andreev (1929-2008), iama fakdelegito pri tornado de metaloj kaj SOS-aŭtoservo, mortis en Ŝumen (Bulgario).

Lucien Bourgois (1923-2008) mortis la 19-an de aprilo en Noyelles-Godault (Francio). Li estis prezidanto de la Nordfrancia E-Federacio 1976-1999 kaj ĉefredaktoro de ĝia bulteno Norda Gazeto ekde 1960 ĝis sia forpaso. Li aŭtoris Laŭ la fluo de l’ interparolo (1985, 2-a eld. 2005), Proverbaro Franca-Esperanta (kun G. Lagrange; 1991), Esprimaro franca-Esperanta (1997) kaj Kvarlingva proverbaro (2000).

Mordeĥaj Braĥa (1925-2008), fidela kluba aktivulo kaj regula partoprenanto de UK-oj, mortis la 16-an de februaro en Tel-Avivo.

Margot Gerson (1919-2008), dumviva membro de UEA, forpasis la 13-an de marto en Novjorko. Ŝi havis grandan rolon en la starigo kaj funkciigo de la Novjorka Oficejo de UEA, kies financa subtenanto ŝi estis dum multaj jaroj. Ŝi estis aktiva ankaŭ en la iama Esperanto Information Center en Novjorko kiel kunlaboranto de Mark Starr.

Kraŝtju Karucin (1915-2008), iam aktiva ano de la bulgara sekcio de Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio, movada historiisto kaj arkivisto, forpasis la 10-an de junio en Sofio.

Liam Kirk / Ó Cuirc (1922-2008), kolono de Esperanto-Asocio de Irlando kaj delegito pri la irlandaj lingvo kaj kulturo, mortis la 28-an de majo en Dublino. Li kolektis kaj mem verkis grandan aron da artikoloj pri EAI kaj aŭtoris Mallonga Historio de la Esperanto-Movado en Irlando (1996). Li plenumis plurajn funkciojn en EAI kaj fariĝis ĝia honora prezidanto.

Le Nhiem (1930-2008) forpasis la 18-an de majo en Ho-Chi-Minh-Urbo. Li lernis Esperanton, dum li studis la inĝenieran sciencon en Gdańsk, Pollando. Li estis direktoro de la Sajgona haveno. Dum multaj jaroj li estis prezidanto de la Esperanto-Asocio de sia urbo kaj membro de la Centra Komitato de Vjetnama Esperanto-Asocio. Malgraŭ serioza malsano li ankoraŭ grave kontribuis al la aperonta Esperanta-vjetnama vortaro.

IKU-resumoj en la reto

La Internacia Kongresa Universitato (IKU) en Roterdamo havos nekutime riĉan oferton. La resumoj estas jam legeblaj en la IKU-retejo http://uea.org/dokumentoj/IKU en la paĝaro de UEA.

Okazos dek altkvalitaj, varitemaj prelegoj (la dekunua preleganto, Orlando Raola, devis nuligi sian partoprenon pro profesiaj kialoj). Kvin el ili estas pri la kongresa temo: Lingvoj: trezoro de la homaro.

Prijuĝis la novelektita IKU-komisiono (d-ro Sabine Fiedler, prof. Michael Maizen, prof. Humphrey Tonkin, Wen Jingen kaj prof. Amri Wandel), aplikante novan, science kunmetitan voĉdonan metodon. La kandidatoj estis prijuĝitaj laŭ tri kriterioj (faka nivelo, tema intereso, lingva nivelo). Partoprenantoj de la AIS-kursoj kiuj tion deziros povos ekzameniĝi kaj ricevi AIS-atestojn.

Amri Wandel

93-a UK: Francio la plej amasa

Ĝis la 15-a de junio, 1709 esperantistoj el 72 landoj aliĝis al la 93-a Universala Kongreso en Roterdamo (19-26 julio).

Francio, kiu staras ĉepinte de la statistiko ekde la komenco de la aliĝado, ne plu bezonas timi, ke la surlokaj aliĝoj povus minaci ĝian unuan lokon. Unu monaton antaŭ la UK ĝi estis la sola lando kun pli ol 200 aliĝintoj, nome 213. Je granda distanco sekvis Germanio (160) kaj la gastiganta lando Nederlando (149). Pli ol 100 aliĝintojn liveris ankaŭ Japanio (122). Aliaj landoj kun pli ol 30 aliĝintoj estas Rusio (90), Belgio (74), Italio (71), Litovio (66), Pollando (54), Britio (52), Hungario (46), Brazilo (42), Irano (41), Danio (39), Hispanio (36), Finnlando (35), Svedio (33) kaj Svislando (32).

Osmo Buller

Revuo Esperanto 2008 9

Malferme

Ĉu la historio stimulos?

Bone pasis la 93-a UK. Verŝajne ĝi ne multe diferencis de la pli multaj antaŭaj UK-oj. Sed eble ĝuste tiu konfirmo de kontinueco gravas, ĉar ĝi substrekas, ke la UK restas alloga kiel unu el la plej gravaj servoj de UEA.

Kiel ĉiu UK, ankaŭ la ĵus okazinta havis trajtojn, kiuj distingigas ĝin de aliaj. Temas pri tio, ke ĝi okazis en la jaro de la centa datreveno de la asocia fondiĝo. Tiu elstara evento kompreneble estis ofte menciata, unuavice en la salutvortoj de Louis C. Zaleski-Zamenhof kaj en la festparolado de Humphrey Tonkin (iom mirige ne en la skriba mesaĝo de la ĝenerala direktoro de Unesko). Nelonge antaŭ la Solena Fermo aperis ankaŭ libro pri la historio de UEA. Estis konvene, ke la trian fojon post 1967 kaj 1988 la UK okazis en Roterdamo (kvankam nun en alia, nova kongresejo) — do en tiu urbo, kie jam de pli ol kvindek jaroj hejmas la Centra Oficejo de UEA.

Du grandaj kunsidoj, kiujn organizis Tonkin, estis dediĉitaj al la jubileo de UEA. La unua konsistis el skiza promeno tra la historio, kiun spicis citaĵoj el reprezentaj dokumentoj ekde la Bulonja Deklaracio (1905). Grupeto da kongresanoj transprenis la taskon alterne legi la tekston; sur ekrano la aŭskultantoj povis samtempe rigardi bildojn, kiuj ilustras la centjaran vojon de UEA.

En la dua kunsido la jubileo estis prenita kiel stimulo por turni la rigardon antaŭen. Centre troviĝis la demando pri la estonteco de UEA. En la pleno unue kelkaj homoj diskutis sur podio, poste oni daŭrigis en ok malgrandaj grupoj. Feliĉe, anstataŭ kroĉiĝi al pli-malpli aŭdacaj prognozoj, la ĉeestantoj koncentriĝis al la demando, kiun sekvon havas la evoluo de la interreto, do la novaj komunik-rimedoj, al la plua vojo de UEA. Oni emfazis, ke la reto ebligas multe pli, ol organizaĵo: homoj lernas Esperanton per la reto kaj same utiligas la reton por tuj havigi al si servojn, pli frue unuavice disponigatajn de UEA. En la kunsido apenaŭ estis malkonsento pri tio, ke UEA devas adaptiĝi al la modernaj komunik-metodoj, ekzemple per investo je modernaj ekipaĵoj en la Centra Oficejo. Antaŭ cent jaroj, Hector Hodler instruis kiel uzi Esperanton. Ne multe zorgante pri disvastigo de Esperanto, li emfazis la servojn por la lernintoj. Nun, kiam al lerninto prezentiĝas la senfinaj eblecoj de la reto, la ĉefa servo de UEA devus esti ĝuste la disvastigo de Esperanto inkluzive la altigon de la lingva nivelo.

Kion tio signifas por la estonteco de la Esperanto-movado, ni legos — krom en la reto — en proksimaj numeroj de nia revuo. Certe UEA devus roli pli videble kiel informanto pri la laboro de la diversaj Esperanto-organizaĵoj kaj kiel kunordiganto-faciliganto de la plua disvastigo de Esperanto. Fakte, pri tiu tasko neniu alia organizaĵo povus rivali kun UEA. Ni deziru, ke estontece ĝi sukcesos mobilizi la membrojn por ankoraŭ pli efika partopreno en nia agado. Tio estus samtempe deca omaĝo al la du homoj, kiujn ni pro datrevenoj aparte memoras en tiu ĉi kaj la venonta jaroj: al Hodler, kiu fondis UEA en 1908, kaj al Zamenhof, kies 150-an naskiĝtagon ni deziras festi en la 94-a UK en Bjalistoko.

Ulrich Lins

Solena Inaŭguro

Komenciĝis la granda festo

En Roterdamo, kie troviĝas la sidejo de nia jubileanta UEA, komenciĝis la 20-an de julio la 93-a Universala Kongreso de Esperanto. Ĝia Solena Inaŭguro okazis ekde la deka horo en la salono Zamenhof de la kongresa centro Beurs-WTC.

La solenan malfermon gvidis la prezidanto de UEA Probal Dasgupta, kiu jene bonvenigis la kongresanojn: “Saluton al ĉiuj. Mi bonvenigas vin al la 93-a Universala Kongreso de Esperanto en Roterdamo, la hejmurbo de Universala Esperanto-Asocio kiel organizaĵo. Mi tre ĝojas esti ĉi tie kun vi ĉiuj, dudek jarojn post la antaŭa Roterdama Universala Kongreso en 1988.”

Sekvis prezentado de la podianoj, inter kiuj troviĝis eĉ tri UEA-prezidintoj krom la nuna prezidanto, la nunaj estraranoj de la jubileanta asocio, la Ĝenerala Direktoro kaj la TEJO-prezidanto. La inaŭguron ĉeestis la kroata ambasadoro Frane Krnić kun la konsilisto Mirjana Stančić, David Szesztai, portempa hungara aferŝarĝito; Jorge L. Alfonzo, vicestro de la kuba ambasado; kaj Volodymyr Dziub, vicestro de la ukraina ambasado. Ĉeestis ankaŭ membro de la Honora Komitato Peter Bulthuis kaj estraranoj de la Nederlanda Mondfederista Movado, kies plia membro de la Honora Komitato, prezidanto Frans Vermeulen, vizitis la kongreson posttagmeze. (Tria HK-ano, poeto Jules Deelder, ĉeestis en la Nacia Vespero, legante tie sian poemon pri Roterdamo.)

Post prezento de salutmesaĝoj de la Alta Protektanto, S-ino Gerdi A. Verbeet, la prezidanto de la parlamenta dua ĉambro, de Princino Laurentien (la mesaĝo aperos venontnumere) kaj la Urbestro de Roterdamo pere de Loes Demmendaal, vicprezidanto Ranieri Clerici voĉlegis mesaĝon de la Ĝenerala Direktoro de Unesko Koïchiro Matsuura (legu apude). Poste la ĉeestantojn persone salutis “la nepo”, d-ro Louis C. Zaleski-Zamenhof (legu sur la p. 176).

La sekva festparolanto, la prezidanto de LKK Ans Bakker-ten Hagen, i.a. deziris bonan veteron al la kongreso kaj klarigis, ke la pluvgutoj, kiuj falas ekstere, estas larmoj pro ĝojo, ke tiom da homoj el 73 landoj kunvenas, parolante komunan lingvon universalan. Akvo ja estas la baza vivkondiĉo kaj larmoj pro ĝojo konfirmas nian amikecon.

La salono reagis per forta aplaŭdo, kiam Osmo Buller kun nekontestebla fiero anoncis la novan Honoran Membron Simo Milojević, kiu jardekojn laboris en la Centra Oficejo de UEA en diversaj gravaj funkcioj.

La kongresan temon “Lingvoj: trezoro de la homaro” enkondukis ĝia reĝisoro A. Giridhar Rao kaj li invitis la kongresanojn partopreni en la sesioj, post kio okazis festparolado de prof. Humphrey Tonkin (legu sur la p. 174).

Muzikan paŭzon, dum kiu eksonis propra kanto de Elena Puĥova, komponita speciale por la kongreso, sekvis la kutima stafeto da salutoj. La prezidanto de TEJO Gregor Hinker rakontis, ke ne eblas disigi generaciojn: ja dum TEJO estas 70-jara “oldulo”, UEA-an fondis nur 19-jara Hector Hodler. Aida Čižikaitė salutis la kongreson nome de ILEI, John Wells nome de la Akademio de Esperanto, SAT salutis pere de Antonio del’ Barrio, la urbestro de Herzberg nome de la Esperanto-urbo — kaj — sub lerta gvido de Claude Nourmont kaj José Antonio Vergara — la kongreson salutis la unuopaj reprezentantoj de la ĉeestantaj landoj.

Sekvis la komuna kantado de la himno La Espero, post kiu alvenis la lasta punkto de la inaŭguro, la martelfrapo, per kiu la UEA-prezidanto proklamis la kongreson malfermita.

Mesaĝo de la Ĝenerala Direktoro de Unesko okaze de la 93-a Universala Kongreso de Esperanto

Ĉi tiu kongreso okazas en tute taŭga momento: duone tra la Internacia Jaro de Lingvoj 2008. Kiel esenca dimensio de homa ekzistado, lingvoj ĉiam estis en la kerno de la misio de Unesko, kaj ni ludas gvidan rolon en la kunordigado de agadoj tra la jaro. Fakte, lingvoj estas menciitaj en la unua artikolo de nia Konstitucio, kiu diras: la celo de la organizo estas kontribui al paco kaj sekureco, stimulante kunlaboradon inter la nacioj per edukado, scienco kaj kulturo, por antaŭenigi universalan respekton por justeco, por la regado de leĝoj kaj por la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj, sendistinge pri raso, sekso, lingvo aŭ religio.

Ĉi tiu vizio daŭre gvidas la laboron de la organizo, kaj je la labora kaj je la normiga niveloj, en ĉiuj niaj kampoj de kompetento: edukado, sciencoj, kulturo kaj komunikado. Ni laboras por antaŭenigi plurlingvan edukadon kaj multlingvismon en ciberspaco, por savi endanĝerigitajn lingvojn, plifortigi indiĝenajn lingvojn kiel portilojn de scienca scio kaj scipovo, kaj por analizi la ligojn inter la praktikado de lingvoj kaj sociaj transformiĝoj. Nian agadon en la kampo de lingvoj antaŭ nelonge plifortigis la kreado de Intersektora Platformo por Lingvoj kaj Multlingvismo.

Plie, Unesko laŭ sia propra naturo estas multlingva organizo: niaj gvidaj organoj laboras per naŭ lingvoj, kaj multaj paĝoj kaj temoj en nia Unesko-retejo estas seslingvaj.

Estante centra por la identeco de individuoj kaj reprezentante strategian faktoron por daŭrigebla evoluo, multlingvismo estas nuntempe, en epoko de tutmondiĝo, pli ol iam ajn ŝlosila temo por la estonteco de la homaro. Tial la slogano, kiun ni kreis por la Internacia Jaro de Lingvoj, esprimas klare sed elokvente, ke lingvoj gravas. Kongrue kun la senĉesaj klopodoj faritaj de ĉiuj esperantistoj en la mondo tra la lastaj jardekoj, la 93-a Universala Kongreso de Esperanto reprezentas unikan kontribuon al la afero de lingva diverseco.

Koïchiro Matsuura
Ĝenerala Direktoro de Unesko

[FORIGITA!: bildo]

La kongresejo de ekstere

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin, festparolanta

[FORIGITA!: bildo]

Giridhar Rao pri la Kongresa Temo

[FORIGITA!: bildo]

Salutas Pierre Houenavo el Benino

[FORIGITA!: bildo]

Gregor Hinker, prezidanto de TEJO

[FORIGITA!: bildo]

Salutas Hamzeh Shafiee el Irano

[FORIGITA!: bildo]

LKK-prezidanto Ans Bakker ten-Hagen

[FORIGITA!: bildo]

Clay Magalhães, KKS

[FORIGITA!: bildo]

Salutas Le Thi Thien Thu, Vjetnamio

[FORIGITA!: bildo]

Landaj salutontoj

[FORIGITA!: bildo]

La inaŭguro en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj kunkantas la himnon

Festparolado

Esperanto inter la lingvoj: UEA en la dua jarcento

En Roterdamo jam la trian fojon okazas Universala Kongreso. Ĝi estas urbo bone konata al la esperantistoj pro la ĉeesto de Universala Esperanto-Asocio tie ĉi jam pli ol 50 jarojn. Kiam la oficejo translokiĝis ĉi tien el antaŭurbo de Londono en 1955, oni emfazis la gravecon de Roterdamo kiel granda renkontejo de la fluoj de la monda komerco: tiutempe ĝi estis la plej granda komerca haveno en la mondo (ĝi estas ankoraŭ en la tria loko). Estas taŭge, oni argumentis, ke la asocio kiu reprezentas lingvon, kiu kunigas la popolojn, havu sian sidejon en tia etoso.

Sed Roterdamo ankaŭ simbolis optimismon, la renesancon de la spirito. En unu horora posttagmezo en la jaro 1940, la tuta centro de la urbo estis detruita en bombatako. Restis nur ruinoj. Sed kiam en 1945 venis paco, la urbo tuj komencis renaskiĝi, tuj komencis la rekonstruon. Baldaŭ el la ruinoj de la dua mondmilito ĝi denove fiere ekstaris. Rapide ĝi gajnis tiun reputacion, kiun ĝi hodiaŭ havas, kiel unu el la centroj de la moderna arkitekturo: ĉi tie oni konstruis la unuan en Eŭropo promenan vendokvartalon, oni eksperimentis pri kunlabora planado kun la loĝantoj de difinitaj kvartaloj. Roterdamo fariĝis modelo studata de arkitektoj, planistoj kaj inĝenieroj tra la tuta mondo. Roterdamo estis avangarda urbo, taŭga por avangarda lingvo.

Kaj la unua domo, kiun UEA okupis en Roterdamo, situis en Eendrachtsweg, strato de la konkordo — plia bela ekzemplo de la taŭgeco de la nova hejmo de UEA.

Kiam kelkajn jarojn poste oni translokis la oficejon al Nieuwe Binnenweg, oni verŝajne ne konsciis, ke la domo, kiun oni okupas, havas historion egale longan kiel nia lingvo Esperanto. Laŭ la katastraj dokumentoj, la domo estis ekkonstruita komence de aŭgusto 1887, kelkajn semajnojn post la publikigo de la Unua Libro de Zamenhof.

Antaŭ la konstruo de la domo estis nur kampoj kie la domo nun staras — kampoj dividitaj de kanaloj. Frua bildo de la domo montras malgrandan straton kun etaj ĝardenoj ambaŭflanke, kaj, en la mezo, ĉevaltiratan omnibuson. Baldaŭ la ĝardenoj plimalgrandiĝis: en posta bildo oni vidas la unuajn tramojn. Certe kiam oni konstruis la domon, ĝi ne havis elektran lumon, nek telefonon. Ni foje forgesas, ke la periodo de la kreo de Esperanto estis periodo de profundaj teknologiaj ŝanĝoj, en kiu la movkapablo kaj la efektiva moviĝo de la homoj multobliĝis pro la fervoja sistemo, pro eltrovo de la benzina motoro kaj pro la ĝeneraliĝo de feraj ŝipoj. La telegrafo kaj telefono revoluciis la deforan komunikadon. Esperanto ekestis kiel inventaĵo de la spirito paralela al la fizikaj inventaĵoj de tiu periodo kaj estis ofte tiel rigardata en la fruaj jaroj. La “forta voko” kiu trairas la mondon en la Zamenhofa poemo, iras analoge al la nova potenco de la elektro, per la konkero de distancoj fare de moderna telekomunikado. Kiam Hodler fondis UEA, li vidis en Esperanto ligilon inter la homoj egale potencan kiel la telegrafo kaj telefono, sed ligilon unuavice spiritan kaj moralan. Ne surprize, ke en frua karikaturo oni bildigis lin kiel telegrafiston, kiu funkciigas Centran Oficejon en la formo de telegrafa centralo.

Bedaŭrinde la evoluprocedo de ideoj de la spirito kaj tiuj de teknologio estas diversaj: la teknologio antaŭeniras en milito same kiel en paco, sed la spirito malfortiĝas sub la premo de perforto. La idealisma revo pri nova lingva komunika sistemo estis grave malhelpata de du mondmilitoj kaj la kresko de naciismo, kiu ankoraŭ hodiaŭ trairas siajn lastajn agoniojn. Sed, malgraŭ ĉiuj obstakloj, Esperanto daŭris, kaj daŭris ankaŭ la internacia kunligiteco de la esperantistoj pere de la Esperanto-movado kaj ĝia pinta organizaĵo Universala Esperanto-Asocio. La optimismo restis, eĉ se la obstakloj daŭre grandis.

Tiutempe Zamenhof, Hodler, Privat kaj aliaj argumentis, ke Esperanto solvas la problemon de lingva diverseco, liverante komunan, egalecan lingvon por ĉiuj homoj, el ĉiuj partoj de la mondo. Per tio, oni povas solvi “la lingvan problemon” — ili tiel asertis. Kvankam Zamenhof rekonis la gravecon de lokaj radikoj kaj agnoskis patriotismon, li emfazis la unuecon de la homoj, pli ol ĝian diversecon.

Hodiaŭ, tamen, la argumentoj ŝanĝiĝis. Ili estas aliaj ol ili estis en la epoko de Zamenhof kaj Hodler. Ni nun komprenas, ke internaciaj sistemoj de lingva komunikado ekestas kiam ili estas bezonataj, do ke lingva nekompreno ne daŭras kiam la kontraŭaj fortoj sufiĉe grandas. Tamen, ili tion faras laŭ la kondiĉoj de tiuj kiuj havas la potencon: la ĉefa problemo en la hodiaŭa mondo ne estas en si mem la manko de komunikado (la fortuloj bone komunikas siajn ideojn al la malfortaj), sed la manko de komunika egaleco. Ne temas pri unu “lingva problemo” kuracebla per simpla eliksiro de doktoro Esperanto, sed pri pluraj subtilaj lingvaj problemoj de diversaj specoj — problemoj de lingva egaleco, de lingvaj rajtoj, de multlingvismo, al kiuj Esperanto povas esti aplikata. Ni konscias, ke hodiaŭ lingvoj estas minacataj de formorto, ke malgrandaj komunumoj malaperas kune kun siaj kulturoj kaj lingvoj. Ni konscias, ke kiam tio okazas, formortas eta parto de la homa heredaĵo, de tio kio igas nin homoj.

Personoj, kiuj malmulton scias pri Esperanto foje nomas nin utopiistoj, foje sugestas, ke Esperanto ne estas lingvo entute (interesa nocio, ĉar ĝi implicas, ke ni eltrovis neekzistantan lingvon per kiu ni tamen reale kaj efike komunikiĝas — ke ni parolas inter ni per nelingvo kiu produktas jeskomunikadon — vere mirakla cirkonstanco). Sed ni, kiuj uzas kaj parolas Esperanton, pli bone komprenas la gravecon de lingva diverseco ol tiuj, kiuj volonte kreus mondon, kiu parolas ekskluzive ilian lingvon, kaj ekskluzive submetiĝus al ilia lingva hegemonio. Se utopiistoj estas tiuj, kiuj firme alfrontas maljustecon, ni estas utopiistoj; se utopiistoj estas tiuj, kiuj volas reformi la mondon laŭ propra recepto, la hegemoniistoj estas la utopiistoj, ne ni. Kiel ni deklaris en la Praga Manifesto antaŭ deko da jaroj, ni deziras mondon de lingva demokratio, en kiu ĉiu povu uzi sian lingvon kaj ĝui sian kulturan heredaĵon, ne mondon de monstra modernismo en kiu ĉio fariĝas monotona, ĉio fariĝas samaspekta, kaj la lingva diverseco malaperas kune kun la saĝo kaj historio de ĝiaj diversaj popoloj.

Malgraŭ la evidentaj diferencoj, se oni komparas la staton de Esperanto hodiaŭ kun la stato de la mondo ĝenerale, oni tamen vidas frapajn similecojn kun la frua periodo de la lingvo. En la fruaj jaroj de Esperanto, la mondo trairis komunikan revolucion, kaj Esperanto kaj la Esperanto-movado sentis sin parto de tiuj ŝanĝoj. Hodiaŭ, ĉefe pro la invento de la komputilo kaj precipe pro la eltrovo de elektronikaj komunikaj retoj, ni trairas novan komunikan revolucion. Kiam ni unuafoje kongresis en Roterdamo en 1967, UEA ankoraŭ laboris sen oficejaj komputiloj. Kiam la duan fojon ni kongresis tie ĉi en 1988, komputilaj retoj apenaŭ ĝeneraliĝis, poŝtelefonoj estis nekonataj, kaj tekstumado kaj similaj ĉiutagaĵoj de hodiaŭ ne ekzistis.

Sed se Esperanto estis produkto de tiu antaŭa komunika revolucio de la fino de la deknaŭa kaj komenco de la dudeka jarcento, ĉu ĝi restos tia? Se UEA estis produkto de sia epoko, ĉu ĝi restos produkto de tiu epoko aŭ adaptiĝos al la ŝanĝitaj cirkonstancoj? Ni bezonas novan UEA por nova epoko. La iamaj organizaĵoj, kiuj vivis per siaj kotizoj kaj per liverado de servoj al la membroj, ĉie formortas, preskaŭ kun la rapideco de mortantaj lingvoj, kvazaŭ dinosaŭroj. Iam, se oni volis esti aktiva esperantisto, oni devis aliĝi al Esperanto-organizaĵo. Ne plu. Aktiva esperantisto povas esti tiu, kiu, irante al la reto, lernas la lingvon rete, legas rete, komunikas rete, kaj fine aperas kiel freŝbakita Esperanto-uzanto kiu neniam eĉ konsciis pri formalaj Esperanto-organizaĵoj. Servoj similaj al tiuj, kiujn ni liveras al la membroj, estas pli kaj pli ofte liverataj al la uzantoj de la reto senpage kaj pli rapide.

Nia ĉefa servo al la membroj — la sola reala servo — estas la progresigo de Esperanto. Persone mi aliĝas al UEA ne por ricevi “servojn”, eĉ ne por legi la revuon aŭ ricevi la jarlibron, sed ĉar mi kredas, ke UEA povas plej bone informi la mondon pri Esperanto, plej bone stimuli agadon ekster la propraj rondoj, plej bone reprezenti la Esperanto-movadon ekstere. Mi investas je UEA kaj esperas pri la bonaj fruktoj de mia investo. Ne miskomprenu min: mi ne kontraŭas nian nunan agadon. Ni daŭrigu nian revuon (kvankam kiel parton de tuta politiko de komunikado, kiu inkluzivu aliajn komunikmetodojn, inkluzive blogojn kaj retan radion); ni daŭrigu niajn kongresojn, ĉar nenio povas plene anstataŭi la personan kontakton — sed ĉefe ni dediĉu nian forton al la disvastigo de la lingvo, ĉar ju pli da homoj ĝin parolas, des pli valora ĝi fariĝas; ju pli da homoj posedas ĝin, des pli utila ĝi fariĝas al ĉiu posedanto. La nova UEA adaptiĝu al la novaj cirkonstancoj, kiel Hector Hodler tion faris antaŭ cento da jaroj.

Ni rajtas esti optimismaj. Ekzistas nenia dubo, ke la interreto plifortigas Esperanton produktante pli da novaj esperantistoj ol okazis dum jardekoj antaŭe. Interreto ebligas efikan komunikadon kun minimuma financa investo, kaj sekve ĝi favoras dismetitajn relative malriĉajn movadojn kiel la nian. En tiu senco ĝi havas tiujn ecojn, kiujn ni celas en Esperanto: tutmondan etendokapablon, sed ankaŭ la kapablon mobilizi sin efike ĉirkaŭ tre specifaj celoj. Tio, kion ni observas en nia movado estas sentebla ankaŭ inter aliaj lingvoj, precipe minoritataj lingvoj sen subteno de grandaj institucioj. Se nuntempe la dudekunua jarcento aspektas kiel la jarcento de lingva morto, eble la nova teknologio igos ĝin la jarcento de lingva reviviĝo (inkluzive de Esperanto). Ni tion esperas. Ni aplaŭdas la iniciaton de UN kaj Unesko, kiuj nomis la nunan jaron la Jaro de Lingvoj, kaj ni esperas, ke pli kaj pli da homoj lernos la lecionon, kiun lernis la esperantistoj, ke konservado de lingva diverseco ne nepre signifas la ekziston de “lingva problemo,” kaj ne nepre produktas mankon de komunikado. Male, se Esperanto fariĝas alternativa lingvo de granda disvastiĝo, ekzistas pli granda eblo, ke la lingva diverseco konserviĝos je regiona kaj loka niveloj, kaj kun ĝi la homa diverseco kaj la kultura riĉeco de la homaro.

La temo de nia nuna kongreso — “Lingvoj, trezoro de la homaro” — estas samtempe prava kaj malprava: prava en la senco, ke la lingvoj konservas nian kulturan riĉecon; sed malprava en la senco, ke trezoro restas valora se oni gardas ĝin kaj ŝirmas ĝin, dum lingvoj fariĝas pli valoraj se oni dividas ilin kun aliaj kaj disvastigas ilin kiel eble plej larĝe. Ju pli disvastiĝintaj, des pli valoraj.

Esperanto estas trezoro — trezoro dividebla sen limo, trezoro ne kaŝata sed brilanta antaŭ la mondo. Enirante sian duan jarcenton, UEA — nia kara UEA — aŭdigu sian fortan vokon, en Roterdamo kaj tra la tuta mondo. Ĝi disvastigu sian novan senton per la rimedoj de la nova epoko, kiun ni nun eniras.

Humphrey Tonkin

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 93-a UK

Sinjoro Prezidanto, Gesinjoroj Honoraj Gastoj, Estimataj Gekongresanoj, Karaj Geamikoj, alvenintaj el plej diversaj partoj de nia terglobo, por ĝui la ununuran etoson de niaj renkontoj, kaj por festi la centjaran jubileon de la asocio nin unuiganta, de Universala Esperanto-Asocio,

Iam grava krizo de la movado motivigis starigon de nia Asocio. Tial ĝi denaske kontraŭ krizoj estas armita. Dum la jarcento de sia ekzisto plurajn krizojn ĝi venkis sukcese; tial, hodiaŭ centjaraĝa, ĝi daŭre juna aperas. Ni honore rememoru la forpasintajn heroojn de ĝia “longa batalado”. Permesu ke mi menciu nur la nomojn de kelkaj inter ili: de Hector Hodler, de Edmond Privat, de Harry Holmes, de Ada Fighiera-Sikorska, de Giorgio Canuto, de Ivo Lapenna, de Claude Piron — nomojn sonantajn kiel mejloŝtonoj de la historio de nia movado. Mi salutu ankaŭ la hodiaŭajn pionirojn. Neniun forgesante, mi citu nur kelkajn nomojn, ekzemple tiujn de Humphrey Tonkin, de John Wells, de Claude Nourmont, de Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia, de Renato Corsetti, de Amri Wandel, de Michela Lipari aŭ de Raymond Boré. Mi fieras esti ilia amiko.

La Asocio ne funkcius sen la entuziasmo de ĝiaj membroj; ĝi malfunkcius sen la sindonema laboro en ĝia Centra Oficejo; laboro de la teamo de bonkvalitaj oficistoj gvidataj de same sindonema Ĝenerala Direktoro. Mi salutu tiurilate Simo Milojević, ĵus emeritiĝintan, kaj Osmo Buller, la aktualan mastron, ambaŭ amikoj miaj. Krome, mi ne forgesu la meritojn de Stano Marček, la brila redaktoro de nia ĉiumonata ligilo, la revuo Esperanto. Fine, ni ĉiuj forte kredas, ke nia Estraro, sub la prezido de Probal Dasgupta, efike daŭrigos la vojon de siaj indaj antaŭuloj, gvidonte la movadon al novaj, rimarkeblaj sukcesoj.

Okazas, ke ni vivas nuntempe en la periodo de sinsekvaj jubileoj. Ĉi-jare ni festas centjariĝon de la Asocio, lastjare okazis la centdudekjara datreveno de la Unua Libro, kaj ankaŭ la centjariĝo de nia revuo, venontjare ni honorigos en Bjalistoko la centkvindekan datrevenon de la naskiĝo de Zamenhof, avo ne nur mia, sed avo de ĉiuj esperantistoj! Mi tamen ne estas certa, kioma datreveno okazos rilate al la detruo de la Babel-turo. Fakte precizaj datoj mankas tiurilate en la Malnova Testamento. Ni povas nur lerni, legante la ĉapitron dekunuan, ke Dio, por puni la homojn pro ilia troa memfido, konfuzis ilian lingvon, per multego da idiomoj ĝin anstataŭigante.

Ĉu fakte la Dia intenco estis puni la homaron? Ĉu la novaj lingvoj estis kreitaj ne kiel puno sed kiel donaco? Ĝuste hodiaŭ kaj dum la venonta semajno ni debatos ĉi tie pri lingvoj ne kiel pri puno, sed kiel pri trezoro de la homaro! Ĉar sen la lingva diverseco, la multnombro de kulturoj ne povus ekzisti, tiu diverseco estanta nia riĉeco senkompara de la homaro. La lingva diverseco povas tamen esti danĝera: ĝi kaŭzas malkomprenon inter homoj unuopaj, sed ankaŭ inter popoloj diverslingvaj. Kaj ofte malkompreno kondukas al malamo, kaj malamo inter popoloj povas konduki eĉ al militoj. Tial, por alporti “sanktan harmonion al la mond’ eterne militanta”, ni, esperantistoj, proponas la “neŭtralan lingvan fundamenton”, sur kiu “la popoloj faros en konsento unu grandan rondon familian”. Ni insistas, ke tiu lingvo neŭtrala ne celas malaperon de lingvoj naciaj. Tute kontraŭe: ĝi helpas ilian longdaŭrecon, eĉ al lingvoj parolataj de tre malmultnombraj gentoj. Esperanto, lingvo neŭtrala, ne anstataŭas lingvojn naciajn; ĝi devas esti la dua lingvo por ĉiuj. Malsame, iu ajn lingvo nacia, trudante sin kiel internacian, tendencas substituiĝi al aliaj lingvoj naciaj, minacante tiamaniere la daŭrigon de ilia ekzisto. Tiu minaco rilatas sekve al la kulturoj pere de tiuj lingvoj reprezentataj, kreante danĝeron al trezoro de la homaro. Ni, esperantistoj, tiun trezoron defendu, respektante la bonfaron de la Babela detruo! Mi deziras ke la tiurilataj debatoj dum la Kongreso komenciĝanta estu fruktodonaj kaj ke la sekvaj rezolucioj trovu vastan eĥon en la mondo.

Mi ne ŝatus fini tiun mesaĝon ne rememorigante Bronisław Geremek, la grandan eŭropanon ĵus forpasintan, esperantiston jam dum sia juneco. La ideoj tiam lernitaj gvidis lin tra lia tuta vivo. Honoron al lia memoro!

Kongresa Temo

Lingvoj: trezoro de la homaro

Enkondukante la kongresan temon en sia festparolado, Humphrey Tonkin parolis pri la avangardeco de Esperanto, analoge al la siatempa avangardeco de la urbo Roterdamo mem. Li emfazis la daŭre gravan rolon de Universala Esperanto-Asocio en la progresigo kaj disvastigo de la lingvo. Tiucele, diris d-ro Tonkin, la centjara UEA en rapide tutmondiĝanta mondo devas adapti sin al la nova teknologia epoko — ĉefe al la eblecoj kaj defioj de la interreto — en tiu ĉi dua jarcento de sia ekzisto.

En la unua el la tri kongrestemaj sesioj prelegis Renato Corsetti, Seán Ó Riain, Marc van Oostendorp kaj Nino Vessella. La psikopedagogo d-ro Corsetti emfazis la gravecon de gepatralingva edukado por efika lernado. Li frape priskribis la ŝokon kiun spertas infanoj kiam ili renkontas negepatran lingvon en la lernejo. Li reliefigis la rolon kiun Esperanto povas havi kiel interkultura komunikilo kaj kiel konservilo de la lingvoj de la malplimultoj.

D-ro Ó Riain rapide skizis la gramatikaĵojn de la irlanda, kaj la aŭskultantoj eĉ frandis poeziaĵon irlandan! Li poste parolis pri la diskriminacio kiun suferis la irlanda: pro la angloj. La EU-diplomato fine priskribis la pli bonan sorton lastatempan de la irlanda, ĝian revigliĝon pro oficialaj lingvopolitikoj, kaj ĝian inkluzivigon en 2007 inter la oficialaj laborlingvoj de EU.

Ĝuste pri la “oficialaj lingvoj” de Nederlando prelegis la lingvisto d-ro van Oostendorp. Sed ne nur pri ili: li zorge priskribis la surprize diversan lingvan pejzaĝon de Nederlando; la diskriminacion kontraŭ minoritataj lingvoj kiel la frisa; kaj, kadre de la Eŭropa Ĉarto por Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj, la diversajn jurajn lingvopolitikojn, foje ne tre koherajn, en la nuntempa Nederlando por mastrumi la multlingvecon de la lando.

Pri tiu manko de kohero ni aŭdis multon dum la fina prelego de la unua sesio, tiu de la instruisto d-ro Vessella pri la sŭahila lingvo en la orienta Afriko. Kiel li informis nin, en Tanzanujo la sŭahila estas “oficiale uzata de la registaro, en la parlamento, de la politikistoj, en la tribunaloj ktp. Sed ne en la superaj lernejoj!” Li detalis la historiajn lingvopolitikojn postkoloniajn rilate al la sŭahila, kaj la nunan debaton inter la angla-apogantoj kaj tiuj kiuj argumentas favore de la gepatra lingvo. Li triste konkludis, ke bedaŭrinde la homoj favoraj al la angla estas pli decidopovaj kaj estas subtenataj de pluraj eksterlandaj “helpantoj”, ekz. la Brita Konsilio, Monda Banko k.s.

La dua sesio pri la kongresa temo komenciĝis per vigla publika diskuto de la temaro, kiun enkondukis niaj prelegintoj. Tiu ĉi sesio estis en diskutgrupa formato, en kiu homgrupoj pliprofundigis la kongrestemerojn. (Vidu la martan numeron de Esperanto, p. 58, por listo de eblaj diskutpunktoj, vortumitaj kiel serio da interligitaj demandoj.) Evidentiĝis, ke la ĉeestantoj volis dividi la temon en tri larĝajn diskutendaĵojn. La unua grupo detale diskutis bazan demandon: Dum la Internacia jaro de lingvoj, en kiu senco ni povas nomi lingvojn trezoroj? (Resuma respondo: konservado de scioj kaj kulturoj, kaj ebligado de malsamaj aliroj al la mondo.)

La dua grupo starigis la demandojn: kun kiuj ni kunlaboru kaj kiel ni engaĝiĝu kun aliaj organizaĵoj, kaj Esperantaj kaj ne-Esperantaj, kiuj okupiĝas pri similaj temoj de la defendado de lingvaj homaj rajtoj kaj konservado de lingva diverseco? Tiurilate menciindas, ke la prelegon de d-ro van Oostendorp ni organizis kunlabore kun fakasocio de UEA, IKEL: Internacia Komitato por Etnaj Liberecoj.

La tria grupo en la diskutgrupa sesio traktis ĉefe la demandon: kiajn avantaĝojn proponas Esperanto kiel solvo de la lingvaj defioj de la mondo? (Mallonge: lernofacileco; respekto kaj egaleco inter homgrupoj.) En la tria sesio pri la kongresa temo, la gvidantoj de la tri grupoj resumis la diskutadon en siaj grupoj, kaj prezentis la rekomendojn de la grupo. Poste, denove okazis energia diskuto pri la enhavo de la redaktota kongresa rezolucio.

Dankindas kompreneble la elstaraj prelegintoj kaj la kolegoj kiuj kunlaboris. Sed ne nur ili: aparte ĝojinda estis la vigla partopreno de tiom da kongresanoj! Per siaj trafaj intervenoj, ili vere pliprofundigis nian komprenon de la trezoro de la kongresa temo, kaj per siaj sciigoj pri diversaj iniciatoj en kaj ekster Esperantujo, kaj per siaj praktikaj rekomendoj, la ĉeestantoj montris la urĝecon kaj eblojn strebi al lingva justeco en la mondo.

A. Giridhar Rao

Laboro de la Komitato

Jam 69 landaj asocioj en la UEA-familio

Kvankam la nunaj komitatanoj de UEA ĝis nun ne estis tre skribemaj en sia retlisto, ili montriĝas esti pli parolemaj ol iliaj gekolegoj dum la antaŭa mandatperiodo.

En la ĉi-jara UK nia supera organo havis du plenkunsidojn, kiuj daŭris sume sep horojn kaj kiujn partoprenis 62 komitatanoj aŭ anstataŭantoj kaj tri observantoj (entute estas 76 komitatanoj kaj 11 observantoj). En Jokohamo necesis dek horoj en tri kunsidoj pro tempopostulaj elektoj, sed antaŭ du jaroj en Florenco oni bezonis por la pritrakto de la tagordo apenaŭ ses horojn. Sub la ĝentila sed firma gvido de prezidanto Probal Dasgupta la diskutoj en Roterdamo pasis en ĝenerale bona etoso.

En la unua kunsido sabaton, la 19-an de julio, UEA ricevis novan Honoran Membron. Kun varma aplaŭdo la Komitato rekonis per tiu titolo la eksterordinarajn meritojn de Simo Milojević, iama redaktoro de tiu ĉi revuo kaj Ĝenerala Direktoro de UEA. En la dua kunsido vendredon, la 25-an de julio, kiel rezulto de la kreskanta aktiveco de UEA en Afriko, nova landa asocio estis akceptita: Asocio Nacia de Esperanto en Burundio (ANEB) estas jam la 69-a landa asocio formale ligita al UEA. La nombro de aliĝintaj fakaj asocioj siavice malkreskis al ses, ĉar Esperanto-Ligo Filatelista/Amika Rondo de Esperantaĵ-kolektantoj (ELF/AREK) petis ŝanĝi la statuson al tiu de kunlaboranta asocio.

Per nomumo de trimembra Elekta Komisiono startis en la unua kunsido la elektado de la novaj Estraro k.a. gvidorganoj de UEA en 2010. El inter kvin kandidatoj estis elektitaj por tiu grava tasko la komitatanoj Renato Corsetti, Lucille Harmon kaj Ileana Schrøder.

Oni tamen ne pensu, ke nur dum sep horoj la komitatanoj ne povis partopreni en la cetera programo de la 93-a UK. Dum la semajno ili kunsidis ankaŭ en t.n. subkomitatoj por pli detale trakti specifajn laborkampojn kaj fari pri ili proponojn por la dua plenkunsido. En ili rajtis ĉeesti kaj paroli ankaŭ ĉiu ajn interesita kongresano. Estis ok subkomitatoj: financoj, eksteraj rilatoj, edukado, informado, kulturo kaj kongresoj, landa kaj regiona agado, faka kaj scienca agado, kaj junularo. Krome, aparta komisiono redaktis la rezolucion de la UK.

Duonon de la tempo en la unua kunsido okupis la traktado de la estrara jarraporto pri la agado en 2007, aperinta en la junia numero de tiu ĉi revuo. Dum ĝi oni aparte agnoskis la aktiviĝon pri eksteraj rilatoj, i.a. en pluraj komentoj pri la agado ĉe UN kaj Unesko. Rimarkinda oni taksis la aktivecon de UEA ĉirkaŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro kaj por ĝia apliko al la Esperanto-ekzamenoj. Tiurilate la dankoj evidente iris ankaŭ al la antaŭa Estraro, kiu ankoraŭ respondecis pri la pasintjara agado de la Asocio eĉ pli ol la nuna, kiu estis elektita en aŭgusto.

La financa parto de la agadraporto ricevis malmulte da komentoj, kio kutime estas signo pri bona situacio sur tiu kampo. La Komitato povis esti nur kontenta pri tio, ke la rezulto de la spezokonto de 2007 estis pli bona ol la buĝeto, kiu antaŭvidis negativan saldon de 5000 eŭroj, dum la efektiva minuso estis nur 883 eŭroj. En spezokonto de ĉ. 450 000 eŭroj tio fakte ja signifas ekvilibron de en- kaj elspezoj, kiel jam estis ankaŭ en 2006 post kvar jaroj kun gravaj deficitoj. La buĝeto por 2009, aprobita en la dua kunsido, inkluzivas rimedojn por plia dungito en la Centra Oficejo, samtempe antaŭvidante pludaŭron de solida ekvilibro. Ne malgrava detalo lige kun la buĝeto estas la plialtigo per unu eŭro de la t.n. baza kotizo, MA por Nederlando, el 58 al 59 eŭroj en 2009. Por eviti grandajn plialtigojn laŭ kelkjaraj intervaloj, oni ĉiujare adaptas la kotizojn konforme al la nederlanda inflacio. Bedaŭrinde la plifortiĝo de eŭro tamen kaŭzas, ke en iuj valutoj foje eĉ drastaj plialtigoj ne estas eviteblaj.

El la subkomitataj kunsidoj venis multaj rekomendoj, kiujn la dua plenkunsido konfirmis transdonante ilin al la Estraro por plenumo aŭ plua evoluigo. Al ili apartenas, ekzemple, propono al Unesko pri plurjara eksperimenta instruado de Esperanto kaj instigo al la landaj asocioj pli aktive starigi rilatojn kun naciaj UN-asocioj kaj Unesko-komisionoj. Oni rekomendas ankaŭ partopreni en Mondaj Sociaj Forumoj k.a. samspecaj aranĝoj kiel utilaj okazoj por informado pri Esperanto. Por plialtigi la nivelon de la informado oni volas, ke okazu pli da trejnseminarioj por aktivuloj, ekz. lige kun UK-oj.

Pri la kanto-branĉo de la Belartaj Konkursoj, kiu ĉi-jare ne estis okazigita, la Komitato faris gravan ŝanĝon. Ekde 2009 ne plu konkursos novaj, antaŭe ne publikigitaj kantoj, sed povos partopreni nur kantoj aŭ kanzonoj eldonitaj en la antaŭa jaro, same kiel en la infanlibra branĉo. La fakaj asocioj ricevis instigon pliriĉigi artikolojn pri siaj propraj fakoj en la Esperanta Vikipedio por pli vaste videbligi Esperanton kaj, ne laste, por kontribui al la terminologia evoluigo de la lingvo.

Fine de la dua kunsido ĝenerala sekretario Barbara Pietrzak faris anoncon, kiu iam povos havi gravajn sekvojn por la vivo de la Asocio. Temas pri ellaboro de nova strategia laborplano de UEA por anstataŭigi la nunan planon, kiu koncernas la periodon ĝis la jaro 2010. Diskuto pri la nova plano komenciĝos en la retlisto de la Komitato, sed evidente ankaŭ tiu ĉi revuo estos unu el ĝiaj forumoj.

Preskaŭ ĉiutage kunsidis ankaŭ la Estraro de UEA, kiu traktis ĉefe aferojn ligitajn kun la dumkongresaj laboroj de la Komitato kaj kun aliaj programeroj, pri kiuj respondecis la estraranoj. La decido, kiun la esperantistaro sendube plej multe atendis, estis tiu pri la loko de la 95-a UK en 2010. Ĝis la lasta momento pri la tasko rivalis Havano kaj Moskvo, inter kiuj la Estraro fine elektis la ĉefurbon de Kubo. Ĉar en la UK ĉeestis ankaŭ kvar el la sep estraranoj de ILEI, oni uzis la okazon por revivigi la iaman tradicion pri komunaj kunsidoj inter ambaŭ estraroj. La estraranoj de UEA informiĝis pri la lastaj preparoj de la ILEI-konferenco en Benino. Oni diskutis ankaŭ pri la agado por adapti la Komunan Eŭropan Referenckadron al Esperanto, konkludante, ke el laborforta vidpunkto estas plej efike, ke tiun agadon plu kunordigos la Estraro de UEA.

Osmo Buller

Kongresa Rezolucio

Rezolucio de la 93-a Universala Kongreso de Esperanto

La 93-a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninte en Roterdamo de la 19-a ĝis la 26-a de julio 2008 kun 1845 partoprenantoj el 73 landoj por diskuti la kongresan temon “Lingvoj: trezoro de la homaro”,

  • Festante ĉi-jare la centjariĝon de Universala Esperanto-Asocio,
  • Notante la gravan rolon de lingvoj en la konservado de scioj kaj kulturoj, kaj en la ebligado de malsamaj aliroj al la mondo,
  • Rimarkante la daŭran diskriminacion kontraŭ lingvoj je ĉiuj niveloj kaj aparte kontraŭ la lingvoj de indiĝenaj popoloj kaj malplimultoj, kaj
  • Atentigante pri la valoro de la facile lernebla kaj neŭtrala lingvo Esperanto, kiu estas mem lingva trezoro de la homaro, kaj pri la pli ol centjara sperto de ĝia praktika utilo kiel ligilo inter kulturoj,
  • Varme bonvenigas la decidon de Unuiĝintaj Nacioj, ke la jaro 2008 estu Internacia Jaro de Lingvoj, kaj alte taksas la iniciatojn de Unesko en tiu kampo menciitajn en la mesaĝo de ties Ĝenerala Direktoro al la kongreso,
  • Reemfazas la neceson doni egalan respekton al ĉiu lingvo, al ĉiu kulturo kaj al ĉiu homo en la mondo,
  • Alvokas la Esperanto-komunumon disvastigi Esperanton kaj ĝiajn valorojn de respekto al ĉiu homo kaj de egaleco inter ĉiuj homgrupoj, kaj per tio kontraŭbatali la malaperon de lingvoj kaj kulturoj tra la mondo,
  • Invitas al kunlaboro kun ĉiuj organizaĵoj kaj instancoj kiuj laboras por konservi lingvojn kaj kulturojn kaj defendi lingvajn homajn rajtojn,
  • Instigas ĉiujn agnoski la esencan valoron de lingva diverseco, lige kun la kreskanta agnosko pri biologia diverseco, kaj
  • Proponas al la monda komunumo science esplori la rolon de Esperanto en pli efika kaj justa komunikado tra la mondo.

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Junulara UK-programo

Iom kaŝita, sed ĝuinda por tiuj el la cento de TEJO-aĝaj kongresanoj, kiuj ĝin trovis, estis la Junulara Programo dum la 93-a UK. Respondecis pri ĝi la juna nederlandano Nico Huurman, kiu sukcesis plenigi la semajnon per pluraj programeroj, unuavice celataj al la junularo. La ĉefa loko de la Junulara Programo estis la junulara centro De Heuvel, precipe en la salono “Van Veenendaal”, nomita honore al nederlandanino kiu antaŭ 70 jaroj fondis la junularan organizon TJO (poste TEJO). Tie okazis dimanĉe la interkona vespero kaj trifoje dum la semajno projekciado de filmoj kun subtekstoj en Esperanto. Dufoje en malfrua vespero la junuloj kunvenis ankaŭ en la roterdama klubo White Elephant (Blanka elefanto) — dimanĉe por danci laŭ muziko de Leo (bildo 1), lunde por ĉeesti koncerton de JoMo. Ne mankis ankaŭ eksteraj programeroj — krom urba promeno dimanĉe, geokaŝado (trezorserĉado) lunde kaj biciklado tra Roterdamo ĵaŭde, la ĉefa estis merkreda tuttaga ekskurso al la historia urbo Delft kaj la moderna sidejo de la registaro en Hago. Tiun ĉeestis 33 kongresanoj. La programo daŭris en apudhaga vilaĝo Scheveningen per naĝado en la Norda Maro kaj surprize favorpreza vespermanĝo. La tagon oni finis spektante la sunon subiri en la maron.

Marek Blahuš
edukado.net

Dum la 63-a UK edukado.net prezentis sin en la Movada Foiro kaj gvidis 16 paroligajn lecionojn sur du niveloj, kiujn partoprenis plurcent kongresanoj. La 90-minuta aranĝo Metiejo allogis centon da homoj, kiuj kun intereso rigardis niajn instruilojn, dancis korelative, foliumis la elprintitajn materialojn de la Lerniloteko kaj Metiejo, renkontis niajn kunlaborantojn kaj la verkistojn Stano Marček, Dennis Keefe kaj Paul Gubbins, parolis kun gvidantoj de diversaj projektoj kaj partneraj organizaĵoj. Multaj vizitantoj kunprenis senpagajn brokantaĵojn kaj aĉetis por tombolo, dum kiu estis lotumitaj 25 libropremioj. Dum la semajno estis disdonitaj 1000 pinĉiloj, kiujn portis multaj konversaciemuloj. La retejo www.edukado.net estis rimarkeble ĉeesta dum la kongreso, kies ferma ceremonio alportis grandan surprizon: edukado.net ricevis premion de UEA pro elstara agado por la Internacia Lingvo Esperanto. La diplomo estis transdonita al Katalin Kováts (bildo 2), redaktoro de la retejo, antaŭ milo da esperantistoj. La prestiĝa rekono de la plurjara agado espereble gvidos al fruktodona partneriĝo de la retejo kaj UEA.

Katalin Kováts
Esperantologia Konferenco

La ĉi-jara Esperantologia Konferenco ne allogis tiom da kongresanoj kiel kutime, kaj ne tro abundis prelego-proponoj. Eble la ĉi-jara temo estis iom tro timiga aŭ limiga? Sed ĝi ja respondis al la Internacia Jaro de Lingvoj kaj al la konferenca temo: “Esperanto kaj aliaj lingvoj — kontrastlingvistikaj kaj socilingvistikaj aspektoj”.

Kvankam ne tuttaga, kiel esperite, la duontaga ĵaŭda konferenco estis tute interesa: post enkondukaj vortoj de prof. Humphrey Tonkin kiel direktoro de CED, al kies aktivaĵoj apartenas la konferenco, la prezidanto de UEA, prof. Probal Dasgupta, prezentis metodon kie Esperanto povus servi kiel glosilo por indiki la signifojn de leksikaj unuoj en etnolingvaj vortaroj. Nino Vessella, specialisto pri la sŭahila, komparis kelkajn trajtojn de tiu grava afrika lingvo kun Esperanto. La famajn tabelvortojn (korelativojn) de Esperanto d-rino Vera Barandovská-Frank komparis kun la respondaj vortoj en kelkaj lingvoj. Al la lingvo-kompara temo apar tenis mia prelego pri la vortkonstruaj modeloj en la germana kompare kun Esperanto (bildo 3).

Socilingvistikajn aspektojn prezentis la lastaj du prelegoj. D-ro Ziko van Dijk (bildo 7) komparis la pozicion de Esperanto kun tiuj de (aliaj) t.n. malfortaj lingvoj en Vikipedio. Kaj fine Mag. Zlatko Tišljar parolis pri soci-identecaj funkcioj de lingvoj, komparante ĉi-rilate la iaman serbo-kroatan kun Esperanto. Pro la laŭdinda disciplinemo de la prelegintoj (ĉiu havis nur 30 minutojn!) ĉiam eblis iom da diskuto.

Detlev Blanke
AERA

La rendevuo de radio-aŭskultantoj kaj radio-ĵurnalistoj, alivorte AERA-renkontiĝo, okazis marde, la 22-an de julio. La salono Wensing apenaŭ povis enteni fidelajn aŭskultantojn, korespondantojn kaj simpatiantojn de la E-radiofonio, kiuj ĉi-jare renkontiĝis kun reprezentantoj de kvar radiostacioj: Pola Radio, Radio Havano, Radio Vatikano kaj la aŭstralia 3-ZZZ. Kun kvin deko da diverslandaj geaŭskultantoj la rendevuo disvolviĝis en varma, amika etoso. La renkontiĝon gvidis, kiel kutime, red. Barbara Pietrzak, kiu kun Gabi Kosiarska (bildo 4) kaj Maciej Jaskot reprezentis la Polan Radion. Maritza Gutiérrez kun pravigita fiero parolis pri la atingaĵoj de la 20-jariĝanta Radio Havano. Marija Belošević reprezentis Radion Vatikano kaj Jennifer Bishop salutis nome de 3-ZZZ el Melburno. Krom paroli pri la aktuala stato de la unuopaj radiostacioj, iliaj problemoj kaj sukcesoj. Oni interŝanĝis opiniojn pri la tradicia emisiado kaj avantaĝoj de la podkaste distribuataj programoj, pri la signifo de la difino “radio” kaj la diferenco inter tradiciaj radiaj programoj kaj valoraj podkastaj voĉprogramoj.

La plej vigla estis la dua parto de la renkontiĝo, en kiu parolis niaj komunaj aŭskultantoj esprimante siajn opiniojn, dezirojn, sugestojn. La renkonto konfirmis la senŝanĝan rolon de Esperanto-radioprogramoj por la informa laboro kaj en la flegado de altkvalita lingvomedio. Ĝi pruvis ankaŭ, ke la E-programoj ne povas pliboniĝi, riĉiĝi, altigi sian nivelon, iĝi ĉiam pli allogaj — sen la opinioj de siaj geaŭskultantoj.

Gabi Kosiarska
Fervojista kunveno

Kadre de la 93-a UK okazis la fervojista kontaktkunveno en ĉeesto de 50 personoj el 12 landoj. Gvidis ĝin István Gulyás (bildo 5, dekstre), vicprezidanto de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio, komitatano “A” de IFEF ĉe UEA. Li raportis pri la 60-a IFEF-kongreso, okazinta en la pola urbo Poznano inter la 17-a kaj 24-a de majo, en kiu partoprenis 170 kongresanoj el 17 landoj. Poste li parolis pri sia prelego dum la Kleriga Lundo “La loko kaj rolo de IFEF en la kadro de la internacia Esperanto-movado”. La ĉeestantoj forte interesiĝis pri la venontjara IFEF-kongreso, kiu okazos en la itala urbo Triesto, kie la Federacio festos sian centjariĝon. La UMEA-prezidanto d-ro Imre Ferenczy salutis la ĉeestantojn kaj parolis pri la rezultoplena kunlaboro inter la du organizaĵoj. Petâr Todorov, la prezidanto de Bulgara Esperanto-Asocio, Imre Szabó, la sekretario de Hungaria Esperanto-Asocio, kaj Sylviane Lafargue, la prezidanto de Franca Fervojista Esperanto-Asocio donis valorajn konsilojn por flua sukcesa agado. La ĉeestantoj konstatis, ke la agado de la fervojistaj esperantistoj estas tre grava por la Esperanto-movado, kaj ili estos la motoroj de la Esperanto-movado kiel en la pasinteco tiel en la estonteco.

István Gulyás
Pozitiva ĵurnalismo

Ĵaŭde la 24-an de julio je la 14-a horo kunvenis trideko da legantoj de Esperanto en salono Privat por ricevi respondojn al siaj demandoj de la redaktoro Stano Marček (bildo 6).

La plimulto de la demandoj de la legantoj estis pure teknikaj. “Kial ĝi venas en saketo el plasta materialo?” — “Ĉar la kovrilo estas necesa por protekti ĝin dum la transportado kaj la plastmateriala saketo pezas nur du gramojn. Se ĝi pezus pli, la sendokostoj ege kreskus.” “Ĉu la gezeto akceptas reklamojn?” — “Jes, la revuo bonvenigas ilin.” (La tarifoj estas en la kolofono.) — “Ĉu vi publikigas frekvencojn de radiostacioj?” — “Jes, se mi ricevas la informojn.” Venis ankaŭ kritiko: “La laste aperinta foto de la estraro aspektas sufiĉe turisma.” — “Mi fotis la homojn dum estrarkunsido tiaj kiaj ili estis.”

Inter la multaj informoj de la redaktoro elstaris unu kiu meritas apartan mencion. “Mi volas fari pozitivan ĵurnalismon”, diris Stano Marček. “Ni ne dissemu malpacon inter ni.”

Alfred Schubert

Rezultoj de Konkursoj

Belartaj Konkursoj de UEA 2008

Raporto de la prezidanto

Branĉo Poezio.

La branĉo poezio bone fartas, se temas pri la nombro de konkursantoj. Entute 21 aŭtoroj el 16 landoj konkursis ĉi-jare (kompare kun 16 pasintjare kaj 18 en 2006) per 38 verkoj. Rolis kiel juĝantoj Carmel Mallia (Malto), Mao Zifu (Ĉinio) kaj Anja Karkiainen (Finnlando). Regis pli da unuanimeco inter la juĝantoj ol en la ĵus pasintaj jaroj, kvankam la demando pri la karaktero de bona poezio en Esperanto ĉiam restas. Unu el niaj juĝantoj aparte rimarkis la grandan varion inter la ĉijaraj konkursaĵoj: “Miksaĵo de longaj kaj mallongaj verkoj, jen longversaj jen mallongversaj.... Do la konkursantoj ne timis entrepreni diversajn teknikajn serpentumojn. Eĉ kiam mi sarkis la temojn, mi trovis, ke iliaj verkistoj elplukis plej diversajn terenojn.” Kompreneble, en tiel granda rikolto ekzistas kaj bonaj kaj malbonaj kontribuoj. Tiu sama juĝanto skribas jene: “Kelkaj verkis vere originalajn poemojn, tiel ke oni povas sentime aserti, ke ili montriĝis veraj beletristoj kun elstaraj kvalitoj. Aliaj tamen ludis per krudaĵoj ĉu flanke de la tekniko ĉu flanke de la enhavo. Sekve ĉi tie la nivelo estas sufiĉe malalta.” Alia juĝanto aparte rimarkigis la fakton, ke pluraj verkoj estas nur prozecaj — ne nur en la senco de la rimado sed ankaŭ rilate al la enhavo. “Eble pravas,” li skribis, “ke Esperanta poezio estas konciza kaj belsona mesaĝo, kiu tamen ‘fluas kiel bona prozo,’ laŭ la fama diro de Kalocsay.” La aludo al Kalocsay memorigas pri tio kion diris alia juĝanto: “Lirikeco ĝenerale mankas. Kio kondukas min admoni tiujn poem-verkemulojn por pli enprofundiĝi en la studadon de bonaj Esperantaj poetoj, kiuj ja ne mankas en la Movado. Kompreneble tio signifas paciencon, atenton kaj ŝviton en la vasta kampo rilatanta al poezio.” Mallonge dirite, eĉ la plej bona poezio ne venas facile. Foje niaj poeto-kandidatoj tro aplombe aliras tiun plej malfacilan metion — kvankam aliflanke la talentuloj foje ne kuraĝas konkursi.

Branĉo Eseo.

Ĉi-jare nur 5 aŭtoroj el 4 landoj konkursis per entute 7 verkoj (pasintjare 8 verkoj de 6 aŭtoroj el 5 landoj). La juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gian Carlo Fighiera (Italio) kaj Gotoo Hitoshi (Japanio). Se oni rigardas la Esperanto-gazetaron kaj ankaŭ materialon, kiu aperas en la reto, estas evidente, ke la kvalito de Esperanto-eseoj ne falas — sed se oni konsideras la kvaliton de la konkursaĵoj por la Belartaj Konkursoj oni ricevus tute alian impreson. El la ĉi-jara rikolto nur du eseoj entute kaptis la atenton de la juĝantoj kaj povis esti serioze konsiderataj por premioj. Se oni retrorigardas la premiitajn verkojn de tiu ĉi branĉo de post la komenco, ili konsistigas vere imponan kontribuon al la esea arto Esperanta — tiel imponan, ke la sekretario kaj Prezidanto de la Belartaj Konkursoj nun laboras super aperigo de kolekto de la plej bonaj eseoj pri literaturaj temoj. Poste eventuale venos pliaj volumoj laŭ aliaj temoj. Tamen, tiu alta nivelo ne estis videbla en la nuna jaro. Espereble temas nur pri malbona jaro kaj ne pri pli daŭra kvalitofalo. Aliflanke povus esti, ke la eventualaj konkursantoj vere ne bone komprenas la koncepton eseo kaj ke pli klaraj gvidlinioj por la konkurso produktus pli bonajn rezultojn.

Branĉo Prozo.

Kontraste, en la branĉo prozo estis vera lavango de materialo: 34 verkoj de 24 aŭtoroj el 15 landoj (pasintjare 24 verkoj de 13 aŭtoroj el 11 landoj kaj en 2006 17 verkoj de 11 aŭtoroj el 9 landoj). Do ene de la pasintaj tri jaroj duobliĝis la nombro de konkursaĵoj kaj pli ol duobliĝis la nombro de konkursantoj. La juĝantoj ĉi-jare estis Donald Broadribb (Aŭstralio), Konisi Gaku (Japanio) kaj Gerrit Berveling (Nederlando). Eble pro la granda tasko legi tiom da verkoj, la juĝantoj sendis malmultajn ĝeneralajn komentojn pri la kvalito ĉi-jare, sed ja ne estis malfacile trovi bonkvalitajn kandidatojn por la premioj.

Branĉo Teatraĵo.

Post seka jaro en 2007 (2 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj), ĉi-jare la nombro iom pliplumpiĝis: 8 verkoj de 6 aŭtoroj el 6 landoj. Juĝis Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). Aliflanke, ne multe altiĝis la kvalito de la verkoj, kiuj ĝenerale (laŭ la juĝantoj) ne montris dramaturgan kompetenton. Teatraĵo ne estas novelo transformita en dialogon, sed teatra verko, kiu funkcias en teatra medio. La kvalito en tiu branĉo ne altiĝos, ĝis la organizantoj de niaj kongresoj serioze traktos kun teatraj grupoj kaj la esperantistoj mem subtenos tiujn grupojn. Malgraŭ daŭra instigado el diversaj flankoj, la Universala Kongreso, la ĉefa montrofenestro por la Esperanto-teatro, restas apenaŭ ekspluatata, kvazaŭ la organizantoj ne aŭdus la pledojn de la teatremuloj inter ni. Se nia ĉefa internacia kongreso ne traktas la teatran arton serioze, ni ne povas atendi pliboniĝon de la kvalito de la kontribuoj al la Belartaj Konkursoj.

Branĉo Infanlibro de la Jaro.

Ĉi-jare venis nur 2 libroj por la konkurso (la pasinta jaro, kiam venis 5 verkoj el 5 landoj, estis escepto). La juĝantoj estis Jouko Lindstedt (Finnlando), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Tiu ĉi branĉo antaŭvidas unu premion ĉiujare, kaj neeviteble, pro la neregula aperigo de infanaj libroj entute, la nombro de konkursantaj verkoj varias de jaro al jaro.

Branĉo Kanto.

Ni jam signalis pasintjare, ke ŝanĝoj en la teknologio komplete aliigis la specon de konkursaĵoj, kiujn ni ricevas, kaj igas tre malfacile sekvi la nunan regularon. Post longaj diskutoj ene de la komisiono de la Belartaj Konkursoj kaj en la Estraro de UEA, oni decidis ĉi-jare okazigi paŭzon en la konkurso, dum oni refaras la regularon. Plej verŝajne ni transformos la konkurson por ebligi partoprenon de jam publikigitaj verkoj, iom laŭ la modelo de la branĉo infanlibro. Branĉo Filmo. Juĝantoj: Roman Dobrzyński (Pollando), Brian Moon (Luksemburgio), Francisko Veuthey (Nederlando). Venis unu konkursaĵo kaj premio ne estis aljuĝita al ĝi. Same kiel ĉe la branĉo kanto, regas malprecizeco pri la difino eĉ de la vorto “filmo.” Tiu ĉi branĉo estas evidente preta por revizio kaj rekoncepto.

Resume.

Unue mi volas aparte danki al niaj juĝantoj, kiuj en kelkaj kazoj havis aparte grandan ŝarĝon ĉi-jare. Sen ili kaj sen la diligenta kaj sistema laboro de nia sekretario Michela Lipari, ni ja ne havus Belartajn Konkursojn. Ni ŝuldas al ili grandajn dankojn. Kiel parton de la ĉi-jara dumkongresa kunveno de la Belartaj Konkursoj, ni okazigos podian diskuton inter kelkaj juĝantoj pri la kriterioj laŭ kiuj oni juĝu konkursaĵojn en la diversaj branĉoj. Tiu dialogo ne nur pliprecizigos la demandon sed ankaŭ memorigos eventualajn konkursantojn pri tio, kion oni atendas de altkvalita arta verko. Kiel ni plurfoje skribis en tiu ĉi loko en la pasinteco, la Esperanto-literaturo ne estas ia lukso, ia amuzaĵo aldona al la kerna celo de Esperanto, sed integra parto de la Esperanta kulturo kaj unu el la ĉefaj elprovejoj de la lingvo. Literaturo hardas la lingvon, igas ĝin pli elasta kaj laborpreta, kaj donas al ĝi direktosenton. Pro tio ni havas niajn Belartajn Konkursojn entute. Indas, ke ni uzu ilin pli sisteme.

Humphrey Tonkin

Rezultoj de la Belartaj Konkursoj de UEA 2008

POEZIO: Unua premio: Mikaelo Giŝpling (Israelo) pro Rekviemo; Dua premio: Gerrit Berveling (Nederlando) pro Mortis la Dioj; Tria premio: Jean-Marie Ries (Luksemburgio) pro Tiu vino kaj Lastaj pensoj de mortanta poeto. Partoprenis 21 aŭtoroj el 16 landoj.

PROZO: Unua premio: Lena Karpunina (Rusio) pro Ordinara vizaĝo; Dua premio: Sten Johansson (Svedio) pro Kemio; Tria premio: Lena Karpunina (Germanio) pro Novaj tempoj. Partoprenis 24 aŭtoroj el 15 landoj.

ESEO: Unua premio: ne aljuĝita; Dua premio: Luiza Carol (Israelo) pro Esperantismo kaj vegetarismo: similaj trajtoj; Tria premio: ne aljuĝita; Honora mencio: Pieter Doumen (Belgio) pro Lingvo: trezoro de la popolo. Partoprenis 5 aŭtoroj el 4 landoj.

TEATRAĴOJ: Unua premio: ne aljuĝita; Dua premio: Geraldo Mattos (Brazilo) pro Amo ne murdas; Tria premio: ne aljuĝita. Partoprenis 6 aŭtoroj el 6 landoj.

FILMO: Partoprenis neniu valida konkursaĵo.

INFANLIBRO DE LA JARO: Kadre de la Belartaj Konkursoj de UEA okazis ankaŭ konkurso pri la titolo “Infanlibro de la Jaro 2007”, en kiu eldonejoj rajtis konkursi per libroj eldonitaj pasintjare. Partoprenis du libroj, el kiuj la ĵurio premiis Breno kaj Bruno. Temas pri kolora 32-paĝa verko pri amikeco inter labradora hundo kaj ties mastro. Ĝi estas originale verkita en Esperanto de Paulo Sergio Viana, kiu jam kelkfoje antaŭe estis premiita en la Belartaj Konkursoj, interalie per la unua premio en la proza branĉo en 2002.

Oratora Konkurso

En la Oratora Konkurso de la 93-a UK en Roterdamo partoprenis kvin gejunuloj el kvin landoj. La unuan premion gajnis Daniel Moreno Martínez el Meksiko pro parolado pri la temo Ĉu oni devas kontraŭbatali la malaperon de lingvoj? La duan premion ricevis David Welsh el Norvegio, kiu traktis la temon Ĉu povas harmonie kunvivi malsamaj kulturoj?, kaj la trian Francesco Maurelli el Italio, kiu parolis pri la sama temo kiel la laŭreato de la unua premio.

Nederlandaj lingvoj

Nederlando estas plurlingva lando. Krom la nederlanda la oficialan statuson havas ankaŭ la frisa lingvo, kaj du parolaj idiomoj estas rekonitaj kiel eŭropaj regionaj lingvoj: la limburga kaj la nedersaksa.

Oficialan rekonon kiel minoritata lingvo ĝuas ankaŭ la romaa lingvo, kvankam la minoritato mem oficiale ne estas rekonita. Romaoj kaj sintioj tamen loĝas en Nederlando jam de sescent jaroj kaj estas sendube aŭtentike nederlanda lingvogrupo. Tiu ĉi lingvo estas ĉefe parola idiomo, sed ekzistas ankaŭ poetoj en la romaa kaj romaoj kaj sintioj kiuj verkas etnan poezion kaj prozon en la nederlanda. Alia etna lingvo, la jida, jam malaperis sed ne sen spuroj: ĝi grave influis la nederlandan lingvon, precipe ties amsterdaman dialekton. Ankaŭ kelko da romaaj vortoj jam delonge nestas en la nederlanda. Krom tiuj ĉi lingvoj kun diversaj oficialaj statusoj, en Nederlando hejmas pluraj aliaj lingvoj kaj dialektoj. La parolantoj de la zelanda idiomo/dialekto aspiris akiron de sama statuso kian jam havas la limburga kaj la nedersaksa, sed tio ne estis oficiale aprobita. Kompreneble, la lingvo tamen ekzistas, eĉ se eblus diskuti pri tio ĉu temas pri lingvo aŭ “nura” dialekto, samkiam temas pri la limburga kaj nedersaksa. Tiuj ĉi idiomoj parolatas laŭlonge de la nederlanda-germana landlimo, kaj plurloke ne eblas diri ĉu iu dialekto apartenas al unu aŭ la alia lingvosistemo. Iusence eblas do diri ke oni parolas la nederlandan ankaŭ en Germanio aŭ inverse, germanajn dialektojn en Nederlando. Temas pri bergaj, neder-rejnaj kaj diversaj platdiĉaj dialektoj. La nedersaksa kaj platdiĉa estas esence unu lingvo. Ĉiuflanke de la landlimo gravan influon sur la dialektojn havas la respektivaj naciaj lingvoj, pro kio ili nuntempe ja malsamas en tiu senco ke pli taŭgas paroli pri neder-saksaj kaj german-saksaj dialektoj. Tiuj idiomoj, parolataj en la nordorienta Nederlando kaj la tuta norda Germanio, ne evoluigis apartan formon de skriba normlingvo, kvankam ja oni verkas kaj literaturas en ties dialektoj. La normnederlanda baziĝas sur frankaj dialektoj de la provincoj Holando (Norda kaj Suda), Utreĥto kaj la okcidenta parto de Gelderlando en Nederlando kaj Brabanto en Nederlando kaj Belgio. En Belgio oni grandparte transprenas la lingvon de Nederlando sed ja kun certa Brabanta koloro kaj respekto por lokaj karakterizoj kaj lingvaj tradicioj.

Krom la origine “nederlandaj” idiomoj en la Reĝlando Nederlando oficialan statuson havas ankaŭ la papiamenta kaj la angla en Arubo kaj la Nederlandaj Antiloj. La papiamenta estas unu el la t.n. kreolaj lingvoj, kies leksika bazo estas portugal-hispana sed strukturo atestas pri la afrika origino de ĝiaj parolantoj kaj montras influojn de okcidentafrikaj lingvoj. Tiun lingvon oni parolas en la t.n. “subaventaj insuloj” aŭ ABC-insuloj (Aruba, Bonaire kaj Curaçao). En ĉiu el la tri insuloj la lingvo havas propran varianton de sia nomo (Aruba: papiamento; Bonaire: papiamen; Curaçao: papiamentu; / nederlande: papiaments), kaj ankaŭ ekzistas du variantoj de la normlingvo, respektive ortografio (arubanoj preferas la etimologian, dum en Curaçao oni uzas fonemike bazitan ortografion). En la ceteraj tri nederland-antiliaj insuloj — St. Maarten, St. Eustatius kaj Saba — oni parolas specon de angleska kreolo, kaj la angla estas oficiala tie, apud la nederlanda, la lingvo de la registaraj instancoj. Do, sume, la Reĝlando Nederlando havas kvar oficialajn lingvojn — nederlanda, frisa, papiamenta, angla — kaj tri rekonitajn etnajn/regionajn lingvojn — romaan, limburgan kaj nedersaksan. La lastaj tri lingvoj estas ĉefe parolaj idiomoj, sed ili ja posedas ankaŭ interesan literaturon, tamen ne unikan lingvonormon. La plej vigle vivanta kaj publike vaste uzata estas la limburga.

La frisa lingvo ja estas kompleta en tiu senco, kiel skriba kaj parola lingvo de la Nederlanda provinco Frislando. Pli ol 80% de la frislandanoj parolas la lingvon kaj pli ol 90% komprenas ĝin. Bedaŭrinde, nur trideko da procentoj povas ankaŭ skribi la lingvon kaj eĉ malpli da frisoj ja faras tion. Do, ankaŭ la frisa estas grandparte parola idiomo kiu ne plene kovras ĉiujn kampojn de la publika vivo. Sed frisoj estas fortika specio kun granda amo al sia lingvo. Frislando, eĉ se malgranda lando kun ĉ. 400 000 loĝantoj, ne estas unulingva. Esence temas pri du frisaj lingvoj: la “vera” frisa kaj la t.n. urbfrisa. La urbfrisa estas fakte miksita lingvo holandafrisa, kiu ekestis en la plej grandaj urboj de Frislando kiel rezulto de kontakto inter la (nord)holanda kaj la frisa. Tamen la urbfrisa estas malsama miksita lingvo ol la t.n. okcidentfrisa holanda dialekto parolata en Norda Holando, kiu estas klare nordholanda kun certa frisa bazo. Simila miksita lingvo estas la dialekto de la komunumo Bilt en Frislando, idiomo de holandaj migrantoj en tute frisa ĉirkaŭaĵo. La ingrediencoj estas ĉiam la samaj sed la recepto ja alia! En la sudorienta Frislando parolatas la stelingverfa dialekto de la nedersaksa, ja ankaŭ mikslingvo iusence, sed ĉi-foje temas pri la kombino nedersaksa kaj frisa. Similan recepton, sed kun alia rezulto, ni renkontas en la plej nordokcidenta angulo de Germanio, Orienta Frislando, kie parolatas la orientfrisa, idiomo forte influita de la apuda platdiĉa (nedersaksa). Krom la orientfrisa (la nederlandan frisan oni ofte nomas okcidentfrisa) ekzistas ankaŭ la nordfrisa, parolata sur germaniaj insuloj inter Frislando kaj Danlando. La tri frisaj idiomoj tiom diferencas inter si ke oni povus paroli pri tri frisaj lingvoj, sed la okcidenta (do tiu en Nederlando) estas la plej vivipova kaj la plej parolantoza.

Apud tiuj ĉi lingvoj kun certaj oficialaj statusoj, en Nederlando parolatas multaj aliaj lingvoj. Sur la stratoj de nederlandaj urboj oni povas aŭdi diversajn surinamajn lingvojn; ni ne forgesu ke Surinamo estis nederlanda kolonio, same kiel Indonezio. El la surinamaj lingvoj la plej konata estas “sranan” aŭ sranan-tongo, angle-afrike bazita kreola lingvo, kiu estas lingvo de pluraj kreolaj surinamanoj sed ankaŭ komuna lingvo de plimulto de la ceteraj Surinamanoj kiuj parolas sarnami (parte kreoligita hindustana dialekto) aŭ iun el la ĉinaj lingvoj/dialektoj: hakka, mina, kantona k.s. Kompreneble surinamaj kaj nederlandaj ĉinoj kaj hindustananoj (hinduoj kaj islamanoj) uzas ankaŭ la normlingvojn de siaj nacioj, la ĉinan, hindan kaj urduan. Aliaj surinamanoj uzas la javan aŭ iun alian indonezian lingvon, respektive iun el la pluraj surinamaj indianaj aŭ aliaj kreolaj lingvoj (ekz. la saramakanan). Sed ja ĉiuj surinamanoj parolas perfekte la nederlandan, kvankam ofte kun aparta akĉento, ĝenerale ŝatata en Nederlando. Krom la surinamanoj grava etna kaj lingva grupo estas indonezianoj kaj papuanoj, inter kiuj la plimulto parolas la indonezian (ni diru, malajan) lingvon, kiel ekz. la molukanoj.

Nikola Rašić (daŭrigota)

Solena Fermo

La kongreso ĉe sia fino

Sabaton matene je la deka horo okazis en la salono Zamenhof la ferma solenaĵo de la 93-a UK.

La UEA-prezidanto Probal Dasgupta bonvenigis la kongresanojn, prezentis la surpodiajn gastojn kaj petis la ĉeestantojn omaĝi per silenta minuto (vidu la apudan foton) la forpasintojn: eksprezidanton de UEA Lee Chong-Yeong; honorajn membrojn Aref Azari, Elvira Fontes kaj Claude Piron; UEA-oficiston Marvin Stanley; kaj aliajn membrojn kaj aktivulojn, forpasintajn post la antaŭa UK.

Sekvis raportoj de Barbara Pietrzak pri la kongresaj laboroj (p. 186) kaj pri la Belartaj kaj Oratora Konkursoj fare de Claude Nourmont. István Ertl prezentis la premiitojn de la fondaĵo Antoni Grabowski kaj la estraranoj Hori Jasuo kaj Loes Demmendaal transdonis diplomojn al la ĉi-jaraj movadaj premiitoj, honor igitoj, diplomitoj kaj subvenciitoj (detaloj venontnumere).

Barbara Pietrzak prezentis gravan dokumenton, la gratulrezolucion de la Pola Parlamento omaĝe al la centjariĝinta UEA, post kio Ranieri Clerici en sia omaĝa interveno lige kun la decembra 60-jariĝo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj rememorigis pri la esperantisto Ralph Harry, ambasadoro de Aŭstralio kaj kunverkinto de la deklaracio.

La laborsesiojn pri la kongresa temo sumigis ĝia reĝisoro A. Giridhar Rao. José Antonio Vergara prezentis la kongresan rezolucion kaj sian ferman paroladon (legu apude) faris la UEA-prezidanto Probal Dasgupta.

La kongresan flagon transprenis el la manoj de Ans Bakker ten-Hagen, prezidanto de la Bjalistoka LKK Aleksander Sosna kaj la honora civitano de Bjalistoko L.L.C. Zaleski-Zamenhof.

Venis tempo por floroj, kisoj kaj aplaŭdoj al la Roterdama LKK, kiel dankesprimo pro la bone farita laboro. Al la podio venis la infanoj el la ĉi-jara Internacia Infana Kongreseto. Komuna kantado de la himno La Espero kaj la sekva martelbato de Probal Dasgupta metis punkton post la 93-a Universala Kongreso de Esperanto en Roterdamo.

Ferma parolado de la prezidanto

Karaj kongresanoj,

Vi bone memoris dum la tuta kongreso, ke ni festas la centjariĝon de UEA. Certe multaj el vi memoras ankaŭ, ke ĝuste en tiu ĉi 26-a de julio, en 1887, aperis en Varsovio ruslingva libreto kun la titolo “La internacia lingvo”, Meĵdunarodnij Jazyk, kiu ĉion ŝanĝis, kaj ŝanĝis ne nur por ni, kiuj rekte lernis kaj uzas Esperanton. Esperanto lampas sur la mondon, kaj ni havas la belan sonĝon, ke tiu lampo iĝos pli granda kaj vastluma. Kiamaniere tiun sonĝon esprimas nia jubileanta Asocio? Ĉu nur kantante la himnon ni mencias la belan sonĝon de l’ homaro?

Antaŭ tridek jaroj frapis nin la unua grava poemo de Esperanta poeto, kiu poste akiris grandan renomon. En tiu poemo “La turoj de l’ ĉefurbo”, Mauro Nervi skribis: “Kie mi kaŝas miajn sonĝojn? En la cerbo, en la cerbo.” Dum la dudeka jarcento ni efektive esperis, ke Esperanton baldaŭ parolos la ĉefurboj de la mondo, kaj ni okupiĝis konstrui taŭgajn turojn, por ke tie loĝu nia kara lingvo, kiu morgaŭ aŭ postmorgaŭ bezonos esti kapabla senprobleme pompi. Pro tio niaj sciencistoj pretigis terminarojn. Pro la sama kialo Ivo Lapenna reliefigis por ni la gravecon de la retoriko. Kaj kial mi uzas tiun esprimon, evidente eĥan al “La graveco de la fideliĝo”, titolo de esperantigita teatraĵo de Oscar Wilde? Kompreneble ĉar estas mia asociana devo reklami al vi tiun eron el la katalogo de la Libroservo de UEA. La reklamemuloj aperis kelkajn jardekojn post la juna Lapenna, sed ankaŭ ili okupiĝis konstrui turojn por nia esperate ĉefurba lingvo. Mallonge dirite, ĉiuj kunlaboris por konstrui retorikan kastelon. Kaj en tiu cerba konstruaĵego ni kaŝis niajn sonĝojn.

Sed, geamikoj, la sonĝoj malpli similas al kasteloj ol al nuboj. Ekzemple, la nuboj, el la buŝoj de homoj en viaj ŝatataj bildstrioj — tiuj nuboj, en kiuj sidas la dialogaj tekstetoj. La Esperanta sonĝo imagas konversaciojn, ne kastelojn.

Tial, kiam mi persone sonĝas pri feliĉa kaj frukta dua jarcento de nia Asocio, mi ne fantazias eĉ pli ampleksan tegmentegon super 369 landaj asocioj kaj 478 fakaj asocioj. Mi sonĝas pri asocio en supla kaj kapabla dialogo kun diversaj partneraroj. Vere supla UEA laŭ mi kapablu traduki inter la tre diversaj bezonoj de komencantoj kaj de pintuloj, de la poetoj kaj de la inĝenieroj, de la mondsavantoj kaj de la maldiligentuloj.

Vi certe vidas, ke mi interalie pensas pri la reta mondo kaj pri elektronikaj interligiĝoj. Tamen ne nur pri tio temas la malkastela konversaciemo. Mi sonĝas pri asocio atentema al ĉiaj handikapitoj. Ni jam havas en la Asocio iom da sistema atentemo al la blinduloj. Ekde d-ro Javal, kiu en la franca periodo de Esperanto petis forigon de la supersignoj, la esperantista atentado al la nevidantoj estas io jam centjara. Tamen la neaŭdantoj ankoraŭ ne trafis nian seriozan tagordon. Kien tiu ĉi manko puŝu nin? Ĉu kiel kutime al strategiaj solvoj?

Se jes, niaj solvistoj sendube rapidos definitivigi kiel internacian uzendan unu el la gestolingvaj adaptoj de Esperanto, kaj tiel bone dresos nin ke ni aspektos kiel tute naturaj partneroj de ĉiaj gestlingvanoj. Se tio okazos, mi certe kunaplaŭdos kun vi ĉiuj. Tamen vi misaŭdas min, se vi pensas, ke mi pledas nur por pligrandigo de la listo de handikapitaroj kaj malplimultoj, kun kiuj ni estu en malinsultaj rilatoj. Mi parolas pri ŝanĝo de sintenoj.

Praktika amikiĝo al tiu aŭ alia handikapitaro estas certe dezirinda kaj tute en ordo. Sed mi aparte sonĝas, ke ni principe malfermiĝu al la ideoj en la klasika novelo de Tolstoj, “Per kio la homo vivas”. Tiu novelo instruas, ke vi kaj mi ofte ne antaŭscias, kion ni bezonos, kaj ke do la strategia pensado ne plene esprimas nian homecon. Niaj bezonoj neatendite draste ŝanĝiĝas tra kaj trans niaj vivocikloj — eĉ pro holokaŭstoj kaj aliaj katastrofoj — kaj la homa medio de reciproke helpemaj najbaroj subtenas nin, ĉar estas nature por homoj finfine lerni ami unu la alian. La handikapoj estas nur ikonaj ekzemploj de la konstanta bezono pri helpo.

Miaj praktikaj kaj konkretaj scioj estas tre limigitaj. Mi atendos multon lerni de vi. Multaj el vi pli bone ol mi sekvas la evoluojn okazantajn en la mondo. Ĉu estas vere, kiel mi ie aŭdis, ke post la epoko de fortaj ŝtatoj kaj potencaj privataj entreprenoj nun sekvos epoko de sentemo pri la bezonoj de handikapitoj danke al tiaj donacemaj riĉuloj kiel Bill Gates, Vilhelmo Pordegoj? Ĉu malfermos novajn pordegojn por Esperanto la etoso de tia donacemo? Miaj antaŭirintoj diris al vi: “Konstruu kun ni.” Mi mem diras: “Sonĝu kun mi.” Kaj por malpliigi la riskon de troa dozo de mia malpraktikeco, mi plejparte lasas vin en la bonaj manoj de miaj multe pli praktikaj sed samtempe viziemaj gekolegoj en nia bunta kaj kapabla estraro. Bonvolu aplaŭdi ilin! [Ĝenerala aplaŭdado.] Mi dankas vin pro via ofta evidentigado de via afabla kaj malavara fido al via nuna estraro. Karaj membroj, bonvolu amase retmesaĝi al la retlisto uea-membroj pri viaj propraj vizioj por la Asocio — kaj tiucele bonvolu aliĝi al tiu listo. Ni vere volas dialogi kun aliaj, sed unue ni konversaciu inter ni mem. Antaŭdankon!

Sojle de nova laborperiodo

Denove en niaj manoj troviĝas la septembra numero de la revuo Esperanto, tradicie bunte retrorigardanta al nia plej grava asembleo de la jaro, kiu estas la Universala Kongreso de Esperanto — ĉi-foje aparta, ĉi-foje jubileanta la 100-jariĝon de UEA en ĝia sidejo, Roterdamo.

Sed en septembro ni ne povas sole retrorigardi, ni devas tuj eklabori por enkontigi kaj multobligi la sukcesojn ĵus notitajn kaj plani agadojn por la plej proksima periodo, kaj eĉ pli, por la periodo ĝis la laŭvica UK, en 2009, ĉi-foje denove en Pollando.

Kvankam ne okazis aparta kampanjo pri la postkongresa raportado, jen periodo, kiam en nia interna kaj ekstera laboro ni povas utiligi la ĵus okazintan Universalan Kongreson en Roterdamo, ĝiajn decidojn kaj eventojn ligitajn kun ĝi kaj kun nia jubileanta UEA. Interne por raporti al la membroj de niaj grupoj kaj kluboj — kiuj ne povis ĝin partopreni — pri interesaj prelegoj, renkontiĝoj, diskutoj. Same lige kun la asocia jubileo, kiel ankaŭ lige kun la kongresa temo. Ekstere por kontakti la nacilingvan publikon de nia urbo, urbeto, regiono (inkluzive ĵurnalistojn) kaj rakonti pri nia eksterordinara sperto dum unu semajno de la jaro, dum kiu ni renkontis preskaŭ du mil geamikojn el pli ol 70 landoj kaj povis komuniki kun ili sen iu ajn diskriminacia lingva baro.

Ni ne kaŝu, ke ni amuziĝis kaj ĝuis belan tempon, sed ni ne forgesu aldoni, ke ni samtempe laboris per diskutoj pri la kongresa temo kaj forumkunsidoj pri la estonteco de UEA.

Ĉu la 100-jara UEA povas esti interesa por nia ekstera kunparolanto? Tutcerte, se ni memorigos, ke printempe mondaj informagentejoj vaste informis, ke UEA troviĝas inter la kandidatoj por la ĉi-jara Nobel-premio por paco. Certe, se ni mencios la omaĝrezolucion de la pola parlamento lige kun la jubileanta UEA, kiu de la kongresanaro estis akceptita per tondra aplaŭdo! Cetere, ĉu ne estus bele gratuli pro ĝi la prezidanton de la pola parlamento? Se oni ne faris tion ankoraŭ kaj tamen ŝatus — jen la adreso: Pan Bronisław Komorowski, Marszałek Sejmu RP, Ul. Wiejska 4/6/8, 00-922 Warszawa, Pollando, aŭ elektronike: l...@sejm.gov.pl. Se ĉi-okaze oni esprimus rekonon por la laboro de la informanta pri Pollando de preskaŭ 50 jaroj E-redakcio de Pola Radio sen multa parolo oni reliefigus ĝian signifon en la tuta informa politiko pri Pollando. Skribu tiun leteron prefere en via nacia lingvo (sed se temas pri lingvo vere malofta en Eŭropo ne hezitu uzi la anglan), eventuale aldonante la version en Esperanto.

Sed, eble nian eksteran alparolaton pli interesas la kongresa temo? Ni rimarkigu, ke en sia salutmesaĝo la Ĝenerala Direktoro de Unesko atentigis, ke “kongrue kun la senĉesaj klopodoj faritaj de ĉiuj esperantistoj en la mondo tra la lastaj jardekoj, la 93-a Universala Kongreso de Esperanto reprezentas unikan kontribuon al la afero de lingva diverseco”. Kaj tamen fine ni aldonu, ke efektive per sia rezolucio la kongresinta esperantistaro instigas ĉiujn agnoski la esencan valoron de lingva diverseco kaj proponas al la monda komunumo science esplori la rolon de Esperanto en pli efika kaj justa komunikado. Ĉiuj ĉi argumentoj daŭre estas utiligeblaj ne sole en niaj kontaktoj kun nacilingvaj ĵurnalistoj. Ekzemple en multaj eŭropaj landoj esperantistoj certe volos uzi ilin por siaj poreksteraj aktivadoj lige kun la Eŭropa Tago de Lingvoj (la 26-a de septembro) kaj lige kun la daŭranta Eŭropa Jaro de Interkultura Dialogo. Ni tamen memoru, ke la Internacia Jaro de Lingvoj daŭras tutmonde — do ankaŭ por niaj pliaj agadoj en ĝia kunteksto taŭgos tiuj relative novaj argumentoj. Jen kelkaj praktikaj konsiloj por la informa laboro sojle de nia nova laborperiodo.

Mi, kiel estrarano pri informado, daŭre atendas reagojn al la demandaro direktita en junio al la Landaj Asocioj, demandaro ebligonta orientiĝi, kiel efektive statas la informa laboro en la unuopaj landoj kaj kian helpon oni atendas de UEA. Krom tio ne hezitu informi pri viaj sukcesoj kaj atingaĵoj.

En septembro komenciĝas ankaŭ novaj instruperiodo kaj E-kursoj. En niaj studprogramoj ni koncentriĝu ne sole sur la instruado de Esperanto. Ni instruu pri ĝi elmontrante ankaŭ ĝian signifon por la interkultura dialogo. Ni instruu pri nia pli-ol-100-jara movado kaj nia 100-jariĝinta asocio. Ni instruu ankaŭ pri la E-komunumo kaj ĝia kulturo. Sed en tiu nova laborperiodo ni ne forgesu, ke ne informante nin reciproke pri niaj laboro kaj klopodoj, pri niaj sukcesoj sed ne nur, ni riskas vanigi niajn streĉojn kaj klopodojn. Ni faras ilin ne por ni mem, sed por la prospero de nia tuta komunumo. Tiel ni inspiru unu la aliajn per tiuj informoj kaj ne kaŝu ilin nur por la propra, plej proksima medio.

Barbara Pietrzak

Kongresfina Resumo

Roterdamo superrigarde

Karaj kongresanoj,

Denove mi frontas malfacilan taskon kelkfraze doni superrigardon de la kongresaj laboroj, ĉi-foje de la 93-a Universala Kongreso de Esperanto. Kongreso aparta — ne sole pro la fakto, ke ĝi okazis en la urbo, en kiu sian sidejon havas UEA, kvankam sendubajn emociojn elvokas la konscio pri la fakto, ke nia roterdama domo samaĝas kun la Unua Libro, lanĉita ĝuste antaŭ 121 jaroj.

Sed emocimotivoj estas pliaj. Unuavice la fakto, ke nia asocio festas sian 100-jaran jubileon kaj — kiel informis printempe diversaj informagentejoj — UEA troviĝas inter la kandidatoj por la ĉi-jara Nobel-premio por paco. Aliflanke antaŭtage de nia jubilea kongreso la pola parlamento omaĝis la 100-jariĝantan UEA. La konscio pri tio tutcerte akompanis multajn el ni en labormomentoj kaj dum amuzo, kaj evidente tutaparte dum la organizitaj vizitoj en nia bela, renovigita sidejo ĉe Nieuwe Binnenweg 176. Ili komenciĝis jam sabate kaj entute dum la kongresa semajno nia UEA-domo gastigis preskaŭ 700 kongresanojn.

Evidente temas pri konsiderinda parto de entute 1845 kongresanoj el 73 landoj de la mondo, kiuj venis por la plej grava esperantista asembleo de la jaro. Ne sole por jubilei, ne sole por rerenkontiĝi kun profunda konscio pri nia “granda rondo familia”, sed ankaŭ por labori.

Tutcerte nian organizan konscion devas influi la defiaj demandoj el la ĉi-jara festparolado de prof. Humphrey Tonkin pri “UEA centjara”. Al ĉi tiu temo estis dediĉitaj apartaj du kunsidoj sub lia gvido en la daŭro de la kongresa semajno. En la dua kunsido oni diskutis pri la estonteco. Post podia diskuto la ĉeestantoj interŝanĝis opiniojn en ok malgrandaj grupoj. Ĝenerale oni konsentis, ke UEA devas adaptiĝi al la novaj komunikmetodoj, unue per investo en modernaj ekipaĵoj por la oficejo, due per plibonigo de sia retpaĝaro, trie per komunikado kun la membroj kaj informado al la publiko per la reto. La ĉefa funkcio de UEA — laŭ la plimulto de la ĉeestantoj — estas disvastigo de Esperanto, inkluzive altigon de la lingva nivelo. UEA ne faru ĉion mem, sed rolu kiel faciliganto de laboro de diversaj E-organizaĵoj. Ĝi estu pli malferma ĝenerale — en siaj kongresoj, en siaj membro-kategorioj, kaj precipe en sia funkciado. La reto ebligas inkluzivigon de ordinaraj membroj en planado kaj decidoj. La Libroservo de UEA regalis nin per du eldonaĵoj ligitaj kun la 100-a jubileo: Tuj apude de Humphrey Tonkin, havebla ekde la komencaj kongresaj tagoj kaj Utila estas aliĝo — Tra la unua jarcento de UEA de Ulrich Lins, aperinta fine de la kongresa semajno kaj tuj amase ekvendiĝinta.

La ĉi-jara, jam la 3-an fojon organizita Movada Foiro konfirmis sian lokon en la kongresa programo, donante la ŝancon prezentiĝi al kelkdeko da organizoj, ne ĝenante tamen ĉi-foje interkonan la karakteron de la vespero.

Kvankam al Roterdamo ni impetis por la jubileo de nia organizo, la kongresa temo “Lingvoj: trezoro de la homaro” ligiĝis same kun la lingva konscio de nia komunumo, kiel ankaŭ kun la deziro kontribui al la Internacia Jaro de Lingvoj, proklamita de UN por 2008. La kongresa rezolucio enhavas kernon de la konkludoj sekvintaj el la traktado de la kongresa temo dum 3 kongresaj sesioj, reĝisoritaj de Giridhar Rao.

Interesaj kongresiniciatoj rapide hejmiĝas kaj riĉigas la kongresan programon. En Roterdamo jam la 6-an fojon okazis Kleriga Lundo. Inter 15 prelegetoj amase frekventitaj, ne malpli ol 6 rilatis al temoj ligitaj kun informado kaj komunikado. Tion, kiel estrarano pri informado mi ne povis ne rimarki, kiel fakton plej bone atestantan pri la kreskanta konscio de nia komunumo devi ne nur informi pri Esperanto, sed ankaŭ pri tio, ke oni faru tion en maniero profesinivela, konforma al la plej bonaj teknikoj de la publikrilata komunikado.

La 93-a UK tradicie, kiel ĉiuj ceteraj UK-oj, rolis kiel plurnivela edukejo. edukado.net okazigis 16 duŝtupajn paroligajn lingvolecionojn kaj rikoltis apartajn spertojn dum sia Metiejo, kie la publiko havis la okazon i.a. renkonti la kunlaborantojn de la retejo. La Metiejo montriĝis ripetenda sekvajare. Krome okazis Cseh-seminario kun 10 partoprenantoj el 9 landoj, Esperantologia Konferenco, Internacia Kongresa Universitato, kiu en sia 61-a sesio kun Wim Jansen kiel rektoro prezentis 6 prelegojn. Tiuj de profesoroj Hans Michael Maitzen, John Wells kaj Bengt-Arne Wickström servis samtempe kiel sesioj de AIS. Ni aldonu ĉi-okaze, ke la publika kunsido de Akademio de Esperanto sub la gvido de ĝia prezidanto prof. Wells, havis aparte viglan kaj aferkernan enhavon.

La 6-hora Tago de la Lernejo liveris apartan okazon trakti per 17 prelegoj diversajn facetojn de ĝia tegmenta temo “La pedagogia valoro de Esperanto”. Oni ne sole kleriĝis, sed ankaŭ volis konfirmi siajn konojn oficiale. La Internaciaj Ekzamenoj de UEA-ILEI vekis intereson ĉe multaj kongresanoj. Ekde ĵaŭdo 13 el ili estas posedantoj de 3 elementaj kaj 10 meznivelaj ekzameno-atestiloj. Koran gratulon al ĉiuj!

La arta programo de la roterdama kongreso ebligis ĝui kaj reĝui variajn talentojn de multaj esperantlingvaj artistoj, ne sole dum la Nacia kaj Internacia Artaj Vesperoj, sed ankaŭ en la daŭro de la tuta semajno. Apartan lokon tutcerte ĉi-jare havis en la kongresa programo la piankoncerto de Frank Muschalle, privata donaco de Helmut Klünder al la 93-a UK por soleni plian 100-jaran E-jubileon, tiun en la propra familio.

La 93-a estis ankaŭ la okazo konkursi pri arto, ekzemple denove pri la arto oratori. Solenan kadron — kiel kutime — havis la anonco de la rezultoj en niaj Belartaj Konkursoj.

Kvankam por ĉiuj el ni Roterdamo (“Rotown magic” de Honora Komitatano Jules Deelder legiĝos en la oktobra numero) estas korproksima kiel UEA-sidejo, sed ĉu ni vere scias multon pri Nederlando kaj nederlandanoj? Al Nederlando kaj temoj rilataj kun ĝi kondukis nin 6 prelegoj traktantaj aktualajn demandojn, sed ja ankaŭ la gravan kontribuon de nederlandanoj al la intelekta kaj kultura heredaĵo de la homaro. Al la nederlandanoj kondukis nin krome la jam antaŭkongrese aperinta Ksenofobia gvidlibro al la nederlandanoj, tre bone vendiĝanta inter la libroj dediĉitaj al Nederlando en la kongresa libroservo. La libroservo funkcios ankoraŭ post la fermo de la kongreso, tiel do nun ne eblas sumigi ĝiajn sendubajn sukcesojn, sed estas agrable noti, ke inter la plej bone vendiĝantaj libroj troviĝas tiu de Roman Dobrzyński pri Bona Espero.

Ankaŭ ĉi-jare ni venis por la Universala Kongreso ne sole por rendevui kaj jubilei, sed ankaŭ por labori. La Komitato kunsidis dufoje, sabate kaj vendrede, traktante la plej gravajn taskojn, kiujn frontas nia 100-jara asocio. Ĝi atribuis la Honoran Membrecon al longjara Ĝenerala Direktoro de UEA kaj redaktoro de Esperanto, Simo Milojević. Ĝi akceptis novan Landan Asocion kun la nomo Asocio Nacia por Esperanto en Burundio, tiel ke nun la nombro de ĝiaj LA-oj egalas al 69. Ekde dimanĉo ĝis ĵaŭdo vigle debatis dum siaj kunsidoj subkomitatoj, kelkfoje superante la disponigitan labortempon, kun la ĉefa celo rerigardi la faritajn laborojn post la Jokohama UK kaj taski al la estraro novajn laborrekomendojn. La estraro laboris ĉiutage kaj inter la alprenitaj decidoj la plej atendata de ĉiuj estis tiu pri la kongresurbo de nia 95-a UK en 2010. Kun granda ĝojo mi ŝatas anonci, ke ni kongresos en Havano.

La kongreso, ankaŭ en Roterdamo, estis la okazo por multaj fakaj asocioj aranĝi siajn kunvenojn kaj renkontiĝojn. Dum ĉi tiu kongreso Esperantlingva Verkista Asocio transformiĝis en Akademion Literaturan de Esperanto. Apartan signifon en la kunteksto de la faka agado havis la ĉi-jara Terminologia Forumo, kiu traktis la temon “Lingvokultivado sur la faka kampo: persista defio por Esperanto”.

La sepkapa LKK, kunlabore kun la CO kaj kelkdeko da volontuloj, efektivigis grandegan streĉon por okazigi la kongreson en maniero glata kaj kompetenta. La kongresa kuriero Jubileanto spegulis multajn eventojn el la riĉa kongresa programo kaj ekde la unua numero ĝis la 6-a estis konsultebla ankaŭ pere de la kongresa retejo.

La Roterdama UK ne pasis seneĥe. Viglis kontaktoj kun nederlandaj amaskomunikiloj, kio fruktis per gazetaraj artikoloj, radioelsendoj, televidaj programoj kaj informoj en agentejaj retejoj. Tripersona skipo de la E-Redakcio de Pola Radio ĉiutage pretigis dumkongresajn retajn sonraportojn por la tutmonda esperantistaro.

Ne mankis programeroj ĝueblaj de gejunuloj; baldaŭ espereble, mallonge ni renkontiĝos kun infanoj el la ĉi-jara IIK. Kaj tio memorigas, ke nia plurgeneracia E-komunumo devas senĉese zorgi pri sia demografio konforme al la devizoj de la Strategia Plano: informado, instruado, utiligado, inkluzive plijuniĝon.

La tempo de la utiligado, alivorte laboro, la tempo de la ĝuado dum nia jubilea UK en Roterdamo proksimiĝas al la fino. La 100-jara UEA kaj la monda esperantistaro jam alrigardas la jubileon de la venonta jaro.

Venu amase al Pollando por kunfesti la 150-an naskiĝdatrevenon de la kreinto de nia lingvo en la naskiĝurbo de d-ro Ludoviko Zamenhof, en Bjalistoko.

Barbara Pietrzak
Ĝenerala Sekretario de UEA

[FORIGITA!: bildo]

La kongresa libroservo

[FORIGITA!: bildo]

La Metiejo de edukado.net

[FORIGITA!: bildo]

Koncertas Ĵomart, Nataŝa kaj Carina

[FORIGITA!: bildo]

Gaja atmosfero ĉe la budo de Pola Radio

[FORIGITA!: bildo]

Dalia Pileckienė kun “la nepo”

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti kun la premio

Revuo Esperanto 2008 10

Malferme

Denove reprezentitaj en Ekonomia Forumo

Jam la trian fojon ni estis reprezentitaj en la prestiĝa Ekonomia Forumo en la pola banurbo Krynica, de la 10-a ĝis la 13-a de septembro 2008. Denove la oficiala partnero por la forumo estis EEU (Eŭropa Esperanto-Unio), kiu prizorgis propran podian diskuton kaj aldone informstandon kun riĉaj informiloj en tri oficialaj lingvoj de la forumo: la pola, angla kaj rusa.

La ĉeftemo de la podia diskuto estis Ĉu unuiĝintaj en diverseco? Lingvolernado kaj eŭropa identeco. Gvidanto de la diskuto estis Barbara Pietrzak, kiu nome de UEA enkondukis la temon kaj kontribuis per gravaj informoj rilataj al Esperanto kaj ĝiaj propedeŭtika kaj identecoforma valoroj. Aliaj diskutantoj estis la EEU-estraranoj Zlatko Tišljar, Georgo Handzlik kaj Peter Baláž (ĉiuj kvar sur la foto).

La Forumo donas ankaŭ gravan kaj raran eblon diskuti kun gravaj personoj de politiko, ekonomio, diplomatio ktp. Tiel okazis ankaŭ ĉi-jare, kun relative bonaj rezultoj, ekzemple renkontiĝoj kaj interparoloj kun la eksa prezidento de Pollando Lech Wałęsa, aŭ la nuna vicĉefministro de Slovakio Dušan Čaplovič.

Feliĉa koincido kaŭzis, ke la DVD “Esperanto” (legu sur la p. 199), kreita surbaze de la mendo de la urbo Bjalistoko, aperis en Gazeta Wyborcza ĝuste dum la unua tago de la Ekonomia Forumo en Krynica kaj tiel eĉ plifortigis la efikon de la informado dum tiu ĉi aranĝo. La informado pri Esperanto estis ankaŭ ĉi-foje bunta kaj sukcesa — ĝojigas krome la fakto, ke efektive ne aŭdiĝis kontraŭstaroj rilate Esperanton. Multaj homoj taksis la ideon interesa, volis aŭdi Kial ni lernu tiun lingvon?Ĉu ĝi vere estas tiom facila por lerni? Ŝajne degelas la kontraŭstaro al la internacia lingvo.

La aranĝon ĉi-jare kunfinancis tri organizaĵoj: EEU, UEA kaj ESF. Por povi ĉeesti la aranĝon ni ŝuldas dankon al la prezidantino de PEA Halina Komar, kiu danke al siaj kontaktoj ebligis la partoprenon. Apartan dankon meritas ankaŭ la volontuloj de PEJ (Pola Esperanto-Junularo), jam regulaj deĵorantoj en la Esperanto-stando.

La EEU-estraro esperas daŭrigi tiun ĉi sukcesan prezentadon de Esperanto al ekstera publiko kaj jam nun komencas elekti temon por la venontjara forumo, kaj la podiajn diskutontojn.

Peter Baláž

UEA aktivis en la Socia Forumo de UN

UEA ĉeestis aktive en la tritaga Socia Forumo de la Homrajta Konsilio de Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo (1-3 septembro 2008), kiu traktis la malriĉecon en la mondo.

Kiel reprezentantoj de UEA partoprenis tuttempe Charmian Common kaj Stefano Keller, kaj en la unua tago Cesco Reale. En du okazoj reprezentanto de UEA intervenis alparolante la Forumon.

Post trastudo de la diskuttemoj kaj la sperto dum la unua tago, la delegitoj de UEA decidis interveni en la konkluda periodo. Krom la necesaj informoj pri la proceduro, ili ricevis tre utilajn konsilojn kaj sugestojn de Francoise Mandallaz, kunlaborantino de la ĉefo de la UN-oficejo por ligoj kun NRO-j, Ricardo Espinosa, kiu prelegis en la aprila Datrevena Simpozio de UEA pri lingvaj homaj rajtoj. “Kun s-ino Mandallaz ni jam havis agrablajn kontaktojn dum la organizado de la Simpozio. Ankaŭ ĉi-foje ŝi helpis nin, kvazaŭ ŝi deĵorus tie kiel konsilanto de la esperantistaj intervenantoj”, diras Stefano Keller.

Laŭ Keller, pro strategiaj kialoj la reprezentantoj de UEA modifis sian planon kaj anoncis sian unuan alparolon jam por la dua tago kadre de la diskuto post la parolado de Anna Biondi el la Internacia Sindikata Konfederacio. Same kiel Espinosa, ankaŭ ŝi estis konata al la UEA-delegacio kiel preleginto en la aprila Simpozio en sia rolo de vicprezidanto de la Ĝeneva NRO-komunumo.

Keller prezentis proponon de UEA pri kunlaboro por tradukado kaj disvastigo de la konkluda dokumento de la Forumo en Esperanto kaj kelkaj lingvoj aliaj ol la ses oficialaj lingvoj de UN. Post lia interveno Anna Biondi anoncis publike, ke ŝi jam havas kun si informilojn por doni al “miaj esperantistaj amikoj” por la tradukado. La duan fojon UEA intervenis en la konkluda parto, kiam Keller komencis sian paroladon per danko al la interpretistoj pro ilia signifa kaj granda laboro kaj finis memorigante pri la esperantista propono al la Forumo. Ambaŭfoje la prezidanto de la Forumo, Mousa Burayzat, konstanta reprezentanto de Jordanio ĉe UN en Ĝenevo, reagis tre pozitive. Dum paŭzo li kontente malkovris, tra la retejo de la UEA-komisiono pri Meza Oriento kaj Norda Afriko, ke la 1-a Mezorienta Kunveno Esperantista meze de aprilo okazis ĝuste en lia lando.

Ankaŭ aliaj ĉeestantoj interesiĝis pri Esperanto post aŭdo pri ĝi kaj prenis informilojn ekspoziciatajn ĉe la enirejo de la salono. Stefano Keller kaj Charmian Common rakontas: “Ni rimarkis, ke nia duopa ĉeesto havis pozitivan efikon, ĉar oficistoj de UN kaj aliaj forumanoj aŭdis nin paroli inter ni en Esperanto kaj tiel povis konvinkiĝi, ke ĝi estas vera lingvo.”

La Forumo estis bona okazo por ligi novajn kontaktojn kaj plifortigi tiujn kun prelegintoj de la Datrevena Simpozio, el kiuj ĉeestis, krom Anna Biondi, ankaŭ ŝia antaŭulo kiel prezidanto de la NRO-komunumo, Renate Bloem, kaj ambasadoro Ronald Barnes el Alasko. Reprezentantoj de ŝtatoj kaj de NRO-j dum la tri tagoj kelkfoje aŭdis pri Esperanto. Interalie, antaŭ ĉiu diskutperiodo la prezidanto anoncis, kiuj intervenos, kaj rediris la nomon de la organizaĵo antaŭ ties ekparolo. La lastan tagon eĉ surtabla anglalingva ŝildo anoncis la apartenon de Charmian Common kaj Stefano Keller, sidantaj malantaŭ ĝi, al Universala Esperanto-Asocio.

La tekstoj de la esperantistaj intervenoj estos senditaj al la organizintoj de la Forumo en la oficialaj UN-lingvoj. Ekzistas ankaŭ esperanta versio, kiu servis kiel bazo por plutradukoj alilingven. La originala franca teksto de la unua alparolo estas jam rete legebla ĉe http://uri.fi/LC/. La dua interveno (kies teksto same aperos en la reto), malpli longa kaj improvizita, estas aŭskultebla rete ĉe http://uri.fi/YN/. La alilingvaj versioj kaj ĉiuj dokumentoj rilataj al la partopreno de UEA en la Socia Forum 2008 estos publikigitaj en la retejo de la Agado por Lingvaj Rajtoj (ALR) ĉe http://www.lingvajrajtoj.org/eventoj/.

[FORIGITA!: bildo]

Stefano Keller kun Verena Graf, reprezentantino de EBLUL, Eŭropa Buroo de Malpli Uzataj Lingvoj, kaj Aureli Argemí i Roca, Prezidanto de CIEMEN+, Internacia Centro por Etnaj Minoritatoj kaj Nacioj, kerno de laborgrupo pri lingvaj rajtoj, dum la laborkunsido ĉe Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo.

UEA Atentigis UN pri lingvaj rajtoj

Universala Esperanto-Asocio, kiu ĵus reprezentiĝis en la Socia Forumo de la Homrajta Konsilio de UN en Ĝenevo, estis invitita prezenti al la Konsilio deklaron pri sia starpunkto en afero, kiun ĝi trovas grava. UEA havas la rajton sciigi siajn starpunktojn ankaŭ al tiu grava organo de Unuiĝintaj Nacioj pro sia oficiala statuso de Neregistara Organizaĵo en specialaj konsultaj rilatoj kun la monda organizaĵo. La aktuala deklaro de UEA temas pri lingvaj homaj rajtoj kaj estis submetita al la 9-a sesio de la Homrajta Konsilio en Ĝenevo (8-26 septembro) en la angla, franca kaj hispana lingvoj. Ĉi-sube sekvas ĝia Esperanta versio.

[FORIGITA!: bildo]

Mousa S. Burayzat, prezidanto de la Socia Forumo (organizita de la Homrajta Konsilio, 1-3 sept 2008), helpe de Stefano Keller (komisiito de UEA ĉe UN), malkovras la retan mondon de Esperanto kaj ekscias pri ekzisto de movadanoj en lia lando, Jordanio. Dum paŭzo de la kunsido ĉe Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo.

La starpunkto de UEA pri lingvaj rajtoj

Lingvaj rajtoj estas esencaj por ĉiu popolo, sendepende de la grandeco de ties membraro. Tiuj ĉi rajtoj devas esti protektataj precipe por malgrandaj grupoj. Universala Esperanto-Asocio subtenas minoritatajn lingvojn de pli ol 100 jaroj.

La rajto de infanoj lerni sian gepatran lingvon kaj daŭrigi sian edukadon uzante sian gepatran lingvon, ne nur estas grava por ilia kulturo; ĝi estas fundamenta por ilia psika evoluo. Pluraj larĝaskalaj studoj en multaj diversaj landoj demonstris, ke se indiĝenaj kaj minoritataj infanoj estas edukataj ĉefe uzante sian gepatran lingvon kiel lingvon de la instruado dum la unuaj 6-8 jaroj (kun samtempa, bona instruado de la reganta lingvo kiel dua lingvo, fare de dulingvaj instruistoj), iliaj ĝeneralaj lern-atingoj estas pli bonaj. Krome, ili lernas la regantan lingvon pli bone ol se ilia instruado okazus per la reganta lingvo. Se ili estas instruataj en la gepatra lingvo nur unu aŭ du jarojn kaj ili poste devas transiri al la uzo de la reganta lingvo, ili povas komence sukcesi relative bone, sed proksimume ekde la kvara lernojaro ilia progreso ekmalrapidiĝas kaj la diferenco inter ili kaj la infanoj parolantaj denaske la regantan lingvon plukreskas.

Gravas ankaŭ, ke la homoj kapablu komuniki je diversaj niveloj. UEA apogas lernadon de 2, 3 aŭ 4 lingvoj, laŭ la cirkonstancoj, t.e.

  1. la gepatran lingvon,
  2. la regionan lingvon, se ĝi estas malsama,
  3. la nacian lingvon, se malsama ol la unuaj du,
  4. internacian lingvon, kiu apartenas al neniu nacio — nome Esperanton.

Esperantistoj scias, ke kiam multnacia grupo uzas unu neŭtralan, komunan lingvon, la kvalito de la komunikado estas eksterordinara. La fina celo de Esperanto estas antaŭenigi pacon inter popoloj igante la komunikadon pli facila kaj pli justa. Uzo de komuna lingvo evitigas situacion, en kiu homoj uzantaj sian gepatran lingvon havas grandegan avantaĝon super la aliaj.

Ni dezirus ke Unuiĝintaj Nacioj pripensu tion ĉi koncerne siajn proprajn kunvenojn. La diferenco estas tre evidenta, kiam oni aŭdas delegitojn, kiuj sin esprimas en la angla, la franca aŭ la hispana, kaj por kiuj tiu ĉi estas ĉu la dua ĉu la tria lingvo. Kiam ekparolas iu uzanta sian gepatran lingvon, ofte la diferenco estas frapa — tio, kion tiu ĉi diras, havas multe pli da pezo kaj allogas la atenton multe pli ol parolanto uzanta fremdan lingvon.

Referenco: Deklaro pri rajtoj de personoj apartenantaj al naciaj aŭ etnaj, religiaj kaj lingvaj minoritatoj, adoptita de la Ĝenerala Asembleo, rezolucio 47/135, la 18-an de decembro 1992. (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/dminori.htm)

Aurélien Neu, reprezentanto de Mauritanio, ĉe UN en Ĝenevo, dum kunsida paŭzo de la Homrajta Konsilio, vigle interesiĝas pri Esperanto kaj ricevas informilojn kaj klarigojn de Stefano Keller, kiu intervenis nome de UEA dum la konsilia debato.

Montrealo kaj Roterdamo aktivigis la amerikan movademon

Ĉi-jare la Amerika Komisiono de UEA revigligis sian aktivemon per du ĉefaj internaciaj eventoj, nome, la 7-a Tutamerika Kongreso de Esperanto kaj la 93-a UK, okazintaj en Montrealo kaj Roterdamo.

Por Montrealo aliĝis al la kongreso 222 homoj el 24 landoj, el ili 7 amerikaj landoj, nome Kanado, Usono, Meksiko, Kubo, Kostariko, Gvatemalo kaj Ĉilio, sed efektive partoprenis 193 kongresanoj.

Tamen la fakto, ke samtempe okazis la tutlanda kongreso de Esperanto-USA, donis unikan okazon arigi sufiĉe grandan nombron da usonaj kaj kanadaj geesperantistoj, sed aliflanke sentiĝis manko de latinamerikanoj, kiel estis antaŭvidite.

La kongresa temo estis Ekosistemoj, lingvoj, kulturoj: diverseco por daŭripova evoluo en la Amerikoj.

Dum la plurasocia malfermo, nome usona, kanada kaj tutamerika, alparolis la kongreson Phil Dorcas, Normand Fleury kaj Maritza Gutiérrez González. La kongreson salutis ankaŭ la UEA-estraranoj Hori Yasuo kaj José Antonio Vergara. Estis legita la oficiala salutmesaĝo de la Brazila Esperanto-Kongreso, samtempe sesianta en tiu sudamerika lando. Ĝi konfirmis la inviton de BEL por okazigo de la 8a TAKE en Brazilo en kunordigo kun la Amerika Komisiono de UEA. La mesaĝon sendis la prezidanto de BEL José Passini.

La kongresa programo estis tre riĉenhava pro siaj prelegoj, forumoj, praktikadoj, kurso por komencantoj, laborkunsidoj de la Amerika Komisiono, bankedo, laborkunsidoj de Esperanto-USA kaj aliaj tre variaj programeroj. La vesperaj programoj same buntis per koncertoj de invititaj artistoj kebekiaj kaj esperantistaj, kiel JoMO el Francio kaj Julián Hernández Angulo el Kubo. Rimarkinda estis la fakto ke ĉi-foje la membroj de la Amerika Komisiono de UEA en granda plimulto havis la okazon kunsidi plurfoje kaj plani estontajn agadojn, prezenti al la kongresanoj diversajn projektojn, interalie pri la agado ĉe lokaj kluboj, aparte en Usono, kies asocio konkretigis proponon pri subteno de la regiona agado, planoj pri venontjara trejna seminario en la centramerika regiono kaj aliaj projektoj, kiujn popaŝe entreprenos la komisiono.

Per konkreta deklaro aperigita en la retejo www.ameriko.org kaj aparte per kongresa rezolucio, nia komisiono esprimis sian dankon al ĉiuj kontribuintoj pro la sukcesa okazigo de la 7-a TAKE. Tuj poste kelkaj reprezentantoj de la komisiono vojaĝis al Roterdamo por partopreni en la 93-a UK kaj tie prezenti la agadon kaj planojn de la regiona movado.

Inter la plenumitaj taskoj de la komisiono estis partopreno en la Movada Foiro dum la interkona vespero, kie ni dividis tablon kun IEI kaj tie kelkaj aktivuloj deĵoris por informi pri la agado de la komisiono, disdonis invitilojn por partopreni la kunsidon pri Ameriko kaj informis interesitojn pri niaj estontaj planoj.

Alia grava momento estis la kunsido pri Ameriko okazanta dum la UK, kiun partoprenis proksimume 60 geesperantistoj el diversaj mondopartoj. Ili estis informitaj pri la okazigo de la 7-a TAKE en Kanado, pri la agadoj de la komisiono, la retejo, la projekto pri venontjara trejna seminario en Meksiko, pri planoj por estonta Amerika Oficejo, aktivigo de agadoj ĉe lokaj kluboj, k.a.

Sendube, la prioritato de nia komisiono estas plifortigi la rilatojn kaj kunlaboremon inter landaj asocioj, kies movado estas vigla, forta kaj aktiva en nia regiono, kaj, aliflanke, subteni la agadon en landoj kun malforta movado, laŭeble kontribui al disvastigo de la lingvo en nia regiono kaj tre aparte en Centrameriko. Tiurilate multo farendas kaj ni konscias ke temas pri granda defio, kiu bezonas ĉies manojn.

Maritza Gutiérrez González
Kunordiganto de la Amerika Komisiono de UEA

KD “Esperanto” en rekorda eldonkvanto kun pola ĵurnalo

Rekordan kvanton de 364 000 ekzempleroj atingis eldono de la kompaktdisko Esperanto la 10-an de septembro en la pola ĵurnalo Gazeta Wyborcza. La disko estis aldonita al la gazeto kiel senpaga aldonaĵo (pagita de la urbo Bjalistoko) en la kompleta eldonkvanto de la ĵurnalo.

La diskon kreis la organizo E@I, surbaze de la mendo de la urbo Bjalistoko, kun kiu la 1-an de januaro 2008 estis subskribita oficiala kontrakto pri la pretigo de la KD.

Pluraj polaj esperantistoj aĉetadis dum la tago po 10-20 gazetojn kun la disko, celante disdoni ilin al siaj konatoj aŭ amikoj, kiel taŭgan kaj malmultekostan informilon pri Esperanto.

La ĉefa ideo de la disko estis krei informilon, kiu estu kvazaŭ komputila ludo — informilo kapabla kapti la atenton kaj amuzi, sed samtempe instrui kaj doni gravajn informojn.

La disko ŝaltiĝas kiel desegnita mapo de elpensita, kvazaŭ fabela, virtuala Bjalistoko, kun pluraj konstruaĵoj, desegnitaj laŭ originaloj, reale troviĝantaj en la urbo (la suba bildo). Sekve eblas promeni tra la urbo kaj viziti unuopajn konstruaĵojn, kie ĉiu havas sian apartan celon: lernejo, kinejo, muzikejo, E-muzeo, biblioteko... Post klako al la urbodomo aperas eĉ video-saluto de Tadeusz Truskolaski, la urbestro de Bjalistoko, kiu invitas la KD-uzantojn al la venontjara UK.

Ĉe la kreado de la disko helpis al E@I multaj esperantistoj, al kiuj E@I-teamo volas ankaŭ ĉimaniere danki.

Estonte E@I planas krei similspecan multlingvan DVD-on kun simila celo, sed por tiu projekto estos necesaj helpo kaj kunlaboro de aliaj E-organizaĵoj kaj Landaj Asocioj. En la kazo de intereso pri tia disko bv. kontakti la estraron de E@I ĉe: e...@ikso.net.

Peter Baláž

Retrorigarde al la 93-a UK

Gratultelegramo de Princino Laurentien

Akceptu miajn elkorajn gratulojn okaze de la 100-jara ekzisto de Universala Esperanto-Asocio.

La 93-a Universala Kongreso de Esperanto estu eksterordinare sukcesa evento!

Laurentien de Nederlando

(La unua frazo de la mesaĝo de la Princino estis skribita en Esperanto.)

Nacia Vespero

La Nacia Vespero malfermiĝis pere de deklamado (nederlandlingve) fare de “aŭktoro”, s-ro Jules Deelder, membro de la honora komitato kaj “nokta urbestro” de Roterdamo. Temis pri lia odo al Roterdamo.

Rotown Magic

Roterdam’ — la ne filminda.
Tro maltrankvilas ĝia fon’.
Roterdam’ — la senpasinta
sen fasadoj kun fronton’.

Roterdam’ sen romantiko
tenas blagojn for de si
sen inklin’ al poetiko
sen babil’ severas ĝi.

Filmkamerojn ĝi mallogas
senpretende, sen graci’.
Kie blokon blok’ apogas
en pala sun’ rebrilas ĝi.

Roterdam’ ne imageblas
kiel kino-iluzi’.
Roterdamo ne filmeblas.
Roterdamo estas ĝi.

(La tradukon de Wim Jansen legis Francisco Veuthey)

Poste sekvis kantoj fare de la korusoj Akordo kaj Malvo. Temis pri kantoj ekde la 16-a jarcento ĝis la 20-a jarcento. La tekstoj estis tradukitaj en Esperanton kaj aperis sur ekrano dum la kantado, tiel ke eblis facile sekvi ilin. Aŭdiĝis vario de batalkantoj, glorkantoj, mezepokaj kantoj kun pikantaj kaj nuntempaj tekstoj.

Antoinette Lammers dufoje pianludis diversajn pecojn de nederlandaj (foje roterdamaj) komponistoj, konatigante la kongresanojn kun la nuntempa nederlanda muziko de Willem Pijper, Louis van Dijk, Joop Stokkermans k.a.

Ziko van Dijk prezentis nuntempajn nederlandajn humuristojn/kabaredistojn. Kun foto en la fono, li legis iliajn tekstojn. Humuro diferencas de lando al lando. Per tiu ĉi programero la kongresanoj renkontiĝis kun la nederlanda.

Saskia Idzerda deklamis la poemon Memore al Holando de Hendrik Marsman:

Memore al Holando

Holando ... lando
de larĝaj riveroj
fluantaj lace
tra kampo ebena,
vicoj de poploj
sveltaj, gracilaj
tremantaj plumoj
ĉe horizonto serena,
kaj perditaj en
senfinaj spacoj
la farmejoj
disaj en la lando;
arbgrupoj, vilaĝoj,
turoj senpintaj,
preĝejoj kaj ulmoj
kaj nuda strando;
ĉielo malalta
kaj pro nebulo
nuance griza,
la suno pala;
kaj ĉie aŭdiĝas
la voĉo de l’ akvo,
de ĉiu timata,
minaco fatala.

(Tradukis Julia Isbrucker)

La lasta ero estis la fama kariba muziktrupo BEM (Brass Eternity Music), kiu surprizis la kongresanojn per neatendita gaja tambura muziko (sur la foto). Ili ludis en kaj ekster la salono, tiel donante al la kongresanoj la ŝancon kundanci laŭ la muziko. Pli poste en la semajno ili gajnis la “Batalon de la tamburoj”, surstrata “batalo” inter tamburgrupoj, okazanta la nokton antaŭ ol la Kariba Karnavalo pasis tra Roterdamo.

Loes Demmendaal

Libroj de la jaro

Espero,
Bero,
Voko, eĉ Impeto,
Stano,
Fonto
kaj Christian Rivière,
KAVA-PECH,
FEL, kaj FLP,
IEMW,
Libroteko Tokyo,
Mondial,
Skonpress,
LibroMondo,
Triade,
HEA,
kaj UEA.

Ne temas pri nepremiita poemo, sed pri dudeko da eldonistoj kiuj stafete prezentis siajn novajn produktojn dum la programero Libroj de la Jaro. Kion mencii, inter la tre valoraj novaĵoj?

Se mi devus elekti premiotan triopon, kiel en la Belartaj Konkursoj, certe multaj protestus, ke mi unuavice mencius anglalingvan verkegon, enciklopedion de Esperanta literaturo en la angla: Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto, kompilitan de Geoffrey Sutton. Temas pri unua siaspeca verko: ni ŝatus havi tian seriozan libron en multaj lingvoj. Bona Espero, idealo kaj realo de Roman Dobrzyński estas fascina libro, kiu montras tra kiaj nefacilaj cirkonstancoj ge-Grattapaglia sukcesas pluvivigi la brazilan centron. Tute taŭge por la olimpika jaro aperis Manlibro pri olimpikaj vortoj, en 4 lingvoj.

Sed kiom da aliaj allogaj libroj: Japana esearo, Raportoj el Japanio 11, la pluaj lernolibroj de Stano, kaj multaj aliaj valoraj libroj... pri tio vi legis aŭ legos en “Laste aperis”.

Claude Nourmont

UEA honorigis, premiis kaj subvenciis

Dum la 93-a UK estis solene anoncitaj Honora Membro kaj ricevantoj de la movadaj diplomoj kaj premioj pro meritplenaj aktivaĵoj, kaj subvencio por ebligi estontan agadon.

Honora Membro, pro gravaj servoj al la tutmonda Esperanto-movado, estis laŭ la decido de la Komitato de UEA elektita Simo Milojević. Li naskiĝis la 14-an de decembro 1936 en Kunja Glavica, Trebinje (Hercegovino), Jugoslavio. Li esperantistiĝis fine de 1956. En la komenco de sia movada aktivado li estis sekretario de loka Esperanto-klubo, poste de Jugoslavia Esperantista Junulara Asocio kaj de Jugoslavia Esperanto-Instituto. En 1963 li estis ĉefredaktoro de Jugoslavia esperantisto, poste de La suda stelo (1964, 1967-69). Kiel komisiito de UEA li restadis pli ol jaron (1960-61) en Hinda Unio kaj Nepalo por instrui Esperanton. Post sia transloĝiĝo al Nederlando Milojević redaktis la revuon Kontakto (1970-74). En 1974 li eklaboris en la Centra Oficejo de UEA, kiel vicdirektoro (1974-80) kaj redaktoro de Esperanto (1974-1984). De 1983 ĝis 1995 li estis ĝenerala direktoro de UEA. Li estis membro de la Akademio de Esperanto (1989-1998). En sia 60-a vivojaro, li decidis formeti ĉiujn movadajn funkciojn kaj labori kiel libroservisto kaj bibliotekisto en UEA, de 1996 ĝis la fino de 2002, kiam li pensiiĝis. Ekde la fino de 2007 li vivas en Trebinje (Respubliko Serba, Bosnio kaj Hercegovino).

Premio Deguĉi, la “esperantista pacpremio”, starigita en 1987 per donaco de Oomoto, estis ĉi-jare aljuĝita al Renato Corsetti, unu el la plej elstaraj agantoj de UEA. La premio konsistas el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj. Distingante Corsetti la Estraro de UEA karakterizis lian agadon: “Por li Esperanto estis ĉiam nedisigeble ligita al agado por pli bona mondo, por internacia amikeco, solidaro kaj paco. Antaŭenigi tiujn idealojn signifas al li antaŭenigi Esperanton, kaj tute aparte, disvastigi ĝin precipe al tiuj partoj de la mondo, kie la Internacia Lingvo apenaŭ aŭ tute ne havas adeptojn. Tio instigis lin al pionira laboro por krei Esperanto-movadon en multaj landoj de la Tria Mondo, precipe en Afriko kaj arabaj landoj, ĉiam celante, ke al la novaj esperantistoj la posedo de la nova lingvo fariĝu rimedo por plivastigo de siaj spiritaj horizontoj kaj por persona kresko.”

Diplomo pri Elstara Agado estis asignita al la interretaj projektoj lernu.net kaj edukado.net. La plurlingva paĝaro lernu.net ekde 2002 helpas ret-uzantojn lerni Esperanton. Ĝi estas verŝajne la plej granda lernejo de Esperanto en la mondo, vizitata 75 000 fojojn ĉiumonate. Ĉirkaŭ 7000 lernantoj jam kompletigis la unuan parton de ĝia baza kurso kaj 1500 finis la lastan, okan parton. La retejo edukado.net estis lanĉita en 2001 kaj estas prizorgata de Katalin Kováts. Ĝi subtenas kunlaboron inter instruistoj kaj helpas memlernantojn. En ĝi estas katalogo de lerniloj, “lerniloteko” kun ekzercoj kaj testoj, legejo, koresponda servo, ktp. La teamo de edukado.net realigis la Esperantan adapton de la Komuna Eŭropa Referenckadro.

Premio Grabowski subtenas elstarajn atingojn en la Esperanta interkulturo. Ĉi-jare ĝi havis lingvistikan fokuson. Premiojn de po 1000 USD ricevis Ilona Koutny kaj Andy Künzli.

La hungara lingvistino Ilona Koutny kreis kaj de dek jaroj animas la Interlingvistikajn Studojn ĉe la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano, Pollando. Spirita heredanto de prof. István Szerdahelyi, ŝi kvazaŭ transplantis la E-fakon de la Budapeŝta Universitato ELTE en polan grundon, kie ĝi disfloris internacie.

Andy Künzli, svisa historiisto, pli ol 15 jarojn laboris super la monumenta verko Universalaj lingvoj en Svislando, enciklopedio pri la 100-jara historio de la Esperanta kaj cetera planlingva movado en Svislando. Pro siaj scienca kompetenteco kaj objektiveco la riĉa enhavo de tiu unika verko starigas modelon por aliaj.

Interesa komunaĵo inter la laŭreatoj de Diplomo pri Elstara Agado kaj de Premio Grabowski estas, ke iliaj agadoj verŝajne estus malpli vastaj aŭ suferintaj de prokrastoj sen financa apogo de la fondaĵo Esperantic Studies Foundation. Eĉ se tio ne influis la decidon, la Estraro de UEA samtempe implice rekonis ankaŭ la gravan rolon de ESF kiel instiganto kaj subtenanto de novspecaj iniciatoj en Esperantujo. Subvencio Cigno, financata de la japana mecenato Miyoshi Etsuo, subtenas agadon por disvastigi Esperanton en la Tria Mondo. Ĝi valoras 500 000 japanajn enojn (ĉ. 2950 eŭroj) kaj ricevis ĝin la Komisiono pri Azia Esperanto-Movado (KAEM) por sia projekto Agado Srilanko. La projekto celas eldoni dudirektan sinhalan Esperanto-vortaron kaj sendi al Srilanko kompetentan esperantiston por gvidi konversacian kurson al la lokaj esperantistoj, ĝis nun izolitaj de la ĝenerala movado, kaj rektametodan kurson al ne-esperantistoj.

Vegetaranoj lernis Esperanton

En 2008 krom UEA centjariĝis ankaŭ Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio (TEVA) kaj Internacia Vegetarana Unio (IVU). La lasta havis fine de julio sian mondan kongreson, en kiu partoprenis ankaŭ esperantistoj.

La gepatroj staras mute, tre koleraj pri la bubo, ĉar la manĝo estas rubo.... ĉar la manĝo ...estas rubo! Korjuna germano promenis tra la kongres ejo kaj provis rememori la ĵusan lecionon pri Esperanto. Post delonga interkonatiĝo kun la esperantisto Christopher (Kristoforo) Fettes, la respondeculo de Eŭropa Vegetarana Unuiĝo fine decidis eklerni la lingvon internacian, legante poemon el Hirthara Petro. “La gepatroj staras... mutaj!”. La lerninto vagadis tra la kongresejo aŭtomate serĉante sian tablon, konscie miranta pri la simpleco kaj beleco de la ĵus nove lernita lingvo. Eble fiklaĉemuloj dirus ke li estis sub impreso pri la matenmanĝa leciono kun la juna instruistino, Heidi Goes. Tamen li bone memoris la lingvon kiam la postan tagon oni donis al li por manĝi iom tro salan supon. “Rubo!” li tuj diris, post la unua kulergustumo kaj flanken forpuŝis la supujon.

“Saluton!” Oni aŭdis en la kongresejo. Heidi kaj mi rigardis ĉirkaŭ ni, mirante pri juna voĉo Esperanta, kiu kaptis nin ĝuste antaŭ nia eliro el la kongresejo. Ĉu samideanino ne atendita, kiu partoprenas la kongreson? “Saluton”, ni denove aŭdis. La voĉo venis de supre, ni tien rigardis kaj vidis, mansvinganta, la ĉarman junan aŭstrinon, kiu aktive partoprenis la E-kurseton. Ŝi estis sur la interna balkono de la unua etaĝo, rigardante la teretaĝan halon. Ŝi vidis nin kaj eksalutis Esperante! Pro hazarda koincido, ŝi estis ĝuste ĉe la simbolo de TEVA (Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio), pendigita kune kun aliaj afiŝoj de aliaj asocioj sur la balkonaĵo, por esti videblaj por la kongresanoj. “Saluton! Ĝis morgaŭ por la kurso”, ni feliĉe respondis. Kaj, dum la lasta tago de la kurso, ŝi venigis ĉiujn siajn amikojn, por ke ili havu almenaŭ ideon pri tio, kio estas Esperanto.

Tiuj ĉi du estas klaraj ekzemploj pri la sukceso de la esperantista partopreno dum la monda vegetarana kongreso, kiu grupigis inter ses- kaj sepcent vegetaranojn el la tuta mondo.

Aktivuloj de TEVA decidis ke la partopreno en tiu kongreso estas ege grava, kaj post la UK en Roterdamo, anstataŭ reiri hejmen aŭ ripoze ferii, decidis kongresferii por prezenti Esperanton en monda neesperantista aranĝo. Danke al la laboro de la pasintaj monatoj kaj al la bonaj rilatoj kun la Internacia Vegetarana Unuiĝo, TEVA havis budon dum la tuta kongressemajno, prezentis du prelegojn en la oficiala programo pri Esperanto kaj organizis kvartagan kurseton pri Esperanto dum la tagmanĝa paŭzo.

En la unua prelego Christopher Fettes parolis pri internacia amikeco inter vegetaranaj familioj pere de Esperanto, kaj montris fotojn pri internaciaj Esperanto-renkontiĝoj, kie partoprenis multaj infanoj. En la dua prelego mi parolis pri la historiaj kaj ideologiaj ligoj inter la vegetarana kaj Esperanta movadoj. La vegetaranoj miris pri tio ke la esperantistoj multe kontribuis al la fondiĝo de la Internacia Vegetarana Unuiĝo. Fakte la vegetaranoj, antaŭ 100 jaroj, decidis kunveni en Dresdeno por fondi sian unuiĝon ĝuste pro tio ke la esperantistoj jam planis tie okazigi la kvaran Universalan Kongreson. Simile por festi la centjariĝon, la ĉi-jara kongreso okazis en Dresdeno, kaj ĉiuj partoprenantoj estis informitaj pri la rolo de Esperanto: kaj en la ĉefa artikolo en la kongresa libro kaj dum oficialaj inaŭguro kaj parolado de historiisto pri la vegetarana movado.

Ni sukcesis montri al la kongresanoj ke Esperanto daŭre ekzistas, kaj el nia amikema sinteno rezultis multaj bonaj kontaktoj. Sed ne nur tio: kelkaj el ili serioze pripensas partopreni en la venonta UK!

La agado de TEVA estis, por uzi la vortojn de José Antonio Vergara, estrarano de UEA pri faka kaj scienca agado, ege trafa maniero festi la datrevenon, ĉefe ĉar ĝi estis brila kaj vigla agado ekster la limoj de Esperantujo. Kutima problemo pri kiu mi jam skribis en tiu ĉi revuo pasintjare (v. Esperanto, oktobro 2007, p. 200) estas la fermiteco de nia movado.

La esperantistoj ŝatas ludi inter si kaj ne tiom ofte estas emaj iri ekster nia mondo kaj kunaranĝi eventojn kun aliaj neesperantistaj organizaĵoj. Post la sukceso de la pasintjara junulara programo dum la japana UK, tute malfermita al la ekstero kaj kun granda sukceso inter la neesperantistoj, la ĉijara UK, kvankam bunta, interesa, plenplena de programeroj, fiaskis ĝuste en tio: paroli kun la neesperantistoj. Sen konsideri la senrespondajn demandojn: “Pardonu, ĉu vi scias kie estas Esperanto?” de Dennis Keefe al la homoj kiuj promenis proksime al la kongresejo aŭ eĉ al deĵorantoj de vendejoj tute apudaj al la CO, klara ekzemplo estis la internacia vespero. Ĝi estis tre bela, kiel kutime. Tamen luma ekzemplo pri la fermiteco pri kiu mi parolis. Dum niaj artistoj arte artumis en nia ora kastela kongresejo, tute apude estis granda urba festo.

Nia tradicia aranĝo povintus havi ligojn kun tiu manifestacio, kaj ni povintus montri kiel Esperanto tiom bone funkcias kiel ponto inter diversaj artistoj. Male, la ekstero eĉ tute ne sciis pri la Esperanto-kongreso. Tamen, la kongresanoj kiuj sidis en la salono apud la fenestroj povis ĝui samtempe ambaŭ festojn, ofte ekstarante por vidi la paradon kaj sinsekve sidiĝante por spekti la artadon.

Tio kion la vegetaranoj faris dum la lastaj monatoj ne devas resti nur guto en la verda maro. Sen interago kun la ekstero, ĉiuj fermitaj komunumoj iam mortis kaj plu mortos la novaj. Kaj tio estis kio ŝokis min en mia unua Universala Kongreso, en 2003. Tiam mi partoprenis en pluraj aranĝoj de fakaj asocioj kaj ofte la plejmulto de la kunventempo estis uzata por plendi pro la manko de membroj kaj manko de organizado. Mi esperas ke tio kion ni faris (kaj niaj estontaj planoj), povas esti instigilo por la aliaj fakaj asocioj. Ili havas grandan privilegion, kiun loka grupo kun budo al publika manifestacio sopiras: ili ja havas difinitan celgrupon kaj ja estas mem en tiu celgrupo. La tasko estas multe pli facila, ĉar oni konas la interesojn de la alparolataj kaj oni povas pli facile enkuntekstigi Esperanton por ke ĝi aspektu alloga ĝuste por ili.

Mi finas rigardante antaŭen. Ni havas planojn por organizi gravan aranĝon kun neesperantistaj vegetaranoj okaze de la venonta UK en Bjalistoko. Kaj ni jam pensas por la sekvaj jaroj. Ni havas konsenton pri la ĉeesto de TEVA dum la venonta monda vegetarana kongreso, en Indonezio (oktobro 2010), dum kiu ni planas grandan informkampanjon pri Esperanto. Kiuj aliaj fakaj asocioj pretas organizi ion similan en sia fako? Tiuj kiuj respondos, certe travivos la defiojn de la tria jarmilo.

Francesco Maurelli

Lee Chong-Yeong (1932-2008)

Sojle de la 93-a UK en Roterdamo venis la funebra sciigo, ke prof. d-ro Lee Chong-Yeong, eksa prezidanto de Universala Esperanto-Asocio, forpasis post elĉerpa malsano la 4-an de julio en la aĝo de 76 jaroj. Per silenta minuto en la Solena Fermo la kongresanoj omaĝis al memoro de unu el la plej elstaraj gvidantoj en la lastatempa historio de la movado.

Prof. Lee naskiĝis la 13-an de februaro 1932. Li studis ĉe la universitatoj Yeungnam (Koreio), Hawaii kaj Harvard (Usono) kaj doktoriĝis pri komerca ekonomiko en la Universitato de Kobe (Japanio). Dum sia profesia kariero li estis ĉefo de la merkatuma grupo de la UN-organizaĵo pri Nutraĵo kaj Agrikulturo, kaj profesoro de la Kyungpook Ŝtata Universitato (Korea Respubliko). Li estis ĉefkonsilanto de la Korea Industria kaj Evoluiga Instituto, gastprofesoro de la Universitato de Kobe, honora profesoro de la Nankaj-Universitato (Ĉinio) kaj orda profesoro de la Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino.

Lee Chong-Yeong lernis Esperanton aŭtodidakte kiel lernejano en 1948. Li estis vicprezidanto de la 79-a UK en Seulo (1994) kaj prezidanto de Korea Esperanto-Asocio (1994-95, 1998-2001). Li estis longtempa komitatano de UEA (1989-2007) kaj laste ankaŭ ano de la Elekta Komisiono (2006-2007). En la Estraro de UEA li membris en du periodoj: kiel prezidanto (1995-1998) kaj kiel vicprezidanto (2001-2004). Kiel prezidanto de UEA li distingiĝis kiel dinamika kaj iniciatema gvidanto, kies plena sindediĉo al Esperanto, sincereco kaj persona ĉarmo faris lin amata de ĉiuj. Tre proksima al lia koro estis la intensigo de rilatoj de UEA kun internaciaj organizaĵoj, aparte kun Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko, kies kutimojn kaj labormanierojn li konis el sia propra profesia sperto. Post sia prezidantiĝo li kuniniciatis la 1-an Nitobe-simpozion en la Universala Kongreso en Prago en 1996 kaj la Manifeston de Prago, kiu estis subskribita de pli ol 13 000 esperantistoj kaj plu restas la gvida dokumento pri la celoj de la nuntempa Esperanto-movado. En 1996 prezidanto Lee lanĉis Kampanjon 2000, kiu kune kun la Manifesto de Prago katalizis senteblan pliaktiviĝon en UEA kaj la cetera movado. Kadre de ĝi okazis i.a. la 1-a Datrevena Simpozio pri Lingvo kaj Homaj Rajtoj en la Ĝeneva Palaco de Nacioj sub aŭspicioj de la Alta Komisiito de UN pri Homaj Rajtoj.

Lee Chong-Yeong verkis Esperanto en la 21-a jarcento (2001), Esperanto, la lingvo de la 21-a jarcento (en la korea, 2001), Esperanto kaj internaciaj organizaĵoj (2003) kaj 80-jara historio de la korea Esperanto-movado (en la korea, 2003), Ridante lernu (2007), kaj Elektitaj Zamenhofaj proverboj (2008). Li ankaŭ havis esencan rolon en la estigo de la Esperanta eldono de Historio por malfermi estontecon (2007), pionira komuna libro pri la moderna historio de Ĉinio, Japanio kaj Koreio.

En 2004 Lee Chong-Yeong estis elektita Honora Membro de UEA pro siaj elstaraj meritoj por UEA kaj la tutmonda Esperanto-movado. Li estis ankaŭ honora prezidanto de Korea Esperanto-Asocio. La ĉina ŝtato dekoraciis lin per la Medalo “Entuziasma Subteno de Konstruo kaj Kunlaboro por Ĉina Amikeco”, kaj la ŝtatprezidanto de Vjetnamio per la Medalo “Entuziasma Subteno por la Vjetnama Esperanto-Movado”.

Konferenco en Amsterdamo

La neceso reinventi Budapeŝton

Kio okazas kiam kvindeko da homoj, kiuj instruas la lingvon aŭ la fenomenon Esperanto en universitato, parolas pri tiuj temoj dum du plenaj tagoj?

La konferenco en la Universitato de Amsterdamo, loke organizita de Wim Jansen, docento de interlingvistiko, donis respondon. Ĝuste antaŭ la UK en Roterdamo kunvenis universitatanoj kiuj intruas interlingvistikon aŭ Esperanton, sub la aŭspicio kaj subteno de Esperantic Studies Foundation. Partoprenis 50 homoj el 23 landoj sur kvar kontinentoj, reprezentantaj 37 universitatojn aŭ similajn instituciojn. Ni volas eviti la forfalon de Budapeŝto eble pro neatentigo deklaris Humphrey Tonkin.

Nuntempe estas pli facile komuniki internacie danke al diĝitaj teknologioj kaj do interŝanĝi spertojn, materialojn kaj homojn. Ankoraŭ bedaŭrindas la ĉeso de la historie grava instruo de Esperantologio en la universitato ELTE, iniciatita de István Szerdahelyi en Budapeŝto, kiu okazis pro manko de taŭga teamo kiu scipovas daŭrigi la katedron kaj adapti ĝin al la Bolonja Procezo (vd. p. 207, 3a alineo de Praktikaj kaj konkretaj decidoj). Tio stimulis la starigon de pli proksimaj kontaktoj kun universitatanoj kiuj sin okupas pri tiuj temoj, kunvenigante ilin en la sama loko por du tagoj. La konferenco komenciĝis per ĝenerala enkonduko de John Wells, kiu difinis la disciplinojn Esperanto kaj interlingvistiko. Poste homoj kunvenis en plenaj sesioj aŭ en tri laborgrupoj, pri studprogramoj (respondecis Wim Jansen), administrado (respondecis Sabine Fiedler), kaj interŝanĝoj (respondecis Ulrich Lins).

Interlingvistiko kaj Esperanto: dialektika rilato

La ĉefa intereso de la partoprenantaro estis la instruado de Esperanto en universitato. Ĝenerale freŝbakitaj studentoj havas nenian antaŭkonon pri interlingvistikaj temoj kaj esperantologio, laŭ la enketiloj kies plenigon multaj docentoj postulas. Do efektive necesas enkonduko al la temoj antaŭ ol instrui la lingvon mem, se tio eblas. Fakte foje oni devas elekti ĉu instrui interlingvistikon kun aŭ sen lingva kurso pri Esperanto, pro manko de tempo aŭ mono, depende de la universitata kunteksto. Ĉiuokaze, la rolo de universitatoj ne estas baki movadanojn, sed doni sciencan aliron al la temo. Tio signifas, ke se ne eblas starigi lingvan kurson, oni almenaŭ prezentas interlingvistikon kiel sciencon: la rimedoj por studentoj sekvi lingvan kurson de Esperanto estas multaj, ankaŭ for de la universitato. Oni substrekis la eblon instrui Esperanton distance tute senkoste al universitatoj, ekzemple per la portalo lernu.net.

Kiel ĉia ĉeranda disciplino, oni povas alproksimiĝi al interlingvistiko de almenaŭ du aliroj. La unua aliro estas onidire historia, kaj ĝi koncernas precipe planlingvistikon. Tipaj temoj estas: la aprioraj lingvoj de la deksepa jarcento, volapuko, Esperanto kaj la ĉefaj posteuloj — Latino sine Flexione, Ido, Occidental/Interlingue, Novial, Interlingua de Alexander Gode.

Kutime oni donas bazon pri la strukturo de ĉi tiuj planlingvoj, eventuale kompare al ludcelaj lingvoj, kiel ekz. la klingona, ĝuste por evidentigi diferencojn kun Esperanto. Paralele al tio, la historio de la por-Esperanta movado prezentatas, kune kun ĝiaj ĉefaj eroj: neŭtrala, klasbatala, religia. La rolo de literaturo ja devas ne esti neglektata.

La dua aliro estas pli socie orientita. Oni konsideras kiel parton de interlingvistiko la difinon de lingva(j) problemo(j), la nocion de lingvopolitiko kaj planado, kaj kiel flankajn disciplinojn la problemojn de tradukado kaj interpretado kadre de interkulturismo kiel rezulto de multlingvismo. Kiel substrekate de Wells en la ĝenerala enkonduko, multaj kulturaj aspektoj de la origina fono kie ekstariĝis Esperanto, estas ankoraŭ nekonataj de la ĝenerala internacia klera publiko: tiun specifan parton de planlingvistiko oni pli profundigu dum la studado.

Kiel duonŝerce diris Humphrey Tonkin, ekzistas homoj kiuj ekscitiĝas pri volapukaj verboj, kaj homoj kiuj male freneziĝas pro lingvaj problemoj: tio signifas, ke la du aliroj devas kunvivi en ĝenerala prezento de la temo, por atingi la plej grandan nombron de la homoj. Alia pridiskutata temo estis distanca lernado. Ekzemple, ĉu indas devigi surlokan intensan semajnfinon por ekzameniĝi post retkursoj, eventuale dum Esperanta aranĝo? Multaj ĉeestantoj jesis al la ideo.

Kie oni enmetu la propedeŭtikan valoron de Esperanto dum kursoj? Ĝenerala interkonsento estis, ke utilas substreki la rilaton de Esperanto al siaj fontolingvoj. Ekzemple, la vorto oni egalas funkcie kaj al la franca on kaj al la germana man: plenkreska lernanto kutime aprezas tiujn informojn, tiel ke Esperanto perceptiĝas kiel ŝlosilo al aliaj lingvoj. Alia ideo estas doni kelkajn frazojn en Esperanto dum enkonduka kurso de lingvistiko, por klarigi ekzemple kiel funkcias aglutina lingvo (kompreneble, tio ne utilas al finnoj aŭ hungaroj). Ĉar la plejmulto de la partoprenantaro enfokusigas la instruadon de Esperanto en la universitatoj, estontaj kunvenoj aŭspicie povus esti ligitaj al ILEI.

Praktikaj kaj konkretaj decidoj

Almenaŭ en Eŭropo, lingvaj kursoj de Esperanto devas referenci al la Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj, por esti komparataj kun la aliaj. Tiel la starigo de Esperantokursoj estas malpli ŝancelebla en universitataj medioj, ĉar oni povas ĝin kompari kun similaj kursoj pri etnaj lingvoj.

Jam nun la amaso de materialo en edukado.net ekaktualigas la laŭniveligon de la ekzercoj ĝuste kun la klasifikado komuneŭropa: venontaj lernomaterialoj devos havi tiun klasifikadon de la komenco. Tamen oni ne konsideru la regulojn de EU nur kiel kroman farendaĵon. Laŭ la Bolonja Procezo, estiĝis la eblo starigi sendependajn modulojn de lernado, tio estas lernunuojn ne rilatajn al “oficialaj” kursoj. Tio estas alia bona ŝanco por kursoj de esperantologio aŭ interlingvistiko universitate.

Estiĝis ankaŭ la demando pri starigo de reta inventaro de la materialo pri interlingvistiko kaj materialoj pri Esperanto je universitata nivelo. Oni substrekis interalie la neceson havi kolektojn de diplomlaboraĵoj pri tiuj temoj — almenaŭ bazinforme: titolo kaj resumo, ĉu je ĝenerala dispono, ktp. Ni nepre utiligadu la jam ekzistantajn retpaĝarojn, kiel edukado.net, tre atente prizorgata de Katalin Kováts, aŭ interlingvistiko.info de la teamo E@I.

Interŝanĝoj

La eblo starigi interŝanĝojn estis unu el la celoj de la konferenco. Ulrich Lins prezentis la eblojn proponitajn de DAAD, la germana servo por interŝanĝo de universitatanoj, kaj donis konsilojn por akiri monrimedojn por la projektoj prezentitaj. Esence, oni devas ligi Esperantajn kaj interlingvistikajn temojn al pli vasta temaro: ekzemple, se germano volas okupiĝi pri la historio de la japana Esperanto-movado kaj sukcesas havi kontakton kun japana universitato, la ŝancoj estas pli altaj ol ĉe projekto kies kerna temo estas Esperanto en si mem. Fakte, interŝanĝo unuflanke helpas la karieron de la invitito, sed aliflanke plialtigas la prestiĝon de la invitinto je la loka nivelo. Kelkaj homoj plendis pri la neserioza konsidero de niaj temoj fare de rektoroj aŭ pli ĝenerale dekanoj, kaj estiĝis vigla diskuto. Evidentiĝis, ke la situacio tiel malsimilas de loko al loko, ke ne eblas eltiri konkludojn. Ĉi-flanke interŝanĝoj povas helpi. Se ne eblas alimaniere, oni povas inviti vizitantajn universitatanojn per temoj aliaj ol interlingvistiko aŭ Esperantologio, kaj poste prezenti tiujn du temojn kiel kroman esplorintereson. Efektive la plejmulto de la partoprenantaro laboras en siaj universitatoj kiel esploristoj aŭ profesoroj per alia temo, ofte nur rande tuŝanta interlingvistikon kaj Esperanton.

La valoro de niaj internaciaj bibliotekoj devas iĝi centra por plialtigi kaj plinombrigi interlingvistikajn esplorojn, kaj tio estis plurfoje substrekata dum la kunveno. Estas jam kelkaj bonaj ekzemploj de interŝanĝoj, do ni ne reinventu la radon. Ilona Koutny prezentis la imponan laboron faritan en Poznano, sub la ombrelnomo “efika interkultura komunikado en EU”. Alia ekzemplo — pli modesta sed ĉiukaze bona — estis la invito de Detlev Blanke al la Universitato de Zagrebo, kiu bone impresis la lokan akademian medion. La plej viglaj centroj pri interlingvistiko, interalie Stokholmo, ŝajnis pretaj konduti simile. Aparta ideo venis de Dennis Keefe, kiu atentigis, ke ĉinaj studentoj volonte studus Esperanton, se tio permesus al ili perfektigadi sian studprogramon eksterlande. Fine, oni sugestis, ke ekzistu centra servo de UEA pri zorgado de la administraj aferoj ligitaj al monfontoj, precipe ĉe EU, por faciligi interŝanĝojn.

Internaciaj libroj pri esperantologio

La manko de nacilingvaj manlibroj por studentoj estas preskaŭ ĝenerale agnoskata. Ununura escepto estas kurslibroj pri la lingvo Esperanto; tamen, multaj ĉeestantoj taksas tre grave, ke ni verku kaj havu je nia dispono sciencajn enkondukojn al Esperanto kaj interlingvistiko (inkluzive esperantologion). Efektive multaj materialoj ekzistas, sed ili ne estas kunordigitaj, pro metodologiaj kaj lingvaj kialoj. Ekzemple, en Amsterdamo ekzistas sufiĉe kompleta manlibro en la nederlanda, fare de Wim Jansen, sed la aŭtoro taksas ĝin nematura por rekta tradukado en aliajn lingvojn. Do, estiĝis grupo da interesiĝantoj por kunverkado de libro sciencnivela pri interlingvistiko. Wim Jansen kaj Federico Gobbo estos la kunorganizantoj, dum ĉiu kontribuanto estos respondeculo pri ĉapitro, tiel ke laŭbezone oni povas elekti kiun ĉapitron uzu la studentoj. La patrina versio estos en Esperanto, kaj estas planataj tradukoj almenaŭ en la angla, germana, itala, nederlanda. Alia propono estas libro pri enkonduko al Esperanto laŭ scienca vidpunkto.

Propono pri doktoriĝa lernejo

Per la esprimo doktoriĝa lernejo (cetere, vigle pridiskutata dum la kunveno) ni celas tipan sciencan someran seminarion, kutime unu aŭ du semajnojn longan, organizitan kadre de rekonataj universitataj institucioj. La celo estas alvenigi doktoriĝajn studentojn pri lingvistikaj aŭ politikaj kaj ekonomiaj aferoj, kaj enkonduki ilin al lingvaj problemoj kaj al interlingvistiko. Oni povas konsideri NASK kiel la plej konkreta ekzemplo en Esperantujo, nuntempe, kvankam ĝi ne estas iel ajn doktoriĝa. Pri la loko, ĝenerala prefero iras al Eŭropo, kaj oni eĉ proponis uzi taŭgan Esperanto-domon, kiel ekzemple la kastelon en Grezijono.

Finaj rimarkoj

La kunveno sukcesis jam pure kaj nure pro la simpla fakto, ke multaj partoprenantoj konatiĝis persone unuafoje. Fakte multaj jam havis kontaktojn per retaj rimedoj, sed neniam estiĝis eblo firmigi rilatojn per personaj, vivaj kontaktoj, kio estas neanstataŭigebla maniero progresigi Esperanton ĉe universitatoj.

Federico Gobbo

Nederlandaj lingvoj (II)

Nederlando estas plurlingva lando. Krom la nederlanda la oficialan statuson havas ankaŭ la frisa lingvo, kaj du parolaj idiomoj estas rekonitaj kiel eŭropaj regionaj lingvoj: la limburga kaj la nedersaksa.

Fine, ni ne forgesu la lingvojn de ekonomiaj migrantoj kaj azilantoj, kiuj dum la lastaj kvardek jaroj trovis sian hejmon en Nederlando. Ilia listo estas tre granda: estus pli facile diri kiujn lingvojn oni ne parolas en Nederlando! En Roterdamo mem oni parolas ĉ. 200 diversajn lingvojn! Ni menciu nur la plej gravajn kaj unu el ili estas la araba (precipe ties magreba dialekto) kaj diversaj berberaj lingvoj, inter kiuj elstaras la tamaziĥta. Tiun lingvon parolas la plej multaj el la nederlandaj 300 000 marokanoj. Gravas mencii ankaŭ la turkan, la lingvon de preskaŭ 300 000 nederlandanoj. Simila cifero validas ankaŭ por surinamanoj kaj araboj, sed ne estas certe kiom da ili parolas kiun el la lingvoj. Cetere, inter la “turkoj” estas granda kvanto de kurdoj; malfacile diri kiom, sed verŝajne pli ol 50 000.

Inter aliaj migrulaj lingvoj ni menciu nur provizoran liston de la plej gravaj: la portugala (inkluzive de la portugala kreola lingvo de multaj kabverdanoj, eble ĉ. 100 000), hispana, itala, greka, la t.n. serbo-kroata en siaj diversaj variantoj: bosna, kroata, montenegra, serba. Kompreneble ne mankas parolantoj de la albana, makedona, armena, kartvela kaj aliaj kaŭkazaj lingvoj; kaj tiel plu, kaj tiel plu. Lastatempe pli kaj pli ofte oni renkontas ankaŭ la persan, urduan kaj aliajn pakistanajn lingvojn, iujn afganajn lingvojn kiel la puŝtua aŭ daria k.s. Multnombras ankaŭ la parolantoj de tute freŝdataj novalvenintoj: rusoj, rumanoj, bulgaroj... Krome vi povos rimarki en Roterdamo diversajn preĝejojn skandinavajn: danan, svedan, finnan kaj norvegan. Ankaŭ tiuj skandinavoj estas roterdamanoj kontribuantaj al la lingva bunto de Nederlando. Ni ne preterlasu mencii multajn germanojn: kun pli ol 400 000 membroj germanoj estas fakte la plej granda grupo de eksterlandanoj en Nederlando. La parolantojn de la angla ni tute ne devas mencii. Tiun lingvon en Nederlando parolas praktike ĉiuj. Oni efektive uzas ĝin kiel helplingvon en multaj situacioj. Lando kiu vivas de komerco kaj sia trafika pozicio ne povas vivi sen la angla. Kaj, ni ne forgesu: en Nederlando situas la sidejo de nia lingvo, Esperanto. En kafejo kie mi venas regule, mi povas uzi la lingvon praktike ĉiumatene!

Nu, ni preskaŭ nenion diris pri la nederlanda mem, kiu ja estas LA lingvo de praktike ĉiuj loĝantoj de Nederlando. Ĝi kunligas la diversajn etnajn grupojn kaj estas ne nur funkcia sed ankaŭ simbola ligilo de la etna kalejdoskopo nederlanda. Ankaŭ la aŭtoro de tiu ĉi konciza prezento ne estas ĝia denaska parolanto, sed tamen konsideras la lingvon kiel sian kaj karan. Tiu lingvo estas la kunliga fadeno de ĉiuj loĝantoj de Nederlando. La lingvo kunligas nederlandanojn kun iliaj flandraj kaj germanaj najbaroj, sed ankaŭ transmare kun surinamanoj, antilianoj kaj parto de sudafrikanoj. La afrikansa rilatas al la nederlanda simile kiel Ido al Esperanto. Temas pri parte kreoligita sudholanda dialekto, kiu dum lastaj cent jaroj fiksiĝis kaj evoluis kiel aparta lingvo. Tiu lingvo parolatas ankaŭ en Namibio, interalie de aparta miksita etna grupo, t.n. bastardoj. Iam oni parolis la afrikansan en Zimbabvo kaj Bocvano, sed tiuj tempoj pasis. Pli kaj pli da afrikansparolantoj nuntempe ni trovos en Aŭstralio aŭ Kanado. La afrikansa en Sudafriko rapide malkreskas kaj malgraviĝas, malgraŭ siaj 5 milionoj da parolantoj. La nederlanda naskis ne nur la afrikansan sed plurajn aliajn kreolajn lingvoj, kiel la tiel nomata negra holanda (iam sur La Virgulinaj Insuloj) kaj la Barbican Hollands, kiuj nuntempe malaperis. La nuna Novjorko iam estis Nova Amsterdamo, Brooklyn estas la nederlanda loko Breukelen, kaj Harlem estas Haarlem. En tempoj kiam holandaj komercistoj interŝanĝis felojn kun indianoj, estiĝis iaspeca holanda piĝino por komuniki kun lokaj indianoj. Nu, la nederlanda ne estas nur lingvo, sed esence lingvaro, unu lingvo kun multaj vivoj. Interesa lingvo por interesa movado kiel la Esperanta. El la studo de vivo kaj vivformoj de la nederlanda esperantistoj povas multon lerni. Tio estas plia kialo kial mi amas la lingvon de mia nova lando.

Nikola Rašić
kroata nederlandano aŭ nederlanda kroato

UEA invitas prelegi en la Bjalistoka IKU-sesio

Dum la 94-a UK en Bjalistoko okazos la 62-a sesio de Internacia Kongresa Universitato.

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71700 Makabim, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2009-01-31.

Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de IKU kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Estos aparte bonvenaj proponoj ligitaj al la kongresa temo. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

La proponoj estos prijuĝataj de la Komisiono pri IKU kaj fine konsiderataj de la Estraro de UEA. La proponintoj estos informitaj pri akcepto aŭ ne-akcepto ĝis 2009-04-15. La sukcesaj kandidatoj devos sendi kompletan tekston de siaj prelegoj al UEA ĝis 2009-05-31.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Prelego estos rekompencita per modesta honorario. Pliaj detaloj kaj antaŭaj IKU-prelegoj kaj resumoj troviĝas en la IKU-paĝo ĉe http://uea.org/dokumentoj/IKU.

Tra la mondo

Niaj instruistoj konferencis

La unua tutmonda internacia E-aranĝo en Afriko, la 41-a ILEI-Konferenco, okazis en la tagoj 29 jul – 05 aŭg 2008 en Benino, kun 73 aliĝintoj el 16 landoj.

El kvin landoj de Afriko, nome Burundio, Ebura Bordo, Ganao, Togolando kaj Benino (efektivaj partoprenantoj) estis 23, kaj de naŭ eksterafrikaj landoj alvenis 21. Subvencioj de UEA, ILEI kaj kelkaj privataj personoj ebligis partoprenon de afrikanoj, kaj la franca sekcio de ILEI helpis ĉeesti al juna afrikanino per monsumo gajnita en aŭkcio.

En la inaŭguro ĉeestis altrangulo de la urbo Portonovo kaj la unua esperantisto en Benino, Privas Tchikpe, kiu salutante rakontis la historieton pri la movado en la lando. La ĉeestantojn salutis Hori Yasuo, estrarano de UEA, respondeca pri landa kaj regiona agadoj, kaj estis voĉlegitaj mesaĝoj de UEA, ILEI, ISAE kaj AIS.

Programeroj tradiciaj kaj apartaj por afrikaj samideanoj variis dum la konferenco. La antaŭvidita simpozio kun la temo Pedagogio de Esperanto: Afrikaj spertoj kaj defioj estis, pro diversaj kialoj, nekompleta, sed parolis Renée Triolle pri la franca instrusistemo kaj Hori Yasuo pri la japana konstitucio. François Lo Jacomo prezentis referaĵon pri la graveco de edukado en la gepatra lingvo, Latifou Gbadamassi la projekton Mondo-Rondo kiel Esperanto-lanĉilo en la Infana Mondo en la Tria Mondo, ĉefe en Afriko kaj ties realigo en Afriko. Lingva Festivalo, dum kiu partoprenantoj mem skize prezentas siajn lingvojn kaj la diversecon kaj abundecon de lingvoj kaj kulturoj, okazis kun 15 prezentataj lingvoj, inter kiuj 6 afrikaj regionaj lingvoj kiel la svahila kaj adja. Ekzameno de UEA/ILEI finiĝis sukcese: tri en la meza kaj aliaj tri en la baza nivelo sukcesis, dum ekzameniĝis pli ol dek. Aparta estis la projekto gvidata de Jean-Pierre Boulet Verkado de libreto cele al edukado en Afriko, lige al Uneska laboro. La celo estis verki rakonton por instigi afrikajn virinojn eviti la morton de infanoj per racia, simpla kaj malmultekosta nutrado. Kelkaj afrikanoj sekve kune verkis rakonton, kiun Jean-Pierre proponis al Unesko por traduko al la franca kaj al la angla. Anna Montesinos per Lingvaj ludoj por la klasĉambro prezentis diversajn tipojn de ludoj. Multspecajn instrumaterialojn ŝi kunportis kaj parton de ili ŝi disdonis al afrikaj kolegoj. Renée Triolle, trovinte mankon de sesioj traktantaj la konferencan temon Instruistoj de Esperanto por la Planedo Tero, gvidis grupon de afrikanoj kaj kune diskutis pri diversaj problemoj.

Okazis kvar duontagaj ekskursoj al najbaraj vilaĝoj kaj parkoj. La plej ŝatata estis boatvojaĝo al Aguegues, surakva vilaĝo. Tutatagan ekskurson tra Portonovo ĝuis ankaŭ afrikaj samideanoj, kion ebligis monofero de eksterafrikaj partoprenantoj. La ekskursojn aranĝis ĉefe la LKK-ano Sébastien Essou.

Malgraŭ malfacilaĵoj kaŭzitaj ĉefe de lokaj cirkonstancoj, LKK gvidata de J. Charles Alofa bone organizis la konferencon, kaj sen granda problemo ni ĝuis konferencajn tagojn en la Songhai-Centro, kiu estis taŭga kaj agrabla ejo por nia konferenco. La vivkondiĉoj en la centro estis multe pli bonaj ol ni antaŭe timis. Multe helpis japanoj, kiuj faris konferencajn sakojn, estrarano de ILEI el Japanio kompilis konferencan libron kaj pretigis nomkartojn, leterfoliojn, kovertojn kaj glumarkojn. Niaj gekolegoj alportis ĉion el Japanio al Roterdamo, kie la materialojn transprenis la itala samideano Marco, por porti ilin ĝis Portonovo. Tio estas bela ekzemplo de kunlaboro inter afrikanoj kaj japanoj.

Multaj afrikaj samideanoj tre bone parolas Esperanton kaj ili estas energiplenaj, entuziasmaj kaj sinceraj por nia movado. Precipe impresa kaj konvinka estis perkomputila prezentado de du burundianoj pri la Esperanto-movado en Burundio.

Inter la partoprenantoj estis kvar lernantoj (15-16 jaraĝaj) el la urbo Lokossa. Ili estas nia “espero”. Mi estus feliĉa se nia partopreno omaĝis kaj kuraĝigis niajn afrikajn samideanojn.

Isikawa Tieko

Sukcesa somera lernejo kun la unua lernu!-renkontiĝo

Somera Esperanto-Studado (SES) okazis inter la 9-a kaj la 17-a de aŭgusto en la slovaka urbeto Modra-Harmónia, nur 30 km de la ĉefurbo Bratislava. Enkadre de SES oni decidis okazigi la unuan fizikan renkontiĝon de lernu!-uzantoj. Venis 105 personoj el 25 landoj kaj iliaj aĝoj estis tre malsamaj — la plej juna havis nur 3 monatojn kaj la plej aĝa 90 jarojn.

La programo estis plenŝtopita. Dum antaŭtagmezoj oni lernis Esperanton. La instruadon gvidis kvin spertaj E-instruistoj en grupoj laŭ la lingvo-nivelo: Bertilo Wennergren (SE), Birke Dockhorn (DE), Petra Smideliusz (HU), Dalia Pileckienė (LT) kaj Stano Marček (SK). La partoprenantoj diligente vizitis la kursojn kaj la fina enketo montris, ke la lernado estis unu el la plej ŝatataj programeroj. Ĉiuj personoj, kiuj vizitis la kursojn dum la aranĝo, fine ricevis atestilojn pri 26-hora kurso laŭ la niveloj de la referenckadro de A1 ĝis C1.

Tamen plibonigi sian Esperanton oni povis ne nur pere de la kursoj. Tion eblis fari ankaŭ dum la cetera programo, kiu abundis: ludoj, koncertoj, ekskursoj, dancoj, sportoj kaj prelegoj. Oni havis tre bonan okazon tuj surloke praktiki tion, kion oni lernis antaŭtagmeze.

Dum la posttagmezaj programeroj okazis pluraj interesaj prelegoj, kiel ekz. pri la kreado kaj historio de revuo Esperanto, pri ekesto de lingvo, projektoj de E@I... Kreivaj metiejoj estis ankaŭ ŝatataj kaj vizitataj: pri ornamado de specialaj mielkukoj, pri kaprompiloj, pri muzikinstrumentoj. Oni ŝatis same ekspresajn kursetojn lingvajn: pri la slovaka, pola, ĉina, nederlanda, litova.

El la vesperaj programeroj estis populara ĉefe la nacia vespero, dum kiu oni povis aŭskulti popolajn slovakajn kantojn, ankaŭ en Esperanta interpreto (popola muzika grupo de Petro Sarnovský, iama Kečka) kaj aldone gustumi plurajn vin-specojn de la Modra-regiono, kiu per siaj vinoj estas bone konata en Slovakio. La internacia vespero montris, kiaj talentoj “kaŝiĝas” en nia E-komunumo — pluraj esperantistoj elpaŝis kun vere profesiaj kontribuoj. Dum aliaj vesperoj oni ĝuis koncerton de Milan Dočekal (el la grupo TEAM), spektadon de la filmo “Esperanto estas...” aŭ diskotekon.

Dum la semajno okazis ankaŭ multaj programeroj pri lernu! Pri ĝi zorgis la tuta kerna lernu!-teamo. Eblis ĉeesti plurajn prelegojn pri lernu.net, pri la traduk-sistemo de la paĝaro kaj pri la estonto de la projekto. La teamanoj estis je dispono de la uzantoj dum la tuta semajno, eblis kun ili diskuti, demandi, proponi ion ajn rilate al la paĝaro.

La lernu!-parton de la programo kunfinancis ESF (Esperantic Studies Foundation), kiu ankaŭ financas kreon kaj funkciadon de www.lernu.net kaj kelkajn aliajn projektojn de E@I.

Pro pozitivaj reagoj de la SES-partoprenintoj oni jam pretiĝas por SES 2009, kiu plej verŝajne okazos semajnon antaŭ IJK, por ebligi tiel al la freŝaj lernintoj utiligi siajn sciojn en la junulara E-aranĝo, kaj konatigi ilin pli profunde kun la E-kulturo kaj movado.

Mallonga video-raporto pri la aranĝo videblas en la retejo de Benio el Irlando, por kiu SES estis la unua E-aranĝo: http://www.irishpolyglot.com/eo/ Foto-arkivon de E@I pri la aranĝo eblas trovi ĉe: http://www.ipernity.com/doc/62903/album.

Peter Baláž kaj Jevgenij Gaus

Forpasoj

Günther Becker (1930-2008), honora prezidanto de TEJO kaj de Sarlanda Esperanto-Ligo, forpasis la 18-an de aŭgusto en Zweibrücken (Germanio). Becker eklernis Esperanton tuj post la 2-a mondmilito. Profesie li estis instruisto ĝis sia pensiiĝo pro akcidento en 1983. Ekde 1951 Becker aktivis en la Esperanto-movado. Al UEA li aliĝis en 1955. Ekde 1966 li estis dumviva membro kaj, ĝis sia forpaso, delegito en Blieskastel. Li estis prezidanto de TEJO 1956-1964 kaj ĝenerala sekretario de UEA 1964-1974. De 1957 ĝis 1973 li prezidis Sarlandan Esperanto-Ligon. Antaŭ kelkaj jaroj li fondis Becker-Meisberger-Instituton por konservi tion, kion li kreis kun sia edzino Maria (1925-1999), nome belan domon kun ampleksa teknika ekipaĵaro por kapti radio- kaj televidelsendojn el la tuta mondo — li estis fervora amiko kaj diskoniganto de Esperanto-elsendoj — ampleksa biblioteko, riĉa kolekto de la gazetoj, dokumentoj kaj aŭdvidaj materialoj. La instituto celas ankaŭ eldoni literaturon pri lingvaj problemoj en la germana, al kiu Becker mem kontribuis i.a. per la traduko de L’Espéranto de Pierre Janton (Einführung in die Esperantologie, 1978, 2-a eld. 1993).

Norah Brown (1928-2008) forpasis la 12-an de aŭgusto en Rochdale (Britio). Ŝi estis dum longa tempo unu el la motoroj de Londona E-Klubo, plenumante plurajn estrarajn funkciojn, i.a. kiel prezidanto, sekretario kaj kasisto.

Karl Buremo (1913-2008) mortis la 27-an de aŭgusto en Jönköping (Svedio). Li aktivis en KELI, i.a. kiel estrarano, kaj iam surbendigis predikojn por la kristanaj E-elsendoj de IBRA kaj HCJB.

Rudolf Kratzmann (1912-2008) mortis la 23-an de marto en Münchsmünster (Germanio). Membro de UEA ekde 1957, li estis delegito 1959-1995.

Valev Kruusalu (1938-2008) mortis la 12-an de junio en Tallinn (Estonio). Li estis longtempa redaktoro de Informoj de E-Asocio de Estonio, verkis Estonoj tra tempoj I-II (1997-98) kaj tradukis i.a. la romanojn Laktisto de Mäeküla de E. Vilde (1983) kaj Venĝanto de E. Bornhöhe (1990), kaj la fabelaron Egemaljuna Eterno de H. Mänd (1997).

Jean Lehane (1920-2008) mortis la 22-an de aprilo en Toowoomba (Aŭstralio), kie ŝi longe estis delegito. En 1970 ŝi kunfondis klubon en Toowoomba, kiun ŝi prezidis 1975-1997. Aktiva E-instruistino, ŝi iniciatis la unuan Aŭstralian E-Somerkursaron, kiu okazis en 1977. Aŭstralia E-Asocio distingis ŝin kiel Honoran Fratinon.

René-Jean Marmou (1920-2008), iama misiisto, forpasis en La Houssaye en Brie (Francio). Dumviva membro de UEA, li estis fakdelegito pri katolikismo, ekumenismo kaj abelbredado.

Maire Mullarney (1921-2008) mortis la 18-an de aŭgusto en Dublino (Irlando). Ŝi estis konata kiel edukisto, ĵurnalisto kaj verkisto, kaj kiel kunfondinto de la familiplanada asocio kaj de la verdula movado en Irlando. Mullarney reprezentis Irlandan E-Asocion en la Komitato de UEA 1987-1989 kaj 1999-2001, kaj estis fakdelegito pri ĵurnalismo kaj E-movado. Ŝiaj verkoj Esperanto for hope (1989), Everyone’s own language (1999) kaj Maire Mullarney argues about Language (2004) estas vaste aprezataj.

Ivar Nilsson (1921-2008) forpasis la 4-an de aprilo en Umeå (Svedio), kie li estis delegito kaj dum pli ol 30 jaroj prezidanto de la loka klubo.

Draguŝko Petrov (1924-2008), em. poŝtoficisto, mortis la 6-an de julio en Sofio (Bulgario). Preskaŭ 40 jarojn li estis la ĉefa funkciulo en Internacia Poŝtista kaj Telekomunikista E-Asocio: prezidanto de 1972 ĝis 2006, kaj de 2006 ĝis sia forpaso vicprezidanto. Li estis ankaŭ fakdelegito pri telekomunikado.

Mariana Preotu-Maxwell (1950-2008) mortis la 28-an de januaro en Deerfield Beach (Usono). Ŝi partoprenis sesiojn de AIS kaj ĝia filio Tutmonda Asocio pri Kibernetiko, Informadiko kaj Sistemiko. En 1995 ŝi migris en Usonon pro edziniĝo kaj tie aktivis en la grupoj de Vaŝingtono kaj Buffalo (Novjorkio).

Franz Richter (1932-2008) mortis la 28-an de julio en Enns (Aŭstrio), kie li estis delegito.

Revuo Esperanto 2008 11

Malferme

La rekonstruado pretiĝas

Post trijara fortostreĉo la rekonstruado de la domo de UEA en Roterdamo estos praktike finita antaŭ la novembra Malferma Tago. La konstrulaboristoj ne tuttempe okupiĝis pri la Centra Oficejo, sed la granda projekto realiĝis etaĝon post etaĝo, en pluraj etapoj, inter kiuj estis kelkmonataj paŭzoj por ebligi pli liberan spiradon al la stabanoj, kies laborkondiĉoj ofte ne estis enviindaj pro bruo kaj polvo. Dum tri jaroj la CO ankaŭ estis en daŭra moviĝado, ĉar mebloj kaj dokumentoj, kaj la stabanoj mem, devis esti movataj de unu parto de la konstruaĵo al alia por malplenigi la ĉambrojn, kiuj estis en la rekonstrua vico.

Ĝis la 93-a UK ĉiuj etaĝoj jam spertis metamorfozon, escepte de la plej supra, kie troviĝas i.a. la oficejo de TEJO kaj la loĝoĉambroj de volontuloj. Dum la UK pli ol 700 kongresanoj konatiĝis kun la domo kaj povis admire konstati, ke interne ĝi nun aspektas kvazaŭ ĵus konstruita, dum ĝi fakte “naskiĝis” en la sama jaro kiel Esperanto, en 1887, kio kvazaŭ aŭguris ĝian estontan destinon. Antaŭ la UK ankaŭ la ekstera fasado estis purigita kaj riparita.

Post la Malferma Tago necesos ankoraŭ akiri novajn meblojn kaj aparatojn. Donacoj por tiu celo estas bonvenaj. Kiam fine ĉio estos preta, oni afiŝos en la Centra Oficejo la nomojn de ĉiuj donacintoj, kiuj portis siajn brikojn por ebligi, ke nia komuna domo estu en bona stato, komforta kaj bela.

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

La ĉambroj Kanado kaj Aŭstralio dum la rekonstruado.

[FORIGITA!: bildo]

Laboristo portas forĵetaĵojn el la plej supra etaĝo de la CO en konteneron de firmao kun tre simbola nomo “irado”.

[FORIGITA!: bildo]

Osmo Buller bonvenigas partoprenantojn de la pasintjara novembra Malferma Tago en la nova konferencejo de la UEA-domo, la ĉambroj Kanado kaj Aŭstralio, apartigeblaj per ŝovebla son-izola muro.

Tutsemajna sabatumado

Ĉi-somere oni povis ĝui sabaton dum la tuta semajno. Ekde la sabato 26 jul ĝis la sabato 02 aŭg junaj esperantistoj restis en la hungara urbo Szombathely, kiu tradukite signifas “Sabatejo”, en la 64-a Internacia Junulara Kongreso.

Mi atingis “Sabatejon” dimanĉe la 27-an de julio. Kvankam la vojo de la stacidomo al la kongresejo ne estis komplika, mi ekĝojis renkontinte moldavan amikinon, kiu afable atendis min ĉe la trajno.

Dum la registrado mi salutis multajn geamikojn, kiujn mi delonge ne vidis. Iom komplike mi serĉis liberan lokon en la amasloĝejo, nia ĉambro estis plenplena kaj oni devis transsaltadi unu la alian.

Mi ne ekdormis je la deka vespere, kiel “bonkonduta knabo”, sed multe pli malfrue. Matene proksimume je la sepa (je tiu tempo kongresanoj profunde dormas!) vekis min grandega bruo. Fajrobrigadistoj, kiuj rezidis najbare de la amasloĝejo, ekŝaltis verŝajne ĉiujn siajn signalkornojn! Poste mi eksciis, ke tion ni travivados dum la tuta kongreso. La kialon mi ne scias. Eble por tio, ke ni koleru kontraŭ ili. Sed pri tio poste...

Mi tre bonvenigis novaĵon, kiun mi el antaŭaj kongresoj ne konis. Nome liberan eblon interretumi. Sed ne nur retan poŝton ni povis kontroli. Plia novaĵo estis “mesaĝmuro”. Ĉiu partoprenanto faris propran koverton kaj kun sia nomo ĝin pendigis sur muron. En tiujn kovertojn oni povis meti paperojn kun mesaĝoj.

Jam tradicie merkredo estis ekskursa tago. Ni veturis al proksima Köszeg. En tiu ĉarma urbeto ni vizitis burgon, kie troviĝas muzeo de marcipano. Nekredeble, kion oni povas fari el marcipano. En ŝrankoj ni vidis scenojn de diversaj fabeloj kaj de malantaŭ vitro rigardis ekzemple Maugli. Kiel en fabelo estis en la urbocentro. Preĝejoj, turo kaj belpentrita urbodomo... Nedirebla impreso!

La ekskurson ni finis en loka restoracio ĉe tradicia regiona manĝaĵo — pano kun graso, griv-bakaĵo kaj kelkaj specoj de blanka kaj ruĝa vino. Kiam ni ricevis la kvaran kruĉon da vino, ni ekis pripensi, kiumaniere ni trovos aŭtobuson... Ankaŭ vegetaranoj kaj nealkoholemuloj ricevis, sed jam ne tradicie — panon kun margarino kaj sukon. Ilian trinkaĵon ni — vintrinkantoj — enviis al ili precipe en la aŭtobuso.

La plej interesa kaj de ĉiuj atendita programero venis vendrede. Posttagmeze amaso da kongresanoj en banvestaĵoj venis en la parkon kaj atendis. Post momento venis — fajrobrigadistoj. Ni kuraĝe batalis. El siteloj kaj boteloj ni elverŝadis sur ilin kvantojn da akvo, ni ne timis alkuri al ili kaj trafi ilin per akvopistoloj. Sed ankaŭ la fajrobrigadistoj estis kuraĝaj. Kaj multe pli bone ekipitaj. Batalu per akvopistolo kontraŭ fajrobrigadista akvoĵetilo! Pro la forta fluo ni kelkfoje falis surteren. Hazardaj preterirantoj miris, kio okazas...

Ĉar ni jam estis en banvestaĵo kaj malsekaj, ni vizitis akvoparkon. Ĉu vi jam vidis grupon de frenezuloj, kiuj en banbaseno sen muziko dancas La Bambon? Vizitantoj de la akvoparko havis tian ŝancon.

Venis la adiaŭa vespero. En teatro ni vidis ŝercajn scenetojn, aŭskultis muzikon, rigardis, kiel bela virino ventrodancas... Fine de la vespero organizantoj de la kongreso tradicie transdonis la kongresflagon al organizontoj de la venonta IJK. Ĉeĥa Esperanto-Junularo kun junularo de Germanio kaj Pollando organizos la 65-an IJK-on.

La lastan nokton mi ne dormis. Mi ne volis riski, ke mi ne sukcesos ĝustatempe vekiĝi. Kaj precipe mi volis eluzi la lastan ŝancon por babili kaj resti kun geamikoj. Denove venis sabato. Nomfesto de la urbo. Kaj la adiaŭa tago... La lasta manpremo, la lasta brakumo. Kaj jen al la stacidomo.

Ĉi-jare ni ĝuis liberajn sabatajn tagojn. Venontjare ni denove liberiĝos. Ni eliros el la katenoj de ĉiutagaj devoj kaj enmarŝos urbon, kie libereco ne povas malvenki jam pro sia nomo “Liberec”, en la norda Ĉeĥio proksime de la germana kaj pola landlimoj. Mi jam ĝojatendas tiun liberiĝon kaj elkore invitas vin — ĝuu la liberecon (aŭ Liberecon?)!

Dan Mrázek

[FORIGITA!: bildo]

JoMo dancigis la gejunulojn

[FORIGITA!: bildo]

La batalo kun la fajrobrigadistoj

Simpozio jubilea — ĉu revivigo de polaj tradicioj?

Bonkvalitaj interlingvistikaj aranĝoj en Pollando havas tradicion. Ili grave influis multajn siatempe junajn sciencemulojn, el kiuj poste fariĝis sciencistoj.

Mi menciu nur la minimume ses aranĝojn en la Universitato de Lodzo 1981-1986 (sub gvido de Tadeusz Ejsmont) kaj la 15 SIS-ojn (Studentaj Interlingvistikaj Seminarioj, poste Sciencaj Interlingvistikaj Simpozioj) en urbeto ĉe Varsovio 1973-1987 (sub gvido de Ryszard Rokicki). Tio tamen jam — bedaŭrinde — estas pasinteco. Des pli gravas, ke en la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) en Poznano, Pollando, estiĝis grava nova tradicio pri Interlingvistikaj Studoj, sub la persista gvidado de akademiano d-rino Ilona Koutny, subtenata de sia edzo d-ro hab. Zbigniew Galor kaj aliaj kolegoj. La Studoj donas bonan eblon kleriĝi pri interlingvistiko kaj parencaj disciplinoj. Kelkaj studentoj ricevas subvencion de ESF. Pro la jam 10-jara ekzistado de tiuj Studoj ĉijare (18/19.09.08) estis okazo por aranĝi vere unikan interlingvistikan simpozion, unikan pro kelkaj aspektoj.

Malofte mi havis la ŝancon sekvi tiom da interesaj kaj instigaj prelegoj. En la tri lingvistikaj, du kulturaj, unu movada kaj unu metodika sekcioj pli ol 80 personoj el 22 landoj povis aŭskulti 32 prelegantojn el 15 landoj. Sed temis ne nur pri la prelegoj. Mi havis nekutime multajn eblojn renkontiĝi kun kolegoj, jam konataj al mi kaj ankoraŭ nekonataj, diskuti kaj interŝanĝi spertojn kaj ideojn. Por neniun forgesi mi ne mencios nomojn. La detalan programon oni trovos en unu el la sekvaj kajeroj de la Informilo por Interlingvistoj, kaj jam nun sub: www.staff.amu.edu.pl/~interl/index.html.

Valoras substreki, ke eblis konvinkiĝi pri la stabila pozicio de la Studoj en UAM, kio evidentiĝis i.a. pro ĉeesto kaj bonvenigoj flanke de reprezentantoj de la rektoro de UAM, dekano de la Novfilologia Fakultato kaj de la Lingvistika Instituto, ne laste per la postaj dumbankedaj konversacioj kun la dekanino. Tre bonvena estis la ligo de la simpozio al ARKONES (Artaj Konfrontoj en Esperanto, en 2008 jam la 24-a!), kie kelkaj prelegantoj kontribuis al la densa kaj riĉa programo.

Ĉiukaze dezirindas, ke pli da studentoj uzu la eblojn kleriĝi en UAM, sed ankaŭ ke tiun simpozion sekvu aliaj.

Detlev Blanke

Forumo

Ne vivu kiel vi volas, vivu kiel vi povas

(Pri UEA, pri la membroj kaj pri la nemembroj)

De kiam mi estis komencanto (antaŭ 40 jaroj) la plej konstanta elemento de la movadana kulturo estis la plendo pro manko de membroj kaj la pledo, por ke iu alia (mi ne havas tempon) finfine faru ĉi tiun damnindan grandskalan varb-kampanjon, kiu solvos ĉion.

Tra la jardekoj la Esperanto-asocioj, en kiuj mi laboris, iel adaptiĝis al la ŝanĝiĝoj en la socio. Mi ne povas ne rerakonti la milan fojon, ke grava novaĵo de dissendo de la itala radio en Esperanto, kiam mi estis lernanta iĝi parolisto kun s-ino Minnaja, estis la aĉeto de la unua fotokopia aparato fare de UEA. La retorika teksto tiam anoncis ke nun, per tiu nova mirinda ilo, ĉio ŝanĝiĝos. Fakte baze ne multo ŝanĝiĝis, kaj ankaŭ ne multo ŝanĝiĝis, kiam UEA aĉetis la unuan komputilon, kaj kiam ĝi ekhavis la unuan retan paĝaron.

Simple ni, kaj multaj aliaj instancoj, uzis la novajn teĥnikojn sed restis kun nia malnova menso (bedaŭrinde oni ankoraŭ ne rajtas iri al menso-vendejo kaj peti la lastan modelon, en kiu estas la mond-koncepto de 20- aŭ maksimume 30-jarulo). Tamen de tempo al tempo venas momentoj por grandaj ŝanĝiĝoj, kaj ilin povas bone lanĉi kaj plenumi nur novaj generacioj.

Mi kredas, ke en UEA venis unu el tiuj momentoj. Se vi rigardas la membro-statistikojn dum la lastaj jardekoj, vi vidas regulan emon al malgrandiĝo de la ciferoj. Jes, dum unu jaro oni ricevas 37 novajn membrojn plie pro kongreso en difinita lando, sed la postan jaron oni registras 45 membrojn malplie. Unu jaron oni povas kulpigi aparte malsimpatian prezidanton, alian jaron laŭdi aparte simpatian estraranon, sed la fakto restas, ke membronombroj falas.

La socio ŝanĝiĝis kaj la benita reto, kiu portas novajn lernantojn en la plej foraj anguloj de la mondo, estas ankaŭ la malbeninda reto, kiu prezentas ĉion al la homoj senpage kaj forprenas de ili la lojalecon al la loka klubo, al la landa asocio kaj al la monda asocio.

Samtempe ni estas en periodo de streĉo inter la novo kaj la malnovo. Granda parto de la mondo neniam lernos uzi la reton en riĉaj landoj kaj granda parto de la mondo simple ne povas uzi la reton, ĉar, ekzemple, mankas elektro kaj simile. Do ili vivas ankoraŭ en la tradicia papera mondo.

Verdire la mondo ĉiam estis en tia streĉo: imagu la situacion, en kiu la nova generacio volis uzi la ĵus inventitan radon kaj la malnova generacio daŭre volis treni aĵojn laŭ la tradicia tre pli sekura metodo jam pruvita dum jarmiloj. Malbonaj gvidantoj en tiaj streĉaj situacioj emas nepre favori unu el la du mondoj kaj sendi la alian al la diablo. Bonaj gvidantoj provas trovi kompromisajn solvojn, por teni la lupon sata kaj la ŝafinon netuŝata, laŭ la proverbo.

Do, mi kredas, ke oni devas rekoncepti la situacion kaj dividi la homaron (el kiu venos la membroj) en apartajn kategoriojn. Tiuj kategorioj devos esti aparte traktataj.

Paperaj leonoj

Temas pri membroj, kiuj ne uzas la reton aŭ ne normale uzas la reton. Ili ekzistas kaj estas multaj (en mia loka klubo en urbeto apud Romo, el 25 membroj maljunetaj nur 3 aŭ 4 povus uzi la reton — sed malofte uzas ĝin). Por trovi ilin oni devas kunlabori kun la landaj asocioj kaj la lokaj kluboj kaj, kompreneble, kun la ĉefdelegitoj kaj delegitoj. Mia ideo estas ke la aliĝ-invito kaj la aliĝ-materialo devas atingi ilin. Mi ne zorgas por transporti la botelojn de kokakolao al mia vilaĝo. Kokakolao zorgas por ke mi trovu ilin en la loka trinkejo.

Paperaj leopardoj

Estas la aligitaj membroj, la membroj de la landaj asocioj, kiuj aŭtomate iĝas membroj de UEA. Ili influas niajn statistikojn. UEA devus havi multe pli grandan intereson pri tio, ke la landaj asocioj havu multajn membrojn. Tio cetere ŝajnas al mi la sola realisma ebleco havi multajn membrojn en la sudo de la mondo en ekonomie malfacilaj situacioj. Ni devus preĝi kaj agi por ke la meksika aŭ la pakistana landaj asocioj havu multajn membrojn. Tio estas multe pli realisma ol peti la homojn tie pagi la kotizojn de individua membro.

Tio povus esti farata per intensa rilatado kun la estraroj de tiuj landaj asocioj. Mi scias: ili estas strangaj kaj skribas longajn leterojn kaj petas tion, kion UEA ne povas doni, ktp. Sed la laboristoj en la vinberejo estas ili, kaj ni, en UEA, dependas de ili, ne inverse.

Retaj tigroj

Ni devas, kaj jen la novo, kiu alvenas, aĉeti novan menson, kaj kompreni, kial mia filo, jam pli ol 20-jara kaj sukcesa doktoriĝanta fizikisto, neniam en sia vivo aĉetis normalan paperan ĵurnalon, nek venas al la ideo aĉeti ĝin, se li volas informiĝi pri io, kaj kutime li estas pli bone informita ol mi (kion la patrino substrekas kun fiero). La necesan agadon por ili homoj de mia generacio ne povas memstare koncepti kaj bone plenumi. Ni estu modestaj kaj akceptu tion. Ni nepre devas kunlabori kun pli junaj homoj por kompreni, kiel trakti iliajn retajn samaĝulojn. La fenomeno de la retaj lernantoj estas konata. La malfacilaĵoj gvidi ilin al la tradicia movado estas same konataj. Tamen multaj spontane aperas. UEA jam komencis fari laboron en ĉi tiu kampo kun lernu.net!, kaj www.edukado.net iĝis speco de reta ILEI. Mi kredas, ke tiu laboro devas esti intensigata. Ankaŭ konataj estas la sociaj forumoj (UEA estu en Ipernity, kaj en Facebook, kaj havu sian sidejon en la Dua vivo, ktp.). Mi mem trovas tiujn aferojn tempoperdigaj, sed mi konas multajn, kiuj vivas nur en ili.

Atentu: kelkaj pensas, ke igi paperajn leonojn iĝi retaj tigroj estas la solvo. Alivorte oni volas, ke mi ĉesu legi la revuon paperan kaj legu ĝin sur la ekrano. Oni volas modernigi min iom perforte. Mi diras, iom tordante la proverbon: Leonon paperan lasu papera. Ni okupiĝu pri la tigroj, kiuj larĝskale ankoraŭ estas ekster nia teritorio. Eventuale oni havu novan kotizon por ili, sed lasu en paco la ceterajn. La problemo ne estas transformi la malmultajn membrojn de unu kategorio al la alia, sed pliigi la membronombron.

Honorindaj papilioj

Alia kategorio de homoj, same interesaj por UEA, devus esti la klientoj, tiuj, kiuj aĉetas ĉe la Libroservo aŭ partoprenas Universalajn Kongresojn, aŭ volas alian servon, pri kiu mi eĉ ne povas pensi. Ili, kiel papilioj, flugas de floro al floro kaj ne volas ligojn. Tamen ankaŭ ili povus utili al la komunumo kaj al UEA. Estas senutile provi ligi ilin. Por ili oni devus havi grandan informan servon, eblon mendi rete, ktp kaj trakti ilin kiel honorindajn klientojn. Iusence ni devus iĝi ilia Amazon* (Noto por paperaj leonoj: granda servo por vendi librojn rete, pro kiu librovendejoj perdas klientojn).

* internacia retbutiko
Noblaj elefantoj

Kelkaj homoj estas ankoraŭ pli strangaj. Ili vere kaj sincere kredas, ke la tasko de la Esperanto-movado estas disvastigi Esperanton, kaj ili emociiĝas kaj pretas reagi nur al agadoj, kiuj rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante celas disvastigi Esperanton. Multaj aliaj movadanoj pasigas sian tempon ridante pri ili, kaj klarigante, kial oni tre pli bone rezignu pri tiaj stultaj ideoj (Estas trudo altrudi Esperanton. Ni nur instruu ĝin al homoj, kiuj petegas nin, kaj avertu ilin, ke Esperanto estas pli malfacila ol la angla kaj entute ne utila.) Ĉiuj krome kapablus uzi la monon, kiun tiuj homoj uzas por informi pri Esperanto, tre pli bone. Vi komprenas, ke mi parolas pri la financaj subtenantoj de projektoj por disvastigo de Esperanto. Multaj tiaj homoj troviĝas. Tio, kio ne troviĝas, estas projektoj kaj homoj kiuj realigu tiujn projektojn. Eĉ la plej strangaj, kiel “Instrui Esperanton al virinoj en Gvatemalo” trovus financantojn, se ekzistus homoj, kiuj petus monon por ili.

Ĉi tiuj niaj “elefantoj” (mi uzis ĉi tiun metaforon, ĉar ili estas ĉiam batal-pretaj kaj batal-emaj, sed ofte temas pri tre ĝentilaj pensiiĝintaj sinjorinoj) certe meritus, ke oni faru ion por ili. Se ne la agantoj en UEA, kiu? Kaj cetere UEA povus partete financi sin ankaŭ per procentaĵo de tiu mono pro la organiza laboro. Ĝenerale tiuj elefantoj jam estas membroj kaj dumvivaj membroj. Ne valoras proponi al ili membrecon.

Nun vi eble komprenas la titolon: Ne vivu kiel vi volas, vivu kiel vi povas. Mi kredas, ke la gvidantoj de UEA devas okupiĝi pri tio, kio ŝajnas necesa kaj ne nur pri tio al kio ni kutimas, tio estas la paperaj leonoj.

Renato Corsetti

Ni malfermas diskuton

Kutime cezuraj momentoj instigas al enpensiĝoj. Kelkfoje eĉ pli, ili provokas starigi ŝajne delonge responditajn demandojn por freŝrigarde rimarki novajn defiojn. Kaj ĝuste tia cezura momento aperis marĝene de la 100-jariĝo de UEA. Unu el la demandoj rilatas la membraron de UEA, ĉar la lastjaraj informoj klare elmontras ĝiajn signifajn fluktuemon, malfirmecon.

En diversaj listoj (la komitata, UEA-membroj), en diversaj rondoj kaj okaze de diversaj E-aranĝoj ekardis aŭtune diskutoj pri tiu demando. Mi ĝojas, ke la revuo senhezite malfermas siajn paĝojn, por ke tiu diskuto atingu laŭeble vastajn rondojn de esperantistoj (inkluzive neretumantojn). La papera diskuto cetere donas al la opiniinterŝanĝoj kadron iom malpli efemeran ol la interreta diskuto, dum kiu ŝajnas, ke la plej gravaj estas respondoj spontanaj, eĉ se ne ĝisfunde pripensitaj. Do bonvenon al la unua ĉi-tema kontribuo de Renato Corsetti.

Tutcerte la lastajn donitaĵojn pri la membro-ŝanĝiĝemo kaj malkresko necesas pli profunde analizi. Tio ebligos rimarki neŭralgiajn punktojn por prilabori pli taŭgan agadstrategion. Aliflanke estas afero senduba, ke la nombro de UEA-membroj unuavice dependas de ĉi-rilata engaĝiĝo de la Landaj Asocioj. Ŝajnas afero sendisputa, ke UEA-membro devas en pli signifa grado scii pri sia organizo, pri ĝia historio kaj ĝiaj faroj (ne sole per la Gazetaraj Komunikoj). Kompreneble la baza laboro estas farata sur la malplej alta ŝtupo, en grupoj kaj kluboj. Ne manku tie, apud agrablaj societumaj momentoj, kleriga laboro, dum kiu oni senpolvigu la historion de UEA, la subtenajn Unesko-rezoluciojn, la Pragan Manifeston k.a.

Poste akiritaj scioj riĉigos la nivelon de la argumentaro en la rilatado kun la ekstera mondo kaj en la varba laboro. Sen ĉi-lasta ne eblas kreskigi la membraron.

Barbara Pietrzak

Internacia Infana Kongreseto

Infanoj en plena naturo aŭ forlasita loko?

Ja “forlasita loko” ĉar necesis piediri duonhoron por atingi civilizitan urbeton. Ja “plena naturo” ĉar ni loĝis ĉe arbaro, sur preskaŭ-insulo inter kanalo kaj lago. Jen du vidpunktoj pri la sama ejo.

Iuj timis baniĝi en tro malvarma lago, aliaj plendis ke tro maloftas banado. Ĉiuj ŝatis mirorigardi kaj ondotrajni dum tuta tago en amuzparko Efteling, sed ne ĉiuj ŝatis trivi la ŝuojn dum 14 km por traesplori Brielle, la historiplenan urbon de la “Unua de aprilo”.

Formiĝis grupoj laŭlandaj do landlingvaj, sed ankaŭ amikinaro plurlanda, do Zamenhof-lingva. Iom malmultis lingvoinstruaj ludoj, tamen iuj “ekparolis” Esperanton post IIK. Ankoraŭ svarmetis krokodiloj.

Diversas opinioj pri la ĉi-jara Internacia Infana Kongreseto en Oostvoorne, tamen ĝin ĝuis ĉiuj 40 infanoj 5- ĝis 16-jaraj kaj 8 plenkreskuloj el 15 loĝlandoj en 2 kontinentoj.

Nur pri unu punkto konverĝas multaj opinioj, ke la ne tro kosta gastejo ne tro kvalitis, ja ĝin kutime uzas grupoj kiuj mem zorgas pri ĉio. Pli bonkvalitos IIK-ejo 2009, kiel montras http://bertosch.free.fr/iik2009 kaj Bjalistoka E-televido: http://itvc.pl Dekstre klaku al “TV Esperanto”, vidu filmeton “Esperanto XII”.

Bert Schumann
komisiito pri IIK
b...@gmail.com
serĉanta kungvidontojn kun propraj programeroj

La Internaciaj Infanaj Kongresetoj (1956-2006)

(kun provizoraj notoj ĝis 1996 de G. C. Fighiera)

La nun duonjarcentaj Internaciaj Infanaj Kongresetoj (IIK) naskiĝis en Kopenhago en 1956, okaze de la 41-a Universala Kongreso de Esperanto (UK), danke al kunfluo de kelkaj favoraj cirkonstancoj.

Ekde la komenco de la kongresprepara periodo, loka entuziasma esperantistino, kiu direktoris infanĝardenon en apuda urbeto, Karen Bjørnsby, petis min, tiam Konstantan Kongresan Sekretarion (KKS)*, instrui Esperanton al la infanoj de ŝi prizorgataj; en tiu momento mi hazarde eksciis, ke la samjara SAT-kongreso anoncis “geknaban kongreseton”. El tiuj du supraj elementoj fontis ĉe mi la ideo kunigi niajn UK-etulojn inter 6- kaj 13-jarajn konantajn Esperanton, en propra kunestado, nomata IIK. La aranĝo estis elpensita simple kiel plia tiujara kongresa programo kaj ricevis la numeron 1.

* La tiama Kongresa Regularo postulis, ke la KKS laboru en la kongresurbo kune kun la Loka Kongresa Komitato (LKK) dum la tuta prepar-periodo de la UK. Sekve, la KKS migris ĉiujare de kongresurbo al kongresurbo kaj restadis en ĉiu el ili po 11 monatojn jare; la 12-an monaton li libertempis.

De 1956 ĝis 1996 la IIK ripetiĝis ĉiujare, kun okfoja escepto, grandparte en neeŭropaj landoj: Tokio (1965), Roterdamo (1967), Portlando (1972), Ateno (1976), Rejkjaviko (1977), Pekino (1986), Havano (1990), Seulo (1994).

La unua IIK okazis apud Kopenhago (Hellerup) en la infanĝardeno de Karen Bjørnsby, kiu prizorgis tridekon da IIK-partoprenantoj. En la sekvaj jaroj la infanojn gastigis lernejoj, kulturdomoj, ĉemara fericentro, skolta arbara vilaĝo, loĝkolonio, domo de la Ruĝa Kruco (Stokholmo), junulargastejo: plejofte for de la kongresa urbo en natura ĉirkaŭaĵo.

En la postaj IIK-oj la baza infana aĝo restis senŝanĝa, escepte de tiu en 1971, kiam oni eksperimentis novan grupon por 14-16-jaruloj. La provo malsukcesis, ĉar la pliaĝuloj bezonus apartajn ejon kaj programon. Restis tra la jaroj ankaŭ la kutimo peti la gepatrojn skribe konfirmi sufiĉan bazan lingvokonon de siaj gefiloj. Ja, la nivelo de la lingvokono montriĝis daŭre unu el la ĉefaj demandoj de la IIK, kiu ne celas funkcii kiel multlingva infanvartejo, sed volas krei unikan okazon, en kiu diverslingvaj infanoj komunikas inter si en komuna lingvo.

Por mildigi financajn malfacilaĵojn, naskiĝis sinsekve la kategorio “Adoptaj Gepatroj” kaj la kongreseta donac-kaso, kiuj intencis kovri la vetur- kaj restad-kostojn de infanoj el nepagipovaj familioj. La kotizo de la IIK evoluis dum la tempo: eĉ konsidere la inflacion kaj la malvaloriĝon de kelkaj devizoj, ŝajnas, ke en iuj periodoj la kotizo nenormale galopis: en 1957 (Marsejlo) ĝi estis 3 000 francaj frankoj (la infanoj ricevis senpagan aliĝon al la UK), en 1961 (Harrogate) kotizo de 4 pundoj, en 1969 (Helsinko) 50 guldenoj, en 1974 (Hamburgo) 100 germanaj markoj, en 1975 (Kopenhago) 300 danaj kronoj, en 1979 (Luzerno) 180 svisaj frankoj, en 1980 (Stokholmo) 95 guldenoj, en 1987 (Varsovio) 120 guldenoj, en 1988 (Roterdamo) 150 guldenoj, en 1989 (Brajtono) 250 guldenoj, en 1991 (Bergeno) 300 guldenoj, en 1996 (Prago) 380 guldenoj.

La nombro de registritaj infanoj multe variis de jaro al jaro, ankaŭ depende de la partopren-kvoto el la kongresaj kaj najbaraj landoj. La minimumo okazis en Marsejlo (14 infanoj), la maksimumo en Budapeŝto (88). Same, la reprezentitaj landoj alternis de 4 (Marsejlo) ĝis 23 (Aŭgsburgo). Rimarkinda estas la sindediĉo de la gvidantoj kaj helpantoj (en Londono eĉ 14) de la aranĝoj: kelkfoje temis pri tuta stabo da diverslandaj profesiaj edukistoj. Karen Bjørnsby gvidis du IIK-ojn, la rekordo apartenas al Christopher Fettes (Irlando), kiu prizorgis (ofte kun s-ino Helen Fantom), ses kongresetojn.

Aldona noto de G. C. Fighiera: En 1951 en Munkeno kaj en 1954 en Harlemo okazis infanaj aranĝoj, sed ili ankoraŭ ne havis la nomon infanaj kongresetoj kaj ne estas klare, ĉu parte aŭ tute temis pri dumtaga vartejo por infanoj de kongresanoj aŭ ĉu pri tagnokta kunrestado. Pri 1951 (50 infanoj el 6 landoj) Ziko citas la titolon infanejo.

[FORIGITA!: bildo]

La iama KKS Gian Carlo Fighiera, kiu antaŭ 52 jaroj fondis la Internacian Infanan Kongreseton, instruanta Esperanton al danaj infanoj en 1956, antaŭ la Kopenhaga UK.

Radioelsendoj en Esperanto

Novaĵoj pri esperantlingva radiofonio

Konforme al bone formiĝinta tradicio jen denove plenmane informoj pri la esperantlingva radiofonio. Ĉi-foje estas plezure komenci per informoj kun jubilea karaktero.

Pri la ĉi-jara 20-jariĝo de la E-elsendoj de Radio Havano ni parolas jam de kelka tempo. Sed la datreveno pasis ekzakte la 11-an de septembro. Kompreneble oni solenis ĝin aparte. La porokaza festo okazis la 23-an de septembro en la havana sidejo de la kuba UNO-Asocio, kiu kunorganizis cetere la solenaĵon kune kun Radio Havano kaj Kuba Esperanto-Asocio.

Kelkajn tagojn pli poste, nome la 21-an de septembro, sian 2-jariĝon solenis Radio Aktiva el Urugvajo, kiu de unu jaro disponigas siajn programojn podkaste. Ambaŭ ĵus menciitaj programoj el la centra kaj la suda Ameriko estas aŭdeblaj ankaŭ pere de la paĝoj de la Amerika Oficejo de UEA: www.ameriko.org.

Radio Aktiva krome estas konsultebla ĉe la adreso: http://radioaktiva.esperanto.org.uy/category/podkasto/.

Rondciferan jubileon solenis komence de oktobro Esperanto Redakcio de Radio Vaticana. Nome la 5-an de oktobro 2008 Radio Vaticana disaŭdigis sian 4-milan E-elsendon! La unua esperantlingva programo aŭdiĝis en la vatikana radio jam antaŭ 31 jaroj, la 2-an de januaro 1977.

Kompreneble ĉiujn jubileantajn redakciojn ni kore gratulas!

Notindas tamen, ke lastatempe Radio Vaticana liveris al siaj aŭskultantoj novan, tre gravan servon. Nome tekstoj de ĝia ĵaŭda rubriko “Nuntempaj religiaj temoj kaj problemoj: kristana vidpunkto”, plejmulte de oktobro 2007 ĝis aŭgusto 2008 estas publikigitaj kune kun la koncernaj son-dosieroj en la paĝo: www.radio-vatikana-esperanto.org. La elsendoj, kies tekstojn eblas legi samtempe aŭskultante, estas aparte markitaj.

Tiun gravan servon — aŭskulti kaj samtempe legi elektitajn programerojn — proponas al siaj aŭskultantoj ankaŭ Ĉina Radio Internacia, kies ĉiutagajn programojn eblas aŭskulti per mallongaj ondoj aŭ vizitante la retpaĝon: http://esperanto.cri.cn. Ekde la nuna jaro la E-Redakcio de ĈRI enkondukis en sia bulteno Mikrofonee apartan rubrikon, kiu enhavas tekston de elstara intervjuo aŭdigita en ĝia programo, intervjuo ricevinta notindajn reagojn deflanke de la aŭskultantoj. ĈRI nunjare ankoraŭ ne jubileas, tamen jubileon sojlas. Nome post unu jaro, la 19-an de decembro 2009 Ĉina Radio Internacia fariĝos 25-jara.

Notindas, ke la Esperanto-parolo en Pola Radio nunjare samtempe jubileas kaj jubileon sojlas. Kio estas certe surpriza por multaj, ĝi jubileas, ĉar la unuaj E-prelegoj (foj-fojaj, do ne ĉiutagaj) aŭdiĝis en la programo de la Pola Radio jam en 1928, do ni fieras ĉi-kuntekste pri la 80-jara jubileo. Sed krome ankaŭ la nuna Esperanto-Redakcio de Pola Radio sojlas jubileon, cetere ankaŭ rondciferan. La 50-jariĝo de ĝia preskaŭ seninterrompa, ĉiutaga servado al la esperantlingva komunumo, nun podkaste, pasos la 4-an de aprilo venontjare. Ankaŭ Pola Radio proponas al siaj geaŭskultantoj la eblon samtempe aŭskulti kaj legi tekstojn de la ĉiutagaj aktualaĵoj kaj de felietonoj el la cikloj “Ni invitas al Pollando” kaj “Trarigardo de la E-Gazetaro” en sia paĝo www.polskieradio.pl/eo/. Samloke krom la aktuala elsendo troviĝas eta arkivo kun la lastaj 9 elŝuteblaj programoj de la varsoviaj E-elsendoj.

La samtempan aŭskultadon kaj legadon de iuj el la tekstoj proponas la plej nova podkasto, inaŭgurita en februaro de la nuna jaro. Temas pri la podkasto (aŭ podkasta songazeto, kiu tamen fiere nomis sin “radio”) de la monata revuo La Ondo de Esperanto. Ĝiaj programoj estas konsulteblaj rete, per la adreso: http://la-ondo.rpod.ru.

Fine ni memorigu, ke senĉese E-programojn disponigas: “Parolu Mondo” el Brazilo: http://parolumondo.com/, kaj “Radio Verda” el Kanado: http://radioverda.com/. Siajn podkastojn produktas la klubo “Varsovia Vento”: www.viavento.republika.pl/aktuale/sonmaterialoj.htm. Ni ne forgesu mencii la E-programojn el Melburno, aŭdeblaj per real player: www.3zzz.com.au/staging/programs.aspx.

Kvankam mia tasko estas informi pri la aktualaj radioprogramoj, mi nepre prezentu ĉi-foje ankoraŭ unu adreson, certe konsultendan. Tiun de la esperantlingva reta televido el Bjalistoko, kies programojn inaŭguritajn en majo — prizorgatajn nun de Przemek Wierzbowski — eblas rigardi ĉe: www.itvc.pl/?link:nasze﹍programy,id:14.

Red. Gabi Kosiarska

Belartaj Konkursoj de UEA en 2009

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 60-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 94-a Universala Kongreso en Bjalistoko. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti novaj kaj, escepte de la infanlibroj kaj kantoj, antaŭe ne publikigitaj en ajna formo. Krome validas jenaj kondiĉoj:

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200×65 karaktroj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK. Premio “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj. Proksimuma longo 10 tajpitaj paĝoj; ĉirkaŭ 400×65 karaktroj.

Filmo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo. Daŭro inter 15 kaj 60 minutoj. Tri premioj.

Kanto originala, publikigita en la antaŭa jaro (la teksto kaj melodio povas esti verkitaj de malsamaj aŭtoroj); publikigo signifas unuan publikan prezenton, aperigon en Interreto, aperigon en kompakta disko, k.s. Premio An-Song-san kaj du aliaj premioj.

Infanlibro de la Jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 2008. Unu premio.

Bone atentu ke por la branĉoj Eseoj kaj Filmo la konkursaĵoj devas esti teme ligitaj kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo.

Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por poezio, prozo, teatraĵo kaj eseo oni sendu ilin en unu ekzemplero; por la infanlibra kaj kanta branĉoj en tri ekzempleroj. Principe ĉiuj konkursaĵoj, escepte de infanlibroj kaj filmoj, akcepteblas rete.

Ĉiuj konkursaĵoj, por ĉiuj branĉoj, alvenu plej laste la 31-an de marto 2009. Por filmo oni sendu po unu ekzempleron ĝis la 1-a de julio 2008.

Ĉion oni adresu al: Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, Viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio; rete: m...@tiscali.it.

La konkursaĵoj (krom kantoj kaj infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La veraj nomo kaj adreso estu en aparta retmesaĝo aŭ koverto se oni sendas la tuton poŝte.

Premioj: Unua premio: 240 eŭroj; dua premio: 168 eŭroj; tria premio: 96 eŭroj; Nova Talento (por la plej bona konkursanto neniam premiita) 168 eŭroj; Infanlibro de la Jaro: 504 eŭroj.

Publikigo: La rajto je la unua eldono de la premiitaj verkoj ne jam eldonitaj apartenas al UEA, kiu ankaŭ poste rajtos aperigi ilin senpage en antologio de la Konkursoj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Ĝi legeblas ankaŭ ĉe http://uea.org/dokumentoj/belartajkonkursojregularo.html.

Tobiasz Kaźmierski al la Centra Oficejo de UEA

Dum pli ol kvin kaj duona jaroj en la Kongresa Fako de la Centra Oficejo de UEA laboris nur unu dungito, la Konstanta Kongresa Sekretario. Tiu nenormala situacio ĉesos la 1-an de decembro 2008, kiam KKS denove ekdisponos pri asistanto. Per la decido de la Ĝenerala Direktoro eklaboros tiam kiel nova oficisto de UEA la 24-jara Tobiasz [Tobiaŝ] Kaźmierski el Pollando.

Tobiasz Kaźmierski naskiĝis kaj kreskis en Poznano. Li studis sociologion en la tiea Universitato je la nomo de Adam Mickiewicz kaj spertiĝis ankaŭ pri merkatado kaj vendado. Spertojn por sia nova tasko ĉe UEA li kolektis i.a. kiel kunorganizanto de la fama Esperanto-aranĝo Arkones kaj kiel respondeculo pri la vespera programo de la 61-a IJK en Zakopane en 2005. En 2003 li fondis kun kelkaj amikoj la junularan klubon E-Senco, kiu en 2007 transformiĝis en kulturan-socian asocion kun Kaźmierski kiel unu el la vicprezidantoj. Li partoprenis ankaŭ en la reaktivigo de Pola Esperanto-Junularo, kies vicprezidanto li estis, kaj en la Ekonomia Forumo de la Centra kaj Orienta Eŭropo en la pola urbo Krynica en 2007 kaj 2008, kie li helpis prizorgi informstandon pri Esperanto.

Belartaj Konkursoj: debato inter juĝantoj

Dum la roterdama Universala Kongreso, enkadre de la premiad-ceremonio de la Belartaj Konkursoj, profitante la okazon ke pluraj juĝantoj ĉeestis la kongreson, okazis debato pri la faciloj kaj malfaciloj esti juĝanto kaj pri la ecoj kiujn konkursaĵoj devas nepre havi.

iu malgranda debato montriĝis tre utila. Mi klopodas resumi la diskutojn por ke konkursantoj en la Belartaj Konkursoj havu gvidliniojn kaj por veki la interesiĝon de novaj verkemuloj.

Antaŭ ĉio gravas la lingvo-kono: ne akcepteblas konkursaĵoj en ajna branĉo kun gramatikaj eraroj. Ankaŭ la stilo gravas: ne samstile oni verkas amikan, familian leteron kaj eseon; proza stilo ne similas al poezia.

La longeco de la verko havas rolon en la juĝado. Por kelkaj branĉoj estas indikitaj limoj, por aliaj ne; sed eĉ kiam mankas eksplicitaj instrukcioj pri longeco, ekzistas certaj evidentaj normoj. Ekzemple, eseo ne povas esti duonpaĝa verkaĵo, ĉar oni devas en ĝi eldiri temon, priparoli tezojn kaj ilin motivigi (sen tamen alveni al verkado de libro!).

Juĝantoj por la teatra branĉo atentas ankaŭ la eblecon de surscenigo de la konkursaĵoj. Teatraĵo kun sennombra rolantaro aŭ komplete nepraktikaj surscenigaj atendoj ricevus malpli pozitivan pritrakton ol teatraĵo bone kaj praktike trapensita. Gravas do la scenaro, la nombro de rolantoj, kaj la praktika ludebleco. Aliflanke, akceptebla estas granda gamo de teatraj formoj — de la plej serioza dramo ĝis farsoj aŭ kabaredaj pecoj — se la kvalito estas alta. Komentis unu juĝanto: foje oni havas la impreson ke verkantoj malofte vizitas teatrojn, se entute!

Kaj se estas scivolo pri la maniero procedi en la juĝado, ankaŭ pri tio oni diskutis. Montriĝis, ke tutunue oni elsarkas la tekstojn kun gravaj lingvaj eraroj, poste oni trovas tiujn pli atentokaptajn, spicajn, tiujn kiuj lasas spuron en la animo de la juĝanto, kaj jen la rozo el kiu selekti la gajnintojn.

Kaj se vi permesas al la sekretario ion aldoni: ankoraŭ alvenas konkursaĵoj mane skribitaj, kiujn la sekretario mem enkomputiligas, aŭ alvenas poŝte konkursaĵoj senditaj de personoj kiuj havas retadreson. Kial ili ne uzas retpoŝton? Tio estus pli rapida, pli malmultekosta, kaj... tempoŝpariga por mi! Se temas pri la manskribitaj konkursaĵoj, foje kortuŝaj leteroj akompanas ilin: “Mi loĝas en eta vilaĝo kie ne estas komputiloj” (ja ankaŭ tiuj ankoraŭ ekzistas en nia mondo...). Mi volonte ilin enkomputiligas, kiam temas pri valoraj verkoj, ĉar valoraj verkistoj foje kaŝiĝas en la plej neatenditaj lokoj. Sed nur se temas pri valoraj verkoj.

Mi foje ricevis poemaron de iu kiu vojaĝas tra afrika dezerto kiel kamelisto kaj mi preskaŭ ploris pro emocio: kiel grava ligilo estas Esperanto por kelkaj homoj!

Bedaŭrinde la tempo por la dumkongresa debato estis mallonga. Ni esperas reproponi tion en estonta Universala Kongreso, eventuale kiel unu el la seminarioj de Kleriga Lundo, tiel ke la debato estu partoprenata de pli vasta publiko.

Ĉu vi scivolas kiuj estis la partoprenantoj? Jen iliaj nomoj: Detlev Blanke (eseoj), Wera Blanke kaj Paul Gubbins (teatro), Gerrit Berveling (prozo), Ĵak Le Puil (kanto, iam teatro) kaj kompreneble la prezidanto de la juĝantaro Humphrey Tonkin kaj la sekretario, nome mi mem:

Michela Lipari

Recenzo

Pliaj paŝoj sur la vivovojo

La lasta taglibro de l’ poeto. A. Logvin. Moskvo, REU - Impeto, 2003, 48 p. 20cm. ISBN 5716101097. Prezo: € 3,00

Ok poemoj de Aleksandro Logvin (pseŭdonome Liljer, 1903-1980) aperas en la Esperanta Antologio de W. Auld (1984). Daŭre haveblas ankaŭ lia leginda poemaro Sur la vivovojo, eldonita de J. Régulo sub la marko Stafeto, kontraŭ nuraj 1,80 eŭroj ĉe la libroservo de UEA.

Postmorte troviĝis tri kajeroj el lia arĥivo: la unua, kun tajposkripto de poemaro kiu plejparte koincidas kun Sur la vivovojo, sen la redaktado fare de F. Szilágyi; la dua, kun bibliografio de la verkoj de Logvin aranĝita de li mem; la tria, kun la folioj 4439-4527 de la taglibro de l’ poeto, kun datoj inter januaro 1977 kaj majo 1978 (bedaŭrinde la antaŭaj taglibroj kun siaj 4438 folioj ne konserviĝis).

La kompilinto de ĉi libreto, N. Gudskov, kunigis en ĝi la partojn de la taglibro verkitajn en Esperanto, inkluzive de pluraj ĝis nun nekonataj poemoj; esperantigon de partoj ruse verkitaj kun ligo al esperantaĵoj; kelkajn poemojn el la menciita tajposkripto ial ne publikigitajn en Sur la vivovojo; kaj la bibliografion kompilitan de Logvin.

Mi trovas interesa la legadon de la taglibraj paĝoj, kun temoj irantaj de liaj pensoj pri poezio kaj verkado ĝenerale ĝis la mondpolitika situacio tiutempa. Ankaŭ, ekzemple, la kontraston de liaj poemoj sennaciismaj kaj porpacaj kun “La vorto pri Bulgario”, ŝoke pletora je naciismo; aŭ la informon ke la poemon “Konsiliĝo”, en Sur la vivovojo, verkis ne Logvin sed B. Pasternak (temas do pri traduko el la rusa). Espereble iam, surbaze de ĉi materialo, oni povos pretigi fidelan kaj definitivan eldonon de lia plena poemaro.

Jorge Camacho

Loke — fake — persone

DANIO: De la 18-a ĝis la 20-a Loke — fake — persone de aprilo DEA festis sian centjaran jubileon. La inaŭguro komenciĝis per antaŭtagmeza vizito al la tombejo de la patrino de la dana movado Margrethe Noll, fare de la prezidantino Ileana Schrøder kaj de nia honora gasto Renato Corsetti. Posttagmeze okazis la solena aranĝo kun pli ol 80 partoprenantoj el Danio, Finnlando, Francio, Germanio, Italio, Litovio, Norvegio, Portugalio kaj Svedio, kiu komenciĝis per jubilea tosto kaj oficialaj salutoj i.a. de la reprezentanto de la dana UN-Asocio kaj de la Asocio de Gepatra Lingvo. Sekvis festparolado de Renato Corsetti, muzika interludo de Wendy Meng kaj satira skeĉo de la dana junulara sekcio Estis — Estas — Estos. Tiu parto finiĝis per kantado de danaj popolkantoj fare de profesia koruso kaj kuna kantado de la Himno de Eŭropo kaj de La Espero.

Unu el la pintaj aranĝoj estis la oficiala malfermo de ampleksa ekspozicio kun fragmentoj pri la unua jarcento de la movado, aranĝita de Mogens Rude Andersen. Tie oni povis trovi la unuan lernolibron de Zamenhof kaj la unuan danan vortaron, librojn kaj lernolibroj eldonitajn dum la jaroj en Danio ktp. Post la bankedo oni ĝuis koncerton de Jomo, kiu brile distris kaj kune kun Kim Henriksen instigis la gastojn partopreni en tre viglaj dancoj.

La sekva tago estis kleriga tago kun brilaj prelegoj de Detlev Blanke pri Lingvopolitiko, Wera Blanke pri Publike paroli, Mogens Rude Andersen pri Dramoplenaj tagoj en Montevideo en 1954, Renato Corsetti pri La malbona lingvo aŭ la eŭropa dialekto de Esperanto, Anna Löwenstein pri Esperanto kiel familia lingvo kaj lumbildprelego Antaŭ 2000 jaroj pri la vivo de la antikvaj romanoj. Vespere estis organizita vizito de la fama ĝardeno kaj amuzejo Tivoli meze de la urbo. Dimanĉe Eugeniusz Rybarczyk gvidis ekskurson tra la urbo kaj havenan boatekskurson por la eksterlandaj gastoj, dum okazis ĝeneralaj kunvenoj de DEA kaj DEJO. Entute rimarkebla solena kaj eventplena programo, neforgeseble pinta jarkunveno!

Ileana Schrøder

ĈEĤIO: de la 3-a ĝis la 5-a de oktobro 2008 okazis la 12-a kongreso de Ĉeĥa Esperanto-Asocio en la moravia urbo Přerov. La aŭspiciojn transprenis la urbestro Jiří Lajtoch, kiu persone ĉeestis la malfermon. Inter pli ol 110 partoprenantoj estis ankaŭ gastoj el Germanio, Pollando kaj Slovakio. La kongreso elektis jenan komitaton, kiu gvidos la asocion dum la sekvaj tri jaroj: prezidantino Jana Melichárková, vicprezidantoj Petro Chrdle kaj Jiří Tomeček, sekretario Pavel Polnický, kasistino Libuše Hýblová, pliaj membroj Pavla Dvořáková kaj Miroslav Malovec. Oni ankaŭ anoncis la rezulton de la konkurso pri nova simbolo de ĈEA. Gajnis Jindřich Havlík el Prago, kies propono tre lerte kunmetis tradician Esperanto-stelon kun folio de la ĉeĥa nacia arbo tilio, kaj la mallongigo “ĈEA”. La kongreso akceptis novajn honorajn membrojn de ĈEA (Jana Cíchová-Hrdličková, Petr Chrdle, Ludmila Klegová, pastro Josef Xaver Kobza, Pavel Polnický kaj Jindřich Tomíšek). Inter la taskoj, kiujn la kongreso donis al la nova komitato, estas krei fakan grupon por kunordigo de instruado de Esperanto en lernejoj. La partoprenantoj de la kongreso povis ĝui perfektan prelegon de la direktoro de la Muzeo de Komenio František Hýbl kaj sekve ankaŭ viziti la muzeon. Li menciis la prilingvajn verkojn de Komenio kaj liajn tiukampajn posteulojn, inkluzive de L.L. Zamenhof kaj la fama loka esperantisto Josef Krumpholc. Por mi la plej interesa informo estis, ke en la deponejo de la muzeo troviĝas du originaloj de manskribitaj leteroj de L.L.Zamenhof al ĉeĥaj esperantistoj.

Petro Chrdle

ĈINIO: La 20-an de septembro en la sudĉina urbo Kantono okazis la 7-a Esperanto-kongreso de Kantono kaj de la provinco Guangdong, kun partopreno de esperantistoj ankaŭ el aliaj urboj kaj la hispana esperantisto Augusto Casquero.

Dum la kongreso, okazinta en bela kaj taŭga salonego, oni debatis pri diversaj punktoj, ĉefe pri kelkaj ŝanĝetoj al la nuna statuto, kaj elektis novajn funkciulojn. Kiel prezidanton de la Kantona Esperanto-Asocio oni elektis la konatan kaj aktivan samideanon Lin Liyuan, kaj kiel prezidanton de la E-asocio de la provinco Guangdong la ageman samideanon Wei Xiaohong.

Kiel kutime dum la ĉinaj aranĝoj, sekvis agrabla bankedo en restoracio, tipa por la norda Ĉinio, de la urbo Harbin.

La ĉeestantoj havis la plezuron ne nur kunlabori en la kongresaj laboroj, sed ankaŭ ĝui la eblon renkontiĝi kun novaj kaj malnovaj amikoj, kaj praktiki la lingvon.

Tra la mondo

Longa kaj vigla nokto en Vieno

La kvaran de oktobro 2008 okazis grava Esperanto-varbaranĝo en la Esperantomuzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko, en la centro de Vieno.

Jam de 2001 la muzeo aliĝas al la kultura eventaro organizita de la loka amaskomunikilo ORF, kadre de kiu multaj muzeoj de la urbo estas malfermitaj inter la 18-a kaj 1-a horoj nokte, kaj aĉetinte unu bileton ĉiu povas vagadi de muzeo al muzeo. La aranĝo estas pli kaj pli populara kaj tiun vesperon centmiloj da aŭstrianoj ondumas surstrate aŭ ĝuste vicstaras por povi eniri la elektitajn muzeojn. La vienaj radio- kaj televid-stacioj dissendis vivajn elsendojn pri la programoj.

Ankaŭ antaŭ la Esperantomuzeo en la burĝa centro de Vieno plurdekoj staris vice en la ne tre varma vetero por sukcesi eniri la muzeon, kiu ofertis fulmkursojn pri Esperanto kaj la klingona lingvo. Krome ĝi ebligis gvidatan vizitadon en la moderna kaj tre alloge aranĝita ekspoziciejo.

En la unuaj jaroj ankoraŭ en la malnova loko de la muzeo dum tiuj longaj noktoj okazis 7 sinsekvaj E-fulmlecionoj. Komence de tiuj lecionoj Herbert Mayer, la direktoro de la muzeo, faris mallongan enkondukon kaj vidigis informfilmeton pri la lingvo kaj movado. Tiun eron sekvis 40-minuta rektmetoda rapidkurso, kies celo estis doni bazajn informojn pri la lingvo, spertigi ĝin funkcianta kaj doni sukcesosenton al la partoprenantoj, kiuj kun ĝojo malkovris, ke ili multon komprenas el la lingvo, eĉ mem kapablas je bazaj lingvaj produktaĵoj. Post tiuj kursoj rimarkeblis intereso pri la lingvo, aliĝis novaj kursanoj al la aŭstra koresponda kurso.

La biblioteko de la Esperantomuzeo entenas librojn ankaŭ en aliaj planlingvoj. Eble tial en 2007 pere de la amaskomunikiloj de la lando (televido, radio, ĵurnaloj) disiris la falsa informo, ke oni ofertas tie kurson pri la klingona lingvo. Pro tio la Esperantomuzeo estis menciita — foje per dikaj titolvortoj — en proksimume dekduo de la plej gravaj revuoj de Aŭstrio, kaj anoncita plurfoje en radio kaj televido. La tuta lando eksciis pere de tio pri la Esperantomuzeo. Sekve la respondeculoj devis trovi iun, kiu kapablas instrui la klingonan. Ĉi-jare la duan fojon instruis inĝeniero Eugen Neuber kursetojn pri la klingona lingvo, kiuj okazis apud la Esperanto-kursoj, gvidataj jam de jaroj de Katalin Kováts (HU-NL) aŭ ŝia filino Petra Smidéliusz (HU).

La ĉi-jara aranĝo denove montriĝis sukcesa. Laŭ la bilanco la muzeon vizitis 1485 personoj, 210 partoprenis gvidadon, po 100 partoprenis la 3 klingonajn kaj Esperanto-kursojn, plenigante ĉiam ĝismaksimume la salonon. Laŭ la statistikaj indikoj la intereso, kompare kun la pasintjara, kreskis je 12 procentoj.

La vizitantoj estis plejparte junuloj, studentoj kiuj vigle kaj aktive partoprenis la lecionojn, dum kiuj ili lernis bazajn aferojn pri la lingvo kaj fine de la kurso formante orkestron mimmuzike akompanis la esperantistan kantiston Attila Schimmer (AT). Danke al lia bonetosa kanto li sukcesis eĉ ekdancigi la publikon. Je la peto de la redaktoro de www.edukado.net la lecionojn filmis la geedzoj Slezák (HU). La diversaj eroj de la kurso, kun metodikaj klarigoj de la kursgvidinto troveblas en la retejo de Ipernity. Serĉu la blogejon kaj filmejon ĉe www.ipernity.com/home/edukado.net.

Katalin Kováts
gvidinto de la E-fulmkursoj

Nova E-muzeo ekfunkciis

Ekde la jaro 1992 ekzistas, danke al la tiama vicurbestro Jiří Pištora, Esperanto-kolekto en la urba muzeo en Česká Třebová. Tien transdonis la Ĉeĥa Esperanto-Asocio multajn historiajn dokumentojn, la bibliotekon de Jaroslav Šustr (5800 volumoj) kaj aliajn aĵojn, kiam ĝi devis forlasi siajn oficejojn post la politika kaj ekonomia ŝanĝoj. Per tio la esperantaĵoj estis savitaj, sed la celo estis multe pli ambicia — ni ja revis pri vera muzeo kun daŭra Esperanto-ekspoziciejo, dum en Česká Třebová ekspoziciejo mankis.

La revo realiĝis kaj ni akiris salonegon en unu el la plej belaj historiaj konstruaĵoj de la urbo Svitavy, laŭ siaj origina funkcio kaj fondinto nomata Ottendorfer-biblioteko (vidu la foton). La solenan malfermon 20 sep 2008 partoprenis 146 ĉeestantoj, inter ili pluraj honoraj gastoj: membro de la Senato de ĈR, urbestro, sed ankaŭ la direktoro de la Esperanto-muzeo en Vieno H. Mayer kaj la gvidanto de la kolekto “Esperanto — Marie Hankel” en Dresdeno W. Schwarz. Mallongan koncerton en Esperanto plenumis Elena Puĥova kaj Dmitrij Dovĵik.

La muzeo konsistas el du partoj. La malpli granda servas kiel deponejo, sed tie estas lokita ankaŭ la biblioteko de ĈEA. La pli granda servas kiel ekspoziciejo. En ĝi estas 13 surmuraj informpaneloj, 5 tablovitrinoj kaj vico de vitroŝrankoj. Tie nun estas la unua ekspozicio, kiu strebas doni al la vizitantoj bazajn konojn pri Esperanto (la lingvo kaj la vivo ĉirkaŭ ĝi). Parto estas dediĉita al la historio de la loka Esperanto-klubo, kiu festas sian 75-jariĝon.

La Muzeo strebas dekomence esti multe pli ol nura ekspoziciejo por aroj da esperantaĵoj. Ĝi devus servi kiel esplorejo kaj edukejo, tial jam nun estas tie je dispono multfunkcia informpanelo kun tuŝ-ekrano, kie oni povas konatiĝi kun fundamentoj de Esperanto: ĝiaj gramatiko, baza vortprovizo, kulturo kaj realaĵoj. Kaj eĉ ĝui la lingvon aŭde, aŭskultante deklamatan tekston kaj kantadon. Krome, estas tie studloko provizita per komputilo, kiu enhavas multajn utilajn datenojn, ekzemple grandan elektronikan ĉeĥan-Esperantan kaj Esperantan-ĉeĥan vortaron, kaj liston de disponeblaj Esperanto-libroj. La fotogalerion vi povas vidi ĉe www.muzeum.esperanto.cz/fotogalerie.

Al la projekto de la E-muzeo finance kontribuis la Ministerio pri kulturo, Esperantic Studies Foundation kaj la urbo Svitavy.

La Urba muzeo enhavas du daŭrajn ekspoziciojn: pri la plej konata naskito el Svitavy kaj savinto de centoj da judoj Oskar Schindler, kaj pri tolaĵlavado kaj lavmaŝinoj. Do la Esperanto-muzeo montras ekde nun la trian temon, kiun oni povas pristudi en Svitavy. Malgraŭ tio, ke la Esperanto-muzeo nur komencis sian historion, oni jam planas pliajn ekspoziciojn. Post ĉi tiu ĝenerala devus sekvi printempe du paralelaj temoj: “Kvardek jaroj de Ĉeĥa Esperanto-Asocio” kaj okaze de la IJK en Ĉeĥio “Esperanto kaj junularo”. Ĝi daŭros minimume ĝis oktobro 2009, kiam en Svitavy okazos ĈEA-konferenco.

Por mi surprize, oni ĵus invitis min al Svitavy prelegi pri Esperanto kvarfoje dum du tagoj: en la Komerca akademio, en gimnazio, por publiko en la Esperanto-muzeo, kaj fine dum tri instruhoroj en la Universitato de la 3-a aĝo. Sendube temas pri rezulto de la nova Esperanto-muzeo, kiu jam sukcesis altigi la konscion pri Esperanto en la regiono. Espereble ankaŭ la prelegoj efikos samdirekte.

Petro Chrdle

[FORIGITA!: bildo]

De maldekstre: Wolfgang Schwarz, gvidanto de la kolekto “Esperanto-Zentrum Marie Hankel” en Dresdeno, Herbert Mayer el Vieno, Jiří Pištora, fondinto de la E-kolekto ĉe la urba muzeo en Česká Třebová, kun la edzino.

Forpasoj

Kaj Cumbelic-Røssum (1928-2008) mortis la 5-an de septembro en Brønshøj (Danio) post grava malsano. Li lernis Esperanton kiel 16-jarulo dumnokte en sia lito kaŝe per lernolibro, kiun lia patrino aĉetis por si mem sen havi tempon por mem lerni. Li vigle agadis kaj vojaĝis en- kaj eksterlande. Li estis longe fakdelegito pri ekonomio kaj komputiloj. De 1995 ĝis 2000 li funkciis kiel ĉefdelegito kaj kotizperanto de UEA.

Gunter Ebert (1941-2008) mortis subite la 25-an de aŭgusto en Parow (Germanio), apenaŭ monaton post la UK en Roterdamo, kiun li partoprenis. Li aktivis i.a. en la landa asocio Meklenburgio-Pomerio de Germana Esperanto-Asocio kaj eldonis la informilon Stralsundaj Frekvencoj kaj diversajn broŝurojn, laste Mielno-Kantaro ĉi-jare.

Gaston Fournier (1917-2008), dumviva membro de UEA, mortis la 12-an de aŭgusto en Beauville (Francio). De 1989 li loĝis en la muelejo Cargue Sac, sidejo de Amika Esperanto-Rondo kaj redaktejo de Laŭte!.

Josefina Girona Ribé (1935-2008) forpasis la 13-an de junio en Barcelono. Ŝi kunorganizis i.a. la junularan sekcion de Hispana Esperanto-Federacio en 1959 kaj la 24-an IJK en Tarragona en 1968. En 1977 ŝi kunfondis Barcelonan Esperanto-Centron kaj en 1978 la entreprenon Llibreria Esperanto. En 1993 ŝi kunorganizis en Barcelono la antaŭkongreson de la 78-a UK en Valencio. Dum tiu UK ŝi ricevis la Premion Klara Silbernik de Hispana Esperanto-Muzeo.

Gottfried Hofstätter (1909-2007), dumviva membro de UEA kaj iama fakdelegito pri naĝinstruado kaj savnaĝado, mortis la 30-an de aprilo 2007 en Vieno.

Ĥristina Ivanova (1964-2008) forpasis la 8-an de aŭgusto en Sofio pro kancero. Ŝi estis prezidanto de la Esperanto-societo Lidia Zamenhof en Sofio.

Sigurd Olsson (1922-2008), dumviva membro de UEA kaj membro de Societo Zamenhof, forpasis en Strömsnäsbruk (Svedio).

Eric Revill (1921-2008), longtempa delegito, mortis la 16-an de junio, en Conwy (Britio).

Zdeněk Řezáč (1920-2008), iama delegito kaj fakdelegito pri filatelo, jogo kaj turismo, mortis la 3-an de septembro en Velké Hamry (Ĉeĥio).

Lis Thune (1923-2008) forpasis la 20-an de majo en Hvidovre (Danio). Ŝi estis kunfondinto kaj poste prezidanto de la dana sekcio de ILEI, membro de la landa ekzamenkomisiono, dum multaj jaroj libroservisto de la fama Kleriga Konversacia Klubo en Kopenhago, kaj laste estrarano de Esperanto-Kulturgrupo. De 1981 ĝis 1987 ŝi multe helpis al la revuo Horizonto kun sia edzo, la skulptisto Pierre Gaborit, kiu estis ĝia arta konsilisto.

Sonja Zedníková (1928-2008) mortis la 31-an de aŭgusto 2008 en Prago. Ŝi estis aktiva propagandisto kaj membro de multaj Esperanto-organizaĵoj.

Revuo Esperanto 2008 12

Malferme

Pli alten kun ALTE

ALTE estas la Asocio de Lingvotestistoj en Eŭropo, fondita en 1990, ekde 2004 Internacia Neregistara Organizaĵo (NGO), nuntempe kun 31 plenrajtaj membroj, reprezentantaj 26 eŭropajn lingvojn.

Ĝiaj asociaj, aligitaj kaj individuaj membroj zorgas pri unuecaj, kompareblaj lingvotestaj sistemoj, provizas per normigitaj testoj, ellaboras la metodologion de mezurado de fremdlingvaj kapabloj, akordigas testojn al la bezonataj mezurendaĵoj ĉu por lernejaj, akademiaj aŭ aliaj fakaj celoj.

La membreco, reprezentiĝo ĉe ALTE, signifas renomon esti parto de internacia kunlaboro, agado laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER), rekomendo de la Konsilio de Eŭropo por lingvolernado, instruado kaj pritaksado.

Lernejoj, universitatoj, ekzamensistemoj adaptis kaj daŭre adaptas siajn instrumaterialojn, lernolibrojn, teststrukturojn al la 6-grada postularo difinita laŭskale inter A1 kaj C2.

La Hungara Ŝtata Lingvoekzamena Centro (ITK, membro de ALTE de 1999), kie Esperanto estas tradicie unu el la lingvo-ofertoj, frue reagis: en 2000 ĝi plenumis la akreditajn postulojn priskribitajn de la Akredita Manlibro de Konsilio de Eŭropo kaj ricevis ŝtatan rekonon de la Lingvoekzamenojn Akreditanta Korporacio NYAT. En 2006 ĝi adaptis sian trinivelan sistemon al la 6-grada: la elementa fariĝis B1, la meza B2 kaj la supera C1, kio kompreneble ekvalidis ankaŭ por la lingvoekzamenoj pri Esperanto.

Fariĝis defio ankaŭ por la internacia Esperanto-movado sekvi la ŝanĝojn en lingvoinstruado kaj testado. Internacia laborgrupo de spertuloj komencis sekvi la novaĵojn, ekkoni la postularon de KER, serĉi vojojn al rekono por la lingvo Esperanto. La permeso venis de Konsilio de Eŭropo.

Katalin Kováts kunordigis la tradukadon de la Komuna Eŭropa Referenckadro en Esperanton kaj UEA eldonis ĝin en decembro 2007.

Sekva grava evento okazis en Cambridge, en aprilo 2008, kie UEA/ILEI estis reprezentita de Zsófia Kóródy en la ALTE-konferenco. UEA estis akceptita kiel aligita membro de ALTE kaj ricevis la inviton prezenti sin en la jarkunveno dum la fakkonferenco en Lisbono, Portugalio, inter 11 kaj 14 novembro. La UEA-komisiito Zsófia Kóródy per 15-minuta projekciado informis la ALTE-delegitojn pri la strukturo, agado, atingoj de nia mondorganizaĵo, raportis pri Esperanto-instruado kaj prezentis sin ankaŭ en laborgrupoj de ALTE, okupiĝantaj pri normigo de testoj por junaj lernantoj kaj pri instruista trejnado. Per ŝia aktiva kontribuado UEA estis ekkonita ankaŭ en la paralele organizita konferenco de EAQUALS (organizaĵo por kvalifiki lingvolernejojn kaj instrukapabligajn kursojn).

En kreskanta bezono akceptigi, egalvalorigi Esperanton, la nuna dunivela Esperanta ekzamenoferto ne sufiĉas. Por la strebado al akreditado estis elektita kiel modelo la jam akreditita ekzamensistemo, superrigardita de ALTE: la hungara kiel fremda lingvo. UEA fariĝis partnero de ITK: estis ellaboritaj, prov-testitaj serioj en 3 niveloj (B1, B2, C1). Dank’ al kelkjara sindona laboro de internacia teamo (ĉefe Pálma Salomonné Csiszár, Márta Kovács, Katalin Kováts, Zsófia Kóródy), la Esperanto-movado ekhavas lingvotestan sistemon taŭgan por kompari la lingvajn kapablojn kun tiuj en aliaj fremdaj lingvoj.

La nivelon kaj kvaliton garantios laŭ la KER-postuloj spertaj ekzamenantoj, trejnitaj de ITK-fakuloj, kiuj akceptis gvidi la unuan kurson en Roterdamo dum UK 2008, kaj gvidos kun Zsófia Kóródy la sekvan sesion en decembro 2008 en Interkultura Centro Herzberg, Germanio.

Alvoko al lingvolernantoj, parolantoj: estas konsilinde amase ekzameniĝi laŭ tiuj novaj modeloj, por fiere pruvi la egalvaloron de Esperanto. Ekzamenoj B1, B2 kaj C1 laŭ la KER-normoj povas regule okazi ĉefe dum grandaj internaciaj renkontiĝoj.

Zsófia Kóródy

[FORIGITA!: bildo]

UEA estis akceptita kiel aligita membro de ALTE kaj ricevis la inviton prezenti sin dum la fakkonferenco en Lisbono, Portugalio, inter 11 kaj 14 novembro 2008. Zsofia Kóródy (maldekstre) raportas pri internaciskala lerneja kaj eksterlerneja Esperanto-instruado al prestiĝa grupo de fakuloj.

Kongresa komuniko 1

94-a Universala Kongreso de Esperanto

Bjalistoko, Pollando, 25 julio — 01 aŭgusto 2009

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.
Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751.
Retadreso: k...@co.uea.org.
TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2009.html.

Kongresa temo

La temo de la 94-a UK estas “Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ. La vortumo, kiu citas el la parolado de Zamenhof en la Kembriĝa UK en 1908, ligas la Bjalistokan UK al la 150-a datreveno de lia naskiĝo kaj al la Internacia Jaro de Interpaciĝo.

Informoj

La modela retejo de LKK enhavas multe da interesaj informoj pri Bjalistoko, Podlaĥia vojevodio, Pollando, transporto ktp. Ĝia adreso: http://94uk.bialystok.pl/. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA: http://www.uea.org/kongresoj/uk2009.html.

Kongresejoj

La ĉefa kongresejo estos la Bjalistoka Politekniko. Apud ĝi estos starigitaj tendego funkcionta kiel salono Zamenhof kaj gastronomia tendo kun malmultekostaj manĝaĵoj.

Vojaĝado

La ĉefa flughaveno por atingi Bjalistokon estas tiu de Varsovio. De la flughaveno veturas aŭtobus(et)oj rekte al Bjalistoko. Estas ankaŭ rekta trajnkonekto (ĉ. 2h30) inter Varsovio kaj Bjalistoko.

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno. La oferto varios de 5-stelaj ĝis modestaj, familiecaj hoteloj, kun aparte multaj lokoj en studentaj loĝejoj.

Ekskursoj

En la Dua Bulteno aperos priskriboj pri la antaŭ-, post- kaj dumkongresaj ekskursoj. Inter la vizitotaj lokoj estas Varsovio, Krakovo, naciaj parkoj, k.a. historiaj kaj naturaj vidindaĵoj. Dum la semajno pluraj ekskursoj konatigos kun la kongresurbo kaj la ĉirkaŭa regiono.

Internacia Kongresa Universitato

La limdato por proponi prelegon por la 62-a sesio de IKU estas 2009-01-31. Pri kondiĉoj bv. vidi la anoncon en la oktobra numero (p. 211). La proponojn oni sendu al la sekretario, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Israelo; tamen prefere rete: a...@huji.ac.il.

Infana Kongreseto

Dum la UK okazos la 40-a Internacia Infana Kongreseto en Supraśl apud Bjalistoko. Pli da informoj ĉe la komisiito Bert Schumann, b...@free.fr, kaj en la retejo http://bertosch.free.fr/iik2009/index.html

Reklamiloj

La Unua Bulteno estas ankoraŭ havebla ĉe UEA. La kongresa afiŝo estas elŝutebla ĉe http://www.uea.org/bildoj/uk2009/afisho.jpg. La Libroservo de UEA vendas glumarkojn; 10-marka folio kostas € 1,20 (rabato de 1/3 ekde 3 ekz.; aldoniĝas sendokostoj kaj, en EU, imposto de 19%).

Aliĝilo

La aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe UEA, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas elŝuti ĝin ĉe la kongresa retejo, kie eblas ankaŭ rete aliĝi al la UK.

Kotizoj

Ĝis 2008-12-31 validas (interkrampe kotizoj laŭ tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (ne MG) €160,00 (120,00); MG aŭ ne-IM de UEA €200,00 (150,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, €80,00 (60,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, €120,00 (90,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post 1988-12-31 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de pruva dokumento!).

[FORIGITA!: bildo]

Palaco de Rudygier en Bjalistoko, la sidejo de Altlernejo de Publika Administracio.

L.L. Zamenhof: Sojle de la 150-jariĝo

La ĉi-jara 15-a de decembro estas aparta dato, sojl-signanta gravan venontjaran jubileon, la 150-an naskiĝdatrevenon de la kreinto de Esperanto, d-ro Ludoviko L. Zamenhof.

En la E-komunumo ni frontas do la Jaron de Zamenhof, kiu estos okazo, per multaj niaj iniciatoj memorigi en niaj medioj kaj ankaŭ en la ekstera mondo la figuron de d-ro L.L. Zamenhof kaj lian mesaĝon. Unuavice por disvastigi kaj pli vastskale proponi Esperanton kiel ponton por la diverskultura homaro, kiel ponton al pli paca mondo. La antaŭa samgrava rondcifera jubileo estis lia 100-a naskiĝdatreveno, festita en la jaro 1959. Aprecante la atingaĵojn de la E-movado en la mondo la Plenuma Komitato de Unesko agnoskis tiam Ludovikon L. Zamenhof unu el la grandaj figuroj de la homaro.

Ĉi-jare laŭ iniciato de la pola delegitaro ĉe Unesko, subtenate de litovaj delegitoj kaj kunlabore kun Universala Esperanto-Asocio, la 15-an de decembro en la pariza Unesko-sidejo okazos solenaĵo omaĝanta la memoron de d-ro L.L. Zamenhof. Ĝi estas digna enkonduko al nia Jubilea Jaro 2009.

Tiaj eventoj puŝas nin al laŭvicaj agadoj sur malpli altaj ŝtupoj, en niaj medioj, urboj kaj landoj. Jam de multaj monatoj, ekde kiam la Estraro en la Jokohama UK alprenis la decidon kongresi dum la Jubilea Jaro en la naskiĝurbo de d-ro L.L. Zamenhof, la rigardo de esperantistoj ĉiam pli ofte direktiĝas al Bjalistoko. Tie iniciatoj multas.

Unu el ili, komenciĝinta en la unuaj tagoj de novembro, rilatas al la E-Centro kaj Muzeo de Ludoviko Zamenhof. La unua, kiu revis pri la muzeo de la kreinto de la Internacia Lingvo en lia naskiĝurbo, estis la ĉefmotoro de la E-movado en Bjalistoko Jakub Szapiro, kiu lanĉis tian ideon jam en la jaro 1919. Ne realiĝis la E-Centro, por kiu oni alvokis okaze de la Varsovia UK en la jaro 1987.

Nun tamen la ideo de la Centro efektiviĝas. En Bjalistoko komenciĝis alikonstruoj de la brikdomo destinita de la urbo por tiu celo. La laboroj, kies kosto egalas al 6,2 milionoj da zlotoj estas financataj el la buĝeto de la urbo. La Centro kaj la muzeo disponos pri la surfaco de 300 kvadrataj metroj, sur kiu troviĝos multmedia ekspozicio dediĉita al Ludoviko Zamenhof, biblioteko, legejo kaj konferenca salonego. Ĝi gvidos esplorojn pri la problemoj de la lingva komunikado. La estonta biblioteko jam riĉiĝas per libroj venantaj el la tuta mondo.

La fino de la renovigaj laboroj estas planita por la 15-a de junio 2009. Bjalistoko kaj bjalistokanoj ne forgesas pri sia fama civitano, elektita en plebiscito de Gazeta Wyborcza en 2000 “Bjalistokano de la 20-a jarcento”.

Barbara Pietrzak

Faka agado

Esplori eblajn manierojn plifortigi kaj utiligi la fakan aplikon

Tre bonŝance kaj instige, la iniciatoj informaj kaj subtenaj al la Esperantlingva Vikipedio trovis fruktodonan, vere entuziasm(ig)an terenon dum la lasta UK en Roterdamo kaj daŭre viglas tra Esperantujo (ekz. dum la ĵusa KAEST, flanke de e@i).

La rimarkebla ĉeesto de nia lingvo kaj ties parolkomunumo en tiu medio estas surprize kontrasta al la ĝenerala malbonfarto de la tradiciaj fakaj asocioj, unu el kies ritare deklaritaj celoj estis ĝuste disvastigi Esperanton en la unuopaj fakmedioj kaj utiligi ĝin fake. La realo tamen estas ke pluraj el ili, malgraŭ diverskvalitaj atingoj, estas nuntempe trafitaj de la samaj problemoj kiel la ĝenerala movado, nome demografia maljuniĝo, izoliteco, fermiteco kaj prestiĝomanko de Esperanto, kiel konstatis la Subkomitato pri Scienca kaj Faka Agado raporte al la Komitato de UEA en nia lasta UK.

Oni do devas subteni la alvokon de la Subkomitato al la fakaj asocioj prioritatigi la evoluigon kaj pliriĉigon de la propra fako en la Esperantlingva Vikipedio.

Aldone al tio, ni volas ĉi tie prezenti novan iniciaton, nome la kreon de Esperantlingva Vikiversitato. Vikiversitato estas unu el la frataj projektoj de la Vikipedio (ĉar ĝin funkciigas la sama fondaĵo, nome la Vikimedia Fondaĵo). La diferenco disde Vikipedio estas, ke en ĝi oni ne kreas enciklopediajn artikolojn, sed kursojn por instrui certajn fakojn kaj kunigas esplor-agadon. La Vikipedio aliflanke klare malpermesas publikigon de propra esploro.

La ekzisto de Esperantlingva Vikiversitato apud la Esperantlingva Vikipedio estus bona kompletigo por la sukcesa kunordigo kaj videbligo de faka Esperanto-agado en Interreto.

La Vikiversitato estas retpaĝaro, en kiu eblas facile aperigi fakajn artikolojn kaj kursojn, en kiu eblas kontakti sam- aŭ alifakajn kunlaborantojn, en kiu eblas publike diskuti pri diversaj aspektoj de faka agado inkluzive de la terminoj, kaj publikigi terminarojn (unuflanke terminarojn preparitajn per diskuto en la Vikiversitato kaj aliflanke terminarojn preparitajn ekster la Vikiversitato).

Ĉio ĉi estas faciligita pro la viki-teĥniko, kiu ebligas ke ĉiu ret-uzanto povu facile kontribui al la retpaĝaro sen teĥnikaj baroj. Ankaŭ Vikipedio funkcias kiel vikio. Tamen ĝia celo estas la kreo de enciklopedio. Eble, kelkaj fake agantaj esperantistoj volas ne nur verki enciklopediajn artikolojn, sed ankaŭ aliajn tekstojn, ekz. enkondukajn kursojn aŭ fakajn artikolojn, kiuj eble eĉ prezentas la rezultojn de propra esploro. Ĉar en la nuna mondo eblas tre facile atingi multajn homojn pere de interreto, estus tre bone havi interretan platformon por kunordigi la retan fakan agadon. Por tio aparte taŭgus la Vikiversitato.

Grava avantaĝo de la Vikiversitato estas tio ke ĝi estas jam ekzistanta retpaĝaro. Necesus nur fondi apartan Esperantlingvan sekcion de ĝi. Tio ŝparas al ni la malfacilan kaj temporaban taskon mem krei retpaĝaron, kiu ebligu facilan aperigon de fakaj artikoloj, kursoj kaj terminaroj, kaj kiu entenu diskutforumon kaj eblon persone kontakti aliajn uzantojn. Ĝis nun ankoraŭ ne estis kreita aparta vikio por la Esperanta Vikiversitato, sed se troviĝas sufiĉe da kunlaboremuloj, certe estus facile konvinki la respondeculojn de la Vikimedia Fondaĵo krei ĝin (ili ja konscias pri la sukceso de la Esperanta Vikipedio). Jam nun eblas eklabori pri Esperanta Vikiversitato sur la vikio beta.wikiversity.org (tie ĉiuj, kiuj celas krei Vikiversitaton en nova lingvo, devas komenci la laboron, por pruvi ke estas sufiĉe da kunlaboremuloj en tiu lingvo).

En la Vikiversitato povas esti subpaĝaroj pri apartaj fakoj. Tio povas plifaciligi la kunlaboron inter esperantistoj de unu fako, kaj povas samtempe ebligi al ĉiu E-lingvano kontakti alian ligitan al iu fako. Por la fakoj, por kiuj ne plu ekzistas (aŭ neniam ekzistis) aktiva faka asocio, la tiufaka subpaĝaro en la Vikiversitato povas esti taŭga alternativo al tradicia faka asocio. Por la fakoj, por kiuj daŭre ekzistas aktiva faka asocio, la tiufaka subpaĝaro en la Vikiversitato estu nur komprenata kiel kompletigo, ne kiel konkurenco al la faka asocio.

Pliaj detaloj pri la projekto Vikiversitato legeblas sur la jenaj retpaĝoj:

  • angle: en.wikiversity.org/wiki/WV:IS
  • france: fr.wikiversity.org/wiki/WV:CqeW
  • itale: it.wikiversity.org/wiki/Wikiversità:Cos’è﹍Wikiversità
  • japane: ja.wikiversity.org/wiki/Wikiversity:ウィキバーシティとは何か
  • hispane: es.wikiversity.org/wiki/Wikiversidad:Que﹍es﹍la﹍Wikiversidad
  • germane: de.wikiversity.org/wiki/Wikiversity:Über﹍Wikiversity

Sur tiuj paĝoj estas precizigitaj la funkcimanieroj de la unuopaj Vikiversitatoj; la Esperantlingva Vikiversitato povus havi iomete alian funkcimanieron, por taŭgi al la bezonoj de la faka Esperanto-agado. Ankaŭ jam ekzistas provizora enirpaĝo por la kreota Esperantlingva Vikiversitato: beta.wikiversity.org/wiki/Ĉefpaĝo.

Ni do serĉas aliajn esperantistojn, kiuj emas pridiskuti la proponon kaj engaĝiĝi en la kreo de esperantlingva versio de Vikiversitato. Esperanto ĉiam estis ilo por eduki la homojn, por demokratiigi la sciojn. En la nova, interreta epoko, ni fiere kaj trafe daŭrigu tiun honorindan tradicion.

Marcos Cramer m...@gmail.com kaj José Antonio Vergara j...@gmail.com

[FORIGITA!: bildo]

Vikipediumado dum la lasta KAEST.

Ĉu ekzistas modernaj sciencaj kaj teknikaj esprimoj en Esperanto?

Jam delonge ne tio estas la demando, ĉu Esperanto estas uzebla en scienco kaj tekniko. Nuntempe la demando estas, kiumaniere, per kiu vojo la Esperantaj faklingvo kaj terminologia laboro povus postkuri la ritmon de la tre rapida teknika kaj teknologia evoluo?

Dum la ĉi-novembra tradicia Konferenco pri Aplikado de Esperanto en Scienco kaj Tekniko, KAEST, en Ĉeĥio kunvenis kvindeko da fakuloj, terminologoj, sciencistoj, inĝenieroj kaj simplaj interesiĝantoj el 13 landoj (BE, BG, GB, CZ, DK, DE, HU, IT, LT, NL, PL, RU, SK) ne nur por trakti la ĉi-supran demandon, sed ankaŭ en la praktiko elprovi la lingvon en diversaj fakaj temoj.

Oni ĝuis dekkvinon da interesaj prelegoj kun orelkaptaj temoj: de orientiĝo de submaraj aŭtonomaj robotoj tra teknika funkciado de modernaj varmo- kaj elektrocentraloj ĝis funkciado de scienca kaj teknika Esperanto-biblioteko...

La partoprenantoj ne nur aŭskultis kun ĝojo la prelegojn kaj diskutis pri diversaj terminologiaj problemoj, sed en aparta Vikipedi-trejnseminario, gvidata de Pavla Dvořáková, ankaŭ en praktiko oni lernis la manipuladon kaj kompletigon de la Esperanta Vikipedio.

La aranĝo KAEST, dum dek jaroj sindone flegata kaj profesie prizorgata de Petr Chrdle, jaron post jaro iĝis pli populara, kaj nun ĝi jam elkreskis el sia strukturo. Post laŭda danko al la ĝisnuna organizanto la partoprenantoj akceptis la inviton al la urbeto Modra-Harmónia apud Bratislava en Slovakio, kiel la estonta loko de KAEST-oj organizotaj de Peter Baláž, respektive lia firmaeto “Espero” kunlabore kun e@i.

László Szilvási

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la ĉi-novembra KAEST.

Forumo

Membroservado kaj celoservado: kontribuo al la diskuto pri la membraro de UEA

En la novembra revuo Renato Corsetti kaj Barbara Pietrzak malfermis la diskuton pri la UEA-membraro. Al la diskuto nun kontribuas la eksprezidanto de UEA prof. Humphrey Tonkin.

Mi estas membro de pluraj organizaĵoj en mia propra lando. Kelkaj liveras specifajn servojn: la asocio de ĉirkaŭloĝantoj de la lago kie situas mia domo prizorgas la akvokvaliton kaj traktas kun niaj urbaj instancoj; la asocio de fakuloj pri Renesanco liveras al mi fakan revuon, organizas konferencojn kaj tenas min informita pri tiu aspekto de mia profesia studkampo; la nacia asocio de pensiitoj (de kies membraro granda parto fakte ne estas pensiitoj, inkluzive min) helpas reprezenti miajn rektajn interesojn antaŭ la registaro kaj ebligas al mi diversajn rabatojn ekzemple kiam mi vojaĝas. Ĉe aliaj organizaĵoj, en kiuj mi membras, mi malmulton mem ricevas, sed la laboro de tiuj organizaĵoj estas direktata al agadoj kiujn mi aprobas aŭ kiujn mi deziras subteni: la unio pri civilaj liberecoj, Amnestio Internacia, la asocio “Savi la Infanojn” k.s. Tiuj organizaĵoj sendas al mi ĉiujare mian membrokarton, kaj foje tiu karto rezultigas kelkajn servojn, sed esence la koncernaj asocioj servas min en tio, ke ili servas aliajn homojn. Kaj, se ili nomas min membro, ili ankaŭ postkuras nemembrojn kaj same petas de ili subtenon por diversaj iniciatoj.

Evidente temas pri du malsamaj specoj de asocioj. La unua ekzistas por kaj pro siaj membroj kaj liveras al ili servojn; la dua ekzistas por fronti difinitan problemon kaj bezonas la subtenon de apogantoj (kiujn ili foje nomas “membroj”) por atingi tiun celon. Ni nomu la unuan kategorion “membroservaj organizaĵoj” kaj la duan “celoservaj organizaĵoj”.

En lastaj jaroj, almenaŭ ĉe ni, okazis granda kresko de organizaĵoj en tiu dua kategorio. Ili ne nur petas, ke mi fariĝu membro, sed, se mi tion faras, ili de tempo al tempo petas de mi pliajn kontribuaĵojn por atingi difinitan rezulton — akceptigo de difinita leĝpropono, financa helpo por solvi difinitan krizon en iu parto de la mondo aŭ por reprezenti iun politikan malliberigiton antaŭ kortumo, k.s. Mi donacas tiom kiom mi povas, ĉar mi kredas je la valoro de tiuj agadoj. Ofte ilia laboro havas interretan bazon kaj oni povas kontribui al ili per la reto.

UEA havas unu piedon en ambaŭ terenoj: ĝi liveras servojn al la membroj kaj do estas membroserva asocio, sed ĝi ankaŭ ekzistas por (laŭ sia statuto) “disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto”, por “agadi por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj faciligi la internacian komunikadon” kaj por “plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo”. Oni povus argumenti, ke tiuj tri celoj (el la kvar statutaj celoj de la asocio) estas pli gravaj kaj ricevas pli da statuta emfazo: laŭ sia statuto UEA estas unuavice celoserva asocio kaj nur duavice membroserva.

Se oni rigardus atente la membrostatistikon kaj la agadon de la asocio, oni povus ricevi tute malan impreson. Notinda proporcio de la membroj fariĝas membroj pro tio, ke ili partoprenas Universalan Kongreson (servon de UEA): en jaroj kiam ili ne iras al UK, ili simple ne membras. Efektive, la membraro de UEA estas multe malpli stabila ol ĝi unuavide ŝajnas esti: homoj envenas kaj eliras, depende de la avantaĝoj, kiujn UEA proponas al ili. Aliflanke, ankaŭ la homoj, kiuj ne membras en UEA, sentas sin iel ligitaj al ĝi: la influo de UEA kaj eĉ la homa partopreno de ĝia agado, etendiĝas preter la efektiva membraro. Restas konstanta nur malgranda grupo de fideluloj, al kiu la asocio dediĉas grandan atenton pro timo, ke, se ĝi ne faros tion, ĝi perdos tiujn membrojn. UEA do klopodas liveri al tiuj homoj servojn, kiujn ili ne povus trovi ekster UEA. Oni argumentas, ke, sen tiuj membroj, UEA perdos sian financan bazon. Aliflanke, ĝi laboras tiel forte por teni tiun bazon, ke ĝi donas nesufiĉan atenton al aliaj aferoj.

Iam oni apenaŭ povis aktivi internacie sen esti membro de UEA: oni bezonis la informojn, kiuj venis kun tiu membreco (la revuo, la jarlibro k.s.). Sed la teknologia evoluo kondukas al situacio, en kiu aktiva esperantisto povas trovi tiujn informojn ekster UEA, precipe per aliro al interreto. Do, neeviteble la financa bazo, kiun donas la membraro, malgrandiĝos, eventuale eĉ al nuliĝo.

Bedaŭrinde, en lastatempaj diskutoj pri membreco kaj UEA, la homoj emis dividi sin en du tendarojn: tiujn, kiuj predikas transiron al reta komunikado kaj forigon de la papera, kaj tiujn, kiuj emfazas la bezonon teni la tradiciajn paperaĵojn pro tio, ke multaj homoj ne utiligas interreton. La dua kategorio emas rezisti klopodojn enkonduki retajn servojn ĉar ili estas malegalecaj. Verdire ambaŭ tendaroj ekiras el falsaj premisoj: necesas ambaŭ vojojn sekvi — kaj ne nur. Ni nepre bezonas pli efikan utiligon de la reto, ne nur per simpla transigo de kelkaj niaj iamaj servoj al reta formo, sed per kompleta rekonceptado de nia komunika strategio. Samtempe ni devas modifi nian nunan agadon por liveri plej utilajn servojn al niaj “paperemaj” membroj.

Tamen, unuavice necesas transformi la asocion el membroserva al celoserva organizaĵo, en kiu ni lanĉas efikajn kampanjojn por disvastigi la lingvon, proponi ĝin kiel solvon de lingvaj problemoj, kaj faciligi la interhoman komunikadon — samtempe konstante memorigante niajn subtenantojn pri la efikeco de nia laboro kaj petante de ili financan apogon por tiu laboro. Por fari tion, ni devas komuniki niajn mesaĝojn al multe pli vasta reto de homoj ol nia tute malgranda formala membraro — eble kreante novajn membrokategoriojn, eble celante krei novajn klientojn por niaj varoj (varoj, kiuj inkluzivas la disvastigon de Esperanto aŭ la solvadon de lingvaj problemoj — ĉar tiuj estas spiritaj varoj same vendeblaj kiel libroj aŭ revuoj).

Por fari tion, ni ne hokiĝu al kompara membrostatistiko, sed emfazu nian kapablon mobilizi la homojn ĉirkaŭ farindan laboron: ni celu rezultojn, ne membrojn simple por havi membrojn. Tiun transiron ni planu zorge por konservi nian financan bazon, sed nia ĉefa celo estu servi al la tuta esperantistaro per tio, ke ni servas al iliaj plej karaj celoj.

Humphrey Tonkin

Belartaj Konkursoj de UEA en 2009

Kia estu la eseo?

La Belartaj Konkursoj havas longan tradicion kaj bone helpas trovi talentulojn. Al la Konkursoj apartenas ankaŭ la branĉo “Eseo”.

Pro tio jen kelkaj komentoj pri tiu branĉo. La rikolto ĝenerale estas tre kontraŭdira, ĝi oscilas inter “tre bona” kaj “tre malbona”. Ankaŭ la kvanto malsamas, foje ĝi estas abunda kaj foje tre magra. La ĉefa kialo por tio eventuale estas manko de kriterioj kaj aldonaj klarigoj. Do kio estas eseo? Laŭ NPIV (p. 297) temas pri “verko, ĝenerale nelonga, ofte asimilita al esploro aŭ monografio, sed malpli sistema kaj pli libere esprimanta la pensojn de la aŭtoro”. La eseo troviĝas ie inter scienco, arto kaj ĵurnalismo, ligas ecojn de tiuj tri esprimvojoj. Enhave la eseo traktu temon, kiu baziĝas sur faktoj kaj sur spertoj, kiujn la aŭtoro esprimas tra sia persona prismo. Kompreneble ĝi ne pezu pro iu scienca aparato kaj abundo da piednotoj. Gravas la originaleco, do teksto ne rajtas esti antaŭe aperinta aliloke. Indiko de kelkaj inspiraj fontoj ĉe la fino de la teksto estus konsilinda. La temo estu ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la koncerna UK, tio krome i.a. povas esti lingvaj problemoj, interkultura komunikado, Esperanto en teorio kaj praktiko (en historia, aktuala aŭ eventuala perspektivo).

Kompreneble la lingvo estu senriproĉa kaj sekvu la kutimajn normojn, kontrolitajn de la Akademio de Esperanto.

La amplekso povas varii inter 3 ĝis 8 paĝoj (kutimaj normpaĝoj kun ĉ. 45 linioj). Esceptoj eblas.

La formo tre gravas, malbone tajpita aŭ eĉ manskribita teksto ne estas akceptata de la ĵurio.

La juĝantoj atendas puran, bone strukturitan tekston en formo de elektronika dosiero. Do, kiu kuraĝos konkursi por la sekva jaro?

Detlev Blanke
interkonsente kun
Gian Carlo Fighiera
kaj Gotoo Hitoshi

Ralph Harry — persona omaĝo

Fariĝas sesdekjara la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj*. Mi volus kapti ĉi tiun okazon por esprimi personan omaĝon al la aŭstralia esperantisto-diplomato Ralph Harry (1917-2002) — eminentulo, kiu kapablis esti amika al iu kiel mi, jardekojn pli juna ol li kaj apartenanta al tute alia fono.

* Rim. de la red.: La Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj estis aprobita la 10-an de decembro 1948 fare de la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj. Ĝi agnoskas la neforpreneblajn rajtojn de ĉiuj membroj de la homa familio. Ralph Harry estis membro de la aŭstralia delegitaro, kiu helpis krei la strukturon de UN tuj post la milito. Li kontribuis al la vortumado de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, la ĉarto de UN kaj de la internacia mara juro. Laŭ iniciato de Ivo Lapenna, jam unu jaron antaŭ la Universala Deklaracio, UEA enkondukis en sian Statuton la principon, ke respekto de la homaj rajtoj estas esenca kondiĉo por ĝia laboro. La plena teksto de la rezolucio legeblas ĉe www.uea.org/dokumentoj/UN/homaj﹍rajtoj.html.

La fakton, ke Ralph grave kontribuis al la malnetverkado de tiu deklaracia teksto el 1948, prilumos por vi aliaj. Mi petas vian permeson prezenti miajn proprajn spertojn pri tiu al ĉiuj malfermita publika personeco, kaj mian komprenon pri lia metodo gajigi kaj amikigi la etoson ĉirkaŭ si.

Mia unua Universala Kongreso — en Rejkjaviko, 1977 — donis ĉefrolon al nia ligiteco kun la UN-sistemo. Tiujare la Ĝenerala Direktoro de Unesko, Amadou-Mahtar M’Bow, ĉeestis kaj alparolis Universalan Kongreson de Esperanto. Ĝuste dum tiu historia kongreso mi persone konatiĝis kun Ralph Harry. Mi kompreneble konis la esperantigon de la UDHR — neniu serioza esperantisto tiutempe povus ne esti leginta ĝin — kaj mi atendis distancan, neatingeblan figuron. Sed min tuj frapis lia facilvente universala amikemo al ĉiuj. Li kapable esprimis tiun amikemon — sen plebismaj troigoj, sed sen elitismaj kompromisoj. Tiucele li uzis ŝercemon bazitan parte sur vortludoj. Per gestoj kaj ironia tono li malkaŝe montris, ke li ne havas altan opinion pri la literatura nivelo de tiu humuro, sed simple ĝin uzas por establi amikan etoson.

Revenvoje el Islando, en la flughaveno Keflavík, konversacio inter Victor Sadler, Humphrey Tonkin kaj mi atingis la konkludon, ke de tiam mi reprezentu UEA en la novjorka sekretariato de UN. Humphrey tuj klarigis al mi, ke tio signifos intime kunagi kun la aŭstralia delegacio al UN, estrata de Ralph Harry. De septembro 1977 ĝis januaro 1979 mi agis tiurole sub la sentrude instrua kundirektado de Humphrey kaj de Ralph, kiu emeritiĝis ĉirkaŭ la fino de 1978. Ĉe nia adiaŭa tagmanĝo kun Ralph, li diris al ni, ke li intencas restadi ĉefe en Kanbero. Mi tial jam anticipis pli da kontakto kun li.

Ĉar ni jam sciis, ke la jaron 1979 mi pasigos en lia lando — ĉefe en Melburno (postenante kiel lingvisto en la tiea universitato), sed krome turisme en Sidnejo, Novkastelo kaj ankaŭ lia Kanbero. Dum tiu jaro mi plurfoje havis okazon vespermanĝi kun Ralph. Ĉe tiuj vespermanĝoj mi aŭdis de li postkulisajn klarigojn pri la metodo uzi la leĝeran humuron por funkciigi amikan konversacian etoson sen troa trudado de specifaj opinioj. Li ankaŭ menciis iujn demandojn, pri kiuj grave ŝanĝiĝis la ĝenerala opinio inter lia junaĝo kaj la nuno. Mi memoras ĉefe lian punkton pri la rajto de patologie intelektodeficitaj homoj generi kaj varti infanojn — en sia junaĝo li akceptis la tiutempan preferon, ke ili prefere restu seninfanaj, kaj nun li lernis de posta generacio la nove vastiĝintan opinion, ke ili fakte rajtas varti infanojn kaj ke tio ne misefikas sur la kreskon de tiuj infanoj. Ralph emfazis, ke ni kutime ne havas sciencan bazon por forte apogi aŭ malapogi difinitajn proponojn, kaj ke tamen ni devas respondece agi surbaze de niaj plej klaraj komprenoj.

Mi vive memoras Esperanto-societan prelegon de Ralph, en kiu li reliefigis la gravecon por li de la tekstoj Vivo de Zamenhof (Privat) kaj La danĝera lingvo (Lins). Li estis prave — sed senorgojle — kontenta esti trovinta por siaj komentoj la nekutiman titolon “Kial mi restas esperantisto”, kiu sufiĉe devojiĝis de la troege ŝablona “Kial mi estas esperantisto” por veki kaj konservi la intereson de la societanoj, sed ne tiomege aspiris al beletraj pintoj, ke ĝi ĉesus funkcii kiel publika prelego. Ni ĝoju, ke Ralph tiel kapable kontribuis ne nur al la struktura agado por la homaj rajtoj, sed al la konkreta efektivigo de la rajto de la publiko havi ĉirkaŭ si bonan komunikan etoson, en kiu floras la serioza sed senpompa diskutado cele al pli bonaj solvoj. Mi perfidos lian modelan ŝercemon, se mi perdos la okazon memorigi al la legantoj, ke mi, granda admiranto de lia modelo, estas malkapablega sekvanto lia! Mi des pli fervore omaĝas al liaj atingoj en la aktiva strebado por pli justa mondo.

Probal Dasgupta

Institucio Hodler 40-jariĝis

La julia-aŭgusta numero de Esperanto en 1968 raportis pri plano de la Estraro de UEA lanĉi kampanjon por “fortikigi la financan bazon de la Asocio”. La artikolo emfazis: “Ne ekzistas en la mondo kulturaj organizaĵoj, laborantaj sen iu ajn subvencio, kiuj povas funkcii sen deficitoj nur per siaj membrokotizoj. Iliaj manoj estas ligitaj pro konstanta monmanko. Prosperas nur tiuj, kiuj trovis aliajn fontojn de enspezoj.”

La kampanjo celis kolekti kapitalon, kies rento liveru al UEA ekstrajn rimedojn aldone al kotizoj. Rezulte, la 28-an de oktobro estis starigita fondaĵo, kies oficiala nomo fariĝis Institucio Hodler ’68. Ĝi ricevis propran juran personecon en Nederlando, kun estraro nomumata de la Estraro de UEA. Ekde la komenco ĝi kolektis donacojn kaj pruntojn sen rento aŭ kun malalta rento. La unua estraro konsistis el E.L.M. Wensing (prezidanto), Maurice Jaumotte kaj Evert J. Woessink, kiuj membris ankaŭ en la Estraro de UEA. Marianne Vermaas, kiu samjare rezignis kiel Direktoro de la Centra Oficejo, fariĝis la unua administranto.

La nuna prezidanto de la Institucio estas Grégoire Maertens, kiu eniris la estraron unuafoje en 1970 kaj estas prezidanto ekde 1986. En la estraro membras krome Ans Bakker-ten Hagen, Renato Corsetti, Ivo Durwael kaj Ilja De Coster, kaj la administranto estas Pasquale Zapelli. La ĉefa havaĵo de Institucio Hodler estas domo en Antverpeno, kiu estis akirita en 1980 kaj kiun luas Flandra Esperanto-Ligo kaj la Antverpena Esperanto-klubo “La Verda Stelo”. Ĉi-jare la Institucio aljuĝis subvenciojn je la suma valoro de 9 200 eŭroj. La plej grandan subtenon, 5 000 eŭrojn, ricevis Fondaĵo Canuto. Projektoj ekster UEA ricevis 1 700 eŭrojn.

Kiu deziras prunti aŭ donaci monon al Institucio Hodler, bv. kontakti la Centran Oficejon por pli detalaj informoj.

(GaKo)

Recenzoj

Trezorego de nia literaturo

Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto. Geoffrey Sutton. New York: Mondial, 2008. 728 p. 24 cm. ISBN 9781595690906. Prezo: € 45

Ege impona libro publikiĝis julie 2008 — anglalingva enciklopedio de la originala literaturo en Esperanto dum la unuaj 120 jaroj de nia lingvo. Ankaŭ bele eldonita — plia bona laboro de Mondial.

En sia antaŭparolo Humphrey Tonkin faras trafan demandon, kiun verŝajne multaj ne-esperantistoj farus: kiel tiel-nomata konstruita lingvo entute povus havi literaturon? Nestudintoj foje estas tiom konvinkitaj pri la neeblo de tia literaturo ke ili eĉ ne sentas bezonon kontroli — ili simple “scias” ke tio ne eblas! Kiel nia forpasinta amiko, Claude Piron, dirus france l’ignorance ignorée (nekonscia nescio). Sed eĉ la plej obstina nescianto havus problemojn nei la ekziston de nia literaturo post la apero de ĉi tiu interesega libro, kaj pro tio Geoffrey Sutton meritas niajn gratulon kaj elkoran dankon.

Fakte temas pri librego: sur 728 paĝoj la aŭtoro sisteme pritraktas jarcenton kaj kvinonon de la unua vere monda literaturo. Ni citu el la dulingva rekomendo de la prezidanto de EVA / Esperantlingva Verkista Asocio, Mauro Nervi:

La literatura memoro estas la kerno de kulturo ... Ĉi-tiu monumenta verko estas ne nur literatura historio, sed pli ĝenerala prezento de nia literatura kulturo, inkluzive de nia kritikarto. ... Geoffrey Sutton ... kreis la ĝis nun plej kompletan kaj konvinkan prezenton de la Esperanta literaturo ĝenerale. Esperanto ... estis literatura lingvo ekde sia plej frua komenco.

PEN International fine agnoskis Esperanton kiel literaturan lingvon en 1993, post pli ol jarcento de literatura verkado, sed ni ĉiuj konas ne-esperantistojn, eĉ klerajn, kiuj ial ankoraŭ ne rimarkis tion. Nun ni havas konkretan kaj imponan libron, en la angla lingvo, por montri al la dubantoj. Laŭ mia sperto dum ekspozicio en la Eŭropa Parlamento la 14-an de julio 2008, montri tiun libron ja efikas, kaj aldone konvinkas la akademiaj atingoj de Geoffrey Sutton en la sveda, la finn-ugraj kaj aliaj lingvoj.

La verko komenciĝas per utila enkonduko por anglalingvanoj kiuj ne konas Esperanton, do estos espereble la granda plimulto de ties legantoj. Ĝi tuj alfrontas unu el la plej enradikiĝintaj antaŭjuĝoj, la tre disvastiĝintan miskomprenon pri tiel-nomata “artefariteco” de Esperanto. Sutton citas Janton (p. 5): La koncepto “artefarita lingvo” ne havas sencon, nek en scienco nek en arto. La lingvistiko preferas la terminon “planlingvo”. Tro ofte Esperantistoj akceptas tiun sensencan terminon, aŭ eĉ mem uzas ĝin. Prave André Cherpillod atentigas pri tiu eraro en sia lastatempa verko pri vera artefarita lingvo, Solresol (Dore Doremilado Solresol). La enkonduko plue priskribas la literaturan evoluon de Esperanto, la demandon kial verkistoj entute elektas verki Esperante, la skolojn kaj ĝenrojn, la agnoskon fare de la ekstera mondo kaj la estontecon. Tre utilas (p. 18) la tratempa listo de la 46 plej gravaj verkistoj por enkonduki novulon en nian literaturon. Kvankam malfacilas trovi du literaturkritikistojn kiuj konsentus pri la tuta listo, almenaŭ pri la verkistoj kiuj ne eniris ĝin, ĝi ŝajnas enhavi ĉiujn “grandulojn”, de Zamenhof, Privat, Miĥalski, Kalocsay kaj Baghy, tra Auld, Mattos, Boulton, Goodheir, Ragnarsson, Urbanova, ĝis Štimec, Camacho, Steele, Ungar, Neves, Montagut ktp. Sed kial ne Grabowski?

La enciklopedio dividas la literaturon de Esperanto en kvin periodojn, kaj donas koncizan enkondukon al ĉiu periodo:

1) 1887-1920: Primitiva Romantikismo kaj la Starigo de Stilo.

2) 1921-30: Matura Romantikismo kaj Literatura Florado.

3) 1931-51: Parnasismo kaj Matureco.

4) 1952-74: Post-Parnasismo kaj Modernismo.

5) 1975-: Popularigo de la Romano, Eksperimenta Poezio, Postmodernismo.

La priskriboj fariĝas pli longaj kaj ampleksaj laŭ la evoluo de la literaturo mem — de 52 paĝoj por la unua periodo ĝis 174 paĝoj por la kvina. Ne eblas en mallonga recenzo eĉ listigi la trezorojn de tia verko, sed ĝenerale ĝi estas praktika kaj bone organizita verko. Sutton prave substrekas la konvinkon de Zamenhof pri la graveco de literaturo por nova lingvo. Ne ĉiuj lingvoiniciatantoj, aŭ pli precize lingvoiniciatuntoj, konsentis kun li pri tio, kaj tio eble iom klarigas kial venkis Esperanto! Aparte menciindas (p. 403) ke Esperanto bezonis 70 jarojn por produkti la unuajn 50 romanojn, sed nur 14 por la duaj 50!

Du aliaj aferoj interesos multajn: la kvanto da paĝoj kiuj traktas diversajn aŭtorojn, kaj la kvanto da aŭtoroj en Esperanto kies verkoj estas publikigitaj en naciaj lingvoj. Mi menciu nur kelkajn de la pli konataj aŭtoroj kaj ties kvanto da paĝoj en la verko: Auld 15, Kalocsay 13, Baghy 10, Boulton 10, Ragnarsson 10, Camacho 7, Steele 6, Nemere 6, Štimec 5, Zamenhof 5. Menciindas ankaŭ Sara Larbar, la unua denaskulo kiu verkis romanon (Karuseloj, 1987); kaj Valdemar Langlet, kunlaboranto de Raoul Wallenburg en la dummilita Budapeŝto, kiu havis la ideon disdoni la svedajn ambasadajn leterojn (skyddsbrev) kiuj savis la vivon de 10 mil judoj. Kiomas niaj aŭtoroj kies verkoj estas tradukitaj kaj publikigitaj nacilingve? Nun facilas respondi: hungare 49, angle 46, itale 30, ukraine 28, pole 26, france 20, japane 20, rumane 20, nederlande 19, kroate 18, vjetname 17, germane 14, portugale 14, ruse 13, ĉine 12, ĉeĥe 10, finne 9, hispane 8, islande 8, skotgaele 8, svede 8, litove 5, kaj estas multaj lingvoj kun malpli ol 5.

Ekzemple, estas pli ol kvar paĝoj pri Albert Goodheir, la tradukanto de la plej bela poemo en la irlanda lingvo, La Noktmeza Kortumo, kiun mencias Sutton sur paĝo 398.

Eraroj? Ege malmulte. Ni menciu nur unu: “Mc”, kiu uziĝas en Irlando por anglalingvaj sed ne por irlandlingvaj familiaj nomoj, devus esti “Mac” en la irlandaj nomoj “MacGiolla Gunna” kaj “MacGiolla Meidhre” (p 398).

Estas enhavriĉa sekcio pri la lingva strukturo kaj kreivaj kapabloj de Esperanto, kiu entenas specimenajn literaturajn tekstojn, vortaron por la tekstoj; estas ampleksa etskribita 68-paĝa bibliografio; sekcio pri la kulturo de Esperanto, kiu citas duonpaĝon de la tre interesa hispanlingva libro de Antonio Valén, El esperanto: lengua y cultura (2004); informoj pri interlingvistiko, bibliotekoj, retejoj, Esperanto en radio; kaj fine pli ol 50-paĝa indekso, kiu faciligegas serĉadon.

Resume: nemalhavebla verko por ĉiu, kiu celas ekkoni literaturon, aŭ eĉ efike antaŭenigi nian originalan Esperanton.

Seán Ó Riain

Li ne pigras sur siaj laŭroj

La lingvo serena. Plena originala verkaro. Baldur Ragnarsson. Pisa: Edistudio, 2007. 799p. 18cm. ISBN 9788870360783. Prezo: € 27,00

Sur la skribotablo de la recenzanto kuŝas volumo ne nur dika, sed ankaŭ tre riĉa, bunta kaj ampleksa. En ĝi defilas ne malpli ol 108 poemoj kaj 66 plurĝenraj kaj malsamlongaj prozaj tekstoj de la konata kaj elstara islanda poeto, literaturkritikisto, eseisto kaj tradukisto Baldur Ragnarsson (n. 1930), krom uverturo de 7 diversaŭtoraj eseoj pri lia poezio.

Marjorie Boulton (Etaj pensoj antaŭ ega kolekto), Jorge Camacho (Baldur Ragnarsson, duklinga poeziisto) kaj Edwin de Kock (Baldur Ragnarsson kaj mi) elmetas ĉefe personajn rememorojn pri konatiĝo kun la aŭtoro kaj senpretende ŝparvortajn (tamen interesajn) pripensojn pri la ĉefaj facetoj de lia talento. Same mallonge sed tre dense Probal Daŝgupto (Proceza poeto) liveras originalan, profundan kaj fruktodone cerbostreĉan analizon pri kelkaj poemoj el la kolekto. En pli longa (19-paĝa) eseo (La poezio de Baldur Ragnarsson: tradiciismo renkontas modernismon) Humphrey Tonkin trafe lokas la aŭtoron en la historia fluo de la Esperanta poezio, skizas liajn ĉefajn literaturajn influojn, kaj verdajn kaj etnajn, kaj ligas lian poemadon al lia propra literatura teoriumado, renkontebla en la dua parto de la nuna volumo. La simillongan (16-paĝan), erudician kaj konvinkan eseon de Nicola Ruggiero (La ĉerizarboj de Baldur Ragnarsson) okupas nur unu ĉefideo: la influo (ĉu evidenta, ĉu kaŝa) de la greka poeto Konstantinos Kavafis sur la produktadon de nia islanda bardo. Ĉi unuan parton inde epilogas 28-paĝa eseo de Mauro Nervi (Laŭ dezerto retorika: Baldur Ragnarsson kaj la etiko de silento), legebla ankaŭ rete*. Ĝi pintas ĉi-parte, ne tiom pro sia longeco, sed ĉefe tial, ke ĝi fake, gvide kaj detale (tamen sen vanaj digresioj) traarkas la tutan poezian itineron de nia serena eminentulo. La suprajn eseojn (precipe la lastajn kvar) mi rekomendas legi almenaŭ dufoje: antaŭ kaj post tralego de la tuj sekvaj poemaroj. Tion mi faris kun granda profito.

* www.liberafolio.org/2007/baldureseo/?searchterm=Ragnarsson

La duan parton malfermas la du konataj poemaroj Ŝtupoj sen nomo kaj Esploroj, eldonitaj de Régulo Pérez ĉe Stafeto, respektive en 1959 kaj 1973, kaj fermas fasketo de 16 Aldonaj poemoj, verkitaj inter 1955 kaj 2007 kaj distie publikigitaj aŭ unuafoje aperantaj. Nervi informas, ke la du poemaroj prezentiĝas en formo reviziita ekskluzive por ĉi tiu eldono. Kvankam la ŝanĝoj estas nek multaj nek gravaj, tamen komparo inter la Stafeta kaj la Edistudia eldonoj montras konstantan zorgon precizigi la tropojn kaj poluri la lingvaĵon: [plen’ > fort’] kaj virto, larĝegaj stratoj > stratoj sen difino, vojon [fari > plani], vako [ankoraŭa > finomanka], molliniaj > mole konturaj, kun multa scienco > ja tre erudicie, [ridetis > grimacis] triste, [ŝvelantan > veluran] molon, sunaj sagoj tiklis miajn [plandojn > vangojn]. Aliiĝas ankaŭ la titoloj de apartaj poemoj: La magoj > La optimistoj, Akvoj > Speguloj, Vi skribis pri la vitroj > Vitroj. En la unua alititola poemo la aŭtoro proponas ankaŭ, inter pluraj etaj plibonigoj, kuriozan pronoman modifon [ni > ili], kiu ŝanĝas la tonon de la mesaĝo kaj eble signas subkonscian distanciĝon disde la kristana tradicio. En alia poemo metamorfoziĝas eĉ tuta mitologia figuro, bedaŭrinde kun mistajpo: de Sizifo > de la riverdio Sefizo (anstataŭ la ĝusta Cefizo). En Ŝtupoj sen nomo, kelkaj poemoj el la Tria Ŝtupo (12a, 13a, 14a, 16a, 17a) draste transformiĝas enhave, kvankam ne metrike. Samverke kaj samŝtupe, la poemo 19-a liveras la finan verson, kiu mankas ĉe Stafeto (verŝajne pro komposta koboldo) kaj la 21-a prezentas plibonigon en la 5-a strofo kaj ege pli bonan redakton de la lastaj tri strofoj. Interesajn modifojn ricevas ankaŭ la prologo de Esploroj. Maturiĝo alportas bezonon pluraligi, nuanci kaj mildigi: Por mi poezio estas esploro; kaj maniero kapti [disfluantan penson > disfluantajn pensojn kaj impresojn] por [ĝin > ilin] fiksi en spaco kaj tempo; La sentoj estas [la miaj; > miaj,] [neniel aliaj personoj > aliaj personoj apenaŭ] povas ilin sperti absolute same; mi ja deziras doni, ne nur elmeti mian memon sur publikan tablon por profana dissekcado > mi deziras laŭeble partoprenigi aliajn en miaj spertoj, sentoj kaj pensoj.

La poezio de Ragnarsson estas intelekte postula. Oni ne serĉu en ĝi lindajn madrigalojn aŭ pepajn najtingalojn. Kvankam serena, lia liro abomenas serenadojn. Ĉio ĝermas, disvolviĝas kaj vortumiĝas ene de lia fekunda kaj kribrema menso. Ankaŭ eksteraj pejzaĝoj tien transŝoviĝas kaj tie trovas sian ekzistokialon. Ĝi elfiltras frapan aŭ subtilan gangon (eĉ kiam ĉi lasta fontas el kulturaj aŭ metrikaj konvencioj) kaj liveras rafinitan, puran, iasence perfektan poezion. Al liaj poemoj eblas kaj indas reveni ofte. Oni trovas ilin ĉiam novaj, defiaj kaj stimulaj. La sama leganto en malsamaj okazoj eble malsame interpretos liajn bildojn kaj figurojn. Tio venas ne de eventuala komplikeco aŭ hermetikeco de lia poezio, sed de trajto, kiu diferencigas poeton eternan disde poeto nur efemera aŭ laŭmoda: la kapablo naski mensan malkvieton.

La trian parton ĉi-voluman konsistigas eseoj, artikoloj, prelegoj, recenzoj, prefacoj kaj postparoloj, dediĉitaj al tri ĉefaj temoj, al kiuj respondas sama nombro da ĉapitroj: Esperanta literaturo originala kaj tradukita (216 p.); literatura teorio (141 p.); islandaj lingvo kaj literaturo (96 p.). Pri ĉiuj ĉi temoj Ragnarsson montras sin fidinda fakulo. Tamen li ne kirasas sin per apenaŭ penetrebla ĵargono, bedaŭrinde ofta ĉe fakuloj. Lia stilo fluas, kaj ĉiam klaras lia maniero aliri, elmeti kaj ekspliki ŝajne komplikajn aferojn. Elstaran lokon, ne nur ĉi-parte, sed en la tuta kolekto, okupas lia 64-paĝa La poezia arto, aro de kvin prelegoj faritaj kadre de la 26-a Kultura Semajnfino de Sarlanda Esperanto-Ligo en 1986 kaj libroforme eldonitaj de Artur E. Iltis (t.e. de Reinhard Haupenthal) en 1988. Jen nepra legaĵo por iu ajn serioza amanto aŭ studanto de la Esperanta poezio. Fine de la kvina prelego la aŭtoro atentigas, ke la temo estas vasta kaj malfacile traktebla kaj ke ĝi eventuale impresis vin kiel komplika, eble tro komplika en mia prezento. Tamen lia timo estas tute senbaza: post lego kaj relego de lia eskvizita pritrakto, ĉio ŝajnas ege klara kaj travidebla. Poeto kaj eseisto osmoze kunekzistas en la sama persono. Ili nutras kaj influas sin reciproke. Tio estas eble la ĉefa ŝlosilo de la unikeco de Ragnarsson kiel Esperanta verkisto.

La libro plaĉas ankaŭ kiel fizika produkto. Ĝi estas kompetente redaktita kaj bele eldonita. Ĝin ŝirmas glacea jaketo kun plenpaĝa kolora portreto de la aŭtoro. La unua jaketa faldoklapo cite resumas la sintenon de Ragnarsson pri la lingvo kaj ankaŭ pravigas la titolon de la kolekto: ĝia fonetika skribmaniero, ĝia vortofara travidebleco, ĝia celado al alta idealo, similas al serena ĉielo. [...] Tian senton pri Esperanto kiel lingvo serena mi transportis tute senbare kaj nature en ĝian literaturan mondon.

Feliĉe la subtitolo plena originala verkaro ne plu estas aktuala. Nur kelkajn monatojn post la nuna eldono, aperis ĉe Mondial La neceso akceptebla, 116-paĝa volumo, kiu enhavas la plej novajn originalajn poemojn de la islanda verkisto, kreitajn en 2007 kaj 2008. Krome, sameldoneje kaj preskaŭ samtempe eliris du pliaj dikaj elislandaj tradukoj de Ragnarsson. Sojle de 80-jariĝo, nia serena poeto videble ne pigras sur siaj laŭroj nek formetas sian plumon.

Laste mi menciu, ke en la nuna kolekto mankas la poemo Post tiom da jaroj, aperinta en la festlibro Speciale por Henri Vatré (p. 58), eldonita de Artur E. Iltis en 1988. Interkonsente kun la aŭtoro, mi plene citu ĝin recenzoŝlose, por iel ripari la mankon:

Post tiom da jaroj verki trasenteme
ne plu senciĝas, ĉeas la realo
komplika tro, kaj kontraŭ lasta falo
nenio nin protektas.
Tamen ĝeme
ni ne esprimu nin, dum tiuj ondoj
plu nin subportas, kies vastaj krestoj
neniel cedas pri siaj brilogestoj
sub ĉiel’ ŝanĝiĝanta.
Vagabondoj
ni kredas nin, sed tamen niaj ŝipoj
gvideblas minimume, ilin pelas
ventoj kaj kurentoj, kaj nenion celas
homdeciditan, forestas la precipoj.
La rando nin atendas, ne haveno,
falo duobla: de ŝipoj kaj kurteno.

Gonçalo Neves

Avo Frosto respondos en Esperanto!

Kristnasko 2008 alvenas kaj centmiloj da infanoj el la tuta mondo skribos al Avo Frosto. Ekde 2002 la infanoj kiuj skribas Esperante, ricevas la respondon en Esperanto.

Ni invitas esperantistojn, junajn kaj junkorajn, malkovri tiun kristnaskan tradicion kaj skribi al Avo Frosto. Simple sendu manskribitan leteron al:

AVO FROSTO, NORDA POLUSO, KANADO — CANADA, HOH OHO

Avo Frosto preferas manskribitajn leterojn, eĉ se skribitaj de etaj manoj kiuj lernas skribi. Ne forgesu klare skribi vian nomon kaj adreson por certigi ricevon de respondo.

Krome, indiku klare ke la letero estas en Esperanto ĉar la helpantaj koboldoj ne ĉiam rekonas pri kiu lingvo temas.

Normand Fleury
koboldo por la Kanada Poŝta servo

Loke — fake — persone

UKRAINIO: La 11-an de oktobro, 2008 okazis en Odeso jam la 4-a lingva festivalo Ĉielarko de lingvoj, dediĉita al la Jaro de Lingvoj 2008, Tago de Lingvoj — la 26-a de septembro, kaj Ago-Tago — la unua sabato de oktobro. Organizis kaj gvidis ĝin la Odesa junulara Esperanto-klubo “Verdaĵo”. Ĉi-jare ĝin partoprenis kelkcent personoj, kiuj aŭskultis prezentadojn de la lingvoj: azerbajĝana, araba, bjelorusa, bulgara, ĉina, Esperanto, germana, greka, hindia, itala, korea, kurda, latina, malaja, persa, pola, rusa, vjetnama.

Tatjana Auderskaja

BOSNIO-HERCEGOVINO: Komence de septembro la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino okazigis provan Sanmarinecan Universitatan Sesion (SUS) en Banjaluko, Bosnio kaj Hercegovino. Partoprenis dudeko da anoj el 8 landoj, kun subteno de la loka universitato kaj sub la lerta organizado de la loka AIS-profesoro Ljubiša Preradović. La malfermon en la festa salono de la banjaluka Akademio de la Artoj, en la rektoreja domo de la universitato, gvidis OProf. Hans Dietrich Quednau, senatano de AIS. La sesion persone salutis kaj bonvenigis Predrag Gluhaković, bosnia-hercegovina ministro. En la stud-programo okazis kvar kursoj de po ok lecionoj, pri jenaj temoj: Geografia informprilaborado (OProf. Quednau), Teknikoj kaj metodoj de mensa laboro kaj ergonomiaj mezuroj de fizikaj kaj de psikaj pen-elspezoj (EProf. Lewanderska-Quednau), Informadika modelado (EProf. Preradović), kaj Bazaj principoj de la religia turismo (EProf. Leonov). Fine de la sesio du kandidatoj defendis en publikaj ekzamenoj la rezultojn de sia studado: Sukcese bakalaŭriĝis Małgorzata J. Komarnicka kaj doktoriĝis Friedrich Josef Dörr, en la sekcioj morfo-scienca kaj homscienca de AIS. La Ĝenerala Asembleo de AIS planas en 2009 okazigi SUS-on en Bjalistoko, parte dum kaj post la 94-a Universala Kongreso de Esperanto.

AŬSTRIO: La 1-an de decembro 2008 aperis la aŭstria poŝtmarko “esperanto.net” okaze de la jubileo “100 jaroj de Universala Esperanto-Asocio”. Unu ekzemplero estas senkoste havebla ĉe: e...@chello.at.

Walter Klag

VJETNAMIO: Dum sia vojaĝo al sudorienta Azio meze de oktobro Amri Wandel renkontiĝis kun vjetnamaj esperantistoj en Hanojo kaj Ho-Ĉi-Minh-urbo. En Hanojo kunordigis la renkontiĝon Nguyen Xuan Thu, ĝenerala sekretario de Vjetnama E-Asocio. En HCMU li renkontiĝis kun granda grupo, i.a. kun Tran Kuan Ngok, Vicprezidanto de VEA kaj VP de KAEM, s-ino Wu, filino de la fondinto de la E-movado en Vjetnamio, kaj kun pluraj gejunuloj. La renkontiĝo okazis en la “Palaco de la Paco” kie esperantistoj renkontiĝas ĉiumonate.

INSTRUADO: La Nederlanda ILEI-Sekcio, NGGE, okazigis la 4-an de oktobro 2008 sian tradician Studotagon en la Andreo Cseh-Domo, sidejo de la Internacia Esperanto-Instituto, en la urbo Hago. Ĉi-jare la ĉefpreleganto estis Stano Marček, redaktoro de la revuo Esperanto kaj aŭtoro de la verko Esperanto per rekta metodo. Li vigle prezentis la 20 versiojn de sia metodo en diversaj lingvoj kaj ankaŭ la vastan serion de akompana materialo: sondiskoj kun modela parolado, fabeloj, bildoj ktp.

S-ino Kasia Marciniak, Sekretario de UEA, prezentis Pollandon, la landon de la sekvajaraj someraj E-aranĝoj (Universala Kongreso kaj ILEI-Konferenco) kaj Atilio Orellana Rojas vokis la atenton de la ĉeestantoj al la projekto iniciatita de Vladka Chvatálová pri subteno al orfoj en Benino.

Atilio Orellana Rojas
NGGE-Sekretario

TOLKIEN: En la virtuala mondo Dua Vivo spekteblas tre interesa kaj serioza prelego de Anna Löwenstein pri Tolkien. Ĝi estas tre zorge redaktita kaj abunde ilustrita de Emilio Cid el Brazilo. La prelego spekteblas ĉe: http://parolumondo.com/2008/06/15/ringoj/.

BOCIORT: Post la pasintjara impona volumo E-lingva Esperanto: Movado. Strategio. Estetiko. Rakontoj (Timişoara, 652p.), la rumana profesoro, nun loĝanta en Germanio, regalas sian legantaron per nova, same impona rumanlingva volumo aperinta ĉi-jare ĉe la eldonejo Arpeggione (Cluj-Napoca; 660p.) kaj titolita Convingeri, opinii, atitudini (Konvinkiĝoj, opinioj, sintenoj). Triono el la libro (kaj ĉiuj fotoj en ĝi) estas dediĉita al Esperanto, kaj kovras 30 jarojn da poresperanta agado de la aŭtoro, kaj en Rumanio kaj ekster ĝi.

I.O.

Tra la mondo

La 40-a Korea Kongreso

La 18-an kaj la 19-an de oktobro 172 esperantistoj el 5 landoj (Koreio, Ĉinio, Finnlando, Japanio, Nepalo) partoprenis en la 40-a Korea Kongreso de Esperanto, okazinta en Ohmyland Busan (refreŝiga ripozejo por junuloj).

La kongresa ĉeftemo estis Esperanto en perspektivo: en la nova ondo de monda civilizacio. Inter la ĉeestantoj troviĝis la Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller, invitita de Korea Turisma Organizo. Li vizitis la urbon Busan ne nur por partopreni la kongreson, sed ankaŭ por taksi la kondiĉojn de ĉiuj vidpunktoj, rilate al la eventuala okazigo de Universala Kongreso en la urbo iam en baldaŭa jaro.

Kadre de la kongreso okazis simpozio sub la kongresa temo. Laŭ la prezido de Ho Song, vicprezidanto de KEA, kvar anoj surpodie prelegis kaj diskutis: Park Yongsung, sekretario de la Busan-Kyeongnama filio de KEA, starigis demandojn por alvoki pli aktive pensi pri la E-movado, montrante ekzemplojn de fiŝkaptado surekrane; Kawanisi Tetsurou, estro de Isikawa Esperanta Asocio, prezentis la E-movadon de Isikawa Esperanto-grupo. Li akcentis la bezonojn de aktiva E-lernado, reciprokecon de amikecaj kaj kulturaj interŝanĝoj kaj informadon al “ne-Esperantujo” pri Esperanto; Peng Zhengming, vicprezidanto de Wuhan Esperanto-Asocio kaj konstanta konsilanto de ĈEL, prezentis la aktualan E-movadon en Ĉinio kaj informis pri la revigliĝo de E-movado en Ĉinio, t.e. multiĝo de junaj lernantoj, aktivuloj kaj interretaj hobiemuloj en Esperanto; Osmo Buller, Ĝenerala Direktoro de UEA, retrospektive raportis pri la E-movado de ĝia naskiĝo ĝis la nuna stato tra la malfaciloj. Laŭ li ni plenumadis niajn taskojn kaj prenadis respondecojn, kaj ni klopodas por ke homoj elektu Esperanton.

En la kongreso troviĝis fakaj kunsidoj por anoj de la Azia E-movado, katolikoj, kristanoj, oomotanoj, ŭonbulismanoj, vegetaranoj, KEA-redakcianoj ktp.

En du kongresaj universitatoj prelegis Kwak Jonghun (prez. de KEA-deputitaro) pri Esperanta kulturo en Koreio kaj Korea kulturo en Esperanto, kaj Osmo Buller pri UEA kiel reprezentanto de la esperantistaro en mondaj forumoj. Kwak Jonghun kronologie retrorigardis la historion de la Korea E-movado. Osmo Buller skizis la 100-jaran historion de UEA kaj prezentis la interrilatojn kaj kunlaborojn inter UEA kaj aliaj internaciaj organizaĵoj, t.e. UN, Unesko kaj la iama Ligo de Nacioj.

LKK eldonis du specojn da biletoj kun la portreto de L.L. Zamenhof, nome 1 000 spesoj (valora ĉ. 0,6 eŭrojn) kaj 500 spesoj (valora ĉ. 0,3 eŭrojn), kaj donacis al ĉiu kongresano po 2 000 spesojn. Oni povis ĝui tiom da rabato per la biletoj en la libro-servo aŭ vendejo dum la kongreso. Furoris verda ĉemizo, kiun LKK faris kiel memoraĵon pri la 40-a Korea Kongreso de Esperanto. Multaj ĉeestantoj laŭdis LKK-n pro la pena laboro por la sukcesa kongreso.

Kim Uson

La 95-a Japana

La 95-a Japana Esperanto-Kongreso okazis en la urbo Wakayama, de la 11-a ĝis la 13-a de oktobro 2008, kun 476 partoprenantoj, inkluzive de 17 alilandanoj el naŭ landoj.

La ĉefa temo estis Regiono kaj la mondo — Diverseco, Renkonto, Disvolviĝo. Du publikaj programeroj estis ĉefe plenumitaj kunlabore kun la loka Wakayama Unesko-Asocio. La unua, memore al la Internacia Jaro de Lingvoj, estis la simpozio Kial nun, Internacia Jaro de Lingvoj — Lingva diverseco kaj kulturo de dialogo, en kiu prelegis la konsilanto el la oficejo de la Ĝenerala Direktoro de Unesko en Parizo Hattori Eiji. La dua estis la evento kun ĉirkaŭ 100 ĉeestantoj, kiuj kantis Sonorilon de l’ Paco en Esperanto kaj sonorigadis grandan sonorilon en la gubernia nacia heredaĵo Jiŝodo, preĝante por ke ne plu estu milito en la mondo.

Egawa Harukuni

Unuigitaj per la reto

En la ĉina urbo Foshan la 17-an de oktobro okazis lerneja eksperimento, ene de la kurso de Esperanto ĉe la Altlernejo pri Porprofesiaj kaj Teknikaj studoj, kun partopreno de 50 gelernantoj de la kurso, inter kiuj lernas kelkaj profesoroj.

Profitante la bonajn teknikajn eblojn de la lernejo oni aranĝis retbabiladon kun pola esperantistino Grażyna el la urbo Toruń. La junaj gelernantoj (16-20-jaraj) havis la okazon paroli kun ŝi pere de la reto, kaj eĉ vidi ŝin sur giganta ekrano. Ŝi kaj la gelernantoj interŝanĝis salutvortojn, faris facilajn demandojn, kaj ŝi eĉ povis rigardi kiel oni instruas Esperanton al la gejunuloj. Granda surprizo estis kiam sur la ekrano aperis brazila esperantisto Silvio Kniess, kiu ankaŭ ekbabilis kun ili. Ĉiuj, ĉefe knabinoj, estis ravitaj de li, alta, bonhumora, belaspekta. Por ili unuafoje en la vivo estis la eblo babiladi kun eksterlandanoj, kio kuraĝigis ilin en la lernado de Esperanto. Poste la lernantoj povis rete babiladi kun la franca esperantisto Michel Fontain. Ankaŭ loka televido ĉeestis la eksperimenton kaj favore raportis pri ĝi. Sekve oni decidis dufoje ĉiusemajne ripeti tiun interesan kaj allogan eksperimenton kun alilandaj samideanoj.

Onidire Esperanto estas lingvo malfacile lernebla por ĉinoj, sed tio tute ne validas por ĉi tiu kurso. Junaj homoj ja facile lernas, rapide adaptiĝas al prononcado de nova lingvo. Mi estas ege kontenta kaj kortuŝita instrui tiujn afablajn, ĝentilajn, laboremajn gejunulojn. La etoso en la klasĉambro estas tre amikeca kaj gaja. La organizantoj de la kurso, s-roj Jin Peng (lernejestro) kaj Liu Weizhuan (Ĝenerala Sekretario de la Kantona E-Asocio), deziras ke tiuj kursoj daŭre okazu.

Augusto Casquero

Forpasoj

Valeriano Casado Noguerol (1925-2008), sacerdoto, mortis la 16-an de oktobro en Osorno (Ĉilio), kie li estis delegito.

Bernard Golden (1925-2008) forpasis la 19-an de oktobro en Veszprém (Hungario). Li naskiĝis en Usono, sed ekde 1971 li vivis en Hungario, edziĝinta kun hungarino. Li estis arkeologo kaj laste laboris en la Muzeo de Bakony en Veszprém ĝis sia emeritiĝo en 1985. Li estis eksterordinare produktema aŭtoro, de kiu aperis pli ol 1800 artikoloj, recenzoj, beletraĵoj kaj tradukoj. De 1976 ĝis 1981 li prizorgis por tiu ĉi revuo la popularan instruan-amuzan rubrikon “Ekzameno E”. Li estis multfoje premiita en la Belartaj Konkursoj de UEA, i.a. per la premio “Nova Talento” en 1976. Ĉe la Internaciaj Floraj Ludoj li gajnis la titolon “Florluda Majstro”. Li publikigis libroforme la rakontarojn Hieraŭ — hodiaŭ — morgaŭ (1982), Bestoj kaj homoj (1987) kaj Sango, sekso kaj scienco (1993), la romanetojn Infero en aŭtuno (1993) kaj Ŝamanoj en la kosmo (1994), kaj la teatraĵaron Antaŭ la kulisoj (1994). Golden, kiu lernis Esperanton en 1946, estis membro de la Akademio de Esperanto 1983-2001 kaj gvidis ĝian sekcion pri Ĝenerala Vortaro 1984-1998. Li membris en la estraro de Centro por Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo 1981-1986. Parto de liaj prilingvaj artikoloj kaj konsiloj aperis en la libretoj Marĝene de la lernolibro (1982) kaj Kompletige al la lernolibro (1990). Al la 20-lingva, pli ol 1600-kapvorta muzeologia terminaro Dictionarium museologicum (1986) li kontribuis la Esperantan parton. Golden aliĝis al UEA en 1958 kaj estis dumviva membro ekde 1968. Li estis longe ankaŭ fakdelegito pri arkeologio, esperantologio kaj interlingvistiko.

Josef Hradil (1924-2008) mortis la 26-an de oktobro en Mnichovo Hradiště (Ĉeĥio), kie li ekde 1962 estis delegito kaj fakdelegito pri ĝenerala kaj interna medicino. Li havis pensionon, kiun li ofte disponigis al Asocio de E-istaj Handikapuloj. Li aktivis en Universala Medicina E-Asocio kaj longe gvidis la medicinistan sekcion de Ĉeĥa E-Asocio, redaktante ties bultenon Medicinistaj Informoj kaj poste la revuon Sano. En 1979 li aperigis Esperanta medicina terminaro, kiun li daŭre kompletigis; la 5-a eldono aperis en reta versio en 2008.

Ono Takao (1961-2008), konata kiel Taon, mortis la 11-an de oktobro en Jokohamo. Li estis fakdelegito pri komputiloj, programado kaj komputila muziko, kaj kreinto de la pop-bando “La Mevo”, de kiu en 1994 aperis la kasedo Vizaĝoj.

Paul Ronald (1925-2008), em. elektroinĝeniero, forpasis la 17-an de majo en Roxboro (Kanado), kie li estis longe delegito kaj fakdelegito pri inĝenierado. Dum pluraj jaroj li estis estrarano de Kanada E-Asocio, i.a. prezidanto 1972-1976.

William (Bill) H. Simcock (1918-2008), em. lernejestro, forpasis la 5-an de novembro en Leek (Staffordshire, Britio). Ekde 1983 li estis delegito en Stoke-on-Trent kaj fakdelegito pri georgismo, humanismo kaj mondcivitaneco. Li aktivis en Tutmonda E-ista Vegetarana Asocio, i.a. kiel vicprezidanto, dum kelka tempo gvidis E-Asocion de Humanistoj, kaj aŭtoris la kolekton Humuraĵoj (1994; 2-a eld. 2000).

Alan Towsey (1917-2008), em. gimnaziestro, forpasis la 8-an de aprilo en Tahmoor (Aŭstralio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri lingvistiko. Esperantisto de 1930, li gvidis multajn E-kursojn kaj redaktis la lernolibron A translation course in Esperanto for advanced students de F. Banham (1979; 2-a eld. 1996). Lia ĉefverko estas Aŭstralia antologio (1988), kiun li redaktis.

Helmut Welger (1946-2008), advokato kaj psikologo, mortis la 12-an de majo en Marburg (Germanio). Li estis longtempa fakdelegito pri homaranismo, juro kaj psikologio. Sub la ŝildo Info-Servo li eldonis i.a. Tutmonda Esperantista Adresaro (1981), Kontribuoj al la norma esperantologio (1994), Homaranismo (1985; 3-a eld. 1996) kaj Survoje al pontokulturo (1987). Li evoluigis “kosmopolitan humanismon” kiel renovigon de la Zamenhofa homaranismo. En 1985 li lanĉis Marburgan Manifeston pri la taskoj de la E-movado, esperantismo kaj homaranismo kaj surbaze de ĝi iniciatis la fondon de Homarana Asocio, kies prezidanto li fariĝis.

Revuo Esperanto 2009 1

Novjara mesaĝo de la Prezidanto

Sojle al espero

Inter la centjariĝo de UEA en 2008 kaj la centkvindekjara jubileo de Zamenhof en 2009, sukcesis sesdekjariĝi la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. Se ĝuste nun ĉe UN kaj Unesko sin sekvas jaro de lingvoj 2008, Internacia Jaro de Interpaciĝo 2009, Internacia Jaro de Lernado pri Homaj Rajtoj 2009 — kvazaŭ ili scius, ke Zamenhof aktivis por la lingva justeco kaj por la paco — ĉu ni ne ĝoju, ke la astroj mistere agordas la mondon al niaj celadoj?

En aprilo ni simpoziis ĉe UN en Ĝenevo — post dek jaroj. En julio niaj kleruloj superrigardis en Amsterdamo la ĉeeston de Esperanto en la universitatoj de la mondo — post kvardek jaroj. En decembro ni Zamenhof-festis kun Unesko en Parizo — unuafoje. Survoje al Universala Kongreso okazonta unuafoje en Bjalistoko, ni paŭzas por kapti la spiron. Denove UEA engaĝas sin kun la internacia sistemo. Kiaj esperoj instigas la nunan revenon al ĉi tiu scenejo? Kia pensado venigis nin al nia specifa nuno?

La okupiĝon pri homaj rajtoj, kiu esprimiĝis jam ĉe Zamenhof, la postmilita UEA, konsciiĝinta pri la graveco de la internacia juro, instalis en sian statuton en 1947 — unu jaron pli frue, ol la internacia komunumo, kiu en 1948 formale adoptis la Universala Deklaracion de Homaj Rajtoj. En la sesdekaj jaroj, la UEA-prezidanto, kiu estis ankaŭ profesoro pri internacia juro, Ivo Lapenna — lian centjariĝon ni festas en 2009 — movis tiun vizion al nova ŝtupo.

Lapenna konvinkiĝis, ke por povi tuŝi la kulturan konsciencon de la publiko kaj kontraŭbatali la ofte sisteman malrespekton al la homaj lingvaj rajtoj (tian malrespekton li baptis “lingva genocido”, termino poste pligraviĝinta), ni devos kulture kaj science trakti kun la klerula mondo. Surbaze de jam establita uneska vizio pri la interkultura dialogo, UEA iniciatis libroserion Oriento-Okcidento. Pli memstare — rimarkinte, ke la socilingvistiko nesufiĉe reliefigas la lingvo-planadon — UEA lanĉis fakan lingvopolitikan revuon kun la lingvisto d-ro Victor Sadler kiel unua redaktoro. Tiu revuo, Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado (LPLP), fariĝis granda sukceso de nia sciencejo, la Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED). Ĝuste ĝi metis la lingvo-planadon sur la mondan sciencan mapon.

Se oni lanĉas kulturan-intelektan entreprenon, oni devas esti pretaj lerni de ĝi kaj ne apriore dikti la konkludojn. Nia Asocio, sub kies egido floris la serio Oriento-Okcidento, fieras esti la tegmenta organizaĵo de lingvo, kies tradukaĵa korbo fariĝis la plej ekvilibra rilate fontolingvojn. Tradukaĵoj donas al la legantoj okazon por lerni. Ni fieras, ke en kaj ĉirkaŭ LPLP ni multon lernis pri la lingvaj problemoj.

Gravan ŝtupon de tiu lerna procezo reprezentas la Manifesto de Prago, 1996 (www.uea.org/informado/pragm/pm﹍eo.html). Respondojn al la demando “kien UEA” oni serĉu ĉefe en tiu ponta dokumento. En kiu senco mi nomas ponta tiun manifeston, kiu markas la komencon de nia kuncerbumado kun movadoj por la lingvaj rajtoj?

Unuflanke la fakton, ke UEA ĉiam donis prioritaton al la savtenado de la lingva kaj kultura trezoro de la homaro, jam antaŭe simbolis la serio Oriento-Okcidento; sed ekde 1996 tiu prioritato apartenas al nia labora tagordo. Aliflanke, ni ne volas kateni al tradiciportaj lingvoj tiujn homojn, kiuj volas ampleksigi la lingvan repertuaron. Ĝuste por maksimumigi ilian liberecon ni pledas por la adicia dulingvismo, kiu baziĝas sur pedagogio aldonanta duan lingvon sen erozio de la unua. Ni agnoskas, ke gravas fasoni eduksistemojn reagemajn al la konkretaj bezonoj de la publiko — precipe de tiuj popoltavoloj, kies mendojn la lernejaro emas malatenti. Tial nia LPLP ofte okupiĝas pri la edukpolitiko por malpotencaj edukatoj.

Ponte inter la serio Oriento-Okcidento kaj LPLP, la praga manifesto pledas por multlingvisma eduko al homaraniĝo, kiu stiros nin pacen. Por kompreni, kiamaniere UEA vizias la zamenhofan ligon inter la lingva jaro 2008 kaj la interpaciĝa 2009, relegu do niajn esperojn en tiu manifesto — je kies fino ni “asertas, ke la ekskluziva uzado de naciaj lingvoj neeviteble starigas barojn al la liberecoj de sinesprimado, komunikado kaj asociiĝo. Ni estas movado por la homa emancipiĝo.”

Probal Dasgupta

93-a Universala Kongreso

Pollando denove gastigos jubilean UK-on

Kun granda ĝojo kaj entuziasmo la polaj esperantistoj transprenis fierindan, sed ja ankaŭ defian taskon gastigi en Pollando jubilean Universalan Kongreson, lige kun la jaro de la 150-a naskiĝdatreveno de d-ro Ludoviko Lazaro Zamenhof.

Ne mirige, ja Pollando kaj ĝiaj du urboj Bjalistoko kaj Varsovio estas firme ligitaj kun la vivo kaj laboro de la kreinto de la internacia lingvo Esperanto. La jubilea 100-a naskiĝdatreveno de d-ro Zamenhof vokis la mondan esperantistaron antaŭ 50 jaroj al Varsovio. Nun — la unuan fojon — oni celas la naskiĝurbon de la kreinto de la lingvo, Bjalistokon.

En la daŭro de la historio de la Universalaj Kongresoj temas pri la 5-a jubilea kongreso okazonta en Pollando, do por ni — polaj esperantistoj — jubileo kun duobla senco kaj duobla morala respondeco. La unua UK, lige kun la 25-jariĝo de la lanĉo de Esperanto, okazis en Krakovo en la jaro 1912. La 50-jaran jubileon de la Lingvo esperantistoj el la tuta mondo solenis en Varsovio en 1937. Same Varsovio gastigis la jubilean UK-on lige kun la 100-jariĝo de nia lingvo en 1987. Pro historifideleco ja tamen ne eblas malgraŭ ĉio ne memorigi la rendevuon de la monda esperantistaro en 1927, kiam post la Universala Kongreso en la libera urbo Danzig la kongresanoj celis Varsovion, kie — kiel memorigis Edmond Privat retrorigarde al la festita jubileo de la 40-jariĝo de Esperanto — “lasta laborkunsido kaj solena fermo de la kongreso okazis en Urbodomo de Varsovio”.

Ĉiu el la menciitaj Universalaj Kongresoj okazis en lando, kiun karakterizis malsamaj geopolitikaj cirkonstancoj. Kiam la monda esperantistaro celis la kongreson de la 100-jariĝo en 1987, Pollando eliradis el la traŭmata periodo post klopodoj strangoli la movadon “Solidareco”. Tamen ne plenajn du jarojn post nia kongreso, la 4-an de junio 1989, en la tago de la unuaj parte liberaj parlamentaj balotoj, kreiĝis la unua pola nekomunista registaro. Tiu fakto spronis neimageblajn transformiĝojn en la tuta Eŭropo. Kvin monatojn pli poste falis la Berlina Muro, unuiĝis Germanio, malkomponiĝis Sovetunio, kreiĝis multaj novaj sendependaj ŝtatoj, vastiĝis Eŭropa Unio, kies membro Pollando estas ekde la jaro 2004.

Tiuj transformiĝoj kaŭzis, ke nun Pollando samlimas kun pli da landoj ol antaŭe, do kun Germanio, Ĉeĥio, Slovakio, Ukrainio, Bjelorusio, Litovio kaj Rusio. Trans la mara limo la najbaroj de Pollando daŭre estas Danio kaj Svedio. La surfaco de Pollando egalas al 322 575 kvadrataj kilometroj. En Eŭropo laŭ sia grandeco Pollando okupas la 9-an lokon post Rusio, Ukrainio, Francio, Hispanio, Svedio, Germanio, Finnlando kaj Norvegio. Pollando havas pli ol 38 milionojn da loĝantoj. Troviĝas inter ili reprezentantoj de dek kelkaj naciaj kaj etnaj malplimultoj.

Poloj estas slava nacio loĝanta ĉefe sur la teritorio de Pola Respubliko, ekster la limoj de la lando formante polajn koloniojn. Laŭ la pritaksoj la populacio de la poloj en la lando kaj ekster ĝiaj limoj egalas al 50-60 milionoj da personoj. Poloj apartenas al la okcidentslava lingvogrupo uzante la polan lingvon kaj latinan alfabeton, enkondukitan en la 10-a jarcento, kiam sur la polaj teritorioj estis akceptita la romkatolikismo. Laŭ la konfesia vidpunkto plimulto de la poloj estas kristanoj. Temas pri pli ol 34 milionoj da katolikoj, ĉ. 507 mil ortodoksuloj kaj preskaŭ 150 mil protestantoj. La pola lingvo estas la ofica lingvo de Pola Respubliko, sed la pola leĝaro garantias al la naciaj malplimultoj la uzadon de siaj propraj lingvoj, aparte sur la terenoj, en kiuj troviĝas iliaj koncentriĝoj. Tio rilatas al la lingvoj germana, bjelorusa, kaŝuba kaj litova.

En la Nacia Popolregistro de antaŭ 6 jaroj pli ol 96 procentoj de anonime enketitaj personoj deklaris la polan naciecon, 1,2 procentoj alian, 2 procentoj ne difinis sian naciecan apartenon. En Pollando la plej multnombrajn naciajn kaj etnajn malplimultojn konsistigas germanoj, bjelorusoj, ukrainoj, romaoj, rusoj kaj litovoj. Inter la eksterlandanoj vivantaj en Pollando plej multnombran grupon formas vjetnamoj.

La origino de la pola ŝtato radikas en la 10-a jarcento. Kiel dato de ĝia establo estis agnoskita la jaro 966, kiam la princo Mieszko la 1-a akceptis la kristanismon. Pollando fariĝis reĝlando en la jaro 1025 kaj en 1569 ĝi ligiĝis per unio kun Litovio. Tiu ŝtato daŭris ĝis la jaro 1795, kiam ĝia teritorio estis dispartigita fare de la najbaraj potencoj: la cara Rusio, Prusio kaj Aŭstrio. La sekvinta 123-jara periodo plenis je sendependigaj strebadoj, elanoj kaj insurekcioj de poloj, kio lasis firman spuron en la polaj historio kaj kulturo. En 1918 Pollando fine reakiris suverenecon. Dum la 2-a mondmilito la lando estis okupaciata de Germanio kaj Sovetunio. Dum la milito pereis pli ol 6 milionoj da polaj civitanoj, inter kiuj preskaŭ tutan ekstermon el la mano de nazioj suferis judoj. Post la milito Pollando falis sub la influon de Sovetunio, fariĝante t.n. socialisma ŝtato. La elekto de kardinalo Karol Wojtyła kiel papo de la Romkatolika Eklezio (1978) kaj kreiĝo de la sindikata movado “Solidareco” (1980) faris breĉojn en tiu politika fortoaranĝo, kio rezultigis la reĝimajn ŝanĝojn de la jaro 1989. Rezulte de tio kreiĝis Pola Respubliko, en kiu regas parlamenta demokratio kaj kapitalismo kun la reguloj de la libera merkato.

La origino de la nomo Pollando ne estas unusignifa. Ĝi deriviĝas de la nomo de la tribo Polanie, enloĝinta teritoriojn troviĝantajn nuntempe sur la tereno de la okcidenta Pollando. La nomo de la tribo Polanie venas laŭ iuj el la vorto “pole” (kampo), kio povas ligiĝi kun ilia ĉefa okupo, la kulturado de kampoj, aŭ kun enloĝado de terenoj, de sur kiuj estis forhakitaj arbaroj. Laŭ aliaj la nomo Polanie venas de la vorto “plemię” (tribo) kaj signifas kuntribanon, homon proksiman pro sangoligiteco aŭ komunaj kredoj. Laŭ kelkaj lingvistoj la origina signifo ligiĝas kun la formo de la triba organiziĝo “opole”, kiu signifis certan formon de popolregado kun elektata reganto, komuna terposedo kaj konsidero de la gento kiel la socia bazo.

Pollando troviĝas en la geografia centro de Eŭropo kaj havas varian naturan medion. Neniu bariero dividas ĝin disde la cetera kontinento, tial ĝi havas komunajn trajtojn kun la naturo de la tuta Eŭropo. Aperas ĉi tie unuavice faŭno- kaj flaŭrospecioj tipaj por la Centra Eŭropo. Pollando en signifa plimulto estas lando ebena, kvankam en la sudo aperas ankaŭ altebenaĵoj kaj montoĉenoj. La terenoj situantaj malpli ol 200 metrojn super la marnivelo konsistigas 75 procentojn de la landa surfaco. Ili troviĝas en la nordo kaj en la centro de la lando.

Al la plej longaj riveroj de Pollando kalkuliĝas Wisła — Vistulo (1047 km),Odra (741,9 km), Warta (808 km) kaj Bug (587 km). Sur la teritorio de Pollando troviĝas pli ol 9 300 lagoj kun surfaco super 1 hektaro. La plej granda estas Śniardwy. Ĝia surfaco egalas al preskaŭ 114 kvadrataj kilometroj. La plej profunda estas Hańcza — 108,5 metrojn.

Pollando troviĝas en la klimata limsfero, inter la oceana klimato en la okcidento kaj la kontinenta klimato en la oriento. Super la surfaco de Pollando interfrotiĝas diversaj aermasoj. Sekve de tio la meza temperaturo somere varias inter 16,5°C kaj 20°C kaj vintre — inter 6°C kaj 0°C. La mezaj jaraj pluvoj egalas al ĉ. 600 mm. 2/3 de la jaraj pluvoj kalkuliĝas al la somera periodo. Pollando troviĝas en la sfero de ŝanĝiĝantaj ventoj, en kiu 60-procente dominas ventoj okcidentaj. La orientaj ventoj blovas ĉefe vintre, malpli oftas ventoj sudaj kaj nordaj. Tamen se temas pri la ĉi-jara kongresurbo Bjalistoko, ĝia klimato estas malpli varma ol tiu de la aliaj ebenaj landopartoj. La mezaj temperaturoj vintraj oscilas inter -4 kaj -6°C, apartenante al la plej malaltaj en Pollando. La meza jara temperaturo egalas al ĉ.C. Mezaj jaraj pluvoj egalas al 550 mm. Bjalistoko troviĝas sur la tereno difinita kiel Verdaj Pulmoj de Pollando. Pli ol 30 procentojn de ĝia surfaco okupas verdaj terenoj. La bjalistokaj parkoj kaj 1 779 hektaroj de arbaroj ene de la limoj de la urbo formas specifan kaj salubran mikroklimaton.

Bjalistoko kun preskaŭ 300 mil loĝantoj estas la plej granda urbo de la nord-orienta Pollando kaj samtempe la ĉefa urbo de la Podlaĥia Vojevodio. Ĝi rolas kiel administracia, ekonomia, scienca kaj kultura centro de ĉi tiu landoparto. La situo de la urbo en ekologie pura kaj turisme alloga regiono, kaj ankaŭ la riĉa infrastrukturo de Bjalistoko decidas pri la allogeco de la urbo kaj ĝia ĉirkaŭaĵo.

En distanco de kelkdek kilometroj for de la urbo troviĝas multaj naturaj kaj antikvaj kompleksoj unikaj laŭ la eŭropa skalo. Al ili apartenas unuavice la Nacia Parko de Białowieża, la protektejo de bizonoj en Eŭropo troviĝanta en la Listo de la Monda Heredaĵo kaj agnoskita de Unesko kiel Monda Rezervejo de Biosfero. La urbon limas la Panorama Parko de la arbarego Knyszyń kaj la Nacia Parko de la Narew-rivero — la vivejo de eksterordinare maloftaj specioj de marĉaj birdoj. Troviĝas tie la torfejo de la rivero Biebrza — la plej granda komplekso de malaltaj torfejoj en la Centra Eŭropo kaj la plej granda nacia parko en Pollando, krome la unika, ne sole laŭ la landa skalo, “Tatara itinero”. Pro ĉiuj ĉi valoroj la urbo, kiel la unua en Pollando, estis akceptita en la internacian projekton de Monda Organizo pri Sano.

Gabi Kosiarska, Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

Palaco de la familio Branicki en Bjalistoko.

[FORIGITA!: bildo]

Pordego al la palaco Branicki.

El la Centra Oficejo

110 vizitis la Malferman Tagon

La 29-a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA en sabato, la 29-a de novembro, allogis 110 vizitantojn el 14 landoj. En la agadkalendaro de UEA ĝi estis la lasta aranĝo dediĉita al la 100-jariĝo de la Asocio.

La programo estis tre abunda. La ĉefa preleganto estis la Grabowski-premiito Andreas Künzli, kiu faris du prelegojn. En la unua li parolis pri la vivo de Hector Hodler, la fondinto de UEA, kaj ankaŭ pri li kiel modelo por verkoj de sia patro, la pentristo Ferdinand Hodler. En sia dua prelego Künzli ekskursigis la aŭskultantojn tra Ĝenevo, kun salto al Berno, konigante la lokojn, kie troviĝis la Centra Oficejo dum la svisa periodo de UEA.

En 2008 ankaŭ Institucio Hodler ’68 festis rondan datrevenon. Pri la celoj kaj historio de la 40-jara financa subtenanto de UEA parolis Grégoire Maertens, ĝia preskaŭ dekomenca estrarano kaj longtempa prezidanto. La prelegoj de Künzli kaj Maertens okazis en la konferencejo de la CO, kiu ĉi-foje estis ankaŭ koncertejo, kie dufoje kantis kaj gitarludis Alejandro Cossavella el Argentino. Cossavella, kiu intertempe certigis sian lokon kiel unu el la pintaj muzikistoj en Esperantujo, gastis en la Malferma Tago jam la duan fojon post sia internacia debuto en aprilo 1998.

Paralela programo okazis en la biblioteko. Andreas Künzli prezentis sian imponan verkon Universalaj lingvoj en Svislando, Ziko van Dijk lanĉis la gvidlibron Vikipedio por vi, kaj Marek Blahuš parolis pri Esperanta kulturo: ĉu konservinda elektronike? Aparte atendita estis la lanĉo de Esperanto estas..., DVD, kiu en moderna, alloga maniero prezentas Esperanton por la ekstera mondo. La nova filmo naskiĝis el multnacia kunlaboro kadre de Esperanto ĉe Interreto, kies aktivuloj prezentis sian agadon ankaŭ dum aparta programero.

La Libroservo de UEA vendis dum la tago librojn k.a. varojn por 2701 eŭroj. Pleje furoris Vikipedio por vi, de kiu vendiĝis 12 ekzempleroj. Po 11 ekz. estis venditaj la Esperanta kaj franca versioj de la Esperanto-dokumento Esperanto kaj lingva diverseco kun intervjuo kun la fama lingvisto Claude Hagège. Aliaj librofuroraĵoj estis Afero de espero, historio pri la afrika Esperanto-movado de H. Goes (10 ekz.), la gvidilo Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA (8 ekz.), la romano Vismar de I. Nemere (7 ekz.), la UEA-historio Utila Estas Aliĝo de U. Lins (6 ekz.), la ekzercolibreto Poŝamiko de B. Allée kaj K. Kováts (6 ekz.) kaj la tria volumo de Beletra Almanako (5 ekz.). Inter la aliaj varoj la plej popularaj estis la pollingva informa disko Esperanto — Ciekawe informacje o esperancie (10 ekz.) kaj la nova DVD Esperanto estas... (7 ekz.). En propra kategorio ankaŭ laŭ la vendonombro estis la folio kun dek poŝtmarkoj pri la UEA-jubileo, vendita en 66 ekzempleroj.

(GaKo)

[FORIGITA!: bildo]

Marek Blahuš, Petro Baláž kaj Yves Nevelsteen, aktivuloj de E@I, prezentas la novan DVD Esperanto estas...

[FORIGITA!: bildo]

Andreas Künzli prelegas pri Hector Hodler.

Hector Hodler kiel arthistoria objekto

Resuma artikolo pri la prelego de Andreas Künzli dum la Malferma Tago de la Centra Oficejo, la 29-a de novembro 2008.

La fenomenon Hector Hodler (1887-1920), kunfondinto de Universala Esperanto-Asocio, eblas prezenti almenaŭ el tri ĉefaj vidpunktoj: 1-e el la vidpunkto de lia biografio kaj personeco, 2-e el la vidpunktoj de lia agado por Esperanto kaj lia publicisteco, 3-e el la perspektivo kiel filo de Ferdinand Hodler, fama svisa pentristo. Dum ni posedas impresajn atestojn, kiuj trafe karakterizas la karakteron de Hector Hodler*, la rilatoj inter la patro kaj filo ankoraŭ estos esplorendaj. Konataj estas ankaŭ la famaj bildoj, kiujn Ferdinand Hodler pentris kun la filo en la centro de la atento. En ĉi tiu artikolo mi volas koncentriĝi pri la punktoj 1-a kaj 3-a.

* vd. la nekrologon de Edmond Privat en Esperanto, n-ro 4-236/1920 kaj la biografion verkitan de Eduard Stettler: Hector Hodler, lia vivo kaj lia verko, UEA 1928.
Iom da biografio

Hector Hodler naskiĝis la unuan de oktobro 1887 en Ĝenevo, Svislando, kiel filo de Ferdinand Hodler (1853-1918) kaj Augustine Dupin (†1910). La patrecon de sia filo Hodler agnoskis la 6-an de majo 1888, subskribante dokumenton, laŭ kiu la infano estis enskribita en la ĝeneva loĝantara registro. Sed la dokumento estis legalizita nur en 1907, kiam Hector fariĝis plenaĝa civitano de la komunumo Gurzelen, berna kantono.* En 1894 li ekvizitis la bazan lernejon. Ekde 1897 ĝis 1906 Hector loĝis ĉe sia patrino, Augustine Dupin, kiu estis simpla kudristino-tajlorino, kaj la amatino, sed ne la edzino de la pentristo. Post la fino de la baza lernejo en 1900 Hector eniris la gimnazion, nomatan Kolegio de Ĝenevo, klasika sekcio. Laŭ la atestoj Hector Hodler estis brila lernanto. Rilate la fakon religio li okupis la trian rangon inter 22 lernantoj, supozeble laŭ intereso kaj kapablo. Okaze de festceremonio en la gimnazio Hector ludis la rolon de Kalvino, la protestantisma reformisto de Ĝenevo. Do lia interesiĝo pri religiaj temoj estas evidenta, same pri pacismaj aferoj. Laŭ la biografio de Jura Brüschweiler* Hector Hodler ĉesigis la studadon ĝuste antaŭ la abiturientiĝo.* Ĉiukaze Hodler decidis ne komenci universitatan kursaron, konsiderante la akademiecan studadon tempoperda kaj sensenca. En 1903, samtempe kun sia lerneja kamarado Edmond Privat, Hector Hodler lernis Esperanton ene de kelkaj semajnoj, kaj kune ili fondis la gazeton Juna Esperantisto. Konservita estas la epizodo, ke kiam Edmond Privat iutage alparolis Hectoron per bonan tagon, la iom silentema kolego respondis per la vorto saluton en la sama lingvo. En 1905 Hector partoprenis kun Edmond Privat la unuan mondkongreson de Esperanto en Bulonjo-ĉe-maro. En 1906 la du junuloj mem helpis organizi la duan Universalan Kongreson en sia urbo Ĝenevo.

* Ĉiu sviso estas civitano de iu politika komunumo, sendepende ĉu ŝi/li tie naskiĝis aŭ loĝis aŭ ne. Hector Hodler, heredante sian civitanecon de la patro, fariĝis civitano de Gurzelen, ĉar lia patro estis civitano de tiu komunumo, kiu estas vilaĝo apud la urbo Thun en la berna kantono.
* Verkinto de bonega libro pri la temo Ferdinand Hodler kaj ties filo Hector, aperinta en 1966/67. Kiel indikite en tiu libro, la informojn pri la Esperanto-dimensio de Hector Hodler Brüschweiler ricevis de Hans Jakob, kiu siatempe agadis en Ĝenevo por UEA, kie ankaŭ Brüschweiler loĝas.
* En la Esperanto-historiografio aperis ioma necerteco, ĉu Hodler finis la gimnazion aŭ ne.

En 1907 Hodler transprenis la redaktadon de la gazeto Esperanto, kiun li aĉetis fine de 1906 de Paul Berthelot, kaj fariĝis ĝia posedanto. En ĝi li publikigis unuajn artikolojn, interalie tradukojn de klasikaj verkoj el la franca literaturo sub la plumnomo Andreas Remy. En la sama jaro Hodler partoprenis la 3-an Universalan Kongreson en Kembriĝo.

En 1908 Hodler fondis en Ĝenevo, kun aliaj, sen granda bruo, Universalan Esperanto-Asocion (UEA), ĉar li volis solvi la praktikajn celojn de la juna Esperanto-movado*. Sian projekton li klarigis en la 4-a Universala Kongreso de Esperanto en Dresdeno*, kiam L.L. Zamenhof kaj aliaj tiamaj ĉeffunkciuloj, kiuj volis regi la Esperanto-movadon, ankoraŭ ne trovis interkonsenton kaj montris skeptikon rilate al tutmonda organizo. Iuj movadaj eminentuloj eĉ konsideris la novan organizon nevivipova. En julio 1908 Zamenhof gratulis Hodler pro lia iniciato kaj deziris la plej bonajn sukcesojn al la nova asocio. La starigon de UEA sendube influis ankaŭ la tiam furiozanta Ido-krizo. Hodler observis, ke la esperantistoj perdiĝas en sencelaj teoriaj planlingvaj kaj organizaj diskutoj, do li volis krei praktike utiligeblan alternativon por faciligi la rilatojn inter diverslingvaj homoj. Laŭ lia intenco la nova asocio estu simpla, demokratia, servopreta kaj malmultekosta, kaj la esperantismo, kiun ĝi aplikas, reprezentu novan kvaliton en la historio de la internaciismo kaj de la pacmovado. Kiel Zamenhof ankaŭ Hodler kredis, ke sen internacia neŭtrala lingvo la popoloj restos plene fremdaj unu al la aliaj.

* Kiel oficiala fondodato estas konsiderata la 28-a de aprilo 1908, kiam estis akceptita provizora regularo, poste nomota statuto. En ĉi tiu fondprocezo gravan rolon ludis ankaŭ René de Saussure, kiu disponigis kaj financis la unuajn agadojn de UEA. La unuaj oficejoj de UEA troviĝis en Ĝenevo ĉe la strato Bovy-Lysberg 8 (1906-09) kaj Borsa strato 10 (1909-19), intertempe en Berno (1919-20), denove en Ĝenevo ĉe la Teatra Bulvardo (1920-29), Insula Turo (ekde 1929) kaj en Palaco Wilson (ekde 1937) sub la gvido de Hans Jakob.
* Por ne aperi kiel konkuranto de aliaj agadoj, Hodler difinis sian UEA-n kiel fakan asocion de la Esperanto-movado, ne pensante pri ĉeforganizaĵo. Ĝi ne celis la disvastigon de Esperanto kaj konsistis nur el individuaj membroj.

En 1909 Hodler partoprenis la 5-an Universalan Kongreson en Barcelono. La 16-an de novembro 1910 lia patrino mortis. Jaron poste li mem estis trafita de tuberkulozo. Ĉi tiu terura pulma malsano mortigis grandan parton de la Hodlera familio. Hodler translokiĝis al sanatorio en la Alpoj, de kie li daŭrigis sian poresperantan aktivecon. Ĉi tiu tragika sortobato sendube pliproksimigis la filon kaj patron, kiu vizitadis la malsanulon en la koncernaj kuraclokoj, antaŭ ol la pentristo mem malsaniĝis je pulma edemo.

En 1913 Hodler fariĝis kunlaboranto de diversaj ĵurnaloj nacilingvaj kaj brile ekzerciĝis en la publicista arto.* La samtempuloj rimarkis, ke Hodler havas verkan kaj ĵurnalistan talenton kaj ke li povintus ludi rolon kiel taŭga universitata docento, kvankam li rifuzis akademiecan karieron. Dum la unua mondmilito li verkis traktaĵon pri la paca organizado de la popoloj, kaj disvolvis ideojn anticipajn al tiuj de Ligo de Nacioj, kiu komencis funkcii en 1920. En la revuo Esperanto aperis lia atentinda artikola serio pri la pacproblemo.

* De lia lerta plumo kreiĝis ampleksaj verkaĵoj, kiuj neniam estis publikigitaj.

Private, Hector Hodler konatiĝis kun Lina Emilie Ruch (1880-1964), kiu fariĝis lia edzino en septembro 1918, nur post la morto de la patro. La 13-an de novembro 1913 naskiĝis Paulette, la komuna filino de Ferdinand Hodler kaj Valentine Godé-Darel (1873-1915), modelo kaj preferata amatino de Ferdinand. Hector Hodler do ricevis duonfratinon. Paulette estos poste adoptita de Berthe Hodler. Ferdinand Hodler kaj la virinoj... jen aparta temo!

La 19-an de majo 1918 Ferdinand Hodler forpasis. Du jarojn poste mortis ankaŭ Hector Hodler mem, nome la 30-an de marto 1920 en Leysin, vaŭda kantono, en la aĝo de nur 33 jaroj.

La pentraĵoj de Ferdinand Hodler

Ferdinand Hodler komencis pentri sian filon kiam tiu estis unu- ĝis dujara. Estu prezentitaj en tiu ĉi kontribuo kelkaj ekzemploj el la tri ĉefaj cikloj de la pentraĵoj kun Hector Hodler kiel bebo, knabo kaj adoleskanto.

La ciklo 1888-89

La plej fruaj pentraĵoj de Ferdinand Hodler, kiuj montras lian amatan filon, do datumas el la jaroj 1888-89 kaj portas la titolon Patrino kaj infano (aŭ bebo). Temas pri kvin bildoj, kiuj estiĝis kiam Ferdinand ŝatis pentri intimajn scenojn el la familia vivo. En tiu ĉi ciklo elstaras unuavice la belega bildo, kiu montras la patrinon kun sia bebo kvazaŭ Madono, kiu portas Jesuon en siaj brakoj. Sed ankaŭ la scenoj kun la patrino kaj bebo en la lavejo kaj la infano kun la patrino ĉe la matenmanĝa tablo formas integran parton de la bildoserio de tiu fazo.

2-a ciklo 1893-94

La dua ciklo, kiu estiĝis en la jaroj 1893–1894, ampleksas la pentraĵojn La elektito, Alpreĝado, Ravita junulo (aŭ Ĉarmata knabo). La elektito estas granda komponaĵo, disradianta la festan etoson de sakrala rito, kiel religieca natursento. Antaŭ arbeto la junulo petas la favoron de la ŝvebantaj anĝeloj. La junulo estas akceptita en la rondo de la printempaj heroldoj, kies elektito li estas. La motivo ekestis verŝajne pro tio, ke Ferdinand sentis timon pro la sano de la knabo, esperante ke la junulo kreskos kiel la arbeto kaj fariĝos forta, sana viro. Post kiam en pariza ekspozicio la bildo ne havis sukceson, Hodler prezentis ĝin en Vieno, kie la imperiestro Franz Josef honoris ĝin per persona vizito, mirate, ke la anĝeloj ŝvebas. Kopion de la bildo Hodler vendis kontraŭ 7 500 frankoj (svisaj) al iu viena kuracisto (Anton Loew).

La dua motivo de tiu ciklo estas la bildo nomata PreĝoAlpreĝado. Oni vidas Hectoron surgenuanta, sidanta aŭ staranta, parte nuda, sur herbejo florplena. Al la sama ciklo, kiu iusence estas ligita kun la bildo de La elektito, apartenas la pentraĵo Ravita junulo (aŭ Ĉarmata knabo), kiu konsistas el sep pecoj. La ĉefa temo de tiu ciklo traktas la harmonion inter la homo kaj la naturo. La filo de Hodler signifis por la pentristo la simbolon de la naturo kaj de la strebado al sukceso.

3-a ciklo 1901-04

La tria ciklo, aperinta en 1901-04, ampleksas la pentraĵojn La printempo (1901), Rigardo en la senfinon kaj Junulo admirata de la virino.

Kiam Ferdinand Hodler pentris La printempon li estis 48-jara. Li interesiĝis pri la arta prezentado de la sensamo, de la volupteco, cetere kiel tion celis ankaŭ la nordiaj pentristoj Munch, Klimt, Klinger. Dum regis la prudeco de la viktorina epoko, Freud esploris la profundojn de la subkonscio.

La ideo de la pentraĵo La printempo estas esprimi la psikan kompleksecon de juna knabino. Piede de monteto ĉirkaŭ 13-jara knabino surgenuas flanke de nuda samaĝa junulo kaj montras sian voluptemon. Ŝia piedo preskaŭ tuŝas la korpon de la junulo. Ja la junulino kondutas reteneme kaj tamen pretas al la kiso. Samtempe la junulo reagas iom indiferente kaj memplaĉe vidalvide de la junulino.

En la pentraĵo Rigardo en la senfinon de 1902/3 la junulo staras nuda sur montopinto super la nebulmaro. Interpretante la bildon, oni atentigis pri la singloremo fare de la pentristo, kiam lia verkado staris sur la pinto de la propra sukceso.

Ĉe Junulo, admirata de la virino (1903) oni tuj rekonas similecon kun la pentraĵo La elektito kreita antaŭ dek jaroj, sed nun kun la adoleskanta junulo, kiu staras en la centro de la atento. La koncepto estas florkrono. La rekta rilato kun la naturo esprimiĝas en la floroj, kiujn la junulo tenas. La junulo esprimas memcertecon, fierecon kaj memplaĉon. Al la virinoj li montras sian dorson. Ŝajnas ke temas pri la tempo, kiam Hector estis enamiĝinta al iu knabino, kiun li renkontis ĉe amikoj de sia patrino. Ĉi tiu amgloro estu dokumentita per tiu pentraĵo, la majstro decidis. La pentraĵo estis prezentita en la granda ekspozicio en Vieno de 1904, kiu estis por Hodler tre sukcesa, ankaŭ finance, ĉar li povis vendi plurajn bildojn. Hodler raportis, ke li enspezis tiam 28 mil frankojn (svisajn), al iu alia li menciis la sumon de 52 mil frankoj. Finfine lia originala kontribuo al la novarto (Jugendstil) estis agnoskita, ankaŭ li mem kiel grava pentristo kun tutmonda signifo.

Post 1903/04 Hector Hodler pozis denove kiel modelo, ne nepre pro plezuro, sed por perlabori monon kaj pravigi la renton, kiun lia patro pagis. Edmond Privat postlasis la memoron, ke Hodler kutime malgaje rapidis al la patra ateliero sub tegmento por sidadi aŭ staradi tute senmove dum horoj kiel modelo. Krome devis esti financita la gazeto Esperanto kaj kovrita la deficito de la Esperanto-agadoj. Ĉirkaŭ 1911-12 estiĝis kvardeko da pentraĵoj, kiuj estis deklaritaj kiel memportretoj de Hector Hodler. Ŝajnas, ke tiuj bildoj kreiĝis en kunlaboro inter la filo, kiu havis pentrotalenton kaj ŝatis pentri en sia junaĝo, kaj la patro, kiu deziris, ke lia filo fariĝu same pentristo kaj kiu instruis lin en tiu metio. Inter 1912 kaj 1917 Ferdinand regule vizitis sian malsanan filon en la alpa sanatorio en Leysin kaj migradis kun li al Montana kaj Champéry en Valezo. Post la malsaniĝo de Hector la patro ĉesis pentri la filon.

De la profesia sukceso kaj mona riĉiĝo de Ferdinand Hodler ankaŭ la Esperanto-movado povis profiti. Post la morto de Hector Hodler Universala Esperanto-Asocio heredis de lia vidvino Emilie Hodler-Ruch la rajtojn je la revuo Esperanto kaj je la biblioteko kaj ricevis valorpaperojn en alteco de 175 000 svisaj frankoj (post dekalkulo de la imposto kaj honorario por la advokato restis efektive 125 000 fr.). La pentraĵoj, hereditaj de la patro, estis donacitaj al la muzeoj en Berno, Ĝenevo kaj Zuriko.

Legindaj publikaĵoj aperintaj lastatempe:
  • Hector Hodler. En: Künzli, Andreas: Universalaj Lingvoj en Svislando. Svisa Enciklopedio Planlingva. 2006, p. 390-399.
  • Künzli, Andreas: Milito kaj paco laŭ Hector Hodler (artikolaro Novaj vojoj publikigita en la gazeto Esperanto, 1915-1917). En: Spegulo, socikultura, sendependa revuo en Esperanto, somero 2008, p. 73-84.
  • Amouroux, Jean: Hodler patro kaj filo. En: La Gazeto 136/2008, p. 8-10.
  • Lins, Ulrich: La heredaĵo de Hector Hodler. En: Lins, Ulrich: Utila Estas Aliĝo. Tra la unua jarcento de UEA. 2008, p. 53-74.
  • Kiel beletraĵo bazita sur historiaj faktoj: Štimec, Spomenka: Hodler en Mostar. 2006.

Planataj verkaĵoj: UEA planas aperigi libron (riĉe ilustritan) kun diversaj kontribuaĵoj pri la vivo kaj agado de Hector Hodler. Ĉe la pola eldonejo Hejme prepariĝas la reaperigo de la dummilita pripaca artikolaro de Hector Hodler el la revuo Esperanto (UEA) kun detala prihistoria enkonduko.

Krome, la interesa libro (germanlingva) de Jura Brüschweiler pri Ferdinand Hodler kaj lia filo Hector, aperinta en Zuriko en 1966/67, povis esti akirita por Biblioteko Hector Hodler (BHH), kie ĝi mankis ĝis nun.

Andreas Künzli

[FORIGITA!: bildo]

“La elektito”

[FORIGITA!: bildo]

“Ravita junulo” aŭ “Ĉarmata knabo”

[FORIGITA!: bildo]

“La printempo”

[FORIGITA!: bildo]

“Patrino kaj infano” de Ferdinand Hodler.

Forumo

Membrovarbado: Ne vortojn sed farojn

En la lastaj du numeroj de nia revuo Renato Corsetti, Barbara Pietrzak kaj Humphrey Tonkin kontribuis al la diskuto pri la UEA-membraro. Jen kion opinias pri la temo la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller.

Mi tre ĝojas pri la lastatempa atento al membrovarbado ne nur en tiu ĉi revuo sed ankaŭ inter komitatanoj. Jam tro longe ŝajnis, ke nur la nelacigebla Renato Corsetti tenas tiun temon viva. Li tamen estis krianto en dezerto, ĉar liaj alvokoj restis sen reeĥo en praktiko. Eble oni pensis, ke ĉio estas tamen pli-malpli en ordo, ĉar la membronombro de UEA ŝajnis daŭre pendoli sur sama nivelo, fluktuante depende de la “kongresa efiko”. La pesimistoj inter ni, kiuj tamen ne povis ne rimarki, ke en longa kuro la nombro emas fali, vidis tion kiel neeviteblan malbenon pro la aĝiĝo de membroj kaj pro la laŭdira nemembriĝemo de homoj en la reta epoko.

Mi ne multe kredas je tio, ke la nemembriĝemo pro “retaj kialoj” vere klarigas la lastatempan malkreskon de la membraro de UEA, kiu en la jubilea jaro 2008 fariĝis eĉ alarma. Se estus tiel, ekzemple la reta projekto lernu.net devus esti malfekunda kampo por provizi UEA per novaj membroj. Tamen la teamanoj mem de lernu.net, nuntempe certe la plej granda Esperanto-lernejo en la mondo, proponis al UEA varbi inter ĝiaj kursanoj. Sekve, ekde junio 2007 la kursfinintoj povas peti de UEA specimenon de EsperantoKontakto, kiun la Centra Oficejo sendas kun invito membriĝi en UEA. La unuaj rezultoj estas interesaj kaj kuraĝigaj. La CO-sekretariino Katarzyna Marciniak skrupule registras la petojn kaj la postajn rezultojn. Meze de aŭgusto 2008 specimena revuo estis sendita jam al precize 500 petintoj. En oktobro mi konstatis, ke el tiu bele ronda nombro UEA gajnis 48 novajn membrojn, unu dekonon. Tio estas bona rezulto. Interese estas ankaŭ, ke 11 el la novuloj aliĝis al la UK en Roterdamo, same kiel cetere kvar aliaj lernu.net-anoj, kiuj tamen ne membriĝis, ĉar estante malpli ol 20-jaraj ili rajtis aliĝi al la UK senpage. Ŝajnas, ke lernu.net-kursanoj eĉ pli aktive aliĝas al UEA ol partoprenintoj de tradiciaj kursoj en la malnovaj tempoj, kio supozeble rezultas el la sistemeco de la varbado inter ili. Oni nun diskutas en UEA pri starigo de reta membreco, kiu ne inkluzivus ricevon de paperaj eldonaĵoj, sed indas substreki, ke la lernu.net-anoj aliĝis al la tute tradicia “papera” UEA-membreco.

Kvankam ĉiam pli da homoj lernas rete, la nombro de esperantistoj en pagipovaj landoj tamen estas malpli granda ol antaŭ 10-20 jaroj. Feliĉe estas nun pli da pagipovaj landoj, en kiuj do estas nova potencialo por UEA. Ne nur plialtiĝis la vivnivelo sed ankaŭ malaperis malpermesoj kaj aliaj burokratiaj baroj, kiuj antaŭe malebligis sendi kotizpagon al Nederlando, eĉ se membriĝema esperantisto havis sufiĉan monon. Tamen ne ĉiam malaperis psika baro, ia timo al translima pagado pro manko de alkutimiĝo. Tial necesas, ke UEA plidensigu la reton de kotizperantoj. Mankas perantoj en multaj landoj aŭ la nunaj perantoj estas tro pasivaj. Jam en la 90-aj jaroj la Centra Oficejo pledis por liberigo de la kotizmerkato, nome por akcepto de ĉiu interesito kiel peranto, kiu rajtu je procentaĵo de la peritaj kotizoj kiel pago pro la laboro kaj kostoj. Agema esperantisto povus kolekti kotizojn dum renkontiĝoj; kluboj povus kolekti ilin inter siaj membroj. Siatempe ankoraŭ mankis preteco por akcepti tiun ideon, precipe en landoj, kie la landa asocio peras kotizojn de UEA, gajnante tiel iom da bonvena kromenspezo. Tamen en kelkaj landoj, pro specifaj lokaj kondiĉoj, UEA ja enoficigis po du aŭ eĉ tri perantojn. La spertoj estas tiel pozitivaj, ke indas plivastigi tiun praktikon al pli da landoj.

Mi cetere scias elpensi neniun novan manieron por varbi membrojn. Pri tio mi tute ne hontas, ĉar la malnovaj elprovitaj manieroj sufiĉas. Se eblas elpensi ion novan, tio verŝajne estas variaĵo de io antaŭa. La afero ja estas tre simpla: varbi eblas nur varbante. En pli klara lingvo tio signifas, ke oni devas proponi membriĝon al tiuj, kiuj ankoraŭ ne estas membroj. La varbado inter lernu.net-lernintoj estas ekzemplo pri tio. Anstataŭ preni la lamentadon pri neinteresiĝo de retemuloj kiel malmolan fakton, la Centra Oficejo komencis sendi al ili revuojn kaj inviti al membreco en UEA. Kun sukceso. Bedaŭrinde ni esperantistoj tamen ne estas pli bonaj ol homoj ĝenerale. Propra komfortemo igas nin serĉi pretekstojn por ne devi fari ion, kio postulus penon. La nemembriĝemo de retemuloj iĝis politike korekta preteksto, sed mi trovas ĝin malplena mito, kiun oni saĝultone vivtenas en unu diskuto post alia, sen ke iu ajn ĝin pruvis.

En 1989 la Estraro deklaris membrovarban kampanjon, kiu celis 10 000 membrojn. Tiun celon oni ne atingis, sed jes ja 8071 membrojn en 1991. Tio estis la unusola jaro post la Dua Mondmilito, kiam UEA havis pli ol 8000 individuajn membrojn. Baldaŭ pretiĝos la membrostatistiko de la jaro 2008. Komence de decembro estis reala la minaco, ke en sia jubilea jaro UEA registrus la plej malgrandan individuan membraron post la Dua Mondmilito. Vere urĝis, ke ekestu diskuto, kiel denove pligrandigi la membraron. Evidente ankaŭ al ni okazis la samo, kiu ofte okazas en la socio: por ke oni prenu problemon serioze, ĝi unue progresu ĝis krizo. Tamen, ni ne perdu tro da tempo por diskuti eĉ pri tiel brulanta temo, ĉar kion novan ni povus diri? “Ne vortojn sed farojn” estas la devizo de la Roterdama futbalklubo Feyenoord, kiu ankaŭ 100-jariĝis en 2008 kaj spertis en sia jubilea jaro unu el siaj plej katastrofaj sezonoj, de kiu ĝi povos iri nur supren.

Ni ekvarbu. Kaj se iu ne vidas en sia ĉirkaŭaĵo iun, kiu estas varbebla por UEA, tiu povas porti sian brikon per donaco al Fondaĵo Canuto. Al la pordo de UEA frapadas aktivaj esperantistoj el la Tria Mondo kaj petegas pri “kanutigo”.

Osmo Buller

Asekuro kontraŭ kotizforgeso!

Ĉu ankaŭ al vi jam okazis, ke tiu ĉi revuo ĉesis veni, ĉar vi forgesis pagi la kotizon? Ĉu vi scias, ke vi povas “asekuri” vin kontraŭ tio, donante al la Centra Oficejo rajtigon preni ĉiujare la kotizon el via UEA-konto?

Multaj jam malkovris tiun eblon. Sufiĉas sendi leteron al la CO aŭ retmesaĝon al f...@co.uea.org, indikante la deziratan membrokategorion. Eblas doni konstantan rajtigon ankaŭ por la kotizoj de Societo Zamenhof, Patrono de TEJO, kaj simplaj abonoj de EsperantoKontakto. Kompreneble, necesas zorgi, ke en la UEA-konto estu sufiĉa bonhavo.

Zamenhof ĉe Unesko

La festado de la 150-a datreveno de la naskiĝo de Ludoviko Zamenhof en 2009 estis solene inaŭgurita en la sidejo de Unesko, kiu jam okaze de lia 100-a datreveno rekonis la eksterordinaran signifon de lia vivoverko, proklamante lin unu el la grandaj personecoj de la homaro. Tiu rekono ne perdis sian validecon, kiam finiĝis la festado de la tiama jubileo, sed ankoraŭ en la nova Zamenhof-jaro ĝi restas fakto, al kiu la Esperanto-movado povas daŭre referenci.

La lanĉon de la Zamenhof-jaro sur unu el la plej prestiĝaj forumoj de la mondo ni dankas al Barbara Despiney, multjara reprezentanto de UEA ĉe Unesko, kiu sukcesis konvinki la polan ambasadorinon ĉe Unesko Maria Wodzyska-Walicka, organizi konferencon kadre de la Internacia Jaro de Lingvoj en la sidejo de Unesko la 15-an de decembro. Al tiu iniciato aliĝis la litova ambasadorino Ina Marčiulionytė. Ĝi ricevis oficialan karakteron kadre de Unesko, kies Ĝenerala Direktoro Koïchiro Matsuura estis ĝia ĉefa invitanto. La konferenco estis ankaŭ prezentita en la retejo de Unesko kun resumo pri ĝia fono. Eta teamo febre preparis la eventon, okazonta sub la titolo: “Esperanto, lingvo justa”.

En tiu tago la organizantoj, kiam ili alvenis ĉe Unesko, havis etan ŝokon: ne eblis eniri! Ĉar alvenantis ŝtatestro, oni forbaris la enirejon, tra kiu ili normale devintus iri. Ĉirkaŭirante la fortreson, pardonu, la konstruaĵon, kaj tiam trovinte la ĉefenirejon, ni montris la invitilon, tamen principe oni ne devintus nin enlasi, ĉar ja estis nur la 16-a kaj sur la invitilo estis skribita la 17-a 30. Feliĉe post iom da klarigoj, ke ni ne estas simplaj partoprenantoj sed organizantoj, fine jen ni en la fortreso. Nu, apud nia salono estis packunsido de imamoj kaj rabenoj, kaj la sekurecaj servoj faris sian laboron... Haste ni preparis la ekspozicieton, dismetis la dokumentojn (post denova traktado por enlasi tiujn, kiuj portis la materialon). Jam nun alvenas la partoprenantoj, ankaŭ la rabenoj de la apuda salono rigardas, kion ni prezentas antaŭ la salono ... Teknikaĵoj pretiĝas, homoj alvenadas, kaj jen komenciĝas la kunveno.

La konferencon prezidis Barbara Despiney, kaj ĝi disvolviĝis en du lingvoj, Esperanto kaj la franca, kun samtempa interpretado inter ili.

La 400-persona salono estas sufiĉe plena; venis homoj el Belgio, Francio, Germanio, Hispanio, Italio, Koreio, Litovio, Luksemburgio, Nederlando, Pollando, Slovakio, kaj eĉ iu princo el Benino. La granda plimulto estis francaj esperantistoj. Iuj el ili do sin demandis: pro kio interpretado? La kunveno okazis plejparte en la franca, nur la mesaĝo de la prezidanto de UEA kaj de vicprezidanto de AIS estis legitaj en Esperanto. Sed ni estis gastoj, kaj ni devas respekti la lingvan diversecon, pri kiu ni mem pledas. Tiel ni nepre volis havi interpretadon; ni ankaŭ deziris, ke Esperanto aŭdiĝu en la Uneskejo; feliĉe deĵoris du profesinivelaj esperantistaj interpretistoj. Pri la mesaĝoj legitaj en Esperanto oni eĉ donis anglan tradukon surpapere al tiuj, kiuj eble ne tiom regis la francan aŭ Esperanton.

Komence la ambasadorinoj Wodzyńska-Walicka kaj Marčiulionytė bonvenigis la publikon. Poste Claude Nourmont, vicprezidantino de UEA, legis en Esperanto salutmesaĝojn de la prezidanto Probal Dasgupta kaj de la Akademio Internacia de la Sciencoj, ĉi lastan senditan de ĝia vicprezidanto Carlo Minnaja. Kiel reprezentanto de la Ĝenerala Direktoro Matsuura, programspecialisto Mauro Rosi el la Sekcio de Kulturaj Esprimoj kaj Kreaj Industrioj faris enkondukan paroladon pri la Internacia Jaro de Lingvoj. Li aparte dankis al UEA pro ĝia agado antaŭ unu jaro por tradukigi en multajn lingvojn la mesaĝon, per kiu la Ĝenerala Direktoro de Unesko enkondukis la Jaron kaj skizis ĝiajn celojn.

Emocia estis la ĉeesto de d-ro Louis Zaleski-Zamenhof, la nepo de la kreinto de Esperanto, kiu faris prelegon pri Ludoviko Zamenhof kiel idealisto, substrekante la aktualecon de liaj idealoj, tute aparte tiun de toleremo. Kortuŝe, Louis Zaleski-Zamenhof persone parolis al sia avo. Al la ofta demando, en kiu lando naskiĝis lia avo kaj Esperanto, estas malfacile respondi pro la regiono, kie la limoj inter la landoj ŝanĝiĝis: ĉu polo, ĉu ruso, ĉu litovo? Mapo sur ekrano helpis kompreni, ke la demando en si mem ne havas sencon: li estis civitano de la mondo. Kaj Esperanto estas lingvo de amikeco.

Pluraj familianoj de Louis Zaleski-Zamenhof ĉeestis: la edzino, la filino Maryse kaj la nepo Pierre. La nepo de la nepo... Ofte dum UK Louis Zaleski-Zamenhof rakontas, ke ĉie en la kutima vivo li estas konsiderata kiel avo, kaj sentas sin tia, dum en Esperantujo li rejuniĝas estante nepo; do ĉi-foje dank’ al Pierre li povis senti sin en siaj du statusoj, avo kaj nepo.

Pri Zamenhof kiel lingvisto prelegis Henriette Walter, honora profesoro ĉe la Universitato de Haute Bretagne. Ŝi reliefigis el lingvistika vidpunkto la avantaĝojn de Esperanto kompare kun naciaj lingvoj kaj aliaj planlingvoj. Ŝi ekzemple komparis kun Volapük, en kiu ne tuj rekoneblas la elementoj vol — (world) monda, pük (speak) — lingva. Tamen Volapük iel preparis la terenon por Esperanto, ĉar la ideo mem de planita lingvo, kiu fariĝu monda helplingvo, jam ĝermis en tiu epoko. Sed Schleyer volis kvazaŭ patenti sian lingvon; tute male Zamenhof ĝin donacis al la mondo.

La partoprenantoj povis gustumi kelkajn erojn (i.a. provleciono) el la ĵus lanĉita DVD-disko Esperanto estas..., kun francaj subtekstoj. Poste Estelle Loiseau parolis pri la temo “Esperanto en la tria jarmilo”, precipe el la junulara vidpunkto, helpe de ekrana prezento. Estelle ankaŭ rakontis pri siaj propraj travivaĵoj en Esperantujo, ekde la infanaĝo, kiam ŝi partoprenis infanajn kongresetojn, kaj nun ŝi plutenas amikajn rilatojn kun eksinfanoj fariĝintaj junuloj el plej diversaj mondopartoj. Esperanto havigas al junuloj la eblon vojaĝi alimaniere, perante interkulturajn rilatojn. Esperanto estas lingvo de dialogo.

Ŝi menciis, ke dank’ al frua lernado de Esperanto ŝi pli facile lernis aliajn lingvojn, kion ankaŭ Barbara Despiney substrekis en la posta debato, kiu temis interalie pri la oficiala instruado de Esperanto kaj ĝia kulturo. La partoprenantoj daŭrigis diskutadon en la halo, ĉirkaŭ honorvino donacita de la Pola Ambasado.

La saman tagon aperis en Parizo La rue Zamenhof en la franca, kiu estas la 12-a lingvo en kiu publikiĝis La Zamenhof-strato.

La Zamenhof-jaro, dum kiu oni festos la 150-an datrevenon de la naskiĝo de la kreinto de Esperanto, tiel estis impone inaŭgurita per la konferenco. Eĉ se ĝi ne estas por Unesko oficiala jaro*, por ni ĝi estas, kaj ni atentigu la ceteran mondon pri la graveco de Zamenhof. Ĝi spronu al novaj agadoj. Ne sufiĉas solene memori la gravan figuron, la plej bela omaĝo al li estas pluvivigi la Esperantan lingvon. La jaro solene enkondukiĝis, en prestiĝa loko. La tuta jaro estas Zamenhof-festo!

* Tamen la informo pri la konferenco honore al Zamenhof estas unu el la malmultaj eventoj de la Jaro de la lingvoj, kiu troviĝas en la paĝaro de Unesko: http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php?URLID=35344&URLDO=DOTOPIC&URLSECTION=201.html.
Claude Nourmont

[FORIGITA!: bildo]

D-ro Louis Zaleski-Zamenhof prelegas pri Ludoviko Zamenhof kiel idealisto.

[FORIGITA!: bildo]

Henriette Walter prelegas pri Zamenhof kiel lingvisto.

[FORIGITA!: bildo]

La spektantoj kaj la podianoj

Zamenhof-Jubileo en Bjalistoko: revene al niaj radikoj!

Ĉi-jare, la ununura ŝanco kolektive festi en Bjalistoko nian plej gravan kulturan kaj movadan aranĝon povas fariĝi grave inspira momento por la Esperanto-komunumo, pro la signifo kaj sekvoj kiujn havis la tieaj vivospertoj de la lanĉinto de ĉio ĉi, kaj pro la nunaj cirkonstancoj de nia afero.

Laŭ Zamenhof mem, tiu ĉi loko de mia naskiĝo kaj de miaj infanaj jaroj donis la direkton al ĉiuj miaj estontaj celadoj. Kiel sciate, la tiamaj neamikaj rilatoj inter la etnoj loĝantaj en la urbo profunde, vunde impresis la mildkoran etulon: tiu malfrateca disigo de la homoj ĉiam forte turmentis mian infanan animon, kvankam multaj eble ridetos pri tiu ĉi “doloro pro la mondo” ĉe la infano, dum li promesis al si ke kiam mi estos grandaĝa, mi nepre forigos tiun ĉi malbonon. Kiu povus kontesti ke li modele, intense kaj efike laboregis por tiu etika idealo, oferante sian tutan vivon al ĝi?

En sia Ĝeneva kongresparolado (1906), aludante al ege suferiga pogromo ĵus okazinta en Bjalistoko, li demandis ĉu okazus teruraĵoj tiaj se la gentoj sin reciproke bone konus, se inter ili ne starus altaj kaj dikaj muroj, kiuj malpermesas al ili libere komunikiĝadi inter si kaj vidi, ke la membroj de aliaj gentoj estas tute tiaj samaj homoj, kiel la membroj de nia gento. Tiu ideo estos poste trovebla en la konstitucia ĉarto de Unesko kiel ebla vojo al la forigo de la kaŭzoj de la militoj, dum lia firma alvoko rompu, rompu la murojn inter la popoloj restas daŭre aktuala, aparte okaze de la Internacia Jaro de Interpaciĝo 2009, en mondo plu doloriga pro ties malnovaj kaj novaj muroj aŭ abismoj de maljusto, violento, ekskludo kaj malamo. Zamenhof staras apud pacherooj tiaj, kiaj Mahatma Gandhi kaj Martin Luther King, Jr.

Aliflanke, la malgranda, periferia urbo multe disvolviĝis kaj fariĝis pli grava. Ni trovos vojevodian (provincan) ĉefurbon kiu tamen kun 300 000 loĝantoj ankoraŭ restas je homa skalo kaj ekologie daŭropova, kompare al la multmilionaj megaurboj kie la potenculoj aŭtokratece decidas pri la ceteraj el ni. Dum ĉe ili la fojaj desuprismaj klopodoj por ia agnosko favore al Esperanto restis ĝenerale seneĥaj, en Bjalistoko multaj homoj kaj la urbestraro entuziasme kaj kreive sin preparas por la UK per plej diversaj, instigaj kaj eĉ ĉarmaj iniciatoj. Jam en la jaro 2000 ĝia loĝantaro plebiscite elektis la kreinton de Esperanto kiel la bjalistokanon de la 20-a jarcento.

Ne estos ĉi-foje luksa kongresejo kies indiferentaj posedantoj interesiĝas nur pri la pagota lusumo, sed ni ĝuos tre konvenan superlernejan spacon por gaje kunsidi, intense diskuti kaj plani, emocie ĝui niajn kulturajn kreitaĵojn ktp. Estos do ŝanco por ke la movado simbole renkontu denove sian sobran modestecon kiu ĉiam akompanis la desuban strebadon de la sinsekvaj generacioj kiuj vivantigis la tutan aferon.

Kiel mikromodelo de alternativa tutmondiĝo, nome translimaj komunikado kaj integriĝo de la mondo por la bono de la homoj, ne laŭ la kutima senco de regado de la financaj merkatoj aŭ riĉlandaj armeoj, Bjalistoko povos fariĝi la plej “gloka” punkto sur la mapo de Esperantujo, do loka kaj tergloba, kaj kun la riĉaj multkultura tradicio kaj politika historio de tiu regiono kaj kun la bunta kontribuo de alilandanoj.

Tre probable, la kongresanoj plejparte veturos al Bjalistoko per trajno. Kiel progresero, ĝi alvenis al la urbo jam en 1862, kiam Zamenhof estis apenaŭ 3-jara, kio pensigas min pri la prava substreko kiun H. Tonkin faris en sia Roterdama festparolado pri la paralela evoluo de la transporta kaj komunika teknologioj unuflanke, kaj Esperanto/UEA aliflanke. Nun ni scias ke la decidoj favoraj al iu aŭ alia teknologia alternativo malofte estas pure sciencaj aŭ raciaj por la komuna bono, sed plurfoje ili obeas al mallumaj profitaj interesoj de iuj, kio helpas kompreni ekz. la nunan hegemonion de la benzinmotoro tiom dependa de fosiliaj energifontoj kaj danĝere polua.

Simile, dum la 20-a jarcento la revolucia propono kiun Esperanto prezentas por pli egaleca kaj efika komunikado je monda skalo, malofte ĝuis verajn ŝancojn esti serioze prikonsiderata. La sangelverŝa karaktero de tiu pasinta jarcento esprimiĝis ankaŭ en Bjalistoko i.a. per la martirigo de la fama esperantisto Jakobo Ŝapiro (verkinto i.a. de La babiladoj de bonhumora Zamenhofano), kune kun aliaj 5 000 judaj civitanoj de la urbo en julio 1941.

Kaj malgraŭ ĉio jen ni estas, kun niaj esperoj kaj praktikoj, eble kun ŝanĝiĝintaj strategioj kaj pli realismaj pritaksoj, sed ĉiam lojalaj al la revo de Zamenhof. Ĉar ni havas valoregajn aktivulojn (ekz. E@I), kiuj sukcesas utiligi la novajn komunikteknologiojn por disvastigi Esperanton kaj plivastigi ĝian uzantaron, mi esperas ke ĉi-foje partopreni la UK-on estas eble ankaŭ al homoj kiuj kutime ne povas fari tion pro financaj kialoj. Pasintjulie okazis kolektiva, reta kontakto inter la partoprenantoj de la Tutamerika kaj Brazila Kongresoj de Esperanto, speciala okazo dum kiu je mia propono ni kune, emocie kantis La Esperon sur ambaŭ eroj el nia mondoparto, la Amerikoj.

Omaĝe al Zamenhof kaj agnoske al la entuziasmaj laboroj de la LKK, ni ĉiuj fariĝu bjalistokanoj, jen subtenaj, jen virtualaj aŭ eĉ ĉeestaj!

José Antonio Vergara

Recenzoj

Cherpillod la franco

Espéranto, une valeur culturelle, L’; L’espéranto, une valeur pédagogique; Histoire de la littérature en langue internationale. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2005. 109p. 21cm. ISBN 290613466X. Prezo: € 6,00. Espéranto, la plus facile des langues, L’. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2008. 49p. 21cm. ISBN 2906134775. Prezo: € 4,80

Pri André Cherpillod ne estus konataj multaj biografiaj faktoj, se ne ekzistus lia mempriskribo en La Gazeto, n-ro 126/2006, kie li malkaŝas tre interesajn aspektojn de sia vivo. Tamen aliloke oni ekscias, ke li naskiĝis en 1930, estis fakinstruisto pri natursciencoj en mezgrada lernejo, emeritiĝis en 1990, loĝas en Courgenard (apud Le Mans en la franca departemento Sarthe), estas membro de la Akademio de Esperanto ekde 1992 kaj ke li gajnis la unuan premion en la franca konkurso “Dicos d’or” kaj ankaŭ la prestiĝan premion “Granda Ĉampiono de la Diktaĵo de l’ Amerikoj”. Temas pri internacia konkurso, okazanta ĉiujare en Kebekio (Kanado) kaj koncernanta la regadon de la (iom malfacila) franca ortografio, kiun dekmiloj da personoj partoprenas ĉiujare. Partoprenante en la konkurso de 1999, Cherpillod trapasis ĝin kun brila rezulto, tiel ke li gajnis la unuan premion en la kategorio “profesiaj senioroj A (franca — oficiala lingvo)”. Ĉi tiu gajno atestas la altnivelan kvalifikon de Cherpillod pri la franca ortografio. Nu finfine li ne vane legis la tutan Molieron kaj estas admiranto de la franca kiel unu el la plej gravaj kulturlingvoj de la mondo!

En Esperantujo Cherpillod estas konata pro multnombraj studbroŝuroj kaj prelegoj pri plej diversaj temoj, ne nur Esperantaj, sed ankaŭ pri ekzotaĵoj kiel la galla kaj akada lingvoj, Solresol, Volapuko, Ido, historio de la ciferoj, Hillel la Saĝulo, Zamenhof kaj judismo, kaj pro kelkaj beletraj tradukoj kiel Ĵana d’Arko ĉe la Ŝtiparo de Paul Claudel. Do eblas diri, ke la majstra aŭtodidakto kaj konvinkita senreligiulo Cherpillod (kiu samtempe tre interesiĝas pri religiaj temoj), abiturientiĝinte nur en la aĝo de 32 jaroj, kun siaj vastaj interesoj apartenas al la plej fruktodonaj Esperanto-verkantoj kaj do sendube povas esti konsiderata kiel unu el la plej kompetentaj, kvankam nur sur amatora nivelo. Frapa karakterizaĵo de la tekstoj de tiu granda lingvoŝatanto kaj serioza ortografiisto (kiu samtempe estas bonega lektoro) estas ekzemple lia pedanta konsidero de diverslingvaj transskribadoj, eĉ laŭ originala alfabeto, ĉu cirila, ĉu hebrea, ĉu araba, ĉu japana, ĉu hinda, kio faras la konsultadon de liaj verkoj interesa kaj alloga. Por esperantologoj lia kompila laboro certe estas tre bonvena kaj estiminda.

En sia franclingva broŝuro de la jaro 2005, evidente direktata al ĵurnalistoj, kiuj asertas supraĵajn kaj neĝustajn aferojn, la aŭtoro enkonduke traktas la kontraŭdiran demandon de la artefariteco de Esperanto kaj emfazas, ke Esperanto ne estas artefarita. Prefere oni uzu alian terminologion kiel “konstruita lingvo” aŭ “planita lingvo”, plej bone eble “interetna lingvo”. Ĉiu lingvo do estas artefarita, ĉar laŭ la uzado de siaj parolantoj ĝi estis normigita de gramatikistoj kaj ne inverse. Kaj li aldonas aron da ekzemploj por montri la diferencon inter “natura” kaj “artefarita”. Sekve eblas legi la klarigojn kial lingvo estas fenomeno grandparte natura kaj kial “naturaj” lingvoj enhavas artefaritan parton. Do sen artefariteco preskaŭ nenio eblas, ĉar ĝi estas la “manifestiĝo mem de la homa aktiveco”. Kaj denove sekvas abundo de interesaj ekzemploj ĉefe ligitaj al la franca lingvo. Laŭ tiu tuta logiko Esperanto estas lingvo kiel ĉiuj ceteraj, kiu ne estis farita de unusola homo, sed kiu evoluadis same kiel la aliaj lingvoj.

Por parolanto de la franca lingvo, kies gramatiko estas komplika kaj la ortografio ekstreme neracia, preskaŭ superreala, Esperanto povus esti alloga lingvo. Ĉi tiun temon Cherpillod traktas en la dua ĉapitro, kies enkonduka titolo estas strategie kaj propagande lerte elektita: “Esperanto ne estas artefarita, sed racia lingvo”, kun la subtitolo “Internacia lingvo ne povas esti artefarita”. La hipotezata sukceso de Esperanto konsistas en tio, ke ĝiaj parolantoj trovis en ĝi dekomence elementojn, kiuj al ili estis konataj jam tra iliaj gepatraj lingvoj. Se Esperanto konsistus nur el pure inventitaj vortoj, ĝia sukceso verŝajne estus malgranda aŭ nula (komparu kun Volapuko). Aliaj avantaĝoj de Esperanto estas laŭ la aŭtoro, ke ĝi estas nek latina, nek hindeŭropa kaj ke ĝi estas internacia.

Pro iuj ĉi tie menciitaj faktoroj kaj ĉar Esperanto estiĝis lingvo de la ĉiutaga vivo, la zamenhofa idiomo estiĝis kultura valoro, per kio en la tria ĉapitro Cherpillod tuŝas la tiklan diskuton ĉu lingvo havas kulturon aŭ estas kulturo, por veni al la aserto, ke la lingvaĵo estas la vehiklo de la kulturo, sed ĝi ne estas la kulturo en si mem. La kultureco de Esperanto konsistas interalie en tio, ke ekzistas Esperanto-tradukoj de verkoj el diversaj nacilingvoj. Kaj krom kulturan valoron, Esperanto havas ankaŭ pedagogian valoron, pro tio ke interalie ĝi estas utila por la interkompreniĝo, estante praktika kaj ĉar ĝi riĉigas la intelekton, formante ponton al aliaj lingvoj. Inter la argumentaro kompreneble ne povas manki la aserto pri la eksterordinara facileco de Esperanto, kiu jam preskaŭ fariĝis mito. Mi mem demandas min kial ĝuste tiom da francoj fuŝe parolas Esperanton (havante problemon ekzemple kun la akuzativo kaj la prononco), se Esperanto laŭdire, laŭ la “oficiala” propagando, kiun Cherpillod praktikas, estas tiom facila? Persone mi sentas la mankon de pli profunda diskuto pri tiu tikla temo, sed ŝajnas, ke ĝi ne koincidas kun la bildo de la kvazaŭ absoluta “perfekteco” de Esperanto.

Kvankam Cherpillod profiliĝas kiel ne malgranda majstro sur la kampo de gramatiko, kiun li prezentas, denove kun multaj ekzemploj en la kvina ĉapitro, la aglutineco de la lingvo Esperanto ĉe li finfine restas nur aserto. Jes Esperanto sendube havas iujn aglutinajn elementojn (“malsanulejestrino” k.s.), sed necesus ankaŭ klare montri, kio distingas Esperanton ekzemple de la finna, hungara aŭ turka, kiuj kiel konate estas ekstremaj ekzemploj de tiu lingva tipo (en broŝuro el la jaro 1988 la sama aŭtoro traktis la komparon inter la aglutinaj lingvoj kaj Esperanto). La sesa ĉapitro estas dediĉita al la poezieco de Esperanto — bone, ĉar preskaŭ neniu inter la neesperantistoj kredas, ke tio povas ekzisti. La sepa ĉapitro estas konceptita kiel superrigardo pri la Esperanto-literaturo. En la plej lasta, oka ĉapitro, Cherpillod entreprenas specon de resumo: Se konfesanti, ke la diverseco de la lingvoj estas neanstataŭebla riĉo kaj ke la lingva unuigo estus kultura katastrofo, Esperanto signifas laŭ li respekton de la kulturo de ĉiu individuo, “pasporton por la demokratio”, finfine “malferman fenestron al la mondo”. Nu bone, kial do ne?, kvankam tio ekzemple por Orienta Eŭropo jam ne plu validas.

Lia kompletiga broŝuro de la jaro 2008 evidente celas pruvi la nepridisputeblan facilecon de Esperanto, kompare kun ajnaj nacilingvoj, precipe la franca, kies malavantaĝoj estas konataj. Kerna eldiro estas, ke en la lingvo Esperanto ne troviĝas la malfacilaĵoj, kiujn konas la nacilingvoj, ekzemple gramatikaj genroj, neregulaj verboj. Aperas ankaŭ la mito pri la facileco de Esperanto, kiu estas mezurebla laŭ daŭro de lernado. Eĉ se oni konfesas, ke Leo TolstojUmberto Eco dediĉis kelkajn horojn al la studado de Esperanto, tio jes fakte ne signifas kapablon flue paroli aŭ skribi en tiu lingvo. Do por ke homo bone regu Esperanton, certe necesas pli da tempo, kaj la lernsukceso ankaŭ esence dependas de la lingvotalento de la lernanto. Kaj kion signifas bone regi la lingvon? Ĉu por tio necesas koni ĉiujn vortojn de PIV aŭ ĉu sufiĉas baza kono de Esperanto por gvidi meznivelan konversacion pri “simpla”, ĉiutaga temo, kiel en la kazo de la plimulto de la “averaĝaj” Esperanto-parolantoj? Preskaŭ neniu esperantisto senerare praktikas ekzemple la ne/transitivecon de la verboj, la participojn kaj ties verbaspektojn aŭ la pronomojn lia/sia aŭ vere konscias pri la diferenco de la laŭfundamenta signifo de adjektivaj kaj verbaj radikoj (ekz. ĝust-, korekt-). Pri la akuzativo, kiu indikas ĉu homo entute havas gramatikan senton, ni tute ne parolu. Sur p. 16 la aŭtoro tamen aludas, ke la akuzativo povus esti problemo por franclingvanoj. En grafikaĵo oni povas vidi, ke kompare kun nacilingvoj eblas pli rapide progresi kaj atingi kontentigan nivelon de Esperanto en baza kaj praktika konoj, dum la scipovo sur literatura nivelo aŭ perfekta ŝtupo jam estas pli malfacile atingebla. Kiel scienca pruvo estas menciitaj la kibernetikaj eksperimentoj de Paderborno. Cherpillod evidente celas subkomprenigi per iuj ekzemploj, ke Esperanto povus helpi al franclingvaj parolantoj solvi ties malfacilojn kun la denaska lingvo. Kaj sur pluraj sekvaj paĝoj, sub la moto “Tre facile, ĉu ne? Jes, sed...” Cherpillod detale klarigas esencajn gramatikajn diferencojn inter la franca lingvo kaj Esperanto, kiuj certe devus ŝoki aŭ frenezigi ĉiun francon, kiu volus okupiĝi pri ĉiuj tiuj lingvaj specifaĵoj. Do, per ĉiuj tiuj lingvaj ekzemploj Cherpillod certe sukcesis pruvi (kaj tio estis lia celo), ke Esperanto estas pli facila ol la franca, kaj verŝajne ol ajna nacilingvo. Sed, ĉu francoj kaj alilingvanoj vere sukcesas profiti de tiu facileco, kiun Esperanto ofertas, estas alia demando.

La ĉefa merito de Cherpillod en tiuj du broŝuroj estas disponigi materialon utiligeblan kiel kontribuon por diskuti la demandon, ĉu Esperanto estas facile adoptebla aŭ ne por franclingvanoj. Mia ĉefa kritiko de la maniero de Cherpillod trakti la aferojn konsistas en tio, ke ĝenerale necesus esti iom pli kritika rilate certajn tradiciajn asertojn pri la “avantaĝoj” de Esperanto, kiuj teorie ja verŝajne estas pravaj, sed iusence fariĝis parto de la Esperanta profetologio, kiu evidente ne plu tiom efikas en la Esperanto-propagando.

Krom tio la grafika aranĝo de liaj memeldonitaj broŝuroj aspektas iom eksmode, alivorte: editorado en pli digna formato estus dezirinda.

Andreas Künzli

Malpermesita amo

Fraŭlino Maitreyi. Mircea Eliade. El la rumana tradukis Ionel Oneţ. Rotterdam: Eldonejo Bero, 2007. 200p. 21cm. Serio Oriento-Okcidento n-ro 43. Prezo: € 15,00

En la finaj 1920-jaroj, inĝeniero Allan el iu eŭropa lando venas al la hindlanda urbo Kalkato. Li gastadas en la hejmo de bengala familio nomata Sen, kie li renkontas ties 16-jaran filinon Maitreyi. Ili amikiĝas kaj iom post iom enamiĝas. Necesas klopodi teni la aferon sekreta. Jen sufiĉe oftaj intrigo kaj temo en la mondliteraturo, pri trans-kultura amo kaj amorado kaj ties rezultantaj baroj.

Ĉu la romano estas tipe ŝablona, aŭ ĉu ĝi staras kiel unikaĵo en la grandega aro de tiuspecaj rakontoj? Mi mem ne ofte legas tiajn. Sed ĉu ĉi tiu romano estas en si mem ĝuebla kaj pensinstiga? Mi devas diri, ke jes.

La romano aperis rumanlingve en 1933, bazita sur la propraj travivaĵoj de la aŭtoro, sub la simpla titolo Maitreyi. Mircea Eliade (1907-1986), bonfama verkisto el Rumanio, estas tiu Allan, kiu mem spertis tiun amon/amoradon. Liaj propraj spertoj eniĝas la skribadon pri la emocioj kun ĉiuj ties dinamikaj ŝanĝoj tagon post tago. Allogo. Plaĉo. Amikiĝo. Dubo. Internaj konfliktoj. Sento, ke ĉi tiu amo estas pura kaj ne nur volupta. (Ŝi ne estas kiel tiuj senmoralaj eŭropazianinoj ankaŭ rolantaj en la rakonto.) Malŝato. Foja malamo. Ĉu ĉi tiu gamo de konfliktaj sentoj kaj pensoj ne okazas preskaŭ universale, senkonsidere de kulturaj malsamaĵoj?

Kaj de tempo al tempo li aludas la taglibron de la protagonisto: Li ekskribis iun komenton. Pasas tempo, kaj li relegas kaj prikomentas, ke eble li pensis malĝuste en tiu momento. La nova penso do ŝajnas pli ĝusta, kaj li enskribas apuden la modifon.

La libro do kondukas nin tra la gamo de pensoj kaj emocioj kiujn spertis nia protagonisto, kaj, subkomprenate, la aŭtoro mem. Kaj estas evidente, ke estas viro (ne virino) kiu priskribas la sentojn kaj pensojn de la propra sekso.

Por pli kompliki la aferon, la juna Maitreyi travivas amon kaj amikecon kun la olda Robindranath Tagore, bengala verkisto Nobel-premiita. Ĉu la amo estas ĉefe platona, intelekta? Kiom eniĝas la korpaj sentoj? La romano ne estas senambigua pri tio. Ĉu ne plia atesto pri la eventuala ambiguo en la homa vivo mem?

Krom la teksto de la romano, la libro prezentas al ni du enkondukajn eseojn. Unue estas tiu de la bengalo Probal Dasgupta, la aktuala prezidanto de UEA. Kiel kutime, li prezentas diversajn ideojn pripensindajn: interalie, pri la konflikto inter orientaj kaj okcidentaj pensmanieroj. Unu demando estas, ĉu helpas studi la sanskritan lingvon (antikvan) por kompreni la hindlandan kulturon nuntempan?

Due estas tiu de rumana aŭtoro Constantin Cubleşan. Li prezentas ja esplorindajn ideojn, sed per serio de longegaj frazoj kaj alineoj. Kvankam valoras la ideoj, ĝenas la komprenon kaj trapensadon tiu maro el presado. Havu ĉe vi krajonon por enmeti viajn proprajn paŭzojn, por halti, kontempli kaj digesti.

Sed la lingvaĵo de la tradukita romano mem fluas bone, kiel eble ankaŭ tiu de la originalo rumana, kaj (laŭ mia konstato) en la traduko angla. En diversaj lokoj la leganto povas havi senton kvazaŭ li/ŝi spektas bonan filmon. Fakte, ĝi impresas pli arte filmeca ol tiu efektiva filmo, kiu aperis poste.

Pri la amo interkultura mi memoras eldiron de iu mia amiko, samaĝa kun mi, kiam ni havis proks. 30 jarojn. Ni ambaŭ estis denaskaj usonanoj. Mi, eŭropdevena, ordinare havis allogon al junulinoj azi-devenaj. Li, japana, estis ekfianĉiĝonta kun usona virino de eŭropa deveno. Dum ni babiladis iun tagon, li diris al mi, ke estas pli komforte kaj sekure por ni elekti inon el malsama kulturo ol la nia. Ĉar, se ni estas mallertaj en la interrilatoj, ŝi eble ne sentos la mallertecon kaj pensas ke la afero okazas nur pro diferencoj kulturaj. Do, pardonindaj. Jarojn poste, mi ja trovis tiuspecajn senkulpigojn diversloke en la romano.

Pasis jardekoj antaŭ ol la virina ĉefrolulo Maitreyi agnoskis la romanon de sia amanto. Finfine, ŝi prezentis sian propran respondon en rakonto Ĝi ne mortas (1974). Ĝi aperis en la bengala kaj ankaŭ en la angla, germana, hispana kaj rumana. Se eblas al vi legi ankaŭ tiun rakonton en iu ajn lingvo en kiu ĝi aperis, vi riĉiĝos komparante la vidpunktojn kaj memorojn de ambaŭ protagonistoj.

La originala romano de Eliade aperis en la franca, itala, germana kaj hispana, kaj poste en la angla kaj Esperanto. Maitreyi gajnis promeson de Mircea, ke ĝi ne aperos angle dum ili ambaŭ ankoraŭ vivos. En 1988 ĝi aperis filme kiel La nuit bengali (france) kaj Bengal Nights (angle). Eliade mortis en 1986, kaj Maitreyi en 1990. Finfine aperis la angla versio de la romano sub la titolo Bengal Nights en 1993.

Reg Jaderstrom

Studotago pri lingvaj rajtoj en Florenco

La ideo aranĝi studotagon en Florenco pri lingvaj rajtoj havas plurajn patrojn en Florenco mem kaj en Romo. Ĝi, evidente, naskiĝis en la kadro de la celebrado de la jaro 2008, Internacia Jaro de Lingvoj, laŭ deklaro de UN.

Esperantistoj ĉie tra la mondo, ne nur en Italujo, aranĝis aranĝojn por montri sian ĝojon pro tio, ke UN finfine komprenis ke lingvoj gravas, kaj, sed ne diru tion tro laŭte kaj en nacia lingvo, por doni pli da publika videbleco al Esperanto kaj ligi ĝin al la strebado pri lingvaj rajtoj.

La unua florenca avo de la aranĝo, nia Contardo Telaretti, de longa tempo insistadis pri tio, ke IEF aranĝu en Florenco ion gravan. La aliaj florencaj parencoj estas Enrico Brustolin kaj Carlo Matteini, aktivuloj de la florenca grupo, kiuj sukcesis aranĝi ĉion loke kaj komenci la rilaton kun la urbo, kiu portis al la utiligado de la bela “Salono de la ducent”. Ankaŭ la onkloj Leonardo Pampaloni en Prato kaj Bruĉjo Casini en Pizo helpis. En Romo estis du patroj esperantistaj, mi mem kaj Ranieri Clerici, kaj unu neesperantista, Francesco Sabatini, honora prezidanto de la Akademio de la itala lingvo, kiu multe kontribuis al trovado de prelegantoj kaj al la redaktado de la programo, kiu en la fino konsistis el miksaĵo de universitataj prelegantoj esperantistaj kaj neesperantistaj.

En la lasta organiza periodo la impreso estis, ke ĉiuj havas la senton, ke temas pri aranĝo tiel prestiĝa, ke oni ne rajtas maltrafi ĝin. Tio, ekzemple, montriĝis per tio, ke la Unesko-komisiono relative facile donis sian patronecon kaj konsentis esti prezentata kiel kunorganizanto, kaj strebis por ke reprezentanto fizike ĉeestu por saluti. Same okazis pri la itala Akademio, kies prezidantino liveris belan enkondukan paroladon, kaj finfine same pri la skabeno pri kulturo de Florenco, Eugenio Giani, kiu improvizis unu el siaj belaj retorikaj paroladetoj kun referencoj al la Universala Kongreso kaj al Dante Alighieri. La mateno estis tre densa kaj parolis ĉiuj antaŭviditaj parolantoj, krom Federico Gobbo, kiu last-momente estis malhelpata veni al Florenco. Ĉu oni efektive klarigis pri la teoria enhavo de la nocio “lingvaj rajtoj”, mi ne scias, sed certe oni donis tre bonajn ekzemplojn de rompoj de lingvaj rajtoj: de la neuzo de la itala en la konkursoj por dungado de funkciuloj en Bruselo ĝis la baroj al la uzo de la araba en Unuiĝintaj Nacioj. Tio, kio ankaŭ estis rimarkebla estis la pozitivaj aludoj de la neesperantistoj al Esperanto kaj eble eĉ la iom troaj laŭdoj al ĝi kaj al IEF, kiu aranĝis la stud-tagon. [Esperanto Italia estas nur alia nomo, kiun oni utiligas en eksteraj rilatoj.]

La informmaterialo pri Esperanto elĉerpiĝis, ne malbona indiko, kaj kelkaj ĵurnalistoj intervjuis. Apartan dankon meritas la esperantistoj, kiuj venis el aliaj urboj, ankaŭ malproksimaj, por ĉeesti ion, kio por nefakuloj estis iom postula kaj teda. Sen ili la impreso pri la preskaŭ plena salono ne estus estinta sama. Ĉio estis surbendigita kaj baldaŭ oni komencos redakti la Aktojn. Nun oni povas pensi pri organizado de io same altnivela okaze de la venonta jaro, la jaro de Zamenhof. Por tio ni bezonos historiistojn kaj ne lingvistojn.

Tamen ni ne rajtas esti kontentaj nur pro tio, ke tiu kunveno okazis. Ni rajtos esti kontentaj, se ni sukcesos transformi ĉi tiujn altnivelajn ceremoniojn al lernantoj de Esperanto. Se homoj ne lernas Esperanton, ankaŭ la aprobo de la plej prestiĝaj personoj estas relative senutila. Se la papo salutas en Esperanto, ni devas utiligi tion, por instrui Esperanton al katolikoj. Se tio ne okazas, la papo salutis vane. Se tio validas rilate al la papo, ĝi multe pli validas por konataj lingvistoj.

Renato Corsetti

Loke — fake — persone

RAGNARSSON: La islanda poeto kaj verkisto Baldur Ragnarsson ricevis la pasintjaran Premion Ada Fighiera Sikorska pro sia agado en la kampoj de la Esperanto-kulturo kaj -movado. La premiado okazis en la kadro de la 16-a Internacia Esperanto-Semajno, kiu disvolviĝis en la marurbo Salou (Hispanio, Katalunio) de la 4-a ĝis la 11-a de oktobro. Tiurilate estas menciinda la fakto, ke en la daŭro de kelkaj jaroj la partoprenantaro en tiu ĉi tradicia Semajno duobliĝis: nunjare pli ol 130 esperantistoj el 8 landoj aliĝis al ĝi.

(GCF)

FILATELO. Okaze de la pasintjara UK UEA mendis ĉe la nederlanda poŝtkompanio poŝtmarkon kun la kongresa simbolo. Ĝi estis unu el la kongresaj furoraĵoj kaj preskaŭ elĉerpiĝis dum la UK. La forvendon de la restinta stoko helpis artikoleto en la prestiĝa nederland-lingva Filatelie (n-ro 973, novembro 2008, p.750). Tuj post la elĉerpiĝo de la kongresa poŝtmarko, UEA mendis novan poŝtmarkon pri sia centjariĝo, kun la jubilea simbolo de la 100-jara UEA. Samkiel la unua, ankaŭ la nova poŝtmarko havas nominalan valoron de 44 eŭrocendoj (sufiĉan por poŝtkarto aŭ letero ĝis 20g ene de Nederlando). La centjariĝon de UEA celebris ankaŭ la poŝto de Bosnio kaj Hercegovino, kiu eldonis pasintjare poŝtmarkon kun nominala valoro de 1,50 markoj. La poŝtmarko lanĉiĝis la 10-an de aprilo, kiam aperis krome unuataga koverto porokaze stampita en Sarajevo. Centjariĝon festis ankaŭ la kroata E-movado. Tiuokaze la kroata poŝto eldonis specialan poŝtkarton sur kies ilustrita flanko estas bildo de la kovrilo de la unua numero de Kroata Esperantisto kaj, anstataŭ poŝtmarko, bildo de la Zagreba monumento La Futuro de Jesper Neergaard. La nederlanda poŝtmarko kaj la kroata poŝtkarto estas jam mendeblaj pere de la Libroservo de UEA. Ni esperas oferti baldaŭ ankaŭ la filatelaĵojn el Bosnio kaj Hercegovino.

IO

JANSEN: D-ro inĝ. W. H. Jansen (1948) estis nomumita speciala profesoro pri Interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la Fakultato de Homaj Sciencoj de la Universitato de Amsterdamo (UvA). La katedro estas kreita de la Fondaĵo Internacia Esperanto-Instituto. Wim Jansen enfokusigas en sia instruado interlingvistikon (sciencon pri la artefaritaj lingvoj) kaj la akiradon de la lingvo Esperanto. Lia esploro ĝis nun koncentriĝis al la sintakso kaj tipologio de Esperanto. Jansen finstudis pri Aviadilkonstruado en Delft (1970) kaj pri Kompara Lingvistiko specialiĝinte pri la eŭska en Leiden (1989). Post kariero en la eŭropa astronaŭtiko li aktiviĝis kiel publikigisto kaj lingvoinstruisto en la plenkreskula edukado. Li ekzemple publikigis la unuan vortaron eŭskan-Nederlandan. Ekde 2002 Jansen estas universitata instruisto pri Interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la sekcio Lingvistiko kaj Literaturo de UvA. Dume li verkis tezon pri la vortordo en Esperanto, per kiu li promociiĝis en 2007 ĉe UvA.

Atilio Orellana Rojas

GOES: La 12-an de decembro 2008 en la universitato de Antverpeno okazis, Belgio, Tago de la Juna Esploranto. Kvardekkvino da esplorantoj el plej diversaj sciencaj fakoj, kaj el eŭropaj kaj el afrikaj landoj, kunvenis por mallonge prezenti sian esplortemon. La komuna temo estis Afriko, sed la unuopaj temoj diverĝis de la militoj en Kongolando kaj Sudano tra la putrado de bananoj en Kamerunio al la mito de la albinoj en la afrika literaturo. Partoprenis ĝin ankaŭ la flandra esperantistino Heidi Goes, kiu rakontis pri la historio de la afrika Esperanto-movado. Post la prezento pluraj interesiĝantoj ŝin pridemandis. La plej ofte starigata demando estis: “Ĉu vere la afrikanoj konsideras Esperanton kiel ne-kolonian lingvon?”, kaj la plej pripensinda kaj trafa rimarko: “Mi havas la impreson ke la esperantistoj ĉiam restas en sia rondo kaj ne eliras el ĝi”. Refutas la ĵusan aserton ĝuste ĉi tiu partopreno, kiu estas sekvinda ekzemplo de eksteriĝo el la propra rondo.

Tra la mondo

Jam 200 elementaj kursoj en Koreio!

La 30-an de aŭgusto Seula Esperanto-Kulturcentro (SEK) okazigis feston memore al la 200-a elementa Esperanto-kurso en la Seula Junulara Gastejo.

En la solenaĵo, kiun gvidis s-ino Min Jung-jin kaj s-ro Song Ho-young, salutparolis Lee Jung-kee (la prezidanto de SEK). Sinsekvis gratulparoloj de Park Wha-chong (prez. de KEA), Kim Kwang-soo (prez. de E-Asocio de Ŭonbulismo) kaj aliaj. Por la evento gratul-mesaĝis Probal Dasgupta (prez. de UEA), Renato Corsetti (eksprez. de UEA) kaj Hori Jasuo (estrarano de UEA pri landa kaj regiona agado). Ĉirkaŭ 120 homoj partoprenis en la festo.

Kadre de la celebrado okazis simpozio per la temo “Kiel verdigi Azion?” Eruda Li el Ĉinio prelegis pri Fondiĝo de Universala Ligo pri Kulturo kaj Arto (ULKA) por aktuala praktiko de Esperanto; Agou Takaŝi el Japanio pri Internacia kunlaboro pere de Esperanto, precipe pri la modelo inter Esperanto-Propaganda Asocio kaj Seula Esperanto-Kulturcentro; So Gilsu el Koreio pri Graveco de Esperanto-disvastigo por progresigi la movadon kaj Lee Jung-kee pri La situacio de la nuna azia Esperanto-movado. Post la celebrado diplomiĝis novbakitoj de la 200-a elementa kurso kaj oni ĝuis la feston gaje trinkante, kantante kaj dancante en la amuza vespero, tute forgesante pri tempo-paso ĝis la profunda nokto.

SEK, fondita en 1991 kaj estrata de Lee Jung-kee (eksa prez. de KEA kaj nuna prez. de KAEM), funkcias kiel privata institucio por disvastigi Esperanton kaj stimuli intereson pri la lingvo al civitanoj. Ĝi okazigas ne nur Esperanto-kursojn elementajn aŭ mezgradajn, sed ankaŭ internaciajn kurskunvenojn per kaj por Esperanto, foje kun Namkang-Esperanto-Lernejo en Koreio, kaj foje en kunlaboro kun Esperanto-Propaganda Asocio en Japanio.

Ĝis nun 1 416 homoj lernis Esperanton en SEK. Kvankam ne ĉiuj el ili restas en Esperantujo, tamen brile aktivas por la Esperanto-movado multaj entuziasmaj samideanoj, kiuj renkontis la komunan lingvon en la institucio.

S-ro Lee Jung-kee diris en la saluto: Mi propagandis Esperanton al multaj homoj dum la 17 jaroj, kiam mi administris SEK. Multaj el ili, krom la entuziasmuloj, malaperis. Tamen mi ne malesperiĝas pro la foririntoj, ĉar mi ofte konvinkiĝas, ke mia afero ne estas vana, dank’ al tiuj, kiuj revenas al Esperantujo eĉ dekkelkajn jarojn post sia foresto. La kunfestantoj aplaŭdis lian sindonemon por Esperanto-movado.

Kim Uson

Israelaj esperantistoj en druza vilaĝo

Fine de oktobro 2008 (23-25) okazis la 9-a Komuna Israela Esperanto-Semajnofino (KIES). La unuan fojon ĝi daŭris tri tagojn.

La 32 partoprenantoj gastis dum du noktoj en ĉarma gastejo en la druza vilaĝo Bet-Ĝan (Supra Galileo) kaj ĝuis variajn ekskursojn, kulturan kaj socian agadon kaj pliajn interesajn programerojn.

La programa ĉeftemo estis Folkloro, religioj kaj minoritatoj. Kadre de tiu temo okazis ekskurso al la araba-kristana vilaĝo Ĝiŝ (Guŝ-Ĥalav) kaj vizito de la Ĉerkesa vilaĝo Riĥanija. La partoprenantoj konatiĝis kun la druza kulturo (kutimoj, religio, manĝaĵoj ktp) per folklora prezentaĵo kaj spektis lumbildojn pri triboj kaj minoritatoj en Tajlando kaj Vjetnamio. Aldone okazis en natura migrado. La aranĝon kunorganizis Nava Cinori kaj Amri Wandel.

Kompare al la pasintjara KIES en Jerusalemo estis iom malpli da partoprenantoj, aparte mankis eksterlandanoj (pasintjare ĉeestis ses). Tamen, la partoprenantoj estis tre kontentaj pro la etoso, la programo, la gastejo kaj... la vetero. Fotoj videblas ĉe http://picasaweb.google.com/amriwandel/9AKIES#.

Sur la foto: parto de la KIES-partoprenantoj ĉe la antikva sinagogo Bar’am.

Amri Wandel

UEA invitas prelegi en la Bjalistoka IKU-sesio

Dum la 94-a UK en Bjalistoko okazos la 62-a sesio de Internacia Kongresa Universitato.

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2009-01-31.

Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de IKU kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Estos aparte bonvenaj proponoj ligitaj al la kongresa temo “Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

La proponoj estos prijuĝataj de la Komisiono pri IKU kaj fine konsiderataj de la Estraro de UEA. La proponintoj estos informitaj pri akcepto aŭ ne-akcepto ĝis 2009-04-15. La sukcesaj kandidatoj devos sendi kompletan tekston de siaj prelegoj al UEA ĝis 2009-05-31.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Prelego estos rekompencita per modesta honorario. Pliaj detaloj kaj antaŭaj IKU-prelegoj kaj resumoj troviĝas en la IKU-paĝo ĉe http://uea.org/dokumentoj/IKU.

Fame-Premio al Internacia Esperanto-Instituto

Fame-fondaĵo por stimuli la disvastigon de la Esperanto-kulturo, kun kiu la urbo Aalen en Germanio kunlaboras, transdonis la 19-an de oktobro 2008 sian 11-an Esperanto-premion al Internacia Esperanto-Instituto.

La antaŭaj laureatoj estis ekzemple Claude Gacond, Marjorie Boulton, la kantgrupo Kajto. La siatempa iniciato por tia distingo, aljuĝita ĉiun duan jaron, devenas de la mecenato, la esperantisto Franz Alois Meininger, kiu disponigis kapitalon. La komunumo Aalen ĉiam ebligas la festan ceremonion.

La kunveno nun okazis en la urba biblioteko de Aalen, konata pro la gastigo de la germana Esperanto-librokolekto. La urbestro bonvenigis ĉirkaŭ 80 gastojn, inter kiuj estis kelkaj lokaj politikistoj. Li emfazis la malfermecon de Aalen al la mondo kaj la gravecon de la Internacia Lingvo. Herbert Mayer, la prezidanto de Fame-fondaĵo, skizis la historion de la haga institucio kaj la prezidanto de IEI, Ed Borsboom, prezentis la estraranojn kaj informis pri la profesoreco de Wim Jansen por la Esperanto-katedro en la universitato de Amsterdam. Post tio Atilio Orellana Rojas, direktoro de la IEI-oficejo en Hago, sprite kaj konvinke demonstris en provleciono la efikecon de la Ĉe-metodo.

Lastaj eroj de la solenaĵo konsistis el la enmanigo de la diplomo kaj ĉeko kun sekvaj dankvortoj de Borsboom. Tion li substrekis per konvena donaco: la libro Vivo de Andreo Cseh, kiun li donis al la urbestro kaj al Karl Heinz Schaeffer, la organizanto el la Esperanto-rondo de Aalen. Muzikprezentado ornamis la omaĝon, en kies daŭro du junulinoj ludis pianon kaj violonon. Dum la sekva bankedo oni havis la ŝancon pli persone interkonatiĝi. Tiel finiĝis bone aranĝita, impona kultura matineo.

Els van Dijk

Revuo Esperanto 2009 2

Malferme

IS — ĉu ni povos ĝin forgesi?

La partoprenantoj de la 52-a Internacia Seminario (IS) kaj la 7-a Ago-Semajno (AS) havis komunan kialon por ĝoji duonan horon post la noktomezo: Oni anoncis, ke venontfoje ambaŭ aranĝoj okazos kune. Per la kunigo de la renkontiĝoj eviteblas la disiĝo de la amikaroj. Tamen restas por diri: kiom triste, ke eble finiĝas tradicio de pli ol duona jarcento, nome la IS.

Kio okazis al ĝi? La festado dum la silvestra balo okazis pli solene ol dum la pasintaj jaroj. La etoso entute estis pli bona. Krom la kutimaj programeroj, la organizantoj zorgis pri kokteloj kaj karaokeo kun Esperanto-kantoj. Aldone la domo ofertis saŭnon. La enirhalo kun siaj sidlokoj iĝis ĝuste tia centra renkontiĝejo, kiun sukcesa aranĝo bezonas. Koncertoj de Alejandro Cossavella, Inicialoj DC, Dolchamar kaj La Kuracistoj konsistigis la muzikan programon; dum alia vespero la ludo “Kiu volas iĝi milionulo?” distris la homojn.

Precipe mankis nur unu afero: partoprenantoj! Kun 138 personoj el 24 landoj, la pasinta IS iĝis la plej malgranda ekde komence de la 1980-aj jaroj. La nivelo de internacieco sufiĉis (pri la ekstereŭropaj devenlandoj vidu la raporton de Marek Blahuš).

Sendube la AS dum la pasintaj jaroj allogis kelkajn homojn, kiuj kutimis veturi al la IS. Per tio facile klarigeblas la ŝrumpo de la IS sub la regulaj 280-300 partoprenantoj, sed ne tiu sub la grava nombro de 200. Tio sufiĉintus por daŭrigi la Internacian Seminarion sen deficito. La kerna problemo estas hejma: anstataŭ la kutimaj 100 germanoj venis nur 50, el ili ĉirkaŭ 30 junuloj. Tiurilate la AS ne estis konkurenco: al ĝi aliĝis manpleno da germanoj. Laŭ propra informo, fine de la jaro GEJ havis 250 ordinarajn membrojn. Kie ili estis? GEJ ne plu sukcesas konvinki grandan parton de sia membraro veni al la ĉefa aranĝo de sia asocio.

Certe laŭdindas nova internacia kunlaboro, sed tio ne kaŝu malagrablan veron: Ĝi ne okazas libervole, sed rezultas el la malforteco de GEJ. Jam de jaroj la ĉefa organizanto de la IS estas ne-germano, kiu ankaŭ ne loĝas en Germanujo. La brito Rolf Fantom faris sian laboron bone. Ke li devis transpreni tiun taskon, tamen kaŭzis la fakto, ke ne eblis rekruti personon el la GEJ-aktivularo. Pliajn ŝlosilajn poziciojn okupas homoj, kiuj same ne plu estas junuloj. Laŭ la jarraporto de la GEJ-estraro, aliaj postenoj estas simple vakaj.

Kio estas GEJ? La forfalo de la propra renkontiĝo devas esti finfina vekblovo, ke necesas trovi novan respondon al tiu demando.

La unua JES, la komuna aranĝo kun la poloj, okazos en Zakopane, la kutima AS-ejo. La pli alta risko do estas ĉe GEJ: Germanoj, kiuj ne ŝatas vojaĝi pli ol unu tagon al malproksima parto de Pollando, eble iros al konkurencaj aranĝoj en Germanujo aŭ restos entute hejme. Tiel malfacilos elekti novan estraron dum la JES, kiel oni decidis dum la jarĉefkunveno, nekonante la konkretan lokon jam.

La urĝa tasko por la GEJ-estraro konsistas el tio, akiri novajn aktivulojn. Alparoli kandidatojn antaŭe plej bone eblis dum la IS. Sub la novaj kondiĉoj tio ne faciliĝos. Sed ankoraŭ restas tempo por fari tion. Estus stulte, ne uzi la tutan jaron por tiu mamuta laboro.

Esperiga fakto estas: La Konstanta Komisiono pri Renkontiĝoj (KKRen), do la teamo, kiu organizis la Internacian Seminarion, konsistas el kapabluloj. Necesas atenti, ke ili same helpu ĉe la JES kaj ne lasu la laboron grandparte al la poloj. Homoj sen taskoj facile foriras kaj GEJ ne toleru, ke funkcianta teamo simple malfondiĝu.

Krome estas saĝe, ne forĵeti la nomon “Internacia Seminario”, sed uzi ĝin kiel subtitolon por la unua JES (same kiel “Ago-Semajno”). Kiu scias, kio okazos dum silvestro 2010/2011? La kontrakto inter PEJ kaj GEJ validas por unu jaro. Se poste oni volas iri denove apartajn vojojn, multe pli konvenas nerompita tradicio kun neniu jaro sen IS.

Simbola sceno montris, ke tiel facile la malnovo ne forgeseblas: Dum la internacia vespero de la IS, la partoprenantoj kantis la 25-jaran IS-himnon — ne funebre, sed solene.

Gunnar Fischer

[FORIGITA!: bildo]

IS: Festantaj homoj dum la silvestra balo.

Kiel fartas niaj novjaraj festivaloj?

Kune pasigi jarŝanĝan tutsemajnan E-aranĝon kun bunta programo, kaj en internacia medio adiaŭi la malnovan kaj bonvenigi la novan jaron dum silvestra balo, jen magneto kiu logas al partopreno ĉiam pli da esperantistoj.

Internacia Seminario

Biedenkopf estas trankvila urbeto en okcidenta Hesio, kie inter la 27-a de decembro 2008 kaj la 3-a de januaro 2009 okazis la 52-a Internacia Seminario (IS) de Germana Esperanto-Junularo.

Al la tradicia novjara renkontiĝo aliĝis preskaŭ 150 gejunuloj, precipe el pluraj landoj de Eŭropo, sed ankaŭ el Usono, Ĉinio, Peruo, Kanado, Argentino, Rusio kaj Aŭstralio.

La temo de la ĉi-jara IS estis “Katastrofoj”, sub kio oni povis ne nur facile kaŝi ĉiajn organizajn problemetojn, sed ankaŭ okazigi prelegojn pri propraj travivaĵoj pri la ĉina tertremo, pri vojaĝo al Ĉernobilo, pri la financa krizo aŭ pri fiaskintaj politikaj kaj filozofiaj teorioj. Sama etoso regis ankaŭ dum la silvestra balo, kiam validis esceptokaza regulo ke oni devas sin anonci se oni (ne) volas partopreni la konkurson pri la plej laŭ-tema aspekto.

La junulargastejo en Biedenkopf havigis bonajn kondiĉojn, malgraŭ sia situo en montara regiono kun taŭga nomo Hinterland (germane “Malantaŭ-lando”), pro kiu ĉi-jare ne povis okazi la tradicia naĝposttagmezo, ĉar la plej proksima naĝejo situis unu horon for per trajno. Fakte tuj apud la ejo troviĝis naĝejo, sed ĝi estis fermita dum la vintro. La pitoreska pejzaĝo tamen invitis al promenoj en la ĉirkaŭaĵo, inkluzive de la enkonduka urbopromeno, trezorserĉado “geokaŝado” kaj la “novjara migrado”. Kaj por tiuj, kiuj tamen preferis sidi ĉe komputilo, la ejo disponigis senpage senkablan retkonekton, pro kio povis okazi ankaŭ aŭdvida internacia konferenco kun partoprenantoj de la samtagaj aranĝoj Ago-Semajno (AS) en Slovakio kaj Komuna Seminario (KS) en Japanio. Kaj tiu kiu post tiom da aktivaĵoj deziris ripozi, povis profiti de la saŭno.

Ĉiujare pinto de la IS estas la silvestra nokto, kiam krom la balo okazas ankaŭ danckonkurso, sekvata de diskoteko en kiu oni kune celebras la novjaron laŭ la loka tempo. Pro la internacieco de la ĉeestantaro, pli etaj festoj tamen okazadis preskaŭ ĉiun plenan (kaj eĉ ne-plenan) horon. Tiel la unuan novan jaron oni festis je la 14-a posttagmeze (nova jaro en Aŭstralio), la lastan je la 8-a matene (nova jaro en Kanado).

Je Silvestro okazis kiel kutime kostuma konkurso, ĉi-foje laŭ la temo “katastrofoj”. Ne malfacilis vestiĝi tiel.

Kaj por ankoraŭ plientuziasmigi la partoprenantojn dum la unuaj momentoj de la nova jaro, oni promesis por 00:30 specialan anoncon — “la plej gravan en la historio de la IS” — kiun samtempe en Liptovský Mikuláš komunikis al siaj partoprenantoj ankaŭ la organizantoj de la AS: Nome, sekvontjare okazos nek nek AS, sed la du aranĝoj okazos kune, sub la nomo Junulara E-Semajno - JES. Tiu informo, akompanata de filmeto kie la estroj de GEJ kaj PEJ prezentis la novan entreprenon, vekis grandan aplaŭdon de la ĉeestantoj, kiuj multaj devis dum la lastaj jaroj ĉiufoje malfacile decidadi, kiun el la du aranĝoj ili preferu kaj sekve kiun duonon de sia amikaro ili tiu-novjare ne povu renkonti.

Kunlabore de GEJ kaj PEJ, kune kun ĈEJ, okazos julie ankaŭ la 65-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO en Ĉeĥio, al kiu jam dum la IS eblis aliĝi kaj kiu estas la venonta granda junulara renkontiĝo okazonta antaŭ la nova jarŝanĝa aranĝo JES.

Marek Blahuš

[FORIGITA!: bildo]

En koridoro de la junulargastejo staris pluraj budoj, inkluzive de tiu de la TEJO-volontulo Federico Faccio Peláez.

Internacia Festivalo, sed ne nur...

Partoprenanto, kiu unuan fojon partoprenis la tradician internacian festivalon diris al mi: “Ĉu estus troige diri, ke UK povus lerni el la IF?”

Tiuj, kiuj partoprenis jam multajn fojojn, ne tro surpriziĝas: ĉio fariĝas rutina, ĝenerale bone funkcias, kaj kritikemuloj serĉas ĝuste la etajn malagrablajn erojn en ĝenerale bone funkcianta aranĝo. Spertoj de la organizanto kaj ties helpantoj kompreneble ludas grandan rolon. Dum iuj el la programeroj, kiuj traktis pri kongresoj, iu admiris la bonegan organizitecon de la aranĝo, kiu verŝajne ŝuldiĝas al tio, ke se sama homo prizorgas la aranĝon de renkontiĝo, tiu akiras valorajn spertojn, kiujn li povas reinvesti la postan jaron, des pli se ĉiam en la sama lando, foje en la sama ejo, dum por UK ĉiujare LKK devas reinventi diversajn paŝojn de la organizo, en malsama lando kun malsama kulturo kaj malsamaj cirkonstancoj. Ankaŭ la skalo estas tute alia: en IF kunvenis ĉ. 150 homoj, do povas esti multaj programeroj, kiujn ne eblus organizi por pli grandskala aranĝo, ekzemple ĉiuvespere komuna babilumado, muzikado, kantado, trinkado, en sama ejo. Granda avantaĝo estas ankaŭ, ke ĉio okazas en la sama loko: programo, manĝado, tranoktado...

La kadra temo estis literaturo, kaj tiel estis kelkaj prelegoj pri la temo, la relative malmultaj ĉeestantaj aŭtoroj prezentis siajn verkojn en aŭtora horo, sed tio ne estis la solaj seriozaj programeroj. Estis tiom riĉa programo, ĉiam okazis paralele 4 aŭ 5 programeroj, ke ofte malfacilis elekti, kion ĉeesti: mi persone bedaŭris iujn koincidojn. Ĉu ĉeesti prelegon de Ulrich Lins pri “TEJO en 1968” aŭ aŭskulti Renaton Corsetti paroli pri “Homoj kaj membroj en la movado”? Nesolvebla dilemo. Kaj pri juda humuro Josef Ŝemer certe ridigos la ĉeestantojn. Feliĉe la kvaran proponon mi rajtas flankenmeti, ĉar ĝi rilatas al alia speco de publiko, al kiu mi delonge ne plu apartenas: temas pri ekzerca rondo por ne tiom lertaj parolantoj, gvidata de Tatjana Loskutova. Tio estis la unua mateno. Posttagmeze denove 4 paralelaj programoj, kaj aldone eblo ekskursi al la malnova parto de la urbo Düsseldorf... Ni ne havas tempon enui. Post la kafpaŭzo, denove 4 paralelaj programeroj; i.a. komenciĝas la unua sesio de IVU (vidu la noton de Amri Wandel), kun prelego de Renato Corsetti, ne maltrafebla: lingvistikaj observoj pri kelkaj trajtoj de Esperanto. Inter la 25 IF kiujn mi ĉeestis, tiu ŝajnas al mi esti la plej serioza. Ne nur pro la fakaj prelegoj, ne nur pro IVU sed ankaŭ pro la okazigo de la tutunuaj novtipaj ekzamenoj. Mi mem miris, ke eblis okazigi tiun sesion. Mallonge antaŭe venis la propono okazigi ilin en IF, kaj mi supozis, ke neniu emus fari ekzamenojn en tiu festivala jarfina etoso. Feliĉe mi malpravis: estis granda interesiĝo, se konsideri la lastminutecon: la ekzamenojn oni anoncis nur dum la IF mem (vidu la prian gazetaran komunikon). Tiuj aferoj donis sian karakteron al la Jubilea IF: inter la diversaj jarŝanĝaj aranĝoj, ĝi verŝajne estis la sola, kie okazis tiaj seriozaj eroj.

Eblis frandi Piron, kaj kisi ranon, joge ekzerci, lerni linian dancon, informiĝi pri kupado (kun praktikaj ekzercoj), origamii, paki per japana tuko aŭ navigi en la virtuala mondo de Dua Vivo. Estis Iano ĉe la piano. Magiisto kaj pupteatristo Triksini malkaŝis la sekretojn de sia arto per seminarietoj. Per bildaj prezentoj oni vojaĝis tra Japanio, Argentino, Venezuelo, Rusio, Armenio, Nepalo aŭ la Norda Vjetnamio.

Kaj la kutimaĵoj en tiu sezono: silvestra bufedo (kiu tamen havis nenion festecan) kaj silvestra balo, kun sinsekva festado de la novaj jaroj, laŭ la horzonoj de la partoprenantoj; ĉampanjo, kisado kaj grandioza etoso.

Kiel kutime funkciis libroservo, kie feliĉe alvenis en la antaŭlasta vespero, rekte alportita el presejo, la nova libro de la ĉeestanta verkistino Anna Löwenstein Morto de Artisto, kiu tiel povis prezenti ĝin al la publiko en sia aŭtora horo.

La ekskurso celis viziton al 3 landoj, Germanio, Belgio, Nederlando. Unue ni rapide vizitetis la centron de Aachen, tra malnovaj stratoj kaj placoj, kaj ni rigardis la mirindan katedralon. Sed eble plej memorinda estis la vizito al bakejo, kie oni preparas la akenajn spickukojn “Printen” (kaj ni rajtis gustumi tiujn “presaĵojn”). Poste, ek al Kelmis, en Belgio. Moresnet, kie situas Kelmis, havas tre specialan historion, kiun prezentis la tie akceptanta esperantisto Mathieu Schrymecker. Unue Moresnet estis “neŭtrala ŝtato” inter 1815 kaj 1919, pro malakordo inter Prusio kaj Nederlando. Kaj en aŭgusto 1908, do antaŭ 100 jaroj, fondiĝis la Esperanto-ŝtato “Amikejo”.

Nin atendis la televido, kaj rezultis diversaj intervjuoj. La abundega manĝo daŭris tiom longe, ke fine jam noktis, kiam ni atingis la trilandan punkton, kaj pri pluaj vizitoj de nederlandaĵoj ni devis rezigni.

Multe da muziko, ne nur dum la vesperoj. Mikaelo Bronŝtejn, aŭtoro kaj bardo el Rusio, reĝisoris la interkonan vesperon kaj partoprenigis la ĉeestantojn en diversaj ludoj. Tre ŝatataj estis “La danĝera ul’”, koncerto de Ĵak Le Puil, kun kantoj el 30-jara repertuaro, kaj la koncerto de Alejandro Cossavella, multfaceta artisto el suda Argentino. Alejandro cetere ne nur turneis tra kelkaj eŭropaj landoj dum la pasintaj monatoj, sed li sukcesis turnei tra la tri germanaj jarfinaj aranĝoj. La lasta vesperaranĝo estis kiel kutime prezentado de muzikaj, dancaj aŭ skeĉaj kontribuoj de diversaj partoprenantoj.

Sed la plej granda etoso estis ĉiam post la oficiala programo, en la “knajpo” — fakte la knajpo estas ankaŭ iasence oficiala parto de la programo, ĉar tie ĉiuj retroviĝas, trinkas, babilas, iuj muzikas, ĝis malfrua horo. Gratulindaj prizorgantoj (ĉefe prizorgantinoj), kiuj fermas la butikon nur kiam ne plu estas kliento... Sen knajpo IF ne estus IF!

Tiu ĉi IF estis la 25-a, kaj do necesis festi la Jubileon. Oni tion faris per speciala vespero, kie la magiisto elmagiis la 13 ĉeestantajn partoprenintojn de la unua IF, okazinta en la jarŝanĝo 1979/1980.

Sekvis anekdotoj el tiu unua IF (kiu tiam estis samloke kiel IS), kelkaj surprizaj lumbildoj, muzikaj kaj aliaj kontribuoj honore al la pioniroj de IF, kaj fine la magiisto aŭguris pri la estonto de IF. La vespero glore finiĝis per trinkado de ŝaŭmvino kaj frandado de memorindaj kukegoj speciale menditaj por la okazo.

La nunaj partoprenantoj estas fakte pli-malpli la sama generacio kiu antaŭ 29 jaroj transiris de IS al IF, kiuj daŭre ŝatas la ecojn de la programo, la etoson, kaj ĉefe la eblon retrovi la geamikojn de jaro al jaro. Ĉi-jare la IF funkciis kiel aparte altnivela klerigejo, kio ne malhelpis ĝui la kutiman distran etoson. Inda Jubileo! Dankegon al la ĉefa motoro HDP (Hans-Dieter Platz), kiu sukcesas tra la jaroj stiri la aranĝon kaj feliĉigi postulemajn partoprenantojn.

Claude Nourmont

IVU dum IF

La 2-a Internacia Vintra Universitato: refoje dum la IF, denove en Düsseldorf.

La plej nova alveninto al la listo de Esperantaj universitataj kursoj estas la Internacia Vintra Universitato (IVU), kiu unuafoje okazis kadre de la pasintjara Internacia Festivalo en Düsseldorf, kaj ĉijarfine la duan fojon, samloke, samkadre. Ĝis la jaro 1980 la universitataj lekcioj dum la UK nomiĝis Internacia Somera Universitato (la nomo estis ŝanĝita al “Internacia Kongresa Universitato” okaze de la unua sudhemisfera UK en Brazilo). Kial do ne estu ankaŭ vintra universitato?

Sekve de la sukceso de la unua sesio de IVU (fakte AIS-sesio okazis dum IF ankaŭ antaŭe, en 2005, sed kiel paralela aparta programo de Akademio Internacia de la Sciencoj, AIS), okazis la lasta IVU, denove en formato simila al la “komuna sesio” de AIS kaj IKU dum UK: studadsesio de AIS konsistanta el tri AIS-kursoj. La elekto de temoj estis tre varia: Renato Corsetti prelegis pri “Lingvistikaj observoj pri E-o”, Eugen Macko pri “Naciaj ideologioj en Mezeŭropo”, kaj Amri Wandel, kiu ankaŭ rektoris, pri la temo “Teleskopoj”, okaze de la 400-jara datreveno de la invento de la astronomia teleskopo. (Resumoj de la tri kursoj videblas ĉe www.internacia-festivalo.de/ sub “Internacia Vintra Universitato”.)

La kurso pri teleskopoj inkludis ankaŭ praktikan parton, en kiu la partoprenantoj kunmetis veran teleskopon, kaj sekve uzis ĝin (dum la silvestra balo) por observi stelojn, malgraŭ la subnulaj temperaturoj ekstere.

Fine de la kurso okazis ekzameno por la interesitaj partoprenantoj. Sukcesis 13, kiuj ricevis atestojn de AIS en publika ceremonio kadre de la vespera programo. Koincide, la organizantoj de tiu ĉi Armena Vespero, Elena kaj Jasmin Arakeljan, havas la saman nomon kiel la fama armena astronomo, je kies nomo nomiĝas pluraj galaksioj.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Kelkaj el la finintoj de la IVU-kurso pri teleskopoj kun siaj AIS-atestoj kaj la profesoro.

[FORIGITA!: bildo]

Maja Loskutova provas la teleskopon kunmetitan de la IVU-kursanoj.

Novjara Renkontiĝo

Familie kaj mezaĝule

Kun 62 infanoj kaj junuloj ĝis-20-jaraj la 7-a Novjara Renkontiĝo de EsperantoLand ankaŭ ĉi-foje estis unu el la plej grandaj familiaj Esperanto-renkontiĝoj. Ĉirkaŭ la duono de la infanoj hejme parolas Esperanton, kio bone subtenis la lingvouzadon inter la infanaro. Entute kunvenis en Frankfurto ĉe Majno 143 homoj, tri kvaronoj el eksterlando, el entute 15 landoj: el Kanado, siberia Rusio kaj el dekduo da eŭropaj landoj. El Argentino venis Alejandro Cossavella, kiu bele koncertis ĉe ni kadre de sia eŭropa turneo. Denove kreiĝis la amikeca etoso de Esperantolando, kiun la partoprenantoj tre ŝatis.

En la vespera programo Christoph Frank brile prezentis persone kaj per pupoj teatraĵon pri la aventuroj de Münchhausen, la heroo de bele fantaziaj rakontoj. Estis luda, muzika kaj internacia vesperoj kaj kompreneble silvestra festo, dum kiu eblis spekti la piroteknikaĵojn de Frankfurto el taŭge lokita salono en la 5-a etaĝo.

Ampleksa infana programo

La infana programo kadre de la temo “la kvar elementoj” enhavis kreadon de kajtoj, raketveturiloj, paraŝutoj, fajropilkoj, kandeloj kaj terornamaĵoj; la junuloj lernis kiel solvi la magian Rubik-kubon kaj spertis surprizan akvoarton kaj eksperimentojn pri akvo, aero kaj fajro; estis infana danckurso kaj oni povis lerni akrobatikon. Oni aŭdis “piĵamajn rakontojn” kaj rimaĵojn, kantis komune, ŝminkis unu la alian kaj kreis improvizan muzikan teatraĵon. Grupo de junuloj kreis filmojn pri la aranĝo kaj prezentis daŭran diskotekon al dancemuloj. Okazis luda posttagmezo, dum kiu oni en la unuopaj stacioj solvis diversajn taskojn. Fakte estis plena programo por infanoj kaj junuloj de mateno ĝis vespero kaj malfacilis enui.

“Esperanto en entreprenoj” kaj aliaj prelegoj

La prelegoj temis pri la financa krizo kaj pri gestolingvo, pri Su-Dghok-terapio, Marso, la kvar elementoj en la kosmo, Vikipedio, EDE, Esperanto en entreprenoj, Argentino kaj pri Herzberg; estis diskutoj pri “Kio estas esperantisto”, pri perspektivoj por Esperanto kaj pri la Civito. La partoprenantoj povis senstreĉiĝi per gimnastiko, vizaĝmasaĝo aŭ per Yumeiho, aŭ ili povis lerni kiel trike (kaj truke) krei bestetojn aŭ hokile triki.

Lingvokursoj kaj babilado

Ankaŭ ĉi-foje estis kursoj por komencantoj, progresantoj kaj konversaciemuloj, kiujn gvidis Katalin Kováts, Sylvain Lelarge kaj Gunter Neue. La ekskursoj kaj promenoj gvidis nin tra Frankfurto, al muzeo pri la “hirthara Petro” kaj al Darmstadt. Plej grave — malgraŭ ĉiuj unuopaj programeroj — supozeble ankaŭ ĉi-jare estis la amika babilado, kiu okazis grandparte en nia trinkejo, kiun sperte gvidis Helmut Klünder. La infanoj dume havis sian propran regnon en alia parto de la domo.

Gazetaj raportoj en Germanio, Hispanio kaj Ameriko

La gazetaraj komunikoj atentigis pri la tri samtempaj Esperanto-aranĝoj en Germanio kaj ties impona kresko dum la pasintaj jardekoj; rezulte raportis germana kaj hispana novaĵagentejoj, tri radioprogramoj kaj almenaŭ deko da gazetoj kaj retgazetoj el Germanio, Hispanio, Usono, Meksiko kaj Argentino.

Lu Wunsch-Rolshoven
EsperantoLand

Ĉu la lasta Ago-Semajno? Verŝajne JES!

La freŝa jarŝanĝa junulara aranĝo Ago-Semajno (AS) estis el pluraj vidpunktoj eksterordinara: Unuafoje ĝi okazis ekster Pollando, en Slovakio. Unuafoje ĝi daŭris ne 6, sed 8 tagojn. Unuafoje venis partoprenantoj de 25 landoj. Okazis plej multe da koncertoj dum ĝi kaj... — ĝi verŝajne estis la lasta Ago-Semajno.

La Ago-Semajno inter 27 dec 2008 kaj 04 jan 2009 allogis al la slovaka urbo Liptovský Mikuláš pli ol 180 personojn de 25 landoj. Kunorganizis ĝin 4 organizoj: Pola Esperanto-Junularo (PEJ), Varsovia Vento, Slovaka Esperanta Junularo (SKEJ) kaj Liptova Esperanto-Klubo (LEK). Pri pluraj programeroj signife helpis ankaŭ la urbo Liptovský Mikuláš.

Grava kaj ĝojiga estis la fakto, ke ĉi-foje transprenis la aŭspicion pri AS eĉ vicĉefministro de Slovakio Dušan Čaplovič. Krom li la aranĝon aŭspiciis la urbestro de Liptovský Mikuláš Ján Blcháč, distriktestro de Žilina Juraj Blanár kaj esperantistino Małgorzata Handzlik — pola membro de la Eŭropa Parlamento.

Pro la fakto, ke la aranĝo estis 8-taga, eblis riĉigi la programon kaj plenigi ĝin per distraj programeroj. Aldone enkadre de AS okazis la jam tradicia, 27-jara slovaka aranĝo, renkontiĝo de esperantistaj turistoj kaj vojaĝantoj “Poludnica”. Krom tio unuafoje aperis la ĉeftemo de la aranĝo “Lingvoj — pordo al interkulturo”. Harmonie kun tiu frapfrazo okazis pluraj programeroj.

Por la alvenintoj estis preparita vere riĉa kaj bunta programo, de kiu ni citu almenaŭ parton:

Lingvo-kursoj: Esperanto por komencantoj fare de Stano Marček; kurso de la slovaka fare de la prezidantino de SKEJ Katarína Nosková, kies freŝan verkon Slovaka konversacio skize trovis ĉiuj alvenintoj en siaj kongresaj sakoj; kursoj de la pola, ukraina, franca kaj signolingvo.

Prelegoj: pri E@I, Granda Moravio, ekologio, kuracaj herboj, revuo Esperanto, neŭrolingvistiko...

Ekskursoj: urba ludo, tuttaga al la montaro Tatroj, al Poludnica; duontagaj al Žiarska dolina (Ĵjarska valo), subĉiela muzeo en Pribylina kaj hotelo Esperanto, al akvo-parko Tatralandia.

Koncertoj: Pafklik, Georgo Handzlik, Dolchamar, La Perdita Generacio, popolgrupo Váh, JoMo.

KLF: Kultura kaj Lingva Festivalo — jam tradicia okazaĵo dum AS, okazinta en la kulturdomo de Liptovský Mikuláš.

Ceteraĵoj: Novjara balo, Teatra horo, Mezepokaj dancoj, danco-kurso, sindefenda kurso, seminarieto “Flugiloj”...

Certe grava kaj interesa por la ĉeestantoj estis la sciigo de la organizantoj, tuj dum la unua horo de la jaro 2009 — ke venontjare NE plu okazos AS, sed efektive same ne okazos IS — du similcelaj vintraj E-aranĝoj. Anstataŭ ili du okazos unu komuna aranĝo en Zakopane — preparata de ambaŭ organizaj teamoj (pola kaj germana kune) sub la nomo JES = Junulara E-Semajno. Estos certe ĝojige por esperantistoj, kiuj dum la lastaj jaroj devis elektadi, kien iri, ĉar en ambaŭ aranĝoj troviĝis parto de iliaj geamikoj. La nova aranĝo krome ebligos pli buntan kaj pli riĉan kulturan programon (pro pli granda buĝeto) kaj pli da samtempaj programeroj (por ke ĉiu trovu por si ion).

Restas nur konstati, ke AS ankaŭ ĉi-foje estis sukcesa, bonetosa aranĝo, per kiu preskaŭ ducento da esperantistoj adiaŭis la malnovan kaj bonvenigis la novan jaron 2009.

Por tiuj, kiuj volus reveni al Slovakio en pli varma periodo dum la jaro 2009, ni informu, ke julie (10-18) okazos en la urbeto Modra apud Bratislava plua “Somera Esperanto-Studado” (SES), kun la dua lernu!-renkontiĝo. Do ankaŭ la eblo renkontiĝi internacie kaj bonetose en “la malgranda granda lando”, kiel oni ofte nomas Slovakion. Kaj por tiuj kiuj jam planas sian vintran feriadon: ĝis la revido en Zakopane, dum JES 2009. Pliaj detaloj pri AS troveblas ĉe www.as.pej.pl; video- kaj fotogalerio ĉe www.lek.szm.sk.

Peter Baláž

Transjara martelado en Japanio

Je la fino de 2008 mi havis okazon marteli. Ŝtalon? Ne, ... rizon. Post kuirado oni frapegas ĝin per ligna martelo, ĝis ĝi atingas koherecon de knedaĵo taŭga por fari novjarajn kukojn.

Ankaŭ la intensan instruadon de Esperanto en la japana urbo Kameoka oni rajtas nomi martelado. Temas pri la tradicia “Transjara Kurskunveno” en la centro de Oomoto. Ekde la 30-a de decembro 2008 ĝis la 2-a de januaro 2009 oni instruis/lernis ĉiutage po 6 horojn. Krome okazis, ankaŭ ĉiutage, tiel nomata “Kleriga Kurso”, kiun konsistigis prelegoj. Al ĉio ĉi aldoniĝas diversaj kunvenoj, ceremonioj kaj malfruhoraj babiladoj en la salono nomata “Paradizo”. Vere ne estas mito la japana laboremo. Ankaŭ tiu de la koreoj, kiuj alvenis dekope. Cetere ĉeestis unu malajziano, kvazaŭ intence, por kompletigi la liston de partoprenantoj ĝis la ronda nombro 100. Ja 10 estas konsiderata de Oomoto simbolo de idealo kaj videbliĝas en ĝia blazono.

La tuta cento estis dividita en sep diversgradajn klasojn. Konversaciojn gvidis la svisino Mireille Grosjean kaj la japano Hiromi Jano. La elementajn kaj mezgradajn klasojn prizorgis Masaniĉi Tanaka, Hirotomi Hazama kaj Katsuja Kimura, dum kun la komencanta grupo “Cseh-metodumis” Atilio Orellana, argentinano el Nederlando. Kiel rondiraj helpantoj funkciis la koreo Lee Jung-kee kaj la subskribinto de tiu ĉi raporto. Plej multe mi kunlaboris kun Saitoo Hitoŝi, kiu klarigis gramatikajn sekretojn al siaj grupanoj, dum mi paroligis ilin helpe de “Mazi en Gondolando”.

Oomoto akceptis Esperanton kiel sian duan lingvon jam en la jaro 1923. Ĝia administra centro en Kameoka impresas gastojn per “samideana” etoso. En ĝia vasta tereno okulfrapas dulingvaj, japanaj-Esperantaj, ŝildoj. Esperantisto ne perdiĝas en la labirinto de ĝiaj longaj koridoroj. Danke al Esperantaj indikiloj ĵus mi malkovris vojon al la tradicia komuna banejo. Ankaŭ la instrukcio pri banado estas legebla en la lingvo internacia. Necesas ja scii i.a.: Oni kutimas ne enporti bantukon en banejon. Vere, Esperanto estas klara lingvo ne nur en telegrafo.

Internacilingva kerno en Oomoto estas Esperanta Populariga Asocio, kies 10 oficistoj, estrataj de Masaniĉi Tanaka, ĉiuj parolas Esperanton. Pliaj ses esperantistoj laboras en aliaj fakoj. Altkvalita esperantisto, Ŝigeki Maeda, estas ĉefo de la Oomoto-filio en Brazilo, kaj Takaŝi Agou ĵus forveturis helpi la organizadon de tiu kultura-religia movado en Mongolio. Esperanton regas eminentuloj de Oomoto, nome ĝia longjara direktoro Kiotaro Deguĉi kaj Spirita Gvidantino, Kurenai Deguĉi. Ŝi renkontiĝis kun la partoprenantoj de la Transjara Kurso kaj salutis ilin en perfekta Esperanto. La Novan Jaron 2009 s-ino Kurenai Deguĉi bonvenigis en la ĉefa templo de Oomoto en Ajabe, sed de tie ŝi televide transdonis bondezirojn al Kameoka, komencante kaj finante sian mesaĝon en la lingvo internacia.

Sed kiel finiĝis la jaro 2008 por la partoprenantoj de la Transjara Kurso? Ili ĝuis la emociplenan teceremonion, kies gravan elementon konsistigis gustumado de kukoj, la kukoj el rizo, kiun mi ne vane martelis.

Roman Dobrzyński

[FORIGITA!: bildo]

Gajaj lernantinoj Jasuko Shimomukai, Kijoko Hara kaj Toshi Hara.

[FORIGITA!: bildo]

La rondira helpanto Lee Jung-kee.

[FORIGITA!: bildo]

Dum la lernado regis ĝojo.

Zamenhof-jaro 2009: Neŭtrala lingvo kaj nova humanisma etiko — la celado de d-ro L.L. Zamenhof

En tiu ĉi jaro ni planas en nia revuo serion de artikoloj pri diversaj aspektoj de la vivo kaj agado de L.L. Zamenhof, kiuj estos verkitaj de kompetentaj aŭtoroj el pluraj landoj.

Esperanto, homaranismo kaj cionismo nomiĝas la tri premisoj, sur kiuj baziĝis la tuta pensado, verkado kaj laborado de d-ro Ludoviko Lazaro Zamenhof (1859-1917). Eblas kronologie inversigi la vicon de tiuj tri pilieroj laŭ disponebla prioritato ĉe Zamenhof, kiu alterne okupiĝis pri ili, foje pli intense, foje malpli. Certe oni povus ankaŭ uzi sinonimojn: Esperanto estas la vivanta simbolo de la internacia neŭtrala planlingvo, la homaranismo esprimas novtipan humanisman etikon en la mondo, la cionismo klopodis solvi la problemojn de unuopa etno, do de la hebreoj aŭ judoj, al kiuj Zamenhof apartenis. Ĉe L.L. Zamenhof ĉiuj tri temoj estis intime kaj nedisigeble interligitaj. Ekskludi unu el ili, ekzemple la judan fonon de Zamenhof, do simple ne eblas, ĉu tio plaĉas aŭ ne. Nature, la Esperanto-movado elektis kaj popularigis nur la ideon de la neŭtrala lingvo, ĉar ĝi konsideras sin movado ne religieca, sed internacilingva (aŭ planlingva), dum la homaranismo kiel dubinda doktrino, ĉar konsiderata kiel tro utopia, estis maksimume efektivigebla kiel “interna ideo” de la “esperantismo” kun la kerna signifo de solidareco kaj amikeco inter la popoloj. Pri la cionismo Zamenhof rezignis, kaj li lasis al aliaj la taskon efektivigi ĝin. En la Esperanto-propagando la juda deveno de Zamenhof estis longe prisilentata, eĉ en la Enciklopedio de Esperanto (1934). Ĉi tiun neceson evidente diktis la cirkonstancoj de konkreta historia periodo. Ĉar en la vivotempo de Zamenhof — kaj ankaŭ poste — la antisemitismo estis integra elemento de politikaj reĝimoj de diversaj ŝtatoj, de Francio kaj Germanio ĝis Pollando kaj Ruslando. Preskaŭ neniu nuntempa esperantisto, krom se li aŭ ŝi estas informita, konscias, ke Zamenhof origine celis krei neŭtralan lingvon ekskluzive por sia propra gento vivanta en la diasporo, aŭ ke la lingvo Esperanto estis nur parto de la “granda ideo” de la projekto, kiun Zamenhof nomis homaranismo (pli frue hilelismo), kiu siaflanke sen la juda sav-ideo ankaŭ ne estas pensebla.* Feliĉe, kelkaj esperantologoj denove dediĉas atenton al tiu grava temo.* Kaj anstataŭ prihonti aŭ kaŝi la judecon de Zamenhof, ni povas hodiaŭ fieri pri tiu heredaĵo, sendepende de tio, ĉu ni estas kristanoj, ateistoj, sennaciuloj, aŭ io alia, aŭ judoj mem.

* La hilelismo de 1901 devas esti diferencigita de la hilelismo de 1906, ĉar temas pri komplete diversaj konceptoj kaj enhavoj.
* Kompreneble, CED/UEA, ESF kaj GIL kaj aliaj organizoj kaj individuoj jam faris multon ĉi-rilate. Ekzemple Korĵenkov (kiu eldonis la libron Mi estas homo), Künzli kaj Żelazny planas la verkadon kaj aperigon de sciencaj Zamenhof-studoj (biografioj); Lins prilaboris la 6-an eldonon de Vivo de Zamenhof de E. Privat kaj publikigis germanlingvan artikolon pri la cionismo kaj homaranismo de LLZ en la Juda Almanako de la Leo-Baeck-Instituto, kaj Kiselman verkis publikigotan artikolon pri la evoluo de la homaranisma ideo ĉe LLZ, kiu dume atingeblas en interreto.
Zamenhof ne estis polo

Iom post iom, kaj certe fine de sia vivo, Zamenhof “abdikis” ĉian politikan ŝovinismon kaj gentan patriotismon (li eĉ ne plu volis aliĝi al la hebrea Esperanto-asocio) por deklari kaj proklami sin mem kiel “homaranon”, havante la deziron esti nur “homo”.

Lige kun la ĝis nun emfazita ankoraŭ unu mito, kiu obstine kaj persiste konserviĝas erare kiel vero en la konscio de parto de la esperantistaro, eĉ klera kaj informita, kaj devas esti traktita — kaj rifuzita. Zamenhof ne estis polo! Same kiel li ne estis ruso aŭ litovo aŭ israelano aŭ kio ajn ankoraŭ. Laŭ la fontoj, kiujn ni posedas, Zamenhof nomis sin, laŭ ŝtata aparteneco, “ruslanda hebreo” aŭ judo (ruslingve: russkij evrej), kaj “Litovujon” li konsideris kiel sian patrujon, hejmlandon, do ne Pollandon, al kiu li migris. Kiam Zamenhof vivis en Varsovio, certe la pola lingvo ricevis pli fortan signifon en lia ĉiutago, kiel li skribis al siaj korespondantoj, sed tiu lingvo estis de li uzata nur inter aliaj, ĉar la originaj etnolingvoj por li estis kaj restis la rusa kaj la jida. Polan identecon li decide rifuzis en siaj leteroj, kaj fakte nenie en la verkaro de Zamenhof estas trovebla emfazo pri lia eventuala poleco. Krom lia kono de la pola lingvo kaj ke li loĝis en Varsovio, Zamenhof havis do nenion komunan kun la poleco. Do lia laŭdira poleco estas speco de invento, kiun oni poste altrudis al li interalie por kaŝi lian judecon.* Paradoksoj en la identeco de orienteŭropaj homoj estas normala afero. Estus do bone, se la esperantistoj revizius sian tradicie falsan bildon pri la “polo” Zamenhof. Samtempe necesas konsideri, ke Zamenhof ankaŭ ne estis filologo (nu, iusence eble nur hobia).*

* En publikigota studo Árpád Rátkai esploris preskaŭ cent diversajn nacilingvajn enciklopediojn rilate la indikon pri deveno kaj identeco de Zamenhof.
* Kiel tion asertas diversaj nacilingvaj versioj de Vikipedio.
Blankaj makuloj en la biografio de Zamenhof

Efektive, la kompreno de la ideologio de Zamenhof prezentas al ni kelkajn problemojn, ĉar ĝi ne estas libera de nebulaj momentoj kaj internaj kontraŭdiroj. Ankaŭ en la biografio mem de Zamenhof troviĝas multaj epizodoj, kiuj ĝis hodiaŭ ne estas klarigitaj — ekzemple kiujn gravajn verkojn Zamenhof konis, kion Ludoviko vere travivis en Bjalistoko, kion li efektive faris vere okazis lige kun la bruligo de lia lingvomanuskripto, ĉu la Zamenhofoj vere manĝis ŝinkon, ĉu Zamenhof estis bona okulkuracisto aŭ ne, kiun veran rolon ludis liaj gepatroj, la bopatro Zilbernik kaj liaj aliaj parencoj, kiu estis la geografia origino de la Zamenhofoj kaj kiel korekte interpreti la etimologion de lia nomo, kiujn literaturajn modelojn Zamenhof uzis por siaj beletraj tradukoj, ktp. Pri amaseto da eroj de liaj vivo kaj laborado ni estas daŭre malbone informitaj, kaj ni emas kredi la mitojn kaj legendojn, kiujn surtabligis al ni diversaj biografoj — de Privat ĝis Centassi/Masson (sendepende de la nobleco de ilia biografia laboro). La tasko de la esperantologoj kaj “zamenhofologoj” estus provi ekscii iom pli, ion novan rilate al ĉiuj tiuj demandoj.

Riĉa heredaĵo esplorinda

Kiel oni povas imagi, la zamenhofa idea heredaĵo estas riĉa kaj multfaceta kaj donas multajn okazojn por scienca esplorado. La analizado de la fenomenoj laŭ sektemaj manieroj “finvenkisma” aŭ “raŭmisma” jam estis farata kaj ne plu taŭgas. Ni ne plu praktiku fantaziologion kaj metafizikon diverstipajn, sed apliku novan realismon, laŭ modernaj sciencaj normoj kaj kriterioj. La fakuloj de la lingvistiko, socilingvistiko, lingvosociologio, lingvofilozofio, historiografio, politikologio, etnografio, teologio, hebreistiko/judistiko kaj de aliaj fakoj kiel kibernetiko, hermeneŭtiko kaj kompreneble interlingvistiko estas alparolataj.

Sed ekzistas ankoraŭ aliaj dimensioj en la zamenhofa filozofio, kiuj indas je konsiderado. Mi pensas unuavice pri liaj diversaj rimarkindaj traktaĵoj kiel Esperanto kaj Volapük (1889/90), Esenco kaj estonteco (1900), Gentoj kaj Lingvo Internacia (1911), Post la Granda Milito (1915), kie lingvoetikaj, lingvofilozofiaj, lingvoteoriaj kaj lingvopolitikaj aspektoj ludas pli gravan rolon. Ĉi tiujn tekstojn necesus nove legi, nove analizi kaj nove priskribi laŭ moderna lingvaĵo por povi taksi ilian signifon kaj por la tiama epoko kaj eble ankaŭ por la nuntempo.

Ne plej laste en la vico de la zamenhofa verkaro elstaras la grandiozaj paroladoj, kiujn li prezentis okaze de la Universalaj Kongresoj de Esperanto, precipe en Bulonjo, Ĝenevo, Kembriĝo/Londono, Vaŝingtono. Ĉi tiuj tekstoj ne nur signifas konsiderindajn ekzemplojn de kulmina retoriko en Esperanto, sed ili entenas praktike ĉion idee esencan, kion Zamenhof volis mesaĝi. Certe, tiuj paroladoj entenas multajn kuriozaĵojn kaj respegulas unuavice la personajn vidpunktojn de Zamenhof, ligitajn kun la homaranisma projekto kaj kun kelkaj aktualaj okazaĵoj. Ĉu dum tiuj paroladoj Zamenhof estus povinta aŭ devinta elekti aliajn pli adekvatajn temojn? Oni almenaŭ rajtas starigi tiun demandon. Kiel sciate, al Zamenhof oni malpermesis diri publike pri interfratiĝo inter diversaj religioj kaj pri homaranismo, tiel ke tiuj neeldiritaj partoj kaptas la atenton de la historiistoj ĝis nun.

Bona faka kono estas postulata

La traktaĵoj kaj Leteroj de Zamenhof, zorge kolektitaj kaj eldonitaj de Dietterle, Waringhien, Holzhaus kaj Itô (ludovikito) kaj laste de Korĵenkov, kiu kompilis kaj prinotis la homaranismajn dokumentojn en tema kaj kronologia kuntekstoj, disponigas senliman rezervujon de informoj el la zamenhofa tempo. En la leteroj de Zamenof ofte aperas banalaĵoj, tiel ke eblas bedaŭri, ke Zamenhof ne rakontis pli profunde pri si mem, pri sia ĉiutaga vivo, kion li legis, faris, diris, aŭdis, pensis kaj vidis, kiu vizitis lin kaj kun kiu li parolis pri kio (nu, multegaj leteroj de Zamenhof perdiĝis, kaj ni ne scias, kion li skribis en aliaj leteroj). Por la kompreno de lia ekzistado tiaj informoj estus ege utila provizo. Restas al ni do iel rekrei, restaŭri tiun zamenhofan periodon, kio lasas al ni sufiĉe multe da libera spaco por la interpretado kaj imagado. Klaras, ke por rekonstrui la tiaman realecon necesas bonega faka kono de la kutimoj, moroj, trajtoj, etoso kaj problemoj de la tiama tempo.

Kompreneble oni povas kaj devas daŭre okupiĝadi pri lingvistikaj kaj literatursciencaj demandoj lige kun la verkaro de Zamenhof, kvankam multo estas jam farita.

Deziroj en la jubilea jaro

Inaŭgure al la nuna jubilea Zamenhof-jaro mi ŝatus esprimi kelkajn dezirojn: La unua koncernas la malnovan (kaj intertempe maljuniĝintan) generacion de esperantologoj, kiu fervore aktivadis en la 1970/80-aj jaroj kadre de unikaj interlingvistikaj kaj esperantologiaj simpozioj en diversaj landoj, por ke ili retrovu la kuraĝon kaj pluokupiĝu pri esperantologio kaj zamenhofologio.

La dua deziro direktiĝas al novaj publikoj en kaj ekster la Esperanto-movado kun la espero, ke interesataj kaj kapablaj novaj fortoj aliĝu al la laboro cele al la faka esplorado kaj sistema analizado, hermeneŭtika interpretado kaj scienca eldonado de la zamenhofa verkaro por atingi novajn ekkonojn, rezultojn kaj sukcesojn sur tiu ĉi specifa kampo. Sinergie kaj sinteze al ĉiuj tiuj sciencaj kaj popularsciencaj klopodoj necesus entrepreni ĉefan projekton: la verkadon de moderna, ampleksa kaj se eble kompleta bio/bibliografio pri la kreinto de Esperanto kaj de la homaranismo. La historion de la internacia lingvo Esperanto ni ne vidu sen la homaranisma kunteksto, kaj interpretu la zamenhofan postlasaĵon se eble en la kunteksto de lia vivotempo kaj laŭ pli aktualaj kriterioj, ĉar fake necesas adapti sin al la nuntempa realo.

Tre utila, kaj fakte necesa projekto estus la ciferecigo de la kompleta zamenhofa verkaro, por pli facile trovi la aferojn per aŭtomata serĉado, eventuale ankaŭ ĝia interretigo, ĉar labori nur surbaze de libroj, parte elĉerpitaj, estas malpraktike, tempoperde kaj multekoste.

Mi estas en la bona kredo, ke konstrui la ponton inter la zamenhofa pensado kaj la moderna tempo eblas, kiel montras la sperto kun la okupiĝado pri homaj kaj lingvaj rajtoj, lingvopolitiko, interlingvistiko k.s.

Andreas Künzli
Ĉefaj konsultindaj libroj pri la temo (elekto):

Vivo de Zamenhof. Edmond Privat. Red. Ulrich Lins. Rotterdam 2007 (6-a eld.).

Mi estas homo. L.-L. Zamenhof. Red. Aleksander Korĵenkov. Kaliningrad 2006.

Familio Zamenhof, La. Zofia Banet-Fornalowa. La Chaux-de-Fonds 2001.

Paroladoj de d-ro L.L. Zamenhof. Toyonaka 1997.

L.L. Zamenhof: Datoj, faktoj, lokoj. Okaze de la 80-a datreveno de lia morto. André Cherpillod. Courgenard 1997.

Kaŝita vivo de Zamenhof, La. Originalaj studoj. N.Z. Maimon. Tokio 1978.

94-a Universala Kongreso

Bjalistoko, la ĉefurbo de Podlaĥio

La nuntempa Bjalistoko estas inter la vojevodiaj urboj de Pollando la 2-a, se temas pri la loĝdenseco, sed nur la 11-a, se temas pri la nombro de la loĝantaro, kaj la 13-a se konsideri la surfacon.

La arkeologiaj esploroj atestas, ke la unuaj homoj sur la tereno de la nuna Bjalistoko setlis jam en la ŝtona epoko. Dum jarcentoj vivis tie homoj de diversaj kulturoj, do eblas konstati, ke ekde la pratempo la bjalistoka regiono troviĝis ĉe la kulturlimejo.

Laŭ legendo la origino de Bjalistoko ligiĝas kun la litova princo Gediminas, tie ĉasanta en 1320, kiu ripozante ĉe la rivero Biała diris, ke valorus ĉi-loke konstrui ĉasistan domon aŭ establi vilaĝon. Tion asertas legendo. La dokumentoj atestas, ke en la jaroj 1437-1450 la pola reĝo Kazimiro Jagelonido atribuis la lokajn grundojn al Jakub Reszka-Tabutowicz, laŭblazone Cigno. La biendomo kaj sekve la bieno Białystok kreiĝis lime de la 15-a kaj 16-a jarcentoj. Sed jam meze de la 17-a jarcento la tereno estis testamentita al la Pola Respubliko kaj kiel reĝa posedaĵo ĝi subalternis al la administracio de Tykocin. En la jaro 1659 la hetmano Stefan Czarniecki, meritiĝinta en la kontraŭsvedaj bataloj, ricevis la urbon damaĝitan dummilite, kiel kompenson pro siaj militmeritoj. Lia filino fariĝis la edzino de Jan Klemens Branicki, kies nepo kiel la unua porkonstante ekloĝis en Bjalistoko. Stefan Branicki ne sole ekloĝis tie, sed la defendan gotikan kastelon transformis en la barokan palacon kaj lia rezidejo akiris la urborajtojn de reĝo Johano la 3-a Sobieski en la jaro 1691.

Tamen la ora epoko de Bjalistoko ligiĝas kun la figuro de lia filo Jan Klemens Branicki. Li estis unu el la plej altrangaj figuroj en la pola ŝtato: granda reĝa hetmano, la krakova kastelestro, la unua laika senatano de la respubliko. Kun sia edzino Izabela li establis en Bjalistoko unu el la plej pompaj kortegoj en la tiama Eŭropo, kiu logis multajn elstarajn artistojn, pentristojn, poetojn kaj homojn de la scienco. Funkciis tie teatro, kortega orkestro kaj baleta ensemblo, gastprezentiĝadis italaj aktorinoj. La kortegon ofte vizitadis polaj reĝoj, Aŭgusto la 2-a, Aŭgusto la 3-a kaj Stanislao Aŭgusto Poniatowski, vizitojn faris la imperiestro de Aŭstrio Jozefo la 2-a, rifuĝejon serĉis tie la reĝo de Francio, Ludoviko la 18-a. En la jaro 1754 la hetmano Branicki establis ĉe la palaco Militistan Lernejon pri Konstruado kaj Inĝenierio, la unuan en Pollando. Funkciis tie akuŝigista lernejo kaj Akademia Lernejo establita de la Komisiono por la Nacia Eduko. Ne mirige, ke Jan Klemens Branicki estas hodiaŭ rekonita la patrono de la urbo.

Post lia morto la urbo transiris en la manojn de la Potocki-familio kaj post la dua dispartigo de Pollando la urbo estis de ili vendita al la prusoj. Komence de la 19-a jarcento estis kreita bjalistoka administracio, kiu eniris la konsiston de la Cara Imperio. Poiome Bjalistoko komencis gravi kiel centro de la teksa industrio — kion impulsis la starigo de la dogana limo inter la Pola Reĝolando kaj la Cara Rusujo en la jaro 1834 — ekde tiam nomata la Manĉestro de la Nordo. Relative baldaŭ, en la jaro 1851, la dogana limo estis forigita kaj la nombro de manufakturoj malkreskis. Sed la urboevoluon favoris la elkonstruo de la varsovia-peterburga fervojlinio, dank’ al kio la nombro de la loĝantaro kreskis rapide. Bjalistokon celis rusoj, judoj, germanoj. Tamen malgraŭ la rusa cenzuro daŭre en Bjalistoko funkciis polaj kulturaj societoj, estis enscenigataj pollingvaj spektakloj, kiel simbolo de sendependigaj agadoj estis elkonstruita pola preĝejo.

Post la eksplodo de la 1-a mondmilito Bjalistoko troviĝis for de la frontolinio, sed en 1915 ĝi estis okupaciita de la germanaj trupoj, kiuj restis tie eĉ ĝis la 19-a de februaro 1919, kiam ili evakuiĝis. Ilian lokon prenis polaj taĉmentoj. Dum la ofensivo de bolŝevistoj Bjalistoko falis la 28-an de julio de 1920 en iliajn manojn, liberigon ĝisatendinte post ne plena monato, la 22-an de aŭgusto 1920. Sekve la intermilita periodo signifis por Bjalistoko ordigon de iom kaosa konstruplano el la aneksoperiodo kaj i.a. establon de novaj parkoj. Meze de la 20-aj kaj 30-aj jaroj oni klopodis modernigi la centron de Bjalistoko, krei reprezentan administracian-oficistan kvartalon.

Post la eksplodo de la 2-a mondmilito en Bjalistokon eniris la germanaj trupoj, sed ne por longe. Rezulte de la pakto Ribbentrop-Molotov la urbo estis transdonita al la Ruĝa Armeo kaj estis enkorpigita en la Bjelorusan Sovetan Respublikon. La sovetaj okupaciintoj dum la 19-monata restado aplikis vastskale planitajn reprezaliojn kontraŭ ĉiuj polaj loĝantoj de la urbo, eĉ skoltoj kaj junskoltoj. Kelkdek mil ĝiaj loĝantoj estis ekzilitaj en la profundon de Sovetunio kaj Kazaĥio, el kiu nombro 90 procentoj pereis. Samtempe rusoj klopodis ĝisfunde forviŝi kiujn ajn spurojn de poleco. La eniro de la germanaj trupoj en la urbon la 27-an de junio 1941 ĉesigis tiujn kontraŭpolajn agadojn, aliflanke germanoj komencis sian restadon per “pacigo” de la juda kvartalo Chajnaki. Kelkmil ĝiaj loĝantoj estis murditaj, multaj bruligitaj en la loka sinagogo. Meze de julio kaj en aŭgusto la juda loĝantaro estis grupigita en la geto. Ĝian likvidon la getoloĝantoj kontraŭstaris armite, sed la 16-an de aŭgusto la bataloj ĉesis kaj la bjalistoka geto, en kiu pereis multaj esperantistoj, estis likvidita. Denove la trupoj de la Ruĝa Armeo eniris Bjalistokon fine de julio 1944. Oni klopodis instali tie administracion ligitan kun Stalin. Multaj personoj pro sia patriota agado estis mortkondamnitaj aŭ ekzilitaj al Siberio. Ĝuste ĉi tie, en Bjalistoko, plej longe daŭris la rezisto kontraŭ la okupaciintoj.

La retiriĝantaj germanoj kaj invadantaj rusoj detruis Bjalistokon 80-procente. La industria povo de la urbo malkreskis je 74 procentoj. La loĝantaro estis ekstermita de 100 mil antaŭmilite ĝis 57 mil loĝantoj. La invadintoj konsekvence ekstermis kleran kaj aktivan polan loĝantaron, organizante amasajn ekzekutojn kaj direktante ilin al koncentrejoj. Malgraŭ la militfino la teroro kaj rabado de la okupaciintoj ne ĉesis, male ĝi intensiĝis, ĉar sovetaj trupoj traktis Bjalistokon egalrange kun la germanaj urboj, forveturigante el ĝi industrian infrastrukturon kaj prirabante la loĝantojn.

Nun Bjalistoko estas urbo kun ĉ. 300 mil loĝantoj, la plej granda industria centro kaj unuavice kultura kaj scienca centro de la regiono. Funkcias tie plimulto de la kulturinstitucioj kaj altlernejoj. Temas pri teatroj, filharmonio, muzeoj, artgalerioj, universitato, medicina akademio, politekniko kaj ekonomikaj altlernejoj. La urbo estas unu el la gvidaj centroj de la pupteatra arto. Krom la tiea pupteatro aktivas altlernejo edukanta pupaktorojn kaj reĝisorojn.

Bjalistoko estas la ĉefurbo de la Podlaĥia Vojevodio, unu el la 16 vojevodioj de Pollando, kreitaj baze de la administracia divido de la lando en la jaro 1999. Ĝi troviĝas en la nord-orienta parto de Pollando, en la centro de Eŭropo. En ĝian konsiston eniris parte la iamaj vojevodioj de Łomża kaj Suwałki kaj la tuta iama bjalistoka vojevodio.

En la vastaj arbaroj kaj praarbaroj de la regiono, el kiuj iuj kiel solaj en Eŭropo konservis sian originan karakteron, eblas renkonti abunde unikan faŭnon kaj flaŭron. La plantoriĉo favoras la vivon de la tieaj alkoj, lupoj, linkoj kaj eŭropaj bizonoj en la Praarbaroj de Białowieża kaj Knyszyń. Samtempe la podlaĥia vojevodio apartenas al la ekologie plej puraj regionoj de Pollando.

Per leĝa protekto estis kovritaj preskaŭ 40 procentoj de la vojevodia surfaco. Temas pri tri panoramaj parkoj, 85 naturrezervejoj kaj 2 051 naturmonumentoj. Apartan atenton meritas la kvar tie ekzistantaj naciaj parkoj.

Nacia Parko de Białowieża. La praarbarego de Białowieża konsistigas en Eŭropo la plej bone konserviĝintan naturan arbaron kun origina karaktero. En 1977 Unesko agnoskis ĝin kiel rezervejon kadre de la esplorprogramo Homo kaj Biosfero (M&B), kaj ekde 1979 ĝi troviĝas en la listo de la Monda Heredaĵo, kiel unusola natura objekto en Pollando. Temas pri la plej malnova pola nacia parko.

Nacia Parko de la Biebrza-rivero estas la plej granda nacia parko en Pollando. Ĝiajn plej valorajn ekosistemojn konsistigas famaj marĉoj. Samtempe temas pri la — en Pollando kaj la Centra Eŭropo — plej natura komplekso de malaltaj, mezaj kaj altaj torfejoj kun specifa flaŭro, karakteriza por riveraj valoj kun tre riĉaj kaj variaj birdospecioj. La marĉoj de la Biebrza-rivero estas kovejo por multaj birdospecioj ligitaj kun la marĉa medio, la plej grava ne nur en Pollando, sed ankaŭ en la tuta Centra kaj Okcidenta Eŭropo. La parko estis adoptita de Internacia Konferenco RAMSAR, protektanta kotajn terenojn kaj birdokovejojn.

Nacia Parko de la Narew-rivero etendiĝas en la valo de la supra riverfluejo de Narew. La parko protektas marĉojn, akvoriĉajn terenojn kaj akvajn basenojn, tie dominajn ekosistemojn, okupantajn 90 procentojn de la surfaco. La valo de la Narew-rivero kun riĉa sistemo de riverfluejoj estas natura kuriozaĵo en ĉi tiu parto de Eŭropo, difinita kiel “la Pola Amazonio”. Granda valoro de la parko estas la varia kaj riĉa birdospeciaro. Nestas tie multaj birdoj, kies ekzisto estas endanĝerigita.

Nacia Parko de la lago Wigry. Ĝia plej granda atuto estas akvoprovizoj, kiuj antaŭkondiĉas la belecon de la tieaj panoramoj kaj unikan naturan valoron de la tereno. En la parko troviĝas 42 naturaj akvobasenoj. La plej granda, plej profunda kaj plej alloga estas la lago Wigry kun pluraj insuloj, golfetoj, akvoprofundaĵoj kaj ĉebordaj malprofundaĵoj. Sed la akvoriĉo, krom la lagoj konsistas ankaŭ el belegaj riveroj, rojoj kaj fontoj. La lago Wigry pro siaj eksterordinaraj valoroj estis lokita de la Internacia Unio de Naturprotekto en la “Projekto Aqua”, sur la listo de la plej valoraj ekosistemoj de la mondo.

Posedante ĉiujn ĉi naturtrezorojn la podlaĥia vojevodio estas regiono kun grandega, sed ankoraŭ ne plene utiligata turisma potencialo pro nesufiĉaj tranoktolokoj kaj infrastrukturo. Tamen malgrandaj urboj, interesaj konstruaĵoj, lokoj de religia kulto, rava naturo kontribuas al la etoso kaj unika ĉarmo de la vojevodio. La vojevodio apartenas ankaŭ al la plej variaj en Pollando laŭ la etna kaj kultura vidpunktoj. De jarcentoj najbaras tie reprezentantoj de diversaj nacioj kaj konfesioj. Krom poloj loĝas tie bjelorusoj, litovoj, tataroj, rusoj, ukrainoj, romaoj, judoj. En la podlaĥia vojevodio troviĝas la plej multnombra grupiĝo de ortodoksuloj en Pollando.

La podlaĥia vojevodio havas agrikulturan karakteron. Oni kultivas tie ĉefe grenon kaj terpomojn. Ĝi famas pro siaj laktaĵoj kaj kortbirdaĵoj kaj viandaĵoj. Ankaŭ la industrio estas ligita ĉefe kun la produktado kaj prilaborado de nutraĵoj. Sed krome oni produktas en la regiono maŝinojn, teksaĵojn, lignon kaj lignaĵojn. La vojevodio intime kunlaboras kun la landoj el la Balta regiono, kadre de la eŭroregiono “Niemen”. Ĝi ankaŭ tenas kontaktojn kun amikiĝintaj regionoj en Italio, Francio, Finnlando, Germanujo kaj Svedujo.

Gabi Kosiarska, Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

Domo ĉe la strato Piękna 3 en Bjalistoko, kie estas la sidejo de Bjalistoka Esperanto-Societo.

Recenzoj

Venecio kaj Mediteraneo

Alia Venecio. Predrag Matvejević. Trad. T. Chmielik. Czeladź: Hejme — Libro-Mondo, 2006. 144p. 19cm. ISBN 8392028929. Prezo: € 12,00. Mediteranea breviero. Predrag Matvejević. Trad. T. Chmielik. Bydgoszcz / Svidniko: Skonpres / Libro-Mondo, 2007. 231p. 21cm. ISBN 9788389962065. Prezo: € 17,70

La historio de Venecio estas skribita kaj mi ne scias, kion novan mi povus aldoni; per tiu frazo komenciĝas unu el la sennumeraj ĉapitretoj de la verko Alia Venecio, de la kroato Predrag Matvejević, doktoro de Sorbono, orda profesoro pri slavistiko en Romo, pluruniversitate honora doktoro, verkisto, vicprezidanto de PEN-klubo, gajninto de sennombraj premioj, vojaĝanto, intelektulo por kiu la sorto de Mediteraneo ne estas indiferenta. Male al lia diro, en la menciita verko troviĝas multo nova pri malnovaĵoj, pri detaloj, pri eta vivo, pri kutimoj, pri historiaj nomoj, nu, entute multo, kion oni ne trovas en la turistaj gvidlibroj. Troviĝas tio, kion supraĵa turisto ne serĉas, blindigite de aliaj briloj kiel Placo Sankta Marko aŭ la Granda Kanalo. Por rakonti pri kanaletoj, fiŝkaptistoj, patronaj sanktuloj necesas Venecion ne nur koni, sed ankaŭ ami. Tial la leganto estas mane tenata, sekvante la rakontojn pri panistoj kaj panspecoj, pri barbiroj kaj iliaj raziloj, pri la tombejo por hundoj, aŭ pri la malnovaj, ordinaraj, nerenomaj gastejoj, kiujn la aŭtoro nomas “la plej belaj, sovaĝaj floroj de Venecio”.

Post legado de ĉi tiu libro vizitu Venecion kun alia sento de enpenetro en la vivon, kvankam, kompreneble, ne neglektante la admiradon de famaj monumentoj. Sed estu avertita: penetras la verkon sento de melankolio, de nostalgio pri urbo kiu ne ekzistas plu, de kiu nur paliĝintaj ŝildoj aŭ formortantaj vortoj atestas pri iama vivintenso. Ŝajne la aŭtoro volas surpaperigi ion rapide, por ke la vento de forgeso ne forportu tion, kio Venecio estis kaj kio faris ĝin unika: la ĉiutaga vivo de la unuopuloj, ne ja de la doĝoj; la peno de la ŝipanoj, ne ja la brilo de la admiraloj, la senkverela kaj harmonia kunvivo de multaj etnoj, kiuj ĉiuj trovis en Venecio sian hejmon, sian deponejon, sian panodonan komercon, sian prosperon. Kaj harmonie kunvivis multaj lingvoj, multaj monsistemoj, kvankam la Venecia dukato, kun ora titro senŝanĝe stabila dum kvar jarcentoj, estis la monunuo universale akceptata de la tuta centra-orienta Mediteraneo. Patinon de pasinteco aldonas ankaŭ la multaj malnovaj kaj raraj planoj kaj desegnoj de Venecio, kiuj ornamas la ĉapitrodividajn paĝojn. Interkulturon peras la cito de multaj etnolingvaj vortoj el la itala, turka, kroata, hispana, dalmatia dialekto ktp.

Perfekte kongruas kun la verko la antaŭparolo de Renato Corsetti, kiu vidas en la sereneco de la iama venecia vivo la plenan respekton de diverskultureco kaj de la “nefordoneblaj rajtoj de ĉiuj membroj de la homara familio”; tiu respekto nun ne estas plu, kaj oni devas strebi al ĝia reakiro.

Alia samaŭtora libro estas Mediteranea breviero. La titolo ĉekomence dubigas, ĉu temas, laŭ la NPIV-difinoj pri “latina preĝlibro por katolikaj pastroj”, aŭ pri “konstante kaj volonte relegata libro”; jam ĉe la unua paĝo evidentas ke temas pri la dua signifo. La libro konsistas el tri partoj, fikcie disigitaj kvazaŭ malsamaj, sed ili konsistigas kontinuon: samas la stilo rakonta, samas la gusto privorta, samas la respekto al diverseco.

La unua parto, Breviero, temas pri longa ekskurso de unu bordo al la alia de Mediteraneo, renkonte al popoloj kaj kutimoj, al havenoj kaj urboj.

La dua parto, Mapoj, prezentas grandan nombron de vidperspektivoj: vidas la maron ne nur ni, do ni atentu ankaŭ, kiel vidas ĝin la aliaj. La kolekto de antikvaj mapoj estas ege interesa, kaj kutime ne prezentata kune en unu verko.

La tria parto, Glosaro, estas, se tiel diri, la plej amuza. Ĝuste diverseco de vortoj kaj de kutimoj amuzas la aŭtoron: la fono estas la maro, la havenoj, la surmaraj trafikiloj, la surmaraj trafikantoj, la submaraj vivuloj, la apudmara flaŭro, la ĉemaraj popoloj, la maraj bordoj, do entute fono homogena, kie maro estas vidata, aŭdata, spirata, priparolata de ĉiuj protagonistoj. Sed la vortoj estas tute malsamaj, unu popolo evidentigas unu econ, alia alian: “la maro estas absoluta, kaj ĝiaj nomoj — relativaj”. Ĉi tiu parto estas longa ekskurso ne en la diversaj lokoj, kiel la unua parto, sed en la diversaj nomoj de la marrilataj objektoj, kun abundaj historiaj citaĵoj, kun referencoj al tekstoj kaj aŭtoroj malmulte konataj. Tiel sub la leĝera masko de rakontoj sin kaŝas veraj leksikografiaj lekcioj: trovas ĉi tie sian historion nomoj de lokoj, de bestoj, de aĵoj, de metioj, de plantoj; paragrafoj malofte pli ol dupaĝaj, ĉiu kun specifa subtemo, sed ĉiam traktataj kun humuro kaj, ĉu dirinde? kun ioma melankolio. La aŭtoro estas ankaŭ (li diras: ĉefe) defendanto de la homaj rajtoj, aparte atenta pri la evoluo de la politika situacio en la balkanaj landoj, kiun li pritraktas en pluraj libroj. Bedaŭrinde la ora epoko en kiu Mediteraneo estis konko de paca kunesto, se iam ĝi estis entute, formortis, kaj tiun bedaŭron oni sentas en liaj paĝoj.

Entute, ambaŭ verkoj ege legindas: oni multon lernas pri historio per historioj, oni ekemas ami Venecion kaj Mediteraneon, oni amuziĝas per la ĉarmo de la rakontado. Laste, sed ne plej malgrave, la lingvaĵo de la traduko de Tomasz Chmielik el la kroata estas glata kaj facila, kvankam neniam ŝablona aŭ banala, ĝuebla kaj por ĵusaj komencantoj kaj por spertaj literaturistoj.

Carlo Minnaja

Grava pro malofteco

Ĉu vi konas Blaise Cendrars? Manuel de Seabra. Vieno: IEM, 2007. 86 p. 23cm. ISBN 3010000332. Prezo: € 12,30

En la Esperanta romanarto superregas kelkaj kategorioj. En fruaj epokoj ofte temis pri verkoj ideaj aŭ idealismaj en iom eksmoda stilo. En la lastaj jardekoj krimromanoj, ofte sen tre altaj pretendoj literaturaj, okupis ampleksan parton.

Inter la relative malgranda parto, kiu ambicias iom pli, dominas tradicia rakonta stilo. Eĉ kiam la lingvo estas eksperimenta, la strukturo kaj verka tekniko ĝenerale restas pli klasika. Kaj malofte oni trovas realisman rilaton al nia moderna socia kunteksto.

La tria Esperanta romano de Manuel de Seabra estas alia. Ĝia temo tuŝas politikon de ĵusa epoko — la militadon de portugaloj en Angolo kaj la vivon de junaj homoj en malfruaj jaroj de faŝismo. Pri juna viro en tiu ĉi kunteksto verkas de Seabra per tekniko mozaike modernisma, kie alternas kaj fojfoje miksiĝas scenoj el diversaj lokoj kaj tempoj. La aŭtoro fidas je granda kapablo kaj preteco ĉe la leganto por mem interpreti la rilatojn kaj imagi la subtekston. Ĝuste tia fido maloftas ĉe aliaj Esperantaj verkistoj.

En la kadra rakontofadeno Konrado, la protagonisto, kuŝas atendante malrapidan morton post dismembriĝo pro eksplodinta mino sur la Angola savano. Tiu fadeno tamen estas nur eta parto de la verko. En ĝin plektiĝas du ĉefaj fadenoj: ĉiutagaj travivaĵoj de la portugalaj soldatoj en la Angola milito, kaj amafero de Konrado dum liaj studentaj jaroj. Ambaŭ estas bone scenigitaj. La unuan oni sekvas sen gravaj problemoj spertante la angoron kaj fremdecon de la soldatoj. En la dua aperas multaj dialogoj inter Konrado kaj Nelly, filino de riĉa patro. Tiuj interparoloj estas tre elvokivaj sed ankaŭ enigmaj. Mia imagpovo ofte ne sufiĉas por vere kompreni, kion pensas la duopo sub tiuj fragmentaj replikoj. Jen kaj jen eĉ nebulas, kiu diras kion. Tamen mi preferas ĉi tian dialogon ol platan interŝanĝon de informoj, kie ĉio eksplicitas.

“Estas bone dormi kun iu, kiun oni amas reale.”
“Kun problemoj?”
“Vi maltrafis la trajnon.”
“Nur la Mezepokon.”
“Kaj oni daŭre ŝajnigas, ke ni estas homidoj.”

Kvankam la partoj kie prezentiĝas tiu amafero vere plaĉas al mi, tamen mi ne sukcesas formi tre vivan imagon pri Nelly, la amatino. Male, la mio Konrado iom post iom ekhavas pli klaran konturon. Li estas malriĉa intelektulo, ne tre iniciatema, kiu amas Blaise Cendrars. Libro de tiu svis-franca poeto, perdita sur la savano, iĝas elirpunkto de originala kaj interesa rakonto pri interŝanĝado de libroj kun nekonata angola gerilano.

Ne eblas legi ĉi-teman romanon sen pensi pri verkoj de António Lobo Antunes, precipe Os cus de Judas. Oni tie ja retrovas kelkajn komunajn ingrediencojn, tamen ne tre simile traktitajn.

Ĉu vi konas Blaise Cendrars? ne estas tre ampleksa kaj tamen enhavas relative multon. Eble iuj eroj povus prefere forfali por lasi spacon al plia profundiĝo de aliaj. Ekzemple aperas kelkaj paĝoj iel proze poeziaj, kiuj konsistas ĉefe el aero. Tamen sume mi trovas la verkon grava, ĉefe pro la malofteco de kompareblaj provoj en Esperanto. Ĝi estas romano kiu postulas ion de sia leganto, sed kiu rekompencas tiun, kiu pretas legi aktive.

Sten Johansson

Verko bona, informa kaj pensiga

Esperanto — Terminologie und Terminologiearbeit. Wera Blanke. New York: Mondial, 2008. 153p. 22cm. ISBN 9781595690777. Prezo: € 15,00

Kun Wera Blanke mi konatiĝis antaŭ pli ol tridek jaroj en unu el la interlingvistikaj seminarioj en ĉevistula konferencejo apud Varsovio. Mi ĵus estis eklaborinta en industria esplorprojekto, kie oni inter multo alia kun altaj kostoj profesie laboris pri terminologio por uzo en perkomputila tradukado. Dum la tagmanĝa konversacio mi demandis al Wera, kio en terminologio estas tiel fascina, ke indas tute senpage dediĉi al ĝi sian tutan libertempon. Ŝiaj okuloj ekbrilis kaj mi ne bezonis plu ion diri dum tiu manĝo.

Kio do estas tiu terminologio? Ĝi estas klopodo de praktikuloj aktive stiri, kie la teoriuloj deziras pasive observi. Tiu stiremo estas io profunde Esperanta. Ni memoru: Fine de la 19-a jarcento la eŭropa lingvistiko forlasis la ĝistiaman lernejecan, stiran kaj preskriban sintenon al sia objekto, la homa lingvo, kaj sin turnis al observa, analiza kaj priskriba aliro. La lanĉo de planlingvoj do rekte kontraŭis tiun spiriton. Zamenhof kaj liaj kolegoj agadis por akceptigi la ideon ke ja eblas kaj ja utilas per aktiva, intenca kaj laŭplana laboro krei pli bonan lingvon.

Zamenhof tamen tre bone konsciis ke multe pli facilas stiri la lingvon, dum la aŭtoro estas la sola persono kiu ĝin konas, kaj ke multe malpli facilas stiri lingvon jam uzatan de multaj homoj. Malsamkiel ekzemple Schleyer, Zamenhof post la lanĉo de Esperanto multfoje emfazis ke stiras ne li, sed “la uzo”.

Terminologio estas klopodo tamen stiri lingvojn jam vaste kaj longe uzatajn. Stiri ilin en sfero de neĉiutaga uzo, kie stiro estas bezonata kaj akceptata. La terminologio estiĝis en la unua duono de la 20-a jarcento. Ĝi ne celas krei novan, pli bonan lingvon, sed ĝi volas igi la jaman lingvon pli bona. Ĝi strebas per aktiva, intenca kaj laŭplana laboro difini fakajn konceptojn, aranĝi la konceptojn en sistemoj kaj doni al la konceptoj vortojn en la diversaj lingvoj.

La berlinano Wera Blanke, pro kies sepdekkvinjariĝo en 2008 mi elkore gratulas, de jardekoj fervore agadas por terminologio. Ŝia ĵusa libro spiras fascinon pri la koncepta pliesprimivigo de la lingvo kune kun senlaca strebo dokumenti kaj montri la impulsan konekton inter la plana kreado de lingvoj kaj la plana evoluigo de la terminprovizo. Ŝia libro enhavas ses artikolojn, kvar en la germana kaj du en la angla. Ĉiuj aperis pli frue, sed jen la volumo prezentas ilin al ni en formo kolektita kaj facile alirebla.

Ne estas hazardo, tion multfacete montras la artikolaro, ke du el la plej centraj aktivuloj de la estiĝanta terminologia scienco kaj de la ekestanta terminografia praktiko estis esperantistoj. Ja ilin inspiris la lingvoplanada stiremo pruntita el Esperanto. Temas pri Eugen Wüster, aŭstra inĝeniero kaj industriulo, kiu fondis la terminologian sciencon. Temas same pri Ernest Drezen, sovetia inĝeniero el Latvio, industriulo kaj partia kaj Esperanto-movada aktivulo. Wüster kaj Drezen ĉerpis el sia industria sperto pri la bezono kaj utilo de teknika normigo kaj konstatis la paralelan neceson de normigita faka lingvaĵo. Kiel agemaj homoj, ili ne nur pledis ke io estu farata — sed faris. Wüster kaj Drezen forte engaĝiĝis en la fondado kaj funkciigo de industriaj kaj ŝtataj normkomisionoj kaj enkondukis en ties laboron la ideon okupiĝi ne nur pri la teknikaj produktoj mem, sed ankaŭ kaj ne malpli grave pri la faka lingvaĵo.

Krom la agado de Esperante inspiritaj aktivuloj en la etnolingva terminologio Wera Blanke en sia nova libro ankaŭ priskribas la vastan kaj multcentran terminologian kaj terminografian laboron ene de la Esperanta lingvokomunumo mem. Antaŭ ĉiuj menciindas la Terminologia Esperanto-Centro, por kies starigo Wera Blanke mem tre agadis, sed ankaŭ la iniciatoj de aliaj aktivuloj kiel Slipara Vortaro kaj Pekoteko de Rüdiger Eichholz.

La ĝenerala ideo, kiu konektas la artikolojn de Wera Blanke en kaj ekster ĉi tiu libro, estas io, per kio ŝi mem resumas la laboron de alia aktivulo: La strebo evoluigi fakan lingvaĵon per libera diskuto inter ĉiuj interesitoj. Tio estas la esenca metodo de terminologio. Ne eblas stiri sen atingi konsenton. Do terminologio estas ekvilibrado inter aŭtoritato kaj libereco.

Bona, informa kaj pensiga verko. Kaj, se vi parolas la germanan kaj la anglan, aĉetu, studu, inspiriĝu, pluportu.

Klaus Schubert

Sukcesa rekreo

Hodler en Mostar. Spomenka Štimec. Pisa: Edistudio, 2006. 105 p. 21cm. ISBN 9788870360738. Prezo: € 16,50

Jam de pluraj jaroj mi apenaŭ legas (kaj verkas) fikcian prozon, do ankaŭ ne pli fruajn romanojn de la kroata aŭtorino Spomenka Štimec, kiel Tilla (2002). Jen do mi eklegas la 100-paĝan Hodler en Mostar, de 2006. Pri kiu Hodler temas? Ĉu pri Hector Hodler, la juna sviso kunfondinta UEA? Ne pri li, sed pri lia patro, la fama svisa pentristo Ferdinand Hodler, pri kiu (konfesinde) mi neniom sciis ĝis la apero de tiu ĉi libro. Fakte, pli ol pri la patro, temas pri lia franca modelino kaj ama(n)tino, Jeanne Charles, kaj pri aliaj homoj en la vivo de ambaŭ. Oni povus diri, ke en ĉi rakonto ekanta en 1901 neniu rolulo absolute superelstaras aŭ ĉefrolas, ili ĉiuj estas diversgravaj fadenoj en la vefto de la romano.

Kaj pri kiu Mostaro* temas? Ĉu pri tiu atakita kaj bombita en 1992? Nu, ne unuavice pri tiu, sed ankaŭ. Ĉar la varpon de Hodler en Mostar konsistigas scenoj kaj eventoj en diversaj tempoj kaj urboj, en Eŭropo kaj Ameriko, de Ĝenevo kaj Berno ĝis Mostaro; ankaŭ la du mondmilitoj, la fulma sinsekvo de novaj inventoj (kiel radio*, fridujo, aŭtoj, Jugoslavio), la islama kulturo en Hercegovino aŭ, pretere kaj preskaŭ akcesore, la lingvo Esperanto mem per la figuro de “nia” Hodler, la juna Hector.

* Mostaro = ĉefurbo de Hercegovino
* radio = radiofonio, radiotelefonio

Štimec uzas en ĉi romano stilon simplan kaj klaran. Mi riproĉus nur la uzon de “stud(aĵ)o” (10-foje sur p. 12) anst. “etudo” (p. 100); misuzon de “po” (p. 17: “pagi ses kronojn *po biciklo” anst. “po ses kronojn por biciklo”); transitivan “evolui” anst. “evoluigi” (p. 32, 88); la vorton “mentaleco” anst. “pensokadro, mens-aranĝo” (p. 33; kion signifu “*mentala”?); “vesti” anst. “porti, surmeti, surhavi” (p. 43); “pipo” anst. “tubo” aŭ “pipeto” (p. 54); “*numizmatikisto” anst. “numismato” (p. 104); kaj ĉu eble “modlilo” (p. 81) estu “muldilo”? Krome, jen demandoj por vortaristoj: Ĉu viroj uzas “ŝalon” (p. 22)? Ĉu olepentraĵon (laŭ NPIV oleopentron) oni povas nomi “oleaĵo”? Kio estas “ripo de ponto” (p. 83)? Ĉu turtoj povas ĉirpi (p. 94)? Oni notu ankaŭ “necesabo” (p. 76; mi mem preferas diri “neprujo”) kaj “boema” (p. 88), anst. la konfuza “bohem(i)(ec)a”.

Tio estas tamen nur detaletoj en lingvaĵo ĝenerale flua kaj natura, des pli en la tre viglaj kaj versimilaj dialogoj. Kiugrade ili respegulas la efektivajn konversojn de la roluloj, tio nun ne gravas; gravas nur, ke Štimec sukcesas krei aŭ rekrei la vortojn kaj la homojn kredeble vivaj antaŭ la okuloj de la leganto.

Hodler en Mostar prezentas rapidan, nerektan enkondukon ne nur en la vivon kaj verkaron de koninda pentristo, sed ankaŭ en periodon de la monda historio, konkrete de Eŭropo, kaj eĉ de la historio de Esperanto. La romano de Štimec parolas al ni ne fakiste pri tiu aŭ alia pentraĵo, sed pri vivo kaj morto, pri la ĉiostompa tempopaso.

Fine, la noto sur p. 4 kaj la Postparolo, sobre parolanta pri militoj (specife pri tiu de 1992), kvazaŭ petas la leganton helpi retrovi du ŝtelitajn pentraĵojn de Hodler, inter ili la memportreton kiu rezolute ilustras la kovrilon.

Jorge Camacho

Zamenhof-Tago

La lastan Zamenhof-tagon festis esperantistoj en Brazilo, Ĉinio, Hispanio, Germanio, Hispanio, Hungario, Irano, Japanio, Pollando, Usono, Tajvano, Vjetnamio — kaj certe ankaŭ en aliaj lokoj de nia vasta Esperantujo. Jen raportetoj pri kelkaj el ili.

Bjalistoko

En Bjalistoko, la urbo de la 94-a UK, okazis de la 12-a ĝis la 15-a de decembro 2008 la 9-aj Bjalistokaj Tagoj de Zamenhof. Kadre de la aranĝo kunsidis ankaŭ la kompleta 20-membra LKK de la Bjalistoka UK.

La solenaĵoj komenciĝis vendrede vespere per arta prezento de junaj artistoj el la Bjalistoka Muzik-Lernejo. Sabate en la Urba Biblioteko prelegis P. Wierzbowski, T. Chmielik kaj R. Dobrzyński kaj posttagmeze okazis renkontiĝo ĉe la monumento de L.L. Zamenhof. Ĉe la monumento lasis kronflorojn nome de la urba estraro la vicurbestro de Bjalistoko kaj samtempe prezidanto de LKK de la 94-a UK Aleksander Sosna. Oni vizitis la domon kun murpentraĵoj de Zamenhof, Ŝapiro kaj aliaj bjalistokaj esperantistoj. Post la Sankta Meso en Esperanto okazis renkontiĝo en la kafejo Fama, kie la organizantoj regalis la gastojn per granda torto okaze de la 149-a naskiĝdatreveno de Ludoviko Zamenhof (sur la suba foto). La vesperon agrabligis belegaj artaj prezentadoj de infanaj ensembloj. Dimanĉe okazis ekskurso tra la bjalistoka ĉirkaŭaĵo, i.a. al la fama sanktejo Różanystok. Lunde okazis eksterordinara festo, dum kiu la elementa lernejo n-ro 51 en Bjalistoko ricevis la nomon “Ludoviko Zamenhof”. La 9-ajn Bjalistokajn tagojn de Zamenhof gvidis la prezidantino de Bjalistoka Esperanto-Societo Elizabeta Karczewska kaj bonvolaj helpantoj, anoj de la societo.

Raportis kaj fotis: Andrzej Sochacki

[FORIGITA!: bildo]

Antaŭ la domo kun murpentraĵoj de Zamenhof, Ŝapiro kaj aliaj bjalistokaj esperantistoj.

Dublino

La 13-an de decembro, por (iomete frue) celebri la Zamenhof-tagon, “sabata rondo” de la Esperanto-Asocio de Irlando vizitis la nacian muzeon ĉe la iama Kazerno Collins. La membroj kune tagmanĝis en bona restoracio ĉe la muzeo, antaŭ ol rigardi la nuntempe ekspoziciatan kolekton de Albert Bender (1866-1941), kiu naskiĝis en Dublino, kiel filo de la Rabeno Bender. Lia riĉega kolekto konsistas el orientaĵoj. Samtage RTE, la nacia radio-stacio, dissendis kadre de la programo “Spektro” intervjuon pri Esperanto kun Zbyszek Zalinski kaj Garbhan MacAoidh.

Garbhan MacAoidh
Rio-de-Ĵanejro

Dimanĉe la 21-an de decembro en la aŭditorio de la Biblioteko Machado de Assis, kvartalo Botafogo, Rio-de-Ĵanejro, okazis Zamenhofa festo. Ĝi efektiviĝis kadre de la V-a Esperanto-Forumo de Botafoga Esperanto-Nukleo kaj de la II-a Esperantista Renkonto de la Sudkvartaloj de Rio. Kvindeko da esperantistoj sekvis la programon, kiu konsistis el solena malfermo fare de Sueli Santos, prelego de Sylla Chaves pri “Esperanto kaj publikaj rilatoj” kaj forumo pri la temo “Esperanto kaj frateco”. Al la arta programo kontribuis la kantistinoj Neide Barros Rêgo kaj Dirce Sales, deklamis Geny Sardenberg. La evento finiĝis per komuna kantado de la Esperanta himno.

Vendrede la 19-an de decembro kvindeko da homoj kunvenis en la sidejo de Kultura Kooperativo de Esperantistoj por sekvi la jam tradician Zamenhofan feston. Salutparolis la prezidanto de KKE, Givanildo Ramos Costa. Sekvis koncerto de la kantistino Neide Barros Rêgo. La festo finiĝis per transdono de kristnaskaj donacoj al “nekonata amiko” kaj bongusta lunĉo.

Aloísio Sartorato

La 10-a Tago de la Gepatra Lingvo

De kelkaj jaroj februaro fariĝis en nia E-lingva komunumo monato laborsprona laŭ la aferkerna kaj la informa vidpunktoj.

La 10-an fojon en la jaro 2009, la 21-an de februaro, oni solenas la Internacian Tagon de la Gepatra Lingvo laŭ la proklamo de Unesko. Esperantistoj en la tuta mondo ĉiam pli aktive utiligas ĝin por atentigi pri la neceso protekti la lingvan heredaĵon de la mondo, havante viglan konscion, ke la lingva riĉo estas reale minacata. Tiucele ĉiam pli kuraĝe oni diversloke organizas kaj partoprenas, ĉiam pli ofte oni kunorganizas kaj kunpartoprenas porokazajn eventojn en kaj ekster siaj kluboj, societoj, grupoj.

Tiaj eventoj estas okazo komune enpensiĝi pri la ŝanĝiĝanta mondo, en kiu la procezoj de la tutmondiĝo signife influas la situacion de la gepatraj lingvoj, multkaze endanĝerigante ilin. Tio okazas ĉiam, kiam ekzemple oni forprenas de la infanoj la rajton edukiĝi en la gepatra lingvo, kiam oni forprenas en miksitaj familioj la rajton uzi la denaskan lingvon de unu el la gepatroj, kiam oni trudas la lernadon de fremda lingvo de la plej fruaj vivojaroj, ofte jam infanvarteje.

Ĉi-jare mi aparte rekomendas dum niaj kunvenoj preni en konsideron la starpunkton de UEA pri la lernado de fremdaj lingvoj, prezentitan laŭ invito de la Homrajta Konsilio de UN en Ĝenevo. En ĝi UEA apogas la lernadon de du, tri aŭ kvar lingvoj laŭ certaj cirkonstancoj. Unue la gepatran lingvon, sekve la regionan, se ĝi estas alia ol la unua, laŭvice la nacian lingvon, se ĝi diferencas de la du unuaj. Fine UEA apogas la lernadon de Esperanto, kiel internacian lingvon apartenantan al neniu nacio.

Ĉi-jare preskaŭ tuj post la Tago de la Gepatra Lingvo ni komencas nian tradician Semajnon de Internacia Amikeco. Ĉiam pli ofte ĝi ne limiĝas al la perado de salutoj inter la geesperantistoj. Konforme al la firmiĝanta tradicio organizi tiuokaze iun eventon, per kiu ni alparolas nian medion, en kiu ni lernas, studas aŭ laboras, ni povas fari tion reference al la temo de nia Jubilea UK en Bjalistoko “Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ. Tiel ni povos kontribui al disvastigo de la ideoj de la kreinto de Esperanto, d-ro L.L. Zamenhof. Tiuj ideoj daŭre aktualas, tiujn ideojn daŭre bezonas la mondo.

Dezirante al ĉiuj sukcesan aranĝon de tiaj porokazaj eventoj mi petas ne forgesi pri sendotaj raportoj, kiujn ni uzos por reciproke informi unuj la aliajn pri niaj aktivadoj, ankaŭ por riĉigi nin reciproke per ideoj utiligotaj en niaj pliaj aktivadoj.

Barbara Pietrzak

Forumo

Kaj tiuj kiuj arde deziras esti membroj

En pli fruaj numeroj de tiu ĉi revuo aperis artikoloj pri paperaj tigroj, retaj leonoj, senpaga “membreco” kaj similaj ideoj por pligrandigi nian laborkapaciton, finance kaj persone.

Individuaj membroj, paperaj tigroj kaj retaj leonoj

Jarfine mi sendis mesaĝon al ĉiuj individuaj membroj de UEA, kies retadreson ni havas (3 457). El tio ni povas konkludi ke iom pli ol 60% de nia tuta membraro havas retaliron.

Ekde tiu ĉi momento ni do ankoraŭ ne povas starigi la demandon: ĉu daŭre sendi en papera formo la revuon kaj la Jarlibron aŭ transiri al nur reta dissendo.

La ĉefa avantaĝo por la Movado estus, ke pli da mono restus disponebla por la diversaj agadoj, ĉar oni ŝparus preskostojn kaj sendokostojn.

Malavantaĝo por la membroj estus, ke ili ne plu povus legi la revuon, aŭ konsulti la Jarlibron sen komputilo apude. Kaj kvankam ŝajne multaj havas retaliron, tio ne signifas, ke ili havas komputilon ĉe si hejme. Aŭ ke ili povus libere kaj sen aldona kosto aliri komputilon.

Individuaj membroj, kiuj jam ne plu deziras ricevi la revuon kaj Jarlibron en papera formo, povas informi pri tio la Centran Oficejon, kiu ekde tiam blokos la sendon.

Ĉu estonte transiri al nur retaj membroj

Kaj presado kaj dissendado de grandaj kvantoj estas malpli kosta por ekzemplero ol presado kaj dissendado de malgranda kvanto da revuoj kaj Jarlibroj.

Do nur kiam nia individua membraro opinios, ke papera sendo de la revuo kaj Jarlibro ne plu necesas, tiam pli da mono restos disponebla por la disvastigo de Esperanto internaciskale.

Tial la Estraro volonte aŭdos la opinion de niaj membroj pri tio, ĉu papere, ĉu rete.

Aligitaj retaj membroj

Ankaŭ la aligitaj membroj de UEA estas gravaj por la laboroj. Se landaj asocioj povus disponigi iliajn retadresojn, ni povus pli rapide atingi ilin por peti (retan) kunlaboron ekzemple ĉe la lastatempa kampanjo por la propono pri instruado de Esperanto en Usono aŭ ion alian. Tiam nia potenciala laborforto neimageble pligrandiĝus. Kaj al ili same kiel al ne-membroj kies retadreson ni havas, eblus sendi retan novaĵleteron kelkfoje jare, sen aldonaj kostoj.

Kaj tiuj kiuj arde deziras esti membroj

En la movado estas multaj (junaj) esperantistoj kiuj arde dezirus esti membroj de UEA. Ĉar esti membro de UEA ne signifas nur ricevi la revuon kaj Jarlibron kaj informiĝi pri tio kion aliaj faras, sed esti membro de UEA signifas esti monde ligita kun tiuj samideanoj kiuj laboras por la disvastigo de Esperanto, povi fariĝi delegito aŭ fakdelegito, tiel proponante al aliaj sian helpon pri specifaj aferoj, aŭ povi fariĝi komisiito, komitatano aŭ estrarano, kaj tiel kunstiri la Movadon.

Mia aludo en la unua frazo celas ĝuste tiujn esperantistojn kiuj arde deziras ligiĝi al nia internacia rondo, kiuj arde deziras kunlabori kiel (fak)delegitoj kaj kiuj eventuale povas fariĝi kunstirantoj estonte.

Sed, tiuj esperantistoj loĝas en landoj kie la vivkondiĉoj ne permesas al ili pagi la kotizon por nia internacia rondo, kie tamen la movado kreskas malgraŭ iliaj financaj malebloj. Ili estos i.a. la nova generacio, kiu traboros la monton granitan.

En la lastaj jaroj, Fondaĵo Canuto, Institucio Hodler kaj Fondaĵo Azio povis pagi la kotizon por ĉirkaŭ 750 nepagipovaj membroj. Bedaŭrinde ne eblas pagi la kotizon por ĉiuj, kiuj ne nur dezirus esti membroj, sed kiuj ankaŭ povas kaj volas internacie ludi sian rolon. Ekzemple en la nuna estraro José Antonio Vergara komencis sian UEA-karieron kiel “kanutano”. Tial mi alvokas vin ĉiujn konsideri, se eble, finance subteni la nepagipovajn esperantistojn. Eblas fari tion rekte, kiel miaj gepatroj, kiuj ĉiujare donace pagas la kotizon de sia malnova korespondantino, aŭ eblas fari donacon al Fondaĵo Canuto.

En jarfina retmesaĝo al la dumvivaj membroj mi jam petis ilin konsideri la subtenon al Fondaĵo Canuto. Ĝis la mezo de januaro alvenis por tio promesoj ĝis ĉ. 4 000 eŭroj. En la venontaj monatoj ni tenos vin ĝisdataj pri la evoluo de tiu ĉi kampanjo.

Loes Demmendaal

Ĉu ekzistas la ĉina lingvo?

Onidire la plej parolata lingvo de la mondo estas la ĉina kaj homoj en la tuta mondo pro tio lernas la ĉinan lingvon. Sed, ĉu vere temas pri la ĉina lingvo, la lingvo de ĉiuj ĉinoj? Fakte jes — kaj ne.

Kiam mi alvenis antaŭ unu jaro al Ĉinio por instrui la hispanan lingvon kaj Esperanton, mi konstatis ke homoj tie parolas malsamajn lingvojn, tute ne komprenatajn inter loĝantoj de diversaj regionoj, eĉ ene de la sama provinco, kaj eĉ homoj de apudaj urboj ofte havas tute malsimilajn lingvojn. Mi scivolemis pri tiu fenomeno kaj demandis, serĉis, esploris.

Iom post iom mi komprenis ke en Ĉinio ekzistas tute ne imagebla lingva mozaiko, lingva kaj kultura trezoro.

Jen kelkaj faktoj: En Ĉinio kunvivas 56 etnoj aŭ nacioj, multaj el ili kun propraj lingvoj, propraj skribmanieroj. Sed ene de tiuj lingvoj ekzistas amaso de t.n. “dialektoj”, plej ofte veraj apartaj lingvoj. Miaj gelernantoj, ekzemple, el diversaj provincoj, parolas dialektojn tute ne komprenatajn de aliaj samklasanoj, eĉ unu vorton ili ne povas kompreni.

La plej granda el tiuj nacioj estas la popolo hano kun la hana lingvo (hanyu). Kiam ni pensas pri ĉinoj, vere ni pensas pri hanoj. Tiu nomo devenas el la dinastio Han (202 a.K.-220 p.K.). Tiu popolo konsistigas 91% de la tuta ĉina loĝantaro. Ili distingiĝas disde la aliaj popoloj, kiuj parolas “etnajn lingvojn”, kun pli-malpli 150 variantoj, kiel la rusa, korea, mongola, tibeta, ujgura, kazaĥa ktp.

Kun la paso de la tempo kreiĝis unika sistemo por la ĉina skribado. Formiĝis tradicio kiu konsideras la ok plej parolatajn variaĵojn kiel “dialektojn”. Sed ili estas tiom malsimilaj kiel eŭropaj lingvoj el malsamaj lingvaj familioj. La dialektoj de la sudo estas multe pli malsimilaj al la plej granda grupo, la mandarena. La kvanto de dialektoj ne estas tute klara.

Ene de la han-dialektoj oni povus mencii ĉefe la jenajn:

Kantona dialekto (guantong hua). Parolata ĉefe en la sudo, plej multe en Kantono, sudo de Guangxi, Makao, Honkongo (entute ĉirkaŭ 46 milionoj da parolantoj).

Gana. Parolata en Jiangxi kaj sudoriente en la provinco Hebei (21 milionoj).

Hakka. Ankaŭ parolata en la sudo, nordoriente de Kantono, Fujian kaj en parto de Tajvano (26 milionoj).

Mandarena. Tre vaste parolata en regionoj nordaj, centraj kaj okcidentaj (720 milionoj). Ĝi estas la lingvo de Pekino, Nankino ktp. Ĝi konsistigas la bazon de la norma moderna ĉina lingvo, konata kiel “ĉina lingvo”, putong hua, aŭ hanyu.

Norda Mino. Parolata ĉe la nordo de la provinco Fujian (10 milionoj).

Suda Mino. Parolata sudoriente, ĉefe en partoj de Zhejiang, Fujian, insulo Hainan (ankaŭ nomata Hainanhua) kaj Tajvano (26 milionoj).

Wu. Parolata en partoj de Anhui, Zhejiang kaj Jiangsu (36 milionoj).

Ankaŭ en parto de Malajzio estas parolata la ĉina lingvo, simila al la lingvo de Kantono.

Sed tio estas nur simpla priskribo pri la lingva situacio en Ĉinio. Ekzistas amaso da aliaj dialektoj. Wuhan hua, Shanghai Hua, Fuzhou hua, Shantou hua, ktp. Multaj estas parolataj nur en unu urbo, kaj eĉ en la urbo Kantono, kie nun mi troviĝas, ekzistas en kelkaj partoj de la urbo kaj ĉirkaŭaĵoj malsamaj dialektoj.

Kiamaniere ĉinoj solvas tiun komplikan lingvan situacion? Diversmaniere. Ĝenerale ĉiuj ĉinoj parolas sian lokan lingvon aŭ dialekton. Sed krome ĉiuj parolas la putonghua-n kun aliaj ĉinoj kiuj havas malsaman gepatran lingvon. En bazaj lernejoj la instruado okazas en la propra lingvo aŭ dialekto. Ekde la mezlernejo la instruado okazas nur en la putonghua.

Alia estas la skriba lingvo. Dum tempopaso formiĝis unusola ĉina skriba lingvo. Tamen, post la ŝanĝoj dum la 20-a jarcento, ekzistas du skribmanieroj, la oficiala ĉina, kaj la malnova, ankoraŭ uzata ĉefe en Honkongo kaj Tajvano, sed facile komprenebla por ĉiuj. Ĉiuj ĉinaj ĵurnaloj estas en la oficiala ĉina lingvo. Televido ĝenerale uzas la putonghua-n (ne en Hongkongo).

Ni povus diri ke la putonghua estas la Esperanto de la ĉinoj. Ĉiuj parolas sian gepatran lingvon, kaj inter parolantoj de malsamaj lingvoj aŭ dialektoj oni parolas la putonghua-n.

Antaŭ nelonge, dum vizito al fabriko, la nuna Prezidanto de Ĉinio, s-ro Hu Jintao, diris al la laboristoj: “Ĉiuj ĉinoj devas bone koni la putonghuan por paroli kun aliaj ĉinoj, kaj Esperanton por paroli kun homoj el aliaj landoj”.

Ĝenerale ĉinoj ne diras “Esperanto”, ĉar ĝi estas vorto por ili malfacile prononcebla. Ili diras “shi jie yu” (monda lingvo). Konklude: ĉu la ĉina lingvo ekzistas? Mem decidu.

Augusto Casquero

[FORIGITA!: bildo]

Augusto Casquero inter ĉinaj belulinoj.

Du novaĵoj el la Esperanto-urbo

La 15-an de decembro 2008 okazis inaŭguro de tri novaj grandformataj esperantlingvaj informtabuloj ĉe la kajoj de la stacidomo en Herzberg.

La unikan eventon partoprenis la fervoja ĉefo Detlev Krusche, la urbestro Gerhard Walter, la GEFA-prezidanto Achim Meinel, BSW-reprezentantoj, ĵurnalistoj kaj E-geamikoj el Herzberg. La fervoja ĉefo ĝojis, ke Herzberg nun estas la oficiala Esperanto-urbo.

Jam antaŭ pli ol 30 jaroj li aŭdis, ke homoj en Herzberg praktikas Esperanton sub gvido de la tiutempa stacidomestro kaj mondfama esperantisto Joachim Giessner. G. Walter kaj D. Krusche emfazis la unikan varbefikon kaj por la stacidomo kaj por la urbo kaj por la lingvo Esperanto.

Germanlingvan tekston pri la evento kun la foto vi povas trovi sur la hejmpaĝo de la urbo Herzberg am Harz: Herzberg — la Esperanto-urbo sub: Aktuelles (aktualaĵoj).

Infanoj de la baza Nikolaus-lernejo en Herzberg, kiu partoprenas en Comenius-projekto kun la lernejoj en Bar Hill, Britio, kaj Miskolc, Hungario, sendas novjarajn bondezirojn al la legantoj de nia revuo. La Esperanto-kurson gvidas Otto Kern kaj Helga Mädrich. Zsofia Kóródy filmis la salutadon. La filmeton “Bondeziroj de infanoj” vi trovos sur la hejmpaĝo: www.esperanto-urbo.de.

P. Zilvar, H. Mantz, H. Schicke kaj Zs. Kóródy

[FORIGITA!: bildo]

Ĉiutage ĉ. 2 000 pasaĝeroj povas vidi la novajn ŝildojn.

Statistiko de la UK

Bjalistoka UK superis la unuan milon

Kiel atendite, la nombro de aliĝintoj al la 94-a Universala Kongreso en Bjalistoko (25 julio — 1 aŭgusto 2009) superis la unuan milon jam dum la unua kotizperiodo, kiu daŭris ĝis la fino de decembro.

Francion, kiu ofte liveras al UK-oj eĉ pli da kongresanoj ol la gastiganta lando. Ĝis la mezo de januaro estis registritaj 209 kongresanoj el Pollando kaj el Francio 178. Kun pli ol cent aliĝintoj reprezentiĝas ankaŭ Germanio (107) kaj Japanio (104). Inter la 12 plej multnombraj landoj estas krome Nederlando (50), Italio (40), Belgio (39), Brazilo (31), Svedio (27), Britio (24), Rusio (23) kaj Svislando (20). La 15-an de januaro estis registritaj entute 1087 kongresanoj el 56 landoj. Ĝis tiu dato la Kongresa Fako de UEA ankoraŭ ne ricevis de ĉiuj perantoj la aliĝilojn, tiel ke la fina rezulto de la unua periodo fakte estas pli multnombra.

La kongreslando Pollando tuj konkeris la unuan lokon en la statistiko, superante la tradicie fortan Francion, kiu ofte liveras al UK-oj eĉ pli da kongresanoj ol la gastiganta lando. Ĝis la mezo de januaro estis registritaj 209 kongresanoj el Pollando kaj el Francio 178. Kun pli ol cent aliĝintoj reprezentiĝas ankaŭ Germanio (107) kaj Japanio (104). Inter la 12 plej multnombraj landoj estas krome Nederlando (50), Italio (40), Belgio (39), Brazilo (31), Svedio (27), Britio (24), Rusio (23) kaj Svislando (20).

Revuo Esperanto 2009 3

Malferme

Ogroj kaj pigmeoj

Ĉi-matene, kiel jam de du semajnoj, la kanada radio parolas pri la morto de pola enmigrinto Robert Dziekanski. En oktobro 2007, Dziekanski trovis sin en la vankuvera flughaveno, sen ajna kompreno de la angla lingvo. Dum dek horoj li vagis tra la dogana halo, ne sciante trovi la elirejon, sen helpo aŭ konsilo. Lia patrino, atendante ekstere, petis serĉi lin plurfoje, senrezulte. Observantoj, aŭdante lin paroli pole al si mem, opiniis lin stranga aŭ ebria. Fine, kiam rompiĝis lia eltenemo kaj li komencis krii kaj panikiĝi, kvar policistoj “pacigis” lin per elektroŝoka pafilo. Li mortis preskaŭ tuj.

Nun okazas enketo. Antaŭ du tagoj, pola interpretisto angligis la lastajn vortojn de Dziekanski. Ili estis la ordinaraj vortoj de ordinara homo, tuj kompreneblaj. Se oni regas la lingvon, per kiu ili esprimiĝis. “Lasu min en paco. Ĉu vi frenezas?” Kaj fine: “Kial?”

Unu forĵetita vivo. Por senti sin plene homo, kaj por traktiĝi kiel homo, oni devas interkomuniki home. Tiun emfazon vi trovos ĉe Zamenhof, longe antaŭ ol virinoj aŭ indiĝenoj rajtis demokratie voĉdoni, longe antaŭ la ekskoloniigo de aziaj kaj afrikaj landoj. “Lingvo neŭtrale homa,” li etikedis sian amatan projekton en artikolo post artikolo. “Ne angloj kun francoj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj,” li klarigis en Bulonjo. La celo estas simpla. Nur la realigo malsimplas.

Ĉar fakte la lingvaj muroj, kiuj izolis Robert Dziekanski en la flughaveno de Vankuvero, estas ĉieaj; ili kunstrukturas nian mondon. Forgesi tion estas facile, se oni rigardas lingvon nur kiel veston kiun oni surmetas aŭ demetas laŭbezone. Sed lingvoj formas nin, kaj ili formas la instituciojn, kiuj regas niajn vivojn. Ŝanĝi la lingvan ordon signifas certagrade ŝanĝi ĉion.

Kelkajn gravajn elementojn de tiu “ĉio” provis identigi la Manifesto de Prago, kiun mi verkis antaŭ pli ol jardeko, kaj kiu ekhavis vivon kaj signifon preter miaj atendoj. Mia komenca celo estis kunmeti informilon, kiu klarigas la socian signifon de Esperanto por aktivuloj de aliaj movadoj. Montriĝis, tamen, ke tia klarigo utilas ankaŭ kaj eble precipe al ni mem.

Mi pensas pri diraĵo de la franca filozofo Michel Foucault: “Homoj kutime scias, kion ili faras, kaj ili ofte scias, kial ili faras tion. Sed ili ne scias, kion faras tio, kion ili faras.” Ni ofte trovas nin en tiu situacio kiel esperantistoj. En niaj propraj rondoj, ĉio klaras kaj kompreneblas — eĉ belas. Sed ni ne povas senpere vidi, kiel ni estas kunligitaj kun la granda fluo de socia evoluo ĉirkaŭ ni, kaj do nia movada agado ofte ŝajnas misproporcia. En bildo pruntita de William Auld, kiu siavice prenis ĝin de Robert Graves: ni povas senti nin pigmeoj inter ogroj.

Kiuj estas tiuj ogroj nuntempe? Multaj inter niaj vicoj pensos unuavice al la kreskanta influo de la angla lingvo, kies manko pruviĝis mortiga por Dziekanski, kaj al la daŭra eroziiĝo de malgrandaj lingvoj kaj kulturoj mondskale. Sed tiuj estas nur idoj de gigantaj gepatroj. La hegemonion de la angla, pinte de hierarkio de potencaj lingvoj, akcelas kaj subtenas la superregado de ekonomiaj fortoj, kiuj lasas ĉiam malpli da decidpovo al lokaj, demokratiaj institucioj, kaj kiuj eternigas maljustan dividon de rimedoj inter kontinentoj, landoj, sociaj tavoloj. Kaj tiu ekonomia sistemo mem grandskale minacas la vivodiversecon sur la tero, ekstermante speciojn je centoj kaj miloj, kaj malfermante pordon al senbrida klimatŝanĝo.

Kontraŭ tiuj ogroj, estas facile vidi sin pigmeo. Sed niaj armiloj estas tiuj de la tuta homaro. Demokratio. Diverseco. Homaj rajtoj. Edukado. Komunikado. Libereco. La rimedoj de la eŭropa “epoko de kleriĝo” restas plene uzeblaj, eĉ se ni nun pli klare komprenas iliajn limojn kaj danĝerojn. Kun ili enmane, ni ne povas senti nin izolitaj.

Tion memorigas al ni la praga manifesto. Ĉar tio estas la esenco de manifestoj: ili venigas al la konscio ion, kion ni jam profunde sciis, sed kio ankoraŭ ne klariĝis vorte. Per tiu nova klareco, oni povas rigardi pli vaste kaj longe, kaj ekagi laŭe. Kvazaŭ de ogra perspektivo.

Ni ne subtaksu niajn fortojn. Inter la pigmeaj armeoj, ni portas unikan respondecon. Sur la vasta batalkampo, kie ankoraŭ ĉieas la lingvaj dividoj kaj malegalecoj, ni elluktis spacon, kie homo parolas kun homo. Jen la celo kaj senco de la tuta strebo: plene homi. Se oni neglektas la lingvan dimension de tiu homado, aŭ ĝin vidas nur tra la prismoj de potenco kaj popolo, oni maltrafas ion vivgravan. Tio estas la mesaĝo sur nia standardo.

Sed tio ne signifas indiferenti pri la najbaraj luktoj. Male, ni devas lerni de ili, subteni ilin laŭ niaj kapabloj, krei aliancojn; kaj kultivi la demokration, la diversecon, la klerecon inter niaj propraj vicoj. Tiuj du taskaroj — la ekstera kaj la interna, la politika kaj la kultura — estas du flankoj de unu medalo, egale atentindaj.

Kiuj estis niaj sukcesoj kaj malsukcesoj, laŭ tiuj kriterioj, en la okonjarcento post Prago? Kaj al kio plej bone dediĉi niajn pigmeajn fortojn en la venontaj jaroj? Laŭ mia kompreno, la estraro de UEA volas stimuli debaton pri tiuj demandoj, en la paĝoj de ĉi tiu revuo kaj aliloke. Espereble, la vasta perspektivo de la Manifesto ankoraŭ utilos por levi niajn rigardojn de la propra sulko kaj vidi la tutan batalkampon. Ĉar ni ne miskomprenu: temas ja pri batalo, en kiu la homeco povas finfine malgajni.

Kiel Robert Dziekanski malgajnis, sur betona planko en flughaveno.

Mark Fettes

Kongresa komuniko 2

94-a Universala Kongreso de Esperanto

Bjalistoko, Pollando, 25 julio — 01 aŭgusto 2009

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751.

Retadreso: k...@co.uea.org.

TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2009.html.

Informoj

La modela retejo de LKK enhavas multe da interesaj informoj pri Bjalistoko, Podlaĥia vojevodio, Pollando, transporto ktp. Ĝia adreso estas: http://94uk.bialystok.pl/. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA (vd. supre ĉe TTT).

Kongresejo

La kongresejo estos la Bjalistoka Politekniko. La aŭloj kaj diversaj studĉambroj estos uzataj por la kunsidoj. Krome grandega tendo, kun ĉiuj ekipaĵoj necesaj por la komforto de la kongresanoj, funkcios kiel salono Zamenhof, uzata por la inaŭguro, fermo k.a. programeroj celitaj por la tuta kongresanaro samtempe.

Por atingi la kongresejon de la ĉefa (trajna kaj busa) stacidomo de Bjalistoko oni prenu aŭtobuson n-ro 10 ĉe haltejo Dworzec PKP kaj eliru ĉe haltejo Wiejska/Politechnika.

Kongresa temo

La temo de la 94-a UK estas “Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ. Per la citaĵo el la parolado de L.L. Zamenhof en la Kembriĝa UK en 1908 ĝi ligiĝas al la 150-a datreveno de lia naskiĝo kaj al la Internacia Jaro de Interpaciĝo. Ĝian traktadon gvidos Humphrey Tonkin kunlabore kun Marc Bavant. Proponojn pri kontribuaĵoj oni sendu al t...@hartford.edu.

Kleriga Tago

Por la sepa fojo okazos en la kongresa lundo la Kleriga Tago. Proponoj pri partoprenigaj programeroj, podiaj diskutoj kaj laborgrupoj, kiuj rilatas ekz. al la movado, lingvoj, informado, organizado, aŭ prelegoj pri nekutimaj temoj, estas bonvenaj ĉe Michela Lipari, m...@tiscali.it.

Esperantologia Konferenco

Kiel kutime, la Esperantologia Konferenco, organizita de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), estos parto de la programo de la 94-a UK. La ĉi-jara konferenco (la 32-a en la serio) pritraktos la vivon kaj influon de L.L. Zamenhof, inklude liajn religiajn kaj filozofiajn ideojn kaj ties kulturan kaj socian fonon. Fakuloj, kiuj deziras kontribui al la temo, bv. kontakti Christer Kiselman, k...@math.uu.se (Poŝtkesto 480, SE-751 06 Uppsala, Svedio), plej laste 2009-04-19.

Loĝigo

La loĝiga oferto varias de 4-stelaj hoteloj ĝis studentaj ĉambroj, de € 150,00 en unulita ĉambro ĝis € 15,00 en seslita ĉambro por persono tage. Ili troviĝas en diversaj partoj de la urbo (en la centro, ĉe la strato Zamenhof, ĉe arbaroj, ĉe la kongresejo ktp.). Kelkaj troviĝas en najbaraj urbetoj, kun konekto al la kongresejo per publika transporto. Plena priskribo aperos en la Dua Bulteno.

Ekskursoj

Romantika ekskurso tra naturrezervejoj, vizito al Varsovio kaj Krakovo, konatiĝo kun koncentrejo, belaj tagoj en Gdansko kaj Malborko, jen ekzemploj de antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj. Por la dumkongresaj ekskursoj ni elektis la plej belajn itinerojn: Narew-regiono kun sia naturo kaj pola baroko; Valo de Biebrza; Tatara Vojo; Supraśl kaj la tiea muzeo de ikonoj; k.a. Plena priskribo aperos en la Dua Bulteno.

Aliĝoj

Ĝis la 15-a de februaro aliĝis 1275 kongresanoj el 59 landoj. Plej multe da aliĝintoj estis el Pollando (219), Francio (192), Germanio (114), Japanio (112), Nederlando (53), Italio (46), Ĉeĥio (45), Belgio (42), Rusio (38), Brazilo (37), Litovio (31).

Kotizoj

Ĝis la 31-a de marto validos (interkrampe kotizoj laŭ tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (NE inkluzivas MG!) € 200,00 (150,00); MG kaj ne-IM de UEA € 250,00 (185,00); komitatanoj/kunuloj/junuloj/handikapuloj, IM de UEA € 100,00 (75,00); kunuloj/junuloj/handikapuloj, ne-IM de UEA € 150,00 (110,00).

Instrumento de supernacilingva komunikado

La konferenco “Esperanto, lingvo justa” ĉe Unesko, kiu en Parizo impone inaŭguris la Zamenhof-jaron (legu pli en la jan. n-ro, p. 11), estis iniciatita de la pola ambasadorino ĉe Unesko Maria Wodzyńska-Walicka. Barbara Pietrzak intervjuis ŝin por nia revuo.

La E-komunumo fiere referencas al la du rezolucioj de Unesko el 1954 kaj 1985. En la unua, kiu agnoskis la rezultojn atingitajn de E-o sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj proksimiĝo de la popoloj, ĝi komisiis al la Ĝenerala Direktoro de Unesko sekvi la evoluon de la uzado de E-o en la edukado, scienco kaj kulturo, kaj ĉi-rilate kunlabori kun UEA. En la alia, gratulante pro la 100-jariĝo de Esperanto, Unesko petis la Ĝeneralan Direktoron daŭre atente sekvi la aplikon de E-o, kiel rimedon plibonigantan komprenon inter malsamaj nacioj kaj kulturoj. Lastatempe vaste eĥiĝis la konferenco inaŭguranta la Zamenhof-Jaron en la pariza Unesko-sidejo, notita ankaŭ en la kalendaro de la eventoj ligitaj kun Internacia Jaro de Lingvoj 2008.

Por mi la eblo aliĝi al la promociado de la E-movado havis apartan signifon. Unuflanke Unesko dum la tuta tempo akcentis — kadre de siaj relative limigitaj ebloj, sed ja tamen — interesiĝon kaj subtenon por la E-movado. Tio estas la unua afero. La alia ligiĝas kun la fakto, ke la konferenco okazis en momento, kiam ni ĉiuj solenis la Internacian Jaron de Lingvoj. Fine temas pri la eblo prezenti, kiom signife estas ligita kun Pollando Zamenhof kaj la tuta E-movado, kaj kiom forta ĉi tiu estas en Pollando. Por mi tio estis tre aparta okazo iusence helpi kaj reliefigi ĉiujn ĉi tri faktorojn kune. Tio estis aparta okazo, ĉar eblis kunvenigi same grupon de tre interesaj parolantoj, kiel ankaŭ interesan grupon de E-entuziasmuloj. Tiu vespero estis por mi eksterordinare kortuŝa, ĉar mi havis la senton, ke dank’ al ĝi okazas tre bonaj renkontoj, ke tio estas vespero alia ol multaj aliaj renkontiĝoj okazantaj en tiu ĉi konstruaĵo.

Universala Esperanto-Asocio havas komisiitojn por la kontaktoj kun UN kaj kun Unesko, kiuj sekvas la laboron de ambaŭ organizaĵoj sur la platformo de komunaj interesiĝoj. Ekzemple pasintjare la E-komunumo engaĝiĝis en la kampanjo traduki la mesaĝon de la Ĝenerala Direktoro de Unesko por la Monda Tago de la Gepatra Lingvoj en kiel eble plej multajn lingvojn de la mondo. Aŭtune UEA prezentis sian starpunkton pri la lernado de lingvoj dum la Socia Forumo de la Konsilio de la Homaj Rajtoj. Kelkfoje aŭdiĝas la opinioj, ke esperantistoj kaj UEA enfokusigas nur Esperanton. Dume tiel ne estas. UEA kiel organizaĵo klare deklaras sin por la lernado de la gepatra lingvo, de la loka kaj de la nacia lingvoj. Kvaraloke estas menciita Esperanto. Esperantistoj pledas por la apliko de Esperanto en kontaktoj internaciaj, precipe interhomaj, inter reprezentantoj de diversaj nacioj, kulturoj, religioj. Cetere esperantistoj mem estas plurlingvaj, kaj kono de Esperanto ne limigas ilin lerni naciajn lingvojn. Tio ne estas sufiĉe rimarkata.

Miaopinie la popularigado de la Esperanto-mesaĝo kaj klarigado ĝis kia grado UEA koncentriĝas al la disvastigado de Esperanto kiel instrumento de la supernacilingva komunikado estas eksterordinare grava. Ja tio estas esenca elemento, kiu distingas la Esperanto-movadon de la aliaj. Esperanto estis premisita kiel rimedo je evidenta manko de ekvilibro inter diversaj lingvoj. Neniu emos kompari la signifon de ekzemple la finna lingvo kun la angla, ilia signifo ne estas egala. El tio sekvas la graveco de la ideo de la tria lingvo ampleksanta la tutan homaron parolantan diversajn lingvojn. La graveco de la lingvo donanta certan ŝancon de egaleco. La graveco de la lingvo, kiu evidente estas planlingvo, lingvo kreita de homo, sed samtempe ebliganta liberiĝi de la lingvaj kompleksoj, se diri ĝenerale. Ni vivas en mondo ĉiam pli simila al granda poto, en kiu ĉio kuniĝas kaj miksiĝas. Tial la respekto por la gepatra lingvo, respekto por la lingvoj iusence kondamnitaj al marĝeniĝo en diversaj tutmondiĝaj procezoj, kion ni atestas, estas io enorme grava. Miaopinie temas pri aspekto, al kiu oni donas tro malmultan atenton. Oni tro malmulte parolas pri tio, kion la E-movado havas por proponi rilate al la naturaj lingvoj.

UEA la kontaktojn kun UN kaj Unesko tenas pere de siaj komisiitoj. Ĉu, kaj kiel la t.n. mezaj esperantistoj povus kunlabori sur malpli alta nivelo? Ekzemple sur la ŝtupo de la naciaj Unesko-komisionoj?

La naciaj komisionoj estas ligitaj kun la prioritatoj de Unesko, do ili ne kapablas ĉirkaŭpreni ĉiujn sferojn de la kultura aktivado en la plej vasta kompreno de la vorto. Tamen ili estas malfermaj al diversaj problemoj kaj diversbranĉa kunlaboro. Mi do kore instigas esperantistojn en diversaj landoj serĉi kontaktojn kun Unesko, ĝuste sur la platformo de iliaj naciaj komisionoj. Tio estas pli facila ol kontaktiĝo kun la Unesko-centro. La konferenco, kiu okazis 15 dec 2008 estas kaŭzo de miaj ĝojo kaj kontentiĝo. Unue ĉar mi povis al ĝi kontribui, akiri kunlaboron kaj interesiĝon en tia monda organizo kia estas Unesko kaj inter miaj gekolegoj. Ja en la salono troviĝis tre multaj reprezentantoj de diversaj landoj. Sekve, la kunlaboro kun la Konstanta Reprezentantaro de Litovio ĉe Unesko estis tre videbla, ambaŭ ambasadoj kunlaboris por organizi la eventon. Evidente tio ne estas iniciato, kiun eblas ripeti ĉiutage. Temas pri evento, kiun eblas organizi festokaze. Do tre grava estas la starigo de kanalo por informperado inter la landaj E-asocioj kaj la naciaj Komisionoj de Unesko. Tio ŝajnas al mi afero esenca kaj subteninda.

Tio estas tre gravaj sugestoj kaj opinioj, pro kiuj ni estas dankaj al vi kaj kompreneble pro la helpo donita por tiom solene inaŭguri nian Jubilean Jaron 2009.

Mi ankoraŭfoje ŝatas ripeti, kaj bv. ne trakti tion kiel protokolan ĝentilaĵon: por mi la konferenco de 15 dec 2008 en la pariza Unesko-sidejo estis solenaĵo tre grava. Mi deziras substreki, ke mi sentis grandan aprezon pro tio, ke mi povis al ĝi kontribui kaj ĝin partopreni. Mi ĝojas, ĉar mi ricevis la impreson, ke plimulto de la partoprenantoj estas vere kontenta. Tio estas io, kio flugigas nian laboron, ĉar malantaŭ ĉiu ĉi-speca aranĝo kaŝigas multaj peno kaj aranĝendaj aferoj, superantaj la kadron de la ĉiutagaj taskoj. Kaj se videbliĝas ĝojo de la partoprenantoj de tia renkontiĝo por ni temas pri eksterordinara rekompenco. Tion ni spertis dum la konferenco la 15-an de decembro, same mi kiel miaj kunlaborantinoj, ĉar ni vidis, ke ĉiuj bonfartas kaj kontentas pri tiu evento.

En ĉi tiu aparta jaro mi mem deziras samtempe direkti al la tuta, granda, internacia E-komunumo la dezirojn de apartaj sukcesoj, de apartaj motivoj senti kontenton. Tre sukcesan UK-on en Bjalistoko!

Intervjuis Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

La pola ambasadorino ĉe Unesko Maria Wodzyńska-Walicka bonvenigas la publikon en la pariza sidejo de Unesko.

L.C. Zaleski-Zamenhof pri la Zamenhof-jaro

La Zamenhof-jaro, solene inaŭgurita ĉe Unesko la dekkvinan de decembro pasintjara estas la centkvindeka jaro de la vivo de mia avo, Ludoviko Lazaro Zamenhof. Mi insistas pri la vortoj “de la vivo”. Ĉar tio signifas, ke Li daŭre estas vivanta, almenaŭ virtuale, vivanta en niaj koroj, danke al Siaj idealoj, konstante aktualaj. Tiel la idealo de toleremo, de respekto de aliulo malsama, ĉu pro la koloro de lia haŭto, ĉu pro lia religio, ĉu pro lia kulturo kaj pro la lingvo tiun kulturon esprimanta. Li bone konsciis, ke la diverseco, la multnombro de diversaj kulturoj, konsistigas grandan riĉecon de la homaro, riĉecon ĉiuriske savendan. Sed Li ankaŭ konsciis, ke por eviti, ke tiu diverseco nasku malamikecon, necesas havigi al la diversaj socioj eblan komunikilon pere de lingvo neŭtrala, la dua lingvo por ĉiuj, lingvo ne celanta substituiĝi al la lingvoj gepatraj.

Sed kiu Li estas, Ludoviko Lazaro, kreinto, aŭ kiel Li preferis esti nomata, “iniciatinto” de tiu lingvo internacia? De kie Li venas? El kia lando de nia terglobo? Ni povas legi, gravuritan sur unu el Liaj monumentoj, la eltiraĵon de Lia parolado en kiu Li aludis “Litovion, Sian karan patrujon”. Tamen, en alia parolado, Li prezentiĝis “filo de Pola tero, tero sur kiu Li naskiĝis, sur kiu Li vivis kaj laboris, tero en kiu Li deziris esti entombigota”. Ĉi-rilate la kontraŭdiro estas nur ŝajna. Ĉar la regiono de Bjalistoko, kie Li naskiĝis, estis iam parto de la Respubliko de Du Popoloj, originanta de la Pol-Litova Unio decidita komence de la dekkvina jarcento. Ĝi tiam ampleksis teritoriojn etendiĝantajn inter Balta kaj Nigra Maroj. Ĝin fakte priloĝis ne nur Poloj kaj Litovoj, sed ankaŭ Rutenoj, prauloj de Bjelorusoj; Kozakoj, prauloj de Ukrainoj; kaj ankaŭ Judoj, kies multnombra komunumo tie instaliĝis jam inter la dekdua kaj la dekkvara jarcentoj. Tamen en la jaro de la naskiĝo de mia Avo la Respubliko de Du Popoloj ne plu ekzistis; la urbo Bjalistoko estis tiam aligita al la regiono de Grodno. Sekve, laŭjure, Zamenhof estis Rusa regato, dum la Juda nacieco estis enskribita en Lia pasporto.

Kiu do finfine Li estas, Doktoro Esperanto: ĉu Polo, Litovo, Ruso, aŭ Judo? Cetere en Hispanio Li portas la medalon de Izabela la Katolika, en Francio Li estas Kavaliro de la Honora Legio, dum multaj monumentoj starigitaj memore al Li, stratoj kaj placoj dissemitaj tra kvindeko da landoj de la terglobo portas Lian nomon. Li jam respondis: Li estas Homarano, Li do apartenas al la tuta homaro.

Li sekve ĝojas observante la falon de muroj de miljaroj inter la popoloj dividitaj, muroj, kies detruon Li kantis en siaj profetaj poemoj. Li ĝojas observante la popolojn iam malamikajn, formantajn grandan rondon familian tra la tuta Eŭropo kaj baldaŭ tra la tuta mondo. Nur mankas al tiu rondo familia la komunikilo neŭtrala, respektanta lingvojn naciajn, vehiklojn de kulturaj riĉecoj; mankas lingvo internacia, kiu ne penus al ili substituiĝi. Ni esperu baldaŭan malaperon de tiu manko. Ni esperu: la espero estas ja simbolo de nia Esperanto.

Tamen ni ne nur esperu. Ni ankaŭ laboru por kontribui ke la Zamenhof-Jaro, kulminonta en Bjalistoko dum la venonta Jubilea Kongreso, estiĝu grava paŝo sur la vojo al la epoko, kiam homoj nian lingvon parolante ne nur komunikiĝu sed amikiĝu!

Louis C. Zaleski-Zamenhof

Mesaĝo de Dasgupta al la Konferenco

La prezidanto de UEA Probal Dasgupta sendis al la konferenco “Esperanto, lingvo justa” en la pariza sidejo de Unesko jenan mesaĝon.

Sinjorinoj kaj sinjoroj,

Estas granda privilegio povi adresi al vi kelkajn vortojn. Ni dankas al la pola delegacio kaj al la litova delegacio, kiuj kunorganizis kun ni ĉi tiun konferencon pri “Esperanto: lingvo justa” sur la sojlo de la centkvindekjara jubileo de la iniciatinto de Esperanto, Lejzer Ludwik Zamenhof. Ĉi tiu konferenco pontas inter du UN-jaroj — la Internacia jaro de lingvoj 2008 kaj la Internacia jaro de interpaciĝo 2009 — kaj ankaŭ la Internacia jaro de lernado pri lingvaj rajtoj 2009. Ni trovas nin evidente ĉe momento, en kiu la temoj de lingvaj rajtoj, de paco kaj de interpaciĝo konverĝas — sur la pioniran figuron de Zamenhof, al kiu la strebado al lingve egalrajta mondo ŝajnis nepra premiso por la paco kaj interpaciĝo.

Kiel vi sendube scias, meti Esperanton kaj ĝian iniciatinton Zamenhof sur la oficialan kulturan mapon de la mondo estis institucia atingo ĝuste de Unesko. Tamen, en 1954, kiam Unesko prie rezoluciis dum sia konferenco en Montevideo — aŭ tempe de la centjara jubileo de Zamenhof en 1959 — aŭ eĉ en 1985, kiam Unesko reemfazis sian pozitivan takson pri la kontribuo farita de la Esperanta komunumo al la interkultura kompreniĝo — la internacia komunumo ankoraŭ ne plene konstatis, kion signifos por ni ĉiuj la pionira laboro de Zamenhof.

Se mi rajtas komenci sur la enhava flanko, nur en la lastaj jaroj la internacia komunumo komencis kompreni, ke ne nur la ekonomiaj malegalecoj spronas rankoron, malamikemon kaj militon; ke la malegala aliro al la lingvaj, kulturaj kaj intelektaj rimedoj negative efikas sur la homan bonfarton kaj la internacian stabilecon; ke konservi la lingvan kaj vivan diversecon de la planedo estas nepre, por ke la estonteco ne estu makdonalda. Ĉi tiuj komprenoj estis kernaj al la mesaĝo de Zamenhof kaj animas ĝis hodiaŭ la tagordon de la Esperanta movado.

Se mi transiru de la enhavo al la formo, la civilsocia iniciato lanĉita de Zamenhof — la Esperanta movado — ne simple lobie turnis sin al la naciŝtatoj. Lia iniciato vartis komunumon, kiu baziĝis sur komunaj kulturaj valoroj, flegas alternativan vivstilon nekonsumisman, kaj kontraŭas blindan akceptadon de la tagordoj de naciŝtatoj. Estas hodiaŭ vaste agnoskate, ke la laboron flegi la valorojn neprajn por la kvalita estonteco de la surtera vivo povas taŭge fari sur la internacia nivelo nur koalicio gvidata de civilsociaj agantoj. Kongrue kun tio, la internacia komunumo — kaj specife Unesko — evoluas al reagordo, kiu donas al la civilsociaj voĉoj egalan rolon en la decidado pri la publikaj strategiaroj.

Grandparte danke al la fortostreĉo, kiun gvidis Unesko tra la tuta 2008, la publiko hodiaŭ pli klare komprenas la gravecon konservi la riskiĝintajn kaj marĝenigitajn lingvojn kaj protekti la interesojn de iliaj parolkomunumoj. Kiel vi scias, jen demando, pri kiu la Esperanto-movado kerne okupiĝas jam de la tempo de Zamenhof. En la kadro de la ĉi-sektora agado de Universala Esperanto-Asocio — kuna agado kun Unesko ekde 1954 — mi volus mallonge substreki tri punktojn.

Unue, la aliro de UEA al demandoj rilate la malegalecon ne sekvas metodon de malordiga, plendo-kria agitado kun la celo ĝeni la laboron de aliaj. La esperantistoj ĉiam troviĝis inter la ĉefaj arkitektoj de la pozitiva aliro, laŭ kiu prioritatas la rajtoj kaj disponigendoj. Juna aŭstralia diplomato, la esperantisto Ralph Harry, verkis la unuan malneton de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, surbaze de kiu oni ĝismarĉandis la finan tekston. UEA formale akceptis statuterojn pri homaj rajtoj jam en 1947, unu jaron antaŭ la UDHR mem. Al ni gravegas esti parto de la solvo kaj ne parto de la problemo. Ni notas kun plezuro, ke la civilsocia aktivismo ĝenerale nun evoluas al la rajtoj kaj disponigendoj.

Interalie disponigendas al la monda publiko egala aliro al la kultura kaj literatura heredaĵo de la homaro. UEA, reage al la uneska alvoko pri konkretaj paŝoj por antaŭenigi la interkomprenon kulturan, egidis ekde 1961 libroeldonan programon — la serion Oriento-Okcidento. Tiu ĉi specifa korbo da pintaj tradukoj tipe ekzemplas la multe pli grandan tradukaron disponeblan en Esperanto. Mia dua punkto estas, ke la tradukitaĵaro aperinta en Esperanto estas ŝajne la plej ekvilibre multfonta tradukaro havebla en iu ajn lingvo hodiaŭ. La publika opinio en la Esperanta komunumo aktive apogas ekvilibre multfontan tradukaron kiel celon, diference de la eldonantaro aŭ legantaro en la angla aŭ la franca aŭ la germana.

Mia tria kaj lasta punkto temas pri la esploroj pri la publika strategiaro. Kiam UEA rimarkis, ke la socilingvistoj de si mem ne baldaŭ komencos la seriozan esploradon pri la lingvo-elektoj en la publikaj institucioj, ĝia sciencularo, la Centro de Esploro kaj Dokumentado, lanĉis la revuon Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, kiu ekde 1969 sukcesis establi la lingvo-politikon kiel gravan sciencan entreprenon kun solidaj efikoj sur la edukon kaj la politikon. Jen tereno, sur kiu UEA intime kunagas kun edukistoj, lingvistoj, politologoj, ekonomikistoj kaj aliaj samentreprenanoj, kiuj ne havas komune kun ni la intereson pri Esperanto. Ni laboras por la interesoj de ĉiuj parolkomunumoj en la mondo, ne nur por la disvastigo de Esperanto.

Sinjorinoj kaj sinjoroj, ne estas hazarde, ke niaj pintaj poetoj kutime parolas la hungaran aŭ la islandan aŭ la katalunan. Vi devus rigardi la komunumon de Esperanto-parolantoj kiel ian koalicion, kiu reprezentas la interesojn de la pli malgrandaj lingvoj. Mi fine dankas vin pro tio, ke vi trovis la tempon por aŭskulti nin en tiu ĉi grava momento — kiam la internacia komunumo metis sur sian praktikan tagordon la seriozan kaj justan mastrumadon de la lingvaj kaj kulturaj rimedoj de la homaro. Estas por ni granda plezuro labori kun vi ĉiuj.

2009: Zamenhof-jaro kaj Darwin-jaro! Ĉu jam tempo por sciencaj klasikaĵoj en Esperanto?

Ĉiujare oni gaje festas tra la mondo la 12-an de februaro kiel la Tagon de Charles Darwin, memore al la naskiĝdato de tiu grava angla naturesploranto kaj precipe al lia giganta (kaj skue revolucia!) kontribuado por la racia kompreno pri la deveno kaj ŝanĝoj de la vivo sur la Tero.

Jes ja, ĉar tiel kiel la elstara ukraindevena usona genetikisto Th. G. Dobzhansky iam skribis, “nenio en biologio havas sencon krom sub la evolua prilumado”. Fakte la evoluo-teorio estas unu el la plej gravaj historiaj atingoj ne nur de la natursciencoj, sed entute de la ideoj, kun fruktodonaj aplikoj al la esplorado kaj pensado pri multaj aspektoj de la universo, la mondo kaj la homa fenomeno.

Nun la festo daŭros pli longe, ĉar ĝuste en la sama jaro kiam nia Zamenhof naskiĝis, en Londono aperis la unua eldono de la verko Pri la Origino de Specioj per Natura Selektado. Do jam antaŭ du jaroj la Internacia Unuiĝo de Biologiaj Sciencoj decidis ke dum 2009 oni festos kaj la 200-jaran datrevenon de lia naskiĝo kaj la 150-jariĝon de la Origino kiel la Darwin-jaron.

Belega novaĵo estas ke jam troviĝas en la presejo la Esperanta versio de tiu mejloŝtona verko, eldonata de FEL. Danke al la sindona traduklaboro de Klivo Lendon kaj al la profesieco de unu el niaj gravaj eldonejoj, ni fiere aliĝos al la celebrado, kvazaŭ omaĝe ankaŭ al Zamenhof! Antaŭ proksimume tri jaroj, eksciinte pri lia projekto esperantigi tiun verkon, mi kontaktis Klivon kaj profitante lian ĉeeston en la ISAE-kunsido de la Jokohama UK mi publike gratulis lin.

Interese, la reta Index Translationum de Unesko registras nur 91 tradukojn de la Origino dum la lastaj 30 jaroj, plejparte al la franca, hispana, portugala, germana kaj rusa, kaj preskaŭ po unu al la itala, turka, japana, korea, malaja, serbo-kroata (tiel!), makedona, dana, norvega kaj kataluna. Antaŭe aperis tradukoj, krom al kelkaj el tiuj samaj lingvoj, al la ĉina, sveda, armena, bulgara, hungara, ĉeĥa, finna, nederlanda, greka, hinda, pola, hebrea, rumana, slovena, ukraina, litova kaj latva. Nu, kio pri la ceteraj lingvoj de la mondo? Mi tuŝis tiun problemon, nome la mankon de scienca literaturo en multege da etnolingvoj, en mia pasintjara prelego kadre de simpozio pri la nur-anglalingveco de la scienco en multlingva mondo, kiun aro da fakuloj ligitaj al Esperantic Studies Foundation organizis ĉe la jara kunsido de AAAS, unu el la mondskale plej gravaj sciencorganizaĵoj (vidu Esperanto majo 2008). Tiam mi aludis la modelan projekton Kalima (كلمة t.e. “vorto”) por traduki en la araban 100 sciencajn kaj filozofiajn kernoverkojn.

En Esperanto ni feliĉe jam havas la Biblion, La Noblan Koranon kaj la Dharmopadon, verkojn de Ŝekspiro, Erasmo kaj Tolkien, multegajn literaturajn trezorojn el plej diversaj kulturoj en la Serio Oriento-Okcidento kaj eĉ la Manifeston de Marks kaj Engels. Sed ĉu en nia kultura heredaĵo ne devus viciĝi ankaŭ grandaj sciencaj klasikaĵoj, aparte nuntempaj, kiel ekz. iuj verkoj de Stephen Hawking? En tiu prelego mi ankaŭ citis la elstaran usonan pravivo-scienciston Stephen Jay Gould, kiu iam asertis esti konvinkita, ke “tiel kiel Darwin faris publikigante siajn verkojn por vasta legontaro, ni ankoraŭ povas havi ĝenron el sciencaj libroj taŭgaj kaj alireblaj tiel al profesiuloj kiel al interesiĝantaj laikoj (...) per lingvo komprenebla por la inteligenta homo”.

La Esperanto-aktivuloj jam de la komenco klopodis idee ligi ĝin ankaŭ al la esperoj de la marŝado antaŭen de la scienco, kaj tiel homoj kiel Oka Asajirô, la plej elstara japana biologiisto el la 20-a jarcento, kiu i.a. disvastigis en sia lando la evoluo-teorion, frue lernis la lingvon kiam li vivis en Eŭropo dum la 1890-aj. Bedaŭrinde tamen la ĉeffluo de la sciencistoj ne atentis Esperanton. Sed ĉu la oportuna Esperanta eldono de la Origino signas novan ŝancon, ĉu ĝi povus esti la unua verko el lanĉota epokfara libroserio por aldoni la sciencon al nia kulturo? Kune kun IKU kaj similaj eventoj, la Esperantaj Vikipedio kaj (espereble) Vikiversitato, mi esperas ke ankoraŭ estas troveblaj taŭgaj niĉoj por kontribui per nia lingvo al la demokratiigo de la sciencaj atingoj, ĉar ĉiuj homoj devus ĝui ilin. Ĉu ne, kara LLZ?

José Antonio Vergara

Zamenhof-jaro 2009: “Mi estas judo”

Ludoviko Lejzer (Lazaro) Zamenhof naskiĝis antaŭ 150 jaroj en Bjalistoko. Pro tio UEA okazigos en tiu ĉi Pollanda urbo la ĉi-jaran Universalan Kongreson. La polaj esperantistoj prave fieras pri tio, ke la kreinto de Esperanto naskiĝis sur pola tero (kvankam tiutempe Bjalistoko estis parto de la Rusa Imperio). Sed oni ne ofte rakontas al ni, ke Zamenhof mem ne estis polo. En sia lastmonata artikolo pri Zamenhof (Esperanto, februaro 2009), Andreas Künzli emfazis prave, ke Zamenhof neniam konsideris sin polo. Ankaŭ ne ruso. Do, kio li konsideris sin?

Kio Zamenhof konsideris sin?

Hodiaŭ ni jam havas sufiĉe multajn dokumentojn (gazetartikoloj, leteroj ktp), en kiuj aperas tre klare la respondo al tiu ĉi demando. Mi citos kelkajn diraĵojn de la kreinto de Esperanto, aperintajn en kelkaj el tiuj dokumentoj:

1. “Jam dum preskaŭ dudek jarcentoj nia popolo migras tra la vasta mondo sen patrujo, sen hejmo, pelata de loko al loko, kiel senhejma orfo, ĉie kuntrenante siajn suferojn, sian eternan ‘demandon’”. (el la artikolo de Zamenhof Kion do finfine fari? aperinta en la ruslingva juda gazeto Razsvet, 1882).

2. “Kiel lulilo de nia historia grupo, de nia ‘popolo’, Palestino estos same kara al hilelistoj, kiel ankaŭ al ĉiuj ceteraj hebreoj, kaj kiam hilelistoj post kelka tempo fortiĝos, ili verŝajne celos akiri kiel propraĵon tiun peceton da tero, kun kiu estas ligitaj rememoroj pri la juneco de nia popolo.” (el la ruslingva broŝuro de Zamenhof Hilelismo — Projekto de solvo de la hebrea demando, 1901).

3. “Mi neniam kaŝas mian hebreecon kaj ĉiuj esperantistoj tion ĉi scias; mi kun fiereco alkalkulas min al tiu ĉi tiel antikva kaj tiom multe suferinta kaj batalinta popolo... Paroli detale pri mia vivo kaj pri la historio de miaj ideoj sen konstanta ripetado pri mia hebreeco estas preskaŭ neeble. Se mi ne estus hebreo el la geto, la ideo pri la unuigo de la homaro aŭ tute ne venus al mi en la kapon, aŭ ĝi neniam tenus min tiel obstine en la daŭro de mia tuta vivo.” (el letero de Zamenhof sendita al A. Michaux, 1905).

4. “Pro tio, ke ĉiuj hebreoj havas komunan historion kaj la popoloj ne volas komunikiĝadi kun ni, ni tute ne nomu nin rusoj, germanoj ktp, sed nomu nin ĉiam hebreoj laŭ nacieco.” (el anglalingva intervjuo kun Zamenhof en Jewish Chronicle, 1907).

5. “Sed se la korespondado diras, ke mi hontas pri mia judeco... mi devas kolerege elkrii: tio estas abomeninda mensogo. Ĉiuj esperantistoj en la mondo scias tre bone, ke mi estas judo.” (el respondletero de Zamenhof aperinta en la usonjuda jidlingva gazeto Di Varhajt, 1912).

6. “Kvankam pro miaj konvinkoj mi ne povas persone partopreni en Viaj laboroj, tamen mia multe suferinta kaj suferanta gento estas por mi ĉiam tre kara.” (letero de Zamenhof al Wilhelm Heller, sekretario de la Tutmonda Esperantista Hebrea Asocio, 1914). Zamenhof naskiĝis en juda (sinonime: hebrea) familio en “preskaŭ juda” urbo: En 1859 70% de la loĝantoj de Bjalistoko estis judoj (en 1895 — 76%!). Tiu ĉi juda fono tutcerte influis lin. La fakto, ke li en Bjalistoko kreskis inter judoj, ke li parolis denaske la jidan lingvon (apud la rusa), ke li lernis junaĝe la hebrean lingvon kaj la Biblion (Malnova Testamento), ke li konis sufiĉe bone la judajn religion kaj tradicion, ke poste en Varsovio li estis same ĉirkaŭita de judoj (preskaŭ sian tutan vivon li pasigis en la juda kvartalo de Varsovio) ĉio-ĉi ege influis la personecon kaj la mondkoncepton de nia Majstro. Li kreskis ĉe patro, kiu apartenis al la judaj kleruloj, nome konservis — unuflanke — parton de la judaj religiaj devoj, sed aliflanke apartenis al la liberalaj rondoj, nome al tiuj judoj, kiuj deflankiĝis de la ortodoksismo kaj adoptis la ĝeneralan klerecon, precipe tiun de la rusa kulturo. La patro Marko verŝajne ankoraŭ havis enkore la konflikton inter la du mondoj, sed la filo Ludoviko jam kreskis en alia epoko, kiam parto de la juda junularo forlasis la religiulan tendaron kaj serĉis la solvon por la problemoj de la judaro per (1) socialismo, aŭ (2) Cionismo (la tiam vekiĝanta nacia movado de la eŭropaj judoj, kiu celis revenon al la malnova hejmlando Israellando-Palestino), aŭ (3) asimiliĝo ktp.

Kiel savi la judojn

La juna studento Zamenhof, en 1881-2 — la jaroj de la kontraŭjudaj pogromoj — estis ekscitita kaj enprofundiĝis en la demandon kiel savi la judojn. En la komenco li subtenis la ideon, ke la orienteŭropaj judoj devas elmigri Amerikon. Li aperigis grandan artikolon en la ruslingva juda gazeto Razsvet, klopodante konvinki la judojn elmigri Usonon. La lasta frazo de la artikolo estis: “Ĝis revido, mia popolo, en la propra ĥato, sur la liberaj bordoj de Misisipo!” Sed ĉar sekvis je tiu ĉi alvoko de Zamenhof multaj akraj engazetaj kritikoj, li sufiĉe rapide ŝanĝis sian opinion kaj fariĝis... Cionisto. Li do tuj poste aperigis en la sama gazeto alian grandan artikolon, en kiu li vokis por enmigrado al Palestino. Zamenhof fariĝis tiam tre fervora adepto de la cionisma liberiga movado. Li dum 3-4 jaroj aktivis en Varsovio sur tiu ĉi tereno. Li estis inter la pioniroj de la societo Ĥibat-Cion en Varsovio (temas pri movado, kiu antaŭis la grandan cionistan movadon de Herzl). En sia fama letero al Michaux (1905) li skribas: “Longan tempon en mia juneco mi estis varmega ‘sionisto’. Mi laboris energie por tiu ideo.”

Ĉirkaŭ 1885 li ĉesis okupiĝi pri cionista agado kaj transiris, fakte revenis, al la plej grava sia vivprojekto: la Internacia Lingvo. En 1887 li plene ĉesigis la kontakton kun la cionista movado.

Interesaj estas la vortoj de Gaston Waringhien pri la tiama Zamenhof: “En la unua parto de sia vivo Zamenhof provis akordigi la du pasiojn, kiuj tiutempe dividis lian koron: la judan patriotismon kaj la homecan universalismon. Laborante samtempe kaj paralele por ĉiu el ili, por la bono de la juda gento kaj por la feliĉo de la homaro, li sentis en si ian harmonian ekvilibron kaj trankvilan konsciencon.” (“1887 kaj la sekvo...”, Stafeto, Antverpeno-La Laguna, 1980). La fervora okupiĝo de la juna Zamenhof pri solvo de la problemo de la judoj montras, ke li estis granda amanto de sia malfeliĉa hebrea popolo. Dum kelkaj postaj jaroj li ne agis sur la kampo de “savado de la judoj”, sed la temo revenis en la komenco de la 20-a jarcento, en formo de Hilelismo.

Projekto de solvo de la hebrea demando

Multaj esperantistoj ne scias, ke la celo de tiu ĉi fama projekto de Zamenhof, kiu antaŭis la pli faman Homaranismon, estis “Projekto de solvo de la hebrea demando”. Tio signifas, ke male al la posta “universala” Homaranismo, Hilelismo celis solvi nur la problemon de la judoj. Mi deziras citi la vortojn de la forpasinta erudicia judo Naftali Cvi Maimon, kiu estis unu el la plej gravaj Zamenhofologoj. En sia tre grava libro La kaŝita vivo de Zamenhof li skribas: “Dum la daŭro de multaj jaroj Zamenhof ne ĉesis mediti pri sia ideo. Kvankam fordonita al Esperanto kaj al batalo por la ĉiutaga pano, li trovis tempon por Hilelismo kaj ĉiam denove ĝin pripensis.” Zamenhof rigardis la internacian lingvon kiel necesan aldonaĵon al Hilelismo. En 1901 li aperigis tiun ĉi projekton broŝurforme. Ĝia sorto ne estis favora. Mi deziras substreki kelkajn punktojn, per kiuj Zamenhof “fermis la cirklon” rilate Cionismon: Dum siaj studentaj jaroj li ja estis arda subtenanto de la juda nacia movado Cionismo, sed en Hilelismo la mezaĝa Ludoviko ne plu pledas por Cionismo. Estante jam “kosmopolito” kaj akra kontraŭulo de ĉiu speco de nacionalismo, li skribas, ke “judeco” devas esti nur religio, ne nacio; ke la judan religion oni devas reformi kaj “purigi”; ke la Cionismo estas utopio neefektivigebla; ke la hebrea lingvo ne taŭgas por la judoj, ĉar ĝi ne estas viva; ke Esperanto estu la lingvo de la judoj.

Kiel judo loĝanta en Israelo mi permesas al mi deklari, ke almenaŭ rilate kelkajn el la supre menciitaj ideoj, Zamenhof estis tre malbona profeto...

La historio de tiu broŝuro estas kurioza: nur malmultaj esperantistoj konis la verkon pri Hilelismo, pro tio ke ĝi estis ruslingva. Zamenhof skribis, ke li dissendis etan parton de la eldonkvanto al ruslandaj judaj intelektuloj, kaj la ceteron li ricevis de la presejo nur en 1903 kaj kaŝis ĝin en sia ŝranko. Nur en 1972 aperis unuafoje ĝia Esperanta traduko, farita de Holzhaus en iom lama lingvaĵo. Li eldonigis ĝin tiujare ĉe Fondumo Esperanto (Helsinki). Tre verŝajne la sola ekzemplero de la broŝuro estas tiu, kiu troviĝas en la Nacia Biblioteko, Jerusalemo. En 2006 aperis finfine bona traduko de Hilelismo far Aleksander Korĵenkov (Mi estas Homo, Sezonoj, 2006). Sed malgraŭ siaj novaj opinioj pri Cionismo, la mezaĝa Zamenhof plu amis la ideon, same kiel li kore plu favoris la judismon. Li esprimis tion kelkfoje dum siaj lastaj jaroj. Ekzemple, en la supre menciita letero al Michaux li skribas: “...Mi venis al la konvinko, ke tiu ĉi ideo (Cionismo — J.Ŝ.) kondukos al nenia celo kaj tial mi forĵetis tiun ĉi ideon, kvankam en la koro ĝi restis por mi ĉiam kara, kiel agrabla sed neplenumebla revo.”

Amafero kun la jida

Zamenhof havis amaferon ne nur kun Esperanto, Cionismo kaj Homaranismo. Li amegis, almenaŭ junaĝe, ankaŭ la jidan lingvon (“judgermana”, la lingvo kiu estis uzata tiutempe de la plimulto de la orienteŭropaj judoj). Kiel infano li uzis ĝin hejme kun sia patrino (kun la patro li parolis ruse) kaj surstrate kun la judaj najbaroj. Do li certe regis ĝin perfekte. Dum la jaroj 1879-1881 li dediĉis sin al tiu ĉi lingvo, verkante studaĵon pri ĝia gramatiko. Temis pri pionira, revolucia projekto — ruslingve verkita — kiun li titolis Pri jida Gramatiko kaj Reformo en la Jida Lingvo. Tiu ĉi verko estis (parte) publikigita nur en 1909 en iu jida revuo en Vilno, sed ŝajne seneĥe. Krom tio, en 1881, la jaro de la pogromoj, Zamenhof verkis kelkajn poemojn en la jida, kiel suplementon al la jida Gramatiko. En ili li priploras la suferadon de la juda popolo en orienta Eŭropo.

En sia enkonduko al la jida Gramatiko skribas la 22-jara Zamenhof: “Mi amas la tiel nomatan ‘ĵargonon’ (jida lingvo — J.Ŝ.) ege... Milionoj da niaj fratoj parolas kaj por longe parolos ĝin... Pro tio ni devas la ĵargonon serioze trakti.” Sed same kiel okazis rilate Cionismon kaj aliajn temojn, la pliaĝa Zamenhof, komence de la nova jarcento, ŝanĝis sian opinion ankaŭ pri tiu ĉi lingvo. En Hilelismo li skribas pri ĝi: “... ni venis al konkludo, ke tio ĉi estus afero sen iu celo kaj estonteco”.

Interesa temo estas la rifuzo de Zamenhof aliĝi al la ĵus fondita Tutmonda Esperantista Hebrea Asocio en 1914. Responde al ilia invito pri membriĝo li skribas, ke li ne povos aliĝi kiel membro, ĉar kiel homarano li preferas stari ekster iu ajn nacia organizo: “Mi ne povas ligi min kun la celado kaj idealoj de speciala gento aŭ speciala religio.” Sed li tamen skribis, ke li tre ĝojas pro la fondo de la hebrea (juda) asocio kaj aldonis: “Mi deziras al vi energion kaj paciencon; se Vi tion havas, tio donos al Vi plej bonan sukceson.”

Mi estas hebreo

Antaŭ ol resumi mi deziras aperigi plian citaĵon el lia letero al Michaux: “Ĉar tuj en la komenco de mia rakonto mi devus necese raporti, ke mi estas hebreo kaj ĉiuj miaj idealoj, iliaj naskiĝo, maturiĝado kaj obstineco, la tuta historio de miaj konstantaj bataladoj internaj kaj eksteraj — ĉiuj estas sendisige ligitaj kun tiu ĉi mia hebreeco.”

Jen interesaĵo: kiel vi certe rimarkis, mi kelkfoje citis frazojn el la fama letero de Zamenhof al Michaux, kiu lernigas al ni multon pri sia verkinto. Do, tiu ĉi letero el 1905 estis publikigita nur en... 1933, en Enciklopedio de Esperanto eldonita en Budapeŝto, sed sen la fragmentoj, kiuj parolas pri la judeco de Zamenhof. Ili estis plene forigitaj — memoru la tiaman Eŭropon kun ĝia antisemitismo! La redaktoro G. Waringhien klarigis poste, ke la letero estis cenzurita de la eldonistoj. La kompleta letero aperis nur en 1948 kadre de la Leteroj de L. L. Zamenhof kompilitaj de la sama Waringhien.

Resume: ni vidis, ke Zamenhof estis ege influata de sia judeco, ke li estis konscia pri tiu afero, kaj ke li kelkfoje substrekis tion skribe. Tamen mi opinias, ke pravis Maimon per la jenaj vortoj: “La demando, kiu nun leviĝas, estas jena: Se Polujo estis la lando de lia loĝado, se li sentis Litovujon sia patrujo, se laŭ nacieco li sin alkalkulis al la juda popolo: al kiu li apartenas? Nia respondo estas simpla: Li apartenas al neniu, krom al si mem. Sed la plej trafan respondon donis Zamenhof en la fino de sia Kongresa Parolado en Bulonjo-sur-Maro, 1905: ‘Sed tiel same kiel mi en la nuna momento ne estas ia naciano, sed simpla homo, tiel same mi ankaŭ sentas, ke en tiu ĉi momento mi ne apartenas al ia nacia aŭ partia religio, sed mi estas nur homo.’”

Josef Ŝemer
Bibliografio:

Mi estas homo. L.L. Zamenhof. (Red. Aleksander Korĵenkov). Kaliningrado 2006. Zamenhof-strato, La. (Roman Dobrzyński). Kaunas 2005 (2-a eld.). Doktoro kaj lingvo Esperanto. (Adolf Holzhaus). Helsinki 1969. La kaŝita vivo de Zamenhof. Originalaj studoj. (N.Z. Maimon). Tokio 1978. 1887 kaj la sekvo... Eseoj IV. (Gaston Waringhien). Antverpeno-La Laguna 1980. Historio de Esperanto. (Aleksander Korĵenkov). Kaliningrado 2005.

Recenzoj

Grava pro malofteco

Postrikolto. Poemoj kaj kantoj tradukitaj. Trad. Kálmán Kalocsay. Budapest: KAL-ĈI Dokumentaro, 2004. 77p. 21cm. Prezo: € 5,10; Dissemitaj floroj de Kálmán Kalocsay. Enbukedigita de Ada Csiszár. Budapest: KAL-ĈI Dokumentaro, 2005. 204p. 21cm. Bind. Prezo: € 30,00

Postrikolto enhavas poemojn kaj kantojn tradukitajn de Kálmán Kalocsay, kiuj ial ne eniris volumojn kiel i.a. Tutmonda sonoro. Ni trovas en ĝi poemojn el la literaturoj angla (Auden), ĉina, praegipta, franca (Rimbaud), germana (Rilke), malnovgreka, hispana, hungara (21 p.), itala, islanda, japana, kataluna, kimra, persa, romia kaj vjetnama, kune kun kantoj de Mozart, Schubert, Bizet...

Simile, en Dissemitaj floroj atendas onin poemoj ekstervolumaj, aperintaj en Literatura Mondo, Hungara Vivo kaj aliaj revuoj, el la poezioj angla, ĉina, flandra, franca (krom Aragon ankaŭ La internacio!), germana (de Goethe ĝis Wagner), malnovgreka, hungara (91 p.), japana, rusa kaj vjetnama.

Fakte, estas iom strange ke la eroj de Postrikolto ne povis atendi unu jaron por fandiĝi kun la Dissemitaj floroj; ĉiel ajn, ĉi lastan volumon distingas la fakto, ke ĝi entenas ankaŭ 39 originalajn poemojn de Kalocsay.

Koncerne la tradukojn, temas plejparte pri parnasismaj. Persone mi trovas nenian pravigon por la aldono de rimoj al versoj praegiptaj, oldgrekaj aŭ japanaj; male, mi opinias tian procedon same kondamninda kiel kolorigon (fakte farbadon) de blanknigraj filmoj.

Feliĉe li ŝparis tian sorton al la verkoj de hungaraj poetoj de la 20-a jarcento, kiel la tre interesaj KosztolányiLadányi.

Parenteze, ĉe kelkaj tradukoj jen surprizas la grafika ellaso de apostrofoj, kiel foje ĉe Edwin de KockMao Zifu (tial superfluas la cito de opinio de Brendon Clark, ĉar ĉi tiu fakte kontraŭis la apostrofan eliziadon de vokaloj, ne la presitajn apostrofojn mem). Ankaŭ tian “fidelecon” mi ne ŝatas, kiu pretendas kompensi la rimojn de la originalo per novaj rimoj, ofte inkognite kejlaj, en la esperantigo.

Komparo de la tri sonetoj tradukitaj el la hispana (Soneto XVII de Garcilaso de la Vega; Al rozo de Góngora; Faetono de Quevedo) kun la originaloj (resp. Pensando que el camino iba derecho...”; A una rosa: “Ayer naciste y morirás mañana...”; “Solar y ejecutoria de tu abuelo...) igas min sopiri pri senrimaj tradukoj, kiuj redonu la elekton de vortoj, esprimoj kaj bildoj fare de la aŭtoroj. Kial, ekzemple, la tria menciita soneto respektas la rimvorton “Faetones” (“Faetonojn”) sed forŝtelas la same mit-ule versfinan “de Apolo” (“el Apolono”), kiun Kalocsay stompis kaj dampis al “ĉiel-devenon”?

Sed eble rusaj recenzistoj ne konsentas kun mia severa kritiko... Nu, jen la (mal-) virtoj de parnasismo; atendi de ĝi ion alian egalus erpi la maron, aŭ melki bovon senfine.

Inter la 39 poemoj de Kalocsay ni trovas tiujn verkitajn salute por diversaj kongresoj; bele liberversan, kvazaŭ prozan Ĉu vi sentis?; elstare japaneskan Admono; poemojn militajn kaj postmilitajn, inter ili tiujn laŭdajn al Marx, Engels, Lenin kaj Stalin, Oktobra odo al la tridekjara Sovjetunio, aŭ la kondamnan La balado de Franco (sed kial signi ĝuste nur ĉi tiujn per ikseto? Ĉu por trudi opinion al la legonto?); kaj ankaŭ poemojn rekte aŭ nur parte esperantismajn, kiel tiujn dediĉitajn al Gaston WaringhienMarjorie Boulton. Ili ĉiuj espereble iam trovos sian lokon en volumo kun la plena originala poemaro de Kalocsay, frate kun la versoj en i.a. Mondo kaj koro, Rimportretoj, Streĉita kordo, Sekretaj sonetoj, Ezopa saĝo, Izolo, La dek du noktoj de Satano kaj Versojn oni ne aĉetas.

Dume ni ĝoju, ke ili haveblas almenaŭ en aparta libro, ĉar, kiel skribas Baldur Ragnarsson en La lingvo serena, “ne nur la menciita poemaro de Kalocsay [Streĉita kordo], aperinta antaŭ pli ol sep jardekoj, sed ankaŭ lia tuta ampleksa verkaro, originala kaj tradukita, daŭre restas inter la plej gravaj atingoj sur la kampo de la Esperanta literaturo”.

Jorge Camacho

Riproĉi per rido la morojn

Eklipsas. Poemaro. Jorge Camacho. Rotterdam: Bero, 2007. 115p. 20cm. Prezo: € 9,90

Castigat ridendo mores.
Jean de Santeul

Difini poeton per unu malelasta kategorio estas praktikado neoportuna, ĉefe se oni provas fermi tiel nuntempan poeton; tio pro la laŭgrada korodiĝo de la literaturaj normoj kiuj nuntempe simple ne plu permesas al la literaturkritiko kategorii homon rekreantan vorte la tutan mondon ĉirkaŭan. En la postparolo al Celakantoj Mauro Nervi diras, ke tiu poemaro “pintas mejloŝtone en la realisma tradicio de la Esperanta literaturo”, ĉar “la instinkta inspiro estas [...] vivo en sia konkreto — sango kaj polvo, bataloj, ideologio, vojaĝoj, homaj interrilatoj”. Baldur Ragnarsson en la postparolo al ĉi-recenzata Eklipsas prave atentigas pri multaj variantoj de la realismo kiun la tutmonda literaturo spertis ĝis nun, kaj pro tio li ne emas insisti pri la limoj de tiu konkreta realismo kiu fakte sin trudas ĉe Camacho, kaj preferas malfermi “la pordojn al interpretoj alidimensiaj”. En ambaŭ postparoloj oni klare vidas la sinceran praktikadon de la du poetoj trovi ne kategorion sed la taŭgan ŝlosilon por malfermi la pordojn en la poezia palaco de Camacho: Ragnarsson volis, unue, plivastigi la interpreton donitan de Nervi ĝuste ĉar en Eklipsas Camacho realismas distiel. Mi mem emas trovi en lia lasta poemaro versojn tre realismajn sed ankaŭ tre ironiajn, jen en la Freŭda senco, do esprimantajn ideojn kiuj malobservantas la tabucenzuron kiu regas en la socio, jen en la Sokrata, do esprimantajn ŝajnan nescion, kaj satirajn, t.e. laŭ la tuta uzo de humuro, ironio, troigado aŭ ridindeco por eksponi aŭ kritiki malvirtojn, miskutimojn aŭ simple la stultecon de la homoj, ĉefe en kunteksto de la nuntempa politiko sed ne nur.

El la poemaro, riĉa pro la temoj, la stilfiguroj kaj la metrikaj eltrovoj, sendube elstaras la poemo Datreveno, kies ĉeftemo ne estas la atombombo kiel supraĵa legado inspirus, sed la maldeziro de la homaro ekvidi primaveron. La poeto en tiu ĉi longa poemo starigas al si kaj, nerekte, al ni multajn demandojn kiuj restos senrespondaj, ĉar la celo mem de liaj versoj ne estas doni la veron sed stimuli la aŭtoron mem kaj do la legantojn serĉi kaj esplori, skui la animon kaj la intelekton. Camacho ŝajnigas nescii, petas lumojn de fikcia aldialogato — ĉiu el ni: nul respondo fine venos, nur demando animtremige kolektiva:

Ĉu krom printempon tamen ni esperu
je apenaŭ verŝajna primaver’?

La leganto spertos plurfoje la sisteman fermon en la poemoj de Camacho (kaj tion bone emfazas Ragnarsson en la postparolo): premiso kaj konkludo kunludantaj en poezia signifocirklo, la premiso foje estas esperoplena kaj misinforma pri la poemkerno, dum la konkludo revenigas nin al la komenco kaj iel devigas nin relegi la poemon, manke de vibriga deklamado, kiel sugestas Ragnarsson en la postparolo. Kiel legi Datreveno? Eblas legi ĝin kiel la plej kortuŝan lirikon de Esperanta poeto kontraŭ la misuzo de novaj scienceltrovoj, kontraŭ ĉia kaj ĉies milito, favore al nova primavero de la popoloj; ĝuste por ĉi-lasta, la poeto konscias pri sia rolo, pro tio li kantas pri la fiagoj, esploras ties kaŭzojn, ties kuntekston historian kaj geopolitikan, ĉar, kiel diras Nervi en la postparolo al Celakantoj, “la poezia teksto estas — antaŭ ĉio — konkreta socia realaĵo”.

Sendube, iuj legantoj alkutimiĝintaj legi alistilajn poemojn miros trovi tiel abunde la peniktirojn de Camacho pri rimarkindaj temoj kiel politiko, religio, amoro kaj morto, sed tio ne devus mirigi ĉar li eluzas la teknikon satiri pri ĉi tiaj temoj. Sed, unue, kio estas la satiro? La satiro estas speco de komikeco kiu esprimas juĝon kaj pro tio iuj legantoj povos ne ridi kiam la prisatirita temo estas proksima al ili, tio estas kiam la prisatirito koncernas ilian valorgamon. Lenny Bruce diris ke la realo estas tio kio estas, kaj ne tio kio devus esti; ekzemple, la religiojn koncernas tio kio devus esti, la satiron tio kio estas. Kulture kaj historie (la unua satiristo estis la latina Ennio!) la satiro ekzistas ĉar ĝi respondas al neceso de la homa spirito: la oscilado inter sankti kaj profani. Pro ĉio ĉi kaj el tiuj supre-menciitaj temoj la satiro donas vidpunktojn alternativajn kaj tra la ridado dissemas dubojn, senmaskigas hipokritojn, atakas la antaŭjuĝojn kaj malfermas la diskuton pri memkonvinkoj.

Jen ekzemplo de satiro pri religio:

Je Kristo kredi
kondukas al feliĉo.
Ja kristanismo
estas la unusola
plenvera superstiĉo.
(Dia volo)

Denove la premiso misinformas (sekve: prisatiras) la konkludon, ĉi tie kun tre sprita oksimoro (plenvera superstiĉo) kaj kun verva rimo inda je la anatemoj de la religiuloj (feliĉo-superstiĉo). Cetere, kion diri kiam la poeto kunmiksas esprimojn ligitajn al difinita biblia kunteksto sed en realo li parolas pri la nuntempa mondo?

Limbe, plia provo
ripeti la miraklon en Kanao:
ne akvon fari vino
sed verŝi sangon.
(Kanao)

Ne pensu tamen ke Camacho poemas por ke vi ridu; li celas la malon, li celas korodstile kaj moke denunci senpune la falsaĵojn kaj kruelaĵojn okazantajn en la mondo, kaj — sukcese. Kiel tamen la arto povas ekŝanĝi la mondon? Certe malrapide, ĉar ĝi unue parolas al sentemaj personoj, la aliaj ja emas ignori aŭ eĉ cenzuri ĝin, pro tio estas esence grava la satiro: ĝin elmetas libera homo kaj ĝi igas liberaj tiujn kiuj ĝin spertas. Ja tia estas la sento post profunda vojaĝo en la vortmondo de Camacho. Kaj kio estas la libero se ne la vivo spite al la morto? Pro tio estigas samtempe kortuŝon kaj rideton legi en la poemo Nature pri arvikolo kiu kortezas arvikolinon en tombejo kaj ke tie ekcipresos kie nun pirolas!

En Eklipsas ni spertas veran ĵongliston de la vorto, kiu kapablas kanti lirike la malprimaveron de la homaro sed ankaŭ esprimi kaj reprezenti la aspektojn kuriozajn, nekongruajn kaj tamen amuzajn de la realo kiuj estigas ridon aŭ rideton, sen malico, sed kun humana komprenemo kaj simpatio (en la senco: “reciproka favora instinkta inklino de du personoj”). Tre plaĉa ekzemplo estas Postebrio kiu pro la titolo memorigas nin pri alia bela ekzemplo pri humursento en nia poezio: Ebrio de William Auld. En Postebrio Camacho poemas tankae, kaj tiel en multaj lokoj de la poemaro; sed la poeto reformulas la tankaon enhave, ne forme, kaj per malmultaj vortoj tamen imagivaj pensigas nin pri tre malsamaj kulturoj ĉi tie reprezentataj far la drinkaĵoj en, verŝajne, gaja festeto:

Se vi kundrinkos
bieron kaj sakeon
kaj ruĝan vinon
ne miru ke vi startis
enkape lavmaŝinon.
(Postebrio)

Per sia kvara poemaro Camacho rekonfirmas sin en la literatura kampo poezia kie li kapablas patri poemojn modernajn, sed klasikajn t.e. eternajn: leganto je la fino de tiu ĉi dudek-unua jarcento kapablos same kiel ni ĝui la temojn de la poemaro de Camacho. Kaj nuntempaj seriozaj legantoj de beletraĵoj ne bedaŭros alproksimiĝi al tiu ĉi verko tiel prisme nova kaj interesplena.

Nicola Ruggiero

Libroservo de UEA en 2008: Lernintoj de Kolker iris al ekzameno

En 2008 la jara furorlisto de la Libroservo de UEA ricevis alian ĉampionon ol Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker, kiu retenis la unuan lokon admirinde longe, ses jarojn.

La plej vendata titolo estis la gvidilo por Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA, kies reviziita eldono surmerkatiĝis en la 93-a UK. Kvazaŭ logika paŝo: post lernolibro al ekzameno. Ĉar dum kvin jaroj la gvidilo ne estis aĉetebla, akumuliĝis tia bezono, ke nur kvin monatoj sufiĉis, por ke ĝi furoru super ĉiuj aliaj. Preskaŭ duono de ĉiuj ĝiaj vendoj okazis jam en la UK, montrante, kiom bezonata la kajero estis.

Ĉar la Libroservo de UEA estas la plej granda en Esperantujo kaj kiel pograndisto kaj kiel detalisto, ni tradicie aperigas du furorlistojn. La unua montras la totalajn vendojn de la koncernaj titoloj; tiu de unuopaj vendoj inkluzivas nur unuekzemplerajn aĉetojn. Al la unua ĉefe influas aliaj libroservoj, kiuj mendas saman titolon grandkvante, kaj al la dua individuaj klientoj, kiuj kutime mendas po unu ekzempleron. La kongresa libroservo estas traktata, kvazaŭ ĝi estus unu granda ekstera kliento. Tial ankaŭ la ekzamengvidilo ne staras unualoke inter la unuopaj vendoj, kvankam ĝiaj vendoj dum la UK fakte estis unuopaj aĉetoj de kongresanoj. La preferojn de la kongresaj klientoj montras aparta furorlisto (vd. tiun de la Roterdama UK en la novembra numero, p.232).

UEA mem estis la plej populara eldonisto. En la listo de ĉiuj vendoj 13 titoloj el 20 estas eldonaĵoj de UEA/TEJO kaj en tiu de unuopaj vendoj 9. La pozicio de UEA eĉ plifortiĝis, ĉar en 2007 la nombroj estis resp. 11 kaj 8. Indas ankaŭ atenti pri unu komuna trajto de praktike ĉiuj furoraĵoj, kiom ajn variaj ili estas laŭ kategorio: temas pri bone prizorgitaj presaĵoj, ofte ankaŭ grafike allogaj. Estas tute en ordo delogi klientojn per la ekstera aspekto; ĉiu eldonisto ja devas celi, ke la varo estu plejeble multnombre vendita. Krom pri enhavo kaj lingvaĵo, UEA mem aparte zorgas ankaŭ pri la fizionomio de siaj eldonaĵoj, sed ĉar temas pri UEA, ĝi faras tion ne nur por bone vendi sed ankaŭ por montri ekzemplon, kiun aliaj imitu.

La vendoj sumiĝis je 125 125 eŭroj (122 420 en 2007). Al la rezulto ĉiam influas la vendoj dum la UK. Kvankam en 2008 ĝi estis iom malpli multnombra ol en 2007, en Roterdamo la kongresanoj aĉetis por triono pli ol en Jokohamo, nome por 40 504 anstataŭ 31 042 eŭroj. Estis venditaj entute 13 707 ekz. de 2554 malsamaj titoloj de libroj kaj diskoj, se ne enkalkuli insignojn, glumarkojn k.a. “diversaĵojn”. La butiko en la CO servis entute 662 klientojn, kiuj aĉetis poŝte aŭ surloke almenaŭ unufoje dum la jaro. Tio ne inkluzivas la klientojn en la kongresejo, kiuj ne estis aparte nombritaj.

Osmo Buller

Solena disdonado de diplomoj en Ĉinio

La 26-an de novembro okazis solena disdonado de diplomoj al la gelernantoj de la kurso de Esperanto, okazinta en la Altlernejo pri Porprofesiaj kaj Teknikaj Studoj de la ĉina urbo Foshan, proksime de Kantono.

Kvindeko da gelernantoj kaj kelkaj profesoroj, kiuj aktive kaj entuziasme partoprenis la kurson, ricevis la diplomon “Parto A”. Ĉiuj esprimis sian deziron daŭrigi la lernadon de la lingvo, kio okazos ekde marto ĝis junio 2009.

Dum la instruado oni uzis ĉiujn pedagogiajn kaj teknikajn rimedojn. La altlernejo estas bone ekipita: ne mankas komputiloj, projekciiloj, granda ekrano ktp. Dum la kurso oni kontaktis pere de la reto esperantistojn el aliaj landoj (ekz. Pollando, Francio, Ukrainio), korespondis kaj babilis kun alilandaj samideanoj.

Por la daŭrigo de la kurso, “Parto B”, oni anoncas pli amasan partoprenon. Multaj lernantoj de la hispana lingvo enviis siajn kolegojn, kaj volas baldaŭ aliĝi al la kurso de Esperanto.

Kvankam oni ĉiam propagandas ke pere de nia lingvo oni povas koni aliajn landojn kaj kulturojn kaj havi amikojn en la tuta mondo, tio rilate ĉinojn estas nur duonvero. Ege malfacilas por ili havi la eblon vojaĝi al aliaj landoj. Ni havu la esperon ke Esperanto helpos detrui ne nur la lingvajn, sed ankaŭ la landlimajn barojn.

Augusto Casquero

Esperanto en du ĉeĥaj fakultatoj

La studobjekton “Esperanto 1” finis en la antaŭkristnaska semajno 12 studentoj de la Naturscienca fakultato de la Universitato Palacký en Olomouc, kaj 42 studentoj de la Pedagogia fakultato de la Universitato Masaryk en Brno, ambaŭ en Moravio, orienta parto de Ĉeĥio.

Sur la foto videblas la studentoj en Brno, kiuj dum la studkontrolo solvas la interagan teston “Mia amiko lernas” el edukado.net de Katalin Kováts.

Krom la testo ili havis la taskon rakonti laŭ siaj notoj pri vidindaĵoj kaj memorindaĵoj de sia loĝloko kaj ĝia ĉirkaŭaĵo, eventuale roli kiel ĉiĉerono de sia eksterlanda gasto.

Por la studobjekto “Esperanto 2” en la sekva, printempa semestro, aliĝis ĝis nun en Brno 12 studentoj. En Olomouc la nombro ankoraŭ ne estas konata, ĉar temas pri elektebla studobjekto, kaj la aliĝo de la studentoj dependas ne nur de ilia emo, sed ankaŭ de tio, ĉu ili samtempe ne havas alian devigan studobjekton, kiun ili ne rajtas ne partopreni.

Kelkaj el la studentoj jam kontaktis Ĉeĥan E-Junularon (ĈEJ) kaj planas partopreni en la Internacia Junulara Kongreso en Liberec. Unu studento eĉ partoprenos en la Bjalistoka UK.

Josef Vojáček

La nova UEA-ekzameno sukcese premieris

Post kelkjara laboro, je la jarŝanĝo debutis la nova Esperanto-ekzameno, kiu estas konforma al la normoj de la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER) kaj ofertas egalrangan mezuradon de la kvar bazaj lingvaj kapabloj en la niveloj B1, B2 kaj C1.

Partoprenantoj de la Internacia Festivalo (IF) en Düsseldorf havis la bonŝancon esti la unuaj por trapasi tiun internacie rekonatan ekzamenon. Sume 8 personoj el 6 landoj uzis la eblon: 3 el ili elektis la nivelon B2 (forta meznivelo postulanta fluan parolkapablon, bonstilan memstaran verkadon, komprenkapablon de tekstoj el la ĉiutaga vivo) kaj 5 kandidatoj aliĝis al la pli supera nivelo C1.

Laŭ la regularo kontraktita kun la Ŝtata Lingvoekzamena Centro (ITK) en Budapeŝto, Hungario, la skribaj taskoj (farendaj en 180 minutoj en B2 kaj en 240 minutoj en C1) estos korektataj tie fare de spertaj fakuloj, kiuj prizorgas la akredititajn samnivelajn ekzamenojn aprobitajn ankaŭ de la Asocio de Lingvotestistoj en Eŭropo (ALTE). La surlokajn buŝajn ekzamenojn en Düsseldorf gvidis Renato Corsetti kaj Zsófia Kóródy, ambaŭ trejnitaj ekzamenantoj laŭ la KER-postuloj. UEA kore gratulas la unuajn ekzamenitojn, kiuj bonege sukcesis en la buŝa parto.

Estas ĝojige, ke tiom multaj ekzameniĝontoj anoncis sin malgraŭ la jarfina festo kaj la mallonga tempo, kiu restis post la fina decido okazigi la ekzamenojn ankoraŭ en 2008.

Ekde nun eblos regule organizi tiujn normigitajn UEA-ekzamenojn en grandaj internaciaj renkontiĝoj aŭ aliloke, kie estos grupo de kandidatoj por almenaŭ unu el la tri niveloj. Por 2009 estas jam planataj ekzamensesioj dum la Printempa Semajno Internacia (PSI) en St. Andreasberg, Germanio, inter 10-17 aprilo; dum la Malferma Tago en la Centra Oficejo de UEA (Roterdamo, Nederlando) en aprilo; kaj dum la 94-a UK en Bjalistoko (Pollando) en julio. Pli detalaj informoj pri la ekzamenoj troviĝas en: www.edukado.net/pagina/NOVAJ+UEA-EKZAMENOJ/22422/.

[FORIGITA!: bildo]

La ekzamena komisiono (de dekstre): Zsófia Kóródy, Renato Corsetti kaj la helpanto Sándor Hideg.

Forpasoj

Forrest J. Ackerman (1916-2008) mortis la 4-an de decembro en Los-Anĝeleso. Li havis enorman kolekton, la plej grandan en la mondo, de libroj, afiŝoj, maskoj k.a. objektoj rilataj al scienc-fikcio kaj hororfilmoj, pri kiuj li estis eminenta fakulo. En 1954 li lanĉis la anglan esprimon Sci-Fi kaj en 1958 fondis la renoman revuon Famous Monsters of Filmland. Li esperantistiĝis en sia junaĝo, aliĝis al UEA en 1955 kaj estis longe fakdelegito pri scienc-fikcio. En la unua monda kongreso pri scienc-fikcio en 1939 li faris paroladon en Esperanto, vestita en futurisma kostumo.

Bak Gang (1920-2008), konsilanto de Korea E-Asocio kaj esperantisto ekde 1937, forpasis la 20-an de aprilo en Gimhae.

Fernand Boyet (1921-2008), em. sciencinspektoro kaj fakdelegito pri la instruado de scienco, mortis la 15-an de decembro en Angers (Francio). Li aliĝis al UEA en 1949 kaj estis dumviva membro ekde 1969.

Giorgio Bronzetti (1931-2009) forpasis la 14-an de januaro en Chieti (Italio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri informado kaj lingvodefendo. En 1955 li organizis la 11-an IJK en L’Aquila. Direktoro de la gazetara agentejo “Disvastigo”, li ĉefe aktivis pri Esperanto-informado.

Pierrette Chatelus (? — 2008), dumviva membro de UEA, mortis en Lyon (Francio).

Odette Fregonara (1922-2008) forpasis la 14-an de novembro en Ĝenevo, kie ŝi estis delegito 1976-2006.

Vuokko Heinäsuo (1914-2008), honora membro de E-Asocio de Finnlando kaj multjara membro de Societo Zamenhof, mortis la 16-an de aŭgusto en Helsinko. Ŝi longe prizorgis la “Propran Ejon” de EAF.

Marguerite Jaccard-Besson (1914-2008) mortis la 24-an de novembro en Rolle (Svislando). Ŝi lernis Esperanton pli ol 80-jara kaj partoprenis plurajn UK-ojn. Pri ŝia partopreno en la Pekina UK raportas la filmo Lekanto al Pekino de Nandir (2004).

Kang Bong-Gil (1929-2008), konsilanto de Korea E-Asocio kaj iama fakdelegito pri tradukado, mortis la 9-an de oktobro en Seulo.

Lee Jong-Hyun (1938-2008), konsilanto de Korea E-Asocio, mortis la 19-an de oktobro en Busan, nur tri monatojn post la forpaso de sia pli aĝa frato Lee Chong-Yeong. Li prezidis la filion Busan-Gyeongnam de KEA 1997-2001 kaj fondis Busanan E-Centron en 1998. Li adoptis Esperanton kiel lernobjekton en la Jisan-lernejo pri Flego kaj Sano, fondita de li mem. Ĉiujare ĉ. 300 studentoj lernis la lingvon. Li estris LKK de la Korea E-Kongreso en Busan en 2000.

Ralph A. Lewin (1921-2008) forpasis la 30-an de novembro. Filo de la brita veterano Maurice Lewin, ekde 1950 li vivis en Usono. Li fariĝis aŭtoritata fakulo en la kampo de mara biologio; oni nomis lin “la patro de la genetiko de verdaj algoj”. Inter liaj sciencaj sukcesoj estis prilaboro de metodoj por la studo de ĉeloj mutaciintaj. Li verkis preskaŭ 300 sciencajn artikolojn kaj redaktis plurajn librojn. En 1994 aperis lia angla-Esperanta-ĉina Internacia vortaro de mikroba genetiko. Plurfoje li prelegis en la Internacia Somera/Kongresa Universitato. Lewin havis ankaŭ poezian talenton, aperigante anglalingve kvar volumojn de humuraj poemoj. Li poluris la tradukon de la infanlibra klasikaĵo Winnie-la-Pu de A.A. Milne faritan de Ivy I. Kellermann Reed, kiu aperis redaktita de H. Tonkin (1972; 2-a eld. 1992). Ankoraŭ ne eldonita estas ĝia daŭrigo La Domo ĉe Pu-angulo, kiun li tradukis kun Maire Mullarney. En lia traduko aperis ankaŭ la rakonto La 13 horloĝoj de “la plej bona usona humuristo” James Thurber (1993). Lewin estis dumviva membro de UEA kaj ekde 1956 delegito kaj fakdelegito pri biologio, mikrobiologio kaj botaniko.

Raif Markarian (1930-2008) forpasis la 16-an de novembro en Sheringham (Britio). Profesia lingvoinstruisto, li multe kontribuis al la instruado de Esperanto. Li estis sekretario (1962-1975) kaj honora prezidanto de la Societo de Britaj Instruistoj de Esperanto. Rezulte de liaj esploroj pri la propedeŭtika utilo de Esperanto aperis la CED-broŝuro La eduka valoro de la instruado de Esperanto en la lernejoj (1964). Li aŭtoris la lernolibrojn Ni parolu Esperanton (1971) kaj, kun J.H. Sullivan, Secondary School Esperanto (2 vol.; 1968, 1979), kiuj “plu restas nesuperitaj kiel lernmaterialoj por anglalingvaj adoleskaj lernantoj de Esperanto” (J. Wells). Li estis dumviva membro de UEA kaj fakdelegito pri skoltismo, UN-aferoj kaj kristana scienco. Ambaŭ liaj filinoj, Joy kaj Nikola, fariĝis denaskaj esperantistoj.

Ermanno Mello (1942-2009) mortis la 30-an de decembro en Bienni (Italio), gvidanto de sia propra Agita Centro kontraŭ Kultura Agreso kaj Lingv-imperiismo.

Kurt Niederbröker (1927-2008) mortis en septembro en Bünde (Germanio), kie dum kvaronjarcento li estis delegito kaj fakdelegito pri stenografio.

Jane Sloan (1923-2009) forpasis la 1-an de januaro en Summerland (Brita Kolumbio, Kanado). Ŝi estis renoma fotografisto, kies fotoj aperis i.a. en Time kaj Life. Ŝi estis membro de LKK de la Vankuvera UK en 1984.

Délio Pereira de Souza (1918-2009) forpasis la 2-an de januaro en Rio-de-Ĵanejro. En 1942 li estis kunfondinto de la urba Asocio E-ista de Rio-de-Ĵanejro, kiu en 1992 iĝis ŝtata organizaĵo. En 1975 li kunfondis Spiritan Eldonan Societon F.V. Lorenz.

Miljara, plena de antikvaĵoj kaj vidindaĵoj, la mara ĉefurbo de Pollando

GDANSKO

invitas vin de la 1-a ĝis la 5-a de aŭgusto 2009 al la interesa renkontiĝo titolita
“GDANSKO — LA URBO DE SOLIDARECO”

Pri la programo vi povas legi en:
www.esperantowsopocie.pl.tl
www.plama.art.pl

Skribu al: e...@gmail.com aŭ al: GAK “PLAMA”str. Pilotów 11 PL 80-460 GDAŃSK

Facile vi atingos la urbon pere de senperaj linioj: aeraj, ŝipaj, fervojaj.

Ni precipe invitas la partoprenantojn de la Bjalistoka Universala Kongreso, ĉar vi povos facile kaj gaje alveni al nia renkontiĝo en speciala E-vagono aranĝata de la Fervojista Sekcio de Pola Esperanto-Asocio.

MILJARA URBO — SOLIDARECO — KRUCKAVALIROJ

Kial valoras viziti nin?

La lasta granda E-aranĝo en Gdansko okazis somere en 1980. Ĝi estis Antaŭkongreso, kiun partoprenis 200 esperantistoj. Feliĉa parto de ili veturis poste per ŝipo al la Universala Kongreso en Stokholmo. Nun eblos propraokule kompari la ŝanĝojn, kiuj okazis intertempe en Pollando, en la loko, kie komenciĝis la agonio de la terura sistemo en Mezeŭropo.

Laŭ nia nuna kalkulo:
La partoprenkotizo kun tranokto en Hotelo kun matenmanĝo kostos nur € 200.
Por partoprenantoj en Junulargastejo — € 150.

Revuo Esperanto 2009 4

Malferme

Jubileo en Varsovio

Kvankam sen ŝaŭmvino kaj aplaŭdoj, eble eĉ ne tute konscie, nia komunumo notis komence de la monato rondciferan jubileon. La 4-an de aprilo la esperantlingvaj elsendoj de Pola Radio kvindekjariĝis.

Indas retrorigardi kaj enpensiĝi pri la rolo de la varsovia E-Redakcio, kiu por kelkaj generacioj de esperantistoj servis kaj daŭre servas kiel la natura lingvomedio, kiu proksimigas al ili Pollandon, plurfadene ligitan kun la historio de la Internacia Lingvo, ĝia kreinto, E-pioniroj k.s. En la daŭro de sia historio ĝi ja ankaŭ plenumis/as la rolon de informa forumo por la tutmonda esperantistaro. En mia artikolo ne eblas analizi tiun rolon de la varsoviaj E-elsendoj, ĝian ĝeneralan signifon en la esperantlingva radiofonio, ĝian rolon en la interkultura dialogo. Tion ni lasu al apartaj prilaboroj, ĉar sendube la historio de la redakcio, ĝiaj laborantoj, ĝiaj kontaktoj kun la aŭskultantoj meritas esti konsiderata diversfacete kaj iom fakule. Hodiaŭ ni memorigu tamen almenaŭ kelkajn nomojn grave ligitajn kun tiu redakcio kaj ĝia poresperantista servo, ankoraŭ nun karajn al la plej malnovaj kaj plej fidelaj aŭskultantoj de la E-elsendoj de PR. Jerzy Uśpieński kaj Ada Sikorska, Andrzej Pettyn kaj Jerzy Grum, Barbara Pietrzak, Mariusz Dastych kaj Milada Szwedo, Remigiusz Grzela, Gabi Kosiarska, Michał Wyszogrodzki kaj Maciej Jaskot. Kompreneble ne mankis en la historio aliaj kunlaborantoj, ĉefloke tiaj parolistoj de Pola Radio kiel Barbara Sokalówna, Marija Graczyk, Zbigniew Lutogniewski, Piotr Rowiński, Lucjan Szołajski kaj Ksawery Jasieński, kies belegaj voĉoj kaj prononco decidis pri la renomo de la varsoviaj E-elsendoj ĉe diverslandaj aŭskultantoj. La Redakcio spertis en sia 50-jara historio glorajn momentojn, sed ja ankaŭ malfacilajn, eĉ tre malfacilajn. Sed ĉiam akompanis ĝin subteno, simpatio kaj rekono de la aŭskultantoj. La plej kortuŝa estis la solidareca kampanjo fine de la jaro 2006. Dank’ al ĝi la E-parolo en Pola Radio ne silentiĝis.

La nuna situacio de la E-Redakcio de Pola Radio ne similas al tiu en la komenco en 1959. Malgraŭ tio tre modesta redakcia kolektivo faras sian eblon por liveri al la aŭskultantoj laŭeble plej altkvalitan programon kaj se ĝi sukcesas pri tio, tio okazas pro la fideleco al la heredo transdonita de pli spertaj, pli aĝaj gekolegoj, al la plej bonaj tradicioj de la E-Redakcio de Pola Radio. Ĝi komencis emisii per mallongaj kaj mezaj ondolongoj. Longe daŭris, por ke ĝiaj programoj disvastiĝu satelite kaj interrete. Nun la varsoviaj radioprogramoj estas produktataj kiel t.n. podkastoj, kio signifas ke la elsendoj en perfekta kvalito atingas la aŭskultanton sendepende de la emisimomento kaj aŭskultoloko. Ĝia adreso samas de jaroj: www.polskieradio.pl/eo/.

Estas tamen ĝojige aldoni, ke al la familio de la radiopodkastoj en marto aliĝis ankaŭ la Esperantlingva Redakcio de la Vatikana Radio. Ĝiajn podkastajn programojn ekde la 8-a de marto nunjare eblas aŭskulti pere de la adreso: www.radiovaticana.org/it1/on﹍demand.asp?gr=esp Ĉu kaj kiam aliĝos Ĉina Radio Internacia kaj Radio Havano? Necesas memorigi iliajn adresojn: http://esperanto.cri.cn kaj www.ameriko.org.

Ne eblas ne emociiĝi pri la jubileo de la 50-jariĝo de la varsoviaj E-elsendoj. Gravas tamen ĉiu jubileo. En februaro sian unuan datrevenon solenis la podkasto de La Ondo de Esperanto: http://la-ondo.rpod.ru Sed parolante pri la nuna varieco de podkastaj radioj ni devas memorigi ankaŭ la jenajn adresojn: “Radio Aktiva” estas aŭdebla same kiel la havana pere de la adreso de la Amerika Komisiono de UEA, sed krome ĝi estas konsultebla ĉe la adreso: http://radioaktiva.esperanto.org.uy/category/podkasto/. “Radio Verda” el Kanado: http://radioverda.com/. Siajn podkastojn produktas la klubo “Varsovia Vento”: www.viavento.republika.pl/aktuale/sonmaterialoj.htm. Ni memorigu pri la E-programoj el Melburno, aŭdeblaj per Real Player: http://www.3zzz.com.au/staging/programs.aspx. Krome ni aldonu la nomojn de kelkaj el tiuj, kies laboro havas ĉefe lokan signifon, kiel “Radio Libertaire” en la pariza regiono aŭ “Radio Rio de Janeiro” en Brazilo.

Aŭtune 2008 en kelkaj medioj laŭ iniciato de Jo Haazen estis lanĉita diskuto pri la graveco de la E-elsendoj ankaŭ en la nuna interreta epoko, pri la neceso pli regule informi pri ili en diversaj E-periodaĵoj kaj revuoj. Ni devas esprimi ĝojon, ke la informoj pri la E-lingva radiofonio trovis en la revuo Esperanto sian konstantan lokon en la aprila kaj novembra numeroj. Ni ĝojas, ke ĉiam priradiaj informoj troviĝas en la Bulteno fervojistoj de aŭstriaj esperantistaj. Valorus, se tiujn ekzemplojn sekvus ankaŭ aliaj E-periodaĵoj.

Malgraŭ aliaj rimedoj, kiel interretaj babilejoj, skajpo kaj forumoj, la rolo de la E-lingva radiofonio ne perdas sian signifon. Atestas pri tio i.a. la leteroj atingantaj la jubileantan Esperanto-Redakcion de Pola Radio.

Gabi Kosiarska

[FORIGITA!: bildo]

La E-Redakcio de Pola Radio en la studio. Sidas de maldekstre: Milada Szwedo, Andrzej Pettyn, Jerzy Grum. Staras en la unua vico: Jan Klimek, Barbara Pietrzak, Anna Henn-Limont, Witold Modziejewski (akustikisto), Gabi Brzemiński (reĝisoro). Supre: Jerzy Uspienski (foto el la 80-aj jaroj).

94-a Universala Kongreso

Rigarde al la pola E-komunumo

Kiam antaŭ 22 jaroj esperantistoj estis forlasantaj Pollandon post la impona 72-a Universala Kongreso de Esperanto en Varsovio, nek ili, nek la polaj esperantistoj povis antaŭvidi, ke la sekvan kongreson sur la pola tero bonvenigos alia — en sia soci-politika kaj ekonomia realo — Pollando, kaj alia — en la organiza senco — esperantistaro.

La iama Pola Esperanto-Asocio, subvenciata de la ŝtato, malaperis same kiel Pola Popola Respubliko. Novan, ĉefe ekonomian realon frontis ambaŭ, kaj Pollando kaj PEA. Iuj iamaj aktivuloj ne kapablis retrovi agadkomforton en la nova politika realo, sen la ŝtataj apogo kaj subvencioj. La iam strukturita pola Esperanto-movado malkomponiĝis en signifa grado. Pola Esperanto-Asocio forlasis Varsovion kiel sian sidejon, kaj instaliĝis en Gliwice. Tie loĝis ĝia nova prezidanto Stanisław Mandrak. Esperantistoj — same kiel la tuta socio — unuavice devis lerni la vivon en la nova realo, malpli da tempo restis por socia aktivado. Eblis rapide perdi la senton de esperantista identiĝo. Sed ĉu la pola E-movado velkis? Ne!

Ĝi kapablis trovi siajn niĉojn en regionaj strukturoj tute sendependaj de la oficiala E-movado. Sed ja ankaŭ la oficiala faris siajn eblojn por adaptiĝi al la nova realo. Ne estis facile. Ĉiu el la sindonaj polaj esperantistoj kiuj klopodis en tiu periodo, malfacila por la pola E-movado, progresigi ĝin, povas skribi propran plurpaĝan historion de la streĉoj, klopodoj, malsukcesoj, sed ja ankaŭ sukcesoj. Historion sendube tro freŝan kaj emociplenan por jam nun al ĝi referenci.

Kiam lige kun la Jubilea Kongreso en Varsovio en 1987 mia kolego, redaktoro Jerzy Grum, en la tiujara Kongreslibro skribis pri la pola esperantista movado, li povis fiere diri pri la riĉo de la esperantista vivo, foj-foje eĉ en ne tre grandaj loĝlokoj, en kiuj, kiel ekzemple en Krościeno en la Pieniny-montaro (la suda Pollando), inter pli ol 3 mil loĝantoj eĉ ĉ. mil kalkuliĝis kiel regantoj de la Internacia Lingvo. Ne eblas hodiaŭ referenci al tiaj ekzemploj. Sed sendube daŭre eblas paroli pri riĉo, kvankam necesas paroli pri tio alimaniere.

Tutcerte ni ne sukcesos mencii ĉiujn ekzemplojn, sed tiun riĉon konsistigas i.a. la 50-jariĝinta Esperanto-Redakcio de Pola Radio, senĉese parolanta ne sole en la nomo de la pola ŝtato, sed ja ankaŭ rolanta kiel grava informa forumo de la tutmonda esperantistaro. Tiun riĉon konsistigas Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato de Adam Mickiewicz en Poznano, kiuj sub la gvido de d-rino Ilona Koutny funkcias de pli ol 10 jaroj, proponante universitatan kleriĝon ne sole al polaj, sed al diverslandaj esperantistoj. Pri pli ol 10-jaraj spertoj en la esperantista klerigado fieras Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo, Centro de Konstanta Edukado — AIS-Klerigejo en Bydgoszcz. Sed krom mencii tiujn “instituciojn” necesas kompletigi la bildon de la pola esperantistaro per informoj pri ĝiaj pli novaj sukcesoj. Ekzemple pri la jam 3-foja sukceso alporti kontribuon (kunlabore kun EEU) al la grava ekonomia-politika aranĝo en ĉi tiu parto de Eŭropo, kiu estas la Ekonomia Forumo en Krynica. Necesas mencii pri la bona diversloka kunlaboro kun la urboaŭtoritatoj, ekzemple en Malbork (la norda Pollando), kie bele evoluas la loka Parko de la Mondo, loganta esperantistojn el la tuta mondo. Nepras diri pri Bjalistoko, en kiu esperantistoj intime kunlaboras kun la urboaŭtoritatoj por sukcesigi la ĉi-jaran, 94-an Universalan Kongreson. Necesas mencii pri kvalitaj E-rendevuoj kun longa tradicio, kiel ARKONES en Poznano, GRUPE en Gliwice aŭ la Ĉebalta Esperantista Printempo en Koszalin, kiuj multnombre logas esperantistojn el la tuta regiono, sed kelkfoje eĉ el pli foraj mondopartoj.

Post la jaroj de sinceraj klopodoj funkcii kiel la tutlanda organizo Pola Esperanto-Asocio reorganiziĝis aŭtune de 2007. Ĝia nova sidejo fariĝis la loĝloko de la nova prezidantino Halina Komar en Nowy Sącz. Ŝi deklaris en la unua numero de Pola Esperantisto de 2008, denove renaskiĝinta kiel la organo de PEA, post la kvinjara periodo kiel sendependa periodaĵo: “Ni eniras la Novan Jaron 2008 kun grandaj planoj kaj esperoj. Prenante la taskon gvidi la plej grandan Polan E-Asocion [...], ni sciis pri la malfacila situacio en regionoj, pri leĝaj kaj organizaj obstakloj en la agado de PEA, pri la rimarkebla maljuniĝo de nia esperantistaro, manko de instruistoj kaj nesufiĉaj programoj de E-kursoj por infanoj kaj junularo, ktp.... Sed ni decidis preni la taskon kaj ŝanĝi la situacion, komencante per ordigo de leĝaj aferoj kaj poste, laŭ plano, eldoni la revuon PE, modernigi la paĝaron www.esperanto.pl, instrui la regionajn agantojn pri gvidado de filioj, kaj sukcese prepari la financajn projektojn pri publika mono, necesa por efika agado”.

Multaj el tiuj antaŭanoncoj jam realiĝis, aliaj estas realigataj. La unua pasintjara Pola Esperantisto notis kovrilpaĝe per verdaj kaj ruĝaj steletoj sur la kontura mapo de Pollando la filiojn de PEA kaj lokojn, en kiuj esperantistoj aktivas diversgrupe kaj sendepende. En Krakovo, Vroclavo, Poznano, Bydgoszcz, Toruno, Olsztyn, Varsovio, Bjalistoko. Kiel sciate la memstara Bjalistoka Esperanto-Societo estas la oficiala partnero de UEA por la ĉi-jara kongreso en la naskiĝurbo de d-ro L.L. Zamenhof, sed en la Loka Kongresa Komitato ne mankas agantoj de Pola Esperanto-Asocio, kun ĝia prezidantino ĉefloke.

Ni koncentriĝis pri la nuno. Sed ja la organizita pola E-movado havas pli ol 100-jaran historion. La 6-an de decembro 1904, kiel informas Enciklopedio de Esperanto, la varsoviaj esperantistoj fondis la unuan oficialan esperantistan organizaĵon en Pollando kun la nomo Varsovia Societo Esperantista (VES), kiu ne estis memstara organo, sed nur filio de la peterburga societo “Espero”. Necesas memori, ke temis pri la periodo de la baldaŭ finiĝonta politika dispartigo de Pollando inter tri najbarajn potencojn Rusujo, Prusujo kaj Aŭstrujo, komenciĝinta fine de la 18-a jarcento. La Pola Reĝolando estis tiam regata de Rusujo kaj tial renkonteblas misinterpretoj ankaŭ rilate la komencan historion de la movado. Nur en 1908 post la revolucia periodo aperis la eblo fondi Polan Esperantistan Societon, kio okazis la 16-an de majo kaj signis novan agadetapon, kiu tamen ĉerpis el la riĉaj spertoj de VES, i.a. dank’ al tio, ke ĝia prezidanto Antoni Grabowski fariĝis la vicprezidanto de VES. Unu el la fieraĵoj de tiu periodo estis la altnivela Pola Esperantisto. Post la 1-a mondmilito kun nova nomo, PEA rekomencis viglan agadon, sed kiam delegitoj de kelkaj organizoj decidis pli efike aktivi, PEA senprokraste aliĝis al Pola Esperanta Delegitaro. La 2-a mondmilito dekumis la polan E-movadon, plej multaj ĝiaj aktivuloj pereis en naziaj koncentrejoj. La unua oficiala organizaĵo establita postmilite en la jaro 1945 estis la krakova Asocio de Esperantistoj en Pollando, kiu nur du jarojn poste translokiĝis al sia naskiĝloko, Varsovio.

Tie denove kiel Pola Esperanto-Asocio ĝi 12 jarojn pli poste kunorganizis la plej grandan, imponan 44-an Universalan Kongreson de Esperanto post la milito, okaze de la 100-a naskiĝdatreveno de la kreinto de la lingvo, d-ro Zamenhof. 28 jarojn poste PEA kaj Varsovio gastigis la laŭvican Jubilean UK-on, ligitan al la 100-jariĝo de la lingvo en 1987.

Polaj esperantistoj ekde la komenco troviĝis en la vicoj de tiuj, kies aktivado kaj talento ludis esencan rolon por evoluigi la lingvon kaj ĝin riĉigi. Inter aliaj Antoni Grabowski kaj Kazimierz Bein estas niaj klasikuloj. En la daŭro de jardekoj aldoniĝis aliaj, kiuj diversmaniere alportis sian kontribuon al la memkonscio kaj kultura riĉo de la monda E-komunumo. Ili ne mankas hodiaŭ. Ne eblas mencii ĉiujn. Tamen ni ne povas samtempe ne mencii la nomon de Zofia Banet-Fornalowa, kies formika bibliografia laboro riĉigas nin per informoj pri la bjalistokaj pioniroj, pri Antoni Grabowski kaj pri la familio Zamenhof mem. Atenton meritas ankaŭ la talento de Roman Dobrzyński, kies intervjuo-rivero kun Christoph Louis Zaleski-Zamenhof spronis serion de nacilingvaj tradukoj de tiu aparta vivkonfeso de unu el la Zamenhofanoj, firme ligita kun la E-komunumo. Jadwiga Gibczyńska kaj Jerzy Fornal — jen la laŭvicaj polaj esperantistoj, elstaraj por nia teatra kulturo. La redakcia kolektivo kaj kunlaborantoj de la E-Redakcio de Pola Radio — jen alia tre grava lingva medio, funkcianta dum kvin jardekoj por esperantistoj tra la mondo, ofte vivantaj dise kaj sopirantaj al ĉiutaga lingvokontakto.

Tio estis nur kelkaj ekzemploj. Kun la aliaj eblos baldaŭ konatiĝi en Pollando. Centoj da aktivaj polaj esperantistoj pretigas sin por bonvenigi la mondan esperantistaron jam antaŭkongrese, inter la 18-a kaj 25-a julio, dum la 19-a Ekumena Esperanto-Kongreso en Vroclavo, en la daŭro de la 42-a ILEI-Konferenco en Krakovo, dum LIBE-Kongreso en Muszyna. Ili atendas krome esperantistajn gastojn dum la Antaŭkongreso samperioda en Muszyna-Złockie kaj postkongrese en Gdańsk, Gdynia, Sopot, Malbork, Pelplin — inter la 1-a kaj 5-a de aŭgusto. La plej bona kaj grava okazo renkontiĝi kaj konatiĝi kun la polaj esperantistoj kaj iliaj agadoj estas la Universala Kongreso mem, ĉi-jare en la naskiĝurbo de d-ro L.L. Zamenhof, Bjalistoko.

Gabriela Kosiarska, Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

Osmo Buller prelegas dum la 23-a ARKONES en Poznano.

[FORIGITA!: bildo]

La plejparte juna publiko dum la tradicia E-renkontiĝo ARKONES en Poznano.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 61-a Internacia Junulara Kongreso en Zakopane.

[FORIGITA!: bildo]

Kazimierz Bein kaj Antoni Grabowski

Kongresa statistiko: Ĉu Francio venkos Pollandon?

Ĝis la 15-a de februaro 1339 kongresanoj el 59 landoj aliĝis al la 94-a Universala Kongreso en Bjalistoko (25 julio — 1 aŭgusto).

Pollando liveris plej multe da aliĝintoj (228), sed tre proksime post la gastigonta lando sekvis Francio (205). Pri la tria loko konkurencas Japanio (121) kaj Germanio (117). Pli ol 30 kongresanoj aliĝis ankaŭ el Nederlando (53), Italio (51), Belgio (46), Ĉeĥio (45), Rusio (39), Brazilo (38) kaj Litovio (31).

Movada Foiro dum la UK en Bjalistoko

La Movada Foiro estas aranĝo dum la Universala Kongreso, kiam ĉiuj Landaj kaj Fakaj Asocioj kaj aliaj movadaj instancoj povas senpage prezenti sian agadon al la kongresanaro.

Temas pri relative nova aranĝo; ĝi aldoniĝis al la kongresa programo nur en 2006 en Florenco, kie ĝi tuj montriĝis populara, ĉar ĝi donas al ĉiuj kongresanoj la eblon aktive partopreni, ĉu kiel deĵorantoj, ĉu kiel vizitantoj.

La Movada Foiro en Bjalistoko okazos en la vespero de sabato, la 25-a de julio, sur kovrita promenejo antaŭ la kongresejo. Invitoj estis dissenditaj retpoŝte dum februaro kaj marto. Se via asocio ne ricevis inviton sed tamen deziras aliĝi (aŭ se vi jam aliĝis sed ne ricevis respondon), bonvolu tuj kontakti la organizanton, Anna Löwenstein ĉe a...@esperanto.org aŭ per letero al Via del Castello 1, IT-00036 Palestrina, Italujo. La limdatoj por aliĝoj estas la fino de majo.

Anna Löwenstein

Zamenhof-jaro 2009

Skandaloj, miskomprenoj kaj skismo

Zamenhof kaj la “franca periodo de Esperanto”

Antaŭ nelonge mi refoje trafoliumis la volumon (kajeron 6bis), kiun pri la temo Itô Kanzi (ludovikito) publikigis (en 1988). Ĝi estas kompletigo al tio, kion prikomentis Gaston Waringhien en sia duvoluma Leteroj de L.L. Zamenhof (1948), sen paroli pri aliaj libroj kaj plej diversaj artikoloj, referaĵoj kaj mencioj. Dum la koncerna periodo, kiu estas senfina se oni volas detale okupiĝi pri ĝi, regis konfliktoj, ekskomunikoj kaj similaj anatemoj, kiuj neripareble damaĝis la Esperantan aferon, la ideon de la internacia helplingvo kaj la senteman koron de Zamenhof.

Antisemitismo, Dreyfus-skandalo kaj Louis de Beaufront

La kadraj kondiĉoj en Francio dum la aperotempo de Esperanto estis jenaj. En 1894 en Francio kulminis la Dreyfus-skandalo je la nomo de tiu alzaca, israelida staba kapitano, kiu estis akuzita pro spionado profite al Germanio, sekve al la franc-germana milito de 1870-71, kiun Francio perdis. Ludis rolon ankaŭ la flustra akuzo de Germanio kontraŭ alzacanoj kaj lorenanoj, kiuj elektis Francion post 1871. Jure kaj politike skandala kaj fakte antisemitisma kampanjo, la proceso pasie dividis kaj venenis la francian socion. Montriĝis, ke Dreyfus estis malprave kondamnita al armea sengradigo kaj malhonorigo. Nur en 1906 li estis rehonorigita. Sur la politika kampo la maldekstrulaj partioj iĝis majoritato.

Kanaligante la unuajn paŝojn de la lingvo de d-ro Esperanto, Louis de Beaufront, kiu cetere situigis sin je la flanko de la kontraŭ-Dreyfus-anoj, estis tiu, kiu plej disvastigis kaj enradikigis la lingvon, fakte ne nur en Francio. De la ideo kaj lingvo li estis allogita jam kelkajn monatojn post la apero de la Unua Libro. Bona organizanto, dungita kiel privata instruisto de nobelaj familioj kaj fervora katoliko, li sciis enŝovi sian agadon en tiujn mediojn. Dum lia vera nomo estis Chevreux, li alprenis la nomon “Beaufront” kun partikulo “de” kaj eĉ la titolon “markizo”. La unuan de januaro 1898 de Beaufront fondis la “Societon por la propagando de Esperanto” (SPPE) kaj la bonegan dulingvan gazeton L’Espérantiste. Poste venis al Esperanto ŝlosilaj homoj kiel Hippolyte Sebert, Emile Javal, Carlo Bourlet, Emile Boirac, Alfred Michaux, Théophile Cart, Louis Couturat kaj multaj aliaj.

Tutmonda Ekspozicio, La Delegacio kaj Hachette

La konata matematikisto Carlo Bourlet apartenis al la teknika komitato de la Franca Touring-Klubo precipe pro siaj laboroj por biciklo kaj aparte retropedalado. Tiu bona pozicio de Bourlet ne eskapis al la menso de L. de Beaufront, kiu, jam la unuan de februaro 1901 skribis al li, esperantisto nur de la 15-a de januaro, por peti lian apogon, ke la Touring-Klubo elektu reprezentanton en la sino de la “Delegacio por alpreno de lingvo internacia”, kiu estis iniciatita de Louis Couturat kaj Léopold Leau dum la Tutmonda Ekspozicio de 1900 en Parizo. Bourlet grandpaŝe progresis en la Esperanto-mondo, kaj li rekomendis de Beaufront al la tre grava eldonejo Hachette, kiu eldonis liajn lernolibrojn pri matematiko, geometrio ktp. por francaj lernejoj. De Beaufront atingis de Hachette kontrakton, kiu ligis la eldonejon, lin mem kaj Zamenhof por la ekskluziva eldono de la verkoj de Zamenhof. Samtempe de Beaufront instigis Bourlet anstataŭi Gaston Moch, samgentanon de Zamenhof kaj intiman kunfraton de Alfred Dreyfus, kiel prezidanton de la apenaŭ agema esperantista grupo de Parizo. Ĉio iris glate ĝis Bourlet ekkonsciis, ke de Beaufront trompis lian konfidon, subskribigante kontrakton profite al si mem kaj malprofite al Zamenhof. Bourlet sukcesis nuligi la kontrakton de Hachette, subskribigi alian kun inversa rezulto. De tiam li senkompate persekutis de Beaufront, kies Societo eĉ perdis tutmondecon, ŝanĝante sian nomon al “Societo Franca por la Propagando de Esperanto” (SFPE). Psike fragila, de Beaufront ne estis preparita al eksteraj batoj kaj bataloj de la vivo kaj, perdinte multe da prestiĝo, li fariĝis amara kaj rankora.

Zamenhof kaj la franca Ordeno

Kiam estis decidite okazigi la unuan Universalan Kongreson de Esperanto en Bulonjo-ĉe-Maro, en decembro 1904 ne estis facila afero subskribigi komunan invitan cirkuleron de L. de Beaufront, prezidanto de SFPE, Bourlet por la pariza grupo, Abel Ballif por la Franca Touring-Klubo kaj Michaux por la bulonja grupo. Krome restis alia demando: ĉu Zamenhof vojaĝu unue al Bulonjo kaj poste al Parizo aŭ inverse? Finfine Zamenhof vojaĝis unue al Parizo, kie lin gastigis Javal, lia samgentano kaj esperantisto, membro de la Franca Akademio de Medicino. Dank’ al sia politika amiko Bienvenu-Martin, ministro pri Publika Instruado, Javal influis, por ke Zamenhof ricevu la plej altan nacian ordenon “Honora Legio”, sed estis du problemoj: Unue, kiel rusa civitano, necesis la konsento de la rusa ministerio por eksterlandaj aferoj dum tiutempe okazis sangaj pogromoj en Rusio. Due, en Francio estis diskutata la separo de la religiaj-ekleziaj aferoj disde la ŝtataj por fine alveni al tia leĝo en decembro 1905.

Malgraŭ ĉio, Emile Loubet, prezidanto de la Franca Respubliko, kaj Maurice Rouvier, ĉefministro kaj ministro pri eksterlandaj aferoj, subskribis la dekreton datitan la 29-an de julio 1905 nomumantan Zamenhof kiel kavaliron de la Honora Legio. Estis semajno antaŭ la komenco de la kongreso la 5-an de aŭgusto. Private kaj senceremonie ministro Bienvenu-Martin akceptis Zamenhofon kun Javal kaj Bourlet. Nur post la kongreso la prefekto (reprezentanto de la ŝtato kaj registaro en ĉiu departemento) vizitis Michaux en Bulonjo por informi lin pri la ordeno al Zamenhof, kaj la 24-an de septembro 1905 Zamenhof skribis al Javal: “Laŭ Via peto generalo Sebert transsendis al mi la dokumentojn pri mia ordeno de la Honora Legio kaj ankaŭ Vian amikan gratulon, ke hodiaŭ mi ricevis ankaŭ la ordenon mem.”*

* La (ne tute ekzakta) Esperanto-traduko de la franclingva teksto de la danka letero de L.L. Zamenhof estis publikigita en Esperanto la 17-an de decembro 1905. Kiam Javal transdonis al la kabineto de la ministro la dankan leteron de Zamenhof kaj ĝian tradukon li petis la permeson ilin diskonigi (propagandcele por la lingvo), sed la ministro rifuzis la deziron, kio signifis baton por la Esperanta afero. La transdono de la ordeno al Zamenhof fakte restis sen sentebla sekvo kaj la dekreto eĉ ne estis publikigita en Oficiala Ĵurnalo de la Franca Respubliko.

Nek en Parizo, nek en Bulonjo aperis de Beaufront, sed Zamenhof vojaĝis al li al Rouen antaŭ la kongreso.

Kongreso en Bulonjo kaj la judeco de Zamenhof

La preparo de la kongreso ne ĉiam iris glate inter la francaj organizantoj. Precipe la Preĝo sub la verda standardo, kiun Zamenhof ploranta volis nepre konservi, estis de li legata, sed nur post modifo kaj rezigno pri la plej lasta strofo, kiu tekstis pri “Kristanoj, hebreoj aŭ mahometanoj, Ni ĉiuj de Di’ estas filoj”.

La provizora kaj sekvajare konfirmita Lingva Komitato, kiu estis elektita en Bulonjo kaj, laŭ propono de Zamenhof, estis prezidata de rektoro Boirac. De Beaufront mem esperis por si tiun rolon, sed ne sukcesis.

La organizantoj de la bulonja kongreso penis kaŝi la judecon de Zamenhof. La 15-an de oktobro 1905 la blindiĝinta Javal skribis al Zamenhof: “Mi legigis al mi pli ol sepcent gazetartikolojn rilatajn al Esperanto aperintaj[n] ekde Bulonjo. Unu sola diris, ke Doktoro Zamenhof estas judo.”

Homaranismo

Post la bulonja kongreso la gazeto Ruslanda Esperantisto (januaro 1906) publikigis sensubskriban tekston kun “Dogmoj de Hilelismo”, kiu ne povis lasi alikredantojn kaj nekredantojn indiferentaj. “Homaranismo” estis la ideo tre kara al Zamenhof kaj, sub la plumnomo “Homarano”, li detale defendis ĝin, ekzemple kontraŭ la kritiko de la litova pastro Dombrovskij/Dambrauskas (en majo 1906). Sammonate, de Beaufront prokurore pledis franclingve en sia organo L’Espérantiste por tio, kion li jam skribis en marto: “Esperanto estas nek partio, nek religio, nek sistemo societa aŭ filozofia, sed pura lingvo, nur lingvo”. La disputo ŝveliĝis tiel ke Zamenhof dubis, ĉu li partoprenu en la dua kongreso en Ĝenevo (1906). Finfine li submetis sian planatan paroladon al Sebert kaj Javal.

El ĝi li eliminis la parton, kiu tuŝis la homaranismon, nur lasante sian opinion pri la interna ideo de la esperantismo. Fakte, de Beaufront partoprenis en tiu dua kongreso, en kiu cetere estis observita la fifama “judasa kiso” de L. de Beaufront al Zamenhof.*

* Dokumentite de Th. Renard en Svisa Espero, sept.-okt. 1906, kiel “tiu-ĉi gesto, kvankam diverse ŝatata”.
Pri lingvaj reformoj

En la ĝeneva kongreso partoprenis ankaŭ Javal. La Lingva Komitato, kies ano estis Javal, tiam devis pridiskuti demandon levitan de li en Bulonjo pri la uzo de supersignitaj literoj en telegramoj. Ĉar li ankoraŭ ne ricevis ĉiujn atendatajn dokumentojn, Javal petis, ke oni prokrastu la demandon, sed li mortis en januaro 1907. La forigo de la supersignoj signifis reformon de la alfabeto kaj fakte de la lingvo mem, kaj estis afero pri kiu Javal jam delonge provis konvinki Zamenhofon, kun la iom kurioza opinio, ke supersignoj tro ŝarĝas la okulojn. Javal promesis al Zamenhof kune kun alia pagonto 250 000 francajn frankojn, se Zamenhof efektivigus la reformojn laŭ lia volo. Zamenhof danke rifuzis.

En septembro 1906 Bourlet lanĉis la unuan kajeron de La Revuo, subtitolita per “internacia monata literatura gazeto kun la konstanta kunlaborado de D-ro L.L. Zamenhof”, kaj eldonita de Hachette.

Dum la tria kongreso en Kembriĝo (1907) Zamenhof havis apartajn diskutojn kun de Beaufront. Estis elektita speciala komisiono por trakti la temon kun la Delegacio por alpreno de lingvo internacia. Siaflanke, Zamenhof elektis de Beaufront kiel sian reprezentanton por defendi Esperanton. Por la plej lasta seanco de la Delegacio, Boirac ne povis ĉeesti en Parizo kaj lin anstataŭis Moch. La ĉeestantoj decidis principe akcepti Esperanton je la kondiĉo, ke kelkaj ŝanĝoj estu faritaj surbaze de anonime prezentita projekto “Ido”. Tertremo ne estus povinta esti pli skua en la esperantista tendaro. Komenciĝis suspektoj, intrigoj, kalumnioj, ĝis de Beaufront faligis la maskon: “Ido estas mi”. Ja al la Delegacio prezentis li “Ido-n”, kies vera aŭtoro estis Couturat, kiel oni poste konstatis, kiu kongresis en Bulonjo.

Kelkaj francaj esperantistoj transiris al la nova lingvo, inter kiuj kompreneble Couturat, de Beaufront, René Lemaire, Moch, dum la plimulto tamen plutenis la Esperantan torĉon: Boirac diplomate gvidis la lingvan institucion, Camille Aymonier demonstris la superecon de Esperanto, Bourlet senbridiĝis kontraŭ de Beaufront, sed ageme prezidis la potencan parizan grupon, modele prelegante tra la lando kun la apogo de sia prestiĝo kiel renoma matematikisto kaj posedante la fidon de la tre grava eldonejo Hachette. Cart prezidis SFPE kaj pludisradiis Lingvo Internacia kaj “Presa Esperantista Societo” sub du motoj: “Ni restos fidelaj” (al la fundamenta Esperanto) — li estis pli konservativisma ol Zamenhof — kaj “Ni fosu nian sulkon”. Sebert, membro de la Franca Akademio de Sciencoj, senlace peradis la rilatojn inter Zamenhof kaj la pariza “Esperantista Centra Oficejo”, kiun li krome mecenatis malgraŭ la morto de Javal, kiu estis alia tre malavara monsubtenanto.

La plej lasta fiasko: Parizo 1914

Por akceli la agnoskon de Esperanto en Francio estis antaŭvidita la okazigo de la Universala Kongreso en Parizo kaj fakte estis decidite, ke la deka okazu en la franca ĉefurbo en 1914.

La neatendita morto de Bourlet (1913) estis serioza bato kaj por la movado kaj por la lingvo. Cart esperis, ke anstataŭe de La Revuo Zamenhof konsentos kontrakti kun lia Lingvo Internacia, sed Zamenhof rifuzis. Cart ne ĉiam konsentis kun Zamenhof, eĉ iomete mokis pri liaj malfortaj nervoj. Kiam li disponigis al Dietterle korespondaĵojn, kiujn li ricevis de Zamenhof por lia Originala Verkaro de L.L. Zamenhof (1929), al la aŭtoro li pruntesendis ne ĉiujn kaj parto de ili estis cenzurita de Cart mem.

Neniigis ĉiujn esperojn la militeksplodo je la tago de la malfermo de la deka kongreso, kiu krom iu improvizita inaŭguro ne povis plene efektiviĝi. Dum la milita tempo mem forpasis Zamenhof, Boirac kaj Couturat. Tiel finiĝis la tiel nomata “franca periodo de Esperanto”, kiun ludovikito nomis al mi “batalado de kraboj en la fundo de la oceano”.

Jean Amouroux
Rekomendata literaturo:

Historio de la lingvo Esperanto; 1887-1927. Unua parto 1911, dua parto 1927. Edmond Privat. Hago/Seulo. 1992 (repr).

Franca periodo de Esperanto, La. PVZ, kajero 6-bis. Zamenhofa verkaro. Ludovikito. Kioto. 1988.

Konfliktoj inter esperantistoj. PVZ, kaj. 9-bis. Zamenhofa verkaro. Ludovikito. Tokio. 1989.

[FORIGITA!: bildo]

La familioj Zamenhof kaj Michaux en Bulonjo, 1905.

[FORIGITA!: bildo]

Antaŭ la elirejo de la Bulonja Kongreso.

[FORIGITA!: bildo]

Zamenhof kaj la advokato Michaux.

Reagoj

La reagoj aperantaj en ĉi tiu rubriko esprimas la opinion de siaj aŭtoroj, kaj la redakcio ne respondecas pri ili.

Alisence ol mi intencis

En la februara revuo aperis la artikolo “Kaj tiuj, kiuj arde deziras esti membroj” de Loes Demmendaal. Ĉar la artikolo reprenas kelkajn el la esprimoj uzitaj en mia antaŭa artikolo, mi volas klarigi, ke ili estas uzataj tute alisence ol tio, kion mi intencis.

Paperajn membrojn lasu paperaj. Mi tute ne interesiĝas pri ŝanĝado de la nunaj “paperaj” membroj al “retaj” membroj. Oni varbu pli da paperaj membroj kunlabore kun la landaj asocioj kaj eventuale sendu la revuon rete al tiuj, kiuj deziras. Sed nia ĉefa agado ne estu tiu.

Retaj membroj estu esence alispecaj homoj, kiuj ne volas iĝi paperaj membroj. Laŭdinda estas la agado por igi la lernintojn de “lernu!” iĝi paperaj membroj, sed eble ĝi ne kolektas ĉiujn potencialajn interesiĝantojn pri rilatoj kun UEA. UEA devas konkeri novan teritorion, ne daŭre umi ĉe la nunaj membroj.

Aligitaj retaj membroj. Mi pensas, ke UEA devas “ami” la landajn asociojn kaj helpi ilin havi pli da membroj. La nuda propono ke landaj asocioj transdonu la ret-adresojn de siaj membroj al UEA, ne funkcias.

Ni en la landaj asocioj scias, ke vi uzos tiujn adresojn por konvinki tiujn homojn iĝi individuaj membroj de UEA, ne por varbi ilin por agado por Esperanto.

Grandaj kampanjoj por Esperanto. Mi komprenas, ke tiu ideo trankvile entombiĝis.

Renato Corsetti

Ni ĉerpu el fontoj naturaj

La stato de nia afero ne permesas al ni trankvile ripozi sur niaj laŭroj, pro kio oni povas nur bonvenigi la nunan publikan diskutadon pri kernaj demandoj de nia movado. Per la malsupra kontribuaĵo mi deziras akceptigi la ideon, ke por atingi iel palpeblan sukceson por nia afero, ni devas adopti kaj realigi (aŭ almenaŭ konsideri) ankaŭ radikale novajn konceptojn.

El propra analizo de la historio de nia movado mi tiris la konkludon, ke niaj fiaskoj (aŭ manko de sukcesoj) imputeblas (se trakti nur la subjektivan flankon de la afero) al tio, ke la “strategiajn” konceptojn (se tiaĵoj iam entute ekzistis) ni determinis elirante el rezultoj de pensmaniero tro ideisma pri interhomaj rilatoj, alivorte, ni “ĉerpis akvon el fonto malnatura”. Tiun fonton mi nomas malnatura pro tio, ke la kaŭzo de la suferoj de Zamenhof, kaj ankoraŭ multe pli tiu de ilia kulminaĵo: la militoj, rilatas multe pli al aktualaj interrilatoj, sistemoj sociaj, politikaj, ol nur al manko de neŭtrala, demokratia lingvo internacia (LI), kiel li imagis, kaj al kies kreado li dediĉis sian tutan vivon. La historio, eĉ la spertoj de la hodiaŭo pruvas, ke eĉ homoj kun malsamaj lingvoj gepatraj povas pace vivadi inter si, se materi-rilataj interesoj, naciismaj fiideoj arte ne batas kojnon inter ilin.

Tio ĉi nun gravas nur, ĉar oni ne sole ne rivelis la erarecon de tiu fonta pensaĵo, sed eĉ formis el ĝi bazon por “strategia” koncepto, vivtenata eĉ ĝis niaj tagoj. Ni scias, ke la nomo de tiu bazo estas la “interna ideo”. La tubero pri tiu ĉi ideo estas ne ĝia ekzisto mem, sed tio, ke ĝi sola determinis la pensmanieron de la esperantistaro ankaŭ pri movadaj strategioj, kripligante la klopodojn trarompi la murojn de nia troa izoliteco, atingi, ke Esperanto estu ankaŭ pli ol nur objekto de pasio de kelkaj (“mokindaj”) kuriozuloj kaj surdigante nin antaŭ argumentoj fontantaj el konsideroj pli naturaj ol tiu de Zamenhof kaj liaj ideologiaj heredantoj.

La naturan fonton, laŭ mi, konsistigas tiaj argumentoj (tiom multfoje aŭdataj, tamen sufokataj en la lastaj jardekoj ...), kiel “oficialan agnoskiĝon meritas sole tiuj lingvoj, kiuj estas uzeblaj en la ordinara vivo”. Ni scias, ke ĉi tiu argumento estas ne multe pli akceptebla ol la ceteraj (“manko de propra kulturo” k.s.), ĝi tamen estas multe pli ofte aŭdebla, ol ke ni povus facilanime neglekti ĝin. Ni devus finfine kompreni, ke lingvoj servas unuavice al la komunikado, sekve tio estas tute natura, ke ĉe pesado de valoroj de iu ajn lingvo (precipe de kandidato por la rolo de LI) oni certigas prioritaton al la konsidero de uzebleco. La handikapaĵo de E-o el la manko de (multenombra) popolo uzanta ĝin gepatralingve estas kompensebla sole per kreado de tiaj kondiĉoj, kiuj certigas bazon por uzebleco. Nia kunlaboro por atingi ĉi tion devus konsistigi la kernon de nova strategia koncepto, post kies sukcesa realigo ni povos insiste nomi E-on almenaŭ unu el la “de facto” (faktaj) internaciaj lingvoj (konsideru, ke ankaŭ la angla estas ne “de jure” (jure) LI). “Promociinte” nian lingvon al ĉi tiu rango (kaj agnoskiginte al la makrosocio tiun rangon), ni povos malpli malfacile atingi la duan (ne malpli gravan) celon, nome ke nia E-o estu instruata en ĉiuj elementaj lernejoj publikaj (unue) en Eŭropo (kiel la unua fremda lingvo), kaj tiam ni povus diri eĉ, ke nia afero esence triumfis. Sed estus tre valore labori ankaŭ “nur” por tiu nivelo de uzeblo. Temas pri tio, ke ĉiu el niaj ges-anoj devus devontigi sin atingi, ke ni havu en ĉiu loko de nia setlejo pli-malpli ofte vizitata de eksterlandaj turistoj (do en muzeoj, galerioj, stacidomoj de la publika transportado, ĉe landlimaj trapasejoj k.t.p.) E-parolanton, kiu estas kapabla kontentige komunikadi kun eksterlandaj vizitantoj en nia lingvo kaj liveri servojn. La eblon uzi nian lingvon iliakaze montru avizetoj kun la teksto “Esperanto parolata” aŭ io simila, kiuj estu fiksitaj sur loko bone videbla (eventuale ankaŭ en turistaj gvidlibroj, ekster la koncernaj lokoj k.t.p.).

Mi scias, ke la realigon (eĉ la pridiskutigon ...) de ĉi tiel radikale novaj projektoj malhelpas ankaŭ signifaj obstakloj subjektivaj kaj tradiciaj. En la unuaj jardekoj post la apero de E-o tiuj obstakloj estis ne tiel grandaj kiel nun (kaj la entuziasmo por nia afero estis pli granda, kaj la angla ankoraŭ ne atingis sian nunan rangon), ni do preterlasis tiun favoran okazon. Iel ni tamen devas komenci ion pli esperigan ol kion ni faris laŭ niaj ĝisnunaj laborplanoj.

Johano Petik

Dumviva membro de UEA — Dum kies vivo?

Antaŭ pluraj jaroj, kiam mi fariĝis dumviva membro de UEA, mi ne dubis pri la signifo de la nocio “dumviva membro”: Mi estos membro de UEA la tutan reston de mia vivo.

Hodiaŭ mi ne plu certas, ke mi ĝuste komprenis la esprimon. Eble mi estos UEA-membro nur tiom longe, kiom UEA ekzistos. Eble UEA ne tiom longe vivos, ke mia nomo iam aperos en la revua rubriko “laste malaperis”.

Kio endanĝerigas la pluan ekzistadon de UEA? — Simple la fakto, ke ĝi ne plu nepre necesas por vivteni Esperanton. Oni povas hodiaŭ lerni Esperanton, havi esperantlingvajn kontaktojn, viziti renkontiĝojn, aĉeti librojn, akiri kaj aŭskulti KD-ojn ktp, tute sen havi ligon al iu Esperanto-organizaĵo.

Ni povas konstati, ke Esperanto memstariĝis, ke la lingvo estas vivkapabla kaj ne plu dependa de nutriĝo el iu organizaĵo.

Tio ja estas ĝojiga evoluo. Ĉu, finfine, por la granda tuto gravas, ke UEA perdis sian rolon kiel la gvida centro de Esperantujo?

Ŝajnas en tiu situacio nur logike, ke, kiel Renato Corsetti konstatas, ...“la fakto restas, ke membronombroj falas.” Kaj por citi el la kontribuo de Humphrey Tonkin: “Do, neeviteble la financa bazo, kiun donas la membraro, malgrandiĝos, eventuale eĉ al nuliĝo.”

Dum Corsetti vidas diversajn grupojn de membroj, kiuj ĉiuj bezonas sian specialan atenton, Tonkin rigardas la diversajn tipojn de organizaĵoj kaj dividas ilin en “membroservaj” kaj “celservaj”. Li konstatas, ke UEA estas kaj “membroserva” kaj “celserva”.

Ekestas la demando, kiel financi la celoservantan (parton de) UEA.

Alia monfonto ol kotizoj povus esti donacoj. Sed kiom realisma estas la espero, financi UEA nur pere de donacoj? Kie inter la esperantistaro troviĝas homoj pretaj pagi la necesajn sumojn? Kie inter la esperantistaro troviĝas eminentuloj kun sufiĉa karismo por konvinki eblajn neesperantistajn mecenatojn?

Tiuj homoj ja ekzistas, sed ili estas tiom malmultnombraj, ke ŝajnus tro granda hazardludo sin dependigi de iliaj entuziasmo kaj bonvolo.

Do necesas membrokotizoj. Sekve la tasko estas, “pliigi la membronombron.” (Corsetti).

Kiel tion fari? La vojon montras Tonkin: “Notinda proporcio de la membroj fariĝas membroj pro tio, ke ili partoprenas Universalan Kongreson (servon de UEA): en jaroj, kiam ili ne iras al UK, ili simple ne membras.”

Per aliaj vortoj: La homoj elkalkulas, ĉu la membreco donas financan avantaĝon. (Kompreneble ni trovas ankaŭ tiujn, kiuj ne membriĝas pro avantaĝo, sed ĉar ili volas kontribui al la movado. Sed ili evidente estas tiom malmultaj, ke ne eblas nur per iliaj kotizoj sekurigi la financan bazon de impona, grava kaj influhava monda Esperanto-organizaĵo.)

Multaj membroservaj organizaĵoj jam delonge ekkonis, ke ankoraŭ-ne-membrojn logas sentebla avantaĝo. Sekve de tio ili sukcese proponas al la membroj servojn, por kiuj la membroj volonte pagas. Aŭtomobilkluboj en diversaj landoj estas bona ekzemplo.

Ĉu UEA krom la UK-oj (kiuj de multaj estas perceptataj kiel tro anonimaj amasaranĝoj) vere ofertas servojn, kies prezento povus konvinki nemembron membriĝi en tiu organizaĵo?

Per kiuj servoj UEA varbas por si mem? — Kiel mi supre menciis, oni povas havi plene kontentigan Esperanto-vivon sen ia membreco en UEA.

Kial UEA

  • ne donas 10%-an rabaton al individuaj membroj je ĉiu aĉeto en la libroservo?
  • ne al tiu grupo disponigas retan vortaron, kiu en kvalito kaj amplekso superas ĉiujn senpage atingeblajn?
  • en la duaj bultenoj antaŭ kongresoj ne ofertas interesajn hotelprezojn, sed permesas, ke iom da serĉado en la interreto gvidas al samkategoria, sed pli malmultekosta loĝebleco?
  • ne eluzas la eblojn surmerkatigi bonkvalitajn esperantaĵojn, sed preferas ne akiri aŭ kaŝi tiajn produktojn anstataŭ varbi por ilia aĉeto kaj uzo same kiel por libroj? (La tempo, en kiu “KULTURO” rajtis permesi al si taksi sin tiom “altnivela”, ke ĝi povis sen risko de malapero rigardi varbadon kaj memprezenton sub sia nivelo, apartenas al la pasinteco.)

Jen ŝajnas al mi fasko da pripensindaj ideoj. Kaj mi certas, ke tiuj sugestoj ne estas la solaj eblaj, ke iom da plia cerbumado produktos pliajn.

Por reveni al la komenco: Mi deziras al UEA kaj al mi, ke mi povos ĉeesti la centan UK-on.

Peter Weide

En la nomo de la homa digno

En decembro 2008 oni festis la 60-an datrevenon de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. Estas utile rememori la longan historion de procezo, kiu ankaŭ nun daŭras kaj kiu komenciĝis en la 18-a jarcento per tio, ke britaj, francaj kaj germanaj filozofoj en siaj verkoj prezentis (ankaŭ polemike) ideojn pri la homo, pri la homa libereco kaj homa digno ktp.

Dum la daŭro de la tempo tiuj ideoj fekundiĝis ankaŭ en politikaj kaj juraj faktoj. Nome, la 4-an de julio 1776 la kongreso de la Unuiĝintaj Ŝtatoj de Nord-Ameriko akceptis Deklaron de Sendependeco, en kiu aperis elementoj el la nun konataj homaj rajtoj. En 1789 la Franca Nacia Asembleo publikigis Deklaron pri Homaj kaj Civitanaj rajtoj.

Kiam oni akceptis la deklaron pri la sendependeco, la sklaveco floris en sudaj ŝtatoj de Usono. Kaj poste dum pli ol du jarcentoj akraj bataloj (enlanda milito, civitanrajta movado ktp.) okazis por la homaj rajtoj, ĉar ili nur malrapide enradikiĝis en la kapo de homoj. Do estis longa la vojo de la homaj rajtoj de la deklaro el 1776 ĝis la prezidenteco de Barack Obama. (Kaj ankoraŭ nun oni povas trovi solvendan problemon en Usono.)

La supre skizita ekzemplo ne estas ununura, eĉ la malrapida progreso ĉi-rilate estas sufiĉe ĝenerala. Laŭ spertoj: deklaro de principoj ĝenerale ne nepre signifas la tujan kaj senmankan realigon de ili; plie, la deklaritaj principoj ofte ne estis komprenataj, validaj por ĉiuj. Por la kvazaŭ senmanka tutĝenerale valida efektiviĝo de la homrajtaj ideoj necesas konsekvenca, senlaca, daŭra lukto kaj agado. Sen tio progreso ne okazas.

La Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj, kiun akceptis Unuiĝintaj Nacioj, sekvis Paktoj, kiuj precizigas kaj iomete plivastigas la homajn rajtojn. Ĉiuj enhavas la malpermeson de diskriminacio, ankaŭ rilate lingvon. Tamen en tiuj dokumentoj la lingvo rolas nur kiel mencio, aŭ se apartenas al ĝi juraj postuloj, ili estas malfortigitaj per esceptoj kaj permesoj por la ŝtatoj (Tove Skutnabb-Kangas, vidu: www.tove-skutnabb-kangas.org/eo/index-eo.html).

Pro la mankhava traktado de la lingvo en la internaciaj dokumentoj okazis klopodoj por ellaborado kaj akceptigo de memstara dokumento pri la lingvaj rajtoj. En junio 1996 en Barcelono oni naskis la Universalan Deklaracion pri la Lingvaj Rajtoj. La estiĝo de tiu ĉi deklaracio estas tre signifa, ĉar ĉi-terene ĝi igas pli klaraj la celojn por la homrajta agado. Ĉu ĝi estas rajta bazo ankaŭ por pli justa internacia komunikado? Bedaŭrinde ne, ĉar la rajtoj eksplikitaj en ĉi tiu deklaracio rilatas nur al ĉiutage kunvivantaj lingvaj komunumoj kaj grupoj, kaj ankaŭ al ties anoj. Pro tio, ĝi diras nenion pri homa rajto konsidere la internacian komunikadon. La rajto “akiri la parolan kaj skriban konon de ajna lingvo kiu servos al li kiel komunikilo kun aliaj lingvaj komunumoj” (en Artikolo 29) ne sufiĉas, ne konvenas al la justa internacia komunikado (nur konvenas al la ideo de EU-instancoj pri la plurlingveco de la civitanoj). Tamen inter la homaj rajtoj ekzistas bazo por argumenti por la kondiĉo de justa internacia komunikado. Temas pri la rajto je homa digno.

Internaciaj dokumentoj pri la homaj rajtoj mencias la homan dignon. Ĝenerale ne estas eksplikite, kion konkrete signifas tiu nocio aŭ per kio oni povas malobservi ĝin, tamen en la praktiko oni klare povas rekoni, sperti, observi okazaĵojn, kiam evidentiĝas, ke temas pri maldigna situacio. Tre ofte estiĝas tia situacio, kiam la uzata komuniklingvo por unu(j) inter la komunikantoj estas gepatra lingvo. La psika efiko de la situacio al la alia(j) persono(j) estas bone konata, bone prezentita ekzemple en verkoj de diversnaciaj verkistoj. Kiam persono partoprenas (aŭ nur volus partopreni!) en internacia komunikado, kaj pro deviga lingvouzo li/ŝi trovas sin en maldigna situacio, ĉe tia kazo estas indiferente, ke li/ŝi apartenas al lingvokomunumo (al tiu aŭ ĉi tiu), la subigitecon li/ŝi suferas individue. La situacio trafas lian/ŝian individuan personan dignon. Ĉu ekzistas eblo por apogo de la individua digno, kio necesas nur okaze? Jes. Tiu eblo, pli precize kondiĉo troviĝas en tio, ke la lingvo de la internacia interkomuniko ne estu etna lingvo.

Ĝenerale ne sufiĉas nur oficiale agnoski, deklari la homajn rajtojn, sed kune kun ĝi la ŝtatoj devas/devus krei la oportunajn kondiĉojn por la efektiva validiĝo de tiuj rajtoj. La rajto je samdigna internacia komunikado por la ŝtatoj unuavice devas/devus signifi la devon krei la oportunajn kondiĉojn, nome, kondiĉojn por la plej vasta uzado de tiu lingvo, kiu ĝenerale ebligas la samdignan internacian komunikadon. Kompreneble temas pri Esperanto. Por tio baza kondiĉo estas la enkonduko de la instruado de tiu lingvo en la lernejojn.

La rajto je samdigna internacia komunikado estas parto de la rajto je la homa digno.

László Gados

Recenzoj

Impone pri Esperanto kaj ne nur

Esperanto. Movado. Strategio. Estetiko. Rakontoj. Ignat Florian Bociort. Timişoara: La aŭtoro, 2007. 652p. 24cm. ISBN 9789735200190. Prezo: € 33,00

Ĉielblua kovrilo blulitere legigas Esperanto. Movado, Strategio, Estetiko, Rakontoj. Koloro ripoziga, enhavo instiga. Respekte la kolektantoj celis prezenti al la internaciularo la vivoverkon de tiu pacbatalanto, kiu reflorigis la Rumanan Movadon. Por tia verko, 650-paĝa, eble utilas ĉiĉeronado, kvazaŭ tra duetaĝa muzeo.

Vi eble jam rekonis Marks: sube la labora parto, baza por la kultura tavolo. Simile, movadaj okupoj antaŭas la beletrajn analizojn kaj specimenojn.

Komence nin kaptas Atentigo: ne temas pri historio de la Movado en Rumanio. Tion prizorgis — etskale — C. Dominte kaj D. Neagu. Ni sekvu do la proprajn spertojn de la ĉefaŭtoro pri la E-renesanco post 40-jara malpermeso, kun severa subpremo sub Ceauşescu (arestadoj, maldungoj; ne mankis avertoj ke li riskas tro). Ni komprenas ke ne eblis eviti ripetojn el similcelaj paroladoj. La lingva flanko suferis pro malfrua ekkono de la lingvo, manko de adekvataj lerniloj kaj la “io pelas min eterne”, la interna bezono disvastigi la Esperanto-ideon, kaj tio apud plenokupo profesia ĉe la universitato (p. 35). Fakte, la fascina enhavo forgesigas tiun doloron. (Kaj se necese, eratumo disponeblas. Kiu latinidano ne konfuzis ‘konscienco’ kaj ‘konscio’?) Li ja proponas novismon: “blami” — hontige malhonori; sur p. 102 li klarigas rumanan “toporvosto”: interna perfidulo. Ĉu preferi “kvislingo” aŭ “talpo”? Jam oftas ne-PIV-a ‘mentaleco’; “voluntarismo” havas konvenan gloson.

Sed ni sekvu la fascinan rakonton:

Emocias aŭtobiografiaj notoj pri la plej feliĉaj vivmomentoj, verkovoste (p. 637ss). Kampara deveno restigas manlaboremon junaĝe, dumvive intimon kun la socibazo. Kiel delikate li pentras sian renkontiĝon kun 90-plusjara onklo, indigna pro malkonvencia kunstudentino — ĉu scie? — skandalinta preĝeje. Sekve necesas cedi retuŝon de la studfaka titolo por resti akceptebla en tiu tradiciejo: ja ne eblas instrui la rumanan al rumanoj! Antaŭis obstina-abstina luktado kun ciferoj por entute povi plulerni, plian paŝon ebligis nur... ĉu hazardo? en malespero. Ĝuste la matematika ekzakto kapabligis lin kiel studento kritiki misajn tezojn pri beletristiko de tro-regantaj aŭtoritatoj. Akirinte hejmlandan rekonon li ekinstruis Berline, kie fine de sia jarkvino (en 1970) li malkovris Esperanton, kontaktis Detlev Blanke jam firme aktivan ĉe la Humboldt-Universitato. Vera rivelo renversanta lian vivocelon: “Mi ĉiam sentis min spontane alvokita apogi kaj homojn kaj ideojn, kiuj spertis maljustaĵon.” (p. 37).

Por ke almenaŭ la ĉefan mesaĝon de lia vivoverko ni asimilu, lia “Atentigo” resumas la strategion (p. 11): Aliri politikistojn kaj intelektulojn, t.e. sinsekve konvinki generalojn-ministrojn, aliajn altrangajn politikistojn, rektorojn, kolegojn profesorojn, studentojn kaj amaskomunikistojn, instruistojn por entuziasmigi junulojn por humana celo; fine revoki jamajn esperantistojn, fortimigitajn de la longdaŭra malpermeso, por kontribui per sia lingva sperto. Unuafaze li povis montri ke ĝuste pro neglekto al internaciaj normoj — nur en Rumanio kaj Albanio validas malpermeso — kaj eĉ al propraj leĝoj, permesantaj ĉion esplori, faŝistoj kaj stalinistoj dum kvardek jaroj sufokis eĉ la eblon diskuti pri la internacia lingvoproblemo. Li kaj la plej entuziasma kolego Cezar Apreotesei kune aŭ aparte travojaĝis la landon prelegante, foje kombine kun profesia misio, sed pleje el propra poŝo. Ja tion ebligis la profesora honorario kaj edzina simpatio. Do postajn elturniĝojn ke mankas mono por disvastigi Esperanton, li prave forviŝas. La kolego aliris la sportan-turisman ministerion kaj akiris permeson esperantigi Ferioj en Rumanio, kion plenumis ĉefurbanoj. La rezulton ni povis admiri en la Varna UK (1978). Kaj ĝuste en ties Inaŭguro Bociort minute salute kunĝojigis ĉiujn pro la ĵusa oficialigo de la E-instruado en sia Universitato en Timişoara. Kaj ĝi kun sia Kolektivo Esperanto-Interlingvistiko fariĝis la centro de la E-movado en Rumanio (p. 47, 293).

Kiel eblis tia paradigmo-ŝanĝo, inkluzive sciencigon kaj junigon (lia filo Florian raportis pri la junulara sekcio en 1981)? Nia revuo Esperanto ligas ĝin kun la prezentado de la oficiala pupteatro de Júlia Sigmond en Zagreb. (Kaj ĝuste pupteatraĵojn tradukis nia Bociort...) La veran motoron de la senprecedenca kresko montras noto sur p. 41, el IPI (Informilo por Interlingvistoj) 1998/1, en kiu Detlev Blanke malkaŝas ke temas pri Ignat Bociort. Tiu reciproke agnoskas la gravan kontribuon de Berlino (p. 222). Ankaŭ la helpon de profesoroj Tonkin kaj Tyblewski li laŭdas. Sed en 1984 la jara kunveno kunigis jam 350 homojn en Timişoara. Legante tion en Esperanto ni ja povis antaŭtimi loĝistikajn problemojn por la reĝimo. Kaj vere en februaro 1985 nura telefonaĵo de nova vicministro Ciucu paralizis la kursaron. Evidente denove rolis sciencistoj, la slavistoj Graur kaj Iordan: jam la junia Esperanto 1964 prave sed vane piloriis profesoron Graur, kiu sen scioj bagateligis Esperanton. Malgraŭ denovaj vizitoj al altranguloj, necesis rezigni kun Zamenhofa pacienco: ne eblis superi la “Mafion”. Kaj post la falo de la diktatoro ja rekunvenis multaj, sed mankis unueco, kio malhelpis la organizadon. Kompense Bociort iniciatis tre sukcesajn Danubajn Esperantlingvajn Sciencajn kaj Kulturajn Forumojn.

Ankaŭ personojn li defendas kontraŭ “maldankemo — etika problemo de la movado” (p. 274): kritiki eblas eĉ profesoron Lapenna, sed oni ignoras lian esencan rolon: post Hamburgo la movado krizis (p. 108). Krom tekstoj speciale dediĉitaj al ties organiza talento (pp. 89ss, 171ss, 183ss, 217ss) ni trovas amason da ideoj, kiuj ligas ambaŭ movadanojn (p. 523 – 566), enkonduke al imaga interparolo kun la spirito de Lapenna: Pri problemoj solvendaj en Esperantio: Kiel venki apation, burokratismon, varbi sciencistojn, kontakti opinigvidantojn, engaĝi instruistojn por entuziasmigi la junulojn, refuti tezojn de renegatoj, krei paralelan internacian kulturon E-lingvan, kaj tiukampe kolektive kompili — “La sesan nemalhaveblan laborilon” laŭ p. 508 — STILISTIKON DE ESPERANTO, ĝenerale diskonigi gravajn verkojn, fari la E-aranĝojn kulturkreaj, revenigi Esperantan spiriton en niaj oficejoj, servoj, fakaj asocioj, periodaĵoj, trovi la taŭgajn novulojn, utiligi la jamajn valorajn fortojn, ekspluati la UK-n por kongreslanda disvastigo de la movado, transforĝi kverelemon en kunan aktivadon, seniĝi je tiuj kiuj nur kompromitas la aferon. Sekvas multpaĝa interŝanĝo de opinioj pri jam farita laboro.

Ne mankas polemiko: kontraŭ Tazio Carlevaro: Bedaŭrinda verko (p. 246ss), kaj Bernard Golden (p. 74ss), kiu malŝatis la Pragan Manifeston (“lingvon ne eblas ellerni”. Lia ridindigo de la Zamenhofa “kurba” (p. 87) anakronisme malvidas la historian sociologion. Ndlrec.).

La ĉefa mesaĝo de Bociort estas ke Esperanto ne estas hobio, sed rimedo inda por plicivilizi la mondon. Ĉefrolas “tiu forgesita grupo, la intelektularo” (p. 41ss), sciencistoj (Strategia Forumo 2003: p. 225ss), studentoj (p. 117ss).

Refreŝigas — krom trafaj frazeologiaĵoj — ilustraj anekdotoj: Interalie “La strategio de la tri muŝoj”, el kiuj tamen nur unu sin savas el laktolago (p. 176ss. Eblus revortigi “... de la tria muŝo”. Eble influis la Zamenhofa “Trio plaĉas al Dio”.)

Li ankaŭ defendas la ideon de Lee Chong-yeong varbi rondon de apogantoj (laŭ la ĉinaj altrangaj Amikoj de Esperanto): ilia rolo esencas por informado de la publiko (“Konklude”, p. 59). Kaj li konsilas vigligi la tedan salutaron de UK-inaŭguroj (tamen la ĵusa tiklis per salutvortoj nacilingvaj): prezenti valoran ideon el sia nacia kulturo.

Fine de la unua parto la kompilintoj cedas la parolon al kelkaj kunlaborintoj: Constantin Dominte, Cezar Apreotesei, Liviu Podariu, Aurel Boia, Maria Butan (por kies diplomiĝo la profesoro devis trovi la stagnolokon en la ĉefurba burokratio por rehavi la kontrakton kun prof. Frank pri AIS-kunlaboro, p. 162) kaj la prezidanto de la Berlina klubo Fritz Wollenberg, kiu revuas la karieron de Bociort (p. 316).

Postnote ni aldonu ke ankaŭ Albanio meritis sian Honoran Membron: Zef Mjeda (1996) kaj ĉe la honormembrigo de nia Bociort ni legas: “Ignat Bociort (1924), Rumanio. Universitata profesoro. Antaŭ la malpermeso de Esperanto en Rumanio, inter 1969 kaj 1978 li amase prelegis en universitatoj kaj aliaj rondoj...” (Esperanto, oktobro 1998). Laŭ ĉi tiu verkego li povis komenci nur en 1970 kaj la malpermeso datiĝis jam de la nazia periodo. La potencvorto de Ciucu (1985) rilatis la instruadon ĉe universitatoj. Bociort ja havis argumentojn, sed preferis ne riski, prenis la tutan responson sur sin kaj frupensiiĝis malfavore senreziste, tamen hejme daŭrigis kun la siaj. Nur nun eblas tute trasenti jenajn komentojn de Geoffrey Sutton, tiama redaktoro en la septembra numero 1985, p. 144: “Aplaŭdon rikoltis la bela gesto, kiun faris la reĝisoro de tiu parto de la programero (la Inaŭguro en Aŭgsburgo, Ndlrec.), kiam li inversigis la kutimon kaj petis la kongreson per aplaŭdo saluti la rumanan esperantistaron.” (Neniu salutis nome de Rumanio kaj Sovetio.)

El la dua muzea etaĝo ni kunportos sciindajn nociojn pri la estetiko de beletro kaj arto ĝenerale: Utilas ja legi la Esperantajn resumojn de Estetica literară (2005, sur ĉ. 20 paĝoj, sed jen la doktoriĝa refuto al tezoj kiuj neas la progreson tiukampe: Gentile, Croce k.a. Croce ja parte akceptas evoluon (“progresivaj cikloj”, p. 428), sed jam Aristotelo montras sin pli realisma en sia Poetiko, atentigante ĝuste pri la dinamiko en la arto. Kaj ankaŭ Kant malpravis. Kiel Bociort pruvas, malĝuste li asertis ke eblas imiti Newton sed ne artistojn: neniu ja kapablus refari la krean momenton de la malkovro de sciencistoj.

Ni legas kritikon pri PIV: ne “dacoj” estis “slavdevenaj”, sed prapatroj de la rumanoj estis neslavaj “dakoj”. Ankaŭ la fondodaton de la ŝtato Rumanio oni maltrafis je 40 jaroj. Interalie per tio Bociort kontribuis al la scienca seminario en Ahrenshoop, GDR, en la fama jaro 1978.

Krom en la renkonto “virtuala” kun Lapenna, ĉi-parte ni legas proponojn por Belartaj Konkursoj: Kial konkursaĵo ne estu antaŭe voĉlegata en beletraj rondoj, ĝuste por komuna progreso? Konkursantoj ricevu individuan prijuĝon hejme; kaj ĝenerale oni respektu konkursantojn (Bociort mem suferis la malon en Hispania konkurso.)

Ni renkontas “Reflektiĝo de unuopaj kulturoj en la Esperanta beletro” kaj “La grandanimeco de la popoloj spegulita en ties beletro”, evidente instigon por internacia tradukprogramado. Li aldonas prezentojn de du famaj rumanoj: “Mihai Eminescu, la meditema poeto”, kaj “Mihail Sadoveanu kaj la interpopola amikeco”: tiu defendis judojn kaj ciganojn. Kaj el la librofinaj 8 tradukoj nin kaptas Adrian Păunescu (1943), kiu dediĉis kelkajn versojn al Esperanto en sia Ŝancon al la paco. El Penso pri la Tero:

Ne domojn, landojn, homojn minacas la terur’,
Homec’ ekzekutotas kontraŭ mur’.
Pro surogatoj, malkuraĝa la spirit’
Postvivos en la korp’ de homa id’.

Kaj plurloke ni povas legi La Rimedoj, memorindan ironiaĵon de la germana poeto Erich Fried:

La maldiligentaj estu buĉitaj,
La mondo iĝas diligenta.
(.........)
La malbonaj estu buĉitaj,
La mondo iĝas bona.

Frapas ankaŭ el Mia dolĉa, mia kor’:
Ni al Di’ ĉielon lasos...

Nu, ne estas la celo elsuĉi la sukon. Se tro kostas la verko, kolektivo, klubo aŭ beletra rondo ĝin aĉetu, kune studu, kune ĝuu, kune kuraĝiĝu por aktivado (Niaj potencoj, principoj de agado, p. 264 ss). Kaj se vi ekŝatas, studu la rumanan kaj ĝuu la samdikan samaŭtoran Convingeri, Opinii, Atitudini aperintan en 2008.

Dank’ al sia matematika kapablo li sukcesis pli realisme juĝi pri la estetiko, ankaŭ rilate beletron. Kontraŭ la regantaj antaŭjuĝoj, apogataj de famuloj kiel Croce, li jam kiel juna studento en la influa Contemporanul artikolis, kio havigis al li krom atenton ankaŭ pezan riproĉon de pluraj altranguloj. Nur post la studado ĉe la Humbold-universitato en Berlino, interalie pri sistemiko, li trovis konvinkajn argumentojn kontraŭ la absoluteco de majstraj verkoj, kiujn laŭ la rutina opinio ne eblas kompari. Ja ankaŭ tiuj majstraĵoj aperis nur fine de longa evolua linio, eĉ ne rektlinia, kion ja agnoskis Croce. Sed la konvinkon ke malestas kriterioj por ilin taksi, nia aŭtoro sukcesis science refuti.

Do ankaŭ tiu dua parto de la verko tre riĉas. Kaj multe ni jam povis scii el la Esperanta resumo fine de Estetica Literară, vera trezorejo por ni ĉiuj, kiujn interesas la scienco pri la belo. Ĉar, kvankam ni favoras studon de etnaj lingvoj, plej valorigas sciencaĵojn esperantigo de novaj esencaĵoj.

Rob Moerbeek

Bele presita kaj tre leginda

Rememoroj pri tempo de silko kaj pajlo: portreto de japana urbeto. Ĵuniĉi Saga. Trad. Judyta Szczerbicka-Yamato. Jelenia Góra: AD REM, 2006. 265p. 25cm. ISBN 8389863464. Prezo: € 31,20

Fiŝkaptistoj, komercistoj, metiistoj, gejŝoj: jen nur kelkaj el la homoj, kiuj kontribuis al ĉi tiu tre interesa libro. Temas pri memoroj de la pasinteco (ĉefe el la komenco de la ĵus pasinta jarcento) kolektitaj de maljunuloj vivantaj apud la Lago Kasumigaura, 70 kilometrojn nordoriente de Tokio. En sesdeko da mallongaj intervjuoj ili donas bildon de la tuta socio de la pinto ĝis la fundo.

Loĝinto de la plej malriĉa kvartalo rakontas pri virinoj, kiuj povis aĉeti rizon por la posta manĝo nur kiam revenis la edzo kun laŭtaga salajro; iama gangstero rakontas, kiel li defiis sian ĉefon kaj sekve estis devigita fortranĉi sian propran fingron; pretigisto de sekigitaj skombroj detale klarigis la plurajn stadiojn de ilia prepariĝo (kaj kompreneble la skombraĵo preparita nuntempe en fabriko neniel povas esti same bongusta kiel tiuj pene senostigitaj mane kaj rostitaj super fajro el picea ligno!); virino memoras kiel ŝia patrino devis ĉiumatene humile saluti kaj servi sian bopatrinon, vidvinon de iama urbestro; edzino de pramisto rakontas, kiel ŝi kverelis kun sia malŝparema edzo kaj ĵetis lin en la kanalon.

Kelkaj priskribas vivon de nekredebla luktado, kvankam ŝajne la regiono estis relative bonstata. Produktisto de toŭfuo diras: “Nun, tiom da jaroj poste, pensante pri tio mi miregas, ke nia tuta vivo konsistis sole el laboro kaj dormo. Nenio plu.” Sed samtempe multaj kontribuantoj nostalgie memoras la viglecon de la antaŭa vivo.

Pluraj fiŝkaptistoj priskribas la abundecon de fiŝoj en la kristala akvo de la lago: tiel multaj ke estis malfacile vendi ĉiujn kaptitajn, kaj knaboj povis eĉ kapti fiŝojn mane. Alia komentas: “La lago-bordo estis tiam gaja kaj bruoplena loko. La blanka sablo de la plaĝo briletis en hela suno, viroj tiris ŝnurojn de retoj, kriante de tempo al tempo, virinoj forportadis korbojn plenajn je fiŝoj, nemalproksime ludis infanoj, kiuj foje ĝenis en laboro de kreskuloj, foje montris sin helpaj; unuvorte — vivo. Nun la bordo estas preskaŭ malplena — malgaja, morta loko.”

La libro estas bele presita kun multaj ilustraĵoj, kaj la traduko ĝenerale legiĝas flue kaj nature. Bedaŭrinde makulas la tekston amaso da eraretoj, interalie tute banalaj eraroj pri la akuzativo, ĉu forgesita, ĉu nenecese aldonita post prepozicio. Ankaŭ la vortprovizo estas foje tro influita de la angla, ekzemple gango (t.e. bando), buŝmeno (boŝmanoj), presi (anstataŭ premi), bonaj manieroj (ĝentila konduto), deformita (misformita), atrakcio (allogaĵo) k.s. Tiaj eraretoj estas dissemitaj tra la tuta teksto; bonŝance ili ne estas tiel multenombraj, ke ili malhelpas leganton ĝui ĉi tiun efektive tre legindan libron.

Anna Löwenstein

El Bjalistoko plurlingve al la mondo: “Pacon sur vin”

Mari mari pu peñi, mari mari pu lamngen! (“Saluton, fratoj; saluton, fratinoj!”). Tiel, en la lingvo mapuzugun, mi varme salutis nome de mia lando la kongresanojn dum la Solena Malfermo de la pasintjara UK en Roterdamo.

Ĝi apartenas al la mapuĉa popolo, la demografie plej grava indiĝena minoritato de Ĉilio. Temas pri lingvo kiu historie suferis la efikon de plej diversaj subpremoj kaj forpuŝoj dum la lastaj 470 jaroj, samkiel multaj indiĝenaj lingvoj, sed lastatempe ĝi spertas kelkajn esperigajn iniciatojn de revivigo, kadre de pli ampleksa movado por agnoskigi la sociajn, ekonomiajn, kulturajn kaj lingvajn rajtojn de tiu popolo. Ni invitis unu el ĝiaj aktivuloj al nia landa Esperanto-renkontiĝo en junio 2007.

Eĉ en tiu simpla salutfrazo eblas tuj rimarki du el ĝiaj interesaj trajtoj, nome la multnombrigan morfemon pu, kaj la fakton ke mi rajtis tiel diri ĉar viro, dum ino dirus nur la duan parton, ĉar por ŝi la termino lamngen uzendas por alparoli kaj sian fraton kaj sian fratinon.

Kaj do? Kial dum tiu solenaĵo mi ekhavis la ideon peti la landajn reprezentantojn saluti ne kiel kutime sed per la propra etnolingvo? Eble ĉar mi kredas ke ni estas komunumo pli ol averaĝe sentema, konscia kaj respondeca pri la homa fenomeno lingvo, kaj mi preferus ke ni estu rigardataj ne kiel movado sin okupanta nur pri Esperanto, sed kiel aktivularo kiu laboras per ĝi atentige pri kaj favore al la lingvoj, ĉar fascinita de tiu komuna trezoro. Nu, ni dum kelkaj minutoj ĝuis tiam vere belan, larĝan spektron de sonoj, tonoj, vortoj kaj esprimoj, kiujn la homoj uzas por amike kaj bondezire saluti amason.

Pensante pri tiu malgranda sed agrabla sperto, ĉu vi emus, kara leganto, fermi la okulojn kaj enkape krei bildon de Zamenhof afable salutanta siajn najbarojn, amikojn, konatojn kaj pacientojn? Kiam temis pri judoj, li tre probable faris tion en la jida lingvo, kiun li profunde amis, zorge esploris kaj eĉ uzis por sia Esperanto kiel unu el ĝiaj leksikaj fontoj.

Kvankam ĝermana lingvo, skribata tamen per la hebrea alfabeto, la parolsaluto en la jida estas שלום־עליכם (ŝolem alejĥem) “Pacon sur vin”, do variaĵo de interhoma tradicia saluto uzata en socioj de Okcidenta Azio, Norda Afriko kaj Orienta Eŭropo, kun parencaj formoj en la hebrea, araba kaj malta lingvoj, do komuna al judoj, islamanoj, kristanoj k.a. Zamenhof certe sin turnis per ĝi al aliaj homoj.

Mi kompreneble konscias ke laŭ la esploroj de la lingvistika branĉo pragmatiko, la interhomaj salutformoj estas tre variaj tra la lingvoj kaj kulturoj, laŭ diversaj kriterioj kaj parolkuntekstoj, sed eble ni povus provi ĉi-foje en Bjalistoko uzi adaptan tradukon de tiu frazo en kiel eble plej multajn lingvojn. Jes ja, “Pacon sur vin” plurlingve, ĉar iusence ni esperantistoj reprezentas la buntan voĉon de la homaro, kiun ni sukcesas unuigi per efika interkomprenigilo, sed kies nemalhaveblan diversecon ni ankaŭ festas.

Tial ke Zamenhof pene laboregis por donaci al la homaro ilon de paco, nia kolektiva omaĝo al li en Bjalistoko devas elstarigi la nuntempan signifon de lia profunda revo, kontribue al la Internacia Jaro de Interpaciĝo.

José Antonio Vergara

Elekto de la Eŭropa Parlamento 2009: Mesaĝo de la Prezidanto de EEU

La elektoj en la 27 EU-landoj komence de junio 2009 donas ege gravan okazon al la Esperanto-movado en Eŭropo: ŝancon rekte influi la lingvopolitikon de EU.

Nepre necesas pligrandigi la nombron de subtenantoj de lingva justeco, kaj do de simpatiantoj pri ia rolo por Esperanto, inter la EU-deputitoj. En la nuna EP EEU honorigis la du deputitojn kiuj plej multe subtenis niajn ideojn, kaj ni esperas ke ili ambaŭ reelektiĝos: Margareta Handzlik el Pollando kaj Ljudmila Novak el Slovenio.

Ekde la lasta EP-elekto en junio 2004 okazis afero kiu jam tre gravis en si mem, sed kiu eĉ pligraviĝis pro la nuna profunda internacia ekonomia krizo: la publikigo de la Raporto Grin. Tiu raporto, kiun verkis profesoro François Grin de la Universitato de Ĝenevo fine de 2005, montris du interesajn aferojn:

  • EU perdas € 25 miliardojn jare pro la rifuzo doni rolon al Esperanto.
  • La nuna internacia dominado de la angla lingvo faras financajn transpagojn de € 17-18 miliardoj jare al Britio.

Tre gravas ke la landaj asocioj de UEA skribu petante reagon pri tiuj du faktoj de kandidatoj en la EP-elektoj. La unua fakto koncernas ĉiujn 27 EU-landojn, la dua estas pli taŭga por kampanjo en la 25 ne-anglalingvaj landoj. Baze de tiuj du faktoj, oni povas facile prepari demandojn al deputitoj kaj estontaj deputatoj, ekzemple:

Tra la tuta EU: “Ĉu vi, malgraŭ la nuna financa kaj ekonomia krizo, konsentas ke EU daŭrigu la perdadon de € 25 miliardoj jare? Kion fakte donas al ni tiu ege multekosta antaŭjuĝo kontraŭ Esperanto? Ĉu vi akceptas aŭ malakceptas la koncepton de lingva justeco, t.e. ke ĉiu civitano havas egalan valoron, sendepende de sia denaska lingvo?”

En la 25 ne-anglalingvaj EU-landoj: “Ĉu vi konsentas kun la nuna gajnado de € 17 miliardoj jare fare de Britio kaj Irlando? Se jes, ĉu vi do akceptas ke germanoj/francoj/italoj/hispanoj/poloj ktp dum la tuta vivo financu Brition? Ĉu viaj samlandanoj meritas vivolongan monpunon pri la krimo ke ili ne naskiĝis en Britio aŭ Irlando?”

Oni aldone menciu la brilan britan projekton “Springboard”, kiu instruas Esperanton al limigita kvanto de lernantoj cele al plibonigo de lingvolernado ĝenerale: tio efike nuligas la antaŭjuĝon ke esperantistoj intencas forigi aliajn lingvojn. Dek tagojn antaŭ lia tragika morto en akcidento julie 2008, la lasta mesaĝo de Vicprezidanto de Eŭropa Parlamento Geremek al siaj 784 gekolegoj estis invito al diskuto pri la temo Esperanto: malamiko aŭ amiko de plurlingveco? Kaj kiam oni rilatas kun subtenantoj de eŭropa integriĝo, oni substreku la potencialon de Esperanto plifortigi tuteŭropan identecon harmonie kun naciaj kaj regionaj identecoj. En la vortoj de Geremek: “Ni kreis Eŭropon: nun ni devas krei Eŭropanojn.”

EEU rekomendas ke la landaj asocioj en EU-landoj kontaktu kandidatojn por la EP-elektoj kiom eble plej frue, kaj starigu al ili tiajn konkretajn demandojn, aŭ aliajn laŭ la specifaj kondiĉoj de la lando. Se ni volas esti efikaj, ni devus peti subtenon por la kandidatoj, sendepende de politika partio, kiuj subtenas lingvan justecon. Kaj ni devus ankaŭ diskonigi la respondojn kiujn ni ricevos, kaj la nomojn de kandidatoj kiuj ne respondas. La voĉdonantoj rajtas scii la sintenon de kandidatoj pri tiuj gravaj demandoj, kiuj havas tiom grandajn financajn sekvojn. Nia movado havas devon informiĝi pri tio, kaj informi la voĉdonantojn. Poste ili mem decidu!

Seán Ó Riain

Universitataj kursoj en Kostariko 10-jaraj

De la 5-a de januaro ĝis la 20-a de februaro 2009 okazis Esperanto-kurso en la Fako pri Filologio, Lingvistiko kaj Literaturo de la Universitato de Kostariko.

La kurson gvidis Prof. Hugo Mora Poltronieri, sub la oficiala titolo “Esperanto I”.

Esperanto-kursoj en tiu fako jam atingis sian dekan jaron; ili estas instruataj almenaŭ unufoje en la jaro kaj konsistas el 16 tri-horaj lecionoj. Dum la kurso esperantistoj el la tuta mondo solidare sendis salutesprimojn en la Internacia Lingvo, dank’ al kiuj je la fino de la kurso estis organizita ekspozicio. En la antaŭlasta leciono Prof. Antonio Leoni, kiu laboras en la branĉo pri lingvistiko de la menciita fako, laŭ invito de Prof. Poltronieri, prelegis en Esperanto pri la Movado kaj aplikado de Esperanto. Normale la kurso estas malfermita al ĉiuj fakoj de la universitato, sed ĉi-foje ĝi estis limigita al studentoj pri filologio. Entute estis dek du partoprenantoj, por kiuj la kurso estas validigebla kiel poentodona elektebla studobjekto. La venonta E-kurso en la universitato okazos en 2010.

Hugo Mora Poltronieri

Jam cent esperantistoj en Himalajo

Nepala Esperanto-Asocio sukcesis okazigi la 8-an Internacian Himalajan Renkontiĝon, de la 26-a de februaro ĝis la 10-a de marto 2009.

Por partopreni ĝin venis 23 esperantistoj el 5 landoj: 12 japanoj, 5 koreoj, 3 danoj, 2 germanoj kaj 1 baratano. Dum la tuta programo akompanis ilin 9 nepalanoj.

La grupo, post interkona vespero kaj promeno tra historiaj kaj religiaj lokoj en la nepala ĉefurbo Katmanduo, veturis al la centra montara regiono de la lando. Oni piedmarŝis tra Beshisahar, Khudi, Ghalegaon, Bhujung, Pasgaun, Pakhurikot kaj Pokhara. En tiuj vilaĝoj oni loĝis ĉe vilaĝanoj kaj ĝuis lokan kulturan programon de la etnoj de Gurung.

Kunmanĝante, kunmarŝante kaj kundormante, la grupanoj dum unu semajno povis amikiĝi dank’ al Esperanto, diskutis pri la E-movado en la mondo kaj en Nepalo, kaj iom ekkonis la netuŝitan Himalajon, la popolojn, kiuj loĝas en la montoj kaj valoj, iliajn lingvojn, dancojn, kantojn kaj diversajn aspektojn de la indiĝena kulturo. Post la reveno okazis internacia vespero, dum kiu la partoprenantoj prezentis Esperanto-kantojn.

La ĵusa eldono de Nepala-Esperanto vortaro estis unu el la plej gravaj programeroj de la renkontiĝo. La vortaron, kiun kompilis Razen Manandhar, eldonis Nepala Esperanto-Asocio, kun helpo de financa subteno de UEA/KAEM. La unua Esperanta vortaro kontribuos al la plivigligo de la E-agado kaj disvastigo de Esperanto en Nepalo.

Ekde 1995 Nepala Esperanto-Asocio okazigas Internaciajn Himalajajn Renkontiĝojn ĉiun duan jaron. Dank’ al ili jam vizitis Nepalon pli ol 100 geesperantistoj el diversaj landoj.

Razen Manandhar

Nov-Kaledonia bebo aĝas unu jaron!

Ekzistas en Pacifiko malgranda franca insulo, kun nur kvaronmiliono da loĝantoj, kie Esperanto jam havas siajn radikojn. Ĝia nomo estas Nov-Kaledonio.

Al la unua Oceania Kongreso en Nov-Zelando en 2008 (legu en la pasintjara aprila revuo, p. 93) venis el tiu insulo 6 personoj, kaj 3 el ili enradikigis la lingvon en Nov-Kaledonio, akirinte diplomojn (1 superan, 2 elementajn.) Tuj post la reveno al Nov-Kaledonio, Patrick (fone sur la foto) kaj Sandrine (antaŭ li) decidis krei la unuan Esperanto-asocion en la lando, celante disvastigi la lingvon tra la insulo, informante kaj gvidante senpagajn kursojn. Antaŭ unu jaro ekfunkciis ankaŭ Nov-Kaledonia Esperanto-Asocio (NKEA).

La 21-an de februaro 2009 parto de la membraro kunvenis por festi la unuan datrevenon. La kunvenintoj solene tagmanĝis, kaj malgraŭ pluva vetero ĝoje pasigis la tagon kune. Post la tagmanĝo oni reelektis la estraron. Patrick denove fariĝis la prezidanto, kaj Sandrine la sekretariino kaj kasistino. Pro diversaj kialoj la membroj de NKEA ne tre ofte kunvenis dum la unua jaro (krom dum la kursoj gvidataj de Patrick kaj Sandrine), tial oni decidis kunvenadi almenaŭ unufoje en du monatoj.

NKEA jam havas klasĉambron en loka gimnazio kaj preparas konferencon pri Esperanto, por kiu jam anoncis sin ĵurnalistoj el la sola ĵurnalo de Nov-Kaledonio kaj el la loka televido.

Novkaledoniaj esperantistoj invitas vizitontojn kontakti la asocion, simple por babili kaj ĝoje kunesti. Tel: 35 32 17. Retadreso: e...@gmail.com.

Patrick kaj Sandrine

Forpasoj

William Keith Bledsoe (1915-2008) forpasis la 3-an de aŭgusto en Sedro-Woolley (Washington, Usono). Esperantisto ekde 1932, li estis dumviva membro de UEA, ofta membro de Societo Zamenhof kaj iama delegito en Seattle.

Lucia Bruce (1919-2008), dumviva membro de UEA, mortis la 22-an de novembro en Christchurch (Nov-Zelando).

Darlene Evans (1940-2008), dumviva membro de UEA, mortis la 18-an de septembro en Indianola (Iovao, Usono).

Marta Evans (1918-2009), dumviva membro de UEA kaj longtempa delegito kaj muzika fakdelegito, forpasis la 3-an de marto en Grand Junction (Koloradio, Usono).

Stasys Gaidamavičius (1947-2008) forpasis la 22-an de decembro en Vilno. Li estis redaktoro de Kurte kaj aŭtoro de 100 demandoj kaj respondoj pri Esperanto (1977, 2-a eld. 1979) kaj de Litovaj-Esperantaj konversacioj (1994, 2-a eld. 2003).

Heta Kesälä (1934-2009) forpasis post longa malsano la 14-an de februaro en Tuusula (Finnlando). Ŝi lernis E-on kiel devigan fakon en la lernejo de Somero, konata pro sia oficiala eksperimento pri la E-instruado en la periodo 1958-62, kaj ekaktivis movade post la 54-a UK en Helsinko (1969). De post tiam ŝi partoprenis preskaŭ ĉiun UK ĝis sia malsaniĝo, laste en Vilno en 2005, kie ŝi estis elektita kiel Honora Membro de UEA, estinte antaŭe dumviva membro. Ŝi estis longtempa estrarano de E-Klubo de Helsinko, de 1973 ĝis 1995 estrarano de E-Asocio de Finnlando kaj ekde 2005 ĝia honora membro. Ekde 1975 ŝi estis delegito de UEA; ekde 1976 fakdelegito pri komputiloj kaj turismo. Kesälä estis vicprezidanto de LKK de la 80-a UK en Tampereo en 1995. En Societo Zamenhof ŝi membris preskaŭ de la komenco. Same kiel iam ŝia instruisto Joel Vilkki, ŝi estis ĉefdelegito-kotizperanto de UEA de 1990 ĝis 2005. Profesie ŝi laboris en la komputila fako de banko.

Stephen Lang (1945-2008), transilvania verkisto, mortis en Hago la 13-an de decembro. En 2008 aperis en E-traduko lia romano La talpoĉasisto, kiun li mem prezentis en la Roterdama UK.

Vicente Hernández Llusera (1915-2009), mortis la 10-an de februaro en Sabadell (Hispanio). Li estis dumviva membro de UEA, iama fakdelegito pri ŝuindustrio kaj kunfondinto de Kultura Asocio Esperantista.

Herbert Lindros (1915-2009) forpasis la 27-an de januaro en Ljunby (Svedio), kie li estis delegito. Li esperantistiĝis dank’ al E-rubriko en la ĵurnalo Dagens Nyheter okaze de la Stokholma UK en 1934. Dumviva membro de UEA, li ofte membris en Societo Zamenhof.

Giordano Moya Escayola (1913-2009) mortis la 15-an de februaro en Terrassa (Hispanio). Li esperantistiĝis en 1933. Li kunorganizis la unuan Hispanan E-Kongreson post la milito en Terrassa (1951) kaj aktivis en Hispana E-Federacio kiel estrarano kaj redaktoro de Boletin. Moya estis sekretario de la 59-a SAT-kongreso en Sant Cugat del Vallés (1986). Li estis fakdelegito pri etiko 1956-2005 kaj verkis La homa vivaventuro (1987), Esperanto en prospektivo (1989), Survoje al universala civilizacio (1995) kaj Esperantismo (2002).

Jožica Židanik (1917-2008) forpasis la 31-an de decembro en Col (Slovenio). Ŝi estis dumviva membro de UEA, ĉiujara membro de Societo Zamenhof ekde 1980 kaj ofta donacanto por diversaj agadoj de UEA.

JULIO BAGHY
JUBILEA ELDONO DE LA FRUA VERKARO

VIKTIMOJ

Baghy pasigis ses jarojn (1914-1920) en siberiaj militkaptitejoj. Ĉi tiu lia unua romano entenas ne nur vivecajn priskribojn de la medio, de la kaptitoj, gardistoj kaj siberianoj, sed ankaŭ pasioplenan intrigon de amo kaj morto. Ĝiaj ses eldonoj ravis jam tri generaciojn de esperantistoj.

212 p. € 6,00

PRETER LA VIVO

La freŝo kaj vervo de ĉi tiu debuta verko heroldis revolucion en la Esperanta litera turo. Unuafoje, aŭtoro alportis ion unikan pri si mem: la amaran sperton de militkaptito, pen tri tan en fortaj koloroj. La voĉo de Baghy elvokis entuziasmon ne nur ĉe la kritikistoj sed ankaŭ ĉe la Esperanta publiko.

156 p. € 4,80

SUR SANGA TERO

Ĉi tiu daŭrigo de la romano Viktimoj estas samtempe memstara verko, kiu majstre bildigas la ĥaosan kaj sangoplenan naskiĝon de la soveta ŝtato. Baghy ne hezitas malkaŝi la terurajn kruelaĵojn de tiu epoko, sed ankaŭ la momentojn de belo, ĝojo, eĉ humuro. Kiel la kaptitoj, ankaŭ la legantoj devos ekami Siberion.

256 p. € 6,00

PILGRIMO

La plej bona poemaro de Baghy montras plenan teknikan maturiĝon kaj samtempe filozofian profundiĝon. Grandan eĥon ĉe la esperantistoj trovis liaj pacismaj kaj humanismaj ideoj, esprimitaj elokvente kaj precize. Trasentiĝas ankaŭ la fono de malriĉiĝinta Hungario, kie regas hipokriteco kaj maljusteco.

136 p. € 4,80

ELDONEJO Fenikso

ESPERANTAJ Klasikaĵoj

Ĉiuj kvar verkoj kun analiza postparolo de Vilmos Benczik. Mendu ĉe la Libroservo de UEA. Triona rabato ekde 3 ekz.

Revuo Esperanto 2009 5

Malferme

Niaj strategiaj taskoj: informado

Nia daŭre aktuala Strategia Laborplano, t.e. la Laborplano de UEA por la periodo 2001-2010, mencias tri agadkampojn: informadon, instruadon, utiligadon. Kiel ni legas, rilate informadon temas pri tio, ke homoj, kiujn oni volas informi, havu laŭeble plej ĝustajn ideojn pri Esperanto. Temas ankaŭ pri “atento al vasta kompreno pri diversaj aspektoj de internacia komunikado en kaj ekster la E-komunumo”. Kaj kiel klare vortumas la taskojn nia Strategia Plano, “Konsciigo kaj klerigo de la Esperanto-movadanoj estas esenca por sukcesa kaj vastskala konsciigo kaj klerigo ekster la movado”.

Inter la estraraj taskoj post la elektoj en Jokohamo estis lanĉita aparta respondeco pri la informado, eĉ se multaj valoraj ideoj kaj opinioj pri la principoj de informa laboro ankoraŭ en la periodo ĝis la jaro 2007 estis vortumitaj por pli aktive rekoni la informajn defiojn de la E-komunumo en mondo, en kiu informado ne nur revolucie evoluas, sed ankaŭ subiĝis al enorma profesiiĝo.

Verdire jam en 2000 estis prilaboritaj “Gvidlinioj pri informado”, enestaj en la unuopaj eldonoj de la Jarlibro de UEA en la periodo 2001-2008, por tiel servi al la delegitoj kaj ĝenerale la individuaj membroj de UEA. Ŝajnas tamen, ke tio ne estas sufiĉa, por ke oni ĝenerale konu ilin. Tiu rimarko ne estas senkaŭza. La situacion konfirmis la parta rikolto de la enketo pri la informkampaj agadoj kaj bezonoj de la Landaj Asocioj, lanĉita en junio 2008 por ricevi superrigardon pri la informa laboro en diversaj landoj kaj mondregionoj. Dume venis reagoj nur de unu triono de la alparolitoj, t.e. reprezentantoj de la LA-oj en Albanio, Armenio, Aŭstrio, Brazilo, Britio, Bulgario, Ĉado, Ĉinio, Danlando, Flandrio, Francio, Germanio, Hungario, Italio, Israelo, Japanio, Kanado, Koreio, Kubo, Luksemburgo, Makedonio, Malio, Meksiko, Nederlando, Nov-Zelando, Peruo, Pollando, Serbio, Slovakio, Svedio, Svislando, Taĝikio, Usono kaj Vjetnamio. Jam iliaj respondoj liveris tre interesan informmaterialon. Nome la enketo alportis ne sole la respondojn al la demando pri la kono de la Gvidlinioj, utiligado de la Gazetaraj Komunikoj kaj la revuo Esperanto. Ĝi samtempe liveris gravajn informojn pri la atendoj kaj bezonoj de la Landaj Asocioj rilate la informmaterialon atendatan de UEA. Unuavice temas pri facile tradukeblaj informtekstoj, facile elŝuteblaj el la UEA-paĝaro. La respondantoj liveris sufiĉe da proponoj pri konkretaj temoj, kaj tiun taskon ni jam komencis realigi.

Ĉi-jare, laŭ propono de Emilo Cid el Brazilo, ni klopodas revivigi la informkampanjon ĉirkaŭ la Universala Kongreso, invitante al kunlaboro kongresanojn, planantajn viziti Bjalistokon. Ni faru ĉion, por ke la kongreso, okazanta lige kun la 150-a naskiĝdatreveno de la kreinto de la lingvo, d-ro Zamenhof, vaste eĥiĝu en la naciaj gazetoj tra la mondo.

Tio estas konkreta tasko, sed la celo estas pli perspektiva. Tiu kampanjo ne nur reviviĝu, sed fariĝu konstanta elemento de nia informa laboro, celita al la ekstera mondo. Kelkaj respondantoj al la enketo pri informado atentigis pri la deziro havi profesiajn respondeculojn pri la informa laboro. En kelkaj landoj oni faris tiajn provojn kun tre pozitivaj rezultoj. Tio aliflanke konsciigas al ni, ke en signifa parto ni estas memlernantoj tiukampe, kaj ke ni devas intensigi la klopodojn por klerigi niajn aktivulojn kaj helpi klerigon de la mezaj membroj. Evidente tie kaj alie okazas tiaj seminarioj, kursoj. La menciita enketo liveris ankaŭ ĝeneralajn proponojn pri la organizado de informtemaj seminarioj dum diversaj E-aranĝoj, inkluzive UK-ojn. Tamen daŭre malferma estas la demando kiel UEA, kiel la tegmenta organizo, povos en pli signifa grado helpi al siaj membroj dezirantaj pli efike labori sur la informa kampo. Kiamaniere UEA mem devas adapti la informadon pri si kaj siaj celoj en la ekstera mondo? Demandoj multas. Laŭ la decido de la estraro la ĉi-jara Strategia Forumo dum la 94-a UK en Bjalistoko estos dediĉita al informado. Por bone ĝin prepari, por ke ĝi konkretajn alportu fruktojn por pli efika interna kaj ekstera informado, ni bezonas kaj atendas ideojn de ĉiuj interesiĝantoj.

Barbara Pietrzak
Ĝenerala Sekretario, estrarano pri informado

[FORIGITA!: bildo]

Estrarkunsido en la sidejo de UEA en Roterdamo

94-a Universala Kongreso

Kelkfacete pri la pola literaturo

La defio skribi pri la nacia literaturo sur la kelkaj paĝoj, kiujn povas ampleksi nia felietono, sendube timigus eĉ la plej grandan erudiciulon. Ni do ne povas kaj ne volas proponi al la leganto vagadon tra la literaturaj epokoj kun la karakterizo de unuopaj aŭtoroj kaj iliaj verkoj.

Kaj ŝajne tio ne aparte interesas nian leganton, kiu ja kun specimenoj de la pola literaturo povis konatiĝi ekde la komenco de la lingvoekzisto. Tamen decas diri enkonduke kelkajn ĝeneralajn vortojn. Ni faru tion citante la opinion de unu el la plej elstaraj fakuloj pri la temo, profesoro Julian Krzyżanowski. Fine de sia verko Historio de la pola literaturo li prezentas interesan vortumon, ke “kompare kun la literaturoj de aliaj nacioj, atentigantaj pri la vivo individua, la pola literaturo ekde la komenco donis atenton al la vivo kolektiva. Spegulante ĉiujn stadiojn konatajn en alinaciaj literaturoj ĝi diferencas per tio, ke super la aferojn de la individua vivo ĝi metas la problemojn de la vivo kolektiva, politika kaj socia” . La plej bone konata ekzemplo al la esperantista leganto estas la fama epopeo de Adam Mickiewicz Sinjoro Tadeo en la traduko de Antoni Grabowski.

Krom tiu trafa karakterizo de prof. Julian Krzyżanowski, por tiu kiu nur tre malmulte scias pri la pola literaturo, tutcerte interesa estas la demando pri ĝiaj komencoj kaj radikoj. Kiel atentigas esploristoj, kvankam konserviĝis neniuj dokumentoj pri literaturo sur la polaj teritorioj de antaŭ la kristanigo, sendube ekzistis literaturo buŝperata, retrovata cetere de etnografoj en tre malnovaj fragmentoj de popolaj kantoj ankoraŭ en la 19-a jarcento. La skriba kulturo evoluis dank’ al la inspiroj de la kristanismo, kiun Pollando akceptis en la jaro 966. Tial do la plej malnovaj tekstoj tradukitaj el Latino en la malnovpolan lingvon havas religian karakteron. Iliaj konataj versioj el la 14-a jarcento — laŭ la opinio de specialistoj — tutcerte kreiĝis multe pli frue. Tiurilate ni menciu la plej malnovan polan religian kanton kaj samtempe la plej malnovan polan poezian tekston “Bogurodzica” (La Dipatrino), kreiĝintan plej verŝajne meze de la 13-a jarcento, kies unuaj skribaj tekstoj devenas el la komenco de la 15-a jarcento. Sendube ĝia E-traduko, troviĝanta en la ekumena diserva libro Adoru de IKUE kaj KELI el la jaro 2001, apartenas al la plej malnovaj polaj tekstoj, kiujn povas trovi esperantlingva leganto.

Latino en la pola skriba literaturo dominis ĝis la Renesanco. Tiam aperis la unuaj literaturaj tekstoj en la pola lingvo dank’ al la kreado de tiaj poetoj kiel Mikołaj Rey kaj Jan Kochanowski. Valoras noti, ke ilia kreado kaj krome la verkado de tre multaj aliaj polaj diversepokaj verkistoj, estis proksimigata al la esperantlingva literaturamanto en la ĉirilataj programeroj de Pola Radio, aŭdigataj en la daŭro de dekoj da jaroj. Menciante sole la nomojn de la aŭtoroj, traktitaj en la literaturaj elsendoj el Varsovio, kaj la titoloj de iliaj verkoj, eblus plenigi la tutan felietonon. Do nur ekzemplodone kelkaj nomoj, kiel Jan Andrzej Morsztyn, Jan Chryzostom Pasek, Ignacy Krasicki, Franciszek Karpiński, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Kamil Norwid, Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa, Leopold Staff, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Tadeusz Boy-Żeleński, Stefan Żeromski, Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Jarosław Iwaszkiewicz, Bruno Schulz, Konstanty Ildefons Gałczyński, Stefan Żeromski, Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Julian Przyboś, Jan Lechoń, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Borowski, Witold Gombrowicz, Zbigniew Herbert, Miron Białoszewski, Tadeusz Różewicz, Tadeusz Konwicki, Gustaw Herling-Grudziński, Stanisław Lem, Tadeusz Różewicz, Ryszard Kapuściński, Paweł Huelle, Johano Paŭlo la 2-a. Longa listo, sed tute ne kompleta. Estas la sole bedaŭrinda afero, ke felietonoj traktantaj la unuopajn aŭtorojn kaj specimenojn de ilia kreado ĝis nun ne speguliĝis laŭ eta elekto, libroforme, eĉ dokumentante ĉi tiun faceton de la redakcia laboro en Varsovio. La pola lingvo, eĉ se ĝi estas parolata de ne la plej malgranda popolo, neniam rolis mondsceneje. Tio kaŭzas, ke ĝiaj trezoroj ne estas konataj universale, kaj eĉ la informo pri la kontribuo de kelkaj poldevenaj verkistoj al la monda kulturtrezorejo ne estas vaste agnoskataj, kiel kaze de — ekzemple — Józef Korzeniowski (Joseph Conrad) aŭ Wilhelm Apolinary Kostrowicki (Apollinaire), poloj aŭ poldevenuloj, kiuj riĉigis la mondan kulturon verkante ne en la pola, sed en la angla, respektive la franca lingvoj. Krom tiuj ĉi nomoj al la klera monda publiko, kaj tutaparte al la esperantistaro, estas konataj la polaj literaturaj Nobel-premiitoj: unuflanke Władysław Reymont kaj Henryk Sienkiewicz, aliflanke Czesław Miłosz kaj Wisława Szymborska.

Esperanto, lanĉita antaŭ pli ol 120 jaroj, same kiel rilate literaturon en aliaj naciaj lingvoj ne vaste konataj, ankaŭ rilate la polan literaturon plenumis kaj plenumas enorman pontan rolon, riĉigante la interkulturan dialogon en la E-komunumo. Nome antaŭ ol komenciĝis la originala E-verkado, oni aplikis la novkreiĝintan lingvon por literatura tradukado. Tamen fari kritikan analizon estas tre malfacile. Unuopaj verkoj poeziaj, beletraĵoj kaj alispecaj tekstoj aperas plej ofte dise kaj antologioj de la pola literaturo praktike ne ekzistas. La unua Literatura Antologio de Kazimierz Bein, entenanta specimenojn de polaj aŭtoroj, aperis jam en 1905. La antologio de Antoni Grabowski El Parnaso de Popoloj, eldonita en 1913, enhavis 110 tradukitajn poemojn, kiuj reprezentas 30 lingvojn kaj kulturojn, kaj 6 originale verkitajn de ĉi tiu aŭtoro en Esperanto, do evidente temas ne sole pri la pola literaturo. Stanisław Karolczyk prilaboris en la 30-aj jaroj de la pasinta jarcento Polan Antologion, tradukante en Esperanton verkojn de polaj poetoj. Bedaŭrinde ĝiaj du pretaj volumoj kaj pluraj manuskriptoj forbrulis dummilite.

Tamen, kiam oni iom analizas la komencajn tradukojn el la pola lingvo en Esperanton, evidentiĝas, ke ĉefe temas pri la literaturo ligita kun romantismo (Sinjoro Tadeo de Adam Mickiewicz, trad. A. Grabowski) kaj pozitivismo (Marta de Eliza Orzeszko, trad. L.L. Zamenhof) kaj do pri literaturo bone konata kaj sendube aprecata de la unuaj tradukantoj el la pola lingvo.

Al la plej fekundaj tradukistoj apartenas Antoni Grabowski, kiu sendube meritas la difinon “la patro de la E-literaturo”. Dank’ al li la literaturan E-kulturon riĉigis tradukoj de tiom renomaj polaj poetoj, kiel la jam menciita Adam Mickiewicz, sed ankaŭ i.a. Juliusz Słowacki, Ignacy Krasicki, Maria Konopnicka, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Narcyza Żmichowska, Antoni Malczewski kaj Antoni Odyniec. Lia traduko de Sinjoro Tadeo de A. Mickiewicz, aperinta unu jaron post la morto de la lingvokreinto d-ro L. Zamenhof, kiel atentigas prof. Humphrey Tonkin, “epitafis la majstron kaj per sia poezia inventemo malfermis novan fazon en la evoluo de Esperanto, en la evoluo de Esperanto kiel literatura lingvo. Grabowski brile manipulis la lingvon trovante en ĝi latentajn kapablojn, kiuj siavice montris la vojon al Miĥalski kaj tute alimaniere al Kalocsay”. Menciindaj estas la tradukoj de Grabowski de la dramo de Juliusz Słowacki Mazepa, kaj de la libreto de la opero Halka de Stanisława Moniuszki, eldonitaj speciale por la Universala Kongreso de Esperanto en Krakovo en la jaro 1912.

Kiel unu el la plej bonaj stilistoj prave estas konsiderata Kazimierz Bein, la tradukinto i.a. de La Faraono de Bolesław Prus. Karakterizante lin Baldur Ragnarsson reliefigis en sia felietono dediĉita al li, ke li estis “homo, kiu per siaj tradukoj de prozaj verkoj elegantigis la Esperantan prozan stilon sub la signo de klareco kaj ekvilibro”. El la plej frua epoko necesas memorigi ankaŭ la nomon de Lidia Zamenhof, kiu proksimigis al la E-leganto la novelojn de la pola verkisto Henryk Sienkiewicz, honorita per Nobel-premio, kaj lian romanon Quo Vadis. Pli poste inter la tradukantoj de la pola literaturo en Esperanton famiĝis i.a. la nomoj de Stanisław Karolczyk, kaj apartan mencion meritas Julian Tuwim. Tiu ĉi elstara pola poeto entute komencis sian aventuron kun la poezio per la esperantlingva tradukado el la poeziverkoj de aliaj polaj poetoj kiel Julian Słowacki, kaj la tutaparte amata de li Leopold Staff. Inter la postmilitaj tradukantoj necesas mencii kelkajn membrojn de la E-Redakcio de Pola Radio: Jerzy Grum, Andrzej Pettyn, Wojciech Usakiewicz, Barbara Pietrzak, Jerzy Uśpieński. Nur malmultaj el ili sukcesis libroforme lasi sian kontribuon al la tradukita E-literaturo. Kiel pozitivaj ekzemploj povas servi la rakonto Kiel esti amata de Kazimierz Brandys en la traduko de Jerzy Grum, aŭ la libro de Alicja Szlęzakowa, dediĉita al Janusz Korczak en la traduko de Jerzy Uśpieński. Entute dank’ al la menciitaj profesiaj tradukantoj la E-Programo de Pola Radio specimene prezentis al la monda esperantistaro la plej riĉan bildon de la pola literaturo en la Internacia Lingvo. Tamen vole-nevole necesas ripeti, ke tiu laboro ne lasis libroforman spuron, krom kelkaj sonregistraĵoj el la plej frua tempo de la redakcio. Tio ne signifas, ke la esperantista leganto ne ricevis specimenojn de la pola literaturo en E-vesto. Ni menciu la tradukon de Bolesław Monkiewicz, esperantiginta la libron de Jan Dobrczyński La Dia Avarulo pri la franciskano M. Maksymilian Kolbe, la tradukon de la porjunulara romano de Henryk Sienkiewicz Tra dezerto kaj praarbaro fare de Mieczysław Sygnarski, aŭ la tradukon de Zofia Banet-Fornalowa de la libro de Igor Newerly Interparolo en la frukt-ĝardeno la 5-an de aŭgusto. Al la plej lastaj tradukoj apartenas La Roma Triptiko de Johano Paŭlo la 2-a, kiun esperantigis Lidia Ligęza. Nun al la plej fekundaj tradukantoj apartenas Tomasz Chmielik, kiu i.a. disponigis al nia legantaro unu el la plej famaj libroj de Ryszard Kapuściński, la renoma pola raportisto, ĵurnalisto, publicisto: Ebono. Enorme vigla montriĝas Danuta Kowalska, aperiganta siajn tradukojn ĉefe en Interreto kaj sur la paĝoj de la movada Pola Esperantisto.

Parolante pri la tradukoj el la pola literaturo necesas mencii, ke Esperanto kelkfoje fariĝis ankaŭ rilate ĝin la ponta lingvo por traduko en trian lingvon. Al la plej famaj ekzemploj apartenas la romano Marta de Eliza Orzeszkowa, kiu el la esperantlingva traduko de Ludoviko Zamenhof estis japanigita kaj pro siaj universalaj valoroj agnoskita en Japanio kiel lernejara legaĵo.

Cetere kelkaj el la menciitaj esperantistoj tradukis ne sole el la pola lingvo, kiel ekzemple Antoni Grabowski, kies unua konata traduko en Esperanto ne venas el la pola sed la rusa literaturo (La neĝa blovado de A. Puŝkin), kiel Kazimierz Bein (Elektitaj fabeloj de Fratoj Grimm), kiel d-ro Ludoviko Zamenhof mem (Fabeloj de H.C. Andersen), kiel Tomasz Chmielik (La lada tambureto de G. Grass el la germana).

Multaj el la ĵus menciitaj polaj aŭ pollingvaj tradukistoj alportis krome gravan aŭtoran kontribuon al la esperantlingva literaturo. Unuavice menciinda estas la kreinto de la lingvo mem, d-ro Ludoviko Zamenhof. Ne eblas ne mencii lian nomon. Veninte kiel 14-jarulo kun la familio al Varsovio li ja fariĝis loĝanto de la Pola Reĝolando, ŝtato sur la pola teritorio ekzistanta en la periodo 1815-1918. Ĝis 1916 ĝi havis limigitan aŭtonomion troviĝante en la persona unio kun la Rusa Imperio (la rusa caro rolis kiel la reĝo de Pollando), sed kun propraj aŭtonomio, parlamento, armeaj fortoj, pola valuto kaj la pola lingvo kiel la ofica. Krom beletraĵoj, kiel la poemoj Ho mia kor’, Preĝo sub la verda standardo, eble plej vaste popularaj en la E-komunumo, necesas memorigi pri lia traktaĵo Esenco kaj estontenco de la ideo de lingvo internacia kaj pri liaj kongresaj paroladoj. Antoni Grabowski evidente estas ĉefe konata kiel elstara tradukinto. Inter liaj malmultaj originalaj verkoj apartan popularecon akiris en la E-komunumo la poemo La Tagiĝo. Al la originalaj verkantoj en la unua periodo kalkuliĝas i.a. Stanisław Karolczyk verkinta sub la pseŭdonomo Eska. El la sama frua periodo memoriginda estas Stanisław Braun, kies unua poezikolekto Unuaj agordoj aperis en 1910 sub la pseŭdonomo Wiktor Elski, entenante krome poeziaĵojn de la ĵus menciita Stanisław Karolczyk. Al la famaj aŭtoroj apartenas ja ankaŭ Jean Forge (Jan Fethke), kies romano Mr. Tot aĉetas mil okulojn faris mondan karieron en filmigita versio.

Sed ankaŭ nun ne mankas interesaj polaj esperantlingvaj aŭtoroj, kvankam ili malsimilas, se temas pri la praktikata verkista ĝenro. Inter poetoj menciindaj estas la nomoj i.a. de Lidia Ligęza, Bogusław Sobol kaj Zofia Kamieniecka. Per bibliografia fidindeco distingiĝas la libroj de Zofia Banet-Fornalowa, dediĉitaj al Antoni Grabowski, la familio Zamenhof, bjalistokaj esperantistoj kun ĉefloke Jakobo Ŝapiro. Alispecan verkadon praktikas Roman Dobrzyński, la aŭtoro de torentfluaj intervjuoj. Plurlingviĝis lia intervjuo kun la nepo de la kreinto de la Internacia Lingvo Esperanto, L.C. Zaleski Zamenhof, La Zamenhof-strato kaj laste aperis similspeca libro bazita sur interparoloj kun Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia pri Bona Espero.

Ankoraŭ almenaŭ unufraze necesas mencii pri la literatura laboro, kies celo estas proksimigi al la pola leganto verkojn de esperantlingvaj aŭtoroj. Ĉi-rilate ni menciu tutaparte la nomon de Wojciech Usakiewicz, kiu aperigis en la pola lingvo i.a. la romanon de István Nemere La monto.

Kompreneble nia felietono ebligas nur kelkfacete prezenti la polan literaturon, ĵeti alrigardojn al la pola literaturo en E-traduko, al verkantaj polaj esperantistoj, sen la ambicio mencii ĉies nomojn, sen la ambicio paroli pri aliaj ĝenroj ol poezio kaj prozo. Ĝi do prefere rolu kiel invito al pli profunda analizo de la pola literaturo en Esperanto kaj polaj esperantlingvaj aŭtoroj kaj tradukantoj.

Eble en la fino valorus atentigi, ke inter esperantistoj popularigantaj la polan literaturon en la lingvo Esperanto troviĝas ne nur poloj. Al tiuj apartenas i.a. la konata brita esperantisto Kris Long.

Gabi Kosiarska, Barbara Pietrzak

Zamenhof-jaro 2009

La genio Zamenhof kreis lingvon ne-Eŭropan, kaŝitan sub Eŭropa masko

La grava instruo de la Unua Libro

Estas sciate, ke la Unua Libro aperis la 26-an de Julio 1887. Ĝi estis ruslingva. Ne ĉiu esperantisto scipovas legi la rusan lingvon. Sed bonega traduko troviĝas en la Fundamenta Krestomatio, 18-a eldono, paĝoj 228-241.

Tute certe, la esperantistaro ne sufiĉe legas tiun tekston. Tial mi citu la paragrafon, kiun mi rigardas plej grava por la kompreno de la intima strukturo de la lingvo.

Mi aranĝis plenan dismembrigon de la ideoj en memstarajn vortojn, tiel ke la tuta lingvo, anstataŭ vortoj en diversaj gramatikaj formoj, konsistas sole nur el senŝanĝajvortoj.

Ni faru paŭzon. Oni miras, ĉe la legado, ke Esperanto konsistas nur el “senŝanĝaj vortoj”. Kiam ni eklernis Esperanton, ni ne lernis, ke ĝiaj vortoj estas senŝanĝaj! Eĉ male! Ekzemple: domo, domoj, domon, domojn, dome, domen ktp. Sed ni legu plu.

Se vi prenos verkon, skribitan en mia lingvo, vi trovos, ke tie ĉiu vorto sin trovas ĉiam kaj sole en unu konstanta formo, nome en tiu formo, en kiu ĝi estas presita en la vortaro. Kaj la diversaj formoj gramatikaj, la reciprokaj rilatoj inter la vortoj k.t.p. estas esprimataj per la kunigo de senŝanĝaj vortoj…

Ni faru duan paŭzon. Oni plu miras, legante, ke Esperanto konsistas en “kunigo de senŝanĝaj vortoj”. Kunigo de vortoj ekzistas, jes: terpomo, bonkora, partopreni ktp. Sed ankaŭ simplaj vortoj ekzistas: homo, bela, kuri, bone ktp, kiuj ne estas kunigoj de vortoj. Sed ni daŭrigu la legadon.

“Sed ĉar simila konstruo de lingvo estas tute fremda por la Eŭropaj popoloj kaj alkutimiĝi al ĝi estus por ili afero malfacila, tial mi tute alkonformigis tiun ĉi dismembriĝon de la lingvo al la spirito de la lingvoj Eŭropaj, tiel ke se iu lernas mian lingvon laŭ lernolibro, […], li eĉ ne supozos, ke la konstruo de tiu ĉi lingvo per io diferencas de la konstruo de lia patra lingvo”.

Tio signifas, ke la ŝanĝiĝemo de la Esperantaj vortoj estas nur ŝajna. Ĝia rolo estas adapti la aspekton de Esperanto al la aspekto de la Eŭropaj lingvoj. Esperanto estas lingvo ne-Eŭropa, kaŝita sub Eŭropa masko. Tio estas tiel genia, ke la unuaj esperantistoj falis en la kaptilon, kaj pretis ĵuri, ke Esperanto estas Eŭropa. Rigardu jenan kazon: “Tiel ekzemple la devenon de la vorto “fratino”, kiu en efektiveco konsistas el tri vortoj: frat (frato), in (virino), o (kio estas, ekzistas)”.

Kiam oni elparolas la vorton fratino, tute nature, oni emas kompari ĝin kun sœur, sorella, hermana, Schwester, sister, sestra, adhelphi, motër, sisar ktp. laŭ sia denaska lingvo. Sed fakte, la intima naturo de la “trivorta kunigo” frat-in-o estas sen ia rilato kun la naturo de la nacilingvaj simplaj vortoj.

Ĉu miskompreno? Ne — kritiko sensenca!

Mi jam aŭdas la rebatojn: Zamenhof ĉi tie konfuzis la nocion de vorto kun la nocio de morfemo aŭ monemo; oni ne povas diri, ke “vorto konsistas el tri vortoj”. Tio estas harfendado. Ĉiu ajn franclingvano aŭ germanlingvano asertos volonte, ke choufleur, Blumenkohl “florbrasiko” estas unu vorto difinanta unu aĵon. Sed ili konfesos ankaŭ, ke chou, fleur, Blume, Kohl sumas en lia lingvo po du vortojn. Ĉi tio ne albatiĝas al la sana prudento: oni ja rajtas diri, ke la Nova Testamento estas bela libro, kiu konsistas el dudek sep libroj. Lingva afero ne estas matematika afero!

Koncerne la intiman naturon de la lingvo, la ĉefa afero estas konscii, ke Zamenhof estis pli sperta ol ĉiu ajn klera akademiano.

Gravaj konsekvencoj

El la ĉi-supra teksto de Zamenhof, oni povas tiri kvin gravajn konsekvencojn.

1. Derivado ne ekzistas en Esperanto. En Esperanto, derivado estas nur ŝajna. La natura funkciado de la lingvo estas ne derivado, sed kunmetado. En la germana lingvo, Hündin “hundino” estas derivaĵo de Hund “hundo”. Tute male, la Esperanta hundino ne estas derivaĵo de hundo, sed kunmetaĵo de hundo kaj ino. Bona pruvo estas, ke en Esperanto, oni povas diri: “hundino (kunmetaĵo) estas la ino de la hundo”. En la germana, oni ne povas diri: “*eine Hündin (derivaĵo) ist die In des Hundes”.

2. Afiksoj estas vortoj. La fakto, ke prefiksoj kaj sufiksoj estas vortoj, verŝajne mirigos neniun.

Efektive, samsignifaj estas: “kiu estas tiu ulo?” kaj “kiu estas tiu individuo?”; “mi kunportis aron da libroj” kaj “mi kunportis amason da libroj”; “la mala situacio” kaj “la inversa situacio”; “tiu ulo emas drinki” kaj “tiu individuo inklinas drinki”. Tio estas la konsekvenco de la antaŭa paragrafo: avarulo kaj avareco NE estas derivaĵoj de avara, sed kunmetaĵoj de avara kaj ulo, avara kajeco.

Konsekvenco estas, ke oni ne povas diri france ma sœur est idiot, sed devige ma sœur est idiote. Inverse, en Esperanto, tute ĝusta estas la dirmaniero “mia fratino estas idioto” (kun “idiotino”, la frazo ne estus lingve erara, sed stile malbona, pro la senutila rediro de in).

Iam Claude Piron (1931-2008) amuziĝis per la verkado de la jena letero: “Ulego mia! Inda kvazaŭido de mia praeco! Duonduopo de mia adado! Kiam via umaĵo ekĉeis al mi, mi eke hmis, poste ohois, jen bais, jen eheis, eble eĉ ejis aŭ hihiis, jen kaj jen hurais, tiam kaj iam papais, sed neniam fufufuis. Doas, ke tia umaĵo ne endigas, ke oni veu aŭ huju, ĉu? Kial, pro la ecoj de la aĵo, fiule beaĉi aŭ ojaĉi kiel fineniindulaĉo?”

Tiu teksto, evidente ŝerca fantazio, estas tamen perfekte ĝusta laŭ la Fundamento. Ĝi entenas nur pronomojn, numeralojn, prepoziciojn, adverbojn, interjekciojn kaj precipe afiksojn, sed neniun radikon substantivan, adjektivan aŭ verban.

3. Finaĵoj estas vortoj. Jen aserto, kiu eble ne tuj konvinkos ĉiujn, kvankam ĝi estas Zamenhofa. Do mi aldonu kelkajn ekzemplojn.

Laŭ mia scio, la unua verkisto, kiu uzadis finaĵojn kiel memstarajn vortojn perfekte kompreneblajn, estas Antoni Grabowski: la ideoj de l’ o vera (PIV, p.798).

En lia traduko de la pola epopeo Sinjoro Tadeo, de A. Mickiewicz (1918), troviĝas:

  • se mastro ’as fore (I, 152),
  • en kastel’ ’as vestiblo (I, 262),
  • Stumpul’ ’as bela hundo (I, 718),
  • gusto ’as poluro (III, 607),
  • Macjek, simplul’ malriĉa, ’is plej estimata (VI, 543),
  • kiu ’as malica (VII, 316),
  • mi ’as Jacek Soplica (X, 459),
  • al mi, junul’ kuraĝa, mond’ ’as malfermita (X, 515).

Tiuj dirmanieroj estas tuj kompreneblaj, ĉar en la vortoj estas kaj estis, la elementoj as kaj is estas ege pli gravaj, ol la elemento est.

En Prologo (p.5-6) de Eŭgeno Miĥalski ni trovas ekde la unua poemo:

  • nekaptebla “os”, neniam kaj ĉiam as’anta,
  • “is”, “as”, “os” — tri elementoj de Tuto,
  • sfinkse-enigma “os”.

Ankaŭ PAG (p. 374) citas la frazon “ne forgesu pri l’ o dirita”. Estas neniu esenca diferenco inter “l’ o dirita” kaj “la dirita afero”. PAG rekonas, ke “tia uzo gramatike kaj Fundamente estas plene rajtigita”.

Fine, jen dialogo iam aŭdita: “ĉu vi lavis la teleraron? — is, ne, sed certe os”. Perfekte komprenebla!

Evidente, tiu uzo de la finaĵoj kiel vortoj, estas malofta kaj ĉefe rezervita al la poezia stilo: por la ĝenerala uzado, la mallongeco de la finaĵoj igus ilin ne facile kompreneblaj. Sed tio estas nur praktika ĝeno, neniel fundamenta malpermeso.

4. La nepra senŝanĝeco de ĉiuj Esperantaj vortoj montras klare, ke Esperanto ne apartenas al la hindeŭropaj lingvoj.

La konata esperantisto Théophile Cart (1855-1931) asertis en la komenco de la 20-a jarcento, ke “Esperanto ne estas lingvo kreita de unu homo, sed lingvo tirita el la hindeŭropaj lingvoj, kies sintezo kaj konkludo ĝi estas”. Tiu frazo estas ĝusta, krom unu eraro: “sintezo de la hindeŭropaj lingvoj”.

Rilate la epokon, tiu eraro estas komprenebla: la eŭropanoj tiam suferis pro grava memcentrismo: ili konsideris, ke la kulturo estas Eŭropa; do Esperanto, kultura lingvo, estas Eŭropa. Plie, la esperantologiaj studoj estis tiam malmultaj, preskaŭ nulaj. Tiu erara opinio de Th. Cart implicas, ke Esperanto estus fleksia lingvo. Efektive, ĉiuj hindeŭropaj lingvoj apartenas al la tipo de la fleksiaj lingvoj.

Ĉu Esperanto estas aglutina aŭ izola lingvo?

Por respondi al tiu demando, necesas bone koni la diferencon inter aglutineco kaj izoleco en lingvo.

Oni devas atendi kelkajn jardekojn por ekkonscii, ke Esperanto ne apartenas al la fleksiaj lingvoj (la lingvoj hindeŭropaj kaj semidaj): en ĉi tiuj, la vortoj konstante ŝanĝiĝas laŭ sia funkcio en la frazo.

En 1946, Gaston Waringhien (1901-1991) publikigis A.B.C. d’Espéranto à l’usage de ceux qui aiment les lettres (Aboco de Esperanto por la uzo de la beletro-amantoj). Li skribis: “Nu, tiu strukturo, en kiu ĉiu penselemento estas esprimata per leksikelemento aparta, sendependa kaj senfine kombinebla, estas ĝuste tiu de familio de orientaj lingvoj, kiujn oni nomas “aglutinaj”: la turka, la hungara, la finna, la mongola kaj la ural-altajaj lingvoj, al kiuj proksimiĝas la japana” (p. 60).

Laŭ mia scio, Waringhien estas la unua, kiu diris, ke Esperanto estas aglutina lingvo. Poste, tio estis ofte ripetata. Mi mem verkis broŝureton La aglutinaj lingvoj kaj Esperanto. La broŝuro de Waringhien estis reeldonita en 1967 kaj 2001.

Waringhien klarigas la aglutinan fenomenon per kelkaj ekzemploj ĉerpitaj el la turka lingvo: ev “domo”, evler “domoj”, evde “en domo”, evlerde “en domoj”, evlerimizde “en niaj domoj”, evcik “dometo”, evcikler “dometoj”, evciklerde “en dometoj”, evciklerimizde “en niaj dometoj”. Oni vidas, ke la elementoj ler, de, cik, imiz estas perfekte senŝanĝaj, kaj adaptiĝas same al multegaj vortoj.

Poste, Waringhien donas ankaŭ ekzemplojn ĉerpitajn el la hungara lingvo.

Fakte, ne estas tute ekzakte, ke la elementoj en la turka lingvo estas ĉiam senŝanĝaj. Se ni anstataŭigas la ĉi-supran ekzemplon per kutu “skatolo”, ni ricevos kutular “skatoloj”, kutuda “en skatolo”, kutularda “en skatoloj”; la antaŭe cititaj elementoj ler, de, iĝas nun lar, da. Efektive, ekzistas alia mekanismo, la vokala harmonio, kiu aldoniĝas al la aglutina mekanismo kaj iom malsimpligas la aferon.

Mi aldonu hungaran ekzemplon: szobában “en ĉambro”, sed pincében “en kelo” (ban kaj ben “en” estas du malsamaj formoj de la sama sufikso).

Ĉu en la turka, ĉu en la hungara, oni konstatas, ke la aglutinaj lingvoj ne plene obeas al la regulo, ke ĉiuj lingvaj elementoj estu perfekte senŝanĝaj: okazas influoj de unu elemento al alia. Spite tion, ni povas nun konstati gravan diferencon inter la turka lingvo, ja aglutina, kaj la Eŭropaj lingvoj, ja fleksiaj. Nur helpe de la simplaj ĉi-supraj ekzemploj, oni povas aserti prave, ke la turka pluralmarko estas lerlar. Sed en la lingvoj franca, germana, angla, greka, rusa, araba, demando pri la pluralmarko estus sensenca; en tiuj fleksiaj lingvoj, da pluralmarkoj ekzistas plurdekoj. Ĉi-rilate, Esperanto apartenas vere al la aglutina tipo, ĉar la respondo al la demando pri la pluralmarko, estas simpla kaj ununura: ĝi estas j.

Kaj notu: la s de la hispanaj finaĵoj tute ne estas komparebla kun la j de la Esperanta pluralo. En Esperanto, estas aldono de j. En la hispana, estas ŝanĝo de o al os, de a al as. La rezultoj similas, sed la mekanismo malsamas.

Same necesas precizigi, ke en la latina rosa” / “rosam (rozo / rozon), oni ne aldonis la literon m, sed ŝanĝis la finaĵon a al finaĵo am. Same, en la rusa rukami (kun/per la manoj), oni ne aldonis mi al ruka (mano), sed ŝanĝis la a de ruka al ami”. Inverse, en la japana yama-no (de la monto), oni vere aldonis no”.

5. Se konsideri la ĉi-antaŭajn faktojn kaj la Zamenhofan deklaron, Esperanto estas pli proksima al la izola tipo ol al la aglutina tipo.

Unue, ni ĵus vidis, ke en la aglutinaj lingvoj, la senŝanĝeco de la vortelementoj ne estas plena. Evidente, la ekzemploj povus esti multigitaj en diversaj aglutinaj lingvoj. Due, la aglutinaj lingvoj ne ĉiam funkcias aglutine.

Por nomi “bovinon”, la japana kaj la korea funkcias aglutine: japane me-uŝi (me “ino”, uŝi “bovo”), koree am-so (am “ino”, so “bovo”). Sed aliaj “aglutinaj lingvoj” ne funkcias tie per aglutinado. Ni konsideru la paron bovo / bovino en kelkaj aglutinaj lingvoj:

  • hungare bika / tehén,
  • finne sonni / lehmä,
  • eŭske idi / behi,
  • turke öküz / inek,
  • mongole buĥ / ünee.

Jen do kelkaj aglutinaj lingvoj, kiuj havas, por tiuj du parencaj nocioj, du apartajn nomojn ne parencajn, samkiel la fleksiaj lingvoj (france bœuf / vache, germane Ochs / Kuh, pole byk / krowa, ktp).

Ekde la 60-aj jaroj, Claude Piron, bona scianto de la ĉina lingvo, asertis en pluraj artikoloj, ke la strukturo de Esperanto estas komparebla kun tiu de la ĉina lingvo.

Li donis kiel ekzemplon la vorton “samlandano”, kiu konsistas el tri elementoj: sam, land, ano. Li komparis ĝin kun ĝia ĉina traduko: tóngguórén, kiu entenas tre precize la samajn elementojn: tóng “sama”, guó “lando”, rén “homo”.

Tiu konstato faras Esperanton ne aglutina lingvo, sed izola lingvo.

Ankaŭ Georges Lagrange (1928-2004) diris iam en Greziljono, ke “la ĉina lingvo ne konas konjugaciojn; nu, ankaŭ Esperanto ne”, kio mirigas ĉe la unua impreso. Ĉiu esperantisto scias, ke Esperanto konas unu konjugacion kun ses finaĵoj. Lagrange ne estis fakulo pri la ĉina lingvo, sed lia lingvistika scio estis granda, kaj tiu lia rimarko frapas per sia ĝusteco: la trivorta ĉina frazo wǒ hē le povas esti tradukita precize per la trivorta Esperanta frazo mi trink is, kio igas rigardi trinkis kiel duvortan kunmetaĵon.

Esperanto estas pli izola ol aglutina

Se oni esploras ĝisfunde la strukturon de Esperanto, oni alvenas al la konkludo, ke Piron kaj Lagrange estis pravaj. Iliaj asertoj implicas, ke Esperanto apartenas al la sama lingva tipo, kiel la ĉina lingvo, t.e. al la tipo izola.

Ni konsideru la vorton por “bovino” en kelkaj izolaj lingvoj.

  • ĉine mŭniú ( “ino”, niú “bovo”),
  • Tibete glangmo (glang “bovo”, mo “ino”),
  • Birme nuàmá (nuà “bovo”, “ino”),
  • Vjetname bò cái ( “bovo”, cái “ino”),
  • Indonezie lembu betina (lembu “bovo”, betina “ino”).

Tiuj kvin lingvoj nomas bovinon, jen “in-bov”, jen “bov-in”, kaj ĉiu el tiuj elementoj estas vorto sendependa kaj aŭtonoma, ĉiam absolute neŝanĝebla. Ekzakte kiel en Esperanto.

Konklude, komparo kun la japana kaj la korea montras, ke Esperanto estas klasebla en la aglutinaj lingvoj, sed komparo kun la ĉina, la tibeta, la birma, la vjetnama kaj la indonezia montras, ke Esperanto estas klasebla ankaŭ en la izolaj lingvoj, ĉar ĝi konsistas el kunmetado de perfekte senŝanĝaj vortoj, ekzakte kiel en la izolaj lingvoj.

Fakte, Esperanto estas pli izola ol aglutina, male de tio ofte dirata (eĉ de mi mem).

André Cherpillod
Rekomendata literaturo:

Fundamenta krestomatio de la lingvo Esperanto. L.L. Zamenhof. UEA. Rotterdam. 1992 (18-a eld).

Aglutinaj lingvoj kaj Esperanto, La. André Cherpillod. André Cherpillod. Courgenard. 1988.

Ido, unu jarcenton poste. André Cherpillod. La Blanchetière. Courgenard. 2007.

Konciza etimologia vortaro. André Cherpillod. UEA. Roterdamo. 2007.

L.L. Zamenhof: Datoj, faktoj, lokoj. Okaze de la 80-a datreveno de lia morto. André Cherpillod. André Cherpillod. Courgenard. 1997. Lingvaj babilaĵoj. André Cherpillod. La Blanchetière. Courgenard. 2004.

Zamenhofa radikfarado, La. André Cherpillod. André Cherpillod. Courgenard. 1990.

Kongresa komuniko 3

94-a Universala Kongreso de Esperanto

Bjalistoko, Pollando, 25 julio — 01 aŭgusto 2009

Konstanta adreso: Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2009.html.

Informoj: La retejo de LKK, http://94uk.bialystok.pl/, enhavas multe da informoj pri Bjalistoko, Podlaĥia vojevodio, Pollando, transporto ktp. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA (vd. supre).

Strategia Forumo: La Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo estos dediĉita al informado. Proponoj pri kontribuoj kaj pri la traktado de la temo estu senditaj al la ĝenerala sekretario de UEA, Barbara Pietrzak, b...@onet.eu.

Loĝigo: La hoteloj k.a. loĝejoj rapide pleniĝas. La 20-an de aprilo estis ankoraŭ sufiĉe multe da liberaj lokoj en studentaj loĝejoj, sed jenaj hoteloj jam estis plenaj: Trio; Willa Pastel; Pod Herbem; MOSiR kaj Spark. Krome, en Dworek kaj Turystyczny ne plu estis liberaj 1- kaj 2-litaj ĉambroj, kaj en Best Western Cristaal kaj Villa Tradycja ne plu 1-litaj ĉambroj.

Ekskursoj: La 20-an de aprilo mankis ankoraŭ 10 aliĝintoj al la antaŭkongresa ekskurso A1 por atingi la minimumon, kaj 20 al A2. Al la postkongresa ekskurso P2 mankis 23 mendintoj. P1 jam atingis la minimumon; tamen en ĝi restis kelkaj liberaj lokoj. La tut- kaj duontagaj ekskursoj estas popularaj.

Pikniko: Kiel nova programero aldoniĝis pikniko en la merkreda vespero (29 julio) al pitoreska loko je ĉ. 40-minuta busvojaĝo ekster Bjalistoko. La prezo de € 20 inkluzivas transporton, manĝaĵojn laŭ podlaĥia kuirarto kaj viziton al la vilaĝa muzeo. Se vi deziras partopreni, bv. nepre aliĝi kaj antaŭpagi ĝis la 15-a de junio ĉe la Centra Oficejo

Antaŭkongreso el Revoj: La Oficiala Antaŭkongreso (18-24 julio) okazos en la intermontara kuracloko Muszyna — Złockie [pron. muŝina-zŭockie]. Oni restados en la bonkvalita Centro de Sano kaj Refreŝigado; ĉambroj 1-2-3-litaj, po 3 manĝoj tage. Okazos multaj ekskursoj i.a. al ĉirkaŭaj historiaj urboj kaj la Tatry-montaro, kaj riĉ-enhava tago de folkloro. Detala priskribo de la programo troviĝas en kolora informilo, havebla ĉe UEA kaj legebla en http://eo.esperanto.pl. Oni veturigos la partoprenantojn (2 ebloj) el la stacidomo kaj flughaveno de Krakovo en la unua tago; post la fino nokta trajno el Krakovo al Bjalistoko. En la lasta tago konatiĝo kun Krakovo. Prezo: € 499 (UEA-konto: peaa-v). Aliĝilo troviĝas en la menciita retejo aŭ estas petebla ĉe Halina Komar, k...@interia.eu.

Postkongreso en Malborko: La Oficiala Postkongreso (1-5 aŭgusto) okazos en la urbo Malborko en Pomerio, Norda Pollando. Ĝia Alta Protektanto s-ro Bogdan Borusewicz, prezidanto de la Pola Senato, ĉeestos la 3-an de aŭgusto kaj inaŭguros unu el tri ZEOj. Po unu alian ZEOn inaŭguros John Wells, prezidanto de la Akademio de Esperanto, kaj Probal Dasgupta, prezidanto de UEA. Malborko kun sia teŭtona kastelo estas rekonita de Unesko kiel kultura heredaĵo de la homaro. La kotizo € 150 ĝis340 (depende de loĝkategorio) inkluzivas aliĝon, 4 tranoktojn kun matenmanĝo, 3 tuttagajn busekskursojn al Gdansko, Sopot, Gdynia kaj Pelplin, vizitojn al la kastelo kaj Parko de la Mondo, kaj trajnveturon de Bjalistoko al Malborko. Informoj kaj aliĝoj: Edward Kozyra, e...@powiat.malbork.pl; UEA-konto: edko-o.

Salonoj: La mendilo de salonoj estas elŝutebla el la kongresa retejo. Principa limdato estis la 30-a de aprilo; asocio, kiu ne jam mendis salonon, bv. urĝe kontakti la kongresan fakon de la CO.

Aliĝoj: Ĝis la 17-a de aprilo aliĝis 1534 kongresanoj el 59 landoj. Plej multe da aliĝintoj estis el Pollando (264), Francio (226), Japanio (153), Germanio (122), Nederlando (62), Rusio (55), Italio (54), Belgio (47), Brazilo (46), Ĉeĥio (45), Litovio (39), Britio (32), Svedio (31).

Kotizoj: La 1-an de aprilo ekvalidis jenaj kotizoj (interkrampe tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (NE inkluzivas MG!) € 240,00 (180,00); MG kaj ne-IM de UEA € 300,00 (225,00); komitatanoj/kunuloj/junuloj/handikapuloj, IM de UEA € 120,00 (90,00); kunuloj/junuloj/handikapuloj, ne-IM de UEA € 180,00 (135,00).

Estrarkunsido: ne nur zorgoj sed ankaŭ sukcesoj

La estrara teamo de Probal Dasgupta renkontiĝis en Roterdamo por 3-taga kunsido de la 27-a ĝis la 29-a de marto, pli-malpli meze de sia trijara oficperiodo.

Por oficisto estas ĉiam agrable konstati, kiel malsamaj estas la unua kunsido de novelektita Estraro kaj tiu unu jaron poste. Ju pli da novuloj — el la nuna Estraro nur Claude Nourmont membris en la antaŭa — des pli laboriga la kunsido estas por la direktoro, kiu devas multon klarigi al la novaj anoj. Ĉi-foje la estraranoj jam donis la impreson, kvazaŭ ili ĉiam estis estraranoj, ĉar tiel bona montriĝis ilia “dosierkono”.

La estraranoj estas la lastaj, kiuj kontentas pri la stato de la Asocio, sed iom da kaŭzo je kontento ili ja havis, ekz. pri la financa situacio. Por la tria sinsekva jaro la spezokonto estis praktike ekvilibra. La monda krizo tuŝis ankaŭ UEA, kies valorpaperoj perdis de sia valoro ĉ. 300 000 eŭrojn, preskaŭ trionon. Tio tamen estis nur librotena perdo, kaj pli aŭ malpli frue la valorpaperoj ree plivaloriĝos. Krome, tiun virtualan perdon preskaŭ plene kovris la ricevitaj heredaĵoj (280 000 eŭroj). La ekvilibro plu daŭros ĉi-jare kaj ankaŭ por 2010 la Komitato ricevos proponon pri ekvilibra buĝeto.

Seriozan diskuton kaŭzis la malkresko de la nombro de individuaj membroj (vd. aprilo, p.85). La tuta membraro ja kreskis en 2008 dank’ al la plimultiĝo de aligitaj membroj, sed ĝuste la individuaj membroj estas plej proksime ligitaj al la Asocio kaj iliaj kotizoj kontribuas al la enspezoj signife pli multe. Tamen la diskuto komenciĝis ne en tiu ĉi kunsido sed jam antaŭe. Kiel parto de ĝi aperis ankaŭ artikoloj en tiu ĉi revuo. Sekva etapo estos speciala kunsido en Bjalistoko, kie la Komitato verŝajne traktos ankaŭ proponon pri reta membreco. Iuj jam timis, ke la ideo pri “senpapera” membreco signifus, ke la revuoj de UEA/TEJO kaj la Jarlibro ĉesus aperi presforme. Tia minaco ne ekzistas; tiuj eldonaĵoj certe aperos papere ankoraŭ longe.

Kun kontento oni aŭdis pri la progreso de la agado ĉe UN kaj Unesko. Novaj entuziasmaj aktivuloj en Novjorko kaj Ĝenevo kontribuas al la plividebligo de UEA ĉe UN kaj al ĝia pli prestiĝa pozicio inter Ne-Registaraj Organizaĵoj. Precipe en Ĝenevo UEA ĉiam pli elstaras kiel defendanto de lingvaj homaj rajtoj. Tiun agadon eblas sekvi ankaŭ per filmoj en Interreto (www.youtube.com/EsperantoTv). Ĉe Unesko la ĉefa lastatempa evento estis la lanĉo de la Zamenhof-jaro en ĝia Pariza koro mem (vd. januaro, p.11). La vigliĝo de eksteraj rilatoj estas antaŭ ĉio frukto de la celkonscia gvidado de Ranieri Clerici. Des pli granda estis la bedaŭro de liaj gekolegoj, kiam ili devis akcepti la anoncon de sia vicprezidanto, ke li rezignas kun tuja ekvalido pri estraraneco pro sanproblemoj. En mallonga tempo Clerici sukcesis starigi la agadon pri eksteraj rilatoj de UEA sur tiel solida bazo, ke la Estraro trovas nenecesa alelekton de nova estrarano por la restanta oficperiodo.

Multan tempon postulis preparoj de la ĉi-jara UK en Bjalistoko. Ĝojiga estas la abundeco de ĝia kultura programo, dank’ al la apogo de la urbaj aŭtoritatoj de la Zamenhof-urbo. Pro specifaj kondiĉoj en la urbo, certe ne estos iu ajn bjalistokano, kiu ne rimarkus la 94-an UK. Por ke ĝi estu rimarkita ankaŭ en aliaj partoj de la mondo pli vaste ol kutime, estos revivigita simila informkampanjo ĉirkaŭ la UK, pri kiu siatempe laŭ komisio de UEA zorgis la iama Brusela Komunikad-Centro. Al Esperanto-informado ĝenerale estos dediĉita la ĉi-jara Strategia Forumo, tradicia aranĝo ekde la Montpeliera UK en 1998. La Estraro aprobis ankaŭ la programon de la ĉi-jara sesio de la Internacia Kongresa Universitato. El la rekorda nombro de 30 proponoj estis elektitaj, laŭ la rekomendo de la Komisiono pri IKU, 9 prelegoj.

Pasiviĝo kaj eĉ malapero de fakaj asocioj zorgigas la Estraron kaj precipe laborigas la koncernan estraranon José Antonio Vergara. Al tiu ĉi problemaro estos dediĉita Faka Forumo en Bjalistoko. Vergara krome iniciatis tute novan libroserion “Scienca Vorto”, en kiu povos aperi tradukoj de mejloŝtonaj sciencaj verkoj laŭ la modelo de la serio “Oriento-Okcidento”. La Estraro akceptis tiun ideon, kies regularo ankoraŭ estos finpolurita, kaj jam ankaŭ la unuan verkon por la serio. Tute trafe, en tiu ĉi jubilea jaro de Darwin, la serio estos lanĉita per unu el la plej gravaj verkoj en la historio, lia La origino de specioj. Ĝin eldonos Flandra Esperanto-Ligo.

La Estraro ankaŭ konstatis, ke la laborkontrakto de Osmo Buller kiel Ĝenerala Direktoro, farita en aprilo 2004, plu daŭros sen datlimo post aŭgusto 2009. Krome pro la demisio de Ivo Durwael kiel estrarano de Institucio Hodler ’68 la Estraro alelektis kiel lian anstataŭanton Loes Demmendaal.

Osmo Buller

IKU en Bjalistoko: kremo el 30 proponoj

La membroj de la UEA-komisiono pri la Internacia Kongresa Universitato havis ĉi-jare nekutime multe da laboro, ĉar ili devis ekspertizi entute 30 prelegproponojn por la 62-a sesio de IKU en la 94-a UK en Bjalistoko (25 julio — 1 aŭgusto 2009). La Estraro de UEA, kiu aprobis la finan programon de IKU, sekvis la rekomendon de la Komisiono.

La Bjalistoka IKU-sesio konsistos el jenaj prelegoj: Tomasz Chmielik: “Kvin urboj de fratoj Goskind”; Barbara Despiney: “Pol-litova Unio: respubliko de multaj nacioj”; Nicolau Dols Salas: “Perspektivoj en fonetika kaj fonologia esplorado de Esperanto”; Mark Fettes: “Ĉu eblas kultivi imagipovon? Enkonduko en radikalan edukteorion kaj praktikon”; Mauro La Torre: “Nombrado: ila, vorta, cifera”; Árpád Máthé: “Esperantistaj redaktoroj de Zamenhof kaj aliaj pioniroj ĝis la nuntempaj”; Otto Prytz: “La invento de la jubileulo Louis Braille — daŭrigebla kaj daŭriginda”; Tsvi Sadan (Tsuguya Sasaki): “Socilingvistika komparo de du diasporaj lingvoj, la jida kaj Esperanto, en Interreto”; Amri Wandel: “Teleskopoj — de Galileo ĝis la spacteleskopo”.

La prelegoj de Nicolau Dols Salas, Tsvi Sadan kaj Amri Wandel estos samtempe kursoj de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). La kunlaboro inter IKU kaj AIS komenciĝis en la Tamperea UK en 1995. Ĉiu dumkongresa AIS-kurso konsistas el tri prelegoj, el kiuj la unua estas IKU-prelego, sekvata de du daŭrigaj prelegoj, en kiuj la preleganto prezentas sian temon pli profunde kaj vaste.

La prelegtekstoj aperos kiel t.n. IKU-libro, lanĉota en la UK. En la Libroservo de UEA estas ankoraŭ haveblaj IKU-libroj de kelkaj antaŭaj jaroj. Pluraj IKU-libroj kaj la resumoj de la ĉi-jaraj prelegoj estas konsulteblaj ankaŭ en la kongresa retejo: www.uea.org/dokumentoj/IKU/index.html.

(Gaz. Komunikoj de UEA 321)

Politiko kiel ŝanco por Esperanto!

La politika movado “Eŭropo — Demokratio — Esperanto” (EDE) partoprenos en la Eŭropaj Balotoj 2009 en Germanio kaj Francio. Tio signifas, ke en junio 2009 pli ol 100 milionoj da civitanoj de Eŭropa Unio havos la eblon subteni Esperanton per sia voĉo. Ni intervjuis la vicprezidanton de EDE-Germanio, d-ron Ulrich Matthias.

Kiujn celojn havas EDE?

EDE deziras plibonigi la kompreniĝon kaj plifortigi la demokration en Eŭropo pere de Esperanto.

Kion vi devis fari por rajti partopreni en la Eŭropaj Balotoj?

La kondiĉoj tre varias laŭ la landoj. En Germanio, ni fondis politikan asocion kaj elektis per sekreta voĉdono 10 kandidatojn por la Eŭropa Parlamento. (La laŭleĝa minimumo estas 5, sed la nomoj de la unuaj 10 kandidatoj — ĉe EDE kun la nobelpremiito prof. d-ro Reinhard Selten sur la unua loko — aperas sur ĉiu balotilo.) Post tio ni rajtis komenci kolekti subtenajn subskribojn por la partopreno en la balotoj. La minimuma nombro estis 4 000, sed ni sukcesis kolekti ĝis la limdato la 31-a de marto eĉ 6 000 subskribojn.

En Francio, EDE starigis listojn de kandidatoj en ĉiuj 8 balotaj regionoj de la lando. Oni bezonis entute 147 kandidatojn por partopreni la balotojn en la tuta Francio. Kromaj subtenaj subskriboj tie ne estas bezonataj.

Ĉu multaj anoj de la politike neŭtralaj Esperanto-organizoj subtenas vin?

Jes, sen tio ni certe ne estus atingintaj niajn 6 000 subskribojn. Kvankam EDE havas en Germanio ĝis nun nur 30 membrojn, ni vidis, ke multegaj pliaj esperantistoj rigardas EDE kiel “sian” asocion. Kompreneble ekzistas ankaŭ esperantistoj, kiuj simple ne interesiĝas pri politika agado, aŭ kiuj emas aktivi nur por iu alia, difinita partio. Kelkaj emfazas, ke partio nepre havu ampleksan, precizan programon pri ĉiuj politikaj temoj. Laŭ mia takso, tamen pli ol 50 procentoj de la esperantistoj en Germanio kaj Francio elektos EDE en la Eŭropaj Balotoj.

Ĉu EDE esprimas opiniojn ankaŭ pri aliaj temoj ol lingvopolitiko?

Jes, sed nur singarde. Ni ja tre favoras ekologion, sed evitas paroli rekte pri atomenergio. Ni tre favoras pacon, sed ne diras rekte, ĉu pliigo aŭ retiriĝo de la eŭropaj soldatoj en Afganio pli bone helpos realigi ĝin. Verŝajne post la balotoj ni klopodos pli bone esplori la politikajn sintenojn de niaj membroj kaj de la esperantistoj ĝenerale i.a. pere de enketoj, por vidi, kiajn opiniojn EDE povus alpreni sen forpuŝi tro da subtenantoj. En la 1-a Internacia Konferenco de EDE, kiu okazis fine de februaro 2009 en Strasburgo, ni konstatis, ke malgraŭ diversaj politikaj opinioj, en EDE regas tre amika atmosfero. Bonŝance multaj esperantistoj komprenas, ke EDE ne povas ludi gravan rolon en la ĝeneralaj politikaj diskutoj. Ekzemple rilate al la financa krizo, apenaŭ dependos de EDE, ĉu la mondo decidos savi la liberecon de la financaj merkatoj aŭ anstataŭe enkondukos novan ekonomian sistemon. Sed ja povos signife dependi de EDE, ĉu la Esperanto-movado en Eŭropo ŝrumpos aŭ grandiĝos.

Kion EDE opinias pri la Traktato de Lisbono?

Rilate al tiu Traktato, kiu igu la Eŭropan Union pli agokapabla, EDE rimarkis, ke la politikaj kulturoj malsamas en Eŭropo. En EDE-Germanio ni konstatis ĉefe pozitivan sintenon pri la Traktato; ni diras en nia germana EDE-programo almenaŭ, ke ĝi “montras al la ĝusta direkto”. Kontraŭe, en Francio oni memoras la negativan rezulton de la referendumo pri la Eŭropa Konstitucio, tiel ke EDE tie preferas komenci ion tute novan: La eŭropaj popoloj rekte elektu membrojn de konstitucia asembleo; la konstitucion oni poste akceptu pere de referendumoj en la unuopaj landoj. Ankaŭ pri la baza ekonomia koncepto de la Traktato mi rimarkis malsamajn sintenojn en Germanio kaj Francio. Por multaj germanaj EDE-anoj la “sociala merkata ekonomio” prezentas bonan kompromison inter kapitalismo kaj socialismo, dum en aliaj landoj tiu koncepto estas malpli populara — tie pli da homoj, ankaŭ ene de EDE, favoras aŭ liberajn merkatojn aŭ socialismon.

Ĉu ne estus pli bone, ne ligi Esperanton kun politikaj ideoj?

Estas grave, ke la Esperanto-movado havas fortajn neŭtralajn asociojn kiel UEA kaj ĝiajn landajn sekciojn, kiuj klopodas kunigi ĉiujn esperantistojn sendepende de iliaj politikaj sintenoj. Multaj EDE-anoj, kiel ankaŭ mi daŭre membras en ili kaj subtenas ilin. Sed indas ankaŭ elprovi novajn vojojn. La demokratiaj strukturoj en Eŭropo proponas ŝancojn por Esperanto, ĉar ili ebligas al ni diskonigi niajn ideojn kaj labori por tio, ke Esperanto estu prenata pli serioze. Ekzistas ankaŭ tute praktikaj avantaĝoj de politika agado, ĉar multaj ŝtatoj subtenas politikajn asociojn pli forte ol komunutilajn asociojn. Kiam mi donacas 100 € al EDE, la germana financoficejo repagas al mi 50 €; kiam franco donacas tiun sumon, li povas rericevi eĉ 66 €. Kaj se EDE akiros en Germanio pli ol 0,5 % de la voĉoj, la germana ŝtato pagos al ĝi pli ol 500 000 €.

Kio pri la ideo, ke esperantistoj aktivu prefere ene de la ekzistantaj, konataj partioj?

EDE bonvenigas ankaŭ ĉiujn klopodojn enigi Esperanton en la programon de ekzistantaj partioj. En la pasintaj jardekoj, tia agado alportis iomajn sukcesojn ĉe la Eŭropaj Verduloj kaj ĉe la Radikala Partio. Tamen mi kredas, ke EDE povas alporti eĉ pli da sukcesoj kaj utilo por la Esperanto-movado. Lastatempe danke al EDE cento da germanaj gazetoj kaj radiostacioj menciis Esperanton. Per investo de ne multe pli ol 1 000 € ni atingis, ke la vorto “Esperanto” aperos sur 64 milionoj da balotiloj. Danke al EDE eblos senpage elsendi varbajn filmetojn pri Esperanto en la germana kaj franca televidoj.

Ĉu vi vidas ŝancon akiri seĝon en la Eŭropa Parlamento?

Nuntempe tiu ŝanco ne estas realisma, precipe ĉar en Germanio kaj Francio necesus por tio superi 5 %-an sojlon. Sed mi esperas, ke EDE en Germanio kaj Francio sukcesos sume akiri almenaŭ 100 000 voĉojn, kio jam montrus, ke subtenantoj de Esperanto ne tro malmultas. Momente plej gravas, ke danke al EDE multegaj homoj aŭdu pri Esperanto kaj ĝiaj avantaĝoj — kaj eksciu, ke la ideo utiligi ĝin por kompreniĝo kaj lingva egalrajteco estas tute aktuala.

Recenzoj

Duakanonaj sed unuarangaj

La duakanonaj libroj. Trad. Gerrit Berveling. Vol.1, 263p. Vol. 2, 261p. Chapecó: Fonto, 2001. Prezo: po € 16,80. Vol. 3, 233p. Zwolle: VoKo, 2008. Prezo: € 19,50

Per ĉi tiuj tri volumoj pli-malpli kompletiĝas la traduko de la kristana Biblio. Zamenhof la unua tradukis en Esperanton la judan Biblion, el la antikvaj hebrea kaj arameaj lingvoj. Ial, lia traduko neniam aperis kiel aparta libro. Kvazaŭ plene ignorante la judajn esperantistojn, oni aperigis ĝin (kun modifoj) nur kiel parton de la protestanta kristana Biblio. La Biblioj de la romkatolika eklezio kaj de la ortodoksaj eklezioj enhavas ankaŭ verkojn, kiujn apenaŭ konas la protestantoj kaj judoj.

Kun almenaŭ unu escepto, la diversaj verkoj en La duakanonaj libroj rolas aŭ rolis en la oficiala teksto de la Biblio laŭ iuj eklezioj kaj skoloj. Sed definitiva prateksto de neniu el tiuj verkoj plu ekzistas, tiel ke diversaj variantoj de tiuj tekstoj abundas. Gerrit Berveling tre zorge kaj klere strebis redoni en Esperanto la diversajn variantojn, almenaŭ la plej atentindajn, en sia eldono. Li nomas tiujn verkojn “duakanonaj” libroj, ĉar ilia oficiala statuso kiel jes aŭ ne parto de la Biblio dependas de la religia grupo koncerna.

Pri kio temas tiuj “duakanonaj” verkoj? Temas plejparte pri verkoj el la antaŭ-kristana epoko, sed kun esceptoj. Kelkaj estas, aŭ pretendas esti, historiaj rakontoj; aliaj resumas diversajn partojn de la juda spertaro antikva (ne ĉiam konforme al la enhavo de la tradicia tekstaro de la tenaĥo, t.e. la juda nomo de tio, kion kristanoj nomas Malnova testamento). Kelkaj eble havas ian literaturan valoron, aliaj estas nur amatorecaj piaĵoj; la religia valoro de la verkoj dependas de la vidpunktoj de la legantoj. Ĉiuj havas historian gravon por personoj kiuj volas scii pri la naturo kaj iom-post-ioma karaktero de la Biblio. Gerrit Berveling tre zorge, honeste kaj neŭtrale tradukis kaj prikomentis la verkojn en la tri volumoj. Lia lingvaĵo estas neriproĉebla. Kiel klera eldono, ĝi ne estas superebla. Multegajn centojn da horoj li dediĉis al sia tasko, pro kio la aktuala klerularo, ĉu esperantista, ĉu neesperantista, ŝuldas al li enorman dankon. Efektive, malfacile oni trovas egale modele preparitan tekstaron modernlingvan en etna lingvo.

Donald Broadribb

Vojaĝu muzike

Invito por vojaĝo. Jacques Yvart. Donneville: Vinilkosmo, 2008. Kun tekstobroŝuro; 51 min. KD. Prezo: € 19,80

Dek jarojn post Jacques Yvart kantas Georges Brassens, jen okazo surŝipiĝi kun la ĉiam juna vojaĝanto. Ĉiam juna post la 26-a albumo? Jes ja, ĉar utopio apartenas al juneco. Kaj utopie Jacques Yvart kantas, i.a. en Magelanoj de l’ Universo: Ho vi la vojaĝontoj sur ŝipoj el kristal’ — Portataj de fluoj malcertaj — Ĉu lasos vi la armilojn for en arsenal’? — Ĉu vi tiam estos pacemaj?

Lasu vin porti per la bela basa voĉo de Yvart; liaj propraj kanzonoj abundas en ĉi tiu albumo — En la valo de l’ rozoj, Oe, oe en la ŝipo! (Nia ŝipohordo — Bordo kontraŭ bordo — Forpuŝita ja de vent’ — Ekliberigos fratojn — Rompos galerfratojn — Heliĝos tuj Grandmaten’), La am’ por la am’ kaj aĥ Korto Malteze, kun belega muziko, kiun vi tuj enkapigas: De Nord’ ĝis Brazil’ — En Kopenhag’ — En fidrinkej’ — De Santiag’... Sen forgesi la tre amuzan La korpo Eŭropa laŭ teksto de Florent: Jen tre simpla manier’ — por agrabla pozici’ — Maldekstran piedon sur Hispani’ — Kaj dekstran sur Itali’ — Kun la interkruro sur Franci’...

Sed Jacques Yvart ankaŭ kantas kanzonojn de aliaj: de Leonard Cohen (Birdo sur drato), de Johnny Cash, de Georges Moustaki (Mia liber’), de Georges Brassens (La ĉevaleto).

La riĉa akompano — gitaro, violonoj, akordiono, citro, buzuko, klavaroj, kontrabaso, basgitaro, drumo, mandolino — neniam superas la voĉon; la prononco de Yvart estas senriproĉa kaj malofte la libreto bezonatas.

Ni ne forgesu la tekstajn adaptintojn: Rikardo Cash, Roel Haveman, Marcel Redoulez kaj mi mem por nur unu kanzono Mia liber’ de Moustaki.

Malgranda makuleto venas kun la “kroma” kaj dekkvina kanzono La temp’ de l’ ĉerizoj, kie la akcento estas mislokita. Bedaŭrinde, ĉar Georges Lagrange modifis la, cetere sufiĉe taŭgan, adapton de Marcel Redoulez. “Kiam kantos ni pri l’ temp’ de l’ ĉerizoj” iĝas ĉe Lagrange “Se kantos ni pri la tempo ĉeriza”; “Kiam vivos vi en temp’ de l’ ĉerizoj” iĝas “Kaj dum estos vi en tempo ĉeriza” kaj “Ĉiam amos mi tempon de l’ ĉerizoj” iĝas “Sed plu amos mi la tempon ĉerizan”. Tiu versio cetere aperis en La KancerKliniko 117 de januaro 2006... do antaŭ la registrado! Des pli bedaŭrinde por kanzono verkita en 1866, sed kiun la aŭtoro dediĉis al ambulancistino de la Pariza Komunumo, kaj kiu fariĝis kvazaŭ himno de la francaj maldekstruloj...

Sed tio ne malhelpu vin ĝui la Invito por vojaĝo. Vi eble jam rimarkis, ke la poemo de Charles Beaudelaire — en adapto de Marcelo Redoulez laŭ traduko de K. Kaloĉajo — kiun muzikigis Jacques Yvart, donas la titolon al la albumo.

Ĵak Le Puil

Streĉrakonte erudicia

L’esperanto in Italia. Alla ricerca della democrazia linguistica. Carlo Minnaja. Padova: Il Poligrafo, 2007. 225p. 21cm. ISBN 9788871155463. Prezo: € 23,70

Kiom da homoj interesiĝas pri la historio de la itala Esperanto-movado sufiĉe por preti legi monografion 225-paĝan? Kelkcento, mi supozas. Kiom el tiuj regas la italan lingvon? Kelkdeko, mi imagas.

Tiu aferstato bedaŭrindas, ĉar se ankaŭ nekonantoj de la itala povus trafoliumi la verkon de Carlo Minnaja kun kompreno, ili facile kaptiĝus kiel aĉetantoj. La erudicia libro sin legigas kvazaŭ streĉromano, kun vivoplene priskribitaj protagonistoj — ekde Marignoni kaj Ghez tra la familio Minnaja, la fratoj MiglioriniClelia Conterno, ĝis Corsetti kaj De Salvo — kaj kun same tridimensiaj flank-figuroj kiel... nu, sed neniun ni ofendu per la epiteto “flanka”. Ofte la plej kuriozaj sciindaĵoj — kaj eĉ nesciindaĵoj — sin kaŝas en piednotoj. Ĉu vi sciis, ekzemple, ke la poeto Ungaretti samopiniis kun Blinkenberg kontraŭ Lapenna en Montevideo (p. 124-125), aŭ ke Giorgio Silfer en 1977 estis atakita kaj forkaptita de teroristoj (p. 152)?

Preter la limoj de la duoninsulo, la monografio atentas ankaŭ la tutmondan movadan fonon, profite al espereble multnombraj legantoj neesperantistaj. Aliflanke, atenton ricevas ankaŭ alilandaj plenumoj ital-rilataj, precipe en la beletra kampo, kiel ekz. la verkado de Tazio Carlevaro el Svislando, aŭ la elitala traduk-agado de Kalocsay kaj aliaj korifeoj de Literatura Mondo. Fakte, oni povus opinii la libron malekvilibra favore al literaturo, sed tion ja pravigas la preskaŭ krimrakonte interesega ekesto-historio de verkoj kiel la vortarego Vocabolario italiano-esperanto, la Itala antologio, aŭ ties posteulo, la volumo Enlumas min senlimo. (Interesatoj pri la itala literaturo frandos ĉi-rilate fragmentojn el leteroj de Sanguineti, RaboniCaproni.) Inter la frua jaro kiam la juna La Colla en kajeroj ekkolektis vortaran materialon, kaj 1996, kiam la fina avataro de la Vocabolario fine efektive aperis, pasis generacioj da eventoplena movada vivo, ĉi-verke pridetalita!

Laŭ la priskribo en la reta katalogo de UEA, temas pri “pli ol simpla superrigardo de la Esperanto-movado en Italio”, ja pri “analizo, el la plumo de unu el ĝiaj plej aktivaj partoprenantoj”. Tiel estas, kaj la aktiva movada rolado de la aŭtoro ŝajnas neniel lin misinflui en liaj historiiste ekvilibraj juĝoj. Detalan sed ne troigan trakton ricevas ankaŭ utopiaĵoj kiel la Insulo de la Rozoj aŭ la Esperanta Civito. Ĉu ekzistas rozoj sen dornoj? Ĉiel ajn, ĉi-verke ni ricevas tutan bukedon da sendornaj rozoj el la riĉa historio de landa movado aĝa pli ol jarcenton. Kiom belus se ĉi tiu libro estus nur unu ero en plurdekopa kolekto de monografioj pri landaj movadoj!

István Ertl

La nuntempa evoluo — inter teoriaj problemoj kaj hegemoniaj faktoroj

Ĉu kultura integriĝo en Eŭropo? Jes, sed nur per demokratia simbiozo de la kulturoj. Jiří Laube. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2007. 31p. 20cm. ISBN 9788085853964. Prezo: € 2,10

Jen teksto de vera humanisto. La respondoj de Laube al la aktuala problemo de kultura Eŭropa integriĝo baziĝas sur kultur-historiaj, precipe religiaj konsideroj, en konkordo kun la opinio de Madeleine Albright ke “la ŝanĝo, kiun oni aktuale registras, estas nova kresko de influo de la religio” (p. 8). Mi persone tamen dubas, ĉu tiu aserto kaptas la ĉefan faktoron de la eventoj niatempaj. Pli verŝajne rolas neniam antaŭe konata decidig-kapablo de ekonomiaj kaj politikaj interesoj.

Per klaraj, mallongaj frazoj, sintezoj de konoj kaj propraj pensoj, Laube argumentas la neceson kaj eblon de paca kunvivado de la nuntempaj kulturoj (judismo, islamo, kristanismo). La harmonia kunekzistado estas ebla ne nur pro raciaj kialoj, sed ankaŭ danke al malnovaj, komunaj radikoj; bedaŭrinde la reciproka ignorado dum la historio damaĝis ĉiujn. La aŭtoro konscias ke la “troa materia kaptiteco de la homo kaj de la socio” estis longtempa negativa faktoro por la kunvivado de popoloj kaj kulturoj, sed li opinias optimisme ke, nun, bonŝance, tiu faktoro “atingis sian kulminon” kaj “jam aŭguriĝas nova, sanoplena kaj ekvilibra vivo, kie la spirito gvidas la aktivadojn de la socio”. Ankaŭ ĉi-rilate mi estas iom pli skeptika. Laube prave kredas je la forto de la racio, tial li trovas historiajn kaj praktikajn argumentojn por demokratia simbiozo de la nunaj Eŭropaj kulturoj. Unu tia argumento baziĝas sur interesa paralelo: kaj la judismo kaj la islamismo havas unu malnovan lingvon kaj unu ĉiutagan. Per Esperanto ankaŭ Eŭropo povus krei similan du-tavolan lingvan situacion. Li mencias la argumentojn por Esperanto kaj por ĝia rolo (p. 17-18) en la konservado de la hodiaŭaj naciaj kulturaj specifaĵoj (p. 25-27); liaopinie tion pravigas ankaŭ “tute novaj principoj” de la hodiaŭa Eŭropo (p. 28).

La ekzemplo de la juda historio atestas ja la plurflankajn avantaĝojn, kiujn povus doni al la apartaj popoloj kaj al la tuta homaro la interna ligilo (ekzemple, religia) de ĉiu etno.

La broŝuro de Laube aldoniĝas al la hodiaŭaj streboj solvi la internaciajn problemojn per raciaj, humanismaj ideoj. Restas la demando, ĉu la nuntempaj evoluoj troviĝas antaŭ la teoria problemo kiel integri la kulturojn, aŭ antaŭ la faktoroj de hegemoni-potencoj, kiuj trudas siajn kulturaĵojn al la cetera mondo. Tamen, tiuj faktoroj ne estas ĉiopovaj. Kontraŭ la fia fenomeno devas daŭre agadi la spiritaj fortoj de la konscia homaro kaj la inside minacataj ŝtatoj.

Ana Flora

Hetajro versas

El mia buduaro. Eli Urbanová. Chapecó: Fonto, 2001. 71p. 21cm. Prezo: € 6,90; Rapide pasis la temp’. Eli Urbanová. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. 91p. 20cm. Prezo: € 6,90; Prefere ne tro rigardi retro. Eli Urbanová. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2007. 127p. 20cm. Prezo: € 10,50

Tri poemarojn de Eli Urbanová (Ĉeĥio, 1922) oni konis ĝis la apero en 1995 de ŝia pasie membiografia romano Hetajro dancas: Nur tri kolorojn (1960), El subaj fontoj (1981) kaj Verso kaj larmo (elektitaj poemoj, 1986). Pri la romano oni abunde parolis i.a. pro la ricevo de la OSIEK-premio, tamen eble ne ĉiuj atentis ke de tiam sekvis 5 pliaj poemaroj: Vino, viroj kaj kanto (1995), la dulingva ĉeĥa-Esperanta Peza vino (1996), El mia buduaro (2001), la aŭtor-intence karierferma Rapide pasis la temp’ (2003) kaj la definitive antologia Prefere ne tro rigardi retro (2007). Mi devas nun prezenti la tri lastajn, eldonitajn jam en la nova jarmilo.

Kiel en ĉiuj verkoj de Urbanová, ankaŭ en El mia buduaro ĉeftemas la triopo Amo, Amoro kaj Poezio. Ofte tio konkretiĝas en rimajn versaĵojn pri unuopaj viroj, amataj aŭ amitaj de ŝi. Urbanová ja evitas la maŝinan, martelan parnasismon de kelkaj nuntempaj rusaj versistoj; tamen, se diri la veron, ŝi ne sukcesas atingi poezie imponajn altojn (aŭ profundojn) kaj foje la rezulto apenaŭ distingeblas de silabmezurita prozo kun rimoj. Mi trovas pli interesaj la prozajn partojn (kvazaŭ postĉapitre al Hetajro dancas), la poemojn represitajn el Nur tri kolorojn kaj poemojn kiel Homoj, verkita pro instigo de Marjorie Boulton (“Mi ŝatus legi de vi pli universalan temon”), kun modela komenco:

Estas la urbo kiel maro
kaj homoj sur la trotuaro
kiel marondoj…

Homoj sennombraj… Kelkaj belaj!
Homoj kun siaj bagatelaj
zorgoj kaj ĝojoj…

Similan impreson mi havas pri Rapide pasis la temp’, ankaŭ koncerne la prozajn erojn, el kiuj elstaras pro sia intereso la librofina Letero al komencantaj poetinoj. Laŭlonge de la jaroj Urbanová versadis, insisteme kaj in-sisteme, pri sia vivo ama kaj amora, t.e. pri la vivo mem, kaj ĉiu nova verso rolis kiel nova, plia paĝo de ŝia aŭtobiografio. Nu, en tiu ĉi poemaro, escepte de Nokta papilio kaj Amsezonoj (kun tro da elizio por mia gusto), sendube la poemoj teĥnike plej bonaj estas tiuj verkitaj inter 1951 kaj 1958, kiel BarkaroloLuna nokto.

Fine, Prefere ne tro rigardi retro proponas pecojn el la pli fruaj kolektoj, antologie. Iom surprize, poemoj legeblaj kvazaŭ prenitaj el Verso kaj larmoPeza vino venas fakte el ŝia unua poemaro, Nur tri kolorojn, kies legadon mi emfaze rekomendas. Des pli ĉar ĝi, en la perfekta eldono de Juan Régulo kiel Beletra Kajero de Stafeto en 1960, ankoraŭ aĉeteblas ĉe la libroservo de UEA, daŭre kaj freŝvoĉe prezentante la kulminon de ŝia kariero poezia.

Jorge Camacho

E-kursoj en Istanbulo

Antaŭ la 2-a Mezorienta Esperanto-Kunveno en İznik (legu sur la p. 116) okazis en la iama ĉefurbo de Turkio, Istanbulo, kurso de Esperanto por komencantoj, kiun gvidis Tereza Kapista. La kursanoj decidis ĉeesti ankaŭ la kunvenon en İznik. La grupo ne estas tre multnombra, nur 9 kursanoj, sed ĉiuj jam parolas du aŭ tri fremdajn lingvojn. Tio helpis ke la rezulto estas bonega. Samtempe okazis E-kurso en la Amerika Liceo en Uskudar por gejunuloj. Do, naskiĝas Esperanto-movado en Istanbulo.

Murat Ozdizdar

Turkoj loĝas en Turkujo: pri la 2-a Mezorienta Kunveno

Turkoj loĝas en Turkujo kaj parolas la turkan. Tio estas banala konstato por ĉiu, kiu legis siatempe la Fundamenton de Esperanto.

Malbonŝance, tamen, la Fundamento ne diras kiel multaj kaj simpatiaj estas la turkoj, kaj ĝi ankaŭ ne diras ke temas pri granda kaj bela lando. Alia bedaŭrindaĵo: Zamenhof ne konis la turkan. Se li estus koninta ĝin, Esperanto estus ankoraŭ pli aglutina kaj ankoraŭ pri regula. Ĝi pli-malpli realigas la zamenhofan deziron, ke ĉiu ricevanto de letero en Esperanto, se li-ŝi nur posedas vortaron de la lingvo, povas kompreni la tekston. Eble atesto pri lernado de la turka devas iĝi deviga kondiĉo, por kandidati al la Akademio de Esperanto.

Ĉiuokaze ĉi tiu longa enkonduko utilas nur por diri, ke en Turkujo okazis la dua Mezorienta Kunveno organizita de la Komisiono de UEA pri Agado en landoj de Meza Oriento kaj Norda Afriko, en la urbo İznik, du horojn sude de Istanbulo, per ŝipo aŭ aŭtobuso. İznik estas la turka nomo, sed tiu urbo estas pli konata en la Okcidento per la antikva nomo “Nicaea”. Tie okazis fama eklezia interkonsiliĝo por decidi ĉu Kristo estas nur homo aŭ samtempe homo kaj dio. Estis la tempoj de Konstantino la Granda kaj tiaj disputoj havis la lokon de tiuj pri ata/ita en Esperanto.

La mezorientaj kunvenoj estas kunvenoj por igi esperantistojn de tiu batalanta regiono renkontiĝi kaj priparoli siajn komunajn problemojn kaj ankaŭ plani agadojn favore al Esperanto en tiuj landoj. Vi eble legis en ĉi tiu revuo pri la pasintjara unua kunveno en Amano, Jordanio. En tiu unua MK partoprenis proksimume 25 homoj el 7 landoj. Ĉi-foje la partoprenantoj estis proksimume 40 (proksimume ĉar kelkaj partoprenis nur parte dum la unuaj tagoj, kaj kelkaj nur parte dum la duaj tagoj) el 17 landoj. Krom la mezorientanoj (el Irano, Turkujo kaj Israelo) estis multaj eŭropanoj (el Belgujo, Latvujo, Pollando, Hispanujo ktp.), unu usonanino kaj eĉ du koreaj esperantistoj, kiuj hazarde vojaĝis tra Turkujo kaj kontaktis turkan esperantiston en Istanbulo. Temis pri vere malgranda UK-eto. Estis kelkaj malsamecoj kompare al la UK, sed ĉiuj favoraj al la kunveno en İznik. La programo estis sufiĉe fleksebla por esti adaptata al la lastmomentaj deziroj de la partoprenantoj. Forgesu pri Svisujo kaj prelegoj de la 4:15 al la 5:17 aŭ pri ekskursoj, kiuj ne atendas vin, se vi bezonas ankoraŭ dek minutojn por finmarĉandi pri aĉeto de io. La agadoj en la programo estis prelegoj pri la Esperanto-movado en Irano, Turkujo kaj Israelo. La plej malforta movado inter tiuj tri landoj estas tiu en Turkujo, sed ĝi estas nun reviviĝanta kaj reorganiziĝanta. La kunvenon partoprenis ankaŭ tri junaj lernantoj de Esperanto el istanbula lernejo, kie normale instruas Murat Ozdizdar, la turka animo de la kunveno. En tiu lernejo Cseh-metodis du semajnojn antaŭ la kunveno Tereza Kapista el Beogrado. Oni aldonu aliajn prifakajn (ekzemple de la itala profesoro Davide Astori pri stereotipaj antaŭjuĝoj pri la turkoj en Eŭropo). Avantaĝe rilate al la UK: ili estis de homa longeco, traviveblaj.

La vesperaj programoj (kiuj komenciĝis akurate, kiam ĉiuj estis finvespermanĝintaj kaj pretaj por aŭskulti) havis nenion por envii al tiuj en Bjalistoko. Estis koncerto de la bardo sen barbo, la konata pola esperantisto Georgo Handzlik, kiu prezentis siajn kantojn. Alia aktiva rolanto estis Saŝa Pilipoviĉ, aktoro el Beogrado, kiu prezentis la kabaredan spektaklon, kiun li jam prezentis kelkfoje dum UK-oj.

Ne mankis, eĉ aktive malmankis (= abundis), ekskursoj al İznik mem, al la ĉirkaŭaj lagoj, al Bursa, la kvara plej granda urbo en Turkujo. Krome neoficiale kaj ekster la programo estis antaŭkongreso aŭ postkongreso (laŭ elekto) en Istanbulo. Tie ĉiuj vizitis la ejojn de la haremo de la iamaj sultanoj kaj reve rigardis Bosforon dum ŝip-veturado sur ĝi (nenio romantika. La ŝipoj estas tram-ŝipoj por turkoj, kiuj devas iri labori en la alia flanko). Ĉiuj ne povis maltrafi la muezinajn vokojn al la preĝo kaj al la savo (sed ĉiuj grandparte malatentis ilin). Ĉiuj vagis tra la bazaroj, aĉetumis memoraĵojn kaj manĝis kebabojn.

Ĉiuj partoprenantoj estis tre entuziasmaj pri Turkujo, pri la helpemaj turkaj esperantistoj kaj pri la Mezorientaj Kunvenoj. Laŭ komuna decido la 3-a Mezorienta Kunveno okazos en alia parto de la mediteranea kontinento, kaj prefere en lando kun lingvo same skemisma. Tia estas la araba, kaj do, la lando de la venonta kunveno estos verŝajne Tunizio aŭ Egiptujo. [Krom havi lingvon skemisman ili ankaŭ pli facile donas enir-vizojn al homoj el ĉiuj partoj de tiu mondo-parto]. Kial ne partopreni kaj helpi Esperanton en tiuj landoj? Informiĝu tra la jaro ĉe: a...@esperanto.org.

Renato Corsetti

100-jara E-klubo en la ĉeĥa Prostějov

La 30-an de januaro en la kinejo Metro en la ĉeĥa urbo Prostějov estis instalita ekspozicio “100 jaroj de Klubo esperantista en Prostějov”. La 7-an de februaro okazis en tiu urbo renkontiĝo por soleni la 100-jariĝon de la klubo.

La renkontiĝon partoprenis 60 esperantistoj el 29 lokoj de Ĉeĥio kaj Slovakio. Je la 10-a horo okazis festa malkovro de la memortabulo en la baza lernejo sur la strato Palackého, kie la klubo estis fondita en la jaro 1909.

La memortabulon malkovris la prezidantino de Ĉeĥa Esperanto-Asocio Jana Melichárková. Sekvis vizito al la E-monumento en la parko de Kolář, trarigardo de la urbocentro kaj de la bela internaĵo de la urbodomo.

Post vizito al la E-klubejo kaj trarigardo de la ekspozicio okazis solenaĵo kun kultura programo kaj dancvespero kun riĉa tombolo.

Jaroslav Liška

Internacia Libro-Foiro en Jerusalemo

La Internacia Libro-Foiro de Jerusalemo, kies celo estas eksponi librojn pri ĉiuj temoj el la tuta mondo, okazas en la israela metropolo ĉiun duan jaron. Ĉi-jare (15-20 feb) ĝi okazis en la prestiĝa kongres-centro “Binjane Hauma” jam la 24-an fojon.

Kiel antaŭ du jaroj, Esperanto-Ligo en Israelo tutsemajne funkciigis Esperanto-budon, kiu allogis multajn vizitantojn kaj vekis grandan interesiĝon. La budon organizis Amri Wandel kaj deĵoris en ĝi pli ol dek aktivuloj de ELI.

Tiuj el vi, kiuj havis la okazon organizi UK-on aŭ grandan renkontiĝon, eble konas la eksciton kaj adrenalino-plenan senton. La internacia etoso, la neceso solvi problemojn en mallonga tempo, kaj pleje, la homoj: amaso da vizitantoj, kunlaborantoj, jamaj kaj novaj geamikoj. Ĝuste tia estis mia sperto en la libro-foiro, kiu mirinde memorigis la sperton de organizado de la UK en Tel-Avivo.

Malka Zemeli kaj mi reprezentis ELI-n en la impona malferma ceremonio, kie salutis la foiron la ŝtat-prezidanto Ŝimon Peres kaj la urbestro de Jerusalemo Nir Barkat. La fama japana verkisto Hiroki Murakami ricevis la literaturan premion de Jerusalemo, kaj faris imponan paroladon.

Kvankam nia E-budo estis malgranda kompare kun la budoj de grandaj eldonejoj aŭ kulturaj institutoj de ŝtatoj kiel Italio, Germanio kaj Francio, ĝi estis tre aktiva kaj vekis multan atenton. Resumo pri ELI aperis en la oficiala katalogo de la foiro hebree kaj angle. Dum la semajno centoj da vizitantoj haltis ĉe la budo, kiu estis centre lokita. Iuj interesiĝis pri la centoj da Esperanto-libroj kaj revuoj, kiuj estis eksponitaj sur la bretoj. Apartan atenton vekis Asteriks kaj La eta Princo. Aliaj scivolis pri la movado en Israelo kaj en la mondo (ofta demando estis: “Ĉu Esperanto ankoraŭ ekzistas?”) kaj ne malmultaj demandis pri ebloj lerni la lingvon. Kelkcentoj da petantoj ricevis informilon kun bazaj faktoj kaj retadresoj pri Esperanto, kiu estis kunmetita speciale por la foiro. Multaj petis aliĝi al la E-kursoj en Jerusalemo kaj Tel-Avivo, kiuj estis anoncitaj ĉe la budo, kaj lasis kontaktadresojn. Aliaj diris ke ili jam lernas per la retkurso “Lernu!”. Vendiĝis lernolibroj, vortaroj, kompakt-diskoj, verdaj steloj kaj aliaj varoj por centoj da sikloj.

Dum la deĵorado ni aŭdis plurajn kortuŝajn rakontojn de vizitantoj, ekz. rusdevenaj israelanoj kiuj lernis E-on en Rusio antaŭ multaj jaroj, sed ne havis kontakton kun la lingvo post kiam ili alvenis al Israelo. Kelkaj el ili deziris viziti la E-klubojn en Tel-Avivo kaj Jerusalemo. Alvenis paro el Belgio kiu diris ke ĝi havas esperantistan parencon kiu aktivas en Antverpeno. Evidentiĝis ke temas pri mia bona konato — Ivo Durwael. Venis kolegoj de la Jerusalema universitato, kiel la ĉefo de libro-akirado en la Nacia Biblioteko, kiu akiris por la Biblioteko malnovajn librojn pri Zamenhof, kaj profesoro kiu lekcias pri astro-biologio, kiu volis aĉeti mian libron La universo kaj ni. Venis ankaŭ konataj gastoj, kiel Ĥaja, la filino de Ans kaj Hans Bakker, kaj la filino de la forpasinta Josef Murĵan, verkisto de E-vortaroj. Mezaĝa virino aĉetis la infankantaron Venis vespero, rakontante al sia filino ke kun tiu libro ŝin oni lulis kiel infanon, kaj tre kortuŝiĝis kiam ŝi eksciis ke mi tradukis ĝin en E-on antaŭ 20 jaroj por luli mian filinon Tali, kiu hazarde deĵoris apude... Inter la famaj vizitantoj de nia budo estis prezidento Ŝimon Peres. Kiam li haltis ĉe apuda budo, mi aliris kaj demandis lin ĉu li memoras ke li estis la alta protektanto de la UK en 2000. Jes, li memoris, kaj kun intereso trarigardis la israelajn kaj jidajn kantojn tradukitajn en E-on, de la KD Bonvenu Paco, kiun li tuj ricevis donace (sur la supra foto). Vizitis la budon tri eksministroj: Merec, Sarid kaj Bejlin, kaj la iama vicĉefministro Moŝe Arens. Fine ni renkontiĝis kun la famaj israelaj verkistoj David Grosman kaj Meir Ŝalev. Ankaŭ ili ricevis la kompaktdiskon Bonvenu Paco.

En la antaŭlasta tago okazis mia publika prelego pri la temo “Esperanto kaj Zamenhof: kial internacia lingvo?”, kiu estis anoncita en la oficiala programo de la foiro. Estis pluraj intervenoj kaj demandoj pri la rolo de E-o en la nuntempa mondo, apud kaj malantaŭ la angla. La konkludo de la prelego kaj de la foira semajno estis ke E-o vivas, alternativas, kaj interesas multajn, eble pli ol ni imagas.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

La prezidento Ŝimon Peres ricevas donace la diskon Bonvenu Paco.

Bunta semajno en suda Francio

Granda Esperanto-flago bonvenigis nin en Agay, belega vilaĝo sur la lazura marbordo apud Fréjus, en suda Francio. En komforta hotelo, de la 27-a de februaro ĝis la 7-a de marto okazis la Mediteranea semajno, Esperanto-staĝo, organizita de Monique Prezioso kaj Christine Graissaguel.

Venis sesdeko da personoj el Nov-Zelando, Kubo, Benino, Svisio, Pollando, Italio, Belgio, Hispanio kaj Francio. La partoprenantoj ĉeestis kursojn de tri diversaj niveloj sub gvido de internaciaj spertuloj: Stefan MacGill, Miguel Gutiérrez kaj Carlo Bourlot. Krom tiuj instruaj, ludaj, gramatikaj, teatraj, amuzaj kursoj, oni povis malkovri la belajn pejzaĝojn dum gvidataj ekskursoj. La familia etoso pligrandiĝis en la vespero, kiam ni lernis danci sudamerikajn dancojn, aŭskultis prelegojn pri malproksimaj landoj, ludis skeĉojn, kantis kaj babilis. Dum lastavespera balo, kontentaj kaj certe progresintaj, ni promesis konservi kontakton kaj reveni venontjare.

Maggy Combot

Revuo Esperanto 2009 6

Malferme

Esperanto ĉe Unuiĝintaj Nacioj: kion fari?

La historio de Esperanto ĉe Unuiĝintaj Nacioj komenciĝas jam preskaŭ en la komenco de UN mem, kiam en 1950 en Lake Success delegacio de Universala Esperanto-Asocio transdonis al la sekretariato de UN peticion favore al Esperanto, kiu deklaris interalie, ke “la solvo de la problemo de internacia lingvo havas grandan praktikan gravecon kaj ke Unuiĝintaj Nacioj devus preni ĝin en seriozan konsideron.”

La peticio petis la subtenon de UN por ke Esperanto estu instruata en lernejoj kaj uzata en “turismo, internacia komerco kaj korespondado.” La dokumento, transdonita al la Helpa Ĝenerala Sekretario Benjamin Cohen la 2-an de aŭgusto, estis tuj pludonita al Unesko, kiel la instanco de UN kompetenta por ĝin trakti. Sekvinte longan kaj serpentuman vojon tra la tiam relative malkomplika strukturo de Unesko, la peticio rezultigis rezolucion de Unesko en decembro 1954, voĉdonitan dum la tiujara Ĝenerala Konferenco de Unesko en Montevideo, kiu rekonis, ke la rezultoj atingitaj de Esperanto sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanĝoj respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko. La rezolucio komisiis la Ĝeneralan Direktoron de Unesko “sekvi la kurantan evoluon en la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo.” Aparta decido dum tiu periodo starigis formalajn konsultajn rilatojn inter Unesko kaj Universala Esperanto-Asocio.

Verdire, la interesiĝo de UEA pri demandoj kernaj al la idealoj de Unuiĝintaj Nacioj havas eĉ pli longan historion. Jam antaŭ la akcepto de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj en 1948, UEA metis paragrafon en sia statuto, kiu emfazis, ke respekto al la homaj rajtoj estas antaŭkondiĉo de la laboro de la Asocio — kaj la laboron pri la menciita peticio UEA iniciatis baldaŭ post la fino de la mondmilito. La rilatoj inter UEA kaj Unesko, kiuj daŭras ĝis hodiaŭ, donis al Esperanto kaj UEA certan etikedon de seriozeco, kaj tiu formala rekono nepre faciligis la disvastigon de Esperanto en diversaj regionoj de la mondo. UEA entuziasme partoprenis la diversajn kampanjojn de Unesko, interalie starigante la serion de libroj Oriento-Okcidento, kiu konsistas el tradukoj en Esperanton de elstaraj verkoj de la monda literaturo — serio kiu ankaŭ daŭras ĝis hodiaŭ. Kiam en la 1970-aj kaj fruaj 1980-aj jaroj Unesko komencis interesiĝi pri ekvilibra komunikado inter la diversaj ŝtatoj, UEA emfazis la gravecon de egaleca lingva komunikado. Subtene al la nocio de komunika egaleco kaj la rilato de la lingvoj al tiu nocio, la Ĝenerala Direktoro de Unesko, Amadou-Mahtar M’Bow, aperis ĉe la Universala Kongreso de Esperanto en Rejkjaviko en 1977 kaj faris gravan paroladon pri tiu temo en la inaŭguro de la kongreso. Dum tiu periodo, vizitantoj al Universalaj Kongresoj kaj parolantoj en iliaj inaŭguroj estis interalie la Asista Ĝenerala Sekretario de UN kaj la Ĝenerala Direktoro de la Internacia Telekomunika Unio.

En 1985, dua rezolucio de Unesko refortigis tiun de la jaro 1954, rekonante la kontribuon de Esperanto specife al la laboro de Unesko kaj rekomendante al la ŝtatoj-membroj, ke ili utiligu la okazon de la centjariĝo de Esperanto en 1987 por enkonduki studprogramojn pri Esperanto “en siaj lernejoj kaj siaj institucioj de supera edukado.”

Humphrey Tonkin

El parolado ĉe la Novjorka E-Societo la 24-an de aprilo 2009 (daŭrigota)

Zamenhof-jaro 2009

Esperanto historie en Bjalistoko

Bone konata estas la letero de Zamenhof al Borovko en kiu li klarigis kiel aperis ĉe li la ideo krei lingvon internacian:

Mi naskiĝis en Bjelostoko, gubernio de Grodno.* Tiu ĉi loko de mia naskiĝo kaj de miaj infanaj jaroj donis la direkton al ĉiuj miaj estontaj celadoj. En Bjelostoko la loĝantaro konsistas el kvar diversaj elementoj: rusoj, poloj, germanoj kaj hebreoj; ĉiu el tiuj ĉi elementoj parolas apartan lingvon kaj neamike rilatas la aliajn elementojn. En tia urbo pli ol ie la impresema naturo sentas la multepezan malfeliĉon de diverslingveco kaj konvinkiĝas ĉe ĉiu paŝo, ke la diverseco de lingvoj estas la sola, aŭ almenaŭ la ĉefa kaŭzo, kiu disigas la homan familion kaj dividas ĝin en malamikaj partoj. Oni edukadis min kiel idealiston; oni min instruis, ke ĉiuj homoj estas fratoj, kaj dume sur la strato kaj sur la korto, ĉio ĉe ĉiu paŝo igis min senti, ke homoj ne ekzistas: ekzistas sole rusoj, poloj, germanoj, hebreoj ktp. Tio ĉi ĉiam forte turmentis mian infanan animon, kvankam multaj eble ridetos pri tiu ĉi “doloro pro la mondo” ĉe la infano. Ĉar al mi tiam ŝajnis, ke la “grandaĝaj” posedas ian ĉiopovan forton, mi ripetadis al mi, ke kiam mi estos grandaĝa, mi nepre forigos tiun ĉi malbonon. Iom post iom mi konvinkiĝis, kompreneble, ke ne ĉio fariĝas tiel facile, kiel ĝi prezentiĝas al la infano; unu post la alia mi forĵetadis diversajn infanajn utopiojn, kaj nur la revon pri unu homa lingvo mi neniam povis forĵeti. Malklare mi iel min tiris al ĝi, kvankam, kompreneble, sen iaj difinitaj planoj. Mi ne memoras kiam, sed en ĉia okazo sufiĉe frue, ĉe mi formiĝis la konscio, ke la sola lingvo povas esti nur ia neŭtrala, apartenanta al neniu el la nun vivantaj nacioj. (...) Poste, mi ne memoras jam kiamaniere, mi venis al firma konvinko, ke tio ĉi estas neebla, kaj mi komencis malklare revi pri nova, arta lingvo. (...)

* Ĉi tiu gubernio de la Cara Imperio troviĝis ekster la tiama Pola Reĝlando (nomata ankaŭ Kongresa Pollando aŭ Vistula Lando).
Bjalistoko — la urbo de L.L. Zamenhof

Bjalistoko, naskiĝurbo de la kreinto de Esperanto, L.L. Zamenhof, ludis kaj daŭre ludas gravan rolon en la historio de la Esperanto-movado. Dum multaj jardekoj pulsis tie vigla Esperanto-vivo. Aktivadis tie kaj en la ĉirkaŭaĵo centoj da esperantistoj sindediĉaj al la movado. Ĝis nun restas neesplorate, kiom da esperantistoj ekzistis en Bjalistoko tuj post la apero de la Unua Libro en 1887. Eblas tamen supozi, ke Zamenhof interesiĝis pri la kresko de la ideo en tiu urbo kaj ke dekomence la Esperanto-movado havis tie kelkajn adeptojn. Fakte, en la Unua adresaro de esperantistoj (1890) estas menciitaj kvar bjalistokanoj. La nomoj Bramsohn kaj Rosenthal montras, ke ili devis esti juddevenaj. Tio certe vekis la suspekton de la carista administracio. Simple en Bjalistoko la kondiĉoj por disvastigi Esperanton ne estis favoraj. Ekde 1873 Zamenhof loĝis en Varsovio, kie ja, kiel konate, la Esperanto-projekto maturiĝis kaj estis publikigita, kaj kie ĝi trovis la unuajn seriozajn adeptojn. Alia klarigo, laŭ N.Z. Maimon, pri la malforteco de Esperanto en Bjalistoko, estis la cirkonstanco, ke Zamenhof forlasis la cionismon, kio tute ne plaĉis al la bjalistokaj judoj.

Unua impulso por vigligi Esperanton en Bjalistoko estis donita en majo 1910, kiam dum renkontiĝo kun sepdeko da ĉeestantoj estis esprimita la intenco fondi Esperanto-asocion. Bedaŭrinde tiu unua provo antaŭ la unua mondmilito fiaskis, tiel ke dum la vivotempo de Zamenhof Esperanto en Bjalistoko restis senrezulta. Cetere la unua mondmilito grandparte interrompis ĉie la Esperanto-agadon,* krom tio la poloj estis tro okupataj pri la restarigo de sia ŝtata sendependeco, kiun ili malhavis ekde 1772/95.

* La gazeto Pola Esperantisto ne aperis inter 1914 kaj 1922.

Samtempe falis hela Esperanto-stelo de la ĉielo, kun kiu la posta evoluo de Esperanto en Bjalistoko estos nedisigeble ligita: tiu stelo portis la nomon de Jakób Szapiro (Ŝapiro, 1897-1941), kiu lernis Esperanton en la aĝo de 14 jaroj kaj komencis aktivadi en 1911. En 1915 li publikigis porpacan broŝuron La mondmilito kaj Esperanto, kiu aperis ĉe la Biblioteko de Georgo K. Davidov en Saratovo. Post la milito Ŝapiro abunde publikigis informojn pri Esperanto en la loka gazetaro kaj lobiis ĉe la urbaj instancoj, kaj baldaŭ povis okazi Esperanto-kurso en vespera lernejo. Krom tio, li atingis la alinomigon de la Verda strato je la strato Zamenhof. En la zamenhofa dometo, kiu troviĝis en sufiĉe mizera stato, loĝis teretaĝe iu Szturmakiewicz, kiu prizorgis la Memorlibron pri Zamenhof, kaj en la unua etaĝo loĝis iu horloĝisto kun la nomo Wajnsztok. Aktualis eĉ la ideo de Esperanto-muzeo, sed ĝi restis neefektivigebla.

ZES kaj Jakobo Ŝapiro

Granda momento por Esperanto en Bjalistoko alvenis la 21-an de novembro 1920, kiam okazis la organiza kunveno de bjalistokaj samideanoj. En la ĉeesto de 20 personoj sub la protekto de Jakobo Ŝapiro, delegito de UEA, la prezido de J. Alfus el Krakovo kaj la sekretariado de R. Platzek, estis decidite fondi societon kun la nomo Zamenhofa Esperanta Societo en Białystok (ZES). La elektita estraro konsistis el J. Ŝapiro (prezidanto), F. Kurjański (sekretario), R. Platzek (kasisto), S. Kaplan kaj S. Liberman. La sekve organizitaj Esperanto-kursoj allogis 70 interesatojn. Inĝeniero Morduch Zabłudowski eĉ sukcesis instrui Esperanton en hebrea popollernejo. “La loka gazetaro favoras nian movadon”, konkludis la raporto de ZES. Diversaj eminentuloj de la urbo aliĝis kiel membroj de ZES, inter ili la redaktoro de la plej grava bjalistoka gazeto. Tiel, iom post iom Bjalistoko fariĝis internacie konata dank’ al la Lingvo Internacia de L.L. Zamenhof. Malgraŭ tiuj sukcesoj, ZES ne trovis publikan sidejon kaj devis okazigi siajn kunvenojn en privata loĝejo. Do, la hejmo de Ŝapiro, situanta en strato Lipowa 33 tre proksime de la zamenhofa strato, longe servis kiel Esperanto-centro de Bjalistoko en la intermilitaj jaroj, kaj nur la 17-an de julio 1922 ZES povis esti laŭleĝe registrita laŭ vojevodia decido. Ĉi tiu agnosko havigis al la juna asocio novajn agadperspektivojn. Sed fluis ankoraŭ du jaroj, antaŭ ol en 1924 finfine okazis la solena malfermo de ZES. En 1923 Ŝapiro prilaboris la unuan gvidlibron tra Bjalistoko en Esperanto, kiu estis eldonita de Teo Jung, redaktoro de Esperanto Triumfonta, en Kolonjo en 1923. Ŝapiro apartenis ankaŭ al la kunfondintoj de la Turisma Komisiono de UEA, kaj la bjalistoka ĉefesperantisto mem fondis propran eldonejeton, kie aperis kelkaj verkaĵoj, interalie liaj Babiladoj de bonhumora Zamenhofano. La herooj en tiu libro nomiĝas s-roj Neskribemski, Oratoremulov, Reformemski, Parolulov, Fervorulov, Flirtemulov, Kritikoviĉ, Fundamentistov, f-ino Ridemoviĉ ktp.Marie Hankel, la unua signifa Esperanto-verkistino, amuziĝis. Krom tio Ŝapiro verkis Esperanto-ŝlosilon en la jida lingvo. Liajn Esperanto-tradukojn aperigis ekzemple Germana Esperantisto en la periodo 1912-18, kaj liaj verkoj trovis aljuĝon de premioj en la Floraj Ludoj. Alprenante starpunkton en soci-politikaj aferoj, Ŝapiro decide kontraŭstaris antisemitismajn tendencojn. Pro tiu kuraĝo Ŝapiro estis atakata dum la 30-aj jaroj.

20-aj jaroj

Dank’ al ofta raportado en la loka gazeto Dziennik Białostocki oni estas sufiĉe bone informita pri la aktiveco de ZEA dum la 1920-aj jaroj. En 1925 Ŝapiro partoprenis la 17-an Universalan Kongreson de Esperanto en Ĝenevo, kie Edmond Privat, prezidanto de UEA, kelkfoje laŭde menciis Bjalistokon en sia malferma salutparolado. Al la elstaraj eventoj en Bjalistoko mem apartenis en januaro 1926 prelego de Leo Belmont pri la kontraŭjudaj procesoj okazintaj antaŭ la unua mondmilito, kaj en majo 1927 la vizito de la japana sciencisto prof. Hazime Asada. Poste la urbon vizitis ankaŭ aliaj japanoj. La Tutpollandan Kongreson de Esperantistoj en oktobro 1926 partoprenis J. Ŝapiro. La 1-a Postkongreso Esperantista okaze de la 19-a Universala Kongreso (UK) en (la Libera Urbo) Dancigo en aŭgusto 1927 estis organizita, krom en Varsovio, ankaŭ de la bjalistokaj esperantistoj. Ĉi tiu solenaĵo estis gravega evento en la urba vivo. Ĝin partoprenis 188 personoj, inter kiuj 123 el Pollando, la resto el diversaj aliaj landoj. La alvenintajn gastojn salutis la orkestro de la 3-a regimento de kavalerianoj per la himno La Espero. La pavimo de la Zamenhof-strato estis speciale renovigita, kaj la programo antaŭvidis malkovron de memortabulo sur la zamenhofa naskiĝdomo. La urba magistrato rifuzis akcepti la protekton super la Postkongreso, ĉar tio ligita kun neceso aranĝi estis bankedon. Tamen, poste klariĝis, ke la vojevodo, inĝ. Marian Rembowski, persone konsentis esti protektanto de la Postkongreso. Oni decidis sendi leteron kun salutoj al ŝtatprezidanto Ignacy Mościcki kaj al marŝalo Józef Piłsudski. Teo Jung, la redaktoro de Heroldo de Esperanto, laŭdis la bonegan akcepton flanke de la organiza komitato, lokaj instancoj kaj enloĝantoj. Dum plaĉis al li la hotelo Ritz, li miris pri la malbonaj stratvojoj, kaj ke en ĉiuj taksioj ne funkciis kalkuliloj.

La postkongreso tre aktivigis la bjalistokanojn. Estis organizitaj kursoj, ĉefe en judaj societoj, kiujn partoprenis 150 personoj. Laŭ la nomoj el tiu tempo partoprenantoj estis ĉefe judoj kaj poloj. Nemalhaveblan rolon ludis daŭre J. Ŝapiro, la ĉefdelegito de UEA en Pollando, kiu organizadis, prelegadis, instruadis. La lingvo Esperanto estis enkondukita en iujn klasojn de la publikaj popol-lernejoj de Bjalistoko. Dum iu foiro en 1928 la esperantistoj reprezentis sin, kaj “la vizitantoj montris grandan intereson por nia afero”, oni raportis. En siaj vicoj ZES posedis profesian kantiston, Szymon Osowicki, kiu gvidis la programojn de la Dramrondo de ZES. En oktobro 1929 okazis, kun cento da partoprenantoj, la Unua Esperantista Kongreso de la bjalistoka vojevodia regiono, kiu estis honorata de la bjalistoka urbestro per sia alta protekto. Felikso Zamenhof, kiu ankoraŭ naskiĝis en Bjalistoko, faris la enkondukan paroladon. Estis decidite turni sin al la bjalistoka urbestraro kun peto subvencii la bezonojn de la Esperanto-agado, kaj precipe pri la aĉeto de la naskiĝdomo de L.L. Zamenhof. Tamen, ĉi ideo neniam efektiviĝis.

En multaj lokoj de la bjalistoka vojevodio oni laboris por Esperanto: krom en Bjalistoko ankaŭ en Augustów, Bielsk Podlaski, Choroszcz, Ciechanowiec, Gaworowo, Grajewo, Grodno, Indura, Krynki, Łomża, Michałów, Orla, Ostrołęka, Płoski, Rzędziany, Sejny, Sokółka, Szczuczyn Białostocki, Śniadowo, Topolany, Waliły, Waniewo, Wasilków, Wołkowysk kaj Żelechy. Post la 2-a mondmilito la Esperanto-movado en tiuj lokoj ne plu ekzistis. La aktivularo pereis dum la ekstermado de la juda loĝantaro, kaj kvankam ekde la milito-fino pasis pli ol 60 jaroj, oni ne sukcesis tie enradikigi Esperanton denove.

30-aj jaroj

Tiel, Bjalistoko iom post iom fariĝis la “Mekko” de la internacia Esperanto-movado. Ĝuste komence de la 30-aj jaroj ZES aranĝis amason da Esperanto-kursoj en la nova sidejo ĉe la strato Polna 4. Komence de 1931 okazis en Bjalistoko grava evento por la instruado de Esperanto. La loka gazeto raportis pri la fondo de la unua oficiala Ekzamen-Komisiono de Esperanto ĉe ZES. Fakte la Ministerio de Klerigo kaj Konfesioj leĝigis Instituton de Esperanto por la tuta Pollando, kiu okupiĝos pri instruado de Esperanto, havigos diplomojn kaj rajtigilojn por instruistoj. Prezidanto de la ekzamen-komisiono fariĝis J. Ŝapiro. En marto de la sama jaro estis prezentita de la Esperanto-Revuo-teatro “Verda Muelejo” Granda Varieteo kun la ĉeesto de 300 spektantoj, kaj fine de marto Bjalistokon vizitis la bengala esperantisto Lakshimiswar Sinha, kies prelego pri moroj kaj kutimoj en Hindio kun lumbildoj allogis preskaŭ 200 homojn. Sinha kantis bengalajn kantojn, estis akceptita de la urba starosto kaj miris, ke en la urba biblioteko troviĝas hindaj literaturaĵoj.

Denove postkongreso en Bjalistoko

Sed fakte ĉiuj fortoj de tiu tempo estis koncentritaj al la 2-a Internacia Postkongreso aldone al la 23-a Universala Kongreso en Krakovo en 1931. Estis planate dum ĝi starigi fundamenton por Zamenhof-monumento, ĉar oni konsideris kiel honton, ke diversloke en la mondo tiaj monumentoj estis jam starigitaj, dum en Bjalistoko ĝi mankas. Pri la postkongreso Ŝapiro publikigis detalan raporton en Pola Esperantisto. Laŭ tio alvenis al Bjalistoko karavano de 60 personoj, fakte malpli ol atendite, kiu estis akceptita en la stacidomo de militista orkestro, kiu ludis La Esperon. La ĉefa evento dum la postkongreso estis la solena inaŭguro de la fundamento por la kreota Zamenhof-monumento. La lokon elektis la vojevodo mem, kiu havis la funkcion de honora protektanto de la komitato por konstrui la monumenton. Sed pro kuracado en alia urbo li forestis kaj tial estis reprezentita de la vic-vojevodo. Same persone ne ĉeestis la urbestro, kiu estis anstataŭita de la vic-urbestro, kaj do kun tiuj duarangaj oficialuloj la fundamento por la monumento povis esti efektive metita plensolene. La ceremonion ĉeestis diversaj eminentuloj kiel familianoj de Zamenhof — Leono, Lidja kaj Zofia — krome Robert Kreuz, direktoro de la Internacia Centra Komitato (ICK) de la Esperanto-movado, kiu alveturis el Ĝenevo, kaj kelkaj aliaj. En vespera kunveno la ĉeestantoj memorigis, ke dum la postkongreso en 1927 estis promesite starigi la monumenton al la kreinto de Esperanto. Sed la aŭdigita mesaĝo estis klara: la finkonstruo de tiu monumento — en formo de babelturo — dependas de la tutmonda esperantistaro, kiu devus helpi al la organiza komitato efektivigi tiun ĉi ideon. La plej kortuŝa momento dum la kongreso estis la vizitado al la zamenhofa dometo, kiu estis feste ornamita, sed restis malriĉa kabano, en kiu kuŝis sur tableto, speciale por la postkongreso preparita Ora Libro de Vizitantoj, en kiun la kongresanoj enskribiĝadis unu post la alia. La postkongreso mem estis komentita tre pozitive ne nur de la bjalistoka gazetaro, sed ĝi trovis sian vastan eĥon ankaŭ en la Esperanto-gazetaro. Tiel okazis, ke la dua internacia postkongreso esperantista de 1931 estas konsiderata kiel pinta aranĝo de la bjalistokaj esperantistoj antaŭ la milito. En aŭgusto aperis en Bjalistoko ankoraŭ Joseph Scherer el Usono, la fama svisdevena Esperanto-mondvojaĝanto, kiu prelegis pri la filmourbo Hollywood.

Resume laŭ la libro Historio de Esperanto-movado en Bjalistoko (2003) de Zofia Banet-Fornalowa. Prilaborita de Andreas Künzli. Daŭrigo venontnumere.

[FORIGITA!: bildo]

Strato Zeliona (Verda strato) en Bjalistoko, kie loĝis la familio Zamenhof (en 1919 ĝi estis nomita Zamenhof-strato)

[FORIGITA!: bildo]

Jakobo Ŝapiro kaj Abraham Zbar

[FORIGITA!: bildo]

Unua Komitato de la Varsovia Societo Esperantista: Kabe, Brzestowski, Belmont, Grabowski, Zamenhof kaj Zakrzewski.

[FORIGITA!: bildo]

La Lingva Komitato

ESTRARA RAPORTO 2008

UEA en la jaro 2008

[FORIGITA!: bildo]

La programero “La Estraro respondas” dum la 93-a UK en Roterdamo.

0. Enkonduko

La ĉi-jara estrara raporto traktas nekutiman jaron. La Internacia Jaro de Lingvoj 2008 de Unesko konverĝis kun la centjara jubileo de UEA, kun la sesdekjariĝo de la Universala Deklaracio pri la Homaj Rajtoj kaj kun la lanĉo — kiun UEA formale faris en la pariza Unesko-sidejo — de la centkvindeka jaro post la naskiĝo de Zamenhof. Ĉirkaŭ ĉi tiuj mejloŝtonaj festoj nia komunumo havis okazon por informi la eksteran mondon — kaj ne malpli grave la novajn anojn de la Esperanta komunumo mem — pri la historio de niaj laboroj. Apud tiuj mejloŝtonoj en 2008 viciĝis specifaj atingoj kaj rekonoj: la sukcesa instaliĝo de Esperanto kiel ekzamena lingvo en la sistemo de Konsilio de Eŭropo, prizorgata de Asocio de Lingvo-Testistoj en Eŭropo (ALTE), la por Esperanto kaj UEA rekona rezolucio de la pola parlamento, la libro de Geoffrey Sutton superrigardanta la historion de nia originala literaturo. Resume, ni havis bonan jaron; la respondeculoj sur ĉiuj ebenoj de nia malsimpla geometrio povas siastile rikolti la rimedojn nun disponeblajn — multo dependos de niaj manieroj rikolti kaj uzi, kion ni jam havas.

Probal Dasgupta, la Prezidanto

1. La laboro

1.1 Informado

La informado en 2008 okazis tradicie per rekta informa laboro realigata de la CO (Gazetaraj Komunikoj [GK] kaj aktualigata asocia TTT-ejo), fare de Landaj Asocioj kaj lokaj grupoj. Okazo por diversŝtupa informa laboro estis internacie aŭ loke solenataj eventoj, ekz. la Tago de la Gepatra Lingvo (por kiu UEA disponigas diverslingvan afiŝon) aŭ la Tago de la Eŭropaj Lingvoj. Multaj eventoj organizitaj de aŭ kunlabore kun esperantistoj okazis lige kun la Internacia Jaro de Lingvoj kaj la datreveno de Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. Esperantistoj en tre multaj landoj utiligas krome por sia informa laboro kaj porekstera aktivado la Semajnon de Internacia Amikeco en februaro, la Ago-Tagon en oktobro kaj la Zamenhof-Tagon en decembro. Ĉi-rilataj raportoj venis preskaŭ el ĉiuj mondregionoj. Kroma okazo por la informa aktivado en 2008 fariĝis la porokaza rezolucio de la pola parlamento, omaĝanta la 100-jariĝon de UEA, oficiala prezento de la starpunkto de UEA pri la lingvolernado en la Homrajta Konsilio de UN en Ĝenevo kaj solena inaŭguro de Zamenhof-Jaro en la pariza Unesko-sidejo. Pri ili informis kaj GK-oj de UEA kaj la Ĝenerala Sekretario per specialaj mesaĝoj, disvastigataj en diversaj listoj (la komitata, LA, UEA-membroj) aŭ en la revuo Esperanto, reliefigantaj la informan faceton de tiuj okazaĵoj.

La informado okazis en la daŭro de la tuta jaro ankaŭ diverslande sur la loka nivelo lige kun plej diversaj eventoj, kiel la Eŭropa Jaro de la Interkultura Dialogo, Eŭropa Socia Forumo, multaj publikaj aranĝoj, kiel librofoiroj, komunumaj festoj, ankaŭ movadaj kongresoj. Se temas pri la informa laboro en la kongresurbo 2009, aparte menciinda estas la interaktiva KD Esperanto (364 mil ekzempleroj) disponigita al la polaj legantoj de Gazeta Wyborcza. En la kunteksto de informado dum 2008 okazis ankaŭ diversspecaj seminarioj, ekz. trejnseminario “Problemaro de fakaj artikoloj en esperantlingva Vikipedio” dum la novembra KAEST en Ĉeĥio.

Interesan iniciaton cele i.a. eksteran informadon entreprenis la organo de PEA Pola Esperantisto lanĉinte rubrikon pri la laboroj de UEA, ĝiaj iniciatoj kaj planoj. Sendube imitinda praktiko, same kiel la tradicio de la nacilingva numero de la itala L’ Esperanto, celita al la ekstera publiko.

En junio 2008 estis lanĉita ampleksa enketo pri informbezonoj ĉe la LA-oj, kiu ĝis la jarfino fruktis per respondoj de unu triono de la celitaj adresatoj. Kvankam parta en sia rezulto, ĝi jam liveris multajn informojn kaj ideojn por la informa laboro de UEA, aparte se temas pri konkreta helpo atendata fare de LA-oj, kiel tradukeblaj felietonoj, trejnadoj.

Tre grava por la altigado de la profesia nivelo de la informado estis la maja kongreso de Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio. La malferma formulo de la kongreso ebligis plurplatforman dialogon kaj spertointerŝanĝon inter profesiaj kaj amatoraj ĵurnalistoj, kaj ĉefe per la elekto de nova estraro aŭguris gravan antaŭenpaŝon por revigligi la aktivadon de TEĴA.

[FORIGITA!: bildo]

Kunsido de TEĴA dum la Roterdama UK.

1.2 Instruado

Instruado de Esperanto apartenas al la bazaj okupoj de lokaj grupoj, landaj asocioj, Esperanto-centroj. UEA havas apartan interkonsenton pri kunlaboro rilate al la fako instruado kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI). En la estraro de UEA pri la instruado respondecas vicprezidanto Claude Nourmont. Radojica Petrović, la prezidanto de ILEI, estas deflanke de la Ligo observanto ĉe la estraro de UEA.

ILEI daŭre membras en FIPLV (Internacia asocio de instruistoj de vivantaj lingvoj) kaj en diversaj kunsidoj de Unesko havis reprezentanton.

Kadre de la tradicia kunlaboro UEA/ILEI dum la roterdama kongreso la Tago de Lernejo estis dediĉita la temo “Pedagogia valoro de Esperanto”.

ILEI disponas pri propra retejo kaj eldonas la fakan periodaĵon Internacia Pedagogia Revuo (IPR) kvar fojojn jare. Kun zorgo pri la kvalita nivelo de la revuo estis establita Scienca Komitato kaj laŭ la rekomendo de ILEI-Komitato la revuo aperigas pli da fakaj artikoloj. La 40-a ILEI-Konferenco en Benino kunigis 23 partoprenantojn el 5 afrikaj landoj kaj 21 partoprenantojn el 9 eksterafrikaj landoj. En ĝia kadro okazis simpozio “Pedagogio de Esperanto: afrikaj spertoj kaj defioj”, lingva festivalo, ekzamenoj de ILEI/UEA, verkado de libreto cele al edukado en Afriko, lige kun la Unesko-laboro.

La revuo Juna Amiko, redaktata de Stefan MacGill kaj Geza Kurucz, daŭre estas eldonata tri fojojn jare kaj ĝi aperigas krome siajn materialojn rete kunlabore kun lernu.net.

Inter multaj kursoj okazantaj diversnivele estas menciindaj i.a. someraj kursoj en plej diversaj landoj de la mondo, ekzemple Aŭstralio, Finnlando, Usono, la 10-jariĝo de la Interlingvistikaj Studoj ĉe UAM en Poznań, la kreskanta nombro de E-kursoj en pluraj universitatoj de Ĉinio, la plua trejnado de instruistoj en la Universitato de Sidnejo (Aŭstralio), renkontiĝo de Cseh-instruistoj de la Internacia Esperanto-Instituto cele al modernigo de la Cseh-metodo.

La nuna lernado de Esperanto en ĉiam pli signifa grado okazas pere de la reto. Inter la retkursoj elstaras lernu.net, sed ankaŭ diversaj landaj asocioj starigis sian propran retan lernejon. E-instruistoj kaj instruantoj disponas pri propra retejo edukado.net.

Interrete
Retkursejo lernu!

En 2008 lernu.net eniris sian 6-an ekzistojaron kaj estas ĉiam pli vaste uzata. Temas pri pli-ol-35-lingva E-retkursejo, en kiu troveblas informoj ne nur pri la lingvo, sed ankaŭ pri la movado. Kvankam la paĝaro multe evoluis kaj ŝanĝiĝis, ĝiaj bazaj celo kaj ideo restis la samaj, te. senpage helpi al ĉiuj interesiĝantaj retuzantoj en la mondo lerni kaj ekuzi Esperanton laŭeble facile kaj rapide. Lernu! notas pli ol 120 000 vizitojn monate, iom pli ol 65 000 registritajn uzantojn kaj kelkajn dekojn da helpantoj. Ili tradukas la paĝaron, lingve helpas al uzantoj, plibonigas vortarojn, kontribuas al la enhavo, testas, programas, komentas kaj en multaj aliaj manieroj certigas, ke la projekto floru kaj evoluu. Krom kursojn kaj strikte instruan materialon, kiel diversnivelaj gramatikoj, ekzercoj, testoj kaj ekzamenoj, lernu! disponigas plurajn ilojn por la uzado de la lingvo kaj komunikado, kiel mesaĝosistemo, bildkartoj, forumoj, virtuala klasĉambro, tujmesaĝilo kaj biblioteko kun ekzemploj de originala kaj tradukita literaturo, artikoloj de diversaj gazetoj, tekstoj pri la lingvohistorio kaj la movado, kolekteto de Esperanto-muziko, filmoj, ŝercoj kaj la Zamenhofa proverbaro. La enhavon de la kursoj kaj ekzamenoj kontrolas la Akademio de Esperanto, kaj en la kerna 6-persona teamo de la projekto troviĝas unu akademiano. La teamo realiganta la paĝaron konsistigas parton de la internacia laborgrupo E@I. Lernu.net pro sia daŭra evoluo atendas novajn kunlaborantojn, de la kerna ĝis la plej periferiaj niveloj. La unua fizika lernu!-renkontiĝo, Somera Esperanto-Studado (SES-2008), okazis en aŭgusto 2008 en Slovakio. Venis por ĝi 105 personoj el 25 landoj.

Pro la modela agado koncerne instruadon de Esperanto UEA en 2008 atribuis al lernu.net Diplomon pri Elstara Agado.

Retpaĝaro edukado.net

Diplomo pri Elstara Agado de UEA en 2008 estis transdonita ankaŭ al Katalin Kováts, redaktoro de la porinstruista retejo edukado.net. La jam de 7 jaroj funkcianta servo en 2008 riĉiĝis je 320 novaj membroj. Jarfine al la ĉampionoj apartenis: Francio 266, Brazilo 229, Hungario 125, Usono 113, Germanio 96, Belgio 74.

La servojn kaj materialojn de edukado.net uzas ĉiam pli da Esperanto-instruantoj en la tuta mondo. Krom la jam popularajn ekzercojn la retejo ekde 2008 disponigas ankaŭ filmitajn lecionerojn kaj gvidas retejajn kaj ĉeestajn trejncelajn pedagogiajn diskutojn pri ili. Edukado.net subtenas lingvokursojn ankaŭ en Dua Vivo.

La plej rimarkebla ne-virtuala prezentiĝo de la reteja laboro estis la kursoj dum UK kaj sukcesa Metiejo, kiu en formo de pedagogia bazaro altiris multajn interesiĝantojn.

La redaktoro de edukado.net aktive kontribuis al la ellaborado, kaj helpe de la membroj organizis la testadon de la novtipa ekzamensistemo de UEA, bazita sur la Komuna Eŭropa Referenckadro kaj la normoj de ALTE (Asocio de Lingvotestistoj en Eŭropo).

La eldonaĵo Poŝamiko daŭre furoras, vendiĝis jam pli ol 4 000 ekzempleroj. La paĝaro edukado.net kunlaboras kun pluraj landaj asocioj kaj oficiale partneriĝis kun Brazilei, la landa sekcio de ILEI, pro kio ambaŭ flankoj multe profitas. La paĝaro, kiu fariĝis tro granda kaj ampleksa, estos rekonstruita kaj reorganizita en 2009.

Lingvolernigaj projektoj

Apud la kutimaj Esperanto-kursoj kaj aranĝoj en ĉiu ILEI-sekcio, estas realigataj kelkaj konataj lingvolernigaj projektoj. Ili celas ne sole la instruadon de la lingvo, sed ankaŭ interkulturajn rilatojn kaj multlingvan dialogon inter la eŭropaj lernejoj pere de Esperanto.

La brita projekto “Springboard to Languages” (lingvolanĉilo), kies celo estas veki ĉe britaj lernantoj lingvokonscion pere de Esperanto, bonege progresas, kaj en unu el la lernejoj de la projekto kreiĝis kunlaboro kun lernejoj en Hungario kaj Germanio.

Sub la gvido de la ILEI-estrarano pri lerneja agado kunlaboras Internacia Laborgrupo por Antaŭenigi la Lernejan Instruadon de Esperanto (ALIE). La celo estas instruado de Esperanto kiel unue lernenda, fremda lingvo kaj kiel kapabloevoluiga lernobjekto en la bazaj lernejoj.

Instrukapabliga kunlaboro kaj ekzamenoj

Baze de kontrakto subskribita inter ILEI kaj la Universitato de A. Mickiewicz en Poznano, Pollando, pri formado de E-instruistoj, okazis la unua unujara, dusemestra metodika klerigado kadre de la universitata kursaro. La diplomoj estis transdonitaj en septembro 2008.

Estas ellaborata sistemo de moduloj por kapabligo de instruistoj, kiuj rilatas al la fakoj: metodiko, literaturo, historio, kulturo, varbado, movadaj konoj ktp. Daŭras la prilaborado de postularo por instruista ekzameno kaj estas planata nova ILEI-diplomo por E-instruistoj.

La tria eldono de la Gvidilo por Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA aperis en 2008 lige kun la UK en Roterdamo. La 5-persona Internacia Ekzamena Komisiono de ILEI/UEA laboras sub la prezido de Mireille Grosjean. La nombro de la rajtigitaj ekzamenantoj egalas nun al 111 personoj. La sesioj de IEK en 2008 okazis en Montrealo (Kanado), Roterdamo (Nederlando), Portonovo (Benino), Lomé (Togolando), Vatomandry (Madagaskaro) kaj Hashtgerd (Irano). ILEI daŭre kunlaboras kun TEJO koncerne la projekton “Flugiloj de facila vento” pri trejnado de junaj instruemuloj dum IJK-oj. Ankaŭ en 2008 tia trejnado okazis en Hungario.

Ekzistis regulaj kontaktoj i.a. kun la jenaj eduk- kaj kulturcentroj: Esperanto-Domo en Budapeŝto, Afrika Oficejo de UEA en Benino (liverado de materialoj, informoj, movada-organiza spertointerŝanĝo), Kastelo Grésillon (FRINGOJ, kontaktiĝo por komunaj planoj), universitatoj de Koreio (Lee Jung-Kee) kaj Interkultura Centro Herzberg (lingva perfektigo kaj movada trejnado de staĝantoj). Evoluis aliaj instrukapabligaj programoj, ĉefe en Herzberg (Germanio).

En 2008 UEA subskribis interkonsenton pri kunlaborado kun ITK (la Ŝtata Lingvoekzamencentro en Hungario) kaj samjare ĝi estis akceptita kiel aligita membro de ALTE. Zsófia Kóródy partoprenis la 3-an ALTE-konferencon en Cambridge, Britio (aprilo 2008), kie ŝi oficiale prezentis UEA al la ALTE-estraro kaj reprezentis UEA en komuna ALTE/EQUALS-konferenco en Lisbono, Portugalio (novembro 2008).

Finiĝis la ellaborado de la testmaterialoj en niveloj B1, B2, C1, la provtestado kaj korektado de testoj. Laŭ raportoj, analizoj, rekomendoj ktp. estis preparita 3-voluma, plurcentpaĝa dokumentaro konforme al la postuloj de NYAT (la Ŝtata Akreditiga Komisiono) en Hungario. Sukcesis la akreditigo de la KER-ekzamenoj en 3 niveloj. El la provtestoj kaj priskribo de ekzamena postularo estis kompilita libro, eldonota kiel preparlibro al la ekzamenoj.

Estis krome pretigataj formularoj kaj videofilmoj por trejnado de ekzamenantoj. Trejnkursoj por ili okazis dum UK en Roterdamo, kun la ĉeesto de direktorino Katalin Gáborjanné kaj vicdirektoro Szabó László de ITK. La trejnado de ekzamenontoj okazis ankaŭ en Herzberg, Germanio, kun la ĉeesto de la direktorino kaj 2 vicdirektoroj de ITK.

La unuaj KER-ekzamenoj sur la niveloj B2 kaj C1 estis sukcese organizitaj dum la Internacia Festivalo en Düsseldorf, Germanio, fine de 2008. Daŭras la traduko, novkreado de formularoj por administrado, trejnado, diplomoj, ktp. Komenciĝis traktado por solvi la aliĝon al la ekzamenoj, la provtestadon kaj la pluklerigadon de ekzamenantoj per la Interreto.

1.3 Utiligado: Faka agado

Malgraŭ diverskvalitaj atingoj la faka agado frontas problemojn kaj minacojn komunajn al la ĝenerala E-movado, nome la demografian maljuniĝon, marĝeniĝon, enfermitecon kaj ioman prestiĝomankon de Esperanto. Spite tion kelkaj el la fakaj asocioj senĉese pruvas sian nemalhaveblan agadon, kiel ILEI, nia plej forta kaj vigla faka asocio.

Atentinda evento en 2008 estis la l-a Tutmonda Kongreso de Esperantistoj-Ĵurnalistoj (Vilno, majo 2008). Tiu salutinda iniciato klare elstarigis la rolon de la diversspecaj publikaj amaskomunikiloj por la kultivado de profesieco en la informado pri Esperanto. Substrekindas, ke la kongreso revigliginta la laboron de TEĴA okazis kunlabore kun la tutlitova ĵurnalista asocio kaj dank’ al subvencio de la litovaj aŭtoritatoj.

Pli frue, komence de 2008, grupo de fakuloj ligitaj al ESF sukcesis okazigi simpozion pri la lingvaj problemoj en la scienco kadre de la jara konferenco de la plej granda tiufaka asocio de la mondo (AAAS), t.e. Usona Asocio por Antaŭenigo de la Scienco. Antaŭ la roterdama UK en la Universitato de Amsterdamo okazis Konferenco de Universitatoj, en kiuj E-o aŭ Interlingvistiko estas instruata, kunorganizita de d-ro Wim Jansen kaj CED. Alia pasintjara sukceso ligita kun la faka agado dankŝuldiĝis al la efika agado de TEVA, kiu aktive kaj inteligente videbligas Esperanton, fine de julio 2008, okaze de la Jubilea Kongreso de Internacia Vegetarana Unio, kies membro ĝi estas.

Aktuale UEA havas 6 aliĝintajn kaj 35 kunlaborantajn fakajn asociojn. Notindas, ke en 2008 la E-Vikipedio jam superis la 100 000-an artikolon kaj malgraŭ fojfojaj kritikoj ĝi daŭre sukcesas entuziasmigi virtualajn aktivulojn. Temas nome pri konkrete realigebla maniero uzi la lingvon fake. La fakaj asocioj estis alvokitaj prioritatigi la enhavan pliriĉigon de la Esperanta Vikipedio laŭ siaj apartaj sciokampoj.

Sisteme kontribuas al la plifortigo de tiu agado E@I, en 2008 per nova libroforma verko, aparta retejo (www.vikipedio.net) kaj trejnado okaze de la roterdama UK kaj de KAEST*.

* Konferenco pri Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko

[FORIGITA!: bildo]

Konferenco de Universitatoj en Amsterdamo.

1.4 Utiligado: kulturo
Eldonaĵoj

En la daŭro de 2008 aperis tra la mondo 201 titoloj de E-literaturo en vasta senco (originala kaj tradukita beletro, faka literaturo kaj lernomaterialo kune kun vortaroj) ĉe 104 eldonistoj. Dokumentan liston pri la eldonaĵoj aperigis la unuopaj numeroj de Esperanto ĉe “Laste aperis”. Ankaŭ la libroservo de UEA — atingebla krome per sia interreta paĝaro — daŭre donas eblon mendi pli-malpli ĉiujn el la momente haveblaj libroj en/pri Esperanto.

Inter la eldonistoj la duan fojon unuarangas Stano Marček (Slovakio), kiu plueldonis diverslingvajn versiojn de sia rektmetoda lernolibro. Sekvas Edition Iltis (Germanio), UEA kaj Mondial (Usono).

UEA mem en 2008 eldonis 8 librojn: Tuj apude. Gvidilo tra la kvartalo de la Centra Oficejo de UEA de Humphrey Tonkin; Internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA; Utila Estas Aliĝo. Tra la unua jarcento de UEA de Ulrich Lins; Naturaj vortordoj en Esperanto de Wim Jansen; Pri vagabondoj kaj friponoj, pri damoj kaj kavaliroj de Louis Couperus (trad. G. Berveling); La trezoro de arabaj proverboj kaj anekdotoj de Hussain M. Al-Amily; Internacia Kongresa Universitato 2008, red. J.A. Vergara. Aziaj kontribuoj al esperantologio. Aktoj de la 30-a Esperantologia Konferenco en la 92-a Universala Kongreso de Esperanto, Jokohamo 2007, red. U. Lins.

En la serio Oriento-Okcidento estis akceptitaj Romano pri la Tri Regnoj de Luo Guanzhong, kiun el la ĉina tradukis Laŭlum kaj eldonis Ĉina Fremdlingva Eldonejo, kaj La edzino de kuracisto Hanaoka Seisyû de Ariyosi Sawako. El la japana tradukis ĝin Konisi Gaku kaj eldonis Japana Esperanto-Instituto.

Inter la novaj eldonaĵoj elstaras enciklopedio de E-literaturo en la angla: Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto, kompilita de Geoffrey Sutton, la unua tiuspeca verko. La 728-paĝan volumon eldonis la novjorka eldonejo Mondial. Stano Marček eldonis ne nur lernolibrojn, sed ankaŭ novan libron de Roman Dobrzyński Bona Espero, idealo kaj realo. Daŭras la tradukado de la samaŭtora libro La Zamenhof-strato en diversajn naciajn lingvojn; en 2008 ĝi aperis en la hungara kaj franca lingvoj.

Kulturaj eventoj dum kongresoj kaj E-aranĝoj

Kiel kutime la Universala Kongreso rolis kiel la kultura ĉefurbo de Esperantio kun abundo da koncertoj kaj diversspecaj spektakloj. La antaŭnelonge forpasinta Claude Piron estis rememorita per speciala duhora kunveno “Frandu Piron”.

La rezultoj de la Belartaj Konkursoj estis prezentitaj dum la roterdama UK kadre de speciala ceremonio. La tekstoj de la premiitaj verkoj aperis en Beletra Almanako. Aliajn konkursojn organizas interalie Sezonoj kaj OSIEK.

Dum la UK okazis ankaŭ la Oratora konkurso. Pri tiuj eventoj raportis la revuo Esperanto.

La duan fojon sub la aŭspicio de UEA okazis en 2008 la 24-a prezentado de la tradiciaj Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES) en Poznano (Pollando). Kulturaj programoj estis aranĝitaj dum la 5-a Azia Kongreso en Bangalore (Barato), la 7-a Tut-Amerika Kongreso en Montrealo kaj multaj aliaj renkontiĝoj internaciaj kaj lokaj. Ne eblas citi centon da tiaj renkontiĝoj, kiuj okazis ekster la formalaj kadroj de UEA. Iuj artistoj turneis ekster la propra lando, ekz. Alejandro Cossavella el Argentino. Lia koncerta itinero kondukis tra pluraj eŭropaj landoj.

Pludisvastiĝis la reta maniero partopreni en kaj informiĝi pri la Esperanto-kulturo. La artista datenbazo ekzistas kadre de E@I, kiu riĉiĝos per kolekto de datumoj pri teatraj trupoj kaj aktoroj. Eblas krome spekti interrete amason da filmetoj, foje ĉe podkastaj radioelsendoj, ĉe la paĝoj de Youtube kaj aliaj retejoj.

Kelkaj centroj estas plene dediĉitaj al Esperanto-agado kaj regule funkcias dum parto de la jaro. En aliaj centroj Esperanta aktivaĵo revenas plurfoje dum la jaro inter diversaj eventoj. En tiuj lokoj oni ne nur instruas Esperanton diversnivele, sed ankaŭ uzas la lingvon por kulturaj celoj.

Bibliotekoj kaj muzeoj

En la Jarlibro estas listigitaj lokoj kun la plej signifaj kolektoj de dokumentoj en Esperanto. Ni menciu nur novaĵojn ligitajn kun 2008.

La Centra Urba Biblioteko de Roterdamo prezentis dum pluraj monatoj ekspozicion pri Esperanto, kiel kontribuon al la temo “Lingvo kaj renkontiĝo”. Denove sukcesega aranĝo kun 1485 vizitantoj estis “La nokto de la muzeoj” en la Esperanto-Muzeo en Vieno. Inter diversaj iniciatoj menciinda estas la evoluo de la Esperanto-fakoj ĉe la ŝtata arkivo en Massa (Italio) kaj en la biblioteko de la Libera Universitato pri Lingvoj kaj Komunikoj en Milano (Italio). Nova Esperanto-muzeo ekfunkciis en Svitavy (Ĉeĥio), kiu krom ekspoziciejo kaj arkivejo celas servi kiel esplorejo kaj edukejo.

Jam la 12-an fojon UEA subtenis Esperanto-bibliotekojn pere de la Biblioteka Apogo Thorsen. Daŭras la kampanjo “Esperanto en la Bibliotekojn”, kiun prizorgas Aloísio Sartorato. En 2008 estis ekspedita la 74-a libropakaĵo de la kampanjo.

1.5 Informado kaj utiligado: Kongresoj

La 93-a Universala Kongreso en Roterdamo, 19-26 julio 2008, kunvenigis 1845 kongresanojn el 73 landoj. La kongresa temo “Lingvoj: trezoro de la homaro” ligita kun la Internacia Jaro de Lingvoj estis traktita dum 3 kunsidoj, reĝisorataj de A. Giridhar Rao.

La kongresanoj multnombre partoprenis riĉan kulturan kaj klerigan programon. Du specialaj kunsidoj reĝisorataj de Humphrey Tonkin omaĝis la centjariĝon de UEA. Kadre de la Internacia Kongresa Universitato estis prezentitaj 9 prelegoj, kompletigotaj de 3 AIS-kursoj. Okazis Esperantologia Konferenco pri “Esperanto kaj aliaj lingvoj — kontrastlingvistikaj kaj socilingvistikaj aspektoj”, kunordigita de Detlev Blanke, publika kunveno de la Akademio kun partopreno de 17 akademianoj. En la kleriga lundo reĝisorata de Claude Nourmont kaj Michela Lipari 34 fakuloj gvidis seminarietojn kaj partoprenigajn kunvenojn pri diversaj temoj movadaj kaj pli ĝenerale klerigaj. 9 prelegoj specife pri Nederlando, kursoj pri la nederlanda lingvo, nacia vespero, konstanta ekspozicio de tradiciaj nederlandaj ludiloj kaj ekskursoj helpis konatiĝi kun la kulturo de la kongresa lando. La trian fojon kiel interkona vespero okazis Movada Foiro. Partoprenis ĝin 86 fakaj kaj landaj asocioj, kio donis buntan bildon pri la movado kaj bonan okazon efektive interkonatiĝi.

Se temas pri libroj kaj verkistoj, aparta programo estis dediĉita al Claude Piron, la kunveno pri la Belartaj Konkursoj speciale donis atenton al la ĉeestanta aŭtoro Baldur Ragnarsson. Aldone al la prezento de la libroj de la jaro en la kongresa libroservo okazis dudeko da aŭtoraj duonhoroj.

La lerneja tago kun 17 prelegetoj, kunsidoj de la Komitato kaj de la estraro de UEA, kaj de diversaj komisionoj, apartaj kunsidoj de 33 fakaj asocioj, sen forgesi la terminologian forumon, paroligajn kursojn, la metiejon de edukado.net, Cseh-kurson... la UK estis kiel kutime tre laboriga aranĝo.

La kongreso proponis ankaŭ diversajn distroeblojn, ekzemple la tradician aŭkcion. Estis abundo da diversstilaj muzikaj prezentoj, teatraĵo, kabaredo. La internacia vespero estis aparte bonnivela, kun la kutima bunto de artistoj el diversaj landoj.

Bedaŭrinde la kongresejo ne havis sufiĉe grandan salonon por akcepti ĉiujn kongresanojn samtempe, tiel ke iujn programerojn parto de la kongresanaro povis spekti nur sur ekrano en apuda salono. Tio certe malkontentigis, kaj iom malpliigis la cetere bonan kongresan etoson.

Pri la tuta UK abunde raportis la revuo Esperanto speciale per la septembra kaj oktobra numeroj.

En kunligo kun la UK okazis aliaj kongresoj. IIK okazis samlande en Oostvorne. Sed for de la UK-lando — en Szombathely, Hungario — okazis la 63-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO. ILEI havis sian konferencon eĉ multe pli for, en Porto Novo, Benino. La decido pri la pola urbo Bjalistoko, kiel la urbo por UK-2009, estis alprenita jam en Jokohamo. En Roterdamo estis anoncite, ke en 2010 la ĉefurbo de Esperantio estos Havano, Kubo.

1.6 Informado kaj utiligado: Eksteraj Rilatoj

La ekstera agado de la Asocio tradicie koncernis unuavice grandajn interregistarajn organizojn. UEA dum la tuta jaro estis regule reprezentata ĉe la UN-sidejo en Ĝenevo. Daŭris la aktivado en la viena UN-sidejo, kie UEA estas estrarmembro en la NRO-Komitato pri paco. Notinda estas la reviviĝo de nia aktivado en Novjorko. Dum la tuta jaro disvolviĝis agado en la Unesko-sidejo en Parizo.

Unuiĝintaj Nacioj

Dank’ al la klopodoj de “Laborgrupo 2008”, establita laŭ la komitataj rekomendoj el Jokohamo, en la UN-sidejo en Ĝenevo okazis en 2008 datrevena simpozio. Dediĉita al la lingvaj homaj rajtoj ĝi omaĝis la 100-jariĝon de UEA kaj 60-jariĝon de la Universala Deklaracio pri Homaj Rajtoj. Ĝi kunvenigis ĉ. 70 personojn el 13 landoj, inkluzive multajn el diversaj NRO-oj.

Sojle de tiu UEA-simpozio, okazinta la 2-an fojon en la ĝeneva UN-sidejo post 10-jara interrompo, ekfunkciis ĝia retpaĝaro www.linguistic-rights.org, evoluinta nun al paĝaro, pere de kiu E-o prezentiĝas kiel rimedo defendanta lingvajn rajtojn, kie ankaŭ aperas 6 videaj intervjuoj kaj prezentoj pri unuopaj intervenoj.

Reprezentantoj de UEA aktive partoprenis la Socian Forumon pri malriĉeco de la Homrajta Konsilio (HRC) de UN, kaj en la 9-a sesio de HRC, kie ili i.a. proponis pontlingvajn servojn pere de Esperanto. La 1-a sesio de la Forumo pri Minoritatoj, organizita de HRC meze de decembro, fariĝis okazo diskonigi la starpunkton de UEA pri lingvaj rajtoj. Tiuj ĉi kaj aliaj eventoj, kiel la oktobra CSDF 2008 (Civilsocia Evoluiga Forumo) kaj la decembra Memorserio de HRC omaĝe al la 60-a datreveno de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, estis okazo pluflegi kontaktojn kaj informi pri niaj agadoj por lingvaj rajtoj.

Gravan vigliĝon de la informa laboro UEA notas en la novjorka UN-sidejo, dank’ al vigla aktivado de nia komisiito Nijl Blonstein, kiu volontulas tie de aŭgusto 2008. Liaj publikaj intervenoj, distribuado de informmaterialo, flegado de personaj kontaktoj kun reprezentantoj de internaciaj organizoj aŭguras bonajn perspektivojn por nia plia laboro ĉe UN en Novjorko.

Unesko

La jaro 2008 estis la Internacia Jaro de Lingvoj, kaj al tiu temo estis dediĉita la UK en Roterdamo “Lingvoj, trezoro de la homaro”. Mesaĝante por la UK la Ĝenerala Direktoro de Unesko Koïchiro Matsuura konstatis i.a., ke “la 93-a Universala Kongreso de Esperanto prezentas unikan kontribuon al la afero de lingva diverseco”.

Komence de la jaro elstare sukcesis la rapida plurlingvigo de la porokaza mesaĝo de la Ĝenerala Direktoro de Unesko lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo. Tiu agado estis rimarkita kaj la E-versio de tiu mesaĝo estis afiŝita ankaŭ en la Unesko-retejo.

UEA en 2008 estis plurfoje reprezentita en diversaj aranĝoj, diverstemaj kunsidoj. Aparte menciinda estas la partopreno kaj intervenoj de UEA-komisiitoj ĉe Unesko dum la simpozioj: “Interkultura Dialogo” (marto), “Etiko” (novembro), “Afriko: ĉu kulturo estas varo?” (decembro). Krome UEA partoprenis rondan tablon pri “Edukado al Homaj Rajtoj” (oktobro) kaj la Internacian Tagon de NRO-oj, la 21-an de novembro. La Komisiito Renée Triolle plurfoje intervenis en la komisionoj: “Edukado al Paco”, “Interkulturo” kaj “Homaj Rajtoj”.

La libreto kun desegnaĵoj pri tarofolio, verkita dum la ILEI-Konferenco en Benino (fare de partoprenantoj), eniros la kolekton de Unesko-libretoj “Afrikanoj por Afrikanoj”.

La apogea evento en la pariza Unesko-sidejo en 2008 estis la solena inaŭguro de Zamenhof-Jaro 2009 per la Konferenco “Esperanto, lingvo justa”, kiu estis samtempe unu el la lastaj akordoj de la Internacia Jaro de Lingvoj. La ĉefinvitanto por la evento — iniciatita de la pola ambasadorino de Unesko Maria Wodzyńska-Walicka, al kiu aliĝis ŝia litova kolegino Ina Marčiulionytė — estis la Ĝenerala Direktoro Koïchiro Matsuura. La konferenco, ricevinte oficialan karakteron kadre de Unesko (prezentita en ĝia retejo), okazis kunlabore kun UEA.

1.7 Informado, instruado, utiligado: Landa kaj Regiona Agadoj

En la landa kaj regiona agadoj la laboro observis la strategiajn celojn de UEA, kiuj estas: informado, instruado kaj utiligado. Same kiel en la antaŭaj jaroj, ankaŭ en 2008 la laboro kun la Landaj Asocioj okazis pere de kvin Regionaj Komisionoj. Kvankam ilia aktivado ne estis egalnivela, ili klopodis laŭeble bone kunordigi la laboron kaj tenis kontaktojn kun la unuopaj LA-oj.

Menciinda estas la daŭra aktiviga rolo de la Komisiito por Ĝemelaj Urboj, kiu helpas kaj stimulas interrilatojn inter diversaj ĝemelaj urboj kaj E-kluboj kaj ĝemeliĝon de novaj. En 2008 okazis i.a. la ĝemeliĝo inter Bretona E-Federacio en Francio kaj Shandong-E-Asocio en Ĉinio. Interparoloj pri pliintimigo de la ĝemela kunlaboro okazis inter la ĉina Tianjin-E-Asocio kaj PEA-filo en Lodzo, Pollando. Ĝemelurbaj kontaktoj okazis inter la franca Montpeliero, la ĉina Chengdu kaj la nederlanda Roterdamo. Informilo de Ĝemelaj Urboj arigis al diversflankaj diskutoj 147 esperantistojn el 46 landoj.

En 2008 la Komitato akceptis kiel la 69-an LA-on Asocion Nacian por Esperanto de Burundo.

Afriko

2008 estis eventoplena por Afriko. De Benino al Burundo, de Madagaskaro al Togolando vigliĝis la movado dank’ al la tie organizataj seminarioj kaj kongresoj. Daŭris klopodoj vigligi la laborojn en Ĉado kaj Komoroj. La Afrika Oficejo de UEA en Benino funkcias efike kaj pliajn progresojn en la afrika E-movado aŭguras la renovigita konsisto de la Afrika Komisiono.

Informado

Sur tiu ĉi kampo aktivis esperantistoj en diversaj afrikaj landoj, fojfoje kaptante la intereson ne sole de la publiko, sed ankaŭ ĉe politikistaj instancoj, kiel en Burundo kaj ankaŭ Niĝero. En Burundo, Benino, Niĝero kaj en aliaj afrikaj landoj aŭdiĝis radiaj kaj televidaj elsendoj kun partopreno de esperantistoj. Aperis gazetaraj artikoloj pri Esperanto, kiel ekz. en la oficiala ĵurnalo de Niĝero. Daŭris la dissendado de informiloj al inform-petintoj kaj al lokaj grupoj. Afrika Komisiono de UEA eldonis 4 numerojn de sia bulteno Esperanto en Afriko.

Instruado

En multaj afrikaj landoj daŭris la duanivelaj kursoj, samtempe estis instalataj novaj, kiel ekzemple en aprilo 2008 en la benina vilaĝo Hondijn. Oni lernis la lingvon koresponde kaj surloke. La Afrika Oficejo konstante disponigas al la interesiĝantoj la instrumaterialon, kiu troveblas ankaŭ en la sekcio “lerniloj” de www.Afriko.org. Enorman signifon por la tuta afrika E-movado, aparte por formi novajn afrikajn E-instruantojn kaj instruistojn, havis la 41-a ILEI-Konferenco en Benino dediĉita al la temo “Esperanto-instruistoj por la planedo Tero”. Instrukapabliga programo estis realigita krome i.a. dum tritaga seminario por meznivelaj gelernantoj en Azove, Benino.

[FORIGITA!: bildo]

Benino: kursanoj en la lernejo Jules Verstraeten en la vilaĝo Kodji, aŭgusto 2008.

Utiligado

La 41-a ILEI-Konferenco fariĝis okazo por kelkaj eŭropaj esperantistoj daŭrigi sian estadon por kontakti, konsili kaj kuraĝigi la afrikajn esperantistojn, kiel kaze de Mireille GrosjeanVladka Chvátalová. Fine de decembro okazis jam la 16-a Togolanda Esperanto-Kongreso, dum kiu estis elektitaj novaj instancoj kaj laŭvicaj interesiĝantoj sekvis bazan E-kurson.

Ameriko

En 2008 estis daŭrigataj agadoj por firmigi kaj kreskigi la amerikan Esperanto-movadon. Por decide antaŭenpuŝi tiun laboron estis lanĉita la projekto “Esperanto al Ameriko”, konforme al kiu la lingvo atingu la plej forajn lokojn de la kontinento, kie aktuale esperantistoj forestas aŭ estas tre malmultnombraj.

Informado

Ĝisdate funkcias la renovigita hejmpaĝo de la Amerika Komisiono kun gravaj movadaj dokumentoj, informoj pri aktualaj kongresoj kaj renkontoj en la regiono k.a. Ekzemple la rubriko “Tra la kontinentoj” entenas riĉajn, aktualajn informojn pri la aktivadoj en la unuopaj amerikaj landoj. La hejmpaĝo de la Amerika Komisiono ebligas krome aŭskulti rete la E-programojn de Radio Havano, Kubo, kiu en 2008 solenis sian 20-jaran jubileon. Aŭskulteblas krome podkastoj de Radio Aktiva kaj Parolu Mondo. Kelkaj LA-oj posedas proprajn TTT-ejojn, kiuj uzante la naciajn lingvojn plenumas informan rolon ankaŭ por la ekstera publiko. Aparte gratulinda estas Kanado, kie siajn paĝojn, krom la tegmenta asocio, havas multaj unuopaj kluboj. Apartan eksteran informrolon en Brazilo plenumas la E-programo de Radio de Rio de Ĵanejro.

Instruado

Inter la lokaj kaj korespondaj kursoj menciindaj estas la daŭrantaj universitataj kursoj. Poentodona E-kurso de jardeko okazas en la Universitato de Kostariko. Daŭris kursoj ĉe la Aŭtonoma Nacia Universitato UNAM en Meksiko. En majo okazis formala Kurso de Esperanto en la Ĉefa Universitato de Venezuelo. Al la renomaj aranĝoj en la regiono apartenas krome la Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK) en la Universitato de Kalifornio ĉe San Diego (UCSD), kiu sukcese okazis ankaŭ en 2008. Aparte menciinda rilate la instruadon kaj pedagogion estas la altkvalita brazila periodaĵo Brazilei.

Utiligado

En 2008 aparte notinda estis la 7-a Tutamerika Kongreso en Kanado, kiu krom trakti gravan temon “Ekosistemoj, lingvoj, kulturoj: diverseco por daŭripova evoluo” fariĝis okazo por alrigardi la staton de Esperanto sur la tuta kontinento kaj valorojn antaŭenigantajn la E-komunumon. En Kubo plifirmiĝis la esperantista kunlaboro kun la kuba Unesko-Komisiono kaj UN-Asocio, krome notinda estas la tie okazinta impona simpozio por omaĝi la 100-jariĝon de UEA. La 9-a Meksika E-kongreso en majo kaj la 43-a Brazila Kongreso de Esperanto donis novajn impulsojn al la lokaj movadoj. Menciinda estas la partopreno de diversaj brazilaj kluboj en eksterasociaj forumoj kaj la aktivado de Kultura Esperanto-Centro por liverado de la esperantlingvaj librosendaĵoj al diversaj interesiĝantoj.

Arabaj Landoj

La agadoj 2008 okazis konforme al la laborplano de la Komisiono por Agado en la landoj de Mez-Oriento kaj Norda Afriko.

Informado

Daŭre la ĉefa zorgo estas informoj kaj anoncoj pri Esperanto en la arablingvaj ĵurnaloj.

Instruado

Laŭpete estis dissendataj lernolibroj ĉefe al la okcidentaj nordafrikaj landoj. Okazis ankaŭ kontaktoj kun islamaj lernejoj en kelkaj afrikaj landoj. Plej multe estas uzata la arablingva versio de la kurso ĉe lernu.net, sed krome daŭre disponebla estas la araba E-kurso ĉe http://www.arabujo.afriko.org/.

Utiligado

Notinda sukceso estis la 1-a Mezorienta Renkontiĝo en Amano, Jordanio, kiun partoprenis esperantistoj el Barejno, Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj, Jordanio, Israelo, Nederlando, Italio kaj Rusio. La laborcela estado de eksterlandaj esperantistoj en la Arabaj Emirlandoj fariĝis okazo por aranĝi kunvenetojn, kaj kaze de eksterlandaj vizitoj ankaŭ por komenci informan agadon. Komence de 2008 aperis la verko de Hussain Al-Amily La trezoro de la arabaj proverboj kaj anekdotoj, utila verko por proksimigi al la monda esperantistaro la araban kulturon. Progresas la enretigado de La Nobla Korano ĉe la retejo de la komisiono. Ĉi-lasta laboro eĥiĝis per ampleksa intervjuo kun Reza Torabi en iranaj amaskomunikiloj.

Azio

La ĉefa kunordiganto de la agado en Azio estas la Komisiono por la Azia Esperanto-Movado (KAEM), aktivanta ekde la mezo de la 90-aj jaroj. Pere de la Fondaĵo Azio ĝi membrigis en 2008 al UEA 186 aziajn aktivulojn.

Helpe de Japana E-Instituto, Korea E-Asocio, Ĉina E-Ligo, Libroteko Tokio kaj la eldonejo Horizonto, KAEM sendis E-librojn al Kazaĥio, Taĝikio, Srilanko, Bangladeŝo, Indonezio kaj Vjetnamio. KAEM aŭspiciis la 8-an Himalajan renkontiĝon kaj la 27-an Komunan Seminarion de Junuloj el Ĉinio, Japanio kaj Koreio. La plej grava aranĝo estis la 5-a Azia Kongreso, kiu stimulis aktivadojn en la najbaraj Srilanko kaj Bangladeŝo.

[FORIGITA!: bildo]

27-a Komuna Seminario en Jokohamo en decembro 2008 Eŭropa Esperanto-Unio — agadoj

Informado

La ĉefaj informantoj en Azio daŭre estas Ĉina E-Ligo kaj Ĉina Radio Internacia, eldonantaj kaj dissendantaj novaĵojn al la tuta mondo. Tamen ne mankas aliaj aranĝoj kun informa efiko en la regiono. Ekzemple lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo en Valley Educational Centre de Katmandu, Nepalo, okazis serio da prelegoj pri “Esperanto kaj gepatraj lingvoj”. Al tiaj informagadoj apartenis i.a. E-budo dum la Eŭropa Lingvo-Foiro en Hajderabado en Barato kaj la 2-a laŭvica tutsemajna partopreno de israelaj esperantistoj en la Internacia Libro-Foiro en Jerusalemo. En Vjetnamio estis eldonita bone fasonita informa faldfolio.

Instruado

En majo sekve de la 1-a Lingva Festivalo Internacia en la ĉina Nanjing-Universitato al la pli postaj E-kursoj aliĝis 386 partoprenantoj. Pli ol 700 studentoj, kiuj elektis Esperanton kiel nedevigan studobjekton, en tri universitatoj en la provinco Liaoning, sukcese subiĝis al ekzamenoj. En tri universitatoj de Koreio, Korea Fremdlingva Universitato, Universitato Dankook kaj Universitato Wonkwang, Esperanto estis oficiale instruata, kiel unu el la klerigaj lerno-objektoj. Al la unua semestro de la lernojaro 2008 aliĝis 332 koreaj studentoj, al la dua 308.

Interesa eksperimento disvolviĝis en la ĉina urbo Taiyun, kie oni instruis Esperanton al infanoj en unu el la elementaj lernejoj, kiel gvidan lingvon en la lernado de fremdaj lingvoj.

Utiligado

Tradicie siajn jarajn naciajn kongresojn en 2008 havis esperantistoj en Japanio kaj Koreio kun la partopreno de pli ol 470 respektive 170 kongresanoj. Naciaj E-kongresoj okazis ankaŭ en Vjetnamio, Mongolio kaj Nepalo. Daŭras la laboro pri la Vjetnama-Esperanta Vortaro. Al la tradiciaj konataj periodaĵoj en Azio kiel La Revuo Orienta, La Azia Lanterno, KAEM-bulteno Esperanto en Azio aldoniĝis interesa iniciato de reta periodaĵo Azionia por disvastigi opiniojn kaj rakontojn de aziaj landoj pri diversaj temoj kaj spertojn de eksteraziaj esperantistoj el kontaktoj kun Azio. Fine de decembro interesa prelegoriĉa evento estis la 8-a Akademia Forumo de Pekina E-Asocio, kunorganizita de la Pekina Federacio de Sociaj Sciencoj kaj la Pekina Normala Universitato.

Eŭropo

La eŭropregiona agado same kiel en la aliaj regionoj estas varinivela, sed samtempe tre riĉa. Eĉ supraĵa alrigardo postulus la amplekson de la tuta raporto. Tamen notindas, ke en 2008 en diversaj eŭropaj landoj okazis 17 E-aranĝoj, signitaj kiel internaciaj (Britio, Bulgario, Francio, Germanio, Hispanio, Italio, Kroatio, Latvio, Slovenio, Svedio, Pollando, Rusio kaj Ukrainio). La Universala Kongreso omaĝis la 100-jariĝon de nia tegmenta asocio UEA. Siajn fakajn kongresojn havis fervojistoj en Poznano kaj medicinistoj en Krakovo (ambaŭ en Pollando). Impona aranĝo estis la aprila kongreso de TEĴA en Vilno, Litovio, okazigita kun la helpo de la litova ĵurnalista asocio kaj subteno de la litovaj ŝtataj aŭtoritatoj. Esperantistoj partoprenis la Eŭropan Socian Forumon en Malmö, Svedio.

La agado de Eŭropa Esperanto-Unio, kvankam ĝi ne koncernas la tutan kontinenton, senĉese plenumas regione gravan rolon pro la fakto, ke membras en ĝi preskaŭ ĉiuj LA-oj el la eŭropuniaj landoj. Dank’ al subvencio de la Eŭropa Komisiono el la eŭropunia programo por eŭropa civitaneco, ebliganta dungi administranton de la asocia oficejo, estis realigita la tuta laborplano de EEU. En la jar-asembleo de la Unio dum la roterdama UK la tuta estraro estis reelektita por nova oficperiodo.

En 2008 oni finrealigis la projekton “Alieco kiel Valoro” per la eldono de referaĵlibro de la konferenco Interkultura dialogo kaj komunikado. Sekve ĝi estis sendita al 5 komisionanoj de EU — kies agado rekte rilatas al la traktitaj temoj — kaj al la edukministroj en multaj eŭropuniaj landoj. Ĝi estis krome enmanigita al politikistoj, fakuloj kaj membroj de neregistaraj organizoj okaze de diversaj similtemaj konferencoj.

Jam en februaro en la ejoj de la Eŭropa Parlamento en Bruselo estis organizita ekspozicio pri “Esperanto kiel perilo de translimaj junularaj kontaktoj”, akompanata de riĉenhava, reprezenta libroekspozicio. Ĝi estis organizita dank’ al subteno de la slovena eŭrodeputitino Ljudmila Novak, kies tutjaran helpon oni ricevis, ankaŭ i.a. por organizi unumonatan ekspozicion pri Esperanto en la reprezentejo de EP en Ljubljano. En julio en EP okazis la unua forumo pri la Lingva Problemo de EU, kiun invitis la vicprezidanto de la Parlamento prof. Bronisław Geremek, kvankam sen lia ĉeesto pro lia akcidenta morto survoje al Bruselo.

Komence de decembro Bruselo gastigis la konferencon pri “Du- kaj plurlingva edukado” kun ĉ. 50 partoprenantoj el 15 landoj, en kiu inter 12 prelegoj tri estis prezentitaj de EEU-estraranoj.

En 2008 jam la trian fojon EEU estis partnero de Ekonomia Forumo en Krynica (Pollando) kun ĉ. 1500 politikistoj kaj manaĝeroj el la orienta Eŭropo, kunorganizante apartan foruman sesion pri “Unuiĝintaj en diverseco? Lingvolernado kaj eŭropa identeco”.

En la daŭro de la jaro estis pretigitaj 12 elektronikaj numeroj de Eŭropa Bulteno.

Eŭropa Esperanto-Unio — eksteraj rilatoj

La plej gravaj laŭpremise en 2008 estis la kontaktoj kun profesoro Geremek, vicprezidanto de la Eŭropa Parlamento, por okazigi en la ejoj de la Eŭropa Parlamento forumon pri la temo “Esperanto: ĉu amiko aŭ malamiko de multlingvismo”. Samtempe la fakto, ke Slovenio en la unua duono de la jaro prezidis en EU ebligis pliintimigi la kunlaboron kun la slovena eŭrodeputitino Ljudmila Novak, kiu multfacete helpis en la aktivadoj de EEU. Daŭris kunlaboro kun pola eŭrodeputitino Margareta Handzlik, dank’ al kiu ĉiuj eŭrodeputitoj estis invititaj al la roterdama UK kaj krome ĉiuj ricevis la informafiŝon de Etsuo Myoshi, kiun kun la portreto de la tragike forpasinta profesoro Geremek aperigis Le Monde. Menciindas, ke ambaŭ parlamentaninoj estis distingitaj per Honoraj Diplomoj de EEU.

Multaj okazoj por kontakti eksterajn eŭropuniajn agantojn ligiĝis kun diversaj aranĝoj, forumoj, universitataj konferencoj, kiujn partoprenis la estraranoj kaj aktivuloj de EEU. Ni menciu nur ekzemplodone la prelegon de Seán Ó Riain en la irlanda universitato de Galway pri “Esperanto kiel rimedo pliboniganta la lernadon de la irlanda”, la partoprenon de la slovaka diplomato Jozef Reinvart kaj EEU-estrarano Petro Baláž en la bratislava diskutforumo pri multlingveco. Ankaŭ la Ekonomia Forumo en la pola Krynica fariĝis okazo por rektaj interparoloj kun la eksa pola prezidanto Lech Wałęsa kaj vicprezidanto de la slovaka registaro, Dušan Čaplovič.

Diversspecaj aktivadoj de EEU-agantoj speguliĝis en gazetaraj artikoloj, radiaj kaj televidaj intervjuoj en diversaj eŭropuniaj landoj, kiel ekz. Slovenio, Belgio kaj Italio.

Aliaj Eŭropaj landoj
Informado

En multaj eŭropaj E-medioj, kiel ankaŭ en aliaj mondopartoj okazis informaranĝoj lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo kaj la Semajno de Amikeco, al kio UEA instigis siajn membrojn pere de antaŭinformoj en la Interreto kaj porokazaj artikoloj en la revuo. Tradicie UEA disponigis lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo diverslingvajn porokazajn afiŝojn. 2008 estis krome aparta okazo por la eŭropa kaj monda esperantistaro aliĝi kaj mem organizi eventojn lige kun la Internacia Jaro de Lingvoj. Tradicia okazo por la informa laboro ekster la esperantistaj medioj estis la Eŭropa Tago de Lingvoj. Daŭris la informa agado de la E-Redakcio de Pola Radio. Dank’ al ĝiaj programoj la tutmonda esperantistaro estis en la daŭro de la jaro informata i.a. pri la plej gravaj aferoj de la E-komunumo en la mondo. Krome tradicie ĝi povis sekvi la evoluon de la 93-a UK en Roterdamo, pro la ĉiutage dissendataj raportoj produktataj surloke. Aŭdiĝis multaj interparoloj kaj informmaterialoj ligitaj kun la preparoj al la jubilea kongreso en Bjalistoko en 2009.

Instruado

En multaj eŭropaj landoj daŭris diversnivela E-instruado, kaj ene de ĝi aparte menciinda estas la lingvoorientada programo al fremdaj lingvoj “Springboard to Languages” kun la uzo de Esperanto, kiu kunlaborigis tri eŭropajn bazajn lernejojn. En Pollando daŭre funkcias du edukejoj direktitaj al diverslandaj esperantistoj. Temas pri Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato de A. Mickiewicz en Poznano kaj Studumo pri Kulturo kaj Turismiko en Bydgoszcz. La 10-jariĝon de la studoj en Poznano kronis festa interlingvistika simpozio, kiu komenciĝis samtempe kun la nova studojaro. Universitataj kursoj okazis krome en Aŭstrio, Belgio, Ĉeĥio, Hispanio, Hungario, Italio, Litovio, Nederlando, Rusio, Slovenio, Svedio kaj Ukrainio. Aparte menciinda ĉi-rilate estas la konferenco de profesoroj pri Esperanto kaj Interlingvistiko okazinta en la amsterdama Universitato antaŭtage de la roterdama UK.

Utiligado

En 2008 kelkaj eŭropaj LA-oj, kluboj kaj grupoj solenis siajn rondciferajn jubileojn, organizante porokazajn aranĝojn ofte kun la partopreno de oficialaj eksteraj reprezentantoj. La 100 jarojn de organizita Landa Movado en Kroatio oni omaĝis i.a. per simpozio pri “Esperanto kaj kroata kultura identeco” en la Zagreba Universitato. Per apartaj solenaĵoj kaj ekspozicio sian 100-jariĝon solenis ankaŭ Kopenhaga Esperanto-Klubo kaj Dana Esperanto-Asocio (sur la suba bildo estas ampleksa ekspozicio dum la jubilea jarkunveno de DEA). La 50-jariĝon solenis Bulgara E-Teatro.

Tradicie du Malfermaj Tagoj en la CO de UEA venigis multnombrajn interesiĝantojn ne sole el la najbaraj landoj.

Fariĝis jam tradicio, ke esperantistoj en kelkaj landoj organizas siajn E-aranĝojn kune kun la polaj kulturcentroj kaj Institutoj en Eŭropo. Krom tradiciaj aranĝoj en Vieno en 2008 la pola konsulejo en Munkeno en sia kulturcentro okazigis informvesperon pri Esperanto. Ĝi okazis sub la devizo “Esperanto, lingvo de kulturo” lige kun Jaro de Lingvoj kaj Eŭropa Jaro de la Interkultura Dialogo.

Atenton meritas la jam tradiciaj jarfinaj aranĝoj en Germanio, kiel Internacia Seminario, Internacia Festivalo, Novjara Renkontiĝo, kie oni ne sole amuziĝas, sed ankaŭ lernas kaj kleriĝas per diverstemaj prelegoj kaj kursetoj.

El inter multaj aliaj aranĝoj menciinda estas tiu de Hispana E-Federacio, kiu kadre de sia projekto “Lingvoj, trezoro de la homaro, ilo por dialogo” planita por 2008/2009, omaĝanta Jaron de Lingvoj, Eŭropan Jaron de Interkultura Dialogo kaj 100-jariĝon de UEA pretigis allogan bibliografian ekspozion en la madrida komerca centro Gran Via de Hortaleza.

[FORIGITA!: bildo]

Gregor Hinker prelegas pri TEJO dum la aprila Malferma Tago.

Oceanio

Daŭre la laboro de la Oceania Komisiono frontas malfacilaĵojn pro la relativa vasteco de la tuta regiono, sed ĝi senĉese faras sian eblon sub la gvido de Bradley McDonald. Ĝiaj ĉefceloj estis stimuli kaj helpi al individuoj kaj grupoj en Oceanio organiziĝi.

Informado

Ĝi celis ĉefe E-parolantojn per la komuna organo de la Aŭstralia E-Asocio kaj Novzelanda E-Asocio Esperanto Sub la Suda Kruco, informriĉe spegulanta la lokajn Esperantajn eventojn, liveranta librorecenzojn kaj enhavanta multajn aliajn utilajn kaj interesajn novaĵojn. En 2008 denove aperis ĝiaj 6 numeroj. Ambaŭ organizoj posedas proprajn retejojn kaj NZEA aperigas dufoje en la jaro pormembran bultenon Arĝenta Filiko. La informvarbado en Novzelando per la revuo de la organizaĵo Grey Power logis novajn membrojn. Al la informa laboro tradicie grave kontribuis per siaj unusemajnaj programoj ankaŭ la E-Redakcio de la melburna 3 ZZZ-Radio.

Instruado

Ĉi-kampe apartan atenton meritas la programo LOTE (Lingvoj aliaj ol la angla, Languages other than English), kadre de kiu Penny Vos en la asisto de aliaj instruistoj realigas tre bonan projekton laŭeble plej vaste kontribui al la argumento, kial Esperanto estas ideala solvo en Aŭstralio, kie la instruado de aliaj lingvoj, krom la angla, ne sukcesas.

Utiligado

Aŭstralia E-Asocio restrukturiĝis kaj estis registrita kiel “kompanio kun limigita respondeco”. Pro kelkaj internaj problemetoj la planita Somera Kurso 2008 estis ŝovita al 2009. Atentokaptan aktivadon manifestas esperantistoj en la okcidenta Aŭstralio, Nov-Sud-Kimrio kaj krome, kadre de Federacio de NSK, en Viktorio, Sud-Aŭstralio kaj Tasmanio. La federacia “Esperanto-Domo” lastatempe estis renovigita. La “Nov-Kaledonia E-Asocio” antaŭnelonge organiziĝis, sed dume frontas kelkajn kunlabordefiojn.

1.8 Informado kaj utiligado: Esploro kaj Dokumentado

En 2008 la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la esplora fako de UEA, havis aparte aktivan jaron. La estraro restis sama kiel en la antaŭa jaro: Detlev Blanke, Mark Fettes, Sabine Fiedler, Federico Gobbo, Kimura Goro, Wim Jansen, Giridhar Rao (sekretario), kaj Humphrey Tonkin (direktoro). Kunlaboras José Antonio Vergara, kiel estrarano de UEA pri esploro kaj dokumentado. La Centro aperigis regule la sciencan revuon Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, LPLP) eldonata en kunlaboro kun la granda nederlanda eldonejo Benjamins (www.benjamins.com) sub redakto de prof. Probal Dasgupta kaj prof. Humphrey Tonkin. Aperis ankaŭ la dua volumo en ĝia (anglalingva) libroserio Studies in World Language Problems (Studoj pri Mondaj Lingvaj Problemoj), libro pri respektado de lingva diverseco en la Eŭropa Unio, redaktita de Xabier Arzoz. Pliaj volumoj estas pretigataj. La centro regule publikigis ankaŭ sian Informilon por Interlingvistoj (IpI, red. Detlev Blanke).

La artikoloj en la tri numeroj de LPLP aperis en diversaj lingvoj, plej ofte la angla kun resumoj de ĉiuj artikoloj en Esperanto. La revuo estas abonata de multaj esplorbibliotekoj, kaj ĝia redaktokomitato konsistas el eminentaj lingvistoj. En 2008 temis pri ĝia 32-a jarkolekto. En la sekcio pri interlingvistiko, redaktata de d-ro Mark Fettes, aperis entute kvar artikoloj: de Ulrich Lins (historia superrigardo pri la akcepto de Esperanto en Ĉinio kaj Japanio), de Usui Hiroyuki (pri interlingvistiko kaj esperantologio en la moderna Japanio), de Tsvi Sadan (la esperantigo de malnovhebreaj bibliaj personaj nomoj) kaj de Sabine Fiedler (pri interlingvistiko kaj esperantologio en la Universitato de Leipzig).

Aldone al la unutaga Esperantologia Konferenco, tradicie organizata de CED dum la Universalaj Kongresoj — en 2008 en Roterdamo, sub gvido de d-ro Detlev Blanke — la Centro organizis, la 17/18-an de julio Konferencon de Universitatoj, kie Esperanto aŭ Interlingvistiko estas instruata. Kvindeko da fakuloj el 39 universitatoj kaj esplorinstitutoj en 23 landoj kolektiĝis ĉe la Universitato de Amsterdamo por pridiskuti tri ĉefajn temojn: studprogramojn kaj kursmaterialon pri Esperanto kaj interlingvistiko; interŝanĝojn de profesoroj, studentoj, kaj materialoj; kaj administran starigon, daŭrigon kaj fortigon de programoj. La konferenco kompilis finan dokumenton, kiu listigis plurajn eblajn iniciatojn por la estonteco, el kiuj kelkaj jam komencis realiĝi, interalie kun la helpo de la retpaĝaro edukado.net. CED intencas daŭrigi sian agadon sur tiu ĉi tereno.

Dum la menciita Esperantologia Konferenco prelegis Probal Dasgupta, Nino Vessella, Vera Barandovská-Frank, Ziko van Dijk, Zlatko Tišljar, kaj d-ro Detlev Blanke mem.

La informilo IpI celas teni interlingvistojn informitaj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp. IpI estas senpage abonebla por ĉiu interesiĝanto ĉe la CO de UEA. D-ro Tonkin, kunlabore kun d-ro Blanke respondecis ankaŭ pri kompilado de sekcio de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). En sia ĉapitro pri “Helplingvoj; Internaciaj Lingvoj” la bibliografio listigis pli ol tricent erojn pri Esperantologio kaj interlingvistiko, aperintajn en 2006. D-ro Tonkin estas membro de la gvida komitato de la bibliografio.

Inter la sciencaj eldonaĵoj de UEA menciindas tekstaro IKU61. Internacia Kongresa Universitato 2008 (red. d-ro José Antonio Vergara).

Per subteno de la usona-kanada fondaĵo Esperantic Studies Foundation (ESF), kiu proksime kunlaboras kun CED, la retejo edukado.net antaŭenigas unu el la celoj de UEA, la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Sub la gvido de Katalin Kovats, Edukado.net liveras informojn ĉefe por instruistoj, pri lerniloj kaj instruiloj kaj aliaj helpiloj rilate Esperanto-pedagogion. La retejo lernu.net donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj — ankaŭ dank’ al la subvencio de ESF.

La fonduso de CED celas subteni malgrandajn esplorprojektojn pri Esperanto, interlingvistiko kaj rilata lingvopolitiko. Ĉiu fakulo pri tiuj temoj povas peti subvenciojn por subteni specifan esplorprojekton, inkluzive de vojaĝoj al esplorbibliotekoj, partopreno en fakaj konferencoj, publikigo de materialoj, k.s. La fonduso estas gvidata de d-ro Blanke kune kun d-ro Christer Kiselman (Svedio) kaj s-ro Osmo Buller (Nederlando). Proponojn oni sendu unuavice al d-ro Blanke. En 2008 ESF subvenciis la fonduson per proks. €7000.

Subteno de ESF ebligis la kompletigon aŭ daŭrigon de esplorprojektoj de unuopaj esploristoj en diversaj lokoj de la mondo ekster la kadro de CED. ESF ankaŭ subtenas la pritaksan funkcion de la projekto Lingvolanċilo (Britio). Ĉe sia retejo (www.esperantic.org) ĝi ankaŭ gastigas la retpaĝaron de CED.

2. La organiza bazo

2.1 La decida organo: Komitato

La Komitato de UEA konsistis en 2008 el 56 komitatanoj A, 5 komitatanoj B, 11 komitatanoj C kaj 8 observantoj de malpli grandaj organizoj.

Dum la UK en Roterdamo la Komitato kunsidis dufoje en la konsisto de 47 respektive 49 voĉdonrajtaj komitatanoj. Post la ĝeneralaj komitatkunsidoj kaj viglaj kunsidoj de la subkomitatoj al la estraro estis rekomendita riĉa fasko de farendaĵoj por la postkongresa laboro. En la eksterkongresa periodo la kontaktoj inter la Komitato, la estraro kaj CO okazis per la komitata diskutlisto. Notinda estas la dumjara vigliĝo de la diskutoj.

[FORIGITA!: bildo]

Koncerto de JoMo dum la 64-a IJK en Szombathely (Hungario).

2.2 Rilatoj kun TEJO

La oficanta Estraro de TEJO estis elektita dum la Internacia Seminario 2007/08 en Würzburg (Germanio) pro neatingita komitata kvorumo en IJK 2007. En 2008 okazis ĝiaj du fizikaj kunvenoj en Roterdamo kaj deko da retaj rendevuoj. En 2008 la 64-a IJK okazis en Szombathely (Hungario) kaj ĝia temo estis “Minoritataj rajtoj - individuaj kaj kolektivaj”. 485 partoprenantoj el 34 landoj kune festis la 70-jaran jubileon de la fondiĝo de TEJO kaj ĝuis vastan teman kaj distran programon. Dank’ al la fonduso “Partoprenu IJK-n” la aranĝon partoprenis tri stipendiitoj el la Suda Ameriko kaj Rusio.

Dum IJK 2008 la TEJO-Komitato decidis i.a. renovigi la plej popularan servon de TEJO, Pasporta Servo. Derk Ederveen transdonis post 13 jaroj la oficon de la kompilanto de PS al Joop Kiefte el Nederlando. La “nova” PS aperinta en 2009 estas rete bazita kaj prezentas multajn aldonajn funkciojn.

En 2008 TEJO akceptis sian 45-an landan sekcion. Temas pri Junulara Esperantista Burunda Organizo (JEBUO).

En 2008 aperis 5 numeroj de Kontakto, redaktitaj de Paŭlo Moĵajev. Ĝia lasta numero estis dediĉita al la 70-jariĝo de TEJO. Ekde la jubilea numero la tipografion de la revuo kaj ĝian renovigon aspektan prizorgas Luis Vignoli Reis. La eldonaĵoj de TEJO inkluzivas la oficialan organon TEJO Tutmonde, la lastan “malnovan” eldonon de Pasporta Servo, kaj la reaktivigitan retbultenon TEJO aktuale.

2.3 La Bazo kaj Gvidado: Financoj, Administrado

La monda ekonomia krizo ne evitis ankaŭ nian Asocion. Ni havis malpli da membroj kaj malpli da kongresanoj ol atendite. Ankaŭ UEA spertis valorperdon de siaj valorpaperoj. Ĝi egalis al ĉ. € 300 000 — tamen ĝi estas nur virtuala, ĉar dum la jaro UEA ne vendis akciojn kaj pli aŭ malpli frue la valorpaperoj sendube komencos denove gajni pli da valoro. La financado de la laboroj de UEA ne estis minacata precipe dank’ al tio, ke la kurzoperdon de valorpaperoj preskaŭ plene kompensis la ricevitaj heredaĵoj kaj legacoj kun la valoro de sume € 279 832,44. Dum la valorfluktuado de valorpaperoj estas virtuala afero, ĉe la heredaĵoj, kiuj rekte iras al la kapitalo, temas pri reala plifortigo de la financa bazo de la Asocio. La sumo de la kapitalo jarfine egalis al € 955 083,91. Ĝia rento estas grava parto de nia ĉiujara spezokonto por pagi la bazajn servojn al la membraro. En 2008, la jubilea jaro, UEA havis 5 702 individuajn membrojn (en 2007: 6011) en 120 landoj, inkluzive de 468 (389) junaj membroj. La Landaj Asocioj pagis por 12 492 aligitaj membroj. Sume la enspezoj pro la kotizoj de individuaj membroj egalis al € 205 236,72 kaj pro la kotizoj de aligitaj membroj € 10 961,74. Dank’ al la kampanjo inaŭgurita fine de 2007, 167 personoj pagis la aldonan kotizon de Societo Zamenhof, tiel helpante la funkciadon de la Asocio per € 16 751,89 da ekstraj enspezoj.

Por la diversaj agadoj ni ricevis jenajn donacojn: Kapitalo Afriko: 3066,57 €. Fondaĵo Ameriko: 2173,27 €. Fondaĵo Arabio: 100,00 €. Fondaĵo Azio: 2606,45 €. Fondaĵo Canuto: 11382,33 €. Fondaĵo Junularo: 294,33 €. Triamonda Kongresa Fondaĵo: 6298,61 €. Volontula Fondaĵo: 1935,00 €. Fondaĵo Espero: 1271,15 €. Konto Afriko: 1924,77 €. Konto Novjorka Oficejo: 77,65 €. Konto UN-Unesko: 250 €. Konto Hans: 3500,00 €. Domrenovigo: 8340,00 €. Ĝenerala Kaso: 2657,74 €. Biblioteka Fondaĵo: 4320,00 €. Oficeja Ilaro: 163.08 €. Totalo: 50.210,95 €.

UEA komencis eldoni por la donacintoj modestan bultenon, kun la nomo Danke, en kiu aperas koncizaj raportoj pri la uzo de la donacoj. La unua numero aperis en novembro 2008.

Administrado: Servoj

Ĉiuj periodaĵoj (Jarlibro, Esperanto, Kontakto) aperis ne nur en presita formo; iliaj elektronikaj versioj estis legeblaj ankaŭ rete. Krome interrete eblas ricevi Gazetarajn Komunikojn, informojn pri novaj libroj k.a. varoj, mendi rete librojn k.s., pagi kotizon, dum la aŭtomata reta konfirmo estis (kiam eble) sendita al kongresanoj, kiuj aliĝis aŭ mendis servojn.

Dum 2008 entute okazis multaj plibonigoj, se temas pri la funkciado de nia TTT-ejo. I.a. estis funde refarita “Reta Oficejo” (db.uea.org). Plibonigita estis krome la reta membroaliĝilo en uea.org kaj la mendilo en la reta katalogo. Al la eblo elŝuti PDF-ojn de Esperanto, Kontakto kaj TEJO tutmonde pere de la reta Jarlibro estis aldonita la eblo aŭtomate ricevi ilin kiel aldonaĵojn al retmesaĝoj. Jarlibro 2008, kun 1735 individuaj delegitoj en 102 landoj estas fonto de multaj utilaj informoj. UEA havis 52 ĉefdelegitojn, 990 lokajn delegitojn, 107 vicdelegitojn, 34 junularajn kaj 1306 fakajn delegitojn. Ĝis la fino de 2008 jam 1975 membroj registriĝis kiel uzantoj de la reta versio de la Jarlibro.

La revuo Esperanto (11 numeroj) dum la jaro aperis regule. Ekde la marta numero ĝi estis presata kaj dissendata en Nederlando pro la plialtiĝo de la kostoj en Slovakio.

La revuo Kontakto, kiun UEA eldonas por TEJO, bedaŭrinde aperis kun malfruo. El la ses jaraj numeroj dum 2008 aperis nur tri. La duobla numero 4-5 kaj n-ro 6 aperis en 2009.

La libroservo vendis varojn sume por € 125 125, per 13 707 ekz. de 2 554 diversaj titoloj al 662 klientoj. La plej furoraj titoloj estis la Gvidilo por Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA (349 ekz.) kaj la listo de gastigantoj de Pasporta Servo (284 ekz.).

La Malfermaj Tagoj de la CO (26 apr kaj 29 nov) allogis ambaŭfoje pli ol 100 vizitantojn. La aprila aranĝo estis dediĉita al la 100-jariĝo de UEA kaj la novembra al la fondinto de la Asocio, Hector Hodler.

Al la 93-a Universala Kongreso en Roterdamo, al kiu UEA mem invitis lige kun sia 100-jariĝo, aliĝis 1845 esperantistoj el 73 landoj. Dum ĝi eblis viziti la renovigitan CO-n; ĉ. 750 kongresanoj kaptis tiun okazon.

Administrado: oficistoj kaj volontuloj

La stabo de la Centra Oficejo (CO) komence de 2008 konsistis el 8 oficistoj (Osmo Buller, Clay Magalhães, Katarzyna Marciniak, Roy McCoy, Ionel Oneţ, Ralph Schmeits, Stanka Starčević kaj Pasquale Zapelli). En decembro 2008 dungiĝis Tobiasz Kaźmierski. Ĉar kelkaj el ili laboris parttempe, la laborforto egalis al 6,7 plentempaj dungitoj. S-ino Linda Monteiro purigas la oficejon. La oficistoj sukcesis iom post iom forigi la malfruojn en administraj laboroj, postrestintaj pro manko de laborforto pli frue. Tiurilate grava estis la dungo de nova oficisto por la Kongresa Fako, en kiu la manko de laborforto jam de pluraj jaroj estis la plej sentebla.

Ekster la CO laboris la redaktoro de la revuo Esperanto Stano Marček, kaj la oficistoj de la Afrika Oficejo Raoul Hounnake kaj Kodjovi Francis Agbenou.

Aldone al la oficistoj laboris en kaj ekster la CO volontuloj, nome Andrej Grigorjevskij (TTT-ejo), Rob Moerbeek (provlegado, biblioteko k.a.), Joost Witteveen (komputilo) kaj Atie van Zeist (sekretariado).

La TEJO-volontulo ĝis novembro 2008 estis Julia Noe, kiun sammonate sekvis Federico Faccio Peláez.

Administrado: la oficejo

Ĝis la UK en Rotterdamo la fasado de la CO estis riparita kaj purigita. En novembro estis finfarita la subtegmentejo, kie troviĝas i.a. la oficejo de TEJO. Per tio praktike kompletiĝis la renovigado de la CO, kiu daŭris tri jarojn.

La Afrika Oficejo en la urbo Lokossa en Benino prizorgis multajn informpetojn el afrikaj landoj, sendis lernilojn de Esperanto al petintoj kaj eldonis kvar numerojn de Esperanto en Afriko, bulteno de la Afrika Komisiono de UEA.

3. Konkludoj

Post la jubilea jaro, la historio de niaj pintoj pezos sur nin, se ni ne lernos serioze legi la historion de nia grimpado. Ne povas temi nur pri tio, kion jam sisteme kronikis la organizitaj kronikantoj en iuj landoj. La aŭtobiografiojn de niaj pioniroj ni apenaŭ legas. Pri la vojaĝoj de Cseh (ni ne forgesas pri Borsboom sed...), Sinha, Sekelj k.m.a. neniu sisteme verkis. La aventuro de niaj translimaj amikecoj atendas seriozan romaniston. Homoj, tiuj el vi kiuj ne mem verkas, devos lerni mendi ilin ĉe tiuj, kiuj kapablas, sed kiuj pro manko de mendoj... ŝimas! El tia verkado de romanoj, laŭ la sperto de la moderna epoko, kreskos la deziro plensange roli en la romanoj de la realo. Plensange salutas vin,

La Estraro

Fervojaj kajeroj

Jam la titolo montras la temon de ĉi tiu artikolo. Ĝia celo estas prezenti ne tre konatan publikaĵon kun speciala faka enhavo, kiu servas al la disvastigo de Esperanto kaj ĝia praktika uzado inter fervojistoj.

Internacia Fervojista Esperanto-Federacio (IFEF) havas en sia statuto la taskon apliki Esperanton en la faka medio, kaj tion Fervojfakaj Kajeroj (FFK) fakte faras. Ĝia unua numero aperis 1992, kaj en la pasinta jaro 2008 estis eldonitaj la numeroj 14 kaj 15. Dum tiu relative longa tempo estis publikigitaj entute 88 fakaj artikoloj, el kiuj plej granda parto estas prelegoj prezentitaj dum IFEF-kongresoj kaj artikoloj speciale verkitaj por FFK. Inter la aŭtoroj estas eble trovi famajn fervojajn fakulojn kaj spertajn esperantistojn, kiuj per siaj verkoj montras la praktikajn eblojn de Esperanto en la fako, kiu nuntempe rapide ŝanĝiĝas ne nur en la organizaj strukturoj, sed ĉefe en teknika sfero. Kun tio estas rekte ligita la laboro de la Terminara Sekcio (TS) de la Federacio, kiu gardas ĝustan uzadon de fakaj terminoj. Ĉiu nove uzata faka termino estas vaste diskutata inter fakuloj, kaj post la aprobo estas envicigata en fervojterminologian datenbankon “RailLexic” ĉe la Internacia Fervoj-unio UIC (Union Internationale des Chemins de fer). Ĝi enhavas aktuale 19 lingvojn, inter ili ankaŭ Esperanton. Estas aĉetebla KD kun la datenbanka enhavo, kaj mendeblaj terminlibroj kun la dezirata kombino de kvar aŭ ses lingvoj.

Fervojfakaj Kajeroj ne estas periodaĵo destinita nur por fervojaj fakuloj. Ankaŭ aliaj interesatoj pri fervojo povas trovi tie interesajn artikolojn.

Ladislav Kovář
Fake-Aplika Sekcio de IFEF

Instruisti en Afriko

En januaro 2009 Johan Derks kaj Svetlana Milanović faris kvarsemajnan instruvojaĝon en Burundo. Jen ilia impreso.

En Burundo sur flugiloj de facila vento iris forta voko. Tiu aŭdiĝis antaŭ sep jaroj en rifuĝejoj en Tanzanio, kaj la burundaj rifuĝintoj kunportis ĝin de tie, retroirante al sia lando.

Burundo havas tri urbojn: Buĵumburo, Gitega kaj Rumonge. En la lasta urbeto la voko de esperantismo aŭdiĝis plej forte. Jam en la antaŭaj jaroj kelkaj eŭropanoj vizitis Rumonge, instrucele. Pri Tereza Kapista raportis siatempe ankaŭ ĉi tiu revuo. Nun min kaj mian edzinon Svetlana trafis la sorto instruisti tie. Nia travivo estis konfronta, ĉar neniam ni povis imagi tian malriĉecon, nekonon de la plej simplaj industriepokaj atingaĵoj: por purigi nur akvo ekzistas, 90% de la domoj ne havas akvon, elektro forfalas trifoje en tago, la polvo penetras kaj makulas ĉion. La norma gajno de instruisto estas 50 eŭroj (80 000 burundaj frankoj). Kompreniĝas, ke la nutraĵo por okcidentano estas etkosta: 0,30 eŭroj por ananaso kaj 0,20 por duonkilogramo da ndagala, la plej populara fiŝo el la lago Tanganjika. La nivelo de la esperantistoj estas inversa al ilia kvanto kaj en plej disaj lokoj de la urbeto oni aŭdas “saluton”, kiam la eŭropano preterpaŝas, varie kun krietoj de “muzungu” (svahila por “blankulo”) kun moka aŭ provoka kromsono. En Burundo estas 40 kluboj, sed pro manko je instruado, lernolibroj kaj vortaroj eĉ la gvidanto de klubo ofte havas la nivelon de nur komencinto. Niaj junaj lokaj amikoj Hasan, Leopoldo kaj Pamfile esperas, ke eŭropanoj daŭre venos por kompensi tiun mankon. Sed mi klopodis konvinki ilin, plejparte instruistojn, ke la nombro da “misiistoj” el Eŭropo, kiuj estas pretaj entrepreni multekostan vojaĝon por vivi tre primitive sur la bordo de la lago Tanganjika, estos ne sufiĉa por rimarkeble levi la nivelon de la burundaj esperantistoj. Por meti bazon al plialtigo de ilia nivelo bezonatas konstruado de centro, mastrumata de lokanoj, kun biblioteko, plentempa deĵoranto kaj interretkonekto. Se tia centro ekzistos, eble iam Rumonge estos la Hercbergo de Burundo.

La kursanoj de Svetlana, komencantoj, nombris okdek, tiuj de mi, progresantoj, 35. Kiom da ili restos sen stara centro? La priaj interkonsiliĝoj komenciĝis.

Johan Derks

Sinjoro Tadeo surekrane

La eminenta pola reĝisoro Andrzej Wajda, Oskar-premiito, realigis la filmon Sinjoro Tadeo surbaze de la samtitola epopeo verkita de Adam Mickiewicz, surprizante multajn fakulojn, kiuj ne povis imagi, kiel fari filmon el la verko, kiu estas “pura poezio”.

Sed Wajda ankoraŭfoje pruvis sian majstrecon. Lia filmo, kies premiero okazis en 1999, evidentiĝis brila sukceso; dum unu jaro spektis ĝin ses milionoj da personoj.

La reĝisoro klarigis, ke fascinis lin en la verko de la granda pola poeto ĝia dinamika fluo de eventoj, rapida sinsekvo de neantaŭvideblaj agoj, sensacia intrigo, profunda karakterizo de la drampersonoj. Ĉio ĉi montriĝis alloga materialo por filmado. Wajda krome konfesis, ke en la epopeo ravis lin romantikisma etoso daŭre aktuala, kiu manifestiĝis ankaŭ en la epoko de la “Solidareco”. Antoni Grabowski, forte instigata de Ludoviko Zamenhof, komencis la tradukadon de la epopeo en 1916 kaj eldonis ĝin en 1918. Jen liaj vortoj: “Vizitante la malsanan, neforgeseblan Majstron, mi montris la tradukitajn fragmentojn, solajn kaj lastajn laŭ mia opinio. Tiam mi ricevis la respondon: ‘Traduku la tutaĵon’. Mi ekridis, ĉar al mi ŝajnis, ke la Majstro naive postulas neeblaĵon. Sed doktoro Zamenhof ne ĉesis min emigi ĉe ĉiu mia nova vizito, ĝis mi fine subiĝis kaj komencis en Decembro de l’ j. 1916 la tradukadon, kun malfido ke mi iam ĝin finos”.

Grabowski verŝajne ektimis la grandegan vortprovizon de la epopeo, kiu nombras 9250 vortojn, kalkulitajn po unufoje, dum li disponis en sia vort-arsenalo pri apenaŭ milo da Esperantaj radikoj. Alfrontante tiun ĉi defion, Grabowski lerte manipulis la mekanismon de la Esperanta vortfarado kaj praktike pruvis ĝian grandan esprimkapablon. Apartan problemon prezentis la neceso gardi versdisciplinon, nome la dektrisilaban metrikon de la tiel nomata “pola aleksandro”, kiu — laŭ Gaston Waringhien — ne akceptiĝis en la Esperanta literaturo pro sia komplikeco. Sed ankaŭ tiun ĉi problemon Grabowski mirinde solvis, dum malsukcesis multaj aliaj tradukantoj. Sinjoro Tadeo estas tradukita 78-foje en tridek lingvojn, tamen plej ofte nur en proza formo.

Mi delonge pensis pri esperantigo de la filmo de Wajda kun konvinko, ke ĝia kultura kaj propaganda valoro estos granda. La jubilea kongreso en Bjalistoko prezentis oportunon por komenci la laboron. Tiu tasko montriĝis multe pli malfacila ol mi supozis. Kvankam la reĝisoro uzis nur dek procentojn de la tuta epopeo, tamen li draste ŝanĝis ĝian draman strukturon kaj la sekvon de eventoj. Estis vere benediktana tasko identigi la vortojn diratajn de la aktoroj kun la originala teksto kaj poste reserĉi ilin en la Esperanta traduko. Krome surprize montriĝis, ke Antoni Grabowski ne tradukis ekzakte la tutan poemegon kaj ĝuste tiuj mankantaj fragmentoj estis uzitaj en la filmo. Rezulte mi devis fronti la defion “anstataŭi” la patron de la Esperanta poezio.

Tamen ĝenerale la Esperanta traduko de Sinjoro Tadeo evidentiĝis kvazaŭ speciale farita por la filmo. Ĝi estas fidela laŭenhave, sed ankaŭ ekvivalenta al la originalo laŭ sia formo. La dialogoj en la internacia lingvo, metitaj skribe sur la ekranon, preskaŭ sinkrone harmonias kun la aktoraj pollingvaj voĉoj. Farinte tiun ĉi enkondukan laboron, mi proponis al LKK enprogramigi la filmon en la Bjalistokan kongreson. La propono estis akceptita kaj danke al helpo de la urbaj instancoj oni ricevis licencon por esperantigo de la filmo. La urbo ankaŭ kovris la teknikajn kostojn. Bedaŭrinde la filmo estos prezentita nur unufoje dum la kongreso, ĉar mankas mono por produkti diskojn DVD-ojn.

Roman Dobrzyński

Anonceto

Unu vorto = 1 €. Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

Heidi Goes esploradas pri la indonezia E-movado, kaj serĉas homojn kiuj, ekz. per korespondado, havis kontaktojn kun indoneziaj esperantistoj kaj volas pri tio informi ŝin. Ankaŭ indoneziaj E-revuoj bonvenas. Ŝi kontakteblas per e-poŝto: h...@gmail.com aŭ perletere al Assebroeklaan 2, BE-8310 Brugge, Belgio.

Oratora Konkurso en Bjalistoko

En la 94-a UK en Bjalistoko denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo s-ino Claude Nourmont, m...@pt.lu.

La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

  • “Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ.
  • Ekonomia krizo, ekologia krizo: ĉu solvoj?
  • La rolo de parolarto kaj retoriko en la nuna mondo.

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de la parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularooratorakonkurso.html.

Revuo Esperanto 2009 7-8

Malferme

La informkampanjo ĉirkaŭ la UK 2009 daŭras

Multfoje en E-medioj ni cerbumas pri tio, kiel veki intereson de niaj lokaj amaskomunikiloj pri ni, esperantistoj, kaj pri nia agado. Aliflanke ni estas konvinkitaj, ke unu el la plej spektaklaj eventoj en nia komunumo estas la Universalaj Kongresoj.

La plej amasaj jaraj esperantistaj asembleoj kuniĝas por la UK-oj, dum kiuj sur la bazo de demokrata lingvoinstrumento — egala por ĉiuj — ni ne sole debatas kaj traktas seriozajn temojn. Ni ankaŭ amuziĝas kaj distras nin per varia kultura programo, inkluzive de diversstila muziko, spektakloj, ne laste ni amikiĝas kun homoj el mondopartoj tre foraj por ni.

Jen taŭga okazo por rakonti en nia eksteresperantista medio pri travivaĵoj kaj spertoj lige kun la Universala Kongreso, kiun ni partoprenas.

Tial UEA relanĉis ĉi-jare la Gazetaran Informkampanjon ĉirkaŭ la Universala Kongreso de Esperanto en Bjalistoko. Jam komence de junio, dank’ al la modela Gazetara Komuniko, kelkaj el la kongresontoj kontaktis siaregionajn ĵurnalistojn, kaj okazis la unuaj amaskomunikilaj rendevuoj okazis.

Nun tiun ŝancon havas ĉiuj kiuj ankoraŭ ne aliĝis al la kampanjo, sed ĝuste partoprenas la UK-on.

Ne hezitu telefoni postkongrese al via loka ĵurnalo, radiostacio aŭ televidkanalo. Rakontu pri via sperto el reala renkontiĝo, pruvanta la vivantecon de la interkultura dialogo pere de Esperanto. Dividu viajn impresojn pri la eksterordinara renkontiĝo, dum kiu kun la sento de plena, reciproka lingva komforto vi povis alparoli ĉiun el ĉ. 1800 personoj el 60 landoj de la mondo. Ne forgesu montri viajn fotojn.

Ni certas, ke via rakonto vekos intereson kaj oni volonte intervjuos vin pri la UK kaj pri Esperanto. Povas esti, ke tiuokaze ligita kontakto kun loka ĵurnalisto fruktos ankaŭ estonte per pliaj kontaktoj, kiam via klubo, grupo aŭ rondo aranĝos interesan prelegon, ekspozicion, gastigos eksterlandan esperantistan gaston.

Lige kun la ĉi-jara kampanjo funkcias aparta paĝo: www.gazetaro.co.nr/.

Vizitu ĝin kaj informu nin pri viaj kontaktoj kaj sekvaj artikoloj, intervjuoj k.s.:

Barbara Pietrzak
estrarano de UEA pri informado
Emilio Cid
respondeculo pri la informa gazetara UK-kampanjo 2009

Zamenhof-jaro 2009

Esperanto historie en Bjalistoko

(Dua, lasta parto)

Antisemitismo, degenero kaj pereo

La plej fruktodonaj jaroj por ZEA estis tiuj inter 1927 kaj 1931. Poste la ekonomi-politika situacio ne favoris la Esperanto-agadon. Bedaŭrinde el eksterlando mono ne venis por helpi realigi la starigon de la zamenhofa monumento. Male, aperis fruaj signaloj de kontraŭesperantismo ligita kun politika ekstremismo kaj antisemitismo jam en 1932 en iuj klerikalaj bjalistokaj gazetoj, en kiuj la aŭtoroj ne hezitis levi voĉojn kontraŭ la starigota Zamenhof-monumento. Iu pastro-kanoniko polemikis kontraŭ Esperanto menciante, ke malgraŭ granda propagando tiu nova lingvo ne trovis multajn adeptojn. Kaj li pledis por latino, la eterna lingvo de la eklezio. Sekvis retorika atako kontraŭ la zamenhofa monumento, kiun oni ne volis vidi sur la skvaro en la centro de la urbo, dum la monumento de la Nekonata Soldato staras en iu parko. La pastro postulis, ke la Zamenhof-monumento estu prefere starigita en la urba parko, kiu estas ŝatata kaj vizitata amase de la juda loĝantaro, kaj ke la monumento de la Nekonata Soldato estu translokita en la urban centron. Finfine Bjalistoko estus ne nur urbo juda kaj katolika, sed ankaŭ pola kaj patriota. El la sama ideologia medio sekvis polemiko kontraŭ J. Ŝapiro mem. La prezidanto de ZES estis atakata pro “subjektiveco” kaj “favorado al judoj”.

En tiu periodo ZES ricevis nur malmultajn eksterlandajn vizitojn, inter kiuj la ĉefaj estis tiuj de la blinda hungara pianisto Imre Ungár, de Edward Wiesenfeld, redaktoro de la pola fako de Enciklopedio de Esperanto, kaj de Karl Liniger el Svislando, tiama prezidanto de UEA. La plej signifaj eventoj estis en 1932 la dediĉa vespero okaze de la 15-a datreveno de la morto de L.L. Zamenhof kaj la dumkongresa ekskurso kadre de la 29-a Universala Kongreso de Esperanto en Varsovio en 1937, kiu estis jubilea pro la 50-jariĝo de la Lingvo Internacia. Alvenis kelkcent kongresanoj, inter ili la filinoj de Zamenhof, Zofia kaj Lidja, kaj lia nepo Ludoviko. Ĉi tiu aranĝo estis kvazaŭ la adiaŭa al la bjalistokaj kaj pollandaj esperantistoj antaŭ la dua mondmilito kaj la holokaŭsto, kiu forrabis la plimulton de tiuj esperantistoj. Nekonsciante pri la neimagebla tragedio, kiu trafos Bjalistokon, ĝia urbestro Nowakowski ankoraŭ plenforte honoris la verkon de Zamenhof, direktante jenajn vortojn, tradukitajn de Ŝapiro, al la ĉeestantoj: “...mi deziras, ke la lingvo Esperanto plue sukcesu kaj floru kaj ke vi progresu en via scienca kaj kulturkleriga movado. La tutmonda esperantistaro... vivu!”

Alia malagrabla incidento koncernis la naskiĝdomon de Zamenhof. En 1939 oni volis malkonstrui ĝin, ĉar la grundon, sur kiu ĝi staris, aĉetis iu firmao por konstrui telefonan centralon. Pro iu ĝis nun ne tute klara kialo, la forigo de la dometo povis esti evitita, aŭ almenaŭ prokrastita. Neimageble, ke tiu duone ruina dometo restis konservita dum la tuta mondmilito malgraŭ la grandparta forbrulo de la bjalistoka getto, kie ĝi troviĝis. Nur post la milito, en 1953, kiam ŝajne neniu plu interesiĝis pri la sorto de la naskiĝdomo de Zamenhof kaj kiam Esperanto jam riskis esti preskaŭ forgesata, oni fine malkonstruis ĝin por liberigi la lokon, kie oni decidis konstrui loĝblokon.

Bjalistoko en infero

Mankas spaco ĉi tie eĉ por resumi la nekredeblajn kruelaĵojn, kiujn la nacisocialistoj aranĝis en Bjalistoko. En sia informriĉa kaj eksterordinare interesa libro Zofia Banet-Fornalowa priskribas la ĉefajn eventojn. Koncerne la Esperanto-movadon necesas raporti, ke la 300 personojn nombranta ZES, unu el la plej aktivaj en Pollando, ĉesis ekzisti. Kune kun ĝi kaj kune kun la juda loĝantaro pereis ankaŭ la bjalistokaj esperantistoj, se oni konsideras kelkajn esceptojn, kiuj sukcesis fuĝi kaj postvivi. Inter la unuaj viktimoj troviĝis J. Ŝapiro mem, kiu estis arestita de la nazioj kun ĉ. 5000 aliaj judaj viroj, ĉefe inteligentuloj, sabate la 12-an de julio 1941, do nur kelkajn tagojn post la enmarŝo de Wehrmacht (la germana armeo) en Bjalistokon. La kaptitoj estis kondukitaj al la kampo Pietraŝe kelkajn kilometrojn ekster la urbocentro, kie ĉiuj arestitoj estis senprokraste murditaj. La edzino de Ŝapiro, Ewa, ankaŭ arda esperantistino, pereis en la lasta likvido de la bjalistoka getto, en aŭgusto 1943. Travivis la katastrofon nur malmultaj samideanoj kiel Szymon Dattner (†1989), dum Josef Murĵan, Szymon Osowicki, Eljasz Jabłoński, kaj aliaj ZES-anoj, elmigris postmilite al Israelo. Notindas ankaŭ la mirinda saviĝo de la nevino de Ŝapiro, Felicja Nowak-Raszkyn, kiu skribis sian propran impresan memuaron en la libro Mia Stelo.* Antaŭ la 2-a mondmilito loĝis en Bjalistoko ĉ. 50 000 judoj, kaj en 1946, kiam parto de la judaro revenis el Sovetio, restis en Bjalistoko nur 200-300 judoj. Kiel diris lokaj esperantistoj, ŝajnas ke nuntempe vivas tie plu eĉ ne unu “oficiala” reprezentanto de la hebrea gento.

* La libro aperis en la lingvoj pola (Moja gwiazda, 1991), angla (My Star, 1996) kaj germana (Mein Stern, Bleicher 2001). Esperanta traduko estas intencata.
Esperanto en Bjalistoko post la milito

La bjalistoka Esperanto-agado estis postmilite restarigita dank’ al la fervoro de Leon Kłodecki (1912-94), kemiisto, kiu lernis Esperanton en 1924 kaj sekvis kurson ĉe J. Ŝapiro. En 1947 fondiĝis Bjalistoka Filio de Asocio de Esperantistoj en Pollando (AEP), kies prezidanto fariĝis Kłodecki por la venontaj dudek jaroj. Post la neniigo de preskaŭ ĉiuj judoj kaj esperantistoj far la nacisocialistoj, tiutempe Kłodecki plus unu samideano kaj unu simpatianto estis la solaj esperantistoj en la urbo. Sub malfacilaj cirkonstancoj Kłodecki sukcesis rehavigi la nomon de Zamenhof al la strato, ĉe kiu la kreinto de Esperanto naskiĝis. Kłodecki revivigis ankaŭ la ideon de la Zamenhof-monumento, krome li sugestis la fondon de Instituto de Esperanto-Kulturo kaj de Esperanto-muzeo. Sed en la kulmino de la stalinisma tempo la kondiĉoj malboniĝis por Esperanto, la movado stagnis dum la jaroj 1949-55, kaj la bjalistoka filio de AEP devis esti malfondita.

La bjalistoka filio de Pola Esperanto-Asocio (PEA), kiel la landa organizo nun nomiĝis, estis refondita en julio 1956, tuj post la 8-a plenkunsido de Pola Unuiĝinta Laborista Partio, la komunisma partio de Pollando. Tio montras la politikan dependecon de la Esperanto-movado.* En 1957 estis pendigita tabulo memore al Zamenhof sur tiu loko, kie iam troviĝis lia naskiĝdomo. La unuagradajn Esperanto-kursojn finis 200 lernantoj, kaj la loka gazetaro publikigis multajn artikolojn. Kiam montriĝis, ke la politikaj instancoj faris al la esperantistoj nur promesojn, pluraj fervoruloj escepte de Kłodecki perdis siajn iluziojn kaj ĉesigis sian agadon. Printempe de 1957 vizitis Bjalistokon la konata nederlanda esperantisto Henk Thien. Du jarojn poste aperis en la urbo Kho Khvat, vic-ministro pri eksteraj aferoj de Indonezio, kiu interkompreniĝis kun bjalistokaj esperantistoj. Poste ankaŭ aliaj eksterlandaj gastoj estis varme akceptitaj, sed ili miris, ke zamenhofaj spuroj en Bjalistoko apenaŭ plu ekzistas.

* La fama (sekreta) parolado de Nikita Ĥruŝĉov, en kiu li malkaŝis la krimojn de Stalino, okazis en februaro 1956.
La neplenumita revo pri la Monumento

Okaze de la 44-a jubilea Universala Kongreso de 1959 en Varsovio 550-600 esperantistoj pilgrimis per speciale rezervita vagonaro al Bjalistoko por ĉeesti la plej amasan internacian Esperanto-manifestacion en la naskiĝurbo de Zamenhof. Dum tiu solena tago ili fariĝis atestantoj de la enfundamentigo de ŝtono kaj akto pri starigo de monumento al Zamenhof. Ili vizitis ankaŭ la lokon, kie iam staris la naskiĝdomo de Zamenhof, kiu estis anstataŭita en 1953 de moderna loĝbloko, kun jena teksto en du lingvoj: “Ĉi tie staris la domo, en kiu la 15-an de decembro 1959 naskiĝis la kreinto de la internacia lingvo Esperanto D-ro Ludoviko Zamenhof.” Sur la placo renkontiĝis 2000 loĝantoj de Bjalistoko, kaj la salutanta prezidanto de la urba konsilio, Jerzy Krochmalski, esperantisto, esprimis siajn esperon kaj deziron, ke UK iam povu okazi en Bjalistoko. Ĉiujn solenaĵojn kronis la inaŭguro, fare de la prezidanto de UEA, Giorgio Canuto, de tabulo memore al Zamenhof sur la muro de la Elementa Lernejo, kiu ricevis la nomon Lernejo Zamenhof.

En 1972 aperis en iu scienca libro pri la historio de la urbo Bjalistoko la (iom kritika) pollingva studo de Ryszard Kraśko pri L.L. Zamenhof (Esperanto-traduko sekvis poste), kaj en 1987 Tomasz Wiśniewski faris kontribuon per malgranda pollingva libro pri L.L. Zamenhof.

Malgraŭ diversaj klopodoj la plano starigi la Zamenhof-monumenton en Bjalistoko neniam efektiviĝis. La kolektita mono estis preskaŭ tute elspezita por la konkurso, kaj novaj sumoj ne alvenis. Anstataŭe, en aprilo 1973, okaze de la datreveno de la morto de Zamenhof, oni inaŭguris ĉe la strato Malmed buston de la majstro. En la tre modesta festo, dum kiu Leon Kłodecki paroladis kaj la urba vic-prezidanto malkovris la buston, ĉeestis malmultaj bjalistokanoj. Krome, en aprilo 1987, okaze de la centjariĝo de Esperanto, oni inaŭguris novan dulingvan memortabulon sur la muro de la 6-a Liceo, ĉe la varsovia strato, kie lernis Zamenhof. Kune kun 150 personoj ĉeestis la ceremonion la reprezentantoj de PEA, Andrzej Pettyn kaj Stanisław Świstak, kaj de la Centra Oficejo de UEA, Simo Milojević. Al la kolekto de ideoj aldoniĝis la deklaro de la prezidanto de la Sejmo, Roman Malinowski, pri fondota Monda Esperanto-Centro Ludoviko Zamenhof. Ĉi tiu ideo estis en julio 1987 eĉ oficiale proklamita. En la semajno de la 72-a UK en Varsovio venis milo da esperantistoj al Bjalistoko por partopreni publikan manifestacion. Nek la ideo pri Zamenhof-monumento, nek la ideo pri Zamenhof-Centro realiĝis, tamen la Fondaĵo Zamenhof klopodas plenumi, almenaŭ en tre reduktita dimensio, la ideon pri la Zamenhof-Centro, daŭre favoratan de multaj esperantistoj, sed malpli de la ekonomiaj faktoroj.

En la 70-aj/80-aj jaroj la agado de la bjalistokaj esperantistoj estis konstanta, ricevante pli kaj pli turisman karakteron. Gravan funkcion en tiu rilato plenumis la Bjalistokaj Esperanto-Tagoj. Laŭ decido de la estraroj de Bjalistoka Esperanto-Societo (BES) kaj Vojevodia Filio de PEA, la filio estis malfondita en februaro 1991. En oktobro de la sama jaro tamen okazis refondo de la filio de PEA, al kiu aliĝis trideko da membroj, kaj la jaro estis dediĉita al la memoro de Jakobo Ŝapiro. La solenaĵojn partoprenis reprezentantoj de Bjalistoka Scienca Societo kaj la urba prezidanto Lech Rutkowski. Ĉeestis ankaŭ Felicja Nowak, la nevino de Ŝapiro, kiu mem saviĝis el la holokaŭsto en Bjalistoko kaj loĝas en Kopenhago. Krom tiujn de Stanisław Dobrowolski, Elżbieta Karczewska, Andrzej Zejdler, Walentyna Fiszer ne eblas mencii ĉi tie la nomojn de ĉiuj meritohavaj personoj.

Klopodoj por Internacia Esperanto-Centro Zamenhof

Lige kun la novaj esperoj pri la Centro Zamenhof ekestis la filio de Akademio Internacia de Sciencoj — San Marino (AIS) en decembro 1989, kaj estis organizitaj en 1991-93 seminarioj kadre de la Tagoj de Bahaa Esperanto-Ligo. Poste la pola filio de AIS ekagis anstataŭe en Bydgoszcz, kaj la tro ambicia projekto pri Bjalistoko kiel grava intelekta Esperanto-Centro dume ne realiĝis. La inaŭguro de Turisma kaj Kultura Informcentro Ludoviko Zamenhof okazis en oktobro 1996 en ĉeesto de d-ro inĝ. Ludoviko C. Zaleski-Zamenhof, patrono de la Fondumo (Fondaĵo) Zamenhof, kies nova prezidanto en 2000 fariĝis Jarosław Parzyszek, kaj de Osmo Buller, direktoro de la Centra Oficejo de UEA. En 1997 d-ro Zaleski-Zamenhof estis elektita de BES kiel la plej populara Honora Bjalistokano-Esperantisto. Dank’ al la klopodoj de lokaj aktivuloj, estis donitaj al du bjalistokaj stratoj la nomoj: “Esperantistów” kaj “Antoni Grabowski”. Pri la evoluo de la agadoj kaj la problemoj ligitaj kun la kreado de la Centro Zamenhof kaj Esperanto-Muzeo raportadis la Esperanto-gazetaro.

Malgraŭ ĉiuj signifaj epizodoj kaj pozitivaj agadoj, kiuj estas listigitaj en ŝia libro, la aŭtorino Zofia Banet-Fornalowa konsideras la rezultojn atingitajn por inda memorado de la Esperanto-heredaĵo en Bjalistoko nesufiĉaj: “Oni povas konstati kun bedaŭro, ke krom mencioj pri Lingvo Internacia en kelkaj gvidiloj tra Bjalistoko kaj similaj materialoj Esperanto kaj la kun ĝi ligita Movado ne trovis sufiĉe vastan kaj meritan lokon en la historio de la urbo, kie la kreinto de Esperanto naskiĝis kaj pasigis siajn infanjarojn kaj — kiel li mem substrekadis — kiu multe signifis en lia posta vivo kaj agado.”

Oni forte esperas, ke la baldaŭ okazonta 94-a Universala Kongreso donos novajn impulsojn al la fina efektiviĝo de la esperantistaj ideoj kaj revoj en Bjalistoko.

En majo 2010 oni memoros la centjariĝon de la Esperanto-movado en Bjalistoko.

Resume laŭ la libro Historio de Esperanto-movado en Bjalistoko (2003) de Zofia Banet-Fornalowa (Prilaborita de Andreas Künzli)

[FORIGITA!: bildo]

Gesinjoroj Zamenhof kun la gefiloj Adamo kaj Lidja (1916).

[FORIGITA!: bildo]

Ligna domo numero 6 en Ulica Zielona (Verda Strato), kie naskiĝis L.L. Zamenhof.

[FORIGITA!: bildo]

La familia domo de Jakub Ŝapiro, iniciatinto de la fondo kaj multjara prezidanto de Zamenhofa Esperanto-Societo. Ĉiujare la 12-an de julio la lokaj esperantistoj renkontiĝas por omaĝi lian memoron.

Interesaj retligoj:

94-a Universala Kongreso de Esperanto: http://94uk.bialystok.pl.

Zamenhof-trajno ĉe Bjalistoko: www.youtube.com/watch?v=vpBe3YnmDks

Oficiala retejo de Bjalistoko: www.bialystok.pl.

Bjalistoka E-Societo: www.espero.bialystok.pl/pl/index.html

Eŭropa Esperanto-ekzameno en ĉiam pli da lokoj

En la sekvaj monatoj okazos pluraj sesioj de la novtipa ekzamensistemo de UEA kaj la Ŝtata Lingvoekzamena Centro (ITK) el Budapeŝto.

La plej proksimaj sesioj okazos dum la 65-a IJK (Liberec, Ĉeĥio; 20-21 julio), 94-a UK (Bjalistoko, Pollando; 30 julio) kaj ARKONES (Poznano, Pollando; 18-20 septembro). Plena listo kun datoj kaj la okazigotaj niveloj, kaj kun elŝutebla aliĝilo troviĝas en www.edukado.net/pagina/Sesioj+-+Aligxo/22425//.

Interesitoj bv. kontakti la indikitajn personojn kaj elŝuti aŭ peti aliĝformularon kiel eble plej frue. La ekzamenoj estas ellaboritaj laŭ la Eŭropa Referenckadro je tri niveloj (B1, B2 kaj C1). La postuloj de la unuopaj niveloj troviĝas en www.edukado.net/pagina/REFERENCKADRO/18364//#19864.

Respondante al la normoj de la eŭropa sistemo la ekzamenoj ne havas tradukan parton kaj dum ili oni ne kontrolas movadajn kaj kulturajn konojn pri Esperanto. Eblas fari la du partojn (skriban kaj buŝan) ankaŭ aparte en diversaj lokoj kaj periodoj, kaj ricevi apartajn atestilojn pri ili. Por atestilo pri kompleta ekzameno je iu nivelo necesas sukcesaj rezultoj en ambaŭ partoj.

Por prepariĝi por ekzameno tre utila estas la libro Esperanto de nivelo al nivelo, kiu havas ĉiujn necesajn informojn kaj specimenojn pri ekzamenoj je ĉiu nivelo. La prezo ĉe la Libroservo de UEA estas 10,50 EUR (plus sendokostoj kaj, por EU-landoj, imposto 6%).

Esperanto ĉe Unuiĝintaj Nacioj: kion fari?

(2-a parto)

Rilatoj kun Ekosok kaj sekve UN

La starigo de konsultaj rilatoj inter UEA kaj Unesko kondukis al tio, ke UEA estis rajtigita starigi similajn rilatojn kun la Ekonomia kaj Socia Konsilio de Unuiĝintaj Nacioj, la organo de UN kiu respondecas interalie pri utiligo de la rimedoj de neregistaraj organizaĵoj en la laboro de UN. Kelkaj esperantistaj stabanoj de UN en Novjorko starigis Esperanto-Klubon por membroj de la UN-sekretariato, sub la gvido de Eskil Svane, Claude Piron kaj aliaj. Rochelle Grossman estis inter tiuj, kiuj tiel lernis Esperanton. Kiam la eminenta usona esperantisto Mark Starr finis sian deĵoron ĉe ILO, la Internacia Labora Organizaĵo en Ĝenevo, kaj revenis kiel emerito al Novjorko, li fariĝis reprezentanto de UEA ĉe UN. En 1966 delegacio, kiu konsistis interalie el Mark Starr, la tiama Prezidanto de UEA Ivo Lapenna kaj la Direktoro de la Centra Oficejo Marianne Vermaas, prezentis novan proponon al Unuiĝintaj Nacioj, kiu instigis “ke Unuiĝintaj Nacioj solvu la lingvan problemon per efektiva kaj efika helpo al disvastigo de la neŭtrala Internacia Lingvo Esperanto, rekomendante ankaŭ al la Ŝtatoj Membroj progresigi ĝian instruadon kaj stimuli ĝian uzon en la internaciaj rilatoj de la popoloj.” Kontraste al la relativa sukceso de la antaŭa propono al UN, tiu ĉi propono, post iom da agitado flanke de UEA, malaperis en la tirkestojn de la sekretariato kaj ne havis konkretajn sekvojn ekster la Esperanto-movado mem.

Tamen, la energio generita de la propono interne de la Esperanto-movado havis pozitivajn rezultojn kelkajn jarojn poste, paralele kun novaj iniciatoj en Unesko en la 1970-aj jaroj. En 1979, dum mia propra prezidanteco de UEA, la Asocio starigis malgrandan oficejon por kunlaboro kun UN en Novjorko. Dum iom da tempo tiu oficejo havis sian parttempe salajratan direktoron. Ĝin prizorgis laborgrupo, inter kies membroj estis fidelaj kunlaborantoj kiel ekzemple Julius Manson, emerita profesoro de la Urba Universitato, Elizabeth Manson kaj Margot Gerson. En la 1980-aj jaroj komenciĝis kunlaboro kun la lingvaj servoj de UN (tiuj servoj, kiuj respondecis pri tradukado kaj interpretado) en la formo de jaraj konferencoj pri lingvo kaj komunikado, kies aktoj estis poste eldonataj. La konferencoj, kiuj okazis sub la aŭspicio de CED (La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, la esplora fako de UEA), kaj kiuj estis prezidataj de s-ino Françoise Cestac nome de UN kaj mi mem nome de CED, foje dediĉis signifan atenton al Esperanto, sed ili celis pli vaste pritrakti lingvajn demandojn ĝenerale, precipe en ties rilato al la laboro de UN. Ankaŭ estis starigita la Premio Zamenhof, kiun oni aljuĝis al Robert Mueller, Asista Ĝenerala Sekretario, al James Grant, Direktoro de Unicef, kaj aliaj altaj funkciuloj de UN.

Hodiaŭ Esperanto estas daŭre reprezentata ne nur en Novjorko sed ankaŭ ĉe UN en Ĝenevo kaj Vieno, kaj ĉe Unesko en Parizo. En aprilo 2008 en la UN-Domo en Ĝenevo, UEA organizis tuttagan simpozion pri lingvaj homaj rajtoj. De tempo al tempo okazas aliaj ekzemploj de tia kunlaboro pri temoj de komuna intereso inter UEA unuflanke kaj Unesko kaj UN aliflanke.

Humphrey Tonkin

El parolado ĉe la Novjorka E-Societo la 24-an de aprilo 2009 (daŭrigota)

Helpo al Esperanto-bibliotekoj

Por la 13-a fojo UEA disdonos subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen al Esperanto-bibliotekoj. Rajtas proponi sin bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco.

Oni sendu priskribon pri la biblioteko kaj liston de dezirataj libroj laŭ ordo de prefero. Diskoj, vidbendoj k.a. ne-libraj varoj ne estos konsiderataj. Subvencion oni ricevos kiel librojn laŭ la listo, kiu akompanis la peton. Pasintjare estis subtenitaj ses bibliotekoj je la valoro de po 160-265 eŭroj.

La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis 2009-10-15 papere (Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando) aŭ rete al d...@co.uea.org.

Kun la vivo kaj agado de la Esperanta poeto Poul Thorsen (1915-2006), kiu kun sia edzino donacis la bazan bonhavon de la fondaĵo, eblas konatiĝi per la retejo www.poulthorsen.dk.

Altnivela akcepto por la delegitaro de UEA ĉe Unesko

Tripersona delegitaro de UEA estis tre varme akceptita en Unesko lundon, la 8-an de junio. Ĝi konsistis el la konstantaj Unesko-reprezentantoj de UEA Barbara Despiney kaj François Lo Jacomo, kaj eksprezidanto Renato Corsetti.

Antaŭ la vizito prezidanto Probal Dasgupta sendis al Unesko detalan raporton pri la kontribuo de UEA al la Internacia Jaro de Lingvoj en 2008. La temaro de la Jaro estis multmaniere pritraktata en UEA kaj ĝiaj landaj asocioj. La plej pintaj kulminoj en tio estis la 93-a UK en Roterdamo en julio, kies kongresa temo kombinis la Jaron de Lingvoj kun la 100-jariĝo de UEA, kaj la konferenco en la Pariza sidejo de Unesko en decembro, kiu samtempe fermis la Jaron de Lingvoj kaj malfermis la Zamenhof-jaron.

La delegitaro de UEA estis unue akceptita de la programspecialisto Mauro Rosi (sur la apuda foto maldekstre). Montriĝis, ke li funde pristudis la dosieron de UEA, komisiite de s-ino Françoise Rivière (sur la suba foto dekstre), asista ĝenerala direktoro pri kulturo, al kiu ĝi estis direktita. Post preparaj diskutoj kun Rosi, la reprezentantoj de UEA estis akceptitaj de s-ino Rivière mem. Rosi resumis al la asista ĝenerala direktorino la raporton de UEA, ne forgesante elstarigi la rapidecon kaj efikecon, kun kiuj UEA organizis tradukadon de la inaŭgura mesaĝo de la ĝenerala direktoro de Unesko pri la Lingvojaro al kvardeko da lingvoj pere de Esperanto.

Dum la renkontiĝo kun s-ino Rivière la reprezentantoj de UEA prezentis al ŝi ankaŭ la proponon de UEA, ke la Jaro de Lingvoj ricevu daŭrigon en formo de Internacia Jardeko de Lingvoj. La asista ĝenerala direktorino trovis la ideon tre interesa, ne laste pro tio, ke laŭ ŝi la Kultura Fako de Unesko estas nun pli ol antaŭe premata por agi favore al lingvoj. Dum la lasta parto de la renkontiĝo oni diskutis pri la ebloj kaj la plej sekvinda vojo por antaŭenigi la ideon pri la Jardeko. En Unesko pri deklaro de temaj jaroj kaj jardekoj kompetentas la Ĝenerala Konferenco, al kiu nur la membroj-ŝtatoj rajtas fari proponojn. Sekve necesos silenta diplomatio kaj premagado por akiri la subtenon de sufiĉa nombro da ŝtatoj kaj por persvadi ilin fari proponon. La sekva Ĝenerala Konferenco, al kiu eblus submeti ĝin, estos en oktobro 2011. Sukceso tie povus do signifi, ke la Jardeko de Lingvoj daŭrus de 2012 ĝis 2021.

94-a UK: Japanio forte staras

1732 kongresanoj aliĝis al la 94-a UK en Bjalistoko ĝis la 17-a de junio.

En la unua periodo Francio konkurencis kun Pollando pri la unua loko de la statistiko, sed ju pli la UK proksimiĝas, des pli klare la gastiganta lando staras ĉe la pinto. Ses semajnojn antaŭ la UK estis registritaj 295 aliĝoj el Pollando kaj 238 el Francio. Tre rimarkinde estas, ke la fora Japanio (176) reprezentiĝos en Bjalistoko pli forte ol la najbara Germanio (134).

Aliaj landoj kun pli ol 30 aliĝintoj estas Nederlando (66), Italio (61), Rusio (60), Brazilo (57), Belgio kaj Ĉeĥio (po 46), Litovio (43), Britio (38), Ĉinio (34), Svedio (34), Hungario (32) kaj Hispanio (31).

Leterkesto

Bona kaj ĝuinda

Malofte dum la lasta jardeko mi legis Esperanto-sciencan artikolon same bonan kaj ĝuindan kiel tiun de André Cherpillod “La genio Zamenhof kreis lingvon ne-eŭropan, kaŝitan sub eŭropa masko”.

Generacio post generacio de gramatikistoj provis kaŝi la ne-eŭropan naturon de Esperanto sub amaso da latinaj kaj grekaj gramatikaj terminoj, sed vane. La bedaŭrata Piron kaj nun tre klare André Cherpillod montras tion. Alivorte PAG estas senvesta, oni povus diri laŭ la konata fabelo.

Mi povas nur gratuli, kiel unu el la batalantoj por vere tutmonda Esperanto.

Renato Corsetti
Palestrina, Italio

Ĉarto de UN

Kun surprizo kaj konsterniĝo mi legis en la rubriko “Laste aperis” de Esperanto, majo 2009, ke s-ro Lutermano publikigis sian tradukon de la Ĉarto de UN. Ĉu s-ro Lutermano aŭ lia eldonejo ne scias ke jam ekzistas oficiala traduko de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj kaj Statuto de la Internacia Kortumo? Tiun tradukon aprobis UEA en 1979 kaj publikigis UN en Nov-Jorko en majo 1980 laŭ kontrakto kun UEA. Pri la traduko kunlaboris kvar specialistoj pri internacia juro kaj UN, nome Ralph Harry, Ivo Lapenna, Claude Piron kaj Eskil Svane; ĝi baziĝas sur ĉiuj kvin originalaj kaj aŭtentikaj tekstoj de la Ĉarto, t.e. la angla, ĉina, franca, hispana kaj rusa. La traduko estas havebla ĉe UEA aŭ ĉe The Office of Public Information en UN en Nov-Jorko sub la simbolo DPI/511-40712.

Kompreneble oni povas havi nur unu, ununuran oficialan tekston de grava fundamenta internacia traktato, same kiel ĉiuj nacilingvaj tradukoj de UN-tekstoj devas esti aprobitaj de la Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj de la koncerna ŝtato-membro. Do urĝas havi solsolajn bazajn tekstojn kaj terminojn de internacia juro kiel elementojn por aliaj definitivaj tradukoj.

Mi aldonu ke UN jam en majo 1976 eldonis Esperantan version de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, atestitan de UEA, sub la simbolo OPI/15-35775.

Fine mi sciigu ke Ralph Harry kaj mi ĝis lia morto ellaboris tradukojn de multaj aliaj internaciaj dokumentoj, inter kiuj ankaŭ kelkaj kiujn s-ro Lutermano mencias. Tiujn malnetojn kaj nian korespondadon pri ili mi ŝatus sendi al la CO de UEA por ke nia Asocio povu krei centran deponejon de tiaj tekstoj por konsultado — interrete — de fakuloj kaj aliaj interesiĝantoj. Samtempe oni ankaŭ evitas ke iu serĉas “reinventi la radon”.

Eskil Svane
Asona, Svislando

Interesaj artikoloj

Mi deziras gratuli vin pro du interesaj artikoloj en la aprila Esperanto: “Skandaloj, miskomprenoj kaj skismo”, kaj “Dumviva membro de UEA — Dum kies vivo?” Mi pensas, ke estas tre dezirinde, ke aperu artikoloj kiuj estas pensigaj kaj eĉ polemikaj.

Yves Bellefeuille
Ottawa, Kanado

Recenzoj

Idealo kaj realo

Bona Espero. Idealo kaj realo. Roman Dobrzyński. Martin: Stano Marček, 2008. 256p. 21cm. Bind. ISBN 9788089312108. Prezo: € 15,00

Eĉ Zamenhof ne povis antaŭvidi ke ekzakte 40 jarojn post lia morto naskiĝos en fora brazila savano esperantista kolonio prizorganta orfajn infanojn, kaj ke tiu kolonio post duonjarcenta vivo fariĝos definitiva realo. Tiu ĉi libro rakontas ties mirigan aventuron.

Temas pri la “Bieno-Lernejo Bona Espero”, fondita en 1957 i.a. de la brazila esperantisto Arthur Vellozo, kaj nun prizorgata, jam pli ol 30 jarojn, de du idealistoj: la paro Giuseppe (italo) kaj Ursula (germanino) Grattapaglia, oficialaj administrantoj de la aranĝo. Kiel la verko de Dobrzyński montras, Bona Espero signifas gravan venkon de Esperanto. La bieno-lernejo situas centojn da kilometroj for de la ĉefurbo Braziljo, meze de sovaĝejo maldense loĝata de analfabetaj mizeruloj, en kies kotaj kabanoj regas alkoholismo, krimo, incesto, seksaj malsanoj kaj frua mortado. Je la alveno, en 1974, de la geedzoj Grattapaglia, Bona Espero konsistis el du argilaj barakoj sen pordoj, kun rompita trapluvebla tegmento kaj kun planko el premita tero; kandeloj anstataŭis elektron; telefono, komunikiloj, fluanta akvo kaj higienaj servoj ne ekzistis. Tie primitive vivis kelkaj subnutrataj neplenkreskaj deliktuloj, leĝe nepuneblaj pro sia juna aĝo, senditaj de la distrikta tribunalo reedukcele al Bona Espero.

En la daŭro de jardekoj, la gerobinzonoj Grattapaglia — kun la helpo de brazilaj kaj alilandaj esperantistoj — per peza fizika laboro transformis la lokon en modernan komunumon de orfaj aŭ forlasitaj aŭ mistraktitaj infanoj, kreis modelan lernejon ŝtate agnoskitan, starigis klasĉambrojn, ekipitajn loĝejojn por la instruistoj, festsalonon kaj gastejon por vizitantoj, naĝbasenon por la etuloj; riparis vojojn, konstruis pontojn kaj hidraŭlikan sistemon, enkondukis elektran lumigadon; en parto de la milhektara malfekunda grundo ili kulturis legom- kaj frukto-ĝardenon. Ĉio tio ne nur senpage, sed ankaŭ elspezante monon el la propra poŝo. Feliĉe, substrekas la aŭtoro de la libro, Giuseppe (iama funkciulo ĉe FIAT) estas geometro, rajtigita projekti domojn, dum Ursula (profesia interpretistino) havas vivenergion harditan sub la dummilitaj bomboj en Berlino. (Parenteze, antaŭ ol alveni en Bonan Esperon ili vendis siajn loĝejon kaj kampardomon en Italio, kaj forlasis komfortan vivon por plenumi en triamondaj kondiĉoj sian vividealon.)

La agado en Bona Espero ne malhelpis ilin plue engaĝiĝi por Esperanto en Brazilo (UK 1981), en la Estraro de UEA (en kiu Ursula estis elektita) kaj en la internacia Rotaria Klubo. Plej elokvente pri la sukceso de ilia laboro en Bona Espero parolas la multnombraj fotoj, entenataj en la libro, de feliĉaj, ridetantaj infanoj. La leganto informiĝas ke multaj el la centoj da tieaj ekslernantoj nun havas honestan profesion en la lando; kelkaj eĉ finis universitatajn studojn post forlaso de Bona Espero.

La vivo en Bona Espero baziĝas sur klaraj principoj: akcepti kaj nutri enmarĝenigitajn infanojn, eventualajn ŝtelistojn aŭ almozulojn; dum kelkjara procedo alfabetigi, eduki ilin en internacia familia etoso al etika konduto, kaj prepari ilin por profesia vivo. Instrui Esperanton, kiu estas la ĉiutaga lingvo, apud la portugala, de la bieno lernejo: la esperantistan karakteron de la entrepreno reliefigas la surlokaj monumento al Zamenhof, obelisko kun kvinpinta stelo kaj librokolekto de ĉ. 1 500 verkoj en la internacia lingvo. Ĝuste tial granda nombro da esperantistoj — inter kiuj la nepo de Zamenhof kaj William Auld — vizitis Bonan Esperon; volontuloj estas tie ĉiam bonvenaj, kondiĉe ke ili ŝatu infanojn, kamparan vivon kaj pretu iel helpi laŭ siaj kapabloj.

Daŭrigante sian analizon, la aŭtoro de la libro amare konstatas ke pro sia laboro la duopo Grattapaglia ricevis ne nur entuziasmajn laŭdojn, sed ankaŭ fiajn atakojn kaj kalumniojn: tia detrua fenomeno bedaŭrinde ne estas nova en niaj vicoj. Spontane aperas la demando: kiel financiĝas kaj vivtenas sin Bona Espero? La libro donas al tio detalan respondon, prezentante eĉ skemon de bilanco de la bienolernejo. La leganto ekscias surprize ke ĉ. 80% de la necesa mono venas el donacoj de la Esperanto-movado kaj la restantaj 20% el aliaj fontoj, kiel bonfaraj organizaĵoj. La lokaj aŭtoritatoj? Ili liveras senpagan elektron, de tempo al tempo disponigas sakojn da rizo aŭ infrastrukturojn (la brazila armeo ekz.) kaj pagas ridindan subvencion de po 0,10 eŭrojn tage por infano: du el la kvar instruistinoj ricevas salajron de la Eduka Ministerio.

Rilate al la esperantistaj kontribuoj, plejparte ili venas el la germana fondaĵo “Subtena Societo Bona Espero”, starigita en 1981, kiu kolektas monon laŭleĝe subtraheblan de la impostoj; dum jardekoj ĝi transdonis milojn da eŭroj. Monon kaj materialon la esperantistoj kolektis ankaŭ en aliaj landoj, ekz. en Nederlando; alia ekzemplo: dana esperantisto aĉetis kaj donacis al Bona Espero 40 hektarojn da grundo, ĵipon kaj generatoron.

La verkinto de la recenzata libro estas Roman Dobrzyński, filmreĝisoro de la Pola Televido, aŭtoro de pluraj dokumentaj filmoj kaj furoraj libroj en Esperanto, dum jardekoj konata aganto en la Movado, Honora Membro de UEA. Li rikoltis la suprajn informojn intervjuante surloke dekojn da atestantoj. Fidela al la ĵurnalisma tradicio, Dobrzyński elektis la originalan stilon de intervjuado. Blovas el lia belstila konversacia sinsekvo de mallongaj demandoj kaj respondoj freŝa vento de aŭtenteco kaj sincereco, kiuj nenion kaŝas, pozitivaĵojn kaj negativaĵojn. Tamen, la menciita stilo ne sekvas la logikan kronologion de la ekesto kaj evoluo de Bona Espero, sed pritraktas saltetante samajn facetojn en diversaj ĉapitroj, miksante esencajn faktojn kun flankaj epizodoj. Evidente, la aŭtoro intence ne volis skribi tedan historian verkon, sed preferis verve rakonti pri fascina Esperanto-aventuro. Li sukcesis.

G.C. Fighiera

Ĉio jam skribiĝis

Alkemiisto, La. Paulo Coelho. El la portugala trad. C. Valle. Rio de Janeiro, 2007. 158p. 21cm. € 16,80.

La libroj de Paulo Coelho (Brazilo, 1947) vendiĝas milionope; el ili ĉiuj eble la plej sukcesa kaj furora estas ĉi romaneto, La Alkemiisto (1988).

En recenzo pri Durankulak (Fonto 241, januaro 2001) mi skribis: “Malgraŭ pluraj paĝoj tre, tre bonaj, Durankulak fine montras klare sian karakteron: literaturo por infanoj aŭ gejunuloj, aŭ, eble pli precize, kvankam ŝajnparadokse, poradolta infanliteraturo”; “Temas pri tre sukcesa ĝenro, al kiu apartenas titoloj tradukitaj al centoj de lingvoj de la mondo kaj eldonataj re kaj re en milionoj da ekzempleroj: La eta princo, de Antoine de Saint-Exupéry; La Alĥemiisto, de Paulo Coelho; aŭ Jonatano L. Mevo (angle Jonathan Livingston Seagull; espereble ‘L.’ pensigas pri la apostrofita artikolo ‘L’’), de Richard Bach”.

Koncerne la intrigon, oni trovas ĝin jam en la rakonto de Jorge Luis Borges “Historio de la du sonĝintoj” (en “Universala historio de infamio”, 1935), kun indiko ke li prenis ĝin siavice el la fama libro La mil kaj unu noktoj (ekde la 9-a jarcento; nokto 351); aliaj fontoj mencias la saman rakonton ĉe la persa verkisto Rumi (13-a jc) aŭ en la angla legendo La kolportisto el Swaffham. Plu el mia tiama recenzo: “Oni aldonu al tio la konvenan dozon de rabatita psikologio, kiel en usonaj ‘manlibroj por sinhelpado’, kaj la feliĉan finon, kaj jen furoraĵo, kiu nepre bone disvendiĝos. Kial? Simple tial, ke ĝi kontentigos (preskaŭ) ĉiujn...”.

Eble tial, kaj por pravigi la enmeton i.a. de nova tre grava rolulo, la Alĥemiisto, kaj de la okazaro en la dezerto, la aŭtoro emfazas en la antaŭparolo ke la romaneto “estas ankaŭ simbola teksto” (pri Alĥemio, La Granda Verko, la Universala Lingvo de la Mondo, mistiko, religieco seneklezia, animismo ktp); simile insistas komenca noto de la tradukinto, prezentanta samkarakteran tekston de ia Smeralda Tabelo; persone mi rekomendus ŝovi ambaŭ tekstojn al la fino de la libro, por ne tro kondiĉi ĝian unuafojan legon.

La simplan stilon makulas la iom troa ripetado de la samaj esprimoj preskaŭ ĝis oscedigo, ofte kvazaŭ mantre: “ĉio en la vivo estas signoj” (t.e. la mondo kaj la kosmo kiel libro, skribita aŭ verkita kaj do legebla, interpretebla); alifoje tre kliŝe: “[...] Amo, afero pli malnova ol la homoj kaj eĉ ol la dezerto mem, kaj kiu tamen reaperas ĉiam kun la sama forto, kie du okulparoj sin trovas [...]”.

Se la La Alkemiisto same furoros en Esperantujo kaj do necesos dua kaj pluaj eldonoj, ĝi sendube profitos de pli atenta lingva kaj stila polurado: ĝenetas ekzemple la misaj tensoj en la nerekta parolo; la subjunkciigo de “laŭ” kaj “malgraŭ”; la uzo de “koni” anst. “ekkoni”; “de (kristalo)” anst. “el”; “beduino” anst. “bedueno”; “ĝis kiam” anst. simpla “ĝis”; la tro ofta “peti/demandi al iu” anst. “iun/de iu”; ktp. Prefere oni do ne atendu elstaran beletraĵon, sed facile legeblan fablon aŭ fabelon, kies legado, por iuj legantoj, povus efiki simile al profeta revelacio aŭ al la komenco de psikoterapio (kun la avantaĝo, ke eblas ĝin ĉesigi finlegante la libron).

Jorge Camacho

Ĝuinda ĥoro de nuntempaj rusiaj voĉoj

El ombro — antologio de prozo el Rusio. Moskvo: REU / Eldonejo Impeto, 2008. 99p. 22cm. ISBN 9785716101869. Prezo: € 8,10

Jam delonge, ne loĝante en Rusio, mi avide interesiĝas pri la evoluo de la socia, kultura kaj Esperanta vivo en mia naskiĝolando. Tial mi entuziasme konsentis recenzi tiun ĉi modestan 100-paĝan libreton subtitolitan antologio de prozo el Rusio.

La redaktora antaŭparolo diras pri tiu ĉi kolekto de mallongaj prozaĵoj, ke temas pri verkoj “diverstemaj, diversĝenraj, diverskarakteraj — tute diversaj. Unuigas ilin nur tio, ke ili venas el unu lando.” Tre prave. Mi konfirmas, ke tiuj ĉi prozaĵoj de 14 aŭtoroj el Rusio, originale verkitaj en Esperanto, estas tre malsimilaj; ankaŭ la facetoj de la vivo, kulturo, tradicioj kaj socia dinamiko de Rusio, kiujn ili reflektas, la aŭtora stilo kaj, nelaste, la verkista talenteco estas treege variaj. Mi nomu ĉiujn kontribuintojn, inter kiuj estas figuroj internacie konataj en Esperantio: Viktor Aroloviĉ, Grigorij Arosev, Mikaelo Bronŝtejn, Dmitrij Cibulevskij, Gafur Gazizi, Alekseo Guljaev, Klara Ilutoviĉ, Zoja Kaĉalova, Jurij Karcev, Valentin Melnikov, Irina Mironova, Ivan Naumov, Aleksandr Parfentjev, Vladimir Perepelica.

La kolekto enhavas, laŭ la redaktoroj, “laŭeble antaŭe ne publikigitajn kaj ne tro longajn” verkojn de la aŭtoroj, kiuj plejparte estas konataj esperantistoj, do temas plejparte pri “freŝaj” verkoj, proponitaj de la aŭtoroj mem kaj do ili konjekteble prezentas la ĝisdatan reflekton de la stilo kaj talento de la aŭtoroj laŭ ilia propra memtakso.

Kelkaj rakontoj pentras la vivon en Rusio kun tiom psiĥologie versimilaj kaj rekoneblaj detaloj, homtipoj kaj interhomaj rilatoj, ke mia koro kunpremiĝis pro tujaj rememoroj pri iamaj sentoj, esperoj, angoroj, amoj kaj tuta gamo de homaj agoj — de plej naŭza malhumaneco, egoismo kaj perfido ĝis plej sindona amikeco kaj nobla altruismo, kiujn mi renkontis dum mia vivo en Rusio.

La lingva nivelo de preskaŭ ĉiuj aŭtoroj estas ĝenerale tre bona, kaj iliaj stiloj — tre variaj kaj ĝuindaj. Iom surprize, “rusismoj” estas malpli oftaj ol mi atendis en tekstoj verkitaj de denaskaj ruslingvanoj. Mi menciu nur tre pezan “kadran” rusecan vortordon, kiu aperas ĉe pluraj aŭtoroj: “la rigidiĝinta sur mia vizaĝo tuthomara kompatemo” (t.e. la tuthomara kompatemo rigidiĝinta sur mia vizaĝo) [p. 51], “forlasitaj de la mastroj bestoj” [p. 65].

Male, mi kun surprizo konstatis, ke leksikaj kaj stilaj erar(et)oj, kiuj rezultas el nekritika asimilo de “la internacia stilo” (kun ĝiaj propraj, plejparte “okcidentaj”, fuŝaĵoj) kaj el nur-vortara, supraĵa kompreno de klerismoj, fremdaj al la rusa lingvo (kiel, ekzemple, “rezolute” en la senco “sendube” [p. 13]), estas paradoksa kromrezulto de rimarkebla kaj laŭdinda strebo al internacieca persona stilo en almenaŭ duono de la rakontoj. Preseraroj (kiel “de-gnas” [p. 20]) kaj evidentaj lingvaj eraroj estas nemultaj, kio atestas pri diligenta, konscienca redaktado. Mi nomu nur kelkajn agacaĵojn: “jen ... jen” anstataŭ “aŭ ... aŭ” [p. 13], “ĉu” anstataŭ “apenaŭ” [p. 26], “descendite” (descendinte) [p. 37], “forprenite” (forpreninte) [p.38], “malvarmumita” (malvarmuminta) [p. 62], “apenaŭ” (laŭsence, almenaŭ) [p. 88].

Estas iom amuze, ke la titolo de unu el la rakontoj, Happy (Kial ŝi estas “Happy”? — Ĉar ŝi estas feliĉulino. Ĉiam bonŝancas al ŝi), evidente estas rezulto de semantika transfero: la angla lingvo strikte distingas la sencojn de la vortoj happy (feliĉa) kaj lucky (bonŝanca), kiujn la rusa (kaj iugrade Esperanto) ofte kunfandas.

Fine de la libro la leganto trovos fotoportretojn de ĉiuj aŭtoroj, kaj komence de ĉiu aŭtora sekcio de la libro aperas informoj pri la koncerna aŭtoro. Tiuj informoj, aldone al la kutimaj bazaj informoj (naskiĝ-jaro kaj loko, jaro de esperantistiĝo, profesio, ŝatataj aŭtoroj, menciindaj publikaĵoj en Esperanto kaj la rusa), enhavas ankaŭ preferatajn televidkanalojn kaj plej ŝatatajn manĝaĵojn kaj trinkaĵojn. Kion ŝatas manĝi kaj trinki kelkaj el la aŭtoroj (inter kiuj estas miaj amikoj kaj bonaj konatoj), tio estis plene surpriza al mi. Ĉu vi konjektus, kiu preferas stufitajn terpomojn kun fungoj kaj porkaĵo, kaj vodkon, kaj kiu bonan vinon kun bela virino?

Mi konfesas, ke du aŭ tri verketoj ŝajnis al mi stile lamaj aŭ banalaj, sed ili konsistigas malpli ol dekonon de la kolekto kaj ne malbonigis mian ĝenerale bonan impreson. Komencante legi ĉiun rakonton, mi prave anticipis surprizon teman aŭ stilan, ĝojis pro rekoneblaj, trafe prezentitaj detaloj de la rusia vivo aŭ malkovron de io nova kaj neatendita. Mia atendo ne estis trompita kaj kelkaj juveloj, kiujn mi trovis en tiu ĉi libro, estas malavara regalo, kiu pravigis miajn esperojn!

La paperkovrila libreto estas bonkvalite presita kaj broŝurita, tiel ke ĝi povas facile elteni multfojan legadon de multaj legantoj.

Mi rekomendas tiun ĉi ĝuindan kolekton al ĉiuj, kiuj volas konatiĝi kun la voĉoj de nuntempaj esperantlingvaj aŭtoroj el Rusio kaj kun la unika fando de tuthomara kosmopoliteco kun rusia specifeco en iliaj variaj stilpaletroj.

Alexander Shlafer

Kiel gugli por trovi vian blogon?

Iom post iom ni ĉiuj cedas al la novaj tendencoj de la interreta mondo. Kun ili venas novaj terminoj, kiel Google, Facebook, blog...

La aktiva Esperanta retkomunumo (proporcie al la “malreta” mondo, ĝi verŝajne estas pli aktiva ol la “papera” E-komunumo) bezonas kaj rapide inventas kaj ekuzas la bezonatajn terminojn en Esperanto — tiel ekzemple en la lastaj jaroj aperis kaj ekradikiĝis “gugli” kaj “blogo”. Ĉu ili ne meritas seriozan diskuton ne nur interne de la retaj grupoj sed ankaŭ en pli tradiciaj institucioj kiel la Akademio de Esperanto?

Antaŭ kelka tempo mi provis krei retan taglibron, nome “blogon”. Ĉar la plimulto de la spertoj pri kiuj mi intencis skribi, estis pri Esperanto kaj por E-geamikoj kaj publikoj, mi provis pensi pri iom pli “esperanteca” termino ol “blogo”. Mi serĉis ion trafan kaj mallongan. Supozeble “interreta taglibro” (uzata en la REta VOrtaro) estas tro longa, kaj malfacile verbigebla (por krei verbojn kiel “blogi” = skribi en reta taglibro). Por konservi parton de la internacia konata termino “blogo” kaj samtempe montri la retan apartenecon, mi pensis pri “retlogo”, ĉar la angla termino “blog” estas mallongigo (konfesinde trafa) de “weblog” kies esperantigo povas esti “retlogo”.

Dividante mian proponon kun miaj kolegoj en la Akademio de Esperanto, mi renkontis diversajn opiniojn: unu opiniis ke por “blogo” la batalo jam estas perdita — “Jam pasis la tempo por diskutado pri tiu termino”. Por alia la semantika rilato inter “logo” kaj “taglibro” estis tro svaga. Tria kolego opiniis ke ne estas vane daŭrigi tiun diskuton ĉar ĝi povus gvidi al ĝeneralaj principoj, kiujn oni povus apliki por estontaj okazoj. Kvankam la unua kolego eble pravas pri “blogo”, en la longdaŭra perspektivo la situacio ankoraŭ povas ŝanĝiĝi... Ekzemple, se oni sugestos trafan kaj komforte uzeblan verdan terminon, la situacio povas ekŝanĝiĝi. Simile okazis en la 80-aj pri komput(il/er/or)o, mi memoras diskuton pri tio en la publika kunsido de la Akademio de Esperanto en iu UK, kiam leviĝis tiu demando. Mi tiam argumentis por komputilo, sed estis kontraŭaj opinioj. La termino kiu fine sukcesas enradikiĝi en la lingvo-komunumo estas plej ofte la plej trafa, sufiĉe proksima al la internacie uzata termino, kaj ankaŭ gravas ke ĝi estu mallonga kaj facile “knedebla”, nome, ke oni povu facile krei de ĝi verbon, adjektivon ktp.

Kaj kio pri “gugli” — rete serĉi per la plej populara ret-serĉilo “Google”? Ankaŭ ĝi ŝajnas jam perdita batalo, internacie oni ofte uzas google ne nur kiel la marko-nomon de tiu serĉilo, sed ankaŭ kiel ĝeneralan terminon por ajna reta serĉilo, simile al “Xerox” (fotokopii) aŭ “Frigidaire” (fridujo). Same en Esperanto jam tiom enradikiĝis “guglo” kaj “gugli”, ke pli Fundamentaj proponoj kiel ekzemple “retserĉi” apenaŭ havas ŝancon.

Pli nova, kaj tiel eble ankoraŭ ŝancohava, estas la socia reto Facebook. En Esperantujo unue populariĝis la portalo “Ipernity”, sed lastatempe multiĝas e-istoj ankaŭ en “Facebook” kaj eble ankaŭ en la nova “Tweeter”. Ĉiukaze, oni ja bezonas ĝeneralan terminon por la fenomeno. Internacie oni foje ekuzas “Facebook” ne nur kiel la marko-nomon, sed ankaŭ kiel ĝeneralan terminon, (sed malpli ol en la kazo de “Google”). Iuj proponis “Fejsbuko”, sed persone mi preferas Fundamentan terminon kiel “amikareto” kiu ebligas eĉ ĉarman vortludon (amika-reto, amikar-eto aŭ eĉ amikarreto). Iom rilata temo estas la scienca terminaro. Antaŭ la UK oni redaktas la IKU-libron, nome la tekstaron de la Internacia Kongresa Universitato. Ofte la prelegantoj uzas novajn terminojn. Kvankam tio neniel devigas la lingvokomunumon, apero de termino en oficiala publikaĵo de IKU/UEA havas iom da pezo, influo kaj eble ankaŭ da aprobo. Tial, redaktante la IKU-libron oni provu esti iomete prudenta pri la elekto de terminoj por la IKU-libro kaj resumoj. Ĝi prefere estu iom simila al la internacia termino, kaj mallonga kaj samtempe sencohava en Esperanto.

Kiam temas pri pli novaj kaj malpli vaste uzataj terminoj, foje profesia opinio en la taŭga momento povas influi la situacion. Antaŭ nelonge oni konsultis min pri esperantigo de astronomia termino en Vikipedio. Temis pri la angla termino “dwarf planets”, pri kiu ekestis disputo inter subtenatoj de “nanplanedoj” kaj aliaj proponoj kiel “preskaŭplanedo”. Post rapida esploro (en la angla Vikipedio kaj Google) mi rekomendis la unuan terminon sed kun aldono de “o”, do nanoplanedo (kun la radiko nan-, ne la teknika prefikso nano-). Kvankam la formo nanplanedo ŝajne estas pli uzata (640 trafoj kompare kun 90 por nanoplanedo), mi opiniis ke la unua estis pli internacie komprenebla kaj pli facile prononcebla. Science kaj semantike mi opiniis ke ĝi estas same logika kiel la angla “Dwarf planet” kaj pli proksima al la difino de la Internacia Astronomia Unio ol “preskaŭplanedo”, kaj certe pli ol “pseŭdoplanedo” aŭ “kvazaŭplanedo”, kiuj aludas (malĝuste) ke ili estas esence diferencaj de planedoj. Profesia kolego kaj e-isto forte subtenis mian rekomendon, kaj nia interveno ŝajne findecidigis la diskuton.

Amri Wandel

Aŭkcio en Bjalistoko

Kvindeko da valoraj libroj, periodaĵoj k.a. interesaĵoj atendos kolektantojn en la aŭkcio de la Bjalistoka UK, kiu okazos sub la gvido de Humphrey Tonkin en vendredo (31 julio).

Tiuj, kiuj ne kongresos, povas konkursi retpoŝte pri dek eroj de la aŭkcio. Kiam la surloka ofertado en la UK haltos je iu prezo, oni kontrolos, ĉu venis rete pli alta oferto por la koncerna objekto. En tia kazo la surloka proponinto rajtos ankoraŭ plialtigi sian oferton. Se gajnos la reta proponinto kaj la aŭkciaĵo devos esti sendita poŝte, necesos aldone pagi la sendokostojn, krom se la prezo de la aŭkciaĵo superos 100 eŭrojn.

Retaj ofertoj eblas pri jenaj aŭkciaĵoj:

Jezyk międzynarodowy. La Unua Libro, pola eldono. Dr. Esperanto. Warszawa 1887. Bind.; malmola kromkovrilo. Minimuma prezo: € 500.

Kastelo de Prelongo. H. Vallienne. 515p. Paris 1907. Bind. Minimuma prezo: € 250.

Sinjoro Tadeo. A. Mickiewicz, trad. A. Grabowski. 8+304p. Warszawa 1918. Bind. Kun ekslibriso kaj aŭtografo de H.J. Bulthuis. Minimuma prezo: € 100.

Princo Serebrjanij. A. Tolstoj, trad. M. Ŝidlovskaja. 288p. Moskva 1912. Bind.

Retoriko. Ivo Lapenna. Kun aŭtografo de la aŭtoro. 215p. Parizo 1950. Bind.

Fine mi komprenas la radion! Eŭgeno Aisberg. 140p. Budapest 1934.

Internacia Scienca Revuo. Jaro 1908. 12 numeroj. 400p. Bind.

Literatura Mondo. 3-a + 4-a jaroj + n-ro 1 de la 5-a jaro (1924-1926). 360p. Bind.

La Praktiko. Jaro 1933 (2-a jaro). 12 n-roj. 192p. Bind.

Kongresa n-ro 1 de la 95-a UK en Havano.

La ofertoj estu senditaj plej laste la 20-an de julio al la adreso a...@co.uea.org.

Komuna kongreso en la Esperanto-urbo

Inter la 28-a de majo kaj la 3-a de junio okazis en la germana urbo Herzberg du Esperanto-kongresoj: la 8-a Eŭropa kaj la 86-a Germana. Al la unua Esperanto-urbo la evento allogis kvarcenton da gastoj el trideko da landoj.

La atmosferon de la du kongresoj agrable spicis la bunta urba popolfesto (vidu la frontpaĝan foton), en kiu partoprenis ankaŭ esperantistoj.

La ĉeftemoj “Esperanto por multkultura Eŭropo” (GEK) kaj “Signifo de la falo de la Berlina muro por interhomaj kontaktoj inter Orienta kaj Okcidenta Eŭropo” (EEK) rezultigis valoran programon kun solena kaj interkona vesperoj, prelegoj, kunsidoj, kursoj, ekzamenoj, nacia vespero, prezentadoj de kantistoj kaj muzikistoj, publika kantado, teatraĵoj, diskoteko, junularaj programoj kaj ekskursoj. Kadre de la programo okazis la jara ĉefkunveno de GEA, GEA-forumo, EEU-plenkunsidoj, ekumena diservo, filatela ekspozicio, ekspozicio de E-raraĵoj, film-vespero, busekskurso al Goslar, vizito al lokaj fabrikoj, bierseminario, ekskursoj al ripozparko Sangerhausen, al la mineja muzeo St. Andreasberg kaj la Unukornula groto, seminarioj pri teo kaj ginsengo. Interkultura Centro Herzberg aranĝis ekspozicion pri la historio kaj nuntempa uzo de Esperanto en la kastelo de Herzberg. Ĝia inaŭguro okazis 10 tagojn antaŭ la kongresoj. Ankaŭ la loka publiko do havis la eblon konatiĝi kun la lingvo, ĝia historio kaj la nuntempaj agadoj per Esperanto, ekzemple la kunlaboro inter la Esperanto-urbo Herzberg kaj la ĝemelurbo Góra en Pollando.

(Stma)

Esperanto en Ĉinio daŭre plijuniĝas

La 19-an de junio finiĝis en la ĉina urbo Foshan, en la Altlernejo por Porprofesiaj Studoj, kurso de Esperanto.

La rezulto estas kontentiga. Kvindeko da junaj gelernantoj entuziasme partoprenis la kurson. Dank’ al la sukceso de la kurso kaj al la granda intereso de la lernantaro lerni la internacian lingvon, ekde septembro duobliĝos la nombro da gelernantoj kiuj partoprenos ĝin.

Oni disdividos ilin en grupojn, kelkaj lernos matene kaj kelkaj posttagmeze. Ankaŭ aliaj altlernejoj de la urbo deziras okazigi kurson de Esperanto.

Kvankam la lernado de Esperanto estas iom pli malfacila por ĉinoj ol por eŭropanoj, pro la malsimileco de la lingvoj, tamen la rezulto estas bona.

La instruisto estas la hispana esperantisto Augusto Casquero, helpata de la loka samideano Liu Weizhuang. La direktoro de la lernejo, s-ro Jim Peng, kontaktis aliajn lernejojn por proponi okazigi tie kursojn de Esperanto. Mi mem prelegis pri Esperanto en du altlernejoj, por pli ol 500 gelernantoj en ĉiu el ili. La junaj aŭskultantoj entuziasme petis okazigon de la kurso. Oni atendas la findecidon de la lernejestroj.

Sur la foto oni povas vidi gelernantojn de Esperanto kaj de la hispana lingvo, kune kun aliaj samlernejanoj, kiuj deziras lerni nian lingvon.

En la unua vico, en ruĝa ĉemizo, sidas la instruisto Augusto Casquero, kaj maldekstre de li sidas la direktoro de la lernejo, mem esperantisto, s-ro Jim Peng.

Augusto Casquero

Impona festo en Bulgario

Ĉi-jare la Estraro de BEA decidis, ke la jubileo de Bulgara Esperantisto estu en la urbo Velingrad, kie antaŭ dudek jaroj estis solenaĵo okaze de la 90-jariĝo de la revuo.

La 16-an de majo 2009 en la urbo de la esperantistino-heroino Vela Peeva, kiu pereis en la kontraŭfaŝista batalo, okazis la jubilea festo, dediĉita al la 90-jariĝo de la revuo Bulgara Esperantisto — la organo de Bulgara Esperanto-Asocio. La solenaĵo estis en bela salono de la urba Historia Muzeo. La anoj de la Esperanto-societo Stojo Kalpazanov kun la prezidanto de la societo kaj membro de la Estraro de Bulgara Esperanto-Asocio Boris Gaĝanov bonege organizis la feston. Ili faris interesan ekspozicion kun malnovaj numeroj de la revuo kaj Esperantaj gazetoj.

La urbestro de Velingrad, sinjoro Lebanov, kore salutis la ĉeestantojn kaj bondeziris al ili sukceson en la Esperanto-agado kaj prosperon al la revuo Bulgara Esperantisto.

Boris Gaĝanov inaŭguris la solenaĵon kaj prezentis la gastojn. La prezidanto de BEA inĝ. Petar Todorov substrekis la grandan signifon de la revuo por la sukcesa agado de la bulgara Esperanto-movado. La ĉefredaktoro, samideano Georgi Mihalkov, rakontis la historian vojon de la revuo. En sia emocia parolo li emfazis la meritojn de pioniroj de la Esperanto-movado en nia lando, menciis iliajn nomojn kaj detale parolis pri la sindona kaj entuziasma laboro de ĉiuj redaktoroj de la revuo, inter kiuj estis la elstaraj bulgaraj esperantistoj Atanas D. Atanasov (ADA), Asen Grigorov, profesoro Stojan Ĝuĝev, Violin Oljanov, Kunĉo Valev, Donĉo Hitrov, Venelin Mitev, Jordan Ĉaljovski kaj aliaj. Georgi Mihalkov tralegis telegramon de la konata ĵurnalisto kaj esperantisto el la urbo Jambol, samideano Dimo Trudoljubov, kiu salutis la jubileon. Leteron pri la jubileo sendis la samideano Cvjatko Todorov el la urbo Ŝumen. Doktorino Penka Bojaĝieva, same el Ŝumen, verkis poemon, kiun ŝi dediĉis al la granda jubileo.

La estinta ĉefredaktoro de la revuo, Venelin Mitev, konata bulgara ĵurnalisto kaj Esperanto-poeto, rakontis pri sia laboro, kiam li redaktis Bulgara Esperantisto. Multaj gastoj eldiris siajn salutojn. Kolonelo Kanjo Kanev — prezidanto de la Esperanto-societo Kolombo de la Paco el la urbo Galabovo parolis pri la grava rolo de la revuo por la Esperanto-movado en nia lando kaj donacis al la redakcio skulptaĵon. Samideanino Radka Stojanova — prezidantino de la Esperanto-societo D-ro L. L. Zamenhof el la urbo Razgrad esprimis siajn impresojn kaj rememorojn pri la revuo. Emocie parolis ankaŭ samideanino Milena Georgieva, same el Razgrad.

Por la festo estis organizita koncerto. Kantis virina kantgrupo el Velingrad kaj knabinoj, kies kantoj kortuŝis la ĉeestantojn.

Vespere en restoracio en la urbo okazis komuna vespermanĝo kun dancoj kaj amikaj konversacioj. La aktiva esperantistino el Velingrad Elena Janĉeva emocie recitis la poemon de Venelin Mitev Bulgara Knabino.

La festo, dediĉita al la 90-jara jubileo de Bulgara Esperantisto, restos neforgesebla, kaj ni kore dankas al la organizintoj kaj persone al samideano Boris Gaĝanov por la perfekta organizado.

Julian Modest

Forpasoj

Suzanne Authier (1919-2009) forpasis la 16-an de aprilo en Béziers (Francio), kie ŝi estis delegito ekde 1971. Ŝi estis ankaŭ ŝatata E-instruisto.

Sylla Chaves (1929-2009), brazila verkisto kaj pedagogo, forpasis la 30-an de majo en Rio-de-Ĵanejro, nur tri tagojn antaŭ sia 80-jariĝo. Li studis juron, komunikadon, kibernetikon kaj politikan sciencon. Li laboris ĉe UN en Novjorko kaj Unesko en Parizo kaj profesoris en la Brazila Lernejo pri Publika Administrado. Li esperantistiĝis en la 30-jaroj kaj ekaktivis en 1946. Li estis prezidanto de Brazila E-Ligo 1978-82. En Parizo Chaves partoprenis la Esperantan kabaredon de Raymond Schwartz. Ofta premiito en la Belartaj Konkursoj, li aperigis la poemarojn Animo prisma (1959) kaj Por pli bona mondo (1970). Chaves provizis la brazilan movadon per modernaj instruiloj: krom lerno- kaj legolibroj, afiŝoj, aŭdvidaj materialoj, teatraĵoj kaj la volumo 100 jaroj da kantado en Esperanto (1989), aperis de li amaso da diskoj kaj kasedoj, ĉiam kun profesiaj muzikistoj. Li kompilis Suplemento al la Granda vortaro Esperanto-portugala de Ismael Gomes Braga (1989). Populara fariĝis lia Originala Esperanta bildvortaro (1991). Lia lasta eldonita verko estas Oportuna poŝvortaro Esperanta-portugala (2008). Chaves estis membro de la Akademio de Esperanto 1986-96 kaj Honora Membro de UEA ekde 1992.

Georgo Csüllőg (1934-2009) forpasis en majo en Vésztő (Hungario), kie li longe estis fakdelegito pri kolektado de blazonoj, flagoj kaj himnoj, kaj pri sonregistrado de planlingvoj.

José Drucker (1922-2008) mortis en decembro en Catamarca (Argentino). Li naskiĝis en Nederlando kaj elmigris al Argentino kun sia familia kiel infano. Kemiisto, li estis fakdelegito pri karbopurigado en minejoj.

Roland Dupuis (1910-2009) forpasis la 21-an de februaro en Stokholmo. Li estis dumviva membro de UEA kaj kiel pianisto iam konata artisto en UK-oj. Precipe en la 30-aj jaroj li aktivis kiel vojaĝanta Cseh-instruisto kaj tiam li, denaske franco, transloĝiĝis al Svedio. Li esperantigis Rakontoj pri Nederlando (1938) kaj Norda kanto (1939) de G. Duhamel, kaj La normandaj rakontoj de G. de Maupassant (1953).

Jo van Hulst (1917-2009) mortis la 28-an de aprilo en Haarlem (Nederlando). Ŝi lernis Esperanton en la 30-aj jaroj kaj aktivis en la laborista movado, i.a. por Faulhaber-semajnfinoj kaj kiel peranto de SAT. En la 70-aj jaroj oni presis kaj ekspedis La Juna Penso en ŝia domo.

János Károlyi (1935-2009), em. konduktoro, mortis en Kerepes (Hungario), kie li estis fakdelegito pri fervojoj ekde 1984.

Kurisu Kei (1910-2009) mortis la 18-an de aprilo. Li esperantistiĝis en 1930, pensante ke per esperanto eblos progresigi komunismon. Li aktivis en Japana Proleta Esperantista Unio kaj kunredaktis la kulturajn revuojn Marŝu kaj Majo (1935/36). Pro sia politika agado li pasigis kvar jarojn en malliberejo. Antaŭ kaj precipe post la 2-a mondmilito li vaste korespondis en Esperanto kun eŭropanoj kaj ĉinoj. Jam ne plu komunisto, li dum la 50-aj jaroj iĝis respektata specialisto pri Ĉeĥoslovakio en sia lando. Kurisu japanigis multajn ĉeĥajn verkojn, i.a. La brava soldato Ŝvejk de J. Hašek kaj Milito kontraŭ salamandroj de K. Čapek. De 1959 ĝis 1961 li estis en Prago universitata lektoro pri la japana. Li japanigis La danĝera lingvo de Ulrich Lins (1975) kaj Tempesto super Akonkagvo de Tibor Sekelj (kun sia filo Akane, 1990). En 1979 li iniciatis la fondon de Societo por Japana-Ĉina Amikeco per Korespondado, kiun li mem prezidis. Li multe artikolis en japanaj periodaĵoj pri diversaj temoj, laste ankaŭ pri sia vivo, en kiu multe rolis la fruktoj de lia Esperanta korespondado. En 1991 li iĝis Honora Membro de UEA. Jam 85-jara li debutis kiel E-verkisto, gajnante per eseo la Premion Luigi Minnaja en la Belartaj Konkursoj. En la Jokohama UK (2007) li impresis ĉiujn per vigla parolado, alvokante legi kaj subteni la Esperantan literaturon.

Aristīds Mediņš (1944-2009), elektristo, mortis la 2-an de aprilo en Rigo. Li organizis multajn E-aranĝojn, i.a. la printempan renkontiĝon “Neĝfloketo”, gvidis la klubon “Radieto”, kaj eldonis librojn, glumarkojn kaj insignojn. Li estis ankaŭ estrarano de Latvia E-Asocio, ano de la redakcia komisiono de Latvia Esperantisto, komitatano A de UEA 1991-92 kaj ekde 1977 ĝis sia forpaso delegito de UEA.

Bjarke Nielsen (1925-2009) mortis la 1-an de majo en Glostrup (Danio). De kelkaj jaroj li membris en Societo Zamenhof.

Heydar Raŝidi (1920-2009), pionira afgana esperantisto kaj honora membro de Irana E-Asocio, forpasis en Torbat-Ĝam (Irano). Li estis radiologo kaj ekde 1979 loĝis en Irano. Li verkis bazan lernolibron por persoj (1986) kaj en la kolekto Versoj de persoj aperas unu poemo lia.

Nikolaj Starodubcev (1938-2009) mortis la 27-an de marto en Doneck (Ukrainio). Profesie teknik-mekanikisto, li ekde 1985 estis fakdelegito pri la terminologio de heraldiko kaj veksilologio.

Irene Strulovic (1916-2009), rumandevena esperantistino, mortis aprile en Tel-Avivo. Ŝi estis estrarano de E-Ligo en Israelo kaj dum multaj jaroj gvidis la kluban agadon en Tel-Avivo.

Janet Warren (1914-2009) forpasis la 30-an de majo en Calgary (Kanado). Ŝi esperantistiĝis en 1965. Kun Dorothy Hawley kaj Betty Salt ŝi gvidis la E-societon de Calgary dum ties disflora periodo.

Revuo Esperanto 2009 9

Malferme

Miaj jubileaj UK-oj en Pollando

Kiam dum la inaŭguro de la 94-a UK aŭdiĝis demando kiuj partoprenis la jubilean UK-on en 1959, kun kelka hezitado mi levis la manon kaj pense trakuris ĉiujn jubileajn UK-ojn en Pollando, kiuj formis mian E-identecon.

Kiam la unuan fojon mi aŭdis pri Esperanto, kiel rimedo komuniki kaj havi amikojn en la tuta mondo, la fantazio de la 10-jara knabino — kiu mi tiam estis — evidentiĝis fekunda grundo. La ideo kaptis min tutece, kvankam komence ŝajnis, ke la pordo al tiu fabela mondo ne rapide malfermiĝos. Kaj tamen sufiĉis malmultaj jaroj por ekfrekventi E-kurson en la varsovia junulardomo. Tre rapide klariĝis, ke mia esperantistiĝo okazas sojle de la jubilea 44-a UK en Varsovio. Baldaŭ evidentiĝis krome, ke eĉ ni, freŝbakataj esperantistoj, povos helpi al la granda kongreso. Jam antaŭ ĝi mi kun granda emocio komencis viziti la klubajn renkontiĝojn de la varsoviaj esperantistoj ĉe la strato Nowy Świat 27. Tie, kiel tre juna lingvoadepto, mi estis bonvenigita tre varme. Tie verŝajne la unuan fojon mi eksciis pri la startantaj E-elsendoj de Pola Radio, kiujn kun fiera sento mi kelkfoje aŭskultis kun miaj familianoj.

Kaj la kongreso mem? Nu, mi estu sincera. Ne multon mi memoras pri tiu granda jubileo, krom la vizito de miaj francaj plumamikoj. Sed la Infana Kongreseto, pri kiu konserviĝis iuj fotoj, estis por mi vera esperantista “bapto”. Sekve do estis tute nature plufrekventi la varsovian klubon, iĝi membro de PEA, eĉ se por tio fari necesis iom “modifi” mian naskiĝdaton, ĉar “tiom” junaj personoj ne povis membri en la asocio. Post kelkaj paŭzojaroj en la aktivado, sed ne en esperantistaj kontaktoj, mi organizite reaktiviĝis en PEJ kaj TEJO. Kaj poste ankaŭ en mia vivo Esperanto fariĝis la edzperanto, kiam mi geedziĝis kun aktivulo de PEJ kaj TEJO, Marek W. Pietrzak. Post lia morto loziĝis la movadaj kontaktoj, sed tuj komenciĝis la profesia aventuro kun la E-elsendoj de Pola Radio.

Jam delonge mi estis ĵurnalistino de la E-redakcio de PR, kiam Varsovio bonvenigis la laŭvican Jubilean UK-on en 1987. Evidente la profesia raportista prismo donis la koloron al tiu eksterordinara kongreso. Imponis kaj ĝojigis la nombro de la esperantistoj venintaj al Varsovio el ĉiuj mondopartoj, inkluzive de Afriko, sed ankaŭ la elano de la preparoj, nu, kaj nia raportista laboro. Unu el la plej kortuŝaj eventoj estis vizito en Bjalistoko, kien kun Andreo Pettyn mi veturis por raporti pri la esperantista omaĝvizito en la naskiĝurbo de d-ro Zamenhof. Neniu tiam havis la ideon, ke en iom griza Bjalistoko (laŭvorte, ĉar tiutage pluvis kaj malvarmetis) iam ajn povos okazi UK. Neniu antaŭsentis, ke ni sojlas revoluciajn teknologiajn ŝanĝojn, kiuj influos la mondon, inkluzive de nia E-komunumo. Por mi persone tamen la kongreso de la 100-jariĝo de Esperanto fariĝis denove sojlo. De ĝi mi komencis reveni al la organizita E-movado, ĉefe tiu ligita kun UEA. Unue kiel simpla delegito.

Multo ŝanĝiĝis en la periodo inter la lasta varsovia kaj la ĉi-jara bjalistoka jubileaj UK-oj. I.a. la E-elsendoj de Pola Radio de kelkhora programo emisiata per mallongaj ondoj transformiĝis en 20-minutan interretan programon, kiu tamen ja firme radikas en la tradicioj ligitaj kun la UK 1959. Aldone la programŝanĝoj venintaj ekde 2007 ebligis al mi akcepti la proponon multe pli aktiviĝi en UEA.

Sendube do eksterordinara evento estis kiam — kiel jam Ĝenerala Sekretario de UEA elektita en Jokohamo — mi povis bonvenigi tie la delegacion el Bjalistoko kun ĉefloke la urbestro Tadeusz Truskolaski, kiu faris specialan vojaĝon al Japanio por inviti la kongreson al la naskiĝurbo de d-ro Zamenhof.

Tiuj, kiuj venis ĉi-jare por kunkongresi en Bjalistoko en la 150-a naskiĝdatreveno de d-ro Zamenhof, ne seniluziiĝis. La urboaŭtoritatoj, la loka kaj la tuta pola esperantistaro pretigis historie memorendan kongreson. Sed ni ne nur festis. La 94-a semis kaj resemis en multaj grajnon de flegenda fido pri la ideoj de la lingvokreinto. Ĝi elmetis antaŭ ni ĉiuj la taskon pli laŭplane mesaĝi al la mondo pri la socia problemo, kiu estas la lingvokomunikado en la nuntempa teknologie kaj civilizacie ŝanĝiĝanta mondo. La inaŭgurita Zamenhof-Centro en Bjalistoko espereble fruktoporte servos al tiu ĉi celo.

Barbara Pietrzak

Solena Inaŭguro

En la naskiĝurbo de la iniciatinto

En Bjalistoko, la naskiĝurbo de Zamenhof, dimanĉe la 26-an de julio, en la datreveno de la apero de la Unua Libro, komenciĝis la 94-a Universala Kongreso de Esperanto, ligita kun la 150-a naskiĝdatreveno de la plej fama bjalistokano. La Solena Inaŭguro okazis ekde la deka horo en la salono (granda tendo) Zamenhof.

La solenan malfermon komencis la prezidanto de UEA Probal Dasgupta, bonvenigante la kongresanojn kaj prezentante la podianojn: reelektitan prezidanton de TEJO Gregor Hinker, reĝisoron de la kongresa temo prof. Humphrey Tonkin, kvar estraranojn de UEA: José Antonio Vergara, Loes Demmendaal, Hori Jasuo kaj Claude Nourmont, ĝeneralan direktoron Osmo Buller, sin mem, ĝeneralan sekretarion Barbara Pietrzak, urbestron de Bjalistoko Tadeusz Truskolaski, prezidanton de la Fondaĵo Zamenhof Hanna Konopka, prezidanton de LKK Aleksander Sosna, prezidanton de la Akademio de Esperanto prof. John Wells, kaj “la nepon” d-ron Louis C. Zaleski-Zamenhof.

Estis prezentitaj honoraj gastoj de la kongreso, eksa marŝalo de la Pola Sejmo Roman Malinowski, alta protektanto de la lasta UK en Pollando en 1987, kaj senatano, eksa ĉefministro de Pollando Vłodzimierz Cimoszevicz. Sekvis mesaĝo de la alta protektanto, Sejmmarŝalo Bronisław Komorowski, kiun legis Loes Demmendaal.

Inter personoj kiuj salutis la kongreson estis ankaŭ reprezentanto de la pola ministerio por turismo kaj sporto, esperantistino Elżbieta Wyrwicz, kaj la vicurbestro Aleksander Sosna. Aparte kortuŝajn vortojn diris la urbestro, kiu parolis en modela Esperanto. Li certigis la kongresanojn ke la ideoj de Zamenhof daŭre konservas sian aktualecon. La ĉeestantojn tradicie salutis “la nepo”, d-ro Louis C. Zaleski-Zamenhof (legu sur la apuda paĝo). Li voĉlegis ankaŭ mesaĝon de sia filino, loĝanta en Usono, Hanna Zamenhof-Zaruski, kiu kiel infano alparolis la postmilitan UK-on en Varsovio (la teksto aperos en la oktobra numero). Surprize aldoniĝis salutoj de aliaj membroj de la familio Zamenhof kaj tiu de la patro de la Esperanta poezio Antoni Grabowski.

Jarosław Parzyszek anoncis atribuon de “Medalo de toleremo” de la fondaĵo Zamenhof al la fondaĵo Pogranicze (Limteritorio), kies agado estas dediĉita al kultivado de limteritoria sento kaj konstruado de pontoj inter homoj de diversaj religioj, gentoj kaj kulturoj. La premion transprenis el la manoj de d-ro Zaleski-Zamenhof, prof. Hanna Konopka kaj Tadeusz Truskolaski, la prezidanto de Pogranicze Krzystof Cryżewski.

Prof. Tonkin enkondukis la kongresan temon Krei pacan ponton inter la popoloj: Zamenhof hodiaŭ, invitis partopreni en la diskutoj kaj diris, ke Zamenhof lasis al ni valoran heredaĵon, kiu harmonias kun la Jaro de Akordiĝo, proklamita de Unuiĝintaj Nacioj.

Tre vivan muzikan paŭzon, “Minirecitalon” de la Bjalistoka Kantostudio, sekvis la kutima stafeto da salutoj. La reelektita prezidanto de TEJO Gregor Hinker peris saluton de nia junularo, ĵus kongresinta en la ĉeĥa urbo Liberec, kaj la novelektita vicprezidanto de ILEI Duncan Charters salutis la kongreson nome de ILEI, veninte el ties konferenco en Krakovo. Post la salutoj de John Wells nome de AdE, kaj de Jakvo Schram nome de SAT (kiun legis Grażina Opulskienė) la kongreson salutis reprezentantoj de la ĉeestantaj 62 landoj. Post la komuna kantado de la himno La Espero alvenis la lasta punkto de la inaŭguro, la martelfrapo, per kiu la UEA-prezidanto proklamis la kongreson malfermita.

Stano Marček

[FORIGITA!: bildo]

Probal Dasgupta bonvenigas

[FORIGITA!: bildo]

Loes Demmendaal legas salutmesaĝon

[FORIGITA!: bildo]

Urbestro Tadeusz Truskolaski

[FORIGITA!: bildo]

Prezidanto de LKK A. Sosna

[FORIGITA!: bildo]

Medalo de toleremo

[FORIGITA!: bildo]

Prof. Humphrey Tonkin

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 94-a UK

Sinjoro Prezidanto, Sinjoro Urbestro, Gesinjoroj Honoraj Gastoj, estimataj Gekongresanoj, geamikoj karaj,

Vi alvenis ĉi tien el tre diversaj partoj de nia terglobo, por partopreni la Jubilean Kongreson de nia movado, por festi ĉi tie, en Bjalistoko, la naskiĝurbo de Doktoro Esperanto, la centkvindekan jaron de lia vivo, la Zamenhof-Jaron.

Mi ĵus diris “jaron de lia vivo”. Jes, mi esprimis tiamaniere mian senton, same kiel la senton de ni ĉiuj, ke Ludoviko Lazaro Zamenhof daŭre estas vivanta, vivanta en niaj koroj, same kiel estas daŭre vivantaj liaj ideoj: la ideo de toleremo, de respekto de aliulo malsama, ĉu pro la koloro de lia haŭto, ĉu pro lia religio, ĉu pro lia kulturo, ĉu pro la lingvo tiun kulturon esprimanta.

Pluraj prelegontoj intencas, dum la venontaj sesioj, diskuti ne nur la filozofion sed ankaŭ la naciecon de mia Avo. Tial mi ŝatus observi ke, estante laŭleĝe “ruslanda hebreo”, li fakte estis forte ligita al siaj hebreaj originoj; de post juna aĝo li interesiĝis pri la jida lingvo, almenaŭ amante la melodian lingvon rusan kaj la rusan kulturon. Tamen, en lia Varsovia hejmo la ĉiutaga lingvo inter familianoj estis la pola; li amis polan poezion kaj literaturon, li eĉ esperantigis kelkajn verkojn. Ni rimarku ke li estis hispana medalito de Izabela Katolika kaj franca kavaliro de la Honora Legio, ke en iu parolado li menciis “Litovion, sian malfeliĉan patrujon”, dum en alia li nomis sin “filo de la Pola tero”. Sekve, estinte, hebreo, polo, litovo aŭ ia ajn naciano, li ĉefe sin konsideris apartenanta al la tuta homaro, do Homarano.

La Zamenhof-Jaro, tiu jubilea jaro de mia Avo, estas por mi ankaŭ jubileo persona. Ĉar ĝuste antaŭ sepdek kvin jaroj mi unuafoje salutis la Universalan Kongreson de Esperanto: tio okazis en Stokholmo, en la jaro 1934! Mi sekve salutis multajn kongresojn, ankaŭ la jubileajn: tiun de Varsovio en 1937, por la jubileo de 1959 mi eĉ estis LKK-ano, mi salutis la jubilean kongreson okaze de la centjariĝo de Esperanto, kaj ankaŭ tiun okaze de la centjariĝo de UEA. Mi salutis ilin en la nomo de la familio Zamenhof; dumtempe mi tamen kontribuis al la disvastigo de tiu familio; mi estas patro de du filinoj kaj avo de du genepoj. Tial hodiaŭ mi transdonos la honoron reprezenti antaŭ vi la familion, al unu de miaj filinoj...

Tamen, antaŭ ol lasi al ŝi la parolon, mi ŝatus diri ankoraŭ kelkajn vortojn rilate al la kongresa temo: Krei pacan ponton inter la popoloj: Zamenhof hodiaŭ. Estante inĝeniero de pontoj, kaj estante mi mem Zamenhof hodiaŭ, la temo ŝajnus esti de la domeno* de mia profesio... Jes, mi konceptis, jes, mi konstruis plurajn pontojn trans la riverojn kaj trans la maron; mi ankaŭ, antaŭ kelkaj jaroj, estis invitita de niaj japanaj samideanoj por paroli pri la ponto inter la jarmiloj. Sed la inĝeniero de la paca ponto inter la popoloj ne estas mi, sed estas mia Avo! Kaj la ideo konstrui tiun ponton naskiĝis en lia cerbo, mi diru pli ĝuste: en lia koro, tie ĉi, en la urbo Bjalistoko! Laŭ la legendo de ni ĉiuj konata, oni scias eĉ la ekzaktan naskiĝlokon de tiu ideo: ĝi estas la urba vendoplaco, kie la juna Ludoviko povis observi malamikecon regantan inter la diverslingvaj komercantoj.

Tie ĉi do estis konceptita la Ponto Esperanto, la paca ponto inter la popoloj; ponto super la rivero de malkompreno kaj de maltoleremo, de malkompreno rezultanta. Kaj nun, dum la Zamenhof-Jaro, sub la gvido de inĝeniero Ludoviko, centkvindekjara sed daŭre juna, ni ĉiuj tie kunvenintaj estiĝu laboristoj, la ponton de toleremo konstruantaj.

[FORIGITA!: bildo]

Minirecitalo de Bjalistoka Kantostudio

[FORIGITA!: bildo]

Gregor Hinker, la TEJO-prezidanto

[FORIGITA!: bildo]

Vicprezidanto de ILEI Duncan Charters

[FORIGITA!: bildo]

Saluto de John Wells nome de AdE

[FORIGITA!: bildo]

Salutas Marek Blahuš el Ĉeĥio

[FORIGITA!: bildo]

Seán Ó Riain salutas la kongreson

Kongresa Temo

Pri kreado de pacaj pontoj en la naskiĝurbo de Zamenhof

Dum tri intensaj kunsidoj po pli ol cent kongresanoj pridiskutis la estintecon, estantecon kaj estontecon de la Zamenhofa instruo. Entute dek kvar podianoj skize prezentis al la ĉeestantaro la ĉefajn pensdirektojn por esplori, kaj sekvis diskutoj en malgrandaj grupoj sub la sindonema direktado de tuta aro da grupgvidantoj.

La unua demando tuŝis la vivon de Zamenhof kaj la ekeston de Esperanto, interalie la influon de la judeco de Zamenhof al lia tuta kreaĵo. Kiom grava estis inter la celoj de Zamenhof la deziro solvi la problemojn de judoj en malamika Eŭropo? Ĉu la lingvo sukcesis eskapi tiun kadron kaj la judan kulturan fonon? Ĉu ankaŭ Zamenhof sukcesis eliri el tiu kadro? Aperis ankaŭ pintaj demandoj, kiuj postulus detalan pritrakton fare de esperantologoj, ekzemple kion konkludi el liaj sinsekvaj kaj fojfoje samtempaj strebadoj al cionismo, esperantismo kaj homaranismo? Kian rilaton li vere havis kun poleco kaj la pola tero? Tio estis okazo por multaj diskutantoj konscii pri sia nesufiĉa kono de la vera historio de Zamenhof. Ni ja ofte kontentiĝas pri mitoj, kiuj konsistigas sufiĉe normalan parton de la kulturo de ĉiu popolo. Eventuala senmitigo ŝajnas utila, sed oni konsciu, ke la historia scienco ne ĉiam liveras absolutajn certaĵojn.

La debatoj tuŝis ankaŭ la eventualajn paralelojn inter la tiama ritmo de teĥnikaj ŝanĝoj kaj la nuna — kaj tiel la diskutotemoj glitis el pasinteco en nuntempon. Ja, jam en la fino de la 19-a jarcento eksplodis teĥnikaj revolucioj kaj tutmondiĝo, sed ĝuste kiel nun la teĥnika progreso ŝajnas instigi al materialismo, dum la moralaj valoroj postrestas. Ĉu Esperanto estas taŭga ilo por ilin progresigi? Esperanto, kvankam ĝi ne estas religio, estas pli ol lingvo: ĝi portas idealon de frateco kaj, efektive, kiel prave atentigis al ni Probal Dasgupta, inter la valoroj de la franca revolucio — libereco, egaleco, frateco — tiu ĉi lasta restas la malplej bone flegata, kvankam ĝi estas esenca, por ke povu realiĝi la du unuaj. Oni debatis ankaŭ, ĉu komuna lingvo plene sufiĉas por progresigi la moralajn valorojn: ĉu neŭtrala religio, kia provis esti homaranismo, ne pli taŭgus? Ĉiuokaze evidentiĝis el la diskuto la esenca rolo de edukado, racia pensado, klerismo.

Proksima al la demando pri moralaj valoroj, aperis la demando pri la potenciala estonta rolo de Esperanto en la procezoj de akordiĝo, kio konsistigas la nunjaran devizon de Unuiĝintaj Nacioj, kiu deklaris la jaron 2009 la Internacia Jaro de Akordiĝo. Oni ĝenerale konstatis malfacilecon precize difini la nociojn de “paco”, “daŭra paco”, “akordiĝo”, “interkompreniĝo”, sed interkonsentis, ke temas pri malsamaj interrilatantaj nocioj. Paco povas ekzisti sen akordiĝo, sed estas antaŭkondiĉo de ĝi. Siavice, akordiĝo estas antaŭkondiĉo de daŭra paco, kaj reciproka kompreno estas antaŭkondiĉo de akordiĝo. Ĝuste tial komuna lingvo estas utila ilo. Estis emfazate, ke akordiĝo necesas ankaŭ inter esperantistoj: ni pli bone akceptu niajn diferencojn, tre multajn, kaj akordigante nin mem, ni pli bone povos helpi aliajn akordiĝi. Aperis praktika sugesto, ke niaj UK-oj pli enfokusigu tiun demandon per aranĝoj, en kiuj oni diskutigu disputvekajn demandojn, kaj per specialaj metiejoj pri tio, kiel solvi la konfliktojn, kiel kunvivi en diverseco. Esperanto kaj la Zamenhofa idealo helpu nin “eniri en aliecon”.

Tre sukcesa estis la spekulativa demando “Kion farus Zamenhof en la nunaj cirkonstancoj?” Ja, kvankam esence vanas tiaj ekstrapolaĵoj, ili ebligas interesan intelektan ekzercon por vidi, en kio la cirkonstancoj similas aŭ malsimilas. Rilate la judan situacion ili evidente malsimilas, sed por scii, kiel tio influus nuntempan junan Zamenhofon, ni devus unue solvi la unuan demandon. Iuj konjektis, ke li turnus sin al aliaj maljustaĵoj en la nuna mondo, i.a. al tiuj, kiujn estigas la nova formo de pluretneco, rezultanta el ekonomi-rilataj migradoj el malriĉaj al pli riĉaj landoj. Aliaj preferis substreki, ke la metodoj de Zamenhof plu aktualas: li ja agis pragmate, je pli ol jarcento anticipis la nunajn principojn de liberaj intelektaj rajtoj (libera komputila programaro, libera enciklopedio) kaj sukcesis krei multfunkcian ilon.

Grava demando rilatanta al la estanteco kaj estonteco de la Zamenhofa instruo koncernas la rilatojn de Esperantujo kun la ekstera mondo. Kaj, unuavice, kiun dialektikan rilaton flegas la movado inter inkluzivado (intensa disvastigo de Esperanto kaj esperantismo preter la Esperanto-movado) kaj ekskluzivado (flegado de niaj lingvo, kulturo kaj socio kiel sendependa kaj memsufiĉa medio)? Sen la unua, Esperanto apenaŭ havas sencon; sed sen forta interna vivo, la lingvo ne povos prosperi. Iuj debatantoj pledis, ke la esperantistoj pli vigle proponu la lingvon kiel instrumenton por servi la interesojn de aliaj movadoj kun similaj ĉefceloj (ekz-e la movado por homaj rajtoj); iuj substrekis, ke ekskluziveco estas necesa por doni al la membroj senton de kohera komunumo, kaj ke ĝi ne ekskluzivas inkluzivecon. Estis ankaŭ esprimita la ideo, ke havi flagon, himnon kaj iom mitecan figuron de kara majstro ne estas apartaĵo de la Esperanto-movado, sed ankaŭ de plimulto de la popoloj.

Al tio aldoniĝis la demando, kiel eduki esperantistojn, ke ili pli bone komprenu la mondon kaj ĝiajn atendojn rilate nin, kaj kiel eduki la mondon pri niaj celoj. Kvankam malfacilas al multaj samideanoj distanciĝi de la nacia pensmaniero, estis reliefigite, ke ĝuste la kampanjoj de Unesko kaj UN estas ĉi-rilate oportunaj, ĉar ili ebligas ambaŭflankan edukadon. Iuj substrekis, ke sentemo pri sociaj kaj ekonomiaj demandoj devus enesti en la gvidorganoj de UEA, kiu ja agnoskas la homajn rajtojn en la propra statuto. Aperis ankaŭ praktika sugesto, ke niaj UK-oj estu okazo debati kaj kunlabori kun lokaj fakuloj kaj politikistoj.

En sia enkonduka artikolo al la kongresa temo, Humphrey Tonkin menciis anekdoton pri giganta trafikŝtopiĝo, rezultanta el surloka festado okaze de datreveno de iu superrivera ponto, kiu iĝis tre grava trafikvojo. Ĉu ni, esperantistoj, kiuj strebas metafore konstrui pacan ponton, ne obstrukcas ĝin per nia maniero konduti, festi, renkonti nin? Tiu demando kompreneble rilatas kun la antaŭa. Por daŭrigi la metaforon, povas eĉ esti, ke ni riskas kolapsigi la ponton, aŭ festas sur la ponto, ne konsciante, ke la mondo tiutempe uzos tunelon, eĉ se maloportunan, por transiri la riveron. Ni ne subtaksu la utilon de la anglalingva “tunelo”, ekz-e por Barato, sed provu igi nian ponton pli “trafik-amika”.

El la tuta diskuto, kaj malgraŭ nia nesufiĉa kono de la historio, povis tamen elkreski la ideo, ke Zamenhof estis granda pensulo kaj samtempe granda praktikemulo. Estis substrekitaj interalie liaj tuthomara pensado, obstina lojaleco al la idealo kaj rezignemo pri ĉiaj rajtoj. Fine, lia verko montras elstaran sintezon inter la diversaj pensofluoj, el kies fontoj li ĉerpis: judismo, juda klerismo, franca revolucio kaj aliaj, kies influon indus pli profunde esplori (ekzemple la rusa filozofo Solovjov).

Resume, oni povas diri, ke la ĉi-jara pritrakto de la kongresa temo estis karakterizata de tri trajtoj: unue, malfacile diskutebla temo, ĉar ĝi postulis scion pri la vivo kaj verko de Zamenhof (en periodo, cetere, kiam la interpretado de lia vivo trairas profundajn kaj tute interesajn ŝanĝojn); due (kaj samtempe), aparte interesa temo ĉar la kongreso okazis en la lulilo de Esperanto kaj ĉiuflanke okazis prelegoj pri Zamenhof, ekspozicioj pri Zamenhof, kaj tuturba mobiliziĝo ĉirkaŭ la memoro de ĝia granda filo; kaj trie, aŭtentika interŝanĝo de ideoj, ĉar la pritrakto de la temo per malgrandaj diskutogrupoj ebligis veran kaj plenan partoprenon. Kaj la fina konstato? La vivo kaj atingoj de Zamenhof havas multon por proponi kiel ekzemplo antaŭ la nuntempa mondo. Tion klare diris la kongresfina kongresa rezolucio. Nun necesas streĉi niajn fortojn por disvastigi tiun mesaĝon en kaj preter la jubilea Zamenhofa jaro.

Marc Bavant kaj Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Dum tri intensaj kunsidoj po pli ol cent kongresanoj pridiskutis la estintecon, estantecon kaj estontecon de la Zamenhofa instruo.

Amika urbo

Partoprenante la 94-an Universalan Kongreson de Esperanto en Bjalistoko mi travivis multajn agrablajn surprizojn. La unua okazis jam dum la inaŭguro de la kongreso. Kun miro kaj ĝojo ni aŭdis, ke la urbestro de Bjalistoko salutas la kongreson en flua Esperanto.

Ankaŭ aliaj salutoj de eminentuloj estis prezentataj en la internacia lingvo, sed la urbestra parolo estis ne nur amika kaj saĝa — ni aŭdis la belsonan, klaran Esperanton!

Sekvonttage kortuŝis min la vortoj de bjalistokanino, kiu venis por rigardi ekspoziciojn en la Zamenhof-Centro. Kun videbla maltrankvilo ŝi demandis, ĉu la urbo bone prepariĝis por akcepti la kongresanojn, ĉu la gastoj el diversaj landoj estas kontentaj. Ŝi ne estis esperantistino kaj videble zorgis pri la honoro de la urbo. Post tiu ĉi renkontiĝo mi komencis pli atente observi, kiel la urbo prepariĝis por la granda esperantista aranĝo. Jen kelkaj vortoj pri tio, kion mi rimarkis.

La kongreson signis en Bjalistoko multaj verdaj flagoj, salutpaneloj, surmuraj tabuloj. Informoj pri interesaj arkitekturaj monumentoj estis skribitaj ne nur en la pola kaj, kiel nun ofte, en la angla, sed ankaŭ en la internacia lingvo. En la urbo estas signita speciala itinero de Esperanto kaj pluraj kulturoj. Bela kafejo en la urbodoma konstruaĵo, ĉe la ĉefa urba placo, estas nomata “Esperanto” kaj oni proponas en ĝi i.a. kukon “Esperantka”, salaton “Esperanto” kaj trinkaĵon, kiu estis populara dum la epoko de Zamenhof. Kelkaj kelnerinoj tie strebas priservi la gastojn en la internacia lingvo, mem iom eklerninte ĝin. Ilia plena esperantiĝo dependas nun de tio, kiom multaj esperantistoj-gastoj vizitados la kafejon.

Bjalistoko preparis por la kongreso riĉan kulturprogramon. Dum la Nacia Vespero ni povis rigardi varian programon de diverstipaj junularaj artgrupoj, laborantaj en la urbo (kiu iam laboris kun junularo, tiu scias, ke ne facile estas kolekti ensemblon dum somera feriado). En du urbaj teatroj: Bjalistoka Pupteatro kaj Dramteatro, estis preparitaj en Esperanto interesaj, majstre prezentataj spektakloj. La teatraj programoj estis kelkfoje ripetataj, do multaj kongresanoj povis ilin spekti kaj ĝui, simile kiel programojn de kelkaj lokaj muzik- kaj kantensembloj.

Tre interesa, eĉ impona estis la decido okazigi dum la daŭro de la kongreso la 2-an Internacian Festivalon de Muziko, Arto kaj Folkloro. Dank’ al tiu solvo oni pliriĉigis ambaŭ aranĝojn. Sur la scenejo meze de la urbocentro, en la urba parko kaj sur diversaj aliaj scenejoj, kongresanoj povis rigardi programojn de diversaj ensembloj, prezentantaj kulturelementojn de nacioj loĝantaj en la regiono Podlaĥio (poloj, belorusoj, litovoj, judoj, ukrainoj, tataroj). La programojn oni anoncis en du lingvoj — en la pola kaj en Esperanto. La plej elstara dum tiu festivalo estis la neforgesebla koncerto de la Orkestro kaj Koruso de la Podlaĥia Opero kaj Filharmonio, kiu okazis sur granda scenejo apud la urbodomo. Kelkmil homoj aŭskultis altnivelan orkestron kaj plenume de la koruso esperantlingvajn versaĵojn de W. Auld. En la dua parto eksonis la finalo de la 9-a simfonio de Ludwig van Beethoven kun esperantlingve kantata “Odo al la ĝojo”.

Surprize interesa estis ankaŭ la tradicia akcepto de la urbestro, al kiu estis invitita ampleksa nombro da kongresanoj. Ĝi okazis en la barokstila Branicki-palaco, kiu nun apartenas al la Medicina Akademio. En la plej granda salono de la palaco surprizis la alvenintojn ne nur la junulara barokstila muzik- kaj dancensemblo kaj la riĉe prezentataj tipe polaj manĝoj, sed ankaŭ vasta ekspozicio pri la rilatoj inter la familio Zamenhof kaj medicino, riĉa je pluraj dokumentoj, fotoj, akompanataj de ampleksaj klarigoj en la pola kaj en Esperanto.

Mi devas mencii ankaŭ multajn informilojn en la internacia lingvo pri la urbo, pri artensembloj kaj diversaj institucioj, restoracioj ktp.

Malgraŭ ĉiuj ĉi surprizoj, preparitaj en la urbo helpe de diversaj urbaj institucioj kaj firmaoj, la plej surpriza por mi ŝajnis esti la interesiĝo kaj rilatoj al la kongreso de simplaj homoj, loĝantoj de Bjalistoko. Veturante al mia fora noktejo mi povis interparoli kun diversaj personoj. Mi rimarkis interesiĝon pri la kongreso kaj la internacia lingvo. Interesiĝis miaj parencoj, kiuj kelkfoje kunpartoprenis en la kongresaj okazaĵoj, interesajn, amikajn opiniojn esprimadis renkontitaj taksiŝoforoj, kelkfoje homoj en aŭtobusoj, kiuj rimarkis mian kongresan identigilon.

Ankaŭ surstrate mi travivis interesan okazaĵon. Strebante montri al mia japana amikino monumenton al Zamenhof, mi demandis iun preterpasantan virinon, ĉu ni bone elektis la vojon. Ŝi tre volonte montris la direkton kaj akompanis nin ĝis la monumento, demandante pri la kongreso kaj kiel vidas la japanino Bjalistokon kaj Pollandon. Ricevinte je memoro malgrandan donaceton de la japana kongresanino, ŝi tuj aĉetis por la gasto stoketon da bildkartoj pri Bjalistoko, priskribis sian ĝojon pro la renkontiĝo, kaj poste, dum la adiaŭa tago, ŝi scipovis pere de la kongresa informejo retrovi la japanan samideaninon kaj donaci al ŝi kaj aparte ankaŭ al mi kelkajn grafikaĵojn kun bjalistokaj motivoj.

Por la fino ankoraŭ unu “preskaŭhumoraĵo”. Revenante hejmen per aŭtomobilo, mia filino, kiu ŝoforis, estis haltigita de polico pro tro granda rapideco. La policano, eksciinte, ke ŝi veturigas post la kongreso japaninon kaj parolas Esperanton, decidis postuli nur kvinonon de la planita monpuno.

Resumante ĉion ĉi mi opinias, ke Bjalistoko estas amika urbo. En kiu alia urbo la urbestro salutas en Esperanto kaj surstrataj preterpasantoj pridonacas hazarde renkontitajn gastojn?

Teresa Nemere

Mi amis tiun ĉi kongreson

Bjalistoko estis mia 20-a Universala Kongreso, kaj la plej bona el ĉiuj. Por bone klarigi kial ĝi estis tia, mi eble devus verki longan artikolon. Mi tamen mencios nur kelkajn faktojn, kiuj tre plaĉis al mi en Bjalistoko, aŭ kiuj aparte kortuŝis min.

Neniam antaŭe mi partoprenis UK-on, kiun organizis ne nur lokaj esperantistoj, sed ankaŭ (eble eĉ ĉefe?) la gastiganta urbo. Ĝuste tiel okazis en Bjalistoko, kaj mi opinias ke dank’ al tio ni ĉi-jare ricevis tre riĉenhavan kunvenon, multe pli ol kutime.

Ĉu vi bezonas pruvon? Mi havas ĝin! Post mia reveno hejmen mi trarigardis ĉiujn Kongresajn Librojn de la lastaj 17 jaroj (ĝis 2008), serĉante kiom da artaj programeroj okazis en tiuj UK-oj. Jen la listo (neplena kaj laŭ hazarda ordo): 13, 7, 14, 9, 7, 14, 15, 13, 13, 9, 14, 4... Kaj kiom da artaĵoj okazis en Bjalistoko? Respondo: 29 (dudek naŭ). Se vi aldonos la “urbajn”, neesperantistajn artajn eventojn, kiuj okazis dum la semajno ekster la kongresejo, vi ricevos sume 38 programerojn (sen enkalkuli la 5 filmojn de R. Dobrzyński...). Nekredeble, ĉu ne?

Pro tio mi revenis hejmen iom frustrita, ĉar mi kompreneble ne sukcesis ĉeesti eĉ trionon de tiu ĉi vastega arta trezoraro. Propono: kiam okazos denove UK en tiu ĉi mirinda Zamenhof-urbo, ĝi daŭru almenaŭ du semajnojn. Ok tagoj ja ne sufiĉas... Multaj “etaj” aferoj, per kiuj la kongresanoj estis dorlotitaj: Centoj da flagoj en la stratoj, oportunaj manĝlokoj ĉekongresejaj, esperantlingvaj menuoj en restoracioj, diversaj mencioj pri la UK en aŭtobusoj kaj en aliaj enurbaj lokoj, komuna fotiĝo, la plej riĉenhava kongresa sako, kiun mi foje ricevis (broŝuroj, informiloj ktp — ĉio en Esperanto), libera aliro al komputiloj kaj Interreto en la kongresejo, multaj lokaj helpantoj, Libroservo en vere vasta loko ...

Plia afero: Kiel judon el Israelo tre kortuŝis min la okazigo de multaj programeroj, kiuj rilatis judajn temojn: prelegoj pri la juda fono de Zamenhof, pri Esperanto kompare al la jida lingvo, kaj pri la juda religio; filmetoj pri la judoj de Bjalistoko kaj Varsovio sojle de la holokaŭsto; du 1-2-horaj koncertoj de judaj muziko kaj kantoj; hebreaj kaj jidaj kantoj aŭdigitaj kadre de pliaj koncertoj (eĉ tiu de JoMo!). La fono por ĉio ĉi estis la jena: Unue, ĉar Zamenhof, al kies 150-jara jubileo UEA dediĉis la kongresan temon, estis judo, kaj tiu ĉi fakto treege influis kaj okupis lin dum lia tuta vivo. Due, ĉar Bjalistoko en la 19-a kaj 20-aj jarcentoj (ĝis la dua mondmilito) estis grandparte juda urbo. Laŭdindaj estas la urbaj instancoj de tiu ĉi urbo, en kiu ne restis hodiaŭ eĉ unu judo, pro tio ke ili kontribuis por la kongreso diversajn judkulturajn programerojn. La urbestraro iniciatis antaŭ nelonge partan riparadon de la juda tombejo. Oni rakontis al mi, ke la vicurbestro Aleksander Sosna (ankaŭ prezidanto de LKK) multe agas por konservi la memoron de la nepolaj etnoj vivintaj en tiu ĉi urbo antaŭ la mondmilito, inkluzive de judoj.

Resume, ankaŭ kiel judo mi sentis grandan ĝojon en tiu ĉi “Zamenhof-jubilea” kongreso de Esperanto.

Josef Ŝemer

Laboro de la Komitato

Kun Mongolio jam 70 landoj en UEA

58 komitatanoj (41 A, 5 B, 12 C) el 78 kaj 4 observantoj el 10 partoprenis almenaŭ unu el la du plenkunsidoj de la Komitato de UEA dum la Bjalistoka UK.

La unua kunsido sabaton, la 25-an de julio, daŭris kvar horojn; la dua vendredon, la 31-an de julio, tri horojn. Krome la komitatanoj laboris en subkomitatoj, t.e. kunsidoj pri specifaj laborkampoj, en kiuj krom komitatanoj rajtis ĉeesti kaj paroli ankaŭ ĉiu ajn interesita kongresano. Estis subkomitatoj pri 8 temoj: financo kaj administrado, ekstera agado, edukado, informado, kulturo kaj kongresoj, landa kaj regiona agado, faka kaj scienca agado, kaj junulara agado. Multaj komitatanoj fakte eklaboris jam antaŭ la unua plenkunsido, ĉar jam antaŭ tiu posttagmeza kunsido okazis du neformalaj kunsidoj, unu pri la t.n. reta membreco kaj alia por reprezentantoj de landaj asocioj pri pli bona kunordigo de ilia agado.

En la unua plenkunsido anonciĝis 44 kaj en la dua kunsido 57 komitatanoj. En la dua ĉeestis ankaŭ novulo, la afrika aktivulo Jean Codjo, kiu nuntempe vivas en Kanado. Li estis alelektita al la supera organo de UEA kiel komitatano C per sekreta baloto fare de komitatanoj A kaj B. La elekto estis praktike unuanima: 33 por, 1 sindeteno. Prezentante la kandidatigon de Codjo, Renato Corsetti nome de la Elekta Komisiono emfazis, ke ĝi estas signo pri la graveco, kiun UEA donas al la agado en Afriko.

Per la akcepto de la aliĝo de Mongola Esperanto-Societo (53 por, 2 kontraŭ), la nombro de la landaj asocioj de UEA atingis la rondan ciferon de 70. En tiu ĉi jarmilo estis akceptitaj jam ok asocioj, po kvar el Afriko (Benino 2001, Niĝerio 2005, Madagaskaro 2006, Burundo 2008) kaj el Azio (Irano 2005, Nepalo 2006, Taĝikio 2007, Mongolio 2009). Ankaŭ rilate la landajn asociojn UEA do fariĝas ĉiam pli tutmonda. Pliaj aliĝpetoj ankoraŭ sekvos; tiu de Angola Esperanto-Asocio ankoraŭ ne povis esti traktita, ĉar ĝi ne estis formale kompleta.

La Komitato akceptis ankaŭ kontrakton pri kunlaboro kun Monda Asembleo Socia (30 por, 9 kontraŭ, 15 sindetenoj). Sekve 35 fakaj asocioj havas nun formalan kunlaboran statuson ĉe UEA. Lastatempe ilia nombro emis malkreski, sed ĉi-foje la Komitato feliĉe ne bezonis esti informita pri nuliĝo de la kontrakto kun iu asocio pro ties malfondo aŭ endormiĝo.

Plej multe da tempo de la unua kunsido prenis la traktado de la Estrara Raporto pri la jaro 2008, aperinta en la junia numero de tiu ĉi revuo. En la diskuto rajtis partopreni ankaŭ nekomitatanoj, sed neniu el la ĉ. 30-kapa publiko uzis tiun rajton. Komitatanoj faris amason da demandoj kaj komentoj, sed pri la agado de la Estraro ĝenerale regis granda konsento. Sekve la raporto estis akceptita tute unuanime.

Kontenta la Komitato estis kompreneble ankaŭ pri tio, ke por la tria sinsekva jaro la spezokonto de UEA estis praktike ekvilibra: la negativa saldo de 988 eŭroj ja estas nur 0,2% el la elspezoj de 456 460 eŭroj. Ankaŭ la buĝeto por 2010 antaŭvidas retenon de la ekvilibro. Lige kun ĝi oni akceptis plialtigon de la t.n. baza membrokotizo (MA por Nederlando) el 59 al 60 eŭroj. Notindas, ke nur la MA-kotizoj por la A-landoj plialtiĝos; la aliaj kotizoj kaj ĉiuj kotizoj de la tarifo B restos en 2010 samaj kiel ĉi-jare, krom se eventuala malfortiĝo de iuj valutoj kontraŭ eŭro postulos plialtigi la kotizojn por la koncernaj landoj. La subkomitato pri financo kaj administrado, krom rekomendi la aprobon de la financaj dokumentoj, instigis la Estraron doni forton al la membrovarbado kaj precipe al la varbado por la kategorio Membro-Abonanto, ĉar la malkresko de la membraro kaj sekve de kotizenspezoj estas zorgiga. La subkomitato aldonis al sia raporto ankaŭ la rekomendon de la TEJO-komitato, ke la Estraroj de UEA kaj TEJO kune ellaboru strategion pri reta agado kaj kadre de tio ankaŭ sistemon de reta membreco kaj eventuale reformon de la kotizosistemo pli ĝenerale.

La subkomitato pri ekstera agado gratulis pro la lastatempa aktiveco de niaj reprezentantoj ĉe UN kaj Unesko, kaj apogis la iniciaton, ke Unesko deklaru specialan jardekon de lingvoj. Laŭ la rekomendo de la subkomitato pri edukado oni akceptis la konsiston de la Internacia Ekzamena Komisiono (IEK), kiu gvidas la tradiciajn UEA/ILEI-ekzamenojn, kaj la apartan regularon de tiuj ekzamenoj por blinduloj. Oni ankaŭ trovis grava la kunlaboron kaj interŝanĝon de informoj inter IEK kaj la nova komisiono pri la ekzamenoj laŭ la Eŭropa Referenckadro. La subkomitato pri informado rekomendis, ke UEA kolektu informilojn de la Landaj Asocioj en unu loko, kie eblus vidi, kio reale ekzistas kaj kion eventuale eblus traduki kaj utiligi en aliaj landoj.

La subkomitato pri kulturo kaj kongresoj proponis suspendi en la nuna formo la branĉojn “kanto” kaj “filmo” de la Belartaj Konkursoj. La Komitato akceptis la proponon, kiu krome enhavis, ke eksperimente dum unu jaro la ĵurio ne akceptos konkursaĵojn, sed ĝi mem sekvos kaj priatentos la novaĵojn sur tiuj du kampoj kaj eventuale premios la plej valorajn. La subkomitato notis ankaŭ diversajn proponojn pri evoluigo de la programo de UK-oj. Sekve la Komitato starigis komisionon por pristudi ilin, kun Michela Lipari, Claude Nourmont, Tacuo Huĝimoto kaj Anna Loewenstein kiel membroj. La subkomitato pri landa kaj regiona agado substrekis, certe ne por la unua fojo, la neceson de pli da kunlaboro kaj spertinterŝanĝo inter Landaj Asocioj. La kunsidon de reprezentantoj de Landaj Asocioj, kun 40 partoprenantoj, oni trovis tiel utila, ke oni volas fari el ĝi konstantan eron en la venontaj UK-oj. La subkomitato pri faka kaj scienca agado renovigis sian pasintjaran alvokon, ke la fakaj asocioj kontribuu al la pliriĉigo de la Esperanta Vikipedio pri sia kampo. Ĝi ankaŭ instigis ilin pli aktive kaj armite de lingvodemokratiaj argumentoj serĉi kontaktojn kun ekstermovadaj samfakanoj, kion kelkaj asocioj jam modele faras, sed la ĝenerala situacio ne estas kontentiga. La junulara subkomitato ĝoje konstatis, ke la rilatoj inter UEA kaj ĝia junulara sekcio TEJO estas tre bonaj. Lastatempe TEJO donas multan atenton al la membrovarbado, kiu jam de kelkaj jaroj bone funkcias lige kun IJK, sed kiu ekster IJK estas tre malfacila. Oni aparte rekomendis dediĉi atenton al la varbado inter tiuj, kiuj lernas Esperanton per la retejo lernu.net.

Dum la UK ĉiutage kunsidis ankaŭ la Estraro de UEA. Kiel ĉiam, ĝi ĉefe okupiĝis pri praktikaĵoj rilate la laboron de la Komitato kaj subkomitatoj k.a. kongresaj programeroj, pri kiuj ĝi rekte respondecis. La plej grava decido ekster tiuj taskoj estis la elekto de la loko de la 96-a UK en 2011. En tre egala konkurso inter Madrido kaj Kopenhago fine venkis la dana ĉefurbo, kiu do post 36-jara paŭzo denove gastigos la plej gravan Esperanto-aranĝon. La Estraro kunsidis ankaŭ kun tri membroj de la nova estraro de ILEI, elektita en la antaŭa semajno. La kunlaboro inter UEA kaj ILEI, formale bazita sur la interkonsento akceptita en 1990, jam tradicie estas tre bona, sed ĝi sendube ankoraŭ pliintensiĝos.

Osmo Buller

Kongresa Rezolucio

Rezolucio de la 94-a UK de Esperanto

La 94-a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninte en Bjalistoko de 25-a de julio ĝis 1-a de aŭgusto 2009, kun partopreno de preskaŭ 2000 homoj el 63 landoj en la jaro de la 150-a datreveno de la naskiĝo de la kreinto de Esperanto, Lazar Ludwik Zamenhof, kaj samtempe en la Internacia Jaro de Akordiĝo proklamita de Unuiĝintaj Nacioj.

  • diskutinte la kongresan temon “Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ, kaj studinte kun aparta atento la vivon kaj verkojn de Zamenhof,
  • notinte la fakton, ke la urbo kaj regiono de Bjalistoko pli kaj pli rekonas la escepte gravan rolon, kiun Zamenhof ludis kaj daŭre ludas kiel monde rekonata figuro en la morala evoluo de la homaro,
  • konsciante, ke tiu rekono konkretiĝis interalie en la malfermo de Centro Zamenhof fare de la urbaj aŭtoritatoj de Bjalistoko, kaj en propono, ke la Bjalistoka Universitato ricevu la nomon Zamenhof,
  • memorigante, ke okaze de la 100-a datreveno de la naskiĝo de Lazar Ludwik Zamenhof Unesko rekonis lin kiel unu el la grandaj personecoj de la mondo, kaj ke tra la jaroj venis multaj similaj rekonoj pri la meritoj de Zamenhof kiel granda monda pensulo,
  • kaj gratulante Unuiĝintajn Naciojn pro ĝiaj iniciatoj rilate al la ideo de akordiĝo, tiel esenca en mondo kiun dividas malakordoj pro antaŭjuĝoj kaj manko de toleremo,

konstatas, ke

1. Per la internacia lingvo Esperanto, Zamenhof kreis unike efikan ilon de internacia komunikado sur neŭtrala bazo, sen favori unu popolon super alia, kaj sen favori unu etnan lingvon super alia, kaj ke tra pli ol 120 jaroj da uzado Esperanto pruvis sian taŭgecon kiel internacia lingvo plene adaptebla kaj adaptita al ĉiuj komunikaj bezonoj.

2. Tamen, Zamenhof samtempe komprenis, ke lingvo estas kolektiva posedaĵo, kaj konfidis la evoluon de sia lingvo al ties komunumo de uzantoj, tiel ke Esperanto kaj ĝia kulturo fariĝis esence kreaĵo kolektiva, kiu evoluis en spirito de lingva demokrateco.

3. Tion farante, Zamenhof ankaŭ rekonis, ke utiligo de neŭtrala lingvo en la internaciaj rilatoj helpus konservi lokajn kaj regionajn lingvojn kaj kulturojn kaj la identecon de ties komunumoj.

4. Zamenhof ankaŭ signife kontribuis, per siaj verkoj kaj agoj, al klopodoj forigi la malamikecon inter la anoj de la diversaj religioj, al forigo de rasaj antaŭjuĝoj, kaj al rifuzo de milito kiel akceptebla maniero solvi disputojn — valoroj same gravaj en la nuna epoko kiel en la epoko de Zamenhof.

5. Sekve, Zamenhof plene meritas pli da atento ne nur kiel kreinto de lingvo sed kiel persono, kiu strebis al aŭtenta frateco inter la homoj surbaze de plena kaj reciproka kompreniĝo.

6. Tia frateco povas veni nur kiam la homoj interkompreniĝas en reciproka respekto — procedo, en kiu Esperanto povas ludi kaj jam ludas unikan rolon.

7. Interkompreniĝo estas esenca paŝo al tiu profunda kaj daŭra akordiĝo, kiu estas la celata idealo de la Internacia Jaro de Akordiĝo.

8. Akordiĝo eblas nur en situacio, en kiu lingvaj diferencoj ne formas baron al egaleca dialogo.

9. En tiu senco Esperanto estas unike taŭga kiel bazo por daŭra akordiĝo, kaj Universala Esperanto-Asocio, per sia atento ankaŭ al moralaj valoroj kaj al respekto de homaj rajtoj, povas signife roli en plenumo de la celoj de la Internacia Jaro de Akordiĝo.

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Fervojista kunveno

La 26-an de julio okazis la tradicia fervojista kontaktkunveno kun 48 partoprenantoj el 14 landoj. Gvidis ĝin István Gulyás (bildo 1), vicprezidanto de la Internacia Fervojista Esperanto-Federacio kaj komitatano A de IFEF ĉe UEA. Li konigis la centjaran historion de la federacio kaj parolis pri la 5-a UK en 1909 en Barcelono, kie fondiĝis Internacia Asocio de la Esperantistaj Fervojistoj (IAEF). Ekde tiam komenciĝis la internacia fervojista Esperanto-movado. La nunan federacion (IFEF) oni fondis en Amsterdamo en 1948, kiu estas faka kaj kultura organizaĵo, neŭtrala rilate al nacieco, raso, sekso, religio, politiko kaj sociaj problemoj kun escepto de la lingva problemo en internaciaj rilatoj. Gulyás parolis pri la IFEF-kongresoj, pri la faka kaj terminara agadoj, pri la kunlaborado inter la fakaj asocioj, kaj pri la estonto de la fervojista Esperanto-movado.

S-ino Edvige Tantin Ackermann, prezidanto de la Triesta Esperanto-Asocio, raportis pri la maje okazinta jubilea IFEF-kongreso en la itala urbo Triesto, en kiu partoprenis 210 kongresanoj el 20 landoj. Ŝi parolis pri la fakaj, kulturaj kaj ekskursaj programeroj, kaj konstatis, ke la kongreso sukcesis tre bone, kaj estis inda festo de la centjara fervojista Esperanto-movado.

Wiesław Libner, prezidanto de Pola Esperantista Fervojista Asocio, parolis pri sialanda movado, kaj pri “Zamenhof-trajno” trafikanta inter Bielsko-Biala kaj Bjalistoko. Li prezentis la ĉeestantan direktorinon de la regiona fervojo de la Podlaĥia Provinco, Elżbieta Zaluska, kiu parolis pri la rilato de la fervojo kaj Esperanto en Bjalistoko. La stacidomo de Bjalistoko pretigis dulingvan horaron — en Esperanto kaj la pola. La ĉeestantoj de la kunveno parolis pri kelkaj aktualaj temoj: en la ĉeĥa urbo Svitavy oni inaŭguris Esperanto-muzeon, kie estas planata fervojista ekspozicio; kelkaj gekolegoj plendis pro la efiko de la malbona ekonomia situacio kaj de la privatigo ĉe la fervojo; oni anoncis, ke la venontjara IFEF-kongreso okazos en Sofio, kaj en 2011 ĝi estos en Liberec (Ĉeĥio).

Ĵaŭde la 30-an de julio pluraj gekolegoj vizitis la lokan stacidomon. Tie la direktorino de la regiona fervojo kaj la kunlaborantoj akceptis ilin. Ŝi konigis la historion de la regiona fervojo, kaj de la stacidomo de Bjalistoko. Poste ŝi regalis la partoprenantojn per kuko, kafo kaj refreŝigaj trinkaĵoj, kaj transdonis al ĉiuj ĉeestantoj memoraĵojn. Sekvis rigardo de la fervoja centro de Bjalistoko.

István Gulyás
AERA-renkontiĝo

Tradicie dum la kongresa semajno okazis la rendevuo de radioaŭskultantoj kaj radio-ĵurnalistoj. Lunde la 27-an de julio la salono Ada Fighiera-Sikorska je la 14:15 pleniĝis de fidelaj aŭskultantoj, korespondantoj kaj simpatiantoj de la E-radiofonio, kiuj ĉi-jare renkontiĝis kun reprezentantoj de Pola Radio, Ĉina Radio Internacia, Radio Havano kaj Radio Vatikano. La rendevuon, kiu pasis en varma kaj amika etoso, partoprenis ĉ. 60 diverslandaj geaŭskultantoj (bildo 2).

La renkontiĝon inaŭguris ĵurnalistoj de la E-Redakcio de Pola Radio, ne sole pro la fakto, ke la UK-on gastigis Pollando, sed ankaŭ pro tio, ke la varsoviaj E-elsendoj ĉi-jare eniris la 51-an jaron de sia kontinua emisiado. La jubileantan redakcion reprezentis Barbara Pietrzak, Gabi Kosiarska kaj Maciek Jaskot. De la flanko de Ĉina Radio Internacia la renkontiĝon ĉeestis la direktoro de ĝia Esperanto-Sekcio Zhao Jianping kaj Chen Lina. La kuban emisianton tradicie reprezentis Maritza Gutiérrez, kaj en la nomo de la Vatikana Radio venis Marija Belošević. Dank’ al ŝi almenaŭ voĉe la renkontiĝon ĉeestis ĝia respondeca redaktoro, Carlo Sarandrea, kies salutmesaĝo direktiĝis al la kunvenintoj. Ĉiu el la radiostacioj povis raporti pri sia aktuala situacio kaj programoferto. Ĉinaj kolegoj povis do fiere paroli pri sia firma pozicio kaj multpersona skipo. Maritza Gutiérrez donis atenton al transformiĝoj de la radia retpaĝaro enhavonta ankaŭ E-version. Ni eksciis krome pri emisiplanoj lige kun la venontjara UK en Kubo.

Gabi Kosiarska
Medicinistoj konferencis

En la Palaco de Branicki aranĝis sian sciencan konferencon Universala Medicina Esperanto-Asocio (UMEA) lunde la 27-an de julio. Ĉeestis kvindek personoj el 12 landoj. Unue profesoro d-ro Zenon Dionizy Mariak, la prorektoro de la Medicina Akademio, salutis la partoprenantojn. Cetere li disponigis la belan salonon Aula Magna por UMEA. D-ro José Antonio Vergara, estrarano de UEA, prelegis pri la nun aktuala danĝera epidemio H1N1. Li konigis la historion de tiuspecaj epidemioj kaj donis valorajn konsilojn pri la terapio kaj prevento. El la prelegoj oni devas mencii la sciencajn esplorojn de la rusaj gekolegoj pri la stato de kontraŭ-helikobakteria terapio. D-ro Włodzimierz Opoka, ĉeforganizanto de la konferenco, parolis pri la rolo de zinko en la terapio de stomaka ulcero. Pri la atingitaj sukcesoj raportis la hungarino Katarina Faragó, helpe de la Yumeiho-masaĝterapio. Profesoro d-ro Rüdiger Sachs pere de lumbildoj rakontis pri sia sesjara veterinara deĵorlaboro en Afriko. Por la konferenco aperis belaspekta konferenca libro. La 84-paĝa kolora eldonaĵo konigas en tri lingvoj (Esperanto, la angla kaj la pola) la historion de la Bjalistoka Medicina Universitato, prezentas plurajn fakajn referaĵojn kaj la koncizan historion de la japana medicino. Fine oni informis pri la “pulma trejnisto”, inhalilo enhavanta marajn salojn, efikajn kontraŭ spirorganaj problemoj. Ĝi estas hungara patentita produkto, preparaĵo pliboniganta la sanstaton kaj bonfarton. (Bildo 3: I. Ferenczy transdonas medalon al la rektoro. Bildo 4: W. Opoka kaj la rektoro.)

D-ro Imre Ferenczy
edukado.net

Edukado.net ankaŭ ĉi-jare aktive partoprenis la Universalan Kongreson. La retejan teamon gvidis Katalin Kováts (bildo 5), kiu kun helpo de sia edzo Sylvain Lelarge kaj aktiva subteno de Mónika Molnár kaj geedzoj Slezák okazigis plurajn sukcesajn aranĝojn.

La unua estis la Movada Foiro, kie la teamo zorgis pri du standoj: ĉe la unua ĝi informis pri la retejo, akceptis mondonacojn, varbis por la dumkongresaj aranĝoj, disdonis pinĉilojn kaj varbfoliojn, dum ĉe la dua stando ĝi varbis kaj akceptis aliĝojn al la novtipaj ekzamenoj de UEA.

Dum la kongresa semajno en kvar tagoj okazis 16 lingvolecionoj je du niveloj, kiuj disvolviĝis ĉiam kun plenaj salonoj. Tage ĉ. 200 personoj (plejparte regule revenantaj) partoprenis la kursojn de Katalin kaj Sylvain. La popularajn erojn de edukado.net kronis la du aranĝoj de Metiejo, kie dum la unua sesio la redaktorino Katalin Kováts raportis pri la rekonstruaj planoj de la nova retejo kaj pri la sukcesa monkolekta kampanjo por realigi tiujn planojn. La partoprenantoj renkontis ankaŭ Jevgenij Gaus, la ĉefprogramiston, kiu kompletigis la raporton per teknikaj klarigoj. La aranĝon partoprenis pluraj el la sponsoroj kaj mondonacintoj, kiuj estis varme dankataj pro siaj subteno kaj fido.

Kadre de la dua metieja aranĝo okazis disdono de diplomoj por deko da sukcesintoj en la printempaj sesioj de la novtipaj referenckadraj ekzamenoj de UEA (bildoj 6, 7), kunreĝisoritaj helpe de edukado.net. La diplomojn transdonis la membroj de la UEA-ekzamenkomisiono: Katalin Kováts, Zsófia Kóródy kaj Renato Corsetti.

La redaktorino honoris per Zamenhof-portretoj, subtencele por edukado.net desegnitaj de la artisto Richard Wagner (Belgio), la ĉefsponsorojn kaj subtenantojn de la retejo: Tamás Slezák (HU), Brian Moon kaj Flory Witdoeckt (BE).

Katalin Kováts informis la publikon pri la ĵus starigita fondaĵo Edukado.net, kies celo estas zorgi pri tio, ke la valora materialo kaj la nun rekonstruita retejo restu en la manoj de la esperantista komunumo kaj servu plu la instruantojn kaj memlernantojn. La estraro de la fondaĵo (Katalin Kováts, Sylvain Lelarge, Tamás Slezák, Renato Corsetti kaj Mark Fettes) zorgas pri la kolektata mono, ties bona utiligo, rekonstruo kaj flegado de la paĝaro kaj pluaj aliaj edukcelaj projektoj.

Dum la Metiejo funkciis pluraj standoj, kiujn kun intereso rondiris la ĉeestantoj.

(Laŭ www.edukado.net)

Belartaj konkursoj 2009

Raporto de la Prezidanto

Branĉo Poezio. Juĝantoj estis Carmel Mallia (Malto), Mao Zifu (Ĉinio) kaj Anja Karkiainen (Finnlando). Pasintjare 21 aŭtoroj el 16 landoj konkursis (kompare kun 16 aŭtoroj en 2007 kaj 18 en 2006) per 38 verkoj. Ankaŭ ĉi-jare la nombro de poetaj aspirantoj estis kontentiga: venis 34 verkoj de 17 aŭtoroj el 16 landoj. Sed la terminon “aspiranto” mi uzas intence. Eble tro da esperantistoj supozas, ke ili kapablas verki akcepteblajn poemojn, eĉ se mankas al ili natura poezia talento, aŭ eĉ se ili ne studis bonajn modelojn de niaj Esperanto-poetoj (bona poeto estas tiu, kiu, konante la atingojn de siaj antaŭuloj, kapablas egali aŭ superi ilin). “Multaj verkintoj aŭ neniam antaŭe verkis poemojn aŭ alie ne bone redaktis sian verkaĵon,” deklaris unu juĝanto, dum alia juĝanto asertis, ke “Pluraj verkoj estas prozaĵoj, nur dishakitaj al diverslongaj linioj.” Poezio “devas inkludi riĉajn imagojn kaj sufiĉajn emociojn,” laŭ unu el la juĝantoj, kiu trovis riĉajn formojn inter la poemoj sed en multaj kazoj nekomprenon “ke enhave poeziaĵo devas esti kuniĝo de eksteraj imagoj kaj internaj emocioj.” Tamen, la ĝenerala konkludo estis, ke la verkoj estis iom pli altnivelaj ol pasintjare, almenaŭ lingve. Unu granda problemo, kiun la juĝantoj devis fronti, estis la fakto, ke la longeco de la konkursaĵoj estis tre varia, kaj sekve estis malfacile kompari ilin. Estas malfacile scii kiel solvi tiun problemon krom per fikso de severaj limigoj pri longeco, kio eble senkuraĝigus kelkajn el la aspirantoj.

Branĉo Eseo. La juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gian Carlo Fighiera (Italio) kaj Gotoo Hitoshi (Japanio). Venis 9 verkoj de 5 aŭtoroj el 4 landoj (kompare kun 7 verkoj de 5 aŭtoroj el 4 landoj pasintjare). “Ŝajnas, ke regas konfuzo pri la signifo de la vorto eseo,” skribis unu juĝanto. “Iam ni devas klarigi, ke ni celas unutemajn esplorojn kaj ne literaturajn rakontojn aŭ turismajn priskribojn, kiajn ni ricevis ĉi-jare.” Ĝuste tiu konstato pasintjare konvinkis Detlev Blanke, ke li verku artikolon en la revuo Esperanto pri la demando, kio estas eseo — sed evidente pluraj konkursantoj aŭ ne legis la artikolon aŭ forgesis pri ĝi. Pasintjare mi rimarkis: “Se oni retrorigardas la premiitajn verkojn de tiu ĉi branĉo depost la komenco, ili konsistigas vere imponan kontribuon al la esea arto Esperanta — tiel imponan, ke la sekretario kaj prezidanto de la Belartaj Konkursoj nun laboras super aperigo de kolekto de la plej bonaj eseoj pri literaturaj temoj.” Kial tiu forta tradicio de eseverkado ne montriĝas pli forte inter la nunaj konkursantoj?

Branĉo Prozo. La juĝantoj estis Donald Broadribb (Aŭstralio), Konisi Gaku (Japanio) kaj Gerrit Berveling (Nederlando). La kvanto de konkursaĵoj en tiu ĉi branĉo, post la pasintjara abundo, revenis al la nivelo de antaŭaj jaroj: 24 verkoj de 15 aŭtoroj el 10 landoj (pasintjare 34 verkoj de 24 aŭtoroj el 15 landoj kaj en 2007 24 verkoj de 13 aŭtoroj el 11 landoj). La juĝantoj ne trovis multajn vere impresajn verkojn en la ĉi-jara rikolto: ili atentigis pri la malalta lingva nivelo de pluraj konkursaĵoj kaj pri la mallongeco de aliaj. Du juĝantoj specife asertis, ke ili malfacile povis decidi pri la ordo de eĉ la plej premieblaj verkoj — verŝajne ĝuste pro tiu manko de atentokapto. Konklude, ni povas nomi tiun ĉi jaron normala, sed eble tro normala, jaro.

Branĉo Teatraĵo. Juĝis Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). Denove en 2009 venis konsiderinde pli da konkursaĵoj ol en la jaroj antaŭ 2008: rikolto de 8 verkoj de 7 aŭtoroj el 6 lando estis laŭnombre preskaŭ identa kun la pasinta jaro. La juĝantoj tre celkonscie plenumis sian rolon, donante detalajn komentojn pri la konkursaĵoj, kvankam malmultajn ĝeneralajn komentojn. Kiel kutime, pluraj konkursaĵoj ne montris klaran talenton pri verkado por teatra prezento: teatraĵo ja devus esti multe pli ol spektebla rakonto. Unu el la juĝantoj skribis: “Frapas, kiom da teatraĵoj el la ĉi-jara rikolto okupiĝas pri Esperanto.” Ĉu pro tio, ke la meza konkursanto ne sukcesas progresi preter la rolo de verkanto de skeĉoj por lokaj kluboj? Alia juĝanto plendis pri manko de originaleco en tiuj ĉi verkoj. Estas malfacile verki por neekzistanta aŭ nekunvokebla spektantaro; ni ne povas atendi fortan tradicion de dramverkado ĝis ni havos ankaŭ tradicion de dramprezentado, kaj tio ankoraŭ mankas.

Branĉo Infanlibro de la Jaro. La juĝantoj estis Jouko Lindstedt (Finnlando), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Ili havis iom pli malfacilan taskon ĉijare, ĉar venis 6 verkoj el 4 eldonejoj en 4 landoj. Pasintjare venis nur du. Du juĝantoj levis la demandon, el kio konsistas infana libro? Ĉu oni povas nomi Jules Verne verkisto por infanoj? Eventuale estas bezonata pli preciza kriterio. Alia juĝanto prave atentigis pri la neceso juĝi la konkursaĵojn kiel tutaĵojn, en kiuj rolas kaj la libro kiel fizika varo kaj la libro kiel kultura varo.

Branĉo Kanto. Juĝis Bertilo Wennergren (Germanio), Alan Bishop (Aŭstralio) kaj Jacques Le Puil (Francio). Post unujara paŭzo kaj malgraŭ reverko de la reguloj, la rezultoj estis apenaŭ pli bonaj ol antaŭe: venis nur 3 verkoj de 2 aŭtoroj en 2 landoj, kun kvalito, kiu apenaŭ entuziasmigis la juĝantojn. Estas pli kaj pli evidente, ke la tuta koncepto pri “kanto” kaj ĝia statuso kiel memstara artverko en fizike traktebla formo fariĝas malklara kaj necerta. Ŝajnas, ke necesos denove pripensi la regulojn kaj konsiston de tiu ĉi branĉo.

Branĉo Filmo. Ion similan oni povas diri pri la branĉo filmo, kie, laŭ la juĝantoj mankis meritplenaj konkursaĵoj — malgraŭ tio, ke oni ja kreas kaj publikigas interesan filman materialon en kaj pri Esperanto. Pro iu kialo, la filmoj, kiuj meritus la premion, ne partoprenas la konkurson. Niaj ĉi-jaraj juĝantoj estis Abduraĥman Junusov (Rusio), Brian Moon (Luksemburgo) kaj Francisco Veuthey (Nederlando).

Resume. La laboro, kiun faras la juĝantoj ĉiujare, kaj la granda administra kaj kunordiga laboro de la sekretario, Michela Lipari, meritas nian atenton kaj nian dankemon. Pro sia kredo je la valoro de Esperanto-kulturo kaj sia deziro levi ĝian kvaliton, ili dediĉas sian energion al tasko, kiu foje postulas amason da tempo kaj ĉiam postulas sobran kaj malfacilan juĝadon. Ni estas ja feliĉaj, ke ni havas tiel bonan teamon.

Se temas pri la konkursaĵoj mem, mi daŭre havas la impreson, ke niaj kreaj artistoj, kun kelkaj esceptoj, simple ne dediĉas sufiĉan atenton al la propra klerigo pri la kulturaj produktoj en Esperanto: ili ne konas la Esperanto-literaturon, ne legas sufiĉe, kaj ne atingas tiun perfektan lingvan nivelon, kiun ili devus celi (se ili ne mem kapablas tion, almenaŭ ili forigu tajperarojn kaj ili kontroligu sian gramatikon antaŭ ol ensendi siajn verkojn!). Aliflanke, ni povas esti ĝojaj, ke troviĝas inter la konkursaĵoj kelkaj veraj juveloj.

Antaŭ du jaroj mi sugestis, ke ni pli multe diskutu inter ni pri la kriterioj, kiujn ni aplikas en la juĝado — kaj pasintjare en la Universala Kongreso por la unua fojo ni okazigis inter la juĝantoj publikan diskuton pri tiuj kriterioj. Ŝajnas, ke ĉi-jare la juĝantoj pli harmonie laboris inter si, kaj ekzistis relative alta nivelo de interkonsento pri la plej meritplenaj verkoj. Pasintjare mi skribis, ke “literaturo hardas la lingvon, igas ĝin pli elasta kaj laborpreta, kaj donas al ĝi direktosenton,” kaj mi aldonis: “Pro tio ni havas niajn Belartajn Konkursojn.” Denove mi volas substreki la eksterordinaran gravecon de nia literaturo en la evoluo de niaj lingvo kaj kulturo kaj la gravecon, ke seriozaj verkistoj prezentu siajn verkojn al nia juĝado.

Humphrey Tonkin

Oratora Konkurso

La oratoran konkurson partoprenis kvin homoj el kvin landoj. La unuan premion ricevis Francesco Maurelli el Italio, kiu verve parolis pri Ekonomia krizo, ekologia krizo: ĉu solvoj? Dua premio iris al Joseph Bicingini Apasa el Sud-Afriko, kiu nun studas en Pollando. Li traktis la (kongresan) temon Krei pacan ponton inter la popoloj: Zamenhof hodiaŭ.

Eksterkonkurse partoprenis gasto de la kongreso, Tone el Brazilo, kiu ricevis honoran mencion pro sia repa interpreto de la temo: La rolo de parolarto kaj retoriko en la nuna mondo, ege surpriza prezento, kiu montris tute novajn vojojn de la retoriko.

IKU furoris en Parizo kaj Bjalistoko

La Internacia Kongresa Universitato havis sian 62-an sesion en Bialistoko, sed ĝi efektive rolis jam du semajnojn antaŭ la UK, en Parizo, kie IKU-sekretario Amri Wandel havis du sukcesajn renkontiĝojn kun Unesko- kaj NRO-funkciuloj okaze de granda astronomia konferenco (MG-12), gastigata de Unesko.

La unua rendevuo temis pri la Internacia Jaro de Astronomio kaj estis kun s-ino Yolanda Berenguer, kunordiganto de la Unesko-spac-programo kaj respondeculino pri la Internacia Jaro de Astronomio. Prof. Wandel informis ŝin pri sia IKU-prelego en la UK, kiu traktis i.a. la Internacian Jaron de Astronomio. Berenguer interesiĝis pri Esperanto (antaŭe ne konata al ŝi) kaj petis kopion de la prelego. Sekve la du diskutis eblojn de kunlaboro inter UEA kaj la Scienca Sektoro de Unesko (kie UEA ĝis nun ne havis kontakton) kaj interkonsentis ke ŝi dissendos al siaj kolegoj en la Scienca Sektoro dokumenton preparotan de UEA, kiu prezentos la scienc-rilatan agadon per Esperanto, ne nur lingvistikan, sed laŭeble ankaŭ pri scienca kunlaboro en triamondaj landoj, sciencaj aplikoj en la terenoj flegataj de Unesko, ekologio, agrikulturo, oceanologio, spacekspluatado por pacaj celoj ktp.

La dua rendevuo estis kun s-ino Eva Egron Polak, direktorino kaj Ĝenerala Sekretario de la granda Ne-Registara Organizaĵo “Internacia Asocio de Universitatoj” (IAU), en kiu membras ĉ. 17 mil universitatoj kaj kolegioj en la tuta mondo. Wandel, kiu bone konis ŝin de siaj antaŭaj kontaktoj kun IAU (legu en nia revuo, majo 1997, p. 84-85 kaj majo 2006, p. 109), prezentis la baldaŭ okazontan universitatnivelan agadon de UEA (IKU-AIS en Bialistoko) kaj ILEI (universitat-instrua seminario en Krakovo), kaj ŝi transdonis salutmesaĝon por la UK kaj IKU nome de IAU, kiun UEA-prezidanto Probal Dasgupta menciis en sia inaŭgura parolado en Bjalistoko. [La E-traduko de la salutmesaĝo aperas en la apuda kadro].

La 62-a IKU-sesio komenciĝis dimanĉe per la kutima inaŭguro, dum kiu la rektoro, prof. Witold Stepniewski, prezentis la prelegontojn. La estrarano pri scienca kaj faka agado, José Antonio Vergara, parolis pri kresko kaj populariĝo de IKU-AIS-sesioj en la lasta jardeko, kaj AIS-prezidanto Prof. Pennacchietti salutis nome de Akademio Internacia de la Sciencoj. Wandel dankis la IKU-komisionon pro la plenumo de la malfacila tasko prijuĝi pli ol 30 IKU-proponojn, prezentis la salutmesaĝon de IAU, kaj daŭrigis per la unua prelego de sia IKU-AIS kurso pri “Teleskopoj — de Galileo ĝis la Spac-Teleskopo”, kiu okazis koincide kun la 400-jara datreveno de la invento de la astronomia teleskopo. En la prelego ĉirkaŭ cent aŭskultantoj povis spekti veran teleskopon, kiu servis kaj por demonstri la temon de la prelego kaj pli malfrue por nokta observado de steloj kaj planedoj, kiun partoprenis ankaŭ kongresanoj ne aŭskultintaj la prelegon. Alia populara IKU-AIS kurso kiu enhavis praktikan demonstradon estis tiu de d-ro Tsvi Sadan, “Socilingvistika komparo de du diasporaj lingvoj: la jida kaj Esperanto sur la Interreto”. Fine de sia unua prelego Sadan mem prezentis jidajn dancojn. Tre populara estis ankaŭ la IKU-prelegoj de Tomasz Chmielik “Kvin urboj de la fratoj Goskind”, kiu prezentis la kortuŝajn reklam-filmojn preparitajn en la jaro 1939 (sepdek-jara jubileo) pri la tiama baldaŭ malaperonta juda vivo en Bjalistoko kaj Varsovio, kiuj mencias Zamenhof kiel kreinton de Esperanto. Ankaŭ la prelego de Otto Prytz pri brajlo taŭge koincidis kun la 200-jara jubileo de Louis Braille. Entute okazis naŭ IKU-prelegoj, el kiuj tri estis parto de AIS-kursoj kun po du daŭrigaj prelegoj. Fine de la IKU-AIS-kursoj okazis ekzamenoj, kaj la sukcesaj partoprenintoj ricevis AIS-atestojn. La tekstoj de la prelegoj aperis kiel ĉiam en broŝura formo kiel IKU-libro, amasa aĉetaĵo en la IKU-budo en la Movada Foiro, la IKU-inaŭguro kaj en la Libroservo. Resumoj de la prelegoj aperas en la IKU-retpaĝo http://uea.org/dokumentoj/IKU.

Amri Wandel

Salutmesaĝo de IAU-direktoro

Nome de Internacia Asocio de Universitatoj, mi havas la plezuron deziri al la organizantoj kaj partoprenantoj de la Internacia Kongresa Universitato (IKU), okazanta dum la ĉi-jara kongreso de UEA en Bjalistoko, plej bonajn dezirojn por iliaj kunsidoj kaj diskutoj. IAU estas tutmonda organizaĵo de universitatoj, aliaj altedukaj institucioj kaj asocioj dediĉitaj al la antaŭenigo de kunlaborado kaj dividado de ekspertizo, scio kaj spertoj kiuj povas plibonigi kaj plifortigi la altan edukadon tutmonde. Tiel, ni subtenas ĉiujn klopodojn kiuj povas kontribui al plibonigitaj dialogoj kaj kompreno inter altedukaj gvidantoj.

Ni sekvas la disvolviĝojn rilatajn al Esperanto precipe per regulaj kontaktoj kun IKU-sekretario Amri Wandel kaj scias ke viaj provoj estas pli kaj pli sukcesaj kaj produktivaj.

Nome de IAU, mi deziras al vi tre sukcesoplenan kongreson.

Eva Egron-Polak
Ĝenerala Sekretario kaj Administra Direktoro
Internacia Asocio de Universitatoj
Unesko-Domo

La 65-a IJK

La kongresaj urbo kaj temo: Liberec(’)

Multaj konas ĝin kiel “TEJO-kongreson”, sed la vera nomo estas “Internacia Junulara Kongreso (de TEJO)”, aŭ mallonge kaj plej populare simple “IJK”. Tie ĉiujare renkontiĝas junaj esperantistoj de la tuta mondo, kutime tuj antaŭ aŭ post la UK, por komune kongresi, festi kaj interkonatiĝi. En 2009 oni renkontiĝis jam la 65-an fojon, tamen unuafoje en Ĉeĥio, kie la kongreson gastigis la kvina plej granda urbo de la lando, Liberec, kongrue kun la kongresa temo, kiu ĉi-jare estis: Liberec’ (intence literumita kun apostrofo). Ĝi okazis inter la 18-a kaj la 25-a de julio 2009, kun ĉeesto de 343 personoj el 41 landoj.

Por substreki la “I” en la “IJK”, la kongreson tamen organizis ĉi-foje ne unu landa sekcio de TEJO kiel kutime, sed kunlabore eĉ tri. Ja jam pro la geografia situo de la urbo — 100 km norde de Prago, tuj apud la trilanda limo kun Germanio kaj Pollando, multaj germanoj kaj poloj havis malpli longan vojaĝon ol iuj ĉeĥaj organizantoj. La organiza teamo konsistis el 24 personoj, el kiuj ĉiuj krom unu estis en TEJO-aĝo (sub 30 jaroj), kaj aparte profitis la bagatelecon de landlimoj ene de la Ŝengen-spaco. Tial multnombra trajnkaravano el Francio alvenis fakte denorde el Zittau kaj la postkongresan karavanon al la UK eblis facile aranĝi ekde la pola stacidomo de Zgorzelec.

En junularaj aranĝoj ĉiu partoprenanto serĉas ion propran. Kiel ĉe la UK-oj, multaj venas pro la amikoj, aliaj por ekkoni la kongreslandon, ankoraŭ aliaj por festi en internacia etoso; ĉiujn tamen ligas la intereso pri Esperanto. Malgraŭ oftaj kontraŭaj opinioj surprize multaj junaj esperantistoj aktive partoprenas la socian vivon kaj ŝatas diskuti interesajn temojn kaj kleriĝi pri novaj fenomenoj. Nura diferenco de la UK estas la iom malpli frua komenciĝo de la taga programo, ĉar por ke la cerbo pretu akcepti novajn sciojn, la korpo tamen bezonas iom da dormo post la pasinta nokto. Tiel dum la tago oni kadre de la tema programo ekzemple diskutis pri lingva libereco, aŭskultis prelegon pri mona libereco aŭ kleriĝis pri libera komputila programaro, sed ankaŭ povis informiĝi pri iniciatoj kiel Herzberg aŭ Lingvolanċilo, aŭskulti prelegon de brazila esperantisto pri pioniro de la ĉeĥa Esperanto-movado Lorenz aŭ lerni pri la novaj atingoj de E@I. Inter jam iom pli distraj temoj, sed tamen ja profunde rilataj al la kongreslando, apartenis ekzemple prelego pri la ĉeĥa biero (eĉ kun gustumado!).

Se matene oni pli malfrue komencis, vespere aliflanke la programo multe pli longe daŭris. Post la vespermanĝo ĉiutage sekvis komuna arta programo, kadre de kiu prezentis sin en Liberec la multe ŝatataj muzikistoj JoMo kaj Kim Henriksen (lian koncerton oni povis ĝui sur tegmento de la 8-etaĝa kongresejo dum sunsubiro), la nova brazila repmuzikisto Tone, aŭ kadre de la nacia vespero ĉeĥa junulara muzikgrupo PECH. Por inviti junulojn al sia koncerto en la tujsekva bjalistoka UK alvenis ankaŭ tri membroj de la esperantista rokgrupo Supernova el Brazilo. Kiel tradicie, la unua kaj la lasta vesperoj estis dediĉitaj siavice al la solenaj malfermo kaj fermo de la kongreso, dum kiuj prezentiĝis internacie fama infana koruso Severáček; kaj ankaŭ ĉiu kongresano rajtis prezenti propran spektaklon kadre de la internacia vespero. Post la vespero ĉiam sekvis ankoraŭ bunta programo nokta, en kiu la plej obstinaj ofte eltenis ĝis la frumatenaj horoj. Ĝi proponis diskotekon (kun internacia kaj Esperanto-muziko), drinkejon kaj ties senalkoholan kaj senbruan alternativon “gufujo”, kaj filmejon, kie projekciiĝis filmoj kun Esperantaj subtekstoj.

Dum la tago ankaŭ pure laboraj programeroj ne mankis — kunlabore kun UEA estis aranĝita novtipa ekzamensesio pri Esperanto laŭ la Eŭropa Referenckadro, kun 13 adeptoj, kies lingvonivelo onidire ravis la ekzamenantinojn, kaj en kvar sesioj kunvenis la komitato kun la estraro de TEJO. Ĉi-jare ĝi traktis interalie aliĝpetojn de du novaj landaj sekcioj (Benino kaj Meksiko), starigon de komisiono por esplori eblojn de IJK en Afriko, lanĉon de la nova interreta versio de Pasporta Servo, kaj ankaŭ elekton de nova estraro por la dujara periodo 2009-2011. Rimarkinde estas, ke ĉiuj novelektitaj estraranoj estas membroj de la programteamo de la libereca IJK. Fine de la kongreso estis aprobita kongresa rezolucio, kiu defendas la rajton de ĉiu unuopulo elekti sia(j)n propra(j)n identeco(j)n kaj estas adresita al la prezidento de Ĉeĥio Václav Klaus, fifama pro sia eldiro ke “Eŭropismo estas kiel Esperanto — same artefarita kaj morta.”

La IJK-on en Liberec aŭspiciis multaj eminentuloj — prezidantoj de ambaŭ ĉambroj de la ĉeĥa parlamento, eksĉefministro Mirek Topolánek, ĉeĥa kardinalo Miloslav Vlk kaj reprezentantoj de la regiono, la kongresurbo kaj eĉ urbestro de ties germana ĝemela urbo Augsburg. Per sendita letero salutis la kongresanojn ankaŭ la prezidanto de UEA Probal Dasgupta. Kardinalo Miloslav Vlk, kiu mem junaĝe estis aktiva esperantisto, celebris dimanĉe en Liberec sanktan meson en Esperanto, dum kiu li rimarkigis ke por kristanoj same kiel por esperantistoj gravas “ne nur komunikado, sed ankaŭ komuneco”. Sub gvido de germana pastoro okazis en Esperanto ankaŭ evangelia diservo.

Ne nur pri la ĉeesto de la kardinalo, sed ankaŭ pri la cetera abunda ekstera programo de la IJK multfoje raportis la amaskomunikiloj. Jam kvar monatojn antaŭe regiona gazeto komencis regule skribi pri Esperanto kaj dum la kongreso informis pri ĝi krom gazetoj kaj retpaĝaroj plurfoje ankaŭ la tutlanda radio kaj la IJK eniris eĉ la novaĵservon de la ĉefa ĉeĥa novaĵagentejo ČTK. Plej elstare tamen efikis la translima informstrategio, pro kiu la televido ARD el la apuda Germanio surloke registris kaj sekve dum sia ĉefa nokta elsendo projekciis triminutan raporton preskaŭ komplete en Esperanto (kun germanaj subtekstoj) kiun vidis pli ol 500 mil spektantoj. Dufoje la esperantistoj prezentiĝis publike sur la ĉefa urboplaco, kie JoMo donis koncerton en 19 malsamaj lingvoj (inkluzive de la ĉeĥa) kaj alitage okazis kultur-lingva festivalo.

La sekva IJK okazos en 2010 en Kubo, tuj post la UK en Havano, do eblos konvene partopreni en ambaŭ. Por sperti mem, ke la junulara kongreso allogas ne nur la junajn laŭ aĝo sed ankaŭ la junajn laŭ koro, mi invitas vin rigardi la kolekton de fotoj, raportoj kaj amaskomunikilaj mencioj, kiujn vi trovos en la retpaĝaro http://ijk.esperanto.cz/.

Marek Blahuš

Solena fermo de la 94-a UK

Lastasabate matene je la deka horo okazis en la granda tendo Zamenhof la ferma solenaĵo de la 94-a UK.

Komence de la solenaĵo la UEA-prezidanto Probal Dasgupta bon venigis la kongresanojn kaj prezentis la surpodiajn gastojn. Post tio li prezentis mesaĝon al la urbestro de la urbo Tadeusz Truskolaski, per kiu li esprimis elkoran dankon pro lia persona engaĝiĝo inviti la 94-an UK-on al la naskiĝurbo de d-ro Zamenhof por festi la 150-an datrevenon de lia naskiĝo de Zamenhof. Aparte li dankis pro la starigo de la centro Zamenhof, kies inaŭguro estis honorigo al la kongreso. Dasgupta sekve petis la ĉeestantojn omaĝi per silenta minuto la forpasintojn, elstarajn, sed ankaŭ mezajn esperantistojn, ĉiujn kiuj forlasis nian komunumon inter la du lastaj kongresoj.

La Ĝenerala Direktoro Osmo Buller prezentis skribajn mesaĝojn kiuj venis por la kongreso, kaj Mireille Grosjean prezentis la laborgrupon kaj la samnoman kampanjon “Alvokon al mondpaco”, kaj ĝian retejon www.alvoko-al-mondpaco.org.

Sekvis raportoj de Barbara Pietrzak pri la kongresaj laboroj (p. 186) kaj pri la Belartaj kaj Oratora Konkursoj fare de Claude Nourmont (p. 183).

La estrarano Hori Jasuo anoncis, al kiuj estis ĉi-jare atribuitaj la Premio Deguĉi: Vinilkosmo kaj la Subvencio Cigno: Fondumo Zamenhof (Pollando).

Dum la sekva muzika paŭzo la kongresanoj ĝuis la talenton de jam konata junaj bjalistokanoj el la Kantostudio.

La estrarano Loes Demmendaal transdonis diplomojn al membroj de UEA, kiuj jam pli ol 50 aŭ 40 jarojn estas fidelaj al sia organizaĵo, post kio la kongrestema reĝisoro Humphrey Tonkin raportis pri la kongrestemaj diskutoj (legu sur la p. 174) kaj dankis al amaso da homoj, kiuj partoprenis en ili.

La kongresa temo speguliĝis en la kongresa rezolucio, kiun prezentis José Antonio Vergara (legu sur la p. 175).

“Niaj” infanoj, kiuj en tiu momento venis el la Infana Kongreseto, prezentis etan teatraĵon kaj kantis gajan kanton pri nia lingvo, post kio Probal Dasgupta prezentis sian ferman paroladon, en kiu li dankis ĉiujn, kiuj kontribuis al la sukceso de la “pilgrimado” al Bjalistoko.

La LKK-prezidanto Aleksander Sosna kaj la honora civitano de Bjalistoko L.C. Zaleski-Zamenhof transdonis la kongresan flagon nome de la Bjalistoka LKK al Maritza Guttiérrez Gonzáles kaj Julián Hernándes Angulo. Tiu tralegis mesaĝon de la ministro pri kulturo de Kubo, kaj invitis ĉiujn amantojn de la internacia lingvo al la 95-a UK sur la kariba insulo.

Venis tempo por floroj, kisoj kaj aplaŭdoj al la 20-kapa LKK kaj ĝiaj helpantoj, kiel dankesprimo pro la tre bone farita laboro. Komuna kantado kun la grupo de la bjalistoka Kantostudio de la himno La Espero kaj la sekva martelbato de Probal Dasgupta metis punkton post la 94-a Universala Kongreso de Esperanto.

Stano Marček

Kongresfina resumo

Karaj kongresanoj,

Antaŭ ni estas la lastaj minutoj de la Jubilea Kongreso, dum kiu ni rendevuas en la naskiĝurbo de d-ro Ludoviko L. Zamenhof, por aparte omaĝi lian 150-an naskiĝdatrevenon. En la urbo, kies aŭtoritatoj kaj loĝantoj praktike pruvas la korligiĝon kaj respekton por sia samurbano, rekonita de Unesko kiel unu el la grandaj figuroj de la mondo, de bjalistokanoj — bjalistokano de la 20-a jarcento, kaj de la loĝantoj de la regiono: podlaĥiano de la 20-a jarcento.

Ni ne sole rendevuis. Venigis nin ankaŭ la deziro komune analizi la kongresan temon: “Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ. Sed veninte al Bjalistoko ni ne forgesis pri la Internacia Jaro de Akordiĝo, proklamita de UN, konsciaj, ke akordiĝon kondiĉas interkompreniĝo kaj egalnivela dialogo. La kongrestemo kunreĝisorata de Humphrey Tonkin kaj Marc Bavant disvolviĝis en tri sesioj multnombre frekventataj. Ĉiujn tegmentis la aktualeco de la ideoj kaj de la verko de la kreinto de Esperanto. En ĉiuj manifestiĝis la klopodo respondi la demandon, kion ni, nuntempaj esperantistoj, povas lerni el la sperto kaj vivo de d-ro Zamenhof. La podiaj opini-interŝanĝoj kaj sekvaj grupaj diskutoj reflektis tiun ĉi heredaĵon kombine kun la nuntempaj defioj ponti pacon. La konkludojn de la diskutado de la kongresa temo spegulas la kongresa rezolucio.

Al la hodiaŭ finiĝanta 94-a UK en Bjalistoko aliĝis 1860 esperantistoj el 63 landoj. Ne malmultis tiuj, kiuj pro diversaj motivoj venis nur por kelka periodo reĝui la varman etoson de unu el la plej spektaklecaj eventoj en nia komunumo.

La ĉi-jara Movada Foiro en komforta libera spaco evidentiĝis plene sukcesa Interkona Vespero, dum kiu ni ne sole renkontis malnovajn kaj konatiĝis kun novaj amikoj, sed refreŝigis la konscion pri la riĉo de niaj diverskampaj aktivadoj. Mendis por ĝi tablojn 94 asocioj.

Ne nur la debatoj de la kongresa temo referencis al la kreinto de la figuro de Esperanto. Plurfacete traktis lin la programo de la Esperantologia Konferenco, en kiu la unuopaj prelegantoj prezentis temojn, sekve diskutotajn pri “Juda fono de Zamenhof kaj Esperanto”, “Zamenhof kaj Litovio. Nia judo”, “Hilelismo kaj homaranismo. La religiaj kaj filozofiaj ideoj de Zamenhof” kaj “Aktualaj problemoj de Zamenhofologio”.

La bjalistoka kongreso omaĝis ne nur la kreinton de Esperanto. Per speciala programero ni honoris la eksan prezidanton de UEA, Ivo Lapenna, kies 100-a naskiĝdatreveno pasos ĉiaŭtune. Ni ĉiuj bone memoras pri lia iniciato kaj kampanjo, en kies sekvo Unesko proklamis sian unuan rezolucion pri Esperanto kaj sekve ligis oficialajn rilatojn kun UEA, la rezolucion kies 55-jariĝon ni ankaŭ ĉijare solenas.

La 150-a naskiĝdatreveno de la kreinto de la lingvo inspiris multajn aŭtorojn prepari por ĉi tiu kongreso novajn eldonaĵojn. Entute temis pri 60 novaj titoloj, inkluzive de multaj teme ligitaj kun d-ro Ludoviko L. Zamenhof. La libroservo disponigis al la kongresanoj 1800 titolojn kun la suma pezo de preskaŭ unu kaj duona tunoj. La aĉetitaj eldonaĵoj servos kiel bazo por la postkongresa kleriĝo.

Dumkongrese eblis kleriĝi diversmaniere, de kelkaj jaroj i.a. kadre de la programo de la Kleriga Lundo. Ĝian 5-horan programon konsistigis 15 prelegetoj pri temoj tre variaj. La Kleriga Lundo ne elĉerpas la tradician edukan parton de la kongreso. Jam dimanĉe komenciĝis la 62-a sesio de Internacia Kongresa Universitato, en kies programo troviĝis 9 prelegoj, inkluzive de tri, kiuj rolis ankaŭ kiel sesioj de AIS. Edukado.net okazigis plurajn paroligajn lecionojn kaj tre sukcese ripetis sian metiejon. La kongresa publiko eksciis pri la lanĉita Fondaĵo “Edukado.net”. Internacia E-Instituto okazigis en la daŭro de la kongreso trejnadon de aspirantoj fariĝi Cseh-instruistoj. Entute temis pri 21 personoj el 10 landoj. En la daŭro de la kongreso la unuan fojon dum UK eblis subiĝi al la novtipaj ekzamenoj laŭ la Referenckadro de la Konsilio de Eŭropo. Tiun ŝancon utiligis 47 kongresanoj. La marda Tago de Lernejo estis dediĉita al la novaj lernoteknologioj kaj Esperanto. En ĝia seshora programo spertojn kaj ideojn dividis 15 prelegantoj el 10 landoj. Tradicie debatis la Akademio de Esperanto. Ĝia publika kunsido sub la prezido de ĝia prezidanto profesoro John Wells ripetis la pasintjaran sukceson, diskutiginte 18 akademianojn kun la venintaj kongresanoj. Alia sukceso estis la tritaga programo organizita de Akademio Literatura de Esperanto, kunlabore kun la loka Podlaĥia Biblioteko. Ĉi-lasta aranĝo, adresita al literaturŝatantoj (per unu el siaj sesioj ankaŭ al la polaj verkistoj por lanĉi interesan kunlaboran projekton) estis unu el multaj aliaj celantaj ankaŭ la eksteran publikon. Riĉegis la kultura programo de la jubilea UK, multis koncertoj kaj spektakloj, adresitaj al la bjalistoka publiko. Ĉio ĉi kaŭzis, ke ĝi estis bone informita pri la kongreso. Sed pri la kongreso informiĝis ne nur bjalistokanoj, informis pri ĝi ankaŭ la polaj kaj eksterlandaj amaskomunikiloj. Mi menciu la londonan The Times, kies korespondisto vizitis la bjalistokan UK-on. Dum la kongresa semajno tradicie raportis pri la kongreslaboroj la E-Redakcio de Pola Radio al esperantistoj restintaj hejme. La buntan kongresan programon spegulis la papera kongresa kuriero Bonhumora Zamenhofano, konsultebla ankaŭ rete. La informado estas unu el la ĉefaj taskoj, kiujn frontas nia movado. La unuan fojon la Strategia Forumo estis dediĉita al tiu temo, kaj en ĝia daŭro oni reanalizis kaj repripensis du bazajn dokumentojn kun strategia signifo, Manifeston de Prago kaj la Gvidliniojn pri Informado. Se temas pri informado nepre aldonendas, ke la Gazetara Informkampanjo ĉirkaŭ la UK daŭras, kaj eblas esperi, ke krom la antaŭkongresaj artikoloj en la nacia gazetaro de diversaj landoj ankaŭ la postkongresaj raportoj de la kongresintoj proksimigos la ĉijaran esperantistan asembleon en Bjalistoko al vasta publiko.

Ne eblas ne mencii la videblan ĉeeston de la gejunuloj dum la bjalistoka UK, dank’ al aparta junulara programo. Ĉi-foje junaj kongresanoj ricevis la ŝancon ne nur partopreni en la kongreso, sed ankaŭ kunkrei ĝian programon. Dumkongrese okazis la aktivula trejnado de TEJO pri informado, traktado de tiaj temoj, kiel okazigo de la esperantistaj aranĝoj, planado de ili kaj efektivigo de la organizaj kaj financaj antaŭpreparoj. Paralele teamo de junuloj kolektita ĉe E@I instruis pri la ebloj uzi la reton kaj pri diversaj aktivaĵoj por kaj per Esperanto en Interreto. La kongresanoj povis konatiĝi kun parto de la junulara kulturo pere de muziko kaj nokta programo. Anticipa popularigo de la junulara programo vekis grandan interesiĝon por partopreno, kio rezultigis alvenon de pli ol 120 gejunuloj, kiuj opinias, ke tiun UK-on valoras partopreni. Estas malfacile raporti dum dek kelkaj minutoj pri la kongreso, kiu konsistis el preskaŭ 300 diversspecaj programeroj kaj havis dekojn da aliaj ekster la kongresejo. Ekster la kongresejo okazis ankaŭ riĉa turisma programo. La antaŭkongreson partoprenis 43 personoj, la postkongresajn ekskursojn spertis 59 kongresanoj. Dum la semajno 534 personoj partoprenis la tuttagajn ekskursojn kaj 505 la duontagajn.

Necesas substreki, ke ni ne sole jubileis lige kun la bjalistoka UK, sed ankaŭ aferkerne laboris. La Komitato debatis sabate kaj vendrede, traktante dum 7 horoj la defiajn demandojn de nia asocio. Okazis neformala komitata kunsido dediĉita al la reta membreco. La Komitato estis informita pri atribuo de la Diplomo pro Elstara Agado al elstara aŭstralia samideano Svetislav Kanaĉki pro lia multjara laboro en la melburna radiostacio “3 ZZZ”. Ĝi akceptis novan landan asocion kun la nomo Mongola E-Societo, tiel ekde nun membriginte entute 70 LA-ojn. Ĝi akceptis fakan asocion kun la nomo Monda Asembleo Socia. Ekde dimanĉo ĝis vendredo vigle debatis la subkomitatoj, okazis kunsidoj dediĉitaj al la eŭropa agado kaj al spertointerŝanĝo de la landaj reprezentantoj. La kongreso donis la eblon al multaj fakaj asocioj okazigi siajn kunvenojn kaj renkontiĝojn, eblis en pli ĝenerala kadro diskuti la taskojn de fakaj asocioj dum la Faka Forumo. La estraro laboris tre aktive kaj unu el ĝiaj decidoj estas la nomumo de la kongresurbo 2011. Kun granda ĝojo mi deziras anonci, ke ni kongresos post 36-jara paŭzo en Kopenhago.

Inter amaso da distraj programeroj kun noblaj celoj ne eblas ne mencii la denove ege sukcesan aŭkcion. Sub la gvido de Humphrey Tonkin la aŭkcio riĉigis la Volontulan Fondaĵon de UEA per 13 495 zlotoj.

La 20-persona LKK kunlabore kun la CO kaj kelkdeko da volontuloj kun forta financa kaj morala apogo de la urboaŭtoritatoj ebligis al ni jam fikisi en la memoro la difinon pri la 94-a UK en la naskiĝurbo de d-ro Ludoviko Zamenhof — la mirinda!

Kun tiu konvinko, dankante al la bjalistokaj aŭtoritatoj, kun fronte la urbestro Tadeusz Truskolaski, pro ilia helpo kaj apogo pro la starigo de la Centro Zamenhof, ni reportas en la koro varman amon al la naskiĝurbo de d-ro Zamenhof, Bjalistoko. La Jubilea UK superis niajn imagojn. La entuziasmo akirita en ĝia daŭro spronu nian dumjaran aktivadon, pri kies rezultoj ni povu fiere raporti dum la 95-a UK en Havano, Kubo.

Barbara Pietrzak
Ĝenerala Sekretario de UEA

[FORIGITA!: bildo]

La urbestro, Parzyszek kaj Malinowski

[FORIGITA!: bildo]

La Metiejo de edukado.net

[FORIGITA!: bildo]

La barokstila lerneja ensemblo

[FORIGITA!: bildo]

La muzika paŭzo kun Kantostudio

[FORIGITA!: bildo]

Julián H. Angulo, Tago de la lernejo

[FORIGITA!: bildo]

Gazeta Wyborcza” kun KD, — muziko en Esperanto!

[FORIGITA!: bildo]

Redakcio de la kongresa kuriero

[FORIGITA!: bildo]

“Diplomita” Ulrich Lins

[FORIGITA!: bildo]

Novaj libroj, Aleksander Korĵenkov

[FORIGITA!: bildo]

Minuta silento dum la fermo

[FORIGITA!: bildo]

LKK kaj la helpantoj kun floroj

[FORIGITA!: bildo]

La publiko dum la fermo

Kongresa Panoramo

[FORIGITA!: bildo]

Antikvaj muziko kaj dancoj de la grupo “Capella Antiqua Bialistocensis” en la palaco Branicki, dum la:

[FORIGITA!: bildo]

Bankedo ĉe la urbestro.

[FORIGITA!: bildo]

Koncerto de la Internacia Koruso.

[FORIGITA!: bildo]

Nacia Vespero: polaj popolaj dancoj.

[FORIGITA!: bildo]

Bona etoso regis ankaŭ sur la kongresaj koridoroj.

[FORIGITA!: bildo]

La venkinto de la oratora konkurso Francesco Maurelli.

[FORIGITA!: bildo]

Privata vespera koncerto de Mikaelo Bronŝtejn.

[FORIGITA!: bildo]

La bardo sen barbo Georgo Handzlik.

[FORIGITA!: bildo]

Solena Fermo: La infanoj salutas la kongreson.

[FORIGITA!: bildo]

Movada Foiro: la eldonejo Impeto.

[FORIGITA!: bildo]

Dancantaj spektantoj dum la koncerto de JoMo.

Revuo Esperanto 2009 10

Malferme

Poetoj detruas nian lingvon

Oni ofte aŭdas — efektive temas pri fakto vaste rekonata — ke la literaturistoj grave kontribuis al la evoluigo de Esperanto. Mi ne kontraŭstaras tion: la literaturistoj ja grave kontribuis — sed tio ne signifas ke ilia kontribuo estis pozitiva. Eĉ male.

Se oni serĉas tra PIV oni trovas amason da vortoj kun la indikoj G (Grabowski) aŭ K (Kalocsay), ekzemple insurekcio, beata, uvo (G) kaj lazura, lontana, pita (K). Tio montras, ke tiuj verkistoj estis inter la unuaj, kiuj uzis tiujn vortojn en Esperanto.

Se oni protestas kontraŭ la uzo de tiaj vortoj, literaturistoj klarigas, ke ili nepre bezonas “literaturan lingvon”. Kial? Kial ili ne povas esprimi siajn pensojn kaj emociojn per la normala vortprovizo, kiun uzas ĉiuj? Kial laŭ ili la vorto trista tuŝas la koron pli ol la vortoj senĝojakordolora? Kial lazura estas pli poezia ol ĉielblua?

Poetoj asertas, ke la mal-vortoj estas maloportune longaj, kaj tial ili bezonas pli mallongajn alternativojn. Sed unu el la trajtoj de poemo, kontraste kun prozo, estas ke ĝi estas verkita laŭ pli rigida skemo. La lerteco de la poeto konsistas interalie el ties kapablo esprimi ideojn interne de tiu skemo. Se por solvi problemon pri silabonombroj li/ŝi tutsimple inventas novan vorton, kie troviĝas la poeta lerto?

Vorto kiel malmultekosta ja estas longa — sed ĝi ne enhavas pli da silaboj ol la samsenca itala vorto economico. Sed neniu itala poeto, laŭ mia scio, iam plendis, ke tiu vorto estas tro longa, des malpli ordinara parolanto. Do, kion faras la italaj poetoj? Ili faras tion, kion poetoj ĉiam faras: streĉas sian cerbon kaj elpensas trafan esprimon interne de la rimedoj, kiujn la lingvo jam proponas al ili. Tio estas la tasko de poeto. En Esperanto, ekzemple, oni povus anstataŭigi la vorton per pluraj alternativoj: bonpreza, senvalora, malluksa, trigroŝa.

Strange, la argumento pri troa longeco ial forgesiĝas, kiam poeto nepre deziras uzi la vorton firmamento anstataŭ ĉielo. Estas vere, ke al parolanto de la angla aŭ la franca firmamento efektive havas iom poezian sonon, ĉefe ĉar oni renkontas ĝin nur en poeziaj kuntekstoj. Tial Esperantaj poetoj enportis ĝin en sian “poezian lingvon”. La vorto tamen ne troviĝas en neparencaj lingvoj: en la finna ekzemple, aŭ en la japana. Do, kion pensas finno aŭ japano legante tiun vorton? Ĉu ĝi trafas aparte poezie? Pli verŝajne, tio estas simple nova vorto por serĉi en la vortaro, vorto kiun poste necesos lerni. Ĝia poezia kvalito ne estus klara al homo, kiu neniam renkontis ĝin antaŭe. Interese, “ĉiela volbo”, per kiu PIV difinas ĝin, al mi impresas multe pli poezie ol la neanalizebla vorto firmamento.

Iam, nesperta itala esperantistino petis min lingve kontroli poemon, kiun ŝi mem verkis. En tiu poemo mi trovis la eksterordinaran vorton krepitas, kaj serĉante en PIV mi malkovris, ke tio signifas “Aŭdigi kraketadon, serion da etaj sekaj eksplodbruoj”. Mi do sugestis, ke ŝi uzu anstataŭe kraketas. Ŝi respondis, ke ŝi nepre deziras krepiti, ĉar tio apartenas al ŝia poezia stilo. Sendube al italo tiu vorto sonas tre bele, ĉar ĝi pensigas pri la itala verbo crepitare. Al mi, kiu ĝis tiam neniam renkontis tiun nekutiman verbon, ĝi impresis nur strange kaj eĉ malelegante.

Unu el la plej konataj poemoj en Esperanto estas La vojo de Zamenhof. Ĝi estas plena je esprimoj, kiujn esperantistoj ankoraŭ nun konas kaj citas: “rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante”; “eĉ guto malgranda, konstante frapante...”; “ni semas kaj semas konstante”. Kaj tamen tiuj esprimoj, kaj fakte la tuta poemo, utiligas nur la plej simplajn vortojn, vortojn kiujn oni uzadas en sia ĉiutaga babilado. Same oni povas diri pri lia traduko de Hamleto.

Nesperta esperantisto verŝajne devus serĉi la vorton histriko en vortaro (temas pri besto kun longaj pikiloj), sed krom tio la vortprovizo ne prezentas apartajn problemojn.

Se la literatura vortprovizo restus nur en la poezio, mi ne sentus la bezonon verki ĉi tiun artikolon. Sed dum la lastaj dudek jaroj tiuj literaturaj vortoj ĉiam pli emas migri en la normalan lingvouzon; tial en ordinara babilado oni nuntempe ofte aŭdas la vortojn kurta, povra, uvo ktp. Verŝajne la uzantoj eĉ ne konscias, ke tiuj vortoj estas iamaj inventaĵoj de poetoj, kiuj deziris distingi sian lingvouzon de tiu de la ĉiutaga vivo. Farante tion, la verkistoj grave malutilis al Esperanto, kies vortprovizo tiom kreskegas, ke la Esperanta vortaro iom post iom minacas fariĝi same ampleksa kiel tiu de la angla. Kaj cetere, kion faros nun la literaturistoj, kies vortelekto perdis sian elitan karakteron kaj fariĝas tiu de la ĉiutaga parolado? Ĉu ili kreos novan vortostokon por plumontri sian superecon al la ordinaraj parolantoj?

La ĉarmo de literatura stilo dependas de la trafeco de la elektitaj vortoj, de ilia kapablo precize sed samtempe elegante transdoni al la menso de la leganto la esprimatan ideon. Bona literaturo konsistas precipe el la enhavo. Se oni dependas ĉefe de belsonaj vortoj por doni poezian nuancon al teksto, oni kreas nur dekoraciitan ŝelon: malplenan konstruaĵon kun nenio interne.

Anna Löwenstein

Jen la parolado per kiu la mortinta reĝo de Danujo priskribas al Hamleto siajn suferojn en la posttomba vivo:

Mi estas la spirit’ de via patro,
Mi estas kondamnita longan tempon
Vagadi en la nokto kaj bruladi
La tutan tagon en eternaj flamoj,
Ĝis mi puriĝos de la ĉiuj pekoj
De mia tera vivo. Se ne estus
Al mi malpermesite paroladi,
Rakonton tian povus mi komenci,
De kiu ĉiu vort’ al vi dispremus
La koron, rigidigus vian sangon,
El kapo elsaltigus la okulojn,
Kaj ĉiun vian haron disstarigus
Simile al haregoj de histriko.

Retrorigarde al la 94-a UK

La junulara programo

En la komenca periodo de la UK-oj neniu parolis pri Junulara Programo. Junuloj tiam estis traktataj kiel plenvaloraj esperantistoj. Atestas tion i.a. brila organizado de la 2-a UK en Ĝenevo. Gravan rolon en ĝi rolis du apenaŭ maturaj esperantistoj, Edmond Privat kaj Hector Hodler.

Kio do okazis nun en Bjalistoko? Kadre de la Junulara Programo okazis kvin panel-diskutoj aranĝitaj de TEJO, PEJ, informadikistoj ligitaj kun E@I kaj sendependaj junaj aktivuloj.

TEJO instruis pri organizado de E-aranĝoj kaj renkontiĝoj, E@I pri efika uzo de komputilo kaj interreto, PEJ prezentis sian aktivecon kaj la junularan retan radion “Varsovia Vento Elsendoj”, la aliaj siajn spertojn pri diversaj temoj. Fakte nenio nova, ja similajn proponojn oni povas trovi dum junularaj aranĝoj. Tamen ĉi-foje la aktiveco celis ne la junularon, sed ĉiun kiu aliĝis al la UK.

Jes, la junularo venis al la kongreso okupiĝi ne nur pri si mem, sed antaŭ ĉio prezenti siajn spertojn en la matura kongresa medio. Kiaj povas esti la celoj de la esperantistaj eventoj? Kiel plani la buĝeton kaj gvidi la financan politikon? Kiaj estas la ideoj por akiri subvenciojn? Kiel elekti la aranĝolokon kaj kio gravas dum serĉado de la konformaj ejoj? Jen kelkaj demandoj, al kiuj oni povis trovi respondojn kadre de la Junulara Programo. Sed ne nur. Oni povis ekscii kiel krei la programon, uzi la retajn ilojn kiel retpaĝo, projektmajstrumo, administra datumbazo ktp. En ĉio tio la esperantistoj, kiuj malkovris la potencon de la Interreto povis renkontiĝi kun la kreintoj de la retejo lernu.net, kaj partopreni diverstemajn informadikajn trejnadojn, kies celo estis pruvi, ke sendepende de la aĝo oni povas uzi la komputilon por realigo de esperantistaj ideoj.

Tiuj, kiuj sukcesis malkovri la malfermecon de la Junulara Programo, ĝuis ankaŭ la junularan etoson dum la kongresaj vesperoj kaj noktoj, kiam en la proksimaj amasejo kaj klubejo Gwint okazis koncertoj kaj kunaj ludoj. Kaj fariĝis normale, ke ne la aĝo sed la temperamento gravas. Prezentiĝis junularstilaj muzikistoj kiel Tone, Pafklik kaj la brazila rok-teamo Supernova, kies koncerto estis unu el la plej taŭgaj varbiloj por venigi junajn homojn al la UK. Kaj ĝi sukcesis. Al Bjalistoko venis multaj gejunuloj, kiuj miksiĝis kun la aliaj en unu gajan kaj internacian teamon.

Ne ĉio iris glate. Por la junaj aktivuloj estis malfacile esti aktivaj tuj post la tro aktiva semajno dum la IJK en Liberec. Longa vojaĝo de Ĉeĥio al la nord-orienta angulo de Pollando kaŭzis ke ĉiuj venis elĉerpitaj, pro kio la programo startis preskaŭ kun dutaga malfruiĝo. Sed ne nur tio malhelpis plenan sukceson. La salonoj, kie okazis la trejnadoj, prezentadoj kaj prelegoj, estis elektitaj tro malproksime de la kongresa komplekso, en fora konstruaĵo. Malfacile estis trovi la lokojn. Krome manko de informoj en la kongresa libro rezultigis ne tro grandan interesiĝon pri la programeroj. La informaj afiŝoj ne multon helpis. Plie dum la prepartempo ne okazis trejnado de TEJO pri organizado de la programo. Alie eble ne okazus, ke samtempe en du diversaj lokoj koncertas JoMo kun Kim kaj Supernova. Evidenta programa miskompreno. Multaj bedaŭris tion, certe la artistoj mem.

Plendi facilas, same kiel kritiki. Malpli facilas agi. La duan mi rekomendas. Pro la Junulara Programo respondecis mi kaj neniu alia krom mi respondecas pro la fuŝaĵoj. Gravas tamen la rezultoj, kiuj, se oni kolektas ilin en unu skatolon, estas bonaj. Malgraŭ la fuŝaĵoj okazis ja grava paŝo antaŭen. Provo reveni en la movadan normalecon, ke sendepende de la aĝo ni ĉiuj kune estu sur la sama ŝipo.

Ĉio tio ne okazus sen la aktiveco de miaj junaj geamikoj, kiuj konsentis veni kaj fari ĉion eblan por ke la Junulara Programo en tiel aktiva formo realiĝu. Ĝi ne okazus ankaŭ sen helpo de UEA. Ĉi tie do specialaj dankoj al s-ro Osmo Buller, kiu akceptis la projekton kaj finance ebligis ĝian realigon, al Clay Magalhães kaj Tobiasz Każmierski! Dankoj necesas ankaŭ al la bjalistokanoj, kiuj organizis apud la kongresa komplekso malmultekostan amasloĝejon, kio influis multnombran alvenon de la junularo, kaj al vi, partoprenantoj de la kongreso, ĉar sen via interesiĝo la aktiveco ne havus sencon. Se mi rajtas ion konsili, ni lernu de la sperto. Sen la aktiva junularo inter ni ĉiuj ne eblas serioze pensi pri evoluo de la movado. Esperanto naskiĝis por ligi, ne dividi homojn. Kune ni havas pli da forto kunkrei la estontecon.

Irek Bobrzak

De Bjalistoko al Havano

Dum la 94-a UK, okazanta en Bjalistoko, la Amerika Komisiono de UEA invitis kongresanojn al la kunsido de Ameriko kun la okuloj al la kariba horizonto kaj gravaj defioj por la regiona agado.

Danke al la ĉeesta kunlaboro de komisionanoj Atilio Orellana Rojas kaj Martin Schaeffer, ĉi-jare en Pollando la Amerika Komisiono partoprenis diversajn programerojn de la UK kaj aktivis ĉe la Movada Foiro per kontribuo de meksikaj kaj kubaj geesperantistoj.

Ni povis tiel informi pri la agado de la komisiono, disdoni invitilojn por partopreni la kunsidon pri Ameriko kaj informi interesitojn pri niaj estontaj planoj kaj pri la venontjara UK en Kubo.

Okazis la planita kunsido pri Ameriko, kie oni ankaŭ informis pri la projekto okazigi trejnseminarion venontjare en Kubo lige kun la 95 UK; pri la projekto Esperanto al Ameriko, celanta flugigi instruiston al la centramerika regiono kaj laste al Kubo.

Estis prezentita ankaŭ nova varbilo eldonita unue por Meksiko kaj due por Kubo per kunlaboro inter la komisiono kaj Germana Esperanto-Asocio; temas pri varbilo kiu indas je pli vasta eldonado por hispanparolantaj landoj kun adaptoj rilate kontaktinformojn.

Ni partoprenis la kunsidon de Regiona Agado, kunordigitan de Hori Yasuo, estrarano pri landa kaj regiona agado, kaj plifirmigis interpersonajn rilatojn kun komitatanoj kaj aliaj aktivuloj movadaj el diversaj mondopartoj, kio konsistigas esencan bazon por daŭre prezenti kaj sentigi la aktivemon de nia komisiono.

Rimarkinda punkto rilatis al partopreno kaj/aŭ reprezentiĝo de nia komisiono en la plej gravaj internaciaj eventoj, pro la sekvoj de ĉeestaj kontaktoj en la laboro.

Sentiĝis ankaŭ gravaj forestoj de landaj reprezentantoj. Ĝuste tial ni daŭre invitas, laŭeble, la landajn asociojn de la regiono, pli vigle partopreni aŭ reprezentiĝi en internaciaj eventoj aŭ sendi raportojn diskonigeblajn kadre de tiuspecaj renkontiĝoj.

Ni konscias ke la komisiono devas pli kaj pli serĉi manierojn sentigi sin, allogi la atenton de la amerikaj esperantistoj, varbi por konkretaj celoj edukaj, informaj kaj trejnaj. Nia retejo www.ameriko.org klopodas pli kaj pli kreski kaj informi pri niaj agoj kaj planoj.

Grava defio estas, sendube, agadi por sukceso de la internaciaj eventoj de la venonta jaro, okazontaj en tiu ĉi mondoparto, kaj diversmaniere kontribui jen en sociaj forumoj, jen naciaj kongresoj kaj la 95-a UK, la 66-a IJK kaj la 43-a ILEI-konferenco, kiujn gastigos en Kubo.

Nia komisiono laboros por ebligi partoprenon de nemalhaveblaj gesamideanoj, aparte el la mezamerika regiono, en la UK de 2010, por kio ni invitas vin sendi monkontribuojn al Fondaĵo Ameriko. Temas pri unika ŝanco kaj estas nia espero instigi kaj kontribui al tutamerik-etosa UK.

Kontribuaĵoj bonvenas ankaŭ por Esperanto al Ameriko, do, se vi emas mondonaci, indiku klare vian celon. Pliaj informoj troveblas en nia retpaĝo.

Maritza Gutiérrez González
Kunordiganto, Amerika Komisiono de UEA

Salutmesaĝo de Hanna Zamenhof-Zaruski

Estimataj Gesinjoroj, Geamikoj karaj,

Okaze de Zamenhof-jaro mi salutas vin, la grandan Zamenhof-familion alvenintan por kongresi en la naskiĝurbo de mia praavo. Mi ege bedaŭras, ke pro urĝaj okupoj mi ne povos havi la plezuron kune kun vi ĉeesti.

Mi anstataŭe kortuŝe rememoras la alian jubileon, okazintan ĝuste antaŭ kvindek jaroj, kiam mi mem, malgranda tiam knabineto, salutis la kongreson en Varsovio, vokante “Ho, mia kor’” laŭ Zamenhofa poemo...

Vi debatos dum la nuna kongreso kiel krei pacan ponton inter popoloj. Mi kredas, ke tiu paca ponto estiĝos firme starigota, kiam la nacianoj de ĉiuj popoloj lernos konsideri sian apartenon al la sama vasta komunumo: la homaro. Mi ĉiam estis impresita per la Zamenhofa ideo de homaranismo; mian unuan verkon, parte aŭtobiografian, almenaŭ pollingve, mi titolis “Homarano”.

Sekve, vi, la Homaranoj kunvenintaj en Bjalistoko, ricevu tutkorajn bondezirojn de sukcesa kongreso, je la nomo de la Homaranino el Baton-Rouge en Luizjano, de Hanna Zamenhof-Zaruski.

Inaŭgura parolado de la Prezidanto

Estimataj honoraj gastoj, estimataj gekolegoj, sinjorinoj kaj sinjoroj:

Universala Esperanto-Asocio ĉi-jare observas la centkvindekjaran naskiĝdatrevenon de Lazaro Ludoviko Zamenhof, la iniciatinto de nia lingvo, en lia naskiĝurbo Bjalistoko. Bonvenon al tiu ĉi jubilea kongreso! Jubileante, ni kompreneble volas jubili, kaj ni efektive havas bonajn kialojn por esti iom kontentaj. Sufiĉas pensi pri feliĉoj lastatempaj — pensi pri favora rezolucio en la parlamento de tiu ĉi gastama lando, Pollando, pensi pri ekfunkciinta Esperanto-ekzamena sistemo bazita sur la Komuna Eŭropa Referenckadro, pensi pri intensiĝantaj kontaktoj kun Unesko, se mencii nur kelkajn ekzemplojn de pozitivaĵoj. Plej freŝdate, nia asocio ricevis de Eva Egron-Polak, ĝenerala sekretario kaj administra direktoro de la Internacia Asocio de Universitatoj, Unesko, Parizo, salutmesaĝon al ĉi tiu kongreso!

Alia lastatempa scienca pozitivaĵo estas la apero, ĉe Flandra Esperanto-Ligo, de La origino de la specioj, esperantigo de la klasika scienca verko de Charles Darwin, aperinta ĝuste en 1809, la naskiĝjaro de Zamenhof. La libro enviciĝas en Scienca Penso, nova libroserio paralela al la beletra serio Oriento-Okcidento. Festante unu jubileon, “nia” facila vento flugas ankaŭ al aliaj jubileoj.

Ni esperantistoj jam dekomence kunagas kun aliaj movadoj strebantaj por justa, sendiskriminacia, digna mondo, interalie kun la klopodadoj por plidignigi la vivon de la blinduloj kaj aliaj handikapitoj. Pioniran rolon ludis sur tiu tereno la inventinto de la brajla skribsistemo por blinduloj. Tiu inventinto, Louis Braille/Ludoviko Brajlo, naskiĝis en 1859, kvindek jarojn pli frue ol Zamenhof. Pasintmonate, en lingvistika labortendaro, kie mi reprezentis UEA, ni ekkonstruis konvertilojn inter la unikodaj kaj brajlaj kodigoj por la sudaziaj lingvoj, kaj tie oni reliefe menciis la festadon de la ducentjara jubileo de Ludoviko Brajlo. La fakto, ke tiu ĉi nia jubilea kongreso donas okazon por rememori ankaŭ Ludovikon Brajlo, pere de tiutema IKU-prelego de Otto Prytz en ĵaŭdo, rolas nur pliprofundigi nian omaĝon al nia jubileato Ludoviko Zamenhof.

Alidirekte, do kvindek jarojn pli malfrue ol Zamenhof, naskiĝis granda korifeo de Esperantujo, profesoro d-ro Ivo Lapenna, kiu arkitektis la modernan Esperanto-movadon. Nia festado pri lia centjariĝo pintos en la datrevena monato novembro. Sed jam nun estas bona ideo konatiĝi — aŭ, se vi estas veterano, rekonatiĝi — kun liaj majestaj atingoj. Mi estas feliĉa povi diri, ke dum kongresa programero hodiaŭ posttagmeze, vi havos la okazon konatiĝi iugrade kun la atingoj de tiu nia granda arkitekto. Mi reliefigu ankaŭ la Szerdahelyi-simpozion, kiu okazos en lundo. Szerdahelyi estis korifeo de la esperantologio.

Tio ne elĉerpas la jubilean liston, mi devas diri. El nia lingvo en tiu epoko disradiis la aparta energio de juneco. En 1909 la unua Esperanta poetino Marie Hankel premiiĝis en la Universala Kongreso en Barcelono. Ĵus mi aŭdis la novaĵon, ke germanaj esperantistoj okazigos en decembro, post 80 jaroj de la morto de Marie Hankel, Dresdenajn Marie-Hankel-Kulturtagojn. La urbestrino estos la oficiala protektanto de tiu evento. En 1909 fondiĝis la Internacia Fervojista Esperanto-Federacio. En 1909 aperis el la plumo de Emile Boirac la Plena Vortaro Esperanto-Esperanta kaj Esperanta-franca, kiu kunfluigis la leksikografiajn entreprenojn de la diversaj landoj. Mi certas, ke ĉi-kongrese la aŭtoroj, la fervojistoj, la vortaristoj, la stafetportantoj de Barcelono kaj diversaj aliaj specifaj posteularoj laboros kun ni ĉiuj por ke ni lernu meriti la heredaĵaron, kiun la historio lavangas sur nin en la jubilea jaro. Dum la babiloj de niaj improvizaj komune manĝantaj kaj trinkantaj sesopoj, dekopoj, dekses-regulopoj, kiuj regule konsistigas la veran akson de ĉiu Esperanta kongreso, ni malpeze informu unu la alian pri ĉi tiaj mejloŝtonoj. Oni ne perdu la okazon rememori, ke en 1989 falis iuj el la forte starantaj muroj de mil jaroj, kaj ke al tiu faligo grave kontribuis Pollando.

Tamen nian memoron ĝuste pri Zamenhof ni povas aparte taŭge prikonscii en Bjalistoko. Ni danku Aleksandron Korĵenkov pro la tute ĝustatempa libro pri li, kaj dume ni en niaj propraj psikoj fasonu, ĉiu el ni, tute personan omaĝon. En tiu persona dialogado kun lia unika personeco, ni ne povas permesi al ni redukti Zamenhofon al la lingva dimensio. Li estis ne nur lingvofaranto, sed, kiel emfazis Humphrey Tonkin en sia ĉimatena prezento, Zamenhof volis elpaŝi ankaŭ kiel pioniro sur la tereno de la religia dialogo inter la popoloj. Tiu tereno fariĝis hodiaŭ aparte aktuala, kaj estas do sensence meti flanken la idearon de la homaranismo, kiam ni pensas pri Zamenhof.

Mi prezidas neŭtralan asocion kaj certe ne staras ĉi-podie por prezenti starpunkton por aŭ kontraŭ la homaranismo kiel specifa doktrino. Sed multaj el ni konas la metodologiajn ideojn de skemismo (kiel en Volapük) kaj naturalismo (kiel ĉe Interlingua), ideojn ofte uzatajn por pli bone kompreni la dinamikon de lingvaj tendencoj en Esperanto mem. Mi kuraĝas prezenti al vi por konsidero novan ideon mian — nome, ke ni rigardu la homaranismon, formale, kiel skemisman proponon, kiun ni komparu kun la pli ofte prezentataj naturalismaj alternativoj en la sfero de la interkultura kaj interreligia dialogo.

La sperto de la lingvo Esperanto montras bezonon de dialoga rilato inter la skemismo kaj la naturalismo. Ankaŭ en la kultura kaj religia dialogado, ni lernas uzi la kreajn rimedojn, kiujn fasonis la genia Zamenhof. Esperanto estas rimeda lingvo, kies aplikojn, ankaŭ ekster la pure lingva sfero, oni ankoraŭ ne komencis sufiĉe vaste pripensi. En tiu senco, la ideo Esperanto restas juna — juna rimedo por la infana raso, la homaro, komencanta konatiĝi kun sia kapablo por la paco.

Por forĝi el nia historia kaj aktuala ŝtofo indan daŭrigon de la riĉa teksaĵo, kiun ni heredas, nia kongresanaro entuziasme laboros kun Humphrey Tonkin, la reĝisoro de la kongresa temo. Ni ĉi-matene aŭdis de li kiamaniere li kaj lia kunreĝisoro Marc Bavant malpakas la kongresteman laboron en konkretajn sesiojn.

Antaŭ ol fini, mi deziras altiri vian atenton al la salutmesaĝo de alia parenco de pola esperantista veterano, kiun vi ne rimarkus sen mia atentigo. La nepo de Kabe, de Kazimierz Bein, envenis en la Kongreson, ridetis, kaj foriris, por demonstre instrui al ni la verbon donacitan al Esperanto de Pollando, la verbon kabei. Agrablan kongresadon!

István Szerdahelyi: vivo, verko kaj heredaĵo

Post prelego rememoranta la iaman prezidanton en la ILEI-konferenco, okazis en la UK simpozio (sub la aŭspicio de AdE kaj CED) omaĝe al prof. István Szerdahelyi (1924-1987): novema lingvisto, preciza interlingvisto, elstara pedagogo, leksikografo kaj fondinto de la Esperanto-fako de la budapeŝta Universitato Eötvös (ELTE).

Prezentis lin, kaj lanĉis la libron Abunda fonto dediĉitan al li, Ilona Koutny, lia iama studentino kaj posteulo en ELTE dum jardeko.

Iamaj gestudentoj kaj kolegoj traktis liajn daŭre aktualajn temojn: Probal Dasgupta analizis la morfeman sistemon de Esperanto; Renato Corsetti la propedeŭtikan valoron de Esperanto. Zsófia Kóródy prezentis la rolon de Esperanto kadre de instruado de fremdaj lingvoj; István Ertl specifajn aspektojn de tradukado el kaj al Esperanto. La specifaĵojn de la Esperanta leksikografio skizis Ilona Koutny, kiu gvidis la programon.

En Budapeŝto sekvis tuttaga memorfesto dediĉita al prof. Szerdahelyi la 30-an de aŭgusto, kun partopreno de lia familio (la edzino, du filoj, 5 nepoj). Enkondukis la festadon Imre Szabó, prezidanto de HEA: rememorigis pri la meritoj de Szerdahelyi la nova ILEI-prezidanto, Stefan MacGill, kaj salutis Zlatko Tišljar, kiu poste prezentis filmitan intervjuon kun la festato.

Post la prezento de la vivo kaj verko de prof. Szerdahelyi fare de Ilona Koutny, kaj transdono de la memorlibro, prelegis iamaj hungaraj kolegoj kaj studentoj: Blazio Vaha, Árpád Rátkai, György Nanovfszky, Márta Kovács, Zsófia Kóródy kaj István Ertl. Kvankam lia granda atingo, la E-fako de ELTE, finis sian agadon, liaj gestudentoj plu agas kaj lia vivoverko estas ankaŭ nun aktuala.

I.K.

UEA premiis, diplomis kaj subvenciis

En la Solena Fermo de la 94-a UK oni laŭ tradicie anoncis premiojn, diplomojn kaj subvenciojn laŭ la decido de la Estraro de UEA.

Aparte prestiĝa distingo de UEA estas la Premio Onisaburo Deguĉi, la “esperantista pacpremio”. Per ĝi oni premias agadon, kiu elstare kontribuis al paco kaj internacia amikeco en la spirito de Onisaburo Deguĉi kaj L.L. Zamenhof. Ĝi estis starigita per donaco de Oomoto kaj unuafoje aljuĝita en 1987. La Premion de la jaro 2009, konsistantan el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj, ricevis la muzika eldonejo Vinilkosmo, fondita de Floréal Martorell. En 1988 li fondis la asocion EUROKKA kaj en 1990 la eldonejon Vinilkosmo kaj la revuon Rok-gazet’. Vinilkosmo eldonis amason da diskoj, kiuj grave kontribuis al la Esperanta muzika kulturo kaj al la plifortigo de interkultura dialogo.

Ekde 2007 la Estraro rajtas asigni Diplomon pri Elstara Agado, kiun individuo aŭ organizaĵo povas gajni ne nur pro longtempa agado sur pluraj movadaj kampoj, sed ankaŭ pro escepte elstara kaj ekzemplodona agado sur unu kampo aŭ pri unu projekto. Ĉi-jare estis diplomita Svetislav Kanaĉki el Aŭstralio, pro sia pli ol 20-jara agado kiel redaktoro de la Esperantaj elsendoj de 3ZZZ, loka multetna radiostacio en Melburno, kiu jam ekde 2000 estas aŭdebla ankaŭ tutmonde per Interreto.

Subvencio Cigno estas monsubvencio, starigita per donaco de la japana esperantisto Miyoshi Etsuo. La Estraro de UEA aljuĝas ĝin al Esperanta organizaĵo en la Tria Mondo aŭ iu el la iamaj socialismaj landoj de Eŭropo por agado, kiu antaŭenigas la Esperantan movadon aŭ ĝian kulturon. La subvencio valoras 500 000 japanajn enojn (ĉ. 3 800 eŭroj). Ĉi-jare ĝin ricevis Fondumo Zamenhof en Bjalistoko. Dum la 94-a UK oni povis atesti la realiĝon de la Centro Zamenhof en la naskiĝurbo de Zamenhof, kiu rezultis el multjara klopodado de Fondumo Zamenhof. Per la Subvencio Cigno la Estraro de UEA rekonis tiun atingon, dezirante samtempe konkrete subteni la estontan funkciadon de la nova Centro.

Fotoraporto pri Internacia Infana Kongreseto 2009 en Supraśl apud Bjalistoko, Pollando

[FORIGITA!: bildo]

Lertaj manoj kaj fortaj brakoj dum plurkilometra kajakado

[FORIGITA!: bildo]

Pretiĝo por merkreda ekskurso kune kun kelkaj gepatroj

[FORIGITA!: bildo]

La kurson de la dua nivelo gvidis Elena el la rusa urbo Ĉeboksari

[FORIGITA!: bildo]

Ĉiuj subskribas grandan tukon por peti pacon en la mondo

[FORIGITA!: bildo]

Diskoteko post kunigaj rondodancoj gvidataj de Lidka el Góra

[FORIGITA!: bildo]

Komuna foto antaŭ la Zamenhof-statuo en Bjalistoko

[FORIGITA!: bildo]

Granda Kazino, ludoj gvidataj de Matthias el Belgio

[FORIGITA!: bildo]

Fina adiaŭo post la Fermo, oni certe revidos sin en iu sekva jaro

Per amo, amikeco kaj solidareco la movado plifortiĝu en la tuta mondo

Kiam mi fariĝis estrarano en 2007, mi elektis la fakon pri landa kaj regiona agadoj, ĉar mi jam estis respondeca pri Azio dum la pasintaj 7 jaroj, kaj la aliaj fakoj estas tute fremdaj por mi, sed esti la estrarano respondeca pri tiu fako estas tre malfacile por mi, ĉar la mondo estas tro granda kaj por unusola homo estas neeble prizorgi ĉiujn. Kompare kun la prezidento de Usono, kiu havas multegajn stabanojn kaj eĉ la armeon por la internacia afero, kion mi havas?

1. Kernaj 5 regionaj komisionoj

UEA havas kvin regionajn komisionojn: Afrika, Amerika, Azia (Komisiono pri Azia Esperanto-movado = KAEM), Mez-Oriento kaj Norda Afriko, kaj Oceania. En Afriko estas ankaŭ Afrika Oficejo, kiu laboras kun la Afrika Komisiono. Nun en multaj afrikaj landoj naskiĝis Esperanto-movado dank’ al grandaj helpoj el Eŭropo. La lastan jaron okazis ILEI-konferenco en Benino, kaj tio akcelas la movadan paŝadon. Multaj esperantistoj volas partopreni en kongresoj kaj renkontiĝoj ekster Afriko, sed malhelpas ilin la vizo-problemo. En la 94-a UK neniu el Afriko povis partopreni krom kelkaj, kiuj loĝas ekstere. Iliaj parolkapablo kaj entuziasmo pri Esperanto estas tre grandaj, do tiu baro estas tre bedaŭrinda afero.

La Amerika Komisiono sukcesigis la 7-an Tutamerikan Kongreson lastan jaron en Kanado, kaj multe laboras por semi kaj vigligi la movadon en Meza kaj Suda Amerikoj.

Azio havas eble la plej viglan movadon. En la 94-a UK Mongolio membriĝis al UEA, kaj nun estas 11 landaj asocioj en tiu kontinento. La organo de KAEM Esperanto en Azio eldoniĝas kvarfoje jare kaj atingas 350 esperantistojn en la progresantaj landoj kaj 150 japanajn kaj koreajn mondonacintojn al Fondaĵo Azio. En junio 2010 okazos la 6-a Azia Kongreso en Mongolio, kaj oni atendas pli ol 300 partoprenontojn.

Mez-Oriento kaj Norda Afriko estas tre malfacilaj regionoj pro religiaj aferoj, ekzemple pro la juda deveno de Zamenhof, sed la lastan jaron sukcesis la unua Mez-Orienta Renkontiĝo en Amano, Jordanio, kaj plu oni laboras por la dua renkontiĝo en İznik, Turkio.

En Oceanio laboras trikapa komisiono. Ĝia ĉefa intereso estas sur Kaledonio (franca gubernio) kaj Indonezio. En Kaledonio naskiĝis kaj komencis aktive agadi Esperanto-klubo. Pri Indonezio jam multajn jarojn Aŭstralio helpis la movadon kaj nun ankaŭ KAEM. Estas multaj insulaj landoj en Oceanio, sed tiujn la komisiono ankoraŭ ne povas influi.

2. Eŭropo devas esti forta

Ne ekzistas eŭropa komisiono. Mi supozas, ke la supraj komisionoj estis fonditaj por vigligi kaj subteni la movadojn en malfortaj regionoj. Laŭ tiu vidpunkto ŝajne eŭropa komisiono ne necesas, tamen ĉu tiu opinio estas prava? Por movado ni unue devas kolekti informojn, due analizi la situacion laŭ tiuj informoj, trie starigi laborplanojn kaj fine plenumi tiujn. Tamen pri Eŭropo bazaj informoj mankas. Pri aliaj regionoj mi petas la komisionestrojn raporti pri sia regiono, kaj tuj revenas respondoj, kaj mi povas scii la situaciojn, sed pri Eŭropo neniu kolektas informojn, do neniu analizo, neniu laborplano, neniu plenumo.

Alia argumento estas, ĉu eŭropa movado estas forta? Ja estas kelkaj fortaj landoj, sed multaj estas ne tiel fortaj. Raporto de EEU (Eŭropa Esperanto-Unio) mencias du landojn, Grekion kaj Portugalion, kiuj “apenaŭ donas signon de la vivo”. En la iamaj socialismaj landoj la Esperanto-movado perdis la subtenon de la ŝtato post la falo de la Berlina Muro, kaj dume multaj movadoj malfortiĝis. Estas necese al eŭropaj landoj entute aŭ grupe kunlabori por plivigligo de la movado.

Renato Corsetti ofte diras: “Esperanto havas pli da ŝancoj en Azio ol en Eŭropo” (el lia saluto al la 91-a Japana Kongreso 2004), sed esperantistoj ekster Eŭropo plejcerte malsame opinias. Ja estas bone, ke Azio havas ŝancojn, sed plej bezonate estas, ke Eŭropo havu pli da ŝancoj kaj Esperanto floru plej bele tie. Esperanto naskiĝis en Eŭropo, do la origino devas esti la plej forta. Laŭ tiu opinio s-ro Miyoshi Etsuo daŭrigas mondonacojn por la propagando de Esperanto en ĉefaj ĵurnaloj en Eŭropo.

3. Fruktoj de novaj kunsidoj en la 94-a UK

Ĉar alie mi estus senkapabla, mi devas dependi de la komisionoj kaj eŭropaj esperantistoj. Opiniante tiel, mi organizis du novajn kunsidojn en la 94-a UK: Regiona Agado kaj Eŭropa Agado. En la unua mi volis, ke ĉiuj respondeculoj konu la aliajn regionojn kaj interŝanĝu spertojn. Unuan fojon ili renkontiĝis kaj aŭskultis raportojn de aliaj regionoj, do la kunsido estis fruktodona.

En la dua kunsido, unue mi esprimis mian ideon pri Eŭropo kaj due s-ino Mireille Grosjean pri geografia afero. Poste s-ro Seán Ó Rian, la prezidanto de EEU, raportis pri siaj agadoj. Laŭ lia raporto EEU multe laboras ne nur politike en la kadro de EU, sed ankaŭ loke por siaj membraj landoj. Ĉar la laborforto en Eŭropo estas limigita kaj estos malfacile kaj eble ne efike starigi Eŭropan Komisionon kiel duoblan tegmenton, mi esprimis mian volon, ke EEU havu pli da konscio pri la tuta Eŭropo kaj, se eblas, laboru por ĝi. Kiel komitata rekomendo estis aprobita jena frazo “Estas nepre dezirinde, ke EEU prizorgu kaj raportu pri ĉiuj eŭropaj landoj, prefere pere de teamoj de najbaraj landoj por faciligi la realigon de komunaj projektoj”.

Dum la UK, precipe en la kunsidoj de regionaj agadoj, mi renkontis multajn aktivulojn kaj tio donis al mi pli da energio. Kompare kun la usona prezidento Obama, mi havas nur malmultajn kunlaborantojn, sed ni estas forte ligitaj per amo, amikeco kaj solidareco, kaj tio certe estas pli forta ol la stabanaro de Obama.

Hori Jasuo
estrarano pri landa kaj regiona agadoj

42-a Konferenco de ILEI: Turnopunkta evento en Krakovo

Pli ol okdek partoprenantoj el 28 landoj kuniĝis mezjulie en tiu renoma pola urbo. La Supera Lernejo de Direktado kaj Bankismo liveris bone ekipitan modernan konferencejon (www.wszib.edu.pl).

Ĝia direktoro, Prof. Włodzimierz Roszczynialski, bonvenigis la konferencanojn, parolante en Esperanto, deklarante sian scion kaj aprezon de la lingvo pro partopreno en E-aranĝo en Gyula (Hungario) en 1963. La konferenco ricevis saluton de la Alta Protektanto, s-ino Katarzyna Hall, la ministro de Nacia Klerigado de Pollando, kiu inkluzivis la frazon: Tiu ĉi lingvo ludas gravan rolon en la mondo, ĉar unu el la sekvoj de la ideo de Ludoviko Zamenhof estas edukado por la kulturo de paco, senperforta solvado de konfliktoj kaj disvastigado de sintenoj eliminantaj antaŭjuĝojn kaj stereotipojn. Tio referencas al la konferenca temo La pedagogio de Esperanto antaŭ la defioj de interkultura komunikado. Tiun temon refrenis la tiama prezidanto de ILEI, Radojica Petrović, kiu komencis sian inaŭguran prelegon jene: Per la 42-a konferenco de ILEI ni notas la 60-jariĝon de nia organizo kaj omaĝas la 150-an naskiĝdatrevenon de Zamenhof, ligante la du jubileojn al la pasintjara sesdekjariĝo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. Ĉi tiu simbole grava koincido de la datrevenoj emfazas la packulturan agadon de ILEI por kaj per la Internacia Lingvo de D-ro Zamenhof subtene al la homaj rajtoj, precipe en la sferoj de kulturo, edukado kaj komunikado. Ni kontribuas niajn kolonojn kaj nian pavimon al konstruado de pacaj pontoj inter la popoloj, apogante nian laboron sur la pedagogiaj kaj etikaj valoroj de Esperanto. Nia agadkampo estas la pedagogio de Esperanto. Kaj tiu pedagogio dum la tuta historio de Esperanto, des pli dum la historio de ILEI, estas interkultura pedagogio. La ĝenerala sekretario de UEA Barbara Pietrzak partoprenis la konferencon kaj legis saluton de Claude Nourmont, vicprezidanto de UEA kaj ĝia estrarano pri kulturo kaj edukado.

Kial la konferenco estis turno-punkta? Laŭ amplekso, aŭdaco kaj kontaktado kun ne-konferencanoj, la programo estis senprecedence riĉa. Kiel komentis Duncan Charters, la nova vic-prezidanto de ILEI, en persona pritakso en numero 2009/3 de Internacia Pedagogia Revuo: Mi ekkonsciis kiom profesiiĝis la konferenca aranĝado en la lastaj jaroj malgraŭ tio, ke la tuto dependas de volontula laboro. La konferencon pretigis s-ino Aida Čižikaitė flanke de ILEI kune kun loka teamo sub la gvido de LKK-prezidanto Małgosia Komarnicka. En la daŭro de ses tagoj okazis 158 unuopaj prezentaĵoj. Du pliaj jubileoj estis markitaj per festparoloj: 85 jaroj pasis de la naskiĝo de István Szerdahelyi (prezidanto de ILEI 1985-87); lin omaĝis Ilona Koutny (PL) pere de ĵus aperigita memorlibro. Josip Pleadin (HR) prinotis la centjaran memordaton de Ivo Lapenna, konstruinto de la moderna Esperanto-movado.

Inter la ceteraj prelegoj kaj seminarioj, aranĝitaj paralele en tri klasĉambroj estis La rolo de la nuntempa teknologio en la lingvoakirado (6-foje) de Duncan Charters (US); E-literaturo (6-foje) de Lidia Ligęza (PL); Rolludoj (2-foje) de Stefan MacGill (HU); Lingvaj ludoj (3-foje) de Ana Montesinos de Gomis (GB); Interkultura komunikado (3-foje) de Kristin Tytgat (BE); Esperanto laŭ rekta metodo (2-foje) de Stano Marček (SK), kaj prezento de la ĵus okazinta ILEI-seminario en Kinŝaso de Radojica Petrović (RS). La lokuloj gvidis sesiojn pri la polaj kulturo kaj lingvo. Pri la longa historio de Pollando gastprelegis Hans-Dietrich Quednau, kiu krome kaj unuafoje gvidis tutan AIS-sesion kadre de la konferenco. Diskutrondojn gvidis Miĥail Lineckij (UA) pri ludoj, kaj pri strategio por vera “neŭtrala” multlingvismo gvidis Michael Cwik (BE).

Tuttaga ampleksa simpozio okazis jam la 5-an fojon gvidata de Witold Stępniewski kaj Ilona Koutny. Ĉefprelegon Eduksistemo en Pollando faris Tomasz Malicki (PL). Kunvenis sciencistoj (inkluzive de neesperantistoj) el 11 universitatoj el Pollando, Italio, Japanio, Ukrainio kaj Usono; estis faritaj 18 prelegoj. La simpozio finiĝis per vigla paneldiskuto pri la prelegoj kaj la konferenca temo. Dua renkontiĝo de universitataj instruistoj daŭrigis la pasintjarajn diskutojn en Amsterdamo pri la instruado de Esperanto kaj interlingvistiko sur universitata nivelo, kun specifa atento al projektoj, kunlaborado kaj interŝanĝoj. Ĝin gvidis Renato Corsetti (IT).

Publike malfermitan Lingvan Festivalon organizis la spertulo Dennis Keefe (US), kune kun koncerto. La ĉeestantoj povis ekscii pri kaj lerneti diversajn lingvojn inkluzive Esperanton. Fine, en la urbocentra kulturdomo Maria Majerczak organizis similan Nokton de Lingvoj kaj Kulturoj, profitante la partoprenon de konferencanoj, kun prelego de loka universitata spertulo pri la pola kulturo en la tempo de Zamenhof, kaj fine vigla kaj partopreniga multlingva koncerto de JoMo. Ankaŭ tie aperis publiko interesita pri lingvoj, Esperanto — kaj muziko.

La moto de la konferenco estis amuzo kaj scienco. Ankaŭ la distra parto buntis, kun interesaj vesperaj programoj (i.a. monodramo de Jadwiga Gibczyńska laŭ la taglibro de Ada Sikorska-Fighiera) kaj ampleksa programo de ekskursoj: tuttaga al Zakopane kaj Wadowice, kaj plia al Kalwaria kaj Oświęcim, ankaŭ tri duontagaj: al salminejo Wieliczka, Niepołomice kaj piede tra Krakovo. La ekskursojn gvidis Lidia Ligęza, Piotr Nosek, Magdalena Tatara kaj Gosia Nitkowska. Bedaŭrinde, tia UK-stila aliro kun ĉiutaga ekskursado grave kompromitis la fakan programon kaj sukcesintus nur en konferenco kun kelkcento da partoprenantoj. Duncan Charters denove: Aparte elstaris [la ekskursoferto] por konferencanoj kiuj deziris profiti samtempe ferii kaj edukiĝi pri novaj regiono kaj kulturo, kvankam la allogo de la ekskursa programo signifis ke foje, kaj aparte dum unu tago, la konferenca programo mem apenaŭ altiris ĉeestantojn. Ĉiam malfacila dilemo, oferti abundajn elektojn kiuj tamen permesas subteni ĉiujn programerojn. [Gravas ne] forpreni publikon de vere esencaj temoj kiuj estas efike trakteblaj nur en plena konferenca sesio kaj aldonita persona noto: Tiel abundis la elektoj, ke grava problemo por kelkaj estis konfliktoj inter programeroj. Ekzemple, mi ne povis ĉeesti la trian seminarion pri interkultura komunikado ĉar ĝi okazis samtempe kun unu el miaj seminarioj pri teknologio, kaj ankaŭ kun kunsido de la Komitato de ILEI!

Ĝuste tie elektiĝis nova estraro de ILEI por 2009-2012; plia turnopunkto, ĉar nur du el la antaŭaj estraranoj restis: la antaŭa prezidanto plue prizorgos (kun pli da disponebla tempo) siajn fakojn de Interkulturo kaj Afrika agado, kaj Zsófia Kóródy pri ekzamenoj kaj instrucentroj. Novaj estas la prezidanto Stefan MacGill (kunordigo, eksteraj rilatoj), la tamen alveninta vicprezidanto Duncan Charters (Usono, universitata agado), Małgosia Komarnicka (Pollando, sekretario), Julija Batrakova (Nederlando, kasisto), Julián Hernández (Kubo, landa kaj lerneja agado), kun posta aldono de komisiito pri la kuba konferenco Ana Montesinos de Gomis (Britio).

La komitato interalie akceptis ekzamenan regularon por blinduloj (kiun la komitato de UEA akceptis semajnon poste), aprobis celaron por 2009-2012, akceptis skizan buĝeton por 2010 kaj starigis novan komisionon pri universitata agado. La estraro kunsidos en Hago fine de novembro, koincide kun la Malferma Tago de UEA en Roterdamo, kie ILEI prezentiĝos. En Hago la estraro akceptos laborplanon por la tri-jara periodo, kiu diferencos de antaŭaj planoj en tio, ke ĝi estos ne nur celaro, sed listigos kompletige projektojn por plenumi la celojn, kun projekt-estroj, plenumantoj kaj liverodatoj. La liga retejo www.ilei.info estas ĝisdatigata po kelktage kaj informas pri la plej lastaj iniciatoj.

Ni jam antaŭenrigardas al la sekva konferenco, okazonta en la semajno antaŭ la UK en la kuba urbo Matanzas, 90 km nordoriente de Havano. Tie la programo havos ne du sed tri pilierojn: al amuzo kaj scienco aldoniĝas laboro. Nome, ni starigos serion da laborgrupoj kaj taskoj kune plenumendaj tra la konferencaj tagoj. La talentoriĉo kaj ebla laborintenseco ĉe fizike kunigitaj membroj tro valoras por preteratenti. Ni zorgos ke la distra, faka kaj labora fadenoj bone kunekzistu sen lezi unu la alian. Ni ĉiutage kadre de la faka aŭ labora programo kunigos ĉiujn konferencanojn, ekzemple por forumo aŭ paneldiskuto. La tuta konferenco kun ĉiuj servoj okazos en unu hotelo (kun klimatizo kaj naĝ-baseno — ne luksaĵoj en la kuba somero), tiel ke ankaŭ konvenaj ejoj estos je dispono por neformala konversaciado.Tiuj el ni de certa aĝo memoras ankoraŭ la konferencon en Hanabanilla en 1990 — tre produktivan, intiman kaj bonetosan. Ni strebos rekrei tiujn kvalitojn en nia sekva konferenco, por ke ĝi estu inda postsekvanto — kiom ajn malsimila — al nia memorinda jubilea kunestado en Krakovo.

Stefan MacGill,
prezidanto de ILEI

Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj — ILEI

ILEI estas la ĉefa kolektiĝejo por instruistoj kaj edukistoj de Esperanto. Ĝi estas aliĝinta faka asocio de UEA kaj havas sekciojn en pli ol 30 landoj kaj membrojn en pli ol 45. La organizo laboras i.a. pri instruado de Esperanto en lernejoj kaj universitatoj, okazigas ekzamenojn kiuj testas lingvajn kaj kulturajn sciojn pri Esperanto. Hejmpaĝo: www.ilei.info. Membriĝo al ILEI: http://www.ilei.info/membrigxo.php?lingvo=eo

Zamenhof-jaro 2009: L.L. Zamenhof kaj Palestino

En 1881, ses jarojn antaŭ la apero de Esperanto, oni murdas caron Aleksandro II, kaj tuj ekaperas la multkapa monstro: pogromaro en la tuta Imperio, interalie en Bjalistoko kaj Varsovio.*

* Ludovikito, Unua etapo de Esperanto, p. 28-32.

Sekve Zamenhof komence de 1882 ruse verkas por la juda Peterburga kulturgazeto Razsvet (Tagiĝo) unuan artikolon, tipe Zamenhofeskan pro sia ekvilibro inter rigora racieco kaj kortuŝa emocio: “Kion do finfine fari?”* Zamenhof dividas sian tekston en kvin partojn. En la unua li klarigas la sopiron de la juda popolo al propra patrujo, kie ĝi ne plu estus “ŝutata de insultoj kaj malbenoj” (citaĵoj tradukitaj el la rusa originalo), kie ĝi ne plu bezonus manĝi “viandon en Egiptaj potoj” (Biblia aludo al La Eliro). Nepre necesas ŝanĝo de la situacio post la apero de la “plumba nubo de malfeliĉo”.

* citita verko, p. 35-61, Esperanta traduko de Holzhaus.

La dua parto celas demonstri, ke asimiliĝo de judoj, t.e. kunfandiĝo kun aliaj popoloj, tute ne eblas “malgraŭ la opinio de kelkaj judoj”. Tri interesaj Zamenhofaj konsideroj aperas en tiu parto. Unue lia granda ideo, ke du elementoj faras popolon: komuna lingvo, komuna religio. Li due rimarkigas, ke en antikva tempo romianoj, pro sia multedia religio, estis pli toleremaj ol la nunaj homoj, ĉar ili estis pretaj aldoni aliajn diojn al siaj propraj.

Li trie klarigas la civitanleĝajn konceptojn tiam en uzo en la Rusa Imperio. Ili estis tute fremdaj de tiuj de Homaj Rajtoj starigitaj de la Franca Revolucio, laŭ kiuj ĉiuj homoj estas leĝe egalaj. Laŭ tiu ĉi lasta konceptaro, religio kaj genta deveno tute ne influas sur la civitana rajtaro. Di-kredo, politika opinio, sindikata aparteno, landa deveno estas simple privataj aferoj. Se Zamenhof estus akceptinta la proponon de Javal veni vivi en Francujon* li estus post tempo akirinta la francan naciecon, kun la plenaj rajtoj de franco, kies religio kaj origino estas leĝe indiferentaj. Sed en la Rusa Imperio, kie li vivis, li povis diri: “ni povas esti nur civitanoj de Rusujo [...] sed ne rusoj [...]”. Judeco aŭtomate tiam pelis judojn en malsupran nivelon, ekster la resto de l’ enloĝantoj. Ekzemple unu filo de Freud, mobilizita en la aŭstra armeo en 1914, ŝerce skribis al sia patro, ke li tiel havos la okazon “... eniri Rusujon sen ŝanĝi religion”* tiel aludante la neeblon por fremda judo eniri tiun landon.

* Leteroj de Zamenhof, II, p. 186.
* Kompleta korespondado Sigmund FreudKarl Abraham, letero 244F.

En la parto tria de sia teksto, Zamenhof konsideras la solan saveblon: elmigri. Sed kien?

Ĉu Ameriko aŭ Palestino?

Tiam ekzistis du partioj en la Judaro*: la al-Amerika, kaj la al-Palestina. Zamenhof klare elektas la unuan, apogante sin sur estontaj politika kaj ekonomia situacioj multe pli facilaj en Ameriko. Male ĉu la antikva Hebrea loĝado en Palestino pravigus nunan revenon tien? Ĉu “...Jankioj sentas nepron reveni Anglujon? Vi trovus tre komike, se Eŭropaj popoloj nomus sin malfeliĉaj, ĉar ili nun ne vivas tie, kie antaŭ kelkaj jarmiloj vivis iliaj prauloj...” “Palestinanoj” (en lia tiama diro tio kompreneble signifas: al-Palestinemuloj) estas “ekzaltiĝemaj...”.

* N.Z. Maimon: La kaŝita vivo de Zamenhof, p. 88-99.

En sia parto kvara, Zamenhof asertas, ke Palestina aliro kreos amason da religiaj kaj sociaj problemoj. En parto kvina, la lasta, li insistas, ke Amerika “elmigrada fonduso post rapida kreskado [...] povos peti proklami sian teritorion ŝtato kaj enkorpiĝi en Nordamerikan Konfederacion”.

Li konkludas, ke la bona solvo estas elmigri al Ameriko, kaj li finas per la alvoko: “Ĝis revido [...] sur liberaj bordoj de Misisipo!”

Refari historion ne havas sencon; tamen ĉiu rajtas reve imagi la nunan mondon kun la nunaj Hebreoj trankvilaj sur la bordoj de Misisipo, kiel Mormonoj en Utaho...

Sed subite, apenaŭ unu-du monatojn poste, en Marto, jen Zamenhof komplete ŝanĝas sian opinion: li en dua artikolo samgazeta elektas Palestinon! “Hejmen! En malnovan patrujon! [...] Ni devas cedi [...] al movo Palestinon.”*

* Ludovikito, citita verko, p. 61-67.

Apenaŭ kredebla kompleta renverso en kelkaj semajnoj! Ĉu Zamenhof estis ventoflago?

Ha! Lia tuta batalo por Esperanto, lia ĝentila* sed firma lukto kontraŭ la reformemaj eminentuloj,* lia nefleksebla rezisto kontraŭ la monotrezoro proponata de Javal* male pruvas nedetrueblan persistemon sub plej diplomata konduto.

* Li delikate skribos sen supersignoj al sia mortanta amiko Javal, kiu abomenis ilin (vd. Leteroj de Z, I, p. 341).
* Leteroj de Z, II, p. 195-341.
* Leteroj de Z, I, p. 186.

Do pro kia mistero Zamenhof, post konvinka pledo favore al “Ameriko”, tiel facilanime cedas al “Palestino”?

Ni vane serĉus argumentojn en lia dua artikolo. Li eĉ pludiras: “[...] malfacilaĵojn [...] vere pli multe [...] estas en Palestino, ol en Ameriko”. Kio do klarigas lian tujan rezignon? Ĉu li prezentas novajn kialojn favorajn al “Palestino”? Neniajn. Kial do lia kompleta turniĝo?

Mallonga estas la respondo: lia koro. Racia estis la elekto “Amerika”, sed elkora la elekto “Palestina”. Kiel rezisti al “Palestino”, kiam oni apartenas al asocio, kies nomo estas Ĥibat-Cion, kio signifas “Amo al Palestino”? Kiel rezisti kiam oni jud-tradicie ripetas: “Venontan jaron en Jeruzalemo?” En tiu dua artikolo abundas historiaj kaj Bibliaj aludoj: “Egiptaj potoj” (nova aludo al La Eliro); “lakto kaj mielo” (aludo al Kanaano); “malnova patrujo; historia patrujo; malnova popola idealo; malnova standardo de Izraelo; malnova cindrejo; aspiro al Palestino...”. La rezonado ne plu validas; ekzemple la “malfekundeco de Palestino” estas de li konsiderata senvalora! Li ne hezitas aserti, ke la “tempo de rezonado pasis!” ke “estus peko defendi siajn personajn opiniojn...”.

Neniu nun aŭdacus riproĉi al li la venkon de lia koro super lia cerbo en la tiama situacio. Tamen tia cedo lia okazis por la unua sed lasta fojo. Neniam plu rompiĝos lia rimarkinda ekvilibro inter sentemo kaj racieco. Nur por eviti rektan malutilon al Esperanto li tre malfacile kaj por mallonga tempo konsentos ne deklami en Bulonjo tiun faman parton de la poemo Preĝo sub la verda standardo:

Kristanoj, hebreoj aŭ mahometanoj
Ni ĉiuj de Di’ estas filoj

De la cionismo al la homaranismo

Malgraŭ sia daŭra “simpatio” al la ideo de cionismo, li rifuzos submetiĝi sub la “komuna standardo” de la cionista movado de Herzl de 1897*. Li pensos, ke li jam definitive superpasis tiun nivelon kaj atingis pli altan sferon, la alvenon de tutmonda popolo. Malgraŭ la oro de Javal li malakceptos cedi al gravaj ŝanĝoj pri Esperanto. Certe tre kruele por si, li tiel rifuzos landan kaj monan sekurecojn ankaŭ al sia familio. Poste, malgraŭ la ĝenerala malŝato al Homaranismo konsiderata utopio, li neniam rezignos pri ĝi, juĝante ĝin nemalhavebla ĝemelo de Esperanto. Ni vidis ke, laŭ li, popolon vivigas lingvo kaj religio: do al nova tutmonda supernacia popolo necese apartenu nova tutmonda lingvo kaj nova tutmonda religikoncepto.

* Maimon, citita verko, p. 107, kaj Leteroj de Z, I, p. 109.

Fine tiu miriga opiniŝanĝo en du sinsekvaj junaĝaj artikoloj Zamenhofaj pruvas ne lian facilanimecon, ne lian senpripensecon, sed male la jam aperantan en li pli altnivelan celon: la deziron krei unuiĝintan homaron, antaŭ kiu devas duarangi eĉ la judpopola problemo kara al li.

Johan’-Luko Tortel

Kongresa omaĝo al Lapenna

La 5-an de novembro pasos 100 jaroj de post la naskiĝo de prof. d-ro Ivo Lapenna, unu el la plej grandaj organizaj figuroj de la movado kaj konstruinto de la moderna UEA.

Li forpasis la 15-an de decembro 1987, en la Zamenhof-tago de la Jubilea Jaro de la centjariĝo de Esperanto. Dimanĉon, la 26-an de julio, la 94-a UK omaĝis al li per speciala programero en salono nomita laŭ Lapenna.

Prezidanto Probal Dasgupta gvidis la programeron, kies ĉefparolanto estis John Wells, eksprezidanto de UEA kaj estrarano jam dum la prezidanteco de Lapenna. Personajn rememorojn pri Lapenna prezentis d-ro L.C. Zaleski-Zamenhof kaj Osmo Buller. La multnombra publiko povis spekti ankaŭ tri fragmentojn el filmitaj paroladoj de la granda oratoro, kiuj temis i.a. pri preparlaboroj antaŭ la akcepto de la Unesko-rezolucio en Montevideo kaj pri parolarto. Ĉar la antaŭenigo de homaj rajtoj estis proksima al Lapenna, oni aŭdigis ankaŭ diskon kun Esperante kantita parto el la Universala Deklaracio. La datreveno de Lapenna ricevis en Bjalistoko ankaŭ alian omaĝon: UEA lanĉis novan eldonon de lia verko Elektitaj paroladoj kaj prelegoj.

Recenzoj

Frandi grand-apetate

Vortludoj kaj luda komunikado en Esperanto. Lingvaj premisoj, tipoj, specifeco kaj antologieto. Aleksandro S. Melnikov. San Marino/Moskvo/Rostov-na-Donu: AIS, 2008. 224p. 21cm. ISBN 9785903687015. Prezo: € 15,00

La libro okupiĝas pri la ludkrea lingvouzo en Esperanto. Tiu ŝajnas esti karakterizaĵo de nia komunikado. Verŝajne ne estas Esperanto-aranĝo sen iu ŝercemulo, kiu bonvenigas per “Salaton!” anstataŭ “Saluton!” aŭ ĉe atendado ĉe bufedo alude mencias “Veni, vidi, vici”. Certe pro tiu ofteco kaj pro sia ĉarmo luda komunikado jam staris en la centro de kelkaj studaĵoj. Mi volas mencii Ĝivoje (1973), MacGill (1986), Maul (1987), Fiedler (2001); elstaras la esploroj de Lloancy (1985) pri Raymond Schwartz. La nomo de tiu franca verkisto kaj kabaretisto ja estas nedisigeble kunligita kun la fenomeno vortludo en Esperanto, kiel la esprimo “ŝvarcaĵo” (NPIV p. 1125) montras. La plej freŝdatan kaj multflankan publikaĵon pri la temo nun prezentas la nova libro el la plumo de Melnikov.

Por sia libro la aŭtoro analizis milojn da ludkomunikaĵoj (kaj skribaj kaj parolaj) kaj klasifikas ilin en pli ol 40 tipojn. Ni trovas la tradiciajn vortludojn kun konataj terminoj, ekz. mistranĉoj (p. 186):

Elektu mem, kun jak’ aŭ frak’
Mi venos laŭdezire.
Jen la decid’ de l’ tribunal’:
Ŝi diris nur: ’Nu, dece!’
Kaj granda estis la skandal’,
Ĉar iris li ... nudece (R. Schwartz);

ekz. ludojn surbaze de propraj nomoj:

Iam li komprenis ke en informado ne helpas Lapenna sed la peno (p. 28); ekz. ludojn surbaze de frazeologiaĵoj (kvankam la aŭtoro bedaŭrinde preferas terminon kun negativa konotacio — “kliŝo” — por tiu grupo):

Ĉu meti aŭ ne meti? Tiel staras la demando — almenaŭ kiam pri komoj temas. (p. 150).

Krome ni trovas multajn novajn terminojn (ekz. “misaŭtonimumo”, “fantumo”, “misremumo”, “mismetonimiumo” k.s.) por diversaj specoj de vortludoj en la klasifiko de Melnikov. La aŭtoro ja plej bone mem konas sian riĉan materialon kaj sur tiu bazo verŝajne taŭge subdividis ĝin. Krome antologieto de vortludoj kaj listo de uzitaj terminoj fine de la libro helpas kompreni. Tamen mi de tempo al tempo demandis min, ĉu necesas tiom komplika sistemo, ĉu leganto ne preferus, ni diru, klasifikon laŭ enhavaj grupoj (ludoj per propraj nomoj, per mallongigoj, per frazeologiaĵoj, per fremdvortoj, per stilfiguroj, per Esperanto-realaĵoj ktp.) aŭ eble laŭ la partoj de la lingvosistemo (ekz. fonologiaj ludoj, leksikaj, sintaksaj, tekstaj, pragmatikaj ktp.), kiel oni trovas ilin en verkoj pri aliaj lingvoj.

Forta flanko de la libro estas, ke ĝi bonege montras la kulturon de la komunumo. Multaj el la prezentitaj ŝercoj aŭ aludoj ne estas plene kompreneblaj por homoj ekster Esperantio, kio pruvas ke la parolantaro estigis ion propran. Per la vortoj de la aŭtoro: “por plene ĝui ludan komunikadon oni ofte bezonas specife E-kulturajn fonajn sciojn” (p. 175). Kelkaj ekzemploj, kiuj spegulas aŭ lingvostrukturajn aŭ eksterlingvajn specifaĵojn de Esperanto:

Etino mia, via foreco malebligas [...] nian geon, ĉu vi baldaŭe apudos min? Sen vi, mia indulino, kiel aĉas la hodiaŭo! For de vi, njo ineto mia, kial antaŭeni ĝis la morgaŭo? [...] (p. 10)

Uncle Zam wants you! (p. 95)

Servokapabla. Rekrutoj staras nudaj antaŭ ekzamenantaro. Militista kuracisto demandas junan bervalanon: — Kion signifas tiu ENTO tatuita sur via vira organo? — Mi estas fervora esperantisto, sinjoro kapitano, kaj en certaj gloraj momentoj miaj amikinoj povas legi la vorton ESPERANTO. Post unu horo la kuracisto denove vidas fortikan bervalanon kun generilo ornamita per ENTO. — Ha, ha, ankaŭ ĉe vi oni povas iafoje legi ESPERANTO, ĉu ne? — Ne, sinjoro kapitano, fiere diras la rekruto, ĉe mi estas legebla EN LA MONDON VENIS NOVA SENTO (p. 71).

Kiel tiuj ekzemploj — kaj la riĉeco de la materialo en la libro entute — ilustras, luda komunikado abundas en Esperanto. Melnikov mencias du kaŭzojn por la “amasa vortludado en Esperantio”. Unue, la lingvo estas parolata en malgranda kolektivo (p. 147) — temas do pri la identecostabiliganta funkcio de luda komunikado (“komune ridi”) — kaj due, la fakto, ke Esperanto-parolantoj estas minimume dulingvaj, kio “kondukadas al pli akra sento de lingva materialo” (p. 174) — temas do pri la alta metakomunika konscio, kiu estas karakterizaĵo de la komunumo. Sur tiu fono mi ne komprenas, kial la aŭtoro rilatigas tiom ofte al la rusa. Mi scias, ke la libro baziĝas sur la doktoriga/profesoriga disertaĵo de la aŭtoro, en kiu komparo kun etnaj lingvoj rolludis, sed en tiu ĉi libro, kies legantoj estu sciencistoj kaj laikoj kiujn interesas esprimeblecoj de Esperanto (kiel ni legas sur la dorsa kovrilo), la multegaj ruslingvaj ekzemploj nur ĝenas. Oni havas la impreson, ke Melnikov volas pruvi, ke Esperanto estas same luda kaj esprimriĉa kiel la rusa. Sed tion la planlingvo ne bezonas.

Ni ne forgesu, ke la kreintoj de tiuj multegaj vortludoj en la libro uzis “fremd”lingvon. Mi ne povas imagi ke iu lerninto de la rusa (aŭ la angla, germana ktp) eĉ post multaj jaroj de studado kapablas tiom ludkree apliki negepatran lingvon. En la centro de la libro staru Esperanto mem.

La ĉefa celo de luda komunikado estas estigi komikon. La aŭtoro tial enkondukas al la “nocio ridinda/komika” komence de la libro (p. 40-45). Laŭ mia gusto tiu ĉi ĉapitro ne estas sufiĉe profunda kaj ne bone strukturita. Humurscienco estas nuntempe tre intense esplorata tereno. Melnikov mencias la gravajn nomojn de tiuj, kiuj metis la fundamenton (Aristotelo, Kant, Freud, Bergson, sur p. 146 Grice), sed ni ne lernas por kiuj teorioj ili staras. Iliaj verkoj ne troviĝas en la bibliografio, kiu cetere ne diferencigas fakajn verkojn de la fontoverkoj, en kiu la aŭtoro trovis la vortludojn. Kial sciencistoj rilatas ĝis la hodiaŭa tago al Freud (1905), kvankam la esploroj de Bergson el proksimume la sama tempo ne trovis pluevoluigon? Ĉu la kompreno de komiko kiel supereco aŭ agreseco validas ankaŭ por Esperanto-komunikado? Kiuj rilatoj estas inter komiko kaj la postulatoj de Grice? “Nigra humuro” estas menciata nur en piednoto (p. 41). Por nefakuloj kaj legantoj de internacia komunumo laŭ mi difinoj de la ĉefaj terminoj kaj klarigado pri bazaj teorioj de la specifa fako estus utilaj.

Tamen mi kompreneble tutkore bonvenigas la libron de Melnikov. Ĝi prezentas trezoron de vortludoj kaj luda komunikado. Ĝi estas varioplena kun tre diversaj ŝercoj. Kelkaj kaŭzas laŭtan ridadon, aliaj subrideton, kelkaj eble enuon, ĉar oni jam konas ilin, kelkaj estas intelekte kontentigaj, aliaj “sub la zono”. Pri gustoj oni disputi ne devas. Multaj estas instruaj, ĉar la malobeo kaj rompo de lingvaj reguloj ofte revokas la regulon mem.

Se mi estis tiom kritikema supre, tiam nur pro tio, ke mi pensas ke Melnikov verkis libron pri ege grava temo. Luda komunikado en Esperanto pruvas la altan nivelon de la fakta komunikado en tiu planlingvo, la parolantoj sentas sin hejme en siaj lingvo kaj kulturo. Laŭ mia scio tiu fenomeno ne estas evoluinta en alia planlingvo, nek imagebla en etna lingvo lernita kiel fremdlingvo. Ekster la esperantista mondo tiu aspekto de nia lingvouzo ne estas konata, ja eble eĉ neimagebla: unu el la antaŭjuĝoj kontraŭ Esperanto. Pro tio estus bona afero, se tiu libro aŭ partoj el ĝi aŭ almenaŭ informo pri ĝi aperus ankaŭ en etnolingvoj.

Sabine Fiedler

Menciita literaturo:

Fiedler, S. (2001): Die B/blanke Wissenschaft — Luda komunikado en Esperanto. En: Fiedler, S./Liu, H. (Red.): Studoj pri Interlingvistiko, p. 585-602.

Ĝivoje, M. (1973): Esperantonimoj. Milano. Lloancy, M.-T. (1985): Esperanto et jeu de mots dans l’oeuvre de Raymond Schwartz (1894-1973). Paris.

MacGill, S. (1986): Streĉ’ eĉ, Steĉj-skeĉ’!. Antverpeno.

Maul, S. (1987): Vortaj (A)ludoj. Antverpeno.

Panorama rigardo al la pasinteco

Paolo, la lernanto de Leonardo da Vinĉi. Hans Ulrich. Trad. Benata Hengstmengel-Koopmans. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2008. 111p. 20cm. ISBN 9788087169018. Prezo: € 9,90

Kun granda plezuro mi legis ĉi tiun libron, kiu plej taŭgas por mezgradaj lernejanoj, sed povas interesi kaj amuzi ankaŭ pli aĝajn adoleskantojn kaj plenkreskulojn. La romano estas kvazaŭ panorama rigardo al Florenco en la 15-a jarcento, kiel la fronta kovrilo sugestas. La teksto prezentiĝas kiel rememoraĵo verkita de plenkreskulo, pri sia infanaĝo en Florenco. Tiu rakontas pri la periodo kiam li estis unu el la lernantoj de Leonardo da Vinĉi, dum lia edzino Giraga (kiu nun helpas al li rememori detalojn) estis la sklavino de nobela familio. Paolo, la eksa lernanto de Leonardo, surpaperigas tiun ĉi rakonton por sciigi al sia filo familian sekreton: tiu ĉi estas la nepo de la murdita nobelo Juliano de la Mediĉoj. Paolo konsideras tiun tekston ne kiel beletraĵon, sed kiel rektan familian konfeson, faritan por nur unu leganto: lia filo. Ties nomo estas Leonardo; jen nomo kiu permesas al ni diveni kiom profunde Paolo kaj Giraga amas la faman Leonardo da Vinĉi.

La rakonto estas atentokapta, plena de enigmoj kaj emociaj eventoj. La aŭtoro kreas kredeblan etoson de la tiama Florenco prezentante al ni: la kruelegajn luktojn inter la nobelaj familioj, la teruran malriĉecon de la laboristoj, la sklavecon, la humiligan kondiĉon de la virinoj, la timegigan peston, la superstiĉojn, la neevoluintan staton de la medicino, la agresan praktikon de la sporto, la suferigon de la bestoj k.s.

La prilumanta personeco de Leonardo da Vinĉi donas optimismon kaj kuraĝon al la geknaboj Paolo kaj Giraga. Paolo priskribas la permanan preparadon de kolorigaĵoj por la pentraĵoj de la majstro, la sekretan studadon de homaj kadavroj fare de la majstro, la originalajn teknikajn elpensojn de la majstro (precipe la ĉapitro pri la sonĝa flugado de Paolo super Florenco per mekanikaj flugiloj ŝajnis al mi tre emocia) kaj eĉ diversajn aspektojn de la ĉiutaga vivmaniero de la majstro. Ĝuste tiuj ĉi aspektoj faras el la majstro kredeblan vivoplenan protagoniston. Ekzemple Leonardo da Vinĉi estas prezentata kiel aĉetanto de enkaĝigitaj birdoj, kiujn li desegnis kaj poste liberigis (jen atestita historia detalo) kaj Ulrich metas en lian buŝon tiajn vortojn: “Homoj kiuj manĝas birdojn ne scias kion signifas esti libera. Nur tiuj birdoj estas vere liberaj, kiuj povas forflugi.” Tiaj vortoj ja estas kredeblaj, ĉar vere Leonardo estis vegetarano ekde sia frua junaĝo, kaj li obsediĝis de flugiloj kaj flugmaŝinoj sian tutan vivon. Tiu ĉi estas tipa ekzemplo pri la kongruo inter la historia vero kaj la literatura kredebleco en la tuta romano.

Hans Ulrich estas fama instruisto, kiu kreis tre sukcesan metodon por la instruado de historio, nun uzatan en multaj nederlandaj mezgradaj lernejoj. La tradukinto decidis elnederlandigi tiun ĉi libron intervjuinte la aŭtoron pri lia instrumetodo. Mi opinias ke estus ege oportune se ŝi elnederlandigus ankaŭ tiun intervjuon. Laŭ mi, la Esperanta kulturo (pro siaj neŭtraleco kaj internacieco) tre taŭgas por la disvastigo de tiaj beletraĵoj, pensigantaj la junajn legantojn pri la kaŭzoj kaj la efikoj de gravaj pasintaj sociaj eventoj, por ke ili havu pli klaran kaj kleran vidpunkton pri la nuno.

Luiza Carol

Ankoraŭ tabua kaj nebula

Ido, unu jarcenton poste. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2007. 47p. 21cm. ISBN 2906134740. Prezo: € 5,10

La nuna verko konsistas el du disproporciaj kaj malsamkvalitaj partoj. La unua, 17-paĝa, sinteze periskopas la plej konatajn epizodojn de la Ido-krizo kaj la itineron de ties du ĉefaktoroj. La dua, 26-paĝa, koncize mikroskopas gramatikajn detalojn de la lingvo, kiun ili elpuŝis el Esperanto.

La historia parto konsistas el 18 etaj ĉapitroj sub jenaj titoloj: 1. Julio 1887 kaj la sekvo; 2. Apero de Esperanto en Francio; 3. La mistera markizo; 4. Beaufront, mirinda mitomaniulo; 5. La unua franca esperantisto; 6. La reforma malsano; 7. La reformpropono de 1894; 8. Buljono-ĉe-Maro, la unua kongreso; 9. Beaufront komencas distanciĝi; 10. Ĝenevo, la dua kongreso; 11. Beaufront kaj Zamenhof; 12. Apero de Louis Couturat; 13. La delegacio; 14. Diversaj lingvoprojektoj. 15. La oktobra perfido. 16. La destino de Ido. 17. La bilanco de la Ido-krizo. 18. La fino de Couturat kaj Beaufront.

Ĉi-parte Cherpillod prezentas sufiĉe vastan (kvankam tre resuman) superrigardon pri kompleksa fenomeno lingva, socia kaj eĉ persona. Lia analizo ne startas nek haltas ĉe la delegaciaj peripetioj. Jen lia ĉefa merito. Li sukcesas interplekti plurajn ŝajne disajn eventojn kaj individuajn strebojn, tiel ke oni kvazaŭ spektas kontinuan filmon inter 1887 kaj 1907, anstataŭ nur abruptan rompon post la komitataj kunsidoj en Parizo. La motivojn kaj celojn de la Ido-protagonistoj li elmetas iom supraĵe kaj ne tre originale, sed konvinke. Plej grava mi trovas lian subĉapitron, titolitan “Kiamaniere lingvo evoluas?”, en kiu li pruvas la sakstratecon de konstanta reformemo. Pintas ankaŭ la 16-a kaj 17-a ĉapitroj, kaj granda parto de la 18-a, kie la aŭtora voĉo sonas sobre kaj senpasie, kvankam neniel tede.

Bedaŭrinde Cherpillod ne ĉiam sukcesas, precipe vortume, montri sin serioza kaj kredinda historiisto. La figuron de Beaufront, kiel kutime en verkoj ĉi-temaj, li senkompate pilorias: “hipokrita bigoto”, “homo psike vundita”, kiu “neniam havis patron” (ĉu do li naskiĝis partenogeneze?), “preparis kontraŭ Zamenhof la plej perfidan agon imageblan”, “perfidis sin mem kaj la aliajn” kaj eĉ “ponardis Zamenhof-on en la dorson”. Ŝajne la aŭtoron aparte ŝokas la sendiplomeco de Beaufront, ĉar li ĝin mencias ne malpli ol trifoje. Couturat ricevas pli mildan trakton: ja “orgojla”, sed ankaŭ “pacemulo”, “inteligenta”, “brila intelektulo” kaj eĉ “glora filozofo”. Laŭ Cherpillod, “Couturat bone scipovis Esperanton”, kion mi tamen pridubas, vidinte la fuŝan stilon de liaj leteroj al Zamenhof. Iom strangas ankaŭ asertoj absolute fantaziaj: “la Esperanto de Beaufront estis en ties cerbo, la Esperanto de Zamenhof estis en ties koro”. Pri Couturat la aŭtoro prezentas similan kardiogramon: “fortis en li la intelekto ege pli ol la koro”, ĉe li “homa korvarmeco tute mankis”...

Feliĉe la dua parto klare kompensas la mankojn kaj ekscesojn de la unua. Ĝi konsistas el 18 ĉapitroj sub jenaj titoloj: 1. Ĝeneralaj trajtoj de Ido; 2. Fonetiko, 3. Forigo de la ĉapelitaj literoj; 4. Refarado de la tuta leksiko; 5. La finaĵoj o kaj a; 6. La sekso; 7. Forlaso de la akuzativo; 8. Nevariemo de la adjektivoj; 9. La personaj pronomoj; 10. La demonstrativoj; 11. La tabelvortoj; 12. La verboj; 13. La prepozicio de; 14. La derivado; 15. Du malsamaj evolumanieroj; 16. Esperantaj pruntaĵoj de Ido; 17. La literaturo en Ido. 18. Konkludo.

Celante pruvi, ke “pluraj aspektoj de Ido montras netan malsuperecon kompare kun Esperanto, sed ankaŭ pluraj aspektoj montras superecon”, Cherpillod deiras de malĝusta premiso (lingvoj ja neniel “superas” aŭ superbelas aliajn, ili simple diferencas unuj de la aliaj). Tamen li sukcesas elmeti tre interesan kaj instruan komparon inter la du lingvoj. Li promesas “objektivecon” kaj ĝenerale ĝin atingas, kvankam pri iuj punktoj li montras sin tro Ido-flata, kvazaŭ por kompensi la draŝon unuapartan. Ekzemple, la alfabeton de Ido li malprave opinias “pli simpla ol tiu de Esperanto” kaj pri ĝia senĉapeliĝo li eĉ asertas mirfrape, ke “oni devas nur laŭdi la aŭtorojn de Ido”; iujn Ido-vortojn (exhaustar, editar, saturdio i.a.) li strange rigardas pli oportunaj ol la Esperantaj ekvivalentoj (elĉerpi, eldoni, sabato); la vorton olima li trovas “pli eleganta” ol antaŭlonga kaj “evidente pli preciza” ol iama; pri mediko (kuracisto), “tamen internacia”, li bedaŭras, ke ĝi “ne ekzistas en Esperanto”; la triseksecon de Idaj substantivoj li etikedas “tre racia sistemo”, eĉ “perfekta solvo”, forgesante aldoni, ke en la praktiko (do ekster gramatiko) ĝi montriĝas peza kaj apenaŭ utila; la trioblan infinitivon de Ido li taksas “tre oportuna afero”, preterlasante tion, ke post cent jaroj la idistoj ankoraŭ ŝvitas super la infinitivo -or, konstante misuzata.

Tamen, malgraŭ tiu disfoja manko de “objektiveco” kaj kelkaj eraroj pri Ido-vortoj, negravaj sed facile eviteblaj*, la lingva parto, lerte verkita, trafe prezentas la ĉefajn gramatikajn diferencojn de la du lingvoj. Prave Cherpillod asertas Esperanton “pli izola ol aglutina” kaj Idon “nek aglutina, nek izola”, sed “esence fleksia, kun malgranda grado de aglutineco”. Konvinke li pruvas Idon ne pli internacia, sed nur “ege pli okcidenteŭropa”, kaj sekve “malpli internacia”, ol Esperanto. Lian demonstron, ke la “tuta Ida derivsistemo kuŝas sur miskompreno far Couturat”, kiu “konfuzis (verŝajne, nekonscie, senintence) siajn proprajn teoriojn kun la teorioj de Zamenhof”, mi trovas nerefutebla. Li montras ankaŭ, ke la Ido-radikoj estas diverskategoriaj, same kiel en Esperanto, kaj per tiu municio li prave repuŝas malnovan idistan riproĉon kontraŭ la zamenhofa sistemo.

* Ĝustaj tradukoj de eldonejo, hejti, klopodi estas ne editeyo, varmigar, demarshar, sed editerio, kalorizar, esforcar; omniovdie estas erara anstataŭ omnajovdie; patrulo, patrino, Jesu ne plu ekzistas en moderna Ido (nun: patro, matro, Iesu); prokrastinar neniam ekzistis (ĉiam estis ajornar); kom misuzita anstataŭ quale (p. 30); pos (p. 26) mistradukita al malantaŭ (anstataŭ al post).

La broŝuron garnas tri portretoj, tri grupaj fotoj, du librobildoj kaj kvar grafikaĵoj, krom du Ido-steloj, unu el ili sur la kovrilo.

Resume, malgraŭ siaj mankoj, la nuna monografio de Cherpillod, verkita per lia kutima stilo pura kaj flua, estas utila studilo pri temo ankoraŭ, unu jarcenton poste, iom tabua kaj nebula.

Gonçalo Neves

Profesoro Jansen

Prof. d-ro Wim Jansen, kiu lastatempe estis nomumita kiel eksterordinara profesoro pri interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la Universitato de Amsterdamo, faris publikan enoficiĝan prelegon la 4-an de septembro en la aŭlo de la universitato.

La tradicia akademia solenaĵo okazis en la ĉeesto de cento da personoj. Krom la rektoro k.a. profesoroj ĉeestis esperantistoj ne nur el Nederlando sed ankaŭ el aliaj landoj. La nederlandlingva prelego de prof. Jansen, titolita “Esperanto, ŝatinda lingvo”, intertempe estis eldonita de la universitato en presita formo. En la foto Gerrit Berveling, prezidanto de Esperanto Nederland, gratulas la novan profesoron dum la akcepto post la prelego.

Ĝenevo: Zamenhof-memortabulo reinaŭgurita

Unu bela surprizo plia en la jubilea Zamenhof-jaro: La 28-an de aŭgusto 2009, tagmeze, sur la muro de la ĝeneva domo en strato Vieux-Collège 12, estis reinaŭgurita la memortabulo, kiu enhavas jenan tekston: “En tiu domo loĝis en 1905 L.L. Zamenhof, iniciatoro de la lingvo Esperanto.” Fakte en tiu domo Zamenhof restadis revene de la bulonja kongreso.

La inaŭguro ne estis simple privata ceremonio de esperantistoj, sed ĝin partoprenis altranguloj kiel la oficanta urbestro Rémy Pagani, persone, eĉ kun mallonga alparolado. Li memorigis la intergentajn konfliktojn en la tiama Bjalistoko, kiu kondukis Zamenhofon al la ideo krei Esperanton, kaj menciis la Universalan Kongreson, kiu ĉi-jare okazis en tiu pollanda urbo.

Mireille Grosjean, kun-prezidantino de Svisa Esperanto-Societo, nome de SES dankis la urbestron kaj la lokan Esperanto-grupon “La Stelo” kaj rakontis pri sia plurmonata restado en Japanio, kie ŝi vivis ĉe pli ol dudek familioj. Krome ŝi raportis pri sia vojaĝo al Afriko, kie laŭ ŝia kompreno homoj ŝatas Esperanton, ĉar la franca lingvo estas la lingvo de la koloniistoj. Laŭ Mireille Grosjean, tri ĝis kvin milionoj da homoj nuntempe parolas Esperanton en la mondo.

Ĉeestis la inaŭguran ceremonion ankaŭ François Grin, profesoro de la Departemento franca pri Tradukologio kaj Tradukado de la ĝeneva universitato, kiu estas konata al la esperantistoj pro sia favora pritakso de Esperanto. Kvankam li konfesis, ke li ne estas fakulo pri Esperanto, nek bedaŭrinde parolas tiun ĉi lingvon, kaj ankaŭ ne estas membro de iu Esperanto-cirklo, li ja vidas kelkajn allogajn ideojn, kiujn Zamenhof kaj Esperanto povus alporti sur la kampoj socia, politika kaj eĉ ekonomia. Kaj li diris kelkajn interesajn frazojn pri Esperanto el la vidpunkto de la lingva politiko. En tio li ĉefe tuŝis la problemojn de minacataj lingvoj, de la fremdlingva instruado, de la komunikado en plurlingva medio kaj de la multlingvismo. Menciante tri eblajn (sed ne tute kontentigajn) opciojn solvi la problemojn de la multlingva komunikado — simultanan tradukadon, multlingvigon de la homoj, aplikon de unusola lingvo — François Grin vidas en lingvo kiel Esperanto kadre de kompleksa strategio adaptinda al la diverseco de la situacioj de la komunikado kelkajn avantaĝojn: lernfacilecon, imanentan flekseblon, egaligan efikon en komunikado. Ĉiuj tiuj faktoroj havus apartan gravecon por Ĝenevo kiel internacia urbo. Esti internacia urbo ne signifu, ke ĉio fariĝas simple en la angla lingvo. Internacia signifas ankaŭ esti multlingva. Se oni do volus subteni la multlingvismon, necesus konsideri kompleksajn lingvajn politikojn, kiuj konformus samtempe al diversaj strategioj. Inter tiuj strategioj François Grin tutcerte vidas ankaŭ lokon por Esperanto.

Post tiuj paroladoj la tabulo estis malkovrita kaj Rémy Pagani invitis la ĉeestantojn al eta aperitivo surtrotuara.

La historio de la ĝeneva Zamenhof-memortabulo estas longa: Laŭ sciigo de la urbestro ĝi aperis en 1934. Kiam en 1984 oni purigis la muron, la tabulo frakasiĝis kaj devis esti rekonstruita (la malnovan tabulon konservis Armand Cotton, membro de la ĝeneva Esperanto-grupo “La Stelo”, kiu nome de la estraro ankaŭ prizorgis la kontaktojn kun la diversaj ĝenevaj instancoj). Tiel ekestis la nuna tabulo. Ĉar la loka Esperanto-grupo “La Stelo” neniam perdis la atenton pri la stato de la tabulo, oni komencis rimarki, ke plantoj pli kaj pli kovras ĝin. Pro tio membroj de la grupo antaŭ kelkaj jaroj direktiĝis al la urba administracio por peti la reflegon de la tabulo. Tiel aperis la ideo transloki la tabulon al pli videbla loko proksima, kaj purigi ĝin. Gazetartikolo pri la reinstalo de la memortabulo pri Zamenhof estis publikigita la sekvan tagon en la ĵurnalo Tribune de Genève.

Esperanto-Grupo “La Stelo” Ĝenevo
Arlette Di Vetta, Prezidanto

SES 2009 — malvirtuala renkontiĝo de lernu!-uzantoj

“Somera Esperanto-Studado” (SES) verŝajne iĝos tradicio. Almenaŭ tion deziris plejmulto de la 90 ĉeestintoj el 23 landoj, kiuj partoprenis ĉi-jare SES-on en la urbeto Modra, Slovakio, inter la 10-a kaj la 18-a de julio. Dum tiu ĉi aranĝo okazis ankaŭ la dua lernu!-renkontiĝo (renkontiĝo de uzantoj de la retejo www.lernu.net).

La specifeco de tiu ĉi aranĝo estas, ke proksimume 50% (!) de la alvenintoj estas homoj, por kiuj SES estas entute la unua Esperanto-aranĝo. Tion kaŭzas ĉefe la fakto, ke plejmulto de la partoprenantoj estas “virtualaj esperantistoj”, t.e. homoj, kiuj lernas Esperanton ĉefe pere de la retejo www.lernu.net, kaj kutime ankaŭ uzas ĝin nur interrete. Tamen SES pruvis, ke eblas venigi tiajn homojn al “reala” E-aranĝo, kaj des pli — ke eblas kaj indas “enmovadigi” la lernu!-uzantojn. Spertojn pri tio akiris la organiza teamo jam pasintjare, kiam okazis la unua lernu!-renkontiĝo, kaj la rezultoj de enmovadigo estis ĝojigaj — pluraj el la SES-anoj sekve aperadis ĉe la postaj E-aranĝoj tra la jaro kaj tra la mondo.

Ĝuste la enmovadigo de la partoprenantoj dum SES estas grava tasko kaj serioza defio por la organizantoj — ofte ja pleje gravas la unua kontakto kun la E-movado, por ke oni decidu, ĉu la lingvo internacia indas je plua persisto kaj do indas investi siajn tempon, monon kaj energion en ĝin.

La kerno de la 8-taga somera E-lernejo estas 26-hora antaŭtagmeza kurso, dum kiu oni povas plibonigi sian Esperantoregon en ĉiuj niveloj. Instruado okazis ĉiutage antaŭtagmeze, en kvar niveloj, ekde absolutaj komencantoj, ĝis plej altaj progresintoj.

Internacia teamo de spertaj instruistoj prizorgis diligente siajn grupojn: Stano Marček (SK) komencantojn, Dalia Pileckienė (LT) komencintojn, Petra Smidéliusz (HU) progresantojn, Márta Kovács (HU) progresintojn. La plej sperta grupo havis ankaŭ la eblon partopreni la seminarion “Flugiloj de malfacila vento”, kiun kungvidis ILEI-spertuloj: Radojica Petrović kaj Xosé Conde.

La posttagmeza programo estis riĉa kaj diversa — ekskursoj, manlaboroj, prezentoj, prelegoj, diskutrondoj, tabloludoj, sportoj, diversaj kursoj. Menciindas almenaŭ kelkaj el ili: prelegoj pri lernu.net kaj pri E@I, mini-kurso pri la slovaka lingvo, ĵonglado, spontaneaj kursoj de sambo, paroligaj rondoj por komencantoj, kanto-instruado, tuttaga ekskurso al Vieno kun vizito al la Esperanto-muzeo k.s.

Vesperaj kaj noktaj programeroj ĉi-jare abundis je muziko. Prezentitaj estis slovakaj popol-kantoj en Esperanto (popolmuzika grupo de Peter Sarnovský), barda koncerto de Georgo Handzlik, repa koncerto de Tone el Brazilo, muzikalaj kantoj de Atilla Schimmer el Vieno, Internacia vespero kun pluraj kantaj elpaŝoj.

La aranĝon kunorganizis E@I kaj Slovaka E-Junularo, kunlabore kun pluraj slovakaj esperantistoj. Ĉiuj helpantoj meritas grandan dankon — per sia laboro oni sukcesis realigi pluan enmovadigan E-aranĝon, kiu espereble plu kreskos kaj portos novajn “fruktojn” en la estonteco.

Laŭdinda kaj certe imitinda estis ĉi-jare la decido de kelkaj landaj asocioj de UEA subteni la ĉeeston de kelkaj siaj membroj en la aranĝo — ĉu pagante ĉu la vojaĝelspezojn aŭ eĉ la plenan sumon de la aranĝo.

Por ricevi pli da impresoj de la aranĝo rekomendindas viziti la foto-galerion de SES 2009: www.picasaweb.google.com/esperanto666.

La venontjaran SES oni planas okazigi en la slovaka urbo Piešťany tuj komence de julio (2.-10.7.2010), por ne malhelpi al esperantistoj la ĉeeston en E-aranĝoj en Kubo. Pli da informoj aperos sekve en la retejo www.lernu.net.

Peter Baláž
E@I-kunordiganto, SES-kunorganizanto

Forpasoj

Michel Audibert (1930-2009) mortis la 21-an de julio en Bois Colombes (Francio). Li eklernis Esperanton en la 1950-aj jaroj dank’ al J. Thierry kaj la kabaredo de R. Schwartz. Pli ol tridek jarojn li aktoris france kaj Esperante, i.a. en TESPA (Teatro Esperanto de Parizo). Li rolis i.a. en Sen eliro de J-P. Sartre, en du UK-oj (1982 kaj 1983), kaj en La forpasinto de R. de Obaldia, ludata plurajn jarojn ekde 1984. Pli ol dudek jarojn li partoprenis preskaŭ ĉiuvendrede la elsendojn de Radio Esperanto en Parizo.

Henny De Ketelaere (1928-2009) forpasis la 26-an de aŭgusto en Antverpeno. Filino de fervora esperantisto ŝi jam kiel junulino lernis Esperanton. En 1947 ŝi aliĝis al la Antverpena E-klubo, kiun ŝi servis en multaj estraroj. Ŝi estis LKK-ano pri loĝigo de la 67-a UK en Antverpeno (1982). Dum longa tempo ŝi estis korektisto de la Perkoresponda E-kurso de FEL. Sian fervoron por Esperanto ŝi heredigis al siaj infanoj, nepinoj k.a. anoj de sia E-familio.

Helga Farukuoye (1943-2009) mortis la 12-an de julio 2009 en Vieno. Ŝi lernis Esperanton de sia patro Emil Vokal. Post magistriĝo en 1971 ŝi ekdeĵoris kiel bibliotekistino en la Aŭstria Nacia Biblioteko, kun interrompo de 1980 ĝis 1984, kiam ŝi instruis la francan en Niĝerio kaj per siaj multaj E-kursoj kontribuis al la estiĝo de E-movado en tiu lando. En 1995 ŝi ekdeĵoris en la Internacia E-Muzeo, kie ŝi okupiĝis pri la datenbanko TROVANTO. Ŝi estis LKK-ano pri informado de la 77-a UK en Vieno (1992). Ŝi daŭre subtenis, i.a. per korespondaj kursoj, la niĝerian movadon, kion UEA rekonis per la Premio Deguĉi en 1998. En 1994 ŝi magistriĝis pri interlingvistiko en la Universitato de Budapeŝto. Ŝi pensiiĝis en 2004 post diagnozo de kancero. Spite la malsanon, ĝis la fino ŝi plu gvidis sukcesajn E-kursojn en la Popola Altlernejo Brigittenau.

Felix H. Kat (1928-2009) mortis la 1-an de septembro en Leeuwarden (Nederlando). Li estis membro de UEA ekde 1946, delegito 1966-2007 kaj mecenato de diversaj agadoj de UEA.

Sirkka-Liisa Lehtivaara (1917-2009) forpasis la 10-an de julio en Helsinko. Ŝi estis ŝatata kantistino, kiu prezentiĝis ankaŭ en kelkaj UK-oj. Por la 54-a UK en Helsinko (1969) aperis ŝia disko Ĉi tie sola kantas mi kun ses finnaj popolkantoj.

Jorge C. Mosonyi (1947-2009), prezidanto de Venezuela E-Asocio, pereis en trafikakcidento la 26-an de aŭgusto en Caracas. Antropologo-lingvisto, li aktivis por indiĝenaj lingvoj kaj estis fakdelegito pri lingvistiko.

Linhart Rýznar (1921-2009) forpasis la 9-an de junio 2009 en Sallgast, Germanio. Profesie kvalitkontrolisto, li estis delegito de UEA 1956-83 kaj poste ĝis 2007 fakdelegito pri magio kaj Cseh-metodo. Dum du jardekoj (1975-1994) li modele servis ankaŭ kiel ĉefdelegito kaj peranto de UEA por Ĉeĥoslovakio.

Jean-Louis Texier (1933-2009) mortis la 4-an de julio en Cerny (Francio). Li esperantistiĝis kiel skolto en 1947 kaj dum la Pariza UK (1950) la agema junulo jam organizis etan ĵamboreon. En 1978 li eniris la estraron de Unuiĝo Franca por E-o kaj kunlaboris al la aĉeto de nova sidejo por UFE. Li estis prezidanto de UFE 1979-85 kaj kasisto 1994-2004. Al la gvidado de UEA Texier kontribuis kiel komitatano 1986-95 kaj estrarano 1986-89. De 2001 ĝis 2004 li redaktis, sub la pseŭdonimo Nikolas II, la informan bultenon OKAZAS. Informado estis proksima al lia koro; li organizis eventojn kiel ekz. Expolangues. Texier kunaŭtoris la vortaron Grand Dictionnaire L’Esperanto-Français (1992) kaj kuntradukis la lernolibron Esperanto de poche (2009). Li ĉeestis kvardekon da UK-oj kaj ofte organizis karavanojn al ili.

Dalibor Brozović (1927-2009)

Akademiano Dalibor Brozović, unu el la plej grandaj kroataj lingvistoj kaj grava figuro de la moderna kroata kulturo kaj socia vivo, forpasis la 19-an de junio en Zagrebo. Brozović naskiĝis la 28-an de julio 1927 en Sarajevo. Li doktoriĝis pri filologia scienco en Zagrebo (1957) kaj estis lektoro en la filozofia fakultato en Ljubljana (Slovenio, 1953-1956) kaj poste profesoro en la filozofia fakultato en Zadar (Kroatio, 1956-1990). Ekde 1975 li estis membro kaj ekde 1986 regula membro de la Kroatia Akademio de Sciencoj kaj Artoj (ĝis 1991 Jugoslavia Akademio de Sciencoj kaj Artoj), ekde 1986 membro de la Makedonia Akademio de Sciencoj kaj Artoj, kaj ekde 1989 membro de Academia Europaea (Londono). Li membris en la redakcioj de Ĝeneralslava lingvistika atlaso (Moskvo) ekde 1964 kaj de Eŭropa lingvistika atlaso (Florenco-Moskvo) ekde 1983. Lia scienca verkaro ampleksas pli ol 1000 bibliografiajn unuojn. Ĝis 1991 li estis direktoro de la Leksikografia Instituto “Miroslav Krleža” en Zagrebo. Brozović estis vicprezidanto de la Kroata Demokrata Unuiĝo (HDZ) ekde ties fondo en 1989, vicprezidanto de la Respubliko Kroatio en 1990 kaj parlamentano 1992-1995. Brozović esperantistiĝis en 1946. Fama kaj eble la plej influa lingvisto en Kroatio kaj Bosnio li preterlasis neniun okazon por esprimi sian apartenon al la Movado kaj subtenon al ĝiaj ideoj. La prestiĝo de Esperanto en lia lando estas grandparte ĝuste lia merito. Li verkis porokazan Esperantan poezion kaj esperantigis poezion el la kroata, serba kaj makedona. Multaj liaj poemoj, prilingvaj artikoloj, kritikoj kaj recenzoj aperis en La Suda Stelo (1951-1959) kun la pseŭdonimo Bo Zoroviĉ, i.a. Karnavala sonetaro pri esperantista vivo, reeldonita en la jugoslavia antologieto Reeĥoj (1961). En 1988 li fariĝis membro de la Honora Patrona Komitato de UEA. Li prelegis en la Internacia Kongresa Universitato de la 77-a UK en Vieno (1992) kaj estis prezidanto de LKK kaj rektoro de IKU de la 86-a UK en Zagrebo (2001). Brozović prezidis Kroatan Esperanto-Ligon ekde 1992, kiam ĝi fondiĝis kiel memstara landa asocio.

Revuo Esperanto 2009 11

Malferme

Centjariĝo de Ivo Lapenna

En 1951 Ivo Lapenna, estrarano de UEA, vizitis Islandon dum sia prelegvojaĝo tra Okcidenta Eŭropo. Li prelegis en la Universitato de Islando en Rejkjaviko kaj konatiĝis kun islandaj esperantistoj. Antaŭ sia foriro li havis okazon adiaŭi Islandon pere de la ŝtata radio. En tiu tempo mi estis gimnaziano en la norda urbo Akureyri, kaj ne havis tiam la eblecon lin renkonti.

Mi tamen hazarde aŭdis lian esperantlingvan adiaŭan paroladon en la ŝtata radio. Mi tiam jam sufiĉe lernis Esperanton por povi sekvi lian parolon, klaran kaj fortan. Tio estis mia unua sperto pri parolata Esperanto. Mi ankoraŭ bone memoras mian spontanan reagon, kiu similis al tiu de la angla poeto Alfred Edward Housman je lego de virtuoza verso: rigidiĝis la haroj sur miaj vangoj.

Kiu estis tiu homo, kies voĉo, kies retoriko tiom ravis min, junulon? Iom poste mi akiris lian libron Retoriko, eldonitan en la antaŭa jaro. Sub la titolo mi legis: “Al esperantista junularo dediĉas la aŭtoro”. Kiel bela dediĉo! Kiel instiga, kiel sprona al partopreno en unika aventuro, kvazaŭ rekte celita al mi mem! Por pli konkretigi por mi la aŭtoron mi gluis gazetan foton, supozeble tonditan el Heroldo de Esperanto, sur liberan paĝon fronte, kun la presita subskribo: “Ĉu vi konas ĉi tiun ridantan samideanon?” La foton sendis angla “samideano”, kiu hazarde “kaptis” Ivon per sia aparato. Jen Ivo Lapenna, la aŭtoro de la libro Retoriko, junaspekta, en ĉemizo subkole aperta, kun la manikoj suprenfalditaj! En tiu tempo la vorto “samideano” ankoraŭ havis substancan valoron, kaj pro tiu subskribo Ivo Lapenna ĉiam poste restis en mia menso nur kaj simple kiel “samideano”, liajn akademiajn kaj pliajn titolojn mi emis ellasi kiel flankajn formalaĵojn, kiuj ne koncernis min. Kiam, 37 jarojn poste, ni sidis kune en malgranda kunveno de akademianoj en Graz, mi havis tiun saman senton, li estis ankoraŭ por mi “samideano” en tiu gajanima junaĝa senco.

En 1950, la eldona jaro de Retoriko, Ivo Lapenna havis 41 jarojn. La centan datrevenon de lia naskiĝtago, la 5-a de novembro 1909, ni do havos post kelkaj tagoj. Tiun centjariĝon mi, kiel samideano, deziras honori per kelkaj vortoj. Mi tamen ne intencas provi pritrakti la brilan jursciencan karieron de Ivo Lapenna. Mi preferas teni min je lia esperantisteco, kiu plej intimis al lia koro ekde lia esperantistiĝo en 1928 ĝis lia morto la 15-an de decembro 1987. Dum ses jardekoj li pli-malpli, ofte intense, dediĉis sian vivon al Esperanto, private kaj publike. Lia karaktero, lia personeco tie ludis decidan rolon. Ivo Lapenna estis homo agema, energia, dinamisma, homo fidela al la pracelo de Esperanto, kiun li viziis konkretigebla per avanca strategio. Ankaŭ lia kariero en la Esperanto-Movado estis avanca, ekde lia prezidanteco ĉe Studenta Esperanto-Klubo en Zagreb baldaŭ post lia esperantistiĝo, ĝis liaj respondecaj oficoj ĉe Universala Esperanto-Asocio kiel komitatano, estrarano, ĝenerala sekretario kaj fine prezidanto.

La etoso kreita post la rezolucio de Unesko en Montevideo 1954 ankoraŭ vivas en la memoro de multaj esperantistoj, junaj aŭ relative junaj en tiu tempo. Ivo Lapenna, tiam ĝenerala sekretario de UEA kaj ties reprezentanto en tiu konferenco, estis heroo, kiu entuziasmigis la esperantistaron ĝis senprecedenca optimismo. William Auld dediĉis al Ivo sian poemon La Infana Raso, kiu aperis en 1956, sed estis finverkita en januaro en la antaŭa jaro, “ĝuste tridek ok tagojn post via grandioza venko por nia afero ĉe Unesko”. Mi bone memoras, kiel fervore mi legis en la postajara januara numero de Esperanto, tiam izolita esperantisto en fora Islando, la aserton de la tiama prezidanto de UEA, Ernfrid Malmgren, ke per tiu rezolucio Esperanto havas apogon de Unesko. Sed kvankam fakte ne temis pri “apogo”, sed nur pri “rekono”, tio havis siajn pozitivajn sekvojn, konsultajn rilatojn inter UEA kaj Unesko, kiuj ankoraŭ daŭras kaj certe havas interesajn potencialojn. Plej indas memori la rolon de Ivo Lapenna en la akirado de tiu rekono.

Ivo Lapenna fariĝis prezidanto de UEA en 1964. Li tiam konceptis strategion, kiu antaŭenigu la atingojn ĉe Unesko al io pli grava ĉe la Asembleo mem de Unuiĝintaj Nacioj. Jam en 1950 UEA prezentis Peticion por Esperanto al UN, kun preskaŭ unu miliono da individuaj subskriboj kaj subteno de organizaĵoj kun ĉ. 15 milionoj da homoj. Tiun peticion UN plusendis al Unesko, kaj tial ĝi atingis la tagordon de ĝia konferenco en Montevideo, kun la jam menciitaj sekvoj. Nun nova kampanjo estu lanĉita sub gvido de Ivo Lapenna por kolekti subskribojn por nova propono, kiu ĉi-foje atingis denove subtenon de ĉ. unu miliono da individuoj, sed la subteno de organizaĵoj estis multe pli granda ol antaŭfoje, kun preskaŭ 73 milionoj da membroj. Mi bone memoras, kiam mi vizitis la oficejon de la Islanda Laborista Federacio por peti subskribon de ties prezidanto, kiu estis favora al Esperanto; ne estis hezito ĉe li subskribi en la nomo de tiu Federacio. La propono estis transdonita sub gvido de Ivo Lapenna al la Sekretariato de UN la 6-an de oktobro 1966. Bedaŭrinde tiu grandega klopodo kolekti kaj organizi la peticion ne donis la esperatan rezulton, probable pro burokrataj reguloj. Kie ĝi kuŝas nun estas mistero, verŝajne ne gravas, ĉar ĝia aktualeco antaŭ longe vaporis for post pli ol kvar jardekoj.

Sed ne vaporis for la memoro pri Ivo Lapenna kiel elstara oratoro. “La retoriko transformas elokventecon en arton”, li skribis fine de sia Retoriko. Feliĉe multaj liaj paroladoj estas konservitaj sur diskoj nun eldonitaj de Fondaĵo Ivo Lapenna. Lia voĉo tiel povas pluvivi por novaj generacioj de esperantistoj, same kiel liaj libroj verkitaj en la internacia lingvo, same kiel liaj atingoj por Esperanto, trans esperoj, elreviĝoj kaj konfliktoj.

Baldur Ragnarsson

La jaro de Lapenna

Precize la 27-an de julio 1974, do antaŭ iom pli ol 35 jaroj, en sia festparolado dum la Solena Inaŭguro de la 59-a Universala Kongreso de Esperanto en Hamburgo, la lastan fojon oratoris antaŭ la membraro de “sia” Universala Esperanto-Asocio Ivo Lapenna, la ĝistiama prezidanto.

Tiu parolado, kiu por la neinformitaj kongresanoj estis samtempe neatendita kaj neligebla kun la forta personeco de la Prezidanto, stampis la tutan kongreson kaj markis ĝin kiel gravan turnopunkton en la historio de UEA. La tutan epokon de post la Dua mondmilito ĝis tiu momento, verŝajne ni povas sen troigo nomi “la epoko de Lapenna”. Ne necesas nuntempe konstrui miton pri Ivo Lapenna — lia postlasita heredaĵo pli klare parolas pri li mem kaj lia grandega kaj nemezurebla kontribuo al la Esperanto-movado, ol iu ajn scienca studo. Al Esperanto, kaj speciale al la konstruado de la moderna Universala Esperanto-Asocio, li dediĉis preskaŭ la tutajn vivon kaj forton. Certe li povas stari ŝultron apud ŝultro kun la plej grandaj figuroj de nia Movado, kaj en la tuta historio de UEA ne ekzistas pli brila stelo ol estis li. Des pli gravas nuntempe, en lia jubilea jaro, en la jaro de lia centa naskiĝdatreveno, rememori pri li kaj resumi la malĝojigajn eventojn el 1974, kiuj distancigis lin de UEA, kaj kiuj ja estas makulo nepre forigenda.

Naskiĝinte en aristokrata familio en la dalmata urbo Split, la 5-an de novembro 1909, dotita per multaj talentoj, dum la tuta vivo li estis escepta persono. Bonegaj notoj en la elementa lernejo, en la klasika gimnazio kaj la jura fakultato de Zagrebo, sukceso en la inernacijura fako kaj brila kariero de universitata profesoro, estas nur skeleto de lia vivo. Multe da “karno” kroĉiĝis al tiu skeleto ĝis lia forpaso la 15-an de decembro 1987 en Kopenhago.

Por ni, esperantistoj, plej gravas lia esperantista kariero, kiu estis same brila kiel la profesia, se ne eĉ multe pli. El amaso da simplaj esperantistoj, la figuro de Ivo Lapenna elstariĝis jam komence de la 1930-aj jaroj en lia devenlando (tiama Jugoslavio). Kvankam liaj antaŭuloj certe devenis el Italio, li ĉiam konsideris sin kroato, kaj des pli grandas mia fiero kaj la fiero de ĉiuj kroataj esperantistoj.

Post la diplomitiĝo en Zagrebo en 1932 kaj doktoriĝo en 1933, li estis praktikanto en advokataj oficejoj, sed multe pli grave: tiutempe li estis jam forte konvinkita esperantisto, kaj liaj ideologiaj ĉefartikoloj en La Suda Stelo fortigadis la jugoslavian esperantistaron. Liaj enormaj oratora kaj organiza kapabloj estis en la servo de la landa movado. Dum kaj tuj post la Dua mondmilito li faris brilan politikan karieron, kaj unuavide ne klaras kial homo kun tiaj kapabloj kaj tia socia rango elmigris el sia patrolando. Ekde 1949, ekskluzive pro politikaj kaŭzoj, pro malkonsento kun la jugoslavia reĝimo, li elmigris, unue al Francio, kaj poste al Britio, kie li trovis sian duan patrujon, kaj ĝis sia pensiiĝo en oktobro 1977, li laboris kiel lekciisto, docento kaj poste kiel profesoro pri kompara sovetia kaj orienteŭropa juro en The London School of Economics and Political Science en Londono.

Esperanton li eklernis en 1928 kiel 17-jarulo, en 1929 fondis la faman Akademian Esperanto-Klubon en Zagrebo kaj ekde tiam dum pluraj jaroj li estis elstara gvidanto de la studenta Esperanto-movado internaciskale. Li prezidis la jugoslavian landan asocion Jugoslavia Esperanto-Ligo (1937-1941), de post 1938 li estis komitatano de Internacia Esperanto-Ligo kaj unu el la ĉefaj personoj en la reunuiĝo de IEL kaj UEA al la nova Universala Esperanto-Asocio (1949), per kio solviĝis la organiza skismo. Landnivele post la Dua mondmilito, en nuraj kvar jaroj antaŭ sia elmigro al Francio, li sukcesis refondi en 1945 Kroatian Esperanto-Ligon kaj fondi la zagreban societon “Bude Borjan” samjare, refunkciigi la dummilite neaperintan La Suda Stelo, organizi la unuajn landajn kongresojn. Sed, tio ne sufiĉis por homo kun tiel energia naturo. Lia personeco ekbrilis nur tiam, kiam li sukcesis fariĝi unu el la gvidaj figuroj de la internacia Esperanto-movado.

En la reunuiĝinta UEA li estis komitatano de 1947 ĝis 1950. El tiu tempo datiĝas liaj gravaj iniciatoj, kiuj ankoraŭ nuntempe funkcias: Internacia Somera Universitato, Belartaj Konkursoj, Oratoraj Konkursoj. Tiutempe li multe kampanjis por Esperanto en internaciaj organizaĵoj, sed samtempe en 1950 kaj 1951 li intense prelegvojaĝis tra la eŭropa kontinento, kaj fondis Centron por Esploro kaj Dokumentado (1952), sen kies helpo ne eblus la plej brila momento de lia kariero — Montevideo. Post 1954, kiam en la urugvaja ĉefurbo la ĝenerala konferenco de Unesko akceptis Rezolucion pri Esperanto, li akiris la titolon “heroo de Montevideo” kaj fariĝis ĝenerala sekretario de UEA. Ekde tiu momento, en nur dudeko da jaroj, el UEA havanta la sidejon en periferia vilaĝo, li konstruadis potencan kaj respektindan organizaĵon, kiu en “lia tempo” atingis sian kulminon. UEA ĝuste bezonis tian personon, kiu havis samtempe grandajn sciojn kaj kapablojn, sed ankaŭ nerompeblan volon por dediĉi sin plene al Esperanto. En la 1960-aj kaj 1970-aj jaroj unu post alia sekvis la rezultoj de lia laboro: en 1955 la nova moderna Statuto de UEA kaj la Unua Baza Laborprogramo, en 1956 la Principaro de Frostavallen, en 1957 Koresponda Servo kaj Magnetofona Servo, en 1959 impona festo en la jubilea Zamenhof-Jaro, en 1961 aĉeto de domo en Roterdamo, en 1963 kaj 1964 Dua Arta Festivalo kaj ekeldono de la revuo Monda Kulturo ktp. Lian laboron analizis multaj fakuloj, kaj ĉiu faceto de lia vivo jam estas sufiĉe detale priskribita. Tamen, la faktoj post la jaro 1974, post lia demisio el ĉiuj funkcioj en UEA, restis nesufiĉe sobre pritaksitaj.

Paradokso de la evento en Hamburgo estis, ke ambaŭ movadaj fluoj tie kunfrapiĝintaj parte pravis, sed ne trovis kompromison. Ivo Lapenna, gvidata de sia senkompromisa fideleco al la Statuto de UEA, kiu alte taksis la neŭtralecon de la monda esperantista organizaĵo, tiu homo kiu por siaj idealoj multfoje en la vivo forlasis certan kaj plenperspektivan karieron, ankaŭ tiufoje rezignis pri la proponita honora prezidanteco, kredante firme, ke alvenas “nigraj tagoj” por UEA, kiujn li skizis en la konata “aprila artikolo”.

Paradokse, heredis de li la prezidan postenon ĝuste la persono, kiu mem estis lia favorato — prof. Humphrey Tonkin. Bedaŭrinde, ke la ŝanĝo okazis en tiaj cirkonstancoj, ke neniu el la du prezidantoj, la eksa kaj la nova, povis senti fieron kaj kontenton. La prezidanto Tonkin daŭrigis la ideojn de Lapenna, kaj el la epoko de Lapenna multaj aferoj daŭre, en novaj cirkonstancoj, funkciis, sed la movada skismo kaŭzita de la foriro de Ivo Lapenna, tamen lasis amarajn efikojn. La membraro dissplitiĝis, parto el la membroj de UEA eksiĝis kaj neeviteble Lapenna devis fondi novan organizaĵon — Neŭtrala Esperanto-Movado. Per sia gazeto Horizonto kaj la konferencoj de NEM, Ivo Lapenna daŭrigis sian laboron por neŭtraleco en la Esperanto-Movado. Kelkfoje dum tiuj jaroj la reprezentantoj de UEA kaj Ivo Lapenna provis trovi komunan lingvon, sed Esperanto ne donis al ili ŝancon por interkompreniĝi.

Post la tempa distanco de 35 jaroj, certe la Esperanto-movado jam bezonas interpaciĝon. Necesas sobre kaj senbare pripensi kaj pristudi la rolojn kaj la faktojn, kaj elstarigi la bonajn rezultojn de la laboro de Ivo Lapenna. La homa socio evoluas kun ĉiaspecaj stumbloj, kaj la rezulto de niaj agadoj ofte videblas kaj klaras nur post paso de multaj jaroj. Ivo Lapenna nepre devas ricevi sian meritatan lokon inter la plej grandaj figuroj de la Esperanto-movado, kaj tiun lokon al li devas garantii ne nur la Movado, sed antaŭ ĉio UEA mem. Mi ĝojas rimarki, ke tiu procezo komenciĝis.

Josip Pleadin

La granda oratora talento de Lapenna

Mi ne havis la plezuron konatiĝi persone kun Profesoro Lapenna, sed estas por mi granda honoro verki kelkajn liniojn pri lia elstara oratora talento.

En sia verko Retoriko Lapenna brile instruas la parolarton, kaj en Elektitaj Paroladoj kaj Prelegoj (EPKP) li montras kiel praktiki ĝin. Ni mallonge substreku du punktojn: unue, gravan elementon por ekoratori; kaj due, gravan kaj daŭran rezulton de la oratora talento de Lapenna.

En 1961, en sia parolado al la 46-a UK en Britio, Lapenna altiris atenton al la plej grava unua paŝo por fariĝi oratoro — simple praktiki la lingvon! Mi citas (EPKP, p 77): “... precize pro la komencantoj oni devus ĉiam, en ĉiuj niaj organizaĵoj, praktiki nur la internacian lingvon.” Ŝajnas evidenta afero uzi nur Esperanton dum Esperanto-kongreso aŭ kunveno, aparte kun samlandanoj, se ni ne volas produkti eternajn komencantojn. Sed ĉu ni ĉiuj tiel faras?

Due, unu konkreta rezulto de la oratora talento de Lapenna estis sendube lia fama venko en Montevideo en 1954, la unua venko de Esperanto ĉe tutmonda internacia organizaĵo. Kiel skribis Kalocsay:

Lapenna venkis ĉe Unesko
Per strategi’ kaj streĉo nerva...
Indigna, sed trankvilkonserva
Pri l’ aĉa Blinkenberg-burlesko.

Kial ni ne revivigu la verbon “blinkenbergi”, en la senco “longe, antaŭjuĝplene kaj sensciencbaze paroli kontraŭ Esperanto”, kiel faris Blinkenberg en Montevideo? Ja la blinkenbergoj ne malaperis, kaj eĉ okupas altajn postenojn. Lapenna montris al ni la vojon. Ni sekvu ĝin! Ni fosu nian sulkon! Ni “lapennu” la blinkenbergojn!

Seán Ó Riain

Ivo Lapenna ĉe “Youtube

En tiu ĉi jaro oni festas la 100-jaran datrevenon de la naskiĝo de Ivo Lapenna, unu el la plej elstaraj figuroj de la Esperanto-historio, fondinto de la moderna UEA kaj “venkinto en Montevideo”.

Lige al la jubileo estas ciferecigitaj kelkaj filmoj pri prelegoj de Lapenna, kaj ili estas deponitaj en plurpartaj serioj ĉe la servilo Youtube. La adresoj de la filmoj estis aldonitaj al la retejo www.ivolapenna.org.

Volonte staras je via dispono
Birthe Lapenna, l...@mail.dk

Esperanto kiel parto de kompleksaj lingvopolitikoj

Parolado de prof. François Grin okaze de la reinaŭguro de la tabulo memore al L.L. Zamenhof en Ĝenevo, strato Vieux-Collège 12, la 28-an de aŭgusto 2009.

Sinjoro Urbestro, Gesinjoroj,

Kiam komence de la somero mi ricevis la inviton por diri kelkajn vortojn okaze de la reinstalo de la tabulo, kiu memorigas la restadon de L.L. Zamenhof en nia urbo, mi estis iomete surprizita. Unue ĉar ĝis nun mi malatentis la ekziston de tabulo en Ĝenevo, kiu memorigas la restadon de la fondinto de Esperanto, sed precipe ĉar mi estas nenia specialisto de Esperanto. Bedaŭrinde mi ne parolas tiun lingvon, mi ankaŭ ne estas ano de iu esperantista klubo, kaj mia unua reago estis diri, ke ekzistas homoj multe pli taŭgaj ol mi por interveni en tiu okazo.

Sed la organizantoj tamen vidis sencon, ke mi diru kelkajn vortojn. Se la kelkaj pensoj, kiujn mi povas dividi kun vi, ne rilatas la vivon de Zamenhof, nek Esperanton mem, ili ja koncernas la kontribuon de Esperanto, kiun ĝi povus fari en la solvado de gravaj demandoj sur la kampoj socia, politika kaj eĉ ekonomia.

Mi do ŝatus diri al vi kelkajn vortojn pri Esperanto, sed sub la aspekto de la lingvopolitiko.

Unue: La lingvopolitiko estas la vasta kampo, sur kiu oni pripensadas kaj agadas ekzemple rilate al la protektado de la minacataj lingvoj kiel la romanĉa, aŭ la gaela en Irlando.

Due: Ĝi estas ankaŭ la kampo, kiu tuŝas la debaton de la lingvoinstruado: kiu(j) lingvo(j) estu instruata(j) en la lernejaj sistemoj? Kaj inter ili kiuj lingvoj unue? En la tuta romanda Svislando la elekto estas klara: unue la germana kaj poste la angla. Sed tio ne estas klara en certaj kantonoj de la alemana Svislando, kie oni decidis unue elekti la anglan lingvon.

Trie: La lingvopolitiko okupiĝas ankaŭ pri tiaj demandoj kiel apliki lingvojn por la komunikado en organismoj plurlingvaj. Tuj oni pensas, kompreneble, pri Eŭropa Unio kun ĝiaj 27 membroj kaj 23 oficialaj lingvoj: temas pri problemo, kiu nomiĝas multlingva komunikado.

Ĝuste vide al la ĉi-lasta punkto Esperanto estas interesa por konsideri — ne en la senco de unika kaj totala solvo, sed kiel ekstreme utila elemento de solvo.

En la diskuto pri multlingva komunikado estas efektive konsiderataj ĝenerale tri solvo-proponoj:

Unua: Traduki kaj interpreti komplete kaj ĉiurilate. Tio estas ebla, sed sufiĉe peza afero. En iuj cirkonstancoj temas pri brila solvo, en aliaj ĝi malfaciligas kaj bremsas la komunikadon (ekzemple la funkciadon de malgrandaj laborgrupoj).

Due: Instigi la homojn fariĝi multlingvaj. Ĉi tiu ideo estas brila, se ĝi funkcias, en principo, en la kunteksto kie ne estas uzataj tro da lingvoj (kiel ekzemple en la svisa federacia administracio de Berno); sed tiu solvopropono estas nesufiĉa kiam oni havas multajn lingvojn (kiel en la eŭropaj institucioj de Bruselo). Estas neeviteble, ke la homoj volas “graviti” al malgranda nombro de lingvoj, kaj tio necese kaŭzas, ke ĉiuj aliaj lingvoj estas puŝitaj al la dua rango. Temas pri centripeta procezo: ĉi tiu gravita movo finiĝas per privilegiado de unu sola lingvo, malavantaĝe por ĉiuj aliaj.

Trie: Tial oni emas al ĉi tiu tria solvo: utiligi nur unu solan lingvon, pli precize la anglan. Nu, oni ja scias, ke ĉi tio signifas, eble paradokse, tre karan solvon, ĉar ĝi devigas pli ol 90 procentojn de la homaro, kaj 84 procentojn de la Eŭropa Unio, investi multan tempon kaj monon en la lernado de malfacila lingvo. La solaj, kiuj vere profitas, estas tiuj, kies gepatra lingvo ĝi estas. Kiel ili ŝparas? Ne lernante fremdlingvojn! Kaj ili povas permesi al si tion, ĉar estas la aliaj, kiuj fortostreĉas kaj foruziĝas por ili. Britio ŝparas miliardojn da eŭroj ĉiujare, ĉar oni ne plu serioze klopodas por lerni fremdlingvojn, krom en la kazo de tre mallarĝa elito.

Mi volas emfazi, ke la problemo ne estas la angla lingvo mem. La situacio estus la sama, se ne temus pri la angla, sed pri la franca, la estona aŭ la kirgiza, kiuj troviĝus en superrega pozicio. La vera problemo do estas la lingva hegemonio, sendepende de la lingvo aŭ la profito, kiun ĝi generas.

Nu, kion fari? Mi kredas (kaj cetere en tiu direkto orientiĝas la plej aktuala evoluo de la sciencaj esploroj pri la temo), ke necesas lerni trakti la kompleksajn lingvopolitikojn, kiuj kombinas plurajn strategiojn: a) kompreneble la lernadon de fremdlingvoj; b) la tradukadon kaj interpretadon tie kie ĝi estas necesa; c) ankaŭ lingvon kiel la angla, sed evitante superregan pozicion; ĉ) la evoluon nomatan “interkompreniĝo” (tio signifas legi kaj kompreni la lingvon de la alia sen devigo de parola aŭ skriba scipovo), kaj, kun tiuj diversaj rimedoj, d) ankaŭ Esperanton.

Esperanto do partoprenas en kompleksa strategio, kiu estas adaptenda al la diverseco de la situacioj de la komunikado. Ĉe Esperanto temas pri lingvo, kiu posedas konsiderindajn atutojn: lernfacilecon, sistemimanentan flekseblecon kaj ĉefe la fakton, ke ĝi ebligas veran egalecon inter la parolantoj de diversaj lingvoj. Ĉi tiu egaleco eble ne estas perfekta (ĉar ekzemple la vortaro de Esperanto baziĝas precipe sur la latinidaj lingvoj), sed tiu ĉi egaleco de Esperanto estas multe pli vasta ol ĉe iu ajn alia lingvo.

Ĉio tio havas apartan gravecon por Ĝenevo kiel internacia urbo. Esti internacia urbo ne signifas, ke oni devas ĉion simple fari en la angla. Esti internacia urbo signifas esti multlingva urbo. Kaj kiel oni vidas, subteninda multlingvismo kondiĉigas kompleksajn lingvopolitikojn, kiuj konformas samtempe al pluraj strategioj. Kaj inter tiuj strategioj certe ekzistas loko por Esperanto, kiun Ludoviko Lazaro Zamenhof lanĉis antaŭ proksimume 120 jaroj.

El la franca tradukis Andreas Künzli

Kongresa komuniko 1

95-a Universala Kongreso de Esperanto

Havano, Kubo, 17 – 24 julio 2010

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.
Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751.
Retadreso: k...@co.uea.org
TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2010.html

Kongresa temo

La 95-a UK estos dediĉita al la Internacia Jaro de Interproksimigo de Kulturoj, proklamita de UN kaj Unesko.

Kongresejo

La kongreso okazas en Palacio de Convenciones, moderna kongresejo kun ĝusta kapacito por la UK. Ĝi atingeblas per publika transporto, taksio kaj busoj organizitaj de UEA (el/al la hoteloj de la Dua Bulteno).

Vojaĝado

El eksterlando eblas atingi Havanon nur aviadile, kies ĉefa flughaveno estas la Internacia Flughaveno José Martí (HAV). De tie eblos iri al la urbo/kongresejo per transporto ofertata de UEA aŭ taksie. La nacia flugkompanio Cubana havos specialan tarifon por la kongresanoj (pliaj informoj en la Dua Bulteno).

Loĝado

Informoj aperos en la Dua Bulteno, kiu ofertos loĝadon de 5-stelaj ĝis modestaj, aparte malmultekostaj hoteloj.

Ekskursoj

Ankaŭ la priskriboj de la antaŭ-, post- kaj dumkongresaj ekskursoj aperos en la Dua Bulteno. Inter la vizitotaj lokoj estas historiaj urboj (ekz. Santiago de Cuba), Varadero kaj malpli konataj (sed eĉ pli belaj) plaĝoj, la landinterno de la insulo, Malnova Havano. Oni ankoraŭ esploras pri antaŭ- aŭ postkongresaj aranĝoj en aliaj landoj de la regiono.

IJK

La 66-a Internacia Junulara Kongreso (24-31 julio) okazos en la feriejo Los Cocos, Santa Cruz del Norte. Ĝia ejo troviĝas ĉemare, apud plaĝo, kaj havas proprajn naĝejon, kafejon, restoracion kaj diverscele uzeblajn ĉambrojn.

Infana Kongreseto

Oni planas okazigi Internacian Infanan Kongreseton, se oni atingos minimumon da partoprenantoj. Interesitoj bv. kontakti la komisiiton pri IIK, Bert Schumann, b...@free.fr.

ILEI-konferenco

La 43-a ILEI-konferenco (11-17 julio) okazos en la hotelo Canimao en Matanzas. Aliĝilo kaj pliaj informoj ĉe http://www.ilei.info/konferenco/2010/KUBOUnuabulteno.pdf.

Reklamiloj

La Unua Bulteno estis jam vaste distribuita kaj oni povas ankoraŭ peti ĝin ĉe UEA. Glumarka folio kun 12 markoj mendeblas ĉe la Libroservo de UEA por € 1,20 (rabato de 1/3 ekde 3 ekz.; aldoniĝas la sendokostoj kaj, en EU, imposto de 19%). En la reta kinejo de UEA, www.ipernity.com/home/97850, videblas 10-minuta filmo pri Kubo, Havano kaj la kongresejo.

Aliĝilo

Aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe la Centra Oficejo, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas ankaŭ elŝuti ĝin en PDF-formato ĉe la kongresa TTT-ejo, kaj tie rete aliĝi al la UK.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 160,00 (120,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA € 200,00 (150,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, € 80,00 (60,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, € 120,00 (90,00). Por Latina Ameriko validas speciala tarifo: IM-UEA (ne MG) € 80,00; MG aŭ ne-IM de UEA € 100; Komitatano, kunulo... IM de UEA € 40,00; Kunulo, junulo... ne-IM de UEA € 60,00. Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1989 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de dokumento). Pri pagmanieroj vd. Jarlibro 2009 (p.38-39) aŭ www.uea.org/kongresoj/uk﹍pagmanieroj.html.

Statistiko

Ĝis la 15-a de oktobro estis registritaj 143 aliĝintoj el 35 landoj.

Mallonga demandaro pri faka agado por inteligentuloj (kun eblaj respondoj)

En la lasta UK en Bjalistoko, la Faka Forumo kaj la koncerna Subkomitato utilis kiel viglaj diskutejoj pri la senco, spertoj kaj ŝancoj de tiu “malriĉa parenco”. Ĉar mi suspektas ke oni ne legis miajn antaŭajn ĉi-temajn artikolojn, jen kelkaj (iom provokaj) demandoj kaj miaj proponataj respondoj, fakte invitaj al diskutado.

1. Kial okupiĝi pri la faka agado por/per Esperanto?

Nu, ĉar ju pli ni pledas (kaj mi estas konvinkita pri tio) ke Esperanto estas vera homa lingvo, potenciale utiligebla en ĉiu sfero de la homa sperto, des pli ni klopodu fakte uzi ĝin diverskampe. Krome, se iu opinias sin movadano, estus bone do serĉi aŭ krei mem ŝancojn disvastigi Esperanton en la propra fakmedio. Se iu opinias sin ano de lingvokomunumo, tiu povas uzi la lingvon por kontaktoj kun homoj laŭfake proksimaj aŭ similaj, eĉ kun la nura celo konatiĝi, interŝanĝi informojn, amikiĝi.

2. Sed kion entute oni komprenu per la termino “faka agado”?

Ĝi ne estas iu homogena kampo sed la termino fakte aludas al tre diverstipa terenaro, sur kiu montriĝas ke homoj kundividas kaj Esperanton kaj iun kroman specifan trajton, kio ebligus ariĝon por diverscela kunlaborado. Temas pri apartaj interesoj kaj ŝatokupoj, profesioj, religiaj aŭ politikaj doktrinoj, personaj opcioj aŭ orientiĝoj ktp. Tiu aparta aplika kampo de Esperanto, malgraŭ siaj iama entuziasma ekaktiviĝo kaj diverskvalitaj atingoj, ankaŭ suferis fojajn krizojn, stagnoperiodojn kaj nun devas alfronti la samajn problemojn kaj minacojn kiel la ĝenerala E-movado, nome demografian maljuniĝon, marĝenecon, enfermitecon ktp.

3. Ĉu la fakaj grupiĝoj kontribuas al la diskonigo, videbligo aŭ prestiĝo de Esperanto?

Nu, iuj jes. Mi ofte citis la kazon de la vegetaranoj, kies TEVA modele estas plena membro de la Internacia Vegetarana Unuiĝo, kio i.a. ebligas al ĝi havi propran retejon en tiu de IVU (www.ivu.org/teva). Kiel simbolon ĝi uzas variaĵon de la sama signo kiu identigas aliajn samcelajn asociojn, kaj aktive, varbocele partoprenas la vivon de la ĝenerala tiuidea komunumo, ekz. ties tutmondajn kongresojn. Do la Esperanta branĉo estas plena, normala parto de tiu movado. Simile, la Rotarianoj (RADE) sukcesis atingi oficialan rajtigon ene de tiu granda internacia reto el servokluboj de profesiuloj kaj entreprenistoj, lanĉis ene de ĝi la iniciaton “lingvaj ambasadoroj” por elstarigi la lingvajn problemojn kaj Esperanton, kaj eldonis nialingve libron pri la fondinto de tiu monda klubaro, kies gajno estos favora al projekto por poliovakcinado.

4. Kaj ĉu ili kontribuas al la kulturo kaj korpusa planado de nia lingvo?

Kelkaj el ili fakte jes, foje tre trafe kaj grave, kiel ekz. la fervojistoj (IFEF, ĵus centjariĝinta), kiuj sukcesis publikigi Esperantan version de la tiufaka oficiala terminarego, laŭ la oficialaj laboroj de la Internacia Fervoja Unuiĝo (UIC), kaj daŭre dediĉas seriozan atenton al tiu problemaro. Oni devas tamen agnoski ke ĉe multaj scio- kaj agobranĉoj, la terminologio en Esperanto estas subevoluinta, kaj do nia kutima distrumpetado ke Esperanto pretus por la alstrebata rolo kiel internacia lingvo fakte ne veras koncerne ilin.

5. Ĉu ilia argumentaro favora al Esperanto en la koncernaj fakmedioj estas taŭga?

Mi ne certas pri tio, kaj fakte forte dubas. Verŝajne oni emas simple insisti pri la klasika argumento ke ekzistus iu ununura lingva problemo en la mondo ĉar mankas komuna lingvo, kaj ke por tiu rolo pretas nia Esperanto. Tamen la situacio en la nuntempa mondo komplete ŝanĝiĝis, i.a. ĉar pro diversaj kialoj aparta etnolingvo gajnas pli kaj pli da tereno en la internacia komunikado je altegaj kostoj por la parolantoj de ĉiuj ceteraj lingvoj. Dume, montriĝis pli trafe paroli pri lingvaj problemoj (ekz. diskriminacio al lingvaj minoritatoj), kies atentigo laŭ principoj de egaleco, diverseco kaj homaj rajtoj fariĝis kerna ideologia trajto de la Esperanto-movado, kiel esprimite per la alvoko al lingva demokratio en la Manifesto de Prago. Eble estus necese ke la fakaj asocioj pripensu sin mem laŭ tiu nova idearo de nia movado.

6. Ĉu la fakaj asocioj devus do agadi kiel socie engaĝiĝintaj grupoj por lingva demokratio en siaj medioj?

Laŭ mi, tio estus interesa vojo, almenaŭ esplorinda. Ekzemple mi mem estas kuracisto, kaj iom envias la sukceson de grupiĝoj kiel la Internaciaj Kuracistoj por la Evito de Nuklea Milito (IPPNW, 1980) kaj la Internacia Societo de Kuracistoj por la Naturmedio (1990). Ĉu niaj fakaj E-grupoj ne trovus subtenon aŭ aliancanojn se ili aparte klopodus serĉi en siaj respektivaj kampoj ligojn kaj komprenemajn homojn por la batalo por lingvaj egaleco kaj ekologio? Esperanto estas ideo kaj praktiko kies esencon povas kompreni homoj aparte sentemaj al socia engaĝiĝo. Ekz. mi dirus al niaj komercistoj (IKEF) ke ja indas stimuli negocojn kun ĉinoj per Esperanto, sed krom tio, eble utilus paroli pri Esperanto al la asocioj de Justa Komerco inter riĉaj kaj malriĉaj landoj: mi kredas ke tiuj homoj estus pli komprenemaj al nia strebado.

7. Kaj kio direblas pri la organizaj problemoj?

La fakaj asocioj kutime havis strukturon similan al tiu de UEA, kun internacia tegmenta asocio, landaj sekcioj, apartaj kongresoj ktp. Kelkaj el ili plu funkciigas strukturon tian, verŝajne sukcese kaj utile (ekz. ILEI, IKUE). Aliaj tamen fariĝis tro malfortaj por io tia, kaj dume leviĝis ĝeneralaj demandoj pri tio kiel ĝisdatigi la organizomodelojn en la Esperanto-movado, kiel profiti de la nunaj komunikteknologioj (ekz. interreto), ĉu la asocioj servu precipe la membrojn aŭ la celon, ĉu entute oni ĉiam bezonas tradician strukturon. Temas pri malfermaj demandoj. Bela iniciato de novaj, esplorindaj vojoj estas la surreta scienca revuo Teleskopo (www.teleskopo.com).

Mi kredas ke la agado de la fakaj asocioj estas kerne valora por nia komuna afero. Ni vidos kion ili raportos pri sia kontribuo tra la baldaŭ finiĝonta jardeko dum kiu validis la Strategia Laborplano de UEA 2001-2010. Temas pri trafa okazo, ĉar ni devas lanĉi novan por la sekva periodo, laŭ la nuna realo.

José Antonio Vergara
Informa kaj instrua roloj de la esperantlingva radiofonio

Atingas nin voĉoj, ke estas bona tradicio en aprilo kaj novembro sur la paĝoj de Esperanto legi pri la programoj de la Esperantlingva Radiofonio. Verdire ekde la unuaj provoj disaŭdigi esperantlingvajn elsendojn antaŭ preskaŭ 90 jaroj multo ŝanĝiĝis. Teknologie ili nun malmulte similas al tiuj, kiujn kutimis aŭskulti la unuaj radiouzantoj ravitaj de la eblo aŭskulti en Esperanto novaĵojn el fremdlandaj radiostacioj.

La evoluo de la elektroniko kaj informadiko en la lastaj jaroj alportis laŭvican evoluigan antaŭenpuŝon. Ĝi ebligis ankaŭ al grupoj kaj individuoj pretigi voĉigitan programon, kiu daŭre estas difinata kiel radioelsendo. Hodiaŭ restis malmultaj publikaj radiostacioj, kiuj en sia programoferto konservas E-programojn. Eĉ se daŭre kelkaj el ili uzas por la programemisiado ekzemple mallongajn ondojn, samtempe ĉiujn ĉi programojn eblas jam aŭskulti per la Interreto.

Kvankam la evoluo de la informadiko ebligis la aperon de interretaj babilejoj, skajpo — permesantaj eĉ al multaj esperantistoj en lokoj izolitaj teni ĉiutagan kontakton kun personoj en aliaj mondpartoj — tio ne malgrandigis la allogon de la radioelsendoj. La rolo de la E-elsendoj, kiel natura lingvomedio restas nesubtaksebla. Kiel atentigis iu el la aŭskultantoj de E-elsendoj de PR, en la radia elsendo Esperanto estas uzata en ĉiutagaj cirkonstancoj, kaj tiu uzo estas lernebla nek per lernolibro, nek per kurso.

Do, krom la informa rolo la E-elsendoj plenumas ankaŭ gravan instruan kaj klerigan rolojn. Konfirmas tion konataj esperantistoj, kiam oni demandas ilin, kiel ili venis al Esperanto. Ekzemple Jiří Patera, Honora Membro de Ĉeĥa E-Asocio, en la 2-a numero de la ĉi-jara Starto i.a. konstatas: “mi ne devas forgesi, ke al mia esperantisteco multe helpis la E-elsendoj de iuj radiostacioj; certagrade mi estas memlernanto, instruita de E-lingvaj radiostacioj”. Bela anekdoto estas la konfeso de Osmo Buller, la Ĝenerala Direktoro de UEA en la listo de la finnaj esperantistoj EAF, kie li i.a. skribis: “Mi reakiris n-ron 7/1969 de Joka Poika, en kiu aperis mia unua publikigita artikolo pri Esperanto, kelkajn monatojn antaŭ la UK en Helsinko. [...] Mencioj pri Esperanto aperis ofte en ĝi kaj dank’ al ĝi mi lernis ankaŭ DX-aŭskultadon. Tiu hobio kondukis min al la finnlingvaj programoj de Pola Radio kaj kiam mi malkovris, ke ĝi elsendas ankaŭ en Esperanto, mi decidis lerni la lingvon”.

Tiun konstaton cetere Osmo Buller konfirmis publike en unu el el la kunvenoj de la lasta UK en Bjalistoko, respondante la demandon de la intervenanta Jo Haazen, ke UEA pli aktivu favore al la popularigo de la E-elsendoj kaj E-gazetoj regule aperigadu la informojn pri E-programoj de diversaj radiostacioj. Tiuj informoj efektive malmultiĝis en la lastaj jaroj. Des pli valoras mencii denove iujn titolojn de gazetoj, kiuj jen kaj jen informas pri la E-programoj, kiel Norvega EsperantistoEsperanto. Valoras, ke tiuj informoj pli regule aperu en diverslandaj periodaĵoj, tiel logante al la E-elsendoj ankaŭ la novajn esperantistojn, kiuj bezonas aŭskulti flue parolatan lingvon. Sufiĉus nur represi la retadresojn de la diverslandaj E-elsendoj, kaj instigi la legantojn serĉi la plej interesan programon por si.

Ja ni daŭre disponas pri la atentinda oferto de E-redakcioj. Ĉiutage elsendas Radio Ĉina Internacia. La varsoviaj E-elsendoj disponigas 5 labortagajn E-elsendojn. Trifoje semajne aŭdiĝas la programoj de Radio Vatikana. La aliaj, kiel Radio Havana kaj 3zzz, prilaboras unu programon semajne, kelkaj E-elsendoj aŭdiĝas neregule. Do, al ĉiuj, kiuj ne faris tion ankoraŭ, restas sole viziti la koncernajn (listigitajn sube) adresojn, konatiĝi kun la proponata programoferto kaj aŭskulti. Kaj kompreneble sendi reagojn, ĉar ili helpas al ĉiuj redakcioj prilabori ĉiam pli interesajn kaj altkvalitajn E-programojn.

Gabi Kosiarska

Belartaj Konkursoj de UEA: La branĉoj Kanto kaj Filmo

Ne troviĝas en sia kutima loko detaloj pri la branĉoj Kanto kaj Filmo de la Belartaj Konkursoj. Ĉi-jare, pro malbonaj rezultoj en la pasintaj kelkaj jaroj (malmultaj konkursaĵoj, kaj iom malalta kvalito), la Komitato de UEA decidis “suspendi” tiujn branĉojn “en la nuna formo”.

Ne vere temas pri tio, ke mankas elstaraj kantoj kaj filmoj en Esperanto, sed ke iliaj kreantoj ne klare scias, ke ili rajtas konkursi per ili, aŭ entute ne venas al ili la ideo konkursi. Ĉar ni volas povi premii la plej indajn verkojn, en la venonta jaro oni eksperimente rajtigos la juĝantarojn en tiuj du branĉoj mem elserĉi premiindajn verkojn kaj inviti iliajn kreintojn partopreni la konkurson. La verkoj povos esti publikigitaj aŭ nepublikigitaj: tio ne gravas. Ni ne forigos la eblon, ke kreantoj de kantoj kaj filmoj mem proponu siajn verkojn: restos la “normala” metodo anonci sin; sed ni ne limigos nin al la sinanoncoj.

Inter la defioj frontataj de la Belartaj Konkursoj estas la rapide ŝanĝiĝanta teknologio, kiu transformas certajn ĝenrojn preskaŭ preter rekono — en kunligo kun egale rapide ŝanĝiĝantaj ĝenraj normoj. La Branĉo Kanto estis tute klare difinebla kiam oni fondis ĝin — en epoko kiam la diferenco inter “serioza” muziko kaj populara muziko estis tute klara, kiam ĉiu nuanco de verko estis klarigebla per skribita partituro, kaj kiam la diferenco inter publikigita kaj nepublikigita verko estis same klara. Sed kiam ne venis bonaj konkursaĵoj laŭ la malnova stilo, oni komencis akcepti ankaŭ sone registritajn prezentojn de kantoj, kie evidente temis ne nur pri kvalito de la verko mem, sed ankaŭ pri kvalito de prezento (fakte la du fariĝis nedivideblaj). Kompari tian prezenton kun teksto-pluspartituro estas malfacile.

En la komenco de la nova periodo ĉio iris relative bone ĉar almenaŭ oni povis facile distingi inter formale publikigita kaj nepublikigita muzika verko. Tamen, hodiaŭ ne plu klaras la divido inter publikigo kaj nepublikigo ĉar oni povas disvastigi muzikon per interreto kaj ĝin facile elŝuti eĉ sen la malnovaj markoj de publikigiteco. Nun, do, la fundamentaj elementoj de la branĉo, tiaj kiaj ili estis iam formulitaj, ne plu validas.

Simile en la Branĉo Filmo. Iam oni facile povis difini filmon kaj videobendon laŭ ties fizika aspekto, kiu same ebligis diferencigi inter publikigita kaj nepublikigita verko. Sed Youtube kaj similaj disvastigiloj forigis la distingon. Iam filmoj rakontis rakonton aŭ dokumentis iun fenomenon, sed en la epoko post la ekesto de, ekzemple, muzikovideobendoj, eĉ tiuj kriterioj ne plu validas.

La juĝantoj do, laŭ la instrukcioj de la Komitato, priatentos “la produktojn aperantajn sur la Esperanto-scenejo en tiuj du branĉoj, kaj se ili opinias iun verkon valora, ili atribuu la koncernan premion” — kompreneble kun la konsento de la aŭtoro.

Ni vidu ĉu tiu nova eksperimenta metodo produktos pli bonajn rezultojn — kaj alportos rekonon al plene meritaj verkoj. Mi aŭdacas esperi, ke jes — sed, se ne, ni estontece esploros aliajn vojojn por rekoni kaj instigi la tamen grandan talenton, kiu troviĝas hodiaŭ en nia Esperanto-movado.

Humphrey Tonkin

Belartaj Konkursoj de UEA en 2010

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 61-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 95-a Universala Kongreso en Havano. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti neniam antaŭe publikigitaj en ajna formo, escepte de infanlibroj. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por la sama branĉo. Validas krome la jenaj kondiĉoj:

Poezio: maksimuma longo ne fiksita

Prozo: maksimuma longo 200 × 65 karaktroj (kvino da paĝoj)

Teatraĵoj: maksimuma longo ne fiksita

Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo, proksimuma longo 400 × 65 karaktroj (deko da paĝoj); la unua premio nomiĝas “Luigi Minnaja

Infanlibro de la jaro: originala aŭ tradukita libro por infanoj presforme aperinta en 2009. Unu premio.

Por Filmo kaj Kanto bonvolu legi la apudan artikolon de Humphrey Tonkin, prezidanto de Belartaj Konkursoj, kaj — en kazo de dubo — bonvolu vin turni al la sekretario, Michela Lipari (vidu la adreson sube).

Ĉiujn konkursaĵojn — en unu ekzemplero escepte de tiuj por la branĉo infanlibro — oni devas sendi al Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio aŭ prefere rete al la adreso: m...@tiscali.it, indikante la elektitan pseŭdonimon por gardi la anonimecon de la aŭtoro.

Premioj: unua premio 240 eŭroj, dua premio 168 eŭroj, tria premio 96 eŭroj; nova talento 168 euroj; infanlibro de la jaro 504 eŭroj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, kaj legeblas ankaŭ ĉe http://uea.org/dokumentoj/belartajkonkursojregularo.html.

Recenzoj

Invit’ al japaneco

Japanio kalejdoskope. Diversaj aŭtoroj. Ilustris Miyazaki Hideko. Tokio: JEI, 2007. 91p. 21cm. ISBN 9784888870511. Prezo: € 5,40

Eldonite por la partoprenantoj de la 92-a Universala Kongreso (Jokohamo, 2007), ĉi tiu bele kaj abunde ilustrita libreto daŭre validas kiel prezento aŭ enkonduko al Japanio. Simile al la pluraj kajeroj de la serio “Japana esearo” de Libroteko Tokio, ĝi konsistas el kvindeko da artikoloj de diversaj enlandaj aŭtoroj pri ĉiaj aspektoj de la vivo de japanoj: naturo, geografio kaj klimato, historio, politiko, ekonomio, loĝantaro (ekzemple, pli ol 20% da olduloj); la japanaj lingvo, skribo kaj literaturo; tradiciaj artoj (kabuko, noo), dancoj kaj muzikiloj (kotoo, ŝakuhaĉo, ŝamiseno); pentro-arto kaj ikebano (flor-aranĝo); la kunreligioj; vestoj, manĝoj, alkoholaĵoj, ludoj, sportoj...

Aliaj artikoloj temas pri la historio de la japana E-movado (sed kie nia kara ludovikito?!) kaj pri la ZEOj (Zamenhof- kaj Esperanto-Objektoj) troveblaj en Japanio, inter ili 29 sinsekvaj stacidomoj de unu fervoja linio.

Ĉar la aŭtoroj verkis originale en Esperanto, foje legeblas personaj, preskaŭ intimaj informoj, ekzemple de Tazima Mayuko: “Nun ĉiun fojon kiam mi vojaĝas eksterlanden, mi kunportas ŝamisenon kaj ludas ĝin vestinte min per bela kimono”.

Fine de la libro aperas listo de ĉiuj japanaj vortoj en NPIV, kiel “cunamo” (detrua ondego), “haŝio” (manĝbastoneto), “jaŝiro” (ŝintoa templo), “torijo” (memstara pordego antaŭ jaŝiro), “zorio” (speco de sandalo) ktp. Apud “aino”/“ajnuo” (ĉu vere “japanaj”?) presiĝis la misformo “*ajno”, miascie netrovebla en ajna loko de NPIV; cetere, kial ne skribi simple “Fuĵio” anstataŭ la peza paŭsaĵo “Fuĵi-monto”? Plaĉas la pli homvarma difino de “ĉanojo”: “regali gastojn per teo”. Ankaŭ la informo, ke NPIV, kompare kun PIV, tro strikte difinas “suŝio” (tamen oni ne diras, ke suŝion oni manĝu prefere fingre, ne haŝie). Krome utilus listo de japanaĵoj mankantaj tiuvortare, kiel la supre menciita “ikebano”, “hibakuŝo” (viktimo de atombombo), “karaoko”, “mangao” (speco de komikso), la luktosporto “sumoo”, “ŝinkanseno” (kuglotrajno), aŭ la nejapanlingva “niktereŭto” (“prociona hundo”); ja plurajn el tiuj vortoj oni facile renkontas i.a. en la Esperanta vikipedio. Cetere menciindas, ke por konceptoj kiel “sakeo” kaj “goo” iuj ĉinaj aŭtoroj preferas uzi radikojn ne japanajn, respektive “(riz) vino” kaj “vejĉio” (el la ĉina).

Jen kaj jen oni mencias verkojn jam publikigitajn en Esperanto pri la traktataj temoj, tamen ne Neĝa lando de Kaŭabata JasunariLa flambirdo de Tezuka Osamu. Konkrete pri literaturo, la artikoloj pri hajko kaj tankao ne diras, ke en la japana lingvo tiuj poemformoj ne havas rimojn, dum en Esperanto, laŭ longa tradicio fare de japanaj kaj alilandaj poetoj, — prefere jes.

Koncerne la enhavon mem, nur mallonge oni legas pri la masakroj de civiluloj fare de japanaj soldatoj dum la dua mondmilito (“Mortis multaj soldatoj, kiuj mortigis ankaŭ alilandajn soldatojn kaj civitanojn”) aŭ pri la amasbuĉado de japanaj civiluloj fare de usonaj atombomboj en Hiroŝimo kaj Nagasako, sed eble pri tio oni legu alilibre.

Kaj rilate la t.n. orientan medicinon, bonvenus iom da kritiko ekzemple pri akupunkturo: la sola ago piki per pingloj favoras la naturan produktadon de bonfartigaj substancoj, sendepende de tio ĉu oni punkturas sur la tradiciaj kuracpunktoj aŭ aliloke.

En la artikoloj pri kaligrafio kaj pentro-arto gravas la distingo disde la t.n. okcidentaj ekvivalentoj; same pri arkpafado, kiun oni komparas kun zeno. Simile okazas pri religioj, komprenataj ne nur kiel abstraktaj kredoj aŭ dogmaroj, sed kiel praktikoj, kun rutinoj kaj ritoj: “ĝeneralaj japanoj preĝas en sanktejo laŭ ŝintoismo en novjara tago kaj havas funebron laŭ budhismo”. Jen, laŭ mi, la plej interesaj kaj instruaj partoj de la libro: tiuj, kiuj helpas kompreni la apartajn kondutojn kaj sintenojn de japanoj. Ĉi-kampe mi ŝatintus legi pri la japanaj ĝentilo kaj afablo. Kaj, se diri la veron, espereble oni iam tradukos kaj publikigos verkojn kiel Laŭdo de ombro (de Tanizaki Junichiro, pri la japana estetiko), aŭ la franclingva Enkonduko en la japanan kulturon (de Hisayasu Nakagawa), aŭ eĉ la polemika romano Stuporo kaj tremoj de Amélie Nothomb... Sed mi finu ĉi tie, ĉar mi ne rajtas peti tro de tiu ĉi sendube rekomendinda libreto.

Jorge Camacho

Ege dankindaj kontribuaĵoj por celebri la centan datrevenon

Utila Estas Aliĝo. Tra la unua jarcento de UEA. Ulrich Lins. Rotterdam: UEA 2008. 126p. 24cm. Ilus. ISBN 9789290171058. Prezo: € 15,00. La Asocio. Skizoj kaj studoj pri la historio de UEA. Ziko van Dijk. Antverpeno: FEL, 2008. 301p. 21cm. Ilus. ISBN 9789077066379. Prezo € 22,80.

La centjariĝo de Universala Esperanto-Asocio estas plej atentinda motivo por aktivigi esperantistajn historiistojn. La du libroj ĉi tie menciitaj, eldonitaj lastjare, estas atestoj pri tiutemaj kontribuaĵoj de Ulrich Lins kaj Ziko van Dijk. Tiuj libroj de niaj plej elstaraj historiistoj lumigas gravajn periodojn kaj epizodojn, instituciojn kaj personecojn en la historio de UEA. Ili estas ege bonvenaj kaj dankindaj informiloj kaj komprenigiloj por la asocianoj, kaj certe sufiĉe plenaj por la plej multaj, malgraŭ la atentigo de Lins en la enkonduko de sia libro: “Plena analizo de la historio de UEA estas tasko farota”.

La libro de Ulrich Lins konsistas el tri analizaj kontribuaĵoj. La unua resumas la historion de la centjara asocio, la ceteraj du koncernas la du personojn, Hector Hodler kaj Ivo Lapenna, kiuj “komence kaj dum granda parto de la ekzistado de UEA profunde influis la asocian farton”, kiel diras Lins en la enkonduko. Krome estas aldonitaj listoj de la prezidantoj de UEA, ĝiaj direktoroj kaj la redaktoroj de Esperanto, kaj Kroniko de la Esperanto-movado ekde 1959 ĝis 2005. Pri Hodler kaj Lapenna temas ankaŭ gravaj partoj de la libro de Ziko van Dijk, kio ankoraŭ pli akcentas la gravecon de tiuj du homoj en la historio de UEA.

Lins komence citas la kvinan punkton de la Deklaracio de Bulonjo, ke esperantisto povas nomi sin “ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto tute egale, por kiaj celoj li ĝin uzas”. La aŭtoroj de la Deklaracio evidente volis eviti, ke la nomo “esperantisto” ne estu tro idealisme ŝarĝita. Lins atentigas, ke tiu difino ne tute kongruis kun la idealo de la interna ideo laŭ la kompreno de Zamenhof, kaj kiun Hodler certe atendis, ke la membroj de UEA respektos, paralele kun sia laborado por la disvastigo de Esperanto. Ĉu la idealisma vejno de la komenca UEA do forneis iusence la neŭtralecan sintenon de la Deklaracio? Lins tion ja aludas: “UEA tiusence ne estis plene neŭtrala; ĝi ne rilatis indiferente al la demando por kiu celo uzi Esperanton.” Tiu penso estas interesa en rilato kun la ĝenerala proklamo de UEA pri neŭtraleco kiel gvida principo tra sia historio, principo, kiu neeviteble invitis al diskutoj kaj skismaj minacoj depende de la cirkonstancoj. Esence, tamen, la idealo de internacia pensmaniero ankoraŭ bone vivas en la funkciado de UEA, malgraŭ ŝanĝitaj tempo kaj cirkonstancoj. La espero de Hodler, kaj sendube ankaŭ de Zamenhof, ke Esperanto kapablos iel ŝanĝi la mondon, antaŭ longe ja forvanuis, kio tamen ne reduktis la interefikadon de idealismo kaj praktikado, kiu ekde la komenco difinas la rolon de UEA kiel la ĉefa kuniga forto de esperantistoj internacie. Tial la titolo de la libro de Lins: Utila Estas Aliĝo, estas kaj konvena kaj aktuala.

Lins modeste nomas la kontribuaĵon Tra la unua jarcento de UEA provo “mallonge resumi la historion de la centjara UEA”. Fakte ĝi estas belstile konciza kaj ekvilibre aranĝita priskribo de tiu historio, laŭtempe dividebla en kvin periodojn: la komencaj jaroj antaŭ la unua mondmilito, la militaj jaroj, la intermilitaj jaroj, la dua mondmilito kaj la moderna periodo. La leganto facile sekvas tiun evoluon, kiu similas al vojaĝo de modere ekipita velŝipo tra vasta maro, iafoje en favora vento, iafoje drivanta kun ferlitaj veloj, iafoje minacata de danĝeraj rifoj. La ekiro estis bonaŭgura, la kapitano decidema kun vizio, la ŝipanoj fervoraj volontuloj: Hector Hodler kun sendependaj individuaj membroj pretaj oferi siajn fortojn en praktiko. Favoris la vento, en 1914 la membronombro de UEA atingis pli ol sep mil, 45 000 praktikaj servoj plenumitaj per la “konsula” aŭ delegita reto, la solidariga faktoro en la asocia strukturo; la Ido-krizaj rifoj jam post la pobo. La mondmilita uragano trafis la ŝipon katastrofminace, sed la kapitano restis firma ĉe la stirilo kaj mobilizis la jam bone funkciantan organizon por serĉi kaj savi viktimojn el la furioza maro. Pruviĝis la stabileco de la ŝipo, ĝi estis preta daŭrigi la vojaĝon kun kreskanta optimismo, malfermiĝis novaj perspektivoj utiligendaj helpe de kreskanta rekono pro la dummilita helpagado. Grava perdo estis la morto de la kapitano, sed lia amiko Edmond Privat, ankaŭ homo kun vizio kaj praktikaj talentoj, estis firme decidema utiligi la ŝancojn, kiujn devus proponi la fondo de Ligo de Nacioj. Li transprenis la kapitanecon de la UEA-ŝipo kvar jarojn post la morto de Hodler kaj dum multaj jaroj aktivigis la kampanjon, kiu devus konduki al ĉiam pli glata vojaĝo sur ĉiam pli paciĝanta maro. Bedaŭrinde tiu optimismo ne donis la atenditajn rezultojn. La idealismo de Hodler, ke la esperantistoj pioniru edukon al internacia pensmaniero, perdis sian elanon, naciecaj influoj komencis influi la agadon de UEA. Strukturaj ŝanĝoj sekvis, la ŝipo pluvelis, nun sub du nomoj, UEA kaj IEL, kaj plimalpli baraktis tra la tumultema maro intermilite kaj dum la dua mondmilito. Fine, du jarojn post ĝia fino, tiu duvizaĝa aspekto fokusiĝis en unu kaj UEA estis konfirmita kiel la sola internacia, neŭtrala organizaĵo de la esperantistoj, kun strukturo simila al la ĝistiama Internacia Esperanto-Ligo. Ekestis nova periodo en la historio de UEA, kiun oni povas nomi la moderna, sub gvido de novaj homoj, novaj kapitanoj de la longe pribatita ŝipo, homoj de elstaraj organizaj kapabloj: Ivo Lapenna kaj poste Humphrey Tonkin.

La du ceterajn kontribuaĵojn pri du elstaraj personoj en la historio de UEA, Hector Hodler kaj Ivo Lapenna, karakterizas la sama flua kaj klara stilo kiel la prihistorian kontribuaĵon. Lins konvinke argumentas, ke la heredaĵo de Hodler, kristaligita en ĉi ties vortoj, ke “Esperanto ‘triumfas’ ĉiufoje kiam ĝi servas al iu”, restas daŭre la fundamento de UEA. Hodler aldonis praktikismon al la idealismo de Zamenhof sen malgravigi la esencon de lia idealismo. Li donis ideologion al la ideo de la t.n. esperantismo, radikanta en la Bulonja spirito de 1905. Tiu ideologio kombinas praktikajn servojn kaj idealismajn celojn, kio ja konsistigas ankoraŭ hodiaŭ la karakteron de UEA, malgraŭ la ĥaoseco de nia postmodernisma tempo.

Lins anoncas en la enkonduko, ke en lia traktaĵo pri Ivo Lapenna lia intenco ne estas resumi ĉiujn atingojn de Lapenna en la Esperanto-movado, sed ke per biologia alproksimiĝo li celas “ilustri ankaŭ la politikan ideologian fonon, sur kiu disvolviĝis la agado de UEA dum kelkaj jardekoj.” Tiun metodon Lins perfekte plenumas kiel atendeble. Mi nur volas iom komenti pri kelkaj punktoj, kiujn oni povas rigardi pli kiel psikologiajn ol biologiajn.

Lins skribas epiloge: “Ivo Lapenna estis fascina persono, interalie pro siaj kontraŭdiroj.” Supozeble kontraŭdiroj estas konstateblaj ĉe plej multaj homoj kaj ili ja povas fascini iliajn kunhomojn, precipe en kazoj de homoj multflanke eksterordinaraj, kia ja estis Lapenna. Probable la vivo kaj kariero de Ivo Lapenna povus servi kiel bona ekzemplo de tiu konata fenomeno. Lins ekzemplas liajn kontraŭdirojn resume: lia apero kiel porparolanto de la komunistaj esperantistoj en la 32-a UK en Bern; lia energia neo en la konflikto kun Esperanto-Asocio de Nord-Ameriko de kiu ajn favoremo al komunismo; kaj ke ekde 1974 li uzis kontraŭ UEA argumentojn parte tre similajn al tiuj, kiujn dudek jarojn antaŭe uzis kontraŭ li la ĝenerala sekretario de EANA, G.A. Connor. Lins asertas, ke Lapenna “kaŝis” siajn kontraŭdirojn “asertante ke li ĉiam batalis por la homa libereco kaj kontraŭ diktatoreco”. Nu, eble jes. Sed ankaŭ eblas, ke li konsideris tiajn kontraŭdirojn nur kiel akcepteblajn personajn evoluajn etapojn, kiuj koncernas neniun krom lin mem.. Ke tio tamen povas konduki al konfliktoj depende de cirkonstancoj, karakteroj kaj temperamentoj estas alia historio.

La subtitolo de La Asocio de Ziko van Dijk: Skizoj kaj studoj pri la historio de UEA donas la impreson, ke ties stilo povus esti ia kombino de ĵurnalisma metodo kaj historiista esploro. La disdivido de la ĉefaj temoj en titolitajn subtemojn kaj mallongaj dikliteraj enkondukoj al temoj faciligas la legadon, kaj vigla stilo, kiu je okazoj ne evitas personajn sintenojn, kaptas kaj tenas la atenton de la leganto. Evidenta estas la multa kaj zorga esplorlaboro de la aŭtoro, kion ebligis lia profunda kono de Biblioteko Hector Hodler en la Centra Oficejo de UEA, pri kies aranĝo kaj ordigo li longtempe laboris, utiligante la vesperojn por privataj esploroj pri la historio de la Asocio. Tiel estas konvene, ke la plej longa ĉeftemo de la libro de Ziko van Dijk estas la Biblioteko mem, ĝia historio tra tri periodoj: svisa, svis-brita kaj nederlanda. La aŭtoro akcentas la ligon de la biblioteko al la evoluo de la Asocio kaj sekvas la rilatojn inter tiuj du tra la tempo; sufiĉe komplika historio de libroj kaj homoj ĝi estas ĝis la definitiva statuta decido nur en 1980 pri la oficiala nomo de la biblioteko. Dua ĉeftemo koncernas la organizajn problemojn kaj la statutojn de UEA, do aferojn de la esperantista komunumo, almenaŭ kiel ĝi koncernas la organizon de UEA, disde la lingvo mem. Ziko atentigas pri tio, ke oni ĝis nun malmulte studis la esperantistan komunumon kaj listigas multajn esplor-dezirindaĵojn, interalie eldonon de historiaj statutoj de UEA. La nuna studo de li mem estas grava kontribuaĵo tiutema kaj necesa legaĵo por tiuj, kiuj elektiĝas por okupi sin pri organizaj taskoj kaj problemoj de la Asocio, ne malplej la Komitatanoj.

Tre interesa estas la ĉapitro pri la libroj diverstempe verkitaj pri la historio de Esperanto. Ne malpli ol 23 tiaj verkoj estas listigitaj, pritraktitaj kaj kritikitaj de nia aŭtoro, ekde 1903/94 (de Beaufront) ĝis 2005 (Korĵenkov). Du estas komunaj verkoj de kelkaj aŭ multaj aŭtoroj (Enciklopedio de Esperanto, Esperanto en perspektivo), iuj celas kursojn kaj ekzamenojn, aliaj estas ĝeneralaj, iuj estas en naciaj lingvoj ktp. Plej multaj el la unuaŭtoraj historioj ricevas pli-malpli negativan kritikon de nia historiisto. Aparte grava mi trovas lian kritikon de La fenomeno Esperanto de Auld (1988), ke tie troveblaj asertoj “kreskigas certan negativisman kaj amaran sintenon ĉe la leganto”. Li citas la lastan frazon de la libro kiel resumon de tia negativismo: “Se la historio instruas al ni ion ajn, ĝi instruas jenon: en tiu ĉi mondo Esperanto tre malofte ricevis eĉ minimumon da normala justa traktado”. Nu, Auld ne estas la sola Esperanto-poeto, kiu esprimis sian amarecon, sed la kritiko de Ziko estas pripensinda, ekstremaj asertoj koncerne Esperanton estas evitendaj, ĉu negativaj, ĉu pozitivaj.

Entute la libro de Ziko van Dijk enhavas 13 gravajn studojn pri notindaj eventoj kaj personoj kaj donas ampleksan superrigardojn de la multvariaj flankoj de la historio de la Asocio. Mi tamen volas mencii, ke mi persone sentas mankon de pritrakto de la klopodo difini iom precize la kulturpolitikon de UEA komence de la okdekaj jaroj. Sed estu kiel ajn, ne estas eble ĉion trakti, kaj certe ne ĉiujn studojn de la libro en mallonga recenzo. Samo ja validas pri la verko de Ulrich Lins. Tiuj du libroj estas ege dankindaj kontribuaĵoj por celebri la centan datrevenon de la fondiĝo de nia Asocio. Ili subtenas unu la alian, plifortigas la konscion de la esperantistoj pri la graveco de la laboro de niaj historiistoj. Dankojn kaj gratulojn!

Baldur Ragnarsson

Estas tempo rekotizi por 2010!

Frua pago certigas la kontinuecon en la ricevado de tiu ĉi revuo. Krome, ĝi helpas la laboron de la Centra Oficejo kaj ŝparas monon al UEA. Antaŭdankon!

UEA invitas prelegi en la Havana IKU-sesio

Dum la 95-a UK en Havano okazos la 63-a sesio de Internacia Kongresa Universitato.

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2010-01-31.

Lige kun IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de IKU kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Estos aparte bonvenaj proponoj ligitaj al la kongresa temo: Interproksimiĝo de kulturoj en multlingva mondo.

Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

La proponoj estos prijuĝataj de la IKU-komisiono kaj sekve la Estraro de UEA decidos pri la akceptotaj proponoj. La proponintoj estos informitaj pri la decido ĝis 2010-04-15. La sukcesaj kandidatoj devos sendi kompletan tekston de siaj prelegoj al UEA ĝis 2010-05-31, por publikigo en la IKU-libro.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo.

Prelego estos rekompencita per honorario de proksimume 250 eŭroj. Pliaj detaloj kaj antaŭaj IKU-prelegoj kaj -resumoj troviĝas en la IKU-paĝo ĉe http://uea.org/dokumentoj/IKU.

Sonregistraĵoj de Lapenna serĉataj

En la jaroj 2003-2006 Birthe Lapenna prizorgis eldonadon de kvin kompaktaj diskoj, kiuj havas paroladojn kaj prelegojn de ŝia edzo Ivo Lapenna en UK-oj k.a. okazoj (vd. la reklamon ĉi-apude). Por realigi tiun valoran kolekton ŝi kunlaboris kun teknikisto de la Dana Radio, konsiderata eĉ la plej lerta en sia fako, kiu kopiis kaj purigis la malnovajn registraĵojn.

Intertempe s-ino Lapenna plu havis kontaktojn kun la teknikisto kaj kun programisto de la Dana Radio. Ili volonte daŭrigos la laboron per purigado de sonkasedoj kaj magnetofonaj bendoj kun registraĵoj de Ivo Lapenna, por ke la ebloj aŭdi la grandan oratoron per modernaj rimedoj ankoraŭ pli vastiĝu. La radiaj fakuloj pretas ankaŭ serĉi monon ĉe taŭgaj fondusoj por tiu celo. Sekve Birthe Lapenna alvokas tiujn, kiuj posedas tiajn sonregistraĵojn, kontakti ŝin (Grøndalsvej 30, DK-2000 Frederiksberg, Danio; r...@mail.dk).

Renkontiĝo en Asten

Esperantistoj el la germana Ruhr-regiono kaj el la nederlanda regiono Eindhoven-Helmond kaj aliaj interesitoj kunvenis la 12-an de septembro 2009 en la vilaĝo Asten apud Helmond.

Jam la kvaran sinsekvan jaron Helmondaj esperantistoj Twan Gremmen kaj Ralph Schmeits gastigis la ĉeestantojn. Dudeko da homoj el 5 landoj partoprenis en la programo. Ne nur laŭ la deveno sed ankaŭ laŭ la aĝo kaj Esperanto-sperto temis pri tre miksita grupo.

Post la akcepto kun kafo kaj teo la grupo aŭskultis prelegon pri astronomio en salono de loka observatorio. Sekvis vizito al malluma planetario, kiu montris milojn da steloj. Karakterizas Nederlandon, opiniis ne-nederlandanoj pri la impresa planetario, kunflikaĵo el forĵetaĵoj kiel ladskatoloj. Eblis ankaŭ rigardi per profesia teleskopo.

Post la pikniko (alia nederlandkarakteriza elemento laŭdire estas mola pano) oni vizitis kariljonan kaj naturan muzeojn. Jes, ankaŭ kariljonoj montriĝis nederland-karakterizaj! Oni eklernis pri la funkciado de sonorilaj horloĝoj. En la natura muzeo-parto videblis konservitaj bestoj kaj ostaroj de bestoj, kiujn oni trovas en la tiea torfmarĉa regiono Peel.

La tago finiĝis per komuna vespermanĝo. La programo donis okazojn por babili. Estis vigla, agrabla kaj stimula renkontiĝo por spertaj kaj ankaŭ por komencantaj esperantistoj.

Twan Gremmen kaj Ralph Schmeits

Konferenco de neregistaraj organizoj en Meksiko

UEA partoprenis la 62-an konferencon de neregistaraj organizoj en la urbo Meksiko, 09.09.09 – 11.09.09.

En la teamo estis Neil Blonstein (UEA-oficejo Nov-Jorko), Martha Cárdenas (estraranino de Esperanto-USA kaj de Meksika Esperanto-Federacio, MEF, Usono), Mallely Martínez Mateos (prezidantino de MEF, Meksiko), Daniel Moreno (ĝenerala sekretario de MEF, Meksiko), mi (Martin Schäffer, ĝenerala sekretario de Germana Esperanto-Asocio) kaj David López Rueda (estrarano de MEF, Meksiko).

La inaŭgura ceremonio okazis la 9-an de septembro en la bela malnova ekskonvento San Hipólito en la centro de Meksiko-urbo. La inaŭguron partoprenis altranguloj kiel Ban Ki-moon, la ĝenerala sekretario de UN, Patricia Espinosa Cantellano, ministrino pri eksteraj rilatoj de la meksika registaro, kaj Jody Williams, ricevinto de la Nobelpremio pri paco.

Por la kongreso ni preparis informfoliojn: La pozicio de UEA pri lingvaj rajtoj, Praga Manifesto kaj adreskartetojn.

Tuj ĉe la komenco ni komencis la laboron, informante la partoprenantojn individue pri la ekzisto de UEA kaj pri Esperanto. Venis ĉirkaŭ 1300 delegitoj de diversaj neregistaraj organizoj el la tuta mondo. La temo de la konferenco estis: “Malarmu nun! Ni laboru por paco kaj evoluigo”.

Ĉiu el nia teamo havis proprajn spertojn kaj konversaciojn. Juna advokato de Kostariko, Roberto Zamora, sciigis ke li jam aŭdis pri Esperanto en la Monda Socia Forumo en Niĝerio. Li tre subtenis la ideon kaj miris ke ankaŭ en la universitato de Kostariko oni povas lerni Esperanton. Neil Blonstein kantis kune kun kelkaj meksikaj volontulinoj kantojn en Esperanto dum la junulara ekspozicio, kiu okazis en la parko Alameda, ni metis flugfoliojn sur oficialan informtabulon kaj malantaŭ ĝi deĵoris kvazaŭ temus pri nia tablo, ni partoprenis kun afiŝo la pacmarŝon, ekhavis kontakton kun multaj meksikaj organizaĵoj kaj informis la multnombrajn volontulojn. Ekestis ankaŭ kontakto kun lokaj ĵurnalistoj.

Dum la 3-taga konferenco ni babilis kun pli ol 400 personoj individue kaj plej verŝajne aliaj 400 eksciis pri ni pro la flugfolioj kaj informafiŝoj. Entute do tre bona sukceso! Laŭ mia sperto al du argumentoj la personoj estis speciale perceptemaj: 1) Esperanto jam nun estas bone uzebla kiel dua lingvo post la angla; kaj 2) Esperanto estas bona alternativo kiel internacia lingvo, ĉar pli justa. Nune la malriĉaj landoj ne povas garantii al siaj ŝtatanoj lernadon de fremdaj lingvoj aŭ nur je malalta nivelo. Internacia komunikado ne estu privilegio de la riĉaj landoj aŭ de riĉaj homoj. La venontjaran konferencon invitis la registaro de Aŭstralio. Ni partoprenu; eble kun kelkaj novaj ideoj.

Post la konferenco mi havis la okazon partopreni la unuan internacian kongreson de WATUN (Monda Alianco por transformado de la UN). Ankaŭ tie mi parolis kun multaj homoj kaj neniam en mia vivo mi spertis tiom malferman opinion pri la ideo de internacia lingvo.

La partopreno montras kiom gravaj estas tiaj eventoj kaj la laboro de Neil Blonstein en la novjorka oficejo de UEA. Ni subtenu tian agadon!

Martin Schäffer

Modela tradicia semajno en Hispanio

La 17-a Internacia Semajno de Kulturo kaj Turismo (03-10 okt 2009) allogis al la apudmara hispana urbo Pineda de Mar apud Barcelono 120 partoprenantojn el 13 landoj.

Bela aŭtuna vetero favoris la aranĝon, sed precipe la du duontagajn kaj unu tuttagan ekskursojn al muzeoj kaj historiaj lokoj de la regiono. Pri poŝtarto prelegis Wolfgang Guenther, pri florkulturado Guillem Micólas, pri Popolstilo en la poezio de Lorca Antonio Marco, pri la natursciencoj en PIV Claude Roux. Katalin Kováts, kiu ricevis la premion “Ada Sikorska-Fighiera”, proksimigis la vivon kaj laboron de Vincent Van Gogh. Liba Gabalda prezentis per bildoj kaj filmoj Venezuelon, Rafaela Urueña prelegis pri la tutmonda klimatŝanĝo. Stano Marček gvidis rektmetodajn kursojn kaj kantadon, Luis Serrano Pérez reĝisoris diskuton pri la estonteco de Esperanto. Por bone ekkoni unu la alian okazis ne unu, sed du interkonaj vesperoj, kun ĉampano kaj bruligita rumo. Al la bona etoso kontribuis folklora vespero kun la muzika ensemblo Montjuic kun lokaj specialaĵoj.

Kubaj esperantistoj renkontiĝis en Granma

De la 17-a ĝis la 20-a de septembro dudeko da esperantistoj el Granma, Guantanamo kaj Havano partoprenis regionan renkontiĝon, organizitan de la provinca filio Granma, laŭ interkonsento de la nacia komitato de Kuba Esperanto-Asocio.

Ĵaŭde okazis Interkona Vespero ĉe la sidejo de la filio, kiu situas sur la tegmento de la Provinca Kulturdomo. Grupo de esperantistoj laboregis por havi tiun modestan sidejon. Vendrede la partoprenantoj vizitis botanikan ĝardenon kaj promenis tra la urbo, kaj ĝuis koncerton de la muzikensemblo Nulo, gvidata de la esperantisto Raciel Labrada Labaut. Sabate la renkontiĝo daŭris en la muzeo Carlos Manuel de Cespedes, kie la prezidanto de KEA Julián Hernández Angulo informis pri la 94-a UK en Bjalistoko kaj pri preparlaboroj por la 95-a UK kaj aliaj eventoj en Kubo. Anger kaj Frank prelegis pri la urba historio. Sekvis babilado pri la vivo de la movado en diversaj filioj ĉe la riverbordo.Vespere la esperantistino Miriam Casals regalis la ĉeestantojn per boleroj, baladoj kaj kantoj.

Esperantistoj el Bayamo

Forpasoj

Marija Pozder Almada (1923-2009) forpasis la 18-an de septembro en San-Paŭlo. Ŝi naskiĝis en hungara familio en Vojvodino, eks-Juĝoslavio. En 1962 ŝi edziniĝis al Francisco de Souza Almada, posta Honora Membro de UEA, kaj transloĝiĝis al Santos (Brazilo). Ŝi multe helpis la edzon en lia movada agado, i.a. lige kun la fondo de Brazila Konsilantaro de E-o (1974) kaj la 66-a UK en Braziljo (1981). Ŝi estis estrarano de E-Asocio de San-Paŭlo kaj laste membris en ĝia konsilantaro. Krom dumviva membro de UEA, ŝi membris en Societo Zamenhof ekde ties fondo en 1975, kaj estis delegito kaj fakdelegito pri turismo kaj pentroarto. Pentristino, ŝi estis multjara estrarano de Universala Artista Ligo de E-istoj.

Bijan Ghaznavi (1937-2009) mortis la 27-an de majo en Bienne (Svislando). Kuracisto-psikoterapiisto, li estis estrarano de Bahaa E-Ligo 1988-92.

Keŝav Ram Ĝoŝi (1937-2009) mortis la 23-an de aprilo en Katmanduo. Profesie astronomo, diplomita en Moskvo, li estis fakdelegito pri astrometrio. Li eklernis E-on en 1956 de Tibor Sekelj kaj en 1961 sekvis daŭrigan kurson de Simo Milojević. En la 60-aj jaroj li verkis la unuajn nepalajn lernolibron kaj vortareton de E-o.

Chantal Haren (1947-2009), gvidantino de la E-klubo en Châlons-en-Champagne (Francio) kaj plurjara Patrono de TEJO, mortis la 12-an de julio.

Roger Imbert (1938-2009) mortis la 21-an de septembro en Zagrebo. Laŭdevene franco, li e-istiĝis en 1954. En 1957 li kelkmonate laboris en la Centra Oficejo de UEA. Li membris en la Propaganda Komitato de Unuiĝo Franca por E-o, sed ekde 1960 li vivis en Kroatio, kie li tuj ekaktivis en la Studenta E-Klubo de Zagrebo, gvidante kursojn kaj tradukante tekstojn por ĝia Drama Sekcio. En Zagrebo li fondis familion kun e-istino el SEK kaj ilia filo denaske parolis E-on. Li kunlaboris kun Tibor Sekelj, kiu volis per novaj metodoj uzi E-on en praktiko. Imbert multe tradukis, i.a. la novelarojn Sonĝo kaj maldormo sub la karpeneto (kun Z. Tišljar; 1972) kaj Vizaĝoj de Ivo Andrić, la antologion Moderna kroata prozo (1979), kaj la romanon La derviŝo kaj la morto de M. Selimović (1990). En la 70-aj jaroj li laboris kelkajn jarojn en Internacia Kultura Servo. Junaĝe li elfrancigis du librojn, el kiuj Antigona de J. Anouilh aperis du tagojn antaŭ lia morto. Laŭ lia amiko Z. Tišljar, “Roger turnis la movadon en Kroatio al uzo de E-o en praktiko; konsekvencoj estis Pupteatra Internacia Festivalo (PIF) kaj, pro ĝi, Internacia Kultura Servo”.

Jiří Laube (1923-2009) forpasis la 18-an de septembro en Roudnice nad Labem (Ĉeĥio), kie li estis delegito. Post ses jaroj (1954-60) en malliberejo pro politikaj kialoj li, vivtenante sin kiel helplaboristo, aktivis por E-o kiel instruanto kaj funkciulo de Ĉeĥa E-Asocio, kies honora membro li estis. En 1986 li organizis siaurbe Internacian Terminologian Kurson, el kiu rezultis Terminologia kurso de J. Werner. Interesita pri la kulturaj radikoj de la eŭropa civilizo li verkis Ĉu kultura integriĝo de Eŭropo? (2008). (1928-2009)

Stanisława Nowak-Mehtonen forpasis la 7-an de majo en Oulu. Polino, ŝi transloĝiĝis al Finnlando renkontinte en la Varsovia UK en 1959 sian estontan edzon Allan. Iliaj du gefiloj estas denaskaj e-istoj. Dum multaj jaroj ŝi estis estrarano de la loka societo. (1919-2009)

Lourival Gomes Pinheiro forpasis la 10-an de junio en Salvador (Brazilo). Profesie optikisto, li movadis kaj gvidis kursojn en Itabuna kaj, post la emeritiĝo, en Rio de Contas, ambaŭ en la ŝtato Bahia.

Jelena Šaponjić (1926-2009) mortis la 15-an de septembro en Beogrado. Ŝi plenumis multajn funkciojn, i.a. kiel prezidanto de la Beograda E-Societo nomita laŭ ŝia patro, la serba pioniro Radomir Klajić, kaj kiel ĝenerala sekretario de Jugoslavia E-Ligo.

Robert Smales (1949-2009) mortis la 12-an de februaro. Li estis vicdirektoro de la Centra Oficejo de E-Ligo de Norda Ameriko 1988-1989.

Revuo Esperanto 2009 12

Malferme

La vizio pri nia estonteco

Proksimiĝas la jaro 2010. Sur nia labora kampo ĝi signifas la validecolimon de la Strategia Plano de UEA 2001-2010. Ankoraŭ dum unu jaro ĝi elmontras al ni labordirektojn. Kaj poste?

Pri la neceso rekonsideri la strategiajn celojn de UEA post 2010, cerbumi kion ni realigis, kio restas plurealigenda, ni jam komencis paroli dum la roterdama komitata kunsido. En Bjalistoko la komitatanoj estis invititaj al la reta diskuto. Ĝi jam komenciĝis en la Komitata Listo per la prezento de la malneta propono de Probal Dasgupta. Sed la Strategio de UEA kerne koncernas ĉiun membron de la Asocio, ĉiun Esperanto-parolanton. Diskutcele aperis informoj kaj invitoj en la listo “uea-membroj” kaj en Libera Folio. En tiu grava komuna diskuto apartan forumon konsistigas la organo de UEA. Sur ĝiaj paĝoj ĉiu esperantisto, al kiu estas kara la forto de nia organizo interna kaj ekstera, sekvu kaj partoprenu la opiniinterŝanĝon. Gravas ne nur bele vortumitaj, sed klare difinitaj ideoj, kiuj estu kernaj, sed simplaj, alivorte facile kompreneblaj. Ili estu samtempe realigeblaj, sed ankaŭ mezureblaj kaj tempe efektivigeblaj. Kiel Ĝenerala Sekretario mi invitas al laŭeble vasta diskuto, lasante la parolon unuavice al la nuna prezidanto de la Asocio, kiu aŭtoras la novan strategian koncepton, Probal Dasgupta, kaj al la eksa UEA-prezidanto, Renato Corsetti, kies konceptoj pri informado, instruado, utiligado gvidas nian ĝisnunan laboron.

UEA, refortiginte siajn ligojn kun la UN-sistemo, trovis pliajn eblojn de kunagado. Ni decidis entrepreni “Jardekon de lingvoj”, kiu estos la kerno de nia nova labor-plano por la jaroj 2011-2020.

La nova laborplano kiel eble plej konservu kontinuecon kun la emfazoj en la antaŭa laborperiodo pri la plijuniĝo, profesiiĝo kaj tutmondiĝo. Mi mem resumas tiujn ideojn — kiujn ni el ĝi heredas — sub la ŝlosila vorto “fleksebliĝo”. Laŭ mi, ni flekseble gvidu niajn instituciojn al iniciatoj, ĉe kiuj ni povas plej efike kunagi kun eksteresperantistaj rondoj engaĝitaj pri la ekologia krizo ankaŭ sur la lingva-kultura kampo kaj pri la urĝa neceso adekvate reagi al ĝiaj defioj. Ni agu respondece kaj partnere kun taŭgaj aliancanoj por konservadi kaj fortigadi la sciobazojn en la lingvoj de la mondo kaj la lingvojn de la mondo mem; tio estas parto de la laboro konservi la naturajn kaj kulturajn disponaĵojn de la homaro en tiu ĉi kriza tempo.

Ni trovis, krome, ke la dokumenta bazo kaj la klereco de niaj agantoj ne estas tre fortikaj kaj sekve ni ne diras al la eksteruloj ĉion, kion ni devus diri pri Esperanto. Al eksteruloj ni ekzemple neniam sufiĉe klare prezentis la atingojn de tiaj Esperantaj figuroj, kiel Eroŝenko kaj Sekelj. Iliaj gravaj kontribuoj povas imponi ankaŭ al la neesperantistoj, sed tamen ili intime ligiĝas kun la entrepreno Esperanto el pli ol lingva vidpunkto. Tial necesas sisteme repensi kiel igi valora la materialon, pri kiu ni disponas.

Ĉu entute ni bezonas laborplanojn? Ĉu ĉiu el ni ne simple faras tion, kion oni mem taksas farinda, kaj kion oni povas mem fari sen la helpo de komitatoj kaj komisionoj kaj labor-planoj? Malgraŭ tio, ke mi profunde konscias pri la libervola karaktero de nia agado, mi tamen pensas, ke labor-plano estas bezonata. Rutino nur sukcesas pluvivigi la pasintecon, dum UEA bezonas vizion pri celoj atingotaj, ni bezonas atingi la eble neekzistantan insulon de lingve justa mondo.

Se ni rigardas momenton al tio, kion faris niaj antaŭuloj, ni sentas nin tre malgigantaj. Sed ni, kaj nur ni kaj ĉefe la junaj ni, povas fari tion, pri kio ili eĉ ne pensis. Ni povas ŝanĝi la asocion, ĝian manieron funkcii, ĝian manieron utiligi la monajn kaj homajn havaĵojn je nia dispono. Ni povas fari el UEA asocion de la tria jarmilo, laborantan laŭ projektoj, kaj asocion, kiu gvidas siajn membrojn en la laboro por pli bona mondo ne per rigidaj strukturoj sed ĉefe per morala prestiĝo. Finfine ni ne celas disvastigi la akuzativon al la mondo, sed nur provizi la mondon per justeco en la kampo lingvakultura. Por fari tion, ni devas havi la vizion pri tio kaj skribi ĝin en dokumento, kiun ni nomas laŭtradicie “labor-plano”.

Ni tri invitas vin diri al ni kaj al ĉiuj aliaj esperantistoj, kiu estas via vizio pri la estonteco de UEA kaj ĝenerale de la Esperanto-movado. La ĝisnuna publika diskuto montris, ke pluraj komitatanoj forte pledas por temoj, al kiuj ili ligiĝas pasie. Ni ĝojas; ke la movado estas verva, sana kaj tute kapabla remuldi siajn prioritatojn konforme al la ŝanĝiĝantaj bezonsentoj. Estu parto de tiu procedo.

Barbara Pietrzak, Probal Dasgupta, Renato Corsetti

Kubo, kongreslando por la dua fojo

Post la malkovro de Kubo en 1492, la tiama hispana landestro Diego Velázquez iniciatis la koloniadan kampanjon en la 16-a jarcento, kun relative pacaj bazoj kompare kun la konkeroj de Meksiko kaj Peruo.

La aborigenoj de la Kuba arkipelago ne havis povon nek sufiĉan socian evoluon por alfronti la hispanojn, kaj tamen ili ofte batalis kontraŭ la hispanoj.

El tiu epoko, inter 1511 kaj 1515, naskiĝis la unuaj sep koloniaj Kubaj vilaĝoj: Baracoa, Bayamo, Trinidad, Sancti Spíritus, Santiago de Cuba, Puerto Príncipe (nuntempe Camagüey) kaj La Habana. Tiuj vilaĝoj estis la komenco de la estonta vivo en la Kariba insulo, kiu nuntempe estas dividita je 14 provincoj kaj konsistas el insularo, el kiu la dua plej granda estas la Junulara Insulo.

Geografia situo

En la tropika regiono de la okcidenta hemisfero, la Kuba insularo troviĝas proksime de Florido kaj de Jukatano, en la enirejo de la Meksika Golfo. Kubo longas 1 250 kilometrojn kaj havas preskaŭ 6 mil kilometrojn da strandoj, kie troviĝas pli ol 300 naturaj plaĝoj. La insulo estas plejparte ebena, sed menciindas tri montaroj: La Cordillera de Guaniguanico, en okcidento; Sierra de Escambray en la centro kaj Sierra Maestra en la orienta regiono, kie staras la plej alta monto Pico Turquino kun 1974 metroj super la marnivelo. La rivero Cauto estas la plej longa kun 370 kilometroj kaj Toa la plej flua. Ili troviĝas en la orienta teritorio.

Vetero kaj klimato

La Kuba vetero bone atestas pri la tropika klimato, tamen ne troa, ĉar ĝin freŝigas la oftaj ventetoj. Bone distingeblas du sezonoj, pluva (de majo ĝis oktobro) kaj seka (de novembro ĝis aprilo). La meza temperaturo estas 25 celsiaj gradoj, kaj januaro estas la plej malvarma monato, kontraŭe julio la plej varma. Sed la multaj plaĝoj, la preskaŭ daŭra vento kaj la pluraj riveroj kiuj serpentumas inter ombrodonaj arboj kaj en belaj pejzaĝoj, vere mildigas la tropikan varmecon, kiu tamen ne estas pli forta ol la varma amikemo kaj gastigemo de la kubanoj.

Ekonomio

La ekonomia bazo de Kubo estas la sukerkano kaj la sukerindustrio. Pliaj tradiciaj kultivaĵoj estas tabako, citrusaj fruktoj, kafo kaj aliaj fruktoj. La nikela industrio estas baza, ĉar Kubo havas la plej grandajn subĉielajn nikelminejojn en la mondo. En pinta ŝtupo troviĝas la evoluo de la farmakologio kaj bioteknologio, kiujn suplementas la fiŝkaptado. La Kubaj marbestoj ĝuas internaciajn famon kaj aprezon.

Pliaj gravaj produktaĵoj estas rumo, abelmielo, kakao kaj kelkaj mineraloj kiel marmoroj. La turisma branĉo daŭre plifortiĝas kaj ĝi ludas gravan rolon en la nacia ekonomio.

Publika sano

La kuba sansistemo estas konsiderata unika en Latinameriko, kun vasta funkcio en la tuta lando. La kuracistaj servoj estas senpagaj por ĉiuj kubanoj.

La lando havas la plej malaltan indicon de infanmorto en Latinameriko, kaj unu el la plej malaltaj en la mondo: 10,7 en ĉiu milo da naskitoj. La statistika vivodaŭro estas 75,2 jaroj, en kio ludas gravan rolon la programoj kaj projektoj de la registaro priatenti la loĝantojn, kun speciala emfazo en la kazo de gravedulinoj, infanoj kaj maljunuloj.

Edukado

La edukado estas senpaga en ĉiuj niveloj. En ĉiuj provincoj estas universitatoj aŭ fakultatoj, institutoj duanivelaj, fakaj, plurteknikaj lernejoj kaj aliaj. La lernejaj kursoj funkcias de septembro ĝis junio.

Kulturo

En kvin jarcentoj la kuba kulturo atingis propraidentecan stilon, ĉar ĝi ĝermis el du ĉeffluoj: la afrika kaj la hispana.

En la 20-a jarcento vere floris la danco, kun la apero de nacia baletlernejo, kaj la plastikaj artoj, en kiuj elstaras pluraj pentristoj altnivele famaj en la mondo.

La Kuba literaturo fortiĝis, kaj en la nuntempo daŭras la tradicio, kiu donis grandajn sukcesojn en la poezia, esea kaj rakonta branĉoj, kun aŭtoroj kiel Alejo Carpentier, Cintio Vitier, Dulce María Loynaz, Eliseo Diego, Fina Garcia Marruz, José Lezama Lima, Nicolás Guillén kaj Virgilio Piñera, inter la korifeaj.

Muziko kaj kinoarto estas du branĉoj kun notinda famo en la internacia nivelo, ĉar prezentiĝas grava produktaĵo kun granda estetika valoro, kiel en komponaĵoj de Amadeo Roldán, Alejandro García Caturla, Leo Brouwer, Harold Gramatges, kaj en la voĉoj de kantistoj kaj komponistoj kiel Pablo Milanés kaj Silvio Rodríguez, tiu lasta la ĉefa reprezentanto de la trobadora kuba stilo. Son, trobadora stilo kaj eĉ rokmuziko pruvas la specialan kapablon de Kubo por la muziko. La lando estas lulilo de ritmoj kiel danzón, bolero, mambo kaj chachachá.

En la kina arto elstaris kaj elstaras pluraj reĝisoroj kiel Tomás Gutiérrez Alea, forpasinta en aprilo 1996, Humberto Solás, Juan Carlos Tabío, Santiago Álvarez kaj Manuel Octavio Gómez, kaj la lando elmontras al la mondo nacian kinindustrion allogan kaj riĉan, kun pli ol 3 jardekoj da ekzisto.

Naciaj simboloj

Flago. Ĉiu elemento de la nacia flago havas specialan signifon. La triangulo laŭforme estas klara aludo al la fama simbolo de la franca revolucio, “libereco”, “egaleco” kaj “frateco”. La sola stelo en la ruĝa triangulo reprezentas la unuiĝon de la kubanoj, atingitan el la sango de multaj patriotoj en la liberigaj bataloj. La tri bluaj bendoj reprezentas la tri iamajn departementojn de la insulo, Okcidento, Centro kaj Oriento, kaj krome per la koloro, ili aludas la grandajn sopirojn de la kubanoj al libereco. La blankaj bendoj signifas la purecon kaj honestecon de la kuba popolo.

Ŝildo. La ŝildo estas simbolo de la nacio, kaj ĝi prezentas en sia unuiĝo la patrujon en kiu ajn mondoparto. En ĝi aperas la geografia kaj politika graveco de Kubo, per la ŝlosila pozicio en la enirejo de la Meksika Golfo. La aperanta suno reprezentas la naskiĝantan junan respublikon, kaj en la maldekstra kaj malsupra parto videblas bendoj de la Kuba flago. Tipa Kuba pejzaĝo aperas en la dekstra spaco. La branĉetoj, dekstre kaj maldekstre reciproke reprezentas forton kaj venkon.

Nacia floro. “Blanka papilio” (Hedychium coronarium Koenig) estas la nacia floro. Ĝi estas blanka kaj plenodora kaj dum la sendependigaj militoj ĝi estis simbolo de ribelemo kaj pureco.

Nacia birdo. Tokororo (Priotelus lemnurus), kiu estas loka specio, estas grava birdo, kiu fiere elmontras la kolorojn de la kuba flago. La aborigenoj nomis ĝin guatiní.

Nacia arbo. Reĝa palmo (Roystonea regia) abundas en Kubo, kiel la kubanoj mem, kaj ĝia firma stareco estas simbolo de firmeco kaj defio.

Flaŭro kaj faŭno

Kubo havas unu el la plej riĉaj flaŭroj en la mondo. Pli ol 50 procentoj estas lokaj, kaj elstaras la reĝaj palmoj, la kokosarboj, la sukerkano kaj tropikaj fruktarboj.

Ekzistas 900 specioj de fiŝoj, 4 000 konkobestoj kaj 300 birdoj, inter kiuj menciindas tokororoj, flamingoj kaj konuroj.

Sporto

La ĉefa institucio de la nacia sporta agado estas la Nacia Instituto de Sporto, Fizika Edukado kaj Distrado, kiu subtenas kaj regas la sportadon en la lando.

Kubo fariĝis elstara sporta potenco, kun altaj niveloj en bokso kaj basbalo, kaj menciindas ankaŭ atletismaj stiloj.

Pluraj sportaj matĉoj okazas en Kubo.

Religio

Estas notinda miksaĵo de kredoj kaj religioj, sed la plej forta kaj vasta estas la katolika. Pluraj preĝejoj en la tuta lando estas vizitataj de kubanoj, kiuj partoprenas mesojn kaj religiajn aranĝojn en ĉiuj tagoj, speciale en dimanĉo.

Afrokubaj religioj estas allogaj kaj popolaj kaj havas firman radikon en Kubo, ĉar ili rezultis el kuniĝo de afrikdevenaj kredoj kaj katolikaj sanktuloj.

Universala Kongreso

Dudek jarojn post la 75-a UK, okazinta en Havano en 1990, la kuba vivo viglas en la varmeco de la loĝantaro, en la verdeco de la kamparoj, kiuj tute ne konas aŭtunon.

Havano ripetiĝas kiel kongresurbo, sed ĝi estas alia urbo, kies malnova arkitekturo renoviĝis en la centro kaj apud la Malekono*, danke al senlaca agado de la lokaj historiistoj kaj de la loĝantoj.

* Norda avenuo apud la maro, vespera renkontejo de junuloj kaj junulinoj.

En la vesperoj ekfloras la kolonia etoso de pasintaj jaroj, la tradicio kaj kulturo de preskaŭ 500 jaroj, kaj eblas enmiksiĝi en la viglan vivon de la surstrataj figurantaroj, kies dancistoj vigle moviĝas laŭ la tamburaj ritmoj.

Sed la tuta insulo pretas al la 95-a Universala Kongreso okazonta de la 17-a ĝis la 24-a de julio 2010. La kubaj esperantistoj estas nedisigebla parto de la socio kaj de la kubaj ekzotikeco, kulturo, vetero, kiuj estas je la dispono de la vizitantoj.

Norberto Díaz Guevara

[FORIGITA!: bildo]

La Havana Katedralo, simbolo de la arkitekturo.

[FORIGITA!: bildo]

La kultura vigleco vivigas la Placon de la Katedralo.

[FORIGITA!: bildo]

En la centro de Havano, apud la Kapitolo.

[FORIGITA!: bildo]

La kultura vigleco vivigas la Placon de la Katedralo.

[FORIGITA!: bildo]

Ritmoj kaj koloroj, en la kontrasto de malnoveco

[FORIGITA!: bildo]

La Kapitolo defias la altecon.

[FORIGITA!: bildo]

Riĉa arkitektura valoro.

Vi estas invitata renkonti diverslandajn kaj rusiajn esperantistojn dum blanknokta sezono en la majesta

Sankt-Peterburgo

27-31 de majo 2010

Jubilea Rusia Esperantista Kongreso — 100 jarojn post la unua REK, partoprenita de L. Zamenhof.

Pliaj informoj: www.reu.ru, k...@reu.ru

Dua Vivo: nia kursejo malaperis!

Kion vi farus, se kelkajn horojn antaŭ via kutima Esperanto-leciono, oni subite informus vin, la instruiston, ke la kursejo subite malaperis? Fakte, ne nur la kursejo, sed la tuta kvartalo. Tio okazis al mi en marto ĉi-jare. Mi tuj iris kontroli, kaj efektive anstataŭ la konata tereno kun ĝia kursejo, Esperanto-informejo, babilejo kaj aliaj konstruaĵoj, mi trovis nur malplenan herbejon kun afiŝo, kiu anoncis (anglalingve): VENDATA.

Tia sperto bonŝance normale ne eblus en la reala vivo, krom en tempo de milito aŭ alia eksterordinara katastrofo, sed en la virtuala mondo Dua Vivo, tiaj aferoj ja povas okazi. La kursejo kaj aliaj konstruaĵoj troviĝis en Esperanto-lando, tereno posedata de la dana esperantisto Erick Nykvist. (La nomo Erick Nykvist ne troveblas inter la membraro de Dana Esperanto-Asocio, nek de UEA. Vizitantoj al Dua Vivo ĝenerale uzas fantaziajn nomojn.)

Kial Esperanto-lando malaperis? Erick fakte subluis la terenon de alia homo. Tiu “supera” posedanto decidis vendi sian tutan terenon al nova posedanto, kiu senceremonie forbalais ĉion kaj reproponis ĝin por nova subluado. Tiaj okazaĵoj bedaŭrinde estas ne maloftaj en la nereguligata mondo de Dua Vivo.

Bonŝance troviĝis pluraj aliaj Esperanto-centroj en Dua Vivo, kie esperantistoj povis renkontiĝi ekster Esperanto-lando. Tial, anstataŭ la planita leciono, ni tuj anoncis krizo-kunvenon por diskuti la situacion. Kvankam la kunveno estis anoncita nur posttagmeze, jam tiuvespere renkontiĝis dudeko da esperantistoj en Verda Babilejo, agrabla tereno posedata de japana esperantisto Bonulo Runo. Notu, ke ĉiuj kunvenoj en DV okazas en tiel nomata “reala tempo”. Tiu “vespera” kunveno estis vespera nur por eŭropanoj; por amerikanoj ĝi estis posttagmeza; dum niaj kompatindaj japanaj amikoj estis devigataj leviĝi tre frue matene por partopreni.

Dum la kunveno ni konsentis serĉi novan terenon, kaj tuj surloke kreis kooperativon por financi ĝin. Formiĝis provizora estraro (en kiu ankaŭ mi membriĝis) por fari la necesajn esplorojn kaj decidojn. Post kelk-semajna serĉado ni trovis belan lokon apud la maro — sed jen problemo. La luo estis $60 ĉiumonate. Sendube tio ŝajnas al vi tre granda sumo por tereno, kiu ne vere ekzistas. Tamen, pensu: Esperanto-lando en Dua Vivo estas multe pli vizitata ol, ekzemple, la kunvenejo de la Esperanto-grupo en Romo, kiu pagas proksimume saman luon por malbela ĉambro, uzata nur dum tri horoj unu fojon semajne. Se esperantistoj vere renkontiĝas en iu loko kaj faras siajn normalajn agadojn, t.e. babilas kaj ĉeestas kursojn aŭ prelegojn, ĉu gravas, ĉu tiu ejo estas reala aŭ virtuala?

(Eventuale vi scivolas, kial la terenoj en Dua Vivo kostas tiom multe. Finfine, virtuala spaco estas praktike senlima, do kio malhelpas disdoni terenojn senpage al ĉiuj, kiuj deziras ilin? Nu, la posedanto de Dua Vivo, Linden Lab, disponigas novajn terenojn iom ŝpareme, supozeble kun la intenco teni la prezon je difinita nivelo. Aliflanke, krei kaj administri Duan Vivon certe ne okazas tute senpage — kaj kompreneble, la celo de ĝiaj kreintoj ja estas gajni profiton!)

Sed ni revenu al Esperanto-lando. Pro la neceso pagi ne sensignifan sumon ĉiumonate, la esperantistaj DV-anoj devis unuafoje formale organiziĝi kaj pagi kotizon. Ĝis tiam, pro la malavara financado de Erick Nykvist, ĉiuj aranĝoj kaj distraĵoj en Dua Vivo okazis senpage. Bonŝance ĉiuj rekonis la valoron de la agado en Esperanto-lando kaj estis pretaj kontribui. Tial ni decidis pri du-nivela kotizo (kun A-landoj kaj B-landoj, same kiel ĉe UEA), pagota tri-monate. Kial tri-monate? Ĉar en la mondo de Interreto, eĉ tri monatoj estas relative longa periodo — kiu povas eĉ imagi, kio okazos post unu jaro?

Solvinte la tujajn problemojn trovi novan ejon kaj certigi ĝian financan bazon, ni organizis voĉdonadon kaj elektis sep-homan estraron. Estas senutile diri al vi la nomojn, kiujn vi ne rekonus; sufiĉas diri, ke la estraro estas tre internacia, konsistante el brazilano, britino, finno, kataluno, japano, norvegino kaj polino. Kiom da lokaj grupoj povas aserti tion?

Kompreneble, ĉiuj estas bonvenaj en Esperanto-lando, kun aŭ sen kotizo; financa subteno estas libervola. Tie okazas Esperanto-kursoj du-foje semajne por komencantoj kaj progresintoj, regulaj renkontiĝoj kaj babilado, de tempo al tempo ankaŭ prelegoj.

Cetere, pri tiuj prelegoj... En la komenco ni esperis havi prelegon ĉiumonate. Sed montriĝis sufiĉe malfacile konvinki eksterulojn veni prelegi en Dua Vivo. Ŝajne la homoj timas aliĝi al ĝi; eble ili imagas, ke Dua Vivo estas plena je perforto, pornografiaĵoj kaj aliaj strangaĵoj. Nu, tiaj aferoj ja estas troveblaj, same kiel en la reala vivo, sed nur se oni intence serĉas ilin.

La malapero de nia malnova Esperanto-lando unue ŝajnis katastrofo, sed en la longa daŭro ĝi portis nur pozitivajn sekvojn. Ĝi vigligis la agadon de la esperantistaj DV-anoj, devigante nin intensive renkontiĝi, diskuti kaj organiziĝi. Esperanto-lando en Dua Vivo estas esperantista paradizo kun kursejo, biblioteko, apud-maraj babilejo kaj dancejo, herbejo kaj montoj — kaj kun regula ĉeestado de esperantistoj el la tuta mondo.

Anna Löwenstein

[FORIGITA!: bildo]

Dua Vivo, la nova klasĉambro

Por pli da informoj pri Esperanto kaj Dua Vivo vidu: www.freewebs.com/duavivo; http://duavivo.wordpress.com/; www.freewebs.com/duavivo/prelegienduavivo.htm; http://video.google.com/videoplay?docid=-1583581640250499309; http://parolumondo.com/2008/06/15/ringoj/; www.ipernity.com/doc/bergino/3469382.

La brita projekto Lingvolanċilo kaj daŭras kaj diversiĝas

“Neniu homo estas insulo, en si mem tuto; ĉiu estas peco de l’ kontinento, parto de l’ oceano.”

Imagu, tiujn humanecajn vortojn verkis angla poeto en la jaro 1624. Oni supozas, ke de post tiam la sinteno de la insulemaj britoj eĉ pli favoriĝus rilate al la “kontinentanoj”. Sed, ĉu temas pri monunuo, militdecido aŭ lingvolernado, estas malfacile konvinki la britojn, konatajn alilande kiel ĵaluzajn gardantojn de siaj tradicioj, ke Britio estas peco de l’ kontinento, parto de l’ oceano. Tamen la sinteno de la multnombraj ordinaruloj, kiuj pro kaprica sorto enloĝas insulon kaj parolas denaske la anglan lingvon, ne nepre kongruas kun la vortoj kaj politiko de la malmultaj parlamentanoj alkutimiĝintaj fari landskuajn decidojn sen profunda pripensado. Jen lingvorilata ekzemplo: ekde 2011 ĉiu sepjara infano devige studos en lernejo almenaŭ unu plian lingvon aldone al la angla; kontraŭe, ĉiu dek-kvarulo rajtas malelekti daŭrigi sian studadon de lingvoj. Tiu lasta registara decido, laŭ antaŭa ministro pri edukado, Estelle Morris, estis farita sole por instigi forvagantojn reveni propravole al la lernejo. Por ili oni antaŭvidas pli laborrilatajn lecionojn, kaj, bizare en ĉi tiu multlingva mondo, tio ne inkluzivas studadon de aliaj lingvoj.

Ĉu efektive gravas? Laŭ ofte esprimitaj opinioj, la britoj sin trovas jam delonge en privilegiita pozicio. La denaskaj insulanoj ŝajne okupas ĉe la lingva montaro pintan lokon. Sed oni tamen bonvolu montri ioman kompaton kaj komprenemon: jes gravas, ĉar la superregado de la angla lingvo efektive malfavoras denaskajn angloparolantojn kaj tenas ilin unulingvaj. Al kiu iros la laboroj — ĉu al unulingvaj junuloj, aŭ al la plurlingvaj? Ironie, la angla, citata ofte kiel minacilo de aliaj lingvoj, estas efektive egale minacata. La “British Council* propagandas la anglan lingvon, kaj helpas alilandajn infanojn iĝi plurlingvaj; sed kiu zorgas pri la nur-anglalingvaj infanoj? Feliĉe, la spirito de John Donne, el kies plumo venis la supra citaĵo, ankoraŭ ne dormas.

* Brita organizo kiu okupiĝas pri la diskonigo de la britaj kulturo kaj edukado en la mondo.

Cent jarojn post la tria Universala Kongreso en Kembriĝo (1907), 100 infanoj en bazlernejo rande de tiu prestiĝa universitata urbo studis en sia unua jaro de la programo Springboard to Languages (esperantlingve, Lingvolanċilo). Tiu fakto certe plezurigus la renoman d-ron J.E.B. Mayor, tiaman universitatan profesoron ĉe kembriĝa kolegio, kiu ĝuste dum la kongreso atentigis pri la pedagogia valoro de Esperanto, publike rekomendante ke ĝi estu instruata al infanoj kiel dua lingvo. Li estus tiom pli kontenta ekscii, ke la projekto Springboard kaj daŭras kaj diversiĝas.

En septembro 2006 Tim Morley, Esperanto-instruisto, enkondukis en la programon tri klasojn de 7-8-jaruloj. La iniciaton plene aprobis la lernejestrino, kiu vidis en Lingvolanċilo trafan programon por helpi ĉiujn infanojn lerni lingvojn, inkluzive tiujn kun specialaj bezonoj. Iom grumble kontraŭis la decidon la klasinstruistoj. Disbati antaŭjuĝojn restas komuna celo por ni ĉiuj, agantaj ĉu en politikaj, ĉu en edukaj rondoj. Plej bone “varo” sin vendu kaj nekonvinkito mem spertu la bonajn efikojn de Esperanto; tiel okazis en la lernejo Bar Hill. Tri jarojn post tiu unua kaj plene sukcesa jaro de instruado (2008-9), la plej laŭta kontraŭinto entuziasme instruas mem sian klason, kaj kun energio kaj plezuro partoprenas en dujara projekto Komenio, finance subtenata de Eŭropa Unio. Pasintdecembre ŝi ricevis de ŝtata inspektoro laŭdojn pro sia “bonega” Springboard-leciono. Por pli da informoj pri la komencaj jaroj de la projekto vidu la revuon Esperanto, n-ro 1201 (3), marto 2007.

Sukcese lanĉinte sur la ĝustan vojon la klasinstruistojn de la 7-8-jaruloj, Tim turnis sian atenton al la pli junaj infanoj kaj ripetis la programon, iom modifitan, kun klaso de 6-7-jaruloj. En septembro 2008 do komencis lerni kvar klasoj, al du el kiuj instruis ne-Esperantaj klasinstruistoj. Refoje observis kaj kunlernis la klasinstruistoj de la pli junaj klasoj, kiuj poste, se ĉio iros laŭplane, transprenos la respondecon kaj mem instruos. Ĉi-jare (2009-10) Tim enkondukas la programon al klaso de 5-6-jaruloj, tio estas al infanoj en la unua jaro de deviga lerneja instruado en Britio. Apenaŭ scipovantaj legi kaj skribi en ajna lingvo, la infanoj espereble tamen bone progresos en Esperanto.

Lingvolanċilo iĝas kerna parto de la studprogramo en la lernejo Bar Hill. La enirhalo montras bonvenigajn vortojn en pluraj lingvoj, inkluzive de Esperanto; surmure videblas desegnaĵoj kaj eseetoj instigitaj de la programo. Ekzemple, grupoj vizitis rabobirdan protektejon kaj poste preparis esperantlingvan ekspozicion pri la manĝ- kaj vivkutimoj de la viditaj birdoj. Kaj la lerneja gazeto, avide legata de la gepatroj, raportas pri “novaĵoj”, ekzemple pri la vizito de la infanoj al la partneraj lernejoj.

En 2008 ni sukcese — kaj iom surprize — akiris por tri lernejoj financan subtenon de EU por projekto Komenio en la nomo de Springboard to Languages. Kunlaboras tri partneraj lernejoj: la kembriĝa lernejo Bar Hill, Komlósteti Általános Iskola en Miskolc, Hungario, kaj Nicolai Grundschule en Herzberg-am-Harz, Germanio. Kunlaboras kiel asociaj partneroj Esperanto-Asocio de Britio, la pedagogia fako de la Universitato de Manĉestro kaj Esperanto-Gesellschaft Südharz. En la projekto-propono Esperanto listiĝas kiel unu el kvar egalrajtaj lingvoj (Esperanto, la germana, la hungara, la angla) kaj aldone kiel ponta lingvo. Evidente la aprobokomisionoj el la tri eŭropaj landoj (ja ĉiu citita lando devas aprobi la projektoproponon) senprobleme akceptis ĉi tiun nek fanfaronan nek minace esprimitan ĉeeston de Esperanto: la varo vendis sin mem.

En la daŭro de du jaroj la tri lernejoj preparos 4-lingvan 3-aktan opereton kaj akompanan libron. En aprilo 2009 venis al Kembriĝo 18 infanoj, 7 instruistoj kaj 9 gepatroj el Hungario kaj Germanio. Ilin akceptis 14 britaj gastigfamilioj. Atendis ilin plena programo: vizitoj al Kembriĝo, al Londono (kun “vojaĝo” per la “Londona Okulo”, kiu donas belegan superrigardon de la ĉefurbo), al loka bieno, kie eblas “renkonti” bestojn, kaj al “Spymasters”, fantazia rolludejo, kie aperis speciale preparitaj indikoj en la 4 lingvoj. Semajnfine la kuiristo en la lernejo Bar Hill regalis ĉiujn per grandiozaj tradiciaj angla matenmanĝo kaj rostfesto. Lundon vespere ĉiuj kunvenis por bufeda vesperaranĝo en la lernejo, al kiu estis invititaj ankaŭ la loka konsilantaro kaj regionaj ŝtatoficistoj. Krom tio la gastoj havis okazon sperti la britan eduksistemon — ili tre volonte pasigis tagon en la lernejo apud siaj partneroj.

Antaŭ la ĝoje atendata vizito, la infanoj korespondis kaj interkomunikiĝis, ĉefe per skajpo, dialogante kaj kantante en la 4 lingvoj. Pro la hordiferenco necesis ĉiam bona kunordigado, sed tiaj ligoj “en reala tempo” estas tre bonaj instigiloj por efika kunlaboro. Ĉiu lernejo aĉetis simplajn kameraojn por la uzo de la infanoj. Tiuj ĉi avide filmas aktivaĵojn kaj partneroj interŝanĝas ilin pere de interreta platformo. Dum la unua vizito filmiĝis la rezultoj de la preparlaboroj por la unua akto “lingvoj kaj landoj”: en siaj respektivaj lernejoj infanoj parkerigis teatraĵeton, lernis kanton kaj dialogon, mem desegnis, kreis kaj ornamis bestajn maskojn, kaj lernis ludi muzikon per okarino.

Dum mi verkas ĉi tiujn liniojn, ekvojaĝas al Hungario lernejanoj el Britio kaj Germanio. Ilona Fedor, instruistino kaj gvidanto de la Komenio-programo en Hungario, organizis akcepton de la vizitantoj; tiucele prepariĝis ankaŭ la partoprenantaj infanoj. La duan akton finpreparis ĉiuj ĝuste nun, kaj se ĉio iros laŭplane, dum la oktobra vizito prezentiĝos bela interkultura spektaklo “tradicio kaj kulturo”. La infanoj preparis naciajn dancon (en nacia kostumo), kanton (kun refreno taŭga por ke ĉiuj kunkantu) kaj prezenton pri landa “famulo”. Bar Hill elektis prezenti Ŝekspiron. En marto 2010 okazos la tria kaj lasta interlerneja renkontiĝo, en Herzberg.

Kaj kio nun? La kembriĝa lernejo estas unu el manpleno da lernejoj, kiuj adoptis Lingvolanĉilon. Du malgrandaj lernejoj en la nordo de Britio sekvis la programon dum du jaroj, sed decidis ne daŭrigi. Nekredeble tro ŝarĝita estas la nacia bazlerneja studprogramo, kaj adopto de kio ajn nova ĉiam signifas forĵeton de iu alia studobjekto. Ni provas resti flekseblaj kaj adaptas la programon al la bezonoj de individuaj lernejoj. Pluraj, ekzemple, “mendas” unutagan prezenton pri Esperanto. Lastatempe kontaktis nin duagrada lernejo en norda industria urbo, kie pli ol 90% el la infanoj estas azidevenaj. La infanoj, rakontas la instruistino, apenaŭ havas kontakton kun aliaj kulturoj krom la sia kaj tiu de la urbo en kiu ili loĝas. Ŝi deziras doni al ili pli larĝan horizonton kaj entuziasmas pri eventuala partopreno en nova projekto Komenio. Bazlernejo en la nordo petis, ke ni preparu semajnlongan projekton ĉirkaŭ Esperanto — kun ĉefa fokuso je “Citizenship” (Civitaneco) kaj kun ligoj al la kutimaj bazlernejaj studfakoj “Literacy” kaj “Numeracy” (Legkapablo kaj Kalkulkapablo), geografio kaj historio. Aldone, estas preparata dek-semajna enkonduko al fremdaj lingvoj por proponi al tiuj lernejoj, kiuj ja interesiĝas sed ne povas trovi tempon en la studprogramo por la plena Lingvolanċilo-programo. Tiuj pretas akcepti ĝin kiel “gustumon” dum unu trimestro.

Ĉiusomere vizitas la lernejon Bar Hill d-rino Amanda Barton, pedagogia fakulo en la Universitato de Manĉestro. Ŝian partoprenon kiel sendependa esploristo ebligas financa subteno de Esperantic Studies Foundation. Ŝi observas lecionojn, intervjuas kaj infanojn kaj instruistojn, testas la projekto-partoprenantojn, kaj fine verkas por la Lingvolanċilo-teamo detalan raporton. La partopreno de sendependa esploristo altigas la prestiĝon de la projekto kaj espereble fidindigos la rezultojn. Efektive, la lastatempa raporto pri la dua jaro de la projekto montras trovitaĵojn ĝenerale pozitivajn, sed estas ankoraŭ tro frue tiri el ili konkretajn konkludojn. Surbaze de la rezultoj de antaŭaj studoj estas tute racie supozi, ke Esperanto posedas kvalitojn bonefikajn por debutaj lingvolernantoj. Sume, tiuj kvalitoj rolas kiel lingvoakira stimulilo. Estas fakto tre bedaŭrinda, tamen, ke neesperantaj pedagogoj preteratentas la utilon de Esperanto kiel lingva propedeŭtikilo.

Estas malfacile scii kiel solvi tiun problemon. Kiom ajn bonaj estas la rezultoj kaj konkludoj de studoj faritaj de esperantistoj, raportoj pri unuopaj studoj ŝajne ne konvinkas, kaj eĉ male efikas. Nuntempe en Eŭropo, sed ne nur, esperantistoj ofte parolas pri la neceso starigi metodike komparan studon, la tiel nomatan “klasikan eksperimenton”, en kiu rolas du grupoj, la eksperimenta grupo kaj la kompara kontrolgrupo. Sed apenaŭ plu eblas trovi paralelan kontrolgrupon neniel “tuŝitan” de fremda lingvo, ja ĉiu volvaĵo de ĉokolada bombono montras nun tradukojn en pluraj lingvoj. Sekve, terure malfacile estas nun starigi metodike rigoran esplorprogramon; ĉiam enŝteliĝas faktoroj preter kontrolo kiuj, se dubemulo volus dediĉi al ili atenton, povus pridubindigi la eventualajn konkludojn.

Tial ŝajnis taŭge al la manĉestra teamo adopti “case study approach” (aliro karakterizata de intensiva studo de unuopaj kazoj) por Bar Hill. Tia aliro ebligos ankaŭ pli detalajn studojn de, ekzemple, la perceptoj de la gepatroj, la avantaĝoj por malpli lertaj infanoj, la kulturaj perceptoj de la infanoj kaj ilia meminstigo.

Lingvolanċilo do evoluis tiel, ke ĝi naskas kromajn projektojn. Por pli bone kompreni la kuntekston de la projekto kaj por doni al siaj raportoj firman bazon, d-rino Barton studis la ekzistantan literaturon pri lingvokonscio kaj pri propedeŭtikaj aliroj, inkluzive per Esperanto, al lingvolernado. La rezulto estas plurpaĝa raporto verkita de neesperantisto, eventuale publikigenda en neesperanta faka revuo. Kaj ĝi naskis magistrigan laboron, kiu komparas la progreson kaj la lingvolernan kapablon inter du paralelaj klasoj de 8-9-jaruloj, unu lerninta la francan kaj unu Esperanton. Ĝi krome naskis la supre menciitan projekton Komenio, ankaŭ kies kulturan valoron pritaksas d-ro Barton.

Lingvolanċilo diversiĝas. La instruprogramo restas la kerna parto, sed sub la projekto-ombrelo venos ankaŭ esplorprojektoj en la kampoj de lingvolernado, lingvolerna kapablo kaj lingvokonscio. Por reteni certan objektivecon nepre necesan en la okuloj de la ekstera publiko, EAB petis refoje d-rinon Barton roli kiel sendependa konsilanto.

Tamen restas demandoj, aplikeblaj ĝenerale al ĉiu, kiu esploras: kiom valoras la rezultoj? Kaj kiu ekster la Esperanta movado atentos ilin? Kiom ofte oni aŭdas televide la saĝan konsilon donitan de profesiulo al novbakita aktoro: kun infanoj kaj bestoj neniam kunlaboru — la rezultoj estas neantaŭvideblaj, kaj ofte tute neatenditaj! La sama konsilo povus tre bone aplikiĝi al lingvoesploristo. Tio ne signifas, ke oni ne provu; male, sed tio kondukas al respondo al la unua demando starigita supre: la rezultoj el unu esplorprojekto ne multe valoras, sed kiel ero en ampleksa dosiero ja multe pli. Rezultoj kaj konkludoj el diversaj esploroj racie prezentitaj helpas mildigi eventualajn malfortojn metodikajn de individuaj esploroj. Kaj jen nun la respondo al la dua demando: kiu ekster la Esperanta movado atentos ilin? Tio kuŝas en niaj manoj: ni ne povas atendi ke iu ajn serioza homo aŭ organizo atentu rezultojn, se ni mem ne prezentas ilin en serioza, racia kaj netendenca maniero. Al ĉi tiu konkludo venis lastatempe ankaŭ la eduka fako de Esperanto-Asocio de Britio (EAB).

Ni volonte kunlaboros kun aliaj interesiĝantoj, kaj se iu pripensas starigi eĉ etskalan esplorprojekton, prefere sub la aŭspicioj de ekstermovada profesiulo, bonvolu kontakti nin.

Angela Tellier, Kunordiganto por edukado ĉe EAB;
projektestro por la projekto Springboard.
www.springboard2languages.org

Kun dankoj al Esperantic Studies Foundation kaj Institucio Hodler ’68 pro afabla kaj tre bonvena financa subteno. Kaj al niaj ĉefaj ĉi-jaraj kunlaborantoj: Tim Morley, Stephen Thompson, Pat Burgess (instruistoj); Ilona Fedor, Zsófia Kóródy, Malcolm Jones (kunlaborantaj por la projekto Komenio), Ionel Oneț (materialoj), Peter Oliver (belaj strigoj) kaj David Kelso (estrarano pri Edukado ĉe EAB).

[FORIGITA!: bildo]

La bonveniga tabulo en la enirejo de la kembriĝa lernejo montras plurajn lingvojn inkluzive Esperanton.

Reagoj

La artikolo “Poetoj detruas nian lingvon” de Anna Löwenstein en la oktobra revuo kaŭzis lavangon da diversopiniaj reagoj. Jen kelkaj el ili (daŭrigota).

Ĉu vastigi aŭ malvastigi?

Ĉar nek via oktobra ĉefartikolinto nek mi estas poeto, tial mi sentas, ke mi povas sen risko de miskompreno komenti pri ŝia komento kontraŭ la kaloĉaja partio kaj por la bagia.

Ŝi revizitas tiujn polusojn en la eterna debato pri la Esperantaj malmaloj — eĉ sub tiu nova nomo vi sendube tuj rekonas ilin, ĉu ne, tiujn kurta, tenebro, softe, lanta? Kaj vi certe memoras, ke Kalocsay kaj Baghy, diference de Loewenstein kaj Dasgupta, estis poetoj, kaj do kredis havi apartan rajton debati pri la zomaj kajtoj de la poetaro, ĉu ne? Eble iuj opozicias kontraŭ la insisto, ke pri virinoj parolu nur virinoj, aŭ pri nigruloj nur nigruloj, aŭ pri poetaj rajtoj nur rajtaj poetoj. Tamen, ĉu vere la poeta idiomo tiom atencis la ĝeneralan spacon de Esperanto, kiel asertas s-ino Löwenstein? Peton, ke mi verku al iu letero “kurtan respondon”, peris al mi dum la bjalistoka UK ridetanta ĝenerala direktoro, kiun evidente amuzis tiu uzo de la adjektivo “kurta”, kaj kiu prave certis, ke li trovos en mi samamuzanon. Se la ordinara lingvouzo efektive same traktus la vortojn kurta kaj mallonga, ĉu do kunridetus komplice Osmo kaj mi? Jes, oni povas per la uzo de specifaj poetaĵoj elvoki la etoson de la poeta lingvotavolo. Sed sentavola arkitekturo por lingvo gratigus al mi la lingvistikan kapon — oni bonvolu legi tiuteme mian roterdaman IKU-prelegon. Mi referencas ankaŭ al mia artikolo pri la Esperanta ponto inter la babela kaj la tabela variantoj de nia kara kaj vasta lingvo (ĉi-revue, decembre 2007). Se ni malvastigos la lingvon, laŭ mi ni ne sukcesos ĝin... vastigi, kiel oni diris en la fruaj jaroj, aŭ ĝin disvastigi, kiel ni nun esprimas tiun nocion. Mi petas ĉiujn legi ĉi tion kiel senprezidecan komenton de simpla, sed malsimplema, membro.

Probal Dasgupta
Poetoj konstruas nian lingvon

La artikolo de Anna Löwenstein (“Poetoj detruas nian lingvon”, okt., p. 195) atestas bazan nescion pri esencaj aspektoj de lingvo kaj literaturo — malgraŭ ke ŝi estas membro de la Akademio kaj, tute laŭmerite, grandsukcesa verkisto, kies du furoraj romanoj La ŝtona urbo kaj Morto de artisto alte rangas en nia originala beletro.

Legante ŝian tekston, mi kredis tempovojaĝi al 1955, kiam Aŭstria Esperanto-Instituto kondamnis la poemaron Kvaropo, opiniante superfluaj eĉ la vortojn poemo kaj poeto.

Löwenstein tre grave akuzas “la” literaturistojn (do, ĉiujn reprezentantojn de homspeco kiun ŝi ne precize difinas): laŭ ŝi, la kontribuo de la verkistoj al la evoluigo de Esperanto malpozitivas. Samspire kaj samspirite ŝi povus diri ke nia lingvo neniam bezonis beletron. Poste ŝi atribuas al “literaturistoj” (ĉi-foje sen artikolo, do eble al nur kelkaj) senton de bezono je “literatura lingvo”. Certe ne malprave. Sed kial ŝi reduktas la ideon de “literatura lingvo” (pli trafus diri “literatura lingvaĵo”) al io komplete malesenca, nome al certa aro da vortoj kiu al ŝi ŝajnas nedezirinda aldonaĵo al Esperanto? Beletristo mem, ŝi devus scii, aŭ senti, ke literaturo — laŭ Roland Barthes (citata de Mauro Nervi) — ne “aldonas” ion al la ordinara lingvo, sed male “forprenas” ion: nome la konfuzon, la bombaston, la miskomprenojn: tion, kion Barthes nomis la “malriĉa lingvaĵo de la ĉiutagaj emocioj”. Ĝuste en tiu malfacila laboro de lingva distilado konsistas — la stilo.

Plu laŭ Nervi, ne ekzistas aparta “literatura lingvaĵo”. La problemo lingvi literature koncernas ne la t.n. neologismojn, sed pli simple: la precizecon, trafecon de literaturaj vortoj, ĉu novaj aŭ ne. La poeto devas “senci puraj la vortojn de la gento”.* Kurioze ke Löwenstein konsideras malsuperaj la vortojn “inventitajn” de poetoj, se konsideri ke Esperanto entute estis “inventita” de unu homo. Kaj, pli ĝenerale, ĉiuj vortoj en ĉiuj lingvoj estis iam “inventitaj”, elpensitaj de iu homo, eĉ se tio malplaĉis al Wittgenstein.*

* Tiel tradukas Waringhien el poemo de Mallarmé: donner un sens plus pur aux mots de la tribu, t.e. “doni sencon pli puran al la vortoj de la tribo”.
* “Esperanto. La sento de naŭzo kiam ni elparolas elpensitan vorton kun elpensitaj deriv-silaboj. La vorto estas malvarma, sen pensasocioj, kaj tamen ludas ‘lingvon’. Signosistemo nur skribita ne povus nin tiom naŭzi.” (Ludwig Wittgenstein: Vermischte Bemerkungen, en: Über Gewißheit. Mia traduko.)

Löwenstein misideas ankaŭ pri “la tasko de poeto” (denove tiu “la”!): laŭ ŝi, temas pri elpensado de trafaj esprimoj “interne de la rimedoj, kiujn la lingvo jam proponas”. Tio estas kiel diri ke skulptisto rajtas nur amasigi ŝtonojn je monteto, sed ne elmarteli, ĉizi kaj cizeli statuojn el ŝtono. Por poeto, lingvo estas krudmaterialo por krei artaĵon. Siavice, poeta kreaĵo retroefikas, proporcie al siaj trafeco kaj konateco, al la ĝenerala lingvouzo. Ĝuste per tiu meĥanismo la vortoj povra kaj kurta trovis sian vojon al la ĉiutaga lingvaĵo, jam pli frue ol en la lastaj dudek jaroj.

Por la “finno aŭ japano” kiu ekzemplas neeŭropanon ĉe Löwenstein (ni nomu tiun s-ano Japfi) povas esti pli probleme kompreni tute fundamentan radikon se misuzatan en senco neesperanta ol ĝustasence uzatan radikon nefundamentan.* La vorton mem en ambaŭ kazoj s-ano Japfi devas parkerigi, sed en la unua kazo lia lerno vanas, dum duakaze ne. En la teksto de Löwenstein la angleca uzo de dependi (“oni dependas ĉefe de belsonaj vortoj por doni poezian nuancon al teksto”) ŝajnas ekzemplo por la unua kazo; ŝia intenco (“se onia ĉefa rimedo estas...”) klariĝas nur post retraduko al la anglaj depend onrely on. Kaj, cetere, kial lastfraze ŝi uzas la plumpe longan (kaj, laŭ ŝia logiko, certe ne bezonatan) dekoracii anstataŭ la fundamenta, elegante kurta kaj eĉ Kaloĉaja ornami?

* “Ĉiufoje kiam iu enkondukas novan radikon prenitan el eŭropaj lingvoj nur kun ia limigita speciala senco, tiun postesekvas aliaj esperantistoj, kiuj uzas ĝin en ĝenerala, pli konata senco. Kaj tiel la radiko akiras pli vastajn sencojn. Pro tio plimultiĝas aroj de preskaŭ samsencaj radikoj, kio balaste pezigas ŝarĝon al ne-eŭropaj esperantistoj. Tion ĉi mi forte timas.” Vastalto (HIROTAKA Masaaki), http://tech.groups.yahoo.com/group/revuloj/message/16279, 23 sep. 2009.

Löwenstein viktimiĝas al cirkla rezonado kiam ŝi demandas kion pensas s-ano Japfi legante la vorton firmamento. El la fakto ke ekvivalento de tiu vorto sonas poezie en la angla kaj franca lingvoj, ŝi konkludas ke anglo kaj franco nepre sentos la poeziecon de la Esperanta firmamento, dum s-ano Japfi nepre ne sentos ĝin. En la realo, s-ano Japfi devas parkerigi same la vorton ĉielo kiel la vorton firmamento. Se s-ano Japfi efektive lernos firmamento, li lernos ĝin kune kun ĝia sencnuanco. Ankaŭ mi, denaskulo de nehindeŭropa lingvo, kies unua vere lernita “fremda” lingvo estis Esperanto, devis iam parkere lerni same kraketi kiel krepiti, same insurekcio kiel ribelo. Ke tiuj vortoj havas laŭ iuj grave malsaman statuson, ke krepiti estas anatemenda dum kraketi bonveniginda, mi lernis nur poste, kiel socilingvistikan fakton. Cetere, ankaŭ “rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante” estis novvortoj, eble eĉ hapaksoj, en la momento kiam Zamenhof verkis ilin...

Se s-ano Japfi ne lernas iun “poezian” vorton, ne gravas: al neniu oni rajtas riproĉi pro emo ne lerni iujn vortojn, eĉ ne al Anna Löwenstein. (Oni rajtas loĝi en la kelo, skribis Kalocsay.) Riproĉi oni rajtas pro la maltolerema sinteno kiu, eterne relevante unu el siaj sep kapoj epokon post epoko*, arogas al si la rajton distribui aŭ rifuzi enlingvajn restadpermesojn al vortoj.

* Tiun “eternan” temaron priskribis, kun ekvilibro malofte egalata, Herbert Mayer, jam en la jubilea jaro: La eterna neologisma diskuto. Kalocsay kaj la sekvo. Vieno: Krammer, 1987. Plu havebla ĉe UEA.

Ofte mi havas la impreson ke vortbataloj de ĉi tia speco celas nenion krom akiron aŭ firmigon de ia pozicio ene de la miniatura Esperanta socio. Homo kiu starigas sin sur noblan piedestalon de defendanto de “la bona lingvo”, des pli se deklarante varti la interesojn de ekstereŭropaj esperantistoj, povas kalkuli kun facilaj estimo kaj populareco. Verdire, tia “bonlingvismo” devus prefere nomiĝi “korsetismo”, ĉar ekskludado de vortoj povas nur korseti la lingvon, t.e. obstakli ĝian naturan spiradon per kunpremo de la brusto, same kiel la bonŝance eksa virina subvesto korseto kunpremis virinajn brustojn en epoko malgrandanima. Sed same niaj brustoj kiel Esperanto spiru libere, viglaj kaj vivaj, ŝvelaj kaj belaj, ekster trudoj kaj korsetoj.

István Ertl

Kalocsay, La fundamento kaj la palaco:

Ho Esperanto, mia temo
amata, kiam la kantemo
min kaptas, vidu, lastatempe
min jam minacas anatemo,

ĉar mi kuraĝis vin tro ami,
jes, oni volas min proklami
hereza, ĉar per nova brilo
kaj riĉ’ mi volas vin ornami.

Sed mi toleras sen lamento;
defendas min la argumento:
palacon pompan alpostulas
la pompe firma fundamento.

Ni do konstruu sen ŝancelo
tiun palacon de la Belo.
Por kiuj fundament’ sufiĉas,
nu, tiuj loĝu en la kelo!

Sub la konsento de la 15-a regulo

Mi respondas per ĉi tiuj linioj al la kurioza kaj leginda korelverŝo de Anna Löwenstein. Certe tio venas de bonega literaturistino, kiu tamen prozas kaj ne versas.

Mi ne scias pri la itala, sed la portugala havas ege multajn poeziajn kaj eĉ prozajn vortojn, kiujn nur literaturamantoj konas kaj pasive uzas. Kial tion niaj prozistoj kaj versistoj volas ekhavi ankaŭ en Esperanton? Ni facile forgesas, ke ĝis nun la plej multaj el la samideanaj verkistoj havas plej amata sian duan lingvon Esperanto, sed ilia unua lingvo senaverte eniras en ilian stilon kaj senpense ili volas havi la saman senĝenecon de la granda vorttrezoro de siaj denaskaj lingvoj: ili sentas la lingvon povra — pardonu min! — malriĉa.

La portugala lingvo havas pli da malvortoj ol Esperanto [dita kaj desdita / felicidade kaj infelicidade: feliĉo kaj malfeliĉo / são kaj malsão: sana kaj malsana...], sed ilia plejmulto estas lernata kune kun la patrina lakto kaj nur instruistoj perceptas ilian strukturan formon. Esperanto tamen estas tute regula kaj havas po unu sola morfemo por siaj sencoelektoj, kaj tio faras nin analizi sub la vorto: la vorton malesperi ni sentas duparta antaŭ la finaĵo, sed unuparta la vorton esperi, dum la vortoj desesperar kaj esperar de la portugala estas tiaj, ke la unua neniam memorigas la duan... Kaj pli forte ol prozistoj, poetoj preferas rokon [trista] al pli ol unu ŝtono [senĝena / kordolora]. Krome, ni devas atenti, ke la unuradika vorto ne forpuŝas, nek mortigas la respondan duradikan, sed kontraŭe ili povos rivali per apartaj difinitaj nuancoj.

Ni tamen ne rajtas meti en la saman sakon la verkistojn Grabowski kaj Kalocsay. La unua tradukis gravan polan epopeon pere de la tre juna lingvo Esperanto, dum Kalocsay kaj Waringhien (kial Anna Löwenstein forgesis la duan?) sin dediĉis konscie persone kaj perforte al la riĉigo de la lingvo. Kaj ni ne forgesu, ke la propra Zamenhof aŭdace uzis en sia Esperanto amason da neologismoj...

Kaj por fini, tiaj neologismoj ne estas inventaĵoj de la poetoj, sed plej ofte deprenitaj de pluraj lingvoj sub la konsento de la 15-a regulo de la Fundamento de Esperanto.

Kaj mi profitas la okazon por longe kaj larmoplonĝe lamenti mian legon de la dua linio de la dua kolumno de la p. 224 de la ĉi-monata RE: Interesitoj [post la intereso: sekve jam ne interesatoj / ne plu interesatoj...]

Bonvolu iri al PIV 2005, p. 482, kaj vidi, ke tie dufoje aperas la participo de la verbo interesi: interesata / interesatoj. Bonvolu reĝustigi tian preteratenton, se eble en la venonta numero. Se dresita besto estas besto post la dreso, interesita homo estas homo post la intereso. La tuta afero estas, ke post la dreso aperas por la homo utila besto, sed post la intereso nur la foresto de intereso, kaj tio estas malutila por aliaj...

Geraldo Mattos
Saluton Anna,

gratulon pro via artikolo en Esperanto! Kaj gratulon al la redaktoro, kiu riskis aperigi ĝin. Certe vi nun baldaŭ ricevos mortminacojn. Ne forgesu raporti pri ili por Monato :-)

Paul Peeraerts
Facila intergenta komunikado

Vian artikolon “La poetoj detruas nian lingvon” en la oktobra numero de la UEA-revuo mi legis kun granda intereso kaj vin elkore gratulas. Ankaŭ mi konstatis ke Renato skribas tre klare kaj fundamente laŭ la stilo de la karmemora Piron.

La literatura lingvaĵo ja utilas por pruvi ke la lingvo povas konkurenci kun etnaj lingvoj, sed la ĉefa celo de Esperanto estas la facila intergenta komunikado, kion via stilo bone plenumas kaj la sukceso de viaj verkoj trafe konfirmas.

Llibert Puig
Mi ĝuis la artikolon

de Anna pri la lingvo, ĉar estas vere ke oni perfidas la spiriton de Esperanto per tro da nenecesaj vortoj.

José Antonio Vergara
Laŭ mia opinio, pravas la aserto

de Anna Löwenstein, koncerne la “Poetoj [multaj, ne ĉiuj] detruas nian lingvon”. Mi volus konigi ĉi-opinion al ŝi.

Henrique A K Mendonça
Ĉu Literatura Akademio plezurigu nin?

Ankaŭ mia edzino Nora ĉiam pledis por simpla lingvaĵo, por ke ĉiu, ankaŭ jam tempe malhelpataj handikapuloj, povu ellerni la lingvon. Mi plene subtenas vian malakcepton de la decido malaperigi la markojn ĉe nur-beletraj lingvaĵoj en nia norma vortaro (N)PIV. Mi emis ludi la funebran marŝon, kiam mi konstatis la (por elitaj rondoj argumenteblan) mankon. Kial tiajn vortojn oni aparte signas ja en nacilingvaj normaj vortaroj? Plu necesas scii kiu elemento estas normallingva, familiara, (scienc)faka aŭ beletra. Por nia konversacia kaj ĉiutaga lingvouzo ni elektu el la riĉa tradicia materialo por freŝkombine esprimi niajn brilajn ideojn, laŭ la stilo de niaj karmemoraj Claude Piron kaj Sylla Chaves.

Tio ne malhelpu ke talentaj verkistoj esprimu sin laŭ sia inspiro en alta-stila formo, kies sentovaloron kaj emocian ŝarĝon ni lernu aprezi per multa (re)legado. Mi do ne opinias ke ĉiam rolas snobismo, elitismo, vanteco maldemokratia.

Unuflanke estas nia tasko atentigi pri la apero de simplastilaj juveloj, plene egalvaloraj kun la malfacilaj verkoj.

Kaj dum PIV malplenas je tiu esenca informo, eble la nova Literatura Akademio plezurigu nin simplulojn per baza beletra vortaro, kiun ĉiu landa asocio traduku sialingven. Por la kelkaj kromneologismoj ni atendu ke la sinceraj aŭtoroj solidare kun sia legontaro aldonu la bezonatajn vortklarigojn kaj fonajn informojn.

Rob Moerbeek
Du pintoj de l’ bastono

Antaŭ tridek jaroj mi kantis : “... kaj ĉiu nova vort’, kiel almozo ŝteliras preter malmalula front’!” — tio estis mia kanta partopreno en la diskuto pri utilo kaj malutilo de neologismoj en nia lingvo. La temo, eble ankaŭ la alia — pri abortaj rimoj, ŝajnas al mi eterna distraĵo por esperantistaj literaturaj diskutoj. Pro tio nun, leginte la ĉefartikolon de la oktobra Esperanto, mi ne lacigus la klavaron per verkado de ia opono, se la aŭtoro estus iu alia. Ne vi, kiun mi sincere estimas, kiel personon kaj kiel verkiston. Ekde la titolo, tre incita persone por mi, kaj ĝis la lasta frazo la artikolo enhavas tiom da strangaj asertoj, ke mi opinias ĝin verkita speciale por inciti min. Se tio estis via celo — gratulojn, vi atingis bonan rezulton!

Ĉar eĉ ombro de dubo ne venas en mian kapon, ekzemple, koncerne vian komprenon pri la fakto ke neniu el la kvar vortoj, proponataj de vi kiel alternativoj por malmultekosta, vere estas tiu alternativo. Bonpreza estas varo, kies prezo/kvalito kontentigas min, sed ne nepre malmultekosta. Senvalora aĵo kostas entute neniom. Eĉ malluksa objekto povas havi altan prezon. Ankaŭ trigroŝa, la plej proksima vorto ne ĉiam taŭgus. Certe, vi komprenas ĉion ĉi, do — nur por inciti... Cetere, se mi bezonas malpli longan vorton ol malmultekosta, mi diras etpreza. Sed ne tio plej gravas.

Gravas, ke ĉiuj ni, uzantaj Esperanton por verkado, por draŝi nian kompatindan lingvon havas en la manoj bastonon kun normalaj du pintoj.

Sen respondeci pri aliaj poetoj, mi diru nur pri mi: mi estas uzanto de unu el la pintoj. Samkiel vi mi ne ŝatas vastiĝon de nia vortaro — senbezonan vastiĝon! Sed ja fojfoje, serĉante bezonatan vorton en niaj vortaroj mi ne trovas ĝin. Aŭ trovas iun vorton, kiu, laŭ mia persona opinio, kompreneble, prezentas mian nocion sen deca ĝusteco. Tiam mi devas ion inventi aŭ uzi neologismon, inventitan de aliu. Kaj mi diras, ke mi estas trista, ĉar ne tute senĝoja kaj ĉar mia koro pli-malpli sanas kaj trankvilas, nur io en la animo ne bonas. Kaj mi diras pri lazuro, ne kiel pri ĉielbluo, sed kiel pri hela bluo de mia revo... Nu, ankaŭ min ne ĉiuokaze kontentigas firmamento, ĉar la rusa lingvo diras ĝuste pri ĉiela volbo, sed ja tio estas mia persona elekto, la elekto de rusparolanto.

Vidu, kelkaj verkemuloj tamen uzas la alian pinton de la bastono. Ili arbitre elpensas kaj uzas en siaj tekstoj aliajn variantojn anstataŭ vortoj, kiuj jam ekzistas kaj havas firmegajn radikojn en nia vortaro. Do aperas nam anstataŭ ĉar, kaŭm anstataŭ apenaŭ, kaj aŭtem anstataŭ tamen. Eble ili, tiuj verkemuloj, verkas en iu alia lingvo, ne en Esperanto — dio scias. Sed eĉ ilin ni ne juĝu severe dum iliaj inventaĵoj restas ene de glosaroj, kompletigantaj iliajn tekstojn...

Travivinte pli-malpli longan vivon, mi povas atesti, ke dum mia vivo diversepoke en la rusa lingvo aperadis amaso da novaj vortoj. Kelkajn inventis poetoj, aliaj naskiĝis en la stratoj, butikoj, administrejoj. Ĉu ni opiniu miraklo, ke nenio terura okazis al la rusa lingvo? Ja ĝis nun ĝi bonfartas neniom detruita! Plejmulto de tiuj vortoj vivis sian nelongan vivon — du, tri, eble kvin jarojn, kaj malaperis el la lingvo en ĉiuj niveloj, krom se iu verkisto deziros per iu forpasinta vorto karakterizi la koncernan epokon. Ĝuste tio estas la vivo de lingvo.

Viva lingvo devas evolui grandparte per la vortoj, kiujn elpensas poetoj, normale akceptante certajn novajn vortojn kaj forgesante aliajn. Ĉu Esperanto estas kaj restos viva? Tio dependas de vi kaj de mi kaj, nature, ankaŭ de ĉiuj niaj kolegoj-poetoj, kiuj tute ne detruas, sed fortigas la lingvon.

Mikaelo Bronŝtejn.
Du patroj de siaj lingvoj

Reage al la galimatio de Anna Löwenstein “Poetoj detruas nian lingvon” mi volas atentigi pri du poetoj, kiujn oni konsideras patroj de siaj lingvoj. La unua estas la plej fama poeto anglalingva, la dua estas la nacia poeto de la rumanoj: “Shakespeare is known as the father of the English language” (Shakespeare estas konata kiel la patro de la angla lingvo). “Eminescu este părintele limbii române moderne” (Eminescu estas la patro de la moderna rumana lingvo). Ŝajne la E-lingvaj poetoj ne ludas la saman rolon sialingve kaj, flanke de tiuj kiuj volas bari la evoluon de la lingvo, ili ankaŭ ne ĝuas la saman respekton. Dum ni volas ke aliaj traktu Esperanton kiel normalan lingvon, ni mem ne traktas ĝin tiel. Eble ni mem ne estas normalaj.

Ionel Oneţ
Anna Löwenstein detruas sian lingvon

Estas skandalo ke Anna Löwenstein makulis la titolon de sia artikolo per tri neologismoj*, anstataŭ skribi (multe pli bone, normale kaj ordinare): “Poemistoj malkonstruas nian langaĵon”.

Jorge Camacho
* http://jorgecice.blogspot.com/2001/01/la-mava-lingvoneologismoj-kaj.html

Zamenhof-jaro 2009

Kiom ni povas lerni de Zamenhof hodiaŭ? Neniom, iom, ĉiom.

Neniom!

Tio, en pli aŭ malpli milda formo, estis la respondo de homoj, kiuj sekvis la marksisman interpreton de la historio dum la tuta ekzisto-periodo de Esperanto. Ernest Drezen tute klare diras pri la kerna parto de la pensaro de Zamenhof, hilelismo aŭ homaranismo, ke laŭ marksisma vidpunkto homaranismo “kapablus nur fuŝi realan komprenon de la ekzistantaj socifortoj”, kaj en alia loko, ke “Por Zamenhof la kaŭzoj de mondmilito restis ne komprenitaj. Li ankaŭ ĉe la fino de sia vivo kapablis pensi nur pri lingvo neŭtrala kaj religio neŭtrala.”

Estas malfacile malpravigi Drezen, se oni legas la “Leteron al la diplomatoj”. Efektive Zamenhof certe ne estis marksisto. Laŭ mia kompreno tamen li estis bonkora socialisto, sed eĉ ne sciis, ke li estas tia. Liaj ĉefaj interesoj estis la rilatoj inter hom-grupoj, ne inter hom-tavoloj. Li estis ido de sia tempo kaj de sia naskiĝloko, ĉar li ĉie vidis etnojn batalantajn kontraŭ aliaj etnoj ne pro praktikaj motivoj, pro mono, potenco, regado, sed pro malsameco de lingvo kaj malsameco de religio. Li mem, kiel judo naskiĝinta en malbonŝanca parto de Eŭropo, en kiu furiozis intergenta batalado, interalie instigata por maski la ekonomiajn interesojn kaj la verajn celojn de la regantaj klasoj, vidis nur tion kaj kredis, ke la kaŭzoj de tio estas lingvo kaj religio.

Tial li kreis Esperanton, ĉar laŭ lia penso, kiam la homoj interkompreniĝos per la sama lingvo kaj havos la saman religion, paco venos aŭtomate, aŭ almenaŭ multe pli facile.

Mi kredas, ke por la legantoj de ĉi tiu revuo mi ne devas pravigi per multaj citaĵoj ĉi tiujn pensojn de Zamenhof. Sufiĉu nur unu el la Deklaracio pri Homaranismo: Mi estas homo, kaj la tutan homaron mi rigardas kiel unu familion; la dividitecon de la homaro en diversajn reciproke malamikajn gentojn kaj gentreligiajn komunumojn mi rigardas kiel unu el la plej grandaj malfeliĉoj...

Ne nur Drezen kaj la komunistoj pensis tiel, ankaŭ ĉiuj kapitalistoj kaj ĉiuj subtenantoj de la merkata ordo, pensas tiel, kaj ĉiutage riproĉas al ni: “Forgesu pri viaj utopioj. Atentu pri la konkretaj aferoj. La angla jam gajnis. Aliĝu al ĝi kaj forgesu pri genta, neŭtrala interkompreniĝo. Aliĝu al la fortuloj kaj al la sukcesuloj!” Tiuj homoj ne volas ion de Zamenhof.

Ĉu, tamen, eble Zamenhof komplete malpravis? Ne tute, laŭ mi, kaj pro tio ni povas ankoraŭ lerni de li plurajn aferojn.

Iom!

Nacia aparteno kaj lingva aparteno estas ankoraŭ potencaj faktoroj en ĉi tiu nia mondo de la komenco de la 3-a jarmilo. Ĉu la ĉefaj militoj nuntempe okazantaj en la mondo ne estas pravigataj per religio? Ĉu oni ne daŭre ludas per islamo kaj per kristanismo klopodante krei militon inter religioj por kaŝi la verajn luktojn pri potenco, influo kaj petrolo?

Ĉu abomenindaj individuoj en eŭropaj kaj usonaj kompanioj ne ludas per etna aparteno por kaŭzi militojn en Afriko kaj en la fino trompi la anojn de ĉiuj etnoj kaj forrabi la krudajn materialojn, kiuj abundas en tiuj landoj? Ĉu aliaj abomenindaj individuoj ne kaŭzis la intercivitanajn militojn en la eksa Jugoslavujo por forigi socialismon de plia regiono kaj krei propran pli facile regeblan sud-orienteŭropan teritorion? Ne diru, ke mi rakontas fabelojn, kaj ke via televida stacio ne konsentas kun mi. Bonvolu legi la plej aŭtoritatajn gazetojn de la mondo aŭ revuojn de politikaj analizoj.

De Zamenhof ni povas lerni esti malneŭtralaj pri tiaj aferoj. Memoru pri lia fest-parolado dum la dua kongreso en 1906. “Sinjorinoj kaj sinjoroj! Ĉe la malfermo de nia Kongreso vi atendas de mi ian paroladon; eble vi atendas de mi ion oficialan, ion indiferentan, palan kaj senenhavan, kiel estas ordinare la oficialaj paroloj. Tian paroladon mi tamen ne povas doni al vi. Mi ĝenerale ne amas tiajn parolojn, sed precipe nun, en la nuna jaro, tia senkolora oficiala parolo estus granda peko de mia flanko.” Kaj memoriginte pri la amas-buĉadoj en Okcidenta Rusujo kaj Kaŭkazo li parolas pri tiu “aro da abomenindaj krimuloj, kiuj per diversaj kaj plej malnoblaj rimedoj, per amase dissemataj mensogoj kaj kalumnioj arte kreas teruran malamon inter unuj gentoj kaj aliaj.” Ĉu vi ne vidas hodiaŭajn paralelaĵojn? Ĉu vi pensas, ke pri similaj hodiaŭaj okazaĵoj la prezidanto de UEA rajtus paroli same?

Mi mem fieras lerni de Zamenhof kaj laŭeble apliki lian sintenon al la nuntempaj okazaĵoj internaciaj. Neniam en sia posta historio la Esperanto-movado aŭ UEA atingis tian altan moralan partoprenon en gentaj tragedioj.

Pli ĝenerale ni diru, ke ankoraŭ nun lingvo kaj religio (aŭ ĝia nuna ekvivalento) estas potencaj faktoroj de internacia politiko, armiloj en la manoj de la regantaj klasoj kaj landoj. Nuntempe kun la struktura regado de difinitaj landoj kaj klasoj kuniras la lingvo de la plej potenca lando kaj la religio pri la merkato kiel solvo de ĉio. Tiuj, kiuj ne akceptas tiun lingvon kaj tiun religion, estas deklarataj malamikoj de la socio. Tiu estas unu el la kialoj de la malfacilo antaŭenpuŝi Esperanton. Zamenhof pri tio pravis: lingvo kaj religio estas faktoroj gravaj kontraŭ kiuj Esperanto batalas.

Ĉiom!

Mi kredas, ke oni devas respondi tiel, se oni konsideras Zamenhof-on kiel homon kaj kiel esperantiston. Liaj homaj kvalitoj estas konataj al ĉiuj legantoj: mildeco, hom-amo, helpemo, humileco. Lia intuicio pri lingvaj aferoj, lia instinkta kompreno, kiel lingvoj funkcias en la kapo de normalaj homoj, estas ankoraŭ nun gvidaj linioj por tiuj, kiuj volas kompreni Esperanton kaj ĝian sukceson. Neniu lingvisto, kiom ajn fama, sukcesis krei kaj vivigi lingvon vivopovan. Neniu alia gvidanto de la Esperanto-movado sukcesis samtempe gvidi kaj havi la entuziasman subtenon, kiun li ricevis. La Ido-skismo nur refortigis la “simplajn” esperantistojn, kiuj ariĝis ĉirkaŭ li.

Eble lia atento al ĉiuj esperantistoj, eĉ al la plej simplaj kaj malproksimaj, estis unu el la trajtoj de lia gvidmaniero. Memoru pri tio, ke li rakontis en la inaŭgura parolado en la 2-a Universala Kongreso en Ĝenevo pri la “malriĉa instruistino [kiu] longan tempon suferis malsaton, nur por ke ŝi povu ŝpari iom da mono por la propagando de Esperanto”. Evidente li havis kontakton kun ĉiuj malriĉaj instruistinoj en la movado, kiuj ne timis informi lin pri siaj problemoj. Ĉu la tuta mondo ne estas plena je la poŝtkartoj de Zamenhof? Kopio de unu el ili eĉ pendas en mia kuirejo, kaj oni deĉifras la vortojn: “12/V/1912 La junajn geedzojn kore gratulas L.L.Zamenhof”. Tio signifas, ke inter tradukado de Hamleto kaj de la Biblio li prenis tempon por respondi al informo pri geedziĝo, kiel li respondis al ĉiuj petoj, kiuj venis al li. Li ne konsideris sin tro grava por tio kaj eble pro tio li estis granda.

Ni ĉiuj devus lerni ĉiom el la homaj kaj esperantistaj ecoj de Zamenhof.

Renato Corsetti

La cititaj frazoj venas el la verkoj: E. Drezen, Zamenhof, bioideologia studo (1929), Deklaracio de Homaranismo de Zamenhof (1913), L. L. Zamenhof, Kongresaj paroladoj, Jekaterinburg: Ruslanda Esperantisto, (1995).

Recenzo

Studraporto lingvoscience serioza kaj metodologie firma

Naturaj vortordoj en Esperanto. Wim Jansen. Rotterdam: UEA, 2008. 40p. 21cm. ISBN 9789290171034. Prezo: € 4,50

Tiu ĉi kompakta, sed enhavoriĉa verketo estas bazita sur la samaŭtora nederlandlingva doktoriga disertaĵo Woordvolgorde in het Esperanto (Utrecht: LOT, 2007). Estas notinde kaj laŭdinde, ke tiu ĉi studo — malkiel multaj aliaj verkoj pri Esperantaj gramatiko kaj stilo — baziĝas sur klare difinita metodologio.

Parte en la “Enkonduko”, kaj parte en la “Glosaro” kaj “Tekstnotoj” fine de la libro, la aŭtoro klare kaj eksplicite difinas la terminojn kaj nociojn, kiujn li uzas, aldone apogante sian preferon de kelkaj nekutimaj aŭ neologismaj elektoj por faka uzo, ekzemple, “fleksio” uzata en la senco de ĝenerala fenomeno (“lingvo kun riĉa fleksio” sur p. 9) aŭ “rilev-” por la angla “relevant” (p. 40). Ĝenerale la lingvaĵo de la verko estas bonstila kaj klara. La libreto estas zorge kompostita, presita kaj broŝurita.

Pro la evidenta specifeco de nia lingvo, kiu — kontraste al lingvoj gentaj — ne havas naturan denaskan normodonan komunumon, mi kun streĉa intereso anticipis eksplikon pri la metodoj, per kiuj la aŭtoro sukcesus distingi specimenojn de uzo idiosinkrazia aŭ nematura disde tiuj, kiuj reflektas nekutiman, sed norman lingvouzon. Efektive, en la ĉapitroj “Esperanto kiel objektlingvo” kaj “La fona esploro”, kiuj traktas tiun metodologian problemon (kaj aliajn!), oni trovas la liston de variaj atentindaj normoj kaj analizon de la faktoroj, kiuj influas la vortordon. Kelkloke mi trovis indikojn, ke Wim Jansen tre serioze zorgis pri la problemo de la normo, tamen iuj el la ekzemploj, kiuj ilustras la statistikan analizon kaj konkludojn en la ĉefa ĉapitro de la libro “La korpuso kaj la eksperimento” montras, ke marĝenaj influoj (kaŭzitaj ĉefe de la transfero de gentolingvaj kutimoj kaj nesufiĉa matureco de individua lingvouzo) ja estas miaopinie signifaj en la korpuso (280 000 vortoj el lastatempaj jarkolektoj de Esperanto kaj Monato) kaj verŝajne ankaŭ en la kompletiga eksperimento kun partopreno de 40 personoj (20 kun denaskaj lingvoj ĝermanaj, 17 latinidaj, 2 slavaj kaj 1 finna). Nu, la aŭtoro klare diras: “Mi proponas mian studon al la esperantistaro kun la urĝa invito, ke oni ne konsideru miajn trovaĵojn betonaj absolutaĵoj”.

Konsciante pri la metodologiaj obstakloj de pure statistikaj konkludoj, akompane al la kvanta kompar-esploro de la moderna (la korpuso) kaj de la tradicia uzo (Universala Vortaro kaj Fundamento de Esperanto) la aŭtoro inkluzivigas analizon de la statistikaj rezultoj, proponante konvinkajn klarigojn pri la stirfaktoroj influantaj specifajn modelojn de vortordo, kaj eksplikante, kiel diversaj sintaksaj, semantikaj, pragmatikaj kaj strukturaj variabloj kontribuas al la vortordaj preferoj. La deziron “ne nur dokumenti la traktadon de la nuntempaj esperantistoj, sed ankaŭ kompreni ĝin” mi trovas tre alloga kaj la tiucelajn rezultojn edifaj.

La lasta ĉapitro “Veroj kaj duonveroj pri la vortordo en Esperanto” enhavas mallongan liston de ofte ripetataj “duonveroj” pri la Esperanta vortordo kaj proponas alternativajn, lingvistike defendeblajn manierojn formuli ilian esencon. Tiaj sobraj, prudentaj klarigoj estas bonvena antidoto kontraŭ ofte naivaj, trosimpligaj kaj lingvistike facilanimaj asertoj pri nia lingvo. La leganto trovos ankaŭ multajn pensigajn kaj sagacajn sociolingvistikajn kaj gramatikajn konsiderojn dise tra la libro.

Laŭ la aŭtoro, tiu ĉi verko “celas ĉiujn esperantistojn, kiuj interesiĝas pri la gramatiko kaj la funkciado de nia lingvo, kaj volas esti helpilo por instruistoj, kursestroj kaj verkistoj de lernolibroj”. Ĉar tio evidente atestas pri normiga kaj edifa aspiroj, por eventuala sekva aŭ plivastigita eldono mi rekomendus elsarki la nemultajn nenormajn parolturnojn, kiujn la aŭtoro uzas, ekzemple, “pri kiel” (p. 9, 14), “pri kial” (p. 12) “kia ĝi aspektas detale?” (p.16). Sendubajn preserarojn mi ne rimarkis, kaj lingvaj malglataĵoj estas malmultaj.

Mi entuziasme rekomendas tiun ĉi verkon kiel modelon de klara, konciza, lingvoscience serioza kaj metodologie firma studraporto pri temo nesufiĉe esplorita, sed sendube grava por ĉiu, kiu volas kompreni la realan staton de nia lingvo.

Alexander Shlafer

Anoncetoj

Unu vorto = 1 €. Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

Mia antaŭa retadreso ĉe hotmail ne plu validas. Mi perdis kune kun ĝi centojn da adresoj, grandparte de esperantistoj. Ekde nun samideanoj bonvolu kontakti min ĉe: t...@gmail.com.

TADEN-adresaro perdiĝis. Bv. por “Puraj Pulmoj” (re)sciigi vian retadreson al r...@planet.nl kaj r...@online.nl.

Bv. atenti pri unu eraro en la bona artikolo de Josip Pleadin (p. 220-221): Ivo Lapenna ne ĉesis labori, kiam li pensiiĝis. Laŭ la petego de la aŭtoritatoj de The London School of Economics and Political Science li daŭrigis kaj sian profesorecon kaj sian sciencan laboron (instruis kaj eĉ donis doktoriĝojn) ĝis oktobro 1987, do, ĝis 2 monatojn antaŭ sia forpaso.

Birthe Lapenna

Elekto de komitatanoj B de UEA

En 2010 okazos elekto de novaj gvidorganoj de UEA por la periodo 2010-2013. Parto de tio estos elekto de komitatanoj B por reprezenti la individuajn membrojn (IM) en la Komitato de UEA.

Laŭ la Statuto (art. 24) oni elektas unu komitatanon B por ĉiu komencita milo da IM. Laŭ la antaŭvidata nombro de IM je la 31-a de decembro 2009 oni elektos ses komitatanojn B.

La Ĝenerala Regularo (art. 8) preskribas: Dek individuaj membroj el minimume tri diversaj regnoj rajtas proponi unu solan kandidaton el inter la individuaj membroj. Al la proponoj, subskribitaj de la proponintoj, devas esti aldonitaj, krom la skriba konsento de la kandidato, ankaŭ biografieto kaj deklaro pri la movadaj celoj de la kandidato, kiuj kune ampleksu maksimume 150 vortojn.

Kompletaj proponoj atingu la Centran Oficejon de UEA en Roterdamo ĝis la 28-a de februaro 2010. Validaj estos nur skribaj dokumentoj kun originalaj subskriboj (t.e. ne telefaksoj aŭ retmesaĝoj).

Ĉiu kandidato devas esti IM de UEA dum du jaroj antaŭ la elekto (t.e. 2008 kaj 2009) kaj resti IM tra la tuta oficperiodo. Salajrata oficisto de UEA ne rajtas esti komitatano. Komitatano, kiu persone ĉeestis neniun komitatkunsidon en la periodo 2004-2009, ne estas reelektebla.

Se ne estos pli ol ses validaj kandidatoj, oni konsideros ĉiujn elektitaj. Se ili estos pli multaj, la individuaj membroj ricevos voĉdonilon por elekti siajn reprezentantojn per poŝta balotado.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro de UEA

Rento je fiksdataj deponoj 2,5%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton je la ŝpardeponoj de la membroj el 2,75% al 2,5% ekde la 1-a de januaro 2010.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro

Eŭropa Unio subtenas la Grundtvig-projekton Esperanto 55+

Inter la 9-a kaj la 17-a de oktobro 2009 okazis en Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo (Germanio), la unua parto de la metodika trejnado kadre de la 2-jara projekto “Esperanto 55+”. La trejnadon partoprenis 22 kursanoj el Pollando kaj 4 el Slovakio.

La projekton “Esperanto 55+” finance subtenas Eŭropa Unio (agentejo EACEA), enkadre de sia agado por la dumviva lernado sub la nomo Grundtvig. La celo de la projekto estas metodika trejnado por instruantoj de Esperanto kaj kursgvidantoj, kaj ilia instrukapabligo por malpli juna generacio, t.n. Tria aĝo (55+). La tri projektaj partneroj, Pola Esperanto-Asocio (PL), E@I (SK) kaj Germana Esperanto-Centro/Interkultura Centro Herzberg GEC/ICH (DE) ellaboris kunlaborplanon por 2 jaroj (2009-2011), dum kiuj eblas ĉerpi EU-subvencion por projektplanado, preparkunvenoj, organizado de seminarioj, trejnkursoj, reciprokaj vizitoj, akiro de lernolibroj kaj aliaj instrumaterialoj. Post du jaroj de la trejnado oni planas ekzameniĝon laŭ Komuna Eŭropa Referenckadro (KER) kaj atingon de ILEI-atestilo pri instruado de Esperanto. La kursanoj estu kapablaj instrui Esperanton ne nur al junuloj, sed ankaŭ en “Universitatoj de la Tria Aĝo”.

Komence de la aranĝo la kursanoj eluzis la eblon partopreni en la jubilea kvina TORPEDO (Tutlanda Oktobra Renkontiĝo Pedagogia), dum kiu ili akiris valorajn konojn pri instrumetodoj, povis konatiĝi kun diversaj instrumaterialoj, kompari lernolibrojn kaj interŝanĝi siajn ĝisnunajn instruad-spertojn kun kolegoj. Tre utilis ankaŭ prezentado de modellecionoj de pli spertaj instruistoj.

Post TORPEDO sekvis, sub gvidado de Esperanto-instruistoj kun longjaraj riĉaj spertoj, tradicia programo: lecionoj de lingvoperfektiĝo, sekvis interlingvistiko, trarigardo de la plej konataj instrumetodoj, didaktiko, prelegoj pri kulturo kaj literaturo kaj historio de la Esperanto-movado. Ĉiuj kursanoj ricevis la faman lernolibron Esperanto per rekta metodo de Stano Marček kaj kompaktan diskon, enhavantan instrubildojn por la lernolibro. Tiuj lerniloj kaj ankaŭ la metodo estos uzataj poste por la instruado.

La trejnistoj koncentriĝis dum siaj prelegoj ne nur pri instruado ĝenerale, sed ĉefe pri andragogio — klerigado de prenkreskuloj — kaj atentigis pri specifaĵoj, kun kiuj oni povas renkontiĝi dum la instruado en “Universitatoj de la Tria Aĝo”. Fruktodona estis ankaŭ diskuto pri la “generacio 55+” mem (plejmulto de la partoprenantoj estis anoj de ĝuste tiu generacio), pri iliaj kapabloj, scioj, spertoj, malhelpaĵoj, sed ankaŭ pri ilia daŭra emo kleriĝi plu.

Specialan parton de la programo kreis E@I, kiu prezentis riĉajn eblojn de uzado de teknikaĵoj dum lingvoinstruado, konatigis kursanojn kun retaj kursoj de Esperanto en www.lernu.net kaj donis valorajn konsilojn, kiel utiligi ĝin dum la instruado kaj varbado por Esperanto.

La trejnistoj kaj prelegantoj dum la unua sesio en Herzberg estis Peter Zilvar kaj Zsófia Kóródy (ICH), Katalin Kováts (edukado.net), Stefan MacGill (prezidanto de ILEI), Gerald Tucker (fakestro de Germana Esperanto-Instituto), Lidia Ligęza (Krakovo/Poznano), Peter Baláž, Jevgenij Gaus (E@I) kaj Stanislaw Mandrak (la lernolibro kaj didaktikaj materialoj de Stano Marček).

Nuntempe estas planata venontjaraj trejnado kaj ekzamenoj de la partoprenantoj. Ankaŭ tiu ĉi projekto konfirmas, ke eblas por Esperanto-agado ricevi monon de ekstere — eĉ de EU-instancoj. Necesas nur elpensi bonan projekton. Eble tio estas la vojo sekvinda por la E-movado?

Pli da fotoj de la aranĝo troveblas ĉe: http://picasaweb.google.com/esperanto666/GrundtvigHerzberg.

Katarína Nosková
SKEJ-prezidanto, E@I-dungito

Revuo Esperanto 2010 1

Malferme

Monumentoj, dokumentoj, vizaĝoj

Karaj kuntostantoj al la postjubilea nova jaro!

Ni tostas hodiaŭ al nia dokumenta lingvo. Kiam (la en 2009 jubileinta) Lazaro Ludoviko Zamenhof kunmarŝis kun ni sur la valon de la homa egaldigno en 1887, li kreis dokumentan lingvon. Ĝian ĉifron vi povas paki en absurde malpezan broŝureton, en “ŝlosilon”. Se vi volas, vi povas eĉ sendi dokumenton al homo, kiu ne lernos la lingvon, sed nur devos deĉifri per sialingva ŝlosilo vian dokumenton.

Hodiaŭ ni tostas al nia monumenta lingvo. Kiam (la en 2009 kunjubileinta) Ivo Lapenna grimpis por ni la monton de Montevideo en 1954, la movado gvidata de li sentis la bezonon pruvi sian lingvon kapabla konstrui monumentojn, kapabla ĉiufake funkcii same delikate, same precize, kiel aliaj kandidatoj por la rolo de interŝtata lingvo.

Ni hodiaŭ tostas al lingvo, kiu laboras ponte inter tiuj du skaloj. Neniu lingvo malpli supla povus porti tiel delikatan devaron, ekde simpla dokumenteco, pere de majesta monumenteco, ĝis la respondeco ponti inter la simplemo kaj la majestemo.

Tostas ni hodiaŭ al tiuj, kies inspireco faris el la lingvo personan spertaron disdirendan ankaŭ al tiuj niaj najbaroj, kiuj ne lernis ĝin. UEA lanĉas por la ekanta jardeko Projekton Vizaĝoj — ne malplej per tiu ĉi mesaĝo — kiu spronu vin verki dokumentojn, skulpti monumentojn, por diskonatigi krom Zamenhof kaj Lapenna ankaŭ la multajn prirakontindajn vizaĝojn de la Esperanta mondo. “Vivos eterne pri ili memor’” nur se aperos pri ili materialo biografia — aŭ, se vi preferas, viv-libr-a — vikipedie, foirbude, volumege, broŝurete, do en la tuta bunto de nia repertuaro. Lande, fake, loke, eĉ eksterasocie, kunvizaĝumu kun ni!

Probal Dasgupta

95-a Universala Kongreso

Havano: Survoje al la 95-a UK

La poresperanta agado en Kubo ekis komence de la pasinta jarcento, koincide kun la fondo de Esperanto-asocioj en kelkaj Amerikaj landoj. La unua artikolo favora al Esperanto aperis en la revuo La Escritura Veloz (La Rapida Skribo), organo de la Stenografia Asocio, en aprilo 1904.

La plej meritan laboron rilate la diskonigon de Esperanto en Kubo faris la elstara intelektulo d-ro Fernando Ortiz, internacie renoma pro siaj studoj sociologiaj, juraj, antropologiaj kaj folkloraj. Li restas ĝis nun la plej elstara kuba intelektulo kiu propagandis favore al la solvo de la tutmonda lingva problemo pere de la internacia lingvo Esperanto.

Dum marto 1906, en la Havana semajngazeto El mundo ilustrado (La ilustrita mondo), li aperigis artikol-serion en kvar partoj, titolitan “El Lenguaje Universal” (La Universala Lingvo), sub la pseŭdonimo d-ro Novemo, kio mem montras lian familiarecon kun la Zamenhofa lingvo. La artikolo, tre detale kaj objektive prezentas Esperanton al la kuba publiko. En ĝi d-ro Ortiz proponas fondon de Kuba Societo por la Propagando de Esperanto, kaj de la revuo Kuba Stelo.

En januaro 1910 fondiĝis en la kuba ĉefurbo Societo Kuba por la Propagando de Esperanto, kiu daŭrigis la laboron komencitan en Santiago de Cuba de la unua E-asocio en 1908; la nova societo sukcesis antaŭenigi la laboron por Esperanto ĝis la 20-aj jaroj. Ĝia oficiala sidejo estis en la iama Lonja del Comercio, komerca kaj entreprena centro de Havano, situanta en la Malnova Urboparto, kie nuntempe videblas memortabulo de Zamenhof kiel atestilo omaĝanta la kubajn pionirojn de Esperanto, tie starigita okaze de la 75-a UK en Havano julie 1990.

La 15-an de aprilo 1923, post reorganizo de la landa agado, konsiderante unuavice propagandon, okazis la unua radia Esperanto-disaŭdigo, pere de la radiostacio 2DW en la centra strato Obrapía 93. Temis pri prelego de alia elstara propagandisto, d-ro Alemán Ruiz, titolita “Bezono de internacia lingvo por radiotelefona komunikado”. Ankaŭ kun la celo plidisvastigi Esperanton, de la 31-a de marto ĝis la 6-a de aprilo 1924, SKPE okazigis Esperantistan Semajnon. Iom poste, inter 1926 kaj 1927, oni instruis la lingvon en la Popola Universitato José Martí kiel parton de la studprogramoj.

En la Havana Universitato, la poldevena studento Elias J. Johns prezentis la 14-an de majo 1928 doktoran disertacion titolitan “El problema de una lengua auxiliar internacional y su solución: el Esperanto” (La problemo de internacia helplingvo kaj ĝia solvo: Esperanto), kiu ankaŭ aperis libroforme.

Meze de la 40-aj jaroj notindas E-ekspozicio kun kelkaj ĉirilataj dokumentoj kaj en 1947 somera kurso organizita en la Fakultato pri Ekzaktaj Sciencoj de la Havana Universitato. En tiu jaro, la delegito de UEA en Havano, s-ro Heriberto Cociña Cociña prelegas pri Esperanto, kune kun franca esperantisto en la Rondo de Amikoj de la Franca Kulturo.

Meze de 1948 fondiĝis Kuba Esperantista Asocio, denove sub la gvido de Alemán Ruiz. Tiu asocio subtenis tre gravan hispanlingvan bultenon pri diversaj movadaj aspektoj en- kaj eksterlandaj. En la 50-aj jaroj elstaras la agado de s-roj Pedro Pablo Lamas kaj Raúl Juárez Sedeño, respektive, en la provincoj Ciego de Avila kaj Camagüey; ĉi-lasta fariĝis reprezentanto de UEA en la lando. Ili nuntempe estas Honoraj Membroj de KEA kaj de UEA.

Fine de la sesdekaj jaroj, ĉe la Ministerio pri Edukado (MINED), aktivis Komisiono por Esperanto, kiu entreprenis precipe kompilon de informoj pri la IL kaj iamaniere propagandis la aferon ĝis 1971. Tiam en la ĉefurbo ariĝis kelkaj memlernintoj, kiuj komencis instrui la lingvon kaj en oktobro kunfondis Havanan Esperanto-Grupon, kiu en 1972 iĝis Havana E-Rondo (HER). Dum tiujara vizito de d-ro Paul Neergaard al Kubo, HER organizis kelkajn aranĝojn kaj ebligis lian renkontiĝon kun funkciuloj de MINED, kiujn li informis pri instruado de Esperanto en aliaj landoj.

Rezulte de la aktiva laboro de HER, la 17-an de aŭgusto 1974 fondiĝis en Havano, sen jura oficialiĝo, Kuba Esperanto-Asocio, kio reprezentas la komencon de nova etapo, ĉefe de propagando kaj demarŝoj por la oficialigo de KEA kaj por plimultigo de internaciaj rilatoj.

En oktobro 1977, okaze de sia vizito al Havano, la elstara vjetnama esperantisto kaj diplomato Nguyen Van Kinh esprimis al la aŭtoritatoj sian deziron kunsidi kun la kubaj esperantistoj. La renkontiĝo okazis en la sidejo de Kuba Porpaca Movado kaj estis tre grava, ĉar ĝi revigligis la movadan aktivadon.

Kadre de la 11-a Monda Festivalo de Studentoj kaj Junularo, okazanta en Havano en julio 1978, kelkaj esperantistoj el okcidenteŭropaj landoj kaj havanaj esperantistoj organizis modestan aranĝon, kie la IL ludis sian rolon. Post okazigo de baza kurso, kie sukcese lernis la lingvon pluraj centoj da personoj, oficiale fondiĝis la nuna Kuba Esperanto-Asocio (KEA), la 16-an de junio 1979.

La 3-an de januaro 1983 oni malfermis Centran Oficejon de la Asocio (str. Neptuno kaj Industria, Centra Havano), kiu iom post iom fariĝis renkontiĝejo por aktivuloj, estraranoj kaj movadanoj.

Meze de 1986, dum la 2-a Internacia Librofoiro de Havano, okazis Esperanta Teknika Konferenco en la Kongresa Palaco, kun la ĉeesto de Simo Milojević, tiama Ĝenerala Direktoro de UEA.

La 4-an, 5-an kaj 6-an de decembro 1987 oni efektivigis la Unuan Tutlandan Kongreson de KEA en la ĉefurbo, kiun partoprenis 600 kubaj esperantistoj.

Sekvis aliaj internaciaj eventoj en Havano, Iberoamerika Konferenco en 1988, la 75-a UK en 1990 kaj Tutamerika Kongreso en 2004. Aldone KEA tutlande organizadis regionajn renkontiĝojn, ekspoziciojn, partoprenis la Havanan Internacian Librofoiron, kursojn kaj diversajn agadojn cele al konstanta aktivado kaj varbado por la landa organizaĵo.

Post 20 jaroj la kuba Esperanto-movado sentas sin preta kaj entuziasme laboras por bonvenigi novan kongreson en la kuba ĉefurbo. Tiuj kiuj partoprenis la 75-an UK en 1990, povos revivigi la unikan etoson de kongreso en tropika lando de la Kariba Regiono kaj mem konstati progresojn kaj mankojn; tiuj kiuj por la unua fojo venos, eksentos tiun unikaĵon kaj ebligos al la kubaj esperantistoj ĝui la plej gravan kaj buntan eventon movadan, kaj samtempe konatiĝos kun la kubaj vivorealo kaj esperantistaro.

Havano sin preparas por gastigi ĉi-somere la 95-an Universalan Kongreson de Esperanto, kaj tiel iĝi denove ĉefurbo de la internacia Esperanto-movado.

Maritza Gutiérrez González

Internacia Kongresa Universitato invitas prelegontojn

Dum la 95-a UK en Havano okazos la 63-a sesio de Internacia Kongresa Universitato.

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2010-01-31.

Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Proponantoj de IKU- prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de la IKU kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj, kaj taŭgaj por klera publiko. Estos aparte bonvenaj proponoj ligitaj al la temo de la 95-a UK (“Interproksimigo de kulturoj”). Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la kandidato (kune ne pli ol unu paĝo).

La proponoj estos prijuĝitaj de la IKU-komisiono kaj sekve la Estraro de UEA decidos, kiuj estos akceptitaj. La proponintoj estos informitaj pri la decido ĝis 2010-04-15. La sukcesaj kandidatoj devos sendi kompletan tekston de siaj prelegoj al UEA ĝis 2010-05-31, por publikigo en la IKU-libro.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Prelego estos rekompencita per honorario de 240 eŭroj. Pliaj detaloj kaj antaŭaj IKU-prelegoj kaj -resumoj troviĝas en la IKU-paĝo ĉe http://uea.org/dokumentoj/IKU.

UEA kiel kompleksa reto en kaj por la Esperanto-movado

La malneto de la nova Strategia laborplano 2011-2020 kerne sin referencas al du ebenoj de UEA sur kiuj disvolviĝu la iniciatoj, proponataj laŭ tri vastaj laborkampoj. Ja temas pri tute necesa kaj oportuna rigardoĵeto al la strukturo de nia Asocio, komence de ĝia dua jarcento de ekzistado, en mondo cetere profunde ŝanĝiĝinta.

Tiel, la dokumento distingas inter la “centra UEA” (do ties Komitato, Estraro, Centra Oficejo, partnereco kun TEJO kaj ILEI, komisiitoj, la agado ĉe Unesko kaj UN, CED) kaj la “pli larĝa UEA” (t.e. landaj kaj fakaj asocioj aliĝintaj al ĝi, lokaj grupoj, delegitoj, mondopartaj komisionoj kiel KAEM, unuopaj membroj ktp).

Malgraŭ la klaraj difinoj de ĝia Statuto, neeviteble leviĝas do la demando kio aŭ kiuj estas UEA, kiom ampleksa ĝi komprenu sin, kiu(j) plenumu ĝiajn celojn, per kiuj rimedoj kaj laborfortoj. Jen organiza diskuto kiu, kvankam jam plurfoje ekestiĝinta tra nia historio, en la nuna epoko montriĝas nepra.

Tiu problemaro ligiĝas al la esenca fakto ke Esperanto kiel fenomeno havas du reciproke interdependajn identecojn. Unuflanke, ĉirkaŭ ĝi naskiĝis kaj evoluis socia movado diversbranĉa, bazita sur transnaciaj retoj de aktivuloj strebantaj disvastigi la lingvon (eĉ venkigi ĝin, laŭ iuepoka esperplena certeco). Paralele, Esperanto fariĝis vera, novspeca lingvokomunumo, kun propraj kulturaj elementoj. Eĉ se memkonscie movada organizaĵo, UEA fakte ĉiam esprimis diverskombine ambaŭ polusojn de la afero, plenumante kaj celoservan kaj membroservan funkciojn (laŭ la trafa terminologio de H. Tonkin), kaj sukcesis adaptiĝi al la diversdirekte ŝanĝiĝantaj cirkonstancoj dum la 20-a jarcento.

Tamen, la daŭra subjektiva sento ke la movado stagnas, sufiĉe ofta jam de post la 1930-aj jaroj malgraŭ kelkaj periodoj de vigliĝo, aparte intensiĝis kiel sekvo de la rapidaj mondoŝanĝoj en la lastaj du jardekoj. Tio verŝajne lasis la niĉon malferma al limigite parolkomunuma aŭ eĉ apenaŭ hobieca aliro al Esperanto, dum la legitimeco de UEA kaj aliaj esence movadaj organizaĵoj iom suferis, eĉ se UEA mem sukcese evoluigis sian ideologion metante Esperanton en pli vastan kadron de atento al diversaj lingvoproblemoj kaj pledo por demokratia solvado de ili. Krome, kiel kelkaj analizantoj rimarkis, la komunikteknologia revolucio neniigis la antaŭan neceson aliĝi al la ekzistantaj asocioj jen por agi kiel movadano jen por ĝui/kunprodukti la kulturon kiel komunumano.

Tia situacio devigas nin pripensi vojojn por UEA por la nova epoko. Oftas la pravaj rekomendoj ke ĝi adaptiĝu al la interreto, ekz. per la starigo de novaj membrokategorioj. Bonŝance, jam okazas diskutoj kaj proponoj por realigi ion tian. Tamen mi opinias ke tiu necesa evoluo devas esti ligita al pli kerna orientiĝo, nome al la aktiva repreno de ĝia movada karaktero. Tial la struktura demando fariĝas plene aktuala. Oni povas pensi pri UEA kaj ĝiaj aliĝintaj asocioj kiel reto de individuoj kaj diversnivelaj grupoj el la civila socio kiuj libere, memvole kunlaboras por daŭre vivantigi kaj diskonigi nian kolektivan, praktikan eksperimenton de pli justa, pli efika interlingva komunikado. Tial ke mondskala organizaĵo kaj unu el la esprimaĵoj de la Esperanto-movado (neniel la sola!), UEA donas al siaj membroj senton de aparteno al io multe pli granda, do krom reprezenti la movadon ekstere, nun venis la tempo aktive revigligi ĝin.

Verŝajne unu el la irendaj vojoj estus esplori la modelojn kaj spertojn de aliaj internaciaj neregistaraj organizaĵoj kiuj ankaŭ funkcias kiel organiza branĉo de siaj respektivaj movadoj. Ekz. la skoltoj, Ruĝa Kruco/Ruĝa Krescento, rotarianoj kaj leonoj, Greenpeace kaj Amnestio Internacia estas, respektive, infaneduka, homprotekta, komunumserva, naturmedia kaj homrajtodefenda tipoj de movadaj organizaĵoj. Ili estas formale ankaŭ strukturitaj en loka, landa kaj monda niveloj, unuigante aktivulojn kaj grupojn ĉirkaŭ la koncerna motivo, kun propraj financo, elektosistemoj, diversnivelaj konferencoj ktp. La demandoj multas, kaj eventuale iuj respondoj povus esti utilaj por pripensi nian propran Asocion: Kiel oni elektas la gvidantojn? Laŭ tio kion ni rimarkos ĉe aliaj, ĉu indus havi internaciajn laborkonferencojn de UEA, kiel proponis Detlev Blanke okaze de la centjariĝo de la unua UK? Kiaj estas la rilatoj kaj komunikfluoj inter la “herbradikaj” lokaj grupoj, la landaj sekcioj kaj la monda tegmenta organizaĵo? Ĉu oftas kaj se jes kiel funkcias ĉe aliaj nia duobla sistemo de individuaj kaj aligitaj membroj? Kiel oni enplektas la novajn “armeojn” de retaj aktivuloj? ktp.

Oni foje trovas kritikojn al tio kion la malneto de la strategia laborplano nomas la “centra UEA”. Mi havas la impreson ke ĝi ĉi-rilate utilas ĉar travidebla ebligante kulpigi iujn pro la mankoj kaj malfortoj de la tuta movado, dum mi dankas ke la sindona laboro de la CO-teamo estas nemalhavebla por la vivo de UEA. Sed jes ja oni pripensu ekz. la konsiston, funkciadon kaj laboron de organoj kiel la Komitato. Ekz. ĉu la landaj asocioj sentas sin serioze devigataj kontribui al la Komitato de UEA per siaj plej taŭgaj reprezentantoj, ideoj, iniciatoj kaj preteco kunlabori?

Antaŭ kelkaj tagoj la prezidanto de la loka Esperanto-klubo de Malmö iom rakontis al mi pri la memoro al siaj antaŭuloj en tiu sveda urbo, kiuj entuziasme kaj respondece laboris por la tiea UK de 1948, la unua de la reunuiĝinta UEA (IEL+ la “ĝeneva” UEA) apenaŭ 3 jarojn post la Dua Mondmilito. Mi pensis ke tiu rakonto belas kiel ekzemplo de tio kion mi firme kredas, ke UEA estas fakte ĉiu ero el la movado kiu sentas sin tia, do kiu komprenas sin kiel respondeca parto el pli granda tuto, kiu tamen ankaŭ esprimas la esencajn trajtojn de tiu tutaĵo. En la verko de Ulrich Lins pri la historio de UEA mi rimarkis reklamilon datitan ĉirkaŭ 1931: sur ĝi legeblas la vortoj Unueca Efika Agema. Mi hodiaŭ iom modifus la serion al Unueca (en la kiel eble plej bunta diverseco) Efika (ĉar ĉiuj pretas kunordigite engaĝi sin) Agema (ĉar la Zamenhofa revo daŭre restas valida).

José Antonio Vergara

Interkrampe

En la interretaj diskutlistoj de la Komitato, de UEA-membroj kaj en la revuo ekde decembro daŭras vigla opiniinterŝanĝo pri la projekto de nova Strategia Plano. Al ĝia enhavo rilatigos sin la Komitato en Havano. Dume validas la malnova kun tre konkretaj taskoj rilate la informadon. Kion ni do i.a. frontas en 2010?

Unu el la plej notindaj atingaĵoj informkampe en 2009 estis la reaktivigita Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la Universala Kongreso. Ĝi alportis tre bonan gazetaran eĥon en diversaj landoj. Tamen sendube en la nuna jaro, lige kun la kongreso en Havano ĝi vastiĝos kaj aldone progresos. Speciala komisiito por la kampanjo estas Emilio Cid. Dank’ al liaj klopodoj jam antaŭ la Universala Kongreso de Esperanto en Bjalistoko ekfunkciis speciala retejo servanta al ĝiaj celoj kaj ĝi validos ankaŭ ĉi-jare, www.gazetaro.co.nr.

Ni sojlas novan jaron. En ĝia kalendaro troviĝas tradiciaj tagoj, okaze de kiuj ni denove deziros alparoli la publikon, kiel la februaraj Tago de la Gepatra Lingvo [21.02] kaj Semajno de Internacia Amikeco [la lasta plena semajno de februaro]. La septembra Tago de Paco [21.09], Eŭropa Tago de Lingvoj [26.09], Tago de Homaj Rajtoj [10.12] kaj multaj aliaj. De jaroj esperantistoj en diversaj landoj aliĝas al tiaj aranĝoj, kiel diversnivelaj librofoiroj, altlernejaj kampanjoj, lokaj komunumaj iniciatoj, proponante sian partoprenon per E-standoj, ekspozicioj, multrimedaj prezentoj, lingvaj festivaloj. Tiel sendube estos ankaŭ en 2010.

La mondo teknologie evoluas kaj kio antaŭe servis kiel bona informilo dum jaroj, nun devas rapide alkonformiĝi al akcele ŝanĝiĝanta mondo. Necesas do daŭre aktualigi niajn informilojn, adaptante ilin ĉiam al la celata publiko.

Multajn faktojn enhavas la konata dokumento Ĝisdate pri Esperanto: www.uea.org/informado/ghisdate/index.html. Ĝi estis aktualigita meze de decembro 2009. Traduku kaj uzu tiun ĉi tekston en via nacia lingvo. Krome en la retejo de UEA komencis funkcii paĝo rilata al la nacilingvaj informmaterialoj de la Landaj Asocioj. Konatiĝu kun ili. Aldoniĝas la unuaj tekstoj pri diversaj facetoj ligitaj kun la funkciado de Esperanto. Utiligu ilin. invitas

Ĉiujn kolegojn pretajn helpi informkampe al kunlaboro

Barbara Pietrzak
Ĝenerala sekretario, estrarano pri informado

La apogo Thorsen

Sep Esperanto-bibliotekoj baldaŭ pliriĉiĝos per libroj, kiujn ili gajnis kiel ĉi-jarajn subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

Tiun ĉi specialan kason de UEA donacis en 1997 la dana Esperanto-poeto Poul Thorsen kun sia edzino Roma, kiuj ambaŭ forpasis en 2006. Pri la disdono decidis la estrarano de UEA pri kulturo Claude Nourmont kaj la ĝenerala direktoro Osmo Buller.

Entute 1200 eŭroj dividiĝis inter la beninaj kluboj Sankta Harmonio kaj Monda Familio (kune 255 EUR), Esperanto-Grupo Lazaro Luiz Zamenhof en Brazilo (113 EUR), Biblioteko Interlingvistika Fenikso en Venezuelo (260 EUR), Milana Esperanto-Klubo en Italio (150 EUR), Meksika Esperanto-Federacio (260 EUR), kaj Esperanto-Asocio de Angers en Francio (162 EUR). Aliajn petojn UEA ne ricevis.

La Biblioteka Apogo Thorsen donos subvenciojn ankoraŭ en du jaroj. Petoj por la sekva disdono devos atingi la Centran Oficejon ĝis la 15-a de oktobro 2010. Kun la peto oni sendu liston de dezirataj libroj, kiuj estu ordigitaj laŭ dezirindeco.

La patro de “eŭro” estas esperantisto

Ne multe konata estas la fakto, ke la elpensinto de la vorto “eŭro”, la nomo de la ĉefa monunuo de Eŭropa Unio, estas la belga esperantisto Germain Pirlot, instruisto en mezgrada lernejo en Ostendo.

En sia letero de la 4-a de aŭgusto 1995 Pirlot proponis al la Prezidanto de la Eŭropa Komisiono Jacques Santer doni la nomon “euro” (eŭro) al la nova eŭropa mono. En sia letero de la 18-a de septembro 1995 Santer dankis s-ron Pirlot pro tiu sugesto (ref. SG/95/D/86446) kaj la nomo “eŭro” estis oficiale akceptita en la Eŭropa Ĉefkunveno en decembro 1995 en Madrido.

Pirlot dum multaj jaroj kolektis kaj regule publikigis informojn pri simpati-esprimoj de politikistoj pri Esperanto. Li ankaŭ organizis varbadon por Esperanto ĉe anoj de la Eŭropa Parlamento. Inter 1980 kaj 1987 li estis kronikisto pri Esperanto por la belga ĵurnalo La Dernière Heure (La Lasta Horo). De 1977 ĝis 1992 Pirlot kolektis kaj publikigis informojn pri oficialaj Esperanto-kursoj ĉe universitatoj. En 2002 li reaktivigis tiun servon. Pirlot estas ano de AIS de ties fondo en 1983. Li fondis premion, kiu subtenas sciencajn verkojn en Esperanto.

La eŭro estis enkondukita la 1-an de januaro 1999 kiel oficiala monunuo de la tiamaj dek unu “eŭro-landoj” (poste 12, ĉar Grekio aldoniĝis en 2000): de tiam ĝis 2002 oni povis pagi en eŭroj nur per bankkarto aŭ bankĉeko. La eŭro fariĝis mantuŝebla nur ekde la 1-a de januaro 2002, kiam aperis la biletoj kaj moneroj.

La eŭro (EUR, €) estas la ĉefa monunuo de Eŭropa Unio: ĝi estas la sola valuto de Aŭstrio, Belgio, Finnlando, Francio, Germanio, Grekio, Hispanio, Irlando, Italio, Kipro, Luksemburgo, Malto, Nederlando, Portugalio, Slovakio kaj Slovenio, el kiuj konsistas EMU (Eŭropa Mona Unio). Tiun ĉi lando-grupon oni nomas Eŭrozono, Eŭrogrupo aŭ eĉ Eŭrolando.

La eŭro ankaŭ estas la ĉefa valuto de iuj nacioj kaj nacieroj ekster Eŭropa Unio: Andoro, Monako, San-Marino, Vatikano, Montenegro, Kosovo (en Serbio) kaj Akrotirio kaj Dekelio (en la Unuiĝinta Reĝlando).

La eŭro enkalkulas 8 monerojn: de 1, 2, 5, 10, 20 kaj 50 cendoj, 1 kaj 2 eŭroj; kaj 7 biletojn: de 5, 10, 20, 50, 100, 200 kaj 500 eŭroj.

La biletoj havas bildojn pri pontoj kaj pordoj, ĉiuj estas fikciaj, sed laŭ 7 diversaj arkitekturaj stiloj. Ĉiu monero havas 15 diversajn bildojn sur dorsaj flankoj, po unu por ĉiu lando. Ĉiu lando de EMU rajtis elekti desegnojn por la dorsa flanko de la eŭro-moneroj.

La eŭro do havas ion komunan kun Esperanto: la nomon donis al ĝi esperantisto. Tamen estas unu diferenco: dum la eŭro malaperigis la antaŭajn valutojn, Esperanto respektas ĉiujn lingvojn kaj ebligas interkulturajn kontaktojn en plena neŭtraleco kaj demokratio.

GRANDIOZA PANORAMO

Okaze de la 70-a datreveno de unu el la plej elstaraj esperantistoj de la lastaj jardekoj, Humphrey Tonkin, UEA eldonis tiun ĉi panoraman kolekton de artikoloj de 106 aŭtoroj pri lingvopolitikaj, interlingvistikaj, esperantologiaj, historiaj, movadaj, literaturaj kaj strategiaj temoj, kaj rememoroj. Pinta eldona omaĝo al la pinta aganto.

LA ARTO LABORI KUNE. Festlibro por Humphrey Tonkin. Red. Detlev Blanke kaj Ulrich Lins. Rotterdam: UEA 2010. 901 p. 25cm. ISBN 978 92 9017 113 3. Prezo: € 60,00. Triona rabato ekde 3 ekzempleroj.

Interlingvistoj simpoziis en Estonio

La katedro pri slavaj lingvoj de Tartua Universitato, Internacia Interlingvistika Asocio, Estona Interlingvistika Asocio kaj B.G. Forselius-Asocio okazigis 25–26 sep 2009 internacian konferencon “Internaciaj lingvoj en la kunteksto de eŭrolingvistiko kaj interlingvistiko” en la salono de la urbodomo de Tartu, Estonio.

Partoprenis lingvistoj kaj gastoj el Estonio, Luksemburgo, Litovio kaj Rusio, kaj siajn studojn sendis ankaŭ fakuloj el Italio, Germanio kaj Svislando. La konferenco estis ligita al la Eŭropa tago de lingvoj kaj la Eŭropa nokto de esploristoj. La konferencaj aranĝoj estis dediĉitaj al la 150-a naskiĝdatreveno de L.L. Zamenhof kaj la 95-jariĝo de Tartua Esperanto-Societo.

Inaŭgurajn salutvortojn diris Karin Jaanson (vicurbestrino) kaj Claude Nourmont (vicprezidantino de UEA). Ĉeestis eksprezidento de Estona Respubliko, Honora Civitano de Tartu, prof. Arnold Rüütel.

En la unua tago de la konferenco aperis traktaĵo kun la konferencaj studoj Interlinguistica Tartuensis IX (256 p, redakcio: Aleksandr D. Duliĉenko, Sergei N. Kuznecov, Madis Linnamägi, Enn Ernits), eldonita de la katedro pri slava filologio de Tartua Universitato, Internacia Interlingvistika Asocio kaj Estona Interlingvistika Asocio, kun teoriaj kaj historiaj aspektoj de sociolingvistiko kaj interlingvistiko, kaj la 5-a almanako Cejano Rukkilill de Tartua Esperanto-Societo (redakcio: Enn Ernits, Madis Linnamägi) enhavanta diverslingvajn studojn kaj informojn (80 p) kaj kolorajn fotojn (16 p) pri la interlingvistika konferenco en Tartu, la 94-a Universala Kongreso de UEA en Białystok, interlingvistiko kaj esperantologio.

La konferencanoj konsideris, ke 2009 estas la Internacia Jaro de Akordiĝo por evoluigi kunlaboran solvadon de ekonomiaj, sociaj, kulturaj kaj humanecaj problemoj (UNO-rezolucio A/RES/61/17, www.un.org/observances/years.shtml, www.timeanddate.com/year/2009/reconciliation.html); la Eŭropa jaro de kreemo kaj renovigo (European Year of Creativity and Innovation, http://create2009.europa.eu/) kaj la Estona jaro de renovigo (www.in.ee).

La temojn eblis efektivigi aŭ ĝui tage, vespere kaj eĉ nokte, partoprenante en la riĉega Tartua programo de la Eŭropa nokto de esploristoj. Tiel la konferencanoj konatiĝis en la universitata scienca biblioteko (www.utlib.ee) kun manuskriptoj de Jakob Linzbach kaj Jaan Sarv. Al demandoj respondis s-ino Malle Ermel, estrino de la filio de manuskriptoj kaj raraj libroj.

Dum la konferenco estis proklamitaj novaj laŭreatoj de la internacia honorpremio Academicus Ariste pro interlingvistikaj meritoj: prof. Aloyzas Gudavičius (Šiauliai, Litovio), prof. Aleksandr Melnikov (Rostov-na-Donu, Rusio), kaj Brian R. Moon (Luksemburgo, vicprezidanto de Akademio de Esperanto).

La premiojn transdonis prof. Arnold Rüütel, akademiano Ülo Lumiste (Estona Akademio de la Sciencoj; matematikisto, interlingvisto) kaj Madis Linnamägi. Por la laŭreatoj ludis sur germana liro Karmen Linnamägi. A. Melnikov rememoris, ke li oficiale ekzameniĝis pri Esperanto ĉe prof. Paul Ariste en la universitato. La profesoro akceptis la junulon kiel amikon kaj familian konaton. Li transdonis sian Esperanto — lingvo de kulturo kaj personeco (2007). A. Gudavičius donacis kravatojn kun simboloj de la Šiauliaia universitato.

Dum la konferenco estis fondita la Jakob-Linzbach-Asocio, por evoluigi fakojn, kiujn kultivis aŭ kies antaŭvidanto estis la estona matematikisto kaj interlingvisto Jakob Linzbach (1873-1953): matematiko, semiotiko, informadiko, kibernetiko kaj interlingvistiko.

La studoj kaj diskutoj de la konferenco tuŝis plejparte sciencistojn agintajn en Estonio, konatajn ankaŭ kiel interlingvistoj, kiel Wilhelm Ostwald (kemiisto), Jaan Sarv (matematikisto), Edgar von/de Wahl (matematikisto) kaj Jakob Linzbach (matematikisto). Pri la vivo de Jakob Linzbach (1873–1953), filo de estona kamparano, parolis la akademiano Ülo Lumiste.

M. Linnamägi informis pri la somera universitato de la B. G. Forselius-Asocio, okazinta en Padise, la naskiĝkomunumo de J. Linzbach. Prof. L. Võhandu el Tallinna Teknika Universitato klarigis al la junaj esploristoj la informadikan heredaĵon de J. Linzbach. Prof. A. Duliĉenko pritraktis la interlingvistikajn ideojn de J. Linzbach. La asocia statuto estas tradukita diverslingven kaj la listo de fondantoj de la Jakob-Linzbach-Asocio estas internacie malferma por sciencistoj de la menciitaj disciplinoj kaj interesatoj. Pri sia avo parolis la artistino Tiina Linzbach, transdoninta en 1986 manuskriptojn al la scienca biblioteko de Tartua Universitato. Ŝi promesis aktivigi la diverslandan parencaron por la agonta asocio. La konferencanoj petis ŝin doni al Tartua Universitato rajton por virtuala kaj presa eldonoj de la avaj verkoj.

Pliajn informoj eblas ricevi de: Madis Linnamägi, Estona Interlingvistika Asocio, Pepleri 27, EE-51010 Tartu, Estonio. +372 5098647, rete: f...@hot.ee.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Madis Linnamägi, prof. Aleksandr Melnikov, prof. Arnold Rüütel, d-ino Ingrid Rüütel, Claude Nourmont, Brian R. Moon, Karin Jaanson, prof. Aleksandr D. Duliĉenko, d-ro Sergei Kuznecov, Natalia Griŝina. En la dua vico: Jūratė Bartaškienė, Ruth Kamla, Malle Ranne, Tiiu Ernits, d-ro Enn Ernits, prof. Aloyzas Gudavičius, Venda Lõiv, Rein Zubsberg, Kalle Vilbaste.

Internacia Lingva Festivalo en Ĉuvaŝio

De la 11-a ĝis la 18-a de oktobro okazis la ĉefaj aranĝoj de la 14-a Internacia Lingva Festivalo en Ĉuvaŝio (Rusio).

Temas pri sinsekvo de agadoj, organizataj de la esperantistoj, sed plene turnitaj al la ĝenerala publiko, per kiuj la esperantistoj diskonigas siajn celojn kaj agadojn, dum ili disvastigas ankaŭ la estimon al lingva diverseco, toleremo, justeco kaj paco. Entute la Lingva Festivalo kunigis dudekon da aktivaĵoj laŭlonge de monato kaj duono.

Aparte vartata celpubliko estas lernejanoj: Estis organizitaj desegno-konkurso por element-lernejanoj kaj ese-konkurso pri la denaska lingvo por mezlernejanoj. Lingvoj estis prezentitaj en kvin lernejoj de tri urboj. Okazis ankaŭ amuza konkurso por poliglotoj inter universitataj teamoj kaj tri koncertoj multlingvaj.

Aliflanke la ĉuvaŝa fabelo La ponto de Asamat estis tradukita al 23 lingvoj pere de Esperanto. Oni planas ĝian eldonon kaj distribuon inter laŭeble ĉiuj lernejoj de Ĉuvaŝio. La festivalo produktis ankaŭ retan lingvo-enciklopedieton kun artikoloj pri pli ol 200 lingvoj. Pli fake, universitata konferenco pri “naciaj kaj internaciaj lingvoj” estis organizita kune kun la esplor-instituto pri la ĉuvaŝa lingvo.

Dum la kvin tagoj antaŭ la kulmina semajnfino, okazis prezentoj de 5 skrib-sistemoj. Fine, en du tagoj estis prezentitaj 37 lingvoj kaj 2 komunikkodoj antaŭ milo da partoprenantoj. La Festivalo, krom uzi la fortojn de la Esperanto-movado, profitas ankaŭ el la lingva riĉeco de la urbo danke al ĝiaj multlandaj studentoj. Per tio la Festivalo ankaŭ helpas al ilia plivalorigo de la gepatraj lingvoj.

La diskonigo de la Festivalo estis zorge preparata. Reklamoj pri la festivalo aperis en la ĉefaj ĉuvaŝiaj ttt-ejoj. Eĉ pagata televidreklamo en la unua programo de la rusia televido aperis 12 fojojn. Gazetaran konferencon partoprenis du lokaj radioj, du televidoj kaj kvar gazetoj. Elstaris ankaŭ la kunlaboro kun diversaj organizoj: Ministerio pri Edukado, Pedagogia Universitato, Instituto de Kulturo, Nacia Biblioteko, Nacia Art-Muzeo; asocioj helpantaj per ejoj, volontuloj, prezentistoj, diskonigo; sponsoraj entreprenoj ktp.

Entute la Lingva Festivalo en Ĉuvaŝio daŭre evoluas kaj kreskas.

Junulara Esperanto-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko

120 vizitantoj en la 31-a Malferma Tago

La vivo kaj verko de Ivo Lapenna estis temo de la 31-a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA, sabato, la 28-a de novembro. Tiu ĉi populara aranĝo okazis tri semajnojn post la 100-a naskiĝdatreveno de Lapenna (1909-1987) kaj allogis 120 vizitantojn el 16 landoj.

S-ino Birthe Lapenna ĉeestis la Tagon kaj ricevis kiel memoraĵon enkadrigitan folion kun 10 poŝtmarkaj portretoj de sia edzo, por rekompenci kun rento la portreton, kiun ŝi donacis al la Centra Oficejo en la Malferma Tago en aprilo 1998 okaze de la 90-jariĝo de UEA, klarigis la ĝenerala direktoro Osmo Buller.

La ĉefpreleganto estis prof. Carlo Minnaja, prezidanto de Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna. Li parolis en du partoj pri siaj renkontiĝoj kun Lapenna, kiun li, denaska esperantisto, ekkonis kiel juna knabeto, ĉar Lapenna ofte gastis en la familio de la famaj italaj esperantistoj Luigi kaj Carolina Minnaja. Sian prelegon Minnaja ilustris per fotoj kaj filmfragmentoj. Li montris ankaŭ la Pokalon Ivo Lapenna, konservatan en la CO, sur kiu lia nomo estas gravurita kiel la unua post lia venko en la Oratora Konkurso en 1960. Pri siaj kontaktoj kun Lapenna parolis ankaŭ prof. Duncan Charters, vicprezidanto de ILEI, kiu aparte elstarigis lian atenton al la lerneja agado, i.a. kiel iniciatinto de serio de Internaciaj Lernejaj Konferencoj.

La publikon plene kaptis la frisa grupo Kapriol’, kiu krom mem kanti, kantigis kaj eĉ dancigis la publikon. Ĉeestis ankaŭ neesperantistaj popoldancistoj, kiuj en plezura maniero povis konatiĝi kun la Esperanta kulturo.

Norberto Díaz kaj Yoandra Rodríguez portis salutojn el Kubo. Ili rakontis kaj respondis demandojn pri la preparado de la 95-a UK en Havano.

Katalin Kováts kaj Zsófia Kóródy disdonis atestilojn al trapasintoj de lingvoekzamenistaj kursoj kaj diplomojn al sukcesintoj en ekzamenoj laŭ la Eŭropa Referenckadro. Pri la lasta horo en la prelegejo respondecis ILEI, kies nova estraro kunsidis en Roterdamo ĉirkaŭ la Malferma Tago kaj ricevis okazon prezenti sin kaj siajn planojn. La revigliĝo de la instruista asocio tre impresis la publikon. Rimarkinda estis la interesiĝo pri la instruista trejnado (legu apude), kiun oni klare sentas kiel urĝan taskon.

Biblioteko Hodler funkciis kiel kinejo de dokumentaj filmoj. En la filmoj pri la UK-oj en Budapeŝto en 1966 kaj Vieno en 1970 eblis vidi i.a. scenojn pri la oratoranta Ivo Lapenna.

Scenojn el la Malferma Tago mem montros baldaŭ la Eduka Televido ETV, kies teamo filmis dum la Tago kaj intervjuis la CO-oficiston Ralph Schmeits por programo elsendota en la Roterdama regiono en januaro.

Bonan tagon spertis la Libroservo, kies vendoj sumiĝis je 2 416,40 EUR. Pleje furoris la poŝtmarkoj por la 100-a datreveno de Ivo Lapenna kaj la 150-a de L.L. Zamenhof, tiu lasta lanĉita en la Malferma Tago. De ambaŭ estis venditaj po 38 folioj kun 10 markoj. Inter libroj la unuan lokon okupis la lernilo Esperanto Mini-Course kun 5 venditaj ekzempleroj. Po 4-ekzemplere vendiĝis la Zamenhof-biografio Homarano de A. Korĵenkov, Mil unuaj vortoj en Esperanto, Beletra Almanako n-ro 6 kaj la poŝkalendaro La Jaro 2010.

La sekva Malferma Tago estos en sabato, la 17-a de aprilo 2010. La ĉefpreleganto estos d-ro Mark Fettes.

Reta metodika trejnkurso ekos printempe

La redaktoro de edukado.net Katalin Kováts partoprenis kunsidon de la nova ILEI-estraro en Roterdamo. Unu el la komunaj projektoj estas la printempe lanĉota reta instruista trejnkurso. Ĝi ne celas anstataŭi la jam funkciantajn ĉeestajn trejnkursojn (ekz. tiun en Poznano), sed volas plivastigi la trejniĝeblojn al tiuj, kiuj ne havas la rimedojn kaj eblojn por partopreni tiutipajn kursojn.

La celo de edukado.net lanĉi distancan trejnadon kongruas kun la tiudirektaj planoj de ILEI, tial kunigante la ideojn kaj fortojn ili lanĉos ene de ses monatoj testan prov-kurson, funkciigotan tra speciala sekcio de la tiam finkonstruita nova interfaco de edukado.net. La kurso havos modularan strukturon kun libera lerno-ritmo. La kernon de la programo formas metodiko, antaŭvidebla je du niveloj, al kiu necesos aldoni almenaŭ du kromprogramojn el elekto de plurera listo, kun ekzemple: gramatiko, fonetiko, lingvistiko, movado, literaturo. La kursotaskoj estos pritaksitaj de kvalifikitaj gvidantoj, kiuj samtempe mentoros la studadon. Analizo de filmitaj modelaj lecionoj kaj lecioneroj ludos gravan rolon en la kurso, kiel ankaŭ multaj ekzercoj. La kurso finiĝos per ekzameno, kutime per fizika ĉeesto en renkontiĝo kaj tiea prezento de modela leciono.

La lanĉaj partneroj estas edukado.net kaj ILEI, kiuj transdonos diplomojn al kurs-finintoj. Ili plie esploros eblojn partoprenigi oficialan edukinstitucion en la diplomado. Ŝlosilaj agantoj estas Katalin Kováts de edukado.net kaj Duncan Charters flanke de ILEI.

Se vi interesiĝas pri partopreno en la trejnado kaj deziras esti informita pri la programo, bv. anonci vin — sen ajna sindevigo — ĉe r...@edukado.net.

Katalin Kováts, redaktoro de edukado.net kaj Stefan MacGill, prezidanto, ILEI.

[FORIGITA!: bildo]

Osmo Buller prezentas la novan ILEI-estraron.

La 8-a ĉina en Nankino

De la 3-a ĝis la 5-a de decembro 2009 okazis en la bela kaj historia ĉina urbo Nankino (la ĉina ĉefurbo de la kulturo), en ĝia plej fama universitato, la 8-a Ĉina Kongreso de Esperanto, kun partopreno de ĉirkaŭ 400 esperantistoj de la tuta lando, krom kelkaj el aliaj landoj (Francio, Usono, Japanio, Mongolio, Hispanio, Irano).

La programo estis interesa, kun allogaj prelegoj kaj prezentadoj. Ĉefe plaĉis al la ĉeestantoj la vasta uzo de Esperanto, ne nur surkoridore, sed ankaŭ dum la prelegoj kaj oficialaj programeroj, tute malsame ol la antaŭa kongreso, antaŭ du jaroj en Kantono, kie praktike ĉio okazis en la ĉina lingvo, kvankam la partoprenantoj bone regis la internacian lingvon. S-ro Wang el Ŝanhajo publike sur la podio petis ke ekde nun ĉio okazu en Esperanto. Longa aplaŭdo sekvis lian proponon.

Eble la plej interesa kaj alloga parto de la kongreso estis la partopreno de esperantistaj infanoj. Du infanaj grupoj aktive kaj vigle partoprenis. La infanoj de ambaŭ grupoj bele kaj kuraĝe parolis kaj kantis en nia lingvo.

Unu el tiuj grupoj venis de la urbo Zhenjiang de la provinco Jiangshu, la lernejo Baotalu, kies instruistino estas Neĝeta (Shi Xueqin). Ŝi instruas tie Esperanton al la infanoj kune kun sia edzo Michel Fontaine, franco. Ili estas bone konataj kaj eĉ ricevis belan memoran diplomon de Ĉina Esperanto-Ligo, pro sia granda helpo al la disvastigo de Esperanto en Ĉinio.

Ĉiuj ne nur ĝuis la prezentadojn de la infanoj, sed povis babiladi kun ili. Dum la dua tago de la kongreso Neĝeta kaj Michel faris kun la infanoj provlecionon antaŭ la publiko. En nia Esperanta mondo troviĝas multaj teoriistoj de la instruado de Esperanto. Sed ni ĉiuj devus lerni de la instrumetodoj de Neĝeta kaj Michel, talentaj instruistoj, kiuj facile komunikiĝas kun la gelernantoj, kiuj, krom lerni bone, evidente amas la admirindajn instruistojn. Ekde tiu tago mi, malnova instruisto, decidis ke mi devas ŝanĝi miajn instrumetodojn, kaj iomete “kopii” de ili. Dum tiu leciono okazis ankaŭ reta babilado kun la brazila esperantistino Karesema. Bona etoso, feliĉaj infanoj, kontentaj observantoj.

Siatempe mi diris ke Esperanto en Ĉinio plijuniĝas. Nun mi devus diri ke Esperanto en Ĉinio infaniĝas. Kun tiaj instruistoj, kun tiaj lernantoj, kun kuraĝaj homoj kiel s-ro Wang kaj multaj aliaj, mi antaŭvidas brilan estontecon por la ĉina Esperanto-movado.

Augusto Casquero

[FORIGITA!: bildo]

Kelkaj el la infanoj, Michel, Neĝeta, kaj Augusto Casquero, kun flago de la E-asocio de Foshan.

La 96-a japana en Kohu

La 96-a Japana Esperanto-Kongreso okazis de la 10-a ĝis la 12-a de oktobro 2009 en la urbo Kohu (Koohu), 100 km okcidente de la japana ĉefurbo Tokio.

La vetero estis bona, post tajfuno trapasinta Japanion antaŭ kelkaj tagoj. Al la Kongreso aliĝis 381 personoj, el kiuj 234 personoj efektive ĉeestis la kongreson. La ceteraj estas simbolaj aliĝintoj aŭ subtenantoj.

La kongresa temo estis “Esperanto, tergloba lingvo de la 21-a jarcento — la 150-a datreveno de Zamenhof”.

Konforma al la temo estis la prelego de Huĝimoto Tacuo, “La Fenestro al Ludovikito”, kaj de Kawanisi Teturoo, kiu kompilis la kongresan memoraĵon Nova Zamenhofa Legolibro, ekstrakton el la verkoj de Zamenhof, paralele en la japana kaj Esperanto. Ne nur la kongresanoj sed ankaŭ aliaj civitanoj aŭskultis unu-horan “deklamadon” pri la vivo de Zamenhof, faritan japanlingve en la tradicia kaj speciala deklam-arto nomata “koodan”, de la profesia “koodan-isto” Kanda Kooyoo.

Dum la kongreso s-ino Syôzi Keiko, kiu eldonis multajn bonkvalitajn librojn en sia eldonejo Libroteko Tokio, estis honorigita per la “Ossaka-Premio” plej prestiĝa en la japana Esperanto-movado, pro sia granda kontribuo al la Esperanto-movado.

En la kongresejo oni jam varbis por la Japana E-Kongreso en 2010, okazonta en Nagasako. Salutis Ho Song, la vicprezidanto de Korea Esperanto-Asocio, speciale alvokante al la Komuna Kongreso de la 98-a Japana Esperanto-Kongreso kaj la 43-a Korea Kongreso de Esperanto, okazonta en 2011 en la korea urbo Busano (Pusan). Ankaŭ la kongres-urbo por 2012 estis decidita, ĝi okazos en Sapporo.

Sibayama Zyun’iti

Santendaro en Nepalo

En Nepalo aperis nova Esperanto-klubo, kiu intencas kunigi la internacian lingvon kun socia servado. La membroj de tiu klubo en Katmando okazigis santendaron en monaĥejo ĉe la vilaĝo Balambhu, kaj helpis al pli ol 550 homoj kuraci la okulojn.

La membroj lernis Esperanton en junio ĉe Razen Manandhar. Poste ili fondis klubon por praktikadi la lingvon kaj por servi la socion kiel voluntuloj. Ili kredas ke tiel eblas videbligi sin, kaj homoj tiel ekscios pri Esperanto.

La membroj diskutis pri la eblo okazigi la santendaron kun registaraj kaj neregistaraj oficistoj, kuracistoj, medikamento-vendistoj, lokaj kluboj kaj okulmalsanuloj, kaj poste kolektis donacojn (monon kaj medikamentojn). Por la kunvenejo oni elektis la terevadan budhisman monaĥejon Pranidhipurna Mahavihar.

La teamo de kuracistoj de Tribhuwan University Teaching Hospital, gvidata de d-ro Jeevan Kumar Shrestha, post mallonga budhisma preĝado komencis la kuracadon. Ĉio iris glate malgraŭ la homamaso, aplaŭdoj kaj ioma ĥaoso. Pli ol 500 malsanuloj venis el kvar najbaraj vilaĝoj: Balambhu, Satungal, Thankot kaj Matatirtha. Inter ili 107 homoj bezonis okulvitrojn kaj 24 bezonis operacion de katarakto. La klubanoj tamen ne varbis pri Esperanto. Kvankam ili intencis diskonigi Esperanton al la socio, ili nek starigis E-flagon nek disdonis foliojn. Ili simple pendigis grandan verdan afiŝon kun nomo de la klubo, kaj la membroj laboris en T-ĉemizoj kun la E-flago. La klubanoj kredas ke poste homoj mem serĉos informojn pri Esperanto kaj lernos ĝin.

La klubo pagis la operacion de katarakto por 12 homoj kaj disdonis okulvitrojn al plia cento da homoj. La klubanoj estis intervjuitaj de loka televidkanalo kaj intencas okazigi similajn santendarojn en aliaj vilaĝoj.

Razen Manandhar

Esperanto al Ameriko: Trejnseminario en Kubo 2010

Kadre de la gvidlinioj proponataj en la Laborplano de la Amerika Komisiono ĝis 2010, la Amerika Komisiono de UEA decidis doni gravan antaŭenpuŝon al sia projekto “Esperanto al Ameriko”.

La projekto inkluzivas konkretajn erojn kiel Instruado de Esperanto (perrete aŭ kun organizado de lokaj kursoj); organizado de instruvojaĝoj, seminarioj trejnaj kaj porinstruistaj.

En la jaro de la UK en Havano, Kubo, la komisiono planas organizi trejnseminarion por komencintoj en Havano, de la 10-a ĝis la 17-a de julio 2010, aparte por latinamerikaj esperantistoj.

Por tiu trejnseminario la Amerika Komisiono nun varbas. La fakto ke la UK okazos en Kubo, donas unikan ŝancon al la komisiono realigi tian projekton por plialtigi la lingvan nivelon de la latinamerika movado, kaj samtempe malfermi eblojn al pliaj latinamerikanoj partopreni Universalan Kongreson.

En la retejo de la Amerika Komisiono www.ameriko.org estas troveblaj pluraj aliaj informoj kaj raportoj, regule atestantaj pri la konstanta kresko de perretaj interesiĝantoj en la kontinento kaj vigla lernantaro en lernu.net, kiuj konsistigas junan kaj promesplenan potencialon por disvastigo de Esperanto en Ameriko, kun instiga okazo ĉeeste elprovi siajn lingvajn konojn dum la kongresa semajno, kaj plifirmigi la amikajn kaj solidarajn rilatojn kun la internacia Esperanto-movado.

Interesiĝantoj por kontribui, bv. sendi financan subtenon al UEA, laŭ la kutimaj pagmanieroj, kun la indiko: “Esperanto al Ameriko”. Temas pri unika okazo por ke Esperanto pli kaj pli disvastiĝu en nia kontinento, sojle de la 95-a UK.

Maritza Gutiérrez González
Kunordiganto de la AK de UEA

[FORIGITA!: bildo]

De la 4-a ĝis la 6-a de decembro 2009 esperantistoj el Havano, Cienfuegos, Ciego de Ávila kaj Matanzas partoprenis centran renkontiĝon kun la ĉeftemo “Esperanto estas ni ĉiuj”.

Recenzoj

Malfermitaj teatraĵoj

Heksakloro unu komo tri. Paul Gubbins. Chapecó: Fonto, 2005. 62p. 21cm. ISBN 9090188371. Prezo: € 3,90. Zam- Zam- Zamenhof. Paul Gubbins. Rotterdam: Bero, 2006. 87p. 21cm. ISBN 1882251415. Prezo: € 9,00. La Verda Ranaro prezentas... Paul Gubbins. La Verda Ranaro, 2006. 40p. 21cm. ISBN 0902756257. Prezo: € 5,10

Zam- Zam- Zamenhof estas alegoria historia teatraĵo pri la vivo de la kreinto kaj iniciatinto de Esperanto. Kelkaj protagonistoj estas historiaj (ekzemple Zamenhof kaj liaj gepatroj, la brita kronprinco Charles, abatino Hildegard, Descartes ks) kaj aliaj estas alegoriaj (ekzemple Blanka Aglo, Neregu Laverb, Amo Amas ks). La teatraĵo enhavas humurajn situaciojn kaj dialogojn, ofte danke al spritaj anakronismoj. La aŭtoro ŝajnigas improvizon, enŝovante protagoniston kiu nomiĝas “Reĝisoro”, kiu “gvidas provludadon”, por tiel diri. Okazas amuzaj komentoj inter la aktoroj aŭ inter ili kaj la reĝisoro, kvazaŭ la aktoroj estus elirintaj el siaj roloj kaj la reĝisoro el sia tasko. Per tiu ĉi preteksto la aŭtoro iusence klopodas kvazaŭ forigi “la kvaran muron” (la imagan travideblan muron, kiu apartigas la scenejon de la publiko, dum kutima spektaklo). Tial la spektaklo okazas kvazaŭ “malfermita” al la publiko. Samkiel la klaŭnoj de Shakespeare, la Reĝisoro permesas al si esprimi ŝerce tiklajn kritikojn pri la Esperanta publiko (“Nia publiko komprenas nenion pri arto, eĉ malpli pri humuro... insistas pri fideleco historia... faktoj... kvazaŭ faktoj bonan teatraĵon kreus.”) kaj akrajn kritikojn pri la teatraĵo mem (“Nura burleskaĵo... tipe Esperanta... sen ajna arta valoro. Kiam la verda popolo traktos serioze sian hontinde neglektatan teatron? Foje... mi seniluziiĝas.”).

Mikael kaj la monstro (en la volumo La Verda Ranaro prezentas...) estas alegoria unuakta dramo, pri la ideo de eŭtanazio. Iusence ĝi similas mezepokajn “moralecajn dramojn”, traktante temon pri moralo laŭ alegoria maniero. Ankaŭ tie ĉi “la kvara muro” estas iusence kvazaŭ forigita, ĉar la protagonistoj fojfoje rekte alparolas la publikon. Ankaŭ ĉi tie troviĝas la ekvivalento de la tipa Shakespear’a klaŭno: la alegoriaj protagonistoj nomataj “Viro” kaj “Virino”, kiuj enkorpigas la ordinarajn nunajn homojn. Kaj ankaŭ tie ĉi aperas ĉe la fino, ŝerce, akra kritiko pri la teatraĵo mem. (Diras Viro: “komedio tro peza”. Diras Virino: “tragedio tro leĝera”.)

Pacaj batalantoj, same en la volumo La Verda Ranaro prezentas..., estas unuakta dramo pri la nuna socia rolo de Esperanto. Tie ĉi “la kvara muro” ne estas forigita, sed la temo estas ege aktuala kaj tikla por la esperantista publiko, kiu supozeble ekscitite daŭrigos la dialogojn de la dramo longtempe post la fino de la spektaklo, iusence “enirante la scenejon”. Tiu ĉi eco de “priidea” teatraĵo (kiu pensigas onin pri i.a. la dramoj de Bernard Shaw) donas la senton, ke la spektaklo estas “malfermita” al la publiko, kiun oni ekscitas pensi post la spektaklo, opinii, eĉ kvereli, eĉ batali pri la ideoj prezentitaj sur la scenejo. Jen kiel Maks, seniluziiĝinta lernanto de Esperanto, kritikas la Movadon: “... en via Esperanta mondo ĉiam vintras... [...] ĉio konservendas en granda frostigilo, por protekti kontraŭ la varmo de la suno... la varmo de la realo. [...] ... jen la tragedio... la tragedio de Esperanto. Tro da espero... maltro da pero.” La instruistino de Maks, havante iel malfortan karakteron, nur malfirme kaj nesufiĉe konvinke kontraŭstaras liajn vortojn. Tia konduto ja estas taŭga el la vidpunkto de la dramstrukturo, ĉar ĝi kongruas kun la revemo kaj neagemo de la protagonisto. Ŝia karaktero vekas la seniluziiĝon de la lernanto, kiu ĝeneraligas siajn impresojn pensante, ke la tutan Movadon konsistigas nur neagemaj revuloj. Ĉu vere? Jen temo de konversacio, post la spektaklo.

Heksakloro unu komo tri estas triakta tragedio, en kiu oni pritraktas problemojn rilate la nunan poluadon de nia planedo, kaŭze de la industria evoluo. Tiu ĉi teatraĵo estas strukturita kiel “bone farita teatraĵo” (en la angla: well-made play) laŭ la maniero de Bernard Shaw. Samkiel ties teatraĵoj, ĝi pensigas la publikon pri sociaj rilatoj kaj ĉe la fino restas “malfermita” al diversaj komentoj. En mallonga noto, la aŭtoro mencias la realan eventon kiu inspiris la teatraĵon: “En februaro 2000, loĝantoj de la vilaĝo Weston, proksima al Liverpool en la nord-okcidenta Anglujo, devis forlasi sian hejmon pro toksoj dum jardekoj likantaj el apuda industria rubejo apartenanta al la brita ĥemiaĵo-giganto ICI. La kompanio kompensis la elhejmigitojn, akirante por ili novajn loĝejojn.”

La tri aktoj okazas en la sama tago, matene (la unua akto), posttagmeze (la dua akto) kaj fruvespere (la tria akto). Tamen, pere de la dialogoj, la du ĉefaj protagonistoj (la maljunaj ges-roj Falman) bilancas sian tutan vivon. Ilia deziro paroli pri la pasinto motiviĝas per tio, ke ili devas forlasi la urbon, kie ili loĝis dum jardekoj. La estonto timigas ilin, ĉar ili sentas sin multe pli maljunaj ol ili vere estas, kaŭze de sia malbona sanstato. Iom post iom evidentiĝas per la dialogoj, ke ili loĝas en urbo kie la loĝantoj estas tre malsanaj, maljuniĝas tro rapide kaj mortas ege frue. Sur la scenejo aperas nur la salono de ges-roj Falman, de la komenco ĝis la fino de la spektaklo. Tamen, la spaco de la agado estas lerte plilarĝigita, pere de la komentoj de aliaj protagonistoj enirantaj la salonon, kaj ankaŭ pere de teleskopo ĉe la fenestro. (Teleskopo-rigardado estas la ĉefa hobio de s-ro Falman, kiu danke al tiu ilo kapablas laŭte komenti pri tio kion li vidas sur la rivero, en la korto de la ĥemia fabriko ks.). La streĉiteco kreskas, ĝis s-ro Falman komprenas, ke li mem forĵetis danĝerajn ĥemiaĵojn en la rubujon dum jardekoj, senscie. Tiu ĉi malkovro igas lin senti sin tiom kulpa, ke li sinmortigas. Fakte, li ne celas puni nur sin mem per tiu sinmortigo, sed precipe la estraranojn de la fabriko. Ili devintus kompreni sian profundan kulpon, pere de la gesto de s-ro Falman. Malgraŭ ĉio, s-ro Falman komprenas tro malfrue, ĝuste post kiam li jam englutis venenon, ke la estraranoj faris tian grandegan eraron nur pro nescio (do, senintence), kaj nun ili klopodas ripari la damaĝojn kiel eble plej bone. La senutileco de lia gesto donas la senton de tragedio je la fino de la teatraĵo.

Laŭ la konata difino de Aristotelo, tragedio estas tiu teatraĵo, kiu igas la spektanton senti kompaton kaj timon. La viveco de la protagonistoj ja donis al mi la senton de kompato por la familio Falman. Krome, la aktualeco de la problemo pri poluado kaj la pensigaj dialogoj ja donis al mi la senton de timo pri tio, ke simila situacio povus okazi ie ajn en la mondo. Mi eĉ ekhavis malagrablan senton de kulpo, pro tio, ke en nia urbo ni ankoraŭ ne organizis kolektadon de uzitaj piloj, kaj ni daŭre forĵetas ilin en la domajn rubujojn... Mi rememoras, ke Bernard Shaw nomis tri el siaj plej bonaj teatraĵoj “malagrablaj teatraĵoj”, ĉar la tiklaj sociaj temoj pritraktataj tie celis kulpigi la burĝajn spektantojn (kaj tial eduki ilin, kompreneble). La tragedio de Gubbins donis al mi similan senton de “malagrablaĵo”, kaj per tia konfeso mi faras komplimenton al la aŭtoro. Entute, mi havas la impreson, ke la aŭtoro ja traktas tre serioze kaj respondece la esperantistan publikon.

Luiza Carol

Kiom da bono aŭguras tia nehaltigebla kreivo!

Koploj kaj filandroj. Jorge Camacho. Novjorko: Mondial, 2009. 150p. 22cm. ISBN 9781595691163. Prezo: € 13,50

Jorge Camacho debutis kiel Esperanta poeto en la kvarpoeta kolekto Ibere libere (1993), en 2004 aperis de li du poeziaj volumoj, Saturno (dulingva, Esperanta kaj hispana) kaj Celakanto, Eklipsas en 2007, kaj nun (2009) li prezentas al sia legantaro sian kvaran poemaron Koploj kaj filandroj. Camacho montris ekde la komenco tre personan poezian stilon, precizan kaj koncizan, tamen laŭokaze malferman kaj popolecan, depende de temoj kaj celoj. Kvankam ĝenerale konstateblas kreskanta tendenco ĉe Camacho ĉiam pli koncizigi, esencigi sian stilon, li ankaŭ scipovas elokventi, precipe kiam aktualaj politik-sociaj cirkonstancoj kaj kruelaj maljustoj elvokas lian indignon, tion plej emfaze pruvas liaj grandaj poemoj pri Hiroŝimo en Eklipsas kaj pri Gazao en la nuna.

La titolo de la nova poemaro de Jorge Camacho vekas penson pri kontrastoj, unuflanke fiksitaj formoj, aliflanke ŝvebantaj fadenoj. Sed, kiel kutime, kontrastoj ne ekskludas dialogon, kiu eventuale kondukas al akceptebla ekvilibro. Kaj fakte tiel okazas pri la aluditaj kontrastoj, ili frontas unu la alian en “dialektika sintezo”, kiel diras Miguel Fernández en sia postparolo. Legado kaj relegado de la poemaro konfirmas ĝian tutaĵan karakteron, ke ĝin ja konsistigas “esprimaj variantoj de unu sola fasko da zorgoj” (Fernández).

La nova poemlibro de Jorge Camacho daŭre kaj forte atestas lian severan postulon pri konciza esprimo, forma kaj vortelekta. La efikon de tiu postulo klare rivelis lia lasta poemaro Eklipsas, i.a. liaj japaneskaj poemoj, kaj ankoraŭ pli la nuna, kie la hispana koplo fariĝas instigilo al koncizo kun siaj du aŭ tri oksilabaj versoj, kie asonanco ludas rolon:

La juliajn ambiciojn
erodis septembra frisko.

Nur tiam vi ekkomprenos
ajnan konsilon: lerninte
ĝin mem per la propra sperto.

(Koploj 26, 13)

La poeto prologas sian poemaron per traktaĵo, Invit’ al asonanco, t.e. vokalrimo kun malsamaj konsonantoj (kiel i — i kaj e — e en la supraj ekzemploj). Tia rimo estas evidente pli subtila ol kunrimo de konsonantoj post diferencaj vokaloj kiel en la antikva islanda poezio (ekzemple en — un, ar — ir, ne plu aplikata krom en okazaj imitoj de la koncerna antikva versformo). Camacho detale priskribas la evoluon de la koplo kaj finas sian traktaĵon kun la anonco, ke en lia nuna poemaro “vokalrimoj kaj koploj aperas ne hazarde aŭ pretervole, sed kvazaŭ obee al poezia programo, tamen kiel natura frukto de la ĉi-supre rakontita evoluo”. Tiu atentigo kaj apliko de tiu versarta rimedo estas bonvena kaj espereble havos sian subtilan influon sur la Esperantan poezion.

Miguel Fernández nomas la koplojn “popolatendencaj” kaj ligas ilian karakteron al ludo kaj leĝero. Mi ne povas ne vidi ĉi tie paralelon kun la islanda staka, kvarlinia versformo ankoraŭ tre populara en Islando. Io simila eble ankoraŭ validas pri la hajko en Japanio. Koncerne la filandrojn diversaj flankoj imageblas: fajnaj kunligoj de asonancaj vokaloj, subitaj imagoj elvokitaj de trovita rimo, ŝvebantaj saltoj inter malkongruaj ideoj; laŭ islanda popolkredo filandraj araneaĵoj kovrantaj la teron grizvuale en la aŭtuno aŭguras severan vintron. En Romanco pri la gripa grupo la poeto konsideras la homvivan tempon, misaŭguron, pliaĝiĝon; rifuzante respondi la demandon: “Kien ni vojos?”, li invitas al “festeno sen reguloj”, spitante la neeviteblon:

Sed mi ĉesu anticipi
antaŭsignojn de kaduko.
Dume, ni dancu kaj kantu
plenvoĉe, per ambaŭ pulmoj.

Filandroj facile kuniĝas en retojn, la citita Romanco pri la gripa grupo estas unu el kelkaj longaj poemoj, kiuj konstruiĝas kiel retoj de fadenoj, kunligitaj por formi sinsekvon de konkretaj detaloj kaj pensvekaj vidpunktoj. Tia poemo estas ekzemple La lasta flugo, kiu estas rakonto pri flugvojaĝo, eble en proksima estonteco, ekde leviĝo ĝis alteriĝo, kun akompanaj observoj kaj pensoj. Ĉio ŝajnas normala, sed krizo jam minacas, elĉerpiĝo de la teraj provizoj de nafto:

La pordo jam fermiĝas. Neniu pasaĝero
konscias la unikan lastecon de l’ momento
dum la stevardoj rutinas ordonojn, instrukciojn,
por flugo plej agrabla, trankvila kaj sekura.
...
Ĉu morgaŭ, ĉu samtempe kun ĉi tiu lasta flugo,
el la ĉefurbo venos dekreto rezervanta
por ŝtatprioritatoj la lastajn petrollitrojn ...
...
Mutiĝis la motoro. La homoj subeniras
lacaj sur la ŝtuparoj al la tera stabilo.
Piloto kaj stevardoj elŝipas lastaloke.
La pordo jam fermiĝas. Neniu pasaĝer’.

La plej longa poemo, Blanka gazalo pri Gazao, tamen ne apartenas al tiu kategorio, ĝia indigna seriozo estas trans ĉia trankvila kunplekto de rakonto kaj meditado, ĝi estas samtempe celtrafa kritiko kaj kondamno de krimoj kaj krueloj surbaze de aktualaj okazoj, kaj vasta, tamen detala, superrigardo pri stulteco kaj perforto politika kaj religia en la historio de la homaro. Malgraŭ la longeco de la poemo ĝia impeto estas tiom energia, ke ĝi firmtenas la leganton ĝis la fino. La poemo estas unika en la Esperanta poezio, kaj konsiderante la cirkonstancojn mi emas ankaŭ aserti ĝian unikecon en la aktuala eŭropa poezio. La poemo finiĝas per transmovo de la teroro de Guernica al Gazao:

Ĉu konata
vizio? Jes. Ĝin pentris jam
Pikaso en 1937, sed nun, ĉi tiam
la taŭro bovas aŭ bovinas, agonia;
ĉevalas magra azen’, splite krucumita;
sub la beton’ kaj brikoj stumpe fridas familio;
kadavroj polvaj en kaj ekster uniformo; pli ol tricent
infanoj (teroristoj untaj) kun mitrajla sankt-oleo; hospitaloj,
moske’, lernej’ ruinaj; bombon en tombejon;
la ministrejojn for. Nur mil murditoj
por ia falsa interpac’ labila,
dum daŭros neflekseble la sieĝo
kun rabaj mapoj, muroj, militleĝo
kaj, sur la tankoj, la davida stelo.

Mi jam menciis la postparolon de Miguel Fernández. Tiu verkaĵo sur 24 paĝoj estas fakte eksterordinara, ĉar ĝi estas samtempe inĝeniaj interpretoj de multaj el la plej koncizaj poemoj de la libro kaj fidinda instruado pri metodo legi poemojn kreive. Li tamen emfazas, ke liaj interpretoj estas nepre personaj kaj ecigitaj de lia ŝato de la kolekto. Tiel li instigas la legantojn legi poemojn, eble unuavide enigmajn, kun malfermita menso kaj fido al propra interpreta kreivo. Mallonge, poemo finfine estas komuna kreaĵo de poeto kaj leganto, kvankam diversgrade laŭ materialo kaj cirkonstancoj. Post sia interpreto de unu poemo Fernández aldonas: “Aŭ eble ne tielas”, tiel substrekante, ke alia leganto eble alie interpretus.

Camacho ne emas esprimi sin sentimentale, la vorton “koro” mi ne trovis en liaj poemoj, eble mi tamen ĝin pretervidis. Sed trajton de nostalgio oni povas konstati en jena poemo, tamen sen sentimentalo, tion garantias la precize objektiva priskribo de la koncerna observo:

Tie vi staris, pasero,
sur la palisaro dividanta la kafejan terason
disde la deklivo lagen.

Vi pepis apud mia tablo,
en atendo eble de kukeroj
aŭ sukerkristaletoj.

Ĉi tie ni sidis,
tiom proksimaj unu al la alia,
vidante la posttagmezon pasi ĉe la lago de Töölö.

(La pasero) Ne eblas en mallonga recenzo doni sufiĉe indan prezenton de tiu nova poemaro de Jorge Camacho. Por tio taŭgas nur detala, profunda studaĵo. Feliĉe ni jam havas tian en la postparolo de Miguel Fernández. Kvar poemaroj en ses jaroj pravigas citon de la fina frazo de lia postparolo: “Kiom da bono aŭguras tia nehaltigebla kreivo!”

Baldur Ragnarsson

Anoncetoj

Unu vorto = 1 €. Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

Antaŭ unu jaro, la 22-an de januaro, forpasis Claude Piron, populara verkisto, pedagogo, preleganto, sed ankaŭ aŭtoro de Esperantaj poemoj kaj kantoj. Lian albumon Frandu Piron oni povas aŭskulti ĉe: www.ipernity.com/doc/69959/album/94772, kaj albumojn Tra l’ mondo kaj Karnavaleto kun kanzonoj kiujn li verkis aŭ adaptis por Olivier Tzaut, ĉe www.youtube.com/profile?user=otzaut#grid/uploads kaj http://sites.google.com/site/oliviertzaut/.

Gravaj ŝanĝoj ĉe Internacia Esperanto-Instituto.

La 1-an de junio 2009 Edwin Burg demisiis kiel IEI-estrarano. Dum 1978-1988 li volontule kaj plentempe laboris kiel oficejestro en Andreo-Cseh-Domo en Hago. En 1995 li eniris en la estraron de IEI kaj eminente okupis sin pri la branĉo “publikaj rilatoj”. Post sia 84-jariĝo en marto li decidis demisii el tiu funkcio.

La nuna estraro konsistas el Ed Borsboom (prezidanto), Kees Bos (sekretario), Piet Buijnsters (kasisto) kaj Toon Witkam (teĥnologio).

Ekde la 6-a de oktobro 2009 Atilio Orellana Rojas ne plu laboras por IEI kaj li estas forlasinta la Andreo-Cseh-Domon en Riouwstraat 172, Hago. Neniun taskon rilate al IEI ekde tiu dato li rajtas plenumi: i.a. kursoj, seminarioj kaj ekzamenado en la nomo de aŭ sub aŭspicio de Internacia Esperanto-Instituto. Aliaj transprenos tiujn taskojn.

Pluaj informoj kaj kontakto: www.iei.nl aŭ i...@versatel.nl aŭ +31 (070) 3556677. Paperaj poŝtaĵoj nur (ĉar IEI-postbus ne ekzistas) al Riouwstraat 172, NL-2585 HW Den Haag, Nederlando.

Estraro IEI

Paco en la israela pac-oazo: pri la 10-a KIES

Israelanoj tre modeste nomas sian aŭtunan aranĝon KIES, Komuna Israela Esperanto-Semajnfino. Fakte temas pri speco de landa kongreso, kiun partoprenas esperantistaj aktivuloj el ĉiuj partoj de la lando. Ĉi-jare, de la 22-a ĝis la 24-a de oktobro, estis proksimume 50 israelanoj kaj deko da eksterlandanoj en la vilaĝo kun la nomo Neve Shalom/Wahat-es-salam [Pac-oazo], kiu estas konata al la esperantistoj pro seminario antaŭkongresa okazinta tie, kiam la UK estis en Telavivo.

La elekto de la loko ne estis hazarda. Ĝi kongruis kun la ĝenerala temo de la ĉi-jara KIES: Paco kaj kunekzisto! Tiun parton de la programo traktis prelego de respondeculo de la vilaĝo pri la eksperimento igi saman nombron da israelaj kaj arabaj familioj kunloĝi kaj kundecidi pri sia estonteco en la sama vilaĝo. La eksperimento estas sukcesa, sed apenaŭ imitata en la regiono. Provokajn demandojn al la israelaj esperantistoj prezentis mi mem, klarigante kiel duono de la mondo taksas la situacion de la Meza Oriento kaj la problemojn por alveni al paco. Ne temis pri prelego sed pri diskutado kun la partoprenantoj, kiuj tre vigle diris siajn, ofte esence malajn, opiniojn. La komuna pripensado pri la temo estis nur semo por posta pripensado. Sed la programo antaŭvidis multe pli ol tion. Estis prelegoj pri kibucoj (kien nun?) de Cvi Ŝolt, pri teleskopoj (Amri Wandel), pri interlingvistiko (Alicja Sakaguchi), pri go-ludo (Gian Piero Savio), pri la venontjara rusa jubilea kongreso (Anna Butkevich), pri vojaĝoj ĉe Mediteraneo (Ĵunko Oŝima) kaj kantado kaj dancado. Kiel vi vidas el la nomoj de la prelegintoj la tuto estis sufiĉe internacia, sed evidente israelanoj bezonas multe pli da eksterlandaj partoprenantoj, kiuj interalie havas tre klaran kontraŭ-krokodilan funkcion.

Eksterlandaj partoprenantoj havis (kaj ĉiujare havas) tre grandajn eblojn ekskursi al Jerusalemo, al la Morta Maro ktp. Resume: malgranda kongreso, kiu meritas la atenton de ĉiuj esperantistoj. Se vi jam vidis ĉion en la movado sed ankoraŭ ne vidis la israelajn esperantistojn, vi maltrafas multon.

Renato Corsetti

Internacia PostKIESo en Israelo

Post la ĉi-supre priskribita aranĝo en Israelo okazis “Post KIESo”, turisma programo por la eksterlandaj partoprenantoj.

Dek eksterlandanoj (el Rusio, Italio kaj Japanio) kaj tri israelanoj ekveturis post KIES de Pac-oazo al la Morta Maro. Nia ĉiĉerona blazono estis granda verda stelo. Post kamel-rajdado apud la punkto “alteco nul’” ni descendis pliajn 400 metrojn sub la marnivelo, por vizito de vera oazo Ein Gedi, en la Judea dezerto.

Sekvis baniĝado en la Morta Maro, kiu estas ne nur la plej malalta loko en la mondo, sed ankaŭ la plej sala, tial ĝia akvo estas tiom densa, ke eblas legi gazeton flosante. Ni kompreneble legis la revuon Esperanto!

Plej impona estis la vizito de Masado, kie antaŭ naŭ jaroj mi ĉiĉeronis tuttagan kongresan ekskurson de la UK en Telavivo. Kelkajn tagojn pli frue la eksterlanda grupo vidis en muzeo en Jerusalemo la rulaĵojn de la Morta Maro (Kumran), kiuj estis skribitaj samloke kaj samepoke kiel la sieĝo de Masado. Tricent judaj familioj dum tri jaroj kontraŭstaris tri romiajn legiojn, kaj fine sinmortigis por ne esti kaptitaj kaj sklavigitaj. Ni vizitis la Masadan palacon de Herodo, kiu bele konserviĝis dum du mil jaroj, kaj spektis filman prezentadon pri la drama historio de la arkeologia restaŭrado.

Reveninte al Jerusalemo la grupo denove vizitis la malnovan urbon, krom Roza (la sola judino en la grupo), kiu insistis viziti Jad Vashem kaj tiel en unu tago vidis du el la plej gravaj simboloj de la juda popolo. Dum intensa kaj ĝuplena Esperanto-semajno mi akompanis la eksterlandajn gastojn kaj mia ĵipo fariĝis kvazaŭ ilia surrada hejmo.

Daŭrige al la post-KIES-ekskurso al la Morta Maro la eksterlandanoj vizitis la nordan regionon de Israelo. Dum du intensaj tagoj, sub la gvido de la ĉefdelegito Jehoshua Tilleman, ili vizitis la Bahaajn ĝardenojn en Hajfo, la Preĝejon de Anunciacio en Nazareto kaj la malnovan urbon de Akko.

Israelaj esperantistoj jam planas la 11-an KIES. Ĝi okazos en la urbo Kacrin (nordo de Israelo) 20-22 de majo 2020.

Amri Wandel

286 jam aliĝis al Havano

La 20-an de decembro la 95-a UK en Havano havis 286 registritajn aliĝintojn el 45 landoj.

Francio kun 29 aliĝintoj okupis la unuan lokon, ĉar la statistiko ankoraŭ ne inkluzivis kubanojn, aliĝintajn pere de LKK. Francio estis sekvata de Brazilo kaj Japanio, kun resp. 25 kaj 24 aliĝintoj. Krome elstaris Germanio (19), Nederlando (18), Italio (16), Danio (13), Kubo (13), Bulgario (10), Britio kaj Hungario (po 9), kaj Pollando (8).

Flugoj al la 95-a UK en Havano

Cubana de Aviación kaj Copa Airlines estas la oficialaj flugkompanioj de la 95-a Universala Kongreso de Esperanto en Havano, Kubo.

Cubana de Aviación, 80-jara flugkompanio, ofertas al la kongresanoj malaltan tarifon por flugoj el 5 urboj en Eŭropo kaj 13 urboj en Ameriko. Sube estas la netaj prezoj kun interkrampe la aldono por la ceteraj impostoj laŭ la prezoj en decembro 2009 (*la impostoj varias laŭ la lando de la ekflugo kaj la momento de la aĉeto).

Eŭropo:

Parizo EUR 300,00 (+ 242,42*)
Madrido EUR 390,00 (+ 289,75*)
Londono GBP 270,00 (+ 172,20*)
Romo EUR 620,00 (+ 76,87*)
Moskvo EUR 640,00 (+ 137,26*)

Ameriko:

Meksiko USD 210,00 (+ 126,84*)
Cancun USD 160,00 (+ 48,61*)
Karakaso USD 430,00 (+ 98,94*)
Panamo USD 330,00 (+ 144,00*)
Montrealo CAD 470,00 (+ 130,00*)
Toronto CAD 470,00 (+ 133,25*)
Bonaero USD 580,00 (+ 204,00*)

Cubana flugas ankaŭ el Santo Domingo USD 225,00 (+ impostoj); Bogotá USD 319,00 (+ impostoj); San José USD 250,00 (+ impostoj); Guatemala USD 260,00 (+ impostoj); Montego Bay USD 345,00 (+ impostoj); Kingston USD 345,00 (+ impostoj).

Por ricevi la kongresan tarifon, bv. kontakti unu el la oficejoj de Cubana (listo ĉe www.cubana.cu/guide/?article=of﹍otros), menciante ke vi estas kongresano de la 95-a UK en Havano.

La biletoj aĉetitaj ne estas redoneblaj kaj ne eblas flugi per alia kompanio ol Cubana. La vojaĝo povas daŭri maksimume 21 tagojn ekde la unua flugo. La rezervoklaso devas esti H (sed P por Montrealo, Toronto kaj Moskvo; K por Karakaso; R por Parizo).

La alia oficiala flugkompanio, Copa Airlines, flugas al 45 urboj el 24 amerikaj landoj. Ĝi ofertas rabaton de 15% je la publikaj tarifoj por flugoj el Centra kaj Suda Amerikoj kaj la Kariba regiono (rabatkodo C2843) kaj 20% por flugoj el Norda Ameriko (rabatkodo D2843). La kongresa rabato ne estas kombinebla kun alia(j) rabato(j) kaj validas de la 5-a de julio ĝis la 5-a de aŭgusto nur por flugoj de Copa (CM) kaj Aero República (CM*) al Havano en la rezervoklasoj S, I, Q, U, V, B, N, K, H kaj Y.

Por aĉeti la flugojn de Copa, bv. kontakti unu el ĝiaj oficejoj (listo ĉe www.copaair.com/html/user/default.aspx?pageid=72&lang=es) menciante la rabatkodon kaj ke vi estas partoprenanto de la 95-a UK.

La kompanioj povas peti pruvon de via kongresaneco.

Forpasoj

Julio Argüelles García (1920-2009) mortis la 30-an de oktobro en Gijón (Hispanio), kie li estis delegito kaj pli frue fakdelegito pri la malsano Alzheimer.

Barnabás Batta (1929-2009) forpasis la 8-an de decembro en Miskolc (Hungario). Li estis iama fakdelegito pri ekonomio kaj prizorgis memorlokojn pri K. Kalocsay en ties naskiĝloko Abaújszántó, en kies loka muzeo estis inaŭgurita memorĉambro de la poeto lige kun la Budapeŝta UK en 1983.

Beatrice Clarke (1914-2009) mortis la 9-an de septembro en Brighton (Britio), kie ŝi estis delegito. Dum multaj jaroj ŝi volontulis en la Londona E-Centro. Ŝi helpis pri katalogado por la libroservo de E-Asocio de Britio kaj por la Biblioteko Butler. Ŝi kreis bendotekon por EAB kaj korektis lecionojn de la koresponda kurso Free Postal Course.

Pietro Dao (1917-2009) mortis la 15-an de aŭgusto en Trento (Italio). Dumviva membro de UEA, li iam estis aktiva kursgvidanto.

Willy Ehlers (1921-2009), em. flegisto kaj fakdelegito pri la Parkinsona malsano, mortis en aprilo en Berlino.

Simonne Garrigue (1912-2009), em. instruistino, mortis la 10-an de majo en Rognes (Francio). Ŝi kunorganizis la 42-an UK en Marsejlo en 1957.

Salah Ghanem (1933-2009) forpasis la 11-an de oktobro en Jdeideh (Libano). Li estis psikologo kaj tribunala spertulo pri grafologio. Ghanem estis unu el la pioniroj de Esperanto en sia lando. Li lernis Esperanton en 1960, kiam Paul Neergaard, gastprofesoro en la Amerika Universitato de Bejruto, instruis Esperanton kaj katalizis la fondon de Libana E-Asocio. Ghanem prezidis la asocion dum multaj jaroj. En 1965 li eldonis lernolibron de Esperanto en la araba. Kiel Honora Membro de UEA li estis elektita en 2003.

Felix H. Kat (1928-2009) mortis la 1-an de septembro en Leeuwarden (Nederlando). Li estis membro de UEA ekde 1946, longtempa delegito kaj regula donacanto por aktivaĵoj de UEA.

Cornelia J. Knoop (1933-2009), dumviva membro, mortis la 17-an de oktobro en Berg en Dal (Nederlando).

Per Johan Krogstie (1929-2009) forpasis la 4-an de novembro en Løten (Norvegio). Li estis delegito kaj fakdelegito pri fervojoj kaj turismo, kaj prezidanto de Norvega E-ista Ligo 1991-1995. Dum multaj jaroj li tre sukcese varbis reklamojn de norvegaj fervojaj kaj turismaj instancoj por la Jarlibro de UEA.

Egil O. Larsen (1923-2009) mortis en oktobro en Hamar (Norvegio). Kiam li, eksfervojisto, estis urbestro de Hamar, li lernis Esperanton pro la IFEF-konferenco siaurbe en 1990, por saluti ĝian inaŭguron Esperante. Dank’ al li, dum la konferenco estis inaŭgurita Esperanto-strato. Li iĝis aktiva esperantisto kaj antaŭ du jaroj ankaŭ fakdelegito pri fervojoj, historio kaj politiko.

Joseph Lejderman (1911-2009), ĝisosta Esperanto-propagandisto, mortis la 13-an de aŭgusto en Toronto. Li estis iama fakdelegito pri inventoj, lingvoj kaj mondfederismo.

Melvin Long (1927-2009), dumviva membro, mortis en septembro en Missoula MT (Usono).

Adriana J. Middelkoop (1913-2009) mortis la 14-an de novembro en Hilversum (Nederlando). Ŝi lernis Esperanton en la 30-aj jaroj. Ĉiu nederlandlingva esperantisto konis ŝian nomon pro ŝia vortaro Nederlands-Esperanto-Nederlands, kies unua eldono, 427-paĝa, aperis en 1971 en la prestiĝa serio Prisma de la eldonejo Spectrum. Ĝi estis laŭdata kiel unu el la plej bonaj E-vortaroj. Reviziita eldono aperis en 1986 kaj represo en 1987. Middelkoop membris en la ekzamenkomisiono de Nederlanda E-Asocio 1965-1987. Ŝi estis estrarano de NEA 1967-1982 kaj membris ankaŭ en la ŝtata ekzamenkomisiono pri instrukapableco de Esperanto. Middelkoop estis privat-docento pri Esperanto ĉe la Universitato de Amsterdamo 1969-1978 kaj artikolis i.a. pri leksikografio kaj terminologio. En 1950 aperis ŝia faktaro por elementaj ekzamenoj Doktoro Zamenhof, Esperanto kaj la Esperanto-movado (3-a eld. 1984). Ŝia prelego Humuraj trajtoj en la Esperanto-literaturo, farita okaze de ŝia enoficiĝo kiel privat-docento en 1969, aperis dulingve en 1994. Ŝi tradukis Elektitaj eldiroj de la sankta profeto Mohammad kaj Elektitaj partoj el la verkoj de la promesita mesio (ambaŭ 1991). UEA elektis ŝin honora membro en 1988 kaj ILEI en 2004.

Miloslav Šváb (1926-2009) mortis en Havlovice n. Úpou (Ĉeĥio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri turismo.

Heinrich Wielgus (1927-2009), em. kriminala oficisto, forpasis la 2-an de oktobro en Hamburgo. Dum multaj jaroj li estis sekretario kaj prezidanto de Hamburga E-Societo. Li estis membro de UEA ekde 1954, vicdelegito ekde 1976 kaj delegito ekde 1983 ĝis sia morto.

Madeleine de Zilah (1937-2009) mortis la 27-an de novembro en Creuë (Francio). Ŝi estis kunredaktoro de la mondkultura revuo La Gazeto, fondita en 1985, kaj aktiva en Organiza Societo de Internaciaj Esperanto-Konferencoj (OSIEK). Ŝi membris en la teamo ĉirkaŭ La Ondo de Esperanto, kiu aljuĝas la titolon de Esperantisto de la Jaro.

Revuo Esperanto 2010 2

Malferme

Letero de Humphrey Tonkin

Kara redaktoro, kara Stano,

Vi ĉeestis la ceremonion en Roterdamo, en kiu Probal Dasgupta kaj la estraro de UEA transdonis al mi la festlibron, kiun miaj amikoj Ulrich Lins kaj Detlev Blanke tiel zorge — kaj sekrete (mi eksciis pri ĝi nur kiam mi legis anoncon en la januara numero de via estimata revuo) — redaktis miahonore. Sekve vi povas raporti al viaj legantoj pri la faktoj de la afero. Vi anticipe petis min respondi al kelkaj viaj demandoj, por transdoni miajn respondojn al la legantoj. En la momentoj post la transdono mi estis tiel emociita, kaj la cirkonstancoj estis tiaj, ke mi nur skize kaj iom nekohere aldonis miajn dankajn rimarkojn. Ĉi tie mi ripetos kelkajn tiujn rimarkojn kaj aldonos unu-du aferojn, kiujn mi devus diri en mia dankesprimo sed stumble ne sukcesis elbuŝigi.

Unue — kaj tion mi emfazis en miaj rimarkoj — se miaj amikoj rajtas fari geston al mi (en tiu ĉi kazo belan kaj certagrade neantaŭviditan geston), mi same plene rajtas fari geston al ili; kaj tio estas, emfazi, ke tiu ĉi honoro estas honoro kolektive meritata, do ke ni ĉiuj laŭ niaj diversaj manieroj kontribuis al la bela momento, kiun ni travivis en Roterdamo — kaj al la koncerna libro. Pli ol cento de miaj geamikoj kontribuis al la volumo mem (mi ne konsciis, ke mi posedas tiom!), kaj mi scias, ke multaj aliaj personoj ankaŭ esprimis siajn bondezirojn; sed mi deziras, ke ni ĉiuj retrorigardu per momento da kontento al la diversaj atingoj, kiujn ni plenumis kune. Nur momento, vi komprenas — ĉar iom da malkontento kaj iu spirito de nekompleteco estas tio, kio spronas nin antaŭen. Kaj ĉiuokaze mi neniam pensis pri mi mem kiel aparte modesta, kaj tro da jubileado facile produktas orgojlon...

Mi aparte ĝojis pri la titolo de la verko, La arto labori kune. Se ion ajn mi klopodis kaj klopodas praktiki en mia Esperanto-vivo (kaj espereble en la vivo ĝenerale) tio estas trovi la bonon en la homoj kaj eviti la malbonon: trovi la harmoniemon, sur kiu eblas fari kolektivan laboron, kaj eviti la kverelemon kiu kondukas malen.

Ankaŭ plaĉis al mi, ke venis por kune festi kun mi homoj, kiujn mi konas tridek, kvardek, eĉ kvindek jarojn — John Wells kaj Victor Sadler, el la 1950-aj jaroj; Eliza Kehlet, Ulrich kaj Detlev, Claude Nourmont, Brian Moon, Otto Prytz, Hans Bakker, Diccon Masterman, Stefan MacGill, kaj pluraj aliaj el la 1960-aj aŭ eĉ pli frue. La Centra Oficejo estis bone reprezentata, el ĉiuj siaj epokoj; la estraro ĉeestis pro morgaŭa estrarkunsido; kelkaj kolegoj el la Akademio ĉeestis; ĉeestis homoj el miaj TEJO-jaroj, el la malfacilaj 1970-aj jaroj, kaj el postaj periodoj.

Mankis tiuj homoj el la fruaj jaroj, kiuj, promesplenaj, tamen pro frua forpaso ne ĝuis la fruktojn de sia laboro. Mi pensas pri homoj kiel Marek Pietrzak, sekretario de TEJO; pri Philippe Bonnard kaj Paul Ciliga, kiuj kunlaboris en STELO; pri Violina Stoiĉkova kaj Kerrin Masterman, el la jaroj de TEJO. Kaj se la spiritoj entute animis la ĉambron, mi esperas, ke ĉeestis ankaŭ la spiritoj de Emmanuel Chicot, kiu kunlaboris en Unesko, de Pol Denoël, kiu rolis kiel la granda paciganto de la 1970-aj jaroj en UEA, kaj de Mark Starr kaj Akiko Nagata, kiuj kontribuis al la UN-agado.

Foje oni demandis al James Callaghan, iama ĉefministro de Britio, kiel li sukcesis vivi tiel longe. Lia konsilo: vivu modere, kaj ne surmetu la ŝtrumpojn starante. Estante nur 70-jara, mi apenaŭ povas paroli pri longa vivo: 70 estas la nova 60, eble eĉ la nova 50, kaj mi plene intencas dediĉi min al multaj jaroj de plia laboro por Esperanto kaj por UEA. Sed se vi demandus al mi mian recepton por bona laboro, mi citus tri esencajn ingrediencojn: obstino, klarvido, ĝuo. Nia Esperanto-movado estas dotita per kelkaj homoj de apenaŭ kredeblaj obstino kaj diligento; pensu pri Silfer ĉe Literatura Foiro, Maul ĉe Monato, Barbara Pietrzak ĉe Pola Radio, Korĵenkov ĉe Ondo de Esperanto (kaj mi certe forgesis multajn) — homoj, kiuj sekvas similan obstinan vojon kiel la antaŭuloj Kalocsay, Régulo, Lapenna, Jung. Sen tiu fundamento de absoluta sindediĉo al iu tasko tra multaj jaroj, ni ne havus la stabilan kaj organizitan movadon, kiun ni havas. Klarvido estas malpli difinebla virto, sed same esenca. Tamen tria ingredienco estas ĝuo: se oni ne ĝuas la laboron por Esperanto, oni ne laboras kune sed laboras pune. Mi laboras por Esperanto pro konvinko, sed ankaŭ ĉar mi ĝuas la partoprenon, ŝatas miajn kunlaborantojn kaj deziras (por tiel diri, kante labori, kaj labore kanti). Non sine carmine labor, dirus la antikvaj romianoj — ne sen kanto estu la laboro; sed ankaŭ Non sine labore carmina — la kantoj ne venas sen iom da laboro. Eble tiel ni konceptu la ceremonion en Roterdamo.

Nun, ree al la laboro — klarvide kaj kantante!

Humphrey

Humphrey Tonkin kaj la Movado

Kiam Detlev Blanke kaj mi komencis nian taskon, nin turmentis la demando: kia estu la enhavo de Festlibro Tonkin? Okaze de datreveno li meritas rekonon al sia tuta personeco.

Ĉar li estas tiel multflanka, ni opiniis, ke ne eblas limigi sin nur al unu flanko. Por plene aprezi lian vivagadon, la Festlibro devus enhavi ankaŭ anglalingvajn kontribuaĵojn.

Sed pro praktikaj konsideroj ni decidis aperigi la libron en Esperanto. Ni alskribis homojn, kiuj estas esperantistoj. Ni lasis al ili mem, pri kio verki. Ni ricevis aron da artikoloj, kiuj rilatas al la Esperanto-movado kaj, iom pli ĝenerale, al internacia lingvopolitiko. Tio ne estas miriga. Sed, surprize nur por la nekonantoj, montriĝis, kiom multflanka (r)estas Humphrey Tonkin, eĉ post kiam ni decidis, kiel povus ŝajni, kvazaŭ redukti lin al esperantisteco.

Eble iuj legantoj demandos, kial difinita temo mankas en la libro aŭ kial difinita gravulo ne kontribuis. Mia respondo al tio estas, ke ni tute ne celis kovri ĉiujn aspektojn de la Esperanto-movado aŭ Esperanta lingvopolitiko. Sed verŝajne ni atingis, ke la ĉi-rilataj artikoloj kune donas nekutime vastan superrigardon. Ili pruvas, kian potencialon entenas ne nur la movado mem, sed ankaŭ la studoj pri ĝi. Ke estas tiel, impone pruvas Humphrey Tonkin, agante por la movado tra kelkaj jardekoj kaj mem verkante resumon de sia engaĝiĝo en la formo de Lingvo kaj popolo; al tiu ĉi libro rilatas, cetere ne tute senkritike, unu artikolo (el la plumo de Jorge Camacho). Pluraj kontribuintoj — mi menciu ĉi-loke nur la nomojn Grégoire Maertens kaj Ivo Osibov — traktas periodojn en la historio de TEJO kaj UEA, kiujn Humphrey Tonkin kunformis. Same, aŭtoroj, en kies artikoloj ŝajne mankas rekta rilato al li, sendube kontribuas al la kvalito, kiun ni celis por la volumo. Tio ne plu surprizas ĉe konataj aŭtoroj, sed validas same por aliaj kiel Ken Miner, kiun Tonkin konis en sia junaĝo, kiu poste kvazaŭ kabeis, sed lastatempe reaperis, kaj ankaŭ por homoj ne tre konataj, kiel ekzemple la ĉino Shi Chengtai (kiu rakontas pri la tute mistera korea esperantisto Elpin) kaj la israelano Doron Modan (kies temo estas la kunlaboro de judaj kaj arabaj esperantistoj). La Festlibro entenas ankaŭ iom da eseoj esperantologiaj aŭ temantaj pri la Esperanta literaturo. Tiuj, same kiel la artikoloj pri la apliko kaj disvastigo de Esperanto (ekzemple, en Interreto), ĉiuj estas tre proksimaj al la interesiĝo de Humphrey Tonkin.

Kiel supre aludite, ni flankenlasis parton de la multaj aktivadoj de Humphrey Tonkin. Ni ekzemple devis neglekti lian sendube tre fortan sindediĉon kiel universitata prezidanto kaj en la kampo de internacia universitata interŝanĝo. Des pli ni ĝojas, ke Baldur Ragnarsson prezentas lin kiel literaturscienciston, pli precize kiel tradukinton de Shakespeare.

Parolante pri la movado: estus neadekvate plenigi la Festlibron nur per sciencaj studoj. Ĉar Humphrey Tonkin dum sia laboro por la movado vivadis kun kaj inter plej malsamaj homoj, ni eksplicite invitis ankaŭ al la verkado de mallongaj eseoj kun personaj memoroj. Certe, multaj pliaj personoj ol tiuj, kiuj liveris ion el sia memoro, povus kontribui, sed ni hezitis peti al ekzemple Victor Sadler kaj John Wells, ke krom verki sciencan eseon ili, la kembriĝaj studkamaradoj, ankaŭ skribu anekdoton. Same, mi mem tiurilate detenis min, kvankam mi bone memoras la komencon de miaj rilatoj al Humphrey antaŭ precize kvindek jaroj. (Dum la 3-a Internacia Seminario de Germana Esperanto-Junularo en Limburg en la jarŝanĝaj tagoj de 1959/60 mi, kiel ankaŭ Eliza Kehlet, konatiĝis kun li.) Estis Humphrey, kiu enkondukis min en la internacian movadon. En 1964 mi eniris la estraron de TEJO kiel kasisto — fakte, kiel lia posteulo. Li mem tiam avancis al la posteno de vicprezidanto. Nelonge post la elektiĝo mi hazarde, nevole, kaŝaŭskultis, kiam li diris al aliaj: “Ha, kiel mi ĝojas, ke mi liberiĝis de tiu diabla kaso.” Mi neniam parolis kun li pri tiu konfeso; maltrankviliĝon mi subpremis. Superregis la sento, ke la funkcio de kasisto de TEJO estas grava tasko kaj ke Humphrey eble ne senkiale instigis min transpreni ĝin. Mi do frutempe spertis tion, kio esprimiĝas en la titolo de nia festlibro: La arto labori kune.

En la enkonduko ni iom prezentas lin. Ankaŭ la anekdotsimilaj kontribuaĵoj, parte amuzaj, kiuj troviĝas en la libro, helpas proksimigi la personon. Sed respondojn al la demando, kiu kaj kia li estas, unuavice donas la teksto de longa interparolo, kiun Mark Fettes havis kun Humphrey Tonkin. Tiu intervjuo eble pleje proksimas al evidentigo de la multflankeco, laborenergio kaj ankaŭ humuro, kiuj karakterizas la jubileulon. Ĝi malkaŝas multon el la persona historio de Humphrey Tonkin, kio ĝis nun ne estis publikigita. Nur tie, cetere, ni ekscias iom pli pri liaj rilatoj kun Ivo Lapenna. Tio estas ĉapitro en la historio de UEA, kiu estas nesufiĉe konata, sed tre signifa, ĉar la unua prezidanteco de Humphrey Tonkin (ekde 1974) sendube estis la plej granda defio en lia movada kariero. Kun admirinda trankvilo li gvidis la asocion en tiuj malfacilaj jaroj. Li kreis la fundamenton de UEA en la epoko post Lapenna — merito, pro kiu li eble ankoraŭ ne estis adekvate dankata.

Tiu ĉi Festlibro dokumentu nian dankemon al Humphrey Tonkin. Ni gratulas lin, kaj samtempe ni ankaŭ dankas lin pro tio, ke li (kiel dirus Ludovikito) bonvolis atingi la respektindan aĝon de 70 jaroj, tiel donante al ni la okazon prepari volumon, kies kontribuaĵoj klopodas respeguli kaj sekvi lian modelon de serioza, antaŭenpuŝa movad-agado.

Ulrich Lins

Tonkin kaj lingvopolitiko

La arto labori kune, tio vere estas unika festlibro por la prezidinto de UEA. Ĝi entenas 110 tekstojn de 106 aŭtoroj, krom tio aron da fotoj. Kun siaj 901 paĝoj ĝi estas la plej ampleksa libro, iam ajn eldonita de UEA. Kaj en la serio de Esperantaj festlibroj (se ni ignoras la 4-voluman festlibraron por Juan Régulo Perez 1985-1990, de kiuj la volumo II estas aparte esperantlingva) ĝi estas la ĝis nun plej ampleksa kaj enhave plej riĉa.

En aparta “enkonduko” (p. 14-19) ni redaktoroj klopodis aprezi la multflankan agadon de la jubileulo, tamen konsciaj, ke tio sukcesis nur nesufiĉe. Pro tio la solena aranĝo en la Centra Oficejo de UEA (9.1.2010) por la transdono de la verkego — ĉu Ludovikito eĉ ĉi-kaze parolus pri “kajero”? — estis bonvena okazo prilumi iom pli detale kelkajn gravajn aspektojn en la agado de prof. d-ro Humphrey Tonkin. Li ja ne nur estas esploristo, universitata instruisto kaj rektoro, ne nur verkisto, tradukisto, redaktoro..., sed ankaŭ — kaj tio al mi ŝajnas aparte grava — populariganto de scioj (ne laste kiel brila oratoro) kaj organizanto, kiu kapablas kunlabori kaj kunlaborigi.

Oni ofte forgesas, ke la plej brilaj ideoj ne multe utilas, se oni ne donas organizan bazon al ilia realigo, disvastigo kaj efikado. Ĉi-rilate al mi ŝajnas aparte gravaj la aktivadoj kaj impulsoj de la honorito por enkadrigi Esperanton kaj la esperantistan agadon en modernan internacian lingvopolitikan kadron. Tion li kompreneble ne faris sola, sed li tion faris aparte sukcese kaj ofte en gvidaj pozicioj.

Ne eblas ĉi tie kontentige difini, kio estas “lingvo-politiko”. Por nia kompreno ni diru, ke lingvopolitiko koncernas la konscian influon de homoj, homgrupoj, organizaĵoj, ŝtatoj kaj de aliaj influhavaj instancoj sur lingvoj, sur iliaj sociaj pozicioj, evoluoj, funkcioj kaj aplikoj.

En multaj artikoloj, monografioj kaj redaktitaj verkoj (vidu la ampleksan bibliografion sur p. 878-901 de la festlibro), sed ankaŭ en paroladoj, dumkongresaj diskutgrupoj kaj ĉe aliaj okazoj Tonkin tuŝis diversajn aspektojn de lingvopolitiko, inter ili la rilatojn inter lingvo kaj homa/etna identeco, lingvaj rajtoj, hegemoniaj kaj subpremataj lingvoj, lingvo kaj politiko, lingvo kaj ekonomio, lingva diskriminacio, multlingvismo, la rolo de interlingvoj, faktoroj influantaj lingvo-elekton, lingvo-protekto aŭ lingvo-morto, lingvo-planado ktp. Pro tio ne estas mirige, ke la sekcio II de la festlibro “Lingvopolitiko kaj lingvoplanado” (p. 47-183) kun 16 kontribuoj estas aparte abunda, sed lingvopolitikajn aspektojn ni ankaŭ trovas en kontribuoj de aliaj sekcioj.

Sub lia influo diversaj lingvopolitikaj agadoj kunkreskis al certa reto, certasence al iu kohera tuto. Jen kelkaj elementoj:

(1) Jam en 1969 Tonkin partoprenis la naskigon de la lingvopolitika revuo La Monda Lingvo-Problemo (LMLP). Ekde 1977 ĝi nomiĝas Language Problems & Language Planning (LPLP), kiun li en diversaj pozicioj (kun)redaktis, resp. redaktadas. La ŝanĝo de la titolo de la revuo estas programo. Venkis la ekkono, ke ne ekzistas nur unu (la) monda lingvo-problemo, sed tuta aro da diversspecaj mondaj lingvaj problemoj, kiuj havas, resp. povas havi influon al strategio kaj taktiko de la Esperanto-movado. Temas pri lingvaj problemoj, al kiuj Esperanto povas havi certajn problemsolvajn resp. problemreduktajn respondojn, ĉu jam nuntempe, ĉu potenciale en la estonteco.

(2) Ankaŭ en 1969, sub la ĉefa redakto de la tiam nove elektita prezidanto de TEJO, aperis la fama Deklaracio de Tyresö, kiu i.a. alvokis forlasi certajn bremsajn difinojn de neŭtraleco kaj malfermis la komprenon al politikaj kaj aliaj aspektoj de la lingvaj problemoj. Ja memevidenta ŝajnas la deklaracia konstato “La lingvo estas realaĵo intime ligita al sociaj kaj politikaj fenomenoj”...

(3) Plian ŝtupon en la lingvopolitika engaĝiĝo de prof. Tonkin markas lia direktoriĝo de CED, kiu poste ŝanĝiĝis de “Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo” al “...Mondaj Lingvaj Problemoj”. CED fariĝis institucio por diversaj lingvopolitikaj iniciatoj, kiujn li impulsadas. Ekzemple:

(4) Kun diversaj neesperantistaj partneroj okazis, resp. de tempo al tempo okazas, konferencoj pri lingvopolitikaj temoj, kie Esperanto estas lerte enplektita. Sole de 1983 ĝis 1996 okazis 8 konferencoj, kiujn Humphrey Tonkin grave influis aŭ/kaj (kun)organizis kaj kies aktojn li ĉefredaktis (kun i.a. jenaj temoj: la monda komunika jaro 1983, lingvaj kondutoj en internaciaj organizaĵoj, lingva planado sur internacia nivelo, la ideo pri universala lingvo, superi lingvajn barilojn, la ekonomio de lingva uzo, lingvo kaj kulturo en internaciaj organizaĵoj).

(5) Por teni la rilatojn de UEA al Unuiĝintaj Nacioj dum certa tempo li prizorgis oficejon en Novjorko, pliintensigis la rilatojn kun Unesko (ne laste lige kun la preparoj de la Internacia Komunika Jaro), nodis kontaktojn al diversaj fakaj organizaĵoj el la reto de UN kaj al neregistaraj organizaĵoj.

(6) Kvazaŭ daŭrigo de la lingvopolitikaj konferencoj de Novjorko, sed pli forte ligitaj al Universalaj Kongresoj, estas la t.n. Nitobe-simpozioj, tiuj kelklingvaj lingvopolitikaj aranĝoj (1996 Praha, 1999 Berlin, 2004 Beijing, 2005 Vilnius, 2007 Jokohama), kiuj estus nepenseblaj sen la intelekta kaj organiza kontribuoj de la jubileulo. La antaŭ nelonge okazinta simpozio pri Zamenhof (15-a decembro 2009) estis kvazaŭa revivigo de la novjorkaj konferencoj. Ĝia ĉefa motoro estis Humphrey Tonkin.

(7) Kiom valoras esploroj kaj studoj pri lingvopolitikaj temoj lige kun Esperanto, se oni ne konas ilin? Por informiĝemaj sciencistoj necesas fiksi tion, kio jam estas esplorita, pensita, farita, sur kio povus plukonstrui aliaj, sen reinventi la radon. Ja temas pri lingvopolitike gravega laboro: la bibliografiado por la sekcioj “Auxiliary languages. International languages” de la usona International Bibliography of Books and Articles on the Modern Languages and Literatures (ĉiujare publikigata de The Modern Languages Association of America, New York, MLA). Humphrey Tonkin estas dum jardekoj por MLA la ĉefa bibliografo por interlingvistikaj materialoj.

(8) Ne laste por sukcesigi esplorojn kaj lingvopolitikajn aktivaĵojn necesas financa bazo. Ankaŭ ĝin kunkonstruis nia jubileulo sub la nomo “Esperantic Studies Foundation”, jam en la jaro 1968, kaj gvidas ĝin ekde la komenco (vidu www.esperantic.org).

(9) Kvankam ĉio ĉi menciita aparte efikas eksteren, ĝi tamen ankaŭ havas klerigajn kaj edukajn efikojn internen. Pri tio i.a. atestas la rolo de Humphrey Tonkin kadre de la lingvokomunumo mem, aparte dum la Universalaj Kongresoj. Multaj el la kongrestemoj, kiujn li ne malofte enkondukis, gvidis kaj/aŭ diskutigis, estas nete lingvopolitikaj. Ankaŭ lia daŭra engaĝiĝo por la esperantologiaj konferencoj kaj aliaj fakaj iniciatoj estas konsiderinda.

Oni povus daŭrigi la liston. Apenaŭ eblas imagi, ke ĉie la jubileulo grave rolas, kunrolas aŭ ĉefrolas. Li liveras al ni argumentojn. (Kiam li “liveros” al ni volumon kun siaj elektitaj prelegoj kaj eseoj?) Li plifortigas niajn konvinkojn kaj kuraĝigas, sed ankaŭ kapablas kritiki kaj milde ironii pri niaj eraroj, tamen, se necese, ĉiam helpante. Ja tio estas lia arto labori kune. Oni daŭre ĉerpu inspirojn kaj instigojn el la agado de Humphrey Tonkin kaj el la festlibro, dediĉita al li.

Detlev Blanke

[FORIGITA!: bildo]

Emociplena transdono de la festlibro al Humphrey Tonkin en la CO de UEA.

La 26-a Internacia Festivalo en Nördlingen

137 gastoj el 21 landoj kaj tri kontinentoj de la “26-a Internacia Festivalo” (IF) ĝuis la amikan etoson de la tradicia renkontiĝo en la bavara urbo Nördlingen de la 27-a de decembro ĝis la 4-a de januaro. Kulmino de la aranĝo estis la silvestra festo kun tostoj al la novjaro en la landoj de la partoprenantoj. Kvarfoje oni tostis al la nova jaro — de la gastoj el Rusio, orienta Eŭropo, meza Eŭropo kaj Britio — de la 10-a vespere de la silvestra tago ĝis la 1-a matene de la “novjara tago” en Germanio.

Por la 26-a IF la organizanto Hans-Dieter Platz, pli bone konata en Esperantio sub la mallongigo HDP, denove preparis vere internacian programon. Sub la kadra temo “Fabeloj, fabloj kaj legendoj” li prezentis vere internacian programon, kiu ampleksis pli ol 60 erojn. Ekster tiu kadro estis prelegoj de la “3-a Internacia Vintra Universitato” agnoskitaj kiel AIS-sesio. Parolis i.a. profesoro Amri Wandel pri “Fabeloj de sezonoj kaj astroj”, d-ro Eugen Macko pri “Ekologio de kulturoj kaj la hipernacia lingvo” kaj Hannes Larsson pri “Distraj matematikoj”. De Yashovardhan Singh la gastoj povis ekscii pri “La historio de la nulo”.

La tuttaga ekskurso gvidis la IF-anojn al la proksima urbo Nurenbergo (germane: Nürnberg), la lulilo de la Esperanto-movado en Germanio. Tie vivis fine de la 19-a jarcento Leopold Einstein, famkonata pioniro de Esperanto. Li fondis la unuan Esperanto-asocion kaj eldonis la unuan Esperanto-gazeton. La urbogvidadon preparis membroj de la nurenberga grupo, kiu ankoraŭ hodiaŭ estas unu el la plej aktivaj en Germanio.

Plej allogaj estis la kulturaj aranĝoj vespere — dagestana, rusa, kaj israela vesperoj — kaj la “knajpo”, la intertempe internacie konata babilejo de IF, kiu funkcias dum la programpaŭzoj kaj vespere ĝis longe post noktomezo.

La 26-a IF ne nur profitis de la bona laboro de la organizanto kaj de la multaj helpantoj, sed ankaŭ de la bona loko. La Jugend- & Familiengästehaus en Nördlingen laŭ kvalito troviĝas ie inter bona junulargastejo kaj hotelo. Pro ĝia taŭgeco HDP jam elektis ĝin por la venonta IF. La ekskurso gvidos la gastojn al la bavara ĉefurbo Munkeno.

Alfred Schubert

Komune festi la novan jaron

Entute 194 homoj partoprenis en la 8-a Novjara Renkontiĝo (NR) kaj la 1-a Novjara Internacia Semajno (NIS) de EsperantoLand en Saarbrücken. Ili venis el 14 landoj, interalie el Kanado, Aŭstralio kaj la siberia Rusio, sed plejparte el la pli proksimaj Belgio, Francio, Svislando kaj Germanio. Tri kvaronoj venis el eksterlando, pro kio regis bele internacia etoso.

56 infanoj kaj junuloj ĝis-14-jaraj multe ĝuis la kunestadon kaj la programon kun manlaboro, ludoj, prezentado kaj lernado de pupteatro — ĉio sub la lerta gvido de Christoph Frank kaj subtenata de Betti Maul-Propadović kaj Nicky Janssen.

Almenaŭ tridek infanoj lernas Esperanton denaske kaj jen dum NR havas belan eblon interkonatiĝi kaj amikiĝi kun samaĝuloj el aliaj landoj.

Prezentiĝis koncerto de Martin Wiese kun malnovaj kaj novaj kantoj ĉefe rokstilaj, bela koncerto de Lena kun Ŝenja, Gretel kaj Jorinde (lastatempe formiĝinta grupo) kaj aŭdeblis imponaj operaj kantoj de Vladimir Merkulov en Esperanto (akompanata de Lena Wilke). Krome vespere oni spektis teatraĵon, ludis — kaj kompreneble festis la novan jaron, dancante ĝis la frua mateno. Okazis diversaj prelegoj kaj kursoj traktantaj ekzemple la ĉinan historion, budaisman meditadon, la ŝanĝojn post 1989, la planedan sistemon, ludan pedagogion kaj ankaŭ venkon (aŭ malvenkon) kaj strategion por Esperanto. Junuloj kaj junaj plenkreskuloj povis ĝui ekzemple la diskotekon, du enketludojn, ekskurson al Strasburgo aŭ prezenton de filmoj de Mr. Bean. Kaj kompreneble ili amuziĝis ankau laŭ propra programo.

Aparte afable raportis la gazetaro pri nia internacia kunveno. Germana novaĵagentejo komencis per regione sendata raporto, sekvis pluraj represoj, granda artikolo en la sarlanda Saarbrücker Zeitung, tri minutoj en la novaĵoj de la regiona televido (programero ripetita en tutsemajna novaĵelsendo) kaj kontribuoj en tri radioprogramoj, el kiuj unu dediĉis plenan horon kun tri Esperanto-muzikpecoj al nia lingvo.

Lu Wunsch-Rolshoven, EsperantoLand

“Komuna” en Ĉinio

La 28-a Komuna Seminario inter ĉinaj, japanaj kaj koreaj junuloj (KS) solene malfermiĝis la 27-an de decembro en Nankino, la ĉefurbo de la Jiangsu-provinco, sudorienta Ĉinio. Partoprenis pli ol 40 junaj esperantistoj el Ĉinio, Japanio kaj Koreio, kaj notinde du el Vjetnamio.

Ĉina Junulara Esperanto-Asocio (ĈJEA) gastigis la lastan KS-on kun la temo “Okupiĝo de junuloj en financa krizo”. Jiang Limin, la prezidanto de ĈJEA, prezidis la malferman ceremonion, en kiu delegitoj el la kvar landoj bondeziris kaj salutis la partoprenantojn, kaj donis informojn pri la E-movadoj de siaj landoj.

En diskuto oni konstatis, ke la kvar landoj renkontas la saman problemon, nome ke mankas junuloj kiuj flue parolas la lingvon, kaj ke la E-aktivado malofte okazas pro monmanko aŭ tempomanko de junuloj. Kun la disvolviĝo de interreto eble la problemo estos solvebla. Jung Eun Kyung el Koreio diris, ke antaŭ du jaroj ŝi eklernis la lingvon, kaj hodiaŭ jam povas sufiĉe bone paroli ĝin, danke al Skajpo, per kiu ŝi ĉiutage babilas.

La ĉeestantoj interesiĝis pri la aktivado de la vjetnama junularo. Nguyen Hoangyen, la 17-jara VJEO-prezidantino, konigis la ĉeestantojn kun la historio de la organizaĵo, kiu fondiĝis en 2008 kaj nuntempe havas pli ol 70 junajn membrojn.

KS komenciĝis en la jaro 1982, kiam junaj japanaj kaj koreaj esperantistoj okazigis komunan kunvenon por pridiskuti la E-movadon de la du landoj. En la jaro 1995 ankaŭ Ĉinio partoprenis en la renkontiĝo. De tiam la tri landoj alterne ĉiujare organizas la seminarion, ĝenerale kun temoj pri kulturo kaj Esperanto.

Post sia 28-jara vivo KS jam fariĝas efika renkontiĝo de junaj aziaj esperantistoj.

Chen Ji

MIREGE: Eŭropo subtenas Esperanton

En Francio oni kutime diras: “Se vi ne volas ricevi subtenon, plej efike estas ne peti ĝin”. Tro ofte oni opinias ke publikaj instancoj ne ŝatas Esperanton kaj nepre rifuzos monhelpon al niaj agadoj.

Ni spertis la malon. En februaro 2009 Franjo Levêque prezentis al Esperanto-France sian projekton MIREGE (Muzika Internacia Renkontiĝo Eŭropa por Gejunuloj Esperantistaj). Temis pri semajna renkontiĝo de gejunuloj, kiuj uzas Esperanton por konstrui eŭropan identecon, preparante artan spektaklon, prezentotan antaŭ publiko. En Esperanta medio oni ja kutimas organizi tiajn renkontiĝojn. Sed Franjo celis venigi al la renkontiĝo junulojn el sep malsamaj landoj de Eŭropo.

Al grupoj el orient-eŭropaj landoj la kostoj de la vojaĝo kaj restado malebligis partopreni. Por eviti tiun obstaklon Franjo proponis peti subvenciojn de Eŭropa komisiono kaj franca regiona konsilio. Esperanto-France atente ekzamenis tiun projekton kaj konsentis veti je ĝia sukceso. Claude Nourmont kaj Aleks Kadar helpis Franjon atingi la celon.

Redakti eŭropan subvencidosieron postulis multe da laboro. Dekojn da dokumentoj ŝi devis legi por kompreni la ĉefajn dezirojn de Eŭropa Komisiono kaj tiudirekte adapti MIREGE: ne nur renkontigi junulojn el eŭropaj landoj, sed ankaŭ helpi ilin konstrui eŭropan identecon.

Ĉiumatene André Demarque el Bruselo malkovrigis al la “Mirantoj” la vivon de Vincent Van Gogh, pere de ludoj, puzloj, anekdotoj, teatraĵoj. Karbonkrajonojn ili uzis sub la konsiloj de André por kopii pentraĵojn de Van Gogh, kaj ekspoziciis ilin por la loĝantaro de Baugé. De la 11-a horo ĝis tagmezo Franjo kun ĉiuj ekzercis kantadon de naciaj kantoj el la landoj, el kiuj la gejunuloj alveturis.

Pluraj grupoj kunportis tekstojn de popolaj kantoj por prepari internacian kantprogramon, la 30-an de oktobro en la festa salono de Baugé. Ankaŭ la junaj muzikaj staĝanoj partoprenis tiun koncerton, ĉu por Esperante kanti, ĉu por muzikinstrumente akompani la koruseton.

Posttagmeze la gejunuloj povis pentri, teatrumi, kanti, danci, sporti, ludi. La suna vetero allogis ilin al ludoj ekstere. Ĉiuj rendevuis fine de la posttagmezo por malkovri unu el la landoj: tradiciojn, kuirreceptojn, iom pri la historio de la lando kaj fine la kantojn kaj dancojn. Dimanĉe prezentis sin Rumanio, lunde Bulgario, marde Ĉeĥio, merkrede Francio kaj ĵaŭde Ukrainio. Vendrede en la festa salono de Baugé okazis solena vespera programo kun Al la internacia arta esperantista renkontiĝo por gejunuloj en Muzikan centron en Baugé venis grupoj el Bulgario, Ĉeĥio, Francio, Rumanio kaj Ukrainio, kun la gvidantoj 34 personoj. Ne venis grupoj el Slovenio (pro malsano) kaj el Italio (la gejunuloj ne povis forlasi la lernejon). Samtempe al la centro venis 64 junaj francaj muzikistoj en la aĝo de 4 ĝis 16 jaroj. kantoj kaj dancoj, komune kun la junaj francaj muzikistoj.

Laŭ la bilanco farita de la gejunuloj de MIREGE sabaton la 31-an de oktobro 2009, MIREGE 2009 estis granda sukceso. Pri la renkontiĝo ili longtempe memoros. Mariana Genĉeva el Bulgario pretas organizi la venontan MIREGE 2010 per la sama eŭropa subvencio.

Guy Martin

Ĉarmaj kaj graciaj junulinoj, folklore vestitaj, kiuj dancas kaj kiuj ridetante prenas vin per la mano por inviti vin danci kun ili. Tio estas la ĉefa memoraĵo de la mirinda semajno, kiun mi pasigis en Bretonio fine de oktobro.

André Demarque, Belgio

Cent jaroj de la unua rusia kongreso en 1910

1-a Ruslanda esperantista Kongreso 1910 en Peterburgo. 1) D-ro L.L. Zamenhof . 2) A.A. Postnikov (Prezidanto de la kongreso). 3) N.V. Korzlinskij. 4) P.E. Vasilkovskij. 5) A.A. Ivanickij. 6) V.F. Barabanova. 7) D.D. Valkov (+). 8) V.N. Devjatnin. 9) E.N. Nozikova. 10) M.S. Valentinov. 12) N.P. Evstifeeff. 26) V.I. Lojko. 49) A.A. Saĥarov.

Dum jardekoj kolektante ĉion presitan en la pasinta kaj antaŭpasinta jarcentoj, lige kun la lingvo kaj la movado, mi ŝatas re- kaj refoliumi tiujn flaviĝintajn paĝojn. Gustumi la antaŭjarcentan lingvaĵon. Pristudi vizaĝojn de tiamaj balenoj de la movado en malnovaj fotoj. Kompari tiamajn eventojn kun la nunaj, elserĉante similaĵojn kaj diferencojn. Malavare la epoko iama prezentas al mi netrotakseblajn lecionojn por pli lertaj agoj en la epoko nuna. Do min rodas la tento konstrui la ĉi-suban rakonton el historiaj brikoj, metante inter ilin morteron de la nuna tempo.

Iam en 1907 en Esperanto-movado de Sankt-Peterburgo, la tiama ĉefurbo de Rusia Imperio, reaperas juna (nur dudeksep-, do TEJO-aĝa), bone edukita, ambicia persono — kapitano de la cara armeo Aleksandr Postnikov. Posedante krom la ecoj menciitaj ankaŭ nobelan devenon kaj grapolon da ordenoj kaj medaloj ricevitaj pro heroa partopreno en du militoj, li havas alireblon al la plej altrangaj oficistoj kaj enireblon en la plej altajn mondumajn rondojn. Nature liaj kontaktoj kaj ligoj estas utilaj por la movado en kiun li revenis kun la kapo plena de originalaj ideoj pri antaŭenmovo de la internacia lingvo en Ruslando.

Mi diras “reaperis, revenis”, ĉar mi rajtas supozi ke eĉ antaŭ sia heroa militado Aleksandr Postnikov estis esperantisto. Plej verŝajne li estis lerninta la lingvon kune kun la frato Fjodor Postnikov, kiu jam en 1906 estis renoma esperantisto en la Fora Oriento, kaj famiĝis iom poste en la esperantistaj medioj de Japanio kaj Usono kiel “kapitano Post”. Mi supozu ke Aleksandr Postnikov, posedante la lingvon, antaŭe ne aktivis en la movado nur pro sindono al la alia okupo — la heroa militservado. Do mi iom precizigu ke nun, vundite, kuracite kaj ricevinte ne tro tempovoran postenon de oficiro respondeca pri edukado ĉe Milit-Medicina Akademio, li revenas al Esperanto kaj mergiĝas en la movadon.

La ĝenerala filistra konvinko pri malseriozeco de nia movado estis forta tiam kaj plu restas nun. Sed se ni esploru la vicojn de la movadanoj tiamaj, ni trovos inter ili aron da personoj altestimataj kaj aŭtoritataj ankaŭ en la vivo de la ĉefurbo. Altrangaj militistoj, universitataj profesoroj, respondecaj oficistoj de ŝtataj ministerioj aktivis ankaŭ por Esperanto. Ho ve, serĉante tiajn hodiaŭ en la rusia movado, la esploranto sentos fortan disreviĝon. Eĉ en la sovetia tempo inter la samideanaro troveblis multaj aŭtoritataj personoj, sed nun... Eble ni devus pli inventeme kaj pli dece agiti en la koncernaj rondoj.

Efektive la movadaj aktivaĵoj de Postnikov estas multnombraj, originalaj kaj fulme sinsekvaj, senpaŭzaj. Jen li kun la renoma ĵurnalisto Petro Vasilkovskij faras prelegvojaĝon en la Volgia kaj Kaŭkaza regionoj de la lando, agitante por Esperanto kaj lasante post si novfonditajn kursojn kaj societojn. Jen li sendas lernolibrojn kaj vortarojn donace al la Imperiestra familio, kaj ricevas skriban dankon mem de la carino Aleksandra Fjodorovna. Jen li vizitas Jasnaja Poljana, la bienon de grafo Tolstoj, kaj parolas kun la mondfama verkisto pri Esperanto. Jen li pacigas du disputantajn societojn en la ĉefurbo kaj surbaze de la unuiĝinta societo fondas oficiale registritan “Ruslandan Esperantistan Ligon” (R.E.L.), al kiu iom post iom aliĝas aliurbaj grupoj kaj societoj. Postnikov prelegas, eldonas revuon, disdonas informilojn kaj lernilojn, organizas propagandajn koncertojn kaj balojn. La Esperanto-vivo en la ĉefurbo bolas, ĝi estas imitinda kaj kuraĝiga ekzemplo por la tuta lando, sed ne por ĉiuj samideanoj. El la “unuatrona” ĉefurbo Moskvo la sukcesojn de la “parvenuo” ĵaluze gvatas Moskva Esperantista Societo (M.E.S.) ĉe antaŭnelonge aperinta librejo “Esperanto”, gvidata de Aleksandr Saĥarov. Kiel persono prudenta kaj kiel fervora esperantisto Saĥarov agnoskas la utilecon de la agoj, kiujn entreprenas la brava kapitano, sed samptempe li vidas antaŭ si seriozan rivalon, minacantan la prosperon de lia entrepreno.

Diversaj homoj — diversaj opinioj. Foje okazas pro tio nepacigeblaj disputadoj en sociaj movadoj, havantaj eĉ la plej noblajn celojn. Ankaŭ nia verda popoleto ekde sia apero kaj ĝis la nuna tempo estas ŝirata en pecojn per aro da internaj skandaloj kaj reciproka malestimo, kiuj apenaŭ helpas nian antaŭeniron. Ŝajnas al mi eĉ ke la plej gravan progreson dum la pasinta jarcento ni atingis ĝuste pri la kvanto de lokaj, landaj kaj internaciaj disputoj de esperantistoj. Kion ni dividas, trenante nian ĉaron diversflanken? Pli-malpli serioza materia posedaĵo mankas. La interna ideo ne estas dividebla. La aŭtoritato, hm, ĝi estus multe pli forta, se ni havus iom pli da unuanimeco.

En majo 1909 Postnikov komencas efektivigi sian vican ideon pri organizo de la unua landa esperantista kongreso. Lia alvoko trovas subtenon de ĉiuj filioj de R.E.L. La kongreso estas planita por decembro 1909, sed pro teknikaj kaŭzoj (provizora manko de kelkaj oficialaj konsent-subskriboj) permeso de la rusia registaro estas donita nur por la paska semajno 1910 (21-27 de aprilo laŭ la malnova kalendaro). Estas amuze, ke la 16-an de februaro 1909 M.E.S. decidas: “... konsideri la projektatan kongreson nur kiel konferencon, celantan ellabori kaj starigi definitivajn decidojn pri la unua kaj sekvontaj oficialaj kongresoj de ruslandaj esperantistoj kaj partopreni en ĝi nur kun la supre dirita kondiĉo”.* La kapitano, ĉeestanta la kunvenon en Moskvo, konsentas kun la starigita kondiĉo, sed, pro maleblo reformuli la oficialajn, jam pretajn permesdokumentojn, anoncas tamen la aranĝon kiel Kongreson. Saĥarov, kies publikigitaj rememoroj enhavas multajn arbitrajn asertojn kaj faktajn malveraĵojn rilate al Postnikov, informas ke, malgraŭ alvokoj bojkoti la Kongreson, en Peterburgon decidis iri sep reprezentantoj de M.E.S. Al la kongreso aliĝas pli ol tridek peterburgaj esperantistoj kaj du dekoj da aliurbaj reprezentantoj. Jen estas provizora demandaro, publikigita en Ruslanda Esperantisto por la kongresa programo: “I-a Ruslanda Esperantista Kongreso — Projektitaj demandoj: 1. Propagando de la lingvo Esperanto. 2. Unuigo de la agado de ĉiuj esperantistoj en Ruslando. 3. Organizado de ruslandaj esperantistaj kongresoj. 4. Internacia esperantista kongreso en Ruslando. 5. Reprezentado de ruslandaj esperantistoj en eksterlando. 6. Instruado de la lingvo Esperanto. 7. Esperantaj libreldonado kaj komerco. 8. Klopodoj pri la akcepto de la lingvo Esperanto per la manieroj leĝdona kaj administra.”*

* Saĥarov A., Rememoroj de 100% esperantisto. Impeto, Moskvo, 1993.
* Ruslanda Esperantisto, N-ro 2-3, 1910.

Aleksandr Saĥarov diras en siaj rememoroj: “Partopreno en ĉi tiu kongreso prezentas la plej malagrablajn momentojn de mia laboro sur Esperanta kampo”*, sed mi opinias ke tiu ĉi diraĵo estas naskita longe post la Kongreso. Almenaŭ liaj ĝisdataj raportoj pri la evento en La Ondo de Esperanto montras plenan sukceson de tiu kongresa semajno. La unuan kaj solan fojon, speciale por partopreno en la Kongreso, Peterburgon vizitis la Majstro. En la salutparolado farita dum la Solena Malfermo, en la Aleksandra salono de la Urba Dumo por pli ol 600 kunvenintoj, li diris: “En la kongreso, kiu nun malfermiĝas, ne ekzistos konkurantoj kaj malamikoj, ne ekzistos humiligantoj kaj humiligatoj, ekzistos nur samideanoj kaj samregnanoj. Tial mi ĝoje salutas la unuan Ruslandan Esperantistan Kongreson; mi salutas ĝin duoble: kiel esperantisto kaj kiel ruslandano”.4

* Saĥarov A., Rememoroj de 100% esperantisto. Impeto, Moskvo, 1993.
* Universala ĵurnalo, Peterburgo, aprilo 1911.

Se mi estus kunordiganta la programon por nuntempa kongreso de rusiaj esperantistoj, supozeble mi povus simple kopii ĉiujn supre menciitajn demandojn de la Unua, ne malaktualiĝintajn eĉ post cent jaroj — probable nur ŝanĝante kelkajn vortojn. Ĉar unueco en nia agado lamas ĝis nun. Ĉar la problemo pri UK en Rusio plu aktualas nur kiel revo. Ĉar niaj klopodoj pri oficialigo de Esperanto daŭre flosas sur nivelo de pli aŭ malpli stultaj “paperkanonoj” ktp.

Kun preskaŭ centprocenta certeco eblas aserti, ke dum la lastaj jardekoj apenaŭ iu rusia esperantisto estis vizitinta la ĉefurban Dumon; superfluas diri, ke mia magra imago eĉ ne konturas ian kunvenon de esperantistoj tie.

La paciga alvoko de Zamenhof donas la ĝustan tonon por laboro de la tuta Kongreso. Ĉiuj diskutadoj pri la enprogramigitaj temoj pasas aferece kaj naskas akcepton de tre gravaj decidoj, i.a. pri establo de Esperanto-instituto, pri fondo de akcia societo por libroeldonado kaj librovendado, pri federacio de ruslandaj esperantistoj, pri ĉiujaraj landaj esperantistaj kongresoj, pri propagando de la lingvo...

Multaj el la decidoj akceptitaj de la Kongreso transformiĝis en realon. Efektive, ĉiutagajn bonenhavajn raportojn pri la Kongreso publikigis ĉiuj gravaj ĵurnaloj de la ĉefurbo, kaj tio tre pozitive influis la publikan opinion pri Esperanto. Eĉ la reakciuloj ne preterlasis la Kongreson, atentigante, ke “Esperanto estas unu el la iloj de framasonismo, servantaj por senpersonigo de la popoloj”*, do ankaŭ tiu parto de la publiko estis informita. Pli kaj pli da lokaj filioj organiziĝis kaj aliĝis al R.E.L. ĝuste post la kongreso. En oktobro 1910 en Moskvo, surbaze de la kongresa decido, kaj dank’ al la persona entuziasmo de Saĥarov, estis malfermita Instituto de Esperanto, celanta dignan preparadon de Esperanto-instruistoj. Per la aŭtoritato de Postnikov aperis decido de la ŝtata Ministerio de Industrio kaj Komerco pri sendado de oficialaj reprezentantoj al la Internaciaj Esperanto-Kongresoj. Postnikov mem estis la unua reprezentanto, kiu per ŝtata subvencio partoprenis la kongreson en Vaŝingtono en 1910, kaj same per ŝtata subvencio publikigis la raporton pri tiu kongreso. Eĉ la posta aresto de Postnikov* ne influis negative la opinion de la Ministerio pri la utilo de similaj oficvojaĝoj, kaj ĝi daŭre sendadis reprezentanton al la vicaj kongresoj — ĝis la unua Mondmilito. Kelkaj iniciatoj de la Kongreso restis nerealigitaj pro diversaj kaŭzoj. Fiaskis la ideo pri la akcia societo pro manko de entuziasmo ĉe la monhavaj esperantistoj. Ne okazis la vica Kongreso en Moskvo en 1911 pro la juĝproceso de Postnikov kaj la oficiala fermo de R.E.L. ligita kun ĝi.

* La Rusa Standardo, 22.04.1910.
* Pli detale legu en: Mikaelo Bronŝtejn, Dek tagoj de kapitano Postnikov, Tiĥvin, 2004.

Tamen la pozitiva influo de la kongresaj decidoj restis forta en la landaj mediatoj ankaŭ en la sekvaj jaroj; onidire en 1916 per grava agitado de esperantistoj estis pretigita decido de la Klerigministerio pri enkonduko de Esperanto en la lernoprogramojn de reallernejoj kaj gimnazioj, do verŝajne Esperanto kune kun la lando havus multe pli helan vojon, se ne malhelpus la katastrofa 1917.

La historio de la Esperanto-movado en Rusio ne estas stabile sendorna. Dum la centdudekjara historio la landa movado travivis gravajn ascendojn kaj grandajn falojn, alfrontante minacajn defiojn pli ofte ol la movado en aliaj landoj, kontraŭstarante tiujn pli aŭ malpli sukcese, sed restante viva. Tio plej gravas. La Unua Ruslanda Kongreso sendube estas brila evento de nia historio. Mi supozas kaj esperas ke la rusia esperantistaro, vivanta kaj aganta unu jarcenton post tiu evento, en paco kaj interkonsento venos al sia 26-a Kongreso, kiu, omaĝe al la Unua, okazos en Sankt-Peterburgo majfine de 2010. Ĉu la rezultoj de tiu Kongreso akcelos la landan movadon almenaŭ ne malpli forte ol tion faris la Unua — ni vidu poste.

Mikaelo Bronŝtejn

Zamenhof-Tago

La lastan Zamenhof-tagon festis esperantistoj en multaj landoj. Jen raportetoj pri kelkaj el ili (daŭrigo venontnumere).

Armenio

La 17-an de decembro esperantistoj en Armenio solene festis la 150-an naskiĝtagon de L.L.Zamenhof. La festvespero okazis en la Jerevana klubo de Armena E-Asocio (AEA). Malfermis ĝin la prezidantino de AEA d-rino Susanna Bagdasarjan. Prelegon pri la aŭtobiografio de Zamenhof faris Hranto Danieljan. Prof. Gevorkjan reprezentis la historion de artefaritaj lingvoj kaj substrekis, ke ĝis Esperanto estis kreitaj 800 kaj post Esperanto pliaj 100 projektoj. En la 19-a jarcento artefaritan lingvon “Sahlera’” kreis la armena lingvisto Petros Tngrjan.

Programistino de la ministerio de ligo kaj transporto Anait Sargsjan proponis organizi E-kursojn en lernejoj, kiel fakultativan lernobjekton. Reprezentanto de Armena Societo de Kultura Ligo kun Eksterlando (AOKS) Stefan Dressler promesis subteni la Esperantan agadon.

Okaze de la jubileo en la centro de Jerevan Susanna Bagdasarjan kaj la pentristino Lusine Harutjunjan instalis standon pri la familio de Zamenhof.

Pri Esperanto kaj Zamenhof en la ruslingva ĵurnalo Golos Armenii (Voĉo de Armenio) la 24-an de decembro aperis granda artikolo kun bildoj de Nina Bĵikjan, kun la subtitolo “La lingvo de speciala aŭro”.

Susanna Gevorkjan
Brazilo

Rio-de-Ĵanejro: Kvindeko da personoj partoprenis en la Zamenhofa Festo de KKE la 18-an de decembro. La evento konsistis el salutparoladeto de Givanildo Ramos Costa, prezidanto de KKE, lanĉo de nova verko de Daniel Peliz, muzikaj kaj poeziaj recitaloj de Neide Barros Rêgo, Dulcydides de Oliveira Pinto kaj Therezinha Maria de Carvalho Pinto. En la fino oni festis la decembrajn naskiĝ-datrevenantojn.

Aloísio Sartorato

Braziljo: La Zamenhof-festoj en la pola ambasadejo de la brazila ĉefurbo, kiuj estis tradicio en la naŭdekaj jaroj, ricevis novan impulson ĉi-jare, danke al la favora sinteno de la nova ambasadoro Jacek Junosza Kisdielewski, kiu invitis la lokajn esperantistojn por festi kune la 150-an datrevenon de la naskiĝo de Zamenhof. Pli ol 80 esperantistoj plenigis la festan salonon de la ambasadejo vespere la 11-an de decembro. La evento estis motivo por inviti ankaŭ la senatanojn, kiuj jam aprobis la leĝ-proponon por la enkonduko de Esperanto en la brazilajn lernejojn, kaj la deputitojn, kiuj baldaŭ devos pritrakti la proponon de la senatano Cristovam Buarque. Post la bonvenigo de la ambasadoro, la prezidanto de la Brazila Esperanto-Ligo prof. José Passini akcentis la grandajn historiajn meritojn de poloj por la progreso de la homaro, de Koperniko al Chopin, Marie Cury, Papo Johano Paŭlo la 2-a, kaj ne laste Zamenhof. Mesaĝo de la nepo de Zamenhof, d-ro Zaleski-Zamenhof, estis legata en la pola kaj Esperanto. Al la ambasadoro oni transdonis la librojn en la portugala lingvo: La Zamenhof-Strato de Roman Dobrzyński kaj Defio de la lingvoj de Claude Piron, kaj la libron de la prezidanto Passini. Georgo Handzlik prezentis sian monodramon pri la vivo de Zamenhof, kiu furoris en Bjalistoko. Pianludado de Chopin fare de la juna Lucian Ramos, kaj Jean kaj Lys Nardoto, kiuj kantis en Esperanto la ĥoron de Nabucco kaj la himnon de Eŭropo, finis la programon. Multaj ankoraŭ memoris la junajn gefratojn Nardoto de la arta vespero dum la UK en Tampereo (1995). Nuntempe ili estas alte aprezataj profesiaj operkantistoj en Brazilo. Je la fino de la programo la ambasadoraj geedzoj regalis la ĉeestantojn per riĉa bufedo kaj ĝis preskaŭ noktomezo sur la granda teraso de la ambasadejo aŭdiĝis konversacioj kaj kantoj en Esperanto, akompanataj de la gitaro de la “Bardo sen Barbo” Georgo Handzlik.

Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia
Tajvano

La 2-an de januaro en la kutima kunsidejo, bela restoracio en la urbo Pingtung, okazis la Zamenhof-festo 2009, eble la plej lasta en la mondo. Ĉeestis pli ol 20 partoprenantoj el 7 landoj inkluzive de lernantinoj de E-kurso en la Pingrong-lernejo.

Komence ĉiuj kantis la himnon La Espero laŭ la gvido de s-ro Reza kaj la klavara akompanado de S-ro Jerry, pastoro, usona esperantisto loĝanta en Tajvano. Prof. Abengo raportis pri sia vojaĝo en Ĉinio kaj pri la 8-a ĉina E-kongreso.

Dum la paŭzo s-ro Reza legis salutmesaĝon de Lee Jung-Kee el KAEM, prezentis kelkajn lernolibrojn, gazetojn kaj diskojn kaj konsilis kiel membriĝi al UEA. S-ro Cesco Reale, italo el Svislando, kiu nun estas UEA-reprezentanto ĉe UN pri lingvaj rajtoj kaj kultura diverseco, prelegis pri Esperanto kaj la lingva interŝanĝo. S-ino Anne Vernet el Francio prezentis sian provincon Alzaco kaj s-ino Flora Chen dividis impresojn pri la vojaĝo en Japanio en 2008. S-ino Hsueh Chang-hui, konata filmreĝisoro de Tajvano, montris tri dokumentajn filmojn pri Irano. S-ro Kevin, kiu vizitis Japanion en 2009 por partopreni la 96-an Japanan E-kongreson en Kohu, prezentis la vojaĝon kun fotoj.

Chuang Yin-hua
Guglo festis Z-tagon

Ankaŭ la fama interreta serĉilo Guglo festis la 150-an naskiĝdatrevenon de Ludoviko Zamenhof. La 15-an de decembro aperis en ĝia logotipo, en 33 lingvaj versioj tra la mondo, Esperanta flago. Apud la bildeto aperis ankaŭ la teksto “La 150-a naskiĝdatreveno de L. L. Zamenhof, fondinto de Esperanto”, en la koncerna lingvo. Post alklako al la flago aperis serĉrezultoj por “Zamenhof” kaj “Esperanto”. Guglo faris al Esperanto grandan reklamon, kio tuj montriĝis en la nombro de la vizitataj paĝoj pri Esperanto. Ekzemple la servilon lernu! vizitis en tiu tago anstataŭ la kutimaj 5 000, sesoble pli da unikaj vizitantoj (26 000), kaj la intereso estis pli granda ankaŭ en postaj tagoj.

Simpozio en Novjorko

Posttagmeze la 15-an de decembro, la UEA-oficejo en Novjorko gastigis simpozion por festi la 15-an datrevenon de la naskiĝo de L. L. Zamenhof.

Ĝi okazis, anglalingve, en la konstruaĵo ĉe 777 UN-Placo, rekte trans la strato de la ĉefsidejo de Unuiĝintaj Nacioj. La pola ambasadoro al la UN, Andrzej Towpik, ne povis ĉeesti, sed li sendis salutan, bonvenigan leteron, kiu interalie diris:

“Mi sincere dankas vin pro la afabla invito ĉeesti la malfermon de la Zamenhofa Simpozio la 15-an de decembro, kaj fari mallongan, enkondukan paroladon. Mi sentas min tre honorigita pro tiu invito, kaj estus por mi granda plezuro esti kun vi je tiu okazo. Malbonŝance mi ne povas ŝanĝi miajn antaŭe faritajn devontigojn de tiu horo, kion mi bedaŭras. Bonvolu akcepti miajn bondezirojn por Universala Esperanto-Asocio kaj por vi mem, kaj ankaŭ por la simpozio. Mi certas ke ĝi estos grava omaĝo al L. Zamenhof, granda homo, kaj kiel vi ĝuste esprimas en la titolo de la simpozio — ‘novenkondukinto kaj humanisto’.”

La prelegantojn enkondukis Thomas Eccardt. Komencis Esther Schor, poetino kaj profesorino ĉe Princeton-Universitato, kiu parolis pri Zamenhof kaj la diversaj judaj influoj de tiu tempo, ekz. cionismo kaj hilelismo. Arika Okrent, verkistino de la libro En la lando de inventitaj lingvoj: Esperantaj rokmuziksteluloj, klingonaj poetoj, loglanaj amantoj, kaj la frenezaj revuloj kiuj penis konstrui perfektan lingvon, prelegis pri Zamenhof kaj humileco. La psikiatro James Lieberman prelegis pri psikologiaj aspektoj de Zamenhof kaj lia estrecofilozofio. Timothy Reagan, profesoro ĉe la Centra Konektikuta Ŝtatuniversitato, parolis pri lingvokonstruado. Humphrey Tonkin, emeritiĝinta profesoro ĉe la Universitato de Hartford kaj eksprezidanto de la UEA, parolis pri la legaco de Zamenhof.

Proksimume sepdek homoj ĉeestis, inkluzive de la ambasadoro de Benino Jean Francis Zinsou, kelkaj ĵurnalistoj, membroj de aliaj neregistaraj organizaĵoj, regionaj esperantistoj kaj aliaj interesataj homoj. La prelegojn sekvis akcepto kun vino kaj fromaĝo. La tuta simpozio estis surbendigita kaj baldaŭ haveblos interrete.

Scott Page

[FORIGITA!: bildo]

La poetino Esther Schor parolas pri Zamenhof kaj judaj influoj de tiu tempo, ekz. cionismo kaj hilelismo.

100-jariĝo en Gliwice

Pli ol 100 jarojn funkcias Esperanto en la pola urbo Gliwice. Jam en 1905 en la tiama germana urbo Gleiwitz vivis unuopaj esperantistoj. En majo 1909 komencis sian funkciadon ĝia loka Esperanto-grupo.

Gleiwitzaj esperantistoj partoprenis jam tiam en diversaj renkontiĝoj, interparolis persone kun ges-roj Zamenhof, partoprenis en la 8-a UK en Krakovo kaj agadis en diversaj grupoj. Multajn faktojn pri tio oni povas trovi en germanaj Esperantaj muzeoj.

Por rememori tiun jubileon la Glivicea filio de PEA en novembro 2009 okazigis sian tradician renkontiĝon GRUPE-13. Venis kvardeko da esperantistoj el kelkaj polaj urboj kaj gastoj el la partnera urbo Dessau en Germanio. La gastoj transdonis salutleteron de la urbestro de Dessau al la urbestro de Gliwice. La urban estraron reprezentis la sekretario de la urba estraro Andrzej Karasiński kaj la prizorganto de la muzeo de la radiostacio en Gliwice Andrzej Jarczewski.

Vendrede la 6-an de novembro estis malfermita porokaza ekspozicio, en kiu oni montris materialojn ligitajn kun la E-movado dum la pasintaj cent jaroj. Samtage ankaŭ la gasto el Germanio Gerhard Hirschmann prelegis pri kunlaboro inter Eŭropo kaj Afriko. Sabate, krom informoj pri nia movado, la partoprenantoj aŭskultis interesan prelegon de Roman Dobrzyński pri la historio de la pola himno. Sabate vespere oni spektis la monodramon Ludoviko Lazaro, prezentatan de Georgo Handzlik.

La partoprenantoj povis spekti du interesajn filmojn de Roman Dobrzyński pri la IJK en Zakopane kaj pri partnereco de la urboj Góra (PL) kaj Herzberg (DE).

Dimanĉe oni povis, laŭ invito de la Muzeo-Radiostacio en Gliwice, aŭskulti interesajn rakontojn pri mitoj kaj faktoj, ligitaj kun la fama hitlera provoko en septembro 1939, okazinta en la radiostacio. Oni devas mencii, ke s-ro Jarczewski jam en marto 2009 eldonis libron pri tiu temo, titolitan Provokado, dediĉitan al la 100-jara jubileo de Esperanto en la urbo Gliwice.

Multaj el la partoprenantoj promesis veni ankaŭ venontjare por festi la eniron en la duan jarcenton de la Esperanta agado en Gliwice.

Stanisław Mandrak

Recenzoj

Scienca triopo el Mezeŭropo

Fakaj studoj en Esperanto. Red. Zdeněk Pluhař. Serio: Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (AEST), [vol. 3]. Kolekto de kontribuaĵoj prezentitaj dum KAEST 2002 (Konferenco “Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko”, Dobřichovice, Ĉeĥio, 2002-11-08/10). Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. 146p. 20cm. ISBN 8085853639. Ilus. Prezo: € 15,00.

Fake pri Esperanto kaj Esperante pri sciencoj. Red. Zdeněk Pluhař. Serio: Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (AEST), [vol. 4]. Kolekto de kontribuaĵoj prezentitaj dum KAEST 2004 (samloke, 2004-11-12/14). Dobřichovice: KAVA-PECH, 2005. 84p. 20cm. ISBN 8085853787. Ilus. Prezo: € 9,50.

Lingvo kaj Interreto kaj aliaj studoj. Red. Zdeněk Pluhař. Serio: Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (AEST), [vol. 5]. Kolekto de kontribuaĵoj prezentitaj dum KAEST 2006 (samloke, 2006-11-10/12). Dobřichovice: KAVA-PECH, 2007. 134p. 20cm. ISBN 9788085853933. Ilus. Prezo: € 15,00

Ĉu taŭgas Esperanto por interkomunikiĝi ankaŭ science kaj teĥnike? La tri ĉi-supraj volumoj el la dua AEST-serio liveras pri tio unuavide klaran, 364-paĝan respondon. Se ne alkalkuli la tri antaŭparolojn de la nelacigebla redaktoro, Zdeněk Pluhař, la tri volumoj ja prezentas ĝuste 50 kontribuaĵojn esperantlingvajn de 37 profesiuloj el diversaj sciencaj kaj teĥnikaj fakoj kaj agadkampoj. Signife 11 inter tiuj aŭtoroj kontribuas pli ol unufoje; rekordas Jan Werner pro kvar verkaĵoj.

Tuj rimarkindas ke preskaŭ senescepte temas pri artikoloj, sufiĉe mallongaj (mezume 6,32-paĝaj), kiuj celas ne nur samfakajn kolegojn, sed legantaron pli vastan. Krom tio la artikola enhavo plejparte interesos antaŭ ĉio esperantujanojn agemajn, ĉar la imageble granda tema disperso en la trivoluma opo konstateble faskiĝas je tri agigaj temfokusoj aktuale gravaj en nia medio:

  1. terminologio-esperantologio (21 artikoloj),
  2. informadiko-Interreto (18 artikoloj) kaj
  3. ekologio-daŭriva evoluigo (9 artikoloj).

La temfokusa triopo aperas en ĉiu el la tri volumoj, eĉ se la ĉiuvolume malsama artikola arigo far la redaktoro sub tri aŭ du sekciaj titoloj tion ne tuj evidentigas. Efektive nur du artikoloj, unu de Frank Nitzsche kaj alia de Rodica Giuhat (ambaŭ en vol. 3, sekcio C), ne estas atribueblaj al unu el la tri temfokusoj. Pretere, dezirindus ke la volumaj numeroj aperu titolpaĝe kaj kovrile; ankaŭ aldona listo klare indikanta la jam aperintajn volumojn, almenaŭ de la nova, se ne de ambaŭ AEST-serioj, estus utila.

La teman bunton de la tri volumoj, eĉ trifokusan, nepretervideble tamen kunligas unu fadeno, kvazaŭ lingva supertemo, kiu pravigas la serian titolon Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko: nome krom la atendebla multtema reala uzado de Esperanto, ankaŭ la eble surprize vasta traktado de ties problemeco. Problemeco kiu manifestiĝas kiel granda manko je Esperantaj faklingvaĵoj — terminaroj kaj tekstoj — kaj kiun pritraktas, detale aŭ nur alude, krom du redaktoraj antaŭparoloj (vol. 3 kaj 4), preskaŭ la duono de la artikoloj. Simile ankaŭ la kontribuaĵoj kies fokuso estas la informadiko aŭ specife la Interreto, superrege pritraktas la praktikon kaj problemecon de la aplikado de Esperanto tiukampe. Tamen, spite la evidentan ĝeneralan problemecon de Esperanto kiel scienc-teĥnika lingvo, bona novaĵo: ĉiuj tri volumoj abundas je uzeblaj, imitindaj, foje eĉ imitendaj solvo-aliroj rilate la Esperantan terminografion kaj precipe rilate la perkomputilan traktadon kaj aplikadon de Esperanto. Ke la komputiko povas faciligi kreadon de terminaroj kaj vortaroj ja estas sufiĉe vaste konate, sed ĝuste pri tio kiel konkrete apliki la komputilajn rimedojn al Esperanto, la voluma triopo liveras konsiderindan informaron. Ĉi-sekve eblas prilumi nur kelkajn detalojn el la riĉa trivoluma enhavo.

La artikolara fasko reprezentanta la terminologian-esperantologian temfokuson manifestiĝas en 3B-C (= vol. 3, sekcioj B kaj C), en 4A-B kaj en 5B. Tiufaske viciĝas terminologiaj studoj pri jenaj kampoj: politiko, matematiko (nur resume), ekonomiko, forstofako, fungologio, interlingviko (3B); konstrufako (3B kaj 5B); fervojoj, teatra fako (4A); metrologio (nur resume, artikolo elŝutebla interrete) kaj maŝinfako (5B). Samfaske, en 3C, elstaras prava pasia alvoko de Jan Werner, “Ĉesigi la disipadon de fakula energio en la movado” (postulanta la konservadon de valoraj terminologiaj laboraĵoj jam elfaritaj, sed ĝis nun ne publikigitaj); krome grava historia skizo far Rüdiger Sachs pri Scienca Revuo. En 4A speciale rimarkiĝas diskutinda tezo, ankoraŭfoje de Jan Werner, ke Esperanto malkiel etnaj lingvoj ne evoluu libere, sed ke ĝi, estante planlingvo, estu daŭre priplanata, almenaŭ en sia funkcio kiel scienc-teĥnika komunikilo. Samloke Detlev Blanke subteninde substrekas la neceson ke oni plilarĝigu la studadon de la faklingva interkomunikado, ne limigante sin al nuraj terminologiaj konsideroj, sed ekzamenante la tutan fakan lingvaĵon kaj ties diversajn funkciojn kaj uzo cirkonstancojn (aliro parenca al la postvustera soci terminologio). Laste menciindas ĉi-faske, en 5B, historia trovaĵo de Wera Blanke el la komencaj jaroj de Scienca Revuo kaj de ISAE: detale ellaborita, siatempe nur ekrealigita, sed ankoraŭ inspira agad plano pri vastskala kreado kaj normigado de scienc-teĥnikaj terminoj far renomaj fakuloj-esperantistoj.

Koncerne la temfokuson informadiko-Interreto, ties artikolara fasko aperas en 3A kaj C, en 4A kaj en 5A-B. Ekster malgranda nombro da artikoloj traktantaj nelingvajn aspektojn informadikajn — mikroprocezilojn, fervojojn (3A); medicinon (3C) — ĉiuj tiufaskaj kontribuaĵoj estas grandparte ankaŭ prilingvaj. Antaŭ ĉio tio validas ĉe la du laborinstigaj kontribuaĵoj de Josef Hron (en 4A, daŭrigo en 5B): detalaj raportoj pri lia (kiel li diras modeste) “kompilado” de “Granda Vortaro Esperanta-Ĉeĥa” (GVEĈ) ampleksanta pli ol 100 000 artikolojn inklude de dekmiloj da terminoj, notinde biologiaj kaj medicinaj. Liaj du kontribuaĵoj sidas ĉi-faske nur tial ke li klarigas, kiel esencan parton de sia detala labormetoda priskribo, la efikan aplikadon de specifaj komputilaj programoj ĝenerale konataj (ekscelo kaj vordo de Microsoft). Prave li alvokas kompetentajn laboremulojn imiti lian entre prenon por aliaj paroj de Esperanto kaj etna lingvo.

Inter la multaj aliaj interesaj eroj de la informadika-interreta artikolaro aparte menciindas la praktike utilaj kontribuaĵoj de Marc Bavant pri “Apliko de XML al fakaj laboroj pri Esperanto” (4A) kaj de Marek Blahuš pri “Unikodo — Esperanto de Interreto” (5A); krome du informriĉaj artikoloj pri Esperanto@Interreto (mal longe E@I), unu de Martin Minich (4A) kaj alia de Peter Baláž kaj Clayton Smith (5A); fine kunlabor instiga informaĵo de Pavla Dvořáková pri “Multlingvaj tradukvortaroj en Interreto” (5A).

La tria artikolara fasko — la plej malgranda, sed ne la plej malgrava —, kiu prezentas la temfokuson ekologiodaŭriva evoluigo, troveblas en 3C, 4B kaj 5C. Rimarkiĝas tri kontribuaĵoj pri aktuale grava temo, ekoturismo: unu de Petr Chrdle (3C) kaj du de Boĵidar Leonov (3C kaj 4B). Tri aliaj artikoloj etendas la fokuson ekster eŭropen: du de Rüdiger Sachs pri parazitologio (4B) kaj mediprotektado en Afriko (5C); unu de Lene kaj Jan Niemann pri la Unesko-programo “Monda Heredaĵo” en Gronlando (5C). Samfaske frapas engaĝiĝinta kontribuaĵo de Manfred Westermayer pri la mondampleksa Agendo 21, rezulto de la Tutmonda Pintokonferenco pri Medio kaj Evoluo, okazinta en Rio-de-Ĵanejro en 1992; pri ties eŭrop kadra sekvo, la Ĉarto de Aalborg de 1994 kaj 2004; kaj detale pri la serioza, sistema aplikado de ambaŭ dokumentoj en la germana urbo Frejburgo (5C).

Kiel supre menciite, Esperanto ja malriĉas je sciencteĥnikaj tekstoj kaj bone ellaboritaj terminaroj — breĉo kiun ŝtopi signife helpas tiuj ĉi tri volumoj (post jamaj aliaj el la du AEST-serioj). Dume rimarkindas des pli la ĝenerale alta lingva kvalito de la Esperantaj tekstoj prezentataj. Kaj nur malofte tie ĝenetas kelkaj evidentaj preseraroj facile korekteblaj. Tamen menci endas unu escepta lingvokvalita nadiro (en 3C): unupaĝa artikoleto de Ljubiša Preparadović k.a., “Antaŭvido de migreno ĉe malsanuloj aplikante [tiel!] la teknikojn data mining”. Krom duba sintaksero, la anglismo teknikoj (kutime: procedoj) kaj la krude angla termino data mining (unu ekvivalento: datumelfoso) — mirigas tiupaĝe ankaŭ jena fremdaĵo: “Ĉi tiu malsano... ne estas adekvata al la mortado...”

Kontraste al la ĝenerale zorga redaktado de la Esperantaj tekstoj, dubindas la informa kaj lingva kvalito de konsiderinda nombro da anglaj resumoj. Laŭ la ĉekapaj biblio grafikaĵoj, la artikolojn ja akompanas ĉiuvolume resumoj anglaj, germanaj kaj ĉeĥaj; ekde volumo 5 ankaŭ francaj. Aldone en kelkaj kazoj la aŭtoro mem liveras enkondukan resumon esperantlingvan. Dum la germanaj kaj francaj resumoj tute adekvate kaj profesiece, fakte ĝenerale bonege kaj alloge, prezentas la koncernan artikolan enhavon — la kvaliton de la ĉeĥaj mi ne povas sufiĉe pritaksi, sed mi neniel dubas pri ilia taŭgo —, la anglaj resumoj tro ofte lamas. Foje ili estas kondensitaj ĝis nekompreneblo (4A, p. 24-25, 28) aŭ markitaj per strangaj aŭ stile mal taŭgaj esprimoj (3B, p. 62; 4A, p. 35, 54; 5A, p. 53; 5B, p. 99; 5C, p. 116, 128); unu distingiĝas eĉ per naŭ korektendoj (5B, p. 73). Tiaj malzorgaj anglalingvaj tekstetoj, kiuj jen ne sufiĉe informas aŭ eĉ rekte mis informas, jen uzas fremdan aŭ maltaŭge familiaran stilon, povas indiki al neesperantlingvano ke temas nur pri amatoraĵo ne eniginda en seriozan fakan datum bazon. Pro la nuna superpeze grava rolo de la angla kiel scienc-teĥnika komunikilo kaj kribrilo, evidente nepras publikigi altnivelajn resumojn ankaŭ tiu lingvajn.

Se konsideri la tuton de la valora enhavo de la voluma triopo kaj ĝian ĝenerale zorgan editoradon, la organizantoj kaj la partoprenantoj de la AEST-konferencoj ja estas gratulindaj kaj subtenendaj pro tio ke ili regule — nun ĉiun duan jaron — tiel demonstradas la faklingvan funkciivon de Esperanto. Samtempe gratu lindas kaj subtenendas ankaŭ la duaseria eldonisto, Petr Chrdle, pro tio ke li samregule produktadas, eĉ belforme, la konferencajn aktojn por ilin rapide disponigi al pli vasta fakularo kaj laikaro. Tamen ĝuste pro la intencata disvastigo de la aktoj al kulture, religie kaj politike tre diversa tutmonda publiko, mi havas rezervon pri la taŭgo kaj akceptindo de la kovrilaj desegnoj far la renoma ĉeĥa artisto Luděk Neužil. Unuflanke, tute taŭge, ilia alĥemia simbolismo — kun motivoj interalie de tero/ĉielo, homkorpoj/ĉielkorpoj, likvotransigo — leĝere kontraŭ pezas la supozeble sobre sekan interkovrilan enhavon de la scienc-teĥnikaj tekstoj. Tiuj desegnoj krome trafe signas la pragecon kaj de la lastatempaj AEST-konferencoj kaj de ties organizejo-eldonejo KAVA-PECH; la moderna eŭropa kulturcentro Prago iam ja estis “eŭropa metropolo de la alĥemio”. Aliflanke ĝuste tiu kovrilarta leĝero ne kongruas, ĉe certaj eventualaj legantoj, kun la efektiva serioza teksta enhavo; simile ankaŭ la alĥemia simbolismo, se rekonita, ĉe iuj same misreprezentas la severe sciencan-teĥnikan interkovrilaĵon. Sed antaŭ ĉio la abunda surkovrila nurvirina nudeco ne estas universale akceptinda. Por glate disvastigi la gravajn laboraĵojn de la AEST-konferencoj, ŝajnas oportune arte garni ilin malpli diskutinde.

Edmond Brent

Gvidilo por Roterdamo: simpatia kaj konvena

Tuj apude. Gvidilo tra la kvartalo de la Centra Oficejo de UEA. Humphrey Tonkin. Rotterdam: UEA, 2008. 56p. 20cm. ISBN 9789290171065. Prezo: € 7,50

Pri kelkaj libroj oni vere miras ke ili ne aperis jam antaŭ jaroj. Ĉu ne estas tute okulfrape ke malmulto estas tiel senchava kiel esperantlingva gvidlibro tra Roterdamo? Humphrey Tonkin entreprenis tion okaze de la Universala Kongreso de 2008, komune kun Peter Bulthuis kaj Francisco Veuthey.

La libreto estas en gvidila formato kaj elradias decan kvaliton. Kompare kun multaj nacilingvaj modernaj gvidiloj ĝi kompreneble estas maldika, senkolora kaj en iom simpla komposto. Sed la profesieca aspekto garantias ke la esperantlingva turisto certe ne devas honti pro ĝi. La manko de kria bunteco kaj disigo de la teksto al plej eble malgrandaj eroj estas fakte tute simpatia.

Tonkin, kiu tiom ofte vizitis Roterdamon kiel estrarano, bedaŭris ke li kutime estis tro superŝarĝita de taskoj por povi multe esplori la ĉirkaŭon de la Centra Oficejo. Tamen la leganto de Tuj apude ricevas la impreson ke pur-rasa roterdamano prezentas sian kvartalon. La informplena libreto havas plaĉan stilon, eble iom tro postuleman por la subaveraĝa esperantisto, sed ĝi estas ĝenerale bone legebla kaj konvena por la ambicia kaj interesita turisto.

La libreto rekomendas kvar promenojn, kies komencpunkto estas la Centra Oficejo, Nieuwe Binnenweg 176. La unua gvidas al la muzeoj sude de la oficejo, la dua iras norden en direkto de la centra stacidomo, la tria prezentas la okcidenton kun la ĉarma malnova Delfshaven. Kvare oni ekscias pri la haveno kaj la eblo konatiĝi kun tiu ĉi parto de la centro per boato. Ne senkiale Roterdamo estas nomata ankaŭ “Manhattan aan de Maas” (Manhattan ĉe Mozo).

Oni povas imagi sin trairanta Roterdamon kun la tonkina gvidilo en la mano, legante pri la arkitekturo pri certaj domoj, pri iamaj loĝantoj, ĝenerale pri la historio kaj interesaj lokoj. Kaj ankaŭ Esperanto ne mankas, ĉu rilate al nia domo, ĉu al la Zamenhof-stratoj kaj la loka klubo. Danke al Tonkin ne plu necesas ignore preterpasi ĉion ĉi.

Ziko van Dijk

Bonvena kaj rekomendinda libro por infanoj Rim-enigmoj. Elena Popova. Ilustris Miroslava Tomečková. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2009. 52p. 14×20cm. ISBN 9788087169070. Prezo: € 5,40

En la lastaj jaroj la kvanto de porinfanaj E-libroj, inter kies prezo kaj kvalito estas deca rilato, falis draste. Inter tiuj kiuj aperas, ne malmultaj estas tro kostaj aŭ/kaj lingve kaj aspekte subnivelaj. La Rim-enigmoj de Elena Popova certe ne estas inter tiuj ĉi. Lingve ĝi estas preskaŭ senriproĉa (la jen-kaj-jena manko de artikolo en la enkondukaj tekstoj estas bone konata trajto de tekstoj verkitaj de slavlingvanoj) kaj preze tute akceptebla, se enkalkuli la altan teknikan kvaliton.

La aŭtorino de la enigmoj verkas ne nur en la internacia, sed ankaŭ en sia denaska lingvo, la bulgara. Ŝiajn tekstojn en tiu ĉi libreto ilustris la bone konata ĉeĥa desegnistino Miroslava Tomečková, kaj la libron eldonis unu el niaj plej profesiaj eldonejoj, la ĉeĥa KAVA-PECH. Ĉio ĉi devas esti garantio pri altkvalita kaj utila libro.

Ĝi prezentas 34 mallongajn enigmojn versformajn, ĉiun el ili ilustrita per nigrablanka desegnaĵo. La leganto devas enskribi sur la lastan linion de la enigmo la solvon kaj kolorigi la desegnaĵojn. En la kolofono estas eĉ spaco speciale rezervita por enskribi la nomon de la leganto kiu plene kaj ĝuste solvis la enigmojn kaj kolorigis iliajn akompanajn desegnaĵojn. Tiel, ŝi aŭ li fariĝas speco de “kunaŭtoro” de la libro.

Por tiuj kiuj ne mem malkovras la solvojn, tiuj ĉi estas listigitaj fine de la libro, kune kun tradukoj en 12 lingvoj. Laŭvole, sub la solvo E-lingva, oni povas enskribi ankaŭ ĝian tradukon en la lingvo de la solvinto, se ĝi ne estas inter la aliaj 12.

La tekstoj mem, eĉ se ne verkitaj por veraj komencantoj, ne estas aparte malfacilaj kaj, tre grave, ne estas tro longaj. Tio povas instigi al serĉado en vortaro aŭ alia informfonto (ekz. la interreto). La libreton oni povas uzi tute sola, eventuale kun helpo de pli sperta apudulo, aŭ en grupo, ekzemple por stimuli al konkurado. Ĝi certe estas taŭga ankaŭ kiel donaco, kiu ne kuŝaĉos sur librobreto poreterne. Ĝi ja estas bonvena kaj rekomendinda aldono al la libraro nialingva.

Ionel Oneţ

Anoncetoj

Unu vorto = 1 €. Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

Endanĝerigitaj Lingvoj Indiĝenaj

Kiam lingvoj kaj kulturoj malaperas, la homa heredaĵo malpliiĝas. Ni kiuj laboradas por protekti la homan heredaĵon informiĝu kaj informu pri indiĝenaj lingvoj kaj kulturoj. Kiel? Per Projekto Indiĝenaj Popoloj. Kontaktopersono/Komisiito: (s-ro) Erik Felker, e...@dslextreme.com, 414 E Cedar Ave, Apt.11, Burbank CA 91501, Usono.

Vizitantoj al Sud-Afriko

junie/julie kontaktu lokajn klubojn por ĉiĉeronado, veturoj, kunvenoj: v...@intekom.co.za.

Kleriga Tago en Havano

Por la oka fojo estos en la Universala Kongreso Kleriga Tago; ĝi okazos lundon la 19-an de julio. Proponoj por partoprenigaj programeroj, podiaj diskutoj, laborgrupoj, kiuj rilatas ekzemple al movado, lingvoj, informado, organizado, aŭ prelegoj pri nekutimaj temoj, estas bonvenaj ĉe Claude Nourmont, vicprezidanto kaj estrarano pri edukado, kulturo, kongresoj (adresoj reta kaj nereta sur la paĝo 26).

Reinhard Haupenthal komencis la kompilon de kompleta bibliografio de monografioj de Zamenhof

(originaloj kaj tradukoj). Li volonte ricevos indikojn pri iom raraj aŭ malfacile atingeblaj titoloj, precipe se temas pri tradukoj en naciajn lingvojn — se eble kun indiko de biblioteka trov-loko. Skribu al: Reinhard Haupenthal, La Saousse, FR-84340 Malaucène, Francio. rete: r...@aol.de.

BALDAŬ APEROS:

Angla-Esperanto-Angla Vortaro de John Wells. Proks. 520 paĝoj. Antaŭmendoj kun rabato nur ĝis 28 februaro 2010: www.librejo.com

Instruado kaj esplorado en Indonezio

En Batam, indonezia insuleto apud Singapuro, komence de novembro 2009 okazis la kvara Azia Vegetarana Kongreso, kiun mi ĉeestis prepare al la partopreno de TEVA en la Internacia Vegetarana Kongreso en Ĝakarto en 2010.

Tamen, la partopreno en la kongreso ne estis mia nura aktivado en Indonezio. Verŝajne eĉ pli gravaj estis mia esplorado pri la historio de la (iam vigla) Esperanto-movado en tiu lando por nun verkata libro pri la temo (jam aperis artikoloj tiurilataj en Esperanto en Azio n-roj 60, 61 kaj 62) kaj instruado aŭ almenaŭ enkonduko de Esperanto al kiel eble plej multe da homoj.

Rilate al la esploroj mi sukcesis renkonti kvar veteranojn: en Yogyakarta interalie Heroa Wibisono kaj Esperantista Gunawan Wibisana, kiuj venis paroli al miaj lernantoj pri sia esperantistiĝo antaŭ 50 jaroj. En Bandung kaj Semarang mi parolis kun pluraj familianoj, konatoj kaj ekslernantoj de jam mortintaj influaj indoneziaj esperantistoj, kaj tiel akiris gravajn informojn kiujn mi ne povintus ekhavi el aliaj fontoj. Estas danke al ESF ke mi povis fari ĉi tiun esploradon, kiun mi daŭrigos, interalie ankaŭ dum mia sekva vojaĝo al Indonezio.

Jam dum la kongreso, post mia prelego (rilata al oficiala ĉiusemajna vegetara tago en Gento, Belgio), mi povis paroleti pri Esperanto. En tiu vespero mi donis mian unuan, privatan lecionon en Indonezio: ĉe miaj gastigantoj. Ĉar mia gastigantino interesiĝis pri Esperanto kaj ankaŭ estas direktorino de bazlernejo, ŝi tiel organizis ke, en la tagduono inter la kongreso kaj mia forflugo, mi povis dum po unu horo instrui Esperanton al tri grupoj da lernantoj: unu grupo da bazlernejanoj kaj du grupoj da mezlernejanoj. Post la tagmanĝo mi flugis al Yogyakarta, kie la postan tagon komenciĝis mia planita instruvojaĝo.

Entute mi instruis Esperanton dum kvardek kvar horoj, en ses diversaj urboj (Batam, Yogyakarta, Semarang, Bandung, Ĝakarto kaj Bogor) kaj tio en diversaj lokoj: du bazlernejoj, du mezlernejoj, du altlernejoj, tri universitatoj kaj unu muzeo kaj aldone trifoje hejme ĉe gastigantoj aŭ amikoj, kaj unu fojon por grupo de lernantoj de hejma instruistino, kiu mem estis sekvinta la kurson la antaŭan tagon. Entute partoprenis preskaŭ 500 infanoj, studentoj kaj plenkreskuloj. Mi disdonis pli ol cent ekzemplerojn de la E-ŝlosilo por indonezianoj (Kunci Esperanto; vidu la rubrikon Laste aperis ĉi-numere), kiun UEA sukcesis eldoni ĵus antaŭ mia vojaĝo, kaj preskaŭ cent Poŝamikojn por ebligi al la lernantoj mem studi. Ne eblis donaci tiujn libretojn al ĉiuj, sed eĉ tiuj kiuj partoprenis nur unu aŭ du horojn, ricevis materialojn por plustudi, kiel ekzemple kopion de la gramatika parto de la ŝlosilo, vortliston de indoneziaj vortoj kiuj similas al sia Esperanta ekvivalento kaj liston de interesaj retligiloj por pluinformiĝi pri Esperanto. En Semarang, Bandung kaj Ĝakarto aperis paperaj kaj retaj gazetartikoloj pri la kursoj kaj/aŭ pri Esperanto ĝenerale, kun mencio de la kursoj. Ligiloj al tiuj artikoloj legeblas en la Ipernity-blogo de edukado.net, kie aperas ankaŭ pli detala raporto pri la vojaĝo. Pliaj esperantlingvaj artikoloj pri ĉi tiu vojaĝo aperos en Esperanto en Azio (nr. 67), Internacia Pedagogia Revuo (2010/1) kaj en Esperantista Vegetarano (2010/1).

Tiun rezulton pri instruado mi ne povintus atingi sen la helpo de KAEM kaj Katalin Kováts de edukado.net. KAEM instigis min instrui (kio fine iĝis mia plej granda okupo dum la vojaĝo), subvenciis la ŝlosilojn kaj Poŝamikojn, kaj donis stipendion por kovri miajn surlokajn kostojn. Katalin Kováts kaj ŝia retejo edukado.net multe helpis min prepari la lecionojn mem. La sperto en Indonezio estis tre pozitiva: mi mem ĝuis la instruadon, kaj ĉie oni petis min reveni por instrui. Mi planas fari tion dum mia venonta vizito al Indonezio, okaze de la Internacia Vegetarana Kongreso en Ĝakarto, de la unua ĝis la sesa de oktobro 2010. Dum tiu kongreso TEVA plej verŝajne havos budon kun informoj pri Esperanto, kaj donus bonan impreson se ĉe ĝi deĵorus apud indoneziaj komencantoj ankaŭ eksterlandaj esperantistoj. Antaŭ, dum kaj post la kongreso mi ne nur instruos, sed ankaŭ, se eble, organizos ekzamenojn. Por ĉio ĉi estas bonvenaj pliaj spertaj esperantistoj. Se vi pensas iri tien, aŭ alimaniere povos helpi, bonvolu kontakti TEVAn (vidu la Jarlibron).

Heidi Goes

[FORIGITA!: bildo]

Post la lecionoj en la Muzeo pri la Azia-Afrika Konferenco, la grupo fotiĝis en la salono kun la flagoj de la afrikaj kaj aziaj landoj.

100 jaroj de Esperanto en Bolonjo

Kadre de la Universitata manifestacio “VI-a Festo de la Historio en Bolonjo”, pri la temo “Trans la landlimoj. Lingvaĵoj kaj heredaĵo de la historio” (Bolonjo 17-25.10.09), en kiu partoprenis pli ol 100 kulturaj kaj libervolaj asocioj, la 21-an de oktobro Bolonja E-Grupo “A. Tellini 1912” aranĝis publikan kunvenon pri la temo “100 jaroj de Esperanto en la Bolonja historio”.

En salono de la urbcentra hotelo Corona D’Oro kunvenis multaj gesamideanoj kaj civitanoj. D-ro Daniele Agostini (sur la apuda foto), prezidanto de la Grupo Tellini, malfermis la programon, raportante la historion de Esperanto en la urbo Bolonjo. En la jaro 1909 prof. Achille Tellini, kiu jam estis esperantisto de kelkaj jaroj, transloĝiĝis el la urbo Udine al Bolonjo. Okaze de Internacia komerca foiro en la nova urbo li aranĝis E-budon, por informi pri taŭga kaj utila uzado de la internacia lingvo en komercado.

Liaj klopodoj estis sukcesaj, li varbis novajn esperantistojn kaj en la jaro 1912 li fondis la Bolonjan Esperantistan Societon.

Sekvis la dua preleganto, d-ro Valerio Dalla, kiu daŭrigis la prezentadon pri la agado de la Bolonja E-grupo. Li menciis la plej gravajn aranĝojn kaj travivaĵojn: 4 naciaj kongresoj (1920, 1952, 1986, 2000), la 40-a Universala kongreso (1955); krome li menciis pri la multnombraj sukcesaj kunvenoj por memorigi la diversajn okazaĵojn dum la jarcenta vivo de la Grupo Tellini.

D-ro Agostini brile klarigis pri la strukturo de la internacia lingvo al la ĉeestantaj ne-esperantistoj, anoncante je la fino la novajn kursojn en nia klubejo.

La kunveno finiĝis per agrabla regalado kun bongustaj dolĉaĵoj kaj trinkaĵoj.

Mario Amadei

La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK)

  • bela marborda situo, en mondfama universitato
  • trisemajna intensa lernado de Esperanto
  • du niveloj: meza kaj supera
  • internaciaj instruistaro kaj studentaro
  • riĉaj vesperaj kaj semajnfinaj programoj

NASK okazos kvara-foje en sud-Kalifornio. La instruistoj pretigas dunivelan studprogramon kiu emfazos la aktivan uzadon de Esperanto kaj enprofundiĝon en la Esperantan kulturon. Oni povas perfektigi sian Esperanton kaj facile iri al Havano poste por la UK 2010.

Datoj: 28 junio — 16 julio 2010.

Loko: Universitato de Kalifornio, San Diego (UCSD).

Instruistoj: Katalin Kováts (Hungario/Nederlando), Lee Miller (Usono), Grant Goodall (Usono) kaj gastparolantoj: Amri Wandel, Orlando Raola kaj Duncan Charters.

Speciala kotizo por studentoj kaj instruistoj! Stipendioj haveblas.

Trovu pli da informoj en http://esperanto.org/nask, aŭ skribu al la kunordiganto: Ellen M. Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512, Usono. ☎ (+1) (360) 754-4563; : e...@aol.com.

Esperanto en plia filmo

Numb. Produktinto, aŭtoro kaj direktoro: Michael Ferris Gibson. Heretic Pictures, 2006.

Interesa, futurisma filmo usona, kiu montras la homan rason apenaŭ spertantan vivon; nur ekzistanta ĝi estas, kaj tio danke al la domino de narkotilo nomita “la guto”. Aro da “anĝeloj”, maŝinoj ŝajne kreitaj per komputila klonsistemo, tamen sukcesas konservi ombron de civilizacio. Ne estas ĉiam facile sekvi la intrigon, ĉar oni iom tro, kaj iom subite, retroen saltas, kvankam helpas la spektanton la fakto ke ĉi tiuj retrovidoj estas arte filmitaj en speco de patina koloro dum la cetero de la filmo estas nigrablanka. Aparte interesaj por esperantistoj estas du mallongaj scenoj kun Esperantaj dialogoj, fortranĉitaj el la DVD-versia filmo mem, sed spekteblaj kiel kromaĵoj ĉe la fino!

(AT)

95-a UK: Francio unualoke

Ĝis la 18-a de januaro 511 kongresanoj el 51 landoj estis registritaj kiel aliĝintoj al la 95-a UK en Havano (17-24 julio 2010).

Ĉar tiu nombro ankoraŭ ne inkluzivas la kubanojn, kiuj aliĝis pere de LKK, la unuan lokon fiere plu tenas Francio kun 65 aliĝintoj. Germanio kaj Japanio (po 50) dividas la duan lokon. La aliaj landoj kun pli ol 10 aliĝintoj estas Brazilo (39), Italio (24), Nederlando (22), Pollando (18), Britio (16), Danio (15), Kubo (14), Belgio, Kroatio kaj Meksiko (po 12), Bulgario kaj Kanado (po 11).

Rento je fiksdataj deponoj 2,0%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton je la ŝpardeponoj de la membroj el 2,5% al 2,0% ekde la 1-a de marto 2010.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro

Ĉu vi jam rekotizis por 2010?

Frua pago certigas la kontinuecon en la ricevado de tiu ĉi revuo. Krome, ĝi helpas la laboron de la Centra Oficejo kaj ŝparas monon al UEA. Antaŭdankon!

VIZITU VIAN PROPRAN DOMON ĈE NIEUWE BINNENWEG 176 EN ROTERDAMO DUM MALFERMA TAGO

sabaton la 17-an de aprilo 2010 (10h00 - 17h00)

  • En la libroservo ĉio rabatita je 10%
  • Specialaj ofertoj
  • Bazaro de e-aĵoj
  • Senpaga loterio
  • Kafo kaj teo senpage servataj

Speciala gasto: MARK FETTES

Revuo Esperanto 2010 3

Malferme

Vieno: Mil lernantoj intimiĝas kun Esperanto

Ekde la aŭtuno 2009 la Aŭstria Nacia Biblioteko en kunlaboro kun la Instituto por Junulara Literaturo organizas specialan programon en la Esperantomuzeo en Vieno: gvidadon tra la muzeo kaj Esperantan fulmkurson. La celgrupo: lernantoj el bazlernejoj. Dek tiaj kursoj jam okazis en 2009 kaj la rezulto estas sensacia, tiel ke oni jam plilongigis la oferton de tiu programo ĝis somero 2010. Oni kalkulas, ke la aranĝo finfine atingos entute 1000 lernantojn.

Kaj instruistoj kaj lernantoj estas plene kontentaj. “La infanoj multe lernas,” certigas Herbert Mayer, la direktoro de la Esperantomuzeo. “Unue, la tuto estas tre fajne ellaborita, por ke ĝi taŭgu por la koncerna aĝo. Due, la temoj kaj kapabloj tuŝitaj dum la gvidado kaj la kursoj estas esence gravaj: Ekz. la lingvoproblemo, kiun ja ankaŭ la lernantoj spertas pro la multetneco, kiu regas en Vienaj lernejoj. Kaj dum la fulmkursoj ili lernas dedukti el konkretaj situacioj la enhavon de fremdlingvaj frazoj, t.e. kapablon, kiun ili bezonos dum sia tuta vivo. La fakto, ke la aplikata lingvo estas Esperanto, estas de duaranga graveco, sed ege bona por nia afero.”

La Aŭstria Nacia Biblioteko (ANB), kies parto estas la Esperantomuzeo, daŭre en tre kompetenta maniero varbas por la Esperantomuzeo, tiel ke verŝajne ne ekzistas alia lando, en kiu oni tiom ofte renkontas la vorton “Esperanto” en la amas-komunikiloj. La gazetara dokumentado de ANB atestas la tre impresan rezulton de tiuj klopodoj.

J. Schallock

Kongresa temo: Interproksimigo de kulturoj

Pasintjare la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj proklamis 2010 la Internacia Jaro de Proksimigo de Kulturoj, kaj taskis al Unesko la rolon kunordigi agadon tiucele.

Kion signifas “proksimigo” aŭ “interproksimigo”? Ĉu estas dezirinde ke la diversaj mondkulturoj forigu siajn diferencojn por povi “pliproksimiĝi” ĉiu al la aliaj? Ĉu “tutmondiĝo” signifas partan aŭ plenan kunfandiĝon de kulturoj kiel naturan, dezirindan evoluon de la homaro, subtenindan de ĉiu raciulo? Aŭ ĉu ni atentu pri danĝera tendenco al “tutmondigo” kun nuligo de diferencoj respegulantaj nian individuecon? Ĉu ni ne permesu ke ĉiu popolo sendepende evoluigu vivkriteriojn kiuj baziĝas sur siaj historio, socio, mondkonceptoj kaj sento de identeco? Aŭ ĉu la konceptoj “nacio” kaj “popolo” jam eksmodiĝis? Ĉu unu etna aŭ nacia kulturo rajtas perforte aŭ ŝtele trudi kaj akceptigi sin kiel novan regionan aŭ mondan superkulturon, minacante subigi aŭ eĉ nuligi en sia influsfero jarcentajn aŭ jarmilajn kulturajn tradiciojn? Ĉu devos cedi al tutmondiĝo lingva kaj kultura diverseco, aŭ ĉu kontraŭe ni akceptu ke povos pliriĉigi nian estontecon kompreno kaj akcepto de tiu universala fenomeno de la homa historio, kun rezisto al senpensa kultura asimiliĝo?

Ofte en la historio de la homaro estis periodoj dum kiuj kunvivis, kunekzistis kulturoj diversaj rilate originon, religion kaj morojn. Tamen laŭ historiaj kaj sociologiaj studoj, ofte venkis unu superreganta kulturo sukcesinte sorbi la aliajn, forigante multajn el iliaj apartaĵoj sen signifaj modifoj siaflanke. Se tion duonkaŝe rezultigos “proksimigo” de kulturoj, neeviteble naskiĝos protestoj de la minacataj minoritatoj. Popoloj kaj individuoj eksentos sian malplivaloriĝon kaj iom-post-ioman perdon de identeco, kio povas konduki al socia malstabiliĝo. Se aliflanke okazus senprotesta akcepto de tia asimiliĝo, fenomeno jam observata en la hodiaŭa mondo, la popolo povus ne konscii la perdon de unikaj kulturaj valoroj kaj la efikon de tiu perdo.

Ĉu instruado pri aliaj kulturoj kaj iliaj valoroj ĉiam rezultigas pli vastan komprenon, spiritan proksimiĝon? Certe ne ĉiam kaj ne aŭtomate. Kiam instruado okazas en la kunteksto de la deviga lernado de fremda lingvo, la lernantoj povas reagi kontraŭ tiu lingvo kaj kulturo kaj ĝiaj parolantoj, se ili sentas sin minacataj de la “fremdeco” kompare kun la propra, akceptita kulturo, kiu fariĝis por ili vivnormo. Nepozitiva sperto pri alia kulturo emas refortigi stereotipojn kaj antaŭjuĝojn, aparte se lernanto juĝas tion tempoperdo kompare kun pli agrablaj okupoj. Kiom ni atentis, en tipaj lingvoklasoj, konsciigi lernantojn pri la valoroj kaj sintenoj kiujn ni havas komunaj kun reprezentantoj de aliaj kulturoj, kaj kiom ankaŭ tio helpus al vera interproksimigo de kulturoj?

Lernado pri alia etna lingvo kaj kulturo invitas komparojn, kaj instruistoj emas eĉ insisti pri tio sen plena konscio ke komparo de la “alia” kun la “propra” povas kontraŭefiki la efektivajn instrucelojn. Aparte se la instruisto entuziasmas pri la celita kulturo, povas rezulti la malo de malfermiteco, toleremo kaj akceptemo, se lernanto kredas siajn kulturon kaj vivelektojn atencatajn. En klasejoj “multkulturaj” laŭ konsisto aŭ lernoceloj, sukcesaj instruistoj scias ke necesas respektigi la tradiciajn kaj aktualajn kulturvalorojn de la lernantoj. Multaj trovis ke nur tiel ili povas konsciigi tiujn lernantojn ke aliaj kredaroj, moroj, kondutmanieroj havas sencon, se oni komprenas la tradiciojn kaj vivbezonojn de la alia popolo. Eble necesos ankaŭ malfermi pli larĝan perspektivon pri la diverseco de la kontribuintoj al la propra kulturo, antaŭ ol eduki pri socia toleremo kaj respekto en rilatoj kun alikulturanoj en kaj ekster la lando de la lernantoj.

Vera kaj profunda alproksimigo de kulturoj kutime ne okazas en klasejo, sed rezulte de efektivaj spertoj. En Principia College, kie mi laboras kun studentoj je universitata nivelo, kolegino eksperimente gvidis pasintdecembre programon en Gvatemalo. Ĝi celis intensivan lingvan kaj kulturan lernadon por studentoj plenumantaj la lingvolernajn postulojn de la Kolegio en triatrimestra klaso. Dum nur 3-4 semajnoj la kultura lernado estis tiel supera al la ebloj en la klasĉambro, ke ni ofertus la eblon al ĉiu studento, se tion permesus financa subteno. Kial? Pro la eblo fari profundajn ŝanĝojn en la interkultura kompreno kaj lernado, kiam ekzistas por tiu celo favoraj kondiĉoj. Ni starigu al ni la demandon, kiuj estas la elementoj kiuj favoras interproksimigon de kulturoj? Nu, por ekirigi la konversacion, ni vidu kelkajn, kaj komencu pensi kiel faciligi verajn lernoŝanĝojn en ĉiu aspekto.

1] Memkonscio kaj konsciiĝo. Kiel eduki nin kaj niajn lernantojn por kompreni niajn kulture bazitajn supozojn kaj agojn, niajn interagojn kun aliaj, iliajn interagojn kun ni, kaj la neeviteblajn reagojn pensajn kaj kondutajn de tiu interagado?

2] Kulturaj sintenoj. Ĉu ni pretas informiĝi pri niaj propraj kulturaj sintenoj, kaj lerni de la praktikantoj de gastiganta kulturo pri iliaj? Kiel ni povas akcepti nian respondecon lerni kiel esti “bona gasto” en alia kulturo, kaj kompreni kaj ĝui la diferencojn kiujn ni konscie observas?

3] Kapabloj. Kiel ni lernu ŝanĝi nian konduton kiam ni interagas kun personoj de aliaj kulturoj? Kiel ni povas lerni komunikiĝi kun personoj de ĉiuj sociniveloj, aĝoj kaj edukiteco en alia kulturo? Kiel ni lernu de aliaj kulturoj por konscie alpreni kutimojn kiuj plibonigos aŭ pliriĉigos nian interagadon en la propra kulturo?

4] Scioj kaj konoj. Kiel ni eduku nin pri kulturo kaj kulturoj ĝenerale? Ĉu mi kapablas kontentige difini la signifon de “kulturo” aŭ kulturoj? Edukiĝi pri pli formala, “humanisma” kulturo (geografio kaj naturo; socia strukturo; historio; religio, filozofio kaj kredaroj; monumentoj kaj gravaj lokoj; herooj; arto; literaturo) kaj neformala, “antropologia” ŝanĝiĝema ĉiutaga kulturo (parolaj kaj kondutaj formularoj, lingvouzado kaj homa interagado; gestoj; tabuoj; vestaĵoj; laboro kaj amuziĝo inkluzive sportludadon kaj feriadon; manĝaĵoj kaj trinkaĵoj; registaraj/politikaj kaj edukaj sistemoj)?

Fine, kian rolon havas kaj havu Esperanto en la proksimigo de kulturoj? Objektive kaj senblage, kiom ni sukcesis ĝis nun? Ĉu ni bezonas seriozan edukadon, trejnadon, pli profundajn spertojn tiucele? Subjektive, kiel la uzo de la lingvo por interkomunikado ŝanĝis nian propran memkonscion, nian vivon, niajn sintenojn, kapablojn kaj sciojn? Ĉu la instruado kaj lernado de Esperanto havas apartajn avantaĝojn por la interproksimigo de kulturoj, avantaĝojn kiujn ni konsciigu al la mondo, se ni konsentas ke tio estas akceptebla kaj dezirinda celo?

Duncan Charters
Vicprezidanto de ILEI
d...@gmail.com

Reagoj

La artikolo “Poetoj detruas nian lingvon” de Anna Löwenstein en la pasintjara oktobra revuo kaŭzis lavangon da diversopiniaj reagoj. Jen daŭrigo al la decembra numero.

Ĉu troviĝas loko por danki al Anna?

Antaŭ kelkaj jaroj mi legis en la revuo Esperanto poemon premiitan en Belartaj konkursoj. Plu mi ne memoras la nomon de la poemo, kies enhavo restis por mi tute malklara. Troviĝis en ĝi nekonataj vortoj, kiuj mankis ankaŭ en mia vortaro. Pro tio mi sentis min stulta kaj hontis, eĉ ŝato al poezio malpliiĝis. Ŝajnis, ke poemoj estas nur por iu alta elito, ne por ordinara esperantisto por ĝui ĝin.

Kiam mi legis la artikolon de Anna Löwenstein “Poetoj detruas nian lingvon”, mi volis danki ŝin. Tiu artikolo redonis al mi kredon al poezio, kaj ankaŭ al mi mem. Eble mi ja ne estas tiom stulta, kiom mi foje supozis. Krome, troviĝas ja multege da belaj poemoj komponitaj, kiujn mi kiel muzikamanto ŝatas kanti.

Anna-Liisa Ali-Simola, Finnlando
Facileco de la lingvo gravas

Ni, Japfi (laŭ nomigo de István Ertl) deziras, ke Esperanto estu ankaŭ por ni. Ju pli Esperanto proksimiĝas al la eŭropaj lingvoj, prenante por ni tute nekonatajn kaj sekve parkerendajn radikojn, des pli ĝuos la lingvo-elituloj de Esperanto sian superecon, dum simplaanimaj komencantoj, inspiritaj ke Esperanto estas facila lingvo, fortimiĝos antaŭ la komplika radik-enhavo de Esperanto kaj rezignos ĝin lerni plu. Aŭ eĉ se ili komencis lerni, ili konscios fortan submetiĝon antaŭ la lingvo, la saman kiam ili lernas la anglan, kaj fine ili abomenos ankaŭ Esperanton.

Kvankam multaj vortoj de Japfi havas aliajn nuancojn ol la ekzistantaj Esperantaj vortoj, tamen ni ne emas enkonduki niajn vortojn en Esperanton, ĉar tiam Esperanto fariĝos kurioza miksaĵo. Ĉu do la aziaj esperantistoj kreu Azian Esperanton surbaze de la Zamenhofa Fundamento, enkondukante aziajn radikojn? Iu japana samideano proponas, ke la nomoj de la monatoj estu prefere unuato, duato, triato ktp, ĉar tio estas pli logika kaj ne arbitra. Tio aludas ke eĉ la nomoj de la monatoj estas parkerendaj por japanoj. Se kreiĝus Azia Esperanto, la eŭropaj kaj la aziaj esperantistoj interkomprenus preskaŭ senprobleme, malsame kiel japanlingvano kaj anglalingvano!

Mi opinias, ke plua evoluigo de Esperanto atendu ankoraŭ ĝis la plej multaj popolanoj de la mondo ekregos ĝin.

Nobuo Sakurai, Japanio
Pri poeziaj terminoj

Mi dufoje tralegis la artikolon “Poetoj detruas nian lingvon” de Anna Löwenstein. Mi treege konsentas kun ŝi kaj firme ŝin subtenas. Ĉi tie mi volus babili pri la poeziaj terminoj.

Iuj poetoj kreis vortojn por faciligi sian skribadon de poemoj. La vortoj estas ĝenerale neuzataj en konversacioj kaj rigardataj kiel poeziaj terminoj. La poetoj jam kreis nemalmulte da ili, ekzemple: acerba, antro, argesto, aŭstera, bizara, degni, diskordo, dokta, dura, eksvoto, falva, farniento, febla, feroca, fragila, friska, hida, horto, ĥato, infamio, joviala, koŝmaro, kriĉi, langvoro, latrono, linda, medo, morna, moroza, nupto, opresi, paseo, poka, povra, prodigi, rimorso, ruro, sentinelo, sinistra, sombra, sordida, sproso, streta, ŝriki, tepida, turpa, tutelo kaj ceteraj, kies silaboj plejparte estas pli mallongaj ol la samsencaj ordinaraj Esperanto-vortoj, ekzemple: dura kaj malmola, hida kaj malbelega, sed iuj el ili silabe estas samlongaj, eĉ pli longaj ol la samsencaj ordinaraj Esperanto-vortoj. Ekzemple farniento kaj nenifaro, sinistra kaj maldekstra, joviala kaj gajema kaj aliaj. La lernantoj krom la samsencaj ordinaraj Esperanto-vortoj devas lerni kaj enmemorigi la poeziajn terminojn, alie ili ne povas kompreni la poemojn. Se la poetoj estonte daŭrigos laŭvole kaj senĉese krei novajn poeziajn terminojn por faciligi al si la skribadon de la poemoj, ili sennecese pliigos la Esperanto-vortprovizon, kompleksigos kaj malfaciligos Esperanton, kio malfaciligos lernadon al la lernantoj, artefare plipezigos ilian ŝarĝon kaj malutilos al la posedo de Esperanto de la lernantoj kaj plivastigo de Esperanto en la tuta mondo.

La tempo antaŭenmarŝas. Novaj aferoj aperadas unuj post aliaj. Multege oni devas lerni kaj memori. Kiel la internacia helpa lingvo Esperanto devas eterne konservi unu el la avantaĝoj, simplecon-facilecon. La moderna ĉina lingvo, kiel ĉiuj scias, estas ege pli facila ol la antikva. La simpligofaciligo de la lingvoj inkluzive de Esperanto kiel rimedo de komunikado inter la homoj devas esti la tendenco de la epoko, tendenco de la evoluigo de la socio. Ke la poetoj laŭplaĉe kreas la poeziajn terminojn estas kontraŭ tiu tendenco. La poetoj devas stari antaŭe de la tendenco, ĝin gvidi kaj uzi la normalan vortprovizon de Esperanto por verki belajn poemojn, en kio estas la poeta lerteco.

Ji Yin’geng, Ĉinio
Facila kaj samtempe riĉa

Kara Anna, mi tralegis vian libron La ŝtona urbo. Ĝi estas tre interesa. Dum la Aŭtora Duonhoro en Bjalistoko vi prelegetis post mi kaj mi sciis, ke vi verkis la libron, uzante nur fundamentajn vortojn. Aŭdinte tion mi aĉetis la libron. En Esperanto mi legis vian eseon pri la sama afero, kaj mi tute samopinias. Esperanto devas esti facila kaj samtempe ĝi devas esti riĉa.

Via verko montras ke tio estas ebla. Mi volas legi vian antaŭan verkon kaj atendas novan.

Hori Jasuo, Japanio
Ĉu neologismoj kaŝas mankon de talento?

Kara Anna, kun granda aprobo mi legis vian artikolon “Poetoj detruas nian lingvon” en la revuo Esperanto. Mi tute samopinias. Ofte mi indignas pro tiaj fuŝaĵoj. Sed mi ĉiam pensis ke mia indigno naskiĝis el mia malliteratureco. Ĝis nun! Ĉar nun parolis profesiulino! Do mia indigno tamen estas prava. Kiel forigi tiujn cikatrojn? Mi proponas, ke recenzanto de tiaj verkoj ĉiam enmetu en la recenzon la frazeton, “ĉu la abundaj nenecesaj neologismoj devas kaŝi mankon de talento?” Verŝajne bona rimedo kontraŭ tiaj verkoj.

Kees Ruig, Nederlando
Kiaj vortoj estas simplaj?

Karaj! Kiel ekspoeto kiu iam atentis ciferojn en PIV, mi limigis min al PV... mi ĝojis vidi l’ atakon de Anna.

Sed... se kunulino diris “trista” kaj “povra” sen elitemo — la vortoj vole-nevole eniris mian propran parolon... Vivanta lingvo estas komuna afero, ne kabineta!

Kaj ĉinaj tradukistoj multe uzas vortojn el (kiel mi iam pensis) “poezia blagvortaro”: komparu miajn kaj ĉinajn versiojn de Du Fu!

Kaj... iam embarasis min ke eminentulo improvizas ekvivalenton por “handikapitoj”, vorto jam vaste uzata en SAT: “aha do, li ĝis nun ne priparolis tiajn temojn!”

Ĉu obsedo pri subtila vortfarado, trovi, kio plaĉas en esence privata ludo per vortoj (ne vortludo, ĉar tio sugestus ion pli unuvortan, kalemburan!) foje forgesigas pri devo KRII proteste?

Adalberto Huleŝ verkis sub la titolo Baza Kurso per plej fundamentaj kombinoj: “...nuancoj de l’ psiko moderna / kaj dume frapas blinda martelado. / Nur simplaj vortoj malvestas la brutan / realon: murdo... / mensogoj, struta stult’... / - vortoj ĝenantaj la delikatemon. / Por ver’ la lingvo ja sufiĉe riĉas: / la plio estas nur parfumŝprucado!”

Sed li donis germanan titolon, “Dichtung und Wahrheit” — alude al Goethe, jes, “Poezio kaj Vero” ne efikus tiel... sed, konante nur la Goethe-titolon, mi ne scias, kia aludo!

Nu, kiaj vortoj estas simplaj?

Kris Long, Britio
Literatura lingvo kaj vortprovizo

“Poetoj detruas nian lingvon”, asertas s-ino Anna Löwenstein en sia artikolo. La opinio estas trafa, kaj la verkistino tre bone prezentas ĝin.

S-ino Löwenstein kritikas literaturan vortprovizon. Se temas pri nur poezio, mi ne sentus la bezonon verki ĉi tiun artikolon. Sed dum la lastaj dudek jaroj tiuj literaturaj vortoj ĉiam pli emas migri en la normalan lingvouzon; tial en ordinara babilado oni nuntempe ofte aŭdas la vortojn “kurta, povra, uvo” ktp.

La verkistino timas, ke nia vortprovizo fariĝos same ampleksa kiel tiu de la angla. Mi komprenas la zorgon. Nature ĉiu lingvo bezonas novajn vortojn. Sen neologismoj eble povas esti malfacile esprimi ekz. tute novajn ekonomiajn kaj sociajn nociojn.

Teknikaj kaj sciencaj fakaj esprimoj apartenas al “alia mondo”. Teknologio kaj diversaj teknikaĵoj antaŭen iras tiel rapide, ke neniu perfekte kapablas postkuri. Sed en tiu ĉi okazo ni preskaŭ tute forgesu fakesprimojn, ĉar ili ne normale apartenas al ĉiutaga parolado, poezio aŭ literaturo.

Estas bona demando, ĉu ni vere bezonas “literaturan lingvon”? Kial ni ne simple uzu tiel nomatan “normalan” lingvon, kiu donas sufiĉe da ebloj por verkado? Alternativaj vortoj kaj esprimoj certe troviĝas. Ni ankaŭ memoru, ke Esperanto estas internacia lingvo. Kio ŝajnas esti taŭga por unu, eble ne estas taŭga por alia. Kompreneble ni estas pli-malpli ligitaj al nia gepatra lingvo. Sed tio ne povas signifi, ke ni trudas al Esperanto vortojn kaj esprimojn, kiuj estas konataj nur al ni, kiuj plaĉas al ni.

S-ino Löwenstein iom ironie demandas, kion faros literaturistoj, “kies vortelekto perdis sian elitan karakteron kaj fariĝas tiu de la ĉiutaga parolado? Ĉu ili kreos novan vortostokon por plumontri sian superecon al la ordinaraj parolantoj?” Mi samopinias kun s-ino Löwenstein ankaŭ pri tio, ke “bona literaturo konsistas precipe el la enhavo”.

Mi ne estas poeto aŭ verkisto, sed mi plezure legas beletrajn librojn. Eble pro tio ankaŭ al mia aktiva vortprovizo apartenas kelkaj “literaturaj vortoj”. Ekzemplo estu firmamento (ĉiela volbo).

Espereble la artikolo de Löwenstein okazigos aktivajn kaj fruktodonajn opiniojn pri la koncerna temo sen tro arda emocio.

Erkki Röntynen, Finnlando

Gvidlibro de la amikeco

De la 22-a ĝis la 29-a de novembro 2009 okazis la unua laborrenkontiĝo kadre de la projekto “Gvidlibro de la amikeco” en la urbo Polski Trambeŝ, Bulgario. La gastoj en la lernejo “Canko Cerkovski” estis lernantoj kaj instruistoj el Francio, Pollando kaj Hungario. La lingvo de ilia interkomunikado estis Esperanto. Pere de ĝi la junaj homoj de ĉiuj partneraj landoj kaj iliaj gvidantoj trapasis la lingvajn barojn, kiuj ofte ekzistas inter la partoprenantoj en similaj okazaĵoj.

Bazaj temoj kaj problemoj de la partnereco estas: edukado por la eŭropaj landoj kaj plialtigo de la lernejaj atingoj, kiuj estas necesaj en la ŝanĝiĝanta Eŭropo. La temo de la unua laborrenkontiĝo, okazigita en la lernejo “Canko Cerkovski” estis “Multvizaĝa Eŭropo”.

Ĉiu lernejo ellaboris multrimedan prezentadon pri la temo “La lando de miaj geamikoj”. La bulgara lernejo prezentis Francion, la franca prezentis Pollandon, la pola Hungarion, kaj la hungara Bulgarion. La prezentadojn oni montris al ĉiuj partoprenantoj de la projekto kaj al instruistoj kaj lernantoj, kiuj kun granda intereso partoprenis en la laboragadoj.

Ĉiu partnero havis ankaŭ la eblon prezenti sian propran landon. Dum la gastigataj instruistoj renkontiĝis kun la instruistaro de la lernejo “Canko Cerkovski”, la lernantoj ellaboris afiŝojn kun informoj pri siaj lernejoj, urboj kaj landoj. Poste la afiŝoj estis metitaj sur videblan lokon en la lernejo. Vespere la partoprenantaj lernejanoj prezentis sian landon kantante kaj dancante — vestitaj en siaj popolaj kostumoj. Inter la lernantoj de la kvar partneraj lernejoj okazis komputila matematika konkurado, konkuradoj pri futbalo, basketbalo kaj teniso. La gastoj havis la eblon viziti lecionojn pri muziko kaj sporto. Ili povis konstati ke inter la lernantoj kaj la instruistoj ne estas diversecoj, des pli ke oni havas komunan pontolingvon, Esperanton.

Okazis vizito al la sidejo de la folklora grupo “Poljanci”, kie la gastoj kaptis la okazon lerni kelkajn bulgarajn popoldancojn. Vespere oni ĝuis prezenton de la junaj popolaj kantistoj kaj dancistoj.

La partoprenantoj renkontiĝis kun la urbestro kaj membroj de la urba konsilantaro, kiuj ricevis multajn demandojn de la gastoj. Ankaŭ tiu ĉi renkontiĝo okazis en Esperanto kaj kiam necesis traduko, faris ĝin s-ino Mariana Genĉeva. Dum la renkontiĝo naskiĝis la ideo por peresperanta ĝemeliĝo inter Polski Trambeŝ kaj iu el la urboj-partneroj de la projekto. La gastoj havis la eblon viziti la urbojn Veliko Tarnovo, Pleven kaj Etara.

La venonta laborrenkontiĝo okazos en majo 2010 en la urbo Lyon, Francio. La temo estos “Eŭropo — pasinteco, estanteco kaj estonteco”. Estos daŭrigataj la amikaj kunligoj kiuj naskiĝis ĉi tie kaj certe ekos novaj. Por pli konata, pli bona kaj pli amikema Unuiĝinta Eŭropo!

Mariana Genĉeva, m...@yahoo.com

Einstein-liceanoj en la CO

La 11-an de februaro 16 lernantoj de la Roterdama Einstein-liceo kun sia instruistino vizitis la Centran Oficejon.

Post la prezentoj de oficisto Ralph Schmeits (dekstre en la foto) kaj TEJO-volontulo Aleks Baudry pri Esperanto, UEA kaj TEJO, ili konatiĝis kun la biblioteko kaj libroservo. Poste ilia tasko estis verki eseon pri tio, kion ili aŭdis en la CO kaj legis en la ricevitaj informiloj. La liceanoj havis t.n. staĝotagon, dum kiu ili vizitis internaciajn entreprenojn kaj organizaĵojn. La ideon pri UEA kiel celo de la staĝotago la instruistino ricevis memorante pri sia vizito al la budo de UEA en la Roterdama Dunya-festivalo en majo pasintjare.

Ivo Lapenna: kelkaj detaloj etaj sed signifaj

Ivo Lapenna ja imponis. Jam lia korpa aspekto estis bela, grandskala, digna. Sed lia intelekto, kaj lia plurfaka, plurlingva, plurlanda uzado de ĝi preskaŭ konsternis min.

Sed intelekto estis nur parto de lia vivo kaj ties valoro. Tre sukcesa kariere en unu lando, li oferis preskaŭ ĉion pro principoj: perdis hejmon, klerkulturan libraron, salajron, prestiĝon; ekzilis sin kaj multe suferadis, ĝis li kreis novan karieron en Britio. Karierojn! Kiel universitata profesoro pri internacia juro; juristo aliloke, eĉ en Hago; kleriga specialista verkisto en, mi kredas, kvin lingvoj; pluse, li iel trovis tempon, talentojn kaj energion por esti elstara organizanto pri Esperanto, nia unika oratoro, venkinto iam en Unesko, evoluiginto de UEA...

Ĉio estis tiel grandskala. Mi ne estis la sola kiu, admirante, trovis lin iom timiga.

Sed pri tiu homo, kiu oratoris unike, brile, antaŭ miloj en Universalaj Kongresoj, mi rakontos pri tri aferoj tre malgrandskalaj, sed pri li, por mi, tre signifaj.

Ivo Lapenna, konstante superŝutita per profesiaj kaj idealismaj taskoj, iam vojaĝis el Londono al fora norda Hexham, por paroli, relative simple, instige, kuraĝige, al eble dek junulinoj, ne eĉ en universitato, nur en seminario, kaj inspiris, informis kaj amuzis. Tiel etan aferon li atentis kvazaŭ en mondkongreso. (Ho ve, unu studentino iris al sia profesio, inspirita, kaj loka grupo de tetasaj kvaronesperantistoj nuligis ŝian inspiron ...)

Kelkajn jarojn poste li por similaj servoj venis eĉ pli longdistance kaj malfacile al seminario en Ambleside — en la konata, bela “Laga Distrikto”, sed Lapenna ne havis tempon por turismo — kaj li parolis same brile, inspire, ĉarme, al manpleno da studentinoj. Denove, li brilis, impresis, ekbruligis ... sed neniu vere forportis kandelon. Sed jen sekreta detaleto: li lunĉis en mia direktorina salono kun mi kaj la vicdirektorino; kun lia varma permeso, mi invitis ŝian fraton, psike difektitan per militaj travivaĵoj, por renkonti la ekspartizanon... Kun Jim Lapenna estis bele takta kaj ĉarma. La fratino poste diris al mi, ke ja estis por la frato ia sunbrilo, ia nekutima ĝuo.

Kompreneble, vizitinte multajn mondkongresojn kaj malpli grandskalajn aranĝojn, mi havas multajn etajn memorojn ne nur pri la oratoro, sed pri detaloj de humuro, ĝentileco, afablo, helpo — eĉ pri pardono kiam mi malplaĉis! Sed al miaj Movadanaj gefratoj mi nun provos bildigi okazon verŝajne unikan: la Solenan Malfermon de la Studocentro.

Mia hejmo estis dum multaj jaroj jam negranda propra domo en Oksfordo. En la urbo estis signifa grupo. Kiam onklino testamentis al mi signifan sumon, mi, kun multaj deziroj diversaj, decidis modifi mian subtegmenton por krei ĉambron por serioza studado Esperanta. Tegmento iĝis plafono, aperis planko, fenestroj, elektro, bretoj... kaj jen vortaroj, gramatikoj, aparatoj ktp. Eĉ modera komforto. Distanco de Londono ne granda. Mi zorge klarigis, kiel malgrandskala estos la afero; ĉu eble, por nia klubo, Lapenna faros miniaturan inaŭguron? Tuj, jes. Amiko veturigos lin.

Bildigu, ridetu ... respektu. Jen niaj klubanoj kiel bidoj sur fadeno, sur hejma ŝtuparo, en la vestiblo; Lapenna sur eta interŝtuparo, antaŭ streĉita kordo, kun tondilo en la mano. Nia unika oratoro parolis tute serioze pri la valoro de tia studejo, kaj pri Esperanto, inspira kiel dum jaroj. Fine, ia rideto, levo de tondilo, alkuro supren de mia kato. “Ha, li deziras helpi!” Lapenna kondukis ĉiujn en la Centron kaj ĉiuj rigardis ... poste, ĉiuj iris suben por festa manĝeto; Lapenna restis kuraĝiga kaj gracia, belege finludis sian strangan rolon ... sen truda trodigno, amikece ...

Eta ĉambro — granda homo!

Marjorie Boulton

Libroservo de UEA en 2009: Katalin Kováts duobla ĉampiono

Katalin Kováts konkeris en 2009 la unuan lokon en ambaŭ furorlistoj, kiujn publikigas UEA. La ekzerclibreto Poŝamiko, redaktita de ŝi kun B. Allée, ne havis rivalon en la listo, kiu registras ĉiujn vendojn (ĉu en unu ekzemplero al individuaj klientoj ĉu en kvantoj al libroservoj k.a.). La vendonombro de Poŝamiko estis preskaŭ duoblo de la klasika Ĉu vi parolas tendare?, kiu revenis en la liston dank’ al mecenata aĉeto por afrikanoj. (Donacantoj de libroj por triamondanoj povas ricevi malavaran rabaton, se temas pri granda kvanto.) La venko de Esperanto de nivelo al nivelo, ekzercilo por ekzamenoj laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro, ĉe unuekzempleraj vendoj elstarigas la sukcesan starton de tiuj ekzamenoj. Inter la vendoj entute ĝi estis la kvara, post la plu populara Vojaĝo en Esperanto-lando.

La Libroservo de UEA vendis sume por 113 298,47 eŭroj, t.e. 11 809,15 eŭrojn (9,4%) malpli ol en 2008 (125 107,62). Pesimisto povus antaŭsenti en tio malbonan estontecon por nia libromerkato, sed oni ne tro maltrankvilu. Fenomeno konata el membrostatistikoj, “kongresa efiko”, trafis la Libroservon: en 2008 dum la Roterdama UK la vendoj sumiĝis je 40 504 eŭroj, sed en Bjalistoko same multe da kongresanoj butikumis por nuraj 29 000 eŭroj (-11 504 eŭroj).

La rezulto en Bjalistoko havis du kialojn: la klientaro tie estis malpli aĉetpova, pro kio ĉiuj prezoj tie estis forte rabatitaj. Plian fojon UEA montris, kial la Libroservo nomiĝas ĝuste tiel anstataŭ -vendejo. Per la Libroservo UEA ja celas ankaŭ enspezi, sed se ĝi ekzistus unuavice por ĉasi profiton, kiel iuj movadaj politikistoj foje proponas, la sekvoj estus katastrofaj por la Esperanta kulturo, unu el kies plej gravaj pilieroj ĝi estas. Dank’ al la serva funkcio de la Libroservo la nombro de unuopaj libroj venditaj en Bjalistoko superis tiun en Roterdamo, eĉ se la mone mezurebla amplekso estis malpli granda kaj la neta profito apenaŭa.

Estas rimarkinde, ke la ĉefbutiko en la CO vendis al siaj poŝtaj kaj surlokaj klientoj praktike tiom kiom en 2008 (minuso de nur 305 eŭroj), kvankam en 2009 aperis malpli da novaĵoj ol en 2008. Laŭ A. Korĵenkov (La Ondo de Esperanto 2010:2) surmerkatiĝis 158 novaj libroj, dum la antaŭan jaron ili nombris 201. Ne aperis la ĉiam furora adresaro de Pasporta Servo kaj UEA mem malmulte eldonis, ĉar ĝia eldona forto estis dediĉita al la prespretigo de la plej dika libro en ĝia historio, La arto labori kune. Ambaŭ aperis komence de 2010 kaj la efiko estis tuja: jam en februaro ili certigis por si altan lokon en la venontfoja furorlisto. Krome, meze de februaro la sumo de ĉiuj vendoj jam estis pli alta ol iam ajn ekde 1995 je la sama dato, kiam la Libroservo ekregistris siajn vendosumojn ĉiumonate. Ni esperu, ke la vendoj daŭros same viglaj tra la tuta jaro kaj kompensos la neeviteble malgrandan rezulton de la libroservo en la Havana UK.

Entute la Libroservo vendis 15 049 unuopajn librojn aŭ aliajn varojn (13 707 en 2008). La nombro de venditaj titoloj estis praktike sama: 2 560 anstataŭ 2 554 en 2008. Ĉar UEA stokas ĉ. 5 500 titolojn, iom pli ol duono do allogis neniun aĉetanton. Ankaŭ la nombro de klientoj ne vere ŝanĝiĝis: 653 anstataŭ 662. La Libroservo plenumis 1 620 mendojn, tiel ke la klientoj faris meze 2,5 mendojn. En tiuj ciferoj la kongresa libroservo cetere aperas kiel unu kliento, kvankam en efektivo ja temis pri kelkcent homoj. Ankaŭ ĉiu landa libroservo, kiu pluvendas al siaj klientoj varojn aĉetitajn ĉe UEA, estas statistikata kiel unu kliento.

Osmo Buller

Recenzoj

Malnova tragedio en novaj vestoj

Antigona. Jean Anouilh. Trad. Roger Imbert. Đurđevac: Grafokom, 2009. 67p. 21cm. ISBN 9789539697561. Prezo: € 10,50

Antigona (Antigono en la nova PIV!): “mita filino de Edipo, ĉefrolanta en tragedioj de Esĥilo, Eŭripido, Sofoklo, Racino kaj modernuloj.” Post Jean Cocteau (1927) kaj Brecht, jen Jean Anouilh (1944).

Komence ĉiuj personoj estas sur la scenejo kaj “La prologanto” prezentas ilin. Jen la ĉefaj: Antigona, kiu ekstaros sola kontraŭ la mondo kaj kontraŭ Kreono, sia onklo, kiu estas la reĝo. Ŝi pensas ke ŝi mortos. Hemono, filo de Kreono, parolas kun Ismena, fratino de Antigona. Li estas la fianĉo de Antigona. La gardistoj, la ĉiam memkontentaj helpantoj de justico...

La reĝo, Kreono, ordonis ke Polinicon, fraton de Antigona, oni lasu sen tombo, kiel predon al korvoj kaj ŝakaloj. Kiu kuraĝos lin laŭdeve honori per enterigo, tiu estos senkompate mortpunita.

Tiun ukazon Antigona rifuzas kaj ŝi provas doni tombon al sia frato. Kiam la gardistoj arestas ŝin, Kreono provas silentigi ŝian agon. Sed Antigona ne cedos. Kaj la Koruso fine anoncos: “... Ĉiuj jam mortis, kiuj mortontis. Kaj tiuj, kiuj kredis je unu afero kaj tiuj, kiuj kredis la malon — eĉ tiuj, kiuj nenion kredis, kaj kiuj senkomprene estis forkaptitaj en tiun historion... Antigona estas kvietigita nun, de kiu febro, ni neniam scios. Ŝia devo estas plenumita...”

La traduko estas sufiĉe fidela kaj vigla, kun bedaŭre kelkaj rektaj eraroj, ekzemple, p. 8, dufoje la vartistino, kiu paroligas la patrinon de Antigona, diras “mi” anstataŭ “vi” (Ĉiam vi kriis kaj ĉiam vi donis al ili ovo-flavaĵojn); p. 9, kiam la vartistino diras al Antigona kaj al ŝia fratino Ismena: “Vi estas eĉ apenaŭ vestitaj. Kaj kompreneble vi ‘kontraŭ mi koleros’”, anstataŭ “vi malvarmumos” (france “vous allez encore me prendre mal”). Ankaŭ kiam Kreono diras al Antigona: “Ĉar mi volas ke vi sciu pri la kulisoj de tiu dramo en kiu vi ardas ludi rolon, pri la ‘kuirejo’” (p. 47). Ja “la cuisine” en la franca... kio signifas “la intrigoj”! Kaj poste ni retrovos la “kuiristo”-n anstataŭ “intriganto”-n... “Mi oferis al vi la unuan pupon” anstataŭ “donacis” (p. 37). Ĉar la tradukinto mortis kelkajn tagojn post la apero de tiu ĉi traduko, mi povas nur atentigi la eldoniston pri tiuj gravaj mistradukoj, okaze de eventuala reeldono.

Ĵak Le Puil

Poeto bone reganta konservativan versarton

Vespere. Mikaelo Giŝpling. Enkonduko de Vladimir Samodaj. Moskvo: Impeto / Eŭropa Universitato “Justo”, 2008. 126p. 17cm. ISBN 9785716101838. Prezo: € 6,00

Miĥael Giŝpling estas konata nomo inter legantoj de poezio, verkinto de kvar originalaj poemaroj ekde 1994. Lia lasta, Vespere, aperis en 2008, en lia 84-a jaraĝo. Giŝpling lernis Esperanton en siaj junulaj jaroj kaj aktivis en la sovetia movado dum kelka tempo, sed retiriĝis; li aperis denove sur la Esperanta kampo nur en 1990, kiam li komencis traduki poemojn el la rusa lingvo en Esperanton kaj, en la posta jaro, mem verki poemojn. Lia nova poemlibro enhavas kaj originalajn poemojn kaj tradukojn. La tradukoj prezentas poemojn de 13 rusaj poetoj kaj unu germana, Heinrich Heine, entute 41 poemojn, proksimume same multajn kiel la originalaj, el kiuj 8 jam aperis antaŭ nelonge en la antologio Moskvaj sonoriloj.

Giŝpling estas sentema kaj serioza poeto, sed ne aparte lirikisma; foje li esprimas pesimisman animstaton rekte, sendevie: “Jam finiĝis miaj vagoj, / ŝutas neĝon frostaj vintroj / kaj forfluas miaj tagoj, / kiel akvo inter fingroj”; tian senesperon li tamen foje kontraŭbalancas per bonhumoro; en unu poemo li komparas sian vivovojon kun transpaŝado de zebrostria pasejo: nigro kaj blanko alternas, same espero kaj malespero, kaj fine oni povas esti danka, ke parto de la irita vojo ja estis blanka! Ĝenerale tamen la atmosfero de la tre diverstemaj poemoj estas iom morna, sed neniam elvokas cedon aŭ rezignacion, Giŝpling estas kuraĝa homo, plendemo estas al li fremda.

La temoj de Vespere estas ofte surprize interesaj. En “Promeno” li observas Goeton kaj Betovenon promeni kune, ili renkontas survoje la reĝinon de Aŭstrio kun dek korteganoj, Goeto ekstaras ĉevoje, nudigas la kapon, “fleksiĝas kaj ree rektiĝas multfoje, / dum pasas reĝino kaj ŝia eskorto”, sed Betoveno ŝovas sian ĉapelon sur la frunton, digne firmigas sian plupaŝadon, tiel ke la eskorto devas cedi al li la vojon. Ne estas dubo, kies sintenon la poeto Giŝpling admiras. Al tia digna sinteno proksimas la indigno kaj kolero kontraŭ maljusto kaj kruelo en liaj politikaj versaĵoj, da kiaj kelkaj aperas en la libro.

Kelkaj poemoj priskribas kaj interpretas pentraĵojn de la granda artisto Isaak Levitan (1860-1900), kies koloraj kopioj akompanas ĉiun poemon; la naturaj, ofte iom mornaj motivoj de la belaj bildoj elvokas facile ja tristajn interpretojn, tamen pli celeme lirikismajn ol kutime en la poezio de Giŝpling. Plej impresa estas Vladimirka, landvojo, kiun trapasis siatempe miloj da homoj kondamnitaj al Siberio. La poeto meditas antaŭ la pentraĵo: “Jam foriĝis kri’ kaj bojo, / malaperis tint’ katena .../ Kaj denove la landvojo / kuŝas trista kaj malplena.”

La plej longa kaj samtempe la plej kaptotena poemo estas la vizia kaj drameca Transe. Ĝi priskribas vojaĝon de la poeto post la morto tra iuj transaj mondoj. Per 44 kvarversaj strofoj la poeto senhalte, sinpele, trapasas tiujn mondojn en epopeece aktiva stilo, kiu neniam forlasas la atenton de la leganto. Kvankam la fino estas “profunda fend’ / duoniganta grandan mornan rokon”, al kiu la poeto ekpaŝas “forlasante la esperon”, tio ne damaĝas la vojaĝon mem, kiu simbolas la multfacetecon de la vivo mem. Per tiu ĉi eksterordinara poemo Giŝpling klare montras, ke lia poezia talento inklinas pli nature al drameca rakonto ol al subtila lirikismo.

La poezian stilon de Mikaelo Giŝpling ne influis modernismaj tendencoj, sed li bone regas la konservativan versarton, kiun li ofte uzas efike pri konkretaj temoj daŭre aktualaj, kvankam rilataj al pasintaj kruelaĵoj (ekz-e en Voĉoj el paseo). Lia temara gamo estas vasta, tamen ĉiam motivita de personaj sintenoj, pensoj kaj sentoj, kiel ĝenerale estas konstateble ĉe bona poezio.

Baldur Ragnarsson

La ruĝbarbulo ege ruza... Jen libro nepre leginda!

Renardo Vulpo. Mezepoka bestepopeo. El la mezepoka nederlanda tradukis kaj en Esperanto prilaboris Pieter Jan Doumen. Hechtel-Eksel: P.J. Doumen, 2009. 164p. 21cm. Prezo: € 15,00

Iom mirigas la titolpaĝo: temas ja ne pri originala verko de s-ro Doumen, sed pri traduko-prilaboraĵo lia pri ege fama Mezepoka epopeo el la flandra-nederlanda literaturo Van den vos Reynaerde. Kial “traduko-prilaboraĵo”? Ĉar unuflanke estas traduko — enhave —, sed aliflanke — laŭ la forma aspekto — estas ne tute traduko: la mezepoka Nederlanda literaturo ofte uzas formon, kiun en Esperanto ne eblas inde redoni. Mezepoke oni ja uzis rimatajn versojn de malegala longeco kun iom stabila nombro da akcentitaj silaboj inter pluraj neakcentitaj. En Esperanto, se konsideri nian ĝisnunan literaturan tradicion, tio nepre aspektus harstarige ĥaose. Ankaŭ mem, tradukante Beatrijs, mezepokan Maria-epopeeton, siatempe mi elektis principe la saman solvon kiel Peter Jan Doumen: versoj sen rimoj, sed kun egala longeco. Do — tute bona solvo pri la forma aspekto!

La verko mem estas vera atuto de mezepoka literaturo ĝenerale: post la latinlingva epopeo samtema, ĝi estas la unua nacilingva pri la ruza vulpo, kiun plurlingve poste oni imitis — ne nur en la franca; poste eĉ Goethe provis rivali kun ĝi en siaj heksametroj germanaj!

Kiel ajn: Renardo estas leginda ruzulo, kiu kulpas pri pluraj murdoj — vulpo ja manĝas kokojn — sed kiu ne facile sin lasas superruzi. Plurajn gravulojn la reĝo de la bestoj, Reĝo Nobel la leono, elsendas por kunvenigi Renardon al sia kortego, kie oni procesu pri li kaj lia kulpo. Konate estas ekzemple, kiamaniere la urson Bruno li scias kapti: al Bruno Renardo kredigas, ke en dissplitita arbo en ĝia spalto* kaŝiĝas pura mielo… Kiam la urso ekflaras, la vulpo forpuŝas la kojnon el la spalto, la fendita arbotrunko ree kuniĝas kaj la buŝo de la kompatindulo estas kaptita… Multe da ruzaĵoj elpensas ankoraŭ la vulpo por savi sin kaj sian familion.

* Fendo.

Kutime la traduko estas sufiĉe bona, kvankam mi bedaŭras ke la traduko iom pli longas ol la originalo.

Tamen, precipe pri unu detalo en la teksto mi vere ekmiris: en paĝo 64 la origina des papen son[s] ([de] la filo de la pastro) estis tradukita kiel la kirkservista filo. Temas dum pluraj paĝoj pri aventuro cirkaŭ la loĝejo de tiu pastro, kiu — kiel pluraj siatempaj pastroj — senprobleme havis edzinon kaj ankaŭ idojn*. Sed mirige por mi en la traduko tiu pastro — pape — ŝanĝiĝis je preĝeja pedelo / kirkservisto / sakristiano (p. 64, 66, 67). Je granda bedaŭro de sia edzino, atakate de nia ruĝabarba vulpo li perdas la “kariljonon”.

* Malgraŭ pluraj lokaj aŭ diocezaj reguloj kaj verdiktoj, vere deviga por la kompleta eklezio de Romo la celibato fariĝis nur de post la koncilio de Trento (16-a jarcento).

Post pluraj aventuroj nia Renardo fine eĉ decidas entrepreni pilgrimadon.

Sed vi legu la tuton — vere estas verko edifa!

Kompreneneble, kiel atentigas Christian Declerck en sia Rekomende, tia verko bezonas enkondukon kaj notojn. Kaj da tiaj la tradukinto liveras plurajn, ne tro malavare sed ja informriĉe.

Pieter Jan Doumen estis instruisto mezlerneja pri la angla kaj la franca; kiel esperantisto li estas precipe aktiva en la Limburga Esperanto-Asocio. Tio ĉi estas lia unua granda traduko.

Gratulon al li. Eble — kaj bonvene! — li sentos instigon daŭrigi, kaj por tio volonte mi sugestu al li Karel ende Elegast...

Gerrit Berveling

Esperanto en plia libro

De tempo al tempo nia lingvo trafas en ne-Esperantajn eldonaĵojn, jen nur per sia nomo, jen iom pli. En 2008 la prestiĝa eldonejo Casterman publikigis la 124-paĝan bildstrian libron Esperanto.

Kvankam la rakonto mem ne rilatas al la verda lingvo, tiu ĉi aperas jen kaj jen. La rakonto temas pri la “Dua Mundo (tiel) Milito”. Sur la fasado de granda entrepreno oni povas vidi “Potenco Elektro” kaj sur la tabulo de protestanto oni legas “Minus labori plus mono!”, dum sur alia “Labor striko”. Strato nomiĝas “Barakti Vojo” kaj butikŝildoj indikas “Modo”, “Juvel” kaj “Oro”. Sur mapo aperas iu lando aŭ provinco “Esperantia”. El dialogo pri ĝi, ni ekscias ke “Ici tout le monde parle espéranto tandis que chez nous, seuls quelques idéalistes romantiques l’utilisent...” (Tie ĉi ĉiuj parolas Esperanton, dum ĉe ni nur kelkaj romantikaj idealistoj utiligas ĝin). Eble pro tiu manko de populareco, en la libro aperas ankaŭ kelkaj “eraretoj”, kiel “Libros Bazaro”, “Sxuo”, “Kine”, sed brokanta libro kun la Esperanta flago sur la kovrilo ja havas seneraran titolon: Verda stelo.

Fine de la libro, la aŭtoro, Otto Gabos, konfesas ke “Espéranto sonne bien, c’est une utopie qui m’a toujours fasciné. Pourquoi ne pas croire à un endroit où tout le monde aurait l’espéranto en langue principale?” (Esperanto sonas bele, ĝi estas utopio kiu ĉiam fascinis min. Kial ne kredi je loko kie ĉiuj havus Esperanton kiel ĉefan lingvon?) En tiu aldona parto videblas ankaŭ la kovrilo de task-kajero kun la nomo de la aŭtoro kaj la vorto “Esperanto” kaj bildo de Corso di esperanto per l’Allievo e per l’Autodidatta de Corrado Grazzini, apud la Esperanta flago kaj desegnaĵo kun la bildo de Zamenhof.

(IO)

EEU renkontis en Bruselo la prezidanton de Eŭropa Parlamento

Por festi la 150-an datrevenon de la naskiĝo de Zamenhof, Małgorzata Handzlik aranĝis ke delegacio de Eŭropa Esperanto-Unio renkontu la EP-Prezidanton Buzek, eks-ĉefministron de Pollando (1997-2001), en la Eŭropa Parlamento en Bruselo la 13-an de januaro 2010.

Ĉeestis Małgorzata Handzlik, Jozef Reinvart, vicambasadoro de la slovaka ambasado en Belgio, kaj Seán Ó Riain, prezidanto de EEU.

EEU faris du konkretajn petojn al Buzek: a) ke li fariĝu patrono de la hamburga EEU-konferenco “Kia estus Eŭropo se neniam estiĝus EU?”, elpensita de Zlatko Tišljar kaj planita por majo 2011, kaj ke li prelegu dum ĝi; b) ke li malfermu diskuton en EP dum la jaro 2010 por honorigi alian grandan polon, profesoron Bronisław Geremek, kiu tragike mortis en akcidento la 13-an de julio 2008. La temo povus esti simila al tiu de la geremeka diskuto de 2008 (Esperanto: amiko aŭ malamiko de plurlingveco), ĉar nun temas pri nova Eŭropa Parlamento, kaj Małgorzata Handzlik pretas inviti siajn kolegojn. La prezidanto promesis favore konsideri ambaŭ petojn.

Małgorzata Handzlik mallonge kaj trafe prezentis la ideojn de EEU, aparte la proponon de formala inter-registara diskutado de eŭropa lingvopolitiko, kiun faris slovaka vic-ĉefministro Čaplovič en 2007. Jozef Reinvart substrekis la daŭran politikan aktualecon de tiu propono, per ekzemploj el Slovakio, Hungario, Belgio ktp. Seán Ó Riain altiris la atenton al la lernfaciligaj ecoj de Esperanto, ekzemple de la Springboard-projekto en Britio, kaj proponis rolon por Esperanto por plibonigi lingvolernadon kaj plifortigi tuteŭropan identecon, harmonie kun la naciaj kaj regionaj identecoj de la EU-membroŝtatoj. La prezidanto montris grandan intereson, kaj alte taksis la politikan realismon de EEU, kaj la fakton ke ĝi celas realan, eĉ se unue modestan rolon por Esperanto en la kunteksto de la multlingva Eŭropo.

EEU prezentis al Prezidanto Buzek kelkajn gravajn librojn donacitajn de UEA, inter ili Encyclopaedia of the Original Literature of Esperanto de d-ro Geoffrey Sutton; La Zamenhof-Strato de Roman Dobrzyński kaj Ludoviko Zaleski-Zamenhof (en la pola); Ĉio komenciĝis ĉe la Verda; Interkultura Dialogo kaj Komunikado — la referaĵoj de EEU-konferenco Alieco kiel Valoro de 2007; la DVD de E@I Esperanto estas .... Seán Ó Riain prezentis ekzempleron de la impona festlibro La Arto labori kune, kiun Humphrey Tonkin dediĉis al Buzek kaj kiu aparte impresis lin (sur la foto). La prezenton kompletigis dosiero de Małgorzata Handzlik, kiu entenis la rezolucion de la Pola Sejmo de la 12-a de junio 2008 okaze de la centjariĝo de UEA; la inviton de prof. Geremek al ĉiuj EP-anoj de la 4-a de julio 2008 al diskuto pri Esperanto (lia lasta mesaĝo al siaj gekolegoj antaŭ la mortiga akcidento); kaj la Eŭropan Himnon, kun vortoj de Umberto Broccatelli, elegante enpoligitan de Georgo Handzlik.

Prezidanto Buzek aparte zorge legis la Eŭropan Himnon en ĝia pola traduko, kaj komentis ĝin favore: li konsentis kun la enhavo, kaj opiniis la regulan kantadon de tiu himno en Esperanto utila al plifortigo de tuteŭropa identeco.

Seán Ó Riain

Ekspozicioj en Finnlando

Komence de la jaro 2010 Esperanto-societo en Turku havis la eblon aranĝi ekspozicion pri Esperanto en la ĉefbiblioteko de Turku kaj poste en la ĉefbiblioteko de la najbara urbeto Kaarina.

La ekspozicioj portis la nomon Esperanto, kiehtova kieli (Esperanto, fascina lingvo) laŭ la broŝuro de E@I.

En Turku la ekspozicio troviĝis dum 05-31.1.2010 en la dua etaĝo de la biblioteka konstruaĵo.

Esperanto estis prezentita multflanke pere de ok grandaj afiŝoj kaj multaj kongresaj bultenoj, libroj, gazetoj, kompaktaj diskoj kaj poŝtmarkoj.

La afiŝoj rakontis finnlingve i.a. pri renkontiĝoj, kongresoj, gazetoj, uzo de interreto kaj nature pri la vivo de Zamenhof. Ankaŭ gramatiko en nuksoŝelo kaj informoj pri Turun Esperanto-yhdistys, Esperanto-societo en Turku, kunestis.

La vizitantoj povis kunpreni de la ekspozicio finn- aŭ svedlingvan faldfolion pri nia societo, informan paperon pri kursoj en Finnlando kaj en la reto kaj krome esperantlingvan turisman broŝuron pri Turku.

Eblis ankaŭ foliumi gazetojn kaj librojn. La bibliotekoj informis pri la ekspozicioj en siaj hejmpaĝoj. Ili eĉ faris gazetarajn komunikojn, surbaze de kiuj lokaj gazetoj informis pri la ekspozicioj.

Inter la gazetoj legeblaj en la ĉefbiblioteko de Turku troviĝas i.a. revuo Esperanto, La Ondo de Esperanto, Esperanta Finnlando (finne: Esperantolehti) kaj Informilo de nia societo EST. Ankaŭ en la ĉefbiblioteko de Kaarina troviĝas bretaro kun donacitaj esperantlingvaj gazetoj.

Koran dankon al ĉiuj kiuj helpis nin ebligi la ekspozicion. Specialan dankon al Stano Marček, kiu sendis fotojn je nia dispono kaj al Tuomo Grundström k.a. pro kontrolo de la afiŝaj tekstoj.

Tiina Oittinen, prezidanto
Esperanto-societo en Turku (EST)

Forpasoj

Amir Bashir Bhatti (1958-2010), eksprezidanto de Pakistana Esperanto-Asocio, mortis la 10-an de januaro en Multan.

Raymond Boré (1925-2009), komisiito de UEA pri Zamenhof/Esperanto-objektoj (ZEO-j), forpasis la 6-an de februaro en Chambéry, Francio. Dum multaj jaroj li kunlaboris kun Hugo Röllinger pri la registrado de ZEO-j kaj en 2001 daŭrigis lian laboron kiel komisiito. Li mem vizitis multajn ZEO-jn por foti ilin por sia kolekto. En sia hejmurbo li atingis decidon de la magistrato nomi la placon, ĉe kiu li loĝis, Skvaro Zamenhof. Li estis delegito ekde 1986. Krom dumviva membro de UEA, li estis regula membro de Societo Zamenhof kaj ekde 2001 Dumviva Patrono de UEA. Pro la meritoj de Boré la Estraro de UEA ĉi-jare premiis lin per Diplomo pri Elstara Agado, sed la sorto ne plu permesis aranĝi ĝian personan transdonon al li. En 2005 Boré ricevis ankaŭ la Premion Ada Sikorska Fighiera.

Umberto Broccatelli forpasis la 11-an de februaro en Romo. Eklerninte la lingvon en 1947 li tuj ekaktivis movade kiel unu el la refondintoj de Bolonja Esperanto-Grupo. Li kunorganizis nacian kongreson en Bolonjo en 1952 kaj la 40-an UK samurbe en 1955. De 1980 ĝis 2005 li membris en la Nacia Konsilio de Itala Esperanto-Federacio kaj plurfoje elektiĝis al ĝia estraro. De 1989 ĝis 2002 li redaktis la organon de IEF, l’esperanto. Kiel fervora pledanto por la eŭropa unuiĝo li tradukis La Manifesto de Ventotene (1981) kaj iniciatis la aliĝon de IEF al la Itala Konsilio de la Eŭropa Movado, en kies komitato li reprezentis IEF. En 1999 li reaktivigis Eŭropan Esperanto-Union, kiun li prezidis, ankaŭ redaktante la informilon Eŭropa Bulteno, de 1999 ĝis 2004, kiam li iĝis honora prezidanto de EEU. Li aŭtoris la vortarojn Vocabolario Esperanto-Italiano (1984) kaj Dizionario Italiano-Esperanto Esperanto-Italiano (2004), kaj la lernolibron Nuovo Corso di Esperanto per allievi e autodidatti (1993). Pri lingvaj demandoj de Esperanto Broccatelli verkis multajn artikolojn kaj la broŝuron Esperanto, lingvo planebla (1996). Li esperantigis beletraĵojn, i.a. por Itala antologio (1987). Liaj lastaj tradukoj estis la romano La ĵurnaleto de Joĉjo Tempesto kaj sonetoj de Giuseppe Gioachino Belli. Broccatelli fariĝis Honora Membro de UEA en 2006.

Camiel De Cock (1932-2009), dumviva membro de UEA, iama fakdelegito pri naturismo, forpasis en Halle (Belgio).

Gerard Cool (1921-2009) forpasis la 25-an de novembro en Leibnitz (Aŭstrio). Dumviva membro de UEA, li estis fakdelegito pri matematiko kaj klasika muziko ekde 1967, kaj delegito en Wasserwendl (Svislando) 1971-1987. Li verkis la sciencfikciaĵojn Sava la Savontino (2000), Mond-sav-plano (2000), La misio de Sava (2001), La homaro inter 2160-3600 (2002) kaj La homaro post 5040 jaro (2003), kaj, instruisto pri matematiko, la fakajn verkojn Proponaro de geometria terminaro gimnazinivela (1982), Nova strategia ludo: geo-ludo (2004) kaj Geometrio de simplaj enhavoj (2004), kaj multajn artikolojn pri lingvaj, matematikaj kaj sociaj temoj.

Enrique Gonzalez (1928-2009), veterana argentina esperantisto, forpasis en Mendoza la 14-an de septembro.

Dimitar Haĝiev (1920-2009) mortis la 26-an de decembro en Sofio. Li longe servis kiel diplomato kaj estis fakdelegito pri paco, internacia juro kaj internaciaj rilatoj. Haĝiev abunde artikolis por Esperanto-revuoj kaj estis honora membro de Bulgara Esperanto-Asocio.

Gerhard Hirschmann (1939-2009), em. vendodirektoro, forpasis la 14-an de decembro en Magdeburg (Germanio), kie li estis fakdelegito pri merkatado, mondcivitanismo kaj telekomunikado. Aktiva kunlaboranto en la Afrika Agado de UEA, li precipe dediĉis sin al mondcivitanismo, i.a. kiel direktoro de la Esperanta sekcio de Asocio de Mondcivitanoj.

Johannes U. Hommes (1908-2010), em. instruisto, forpasis 101-jara la 11-an de februaro en Apeldoorn (Nederlando). Li estis membro de UEA ekde 1947 kaj de la sama jaro ĝis 1987 delegito kaj ĝis sia forpaso fakdelegito pri evangelia kristanismo.

Io Chou (1912-2008) mortis la 16-an de decembro 2008 en Yangling, Shaanxi-provinco (Ĉinio). Io Chou, kiu esperantistiĝis en 1926, estis monde prestiĝa entomologo, kiu ofte provizis siajn artikolojn k.a. verkojn per Esperanta resumo. Li prelegis dufoje (1982 kaj 1986) en Internacia Kongresa Universitato kaj aperigis la libron Ĉinio marŝas en insekta mondo (1986).

Juliusz Kolbusz (1919-2010), estrarano de la filio de Pola Esperanto-Asocio en Tarnów, mortis la 14-an de januaro.

Jakov Krpan (1919-2009) mortis la 8-an de aŭgusto en Karlovac (Kroatio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri marksismo.

Liliane Laprise (1931-2009), dumviva membro de UEA, mortis la 8-an de decembro en Trois-Rivières (Kanado).

Evald Olsson (1923-2009), em. ĵurnalisto, mortis la 26-an de julio en Bengtsfors (Svedio), kie li estis delegito.

Konstantinas Puodenas (1923-2009) mortis la 22-an de decembro en Vilno. Li esperantistiĝis en 1938. Ekde 1959 li estis sekretario de E-klubo de Vilno. Li aperigis Esperantan-litovan vortareton (1969) kaj dudirektan vortaron (1988). Ampleksa dudirekta vortaro pretas kiel manuskripto. Li tradukis la romanon Arbaro de Dioj de B. Sruoga kaj kompilis instruprogramon de Esperanto por mezlernejoj.

Johanna Scheffs (1914-2009) mortis la 18-an de decembro en Potsdam (Germanio). Ŝi longe prezidis la distriktan organizaĵon de Esperanto-Asocio de GDR en Potsdam kaj estis estrarano de GDREA.

Josip Šlat (1932-2009) mortis la 14-an de decembro en Zagreb. Li estis dumviva membro de UEA kaj, profesie varkontrolisto, iam fakdelegito pri komerca eksporto.

Taisto Suontausta (1928-2009) mortis la 17-an de decembro en Vääksy (Finnlando), kie li iam estis delegito kaj en la 60-aj kaj 70-aj organizis popularajn somerkursojn de Esperanto.

Raymond Boré forpasis...

Forpasis Amiko. Forlasis nin Samideano. Forlasis nin Homo modesta, kiu tutan sian vivon dediĉis al Esperanto, serĉante nenian personan gloron. Reciproke, Esperanto lian vivon plenigis.

Tra la tuta mondo li serĉadis ZEOjn, la Zamenhof/Esperanto-objektojn, kaj fiere ilin listigis. En sia urbo li kreis ankaŭ mem ZEOjn. La adreso de lia hejmo sekve estiĝis Skvaro Zamenhof; danke al lia penado estis starigita en Chambéry la Zamenhof-monumento.

Per sia lasta volo li postlasis al mi imponan arkivon de fotoj kaj dokumentoj rilatantaj al Zamenhof kaj ankaŭ al liaj familianoj: pli ol tricent objektojn, ofte ununurajn, kolektitajn dum pluraj jardekoj. Mi mem intencas postlasi siatempe tiun senkompare valoran kolekton al la Centro Zamenhof lastjare inaŭgurita en Bjalistoko. La nomo de Raymond Boré estos sekve tiuloke eternigita apude de Zamenhofoj. Adiaŭ Raymondo kara, ripozu en paco!

Louis C. Zaleski-Zamenhof

Revuo Esperanto 2010 4

Malferme

Voĉdonu kaj rakontu ankaŭ al aliaj

En tiuj ĉi tagoj, kiam vi ricevas tiun ĉi numeron de nia revuo, vi ricevas ankaŭ balotilon, per kiu vi povas partopreni en la elektado de ses Komitatanoj B. Ili reprezentos la individuajn membrojn de UEA, do ankaŭ vin, en la supera organo de nia komuna Asocio dum la venontaj tri jaroj. Ĉiu individua membro, kiu pagis kotizon por la nuna jaro, rajtas voĉdoni por maksimume ses el dek tri kandidatoj.

La elektado de Komitatanoj B estas la plej grandskala demokratia evento en Esperantujo. Esperantistoj en 120 landoj voĉdonas. Antaŭ tri jaroj tio ne povis okazi, ĉar aperis nur kvin kandidatoj por sep lokoj. Ili do estis aŭtomate elektitaj. Intertempe la membronombro de UEA malfeliĉe malkreskis, pro kio ĉi-foje ni elektos ses anstataŭ sep komitatanojn, sed tiom pli ĝojige estas, ke la nombro de kandidatoj estas pli ol duoblo de la disponeblaj lokoj. Mi trovas tion tre kuraĝiga kaj sentas en tio signon pri nova reaktiviĝo en nia movado pli ĝenerale. El tio espereble rezultos ankaŭ, ke post tri jaroj ni elektos pli da B-komitatanoj ol ĉi-foje.

La “B-elektoj” estas la unua etapo en procezo, kiu kondukos al la elekto de nova Estraro de UEA. Se vi povis lastatempe sekvi retajn diskutojn, vi eble legis eĉ akrajn kritikojn pri la nuna Estraro aŭ pri unuopaj estraranoj, sed ankaŭ laŭdoj ne mankis. Legante la retajn elpaŝojn mi sentis simpation jen al kritikoj jen al laŭdoj, eĉ se plej ofte mi ja pensis: “Nu, tiel simpla la afero ne estas.” En retaj diskutoj tamen nur malmultaj partoprenas, pro kio ili ne donas firman bazon por konkludoj pri tio, kion pensas la membroj ĝenerale pri tiu aŭ jena afero. Tial estis tre brave, ke nia prezidanto kaj du aliaj estraranoj kandidatiĝis por la elekto de Komitatanoj B. Ili ankaŭ komprenigis, ke kaze de ne-elektiĝo ili ne estus disponeblaj por la nova Estraro elektota en Havano. Do, kiu volas vidi novajn estraranojn en iliaj lokoj, tiu ne signu iliajn nomojn en la B-balotilo. Kiu volas, ke ili ja daŭrigu sian komencitan laboron, tiu nepre donu al ili sian voĉon. La elektado de Komitatanoj B estas do okazo por prijuĝi la laboron de la Estraro, kiu gvidis UEA post la UK en Jokohamo.

La balotoj en UEA ne bezonas esti nur nia interna afero, sed ili donas ŝancon eĉ por ekstera informado. Mi mem neniam pensis pri tiu eblo, ĝis mi ricevis leteron de la usona esperantisto Arland R. Meade post la elektoj en 1998. Li skribis, ke li sendis jenan leteron de leganto pri la elektoj en UEA al sia loka gazeto, kiu ĝin ankaŭ publikigis:

Legantoj de The Polk County Democrat certe havas diversajn spertojn pri internacia aktivado. Ĉu iu el ili tamen similas kun tio ĉi:

Mi ĵus sendis balotilon al Nederlando voĉdonante por 8 el 16 kandidatoj por funkcio en internacia organizaĵo. Mian voĉon ricevis kandidatoj el Koreio, Barato, Kostariko, Ĉinio, Hispanio, Ruslando, Israelo kaj Japanio.

Mi scipovas la gepatran lingvon de neniu el tiuj kandidatoj, kaj ili eble ankaŭ ne scias la mian. Mi tamen povis fari mian decidon leginte iliajn biografietojn kaj organizajn celojn. Ĉio tio estis en la internacia lingvo Esperanto.

Por interesitoj pri Esperanto li aldonis en la fino sian adreson kaj mencion pri lernolibroj en la urba biblioteko. Mi estis tute fascinita pri lia ago kaj faris gazetaran komunikon pri ĝi, kun la espero, ke ankaŭ aliaj kaptos la ideon. Mi komentis:

La elekto de la Komitato de UEA neniel tuŝas la vivon en la regiono de la gazeto. Kial do la redakcio akceptis tiun tekston? Oni trovis ĝin interesa, ĉar ĝi prezentas nekutiman personan sperton de leganto.

Ĉirkaŭ ni daŭre okazas aktivaĵoj kaj eventoj — ofte ni mem rekte partoprenas en ili, ĉu kadre de UEA ĉu aliloke en Esperantujo — kiuj povus esti tute interesaj por ne-esperantistoj, sed tro ofte ni ne rimarkas tiun eblon. Espereble ĉi-foje s-ro Meade ricevos adeptojn, kiuj skribos al loka gazeto aŭ radio pri sia partopreno en tutmonda balotado de esperantistoj. Interretanoj povas rakonti pri sia sperto en siaj blogoj kaj paĝoj en Facebook (legu sur la p. 79) kaj similaj forumoj. Kial ne rakonti pri tio ankaŭ dum kafpaŭzo en via laborejo, eĉ malkaŝante, kiuj ricevis vian apogon? Al UEA vi devos sendi la balotilon anonime, sed al tio limiĝas la sekreteco de la voĉdonado. Tamen, antaŭ ol rakonti, unue vi devas elekti viajn ses favoratojn kaj voĉdoni por ili!

Osmo Buller

Impona aŭtoŝoseo kaj homskala tervojo: paralelaj sed nekonkurantaj (pensoj post la tertremo)

Fortega tertremo kaj terura cunamo detrue skuis mian landon, samkiel en aliaj okazoj tra nia historio. En vasta areo mortis centoj da homoj, kaj la damaĝo al la domoj, infrastrukturo (ŝoseoj, lernejoj, hospitaloj ktp) kaj produkta sistemo estas grandega.

Tuj post la redisponeblo de la komunikaj sistemoj min atingis pluraj retmesaĝoj kaj eĉ kelkaj telefonalvokoj de homoj el diversaj landoj, kiuj solidare demandis pri mia farto, pri miaj familianoj, geamikoj kaj aliaj ĉiliaj esperantistoj.

Interese, malsimile al la plejparto el iliaj samlandanoj, ĉe tiuj homoj novaĵo pri katastrofo en Ĉilio ne nur rilatas al iu abstrakta, fora geografia nocio, sed ankaŭ al konkretaj, iel proksimaj homoj. Ja ni renkontiĝis, dum niaj respektivaj iroj (fizikaj aŭ virtualaj) sur tiu ĉi komuna vojo aliri la mondon, kun aliaj homoj.

Ĉiu el ni gaje spertis ke nia bela tervojo estas strukture mirinda, loge invita kaj pluruze utila, tamen materie ja modesta kompare kun fama aŭtoŝoseo ankaŭ disponebla por trairi la mondon. Dum la lastaj jardekoj tiu aŭtoŝoseo fariĝis pli kaj pli impona, nepre rimarkinda kaj vaste uzata de la veturantoj, i.a. ĉar favorata de potencaj fortoj (ekonomiaj kaj politikaj), kiuj decidas pri la trafikaj direkto kaj sistemo. Tiel, aliaj gravaj vojoj, kiuj iam povintus iĝi eĉ pli grandaj, perdis iom post iom sian iaman konkurantan elektindecon kaj signifan parton el siaj eksteraj uzantoj. Nian tervojon pene ekkonstruis sindonema homo emocie motivita de profunda deziro pacigi la homojn per unuigilo tia. Lia trafa, genia plandesegno kaj la diversaj aspektoj de tiu evoluanta iniciato inspiris kaj daŭre allogas novajn kunkonstruantojn en ĉiu generacio, jen kiel nobla idearo, jen kiel kolektiva projekto intelekte tre stimula.

Danke al kreemaj kaj laboremaj voluntuloj en plej diversaj lokoj, nia tervojo etendiĝis ĉiudirekten, kaj spite la fakton ke ĝi aspektas multe pli simpla ol la aŭtoŝoseo, oni povas glate kaj efike atingi per ĝi nekredeble multajn angulojn de la mondo. Fakte ĝi estas tre fleksebla, ĉar dum sur la aŭtoŝoseo oni permesas nur rapidajn veturilojn, kun severaj punoj al la malrapidaj mallertuloj, sur nia tervojo la homoj havas la liberon trankvile promeni piedmarŝe, bicikle, ĉiel ajn, kaj tiel renkonti aliajn homojn, amikiĝi, promeni kaj revi kune.

Dum la eniro al kaj utiligo de nia tervojo estas senpagaj kaj malfermaj al ĉiu ajn kiu pretas fari la relative malgrandan investon por akiri la lertojn necesajn por uzi ĝin, la aŭtoŝoseo postulas ege grandan elspezon al plejparto el siaj uzantoj, ĉar fakte ĝi estas resurso kies posedo restas rezervita al difinita homgrupo. Krome, la aŭtoŝoseon povas ĝui kun abisma privilegio tiuj kiuj pro hazardo heredis la ŝancon denaske lerni kiel plene uzi ĝin, sin sentas do hejme sur ĝi kaj disponas senkoste pri la plej taŭgaj veturiloj. La ceteraj homoj, do tiuj kiuj ne heredis tiun privilegion, ne nur devas multon pagi, sed ofte sentos malkomforton kaj streĉiĝon dum siaj veturoj sur la aŭtoŝoseo, kaj foje fariĝos suspektindaj aŭ eĉ ridindaj kiel nesufiĉe inteligentaj, ĉar severe prijuĝataj laŭ la kriterio de la tute arbitraj trafikreguloj de la aŭtoŝoseo.

Nin ŝokas la fakto ke, malgraŭ la konvenaj trajtoj kaj uzindeco kiujn ni trovas en ĝi, nia bela tervojo restas vaste nerimarkata aŭ eĉ aktive ignorata preskaŭ ĉie, kun trafiko do apenaŭ marĝena. La kaŭzoj de tiu ĝena, obstina neniigo estas diversaj, kaj ni ne bone komprenas ilin, ni ne certas sed suspektas ke i.a. temas parte pri simpla nescio pri ĝia ekzisto, pri diversgrada skeptiko pri ĝi (de la plej senbazaj antaŭjuĝoj ĝis iom pli prilaboritaj kontraŭargumentoj), pri ĝia nesufiĉa praktika allogeco rezulte de ĝia limigita disvastigo ktp. Tutklare ni devas racie kaj kunlabore alfronti tiujn problemojn, tamen iuj frustriĝintoj emas akre serĉi kulpulojn de tiu situacio en niaj propraj vicoj, dum kelkiuj eĉ febre imagas al si sisteman konspiradon kontraŭ nia projekto favore al la aŭtoŝoseo, pro komercaj kaj politikaj kialoj...

Iuj inter ni grumble envias la nunajn imponecon kaj intensan trafikon de la aŭtoŝoseo (ne tiom de homoj kiom de varoj), kaj amare protestas ke tiomaj larĝeco, alteco kaj sukceso devus aparteni al nia vojo, ĉar supozata pli taŭga kaj ĝuste kreita por tiu celo. Siaflanke, la adorantoj de la aŭtoŝoseo, kiuj malofte rimarkas nian insistan lojalecon al nia eta, sed mirakla tervojo, senkomprene fajfas pri ĝi kaj opinias nin naivaj romantikuloj, obstine alkroĉitaj al mortinta ideo.

Nu, mi kredas ke dum morale indas racie kaj prudente atentigi la homojn pri la ŝoke ekskluda, malegaleca kaj multekosta karaktero de la aŭtoŝoseo, ni tamen devas akcepti la realon ke ĝiaj ekzisto kaj funkciado estas fakto laŭ la nunaj cirkonstancoj de la mondo, necesa kaj utiliginda por specifaj celoj. Nia bela tervojo plu restas paralela kaj prifierinda alternativo, kiu efike havigas tute aliajn servojn kaj spertojn. Ni daŭre prizorgu, plu konstruu kaj diskonigu ĝin invite al aliaj uzuntoj.

Eble ĝia plej valora trajto konsistas en tio ke ĝi estas homskala kaj egaleca, ke ĝi flekseble adaptiĝas al ĉies bezonoj. Nia tervojo havas fakte plurajn formojn, kaj povas facile aspekti kaj funkcii eĉ kiel ĉarma pado inter buntaj pejzaĝoj, kampoj kaj vilaĝoj, kies ekziston oni eĉ ne imagas el la brua alteco de la aŭtoŝoseo. Se ni persistas kultivante ĝin, ĝi eventuale montros sian trairindecon al pli kaj pli da homoj, kiuj venos ĝui kaj kunkonstrui ĝin. Kial do neutile malŝpari nian energion rompante al ni la kapon kontraŭ la kolonoj de la giganta apuda aŭtoŝoseo? Laŭ mia ĵusa sperto, per la novaĵagentejoj uzantaj la aŭtoŝoseon, la homoj informiĝis pri la ĉilia tertremo, sed per la tervojo ili tuj venis brakumi nin.

José Antonio Vergara

[FORIGITA!: bildo]

Oni multon devas pagi al la posedantoj de la aŭtoŝoseo.

[FORIGITA!: bildo]

En riĉlanda aŭtoŝoseo oni ne ŝatas la triamondajn enmigrantojn.

[FORIGITA!: bildo]

Autoŝoseaj malpermesoj.

[FORIGITA!: bildo]

Ankaŭ kamparanoj bonvenaj sur nian tervojon

Universala Kongreso en Hanojo en 2012

La elekto de Hanojo kiel la urbo de la 97-a Universala Kongreso de Esperanto en 2012 estis la plej rimarkinda decido de la Estraro de UEA, kiu kunsidis en sia plena konsisto en la Centra Oficejo ekde la 10-a ĝis la 12-a de januaro.

Ĝis la lasta momento ankaŭ la korea urbo Busan konkursis, kun alloga oferto, pri la rajto okazigi la Kongreson, sed post longa diskuto la Estraro decidis favore al la vjetnama ĉefurbo.

La Esperanto-movado de Vjetnamio havas jam longan historion, sed la Universalan Kongreson ĝi gastigos por la unua fojo. Hanojo, la dua plej granda urbo de Vjetnamio (3,5 milionoj da loĝantoj) jam gastigis en 2007 la 63-an Internacian Junularan Kongreson.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Granda Teatro en Hanojo.

Novaj planoj de Fondumo Zamenhof

La preparoj por la pasintjara Universala Kongreso de Esperanto en Bjalistoko vigligis kaj koherigis la esperantistan medion en la naskiĝurbo de d-ro Ludoviko Zamenhof. Cetere Bjalistoko ne perdis sian viglon ankaŭ en la postkongresa periodo.

Tiu vigliga etoso spronis ankaŭ cerbumadojn pri la estonteco de Fondumo Zamenhof mem, establita tie en la jaro 1987 post enorme sukcesa Jubilea UK en Varsovio, unu el la plej multnombraj en la historio de la Universalaj Kongresoj. La origina celo de la Fondumo estis establi en Bjalistoko la Centron Ludoviko Zamenhof, kiel monumenton omaĝe al la kreinto de Esperanto. Ne temis pri ŝtona monumento, sed pri studejo kaj disvastigejo de Esperanto, pri centro por diversspecaj interŝanĝoj — sciencaj, edukaj, kulturaj kaj turismaj. Sed la Fondumo ekde la komenco celas ankaŭ subtenadon kaj disvastigadon de agadoj servantaj al la plifortigado de la tutmonda paco kaj de la internacia kaj interhoma interkompreniĝo, konforme al la idealoj de d-ro Ludoviko Zamenhof, kiuj fundamentis la kreiĝon de la Internacia Lingvo Esperanto.

La cerbumadoj kaj interkonsiliĝoj, kunvenoj kaj renkontoj donis klaran respondon. La Fondumo devas pluekzisti, ĉar ĝiaj celoj ne elĉerpiĝis. Eĉ pli, kun nova elano, novaj ideoj, ĝi daŭrigu siajn aktivadojn logante kaj firmigante Bjalistokon en la konscio de la esperantista medio kiel centron de internacia dialogado. Gravas krome, ke Bjalistoko en pli signifa grado ekradiu ekster la landa skalo kiel loko, kie okazas aferoj esencaj por fortigado de paco kaj interhoma kompreniĝo.

Tiujn taskojn kiel la gvidmotivon de siaj celadoj transprenis la nova prezidanto de Fondumo Zamenhof, Bruĉjo Casini. Veninte por sia unua kunsido al Bjalistoko en januaro, li ne faris tie ĝentilecan viziton, sed tuj kunportis konkretan projekton. Ĝi ebligos al la naskiĝurbo de d-ro Zamenhof ekroli kiel studejo por diverslanda Eŭropunia junularo kadre de la projekto “Somere + 2”. Dank’ al ĝi, ponte de Esperanto kaj subtene de la uniaj rimedoj, la loka universitato fariĝos somera kursejo por kelkcent gejunuloj (laŭpremise el 5 diversaj landoj) interesataj pri lingvolernado, kiuj konforme al la unia direktivo, lernos tie almenaŭ du fremdajn lingvojn. La projekto “Somere + 2” premisas, ke unu el la studotaj lingvoj apartenas al la minoritata, ne multe parolata kategorio. Ekzistas ŝanco, ke la projekto povos esti submetita al la unia subvencipetado ankoraŭ en la nuna jaro.

Tiamaniere Fondumo Zamenhof komencas labori laŭ konkretaj projektoj. Ĝi estas tamen jam bone konata, kiel lanĉinto de la Medalo de Toleremo, per kiu la Fondumo distingas homojn aŭ instituciojn, perceptatajn kiel modele toleremajn kaj edife efikantajn en la monda skalo. La unua medalo estis aljuĝita al la papo Johano Paŭlo la II-a en 1999. Ĝis nun estis krome distingitaj prof. Władysław Bartoszewski, la eksa ministro por la eksterlandaj rilatoj, la pola simbolo de dialogo precipe inter poloj, germanoj kaj judoj. La Medalon de Toleremo poste ricevis Monda Skolta Organizo en Ĝenevo, konata vastskale kiel organizo grave kontribuanta al la edukado de junularo. Pasintjare la medalo estis aljuĝita al la Fondaĵo Pogranicze en Suwałki, aktivanta favore al la interkultura proksimiĝo de la diversetna loĝantaro de la nordorienta Pollando, sed ankaŭ kunlaboranta kun verkistoj el limregionoj de la tuta Eŭropo kaj la mondo. Alia distingito estis Jerzy Owsiak, i.a. la animanto de la kristnaskperioda, kvesta kampanjo, kolektanta rimedojn por la medicinaj aranĝaĵoj favore al la polaj hospitaloj.

Sub la gvido de la nova prezidanto Fondumo Zamenhof decidis reveni al la origina ideo atribui la Medalon ĉiun jaron. Ekde 2010 la enmanigo ricevos konstantan solenan kadron, okazante principe ĉiam en Bjalistoko, lige kun la naskiĝdatreveno de d-ro Ludoviko Zamenhof, la 15-an de decembro. La kandidatigo de la distingotoj ne troviĝos eksluzive en la kompetentoj de la kapitulo de la Medalo. La tuta monda esperantistaro estas petata prezenti kandidatojn por la Medalo de Toleremo 2010. Oni atendas kandidatigojn kun la necesa motivaro ĉe la adreso: Fondumo Zamenhof, ul. Piękna 3, PL 15-282 Białystok, Pollando, ĝis la fino de julio. Kandidatigojn akceptos krome la reprezentantoj de la Fondumo Zamenhof, ĉeestantaj la ĉi-jaran Universalan Kongreson de Esperanto en Kubo. Pliajn detalojn eblos baldaŭ trovi en la retejoj de la Fondumo, konsulteblaj ĉe la adresoj: www.fondumozamenhof.org kaj www.fondumozamenhof.eu.

Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

Domo ĉe la strato Piękna 3 en Bjalistoko, kie estas la sidejo de Bjalistoka Esperanto-Societo kaj la Fondumo Zamenhof.

Nia radiofonio

Inter la jubileoj

La pasinta jaro staris sub la signo de apartaj jubileoj. La 150-a naskiĝdatreveno de Ludoviko Zamenhof kaj la 100-a de Ivo Lapenna. Sed apud ili la E-komunumo notis ankaŭ aliajn jubileojn, gravajn i.a. por la praktika uzo de la Internacia Lingvo. Tio estis la jubileoj de la Esperantlingva Radiofonio.

En aprilo 2009 la jubileon de la 50-jariĝo solenis la E-Redakcio de Pola Radio, en decembro la jubileon de la 45-jariĝo festis la E-Redakcio de Ĉina Radio Internacia. La jubileo de la ĉina E-Redakcio, impona laŭnombre, ĉar konsistanta el 15 personoj, kontinue eĥiĝas jam de kvin monatoj per la reklamoj sur la lastaj paĝoj de la revuo Esperanto. Ili amplekse informas kaj varbas por la ĉiutagaj programoj aŭdiĝantaj el Pekino. Sufiĉas rerigardi ilin.

La situacio de la varsoviaj E-elsendoj sendube ne estas same impona kaj la daŭre ne solvitaj problemoj ligitaj kun la publika radiofonio en Pollando senĉese ombras ĝiajn laborkondiĉojn. Malgraŭ tio ĝi seninterrompe servas al la monda esperantistaro kiel natura lingvomedio. Ĉi-rilataj atestoj de ĝiaj aŭskultantoj ebligis kontribui al la festlibro por Humphrey Tonkin per aparta teksto “Esperantaj elsendoj kiel natura lingvomedio”. Cetere la leteroj de la aŭskultantoj, pri kiuj disponas la varsovia redakcio, estas minejo por multaj aliaj prilaboroj kaj alrigardoj. Entute la leteroj — gravaj por ĉiuj radioredakcioj — sekvas el la rekono kaj simpatio, kiun la laboro de la unuopaj redakcioj vekas ĉe la aŭskultantoj. Sojle de la Semajno de Internacia Amikeco 2010 Pola Radio ricevis donacon, tiurilate surprizan, sed kortuŝan! Sur la interreta socia forumo Facebook laŭ iniciato de la aŭskultanto Bogusław Ubik-Perski kreiĝis Amikaro de Pola Radio Esperanto, kiu en la daŭro de nur kelkaj semajnoj arigis kelkcent membrojn kaj daŭre dinamike evoluas. Aprilo, en kiu pasas la 51-a naskiĝdatreveno de la E-Redakcio de Pola Radio (la 4-an de aprilo), estas bona okazo por viziti ĝian adreson www.facebook.com/group.php?gid=326997163456#!/group.php?v=info&gid=326997163456.

En nia ĉi-monata rubriko dediĉita al la E-radiofonio ni ne forgesu pri alia jubileo, kaj ni gratulu Esperanto-Societon Neubrandenburg. Jam de pli ol 15 jaroj per la loka radiostacio “NB-Radiotreff 88.0” financata de la federacia lando Maklenburgio-Pomerio, ĝi regule elsendas informojn pri Esperanto en la germana lingvo. La redakcio “Esperanto-Welle-Ondo Esperanto”, en kiu laboras Werner Lewien, Werner Pfennig kaj René Philipp, produktas monate du 60-minutajn elsendojn, unufoje ripetatajn. En la daŭro de unu jaro temas entute pri 48 horoj de germanlingvaj informoj pri Esperanto. Laŭ la elformiĝinta tradicio unu elsendo informas pri la Esperanto-movado en Meklenburgio-Pomerio, en Germanio, en Eŭropa Unio kaj la tuta mondo. La alia profunde pritraktas iun konkretan problemon, kiu iel rilatas al Esperanto, kiel lingvopolitiko, internacia politiko, historio, interlingvistiko ktp. La elsendoj okazas en la formo de dialogoj kaj libera parolado, kaj krom la esperantlingva muziko aŭdiĝas en ili ankaŭ kantoj en la soraba lingvo. Germanlingvaj aŭskultantoj povas konsulti la adreson de Ondo Esperanto ĉe www.esperanto-nb.de. Tie troviĝas ne nur la aktualaj elsendoj, sed ankaŭ tiuj el la pasintaj monatoj kaj jaroj.

Gratulante la redaktorojn de la germana Ondo Esperanto en Neubrandenburg ni nepre menciu la alian programon, kiu ankaŭ en Brazilo nacilingve prezentas la informojn pri Esperanto. Temas pri la radioprogramo “Esperanto, a língua da fraternidade” de la radiostacio Rio de Janeiro. Preskaŭ unuhora programo, dissendata ĉiumarde per mezaj ondoj, estas aŭskultebla en la urbo kaj ĝia regiono kaj ripetata ĉiuvendrede. Ankaŭ ĝiajn programojn eblas aŭskulti interrete: www.radioriodejaneiro.am.br.

Estas ĝojige konstati, ke aŭskultantoj de diversaj E-elsendoj kun rekono trovas en Esperanto ne nur la aprilajn kaj novembrajn felietonojn pri la Esperantlingva Radiofonio, sed ankaŭ la memorigajn informojn pri la interretaj radiopaĝoj. Pere de ili ja eblas aŭskulti kaj elŝuti E-elsendojn, sed krome konatiĝi kun aktualaj frekvencoj daŭre uzataj de iuj radiostacioj por la emisiado de la E-programoj. Tiu memorigo havu lokon ankaŭ en la nuna felietono.

  • http://esperanto.cri.cn
  • www.polskieradio.pl/eo/
  • www.radio-vatikana-esperanto.org/
  • www.ameriko.org
  • www.3zzz.com.au/staging/programs.aspx
  • www.viavento.republika.pl/aktuale/sonmaterialoj.htm
  • http://la-ondo.rpod.ru
  • http://radioaktiva.esperanto.org.uy/category/podkasto
  • http://parolumondo.com/
  • http://radioverda.com/

Menciinte ĉiujn aktualajn adresojn de E-podkastoj ni notu fine etan jubileon de la plej nova E-podkasto, aŭdiĝanta el Kaliningrado, kiu en marto produktis sian 20-an programon.

Gabi Kosiarska

Nia intervjuo

Kontribuo en kreado de harmonia socio internacia

Dennis Keefe intervjuis por nia revuo la ĉinan verkiston Li Shijun, akademianon kaj Honoran Membron de UEA, konatan per la plumnomo Laŭlum.

Ni komencu per historia demando: Multaj esperantistoj bone memoras la revuon El Popola Ĉinio. Kiun rolon vi havis en ĝi?

Mi estis unu el la tri membroj de la redakcio en 1950 kaj ĝia vicĉefredaktoro ekde la okdekaj jaroj.

Oni ŝatis la simplan kaj belan lingvan stilon de EPĈ. Kiamaniere vi kaj la aliaj aŭtoroj sukcesis atingi ĝin?

Ni lernis tion de Zamenhof, Kabe, Julio Baghy kaj aliaj stilistoj de Esperanto.

Nun ekzistas reta versio de EPĈ, kun malofta papera eldonado, kun la retadreso www.espero.com.cn. Ĉu eblas, laŭ vi, ke la tradicia papera versio iam povus reveni?

Por subteni eldonadon de tia gazeto, necesas sufiĉe multe da abonantoj. En la sesdekaj jaroj EPĈ havis pli ol dek mil abonantojn, kaj la eldona kvanto iam atingis dudek mil ekzemplerojn. Sed la nombro de la abonantoj iom post iom malkreskis, eble pro la ŝanĝiĝo de la legemo de la juna generacio, pro la prosperiĝo de televido, KD, DVD kaj precipe la interreto. Por prosperigi la eldonadon de esperantaĵoj, necesas pligrandigi la legemon kaj aĉetadon de la esperantaĵoj.

Kiamaniere vi ekkonis Esperanton?

Mi informiĝis pri Esperanto en 1935, kaj eklernis ĝin en 1939 pro tio, ke ĝi estas “ideala lingvo por internacia komunikado”.

Kiel vi lernis Esperanton tiel profunde?

Mi praktike uzadis Esperanton en internacia korespondado kaj akiris amikojn diverslandajn. Mi multe legis kaj lernis, kaj ekde 1950 mi min okupis kiel profesia laboranto per kaj por Esperanto. Kial do mi fariĝis profesiulo pri Esperanto? Ĉar en Ĉinio estas multaj eminentuloj en la literaturaj, kulturaj kaj politikaj rondoj, kiuj subtenas Esperanton, kaj sub ilia influo mi lernis kaj ekuzis la lingvon en la kvardekaj jaroj. Esperanto vastigis mian horizonton kaj pli bone konigis al mi la mondon. Miaj korespondantoj montris al mi, kiaj homoj ili estas kaj kion ili deziras. Mi venis al la konkludo, ke la popolo de la tuta mondo deziras amikecon kaj pacon. Mi vidas en praktiko la grandan valoron de Esperanto, kiu estas ne nur lingvo, sed ankaŭ portanto de nobla idealo: homaranismo, kiu estas valora por la mondo kun senĉesaj militoj.

Vi estas ano de la Akademio de Esperanto. Kiajn perspektivojn ĉinlingva parolanto de la Internacia Lingvo povas aldoni al ĉefe eŭropaj lingvistoj kaj lingvanoj?

Esperanto estas regula, simpla kaj fleksebla, tamen ne tute regula, nek perfekte unueca, kaj la kompleksa verboformo “esti -anta, -ata” ktp estas ne tiel simpla. Ekzemple la numeraloj de Esperanto ne estas unuecaj. La substantivaj formoj miliono, biliono, -iliono postulas “da” sed mil, cent kaj dek ne. Mila, centa, deka estas ordaj numeraloj, sed miliona, biliona, -iliona ne. Ĉu ne estus dezirinde unuecigi la uzadon de tiaj vortoj? Kial oni ne povas uzi ankaŭ “kelka” kiel ordan numeralon? Kial oni ne prenas la vortojn “iom, tiom, kiom, ĉiom, neniom” kiel numeralojn kaj simple diras “Kiom librojn vi havas?” “Mi havas kelk onklojn.” “Li havas mult amikojn.”

Ankaŭ “dank’ al” estas escepto en Esperanto, ĉar laŭ la fundamenta gramatiko, oni ne povas elizii la finaĵon “e” de la adverbo “danke” (danke al). Tiu Zamenhofa lingvaĵo estas jam tradicia, ĉu ĝi povus arkaikiĝi? Se ne, do ĝi restos escepto en Esperanto.

En la ĉina lingvo, multaj prepozicioj origine estas verboj. Ankaŭ en Esperanto la verba radiko “far” jam prepoziciiĝis. Mi vidas en tio tendencon. La parolantoj de Esperanto eble povus iom evoluigi Esperanton per siaj lingvokutimo kaj pensmaniero.

Kion pensas via familio pri Esperanto?

Ĉiuj membroj de mia familio, miaj edzino, gefiloj kaj gebofiloj lernis Esperanton kaj subtenas mian laboron.

Eĉ la gebofiloj? Mi gratulas! Kial? Kiel?

Mi instruis Esperanton al miaj infanoj, kaj miaj nepinoj ĉiam vokas min “avo”, neniam per la ĉina vorto por avo. Estas facile lernigi lingvon al infanoj. Mi nur bedaŭras, ke mi ne disponas tiom da tempo por prizorgadi ilian lernon de Esperanto, tial ili tiel multe studis la lingvon por praktike uzi ĝin en sia ĉiutaga vivo. Tamen iliaj kompreno kaj subteno de nia afero favoras mian aktivadon.

Vi verkis traduke multe dum via vivo. Kiom da libroj vi tradukis?

Mi sola esperantigis 23 librojn prozajn kaj poeziajn (ĉ. 7 000 p.) kaj pli ol 10 aliajn kune kun aliaj personoj.

El tiuj pli ol 30 verkoj, kiujn vi rekomendas al okcidentanoj? Kaj al la ĉinoj mem? Kial?

Mi rekomendas la novelaron Mirrakontoj de Liaozhai (kolekto de pli ol 80 mirindaj rakontoj) kaj la tri klasikajn romanojn: Ĉe Akvorando, la Romanon pri la Tri Regnoj kaj Pilgrimo al la Okcidento, ĉar ili estas esence verkoj folkloraj, kiujn kreis la ĉina popolo (popolaj rakontistoj) kaj ĝiaj verkistoj. Kvankam verkitaj antaŭ jarcentoj, ili estas popularaj ankoraŭ nun. Oni povas imagi al si ilian influon al la ĉina popolo dum jarcentoj. Ili povas helpi alilandanojn kompreni la ĉinan kulturon kaj la ĉinan popolon.

Kiamaniere vi tradukadas (la ritmo, ŝatata loko, daŭro, tagoparto, uzo de vortaro ktp)?

Mi unue preparas min per studo de la originalo kaj poste tradukas per skribmaŝino aŭ komputilo. Mi kutimas labori vespere, ofte ĝis la noktomezo.

Antaŭ nelonge vi finis la tradukon de la tri-voluma, 1807-paĝa Romano pri la Tri Regnoj. Kian rolon ludas tiu libro en la historio de la azia literaturo?

Ĝi estis pli frue tradukita en la japanan, korean kaj vjetnaman lingvojn, kaj fariĝis populara ankaŭ en tiuj najbaraj landoj. En Japanio ekzistas pluraj versioj de tradukoj de tiu romano. Mi persone vidis tion en librejoj kaj la biblioteko de universitato en Nagoja. Mi vidis ankaŭ vjetnaman tradukon de tiu romano en librejo de la usona urbo Houston.

Ĉu vi uzis PIV kaj la novan PIV? Kion vi pensas pri ili? Ĉi tie mi pensas pri la praktika utiligeblo por ĉinaj esperantistoj.

Jes, mia familio havas tri ekzemplerojn de la nova PIV (mi, miaj filo kaj filino havas po unu ekzempleron). Ĝi tamen ne sufiĉas por mia bezono. Ekzemple, por esperantigi la romanon Pilgrimo al la Okcidento, mi bezonas terminaron religian por trovi la sanskritajn vortojn por budhoj, bodisatvoj kaj nomoj de sutroj. Mankas multaj nomoj de plantoj en PIV, kiujn oni devas esperantigi. Jen estas breĉo en Esperanto por la bezono de sciencoj.

En Ĉinio oni diris al mi, ke ĉiuj infanoj konas la libron Romano pri la Tri Regnoj. Ĉu vere?

Vere, ĉar ekzistas ne nur bildrakontoj, ampleksaj (en miloj da bildoj) kaj simplaj (en broŝureto kun dekoj da paĝoj), sed ankaŭ en radio kaj televido oni prezentadas epizodojn en serioj de tiu romano. Kaj en lernolibroj troviĝas fragmentoj aŭ reskribitaj rakontoj pri epizodoj de tiu romano, kiu estas elektita de la Ĉina Eduka Ministerio kiel unu el la 40 legindaj literaturaj verkoj de la mondo.

Mi aŭdis, ke vi verkis ankaŭ kurson de Esperanto por televido. El kio ĝi konsistas?

Ĝi estas elementa kurso kun la bela havenurbo Qingdao kiel la scenejo por turismaj aktivadoj. Al la tekstoj de la 24 lecionoj mi aldonis la necesajn gramatikajn sciojn kaj ekzercojn kun ŝlosiloj por helpi la memlernantojn. Ĝi estas ĵus reeldonita en la urbo Xi’an.

Antaŭ nelonge mi vidis vin skajpe paroli el Pekino al la Usona Landa Kongreso, kiu okazis en Sankta Luizo. Vi parolas tiel bonstile kaj elegante, ĉu vi eble povus fari serion da prelegoj, kiujn oni povos poste rigardi interrete? Tiaj prelegoj povas esti grava aldono al nia virtuala Esperantujo.

Dankon por via kuraĝiga sugesto. Mi pensas, ke necesas rapide disvastigi Esperanton, por ke pli kaj pli multe da homoj vidu ĝian superecon al la naciaj lingvoj en komunikado internacia. Esperanto pli bone montros sian valoron nur se ĝi estos ĝenerale uzata en la vivo. Mi intencas fari DVD-kurson por faciligi la lernadon de Esperanto en nia lando. Ĉar ĝi estas ne tiel malfacila afero kiel antaŭe pro la apero de la ciferelektronikaj aparatoj. Por tio mi bezonas kunlaboron ankaŭ de alilandaj geamikoj. Ĉu vi interesiĝus pri tio?

Bela ideo! Kaj kio estas via sekva projekto rilate Esperanton?

Mi estas klopodanta por ekstermi la presajn koboldojn en la Esperanta versio de alia klasika romano 2000-paĝa Pilgrimo al la Okcidento, kiu estos la 46-a n-ro de la Serio Oriento-Okcidento de UEA. Se estos eble, mi deziras krei E-kurson sur DVD kaj daŭrigi mian esperantigon de ĉina literaturo.

Ĉu vi pensas, ke ne-ĉinoj povas profiti el la lernado de la ĉina lingvo, aŭ ĉu Esperanto sufiĉas por lerni pri nia internacia mondo?

Esperanto estas tre bona por internacia komunikado. Ĝi estas ne nur simpla, facila kaj klara, sed ankaŭ povas plene kontentigi novajn bezonojn per siaj fleksebleco kaj kreivo. Ĝi tamen ne celas anstataŭi la naciajn lingvojn. Lerni la ĉinan lingvon kompreneble estas necese por bone koni Ĉinion.

Laŭ vi, kiel Esperanto povos pli populariĝi en Ĉinio kaj en la mondo?

Uzi Esperanton en praktikado kaj montri ĝiajn avantaĝojn.

Krom la avantaĝoj kiel facileco, neŭtraleco kaj esprimkapablo, kiujn aliajn avantaĝojn vi vidas?

Pro tio, ke la esperantistoj ĝenerale havas deziron disvastigi Esperanton por pli bona interkompreno, amikeco kaj kunlaboro, nia lingvo povas fari kontribuon en kreado de harmonia socio internacia. Tio estas granda valoro kaj ankaŭ avantaĝo de Esperanto, kiun la naciaj lingvoj ne havas.

Dankon por via kuraĝigo al mi por mia Esperanta laboro. Mi esperas, ke dank’ al via intervjuo mi akiros pli multajn legantojn de miaj tradukaĵoj kaj pli multajn amikojn per retleteroj. Mia retadreso estas l...@hotmail.com.

Retrorigarde

Nian redakcion atingas ĉiumonate pli da artikoloj ol povas aperi sur ĝiaj 24 paĝoj. Plej tiklaj monatoj estas septembro kaj oktobro, kiam, pro la UK, mankas spaco por aliaj raportoj. En “pli libera monato” ni do revenu al kelkaj el ili.

Fekunda aŭtuno en Italio
Dante Alighieri

Dante Alighieri, la plej fama itala poeto, naskiĝis en Florenco, sed, pro pluraj problemoj, estis devigita forlasi sian urbon, kaj post iom da vagado vivis en Ravenna, kie li mortis kaj kie estas lia tombo.

La urbo Ravenna tre fieras pro tiu “adoptita filo” kaj ekde 1995 omaĝas al li per laŭtlegado, sinsekva kaj komentata de la tuta Dia Komedio dum tri jaroj ĝis 1997.

En 1998 la organiza komitato lanĉis la internacian prezenton “La Dia Komedio tra la mondo” por konigi kie, kiam, kiel kaj en kiuj lingvoj oni tradukis, studis kaj diskonigis la poemon.

Pro tio ĉiun septembran vendredon, en la baziliko Sankta Franĉesko, apud la tombo de Dante, okazas konversacioj kun tradukistoj kaj kleruloj de diversaj landoj, por prezenti iun nacilingvan tradukon de la itala ĉefverko. Lastfoje la elektitaj lingvoj estis la sveda, la ĉeĥa kaj Esperanto.

La 25-an de septembro, antaŭ cento da personoj, niaj spertuloj Carlo Minnaja, Mauro Nervi kaj Nicolino Rossi, respondante al demandoj de prof. Alessandro Gentili, parolis pri Zamenhof, la lingvo, la movado, ĝia kultura flanko, pri kelkaj tradukoj de partoj de la Dia Komedio tra la lasta jarcento, kaj aparte prezentis la plej lastan kompletan tradukon de la Dia Komedio zorge de Enrico Dondi. Kronis la vesperon itallingva deklamado de la lasta kanto de la Paradizo far’ la aktoro Alessandro Sorrentino kaj esperantlingva laŭtlegado de la sama kanto far’ Carlo Minnaja.

La publiko estis tre interesata de ĉio, kaj scivolis pri la lingvo kaj la movado, la organizantoj estis entuziasmaj ĉar ĝi estis la plej sukcesa vespero de la tuta serio, kaj jam aludis al eblo plu ankoraŭ kunlabori. Niaj spertuloj estis tre lertaj, ĉar ili parolis pri ĉio tre sobre, malfanatike, proponante konkretajn datumojn, ne kaŝante problemojn. Entute mirinda kaj efika ekzemplo de nerekta propagando.

Michela Lipari

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto, de maldekstre: Cristina de Giorgi, prof. Alessandro Gentili, Nicolino Rossi, Mauro Nervi kaj Carlo Minnaja.

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la baziliko de Sankta Franĉesko

Koncerto de JoMo

EU decidis ke la 26-a de septembro estu la Eŭropa tago de la lingvoj. La Esperanto-grupo Tigullio kaptis la okazon por proponi al la urbo Chiavari spektaklan koncerton de la fama okcitana kantisto kiu eniris la Guinness-libron de la rekordoj pro la kvanto de la lingvoj en kiuj li scipovas kanti, Jean Marc Leclercq, pli bone konata kiel JoMo.

Lokaj amaskomunikiloj diskonigis la novaĵon, kiu aperis ankaŭ en la komunuma kaj provinca informkajeroj pri kulturaj kaj turismaj okazaĵoj kaj sur interretaj paĝoj. Ĉeestis la koncerton proksimume 200-250 personoj, inter kiuj dudeko da esperantistoj.

La publiko estis plene kontentigita: JoMo donis multe pli ol oni imagis. La fina apero de vilaĝana koruso kun la kanzono Trallallero en loka dialekto, akompanata voĉe kaj gitare de JoMo, estis tre plaĉa surprizo. La pri-Esperantaj informoj estis enkondukitaj laŭ taŭgaj dozoj en diversaj formoj: La enirantoj, kaptataj de granda afiŝo en 21 lingvoj kaj de ridetantaj lernantoj de loka liceo, kiuj invitis preterpasantojn kuraĝi eniri, ricevis faldfolion kun sciigoj pri la Eŭropa Tago de la Lingvoj kaj pri JoMo, kun bonvenigaj vortoj de la organizantoj. Dum la parola enkonduko de Cristina de Giorgi ili aŭdis pliajn informojn pri la grupo kaj pri Esperanto. JoMo persone alvokis la atenton al la temo, mem anoncante siajn esperantlingvajn kantojn. La informmaterialo ricevita de FEI estis je la dispono de interesiĝantoj surtable ĉe la enirejo de la enparka teatrejo. Per la informiloj estis komunikitaj adresoj, telefonnumeroj kaj diversaj retejoj por plua informiĝo. Ne mankis ĵurnalistoj de televido, kiuj intervjuis JoMon kaj du membrojn el la organiza teamo.

Ankaŭ ĉi-foje temis pri serioza organizado, reĝisorata de Elisabetta Vilisics Formaggio, kaj prizorgata de ges-roj De Riu, kiuj proponis al ne-esperantista publiko altnivelan programon nerekte klarigante kion povas proponi la Esperanto-movado.

Michela Lipari

Ĉinaj instruistoj diskutis en Jiujiang kiel efike instrui

La 15-an kaj 16-an de oktobro 2009 en vilao situanta piede de la pitoreska Lushan-montaro en Jiujiang, Jianĝi-provinco, okazis seminario de la Ĉina Sekcio de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj kun la temo “Kiel lernigi Esperanton al lernantoj”.

La seminarion partoprenis dudeko da esperantistoj el Ĉinio, Korea Respubliko, Hispanio kaj Usono. Gong Xiaofeng, prezidanto de la Ĉina Sekcio de ILEI, prezentis laborraporton de la sekcio, konigis ĝian planon por 2010 kaj petis opiniojn de la ĉeestantoj. Wei Yubin kaj Song Ping prezentis trejnadon de Esperanto en la urboj Taiyuan kaj Harbino. Dennis Keefe el Usono kaj Augusto Casquero el Hispanio konigis la Esperantan instruadon en la Nankina Universitato kaj Guangzhou. La ĉeestantoj varme diskutis pri problemoj kaj pri tio, kiel funkciu la sekcio en Ĉinio, kion kaj kiel fari en 2010, kaj pri lernolibroj, instruhelpiloj, metodoj, son- kaj vidmaterialoj ktp. En la seminario oni decidis okazigi la Someran Seminarion de la Ĉina Sekcio de ILEI en aŭgusto 2010 en Taiyuan de la Shanxi-provinco.

Niu Xueqin

La norvega Reĝo asignis medalon al Elna Matland

La Reĝo de Norvegio Harald la 5-a asignis al la esperantistino Elna Matland la Reĝan Arĝentan Medalon pro Merito.

Dum sia ĝisnuna vivo Elna Matland faris eksterordinaran kontribuon al la norvega socio per sia laboro kiel instruistino, la postenoj en sia faka sindikato, en volontulaj organizoj kaj ĉe la lokaj aŭtoritatoj.

Precipe, ŝi dum 70 jaroj aktivis kaj ankoraŭ aktivas en la loka, nacia kaj internacia Esperanto-movado. Lerninte Esperanton en 1939 ŝi plenumis amason da postenoj kaj taskoj, i.a. ŝi prezidis la klubojn de Bergen kaj Sauda, ŝi estis prezidanto de Norvega Esperantista Ligo, Komitatano A de UEA, prezidis la Lokan Kongresan Komitaton de la UK en Bergen en 1991. La vicguberniestro gratulas s-inon Matland.

Eĉ hodiaŭ Elna Matland aktive partoprenas per programeroj kaj paroladoj en lokaj kaj naciaj aranĝoj, kaj estas delegito de UEA en Bergen. Malmultaj norvegoj tiom profunde influis la landan Esperanto-movadon kiom Elna Matland.

La vicguberniestro de Hordaland, Rune Fjeld, komisie de la Reĝo, transdonis la medalon en Bergen la 18-an de septembro. La aranĝon gastigis Norvega Esperantista Ligo. Elna Matland estas Honora Membro de UEA ekde 1992.

Jardar Eggesbø Abrahamsen

Reagoj

Pri la kongresa temo

Kiam mi unuafoje legis pri la kongresa temo, mi spertis ioman konsterniĝon: kion signifas “interproksimigo”? Ĉu oni volas devigi ke la homoj interproksimiĝu? Mi ne daŭrigos la liston, ĉar tiom lerte jam starigis aron da demandoj Duncan Charters en sia artikolo en la marta numero (p. 53-54). Lia artikolo esploras plurajn aspektojn de la temo laŭ moderna vidpunkto, ekz. pri instruado de lingvoj kaj kulturoj. Je la fino li demandas sin pri la rolo de Esperanto en la afero, kaj kiel ĝi helpu. Povas ja esti ke nia lingvo, kiel almenaŭ relative neŭtrala ponto, havas gravan rolon en la antaŭenigo de komunikado inter kulturoj.

Estante fakulo nek pri lingvopolitiko nek pri lingvolernado (ĉar ne vere taŭgas en tia kunteksto la latina kaj helena lingvoj), mi tamen espereble povos stimuli la debaton per memorigo pri iuj historiaj aspektoj de la temo. Taŭga simbolulo en ĉi tiu temo estus la unua historiisto de la mondo, la helena verkisto Herodoto, kiu vivis en la kvina jarcento a.K.; cetere, oni notu ke mi ne surpaperigas ion ajn novan per tiu aludo, ĉar lastatempe la fama pola ĵurnalisto Ryszard Kapuśćiński eldonis libron titolitan Vojaĝoj kun Herodoto (la pola versio aperis en Varsovio en 2004), en kiu li reliefigas kiel liaj propraj vojaĝoj iom spegulas tiujn de lia antaŭulo. Ili ne nur vizitis similajn landojn, sed ili ankaŭ alfrontis similajn defiojn kaj problemojn, i.a. senton de fremdeco, malfacilon de komunikado ktp. Certe Herodoto kelkfoje fuŝkomprenas kutimojn aŭ rakontojn, kelkfoje montras sin rimarkinde naiva, sed plejparte tra la jarcentoj legantoj miris pri lia klereco kaj, super ĉio, lia malferma sinteno koncerne aliajn kutimojn, morojn kaj popolojn. Eĉ se lia temo estis ĝuste militoj inter helenoj kaj persoj, li tamen forte interesiĝas pri persaj moroj, kaj ne hezitas laŭdi iujn; samtempe li mokas siajn samlandanojn pro ilia ŝovinismo kaj fiero, ekzemple kiam li substrekas kiagrade la egiptia civilizo pli antikvas ol la ilia.

Herodoto do prezentas sin kiel personon kiu multe vojaĝis kaj kiu, per sia rakonto, iamaniere interproksimigis kulturojn. Eble pli precize, li klarigis aliajn kulturojn al la helenoj. En la postaleksandra mondo (3-a jarcento a.K.), lin imitis aro da historiistoj de aliaj kulturoj, kiuj tiam troviĝis sub helenismaj reĝoj, ekz. la Ptolemeoj en Egiptio. Jen do dua etapo: historiistoj, kiel Maneto (el Egiptio), Beroso (el Babilono) kaj Jozefo (judo), verkis helene por doni sian version de sia historio. La helena lingvo venkis, sed la aliaj kulturoj povis atentigi konkerantojn pri siaj faroj en la praa antikveco, kiujn devis admiri la novaj regantoj. Sub la romia imperio la latina fariĝis same grava lingvo en okcidenta Eŭropo, statuso kiun ĝi konservis dum pli ol mil jaroj. Notindas ke eĉ post la falo de la imperio la lingvo daŭre floris: oni povus kompari kun ĝi la situacion de la angla lingvo hodiaŭ.

Mi ne celis starigon de pli da demandoj per ĉi tiu artikoleto. Jam Duncan Charters lanĉis la debaton kaj atentigis pri la multaj facetoj de la temo. Mi ne dubas ke oni longe kaj eĉ vigle diskutos pri ĝi, ĉar ĝi levas ankaŭ tiom da filozofiaj demandoj: ĉu vere oni ne rajtas kritiki ajnan aspekton de fremda kulturo? Ĉu, ekzemple, la romianoj malpravis kiam ili malpermesis al keltaj druidoj bruligi homojn? La ironio restas ke la romianoj ne hezitis krucumi kondamnitojn kaj ludigi gladiatorojn. Espereble mi sukcesis iom kirli la debaton. Kaj intertempe mi forte rekomendas legadon de Herodoto.

Geoffrey Greatrex
Merito iru al Márta Kovács

Je mia konsterno mi legis en la marta numero (p. 58), ke la titolo de la furorlisto de la Libroservo de UEA atribuis al mi meriton, kiu ne estas mia. Veras, ke la ekzamenojn laŭ la Eŭropa Referenckadro mi traktas kaj prizorgas kvazaŭ temus pri “mia” afero. La libron Esperanto de nivelo al nivelo, kiu preparas la kandidatojn por la ekzamenoj, tamen ne redaktis mi, sed mia kolegino kaj amikino Márta Kovács. Ŝi senlace gvidis la laborteamon, ĉiam en la fono, farante multege kaj sennome, kaj mi ege bedaŭras, ke la honoro iris ne al ŝi. Tio tre ĝenas min kaj mi nepre volas publikigi tiun ĉi ĝustigon!

Katalin Kováts
Pardonpeto

Mi pardonpetas al Márta Kovács la eraron en la furorlisto! Katalin Kováts tamen ne bezonas duonigi sian duoblan ĉampionecon, ĉar ŝi grave kunlaboris por la eldonado kaj poste por la diskonigo kaj distribuo de tiu ege utila verko.

Osmo Buller
Poetoj konstruas propran lingvon

En la titolo mi intence ne uzas la nocion “la poetoj” por akcenti ke temas ne pri ĉiuj poetoj. Mi memoras en la 60-aj jaroj esti aŭdinta la recitadon de Puŝkin-versaĵoj el la buŝo de la renoma tradukisto Sergej Rublov. Ferminte la okulojn mi baldaŭ kaptis min aŭdi ĉion kvazaŭ en la rusa — tiom fidele-bele sonis la E-lingva versio. Tute sen neologismoj!

Laŭ mi la talento de poeto montriĝas ne per neologismoj (kia arto — elpensi vorton?!) sed per lerta uzado de la havataj lingvorimedoj kaj konstanta ĉiutaga uzado de Esperanto por meti la lingvosistemon ankaŭ en la subkonscion. Poetas la subkonscio, la konscio nur iom poluras.... Tiam la renoma poeto komprenus, ke la nocioj detrui kaj malkonstrui estas esence diversaj. Dum ĉe malkonstruo rezultas konstrueroj el kompletaj brikoj, la detruon kronas kaosaj blokoj kaj eroj.

Laste mi diru, ke aparta vorto kaj sekve neologismo estas nur punkto en la lingva teksaĵo kaj la tuta teksaĵo (de ajna matura lingvo) superkovras la mankon de tiu aŭ alia aparta vorto per aliaj vortoj kaj lingveroj, transdonante la bezonatan efekton.

Tamen, tamen. La absoluta demokratio en Esperantio permesis kaj permesos la ekziston de neologismemuloj kaj de esprimive malriĉa lingvo por progresantoj. Por ambaŭ grupoj ekzistas la respektivaj kreantoj kaj literaturo.

Anatolo Gonĉarov

Recenzoj

Dekadenco kiel Arto

Fatalo. Louis Couperus. Trad. Gerrit Berveling. Zwolle: VoKo, 2008. 137p. 20cm. Prezo: € 15,00. Pri vagabondoj kaj friponoj, pri damoj kaj kavaliroj. Louis Couperus. Trad. Gerrit Berveling. Rotterdam: UEA, 2008. 180p. 21cm. ISBN 9789290171027. Prezo: € 9,90

Gerrit Berveling iom mirigis min kiam mi legis sur lia dorso (nu, ne lia dorso, sed tiu de la tradukita libro) ke Couperus estas unu el la plej gravaj nederlandaj aŭtoroj. Mi neniam havis tiun konvinkon. Sed poste mi legis, en la malsupro de tiu dorso, ke oni preskaŭ forgesis lin post lia morto. Kaj mi konstatis, ke mi apartenas al la generacio “iom post lia morto”. Do jen, mia konscienco trankviliĝis. Sed, daŭrigis Gerrit, lastatempe interesiĝo kreskis, kaj tio precipe ĉar kelkaj el liaj verkoj estis adaptitaj por televido kaj filmo. Tion mi ankaŭ sciis kaj konstatis.

Antaŭ dudeko da jaroj mi legis unu el liaj grandaj romanoj, de la lasta litero ĝis la unua. Jes, mi legis de la lasta paĝo ĝis la unua, ĉar mi devis, por universitata disertacio, serĉi pruvon ke iu profesoro faris falsan aserton pri iu nederlanda gramatika formo. (Mi sukcesis.) Cetere en nia benita lingvejo ekzistas ne nur simple nederlandaj aŭtoroj, sed ankaŭ nordnederlandaj kaj sudnederlandaj. Iuj el niaj aŭtoroj vere apartenas kaj flegiĝas en unu el la du partoj kaj multe malpli en la alia, kaj mi ĉiam supozis ke Kuperus’ (tiel oni prononcas, sed kiel barbaro povus scii tion?) estis tipe nordnederlanda.

Kaj do? Ĉu grava?

Mi deziris esplori ĉu “oni” ankoraŭ legas Kuperuson! Tial mi iris al nia urba biblioteko, kaj petis ke oni faru por mi statistikon pri la lupreno de Kuperusaj libroj. Post kelkaj tagoj oni sciigis al mi ke dum la pasintaj kvin jaroj niaj pli ol kvin mil klientoj prunteprenis 45 fojojn libron aŭ videobendon de Couperus. Do fakte tre modesta interesiĝo! Sed mi estas preta uzi la Esperantajn kriteriojn: ne la kvanto gravas, gravas la kvalito. Cetere, la kvanto de luprenoj ŝajnas esti la normala por “klasika” verko. (Klasika = ĉiu parolas pri ĝi, neniu ĝin legas). Amuze, sed vere: kiam mi veturis al Antverpeno, kun la intenco sendi la recenzon al UEA, en la trajno sidis antaŭ mi junulo, kiu estis leganta libron de Couperus. Mi ne povis min deteni kaj alparolis lin: li estis studento en altlernejo por tradukistoj, kaj la legado estis tasko (kiun li tamen ĝuis).

Klasika?

Kaj nepre klasika Couperus estas! Li verkis en tempo kiam frazoj kaj vortoj estetike ronkis, zumis kaj brilis kaj muzikis, kaj li estis en tiu arto tre konscia majstro. Li kapablis glui tempan reliefon al la vortoj, precipe kiam li uzis vortojn, kiuj rilatis al la tempo de lia (laŭ lia propra konvinko) antaŭa vivado sur nia planedo. (Li iam vivis en antikva Romo; sed vi tamen povos ĝui la verkon ankaŭ se vi ne kredas al reenkarniĝo.)

La verko, kaj tio pruvas ke ĝi estas valora, estas ankoraŭ legebla kaj ĝuinda post pli ol 100 jaroj! Ĝi apartenas tamen al tempo, kiam stilo kaj estetiko pli gravis ol enhavo, aŭ kiam la stilo estis parto de la enhavo, ne al la nuntempa literaturo, kies devizo ŝajnas esti: rekte alen, rekte enen. Vi ĝuos se vi ŝatas samovarecan zumadon de frazoj kaj vortoj, se vi ŝatas abundon da priskriboj de fizikaj montroj de sentimentoj kaj kormovoj. Ĝuste pro tiu iama rolo de estetiko min ĝenas la malzorga grafiko de la eldono. Eĉ se la ĝena kutimo venas el la tempo de la okopaj maldikpaperaj kopioj skribmaŝinaj... oni nun ne plu metas blankon antaŭ dupunkto, krisigno ktp... Malgrava afereto, jes, sed tamen ĝi daŭre ŝokis min: por mi estis sakraĵoj en preĝeja halo.

Moderna?

Couperus nepre estis elstara homo, kiu malmulte zorgis pri sia reputacio. Aliflanke li ankaŭ ne nepre deziris tro ŝoki la socion. Lia verko Fatalo pritraktas, tre svage, tre delikate, tre dece samsekseman rilaton. Tio, kompreneble, en la tiama Nederlando ne estis jubile akceptata. Pli ol unu predikisto trovis necese kondamni la verkon kaj averti la gekredantojn ke ili ĝin ne legu. Amuze do ke ĝuste nederlanda pastoro nun tradukas kaj eldonas ĝin (malfrua pento?). Interese — kaj mi konsilas tion al la legantoj — estas meti la verkon apud la Manna Morto en Venecio kaj apud Reaperantoj de Ibsen. Certe ne estis facila tasko fari la tradukon! Jam la titolo, unu sola vorto Noodlot en la nederlanda, devigas al elekto inter kvino da eblaj Esperantaj vortoj. Mi trovas ke Berveling elektis la ĝustan solvon.

Couperus ne moralismas, nur priskribas. Por moralprediko ni havas niajn pastorojn. Mi supozas ke Gerrit ne konsideras sin tipa reprezentanto de la pastoraro, kaj certe ankoraŭ malpli de la tiama pastoraro. Li verŝajne ne elektis la novelon pro la temo, sed ĉar ĝi estas tre tipa verko por ilustri la klasikecon de la aŭtoro, kaj la tipan dekadencecan spiriton, kiu ja troviĝas en ĉiuj verkoj de Couperus.

Mi resumu la verkon: Frank Westhove ĝuas luksan vivon, plenan de supeoj kaj baloj, orgioj kaj bankedoj. Tamen tio naŭzas lin. Iun vesperon al li alproksimiĝas malnova amiko Bertie, kiu petas loĝigon. Baldaŭ Bertie plenĝuas la facilan vivon ĉe Frank. Kiam Frank konatiĝas kun la bela, ĉarma Eve, lia amiko timas la danĝeron ke lia profitado baldaŭ finiĝos. El despero li iĝas ruza intriganto.

La traduko

Cetere la traduko estas fidela, klara, ankaŭ stile tute en ordo. La verko estas klasika, ankaŭ la traduko. La pejzaĝo restas, la muziko restas, la lingvo zumas:

p. 99: Estis post tiuj varmege bruletintaj semajnoj malpure grizaĉa tago, sen suno, kun pluvo drivanta supre en la ŝvelintaj nuboj, kvazaŭ dikegaj akvosakoj.

Sed, ne timu, tamen la rakonto daŭras, fluas kaj kaptas la atenton. Persone — sed vi povas havi alian opinion — mi trovas ke la tradukanto iom tro sekvas la aŭtoron en la uzo de fremdaj vortoj aŭ esprimoj, por doni al la tuto “lokan koloron”. Nu, la glosoj, fine de la libro, estas bone zorgitaj. Do, se necese, oni povas retrovi klarigojn, kvankam foje la klarigo ne estas kompleta. Tiel carte blanche (france) ja estas neplenigita ĉeko, libere uzebla (PIV: blanka akcepto), sed en la esprimo (en Esperanto ne uzebla figure: doni ...) la signifo estas: doni plenpovojn al iu. La figura senco (kaj la prononco) tamen devus esti aldonita. Estas fakto ke Couperus mem abunde uzis tiajn fremdlingvajn esprimojn; estas ja dandece, kaj... laŭ ĉiuj fontoj li ja estis dando. Do, la decido de la tradukinto estas akceptebla. Kelkfoje tamen la loka koloro, laŭ mi, estas iom tro nederlanda. Almenaŭ nek en PIV, nek en la trezorejo de Bertilo mi trovis la esprimon preni la liberon en la senco de permesi al si. Mi preferus, eble dekadence arogi al si la rajton. Kaj respondi al ĉu vi volas ion manĝi? per se ne donas al vi klopodojn en la senco de se ne tro ĝenas vin ŝajnas al mi tro nederlandisme.

Etoso

Vere ne necesas surmeti perukon kaj vesti sin per krinolino por legi la novelon (sed vi ja rajtas), ĝi mem alportas la etoson, ĝi spiras dekadencon. Se vi estas dekadenca, vi ĝuos la etoson, se vi abomenas dekadencecon vi ĝuos la eblon fortigi vian senton. Kaj estas eble aliri dekadencon kun pozitivaj sentoj. Pli bone ol miaj povraj feblaj vortoj de la recenzo, montru la etoson parteto de paragrafo el la libro:

p. 32: Kaj denove li forsinkis en sian silentadon, dum la malsekgriza aero ekstere duonlumon de melankolio enĵetis, dum samtempe melankolio profunden falis en lian animon... Kial ŝirmgardi amemon se oni devas disiĝi post kelkaj tagoj da simpatia kunestado! Tiel estis dumvojaĝe kun karaj vojaĝkunuloj: ĉu ne estas same en la vivo kun ĉio kiun (tiel! tajperaro? legu, laŭ mi: kion) oni amas, ĉu ja valoras la penon ami ion ajn kaj ĉu ne ĉiu amo estas unu granda sintrompo, per kiu oni blindumas sin mem en la naŭzo pri la mondo...

Kalejdoskopo

En la alia libro de Louis Couperus Pri vagabondoj kaj friponoj, pri damoj kaj kavaliroj, pli plaĉe eldonita, pli zorgita grafike, Berveling prezentas kalejdoskopon de la aŭtoro. En tiu ĉi libro troviĝas ankaŭ enkonduko kun mallonga biografio pri la aŭtoro. La ĉefparto, Lukrezia, laŭ miaj nekompletaj esploroj eldoniĝis kiel aparta libro, sed la aliaj partoj ŝajnas dise elektitaj el diversaj fontoj. Eĉ estas unu el la japanaj rakontoj, La amara filozofo, kaj ĝi tre plaĉas al mi, sed sendube tio ŝuldiĝas al mia infektiĝo de japanismo. La libro nepre taŭgas por akiri ĝeneralan bildon pri la verkaro de Couperus.

La nazo de la salm(on)o, la piedo de la urso, la vangoj de la truto, la ĉerizo sur la torto, la tufeto de ŝaŭmkremo sur mia (ŝatata) pudingo estas la elekto de la relative mallonga teksto La noktoj. Mi legis kaj relegis ĝin dek fojojn, kaj malgraŭ tio ke mi ne estas dekadenca mi ĝin frandis, kaj trovas ĝin inda je parkerigo kaj deklamado. Denove, pli bone ol mia teoriumado parolu la teksto:

p. 133: Ĉar ĉirkaŭ mi la noktoj ofte leviĝas kvazaŭ mallumaj temploj, obskuraj, senfinaj arkadohaloj, tra kiujn juna Dio vagas, bela kiel Eroso, sed pli timida, kun du gracilaj flugiloj ĉe la knaboŝultroj kaj sensone flamanta torĉo en la mano, kiun li levas, kaj malantaŭ la haloj de lia palaco, tra kiu somnambule li iradas, kvazaŭ fantome, etendiĝas la ceteraj palacoj, vi ja scias: la ceteraj haloj, la same mallumaj antaŭhaloj de la efektiva Morto...

La uskligoj estas de Couperus, do ne ŝanĝu ilin, li estis tre severa pri ĉiuj aspektoj de la lingvo! Se mi ne admirus la helen-latin-periodojn, se mi ne aŭdus la muzikon, se mi ne sentus la ritmon... mi estus dikhaŭta elefanto. Kaj vi? Pri vi mem juĝu vi!

Konklude kaj instige

Ambaŭ libroj, ambaŭ tradukoj, tre taŭge ilustras la eblon per Esperanto diskonigi siajn literaturon kaj mondon al alilingvanoj. Mi esperas ke ili trovos sian vojon, ke la homoj de la Nederlanda lingvejo, kiel Berveling nomas ĝin, uzos la okazon puŝi kaj zorgi tiun diskonigon.

Petro Desmet

Nigreblanka vivo

Blanko sur nigro. Rubén Gallego. Trad. Kalle Kniivilä. Novjorko: Mondial, 2007. 127p. 22cm. ISBN 9781595690722. Prezo: € 10,80

Ni tenas en la manoj la nedikan libron Blanko sur nigro de Rubén Gallego, tradukitan el la rusa de Kalle Kniivilä kaj eldonitan de la novjorka Mondial. Originale la verko estis publikigita en la jaro 2002 en la rubriko “Dokumenta prozo” de la rusia revuo Inostrannaja literatura (Alilanda literaturo), kvankam ĝi ne estis traduko, kutima por tiu gazeto. Jam tiu ĉi mallonga informo montras neordinaraĵojn, ligitajn kun la libro: la verko ne estas vera beletraĵo kaj la aŭtoro estas ruslingvano, sed samtempe iusence alilandano.

Jes, la sorto de Rubén Gallego estas malordinara kaj plena je eventoj, jen malfeliĉegaj, jen nekredeble bonŝancaj. Li, filo de filino de Ignacio Gallego, unu el la gvidantoj de la hispanaj komunistoj, naskiĝis en 1968 en Moskvo kaj tuj iĝis implikita en superaj politikaj intrigoj. Lia ĝemela frato mortis baldaŭ post la naskiĝo, li mem malsanas je cerba paralizo. Post iom da tempo oni informis lian patrinon-studentinon pri lia morto, sed fakte la knabo plu vivis. La malsana etulo restis sen gepatroj (lia patro forlasis la familion jam pli frue), kaj komenciĝis lia vojo tra sovetiaj internulejoj por handikapitoj. Fakte, la historio havas feliĉan finon: post multaj jaroj Rubén Gallego trovis sian patrinon kaj transloĝiĝis en la Okcidenton. La libro Blanko sur nigro jam ne estas la sola verko de la aŭtoro.

En la revuo la verko nomiĝis alie: Nigro sur blanko. Tio estas frazeologiaĵo, konata en multaj lingvoj, kun la signifo “klare, malambigue, unusence”. Ĝuste tia estas tiu ĉi membiografia libro, rakontanta per tre simpla lingvaĵo pri la vivo de handikapito. En 2003 la verko gajnis la premion “Booker — Malferma Rusio”.

La verko konsistas el 41 rakontetoj, kiuj similas al notoj en taglibro, kiam persono surpaperigas siajn impresojn pri iuj situacioj, rememoras eventetojn, skribas pri tio, kio lin afliktis aŭ entuziasmigis. La komparo kun taglibro iĝas eĉ pli ĝusta pro tio, ke mankas al la libro enhavtabelo kaj por trovi difinitan rakonton oni devas trafoliumi ĉion.

Multaj rakontoj estas dediĉitaj tute al la pripensado kaj taksado de la handikapa stato, de mensaj kaj korpaj problemoj de invalidoj, de aparta moralo (Batalo, p. 64-68). En la rakonto Debilulo (p. 36-39) Rubén Gallego meditas pri tio, ke multaj sanaj homoj rilatas al handikapuloj taksante ilin nur laŭ la ekstera aspekto, ne laŭ internaj kvalitoj. Neniam (p. 116-117) temas pri aferoj, kiujn pro sia invalideco handikapulo neniam povos fari. En kelkaj partetoj la aŭtoro admiras la zorgon pri handikapitoj en Usono.

Entute la libro estas priskribo de teruraĵoj de internulejoj kaj maljunulejoj kun zorgomanko, malbona nutrado, nehejtataj ĉambroj, flegistinoj, kiuj laciĝis porti senkrurulojn sur la manoj kaj purigi noktovazojn kaj pro tio batas kaj humiligas la senhelpulojn.

Aparte korpremas rakontoj pri la vivado de homoj en maljunulejoj. Post la fino de lernejo internulejanoj, kiujn la gepatroj ne prenis hejmen kaj kiuj ne povis marŝi pro malsano, trafis tien. Laŭleĝe la maljunulejo devis ene de unu jaro doni al ili rulseĝon, sed fakte oni simple ne havis rulseĝojn. Preskaŭ ĉiuj junuloj baldaŭ post la eniro en maljunulejon mortis, ĉar neniu venis helpi al ili kaj zorgi pri ili. El la ok junuloj, pri kiuj Rubén Gallego parolas en la rakonto La buboj (p. 29-34), sep mortis, ne travivinte eĉ unu monaton, kaj la oka tre baldaŭ poste. Dolore oni legas, kiel en maljunulejo suferas eĉ “ordinaraj” maljunaj homoj (Bastono, Pekulino, Oficiro, Nutristino, p. 100-111).

En kelkaj rakontoj estas priskribitaj konkretaj homoj: handikapita knabo, kies patrino laboris en sovetiaj tempoj en komerco, do, knabo el sufiĉe riĉa familio (Saŝa, p. 40-48); instruisto de la germana lingvo, kiu opiniis ĉion germanan la plej bona (Germano, p. 54-55). Tre sentimenta estas la rakonto Njaneĉki (p. 27-28) pri bona flegistino, aŭ “onjo”, kiel tiuj virinoj estas nomataj en la traduko. Alia optimisma rakonto temas pri hundo, kiu mem venis en internulejon, estis lasita vivi tie kaj ne estis fordonita al eksa mastro, deziranta fari el ĝi ĉapon (Hundo, p. 86-91).

El multaj historioj la leganto ĉerpos faktojn pri la ĉiutaga vivo en Sovetio en la jaroj 1970-80: pri manĝaĵo, pri muziko, pri paskaj kaj novjaraj tradicioj, pri sovetiaj regantoj kaj herooj.

La traduko de la libro estas bona. De unu flanko, la tasko de la tradukisto ne estis tre malfacila, ĉar en la rusa originalo la frazoj estas mallongaj kaj sen fajnaj parolturnoj. De alia flanko, la aŭtoro jen kaj jen uzis ĵargonajn vortojn, citis kantojn kaj versaĵojn, aŭ simple priskribis tipe rusajn realaĵojn. Kalle Kniivilä faris ĉion ĉi komprenebla por la leganto, aldonante, kie necesis, klarigajn notojn. La laboro de la tradukisto estas des pli laŭdenda, se enkalkuli ke li mem ne estas sovetiano. Ankaŭ la tipografio de la libro estas bona, la teksto estas tre klare legebla, tajperaroj estas raregaj.

Por la Esperanta eldono Rubén Gallego verkis apartan antaŭparolon kun brila epigrafo el Vasilij Eroŝenko, tre ĝuste transdonanta la ĉefan ideon de la libro:

Sunon celi — jen feliĉo de la agla koro.
Suben ne ekflugu,
Suben ne rigardu.
Sube — kaĝo ombra kaj malvasta,
Sube — loko kie mortas sklavoj.
Suben ne ekflugu,
Suben ne rigardu.
Sube — mondo malfortula,
Sube — mondo de homaĉoj.
Suben ne ekflugu,
Suben ne rigardu.

Entute Blanko sur nigro estas libro pri bono, venko, ĝojoj, amo kaj heroeco.

Anna kaj Mati Pentus

1450 adresoj en Pasporta Servo

La ĉi-jara adresaro de la plej fama servo de TEJO, Pasporta Servo, enhavas 1450 gastigantojn en 91 landoj.

En la antaŭa eldono (2008) estis 1225 adresoj en 90 landoj. En la Pasporta Servo 2010 la unuan lokon okupas Francio kun 177 gastigantoj. La dua estas Germanio kun 117. En Brazilo estas 84 gastigantoj. Aliaj landoj kun multaj adresoj estas Rusio (81), Pollando (75), Ukrainio (65), Usono (63), Hungario (53), Japanio, Nederlando, Ĉinio kaj Senegalio (po 36), kaj Irano (34).

En la 208-paĝa poŝlibro troviĝas, krom la adresoj k.a. informoj pri la gastigantoj, ankaŭ mapoj kun indikoj pri lokoj kun gastigantoj. Enestas ankaŭ reguloj kaj konsiloj pri la uzo de la servo, kaj utilaj adresoj.

La ideo pri Pasporta Servo, tiam sub la nomo Programo Pasporto, estis prezentita de la argentinano Ruben Feldman González en 1966. La unua adresaro laŭ la nuna sistemo, kun 40 gastigantoj, aperis en 1974 sub la gvido de Jeanne-Marie Cash el Francio. Ambaŭ pioniroj estas gastigantoj ankaŭ en la nuna eldono.

En 2009, Pasporta Servo fariĝis ankaŭ socia retejo, www.pasportaservo.org, kie kaj gastoj kaj gastigantoj povas membriĝi kaj kontakti unu la alian. La retpaĝo ne anstataŭas la adreslibron sed ofertas novajn servojn, haveblajn nur per Interreto: zomebla monda mapo, serĉilo, forumo por peti informojn pri vojaĝo, kaj blogejo por rakonti pri siaj vojaĝoj. La retpaĝo nun havas pli ol 1200 uzantojn, el kiuj ĉ. 700 estas gastigantoj.

La adresaro estas aĉetebla ĉe la Libroservo de UEA. La prezo estas 9,00 EUR plus afranko (plus imposto de 6% en EU). Ekde 3 ekz. oni ricevas trionan rabaton.

(GKj)

Lastmomenta sciigo:

Ankau Fraŭlino Barlaston al la Malferma Tago!

Eksciinte, ke Mark Fettes prelegos en la aprila Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA, la emerita angla kantistino Fraŭlino Emily Barlaston kreis spacon en sia densa programo por povi ankaŭ mem aperi en Roterdamo.

Laŭ Vikipedio, la populara sopranulino naskiĝis en 1937 en Stoke-on-Trent, Staffordshire, kaj ricevis sian Ordenon de la Brita imperio el la manoj de sia persona amikino Reĝino Elizabetino la Dua, kiu tiel dankis ŝin pro ŝiaj servoj kiel primadono kaj kultura diplomatino, kaj pro ŝia laboro kun anglaj skoltinoj kaj skoltinetoj. Ŝia alia amata lando estas Nederlando, kie ŝi gastis i.a. ĉe Reĝino Beatrix kaj la eksa ĉefministro kaj Alta Komisiito de UN pri Homaj Rajtoj, s-ro Ruud Lubbers. Krom en kelkaj UK-oj kaj aliaj Esperanto-aranĝoj, Fraŭlino Barlaston kantis antaŭe en unu Malferma Tago, en aprilo 1997.

Esperantistoj vizitis la polan parlamentejon

La 4-an de marto 2010 la vicprezidanto de la Pola Sejmo (la malsupera ĉambro de la pola parlamento) Jerzy Szmajdziński akceptis en la Parlamentejo la esperantistojn Ilona Koutny, Francisko Witucki, Eduardo Kozyra, Kazimiro Krzyżak kaj Mariano Zdankowski. La vicprezidanton akompanis deputito de la Pola Sejmo Leszek Aleksandrzak.

En la renkontiĝo estis planita ankaŭ la ĉeesto de prof. Krystyna Łybacka, eksministrino pri edukado, kiu ne povis veni (renkontiĝo kun ŝi estas planata en Poznano en proksima tempo).

La esperantistoj prezentis al la vicprezidanto la deziron, ke Esperanto ricevu statuson de lingvo samranga kiel la aliaj fremdaj lingvoj en la pola edukad-sistemo.

La parlamentanoj kun bonvolemo rilatis al la propono. Ili sugestis, ke la Esperanto-grupo proponu al la ministro pri edukado komenci proceduron por la realigo de la prezentita celo. Ili samtempe deklaris apogon al la iniciato.

La renkontiĝo pasis en amika etoso kaj finiĝis per la ĉisupra komuna foto.

Prelego pri Esperanto por rotarianoj

En Banja Luko, Bosnio kaj Hercegovino, la 2-an de februaro 2010 en la loka rotaria klubo okazis prelego kun la titolo “Esperanto — ponto inter la homoj”.

La preleganto estis Mićo Vrhovac, prezidanto de la Esperanto-societo “La Mondo”. Li parolis pri la historio de Esperanto, pri la aktuala situacio en la Esperanto-movado en la mondo kaj aparte en Bosnio kaj Hercegovino.

La rotarianoj povis vidi kelkajn Esperantajn librojn el la eksa Jugoslavio: Antologio de serba poezio 1200-2000, Mrguda de Petar Kočić, Ponto sur Drina de Ivo Andrić, Poemoj de Ranko kaj Stevka Preradović kaj Bosniaj elegioj de Ranko Risojević. Krom la libroj oni povis konatiĝi kun kelkaj Esperantlingvaj turismaj prospektoj, gazetoj, vortaroj, lernolibroj ktp.

Post la prelego la rotarianoj ekinteresiĝis pri Esperanto en la Interreto, kaj surpriziĝis ke la esperantistoj estas pli multnombraj ol la rotarianoj. Je la fino de la prelego la aŭskultantoj demandis pri la forteco de la Esperantaj organizaĵoj en la mondo kaj pri la Esperanto-societo en Banja Luko.

S-ro Vrhovac en la nomo de la banjalukaj esperantistoj donacis al la rotaria klubo kelkajn librojn eldonitaj de la Esperant-societo “La Mondo”, kaj dankis al la prezidanto Milaković pro la invito prelegi en la klubo. La prezidanto Milaković dankis al la gasto pro la tre interesa prelego kaj esprimis la opinion, ke la kunlaboro inter la esperantistoj kaj la rotarianoj estos en la estonteco ankoraŭ pli sukcesa kaj pli fruktodona.

La planata kunlaboro kun la rotaria klubo en Kragujevac (Serbio) certe estos eĉ pli bona, ĉar Saša Pilipović, rotariano, esperantisto kaj aktoro el Kragujevac, gastludos en Banja Luka kun sia kabareto dum “La tagoj de vinoj” en decembro ĉi-jare. Tiun aranĝon organizas la rotaria klubo en Banja Luka.

Mićo Vrhovac

Ekspozicio pri la historio de la E-movado en Rumanio

Komence de 2009 la direktoro de la Distrikta Muzeo Olt en la urbo Slatina, s-ro Laurenţiu-Gerard Guţică-Florescu, akceptis proponon pri la organizado de ekspozicio de esperantaĵoj. Tiucele oni kontaktis s-ron Marian Vochin en Bukareŝto, kiu okupiĝas pri la historio de la esperantista movado en Rumanio. Li akceptis disponigi tute senpage materialojn el siaj riĉaj biblioteko kaj arkivo.

La 26-an de aŭgusto 2009 laborantoj de la muzeo estis intervjuataj de la lokaj gazetaro kaj televido, kaj la 27-an de aŭgusto oni oficiale malfermis la ekspozicion. Tiukadre okazis aliaj intervjuoj por la loka kaj regiona televidoj. Ĉi-foje intervjuiĝis ankaŭ kelkaj gastoj, alvenintaj el Roterdamo, Bukareŝto, Timişoara, Piteşti kaj Braşov.

Aldoniĝis paroladetoj de la ĉeestantaj gastoj. Salutis la publikon s-ro Cristian Sabău, ĵurnalisto el Piteşti, kiu interalie prezentis sian projekton surscenigi en Slatina la Esperantan version de la teatraĵo La Kalva kantistino de la rumandevena dramverkisto Eugène Ionesco (rumane Eugen Ionescu), naskita antaŭ cent jaroj ĝuste en ĉi tiu urbo. S-ino Maria Butan (Timişoara) parolis pri la agado en sia urbo fine de la pasinta jarmilo kaj s-ro Ionel Oneţ pri siaj spertoj kiel esperantisto (en Rumanio) kaj eldonisto (en Usono kaj Nederlando). S-ro Jozefo Nagy (Politeknika Universitato Bukareŝto) rememoris la personecon de du grandaj bukareŝtaj esperantistoj: Aurel Boia kaj Constantin Dominte. S-ro Marian Constantinescu (Bukareŝto), kiu ĵus 80-jariĝis, rakontis pri siaj spertoj kiel longtempa esperantisto. Pri la Rumana Esperantista Fervojista Asocio (REFA), tre agema en la postrevolucia Rumanio, parolis Emil Tudorache (Braşov). Fine, Marian Vochin atentigis pri sia kolekto de esperantaĵoj kaj pri kelkaj gravuloj de la esperantista movado en Rumanio. Poste li inaŭguris la ekspozicion kaj prezentis al la publiko la ekspoziciaĵojn (librojn, gazetojn, fotojn, leterojn, dokumentojn). Tiuj ĉi estas detale priskribitaj en porokaza katalogo rumanlingva, disdonita al ĉiuj gastoj. Ĝi estas disvastigita ankaŭ perrete kaj estas vaste diskonigita de la kompetentaj institucioj de la Ministerio pri kulturo.

La ekspozicio estis publike vizitebla ĝis la Zamenhofa Tago, la 15-a de decembro 2009.

Doru Neagu

... kaj simpozio

Inter la 4-a kaj la 6-a de septembro okazis en Tăuţii Măgherăuş (Teuci Megereuŝ), Rumanio, tutlanda simpozio, kiun partoprenis trideko da esperantistoj.

Kunorganizis ĝin Aurora Bute, la senlaca prezidantino de la landa asocio, kaj Emil Crâncău. Dum la simpozio okazis prelegoj de Mihai Trifoi, Iolanda Olah, Adriana Dolca, Mihaela Dolca, Aurora Bute, kaj ekskurso en la distrikto Maramureş kaj vizito de la ĉefurbo.

Jozefo E. Nagy

La Movada Foiro en Havano

La Movada Foiro estas aranĝo dum la Universala Kongreso, kiam ĉiuj Landaj kaj Fakaj Asocioj kaj aliaj movadaj instancoj povas senpage prezenti sian agadon al la kongresanaro. Ĝi donas al ĉiuj kongresanoj la eblon aktive partopreni, ĉu kiel deĵorantoj, ĉu kiel vizitantoj.

La Movada Foiro en Havano okazos en la vespero de sabato, la 17-a de julio, sur la unua etaĝo de la kongresejo en koridoro sufiĉe granda por enteni cent tablojn. Ĝis nun ŝajnas, ke tiu koridoro estos nenecese granda, ĉar multaj asocioj ankoraŭ ne reagis al la invitoj dissenditaj retpoŝte dum februaro kaj marto. Se via asocio deziras partopreni sed ankoraŭ ne mendis tablon, la organizanto atendas vian aliĝon antaŭ la fino de majo. Atentu, ke ne eblos aldoni tablojn lastmomente!

Se via asocio ne ricevis inviton sed tamen deziras aliĝi (aŭ se vi jam aliĝis sed ne ricevis konfirmon), bonvolu tuj kontakti la organizanton Anna Löwenstein ĉe a...@esperanto.org aŭ per letero al Via del Castello 1, IT-00036 Palestrina, Italujo.

Anna Löwenstein

95-a UK: Francio plu la unua

La 17-an de marto, 648 aliĝintoj el 51 landoj estis registritaj kiel kongresanoj de la 95-a UK en Havano (17-24 julio).

Same kiel en la antaŭaj statistikoj, Francio tenas la unuan lokon, ĉar ankoraŭ mankas la kubanoj aliĝintaj ĉe LKK en Havano sed ne jam registritaj en la Centra Oficejo. Francio ankaŭ estas la sola lando kun pli ol 100 aliĝintoj. La landoj kun almenaŭ 15 aliĝintoj estas Francio (105), Japanio (60), Germanio (57), Brazilo (51), Italio (33), Nederlando (29), Belgio (24), Pollando (18), Britio (17), Danio, Kroatio kaj Litovio (po 15).

Sukcesa debutjaro kaj bona daŭrigo de la novtipaj KER-ekzamenoj

La novtipaj ekzamenoj, ellaboritaj laŭ la normoj de la Eŭropa Referenckadro kaj okazigitaj kune kun la Ŝtata Lingvoekzamena Centro (ITK) en Hungario, en 2009 havis sian unuan jaron. Dum tiu periodo estis aranĝitaj 10 ekzamensesioj kun 126 kandidatoj je tri niveloj (B1, B2 kaj C1).

Kvankam en Francio mem ne okazis sesio, francoj (kun 23 ekzamenoj) estis la plej diligentaj kaj strebis je oficialaj testado kaj agnosko pri siaj lingvaj konoj kaj kapabloj. En la sekvaj lokoj staras germanoj (19) kaj nederlandanoj (10). El ekstereŭropaj landoj la vicon gvidas Brazilo, de kie 6 personoj trapasis sukcese ekzamenon.

Kreskas intereso ankaŭ de la landaj asocioj, el kiuj ekzemple italoj kaj francoj decidis adapti sian landan ekzamensistemon al la novaj eŭropaj normoj. Tiucela laborseminario okazos dum la Itala Kongreso, kie trapasos la ekzamenon ankaŭ pluraj gravuloj el la landa ekzamenkomitato por mem spertiĝi kaj mezuriĝi kaj kun la celo ankaŭ tiel agnoski la gravecon de la KER-ekzamenoj.

En 2010 estas anoncitaj la sekvaj sesioj: aprile dum PSI en Germanio, julie dum SES en Slovakio kaj dum NASK en San Diego kaj UK en Kubo; aŭguste dum la Itala Kongreso en Linjano, en oktobro en Indonezio kaj en Herzberg dum TORPEDO, jarfine en Germanio dum IF kaj NR kaj dum JES en Pollando.

Detalajn informojn vi trovas en la sekcio Novaj UEA-ekzamenoj en la retejo www.edukado.net, aŭ skribu rekte al Katalin Kováts, je la adreso r...@edukado.net.

Katalin Kováts

Revuo Esperanto 2010 5

Malferme

Neŭtraleco en praktiko: ne juĝi sed eduki

Neŭtraleco estas baza principo de UEA, sed facila arto ĝi ne ĉiam estas. Ne ekzistas formulo por kalkuli neŭtralecon, sed la decidantoj devas mem pritaksi tion. Kiam ili agas nome de UEA, ili devas scii ne miksi en sian rezonadon proprajn politikajn, religiajn aŭ aliajn preferojn. Necesas konsideri nur la intereson de UEA, sen timi eĉ malagrablan kritikon de tiuj, kiuj respondecas nur al si mem.

Neŭtraleco de UEA estas difinita en art. 5 de la Statuto: UEA estas neŭtrala rilate al nacieco, raso, sekso, religio, kaj sociaj kaj politikaj problemoj, kun escepto de la lingva problemo en internaciaj rilatoj. Tiu neŭtraleco signifas, ke UEA ne prenas starpunkton pri la koncernaj problemoj. Bonaj internaciaj rilatoj kaj la respekto de la homaj rajtoj, tiaj, kiaj ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj kaj aliaj internacie rekonataj instrumentoj estas por la laboro de UEA esencaj kondiĉoj.

Elekto de kongreslando kaŭzas diskutojn pri neŭtraleco. Oni diras, ke elektante iun landon, UEA iel apogas ĝian reĝimon, kio ne estas neŭtrala. Oni ankaŭ diras, ke post la Malvarma Milito neŭtraleco arkaikiĝis aŭ devus esti rekonceptita, tiel ke ankaŭ pri ŝtataj reĝimoj UEA povu sin esprimi. Estas bone, ke okazas tiaj diskutoj, ĉar niaj decidantoj povas erari. La diskutoj ankaŭ montras la gravecon de UEA por esperantistoj. Pri UEA oni ne indiferentas.

Al niaj decidantoj la afero estas klara: dum validas la supra vortumo de art. 5 de la Statuto, ili ne esprimu opinion pri la reĝimo de la kongreslando. La unua kondiĉo, por ke lando povu inviti UK, estas ekzisto de Esperanto-asocio. En la praktiko taŭgas nur lando, kies asocio aliĝis al UEA kaj havas la forton por organizi UK. Kvankam UEA ne juĝas pri la politiko de la kandidata lando, UK ne nepre eblas ĉie. Nome, ne sufiĉas loka forto kaj fizikaj kondiĉoj, sed UEA devas povi libere kunmeti la kongresan programon. Ankaŭ fakaj asocioj k.a. movadaj instancoj, kiuj kunlaboras kun UEA, devas povi okazigi en UK siajn proprajn aranĝojn. Feliĉe en la kazo de tiuj UK-oj, kies lok-elekton mi partoprenis, neniam iu lando estis rifuzita pro tio, ke iu politika aŭ religia asocio aŭ ekzemple samseksemuloj ne rajtus tie kunsidi.

La aperon de politikistoj en la Honora Komitato aŭ kiel Alta Protektanto de UK oni foje kritikas kiel lezon de neŭtraleco. Ĉe UK ili tamen rolas kiel reprezentantoj de sia lando, ne kiel politikuloj. Oni ne havas ĉie tradicion de tiaj honoraj funkcioj, sed en multaj landoj ĝi ja ekzistas, ĉu nur kiel dekoracio ĉu kun reala signifo por montri la gravecon de la aranĝo aŭ por pliglatigi aliron al oficialaj instancoj kun petoj pri financa aŭ alia subteno. Konsulejo povas rigardi vizopeton de kongresano pli favore, vidante la rangon de la Alta Protektanto. Altranguloj ja “pruntedonas” sian nomon ofte nur por akceli turismon kaj ili patronas aranĝojn, kies celoj estas kontraŭdiraj inter si. Tial UEA ne prezentas tiajn amikojn de UK kiel subtenantojn de Esperanto, krom se ili mem tiel esprimiĝis. Kontaktoj kun ili tamen donas okazon informi ilin pri Esperanto. Ĉiujare kelkaj el ili ankaŭ vizitas la inaŭguron kaj estas impresitaj. Kelkaj fariĝas veraj amikoj kaj foje eĉ embarasas nin per sia entuziasmo.

Kio pri homaj rajtoj? Ĉu UEA estas homrajta organizaĵo, kiu prijuĝu landojn ankaŭ el tiu vidpunkto? Pensante pri tio mi memoras la vortojn de prezidento U. Kekkonen en La finna vojo (1989) pri la neŭtrala Finnlando en la mondo: anstataŭ juĝisto ĝi preferas esti kuracisto. Estas interese, ke kiel Ivo Lapenna en UEA, ankaŭ Kekkonen parolis pri aktiva neŭtraleco. Laŭ la Statuto respekto de homaj rajtoj estas esenca kondiĉo por la laboro de UEA. Homrajta edukado siavice estas esenca parto de tiu laboro, kaj la rolo de UEA pli trafe karakterizeblas kiel tiu de edukisto. Por tiu edukado UEA dediĉis ekz. programerojn en UK-oj kaj eldonis la bonegajn librojn Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj, Kio estas demokratio? kaj Paĉjo, kio estas rasismo? UEA edukas pri homaj rajtoj, sed ĝi ne juĝas — krom se temas pri lingvaj homaj rajtoj, specialaĵo de UEA, kiu ja kongruas kun ĝia Statuto, eĉ se ĝi ne konas tiun koncepton. Tamen, ankaŭ pri lingvaj homaj rajtoj UEA pli eduku ol verdiktu.

Mi kredas, ke neŭtraleco plu restos bona principo, kiu certigos, ke plejparto de la esperantistoj povos identiĝi kun UEA.

Osmo Buller

Malferma tago spite la cindran nubon

Pli ol 70 partoprenantoj vizitis la 32-an Malferman Tagon de la Centra Oficejo sabaton, la 17-an de aprilo.

Multaj estis malhelpitaj pro nuligitaj flugoj aŭ fortimigitaj de plenplenaj trajnoj sekve de la haltigo de aertrafiko pro la cindra nubo elsputita de islanda vulkano.

La ĉefgasto estis d-ro Mark Fettes, asista profesoro pri edukado, kiu dufoje prelegis pri Esperanto kaj la monda eduka problemo (la prelego aperos en la junia numero).

Nora Caragea legis el Pacrakontoj, la kvara libro de la germana aŭtorino Gudrun Pausewang en ŝia traduko.

Rob Keetlaer prezentis sian retejon pri proverboj, www.proverbaro.net.

Sian agadon prezentis ankaŭ TEJO kaj Esperanto@Interreto (E@I), dum komitatano Johan Derks diskutigis interesitojn pri la utilo de reta decidfarado. Ankaŭ pluraj filmoj estis montritaj.

La Libroservo vendis sume por € 2107,52. La ĉefa furoraĵo (8 ekz.) estis la nova English-Esperanto-English Dictionary de John Wells. De Asteriks ĉe la olimpiaj ludoj kaj la Tonkin-festlibro La arto labori kune estis venditaj po 6 ekz.

Osmo Buller

Pola katastrofo tuŝis esperantistojn

La aviadila katastrofo apud la rusa urbo Smolensk la 10-an de aprilo, en kiu pereis la pola prezidento Lech Kaczyński kun sia edzino kaj 94 aliaj eminentaj poloj, skuis ankaŭ esperantistojn. Tion montris multnombraj kondolencoj aperintaj en diversaj retaj forumoj kaj senditaj rekte al geamikoj en Pollando.

Jen la kondolenca mesaĝo de UEA:

Nome de Universala Esperanto-Asocio mi kondolencas Polan Esperanto-Asocion, la polajn membrojn de UEA kaj ĉiujn polajn esperantistojn pro la tragedia pereo de la Prezidento de la Pola Respubliko s-ro Lech Kaczyński, lia edzino kaj multaj elstaraj reprezentantoj de la pola publika vivo en aviadila akcidento. Esperantistojn tiu ŝoka informo tuŝas aparte pro la historiaj ligoj de la Internacia Lingvo kun Pollando, kies ĉefurbo estas la naskiĝurbo de Esperanto. La varmaj sentoj de esperantistoj pri Pollando montriĝis kaj pli firmiĝis pasintjare lige kun la 94-a Universala Kongreso de Esperanto en Bjalistoko, per kiu la Esperanto-movado omaĝis la 150-an datrevenon de la naskiĝo de d-ro L.L. Zamenhof en tiu urbo. Niaj pensoj estas denove en Pollando, ĉi-foje plenaj de funebro kaj kunsento kun la proksimuloj de la forpasintoj.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro de UEA

Osmo Buller sendis kondolencojn de UEA ankaŭ al la ambasadoro de Pollando en Nederlando.

Unu el la viktimoj de la akcidento estis Jerzy Szmajdziński, vicprezidanto de la Pola Sejmo, kiu komence de marto akceptis esperantistan delegacion en la parlamentejo. Pri tiu renkontiĝo nia revuo raportis en la marta numero (p. 2). S-ro Szmajdziński forpasis nur unu tagon post sia 58-a datreveno.

“Gepatrolando estas homaro” (José Martí)

Pro la hazardo ani ĉi-periode la UEA-estraron, jam en du sinsekvaj jaroj mi devis kungvidi tiun longan, iomete kaosan programeron dum kiu la landaj reprezentantoj laŭvice salutas surpodie la ĉeestantojn de la solena UK-malfermo.

Por vigligi ĝin, la unuan fojon (Roterdamo, 2008) mi improvize kaptis la okazon peti ĉiun el ili saluti per la propra lingvo, laŭ la proprakultura maniero sin adresi en similaj situacioj al publiko kiu fakte estas kunveninta amikaro. Ne ĉiuj komprenis la ludon kaj insiste salutis E-lingve (estas ni esperantistoj, dirus Baghy...), iuj opiniis la iniciaton tikla, sed aliaj ŝatis kaj ĝuis tiun efemeran ŝancon sperti kaj pruvi al la invititaj gravuloj ke ĉe ni eblas aŭskulti la buntan voĉon de la homaro, ke ni sincere (ne nur laŭbuŝe pro oportunismo aŭ “politika ĝusteco”) aprezas la kernan valoron de la lingva diverseco, ke nia daŭra strebado al justa kaj racia lingva ordo estas profunde ligita al konvinkita pledado por la lingva dimensio de la homaj rajtoj.

Pasintjare, per artikolo en ĉi tiu revuo (aprila n-ro, p. 90) mi invitis la homojn denove saluti per siaj unuopaj etnolingvoj sed laŭ la jida esprimo kiun Zamenhof sendube uzis ĉiutage (ŝolem alejĥem, t.e. pacon sur vin), kiu fakte estas interhoma saluto tradicie uzata en vasta areo de Okcidenta Azio, Norda Afriko kaj Orienta Eŭropo, komuna do al tieaj judoj, islamanoj, kristanoj k.a. Ja ni tiam festis lian noblan memoron ĝuste en lia naskiĝurbo, kie li elpensis sian grandiozan, pacaman ideon. La afero bone funkciis, kaj ekz. estis bele simbola fakto ke la israela salutantino uzis kaj la hebrean kaj la araban lingvojn, kaj juna novzelandano regalis nin per tiu paca deziro tradukita en la lingvon de sialandaj indiĝenoj, la maoria popolo.

Mi nun proponas ke la landoreprezentantaro denove vibre plenigu la UK-salonon per la sonoj de kiel eble plej multaj lingvoj de la mondo, elstarigante ĉi-foje nian fortan senton de aparteno al komuna homaro, laŭ la humanismo de homoj tiaj, kia la kuba poeto, filozofo kaj ĵurnalisto José Martí (1853-1895). Tiu historia kaj intelekta heroo de la ĉi-jara kongreslando, cetere verkisto vaste konata tra la tuta hispanlingvujo, skribis la jenon kvar monatojn antaŭ sia morto jen la frua aĝo de 42 jaroj: “Gepatrolando estas homaro, ĝi estas tiu ero el la homaro kiun ni rimarkas plej proksime kaj ene de kiu ni naskiĝis (...) la homo ne rezignu plenumi sian devon al la homaro, ĉe tiu ero el ĝi kiun li/ŝi havas plej proksime”.

Verŝajne en la diversaj kulturoj estis/estas gravaj pensuloj, moralaj gvidantoj aŭ ideokreantoj kiuj lanĉis simile universalismajn kaj humanismajn atentigojn, kiuj iel apartenas al la komuna heredaĵo de ni kiel postsekvantoj de la sindona humanisto D-ro Esperanto. Mi kredas ke alporti tiujn rimarkojn (kaj informojn pri la koncernaj lanĉintoj kaj kulturaj kuntekstoj) estus interesa kontribuo al la kongresa temo (Interproksimigo de kulturoj).

Bela alternativo estus traduki plurlingve tiun inspiran alvokon de Martí, sentema intelektulo, kiu i.a. instruis la hispanan en Novjorko, scipovis plurajn fremdajn lingvojn kaj substrekis la utilon de ilia studado por koni alilandajn kulturojn kaj plibonigi la scion pri la gepatra lingvo. Omaĝi lian homecan sintenon, fakte proksiman al tiu de la kreinto de Esperanto feliĉe ne estos politike malneŭtrala misago, ĉar liaj verkaro kaj idearo sendistinge apartenas al ĉiuj kubanoj, al ĉiuj amerikanoj, al ĉiuj homoj.

Kial fari tion? Nu, mi firme kredas ke ni devas pli klare emfazi, ekz. dum tiu solena momento de la ĉiujara UK, nian subtenon al lingva diverseco. Eĉ pli, mi daŭre revas ke ni sukcesos establi Lingvan Festivalon kiel konstantan programeron de nia migranta UK. Ĝi estos grava kultura donaco al la popoloj en kies urboj ni, samtempe unulingva kaj bunte plurlingva nomadaro, starigos nian unusemajnan jarkampadejon. Mi certas ke, kiel jam spertite de pluraj generacioj, ĉe la lingvemuloj ni varbos homojn kiuj komprenos la senprecedencan valoron de Esperanto, kiel ekz. jam nun okazas en Mulhouse, en la tiea Fakultato de Beletro, Lingvoj kaj Homaj Sciencoj. Tial mi forte subtenis la okazigon de la UK 2012 en Hanojo, i.a. ĉar ĝi okazos ĝuste en la tiea Fremdlingva Fakultato. Fakte mi opinias tiajn intelektajn mediojn multe pli taŭgaj por nia UK ol la kutimaj luksaj hoteloj.

Mi kredas ke por ni esperantistoj (samtempe loke kaj tutmonde orientitaj) tiu ideo ke “gepatrolando estas homaro” tute ne estas fremda, sed male ĝi estas konstato kaj sinteno grava por probable ĉiu el ni. En Havano (kaj tra la mondo, per la reto) ni igu ĝin plurlingve vivanta.

José Antonio Vergara

Kongresa temo: Interproksimigo de kulturoj

Antaŭ 40 jaroj, en marto 1970, nia revuo aperigis la ĉi-suban artikolon de Miyamoto Masao, kun la titolo “Reciprokigi la kulturon”. Ĉar ĝi ne perdis sian aktualecon, male, parolas pri la ĉi-jara kongresa temo, ni reaperigas ĝin.

Al eŭropanoj kaj amerikanoj mankas vera scio pri la kulturo kaj pensmaniero de la Oriento. Siaflanke, la Oriento multe pli bone konas la kulturon de la Okcidento. Sur tiu malekvilibro baziĝas la konata projekto “Oriento-Okcidento” de Unesko. Ĉu inter tiuj, kiuj scipovas Esperanton, la afero statas pli bone? La aŭtoro avertas nin, ke ne.

Ĉu nia lingvo iam povos konkeri la mondon, tiel ke ĝi fariĝos vere internacia lingvo cirkulanta ne nur en Eŭropo sed ankaŭ vaste en Azio kaj Afriko? Certe jes, mi ne volas nei, same kiel vi ĉiuj. Sed tamen la nuna stato ne permesas al ni tiel facile kredi, mi pensas. Jes, almenaŭ ĝia strukturo restos tute sama aŭ preskaŭ sama, eĉ kiam la lingvo fariĝos en vera senco internacia. Mi havas nenian dubon pri tio.

Oni ĉiam parolas pri ĝia internacieco, kaj niaj organizaĵoj klopodas por tio kompreneble, sed tamen la realo...

La lingvo sen akompano de kulturo kompreneble ne povas ekzisti, eĉ kiel ajn malalta nivelo katenas la lingvon. Nia lingvo, pretendante internaciecon, devas teni same la altan nivelon internacian. Por tio, antaŭ ĉio ni bezonas studi alilingvajn kulturojn kaj internaciigi nin mem. La stato tamen, laŭ mia opinio, restas tute alia.

Niaj eŭropaj kolegoj ĉiam parolas kaj restas kontentaj pri sia internacieco. Mi tamen starigas la demandon: Ĉu niaj eŭropanoj iam sincere studis aŭ volas studi orientan kulturon? Aŭ ili iam klopodis por tio? Mi bedaŭre devas respondi: ne! Kompreneble ekzistas multaj, multegaj esceptoj por tio, do mia aserto estas iom troa aŭ sarkasma. Sed tamen...

Mi iam demandis s-ron C.C. Goldsmith, kiu vizitis nin antaŭ jaroj: Ĉu vi, angloj, iam legis Genzi-monogatari, kies angla traduko jam troveblas? Bedaŭrinde lia respondo estis nea. Ne temas pri unusola verko, eĉ se kiel ajn mondfama, sed mi volas aludi per tio, ke eŭropaj esperantistoj restas tute analfabetaj pri la azia kulturo.

Jen vidu nin japanojn! En nia lando preskaŭ ĉiuj — se temas pri tiuj, kiuj ricevis edukon pli altan ol en mezlernejo — almenaŭ unu fojon konatiĝas kun Shakespeare, eĉ se per traduko aŭ dramo aŭ kino. Tolstoj, Ibsen... Sartre, Camus kaj tiel plu ne estas ekster nia intereso. Oni ĉiutage ŝutas per tradukoj el eŭropa literaturo, la amerika ankaŭ ne postrestas, lastatempe ankaŭ la afrika sekvas iom post iom.

Mi precizigis mian demandon al s-ro Goldsmith: Ĉu tia stato validas nur por la angloj aŭ ne? Lia respondo kompreneble estis hezita kaj li devis konstati, ke la eŭropanoj, eĉ se intelektaj, multe postrestas la japanojn tiurilate.

Kaj kio kun niaj esperantistoj? La stato ŝajne ne estas pli bona ol ĉe ordinaraj eŭropanoj. Mi povas konkludi tion el multaj esperantaĵoj.

Ĉu nia lingvo povos triumfi per la nuna stato? Tute ne. Unue eŭropaj kaj amerikaj esperantistoj devas esti pli modestaj kaj studi pri Azio kaj Afriko. Ili ne katenu nian lingvon en la kadro de Eŭropo kaj Amerikoj! Mi petas ne facile tuj konsenti al mia postulo, sed komenci sincere studi tieajn kulturojn kaj peni iel kunfluigi aŭ reciprokigi la fruktojn. Sen tio nia lingvo ne povas fariĝi tutmonda. Esperanto, kiu origine estis kreskigita el la trunko de la eŭropa kulturo, nepre devas sorbi al si alikontinentajn fruktojn, sen kio la vera internacieco ne povas ekzisti.

La plej urĝa afero por nia movado ne estas babili pri bagatelaj lingvaĵoj, kiel ofte montras la Esperantaj gazetoj, sed turni nin al ĉiam nova tasko: reciprokigi la kulturon. Ni japanoj mem komencos turni niajn okulojn ne al Eŭropo sed al Azio kaj Afriko.

Nur per tiaj klopodoj niaj organizaĵoj fariĝos internaciaj, sed ne intereŭropanaj, garnitaj per “aziaĵoj”, pli vere “japanaĵoj”, kies portanto restas nur unu el la aziaj landoj.

Kio nova en Grezijono?

Lastatempe ampleksiĝas la debato pri la kastelo Grezijono, Esperantista Kulturdomo en la okcidenta Francio. Aĉetita de francaj Esperanto-instruistoj en 1951, ĝi travivis prosperan periodon, kaj akceptis foje pli ol 140 gastojn samtempe.

Unuan krizon ĝi spertis en 1998, kiam kontrolkomisiono deklaris, ke ĝi ne plu kongruas kun la aktualaj sekurecaj normoj. Tio vekis tujan reagon de multaj esperantistoj, kiuj nepre volis konservi tiun ĉi historian heredaĵon de Esperanto-kulturo. Dank’ al vigla laboro de skipo de volontuloj, ĝi sukcese travivis tiun ĉi malfacilan momenton. Ĝi eĉ modernigis sian kuirejon tiel ke, ekde 2009, ne plu estas devigo aĉeti manĝojn preparitajn ekster la kastelo: eblas kuiri mem, kio rezultigas konsiderindan ŝparon, kondiĉe ke troviĝas volontuloj por tion fari senpage.

Tamen dua bato trafis la kastelon en 2009. Malbona kunlaboro iel paralizis la komitaton ĝis paradoksa rezulto, ke subvencion ricevotan por muzika infanrenkontiĝo decidis rifuzi plimulto de la Grezijonaj komitatanoj. La aranĝo tamen okazis ekster Grezijono: la landa asocio UFE sukcesis kapti la koncernan subvencion, sed tio kaŭzis konfuzan situacion kun pluraj demisioj.

Refoje, tiu ĉi problemo vekis fortan reagon. Sed aparte interese estas, ke en la mateno antaŭ la jarkunsido, la 16-an de majo 2009, okazis diskuto malferma al ĉiuj dezirantoj, en kiu esprimiĝis forta deziro solvi la problemon kaj nepre konservi kaj plu vivteni la kastelon. Esperanto ja havas sian kulturon, kaj tia kastelo en mondfama turisma regiono “Kasteloj ĉe Luaro” estas grava elemento de tiu ĉi kulturo. Mi mem konatiĝis kun ĝi kiel 16-jarulo, kaj dum jaroj ĝi aspektis al mi la grandioza centro de Esperanto.

Plurajn demandojn ja necesos solvi. Unue, evidente, elekti komitatanojn kapablajn kune labori. Tiucela jarkunsido okazos la 29-an de majo. Samtempe ni konstatis, ke laŭ nova leĝo, la societo devus aperi en la Komerca Registro jam de 2002, kaj la koncernan formalaĵon oni siatempe neglektis. Tiu ĉi forgeso estas nun riparata.

Due, necesas bone antaŭplani konstrulaborojn por la venontaj jaroj. Volontuloj faris multan laboron de deko da jaroj, senpage kaj laŭ siaj kapabloj, sed ĉu tio sufiĉos estontece? La 18-an kaj 19-an de marto ekspertizistoj vizitis la konstruaĵon kaj konkludis, ke ĝi estas en sufiĉe bona stato — cetere la oficialaj komisionoj kontrolas ĝin regule — sed, por loĝebligo ankaŭ vintre, necesas aldoni hejtilojn, pliaj duŝoj bonvenas (ankaŭ interne de almenaŭ kelkaj ĉambroj mem), la aktualaj sekurecaj normoj devigas krei novajn ŝtuparojn por rajti dormi ankaŭ en la dua etaĝo de la kastelo... — tiaj plibonigoj postulos plurajn jarojn kaj devos esti farataj grandparte de profesiuloj.

Kaj jen tria fundamenta demando: ĉu esperantistoj venos sufiĉe nombraj por funkciigi tian kastelon? Ne sufiĉas kelkaj semajnoj de someraj staĝoj por garantii financan ekvilibron, kaj kiel eble plej rapide ni devas esperi malfermi ĝin pli ol dek (se eble dudek) semajnojn en la jaro. Tio postulas grandan homan energion, kaj interese estas, ke francaj Esperanto-asocioj UFE kaj SAT-Amikaro proponis engaĝi sin en la administrado mem de Grezijono: okazis ekzemple debato pri “Rilatado kun kulturcentroj en Franclingvio” (nome: Grezijono kaj Kvinpetalo) dum la ĵusa kongreso de SAT-Amikaro, la 4-an de aprilo 2010 en Bretonio. Sed ankaŭ necesos akcepti ne nur Esperanto-staĝojn: jam de tri jaroj la ne-esperantista matematika asocio Animath, kies kasisto mi estas, organizas en Grezijono staĝojn financatajn de la Ministerio pri Edukado por pli ol 40 lernantoj (13- ĝis 17-jaraj) kaj preskaŭ deko da instruistoj, por prepari Internacian Olimpiadon pri Matematiko. La staĝanojn necesas elekti pere de konkurso organizita en iliaj liceoj, ĉar estas multe pli da kandidatoj ol da eblaj lokoj. Troveblas do tiaj okazaĵoj, kiuj povus plenigi la kastelon dum pluraj semajnoj jare, krom la fakto, ke ankaŭ eblas veni al Grezijono por simpla feriado, sed la nova komitato devos pripensi, kiom da homoj oni akceptu kaj kiajn, kaj ĉu ŝanĝo de la jura strukturo (ekzemple pli klara disigo inter la administrado de la bieno kaj la organizado de la luperiodoj) estus profita.

Atendante tian evoluon, ni ne forgesu niajn ĉi-jarajn staĝojn! Ili ja daŭros nur kvar semajnojn, de la 17-a de julio ĝis la 14-a de aŭgusto, sed venos famaj kursgvidantoj el pluraj landoj, ni organizos diversajn aktivaĵojn (astronomio, bindado, teatro...), kaj la sukceso de la koncerna staĝo-periodo (vidu: www.gresillon.org) konsistigos gravan elementon responde al la ĉi-supraj demandoj.

François Lo Jacomo

[FORIGITA!: bildo]

Ekspertiza laborkunsido, pristudo de dokumentoj kaj mapoj en la biblioteko. De maldekstre: Claude Bensimon, Jacqueline Maussion, sekretariino de la kulturdomo, Jean-Jacques Maussion, ŝia edzo, ankaŭ konstru-profesiulo, Claudfe Trésorier, Francis Lasson kaj Frédéric Lauriol, elektrikisto kiu jam planis elektran hejtadon de la kastelo.

[FORIGITA!: bildo]

FRINGOJ, Festa Renkonto Internacia de Geknaboj. Starantaj de maldekstre: François Lo Jacomo, gvidanto de unu el la infangrupoj, Brigitte kaj André Bourdet, kiuj dediĉas po plurcent horojn jare por funkciigi la kastelon, kaj Gérard Fillion, kiu pristudas la bienon kaj la parkon. Dekstre la ĉefa organizantino, Elisabeth Barbay. Sube, la kvara de maldekstre, Mihai Trifoi, estro de la rumana ILEI-sekcio.

Printempa Esperanta sumoo

Sumoo estas japana tradicia lukto. Ĉiujare okazas 6 konkursoj. Unu konkurso daŭras 15 tagojn.

Paralele de tiuj sumoo-oj ni jam tri fojojn organizis Esperanto-sumoojn, konsistantajn nur el japanaj esperantistoj jene: la septembra 2009 kun 18 luktistoj, la novembra 2009 kun 18 luktistoj, la januara 2010 kun 23 luktistoj. En marto, de la 14-a ĝis la 28-a, okazis Printempa sumoo. Paralele okazis “internacia” Esperanto-Sumoo.

Celo: Altigi la legkapablon de esperantistoj. Luktmaniero: Elektu libron, kiun vi legos (hejme) dum la turniro. Decidu kiom da paĝoj vi legos tage. Komencantoj rajtas elekti eĉ infanlibron kun la promeso de 1 paĝo, sed progresintoj elektu malfacilan libron kun la promeso de multaj paĝoj. Se vi legas la promesitajn paĝojn ĝis la noktomezo de tiu tago, vi gajnos ○ (blankan rondon), se ne, ● (nigran rondon). Tiamaniere vi luktas dum 15 tagoj. Ne kontraŭ aliaj luktistoj, sed kontraŭ vi mem. Dum la 15 tagoj vi devas koncentriĝi pri la sumoo kaj venki. Malvenko signifas vian maldiligentecon kaj malkoncentriĝon, nome vian malbonan vivmanieron. Ekzemplo de la luktadoj: Leonido (Hokajdo, Japanio), Homarano, 3 paĝoj: ●○○ ○●○ ○○○ ●●○ ○●○.

Rezulto de Printempa Esperanto-sumoo 2010: La partoprenantoj estis 33 (japanoj 25, ne-japanoj 8). Tiu ĉi kvara Sumoo estis la unuafoja internacia konkurso, en kiu partoprenis, krom 25 japanoj, po unu el Serbio, Nepalo, Koreio, Ĉinio, Pollando, Vjetnamio, Francio, Finnlando. Ĉiuj bele luktis kaj komprenis la signifon de tiu projekto.

La rezultoj: 15 venkoj: 21 luktistoj. 14 venkoj: 4. 13 venkoj: 1. 12 venkoj: 0. 11 venkoj: 2. 10 venkoj: 1. 9 venkoj: 0. 8 venkoj: 1. 7 venkoj: 2. 6 venkoj: 1. Sumo de venkoj: 448 el 495 (92,37%).

Rekomendo: En la antaŭaj tri sumooj ne estis malvenkintoj (ne ĉiutagaj, sed totalaj), sed tiun ĉi fojon estis 3.

Voĉoj de partoprenantoj: Japanino: Dank’ al la sumoo-lukto, mi povis daŭre legi la libron ĉiun tagon. Mi estas tre feliĉa. La ŝipo KON-TIKI (kiun ŝi legas) baldaŭ atingos la havenon. Ankaŭ mi daŭre legos ĝis la fino. Dankon! Dankon! Dankon! Finnino: 157 paĝojn mi legis el 552, sed mi daŭrigos. Nun komenciĝas la parto pri Azio, persekutoj kaj malaproboj en Azio. Interese! Sen tiu ĉi konkurso mi ne estus leginta la libron. Japano: Dum la pasintaj 15 tagoj mi havis kelkajn malfacilajn luktojn, sed feliĉe mi sukcesis venkadi. Dankon pro la bona projekto!

Venontaj sumoo-oj en 2010: Maja sumoo: de la 9-a ĝis la 23-a. Julia sumoo: de la 11-a ĝis la 25-a. Septembra sumoo: de la 12-a ĝis la 26-a. Novembra sumoo: de la 14-a ĝis la 28-a.

Organizu Sumoon en via lando! Mi esperas, ke la partoprenintoj el landoj ekster Japanio organizos la lukton en sia lando, paralele kun la vera sumoo en Japanio. Tiamaniere en multaj landoj okazos Esperanto-sumooj kaj tio progresigos la movadon.

Hori Yasuo
h...@water.sannet.ne.jp

Forumo

La fina venko jam okazis

(Sed ni daŭre plifortigu kaj propagandu nian alternativan internacian lingvon.)

Ni esperantistoj eble preteratentas ion gravan, kio okazis en 1905 en Bulonjo ĉe maro. Lingvo elpensita de lernejano en Pollando en la 1870-aj jaroj kaj publikigita en 1887 atingis ion vere rimarkindan: post malpli ol 20 jaroj ĝi eniris la komunumon de homaj lingvoj, ĝi fariĝis lingvo kiel multaj aliaj, kiel la franca, hungara, persa aŭ korea.

Same kiel ili, Esperanto havis parolantaron kaj literaturon, kvankam ankoraŭ etkvantajn en 1905. En Bulonjo, kelkcento el tiu parolantaro unuafoje kunvenis por interparoli kaj interkonatiĝi, ankaŭ spekti teatraĵojn en la nova lingvo, kaj alimaniere distri sin uzante ĝin. Kvankam lingvo kiel la aliaj, Esperanto samtempe estis io unika: alternativa internacia lingvo kun la celo ebligi facilan interkomprenon inter homoj parolantaj malsamajn lingvojn, kaj tiel espereble instigi pacajn, amikajn rilatojn kaj kultur-interŝanĝojn translandlime.

Ekde la komenco la fina, plej altranga celo de la Esperanto-movado estis tutmonda akcepto de Esperanto kiel internacia helplingvo, ĉies dua lingvo. Ne temas nepre pri oficiala akcepto fare de registaraj instancoj — tion ne mencias la fama Bulonja Deklaracio — sed tamen disvastigado diversmaniera, tiel ke la lingvo estu universale agnoskata kaj uzata kiel la tutmonda interlingvo. Tian akcepton kaj universaliĝon oni supozeble ankoraŭ hodiaŭ nomas la “fina venko”. Indas, tamen, repripensi kaj rerigardi tiun celon.

Ni konsideru kie ni nun troviĝas: Esperanto restas marĝena fenomeno en la mondo, eble nomo konata de sufiĉe multaj, sed ofte miskonata kaj malserioze traktata. (En mia propra laborkampo, internaciaj konferencoj okazas anglalingve, seninterprete, kaj mia edzino laboras en germana grandfirmao kies internacia interna lingvo estas la angla.) Lingvoj ne ekzistas en vakuo. Malantaŭ la gravaj lingvoj de la mondo staras ŝtatoj kaj ekonomioj. Sed ankaŭ konsideru: ĉiutage naskiĝas miloj da angleparolontoj, francparolontoj, arabparolontoj ktp. Ĉiutage tiuj lingvoj refortiĝas, reŝargiĝas, kvazaŭ aŭtomate. Fronte al ĉiuj ĉi faktoj, ĉu ni ne rekonsideru nian ĝisnunan ideon de la “fina venko”?

Esperanto ja povus iun tagon, iasence, sekvi la vojon de la angla — lingvo dumlonge parolata en marĝena, periferia, insula angulo de Eŭropo, kiu post kelkaj jarcentoj komencis konkeri la mondon sur la dorso de la Brita koloniismo kaj imperiismo kaj de la mondkomerco kiun ili grandparte motoris kaj instigis. Marĝenlingvo fariĝis mondlingvo. Sen nacia ŝtato, armeo kaj komercistaro malantaŭ si, ĉu Esperanto povus esperi sekvi la malmarĝeniĝan padon de la angla? Iom dube. Sed Esperanto, kvankam marĝenlingvo, estas tamen jam mondlingvo — ĝi marĝenas, sed ĝi marĝenas tutmonde, ne unuinsule. Esperanto estas lingvo kies parolantaro, kvankam malgranda (sed, mi kredas, ne pli malgranda ol la island-parolantaro), konsistigas internacian komunumon de homoj kiuj aprezas la lingvon, ĝiajn mirindajn simplecon, flekseblecon, belsonecon kaj esprimivon, deziras kaj tenas internaciajn kontaktojn per tiu lingvo, kaj aliĝas al la pacaj, amikecaj celoj de la Esperanto-movado. Krome, malkiel la angla, ĝi estas nenies nacia lingvo, ĝi estas neŭtrala — ĉiu esperantisto estas egala al ĉiu alia, kio estas tre valora afero. Kaj mi ripetu, ekde Bulonjo, Esperanto estas unu el la lingvoj de la mondo — granda atingo — kun parolantara komunumo, literaturo, kaj eĉ kulturo kaj tradiciaro. Estas ĝuste tio ĉi, kion la Esperanto-movado antaŭ ĉio devus subteni, pluvivigi, plifortigi kaj diskonigi, samtempe malemfazante ĝian klasikan finvenkan celon.

Multaj el vi verŝajne trovos en miaj vortoj reaserton de raŭmisma vidpunkto — unue prezentita en la Manifesto de Raŭmo, konata en Esperantujo jam dum 30 jaroj, do nenio nova. Jes, mi konfesas ke mi simpatias al raŭmismo, preferante pli realisman aliron al la antaŭenigo de nia lingvo. Sed, estas iom komplika afero, ĉar fakte grava elemento de tiu Esperanta kulturo kaj komunumo kiun mi deziras plifortigi, estas ĝuste la finvenkisma idealismo. Nia himno ja estas finvenkisma himno. Do, kion mi verdire proponas, estas diferencigo inter du specoj de idealoj. Estus ideale se ĉiu en la mondo lernus kaj uzus neŭtralan ĉiesduan helplingvon. Estus ideale se la Eŭropa Unio adoptus neŭtralan helplingvon. Estus ideale, se ĝuste Esperanto estus tiu lingvo. Sed ankaŭ ekzistas alia nivelo de idealoj, mi nomu ilin “idealoj praktikeblaj”. Mi memoras, ke dum la Aŭgsburga UK en 1985 aperis artikoleto en la kongresa kuriero, laŭ kiu iu loka gazeto skribis ke Esperanto (aŭ la Esperanto-movado) estas “realigita utopio”. Perfekta priskribo, mi pensas. Jen la kerno de la afero.

Do, kion tio signifas por la Esperanto-movado? Estas gravege propagandi, instrui, disvastigi Esperanton, kiel fakte ĝis nun multaj movadanoj faras tra la mondo, ĉar alie la komunumo forvelkus. Ni devas konstante rejunigi kaj refreŝigi nian komunumon. Tamen, kion propagandi? Ĉu Esperanton kiel la solvon por la (supozata de ni, sed ne nepre de aliaj) “monda lingva problemo”, dua lingvo por la tuta homaro? Aŭ ĉu Esperanton kiel alternativan internacian lingvon kiu ebligas facilan, egalecan komunikadon, komunan duan lingvon de grupo kiu elektis lerni ĝin? Alivorte, ĉu Esperanton kiel estontan tutmondan helplingvon, aŭ ĉu kiel estantan tutmondan helplingvon de volonta komunumo de pacamaj, mondcivitanemaj parolantoj?

Mi kredas ke tiu dua speco de propagandado devus esti la ĉefa, la unuaranga — la alia, duaranga. La dua temas pri praktikeblaj idealoj, la unua pri idealo nepraktikebla almenaŭ en la nuna epoko. Denove, sen ŝtato, nacio kaj ekonomio subtenantaj ĝin, mi honeste dubas ĉu tiu ĉi idealo iam realiĝos. Sed, ni ne forĵetu la idealon. Male, la finvenkcela idealo estas esenca parto de nia kulturo kaj tradiciaro. Temas ĉefe pri malemfazado de tiu celo, pri realisma aliro, pri plifortigado de tio, kion ni jam havas. Kaj tute ne temas pri malemfazado de la “interna ideo” de Zamenhof, t.e. “forigi la murojn inter la gentoj kaj alkutimigadi la homojn, ke ĉiu el ili vidu en sia proksimulo nur homon kaj fraton”. Tiu nobla celo estas ĉiam alstrebinda kaj praktikinda, eĉ se nur malgrandskale.

Kiel do rolas UEA en mia skemo? Mi opinias ke ĝi estas la esenca, nemalhavebla organizaĵo de la Esperanto-movado kaj komunumo. Kvankam finvenkema, neraŭmema, ĝia ĉefa agado estas servi la hodiaŭan esperantistaran komunumon. Fakte, la finvenka celo de tutmonda akcepto de Esperanto kiel ĉies dua helplingvo ne troviĝas inter la kvar ĉefceloj de UEA — disvastigado de Esperanto kaj agado por solvi la lingvan problemon, jes, sed finvenka celo, ne. Kiel Jouko Lindstedt, iniciatinto de la Raŭma Manifesto, skribis antaŭ kelkaj jaroj, UEA estis “sufiĉe ‘raŭmisma’ organizo” ekde la komenco kaj estis kreita ĉefe por organizi kaj servi la komunumon. Do, laŭ mi, ne necesas iu aparta raŭmisma kvazaŭ-ŝtateto por la esperantistaro: ĝi ne estas iaspeca nacio kiu bezonas propran ŝtaton; ĝi mem pontas ŝtatojn, naciojn kaj naciajn lingvojn; ĝi kunigas homojn el diversaj nacioj kaj gentoj. Kion do ni, la esperantistara ne-nacio, bezonas? Verŝajne malmultaj el ni malkonsentus kun jena listo: forta gazetaro, fortaj eldonejoj, forta literaturo (beletra, scienca, ĉiuspeca), forta retejaro, fortaj kongresoj, forta instruado de nia lingvo, forta informado al la ekstera mondo pri niaj lingvo kaj komunumo... kaj forta UEA por subteni kaj antaŭenpeli ĉi tiujn agojn. Aŭ mi pli precize diru en ĉiu kazo “pli forta(j)” ĉar mi ne volas sugesti ke ĉiuj kampoj nuntempe malfortas. Certe, facilas konstati la bezonon de ĝenerala plifortigado, sed ĉio ĉi postulas kompreneble kaj unuavice plian monon. Ni devas elpensadi kiel ĝin akiri: Ĉu per grandaj kampanjoj por instigi mondonacojn de esperantistoj diverscele? Ĉu per varbado de donacoj kaj subvencioj el aliaj fontoj, ekz. Eŭropa Unio, privataj fondaĵoj, mecenatoj? Ĉu per profitcelaj komercaj agadoj?

Mi finu jene: Malgraŭ ke la tradicia “fina venko” ankoraŭ restas malproksime preter nia horizonto, Esperanto estas sukceso. Al aserto de multaj ne-esperantistoj ke Esperanto malsukcesis, ni respondu ke ĝi sukcesas, eĉ ke ĝi jam sukcesis. Lingvo kreita de eŭropa lernejano en la 19-a jarcento kaj unue aperinta en formo de modesta broŝuro disvastiĝis tra la mondo kaj parolatas en japanaj urboj kaj la brazila kamparo, studatas en ĉinaj universitatoj kaj afrikaj lernejoj, riĉas je literaturo kaj muziko. Iasence, tion ĉi mem oni povus rigardi kiel la “finan venkon”, sed ni iru plu kaj proponu ke ni traktu jam la Bulonjan kongreson kiel la “finan venkon” de Esperanto! Ĉar verdire, en tiu loko, en tiu momento, Esperanto fariĝis lingvo plensenca, kaj fakte funkcianta internacia lingvo. Esperanto estas jam delonge vera, vivanta lingvo, kiu proksimigas homojn, kaj tio estas la vera “fina venko”.

Nyegosh Dube

Ju pli oriente, des pli bone: pri la 3-a Mezorienta Kunveno kaj la 1-a Turka (Junulara) Kongreso

La turka, kiel Esperanto, estas aglutina lingvo (pardonu: ‘kunmeta’ en mia dialekto!), kaj la nomo de la urbo Eskiŝehiro estas kunmetita de la du pecetoj “malnov-” kaj “urb-”.

Malgraŭ la nomo, tamen, la urbo estas tre moderna universitata urbo pli proksima al Ankaro ol al Istanbulo. Do, pli oriente ol la pasintjara kunvenurbo Iznik. Tien kunvenis multegaj turkoj, multaj eŭropanoj kaj unu israelano por la 3-a Mezorienta Kunveno. La kunveno okazis de la 2-a ĝis la 5-a de aprilo 2010.

Estis prelegoj. Unu estis de Ben Indestege pri vojaĝado tra Egiptio, Sudano kaj Etiopio. Se vi ne aŭskultis ĝin, vi ne scias, ke via televido trompas vin pri la stato de la lando Sudano, almenaŭ en ĝia norda parto. La dua prelego estis de Mireille Grosjean pri la agado de UEA en la kunvenoj de Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo kun abundaj ekzemploj, kiuj donis al la partoprenantoj la senton esti mem en la granda salono de UN. Tamen tre sukcesaj estis la programeroj bazitaj sur ĝeneralaj diskutoj, en kiuj tre aktive povis partopreni ankaŭ la turkaj junaj esperantistoj ĉeestantaj. Anna Löwenstein organizis la diskutojn. Tre kongrue kun la lando unu el la diskutoj temis pri la leĝoj pli kaj pli oftaj en Eŭropo pri malpermesoj porti la islaman vualon. La rezulto de la diskuto ne estis unueca, ĉar la motivoj malantaŭ tiuj leĝoj ne estas klaraj kaj ofte tute ne temas pri klopodo liberigi virinojn sed pri klopodoj perforti la islamanojn al tuja eŭropeco.

La kunveno estis unusence ankaŭ la unua tutturka kunveno de esperantistoj, ĉar krom la homoj el Istanbulo komencis aperi homoj el aliaj turkaj urboj, kiuj lernis Esperanton per la reto (La kurso de Esperanto de Carlos Pereira en la turka versio ŝajnas esti la preferata). La junaj turkoj, cetere, estas la rezulto de la kursoj de Murat Ozdizdar kaj de Teresa Kapista, kiu ĉiujare venas antaŭ la Mezorienta Kunveno por instrui dum 15 tagoj en liceo en Istanbulo.

Ne povis manki la vesperaj programoj, kies ĉefa ero estis la prezento de scenoj el la rakontoj pri Nasredin Hoĝa, kiu vivis en ĉi tiu regiono, kaj kies famo nun iras de balkanaj landoj al Ĉinio, kiu donis al ni libretojn en Esperanto.

Se mi devus resumi la aferon per unu frazo, mi dirus, ke la Komisiono pri Agado en la landoj de Meza Oriento kaj Norda Afriko ne sukcesis en ĉi tiu kunveno enplekti multajn arablingvanojn, sed certe ĝi ĉi-jare starigis la fondaĵon por la rekreo de la Turka Esperanto-Asocio.

Por la venonta jaro la plano antaŭvidas kunvenon en du partoj, unu el ili devus okazi en la oriento de la oriento, en Irano en insuleto en la araba/persa golfo kaj unu en la okcidento de la regiono, en Tunizio, por tiuj, kiuj ne povos iri al la alia. Vi scias, ke la Meza Oriento estas la lando ne nur de la mil kaj unu noktoj sed ankaŭ de la mil kaj unu problemoj por ricevi vizojn.

Renato Corsetti

Itala Esperanto-Federacio 100-jara, sed tute juna kaj preta por la dua jarcento.

Florenco, la 20-an de marto 2010. Estis festa etoso kaj printempa etoso en la solena Salono de la ducent (popolaj reprezentantoj en la mezepoka urbo) en la tiel nomata Malnova Palaco en Florenco. Temas pri Salono por kies konstruado voĉdonis jese Dante Alighieri, kiu neniam sukcesis vidi ĝin preta.

Ĉar Itala Esperanto-Federacio estis fondita ĝuste en Florenco en la fino de marto de la jaro 1910, en ĉi tiu salono kunvenis esperantistoj el la tuta Italio kaj aŭskultis interesajn prelegojn. Unue salutis la reprezentanto de la urbo, Eugenio Giani, kiu estis ankaŭ ĉe la inaŭguro de la UK en Florenco, kaj de tiam restas agrable impresita, ĉar “mi mem vidis du mil homojn, kiuj parolas Esperanton. Tio estas nekredebla!” Salutis la prezidantino de la Unesko-kluboj en Italio. La itala nacia komisiono por Unesko patronis la kunvenon.

La prelegoj estis iom nekonvenciaj. Fakte neesperantista profesoro el la universitato de Milano, Massimo Rizzardini, prezentis la idean klimaton de la jaro 1910, kiam IEF estis fondita. Estis granda periodo ne nur por Esperanto tiam. La aliaj prelegoj estis de Federico Gobbo kaj Paolo Valore, ambaŭ ligitaj al la universitato de Milano, kiuj parolis pri tio, kio espereble okazos dum la estonteco kaj prezentis la projekton InKoj = Interlingvistikaj Kajeroj (vidu ĉe http://riviste.unimi.it/index.php/inkoj/). Esence temis pri tio, kio devas okazi en la dua jarcento de IEF. En la sama direkto iris la saluto de Itala Esperantista Junularo, kiu substrekis la facilan kunlaboron jam starigitan kun la tiel nomataj “novaj italoj” (filoj de enmigrintoj).

Nicola Minnaja prelegis pri esploro komencita en la internacia jaro de lingvoj por taksi la influon de fremdaj vortoj en la itala lingvo parolata de lernejanoj.

Poŝtaj oficistoj malsupre en la palaco havis sian oficejon kun porokaza poŝta stampo.

Mi mem prezidis la feston kaj resumis. La vera resumo estas: Celebrado de centjariĝo ne estas okazo por rigardi malantaŭen, sed por rigardi antaŭen. Ni en IEF neniam estis tiel pretaj paroli pri Esperanto al la mondo, kiel montris ankaŭ la bela afiŝo, kiu estis afiŝita tra la urbo en la antaŭa semajno.

Renato Corsetti

Recenzoj

Supera biografio de Zamenhof

Homarano. La vivo, verkoj kaj ideoj de d-ro L.L. Zamenhof. Aleksander Korĵenkov. Kaliningrado / Kaunas: Sezonoj / Litova E-Asocio, 2009. 320p. 21cm. Bind. ISBN 9786099508702. Prezo: € 27,00

La zamenhofa jubileo stimulis miriadon da verkoj, celebradoj, tradukoj, studoj, prelegoj, kunvenoj, eĉ la fondon de tute nova revuo Homarane (rimarku la adverbon!). La intereso pri Zamenhof direktiĝis ege pli multe al lia ideologio ol al la lingvohistorio, de kiu tamen aperis interesaj detaloj apenaŭ konataj. Esploroj kaj kritikoj, enarkivaj traserĉoj, perlupeaj deĉifroj de dokumentoj; en tiom da produktoj elstaras Homarano, verko de la nuntempe plej dokumentita zamenhofologo, Aleksandro Korĵenkov. Absolute sensoifiga. Por tiu kiu soifas scii, kiu estis la vera el la multaj nomoj, L. Zamenhof, L.L. Zamenhof, L. Samenhof ktp, la aŭtoro respondas en la unua ĉapitro, Vojaĝo inter la nomoj, per plena listo ĉerpita el 97 enciklopedioj en 19 lingvoj. Eĉ nur la antaŭnomo havas 34 variantojn: de Lajos al Ljudvig-Lazar, pasante tra Louis kaj Lejzer Ludwik, L’udovit Lazár ktp. La transskribo de la familia nomo alportas plian dudekon da kombinoj, se ni flankelasas tiujn pri la familianoj. Temas ne nur pri kuriozaĵo, temas ja pri tre interesa foto de la diverskultureco bildiĝanta tra la nomtransskriboj.

La pluaj ĉapitroj rakontas pri lia vivo, komencante de la juda medio kaj de la studentaj jaroj. Ni pasas tra la forte praktikata judismo, la cionistaj societoj, lia verkado ruslingva kiel stimulanto de sia popolo kontraŭ asimiliĝo kaj kuraĝigo al trovo de maldense loĝata teritorio por establi judan komunumon. Je la demando, ĉu tiom da sciigoj ne estis jam elĉerpe kolektitaj de Waringhien kaj Maimon, de Holzhaus kaj Ludovikito, la respondo estas: ili estis ja kolektitaj, sed nur parte, kaj estis aperintaj tute dise; ĉi tie ili estas ampleksigitaj, orde kunigitaj, komparataj kaj prinotataj en la diversaŭtoraj kontraŭdiroj. Vere benediktana laboro, farita kun esperantista pasio kaj historiista (kaj instruista) kompententeco.

Multaj tekstoj estas menciitaj, sed ne multaj estas cititaj; ofte por la plena teksto la aŭtoro resendas al sia propra antologio Mi estas homo, kompilaĵo certe ne elĉerpa (Zamenhof verkis milojn da paĝoj!), sed plene adekvata por prilumi la personecon de la Majstro rekte el liaj linioj*. Tial leganto povus resti kun iom da amaro en la buŝo, ĉar por plene kompreni la tezojn prezentitajn li devus iri al alia verko.

* Se licas mencii sin mem, la recenzanto kompilis itallingvan antologion de Zamenhof, ĉerpante inspiron kaj kelkfoje elrusigojn ĝuste el Mi estas homo.

Taŭga akcento estas metita sur la kvar jaroj pasigitaj de Zamenhof kaj lia familio en Grodno; ofte eĉ la atentaj legantoj de la revuo La Esperantisto ne konsciis pri la efektiva malriĉeco de la jam ne plu juna doktoro, pri la oferoj de li (kaj, sekve, de lia familio) al la “sankta afero”. Malfruo en la aperigo de la revuo, transdono kaj repreno de tia malprofita iniciato kia estis la revuo mem, ĝia transformo al ia speco de antaŭtempa persona blogo, kiel ni konceptus ĝin hodiaŭ: ĉio ĉi trovas detalan rakonton en la libro, kiu legiĝas kiel romano, preciza tamen neniam pedanta, informoplena, tamen neniam teda, kun leĝeraj personaj anekdotoj*.

* Kun ĉi tiu juĝo plene kongruas F. Degoul en Literatura foiro (243), kie oni legas (p. 10): Apenaŭ kredeblas en la libro tiu ekvilibro inter plezuro de legado kaj abundo da precizaj informoj.

“La tuta afero Esperanta estas nur parto de tiu komuna ideo, kiun mi nomas Hilelismo”; tiel skribis Zamenhof al Javal la 24.9.1905, sed “tiu komuna ideo” estis jam amputita de la “Deklaracio pri esperantismo”, akceptita en Bulonjo, deklaracio nete disiganta la lingvon de ĉia ajn ideologio. La lingvo kreis popolon: la lingvo estas mia nacio diros la Rezolucio de PEN lanĉita en Santiago de Kampustelo en septembro 1993; male, Hilelismo fadiĝas pli kaj pli fone sur la esperantista scenejo. Zamenhof aŭtoritate ja, sed malkomplete, oratoros pri la interna ideo, sed limigos ĝin al la esperantismo, kaŝante ĝian apartenon al la universalo de religio neŭtrale-homa, heroldanta moralon eĉ pli vastan: la unuiĝo de la homaro.

Interesa la korĵenkova analizo, nun pli kaj pli akceptata de la zamenhofologoj, ke Lazaro Ludoviko kabeis retiriĝante de la movado kaj lasante la (iam “sanktan”) aferon de la lingvo kaj de ĝia disvastigo en la manoj de organizaj spertuloj: jen Bourlet, Boirac, Cart. Analizo hereza kaj skandala, se legata tra ĝisostulaj okulvitroj, sed tute adekvata: Zamenhof volis liberiĝi el la movado, kiu lin ĉikanis per sennombraj disputoj inter la francaj elstar(em)uloj en la unuaj dek jaroj de la dudeka jarcento, tute same kiel ĝi estis disputcentro en la juda-pola-rusa-germana elito dum la tuj antaŭa jardeko. Sed la grandskala elpaŝo kun hilelismo, poste evoluinta al homaranismo, estis ĉiam prokrastata: la unua broŝuro estis provbalono, posta eldono restis sen adekvata disvastigo. El la esperantistoj neniu aliĝis al homaranismo, adeptojn al ĝi Zamenhof klopodis trovi ekstere, kaj la rolo de la lingvo en ĉi tiu pli vasta ideo iĝis tute marĝena: en la, cetere jam malfrua, provo pri lanĉo de homaranisma kongreso Zamenhof tre timeme petas de siaj Esperanto-amikoj rolon preskaŭ nur de tradukantoj de alvoko. Vidante la etan sukceson (tamen sukceson!) de la lingvo, li esperas, ke la pli vasta ideo de unu ĝenerala religio trovos pli da adeptoj; kaj, ĉar eĉ tiu restos seneĥa, li transiras al ankoraŭ pli granda, la tuthomara unuiĝo. Kvazaŭ sportisto kiu, ne eltenkapabla pri 100-metra kurado, volas sin elprovi sur dekmilmetra, kaj, kompreneble kolapsinte ankaŭ sur tiu, insistas defii sin mem en maratona distanco.

En Heroldo (n-ro 2151) aperis stimula recenzo plume de Giorgio Silfer, komparanta ĉi tiun verkon kun Mi estas homo, por kiu ĝi esprimas preferon surbaze de ideologiaj parametroj, laŭ mi tamen ne tute prikonsenteblaj; la jam piednote menciita studo de François Degoul estas sespaĝa eseo, klasifikanta Homarano-n “nediskuteble supera al ĉiuj ĝis nun eldonitaj biografioj de Zamenhof”. Mi plene aliĝas al tiu ĉi juĝo. Komparo kun Mi estas homo aŭ preferindeco pri “Zamenhof-fokusa” pliampleksigo de la unuaj ĉapitroj de Historio de Esperanto, kiel sugestas Silfer, ne ŝajnas al mi nepraj en la prezento de Homarano: kompreneble ĝi etparte surmetiĝas al la du menciitaj korĵenkovaj verkoj, sed ĝi havas nek la celon historii pri la lingvo, nek la celon antologii pri ĝia iniciatinto. Ĝi perfekte (se perfekteco ekzistas) plenumas la celon de la subtitolo: La vivo, verkoj kaj ideoj de d-ro L.L. Zamenhof. Ĝin legos kun granda plezuro esperantistoj, historiistoj, filozofoj, universalistoj kaj ... ŝatantoj de biografiaj romanoj.

Carlo Minnaja

Temoj taŭge traktitaj

Ĉio fareblas. El la franca tradukis Martine kaj Christian Rivière. Cholet: Éditions Pour penser à l’endroit, 2006. 16p. 20cm. ISBN 9782915125238. Prezo: € 6,00. Ĉu mi malplaĉis al vi? Marie-France Conde Rey. Angulemo: Ĉarenta Esperanto, 2008. 20p. 15cm. ISBN 9782953130812. Prezo: € 6,30

Bele estas konstati, ke nuntempe aperas en Esperanto pli kaj pli da belaj kaj ĉarmaj libroj, kiuj celas junajn infanojn. Diversformaj, kaj prezentantaj rakontojn diversstile, ĉi tiuj libroj riĉigas la librobreton de infano.

Libroj por legi enlitiĝe estas certe aprezataj de infanoj, sed ne malpli utilaj estas tiuj, kiuj ne timas pritrakti tiklajn, kaj por infanoj ofte ege ĝenajn kaj enormajn, problemojn de la ĉiutaga vivo.

Ĉi tiuj du libroj estas ĝuste tiaj, kvankam ili tute malsimilas en siaj prezento kaj stilo. Ambaŭ, tamen, postulas legadon en komforta etoso kun la apudeco de plenkreskulo preta respondi al postaj demandoj.

Ĉio fareblas estas la pli leĝera el la du, tute taŭga kiel amuza rakonto por legi enlitiĝe. Sed malantaŭ la amuzo kaŝiĝas la celo komuniki al la infano vivofilozofion. Tamen, ne timu, certe ne temas pri io truda. Ĉiuj ni scias, ke aperas en la vivo de ĉiu infano momento kiam tiu subite konstatas, ke la simpla esprimado de forta deziro ne estas garantio, ke tiu deziro plenumiĝos. Plenkreskuloj, jam plurfoje spertintaj la malagrablan senton de “nepovo”, malhelpas foje al siaj infanoj, kiuj volas ankoraŭ fidi ke ĉio fareblas. Ĉi tiu rakonto, la unua en Esperanto el serio titolita “Historioj por pensi ĝustasence” (kial “historioj” kaj ne “rakontoj”?), celas kuraĝigi infanojn (kaj ne nur) adopti ian pozitivan perspektivon. Ĉu ne veras, ke pensante pozitive oni multon atingas? La libro bunte belas, ĝi eĉ prezentas iom tro da okulfrapaj koloroj, sed eble kelkaj infanoj bedaŭre trovos nek la feinan rakonton nek la bildojn laŭ sia gusto. Malgraŭ tio, la libro transdonas vere belan mesaĝon.

Ĉu mi malplaĉis al vi? estas alistila libro. Ĝi prezentas tre kortuŝan rakonton pri neatendita rompiĝo de interamika amo. Sciuro kaj musino pasigas kune belajn momentojn, sed venas subita kaj neatendita fino al tiu belo. La sciuro dolore sin demandas kial. Foje nescio estas pli terura ol scio, ĉar oni bildigas al si ĉiaspecajn kialojn por la forpuŝo. Kaj ne nur, oni sin demandas kion fari, kiel pretervivi. Plenkreskuloj povas alvoki al sia helpo racian pensadon kaj kapablas, se ili deziras, klare esprimi siajn sentojn. Ĉi tiu rakonto helpas al juna infano, kiu plej ofte simple “sentas” kaj ne kapablas eldiri siajn plej timigajn pensojn, kompreni ke ankaŭ aliaj spertas similajn dolorojn, kaj ke tamen ja estas iaspeca solvo. Ĉi tiu rakonto simplas kolore kaj stile. La bildoj estas nigrablankaj kaj kvazaŭ invitas infanon ilin kolorigi.

Neniam estas tro frue diskuti pri ajna temo kun infano, kondiĉe ke oni tion faru en manieroj kongruaj kun la aĝo kaj percepta evoluo de la juna aŭskultanto. Ĉi tiuj du libroj havigas ĝuste tre taŭgajn enkondukojn al gravaj temoj. Plenigu la librobreton.

Angela Tellier

Salutinda eldonaĵo

Vojoj de interlingvistiko: de Bruno Migliorini al la nuna tempo. Aktoj de la studtago en la universitato de Florenco, 26a de julio 2006a. (Multilinguismo e Società 2008). Red. Renato Corsetti. Pisa: Edistudio, 2008. 128p. 24cm. ISSN 20364482. Prezo: € 15,00

Por atingi vere novajn sciencajn rezultojn, i.a. necesas konsideri la laborojn de la antaŭuloj. Pro tio salutindas la fojfoja apero de memorlibroj (lastatempe ekz. pri István Szerdahely) aŭ kolokvoj omaĝe al elstaraj interlingvistoj, por ke iliaj laboroj ne forgesiĝu.

Tia kolokvo (titolita eble tro modeste “studtago”) en 2006 okazis memore al grava itala lingvisto kaj interlingvisto, kies influo efikas ĝis la nuno kaj al kiu kunŝuldiĝas la konsiderinda interlingvistika tradicio en Italio. Unu el la plej renomaj personoj en la lingvistika historio de Italio, Bruno Migliorini (1896-1975) — kies centa datreveno de la naskiĝo donis la okazon por la aranĝo — en sia junaĝo ne nur estis entuziasma esperantisto kaj kursgvidanto, sed en 1923 eĉ fariĝis membro de la Lingva Komitato kaj poste vicprezidanto de la Akademio de Esperanto (1933-36). Li estis UEA-delegito, kunlaboris leksikografie, recenze kaj esee, verkis foje poemojn, reviziis literaturajn tradukojn kaj aŭtoris instrulibron ĝis nun uzatan. Li krome tenis kontaktojn kun aliplanlingvaj movadoj (i.a. kun Giuseppe Peano pri Latino sine flexione). De 1969 ĝis 1973 li apartenis al la redakta komitato de La Monda Lingvo-Problemo (LMLP).

En sia lingvistika fako li aparte famiĝis kiel aŭtoro de ĉefverko pri la historio de la itala lingvo (Storia della lingua italiana, 1960); li estis ĉefredaktoro de la Itala Enciklopedio kaj aŭtoro de amaso da aliaj lingvistikaj verkoj (lia persona bibliografio ampleksas 185 paĝojn). De 1949 ĝis 1963 li estis prezidanto de la plej prestiĝa lingvokultura institucio de Italio, la Accademia della Crusca, kiu kune kun Akademio de Esperanto okazigis la studtagon honore al li. Kiel Christer Kiselman en sia antaŭparolo substrekas, tia kunlaboro inter AdE kaj nacia akademio jam havas certan tradicion (Zagrebo 2001, Gotenburgo 2003).

En la disponeblaj aktoj la jubileulon rekte koncernas la salutoj de lia filo Paolo Migliorini, elstarigoj de la signifo de la omaĝato deflanke de la aktuala prezidanto de la Accademia della Crusca Francesco Sabatini (Florenco) kaj la lingvisto Tullio de Mauro (Romo). Carlo Minnaja (Padovo) skizas la kontribuon de Migliorini al la Esperanta kulturo, supozante, ke la silentiĝo de la lingvisto ekde 1947 ŝuldiĝas al por Esperanto negativa atmosfero en italaj universitataj rondoj. Minnaja prave postulas la kompletan eldonon de ĉiuj interlingvistikaj verkoj de Migliorini (cetere, en 1985 kaj 2006 Edistudio aperigis la daŭre legindan kolekton Lingvaj aspektoj de Esperanto). Renato Corsetti (Romo), post revuado de la ĉefaj instrumetodoj de Esperanto, montras, ke la gramatika metodo, aplikata en la kelkfoje reeldonita kaj jam dum 80 jaroj uzata lernolibro (Manuale di Esperanto, ekde 1923), aparte taŭgas por kleraj kaj memstudemaj lernantoj.

La aliaj 6 tekstoj rilatas ĉefe al esperantologio. Fabrizio Pennacchietti (Torino), influita de la dana lingvisto Viggo Brøndal (1887-1942), prezentas proponon klasifiki la prepoziciojn de Esperanto laŭ jenaj klasoj: dimensiaj, nedimensiaj, aplikaj, retroaplikaj kaj kombinaj prepozicioj. (Cetere, i.a. jam Eugen Wüster en 1924 kaj Victor Sadler en 1985 [dum la Esperantologia konferenco en Aŭgsburgo] klopodis pri klasifikoj kaj sistemigoj de la Esperantaj prepozicioj. Humphrey Tonkin (Hartford) elstarigas la komprenon de Zamenhof pri la lingvo-evoluiga kaj lingvostabiliga roloj de literaturo, rememorigas nin pri lia lingvokomunumo-krea agado dum la unuaj jaroj kaj poste traktas la signifon de la Hamlet-traduko. Laŭ Tonkin Hamleto estas la “plej universale konata teatraĵo” (p. 51). Li komparas ambaŭ tradukojn (L. L. Zamenhof 1894, L. N. M. Newell 1964). La Zamenhofa traduko laŭ li estas “Esperanta”, kaj tiu de Newell estas pli fidela al la originalo: “Newell estas por legi, Zamenhof ankaŭ por ludi” (p. 53). Geraldo Mattos (Campinas) okupiĝas pri la Fundamento kaj montras kelkajn dubajn kazojn kaj kontraŭdirojn inter la Fundamenta Gramatiko kaj la Fundamenta Ekzercaro, nekonsekvencaĵojn en la lingvouzo de Zamenhof kaj kritikas i.a. PAG. Laŭ li eblas venki la deviojn, se oni ilin konscias (i.a. pri akuzativo de almovo en kelkaj okazoj, false kunmetitaj vortoj, ĥaosa uzo de la difina artikolo). Giordano Formizzi (Verono) sisteme revuas la rolon de la universale reforma pedagogo Jan Amos Komenský (1592-1670) por la lingva edukado (studado de lingvoj, universala lingvo, influo al la postaj projektoj de internacia lingvo ktp). Li substrekas, ke la projekto de universala lingvo ĉe Komenský apartenas al la “ĝenerala reformplano de la socio kaj edukado” (p. 97). Ni povas konkludi kun Formizzi, ke ankaŭ Esperanto povus ludi pli grandan rolon, nur se en la internaciaj sociaj kondiĉoj ne plu regus la “racio de la forto”, sed la “forto de la racio” (p. 99). Esperantonimoj laŭ Aleksandr Melnikov (Rostov-na-Donu) estas “leksemoj, kiuj reflektas ekskluzive la Esperanto-kulturon, kaj kiujn ne eblas ‘simple traduki’ (sen kulturologia komento)” (p. 100). Li prezentas riĉan materialon (kun tre sistema aldona superrigardo kaj kun klaraj fontindikoj), kiu pli klare ol multaj asertoj pruvas la ekziston de originala kulturo de la lingvo-komunumo de Esperanto. Melnikov ordigas la esperantonimojn laŭ formo, lingvistikaj operacioj kaj rimedoj por marki ilin en la teksto. La lasta eseo estas tre mallonga skizo de Amri Wandel (Jerusalemo) pri la nuntempa rolo de Esperanto en scienco kaj tekniko.

Italaj resumoj fine de la tekstoj ebligas ĝeneralan orientiĝon al la eventuala itala leganto. La aldonita programo montras, ke kelkaj anoncitaj prelegantoj aŭ ne povis partopreni aŭ ne povis liveri siajn manuskriptojn, nome Nico Sica (Milano), Mukunda Phatik (Katmanduo) kaj la bedaŭre antaŭ nelonge forpasinta Mauro La Torre (Romo). La teknika redakto de la volumo verŝajne suferis pro iuj komputilaj misaĵoj. Jam sur la kovrilo ni legas pri “Multinguismo” anstataŭ “Multilinguismo”. La plej multaj literaturlistoj montras kaprican strukturon (p. 43 kaj sekvaj, 54 ks, 66, 79, 115 ks). (Cetere, en tiaj listoj, do ankaŭ ĉe aliaj publicaĵoj, min daŭre ĝenas la mallongigitaj antaŭnomoj.) Ankaŭ en la tekstoj fojfoje aperas enigmaj simboloj sen klarigoj. Nu, tiuj estas detaloj, kiuj ne malgrandigas la valoron de la tre rekomendinda antologio.

Detlev Blanke

Aziaj mov(iĝ)oj

Esperanto kaj mi — eseoj de 180 esperantistoj el 17 aziaj landoj — Memoraĵo de la 94-a japana Esperanto-Kongreso, oktobro 2007. Red. Hori Jasuo. Maebasi: Horizonto, 2007. 206p. 26cm. ISBN 9784939088061. Prezo: € 13,50.

Raportoj pri la Invitprojekto — 20 invititoj el Azio al la UK en Jokohamo. Tôkyô: Invitkomitato de Japana Esperanto-Instituto, 2007. 71p. 30cm. Prezo: € 4,80

La ideo kolekti eseojn kun la temo “Esperanto kaj mi” kreskis ĉe Hori Jasuo, la tiama prezidanto de la Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado (KAEM), kiam li konsciis ke, post la UK en Japanio, sekvos aŭ devus sekvi epoko de Azio rilate la Esperanto-movadon. Ne nur UK en Azio kaj Aziaj Esperanto-Kongresoj, sed ankaŭ la organo de la menciita Komisiono ligas aziajn esperantistojn, tamen tio ne sufiĉas. Ne ĉiuj povas ĉeesti kongresojn, kaj raportoj ne estas sufiĉe personaj por koni la sentojn de esperantistoj pri Esperanto. La redaktanto deziras ke legante la eseojn de nekonataj esperantistoj loĝantaj malproksime “ni konatiĝu kaj havu pli solidaran senton unu kun la alia”. Kolektiĝis en la esearo 180 eseoj de esperantistoj el dek sep aziaj kaj du ne-aziaj landoj. La kontribuantoj, de plej diversaj aĝoj, rakontas en siaj eseoj pri sia(j) rilato(j) kun Esperanto: kiel ili ekkonis kaj lernis ĝin, kion Esperanto signifas por ili, kiun rolon ĝi ludas en ilia vivo, kiel ili eble provas diskonigi ĝin ktp. Temas pri kelkaj internacie konataj esperantistoj, kiel ekz. Probal Dasgupta, Mohammed Reza Torabi, Lee Chong-Yeong kaj Lee Jung-Kee, sed plejparte pri ne tiom konataj samideanoj — kaj komencantoj kaj multjaraj esperantistoj. Iliaj rakontoj estas enhave, stile kaj lingve tre malsimilaj, kio kompreneble kontribuas al la ĉarmo de la verko. La redaktanto sukcesis en tio ke tra la eseoj oni povas iom ekkoni la spertojn kaj sentojn de esperantistoj el pluraj landoj de — por ne-azianoj — alia kontinento. Bedaŭrinde estas tamen ke la redaktanto ne multe redaktis la tekstojn, pro tio ke li “ne volis malhelpi la entuziasmon elŝpruci el la eseoj per arbitra korektado”. Tio povas validi kiam temas pri stilo, sed ne por [tajp]eraroj, kiujn oni tre kaj tro ofte renkontas.

Samspeca kaj iugrade samstila estas la Raportoj pri la Invitprojekto, en kiu 20 aziaj esperantistoj, invititaj de Invitkomitato de Japana Esperanto-Instituto por partopreni la Universalan Kongreson en Jokohamo en 2007, rakontas pri siaj preparoj al, spertoj dum kaj planoj post la 92a UK. La invititoj ne nur ricevis la vojaĝon al Japanio, la aliĝon al UK kaj manĝon kaj loĝadon dum la UK, sed ankaŭ gastis dum mallonga aŭ pli longa periodo antaŭ kaj/aŭ post ĝi ĉe japanaj esperantistoj. Tiuj individuaj prizorgantoj ankaŭ verkis — foje tro — koncizan raporteton pri siaj — plejparte, sed ne nur, pozitivaj — spertoj kun la invititoj en ĉi tiu raportaro. Ankaŭ la invititoj mencias ne nur pozitivajn spertojn: ili rimarkigas kaj foje eĉ kritikas tion kio okazas (aŭ ne) dum la UK. Tiu realismo donas pli altan valoron al la, cetere simple eldonita, kompilaĵo. La raportaro montras ke la projekto estis utila, kaj tio ne nur al la invititoj, sed ankaŭ al la japanaj prizorgantoj: ĉiuj sukcesis travivi unikajn spertojn. Ni povas nur esperi ke ĝi montros ankaŭ utilon al la movadoj en la devenlandoj de la invititoj.

Heidi Goes

La naŭa

Ne de Betoveno, sed de nia Akademio: la naŭa Oficiala Aldono al la Universala Vortaro. Longe ĝi restis nur mencio, kvankam Heroldo de Esperanto ja publikigis la tedan liston sen la difinoj, kaj Ondo de Esperanto faris el ĝi felietonon. Kaj la bona Akademio permesas spili ĝian retpaĝaron por mem elŝuti la trezoron.

Tamen la materialo ankaŭ por la ceteraj el ni restas koninda, certe por la instruantoj. Ofte oni supozas ke ĉiuj jam posedas la iom kostan Plenan Ilustritan Vortaron, sed supozeble multaj el la plej uzataj, almenaŭ trastudataj vortaroj baziĝis sur ĝia respektinda antaŭulo Plena Vortaro (el 1933 kun Suplemento el 1953). Kiom el la nova listo de 209 radikoj (vortoj ofte kun “kunmetaĵoj”) estas jam konataj, sed nun unuafoje deklaritaj oficialaj? Fakte unu el po kvin estas zamenhofa radiko kaj nur 25, interalie tri lando/popolonomoj (el kiuj neniun entenas PV), aperis unuafoje en PIV. Sed ja la difinoj grave evoluis. Malofte ili identas kun tiuj en PIV, preskaŭ ne kun la PV-aj. Tamen esencaj la diferencoj ne ĉiam estas: kombino aŭ malkombino de signifoj ofte rezultigas la diferencon.

Sed unue ni laŭdu la Akademion pro ĉi tiu laborego: ĉefe ke ĝiaj membroj ĝenerale konsciis ke Esperanto estas celita por la tuta mondo, do ne tre helpas tradukoj en kvin eŭropaj lingvoj, eĉ se “grandaj”.

La difinoj nun ricevis precizigon, aktualigon kaj detaladon. Nur la literpriskriboj (ikso, ipsilono kaj kuo — anst. ku [kaj kvo por la latina qu]) lakone trivortas. Ĉe “ĉasio”, subparto de veturilo kun aksoj kaj radoj laŭ PV, okazis amputo de la signifo kaj ankaŭ la “karoserio” povis senbalastiĝi je stirilo kaj savzono (laŭ la PIV-a ilustraĵo). Aperis novaj fakoj: ekologio, komputado, seksaj vortoj (kvankam ankoraŭ ne ĉiulande senriskaj).

Maloftas ŝanĝo de la radika karaktero: (ant)arkta, zamenhofaj, fariĝis Antarkto kaj Arkto. “Bito” (ŝipŝtipo) ricevis homonimon kun noto (la proponata “ŝanono” ne aperas en PIV). Konata ŝanĝo estas ke radaro (en PV sub “rado”) jam en PIV aperas kiel radoaro por lasi al la moderna internaciaĵo radaro unusencecon. Evito de homonimeco klarigas ankaŭ ke en PIV jam malaperis “rodulo” pro la “rodo de boatoj”, do muso estas “ronĝulo”: la naŭa oficialigas “ronĝi”, t.e. la vorton!

Pinte gravas memori, ke la insulinproduktado okazas en la pankreaTo (for la s!).

La edukemon de SAT ekzemplas la PV-a komento ĉe “aperitivo”: “... kiu laŭdire ekscitas la apetiton”, samkiel la skeptika noto ĉe “prestiĝo”: “Imponeco pro ŝajno de beleco aŭ gloro”. (Vidu, kiom De Beaufront ĝuste nun influas!).

Jen la 25 ne-PV-aj vortoj (por konscii la evoluon) kaj diferencoj kun PIV

  • Geografiaj: brito/Britujo, japano/Japanujo, Usono.
  • Algoritmo: La naŭa kombinas la du signifojn el PIV.
  • Demografio: ne “esploro” sed scienco kaj informoj (pri loĝantaro).
  • Diskriminacii: en PIV nur substantive. Ekologio: en PIV ekologo estas sciencisto pri ekologio, scienco pri rilatoj; la naŭa aldonas “influoj” (el/al la medio).
  • Etno: ni nun vidas la diferencon disde “gento”, kies anoj kredas al komuna deveno.
  • Eŭro: PIV klerigas nin pri la komenco en 1999 inter 12 ŝtatoj.
  • Festivalo: ne plu strikte perioda, i.a. pri “kino” anst. filmo.
  • Frustri: la “tendenco”, kies mankon oni suferigas, fariĝis “deziro”: senigi je kontentigo de bezono aŭ deziro.
  • Karoserio: vd supre. Kasedo: sen aludo al “kaseto”, kiun ankaŭ PIV ne preferas.
  • Kibuco: identaj klarigoj.
  • Klono: PIV eliras de la verbo kloni. La korekto preventas interpreti “klono” kiel (la agon) “klonado”.
  • Komputi kaj ~ilo: PIV krommencias la arkaiĝintajn signifojn “mezuri/~ilo”.
  • Lasero: PIV klerigas nin pri la deveno de la akronimo.
  • Modemo: en PIV nur unuvoja eksplico de la konverto el analoga linea informo al sono (ĉe ricevo).
  • Pico: “italdevena” manĝaĵo, sed PIV ja mencias Napolan specon.
  • Skani: evidente oni ne oficialigis la duan signifon en PIV pri radioricevilo.
  • Transistoro: same pri la signifo “radioaparato” kun ~oj.
  • Tukano: en PIV mankis la kolorriĉaj plumoj.
  • Versio: ne oficialiĝis la tria signifo: turniĝo de naskiĝanto.
  • Vodko: rolas la fluo de ekonomiaj fortoj: restas Rusio kaj Pollando, sed Ukrainion kaj Finnlandon anstataŭas Svedio. PIV resendas al “viskio”, sed tiu oficialiĝis nur en 1919: pri zamenhofeco mankas spuro. La unua teatraĵo ja estis Unua brandfaristo. (1896: L. Tolstoj, tr. V.A. Burenkov).

Poste ni eble dividos la 209 laŭ semantikaj rubrikoj. Sed nun: bonan digeston!

Rob Moerbeek

Ni savu la dronantan ŝipon

Post preskaŭ kvarjara lamado Demokratia Kongolanda Esperanto-Asocio, DKEA, havas nun novan komitaton.

La nova komitato havas la defion reorganizi kaj revivigi la E-movadon en Demokratia Respubliko Kongo. En sia unua kunsido en la provizora sidejo ĉe YASA-avenuo n-ro 70, komuno de Bumbu en Kinŝaso, ĝi donis al si la taskon enlistigi la klubojn kaj la unuopulojn kiuj konsistigas la korpon de DKEA. La komitato konsistas el s-roj J.P. Lungikisa Sumbu (prezidanto), Victor Lufimpu Lukolama: (vicprezidanto), Nlandu Luyala (vicprezidanto), Arlain Kizeyidioko Mayinda (ĝenerala sekretario), Evariste Munuku Wa Mulongo (kultura konsilanto), Martin Lofemba (administra konsilanto) kaj f-ino Nelly Masemi (kasistino).

La plej granda prioritato estas havigi al DKEA legitimajn dokumentojn, la juran agnoskon kaj renovigitan statuton, por ke DKEA estu oficiale agnoskita de la konga registaro pere de la ministerio pri justeco.

La nova komitato petas subtenon por renovigo de la E-movado en R.D. Kongo. Ĝi estas malferma al konsiloj kaj kunlaboro, kaj petas bonkorajn samideanojn helpi savi la preskaŭ dronintan ŝipon. Kontaktoj: d...@gmail.com; d...@gmail.com. Tel.: 00243899945007-00243998226913-0024381717919. Adreso: DKEA, B.P. 1007, Kinshasa/Limete, R.D. Kongo.

Arlain Kizeyidioko

Tri intervjuoj kaj dulingva koncerto en Taĝikio

En la tutlanda socipolitika kaj soci-kultura revuo Toĝikiston (organo de la Ministerio pri kulturo de Taĝikio, n-ro 1-2) aperis granda intervjuo kun la prezidanto de la Asocio de esperantistoj de Taĝikio s-ro Firdaŭs Ŝukurov.

La demandojn starigis la ĵurnalistino Sadbarg Ĝamoliddin. Ŝukurov detale respondis kaj el la respondoj la legantoj povis ekkoni la historion de la internacia lingvo kaj informojn pri Esperanto kaj la Esperanto-movado.

La 22-an de marto la 1-a tutlanda televida kanalo en sia programo “Pajvand” (Kontakto) montris intervjuon kun la vicprezidanto de AET s-ro Saidnabi Saidilhomzoda. La programero daŭris duonhoron.

La 30-an de marto la tutlanda vaste konata radio “Toĝikiston” aŭdigis intervjuon kun s-ro Saidnabi, kiu informis pri Esperanto kaj ĝia pozicio en la mondo. Ĉar gejunuloj inklinas al lernado de la angla kaj araba lingvoj, estis akcentita ankaŭ la propedeŭtika rolo de Esperanto. Estis menciite, ke vojaĝemuloj, uzante la reton de Pasporta Servo, povos multe profiti kaj pli profunde ekkoni la morojn, kutimojn kaj kulturojn de aliaj nacioj.

En la Nacia Konservatorio de Taĝikio okazis koncerto dediĉita al datreveno de la konata taĝikia kantisto (baritonulo) prof. Ahmad Bobokulov. La koncerton organizis lia disĉiplo prof. Hajrullo Latipov. Inter la kantoj de la koncerto oni povis aŭskulti ankaŭ la faman “Respubliko mia” de la komponisto Ŝarof Sajfitdinov, en la prezento de s-ino Salima Muhabatova (sopranulino) en du lingvoj: taĝike kaj Esperante. La versojn de B. Rahimzoda kaj M. Farhat esperantigis F. Ŝukurov.

Ruŝno Rajhoni

[FORIGITA!: bildo]

Membroj de la Asocio de esperantistoj de Taĝikio.

Postnikov kaj Zamenhof en Bosnio kaj Hercegovino

La unua prezento de la teatraĵo Dek tagoj de kapitano Postnikov, laŭ la romano de Mikaelo Bronŝtejn kaj reĝisorita de Milić Jovanović, okazis la 23-an de marto 2010 en la urba teatro “Jazavac” (Melo) en Banja Luka.

La teatraĵo estis en Esperanto kaj ĉeestantoj kiuj ne komprenis, povis legi la tradukon en la serba sur ekrano. La ĉirkaŭ 200 spektantoj kelkfoje aplaŭdis. Poste en la teatra halo okazis solena koktelo, kaj la spektantoj kun la aktoroj babilis kaj faris fotojn.

Bosniaj ĵurnaloj abunde raportis pri la evento. La prezidanto de la urba komunumo Slobodan Gavranović estis la alta protektanto. Li akceptis la aktorojn kaj la organizantojn el la Centro “BeL@ Espero”. Temas pri moderna teatraĵo el Kragujevac (Serbio) kaj la centro el Banja Luka (Bosnio kaj Hercegovino), kiu estas unika teatraĵo, ĉar en ĝiaj naskiĝo, preparo kaj prezentado partoprenis homoj el kelkaj landoj (Serbio, Rusio, Bosnio kaj Hercegovino kaj Ĉeĥio).

Kapitano Postnikov, artileria oficiro de la rusa reĝa armeo vivis en tempo antaŭ la Oktobra Revolucio. Li suferis pro siaj progresemaj ideoj, ĉar li deziris ke ĉiuj popoloj en la mondo interparolu per unu internacia lingvo, Esperanto — klarigis al ĵurnalistoj post la prezentado de la teatraĵo la ĉefa aktoro Saša Pilipović el Serbio. En la teatraĵo ludas ankaŭ Mićo Vrhovac el Banja Luka kaj Ljubica Gaŝparović el Kragujevac.

Sian unuan prezentadon la teatraĵo havis en la 94-a UK en Bjalistoko. Ĉi-jare la teatraĵo estos prezentita en Sankta Peterburgo, en la 26-a Ruslanda Esperantista Kongreso, kaj en Velika Gorica dum la kongreso de Kroatia Esperanto-Ligo.

Mićo Vrhovac

Esperanto bonvena

Malofte granda entrepreno aŭ asocio efektive apogas Esperanton. Agrablaj esceptoj tamen ekzistas, kaj tiam la disvastigado de Esperanto ricevas apogon, simpation kaj favoron. Tiel okazis ĉe la “Asocio de Emeritoj kaj Pensiuloj” (45 mil asocianoj) de la urbo Volta Redonda (Rio-de-Ĵanejro) en Brazilo, kie jam 11 jarojn funkcias senpagaj Esperanto-kursoj.

La kursoj daŭras 7 monatojn, kun ĉiusemajna leciono, merkrede de la 8.30 ĝis la 10-a horo kaj paŭzo je la 09.15, por kafo kun biskvito.

La asocio, en sia bela, granda kaj luksa fako “Instituto por zorgo pri la sano de maljunuloj” (sur la apuda bildo) vere favoras la instruadon de Esperanto kaj disponigas al la Esperanto-kurso vastan lernoĉambron kun moderna ekipaĵo. Pri la lanĉata Esperanto-kurso la asocio ĉiam informas la publikon per radio, televido, afiŝoj kaj la propra monata ĵurnalo Informativo.

La kurson la asocio konsideras utila okupa terapio kaj por maljunuloj kaj por junuloj. Fine de la kurso la lernantoj ricevas de la asocio ateston pri la partopreno.

La kurson gvidas 87-jara emerita universitata profesoro, inĝeniero Alberto Flores, BEL- kaj UEA-delegito en Volta Redonda apud Rio-de-Ĵanejro. Nova, jam la 12-a Esperanto-kurso, komenciĝis la 29-an de aprilo 2010.

Alberto Flores

[FORIGITA!: bildo]

Gekursanoj en 2009, kun sia instruisto (la 5-a de maldekstre, staranta).

Printempa renkontiĝo

La 20-an kaj la 21-an de marto 2010 okazis en la turista domo “Baĉo Kiro” en Drjanovo, Bulgario, printempa esperantista renkontiĝo. Ĉeestis okdeko da esperantistoj el 11 urboj.

La renkontiĝon organizis kaj bonajn kondiĉojn por la laboro kaj ripozo aranĝis la prezidantoj de la E-kluboj en Ruse kaj Polski Trambeŝ s-ino Margarita Savova kaj s-ro Stojan Donĉev.

Okazis interesa ekskurso al la famaj monaĥejo en Drjanovo kaj la groto “Baĉo Kiro”, kaj al la apuda belega kaskado de akvofaloj. La vespero pasis en varma, sincera kaj amika atmosfero, kun dancoj, kantoj, bonhumoro kaj printempa poezio.

Dum la renkontiĝo oni diskutis pri la aliĝo de Bulgara Esperanto-Asocio al Eŭropa Esperanto-Unio kaj pri la problemoj kaj la malĝojiga stato en la nuna BEA.

La partoprenantoj decidis, ke la sukcesa Printempa renkontiĝo en Drjanovo fariĝu ĉiujara tradicia Esperanto-renkontiĝo, kaj proponos ĝin por kalendaroj de Esperantaj aranĝoj.

Milĉo Beloreŝki

Forpasoj

Wolfgang Bienen (1927-2010) forpasis la 24-an de februaro en Aachen (Germanio). Li prezidis la lokan klubon kaj fervore aktivis en la unika trilanda societo “Senlime” kun membroj el Belgio, Germanio kaj Nederlando. Li ankaŭ motoris la Trilandan Kongreson en Aachen en 1970. Li ofte gastigis ĉinajn e-istojn kaj mem unufoje vizitis ilian landon.

Camiel De Cock (1932-2009), dumviva membro de UEA kaj iama fakdelegito pri naturismo, mortis en Halle (Belgio).

Maksis Miervaldis Ĉulitis (1911-2009) mortis en Richmond Hill (Ontario, Kanado) la 29-an de aprilo pasintjare. Li naskiĝis en Latvio, sed en 1952 li elmigris al Kanado. Li estis unu el la aŭtoroj de la grava antologio Naŭ poetoj (1938; reeld. 1989).

Luna Davidova (1926-2010) forpasis la 7-an de februaro en Sofio. Profesie aktorino, ŝi lernis E-on en 1984 kaj fariĝis tre aktiva en la Bulgara E-Teatro, kun kiu ŝi prezentiĝis en kelkaj UK-oj.

László Farkas (1957-2009) mortis en Eger (Hungario), kie li estis vicdelegito kaj fakdelegito pri naturkuracado.

Higinio García (1939-2010) forpasis la 8-an de aprilo en Alma (Kebekio, Kanado). Li publikigis prozaĵojn en revuoj kaj antologio kaj en 1999 la rakontaron Kapturnoj.

Joyce Hill (1921-2010) forpasis la 13-an de marto en Wellington (Nov-Zelando), kie ŝi longe estis vicdelegito kaj fakdelegito pri virinaj aferoj.

Ferenc Jáki (1919-2010), emerita mezlerneja instruisto kaj doktoro pri klasika filologio, forpasis la 26-an de marto en Budapeŝto. Esperanton li lernis en kurso de Julio Baghy en 1961. En 1965 li diplomiĝis kiel E-instruisto. Kun prof. István Szerdahelyi li iniciatis la leĝigon de la elekteblo de Esperanto kiel studobjekto en hungaraj lernejoj kaj la starigon de Ŝtata Ekzamenkomisiono, en kiu li membris de 1967 ĝis 2008, funkciante longe kiel ĝia prezidanto. De 1966 ĝis 1969 li kunlaboris kiel tradukanto kaj voĉleganto por la E-elsendoj de Hungara Radio. Dum pluraj mandatperiodoj li estis komitatano kaj estrarano de Hungaria E-Asocio, kies honora membro li fariĝis. En 1992 d-ro Jáki estis elektita Honora Membro de UEA. En 1999 li estis distingita kiel Kavaliro de la Hungara Kulturo. Li aperigis plurajn poemarojn en la hungara lingvo kaj ankaŭ skulptis, pentris kaj fotis.

Ino Kolbe (1914-2010) mortis la 16-an de februaro en Leipzig (Germanio). Ŝi estis denaska e-istino, filino de la fondinto de Germana Laborista E-Asocio Reinhold Voigt. Profesie korektisto, ŝi ellaboris multajn indeksojn, i.a. de la GDR-a revuo Der Esperantist (2 vol.; 1997-1998). Ŝi verkis historion de GLEA en Leipzig, Zur Geschichte des Deutschen Arbeiter-Esperanto-Bundes in Leipzig (2vol.; 1991), kaj siajn rememorojn Mia vivo kun kaj por Esperanto (2003; germane 2001, 2002).

Mauro La Torre (1946-2010) forpasis la 25-an de marto en Romo. Doktoro pri matematika lingvistiko, li estis profesoro pri eksperimenta pedagogio kaj komputika didaktiko en la Tria Roma Universitato, kie li ankaŭ kunordigis laboratorion pri aŭtomata tekstanalizo. Li lernis Esperanton en 1962. Li estis prezidanto de ILEI 1998-2003, kiun li reprezentis ankaŭ ĉe UEA kiel Komitatano A 2001-2004. Li membris en AIS kaj ekde 2007 en la Akademio de Esperanto. Ekde 1998 li gvidis la komunan edukprojekton de ILEI kaj UEA “Interkulturo”, kies reta kvazaŭlernejo “Tibor Sekelj” kunigis centon da klasoj en trideko da landoj. Pro tiu projekto la ĵurio de La Ondo de Esperanto donis al li la titolon “Esperantisto de la Jaro” en 2000. Kun R. Corsetti li aŭtoris la popularan lernolibron Ĉu vi parolas tendare? (1969; 4-a eld. 1992) kaj kun R. Corsetti kaj N. Vessella la itallingvan lernolibron Lingua esperanto; Corso di base (1984). Mauro La Torre prelegis en multaj UK-oj, laste en la IKU de la 94-a UK en Bjalistoko.

Herman F. Menges (1927-2010), dumviva membro de UEA, forpasis en Haarlem (Nederlando) la 14-an de februaro. Profesia grafikisto, li kreis glumarkojn kaj grafikaĵojn por multaj renkontiĝoj k.a. bezonoj.

Klára Mikola (1963-2010) mortis la 7-an de februaro en Budapeŝto. En la Belartaj Konkursoj de UEA en 1990 ŝi gajnis la Premion An-okin pri Kanto per Almozul’, vortigita de ŝi kaj komponita de L. Garamvölgyi, kun kiu ŝi ankaŭ aperigis la kasedon Harmoni’ (1992). Ekde 2008 ŝi estis estrarano de Hungaria E-Asocio.

Andreo Roos (1916-2010), dumviva membro de UEA, forpasis en Norrköping (Svedio) la 10-an de februaro. Li lernis E-on junaĝe k aj utiligis ĝin i.a. en laborbrigadoj en Jugoslavio kaj Bulgario kaj dum bicikladoj eĉ ĝis Grekio kaj Turkio.

John Thum (1923-2009), dumviva membro de UEA, mortis en Le Locle (Svislando).

Jan Verhoeff (1917-2010) forpasis la 20-an de februaro en Roterdamo. Li estis honora membro de la E-Societo “Merkurio”.

Annie Wester-van der Veen (1918-2010) mortis la 15-an de decembro en Zaandam (Nederlando). Ŝi lernis E-on antaŭ 60 jaroj kaj estis kluba estrarano kaj aktiva E-instruistino.

Revuo Esperanto 2010 6

Malferme

Ni estas ĉiuj en la sama boato kaj devas noveme kunveli

Kiu laŭ vi estis la ĉefa problemo de UEA en la pasintaj 50 jaroj? Ĉu la puĉo en Hamburgo? Homaj bedaŭrindaĵoj. Ĉu likantaj tegmentoj en Roterdamo? Io por lokaj... fajrobrigadistoj. Ĉu la malfrue alvenantaj Jarlibro aŭ revuo? Ni delonge lernis trateni tion. Ĉu la falanta membronombro? Jes, sed falas la membronombro ankaŭ en la landaj asocioj kaj en la lokaj societoj, kaj ne ekzistas specife universal-asocia solvo de ĉiunivela problemo. Se ni problemas kune, ni solvu kune.

Por alproksimiĝi al la problemo, ni unue tuŝu la temon de Usono. Ne timu, ni ne regurdos malŝaton al la angla lingvo. Ni pensas pri la fakto, ke Usono estas hodiaŭ tio, kio estis hieraŭ Francio. Esperanto rajdis sur franca ĉevalo ekde Bulonjo, kaj estis atentata; se hodiaŭ reaktuala alvoko al Esperanto estus veninta el la usona kontraŭkulturo, ni estus nun en bona pozicio, kiel... la rokmuzika industrio. Do, la ĉefa problemo de UEA en la pasintaj 60 jaroj estis la malforteco de la usona landa asocio.

Nun ekzistas potenco pli aktuala ol Usono: la reta mondo. Tamen ĝi diferencas de Usono: la kresko de la reto kuntrenis kreskon de Esperanto. Kial do ne ankaŭ kreskon de la tradicia movado? Ĉar malaperis la tradicia rilato inter la mono, la loka sindediĉo de maljunuloj kaj la energio de la junularo. Kaj ni ne sukcesis, en la reta mondo, instali funkciantan maltradician kunligon inter tiuj faktoroj. En tiu malsukceso, ni trovas nin en la sama boato, kiel la monda muzika industrio; kaj ni devos lerni kunflosi.

Tio signifas iom ekskutimigi la retorikon de senlikva fosado (L estas likva konsonanto) kaj sulkoj, ĉar tiu retoriko respegulas tion, kio dividas nin kaj malhelpas solvon. En solida mondo de sulkoj, ĉiu emas rigardi sin mem la centro de la movado, ĝia plej grava parto. Ĉiu fosas sian sulkon kaj ne emas helpi fosi alilokajn sulkojn.

La esperantisto en la loka klubo de mezgranda urbeto ie en Eŭropo elspezas tempon kaj monon por varbi samurbanojn, aranĝas ekspoziciojn, budumas en lokaj festivaloj, gvidas kurson, kaj kredas esti la sola, kiu faras ion por Esperanto. La landa asocio konsistas, laŭ li, el kelkaj mallaboremaj estraranoj, kiuj neniam helpas aŭ aŭskultas lin, sed nur pavumas sur landkongresaj podioj kaj memoras pri li por peti la pagon de kotizoj ĉiam pli altaj.

UEA des malpli ekzistas. Ĝi estas io trans la montoj kaj trans la maro, pri kiu oni asertas, ke ĝi ekzistas, kaj ĝi vere devas ekzisti, ĉar iu el najbara urbo foje iris al UK. Pli serioze, lokaj agantoj sen rimedoj vojaĝi eksterlanden sentas sin solaj en siaj klopodoj disvastigi Esperanton, ĉefe se ili estas tro malriĉaj por povi sin konekti al la reto. Tiuj estas la veraj apartenantoj al la lasta kasto.

Ĉu la landa esperantulo fajfas pri la monda asocio same kiel la loka esperantulo malĝojas pri la landa? Nu, multaj el la landaj estraranoj estas pli proksimaj al la internacia nivelo, sed fakte ili dediĉas sian energion al la landa agado, baraktas por varbi membrojn por la landa asocio, malsukcesas, kaj koleras pri petoj varbi por la monda. Ni evidente ne deklaru ĉi tiun sulko-fosan stilon malracia; oni devas iamaniere teni la Esperanto-movadon funkcianta kaj laŭeble kreskanta en Germanio, Usono, Japanio kaj samtempe loke kaj internacie. La demando estas, kiamaniere malplej dolore forlasi la sulko-fosan racion kaj kolektive fronti al la fakto, ke nun ni ĉiuj estas en la sama, nova boato.

La homoj en la reto, kiuj lernis Esperanton sendepende de la tradicia movado, vivas sendepende de ĝi, kaj ne vere komprenas kial ili bezonas pagi kotizon kaj funkciigi tiajn kuriozaĵojn, kiel la Jarlibro de UEA. Faru la eksperimenton, kiun ni ĵus faris. Por ekscii ion pri esperantistoj en Tomsk, vi skribas “Tomsk Esperanto” en serĉ-motoro, kaj trovas la paĝaron de la loka grupo, kun ĉiuj necesaj ret-adresoj. Al kio do utilus jarlibroj?

En la tradicia movado, ni vivis surbaze de la tiuepokaj trafikebloj. Oni ne povis facile vojaĝi, kaj eĉ la korespondo estis rapida nur ĉe leteroj facile ekspedeblaj aere — la revuojn kaj librojn oni ricevadis mare, malrapide. La delegitoj havis apartan respondecon funkcii kiel komunikaj centruloj de la movado, peri inter la mondo kaj la loko. Hodiaŭ, kiam rapidege de loko flugas ĉio al loko, kaj kiam dokumenton aŭ eĉ bibliotekon oni facilanime disponigas al korespondanto je la alia fino de la planedo, la jarlibraj delegitoj ne plu plenumas la iamajn bezonojn.

Sed ankaŭ en la nuna mondo, nur malrapide oni lernas lingvojn, aŭ konvinkas najbaron pri la lernindo de Esperanto, aŭ vartas instituciojn kaj festivalojn tra la jaroj.

Por plufari tion efike, por pluirigi la boaton de Esperanto, por konvinki la mondon pri la bezono pri lingva justeco, ni bezonas ĉiujn boatistojn kaj ili devas kunlabori inter si, estimi unu la alian, helpi unu la alian. Internaciuloj, landuloj, lokuloj kaj retuloj, ni ĉiuj faras ion utilan. Neniu havas en sia poŝo la sekreton por triumfigi Esperanton, sed se tio eblas, tio okazos nur se ni kunlaboros.

Fiere kaj kunlabore konstruu kun ni movadon de homoj kapablaj kunveli. Ni velu antaŭen kun kredo, fervor’, kiel kantis Grabowski.

Renato Corsetti kaj Probal Dasgupta

Esperanto kiel eduka movado

La 17-an de aprilo 2010 Mark Fettes prelegis kiel ĉefa gasto en la Malferma Tago de UEA. La iama Ĝenerala Sekretario de UEA kaj redaktoro de la revuo Esperanto argumentis, ke troa fokusiĝo al la lingvaj aspektoj de Esperanto malhelpas klare kompreni la celojn kaj bezonojn de la movado. Ni aperigas ĉi tie eltiraĵon de lia prelego, redaktitan de la aŭtoro mem (kun danka agnosko al Nikola Rašić, Roy McCoy kaj aliaj pro helpaj komentoj).

Por kio ni havas Esperanton?

Tiu demando, konata al ĉiuj esperantistoj, kuŝas kerne en la debatoj pri strategio, identeco, idearo kaj tiel plu, de la komenco de la lingvo ĝis hodiaŭ.

Ni konas, aŭ devus koni, la respondon de Zamenhof, kiu estis proksimume: “Por ke ĉiuj homoj povu interkompreniĝi pli bone kun siaj kunhomoj”. Ĉe li la emfazo ĉiam kuŝis ĉe tiu interkompreno: li ne volis krei nur lingvon kiu peras iujn ajn ideojn, sed lingvon kiu povas porti kulturon pacaman kaj egalecan.

Ni ankaŭ scias, ke tiu idealismo estis troa por la okcidenteŭropaj intelektuloj, kiuj ekgvidis la movadon en la fruaj jaroj de la 20-a jarcento. Persvadi homojn lerni neŭtralan lingvon estis jam sufiĉe malfacile; konvinki ilin ankaŭ esti pli bonaj homoj ŝajnis afero tute ne praktika. Do, ili preferis formuli sian respondon laŭ pure raciisma spirito: “Por efike komuniki trans ŝtatajn limojn, tutmonde, konforme al la kreskanta interligiteco kaj teknika progreso de la homaro”. De tiu epoko venas la propagandaj komparoj inter Esperanto kaj la fervojo, la telefono kaj simile — rimedoj supozeble neligitaj al iu ajn difinita kredo aŭ principaro.

Duonan jarcenton poste, Ivo Lapenna ellaboris sian propran varianton de tiu formulo: Esperanto ekzistas “por solvi la mondan lingvo-problemon”. Por li la ekzisto de tiu problemo estis objektiva fakto, kiun la ŝtatoj kaj la sciencistoj obstine prisilentas. Denove Esperanto aperas kiel praktika rimedo, sed ĉi-foje kun aldona, abstrakta historia signifo. Lapenna klarigis tiun signifon per la konata triŝtupa lingvomodelo: loka lingvo aŭ dialekto por lokaj bezonoj, nacia lingvo por naciaj bezonoj kaj internacia lingvo por la internaciaj.

Ni povas vidi en tio ian kreskantan emfazon pri la pure lingva dimensio de Esperanto. Ĉe Zamenhof, la lingvo gravis ĉefe pro la kulturo kaj ideoj, kiujn ĝi portis — ĝia kapablo eduki homojn al pli harmonia kunvivado. Por la antaŭmilitaj gvidantoj, plej emfazindis ĝia praktika uzado. Por Lapenna, estis evidente, ke UEA devas okupiĝi nur pri lingvaj problemoj, kaj ke gravas ĝuste plivastigi la fakajn sciojn kaj informojn sur tiu kampo. Do ni glitis iom post iom de tuteca koncepto de niaj identeco kaj celaro al io pli limigita kaj teknika; koncepto cetere pli akceptebla en mondo regata de ŝtataj strukturoj kaj ideologioj.

La monda eduka problemo

Sed ekster tiu evoluo, kaj en kritika rilato al ĝi, ekzistas kvara vidpunkto, kvara respondo al tiu baza demando, por kio ni havas Esperanton. En la historio de UEA, eble plej bone reprezentas tiun vidpunkton Edmond Privat, kiu prezidis la Asocion post la morto de Hodler. Tamen Privat ne sukcesis traduki sian filozofion en memkoncepton kaj strategion de la Asocio, kiu pli kaj pli emis eviti elpaŝojn kiuj iel kritikas la regantan socian ordon. Restas al ni hodiaŭ la tasko revivigi kaj reinterpreti ĝin, ĉar mi opinias ĝin la plej trafa aliro por la nuntempa mondo.

Privat estis pacamanto, kiel ni ĉiuj scias, sed ne en tio troviĝas lia originaleco. Li estis fakte edukisto laŭspirite, kaj ankaŭ en siaj konkretaj kontribuoj el la movado. Liaj biografioj de Zamenhof kaj Gandhi, lia verko Interpopola konduto, lia agado ĉe Ligo de Nacioj, liaj sennombraj artikoloj en Esperanto kaj aliaj lingvoj pri internaciaj rilatoj kaj homaj rajtoj — ĉio ĉi celis klerigi kaj eduki homojn al pli klara kompreno de siaj kunhomoj, kaj al kredoj kaj kondutoj kiuj faciligas harmonian kunvivadon.

Similan celon oni efektive trovas ĉe Zamenhof kaj Hodler. Kreinte Esperanton, Zamenhof turnis sin al la kreo de religia-etika fundamento, per kiu la homoj povus edukiĝi al klarvida toleremo ekster la establitaj strukturoj de ŝtato kaj eklezio. Kaj Hodler, kiu tiel energie laboris por doni al Esperanto konkretan utilon en la ĉiutaga vivo, tamen faris tion ĉar li kredis, ke utiligante ĝin la esperantistoj iom post iom elforĝos sian propran etikon, sian propran modelon de harmonie integrita mondo. Ambaŭ do kovis edukajn ambiciojn por la movado, kvankam surbaze de tute malsamaj strategioj.

Anstataŭ “la monda lingvo-problemo,” mi argumentus ke Zamenhof, Hodler, kaj Privat pli fokusiĝis al tio, kion oni povus nomi “la monda eduka problemo.” Kvankam ili ne klarigus ĝin per ĝuste tiaj vortoj, temas pri la misagordo inter la ŝtata, industria eduksistemo kaj la fakto, ke ni ĉiuj kunloĝas sur unu limhava planedo. Neniu tiam imagis, kiom profunda tiu misagordo montriĝos, kiam surtere vivos pli ol ses miliardoj da homoj. Sed al mi ŝajnas eksterdube, ke ili vidis en Esperanto rimedon por igi la homaron pli kunvivkapabla kun si mem, simile kiel nuntempaj ekologiaj movadoj celas igi ĝin pli kunvivkapabla kun la tero*.

* Kompreneble oni trovas emfazon pri edukado ankaŭ ĉe Lapenna, precipe se temas pri la fundamentaj homaj rajtoj. Sed lia deziro forte ligi UEA al la interŝtata ordo, interalie per la rilatoj kun Unesko, ne lasis grandan spacon por sendependa eduk-strategio. Nur malrapide, sub lia posteulo Humphrey Tonkin, la eduka misio de UEA reakiris kernan signifon.
Kelkaj strategiaj direktoj

Se oni sekvas la logikon de tiu kvara respondo al nia baza demando, oni venas al iom alia bildo pri la fundamentaj gvidaj prioritatoj de UEA. Por mi, tiu bildo enhavas kvar celojn, inter kiuj la unua plej bone respondas al la ĉefa demando de ĉi tiu prelego: Por kio ni havas Esperanton?

  • UEA celas eduki homojn por harmonia kunvivado sur limhava planedo; kadre de tio, ĝi speciale atentas la defiojn de lingva kaj kultura diverseco kaj la disvolvon de interkultura kompreno kaj kunlaboro.
  • UEA celas eduki homojn pri la historio kaj kulturo de Esperanto mem, por ke oni konu kaj komprenu kion oni esperis kaj kion oni atingis per la lingvo, kaj por ebligi kleran kaj klarvidan plukonstruadon sur tiuj atingoj.
  • UEA celas eduki homojn al altnivela esprim- kaj komunik-kapablo en Esperanto, por subteni kiel eble plej altkvalitan reciprokan komprenon kaj kunagadon en la lingvo.
  • UEA celas eduki homojn por efika agado favore al la disvastigo kaj uzado de Esperanto, inkluzive de informado, instruado, organizado, politika lobiado, subvencipetado, interpretado, terminologia laboro, kaj aliaj kampoj esence ligitaj al la progreso de la lingvo kaj ĝia komunumo.

Vi eble rimarkis, ke nenie tiu celaro distingas inter esperantistoj kaj neesperantistoj. Ĉar fakte la edukado ne havas limojn, malsame kiel lingvoj, kiuj bezonas limojn por povi ekzisti entute. En tio mi vidas unu gravan avantaĝon de ĉi tiu aliro, ĉar iom post iom povos malaperi tiu forta sento de “ni” kaj “ili”, kiu tiel fantomas en la memkonscio de la movadanoj. Por asocio kiu konceptas sin kiel unuavice edukan, estas nur “ni” — “ni homoj”, kiuj venas en la mondon pretaj por lerni, kaj espereble ne ĉesos lerni dum la vivodaŭro. Spertuloj, progresintoj, komencantoj, kaj tiuj kiuj ankoraŭ ne eklernis — ĉiuj troviĝas sur komuna kampo, kie la ĉefa demando ne estas, kia oni proklamas sian lingvan identecon, sed kiel tiu lingva identeco kontribuas al la propra kleriĝo kaj disvolviĝo.

Laŭ tiu koncepto, la kongresoj de UEA, ĝia revuo, ĝiaj retejoj, ĝia sinprezento al la mondo, fariĝus pli kaj pli klare edukcelaj. Mi invitas vin ekzemple bildigi al vi Asocion, kiu fariĝas monde konata kiel peranto kaj organizanto de edukaj interŝanĝoj, en kiuj la ĉefa interlingvo estas Esperanto. Paralele kun la sistemo de ĉefdelegitoj kaj perantoj, povus aldoniĝi reto de edukistoj, kiuj ĉefe turnas sin eksteren por organizi tiajn interŝanĝojn. Imagu Asocion, kiu transprenis la prizorgadon de lernu.net kaj plivastigis ĝin kun konscio pri ĉiuj kvar edukaj celoj de la asocio: interkultura kompreno, movada klereco, kaj aktivula trejnado, aldone al la tradicia lingvo-instruado. Imagu Asocion, kiu ĉiumonate produktas “podkastojn” kaj aliajn edukajn rimedojn por pliriĉigi vesperajn programojn kaj lokajn kursojn en Esperanto-kluboj tra la mondo.

Ĉiuj tiuj servoj estus pagendaj, kompreneble, je modesta tarifo ligita al membreco en UEA, ĉar necesas tute repripensi la membrostrukturon por la reta epoko. Antaŭe la t.n. “aligitaj membroj” havis vere nur surpaperan rilaton al UEA, ĉar ne ekzistis iu praktika maniero kontakti ilin rekte. Nun UEA povos havi dekoble aŭ centoble pli vastan individuan membraron je la plej baza nivelo, tiu de ioma interesiĝo kaj simpatio pri Esperanto, dum restos la pli altaj kategorioj por homoj, kiuj jam sentas sin pli forte ligitaj al la Asocio, ĝiaj agadoj kaj idealoj, aŭ kiuj volas profiti el pli vasta gamo de ĝiaj servoj. Denove mi volas emfazi, ke se la kerna celaro estas eduka kaj ne lingva, tia gamo de membrecoj estas tute natura kaj komprenebla.

En la malgranda spaco disponebla ĉi tie, ne eblas detali la tutan strategion, kiun eblus disvolvi surbaze de tiu ĉi malgranda sed grava ŝanĝo en nia memkonceptado. Strategiojn oni ĉiukaze faras komune, ne unuope. Mi invitas vin kunpensi kun mi, kaj aliĝi al la klopodoj renovigi la celaron kaj agadon de nia tegmenta asocio. Se nia civilizacio travivos la venontajn jardekojn, tio okazos ĉar ni remalkovros, kiel krei integritajn komunumojn kaj sociojn, kie la lingvado kaj la edukado denove kunharmonias kun la bezonoj de la homoj. UEA povas ankoraŭ ludi en tiu kultura transformiĝo kernan rolon.

Gvidlibro de la amikeco pri Eŭropo

Komence de majo 2010 en la urbo Vaulx-en-Velin, Francio, okazis la dua laborrenkontiĝo kadre de la projekto “Gvidlibro de la amikeco”, financata de la programo “Lernado dum la tuta vivo”.

La temo de la renkontiĝo estis “Eŭropo — la pasinteco, estanteco kaj estonteco”. La preparado por la renkontiĝo inkluzivis ellaboradon de paneloj kun la mapo de Eŭropa Unio, preparado de multrimedaj prezentadoj laŭ la temo “Historia disvolviĝo de la partneraj landoj dum la periodo inter la jaroj 1200 kaj 1299”, preparado de informtabuloj por la apero kaj la evoluo de EU.

En la renkontiĝo partoprenis gelernantoj kaj geinstruistoj el Bulgario, Hungario, Pollando kaj Francio. Ĉiuj partoprenantoj ĝojis pro la renkontiĝo kun siaj geamikoj, kun kiuj ili konatiĝis dum la unua laborrenkontiĝo de la projekto, kiu okazis en novembro 2009 en la urbo Polski Trambeŝ, Bulgario (p. 56, marta revuo Esperanto).

Ekde la unua labortago la partoprenantoj estis dividitaj en grupoj, kiuj inkluzivis reprezentantojn el ĉiuj landoj. Neniu havis eblon paroli sian gepatran lingvon. Ni devis uzi niajn sciojn en Esperanto, kaj kiam ili ne sufiĉis, helpis al ni vortoj el la angla, germana, pola, franca kaj rusa lingvoj. Tio faris nian laboron sukcesa kaj la komunikadon — tre agrabla kaj gaja. La taskoj estis interesaj: ellabori la simbolojn de EU, pliprofundigi la sciojn pri la kreado kaj evoluo de EU kaj la historian antaŭeniron de niaj landoj.

Ni havis eblon vidi ĉiujn multrimedajn prezentadojn laŭ la temo “Historia disvolviĝo de la partneraj landoj dum la periodo inter la jaroj 1200 kaj 1299”. Montriĝis, ke la historioj de niaj ŝtatoj estas tre diferencaj, sed ke niaj popoloj estas kunligitaj ekde multaj jarcentoj pli frue.

Poste ni kune kantis la himnon de Eŭropa Unio en Esperanto.

Kiel ekzemplon de la historia evoluo de Francio ni vizitis la urbeton Peruges, kiu dum la 13-a jarcento estis grava historia centro en la lando.

Por konatiĝi pli bone kun niaj francaj partneroj ni vizitis lecionojn pri historio, geografio, matematiko, kaj ni vidis, ke la gelernantoj tie ne estas pli diferencas de la niaj kaj ke la instrumetodoj estas la samaj.

Dum nia libertempo ni vizitis Lionon, trarigardis la historian muzeon, eniris en la bazilikon Notre Dame de Fourvière, supreniris la “Croix rousse”, vidis la fontanon de Bertoldi kaj la statuon de Ludoviko la 14-a.

Neforgeseblaj restos por ni la tagoj, kiujn ni pasigis en Francio kune kun niaj partneroj kaj geamikoj de la projekto “Gvidlibro de la amikeco”. Ni disiĝis kun la promeso renkontiĝi denove en oktobro 2010 en la urbo Tiszafüred en Hungario, por la tria laborkunveno de la projekto, kies temo estas “La eŭropanoj — egalaj, sed diversaj”.

Mariana Genĉeva

[FORIGITA!: bildo]

Komuna kantado de la himno de Eŭropa Unio en Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Produktado de la mapo de Eŭropa Unio kaj ĝiaj simboloj.

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO) alvokas al sinproponoj por la posteno de

Redaktoro de la revuo Kontakto.

Kontakto estas socikultura revuo por ĉefe junulara publiko. La redaktoro komune kun la Estraro de TEJO finevoluigos la novan ĝeneralan revuo-koncepton. La pretigo de la revuo okazas kunlabore kun la grafikisto, kiu respondecas pri la aspektigo.

La honorario de la redaktoro estas po 470 EUR por pretigita numero.

Ĉu vi interesiĝas? Bv. trovi pli da informoj en www.tejo.org/eo/RedaktoroKontakto aŭ kontaktu la TEJO-oficejon: o...@tejo.org

Limdato: la 15-a de junio 2010.

ESTRARA RAPORTO 2009

UEA en la jaro 2009

ENKONDUKE

Nia jubilea rikolto

Estimataj membroj kaj aliaj legantoj,

La agadjaron 2009-2010 markis “jubilea efiko”; oni pensus pri 1987, sed la komparo estus maltrafa, ĉar diference de 1987 ĉi-jare temis ne tiom pri libroj kiom pri spektaklaj renkontiĝoj kun homoj kaj instancoj ekster la Esperanta mondo. Legante la raporton, niaj skeptikuloj pensos: Baf, la ŝaŭmo nur spegulas la jubilean efikon, la profunda fluo de la movado estas maltrankvilige senŝanĝa.

Niaj fervoruloj pensos: hura, inter niaj sezonoj troviĝas ankaŭ ĉi tiu altrikolta jubilea sezono; kiel trankvilige, ke ni sane reagas al tiaj stimuloj, kaj ke la ekstera publiko rekonas nin kiel veran parton de sia mondo. Ni bezonas ambaŭajn legantojn kaj bonvenigas viajn reagojn (reagu ankaŭ al mia kredo, ke ambaŭa estas ebla daŭrigo de la tabelvorta kia-serio!).

Probal Dasgupta
prezidanto de UEA

Kio estas la Estrara Raporto?

La Estraro de UEA ĉiujare pretigas raporton “pri la agado de la Asocio” dum la antaŭa jaro. La raporto estas diskutata de la Komitato de UEA kiam ĝi kunvenas dum la Universala Kongreso de Esperanto. Principe la raporto kovras la antaŭan kalendaran jaron kaj ĝi traktas tiujn agadojn, kiuj estas rekte ligeblaj al la Asocio. Tamen, en la praktiko, estas foje malfacile distingi la agadon de la fakaj asocioj, aŭ eĉ de sendependaj institucioj, kiuj tamen proksime rilatas kun la Asocio. Tiu ĉi raporto do prezentas bildon de la agado de UEA en la kunteksto de la ĝenerala laboro de la Esperanto-movado, ĉefe dum la jaro 2009.

LA ORGANIZA STATO

Membrara kaj asocia kreskoj

Raportas Ĝenerala Sekretario B. Pietrzak
Asocia organiziteco

En 2009 la nombro de la Landaj Asocioj aliĝintaj al UEA kreskis ĝis 70, kiam la Komitato en la Bjalistoka UK akceptis Mongolan Esperanto-Societon. Kun UEA restas ligitaj krome 6 aliĝintaj kaj, post la ĉeso de Eŭropa Klubo, 34 kunlaborantaj Fakaj Asocioj. En 2009 UEA havis 5 713 individuajn membrojn (IM), kio signifas kreskon kompare kun 2008 je 11 personoj. Plej multnombra kresko okazis en Pollando, kie la membronombro duobliĝis. Bedaŭrinde samtempe oni notis falon en la najbaraj landoj, kiujn la UK de 2009 altiris malpli ol tiu en 2008. La plej grandan malkreskon de la membronombro notis Rusio. Daŭre la unuan lokon, se temas pri la IM de UEA, tenas Francio kaj la duan Germanio.

La aligitaj membroj (AM) plimultiĝis en 2009 je 113 personoj kaj entute temis pri 12 605. La tuta membraro de UEA nombris 18 318 personojn.

En 2009 la nombro de la landoj, en kiuj UEA havas membrojn, kreskis de 121 al 124. 436 IM estis malpli-ol-30-jaraj, kaj sekve ili estis ankaŭ IM de TEJO. Estis krome 1905 junaj AM, tiel ke TEJO havis sume 2341 membrojn. Tamen kompare kun 2008 okazis malkresko de junaj membroj je 53 personoj.

Gvidorganoj

La Komitato en 2009 konsistis el 78 membroj (61 A, 5 B, 12 C) kaj 10 observantoj.

Dum la UK en Bjalistoko la Komitato elektis kroman Komitatanon C, kiu estas afrika aktivulo, nun vivanta en Kanado, Jean Codjo.

En la komitataj kunsidoj en Bjalistoko partoprenis en la unua kunsido 44 kaj en la dua 57 komitatanoj. Ĉiuj komitatanoj estas ligitaj kun la interreta Komitata Diskutlisto.

La reta laboro de la Komitato signife plivigliĝis. I.a. la problemoj ligitaj kun la membreco de UEA fruktis per vigla diskuto en la antaŭkongresa periodo. Ĝi ebligis neformalan kunsidon de la Komitato pri la reta membreco. En novembro komenciĝis reta diskutado pri la aŭtora projekto de la prezidanto de UEA rilata al la Strategia Plano 2010-2020.

Dum la printempa estrara kunsido 2009 pri la estraraneco pro sanproblemoj rezignis la vicprezidanto, estrarano pri eksteraj rilatoj Ranieri Clerici. Sub lia gvido okazis rimarkinda plivigliĝo de la agado, precipe ĉe Unuiĝintaj Nacioj kaj ĉe Unesko. La plej elstaraj eventoj tiurilate okazis en 2008: la simpozio pri lingvaj homaj rajtoj ĉe la sidejo de UN en Ĝenevo kaj la lanĉo de la Zamenhof-jaro en la ĉefsidejo de Unesko en Parizo. Liaj spronaj ideoj ebligis sukcese daŭrigi tiukampan laboron en 2009.

La estraro laboris dum la jaro pere de retaj diskutoj. Fizikaj kunvenoj okazis dum la estrara kunsido en la CO (marto 2009) kaj kadre de la estraraj kunsidoj dum la Bjalistoka UK.

[FORIGITA!: bildo]

Komitatkunsido dum la Bjalistoka UK

[FORIGITA!: bildo]

Estrarkunsido dum la Bjalistoka UK

ADMINISTRADO

Novaj retaj servoj

Raportas respondeca estrarano L. Demmendaal
Personaro

La stabo de la Centra Oficejo en 2009 konsistis el 9 oficistoj (Osmo Buller, Tobiasz Kaźmierski, Clay Magalhães, Katarzyna Marciniak, Roy McCoy, Ionel Oneţ, Ralph Schmeits, Stanka Starčević kaj Pasquale Zapelli). Aldone s-ino Linda Monteiro okupiĝas pri la purigado de la oficejo. Ekster la CO laboris la redaktoro de la revuo Esperanto, Stano Marček, kaj la laborantoj de la Afrika Oficejo, t.e. oficisto Kodjovi Francis Agbenou ĝis julio 2009 kaj volontulo André Gokan ekde aŭgusto 2009. Aldone al la oficistoj laboris en kaj ekster la CO diversaj volontuloj, nome Andrej Grigorjevskij (TTT-ejo), Rob Moerbeek (provlegado, biblioteko k.a.), Atie van Zeist (sekretariado), Bertus Demmendaal (poŝtmarkvendado). La TEJO-volontuloj en 2009 estis Federico Faccio Pelaez (ĝis 24 maj), Paul Ebermann (18 maj – 27 sep) kaj Alexandre Baudry (ekde 14 sep).

Oficejoj

En 2009 UEA aĉetis garaĝon kiel stokejon, kien estis movitaj libroj el la antaŭa luata stokejo kaj el keloj de oficistoj.

La Afrika Oficejo prizorgis informpetojn el afrikaj landoj kaj sendis lernilojn al petintoj. Ĝi ankaŭ liveris materialon pri agadoj kaj aranĝoj en Afriko por la bulteno Esperanto en Afriko, kies eldonadon kaj dissendadon prizorgis la Centra Oficejo.

Servoj

La Jarlibro 2009, kun 1 735 delegitoj en 102 landoj, aperis en papera kaj reta formoj. La reta Jarlibro fine de 2009 havis 2 250 registritajn uzantojn.

Same la 11 numeroj de la revuo Esperanto, regule sin sekvis dum la jaro. En 2009 malkreskis la nombro de pagitaj abonoj je 95, kiuj entute estis 3 765.

En 2009 aperis 6 kajeroj de Kontakto, inter kiuj estis n-ro 6 de la jarkolekto 2008 kaj unu duobla numero 4-5 de 2009. La nombro de la pagitaj abonoj de Kontakto malkreskis je 110 kaj egalis al 735.

La libroservo vendis sume por € 113 298, liverante 15 049 librojn k.s. al 653 klientoj. La plej furora libro estis la ekzerckajero Poŝamiko de B. Allée kaj K. Kováts, vendita en 392 ekzempleroj.

La Malferma Tago de la Centra Oficejo okazis tradicie dufoje en 2009. En aprilo ĝi havis 65 kaj en novembro 120 vizitantojn.

En 2009 UEA la unuan fojon transdonis aŭ sendis honordiplomojn al tiuj membroj, kiuj dum pli 40 ol jaroj seninterrompe membris al la asocio. Pli ol 400 membroj ricevis tiun honorigon.

Retaj servoj estis: konsultebla Jarlibro, elŝutebla revuo Esperanto, eblo mendi librojn k.s., pagi kotizon, dum la aŭtomata reta konfirmo estis (kiom eble) sendita al kongresanoj, kiuj aliĝis aŭ mendis servojn. Fine de septembro la CO listigis novajn retajn servojn ekde 2010 (reta legebleco de Esperanto por MJ kaj reta konsultebleco de la Jarlibro kaj nova servo por MG, ĉiumonata novaĵbulteno). En 2009 kun 10-procenta rabato eblon butikumi en Libroservo de UEA ricevis membroj en la kategorioj MA, DM, HM. En 2009 aperis 42 numeroj de la senpagaj Gazetaraj Komunikoj.

Nova servo estas la retaj filmoj spekteblaj en UEA-viva en YouTube (5 filmoj en 2009) kaj en la Reta Kinejo en Ipernity (18 filmoj).

Al la 94-a Universala Kongreso en Bjalistoko aliĝis 1 860 esperantistoj el 63 landoj. La kongreso elstaris pro sia aparte riĉa kultura programo.

[FORIGITA!: bildo]

Honordiplomon de UEA pro la pli ol 40-jara seninterrompa membreco en la asocio ricevis en Bjalistoko i.a. la eksa Ĝenerala Sekretario de UEA Ulla Luin.

FINANCO

La situacio pliboniĝas

Raportas respondeca estrarano L. Demmendaal

La monda financa situacio iom pliboniĝis en 2009, tio respeguliĝis en la valorpaperoj de UEA. Ili komencis denove gajni pli da valoro, tiel ke la perdo de la antaŭa jaro estis jam grandparte kompensita.

En 2009 UEA havis 5 713 individuajn membrojn el kiuj 436 junaj membroj. La landaj asocioj aligis 12 605 membrojn. Estis eldonita nova varbilo, en la eldonkvanto de 10 000 ekzempleroj.

La enspezoj, € 460 848 de la membrokotizoj, de la libroservo, de la kapitalo kaj de la UK permesas al UEA prizorgi la bazajn servojn al sia membraro. Menciindas tiucele la 153 mecenatoj, kiuj pagis en 2009 la aldonan kotizon por Societo Zamenhof. Ili aparte subtenis nian komunan laboron per la aldonaj enspezoj, same kiel la donacintoj por la diversaj specifaj celoj.

Ni danke notis la sumojn: Kapitalo Afriko € 851,00; Konto Afriko € 2 507,55; Fondaĵo Ameriko € 3 226,35; Fondaĵo Azio € 2 623,50; Fondaĵo Canuto € 11 404,50; Fondaĵo Junularo € 191,78; Triamonda Kongresa Fondaĵo €{}1 572,10; Volontula Fondaĵo: € 370,00; Konto Espero € 420,00; Konto Novjorka Oficejo € 768,94; Konto Video € 112,00; Domrenovigo € 2 044,00; Ĝenerala kaso € 2 345,27. La valoro de la donacoj egalis sume al € 28 436,99. Krome la Ĝenerala Kapitalo ricevis heredaĵojn kaj legacojn kun la valoro de € 118 591,57 kaj la vendado de uzitaj poŝtmarkoj, rekomencita post multjara paŭzo, alportis € 174,45.

KONGRESOJ

Grandioze en la naskiĝurbo

Raportas respondeca estrarano C. Nourmont

La 94-a Universala Kongreso en la pola urbo Bjalistoko, la naskiĝurbo de L.L. Zamenhof, kies 150-jaran datrevenon oni festis, havis aparte grandiozan kaj signifan karakteron, dank’ al bona laboro de la Konstanta Kongresa Sekretario kaj de LKK.

“Krei pacan ponton inter la popoloj”: Zamenhof hodiaŭ estis trafa kongresa temo, kiu enkadriĝis en la Internacia Jaro de Akordiĝo, proklamita de Unuiĝintaj Nacioj; ĝi estis traktita dum 3 kunsidoj, reĝisoritaj de H. Tonkin kaj M. Bavant. Enkadre de la Internacia Kongresa Universitato estis faritaj 9 prelegoj, kompletigitaj de 3 AIS-kursoj. La 32-a Esperantologia Konferenco, kunordigita de Ch. Kiselman, temis pri la vivo kaj influo de L.L. Zamenhof. En la publika kunveno de la Akademio partoprenis 17 akademianoj. En la kleriga lundo, organizita de M. Lipari kaj C. Nourmont, okazis 15 seminarietoj kaj partoprenigaj kunvenoj. Ĉiam pli sukcesas la Movada Foiro; ĝin partoprenis 93 fakaj kaj landaj asocioj.

La kongreso omaĝis per speciala programero al prof. Ivo Lapenna, en la jaro de lia 100-a naskiĝdatreveno, kaj speciala simpozio estis dediĉita al prof. István Szerdahelyi.

Unuan fojon Akademio Literatura de Esperanto organizis tutan programon, sub la reĝisorado de T. Chmielik, kun i.a. renkontiĝoj kun pluraj Esperantaj kaj bjalistokaj verkistoj, kaj speciala kurso merkrede por migri tra la Parko de la Esperanta literaturo.

La kunveno pri Belartaj Konkursoj omaĝis al la ĵus forpasinta Sylla Chaves, kaj memorigis pri la 50-jariĝo de la Internaciaj Floraj Ludoj.

La Tago de la lernejo temis pri novaj lernoteknologioj kaj Esperanto, kun 15 prelegetoj. Okazis kunsidoj de la Komitato kaj de la Estraro de UEA, kaj de diversaj komisionoj, 37 kunsidoj de fakaj asocioj, sen forgesi la fakan forumon, paroligajn kursojn, la metiejon de edukado.net, Cseh-kurson...

Por konatiĝi kun la kulturo de Pollando okazis 5 specifaj prelegoj, kursoj pri la pola lingvo kaj ekskursoj. Sed la plej memorinda estis kvazaŭ festivalo de la loka kaj de la Esperanta kulturoj, ne nur en la kongresejo, sed diversloke en la koro de la urbo. Okazis festivalo de Esperantaj filmoj de R. Dobrzyński, abundo da diversstilaj muzikaj prezentoj (jidaj, podlaĥiaj, polaj, internaciaj), pupteatro, arta kafejo, teatraĵoj el kiuj iuj rilataj al la vivo de Zamenhof, koncertoj de elstaraj lokaj artistoj kaj Esperantaj steluloj...

Pri la tuta UK abunde raportis la revuo Esperanto speciale en la septembra kaj oktobra numeroj.

Paralele kun la UK okazis la Internacia Infana Kongreseto en la proksima urbeto Supraśl. La Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj konferencis en Krakovo, Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista en Vroclavo, Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj en Muszyna. En Liberec (Ĉeĥio) okazis la 64-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO.

La ĉefurbo de Esperantujo por 2011 estos Kopenhago, Danio.

[FORIGITA!: bildo]

Pri la UK vaste raportis la loka gazetaro.

INFORMADO

Bunta rikolto en la reto

Raportas respondeca estrarano B. Pietrzak

La agadoj sur la informa kampo ankaŭ en 2009 estis realigataj kaj de la CO (42 numeroj de Gazetaraj Komunikoj kun entute 68 eroj, aktualigata retejo de UEA) kaj de LA-oj kaj lokaj grupoj. Tradicie por diversŝtupa informado estis utiligataj tiaj eksteraj eventoj, kiel la Tago de la Gepatra Lingvo aŭ la Tago de la Eŭropaj Lingvoj. En 2009 aldoniĝis kroma dato, la Tago de Paco de UN la 21-an de septembro, kun kiu aparte kongruis la kongresa rezolucio. Grava movade estis la 55-a datreveno de la unua Unesko-rezolucio favora al Esperanto. Lige kun ĉiuj ĉi eventoj estis direktitaj riĉenhavaj memorigaj mesaĝoj pere de la Komitata Listo, retlistoj de LA-oj kaj UEA-membroj. La tradicia informa laboro okazis diversrimede okaze de la Semajno de Internacia Amikeco, Ago-Tago, Zamenhof-Tago.

Lige kun ĉi lasta evento apartan informan efikon havis la ekflirtinta E-flago la 15-an de decembro ĉe 33 diverslandaj retejoj de Guglo, kio instigis ĉ. 2 milionojn da homoj en la mondo serĉi informojn pri Zamenhof kaj Esperanto.

Ankaŭ la aranĝoj tra la jaro kun loka signifo, kiel librofoiroj, komunumaj festoj, Lingvaj Festivaloj i.a. en Peterburgo kaj Ĉuvaŝio (Rusio) kaj la plej granda en Eŭropo subĉiela aranĝo populariganta sciencon de Pola Radio kaj la Scienca Centro Kopernik en Varsovio, estis utiligataj por sukcesa ekstera informado pri Esperanto.

En 2009 kun sukceso estis relanĉita “Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK”, kiu en la antaŭkongresa periodo ebligis al multaj kongresontoj kontakti siajn amaskomunikilojn por en la periodo postkongresa prezenti raportojn pri ilia partopreno en la jubilea UK en Bjalistoko. Ĝia bunta rikolto speguliĝas en la retejo www.gazetaro.co.nr. Emilio Cid, ĝia administranto, estis nomumita Komisiito pri la Kampanjo. En 2009 UEA nomumis ankaŭ Gabi Kosiarska kiel Komisiiton pri Radiofonio, respondecan pri ĝisdatigado de informoj pri la E-radioelsendoj kaj podkastoj.

Al informado estis dediĉita La Strategia Forumo 2009 dum la 94-a UK, kiu traktis la informan aktualecon de la Manifesto de Prago kaj la daŭran validecon de la Gvidlinioj pri Informado.

En 2009 aperis la aktualigita versio de Ĝisdate pri Esperanto. Fine de la jaro en la retejo de UEA ĉe la adreso www.uea.org/informado/varbiloj/index.php estis kreita aparta deponejo por varbiloj de LA-oj. Kreiĝis la unuaj informaj tekstoj, kiel sekvo de la enketo el 2007/2008.

[FORIGITA!: bildo]

La 15-an de decembro 2009 okazis Zamenhofa festo en la ĉina urbo Foshan, kie Aŭgusto Casquero el Hispanio gvidas Esperanto-kurson por cento da gejunuloj.

EKSTERAJ RILATOJ

Ĝenevo, Vieno, Novjorko, Parizo...

Raportas Ĝenerala Sekretario B. Pietrzak

Kvankam la laboro de UEA pri eksteraj rilatoj estas tutmonda, ĝi unuavice koncernis grandajn interregistarajn organizojn. Aparta atento estis donita al niaj kontaktoj kun UN kaj Unesko. UEA en 2009 estis reprezentita ĉe la UN-sidejo en Ĝenevo, en la viena UN-sidejo, kie ĝi estas estrarmembro en la NRO-Komitato pri Paco, en la UN-sidejo en Novjorko. Daŭris laboroj ĉe Unesko en Parizo.

Specialan emfazon ricevis letero, kiun sendis la sekretario de la prezidento de Brazilo Luiz Inácio Lula da Silva responde al la letero de la prezidanto de UEA al la ŝtatestroj de Brazilo, Ĉinio, Hinda Unio kaj Rusio. En ĝi estis i.a. esprimita la certeco, ke “Universala Esperanto-Asocio daŭrigos siajn demarŝojn ĉe Unuiĝintaj Nacioj por laŭgrade pligravigi la rolon de Esperanto kiel internacia lingvo”.

Unuiĝintaj Nacioj

Dum la tuta jaro daŭris aktivado de la reprezentantoj de UEA en la UN-sidejo en Ĝenevo kaj en Novjorko. Pri intervenoj de niaj reprezentantoj en Ĝenevo ĉe la Homrajta Konsilio de UN ni povis ne nur legi en la retejo “Agado por Lingvaj Rajtoj en la mondo”, sed ankaŭ spekti ilin ĉe Esperanto-TV kaj UEA-viva.

Senlace laboras la reprezentanto de UEA en Novjorko, Neil Blonstein. Liaj publikaj intervenoj, flegado de personaj kontaktoj kun reprezentantoj de internaciaj organizoj kaj la perado de informmaterialo kontribuis al la rekonebleco de la agadbildo de UEA en la novjorka UN-sidejo.

La aktivadojn en Novjorko kronis omaĝa simpozio lige kun la 150-a naskiĝdatreveno de d-ro L.L. Zamenhof, adresita al laborantoj de UN, ambasadoroj, reprezentantoj de NRO-oj. Tiu anglalingva simpozio en la UEA-oficejo en Novjorko kun ĉ. 70 partoprenantoj digne finis nian Jubilean Jaron. En septembro sesmembra delegitaro de UEA partoprenis en Meksiko la plej gravan eventon de UN destinitan por NRO-oj, t.e. la Konferencon de Neregistaraj Organizoj, aranĝitan de la Departemento pri Publika Informado de UN. Krom doni ĝeneralajn informojn pri Esperanto reprezentantoj de UEA disvastigis folion kun la starpunkto de UEA pri lingvoj rajtoj kaj la Praga Manifesto. Ili kontaktis en rektaj interparoloj kelkcent konferencanojn.

Unesko

En niaj kontaktoj kun Unesko promesoplene eĥiĝis la rezultoj de nia laboro dum la Internacia Jaro de Lingvoj 2008, kunordigita de la eksiĝinta vicprezidanto Ranieri Clerici. Meze de la jaro estis direktita al Unesko detala raporto pri la kontribuo de UEA al ĝiaj laboro kaj solenado. Sekve de ĝi en la Unesko-sidejo en Parizo estis akceptita tripersona delegitaro de UEA. Apartan signifon havis la propono prezentita de la UEA-reprezentantoj pri daŭrigo de Jaro de Lingvoj en la formo de la Internacia Jardeko de Lingvoj, kiu trovis intereson de la Asista Ĝenerala Direktoro pri Kulturo de Unesko, François Rivière.

En oktobro ses personoj reprezentis la mondan esperantistaron en la 35-a Ĝenerala Konferenco de Unesko, ĉe kiu UEA havas la statuson de observanto. Por la Konferenco estis invititaj ankaŭ tri reprezentantoj de ILEI, kun kiu Unesko daŭrigas rilatojn sur neformala bazo. La partopreno de nia tiom multnombra reprezentantaro en la Ĝenerala Konferenco fruktis per dekoj da kontaktoj, informdistribuo apoge al la klopodoj lanĉi Jardekon de Lingvoj.

La 35-a Ĝenerala Konferenco en Parizo elektis kiel novan Ĝeneralan Sekretarion Irina Bokova, ambasadoron de Bulgario. Respondante la gratulleteron de la UEA-prezidanto ŝi i.a. emfazis: “Ĉe la akcepto de miaj devoj mi estas plej dankema sciante, ke mi povas kalkuli pri via subteno kaj pri daŭra partnereco kun Universala Esperanto-Asocio. Miaflanke mi povas certigi vin, ke mi faros mian plejeblon por plu akceli la eksterordinaran kunlaboron, kiun Unesko ĝuas kun via Organizaĵo.”

KULTURO

La arto jubilei kune

Raportas respondeca estrarano C. Nourmont
Eldonado

Eldonado de Esperanta literaturo en vasta senco (originala kaj tradukita beletro, faka literaturo kaj lernomaterialo kune kun vortaroj) okazis tra la tuta mondo per 158 titoloj, ĉe 88 eldonantoj. Pri la eldonaĵoj aperis kiel kutime dokumenta listo en la revuo Esperanto en Laste aperis. La libroservo de UEA estas atingebla ankaŭ pere de sia interreta paĝaro, kaj daŭre donas eblon mendi pli-malpli ĉiujn el la nuntempe haveblaj libroj en Esperanto. Pri la nombro da aperintaj eroj la unuan fojon unuarangas Monda Asembleo Socia (Francio) per eldono de 14 libroj politikaj kaj sociaj. Sekvas Impeto (Rusio) kaj Flandra Esperanto-Ligo (Belgio), kiu unuarangas per la nombro da eldonitaj paĝoj (2519) (laŭ informoj kompilitaj de La Ondo de Esperanto).

En 2009 UEA mem eldonis malmulton (nur 5 librojn), ĉar ĝia dumjara eldonagado koncentriĝis al la produkto de la pli ol 900-paĝa festlibro al prof. Humphrey Tonkin, La arto labori kune, kiu aperis nur en januaro 2010.

Okaze de la 100-a datreveno de prof. Ivo Lapenna UEA reeldonis la libron kun liaj Elektitaj paroladoj kaj prelegoj. Kiel kutime aperis la IKU-libro: Internacia Kongresa Universitato 2009, redaktita de J.A. Vergara. Krome aperis: Planlingvaj bibliotekoj kaj novaj teknologioj. Aktoj de la kolokvo en Vieno, 19-20 oktobro 2007, Kunci Esperanto, kompilita de Heidi Goes kaj Bobby Mulyadi (ŝlosilo indonezia), kaj Multlingva frazlibro de Yohanes Manhitu pere de la Oceania Komisiono de UEA.

En la serio Oriento-Okcidento estis akceptita Pilgrimo al la Okcidento de Wu Cheng’en, tradukita el la ĉina de Laŭlum kaj eldonita de Ĉina Fremdlingva Eldonejo.

Kiel unua volumo de la novkreita serio Scienca Penso estis akceptita La Origino de Specioj de Charles Darwin, tradukita el la angla de Klivo Lendon, kaj eldonita de FEL.

Stano Marĉek daŭrigis sian serion de lernolibroj; en 2009 aperis la finna, hungara, luksemburga kaj kroata versioj (ĝi aperis jam en 25 lingvoj). Daŭras traduko de la libro La Zamenhof-strato en diversajn naciajn lingvojn; en 2009 ĝi eldoniĝis en la itala, kiu estas la 13-a lingvo, en kiu ĝi aperis.

Belartaj Konkursoj kaj kulturaj okazaĵoj

La rezultoj de la Belartaj Konkursoj estis prezentitaj okaze de speciala ceremonio dum la UK. La tekstoj de la premiitaj verkoj aperis en Beletra Almanako. Dum la UK okazis ankaŭ Oratora Konkurso. Pri tiuj aferoj raportis la revuo Esperanto.

Kiel kutime la Universala Kongreso rolis kiel la kultura ĉefurbo de Esperantujo, kun ĉi-jare aparta abundego da altnivelaj koncertoj kaj teatraĵoj.

La trian fojon sub la aŭspicio de UEA okazis la Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES) en Poznań (Pollando), en sia 25-a efektiviĝo. Ni ne povas citi ĉi tie la centon da tiaj renkontiĝoj kiuj okazas ekster la formalaj kadroj de UEA, do jen nur kelkaj ekzemploj: FESTO (Zwingenberg, Germanio), KEF-9 (Kultura Esperanto-Festivalo) en Helsingør (Danio), abunda programo dum la Eŭropa Esperanto-Kongreso en Herzberg (Germanio). Ankaŭ en ĉiuj malfermaj tagoj de la Centra Oficejo estas muzikaj eroj.

Nova en la kultura pejzaĝo estas la koruso “Interkant”, kiu sukcesis tra la regionoj de Francio (kaj ankaŭ de proksima Germanio) kolekti 70 homojn por prepari programon sub gvido de Franjo Lévèque; prezento de Ĝenerala Kanto (Neruda/Theodorakis) en Bouresse (Francio), julie 2009, estis granda sukceso.

Interrete

La interreta maniero partopreni en kaj informiĝi pri la Esperanto-kulturo pli kaj pli disvastiĝas.

Estas artista datenbazo enkadre de Esperanto@Interreto. Nuntempe eblas spekti ĉe la interreto amason da filmetoj, ĉe podkastaj radioelsendoj, ĉe paĝoj de Youtube (UEA-viva) kaj de Ipernity (reta kinejo kun pli ol 20 filmoj) kaj ĉe aliaj retejoj (ekz. www.esperanto.com).

La eldonejo Vinilkosmo, kiu daŭre aktivas produktante kompaktdiskojn, nun proponas ankaŭ virtualajn albumojn en sia elŝutretejo.

Interreta enciklopedio konstante kreskas en la paĝoj de Vikipedio.

Kulturaj centroj, bibliotekoj kaj muzeoj

En diversaj kulturaj centroj oni ne nur instruas Esperanton en diversaj niveloj, sed ankaŭ uzas la lingvon por kulturaj celoj. La listo aperas en la Jarlibro. Tie estas listigitaj ankaŭ la lokoj kun la plej signifaj kolektoj de dokumentoj en Esperanto.

En Bjalistoko estis inaŭgurita la kultura centro Zamenhof per tre interesa ekspozicio pri la Bjalistoko de la juna Zamenhof, kiu funkcias kiel konstanta ekspozicio. En la nova Centro Zamenhof okazas kursoj kaj kunvenoj.

Jam la 13-an fojon UEA subtenis Esperanto-bibliotekojn pere de la Biblioteka Apogo Thorsen. Daŭras la kampanjo “Esperanto en la Bibliotekojn”, kiun prizorgas Aloísio Sartorato. En decembro 2009 estis ekspedita la 101-a libropakaĵo de la kampanjo.

INSTRUADO

ILEI kaj niaj kursejoj

Raportas respondeca estrarano C. Nourmont

Laŭ interkonsento UEA kunlaboras kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) pri la fako instruado. La reprezentanto de UEA ĉe la ILEI-estraro estas Claude Nourmont.

La kulmino de la jaro por ILEI estis la sukcesa okazigo de ĝia 42-a Konferenco en Krakovo, kaj la aktiva partopreno de la ligo en Bjalistoko. Tiu konferenco altiris 85 partoprenantojn kaj havis rekorde ampleksan programon, inkluzive de unutaga simpozio kun la partopreno de reprezentantoj de pluraj polaj universitatoj. Dum tiu konferenco elektiĝis nova estraro: Prezidanto: Stefan MacGill, Vic-prezidanto: Duncan Charters, Sekretario: Małgosia Komarnicka, Kasisto: Julija Batrakova kaj membroj: Radojica Petrović, Zsófia Kóródy kaj Julián Hernández Angulo; la nova prezidanto fariĝis la observanto de ILEI ĉe la UEA-estraro.

En julio okazis gravaj aranĝoj en lernejoj kaj universitato en Kinŝaso (DR Kongo) kun partopreno de la tiama ILEI-prezidanto Radojica Petrović. Kiam evidentiĝis la bezono por urĝa kaj firma interveno por subteni la unujaran kurson de instruista trejnado en UAM, Poznań, ekzemplodone kunlaboris ILEI kaj UEA; kvar stipendioj estis anoncitaj kaj ene de tri semajnoj aljuĝitaj, tiel ke septembre la kurso havis sufiĉajn partoprenantojn por ekfunkcii kaj sukcesi.

Ekde la nova mandato, granda atento verŝiĝis al ampleksigo de la hejmpaĝo de ILEI www.ilei.info. Konkretiĝis planoj por la sekva konferenco en Matanzas, Kubo. Okazis septembre en Hungario trilanda lernejo-renkontiĝo kadre de la projekto Comenius, kun studentoj kaj instruistoj ankaŭ el Germanio kaj Britio. Monaton poste sekvis Torpedo 5, la jara pedagogia aranĝo de la germana sekcio, kiu inkluzivis trejnkurson por kursgvidantoj el Pollando kaj Slovakio, kadre de Gruntvig-projekto. Franca delegacio sukcese reprezentis la ligon ĉe Unesko-kunsidoj en Parizo. Ĝojige estas konstati revigligon de agado en du aziaj sekcioj, en Korea Respubliko kaj precipe en Ĉinio, kie okazis fruktodona semajnfina kunvenigo de instruistoj el multaj partoj de tiu giganta lando.

Fine de novembro la nova ILEI-estraro kunsidis en Roterdamo kaj kaptis la okazon prezenti sin en la Malferma Tago de la Centra Oficejo. Daŭras kunlaboro kun edukcentroj, aliaj E-domoj, asocioj: interŝanĝo de informoj, persona interŝanĝo inter Seula E-Centro kaj Interkultura Centro Herzberg. Okazas sekvado de kaj konsilado ĉe lernejaj projektoj (Comenius), retlistoj (Esperanto-en-lernejoj), Springboard ktp, kaj ellaborado de modula trejnado.

La organo de ILEI, Internacia Pedagogia Revuo, redaktata de Jozefo Németh, tenis sian nivelon kaj aperis regule. La revuo Juna amiko perdis sian eldonritmon, sed dank’ al nova teamo la ritmo restabiliĝas. Aperis la tria kaj ĝisdatigita eldono de la Manlibro de Instruado de Esperanto kaj la referaĵoj de la pola dumkonferenca simpozio. En 2009 la ligo havis 665 membrojn kaj 32 sekciojn.

Interrete Retkursejo lernu!

lernu! estas nun sepjara, ĝi daŭre bone funkcias, kaj estas ĉiam pli uzata.

Ĝi nun estas 34-lingva Esperanta retkursejo. lernu! nun havas pli ol 120 000 vizitojn monate, iom pli ol 85 000 registritajn uzantojn kaj kelkajn dekojn da helpantoj kiuj tradukas la paĝaron, lingve helpas uzantojn, plibonigas vortarojn, kontribuas enhavon, testas, programas, komentas kaj en multaj aliaj manieroj certigas ke la projekto floras kaj evoluas. Krom kursoj kaj pure instrua materialo, kiel diversnivelaj gramatikoj, ekzercoj, testoj kaj ekzamenoj, ĉe lernu! ekzistas pluraj iloj por uzado de la lingvo kaj komunikado.

La teamo kiu realigis la paĝaron, estas parto de la internacia laborgrupo Esperanto@Interreto, E@I, kaj ĝi nun laboras pri integrado de alia projekto de E@I, Lingvohelpilo (http://lingvohelpilo.ikso.net): temas pri altnivela gramatikkontrolilo, kiu ne nur atentigas komencantojn pri verŝajnaj eraroj, sed ankaŭ donas ŝanĝoproponojn, ordigitajn laŭ verŝajneco, kaj helpas ankaŭ al spertaj esperantistoj per kontrollegado de longaj dokumentoj. Aldone ĝi donas pedagogiajn komentojn pri la eraroj.

La projektojn lernu! kaj Lingvohelpilo finance subtenas la usona esplorfondaĵo Esperantic Studies Foundation, ESF. La projektoj bezonas novajn kunlaborantojn, de la kerna nivelo ĝis la plej periferiaj.

lernu!-uzantoj amase skribis al Google petante ke la naskiĝtago de Zamenhof estu markita per t.n.doodle” (flirta flago), kio verŝajne signife kontribuis ke tio realiĝu.

La dua fizika lernu!-renkontiĝo Somera Esperanto-Studado (SES-2009) denove okazis en la slovaka urbeto Modra-Harmónia, kien venis 90 personoj el 23 landoj (sur la foto la ekskursantaj SES-anoj). Raporto pri ĝi aperis en la oktobra numero de Esperanto.

Retpaĝaro www.edukado.net

La porinstruista paĝaro www.edukado.net travivis en 2009 la plej malfacilan kaj samtempe plej feliĉan jaron dum sia 8-jara ekzisto.

Pro misfunkciadoj en la nuna retejo, pro la pli kaj pli altiĝantaj kostoj de la mastrumanta nederlanda entrepreno kaj pro la krizkaŭzantaj ŝpardirektoj de ESF necesis decidi pri la estonteco de la paĝaro. En majo estis lanĉita kampanjo por kolekti monon por ĝia tutnova rekonstruo kaj transmeto al esperantista servilo. Ene de 3 monatoj ariĝis fizike kaj el promesoj la necesaj 35 mil eŭroj, kiuj donis esperon kaj eblon por krei tre modernan, bone funkciantan novan retejon. Al subvencipeto reagis pozitive Institucio Hodler ’68 kaj la FAME-fondaĵo.

En julio 2009 oficiale registriĝis en Hago, Nederlando, la Fondaĵo edukado.net (estraro: Kováts, Lelarge, Corsetti, Fettes, Slezák), kiu garantias juran statuson por la paĝaro, ebligas monkolektadon, akcepton de heredaĵoj, kaj post la transkonstruo celas subteni edukprojektojn.

Pri la konstrulaboro ekagis en junio la esperantista entrepreno GAUS (ligita al E@I). Ĝi nun estas en ĉ. 55-procenta preteco rilate la programistan laboron kaj planadon.

Dum la transkonstruo la paĝaro daŭre funkcias, kun ioma bremsado rilate la publikigon de novaj materialoj, sed plene agante sur la kampoj de informado, subtena helpado kaj trejnadoj.

La membraro kreskis en tiu ĉi jaro per 375 anoj, nuntempe ĝi estas 2050 en 103 landoj. La ĉampiono estas (sen interrompo kaj en la membrokvanto kaj en la novaj membroj) Francio kun 306 membroj (kiuj elstaris ankaŭ en la monkolektado); sekvas ĝin Brazilo (270), Hungario (141) kaj Usono (135) membroj.

En la lastaj 4 jaroj la 550 ekzercojn oni elŝutis 108 710 fojojn. La paĝaro per materialoj kaj reta helpservo subtenas centojn da instruantoj de Esperanto.

Krom la reta laboro la teamo gvidas ankaŭ ĉeestajn kursojn, partoprenas en la trejnado de instruistoj kaj disponigas en la Ipernity-paĝaro pedagogiajn filmetojn.

La paĝaro aktive engaĝiĝis en la informadon, organizadon kaj okazigon de la novtipaj UEA/ITK-ekzamenoj.

Poŝamiko daŭre ĝuas popularecon, el ĝi vendiĝis jam pli ol 5 000 ekzempleroj.

Ekzamenoj

Nun ekzistas du paralelaj ekzamensistemoj: la Internaciaj Ekzamenoj (IE) de ILEI-UEA, kaj la KER/ITK-ekzamenoj de UEA.

Internacia ekzamenkomisiono

La internacia ekzamen-komisiono konsistas el (elektitaj en 2009) Mirejo Groĵan (Svislando), prezidanto; Monika Molnár (Hungario-Svislando), vicprezidanto; Reza Torabi (Irano), sekretario; Jeremie Sabijumva (Burundo), Han Zuwu (Ĉinio), Karine Arakeljan (Armenio) kaj Giridhar Rao (Barato).

La Internacia Rajtigita Ekzamenantaro IRE nombras nun 111 personojn.

Estis planitaj sesioj en Pollando, dum la ILEI-konferenco kaj dum la UK, sed ambaŭ estis nuligitaj. Dum 2009 entute nur unu persono sukcese trapasis la ekzamenojn.

Estis akceptita nova regularo pri ekzamenoj por blinduloj.

Ekzistas kunlaboro kun retejoj de ILEI kaj edukado.net.

KER/ITK-ekzamenkomisiono de UEA

La ekzamenkomisiono ekagis en la jaro 2009. Ĝin gvidas Katalin Kováts, kiu zorgas pri organizado de ekzamenoj, informado, ekzamena paĝo ĉe www.edukado.net, aliĝoj, kunlaboro kun ITK, financoj, testverkado, kontrolo. Zsófia Kóródy havas kiel taskojn reprezentiĝon ĉe ALTE, kunlaboron kun ITK, trejnadon de ekzamenantoj, testverkadon kaj kontrolon, dum Renato Corsetti prizorgas komunikojn, varbadon, provlegadon de testoj, ekzamenmaterialojn. Kunlaboras volontule Familio Slezák, Sylvain Lelarge kaj Petra Smidéliusz.

UEA subskribis interkonsenton por kunlaborado kun ITK (Ŝtata Lingvoekzamencentro en Hungario, sendependa ne-profitcela instituto aŭspiciata de la Universitato Eötvös Loránd en Budapeŝto) kaj la komisiono kunlaboras kun ĝi por agnoskigo de la Esperanto-ekzamenoj. La unulingvaj ekzamenoj pri Esperanto nun estas organizataj de ITK laŭ partnereca kunlaborkontrakto, kune kun la ekzamenkomisiono; tiel la ekzamenmaterialo kaj la sistemo estas akredititaj.

La komisiono kunlaboris por esperantigi parton de la paĝaro de ITK, kiu eldonis en 2000 ekzempleroj la libron Esperanto de nivelo al nivelo, el kiuj UEA transprenis 500 librojn por vendado. La UEA-reprezentanto Zsófia Kóródy aperis dum la gravaj eventoj de ALTE (Asocio de Lingvo-Testistoj en Eŭropo) kaj partoprenas iliajn kongresojn. (Unufoje anstataŭis ŝin Petra Smidéliusz). Ili aktive partoprenis en la laborgrupoj kaj faris bonan diskonigan laboron inter la membroj pri Esperanto.

Pri la novtipaj aŭ alinome KER-ekzamenoj de UEA ĉe www.edukado.net aperis aparta paĝo, kie daŭre legeblas aktualaj informoj: www.edukado.net/pagina/NOVAJ+UEA-EKZAMENOJ/22422/

Ĝis nun okazis 4 trejnadoj kaj estas 27 trejnitoj. Ilin gvidas Zsófia Kóródy, trejnita trejnisto.

La komisiono, kunlabore kun ITK, okazigis 10 sesiojn en 4 landoj (Ĉeĥio, Germanio, Nederlando, Pollando), kun entute 17 kandidatoj por B1, 25 por B2, kaj 84 por C1.

Estas klare, ke la novtipaj ekzamenoj allogis multe pli ol la tradicia sistemo, tamen, eĉ se kuraĝigaj la nombro da ekzamenitoj laŭ la KER/ITK-sistemo estas ankoraŭ tute modesta.

TEJO

Libereco kaj la nova estraro

Respondeca estrarano L. Demmendaal, raportas A. Baudry

2009 estis sukcesa jaro por TEJO. La IJK okazis en la urbo Liberec en Ĉeĥio, kaj ĝia temo ne nur koincide estis dediĉita al la temo Liberec’. La kongreso havis 343 partoprenantojn el 40 landoj, abundan teman kaj distran programon kaj agrablan etoson. En la komitatkunveno de TEJO oni interalie elektis novan estraron, kiu ekde tiam aktive laboras. La nova estraro regule retkunvenas, ĝi unufoje kunvenis fizike dum ARKONES-2009.

Ĉiuj ses numeroj de Kontakto sukcese eldoniĝis kaj la iama malfruo malaperis dank’ al partopreno de gastredaktoro.

La estraro okazigis enketon, kiel komencon de planata plibonigo de Kontakto, por ekscii la opiniojn kaj dezirojn de la legantoj. TEJO Tutmonde ekhavis novan redaktoron, sed tiu ŝanĝo bedaŭrinde kaŭzis malfruon kaj la lastaj du numeroj ne aperis antaŭ la fino de 2009.

La plej granda novaĵo okazinta dum 2009 estas la malfermo de la retejo www.pasportaservo.org, kun zomebla mapo, serĉilo de gastigantoj, blogoj, forumoj kaj aliaj modernaj funkcioj. La adreslibro de 2009 bedaŭrinde ne aperis, sed tiu de 2010 enhavas pli ol 1 400 gastigantojn.

[FORIGITA!: bildo]

La nova TEJO-estraro: Irmina Szustak (Landa Agado, Vicprezidanto), Gregor Hinker (Eksteraj Rilatoj, Prezidanto), Oleksandra Kovyazina (Informado, unua Vicprezidanto), Paulína Kožuchová (Ĝenerala Sekretario) kaj Łukasz Żebrowski (Kongresoj, Seminarioj, Aktivula Trejnado, Vicprezidanto). Sur la foto mankas Sergeo Tyrin (Kasisto).

LANDA KAJ REGIONA AGADOJ

Kvin regionoj kaj 98 landoj

Raportas respondeca estrarano, Hori Y.

La laboro de UEA apogas sin sur iniciatoj de ĝiaj membroj en 98 landaj organizoj en la tuta mondo. Tiu laboro disvolviĝas sur la loka nivelo kaj dependas grave de la talentoj, kapabloj kaj engaĝiteco de individuoj kaj grupoj. Kiel en la antaŭaj jaroj UEA en 2009 laboris per siaj kvin regionaj komisionoj, kunordigantaj la laboron en unuopaj landoj, kaj rekte rilatantaj kun la Landaj Asocioj. De kelkaj jaroj tiu laboro estas grave kompletigata de la ĝemelurba agado sub la gvido de Wu Guojing, kiu taksas la jaron 2009 kiel la apogean en tiu laboro, kaj ĝia elektronika informilo Ĝemelaj Urboj daŭre servis kiel forumo de diskutoj, opiniinterŝanĝoj kaj raportado. Multaj eŭropaj esperantistoj (el la eŭropuniaj landoj) estas engaĝitaj en la agadon de Eŭropa Esperanto-Unio. Dum la Bjalistoka UK okazis rikoltoriĉa fakkunsido, dediĉita aparte al la Regiona Agado.

Afriko

2009 estis jaro, en kiu oni notis signifajn antaŭenpaŝojn en Afriko. De Benino al Burundo, de Madagaskaro al Togolando la movado konstante vigliĝis pere de diversŝtupaj lingvokursoj, lokaj seminarioj kaj kongresoj. Dum la jaro fortiĝis kelkaj LA-oj, ĉefe en Benino, Burundo kaj Angolo. Aperis la unuaj grupetoj de E-lernantoj, i.a. en Kenjo. Kun la penso de estonta IJK en Afriko aperis junularaj asocioj. La Afrika Oficejo de UEA estis reordigita meze de la jaro kaj nun funkcias per volontula laboro sub la gvido de Jean Codjo. Sekve do la inform- kaj lernmaterialo pli efike atingas la petintojn.

Informaj agadoj, ĉefe retaj kaj radiaj, aparte viglis en Burundo. En 2009 estis refarita la paĝaro de la Afrika Komisiono http://esperanto-afriko.webs.com. Aperis retaj kaj paperaj informiloj kaj bultenoj, inter ili tri numeroj de la bulteno de la Afrika Komisiono de UEA Esperanto en Afriko.

Esperanto progresis ekz. en Benino, enirante privatajn lernejojn, publikajn mezlernejojn, ankaŭ profesiajn mediojn kiel la Nacia Firmao pri Akvo (SONEB). En la vilaĝo Toviklin kreiĝis E-klubo en la Virina Centro Nabouba, gastiganta virinojn en mizeraj situacioj. La ILEI-Konferenco en Portanovo el 2008 spronis alian projekton “Nabouba” laŭ la nomo de orfejo troviĝanta proksime de la urbo Lokossa. Ĝi celas plibonigi la vivsituacion de la tie loĝantaj infanoj. La organiza teamo, kun ĉefloke Vladka Chvátalová kaj la subtenantoj, konsistas ne nur el esperantistoj. La fakto mem ke la projekto origine naskiĝis en la Esperanto-medio, kontribuas al pli pozitiva percepto de Esperanto ekster Esperantujo.

Kvankam la afrikaj esperantistoj ĉiam pli memstariĝas en la agado, ili daŭre povas kalkuli je eŭropaj samideanoj helpopretaj en iliaj klopodoj. En januaro 2009 en Rumunge, Burundo, pli ol 120 personoj partoprenis E-kursojn de la nederlanda geedza paro Johan kaj Svetlana Derks, kaj 23 ricevis diplomojn.

En julio la Nacia Pedagogia Universitato en Kinŝaso, DR Kongo, gastigis ILEI-seminarion “Afrikaj perspektivoj: daŭrigo kaj nova komenco”. Ĝi plialtigis la lingvajn kaj metodikajn konojn de 25 partoprenantoj kaj ebligis pli bone kompreni la E-didaktikajn problemojn en la tuta lando. La rektoro de la universitato aprobis, ke en ĝi estu organizita formado de E-pedagogoj. En decembro 2009 en Rutshuru okazis alia seminario, aranĝita de lokaj esperantistoj, jam sen helpo de eksterlandaj esperantistoj.

Multaj afrikaj organizoj havis en 2009 siajn kongresojn, kunvenojn. I.a. Angola E-Asocio decidis konstrui propran sidejon en Luando kaj entrepreni klopodojn por aliĝi al UEA.

Ameriko

2009 estis laborplena jaro por kreskigi la E-movadon en Ameriko, kvankam en tiu vasta kontinento aperas signifaj agaddiferencoj. Por ŝanĝi tiun situacion la Amerika Komisiono lanĉis la projekton “Esperanto al Ameriko”, kun la celo porti la lingvon al tiuj landoj, kie esperantistoj forestas aŭ estas malmultaj. Krom ĝisdate funkcianta hejmpaĝo de la Komisiono, kun gravaj movadaj dokumentoj kaj informoj pri aktivadoj en la tuta regiono, ĉiuj LA-oj en Ameriko disponas pri propraj retejoj. Tio ebligis teni dumjare kontaktojn en tiaj landoj kiel Salvadoro, Honduro, Kostariko, Nikaragvo kaj Gvatemalo, por aktivigi izolitajn esperantistojn kaj grupojn, kaj proksimigi al ili la agadon de la Komisiono. Kelkaj tieaj landaj retejoj plenumas ankaŭ informan rolon por la ekstera publiko, same kiel la radia E-programo en Rio-de-Ĵanejro. Menciindaj estas la programoj de Radio Havano, Radio Aktiva kaj Parolu Mondo.

Informkampe estas notindaj la partopreno de meksikaj esperantistoj en la januara Monda Socia Forumo, kie ili havis sian standon, kaj la partopreno de UEA-delegacio en Konferenco de NRO-oj de UN en Meksiko.

Plurlande okazis universitataj kursoj de Esperanto, i.a. en la ŝtata Universitato de São José do Rio Preto/SP, en Santa Catarina (Brazilo). En la brazila senato aperis interesa leĝprojekto favora al instruado de Esperanto en mezlernejoj. E-kursoj daŭris en la meksika universitato UNAM. La Meksika Komisiono pri Sciencoj kaj Teknologio aldonis Esperanton al la lingvoj, kiujn sciencisto povas elekti plenigante sian vivprotokolon. Universitataj E-kursoj okazis en Venezuelo kaj Kostariko, sen paroli pri diverslandaj lernejaj kaj retaj kursoj. La jam 40-a NASK, Nordamerika Somera Kursaro en San Diego, Kalifornio, daŭrigis la tradicion de grava centro por plurnivela lernado kaj uzado de Esperanto.

Apartan signifon en 2009 havis aktivadoj en Kubo prepare al la 95-a UK de Esperanto. Jam en januaro okazis en Havano publika prezento de la kongreso, organizita kaj kunvokita de la Kongresa Buroo de Kubo. En marto en Havano okazis la 1-a Jarkunveno de KEA, kadre de kiu kunsidis kubaj E-aktivuloj. Ilia forumo Estonteco estis ĉefe dediĉita al la UK. Plurlande, kiel en Brazilo, Meksiko, Kolombio, okazis sukcesaj landaj kongresoj kaj asembleoj. Daŭris la kampanjo de la brazila Kultura Esperanto-Centro, liveranta E-lingvajn librodonacojn al interesiĝantoj.

Arabaj Landoj

Ankaŭ en 2009 la Komisiono por Agado en la Landoj de Mez-Oriento kaj Norda Afriko daŭrigis sian tradician informagadon pri Esperanto kaj sendadon de lernolibroj al interesiĝantoj en la landoj de sia respondeco. La apero de esperantistoj kaj ilia-rilataj agadoj intensiĝas aparte en la Persa Golfo. Diversnivela E-agado daŭris en pluraj aliaj landoj de la regiono kiel Maroko, Alĝerio, Egiptio, Libano. Notinda estas la movada revigliĝo en Turkio. En la urbo Iznik okazis la 2-a Mezorienta Kunveno kun 40 esperantistoj el 17 landoj.

La retaj kursoj de lernu.net kaj tiuj de la Komisiono mem senĉese havas lernantojn. Progresas la enretigo de la E-versio de la Korano en la paĝaro: www.arabujo.com.

Azio

Dank’ al vigla agado de la Komisiono pri Azia E-Movado de UEA la tiea movado progresis. Mongola E-Societo aliĝis al UEA kiel ĝia 11-a asocio en Azio. KAEM tenas kontakton kaj kunlabore helpas al E-organizoj kaj individuoj en Bangladeŝo, Filipinoj, Indonezio, Kamboĝo, Kazaĥio, Laoso, Malajzio, Srilanko, Taĝikio, Turkio, Uzbekio. Pere de la Fondaĵo Azio al UEA estis membrigitaj lastjare 150 aziaj aktivuloj el Afganio, Azerbajĝano, Bangladeŝo, Barato, Ĉinio, Filipinoj, Indonezio, Kamboĝo, Laoso, Mongolio, Nepalo, Pakistano, Srilanko, Tajlando, Turkio, Uzbekio kaj Vjetnamio.

Gravan informan kaj integradan rolojn plenumas la riĉenhava kaj regule aperanta bulteno de KAEM Esperanto en Azio kaj periodaĵoj, kiel La Revuo Orienta kaj La Lanterno Azia, kaj la E-programoj de Ĉina Radio Internacia. Plurkaze la universitataj kursoj kaj lokaj E-eventoj plenumis samtempe gravan informan rolon. Tian efikon havis la denova partopreno de israelaj esperantistoj en la Internacia Libro-Foiro en Jerusalemo ne nur per propra budo, sed ankaŭ per prelego en la oficiala programo de la Foiro.

Multaj E-kursoj sur universitata nivelo okazis en Ĉinio, en la universitato de Nankino, Tjanjin-a Inĝenieria Instituto, Altlernejo por Studoj Porprofesiaj en Foshan. En oktobro en Tingtao dudekon da instruistoj el Ĉinio, Koreio, Hispanio kaj Usono venigis la seminario de la ĉina ILEI-sekcio “Kiel lernigi E-on al lernantoj”. Notinda estas la unuafoja E-kurso en Laoso, prelegoj de Lee Jung-kee kaj Klarita Velikova en la Laosa Nacia Universitato kaj Laosa Singapura Kolegio kadre de la projekto “La Lingvo de Paco en Paca Lando”.

Ĉiam pli ofte E-eventoj en Azio venigas esperantistojn el diversaj landoj de la regiono. Jarmeze en Harbino okazis la unua Junulara E-Seminario kun pli ol 60 gejunuloj el Ĉinio kaj la orienta Rusio. Jarfine dum la tradicia Komuna Seminario renkontiĝis ĉinaj, japanaj kaj koreaj gejunuloj, ĉi-foje en la ĉina Nankino. Ankaŭ la israela KIES en oktobro, traktanta la temon “Paco kaj kunekzisto”, inter 60 kunvenintoj havis 11 eksterlandajn gastojn. La plej grandajn kongresojn en Azio okazigis japanaj kaj koreaj esperantistoj kun la fizika ĉeesto de 234, respektive 82 partoprenantoj, inkluzive de eksterlandaj esperantistoj. La japana kongreso en sia bunta programo havis specialan eron destinitan al la ekstera publiko, dum la korea traktis la strategiajn demandojn de la Korea E-movado. Ambaŭ organizoj decidis kaj jam komencis preparlaborojn pri sia komuna kongreso en 2011.

Eŭropo

En 2009 daŭre la plej vigla, bunta kaj riĉa E-agado disvolviĝis en Eŭropo. UEA havas tie 36 LA-ojn, tamen daŭre ekzistas gravaj diferencoj inter fortaj kaj malfortaj E-medioj. Do nia plej grava tasko en Eŭropo estas vigligi la movadon en la ĉi lastaj landoj.

En Bjalistoko okazis la impona jubilea UK okaze de la 150-a naskiĝdatreveno de d-ro L.L. Zamenhof. La multeco de la E-aranĝoj kaj eventoj en la eŭropaj landoj postulus la amplekson de la tuta raporto. Ĉiam pli ofte esperantistoj partoprenas en projektoj, utiligante rimedojn de la eŭropuniaj fondaĵoj por internacia kunlaboro, i.a. ComeniusGrundtvig.

Krom Eŭropa Esperanto-Unio, kun membroj ĉefe en EU-landoj, esperantistoj kun politikaj interesoj organiziĝis kaj aktivas kiel movado Eŭropo-Demokratio-Esperanto, ili i.a. agas en la Verdula Partio de Germanio.

Same kiel en aliaj landoj de la mondo tiaj eventoj kiel la Tago de la Gepatra Lingvo, Semajno de Internacia Amikeco, la Tago de Paco kaj la Eŭropa Tago de Lingvoj, specifa por la kontinento, fariĝis taŭga okazo por la informa laboro ekster la E-komunumo. Al la ekstera informado servis la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la Bjalistoka UK, kiu en Pollando rikoltis viglan atenton de amaskomunikiloj, aparte en la regiono de la kongresurbo. El Pollando al la tutmonda E-komunumo informe servis la 50-jariĝinta E-Redakcio de Pola Radio, kiu malgraŭ gravaj limigoj pro la monda ekonomia krizo daŭrigis sian laboron. Dum la kongresaj tagoj ĝi adaptis sian programon por ĝisdate raporti pri la kongresa disvolviĝo al ĉiuj, kiuj ne povis veni al Bjalistoko. Ne subtaksenda estas la informa laboro de eŭropaj E-periodaĵoj, kvankam ne ĉiuj aperas regule kaj ilia nivelo varias.

En 2009 en plimulto de la eŭropaj landoj ĉiunivelaj E-kursoj funkciis tradicimaniere kaj rete. Inter ili gravan lokon havas la lingvoorientada programo al fremdaj lingvoj “Springboard to Languages”, aplikanta E-on kaj kunlaboriganta tri eŭropajn bazajn lernejojn kadre de la Comenius-projekto “Lingvoj kaj landoj”. Menciinda estas la kunlaboro de instruistoj kaj gelernantoj el Bulgario, Francio, Pollando kaj Hungario kadre de la projekto “Gvidlibro de la amikeco”, kiu aŭtune havis sian unuan laborrenkonton en la bulgara Polski Trambesh. Brile sukcesis la 2-a “Somera E-Studado” en Slovakio, en kiu partoprenis ĉefe retaj lernantoj de lernu.net. SES fariĝis grava enmovadiganta forumo. Por ĉ. duono de la venintoj temis pri la unua E-aranĝo. E-on eblis lerni universitatnivele en diversaj eŭropaj landoj. En 2009 aldoniĝis E-kurso en la universitato de Mulhouse en Francio. En Pollando Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato de A. Mickiewicz en Poznano, krom daŭrigo de sia 3-jara kurso, ofertis unujaran porinstruistan E-trejnadon. Studumo pri Kulturo kaj Turismiko en Bydgoszcz daŭrigis profesian trejnadon de licenciitaj E-gvidantoj. Kiel grava kursoloko rolis la Interkultura Centro en la germana Herzberg, la unua Esperanto-urbo.

Krom multaj landaj kongresoj kaj jarkunvenoj okazis en Eŭropo aliaj eventoj kun kleriga kaj kultura karaktero, kiel Lingvaj Festivaloj en Belgio kaj Rusio, Ĉebalta Esperantista Printempo en Pollando, Printempa Semajno Internacia en Germanio, Internacia Junulara Arta Festivalo en Bulgario, Baltiaj E-Tagoj en Estonio, Somera Mezeŭropa Renkontiĝo en Germanio, Internacia E-Semajno de Kulturo kaj Turismo en Hispanio, Internacia Arta E-Festivalo “Velura Sezono” en Ukrainio, Jubilea Zamenhof-festo pola-germana en Berlino, la jarfinaj Novjara Renkontiĝo kaj Internacia Festivalo en Germanio, Junulara E-Semajno en Pollando. Ne eblas mencii ĉiujn. Ni tamen elstarigu la komunan eventon en la Esperanto-urbo, kunveniginta la 86-an germanan E-kongreson kaj la 8-an EEU-kongreson.

EEU formas en Eŭropo gravan strukturon por la E-medioj en EU-landoj. Membras en ĝi preskaŭ ĉiuj LA-oj el la eŭropuniaj landoj kaj multaj UEA-agantoj estas aktivaj membroj de la Unio. Ĝia agado riĉe speguliĝas en la elektronika Eŭropa Bulteno, aperinta en 2009 ok fojojn. Estraranoj kaj reprezentantoj de EEU partoprenis plurajn E-aranĝojn kaj eventojn neesperantistajn, kiuj rilatis al lingvaj demandoj, ekz. simpozion pri la estonteco de Eŭropo en la Universitato de Klagenfurt “Senjoroj agantaj”, konferencojn de EU kadre de EACEA kaj Multlingvisma Platformo. Inter la iniciatoj de EEU menciinda estas la propono pri Esperanto de la slovena deputito en la Eŭropa Parlamento, Ludmila Novak. Malgraŭ tio, ke la Kultura Komisiono de EP rifuzis ĝin, ĝi rikoltis subtenon de pli ol 5000 homoj. Dank’ al la kunlaboro de la parlamentanino Margareta Handzlik en septembro ĉiuj EU-parlamentanoj ricevis leteron en sia nacia lingvo kun demando pri la lingva situacio en EU kaj informo pri la raporto de prof. Grin.

Daŭris kunlaboro kun Etsuo Miyoshi pri laŭvica reklama-informa anonco pri Esperanto en Le Monde. Ĝi aperis dufoje, en la Tago de Eŭropaj Lingvoj kaj la 15-an de decembro. La EEU-estraro partoprenis la konsultojn pri EU-strategio 2010-2020 laŭ invito de la prezidanto de la Eŭropa Komisiono, José Manuel Barroso. EEU apud 30 aliaj tre grandaj kaj influaj eŭropuniaj asocioj (kiel Asocio de eŭropaj televidoj aŭ Eŭropa asocio de institucioj edukantaj plenkreskulojn) estis akceptita de la Eŭropa Komisiono al Multlingvisma Platformo. Temas pri la konsulta organo de la Komisiono, kiu en sia nova strukturo ne plu havas komisionanon por multlingvismo. Estis ellaborita projekto organizi kunlabore inter EEU kaj Hamburga E-Societo eŭropan konferencon en 2011 kun la temo “Kia estus Eŭropo nuntempe, se EU neniam estus fondita?”. Oni planas peti por ĝi en 2010 financan subvencion el la fondaĵo Aktiva Civitaneco. Estis decidite peti la prezidanton de EP Jerzy Buzek ĝin aŭspicii.

Oceanio

En 2009 ne venis multaj informoj pri la E-agadoj en la regiono. Malgraŭ tio ne ĉesis la klopodoj de la Oceania Komisiono helpi al individuoj kaj grupoj organiziĝi en ĉi tiu vasta teritorio.

La informa laboro estis realigita pere de la periodaĵo Esperanto Sub La Suda Kruco, la komuna organo de Aŭstralia Esperanto-Asocio (AEA) kaj Nov-Zelanda Esperanto-Asocio (NZEA). Dum la tuta jaro regule elsendis la E-sekcio de la melburna ZZZ-Radio, kies redaktoro Stanislav Kanaĉki en 2009 estis distingita per Diplomo pro Elstara Agado de UEA. Dufoje sian informilon Arĝenta Filiko eldonis NZEA. En septembro E-aktivuloj en Wellington starigis ekspozicion en unutaga kongreso de instruistoj pri fremdaj lingvoj.

Nov-Kaledonia Esperanto-Asocio daŭre kreskas. En februaro ĝi kunvenis por festi sian unuan datrevenon. Ĝi jam prezentis Esperanton per televido kaj per kelkaj favoraj artikoloj en Les Nouvelles, la plej populara gazeto. La tradicia januara Somera E-Kursaro de AEA okazis en la Universitato de Sidnejo kun 50 partoprenantoj el ankaŭ Rusio, Novzelando, Nov-Kaledonio, Italio, Francio, Germanio, Japanio kaj Afriko.

[FORIGITA!: bildo]

Kunsido de KAEM en Bjalistoko

[FORIGITA!: bildo]

Membroj de Nov-Kaledonia Esperanto-Asocio (legu sur la sekva paĝo).

FAKA AGADO

Vikipedio kaj IKU bonfartas

Raportas respondeca estrarano J.A. Vergara

Diversaj ĉi-kampaj iniciatoj ekestis dum la jaro, kiel la unua volumo de la reta scienca revuo Teleskopo. Ĝenerale temas tamen pri aplika kampo aparte trafita — jam de jardekoj — de seriozaj problemoj, krom la pli ĝeneralaj, komunaj al la tuta movado. Ekz. la malmultnombreco de niaj vicoj esprimiĝas pli akre laŭ unuopaj fakoj, profesioj, ŝatokupoj aŭ alitemaj terenoj.

Koincide kun la Darwin-jaro, kaj kaptante la okazon ke FEL estis publikigonta tradukon de la verko La Origino de Specioj okaze de la 150-jariĝo de ĝia unua apero, UEA iniciatis la Serion “Scienca Penso”, por stimuli la tradukadon al Esperanto de mejloŝtonaj sciencaj verkoj.

UEA kaj aliaj voĉoj ree insistis diversforume pri la strategia graveco de la Esperanta Vikipedio, kiu jam en oktobro 2009 atingis 120 000 artikolojn. Dum la Bjalistoka UK, la Faka Forumo kaj la koncerna Subkomitato denove servis por alvoki la fakajn asociojn kontribui al tiu multlingva reta enciklopedio, por havi artikolojn nombre kaj kvalite indajn, igi la lingvon videbla kaj evoluigi ĝian terminologion en la diversaj fakoj.

Eĉ se daŭras maltrankviligaj signoj de stagnado ĉe pluraj fakaj asocioj (al UEA restas ligitaj 6 aliĝintaj kaj 34 kunlaborantaj), la fervojistoj sukcesis festi la 100-jariĝon de IFEF per Kongreso en Triesto (majo 2009), LIBE ĝuis la aŭspicion de Pollanda Asocio de Nevidantoj por sia 75-a Internacia Kongreso de Blindaj Esperantistoj, kaj UMEA okazigis sian Internacian Medicinan Esperanto-Konferencon en Bjalistoko kunlabore kun la tiea Medicina Universitato. Restas malferma la organiza demando, ĉar kvankam iuj fakasocioj havas strukturon similan al tiu de UEA, kun internacia tegmenta asocio, landaj sekcioj, apartaj kongresoj ktp (ekz. ILEI, IKUE), aliaj tamen fariĝis tro malfortaj por io tia. Oni devas esplori kiel profiti de la nunaj komunikteknologioj por starigi retojn de fakuloj kunlaborantaj per/por Esperanto en siaj respektivaj kampoj, kreante retejojn ktp.

UEA, pere de la koncerna estrarano, plu insistis dum la pasinta jaro pri la neceso ĝisdatigi kaj taŭgigi la manierojn informi pri Esperanto en la unuopaj fakaj medioj, eventuale serĉante ĉu aŭ kiel la diversspecaj lingvaj problemoj (ekz. diskriminacio al lingvaj minoritatoj) efikas sur ilin.

IKU bone fartas kiel grava kleriga instanco de la ĉiujara UK. La sistema produktado de la libro kolektanta la prelegojn kaj ĝia libera dispono en la retejo de UEA esprimas la daŭran sintenon de UEA utiligi Esperanton por la demokratiigo de la sciaro.

ESPLORO KAJ DOKUMENTADO

Esplori, dokumenti kaj eduki

Respondeca estrarano J.A. Vergara, raportas H. Tonkin

CED, alivorte la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, kiel la esplora fako de UEA ankaŭ en 2009 laboris sub estraro, en kies konsisto troviĝis Detlev Blanke, Mark Fettes, Sabine Fiedler, Federico Gobbo, Kimura Goro, Wim Jansen, Giridhar Rao (sekretario) kaj Humphrey Tonkin (direktoro). Kunlaboris José Antonio Vergara kiel estrarano de UEA pri faka kaj scienca agado. CED aperigis regule sian sciencan revuon Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, LPLP) eldonatan kunlabore kun la nederlanda eldonejo Benjamins (www.benjamins.com) sub la redakto de prof-oj Dasgupta kaj Tonkin. Preparstate troviĝas ĝia tria anglalingva volumo en la libroserio Studies in World Language Problems (Studoj pri Mondaj Lingvaj Problemoj), libro pri tradukado (La tradukanto kiel peranto de kulturoj), redaktita de Humphrey Tonkin kaj Maria Esposito Frank. Pliaj volumoj estas pretigataj.

Malgraŭ la redakciaj klopodoj diversigi la lingvojn, la artikoloj kaj recenzoj en la tri numeroj de LPLP aperis ĉefe en la angla lingvo (la preferata lingvo de la koncernaj fakuloj). Samtempe ĉiuj artikoloj aperis resume ankaŭ en Esperanto kaj en unu plia lingvo. La revuo estas abonata de multaj esplorbibliotekoj kaj ĝia redaktokomitato konsistas el eminentaj lingvistoj. La jarkolekto 2009 estis la 33-a.

En la sekcio pri interlingvistiko, redaktata de d-ro Mark Fettes, aperis en 2009 nur unu artikolo, de Detlev Blanke (kaŭzoj de la relativa sukceso de Esperanto). Aperis kvar recenzoj de verkoj en aŭ pri Esperanto. La dua numero de la jaro estis aparte dediĉita al la lingvopolitika situacio en Luksemburgo, redaktita de Kristine Horner.

La unutaga Esperantologia Konferenco, tradicie organizata de CED dum UK-oj, en Bjalistoko okazis sub la gvido de prof. Christer Kiselman. Ĝiaj aktoj aperis ĉe UEA en 2010. Kiel sekvo de la Konferenco en Amsterdamo 2008 pri Universitatoj kie Esperanto aŭ Interlingvistiko estas instruataj, ILEI okazigis konferencan sekcion dum sia jara konferenco de 2009 en Krakovo, kie denove kundebatis fakuloj el pluraj universitatoj.

CED regule publikigis sian Informilon por Interlingvistoj (IpI, red. Detlev Blanke), kiu celas teni interlingvistojn informitaj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp, kaj estas senpage abonebla ĉe la CO de UEA. Ĝi ankaŭ aperas rete ĉe la retpaĝaro de ESF (www.esperantic.org). La germana interlingvistika asocio GIL aperigas ĝian germanlingvan version kaj oni nun esploras la retan eldonon de anglalingva versio.

D-ro Tonkin, kunlabore kun d-ro Blanke, ankaŭ respondecis pri la kompilado de la sekcio “Helplingvoj; Internaciaj Lingvoj” en la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). En sia ĉi-rilata ĉapitro ĝi listigis 350 erojn pri Esperantologio kaj interlingvistiko aperintajn en 2008. D-ro Tonkin kompletigis sian trijaran mandaton kiel ano de la gvida komitato de la Bibliografio.

Dank’ al la subteno de la usona-kanada fondaĵo Esperantic Studies Foundation (ESF), kiu proksime kunlaboras kun CED, la retejo edukado.net antaŭenigas unu el la celoj de UEA, t.e. la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Sub la gvido de Katalin Kováts edukado.net liveras informojn ĉefe por instruistoj pri lerniloj kaj instruiloj kaj aliaj helpiloj rilate E-pedagogion. La retejo lernu.net liveras helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj.

Nordamerikaj Someraj Kursoj (NASK) ĉe la Universitato de Kalifornio Sandiego same faciligas la lernadon de Esperanto. Ĉiuj ĉi programoj ricevas subtenon de ESF, kiu ankaŭ apogas la pritaksan funkcion de la projekto Lingvolanċilo (Britio).

La subteno de ESF ebligis la kompletigon aŭ daŭrigon, ekster la kadro de CED, de projektoj de individuaj esploristoj en diversaj mondolokoj (inkluzive projekton pri tradukado de infana literaturo inter Barato, Kroatio kaj Slovenio, pere de Esperanto).

La fonduso de CED celas subteni malgrandajn esplorprojektojn pri Esperanto, interlingvistiko kaj rilata lingvopolitiko. Ĉiu ĉi-rilata fakulo povas peti subvencion por subteni specifan esplorprojekton, inkluzive de vojaĝoj al esplorbibliotekoj, partopreno en fakaj konferencoj, publikigo de materialoj k.s. La fonduso estas gvidata de d-ro Blanke, kune kun d-ro Christer Kiselman (Svedio) kaj s-ro Osmo Buller (Nederlando). Proponojn oni sendu unuavice al d-ro Blanke.

En 2009 ESF subvenciis la fonduson per proksimume 7 mil usonaj dolaroj. ESF organizis akcepton por stipendiitoj kaj aliaj gastoj en la Universala Kongreso en Bjalistoko.

FINAJ VORTOJ DE LA PREZIDANTO DE UEA

Remuldi nian laborstilon

Mi ne scias pri vi post la lego de nia raporto. Sed min plej impresis la deziro de la Esperanta komunumo trankvile kaj tamen energie ŝanĝi sian laborstilon. La Estraro kaj la Komitato okupiĝis specife pri la reta membreco, sed tute klare rigardis ĝin kiel trafan ekzemplon de la pli profunda remuldo, kiu necesas en nia kolektivo fronte al la defioj de la reta epoko kaj la ekonomia krizo. Ne nur UEA sed ankaŭ aliaj organizaĵoj en la Esperanta komunumo serioze traktas ĉi tiun defion, kaj el la nuna kirlado de ideoj — nomu ĝin malgurdado — ni certe sukcesos omaĝi al nia historio per inda transiro al nete nova epoko, komenciĝanta nun. Ni invitas vin viamaniere transiri kun ni tiun sojlon!

Altestime kaj en la nomo de nia Estraro, danke

Probal Dasgupta

Oratora Konkurso en Havano

En la 95-a UK en Havano denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo Claude Nourmont, m...@pt.lu

La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

  • Interproksimigo de kulturoj: ĉu dezirinda pliproksimigo de la diversaj kulturoj, ĉu danĝera tendenco al tutmondigo kun nuligo de diferencoj?
  • Kiel povas roli Esperanto en la interproksimigo de kulturoj?
  • Ĉu la homo povas influi la naturajn fenomenojn?

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de la parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularooratorakonkurso.html.

Anoncetoj

28-jara rumanino, doktoriĝanta pri filozofio kaj laboranta en la Universitata Biblioteko en Nico, Francio, ŝatus edziniĝi kun franca esperantisto por fondi Esperantan familion. Bianca Mureşan, b...@yahoo.fr

Uzitaj poŝtmarkoj valoras! UEA denove havas volontulon por vendado de uzitaj poŝtmarkoj. Tial la CO bonvenigas kovertojn, poŝtmarkojn k.a. filatelaĵojn, kies vendado donas bonvenajn rimedojn al la Asocio.

Libroj por Kubo. Por kubanoj la libroservo de la 95-a UK en Havano estos unika okazo aĉeti Esperanto-librojn. Por ke ili povu efike utiligi la ŝancon, UEA forte rabatos ĉiujn prezojn kaj alvokas donacojn al la speciala konto “Libroj por Kubo”. La kolektita sumo estos egale dividita inter la kubaj kongresanoj, kiuj ricevos kuponon por butikumado en la kongresa libroservo. Se vi deziras ĝojigi kubajn gesamideanojn kaj diskonigi la Esperantan literaturon en Kubo, bv. fari vian donacon prefere antaŭ la fino de junio. Vi povas pagi al kiu ajn bankokonto de UEA aŭ ĝiri el via UEA-konto, kun la indiko “Libroj por Kubo”. Koran dankon.

95-a UK: Havano inter Vankuvero kaj Portlando

Kun 874 aliĝoj el 59 landoj la 18-an de majo la Havana UK preterpasis en la historia statistiko la Vankuveran en 1984 (802) kaj proksimiĝas al la Portlanda en 1972 (923).

Unualoke estis Kubo (120), sekvata de Francio (111). La cetera pinto konsistis el Japanio (75), Germanio (66), Brazilo (62), Italio (43), Nederlando (32), Meksiko (27), Belgio (24), Pollando (22), Kanado (18) kaj Britio (17).

Revuo Esperanto 2010 7-8

Malferme

Pledo por la prestiĝa bona lingvo

La alveno de somero ĉiam (almenaŭ en la norda hemisfero) signifas por la plimulto de la homoj finon de la lernojaro, finon de studoj, klasoj kaj aliaj lecionoj, taksadon de tutjara laboro, promesojn por la sekva periodo kaj sopiron je meritataj ferioj. La dumjare atenditaj ferioj allogas nin, esperantistojn, al vojaĝoj, ebligas al ni vizitojn de aliaj landoj, kursojn, renkontiĝojn, aktivan uzon de la lingvo. Ajna Esperanto-aranĝo estas ankaŭ mezuriĝo, eĉ se ne eksplicita, pri niaj lingvaj kapabloj.

Esperanto estas nia komunikilo, la ilo, per kiu ni rekreas al ni mondon por kompletigi kaj plibeligi la medion kie ni vivas. Por multaj Esperantujo estas oazo, kien oni eskapas, kie oni efektivigas duan vivon, revojn, transprenas duan personecon. La lingvo mem estas la baza kunligilo, ĉirkaŭ kiu konstruiĝis la socio, kaj pro tiu fakto ĝi havas gravan rolon en nia vivo, kaj devus ĝui apartan flegadon kaj atenton de ĉiu sia uzanto.

Kaj ĉar plej ofte ĝi ne estas nur ununura lingvo, kiun esperantisto uzas, oni devas kapti ĉiun okazon por progresi, pliboniĝi en ĝi, sisteme forigante eventualajn lingvouzajn malglataĵojn.

La plej multaj el ni ne denaske lernis Esperanton, pro tio, por atingi altnivelan lingvouzon, necesas konscia, sistema kaj kontrolata lernado. Eĉ por bone parolantoj eblas plibonigoj, bezonatas rimarkigo pri tipaj eraroj, faritaj pro nacilingvaj falsaj amikoj.

La erara lingvouzo estas kiel malsano, kontaĝa kaj venĝa. Forestanta akuzativo, mise uzataj vortkombinoj, malbone lokitaj adverboj, fuŝa prononco ktp povas gvidi al miskomprenoj, sed sendube formas pri la parolanto negativan bildon kaj ne lastkaze fariĝas imitota modelo por aliaj uzantoj de la lingvo.

Oni ofte diras, ke lingvo estas la sola afero, kiun valoras regi eĉ neperfekte. Sed tio neniam validas por la gepatra lingvo, sekve ne rilatu al NIA lingvo, kiu devus preni same gravan pozicion en nia vivo. Se esperantisto havas duoblan vivon, li havu ankaŭ du lingvojn, sambone regatajn. Tio necesas por la bona kaj komforta enmovada funkciado. Nian amon al la lingvo nenio pruvas pli bone ol la agoj, kiujn ni faras per kaj por la lingvo. Kion ni faru por ke ĝi restu bela, la BONA LINGVO? La akcepto kaj apreco de Esperanto inter ekstermovaduloj grandskale dependas de tio, kiel ni mem rilatas al la lingvo, kian prestiĝon ni mem donas al ĝi.

Kiajn avantaĝojn ĝuas tiuj esperantistoj, kiuj bone regas la lingvon? Aŭ de la alia flanko vidate, ĉu gravas por ni ke la lingvonivelo de niaj instruistoj, gvidantoj kaj reprezentantoj (mondskale aŭ loknivele) estu modela kaj neriproĉebla?

Ĉu ni starigas kiel kondiĉon la neceson pruvi per atesto lingvajn kapablojn, kiam ni anoncas plenumotan movadan postenon?

Bedaŭrinde ankoraŭ ne, kvankam ni ĝissange batalas por ke ekstermovadaj instancoj agnosku tiajn diplomojn, konsideru Esperanton moderna, viva kaj egalranga lingvo.

Sed fakte en tiu batalo ni jam havas sukceson. Esperanto estas akceptata en la Konsilio de Eŭropo, kiu permesis traduki ĝian bazan manlibron pri instruado kaj taksado. Tiu plurcentpaĝa fakverko, la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER) en Esperanto estas listigita sur ĝia retejo.

La hungara ĉefa lingvoekzamena centro ITK, elirante el sia akreditigita sistemo, ellaboris kun esperantistoj kaj funkciigas kune kun UEA unulingvan ekzamensistemon pri Esperanto.

Jen, ni havas lingvopolitikan rekonon, ni havas ekzamensistemon kaj eblon akiri oficialajn (nemovadajn) atestilojn pri niaj lingvaj kapabloj en Esperanto. La sola problemo estas nur tio, ke la esperantistaro ŝajne ne sentas la bezonon tiel agnoskigi sian lingvon, ne opinias necesa esti diplomita pri siaj Esperanto-konoj.

Ni ne havas landon kaj ŝtaton, ni ne havas propran eduksistemon, sed pro iu mistero, ni ne sufiĉe eluzas tiujn eblojn, kiujn, per superhoma agado, kelkaj esperantistoj kreis por ni en ŝtataj medioj kaj cirkonstancoj. La tradicia hungara Esperanto-fako ĉe ELTE jam malaperis, la interlingvistika fako en Poznań helpkrias por pliaj studentoj. Normale devus esti NI kiuj puŝas la institutojn ebligi al ni studeblojn pri Esperanto. Por la ekzameniĝo laŭ la KER-ekzamensistemo funkcianta de unu jaro la organizantoj devas postkuri la esperantistojn, ĉar tiuj ankoraŭ ne komprenas la gravecon de la unika eblo, la neceson pruvi al si mem kaj al la komunumo, ke jes ja ni havas kulturitajn homojn, regantojn de nia lingvo, kaj tion ni kapablas ankaŭ atesti per dokumento.

Bonŝance ĉiam estas ankaŭ esceptoj. Menciendas la plurdeko da junuloj, kiuj vidas eblon kariere, ankaŭ ekstermovade utiligi la diplomon aŭ sentas bezonon montri bonan ekzemplon; same kelkaj el niaj gvidantoj kaj eminentuloj kiel Ranieri Clerici, Seán Ó Riain, Duncan Charters, Mark Fettes, Kristin Tytgat, Mireille Grosjean, jam ekzameniĝintaj, aŭ ĉi-someraj kandidatoj kiel José Antonio Vergara, Nicola Minnaja, Nicolino Rossi, Fabrizio Pennacchietti, Romano Bolognesi, Carlo Bourlot, aliĝintoj al la novtipaj KER-ekzamenoj. Laŭ la nunaj administro kaj aliĝoj jarfine ni havos minimume 220-230 KER-diplomitojn, kiu cifero en si mem estas bela kaj alta, sed proporcie en la movado estas nur guto en maro.

Per tiu ĉi artikolo mi invitas nin ĉiujn dediĉi tempon por lingva memkontrolo kaj evoluigo de niaj lingvaj kapabloj. La ferioj estu niaj novtipaj lingvoekzercejoj kaj ekzamenejoj. Ni kaptu la okazojn paroli la lingvon, partopreni lingvokursojn, staĝojn kaj prelegojn.

Bonŝance, nuntempe multas tiaj okazoj, ĉar la plejmulto de la Esperanto-aranĝoj ofertas paralelajn kursprogramojn.

Jen nur tiuj, kie okazas ankaŭ ekzamenoj: la usona NASK (trisemajna someruniversitata kursaro), la slovakia SES (renkontiĝo de lernu!-anoj), UK-kursoj en Kubo, la Itala Kongreso en Linjano, Torpedo en Herzberg, la Vegetarana kongreso en Indonezio, la jarfinaj aranĝoj en Germanio. Ankaŭ niaj nevojaĝontaj samideanoj havas multajn eblojn por perfektigi sin legante, korespondante aŭ rete, ekzemple sur la paĝoj de www.lernu.net kaj en la nova retejo de www.edukado.net, kie troveblas multe da informoj ankaŭ pri la ekzamenoj.

Respondecan flegadon de nia lingvo kaj bonan perfektiĝon en ĝi deziras al vi

Katalin Kováts, redaktoro de www.edukado.net,
diplomita pri esperantologio en Budapeŝto

[FORIGITA!: bildo]

La ekzamenkomisiono de UEA: Katalin Kováts, Renato Corsetti kaj Zsófia Kóródy, dum la UK en Bjalistoko.

Aprilo estis Monato de Vikipedio

La interreta Vikipedio en Esperanto, kiu jam superis la kvanton de 130 000 artikoloj, kaj venontjare festos la 10-an datrevenon de sia fondiĝo, estas foje kritikata pro troa atento pri la kvanto anstataŭ la kvalito de la proponata enhavo. Plurkaze ĝi bone informas pri fenomenoj internacie ne tre atentataj, kaj dokumentante la Esperanto-movadon ĝi jam fariĝis ankaŭ siaspeca daŭrigo de la Enciklopedio de Esperanto; multaj bazaj temoj tamen restas en ĝi nur tre supraĵe priskribitaj kaj tio dume malhelpas la efektivigon de ĝia plia celo — fariĝi ĝenerala enciklopedio en la lingvo Esperanto. Forigi tiun mankon celis helpi iniciato de la organizo E@I, kiu nomis la pasintan aprilon “Monato de Vikipedio”, kaj aranĝis dum ĝi vikipedian konkurson.

Ekzistas multaj kriterioj laŭ kiuj eblas kompari la 272 diverslingvajn versiojn de la Vikipedio. Inter ili la plej konata, sed ankaŭ la plej kritikata, estas tiu kiu ordigas ilin laŭ la nombro de artikoloj, kaj en kiu Esperanto nun estas sur la 22-a loko, antaŭ la dana kaj la araba lingvoj. Sed ekzistas ankaŭ malpli konata komparo, kiu ordigas la vikipediojn laŭ specimeno de iliaj artikoloj pri 1 000 elektitaj temoj, kiujn la vikipedia komunumo opinias plej gravaj. Pri la konsisto de la listo eblas diskuti, sed ĉiun esperantiston certe ĝojigos la fakto, ke inter la 18 ĉeestantaj prilingvaj temoj troviĝas ankaŭ la artikolo pri Esperanto. Lokon en tiu komparo al ĉiu unuopa lingvoversio oni atribuas finfine denove laŭ kvanto de teksto (en Esperanto nun estas 788 artikoloj etaj, 166 mezlongaj kaj 46 longaj), sed ĉar dum tiu kalkulo oni konsideras nur la temojn plej gravajn, kiuj ankaŭ estas inter la plej ofte serĉataj, tiu mezuro tamen liveras bonan imagon pri la praktika uzebleco de ĉiu unuopa vikipedio. Kun eta avanco antaŭ la angla en tiu ĉi komparo pintas la kataluna vikipedio, kies redaktantoj jam de kelkaj jaroj konscie ellaboras la elektitajn temojn.

Laŭ propono unue vortumita de Toño del Barrio, la organizo E@I, kiu jam antaŭe iniciatis la ekeston de kelkaj vikipediaj libroj kaj seminarioj, deklaris fine de la monato marto aprilon “Monato de Vikipedio”, kaj alvokis jamajn, eksajn kaj novajn redaktantojn partopreni en samnomita konkurso (www.vikipedio.net), kies celo estis levi la kvaliton de la 1 000 plej gravaj artikoloj. La konkursantoj povis elekti unu aŭ plurajn temojn el la listo, aliĝi kaj verki dum la tuta monato aprilo. En majo eklaboris la sepkapa ĵurio (konsistanta el spertaj vikipediistoj-esperantistoj Toño del Barrio, Marek Blahuš, Marcos Cramer, Ziko van Dijk, Alexander Galkin, Arno Lagrange kaj Chuck Smith), kiu pritaksis ĉiujn kontribuojn kaj difinis la gajnintojn. Premiojn, inter kiuj estis Esperantaj libroj, kompaktdiskoj, t-ĉemizoj aŭ glumarkoj, sed ankaŭ aliĝkotizo al la Somera Esperanto-Studado kaj la festlibro por Humphrey Tonkin La arto labori kune, donacis al la konkurso ĝiaj sponsoroj: E@I, UEA, Vinilkosmo kaj la eldonejoj Espero, KAVA-PECH kaj Kleks. Kelkaj unuopuloj aldone decidis sponsori konkursantojn kiuj redaktos pri temo de ili difinita — tiel aperis ekzemple premio por la plej bona kontribuo al la artikolo Biero.

Rezulte dum la monato aprilo 2010 estis redaktitaj kaj al la konkurso aligitaj 57 artikoloj, de entute 28 konkursantoj. Kelkajn artikolojn redaktis pluraj personoj (Biero, Triktrako, Vincent van Gogh), kelkaj personoj redaktis plurajn artikolojn. La redaktoj kutime konsistis el ĝisdatigo de jamaj informoj kaj aldono de pliaj, ofte surbaze de alilingva versio de la artikolo. La ĵurio tamen aparte atentis tion, kiom bone la konkursantoj regas kaj sekvas la vikipediajn principojn — interalie ĉu ili scias konstrui sur la jam farita laboro de aliaj vikipediistoj, aŭ ĉu ili detruas ĝin, rekomencante la verkadon tute de nulo. Ankaŭ aliaj aspektoj de kvalito estis atentataj: ekz. bona lingvaĵo, klara strukturo de la teksto, taŭga formatigo, ĝisdateco de la informoj, indikado de fontoj aŭ ĉeesto de bildoj kaj eksteraj ligiloj. Depende de tio ĉiu ĵuriano donis al ĉiu konkursinto inter 0 kaj 10 poentojn. Premiojn oni decidis atribui al ĉiuj 25 aliĝintoj, kiuj efektive faris almenaŭ etan redakton. La unuan lokon en la konkurso, kun averaĝo de 9,84 poentoj, okupis Beatrice Allée el Francio (redaktanta sub la kromnomo Lvh), kiu per sia prilaboro de 10 artikoloj, el kiuj 8 atingis altan nivelon, alte superis la laboron de la aliaj konkursantoj. Pro tio ŝi estis premiita per la Tonkin-festlibro. Sed ankaŭ multaj aliaj konkursantoj diligente laboris: 12 personoj laboregis pri almenaŭ unu artikolo kaj 6 plibonigis unu ĝis kvin artikolojn. Partoprenis precipe eŭropanoj (21), sed ankaŭ 4 amerikanoj, 2 azianoj kaj 1 aŭstraliano.

Kroma celo de la kampanjo estis altiri novajn esperantistojn al la Vikipedio kaj reklami la esperantlingvan vikipedion ĉe la ekstera publiko. Ke tio sukcesis indikas ne nur kvarona kresko de novaj registriĝoj dum aprilo, sed ankaŭ ĉeesto de du novuloj, pluraj komencantaj redaktoroj kaj kelkaj revenintoj inter la konkursintoj. Ĉeesto de kelkaj partoprenantoj kun adreso en la sama vilaĝo indikas, ke la alvoko disvastiĝis ankaŭ en kluboj kaj inter amikoj. La plej bela kromefiko de la konkurso estas tamen la rekono, kiun la Esperanto-vikipedio ricevis pro la plej granda kresko de la mil artikoloj dum la monato aprilo el inter ĉiuj lingvoversioj. Tiu kresko samtempe ŝovis ĝin antaŭen en tiu komparo el la 37-a sur la 33-an lokon.

Plej multaj konkursantoj esprimis sian intencon daŭrigi la laboron ankaŭ post la konkurso. Multaj fakte pardonpetis pro tro malmulta kontribuo kaj evidentiĝis, ke la plej granda malamiko de la esperantistaj vikipediistoj estas manko de libera tempo. Krom verkemuloj la kampanjo vekis entuziasmon ankaŭ inter la movadaj gvidantoj: iuj proponis premiojn por redaktantoj pri siaj lando aŭ movado, aliaj eĉ skizis sistemojn de ĉiumonataj, parte aŭtomataj konkursoj pri diversaj temoj. Notindas, ke similaj streboj jam nun okazas (senpremie) en la Vikipedio forme de “Kunlaboraĵo de la semajno” aŭ “Lando de la monato”. Premiado certe ne fariĝu la ĉefa motoro de la volontula vikipedia kunlaborado, ĝi tamen pruviĝis kapabla liveri al la projekto novajn fortojn kaj freŝan energion.

Eble la direkto de nia plej granda enciklopedio tamen baldaŭ ŝanĝiĝos, ĉar ĝuste en la monato aprilo la dana lingvisto Eckhard Bick diskonigis sian projekton WikiTrans (www.wikitrans.net), kiu liveras maŝinajn tradukojn de artikoloj el la angla vikipedio en kvalito sufiĉe alta por ke indu ilin korekti anstataŭ reverki. Tial eble la venonta vikipedia konkurso jam ne plu temos pri verkado, sed nur pri provlegado, kaj la enciklopedio abunde kreskos.

Marek Blahuš

[FORIGITA!: bildo]

Specimeno el la plej populara artikolo pri Vincent Van Gogh (21-paĝa, vidu http://eo.wikipedia.org/wiki/VincentvanGogh), kiun redaktis tri konkursantoj. Verde markitaj estas la faritaj redaktoj/plibonigoj, do partoj kiujn la vikipediisto ŝanĝis. Cele al juĝado Marek preparis por la ĵurianoj tian trarigardon de ĉiuj kontribuoj.

[FORIGITA!: bildo]

La emblemo de la konkurso, transprenita de similaj konkursoj okazantaj en alilingvaj vikipedioj (la aŭtoro: “Hill”, permesilo CC-BY-SA).

Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK 2010

La Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK celas informi lokajn ĵurnalojn tra la mondo pri la partopreno de siaj samurbanoj en la UK, kaj ebligi la aperon de raportoj pri Esperanto kaj pri la kongreso.

La originala ideo pri tiu kampanjo aperis dum la kongreso de Helsinko per propono de s-ro Giancarlo Fighiera, kaj poste la Brusela Komunikad-Centro sukcese organizis ĝin dum kelkaj jaroj.

En la pasinta jaro la estraro de UEA decidis ke estu restarigita la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK, kaj danke al la klopodoj de la Pola LKK kaj ankaŭ de kelkaj aktivuloj aperis pli ol cent raportoj pri Esperanto en ĵurnaloj de pluraj landoj.

Ekde la pasintjara kampanjo ni petas ke la kongresanoj mem kontaktu la ĵurnalojn, ĉar ne eblas al malmultaj voluntuloj fari milojn da kontaktoj.

En la kongresoj ni havas la oportunon partopreni kaj ĝui altnivelajn prelegojn, kunsidojn kaj prezentadojn, faritajn de gravaj samideanoj. Eble vi, kara leganto, ne estos gvidanto de tiaj eventoj, sed ankaŭ via partopreno estas tre grava, ĉar la kongreso okazos por vi kaj pro vi.

Via partopreno evidentigas la diferencon inter kongreso de iu projekto de lingvo kun dekoj da homoj, kaj kongreso de sukcesinta, parolata, vivanta lingvo kun miloj da kongresanoj.

Pro tio, ke via partopreno estas tiom grava, vi ne povas perdi la oportunon informi pri la kongreso kaj pri Esperanto al la ĵurnaloj de via regiono. Eble vi apartenas al malgranda grupo de via urbo, aŭ eble vi estas la sola homo de via urbo, kiu iras al la kongreso de Havano. Do, vi reprezentos vian urbon en unika evento kun milo da homoj el sesdeko da landoj, kie ĉiuj interkompreniĝas sen interpretisto, sur egala lingva bazo. Tio certe estas interesa kaj publikiginda fakto por la gazetaro.

Ĉi-jare ni kongresos en Kubo, lando kun tradicia Esperanta movado. Kongresi ne signifas ke nia movado apogas aŭ kontraŭas la kuban politikon. Nia movado estas neŭtrala kaj estas ĉie en la mondo, kie estas esperantistoj, sendepende de reĝimoj kaj politikaj vidpunktoj. Esperantistoj agadas por interkompreniĝo de la popoloj, ĉie, ĉiam, ĉiel.

Kubo certe alvokos kroman intereson de la ĵurnaloj, do, kara kongresano, ne hezitu telefoni al via loka ĵurnalo, radiostacio aŭ televidprogramo, kaj proponi al viaj samurbanoj tiom riĉan informon pri nia kongreso.

En nia retpaĝo www.gazetaro.co.nr vi trovos sugestojn pri la informa teksto, adresojn de redakcioj kaj detalojn pri la kampanjo. Ni kalkulas je via agado.

Emilio Cid
Komisiito de UEA pri la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK

Rento je fiksdataj deponoj 1,4%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton je la ŝpardeponoj de la membroj el 1,75% al 1,4% ekde la 1-a de aŭgusto 2010.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro

Havana UK super Portlando kaj Vankuvero

La 15-an de junio la 95-a Universala Kongreso en Havano (17-24 julio 2010) nombris 943 aliĝintojn el 59 landoj. Sekve ĝi preterpasis du aliajn UK-ojn, kiuj okazis en Ameriko: Portlando en 1972 (923) kaj Vankuvero en 1984 (802).

Plej multe da aliĝintoj, 157, liveris la kongreslando Kubo. Sekvis Francio (112), Japanio (76), Germanio (70), Brazilo (66), Italio (43), Nederlando (32), Meksiko (31), Belgio (25), Pollando (22), Kanado (18), Britio kaj Danio (po 17), Kroatio kaj Litovio (po 15).

Triaaĝuloj kun juna elano

En la sudpollanda vilaĝo Rytro, apud la urbeto Nowy Sącz, fine de majo 2010 okazis eksterordinara Esperanto-seminario kun trideko da personoj, plejparte membroj de pola universitato de la tria aĝo.

Tiu plenaĝula edukformo estas tre populara en Pollando, plurcent mil personoj profitas el ĝiaj kursoj kaj edukprogramoj. Tra Pollando en pluraj tiaj universitatoj funkcias Esperanto-kursoj, kaj montriĝas intereso lanĉi pliajn, kondiĉe ke troviĝas por ili instruantoj.

Halina Komar, prezidanto de Pola Esperanto-Asocio, decidis kandidatiĝi por stipendio ĉe Eŭropa Unio por trejnado de triaaĝaj Esperanto-instruistoj por kursgvidado de triaaĝuloj.

Kandidatiĝo akceptita, subvencio ricevita. Sekve, kadre de la Partnera Projekto “Lernado dum la tuta vivo” de Grundtvig-programo 2009-2011 (kun partneroj kiel E@I kaj ICH kaj kunlabore kun www.edukado.net kaj ILEI) lanĉiĝis la tri-jara programo, kies dua seminario okazis en Pollando. Katalin Kováts, redaktoro de edukado.net, gvidis tutsemajnan intensan programon inter la 22-a kaj 29-a de majo 2010 por entute 28 polaj kaj slovakaj partoprenantoj de la projekto.

Ĉar ne povas esti bona Esperanto-instruisto tiu, kiu ne regas bone la lingvon, la ĉefa celo de la seminario estis lingva pluperfektigo, preparo al la KER-ekzamena sesio, okazigota dum SES en Slovakio, kiun la seminarianoj partoprenos kiel la trian gravan programon de la projekto, kaj en kiu ili provos sukcese trapasi ankaŭ la ekzamenon.

Dum la semajno en Rytro oni lertiĝis pri la solvado de ĉiu ekzamentipo kaj pri gramatikaj tiklaj punktoj. Por la prepariĝo estis uzataj la libroj Esperanto de nivelo al nivelo kaj Ĉu vi aŭdis, ke...?, krome ekzercoj de edukado.net. Fine de la preparsesio Katalin donis proksimuman takson pri la niveloj de la kursanoj, el kiuj jam 23 surloke aliĝis al la somera KER-ekzamensesio. La kursmaterialo inkluzivis ankaŭ metodikajn partojn: teorian kaj praktikan. La lingva trejnado okazis kun aktiva metodika subteno, ĉiam kun klarigoj de pedagogiaj kaj instruaj flankoj. Okazis modelleciono, gvidata de Katalin al 9-persona loka grupo, prezentoj de pluraj metodotrajtoj, ekzercotipoj kaj aliaj aktivaĵoj. Al la seminario kontribuis ankaŭ Stano Marček, kiu prezentis sian libron Esperanto per la rekta metodo kaj la kun ĝi aplikendan metodon. Tiun ĉi libron elektis la projektanoj por posta uzo dum sia instrulaboro.

Jen kelkaj aliaj eroj de la semajno: Pasporto al la tuta mondo, prezento de la porinstruista retejo www.edukado.net kaj vasta agado de E@I, lertigo pri lernu.net, duontaga ekskurso, libroservo, vizito de Esperanto-leciono en proksima elementa lernejo, spektado de esperantlingvaj teatraĵoj ... kaj jen pleniĝis la 50-hora semajna programo, pri kiu la kursanoj ricevis ankaŭ atestilon. La nelacigeblaj partoprenantoj, sub la energia kaj entuziasma gvidado de Katalin Kováts, havis neforgeseblan klerigsemajnon. Eble ankaŭ pro la malbona vetero, krom la tage 8-10-hora faka laboro, oni pasigis pliajn horojn kune, diskutante pri la movado kaj instruado, solvante kromajn taskojn kaj ekzercojn kaj amuziĝante.

La riĉa programo estis sukcesa danke al la teknika subteno de E@I, nome de Petro Baláž, kontribuoj de Stano Marček kaj Katarína Nosková, preparlaboro kaj loka asistado de Danuta Kowalska kaj Jolanta Kieres, fotado de Andreo Sochacki, organizaj preparoj de Halina Komar kaj programgvidado de Katalin Kováts.

Noto de la redaktoro: Kelkajn tagojn post la seminario venis la tristiga novaĵo, ke la regionon, precipe la vilaĝeton Rytro, inklude la domon kaj gastejon kie la seminario okazis, inundis la furioze grandiĝinta rivero Poprad. Pluraj el la partoprenintoj de la seminario suferis inunddamaĝojn. Ni kun ili sincere kunsentas.

Katalin Kováts

Niaj fervojistoj kongresis en Bulgario

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 62-a Kongreso de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio

La 62-a IFEF-Kongreso okazis inter la 8-a kaj la 15-a de majo 2010 en la bulgara ĉefurbo Sofio. Ĝi allogis 136 kongresanojn el 18 landoj.

La solena inaŭguro komenciĝis kun surprizo, ĉar ĉiu partoprenanto ricevis rozon de infanoj en naciaj popolkostumoj. Poste la infana ensemblo prezentis popolajn dancojn. En la inaŭguro ĉeestis reprezentanto de la fervoja organizaĵo de Bulgario, la prezidanto de Bulgara Esperanto-Asocio, prezidantino de la Landa Asocio de la Fervojista Kultura kaj Libertempa Asocio, reprezentanto de Esperanta Civito kaj delegito de la Esperanto-Domo de Razgrad.

Post salutvortoj de la gastoj salutis la kongreson reprezentantoj de la landaj asocioj de IFEF. Fine faris festparolon la prezidanto de IFEF, d-ro Romano Bolognesi. En sia parolado li prezentis la plej gravajn agadojn de la bulgara fervojista Esperanto-movado, parolis pri la nuntempa malbona situacio en la mondo kaj pri ties efiko al la Esperanto-movado. Li emfazis: Ni fervojistaj esperantistoj kongresas ĉefe por kunlabori, kunmetante energion kaj pasion por atingi niajn celojn: progresigi la internacian lingvon kaj nian federacion. Niaj plej gravaj kongreseroj estas la kunsidoj de la Komitato kaj de la Komisiono kun fakaj aranĝoj, ĉar ili montras la progreson de nia agado, taksas nian laborkapablon kaj nian adaptiĝon, kaj kontribuon al la rapide evoluanta fervoja tekniko. En la fino li transdonis distingon de “Honora membro de IFEF” al tri eminentaj fervojistaj esperantistoj.

Dum la kongresa semajno okazis du komitatkunsidoj. La plej grava tagordero estis la estrarelekto. El la kvinkapa estraro de IFEF kvar estraranoj demisiis. La komitato elektis tri novajn kandidatojn por la funkcioj: prezidanto (Rodica Todor el Rumanio), vicprezidanto (Sylviane Lafargue el Francio), sekretario (Vito Tornillo el Italio). La kasisto (Laurent Vignaud el Francio) daŭrigos la estraran laboron, kaj por la redaktora posteno ne alvenis kandidato. Provizore restos Jean Ripoche el Francio, kiu redaktas la fakan revuon Internacia Fervojisto kun helpo de hungaraj fervojistaj esperantistoj. La komitato unuanime akceptis la raportojn de la estraranoj, ĉefkomitatano, gvidantoj faka kaj terminara laboroj. La komitatanoj traktis la financajn demandojn, kaj kun ĝojo konstatis financan stabilecon. La komitato akceptis la resuman jarraporton pri la pasintjara agado de la landaj asocioj de IFEF, kaj analizis la situacion en kelkaj landoj, kie la movada laboro stagnas, eĉ preskaŭ ĉesas pro malkresko de la membronombro, manko de gejunuloj kaj manko de mono por fari kontentigan laboron. La komitatanoj kun trankviliĝo akceptis raporton pri la interrilato kun UEA, pri la lasta Universala Kongreso de UEA kaj pri la laboro de la komitatano “A” de IFEF ĉe UEA.

Venontjare la IFEF-kongreso okazos en la ĉeĥa urbo Liberec, en 2012 germanoj organizos la 64-an IFEF-kongreson en la “Esperanto-urbo” Herzberg kaj en 2013 francaj fervojistaj esperantistoj planas organizi la kongreson.

La faka komisiono traktis multajn terminojn, ĉefe por la sekva eldono de PIV. Okazis interesaj fakprelegoj: “Rekonstruo kaj modernigado de la fervojlinio Plovdiv-Svilengrad”, kaj “Perspektivoj pri disvolviĝo de la fervoja infrastrukturo en Bulgario”, kaj forumo pri movadaj aferoj, en kies kadro la partoprenantoj traktis fervojistajn movadajn temojn, proponojn pri la strukturŝanĝo de IFEF kaj pri la Esperanto-kursoj en la fervojaj lernejoj.

Sukcesis duontaga ekskurso en la malnova urboparto de Sofio kaj tuttaga ekskurso al la urbo Vraca. La lasta estis interesa, kvankam la promesitan programon LKK ne plenumis. Esperantistoj el Vraca prezentis al ni du muzeojn, ekspozicion pri la Esperanto-movado en Vraca kaj dancantajn junulinojn en la Junulara Kulturdomo. Ĉe la rando de la urbo Vraca ni vidis memortabulojn de kelkaj Esperanto-kongresoj, inter ili pri la 19-a TEJO-kongreso.

En la nacia vespero dancgrupoj kaj ĥoroj prezentis neforgeseblan programon. La spektaklo estis varia, kaj laŭmerite ĝi ricevis longajn kaj fortajn aplaŭdojn. Dum la fermo la LKK-prezidanto resumis la kongreson, kion kompletigis la nova prezidanto de IFEF. La kongresan flagon transprenis la LKK-prezidanto de la sekva IFEF-kongreso. La 62-a IFEF-kongreso, malgraŭ kelkaj problemoj, donis al la partoprenantoj agrablajn horojn, multajn belegajn travivaĵojn.

István Gulyás

Recenzoj

Elstara libro al elstara homo

La arto labori kune. Festlibro por Humphrey Tonkin. Red. Detlev Blanke kaj Ulrich Lins. Rotterdam: UEA, 2010. 901p. 26cm. Bind. Ilus. ISBN 9789290171133. Prezo: € 60,00

Riĉa, varia, pensoveka, abunda kaj inspira

(Sekcioj I-III; p. 1-256)

Humphrey Tonkin sendube estas unu el la plej elstaraj figuroj de la internacia Esperanto-movado kaj verŝajne la plej influa en la lastaj 40 jaroj. Tial ne estas mirinde, ke la festlibro honore al Humphrey estas 900-paĝa volumego kun pli ol 100 kontribuoj el la tuta mondo — abundo apenaŭ rapide analizebla por unuopulo. Tial la recenzado estis dividita inter tri personoj; mi entuziasme akceptis recenzadon de la unua triono: sekcioj I (Enkonduke), II (Lingvopolitiko kaj Lingvoplanado) kaj III (Interlingvistiko). La enhavo de la libro estas tiel riĉa, varia, pensoveka, abunda kaj inspira, ke (pro la limigiteco de la recenza spaco) mi povas nur tuŝe mencii la kontribuojn.

La volumegon malfermas antaŭparolo (Probal Dasgupta), enkonduko (Detlev Blanke kaj Ulrich Lins), omaĝo (Ludoviko Zaleski-Zamenhof) kaj la surprize informriĉa 22-paĝa biografia intervjuo kun Tonkin titolita “Mi kvazaŭ trovis min ĉehejme” (Mark Fettes). La intervjuo estas aparte interesa kiel rakonto pri malantaŭkulisaj detaloj de la plej signifaj eventoj en Esperantujo en la lastaj 50 jaroj. En tiu ĉi dialogo kun Mark Fettes, kiu fermas Sekcion 1, Tonkin aperas kiel homo sagaca, pensema, sprita, konscia pri sia gravega rolo en la Esperanto-movado kaj nia komunumo, tamen sobre modesta; tio kreas la ĝeneralan impreson de saĝa, digna kaj sincera homo, kaj ĝuste tian impreson mi havas pri li el la reala vivo. La intervjuon (kaj la tutan enkondukan sekcion) fermas la dupaĝa biografia tempotabelo, kiu sinoptike prezentas la profesiajn kaj movadajn rolojn de Humphrey Tonkin sur la kronologia fono indikita per la koncernaj UK-oj kaj IJK-oj.

Sekcion II komencas la artikolo “Humphrey Tonkin kaj Language Problems and Language Planning” (Frank Nuessel), kiu komplementas la informojn el la Sekcio I pri la historio de LPLP, periodaĵo prestiĝa ankaŭ ekster la Esperanto-komunumo, kaj pri la rolo de Tonkin en ĝia flegado kaj redaktado. La pensinstiga “Lingvo — rimedo aŭ resurso” (Jouko Lindstedt) analizas la internacian uzadon kaj la rolojn de lingvoj (speciale, la angla kaj Esperanto) kaj prilumas kelkajn tiurilatajn paradoksajn trajtojn de Esperanto. Vilmos Benczik en “Komunikado kiel fonto kaj motoro de lingva evoluo” analizas la evoluon de la socia rolo de lingvo kaj sagace skribas “Ne-legado — manko de ripetataj, longdaŭraj kontaktoj kun skriba teksto — inside, nerimarkeble erodas la nuancitan pensokapablon”.

Rafaela Urueña Álvarez en “La lingvoj: nemateria kultura heredaĵo” parolas pri la agnosko de la koncerna valoro de lingvoj, inkluzive Esperanton. Dan Maxwell skribis pri “La lingvobariero kaj rimedoj por superi ĝin”. En “Lingvaj rajtoj kaj lingva justeco” Bengt-Arne Wickström enkondukas simplan matematikan modelon por ilustri la rolon de ekonomiaj faktoroj en la lingvoplanado cele al egaleco, efikeco kaj justeco. Federico Gobbo en “Lingvoplanado kaj planlingvoj” kompare analizas lingvoplanadon de etnaj lingvoj kaj Esperanto kaj interalie (tre prave!) konkludas, ke “planlingvo, publikigita [...] obeas la leĝojn de la ‘normalaj’ etnaj lingvoj” kaj mencias interesan (ĝis nun validan, sed ĉu nur provizoran?) trajton de Esperanto: “la normigo de la lingvo ne dependas de denaskaj parolantoj”. Liu Haitao en “Lingvaj Problemoj kaj Lingva Planado” fokusiĝas sur teĥnologiaj aspektoj de lingvouzado (informaj teĥnologioj kaj interreto) kaj faras interesajn observojn pri la lingvoj ĉina, angla kaj Esperanto. En “Vojoj al egalrajta komunikado” Sabine Fiedler interalie esploras plurlingvecon, translingvan kompreniĝon, uzadon de la angla aŭ planlingvo (Esperanto), revivigon de morta lingvo.

Bo Sandelin esploras transiron “De la germana al la angla en la sveda ekonomiko” en la lastaj pli-malpli cent jaroj. En “La angla kaj Esperanto: pensoj pri estonteco” Dalibor Brozović proponas sian vidpunkton oponan al la pesimistoj, kiuj opinias, ke la angla povos estonte plenumi la funkciojn, kiujn — laŭ la optimistoj en nia komunumo — plenumos Esperanto. István Ertl, stariginte artikoltitole la demandon “Esperanto kaj Eŭropa Unio: ĉu miraĝo, ĉu perspektivo?”, esploras diverstipajn strebojn uzi Esperanton kiel solvon de variaj lingvaj problemoj en Eŭropa Unio kaj eŭropa vivo kaj enkondukas multajn freŝajn aŭ ne tre konatajn faktojn, dokumentojn, siajn proprajn argumentojn kaj klarvidajn (kaj polemikajn) observojn. En “Lingva diverseco kaj la internaciigo de la universitatoj en Eŭropo” Michele Gazzola esploras la staton, evoluon kaj defiojn de la titoltemaj fenomenoj. A. Giridhar Rao en “Lingvaj homaj rajtoj en Barato. La breĉo inter politiko kaj praktiko” kritike analizas la lingvan situacion en Barato kun aparta fokuso je la minaco al la lingvoj de la malplimultoj kaj tiras interesajn lecionojn el la spertoj de tiu lando kun buntega lingva mapo.

Kelkaj artikoloj komparas Esperanton kun aliaj lingvoj, plejparte en planlingvistika perspektivo. Kimura Goro Christoph (La kornvala kaj Esperanto: entreprenoj similaj?) demonstras mirinde multajn sociolingvistikajn similecojn en la evoluo kaj funkciado de la du lingvoj. Seán Ó Riain (La lernado de la irlanda lingvo: ĉu helpe de Esperanto?) argumentas, ke Esperanto havus signifan propedeŭtikan valoron por instruado de la irlanda kaj la franca en la irlandlingvaj lernejoj.

Sekcio III alportas rikolton de variaj kontribuaĵoj dediĉitaj al la plan-kaj interlingvistiko. José Antonio Vergara (Interlingvismo kaj scienca kulturo), elirante el la principo, ke la strebado al scienca kulturo estas civitana rajto, esploras la lingvajn aspektojn de sciencaj komunikado kaj edukado. En “Memorando pri interlingvoj kaj interlingvistiko” Sergej Kuznetsov analizas kelkajn historiajn provojn igi interlingvistikon/planlingvistikon parto de la tradicia lingvoscienco kun aparta fokuso sur la historio kaj agado de IALA (International Auxiliary Language Association = Asocio por la Internacia Helpa Lingvo) kaj finas sian artikolon per edifaj kaj atentindaj konkludoj pri la lingvistika valoro de la planlingvoj ĝenerale, kaj Esperanto speciale. “Tezoj pri la slava interlingvistiko” de Aleksandr D. Duličenko baziĝas sur la ideo distingi branĉojn de interlingvistiko laŭ geneza aspekto (ĝermana, romana, slava), kaj interalie referencas al pli ol dudeko da tutslavaj lingvoprojektoj. Věra Barandovská-Frank (Arto inter lingvo kaj literaturo) esploras “arte” faritajn lingvojn (kreitajn kadre de diversaj avangardismaj literaturaj skoloj) kiel literaturan fenomenon kaj riĉe ilustras sian teorian analizon per abundaj ekzemploj.

En “Planlingvaj impulsoj por terminologoj: Wüster, Drezen, WarnerWera Blanke esploras la mirindan (sed ne hazardan!) interrilaton inter la scienca esplorado de Esperanto/interlingvistiko kaj la terminologia agado. Claude Gacond (Kreo de CDELI kaj ĝia nuna situacio) rakontas pri la historio de la elstara arĥivejo CDELI (Centre de documentation et d’étude sur la langue internationale = Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia), kies kunfondinto (en 1967) kaj longtempa prizorganto li estis. Detlev Blanke en “Kiel organizi interlingvistikan agadon? Kelkaj spertoj de GIL” prezentas la imponan sperton de la germana scienca organizaĵo “Gesellschaft für Interlinguistik” (Societo pri interlingvistiko), modeste malemfazante sian propran elstaran rolon en la organizado de interlingvistika agado en Germanio antaŭ kaj post ĝia reunuiĝo.

Estas tute atendeble, ke multaj kontribuoj dediĉas grandan atenton al la (pliiĝantaj) internacia uzado kaj leksika influo de la angla lingvo el la vidpunkto de internacia komunikado. Tamen estas notinde, ke la konkludoj kaj la sintenoj de la aŭtoroj estas mirinde variaj. Dalibor Brozović argumentas, ke tia disvastiĝo de genta lingvo en la internacia sfero ne estas senprecedenca, ke la angla estas nur provizora en tia rolo kaj do ne prezentas danĝeron al la hela estonteco de Esperanto. Kelkaj aliaj kontribuantoj ne estas tiel optimismaj. Aliflanke, István Ertl avertas kontraŭ neraciaj “krioj kontraŭ la angla”. “Estas foje konsterne konstati la akrecon de kontraŭanglismo inter esperantistoj”, li rimarkas, “... Tia tendenco estas ne nur bedaŭrinda, sed eĉ danĝera.” Plejparte la kontribuintoj konsentas, ke la homa strebo al justeco kaj egaleco (ankaŭ en la lingva sfero) estas faktoroj sufiĉe gravaj por malebligi la “finan venkon” de genta lingvo kiel ĝenerala solvo de la internacilingva problemo kaj ke Esperanto, justa kaj plene provita solvo, estos finfine vaste adoptita.

La volumo estas zorge kompilita, redaktita kaj kompostita. La lingvaĵo estas bone kontrolita. Preseraroj preskaŭ forestas. Tion, ke unu aŭ du kontribuintoj kelkfoje uzas konfuze agacan vortordon, probable kaŭzis ilia idiosinkrazia “stilo” aŭ eble trorapida verkado kaj memredaktado, kaj estas detalo neglektinda. Tipografie kaj enhave ĝi sendube estas unu el la plej impresaj eldonaĵoj en Esperanto. Mi plej sincere rekomendas ĝin al ĉiu serioza esperantisto.

Alexander Shlafer

(Recenzoj pri la ceteraj partoj de la libro aperos en la sekvaj du numeroj de la revuo).

Helpo al Esperanto-bibliotekoj

Por la 14-a fojo UEA disdonos subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen al Esperanto-bibliotekoj.

Rajtas peti bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco. Oni sendu priskribon pri la biblioteko kaj liston de dezirataj libroj laŭ ordo de prefero. Diskoj, vidbendoj k.a. ne-libraj varoj ne estos konsiderataj. Subvencion oni ricevos kiel librojn laŭ la listo, kiu akompanis la peton.

Pasintjare sep bibliotekoj ricevis subvenciojn, kiuj variis de 115 ĝis 260 eŭroj.

La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis la 15-a de oktobro papere (Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando) aŭ rete al d...@co.uea.org.

Kun la vivo kaj agado de la Esperanta poeto Poul Thorsen (1915-2006), kiu kun sia edzino donacis la bazan bonhavon de la fondaĵo, eblas konatiĝi per la retejo www.poulthorsen.dk.

Novetaj kaj foje misetaj interpretoj pri Zamenhof

Les trois rêves humanistes du docteur Zamenhof. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2007. 47p. 21cm. ISBN 2906134724. Prezo: € 5,10*

* (“Antijudismo, satana malsano”, en Zamenhof kaj judismo*. André Cherpillod. Courgenard: Memeldono, 1997, [ĉ.] III, p. 19-29. ISBN 2906134414. Ekzistas ankaŭ en franca versio: Zamenhof et le judaïsme, Autoédition, 1997, 68p.)

La tre produktema André Cherpillod kompilis kaj eldonis novan franclingvan broŝuron, kies titolo signifas “La tri humanaj revoj de d-ro Zamenhof”.

I. En la unua parto, “humana revo: unu [dua?] lingvo por ĉiuj”, la membro de la Akademio de Esperanto bone priskribas tiun ĉi demokratian “sintezon de la grandaj civilizaci-lingvoj”, kvankam kun kelkaj iomete tro provoke paradoksaj titoletoj, ekzemple: “Esperanto, eŭropa lingvo? Tute ne” (p. 5), aŭ: “Zamenhof lingvisto? Absolute ne...” (p. 10).

En ĝi li unupaĝe prezentas ankaŭ la internan ideon, kiel “ĉion pro kio Esperanto estas lingvo, kaj samtempe multe pli ol lingvo” (p. 13), kontrastigante la Esperanton kiu “estis en la cerbo” de Louis Chevreux (alinome de Beaufront), kun “tiu de Zamenhof, [kiu] estis en lia koro”: la unua estis (neprofesia) lingvisto, sed Zamenhof “ne, milfoje ne”. Feliĉe en posta titoleto tiu ĉi tamen estas “geniulo pri lingvoj”, t.e. “io alia kaj multe pli ol lingvisto” (p. 15). La franca substantivo linguiste do fariĝis nur tre limigita kaj preskaŭ insulta vorto sub la plumo de la aŭtoro, kiu tamen ne mallaŭde menciis “entuziasman akcepton (...) de la plimulto de la lingvistoj” al Esperanto (p. 8): cetere ĉu vere tiagrade? Aserto des pli dubinda pri du el la nur tri* nomitaj: M. Müller kaj F. de Saussure.

* La kvara nomita, René de Saussure, kvankam aŭtoro de (Fundamentaj reguloj de) La vortteorio en Esperanto, 1914 (kaj 1915), ne estis lingvisto, almenaŭ laŭ la kriterioj mem de A. Cherpillod p. 3: li ne profesoris pri lingvistiko nek universitate studis ĝin, sed laŭprofesie estis matematikisto kaj tial cetere verkis en Esperanto 36-paĝan Geometrio folietara (1908).

II. La dua revo estas “ĉiuj sian patrujon”, se mi bone komprenas “une patrie pour tous”, kvankam la esprimo unuavide ŝajnas signifi, pli laŭvorte sed kontraŭe al la enhavo de tiu ĉi parto: “(unu?) patrujo por ĉiuj”.

Krom 13-linia enkonduko al ĝi, tiu ĉi parto aldonas nenion gravan al la ĉapitro “Antijudismo, satana malsano” el lia pli ampleksa Zamenhof kaj judismo (1997, [ĉ.] III, p. 19-29). Sed ĉar tiu ĉi libro ankoraŭ ne estas recenzita, mi tamen parolos pri la preskaŭ laŭvorta reprodukto nur sub alia titolo (kaj eĉ permesos al mi, recenzante do du tekstojn samtempe, uzi duoble pli da spaco!).

Ĝi pritraktas la sionismon (inkluzive antaŭsionismon) de la juna Zamenhof, kiam post unua pledo por aĉeto de teritorio en Usono por tie krei judan ŝtaton, kiel la mormonoj kreis Utahon (p. 21), li fariĝis fondinto kaj motoro de “la unuaj grupoj sionistaj” (ekzemple, de la unua societo Hibat-Sion en Varsovio, 13-6-1882: 15 jarojn antaŭ Herzl kaj ok jarojn antaŭ la unua apero de la vorto sionismo*).

* Laŭ Brunot Frappat, pri Qu’est-ce que le sionisme? de Denis Charbit, en La Croix, 14-6-2007; citita en L’Homme en question n° 18, sept. 2007, p. 12.

Oni nur bedaŭros ke en maldika broŝuro la aŭtoro dediĉas pli ol kvar paĝojn (22-23 kaj 26-29) al priskriboj de kontraŭjudismo (distingita de la pli ĝenerala antisemitismo, p. 25), inkluzive postzamenhofan (ĝis 1997 kun eĉ mencio de Inkvizicio), kaj de la ĉefa sionisma movado, sen rektaj rilatoj kun Zamenhof; kaj ke, aliflanke, li nenion skribas pri lia Alvoko al la Diplomatoj (1915), en kiu ni legas: “Ĉiu lando morale kaj materiale plene egalrajte apartenas al ĉiuj siaj filoj”.

Unua konkludo: Alia titolo en alia libro postulas ne simplan reprodukton de la tuta enhavo de ĉapitro publikigita dek jarojn pli frue, sed iom adaptan reverketon.

A. Cherpillod cetere tradukas aŭ resumas interesajn citaĵojn (la fontoj estas Gillelizm/Hilelismo/Le Hillélisme 1901/1972/1995, Dietterle, Maimon, Waringhien kaj Holzhaus). Se do verŝajne ĝis ĉ. 1901 aŭ eble eĉ 1902, Zamenhof “neniel est[i]s kontraŭ la principo de sionismo, tute male, sed li rigard[i]s ĝin kiel nerealigeblan revon” (p. 29), oni tamen daŭre dubos pri la aserto: “Ĉu do oni povas diri ke Zamenhof profunde forlasis la aspirojn de siaj judaj fratoj kaj de la sionistoj? Certe ne.” Pro jena rimarko:

La aŭtoro citas nur unu datitan postan ateston (W. Lippmann, pri 1916) sed ĉi tie li ignoras* la principojn esprimitajn de Zamenhof mem en lia letero al Heller (30-6-1914):

* Kvankam li citis ĝin, sub titoleto “Homaranismo kaj nacionalismo” en sia Zamenhof kaj judismo, p. 60-61.

“Mi estas profunde konvinkita, ke ĉiu nacionalismo prezentas por la homaro nur plej grandan malfeliĉon (...) Estas vero, ke la nacionalismo de gentoj premataj — kiel natura sindefenda reago — estas multe pli pardoninda (...) sed (...) ambaŭ naskas kaj subtenas unu la alian (...) Tio estas la kaŭzo, pro kiu mi, malgraŭ la korŝirantaj suferoj de mia gento, ne volas ligi min kun la hebrea nacionalismo (...)”

W. Lippman (kiu mortis en 1991) rajtis, kvankam malprave, supozi: “Tamen povas esti, ke la spertoj de la judaro en la unuaj militaj jaroj 1914-1916 pli klare montris al li la neceson de Cionismo” (p. 31), ĉar li, kaj verŝajne ankaŭ A. Cherpillod*, ne konis la novan version Ekzempla teksto de Deklaracio pri Homaranismo, kies unua principo daŭre deklaras en 1917:

* Ĉar la bibliografio ankoraŭ indikas nur la Originalan Verkaron de Zamenhof kompilitan de Dietterle en 1929 sed ne la Plenan... kompilitan de Ludovikito, kies 3-a volumo, 1991, reproduktas ĝin sub n-ro 17-04, p. 2720-2732.

“Mi estas homo, kaj la tutan homaron mi rigardas kiel unu familion; la dividitecon de la homaro en diversajn reciproke malamikajn gentojn kaj gent-religiajn komunumojn mi rigardas kiel unu el la plej grandaj malfeliĉoj, kiu pli aŭ malpli frue devas malaperi kaj kies malaperon per vojo natura kaj sen perforteco mi devas akceladi laŭ mia povo.”

Oni do ne plu povas akcepti la konkludon kiun la aŭtoro mem jene emfazas per dikaj literoj: “(...) Tute male, ĝis sia morto li [Zamenhof] restis fidela al la sionisma idealo.” Des pli se oni opinius ke sionismo ne sufiĉe respektas la rajtojn de la palestinanoj, ĉar la paragrafo 3 de la sama Deklaracio estas tute klara:

“La identigadon de la interesoj de lando kun la interesoj de tiu aŭ alia gento aŭ religio kaj la pretekstadon de iaj historiaj rajtoj, kiuj permesas al unu gento en la lando regi super la aliaj gentoj kaj forrifuzi al ili la plej elementan kaj naturan rajton, la rajton je la patrujo, mi rigardas kiel restaĵon el la tempoj barbaraj, kiam ekzistis nur rajto de pugno kaj glavo.”

Kaj per ĉi tiu cito de “Deklaracio pri Homaranismo” ni jam transiris al la tria humana revo:

III. “Unu religio por ĉiuj” (p. 33); aŭ, eble: “ĉiuj sian religion” (vidu la rimarkon supre) kaj “unu ponto inter ĉiuj homoj” (p. 43)? Ankaŭ tio ĉi plejparte reproduktas, sed ĉi-foje kun gravaj rearanĝoj, la 5-an ĉapitron (“De Hilelismo ĝis Homaranismo”) de lia jam menciita alia broŝuro (p. 47-61). La aŭtoro tre feliĉe anstataŭigas sian tiean preskaŭ ses-paĝan “iom longan parentezon” pri “Hilelismo, framasonismo kaj rozkrucismo” per interesa priskribo pri Hilelo (p. 33-38): verŝajne resumo de lia Hillel la Saĝulo: lia vivo, lia instruo (2005, 36 p., ne recenzita kaj nekonata de mi, sed interesveka).

Sed same kiel en sia broŝuro de 1997, li haltas pli-malpli en marto 1906, kio ja estis eble kongrua kun titolo “...ĝis Homaranismo”, ĉar temas pri ĉi ties komenco. Sed en parto kun pli ĝenerale “religio” en la nova titolo, oni bedaŭras nenion trovi pri la sekvo kaj, ekz-e, la Zamenhofa projekto de Kongreso de Neŭtrale-homa Religio en Parizo en 1914, plia varianto, same malsukcesa, de lia Homaranismo.

Konklude (ĉu tro krude?): ĉiutemaj vulgarigaj broŝuroj en Esperanto, kaj ankaŭ en naciaj lingvoj pri Esperant-ligitaj temoj, estas ja necesaj kaj bonvenaj! Sed ili estu kiel eble plej science verkitaj, aŭ fidelaj al la historio, kaj almenaŭ menciantaj la lastajn malkovrojn. Sed ja Zamenhof prave skribis: “Kritiki estas facile, fari malfacile”.

Christian Lavarenne

Absurdo, komiko kaj tragiko (pseŭdorecenzo)

La leciono. Eugène Ionesco. El la franca trad. Armela LeQuint kaj Ĵak Le Puil. Thaumiers: La KancerKliniko, [2010]. 38p. 21cm. Prezo: € 7,20

Novembro 2009. Slatina, Rumanio: “La tagoj Eugen Ionescu”. Inter la programeroj: Ĵaŭde, la 26-an de novembro, en la Distrikta Muzeo Olt, La kalva kantistino en Esperanto. Marto 2010. Sama urbo. Sama loko. Kadre de la Internacia Tago de la Teatro: fragmentoj el La kalva kantistino en Esperanto. Du prezentoj de (fragmentoj de) la plej fama kaj plej ludata teatraĵo de la franca verkisto. Ambaŭ luditaj en lia naskiĝurbeto, perdita en la sudrumania ebenaĵo. Fakte, tiu urbeto zumis la pasintan novembron: tie oni festis grandpompe la centan datrevenon de, eble, ĝia plej fama ido, la franca, iam rumana verkisto Eugène Ionesco (rumane Eugen Ionescu). Sed ne nur la rumanaj esperantistoj festis la patron de la teatro de l’ absurdo, sed ankaŭ esperantistoj en lia adopta lando. En la unua ĉi-jara kajero de La KancerKliniko (LKK) aperis mallonga, avangarda (kaj iom absurda) teksto verkita en la rumana de Ionescu (antaŭ ol li iĝis Ionesco) kaj preskaŭ samtempe la moŝtulo de LKK, Ĵak Le Puil, kaj lia edzino, Armela LeQuint, liveris al la publiko la duan teatraĵon de Ionesco tradukitan en Esperanton, La leciono.

Oni konsideras La cantatrice chauve (La kalva kantistino) la unua teatraĵo de Ionesco kaj tio estas vera... certagrade. Jes ja, La kalva kantistino estas lia unua teatraĵo verkita en la franca, sed fakte ĝi estas lia dua teatraĵo. Ĝi estas posteulo de teatraĵo kiun li verkis rumanlingve, kaj kiu titoliĝas Englezeşte fără profesor (La angla sen instruisto), titolo eble pli taŭga se enkalkuli la enhavon de la peco. La kalva kantistino estis la unua teatraĵo de Ionesco tradukita en Esperanton*. La dua estas La leçon (La leciono). Ĝin la aŭtoro subtitolis, ne senkiale, “drame comique” (komika dramo). Ĝia premiero okazis la 20-an de februaro 1951 ĉe Théâtre de Poche en Parizo. Venontjare, do, ĝi festos sian 60-jariĝon. Ĉu tiam ĝi havu sian E-lingvan premieron?

* Traduko farita de George Lagrange kaj publikigita de TESPA en 1978.

La ĉi-supra demando ne estas retorika — La leciono de Ionesco estas facile surscenigebla: necesas nur tri geaktoroj kaj modesta dekoro. La lingvaĵo ne estas komplika kaj ankaŭ la geaktoroj ne nepre estu profesiaj — ili nur devas imiti la vivon kun ĝiaj absurdaĵoj. Fakte, ili eĉ ne devas imiti, ili nur ludu, samkiel ĉiutage ni ludas nian vivon, plenan de la absurdo, komiko kaj tragiko, kiujn ni retrovas en La leciono de Ionesco (en neniaj rilatoj kun Unesko).

La ĝuinda (kvankam ne tute senriproĉa) traduko de LeQuint-Le Puil aperis en modestaj vestoj, kiel ĝenerale la eldonaĵoj de LKK. Sed tiu modesteco ne estas, ne rajtas esti kialo por maltrafi la plezuron kiun povas estigi la legado de rakonto pri maljuna instruisto, kiu repetitoras junan knabinon kies gepatroj deziras ke ŝi “trapasu la totalan doktorecon”. La abisma diferenco inter la “erudicia instruisto” kaj la “malbona lernantino” kreskigas la koleron de la repetitoro ĝis tiu grado, ke fine li murdas ŝin. Tio kvazaŭ por pravigi la dirojn de la servistino: “aritmetiko kondukas al filologio, kaj filologio kondukas al morto”. Kaj la teatraĵo de Ionesco, malgraŭ sia tragika fino, kondukas al ridado. Ĉu ridegado aŭ ridetado? Legu kaj vi vidos.

Ionel Oneţ

Komitatanoj B elektitaj: Mark Fettes sur la unua loko

La 1-an de junio okazis en la Centra Oficejo de UEA la nombrado de la voĉoj donitaj en la elektado de ses Komitatanoj B por la periodo 2010-2013. Por tiu tasko la Estraro de UEA nomumis komisionon, kiu konsistis el la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller kaj la individuaj membroj Rob Moerbeek, Piet Schuil, Francisco L. Veuthey kaj Atie van Zeist. La stabo de la Centra Oficejo asistis la komisionon en la nombrado, kiu daŭris iom pli ol kvin horojn.

Balotilo estis sendita al 4801 individuaj membroj, el kiuj voĉdonis 1550, t.e. 32,3%. Estis 1527 validaj kaj 23 malvalidaj balotiloj. La balot-aktiveco klare superis tiun de la antaŭa fojo en 2004, kiam 29,0% de la membroj voĉdonis, sed ĝi ne atingis la rekordon de 33,6% en 1998.

Plej multe da voĉoj, 1010, ricevis Mark Fettes. La aliaj kvin sukcesaj kandiatoj estis Probal Dasgupta (973), Barbara Pietrzak (876), Amri Wandel (820), José Antonio Vergara (816) kaj Wu Guojiang (732). Ne elektitaj estis Petr Chrdle (653), Jukka Pietiläinen (613), Marija Belošević (529), Tomasz Chmielik (491), Paulo Branco (443), Josip Pleadin (309) kaj Johan Derks (282).

La Komitatanoj B reprezentas en la supera organo de UEA la individuajn membrojn. Por ĉiu komencita milo da membroj estas unu Komitatano B. Krome ĉiu landa kaj faka asocio, aliĝinta al UEA, rajtas nomumi Komitatanon A, se ĝi havas pli ol 100 membrojn. Aliaj asocioj nomumas observantojn, kiuj ne havas voĉdonrajton en la komitatkunsidoj. Fine la Komitatanoj A kaj B rajtas alelekti Komitatanojn C, kies nombro ne rajtas esti pli ol la kvarono de tiu de la Komitatanoj A kaj B.

Svedoj kongresis en Lesjöfors

Sveda jarkongreso okazis en la Esperanto-Domo en Lesjöfors, 14-16 majo 2010, kun kvindeko da partoprenantoj.

Kvin partoj el la programo estis speciale interesaj. Kristin Tytgat prelegis pri “Unu lingvo, malsamaj kulturoj”, kun ampleksa superrigardo pri kulturaj fenomenoj kiuj ne estas nur lingvaj, sed kiuj povas kaŭzi miskomprenojn. Aparte de tio, ŝi donis enkondukon al la sistemo de ekzamenoj laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER), kun ekzemploj pri ekzamenaj taskoj.

Teatro-prezento “Ludoviko-Lazaro” de Georgo Handzlik estis la sabat-vespera programero, kiu bone funkciis, kaj li sciis utiligi la spacon de la kunsidejo por doni impreson de teatro. Montriĝis, ke tiu interesa trarigardo de la vivo de Zamenhof ne estas konata al ĉiuj.

El la partoprenantoj preskaŭ triono estis membroj de la junulara SEJU, kiuj kunvenis sub la titolo “Anemona renkontiĝo”, kuiris proprajn manĝojn kune kaj aranĝis ludojn.

Parto de la programo estis la antaŭkongresa ekskurso per aŭtobuso al kelkaj el la lokoj, kiujn la sveda aŭtorino Selma Lagerlöf menciis en siaj libroj, kaj ankaŭ al folklora centro kaj al nuntempa artekspozicio.

Krome okazis la kutimaj jarkunvenoj de pluraj svedaj Esperanto-organizaĵoj, kaj librotablo troviĝis en la supra etaĝo de la domo. La partoprenantoj povis vidi, ke la Esperanto-Domo nun estas plibonigata per volontulaj fortoj, interalie okazas laboro por plibonigi la fenestrojn.

La sveda jarkongreso en majo venontjare okazos en Stockholm.

Ulla Luin

[FORIGITA!: bildo]

Maldekstre: En la sveda jarkongreso prelegis Kristin Tytgat el Belgio. Dekstre: Bengt Olof Åradsson reelektiĝis prezidanto de la Sveda Esperanto-Federacio.

[FORIGITA!: bildo]

En “Anemona Renkontiĝo” partoprenis junuloj.

Tago de Pioniro de KEA

La 15-an de majo Korea Esperanto-Asocio festis la 12-an Tagon de Pioniro en la Ŝtata Universitato en Daegu. En la festo, kie oni honoris la karmemoran Lee Chong-Yeong (1932-2008), partoprenis 85 homoj, inkluzive la familianojn kaj universitatajn kolegojn de d-ro Lee.

La memorlibron Keunseuseung Hyangchon Lee Chong-Yeong (Granda Instruisto Lee Chong-Yeong, korealingva versio de la memorlibro pri Lee Chong-Yeong, 387 p.), eldonitan okaze de la festo, redaktis Kim Uson, Choe Taesok kaj Song Ho-young.

Ekde 1999 KEA ĉiujare celebras la “Tagon de Pioniro” (la 15-an de majo) kaj eldonas memorlibron por elektita pioniro en la korea Esperantujo. Kiam d-ro Lee Chong-Yeong, iama prezidanto de KEA (1994-95, 1998-2001) kaj de UEA (1995-1998), forpasis la 4-an de julio 2008, oni faris la funebran ceremonion en la nomo de KEA. La estraro tiam decidis, ke li estu honorata en la Tago de Pioniro en 2010, kaj organizis eldonkomisionon de la memorlibro (Kim Uson, Choe Taesok, Song Ho-young). Ĉar la materialoj estis tro multaj, la eldonkomisiono decidis dividi ĝin en du volumojn: Lee Chong-Yeong, gvidanto nia (Esperanta) aperis en la unua datreveno de lia forpaso (4 julio 2009), la dua, Keunseuseung Hyangchon LEE Chong-Yeong, aperis en la Tago de Pioniro en 2010.

En la evento memorparolis Park Wha-Chong, prezidanto de KEA. La ĉeestantojn regalis la familio de d-ro Lee per koreaj manĝaĵoj kaj picoj en solena tagmanĝo.

Kim Uson

[FORIGITA!: bildo]

Kontribuintoj por la memorlibro pri Lee Chong-Yeong en la 12-a Tago de Pioniro.

Post 100 jaroj

La 26-a Rusia Esperantista Kongreso (REK) okazis en Sankt-Peterburgo inter la 27-a kaj 30-a de majo 2010. Ĝin partoprenis pli ol 200 personoj el pli ol dek landoj.

La kongresa urbo ne estis elektita hazarde — precize antaŭ jarcento en la sama urbo okazis la unua rusia kongreso, kiun ĉeestis ankaŭ L. Zamenhof.

La programon de REK-26 konsistigis ekskursoj al en- kaj ĉirkaŭpeterburgaj vidindaĵoj, prelegoj kaj diskutoj, (partoprenis multaj tramonde konataj esperantistoj — L. Szilvási, M. Bronŝtejn, R. Corsetti, N. Gudskov k.m.a.) kaj koncertoj — por la publiko kantis Ĵomart kaj Nataŝa, Georgo Handzlik kaj aliaj. Nova por rusiaj aranĝoj estis la riĉa teatra parto de la programo. Okazis spektakloj fare de zagreba teatra grupo, moskva E-klubo “MASI”, peterburga E-klubo, kaj krome sian monodramon prezentis G. Handzlik. La zagrebanoj prezentis teatran version de la romano “10 tagoj de kapitano Postnikov” (M. Bronŝtejn), kiu rakontis interalie pri la organizado de la kongreso en 1910... Krome kadre de REK okazis konferenco de Rusia E-Unio, kiu elektis novan estraron (kiun dum la sekva mandatperiodo prezidos la aŭtoro de ĉi artikoleto).

Malgraŭ kelkaj neeviteblaj malfacilaĵoj la kongreso ĝenerale pasis bone. La lokon kaj tempon de la sekva REK oni ankoraŭ ne elektis.

Grigorij Arosev

Israela semajnfino fariĝis kongreso

Partopreninte Israelan Esperanto-semajnfinon en oktobro 2009 Renato Corsetti skribis (Esperanto, januaro 2010): “Israelanoj tre modeste nomas sian aŭtunan aranĝon KIES, Komuna Israela Esperanto-Semajnfino. Fakte temas pri speco de landa kongreso, kiun partoprenas esperantistaj aktivuloj el ĉiuj partoj de la lando”.

Sekve oni decidis ŝanĝi la nomon, kaj ankaŭ la sezonon. La ĉi-jara tutlanda semajnfino okazis en majo, unuafoje sub la nomo “Israela Kongreso”, sed efektive temis pri la 11-a tutlanda semajnfina renkontiĝo. Gastigis ĝin la norda urbeto Kacrin, kaj partoprenis en ĝi 30 personoj, inkluzive eksterlandajn esperantistojn (el Germanio).

La nombro de la partoprenantoj estis signife malpli granda kompare kun la pasintjara KIES en Pac-Oazo, tre verŝajne pro la pli granda distanco el la centro de la lando. Same kiel pasintjare oni disdonis program-libreton (modesta speco de “Kongres-Libro”). La kleriga programo inkluzivis prelegon kun lumbildoj pri Kubo kaj prelegojn pri la ĉeftemo: “Humuro” de J. Shemer pri juda humuro, kaj de A. Kerbel pri rusa humuro.

Okazis tuttagaj kaj duontagaj ekskursoj al diversaj interesaj lokoj en Kacrin (ekz. ĝia antikva sinagogo) kaj al la bela natura ĉirkaŭaĵo, kiel la bazalta akvoriĉa kanjono “Zavitan”, la natura rezervejo kaj antikva juda fortikaĵo “Gamla” kaj la nova pendanta ponto sur la jordana fonto “Banjas”. La vespera distra parto inkluzivis sociajn lingvajn ludojn por komencantoj kaj progresantoj, aktivigon per kartoj, ventro-dancadon kaj kvizon. Partoprenis pluraj gejunuloj de la Israela junulara sekcio “JELI” kaj unuafoje estis planita aparta junulara programo. La Kongreson organizis Nava Cinori kaj Amri Wandel. Fotoj videblas ĉe http://picasaweb.google.com/Amri.nivut/KIES11IK2010.

Por la eksterlandaj partoprenantoj oni organizis specialan antaŭkongresan sestagan ekskurson al Jerusalemo, la Morta Maro, Negev (suda dezerta regiono de Israelo), la Ruĝa Maro kaj Jordanio (i.a. la nabateaj temploj de Petra, Unesko-heredaĵo kaj unu el la sep mirakloj de la mondo), kaj dutagan postkongresan ekskurson en Galileo (i.a. Nazareto, Haifo, Akko). La “eksterlandan” programon ĉeestis ankaŭ israelaj esperantistoj. Por la venontjara kongreso (planita por marto 2011) eblos informiĝi kaj aliĝi jam en Havano, sed ankaŭ rete kaj en la Internacia Festivalo jarfine.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Grupa foto de la Israela Kongreso dum ekskurso al la krucmilita fortikaĵo “Kalat Nimrod”.

Forpasoj

Wil van den Blink (1917-2010) mortis la 1-an de junio en Maarssen (Nederlando). Ŝi aktivis en la laborista E-movado kiel ŝatata kursgvidanto kaj kunaŭtoris la socikritikan kantaron Verda trobadoro (1986).

Manuel Casanoves i Casals (1927-2010), dumviva membro de UEA, forpasis la 15-an de aprilo. Pastro kaj eminenta kataluna intelektulo, li estis la unua prezidanto de Kataluna E-Asocio en 1982. Li fondis kaj prezidis ankaŭ la katalunan filion de Amnestio Internacia kaj aŭtoris plurajn instruajn librojn.

Linnea Edsénius (1918-2010) forpasis en Nybro (Svedio), kie ŝi longe estis delegito.

Rudolf (Sonja) Jax (1959-2009) mortis la 18-an de decembro en Salcburgo (Aŭstrio). Li estis longe fakdelegito pri naturmuzeoj kaj ekspoziciaĵoj.

Aira Kankkunen (1928-2010) mortis la 4-an de marto en Gotenburgo. Ŝi naskiĝis en Finnlando, sed ekde 1963 vivis en Svedio. Ŝi lernis Esperanton 60-jara kaj baldaŭ ekverkis en ĝi, aldone al sia verkado en la finna. En 1992 ŝi gajnis per siaj poemoj la premion “Nova Talento” en la Belartaj Konkursoj de UEA. Ŝi aperigis la poemarojn Interrilatoj (1992), Neniu povas ŝanĝi hieraŭon (1996; ankaŭ sonkasedan eldonon en prezento de Jadwiga Gibczyńska), Fore de siaj praradikoj ili surteriĝis (1998) kaj De tago al tago (2004), la novelaron Kaj tiam floris la ĉerizarboj... (1997), kaj la aforismaron Societaj ludoj (1998). En E-Societo de Gotenburgo ŝi gvidis kurson pri verkado dum pluraj jaroj. Kankkunen estis pioniro de infan-aŭdiologio, pri kiu ŝi aperigis la librojn Klopodu kompreni min (1994), eldonitan en 12 lingvoj, kaj Ĉu via bebo aŭdas? (1997).

Per (Esperant) Koopmans (1957-2010) forpasis la 2-an de aprilo en Hago. Denaska esperantisto, li esti filo de la konata esperantista paro Jelly kaj Wim Koopmans.

Pekka Kivioja (1931-2010), eksdelegito en Kokkola kaj kunfondinto de E-Societo de Oulu, forpasis la 19-an de majo en Riihimäki (Finnlando).

Duilio Magnani (1928-2010) forpasis la 20-an de aprilo en Rimini (Italio). Li fariĝis sacerdoto en 1953 kaj laboris kiel paroĥestro ĝis 2003. En 1969 li trapasis la unuagradan Esperanto-ekzamenon. Li estis delegito de UEA ekde 1978. Magnani aktivis en Internacia Katolika Unuiĝo E-ista (IKUE), kiun li prezidis de 1979 ĝis 1995. Dum lia prezidanteco IKUE estis agnoskita de la Sankta Seĝo kiel privata internacia asocio de fideluloj, estis aprobita la Esperanta Meslibro kaj enkondukitaj, en 1994, la jam tradiciaj salutvortoj en Esperanto de la Papo je kristnasko kaj pasko. Grava parto de la aktivado de Magnani estis helpagado por esperantistoj en orienteŭropaj kaj evoluantaj landoj, precipe en Afriko. Pro ĝi UEA distingis lin en 2007 per la Premio Onisaburo Deguĉi. En sia preĝejo en Rimini li realigis Esperantajn kaj itallingvajn artajn mozaikojn. Per kontaktoj kun gravuloj de la civila kaj religia mondo li ofte akiris subtenon por Esperanto. Ekde 2005 li estis Honora Membro de UEA.

Oliver Mazodze (1966-2010), delegito en Harare (Zimbabvo) mortis la 15-an de majo dum vojaĝo en Sud-Afriko. Li lernis Esperanton en Kubo kiel universitata studento en 1989. La postan jaron li diplomiĝis kiel Cseh-instruisto en la ILEI-konferenco en Hanabanilla kaj partoprenis ankaŭ la 75-an UK en Havano. Poste li instruis la lingvon en la Insulo de Junularo kaj kunlaboris kun Kuba E-Asocio. Reveninte hejmen li fondis Zimbabvan E-Instituton, kiu dum multaj jaroj okazigis kursojn en Zimbabvo, i.a. oficialan kurson por instruistoj sub ministeriaj aŭspicioj en 1996. Li instruis ankaŭ en najbaraj afrikaj landoj kaj en la Aŭstralia Somera E-Lernejo en Adelajdo en 2005. Ekde 2006 li estis membro de la Internacia Ekzamena Komisiono de UEA kaj ILEI.

Odd Tangerud (1919-2010) mortis la 8-an de majo en Vestby (Norvegio). Li verkis norvegan E-gramatikon (1983) kaj Legolibro por kursanoj (1984), kaj tradukis i.a. du kolektojn de Norvegaj popolfabeloj (1986 kaj 2004), la teatraĵon Puphejmo de H. Ibsen (1987) kaj, kun T.A. Høeg, la plej antikvan leĝaron Kodo de Hamurabo (1999).

Revuo Esperanto 2010 9

Malferme

UK en Havano: Miaj impresoj 20 jarojn poste

Freŝas tre en mia memoro la ĵuspasintaj tagoj de la 95-a UK en Havano, mia hejmurbo, kie por la dua fojo mi travivis la unikaĵon membri en la Loka Kongresa Komitato de tiu ĉi grava internacia renkontiĝo de la Esperanto-movado.

Se oni min demandus pri la impresoj, ĉu bonaj ĉu nebonaj, ĉu novaj, ĉu unikaj, diversspecaj, indas mencii ke la urbo en si mem estas tute alia, daŭre renovigata en sia kolonia arkitektura stilo, pli kosmopolita kaj turistmalferma, kvankam la homoj same elkoraj, avidaj je esperantistecaj travivaĵoj kaj gastamaj.

Dudek jarojn antaŭe mi mem estis unu plia kuba esperantisto kiu por la unua fojo spertis kaj kunorganizis Universalan Kongreson de Esperanto, kiu meze de aliaj viv-cirkonstancoj sukcesis altiri la atenton de plej altnivelaj aŭtoritatuloj enlande — kio per si mem multe faciligis la laboron de ni kiel senspertaj LKK-anoj. Mi, tamen, ne havas apartajn memorojn pri la tiamaj aranĝoj, escepte de kelkaj solenaĵoj, por mi tre formalaj; bunta ceremonio tambura de japanoj, oomotanoj kaj pluraj horoj en koridoraj ĉambroj pro organizaj taskoj. Tamen, bela kaj neforgesebla sperto por mi estis ĉiĉeroni ekskurson tuttagan al Soroa en la okcidenta provinco Pinar del Rio, kiun partoprenis nia kara Ada Fighiera, kun kiu mi konatiĝis kaj fotis, kio donis al mi la okazon daŭre korespondi kun ŝi kaj resti proksima al tiu ĉi kara amikino.

Nun, la 95-a UK en Havano trovis nin, multajn el la sama teamo, pli spertaj kaj scipovaj pri tio, kio estas Universala Kongreso. Tamen, la respondeco sur niaj ŝultroj sentiĝis pli peza, interalie ĉar ne plu ni estas simplaj esperantistoj, sed ja iom konataj homoj en la internacia movado, kiuj dum multaj monatoj antaŭ la UK estis rekte pridemandataj rilate al organizaj taskoj, informoj kaj simile, kio igis min senti jam tre frue la respondecon pri la bezono kontentigi kiel eble plej bone niajn kongresontojn.

Sendube, la nunaj tempoj, se kompari kun la naŭdekaj jaroj de la pasinta jarcento, estas pli komplikaj, ne nur pro ekonomiaj kialoj en- kaj eksterlande, pli kostaj flugoj kaj loĝkondiĉoj, ekzemple, sed ankaŭ pro reorganizado interna en la lando mem, kiu igis nin senti ke la pezo alfronti tiom multfacetan kaj specialan kongreson, kiu iras preter la kutimaj stereotipoj de fakaj kongresoj, estas eksterordinare pli rekte al ni direktita kompare kun la 75-a UK en la jaro 1990.

Ĉiel, la trankvilo kiu fontas el la konscio pri tio ke ni mem travivis plurajn kongresojn en diversaj mondopartoj, ke esperantistoj estas forte allogataj de senperaj kontaktoj kun la realo, kulturo kaj diverseco, ke la kubanoj sin preparis diligente por bonvenigi ĉiujn kongresanojn kun la subteno de UEA kaj de la ministerio de kulturo, cetere donis al ni la certecon ke la 95-a UK, spite al ĉiuj malfaciloj, estos memorinda.

La fakto ke la kubaj amaskomunikiloj donis gravan atenton kaj sekvon al la okazintaĵoj ebligis ke la kuba popolo denove eksciu-konsciu pri la vivanteco de la esperantista movado. Pro tio, mia ĝenerala impreso estas ke la duafoja UK-umado en Havano revigligis nian landan movadon kaj kvazaŭ reŝargis niajn bateriojn por alfronti novajn defiojn en la mondo, kiu bezonas multajn tiaspecajn eventojn de interkultura praktiko por plia interhoma alproksimiĝo.

Maritza Gutiérrez

[FORIGITA!: bildo]

Maritza Guttiérrez, intervjuata de Ma Jinglin (Mirinda) por la Esperanto-redakcio de Ĉina Radio Internacia.

Solena Inaŭguro

Interproksimigo de kulturoj en havana teatro

Dimanĉe matene je la 10-a horo laŭ la kuba tempo komenciĝis en la havana kongresa centro Palco, en la salono Zamenhof, la Solena Inaŭguro de la 95-a Universala Kongreso de Esperanto.

Probal Dasgupta, reelektita prezidanto de UEA, kiu gvidis la solenan malfermon, bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la podianojn: la Altan Protektanton de la kongreso, kuban vicministron pri kulturo Fernando Rojas Gutiérrez, LKK-prezidanton Julian Hernández Angulo, estraranojn José Antonio Vergara kaj Hori Jasuo, vicprezidanton de TEJO Łukasz Żebrowski, ĝeneralan direktoron Osmo Buller, ĝeneralan sekretarion Barbara Pietrzak, vicprezidanton de UEA Claude Nourmont, rektoron de Internacia Kongresa Universitato Humphrey Tonkin, vicprezidanton de Akademio de Esperanto Brian Moon, reĝisoron de la kongresa temo Geoffrey Greatrex kaj prezidanton de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj Stefan MacGill.

Probal Dasgupta prezentis ankaŭ la honorajn gastojn, reprezentantojn de la belga, ĉeĥa, ĉina, itala kaj pola ambasadoj, kiuj sidis en la unua vico en la salono; post tio li transdonis la parolon al la alta protektanto. Tiu finis sian paroladon en flua Esperanto: “Mi deziras, ke la rezulto de la kongresaj sekcioj, kunsidoj kaj renkontiĝoj estu fruktodonaj por la prospero kaj evoluo de Esperanto en la nuntempa mondo. Mi esperas, ke vi iomete pli konatiĝu kun la kubaj popolo, socio kaj kulturo, kaj ke vi pasigos agrablan tempon en nia lando. Bonvenon al Kubo kaj sukcesan kongreson!”

Nome de la Loka Kongresa Komitato salutis la kongreson ĝia prezidanto kaj prezidanto de Kuba Esperanto-Asocio Julián Hernández Angulo. Li petis la kongresanojn adapti la kongresan programon al siaj bezonoj kaj preferoj, ne perdi tempon, kaj profiti ĉiujn momentojn por kreski kiel esperantisto, kiel homo kaj kiel civitano de la mondo, konatiĝi kun Kubo kaj kun Havano, kaj ĝui la kongresan semajnon.

La ĉeestantojn tradicie salutis “la nepo”, d-ro Louis C. Zaleski-Zamenhof (legu sur la apuda paĝo). Lian mesaĝon voĉlegis la estrarano Hori Jasuo.

Vicprezidanto de UEA Claude Nourmont legis mesaĝon de la urbestro de la germana urbo Herzberg Gerhard Walter. Jam kvar jarojn Esperanto estas la dua oficiala lingvo de la urbo, okazas en ĝi Esperanto-eventoj, vizitas ĝin esperantistoj. Li akcentis la valoron de internacia kunlaboro kaj invitis la kongresanojn al la Esperanto-urbo.

Ĝenerala sekretario Barbara Pietrzak anoncis novan anon de la Honora Patrona Komitato de UEA kaj prezentis mallongan aŭtobiografion de la iama vicprezidanto de TEJO kaj nuna germana ambasadoro en Moskvo, Ulrich Brandenburg.

La kongresan temon “Interproksimigo de kulturoj” enkondukis kaj al la tri kongrestemaj traktadoj invitis la kongresanojn ĝia reĝisoro Geoffrey Greatrex.

Poezia paŭzo, la poemo “La Vojo”, deklamata de Georgina Almanza, anticipis festparoladon la prezidanto de UEA (venontnumere), kaj “Omaĝon al Nelson Mandela” (sur la apuda paĝo), kiun prezentis José Antonio Vergara.

Łukasz Żebrowski salutis la kongreson en la nomo de TEJO, Stefan MacGill nome de ILEI, Brian Moon peris salutojn de nia Akademio, kaj Vinko Markov tiujn de SAT. Sub gvido de estraranoj Nourmont kaj Vergara, la kongreson salutis reprezentantoj de la ĉeestantaj 59 landoj. Koruso de Konservatorio Alejandro García Caturla prezentis la kanton “Venu nun espero”. Kaj “La Espero” venis: komuna kantado de la himno estis la lasta punkto de la Inaŭguro. Per martelfrapo la UEA-prezidanto proklamis la 95-an Universalan Kongreson de Esperanto malfermita.

Stano Marček

[FORIGITA!: bildo]

Probal Dasgupta bonvenigas

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

Festparolo de Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

Salutoj de la landaj reprezentantoj

[FORIGITA!: bildo]

Łukasz Żebrowski, TEJO

[FORIGITA!: bildo]

Salutoj de la landaj reprezentantoj

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 95-a UK

Sinjoro alta protektanto, sinjoro prezidanto, gesinjoroj honoraj gastoj, estimataj gekongresanoj, geamikoj karaj,

Saluton al vi, alvenintaj de landoj malproksimaj al la gastama urbo Havano, alvenintaj por diskuti kaj, sekve, por progresigi la interproksimigon de kulturoj.

Bonvolu aŭskulti ĉi tie kelkajn vortojn de maljuna nepo de Avo eterne juna, Avo kiu nian belan lingvon iniciatis ĝuste por kulturojn interproksimigi. Lingvo ja estas vehiklo de kulturo. Tial, laŭ onidira observo de Ludoviko gapvaganta sur la Bjalistoka vendoplaco, malamikeco ekzistis inter malsamlingvanoj sin reciproke ne komprenantaj; malamikeco kaj malkompreno bremsantaj interproksimigon de respektivaj kulturoj de tiuj malsamlingvanoj.

Kontraŭe al la iama Bjalistoka vendoplaco, nia Kongreso Universala estas teatro de kultura interproksimigo kaj ni, esperantistoj, ni de tiu interproksimigo estas la aktoroj. Ne nur pro malekzisto inter ni de lingvaj baroj, sed ankaŭ pro la neŭtraleco de nia lingvo Esperanto, dua lingvo por ĉiuj neniel celante ian ajn nacian lingvon anstataŭigi.

Mi forte deziras, kiel vi ĉiuj, ke la Havana Kongreso estu signifa paŝo sur la vojo de kultura interproksimigo.

La 95-a UK omaĝis al Nelson Mandela

La inaŭguro de la 95-a UK koincidis kun la 92-a naskiĝtago de Nelson Mandela. Kun forta aplaŭdo la kongresanoj omaĝis al la Nobel-premiito per jena mesaĝo:

Unuiĝintaj Nacioj deklaris la 18-an de julio “Internacia Tago Nelson Mandela”, rekone al la kontribuo de la iama Prezidento de Sud-Afriko al la kulturo de paco kaj libereco.

Tiusenca rezolucio estis akceptita en novembro 2009 de la Ĝenerala Asembleo de UN por memorigi pri la longdaŭra sindediĉo de la Nobel-premiito al la paca solvo de konfliktoj, harmoniaj rilatoj inter la rasoj, homaj rajtoj, reharmoniiĝo kaj seksa egaleco.

Oni komencas noti tiun feston ekde la jaro 2010, kiam la gvidanto de la lukto kontraŭ rasapartigo fariĝos 92-jara.

Akceptante la rezolucion, Unuiĝintaj Nacioj esprimis sian estimon al tiu grandulo, kiu (laŭ la vortoj de la Asemblea Prezidanto Ali Treki) suferis por la tuta homaro; kaj ĝi rekonis lian enkarcerigon dum 27 jaroj en la fifama malliberigocentro Robben Island, enmare apud la marbordo de Kaburbo. Post sia liberiĝo el la karcero en 1990 s-ro Mandela fariĝis la unua Prezidento elektita en plene reprezenta demokratia baloto en la post-rasapartiga Sud-Afriko, oficante de 1994 ĝis 1999 laŭ la konstitucio de tiu lando.

Ĉe aranĝo organizita okaze de lia pasintjara naskiĝtago la ĝenerala Sekretario de UN, Ban Ki-moon diris, ke “Nelson Mandela estas vivanta manifestiĝo de la plej altaj valoroj de Unuiĝintaj Nacioj.”

[FORIGITA!: bildo]

Kongresa sekretario Clay Magalhães

[FORIGITA!: bildo]

Fernando Rojas kaj Julián Hernández

[FORIGITA!: bildo]

Vicprezidanto de ILEI Duncan Charters

[FORIGITA!: bildo]

Kongrestema reĝisoro G. Greatrex

[FORIGITA!: bildo]

Kongresa libroservo

[FORIGITA!: bildo]

La koruso kantas “Venu la espero”

[FORIGITA!: bildo]

Kongreseja salonmastrino

Kongresa Temo

Jaro de interproksimigo de kulturoj: Ni spertiĝu pri interkulturaj rilatoj

La ĉi-jara temo, Interproksimigo de kulturoj, fontas ĉe UN, kiel notite en la kongresa rezolucio (vidu sube dekstre). Okazis tri kunvenoj dum la kongreso, kiuj pritraktis ĝin dum proksimume kvar horoj entute.

En la unua kunsido en dimanĉo, mallonge prezentis siajn spertojn kelkaj spertuloj — Philippe Chavignon, José Antonio Vergara kaj Humphrey Tonkin. Poste intervenis pluraj homoj de la kvindekkapa aŭdantaro. Ne povis ĉeesti la kunreĝisoro Duncan Charters, kiu tamen grave kontribuis al la afero per dokumentoj antaŭsenditaj.

En la sekva programero, en mardo, la samnombraj ĉeestantoj dividiĝis en tri grupojn, kie, surbaze de demandaro preparita de Duncan Charters, ili aliris la diversajn flankojn de la temo. Unu konsideris, kiel ni, esperantistoj, povos kunagi kun UN kaj Unesko por ĝuste interproksimigi kaj interkomprenigi kulturojn. Pluraj el iliaj konstatoj eniris la kongresan rezolucion, ĉar evidentiĝis ke, iasence, nia lingvo jam pontas inter kulturoj kaj interkomprenigas ilin. La dua sin demandis kion nia movado konkrete povus fari por plenumi la celon de UN, dum la tria sin turnis al la tikla demando “Kio estas kulturo?” Jam en la unua kunsido leviĝis tiu punkto, same kiel aliaj pli teoriaj — ekz., ĉu interproksimigo aŭ interproksimiĝo? En tiu grupo estiĝis vigla diskuto, al kiu konsiderinde kontribuis Juan Lázaro Besada.

Ĵaŭdon la partoprenantoj proponis plurajn plibonigojn de malneta rezolucio preparita de la reĝisoro. La rezolucio finfine ricevis sian finan formon per la sperta plumo de Brian Moon, antaŭ ol aprobiĝi en la Komitato de UEA kaj la kongresa ĉeestantaro. Substrekendas tamen ke la diskutoj naskis ne nur sufiĉe mallongan rezolucion. Partoprenantoj ankaŭ konstatis la neceson klarigi perrete tion, kion jam atingis Esperanto en ĉi tiu grava kampo, ekz. per gastigado (Pasporta Servo), per interkulturaj interŝanĝoj (Indiĝenaj Dialogoj), per traduko de neglektataj literaturaĵoj k.s. Oni aprobis la ideon aperigi en la reto bazajn informilojn pri kulturoj, ĝuste por antaŭenigi la projekton de UN kaj Unesko. Oni ankaŭ subtenis la ideon ke okazu, kiel proponite de Duncan Charters, ia trejnado de samideanoj, por ke ili pli spertiĝu pri interkulturaj rilatoj. Ni esperas ke posta UK donos la okazon ĝisfunde trakti la temon “kulturo”, kiu klare ekscitis grandan intereson inter la ĉeestantaro.

Geoffrey Greatrex

[FORIGITA!: bildo]

La kongrestema reĝisoro Geoffrey Greatrex alparolas la kundiskutontojn.

Rezolucio de la 95-a UK de Esperanto

La 95-a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninta en Havano (Kubo) kun 1002 partoprenantoj el 59 landoj,

Konsiderante ke Unuiĝintaj Nacioj deklaris la jaron 2010 jaro de interproksimigo de kulturoj, konstatas

  • ke la diverseco de kulturoj en la mondo grave kontribuas al la riĉeco de la homaro,
  • ke jam dum 123 jaroj Esperanto kiel neŭtrala lingvo helpas konstrui pontojn inter popoloj kaj kulturoj, kaj
  • ke la Universalaj Kongresoj de Esperanto, kunigante homojn el plej diversaj landoj tra la mondo, mem atestas tiun kapablon konstrui pontojn,

Deklaras la deziron de Esperanto-parolantoj kunagi kun Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko por stimuli komprenemon inter popoloj kaj samtempe protekti la identecon de ĉiuj homgrupoj, kaj

Invitas Unuiĝintajn Naciojn kaj Uneskon plene eluzi siajn rilatojn kun Universala Esperanto-Asocio por plej efike realigi siajn celojn.

ILEI-Konferenco

Latinamerike kaj interkulture: 43-a Konferenco de ILEI, Matanzas, 12–17 julio 2010

Dudek jarojn post sia unua ekstereŭropa konferenco, okazinta ankaŭ en Kubo, ILEI ĉi-jare konferencis en la hotelo Canimao, apud la rivero Canimar, ĉe la norda marbordo de Kubo. Kunvenis pli ol 60 esperantistaj instruistoj, instruemuloj kaj studentoj el 26 landoj, ĉefe latinamerikaj, sed ankaŭ el ĉiuj aliaj kontinentoj krom Afriko.

La konferenca temo estis Edukado por kultura proksimiĝo, kaj la plej praktika kontribuo al la temo estis la seminario Flugiloj de interkultura vento. Partoprenis 22 seminarianoj — 19 latinamerikanoj kaj po unu el Belgio, Pollando kaj Kanado, el kiuj 17 havis stipendion de ILEI, Amerika Komisiono de UEATEJO. Ili ricevis lecionojn kaj trejnadon pri lingvistikaj kaj metodikaj aspektoj de Esperanto, metodiko de interkultura edukado, la E-movado kaj kulturo, informado pri Esperanto, perreta kaj junulara agadoj. Ilia entuziasma seminaria laboro ravis la ceterajn konferencanojn. Jen ekzemploj kiel seminarianoj mem vortigis sian entuziasmon, fintaksante la seminarion:

  • Tio, kion mi certe lernis kaj uzos kiel instruisto, estas la grupaj aktivaĵoj, en kiuj oni devas akordiĝi, diskuti, kunpensi. La kunigo de diversaj konoj, ne nur de la gvidantoj sed de ĉiu partoprenanto, riĉigis la enhavon de planitaj (kaj neplanitaj) aktivaĵoj.
  • La interkulturaj ludoj kaj taskoj evoluigis nian interkulturan komprenon.
  • Interŝanĝo de ideoj kaj partopreno de aliaj seminarianoj estis gravaj por ke la ludoj kaj situacioj, kiuj estis prezentitaj dum la seminario, estu produktivaj. Mi plej ŝatis la lecionojn kiam ĉiuj partoprenis.

Ne mankis aliaj tradiciaj konferencaj programeroj: prelegoj, ekskursoj, vespera distra programo. Kunsidis laborgrupoj kaj la komitato de ILEI, senkvorume, sed ĝiaj decidoj estos konfirmendaj per perpoŝta voĉdonado konforma al la Statuto de ILEI. Pri ĉio ĉi legeblas pli ĉe www.ilei.info.

La jam tradicia Lingva Festivalo de la ILEI-konferenco okazis vendredon posttagmeze en la urbocentra parko de Matanzas, altirante atenton de la pasantaj urbanoj, kiuj miksiĝis kun la konferencanoj por ĉeesti prezentojn aŭ rektmetodajn lecionetojn de dudeko da lingvoj (ekzemple: la kreola de Haitio, indiĝenaj lingvoj en Meksiko, la portugala en Brazilo, pola, nederlanda...) ĉe kvin subĉielaj lingvofestivalaj budoj dum kvar sinsekvaj duonhoroj.

La solena fermo, sabaton antaŭtagmeze, inkluzivis interalie aprobon de rezolucio apoge al la iniciatoj de UN kiel la Mondaj Tagoj de la Oceanoj kaj de la Paco; omaĝon al la forpasinta kolego, elstara aganto kaj eksprezidanto Mauro La Torre; kaj rekomendojn de la laborgrupo pri lerneja agado. La fermo finiĝis per emociaj dankoj kaj donacetoj al LKK, la prelegintoj, la konferenca komisiito kaj ĉiu enplektita en la sukcesigo de la aranĝo, kaj kun firma intenco teni kontaktojn kun la kubaj kolegoj kaj kun la junuloj de la seminario en multaj latinamerikaj landoj. Je la konferenca fino venis busoj de Cubatur kaj la konferencanoj kunveturis al la UK en Havano.

Radojica Petrović

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la konferenco.

La novaj planoj de la nova Estraro

Kvin membroj el la nova seppersona Estraro de UEA prezentis siajn planojn en kunsido “La nova Estraro sin prezentas.” La nova Estraro estas grandparte la sama kiel la malnova. La pinto de la estrara teamo restas senŝanĝa: plu prezidos Probal Dasgupta, vicprezidanto estas Claude Nourmont (edukado, kulturo, kongresoj) kaj ĝenerala sekretario Barbara Pietrzak (informado).

Novaj, malnovaj membroj de la Estraro estas Maritza Gutiérrez González (landa kaj regiona agado) kaj Amri Wandel (scienca kaj faka agado), kiuj ne membris en la antaŭa Estraro, sed estis estraranoj iam pli frue. En la UK ne partoprenis estraranoj Loes Demmendaal (financo kaj administrado) kaj Stefano Keller (eksteraj rilatoj). El ili Demmendaal havis la saman funkcion en la pasinta Estraro, dum Keller estas tute nova en la Estraro.

Unue la estraranoj prezentis siajn planojn, kiujn karakterizas kontinueco, ĉar ankaŭ la novaj estis proksime ligitaj kun siaj agadkampoj kiel komisionanoj en pli frua periodo. Krome, la eksaj estraranoj plu kunlaboras. La financa bazo de la asocio estas nun pli forta ol en la antaŭa periodo, kaj tio donas al la Estraro pli da ebloj realigi siajn planojn.

En la kampo de kulturo Claude Nourmont planas “sekvi, subteni kaj stimuli” aferojn, kiujn plejparte realigas aliaj, kaj ŝi opinias ke necesas ŝanĝoj en la koncepto de Universalaj Kongresoj, kiu tamen estas ĝenerale sukcesa, kaj petas opiniojn de la membroj pri kongresoj.

Barbara Pietrzak volas, ke komitatanoj pli aktive diskutu dum la interkongresa periodo en sia interreta listo (legebla ankaŭ por ordinaraj membroj). Krome ŝi volas havi pli fortan grupon pri informado kaj ankaŭ pli aktivan kunlaboron de membroj kaj ankaŭ esperantistoj ekster UEA por konkretaj projektoj. Maritza Gutiérrez volas pliproksimigi la landajn asociojn al la Centra UEA, dum Amri Wandel emfazis la gravecon meti Esperanton en la sciencan mondon, ekzemple pere de la scienc-teknika sektoro de Unesko.

En demandoj de ĉeestantoj multan atenton ricevis la problemo kunlaborigi en monda skalo la gvidantojn de landaj asocioj kaj la manko de komisiono por kunordigi la agadon en Eŭropo simile al la jam tradiciaj komisionoj por aliaj mondopartoj. Krome evidentiĝis, ke necesas pli bona kultura informbazo pri Esperantaj grupoj, kiuj povus prezenti teatraĵon aŭ muzikon en Esperanto. Claude Nourmont planas realigi tion.

En la fino sekvis diskuto pri la revuo Esperanto. Prezidanto Dasgupta respondis, ke la malnova Estraro transdonis al la posta la taskon revizii la redaktopolitikon de la revuo, kaj organizi konkurson pri la redaktora posteno, kaj tial retiris la nunan kontrakton kun Stano Marček, redaktoro ekde 2002. La decido vekis protestojn jam en tiu kunsido. Laŭ kritiko, la malnova Estraro ne estus devinta preni tiun decidon, sed lasi ĝin al la nova. Ĝenerala sekretario Pietrzak klarigis, ke estis nature, ke la malnova Estraro eltiris la konkludojn el la longdaŭra diskuto, kiu okazis dum ĝia oficperiodo kaj ankaŭ ene de la Estraro mem. Poste evidentiĝis, ke la konkurso estos prokrastita ĝis pretiĝos la reviziata redaktopolitiko.

La tuta 1,5-hora programero estis registrita por la Reta Kinejo de UEA.

Jukka Piettiläinen

[FORIGITA!: bildo]

La nova-malnova UEA-Estraro

[FORIGITA!: bildo]

En la UK ne partoprenis estraranoj Loes Demmendaal (maldekstre) kaj Stefano Keller (dekstre).

Laboro de la Komitato

Gvidorganoj elektitaj en granda unuanimeco

La Komitato de UEA povis efike eklabori jam en sia unua kunsido sabaton, la 17-an de julio, ĉar ĝi estis kvoruma tuj en la komenco, kio eĉ en eŭropaj UK-oj ne ĉiam okazas.

Entute 38 komitatanoj, nome 32 komitatanoj A (15 el ili estis anstataŭantoj), 3 B kaj 3 C, partoprenis almenaŭ unu el la tri plenkunsidoj en Havano. Je la tempo de la UK nia supera organo havis 61 membrojn, el kiuj 47 estis komitatanoj A kaj 6 B, kiuj krome alelektis 8 komitatanojn C. La nombro de komitatanoj A ankoraŭ kreskos, ĉar kelkaj landaj asocioj ne jam nomumis siajn reprezentantojn. Ĝis la UK estis nomumitaj ankaŭ 6 observantoj de landaj asocioj kun malpli ol 100 membroj, sed neniu el ili ĉeestis.

Krom en tri plenkunsidoj, la Komitato laboris en ok subkomitatoj, kiujn la komitatanoj povis partopreni laŭ siaj interesoj kaj kiuj estis malfermaj ankaŭ al nekomitatanoj. Estis subkomitatoj pri financo kaj administrado, ekstera agado, edukado, informado, kulturo kaj kongresoj, landa kaj regiona agado, faka kaj scienca agado, kaj junularo.

La ĉefa tasko en la unua kunsido estis la elektoj. La Komitato voĉdonis per sekreta baloto pri la proponoj de la Elekta Komisiono (Renato Corsetti, Lusi Harmon kaj Ileana Schrøder), kiujn ĝi ricevis jam en majo. Unue la komitatanoj A kaj B elektis komitatanojn C, da kiuj la Statuto rajtigas elekti maksimume kvaronon de la nombro de A kaj B, por “certigi al la Asocio la kunlaboron de spertuloj”. Ĉiuj ses kandidatoj sukcesis. Por Loes Demmendaal voĉdonis 24, kontraŭ 1 kaj 2 sindetenis; la rezulto de Paulo Branco estis respektive 21, 4 kaj 1; de Jean Codjo 20, 4 kaj 2; de Josep Franquesa Solé 20, 5 kaj 1; de Stefano Keller 20, 0 kaj 6; kaj de Marcel Delforge 19, 1 kaj 6. En la dua kunsido estis alelektita kiel komitatano C ankaŭ Philippe Chavignon per 23 voĉoj por, 2 kontraŭ kaj 7 sindetenoj, kaj en la lasta, tria kunsido Julián Hernández Angulo per 32 voĉoj por, 1 kontraŭ kaj 1 sindeteno.

Sekvis la elekto de la Estraro. Ankaŭ en tiu elekto la propono de la Elekta Komisiono pri 7-membra Estraro estis akceptita preskaŭ unuanime. Kvar membroj de la antaŭa teamo estis reelektitaj. Renovigon de la mandato de Probal Dasgupta kiel prezidanto poris 26 kaj kontraŭis 2 komitatanoj; 4 detenis sin. Claude Nourmont kiel vicprezidanto ricevis respektive 26, 4 kaj 2 voĉojn, kaj Barbara Pietrzak kiel ĝenerala sekretario 27, 4 kaj 1 voĉojn. Same kiel antaŭe, Nourmont respondecos pri edukado, kulturo kaj kongresoj, kaj Pietrzak pri informado. Loes Demmendaal reelektiĝis kiel estrarano pri financo kaj administrado per 28 voĉoj por, 2 kontraŭ kaj 2 sindetenoj. Tri estraranoj estas novaj: Maritza Gutiérrez González pri landa kaj regiona agado (resp. 26, 3, 3), Stefano Keller pri eksteraj rilatoj (24, 3, 5) kaj Amri Wandel pri faka kaj scienca agado (23, 5, 4). Gutiérrez kaj Wandel tamen ne estas novicoj. Ambaŭ havas estraran sperton jam el la periodo 2004-2007, Wandel ankaŭ el la periodo 1995-1998.

Por la Estraro estis kandidatigitaj ankaŭ José Antonio Vergara, kiu membris ankaŭ en la malnova konsisto, kaj Martin Schäffer. Ilin la Elekta Komisiono tamen ne inkluzivigis en sia propono. Konforme al la regularo la Komitato unue voĉdonis pri la konsisto proponita de la komisiono. Se ĝi kiel tuto aŭ unuopaj kandidatoj ne estus akceptitaj, venus vico al la du aliaj kandidatoj. Se ankaŭ ili ne sukcesus, komitatanoj povus surloke prezenti novajn nomojn. Kiel kutime, ankaŭ ĉi-foje la Elekta Komisiono estis kritikata pri manko de alternativaj kandidatoj. Tio estis malprava kritiko, ĉar la komitatanoj mem rajtis proponi kandidatojn kaj ne mankis tempo por fari tion. Ĉar la Estraro estis elektita praktike unuanime, la Komitato evidente estis kontenta pri ĝia konsisto. Se iuj malkontentas, ili faras saĝe, se ili jam nun komencas prepari sin por la venonta fojo kaj serĉi kandidatojn. Pri propra pasiveco oni ne kulpigu regularon.

Kiel komitataj reviziantoj estis reelektitaj Paulo Branco kaj Marcel Delforge. Ambaŭ ricevis 29 porajn voĉojn; 2 sindetenis. Kun simila apogo estis elektitaj ankaŭ la tri membroj de la Financa Komisiono. Flory Witdoeckt ricevis 30 porajn voĉojn kun 1 sindeteno, Gianfranco Polerani resp. 29 kaj 2, kaj Josep Franquesa Sole 28 kaj 3.

Per unuanima elekto, Ulrich Lins kaj Brian Moon konsistigas komisionon, kiu pristudos la petojn de landaj kaj

fakaj asocioj pri aliĝo aŭ kunlabora kontrakto. En la tagordo en Havano tiaj petoj ne estis, sed oni notis nuliĝon de la kontraktoj kun la malfondita Eŭropa Klubo kaj kun Internacia Poŝtista kaj Telekomunikista Esperanto-Asocio, kiu ĉesis aktivi.

Forta aplaŭdo, ripetita en la Solena Inaŭguro, akompanis la unuaniman elekton de Ulrich Brandenburg, ambasadoro de Germanio en Moskvo, kiel sesa membro de la Honora Patrona Komitato de UEA. Biografio de s-ro Brandenburg aperos en la oktobra numero. La Komitato akceptis ankaŭ la proponon de la Estraro krei Diplomon pri Elstara Kultura Agado kiel samrangan honorigon apud la pli frue starigita Diplomo pri Elstara Agado. Pri la diplomitoj decidas la Estraro, kiu en la ferma ceremonio de la 95-a UK anoncis la ĉi-jarajn distingitojn.

Dum la traktado de la Estrara Raporto pri la jaro 2009 (vd. la junian numeron) montriĝis, ke la Komitato estas relative kontenta pri la pasintjara agado, eĉ se la malkresko de la membraro plenkaŭze maltrankviligas ĝin. La diskuto estis vigla, sed intervenis nur komitatanoj, kvankam ĉiu ajn kongresano rajtus paroli. Tamen eĉ kiel aŭskultantoj preskaŭ tute mankis publiko. Eble tiun parton de la komitatkunsido indus denove titoli per la iama termino “ĝenerala kunsido de UEA” por emfazi, ke ĝi ne estas rezervita nur por la komitatanoj, eĉ se tiuj ĉi decidas pri la akcepto de la raporto. Kelkajn vortumojn en la raporto pri 2009 la Komitato ĝustigis. Informo pri ili aperos en la sekva numero post la pretiĝo de la protokolo.

Nova Strategia Plano ĝis la jaro 2020 ankoraŭ ne estis definitive benita, sed oni akceptis ĝin kiel ankoraŭ modifeblan projekton cele al aprobo en Kopenhago. Ĝiaj laboraj partoj tamen estas jam aplikeblaj. Pri la finpretigo respondecos la Estraro kaj la tute nova Komisiono pri Strategiaj Demandoj, kiu ricevis vastan taskon, nome “gvidi diskutojn kaj planadon por renovigo de la Asocio, inkluzive de eventualaj Statutaj ŝanĝoj.” Kiel ĝia kunordiganto estis elektita Mark Fettes kaj kiel aliaj membroj Petro Baláž, Renato Corsetti, Sonja Petrović-Lundberg, Ileana Schrøder, José Antonio Vergara kaj Osmo Buller. Krome oni petis la estrarojn de UEA, TEJO kaj ILEI nomumi po unu membron. Intertempe la Estraro de UEA jam nomumis Loes Demmendaal kaj tiu de ILEI sian prezidanton Stefan MacGill. Nia revuo sendube fariĝos grava forumo por la komisiono, kiu celas enplekti en la diskutojn la tutan UEA-familion kun ties diversaj asocioj kaj organoj kaj ankaŭ la ĝeneralan publikon.

La plej febraj diskutoj temis pri financoj kaj nia revuo. En la pasinteco tiajn diskutojn kaŭzis gravaj deficitoj, sed en 2009 la en- kaj elspezoj estis en ekvilibro jam por la kvara jaro. Ĉi-foje temis pri la deziro de iuj komitatanoj direkti parton de la heredaĵoj al fondaĵo por informado kaj disvastigo kaj ne al la kapitalo, kiel preskribas la Statuto. La propono estis sendita al la Financa Komisiono por pristudo. Konfuzon renkontis la decido de la malnova Estraro retiri la kontrakton kun la redaktoro de nia revuo, anonci konkurson pri redaktoreco kaj redifini la redaktopolitikon, kiun ĝis nun regis gvidlinioj el 1994. Estis decidite, ke la Estraro konsultu la Komitaton pri la nova redaktopolitiko antaŭ ol fari aliajn decidojn.

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

La elektokomisiono: Renato Corsetti, Lucille (Lusi) Harmon kaj Ileana Schrøder

[FORIGITA!: bildo]

Kelkaj komitatanoj en la salono Zamenhof

Demandoj al la Akademio

La Akademio de Esperanto estas sendependa lingva institucio, kies tasko estas konservi kaj protekti la fundamentajn principojn de la lingvo Esperanto kaj kontroli ĝian evoluon. Vendrede tagmeze ĝi prezentis sin al la publiko kaj respondis prilingvajn demandojn.

La kunvenon malfermis kaj la ĉeestantojn bonvenigis la vicprezidanto de AdE Brian Moon, kiu klarigis, ke la demandojn oni faru skribe kaj transdonu ilin al Renato Corsetti. Li petis la kolegojn mallonge prezenti sin, kaj diri kion ili faras en la Akademio kiel fakuloj en diversaj kampoj.

Moon sekve klarigis kiel funkcias AdE, kion ĝi povas kaj ne povas fari, kiel aliĝi al ĝi, kaj kiel funkcias la elektoj. Nun AdE estas en iom provizora stato post alveno de novaj membroj kaj antaŭ la internaj balotoj. Li prezentis la direktorojn de la sekcioj, kiuj prizorgas diversajn lingvajn kampojn de la Akademia laboro. La Sekcioj estas kreataj laŭbezone kaj ĉiun Sekcion gvidas Direktoro. Ĉiu Akademiano povas aparteni al pluraj Sekcioj, laŭ sia intereso. Nun ekzistas la jenaj: Ĝenerala Vortaro (Bertilo Wennergren), Gramatiko (kiun gvidos verŝajne Otto Prytz), Faka Lingvo (Christer Kiselmann), Prononco (Probal Dasgupta), Literaturo (Paul Gubbins), Kontrolado de lerniloj (Marc Bavant), kaj dum la tuta jaro rete funkcianta Konsultejo de la Akademio (Boris Kolker). AdE havas ankaŭ komisionon “Historio de AdE”, kiun gvidas Carlo Minnaja.

Sekvis demandoj de la publiko: Iu kongresano demandis pri la uzo de la verboj “pensi” kaj “opinii”. Laŭ Tonkin temas pri t.n. falsaj amikoj. “Opinii” estas “havi opinion”, dum “pensi” estas cerba funkcio. Bavant konsentis kun Tonkin, sed laŭ li la lingvo evoluas, kaj estas diversaj stiloj. Löwenstein rimarkigis ke ŝi lernis distingi inter la du vortoj, ĝis ŝi legis la libron La bona lingvo de Claude Piron, kaj tiam komprenis, ke multaj homoj tamen uzas “pensi” en la senco “opinii”, kaj ŝi do fariĝis malpli rigora pri la distingo.

Sekvis demando ĉu estus en la intereso de AdE aperigi ĝeneralan vortaron similan al PIV. Corsetti opinias ke AdE havu sian ĝeneralan vortaron. En la publiko estas la ideo, ke PIV estas la vortaro de la Akademio, de la movado, la oficiala vortaro. Ne estas tiel, ĉar PIV estas granda vortaro kie estas ĉio, kaj ĝi estas okcidenta dialekto de la vortaro. AdE havas iun komencon de tia vortaro. Sur la paĝaro www.akademio-de-esperanto.org eblas trovi ĝin, kaj vidi kiuj vortoj estas fundamentaj aŭ oficialaj. Oni devas daŭrigi tiun laboron. Bavant aldonis ke Oficiala vortaro ekzistas sen difinoj, kaj evidentiĝas ke oni ja devas havi la difinojn kaj meti ilin en la vortaron. Sekvis demando pri tio ke iam kelkaj akademianoj proponis enkondukon de maskla finaĵo -ico, do kiel fartas ĉi tiu “dosiero”. Lo Jacomo memoras ke venis tiaj proponoj, sed akademiano fakte ne rajtas proponi ion tian. Wandel opinias ke la radiko “vir-” sufiĉas por akcenti la masklecon. Tonkin reagis ke la vira formo emas esti la defaŭlta* formo. Oni emas ĉiam indiki la inecon, do ne mankas io por vira sekso. Tamen ĝenas lin ke ne estas ekvilibro ĉe la afero. Löwenstein aldonis ke ekzistas kontraŭdiroj ĉe seksoj en la ĝenerala uzado. Plia demando temis pri “Malankaŭ”. Corsetti reagis ke la ĝenerala regulo en Esperanto estas ke oni povas fari ĉion. La sola limo estas ke la afero devas havi rekoneblan signifon. Ĉe “malankaŭ” estas malfacile kompreni la signifon. Mattos aldonis ke ĉio kio estas bone formata, estas ankaŭ perfekte uzata. Sekvis demandoj kaj respondoj pri analogimanko inter “princoedzo” kaj “membroŝtato (ne: ŝtato-membro) de EU”, pri “da” en la artikolo de Laulum en la revuo Esperanto, pri prononco de pluralaj formoj de “ĉiuj”, pri la vortparoj “aŭdi-aŭskulti”, “diri-paroli”, pri nomoj de la tagoj kaj monatoj, pri “elrigardi”, “eldoni” (Tonkin: “Por aldoni pri eldoni: en Esperanto ekzistas radikoj kaj ekzistas kunmetitaj vortoj, kaj ekzistas tute granda neklara kategorio de vortoj, kiuj estas ie inter la du. Do ili estas ŝajnaj kunmetitaj vortoj, sed ilia semantika kampo estas multe pli limigita ol ĝi ŝajnas”), ĉu la vorto “korekta” estas ĝusta...

* nemarkita (formo)

La tempo elĉerpiĝis kaj Brian Moon dankis pro la ĉeesto kaj interesiĝo. Por pliaj demandoj aŭ ĉe lingvaj duboj li rekomendis turni sin al la Konsultejo de la Akademio.

Stano Marček

[FORIGITA!: bildo]

La publika kunsido de la Akademio

Internacia Kongresa Universitato

Kvalita kaj kompleta serio de prelegoj

La Internacia Kongresa Universitato prezentis ĉi-jare escepte altkvalitan kaj kompletan serion de prelegoj, kiuj en plej multaj kazoj rekte rilatis al la kongresa temo “Interproksimigo de kulturoj.” En mia rolo kiel rektoro de la ĉi-jara IKU, mi havis okazon ĉeesti preskaŭ ĉiujn prelegojn.

Tri prelegoj tuŝis aspektojn de internacia kunlaboro kaj internacia evoluo: Rafaela Urueña Alvarez, profesorino pri internacia juro en la Universitato de Valladolid (Hispanio), parolis pri “Protektado de la medio kaj daŭropova evoluo,” ĉefe el la vidpunkto de interŝtataj rilatoj; José Antonio Vergara, lekciisto pri medicinaj historio kaj antropologio en la Universitato San Sebastián (Ĉilio), pritraktis la temon “Medicinaj sistemoj en interkultura dialogo: vojoj al plureco kaj tutmondiĝo,” donante ekzemplojn de la dialogo inter “okcidentaj” kaj aliaj formoj de medicina praktiko; ĵurnalistino kaj ekonomikisto Maritza Gutiérrez González (Kubo) esploris la lingvan dimension en la evoluo de latinamerikaj landoj en “Lingva diverseco en Latinameriko: defioj por daŭripova evoluo,” montrante al la drasta multlingveco de pluraj ŝtatoj kie oni mise supozas la hispanan lingvon plene domina.

Lingvan temon havis ankaŭ la pensinstiga prelego de Kadoja Hidenori, lekciisto pri ekonomika historio en Cujama Ŝtata Kolegio de Teknologio (Japanio) kaj antaŭe esploristo en la Universitato de Uppsala (Svedio), kiu ekzamenis tion, kion oni povus nomi la “internaj” lingvaj rajtoj de esperantistoj — la “rajton” al lingva egaleco ene de la Esperanto-komunumo. Jane Edwards, vicdekano en la Universitato Yale (Usono), prezentis esploron pri “La kultura dinamiko de la kuba diasporo,” argumentante, ke la granda kuba malplimulto en Usono identigas sin kun la kuba kulturo laŭ unike komplikaj vojoj, kiuj kombinas la kontrastajn kaj foje kontraŭdirajn elementojn de elmigro, ekzilo kaj revoj pri reiro.

Duncan Charters, profesoro pri humanismaj studoj en la Kolegio Principia (Usono), rekte alfrontis la demandon “interproksimigo de kulturoj” en sia prelego “Ĉu difineblas karakterizaj trajtoj de etnaj kaj preteretnaj kulturoj?” Pro lia neĉeesto (kiel sciate, vojaĝado inter Usono kaj Kubo estas aparte malfacila pro oficialaj malhelpoj), lian prelegon prezentis la prezidanto de ILEI, Stefan MacGill (Nov-Zelando/Hungario), kiu mem rolis kiel IKU-preleganto en sia esploro de la interrilato de la lingvaj ecoj de Esperanto kun didaktiko, “Kien la Esperanta didaktiko?” La IKU-prelegaron kompletigis prelego pri naturscienca temo, “Neŭtrona difrakto: Aplikoj al esplorado de nanomaterialoj,” de Orlando Raola, profesoro pri kemio en la Kolegio Santa Rosa (Usono). Ĉi-lasta prelego, admirinde klara en si mem, estis majstre prezentita, pro malfruo de la preleganto pro pasportaj kialoj, de Amri Wandel (Israelo), la sekretario de la Komisiono pri IKU.

Mi mem prelegis pri “Shakespeare en multlingva mondo.” Laŭ ĉiujara aranĝo kun Internacia Akademio de la Sciencoj (AIS), mi faris du kromajn prelegojn pri tiu temo. Samon faris profesorino Urueña pri sia temo. Bedaŭrinde, la du antaŭviditaj kromaj prelegoj de Duncan Charters estis nuligitaj pro lia neĉeesto.

Ĉiuj prelegoj ĝuis abundan partoprenon de la kongresanoj, kun ĝis cent partoprenantoj en kelkaj. La kvalito de la serio estis parte atribuebla al la diligenta laboro de la Komisiono pri IKU, gvidata de prof. Wandel, kiu devis decidi inter pli ol 30 sinproponoj. José Antonio Vergara ne nur prelegis sed ankaŭ tre kompetente pretigis la tielnomatan “IKU-libron,” kompendion de la skribaj tekstoj de ĉiuj prelegoj, kiu furore vendiĝis en la Libroservo.

Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Amri Wandel kaj José Antonio Vergara kun la “IKU-libro”

KONGRESA KALEJDOSKOPO

AERA-renkontiĝo

La karakteriza varmo de la reciprokaj kontaktoj inter la aŭskultantoj kaj redaktoroj de la E-radiofonio sentiĝis jam sojle de la ĉijara UK. Kvankam dum la sabata Movada Foiro ne aperis ankoraŭ ĉiuj E-redakcioj, la tablo de Pola Radio tuj ekrolis kiel rendevuejo por la unuaj kontaktoj, kiu estis bela enkonduko al la komuna renkonto de AERA. La salono Canuto ĵaŭde tagmeze estis do plenplena de tiuj, kiuj scivolis pri radionovaĵoj, sed ankaŭ mem volis esprimi siajn opiniojn, esperojn kaj timojn.

Unu el la plej mallongaj, sed samtempe ĝojigaj intervenoj venis flanke de la mastroj. Maritza Gutiérrez el la Havana E-Redakcio konfirmis, ke laŭ la iniciato de la kubaj radioaŭtoritatoj ĝi transprenis la taskon ĉiutage raporti al la monda esperantistaro pri la kongresevoluo. Tio por ni en la E-Redakcio de Pola Radio estis informo tre ĝojiga. Unuflanke pro la portempa ripeta formulo de niaj E-elsendoj, aliflanke lige kun la retkonektaj problemoj rekte raporti el Havano.

Plej forte estis reprezentita Ĉina Radio Internacia kun unu el siaj estroj kaj ĉarmaj redaktorinoj, Selena kaj Mirinda. Dum Selena videoregistris, Mirinda amplekse prezentis la historion de la redakcio (bildo 1), koncentriĝante pri tiaj etapoj, kiel la interreta, kun regula renovigado de la retpaĝaro kaj laste ĉiam pli ofta prezentado de videoregistraĵoj. La ĉi-jare 51-jariĝinta E-redakcio de PR parolis pri la malfacila nuno, en kiu ŝparoj kaj daŭraj ŝanĝoj de la radioaŭtoritatoj forprenis la atenton de ĝia grava populariga rolo. Tiun rolon aliflanke ne subtaksas esperantistoj mem. La facebook-grupo “Amikaro de Pola Radio en Esperanto” en la daŭro de iom pli ol 4 monatoj enfokusigis ĉirkaŭ si pli ol 900 amikojn de la E-elsendoj de PR. La unuan fojon en Havano la AERA-renkontiĝon partoprenis Sonia Risso el Urugvajo, kiu informis pri Radio Aktiva, ĝia dumkongresa laboro kaj pri la trejnado de novaj volontuloj por la urugvajaj podkastoj. Tradicie en la nomo de la melburna 3ZZZ salutojn peris Jennifer Bishop, dum esperantistoj el Rio-de-Ĵanejro kun rekono memorigis pri la alta pozicio de sia E-redakcio en la loka radiostacio Frateco. Kvankam tiuj sinprezentoj kun plej freŝaj informoj pri unuopaj redakcioj gravis por la aŭskultantoj, por la redaktoroj apartan signifon havis la intervenoj de la aŭskultantoj mem. Kun scivolo ni ĉiuj informiĝis i.a. pri la utiligado de iuj E-programoj en la instruado de Esperanto, kaj pri tio, ke E-o jam helpas lerni la ĉinan lingvon kaj oni ŝatus sammaniere lerni la polan. La plej defia demando vortumita tute senvuale estis, kiamaniere procedi por ne perdi la gravan servon de la E-redakcio de PR, por senĉese vastiĝanta E-komunumo, kiel la ĉiutaga lingvomedio de la parola Esperanto.

Barbara Pietrzak
KER-ekzamenoj

Dum la UK en Havano okazis la 13-a sesio de la novtipaj KER-ekzamenoj. Tiun sesion trapasis 36 kandidatoj el 11 landoj (Aŭstralio, Brazilo, Ĉilio, Francio, Germanio, Italio, Meksiko, Rusio, Svedio, Urugvajo kaj Usono), inter ili 10 kubanoj, kies ekzameniĝon ebligis sindonema subvenciado de 10 esperantistoj, membroj de edukado.net kaj kelkaj akademianoj. Sur la nivelo B1 ekzameniĝis 7 kandidatoj, sur B2 18 kaj sur la plej alta nivelo C1 mezuriĝis 11 personoj. (Bildo 2: skriba ekzameno en la UK en Havano.

Komence de julio jam okazis aliaj sesioj en Somera Esperanto-Studado en Slovakio kaj Nord-Amerika Somera Kursaro en San Diego, Usono, en kiuj estis 48 ekzamen-eventoj. Bildo 3: San Diego, parola ekzameno de Gilda Muñoz Bonilla el Meksiko. Komisiono: D. Charters kaj K. Kováts.

La sumo de la ĝisjuliaj ekzamen okazoj estas 222 (B1/41, B2/57 kaj C1/124), kies kandidatoj venis el 37 landoj. La liston gvidas francoj kun 33 ekzamenoj, sekvas poloj (28), germa noj (26) kaj brazilanoj (19). La sekvaj sesioj estos organizataj en la 77-a Itala Kongreso fine de aŭgusto en Lignano Sabbiadoro, en oktobro en la germana Esperanto-urbo Herzberg kaj jarfine en pluraj aranĝoj en Germanio. Interesiĝantoj kontaktu k...@ikso.net.

Katalin Kováts
Amindaj estas kubanoj

Ĉe la laste okazintaj kubaj kongresoj aperis tute nova kaj freŝa muzika fenomeno. Temas pri junulara grupo Amindaj (bildo 4), kiu brilis en la Universala Kongreso kaj Internacia Junulara Kongreso. La ensemblo kreiĝis antaŭ sufiĉe nelonge, la 30-an de aŭgusto 2009, kun la celo partopreni ĉi tiujn aranĝojn.

Per varmaj kubaj ritmoj Amindaj tuj ravis la publikon. Plej bone montris tion la Internacia Vespero dum la UK, kie la grupo sukcesis venigi al la scenejo kaj dancigi trionon de la spektantaro (bildo 5). Pluraj ekkonis ilin jam pli frue en la kafejo de la UK, dum arta vespero en la sidejo de Kuba Esperanto-Asocio aŭ en la junulara programo de la UK, kiu okazis en unu el la hoteloj. Poste la grupo kelkfoje koncertis ankaŭ en la 66-a IJK en Villa Trópico. Tio povis okazi dank’ al subteno de UEA, kiu subvenciis la grupon por partopreni la junularan kongreson.

La ensemblo konsistas el 11 personoj, studentoj de la arta lernejo en Contramaestre, en la provinco Santiago de Cuba en la orienta parto de la insulo. Estras ilin la kontrabasisto Yoandris Baños Carrión. La aliaj muzikistoj ludas gitaron, fluton, marakon, perkutilon kaj treson. En la grupo estas ankaŭ unu kantisto (Guillermo), du kantistinoj (Tita kaj Dianelis) kaj du dancistinoj (Adita kaj Grisel). Inter la kantoj de Amindaj la plej multaj estas verkitaj de Julián Hernández Angulo. Aliaj estas de diversaj famaj kubaj verkistoj.

En la reto troveblas jam kelkaj iliaj registraĵoj faritaj dum la kongresoj. Filmeton kun la kanto “Lasu la malĝojon flugi” oni povas spekti ĉe http://tinyurl.com/amindaj. Sonregistraĵoj aperis interalie en Kuba Radio kaj aperos ankaŭ en postsomera programo de la podkastaj elsendoj de Varsovia Vento. La grupo intencas eldoni diskon, sed en Kubo, pro ekonomiaj kialoj, tio estas ekstreme malfacila. Por helpi al ili, dum la IJK estis lanĉita monkolektado. Nur dum la aranĝo kolektiĝis nemalgranda sumo, sed por akiri sufiĉe la kampanjo estos daŭrigita. Espereble tiel ni kune povos kontribui al la riĉiĝo de la Esperanto-kulturo je vere aminda muzikgrupo.

Łukasz Żebrowski
Laŭdoj al la Centra Oficejo

Preskaŭ mankis kritiko de malbone faritaj servoj en la kunsido La Centra Oficejo respondas (bildo 6). Plejparte la membroj nur laŭdis la laboron faritan de la CO. Ĉeestis la oficistoj Osmo Buller (ĝenerala direktoro), Pasquale Zapelli (administranto), Stanka Starčević (librotenisto), Tobiasz Kaźmierski (kongresa asistanto) kaj Clay Magalhães (Konstanta kongresa sekretario). En la kongreso ĉeestis Roy McCoy kaj Ionel Oneţ (libroservisto). En la oficejo nun laboras 9 oficistoj. Krome la kunsido daŭris nur 50 minutojn, kvankam por ĝi estis rezervita unu horo. La rezulto atestas pri la firma fido de la membraro al bona funkciado de la oficejo.

Demandoj temis pri praktikaĵoj en la administrado, ekzemple la kongresaj mendoj kaj apero de retadresoj en la Kongresa libro. Laŭ respondoj, kongresa mendo, se farita rete, validas, ĉar en la reto aperas nur hoteloj kaj ekskursoj por kiuj estas liberaj lokoj kaj se estos problemoj, la CO kontaktos la mendanton. Ĉi-jare la unuan fojon eblis aperigi sian retadreson anstataŭ stratadreso, kaj por tio estis loko en reta aliĝilo, kiun eble tamen ne ĉiuj rimarkis. Aliaj demandoj temis pri teknikaĵoj rilataj al konteltiroj, manieroj transpagi kaj informi pri la kialoj de pagoj fare de perantoj, informoj pri la infana kongreseto, manko de kongresaj flagoj ĉe la kongresejo en Havano kaj salajroj de oficistoj.

Jukka Piettiläinen
Faka Forumo

Oni diskutis ĉu kaj kiel la faka agado en sia plureco kontribuis al la ĝenerala strebado diskonigi Esperanton, trovi por ĝi indan niĉon en la diversaj sferoj kaj teme/lingve riĉigi ĝian kulturon. Dum iuj asocioj eĉ 100-jariĝis (ISAE, IFEF, IKUE), la unuopaj itineroj montras persistemon, iujn atingojn, sed ankaŭ stagnoperiodojn, fakte serioza problemo dum la lastaj jardekoj. Malofte oni serĉis aŭ atingis enradikiĝon en la koncerna fakmedio ekster Esperantujo. La ĉeestantoj konkludis, ke tiu ĉi agadkampo restas ege grava, kaj urĝas ĝisdatigi la iniciatojn aŭ lanĉi novajn laŭ strukturaj kaj ideaj aksoj, taŭgaj por la nuna, interreta epoko.

La ISAE-kunsidon gvidis ĝia prezidanto d-ro Rüdiger Sachs, honorigita de UEA per Diplomo pro Elstara Agado. Li invitis la homojn verki por Scienca Revuo. Siaflanke, José Antonio Vergara (bildo 7, kun redaktorinoj el Ĉina Radio Internacia) emfazis la esplorindajn ligojn inter scienca kulturo, lingvaj homaj rajtoj kaj Esperanto kiel eduka movado.

José Antonio Vergara

Belartaj konkursoj 2010

Raporto de la Prezidanto

La Belartaj Konkursoj de UEA havas la celon evoluigi la artojn en kaj pere de la internacia lingvo. Ili okazas ekde 1950 sub aŭspicio de UEA dum la Universalaj Kongresoj de Esperanto.

Branĉo Poezio.

Juĝantoj estis Carmel Mallia (Malto), Mao Zifu (Ĉinio) kaj Anja Karkiainen (Finnlando). Partoprenis 29 verkoj de 16 aŭtoroj el 13 landoj — iom malpli ol pasintjare, kiam la ciferoj estis 34 verkoj de 17 aŭtoroj el 16 landoj; sed kontentiga laŭnombre (antaŭ du jaroj, tamen, venis 38 verkoj de 21 aŭtoroj el 16 landoj — do okazis falo en la nombroj en la pasintaj du jaroj). Kiel prave rimarkigis unu el la juĝantoj, “ni prijuĝas poemojn laŭ propraj emoj kaj ŝato, ĉar ne troviĝas pria mezurilo” Sekve ne estis surprizo la manko de unuanimeco inter la tri juĝantoj. Aliflanke, ili iom frape malkonsentis pri la kvalito de la verkoj ĝenerale: dum unu juĝanto trovis “intensajn amon kaj malamon, eksciton kaj desperon” inter la ĉi-jare prezentitaj poemoj, alia juĝanto deklaris, ke “la ĉi-jara poemkonkurso situas en la plej malalta ŝtupo de mia ĝisnuna juĝado.” Tria juĝanto plendis pri la multaj lingvaj eraroj en la konkursaĵoj, pri la manko de poluro ĉe pluraj, kaj pri la emo tede rimi per sufiksoj kaj “la plej eluzitaj vortoj.” Oni eble povas diri, ke estas pli facile verki versaĵon ol verki elegantan prozan tekston, kaj ke pluraj niaj aspirantaj poetoj supozas, ke per iom da lingva manipulado eblas produkti poezion en Esperanto. Ili eraras. Ne nur necesas bone koni la lingvon, sed ankaŭ gravas legi kaj studi la poemojn de aliaj antaŭ ol verki la proprajn — alivorte, koni la literaturan tradicion de Esperanto antaŭ ol turni sin al poemverkado. Plia problemo: pasintjare mi rimarkis, ke “Unu granda problemo, kiun la juĝantoj devis fronti, estis la fakto, ke la longeco de la konkursaĵoj estis tre varia, kaj sekve estis malfacile kompari ilin. Estas malfacile scii kiel solvi tiun problemon krom per fikso de severaj limigoj je longeco, kio eble senkuraĝigus kelkajn el la aspirantoj.” Venis denove plendoj de la juĝantoj pri tiu ĉi punkto: eĉ oni prezentis poemkolektojn anstataŭ prezenti unuopajn poemojn. Ŝajnas, ke alvenis la neceso fronti tiun ĉi demandon.

Branĉo Eseo.

La juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gian Carlo Fighiera (Italio) kaj Gotoo Hitoshi (Japanio). Venis 9 verkoj de 8 aŭtoroj el 6 landoj (kompare kun 9 verkoj de 5 aŭtoroj el 4 landoj en 2009 kaj 7 verkoj de 5 aŭtoroj el 4 landoj en 2008). Unu juĝanto komentis: “La nivelo de la konkursaĵoj, enhave kaj lingve, ĉi-jare estis multe pli alta ol dum la lasta jaro. Ni havas eseojn unu filozofian, unu literaturhistorian, du esperantologiajn, tri biografiajn kaj du religi-temajn. Kompare kun la lastaj jaroj la rikolto estas klare pli kontentiga.” Tamen, la juĝantoj ankaŭ rimarkigis, ke pluraj konkursantoj ŝajne ne komprenas, el kio konsistas eseo — problemo kiu aperis ankaŭ pasintjare.

Branĉo Prozo.

La juĝantoj estis Donald Broadribb (Aŭstralio), Konisi Gaku (Japanio) kaj Gerrit Berveling (Nederlando). Pasintjare ni rimarkigis, ke kvante la konkursaĵoj reiris al la kutima nombro; sed ĉi-jare denove okazis eksplodo de konkursaĵoj. La statistiko estas rimarkinda: 2010: 50 verkoj de 30 aŭtoroj el 14 landoj. 2009: 24 verkoj de 15 aŭtoroj el 10 landoj. 2008: 34 verkoj de 24 aŭtoroj de 15 landoj. 2007: 24 verkoj de 13 aŭtoroj el 11 landoj.

La kaŭzo de tiu granda kresko estis la fakto, ke ŝajne pluraj konkursaĵoj venis de sama fonto en Rusio: grupo da homoj, kies rego de Esperanto estis konsiderinde malpli ol perfekta, kaj kies verka talento, eĉ se en kelkaj kazoj promesplena, ankoraŭ bezonis maturiĝon. Ni ja deziras instigi niajn verkantojn konkursi, sed ni ankaŭ volas insisti pri certa nivelo de lingva kaj verka kompetento. Plia problemo estis, ke en kelkaj kazoj la verkojn akompanis desegnaĵoj. Ja temas pri verka konkurso, ne pri desegna...

Malgraŭ tiuj rezervoj, ŝajnas, ke la proza verkado en Esperanto, almenaŭ se la Belartaj Konkursoj konsistigas bonan mezurilon, prosperas.

Branĉo Teatraĵo.

Juĝis Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). Ĉi-jare venis nur 5 verkoj de 5 aŭtoroj el 4 landoj (pasintjare: 8 verkoj de 7 aŭtoroj el 6 landoj). Denove la juĝantoj celkonscie plenumis sian rolon, donante detalajn komentojn pri la konkursaĵoj; kaj denove montriĝis, ke malmultaj konkursaĵoj meritas juĝanto skribis: “Evidente, seriozan konsideron. Unu Esperanta dramo ne povas konkurenci kun la multe pli establitaj, maturaj, sukcesaj nacilingvaj teatraj tradicioj. Tio, tamen, ne fariĝu preteksto por indulgi aŭtorojn, kiuj — kiom ajn talentaj, lingve kaj teme inventemaj — ne konsideras la nunan staton de la Esperanto-teatro kaj verkas por — se ni honestas — legantaro (komplikaj vortludoj, tro subtilaj por la Esperanta orelo; vasta rolantaro, praktike apenaŭ arigebla).”

Branĉo Infanlibro de la Jaro.

La juĝantoj estis Jouko Lindstedt (Finnlando), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Denove altiĝis la nombro de konkursaĵoj: 9 verkoj el 7 eldonejoj en 6 landoj (pasintjare, 6 verkoj el 4 eldonejoj en 4 landoj, kaj en 2008 nur du verkoj entute). Ne nur altiĝis la nombro: altiĝis ankaŭ la kvalito de la verkoj. Unu juĝanto nomis la rikolton “abunda, kaj kvante kaj kvalite,” kaj aparte laŭdis la lingvan nivelon; ankaŭ la aliaj juĝantoj esprimis kontenton.

Branĉo Kanto.

Juĝis Alan Bishop (Aŭstralio) kaj Jacques Le Puil (Francio). Pasintjare ni rimarkis, ke, eĉ post reverko de la reguloj, la kvalito restas malalta. Ĉi-jare, ni denove eksperimente ŝanĝis la regulojn, permesante al la juĝantoj mem inviti konkursaĵojn. Tiu ŝanĝo multe helpis: kantoj, kies kreintoj alikaze eĉ ne pensus partopreni, troviĝis nun inter la konkursaĵoj: la juĝantoj juĝis inter 9 verkoj de 5 grupoj aŭ unuopuloj. Mankis ĝeneralaj komentoj de la juĝantoj, kiuj limigis siajn komentojn al la unuopaj konkursaĵoj. Ni certe plue esploros ĉu daŭrigi laŭ la nove enkondukitaj reguloj, sed la unuaj indikoj estas kuraĝigaj.

Resume.

En la kvar ĉefaj branĉoj de la Konkursoj — poezio, prozo, eseo, teatraĵo — la juĝantoj modele faris sian laboron, kaj iliaj abundaj komentoj montris ilian sindediĉon. Ni estas tre feliĉaj, ke ni havas ilian helpon. Samo validas se temas pri la branĉo infanlibro. La branĉo kanto ĉi-jare estis esence eksperimenta, sed la rezultoj estis kuraĝigaj: kun iom da plia pensado pri la vojo irenda, ni verŝajne sukcesos refortigi la branĉon — kvankam restas granda neklareco pri tio, kio konsistigas kanton, kaj tio kio konsistigas konkursaĵon akcepteblan. La giganta laboro kolekti kaj glate cirkuligi pli ol 100 konkursaĵojn, korespondi kun iliaj aŭtoroj, trakti kun la juĝantoj, kaj trakribri iliajn rekomendojn, restas sur la ŝultroj de unu homo: la sekretario de Belartaj Konkursoj Michela Lipari. Ŝi meritas niajn grandajn dankojn.

Pasintjare mi skribis: “Mi daŭre havas la impreson, ke niaj kreaj artistoj, kun kelkaj esceptoj, simple ne dediĉas sufiĉan atenton al la propra klerigo pri la kulturaj produktoj en Esperanto: ili ne konas la Esperanto-literaturon, ne legas sufiĉe, kaj ne atingas tiun perfektan lingvan nivelon, kiun ili devus celi.” Tiun komenton mi ripetas. Floranta literatura konkurso dependas de floranta literatura kulturo: sen tiu kolektivo de legantoj, eldonantoj, verkantoj kaj komentantoj, la literaturo de Esperanto restus senpova kaj senefika. Konservi kaj fortigi nian literaturan kulturon restas nia ĉefa kolektiva devo kaj devigo.

Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin kaj Michela Lipari transdonas premiojn al la venkintoj en Belartaj Konkursoj de UEA

Oratora Konkurso

La oratoran konkurson partoprenis ses junuloj. La unuan premion ricevis Rogier Huurman el Nederlando, kiu parolis pri la temo Ĉu la homo povas influi la naturajn fenomenojn? La dua premio iris al Kim Young-Long el Korea Respubliko, kiu traktis la temon Kiel povas roli Esperanto en la interproksimigo de kulturoj? La ĵurio atribuis honoran mencion al Alexandre Serafim el Brazilo, kiu traktis la saman temon kiel la gajninto de la unua premio.

Rezultoj de la Belartaj Konkursoj de UEA 2010

POEZIO: Unua premio: ne aljuĝita. Dua premio: Josip Pleadin (Kroatio) pro Antaŭ via foriro. Tria premio: Josip Pleadin pro Ekzistas ie kaŝita loko. Partoprenis 34 verkoj de 17 aŭtoroj el 16 landoj.

PROZO: Unua premio: Edmund Grimley Evans (Britio) pro En katedralo. Dua premio: Sten Johansson (Svedio) pro Verda ondado. Tria premio: Luiza Carol (Israelo) pro La deturniĝo. Honora mencio: Paulo Sergio Viana (Brazilo) pro Rulseĝo. Partoprenis 50 verkoj de 30 aŭtoroj el 14 landoj.

ESEO: Unua premio: Christian Rivière (Francio) pro Vortfarado kaj radikfarado. Dua premio: Doron Modan (Israelo) pro L’espero, l’obstino kaj la pacienco. Tria premio: Paulo Sergio Viana (Brazilo) pro La literatura vivigo de Esperanto. Partoprenis 9 verkoj de 8 aŭtoroj el 6 landoj.

TEATRAĴOJ: Unua kaj dua premioj: ne aljuĝitaj. Tria premio: Lena Karpunina (Rusio) pro Kiu kaĉon aranĝas, tiu ĝin manĝas. Partoprenis 5 verkoj de 5 aŭtoroj el 4 landoj.

KANTO: Unua premio: Duoble Unu (Francio) pro Sen lim’ ĝis... Dua premio: Kaj Tiel Plu (Katalunio) pro Surplacen venu vi. Partoprenis 9 verkoj de 5 grupoj aŭ unuopuloj.

INFANLIBRO DE LA JARO: Reĝo Maĉjo la Unua de Janusz Korczak, eldonita de Swidnik (Pollando). Partoprenis 9 libroj de 7 eldonejoj el 6 landoj.

FILMO: Unua premio: ne aljuĝita. Dua premio: Edukado@Interreto pro Esperanto estas... Honora mencio: Gian Piero Savio (Israelo) pro Ne simple poeto; intervjuo kun Mikaelo Giŝpling. Partoprenis 2 filmoj el 2 landoj.

Plezura tago pri la plezuro lerni

La kongresa mardo ĉiam estas speciala tago por tiuj esperantistoj, kiuj instruas aŭ interesiĝas pri tiu agadkampo. La plezuro de lernado kaj instruado estis la temo de la ĉi-jara Tago de la Lernejo, kiu okazis marde la 20-an de julio.

La kunordigantino Aurora Bute klarigis, ke ŝi akceptis ĉiujn sinproponojn por prelegi, kaj kvankam la prelegoj estos nur 20-minutaj, la tempo por tagmanĝi ne restos. Tiel la 16 prelegantoj de ĉiuj kontinentoj dum ses horoj dividis siajn spertojn kun la partoprenantoj. En la salono Canuto, male ol en la varmega Havano, estis freŝe. La prelegoj estis dinamikaj kaj interesaj, do ĉeestis 40 ĝis 80 personoj, kaj multaj eĉ fidele restis dum ses horoj, por aŭdi ĉion.

La tempo estis dividita en tri grupojn: Ludoj, Instruado kaj Projektoj. La kunvenon malfermis la prezidanto de ILEI Stefan MacGill, nome de UEA salutis Claude Nourmont, kaj nome de LKK kaj de Kuba ILEI-Sekcio Julián Hernández Angulo.

Pri rolludado parolis la aŭtoro de multaj rolludoj kaj skeĉoj Stefan MacGill. Li prezentis siajn spertojn kaj konvinke argumentis, pruvante ke rolludoj helpas rapide progresi, ĉar ili simulas vivan situacion. Stefan klarigis kiel organizi rolludojn por grupoj kaj kiel reagi aŭ ne reagi al eraroj dum la ludo.

Estrarano de ILEI Radojica Petrović prelegis pri interkulturaj lingvaj ludoj kaj spertoj pri instruado en Afriko. Kiam mankas nuntempaj teknikaĵoj por instruado, la ludoj restas facile alirebla kaj efika metodo. Laŭ Radojica eĉ lernolibroj ne ĉiam taŭgas, ja ne valoras instrui afrikajn studentojn, ke ĉerizoj kaj piroj estas belaj fruktoj. Li spertis, ke ludante kaj serioze lernante la studentoj de pedagogia fako rapide progresas, kaj unu el ili jam en la kvina tago verkis belajn versetojn pri birdo.

Kiel kartludo povas helpi instruante la lingvan diversecon raportis François Lo Jacomo. Li uzas germanan kartludon, kie sur kartetoj estas desegnaĵo kaj la sama vorto aperas en multaj lingvoj. Li opinias ke tio estas bona rimedo pro montri al infanoj, ke ne nur la angla lingvo estas la ŝlosilo por eksterlanda komunikado.

La duan serion de prelegoj, pri instruado, komencis Renato Corsetti. Li parolis pri la plezuro legi tekstojn en kursoj kaj tiel lerni. Li emfazis ke la plezuro de legado varias laŭ la aĝo, sekso kaj personeco, kaj ke la instruisto devas tre atente elekti la tekston por ne enuigi siajn kursanojn.

Programerojn por lecionoj por progresantoj, kiel ĉiam, sprite kaj vigle prezentis Josef Ŝemer. Lia prezentado estis praktika laboro, ĉar la partoprenantoj ricevis foliojn kun ekzemploj de taskoj. Ni elektadis sinonimojn kaj antonimojn, amuziĝis serĉante maltaŭgan vorton ktp.

La sperta lingvoinstruisto Julián Hernández Angulo temperamente parolis pri Laŭŝtupaj ekzercoj por parolkapabligi lernantojn. Li emfazis la neceson dekomence insisti pri klara prononcado kaj pri substituado kaj transformado en dialogoj jam por komencantoj. Laŭ Julián gravas en la instruado unue prezenti, poste klarigi kaj fine apliki la lernendan materialon.

Ekster la tagordo por kelkaj minutoj intervenis Amri Wandel, kiu raportis pri la Nord-Amerika Somera Kursaro. Por vigligi la instruadon li elektis la formon “debato”, kio ebligis bone paroligi la kursanojn de la dua grado kaj eĉ kelkajn de la unua.

La rektmetodan instruadon kaj metodikajn helpilojn kreitajn de li mem prezentis Stano Marček. Materialojn por internacia kursanaro, kiujn pretigis la redaktoro de Esperanto, oni devus prezenti dum duhora prelego, do la aŭtoro povis nur galope trakuri la historion de la apero de la lernolibroj en 27 lingvoj, klarigi pri la strukturo de la lecionoj, montri helpbildojn, mencii KD-ojn kaj skizi planojn por evoluigo de korespondaj kursoj.

Gonzalo Collantes parolis pri la spertoj kiel instrui en Brazilo kaj Kubo. Ekde la unua leciono li celas paroligi la lernantojn kaj li supozas, ke instrui estas arto. Li mem multe uzas bildojn por instrui novajn vortojn, sur la tabulo notas kelkajn grupojn kaj tuj nove lernitan vorton atribuas al iu el la grupoj. Ekzemple: planto, insekto, besto kaj simile.

Kun mistika nomo La Esperanta Sumoo la prelego de Jasuo Hori kaptis la atenton de la aŭskultantoj pro interesa ideo. La celoj de sumoo estas kutimiĝi al Esperanto-legado kaj ĝui la legadon. Por plenumi tiujn celojn la luktistoj elektas taŭgan libron kun la promeso legi certan kvanton de la paĝoj. Gajnintoj estas tiuj kiuj sukcesas legi pli multe. Tiuj sumooj jam kelkfoje okazis en Japanio kaj en 2010 eĉ internacie.

Héctor Jiménez Batista prezentis personajn spertojn pri Lingvaj talentoj, profesia kompetenteco, motivado kaj ties influo sur la instruadon. Laŭ li la lernantojn eblas dividi en grupojn de lingve talentaj kaj motivitaj, motivitaj sed ne talentaj kaj ne talentaj nek motivitaj.

Pri la agado de edukado.net parolis la ĉefa motoro, cerbo kaj koro de la projekto Katalin Kováts. Multaj aŭskultantoj en la salono estis uzantoj de edukado.net, kaj estis tre interese ekscii pri la gravaj novaĵoj, kiel freŝaj eldonoj, nova retejo, aldonaj projektoj kiel RITE kaj KER-ekzamenoj, novaj servoj de edukado.net.

Ege vigligis la aŭskultantojn la prelego de Sylvain Lelarge Senseĝa instruado. Li demonstris kelkajn ekzercojn kiel kursanoj lernas moviĝante tra la klaso, kaj amuzan “korelativan dancon” elprovis ankaŭ la kongresanoj.

Geoffrey Greatrex parolis pri du projektoj lanĉitaj kaj organizitaj de britoj. La projekto Lingvolanċilo, kiun organizas Angela Tellier, celas pruvi la propedeŭtikan valoron de Esperanto. Ilustrante ĝin per interesaj fotoj kaj filmetoj, li prezentis ankaŭ la projekton Comenius, kie krom britaj lernejoj partoprenis ankaŭ infanoj el Germanio kaj Hungario.

Jennifer Bishop informis pri la aŭstralia projekto de Peni Vos Parolante al la tuta vasta mondo. Ankaŭ tiu projekto celas instrui Esperanton al infanoj, antaŭ ol ili eklernos fremdajn naciajn lingvojn. Jennifer montris jam preparitan libron por lernantoj kaj instruistoj.

Kiel la lasta pri la franca projekto “Fringoj” raportis Elizabet Barbay. La projekto daŭras jam multajn jarojn, kaj estas destinita por infanoj kaj junuloj de diversaj landoj. Junaj esperantistoj kaj instruistoj renkontiĝas dum la Paska semajno en Francio por kune lerni, ludi kaj amuziĝi. Ŝi menciis la ideon motivi la junulojn komuniki rete laŭ la temo Junaj civitanoj sen landlimoj, kaj montris du ludojn destinitajn por instruado.

La prelegojn resumis la prezidanto de ILEI Stefan MacGill, kaj li dankis al la prelegantoj kaj al Aŭrora Bute. La plezuran tagon per mallonga parolado finis la prezidanto de UEA Probal Dasgupta. Li emfazis la Unesko-dokumenton pri la rajto de ĉiu infano lerni, kaj alvokis ĉiujn kiuj okupiĝas kaj interesiĝas pri Esperanto, levi praktikajn ideojn por kreskigi la nivelon de la instruado.

Gražina Opulskienė

[FORIGITA!: bildo]

La sprita kaj vigla prezento de Josef Ŝemer

La 66-a IJK

De Playa Girón al Villa Trópico

La Internacia Junulara Kongreso kutime promesas freŝan, nedevontigan leĝeran etoson, kie dancado povas daŭri ĝis matene, kaj flekseblan programon, kiu ebligas alterne ĝui jen naĝbasenon, jen trinkejon kaj foje prelegon.

Tiom pli estis valida en la 66-a IJK en Kubo, ĉi-foje samkiel dudek jarojn pli frue en la antaŭa kuba IJK. Ĉ. 180 personoj (kompare kun 153 en 1990) el 35 landoj ĝuis senzorgan semajnon en la bela kaj komforta ĉe-plaĝa ripozejo Villa Trópico, apud Santa Cruz del Norte, 60 km oriente de Havano.

Post streĉa Universala Kongreso en Havano mi decidis ripozi kaj nostalgiumi en la IJK — post kvaronjarcenta foresto de Junularujo (mia lasta IJK estis en Israelo 1986, tamen kiel organizanto). Verŝajne pluraj aliaj veteranoj havis similan penson, ĉar jam en Havano, atendante buson al la IJK en la “junulara” UK-hotelo Triton, mi renkontis multajn geamikojn kiuj estis TEJO-membroj antaŭ jardekoj. Inter ili estis agrabla surprizo renkonti la familion Najera, kiu organizis la IJK-on en Meksiko antaŭ 29 jaroj, kaj spontanee decidis partopreni la IJK-on kelkajn tagojn antaŭe.

La busvojaĝo kaj la enĉambriĝo okazis laŭ “kuba tempo”: malrapide kaj kun grandaj malfruoj. Pro manko de lokoj en la busoj (tamen pro inda kaŭzo: la kuba muzikgrupo “Amindaj”, kiu lastmomente povis veni dank’ al subvencioj de TEJO kaj de UEA) la lastaj kongresanoj atingis la ejon kun malfruo de kvin horoj. La interkonan vesperon anstataŭis vicatendado por la enĉambriĝo, kiu daŭris ĝis post la noktomezo. Tamen la organizantoj kaj voluntuloj estis tre helpemaj kaj fine la problemoj estis solvitaj. En la mateno ĉio aspektis brile: ni troviĝis en eta paradizo — belega plaĝo kun koralrifo, agrablaj kaj komfortaj kabanoj inter verdaĵo kaj palmoj, riĉaj manĝoj, senpagaj trinkaĵoj kaj kokteloj tuttage kaj eĉ nokte..., verda braceleto surmetita dum la registriĝo provizis per libera uzo de ĉiuj frandaĵoj kiel manĝaĵoj, trinkaĵoj, sportludoj en la naĝejo kaj surplaĝe, divesspecaj boatoj, naĝmasko por spekti la rifon..., tiu “ĉio-inkluzivita” formato estas kutima ĉe luksaj feriejoj, sed unuafoja aplikata dum kongreso, kaj por relative malalta kosto. Ĝi certe estas ripetinda recepto por estontaj IJK-oj.

Kontraŭe al la dense pakita UK-programo kun pluraj paralelaj programeroj, la programo en la IJK konsistis el multe da libera tempo, 2-3 horaj manĝpaŭzoj kaj nur unusola elektebleco — se oni ignoras la daŭran alternativon de la plaĝo kaj naĝejo. Ĉiuj programeroj, tagaj kaj vesperaj, okazis en unu salono-amfiteatro (kiu praktike situis tuj apud la naĝejo kaj trinkejo). Ĉar ne estis enprogramita inaŭguro, mi utiligis la unuan prelegon (pri Esperanto ĉe Interreto, E@I) por saluti la kongreson nome de la UEA-Estraro. Post la tagmanĝo oni povis partopreni salso-danckurson ĉe la naĝejo. Inter la salso kaj la vespermanĝo la organizantoj improvize aldonis mian prelegon pri “TEJO — kiam, kial kaj kiel” (kiun multaj kongresanoj petis vidi rete, do jen ĝi: www.slideshare.net/amriw/historio-de-tejo-2010). Kvankam la prelego havis malfacilan konkurencon kun la naĝejo kaj trinkejo, fine aperis sufiĉe multaj aŭskultantoj — junaj kaj veteranaj. La novuloj konatiĝis kun la historio de TEJO, kaj la veteranoj informiĝis pri la nuntempa junulara slango. Ambaŭ grupoj aŭdis pri kelkaj malmulte konataj historietoj, ekzemple pri la TEJO-flago, donacita por TEJO de la meksikaj IJK-organizantoj en 1981, la “ombra manifesto de Rauma” kaj la honoraj prezidantoj de TEJO. Aparte aktuala estis la rakonto pri la adopto de “La Bambo” kiel oficiala himno de TEJO, ĉar, kiel iuj el vi eble divenas, tio okazis dum la IJK en Kubo en 1990.

La Nacia Vespero estis ĉarma kaj bonŝance — malsame ol tiu de la UK — ne enhavis anglalingvan parton. Trifoje kunsidis la komitato de TEJO, sed la kongreson partoprenis nur du estraranoj. Plue okazis Ĉe-metoda E-kurso por komencantoj gvidata de Adelaide Charrière kaj Alex Humet, ekspresa kurso de la hispana, prelego pri TEJO, UN kaj Unesko. Iom simile al la Movada Foiro dum UK okazis Kulturlingva Festivalo kun ĉirkaŭ 20 standoj de diversaj landoj, dum kiu okazis programeroj de diversaj kulturoj, ekzemple teatraĵo pri brazila geedziĝo aŭ instruado de meksika danco. Ne mankis la tuttaga ekskurso (al Havano) kaj en la vesperoj okazis koncertoj kaj internacia vespero. Eble ĉar E@I estas unu el la du fakaj asocioj de TEJO, la 66-a IJK jam aperas en la E-vikipedio: http://eo.wikipedia.org/wiki/IJK2010.

Post la IJK, en ekskurso tra Kubo, mia itinero pasis tra la urbeto Playa Giron. Ĝi havas gravan rolon en la historio de Kubo — tie okazis la malsukcesa usona invado ĉe la Porka Golfo en 1961, dokumentita en interesa muzeo pri tiu batalo. Kompreneble, en la historio de TEJO Playa Giron ludis diferencan rolon — tie okazis la IJK en 1990. Ne partopreninte la tiaman IJK-on mi ne sciis kiel trovi la ejon, sed evidentiĝis ke la urbeto havas nur unu grandan (kvankam iom kadukan) hotelo-feriejon. Mi ne esperis trovi spurojn de la IJK, sed kia koincido — la unua hotela stabano, kiun mi demandis, eklaboris kiel knabo antaŭ iom pli ol dudek jaroj, kaj klare memoris la IJK-on kaj eĉ la fakton ke multaj el ĝiaj partoprenantoj severe malsaniĝis pro malpura akvo. Estis iasence fermo de ciklo: tria amerika IJK (post Meksiko en 1981 kaj Kubo en 1990), kiun kompletigis la historioj pri la TEJO-flago kaj la Bambo. Ĉu post generacio TEJO revenos al tiu mirinda lando, de suno, palmoj, amikemaj homoj kaj salso, kie la tempo ŝajne haltis ie en la sesdekaj?

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Post riĉa tagmanĝo oni povis partopreni salso-danckurson ĉe la naĝejo.

Solena fermo

La 95-a UK ĉe sia fino

Sabate matene je la deka horo okazis en la salono Zamenhof la ferma solenaĵo de la 95-a Universala Kongreso de Esperanto.

La UEA-prezidanto Probal Dasgupta kongresanojn, bonvenigis la gastojn sur kaj prezentis la podio kaj en la salono. Post tio li petis la ĉeestantojn omaĝi per silenta minuto la forpasintojn: membron de la Honora Patrona Komitato de UEA Tadao Umesao, honorajn membrojn Umberto Broccatelli, Salah Ghanem, Ferenc Jako, Duilio Magnani, Adriana Middelkoop, iaman prezidanton de ILEI Mauro La Torre, sed ankaŭ la ceterajn membrojn kaj aktivulojn forpasintajn dum la pasinta jaro.

Sekvis raportoj de Barbara Pietrzak pri la kongresaj laboroj (p. 187) kaj pri la Belartaj kaj Oratora Konkursoj de Claude Nourmont (p. 183).

Osmo Buller anoncis, al kiuj elstaruloj ĉi-jare estis atribuitaj la Subvencio Cigno, Premio Deguĉi kaj Premioj de Fondaĵo Grabowski, kaj Amri Wandel anoncis, kiu ricevas Diplomon pri Elstara Agado kaj Diplomon pri Elstara Arta Agado (detaloj venontnumere).

La kongrestema reĝisoro Geoffrey Greatrex raportis pri la traktadoj de la kongresa temo, kaj dankis al kongresanoj pro la vigla partopreno en ili.

La traktadoj pri la kongresa temo rezultigis la kongresan rezolucion (sur la p. 174), kiun voĉlegis Maritza Guttiérez.

La infanoj, kiuj en tiu momento venis el la 41-a Infana-junula Internacia Kongreseto ĉe la okcidenta rando de Havano, nur 5 km de la UK-ejo, enkuris en la salonon, salutis la kongresanojn kaj prezentis gajajn kantojn.

Probal Dasgupta dankis la infanojn pro alproksimigo ne nur de kulturoj, sed ankaŭ de generacioj, kaj “invitis sin mem al la mikrofono”.

En sia ferma parolado la prezidanto Probal Dasgupta salutis “la kongresintojn” kaj bonvenigis ilin en la lastaj momentoj de unu el niaj plej agrablaj kaj riĉrikoltaj ekstereŭropaj kongresoj. Li dankis ĉiujn pro la viglo kaj aktiva partopreno, kiu ebligis tielan rikolton. “En tia ĉi kongreso”, li diris, “for de Eŭropo, kie loĝas la plimulto de la Esperanto-parolantoj, ni vive rememoras niajn reprezentajn devojn al la neĉeestantaj partoprenantoj en nia konversacio, ĉar ankaŭ ili kunkreas la kadron. Tamen ne nur en ekstereŭropaj UK-oj ni esperantistoj prikonscias la devon ampleksigi la kuntekston de nia dialogado. Ni diversmetode inkluzivadas neĉeestantojn, por ke ili povu defore partopreni. Jam de la pionira epoko ni lernis kunligi nin per densa reto de renkontiĝaj, korespondaj, legaj, eldonaj rilatadoj trans la muroj, kiuj staras divide inter la landoj, la lingvoj, la kulturoj.” (La tuta ferma parolado aperos en posta numero de nia revuo.)

La kongresanojn alparolis la LKK-prezidanto Julián Hernández Angulo, kiu dankis al UEA pro la donita ŝanco al Kubo okazigi la kongreson, kaj transdonis la kongresan flagon nome de la Havana LKK al sia kolegino de la posta LKK Ileana Schrøder el Kopenhago. Ankaŭ ŝi alparolis la kongresanojn kaj diris, ke post 36 jaroj la UK denove venos al Danio. Ĝi ne estas granda lando, sed oni faros ĉion por ke la kongreso estu same sukcesa kiel tiu ĉi en Kubo.

Venis kortuŝa momento por dankoj, floroj, kisoj, ĉirkaŭbrakoj kaj aplaŭdoj al la Havana LKK kaj ĝiaj helpantoj, kiel dankesprimo pro la tre bone farita kaj granda laboro. La unuopulojn vokis al la podio kaj floron al ĉiuj donacis la Konstanta kongresa sekretario Clay Magalhães, kaj la LKK-prezidanto Julián Hernández Angulo.

Komuna kantado de la himno La Espero kaj la sekva martelbato de Probal Dasgupta metis definitivan punkton post la 95-a Universala Kongreso de Esperanto.

Stano Marček

[FORIGITA!: bildo]

Probal Dasgupta kaj Claude Nourmont

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

Premiitoj en Belartaj Konkursoj

[FORIGITA!: bildo]

Dankoj kaj floroj por la LKK-anoj

[FORIGITA!: bildo]

La LKK-anino Ariadna Gutiérrez

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la kongresa flago

Kongresfina resumo

Karaj kongresanoj,

La decido de nia jubilea UK en Roterdamo kongresi denove en Kubo en 2010 tuj elvokis varman entuziasmon. Unuj deziris revidi la urbon de la jam legendeca 75-a UK, Havanon. La aliajn, konsciajn pri ŝanĝoj en la inter kongresa periodo, la ĉi-jara kongreslando logis unuavice por vidalvide renkontiĝi kun malnovaj kubaj esperantistoj, sed ja ankaŭ konatiĝi kun multaj novaj, kiuj intertempe venis al nia E-komunumo.

Kiom da tiuj, kiuj estis ĉi tie antaŭ 20 jaroj, troviĝis inter la 1002 kongresanoj el 59 landoj, venintaj al Havano por la 95-a UK? Malfacilas diri, sed oftis aŭdi la komparatestojn pri pozitivaj ŝanĝoj en la kongresaj lando kaj urbo.

La tablojn por la jam tradicia Movada Foiro sabaton vespere mendis 60 asocioj. Renkontiĝante ĉe ili oni povis ricevi alrigardon al la varieco de nia E-movado, ekscii pri ĝiaj atingaĵoj, sed ankaŭ pri problemoj. Jam antaŭ la Foiro la pordon malfermis la kongresa Libro servo, por kies bezonoj estis ekspeditaj el Roterdamo proksimume 800 tunoj da eldonaĵoj kun ĉ. 1400 titoloj, inkluzive de novaĵoj. Inter ili troviĝis la jam 2-a libro el la plej nova serio de UEA “Scienca Penso”. La libroservo logis ne nur por foliumi E-eldonaĵojn, sed ĝi ankaŭ fariĝis rendevuejo la tradiciaj Aŭtoraj kun E-aŭtoroj dum Duonhoroj. Dank’ al la esperantista solidareco ĉiu kuba kongresano ricevis kuponon kun la valoro de 33 konverteblaj pesoj. Ili estis varme akceptitaj, kaj utiligitaj ĝis la fermo de la kongresa Libroservo. Kubaj esperantistoj dankas al multaj kromaj sponsoroj, kiuj helpis al ili aĉeton de prirevitaj E-eldonaĵoj.

En la kongresan temon Interproksimigo de kulturoj jam dum la kongresa inaŭguro enkondukis ĝia kunreĝisoro Geoffrey Greatrex. La konsideradon de la temo helpis rilataj demandoj aŭtoritaj de Duncan Charters en la Kongresa Libro kaj krome tiuj sur la paĝoj de la kongresa kuriero. La pritrakto de la temo Interproksimigo de kulturoj en tri kongresaj sesioj ekde dimanĉo ĝis ĵaŭdo fruktis per ideospronaj opiniinterŝanĝoj, kies resuman reflekton enhavas la kongresa rezolucio.

Dimanĉe startis la 63-a sesio de Internacia Kongresa Universitato, kies rektoro estis profesoro Tonkin. Eĉ 2 IKU-prelegoj el inter 10, tiuj de geprofesoroj Humphrey Tonkin kaj Rafaela Urueña, disvolviĝis kiel AIS-sesioj. Aparte notinda estas la ĉi-jara Esperantologia Konferenco, kies reĝisoro estis prof. Christer Kiselman. Sub la aŭspicio de UEA kaj CED la invititaj fakuloj prezentis kaj diskutis diversajn aspektojn de la lingvo Esperanto, atentigante tiel la kongresan publikon pri la graveco de la esperantologia esplorado.

Tradicie okazis du kunsidoj de la Akademio de Esperanto. Tiu pli spektakleca, publika, sub la gvido de vicprezidanto Brian Moon, venigis multnombre la kongresan aron por konatiĝi kun la ĉeestantaj akademianoj kaj iliaj apartaj agadkampoj, interesiĝoj, kun la strukturo, funkciado kaj kompetentoj de la Akademio. La vivstila reagado al la lingvokampaj demandoj flanke de la akademianoj tradicie logis scivolemajn interesiĝantojn.

En la dumsemajnan kleriĝadon universitatnivelan enkondukis la programo de la Kleriga Lundo, en kies daŭro aŭdiĝis 12 prelegoj. La sekva mardo tradicie pasis kiel Tago de Lernejo sub la tegmenta temo “La plezuro de lernado kaj instruado”. La riĉa, 6-hora programo de la Tago, kunordigita de Aurora Bute, estis dividita laŭ tri temblokoj, dediĉitaj al ludoj, instruado kaj projektoj. Inter ĉi-lastaj la atento estis donita al la aŭstralia projekto “Parolante al la tuta vasta mondo”, al lernu.net kaj E-instruado, al la brila brita projekto Lingvolanċilo kaj al la franca Fringoj — 2011.

Dum la kongresa periodo oni ne nur kleriĝis, sed ankaŭ deziris kontroli siajn lingvokapablojn. La 13-an sesion de la novtipaj KER-ekzamenoj de UEA trapasis 37 kandidatoj el 10 landoj. 7 sur la nivelo B1, 19 sur la nivelo B2 kaj 11 sur la nivelo C1. Elstaris kubaj esperantistoj, kies ekzameniĝon ebligis la financa subteno de UEA kaj de deko da esperantistoj el Eŭropo kaj Brazilo. La havana sesio de la ekzamena KER-sistemo fariĝis jam ĝia 216-a ekzamena evento efektivigita en 34 landoj. Sukcese disvolviĝis la aranĝoj de la porinstruista retejo www.edukado.net. La dunivelajn paroligajn kursojn partoprenis tage ĉ. 150 personoj. La du prezentoprogramojn pri la nova paĝaro kaj pri la aŭtune lanĉota reta trejnkurso por instruistoj kaj informprelegon pri la ekzamenoj ĉiufoje sekvis plurdeko da esperantistoj.

La Havana UK havis tre gravan movadan aspekton. Dum tri sesioj debatis la Komitato de UEA, jam dum la unua sabata kunsido glate elektante la novan Estraron, reviziantojn kaj membrojn de la Financa Komisiono. Ambasadoro Ulrich Brandenburg estis elektita kiel membro de la Honora Patrona Komitato de UEA. Dum la programo “La nova Estraro sin prezentas” la estrarmembroj elektitaj por la nova oficperiodo, ĉeestaj en Havano, amplekse prezentis siajn mandatoplanojn, respondante la demandojn venintajn de la publiko. Lige kun tiu pri la estonteco de la revuo Esperanto la prezidanto Dasgupta informis pri la decido de la malnova estraro post la senŝanĝa 8-jara aŭtomata renoviĝado de la kontrakto modifi ĝin anoncante Konkurson por la nova redaktoro, al kiu konkurso egalrajte estas invitita la ĝisnuna. Tiun taskon transprenis la nova UEA-Estraro. Al reanalizo estos subigita la redaktopolitiko de la revuo vortumita ankaŭ jam antaŭ 16 jaroj, t.e. en la jaro 1994. En sia lasta kunsido la Komitato akceptis, post aferkernaj dumsemajnaj diskutoj, la rekomendojn el la subkomitataj laboroj, kiuj rolos kiel agadplano sur diversaj kampoj de la movada aktivado. La Komitato decidis aprobe pri la proponita Strategia Komisiono. Tradiciaj programeroj, tiaj i.a. kiel “la CO respondas”, ebligis al la kongresanoj rekte renkontiĝi kun ĝiaj ĉeestaj roterdamaj oficistoj. Agrable estis aŭdi multajn komplimentojn pri la glata funkciado de nia Centra Oficejo.

La 95-a UK per sia varia programo amplekse riĉigis la konojn de la partoprenantoj pri la bunto de la kuba kulturo. Ni i.a. ĝuis la donacan koncerton de la kuba kulturministerio kadre de la nacia vespero kaj la muzikeventon “Kanto Ĝenerala” en la plenumo de la esperantista koruso Interkant (vd. postan numeron).

Pri la bunto de la kongresa laboro vaste raportis la kubaj amaskomunikiloj: i.a. gazetaro kaj radioprogramoj. La kongreson vizitis ankaŭ alilandaj ĵurnalistoj. Al la komunuma informado gratulinde kontribuis la Havana Radio, raportante pri la kongresdisvolviĝo per ĉiutagaj unuhoraj programoj, dum redaktoroj de la E-Redakcio de Pola Radio kaj de Ĉina Radio Internacia kaj deĵorantoj de Radio Aktiva kolektis sonmaterialon utiligeblan en la postkongresa periodo. La kongresan laboron riĉe spegulis la kongresa kuriero Havana Karavano. La duan fojon sinsekve estis lanĉita la Gazetara Kampanjo de UEA lige kun la UK. Al la postkongresaj kontaktoj kun ĵurnalistoj pri la unikeco de la Havana UK estas invititaj ĉiuj kongresanoj.

Tradicie la ekskursaj servoj de la UK ebligis al la kongresanoj per du antaŭkongresaj programoj, 4 tuttagaj kaj 4 duontagaj ekskursoj konatiĝi kun Kubo kaj la regiono ankaŭ laŭ la turisma vidpunkto. Jam post la fino de la kongreso du postkongresaj ekskursoj ebligas aldone al multaj kongresanoj ĝui riĉan turisman programon. Sendube tiuj impresoj por ĉiuj fariĝos neforigeblaj.

Sed ankaŭ esperantistoj el la tuta mondo celante Havanon — laŭ la alvoko de KKS, Clay Magalhães — decidis lasi neforigeblan spuron pri sia kongresa vizito tie. La kvanto de la donace kunportitaj ludiloj por la havanaj infanoj, kolektitaj dum la kongresa balo, surprizis ĉiujn. Vendrede ili estis solene transdonitaj por infanoj en la pediatria fako de la onkologia hospitalo en la kuba ĉefurbo.

Riĉigon de ni mem alportis la ĉiam atendata aŭkcio gvidata de Humphrey Tonkin. Ĉi-foje dank’ al ĝi la Volontula Fondaĵo de UEA riĉiĝis je 840 konverteblaj pesoj.

Dum la 95-a UK ĝojigis nin ĉiujn la multnombra partopreno de gejunuloj, ilia natura ĉeesto, laboro kaj amuziĝo kun la tuta kongresa komunumo. Aparte sentebla estis la ĉeesto de gejunuloj el pluraj latinamerikaj landoj, kion ebligis rilataj stipendioj kaj multnombra partopreno de kubanoj. Dank’ al tio realaj kulturaj interŝanĝoj okazis dum kelkaj apartaj vesperaj programeroj. TEJO prezentiĝis en la Movada Foiro, dum la akcepto de TEJO-Patronoj kaj dum sia aparta sinprezento. Esperantistaj gejunuloj krome aktive partoprenis la laboron de la al ili rilata subkomitata kunsido, Oratora Konkurso kaj la arta programo. La 95-an UK-on sekvos tuj la 66-a IJK en Santa Cruz del Norte, al kiu ni deziras plenan sukceson.

Ne eblas en tiu mallonga kongresa raporto listigi ĉiujn kongresajn programerojn. Dankante pro la lerta laboro de la CO de UEA kaj ĝia Kongresa Fako, de multnombraj kubaj volontuloj, ni jam komencas alrigardi la nordan Eŭropon. Al Danlando, al Kopenhago post unu jaro celos la monda esperantistaro por sia 96-a Universala Kongreso de Esperanto. Tie ni denove fiksas diversgeneracian renkontiĝon por diskuti pri temo difinota konforme al la de Unesko deklarita: “Internacia Jaro de la Junularo: dialogo kaj interkompreno”. Ni ne forgesos tamen la varmon, pli, la ardon de niaj reciprokaj renkontoj, noditajn amikecojn kun la kubaj, kun la latinamerikaj gesamideanoj en la kongresurbo 2010, Havano.

Havano 2010, dankon !!!

Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj dum la fermo

[FORIGITA!: bildo]

Metiejo kun edukado.net

[FORIGITA!: bildo]

Parolado de Julián Hernández Angulo

[FORIGITA!: bildo]

Akcepto ĉe la vicministro

[FORIGITA!: bildo]

Unu el la regulaj estrarkunvenoj

[FORIGITA!: bildo]

Redaktoro de la kuriero Roy McCoy

[FORIGITA!: bildo]

La UEA-giĉeto, Tobiasz Kaźmierski

[FORIGITA!: bildo]

Belartaj konkursoj, Stefan MacGill

[FORIGITA!: bildo]

Faka kunsido de fervojistoj

[FORIGITA!: bildo]

Oratora konkurso, japana junulo

[FORIGITA!: bildo]

Informejo, LKK-giĉeto

[FORIGITA!: bildo]

Internacia vespero, meksika danco

[FORIGITA!: bildo]

Du kubaj kongresaninoj

Kongresa Panoramo

[FORIGITA!: bildo]

Kuba prelego “Nia afrika deveno”.

[FORIGITA!: bildo]

Akcepto ĉe la vicministro (tute dekstre).

[FORIGITA!: bildo]

Nacia Kapitolo, duontaga ekskurso al Havano.

[FORIGITA!: bildo]

Infanoj el la IIK sur la podio.

[FORIGITA!: bildo]

Solena fermo.

[FORIGITA!: bildo]

Ferma ceremonio, floroj al LKK-anoj.

[FORIGITA!: bildo]

Diplomo al Saša Pilipović.

[FORIGITA!: bildo]

La muzika grupo Amindaj.

[FORIGITA!: bildo]

Solena Fermo: La infanoj salutas la kongreson.

plena verkaro de zamenhof

La Plena Verkaro de Zamenhof estas la plej giganta eldona projekto en la historio de Esperanto. Ludovikito (Ito Kanzi; 1918-2005) laboris super ĝi pli ol tri jardekojn, eldonante 56 volumojn kun originalaj kaj tradukitaj verkoj de L.L. Zamenhof, korespondaĵoj k.a. dokumentoj. Kelkaj volumoj jam elĉerpiĝis (de tempo al tempo aĉeteblas brokantaj ekzempleroj) kaj kelkaj restis neeldonitaj.

Kunlabore kun Libroteko Tokio kaj Esperantic Studies Foundation la Libroservo de UEA transprenis plejparton de la restantaj stokoj kaj draste malaltigis la prezojn. Kaptu nun la okazon por komenci malmultekoste kolekti tiun ĉi unikan serion aŭ por kompletigi vian kolekton! Indas rapide mendi, ĉar de kelkaj volumoj restas malmulte da ekzempleroj.

Revuo Esperanto 2010 10

Malferme

Interagoj kun la ne-Esperanta mondo

Ni kutimas diri “eksteraj rilatoj” de UEA, aŭ ni parolas pri la “publikaj rilatoj” de la Esperantaj aktivuloj, de nia movado — por nomi tutan aron da niaj aktivecoj: varbaj, informaj, instruaj-edukaj, lobiadaj, intervenaj. Tiuj okazas diversnivele, kompletigante unu la alian de niaj strategioj: la desuban kaj la desupran. Se iun ajn de tiuj agadoj ni ekzamenas, la konstato estas la sama: la tutmondan laboron de esperantistoj animas iuspeca idealismo, pasio por lingvoj, la principo de lingva egaleco, aŭ iu miksita formo de ĉio tio. Ni emas fari ion por kontribui per nia ago al la solvo de la monda bezono pri lingva justeco.

Ekzistas agantoj je loka nivelo, aliaj agas je la landa. Kreiĝis Esperantaj sekcioj de politikaj partioj, fondiĝis ankaŭ esperantistaj partioj agantaj je nivelo de la ne-Esperantaj. Pli supre troviĝas la nivelo de agado en rilato kun interŝtataj kaj internaciaj organizoj. Niaj plej altnivelaj rilatoj realiĝas en nia ĉeesto ĉe UN kaj Unesko. Kiu ajn estu la nivelo de interago, ni enplektu niajn aktivaĵojn en la elstaraj, signifaj oficialaj eventoj, festadoj lokaj, regionaj kaj internaciaj. Ni ligu kontaktojn inter UEA kaj neregistaraj organizoj similcelaj, ni pluflegu la jam ekzistantajn.

Per nia agado ĉe interregistaraj, internaciaj organizoj ni alportu niajn observojn pri problemoj koncerne la realigeblon de lingvaj rajtoj, ni klopodu iel influi, kaj iom post iom akceptigi la respektadon de la rajtoj de ĉiu minoritato aŭ indiĝena popolo je uzo de sia propra lingvo, ĝuo pri sia propra kulturo.

Ni atingu ke la Jardeko de Lingvoj eniru la kalendaron de Unesko, same kiel la festado de la 26-a de julio, la Tago de Esperanto kaj de la interkultura komunikado!

Laborante pri lingvopolitikaj defioj, dum pripensado de kontaktebloj kun neesperantistoj, ni nepre devas havi bone adaptitajn strategiojn por la realigo de kunlaboraj rilatoj kun lingvistoj, juristoj, defendantoj de homaj, lingvaj rajtoj, kun universitataj profesoroj kaj verkistoj.

Se ni ne flegas rilatojn kun mondfamaj lingvistoj kaj juristoj, tiam ni perdas valorajn apogantojn de nia afero, maltrafas eblojn, okazojn, kiuj permesus al ni efike pluiri progresen. Samtempe, ni povas prezenti nin kaj al la scienca publiko monda, kaj al la defendata popolgrupo per nia kunlaboro, per niaj intervenoj — en partnereco kun la spertuloj fakaj kaj mondvaste konataj.

Efika informado estas necesa je ĉiuj niveloj sociaj, profesiaj, politikaj. Por tio ni bezonas bonajn materialojn, pretigitajn de kompetentuloj pri informado. Pluraj lingvistoj, politikistoj kaj aliaj koncernatoj rifuzas Esperanton kiel alternativon al la hodiaŭa internacia komunikado, sen vere scii ion pri ĝi. Se ni sukcesas interesi tiujn decidantojn aŭ influpovajn personojn pri konsidero de faktoj koncerne la internacian lingvon, ni jam ekhavas almenaŭ ŝancon konvinki ilin. Sed, por tio ni devas disponigi por ili facile kaj rapide alireblajn informojn. Ĉar ignoro de faktoj (ĉu vola, ĉu nevola) kaj antaŭjuĝoj malhelpas adopton de utilaj solvoj.

Necesus ĝenerale pli da interago kun la ekstera mondo, ni utiligu ĉiujn eblajn pasejojn, pontojn, pordojn, enirejojn inter Esperantujo kaj la ne-Esperanta mondo. Sed por realigi tion, estus bone pli kaj pli larĝigi la rondeton de intense aktivaj esperantistoj. Ni devas konsciiĝi ankaŭ pri tio, ke en tiu lukto ni devas resti nelacigeblaj, ĉar ni staras antaŭ nefacile supereblaj obstakloj. La lingvan politikon de ŝtatoj influas tutmondiĝaj tendencoj eĉ en la kampo de edukado, kaj la originoj de tio estas en la tendencoj de la komerco, scienco kaj kulturo.

Nuntempe oni povas paroli pri la ekzisto de etna, nacia kaj supernacia identecoj. Nin ĉirkaŭas granda kultura bunteco de diversoriginaj kunloĝantoj, ni estas sub aro da influoj el ĉie en la mondo. Tiu diverseco estas baza kondiĉo de daŭra kaj vivopova pluekzisto de la homaro kaj same estas por la naturo. Ni devus povi gardi tiun buntecon vivigan kun samtempa sento de aparteno al la tuto, al la tuta homaro.

Ni devus atingi tion, ke UEA iĝu la pli kaj pli laŭta kaj respektata voĉo de etnaj, lingvaj minoritatoj. Ni defendu la lingvajn rajtojn per la disvastigo de Esperanto kaj per efika agado kadre de internaciaj organizoj kiel UN kaj Unesko. Ni esploru, analizu la aktualajn situacion kaj eblojn de interagoj kun la ekstera mondo, trovu, difinu novajn okazojn, agadmanierojn kaj strategiojn, efikajn cele al planado kaj efektivigo de konkretaj paŝoj. Ni agadu profesiece kaj prilaboru la plej ĝustan vojon al kreskigo de la prestiĝo de UEA kaj de Esperanto ĝenerale antaŭ aliaj NRO-j, same kiel antaŭ la ĝenerala publiko. Aktivuloj akiru influajn rolojn, postenojn en similorientitaj NRO-j, ĉefe ene de la organizo CoNGO (la konferenco de NRO-j en konsulta rilato kun UN).

Nun, kiam mi ekpaŝas sur la vojo pretigita per la laboro de Lee Chong-Yeong kaj Ranieri Clerici (por mencii nur la du lastajn gvidantojn de nia aktivado surkampe de interagoj kun ne-Esperantaj, altnivelaj partneroj), mi diras ĉion tion kadre de nia revuo, ĉar mi ne havis la eblon persone interparoli kun vi en la 95-a UK, tamen volis iel danki vin ĉiujn, kiuj esprimis sian konfidon por mi dum la ĵusaj elektoj. Samtempe mi ŝatus dividi kun ĉiu kara leganto mian cerbumadon pri la taskoj, kiuj atendas nin surterene de niaj publikaj rilatoj, esperante, ke nia kunlaboro estos vigla kaj fruktodona.

Stefano Keller,
Estrarano de UEA pri eksteraj rilatoj

Retrorigarde al la 95-a UK

Inaŭgura parolado de la Prezidanto

Estimata s-ro Alta Protektanto, estimataj eminentuloj sur la podio kaj en la salono, estimataj kongresanoj,

Bonvenon denove al la ĉiujare mirakla Universala Kongreso. Novaj kongresanoj, precipe homoj neniam antaŭe aliĝintaj al internacia Esperanta aranĝo, trovas en sia unua UK personan sperton pli superŝutan ol ili imagis. La eterna homa deziro atingi transbaran, transmaran kaj tamen personan amikecon aparte pure esprimiĝas en niaj kongresoj.

Ĉi-jare la kongreso suplementas sian kutiman bonvenigon per io tute speciala — Unuiĝintaj Nacioj deklaris ĝuste la 18-an de julio kiel la Internacian Tagon de Nelson Mandela. Ke ni inaŭguras kongreson ĝuste en unu el la landoj de la monda “sudo” en la 92-a naskiĝa datreveno de tiu granda sudafrikano, kiu kontribuis al la interproksimigo de la kulturoj kaj kontribuis al la paco en la multlingva, multetna Sudafriko, estas datkonverĝo tute aparte priĝojinda. Ni ĉiuj scias, ke lia ĉielarka Sudafriko inde gastigis la mondpokalan futbaladon, kie la fina ĉampioniĝo de hispanlingvanoj eble varmigis iujn korojn en ĉi tiu mondparto!

Sed pri tiu temo ni parolos tuj post mia parolado. UEA sendos mesaĝon al Nelson Mandela, kiel ni klarigos. Ĉi-momente ni revenu al la bonvenigado al niaj unuafojaj kongresanoj. Tiuj niaj unuafojuloj evidente neniam forgesos sian sperton. Sed al kiuj ili plej ŝuldas tiun ĉi sperton neforgeseblan? Ĉefe al tiuj inter vi, kiuj estas veteranoj, kiuj dudek aŭ kvardek aŭ kvindekfoje kongresis, kaj kies senmanke varma veterana ĉeesto fasonas agrablan veteron de la unika esperantista medio de amikeco trans la kontinentoj, la insuloj, la polusoj kaj la tropikoj, inter kiuj ni cirkulas kongrese. Al vi veteranoj ni esprimas nian koran dankon; ni dankas vin en Esperanto — en lingvo de kontrastoj kaj de simileco.

La similoj kaj la malsimiloj ambaŭ grave rolas en la amikeco. Kial donas al mi plezuron veni al tiu ĉi lando el mia same tropika lando? Pro la simileco inter Kubo kaj Barato. Tamen, ĉu ni kontinentanoj ofte vizitas insulojn? Ne, kaj tiu faktoro instigas min dum tiu ĉi vizito pensi al aliaj insuloj. Tiun mian kontinentanan kontentiĝon mi ŝuldas ĝuste al la kontrasto.

Kial mi subite elokventas pri kontrastoj kaj malkontrastoj? Nu, vi scias, ke la ĉi-jara kongreso temas pri la interproksimiĝo de kulturoj en multlingva mondo, ĉu ne? Ni bezonas tiel la similojn kiel la malsimilojn. Se ni ne estus dekomence almenaŭ iugrade similaj, tiam ni neniel eĉ komencus reciproke proksimiĝi. Aliflanke, se ni tro similas, aŭ sukcesos tro similiĝi, tiam ni per tia interproksimiĝado nur tedados unu la alian. Hodiaŭ ni scias, ke sur planedo feliĉe multlingva ĝuste nia investo pri la diverseco garantias, ke ni nepre ne fariĝu tro similaj, ĉu ne?

Tiu ĉi ideo estas iom nova por ni ĉiuj. Antaŭe la idealistoj kutime pledis por idealoj unuecigaj. En unu lando ili pledis por nacia unuecigo. Sur la monda skalo ili strebis al harmonio, kiun ili komprenis kiel sendivide, sendiference unuecigitan homaron. Sed ni hodiaŭ lernas deziri unu konektitan planedon, kiu estimas kaj flegas ĝuste la diversecon. Tiu ĉi lernado okazas ne nur en Esperantujo: la media katastrofo devigas nin serĉi vojojn por savteni la vivdiversecon kaj disvolvi aliajn parencajn diverseco-ideojn. Sed ni esperantistoj jam de longe pioniris, kaj veterane kultivas, similan kampon. Ni laboras por savteni la diversecon de konversacioj.

Ni aspiras al tutplaneda konversacio inter la lokaj kaj regionaj konversacioj, kiu savtenas ilian lokan kaj regionan viglecon kaj pere de ili la demokration.

En 1888 Zamenhof transdonis la taskon pludisvolvi sian lingvan prototipon al la publiko uzonta lian novnaskitan projekton. Ekde tiu mejloŝtona jaro la esperantista komunumo evoluigis tiun ĉi idealon novan por la homaro. Kaj kiom ni progresis en tiu disvolva laboro? Kion nia unike esperantista konversaciado ĉerpis el la fonto ofte nomata la globa sudo — el Kubo kaj aliaj landoj de Latinameriko, Afriko kaj Azio?

En la fruaj jaroj de la esperantista konversacio, ne havis reliefan lokon la sudaj voĉoj. La prahejmoj de la Esperanta lingvo-kultivado — Rusujo, Svedujo, Francujo — dialogis kun aliaj orient- kaj okcidenteŭropaj socioj, kiuj ĉeftrafikis ĉirkaŭ tiu akso. Ankaŭ kiam la Esperanta literaturo serioze floris, ni vidis prosperi sinsekvajn hungaran kaj skotan skolojn post la respektivaj mondmilitoj. Iliaj revuoj gastame akceptis kontribuojn ankaŭ el la sudaj landoj. Tamen ili eble ne plene komprenis, ke la konsisto de la monda konversaciantaro ŝanĝiĝas, kaj ke tial ankaŭ nia unika kultura konversacio inter kulturaj konversacioj devas remuldi sin laŭ tiu nova konsisto.

Unu homo multe fortostreĉinta por alporti tiun komprenon estis Tibor Sekelj. Li vojaĝis ĉien, parolis kun ĉiuj, kaj senlace verkis pri siaj spertoj kaj konversacioj. Ekzemple, en la ikona porinfana verko Kumeŭaŭa, la filo de la ĝangalo, Sekelj montras sin lernanta de la sudamerika indiĝenpopola knabo Kumeŭaŭa, kies intelekta mentoro estis pliaĝulo el lia popolo, “maljuna Maloa”. Sekelj certe ekzemplis la iom troan ekzotikismon de siaj tempo kaj loko. Sed ene de komprenindaj limoj li heroe strebis rompi murojn, vastigi konversaciojn kaj devigi la nordon kaj la sudon lerni unu de la alia.

Iuj gvidaj figuroj en la eŭropa esperantista junularo en la sesdekaj jaroj lanĉis novan tipon de konversacio kun la sudaj landoj. Tiu generacio identigis ĉi-rilate du celojn. Unuflanke ili laboris por plikonsciigi la civitanojn en la nordaj landoj kaj intensigi la konkretan evoluhelpadon al la sudo. Aliflanke ili strebis por ke la sudajn voĉojn en Esperantujo la nordaj agantoj akceptu kiel dignajn kamaradojn, kaj ja ne kvazaŭ humilajn ricevantojn de helpo. De ilia deklaracio de Tyresö ĝis la posta-generacia manifesto de Prago, ni spertis evoluon for de naiva mond-unueciga idealo al la akcepto de regiona plurismo kaj de ekologia niĉaro kaj ciklaro. Tio estas logika sekvo kaj daŭrigo de la agado de la generacio de Tyresö.

La efikon de la laboroj de la generacioj de Tyresö kaj Prago sur la esperantistan konversacion inter konversacioj ni ankoraŭ ne sukcesis vere digesti. La psikologion en Esperantujo regas ankoraŭ la budapeŝta kaj skota skoloj, kiuj malgraŭ persona bonvolemo ne ĝiskapablis akcepti la sudajn voĉojn kiel egalajn partnerojn. Kaj dume, trafis nin la leviĝo de alia maniero konversacii — la Interreto!

Ni eble komencis pensi, ke ni komencas lerte manipuli la stirilon de monda movado por serioza reedukiĝo al planedana konscio. Sed ĝuste en tiu momento la Interreto, kaj ties multkanala interŝanĝado de bildoj, sonoj, kunkroĉe kun dokumentoj, draste malfaris la iaman seriozecon de la edukaj kaj kulturaj sistemoj. En la nuna generacio, la esperantistoj serĉas kulturajn ikonojn ne tiom en libraj tekstoj, kiom sur la kompaktaj diskoj, kie kreiĝas muzika noveco. Bertilo Wennergren estas eble la sola hibrida figuro, same rokmuzika kiel vortarista. Ĝenerale la hodiaŭaj atingantoj devas elekti, ĉu steli sur la distra-amuzindustria ekrano aŭ ĉu fosi la tradician tekstan sulkaron.

Nia tradicia esperantista konversacio inter konversacioj alfrontis en sia historio malamikojn potencajn. Sed ni de longe povoscias interveni por antaŭenigi la edukan kaj institucian maldiskriminacion, la sisteman estimon al ĉies homaj rajtoj kaj aliajn ĉiesigajn celojn. La aktuala demando estas, kiamaniere nia stilo kresku por atingi ion similan en la malsistema epoko de tiu ĉi eduk-amuza — ni nomu ĝin la edmuza — industrio.

Estas nova fenomeno la edmuza industrio, kiun ni ja ne pentru kvazaŭ meduzon. Ne nur ni esperantistoj, sed ankaŭ aliaj kulturaj movadoj komencis fosi novajn sulkojn tiuterene. Ne estas nova la ludo de eduka amuzado; nia Claude Piron scipovis verki kaj serioze kaj krimromane, kaj mi ĵus menciis Bertilon Wennergren. Resume dirite: niaj pintaj unuopuloj adaptiĝas kaj jam lerte elpaŝas en generacio post generacio. La esperantista socio devas zorge aŭskulti, spekti, kaj eĉ legi tiujn sukcesulojn kaj ligi ilian kreskadon al nia movada strebado al maldiskriminacia kultura etoso ebliganta la ĉiesan observadon de homaj rajtoj kaj plenumadon de homaj bezonoj sur krizanta planedo.

Mi persone pensas, ke urĝe necesas metodo por traduki tiujn unuopulajn atingojn en pli ĝeneralan rekomprenon de niaj laboroj. Tiu rekompreno devos havi radikojn en la pasinteco kaj vivipovajn foliajn flugilojn, kiuj birdos en novan ĉielon.

Tiucele mi proponas al vi, sinjorinoj kaj sinjoroj, uzindan strategion, kiu aperas en la malneta strategia laborplano ekzamenota en la komitataj kunsidoj dum tiu ĉi kongreso. Mi aludas al la Projekto Vizaĝoj. Kion celas tiu projekto?

Mia tezo estas, ke vizaĝojn de grandaj atingintoj oni facile rekonas, kaj pere de ili oni komencas pli klare ekkoni la idealojn, kiujn ili evoluigis en siaj ekzemplaj vivoj. La esperantista dialogo kompreneble celas elstarigi ĝuste la plej dialogajn vizaĝojn. Mi jam menciis Sekelj. Anstataŭ skeme paroli pri tiu aŭ alia skolo mi nomu Auld, Kalocsay, Baghy, Urbanová, Montagut, Declerck, en la tradicia, libra kulturo. La oficiala versio de la Projekto Vizaĝoj provizore proponas la produktadon de vikipediaj tekstoj kaj de iuj paperaj dokumentoj kaj libroj sur tiu bazo. Sed ni planas reintertrakti la detalojn de nia malneto dum unu jaro. Ĉu vi ŝatas la ideon, ke niaj rokmuzikaj, filmaj, teatraj steluloj inĝenie kreu plurmodajn artaĵojn por pli efike konatigi niajn vizaĝojn?

Kompreneble ĉiu lando devas elstarigi ankaŭ proprajn vizaĝojn. Kaj mi de longe pledas por tio, ke la esperantistoj zorge elektu aliancanojn kaj prezentu ankaŭ iujn neparolantojn de Esperanto kiel pintajn amikojn de, kaj kontribuintojn al, nia universalisma afero. Mi persone sekvos kun granda intereso la decidojn de kubaj esperantistoj pri la vizaĝoj elstarigotaj. La nordo povas lerni de tiu ĉi ikona sudeca lando i.a. novajn metodojn de mastrumado de organika agrikultura sistemo. Eble iuj esperantistaj verduloj persvados niajn kubajn samideanojn elstarigi la vizaĝojn de iuj organikaj agrikulturistoj, kiuj ne mem lernis Esperanton, sed kies aliancanecon ni povas rikolti? Tio estas nur ekzemplo, pri kiu mi aŭdis. Bonvolu pliklerigi min — kaj nian komitaton — dum la kongreso, kiu nun komenciĝas, geamikoj. Ni venas al kongresoj por lerni de vi ĉiuj en kaj ekster la salono. Dankon pro via atento.

Probal Dasgupta

UEA premiis, diplomis kaj subvenciis

En la Solena Fermo de la 95-a UK oni laŭ tradicie anoncis laŭreatojn de premioj, diplomoj kaj subvencioj, laŭ la decido de la Estraro de UEA.

Tri premioj de Fondaĵo Grabowski en 2010

Fondaĵo Antoni Grabowski de UEA subtenas elstarajn atingojn de la Esperanta kulturo. La ĵurianoj de la Fondaĵo (Ulrich Lins, István Ertl kaj Mine Yositaka) aljuĝis ĉi-jare tri monpremiojn. La decido estis publikigita en la ferma ceremonio de la 95-a UK en Havano.

Premion de 900 USD ricevis Klivo Lendon, kanadano vivanta en Tokio, kiu esperantigis la epokfaran verkon La origino de specioj de Charles Darwin. La traduko aperis en 2009, en la jaro de la 200-a datreveno de la naskiĝo de Darwin kaj 150 jarojn post la apero de la verko. Eldonis ĝin Flandra Esperanto-Ligo. Laŭ la ĵurio la Esperanta versio estas surprize moderna kaj flue legebla. Piednotoj ebligas klaran komprenon de la tiamaj sciencaj konoj kaj bone klarigas la kuntekston. Recenzanto en Monato skribis, ke oni legas la tradukon, kvazaŭ Darwin mem verkus en Esperanto.

Alia premio, ankaŭ 900 USD, estis donita al Geoffrey Sutton, angla filologo kaj iama redaktoro de la revuo Esperanto, kiu kompilis anglalingvan enciklopedion pri la originala literaturo en Esperanto, Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto. La 740-paĝa volumo aperis en 2008 ĉe la eldonejo Mondial en Novjorko. Kun pli ol 300 artikoloj pri la plej gravaj verkistoj kaj iliaj verkoj, ĝi estas la plej detala manlibro pri la Esperanta literaturo entute aperinta en nacia lingvo. Tirante la atenton de anglalingvaj legantoj al ĝis nun tute neglektata temo, ĝi sukcese respondas la bezonon pli vaste konatigi la Esperantan kulturon ekster Esperantujo.

Speciala premio de 500 USD estas dediĉita al la memoro de Madeleine de Zilah, kiu kunfondis la revuon La Gazeto en 1985 kaj kunredaktis ĝin ĝis sia subita forpaso en 2009. Kun ŝia nomo estas ligita la evoluo de La Gazeto al unike varia, altnivela kultura revuo. Ŝi, ĉiam kun sia edzo Eŭgeno de Zilah, ekde 1988 organizis internaciajn konferencojn, en kiuj ekde 1990 ĉiujare aŭtoro estis premiita pro elstara libro nefikcia en Esperanto. La Gazeto plu aperas, nun sub la redakto de Eŭgeno de Zilah (kun Ed Borsboom, K. Jakobo kaj Paola de Zilah).

Subvencio Cigno por du projektoj

Subvencio Cigno de UEA, financata de la japana industriisto Miyoshi Etsuo, estas donata ĉiujare por subteni seriozan Esperanto-agadon en la Tria Mondo aŭ la iamaj socialismaj landoj de Eŭropo. Ĝia valoro estas 500 000 japanaj enoj, t.e. preskaŭ 4400 eŭroj. Pri la subvencia sumo decidas la Estraro de UEA, kiu anoncas sian decidon en la ferma solenaĵo de la Universala Kongreso de Esperanto.

Ĉi-jare la subvencio estis egale dividita inter du ricevantoj. Esperanto-Asocio de Bosnio kaj Hercegovino ricevas subvencion por la renovigo de sia sidejo-kunvenejo kaj la Komisiono por Meza Oriento kaj Norda Afriko por informado pri Esperanto en arablingvaj landoj, unuavice en Libano kaj Egiptio.

Premio Deguĉi al Philippe Chavignon

La franca esperantisto kaj mondcivitano Philippe Chavignon ricevis en la fermo de la Havana UK la prestiĝan Premion Onisaburo Deguĉi. La Premio estis starigita en la Jubilea Jaro 1987 per donaco de Oomoto por ĉiujare distingi agadon, kiu per Esperanto antaŭenigas la internacian amikecon kaj solidarecon en la spirito de L.L. Zamenhof kaj Onisaburo Deguĉi. Pri la laŭreato de la Premio, kiu konsistas el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj, decidas la Estraro de UEA.

Philippe Chavignon naskiĝis en 1958 kaj esperantistiĝis en 1984. Li ricevis la premion pro sia longtempa agado en multaj landoj de Afriko kaj Latina Ameriko. En tiuj kontinentoj li plenumis diversajn informajn, instruajn kaj organizajn misiojn por UEA. En la 1990-aj jaroj li ekaktivis en indiĝenaj medioj, kunlaborante por la projekto Indiĝenaj Dialogoj kaj poste por la UEA-projekto Indiĝenaj Popoloj. Li ankaŭ funkciigis projektojn pri ekoturismo — antaŭ la ĉi-jara UK li organizis i.a. ekskurson tra Gvatemalo — pri sunenergio, memnutrado kaj abelbredado. Li estis dum multaj jaroj komitatano de Unuiĝo Franca por Esperanto. Ekde 2007 li estas komitatano C de UEA, kies dumviva membro li estas.

Sep elstaraj Esperanto-agantoj

Sep elstaraj Esperanto-agantoj estis diplomitaj en la ferma ceremonio de la 95-a Universala Kongreso en Havano. Unuafoje la Estraro de UEA aljuĝis la novan Diplomon pri Elstara Arta Agado, kiun la Komitato starigis kiel samrangan ekvivalenton de la Diplomo pri Elstara Agado, asignatan ekde 2007 por rekoni eksterordinare meritplenan agadon por Esperanto. Kiel la nomo diras, la nova diplomo premias eminentan kontribuon al la Esperantaj kulturo kaj arto.

Diplomon pri Elstara Agado ricevis d-ro Rüdiger Sachs el Germanio, kiu ekde 1997 gvidas Internacian Sciencan Asocion Esperantistan, redaktante ankaŭ ĝian gazeton Scienca Revuo.

Diplomon pri Elstara Arta Agado ricevis aktorino Georgina Almanza (Kubo), aktorino Vida Jerman (Kroatio), ĥorestrino Franjo Lévêque (Francio), aktoro Saŝa Pilipović (Serbio), verkisto Trevor Steele (Aŭstralio) kaj verkistino Spomenka Štimec (Kroatio).

Rüdiger Sachs, Georgina Almanza, Vida Jerman, Franjo Lévêque, Saŝa Pilipović, Trevor Steele kaj Spomenka Štimec.

Ulrich Brandenburg nova Honora Patrono

S-ro Ulrich Brandenburg, la germana ambasadoro en Moskvo, estis elektita kiel membro de la Honora Patrona Komitato de UEA. La unuaniman decidon faris la Komitato de UEA en sia kunsido en Havano la 17-an de julio.

Ulrich Brandenburg naskiĝis la 12-an de oktobro 1950. Li estas denaska esperantisto. En aŭgusto 2007 li fariĝis konstanta reprezentanto de Germanio ĉe NATO en Bruselo. Poste, pro sia sperto pri la slava mondo kaj pri Rusio, li estis nomumita kiel ambasadoro en Moskvo, kie li deĵoras ekde aprilo 2010.

Post studado de lingvoj en Münster kaj Parizo Brandenburg unue laboris kiel instruisto. En 1980 li komencis sian karieron en la diplomatia servo de Germanio. Li deĵoris unue en la ambasado en Bagdado 1982-1984 kaj daŭrigis en la tiama Sovetunio ĉe la ĝenerala konsulejo en Leningrado (Sankt-Peterburgo) de 1984-1986 kaj ĉe la ambasado en Moskvo 1986-1988. Ĝis 1995 li deĵoris en la Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj, krom 1991-1992, kiam li studis en la Harvarda Universitato. De 1995 ĝis 1999 li gvidis sekcion ĉe la administracio de NATO en Bruselo. Reveninte al la Ministerio en 1999 li laboris i.a. kiel komisiito pri Rusio, Kaŭkazio kaj Centra Azio kaj kiel vicestro de la Politika Departemento, ĝis sia unua nomumo kiel ambasadoro.

Dum pluraj jaroj Brandenburg aktivis en Germana Esperanto-Junularo, kies prezidanto li estis en 1974-1976. Li redaktis ankaŭ la GEJ-rubrikon “pozitive” en Germana Esperanto-Revuo. En 1974 li havis la ĉefan respondecon pri la organizado de la TEJO-kongreso en sia hejmurbo Münster. Vicprezidanto de TEJO li estis 1973-1975.

Internacia Infana Kongreseto apud la “plenkreskula”

La 41-a Internacia Infana Kongreseto (IIK) okazis en Kubo, en la belega hotelo Acuario apud la maro, nur 5 km de la UK-ejo, samtempe kun la UK (17-24 jul 2010).

La partoprenantoj, 35 infanoj, 18 knaboj kaj 17 knabinoj, kaj 9 plenkreskuloj, unue kuniĝis en la Havana UK-ejo. De tie ni kune busis al la IIK-ejo, al la hotelo Acuario. Dum la tuta semajno ni ĝuis naĝadon du-foje tage en la hotela naĝejo. Tie okazis ankaŭ pluraj pilkludoj. Ni ekskursis al la maro, kie ni amuziĝis en la grandaj ondoj.

Anekdoto rilate al la bonegaj hotelaj kondiĉoj: la unuan tagon kelkaj infanoj trinkis pli ol 10 kolaojn! Malfacilis kontroli tion per la gvidantoj, ĉefe pro la kondiĉoj de la restado en la hotelo.

Dum ekskurso al Havano ni vidis la placon de la Revolucio (sur la foto), faman lokon kie okazas multaj politikaj kunvenoj. Poste ni haltis iom ĉe la haveno.

En la Nacia Akvario ni spektis mirindan spektaklon de delfenoj, marleonoj kaj aliaj marbestoj.

Notindaj estas la dancemo kaj la ridemo de la kubanoj. Al ili ĝenerale tre plaĉis la vesperaj dancadoj, ĉu por spekti, ĉu por mem danci. Kelkaj kubaninoj eĉ instruis al mi kiel “paŝi sur la kuba muziko”. Estas tre interese kiel ili dancas: ĉiam en grupo, kaj iu donas la ritmon. Tio estas tute malsimila al la eŭropaj dancmanieroj, kiuj estas pli individuaj.

Vespere ni plurfoje spektis kuban danc-spektaklon, kies stilo estis iom nekutima por eŭropanoj.

La densa programo ĉiam proponis iun aktivaĵon al la infanoj: desegnado por paco, prezento de sia lando kun projekciado de bildoj sur mura ekrano, origamio (japana paperfaldado) kaj sorobano (abako-kalkulado), farunstatuoj, lingvaj ludoj, ekskursoj al plaĝo, al Havano, sportado kaj kur-ludoj en grupoj, internacia vespero kaj spektaklo de la meksika grupo. Dum posttagmezaj paŭzoj ni povis dormi aŭ pli trankvile aktivumi. Preskaŭ ĉiutage okazis 3-nivelaj Esperanto-kursoj.

En la solena UK-fermo, en kiu aperis ĉiuj IIK-anoj, ni havis la plezuron kanti la famajn “Guantanamera”: kaj “La krokodilo”. Enirante la salonon ni bruis sufiĉe multe, kaj ĝoje supreniris la podion.

Estis por mi granda plezuro unuafoje kunorganizi IIK-on, kun tre agrablaj kaj afablaj infanoj. Mi esperas ke tiu kunlaboro pli kaj pli grandiĝos laŭ la jaroj.

Mi menciu ke donacoj de bonkoraj UK-anoj ebligis partoprenon al 17 kubanoj, pro kio ili meritas apartan dankon!

Adenjo Charrière

[FORIGITA!: bildo]

La IIK-anoj sur la fama Placo de la Revolucio en Havano.

Agado ĉe Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko

Kunvenoj dum la Universala Kongreso de Esperanto, Havano, julio 2010

Okazis dum la kongreso du kunvenoj pri UN kaj Unesko. La unua formis parton de la Kleriga Lundo la 19-an de julio; la dua okazis la postan tagon kaj pritraktis la agadon de UEA en tiuj medioj.

La seminario la 19-an de julio celis informi la kongresanojn pri la laboro de UN kaj ties familio de organizaĵoj. Humphrey Tonkin prezentis mallongan historion pri la evoluo de UN, klarigante pri la centraj organoj, precipe la Ĝenerala Asembleo, la Sekureca Konsilio kaj la sekretariato, sed kun ioma atento al la Ekonomia kaj Socia Konsilio kaj la Internacia Kortumo. Li eksplikis, ke, aldone al tiuj centraj organoj, ekzistas dekkvino da specialigitaj organizaĵoj (el kiuj unu estas Unesko), regule financataj de la membroŝtatoj kaj ligitaj al la Ekonomia kaj Socia Konsilio. Plia granda grupo de “programoj” kaj komisionoj estas diversmaniere financata kaj diversmaniere ligita al la strukturo de la organizaĵo. En tiu ĉi lasta grupo estas pluraj bone konataj agadoj, ekzemple tiuj por infanoj (Unicef), tiu por rifuĝintoj, tiu por homaj rajtoj, kaj la Universitato de UN. Ili havas siajn sidejojn en diversaj urboj tra la mondo (la Universitato havas sidejon en Tokio, ekzemple, kaj la komisiono pri homaj rajtoj havas sidejon en Ĝenevo).

Ekzistas kvar grandaj oficejoj de UN — en Novjorko, Ĝenevo, Vieno kaj Najrobo.

Pere de la Sekureca Konsilio kaj la Ĝenerala Asembleo, UN subtenas plurajn agadojn tra la mondo por konservi pacon aŭ por pace solvi disputojn.

Tiel komplika organizaĵo ne ĉiam agas plene efike, kiel Tonkin klarigis. Ekzistas duobligoj inter diversaj instancoj aŭ nenecese grandaj burokratioj; aferoj forgesiĝas aŭ blokiĝas. Kulturaj diferencoj bremsas la efikecon de la oficistoj. En plej bonaj cirkonstancoj, la potenco de UN estas nur respeguliĝo de la potenco de la membroŝtatoj. Eĉ se ĝi malsukcesis malhelpi regionajn konfliktojn, tamen UN kiel tuto ŝajne helpis la homaron eviti mondskalajn konfliktojn, kaj sur amaso da kampoj (alfabetigo, helpo al rifuĝintoj, elimino de infektaj malsanoj, ekonomia evoluigo) ĝi povas montri al abundaj grandaj sukcesoj.

Post tiu rapida trarigardo de UN fare de Humphrey Tonkin, Neil Blonstein, kiu prizorgas la oficejon de UEA en Novjorko, klarigis pri la strukturoj je la dispono de neregistaraj organizaĵoj. La nombro de tiuj organizaĵoj multe pligrandiĝis en lastaj jaroj. El almenaŭ novjorka vidpunkto, ekzistas du ĉefaj kontaktopunktoj por NRO-j. Tiuj, kiuj ĝuas formalajn rilatojn kun UN kaj Unesko (inter ili UEA), havas aliron al la Ekonomia kaj Socia Konsilio, kie ili havas certajn limigitajn rajtojn interveni skribe pri demandoj ene de ilia interesosfero, kaj foje ankaŭ parole. Kunordigas la NRO-jn la Konferenco de NRO-j (CoNGO). En Novjorko, kiu ajn NRO povas peti enlistigon ĉe la Fako pri Publika Informado de UN (DPI), kiu tenas la NRO-jn informitaj pri la agado de UN kaj instigas ilin disvastigi informojn. UEA estas membro de CoNGO kaj ankaŭ aktive kunlaboras kun DPI.

En la laborkunsido la postan tagon, oni pritraktis ses temojn:

Laboro ĉe UN.

Oni ĉefe priparolis la agadon en Novjorko, kie lastatempa tuttaga planada kunveno de la teamo identigis tri ĉefajn prioritatojn: kreon de retpaĝaro pri UN kaj Unesko por utiligo de esperantistoj; revivigon de la iama alianco de neregistaraj organizaĵoj interesataj pri lingvaj demandoj, kaj okazigon de publika simpozio en decembro okaze de la Zamenhofa Tago (UEA organizis tian simpozion en 2009 kaj volas igi ĝin regula ĉiujara aranĝo). Humphrey Tonkin kaj Neil Blonstein kelkfoje emfazis la fakton, ke, se ni volas, ke UN atentu pri ni, ni devas esti pretaj atentigi la esperantistojn pri UN kaj ĝia agado: UN kunlaboras kun tiuj organizaĵoj, kiuj helpas ĝin. Sekve, sendepende de la propra valoro de UN kaj ĝia agado, indas klerigi la esperantistojn pri UN.

Laboro ĉe Unesko.

François Lo Jacomo, ano de la Pariza teamo, klarigis, ke la ĉefa aktuala laboro tie (pri kiu oni bezonas helpon kaj kunlaboron de la aliaj teamoj) estas lanĉi Jardekon de Lingvoj, kiel postsekvon de la antaŭ kelkaj jaroj deklarita Jaro de Lingvoj. En la kadro de tia jardeko, UEA povus multon atingi, eventuale en kunlaboro kun aliaj NRO-j kiuj interesiĝas pri lingvaj demandoj. Evidente, revivigo de la supre menciita alianco povus multe helpi.

Eventualaj volontuloj.

UEA konstante bezonas surlokajn helpantojn en Novjorko, Ĝenevo, Vieno kaj Parizo, por reprezenti la Asocion en kunsidoj kaj por sekvi la surlokan UN-laboron. Tamen, pro tio, ke pli kaj pli da aferoj estas fareblaj je distanco, UEA povas utiligi la helpon ne nur de volontuloj surloke, sed ankaŭ de tiuj kiuj loĝas en aliaj urboj. Ni nun fondis reton de kunlaborantoj kaj subtenantoj kun la titolo “Esperanto por UN.” Ĉiu esperantisto povas aliĝi al ĝi per simpla livero de lia/ŝia retadreso al la Novjorka Oficejo de UEA. La anoj de Esperanto por UN ricevos de tempo al tempo informojn pri la agado kaj petojn pri helpo. Ni ankaŭ bezonas financan helpon: UEA ne buĝetis sumon por la agado ĉe UN kaj Unesko. Sekve, ni dependas de financaj kontribuoj de interesatoj. Vi povas finance helpi per donaco al la UN-Fonduso de UEA.

La rajtoj kaj devoj de NROj.

En 1954 UEA akiris kunlaborajn rilatojn kun Unesko. El tio aŭtomate sekvis similaj rilatoj kun UN pere de la Ekonomia kaj Socia Konsilio. Ambaŭ organizaĵoj serĉas manierojn utiligi NRO-jn por antaŭenigi sian laboron. Reciproke, tiuj organizaĵoj havas la rajton interveni en la laboron de UN kaj Unesko kaj la devon subteni tiujn organizaĵojn laŭ la ebloj. Eta ekzemplo de ĉi-lasta, kiu atingis ambaŭ celojn, estis la fakto, ke la Prezidanto de UEA, Probal Dasgupta, aparte notis en sia festparolado dum la kongreso, ke UN nomis la 18-an de julio (t.e. tiun saman tagon) “Internacia Tago de Nelson Mandela”, rekone al la kontribuo de la iama Prezidento de Sud-Afriko al la kulturo de paco kaj libereco. Tiusenca rezolucio estis akceptita en novembro 2009 de la Ĝenerala Asembleo por memorigi pri la longdaŭra sindediĉo de la Nobel-Premiito al la paca solvo de konfliktoj, harmoniaj rilatoj inter la rasoj, homaj rajtoj, reharmoniiĝo kaj seksa egaleco. Prezidanto Dasgupta aparte dediĉis la unuan tagon de la kongreso al Nelson Mandela, kaj salutmesaĝo estos sendita pere de la sudafrika ambasado al s-ro Mandela okaze de lia 92-a naskiĝtago. La kuba gazetaro tuj raportis pri tiu decido — kaj UEA povos siavice raporti al UN tiun ekzemplon de kunlaboro.

Agado je landa nivelo.

UN kaj Unesko konsistas el membroŝtatoj: ili estas koalicioj de ŝtatoj, kiuj diktas al ili ilian politikon. Pro tio, estas tre grava la interveno je landaj niveloj. Landaj Esperanto-asocioj kaj unuopuloj povas multon fari je landa nivelo. Oni aparte menciis kvin vojojn:

  • Asocioj pri UN. Naciaj UN-asocioj kaj similcelaj organizaĵoj ekzistas en multaj landoj. Ofte, aliaj landaj organizaĵoj povas kunlabori kun ili aŭ aliĝi al ili. Ni rekomendas, ke ĉiu landa Esperanto-asocio ligu kontaktojn kun sialanda(j) asocio(j) kaj ke unuopaj esperantistoj aliĝu kiel individuoj, utiligante la kontakton por antaŭenigi Esperanton kaj informi la asociojn pri la laboro de la esperantistoj subtene al UN kaj Unesko.
  • Ministerioj. La decidoj en la sidejoj en Parizo, Novjorko ktp. estas farataj surbaze de instrukcioj el la unuopaj registaroj. Sekve, landaj Esperanto-asocioj utiligu siajn kontaktojn kun ministerioj, parlamentanoj kaj diplomatoj por favore influi tiun politikon.
  • Unesko-komisionoj. Multaj landoj havas Unesko-komisionojn, kiuj, surbaze de la politiko de la koncernaj landoj, kunordigas Unesko-rilatan laboron en la koncernaj teritorioj kaj helpas formuli tiun politikon. Ofte ekzistas vojoj al formala kunlaboro kun aliaj organizaĵoj, ekzemple Esperanto-organizaĵoj.
  • Centroj kaj regionaj sidejoj. En pli ol 60 grandaj urboj tra la mondo ekzistas inform-centroj de UN, kiuj bonvenigas kontaktojn kun subtenaj organizaĵoj kaj kiuj en multaj kazoj proponas senpage utiligeblajn kunvenejojn al NRO-j. Indas utiligi tiujn servojn. En pluraj urboj troviĝas regionaj kunordigaj oficejoj de UN aŭ Unesko. Ekzemple, la regiona oficejo de Unesko por Latinameriko troviĝas en Havano. Rezulte de interveno de Kuba Esperanto-Asocio kaj de tiusenca mesaĝo sendita de la Unesko-sidejo en Parizo, stabano Tatiana Villegas ĉeestis la inaŭguron kaj fermon de la Universala Kongreso kiel reprezentanto de Unesko, kaj la surlokaj aktivuloj kaptis la okazon por priparoli kun ŝi la reciprokajn rilatojn.
  • Informado. En landaj Esperanto-kongresoj kaj aliaj kunvenoj, en landaj kaj lokaj Esperanto-informiloj ktp, oni povas organizi informajn kunsidojn resp. verki informajn artikolojn pri UN kaj Unesko, tiel stimulante intereson kaj montrante la kunlaboran spiriton de UEA kaj ĝiaj landaj asocioj.
La lingvaj servoj.

La baza interna lingvopolitiko de UN kaj Unesko estis formita en la jaroj tuj post la Dua Mondmilito kaj montras la potencrilatojn de tiu epoko. Esence la lingvoj de UN kaj Unesko estas tiuj de la venkintoj en tiu milito. Superflue diri, ke la mondo intertempe ŝanĝiĝis... Precipe en Novjorko, la angla lingvo nun dominas la kunvenejojn kaj koridorojn de la UN-sidejo, kaj la lingvaj servoj, kvankam en si mem utilaj al certaj membroj, fariĝas ĉiam malpli centraj. En la 1970-aj jaroj la tiama amabasadoro de Aŭstralio, la esperantisto Ralph Harry, ellaboris planon por la iompostioma transiro al Esperanto kiel ĉefa traduka kaj interpreta lingvo en UN, sed kun daŭra utiligo de la ĉefaj lingvoj de la mondo en debatoj. Kvankam tiu plano restas daŭre aktuala, la membroj de UN kaj Unesko ne adekvate rekonas la lingvan diskriminacion kiu fonas ĉiujn intertraktojn en naciaj lingvoj. Sekve, la lingva transformiĝo de UN kaj Unesko estas neprobabla en la proksima estonteco. Intertempe, necesas levi la konscion de la membroŝtatoj pri la maljusteco de tia lingva diskriminacio kaj konsciigi ilin pri la rolo, kiun povus ludi la internacia lingvo Esperanto.

Humphrey Tonkin

UN-bezonoj kaj Esperanto

Ban Ki-Moon, la Ĝenerala Sekretario de UN, invitis Ne-Registarajn Organizaĵojn kunpensi por savi la “Global Commons” (Komunajn Valoraĵojn de la homaro kaj naturo). Ja ĉiujare ni forkonsumas 1,3-oblon de la terproduktoj, koste al estontaj generacioj. Responde, nederlandaj esperantistoj-mondfederistoj argumentis ke konvenas la uzo de la neŭtrala internacia lingvo Esperanto por igi la homojn tutmonde kunpensi kaj agi kun UN. Nur kiuj povas kundiskuti, kundecidi, sentas sin koncernataj por efektivigi la komunajn decidojn. Uzo de nacia lingvo perdigus tro da talento. Ni do ambicias mobilizi nian motivitan Gideonan bandon.

Ni i.a. proponis ke UN proprietu la liberajn marojn kaj oceanojn, el kies produktoj UN havu la necesajn enspezojn por grandskala purigado kaj kontrolado. Ankaŭ la fandakvo el Gronlando k.a. baldaŭ havos plian valoron ol nafto: kiel kolekti? Kaj vegetara, prefere plejofta vegana dieto savus enorman kvanton da energio.

UEA lanĉu ĝeneralan diskutadon per Landaj kaj Fakaj Asocioj por kunordigi la diskutadon kaj kribri la rezultajn proponojn. Certe ni engaĝu la junularon per lernejaj konkursoj.

Jen la ĉefaj defioj por la estonteco kaj (partaj) atingoj el “UN ideas that changed the world” (UN-ideoj kiuj ŝanĝis la mondon).

Plej ĝojige, en la UK de Havano Humphrey Tonkin iniciatis novan laborgrupon Esperanto por UN. Ankaŭ en tiu medio la teksto estis bonvena. Sed sekvu agoj.

UN-ideoj ŝanĝintaj la mondon: La 10 ĉeftemoj por UN en la sekva jardeko
  1. Rimedi kontraŭ tervarmiĝo kaj klimatŝanĝo.
  2. Fortigi mondregadon en multpolusa mondo.
  3. Subteni rompiĝemajn ŝtatojn.
  4. Ekvilibrigi regionismon kaj tutmondiĝon.
  5. Moderigi malegalecon en tuttera evoluado.
  6. Reagi al populacia kresko kaj internacia migrado.
  7. Transponti internaciajn kulturajn kaj identecajn dividojn.
  8. Ĉefan atenton por sekureco transigi de ŝtatoj al individuoj.
  9. Integri kulturajn kaj homajn rajtojn en evoluigadon.
  10. Tutmonde plibonigi la kvaliton de edukado/instruado.
Rob Moerbeek

Le Monde diplomatique en Esperanto: Nemalhaveblaj analizoj pri nia mondo

Ĉu vi jam demandis vin: Kion legi en Esperanto? Ekster la fikcia literaturo, pri kiu ni scias ke ĝi abundas en nia lingvo, ĉu ni povas legi ion interesan pri la mondo?

Niaj periodaĵoj temas preskaŭ ĉiuj pri la lingvo aŭ la movado, kun la rimarkinda escepto de Monato. El la abundaj retejoj, nur Eventeo: www.eventeo.net ne estas primovada kaj funkcias kiel internacia novaĵagentejo en Esperanto, kie troveblas ĝisdataj sed mallongaj novaĵoj.

Sed kio pri la reta Le Monde diplomatique en Esperanto? Ĝi estas Esperanto-versio de franca monata revuo, soci-ekonomipolitika, liveranta originalajn analizojn pri la fenomenoj de la hodiaŭa mondo. Ĉu franca ĝi estas? Jes, sed granda parto de la artikoloj estas subskribitaj — eĉ ofte originale verkitaj hispane, angle, germane..., de alilandaj aŭtoroj. Do la vidanguloj estas diversaj.

Bunta frontpaĝo

Ni ĵetu rigardon al la unua paĝo de la monato aŭgusto 2010, http://eo.mondediplo.com:

El la kvar artikoloj, tri temas pri respektive Okcidenta Afriko, Aŭstralio kaj Srilanko en Azio. La kvara temas pri moderna arto, kaj ĝia rilato al politiko.

Se ekonomiko kaj politiko plej oftas, tamen ekologio kaj hommigradoj ne estas forgesataj temoj.

Artikoloj tradukataj en 28 lingvojn

La enhavo de la gazeto estas parte tradukita en 28 lingvojn, inkluzive de Esperanto. Tio signifas, ke en multaj landoj estas redakcio, kiu elektas kaj tradukas artikolojn, sed ankaŭ povas proponi aliajn. Tiel nia Esperanta eldono povas enhavi ankaŭ tradukojn de la alilingvaj redakcioj, kaj eĉ proprajn artikolojn.

Ekde la kontrakto farita en 2002 de Vilhelmo Lutermano kaj la estraro de LMD, la Esperanto-eldono rete publikigis pli ol 900 artikolojn. Kaj publikigis ĉiu-jare unu paperan eldonon, kies ĉefa celo estas konigi la ret-eldonon, dum Universalaj kongresoj (UK) aŭ Mondaj Sociaj Forumoj.

En 2009 ni publikigis 122 artikolojn, same kiel en 2008, helpe de 5 tradukintoj. Tio estas volontula senpaga laboro, kaj la artikoloj estas senpage alireblaj sur la retejo de LMD.

Kiu legas Le Monde diplomatique en Esperanto?

La ĉiutagaj vizitoj (de la Esperanta eldono!) stabiliĝis je pli aŭ malpli 800 (24 000 monate).

Vizitoj venas interalie el aliaj retpaĝoj kiuj havas ligon al la nia, en la lasta tempo venis regule vizitoj el 25 tiaj retpaĝoj. Multaj venas el alilingvaj eldonoj de LMD.

Instruistoj de Esperanto uzas tiun materialon por supera aŭ meza nivelo. La fakto ke ĉiuj artikoloj estas minimume en du aŭ pliaj lingvoj, donas kroman didaktikan valoron al niaj tekstoj.

Pretigi la lingvon estas nia afero

Ĉu vi dubas, ke Esperanto estas preta por roli kiel internacia lingvo de la homaro? Ni ja ofte povas legi asertojn de intelektaj esperantistoj, ke al Esperanto mankas multaj fakaj esprimoj, kiujn bezonas nia epoko. Jes ja, sed kiamaniere la modernaj lingvoj akiris tiun esprimpovon? Komunikante pri siaj fakoj en la lingvo! Praktiki, tio estas la nura maniero teni lingvon preta por taŭga uzo. Verki (aŭ traduki) altnivelajn artikolojn pri la problemoj, ekonomiaj, politikaj, sociaj kaj civilizaciaj, de nia mondo, tio estas nia maniero igi Esperanton preta por sia rolo.

Nia postulato estas ke ĉio tradukeblu en Esperanton, same kiel en la aliajn lingvojn. Ĉar ni celas esti komprenataj de la plej granda nombro da esperantistoj, ni uzas lingvaĵon ja altnivelan, sed laŭ la lingva materialo simplan, kiom eble plej proksiman de la oficiala radikaro.

Nu, ni esperas viajn regulajn vizitojn sur la retejo, se eble komentojn (sub ĉiu artikolo vi povas per simpla alklako aldoni vian komenton) kaj, kial ne?, kunlaboradon en la tradukado kaj kontrollegado.

Jeanne-Marie Cash

Satiro

Nomoj kaj homoj

Antaŭ nelonge mi rimarkis ke mi forgesis la nomon de esperantisto kiun mi tamen bone konas. Ĉu signo de frua Alchejmero? Poste revenis nomo en mian kapon — tamen, ne la ĝusta nomo. Pripensinte la fenomenon, mi komprenis ke la du koncernatoj havas, krom samlanda origino, tre similan sintenon en movadaj aferoj — jen probable la kialo de mia konfuziĝo.

Estas normale ke, por simpligi al ni la vivon, ni manipulas stereotipojn, projekciante la ecaron de iu jama konato al konato nova. Tiel faradas Miss Marple en romanoj de Agatha Christie, kaj al ŝi tia person-paŭsado helpas solvi murdomisterojn. Sed kian misteron solvu mia konfuzado de nomoj?

Dum pli ol dudek jaroj da movada vivo, el kiuj unu jardeko verdul-profesie densa, mi diversgrade ekkonis centojn, iometete eĉ milojn, da esperantistoj. Aparte bone mi konatiĝis kun iliaj tekstoj, kiujn mi redaktis. Kiel redaktoro, mi aparte aprezis alportantojn de ideoj originalaj, kaj mi ankoraŭ naive kredis ke la legantoj same sentas.

Baldaŭ mi devis konstati: ne nur ke sama homo emas ripeti samajn ideojn, turne kaj returne kiel lavmaŝino, sed eĉ la ideoj mem revenas kaj recikliĝas — parte ĉar ĉiam alvenas anoj de novaj generacioj. Ili remalkovras kaj retraktas ofte la samajn demandojn kiel iliaj antaŭuloj — sed plej ofte sen konsidero al interkonsentoj kaj sendubigoj jam atingitaj de aliaj...

Ekzamenante la demandon eĉ pli proksime, mi rimarkis ke, krom la ideoj, recikliĝas ankaŭ la tipoj de ideantoj. Kvazaŭ la pensojn kovus ne individuoj, sed iuj eterne revenantaj arketipoj. Koncentrante mian atenton, mi sukcesis fari momentfotojn pri kelkaj el ili. Jen portretoj, sen aparta ordo, el la unua koridoro de mia galerio (kiu multĉambre labirintas plu, kaj kies fundon mi mem ne kuraĝas viziti, ĉar eble mi ne revenus):

La praktikulo. Vojaĝas, komercas, gajnas monon per Esperanto. Malofta tipo, ĉar nekapabla reproduktiĝi.

La finvenkisto. Motivas lin la espero ke poste ne plu necesos kotizi al UEA.

La bonlingvisto. Subtipoj: la kontraŭneologismulo; la simplemulo; la logikemulo; la demokratiemulo. Feliĉe, la subtipoj ne interkonsentas, kaj tio garantias la transvivon de Esperanto.

La ĉasanto de krokodiloj. Kiel Jesuo elpelanta komercistojn el la templo, li reale faras tion pri kio la bonlingvisto nur sonĝas.

La raŭmisto. Tre malfacila rolo, ekde kiam la markonomo estas akaparita.

La lokulo. Foje ekiris al UK sed revenis al la klubo jam el la stacidomo. Subtipoj: la loka veterano; la neforigebla klubestro; la verdega krokodilo; la eterna komencanto.

La beletristo. Konsolas sin per la ideo ke, pro la tutmonda ŝrumpo de libromerkatoj, baldaŭ la Esperanta ne plu aspektos tiom nana.

La mojosulo*. Lia patro dancis bambon, li fondas Vizaĝlibran paĝon pri bambodancado.

* Mojosa: modernjunstila (junulara slango).

La giko*. Aldonis Esperanton al komputado por solvi siajn interhomajn problemojn; per nova softvaro eble sukcesos.

* Maniulo, fanatikulo.

La aktorino. Finfine trovis medion kie ŝi estas pli ol figuranto.

La geniulo. Ekzistas unu, sed li kreis ĉirkaŭ si kompletan ŝtaton por ne senti sin sola.

La frustrito. Ĉiam kapablas trovi novan plendomotivon. Subtipo: “mi mortos antaŭ la fina venko”.

La kongresano. Subtipo kiu daŭre serĉas sian tipon. Kaj la salonon de la sekva programero.

La gravulo. Subtipoj: la podiemulo, la reciklebla estrarano, la omaĝlibrato.

La akademiano. Plej proksima al homo sapiens, sed ne facilas scii en kiu direkto. Subtipo: la ekskuzito pri akuzativ-uzado.

La fripono. Komprenis ke la meza naiveco de esperantistoj ebligas daŭripovan parazitadon. Povas evolui kaj iĝi kanajlo.

La kabeinto. Subtipoj: la kabeadanto; la kabe-minacanto; la ekskabeo.

Kaj multaj aliaj, kiuj simple tie loĝas.” (Heinz Kahlau)

Evidente, eblas ankaŭ miksaj tipoj, kiel la frustrita aktorino, la mojosa giko, la ekskabea podiema beletristo, kaj longe tiel permute plu. Almenaŭ, dum temas pri la aliaj. Ĉar sin mem ĉiu el ni kredas individuo unika, ne senplue klasebla, kun impona kompliko kaj kompona impliko, tutmonda umbiliko — amen. Movadu ni tamen.

István Ertl

Recenzoj

Elstara libro al elstara homo

La arto labori kune. Festlibro por Humphrey Tonkin. Red. Detlev Blanke kaj Ulrich Lins. Rotterdam: UEA, 2010. 901p. 26cm. Bind. Ilus. ISBN 9789290171133. Prezo: € 60,00

Mejloŝtono en la esplorado pri la temoj ĉirkaŭ Esperanto

Sekcioj IV-VI (p. 257-581)

Kiel sufiĉe juna kunlaboranto de Humphrey Tonkin, estas por mi honoro recenzi la duan trionon, pli ol 300 paĝojn, de la festlibrego al li dediĉita. Estante kontribuinto pri lingvopolitiko kaj lingvoplanado (sekcio II), mi recenzos alian parton, konsistantan el tri sekcioj: esperantologio (IV), historio (V) kaj movado kaj komunumo (VI). Mi klopodos arigi la kontribuojn laŭ la temoj tuŝitaj kadre de ĉiu sekcio, por evidentigi laŭeble la plej interesajn rimarkojn kiujn leganto povas trovi. Temos pri simpla gustumado, ĉar 31 kontribuoj entute postulus ne unu, sed tri recenzojn.

Nepre pro miaj personaj emoj mi trovis tre interesa sekcion IV dediĉitan al esperantologio. La atento de Wim Jansen, Boris Kolker, Geraldo Mattos kaj Klaus Schubert fokusiĝis en la fundamenta lingvo, pli precize, en tio kio estis priskribita de L. L. Zamenhof en la Unua Libro kaj en la Fundamento de Esperanto. Pli precize, Jansen alfrontas la problemon de la tipologia klasifikado de Esperanto: ĉu — kaj jeskaze kiom — Esperanto estas eŭropa lingvo? Lia metodo estas preni tipologie konatajn interlingvistikajn trajtojn pri (hindo-)eŭropeco de lingvo kaj apliki ilin al la fundamenta lingvo. La plej interesa rezulto miaopinie estas, ke “okulfrapan diferencon inter Esperanto kaj la referenclingvoj ni trovas en... aspektoj de la morfologio, kiu ŝajnas esti unikaĵo, retrovebla nek en Eŭropo nek ekstere.” Krome Jansen montras kiel neatenditaj komunaĵoj kun lingvoj kiuj ne estas referencaj al Esperanto (kiujn Zamenhof tute ne konis), devas esti rigardataj tre singardeme. Sur la sama linio, Kolker malkaŝas la gravecon de la rolo de la rusa en Esperanto, “kiel decida kontrola lingvo, t.e. de lingvoformilo”, ĉar tute probable la rusa estis la ĉefa lingvo de Zamenhof, kaj fakte eŭropismoj eniris Esperanton tra ĝi. Malpli konvinka estas la kontribuo de Mattos, kiu relegas la fundamentan lingvon kompare kun la portugala, kaj pridiskutas la nekoheron de la originala participa sistemo, fakto vaste konata kaj solvita de specifa lingvoplaniga ago fare de Akademio de Esperanto pli ol 30 jarojn antaŭe. Male Schubert prezentas investigadon pri la koncepto “vorto” en la planlingva antaŭvivo de Esperanto, el la kabineto de Zamenhof, enfokusigante la faman eltiraĵon pri la plena dismembriĝo de la ideoj en memstaraj, senŝanĝaj vortoj, tute fremda por la eŭropaj popoloj, sed al ilia spirito alkonforme por ne malfaciligi la lernadon de la lingvo. Tiu ĉi eltiraĵo montras al ni, kiel multaj planlingvaj premisoj de Esperanto estas implicaj, kaj spegule kiel la plejparto de neplanitaj trajtoj estu afero lasita al la lingva uzo, kio estas surprize nuntempa percepto de lingvo el lingvoplanada vidpunkto.

Sed esperantologio ne estas nur analizado de la zamenhofa lingvo: Ken Miner, Christopher Gledhill kaj John Wells analizas la lingvon tra la lensoj de modernaj lingvistikaj ilaroj, dum Ilona Koutny, Aleksandro S. Melnikov kaj Till Dahlenburg alprenas pli socilingvistikan vidpunkton. Fine, en kompara lingvistiko ni povas enmeti la kontribuojn de Renato Corsetti, Otto Prytz kaj Michel Duc Goninaz. Miner prenas la vidpunkton de lingvistiko fare de Chomsky, montrante kial por la fama usona lingvisto Esperanto ne estas proprasence lingvo (esence, ĉar denaskuloj ne estas native speakers [denaskaj parolantoj] en la normala senco de la esprimo). Gledhill sekvas la modelon de la britaj skoloj de Firth pri “kunokazemo” (collocation) kaj de Halliday pri leksiko-gramatiko por korpuse analizi la diferencon inter analizaj formoj kiel “havi okazon” kaj respondaj sintezaj kiel “okazi”. Wells sin demandas ĉu la diversaj frazmelodioj de la etnaj lingvoj posedataj de esperantlingvanoj povas starigi problemon al la lingvo mem. Feliĉe, en la plej tikla parto de frazmelodio, t.e. demandomelodio, Zamenhof elektis la polan vojon, pruntante la vorton czy (ĉu) anstataŭ fidi je frazmelodiaj rimedoj kiel ekzemple en la itala. Do, ĝenerale dirite, ne fidu tro je frazmelodioj kiam vi parolas Esperante. Koutny prezentas malgrandan retan enketon (10 demandoj kaj 100 respondintoj estas samplo bona por sugesti tendencojn) pri la bildo de la mondo laŭ esperantlingvanoj. Kiom da influo havas la etnaj lingvoj en ilia semantika mapo, ekzemple en la kolornomoj? Kiom da kono pri la Esperanta kulturo necesas por kompreni kelkajn esprimojn (ekz. “kabei”)? Unu nepra konkludo estas la tendenco uzi sintezajn formojn kiel “malsati” anstataŭ analizajn, kiel “havi malsaton”. Melnikov prenas alian vojon por montri la realecon de la Esperanta kulturo, kies speguloj estas la gazetoj, speciale en specifaj trajtoj kiel esperantonimoj. Aparte interesa estas la semiotika analizo de la bildoj uzataj en la gazetaro: ne nur lingvouzo, sed lingvouzo kune kun desegnaĵoj. Dahlenburg argumentas, ke la alpropriĝo de la etnolingvaj parolfiguroj al Esperanto per poezio riĉigas la lingvonivelon de la poezi-leganto. Kvazaŭ rekte responde, Corsetti argumentas, ke ekzistas supertavola lingvo por esperantlingvanoj, nome la plej prestiĝa nacia lingvo de la momento (nun, la angla), komparante Esperanton kun kreolaj lingvoj. Pri la tiel-nomata kreoliĝo de Esperanto, mi tute dubas, ĉar kreoliĝo postulas piĝinon kaj Esperanto neniam estis piĝino sed ĉiam planlingvo: mi preferus nomi la fenomenon “naturiĝo”. Ĉiukaze, aparte de harfendaj diskutoj pri la plej oportuna termino, multaj observoj fare de Corsetti estas atentvekaj kaj diskutprovokaj. Prytz analizas la diferencon inter la etnolingvaj sufiksoj, kiuj ne povas roli kiel memstaraj radikoj, kaj la Esperantaj, kiuj ja povas, sed kelkkaze la vortkombinoj leksikiĝis (ekz. “homaro” indikas ĉiujn homojn, ne laŭkombine “aro da homoj”). Kiel etnolingvajn studkazojn li prenas la hispanan, anglan, germanan kaj rusan etnolingvojn. Finas la sekcion eseeto de Duc Goninaz, kiu alfrontas la problemon de tradukado el lingva vidpunkto, nome ĉiu dulingvulo havas iom da interfero inter la lingvaj sistemoj, kiu povas eĉ grave influi la proceson de tradukado. Bedaŭrinde li ne profundigas la specifajn problemojn malantaŭ tradukado en kaj el Esperanto, temo miaopinie ankoraŭ malmulte esplorata sed fakte esplorinda.

Sekcio V enhavas kontribuojn pri la historio, buntajn kaj atentvekajn. Eĉ ĉi tie ni povas arigi ilin laŭ kelkaj temoj: Zamenhof kaj la pionira epoko (Christer Kiselman, Marc Bavant, Carlo Minnaja, E. James Lieberman); pri la malneŭtralisma movado (Ulrich Lins, José Antonio del Barrio, Vladimir Samodaj); pri specifaj historiaj epizodoj kaj kuntekstoj (Doron Modan, Vlastimil Novobilský, Tacuo Huĝimoto, Shi Chengtai, Ed Borsboom). Kiselman prezentas la ideojn de Zamenhof pri la neŭtrale-homa religio de la frua hilelismo (1900) ĝis la matura homaranismo (1917). Bavant relegas la zamenhofan eseon pri esenco kaj estonteco de la lingvo internacia preskaŭ jarcenton post ĝia aperigo. Ĉu ĝi ankoraŭ validas? Laŭ la aŭtoro la zamenhofa pretendo ĉion solvi per la “nuda logiko” fiaskis, kaj pro tio stariĝas la demando ĉu la eseon ne verkis de Beaufront anstataŭ Zamenhof. Minnaja prezentas al ni ege interesan rigardon al lingvokontrolado antaŭ la starigo de la Lingva Komitato, en la diskuto inter la legantoj de la unua revuo, La Esperantisto. Ekzemple, kelkaj lingvaj trajtoj de la antaŭbulonja lingvo, nome ankoraŭ sen netuŝebla Fundamento, perdiĝis por reaperi poste kiel avangardaj fenomenoj! Lieberman klopodas skizi psikologian analizon de la personeco de Zamenhof laŭ klasika freŭda vidpunkto kaj priskribi la psikologojn kiuj subtenis la lingvon, interalie Auguste Forel, Pierre Bovet kaj John C. Flugel, kiuj eĉ estris kurson ĉe la unua Somera Universitato en Ĝenevo (1925). Oni povas diri, ke la historio de la frua epoko de nia lingvo ankoraŭ estas priesplorinda. Lins reprenas la enketon de li faritan en la jaroj 1982/83 inter komunistaj esperantistoj pri la trajtoj de ilia “duobla lojaleco”. Temas pri 30 demandoj al 79 homoj, multaj naskitaj antaŭ la Unua Mondmilito. La rilato inter la du ismoj estis plejofte malfacila, ĉar ilia vivo estis entute nefacila. Esperanto rolis precipe kiel persona klerigilo. Eble ne tro surprize la ekstera socio (komunistoj ne-esperantistaj) tute vidis esperantismon kiel kromaĵon. Post la disfalo de Sovetunio, multaj el ili vivis tragedian momenton, kaj Esperanto rolis kiel postrestaĵo de la idealismo. Kvazaŭ komentarie, Samodaj atestas pri la vanaj klopodoj eldoni Esperantan revuon en Sovetunio en la 1970/80-aj jaroj, eĉ kiel “angulo de esperantisto” kiel suplementon de jam starigita anglalingva revuo, Moskvaj Novaĵoj. Nur provekzemplero sukcesetis. Del Barrio klarigas kial hispanaj laboristoj emis lerni Esperanton en la komenco de la 20-a jarcento. Resume oni povas diri, ke krom la volo kleriĝi la malaltaj klasoj emis krei novan, alternativan klasbatalan kulturon per malnacia lingvo, nome Esperanto. Socialistoj emis substreki la kleriĝon dum anarkiistoj la alternativan novan kulturon. Modan enkondukas la leganton en specialan momenton, en kiu Esperanto rolis vere kiel superetna lingvo de paco: la Palestina kaj Egipta areo antaŭ la milito de 1948/49. Tiam araboj kaj judoj uzis la lingvon praktike por konstrui zamenhofan neŭtrale-homan ponton inter la du popoloj. Tute diversan fonon prezentas la kontribuo de Novobilský pri la personeco de Ota Ginz, elstarulo en la esperantista movado en Ĉeĥoslovakio. Estis por mi surprize kaj kortuŝe ekscii pri Esperanta-ĉeĥa vortaro kompilita en getto.

Nun, de proksima Oriento al fora Oriento. Huĝimoto prezentas al ni la vivon de Takagusi Itirô, interalie tradukinto en la japanan de Kumeŭaŭa de Tibor Sekelj, unu el la plej famaj infanliteraturaĵoj en Japanio, kaj de Eroŝenko, la konata blinda poeto. Shi enkondukas la leganton en la misteran personecon de Elpin, koreo kiu longe vivis en Ĉinio kaj multe engaĝiĝis kontraŭ la japana invado. Finas la sekcion la kontribuo de Borsboom, kiu pritraktas la historion de la juna movado ekde 1938 ĝis 1958, kiam ekaperis junulo kiu ege influos la junan (sed ne nur) movadon: Humphrey Tonkin. Interese, mi eksciis, ke la hazardemo de partoprenantoj en la junaj internaciaj kongresoj ja ne estas novaĵo.

Sekcio VI estas malgranda kompare kun la aliaj ĉianalizitaj (malpli ol 70 paĝoj entute), tamen ne seninteresa, ĉar ĝi pritraktas du strebojn de la esperantismo: movadon kaj komunumon, kiuj ne ĉiam paceme kunvivas. Werner Bormann efike pritraktas la distingon inter labori por Esperanto (movade) kaj labori per Esperanto (komunume), kun speciala atento al la frua epoko de UEA, kaj (denove) oni vidas, ke foje akraj lastatempaj diskutoj enradikiĝas en la fondiĝo de la moderna, postpionira movado. Jorge Camacho profundiĝas en la afero, vigle diskutante la tradician nocion de “Esperanta popolo”. Ĉi tiun oni interpretu metafore, samkiel “la futbala popolo”. Sed metaforoj plenas de danĝero, kiam ni forgesas la metaforecon kaj permesas al ili plasmi nian pensmanieron. Pro tio, li proponas anstataŭigi la esprimon per “Esperanta malpopolo”. Stariĝas do la demando, ĉu entute ekzistas Esperanto-kulturo. La respondo de la aŭtoro jenas: bezonatas lingva malaparteco por krei universalan, mondskalan kulturon, nome esperantistoj devas daŭre dialogi kun la alilingvaj kulturaĵoj por diri ion vere universale valoran. La kontribuoj de Zbigniew Galor kaj Nikola Rašić estas sociologiaj esploroj pri la ĝenerala movado, dum Hèctor Alòs i Font pritraktas la katalunan. Galor prezentas superrigardon de sociologiaj esploroj rilataj al la konsciado de la UEA-membroj pri la asocio mem, speciale diskutante la koncepton de Diabla Cirklo de Eckhard Woite, nome la tendencon de UEA ekzisti por pluvivi kiel memcelo anstataŭ ekspluati la originajn celojn. Kvazaŭ responde, Rašić analizas la Universalajn Kongresojn, eble la plej fortostreĉan ĉiujaran laboron de UEA. Per statistika ellaborado, ŝajnas fakte, ke la komunumo pli pezas ol la movado, alivorte UK iĝas “fermema kongreso de malfermema movado”. En 2007, por doni socilingvistikan bildon, Alòs i Font faris enketon inter 98 katalunaj esperantistoj, kiuj estas ĉefe viraj, kleraj, diversaĝaj, ekonomie mezklasaj kaj poliglotaj. Fine Ziko van Dijk komparas la ideologiojn malantaŭ Vikipedio kun tiu malantaŭ Esperanto, kun speciala atento al la esperantlingva Vikipedio, relativa sukceso se oni rigardas aliajn Vikipediojn subtenatajn de pli-malpli samnombraj lingvaj komunumoj.

Ĉiosume, ĉiu sekcio povus valori kiel memstara monografia volumo. Mi estas profunde konvinkita, ke ĉi tiu librego estas mejloŝtono en la esplorado pri la temoj ĉirkaŭ Esperanto. Sekvaj pluesploroj ne povos ne sin referenci al unu aŭ alia kontribuaĵo de la festlibro, kaj do mi sincere rekomendas posedon al ĉiu esploranto aŭ esploronto pri la lingvo, la historio kaj la movado.

Federico Gobbo

(Recenzo pri la lasta parto de la libro aperos en la sekva numero de la revuo).

Memoro pri la Nakbo: Ĉu la libro de la jaro?

Kiel Israelo elpelis la palestinanojn (1947-1949). Dominique Vidal kaj Sébastien Boussois. Embres-et-Castelmaure: Monda Asembleo Socia (MAS), 2009. 361 p. 21cm. ISBN 9782952953764. Prezo: € 21,00

En 2007 aperis la franclingva originalo de tiu ĉi libro, nun tradukita de Vilhelmo Lutermano. Verkis ĝin la franca historiisto kaj ĵurnalisto Dominique Vidal, mem de sefarda familio, regula kunlaboranto de la revuo Le Monde Diplomatique (kun interreta eldono en Esperanto ĉe http://eo.mondediplo.com/).

Anstataŭ proponi novan tezon, Vidal prezentas la kontribuojn de la t.n. “novaj historiistoj” israelaj, kiel Benny Morris, Ilan Pappé k.a. Ekde la mezo de la 1980-aj jaroj, ĉi tiu generacio de judaj historiistoj sukcesis malkonstrui la tabue oficialajn mitojn pri la fondo de la ŝtato Israelo kaj pri la milito unue inter la judoj kaj la araboj de la britmandata Palestino (tiutempe la vorto “palestinanoj” kunsignifis ilin ĉiujn), poste inter Israelo unuflanke kaj la palestinanoj kaj arabaj regnoj najbaraj aliflanke, dum la periodo 1947-1949.

Kiel diras la enkonduko, “inter la plano de divido de Palestino adoptita de la Ĝenerala Asembleo de UN la 29-an de novembro 1947 kaj la armisticoj de 1949 sekve al la unua israela-araba milito, komencita per la invado de la 15-a de majo 1948, plurcent miloj da palestinanoj, kiuj vivis sur la teritorioj fine okupotaj de Israelo, forlasis siajn hejmojn.” Laŭ la tradicia israela historiografio, la rifuĝintoj (ĝiatakse maksimume 500 000) plejparte fuĝis libervole aŭ sekvante alvokojn de gvidantoj promesintaj rapidan revenon post la venko; por la historiistoj arabaj kaj palestinaj, la granda plimulto (700 000-900 000) estis elpelitaj pere de masakroj en la kadro de politika-milita plano. Konsultinte dokumentojn, arĥivojn, taglibrojn ktp de la israela armeo kaj/aŭ de israelaj gvidantoj kiel David Ben-Gurion, la “novaj historiistoj” pruvas la ekziston de tiuj mature pripensitaj plano kaj elpelo.

Vidal prezentas la rezultojn de tiuj esploroj kronologie. Unue tiujn de Morris, al kiu li dediĉas la plej grandan parton de la verko, ĉar li la unua detale analizis i.a. la planon Dalet, la masakron en Dajr Jasin aŭ la ĉefrolon de Ben-Gurion en tiu “elpuriga”, popolforŝova politiko. Per tio klariĝas la kialoj de la fenomeno, ke la palestina popolo transformiĝis al popolo de rifuĝintoj. Poste legeblas la kontraŭaj argumentoj de la t.n. ortodoksaj historiistoj (same judaj aŭ israelaj), subtenantaj la oficialan version pri la israela historio. Trans la mezo de la verko, la prezento de la nunaj ekstremdekstraj politikaj ideoj de Morris ne kiel historiisto sed kiel individuo transformas la libron kvazaŭ en romanon. Vidal, ne senpartia, komunikas al ni sian ŝokiĝon kaj tiun de aliaj esploristoj.

Sekvas i.a. Pappé, politike ekstremliva, kaj tiurilate radikale malambigua ankaŭ kiel historiisto. Liaj verkoj relegas la periodon jam studitan de Morris el ankoraŭ pli nova, nemiskomprenebla perspektivo. Fine, la emocia postparolo de Sébastien Boussois unue rakontas skize la viv-itinerojn de tiuj du kaj de la ceteraj similliniaj aŭtoroj, ekde Simha Flapan ĝis Avi Ŝlaim, Tom SegevAkiva Eldar, kaj poste traarkas la historion de la israela okupado de Palestino ĝis la plu opresa kaj sanga nuntempo.

Legeblas en la antaŭparolo de Yehuda Lancry ke “la renaskiĝo de Israelo kaŭzis nacian katastrofon por la palestinanoj”. Laŭ la araba lingvo, oni povas nomi tiun katastrofon la Nakbo. Samkiel ni ekdisponas en Esperanto komune verkitajn librojn pri la historio de Ĉinio, Japanio kaj Koreio antaŭ kaj dum la dua mondmilito, Vilhelmo Lutermano faris grandan servon tradukante ĉi imponan verkon. La 350-paĝa traduko legeblas flue, tamen oni permesu al mi parentezon kun lingvaj kaj stilaj atentigoj.

Unue ĝenas la ĥaoso aŭ la manko de sistemo transskribi hebreajn kaj arabajn nomojn. Kial uzi malsamajn formojn en apudpaĝaj mapoj? Kial prezenti en tabelo eĉ 4 nomformojn [Jenino, Ĝanin(o), Ĝinin(o), Ĝenin(o)] por unu sola urbo? Ĉu Jiŝuf, Jiĥuv kaj Jiŭv signifas la samon (la judan komunumon de Palestino antaŭ 1948)? Kial ne Jiŝuv(o)? Pli bone estintus prezenti tabelojn kun, unue, la transskribaj kriterioj kaj reguloj, kaj due la listo de transskribitaj nomoj, por konsulto (kaj por ne devi ripeti la klarigon plurfoje tra la verko). Ekzemple, sur tabelo oni povus vidi ke Ramlo = Al-Ramla [arabe] / Ramleh [hebree], aŭ ke Ĥalilo/Ĥebrono [ne Hebrono] = Al-Ĥalil / Ĥebron, kaj poste en la teksto mem legeblus nur Ramlo kaj Ĥalilo / Ĥebrono (kvankam por plej multaj nomoj sufiĉas ne esperantigo sed transskribo).

Koncerne personnomojn, kial Theodor Herzl (kies verkon La juda ŝtato publikigis Literatura Mondo en 1934) meritu la strangan esperantigon “Theodoro [kun h!] Herclo”? Aŭ kial nur sur p. 326 ni eksciu ke la oftege uzata nomo Beni Moris estas transskribo de la bibliografie pli utila nomformo Benny Morris?

Due, ĝenas ankaŭ la uzado de la artikolo antaŭ nomoj jen de organizoj (la Hagana, la Irgun) jen eĉ de loknomoj (la Negevo, la Jordano, la Golano anst. Negebo, Jordano, Golano).

Trie, naci-lingvajn esprimojn kaj titolojn de verkoj prefere akompanu Esperanta traduko.

Kvare, jen listo de misvortoj kaj aliaj eraroj: konfiguraĵo (formaĵo), amplifikita (amplifita), kreskanto (lun-arko, krescento, kreskluno), delokituloj (delokitoj), milico (milicio; sed eble notinda en vortaroj kiel konkurenca formo?), logistiko (loĝistiko), bazoko (bazuko), interferenco (interveno), getoigo (getigo), Rodoso (Rodo/Rodiso), Birmanio (Birmo), transfer[i] (transigi), ĉerkaso (ĉerkeso), ĥarisma (karisma), Kambriĝo (Kembriĝo), Levantio (Levantenujo?); “kaŭzo” anst. “afero” (“reprezentantoj de la palestina kaŭzo”), “granato” anst. “grenado”, “ŝerifo” anst. “ŝarifo”, “nuancigi” anst. “nuanci”, “koloniigo” anst. “koloniado”, “topografiisto” anst. “topografo”, “balanco” anst. “bilanco”, “venenigi” anst. “veneni”; “*haŝimia” apud “haŝimida” (foje eble sufiĉus “haŝima”), “mukhtar-o” apud “muktar-o” (muĥtaro? t.e. araba vilaĝestro); Gŭatemalo kaj Urugŭajo (kontraste Lutermano foje transskribas la araban ŭ per v: Walid = Valid); transitiva misuzo de “indigni”; “post” kaj aliaj prepozicioj senpere antaŭ infinitivo (anst. “post kiam, post ol”); daŭra uzado de “komenci” anst. “komenciĝi”. Cetere, oni uzu “partizano” prefere nur en ĝia dua NPIV-a signifo (militpreta armita civilulo) ol en la unua, ĉar por ĉi lasta ni jam disponas “partiano”. Kaj, krome, kion signifas ke “la gazetaro kovris aferon”? Ĉu oni ĝin traktis aŭ kaŝis?

Kvine kaj fine, vortaristoj notu, krom la jam menciitan “milico”, la vortojn “intifado” (p. 47, 344), “Betlehemo” (p. 88; meza formo inter la zamenhofa “Betlehem” kaj la NPIV-a “Bet-Leĥemo”), “ĝihado” (p. 99), “urĝoleĝo” (p. 109), “makartismo” (p. 280, 345), “legitima” (p. 344).

Ĉio antaŭa estas bagatelo kompare kun la graveco de ĉi verko, tiom valora por nia plukompreno de la mondo, ke mi nomus ĝin senhezite la libro de la jaro 2009. La jam menciita Eldar diris jenan frazon: “La rekono de tio kio okazis en 1948, kiel montris ĝin la ‘novaj historiistoj’, estas antaŭkondiĉo por la paco kaj por la intertraktadoj”. Kaj ilia ver-esplora laboro, en vortoj de Lancry “estas devo, morala devo”.

Jorge Camacho

Verko kiu meritas respektan atenton

Yvonne. Sonetoj malsekretaj. Timothy Brian Carr. Rotterdam: Bero, 2009. 251p. 18cm. Prezo: 15,90 €

La titolo Yvonne, virina nomo; la subtitolo Sonetoj malsekretaj aludas al “Sekretaj sonetoj” de Kalocsay, tiu legaĵo sinripete enuiga malgraŭ ĝia forma perfekteco. Kio pri la 224 sonetoj, kiuj rekte aŭ nerekte estas dediĉitaj al Ivona? Mi tuj diru, ke ili certe ne estas enuigaj, savas ilin la persona tono ĉie konstatebla, kontraŭe al la Kalocsajaj, kaj pli da tema varieco; tamen ili, okaze, povas efiki lacige, sed ne nepre en negativa senco.

Kiu estas Ivona? Franca knabino, kiun ekvidis enamiĝe dekkvinjara knabo, kiu nutris tiun amon tra sia vivo, same kiel Petrarka sian amon al sia Laura. Kaj kiel Petrarka rakontis sian vivlonge tenatan sperton en la Canzoniere, Timothy Brian Carr rakontas sametose pri sia neforgesebla amo al sia Ivona. En soneto titolita dudekajarcenta “Petrarkisto” la poeto demandas: “Sed kiel mi min klasu kun Petrarko?” kaj respondas “Kiel? Per amo — ĉiamdaŭra sparko —” kaj komentas konklude: “Mi faras min Ivona-industrio!”. Tiu komento havas ironian tonon, estas kvazaŭ la poeto, almenaŭ en tiu verkmomento, iel oblikve konsiderus sian sonetaran produktadon kiel ian metian transformadon. Sed ĉu nur metio, industrio?

Ne estas tiel. La “Sekretaj sonetoj” de Kalocsay pritraktas virinon kiel cedeman objekton por amorado, la malsekretaj sonetoj de Timothy Brian Carr prezentas sian virinon kiel neatingeblan idealon. Tio ekipas lin per multe pli vastaj kaj variaj eblecoj de esprimado ol konstateblas en la sonetaro de Kalocsay. Malsimilaj sintenoj de la du poetoj al la temoj faras ĉi tie decidan diferencon. Unu estas enfermita inter siaj objektaj limoj, la alia ebligas aliron ĉiudirekte en tempo kaj spaco.

Multaj sonetoj estas datitaj taglibrece, rilate al la enhavo de la poemoj. Tiel 29 el la komencaj poemoj havas la daton 1958, la jaron de la Ekkoniĝo, kiam la estonta Esperanto-poeto estis 15-jara. Tiuj datoj donas informojn, sed efektive ne necesajn, la aĝo de la knabo klare aperas en iuj poemoj, ekzemple en “Jen mi dekkvinjaraĝa” (p. 36), la tuta ciklo sufiĉe informas pri si mem, pri la komenco, pri la evoluo ĝis la lasta poemo, kiu retrosendas ĝis 1957: “Post naŭ monatoj mi Ivonan vidos”. La poeto tiel fermas la cirklon, per la prakomenco.

Kvankam la poemaro estas esence amevolua rakonto, kiel ja atestas ĝia titolo, la temo ofte devias ja alidirekte: ankaŭ vojaĝoj, muziko, kino, futbalo, havas tie siajn lokojn, kvankam la amrakonto neniam longe forestas. Notoj estas pri diversaĵoj, sed ne sufiĉaj, amaso da nomoj de personoj, lokoj kaj eventoj tie aperas sen notaj komentoj. Tiaj aludoj lacigas, sed povas efiki kiel defioj al esploro, se ne tuj, tiam poste, se oni celas plenan komprenon.

El arta vidpunkto la sonetoj de Timothy Brian Carr estas atentindaj; li tie iras siajn proprajn vojojn, ne nepre sekvante tiajn konvenciajn “regulojn” de la soneto, kiel ekzemple tiujn de malfermo de la temo, ĝia ellaborado, ekzemplo kaj konkludo. Esence la poezio de Carr estas impresionisme elokventa, kio ja havas siajn riskojn, sed ankaŭ ofte surprizojn, kiuj povas efiki aŭ kiel ĝueblaj sparkoj aŭ kiel neagrablaj ĝenoj, depende de la leganto. Bildara troŝarĝemo ne faciligas la legadon, sed pacienca leganto certe klopodas trairi tiajn densaĵojn kaj trovi tie valorojn.

La Ivona-libro de Carr estas atesto de obsedo, kiu trovas sian esprimadon en necedema volo al kontentiga rezulto, ĉiu ŝtupo pelas la poeton al ĉiam nova ŝtupo, tamen ne nepre progresiga; la procezo ŝajnas senfina; oni demandas sin, kiam elĉerpiĝos la fortostreĉoj de la poeto. Al mi persone la akumula efiko de la poemaro estas tiu de mirmiksita admiro pri la kapabloj de la poeto nutri sian inspiron per senlaca elĉerpado de la temo, rezultiganta verkon, kiu meritas respektan atenton.

Baldur Ragnarsson

Somera Esperanto-Studado

Inter la 2-a kaj 10-a de julio 2010, E@I kune kun Slovakia Esperanta Junularo organizis en Slovakio Someran Esperanto-Studadon 2010.

La populara internacia aranĝo SES okazis jam la kvaran fojon, kaj la trian fojon ĝi estis kunigita kun fizika renkontiĝo de lernu!-uzantoj. La aranĝo okazis en la Hotela Akademio de Ľudovít Winter en la banloko Piešťany.

Granda kaj de la organizantoj neantaŭvidita sukceso de la aranĝo estis en nombro de ĝiaj partoprenantoj. Sume aliĝis 219 personoj, venis 190 (plej multe el Pollando, Slovakio, Germanio, Hispanio kaj Francio). Kompare kun la pasinta jaro (kiam venis 90 personoj) temas pri granda kresko, kiun kaŭzis certagrade ankaŭ la malproksimeco de la ĉi-jaraj UK kaj IJK por eŭropanoj. Tamen daŭre validas, ke preskaŭ duono de la partoprenantoj estas veraj komencantoj aŭ esperantistoj, kiuj ĝis tiam ankoraŭ ne partoprenis internacian E-aranĝon.

La programo konsistis el antaŭtagmeza lernado kaj posttagmezaj kulturaj, sportaj, lernigaj kaj distraj programeroj. La komencantojn instruis Stano Marček, la ceterajn grupojn Dalia Pileckienė kaj Petra Smidéliusz, spertulojn gvidis Marta Kovács (laŭvice sur la supra foto). Paralele okazis metodika seminario “Flugiloj de Malfacila Vento”, kiun gvidis Radojica Petrović (dekstre). Novaĵo estis instruado por nevidantaj personoj, kun instruistino Nedeljka Ložajić (apud Petrović), mem nevidanta esperantistino el Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj. Multaj eluzis la eblon trapasi KER-ekzamenon kaj diligente prepariĝis por ĝi dum la semajno sub gvidado de Zsófia Kóródy. Ŝi zorgis ankaŭ pri la parto de la programo por la projekto “Esperanto 55+”, kiun financas la EU-programo “Grundtvig”. Pere de ĝi povis veni al SES 25-membra pola grupo, kiu spertiĝadis pri instruado de Esperanto por povi ĝin sekve instrui en universitatoj de la tria aĝo. Pri novuloj tradicie zorgis “anĝeloj”, spertaj esperantistoj, kiuj volonte helpis kaj konsilis.

Okazis kelkaj specialaj programeroj, kiel koktelista kurso, ornama tranĉado de fruktoj kaj legomoj, kurso de la japana batal-arto aikido, kiun partoprenis ankaŭ blinduloj, kaj nokta programo — nudpieda paŝado sur braĝo.

La aranĝo pasis kaj finiĝis sufiĉe sukcese, kion pruvas multaj pozitivaj reagoj de la partoprenintoj. La organiza teamo kore dankas al ĉiuj partoprenintoj, instruistoj, prelegintoj kaj aliaj subtenintoj de SES.

Ĝis revido dum la venonta SES!

Katarína Nosková

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la partoprenantoj, kun diplomoj.

La 83-a de SAT

De la 1-a ĝis la 6-a de aŭgusto 2010 en la pitoreska rumana urbo Braŝov, en suda Transilvanio, okazis la 83-a Kongreso de Sennacieca Asocio Tutmonda.

Ĝian “malkrokodilan etoson laboriste kamaradecan kaj klerige kulturan” ĝuis okdeko da kongresanoj el 16 landoj. La organizantoj, sub la gvidado de s-ino Radica Todor, en la lernejo “Andrei Saguno” kreis bonegajn kondiĉojn kaj taŭgan material-teknikan bazon por la laboro de la kongreso.

Kadre de la kongreso okazis jarkunsido de SAT. Plenumante la kongresan programon, la laborkunsidoj evoluis kun aktiva partopreno de la kongresanoj. La plej interesa kaj diskutata estis la ĉeftemo “Ekonomia krizo... kaj ties plurflankaj postefikoj”.

La organizantoj preparis neforgeseblan kulturan, artan kaj turisman programon. La gastoj konatiĝis kun la belaĵoj kaj historio de Braŝov, Raŝnov kaj Sibiu, la urbo de Andreo Cseh, la regiono de suda Transilvanio, la riĉaj artaj kaj kulturaj heredaĵoj kaj tradicioj. Ne mankis ekskursoj al Bukareŝto kaj Sigiŝoara. Spektakloj kun tipaj rumanaj popolaj kutimoj kaj tradicioj, ekz. La kalva kantistino de Eugen Ionescu, ricevis merititan aplaŭdon. Bona, utila, sukcesa kaj fruktodona kongreso. La venonta SAT-Kongreso okazos en Sarajevo (30 jul – 06 aŭg 2011).

Milĉo Beloreŝki

La 6-a Azia ĝuis Mongolion

De la 19-a ĝis la 23-a de junio 2010 okazis la 6-a Azia Kongreso de Esperanto en la hotelo Ĝingis-Ĥano, Ulanbatoro, la ĉefurbo de Mongolio.

Organizis ĝin Komisiono pri Azia Esperanto-Movado (KAEM) de UEA. En la kongresejo amasiĝis 215 kongresanoj el 27 landoj, ne nur azianoj, sed ankaŭ eŭropanoj, amerikanoj kaj oceanianoj.

La kongreso ekfunkciis tre glate en la ĝusta horo kun 32 buntaj fakaj kunsidoj, interkona vespero, nacia kaj internacia vesperoj, oratora konkurso kaj aŭkcio por viktimoj en Haitio. En la malferma ceremonio s-ro Lee Jungkee, prez. de KAEM, akcentis la rolon kaj kontribuon de azianoj por tutmondigo de la Esperanto-movado. Sekvis gratulmesaĝo de la ĉefministro de Mongolio s-ro Sukhbaatar Batbold (prof. Samdan Tsedendamba, prez. de Mongola centro de Universala Homama Asocio legis ĝin). La LKK-prezidanto s-ro Chimedtseren Enkhee bonvenigis la kongresanojn en Mongolio.

Dum 5 tagoj okazis enhavriĉaj programeroj kun aktiva engaĝiĝo de la kongresanoj: Esperantigo de naciaj trezoroj (Sasaki Teruhiro), Pri mongola historio, kulturo, lingvo kaj Esperanto-movado (LKK), Rememore al Lee Chong-yeong (Park Yongsung), Kaligrafio en la tuta Azio (Hori Yasuo), Oomoto (Ago Takaŝi), Ŭonbulismo (Kim Kwangsoo), Bahaismo (Paul Desailly), Komerco (Wang Tianyi), ILEI en Azio (Isikawa Tieko, Mireille Grosjean), Skajpanoj (Liu Baoguo), Pri Seula Esperanto-Kulturcentro (Lee Jungkee), Aŭkcio (Tahira Masako), Universala Homama Asocio (Inagaki Yasuhiko), Kuracistoj (Harada Hideki, Park Whachong), Propedeŭtika valoro de Esperanto (Mireille Grosjean), Pri Tajvano (Cho Chaoming), Amikaro de Bruno (Edith Henrici), Unesko (Renée Triolle), Junuloj (Okuwaki Tosiomi), El la retaj projektoj japanaj por Esperanto (Shibayama Zyun’iti), Tabloteniso (Tsuda Masao, Isogaj Naotake), Ĝemelaj urboj (Nakatsu Masanori), Transkontinenta trajno-vojaĝo (Tatjana Loskutova) kaj Rinĉen kaj Dogsuren (Chimedtseren Enkhee). Aparte menciindas, ke ravis la kongresanojn la Nacia Vespero pro sia altnivela arteco kaj la Internacia Vespero fare de kongresanoj pro kolorriĉaj naciaj kostumoj el nemalmultaj landoj. KAEM elektis novan gvidantaron, kiu servos dum tri jaroj. La novelektita prez. de KAEM prof. Sasaki Teruhiro el Japanio en la ferma ceremonio emfazis, ke ĉiu esperantisto devas agadi sur sia propra tereno. La 7-a Azia Kongreso de Esperanto okazos en Israelo en 2013.

Lee Jungkee

[FORIGITA!: bildo]

“Parado”, Internacia Vespero.

Denove aŭdeblaj dum la Ekonomia Forumo

8–10 sept. 2010 en la pola urbeto Krynica okazis la jubilea 20-a Ekonomia Forumo. Jam la 4-an fojon de Eŭropa Esperanto-Unio estis reprezentita ankaŭ Esperanto.

La aranĝo havas gravan signifon por la mez- kaj orienteŭropa teritorio. La Ekonomia Forumo en Krynica estas altnivela aranĝo, kiun kutime partoprenas multaj decidpovaj personoj — politikistoj, ekonomikistoj, entreprenistoj kaj diplomatoj.

Same estis ankaŭ ĉi-jare, tial eblis ekz. aŭskulti parolojn de la prezidanto de la Eŭropa Komisiono José Manuel Barroso, prezidanto de Eŭropa Parlamento Jerzy Buzek, la nova prezidento de Pollando Bronisław Komorowski kaj la prezidento de Estonio Toomas Hendrik Ilves.

EEU ĉi-jare denove elpaŝis kun propra podia diskuto kaj dum la aranĝo prizorgis informstandon pri Esperanto. La ĉeftemo de la podia diskuto estis: “Eŭropo sen konfliktoj — ĉu sufiĉos nur politikaj garantioj?” La gvidanto de la diskuto estis la prezidanto de EEU Seán Ó Riain. Aliaj prelegantoj estis Zbygnew Galor, Ilona Koutny kaj Barbara Despiney. La salono kun 45 homoj atente aŭskultis la diversajn vidpunktojn pri la temo.

La Esperanto-ĉeeston en la forumo kunfinancis samgrade tri organizoj: EEU, UEA kaj Esperantic Studies Foundation. Danke al tio eblis organizi sukcesan informadon: En la stando estis disdonitaj pli ol 1500 pecoj de diversaj informiloj en la pola, angla kaj rusa lingvoj. Preterpasantoj povis subiĝi al mallonga kvizo, malkovrante tiel la facilecon de Esperanto.

La estraro de EEU esperas daŭrigi ĉe tiu ĉi aranĝo kaj jam nun pripensas temon kaj prelegontojn por la venontjara forumo. Ni esperu pri daŭraj pozitivaj kaj sukcesaj videbligoj de Esperanto en similaj aranĝoj. Granda danko iru ĉefe al la prezidantino de PEA Halina Komar, kiu denove ebligis la partoprenon por EEU en la forumo, kaj al la helpantoj de PEJ.

Petro Baláž

[FORIGITA!: bildo]

Petro Baláž, Dorota Rodzianko, Seán Ó Riain, Agnieszka Mozer kaj Guy Johnston.

Forpasoj

Ŝaig Bähramoglu / Mamedov (1945-2010) mortis la 9-an de aŭgusto en Baku (Azerbajĝano). Li estis redaktoro de Sovetia Esperantisto 1989-90 kaj fondinto-prezidanto de Azerbajĝana E-Asocio.

André Bourdeaux forpasis la 29-an de julio en Chalon sur Saone (Francio). Li aktivis en la 60-aj kaj 70-aj jaroj, i.a. kiel estrarano de Unuiĝo Franca por E-o, zorgante pri informado. Gazetara ataŝeo por la francaj fervojoj, li uzis siajn profesiajn kontaktojn por E-o kaj sukcesis venigi al UK-oj ĵurnalistojn de gravaj gazetoj kiel Le Monde kaj Le Figaro.

Stojko Todorov Cankov (1929-2010) forpasis la 30-an de junio en Ruse (Bulgario), kie li estis delegito. Li peris E-revuojn kaj kunorganizis landajn kaj internaciajn E-renkontiĝojn.

Gerardo Flores Martín (1914-2010) forpasis la 9-an de aprilo en Madrido. Li estis membro n-ro 1 kaj prezidanto de Madrida E-Liceo kaj prezidanto de Hispana E-Federacio. Li estis unu el tiuj, kiuj efektivigis la aĉeton de oficejo por HEF en 1971, kaj li plej multe donacis al la fonduso por tiu celo. Advokato, li estis longe fakdelegito pri juro.

Huzisiro Kenzoo (1932-2010) mortis en Ôsaka la 9-an de majo. Sub la marko Eldonejo Pirato li eldonis dekon da gravaj verkoj, i.a. represon de Historio de la mondolingvo de Drezen (1967), El la vivo de Syunkin (1969; trad. Miyamoto), Lingvo, stilo, formo de Kalocsay (1970), Aŭtuna foliaro de Baghy (1971) kaj Naskitaj sur la ruino — Okinavo de Miyamoto (1976).

Mariano D. Ibáñez (1925-2010) forpasis la 2-an de julio en Bariloche (Argentino). Li estis multjara membro de Societo Zamenhof kaj Patrono de TEJO.

Aleksandr V. Krasuckij (1956-2010) mortis la 27-an de julio en Kievo. Li tradukis multajn kantojn, estis elektita kiel “Mister Esperanto” en 1984 en Jerevano kaj kunfondis la Societon “Espero” por subteno kaj defendo de la ukraina kulturo. Li aŭtoris la statuton de Ukraina E-Asocio, kies prezidanto li estis 2003-2006 kaj ĝenerala sekretario 2006-2009.

Göte Linghede (1916-2010) forpasis la 10-an de junio en Stokholmo. Li estis gvida aktivulo en blindulaj organizaĵoj kaj longe prezidis tiun de ŝakludantoj. E-on li lernis en la 30-aj jaroj. Li kolektis arĥivon de E-aĵoj, kiun li transdonis al la muzeo de svedaj vidhandikapuloj.

Magyari József (1923-2010), em. bankoficisto, mortis la 1-an de aŭgusto en Salgótarján (Hungario). Li estis delegito kaj fakdelegito pri bankaj aferoj, ekde 1954 instruis Esperanton kaj estis helpanto en du UK-oj.

Jan Pranger, la kultivinto de la tulipo “Esperanto”, mortis preskaŭ 100-jara la 9-an de marto en Breezand (Nederlando).

Eurico Antônio Ribeiro (1935-2010) mortis la 18-an de julio en San-Paŭlo. Li kunredaktis dum kvar jaroj la bultenon Milde de la Brazila Sekcio de ILEI kaj kunfondis la eldonejon Amikoj de E-o, kiu eldonis lernilojn de Elvira Fontes.

Willy do Nascimento Sales (1930-2010) mortis en Resende (Brazilo), kie li estis multjara delegito kaj fakdelegito pri mekaniko.

Manoel Moacir Sisccati (1944-2010), em. instruisto, forpasis la 17-an de aŭgusto en Ribeirão Preto (Brazilo), kie li estis delegito ekde 1991 kaj antaŭe fakdelegito pri edukado. Li estis kunfondinto de Ribeirão Preto E-Klubo kaj aktive instruis la lingvon.

Umesao Tadao (1920-2010), eminenta japana kultura antropologo, forpasis la 3-an de julio. Li studis zoologion en la Universitato de Kioto, sed poste dediĉis sin al kultura antropologio. En 1949 li iĝis profesoro, unue en Ôsaka, poste en Kioto. Lia ĉefverko Ekologia rigardo al historio. La japana civilizacio en la monda kunteksto (1967) estas unu el la plej influaj sciencaj libroj aperintaj en Japanio post la Dua Mondmilito. Por pli larĝa publiko li verkis La tekniko de intelekta produktado (1969), kiu ĝis hodiaŭ furore vendiĝas. Umesao klarvide atentigis jam en 1963, ke tutmonde estiĝos “informad-socio”.

Laŭ lia instigo, sur la tereno apud Ôsaka, kie en 1970 okazis Monda Ekspozicio, estis kreita Nacia Muzeo de Etnologio. Li estis ĝia unua ĝenerala direktoro de 1974 ĝis 1993. Kvankam en 1986 li preskaŭ perdis sian vidkapablon, li plu verkadis; en 1994 estis kompletigita lia 23-voluma Plena Verkaro. Li ricevis multajn ordenojn kaj aliajn honorigojn, al kiuj ekde 1980 apartenis membreco en la Honora Patrona Komitato de UEA. Umesao lernis E-on tuj post la milito. Tra sia tuta vivo li de tempo al tempo konigis sian esperantistecon al la japana publiko. Li kuntradukis japanen Vivo de Zamenhof de E. Privat (1965) kaj verkis la eseon La spirito de Esperanto (1983). En E-traduko aperis la libro Sepdek-sep ŝlosiloj por la japana civilizacio (1987), kies ĉefaŭtoro estis Umesao. En 1994 aperis lia japanlingva esearo Esuperanto taiken (Miaj travivaĵoj en Esperantujo). Dank’ al kunlaboro inter li kaj UEA, la Nacia Muzeo de Etnologio ekde 1983 posedas valoran kolekton de libroj en kaj pri E-o (ĉ. 2700 volumoj), kiu estas daŭre riĉigata.

Revuo Esperanto 2010 11

Malferme

Tute renovigita atendas vin edukado.net

Komence de 2009 evidentiĝis ke la tiam 8-jara porinstruista retejo ne plu povos funkcii, se ĝi ne estos rekonstruita kaj transmetita al alia, prefere esperantista servilo. La necesan sumon de 35 mil eŭroj por rekrei ĝin tre moderna kaj ampleksa rekordtempe kunmetis la 15 sponsoroj kaj 220 membroj de la retejo. Post 14-monata konstrulaboro ĝi en nova kostumo kaj kun efikaj kaj utilaj servoj atendas siajn uzontojn.

La 3-an de oktobro 2010 estis lanĉita kun virtuala festo la rekonstruita porinstruista retejo www.edukado.net. La unuan horon de la lanĉo ĉeestis rete trideko da esperantistoj, kiuj premiere povis admiri la renaskiĝintan paĝaron. La tiamaj kaj postaj vizitantaj membroj estis mirigitaj pro la freŝa aspekto, travidebla strukturo, novaj ebloj kaj facila uzo de la paĝaro. Ekde tiam kvardek procentoj de ili regule revenas kaj esploras la paĝaron kaj kunĝojas pro la sukceso kaj ekposedo de tiom moderna helpilo por la instruista laboro. Por ilustri tion jen du ciferoj: la registritaj uzantoj estas pli ol 2200 kaj en la pasintaj 5 jaroj la ekzercoelŝutoj superis 120 milojn.

La paĝaro ne nur teknike renoviĝis, sed ekhavis ankaŭ tutnovajn sekciojn. Elstaras el ili la mondmapo de membroj kaj alia mapo de la Kursejo (kun movadaj kaj lernejaj kursoj kaj kursgvidantoj), t.e. guglo-mapo, sur kiu per diverskoloraj piktogramoj estas markitaj la koncernaj lokoj. Tiel la vizitantoj facile povas trovi kursinformojn laŭ geografiaj lokoj.

Grandan sukceson havas, krom la kolekto de eldonitaj lerniloj, lernolibroj kaj uzpretaj ekzercomaterialoj, la Panteono de la meritplenaj instruistoj de Esperanto, por kiu la redaktejo atendas proponojn kaj materialojn pri forpasintaj kaj vivantaj eminentaj kaj primemorendaj instruistoj.

Sciencajn celojn servas alia nova parto, la sekcio Diplomlaboraĵoj, kien ni alŝutas la grandan kolektolaboron de Edward Symoens; nome detalajn informojn pri la pli ol cento da universitataj kaj altlernejaj diplomlaboraĵoj, verkitaj en Esperanto aŭ en ajna lingvo pri esperantologio aŭ interlingvistika temo. Lia kolekto koncernas verkojn el la periodo de la jaroj 1906 ĝis 1993. En tiu laboro aktive helpas la filino de s-ro Symoens, kiu feliĉas iel kontribui kaj daŭrigi la laboron de sia patro. Aldone, por la enretigo de la verkoj, pretigitaj en la lastaj dudek jaroj, la aŭtoroj estis petataj en mesaĝoj kaj tra aliaj forumoj. La bibliografiajn informojn — kiam eblas — ĉefe ĉe la novaj verkoj, kompletigos elŝuteblaj aldonaĵoj, la laboraĵoj mem, iliaj resumoj aŭ recenzoj. Per tio la retejo donos riĉan materialon por esploristoj kaj studentoj estonte verkantaj pri esperantologiaj kaj interlingvistikaj temoj.

La paĝaro havas ankoraŭ dudekon da aliaj funkcioj, malfacile prezenteblaj en mallonga raporto. Pli valoras vizito kaj krozado sur maro da paĝoj (plurdekmiloj) de la jam 9-jara kolekto. La retejo estis rekonstruita laŭ la planoj de la redaktoro kaj realigita de la kompetenta kaj subtenema programisto Jevgenij Gaus. La brila rezulto ne estus atingebla sen la subteno de ESF, plie sen malavara helpo de deko da grandaj sponsoroj kaj 220 individuaj donacintoj.

Grandan dankon por ĉiuj, kiuj fidis al la projekto kaj helpis en la rekonstruo de la retejo.

Venu, vizitu kaj ĝuu la riĉecon de la plej moderna kaj riĉa faka retejo de Esperantujo.

Atendas vin www.edukado.net kaj ĝia redaktoro

Katalin Kováts

Danio, la venontjara kongreslando

Faktoj pri Danio

Danio estas ofte nomata lando de bonstato, aŭ socio apogata de la ŝtato. Kion tio signifas? Fakte tiu signifo komenciĝis en la mondo de poemoj, kiam la pastro, aŭtoro kaj politikisto N.F.S. Grundtvig (1783-1871) skribis en unu el siaj poemoj pri Danio, ke la lando progresos se “malmultaj posedos tro, eĉ pli malmultaj maltro”. Tiu fariĝis la formulo de la dana bonstato. Per la impostoj oni atingas financan ekvilibron tiel ke ĉiuj civitanoj havas la materian bazon por akiri ne tro malbonan vivon.

La modelo signifas ke triono de la impostoj revenas al la civitanoj, ĉar la publika sektoro okupas 32% de la dungitoj, el kiuj 69% estas virinoj. Tamen oni ne plendas pro la plej alta imposto de la mondo, ĉar la civitanoj spertas ke ili rericevas ion por la mono, precipe senpagajn edukadon kaj servojn de kuracistoj kaj hospitaloj.

Eĉ se Danio kun siaj nur 43 098 kvadratkilometroj estas relative malgranda lando kompare al multaj aliaj kaj la plej malgranda el la skandinaviaj landoj, ĝi akiras altan internacian nivelon kiam temas pri evoluhelpo al malpli evoluintaj landoj.

La lando situas en la norda parto de Eŭropo, kaj konsistas el la duoninsulo Jutlando kaj 406 insuloj, el kiuj 78 estas loĝataj. Tio donas al la lando marbordon de 7 314 kilometroj. La plej alta punkto de Danio atingas ne pli ol 172 metrojn, tamen nur kelkaj regionoj estas tute ebenaj. La plej granda parto estas onda kaj prezentas multloke naturon de granda beleco.

La lando estis diversperiode loĝata dum pli ol 12 000 jaroj. La unuaj specimenoj de homaj loĝlokoj devenas de ĉirkaŭ 12 000 jaroj antaŭ Kristo. La danoj akiris internacian atenton en la Vikinga periodo, de la 8-a ĝis la 11-a jarcento, sed ne nur pozitive. En siaj nekovritaj lignoŝipoj la skandinaviaj vikingoj sentime eniris Mediteraneon de ambaŭ flankoj kaj eĉ atingis Gronlandon kaj nordan Amerikon. Ili ofte agis kiel marodistoj kaj konkeristoj. Tamen ili ankaŭ okupis sin pri paca komerco, kaj miloj da danaj kamparanoj elmigris kaj ekloĝis en Anglio, Normandio kaj laŭ la bordo de la Norda Maro.

De la 14-a jarcento Danio superregis Norvegion kaj parton de Svedio, sed kiel rezulto de milita malbonŝanco, aroganteco kaj malbona elekto de aliancanoj, la teritorio kaj la loĝantaro estis tre reduktita ĝis 1658. Dum multaj jaroj Danio militis precipe kontraŭ Svedio. Poste, en la 19-a jarcento la konfliktoj okazis kun la suda najbaro Germanio, al kiu en 1864 Danio devis cedi trionon de sia teritorio.

En Danio loĝas 5 534 738 personoj kaj 9,5% el ili estas enmigrintoj. Komuna karakterizo de danoj estas ironio, kio ofte malfaciligas al eksterlandanoj kompreni kion ili fakte opinias. La neforigeblaj rajtoj inkluzivas la liberojn pri religio kaj sinesprimo, kiuj estas parto de la Konstitucio.

Dum la lasta jarcento Danio ŝanĝiĝis el precipe agrikultura kaj fiŝista medio al industria, sen helpo de naturaj resursoj, nur danke al altedukita kaj fleksiĝema laborforto. Dum la 18-a jarcento la danoj estis precipe kamparanoj, kiuj atingis sian liberecon en 1788. Tiu fakto instigis la kamparanojn fariĝi tre produktemaj. Al ilia spirita libereco kontribuis la impulso de N.F.S. Grundtvig, kiu fondis altlernejojn precipe por junaj kamparanoj, kie la junuloj lernis aprezi kaj uzi la lingvokapablon kaj la liberecon de pensado. Ili fariĝis memkonsciaj kaj taŭgaj bienistoj, kiuj respektis siajn najbarojn kaj povis unuiĝi en kooperativaj grupoj pri produktado kun egalrajto senrigarde al la grandeco de ilia bieno. La principo estis: unu por ĉiuj kaj ĉiuj por unu. Tiu koncepto estas imitita en pluraj landoj, kaj estas parto de la oferto de Danio al landoj kiuj ricevas danan evolu-subtenon.

Bonvenon al Kopenhago, la ĉarma urbo de la venonta UK

La venonta Universala Kongreso okazos jam la kvaran fojon en Kopenhago, kiu per tio enviciĝas apud Vieno kiel la solaj urboj kie UK okazis tiel ofte. La urbo “mirinda Kopenhago”, kiel ĝi estas fame konata, estos tamen nova ankaŭ al tiuj kiuj partoprenis la antaŭan UK en 1975.

Krom esti moderna metropolo, Kopenhago proponas multajn vidindaĵojn precipe en la malnova urbocentro, karakterizata de belaj malnovaj konstruaĵoj kaj multaj turoj leviĝantaj super kupraj tegmentoj de preĝejoj kaj palacoj. La malnova urbocentro estas grandparte senaŭta kaj enhavas la plej longan piediran straton de Eŭropo.

Kopenhago estas la regurbo kaj la plej granda urbo de Danio, kun pli ol miliono da loĝantoj. Jam de 1417 ĝi estas la hejmo de la plej aĝa monarkio en la mondo, kaj la danaj reĝoj lasis siajn signojn en la urbo dum pli ol mil jaroj. La plej entreprenema reĝo, Kristiano la 4-a (1577-1648) estis aparte konstruema, pri kio atestas la kastelo Rosenborg, kie troviĝas la kronjuveloj, la Borso kaj La Ronda Turo, de kies pinto oni havas belegan superrigardon al la urbo. La reĝa familio loĝas en la palaco Amalienborg, kiu per kvar konstruaĵoj ĉirkaŭ okangula placo estas la plej bela ekzemplo de la dana rokoka stilo. Ĝi estas nepre vizitinda ĉiutage je la 12-a horo kiam okazas tie la ceremonio de gardistoŝanĝo. La faman Marvirineton oni facile atingas perpiede de Amalienborg aŭ per kanalboata ekskurso el la bela malnova ekshaveno Nyhavn (t.e., iom ironie, “Nova Haveno”).

Malgraŭ sia malnova historio, Kopenhago estas ankaŭ moderna metropolo, eĉ se vi ne trovos nubskrapulojn en la urbocentro. Inverse, vi trovos malstreĉan atmosferon en humane proporcia urbo. En Nyhavn vi trovos unikan kafejan atmosferon kie eblas ĝui malvarmajn trinkaĵojn ĉe la kajo. Tivoli, unu el la plej aĝaj amuzejoj en la mondo, fondita en 1847, estas la plej populara turista allogaĵo en la centro de Kopenhago, kie vi povas ĝui la unikan etoson, la lumojn, la distraĵojn kaj la paradojn. En la Koncertejo de Tivoli okazos la nacia vespero, en kiu la kongresanoj havos senpagan eniron al Tivoli.

La kongresejo Bella Centro situas en tute nova urba kvartalo, Ørestad, en la suda parto de la urbo sur la insulo Amager. La kvartalo estas nomita laŭ Øresund, la dana nomo de la markolo Sundo, kiu markas la limon inter Danio kaj Svedio. La kongresejo havas propran metroan haltejon, de kie oni atingas la urbocentron irante dek minutojn norden, kaj du minutojn suden la trafiknodan stacion Ørestad. Ĉe la stacio Ørestad ankaŭ estas la aŭtoŝoseo E20, kiu apud la fervojo kondukas al la tuj proksima internacia flughaveno (kaj plu al Svedio). Sed la molaj trafikantoj ne estas forgesitaj: abundas biciklaj vojoj, kaj Ørestad limas al granda natura parko barita al la motora trafiko. Kaj se oni laciĝas biciklante, oni povas kunporti la biciklon en trajnoj kaj metroo ekster la pinthoroj!

Ileana Schrøder

[FORIGITA!: bildo]

Kopenhago, placo de la urbodomo

[FORIGITA!: bildo]

La Nova Haveno (Nyhavn)

[FORIGITA!: bildo]

La mondfama amuzparko “Tivoli

[FORIGITA!: bildo]

Statuo de Hans Christian Andersen

[FORIGITA!: bildo]

Absalon, la fondinto de Kopenhago

[FORIGITA!: bildo]

La Parlamentejo

Kongresa komuniko 1

96-a Universala Kongreso de Esperanto Kopenhago, Danio, 23 – 30 julio 2011

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.
Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751.
Retadreso: k...@co.uea.org.
TTT: www.uea.org/kongresoj/uk﹍2011.html

Kongresa temo

La temo de la 96-a UK estas “Dialogo kaj interkompreno”. Ĝi ligiĝas al la Internacia Jaro de la Junularo de UN, kiu komenciĝis la 12-an de aŭgusto 2010.

Informoj

La retejo de LKK enhavas multe da interesaj kaj praktikaj informoj pri Kopenhago kaj Danio. Ĝia adreso: http://www.96uk-kopenhago.dk/. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA: http://www.uea.org/kongresoj/uk2011.html.

Kongresejo

La moderna kongresejo Bella Center estas ekologi-konscie mastrumata kaj gastigis i.a. la UN-konferencon pri Monda Klimatŝanĝiĝo en 2009. Eblas atingi ĝin de la flughaveno en 10 minutoj (kun unu ŝanĝo de trajno al metroo) kaj de la urbocentro metroe en 10 minutoj aŭ aŭtobuse en 20-25 minutoj.

Vojaĝado

Kopenhago estas facile atingebla buse, trajne, prame kaj aviadile. La oficiala kongresa flugalianco Star Alliance ofertas specialan rabaton por la kongresanoj. Por ricevi ĝin necesas, krom aliĝi al la UK, sciigi la kodon de la evento, SK10S11, ĉe la rezervado de sia flugo.

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno. La oferto varios de modestaj ĝis luksaj hoteloj kaj loĝejoj, plejparte je promendistanco de la kongresejo kaj kun favoraj prezoj.

Ekskursoj

Priskriboj pri la antaŭ-, post- kaj dumkongresaj ekskursoj aperos en la Dua Bulteno.

Infana Kongreseto

La 42-a IIK okazos en la bieno Gallebjerggård ĉe Hundested en la insulo Selando je 70 km de Kopenhago. Pli da informoj en la retejo de IIK: http://bertosch.free.fr/iik2011/index.html aŭ ĉe la komisiito Bert Schumann: b...@gmail.com.

ILEI-konferenco

La 44-a konferenco de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj okazos en Kopenhago de la 17-a ĝis la 23-a de julio. Ĝia temo estos “Lingva politiko kaj lingvaj rajtoj en edukado kaj scienca komunikado”. En la lastaj du tagoj okazos ankaŭ simpozio pri la sciencaj aspektoj de la temo. Pli da informoj en la retejo www.ilei.info//agado/Kopenhago2011.php.

Reklamiloj

La Unua Bulteno estas jam vaste distribuita. Eblas ankoraŭ peti ekzemplerojn ĉe UEA. Kongresaj glumarkoj mendeblas ĉe la Libroservo de UEA. Folio kun 12 markoj kostas € 0,90 (rabato de 1/3 ekde 3 ekz.; aldoniĝas la sendokostoj kaj, en EU, imposto 19%).

Aliĝilo

Aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe UEA, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas ankaŭ elŝuti ĝin en PDF-formato ĉe la kongresa TTT-ejo.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro 2010 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 160,00 (120,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, € 200,00 (150,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, € 80,00 (60,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, € 120,00 (90,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1990 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de pruvilo). Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2010 (p.36-37) kaj en la TTT-ejo.

Statistiko

Ĝis la 15-a de oktobro estis registritaj 197 aliĝintoj el 39 landoj.

Konkursu en la branĉo “teatraĵo”!

Floranta kaj indiĝena Esperanta dramaturgio: jen bela revo. Tamen koŝmaron prezentas la realo, almenaŭ spegulata en la rezultoj de la branĉo “teatraĵo” de la belartaj konkursoj de UEA.

Jam de ses jaroj ne estas aljuĝita unua premio. Dum tiu ĉi periodo estas proponitaj nur 29 konkursaĵoj, kontraste ekzemple al 173 en la branĉo “prozo” (en nur unu jaro ne estas aljuĝita unua premio) kaj al 48 en la branĉo “eseo”.

Kaj kvante kaj, kun kelkaj esceptoj, ankaŭ kvalite la konkursaĵoj en la branĉo “teatraĵo” priplorindas. Eble, kiel notis Humphrey Tonkin en sia raporto pri la belartaj konkursoj en la jaro 2009: “Estas malfacile verki por neekzistanta aŭ nekunvokebla spektantaro; ni ne povas atendi fortan tradicion de dramverkado ĝis ni havos ankaŭ tradicion de dramprezentado, kaj tio ankoraŭ mankas.”

Tute prave — sed jen situacio “ova-kokina”: sen renovigata menuo da originalaj dramverkoj prezentindaj kaj prezenteblaj, aktoroj kaj reĝisoroj restos ĉe sia kutima dieto de tradukitaj, adaptitaj (mono)-dramoj el aliaj lingvoj kaj kulturoj. Leviĝas do la demando, kiamaniere kuraĝigi verkemulojn krei teatraĵojn, kiuj inde kontribuos al la Esperanta arto.

Tiurilate gravas la belartaj konkursoj, kiuj proponas — almenaŭ en presita formo — scenejon, sur kiu la publiko povas konatiĝi kun la plej lastaj provoj, i.a. prozaj, poeziaj kaj, evidente, teatraj. Do, por altigi la profilon de la branĉo “teatraĵo” kaj helpi konkursemulojn verki premiindajn dramojn, la juĝantoj en la branĉo — Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio) — listigas sube la ecojn, kiujn ili esperas trovi — aŭ ne trovi — en konkursanta dramverko.

Teatraĵo estu prezentebla kaj aktorebla. Ĝi ne postulu tro da aktoroj / rekvizitoj / dekoracioj / efektoj. Aŭtoro pensu realisme pri la precipe amatora, ne finance subvenciata Esperanto-teatro: ĉu eblus surscenejigi la teatraĵon por UK aŭ alia kultura evento?

Aŭtoro memoru, ke teatraĵo estas spektaklo: bezonataj estas agoj, movado (tamen motivitaj). Dialogo inter sidanta paro enuigos (ne opiniu, ke tiaĵo radiodrame taŭgas).

Teatraĵo enhavu intrigon, kiu — ev. kun problemo solvota, solvata kaj fine solvita — drame evoluas. Kiel romano, ĝi rakontu. Dume evoluu la karakteroj de la rolantoj.

Teatraĵo uzu bonan Esperanton kaj naturan parollingvon, aparte en nuntempa dramo kun temo aktuala. Tio ne ekskludas artisman lingvon, ekz. en versdramo.

Memorindas, ke la publiko, sen ekz. ĉiutaga televido en la internacia lingvo, malofte aŭdas Esperanton. Sidi 45 minutojn dum unuaktaĵo ne naturas. Necesas kompromisi: subtile ripeti aferojn jam diritajn. Verki Esperantan dramon postulas foje aliajn kriteriojn ol nacilingvan dramon.

Aŭtoro iru ofte al la teatro. Notu, kiamaniere profesiuloj ekonomie ekspluatas minimumajn rimedojn, ĉu materialajn, ĉu homajn. Ne sklave kopiu ... sed studu.

Aŭtoro prezentu sian teatraĵon laŭeble profesie. Unua paĝo kun titolo / pseŭdonimo de la aŭtoro kaj, sube, nomoj (ev. aĝoj / familiaj rilatoj / profesioj) de rolantoj. Ceteraj paĝoj kun maldekstre klara indiko (diklitere) pri la nomo de la parolanto kaj iom dekstre la dialogo kun duobla interspaco. Instrukcioj kursive kaj interkrampe indikitaj. Ne akcepteblas piednotoj: klarigoj, se necesaj, nature enestu la dialogon.

Ne konsidereblas, en belarta konkurso, unuŝercaj skeĉoj aŭ krudaj propagandaj scenoj, en kiuj esperantistoj “pruvas” al esperantistoj, kiom mirindas la internacia lingvo.

Espereble ĉi tiuj gvidlinioj kondukos al pli riĉaj rikoltoj en venontjaraj konkursoj. Bonŝancon!

Paul Gubbins

Belartaj Konkursoj de UEA en 2011

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 62-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 96-a Universala Kongreso en Kopenhago. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK, nek al membreco en UEA. La konkursaĵoj devas esti neniam antaŭe publikigitaj en ajna formo, escepte de la branĉoj : infanlibroj, kanto, filmo. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Validas krome la jenaj kondiĉoj:

Poezio: maksimuma longo ne fiksita.

Prozo: maksimuma longo 200 × 65 karaktroj (kvino da paĝoj).

Teatraĵoj: maksimuma longo ne fiksita

Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo, proksimuma longo 400 × 65 karaktroj (deko da paĝoj); la unua premio nomiĝas “Luigi Minnaja”.

Infanlibro de la jaro: originala aŭ tradukita libro por infanoj presforme aperinta en 2010. Unu premio.

Filmo kaj Kanto: La juĝantoj priatentos “la produktojn aperantajn sur la Esperanto-scenejo en tiuj du branĉoj kaj se ili opinias iun verkon valora, ili atribuu la koncernajn premiojn.” Tamen, aŭtoroj povas mem proponi la proprajn verkojn (vidu la regularon). Oni priatentos ankaŭ proponojn de triaj partioj. Se temas pri jam publikigitaj verkoj, la publikigo devas okazi en la jaro 2010.

Ĉiujn konkursaĵojn — en unu ekzemplero escepte de tiuj por la branĉo infanlibro kiujn oni devas havigi en kvar ekzempleroj — oni devas sendi al Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio aŭ prefere rete al la adreso: m...@tiscali.it, indikante la elektitan pseŭdonimon por gardi la anonimecon de la aŭtoro. La absoluta limdato por ricevo de konkursaĵoj estas la 31-a de marto 2011.

Premioj: unua premio 240 eŭroj, dua premio 168 eŭroj, tria premio 96 eŭroj; nova talento 168 euroj; infanlibro de la jaro 504 eŭroj. Detala regularo haveblas ĉe UEA, kaj legeblas ankaŭ ĉe http://uea.org/dokumentoj/belartajkonkursojregularo.html

Sukcesaj interlingvistika sesio kaj instruista trejnado en Poznano

Se vi ne nur deziras, ke Esperanto estu instruata en diversaj lernejotipoj, sed vi mem volas ankaŭ instrui, tiam finfaru la unujaran instruistan trejnadon de UAM kaj ILEI, kiu okazas kunlabore kun edukado.net.

La kursaro jam la trian fojon akompanas la tradiciajn interlingvistikajn sesiojn en la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano (Pollando).

La du surlokaj unusemajnaj sesioj (septembre kaj februare) disponigas koncize la necesajn metodikajn konojn por profesie instrui Esperanton. Post hejma kaj reta laboro la sukcesa trapaso de la fina kompleksa ekzameno kun prezento de finlaboraĵo rajtigas al la instruista diplomo de ILEI post unu jaro.

La defion alfrontis ĉi-foje 11 personoj (po 3 el Pollando kaj Hungario, 2 el Francio, po unu el Slovakio, Belgio kaj Germanio). ILEI kun UEA disponigis 4 stipendiojn kiel en la pasinta jaro. Al la alvoko de la prezidanto de ILEI Stefan MacGill al la landaj asocioj kaj landaj ILEI-sekcioj reagis nur PEA, stipendiante du polajn gejunulojn.

La motoro kaj gvidanto de la trejnado Katalin Kováts allogis la atenton de la partoprenantoj ĝis la lasta momento per verva prezento de instrumetodoj kaj instrufaktoroj, disponigante amason da lernmaterialoj kaj trejnante la kursanojn pri la uzo de la nove lanĉita retejo www.edukado.net. Ilona Koutny, gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj, traktis tiklajn terenojn de Esperanta gramatiko kaj instruadon de fonetiko, gramatiko kaj vortoprovizo.

La aktualaj kursoj de la Interlingvistikaj Studoj kompletigis la studprogramon: István Ertl skizis panoramon de la nuntempa Esperanta literaturo. La partoprenantoj povis flari ankaŭ la unuafoje realiĝantan kurson pri tradukado — specialiĝon en la tria jaro de la interlingvistika programo: Kristin Tytgat el la Brusela Universitato enkondukis la interesiĝantojn en la sekretojn de interpretado kaj tradukado, István Ertl en beletran tradukadon.

Du partoprenantoj el la pasintjara grupo, Katarína Nosková el Slovakio kaj Xosé Conde el Katalunio, prezentis sian finlaboraĵon kaj sukcese trapasis la finan ekzamenon, la alia sepopo planas fari la samon dum la februara sesio.

La merkreda komuna vespero kaj semajnfine la kulturaj programoj de Arkones prezentis amuziĝon al la persistaj kursanoj. La kursanoj trovis la semajnon riĉa je programoj kaj informoj, nun sekvos la plenumo de taskoj kaj metieja kunlaboro pere de la interna diskutlisto. Voĉa intervjuo kun la partoprenantoj kaj Ilona Koutny troviĝas en la dosierujo de la renaskiĝinta edukado.net.

Pripensu la partoprenon en la nova universitata grupo post unu jaro kaj en la planata interlingvistika simpozio!

Ilona Koutny

[FORIGITA!: bildo]

La grupo kun la instruistoj.

[FORIGITA!: bildo]

La grupo kun István Ertl.

Plej legindaj tradukoj

La rubrikoj “Laste aperis” kaj “Recenzoj” estas bona rimedo por informiĝi pri novaj eldonaĵoj, sed kiel oni eksciu pri la plej legindaj klasikaĵoj?

Se temas pri Originala Literaturo Esperanta, la tiutitola retejo ĉe http://esperanto.net/literaturo/ estas nepre konsultinda, sed ŝajne mankas simile bona informejo pri la literaturo tradukita al Esperanto. Cetere, ŝajnas al mi, ke ĝenerale oni iom neglektas la tradukliteraturon en Esperantujo. Tial mi kompilis la suban liston de cent plej legindaj tradukoj al Esperanto.

Por fari la liston mi konsultis kvindekon da spertuloj, kiuj afable kontribuis listojn de siaj plej ŝatataj verkoj, kaj mi kombinis tiujn listojn kun miaj propraj preferoj (kaj antaŭjuĝoj). Cetere, mi intence ellasis kelkajn bonajn verkojn, por fari liston maksimume buntan. Ekzemple, mi enmetis nur unu verkon de ĉiu aŭtoro.

La listo estas nek definitiva nek aŭtoritata: ĝi spegulas la subjektivajn opiniojn de mi kaj la konsultitoj, kaj ankaŭ la hazardo ludis grandan rolon, ĉar iujn bonegajn librojn eble hazarde neniu el ni legis. Tamen, mi esperas, ke preskaŭ ĉiu povos trovi en la listo ion, kion li kun plezuro legos, kaj tiel la listo estos utila.

Mi kreis dissendoliston, per kiu eblas diskuti la liston kaj atentigi pri legindaj verkoj, kiujn mi preterlasis. Mi bonvenigas vian opinion ĉe: http://groups.google.com/group/tradukoj

Edmund Grimley Evans
  1. Amado: La morto kaj la morto de Kinkas Akvobleko (1959, portugala, tr. Pádua). Kinkas, mortinta, ekskursas kun nerespektindaj kamaradoj.
  2. Andersen (1805-1875): Fabeloj (dana, tr. Zamenhof). Famaj fabeloj, kaj grava specimenaro de zamenhofa lingvaĵo.
  3. Ariyosi Sawako: La edzino de kuracisto Hanaoka Seisyû (1966, japana, tr. Konisi Gaku). Malfacilaj rilatoj inter bofilino kaj bopatrino ĉirkaŭ 1800.
  4. Asch: La sorĉistino el Kastilio (1921, jida, tr. Lejzerowicz). La suferoj de juda martirino en Romo ĉirkaŭ 1500.
  5. Aszlányi: Sep vangofrapoj (1937, hungara, tr. Somlai). Amuza romano. Senlabora inĝeniero venĝas al potenca ŝtalreĝo.
  6. Atxaga: Memoraĵoj de eŭska bovino (1991, eŭska, tr. Arana). Misteraj okazaĵoj en apudmontara bieno, el la vidpunkto de bovino.
  7. Baudelaire: La floroj de l’ malbono (1857, franca, tr. diversaj). Poemaro pri sekso kaj morto kaj la tragedio de senespera solulo.
  8. Bengtsson: Orm la ruĝa (1941-1945, sveda, tr. Nilsson). Aventuroj en la deka jarcento, en humura pseŭdoarkaika stilo.
  9. Boccaccio: Dekamerono (1350-1353, itala, tr. Waringhien kaj Martinelli). Tri dekonoj el eble la plej konata novelaro de la monda literaturo.
  10. Borges (1899-1986): La sekreta miraklo (hispana, tr. diversaj). Elektitaj prozaĵoj kaj poeziaĵoj de la fama argentina verkisto.
  11. Borovský: La bapto de caro Vladimir (1855, ĉeĥa, tr. Pumpr). Satira kaj amuza versaĵo pri la unua kristana caro.
  12. Brecht: Trigroŝa romano (1934, germana, tr. Schulze). Socikritika romano de la fama poeto kaj dramisto.
  13. Bulgakov: La majstro kaj Margarita (1966, rusa, tr. Pokrovskij). Moderna klasikaĵo pri Moskvo, Jerusalemo kaj balo ĉe Satano.
  14. Buzzati: La dezerto de la tataroj (1940, itala, tr. Mistretta). Soldatoj tutvive atendas malamikon, kiu neniam venas.
  15. Cabell: Jurgen (1919, angla, tr. Auld). Fantazia vojaĝo de iama poeto. Libro tre ŝatata de William Auld.
  16. Camus: La fremdulo (1942, franca, tr. Duc Goninaz). Akcidenta murdinto bedaŭras nenion.
  17. Capuder: La vipo kaj la turbo (1975, slovena, tr. Ošlak). La unua “disidenta” romano en Slovenio traktas amarajn spertojn el 1941-1945.
  18. Carroll: Alico en Mirlando (1865, angla, tr. Broadribb). Klasika infanlibro verkita de matematikisto.
  19. Céline: Vojaĝo ĝis noktofino (1932, franca, tr. LeQuint kaj Le Puil). Cinika kaj komika atako kontraŭ patriotismo kaj aliaj ismoj.
  20. Cervantes: La inĝenia hidalgo Don Quijote de la Mancha (1605-1615, hispana, tr. de Diego). Ĉefverko mondliteratura, moka kaj farsa, iom neologisme tradukita.
  21. Chesterton: La naiveco de pastro Brown (1911, angla, tr. Bean). Dek du rakontoj pri pastro-detektivo kun metodoj pli intuiciaj ol deduktaj.
  22. Conan Doyle: La ĉashundo de la Baskerviloj (1902, angla, tr. Auld). Fama aventuro de la rigore racia detektivo Ŝerloko Holmso.
  23. Couperus (1863-1923): Pri vagabondoj kaj friponoj, pri damoj kaj kavaliroj (nederlanda, tr. Berveling). Noveloj por prezenti la buntan temaron de nederlanda verkisto.
  24. Čapek: Milito kontraŭ salamandroj (1936, ĉeĥa, tr. Vondroušek). Satira sciencfikcio pri la malkovro, sklavigo kaj ribelo de fremda raso.
  25. Ĉeĥov (1860-1904): Ĉeriza ĝardeno (rusa, tr. diversaj). Elektitaj verkoj de eminenta novelisto.
  26. Dante: Infero (1308-1321, itala, tr. Kalocsay / Dondi). Dondi tradukis ankaŭ la tutan Dian Komedion. Klasikaĵo pli legebla, eble, ol vi pensas.
  27. Daudet: Tre mirigaj aventuroj de Tartarin de Taraskono (1872, franca, tr. Delor kaj Le Brun). Burleskaj aventuroj de provenca fanfaronulo.
  28. Dostojevskij: Krimo kaj puno (1866, rusa, tr. Parfentjev). Fama kaj influa romano pri studento, kiu murdas lombardistinon.
  29. Dumas: La grafo de Monte-Kristo (1844, franca, tr. Moirand). Romanego plena de intrigoj, perfidoj, murdoj kaj venĝoj.
  30. Eliade: Fraŭlino Maitreyi (1933, rumana, tr. Oneţ). Pri malpermesita amo inter juna eŭropano kaj eĉ pli juna bengalino.
  31. Fournier: La granda Meaulnes (1913, franca, tr. Bernard). Pri “la verda paradizo de amoj knabnaivaj”.
  32. Frank: Taglibro de Anne Frank (1942-1944, nederlanda, tr. Bartels). Taglibro de 13-jara juda knabino, vivanta kaŝite sub nazia okupado.
  33. García Lorca: Cigana romancaro (1928, hispana, tr. de Diego). Bonega traduko de ŝatata hispana poemaro.
  34. García Márquez: Cent jaroj da soleco (1967, hispana, tr. de Diego). Populara magirealisma romano tradukita en Diegan dialekton.
  35. Gárdonyi: Sklavoj de dio (1908, hungara, tr. Hamvai). Pri sankta Margareta (1242-1271) kaj la peniga vivo de monaĥoj.
  36. Gogol: Malvivaj animoj (1842, rusa, tr. Vyĉegĵanin). Nova alveninto trompe aĉetadas mortintajn servutulojn.
  37. Grimm: Elektitaj fabeloj (1812, germana, tr. Bein). Klasika traduko de klasikaj popolfabeloj.
  38. Harrison: Naskiĝo de la rustimuna ŝtalrato (1985, angla, tr. diversaj). Humura sciencfantazio. Aventuroj de ŝatinda fripono.
  39. Hašek: Aventuroj de la brava soldato Ŝvejk dum la mondmilito (1923, ĉeĥa, tr. Váňa). Ĉeĥa soldato subfosas la aŭstrian-hungarian armeon per ŝajna malkompetenteco.
  40. Heine (1797-1856): Kantoj kaj romancoj (germana, tr. Kalocsay kaj Waringhien). Formfidelaj kaj belaj poemtradukoj en klasika, parnasisma lingvo.
  41. Hemingway: La oldulo kaj la maro (1951, angla, tr. de Diego). Maljuna kuba fiŝkaptisto luktas kontraŭ giganta fiŝo.
  42. Ihara Saikaku: Kvin virinoj de amoro (1686, japana, tr. Miyamoto). Noveloj pri tragedia amo en la feŭda socio.
  43. Jansson: Muminvalo (1962, sveda, tr. Bick). Furora infanlibro por ĉiuj aĝoj.
  44. Jeluŝiĉ: Cezaro (1929, germana, tr. Rotkviĉ). Historia romano pri la romia imperiestro.
  45. Jerome: Tri homoj en boato (1889, angla, tr. Badash). Komedia romano, kiu malgraŭ sia aĝo ŝajnas tute moderna.
  46. Jiménez: Platero kaj mi (1914, hispana, tr. Gutiérrez Adúriz). Andaluza vilaĝo priskribita per dialogoj kun azeno.
  47. Kafka: La metamorfozo (1915, germana, tr. Nervi). Gregor trovas sin en sia lito transformiĝinta en monstran insekton.
  48. Kajjam (1048-1131): La robaioj (persa, tr. Waringhien). Versaĵoj kun filozofia enhavo.
  49. Kalevala (1849, finna, tr. Leppäkoski). La finna nacia eposo en sorĉa traduko.
  50. Kawabata: Neĝa lando (1935-1948, japana, tr. Konisi Gaku). Pri amrilato inter tokia riĉulo kaj provinca gejŝo.
  51. Kertész: Sensorteco (1975, hungara, tr. Ertl). Kapta kaj profunda rakonto pri juda knabo en Auschwitz kaj Buchenwald.
  52. Kiŝon (1924-2005): Elektitaj satiroj (hebrea, tr. Ziegler). Tridek humuraj skizoj en simpla kaj klara lingvaĵo.
  53. Kivi: Sep fratoj (1870, finna, tr. Ekström). Humura romano pri vivo en nordaj praarbaroj en la 19-a jarcento.
  54. Lagerlöf: La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson (1906-1907, sveda, tr. Johansson). Bubo ŝanĝiĝas en koboldon kaj flugas tra Svedio kun anseroj.
  55. Laŭ Ŝe: Kamelo Ŝjangzi (1936, ĉina, tr. Ŭang Ĉongfang). Pri la tragedia sorto de pekina rikiŝisto.
  56. Laxness: Sendependaj homoj (1934-1935, islanda, tr. Ragnarsson). Pri la kredoj kaj vivoj de malriĉaj islandaj kamparanoj.
  57. Lindgren: La beleco de Merab (1983, sveda, tr. Johansson). Deko da noveloj kun nordsveda fono.
  58. Lukiano: Lukio aŭ azeno (ĉ. 170, greka, tr. Berveling). La plej malnova teksto en la listo. Humura rakonto pri viro ŝanĝita en azenon.
  59. Lusin (1881-1936): Noveloj (ĉina, tr. diversaj). Enrigardo al la ĉina socio dum interesa historia periodo.
  60. Mann: La morto en Venecio (1912, germana, tr. Buinsters). Germana verkisto iĝas obsedita de juna pola knabo dum ĥolera epidemio.
  61. Martinson: Aniaro (1956, sveda, tr. Auld kaj Nilsson). Eposa poemo pri paneinta kosmovojaĝo. Majstroverko ne sufiĉe konata.
  62. Mickiewicz: Sinjoro Tadeo (1834, pola, tr. Grabowski). Klasika traduko de la pola nacia epopeo.
  63. Milne: Winnie-la-Pu (1926, angla, red. Tonkin). Klasika infanlibro bele esperantigita.
  64. Miyazawa Kenzi (1896-1933): Gooŝ la ĉelisto (japana, tr. Nozima). Fantaziaj noveloj kaj fabeloj.
  65. Mori (1862-1922): Rakontoj de Oogai (japana, tr. diversaj). Kvar noveloj.
  66. Nothomb: Higieno de l’ murdisto (1992, franca, tr. LeQuint kaj Le Puil). Ĵurnalistino intervjuas mortontan mizantropan verkiston.
  67. Orwell: Mil naŭcent okdek kvar (1949, angla). Klasikaĵo pri totalisma socio, laŭdire jam dufoje esperantigita.
  68. Orzeszko: Marta (1872, pola, tr. Zamenhof). Pri junulino luktanta por digna vivo.
  69. Poe: La falo de la domo Usher (1839, angla, tr. Grimley Evans). Simbolisma hororo pri ĝemela fratino entombigita vivanta.
  70. Prus: La faraono (1895, pola, tr. Bein). Historia romano pri la antikva Egiptio.
  71. Puŝkin: Eŭgeno Onegin (1825-1837, rusa, tr. Valentin Melnikov). Versromano, kvazaŭ “enciklopedio de la rusa vivo”.
  72. Queneau: Stilekzercoj (1947, franca, tr. Ertl). Naŭdek naŭ diversstilaj raportoj pri la sama okazaĵo.
  73. Radiguet: Kun Diablo en la korpo (1923, franca, tr. Duc Goninaz). Eleganta amromano pri rilato inter edzino kaj 16-jara knabo.
  74. Ramos: Vivoj sekaj (1938, portugala, tr. Knoedt). Batalo de malriĉa familio kontraŭ sekeco kaj malsato en nordorienta Brazilo.
  75. Remarque: En okcidento nenio nova (1929, germana, tr. diversaj). Pri la suferado de soldatoj en la mondmilito.
  76. Sagao de Njal (ĉ. 1250, islanda, tr. Ragnarsson). La plej elstara islanda sagao, pri eventoj inter 960 kaj 1020.
  77. Saint-Exupéry: La eta princo (1943, franca, tr. Delaire). Fabela rakonto ne nur por infanoj.
  78. Saki (1870-1916): La lupino kaj aliaj rakontoj (angla, tr. Grimley Evans). Spritaj kaj satiraj rakontoj en eleganta stilo.
  79. San-Antonio: La maljunulino kiu paŝis en la maro (1988, franca, tr. LeQuint kaj Le Puil). Maljuna aventuristino elektas heredanton kaj instruas lin pri ŝtelarto.
  80. Sartre: La naŭzo (1938, franca, tr. Bernard). Ŝlosila verko de ekzistismo. Tridek-jara historiisto naŭziĝas pri sia vivo.
  81. Schnitzler: Sonĝonovelo (1926, germana, tr. Duc Goninaz). Sonĝeca erotika rakonto aluda al la sonĝinterpretado de Freŭdo.
  82. Selimović: La derviŝo kaj la morto (1966, serbokroata, tr. Imbert). Religiulo en Bosnio dum la turka regado ĵetiĝas en politikan potenclukton.
  83. Shakespeare: Hamleto, reĝido de Danujo (ĉ. 1600, angla, tr. Zamenhof). La unua esperantigo de Ŝekspiro, kaj ankoraŭ leginda.
  84. Shi: Ĉe akvorando (ĉ. 1370, ĉina, tr. Laŭlum). Romanego pri kamparana ribelo ĉirkaŭ 1120.
  85. Sienkiewicz: Quo vadis? (1895, pola, tr. Lidja Zamenhof). Historia romano pri Romo sub Nerono.
  86. Simenon: La flava hundo (1931, franca, tr. Luez). Unu el pluraj krimromanoj pri komisaro Maigret jam esperantigitaj.
  87. Stevenson: D-ro Jekyll kaj s-ro Hyde (1886, angla, tr. Goodheir / de Diego). Elektu el du tradukoj de rakonto pri apartigo de la du flankoj de unu persono.
  88. Strindberg: Insulanoj de Hemsö (1887, sveda, tr. Johansson). Pri la rilatoj amaj kaj geedzaj inter homoj malsamklasaj.
  89. Tagore (1861-1941): Malsata ŝtono (bengala, tr. Sinha). Sep rakontoj spegulantaj la morojn kaj homtipojn bengalajn.
  90. Tammsaare: La mastro de Kõrboja (1922, estona, tr. Kärt). Juna bienestrino provas edzigi al si filon de apuda bienulo.
  91. Tolkien: La Mastro de l’ Ringoj (1954-1955, angla, tr. Auld). Popularega trivoluma fantazia romano.
  92. Tolstoj: Resurekto (1899, rusa, tr. Sapoĵnikov). Pri la maljusteco de leĝoj kaj la hipokriteco de la eklezio.
  93. Tragedio en la universo (1961, kroatserba, tr. Rotkvić). Kolektiva verko de junaj astronomoj. Eksterteranoj vizitas la detruitan Teron.
  94. Turgenev: Patroj kaj filoj (1862, rusa, tr. Bein). Pri diferencoj inter generacioj en la tempo de la fino de servuteco.
  95. Vazov: Sub la jugo (1889, bulgara, tr. diversaj). Historia dramo pri luktado kontraŭ turka regado ĉirkaŭ 1875.
  96. Vermeylen: La migranta judo (1906, nederlanda, tr. Declerck). Rakonto el la tempo de Kristo.
  97. Verne: Ĉirkaŭ la mondo dum okdek tagoj (1873, franca, tr. Tortel). Ŝatata romano pri aventura vojaĝo.
  98. Voltaire: Tri verkoj de Volter (1747-1767, franca, tr. Lanti). Tri gravaj verkoj en unu volumo: Kandid; Zadig; Senartifikulo.
  99. Wells: La dormanto vekiĝas (1910, angla, tr. Milward). Post 203-jara dormo, viro vekiĝas en socio por li fremda.
  100. Zweig: Brulanta sekreto kaj aliaj rakontoj (1911, germana, tr. Schwerin). Dekdujara knabo intervenas kontraŭ la amanto de lia patrino.

Novembraj novaĵoj pri la E-programoj de publikaj radiostacioj

La ĉi-jara renkontiĝo de la amikoj de la E-radiofonio dum la Universala Kongreso de Esperanto en Havano speguliĝis ne sole sur la paĝoj de la revuo Esperanto en la septembra numero. Du ampleksaj raportoj pri tiu eksterordinare riĉenhava kunsido sonraporte aŭdiĝis aldone en la programoj de la E-Redakcio de Pola Radio www.polskieradio.pl/eo la 24-an de septembro kaj la 1-an de oktobro 2010. Interesiĝantoj povas peti la ligoadresojn ĉe la adreso e...@polskieradio.pl aŭ ĉe b...@gmail.com.

Krom tiu ĉi raporto en la post kongresa periodo Pola Radio disaŭdigis kelkajn aliajn raportojn dokumentantajn la evoluon de la Havana UK 2010. Kelkajn videointervjuojn registritajn dum la lasta UK disponigas sur siaj paĝoj Ĉina Radio Internacia: http://esperanto.cri.cn/581/2010/07/14/Zt1s113894.htm. Interesajn kongresajn sondokumentojn pretigis krome Radio Aktiva: www.ameriko.org/eo/radioaktiva. Kiel rimarkigas multaj aŭskultantoj, la raportoj de la unuopaj radioredakcioj kaj podkastoj kune kun la dumkongresa raportado de Radio Havano: www.ameriko.org/radiokubo bone kompletigis la ĝeneralan bildon de la ĉi-jara UK. Do ili ĉiuj bone servis al la interna informado de la tuta E-komunumo.

Aldonendas, ke ĉe la paĝaro de la Amerika Komisiono de UEA krom programoj de Radio Havano kaj Radio Aktiva estas elŝuteblaj ankaŭ podkastoj de Parolu Mondo: http://parolumondo.com/. Lastmomenta informo, ke meze de oktobro ni sojlas la komenciĝon de nova podkasto el la Suda Ameriko, nome Panama Radio, kies adreso jenas: htttp://panamaradio.org, kio signifas, ke la sudamerika kontinento akiras fortan lokon en la E-radiofonio.

Samtempe ne eblas forgesi pri la daŭra aktivado de la loka radiostacio en Rio-de-Ĵanejro, Brazilo, emisianta ĉiusemajne la programon “Esperanto, a Língua da Fraternidade”.

Maloftas informoj pri lokaj radiostacioj, en kies atento troviĝas i.a. Esperanto. Tial koninda estas la programo “Les langues se délient”, kiun pretigas membroj de du najbaraj kluboj en la lokoj Châtillon-sur-Chalaronne kaj Bourg-en-Bresse, Francio. En la semajna ciklo alternas elsendoj pri Esperanto kaj pri la lingvo de la regiono “la Bresse”. Jen aŭdiĝas Esperanto, jen “la Bresse”, kiujn akompanas evidente ĉiukaze la franca lingvo. Ĉiu 12-minuta elsendo estas dissendata du fojojn ĉiusemajne de du lokaj radiostacioj: Radio Tropikoj kaj Radio Kristana Francio. Ili estas aŭskulteblaj ankaŭ per la Interreto: http://sites.google.com/a/chatillon-sur-chalaronne.net/esperanto-chatillon//Home/emissionde-radio. Pri la programo respondecas i.a. Pierre Thévenard. Se la ĵus menciitaj programoj celas unuavice la nacilingvan publikon, la E-komunumo ricevas aktualajn informojn ankaŭ pere de: Radio Vatikana: www.radiovaticana.org/it1/on﹍demand.asp?gr=esp, Radio 3ZZZ de Melburno: http://www.3zzz.com.au/staging/programs.aspx, Varsovia Vento: www.viavento.republika.pl/aktuale/sonmaterialoj.htm, La Ondo de Esperanto: http://la-ondo.rpod.ru kaj Radio Verda: http://radioverda.co.

Gravas kompreneble ne nur aŭskulti tiujn programojn, sed ankaŭ reagi al ili kaj laŭeble kontribui. Sendube al la plej ĝojigaj informoj apartenas tiu, ke post kelkmonata paŭzo en la E-programoj de la Pola Radio denove aperis pli da aktualaĵoj kaj ĝisdataj sondokumentoj. Samtempe la facebook-Amikaro de Pola Radio en Esperanto meze de oktobro havis ĉ. 1030 membrojn: www.facebook.com/group.php?gid=326997163456

Poiome la historion eniras la radiaj programoj emisiataj per mez- kaj mallongaj ondoj, eĉ se iujn E-programojn daŭre eblas aŭskulti ankaŭ helpe de ili. Ne falas tamen en la forgeson homoj, kiuj grave kontribuis al la evoluo de la E-radiofonio en la epoko, kiam ne eblis ankoraŭ paroli pri satelitaj kaj interretaj programoj. Neforviŝeblan lokon en tiu historio havas la Svisa Radio Internacia kaj Artur Baur. La informo pri lia morto, veninta en septembro, ĉagrenis ĉiujn amikojn de la E-radiofonio, sed ankaŭ memorigis lin kiel elstaran kontribuanton al la evoluo de la ĉiutaga lingvomedio, kiu pli ol 40 jarojn gvidis la E-elsendojn de SRI.

Gabi Kosiarska

Recenzoj

Elstara libro al elstara homo

La arto labori kune. Festlibro por Humphrey Tonkin. Red. Detlev Blanke kaj Ulrich Lins. Rotterdam: UEA, 2010. 901p. 26cm. Bind. Ilus. ISBN 9789290171133. Prezo: € 60,00

Ne nur unu haro de naŭ bovoj

Sekcioj VII-X (p. 585-876)

Ĉu ekzistas libro esperantlingva pli dika ol tiu ĉi? Kaj volumo kies titolon enestas pli da kaŝitaj sencoj? (Vidu la apudan skatolon kun mia frivola post-omaĝeto.) La kvanto certe honoras la omaĝaton, ĉu ankaŭ la kvalito? Mi esploru tion trafoliumante la sekciojn VII-X; la trian parton de la volumo, kiu restas al mi post la laboro de miaj kunrecenzantoj Shlafer kaj Gobbo.

Fortika kaj kvalita

Ni komencu per la materia flanko: malgraŭ la detabla falo kaj mia dorsosaka kunporto de la libro, la fortika bindo bonege eltenas. La okulojn plezurigas bele dezajnita paĝaro, kun agrablaj tekstokorpo kaj marĝeno. Da preseraroj troviĝas statistike neglektebla aro. Tamen, iom amuze: “esperperantistoj” (p. 868, l. -9); ni notu kelklokan malaperon de spacoj intervortaj (ekz.provincoViktorio”, p. 868, al. 4., lasta l.) kaj postkomaj (ekz. “patrino,dommastrino”, p. 868, al. 3., l. 1). Ĝenerale, la lingva kvalito estis atentata: mi notis nur iun misuzon de komenciĝi anst. komenci (kontraŭ unu internacia respondkupono mi diros sur kiu paĝo).

Natura lingvomedio

Ĉapitron post ĉapitro, mia paŝtiĝo komenciĝas sur la promesaj herbejoj de “Apliko kaj disvastigo”, temo kiu ŝajnas ampleksi duonon de la strategiaj prioritatoj de UEA. Nu, temas pri kontribuoj kies temo rilatas, por diri per sinonimo, al “faka agado”, ekde instruado ĝis informadiko. La instru-sperta Radojica Petrović panoramas, de Lingva Prismo tra lernu.net ĝis Lingvolanċilo, edukprojektojn pri kaj por diverseco en kiuj Esperanto rolas, atentigante ke ĉiam necesas konsideri ankaŭ la internan diversecon de Esperantujo. La ĉefmotoro de edukado.net (82 748 vizitoj en la jaro 2008!), Katalin Kováts, prezentas la celojn, historion, kunlaborantojn kaj atingojn de tiu porinstruista retejo, malkaŝante eĉ sekretojn de la sukceso: temas pri informrimedaro kiu “en tiom kompleksa formo” eĉ “en nacilingvaj eduksistemoj ne disponeblas”. Stefan MacGill elmontras ke la flekseblo de nia lingvo ebligas ke didaktikistoj fiksu lernoŝtupojn kun granda vari-libero, malpli ortodokse ol ĉe etnaj lingvoj; sed avertas ke ni devas aparte atenti specifajn malfacilojn kiel transitiveco kaj -ig/-iĝ. Imre Ferenczy kaj István Gulyás kompendias la centjaran historion de la esperantista agado medicina resp. fervojista, kun forta emfazo, ĉe la dua, pri la agadoj terminologia kaj fakaplika. La institucian flankon de faka aplikado prilumas Petro Chrdle kaj Amri Wandel, kronikante respektive la ekzemplodonan historion de la scienca-teknika aranĝo SAEST/KAEST (ekde 1978) kaj de la Internacia Kongresa ilustras Universitato. Barbara Pietrzak kiusence radio-elsendoj signifas “naturan lingvomedion” por Esperanto, ekde la kvalit-salta ekfunkcio de Pola Radio en 1959 ĝis la nuna epoko de interretaj podkastoj; per analizo de korespondaĵoj ŝi montras la varian rolon kiun ludas la polaj elsendoj por diverslandaj esperantistoj. Inform-fakulo Thomas Bormann statistikas pri la preskaŭa neĉeesto de Esperanto kiel temo en raportoj de novaĵagentejoj kaj konkludas ke pli celtrafas koncentri niajn fortojn al informado loknivela. Reinhard Fössmeier ilustras problemojn de komputila internaciigo — eĉ piktogramo de rubujo ne ĉie samas, pro kulturaj malsamoj. Mauro La Torre, forpasinta kelkajn semajnojn post la apero de ĉi tiu libro, pristudas la rekoneblecon de frazeologiaĵoj per komputila analizo. Victor Sadler priskribas unu aspekton de la angla-Esperanta traduksistemo TRUKILO, “rezulto de ĉ. 8500 horoj da laboro”, kaj heredanto de spertoj el la fama projekto Distribuita Lingvo-Tradukado. Toon Witkam pripensas la sekvojn de novaj teknologioj, el kiuj povas rezulti, paradokse, eĉ “prospera mondo, en kiu la plejmulto estas analfabetoj”.

Pli ol unu haro de naŭ bovoj

Ĉekape de la sekcio Literaturo, Probal Dasgupta donas malpli da motivoj ol kutime por plendi pri densa stilo: ni lernas de li kiel Esperanto rilatu al la “postnacia literatura entrepreno”, forkreskante de vitrina elmontrado de apudmetitaj naciaj kultureroj, enkreskante postnacian scenejon kie ĝi plene plenumu sian funkcion kiel “kvintesence traduka lingvo”. Trevor Steele elmetas siajn personajn motivojn verkadi, samtempe fascinate de historioj kaj de vortoj. Paul Gubbins prezentas “sub la spoto” la historion de originala teatrado en Esperanto, specife atentante la strangaĵon ke E-dramoj malmulte ligiĝas al la “verda” fono socia kaj kultura el kiu ili elkreskas. Esperantan Ŝekspiron oni atendu, laŭ li, nur post paso de mil jaroj... Georgi Mihalkov analizas la novelaron La granda aventuro de Szilágyi — cetere, trafante la koincidon ke fine de 2009 aperis grand-merkata hispana traduko de la tiulibra La liberiĝo de la juĝisto. Baldur Ragnarsson pruvas, per riĉa ilustra materialo, la altan kvaliton de la Ŝekspir-tradukoj de Tonkin, kiuj baziĝas sur la principo “fidele redoni la spiriton... en kazoj de dubo, trakti kun la veraj poetoj”. Anna Löwenstein klarigas kial Tonkin interesiĝis pri Tolkien, t.e. kiajn literaturajn valorojn portas la ofte subtaksata La mastro de l’ ringoj. Roman Dobrzyński ĉiĉeronas nin tra la enhavo, historio kaj fono de la kvintesenca pola verko Sinjoro Tadeo, tra la vivo de la aŭtoro Adam Mickiewicz, sed detale traktas ankaŭ la legendan esperantigon de Grabowski kaj la spektindan filmigon de Andrzej Wajda. La dojeno de ĉina esperantismo, Laŭlum, kompendias la ĉinan klasikan beletron en Esperanto: la vastecon de lia temkampo montras ke la E-tradukoj de klasikaj ĉinaj verkoj ampleksas jam 7000 paĝojn, sed ke tio egalas, laŭ ĉina diro, al “nur unu haro de naŭ bovoj”. Duncan Charters alojas siajn engaĝojn beletran kaj pedagogian, analizante la motivojn legi literaturon ĝenerale kaj en Esperanto specife.

Sekcio pri defioj

Kun nur ses kontribuoj, la sekcio pri Strategio unuavide ŝajnas magra, sed tion la kvalito de la eroj riĉe kompensas. Nur 30 jarojn aĝa, Peter Baláž parolas jam el vasta propra sperto, resumante tre mature la kondiĉojn sub kiuj nia movado sukcesos adaptiĝi al la postuloj de la 21-a jarcento: la kapvortoj por tio estas moderniĝo, profesiiĝo, malfermiteco, ĉiuflankeco, bunteco kaj kunlaboro. Se tiuj pozitivaĵoj sonus malplene, legindas kiuj konkretaj spertoj subtenas ilin, ekde la DVD-o Esperanto elektronike ĝis la filmo Esperanto estas... Miroslav Malovec alfrontas unu specifan aspekton de tiu adapta moderniĝo, la demandon pri virtualaj bibliotekoj: temo aparte grava por disa komunumo kiel la nia, por kiu ofte fizike malfacilas aliri siajn kulturaĵojn. Jukka Pietiläinen spuras la historion de eterne aktuala demando, la prilingva ideologio de nia movado: kiel ni idee vojis ekde eventuale unulingva homaro, penso trovebla ĉe Zamenhof, tra “la” lingva problemo de Lapenna, ĝis la agnosko, kun la generacio de Tyresö (1969), de pluroblaj lingvaj problemoj kaj multlingveco kiel valoro. Pietiläinen pruvas kaj ilustras la idearan evoluon per ĉerpo el multaj trafoliumitaj revuartikoloj, kongresrezolucioj k.s. Aparta merito lia estas larĝe pentri la eksteresperantujan fonon kaj priskribi la rolon de niaj eksteraj rilatoj, kulminintaj en alianciĝo kun la Unesko-subtenita “nova monda lingva ordo”. Post Unesko, venas UN: Edmond Brent lupeas la rilatojn inter UEA kaj Unuiĝintaj Nacioj, montrante ankaŭ problemojn malantaŭ ŝajne harmonia valorkomuneco. Grégoire Maertens prilumas kial kaj kiel prosperis en la lastaj tridek jaroj agadflanko malpli atentata ol la strikte movadaj peripetioj: la financa stabileco de UEA. Li opinias ke la ekspansio de UEA en la 80-aj jaroj, kun centroj ankaŭ en Antverpeno, Budapeŝto kaj Novjorko, estis sekvenda vojo. So Gilsu detalas la evoluojn de nia movado en Azio inter 1989 kaj 1995, kiam li estis UEA-estrarano pri tiu fako.

Kaj la deserto

Fine, pri la lasta sekcio mi konfesu ke mi legis ĝin antaŭ la aliaj, kiel infano voranta la deserton antaŭ la ĉefplado: “Anekdotoj kaj rememoroj”. Mi rezignu pri vicigo de ĉiuj 23 nomoj, kies kontribuoj tre varias laŭ kvanto kaj karaktero. Kelkaj mallonge sed suke anekdotas pri eventoj kiel aŭtobusa paneo survoje al Bona Espero (Eliza Kehlet) aŭ regula sendado de kato-fota libro (Marjorie Boulton) aŭ citas, plej persone, sian taglibron pri la konatiĝo kun Tonkin (Wera Blanke). Aliaj kontribuoj alportas movadhistoriajn novaĵojn (novajn almenaŭ por mi), kiel detalojn pri trans-ferkurtena, sovetia vizito de Tonkin en 1975 (Mikaelo Bronŝtejn) aŭ pri prelego de Lapenna pri studentaj movadoj en Tyresö (Tomas Jansson). Estas tre interese analizi kun Hans Michael Maitzen momentfoton el silvestra balo de 1964/65. Ĉi-sekcie aparte elstaras, pro sperta mikso de personaj rememoroj kaj historiografiaj detaloj, panoramo de Ivo Osibov pri la agado de TEJO en la 1960-aj jaroj.

István Ertl
Al Humphrey Tonkin, anagrame

Persone:
Oratoro kun balail’
La boreal-kuiranto
La kela buro-tirano
Re la libra konatulo
Akra, ribelonta ulo
La bar-erotika nulo
Li, brutala koreano
Betonulo kria al ar’
Li? O, nura kabareto!

Anatomie:
Erotika balanulo

Zoologie:
Bela krotala urino
Li: arta, kurba leono
Ne la orta karibuo
Bone kuri al la rato
Re al kuna iro, blato!
La bena krotalo iru
La kolera bruto nia

Kaj krome:
Ora latrino kabula
Kuna retiro al baro
La brila EU-kartono
La eura kontbarilo
La eliro kun aborto
La rea kino-brutalo

Kaj, fine, dediĉo kiu ne presiĝis en la libro:
Ni kore, al la bruto

Reagoj

Recenzo de recenzo

En la revuo Esperanto 2010/10 (p. 207) aperis recenzo de Jorge Camacho titolita “Memoro pri la Nakbo: Ĉu la libro de la jaro?”. La proponata “libro de la jaro” estas esperantigo de franclingva originalo “Kiel Israelo elpelis la palestinanojn 1947-1949” far D. Vidal.

S-ro Camacho rerakontas la argumentaron de la libro sen-opone, fakte aprobe, finante la artikolon per jenaj vortoj:

Lingvaj malglataĵoj “estas bagatelo kompare kun la graveco de ĉi verko, tiom valora por nia plu-kompreno de la mondo, ke mi nomus ĝin senhezite la libro de la jaro 2009”.

Do mi parolu ĝuste pri la artikolo de Camacho, kiu necesigas korektojn kaj komentojn. Misprezentoj kaj konfuzoj komenciĝas de la titolo mem.

1) En 1947-1949 kaj antaŭe “palestinanoj” kaj “Palestino” referencis al la tiama protektorato de Britujo — la lando de antikva Israelo (s-ro Camacho prave mencias tion). “Judojn — al Palestino!” — estis slogano de antisemitaj marĉoj en Eŭropo en la 1930-aj. La termino “Palestina popolo” (por islamaj fuĝintoj de la unua Arab-Israela milito de 1947-1949) estis inventita far KGB en USSR post 1967-a jaro.

2) Fuĝintoj (elpelatoj) estas ofta rezulto de militoj. Ekzemple post la 2-a mondmilito en Eŭropo oni elpelis germanojn el Ĉeĥoslovakio, kaj prusianojn el Orienta Prusio (nun parto de Rusio): ĉiujn! Do ankaŭ dum Arab/Israela milito de 1947-1949 parto de islamanoj estis elpelitaj aŭ mem fuĝis el Israelo. Tamen multaj restis (kaj iĝis civitanoj de Israelo). Do pli ĝusta titolo devus esti “Kiel Israelo ne elpelis ĉiujn islamanojn...”. En la sama tempo proksimume 600 000 judoj estis elpelitaj el afrikaj kaj la najbaraj islamaj landoj en Israelon. Okazis do popol-interŝanĝo.

En Israelo (samkiel en Eŭropo) oni akceptis la ricevitajn fuĝintojn, kiuj fariĝis civitanoj.

Tamen la islamaj landoj rezignis de siaj fuĝintoj kaj intence tenas ilin kiel sekan pulvon por la sekva stadio de la eterna Islam-Israela milito — la unua specialaĵo de ĉi-problemo.

La dua specialaĵo estas ke la islamaj landoj intence tenas la fuĝintojn en mizera stato jam dum jardekoj por propagandaj celoj. La restaŭro de Israelo kaj ĝia liberiĝo el la du-mil-jara kolonia jugo ekzemplas plej unikan sukceson de kontraŭ-kolonialisma batalo. Sed por islamanoj tio signifas nur mallarĝiĝon de la iama islama regno (kun la fuĝintoj kiel peonoj en la batalo). Reviviĝo de Israelo el cindro estas dramo por la fuĝintoj, sed certe ne kiel la Katastrofo (totala masakro, Holokaŭsto) de judoj en Eŭropo en la 1940-aj aŭ de armenoj en Turkio fine de la 1910-aj. Nomante la tagon de reapero de Israelo per araba vorto Nakba (Katastrofo) ili penas promocii sian kazon far trivialigo de la vera Katastrofo.

Tamen pri ĉio tia ne temas en la artikolo de Camacho. Kio do estas “tiom valora por nia plu-kompreno de la mondo” nun en 2010 en tiu historio? Hipokriteco, “duobla normo” ĉiam, kiam temas pri Israelo (delonge rimarkigita far Eric Hoffer). Jen kio supozeble motivis la artikolon de s-ro Camacho.

www.resonoelusono.com/Israelo/AntauvidoDeHoffer.html

Plua legaĵo: www.resonoelusono.com/Israelo/Israelo.html

Alexander Gofen
Ne recenzi recenzon

Mi estis ĉagrenita renkonti en la lasta n-ro kontraŭ-israelan artikolon, en masko de simpla libro-recenzo. Mi klarigu: La libro sistemece entenas (kiel montras legado de la recenzo) nur unu-flankajn “faktojn” pri serioza, kompleksa kaj multfaceta konflikto. Nur unu ekzemplo — la libro kaj la recenzo “ial forgesas” mencii la fundamentan fakton, ke tuj post la decido de UNO dividi Palestinon en du landojn, juda kaj araba, la palestinanoj komencis militi, provante ekstermi la judajn loĝantojn.

Sed mi ne volas nun recenzi la recenzon (kvankam dubinde ĝi estis verkita ĝuste de Georgo Camacho, konata pri sia kontraŭo al Israelo, do neniel objektiva). Estas simple domaĝe ke la oficiala organo de neŭtrala UEA entute enmiksiĝas politike.

Doron Modan
Ni estu kreantoj

Amuza estas la diskuto inter Anna Löwenstein kaj legantoj de Esperanto pri “poezia stilo” en Esperanto. Kiel oni atendis, “simplaj esperantistoj” subtenis A.L., sed “korifeoj de Esperanta literaturo” moke oponis ŝin.

La kialo de neologismemo ofte kuŝas ne en iu speciala strebo al elita, specifa lingvaĵo, sed en simpla pigreco kaj foresto de logika pensado. Por kio perforti sian menson, eltrovante kaj inventante Esperantajn vortojn, kiam tiel facilas simple preni la jam ekzistantajn vortojn el iu nacia lingvo! Tio povas esti absoluta sinonimo (tiam al la nova vorto oni insiste atribuas pure poezian econ, ekz., printempo — primavero).

Sed ĉu poezio en Esperanto estas des pli bona, ju pli strikte ĝi sekvas la eŭropajn ekzemplojn? Ĉu konataj vortoj, eĉ en Esperanta kadro, tiel ĝojigas la animojn de eŭropaj legantoj? Aŭ tiuj vortoj simple rolas kiel “insuloj de sekureco” en la obskura maro de fremda lingvo, kie la radikoj eble estas kompreneblaj, sed multaj vortoj ne, ĝuste pro sia tipe Esperanta kunmetita formo. Ja oni devas PENSI por kompreni ilin! Kaj tiu afero estas absolute nekutima kaj neagrabla por plimulto da homoj, kaj inter ili — ho ve! — ankaŭ por plimulto da esperantistoj.

Kiam mi instruis Esperanton, mi ripetadis al miaj gelernantoj: “Esperanto estas krea lingvo, kaj VI kreas ĝin! Uzante la lingvon, vi konstante kreas novajn vortojn, novajn nociojn. Kaj ne gravas, ke preskaŭ ĉiuj viaj kreaĵoj jam estas envortigitaj kaj uzitaj en ĉiutaga lingvaĵo. Tio signifas nur, ke vi havas saman krekapablon, kiel multaj homoj antaŭ vi, ke la homaro vere povas havi komunan lingvon. Kaj la uzado de la lingvo estas konstanta kreado, ĉar kiam vi komprenas signifon de kunmetita vorto, vi sekvas la vojon de tiu, kiu kreis ĝin, kaj tiamaniere kunkreas”.

Nia lingvo havas senlimajn esprimeblecojn por esprimi ne nur sentojn kaj emociojn, sed ankaŭ nociojn kaj pensojn. Laŭ la hipotezo de Sapir-Whorf, la lingvo determinas la “mondon”, en kiu vivas la parolanta persono. Do, uzante Esperanton, ni povas krei apartan mondon, foje konstruitan tute alie, kiam ni uzas nekutimajn radik- kaj vortkunmetojn. Per Esperanto ni povas esprimi tion, kio ne eblas en “normala” etna lingvo. Kiel mi komprenas, ĝuste tio estas tasko de poezio: krei novan mondon, ĉu ne?

“Ĉiu poeto, verkisto, estas aparta mondo” — eldiro, kiun oni atribuas jen al Ŝekspiro, jen al Cervantes. Sed kio malfacilas en la etna lingvo, estas nekompareble pli simple atingebla en Esperanto; ja se ajnan etnan lingvon ni povas kompari kun vastega tera vojo, betonita per milionoj da spuroj de paŝintaj sur ĝi, tiam Esperanto similas al vasta stepo, kovrita de pura blanka neĝo, sur kiu jen kaj jen videblas ĉenetoj da spuroj: de Auld, Kalocsay, Miĥalski, De Kock. Ili kunkreis nian mondon, nian lingvon. Sed kiom da spaco por kreado restis! Estu ankaŭ ni kreantoj, sed ne konsumantoj!

Tatjana Auderskaja

Rogener Pavinski nova redaktoro de Kontakto

Rogener Pavinski sekvos Paŭlon Moĵajev kiel redaktoro de la revuo Kontakto. La Estraro de UEA konfirmis la decidon de la Estraro de TEJO, kiu elektis Pavinski post publika konkurso inter pli ol 20 kandidatoj.

La juna brazilano aktivas diverskampe de pluraj jaroj. Kiel filmisto li estis kunkreinto de la filmo Esperanto estas.... Kiel muzikisto li estis interalie voĉo de la grupo Supernova, kiu famiĝis precipe per siaj prezentadoj en la pasintjaraj UK kaj IJK. De 2004 ĝis 2006 li redaktis la bultenon Momenton! de Brazila Esperantista Junulara Organizo, kaj de 2007 ĝis 2009 li estis estrarano de TEJO.

Rogener Pavinski estis elektita kiel redaktoro por du jaroj. La unua Kontakto sub lia redakto estos n-ro 5 de la nuna jaro. “Mi multe dankas pro la konfido, kiun la TEJO-estraro havas je miaj kapabloj”, li diris post sia elekto. “Mi strebos doni novan vivon al la revuo kaj labori, por ke ĝi estu pli alloga, kultura kaj freŝtema. Mi planas multajn novaĵojn kaj invitas la esperantistojn partopreni en la kreado de la nova Kontakto”.

La revuon Kontakto ricevas ĉiu individua membro de TEJO. Ekde 2011 ĝi enhavos ankaŭ la bultenon TEJO tutmonde, kiu ĉesos aperi kiel aparta eldonaĵo. Oni povas ekaboni al Kontakto ankaŭ aparte pagante la subtenan kotizon Patrono de TEJO aŭ simplan abonon. Favora eblo por kluboj, kursoj k.a. estas kolektiva abono de minimume 6 ekzempleroj. Se ĉiuj ekzempleroj estos sendataj en unu pakaĵo al la sama adreso, oni ricevas rabaton de 40% el la plena abonprezo; se la numeroj estos sendataj rekte al la unuopaj ricevantoj, la rabato estas 20%.

Reta abonilo: www.uea.org/alighoj/revu﹍abon.php

UEA invitas prelegi en la Kopenhaga IKU-sesio

Dum la 96-a UK en Kopenhago okazos la 64-a sesio de Internacia Kongresa Universitato.

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Modiin, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2011-01-31 (sed prefere pli frue).

Lige kun IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de IKU kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Estos aparte bonvenaj prelegoj lige kun la Internacia Jaro de Junularo (la kongresa temo).

Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

La proponoj estos prijuĝataj de la IKU-komisiono kaj sekve la Estraro de UEA decidos, kiuj estos akceptitaj. La proponintoj estos informitaj pri la decido ĝis 2011-04-30. La sukcesaj kandidatoj devos sendi kompletan tekston de siaj prelegoj al UEA ĝis 2011-05-31, por publikigo en la IKU-libro.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo.

Prelego estos rekompencita per angla, honorario de 250 eŭroj. Pliaj detaloj kaj antaŭaj IKU-prelegoj kaj -resumoj troviĝas en la IKU-paĝo ĉe http://uea.org/dokumentoj/IKU.

La 18-a Internacia Semajno en Katalunio

130 esperantistojn el dudeko da landoj allogis komence de oktobro al la apudmara urbo Coma-Ruga la jam tradicie riĉa programo kaj amika atmosfero de la ĉiujara aŭtuna aranĝo sur la kataluna marbordo — la 18-a Internacia Esperanto-Semajno de la Kulturo kaj Turismo.

La organizantoj, krom varma kaj sunplena vetero, mendis kvalitajn preleg(ant)ojn: Gian Carlo Fighiera: “Kelkaj noveloj de Boccaccio”, Renato Corsetti: “Por ke lingvo estu tutmonda ne sufiĉas paroli ĝin eŭrope”, Anna Löwenstein: “Romo antaŭ 2000 jaroj”, Gian Carlo Fighiera: “Japana filmo Rashomon pri la kvar veroj”, Antonio Marco Botella: “Centjara datreveno de la granda poeto Miguel Hernandez”, la geedzoj Michéle kaj Hubert de Meyere: “Belgio, la lando de arto, scienco kaj folkloro”, la geedzoj An Jong kaj Ko Kyung el Koreio: “Solidareco de Esperanto” kaj “Folkloraj koreaj kantoj”, Wolfgang Guenther: “Kiosko de Levante”. Rektmetodan kurson por komencantoj gvidis Stano Marček. Okazis du duontagaj kaj unu tuttaga ekskurso al la Muzeo “Pau Casal” en San Salvador kun muzika koncerto, al la Monaĥejo Monserrat, kun vizito de la vinkelo “Cooperativa Agricola de Vila-rodona” kaj al “Fondaĵo Apel·les” en El Vendrell. La organizanto Luis Serrano Pérez gvidis la debaton “Kio pri la Esperanta gramatiko, ĉu vi realigus modifojn?”. Okazis du (!) interkonaj vesperoj kun ĉampanjo “Esperanto” kaj bongustaj specialaĵoj, DVD-prezento de la opero La Bohème, folklora vespero kun la ensemblo “Montjuic”, kun havana muziko kaj cremat (rumo bruligita kun kafo) kun aliaj specialaĵoj. La premio “Ada Sikorska-Fighiera” estis ĉi-jare atribuita al la eksa prezidantino de Hispana Esperanto-Federacio kaj vigla aktivulino kaj prelegantino M. Rafaela Urueña.

Stano Marček

Seminario de la Ĉina Sekcio de ILEI en Taiyuan

De la 1-a ĝis la 11-a de aŭgusto 2010 okazis en la urbo Taiyuan, Shanxi-provinco, la norda Ĉinio, Seminario de la Ĉina Sekcio de ILEI.

Al la seminario aliĝis 59 personoj, sed partoprenis 51 el 20 ĉinaj urboj, 6 el 4 aliaj landoj: Danio kaj Suda Koreio po 1, Usono kaj Japanio po 2. Du personoj, kiuj ne povis fizike partopreni en la seminario pagis kotizon.

La programo de la seminario estis riĉa, abunda kaj bonkvalita. Okazis 13 prelegoj (inkluzive de unu reta pere de Skajpo) pri edukado kaj metodoj de E-instruado, 4 raportoj pri E-instruado en ĉinaj kaj japanaj lernejoj, 2 demonstraj instruadoj kaj 4 E-kursoj (2 por pli ol 25 komencintoj kaj progresantoj, 2 por 50 infanoj) .

Ni agrable pasigis la tempon dum la vesperaj programoj kaj ekskursoj.

Stefan MacGill

Apliko de Esperanto en la profesia agado

En la bulgaraj urboj Karlovo kaj Sopot okazis inter la 11-a kaj la 14-a de junio 2010 la 2-a internacia seminario “Apliko de Esperanto en profesia agado” (AEPA), kies organizantoj estis AIS-Bulgario, Bulgara E-Asocio, Internacia Universitato Karlovo kaj la Regiona Estraro de la neesperantista organizo “Scienc-teknika Asocio” en Bulgario.

Organizis ĝin esperantistoj,sed partoprenis ankaŭ sciencistoj kaj fakuloj neesperantistoj, kun rekta traduko Esperante-bulgare-Esperante.

La Solena Inaŭguro okazis en la solena halo de la urbodomo de Karlovo. Partoprenis reprezentantoj de la oficialaj instancoj, radio, televido, gazetaro kaj urbanoj. La seminarion inaŭguris prof. Boĵidar Leonov, prezidanto de AIS-Bulgario. En la festparolo de la urbestro estis esprimita apogo flanke de la oficialaj instancoj al la agado de AIS, substrekante la aŭtoritaton de la Internacia Universitato Karlovo kiel eduk-kultura centro.

Post la Inaŭguro okazis Festkunveno omaĝe al la ĵurnalistino Ada Fighiera-Sikorska kaj ŝia patro, la generalo Sikorski.

Sabate la prelegoj kaj la diskutoj okazis en la urbo Sopot, dimanĉe kaj lunde en la Internacia Universitato en Karlovo.

La prezidanto de Bulgara Esperanto Asocio, Inĝ. Petar Todorov, honorigis per medaloj du eminentulojn de la E-movado, D-ron Gian Carlo Fighiera kaj prof. Hans Dietrich Quednau, pro ilia longjara aktiva partopreno en la internacia E-movado kaj kunlaboro kun BEA. AEPA-2010, dum kiu okazis kvardeko da valoraj fakaj prelegoj, estis inkluzivigita en la programon de BUS-7 de AIS-San Marino (Bakalaŭra Universitata Studadsesio), kies profesoroj gvidis kursojn por la studentoj. La seminario, kiel daŭrigo de la 1-a AEPA en 2009, ludis sian rolon por propagando de Esperanto kaj ĝia apliko en profesiaj kontaktoj, kaj denove sukcese plenumis sian bazan celon prezenti antaŭ neesperantistaj fakuloj kaj oficialuloj, ke Esperanto estas ne nur komuna lingvo por babilado, amuzo kaj kontaktoj inter la esperantistoj, sed povas esti oficiala lingvo por kontaktoj kaj kunlaboro en diversaj sciencaj kaj profesiaj fakaj seminarioj.

Boĵidar Leonov

[FORIGITA!: bildo]

Inaŭguro de la 7-a Bakalaŭra Universitata Studadsesio

46-aj Baltiaj Esperanto-Tagoj

La jam tradicia renkontiĝo BET okazis en la urbo Visaginas, kiu famas en Litovio pro la Ignalina nuklea atomcentralo, la bela naturo kiu ĉirkaŭas ĝin, kaj pro multnacieco.

Transire de junio al julio (26 jun — 04 jul 2010) pli ol 150 esperantistoj el 18 landoj elektis BET por esti en bona Esperanta etoso.

Kutimaj programeroj bonvenigis la partoprenantojn: Somera universitato, prelegoj pri la litovaj lingvo kaj historio, trinivelaj kursoj de Esperanto, ekskursoj en la ĉirkaŭaĵo, akcepto ĉe la urbestro. Inter la prelegantoj estis konataj esperantistoj kiel Petro Baláž, Mikaelo Bronŝtejn, Mikaelo Cvik, Petras Čeliauskas, Halina Gorecka, Stano Marček, Aleksander Korĵenkov kaj aliaj. Ne tradiciaj estis la renkontiĝoj ĉe lignofajro, organizitaj de lokaj esperantistoj, ornamo de Paŭloj kaj Petroj per kverkaj kronoj, kvizoj kaj ludvespero aranĝitaj de Nora Caragea kaj de Mikaelo Bronŝtejn. Ĉiutage aperis kolora gazeto Arĝenta gruo, kiu raportis pri la okazintaĵoj en la Baltiaj Esperanto-tagoj. Vesperajn programojn oni devis parte ŝanĝi pro la funebro en Litovio: mortis la litova eksprezidento A. Brazauskas, sed la koncertoj kiujn kongresanoj ĝuis, estis vere interesaj: de rusa kanta kaj danca ensemblo kaj ukraina folklora grupo, la kantistino Turasova-Abra. Koncertis ankaŭ Mikaelo Bronŝtejn kaj la esperantista grupo “Asorti”, kies membroj Jelena kaj Edvardas Piŝĉikai loĝas en Visaginas kaj dum la tuta semajno, helpataj de Genadijus Jefimovas, ege sindediĉe zorgis pri ĉiuj kaj ĉio. La venonta BET okazos en la latva urbo Priekuļi ekde la 9-a de julio ĝis la 16-a de julio kaj havos la ĉefan temon “Latva folkloro tra jarcentoj”. Bonvolu trovi la aliĝilon ĉe www.esperanto.lt.

Gražina Opulskienė

Forpasoj

Arthur Baur (1915-2010) forpasis la 17-an de septembro en Männedorf (Svislando). Elektita en 1980, li estis la dojeno de la Honoraj Membroj de UEA. Baur studis en la universitatoj de Zuriko, Upsalo kaj Stokholmo la germanan, anglan, retoromanĉan kaj islandan filologiojn. Post doktoriĝo li laboris kiel ĵurnalisto ĝis sia emeritiĝo. De 1975 li membris en la Nacia Unesko-komisiono de Svislando. Baur lernis Esperanton en 1930 en gimnazio kaj membriĝis en E-Societo de Zuriko kaj Svisa E-Societo. En 1939 li aliĝis al UEA. De 1932 ĝis 1933 li redaktis la bultenon La Sonilo Malgranda, poste renomitan kiel Ĉiulandulo. De 1980 ĝis 1986 li estis prezidanto de Svisa E-Societo kaj redaktoro de Svisa Esperanto-Revuo. En 1959 SES elektis lin honora membro. De 1947 ĝis 1991 li gvidis la E-elsendojn de Svisa Radio Internacia, ofte helpate de sia edzino Heidi Baur-Sallenbach (1916-2006). Li gvidis ankaŭ la informservojn de la 31-a UK en 1939 kaj la 32-a en 1947, ambaŭ en Berno, kaj la gazetaran servon de la 64-a en 1979 en Lucerno. Lige kun la UK en 1939 aperis en lia redakto Svisa antologio. Por la UK en 1979 li verkis La fenomeno Svislando, per kiu la sperta ĵurnalisto kreis modelon por similaj libroj pri aliaj landoj. Li verkis ankaŭ Esperanto in 5 Lehrbriefen (1942), Das Problem der internationalen Sprache (1953), Esperanto per Post (1958), Deine zweite Sprache (1960), De la utopio al la realeco; Von der Utopie zur Wirklichkeit (1976), La retoromanĉa: sorto de la plej malgranda nacia lingvo de Svislando (1984), La retoromanĉa: historio kaj nuntempo de la kvara nacia lingvo de Svislando (1995) kaj Die Geschichte der Esperanto-Sendungen aus der Schweiz (1998). En Svislando li konatiĝis ankaŭ pro siaj lerniloj de la svisgermana (alemana) lingvo kaj de libroj pri la retoromanĉa.

Satyendra Bandopadhyaya (1923-2010) mortis la 29-an de aŭgusto en Katmanduo. Bengaldevena, li eksciis pri Esperanto en Kalkato junaĝe, sed lernis ĝin nur en 2001, leginte pri kurso de Nepala E-Asocio. Poste li fariĝis fondinto-prezidanto de Orient-Nepala E-Societo.

Axel von Blottnitz (1933-2010) forpasis la 25-an de septembro en Pretorio (Sud-Afriko). Li membriĝis en la Sudafrika E-Asocio en 1973 kaj estis dumviva membro de UEA, delegito kaj fakdelegito pri agrikulturo, etnaj minoritatoj kaj dendrologio.

Pierre Dehan (1917-2010), em. poŝtisto kaj iama fakdelegito pri poŝto kaj turismo, mortis la 13-an de julio en Sainte-Foy-les-Lyon (Francio).

Robert Llorens (1917-2010) mortis la 20-an de septembro en Nice (Francio). Em. instruisto, li estis longe delegito kaj fakdelegito pri turismo kaj internacia korespondado. Li fondis la franclingvan informan revuon Esperanto-Infos kaj malfermis en Nice hotelon “Esperanto”. De 1984 ĝis 1990 li estis komisiito pri Koresponda Servo Mondskala de UEA.

Vlado Sládeček (1930-2010) mortis la 4-an de junio en Ostrava (Ĉeĥio). Li estis dumviva membro de UEA ekde 1968 kaj fakdelegito pri astrozofio kaj vegetarismo ekde 1970.

Revuo Esperanto 2010 12

Malferme

Librotagaj pensoj

La Zamenhof-tago ne nur instigas nin aĉeti Esperantajn librojn pro sia tiutema kromidenteco; ĝi ankaŭ meditigas pri la valoroj, kiujn esprimas niaj libroj. Jam de epokoj, la lernejoj de ĉiu nacio instruas aprezi la amikecon kaj ĝentile trakti la gastojn. Ĉiuj infanoj do estas kuraĝigataj enlasi en la familian spacon homojn iusence eksterajn, kaj inkluzivigi ilin en la hejma etoso. Sed niaj lernejoj malofte kultivas ĉe siaj instruatoj specifan amikemon kaj gastigemon al fremduloj. La Esperanta kromlernejo flegas tiun valoron de homaraneco; ni prave fieras pri tio kaj esperas, ke instruos ĝin ankaŭ la lernejoj de ĉiuj landoj. Ĉu niaj fieroj kunfluas kun fieroj ekster Esperantujo?

En iuj nacilingvaj medioj, la inkluzivigemo de ia ajn speco foje sin prezentas kiel ion fakultativan, aldonan al la hejmo aŭ la hejma socio; oni ne nepre “bezonas” amikojn aŭ gastojn. Multaj, kiuj volonte ĝentilas al vizitantoj, silente substrekas la grupan solidarecon interne de tiuj “ni”, kiuj ĝisos al la amikoj kaj gastoj post ilia restado “ĉe ni”, fermos la dompordon, kaj restos “nur inter ni” hejme. Tian nur-laŭplaĉe-inkluzivigeman solidarecon la naciŝtato ankaŭ per siaj lernejoj sisteme mobilizas, ofte en formato de militpreteco kaj de malŝatemo al aliaj nacioj. La naciopa mobilizo kunportas kun si kolektivan fieron. Ĉu ni kiel esperantistoj havas starpunkton pri tiaj fieroj? Kiagrade ni pretas aliĝi al ili?

Ni hodiaŭ ĝenerale malemas aliĝi al la fiereco ligita al tiuj demonstroj de la mobilizkapablo. Sed utilas memori, ke ne ĉiam ni sentis tian malemon. Tempe de Bulonjo abundis en nia movado oficiroj kaj soldatoj. La prelegantoj ja pledadis por la paco kaj argumentis kontraŭ la milito; sed tiu ideo estis fakultativa suplemento al socia ordo bazita sur milite establitaj kaj defendataj naciŝtatoj, kiuj rigardis imperiojn kiel legitimajn. Tiutempe ni en la neŭtrala movado ne havis formalan starpunkton kontraŭ imperioj. Ni estis gastame pretaj kunaplaŭdi pri la fieroj, la amoj al “hejmo, patrujo, nacio”, kiel ajn ili volu mobilizi siajn anojn. Sed hodiaŭ ni estas pli elektemaj; krom la ofte menciata reliefigo de homaj rajtoj oni notu, aldone, ke ne ekzistas ekzemple esperantista faka asocio de pafilposedantoj.

Kial tia elektema esperantistaro ĉi-jare entuziasme partoprenis la angoron okaze de la 69-taga kaptiĝinteco de 33 ministoj en ĉilia minejo kaj la triumfan festadon post ilia sukcesa, novmetoda ellevo per heroa kolektiva fortostreĉo? Ne diru, ke ni pensis pri la internacieco de la suferantaro; temis nur pri unu peruano inter tiuj 33; sed ni ĉiuj angoris kaj aplaŭdis kun la tuta mondo. Ni admiris la boncelan nacian mobiliziĝon, pri kiu la ĉilianoj prave fieris.

Nia neŭtraleco ne malebligas partoprenon en absolute ĉiaj primobilizaj fierecoj. Ĝi devigas nin pripensi, kiaj mobiliziĝoj rikoltu nian admiron. Por savi kaptiĝintajn ministojn, oni bezonas servojn kun armeaj efikeco kaj riskemo; ankaŭ pacama movado ne nur rajtas admiri tiunivelan mobiliziĝon, sed iusence devas. Cent jarojn post Bulonjo, ni ne ĉesis admiri la heroecemon: ni tamen ŝanĝis nian komprenon de la vera heroeco, kaj tiu ŝanĝiĝo ekzemplas nian persistadon sur la vojo al la solidareco kaj la pacamo. Ĝuste tion oni emas priskribi laŭ tiu biblia bildo — ke la popoloj “forĝos el siaj glavoj plugilojn kaj el siaj lancoj rikoltilojn; ne levos nacio glavon kontraŭ nacio, kaj oni ne plu lernos militon” (Jesaja 2:4) — kies vortoj inspiras multajn laborantojn por la paco. Ĉilio demonstris, ke ankaŭ la armeoskalan mobilizon oni povas dediĉi al senmikse homsavaj celoj, ke ĝi povas inspiri nacian unuecon kaj internacian solidarecon, movante al pacaj celoj tiujn samajn emociojn, kiuj iam servis al la militemo. Mi mem, la 15-an de decembro ĉi-jare, pensos pri tiu brila ĉilia ekzemplo de la eblo redediĉi la militnivelajn kapablojn de la homo al pli indaj bataloj.

Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

En la CO de UEA funkcias libroservo, kiu vendas praktike ĉiujn Esperantajn librojn, diskojn, kasedojn, vidbendojn, filatelaĵojn k.a. varojn, kiuj estas akireblaj en nia merkato.

Danio, la venontjara kongreslando II.

Rigarde al la dana Esperanto-movado

La ĉefa aganto de la dana Esperanto-movado estas Dana Esperanto-Asocio (DEA), kiu konsistas el individuaj membroj kaj lokaj kluboj, kaj estas prezidata de Ileana Schrøder. DEA krome havas sekciojn junularan kaj instruistan. Dana Esperanta Junulara Organizo estas ankaŭ sekcio de TEJO, kiu nuntempe okupiĝas precipe pri kunvenigo de junaj esperantistoj en la fama rokfestivalo de Roskilde; ĉi-jare la partoprenantaro kreskis ĝis 120. La sekcio de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj organizas kursojn dum la jaro, ankaŭ tutajn semajnfinojn kun eksterlandaj instruantoj.

Krom DEA kaj ĝiaj sekcioj ekzistas Dana Esperantista Fervojista Asocio, la dana sekcio de IFEF, prezidata de Jan Niemann. Eĉ se nombre malgranda, ĝi tre aktivas kun ĉiumonataj kunvenoj kaj faka programo. Precipe la terminara laboro estas aprezata de IFEF.

La historion de Esperanto en Danio karakterizas iom da ondado, kaj ni hodiaŭ estas bonŝance en leviĝo. DEA uzas multe da energio por rilatoj ekster la movado. La reciproka membreco en la dana UN-asocio, kiu datiĝas de 1960, nun denove estas zorge flegata, kaj estas starigataj novaj rilatoj kun ekzemple Dana Socia Forumo kaj porpacaj organizoj. Kiom mono kaj fortoj permesas, DEA montras sin ankaŭ en librofoiroj, sanfoiroj, kulturaj noktoj. Ĉi-printempe fine aperis nova dana-Esperanta vortaro de Bick kaj Jens S. Larsen, konsultebla ankaŭ rete ĉe www.vortaro.dk. Jam en 2005 UEA aljuĝis la trofeon Fyne al DEA, agnoskante la evoluon. Provizora krono de la laboro estas okazigo de la Universala Kongreso de Esperanto sekvajare.

Historia superrigardo

La unua danlingva lernolibro de Esperanto aperis jam en 1890 en Flensburg (norda Germanio), kaj en 1897 ekestis la unua klubo en la urbeto Nykøbing, Sjælland. La “patro” de Esperanto en Danio tamen estas Frederik Skeel-Giørling el Aalborg, kiu en 1904 publikigis lernolibron kaj vortaron. En la sekvaj jaroj novaj grupoj ekkreskis kiel fungoj, kaj la grava gazeto Politiken tiom interesiĝis ke ĝi aranĝis kurson kun 350 lernantoj. Skeel-Giørling estis vokita al Kopenhago por instrui, kaj la 2-an de januaro 1908 estis fondita en Kopenhago la Konversacia Esperanto-Klubo (KEK), hodiaŭ plu la plej grava Esperanto-klubo de Danio. Nur kvar tagojn poste delegitoj de la diversaj grupoj kunvenis por fondi Centran Danan Esperantistan Ligon (CDEL). La saman jaron oni organizis en Kopenhago postkongreson de la 4-a UK en Dresdeno, kaj tiuokaze havis la honoron gastigi L.L. Zamenhof.

La unua entuziasmo tamen baldaŭ malplivarmiĝis. La fama profesoro Jespersen transiris al Ido, kaj kvankam malmultaj sekvis lin, tio estis bato al la prestiĝo de Esperanto. Tamen eĉ pli forte frapis la movadon la akcidentaj mortoj de du junaj kaj kapablaj aktivuloj: la 28-jara “animo” de KEK, f-ino Marie Schrøder, en 1909, kaj la 34-jara Skeel-Giørling en 1910. Dum multaj jaroj la plej grava aktivulo estis f-ino Margrethe Noll, kiu pro siaj persisto kaj fideleco al Zamenhof gajnis la kromnomon “patrino de la dana Esperanto-movado”.

Dum dudeko da jaroj la dana movado iom vegetis, sed en 1929 la juna instruisto Lorenz Friis spertis la faman Cseh-instruiston Tiberio Morariu gvidi ferian kurson por instruistoj, invitite de CDEL. Tio spronis lin aranĝi la unuajn Internaciajn Feriajn Esperanto-kursojn por komencantoj, progresantoj kaj instruontoj, kiuj baldaŭ famiĝis en la tuta Esperanto-movado. Ili okazis ĉiujare ĝis 1975, plej ofte en la Internacia Altlernejo en Helsingør. La entreprenema Friis ankaŭ eldonis librojn sub la marko “Dansk Esperanto-Forlag” (Dana E-eldonejo), interalie tre bezonatan grandan vortaron Esperanto-danan. Ne mankis la rezultoj: CDEL duobliĝis de 18 kluboj kun 674 membroj en 1934 al 39 kluboj kun 1 236 membroj en 1935.

Samjare ekestis Dana Laborista Esperanto-Asocio (DLEA). Ĝi organizis SAT-kongresojn en Kopenhago 1939 kaj en Århus 1947 kaj 1960. La nazia okupado dum la dua mondmilito apenaŭ tuŝis Esperanton; ene de la lando la esperantistoj povis agi sufiĉe libere, kvankam estis rezistantoj almenaŭ inter la laboristoj. Inter la membroj de DLEA estis du internacie konataj, nome Poul Thorsen (1915-2006) kiel aŭtoro kaj Paul Neergaard (1907-1987) kiel sciencisto. DLEA estis malfondita en 1992.

Dum kvarona jarcento la perspektivoj ŝajnis brilaj, sed fine detruis ilin malkonkordo. Tuj post la milito oni formis “Komunkomitaton de Danaj Esperanto-organizoj”, kie CDEL kaj DLEA decidis pri komunaj projektoj. Interalie oni sukcese instigis la ministerion pri eksteraj aferoj eldoni Esperantan version de oficiala filmo pri Danio. La fervojistoj fondis DEFA kaj aliĝis al la komitato. Sed en 1953 CDEL retiris sin el ĝi, kaj samjare kelkaj, kiuj ne kontentis pri la kultura nivelo en KEK, fondis en Kopenhago Komunan Klerigan Klubon (KKK). Tio volenevole kreis — aŭ aktualigis — malfacile ponteblan dividon inter intelektuloj kaj neintelektuloj en la dana Esperanto-movado.

Provizore tio ne kaŭzis tro grandajn problemojn. En 1956 okazis la 41-a UK en Kopenhago, organizita de KEK. En 1959 KKK organizis la monde plej solenan festadon de la centjariĝo de Zamenhof kaj tri jarojn poste la 47-an UK. Multaj politikistoj esprimis favoran opinion pri Esperanto, kaj la ministro pri internaj aferoj 1957-1960, Søren Olesen, eĉ mem estis esperantisto. En 1961 la ĝenerala sekretario de UEA Ivo Lapenna faris tre sukcesan prelegturneon en 12 porinstruistaj seminarioj, parolante en Esperanto kun interpretado de Sven Ziegler. La prelegturneo estis subvenciita de la ministerio pri edukado, kaj Lapenna, irinte danki por la subvencio, faris tre bonan impreson al la ministro K. Helveg-Petersen. El tio poste rezultis la t.n. Skandinavia Propono al Unesko starigi komisionon “por objektive konsideri en kiuj sferoj ekzistas bezono por internacia lingvo”. Mallonge, la ĝenerala sento estis, ke per iom da penado la fina venko estos atingebla “en ĉi tiu generacio”.

Sed la interna malkonkordo multon detruis, ekzemple ĝi fiaskigis klopodojn por starigi regulan instruadon en iuj seminarioj post la prelegturneo de Lapenna. Ankaŭ la Skandinavia Propono definitive abortis en 1968, tamen ĉi-foje ŝajne ne kulpis danoj. Malrapide, sed nerenverseble la membronombro faladis. La membronombro de CDEL kulminis en 1959, kaj tiu de KEK jam en 1949.

La 1970-ojn karakterizis pli-malpli febraj klopodoj renversi la evoluon. CDEL ŝanĝis sian nomon al la nuna Dana Esperanto-Asocio (DEA), kaj de tiam ĝia membrorevuo (nun nomata Esperanto en Danio) estas ĉiam nur en Esperanto. En 1975 unuafoje tutlanda junulara organizo aliĝis al DEA, KEK organizis UK en Kopenhago, kaj KKK forpasis kun sia “animo” s-ino Kirsten Zacho. En 1978 la estro de la Progrespartio Mogens Glistrup proponis parlamentan rezolucion, laŭ kiu la registaro proponu al UN internacian konvencion pri Esperanto kiel unua fremdlingvo en la bazlernejoj de la membroŝtatoj. Ĝi kompreneble ne estis akceptita, tiom pli ke la Progrespartio estis tre kontestata de la aliaj partioj.

La sekvaj jardekoj estis pli sobraj. La centjaran jubileon en 1987 preparis precipe Preben Bagger per traduko de Lingvistikaj aspektoj de Esperanto de John Wells kaj per verkado de la libro Sprog og sprog imellem (Inter la lingvoj), kiu temas pri lingva kaj kultura politiko laŭ esperantista vidpunkto. Entute utila kaj pozitiva laboro, sed neniu havis iluziojn pri ĝia efiko. Junularaj grupoj venadis kaj velkadis, sed iom post iom novaj homoj (ne ĉiam junaj) komencis domini la scenejon. En 1990 Eckhard Bick, enmigrinta el Germanio, eldonis tre bezonatan novan Esperanto-danan vortaron. Oni ankaŭ sukcesis trifoje okazigi Kulturan Esperanto-Festivalon (KEF).

En la nova jarmilo ni ankoraŭ vidis eruptojn de konfliktoj, sed pli kaj pli evidentiĝas ke estas tri ŝlosiloj de sukcesa organiziĝo: konkordo, konkordo kaj konkordo. Dum dudek jaroj la Esperanto-vivo en Danio dependis de individuaj iniciatoj, sed el tio rezultas nur la absolute necesa minimumo por ekzisto. La nuna estraro de DEA havas pli altajn ambiciojn, kaj ni kredas ke ni povas atingi ilin.

Jens S. Larsen

[FORIGITA!: bildo]

Frederik Skeel-Giørling (1876-1910)

[FORIGITA!: bildo]

Fraŭlino Marie Schrøder

[FORIGITA!: bildo]

Ges-roj Zamenhof en la Konversacia Esperantista Klubo, Kopenhago 1908

[FORIGITA!: bildo]

Ĉi-printempe aperis nova dana-Esperanta vortaro de Bick kaj Jens S. Larsen. Sur la foto: parto de la vortara grupo: Tara Gregers, Regin Larsen, Sven Sabdø, Ileana Schrøder kaj Arne Casper.

[FORIGITA!: bildo]

La ministro Olesen kun Lapenna

[FORIGITA!: bildo]

Ekspozicio en Ålborg, marto 2010

[FORIGITA!: bildo]

Margrethe Noll (1874-1962) kaj Lorenz Friis (1904-1985)

Esperanto-parolantoj en Hungario

En diversaj lokoj en Interreto aperis informoj inter si malsamaj pri la nombro de Esperanto-parolantoj en Hungario. Tio vekis mian scivolemon kaj inspiris min pli detale analizi la faktojn.

La ekzamenejo

Mi petis la permeson de la Supera Fremdlingva Trejnejo de la Universitato Eötvös Loránd (ELTE-ITK) por rekte rigardi la datumojn de la ekzamenitoj. La datumoj ne enhavas la nomon kaj adreson de la ekzamenitoj, la personoj do restas nekonataj por mi.

Datumbazo

Esperanto-ekzamenado ĉe ELTE-ITK funkcias jam ekde 1966. Oni ĉiam registris la datumojn de la ekzamenoj, sed la formo de la registrado ŝanĝiĝis kun la evoluo de la tekniko. La plej nova datumbazo ekfunkciis en 2000, en novembro. Tiuj datumoj estas facile prilaboreblaj sen plua penado.

Datumoj

La datumoj enhavas la registran kodon ricevitan ĉe la enpago de la ekzamena kotizo. Aliaj pripersonaj informoj estas la naskiĝdato, naskiĝloko, poŝta kodo de la loĝejo, sekso, datoj de parola, skriba kaj aŭskulta ekzamenoj. La ekzamenoj okazas sur tri niveloj: baza (B1), meza (B2) kaj supera (C1) laŭ la Referenckadro. Estas skribaj kaj parolaj ekzamenoj. Se iu plenumas ambaŭ, tion oni nomas kompleksa ekzameno. Menciindas, ke ĉe la parola ekzameno certan procenton da rezulto la ekzamenato akiras en laboratorio per aŭskultado de esperantlingva teksto kaj respondado al la starigitaj demandoj. Dum la ekzamenado ekestas dekoj da partaj rezultoj, ili ĉiuj estas registritaj.

Pagintoj

Ĉe la kalkulado de la reala nombro de Esperanto-parolantoj aperis du problemoj. Unue, estas enpagintoj, kiuj ne aperis ĉe la ekzameno, restis nur la indiko pri la pago de la ekzamenkotizo. Due, certa kvanto da ekzamenitoj ne sukcesis trapasi la ekzamenon, ili refoje registris sin por plua ekzameno. La datumaro, kiun mi rigardis, enhavis 45 265 pagojn. Post la flankenmetado de la datumoj de la neĉeestintoj kaj de refoje ekzamenitaj personoj restis 34 140 personoj. Vi povas vidi la nombron de la sukcesintoj kaj la nombron de la ĉeestintoj.

Tendenco de la nombroj de ekzamenitoj

Estas interesa la tendenco de la ŝanĝiĝo de la nombro de la ekzamenitoj tra la jaroj (viroj, virinoj kaj sume). Ni vidas, ke averaĝe 3793 diversaj personoj klopodis trapasi ĉiujare la ekzamenon. La tendenco estas milde kreska! Videblas, ke inter cent ekzamenitoj estas sepdek virinoj kaj nur tridek viroj.

La rezultoj de la ekzamenoj

Por sukcesi la kandidato devas akiri 60%-ojn de la eblaj poentoj. La sumo de eblaj poentoj dependas de la tipo de ekzameno, la ekzamentipoj estis montritaj supre. Mi montras unu el la tipaj ekzamenoj:

En la tabelo vi povas vidi du interesajn aferojn, unue la parola ekzameno per 6%-oj estas pli sukcesa ol la skriba, due la virinoj estas pli bonaj ol la viroj per 3%-oj. Mi observis la alitipajn ekzamenojn, kaj mi konstatis, ke a) la virinoj ĉiam estas pli sukcesaj ol la viroj; b) la parola ekzameno preskaŭ ĉiam estas pli sukcesa ol la skriba ekzameno.

Valideco de la ekzamenoj

Ni povas aserti, ke la skriba ekzameno estas tute objektiva, ĉar la prijuĝistoj nenion scias pri la produktantoj de la skribaj taskoj. El la supraj datumoj oni povas vidi, ke la rezultoj en ambaŭ ekzamenoj same tendencas, la ekzamenistoj same taksas la parolajn produktaĵojn kiel la skribajn produktaĵojn. Estas statistika metodo nomata χ-kvadrata pruvo, per kiu ni povas ricevi rezulte, ke el statistika vidpunkto ne diferencas la parola ekzameno de la skriba ekzameno. El tio sekvas, ke ankaŭ la parola ekzameno estas objektiva.

Verdaj regionoj

Jen naŭ urboj laŭ la naskiĝurboj de la sukcesaj ekzamenitoj.

En Budapest naskiĝis la plej granda grupo de la ekzamenitoj. La tri departementaj centroj en la nordoriento de Hungario estas proporcie elstaraj. El la tuto tiuj tri departementoj el la deknaŭ departementoj donas la duonon de la ekzamenitoj. En la sekvaj kvin departementaj centroj estas kontentige multe da ekzamenitoj.

Unulingva ekzameno pri Esperanto

ITK ekde 2009 proponas ankaŭ unulingvan ekzamenon pri Esperanto. La mezurita scinivelo estas la sama, kiel ĉe la dulingvaj ekzamenoj, la esenca diferenco estas, ke tiu ĉi ekzameno estas destinita al tiuj, kiuj ne konas la hungaran lingvon, ĝi do ne mezuras la peran kapablon kaj tial mankas certaj taskoj (ekz. la tradukado). Ankaŭ tiu ĉi ekzameno estas akreditita, sed nur tiam, se la ekzameno okazas en Hungario, la eksterlanda ne estas ŝtate aprobita. Eksterlande UEA organizas la unulingvan ekzamenon, kiu estas tute identa kun tiu de la Hungarlanda.

Pluaj informoj

ELTE-ITK havas hejmpaĝon: www.itk.hu, kie vi povas vidi multajn gravajn informojn pri la dulingvaj ekzamenoj kaj pli pri la unulingvaj ekzamenoj ankaŭ en Esperanto.

Iván Bujdosó

[FORIGITA!: bildo]

Nombroj de ekzamenitoj ĉe ELTE-ITK en departementaj centroj de Hungario

Krei E-klubojn en Indonezio

La ĵus pasintan septembron mi foriris por la dua fojo al Indonezio kun la celo instrui Esperanton kaj esploreti pri la historio de la movado tie.

Mi alvenis tien kaj ekinstruis la 25-an de septembro, kaj forlasis Indonezion la 16-an de oktobro. Ĉi-foje mi vizitis 3 insulojn: Sumatron, Batamon kaj Javon, kaj ok urbojn. Aldone al la ses urboj vizititaj en 2009 (Batam, Yogyakarta, Semarang, Bandung, Ĝakarto kaj Bogor) mi vizitis ankaŭ Surabaya (Javo) kaj Medan (en Sumatro). Kvankam la aldono de la du urboj kaj la pli longa restado en Ĝakarto pro la Monda Vegetarana Kongreso kaŭzis ke mi eĉ malpli longe povis resti en ĉiu urbo, mi faris tiun decidon pro du ĉefaj kialoj: unue, en ambaŭ urboj estis jam homoj kiuj ekinteresiĝis aŭ eĉ eklernis, kaj due, mi volis ne tro limigi min al unu el la grandaj insuloj, kiu estas Javo, sed aldoni la duan — Sumatron. Plie, la du urboj estas respektive la dua kaj tria plej grandaj de la lando. Mi instruis al grupoj de 5 ĝis ĉ. 240 personoj en lernejoj, universitatoj kaj privataj entreprenetoj, kiuj kutime instruas la anglan al infanoj, ĉe homoj hejme al plej diversaj interesiĝantoj, al Rotaract-grupoj en Ĝakarto kaj Yogyakarta, dum la Monda Vegetarana Kongreso, al entute iom pli ol 600 personoj. Ne ĉiam temis pri tutkomencantoj. Ekzemple en Ĝakarto, kie Ilia Sumilfia Sondang Dewi kaj Abdul Haris gvidas la lernantojn (el kiuj nur deko povis veni al mia leciono), en Bogor, kie la veterano Rijanto Husadha gvidas instruistinojn kaj kelkajn kadrulojn de la privata lernejo “Kesatuan”, kaj en Semarang, kie Imam Prayogo, iama lernanto de Rm. Francis D. Yury, gvidas grupon da studentoj.

Grava antaŭeniro rilate al la pasintjara vizito estas ke ĉi-foje dum mia vizito fondiĝis kelkaj kluboj. Temas pri “Esperiga suno” en Ĝakarto, “Ĉielarka revo” en Bogor, kaj — ankoraŭ sennoma — grupo en Yogyakarta. En Semarang la studentoj nomis sian grupon “Espera arbo”, sed preferas simple resti lernogrupo kaj ne jam iĝi klubo kun estraro.

Dum la kvintaga Monda Vegetarana Kongreso, Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio (TEVA) havis informbudon, kiu estis multe vizitata. Tie deĵoris kun mi Ilia Sumilfia kaj Acy Roesmayanti, indoneziaj esperantistinoj, kaj Alan kaj Jennifer Bishop el Aŭstralio. En la unua plena tago mi prelegis pri TEVA, kiel longdaŭra membro de Internacia Vegetarana Unuiĝo, kaj laŭ la volo de la ĉeestantoj donis provlecioneton post ĝi. En la lasta tago interesiĝantoj povis sekvi tuthoran enkondukon al Esperanto. Unu el la vizitantoj de la budo estis maljuna indoneziano, kiu ankoraŭ memoris pri tio ke li kiel puberulo lernis Esperanton de R. Ch. S. Datoe Toemenggoeng. En la 1950-aj jaroj tiu ĉi lasta estis ofta partoprenanto de UK-oj kaj tiutempe prezidantino de la jam longe ne plu ekzistanta Indonezia Esperanto-Asocio.

Kaj ĉi tio kondukas nin al la historio de la movado en Indonezio. Pro la mallongaj restadoj en la diversaj urboj, la plenplena programo kaj la longaj distancoj inter la urboj, mi ne havis multe da tempo por esplorado. Tamen mi intervjuis kelkajn homojn, kaj vizitis la Nacian Bibliotekon. Tie mi trovis plurajn artikolojn el la 1930-aj jaroj pri la tiama movado. Certe mia esplorado ankoraŭ ne finiĝis. Sed gravas ke la movado tie ne plu estas nur “historia”, sed ankaŭ “aktuala”.

Financa subteno por la vojaĝo kaj la instrumaterialoj venis de la Komisiono pri Azia Esperanto-Movado kaj de individuoj, al kiuj direktiĝas miaj dankoj kaj tiuj de la indoneziaj esperantistoj.

Heidi Goes

Interlingvistiko

Viena Planlingva Kolekto: Modela enretigo de Esperanto-revuoj

Esperantologiaj kaj interlingvistikaj esploristoj kutime staras antaŭ la ĝena problemo kiel plej facile, rapide kaj malmultekoste aliri arkivojn, kiujn ili devas konsulti por sia scienca laboro.

Almenaŭ tri gravaj planlingvaj arkivoj estas je ilia dispono: Biblioteko Hector Hodler (BHH) de UEA en Roterdamo, Planlingva Kolekto de la Aŭstra Nacia Biblioteko en Vieno kaj Centro de dokumentado kaj studo pri la lingvo internacia (CDELI) ĉe la urba biblioteko de La Chaux-de-Fonds. Dum BHH eĉ ne disponas elektronikan katalogon, Vieno proponas tre taŭgan datumbankon kun la nomo Trovanto, kiu ege utilas ankaŭ por bibliografiaj celoj. CDELI lastatempe enretigis parton de sia inventaro en la romandan bibliotekan katalogon Rero. Komune al ĉiuj tri arkivoj estas, ke ili principe ne pruntesendas materialon al eksteraj uzantoj, eble kun iuj libraj esceptoj. La Aŭstra Nacia Biblioteko kaj CDELI entute rifuzas pruntesendi periodaĵojn kadre de la internacia interbiblioteka interŝanĝo, kaj Vieno ankaŭ aplikas rigoran politikon rilate la kopiadon de malnovaj dokumentoj troviĝantaj en priplorinda stato. Kiel ekstera “kliento” oni ofte dependas en ĉiuj tri kazoj de la iom kaprica disponeblo de la arkivaj respondeculoj kaj frontas parte neprofesiecan priservadon de mendoj, demandoj kaj petoj. En kazo de pli grandaj kopiokvantoj oni devas enkalkuli sufiĉe altajn kostojn. Se oni deziras konsulti pli vastan inventaron, necesas do veturi surloken al Roterdamo, Vieno kaj La Chaux-de-Fonds kaj elspezi multe da mono por la vojaĝo kaj restado. Se oni ne disponas buĝeton por tiaj esplorprojektoj, oni estas devigata pagi ĉion je propraj kostoj. Ĉiuj tiuj kondiĉoj estas kompreneble ĉio alia ol kontentigaj. La progresoj por plibonigi la situacion estas malrapidaj, ĉar mankas la mono kaj la dungita fakpersonaro. La alternativo al ĉiuj tiuj “fizikaj” penoj povus esti: La enretigo (bitigo aŭ ciferecigo) de la bibliotekaj gazetaj jarkolektoj.

La viena eksperimento

Sur la malhela horizonto antaŭ nelonge aperis en Vieno hela strio, kiu almenaŭ parte provas solvi la mankojn kaj bezonojn de eksteraj uzantoj. Kiam antaŭ pli ol unu jaro mi demandis en Vieno pri la prunteblo de certaj revuoj, ekzemple Pola Esperantisto, oni respondis al mi, ke planata estas la plena enretigo interalie ĝuste de la revuo Pola Esperantisto. Fine de junio sekvis la ĝojiga komuniko, ke en la reto nun jam efektive troviĝas la plena kolekto de Pola Esperantisto kaj de Brita Esperantisto de la komenco ĝis la dua mondmilito. Kiam mi komencis utiligi tiun enretigon, kiu efektiviĝis kadre de la projekto “Anno” (Historiaj aŭstraj gazetoj en la reto), mi pli kaj pli konvinkiĝis pri la taŭgeco de tiu mirakle realigita projekto, tiel ke mi povis eĉ komenci verki skizon de la historio de la intermilita pola Esperanto-movado por mia planata disertacio. Tiel, ĉi tiun laboron oni do povis trankvile fari antaŭ la hejma komputilo dank’ al tiu enretigo kaj ŝpari multe da mono kaj tempo, ĉar oni ne devis iri al Vieno por surloke konsulti la revuon. La teknika programo por tiu enretigo estas sufiĉe alloga kaj proponas eĉ iom da lukso: Per la programo eblas voki kaj spekti paĝon post paĝo de la revuo, kaj ankaŭ eblas krei pdf-dosieron por konvene elprinti la tekstojn. Aliflanke bedaŭrinde ne eblas kopii la tekston por eksporti ĝin al Vordo kaj tie pluprilabori ĝin (sed ja eblas kopii la unuopan paĝo-bildon mem por eksporti ĝin al alia formato). Ekzistas enhavtabelo laŭ jaroj kaj po unu aparta sekcio, kiu aparte montras la titolpaĝojn kaj la neredaktan parton de la revuo, kaj alia sekcio, kiu disponigas la ceteran redaktan enhavon kun ĉiuj tekstoj kaj bildoj de la revuo. Sur la ekrano aperas malgrandaj bildoj de la unuopaj paĝoj, kiujn oni povas grandigi. Eblas foliumi antaŭen kaj malantaŭan, salti ĝis la fino kaj resalti ĝis la komenco de jarkolekto, elekti unuopan paĝon kaj zomi la grandecon. Se oni konsideras la flaviĝintan karakteron de la papero de la revuoj, oni povas esti tute kontenta pri la kvalito de la reproduktitaj skanaĵoj.

Pola Esperantisto

Kelkajn frazojn mi povas skribi pri la enretigo de Pola Esperantisto kaj pri miaj spertoj kun ĝia historiografia ekspluatado. Ĉi tiu grava revuo, kiu ekaperis en 1906 en Lvovo, estas enretigita ekde tiu jaro (ĝis 1937 — sed laŭ Zofia Banet-Fornalowa, Pola Esperantisto aperis ĝis julio 1939). Ekde 1908 Pola Esperantisto estis eldonita en Varsovio, kaj en 1927 ĝian redaktadon transprenis krakovanoj. La revuo, kiu estis sufiĉe serioze redaktata, bone dokumentas la evoluon de la tiama Esperanto-movado en Pollando, fidele raportas pri landaj kaj internaciaj kongresoj kaj sincere spegulas la diskutojn, kiuj disvolviĝis en la pola Esperanto-movado de tiu periodo. Pli/malpli ĉiuj nomoj de la eminentaj Esperanto-pioniroj kaj gravaj funkciuloj — de Odo Bujwid ĝis Izrael Lejzerowicz, de Leono Zamenhof ĝis Jakobo Ŝapiro — estas reprezentataj en kronikaj raportoj aŭ per propraj artikoloj, kiujn tiuj fervoraj samideanoj verkis. Abundas ankaŭ literaturaj kontribuoj, ĉefe polaj — la patriotisma spirito kompreneble estas klare sentebla, sed oni tamen ne troigis (ekzemple la personkulto ĉirkaŭ Piłsudski kaj Mościcki estis minimuma kaj eksplodis nur okaze de neceso). La esperoplena rigardo de la tiamaj polaj esperantistoj al Okcidento ne estas preteratentebla, dum ekzemple la stalinisma Sovetunio estas preskaŭ komplete ignorata, la komunismo tabuita (eĉ pri la Esperanto-movado en tiu lando oni silentas, kvankam tie ja okazis gravaj aferoj ĉirkaŭ Drezen ktp). Post la transpreno de la povo far Hitlero en Germanio (1933) la tono akriĝis ankaŭ en Pola Esperantisto. Ĉar multaj judoj partoprenis la agadon de la pola Esperanto-movado kaj skribis en Pola Esperantisto, rimarkeblas kreskanta psiĥozo pro la germana naciismo, la antisemitismo kaj la militdanĝero kontraŭ Pollando. Tamen, antisemitismaj sonoj en la revuo mem kontraŭ la (judaj) esperantistoj komplete mankas (ĉar mi foje aŭdis similan aserton). La zamenhofa familio estas multe flatata, sed pri la homaranismo kaj interna ideo oni skribis nur unufoje en ĉiuj tiuj jaroj. Senteblas kreskanta krizo de identeco: La esperantistaro komencis forte dubi, ĉu la multaj klopodoj entreprenitaj de ili por la Esperanto-propagando alportis la deziratajn rezultojn. Baldaŭ montriĝis, ke la polaj amasoj restis indiferentaj al Esperanto, kiun ili hezitis adopti, tiel ke la zamenhofa lingvo restis la privata afero de relative malgranda amikaro de tiu ideo, ĝuante iom da apogo de iuj ŝtataj instancoj (kiuj ŝajne interesiĝis ĉefe pri la turisma dimensio de la Esperanto-movado). Do, esplori Pola Esperantisto de tiu periodo estas por la Esperanto-historiisto esence signifa sperto, la revuo mem grava fonto neniel ignorinda. Ĉi tiu fonto do permesas al la esploristo verki skizon de la Esperanto-movado en Pollando, akiri impreson pri la tiama situacio por pli bone kompreni, kio okazis.

La retligo al la enretigita Pola Esperantisto estas: http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?apm=0&aid=e1c

La paĝaron de Brita Esperantisto mi ne konsultis, sed mi imagas, ke estus same interese tralegi ankaŭ tiun revuon, kiu estas konsultebla ĉe la retadreso: http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?apm=0&aid=e1d

Entute, oni povas nur ĝoji pri tiu nova reta servo, gratuli kaj danki al la Aŭstra Nacia Biblioteko, kiu ebligis ĝin je siaj kostoj. Oni povas esperi, ke tiu projekto povas esti daŭrigata kaj ke povos esti enretigataj la kolektoj de aliaj gravaj historiaj revuoj kiel La Esperantisto, Lingvo Internacia, Ruslanda Esperantisto, La Ondo de Esperanto, La Nova Epoko, La Suda Stelo, La Nica Literatura Revuo, Hungara Vivo, por nomi nur kelkajn gravajn titolojn. La skanado de historiaj Esperantaj revuoj antaŭeniros, sed lante, kiel avertis mag. Herbert Mayer, la prizorganto de la Planlingva Kolekto en Vieno. Cetere, pro juraj kaŭzoj ĉio post 1945 dume ne povos esti skanita. Laŭ mi, la enretigo de la revuo Esperanto povus esti la nobla tasko de UEA/ESF.

Andreas Künzli

Alvoko al franclingvanoj

Ni ĉiuj konscias pri la granda influo, kiun amaskomunikiloj havas, kiom ŝlosilaj ili estas en la mondo ĝenerale. En nia kazo, pere de ilia voĉo la ekstera mondo ricevadas informojn pri nia agado, pri nia kontribuo al la monda paco kaj nia engaĝiĝo pri lingvaj temoj. Gravas, do, ke ili komprenigu ankaŭ al EU la rolon de Esperanto.

Mia agado en Francio estas informa por veki tieajn amaskomunikilojn pri la EU-lingva problemo. Tiu lando estas ja grava, prestiĝa kaj potenca ne nur en EU, sed ankaŭ mondskale. Ĝi estas, krome, influhava, ĉar la franca estis konsiderata LA internacia lingvo. La voĉo de Francio estas plu aŭdata tra nia tuta planedo kun respekto.

Jam 8 jarojn mi aperigas anoncojn plurlande en Eŭropo, el kiuj 9-foje en Francio. Ili estis sub la rubriko “Reklamoj”, sed mi deziras, ke Esperanto estu traktata kiel novaĵo. Dum mia lastjunia vizito al Le Monde oni sciigis al mi, ke por ke Esperanto estu novaĵo, la ĵurnalo devas konscii pri vera intereso en la publiko. Tion ili taksas pere de reagoj de la legantoj.

La 15-an de decembro en Le Monde denove aperos reklamo. Temos pri 2 paĝoj: sur unu aperas intervjuo kun la nepo de d-ro Zamenhof kaj sur la alia informoj pri Esperanto.

Lerninte, ke Ĝingis-Ĥano breĉis nur 5-metre la Grandan Muron por ĉevaloj kaj venkis Ĉinion dum palpebrumo, mi invitas vin agi same.

Jen, do, mia alvoko al vi, franclingvaj esperantistoj: post la apero de la 2-paĝa anonco bv. reagi al la redaktejo de Le Monde papere al: Le Monde, 80 Bd Auguste Blanqui, 75707 Paris Cedex 13, aŭ rete al c...@lemonde.fr Invitu ankaŭ viajn familianojn kaj geamikojn agi same. Bv. skribi NUR franclingve kaj petu, ekzemple, informojn pri denaskuloj, Eŭropa lingva diverseco kaj Esperanto, ĉu daŭra EU-angliĝo taŭgas?, aperigo de pliaj informoj pri Esperanto, ĝia literaturo ktp. Ankaŭ kritikaj opinioj bonvenas / bezonatas (manko de Esperanto-kulturo, artefarita lingvo ne kompareblas kun nature evoluinta lingvo, malriĉaj esprimnuancoj ktp), ĉar nur pozitivaj leteroj estos tuj perceptataj kiel kampanjo.

Mi antaŭdankas pro via apogo.

Etsuo Miyoshi

Recenzoj

Brazilo pretiĝas por la tutlanda instruado de Esperanto

Esperanto por lernejaj klasoj. Paroliga metodo kun ekzercaro. Josias Barboza. Braziljo: Unio planeda / Brazila E-Ligo, 2008. 150p. 28cm. Ilus. Kun kd. ISBN 8588913062. Prezo: € 18,00.

Esperanto por lernejaj klasoj. Paroliga metodo kun ekzercaro. Gvidlibro por instruistoj. Braziljo: Unio planeda / Brazila E-Ligo, 2008. 164p. 28cm. Ilus. Kun kd. ISBN 8588913054. Prezo: € 18,00

Jam kelkajn jarojn antaŭ ol la brazila parlamento komencis serioze kaj oficiale trakti pri la laŭelekta instruado de Esperanto en mezlernejoj, la kolego Josias Barboza, sperta lingvoinstruisto, entreprenis kreadon de kompleto de Esperanto-lerniloj. Liaj celoj estis verki lernilon, bazitan sur modernaj materialoj kaj metodoj, kiu evoluigu ĉe la lernantoj ĉefe la interagajn lingvokapablojn kaj ebligu samkonceptan uzon de bone konstruitaj kaj science kunmetitaj lernitaĵoj. Tiel naskiĝis la lernolibro-paro Esperanto por lernejaj klasoj.

La monda esperantistaro unuafoje povis enmanigi tiujn lernilojn dum la UK en Bjalistoko, kie libroserve vendiĝis jam la unuaj volumoj de la lernolibro kaj porinstruista aldonaĵo. La instruistaj kolegoj havis eblon vidi kaj prikomenti ankaŭ la duan parton de la serio.

La grandformataj, laŭaspekte tre allogaj libroj kun la aldonaĵoj de sondiskoj impresis la kolegojn. Inter ili s-ro Kurt Fischer el Germanio entreprenis la fakan provlegadon de la dua volumo kaj tiel ekis ankaŭ internacia kunlaboro inter la du kolegoj, kio gvidos la verkon al eĉ pli bona kvalito kaj sentigos en ĝi eŭropan influon.

Necesas aldoni, ke jam la unua volumo de la instrukompleto agordiĝas kun la rekomendoj de la Konsilio de Eŭropo en ĝia Komuna Eŭropa Referenckadro (KER), kiu celas unuecigi la mezuradon de lingvokapabloj de lernantoj kaj kandidatoj. Mondskala uzo de akordaj lerniloj plifaciligos la kunlaboron de internaciaj projektoj.

Kio fakte konsistigas la lernopakaĵon?

Du bunte ilustritaj porlernantaj libroj (volumoj 1 kaj 2) kun ekzercaroj kaj sondiskoj. Krome, la instruisto havas por ambaŭ niveloj gvidlibron kaj helpan tekon, kun preseblaj murbildoj kaj murfrazaro, flankaj tekstoj kaj ekzercaroj.

La porlernanta sondisko enhavas la ĉefajn enkondukajn tekstojn de la lecionoj, kiuj estas rolludataj de esperantistaj “aktoroj”. Tio donas al la lecionoj certan viglecon, havas efikon de motivado kaj havas ankaŭ la ĉarmon de brazila prononcmaniero.

La unua volumo startas de nulo kaj gvidas la lernantojn ĝis la nivelo B1+, kune kun tre riĉa vortostoko kaj multaj ekzercoj, dialogoj, kulturaj kaj movadaj informoj. La finstudintoj de la dua volumo atingas la nivelon B2*.

* Pri la nivelo de la Komuna Eŭropa Referenckadro oni trovas informojn ĉe http://www.edukado.net/pagina/REFERENCKADRO/18364/

La gvidlibro de la instruisto (fakte baze identa kun la libro de la lernantoj) havas en ĉiu paĝo flankan kaj suban marĝenojn, kun notoj kaj sugestoj pri la plej efika maniero enkonduki aŭ gvidi tiun aŭ sekvontan instruunuon aŭ paroligilojn. Tiuj notoj kaj sugestoj multe faciligas la prepariĝon de la instruisto kaj ŝparigas al ŝi/li tempon kaj energion. Fakte, laŭ tiu ĉi soci-funkcia metodologio la instruisto ne instruas, sed reĝisoras la grupan lernadon, tial kolegoj, ankaŭ kun malpli da spertoj, povas sukcese uzi la materialon.

La helpa teko senpage elŝuteblas de http://www.lernejajklasoj.net/, la retejo de la projekto, kaj povas esti libere modifita de la instruisto laŭ ŝiaj/liaj bezonoj.

La metodo estas baze paroliga, la materialo konstruiĝas sur riĉe ilustritaj kaj variaj dialogoj, kiuj plej ofte el multaj vidpunktoj ekzercigas kaj reekzercigas pri la lernendaĵoj. La gramatikaĵoj trateksas la libron, prezentiĝas en klaraj kaj bone strukturitaj resumoj, tamen ne fariĝas unuagradaj celoj de la lingvolernado. Ilin la kursanoj alproprigas en la multnombraj ekzemplofrazoj tra la sennombraj dialogoj kaj ekzercoj, kiuj ne malhavas kulturajn konojn pri Esperanto kaj stimulon al transkultura komunikado pere de la internacia lingvo. La leksiko reserĉeblas en la librofina indekso kun indikoj de la koncernaj lecionoj kaj en kelkaj okazoj unulingva vortklarigo akompanas la vortojn. La eldonaĵoj estas bunte ilustritaj, kaj kvankam laŭstile kaj laŭkvalite la bildoj ne estas homogenaj, la libroj aspekte estas modernaj, uzanto-amikaj. Krome ĉarmas la etaj ikonoj, kiuj grafike indikas la diversajn celojn de la eroj.

La libro servas ankaŭ kiel laborkajero, la paperkvalito facile ebligas plenumi skribe la ekzercojn kaj taskojn, fari notojn en la libro.

Se mencii tamen negativan trajton ni diru, ke la instruantoj povos havi nekutiman problemon, nome la abundecon, kiu por tiuj, kiuj havas relative malmultajn enklasajn lecionhorojn, necesigas zorgan elektadon de la plej gravaj partoj kaj devon klarigi al la kursanoj kiel memstare prilabori la reston de la lecionoj.

Tre verŝajnas, ke ĉi tiu estos unu el la plej popularaj Esperanto-lerniloj en la sekvaj jaroj de la Esperanto-instruado kaj kun bonaj administrado kaj porinstruistaj trejnadoj pri ĝia uzo la kolegoj sukcese povos utiligi ĝin ne nur en Brazilo, sed ankaŭ en multaj aliaj partoj de la mondo.

Por tiuj, kiuj volas aĉeti ĝin ni diru, ke danke al la malavara mecenato D-ro Ulisses Riedel de Rezende estis produktitaj entute 1500 libroj (1000 porlernantaj + 500 porinstruistaj) de la unua parto. La dua volumo kun gvidlibro aperis printempe de 2010.

Estas bone scii, ke kaze de pozitiva decido de la enlandaj politikistoj, la brazilanoj jam havos bonan lernolibran kandidaton kaj modele kaj efike laborantan landan ILEI-sekcion. Restas nur la grandaj taskoj trejni sufiĉajn instruistojn kaj ekinstrui Esperanton. Bonan laboron por la nobla celo kaj sukceson al la brazilaj kolegoj!

Katalin Kováts

Ŝlosila duonpopularigo

Lingvo kaj menso. Noam Chomsky. El la angla trad. Edmund Grimley Evans. Antaŭparoloj de Probal Dasgupta kaj Hiroshi Nagata. Serio “Scienca Penso” n-ro 2. Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 2010. 188p. 21cm. ISBN 9789290171140. Prezo: € 9,90

La usona lingvisto Noam Chomsky estas famega ne nur kiel fondinto de la tiel nomata genera lingvistiko, sed ankaŭ multe pli vaste pro sia politika verkaro. Tiun lastan ni ekkonis dum la lasta jardeko per kelkaj artikoloj tradukitaj kaj enretigitaj ĉe Le Monde Diplomatique en Esperanto, sed nun troviĝas esperantigita ankaŭ lia Lingvo kaj menso, kolekto de lingvistikaj kaj scienco-filozofiaj eseoj, kiuj parte jam estis tradukitaj al multaj naciaj lingvoj.

La libro originale estas sufiĉe kaose organizita. Ĝi aperis en tri eldonoj (1968, 1972 kaj 2006) kaj la enhavo kreskis de tri al ses kaj fine sep eseoj. Ili estas tiel longaj ke la nura manko de subĉapitroj (krom en ĉapitro 5) igas ilin malfacile legeblaj. Pliaj baroj al kompreno estas la akademia stilo, malfacileco de la temo kaj la malkutima pensmaniero de Chomsky. La ĉapitroj estis verkitaj en la ordo 5-1-2-3-6-4-7, sed se oni volas komenci per la malplej malfacila kaj fini per la plej malfacila, mi rekomendas la ordon 4-6-7-5-1-3-2. La ne malpli ol kvin antaŭparolojn — du por la Esperanta eldono kaj tri de Chomsky mem por ĉiu originala — oni prefere legu laŭ la presita ordo.

En siaj antaŭparoloj Probal Dasgupta kaj Hiroshi Nagata taskis al si ne nur doni superrigardon pri la evoluo de la genera lingvistiko, sed ankaŭ rilatigi kaj harmoniigi ĝian ekziston kun tiu de Esperanto. Laŭ mi, ili ne plene sukcesis. La tradicia vido de la lingvo, daŭre konservata ne nur en la Esperanto-movado, estas de arbitre kunmetita socia komunikilo. La genera lingvistiko renversas ĉiujn kvar partojn kaj vidas la lingvon kiel nature kreskantan esprimilon de la individuo. La konsekvencoj kraĉas en la vizaĝon de la komuna saĝo: Ne vere ekzistas malsamaj lingvoj, kaj Esperanto do estas “nur” unu plia konkreta dialekto de la unusola abstrakta homa lingvo, ĉu rekte per si mem, ĉu nerekte per “parazitado” de la gepatra aŭ alia dialekto regata de la unuopa parolanto. Kvankam ĉi tiun gravan punkton la antaŭparoloj bedaŭrinde ne disvolvas, ili legindigas la libron al multe pli vasta publiko.

Oni rajtas demandi sin kial oni elektis tradukigi ĝuste ĉi tiun verkon kaj ne ekzemple Novaj horizontojPri naturo kaj lingvo, menciitajn sur ĝia dorso. Ili estas pli aktualaj kaj la lasta enhavas intervjuon, en kiu Chomsky devas esprimi sin iom pli kompreneble ol kiam li mem verkas. Tamen la verko sidas tre bone kiel la dua ero de la serio “Scienca Penso”. Unue ĝi estas “mejloŝtona el historia vidpunkto”, laŭ la kriterio menciita de la seria redaktoro José Antonio Vergara. Due ĝi tuŝas iujn neadekvatajn punktojn de la teorio de Karolo Darvino — kies La origino de specioj tre konvene estas la unua libro de la serio. Trie, Chomsky en ĉi tiu libro iom pli detale diskutas pri Ferdinand de Saussure, aparte interesa al la esperantista publiko.

La tradukinto Edmund Grimley-Evans ĝenerale brile solvis la gigantan taskon. La nomojn de la plej famaj sciencistoj de la pasinteco li esperantigis, kio precipe pro la adjektivo kartezia ŝajnas esti bona decido. Aliflanke la hazardaj nomoj en frazekzemploj devus aperi en akuzativigebla formo, dum male oni preferus legi ekzemple netradukitan NP anstataŭ SF — tuj rekoni la konvencian mallongigon viditan aŭ revidotan alilingve estus pli oportune por la leganto. Ĉiuj vortoj estas troveblaj en PIV de 2005 aŭ klarigitaj en la teksto mem, sed malgraŭ tio utilus aldoni antaŭnoton pri la elekto de la plej gravaj terminoj, kiel okazis en la unua franca traduko. Neeviteble, pluraj ŝlosilaj vortoj mankas en la pli fruaj eldonoj de PIV.

Restas iuj malglataĵoj en la traduko, sed ĉefkulpa pri ili ŝajnas esti mallaboremo aŭ manko de provleganto. Traŝteliĝis du gravetaj eraroj, nome rekursa (anstataŭ la PIVaj rekursiarikursa) kaj biontologio (la originalo havas natural history kaj temas simple pri naturhistorio). Ankaŭ estu menciita frazero, kiu pli bone estus frazparto (kiel en PMEG) aŭ frazdivido, se oni nepre volas eviti la neologismon sintagmo. Kontraste leksikero estas frape bona traduko de lexical item, dum pri ingi por embed oni povas diskuti tien-reen (Dasgupta en la antaŭparolo uzas enkadrigi). Tre indas difini por la serio Scienca Penso la regulon, se ĝi ne jam ekzistas, ke ĉiu eldonota libro devas esti skrupule provlegita de almenaŭ du bonaj esperantistoj alilingvaj ol la tradukinto. La provlegintoj ne estu menciitaj en la presita libro, ĉar la tradukanto ĉiuokaze havu la findecidon pri ĉiu duba punkto. Iu tia proceduro estus pli urĝa ol la (cetere utila) indekso.

Dasgupta trafe karakterizas la libron “ŝlosila duonpopularigo”, do por la alia duono oni turnu sin al unu el la pli bazaj enkondukoj, kiuj abundas precipe en la angla lingvo. La simple titolita Chomsky de la brita lingvisto John Lyons (1971) ekfamigis generan lingvistikon ekster Usono, nelaste per multaj tradukoj. Ĝia tria eldono aperis en 1991, sed oni povas konsideri ĝin eksdata; aliajn librojn kun la sama titolo aperigis J. McGilvray (1999) kaj N. Smith (2004). Krome menciindas Chomsky for beginners de D. Cogswell (1996) kaj The Chomsky update de R. Salkie (1990). Por legantoj de la germana mi aparte rekomendas Noam Chomsky de G. Grewendorf (2006).

Estas rimarkinde, ke kvankam Chomsky estas eble la plej fama kaj plej akra kritikanto de la rolo de Usono en la mondo, li ne estas marksisto — kaj en siaj lingvistikaj verkoj li ne estas malpli surpriza. Superrigardon pri la multa polemiko ĉirkaŭ Chomsky donas kune la artikolaro The Chomsky reader (1987) kaj la antologio The anti-Chomsky reader (2004), kiuj precipe traktas lian politikan flankon. La lingvistikaj polemikoj, kiuj estis aparte akraj dum la 1970-aj jaroj, estas detale priskribitaj en The linguistic wars de R. Harris (1993).

Multaj miskomprenoj nebuligas la diskuton pri genera lingvistiko, sed unu estu dispelita jam ĉi tie: Genera lingvistiko ne estas bazita sur la angla lingvo, sed sur la lingvo plej intuicie regata de la unuopa lingvisto. Montri tion per Esperanto estas praktike maleble, ĉar tro malmultaj lingvistoj parolas Esperanton kiel ĉeflingvon deinfanaĝe. Tiu cirkonstanco spronis min verki artikolon, kie mi uzas danajn ekzemplojn por montri kiel aliri la studon de lingvaj universalaĵoj. Mi enretigis tiun artikolon en dana kaj Esperanta versioj ĉe la adreso bit.ly/l-k-m, kune kun la notoj kiujn mi faris verkante ĉi tiun recenzon. La notoj ampleksas liston de aliaj tradukoj de Lingvo kaj menso, superrigardon de ŝlosilaj vortoj uzitaj en ĝia Esperanta traduko, kaj subdividojn de la ĉapitroj. Precipe la lasta estas bona helpilo por la legado.

Jens S. Larsen

Dancu kapriole: la tento estas tre forta!

Aventur’. Kapriol’! Terband: TRbandstudio, 2009. KD kun tekstobroŝuro. 57min. Prezo: € 15,00

La plej grava kaj memevidenta aspekto de tiu ĉi KD estas ke temas pri danca muziko. La muzikistoj priskribas la stilon kiel balfolkan, ĉar ili tre ofte ludas tian muzikon dum baloj kie oni dancas folkdancojn de diversaj landoj. La fontoj de kelkaj melodioj olde riĉas: popolmuzikaj manuskriptoj de la 16-a ĝis la 19-a jarcentoj. Kompreneble oni kantas Esperantajn tekstojn ĉe la plejparto de la melodioj, sed aŭdeblas ankaŭ kelkaj sentekstaj melodioj (5 el la 13 trakoj). Eĉ kiam temas pri senvorta melodio, la notoj priskribas la taŭgan dancon, ekz. Sufleo Bureo: “Kiel ĉiuj bureoj, ankaŭ ĉi tiu estas vera flirtdanco. Ĝi celas ne perdi el la vido unu la alian”. La notoj asertas ke Ŝarĝujovalso estas “Revema valso kiu transiĝas en sovaĝan polkon”.

La kanto Soleco montras influon de Orienta Eŭropo kaj laŭ la agordsistemo kaj laŭ la ritmo en 7/8; aŭ eble tiu ĉi kanto adaptas la stilon de la sefarda Hispanio, kiu similas al la orienteŭropa. Kelkaj melodioj kaptas la menson kaj ne facile foriras de la memoro: la refreno de Logas la Aventur’ aparte obstine restas en la kapo: “Logas la aventur’, vokas la aventur’, sen aventur’ la vivo estas vana nur”. Simile neforgeseblas la kanono Arbardanco: “Plezuris sciuro, melo kaj urso. Ili dancis kune meze en arbar’. Kaj kun ili dancis mi”. Tiu ĉi estas infana kanto por infanoj de ajna aĝo.

Kompreneble multaj personoj rekonos la ĝeneralan stilon, ĉar tiu ĉi grupo estas evoluo de la vaste amata grupo Kajto. Du membroj de Kapriol’! estis Kajtanoj: dum la lastaj kelkaj jaroj Marita Kruijswijk kaj Marian Nesse ludas plejparte tradicie nederlandan muzikon. Do ili decidis kombini la riĉecon de tiu ĉi fonto de brilaj melodioj kun tekstoj en la Internacia Lingvo; la rezulto aŭdeblas sur ĉi tiu KD. Tiu kiu ŝatas akordionon kaj (sak)ŝalmon, sendube amos tiun ĉi muzikon. Aŭdeblas ankaŭ tre ekzotikaj instrumentoj: seljeflutoj el Norvegio, sur kiuj tute mankas fingrotruoj, tial oni produktas diversajn notojn simple per pli forta blovado. La du aliaj membroj de Kapriol’, Ad Bos kaj Rutger Dijkstra, aldonas respektive diversajn perkutinstrumentojn kaj (bas)gitaron, violonon, mandolinon. Tiu riĉa kombinaĵo donas senton de plena orkestro.

La plejparto de la kantoj kaj melodioj ĉi tie surdiskiĝas unuafoje, sed kelkaj aperis en alia versio sur KD de Kajto, ekzemple Tosto (“trinku filo, ne rapide, trinku filo, lante nur...”), Soleco kaj Arbardanco. La grupo Kapriol’ jam prezentis la enhavon de la KD en kelkaj festivaloj diversloke en Eŭropo. Do tiu ĉi KD povas esti bona memorigilo por tiuj kiuj bonŝancis ĉeesti la koncernajn eventojn, kaj bona instigilo por tiuj kiuj ilin maltrafis. La kombinaĵo de voĉoj kaj instrumentoj ĉiam estas tre agrabla kaj ĝojiga, sendepende, ĉu oni jam amas la stilon aŭ ĉu la tuto estas freŝe aŭdata. Tiu ĉi KD devus surhavi averton: la tento danci estas tre forta!

Bona intervjuo kun Marita kaj Marian aperis en la kataluna televido kaj spekteblas rete ĉe: http://www.youtube.com/watch?v=vJ1YKUZHgNo/

Miko Sloper

La premio FAME al Gorecka kaj Korĵenkov

“Porti strigojn al Ateno” aŭ “Verŝi akvon en la maron” — ion tian mi sentas, raportante pri la ĉi-jara omaĝo de la Alena Esperanto-Kulturpremio de FAME-fondaĵo kaj la urbo Aalen, al la geedzoj Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov el la rusia urbo Kaliningrado.

La listo de iliaj meritoj estas tiom abunda, ke ne eblas ĉi tie raporti pri ĉiuj. Tamen indas koncize resumi ilin pro la ĵus ricevita Esperanto-Kulturpremio de FAME. Verŝajne ne eblas pli trafe vortumi tion ol citi el la transdonita diplomo:

“La geedzojn Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov el Kaliningrado konas ĉiuj esperantistoj en la mondo, se temas pri literaturo kaj kulturo ĝenerale. Ili ambaŭ estas inĝenieroj diplomitaj, sed ekde sia geedziĝo en 1986 ili engaĝiĝas por Esperanto, kaj ilia kontribuo fariĝis esenca parto de la kulturo de tiu internacia lingvo.

En 1991 ili aŭdacis fari tre kuraĝan ekpaŝon: ili rezignis pri sia lernita profesio, por senlimige dediĉi sin nur al Esperanto. Tio estis kuraĝa decido dugrade: vivteni sin per Esperanto estas malfacile; koncentriĝi al literaturo kaj eĉ al ties eldonado, tio estas eksterordinare kuraĝa intenco! Ilia sukceso fine pravigis tiun decidon.

Ekde tiam ili eldonis gravajn verkojn de la mondoliteraturo, inter ili la verkojn de multaj rusaj aŭtoroj, kiujn ili tiamaniere konatigis al la esperantlingva publiko. Sed ne al tio ili limigas la eldonadon — en ilia serio “Scio” aperis gravaj verkoj de interlingvistiko kaj esperantologio. En 1991 ili revivigis la iaman, sed tre ŝatatan revuon La Ondo de Esperanto, kiu intertempe famiĝis kiel mondvaste konata periodaĵo.

Per sia laboro ili okulfrape kaj modelrole montras, kiun gravecon por la internacia komprenado esence havas la agado kaj laboro interkulturaj. Iliaj pensado kaj verkado ne estas baritaj per naciaj limoj sed vere tutmondaj.

Tial la FAME-Fondaĵo kaj la Urbo Aalen solene distingas la geedzojn Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov per la 12-a Esperanto-Kulturpremio de Aalen. La distingo estas ligita al monpremio de 3 000 eŭroj.”

Ĉu ion aldoni al tio? La interesitaj legantoj mem legu interrete pri iliaj revuo La Ondo de Esperanto (http://www.esperanto.org/Ondo/Ind-ondo.htm) kaj eldonejo “Sezonoj” (www.esperanto.org/Ondo/Katalogo.htm).

Dum la solena matineo la 10-an de oktobro 2010 en la urba biblioteko de Aalen, kie estas ankaŭ la hejmo de Germana Esperanto-Biblioteko, kunfestis sesdeko da gastoj el diversaj landoj.

La premio FAME estas aljuĝata ĉiun duan jaron de la FAME-fondaĵo, starigita de Franz-Alois Meiners en 1988, kaj ricevis sian nomon laŭ la fondinto. La celo estas distingi personojn aŭ organizojn, kies plurjara engaĝo antaŭenigis internacian kompreniĝon.

Restas la demando: Kiu estos la 13-a laŭreato post du jaroj? Ni ĉiuj agu tiel, ke ankaŭ ni taŭgu esti la kandidato “pro agado kun daŭro dum sufiĉe longa tempo al la esenca celo de FAME-fondaĵo: subtenado kaj stimulado de internaciaj kompreniloj”, kiel tekstas en la statuto de la premio!

Utho Maier

[FORIGITA!: bildo]

Karl Heinz Schaeffer, Rainer Kurz, Aleksander Korĵenkov kaj Michael Steffel.

Ronda tablo pri EU en Sarajevo

De la 29-a ĝis la 31-a de oktobro 2010 en Sarajevo okazis Ronda Tablo pri la temo “Eŭropa Unio — Hieraŭ, hodiaŭ, morgaŭ”, kun partopreno de kvindeko da ĉeestantoj el 14 landoj. Ĝi estis aranĝo dediĉita al la 100-jariĝo de la bosnia kaj hercegovina E-movado.

La aranĝon organizis Esperanto-Ligo de Bosnio kaj Hercegovino, kiel la unuan pli gravan internacian aranĝon post la IJK en 2007, helpite finance de la landa registaro. Kolektiĝis konataj fakuloj pri lingvaj kaj sociaj sciencoj kaj internaciaj movadaj gvidantoj. UEA estis reprezentata de la ĝenerala sekretariino Barbara Pietrzak kaj EEU de la sekretario Zlatko Tišljar. Eblis aŭdi prelegojn, kiuj diversmaniere lumigis la temon, kaj la organizantoj promesis aperigi kolekton de la referaĵoj libroforme. Ankaŭ la diskutoj estis tre instigaj kaj la tuto estis videe dokumentita. La publikaj komunikiloj estis interesitaj pri la aranĝo kaj dum la aranĝo mem estis filmitaj minimume 3 televidaj raportaĵoj.

Jen la prelegtitoloj: Michel Duc Goninaz (FR): “Kiu(j) lingvo(j) por kia Eŭropo?” Oscar Puig (ES-Katalunio): “Lingvo, nacio, ŝtato.” Maria Butan (RO): “Eŭrop-ujo de multkultureco kaj multlingveco.” Fabrizzio Pennachietti (IT): “Lingva hegemonio pro kultura prestiĝo.” Zlatko Tišljar (Sl-HR): “Eŭropa identeco kaj lingvoj.” Đorđe Dragojlović (RS): “Eŭropa Unio — tentoj de identeco en fono de akulturado*.” István Ertl (HU-LU): “Lingvaj minoritatoj en Eŭropa Unio.” Nikola Rašić (HR-NL): “La romaa: la plej eŭropa lingvo el ĉiuj, sed tamen…” Eduard Kusters (BE): “La belga kompromiso.” Bardhyl Selimi (AL): “Albanoj — estontaj civitanoj de EU — kion ili alportas?” Barbara Pietrzak (PL): “Unuiĝintaj en diverseco — Esperanto por ver-konformigi tiun devizon.” László Gados (HU): “Kial EU ne povas oficiale havi komunan peran lingvon?” Boĵidar Leonov (BG): “Lingva problemo en la patent- kaj sciencteknika informado.”

* senkultureco

Dum la diskutoj ni aŭdis interalie: En 1861 nur 2,5% de la italoj regis la italan lingvon (Pennachietti). Britio elspezas jare por instrui fremdlingvojn 2 miliardojn da eŭroj kaj Francio 8 miliardojn. Samtempe Britio enspezas pro tio 10-13 miliardojn jare (Duc Goninaz). Ĉiu lingvo dependas de rimedoj por defendi ĝin (Duc Goninaz). Solvi la eŭropan lingvan demandon oni devus per interŝtata kunordigado — ne je la nivelo de EU (Gados). Esperantistoj ne komprenas la politikan sferon kaj misagas en tiu kampo (Čolić).

Krom la rondtabla intensa laboro en la moderna hotelo Terme en Ilidža (parto de Sarajevo) oni dediĉis iom da tempo al solenaĵo okaze de 100 jaroj de la BkH-movado. Senad Čolić prezentis ampleksan referaĵon pri la historio de la movado en tiu lando, kun ĝiaj brilaj punktoj, silentaj fazoj (militoj), solidareco de esperantistoj kaj ĝia nova feniksa renaskiĝo. Mi diras renaskiĝo ĉar ĉeestis kvindeko da tieaj esperantistoj inter kiuj pluraj novaj kaj junaj. Ni aŭdis ankaŭ belegan koncerton de bosnia kantistino, specialisto pri tre specifa tradicia kantspeco “sevdalinko”.

Oni trovis tempon ankaŭ por rapida trarigardo de la urbo Sarajevo. Por eksterlandanoj aparte impresa estas la fakto ke en proksimeco de kelkcent metroj troviĝas ĉefpreĝejoj de kvar religi-organizoj: la islama, la katolika, la ortodoksa kaj la juda, kio sendube pruvas la toleron kiun en Bosnio flegis dum jarcentoj la tri popoloj. Pri la lasta milito (en kiu UEA lanĉis la solidaran fondaĵon Espero), restas ne plu multaj eksteraj signoj, ĉar la urbo estas grandparte renovigita. Tamen oni ĉiam ree estas trafata de teruro, vidante tabulojn sur domoj antaŭ kiuj pro bomboj pereis plurdekoj da simplaj civitanoj. En Sarajevo dum la milito estis mortigitaj 14 000 urbanoj fare de serbaj taĉmentoj.

La estraranoj de Esperanto-Ligo de BkH fiere montris al ni la nove aĉetitan ejon (iaman loĝejon) centre de la urbo, kiun ĝi mem bele renovigis.

Zlatko Tišljar

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Michel Duc Goninaz, István Ertl, Đorđe Dragojlović, Fabrizzio Pennachietti kaj Zlatko Tišljar

Precizigoj en la Estrara Raporto 2009

La kunveno de la Komitato de UEA en Havano faris kelkajn precizigojn en la Estrara Raporto pri la agado en 2009, aperinta en nia junia numero.

La ĉapitro pri Unesko sub “Eksteraj rilatoj” (p.131) ricevis jenan aldonon: “Sekve de rendevuoj en Parizo de Amri Wandel kiel reprezentanto de UEA, la ĝenerala sekretario de Internacia Asocio de Universitatoj, s-ino Eva Egron-Polack, sendis oficialan saluton al la UK en Bjalistoko kaj la respondeculo pri la Internacia Astronomia Jaro 2009, s-ino Yolanda Bérengier, invitis UEA sendi raporton pri la scienca agado per Esperanto por distribuo en la scienca sektoro de Unesko (vd. Esperanto, sept. 2009, p.184).”

El la ĉapitro pri Eŭropo sub “Landa kaj regiona agado” (p.137) oni forigis la mencion pri Internacia Junulara Arta Festivalo en Bulgario, ĉar tiu aranĝo ne okazis. En tiu loko venas mencio pri Internacia Seminario “Apliko de Esperanto en la Profesia Agado” okazinta en Karlovo en Bulgario. Fine, la titolo de la rubriko “Faka agado” (p.138) estis korektita al “Scienca kaj faka agado”.

Proponu prelegon por la 34-a Esperantologia Konferenco!

Ankaŭ en la 96-a UK en Kopenhago okazos la tradicia Esperantologia Konferenco.

Ĝin organizas Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED) kaj ĝi estis unuafoje en la programo de la UK en Varno en 1978. En Kopenhago okazos jam ĝia 34-a sesio.

La Konferenco celas doni eblon prezenti rezultojn de novaj esploroj kaj ebligi spertinterŝanĝon kun aliaj esperantologoj. Same kiel la prelegoj de pluraj antaŭaj sesioj, ankaŭ tiuj en Kopenhago estos poste eldonitaj kiel aktoj. Interesatoj por prelegi sendu resumon de la proponata prelego kun mallonga biografieto pri si al Detlev Blanke, d...@blanke-info.de, ĝis la 31-a de januaro 2011.

La prelegoj de la Esperantologia Konferenco en Havano estas videblaj en la Reta Kinejo de UEA ĉe http://www.ipernity.com/home/97850.

Kongresa statistiko: Danoj gvidas

Ĝis la 15-a de novembro la 96-a UK en Kopenhago (23-30 julio 2011) nombris 266 aliĝintojn.

Kun 43 kongresanoj la gastigonta lando Danio verŝajne jam certigis la unuan lokon por ne plu cedi ĝin en postaj statistikoj. En novembro la cetera pinto konsistis el Nederlando (28), Germanio (21), Francio (18), Japanio (17), Brazilo (11), Bulgario kaj Svislando (po 9), Britio (8), Hispanio, Norvegio kaj Pollando (po 7).

Loke — fake — persone

VJETNAMIO: La iama KKS de UEA (1969-1973), s-ro Nicholas (Mikulaš) Nevan, dum sia privata vizito al Hanojo en oktobro 2010 renkontiĝis kun la lokaj esperantistoj kaj entuziasme interparolis pri la unua, okazonta en la vjetnama ĉefurbo en 2012.

ITALIO: Itala Esperanto-Federacio ricevis subvencion de eŭropaj instancoj (tutviva lernoprogramo — Grundtvig) de proksimume 35 000 eŭroj por aranĝi seminarion pri eŭropa identeco dum la venontjara itala kongreso de Esperanto. Dankon al pluraj italaj laborintoj por tio kaj al Halina Komar, kiu daŭre insistas pri tiu temo.

Renato Corsetti

ĈEĤIO: La E-rondeto Amikeco en Česká Třebová meze de septembro festis sian 50-jariĝon. La eventon, kiu okazis en la urba kultura centro, partoprenis 115 esperantistoj el 6 landoj. Okazis prelegoj, komputila seminario, en loka parko estis inaŭgurita memorŝtono.

Liba Gabalda

ĈINIO: En la lernojaro 2010-2011 Esperanto estas unuafoje enlistigita en la regula lernoprogramo de la Supera Mezlernejo Tian Jiabing en la urbo Baotou, Aŭtonoma Regiono de la Interna Mongolio, Ĉinio. La unuajaruloj havas unu, kaj la duajaruloj havas du Esperanto-lecionojn ĉiusemajne. Entute pli ol 700 studentoj studas Esperanton. La ĉefa instruisto estas “Optimisto”, s-ro Liu Baoguo (sur la bildo, v...@yahoo.com.cn). 110 studentoj studis nian lingvon ekster la regulaj lecionoj en la lernojaro 2008-2009, kaj iuj jam korespondas kun usonaj esperantistoj.

Alice Liu

FRANCIO: En la urbo Angers ekzistas Placo de la Paco, sur kiu esperantistoj kunorganizas pac-rilatajn aranĝojn. En septembro tie okazis i.a. prelegoj de Mireille Grosjean el Svisio, antaŭ oficialuloj oni legis pacmesaĝon el Hiroŝimo, estis instalita budo por prezenti Esperanton al la publiko, okazis diversaj atelieroj, ĉe kiuj Esperanto ludis rolon.

HUNGARIO: La landa nutraĵvendeja ĉeno Spar anoncis konkurson, en kiu oni povis gajni diversajn premiojn, resendante etikedojn de mineralakvaj boteloj de la speco “Verde”. Faris tion ankaŭ Ódor György, esperantisto en la urbo Zalaegerszeg, kaj dank’ al bona fortuno li gajnis la ĉefpremion, aŭtomobilon Fiat Punto. Okaze de la ricevo de la premio kaj dum la fotado li portis nigran T-ĉemizon kun okulfrapa surskribo “ESPERANTO”. Tiu vorto do nun aperas en bone legebla formo sur etikedoj de milionoj da mineralakvaj boteloj “Verde”.

László Szilvási

BRAZILO: La lastan oktobran tagon okazis en la urbocentro de Rio, sub la aŭspicio de Kultura Kooperativo de Esperantistoj, Ago-tago. Givanildo Ramos Costa kaj Romeu Hatushika disdonis centojn da informfolioj kaj informis pri la internacia lingvo.

Aloísio Sartorato

JOGURTO EN ESPERANTO: 17-21 okt 2010 okazis apud Parizo ekspoziciego SIAL. Unu el la plej grandaj inter pli ol 5 mil budoj, estis tiu de Triballat, kiu i.a. ekspoziciis jogurtojn Sojasun, kun tekstoj en Esperanto. En artikolo de la septembra numero de la profesia revuo CFIA, Olivier Clanchin, estro de Triballat, klarigas sian intereson por Esperanto: “Esperanto estas la sola justa lingvo… — ĉar neniu naskiĝas kun ĝi”.

ZSÓFIA KÓRÓDY dum solena festo en la kavalira salono de la kastelo Herzberg am Harz ricevis publikan distingon pro la honorofica aktiva agado sur la diversaj kampoj por Esperanto kaj la oficiala Esperanto-urbo Herzberg. La urbestro Gerhard Walter emfazis la multflankan kaj senlacan agadon, ekz. por la GEA-filio por klerigado kaj kulturo, kiel prezidantino de AGEI, kiel komisiitino de GEA por instruado, organizantino por internaciaj lernejaj projektoj, por la sukcesaj ĝemelurbaj aktivecoj inter Herzberg kaj Góra/PL, pro la enkonduko de Esperanto-ekzamenoj laŭ KER, kiel estrarano de ILEI, por la granda Esperanto-biblioteko en Herzberg ktp. La solenaĵon ĉeestis politikistoj kaj reprezentantoj de aliaj asocioj kaj kulturgrupoj. Elkoran gratulon!

La prunarbo

Al Baldur Ragnarsson, okaze de lia 80-jariĝo

Al norda fonsilento brokiĝas muzik’ el viaj fruaj versoj,
fragmentaro dispersa, al via nuna aĝo kontrapunkto kvieta.
Vidu, en la ĝardeno la prunarbo sub kiu vi poemis
maljunas, kaj branĉetojn dehakas kapskue la sperta ĝardenisto.
“Sinjor’, ĝi ne plu floros, util’ nenia venos el ĉi trunko jam troaĝa”.
Misprofete: la limfo respondis sindone al la novprintempa varmo,
jen, sub itala suno reŝprucas dispunkte la blanka flordonaco,
kaj somer’ pli ol iam antaŭe la dolĉajn fruktojn maturigas,
kiujn vi mem ĉi tie gustumis. Neniam tiom abundis la rikolto.

Kaj nun sur Esja-monto neĝo kaj lafo ankoraŭfoje renkontiĝas,
kiam vi versmurmure al ocean’ rigardas, pensante pri klepsidro.
Jam proksimas la fino: ripetos ni la veron, ĉar poetoj morton ne tabuas,
ne decas karesvortoj sub la severa ŝtono de Thingvellir.
Sed antaŭ la venonta silento, multobliĝos viaj versoj vivsonoraj
en ĉi lingvo ekzila: olda prunarbo malŝparas nun siajn plej dezirindajn fruktojn,
senputrajn en memoro, neforgesotajn vortojn de feliĉo kaj sereno.

Mauro Nervi

Ĝisdatigu viajn informojn por Pasporta Servo 2011

La adreslibro de PS’2011 aperos laŭplane ĉirkaŭ aprilo 2011. Pro tio ni bezonas ĝustajn informojn pri vi!

Do ne atendu, ĝisdatigu viajn kontaktinformojn ĉe www.pasportaservo.org, aŭ sendu paperajn aliĝilojn se vi ne havas konton ĉe la retejo. Ankaŭ novaj gastigantoj estas tre bonvenaj.

Nepre ne hezitu ankaŭ kontakti helpanton (vidu kontaktinformojn ĉi-sube) aŭ vian landan organizanton.

Ne forgesu klarigi ĉu vi volas aperi en la adreslibro (vidu la paĝeton “miaj informoj”, sekcion “privateco”), kaj kontroli ĉu vi estas markita kiel gastiganto. Kaze de dubo, ne hezitu kontakti respondeculon!

La paperaj aliĝiloj kiujn oni jam ricevis dum la tuta jaro kompreneble validas.

Ekde la 15-a de decembro ĝis la 31-a de januaro, la retpaĝo www.pasportaservo.org daŭre funkcios, tamen ne plu eblos mem fari ŝanĝojn de datumoj, ĉar dum tiu periodo la datumoj estos reviziataj. Tamen oni povos peti ŝanĝojn ĉe helpanto.

Notu, ke por la adreslibro PS’2011 estos uzataj la datumoj validaj je la 15-a de decembro!

Kontaktinformoj: Pasporta Servo, retadreso: p...@tejo.org, skajpo-nomo: pasporta.servo. Oficejo de TEJO: adreso, telefono kaj fakso — vidu kontaktinformojn de UEA en la kolofono. Retadreso: o...@tejo.org, skajpo-konto: TEJO-oficejo.

Bona Espero denove verdas

En septembro la Esperanta mondo estis alarmita aŭdi ke unu el la plej ŝatataj kaj aprezataj projektoj de Esperantujo, la fama Esperanto-bieno kaj lernejo “Bona Espero” estis trafita de granda kampara fajro. Unu monaton poste UEA-estrarano Amri Wandel vizitis la lokon kaj jen li rakontas siajn impresojn kaj pensojn pri la estonteco.

La vojaĝo de Braziljo al Bona Espero ne plu daŭras tutan tagon kiel en la pioniraj tagoj, kiam preskaŭ tricent kilometroj da tera vojo apartigis la bienon de la brazila ĉefurbo. Nuntempe la vojo estas plejparte rapida asfaltita ŝoseo, kiun nia aŭto traveturis en malpli ol kvar horoj.

Kune kun Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia mi revenis al Bona Espero post partopreno en la Oomoto-festo en Braziljo, meze de oktobro. Survoje ni haltis en vendejo de konstru-materialoj, por mendi cementajn fostojn por nova barilo, kiu parte anstataŭos la lignajn fostojn damaĝitajn de la fajro. La inundo de donacoj por ripari la damaĝojn, kiu alfluis de esperantistoj el la tuta mondo, surprizis la geedzojn Grattapaglia. “Ni jam ĉesis kalkuli la donacojn per eŭroj kaj nun nombras ilin per fostoj”, dankeme ŝercas Ursula.

Post rapida halto en ilia domo en Alto Paraiso, la plej proksima urbo (kie troviĝas la sola ret-kontakto kun la bieno), ni daŭrigas dudek kilometrojn antaŭ ol forlasi la ŝoseon. Granda ŝildo indikas la celon: Bona Espero. Ankoraŭ kelkaj kilometroj da tera vojo, tra arbaro, riveretoj kaj herbaĵo gvidas al la bieno. Eblas ankoraŭ vidi signojn de la granda fajro, jen kaj jen estas nigraj trunkoj kaj duone bruligitaj lignaj fostoj de bariloj, sed plejparte jam nova herbo kovras la vastajn kampojn. La bieno havas terenon de dek kvadratkilometroj de bela natura kamparo, inkluzive de lago, ĉarma akvofalo kaj rivero. 90% de la tereno brulis pasintmonate, sed bonŝance la enloĝantoj sukcesis, post du-taga batalo kontraŭ la flamoj, reteni la fajron for de la domoj kaj de la interna bieno. Tiaj bruloj estas preskaŭ ĉiujara fenomeno, sed ĉi-foje, pro la longa seka sezono kaj la vento, ĝi fariĝis pli granda ol kutime. Ĉe la alveno al la bieno aperas pordego kaj kelkaj domoj meze de sovaĝa kamparo. Grupo da infanoj kuras el la manĝejo por nin akcepti. Pro la festotago nur duono de la tridek infanoj troviĝis surloke — nur tiuj kiuj loĝas en la bieno. La aliaj venas ĉiutage por lerni kaj vespere revenas al sia familio.

Ada, kiu mem estis edukita en Bona Espero kaj nun instruas tie, kuiras kaj surtabligas la tagmanĝon. La manĝo estas simpla, vegetara, sed abunda. La infanoj interparolas portugale, la plenkreskuloj (Ada, la belga volontulo Marteno, ges-roj Grattapaglia kaj mi) — en Esperanto. Rikardo, italo kiu jam de du jaroj vivas kaj laboras en la bieno, komunikas kun la aliaj en la portugala, itala, angla sed ne en Esperanto.

Posttagmeze kelkaj gastoj promenas en la ĉirkaŭaĵo, al la lago kaj la akvofalo. Survoje videblas spuroj de la brulaĵo, sed kiel dirite, plejparte jam nova verdaĵo kovras la brulintajn kampojn. La naturo estas pli forta ol la fajro.

Sed kio okazos sur la lingva kamparo de Bona Espero? Survoje ni diskutas pri tio. La infanoj lernas legi kaj skribi la portugalan — Bona Espero ja estas ŝtate rekonita lernejo. Ursula foje instruas Esperanton en la tagmeza paŭzo, sed nuntempe malpli ol antaŭe. La nova generacio — Ada kaj Rikardo — parolas inter si kaj kun la infanoj la portugalan, kaj la volontuloj kiuj ja parolas Esperanton al la infanoj, venas tro sporade. Bona Espero estis dum duona jarcento forte ligita al Esperanto: ĝiaj fondintoj antaŭ pli ol kvindek jaroj estis brazilaj esperantistoj, ĝiaj gvidantoj dum pli ol tri jardekoj estas la entuziasma esperantista geedza paro Grattapaglia, multaj el la sescent infanoj kiuj vivis kaj lernis en Bona Espero, ricevante ŝancon por deca vivo, nun estas plenkreskintaj kaj parolas Esperanton, sed la estonteco ne aspektas verdeca. Ĉu post jardeko aŭ du Bona Espero restos esperantlingva nur laŭnome?

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Amri Wandel kun infanoj en Bona Espero

[FORIGITA!: bildo]

Ursula kaj Giuseppe mezuras cementajn fostojn por la nova barilo

Revuo Esperanto 2011 1

Novjara mesaĝo de la Prezidanto

La vizaĝoj de la serioza paclaboro

Karaj kuntostantoj,

Ĉi-novjare mi proponas toston al du memorindaj esperantistoj, Joan Mascaró kaj Lakshmiswar Sinha. Kial mencii samspire tiujn katalunon kaj bengalon? Ili ambaŭ havis amikan rilaton kun Rabindranath Tagore, kiun ili rigardis kiel fonton de inspiro por la paca laboro. Kaj ili ambaŭ laboris por la paco laŭ nekutima vojo — kviete verkante kaj dumvive kultivante tiajn personajn normojn, por kiuj mi proponas novan kombinon de “interna ideo” kaj “fina venko”: internaj venkoj nerenverseblaj meritas nian senmankan admiradon. Vi certe scias, ke Selten kaj Pool demonstris, ke strebi por “fina venko” de Esperanto esprimas miskomprenon, ĉar renverseblas tiaj venkoj.

Nia strategia laborplano proponas interalie novan laborterenon: la “projekton vizaĝoj”. Ĝia celo estas diskonigi la vizaĝojn de tiuj pioniraj esperantistoj — aŭ Esperanto-amikaj pintuloj — kiuj kontribuis al siaj landoj, komunumoj, fakoj ktp sur senkonteste elstara nivelo. Tiun diskonigadon ni faras unuavice en niaj landaj lingvoj, por ke aperu sur la publika podio la kontribuoj de esperantistoj elstaraj ankaŭ sur publike agnoskitaj terenoj. Laŭ la forteco de diversaj movadoj kaj individuoj, oni elektu afiŝi en la vikipedioj en diversaj lingvoj, organizi festojn, verki libretojn, kunlabori kun neesperantistaj admirantoj de tiuj vizaĝoj, kaj laŭplaĉe plu. Se ni produktos sukcesajn tekstojn, ni kompreneble memoru ankaŭ disponigi esperantigojn al la internacia UEA-nivela projekto vizaĝoj, tiel ke ankaŭ alilingvanoj konatiĝu kun memorindaj objektoj de admiro. Ni faris nian eblon pri Sinha kaj ĉi tie publike alvokas aliajn agi simile pri Mascaró. Mi evidente ne povas dediĉi tostotekstan spacon al la projekto vizaĝoj mem, kaj do ne mencias detalojn pri iliaj vivoj ĉi tie.

Proponante tiun eron por la strategia laborplano, mi pasintjare menciis Eroŝenko kaj Sekelj, kies pintecon eĉ infanoj tuj rekonas. Malmultaj vojaĝis tiel vaste kiel Sekelj kaj rakontis pri siaj lokoj kaj homoj tiel entuziasme. Neniu blindulo superatutis la interlandajn pontofarajn aventurojn de Eroŝenko. Uzante tiujn ekzemplojn, mi sukcesis senplie klarigi al la kunkuirantoj de la strategia plano, ke ni emfazu ilian pontofarecon kiel ĉefan elementon en nia specifa admirado.

La vivmaniero de Mascaró kaj Sinha inspiru nin digne formuli tiun nian plenkreskulan memkomprenon, el kiu ni ĉerpas la forton entuziasme alparoli la infanojn kaj la eksterulojn foje eĉ per iom teatrecaj metodoj, tamen ne perdante nian propran ekvilibran komprenon pri la graveco de la kvietaj radikoj de nia esperantisteco mem. Mi dankas al la miloj da senreliefaj esperantistoj, kiuj neniam perdis tiun ekvilibron, kaj kies fideleco al niaj idealoj savtenas nian fortikan komunumon.

Probal Dasgupta

Danio, la ĉi-jara kongreslando

Eldonaĵoj kaj eldonejoj en Danio

Dana literaturo en Esperanto aperis jam antaŭ Esperanto mem, ĉar oni scias ke Zamenhof provadis sian pra-Esperanton interalie per tradukado de La Ombro, rakonto de la mondfama fabelaŭtoro H. C. Andersen.

En Danio mem la unuaj eldonaĵoj tamen estis la vortaroj kaj lernolibroj de Frederik Skeel-Giørling depost 1904. Ili estis partoj de la “Kolekto aprobita de d-ro Zamenhof”, kaj tial povis aperi en la normala kopenhaga eldonejo Fred. Høst & Søn. La “Kolekto aprobita” tamen baldaŭ ĉesis, kaj Skeel-Giørling aperigis la unuajn tradukojn el la dana literaturo (denove H. C. Andersen) ĉe la esperantista eldonejo Möller kaj Borel en Berlino.

Dum pli ol du jardekoj estis eldonataj nur la revuo kaj kelkaj ne tre bonaj lerniloj. Poste la afero kreskis, ĝis en 1970 oni povis konstati ne malpli ol ses Esperantajn eldonejojn en Danio; de tiam la eldonado malplivigliĝis. Ni resumu la evoluon:

En 1931 Lorenz Friis fondis Dansk Esperanto-Forlag, unue por eldoni pli taŭgan lernolibron verkitan de li mem. Ĝi tuj fariĝis furoraĵo kaj havis ĝis 1963 naŭ eldonojn. Tiu sukceso ebligis al Friis eldoni ne nur vortarojn kaj aliajn lernilojn, sed post la milito ankaŭ tradukitajn kaj originalajn beletraĵojn, kiel La Forto de l’ Vero, Ferio kun la Morto, Dekkinga fuĝas, Sur Insulo Malproksima, D-ro Dorner kaj Mistero de l’ Vivo — eldonitaj ne tiom pro la literatura valoro, sed por ke lernanto havu progresigan legaĵon. Tipaj estas la titoloj Rakontu Samideano kaj Novaj Esperanto-Historietoj, kiuj temas pri la Esperanto-travivaĵoj de ordinaraj homoj. Poste aperis ankaŭ ekzemple novelaroj de Johan Hammond Rosbach kaj Bertram Potts, kaj teatraĵoj de Zora Heide kaj Marjorie Boulton.

Ĉe Dansk Esperanto-Forlag en la 1970-aj jaroj multiĝis represoj de klasikaĵoj tiel diversaj kiel la serio Torento de Stellan Engholm, Verdkata Testamento de Raymond Schwartz kaj Konturoj de Lingvonormigo en Tekniko de Eugen Wüster. Aperis ankaŭ la unua krimromano de Johán Valano Ĉu vi Kuiras Ĉine? kaj kasedoj kun kantoj de Ramona van Dalsem. Ni ŝuldas al Friis ankaŭ la porinfanan kurson Tom kaj Tina de Ole Nederland kaj kelkajn tradukitajn infanlibrojn, sed la plej granda fortostreĉo de lia eldonejo estis Esperanto laŭ Naturmetodo, relative granda verko, kiu konsistis el 10 volumoj kun pli ol 200 ilustraĵoj. La lasta eldonaĵo de Forlag estis Ne tiel, sed tiel ĉi, stilkonsilaro de Frits Faulhaber en 1979.

La Komuna Kleriga Klubo en Kopenhago eldonis en 1954 Rozoj kaj urtikoj de Poul Thorsen, poemaron originalan kaj tradukitan, sed sekve ĝi fondis efektivan eldonejon kun la nomo KOKO. La originalaĵojn ekzemplas Virino ĉe la landlimo de Marjorie Boulton el 1959 kaj La Verda Raketo de Jean Forge en 1961. Aliaj titoloj estis Ezopa saĝo (1956), fabeloj tradukitaj de Kálmán Kalocsay, Homoj kaj Riveroj de Johan Hammond Rosbach (1957), kaj fabeloj de Andersen en nova traduko de Ib Schleicher: La Marvirineto (1962), La novaj vestoj de la Imperiestro (1964) kaj du aliaj Fabeloj (1964), Memkritiko de Victor Sadler (1967) kaj La Spleno de Parizo de Charles Baudelaire (1967). Dum la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj plimalpli la samaj homoj funkciigis la eldonejon Perspektivo, kiu eldonis interalie la revuon Horizonto kaj kelkajn gravajn broŝurojn de Ivo Lapenna.

Unu el la grandaj kaj aŭdacaj eldonistoj de la sesdekaj ĝis naŭdekaj jaroj estis Torben Kehlet, kiu estris la eldonejon tk en Danio kaj kiu ĉ. 1971 translokiĝis al Belgio. Li produktis kelkajn dekojn da titoloj, ofte furoraj, kiuj elstaris pro siaj kvalito kaj amplekso. Ekzemplaj tradukoj estas La nobla Korano (1969) kaj ABZ de Amo (1972) de Inge kaj Sten Hegeler; la originalaĵoj inkluzivas tiajn kiel La granda kaldrono (1972) de John Francis kaj Pri lingvo kaj aliaj artoj de William Auld (1978).

Iom flanke staras la Instituto de Martinus. Temas pri entrepreno kiu disvastigas la ideojn de la dana verkisto kaj mistikisto Martinus Thomsen (1890-1981). Unu el la ideoj estas Esperanto kiel ĉefa internacia lingvo de la instituto, kaj multaj el la verkoj de Martinus estas esperantigitaj.

Kelkajn menciindajn librojn eldonis la aŭtoroj mem, aŭ la asocioj. En 1942 la gravan esearon pri movado kaj lingvo Tra densa mallumo eldonis la Laborista Esperanto-Klubo, kaj en 1961 aperis Dana Antologio zorge de CDEL (la nuna DEA, landa asocio aliĝinta al UEA) kun subvencio de la ŝtato. La sem-patologo Paul Neergaard multe publikigis, plejparte per eksterlandaj eldonejoj, sed la antologion Sciencaj studoj de 1958 li presigis en Kopenhago por Internacia Scienca Asocio Esperantista. La rememoroj de Poul Thorsen Babile kun mi mem estis eldonitaj de Wolfgang Kirschstein sub la nomo Beletra en 1996. En 2005 Birthe Trærup eldonis Bildlibro sen Bildoj de H. C. Andersen, en 2008 lian vojaĝpriskribon Oriento, kaj en 2009 aperis la legolibro de Bent Jensenius Bonvenon en nia mondo. Novajn, tre bezonatajn vortarojn eldonis Eckhard Bick en 1990 kaj Dana Esperanto-Asocio en 2010.

Jens S. Larsen

Informado

La Informa Jaro 2011

La nova jaro denove metas antaŭ ni la taskon bone plani diversajn aktivaĵojn, inter kiuj apartan signifon havas la informado. Estas tre multaj eventoj ĉirkaŭ ni, kiuj por iniciatemaj esperantistoj estas bona okazo por prezentiĝi kaj informi pri Esperanto en sia landa, regiona aŭ loka medio. Sed estas kelkaj datoj en la jaro, kiuj tradicie servas informcele por esperantistoj regione aŭ tutmonde. Antaŭnelonge mi listigis ilin por faciligi jam jarkomence plani la dumjaran informan agadon.

Temas pri la Tago de la Gepatra Lingvo (21.02), Semajno de Internacia Amikeco (dum la lasta plena semajno de februaro), mortodatreveno de d-ro L. L. Zamenhof (14.04), datreveno de la aperigo de la Unua Libro (26.07), Internacia Tago de Paco (21.09), Eŭropa Tago de Lingvoj (26.09), Ago-Tago (la unua sabato de oktobro), Zamenhof-Tago (15.12) — kiu jen estas solenata kiel Tago de la E-Libro, jen kunlige kun la Homaj Rajtoj.

Ok diversaj datoj, inter kiuj ĉiu esperantista medio povas elekti proprajn manifestiĝojn, ne estas malmulte. Aldoniĝas al tio, kiel mi menciis enkonduke, multaj eventoj lokaj, amaskomunikilaj — kiujn ĉiu esperantista medio povas utiligi por informado al la ekstera mondo. Same kiel en la antaŭaj jaroj mi atentigas pri la neceso informi pri ĉiuj ĉi aktivadoj nian E-komunumon. Tiu segmento de la informa agado daŭre lamas dum ĝi povas servi al ni kiel imitmodelo, kaj por la organizantoj mem estas okazo informe konkludi pri sukcesoj kaj kelkfoje malfacilaĵoj, por plibonigi la sekvajn informcelajn eventojn.

Sed parolante pri la informado al la ekstera mondo ni ne povas forgesi pri la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la Universala Kongreso. Ĝi estis relanĉita dank’ al iniciato de Emilio Cid el Brazilo en 2009. Ĝi okazis ankaŭ lige kun la Havana UK. Nun ni konkludis tamen, ke ĝi bezonas plian dinamikigon. Kaj tiun taskon transprenis novaj komisiitoj de UEA por la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK, Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova. Pri tio ili informas aparte en la sekva artikolo.

Dezirante al ili multajn sukcesojn, al la informkampa kunlaboro invitas ĉiujn

Barbara Pietrzak
Ĝenerala Sekretario, estrarano pri informado

Gazetara informkampanjo ĉirkaŭ la UK 2011 komenciĝas

Post sukcesaj gazetaraj kampanjoj ĉirkaŭ UK-oj dum la lastaj du jaroj venis tempo komenci Gazetaran Kampanjon (GK) ĉirkaŭ la 96-a Universala Kongreso de Esperanto, kiu okazos en Kopenhago.

La ideo

Universala Kongreso daŭre estas la plej granda renkontiĝo de esperantistoj, kiu aspektas serioze por la ekstera publiko. La celo de GK estas disvastigi informojn pri la kongreso kaj Esperanto, por ke pluraj amaskomunikiloj (AK) havu objektivajn informojn, kaj instigi ilin publikigi favorajn informojn pri la UK kaj Esperanto ĝenerale.

Necesas ankaŭ konsideri, ke la nuntempa sistemo de amaskomunikiloj iom ŝanĝiĝis (aperis ekz. retgazetoj kaj blogoj, kies informa influo foje povas esti pli serioza ol tiu de tradiciaj AK). Universalan Kongreson partoprenas esperantistoj el pluraj landoj, kiuj povas rekte kontakti nacilingvajn AK (eble eĉ estas kunlaborantoj de tiuj) kaj komuniki al ili informojn pri la UK kaj Esperanto.

Teknika kaj organiza realigo

Por informi pri GK kaj kolekti publikaĵojn rilatajn al la UK, videoregistraĵojn, blogaĵojn, radioelsendojn k.a., estis kreita speciala paĝo-grupo ĉe Esperanto.com, kiu nomiĝas “Informcentro pri GK ĉirkaŭ UK”: http://esperanto.com/gazetara-kampanjo2011.

En ĝi eblos trovi variajn informojn pri GK, vidi ĝian progreson, komenti, konsili, kritiki...

Daŭre funkcios ankaŭ la sama speciala Google-grupo, rilata al la kampanjo.

Kunlaborado

Ni invitas kunlabori ĉiujn, kiujn interesas disvastigado de informoj pri la UK kaj Esperanto ĝenerale. Ekzistas sekvaj ebloj:

  • vi povas komuniki al la aliaj esperantistoj pri GK, por ke ankaŭ ili povu partopreni;
  • vi povas proponi kaj konsili kiamaniere evoluigi GK ĝenerale;
  • vi povas helpi traduki/korekti nacilingvajn modelajn tekstojn (kiuj estos dissendataj al diversaj AK);
  • vi povas dissendi modelajn tekstojn kaj/aŭ aliajn komunikojn pri la UK al la nacilingvaj AK en via lando;
  • vi povas publikigi en via nacilingva blogo informojn pri la UK kaj anonci pri tio en la informcentro de GK;
  • se vi trovis iun mencion pri la UK en nacilingva AK, vi povas anonci pri ĝi en la informcentro de GK, k.a.

Aliĝu kaj Esperanto sukcesos!

Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova
Komisiitoj de UEA por Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK-oj

Gama-versio de Esperanto.com lanĉita!

La 10-an de decembro 2010 estis lanĉita la gama-versio de la virtuala komunumo de esperantistoj http://esperanto.com.

Tio estas la rezulto de multmonata laboro, dum kiu estis faritaj miloj da diversaj ŝanĝoj: estis solvitaj pluraj teknikaj kaj tradukaj problemoj, aldonitaj novaj funkcioj kaj plibonigitaj la malnovaj.

Esperanto.com, lanĉita en februaro 2010 kun la stato “beta”, sukcesis akiri pli ol 1500 uzantojn, kiuj publikigis ĉirkaŭ 1000 blogaĵojn en Esperanto kaj milojn da komentoj.

Krome estis aldonitaj ĉirkaŭ 150 variaj grupoj kaj eventoj. Inter la grupoj vi povas trovi tiujn pri fabeloj, sportoj, movado...

Esperanto.com celas unuavice disponigi plurajn unikajn senpagajn interretajn servojn por esperantistoj kaj subteni la Esperanto-movadon.

Kadre de tio, ekzemple, en la gama-versio de la retejo estis antaŭvidita multopcia sistemo de Esperanto-eventoj, kiu permesas al la organizantoj de eventoj aldoni proprajn eventojn kaj informi pri ili la uzantojn.

Ĉiu uzanto nun povas havi propran kalendaron de E-eventoj, partopreni diskutojn de la eventoj, aldoni fotoalbumojn pri la pasintaj eventoj, publikigi impresojn k.a.

La gama-versio de Esperanto.com enhavas plurajn sociretajn eblojn, tamen ne celas anstataŭi grandajn internaciajn kaj naciajn sociajn retojn (ekz. facebook, ipernity, vkontakte k.a.). Ĝi estis kreita por komunikado inter la esperantistoj, por ke ili pli rapide kaj pli facile povu trovi unu la alian, kaj kunordigado de la E-movado ĝenerale.

Indas noti, ke Esperanto.com uzas liberkodan EMS (enhav-mastruman sistemon) Drupalo, kiu havas interalie Esperanto-komunumon kaj estas uzata por konstrui plurajn esperantistajn retejojn.

Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova

TEJO-paĝoj

IJK 2012 okazos en Japanio

TEJO ĝojas anonci, ke la 68-a Internacia Junulara Kongreso okazos en Naha, la ĉefurbo de la insulo Okinavo en Japanio. Organizos ĝin Japana Esperanto-Junularo (JEJ).

La Okinavaj Insuloj troviĝas en la sudokcidenta parto de Japanio, havas mirindan naturon, belegajn historiajn konstruaĵojn kaj speciale ĝuindan kuirarton. Okinavo proksimas al Tajvano, Ĉinio kaj Vjetnamio, do estas tre facile vojaĝi ankaŭ al la Vjetnama UK en Hanojo.

Tio estos jam la dua fojo, kiam IJK gastos en Japanio. La unua junulara kongreso tie okazis en la jaro 1965 en la urbo Ōcu.

La japana propono enhavas ĉion, kio estas necesa por organizi IJK-on. La kongresejo estas junulara centro, kiu donas okazon havi la programon kaj loĝadon en la sama loko. Ni antaŭvidas, ke eblos proponi sufiĉe malaltajn kotizojn, kio gravas pro la kostoj vojaĝi al Japanio. Certe do kaj la kondiĉoj surloke kaj kunlaboro kun la organiza teamo permesas al ni esperi je tre sukcesa IJK, diras Łukasz Żebrowski, la respondeculo pri kongresoj en la estraro de TEJO. Mi opinias ke tio estas bonega eblo por plani parton de via somerumado en Azio, kun la relativa proksimeco de la UK. Mi elkore gratulas JEJ, kaj kredas, ke tiu IJK valore kontribuos al la Esperanta movado, diras Saŝa Kovjazina, estrarano de TEJO.

Saŝa Murr

[FORIGITA!: bildo]

Reĝa ĝardeno Shikinaen en Naha, Okinavo

Derk Ederveen — honora membro de TEJO

TEJO honorigis la multjaran kompilinton de Pasporta Servo.

Pasporta Servo estas ne nur la plej konata servo de TEJO, sed ankaŭ unu el la plej uzataj vizitkartoj de la Esperanto-movado. Dum 14 jaroj ĝia “patro” estis Derk Ederveen el Nederlando, kiu kompilis, redaktis, porvarbis kaj pluevoluigis ĝin inter 1995 kaj 2008.

Pro liaj eksterordinaraj meritoj la Komitato de TEJO decidis atribui al Derk la titolon “Honora membro”. Dum la kunveno de la Estraro de TEJO en Roterdamo okazis solena transdono de la diplomo en la Centra Oficejo. Pasporta Servo estas unu el la plej gravaj eroj de la Esperanto-kulturo. Por la tuta juna generacio, ĝia patro estas Derk Ederveen, emfazis Gregor Hinker, prezidanto de TEJO. La honorito aldonis: Mi deziras al vi multe da sukceso kaj fidas ke vi bone vartos mian infanon, Pasportan Servon.

La “infano” cetere dume plene malkovris la interreton kaj (kun iom da helpo de lertaj programistoj) kreis retan vojaĝoportalon. La nova generacio de kunlaborantoj penas por ke ni ĉiuj povu fieri pri ĝi.

Saŝa Murr

[FORIGITA!: bildo]

Derk Ederveen kaj Gregor Hinker

[FORIGITA!: bildo]

La estraro de TEJO dum la kunveno en Roterdamo

Aŭtuna kunveno de la Estraro de TEJO: novaj projektoj kaj novaj decidoj

Dum la kunveno de la Estraro en Roterdamo preciziĝis la planoj pri la papera eldono de Pasporta Servo 2011, ĝia kompilinto Derk Ederveen iĝis honora membro de TEJO kaj oni lanĉis la retejon de Kontakto.

De la 29-a de oktobro ĝis la 1-a de novembro, dum la longa halovina* semajnfino en la Centra Oficejo en Roterdamo, kunvenis la Estraro de TEJO. Kvankam unu estrarano (Irmina Szustak) ne povis veni de Brazilo, la kunveno estis homplena pro la gastoj kiuj venis: Aleks Baudry, Adenjo Charrière kaj Tina Tišljar.

* Festo en Usono, antaŭvespero de Ĉiuj Sanktuloj.

Estis ankaŭ tri skajpkunvenoj kun Michael Boris Mandirola (aktivulo pri KER), Rogener Pavinski (redaktoro de Kontakto) kaj Nicola Ruggiero (redaktoro de TEJO tutmonde).

Kontakto kaj TT

Samtempe kun la kunveno lanĉiĝis nova retejo de la revuo Kontakto: kontakto.tejo.org. Per ĝi eblas facile kontribui artikolojn, kaj sekvi la fluon de novaĵoj. Venontjare ekefikos la nova koncepto de Kontakto sub la redaktado de Rogener Pavinski el Brazilo, laŭ kiu TEJO tutmonde iĝos rubriko “Kontakto-Movade” en Kontakto anstataŭ la memstara eldonaĵo. Tiun rubrikon gvidos la nuna redaktisto de TT, Nicola Ruggiero el Italio/Islando, kiu redaktos ankaŭ la retejon.

Pasporta Servo

Decidiĝis krome la planoj pri la eldono de Pasporta Servo en 2011. Oni elprenos datumojn pri gastigantoj el la retejo kaj paperaj aliĝiloj laŭ la stato de la 15-a de decembro kaj, post prilaborado kaj enpaĝigo, la libro laŭ la plano aperos en aprilo 2011. La nuna ĉefrespondeculo de Pasporta Servo estas Alexandre Baudry el Francio, eksvolontulo de TEJO, kiu jam pasintjare valore kontribuis al la kompilado de la pasportserva libro.

IJK

La LKK de la ukrainia IJK en 2011 informis ke oni ŝanĝis la lokon, tiel ke la kongreso okazos en Kievo mem, anstataŭ en antaŭurbo.

UEA

Kiel kutime okazis sesio kun Osmo Buller kaj Loes Demmendaal. Interalie, Marek Blahuš estis aprobita kiel komitatano A de TEJO ĉe UEA.

Junuloj

Okazis ankaŭ kunveno kie oni pridiskutis la temon de junuloj sub la aĝo de 18 jaroj, kiuj ofte “perdiĝas” el la movado, ĉar ili ne havas lokon kien iri, pro tio ke IIK ne tute taŭgas kaj havas alian celgrupon.

La kunveno okazis kun Adenjo Charrière kaj Tina Tišljar, kiuj venis speciale por pridiskuti la temon. La estraro aprobis la ideon starigi komisionon pri “adoleskula agado”, sub la gvido de Adenjo.

Kontribuantoj

En la retejo www.tejo.org baldaŭ aperos sekcio, en kiu troveblos informoj pri konkretaj projektoj, kiuj serĉas kunlaborantojn. Ĉi tiel ni intencas plifaciligi al aktivemuloj la eblojn kontribui al la agado de TEJO.

Cetere

Krome okazis sesioj pri strategiaj planoj de KER kaj la retejo www.tejo.org. Derk Ederveen, la kompilinto de Pasporto Servo, laŭ la decido de la Komitato de TEJO de la LKK en Liberec iĝis honora membro de TEJO.

Saŝa Murr

Navige tra TTT-paĝoj

E@I-blogo

http://blogo.ikso.net/

Novaĵoj pri la komputila kaj interreta mondo, en komprenebla formo, de la teknikaj spertuloj el E@I.

Mojose

http://mojose.wordpress.com/

Internacia blogo pri ideoj kaj produktoj en la krucvojo inter arto, fasonado, kulturo kaj teknologio.

Esperantlingva Blogsfero

http://www.kiberio.com/

Kolekto de enskriboj el dekoj da blogoj (t.e. virtualaj taglibroj de esperantistoj pri diversaj temoj).

Marek Blahuš

KAEST 2010 — sukceso de faka konferenco

Inter la 18-a kaj la 21-a de novembro okazis en Slovakio KAEST 2010 (Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko), unu el la plej gravaj aranĝoj subtenantaj uzadon de Esperanto en scienco kaj tekniko. La aranĝon gastigis la malgranda slovaka urbo Modra proksime de Bratislava, kaj partoprenis en ĝi 52 sciencistoj kaj teknikistoj el 15 landoj.

La aranĝo estis komence organizata komune de la ĉeĥa kaj slovaka landaj sekcioj de UEA. Dum sia unua periodo (1978 – 1989) ĝi okazis sepfoje (alterne en Slovakio kaj Ĉeĥio), post 1989 pro ŝanĝo de la politika, ekonomia kaj movada situacio, ne plu eblis daŭrigi la seminariojn. En la jaro 1998 KAVA-PECH sukcesis revivigi la aranĝon (ĝi okazis ĉiun duan jaron en Ĉeĥio). En la jaro 2010 transprenis ĝin la junulara organizo E@I.

La novaj organizantoj elektis kiel la ĉeftemon “Modernaj teknologioj por Esperanto”. Aparta atento estis dediĉita al komputila lingvistiko. La programo konsistis el 34 fakaj prelegoj, praktika Vikipedia trejnado, kulturaj programeroj, du duontagaj ekskursoj (al la proksima kastelo Červený Kameň kaj al Bratislava), ne mankis vingustumado, komuna kantado de esperantigitaj slovakaj popolkantoj kaj speciala prelego resumanta la tutan historion de SAEST kaj KAEST fare de Petro Chrdle. Post la fino de KAEST sekvis dutaga komputillingvistika kolokvo, unika laborkunsido de pintaj fakuloj, parte subvenciita de ILEI. Okazis ankaŭ rara diskuto pri terminologia laboro.

La sukcesa KAEST 2010 pruvis, ke transdoni la organizadon al E@I estis bona decido, interalie pro partopreno de multaj gejunuloj (triono de la partoprenantoj). Gravan rolon en la sukceso de ambaŭ aranĝoj, KAEST kaj la komputil-lingvistika kolokvo, havas ankaŭ ESF (Esperantic Studies Foundation), kiu kunfinancis la organizadon.

Tiuj, kiuj interesiĝas pri la pritraktitaj temoj kaj pro diversaj kialoj ne partoprenis en KAEST, povas senpage elŝuti prelegmaterialojn el la paĝaro www.ikso.net/kaest/. Kelkaj elektitaj prelegoj estas filmitaj kaj baldaŭ estos elŝuteblaj. Printempe aperos prelegkolekto — aĉeteblaj papera kaj elektronika versioj. Listo de la artikoloj, raportoj, fotoj pri KAEST 2010 kaj interparoloj por Pola Radio estas jam je la dispono en la menciita paĝaro.

Katarína Nosková kaj Marek Blahuš

[FORIGITA!: bildo]

Marek Blahuš klarigas kiel funkcias “Literumkontrolilo por Esperanto”, kiun li ellaboris kiel sian bakalaŭran studlaboraĵon.

E@I 5-jariĝis, kun novaj projektoj kaj staĝanto

Antaŭ 5 jaroj, la 14-an de novembro 2005, ĉe la Ministerio de internaj aferoj de la Slovaka respubliko estis registrita senprofita neregistara junulara organizo E@I (Edukado ĉe Interreto).

Tio estis grava kontribuo al plia profesiiĝo de la esperantista laborgrupo kiu formiĝis jam en la jaro 2000 en Svedio, kaj ekde la jaro 2003 estis faka sekcio de TEJO. Ekde la unuaj projektoj, inter kiuj estis la konata retpaĝaro lernu! (www.lernu.net) por reta lernado de Esperanto, la organizo multon lernis kaj la unuaj aktivuloj gvidataj de Hokan Lundberg transdonis siajn spertojn al nova generacio. E@I en 2010 ne nur estas aktiva en la kampo de seminarioj kaj interretaj projektoj, sed efektivigas ankaŭ sukcesan eldonan agadon: la DVD Esperanto Elektronike aperis en la kvanto de 9 000 diskoj; la KD-Romo Esperanto eldonita kune kun la urbo Bjalistoko aperis antaŭ la 94-a UK en 400 000 ekzempleroj kiel senpaga aldonaĵo al la pola gazeto Gazeta Wyborcza. El la eldonitaj libroj la plej nova estas la Detala gramatiko de Esperanto de Bertilo Wennergren, antaŭe aperinta en elektronika formo. La nuntempa kunordiganto de la E@I-agado estas la juna slovaka esperantisto Peter Baláž.

Por povi efektivigi sian agadon E@I dependas de volontulaj kunlaborantoj, eksteraj subvencioj kaj mondonacoj de unuopuloj. La plej granda subtenanto de ĝiaj projektoj estas la fondaĵo Esperantic Studies Foundation, sed E@I sukcesis ricevi monon ankaŭ de la sveda IDO-fondaĵo (jes: Ido), de la FAME-fondaĵo kaj ankaŭ de Eŭropuniaj fontoj: Kelkajn seminariojn ebligis realigi la programo Junularo de la Eŭropa Komisiono, kaj en 2009 E@I ricevis de la agentejo EACEA sumon de 256 000 € por projekto kun partneroj en pluraj eŭropaj landoj, kies rezulto estos retejo por instrui la slovakan lingvon al eksterlandanoj. Individua helpo de esperantistoj plu necesas por kelkaj gravaj projektoj, kiel starigo de interreta versio de PIV, jam kontraktita kun SAT. La monkolekta kampanjo ĉe www.vortaro.net ĝis nun sukcesis gajni duonon de la bezonata sumo de 10 000 € por moderne prilabori kaj senpage rete serĉebligi la 50 000 vortarajn unuojn. La ĉeĥa esperantisto kaj studento pri informadiko Marek Blahuš laboras ekde septembro 2010 ĝis majo 2011 en Nancio (Francio) kiel la unua staĝanto de E@I, okupiĝanta plentempe pri la E@I-agado. La kostojn de lia staĝo plene kovras la Eŭropunia programo ERASMUS. Liaj taskoj inkluzivas krom laboro pri diversaj komputil-lingvistikaj projektoj ankaŭ prezentadon de E@I dum Esperanto-aranĝoj en la regiono. E@I nun serĉas pliajn studentojn (kaj ne nepre nur de informadiko) kiuj interesiĝas simile gajni sperton staĝante por ĝi en eksterlando, tiel samtempe helpante al la Esperanto-movado.

(Laŭ gazetara komuniko de E@I)

[FORIGITA!: bildo]

La staĝanto de E@I Marek Blahuš

Jubilea interlingvistika konferenco

La naturamika domo Karl Renner en Berlino gastigis dum la semajnfino de la 26-a ĝis la 28-a de novembro 2010 jam la 20-an konferencon de la germana Societo por interlingvistiko (Gesellschaft für Interlinguistik, GIL).

Fondita en 1991 de 14 orientgermanoj, la societo hodiaŭ havas 80 membrojn, plejparte diplomitajn fakulojn, el kiuj 30 % estas negermanoj. La celo de GIL estas kontribui al evoluigo de interlingvistiko kaj esperantologio, diskonigante la agadon en tiu fako, kunlaborigante la fakulojn kaj helpante la formadon de novaj. Por ebligi la partoprenon de neinterlingvistoj, la labora lingvo de la ĉiujaraj GIL-konferencoj estas la germana; ofta temo de la prelegoj kaj ofta lingvo de la eksterpodiaj diskutoj tamen estas ankaŭ Esperanto, la plej sukcesa planlingvo.

La ĉi-jara konferenco havis la ĉeftemon “Lingvo-inventado kaj ties celoj” kaj kunigis kvardekon da partoprenantoj. Entute okazis 14 prelegoj, dum kiuj prezentiĝis lingvoprojektoj de malsamaj epokoj kaj sukcesoj, ĉiam kun akcento pri iu aparteco: persona lingvo, fikcia filma lingvo, lingvo por mikronacio, minimumisma lingvo, travidebla lingvo, lingvo por socia kohero ktp. Kiel kutime, iuj prelegoj pritraktis ankaŭ aliajn temojn, kiel verba valento, interretaj konkordancoj, historio de SAT, civitana platformo por multlingveco. Prezentiĝis ankaŭ kelkaj junaj studentoj, kies interlingvistikaj studlaboraĵoj trafis la atenton kaj subtenon de GIL, kiu subvenciis ilian partoprenon.

Antaŭ la konferenca programo mem okazis la jara membrokunveno de GIL. Fine de la programo d-ro Detlev Blanke, dekomence prezidanto de la societo, resumis ĝian ĝisnunan historion, alvokis al plia moderniĝo (fronte al la daŭre ŝanĝiĝantaj kondiĉoj, ekz. la Interreto) kaj diskutigis la ĉeestantojn pri la estonto de GIL, i.a. lige kun sia intenco retiriĝi venontjare de la gvida posteno kaj transdoni la torĉon al daŭriganto. Ke temas pri fruktodona agado atestas ne nur la 20 okazintaj konferencoj, sed ankaŭ la 2400 paĝoj da prese aperintaj prelegoj, aĉeteblaj kaj konsulteblaj en bibliotekoj tra la mondo, ciferecaj videoregistraĵoj de kontribuoj el la lastaj kvin jaroj, 77 aperintaj numeroj de la faka bulteno Interlinguistische Informationen, aŭ kelkaj ekstervicaj konferencoj (ekz. en 1998 pri Eugen Wüster) kun partopreno de profesiaj lingvistoj.

Marek Blahuš

[FORIGITA!: bildo]

Parolas la estrarano Cornelia Mannewitz

[FORIGITA!: bildo]

Věra Barandovská-Frank, Germanio

[FORIGITA!: bildo]

Katarína Nosková el Slovakio

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenis 40 homoj el 8 landoj

[FORIGITA!: bildo]

La estraro de GIL

Paroko en la geto

En unu el la interparoloj, laŭ kiuj estis verkita La Zamenhof-strato, ĝia protagonisto d-ro Ludoviko Zaleski-Zamenhof rememoris, ke estante 14-jara knabo li estis perforte sendita en la geton kaj kune kun sia patrino kaj kelkaj aliaj familianoj ekloĝis en la sidejo de la katolika paroko laŭ la invito de ĝia estro Marceli Godlewski.

La germanaj okupantoj de Varsovio establis la geton fine de 1940. Tiutempe en la pola ĉefurbo vivis proksimume 300 mil judoj. La militaj administrantoj ordonis al ili translokiĝi en apartan kvartalon kaj konstruis ĉirkaŭ ĝi muron 16 km longan. La muro dividis la Parokon de Ĉiuj Sanktuloj tiel, ke la preĝejo restis en la geto.

La naziaj instancoj permesis funkciigi la preĝejon por la judoj-katolikoj, kiuj nombris proksimume 2000 personojn. Ĝi povis esti malfermata tri tagojn semajne dum unu horo sub kontrolo de ĝendarmoj. Ĉiuj Sanktuloj estiĝis unusola katolika templo en la mondo oficiale destinita por judaj kristanoj.*

* Karol Madaj, Małgorzata Żuławnik Proboszcz Getta, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2010, p.79.

Tiu ĉi malmulte konata kazo montriĝis filminda temo. Mi verkis skizon de scenaro, kies ĉefprotagonisto estis konsiderita la pastro Godlewski, pro lia interesega biografio. Dum la unua mondmilito li fariĝis estro de la Paroko de Ĉiuj Sanktuloj. Ĝi ampleksis industrian kvartalon, loĝatan de ĉirkaŭ 75 mil parokanoj, ĉefe laboristoj.

La paroka preĝejo, konstruita fine de la 19-a jarcento, estis la plej granda en Varsovio; ĝi situis ĉe Grzybowski-placo, kiu estis ofta scenejo de laboristaj manifestacioj. Marceli Godlewski agis en tiu ĉi medio en la spirito de la encikliko Rerum Novarum, kiun la papo Leono la 13-a publikigis en 1891.

En la filmo mi intencis fokusi dramajn eventojn, kiujn Godlewski spertis kiel la “parokestro de la geto”. En majo 1995 Pola Televido invitis al Varsovio d-ron Ludovikon C. Zaleski-Zamenhof. Lia rolo laŭ la scenaro koncernis kelkminutan epizodon, en kiu li estis rememorigonta la pastron. Tamen la filmado plilongiĝis je kelkaj tagoj kaj koncernis diversajn aspektojn de la vivo en la geto, kiujn rememoris la nepo de Ludoviko Zamenhof. Rezulte li mem iĝis protagonisto de la filmo, titolita Oazo de Ĉiuj Sanktuloj.

Parokestro de geto

En 2010 aperis pollingve la libro Parokestro de la geto, eldonita de Instituto de Nacia Memoro (IPN). La titolo aludas la pastron Marceli Godlewski, kiun postmorte Yad Vashem honoris per la medalo “Justulo inter la Popoloj de la Mondo”. Al la libro estas aneksita la filmo Oazo de Ĉiuj Sanktuloj kaj fragmento de La Zamenhof-strato, kiu entenas rakonton de L.C. Zaleski-Zamenhof pri lia vivo en la parokejo. La libro de IPN estas scienca verko, sed ankaŭ fascina legindaĵo. M. Żuławnik kaj K. Madaj, profesiaj historiistoj, verkis ĝin surbaze de kritike analizitaj dokumentoj. Aparte interesaj estas la ĉapitroj, kiuj prezentas la pastron en la cirkonstancoj de la milite okupita Varsovio.

Antaŭ sia morto (1945) la pastro vidis la preĝejon totale detruita. Ĝi estis la plej longe defendata reduto dum la varsovia insurekcio, kiu komenciĝis la 1-an de aŭgusto 1944 kaj daŭris tri monatojn, pereigante 200 mil homojn. Jam pli frue, en septembro 1939 la preĝejo estis damaĝita, kiam germanaj aviadiloj bombis la urbocentron, neniigante interalie la domon de Zamenhofo ĉe Królewska-strato 41. La nazia okupado de Varsovio komenciĝis per amasa arestado laŭ pli frue preparitaj listoj, sur kiuj troviĝis ĉefe la inteligentularo. La areston suferis multaj pastroj, interalie M. Godlewski. Oni retenis lin en malliberejo, en kiu troviĝis ankaŭ d-ro Adam Zamenhof, arestita en hospitalo, kiel ĝia milita komandanto. En januaro 1940 la filo de Ludoviko Zamenhof estis mortpafita en la apudvarsovia arbaro Palmiry kune kun multaj aliaj eminentaj polaj civitanoj.

Oazo de Ĉiuj Sanktuloj

La pastron oni liberigis post kelkaj monatoj. Baldaŭ lian preĝejon ĉirkaŭis la muroj de la geto. Ĉiuj pastroj kaj laboristoj estis forpelitaj, li restis sola nur kun la vikario Andrzej Czarnecki. En la libera spaco de la paroka domo Godlewski loĝigis ĉ. 100 personojn. La loĝkondiĉoj en la geto similis inferon, sur 3 km² vivis iumomente 350 mil personoj. En la libro Parokestro de geto troviĝas listo de 61 loĝantoj. Prilaboris ĝin Rudolf Hermelin, kiu ricevis la taskon administri la parokan sidejon. Li estis filo de Aŭgusta, fratino de Ludoviko Zamenhof. Sur la Hermelin-listo troviĝas Ludwik Zamenhof (poste Zaleski-Zamenhof) kaj lia patrino Wanda, krome ŝia patrino kaj ŝiaj du fratinoj.

La listo entenas kelkajn famajn nomojn, kiel tiun de Ludwik Hirszfeld, la kreinto de la teorio de sangogrupoj. Pli-malpli duono el ili estis katolikoj, kion konfirmas sur la listo la respektivaj notoj. Apud aliaj nomoj aŭ mankas notoj aŭ troveblas indikoj: nebaptita. Laŭ d-ro Zaleski-Zamenhof la pastro enketis neniun pri religio. La nepo ne konas la kriterion, laŭ kiu Godlewski invitis la Zamenhof-familianojn loĝi en la parokejo. Li tiam estis knabo, poste cedis al la psikologia “leĝo de elpremado” kaj rememoris tiun teruran vivperiodon nur okaze de la verkado de La Zamenhof-strato.

La tuta geto malsatis kaj la komercado tra la muroj estis punata per morto. Dum kelka tempo la parokan kuirejon parte provizis Joint (Juda Societo de Sociala Helpo) per siaj sendaĵoj el Usono, sed tio estis malpermesita, post kiam Usono deklaris la militon al Germanio. Laŭ la vikario Czarnecki estis ĝuste lia ĉefo, kiu prizorgis la provizadon fare de la katolika organizaĵo Caritas, sed tre ofte ili ambaŭ vivriske kontrabandis manĝaĵojn. En la libro Parokestro de la geto troviĝas atestoj, ke la paroka kuirejo regalis per siaj manĝaĵoj getanojn sendistinge de ilia religio. D-ro Zaleski-Zamenhof rememoras, ke la parokejon vizitis multaj personoj loĝantaj ekster ĝi, interalie liaj onklinoj Zofia kaj Lidia. En la geto ne plu ekzistis arboj, la parokeja ĝardeno pro sia verdaĵo estis nomata Oazo de Ĉiuj Sanktuloj.

Kiu savas unu vivon...

La establo de la geto estis la enkonduka fazo de la holokaŭsto, sed tiun ĝian celon perfekte kamuflis la nazia propagando. En tiel nomata “arja zono” estis severe plenumata la mortpuno pro helpo al judoj. Krome oni avertis, ke pro kontakto kun la getanoj oni riskas kontaĝiĝi per tifo. La malboniĝantaj vivkondiĉoj instigis fuĝi trans la murojn. Oni kredis, ke kaze de eskapo estos bone posedi atestilon de bapto. Pri tiu sakramento same kiel pri aliaj religiaj servoj okupiĝis la vikario. La paroka kancelario distribuis ĉ. 5000 baptatestilojn. La pastroj konsciis pri la ofte nur pragmata motivo de kristaniĝo, sed neniam rifuzis la petantojn.

Ĝuste antaŭ la milito M. Godlewski konstruis domon en la periferia urbkvartalo, kie li intencis vivi post sia emeritiĝo.En la militaj cirkonstancoj li transdonis la domon al franciskaninoj de la Maria-Familio, kiuj laŭstatute prizorgis orfojn. En Varsovio la ordenon estris Matylda Getter. En 1985 ŝi estis postmorte distingita per la medalo “Justulo inter la Popoloj” pro la savo de kelkcento da judoj, ĉefe infanoj. En tiu ŝia heroa misio helpis ŝin ambaŭ pastroj de la Paroko de Ĉiuj Sanktuloj. En la domo de Godlewski monaĥinoj prizorgis dudek judajn knabojn. La pastro liveris al tiuj kaj aliaj infanoj falsajn atestilojn de naskiĝo kaj bapto, kiuj tiam estis dokumentoj kun la valoro de vivo, sed por la pastroj tio estis mortriska procedo. La libro Parokestro de la geto mencias personojn, kiuj saviĝis danke al la falsaj dokumentoj ricevitaj de Godlewski.

La likvido de la varsovia geto subite komenciĝis la 26-an de julio 1942. La fermo de la Oazo de Ĉiuj Sanktuloj estis ordonita la 6-an de aŭgusto. Ĉiuj ĝiaj loĝantoj iris laŭ la “Zamenhof-strato” al la fervojstacio, nomita germane Umschlagplatz, de kie komenciĝis “translokiĝo”, kiu fakte estis vojaĝo al la ekstermejo Treblinka. De la “transŝarĝa placo” ne ekzistis revenvojo, oni povis savi sin nur per miraklo kaj tiel saviĝis la nepo de Zamenhof. Laŭ lia opinio la loĝado en la parokejo helpis eviti la morton pro malsato, malvarmo, kontaĝo, fizika elĉerpiĝo, senespero. El inter la loĝantoj de la parokejo saviĝis Wanda, la bofilino de la kreinto de Esperanto, Rudolf Hermelin, la nepo de Marko Zamenhof kaj pluraj aliaj personoj.

Justuloj inter la Popoloj

En 1988 Janina Sacharewicz, funkciulino de la Juda Instituto de Historio en Varsovio sendis al la Departemento de Justuloj de Yad Vashem en Jerusalemo la proponon distingi la pastrojn Godlewski kaj Czarnecki, sed ŝi ne ricevis respondon. En 2002 ŝi rekomencis la proceduron, aldonante novajn dokumentojn, interalie atestojn de la pastro Czarnecki, la filmon Oazo de Ĉiuj Sanktuloj kaj la libron La Zamenhof-strato. La filmo kaj la libro estis rekonitaj “kronargumentoj”. Ilia valoro konsistas en tio, ke ili havas la formon de intervjuoj, do prezentas personajn atestojn de Ludoviko Zaleski-Zamenhof.

Finfine la 14-an de julio 2009 Yad Vashem atribuis al Marceli Godlewski kaj Andrzej Czarnecki la titolon de Justuloj inter la Popoloj de la Mondo, pro tio, ke riskante sian vivon ili helpis judojn persekutatajn en la tempo de la hitlera okupado. En Jerusalemo estis plantitaj iliaj arboj.

Roman Dobrzyński

Recenzoj

Ne vortaro, sed kolekto

Rusa-Esperanta biblia frazaro / Russko-esperantskij slovar’ biblejskih frazeologizmov. Aleksandr Ŝevĉenko. Moskvo: Impeto, 2009. 182p. 22cm. ISBN 9785716101937. Prezo: € 18,00

Male ol oni povus supozi laŭ la nomo de la verko, ne temas pri vortaro, sed dulingva kolekto de bibliaj citaĵoj, aranĝitaj alfabete laŭ la unua vorto de la ruslingva frazo. Laŭ la antaŭparolo, la celo de la libro estas faciligi la laboron de tradukistoj, kiuj bezonas trovi Esperantan ekvivalenton de bibliaj aŭ biblie inspiritaj frazoj en rusa teksto.

La verko efektive utilas ĉefe al ruslingvanoj, ĉar mankas indeksoj laŭtema kaj esperantlingva. Eventuale iom utilas al nesciantoj de la rusa la mallonga indekso de nomoj aperantaj en la citaĵoj. La nomoj aperas en siaj rusa kaj Esperanta formoj, sed estas alfabete aranĝitaj nur laŭ la rusa formo. Al kelkaj el la bibliaj citaĵoj estas aldonita mallonga klarigo de la signifo aŭ situacio, en kiu la koncerna citaĵo estas uzata en la rusa lingvo. Por nerusa leganto la klarigoj ofte aperas surprizaj. Ekzemple la citaĵo “... la Filo de homo ne havas kie kuŝigi sian kapon” (Luko 9:58) laŭ la klarigo havas ne nur la signifon “ne havi hejmon”, sed ankaŭ “havi malbonan humoron”. La koncepto “senpeka koncipo” laŭ la vortaro signifas “io neebla”, kaj “sankta spirito” ricevas mirindan klarigon: “ironie: tutpotenca forto”.

Iuj el la citaĵoj estas interesaj, sed aliaj ŝajnas hazarde elektitaj banalaĵoj. Krom la elekto, ankaŭ la ordigo de la citaĵoj estas iom hazarda. Du malsamaj citaĵoj pri ĉiela manao aperas en disaj partoj de la libro, ĉar unu el ili troviĝas ne sub la litero m por manao (ruse: manna), sed sub la litero k, laŭ la unua vorto de la citaĵo: “kiel” (ruse: kak).

La libro povus esti pli utila, se ĝi enhavus iom malpli grandan kvanton da pli bone elektitaj citaĵoj, kun pli da serioze pripensitaj klarigoj, kaj kun laŭtema indekso.

Kalle Kniivilä

Diskutigu viajn amikojn!

Nun mi pripensos. Claudio Procopio. El la itala trad. Michela Lipari kaj Nino Vessella. Lingva kartludo por 2 ĝis 17 ludantoj. Corsico: Fioriverdi, 2008. Prezo: € 9,00

Ĉi tiu ludo estas multflanke instrua; la instrukcioj informas, ekzemple, ke la kreinto opinias, ke junuloj nuntempe uzas en sia ĉiutaga parolado vortostokon pli-malpli nur 400-vortan. Mi havas malfacilaĵon kredi, tamen, ke tiu, kiu disponas je tiel malgranda vortostoko en ajna lingvo havus la paciencon kaj intereson trastudi la, miaopinie, iomete komplikajn kaj nelogikajn instrukciojn, sed oni povus prave diri, ke se unu el la bazaj celoj de instrua ludo estas diskutigi la ludantojn, kial tiuj ĉi ne diskutu ankaŭ pri la reguloj?

Ĉu la ludo mem estas same diskutiga? La tradukintoj supozeble kredas esperantistojn babilemaj, ĉar la Esperanta versio prezentas mil vortojn [radikojn]. La celo de la ludo estas bona, tio estas plivastigi la vortprovizon de la ludantoj kaj ilian kapablon formi sencohavajn kaj gramatike ĝustajn frazojn en amuza kaj instrua maniero.

La malgranda (kaj malfortika) skatolo entenas kartetojn, iom buĉe tranĉitajn, sur kiu aperas po 10 vorteroj [radikoj]. Ĉiu ludanto ricevas po sep kartojn kaj sub tempopremo ŝvite provas konstrui frazojn elektante po unu vorton el ĉiu karto. Poste la ludantaro diskutas pri la taŭgeco kaj beleco de ĉies frazoj, kaj poentumas — mi povas imagi ke ne ĉiu juĝas aliulan frazon pli bela, pli sencohava, pli amuza, ekzemple, ol la sian — kaj jen, viglaj diskutoj, eĉ disputoj, rezultas.

La instrukcioj klarigas ankaŭ, ke la ludo enhavas 20 atutojn, sed mi ne povis ilin distingi inter la aliaj kartoj — nu, eble ili mankas en mia ekzemplero. Kaj mi min demandas, kial la nomoj de la monatoj komenciĝu per majuskla litero; en frazforma ludo tio certe misgvidas.

Jes, la kartoj povus esti pli bele tranĉitaj, la skatolo pli fortika kaj la vortoj pli grandaj — por malfortaj okuloj, tamen la ludo certe plenumas sian diskutigan celon. Ĝi estas taŭga por individua, grupa kaj eĉ teama ludado. Ekdiskutigu viajn amikojn!

Angela Tellier

Poeto prozas originale

Lecionoj por knabo. Mikaelo Bronŝtejn. Moskvo: Impeto, 2009. 127p. 20cm. ISBN 97857126101999. Prezo: € 12,00

Je la sesdekjariĝo de Mikaelo Bronŝtejn en 2009 la eldonejo Impeto prezentis la volumon Lecionoj por knabo. Krom enkondukaj omaĝpoemoj al la bardo, verkitaj de aliaj konataj poetoj, ĝi enhavas verkojn de Bronŝtejn mem: sep novelojn kaj unu pli ampleksan prozaĵon. El la noveloj tri jam aperis aliloke, en la antologioj Mondoj (2001) kaj El ombro (2008), kion la eldonejo tamen ne mencias.

En la noveloj oni tuj rekonas la ege vervajn voĉon kaj stilon de Bronŝtejn. La medio estas tre senteble kaj flareble rusa, aŭ sovetia, depende de la epoko. La etoso ĉiam tre interesas min, kiu neniam paŝis sur tiu rusa tero. La tekstoj estas buntaj, ili scenigas precize kaj kredige la vivon de homoj en diversaj cirkonstancoj. La personoj ĉe Bronŝtejn ne estas anĝeloj — ili havas siajn mankojn kaj makulojn, sed antaŭ ĉio ili ĉiam restas tre homaj. La aŭtoro agigas kaj paroligas ilin sen skrupuloj, tamen ĉiam kun indulgo. Krome, en pluraj el la noveloj oni trovas sufiĉe fortan porcion da socia satiro, plej ofte tamen lerte kaŝita en la subteksto.

En Libella ni konatiĝas kun kelkaj postsovetiaj homoj en “ĝardenkooperativo” ekster Peterburgo, kie ili kultivas kukumojn kaj amintrigojn. Tiu estas tre sukcesa novelo kun surprize senedifa fino. En la sekva, La ordeno, ni trovas minlaboristojn kiuj preskaŭ proksimiĝas al sovetiaj proletaj herooj, sed la ĉirkaŭa politika rondo estas senmaskigita per trafaj kaj amaraj detaloj. La laboro en karbomino estas prezentita en ege konvinka kaj kredinda maniero, kio estas pli-malpli unikaĵo en la Esperanta literaturo.

Sekvas amuza bagatelo pri aŭto, kiu travivas du vivojn, okcidentan kaj orientan. En Peco de kablo ni denove konatiĝas kun la ĉiutagaj intrigoj kaj koruptetoj de sovetiaj laboro kaj socia vivo. Ankaŭ la lastaj tri noveloj estas sukcesaj, interesaj, amuzaj, fojfoje kortuŝaj.

Necesas pritrakti ankaŭ la pli longan (43-paĝan) tekston Lecionoj por knabo, verkitan en 2009. Ĝi temas pri juda knabo en ukraina urbeto, rakontas kronologie liajn spertojn pri inoj kaj sekso, ekde la unua surpriza trovo, ke knabino en la kalsoneto ne havas tion saman kiel li, ĝis la unua amafero de studento. La strukturo de tiu teksto, kiun mi hezitas difini novelo, estas iom seke kataloga. Kaj en la unuaj partoj preskaŭ mankas la tipe Bronŝtejnaj etoso kaj medio; troviĝas nur simpla rakonto de okazaĵoj. Escepte tamen tiuj eroj interese aludas al la apudvivado de homoj el diversaj nacioj kaj religioj. Rakonti en mi-formo el la perspektivo de eta infano estas malfacile, ĉar kiel trovi la ĝustan lingvaĵon, la konvinkan vidpunkton? Laŭ mi, Bronŝtejn ne tre sukcesas interesi per tiuj fruaj epizodoj. Sed kiam la lecionoj de la knabo atingas junulan aĝon, tiam reaperas la konata etoso, kaj ankaŭ la epizodoj pli daŭras kaj kunĉeniĝas, formante interesan rakonton pri junulaj vivo kaj evoluo, kaj pri la unua vera amsperto. Laŭ mi, la aŭtoro farus pli bone, se li restus ĉe tiu aĝo kaj ellasus la “lecionojn” de la infano.

Pri la lingvaĵo de ĉi novelaro mi diros nur, ke oni ja trovas esprimojn specifajn por la rusa/sovetia vivo, fojfoje ankaŭ ian rusecan vortordon, sed tio efikas ĉefe kiel spico por planti la rakonton en veran medion. Sume kaj resume mi volonte rekomendas ĉi tiun etan novelaron de poeto kaj kanzonisto, kiu estas ankaŭ unu el niaj vere originalaj prozistoj.

Sten Johansson

Kun UN

Jam en la oktobra Esperanto aperis alvoko al individuaj esperantistoj aŭ grupoj pensi kun Unuiĝintaj Nacioj, kiel savi la mondajn komunaĵojn. Jen kelkaj sugestoj por pripensado kaj diskutado.

Tervarmiĝo

Fakte temas pri klimatŝanĝiĝo. Ankoraŭ regule aŭdiĝas skeptikuloj: ĉu ili celas nur daŭrigi sian rutinon? Jam la konstato, ke la loĝantaro de la tero daŭre kreskas, povus komprenigi, ke devas veni momento de saturiĝo: Eĉ duonon de la jara terproduktaro ni pli konsumas ol la tero efektive liveras: tio ne nur priŝtelas la estontajn generaciojn, sed ankaŭ pro diserigo de materialoj ŝanĝas la aerkonsiston. La sekva aervarmiĝo pozitive efikas nur en malmulte loĝataj nordaj regionoj, sed en sudaj malpliigas rikoltojn, malsatigas homojn, precipe en Afriko kaj Azio, oniaserte. Ĉu ankaŭ aliloke?

Mallongperspektive por la minacataj regionoj ni serĉu aliajn agrikulturajn produktojn, bezonantajn malmultan akvon. Kiu scias pri tiaj kreskaĵoj?

Novaj potencoj aperas:

Kiel ekvilibrigi la jaman potencon kun EU, Ĉinio, Japanio, Barato, Brazilo, Sudafriko, Niĝerio? Tamen ŝajna potencekvilibro ne garantias kontraŭ nova konflikto, kiel pruvis la du antaŭaj jarcentoj. Por la kazoj de malobservo de homaj rajtoj jam de 1991 ŝtata suvereneco subordiĝas al la “responso protekti”, kiel ekz. kontraŭ genocido. Ĉu monda registaro, demokrate konsistigita kaj kontrolata, pli efike alpaŝos la mondajn problemojn? Kiujn antaŭkondiĉojn ni povas elpensi, krom taŭga instruado pri mondaneco, objektiva informado (ĵurnaloj, telekomunikaj servoj sendependaj de internaciaj ekonomiaj potencoj), observigo de la homaj rajtoj? Nun pruviĝas ke en pluraj kulturoj nia individuismo ne validas: necesos aldoni grupajn rajtojn. Sed kiujn?

Disrompiĝemaj ŝtatoj jam nombras 30 ĝis 50. Iliaj aŭtoritatoj ne plu garantias la bazajn bezonojn de la loĝantaro. Kreskas ribelemo, terorismemo. Do, krom homa solidareco, eĉ konscia memintereso devigas preventi troan abismon de malriĉo. Evoluhelpantoj argumentas, ke limigo de helpo al fidindaj senkoruptaj ŝtatoj edifos ankaŭ aliajn. Sed restas la akuta krizo de la malsatantaj individuoj. Kiel solvi? Ne malofte temas pri homoj prirabitaj aŭ etpreze foraĉetitaj el sia teritorio fare de internaciaj ekspluatistoj. Ĉu helpu informado kaj publika indigno?

Grandaj regionoj kiel EU foje sukcesas limigi la agadon de internaciaj grandentreprenoj, sed tuttere tiuj ankoraŭ libere operacias. Plia argumento por edukado al tutmondismo kaj posta instalo de monda aŭtoritato respektinda.

Neegala evolurapido ekonomia kaj socia same dependas de instruado. Kiel enplekti respekton pri kulturaj tradicioj, por ke oni plu sentu sian identecon nedamaĝita? Ne ĉio estas eldevigebla. Kaj estus bone, se Esperanto rolos per klerigaj lerniloj. Kiel programi?

La populacia kreskado antaŭvidigas pliajn du-tri miliardojn da teranoj ene de duonjarcento. Kiel loĝigi, nutri, laborigi tiom da teranoj, kun daŭre malpli da atingeblaj teraj riĉaĵoj, en pli malsanige malpura vivejo? Ĉu eblus naskolimigado per “kvalito anstataŭ kvanto”? Ĉu po du infanoj en familioj?

Transponti la kulturajn dividojn

Nia movado ja informas pri diversaj kulturoj. Kiel konsciigi la mondon pri la valoro de rektaj kaj respektaj kontaktoj? Ĉu aperu pliaj “Faktoj kaj Fantazioj”?

Atento al ŝtata sekureco transiru al respekto por la individuaj rajtoj. Oni faris traktatojn kontraŭ proliferado de la plejaj amasmortigiloj, tamen “ordinaraj” armiloj estas liberaj komercaĵoj. Ŝajnas ke Afriko malsatas je ili. Kiam mi argumentis ke Nederlando konstitucie estas devigata servi la internacian juran ordon kaj do en dek jaroj transiru de eksporto de armiloj al tiu de utilaĵoj, oni oponis, ke ja en Eŭropa Unio ekzistas kvota sistemo: kvanta limigo, do. Sed pri kvalito neniu vorto. “Aliokaze aliaj nacioj komercos per armiloj anstataŭ ni”. Ĉu vane argumenti per la propra respondeco, ke armiloj kvazaŭ invitas uzadon?

Fine do la edukado

Kiel parto de la jarmilaj celoj ĝi jam estas atentata, sed gravas eduki ankaŭ gepatrojn en multaj landoj. Kaj dumviva lernado ŝajnas inda kompletigo. Kion prioritatigi? Kiel adapti niajn Esperanto-lernilojn al tiu celo?

Rob Moerbeek,
inspirita ankaŭ de nederlandlingva libro Ĉu UN ne pensiiĝu? (Peter Baehr kaj Leon Gordenker, 2010)

Reagoj

La rajto (malsam)opinii

Mi legis en la lasta revuo leterojn, kiuj parolas pri la malneŭtraleco de UEA kunlige kun la recenzo de la libro Kiel Israelo elpelis la palestinanojn (1947-1949). Mi estas dolore surprizita. Mi pensas, ke mi konetas la sentojn rilate al ĉi tiu problemo en ambaŭ flankoj kaj mi kredas, ke oni devus respekti ankaŭ la sentojn de tiuj, kiuj estis devigataj fuĝi. Ankaŭ araboj ja estas homoj.

Aliflanke mi opinias, ke se ni daŭre alfrontas la problemon per certecoj kaj asertoj ni neniam atingos tiun pacan situacion, kiun ĉiuj laŭvorte deklaras deziri. Pro la malmulteco de arablingvaj esperantistoj ni ne vere estas premataj opinii favore al iliaj vidpunktoj. Mi komprenas, ke ankaŭ la israelaj esperantistoj ne estas en tre agrabla pozicio, ĉefe en ĉi tiu momento, en kiu la israela deziro por paca intertraktado montras ĉiujn siajn limojn. Mi mem sekvas la opiniojn de la israelaj pacistoj, kaj el ili mi scias, pri la duboj de parto de la israelanoj mem pri la tuta afero.

UEA, laŭ mia impreso, ne prenas pozicion por unu flanko aŭ por la alia, sed permesas al ĉiuj prezenti siajn opiniojn. La recenzinto prezentis sian vidpunkton kaj la legantoj reagis per siaj vidpunktoj. La publiko juĝu mem.

Se ankaŭ en aliaj lokoj eblus dialogo, kiel okazas en Esperantujo, certe eblus atingi pli ekvilibrajn poziciojn. Persone, mi ne kredas, ke la tempo por paco bazita sur justeco jam alvenis aŭ alproksimiĝas en tiu parto de la mondo. Ni restas daŭre en la tempo de forto kaj milito, kaj pri la kulpoj de ambaŭ flankoj ni ĉiuj rajtas opinii kaj malsamopinii.

Renato Corsetti
Plej legindaj? Ĉu la plej?

Kun granda intereso mi tralegis la artikolon “Plej legindaj tradukoj” de Edmund Grimley Evans en la novembra revuo. Ŝajnis al mi, ke plenprave estas enmetitaj en la liston nomoj de elstaraj reprezentantoj de diversaj tradukskoloj. Kompreneble estas, ke en la liston eniris Waringhien, Auld, Kalocsay, Bein, Grabowski kaj multaj aliaj renomaj literaturistoj. Mi notis la enmetitajn tradukojn el la rusa, sed preskaŭ ne ekvidis tie konatajn nomojn. Kaj vere, pli atenta rigardo de la listo montris, ke en la rusa parto temas nur pri libroj aperintaj dum kelkaj lastaj jaroj en unusola eldonejo. Laŭ kiaj kriterioj oni povus prezenti la liston de libroj, tradukitaj el la rusa? Mi ne volas kredi, ke la konsultantoj nenion aŭdis pri la rusa tradukista skolo, kies unua reprezentanto iĝis Zamenhof mem. Listoj de legindaj tradukoj el la rusa estis farataj ankoraŭ kiam la Ĉefan Atestan Lingvan Komisionon (ĈALK) de Rusia Esperantista Unio gvidis la nuna akademiano Boris Kolker, kaj tiuj listoj estis ja daŭrigataj de postaj gvidantoj kaj membroj de ĈALK. Pri la rusa traduka skolo en kelkaj libroj skribas Nikolao Gudskov. Ekzistas prelegoj de Boris Tokarev pri la temo, nun funkcias enlanda metiejo por tradukistoj, gvidata de M. Bronŝtejn. Rublov, Gusev, Dresen, Ĥoves...

Jen estas, por ekzemplo, traduko, kiu interalie ne eniris la proponitan liston, la Zamenhofa prezento de “La Malnova Testamento”. Sufiĉas malfermi ajnan eldonon de PIV por trovi citaĵojn, indeksitajn per litero “X”. Tio estas ekzemploj de la korektaj kaj rekomenditaj lingvaj stilo kaj formo, venantaj el la traduko de la Biblio...

Aleksandr Ŝevĉenko

Loke — fake — persone

GERMANIO: Grava evento okazis la 3-an de decembro 2010: naskiĝis Fondaĵo Esperanto-urbo Herzberg. Ĝia celo estas subteni kulturajn, interkulturajn kaj internaciajn agadojn por la interkompreniĝo de popoloj en aŭ lige kun la Esperanto-urbo Herzberg, por daŭre antaŭenigi la internacian lingvon Esperanto. La baza kapitalo atingis 30 000 €. La ĉefo de la estraro estas la urbestro Gerhard Walter. Pliaj estraranoj: Harald Mantz, Brian Moon, Otto Kern, Dirk Brömme. Membroj de la unua kuratoraro: Detlev Blanke, Gian Carlo Fighiera, Rudolf Fischer, Stefan MacGill, Zsófia Kóródy, Peter Zilvar, Marika Frense, Ursula Zilvar, Wilfried Hinrichs, Harald Schicke, Michael Nienstedt, Gerhard Steiling. Sur la foto estas la fondantoj, reprezentantoj de la urbo Herzberg kaj de la Esperanto-movado.

ĈEĤIO: Sur la retpaĝaro de Ĉeĥa Esperanto-Asocio www.esperanto.cz, en la rubriko Aktualaĵoj, aperis nova monata revueto Mozaiko, bazita plejparte sur ligiloj al artikoloj en Esperanta Vikipedio. Ĝia ĉefa celo estas proponi al esperantistoj, kiuj ankoraŭ ne bone konas la enciklopedion, elekton de legindaĵoj el plej diversaj fakoj. Omaĝe al la 151-a datreveno de la naskiĝo de Zamenhof la retejo alportas unikan kolekton de retligoj por povi konatiĝi kun la vivo kaj verkaro de la kreinto de Esperanto: filmoj, sondosieroj, fotoj, artikoloj, libroj, kantoj, teatraĵoj k.a. La materialojn kompilas Pavla Dvořáková.

SICILIO: Itala Esperanto-Federacio kaj la Komunumo Mazara-del-Vallo (Sicilio) interkonsentis pri malfermo de Centro por Interkulturo kaj Esperanto en la ĉeplaĝa sicilia urbo. Por ĝin aktivigi ĝi serĉas instruistojn (por instrui kaj al junuloj kaj ĉefe al plenkreskuloj) kaj administran respondeculon. Pliaj informoj: k...@esperanto.it.

KVARLINGVA LIBRETO Avo Paŭlo aperis komence de decembro en la germana, angla, pola kaj Esperanto. En ĝia estiĝo Esperanto ludis interesan rolon. Jam antaŭe la trilingva fabellibro Tri nigraj Ŝipoj aperis kadre de ĝemelurba projekto, lanĉita de la sama aŭtorino. Tiu libro ekestis en kunlaboro inter la germana Erlangen kaj ĝia rusa ĝemelurbo Vladimir. Ĝi estis jam la sepa libro en la ĝemelurba serio. Eksciinte pri la projekto, instruistino el Erlangen proponis, ke oni faru libron ankaŭ kune kun iu urbo en Pollando, proksima najbaro de Germanio. Jen ideo, kiu plaĉis al la aŭtorino — sed ne realigeblis, ĉar mankas al Erlangen pola ĝemelurbo. Jen nia vico! La Esperanto-grupoj de Erlangen kaj Bjalistoko jam longe interrilatas amike: taŭga bazo por nia tute propra ĝemela projekto, certe same interesa kiel la oficiala. Ni sukcesis. Belan libreton ni produktis kun multaj koloraj desegnaĵoj faritaj de infanoj el Erlangen kaj Bjalistoko. Verko do, kiu kreiĝis nur dank’ al Esperanto kaj la kontaktoj inter esperantistoj, responde al eksterula deziro. Jen io ne tre ofta, ĉu?

Sabine Hauge

RETA BIBLIOTEKO: Sukcese finiĝis la transloko de Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko STEB al nova servilo. Ne plu vivas la malnovaj adresoj de fakaj dokumentoj, ĉiuj estas atingeblaj rekte ĉe la adreso: www.eventoj.hu/steb/.

PANTEONO ĈE EDUKADO.NET: La 15-an de decembro, okaze de sia 9-jariĝo, la retpaĝaro www.edukado.net lanĉis Panteonon kun fotoj kaj informoj pri la vivantaj Esperanto-instruistoj, kiuj laŭ ĝia takso multon faris por la disvastigo de la lingvo, instruante, verkante lernilojn aŭ alimaniere. La Panteono omaĝas samtempe ankaŭ al la jam forpasintaj kolegoj.

MAURO NERVI: La prelego de Mauro Nervi en la novembra Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA, “Akademio Literatura de Esperanto: kialoj kaj perspektivoj”, estas nun videbla en la Reta Kinejo de UEA. 1-a parto: www.ipernity.com/doc/97850/9600559/; 2-a parto: www.ipernity.com/doc/97850/9600668/; 3-a parto: www.ipernity.com/doc/97850/9600795/.

BURUNDO: Per la subteno de la fondaĵo Esperanto en Evoluo (fondintoj kaj prizorgantoj estas la familio Derks el Nederlando) la landa Esperanto-organizaĵo en Burundo, ANEB, aĉetis terpecon en la urbo Rumonge, kvartalo Kanyenko. La celo de la projekto estas la konstruado de biblioteko kaj kunvenejo. La centro provos servi ankaŭ al neesperantistoj. ANEB estas eble la plej vigla landa movado en Afriko, ĝi havas 37 lernejajn klubojn. Se vi deziras kunhelpi, bonvolu sendi vian kontribuon al la konto: eeer-u ĉe UEA. (Germanoj kaj nederlandanoj ĝuas pri tio impostan rabaton.) Pluaj informoj haveblaj de d...@tiscali.nl aŭ vizitu http://esperanto-burundo.webs.com kaj http://www.esp-evoluo.tk/

[FORIGITA!: bildo]

Haveno apud la lago Tanganjika

Strato Zamenhof: Kien?

La 18-an de novembro okazis en Ancona, centritala urbo, la naŭan fojon, la transdono de la premioj Zamenhof, al italaj homoj aŭ institucioj kiuj elstaras en la kunlaborado inter la popoloj, en la agado por paco, por helpo al evolulandoj kaj al tiel nomataj minoritataj lingvoj. Unu el la tri premiitoj estis prof. Rocco Altieri, interesa personeco en la itala kaj internacia pacista medio.

Kadre de la jardeko de Unesko de la kulturo por neperforto, en 2000 prof. Altieri sukcesis establi en la universitato en Pisa la unuan kaj bedaŭrinde ankoraŭ nun la nuran centron de sciencoj por la paco, kiu transformiĝis al kvinjara magistreca kurso “scienco por la paco, internacia kunlaborado kaj neperforta transformo de konfliktoj”.

Simpla, modesta homo, tre afabla, li akceptis esti de mi intervjuata pri sia agado kaj mond-koncepto.

Prof. Altieri sin difinas sekvanto de Gandhi, kaj fakte aŭtoris kaj editoris plurajn librojn pri kaj de la plej grava barata personeco. Li klarigas ke konflikto ne estas sinonimo de milito, konflikto povas esti socia transformiĝo por elimini perfortojn, sociajn maljustaĵojn, kaj ke la agado lia kaj de liaj kolegoj estas instrui solvi la konfliktojn sen ke ili degeneru en militojn.

La doktoriĝintoj estas junuloj kiuj trovas sian vojon en internaciaj pacaj (li substrekas vere pacaj) misioj de internaciaj organizaĵoj, ĉar la paco, pli ol la milito bezonas esti zorgata de spertuloj. Do samkiel ekzistas pluraj institucioj por pretigi junulojn al milito (ekz. la marista kaj la aviada akademioj) sian ekzistokialon havas institucio por eduki al paco, kaj pro tio sekvante la idealojn de Tolstoj, de Zamenhof kaj de Gandhi li multe agis por realigi tiun “porpacan akademion”.

Li estas tre danka ke oni decidis atribui al li ĉi-jare la Premion Zamenhof, ĉar li taksas ke tio estas la nura porpaca premio kiu ne referencas al surfaca “pacismo”, sed kiu vere funde kaj ĝiskerne elektas siajn premiatojn. Kaj krome kiel movado ni aparte fokusas lingvon kio estas esenca elemento de la komunikado, kaj la interpopola komunikado permesas transiri la nekomprenadon kaj do konstrui veran realan kulturon de paco. La lingvaĵo estas la simbola dimensio kiu transcendas la antaŭjuĝojn kaj permesas atingi la neperfortan solvadon de konfliktoj.

La studantoj venas el la tuta Italio kaj foje ankaŭ el eksterlando, kaj la ĉiujara aliĝintaro estas inter 70 kaj 100 studantoj. La ministerio pri edukado en la antaŭa jaro intencis forigi la kurson, sed dank’ al nacia kaj internacia solidareco la kurso pludaŭras.

Nia celo estas eltrovi science la kaŭzojn de konfliktoj, kiuj povas esti kulturaj, strukturaj, ekonomiaj, do ni celas eltrovi la specifaĵojn por solvi la unuopajn konfliktojn.

Kaj nun mi volas respondi al la demando en la titolo. Kien strato Zamenhof? Jen kie: en tiu universitata kurso, ĉar serĉante en la katalogo de la itala eldonejo Giuntina, kiun li taksas tre serioza kaj interesa kaj kies eldonaĵoj facile troveblas en la italaj librovendejoj, prof. Altieri trovis la libron Via Zamenhof, ĝin aĉetis, legis, kaj tuj ĝin enmetis en la liston de la konsilataj libroj por siaj studantoj.

Do, jen plia atingo de tiu grava verko: iĝi lernolibro en itala universitato!

Michela Lipari

[FORIGITA!: bildo]

Prof. Rocco Altieri kaj la regiona skabeno pri kulturo kaj paco. La skulptaĵo estas la premio mem.

Esperantistoj ĉe la prezidento de Malto

La Komitato de Malta Esperanto-Societo vizitis la prezidenton de Malta Respubliko George Abela en la prezidenta palaco de la ĉefurbo La Valeto.

La celo de la vizito estis prezenti al li du librojn: la romanon en la malta, verkitan de d-ro Carmel Mallia (vidu lin sur la foto), kiu rilatas al la naskiĝurbo de la prezidento; la alia estas la antologio Nuntempa Malta Poezio, poemaro tradukita en Esperanton de Mallia kaj eldonita de Malta Esperanto-Societo.

Sur la foto: de maldekstre: S-ro John Vella Bondin (sekretario), la Prezidento de Malto d-ro George Abela, d-ro Carmel Mallia (prezidanto de Malta Esperanto-Societo) kaj s-ro Joe Abela (kasisto).

Carmel Mallia

PEA venkis en Grundtvig-konkurso

En la 10-a jubileo de la Grundtvig-programo “Lernado dum la tuta vivo” oni anoncis la rezultojn de tiurilata tutpollanda konkurso. La venko de PEA en la kategorio “La plej bona organizaĵo” montris, ke vera engaĝiĝo en realigo de revoj kaj planoj ebligas ĉion.

PEA aktivigis la anojn de la Tria Aĝo, iliajn interesiĝojn kaj ambiciojn. Tio signifas, ke ĝia agado kongruas kun la koncepto de la kreinto de antaŭ pli ol 200 jaroj. Nikolao Frederiko Grundtvig (1783–1882) estis pastro, filozofo, pedagogo, poeto kaj verkisto, kiu disvastigis humanajn valorojn, aŭtoro de la ideo pri popola universitato kaj “lernado dum la tuta vivo”. La programo Grundtvig celas vastan nefakan edukadon de maturaj personoj sur eŭropa nivelo. La precipaj celoj de la programo estas: helpo al maturaj personoj en pligrandigo de iliaj scio kaj kompetento, realigo de edukaj kaj aktivigaj bezonoj ligitaj kun la maljuniĝado de socioj en Eŭropo.

La jubilea konkurso estis direktata al organizaĵoj agantaj en edukado de maturaj personoj, agantoj kaj laboristoj por tiu celo kaj profitantoj el la programo Grundtvig.

La celo de la konkurso estis elekto de tri laŭreatoj el ĉiu kategorio, kiuj dokumentos la influon de la programo sur la profitantojn. PEA startis en la kategorio de organizaĵoj kaj ricevis la duan premion.

Nia Partnera Projekto PL+DE+SK, kies kunordiganto ni estas, estas direktata al “generacio 55+”, do homoj senigitaj de faka aktiveco pro longa senlaboreco, deviga pli frua emeritiĝo, manko de ŝancoj por progreso en regionoj neindustriaj, maleblo de edukado. Parto de ili trovis ŝancon por edukado en Universitatoj de la Tria Aĝo, aliaj en la agado de kulturdomoj. Oni devas memori, ke tiu grupo da homoj estas malbonŝanca pro nekono de fremdaj lingvoj, ĉar la tuta generacio estis devigata lerni nur la rusan. Nun tiu fakto malebligas al pli maljunaj homoj en postsocialismaj landoj kontaktiĝi kun najbaroj en Eŭropo.

La plej facila lingvo por lernado post la 50-a vivojaro estas Esperanto. Ni tion scias, ĉar de jaroj ni gvidas kursojn en la landaj Universitatoj de la Tria Aĝo.

Danke al la logiko de la lingvo kaj senesceptaj reguloj sufiĉas du kursoj de po 60 horoj por internaciaj kontaktoj. Aliaj lingvoj servas nur por komunikado, Esperanto estas peranto de gravaj humanaj ideoj: ĝi estas ilo por ekkono de aliaj homoj, kulturoj kaj amikeco.

Ni organizis la lingvajn kursojn, poste tri seminariojn — ĉiu en alia lando. Post la lasta seminario en Piešťany, Slovakio, la kursanoj ekzameniĝis laŭ Eŭropaj niveloj de B1 (la tria) ĝis C1 (la kvina) por la naciaj lingvoj. Nia tasko estas prepari novajn instruistojn (precipe volontulojn) por instruado de la lingvo en universitatoj kaj kluboj. La celo estas “malfermi la mondon por la homoj en la aĝo 55+” en la landoj de la projekta partnereco: Pollando, Slovakio, Germanio.

La distingo por PEA ne estas la sola. Nia kolegino Małgosia Komarnicka, kiu startis kiel asistantino en la projekto, estas nomita la plej bona laboranto dum la 10 jaroj de Grundtvig. Ŝi ricevis premion pro sia raporto pri la 10-monata asistanteco en la Esperanta Internacia Kultura Centro en Herzberg. Małgosia estas sekretariino de ILEI-PL.

Dum la jubilea renkontiĝo en Varsovio oni interesiĝis pri lernado de Esperanto. Tio estis kaj estas reklamo pri niaj lingvo kaj ideo. La unuan fojon okazis, ke du ĉefajn premiojn ricevis esperantistoj. La asistanteco de Małgosia estos modelo de “bona praktiko”, kaj la raporto troviĝas sur la paĝoj de la Nacia Agentejo Grundtvig.

Halina Komar
Prezidantino de PEA

[FORIGITA!: bildo]

La diplomitoj dum la jubilea ceremonio de la Grundtvig-programo en Varsovio.

Forpasoj

Mariusz Dawid Dastych (1941-2010) mortis la 24-an de septembro en Varsovio. Li estis emerita ĵurnalisto kaj iam laboris en la Esperanto-redakcio de Pola Radio.

Joris De Ruyver (1913-2010) mortis en novembro en Brakel (Belgio). En lia traduko aperis Imitado de Kristo (1997) de Thomas a Kempis.

André Frangeul (1920-2010) forpasis la 16-an de novembro en Angers (Francio), kie li estis longtempa delegito kaj turisma fakdelegito.

Jaromír Jermář (1922-2010) forpasis la 10-an de oktobro en Prago. Post doktoriĝo li laboris ekde 1954 ĉe la Filozofia Instituto de la Ĉeĥoslovaka Akademio de Sciencoj, ĉefe okupiĝante pri etnaj interrilatoj. De 1958 ĝis 1965 li estis prezidanto de Ĉeĥoslovaka Esperantista Komitato, kiu funkciis kiel landa asocio. De 1979 ĝis 1987 li estis prezidanto de Ĉeĥa E-Asocio, kiun li reprezentis en la Komitato de UEA de 1980 ĝis 1988. Li estis ankaŭ fakdelegito pri interlingvistiko kaj etnaj minoritatoj.

Tsukasa Kobayashi (1929-2010) forpasis la 27-an de septembro en Tokio. Kiel psikiatro kaj profesoro pri medicino li estis specialisto pri ikigai, la japana konceptaro pri la celo kaj valoro de la vivo. Li lernis Esperanton en 1943. Li longe aktivis en Japana E-Instituto kaj multe artikolis kaj prelegis. Lia IKU-prelego en Tampereo en 1995, Kial la aŭtoro A.C. Doyle malamis sian detektivon Sherlock Holmes?, traduke aperis en finna kaj sveda detektivĝenraj revuoj. Libroforme li publikigis interalie japanlingvan biografion de Zamenhof (1976 kaj 2005) kaj La globolingvo Esperanto lernebla en 4 horoj (1995 kaj 2006). Li japanigis Historio de la lingvo Esperanto de E. Privat (1957) kaj kunordigis la tradukon de La Zamenhof-strato de R. Dobrzyński (2005).

Olga Maitzen (1948-2010) forpasis la 12-an de septembro en Vieno. Ŝi estis reprezentanto de UEA ĉe UN kaj membro de la Packomitato de Neregistaraj Organizaĵoj en Vieno dum naŭ jaroj.

Nada Med (1927-2010) mortis la 11-an de novembro en Vinkovci (Kroatio). Ŝi lernis Esperanton en 1950 kaj estis longe delegito kaj fakdelegito pri edukado.

Aldenora Mendonça (1940-2010) forpasis la 22-an de novembro en Nova Iguaçu (Brazilo), kie ŝi estis delegito. Sekretariino en dentista asocio, ŝi ofte starigis budon pri Esperanto en internaciaj dentistaj kongresoj en Rio-de-Ĵanejro.

Zdeněk Polák (1934-2010), iama delegito kaj fakdelegito pri fervojoj kaj lingvistiko, mortis la 1-an de decembro 2010 Lanškroun (Ĉeĥio).

Majken Svensson (1923-2010), iama fakdelegito pri sociaj aferoj, mortis la 22-an de novembro en Kungälv (Svedio).

Yoshimi Umeda (1933-2010), dumviva membro de UEA, forpasis la 29-an de novembro en Tokio. Dum kelkaj jaroj li estris la Internacian Fakon de Oomoto. Umeda estis membro de la Komitato de TEJO 1964-1972 kaj estrarano pri informado kaj ekstereŭropa agado de TEJO 1964-1966. Li estis komitatano de UEA 1980-1992 kaj estrarano en du periodoj, 1983-1989, laste kiel vicprezidanto. Li aŭtoris Manlibro por praktika komunikado en Esperanto (1990).

96-a UK: Germana-franca konkuro komencita

Ĝis la 15-a de decembro 385 kongresanoj el 46 landoj aliĝis al la 96-a Universala Kongreso en Kopenhago.

La gastigonta lando plu restas ĉepinte, dum Germanio kaj Francio rivalas pri la dua loko, kiun ili konkeris de Nederlando. Ĉar nederlandanoj aliĝas rekte al la CO, ili registriĝas pli frue kaj sekve Nederlando en la komenca stadio situas supre en la statistiko. La landoj kun minimume 10 aliĝoj estis Danio (52), Germanio (42), Francio (38), Nederlando (35), Japanio (23), Brazilo (19), Britio (12), Bulgario kaj Svedio (po 13), Belgio kaj Svislando (po 10).

Revuo Esperanto 2011 2

Malferme

Amikeco trans limoj

Nur malmultaj tagoj dividas nin de du jam tradiciaj februaraj eventoj, kiuj gravas en la vivo de nia E-komunumo por la interna agado kaj ekstera laboro, por la informado. Jam la 42-an fojon la Semajno de Internacia Amikeco, okazanta dum la lasta plena semajno de februaro, ĉi-jare en la tagoj 20-26.02.2011, donas okazon al esperantistoj tra la mondo organiziĝi por plifortigi la reciprokajn kontaktojn kaj la senton de komuneco kun ĉiu, eĉ plej fore kaj izolite loĝanta esperantisto. La devizo “Amikeco trans limoj”, kiun emfazas la amike interpremiĝantaj manoj, ĉiam celis samtempe atentigi pri limoj naciaj, rasaj, lingvaj, kulturaj, politikaj kaj religiaj. Dum jardekoj okaze de la Semajno cirkulis poŝtkartaj salutoj inter E-kluboj kaj esperantistaj individuoj, oni pridonacadis sin per libroj, ĉokoladskatoloj kaj floroj.

En la interreta epoko oni ne plu amaskvante utiligas tradiciajn poŝtkartojn kun la slogano de la Semajno kaj du interpremiĝantaj manoj, sed eble ekde nun la Interreto kaj ĝiaj sociaj portaloj en Esperanto kaj en aliaj naciaj lingvoj devus kaj povus esti pli intense utiligataj por vivigi kaj memorigi tiun pli ol 40-jaran tradicion de la E-komunumo. Ja ekde la komenco la Semajno ne volis limiĝi al la esperantista medio. Estas pluraj ebloj al la malnova tradicio aldoni novajn agadelementojn. Siatempe mi proponis, ke lige kun la Semajno kaj Tago de la Gepatra Lingvo, okazanta de 12 jaroj en la semajno, ni kontaktu en niaj loĝlokoj asociojn de la malplimultoj, kiuj nuntempe pro politikaj kaj ekonomiaj motivoj fariĝis firma karakterizaĵo de niaj socioj.

Tre belan konfirmon pri tio ke la ideo falis sur fekundan grundon mi trovis en la rete publikigita informo de Ingvar Enghardt, prezidanto de la Esperanto-Klubo de Stokholmo, kiu i.a. informis: “En Stokholmo ni dum la pasinta jaro alproksimiĝis al la grupoj de minoritataj lingvoj, kiuj dum jarcentoj vivas en la sama teritorio. La romaa popolo, la samea, la finna kaj jidparola. Honte ni devis konfesi, ke esperantistaj organizaĵoj ĝis hodiaŭ ignoris tiujn popolojn. Trankvile ni legis, ke antaŭ 15 jaroj en Prago ni proklamis manifeston, kiu promesas, ke la esperantistoj defendas kaj favoras la minoritatojn. Sed nenion de tio ni praktikis ĝis nun. Agnoskinte kion ni perdis pro nia egocentrismo, ni decidis organizi en la venonto renkontiĝojn kun aliaj lingvaj grupoj minoritataj en nia socio, kiel hispanparolantaj, arabkulturaj, turkdevenaj, somalianoj ktp. Certe ne mankos kaŭzoj, ĉar pli ol 100 diversaj lingvaj grupoj ekzistas en Svedio. Ni esperas gajni multe da kompreno kaj feliĉaj momentoj”.

Sendube ĉiuj kiuj ŝatos imiti la ekzemplon de la stokholmaj esperantistoj, gajnos multe da komprenemo kaj feliĉaj momentoj. Sed krome ili ĉiuj firmigos la pravecon de la argumento, ke Esperanto, kvankam ĝi dume ne estas ankoraŭ la lingvo de profesia kariero, sendube estas delonge lingvo de amikeco.

Jam la 12-an fojon kadre de nia Semajno okazas la Tago de la Gepatra Lingvo, tradicie la 21-a de februaro. Preskaŭ ekde la komenco la E-komunumo utiligas ĉi tiun daton en la kalendaro de UN kaj Unesko por atentigi pri la Homaj Lingvaj Rajtoj. Kvankam la ĉi-rilata konscio daŭre estas tro malalta, temas pri la homa kaj civitana rajto, individua kaj kolektiva, elekti lingvon/lingvojn por komunikiĝi en la privata aŭ publika sfero sendepende de la etno, nacieco aŭ multeco de lingvoparolantoj sur konkreta teritorio. Esperantistoj firme subtenas tiun ideon kaj komencis entrepreni konkretajn paŝojn tiucelajn, pri kio i.a. eblas legi ĉe la adreso: www.lingvaj-rajtoj.org/eo/.

Esperantistoj konscias, ke 80 procentoj de la loĝantoj de la terglobo uzas 84 lingvojn. La transdaŭro de 3 500 plej malofte uzataj dependas de nur de dekonoj de la loĝantaro. La plej minacataj estas lingvoj utiligataj nur parole, ĉar ili formortas samtempe kun la lastaj homoj, kiuj uzas ilin. UN delonge alarmas, ke ĉiun duan semajnon malaperas iu lingvo. Laŭ lingvistoj lingvoj pereas multe pli rapide ol endanĝerigitaj specioj de flaŭro kaj faŭno. Nun la ĉefa kaŭzo de la formortado de la lingvoj estas la forpuŝado de unuj lingvoj fare de la aliaj, kiam la utiligantoj de malpli oftaj lingvoj komencas uzi la dominantajn lingvojn, kiuj vekas asociaciojn kun prestiĝo kaj riĉeco. Grava ĉi-rilate estas la t.n. Barcelona Deklaracio el 1996, subskribita de PEN Club kaj kelkaj neregistaraj organizoj i.a. pri la subteno de la lingvaj rajtoj, aperinta en la Internacia Lingvo en 2001.

La popularigado de la gepatraj, naciaj lingvoj estas esenca elemento de la interkultura edukado, sen kiu entute ne eblas ĝin imagi. Tial en la epoko de la formortado de lingvoj la Internacia Tago de la Gepatra Lingvo celas turni la atenton de la mondo al tiu ĉi problemo. La nigra scenaro antaŭvidas, ke ĝis la fino de la 21-a jarcento transdaŭros nur unu dekono el la ekzistantaj ĉ. 6 500 lingvoj. Laŭ optimistoj oni uzos ankoraŭ la duonon de ili.

Nia tasko kiel esperantistoj estas atentigi pri tio la mondon kaj prezenti la avantaĝojn de E-o en la realigado de la ideoj de lingva paco kaj dialogo, interkultura amikeco per la neŭtrala lingvo E-o kun preskaŭ 125-jara historio. Por tiuj celoj ni intense utiligu same la tradician Semajnon, kiel ankaŭ la Tagon de la Gepatra Lingvo, kiun ekde la komenco esperantistoj traktas kiel la propran solenendan tagon. Pri ĉiu ĉi-rilata aktivado nepre informu min, kiel estraranon pri informado, ne forgesante transdoni viajn informojn i.a. en tiaj diskutlistoj, kiel Landa Agado kaj UEA-membroj.

Barbara Pietrzak, Ĝenerala Sekretario de UEA

Niaj jarŝanĝaj eventoj

Kio allogis ilin al Nördlingen?

Kio logis ĵurnaliston el Dagestano, profesoron de la Universitato de Jerusalemo, tutan grupon da japanoj kaj amaseton da aliaj (fam)konataj esperantistoj al neĝa kaj frosta urbeto, Nördlingen, ĉe la rando de Bavario, en la fino de la jaro 2010? Evidente la fama Internacia Festivalo, kiu okazis jam la 27-an fojon, daŭre reĝisorata de HDP, alivorte Hans-Dieter Platz.

Pluŝa ursego, Steiff, ĉe la enirejo de la moderna kaj komforta gastejo bonvenigis centon da partoprenantoj, kiuj poste ĝuis interkonan vesperon, sekvatan de babilado kaj trinkado (drinkado) en la fama IF-Knajpo*, kiun nelacigeble prizorgis Harald kaj Grazina. Tuj en la etoson! Oni retrovas malnovajn konatojn, kaj ekbabilas kun novalvenintoj.

* Etosplena gastejo, laŭ la germana “Kneipe

IF elstaris ĉi-foje per la riĉeco kaj alta nivelo de la prelegoj. Okazis la 4-a Internacia Vintra Universitato, agnoskita kiel AIS-studsesio, kun 10 prezentoj enkadre de ĝi (eĉ multe pli ol dum UK, konsidere, ke en IF ĉiu prelego daŭras 90 minutojn), kaj ankaŭ aliaj brilaj paroladoj ekster tiu kadro. La prelegantoj talente prelegis, la kursoj estis gajaj, kaj la ĉeestantoj tute feliĉaj. Ĉu la ĉielo falos sur niajn kapojn ? Ni lernis pri meteoritoj per du prelegoj de Bernard-Régis Larue, aparte trafa temo en loko kreita de meteoritoj antaŭ 15 milionoj da jaroj, kaj per vizito de interesa muzeo pri regiona kratero. La vivon de Aleksandro Dumas kaj ties prauloj tre atentokapte prezentis Daniel Moirand, la tradukinto de la ĵus aperinta Grafo de Monte-Kristo. Same atentokapta estis lia prezento pri Antoine Galland, kiu venigis Eŭropen la “Mil kaj Unu Noktoj”. Tre gaja estis la kurso pri la hebrea lingvo gvidata de Josef Shemer. Ĉu la nederlanda estas monda lingvo? surprize demandis Kristin Tytgat. Ĉar la oficiala kadra temo estis “lingvoj”, ni gustumis iom da dana prepare al la UK, kaj eksciis kelkajn bazaĵojn pri la armena, la jida, la latva, la luksemburga, la rusa, pri kelkaj dagestanaj lingvoj, kaj ankaŭ pri la franca gesta lingvo.

Mi ne povas citi ĉi tie ĉiujn interesajn temojn, pri kiuj eblis kleriĝi dum tiu semajno: pri astronomio, pri vojaĝoj tra operoj, Siberio, Kubo aŭ Maroko, pri reta Esperanta proverbaro, pri pripensado laŭ mandalisma formo (kiu traktis ĝuste pri la estonteco de IF). Pri la 26-a IF (ankaŭ en la sama ejo) ni spektis profesinivelan filmon de Liba kaj Floreal Gabalda.

Kelkaj programeroj celis plibonigon de nia sano: prezentoj pri la korea ginsengo, pri kuracado laŭ pastro Kneipp (sen rilato al Knajpo...) kaj ne laste la saŭno, kiun ĝuis multaj partoprenantoj.

Eblis ekzameniĝi pri iuj AIS-kursoj kaj por la 3-a fojo okazis KER-ekzameno.

La libroservo de FEL proponis abundan sortimenton da novaj kaj malpli novaj libroj.

Mikaelo Bronŝtejn, kiu ankaŭ reĝisoris grandan parton de la vesperaj programoj, prezentis sian novan libron Urbo Goblinsk, kaj Dmitrij Ŝevĉenko kun Anna Striganova prezentis du siajn bildfabelojn Ŝipeto Narklo kaj Gargoĉjo.

Se temas pri la vesperoj, la tradiciaj eroj fariĝas puraj rutinaĵoj por tiuj, kiuj jam de jardekoj partoprenas en la IF. Silvestra bufedo laŭorda: foti, sidi, saluti, manĝi... kaj poste la silvestra balo. La nova jaro laŭ la horzonoj, ĉi-foje ekde Japanio ĝis Britio. Plej imponis la prezento de la magiisto kun la blua ŝtono Triksini, kiu kapablas ridigi eĉ tiujn, kiuj jam dekon da fojoj vidis lian spektaklon.

Plurfoje estis organizita ekskurso en la ĉarma urbeto, kun impona mezepoka ĉirkaŭmurego (la sola komplete konservita en Germanio), bone zorgataj pordeg-turoj, granda kirko Sankta Georgo, urbodomo, trabfakaj domoj kaj muzeoj. La tuttaga ekskurso kondukis al Munkeno, la ĉefurbo de Bavario, pri kiu en tiom mallonga tempo eblis gustumi nur iom de la etoso, almenaŭ en la fama Hofbraühaus, kie la ekskursantoj abunde tagmanĝis kaj trinkis. Mi enketis ĉe partoprenintoj. Pri la demando, kio estis plej malbona? venis la respondo: la foriro en la lasta tago.

Entute tre ĉeestinda renkontiĝo. La aranĝon salutis el Moskvo la nuna ambasadoro de Germanio en Rusio Ulrich Brandenburg, kiu ĉi-foje pro laboraj devoj ne povis partopreni en IF; li promesis ke li klopodos veni al la 28-a IF en Xanten. Ĉu ankaŭ vi?

Claude Nourmont

[FORIGITA!: bildo]

Specialaĵo de IF: la ĥoro de barbuloj.

Meditado-Renkontiĝo en Koreio

De la 9-a ĝis la 12-a de januaro 2011 okazis la 6-a Internacia Esperanto-Renkontiĝo de Meditado, aranĝita de Esperantista Asocio de Ŭonbulanoj en la urbo Iksan, Koreio.

En la kunveno partoprenis kvindeko da esperantistoj el Irano, Japanio, Koreio, Rusio, Tajlando kaj Tajvano. La renkontiĝoj komenciĝis antaŭ ses jaroj, por trejnadi pri meditado kaj por interkompreniĝi trans la religiaj kredoj, kaj nun jam sufiĉe sukcese rikoltas sur la meditado-kampo helpe de Esperanto.

En la kunveno la partoprenantoj diskutas ne nur pri meditado, sed ankaŭ pri aliaj temoj, kiujn ili mem elektas. Jen estas la titoloj kaj la prezentantoj; Meditada gimnastiko (Kim Inso el Koreio), Mensostudo (Park Younghoon el Koreio), Kio estas piedomasaĝo? (Kevin el Tajvano), Kio estas Ŭonbulismo? (Hong Sungcho), Irano, lando de mirindaĵoj (Reza Kheirkhah el Irano), La vizitinda Insulo Jeju en Koreio (Cho Hyangsook el Koreio), Koreaj patkukoj (Han Sook-hee el Koreio), Paperpupo (Oh Soon-mo el Koreio), Interŝanĝo inter Ŭonbulismo kaj Oomoto (Okuwaki Toŝiomi el Japanio), Vidindaĵoj el Tajvano (Ingrid el Tajvano).

La 7-a Internacia Esperanto-Renkontiĝo de Meditado okazos de la 9-a ĝis la 12-a de januaro 2012 en Koreio. Interesitoj kontaktu la aŭtoron (e...@saluton.net).

Lee Jungkee

[FORIGITA!: bildo]

Komuna foto de la partoprenantoj.

JES — rememorinda intensa semajno

Ĉiam post partopreno en E-renkontiĝo mi restas pensema dum kelkaj tagoj, provante eltiri konkludon pri ĝi. Kiel aktivulino mi bone konscias pri la malfacilaĵoj kiujn la organizantoj povas sperti, kaj konscias kiom da laboro estas malantaŭ la sukceso de iu aranĝo. Des pli kiam temas pri granda evento kiel la Junulara Esperanto-Semajno, okazinta ĉi-vintre duafoje, kiu kunigis pli ol 250 partoprenantojn en la brandenburgia urbeto Burg, de la 27-a de decembro ĝis la 2-a de januaro.

Apartaĵo de JES estas la internacia organiza teamo: ĝi naskiĝis fakte el la unuigo de la iamaj Ago-Semajno kaj Internacia-Semajno, laŭ interkonsento de Germana kaj Pola Esperanto-Junularoj. Miaopinie, tio en si mem donas plusvaloron al la aranĝo, montrante la volon labori kune, kaj eĉ alfronti la komplikaĵojn kaj miskomprenojn kiuj foje okazas en tiaj cirkonstancoj. Ankaŭ por tio ja devus utili nia internacia lingvo!

Kvankam malfacilas priskribi ĝian etoson kaj ĝiajn multajn nuancojn, jen eta resumo de la aranĝo, laŭ diversaj rilatoj:

Dumtage

La taga programo estis abunda kaj interesa. Dank’ al la kunordigado de la respondeculoj, Paweł kaj Karina, kaj al la kontribuoj de multaj partoprenantoj, ĉiuj povis elekti la plej taŭgajn programerojn por si mem. Lingvemuloj povis sekvi multajn lingvajn kursojn, ricevi valorajn konsilojn dum la prelegoj pri lingvolernado, kaj praktiki siajn kapablojn en la aligatorejo. Novuloj ne restis forlasitaj: Dorota kaj ŝia grupo de “anĝeloj” aparte zorgis pri ili, kaj helpis ilin orientiĝi en la nekonata medio. E@I gvidis seminarion pri moderna ĵurnalismo, kaj multaj aliaj prelegoj kaj diskutoj okazis: certe ne mankis ŝanco por lerni kaj pliriĉigi siajn spertojn pri diversaj temoj. Kompreneble, estis organizitaj samtempe multaj aktivaĵoj por amuziĝi kaj malstreĉiĝi: danckursoj, ĵonglado, jogo, masaĝoj ktp. Dum la tuttaga vizito al Cottbus, la ekskursantoj malkovris la lokajn vidindaĵojn kaj ekhavis interesajn informojn pri nacia minoritato, la slava popolo soraba.

Vespere kaj nokte

La riĉa vespera programo komenciĝis per solena malfermo, kun partopreno de urbaj aŭtoritatoj, koncerto de Kimo kaj interkonaj ludoj. La sekvan vesperon oni amuziĝis spektante la kvizon de Rolf, kaj plenĝue ridante pri la respondoj de la frenezaj konkursantoj.

Dum la semajno ludis pluraj el la plej konataj artistoj en Esperantujo: La Perdita Generacio, Platano, Gijom kaj kelkaj germanaj bandoj. Koncertis gufuje La Kuracistoj kaj Inicialoj DC; Shenja kaj Lena emociis la publikon per siaj melodioj dum la lasta nokto. Grupo de muzikemuloj havis la eblon ludi kune dum la Jam-sesio, kaj la diskejo funkciis ĝis la noktofin’ por ĉiuj dancemuloj. Estis ankaŭ filmejo, (homlup)ludejo, karaokeo, kaj eĉ okazis... karesejo!

TEJO-rilate

La Tutmonda Esperantista Junulara Organizo ne maltrafis la okazon renkontiĝi kun siaj membroj, aktivuloj, subtenantoj kaj ĝenerale kun la junuloj interesataj pri ĝia agado. Interalie, ĉe la TEJO-budo, eblis (re)membriĝi, aliĝi al IJK, legi la renovigitan revuon Kontakto, ricevi informojn, kaj simple afable babili kun la TEJO-volontulino.

Krome, aparta programero estis aranĝita por malfermi konfronton kaj diskuton: dum la “TEJO-agoro” oni proponis kelkajn tiklajn demandojn pri la agado de TEJO, kaj homoj havis la eblon aŭdigi siajn opiniojn kaj sugestojn.

Antaŭe, poste kaj cetere

El Francio, Nederlando, Ukrainio ktp. multaj alvenis karavane: ili veturis longe kaj ofte malkomforte (des pli pro la neĝa vetero), sed certe ne nur por ŝpari iom da mono... — vojaĝi kune ĉiam provizas homojn per belaj momentoj, kaj dum la irado oni pli bone interkonatiĝas, subtenas sin reciproke, kunpartigas spertojn kaj emociojn.

Tiuj kiuj ne devis tuj forveturi hejmen, povis iom daŭrigi la festan etoson, partoprenante en la “post-JES-a” renkontiĝo en Berlino.

Pretere dirite, pluraj homoj (antaŭ, dum aŭ post la aranĝo) estis trafitaj de iu malsano, kiu ŝajne propagiĝis ĉefe pro malvarmo, kaj pro la multaj kisoj dum la novjara balo. La simptomoj estis kutime febro, tuso, diversspecaj doloroj, sed ankaŭ granda melankolio!

Por konkludi, eĉ se mia rakonteto ne enhavas ĉion, mi certas ke multe pli oni povos aŭdi en la rakontoj de ĉiuj ĉeestintoj, kiuj longe ŝatos rememori tiun ĉi intensan semajnon!

Manuela Ronco

[FORIGITA!: bildo]

La vespera kvizo de Rolf.

[FORIGITA!: bildo]

Bando de la fratinoj Hanne kaj Helen

La 26-a Komuna en Hanojo

Vjetnamaj junaj esperantistoj kuraĝe kandidatiĝis por gastigi la 29-an Komunan Seminarion, okazinta de la 18-a ĝis la 20-a de decembro 2010 en Hanojo. Ĝia ĉeftemo estis “Komunikiloj inter junaj esperantistoj”. Partoprenis junuloj el 5 landoj: Ĉinio, Indonezio, Japanio, Koreio kaj Vjetnamio.

El la riĉa programo, kiu okazis en la kunvenejo de Vjetnama Unio de Amikecaj Organizoj, menciindas prezento de Yumeiho-metodo, kurso de la vjetnama lingvo, vigla interkona vespero kun komunaj ludoj, prezento de diverskoloraj naciaj kostumoj kaj tradiciaj popolaj kantoj kaj dancoj.

La delegitoj parolis pri la junulara movado en sia lando. La japana veterano Hori Jasuo faris sugestojn al la junaj esperantistoj pri tio, kiel agadi por la movado. Li emfazis: “Nur ni esperantistoj havas du fortajn armilojn, nome la Interreton kaj Esperanton, per kiuj ni povas libere komunikiĝi kun alilandanoj. Do ni pripensu, kiel ni uzu tiujn du armilojn. La plej bona estas la amo, la amikeco kaj ĝeneralaj kontaktoj, kiel vojaĝoj, opiniinterŝanĝoj ktp. La partoprenantoj uzu ilin tiucele kaj disvastigu nian aman kaj amikecan reton”. Post la diskuto s-ro Hori prezentis diversajn muzikilojn. Fuĵimori Koohei el Japanio prezentis ses unikajn vestojn, kiujn li mem desegnis kaj kudris.

La partoprenantoj vizitis Bat Trang, ceramika-artan vilaon en Hanojo, kie troviĝas bazaro kun ceramikaj varoj. La 29-a Komuna Seminario lasis ili neforgeseblajn impresojn pri tiom da originalaj aktivadoj en la varme gastema lando Koreio.

Infanoj kaj junuloj el deko da landoj

De la 27-a de decembro 2010 ĝis la 3-a de januaro 2011 la asocio EsperantoLand organizis en Saarbrücken la 9-an Novjaran Renkontiĝon (NR).

Ĉi-jare entute 73 infanoj kaj junuloj ĝis-14-jaraj partoprenis — bela pruvo pri la ĉiujara allogeco de la infana kaj junulara programo de NR, kiun lerte kunmetis Christoph Frank kun Betti Maul-Propadović, Nicky Janssen kaj deko da helpantoj. La porinfana ĉeftemo estis “la maro”, kaj eblis ekzemple partopreni en granda pirata festo, ekzerci pupteatradon, manlabori kaj ludi diversmaniere.

La infanoj venis kun siaj gepatroj kaj aldoniĝis pliaj paroj kaj unuopuloj — ĉefe el la meza generacio — kaj pli aĝaj junuloj, tiel ke entute 194 homoj ĉeestis en Saarbrücken, el 14 landoj — hazarde la samaj nombroj kiel pasintjare. Duono de la infanoj ankaŭ ĉi-foje havas Esperanton kiel denaskan lingvon, kio multe helpis zorgi pri Esperantlingva etoso ankaŭ inter ili. Ĉe la plenkreskuloj jam la internacieco subtenis la malkrokodiladon: Triono de la partoprenantoj venis el Germanio, kvarono el Francio, la aliaj el deko da eŭropaj landoj, el Kanado kaj el Urugvajo.

La pli aĝaj junuloj kaj junaj plenkreskuloj bone amuziĝis, organizante sian propran programon kadre de la dua “Novjara Internacia Semajno” (NIS) — kelkfoje aparte, ekzemple per ludoj, babilado, ekskurso aŭ en la diskoteko, kelkfoje elektante erojn el la cetera propono.

Novaĵo en la vespera programo ĉi-jara estis kabareto de Christoph Frank, “La konsilantaro — sensaciaj edukmetodoj”, multe aprezata premiero. Krome prezentiĝis du belaj koncertoj, de Kim Henriksen kaj de Xavier Rodon Morera (de la grupo “Kaj Tiel Plu”), konataj kaj delonge ŝatataj spertuloj de la Esperanto-muziko.

En la prelega programo kun kvardeko da prezentoj la ĉeftemo estis “estonteco” kaj eblis ĝui ekzemple prezentojn pri energiŝparaj domoj, rekta demokratio, prognozomodelo aŭ la estontecoj de literaturo kaj lingvo. Oni povis krome lerni interalie pri la hinda Ramajana-rakonto, tradukado, lingvopolitiko, prezentoteknikoj, manĝokutimoj, infanaj fakaj bildlibroj kaj la objektfunkcia programlingvo Scala.

Kiel kutime estis kvar diversaj lingvokursoj kaj denove Esperanto-ekzamenoj, organizitaj de Katalin Kováts.

Plaĉa estis ankaŭ la silvestra festo, kies diskoteko longe daŭris kaj permesis al kelkaj junuloj almenaŭ unufoje dum la semajno ĝui la matenmanĝon de la domo...

Lu Wunsch-Rolshoven

[FORIGITA!: bildo]

La familio de Roman Ĉerjomin dum la silvestra vespero atendas ĉe la komputilo interrete la bondezirojn de sia prezidento Medvedev.

Grezijono: ekde nun ne nur somere!

Finfine ankaŭ en Grezijono okazis jarfina renkontiĝo (30 decembro — 2 januaro). Jam de du jaroj oni planis tian aranĝon, sed dufoje ĝin nuligis.

Kvankam nur duono de la kastelo estis hejtata — hejtado de la tuto estas grava plano por la venontaj monatoj, tio sufiĉis por dudeko da homoj, 8- ĝis 88-jaraj, kiuj ĝuis maskitaj la silvestran festenon. Aldoniĝis programeroj — jogo, simbola lingvo Bliss, EDE, memoraĵoj pri Grezijono, lingvaj respondoj, kantoj, ekskurso... -, kiu plenigis la tritagan restadon.

François Lo Jacomo (la blanka fantomo en la mezo)

George Soros vizitis E-simpozion en Novjorko

“De Zamenhof al Soros” estis la titolo de la ĉi-jara simpozio organizita de la Novjorka Oficejo de UEA. Tiu oficejo, kies ĉefa tasko estas prizorgi la rilatojn de UEA kun la ĉefsidejo de Unuiĝintaj Nacioj, ĉiujare organizas publikan aranĝon okaze de la Z-tago, la 15-a de decembro.

Temis pri historia trarigardo de la komenca periodo de Esperanto, organizita por rekoni du novajn librojn: anglalingvan biografieton de Zamenhof — mallongigitan version de la granda biografio verkita de A. Korĵenkov antaŭ du jaroj — kaj nove tradukitan libreton de Tivadar Soros, kiu unue aperis en la jaro 1923.

La konata fakulino Esther Schor, profesoro ĉe la Universitato Princeton, rekonis la ligon kun Zamenhof per sia prelego pri “Zamenhof kaj Estonteco”, en kiu ŝi ekzamenis la koncepton de la kreinto de Esperanto pri la estonteco de la homaro kaj la rolo de Esperanto en tiu kunteksto.

La finan punkton en la periodo 1887-1923 traktis Humphrey Tonkin, la tradukinto de la verko de Soros, Modernaj Robinzonoj, kiu estis lanĉita en la simpozio. Tiu verko, nomata Crusoes in Siberia en sia angla versio, pritraktas la spertojn de la juna armea oficiro Tivadar Soros en militkaptitejo en Siberio dum la Unua Mondmilito, kaj lian postan eskapon. Eldonis ĝin la eldonejo Mondial, kun notoj kaj enkonduko de la tradukinto. Tonkin ankaŭ tradukis la libron de Soros pri la Dua Mondmilito, Maskerado. Li mem renkontis Tivadar Soros en kunveno en la aŭditorio de la UN-biblioteko en 1966, okaze de prelego de Ivo Lapenna. “Sed je tiu stadio mi ankoraŭ ne legis la libron”, li konfesis, nek li povis prognozi, ke la filo de Tivadar tiel famiĝos. Alikaze, li ŝerce sugestis, “la konversacio estus tute alia”.

La mezan parton de la simpozio okupis du programeroj. La historiisto Ralph Dumain ekzamenis la grandan gazetaran reagon okaze de la vizito de Zamenhof al la Universala Kongreso en Vaŝingtono en 1910, kaj la filmisto Sam Green montris malnetan version de sia dokumenta filmo pri Esperanto. Sam Green estas jam konata inter esperantistoj pro sia filmo Utopio en Kvar Movimentoj. La nova 25-minuta filmo rilatas ekskluzive al Esperanto kaj estas ĉefe produkto de la filmado, kiun Green faris en kelkaj lastatempaj Universalaj Kongresoj.

Sed la plej granda surprizo estis parolado, kiu ne troviĝis en la antaŭvidita simpozia programo, nome tiu de la konata financisto George Soros, kiu, kune kun pluraj stabanoj (kaj ankaŭ sia filo Jonathan), venis al la fina parto de la simpozio por kune festi la lanĉon de la anglalingva traduko de la libro de sia patro Tivadar. George, kiu ne estas en si mem subtenanto de Esperanto, sed kiu pasie emfazas la patran influon en la propra edukado, parolis dum deko da minutoj pri Tivadar Soros kaj ankaŭ pri la rolo, kiun Esperanto ludis en lia propra vivo. Kiam li venis al Britio en 1947, Soros tuj kontaktis la lokajn esperantistojn, kiuj multe helpis al li. Li ankaŭ memoras renkontiĝojn kun Esperanto-literaturistoj en la frua infanaĝo.

George Soros kaj la frato Paul kontribuis antaŭparolojn al la nova eldono de la libro de la patro. Por la eldonejo, Ulrich Becker prezentis la libron al Soros; kaj Tonkin laŭtlegis parton de ĉapitro el Maskerado en la angla traduko.

Fakte la nova libro jam aperis antaŭ kelkaj monatoj, en itala traduko de Margherita Denti, sub la titolo Robinson in Siberia. Ankaŭ tiu volumo enhavas la antaŭparolojn de la fratoj Soros kaj la enkondukon kaj notojn de Tonkin.

Sepdeko da homoj partoprenis la simpozion — esperantistoj, reprezentantoj de neregistaraj organizaĵoj, UN-oficistoj, diplomatoj, ĵurnalistoj kaj universitatanoj. Ĉeestis ankaŭ skipo de studentaj televidistoj. Raportisto de New York Times poste publikigis favoran raporton en blogo de la ĵurnalo — kun foto de Soros ĉe la podio, akompanata de portreto de Zamenhof.

Ĵus antaŭ la simpozio okazis kunsido de organizantoj de la simpozio en la kunsidejo de la fako pri neregistaraj organizaĵoj en la UN-domo.

Post la simpozio, ĵurnalisto demandis s-ron Soros ĉu frazoj de Esperanto ankoraŭ restas en lia memoro. Senhezite li citis: “Eĉ guto malgranda, konstante frapante, traboras la monton granitan.” Nu, jes ja!

[FORIGITA!: bildo]

De maldekstre: Sam Green, film-dokumentisto; Ralph Dumain, bibliotekisto; Humphrey Tonkin, emerita prezidanto, Universitato de Hartford; George Soros, financisto, miliardulo; Françoise Cestac, iama estrino de traduk-servoj de UNO; Esther Schor, profesorino de la angla ĉe Princeton-Universitato; Nijl Blonstein, UEA-reprezentanto; Jonathan Soros, financisto, nepo de Tivadar, filo de George.

El nia historio

Louis Couturat kaj Esperanto

Oni neniam scios precize kiom da homoj alveturis, vizitis, partoprenis en la unua Universala Kongreso en Bulonjo dum ankoraŭ nuntempe gurdaĵe revenas la nombro: “688 aliĝintoj”.

En Dogmoj de Hilelismo Zamenhof skribis: “Pli ol mil homoj, kiuj alveturis el la plej diversaj landoj de la tuta mondo kaj apartenis al 22 diversaj popoloj ...” (Originala Verkaro de L.L. Zamenhof de Dietterle (1929), p. 314).

Se bezono estus, tion ĉi konfirmas la kongresa karto kun numero 1027 de la konata sveda pioniro Paul Nylén, kiu efektive kongresis en Bulonjo (50 jarojn kun Paul Nylén, 1942, p. 13).

Mi mem havis enmane kongresajn kartojn numerojn 919 kaj 920 de Célestin Rousseau kaj lia fratino Jeanne, kun aldonita stampita fervojista dokumento, kiu pruvas, ke ilia vojaĝo efektiviĝis al kaj de Bulonjo.

En neniu dokumento kaj protokolo mi legis, ke inter la ĉeestantoj estis tiu, kiu poste iĝis la aŭtoro de Ido: Louis Couturat.

Li havis rolon neintervenan, por ne diri inkognitan, kiel observanto de la Delegacio por alpreno de internacia helpa lingvo, kies sekretario li estis kun Léopold Leau. Ĝis nun estis nur konata foto de li farita kun la de li permane skribita teksto: Memoraĵo pri la Boulon’a Kongreso, Dro Zamenhof ĉe l’ bordo de la turbenŝipo “Onward” forveturonta Anglujon, la 10an Aŭgusto 1905. Prezentata al la artisto de neartista samideano Louis Couturat (revuo Esperanto (UEA) de decembro 1959, p. 212).

Tiu ĉi foto havas almenaŭ la meriton igi pensi, ke Couturat kaj Zamenhof renkontiĝis en Bulonjo ne nur por fotiĝi.

Ja ili korespondis pri la lingvo kaj Couturat, al kiu estis familiara la nomo “samideano”, nomis Zamenhof “Majstro”.

Ankaŭ instrua estas la karto kiun la edzino de Couturat skribis al la edzino de Carlo Bourlet (el la franca):

Bulonjo 7-an de aŭgusto 1905 Kara sinjorino. Mi ege bedaŭras, ke vi ne estas kun ni dum tiuj ĉi kelkaj tagoj: kune ni estus povintaj alpreni la bonan decidon lerni “Esperanton”.

(En Esperanto): Mi sendas al vi bonan koran saluton de Boulogno. J. Couturat

Tiu ĉi ĝis nun nekonata korespondaĵo klare montras, kiom sufiĉe intimaj tiam estis la rilatoj inter Couturat kaj Bourlet. Estis en 1905. La ĉielo estis blua antaŭ la tertrema krizo de 1907-1908.

Ofta demando estas: ĉu Couturat bone scipovis Esperanton? Miascie jes, ne nur ellerne.

Se oni esceptas Bourlet kaj kelkajn aliajn nemultajn, la tiutempaj francaj tenoroj de la movado kutimis paroli kaj skribi inter si en la franca lingvo. Malgraŭ nekontesteblaj kapabloj kaj meritoj de Beaufront ne estis escepto kaj multon por la Esperanta parto — kaj la ekonomio — de l’Espérantiste li ŝuldis al la ĉiurimeda abnegacia helpo de René Lemaire.

Rilate al Couturat jen letero de li permane skribita en Esperanto al Paul Fruictier, aŭtoro de Esperanta Sintakso (1903), kiu kutimis rilati en Esperanto ankaŭ kun francoj.

Tiam (4 oktobro 1906) Couturat jam estis kovanta la recepton, kiu kondukis al Ido, kaj de Beaufront havis la necesajn kvalitojn por esti la pajlohomo, kiun bezonis Ido.

Jean Amouroux

[FORIGITA!: bildo]

Louis Couturat: d-ro, profesoro pri filozofio kaj logistiko, aŭtoro de la fama Histoire de la Langue Universelle, esperantisto kaj poste gvidanto de la Ido-movado.

Jam 284 kandidatoj el 38 landoj trapasis la KER-ekzamenojn

Fine de la jaro, dum la Novjara Renkontiĝo (NR) kaj Internacia Festivalo (IF) — ambaŭ festaj aranĝoj en Germanio — estis organizata sesio de la KER-ekzamenoj.

La du paralelajn ekzamenojn partoprenis 9 personoj, 6 sur nivelo B2 kaj 3 sur nivelo C1. La kandidatoj venis el 5 landoj: el Francio (1+2), el Germanio (2+1) kaj el Danio, Nederlando kaj Belgio po 1 persono sur la B2-nivelo. La ekzamenojn gvidis Katalin Kováts, kunekzamenis Cyrille Hurstel kaj helpis Kristin Tytgat.

Per tiu ĉi 14-a sesio finiĝis la unuaj du jaroj en kiuj okazis entute 284 ekzameniĝoj, kun la partopreno de kandidatoj el 38 landoj. Se ni komparas la unuajn du jarojn ni konstatas, ke la kvanto de la ekzamenokazoj kreskis kaj duajare precipa intereso montriĝas pri la niveloj B1 kaj B2.

Sesioj okazis ekster Eŭropo en San-Diego (Usono) kaj en Kubo, en Eŭropo en Italio, Slovakio kaj pluraj en Germanio. En la ranglisto de la plej diligentaj landoj momente staras Brazilo, kiun sekvas Francio, Germanio kaj Pollando.

En la jaro 2011 certas jam, ke okazos ekzamenoj en Sète (FR) kaj en la paska aranĝo PSI (DE), krome en Kopenhago dum UK, en Torino dum la Itala Kongreso. Nun estas traktadoj pri pliaj sesioj dum la Tutamerika Kongreso de Esperanto en San-Paŭlo (BR), dum la Hispana Kongreso en Madrido kaj eble ankaŭ dum la Somera Esperanto-Semajno en Slovakio. Ni serĉas eblojn organizi ekzamenojn krome en Azio kaj espereble iam ankaŭ en Afriko.

Pliajn informojn pri la sesioj, kondiĉoj kaj specimenoj bonvolu serĉi en la ekzamena parto de www.edukado.net. Interesiĝantoj pri organizado de eventuala ekzamensesio aŭ pri la ekzameniĝo mem, bv. turni sin al

Katalin Kováts (k...@ikso.net)

Navige tra TTT-paĝoj

Skrablo

http://skrablo.ikso.net/

Scrabble” ludeblas rete en Esperanto kontraŭ komputilo aŭ alia retano.

Samopiniuloj

http://samopiniuloj.esperanto-jeunes.org/

Ĉiutaga reta defio trovi samajn sinonimojn kiel viaj retaj kunludantoj.

Ri-li

http://ri-li.sourceforge.net/

Libera esperantigita ludo pri ligna ludtrajneto kaj homaj rajtoj.

Marek Blahuš

Leterkesto

Slogano por nia epoko

Tra jardekoj vivis la slogano: Esperanto — dua lingvo por ĉiu. Ni komencas enterigi ĝin — milionoj da homoj jam havas duan denaskan lingvon, aliaj posedas kvar aŭ kvin lingvojn antaŭ ol malkovri nian idiomon. Aliflanke, por eble milo da ni, Esperanto jam estas unua lingvo (kune tamen kun almenaŭ unu alia) — kaj ni ne akceptas duarangigi ĝin. Pli serioze, tiu slogano implicas devigon al lingvo-elekto. Ni ja vidas rolon por Esperanto kiel vaste uzata lingvo por translima, tutmonda komunikado, sed la sola maniero efektivigi la sloganon estus per kruda devigo tra la eduk-sistemoj de la mondo, kio estas ne nur naiva sed malakcepteble truda. Ĉio tio bone konatas, sed kie estas la slogano por la nova epoko, kiu pli realisme kaj malagrese lokas nin? Mia modesta propono — revortumoj, plibonigoj, trafaj nacilingvaj ekvivalentoj bonvenaj:

Esperanto — valora lingvo je ĉies dispono

Tiu slogano lasas al ni vastajn perspektivojn klarigi ĝuste kial ni opinias ĝin valora, kaj jam pretersaltas debaton pri la nepre universaligenda sinteno, ke Esperanto ja estas aŭtentika lingvo. Tion ni atingu per praktika aplikado, pli ol per dekretoj aŭ decidoj de registaroj aŭ akademioj, kiuj tre eble travivas nur ĝis la sekva elekto aŭ potencrenverso. Krome, ni per tiu mesaĝo respektas la decidorajtojn de la slogancelatoj.

Stefan MacGill, ILEI
La eldonejo tk

Al la januarnumera artikolo pri danaj E-eldonejoj: interesa resumo — sed per simpla telefonvoko evitiĝintus eraro pri la eldonejo tk. Ni translokiĝis al Belgio ne “ĉ. 1971”, sed precize en 1977. Cetere, Torben ne nur estris, sed ankaŭ posedis la eldonejon, kaj mem faris la plej grandan parton de la fizika laboro de libroproduktado.

Amike salutas

Eliza Kehlet
Martinus: Mistikisto? Ne!

En la artikolo “Eldonaĵoj kaj eldonejoj de Danio” la mondsaĝulo Martinus, kiu naskiĝis en Danio, estas priparolata kiel mistikisto; sed homo, por kiu eblas sekve kompreni la vivanalizojn de Martinus, iĝas liberigita de ĉia mistiko koncerne la vivon. Tial titolon kiel mistikisto oni ne donu al Martinus, almenaŭ ne se oni emas rakonti la veron.

Martinus laboris por helpi la homaron leviĝi el la pensoj kaj agoj de milito kaj malamo en la pensojn kaj agojn necesajn por la kreado de nova humaneca mondkulturo, kaj kiel helpilon al tiu procedo li elektis en 1961 Esperanton kiel internacian lingvon koncerne sian laboron.

Martinus parolis al mi pri tiu elekto, kiun li faris pro la logikeco de Esperanto kaj pro tio, ke lia laboro kaj Esperanto havas la saman kernan celon. La lingvon Esperanto li rekte agnoskas kiel treege signifan ilon por helpi la homaron al la kreado de pli justa kaj pli humaneca mondo. Kiam oni bezonas doni titolon al Martinus Thomsen, oni povus uzi la vorton vivanalizisto.

Kirsten Thuro
Ĉu eblas uzi Esperanton perfekte?

Teorie mi emas jesi, sed praktike ni ofte suspektas ke la nacilingva influo nin mistifikas, malhelpante “pensi” internacie. Parole ni trovu la ĝustan ekvilibron inter praktika toleremo kaj necesa klareco, postulebla de ĉiuj partoprenantoj. Skribe ni nin helpas per aŭtoritataj normverkoj kiel PIV kaj PAG, kies pleneco en evoluanta kulturo ne estas absoluta. Jam plurfoje recenzantoj rekomendis, ke eldonotajn verkojn kontrolu nesamlingvanoj. Se tamen samlingvano, tiu disponu pri konkreta kolekto de la tipaj naciismoj: gramatikaj devioj (eĉ nederlandano, samkiel slavlingvano, pretervidus “ĉu vi sin dolorigis?”* Simile “proponu al li sian helpon!”), falsaj amikoj, preskaŭ-idiotaĵoj.

Kaj, ideale, verkantoj kaj tradukantoj sed ne malpli korektantoj regu la jaman Esperantan idiomaron, esprimaron, frazeologion.

Mia listo enhavas interalie kun-/dis-skribadon (“interalie”: unuvorte. Same “delonge”), la “rekcion” de verboj (Zamenhofe oni demandas iun pri io, ne: ion al iu; same oni petas iun fari ion, petas ion de iu sed ne “al iu”) kaj verbojn nacilingve transitivajn kaj netransitivajn, sed Esperante unudirektajn; verbojn refleksivajn nacilingve, ne-refleksivajn en Esperanto.

Ekzemple terugkeren estas “reiri”, ne “returni” (nur transitiva), zich gedragen estas “konduti” (sen “sin”).

El la tr./netr. naciaj verboj la plimulto estas nur transitiva en Esperanto. La ĉ. 16 “deviajn” mi facile parkerigis, samkiel la ĉ. 16 ne-refleksivajn E-verbojn.

Nu, mi konscias ke tiaj serioj ne estas fiksitaj: daŭre eblas trovi pliajn, bela sporto.

Kaj kun Nora Caragea mi kolektis substantivojn, kies nombro diferencas inter la nacia kaj internacia. Do vakantie sed ferioj (ferio estas nur unu libera tago) — kaj statuten sed statuto.

Se ĉiu lingva grupo farus siajn (evoluigeblajn) normlistojn, tio eble senigos nin de dolorpikoj aŭ ajajadoj dum agrabla legado.

Rob Moerbeek
* Heeft u zich bezeerd! Tiu “u” devenas el “via nobleco”, do tria persono.

Recenzoj

Birdoj parodiaj kaj aliaj

Marvirinstrato. Tim Westover. Lawrenceville: Literaturo.net, 2009. 209p. 21cm. ISBN 1439236348. Prezo: € 10,80

“... la Parodibirdo, kiel kameleono, povas ŝanĝi sian koloron.”

“Kiel mimbirdeto, la Parodibirdo povas imiti kantojn de aliaj birdoj, kaj kiel papago, la Parodibirdo povas eĉ imiti aliajn sonojn — akvofluon de necesejo, fajfadon de trajno aŭ tekaldrono, eĉ homajn voĉojn. Sed malkiel mimbirdeto aŭ papago, la Parodibirdo povas spontane krei sonojn, ...”

“La Parodibirdo povas kreskigi aŭ malgrandigi iun ajn parton de sia korpo laŭplaĉe, ...”

“Ĝi ne faras propran neston, sed transformiĝas por pariĝi kun aliaj birdospecioj.”

La suprajn citaĵojn mi ĉerpis el la novelo Parodibirdo, troviĝanta en la novelaro Marvirinstrato de Tim Westover. Tiu ĉarma novelaro estas plen-plena de “parodibirdoj” kaj ankaŭ “mimbirdetoj”, kiuj enŝovis siajn nestojn en rakontojn, fablojn, fabelojn kaj eĉ en recenzon pri imaga libro. Laŭ mi, unu el la plej fascinaj trajtoj de la novelaro estas la fakto, ke la aŭtoro preskaŭ ĉiam ŝajnas “laŭtlegi” siajn prozaĵojn antaŭ aŭskultantaro de diversaj aĝoj. Ekzemple, la rakonton Pigopago (en kies paĝoj troveblas nesto de sprita “mimbirdeto” el Fabeloj de la verda pigo de Louis Beaucaire) oni povus laŭtlegi en ajna familio kun ĉeestantaj infanoj 5-6-jaraj aŭ pli aĝaj. La infanojn amuzus la kortuŝa rakonto pri la infaneca pigo “aĉetanta” falintajn dentojn de iu ĉarma knabino, dum tiu ĉi opinias, ke la pigo estas “la dentofeino”. La plenkreskulojn emocius la varma nostalgio pri infanaĝo, kiu disradiiĝas el la ĝenerala etoso de tiu fabelo. Dum la infanoj kunsentus kun la pigo kaj la knabino (inkluzive de ties ĉi intereso pri alumetlibretoj), la plenkreskuloj kunsentus kun la zorgema patrino, kiu malpermesas al sia knabino ludi per alumetoj. Mi mem rakontis tiun fabelon al mia nepino (6-jara) iun vesperon antaŭ ol ŝi ekdormis. La sekvan matenon, ŝi faris komentojn pri tio, ke feinoj ne ekzistas sed rakontoj pri ili estas plej agrablaj. Mi konsentis.

En la novelo Spektaklo (prozo precipe por plenkreskuloj, en kies paĝoj nestas diskreta “parodibirdo”, primokanta kliŝajn romantismajn amrakontojn) la fina paragrafo ŝajnas konvinki nin ke temas nur pri infanrakonto:

“Per tiaj vortoj mi finis mian rakonton al la enuigita aŭskultantaro — miaj genepoj.

‘Avĉjo, vi tion rakontas tro ofte’, diris la malgranda Mateko.

‘Ne estas interese. Kaj Avinjo Greta jam diris, ke la rakonto ne plaĉas al ŝi.’

Anja aldonis, ‘Jes ja, ne plu rakontu tiun enuigan historion. Rakontu pri la elefanto kaj la zumanta balailo.’”

Tiu ĉi finaĵo pliigas la humuron de la rakonto, pensigante la plenkreskajn aŭskultantojn pri tio, ke kelkfoje plenkreskuloj agas eĉ pli infanece ol infanoj. Oni komprenas ke la rakonto priskribas veran antaŭlongan okazaĵon pri Avinjo Greta, kiam ŝi estis la fianĉino de Avo. La rememoro pri tio embarasas nun la maljunan Avinjon Greta... kaj eble ankaŭ kelkajn legantojn de la novelo, kiuj emas iluzii sin per romantismaj nerealecaj revoj. La surprizo kuŝas en tio, ke malgraŭ la “parodibirdo”, la historio pri la seniluziiĝo de Greta (antaŭ tre longe, kiam ŝi enamiĝis al fama filmaktoro, kiun ŝi neniam renkontis) iĝas vere romantisma je la fino, ĝuste pro tio ke la reala amo inter la bakisto kaj la kelnerino (t.e. Avo kaj Avinjo) ja supervivis ĝis maljunaĝo.

En la noveloj Marvirinstrato, Ruĝvela ŝipo, Tri ruĝaj knabinoj la aĝo de la roluloj estas sur la sojlo inter infaneco kaj adolesko. Ili taŭgas por legantoj (aŭ aŭskultantoj) en la aĝo de la roluloj (allogataj de la fantazia etoso kun misteroj kaj surprizoj en la rakontoj) kaj ankaŭ por plenkreskuloj (allogataj de la delikataj psikologiaj priskriboj pri la infaneca kaj adoleska imagpovo). La rakonto Tri ruĝaj knabinoj havas moton el la biografio Zamenhof, aŭtoro de Esperanto de Marjorie Boulton. En tiun ĉi moton (kiu priskribas sonĝon de la juna Zamenhof pri tri ruĝaj knabinoj), Tim Westover enmetis neston de ege inteligenta kaj kreiva parodibirdo, kies voĉo aŭdiĝas tra la tuta rakonto. Se oni legus la rakonton sen ĝia moto, ĝi tamen ŝajnus atentokapta kaj interesa, plena de delikata fantazio. Sed kiam oni aldonas tiun moton, rilatantan al la artikolo “la” (ĉar la Zamenhofa sonĝo rilatis al la difina artikolo en Esperanto), tiam la “parodibirdo” igas nin eksplodi je ridoj tra la tuta legado. Jen kiel aspektas la humura finaĵo de la rakonto:

“La knabinoj malfermis siajn buŝojn, el kiuj devus veni flamo kaj vento. Flamo, kiu bruligas korojn. Vento, kiu skuas la mondon.

Sed ili kantis! ‘La la la la la, la la, la, la!’ Kiam mi vekiĝis, la sono daŭre ripetiĝis.

Kiujn problemojn mia sonĝanta menso provis solvi per tiuj silaboj?”

Laŭ mi, sentiĝas en tiu rakonto iom da ironio pri la troiga fadensplitado de la zamenhofaj esploristoj. Sed temas pri malmalica, gaja “parodibirdo”.

La lasta prozaĵo, Antaŭparolo al la “Plena Verkaro de Yvette Swithmoor, estas verŝajne la sola prozaĵo en la libro kiu ne taŭgus por infanoj. Ĝi estas imaga antaŭparolo pri imaga libro verkita de imaga aŭtorino. Tiu teksto estas plen-plena de ridindaj ŝablonoj plukitaj el recenzoj kaj antaŭparoloj, historioj pri literaturo k.s. Jen la fina paragrafo de tiu ironia kaj humura prozaĵo:

“Mi esperas, ke Yvette mortis fidela je la sentoj, kiuj plenigas la rakontojn, poemojn, leterojn, limerikojn kaj solvitajn krucenigmojn de ŝia ‘Plena Verkaro’. Ŝi estu simbolo de tiuj, kiuj restas nekomprenataj de la popolo, kies nura celo estas interkompreniĝo.

Esperanto bezonas tian verkiston, kiel Yvette Swithmoor ene prezentita. Ĉu fakte ŝi estis tia, estas demando por historio, ne por literaturo. Ŝajnas al mi ke en tiu imaga antaŭparolo, nestas tuta familio de “parodibirdoj”. Oni povas trovi tie diversajn speciojn de “parodibirdoj”: lingvajn parodibirdojn, situaciajn parodibirdojn, karakterajn parodibirdojn, pensmanierajn parodibirdojn...”

Pardonu min karaj legantoj, sed tiu ĉi “recenzobirdo” komencas maltrankviliĝi sur la ekrano de mia komputilo, kaj mi suspektas, ke iu “parodibirdo” ĝuste provas proksimiĝi al ĝi. Do, mi preferas fini tiujn ĉi komentojn pri la novelaro Marvirinstrato, varmege rekomendante ĝin por viaj legado kaj pripensado.

Luiza Carol

Kortuŝa omaĝo al elstara lingvisto, esperantisto kaj patro

Sciencisto, esperantisto, patro: Eŭgeno Bokarjov. Antonina Bokarjova. Moskvo: Impeto, 2010. 143p. 20cm. Ilus. ISBN 9785716102071. Prezo: € 6,00

Eŭgeno Bokarjov estis eminenta figuro en la sovetia Esperanto-movado de la jaroj 1950-60-aj dum la reviviĝo de la Esperanto-vivo en Sovetio post pli-malpli 20-jara hiato, kiun kaŭzis agoj de la tiutempa politika reĝimo: neniigo de SEU, aresto kaj ekzekuto de multaj sovetiaj esperantistoj en la 1930-aj jaroj. Ekster Esperantujo, Bokarjov estis konata lingvisto, fakulo pri kaŭkazaj lingvoj.

La libro konsistas el rememoroj de Antonina Bokarjova, la filino de Eŭgeno Bokarjov, kelkaj verkoj de Bokarjov verkitaj unuope aŭ kun la tre notindaj kunaŭtoroj Olga Aĥmanova, Aksel Berg, David Armand, la artikolo pri la rusa-Esperanta vortaro de Bokarjov (siatempe eldonita grandkvante en ŝtata eldonejo kaj vaste konata kaj uzata), Esperanta traduko de verketo de Vsevolod Garŝin Attalea Princeps, kiun Bokarjov elrusigis junaĝe, du nekrologoj (unu fare de Nina Sulje, alia de Aleksandr Duliĉenko) kaj poemo de Aleksandro Logvin verkita memore al la omaĝato.

Antonina Bokarjova rakontas pri sia patro “ne nur fone de la familia kroniko, sed ankaŭ kuntekste de gravaj historiaj eventoj, precipe en la lingvoscienca medio kaj en la Esperanto-movado”. Mi aldonu, ke la homojn, kiuj ne intimiĝis kun la historio de Rusio kaj Sovetio, la libro konatigos ankaŭ kun la socia teksaĵo de la tiama soveta socio — per detala kaj senaplomba rakonto pri la vivo en la medio de la sovetia intelektularo. Mi kun aparta intereso legis detalojn, kiujn mi antaŭe ne konis, pri la Instituto de Lingvo kaj Pensado, pri la akademiano Nikolaj Marr kaj pri la eventoj, kiuj sekvis la publikigon de la “studo” Marksismo kaj problemoj de lingvoscienco de Stalin.

La aŭtorino sincere kaj senkaŝe rakontas pri sia familio kaj homaj rilatoj. Ŝi rekte diras: “Inter mia patro kaj mi estis granda proksimeco. Mi amis lin pli ol la patrinon” — konfeso evidente nefacila, kaj ĝi sendube atestas pri la intelekta honesteco de la verko.

La inkluzivigitaj interlingvistikaj kaj esperantologiaj artikoloj estas ankoraŭ tre interesaj kaj verkitaj en la kadro de ĝenerala lingvoscienco, sen paroĥeca propaganda kromgusto de izolita lingva movado. Iuj el la artikoloj estas nekonataj al la internacia publiko, ĉar ili estis originale publikigitaj ruslingve. Nun ili aperas en Esperanto en la kompetenta traduko de Viktor Aroloviĉ, kiu kontribuis al tiu ĉi bonkvalita libro ankaŭ kiel redaktoro.

La lingvaĵo de la libro estas flua, simpla kaj ĝenerale bonstila, kvankam kelkajn gramatikajn konstruojn pruntitajn el la rusa lingvo mi trovas tro pezaj (kaj do evitindaj) en Esperanto. Mi rimarkis kelkajn “internaciajn” vortojn, kiuj ne apartenas al la norma Esperanto, ekzemple “kolorito” [p. 7]. Iuj (nemultaj!) esprimoj estas konfuzaj: “elstara rusa pentristo kaj grafikisto E. Lansere kaj F. Ĉernousenko” [p. 16], “la lingvistika fakultato de la pedagogia fakultato” [p. 7.]. Eble temas simple pri preseraroj aŭ misskriboj. Tamen trivialaj preseraroj, kiel “e[s]ploristo” [p. 23] estas malmultaj.

Kelkaj rusaj realaĵoj verŝajne bezonas klarigon: ekzemple, la vorto “doktoranturo” [p. 24] (ruse “докторантура”) estas programo por finprepari jam spertegajn fakulojn por la scienca grado “doktoro de la sciencoj”. Samkampa estas la vorto “aspiranto” [p. 32] — partoprenanto en malpli ambicia doktoriga programo de postdiploma studado.

Resume, mi — ja, koincide, same sciencisto, esperantisto kaj patro — opinias, ke tiu ĉi zorge kompilita kaj redaktita libro estas plej inda kaj kortuŝa omaĝo al la elstara lingvisto, esperantisto kaj patro.

Alexander Shlafer

Ses artoj en unu libro

Tri nigraj ŝipoj / Drei schwarze Schiffe / Tri ĉernyh korablja. Margrit Vollertsen-Diewerge. En Esperanton trad. Sabine Hauge. En la rusan trad. Elena Wedel, Natalia Trockmann. Erlangen: La aŭtoro, 2009. 32p. 21cm. ISBN 9783000294976. Kun akompana KD de la tri voĉlegitaj versioj. Prezo: € 19,20

Tiu ĉi porinfana libro, originale verkita en la germana kaj tradukita en la rusan kaj Esperanton, estas la rezulto de kunlaboro inter du ĝemeliĝintaj urboj: Erlangen (en Germanio) kaj Vladimir (en Rusio). La aŭtorino kaj eldoninto loĝas en Germanio, la grafikistoj estas la lernantoj de artlernejo en Rusio, la personoj kiuj artece laŭtlegis la tekston en la germana, la rusa kaj Esperanto loĝas ĉu en Germanio, ĉu en Rusio.

En tiu ĉi libro harmonie kongruas ses artoj: literaturverkado, literatur-tradukado, deklamado, desegno, eldonarto kaj... pedagogio.

Precipe la pedagogian arton mi admiras, ĉar la libro ne nur helpas al la lernado de tri lingvoj per paralelaj legeblo kaj aŭdeblo, ne nur stimulis la grafikan kreopovon de la lernantoj de artlernejo (fakte ĝi kapablas stimuli same la kreemon de ajnaj infanaj legantoj), sed ankaŭ edukas la infanojn pri mediprotektado, bonkoreco, gastamo, pacemo. Lastvice sed ne lastgrave, ĝi kapablas influi pozitive ankaŭ la gepatrojn, kiuj helpos siajn infanojn konatiĝi kun la rakonto.

Pro tiuj ĉi valoraj edukaj aspektoj la libro ŝajnas aparte taŭga por la esperantista medio.

Tri nigraj ŝipoj havas apartajn antaŭparolojn en la germana, la rusa kaj Esperanto. Mi citos el la Esperanta antaŭparolo, verkita de Probal Dasgupta: “La infanoj, kiujn tuŝos ĉi tiu rakonto, komprenos, en siaj urboj ĝemeliĝintaj, ke ni ĉiuj estas gastoj kaj gastigantoj. Ili lernos gastigi kaj — same malfacile en la komenco — lernos bele gasti. Tion ili lernos ne nur lige kun malfeliĉaj infanoj de aliaj landoj, sed ankaŭ rilate al la sorto de marbirdoj, kiujn la nafto de la nunaj plenkreskuloj mortigas. Bele gasti estas afero ne nur de moroj — sed ankaŭ de savtenado de nia planedo!

La ĝemeliĝo de urboj faciligas al la infanoj tian lernadon, ĉar ili vidas, ke lernas kun ili ankaŭ la plenkreskuloj.”

Mi aldonu ke, krom la infanoj de la du urboj, kiu ajn infano povas profiti el tia bele eldonita libro, pensiga ankaŭ por plenkreskuloj.

Luiza Carol

Pli da profesieco bonvenus

Doktoro Esperanto. Mario Migliucci. Reĝisoro: Giancarlo Fares. Pisa: Edistudio, 2009. DVD. Prezo: € 18,00

Kiamaniere turmentis sin Zamenhof, planante sian lingvon? Ĉu adapti la latinan, modifi la anglan, reformi la francan? Aŭ ĉu, koheron notinte en la sufiksoj de aliaj lingvoj, alimaniere procedi por realigi sian projekton?

Jen, miaopinie, la plej riĉa sceno, kaj drame la plej sukcesa, en iom pli ol unuhora monodramo pri la vivo de la kreinto de Esperanto. Lerte kaj talente rolas juna itala aktoro, Mario Migliucci, kiu kreis la monologon unue en la itala. La Esperanta versio devenas de la plumo aŭ, pli verŝajne, la komputilo de Michela Lipari.

Notindas la menciita sceno, en kiu klare senteblas la dilemoj, la konfliktoj, la luktoj afliktantaj la menson de Zamenhof, ĉar en ĝi — maloftaĵo en tiu ĉi monodramo — moviĝas la aktoro. Alivorte spekteblas, ne simple aŭdeblas, la turmentiĝo. En preskaŭ ĉiuj aliaj scenoj, kiuj pritraktas la junaĝon, familiajn rilatojn, karieron, eĉ la strukturon de la lingvo, Migluicci staras, ĉu antaŭ verdaĵo, ĉu spegulo, ĉu muro, ĉu sunsubira ĉielo, aŭ sidas. Cetere la diversaj lokoj, la diversaj fonoj, miaopinie malmulton kontribuas al la rakonto: restas la impreso — tamen eble subtilaĵojn mi mistrafas — ke okazis ŝanĝoj simple por ne tro enuigi la spektantojn.

Ne multon novan lernas esperantistoj, krom eble ion pri la rolo de onklo Jozefo, frato de Marko, en la vivo de la juna Zamenhof. Male neesperantistoj, per la originala itala versio, sendube vaste informiĝos. Kredeble, do, esperantistoj aĉetos la DVD-on por sin distri kaj por aŭdi bone parolatan lingvon. Tiurilate ili ne malkontentiĝos — tamen nepras diri, ke ĝenas la fakto, ke la monologo estas dublita (foje iom mise). Kaj, kiam oni iomete alkutimiĝas al la dublado, aŭdeblas (almenaŭ en la DVD, kiun mi recenzocele ricevis) ĉefe en la dua duono kelkaj son-interrompoj, kelkaj por tiel diri sontruetoj, kie supozeble la dublisto iom tranĉis, iom redaktis, por akordigi sonojn kaj lipojn.

Do, pro la dublado, certagrade fremdas la rezulto: ne tute naturas la monologo, kiel en la orginala itala versio. Plie bedaŭrindas la manko de laŭvolaj subtitoloj: la valoro de la DVD kiel lernilo tial limiĝas.

Koincide, mi unue konatiĝis kun la monodramo kaj kun la aktoro pro prezentado en la itala en Pisa en 2007. Malgraŭ tio, ke mi — hontinde — ne parolas la italan, mi ĝuis la monologon kaj, danke al Esperanto kaj al la kunteksto, pli-malpli sekvis la enhavon. Pro tio, ke Migliucci aktoris antaŭ nigra kurteno, kaj parolis sialingve (kontraste al fonoj diversaj kaj al la dublado de la DVD), estiĝis fokuso, koncentriĝo, energio. Eble ĉe la DVD ili mankas.

Tamen verŝajne mi tro protestas. Tiuj, kiuj posedas la DVD-on, sendube ĝin ĝuos, kaj preteratentos la malglataĵojn, la etajn riproĉojn, notitajn de nura recenzanto. Krome nepras gratuli al Migliucci kaj al Edistudio pro la artista kaj teĥnika entreprenemo. Unusola plendeto — kaj tiuj, kiujn mi konas, tion atendos: kiam esperantistoj eliros el sia tradukita monodrameco memtrudata kaj dediĉos tiom da talento, tiom da financaj kaj aliaj rimedoj, kiel en la nuna DVD, al originala Esperanta dramarto?

Paul Gubbins

Zamenhofa tago 2010

Nepalo

Nepala Esperanto-Asocio festis Zamenhof-tagon kiel kutime la 15-an de decembro. Partoprenis 16 membroj. La programo komenciĝis per lumigado de kandeloj. La prezidantino Indu Devi Thapaliya, konsilanto s-ro Philip Pierce, KAEM-ano s-ro Mukunda Raj Pathik, vic-prezidanto Posh Raj Subedi kaj membro s-ro Navin Lal Shrestha lumigis po unu kandelon antaŭ bildo de Zamenhof. Gastoj el Francio, gesinjoroj Jean-Pierre kaj Mathé Fedak, favoris la festenon per sia neatendita ĉeesto. La ĉeestantoj faris laŭvicajn festajn paroladojn.

Bharat Ghimire
Ĉinio

La 18-an de decembro oni festis en la sidejo de Kantona Esperanto-Asocio la Zamenhofan Tagon. Nome de la lokaj esperantistoj salutis s-ro Liang. Prelegis la hispanaj esperantistoj Rafael Mateos kaj Augusto Casquero, kaj la irana samideano Hamzeh. Nome de la lernantaro salutis la juna lernantino Corazón el lernejo en la urbo Foshan, kie oni instruas Esperanton. Post la paroladoj oni disdonis al la lernantoj diplomojn de Esperanto kaj de la hispana lingvo. Sekve okazis komuna fotado kaj solena manĝado.

Augusto Casquero

[FORIGITA!: bildo]

La 18-an de decembro oni festis en la sidejo de Kantona Esperanto-Asocio la Zamenhofan Tagon.

Ĉeĥio

Laŭ instigo de Jarmila Rýznarová la ĉiutaga komuna nokta programo de la Ĉeĥa radio, la radioforumo “Nokta linio”, dum du horoj ĉirkaŭ la noktomezo de la 15-a al la 16-a de decembro havis kiel sian temon “Esperanto kaj lernado de fremdaj lingvoj ĝenerale”. Dum 74 minutoj (plus muzikpaŭzoj) oni akceptadis kontribuojn de aŭskultantoj, kiuj telefonis al la studio aŭ skribis retpoŝte. Oni aparte invitis kontribui personojn kiuj scipovas Esperanton. Enkonduke menciiĝis la naskiĝtago de Zamenhof kiel motivo de la temo. Estas pozitive ke ne aperis negativa opinio pri Esperanto. Kelkfoje kontribuis esperantistoj, sed ankaŭ neesperantistoj plurfoje menciis sian renkontiĝon kun la lingvo, aŭ almenaŭ montris simpation por ĝi.

Indonezio

Ekde sia fondiĝo la 3-an de oktobro 2010 la klubo “Esperiga suno” jam faris kelkajn agadojn. Unu el ili estas festado de la Z-tago, kiu okazis vespere la 15-an de decembro en butika centro en Ĝakarto. Abdul Haris, la klubestro, komencis ĝin per laŭtlegado de retmesaĝo de Heidi Goes, en kiu ŝi esprimas sian ĝojon pri la Zamenhof-tago en Ĝakarto kaj kuraĝigas plulerni Esperanton.

Tajvano

Zamenhof-feston 2010 okazigis la Pingtung-a Esperanto-grupo sabate la 18-an de decembro en la kongresa halo de la Pingtung-gubernio. Kvindeko da homoj venis al la festo. Inter la elstaraj gastoj estis Grego Kay kaj David Bell el Usono, Sean Ravenscroft el Sudafriko, prof. You Manlai kaj prof. Cho Chaoming (Abengo). Oni povis ĝui riĉan programon kun kantoj, kurso de signolingvo, korpa ekzercado kaj prelegoj.

Pollando

Zamenhofaj Tagoj kun Internacia Pedagogia Esperanto-Kurso en Bydgoszcz okazis de la 13-a ĝis la 19-a de decembro. AIS-kursojn gvidis Regina Grzębowska, Miroslawa Korniluk, Alojzy Szulc, Cezar y Koscielak kaj Aleksandra Welna. La kursoj finiĝis per bakalaŭra seminario, gvidata de Aleksandra Kowalczyk.

Lunde (13 dec) la E-klubo ĉe Pola Asocio de Nevidantoj en Bydgoszcz aranĝis Zamenhofan Feston, en kiu pri Zamenhof kaj E-literaturo prelegis Urszula Tupajka. Ĵaŭde (16 dec) ĉiuj ISTK-studentoj veturis al Toruń, kie AIS-kurson pri Esperanto gvidis Teresa Nemere. Okazis vizito al la Domo de Kopernik, kun bakado de spicaj mielkukoj, vizito de la urbo kaj de la Etnografia Muzeo kun ekspozicio de Betlehemaj staletoj en la mondo, kiun gvidis en Esperanto Maria Pokrzywnicka.

Hispanio

Andaluzio, situanta sude en la Ibera duoninsulo, unu el la dek sep aŭtonomaj komunumoj en Hispanio, estas tiel vasta (87 600 km2), ke ne eblas veturi de okcidente orienten por partopreni nur unutagan eventon. Pro tio esperantistoj en la ok provincoj de Andaluzio aranĝas surloke siajn respektivajn E-eventojn. Tamen, por akompani granadanojn kaj kune festi la Zamenhofan Tagon 2010, esperantistoj el du urboj (Malago kaj Ĥaeno), plej proksimaj al Granado, renkontiĝis en ĉi tiu urbo la 12-an de decembro, profitante la okazon por debati pri la organizado de la 16-a Andaluzia Kongreso de Esperanto okazonta en Granado. Post matena vizito de la urbo, kun speciala atento al la mondfama Alhambro, maŭra palaco konstruita en la dektria jarcento kaj ĉirkaŭita de Sierra Nevada (Neĝa Montaro), okazis kunsido kun komuna tagmanĝo ĉe la Junulara Gastejo de Granado, kie en tre bona etoso oni pasigis ankaŭ agrablan vesperon.

Angel Arquillos
Japanio

La 12-an de decembro en Tokio okazis Zamenhofa Vespero, organizita de lokaj grupoj, kunlabore kun Tiba E-Klubo kaj Japana Esperanto-Junularo. Usui Hiroyuki raportis pri la 32-a Renkontiĝo de E-Familioj en Kroatio, Iwama Kyo parolis pri la Internacia Junulara Kongreso en Kubo, kaj Saito Yoshinori raportis pri “Global Festa”, en kiu Japana E-Instituto ĉi-jare unuafoje partoprenis. S-ro Nakamura Daishin kaj s-ino Syôzi Keiko prezentis la Komunan Kongreson de Japanio kaj Koreio, kiun kunorganizos Korea Esperanto-Asocio kaj JEI oktobre en 2011. La speciala gasto Ulrich Lins omaĝe parolis pri la karmemora Kobayasi Tukasa. La novaĵo, ke IJK 2012 okazos en Japanio, akcelis la viglan atmosferon de la festo, kiun prezidis Klivo Lendon kaj Isino Masayo, kaj ĉeestis 70 homoj.

Pliaj Zamenhofaj festoj okazis en la japanaj urboj Maebaŝi (5 dec, 16 ĉeestantoj), Okajama (11 dec, 18), Tojama (5 dec, 11), Ehime (12 dec, 18), Sendai (12 dec, 15), Nagojo (4 dec, 13), Fukui (15 dec, 20), Jokohamo (11 dec, 51) kaj Osako (12 dec, 30 homoj).

Syôzi Keiko

[FORIGITA!: bildo]

La japana mecenato Etsuo Miyoshi jam plurfoje reklamis Esperanton pere de tutpaĝaj gazetanoncoj. La plej lasta aperis la 15-an de decembro 2010 en la fama franca gazeto Le Monde.

Irano

Pro la samtempeco kun ŝijaismaj kondolencaj ferioj, en Tehrano oni festis la Zamenhof-tagon kun unusemajna malfruo, la 24-an de decembro. Venis nur 12 esperantistoj, pro la ferioj. Sed la etoso estis tre varma, kun babilado pri Zamenhof, la movado kaj estontaj projektoj. La loko estis, kiel en la lastaj jaroj, la pentrarta ateliero de s-ro Habibpur.

Keyhan Sayadpour
Vjetnamio

Nguyen Van Loi, prezidanto de Vjetnama Esperanto-Asocio, malfermis la Zamenhof-Tagon 2010 la 12-an de decembro en la sidejo de Vjetnama Unio de Amikecaj Organizoj. Alvenis reprezentanto de Unio de Amikecaj Organizoj, de Hanoja Esperanto-Asocio, kaj de novaj Esperanto-simpatiantoj, kiuj kontribuis per belaj artaj prezentadoj; flanke de la gastiganto, krom la bone konataj esperantistoj, menciindas komencantoj de la Malferma Universitato, de la Fremdlingva Universitato kaj de la VSK-infanlernejo. Nguyen Van Loi diris: “La plej bona maniero festi la datrevenon de la naskiĝtago de Zamenhof estas, ke ni aktive preparas nin por la venonta UK 97, okazonta en 2012 en nia lando”. Oni prezentis la Vjetnaman Knaban Infanlernejon, kie 18 instruistinoj lernas Esperanton por poste alkutimigi infanojn al Esperanto, kaj por povi servi kiel volontuloj-helpantoj dum la Internacia Infana Kongreseto ene de la 97-a UK.

xml:id="dl7846">Nguyen Xuan Thu
Brazilo

Sur la lumpanelo de la ponto Rio-Niteró en Rio de Ĵanejro, Brazilo, aperis la 15-an de decembro atentigo pri la Esperanto-tago.

Ĉu guto traboros la monton granitan?

Dum mia vizito de la redakcio de Le Monde en junio 2010 respondeculo de la franca revuo diris, ke ne sufiĉas reagoj pri Esperanto por aperigi novaĵojn. Mi do ekplanis prelegturneon en Francio. Mi kontaktis 10 Esperanto-grupojn, kaj 16 proponis viziti ilin. Mi akceptis 9.

Semajnon antaŭ la vojaĝo min trafis serioza malsano. Mi tro memfidis mian sanstaton, tial mi kuraĝis ekiri al la prelegturneo la 17-an de novembro.

Sekvatage mi renkontiĝis kun Marc Rousset, eksa Ĝenerala Direktoro de la magazenĉeno Carrefour. Li planas kolokvon de la Fondaĵo Charles De Gaulle en 2012 ĉe Unesko kun pintaj partoprenantoj el Francio, Germanio kaj Rusio pri religio, scienco, kulturo, ekonomio kaj la eŭropa lingva situacio. Li petis mian partoprenon.

En Parizo mian prelegon organizis IFEF-Francio. Estis plena salono kun i.a. estraranoj de Esperanto-France kaj Isabel Castro de Konsilio de Eŭropo. Mi emociplene parolis.

La Esperanto-mondon mi ekkonis per la “Rondvojaĝo en E-lando” de Kyotaro Deguchi de Oomoto. 30 jarojn poste, en 1995, mi eklernis Esperanton kun novzelanda instruisto, ĉiuvespere po 3 horoj, eĉ dumferie.

Mi deziras kontribui al la Oomoto-devizo: Unu Dio, Unu Mondo, Unu Interlingvo, kaj tial koncentriĝas al unu komuna lingvo. Mi estas dankema al la Majstro Hidemaru Deguchi, patro de la verkisto, revanto pri la fina venko de Esperanto, pro lia libro. Bonŝance mi inventis la baston-valizon Wakin’Bag, kies vendado helpas diskonigi Esperanton. Ĝingis-Ĥano amasigis 200 mil soldatojn, breĉis la Grandan Muron kaj venkis Ĉinion. Imitante tion, mi koncentriĝis al Le Monde. Mi celas atentigi francojn pri la lingvaj problemoj en Eŭropo kaj kiel solvi tion per Esperanto.

Prof. Geremek estis vic-prezidanto de la Eŭropa Parlamento, kiu havas 23 oficialajn lingvojn, kiuj ne funkcias, ĉar la angla dominadas sendiskute. Leginte mian anoncon en Le Monde en 2008, li ekinteresiĝis pri Esperanto kaj invitis 784 parlamentanojn debati ĉu Esperanto estas malamiko aŭ amiko.

En Parizo kaj Vannes graviĝis mia malsano. Ne kapablante eĉ sidi, antaŭ- kaj postprelege mi devis kuŝi. En tia stato, la flugkompanio rifuzis enaviadiligi min sen kuracisto. Atilio devis marĉandi plurhore por sukcesi. Atinginte Osaka mi estis senmova. Deĵorantoj helpis min sidiĝi rulseĝe kaj taksie.

Anstataŭ mi Atilio prelegis en Nantes, Lyon, Avignon, Marseille, Mulhouse, kaj disdonis la tekston dum Malferma Tago de UEA. 324 personoj konatiĝis kun miaj vivoceloj. Post semajna traktado mia sanstato stabiliĝis, sed miaj bona gambo kaj brakoj malfortiĝis. Kiam Atilio revenis, ni eklaboris hejme por plivastigi la agadon al la Zamenhof-Taga Le Monde. Henri Masson kaj aliaj multe subtenis. Ni kreis paĝon en “Facebook” kaj per la amikara reto de Atilio informoj trakuris Francion.

Mi ne havas taŭgajn dankvortojn por Atilio pro la turnearanĝado kaj lia alta lingva kapablo, kaj ĉar li sendorme prizorgis min kaj puŝis ĉien mian rulseĝon.

Etsuo Miyoshi

[FORIGITA!: bildo]

Etsuo Miyoshi la 18-an de novembro 2010 dum prelego en Parizo pri la temo “Ĉu guto traboras la monton granitan?”

[FORIGITA!: bildo]

Etsuo Miyoshi kaj Atilio Rojas kun esperantistoj en la stacidomo de Vannes.

Jubileo de Ĥarkova E-societo

La 10-an de decembro 2010 esperantistoj en la urbo Ĥarkov (Ukrainio) solene festis la 100-jaran jubileon de la fondiĝo de Ĥarkova Esperanto-societo (1910-2010).

La unuaj esperantistoj aperis en Ĥarkov baldaŭ post la publikigo de la unua lernolibro de Doktoro Esperanto. Tamen, la fonda konferenco de la societo datiĝas de la 10-a de decembro 1910.

La jubilea festo okazis en la fako de fremdlingva literaturo de la urba scienca biblioteko. La partoprenantoj povis konatiĝi kun la internacia Esperanto-movado kaj kun la historio de nia lingvo en Ĥarkov. Samloke oni povis trarigardi ekspozicion de E-literaturo kaj de aliaj esperantaĵoj, kaj aŭskulti poemojn kaj kantojn en prezento de ĥarkovaj esperantistoj.

S. Zamorij
Letero al Zamenhof de ĥarkovaj esperantistoj.

Saluton, kara Majstro! Donu manon!
Sincere Vin salutas ĥarkovanoj.
Ĉi-jare kune festis ni solene
100-jaran Verdan nian Jubileon!
Antaŭ 100 jaroj nia stel’ ekbrilis,
Kaj, dank’ al Dio, ĝi ne estingiĝis.
Malgraŭ militoj kaj reprezalioj,
La stelo verda estis kun ni ĉiam!
Nia ĥarkova famili’ Vin dankas,
Ĉar Esperanto al homaro mankis.
Vi kreis ĝin. Kaj en la koroj niaj
Fajreroj verdaj arde brilas ĉiam!

V. Ĥodin, prez. de la klubo Ardo

Japanio: Ekspozicio en “Tergloba Festivalo”

La 2-an kaj 3-an de oktobro 2010 Japana Esperanto-Instituto ekspoziciis en la “Tergloba Festivalo” en Tokio, la plej granda tiuspeca evento en Japanio, kie ĉiujare ekspozicias multaj NRO-oj por internacia kunlaboro inter progresintaj kaj progresantaj landoj. Ĝi havis pli ol 100 000 vizitantojn.

Multaj neesperantistoj vizitis nian budon, ĉar partoprenantoj de tiu festivalo ĝenerale interesiĝas pri internaciaj agadoj.

Ni informis ilin i.a. ankaŭ pri lokaj Esperantaj rondoj. Kelkaj venis poste al la enkonduka kurso de Esperanto.

Notinde estas ke la budon planis kaj en la programo kunlaboris ĉefe junaj esperantistoj. Tio rememorigas pri la UK en Jokohamo en 2007, kie aktivis junuloj por junularaj programeroj, kio sugestas, ke tia evento donas ŝancon kaj por informado al neesperantistoj, kaj por kunlaboro de diversaĝaj esperantistoj.

En la festivalo s-ro Kimura Goro Christoph gvidis kunsidon kongrue kun la kadra temo de la festivalo “Jarmilaj evoluigaj celoj”, proklamita de Unuiĝintaj Nacioj. En la kunsido titolita “Ni internacie kunlaboru! Sed en kiu lingvo?” li atentigis, prezentante konkretajn ekzemplojn, ke lingvaj problemoj tute ne estas flankaj aferoj en internacia kunlaboro.

Kimura Goro preparis kelkajn demandojn por la ĉeestantoj, kaj laŭ la respondoj montris avantaĝojn kaj malavantaĝojn kaj de la angla kaj de naciaj lingvoj, de la kunlaborantaj flankoj.

Esperanto havas oportunajn antaŭkondiĉojn por fariĝi justa kaj efika ponto, sed la realiĝo dependas de nia konkreta klopodo.

Nakamura Daishin (Informa Fako de JEI)

[FORIGITA!: bildo]

La kunsido, gvidata de s-ro Kimura Goro Christoph.

Solenaĵo en Bosnio kaj Hercegovino

La urba Esperanto-societo “La Mondo” en Banja Luka (Bosnio kaj Hercegovino) la 18-an de decembro solene festis la centjariĝon de Esperanto en Bosnio kaj Hercegovino, en la koncerta salono de la Artakademio de Respubliko Serba.

La unuaj esperantistoj en Bosnio kaj Hercegovino aperis en la urbeto Mrkonjic Grad nur 5 jarojn post la apero de la unua gramatiko de Esperanto (1887). La unua E-societo “La Stelo Bosnia” estis fondita en Sarajevo, kaj havis 120 membrojn: 80 el Sarajevo kaj 40 el aliaj lokoj.

Banjalukaj esperantistoj havis ankoraŭ unu gravan jubileon. Ilia prezidanto Mico Vrhovac festis la tridekjariĝon de sia aktiveco en la Esperanto-movado. Kaŭze de tiu jubileo li ricevis arĝentan plakaĵon, kaj pri lia aktiveco parolis la konata esperantisto d-ro Ljubiŝa Preradoviĉ.

S-ro Vrhovac en sia longa aktivado estis tri-foje prezidanto de la E-societo en Banja Luka, membro de la estraro de E-Ligo de Bosnio kaj Hercegovino, LKK-ano de la 22-a kongreso de jugoslaviaj esperantistoj, du-foje prezidanto de E-Ligo de Respubliko Serba, membro de AIS, membro de la Balkana komisiono de UEA, instruisto laŭ la Ĉe-metodo. Li gvidis 30 kursojn, redaktis kelkajn librojn, ludis la rolon de d-ro Zamenhof en la teatraĵo Dek tagoj de kapitano Postnikov, prezentata en Bjalistoko, Sankt-Peterburgo, Kragujevac, Banja Luka ktp.

“Mi multe laboris por la disvastigo de Esperanto en mia urbo kaj lando, sed mi ankaŭ ricevis multe de Esperanto. Miaj amikoj estas en la tuta mondo kaj mian domon vizitis esperantistoj el Koreio, Japanio, Rumanio, Bulgario, Pollando, Ĉeĥio, Hispanio, Slovakio, Belgio ktp. Mi dankas al miaj geamikoj el la societo, al vi miaj geamikoj neesperantistoj, kiuj subtenadis mian laboron, kaj aparte mi dankas al miaj familianoj, ĉar ili estis kun mi en diversaj miaj E-projektoj”, diris s-ro Vrhovac, ricevante la arĝentan plakaĵon.

En la arta parto de la solenaĵo okazis koncerto de Svetlana Ĉutiĉ-Ŝtula (violono) kaj Svetlana Panteliĉ (piano) el Serbio, kaj Bojana Obradoviĉ (violono) kaj Marija Ŝestiĉ (piano) el Respubliko Serba. Kvindeko da vizitantoj ĝuis muzikon de konataj mondaj komponistoj kaj post la koncerto tre vigle babilis dum la koktel-solenaĵo.

Pri la evento raportis lokaj kaj tutlandaj televidaj kaj radiaj stacioj.

Nova pledo de UEA ĉe UN por lingvaj rajtoj

Universala Esperanto-Asocio intervenis en la 3-a sesio de la Forumo pri Minoritatoj de Unuiĝintaj Nacioj, kiu okazis en la Palaco de Nacioj en Ĝenevo la 14-an kaj 15-an de decembro.

Nome de UEA parolis Cesco Reale, unu el la konstantaj reprezentantoj de la Asocio ĉe UN en Ĝenevo. La Forumo pri Minoritatoj estis starigita de la Konsilio pri Homaj Rajtoj de UN en 2007 kaj UEA kontribuas al ĝiaj laboroj ekde la komenco.

Jen Esperanta traduko de la alparolo, kiu estis farita en la franca lingvo.

Sinjorino Prezidantino, Gesinjoroj,

Mi parolas nome de Universala Esperanto-Asocio, kies membroj, parolantoj de la internacia lingvo Esperanto, troviĝas en pli ol 120 landoj.

En la projekto de rekomendoj traktata hodiaŭ, specife en la ĉapitro 32, plurloke aperas mencio pri bezono de tradukado. Fakte, por povi esti aktiva en la ekonomia vivo, oni devas povi kompreni la leĝojn kaj la dokumentojn rilatajn al tiu medio en sia propra lingvo.

Hodiaŭ ni deziras altiri vian atenton al la klopodoj de Eŭropa Unio pri malrespekto de la egaleco de ĉiuj lingvoj de la membroŝtatoj, malgrau tio ke tiu egaleco estas solene deklarita en ĉiu fundamenta dokumento de EU. Koncerne patentojn, temas pri klopodo malebligi la utiligon de aliaj lingvoj ol la germana, la angla kaj la franca dum la depono, ekzameno kaj publikigado de patentoj. Tiu maniero procedi kreus maljustan avantaĝon por firmaoj kaj civitanoj de landoj, kie tiuj ĉi lingvoj estas uzataj.

La utiligo de nur tri lingvoj koncerne patentojn en Eŭropa Unio, kie estas 23 oficialaj lingvoj, kaŭzus malavantaĝojn maljustajn al firmaoj kaj civitanoj en landoj, kie tiuj ĉi lingvoj ne estas oficialaj, kaj tia decido estus sendube kontraŭa al la principo de reala partopreno de ĉiuj en la ekonomia vivo. Tia decido malvalorigus lingvojn, kiuj hodiaŭ ankoraŭ estas prestiĝaj, kaj donus avantaĝon al kelkaj privilegiataj lingvoj. Estas evidente, ke lingvoj kiel ekzemple la itala aŭ la pola, kies utiligo estus ekskludita de la administra proceduro, kaj en kiuj oni ne plu uzus aŭ kreus vortojn rilatajn al teknikaj malkovroj kaj uzadoj, estus destinataj al dialektiĝo kaj la parolantoj de tiuj lingvoj iĝus duarangaj civitanoj.

Ni protestas forte kontraŭ tiuj klopodoj malaperigi la lingvajn rajtojn de granda nombro de la civitanoj de Eŭropa Unio, kaj kontraŭ la malracia rifuzo pri ekplanado de la uzo de neŭtrala lingvo por la interkomunikado, kiel ekzemple la latina, aŭ pli bone: la internacia lingvo Esperanto. Tiu ilo de interetna komunikado, kies uzo permesas respekti ĉiujn lingvajn kaj kulturajn minoritatojn, estas tre vivanta hodiaŭ. Pri tio atestas multaj libroj, konferencoj kaj eventoj pri sciencaj kaj teknikaj temoj, diplomlaboraĵoj, kaj la ekzisto de sciencaj, fakaj asocioj utiligantaj Esperanton.

Dankon pro via atento.

Sonregistraĵo: www.linguistic-rights.org/sonoj/3a﹍Forumo﹍pri﹍Minoritatoj﹍UN﹍Ghenevo﹍alparolo﹍de﹍UEA﹍14﹍15﹍dec﹍2010.mp3

Kongresa statistiko: Franca-germana duelo

884 aliĝoj al la 96-a UK en Kopenhago (23-30 julio 2011) estis registritaj ĝis la 15-a de januaro.

Fine de la unua kotizperiodo okazis grava ŝanĝo en la statistiko: pri la unua loko konkurencas Francio kaj Germanio, dum Danio troviĝas nun sur la kvara loko, ĉar ankaŭ Japanio liveris pli da aliĝoj ol la gastigonta lando. La landoj kun pli ol 20 aliĝintoj estas: Francio (125), Germanio (118), Japanio (73), Danio (70), Pollando (56), Nederlando (48), Brazilo (34), Svedio (33), Rusio (31) kaj Belgio (27).

Revuo Esperanto 2011 3

Malferme

Ni pioniras la simetriemon

Nia movado laboras por la fortigo de specife tia internacia, interloka, intertipa amikeco, kiu insistas pri la demokratia duflankeco de la rilato. Ni ne diras, suben: “Vi estas mia amiko, ĉar mi faris personan kliniĝon por vin akcepti”. Nek, supren, “Mi aŭdacas esti via amiko, ĉar vi gracis enpreni min en vian amikaron”. Ni diras, vizaĝen: “Ni estas senhierarkie simetriemaj amikoj, kaj ni kune fosas diversajn komune homajn sulkojn.” Jen nia aparta vivstilo. Kiamaniere ĝian revolucian simetriemon ni praktiku kaj prezentu ne nur en la prilingva sfero sed ankaŭ pli vaste?

La sporto — kunpraktikata (ne nur junaĝe) kiel esprimilo de multaj amikecoj — estas areno videble egaliga. Multaj prave strebas ligi Esperanton al la sportistoj, kaj certe havas niajn bondezirojn. Sed troviĝas io sporta jam en la praktikado de Esperanto mem. Tion ni ofte elitisme malatentas, preferante emfazi aspirojn artajn kaj sciencajn. La tabeleco de nia tabelvorta lingvo invitas komencantojn kunsporti kun korifeoj, kiuj neniam rifuzas.

La internacian gastigadon kaj la memkonscian gastadon, ni esperantistoj ĉiugeneracie re- kaj relanĉas kiel unikan entreprenon. Ankaŭ ĝi, same kiel la sporto, estas universale fosata sulko. La esperantistado — ni ne faru la eraron ĉiam nomi ĝin eco — faras el la neŭtrala lingvo kulturan gastejon, kaj el la priEsperanta sinengaĝo konstantan elementon de feriecado eĉ en niaj plej feroce-sendorme strebaj tagnoktoj. Dum ni simetrie lernas la streĉojn kaj ĝojojn de la respondecaj gastado kaj gastigado, ni pionire fondas la planedan respublikon.

Laste, sed ĉu balaste?, ni venas al la artoj. Tre longe ankaŭ la Esperantaj artistoj restis metilernantoj en la atelieroj de la unulingvaj ŝtatoj, neneŭtrale iesaj, radikismaj, al kiuj la gasta specio aspektas fakultativa kaj forsendebla. Sed hodiaŭ ni finfine fortu kuraĝe prediki al tiu grego.

Ni rajtu rakonti, kiamaniere nia magie ĉiesa podio, surscenigante la militidajn realaĵojn de la ŝtatoj kaj kronoj de iesaj landoj, forsorĉas per nia arto iliajn pekojn kaj reliefigas ilian sportigan, gastigan kapablon. Ni proponu, ne tiom al interŝtataj instancoj la tujan uzon de nia lingvo, kiom al specifaj landoj tiun nian surscenigan magion, per kiu ankaŭ senEsperantaj homoj kaj institucioj lernos permagii el la glavoj kaj lancoj rikoltilojn kaj plugilojn.

Sporto, gastado, artoj — ĉie, estimataj legantoj, ni traktas pri intervizaĝeco. Sporte kaj gaste, ni funkcias inter specifaj unuopuloj, vidalvide. Arte, ni reliefigas la vizaĝojn, kiujn ni spertas dum nia vivado, per tiu aparta magio; ju pli malglavige ni surscenigas la vizaĝojn, des pli Esperanta estas nia podia sukceso. Se vi ne notas ĉi tie reklamon por mia “projekto vizaĝoj”, kara leganto, permesu al mi dubi pri via kapablo flari miajn publicajn intencojn.

Se ĉio ĉi estus dirata en la februara numero, vi pensus al la semajno de internacia amikeco. Dirate en la marta, la vortoj invitu vin al la kongresa temo. Kiel Johano la baptisto diris pri la savonto, mi nur balaas iom da tereno por la reĝisoro pri la kopenhaga temo. Se vi ne konas ĝian vortumon, mi ĝin ripetu: dialogo kaj interkompreno. Se vi havas nian trian virton* (post la espero kaj la obstino), vi atendos anoncojn pri la intencoj de tiu reĝisoro, kies sandalojn mi ne rajtas lavi. La estraro de la asocio sin distancigas de la neŭtrale kristanaj elvokoj de miaj vortoj, tamen notante, ke mi ne estas kristano kaj do povas neŭtrale fari tiajn aludojn sen tro da risko de miskompreno.

* Aludo al la rekantaĵo de “La Vojo”
Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

Fotoj el la projekto “Vizaĝoj”: http://eo.wikipedia.org/wiki/Projekto:Vizaĝoj

Kongresa temo

Mojose en Kopenhago!

Kun la junularo, en ĝia Internacia Jaro...

Je kioma aĝo vi, hazarda leganto, interesiĝis pri Esperanto kaj lernis ĝin?

Por granda parto el ni, tiu ĉi fascina afero trovis sian vojon al niaj respektivaj cerboj kaj koroj tre frue en la unuopaj vivitineroj, pli-malpli samepoke kiel la ekfloriĝo de aliaj intensaj emocioj, kiel amo kaj erotiko. Temas pri vivetapo dum kiu ĉiu homo, tra la malfacila procezo ne plu resti infano sed kreski, varme karesas en sia profunda interno esperojn por la estonteco, t.e. por la propra kaj foje eĉ por ĉies estonteco. Ĉu vi povas ankoraŭ memori aŭ eĉ denove senti la tiamajn ekscitiĝon kaj ĝojon, jen pro la beleco de la Zamenhofa revo, jen pro la ŝancoj senpere kontakti alilandajn homojn, jen pro la mirinda strukturo de la lingvo, kiu permesis al vi tiom rapide lerni?

Bonŝance, la vibranta energio, vasta imagopovo kaj krea iniciatemo de junaj homoj daŭre alvenantaj en ĉiu generacio signife pliriĉigis la vivon de Esperanto. Jes ja, ni pensu pri homo ankoraŭ ne 28-jaraĝa ĉe la publikigo de ĝia Unua Libro en 1887, aŭ pri la fondintoj de UEA en 1908 (Hector Hodler 21-jara, Edmond Privat 19-jara), aŭ pri la unua prezidanto de la iama Sovetrespublikara Esperantista Unio en 1921 (Ernst Drezen, 29-jara), inter centoj da similaj kazoj sur ĉiuj niveloj kaj sferoj de nia fenomeno. Ĉu nur pasinttempaj? Nu, hodiaŭ pensu ekz. pri la ĉefaj motoroj de E@I kaj lernu.net.

Tiu lasta ekzemplo permesas atenti la fakton ke en la nuna, rapide ŝanĝiĝanta mondo, Esperanto kerne bezonas siajn junulojn por pluvivantigi sin kaj adaptiĝi al la novaj kondiĉoj kiel kunlabora, eduka, socie engaĝiĝinta iniciato, samkiel la homaro bezonas sian junularon por alfronti la diversajn defiojn kaj krizojn de la nuna realo (sociekonomiajn, ekologiajn, politikajn ktp), cele al nia komuna estonteco. Esperantujo kaj la mondo el kiu ĝi estas konscia ero, nepre kreu taŭgajn spacojn por vera, fruktodona kaj respektoplena dialogo inter la generacioj.

Ĝuste tial, la temon de la Kopenhaga UK konsistigos la Internacia Jaro de la Junularo: Dialogo kaj interkompreniĝo, lanĉita de UN por la periodo inter la 12-a de aŭgusto 2010 kaj la 11-a de aŭgusto 2011. Per tio UEA plian fojon daŭrigas sian persistan, respondecan subtenon al la regulaj alvokoj de Unesko aŭ la tuta UN-sistemo elstarigi kernajn aspektojn de la vivo de la homaro, gravajn por komune alstrebindaj celoj kiel paco, homaj rajtoj, daŭropova evoluo kaj interkultura solidareco.

Potenciale, la diskutado de tiel gravaj temoj, kadre de la plej granda E-evento, povus esti tre interesa kaj riĉiga, fakte modela kaj senprecedenca, se ni trafe profitus de la tute aparta trajto de nia lingvokomunumo esti tiom kulture kaj geografie diverseca. Ekz. ĉu per Esperanto iuj okcidenteŭropaj junuloj povus rekte informiĝi pri la malfacilaj vivkondiĉoj de siaj samgeneracianoj en subevoluintaj landoj? En postaj artikoloj mi (aŭ iu alia!) tuŝos la ĉefajn aksojn de la temaro.

Kiel ĉe ĉiu vivanta homkomunumo, la junularaj kulturo kaj lingvaĵo helpas movi la tutan aferon en Esperantujo. Tial mi invitas ĉiujn kontribui ekde nun, por ke okazu kiel eble plej mojosa (t.e. modernjunstila), instiga kaj utila dialogo inter la generacioj, pri la diversaj aspektoj de la junularo. Tio povas esti ŝanco por spirita rejuniĝo...

José Antonio Vergara

1247 E-podkastoj de Pola Radio kaj... ?

La 2-an de februaro la vasta komunumo de la E-aŭskultantoj de Pola Radio ricevis afliktan informon pri ne plu novaj E-elsendoj. La komunikita decido estis samtage afiŝita sur la muro de Amikaro de Pola Radio en Esperanto, kiu dum sia unujara ekzisto arigis en la socia portalo Facebook ĉ. 1115 membrojn.

La informo disvastiĝis fulmrapide, kaj sur la muro de la Amikaro kaj ekster ĝi komenciĝis vigla opiniinterŝanĝo pri tio, ĉu eblas kaj sub kiuj kondiĉoj, ke la teamo laboranta pri la E-programo de Pola Radio daŭrigu sian agadon en alia portalo, eĉ sen la nomo de tiu ĉi institucio.

Ne eblas kaŝi, ke en la lastaj jaroj ĝi kelkfoje sukcesis malagrable surprizi per siaj decidoj la mondan esperantistaron. Ne eblas tamen kaŝi ankaŭ, ke kun la nomo de Pola Radio en la daŭro de preskaŭ 52 jaroj ligiĝas multaj belegaj momentoj en la historio de la E-komunumo. De tie dum tiu tuta tempo estis al la mondo komunikataj informoj pri E-eventoj, kongresoj, aktivaĵoj. De tie aŭdiĝadis la voĉoj de elstaraj esperantistoj, interparoloj, intervjuoj kun polaj kaj eksterlandaj agantoj de la E-movado. Altnivelaj elsendoj pri la pola literaturo en E-traduko kaj originala E-kreado atestis, ke la esperantistaro vaste dismetiĝinta tra la mondo formas veran socion, kiu ĝuas la ĉiutagan lingvan medion de la Varsoviaj E-elsendoj. Kaj formis ĝin krome temoj el la tuta programa oferto de la E-Redakcio de Pola Radio, kies origina celo estis proksimigi al la esperantlingva aŭskultanto Pollandon, ja proksiman al ĉiu esperantisto laŭ sia aktuala politika, ekonomia, scienca, kultura kaj turisma spektroj.

Estis periodoj kiam temis sole pri la duonhora — tamen ĉiutaga E-elsendo, estis periodoj kiam ĉiutage aŭdiĝadis kelkelsenda, eĉ trihora E-programo.

En la fino de 2006, post 48-jara ekzisto, la Redakcio de PR kaj la tuta E-komunumo spertis streĉajn kaj dramecajn semajnojn, kiam decidiĝis la estonteco de la E-lingvaj programoj el Varsovio. La tiama esperantista aktiviĝo superis ĉies atendojn, pri kio detale raportis la februara numero de Esperanto en 2007. Dank’ al la vasta enlanda kaj eksterlanda kampanjo la E-elsendoj — minacitaj de forigo — restis, kvankam ne en la formo de ĉiu el ni esperita.

Dum iom pli ol kvar jaroj la E-komunumo kutimiĝis al la nova formulo de la E-programoj de PR.

Senigitaj de la mallongonda kaj satelita emisiado, limigitaj al la reta ŝutabono, elkondukitaj el la strukturo de la Poreksterlanda Programo de Pola Radio, kie ilian lokon kaj pozicion prenis la Hebrea Redakcio, ili ja funkciis. Sciis pri ili bonege esperantistoj en la mondo, kiuj adaptiĝis al la sole reta emisiado, al reta aŭskultado, elŝutado. Al la ŝanĝoj tamen ne ĉiuj povis adaptiĝi. Multajn aŭskultantojn ni perdis. Ĉefe tiujn, kiuj aŭskultis nin per mallongaj ondoj aŭ per satelito, kaj kiuj trovis baron ne nur financan, sed ankaŭ psikan, aŭskulti la elsendojn per komputilo. Ĝenerale aŭskultantoj kun ĝojo akceptis la decidon pri daŭrigo de la E-lingvaj elsendoj de PR, kiuj, kvankam novstilaj, ne facile troveblaj per la oficiala retejo de Pola Radio, tamen multrilate referencis al la plej bona tradicio kaj de la iamaj programoj. Baldaŭ montriĝis, ke en la interreta epoko la Varsovia E-programo senĉese logas novajn aŭskultantojn. Junajn, mezaĝajn, grizharaĝajn! Ilin ĉiujn karakterizis la sama trajto: la sopiro aŭdi la lingvon en la ĉiutaga uzo rilate al aferoj politikaj, sociaj, kulturaj kaj evidente movadaj.

En la Interreta Fako de Pola Radio la respondecon pri la novformulaj E-programoj transprenis Gabi Kosiarska. Sed ŝi ja ne solis, ĉar per ĉiutaga helpo, asisto, estis kun ŝi la malnovaj gekolegoj: Barbara Pietrzak kaj Maciek Jaskot. Dum kelka periodo kunlaboris Łukasz Żebrowski. Ĉiam helpoprete, eĉ se iom ombre, atendis Wojtek Usakiewicz. Tiu kunlaboro kun la tempofluo en ĉiam pli signifa grado ekhavis trajtojn de distanca laboro.

La Interreta Fako de PR neniam aparte interesiĝis pri sia E-podkasto, sed malgraŭ modestaj financaj kondiĉoj la E-sekcio funkciis sen grandaj obstakloj, bedaŭrinde ne tre longe. Nome post la ŝanĝo de la direktoraro administranta la Informadikan Fakon de PR komenciĝis programlimigoj en la E-elsendoj.

La unuaj surprizis la tutan E-komunumon antaŭtage de la Jubilea UK en Bjalistoko, kiam per arbitra decido estis forigitaj la semajnfinaj programoj. Dumsemajne aŭdiĝis ekde tiam nur kvin elsendoj. Sekvaj limigoj okazis fine de majo 2010. Tiam Gabi ricevis apartajn taskojn en la Informadika Fako, ligitajn kun la alifarado de la portalo de PR. La E-elsendoj ne estis ĉesigitaj, sed ili estis limigitaj ĝis tri premieroj semajne kun la premiso, ke ili konsistu sole el ripetataj eroj. Tio estis rekte vegeta stato rilate al la atendoj de la aŭskultantoj, kio emfaziĝis en iliaj leteroj kaj ankaŭ estis klare vortumita dum diversaj personaj renkontiĝoj kun la aŭskultantoj, inkluzive de AERA-kunveno dum la Havana UK. Do postkongrese ni komencis singarde revenigi elementojn de la originala programenhavo. Tio estis ĉesigita per decido de la 2-a de februaro 2011. Ĝis tiam entute la aŭskultantoj de la E-elsendoj en Pola Radio ricevis 1247 programojn, elŝuteblajn el la radiopaĝoj aŭ riceveblajn ŝutabone.

Kiam ni skribas ĉi tiujn vortojn, estas neniuj pliaj decidoj. La situacio ne aŭguras renverson. Restas la konscio pri tio, kiom multe la E-komunumo dankŝuldas al Pola Radio, kvankam la nunaj radioaŭtoritatoj en Pollando ne volas agnoski kiom multe ili profitas de siaj E-programoj, pro kiuj la nomo de PR fariĝis rekonebla marko pri fidindaj informoj el kaj pri Pollando en la landoj, kiujn la iama kaj la aktuala programpropono de PR ne atingas.

Kvankam ne aŭdiĝis definitivaj decidoj pri la estonteco de la E-sekcio en la Informadika Fako de PR, al la redakciaj adresoj venas ĉiam pli da petoj, insistoj, ke la ĝisnuna ĵurnalista teamo en Varsovio ne rezignu, sed eĉ sen la ŝildo de publika institucio daŭrigu sian laboron por la bono de la E-Komunumo.

Se la kondiĉoj necesaj por tio estos por tio trovitaj, nia teamo estas preta, kun malnovaj/novaj kolegoj tian provon entrepreni. La baza demando estas, ĉu la E-komunumo daŭre bezonas oferton, ĝis nun disponigatan de la E-Redakcio, sekve la E-fako de Pola Radio.

Gabi Kosiarska, Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

La malnova “antaŭpodkasta” teamo

[FORIGITA!: bildo]

La redakcia teamo, printempo 2003

[FORIGITA!: bildo]

La redakcia teamo en la somero 2006

[FORIGITA!: bildo]

Barbara Pietrzak kaj Gabi Kosiarska

[FORIGITA!: bildo]

La redaktisto Łukasz Żebrowski

[FORIGITA!: bildo]

La varsovia studio

Trejnseminario de TEJO kaj SEL maje 2011 en Varsovio

Kadre de la kampanjo “SEL-Reaktivigo” Skolta Esperanto-Ligo kune kun TEJO organizas trejnseminarion por junaj aktivuloj kun la ĉefa temo: Konstruante surbaze de diverseco — kiel ricevi la plejbonon el interorganiza junulara kunlaboro?

La seminario okazos en Varsovio, Pollando, inter la 24-a kaj 30-a de majo 2011 (la 24-a kaj la 30-a estos la vojaĝtagoj).

La programo enhavas interaktivajn laborsesiojn pri teknikoj kaj metodoj de moderna laboro de junulaj asocioj kaj pri efikaj manieroj organizi junularon, uzante la temon diverseco kaj egalrajteco en internacia agado. La partoprenantoj lernos praktikajn metodojn de interkulturaj aktivaĵoj kaj la uzon de variaj iloj de la Konsilio de Eŭropo. Krome ili plibonigos siajn gvidadajn lertojn. Okazos vizito al la centra sidejo de ZHP (Pola Skolta Asocio) por diskuti pri spertoj en internacia kunlaboro kaj la potenciala uzado de la internacia lingvo. Krome oni vizitos la lokan grupon de esperantistoj.

Ni invitas junajn aktivulojn en la skolta movado kaj esperantistojn kiuj simpatias kun la skolta movado. La ĉefa kriterio estas klara intereso pri la temo diverseco kaj egalrajteco en internacia kunlaboro kaj ebla kontribuo al la programo. Danke al subvencio de la Eŭropa Junulara Fonduso ni povas inviti 30 partoprenontojn, pagante la restadkostojn kaj kontribuante al la vojaĝkostoj. La aliĝkotizo estas nur 70 eŭroj (por eŭropanoj) aŭ 100 eŭroj (por ne-eŭropanoj) por la 5-taga programo. Pro la limigita nombro de lokoj ni devos elekti partoprenontojn uzante kriteriojn sur la aliĝilo, kiuj certigas la ekvilibron de nacieco kaj sekso, kaj la eblan kontribuon al la programo. La limdato por aliĝi estas la 15-a de marto 2011. Frua aliĝo estas rekomendata. Pliaj informoj inkluzive de la programo, la kriterioj kaj la aliĝilo haveblas ĉe: www.esperanto.org/skolta aŭ ĉe la Organiza Teamo: S...@gmail.com. Se vi konas skoltojn en via urbo, tio estus granda oportuno por prezenti Esperanton kaj inviti lokajn skoltojn por partopreni la trejnseminarion. Al tiuj, kiuj deziras aliĝi, ni proponos Esperanto-fulmkurson (retan/per Skajpo), por provizi ilin per la bazaj Esperanto-komprenkapabloj kaj ebligi senperan komunikadon.

Internacia Universitato prosperas vintre kaj somere

Jam la kvaran jaron sinsekve okazis en la Internacia Festivalo en Germanio la Internacia Vintra Universitato (IVU), sed laste kun duoble pli da prelegoj ol en la antaŭaj fojoj, preskaŭ samnombre kiel en la Internacia Kongresa Universitato (IKU), kiu nun estas en la procezo de prijuĝado de la proponoj por la UK.

Kvankam la lasta rikolto de IKU-proponoj estis iom malpli abunda laŭkvante (18 anstataŭ proksimume tridek en la lastaj jaroj), ĝi estas tre altnivela kaj varia laŭteme, kio starigas malfacilan taskon antaŭ la IKU-komisiono, sed promesas riĉan oferton en Kopenhago.

“Somera Universitato” unuafoje okazis en la 17-a UK en Ĝenevo en 1925, laŭ instigo de Edmond Privat. La serio de sciencaj prelegoj en UK fariĝis Internacia Somera Universitato (ISU). La nomon oni ŝanĝis al “Internacia Kongresa Universitato” en 1981, kiam la UK unuafoje okazis en la suda hemisfero, en Brazilo. Ekde la UK en Tampereo, 1995, IKU kunlaboras kun Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), tiel ke inter la naŭ IKU-prelegoj tri estas efektive daŭrigataj kiel AIS-kursoj.

Se okazas Somera Universitato en la UK, kial ne estu Vintra Universitato, ekzemple en la jarfinaj Esperanto-renkontiĝoj? En 2007 mi iniciatis la Internacian Vintran Universitaton (IVU), kadre de la 24-a Internacia Festivalo (IF) en Düsseldorf. La formato estis simila al IKU: studsesio de AIS konsistanta el tri kursoj. La aŭspicio de la du bone konataj institucioj — science AIS kaj organize IF — ebligis al la nova aranĝo fariĝi tradicia vintra kursaro, same kiel IKU somere. Kiel dirite, ĉi-jare la prelegoj abundis, duoble ol antaŭe, atingante preskaŭ la nombron de IKU-prelegoj. Dum la tri pasintaj IVU-sesioj havis po tri kursojn kaj 5-6 prelegojn, la ĉi-jara sesio konsistis el sep kursoj kaj 12 prelegoj. Tiu kvanto proksimigas IVU al la amplekso de ĝia pli aĝa parenco — IKU — kiu kutime havas naŭ prelegojn (el kiuj tri estas AIS-kursoj kun po tri prelegoj, do entute 15 prelegoj). Kvankam la plimulto de la IVU-kursoj ĉijaraj temis pri lingvoj (la IF-ĉeftemo), ili estis sufiĉe variaj. Mi prelegis pri la evoluo de astronomio — de Genezo tra Koperniko ĝis Einstein kaj Hubble. Daniel Moirand faris literaturan kurson pri Aleksandro Dumas. Ugo de Riu prelegis pri geografio: “Longitudo — de Stonehenge ĝis GPS”. Kristin Tytgat provokis la aŭskultantojn per la demando “Ĉu la nederlanda estas monda lingvo?” kaj Tatjana Loskutova prelegis pri “Lingva diverseco kaj lingva politiko en Rusio”. Ankaŭ la du ceteraj kursoj temis pri lingvo: Tacuo Huĝimoto prelegis pri “Idiolekto, dialekto, idiomo”, kaj verŝajne la plej populara preleganto, Josef Ŝemer, lerte prezentis kaj instruetis la hebrean lingvon. En tri el la sep kursoj okazis finekzamenoj, kaj la sukcesintoj ricevis oficialajn AIS-atestojn en solena ceremonio dum la silvestra balo, okazanta en la lastaj minutoj de la jaro 2010, en la ĉeesto de AIS-senatano Prof. H.D. Quednau.

La temoj de la ĉi-jaraj IKU-proponoj inkluzivas Esperantologion, etnologion, biologion, ekonomikon, fizikon, lingvojn, astronomion, historion, filozofion, medicinon, kemion kaj ekologion. Ankaŭ la proponintoj estas inter la plej elstaraj fakuloj en la movado kaj eĉ ekster ĝi. Fine, ĉi-jare senprecedence alta nombro de IKU-proponoj prezentas ankaŭ AIS-kurson: dum en antaŭaj jaroj estis inter 2-4 AIS-proponoj, ĉi-jare estas ok. Tial ankaŭ nun la IKU-komisiono kaj la estraro de UEA havas tre malfacilan taskon, elekti la naŭ prelegojn kaj tri kursojn inter duobla nombro da altnivelaj proponoj. La rezultoj aperos fine de aprilo en la IKU-retpaĝo de UEA: http://uea.org/dokumentoj/IKU. La rigora prijuĝa procedo aplikata al la proponitaj prelegoj far la IKU-komisiono garantias sciencan karakteron, zorge elektitajn temojn kaj altan nivelon de la prelegoj. Profitas la kongresanoj, kiuj povas sperti profesiajn prelegojn, aŭskulti bonan lingvaĵon kaj lerni pri variaj temoj, ofte komplikaj aŭ ne facile atingeblaj por laika publiko. Dum interne de la movado IKU kaj lastatempe ankaŭ IVU popularigas profesiajn kaj sciencajn temojn, al la ekstero ili demonstras ke scienca esploro kaj altnivela edukado povas esti farataj per Esperanto. IKU produktas ĉiun jaron kolekton de la prelegoj en skriba formo, la IKU-libron, kiu servas kiel presita kaj reta dokumento, ebligas formale informi pri la scienca kaj alt-edukada aplikoj de Esperanto, kaj prezenti Esperanton en scienc-rilataj internaciaj forumoj — Unesko kaj Neregistaraj Organizaĵoj kiel Internacia Asocio de Universitatoj.

Pliaj informoj pri IKU aperas en la artikolo “Du jardekoj de Internacia Kongresa Universitato” en la festlibro de Tonkin.

Amri Wandel
estrarano pri Scienca kaj Faka Agado kaj sekretario de la IKU-komisiono

[FORIGITA!: bildo]

Amri Wandel, Floreal Gabalda kaj Dieter Quednau

El nia historio

Semajno de Internacia Amikeco

En 1874, la 9-an de oktobro, estis fondita en Berno “Universala Poŝta Unuiĝo” (UPU), al kiu aliĝas preskaŭ ĉiuj memstaraj landoj. En 1957 estis decidite en Otavo saluti ĉiujare la kulturan fakton, ke ĉiu homo troviĝanta ie ajn en la mondo, kie ekzistas perpoŝta eblo por interrilati, povas ricevi respondon de homo troviĝanta ankaŭ ie ajn en la mondo.

En ligo kun Esperanto la lando, kiu oficiale konkretigis la rekomendon, estas Pollando, kaj en la 1960-aj jaroj abundis polaj poŝtaj stampoj kun la teksto en Esperanto: “Internacia semajno de korespondado”. Presita slogano sur eldonitaj kovertoj krome diris, dulingve: “Se ricevo de letero faras al vi plezuron, skribu ankaŭ vi”.

Surbaze de tiu ĉi ideo Erik Carlén (1908-1986) sugestis enkarnigi la internan ideon de esperantismo dum Semajno, kies gvidmotivo estos: “Amikeco trans limoj”.

Stariĝis internacia komitato, kiu ligis landajn kaj lokajn komitatojn kun la celo informi ĵurnalistojn, oficialulojn, la publikon, instigi unuopulojn intersaluti sin ekzemple per poŝtkartoj plej ofte eldonitaj tiucele kaj tiel plu.

La Semajno, kies simbolo estis du sinpremantaj manoj sub la slogano, okazis unuan fojon de la 16-a ĝis la 22-a de februaro 1969. Poste ĝi datiĝis senvarie ĉiun lastan plenan semajnon de februaro.

Tiel naskiĝis “Semajno de Internacia Amikeco” (SIA). Iom post iom SIA iĝis tradicio de nia kulturo pli kaj pli enradikiĝanta precipe de kiam speciala kunveno de la 54-a Universala Kongreso de Esperanto en Helsinki (1969) agnoskis la eventon.

Tiam Erik Carlén estis vicprezidanto de UEA kaj du pliaj svedoj, s-ino Sandgren kaj s-ro K. Gustafsson, alportis sian ŝtonon al la konstruo.

Kiam mi rimarkis, ke la CO de UEA komencis uzi, eksterevente por oficejaj bezonoj, restantajn poŝtkartojn, kiujn ĝi eldonis jarojn antaŭe por disvendo cele al SIA, mi komprenis, ke io ŝanĝiĝis.

Fakte tiel ŝanĝiĝis la interhomaj komunikiloj, ke por nuntempaj generacioj estas apenaŭ imageble, ke homo sidu ĉe skribotablo kun leterpapero kaj skribilo en la mano!

Tamen, por multaj el ni ne mortis la SIA. La grupo kiu kutime plej solenas ĝin, estas la belga “Esperanto 3000” el Loveno.

La 28-an de februaro 2004, kadre de SIA, la grupo festis 25 jarojn de sia ekzisto. Tiukaze la urbestro de Loveno subskribis oficialan deklaron kaj invitis la urbestrojn de la kvar ĝemelaj urboj fari same. La lasta paragrafo de lia deklaro tekstas jene: “Mi, L. Tobback, urbestro de la urbo Loveno, per ĉi tio nun deklaras la semajnon de la 22-a ĝis la 28-a de februaro 2004 Semajnon de Internacia Amikeco en la urbo Loveno. Tio ĉi kongruas kun la mondvasta kampanjo sub aŭspicioj de la Universala Esperanto-Komunumo, kies celo estas transponti la fendon en la komunikado kaj la reciproka kompreno de la popoloj”.

Rapide evoluas la komunikaj teknologioj kaj pravas Barbara Pietrzak: “En la interreta epoko oni ne plu amaskvante utiligas tradiciajn poŝtkartojn kun la slogano de la Semajno kun du interpremiĝantaj manoj, sed eble ekde nun la Interreto kaj ĝiaj sociaj portaloj en Esperanto kaj en aliaj naciaj lingvoj devus kaj povus esti pli intense utiligataj por vivigi kaj memorigi tiun pli ol 40-jaran tradicion de la Esperanto-komunumo”. (Revuo Esperanto de februaro 2011.) Jean Amouroux

[FORIGITA!: bildo]

En la retejo de UEA troviĝas nun subpaĝo pri la Semajno de Internacia Amikeco, www.uea.org/informado/sia.html.

Novaĵoj el la Esperantomuzeo

La komuna memoro de nia historio: fotoj en Interreto

Tute nerimarkite de la esperantistaro kreiĝis en la lastaj jaroj la plej granda datumbanko kun Esperanto-bildoj en la interreto: En “Bildarchiv Austria” (Bildarkivo Aŭstria, BA) troviĝas 11 000 fotoj kaj aliaj bildobjektoj kun Esperantaj temoj.

BA apartenas al la Aŭstria Nacia Biblioteko kaj estas unu el la plej grandaj interretaj bilddatumbankoj en Eŭropo. Ekde 2006 la Kolekto por Planlingvoj kaj la Esperantomuzeo enigas siajn fotojn kaj muzeajn objektojn en tiun datumbankon. Pro tio estas videblaj plej diversaj aferoj rilatantaj Esperanton, ekz. monumentoj, insignoj, medaloj, statuoj, poŝtaĵoj.

Tiuj 11 000 fotoj atestas la historion de Esperanto, kiu baldaŭ havos 125 jarojn. Ili kvazaŭ savas por nia memoro gravajn eventojn el la pasinteco kaj ofte pli intense kaj pli rekte peras informojn kaj impresojn ol skribaj fontoj. La esperantistoj certe aprezos vojaĝi tra la tempo ekde la komenco de nia lingvo ĝis la hodiaŭa tempo.

La impona fotomaterialo saviĝis, ĉar ekde la fondo de la Esperantomuzeo en 1927 multaj esperantistoj sendis siajn fotojn kaj tiel savis ilin de pereo. Per la utiligo de modernaj teknologioj ili nun estas je la dispono de ĉiu esperantisto. Kaj ankoraŭ alian avantaĝon havas tiu procedo: la fotoj restas bone protektataj en la arkivo, tamen oni povas rigardi ilin senkoste en la interreto, ĉar ili estas ĉiuj skanitaj.

Tute nova estas speciale facila aliro al tiuj bilddokumentoj pere de la tiel nomata “Digitale Sammlung Esperanto” (“bitigita kolekto Esperanto”), kiu prezentas la bildelementojn laŭtempe kaj laŭteme. Eblas agrabla vojaĝo tra la tempo laŭ diversaj temoj. Ekzistas 9 ĉeftemoj:

  • aranĝoj (Veranstaltungen)
  • privataj kaj oficialaj organizoj (Private und öffentliche Einrichtungen)
  • trafikejoj, monumentoj, publikeco (Verkehrsflächen, Denkmäler, öffentliche Präsenz)
  • personoj (Personen)
  • kulturo (Kultur)
  • objektoj (Objekte)
  • ekonomio (Wirtschaft)
  • aliaj planlingvoj (Andere Plansprachen)
  • pordo al la mondo (Tor zur Welt)

Post elekto de temo eblas la serĉado tra la tempo. Skribante al la Kolekto por Planlingvoj oni ricevas folion, kiu enhavas klarigojn pri serĉ-strategioj kaj la tradukon de la plej gravaj serĉvortoj.

Herbert Mayer

[FORIGITA!: bildo]

La rusa Esperanto-pioniro Innokentij Seriŝev en Pekino, 1924

[FORIGITA!: bildo]

Varbado por Esperanto: Ornamita tramo en Hago, 1910

Recenzoj

Malmulte da fojno en tiu ĉi trogo

Saĝo kiel terapio — Išmintis kaip terapija. Jūratė Baranova. Trad. Gediminas Degėsys. Vilnius, Litovio: Trys Žvaigždutės, 2008. 341p. 18cm. ISBN 9789955641759. Prezo: € 10,50

Jūratė Baranova estas profesoro pri filozofio ĉe la Pedagogia Universitato en Vilnius. Inter la jaroj 2000 kaj 2007 ŝi publikigis ses librojn kies esperantigitaj titoloj komprenigas ŝian interesokampon. Jen ili: Filozofio de historio, Etiko — filozofio kiel praktiko, Morala filozofio de la 20a jarcento — interparolo kun Kant, Meditoj: tekstoj kaj bildoj, Filozofio kaj literaturo: kontraŭdiroj, paraleloj, kruciĝoj, Nietzsche kaj postmodernismo. Profesoro Baranova interesiĝas pri la praktika efiko de la filozofio. Ŝi esperas, kiel jam esperis epikuranoj kaj stoikuloj, ke “filozofo estas kuracisto de la animo” (p. 87). Tiele, ni komprenas la iom misgvidan titolon de ŝia libro: Saĝo kiel terapio. Misgvida, ĉar la aŭtoro laŭlonge de tiu ĉi libro parolas pri tio, kion oni kutime nomas “filozofio”. Ŝi, cetere, ne konfuzas saĝon kun filozofio, ŝi eĉ citas Platonon: “Kaj filozofo — diras Diotima — troviĝas en la mezo inter saĝuloj kaj stultuloj” (p. 28). Veras, aliflanke, ke, en Saĝo kiel terapio, ŝi serĉadas la doktrinojn havantajn psikologiajn kuracefikojn nur ĉe antaŭkristanismaj filozofoj, kaj ĉe tiuj ĉi la konfuzo inter sophia kaj philosophia, “saĝo” kaj “saĝemo”, estis kutima. Filozofio vere disiĝas de la saĝo, tio estas, ke filozofoj ĉesas esti saĝuloj, nur post Kartezio, en la 17-a jarcento.

Jūratė Baranova provas do trovi “praktikan saĝon” en filozofiaj doktrinoj. Ŝia libro dividiĝas en du partojn: “Antikva etiko” kaj “Orienta etiko”. La unua parto, “Antikva etiko”, entenas ses ĉapitrojn, kies titoloj fidele anoncas la temojn: 1. Saĝo kaj povo: Trasimaĥo; 2. Saĝo kiel transcenda idealo: Sokrato; 3. Saĝo kiel akrevido de la vero: Platono; 4. Praktika (phronesis) kaj teoria (sophia) saĝoj: Aristotelo; 5. Saĝo kiel ataraksio: Epikuro; 6. Saĝo kiel apatio: stoikistoj.

Mi ne scias kion signifas la litova esprimo tiesos įžvalga, sed temante pri Platono, la titolo de la ĉapitro I.3 devus esti “Saĝo kiel kontemplado de la vero: Platono”, “akrevido”, laŭ Zamenhofa uzado, ne taŭgas en la kunteksto. La terminoj “transcenda”, “ataraksio” kaj “apatio” estas en PIV, ni nur atentu la filozofian sencon de “apatio”. La enhavo de la ĉapitroj estas bonaloja universitata produktaĵo, tia kian ni trovas en multaj libretoj franclingvaj kaj germanlingvaj por kandidatoj al universitataj enirekzamenoj. Mi ne diras tion ĉi malestime, ĉar tiajn librojn, ĝis la recenzata, mi ne renkontis en nia lingvo. Ĝi bezonatis probable ankaŭ en la litova kaj ebligas akiri kelkajn bazajn konojn pri la antikva etiko. Pleje plaĉis al mi la sesa ĉapitro, la plej longa. Ĝi min instigis al relego de Leteroj al Lukilio (“Lucilio” en la teksto), esenca fonto de tiu ĉi ĉapitro. Sed ve, mi havas en mia libraro nur kvar el la 124 leteroj de Seneko al Lukilio, do mi ne povis pritaksi la ĝustecon de la senekaj citaĵoj tradukitaj senpere el la litova Laiškai Lucilijui kaj ne el la latina Ad Lucilium epistolarum moralium libri XX, kiel postulus la kutima universitata metodo. Tion mi bedaŭras, ĉar troviĝas en tiu ĉi sesa ĉapitro vera antologieto, 79 citaĵoj sur 26 paĝoj, el Leteroj al Lukilio. Kelkaj el ili estas korĝojigaj, ekzemple: “filozofio, proponante sin mem al ĉiuj kvazaŭ stratulino, estas damaĝa” (p. 86); sed ĉu precize tion diris Seneko en la latina, mi ne scias. Tiu antologieto estas certe leginda eĉ por tiuj kiuj jam akiris mezlernejajn konojn pri la eŭropa filozofio. Ĉio kion diras profesoro Baranova pri Sokrato, Platono, Aristotelo, Epikuro kaj Seneko, estas aŭdinda. Sed post Platono kaj Aristotelo, kial ŝi ne parolis pri Plotino kaj pri la novplatonismo? La novplatonismo, sintezo originala de platonismo akademia kaj aristotelismo licea, estis, laŭ ĉiuj filozofi-historiistoj, unu el la plej gravaj pensofluoj de la romia imperio. Plotino mem estis konscienco-direktanto same kiel Seneko. La mistikismo de Plotino havis pli da praktikaj efikoj ĉe imperiestro Galieno, ol la stoikismo de Seneko ĉe imperiestro Nerono. Kial do la stranga silento pri li, en libro kies celo estas trovi tekstojn pri resanigo de malsanaj animoj? Kial profesoro Baranova silentas ankaŭ pri cinikuloj: ili ja ĉiuj estis “animodirektantoj”?

Pri la dua parto, “Orienta etiko”, ne utilas multe paroli. Jam en la enkonduko profesoro Baranova konfesas sian distancon de la “orienta” filozofio: “Kio estas komuna inter litova kaj orientaj kulturoj? Doniĝas la respondo: nenio.” (p. 105) La longaj citaĵoj el Hegel pri ĉinoj, sen kunteksto, ŝajnas rasismaj, kalumniaj kaj... stultaj. Pri tio ĉi ankaŭ la aŭtoro konsentas. Kial do enmeti ilin en libron tute aliteman? Kial paroli pri Erich Fromm, kiu estas psikanalizisto kaj neniel specialisto pri “orienta” filozofio, se tio estas por diri, ke “E. Fromm ankaŭ komparas zenbudhismon kun la psikanalizo de S. Freud. Kaj li rimarkas gravajn diferencojn inter ili” (p. 107). Ĉu iu iam supozis, ke ne ekzistas “gravaj diferencoj” inter psikanalizo kaj zeno? Se oni vere volas paroli pri E. Fromm en libro en kiu temas pri “orienta etiko”, kial ne eliri el la dialektiko inter “esto” kaj “havo”, pri kiu Fromm tiel multe insistas? Kial Shankara kaj la vedanta-a etiko ne havas ĉapitreton inter, aŭ post, la ĉapitroj “Konfucea etiko”, “Taoisma etiko”, “Budhismo” kaj “Zenbudhismo”? Ĉu pro siaj multaj similecoj kun la novplatonisma etiko jam evitita en la unua parto? Tio kio estas dirita en la dua parto de la libro troviĝas ankaŭ en iu ajn enciklopedio. Tamen estus multo direnda.

Ĉiujn ĉapitrojn sekvas, laŭ universitataj kutimoj, bibliografio, kiun la tradukinto baptis “literaturo”, verŝajne pro la altiro de la litova vorto literatūra. Cetere, enhavtabelo, bibliografioj kaj piednotoj okupas 48 paĝojn el la 175 paĝoj de la libro. Plibeligaj ilustraĵoj (fotoj nigra-blankaj pri famaj pentraĵoj kaj statuoj) okupas pliajn 11 paĝojn. Leganto de la Esperanta unua duono de tiu ĉi dulingva libro legos do 116 paĝojn. Kion ni povas ekscii el la ekstertekstaj paĝoj? Nu, tion, ke profesoro Baranova legas en la litova, angla, rusa kaj pola. Francaj kaj germanaj aŭtoroj estas citataj el siaj anglaj tradukaĵoj. Profesoro Baranova verŝajne scipovas, kiel ĉiuj universitataj instruistoj pri filozofio, ankaŭ la latinan kaj la helenan, sed tialingvaj verkoj ne estas menciitaj en la bibliografioj kaj piednotoj. Mi miras pri la malmulteco de originalaj tekstoj uzitaj de la aŭtoro. Krom la jam menciita libro de Seneko, mi trovis unu libron de Ksenofono (kiu ne estas saĝulo nek filozofo), unu de Aristotelo, unu de Popper kaj unu de Cicero, ĉiuj en litovaj tradukaĵoj. En la bibliografio pri la dua parto, nur la libro de Konfucio (Konfucijus. Apmąstymai ir pašnekesiai) estas originala teksto. La aliaj libroj estas verkaĵoj de universitatuloj pri filozofoj aŭ pri aliaj universitatuloj. Esperanta azeno trovos malmulte da fojno en tiu ĉi trogo.

La tradukaĵo de Gediminas Degėsys estas komprenebla. Tamen la tradukinto ne konas la filozofian lingvaĵon jam ekzistantan (ekzemple, li tradukas la platonan Tò sympósion, per “Festeno”, anstataŭ la jam tradicia “Simpozio” ktp.) kaj transskribas fremdajn vortojn senpere el la litova (“Kungdzi” anstataŭ “Kongzi”, “ĵen” anstataŭ “jenktp.). Neprus utiligi en tiaj tradukaĵoj la transskribsistemojn oficialajn. Estas kelkaj lingvaj eraroj kaj svarmo da tajperaroj. Pri ĉio ĉi kompreneble la aŭtoro ne respondecas.

Gravas, ke la eŭropa intelektularo alkutimiĝu al la disvastigo de siaj verkoj en nia lingvo. Do, tiuj kiuj volas precize ekscii kiel fartas la universitata filozofio en Litovio, nepre legu tiun ĉi dulingvan libreton.

Eŭgeno de Zilah

Auld majstre verkis kaj majstre deklamis

La infana raso. William Auld. Deklamas la aŭtoro. La Chaux-de-Fonds: LF-koop. 2007. 12cm. ISBN 3906595196. Du kompaktdiskoj kaj libreto kun la teksto de la fama poemego. Prezo: € 35,40

Iu kritikisto iam asertis, ke poeto neniam devas publike deklami siajn proprajn versaĵojn. Ĝis nun mi emis konsenti pri tiu opinio, ĉar en pluraj okazoj mi aŭdis tiajn recitaĵojn fare de poetoj, kaj tiu sperto difektis por mi la plezuron, kiun mi antaŭe sentis kiam mi silente legis la koncernajn poemojn. Tamen poezio estas verkita precipe por deklami, do mi aŭskultis kun intereso ĉi tiun duoblan diskan registraĵon, kaj poste devis modifi mian negativan sintenon.

William Auld ne nur majstre verkis; li ankaŭ majstre deklamis. Lia agrabla sudskota voĉo tre klare kaj esprime vivigas por ni la mutan presitan tekston de lia plej longa poezia verko La infana raso. Ĉiuj silaboj estas klare elparolataj kaj Auld ne provas histrioni, kiel (laŭ mia sperto) ofte faras aliaj verkistoj.

Ju pli oni legas aŭ aŭskultas tiun eposan verkon, oni pli kaj pli konvinkiĝas, ke ĝi estas gravega kontribuo al la monda literaturo. La temo estas universala, nome la situacio de la homaro en la tempo kaj en la kosmo. Ĝi estis parte inspirita de la verko Cantos de la usona poeto Ezra Pound, kaj ĝi memorigas min pri Canto General de la ĉiliano Pablo Neruda. Ofte grandaj mensoj simile pensas.

Oni povas demandi sin, ĉu bona poezio bezonas muzikan akompanon. Certe la antikvaj bardoj ofte ludis muzikinstrumentojn dum recitado. Ni scias ke la vorto liriko originale signifis (vidu PIV-on) “Poezio, kiun oni kantis kun akompano de liro”. Ĉe ĉi tiu registraĵo, la muzika akompanaĵo estas ĝenerale bela, sed laŭ mi (kaj tio estas nur mia persona opinio), la melodioj elektitaj ne ĉiam estas en akordo kun la koncerna kanto (aŭ ĉapitro kiel Auld preferis nomi la sekciojn). Ekzemple, kvankam la Arioso de J. S. Bach estas belega melodio, ĉu ĝi vere taŭgas por akompani la Duan Kanton, kiu estas severa kritiko de la religio? Aŭ ĉu la Pathétique de Beethoven harmonias kun Kanto (la 17-a), kiu komenciĝas: “Mi estas l’ araneo kaj la muŝo”? Tion mi dubas. Plie, mi sentis, ke la erotika Kvina Kanto elvokas ion pli pasian ol la dolĉa, iom sentimentala muziko, kiu akompanas ĝin. Aliflanke, la cetera elekto estas pli kontentiga, kaj plurfoje sufiĉe inspira. Ne ĉiam estis elektitaj klasikaj melodioj. Aliaj akompanaĵoj devenas de film-muziko, ekzemple la temo de La listo de Ŝindler, kiam koncentrejoj estas menciitaj (Kanto 16). Tre taŭga sonas Also sprach Zarathustra de Richard Strauss (tem-muziko de la filmo 2001), kiel akompano de la Kvara Kanto: “Ni pioniraj homoj de la spacvojoj”.

La libreto kiu akompanas la diskojn enhavas la tutan tekston kaj notojn de La infana raso. Ĝi estas ilustrita per allogaj grafikoj. Mi trovis nur unu eblan etan komposteraron, nome reĝo anstataŭ rego sur la paĝo 35 (kiu ne ŝanĝas la sencon).

Mi iom amuziĝis pri la fakto, ke Auld decidis en sia deklamado de la Copa de Vergilio (Kanto 190) reveni al la pruda, kaj — kiel li konfesis en sia tria eldono — erara traduko de la latinaĵo inguen — kiel “ventro”. Oni neniam povus rigardi lin kiel prudulon!

Oni devas varme gratuli la respondeculojn pri tiu iniciato, kiu certe estos bonvenigita de la esperantistaro. Ĝi certe valoras.

Garbhan MacAoidh

Navige tra TTT-paĝoj

Reta Vortaro

http://www.reta-vortaro.de/

La plej rekomendinda reta vortaro, almenaŭ ĝis la apero de Reta PIV.

Rata Vortaro

http://esperanto-jeunes.org/ravo/ravo.html

Listo de rimoj ellaborita el la Reta Vortaro.

Traperko

http://www.traperko.net/

Tradukilo inter 30 lingvoj kun Esperanto kiel pontlingvo.

Marek Blahuš

Interlingvistika sesio kaj instruista trejnado en Poznań pasis en bona etoso

La kuna okazigo de la unujara instruista trejnado de UAM kaj ILEI kunlabore kun edukado.net kaj de la tradiciaj interlingvistikaj sesioj en la Universitato Adam Mickiewicz, en Poznano (Pollando) pruviĝas bona solvo.

La 11 personoj (po 3 el Pollando kaj Hungario, 2 el Francio, po unu el Slovakio, Belgio kaj Germanio), kiuj komencis la trejnadon en septembro, ĉiuj renkontiĝis en februaro dum la dua sesio post diligenta semestra laboro hejme. Inter ili estas 4 stipendiatoj de ILEI-UEA kaj 2 polaj gejunuloj de PEA.

La metodikan programon gvidis Katalin Kováts, motoro de edukado.net, trejnante la kursanojn pri taktikoj de praktika instruado. La partoprenantoj jam antaŭe hejme entuziasme pretiĝis al la konsultiĝo; kreis ekzercojn, horplanojn kaj recenzojn. Surloke ili spektis kaj analizis filmitajn lecionojn, trapasis ekzamenon, prezentis siajn “instruistajn kofrojn” kaj kvaronhoran provinstruadon, fine estis testataj pri instruado de tiklaj gramatikaĵoj. Zsófia Kóródy, ILEI-estrarano, enkondukis ilin al internaciaj kunlaborebloj en Eŭropo, Ilona Koutny, gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj, traktis la lernfaciligan rolon de Esperanto . Literaturan minikurson gvidis Tomasz Chmielik.

La aktualaj kursoj de la Interlingvistikaj Studoj kompletigis la studprogramon: Ziko van Dijk prelegis pri nuntempaj problemoj de la E-movado, ankaŭ pri la rolo de Zamenhof en la frua movado. La partoprenantoj de la universitata programo sekvis la okupojn de la traduka specialiĝo: teorion kaj praktikon de tradukado kaj interpretado kun Ilona Koutny; beletran tradukadon kun Tomasz Chmielik; tradukadon de novaĵoj kun Barbara Pietrzak, kies nomo ligiĝis al la Pola Radio. La novaĵo pri la ĉesigo eĉ de podkasto de la Esperantaj elsendoj alvenis kiel ŝoko.

Merkrede du partoprenantoj el la pasintjara grupo, Christophe Chazarein el Francio kaj Przemysław Wierzbowski el Pollando, prezentis sian finlaboraĵon (pri lernmotivoj en lernu.net: http://edukado.net/biblioteko/dosierujo?iid=120, resp. pri elstaraj personecoj de E-instruado: http://edukado.net/biblioteko/dosierujo?iid=11), kaj sukcese trapasis la finan ekzamenon. Gratulojn kaj sukcesojn en la instruista laboro!

La merkreda komuna vespero denove kunigis la partoprenantojn, instruistojn kaj lokajn esperantistojn en bona etoso. Ni kune festis la novdiplomitojn kaj Katalin, kiu merite iĝis “Esperantisto de la jaro 2010” laŭ La Ondo de Esperanto (http://www.esperanto.org/Ondo/Ondo/196-lode.htm#196-01). Semajnfine la restintaj partoprenintoj vizitis la renesancan kastelon de Kórnik (proksime al Poznano). Bedaŭrinde, la spertinterŝanĝojn kompletigis ankaŭ interŝanĝo de diversnaciaj grip-virusoj — kio en si mem unuigis la grupon kaj lasis en la membroj profundajn memoraĵojn.

Septembre sekvos la finekzamenoj por la instruista grupo kaj ankaŭ por la universitata grupo. Denove finiĝos 3-jara kursaro kun malmultaj persistuloj. ESF daŭre subtenas la studojn per stipendioj.

Unua sesio: 17-21.09.2011. Dum la sama semajno okazos denove Interlingvistika Simpozio (22-23.09) ĵus antaŭ Arkones.

Ilona Koutny
Gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj
http://www.staff.amu.edu.pl/~interl/index.html
Katalin Kováts, edukado.net
http://www.edukado.net/novajhoj

Rotarianoj kaj la interkompreniĝo

La 1-an de februaro 2011 okazis oficiala lanĉo de la nova retpaĝaro de la esperantistaj rotarianoj www.radesperanto.org.

La grupo RADE, Rotaria Amikaro De Esperanto, konsistas el rotarianoj, kiuj apogas kaj aktive uzas la internacian lingvon. Ĝi celas realigi la idealojn de Rotario Internacia por interkompreno, amikeco kaj paco inter la nacioj, faciligi la personajn kontaktojn inter rotarianoj de malsama lingvo-deveno kaj kunlabori en la internaciaj servoj de Rotario Internacia. Nuntempe granda parto de la rotarianoj loĝas ekster la regionoj de la angla lingvo, la oficiala lingvo de Rotario Internacia, kiu havas siajn klubojn en 168 landoj de la mondo.

Februaro estas en Rotario la monato, dediĉita al tutmonda interkompreniĝo. Tial oni elektis ĉi tiun monaton por aperigi la plej novajn (kaj taŭgajn) informojn pri la internacia komunikado en Rotario, kaj pri ĝia solvo pere de Esperanto.

La retpaĝaro estas rezulto de la kunlaboro inter rotarianoj, rotaraktanoj* kaj apogantoj de ambaŭ idealoj el malsamaj landoj, kiuj ankaŭ pere de Interreto uzas Esperanton kiel pontolingvon por la traduko de la informoj al pluraj naciaj lingvoj. Oni celas daŭre pligrandigi la nombron de la lingvoj.

* Junulara movado de Rotario.

La grupo esperas, ke la retpaĝaro estos utila por la analizado de la lingvaj problemoj, kiujn Rotario alfrontas, ke tie la Esperanto-parolantoj povos ricevi informojn pri Rotario Internacia, kaj precipe ke la rotarianaro ricevos informojn pri la internacia lingvo Esperanto kaj ĝiaj agadoj ene de la rotaria mondo.

RADE-teamo

Alispeca vojaĝo en Israelo

En la februara n-ro de la prestiĝa kultura kaj mondvojaĝa magazino Masa Ahher (hebree “Alispeca vojaĝo”), aperis 5-paĝa, tre favora artikolo pri Esperanto el la plumo de israela ĵurnalisto loĝanta en Svedio.

La artikolo estas riĉe ilustrita, i.a. per fotoj de la UK-oj en Havano kaj Bjalistoko. Aldone al abundo da faktoj pri la lingvo, ĝi intervjuas esperantistojn el Svedio, Kanado, Israelo kaj Aŭstralio.

La artikolo konstatas ke “Esperanto ekzistas pli ol cent jarojn kaj ĝi daŭre evoluas. Ĝiaj parolantoj estas disigitaj en ĉiuj anguloj de la terglobo, ili estas ege aktivaj kaj produktas gazetojn, muzikon kaj teatraĵojn. Ili havas naciajn kaj internaciajn organizaĵojn kaj ili renkontiĝas en sennombraj renkontiĝoj tutmonde”.

Ĝia konkluda alineo diras: “Esperanto estas kiel lingva manpremo: du personoj etendas siajn manojn je duono de la distanco inter si, farante egalan penon kompreni unu la alian. Esence Esperanto estas reala ilo por egaleco kaj kunekzisto, precize kiel Zamenhof mem priskribis la unuan E-kongreson: ‘ne renkontiĝis ĉi tie francoj kun angloj, rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj’.”

La artikolo aperis en bona koincido kun la baldaŭa Internacia Libro-foiro de Jerusalemo (20-25.2), kie ELI havos budon pri E-libroj kaj muziko, kaj prezentos i.a. la novan duoblan KD-on de ELI Kanti gefratoj kune.

Amri Wandel, Prezidanto de ELI

Loke — fake — persone

NEDERLANDO: de la 3-a ĝis la 30-a de aprilo 2011 okazos en “Marisdomo”, la ateliermuzeo de Heumen (10 km sude de Nijmegen, tuj apud la aŭtoŝoseo A73) arta ekspozicio de Alise Medina, fama latva artistino 27-jara, denaska esperantistino, filino de la konata esperantisto Aristīds Mediņš. Sub la titolo “Fabeloj por plenkreskuloj” ŝi en siaj pentraĵoj akcentas detaletojn de la ĉiutaga vivo kiel naturajn ripozlokojn por la homo. Ŝi gajnis la 1-an premion de “Gallery Global Art 2010”, la konkurso por junaj artistoj el la baltaj ŝtatoj, kaj estas “la plej bona junartisto de la Balto de 2010”! La muzeo estas malferma merkrede 14:00 – 17:00, sabate kaj dimanĉe 13:00 – 17:00, krome laŭ interkonsento: ☎ 024-3580320, k...@hotmail.nl. La retejoj de Alise kaj la muzeo: www.alisemedina.blogspot.com kaj www.marishuis.nl. Venu, renkontu la artistinon persone, kaj kuntrinku glaseton je ŝia sukceso en Nederlando kaj Esperantujo!

Kees Ruig

BULGARIO: Bulgara Esperanto-Asocio anoncas internacian Esperantan literaturan konkurson “Hristo Gorov — Hrima”, en kiu povas partopreni verkistoj, poetoj kaj ĵurnalistoj el ĉiuj landoj. La konkurso havos la branĉojn poezio, prozo kaj artikolo. Ĉiu aŭtoro rajtas partopreni per du poemoj, originale verkitaj en Esperanto. La noveloj ampleksu ĝis 4 paĝojn, aŭtoro rajtas partopreni per unu novelo, originale verkita en Esperanto. La poemoj, noveloj kaj la artikoloj devas esti komputile kompostitaj. La konkurso ne havas apartan temon. La artikoloj estu dediĉitaj al signifa Esperanta aranĝo. La gajnintoj ricevos premiojn. La kontribuojn bv. sendi ĝis la 1-a de septembro 2012 al Georgi Mihalkov, “NadeĵdaV, bl. 529 vh. A et. 9 ap. 33 BG-1229 Sofia, Bulgario. m...@abv.bg. La rezultoj estos anoncitaj en oktobro 2012.

BRAZILO (Bel-Horizonto): Instigitaj de pli fruaj diskutoj kaj gazetaraj atakoj al Esperanto, 14 homoj el 7 brazilaj urboj vojaĝis al la provinco Minas Gerais (samgranda kiel Francio) por partopreni sendependan E-Renkontiĝon. Kelkaj vojaĝis pli ol mil kilometrojn, pro la grandeco de la lando. La 7-an kaj 8-an de januaro ili prezentis proponojn kaj diskutis laborplanon por antaŭenigi E-on kaj provi bremsi la konstantan malkreskon de esperantistoj en la lando. La kunveno okazis en la sama ĉambro kie kelkaj el ili eklernis la lingvon antaŭ 40 jaroj. La ĉefaj diskutoj kaj la fina laborplano koncentriĝis al 3 niveloj: 1. (Re)organizado de la esperantista movado; 2. Instruado de E-o kaj trejnado de E-instruistoj (prefere per distanca instruado); 3. Formoj disvastigi Esperanton (informado). Tre bedaŭrinde, kiel ĉiam en Brazilo, montriĝis ke kelkaj ne povas klare distingi inter E-o kaj religia movado. Surbaze de la diversaj proponoj, la partoprenantoj skizis laborplanon, kaj ĉiuj prenis sur sin la respondecon plenumi eron de tiu landa agadplano. Túlio Flores kunordigis la tutan aranĝon kaj redaktadon de la fina dokumento.

Roberto Resende

MOZAIKO: Clelia, juna franca poetino kaj pentristino, iam aŭdis pri Esperanto. Ĉar ŝi estas tre idealisma, ŝi verkis romanon pri la infanaĝo kaj deziras konigi ĝin al homoj ne scipovantaj la francan. Ŝi vidas en nia lingvo taŭgan rimedon por konigi sian romaneton al multaj homoj diverslandaj. Clelia lernis Esperanton tiucele ĉe Daniel Luez, kaj presigis (proprakoste) tiun ĉarman verketon. La romano Mozaiko prezentas junan knabon Forbub’, kiu vivas sub la influo de du virinoj: la patrino, kiu tute ne komprenas lin, kaj ĉarma junulino Luna, kiu estas por li kvazaŭ feino kaj helpas lin. La influo de Luna helpas lin pasi de la infanaĝo al la adolta vivo. Pliaj informoj ĉe d...@orange.fr

DASGUPTA: la librofoiro de Kolkato estas unu el la plej grandaj librovendejaroj en la mondo. Kolkato estas ege legema aŭ almenaŭ libroaĉetema urbo. Probal Dasgupta aperis tie ĉi-jare (25 jan – 04 feb), ĉar tiam aperis lia libro en la bengala “Ornaminte la boaton per ŝiritaj vortoj”. Tiu 290-paĝa kolekto de 16 eseoj, kun kursivtipara konekta fadenteksto tra la tuta verko, estas duone lingvistika, duone filozofia-literatura-socia, kaj forte montrofenestras Esperanton, s-ron Sinha, la esperantologion, la uzendecon de Esperanto por seriozaj lingvistoj almenaŭ kiel laborilo, la ligon inter Esperanto kaj la pontofaraj laboriloj de la substancisma lingvistika skolo kiun li reliefigadas, kaj tiel plu. Dasgupta estis ĉe la stando de la eldonejo Gangchil, kiu aperigis la libron kaj volas konatigi lin kun la legantaro. Temas pri prestiĝa eldonejo, kiu iĝis konata pro siaj seriozaj titoloj en la lastaj jaroj.

Revuo Esperanto 2011 4

Malferme

Al intergeneracia dialogo, por diverseca Esperantujo!

Estas dezirinde ke la ĉi-jara kongresa temo stimulu veran, sinceran kaj strategie utilan diskutadon tra nia movado pri la ideoj, sentoj, problemoj kaj rolo de la junularo en Esperantujo. Ni bonvenigos la pluralan voĉon pri ĉio ĉi de diversaj homoj, TEJO-anoj ktp. Jen mallonga intervjuo al juna kunreĝisoro, prepare kun la Kopenhagaj debatoj.

Rakontu ion pri vi mem.

Mi nomiĝas Paweł Fischer-Kotowski kaj naskiĝis antaŭ 21 jaroj en Bydgoszcz, Pollando. Nun mi studas en Varsovio. Mi estas forte deklarita egalisto, aktiva en homrajta kaj GLAT-a* movadoj, ĉefe en la kampo kontraŭdiskriminacia. Pri Esperanto mi eksciis per ZEO proksima al la hejmo de miaj geavoj. Ĝi tuj plaĉis al mi — mi estis ŝokita, ke la homaro ankoraŭ ne uzas jam elpensitan kuracilon!

* GLAT: gejoj, lesboj, ambaŭseksemuloj, transgenruloj.

Iam mi pensis, ĉu manko de tiu ZEO malhelpus al mi ekkoni la ideon. Mi supozas ke ne. Ĝi tiom kongruas kun mia mondkoncepto, ke iel ajn mi trovus ĝin!

Foje oni renkontas opiniojn ke, male al antaŭaj generacioj, la nuntempa junularo tute ne interesiĝas pri socipolitikaj idealoj, sed oftas nur hedonisma aŭ individuisma sinteno ĉe ili. Tamen vi mem estas aktivulo pri homaj rajtoj, kaj ie-tie daŭre rimarkeblas solidaraj iniciatoj de junuloj: ĉu tio estas ofta ĉe viaj samgeneracianoj? Ĉu vi trovas ian ligon inter viaj socia engaĝiĝo kaj esperantisteco?

Nu, en Pollando — laŭ miaj observoj — la malpli juna generacio ne fidas NRO-jn kaj ne komprenas kiom grandajn eblojn donas tiu agado. Ekzistas tro multaj alkutimiĝoj kaj pensmanieroj ligitaj kun la komunisma periodo. Ne ĉiuj ekkomprenis ke nun la socio rajtas mem organiziĝi kaj mem elekti agadcelojn kaj rimedojn por sia realigo.

La nova generacio devas nun preni ĉion en siajn manojn, sed demando estas ĉu ĝi volos kaj scipovos.

Kaj la granda eraro, kiun mi timas, estas divida apartiĝo generacia — junuloj disde maljunuloj. Tiamaniere oni perdus multon da kreiva potencialo, spertoj, kapabloj ktp. Kiel kontraŭdiskriminacia aktivulo mi emus atentigi, ke diverseco ne povas esti malĝojiga devigo, sed kaptinda ŝanco — ju pli da diversaj homoj, des pli da vidpunktoj, des pli da eblaj vojoj al solvo.

Mi pensas ke mia socia engaĝiĝo iel ligiĝas kun mia esperantisteco. La celoj estas ja similaj, grandparte eĉ samaj. Mi bedaŭras nur ke tro ofte mi havas dilemon ĉu dediĉi miajn tempon kaj fortojn al kontraŭagado de diskriminacio, ĉu al Esperanto. Plej bone mi sentas min kiam mi povas kunigi ambaŭ agadkampojn.

Ĝis 1989, la respektivaj trajtoj de la E-movado en Orienta kaj Okcidenta Eŭropo estis sufiĉe malsimilaj inter si, pro konataj kialoj. Ĉu vi tamen kiel hodiaŭa juna esperantisto orienteŭropa, membro de PEJ kaj kunorganizinto de JES, povas rimarki ajnan diferencon inter la junularoj de ambaŭ regionoj, laŭ ĝenerala kaj Esperantuja perspektivoj?

Fakte mi malkontentas ke la ŝancoj de (ne nur) junaj homoj estas limigataj aŭ plialtigataj aŭtomate laŭ ilia deveno, kiun ili ja tute ne povas influi. Se vi estas germano, filo de riĉaj gepatroj, via situacio estas neniel komparebla kun la situacio de polino de averaĝa familio... En Esperantujo la problemo estas ĉefe ekonomia — ĉar pro religio aŭ nacieco oni ne estas malpli bone traktata, ja ĝi estas tolerema, malferma medio. Sed mono decidas ĉu vi aĉetos libron, abonos revuon, partoprenos aranĝon ktp.

Indus foje ekpensi pri la situacio de handikapaj samideanoj — ĉu ni ebligas al ili partoprenon en aranĝoj, en la movado? Mi emus ke esperantistoj daŭre strebu, ke Esperantujo estu plej diverseca, vasta movado en kiu homoj de diversaj generacioj rajtas paroli el diversaj pozicioj, diversaj vidpunktoj, sed — kaj laŭvorte, kaj metafore — en unu lingvo.

Intervjuis: José Antonio Vergara

41-a Konferenco de ILEI

Pri lingva politiko en edukado kaj scienca komunikado

Konferenco de ILEI Kopenhago 17-23 julio 2011

En sia 44-a konferenco okazanta en la Internacia Jaro de la Junularo, ILEI debatos pri lingvopolitikaj aspektoj de la edukado, kiu okupas plejan tempoparton de la junaĝo. La konferenco okazos la semajnon antaŭ la UK en Kopenhago, en moderne ekipitaj prelegejoj de la Humanistika Fakultato, Departemento pri Komunikiloj, Kognado kaj Komunikado, de la Universitato de Kopenhago.

Enkadre de la konferenco okazos la 6-a ILEI-simpozio, ĉi-foje pri la temo Lingvoj de scienca komunikado kaj edukado, kiu enfokusigas specifajn aspektojn de la pli ĝenerala konferenca temo: Lingva politiko kaj lingvaj rajtoj en edukado kaj scienca komunikado. Kunorganizantoj, krom ILEI, estas la Universitato de Kopenhago kaj Centro por Esplorado kaj Dokumentado (CED) de UEA, kun financa subteno de ESF kaj UEA. Prelegos, inter aliaj: Frans Gregersen (la plej elstara dana lingvisto hodiaŭ), Robert Phillipson (lingvisto konata al esperantistoj pro sia subtena rilato al Esperanto, aŭtoro de la famaj libroj Lingva imperiismo kaj Ĉu nur-angla Eŭropo), Humphrey Tonkin, Sabine Fiedler, Detlev Blanke kaj Davide Astori. Prelegproponoj estas ankoraŭ akceptataj. Ĉiuj prelegoj kaj simpoziaj konkludoj estos publikigitaj kiel Simpoziaj aktoj en la serio Sciencaj kajeroj de ILEI, elektronike kaj, se sufiĉos mono, ankaŭ papere.

La konferenco komenciĝos per la tradicia Interkona manĝvespero dimanĉon vespere, la 17-an de julio, en kiun la konferencanoj alportos tipajn manĝaĵojn kaj trinkaĵojn el siaj landoj, spicitajn per la E-instruista entuziasmo, ĉiuj gustumos la frandaĵojn, prezentos sin kaj siajn kulturojn, kaj ĉiuj kune refoje kreos la intiman etoson de ILEI-konferencoj, kiu daŭros la tutan semajnon, kaj plu vivos en la koroj kaj memoroj.

Post la solena malfermo kaj enkonduka prelego pri la konferenca temo, okazontaj lundon antaŭtagmeze, startos la faka, kleriga kaj organiza programoj de la konferenco en tri paralelaj programstrioj, kiuj daŭros marde kaj ĵaŭde kaj finiĝos per la simpozio vendrede kaj sabate. Fakuloj de ILEI kaj invititaj gastoj prelegos kaj seminarios pri diversaj aspektoj de la konferenca temo. Dum la semajno kunsidos la Komitato de ILEI. Konferencaj laborgrupoj debatos pri diversaj temoj el la vivo kaj agado de la esperantista instruistaro. ILEI-estraranoj mem kontribuos per siaj klerigaj kaj organizaj programeroj, ĉiu el sia taskofako.

La kulturan programon plenigos lunde Dana vespero, marde Internacia vespero, merkrede Interkultura vespero, ĵaŭde Konferenca bankedo kaj vendrede Adiaŭa vespero. La ekskursa programo estas antaŭvidita en merkredo por ĉiuj konferencanoj, kaj en vendredo kiel alternativa programo por tiuj kiuj ne deziros ĉeesti la simpozion. La ĵaŭdan posttagmezon okupos la Lingva festivalo, kiu en ILEI-konferencoj okazas regule ekde 2004. Ĝi estas siaspeca donaco de la konferencanoj unuj al la aliaj, kaj ĉiuj al la loka publiko.

Ĉe www.ilei.info/agado/Kopenhago2011.php atingeblas pliaj detaloj pri la konferenca propono, kun reta aliĝilo/mendilo ĉe http://ilei.info/konferenco/alighilo2011.php. Ĉiu 10-a aliĝinto gajnas 10%-an rabaton de la kotizo, la 50-a 50%-an kaj la 100-a 100%-an. La rabatsumoj estos repagitaj dum la konferenco mem.

Se vi deziras prelegi en la simpozio kaj havi publikigitan artikolon en la Simpoziaj aktoj, sendu vian prelegproponon al la ILEI-estrarano pri konferencoj (ĉi-suba subskribinto), de kiu vi ricevos pliajn informojn pri la partoprenkondiĉoj.

Radojica Petrović, r...@gmail.com

Projekto “esperanto125”

Aŭguste 2010, la direktoro de la CO de UEA dissendis tra la komitata listo, ideon de Stanislaw Rynduch, polo vivanta en Germanio. ILEI konstatis la utilon de tia projekto kaj la rolon, kiun ĝi ludu en ĝi. La estraro de ILEI akceptis pluigi la projekton, serĉante por tio pliajn partnerojn.

La celo de “esperanto125” estas organizi en 2012 en komunaj datoj tra multaj landoj serion da diversspecaj kursoj de Esperanto. La kursofino estos 26 julio 2012, la 125-a datreveno de la lanĉo de la Unua Libro de Esperanto. Tio ŝajnas esti la plej signifa jubileo de la sekvaj kvin jaroj, do gravas uzi ĝin konkrete. La kurskomenco diverslande estu 23 marto 2012, kiu estas la printempa/aŭtuna ekvinoksa tago, ĝuste 125 tagojn antaŭ la kursfino. La mezkursa tago estos 25 majo 2010, kiu konvene koincidas kun feria semajnfino en multaj eŭropaj kaj aliaj landoj. La kursoformo estos plejparte sed ne ekskluzive reta, laŭeble kun unu aŭ pliaj fizikaj renkontiĝebloj por kursanoj (ekzemple en tiu mez-kursa longa semajnfino). Ekzamenoj estu proponataj kursofine (ekzemple, en la tiam okazanta UK, kaj aliloke). Evidente, en diversaj landoj eblas variigi la kursoskemon, pro ferioj, pro lernejaj kalendaroj ks. La esenco tamen estas, ke estu 125-parta ret-kurso, kiun novuloj povus plenumi en la donita tempo, tralaborante unu parton ĉiutage.

La projekto altiros atenton al Esperanto kaj ĝia jubileo, ĉefe pro unueciga simbolo, samtempa lanĉo multlande, kune kun la nepra eblo ke kursanoj tra la reto (skribe, parole, bilde) komunikiĝu unu kun la alia dum la studado. La ĉefa celo de la kursoj estas la evoluigo de lingva kaj komunika kapabloj, sed pro la omaĝata jubileo, iom da atento dediĉiĝu al la historio de la lingvo, specife al Zamenhof, la Unua Libro kaj la socia/komunika medio de tiu tempo el kiu naskiĝis la lingvo. Ĉu la oficiala kurso estu pagenda restas malferma demando; registriĝo estu deviga.

Kursospecoj

Estu unu oficiala kurso, kiu estu ĉefe reta, kun renkontiĝebloj proponataj diverslande. Tiu kurso baziĝu sur ekzistantaj rimedoj. Konvena gramatika bazo venos de Detala Gramatiko de Esperanto de Bertil Wennergren, kiun ILEI kuneldonis. Aliaj kursoj ĉe lernu.net prezentas modelojn. La kurso ne nepre estu tro videble gramatike-bazita, sed klare ellaborita didaktika ŝtuparo devos kuŝi malantaŭ ĝi. La defio, kiun ILEI akceptas, estas pretigi 125-partan kurson, bazante ĝin sur la unikaj bezonoj kaj trajtoj de Esperanto, kaj ne sklave sur alilingvaj skemoj, kio implicas, ke la kurso estu forte verbobazita. Kun tiom multaj partoj, ĉiu enhavos modestan kvanton da nova materialo.

La projekto tamen estu pli vasta ol unu kurso. La organizantoj pretigu liston da kriterioj, normoj kaj rekomendoj, kontraŭ kiu oni povas kontroli pliajn kursojn aŭ skemojn. Kiu havas aŭ kreas propran kurson (retan, ĉeestan...) rajtas proponi ĝin al la organizantoj, por ke ĝi rajtu uzi la ŝildon “esperanto125”.

Organizado

La diskoniga dokumento el septembro 2010 prezentis detalan temposkemon, kies komencajn partojn ni jam malfruas plenumi, unuflanke pro modesta reagaro, aliflanke pro la inundo de konkurencaj agadoj kaj devoj ene de ILEI. Refoja varbado de partneroj okazas, ni fidas je engaĝiĝo de UEA, kies diskonigaj rimedoj kaj enlandaj agantoj esencas por sukcesa plenumo. ILEI prezentis projektan buĝeton, kiu tenas la kostojn minimumaj, tiel ke la ŝarĝo al UEA kaj aliaj partneroj restu modera. ILEI en sia propra buĝeto por 2011 (videbla ĉe www.ilei.info) inkluzivigas 500 eŭrojn por la antaŭenpuŝo de la projekto. Klare la ĉefaj kostoj okazos en la jaro 2012. Jam malfruas lanĉi la projekton, ĉar almenaŭ unu jaro da preparlaboro necesas — ILEI liveris skemon por skizi ĝiajn ĉefajn trajtojn.

Retkursaj fakuloj

Reta livero de la kursoj ludos ŝlosilan rolon; feliĉe en la movado abundas fakuloj. Necesas baldaŭ starigi retejon por enteni la verkatan kurson, kun eventuale alia retejo por la publika aliro. Necesas decidi ĉu la kursoj havos signifan aŭ limigitan prizorgadon flanke de mentoroj/gvidantoj. Ili ĉiuokaze enhavu interagajn memtestajn partojn, kun iuspeca monitorado, por ke ni mezuru la kvanton da interesiĝo kaj diligenteco. Necesas konvinki la retaktivulojn, ne vidi ĉi tiun tempe limigitan projekton konkurenca al ekzistantaj retofertoj. Materialo en “esperanto125” referencu la pliajn ekzistantajn rimedojn por retlerni, kaj plie por kontaktiĝi kun la parolkomunumo.

Ekzamenoj

La ekzamenoj de UEA/ITK estas oferteblaj. Ni imagas ke komencanto post 125 lecionoj atingos la KER-nivelon B1 kaj je la duona punkto A2. Tamen ni konsciu, ke kapabloj el retkursoj estos ĉefe latentaj. La tradiciaj ekzamenoj de ILEI/UEA estas proponeblaj, prefere ne samloke kun KER-ekzamenoj. Ekzemple ili povos okazi en la ILEI-konferenco en 2012 en la semajno antaŭ la UK. Ekzamenoj estu ofertataj en almenaŭ du kontinentoj: prioritatas Eŭropo kaj Azio (pro la UK-loko), sed aliaj kontinentoj estas konsidereblaj.

La emocia mesaĝo de “125”

La ciferoj de “125” prezentas fortan pozitivan lingve-sendependan signalon. La ciferoj ascendas preskaŭ eksponente; ilia mesaĝo estas de “kreskanta kresko”. Tial taŭgas projekta nomo “esperanto125”, kun ebloj por paralelaj projektoj, ekz. “lingvoj125”, “komunikado125”. Tiun 1-2-5 ŝtuparon oni povas eĉ melodiigi al ascenda sonskalo, uzebla retkurse kaj en ĝiaj retinformiloj.

Eblas protesti, ke kurso kun 125 partoj prezentas la lingvon pli komplika ol ĝi fakte estas. Nia mesaĝado povas referenci naivajn sloganojn kiel “Lernu la anglan en 30 tagoj” kun ĝia korolario “Kaj forgesu ĝin en 20”. Ni mesaĝu, ke Esperanto ja estas serioza lingvo; decas lerni ĝin bone kaj profunde, ke ĝi tamen havas nefacilajn partojn, eĉ estante sendube relative facila. Ni emfazu, ke la nombro da ŝtupoj estas alta, ĉar ili estas etaj.

Alispecaj jubileaj projektoj

Malavantaĝo de ĉi tiu kursa programo estas ĝia limigita kapablo altiri eksterajn subvenciojn. Kunlaborantoj aliaj ol ILEI povos redifini konsistigajn partojn de ĝi, por fari ĝin pli subvenci-altira. Eblas lanĉi paralelajn projektojn kun tiaj celoj, kiuj konformos al la postuloj de instancoj kun disponebla mono, ekzemple programoj pri translima lingvo-konsciigo, en kiu Esperanto ludas helpan rolon aŭ figuras kiel nur unu lingvo inter pluraj.

Enplektiĝo de ILEI

ILEI prenas gvidan rolon por antaŭenpuŝi la ideon kaj liveri la kursmaterialon, sed ĝia kapablo liveri organizajn fortojn estas limigita — eĉ se oni kalkulas la intencon ekde nun starigi programon de modeste kompensataj volontuloj. Ni fidas, ke aliaj partneroj alportos rimedojn kaj fortojn por prizorgi multajn el la nepedagogiaj partoj de la projekto. Nia celo estas starigi laborgrupon el 7-8 personoj, kiuj reprezentos la diversajn projektpartnerojn. Aldone al tio, gravas en la sekvaj monatoj pretigi gvidilon por aliaj agantoj, en ILEI-sekcioj, en Landaj Asocioj de UEA, en lernejoj, por klare indiki, kiel ili povos aligi sin al la projekto kaj kontribui al ĝia sukceso.

Stefan MacGill
Prezidanto de ILEI, s...@gmail.com
Aprilaj aktualaĵoj pri la E-radiofonio

Povus ŝajni, ke post la marta artikolo pri “1247 E-podkastoj de Pola Radio kaj...?” la pritrakto de la E-radiofoniaj aferoj en la nuna numero estas iel superflua. Tiel ne estas, ĉar kvankam venas neniuj komunikendaj novaĵoj pri la E-programoj de Pola Radio, kiuj la 4-an de aprilo komencus la 53-an ekzistojaron en la pola publika radio, ja daŭre la E-komunumo disponas pri programoj en publikaj radiostacioj.

Temas pri la E-programoj de Ĉina Radio Internacia: http://esperanto.cri.cn, kiu krom tradiciaj elsendoj en sia paĝo prezentas ankaŭ videaĵojn. Ne ĉiuj informoj en la esperantlingvaj paĝoj estas aktualigataj, sed evidente la ĉina radiostacio ne dubas pri la efiko kaj signifo de siaj programoj en la Internacia Lingvo. Simile estas pri la E-elsendoj de Radio Havano Kubo, kiu malsame al la ĉinaj kolegoj, pretigantaj ĉiutage unuhoran programon, liveras nur unufojan E-programon semajne, aŭdeblan per la adreso: www.ameriko.org/radiokubo.

Al la religiema E-aŭskultantaro servas ankaŭ la E-programo ligita kun alia oficiala ŝtata radiostacio. Temas pri la E-elsendoj de Radio Vatikana: www.radiovaticana.org/it1/on﹍demand.asp?gr=esp. Longan tradicion havas la primovadaj elsendoj en la melburna 3ZZZ: http://melburno.org.au/3ZZZradio/.

De kelkaj jaroj la E-publiko familiariĝis kun la vorto podkasto, kiu difinas novan manieron aŭskulti kaj ricevi interretajn radioprogramojn. Ne ĉiujn E-podkastojn eblas tiel difini laŭ la kompreno de la tradicia vorto radio programo, pretigata de profesiaj ĵurnalistoj, redaktoroj, parolistoj kaj sonteknikistoj. Ili ĉiuj tamen produktas sonprogramon distribuatan interrete.

Por faciligi la orientiĝon pri E-podkastoj juna brita esperantisto kreis la paĝon “Podkastaro — Esperantaj podkastoj por la mondo”: www.podkastaro.org/. Lia celo estis, kiel li mem klarigas “uzi siajn komputikajn povojn por helpi esperantistojn”.

Kvankam Podkastaro listigas multajn programojn kaj elsendantojn, inkluzive de ĉiuj menciitaj pli frue, iuj estas tute efemeraj, kiel ekzemple Panama Radio, produktinta nur kelkajn E-programojn lastaŭtune. Kelkaj ŝajnas esti menciitaj nur pro historiaj konsideroj, kiel la pola, kiu sian lastan programon elsendis en marto 2007.

La paĝo tamen ne notas ankoraŭ la plej lastajn novaĵojn. Al ili apartenas Radio Ĉerizo el la suda Japanio, kiu sian unuan programon prezentis la 16-an de januaro: http://feeds.feedburner.com/radiocxerizo.

Notinda estas la adreso: http://retradio.posterous.com/. Ĉe ĝi laŭ la iniciato de la plej aktivaj aŭskultantoj de la E-Redakcio de Pola Radio kreiĝas platformo, ebligonta al la redaktoroj de la ĉesinta PR produktadon de novaj programoj, kaj daŭrigi en maniero iom modifita, sed daŭre profesia, afiŝi ŝatatajn E-elsendojn el Varsovio. Per subteno de tiu ideo kaj Pola Retradio en Esperanto ĉiu povas kontribui al la konservo de altkvalita lingva medio tiom bezonata en la E-komunumo, ankaŭ en la nuna interreta epoko. Ĉiu bonfara kontribuo, eĉ plej malalta, al la UEA-konto vars-t, subtenos la programon, kiu akiris firman pozicion en informado pri Pollando, la lulilo de Esperanto kaj pri la E-movado ĝenerale. Ĉiu donaco subtenos la programon, kiu por multaj signifis kaj signifas lingvoinstruejon por kreskigi kaj perfektigi, fine konservi la altan nivelon de sia lingvokono. La preskaŭ 53-jara tradicio de la varsoviaj E-elsendoj do ne malaperu! Ankaŭ vi povas helpi al tio.

Gabi Kosiarska

IFEF deziras tutmondiĝi

IFEF estas mallongigo por Internacia Fervojista Esperanto-Federacio, monda organizo de la fervojistoj-esperantistoj. Ĝi estas faka, kultura organizo, neŭtrala rilate al nacieco, raso, sekso, religio, politiko kaj sociaj problemoj, kun escepto de la lingva problemo en internaciaj rilatoj.

Fondita en la 5-a UK en 1909 en Barcelono, kun interrompo de la evoluo kaj agado dum ambaŭ mondmilitoj, ĝi do kunligas la fervojfakajn (kaj alitrafikfakajn) esperantistojn jam pli ol jarcenton.

La nuna IFEF refondiĝis post la dua mondmilito en la jaro 1948 en Amsterdamo, kun 250 registritaj membroj, kaj en la sama jaro ĝi sukcesis ekaperigi sian revuon. Ekde la jaro 1949 IFEF aranĝas ĉiujare sian kongreson, kiu okazas laŭ la invito de iu landa asocio, post aprobo de la Komitato. La lasta, 62-a IFEF-kongreso, okazis de la 8-a ĝis la 15-a de majo 2010 en Sofio, Bulgario, kaj partoprenis ĝin 136 delegitoj el 16 landoj.

La venonta, 63-a IFEF kongreso, okazos de la 7-a ĝis la 14-a de majo 2011 en la urbo Liberec, Ĉeĥio, kaj la postkongreso de la 14-a ĝis la 18-a de majo 2011 en Prago. La organizantoj, en kunlaboro kun la ĉeĥa landa asocio FISAIC ČD, preparas riĉan fakan kaj kulturan programon kun interesaj ekskursoj.

Konstanta evoluo post la dua mondmilito karakterizas la IFEF-movadon, kaj ĝi fariĝas la plej forta kaj la plej aktiva faka organizo de UEA.

IFEF havas gravan fakan Teknikan komisionon, kiu konsistas el Terminara kaj Fake Aplika Sekcioj.

La Terminara Sekcio funkcias ekde 1950. Ĝi konsistas el fakuloj de la landaj asocioj, pluraj el kiuj eldonis fervojfakajn terminarojn. La plej granda laboro kaj rezulto de tiu sekcio estis traduko de la seslingva surpapera faka terminaro de UIC (Internacia Fervojunio), enhavanta pli ol 15 000 pure fervojfakajn terminojn. La lasta eldono de la terminaro estas akirebla en 20 lingvoj sur kompakta disko. UIC prilaboras la difin-vortaron kaj paralele al tiu IFEF preparas Esperanto-varianton. De tempo al tempo la Terminara Sekcio eldonas periodaĵon por la kunlaborantoj sub la titolo Terminara Kuriero (TeKu), redaktatan de d-ro Heinz Hoffmann (DE).

La Fake Aplika Sekcio komencis funkcii en la jaro 1959, kaj nuntempe estas gvidata de inĝ. Ladislav Kovář (CZ). Ĉiujare en la IFEF-kongresoj la plej grava programero estas la ĉefa prelego, kiun ĝenerale la organizanta lando preparas kaj prezentas. Ekde la jaro 1981 tiu ĉi sekcio kompletigas la programon per la tielnomata programero “fakprelegetoj”. La nombro de diversnaciaj prelegantoj ĉiujare varias inter 6 kaj 12. Tiuj prelegetoj informas pri la plej freŝaj fakaj novaĵoj en la koncernaj landoj. Krom tiuj ĉi kongresaj programeroj daŭre aperadas fakaj artikoloj en la ilustrita revuo Internacia Fervojisto, kiu aperas sesfoje jare, krome ankaŭ en fervojfakaj revuoj de la landaj asocioj. Per tiuj fakaj artikoloj oni kontribuas al la plimultigo kaj interŝanĝo de la fakaj konoj.

La teknika komisiono de IFEF ĉiujare aperigas kajeron Fervojfakaj Kajeroj, eldonante la plej valorajn fakajn prelegojn kaj aliajn fakajn tekstojn. Ĝis nun aperis 18 numeroj.

Grava atingo estas ankaŭ, ke pluraj landaj asocioj aperigas la klarigan tekston de la fervoja horarlibro en Esperanto.

La estraro eldonis Historio de IFEF en tri volumoj, pri la periodoj 1909-1968 (60-a fonddatreveno), 1909-1984 (75-jara jubileo) kaj suplemento pri la jaroj 1984-1999 (90-jara datreveno). Estas preparata nova kompletigita eldono de Historio pri centjara agado de IFEF, eldonota ĉi-jare.

La 9-an de oktobro 2009 estis solene inaŭgurita en la Esperanta Muzeo en la urbo Svitavy, Ĉeĥio, granda ekspozicio, organizita en kunlaboro kun la ĉeĥa landa asocio de IFEF kaj dediĉita al la centjariĝo de la fervojista E-movado. Sur tabloj, en vitrinoj kaj ŝrankoj estas prezentitaj dokumentoj, libroj, vortaroj, fotoj, insignoj kaj aliaj memoraĵoj, prezentantaj la centjaran historion de la fervojista E-movado kaj IFEF. La ekspozicio estas vizitebla ĝis la somero ĉi-jare.

La membraro de IFEF konsistas el aliĝintaj membroj de laŭstatute organizitaj landaj asocioj, individuaj membroj el landoj, kie ne ekzistas landa asocio, kaj honoraj membroj. Krom en eŭropaj landoj, ekzistas landaj asocioj en Ĉinio kaj Japanio, kaj individuaj membroj en kelkaj aliaj landoj kiel Britio, Nederlando, Hindio, Svislando.

Mi invitas fervojfakajn kaj alitrafikfakajn esperantistojn aliĝi al nia fervojista E-movado, fariĝi asociaj aŭ individuaj membroj de IFEF. Pluajn informojn vi povas peti de vialanda kontaktulo aŭ rekte de la ĉefkomitatano:

Jindřich Tomíšek, CZ-751 18 Říkovice n-ro 33, Ĉeĥio, t...@seznam.cz, aŭ de la IFEF-kasisto Laurent Vignaud, 3 Allée du Haras, App 132, FR-49100 Angers, Francio, l...@free.fr.

Jindřich Tomíšek, ĉefkomitatano de IFEF

Dakaro: kvintaga informkampanjo

La Monda Socia Forumo okazis en Dakaro, Senegalo, de la 6-a ĝis la 11-a de februaro 2011. Proksimume 100 000 vizitantoj el 140 landoj venis al tiu evento. Oni muntis multajn tendojn en la parkoj de la Universitato Cheikh Anta Diop. La plimulto de la vizitantoj kaj partoprenantoj estis el Afriko.

UEA kaj Senegala Esperanto-Asocio havis standon apud la restoracioj en tre favora loko. Flagoj kaj granda banderolo anoncis nian lingvon per grandegaj literoj. Dum la sekundoj, kiam ni malfaldis kaj pendigis la banderolon, jam alkuris junulo franca: “Saluton! Mi iom parolas Esperanton!”. Poste li venis plurfoje kun samlernejanoj. Mi alparolis japanon, kiu surhavis la insignon de Attac. La 12-an de februaro, kiam mi povis iom ripozi kaj retumi en Thiès (70 km de Dakaro), mi ricevis mesaĝon de amiko el Japanio: “Kolego mia de Attac vidis vin en Dakaro!”. Du afrikajn kolegojn el Ĝenevo (UN) mi sukcesis vidi en la Forumo.

Mirinde regule ĉeestis kaj efike kunlaboris kvar samideanoj el Senegalo: Alphonse Diatta, Fidel Bassene, Antoine Gomis kaj Assane Faye. Komence de la Forumo plie estis belgino kun ni en la teamo: Yola Steyaert. En tre agrabla kaj pozitiva etoso nia skipeto organizis la budon, la laboron, la deĵoradon, la disdonadon. Ni elkore danku al ili!

Mi apartigis la kvanton de alportitaj informiloj laŭ la tagoj kaj alportis parton ĉiun matenon. Multaj homoj vizitis nian standon. Plie ni migris tra la homamaso, havante stoketon da informiloj en la manoj. Aŭskultante la lingvojn ni povis alparoli la homojn kaj doni informilojn en la koncerna lingvo. La franclingvaj informiloj rapidege “malaperis”, estis fordonitaj, ĉar la plimulto de la vizitantoj kaj partoprenantoj estis el la Franclingva Afriko.

Afrikanoj soifas pri kontaktoj kun la tuta mondo; ili montris grandan intereson pri nia lingvo. La spertoj de niaj senegalaj kolegoj, la rakontoj de Alphonse pri liaj amikecoj tra la mondo (li partoprenis eŭropan restadon en 1987) mirigis ilin. Pluraj anoncis sian decidon eklerni la lingvon. Aliaj membroj de Senegala Esperanto-Asocio vizitis nian standon, aŭdis nian interparoladon en Esperanto, kaj ricevis freŝan viglan motiviĝon por pli kaj plu lertiĝi en nia lingvo.

Se Senegala Esperanto-Asocio sufiĉe kreskos, ĉu foje UEA decidos okazigi la unuan afrikan Universalan Kongreson en Dakaro ? Neniu scias nun. Certe la urbo ofertas altkvalitajn hotelojn, modernajn busojn kaj multajn vidindaĵojn. Ni devas konsciiĝi, ke por niaj afrikaj gesamideanoj atingi UK-ojn en Eŭropo aŭ en aliaj kontinentoj estas preskaŭ neebla entrepreno pro vizoproblemoj, flugkostoj kaj restadkostoj. Pro tio ni devas iri al Afriko por renkonti ilin. ILEI faris tian paŝon organizante sian konferencon en 2008 en Porto Novo, Benino. En tiu ĉefurbo la Centro Songhai saltis de 120 litoj al 250. En ĝia parko kreskas “La Arbo de Esperanto”. — Ĉu foje IJK en Porto Novo? Pripensinda afero. Iom pli sude la movadanoj en Burundo ekpripensas pri tiaj eventoj. Pri tio mi scios pli en aprilo, kiam mi estos en Bujumbura.

Mireille Grosjean
http://mirejo3.blogspot.com/2011/02/dakar.html

[FORIGITA!: bildo]

La skipo ĉe la stando

[FORIGITA!: bildo]

Homoj ĉe la standoj

[FORIGITA!: bildo]

Mireille Grosjean kun senegalaj esperantistoj

Leterkesto

Pri la enhavo de la leteroj respondecas ekskluzive la skribintoj.

Pri la UK en Kopenhago 2011

En Esperanto, decembro 2010, troviĝas artikolo de Jens S. Larsen kun la titolo Danio, la venontjara kongreslando II. En ĝi estas kelkaj — kompreneble neintencaj — misprezentoj kaj eraroj. J.S.L. skribas, ke Poul Thorsen kaj d-ro Paul Neergaard estis membroj de Dana Laborista Esperanto-Asocio (DLEA), kio estas ĝusta. Sed la fakto estas, ke ambaŭ vizitis tiun klubon nur de tempo al tempo, dum ili — kune kun ges-roj Kirsten kaj Peter Zacho kaj H.V. Rasmussen — estis kunfondintoj de Komuna Konversacia Klubo (KKK) kaj venadis ĉiufoje al ĝiaj kunvenoj — eble kun 1-2 esceptoj, kompreneble.

Sur p. 245 estas skribite: “... samjare kelkaj, kiuj ne kontentis pri la kultura nivelo en KEK, fondis en Kopenhago Komunan Klerigan Klubon (KKK). ...dividon inter intelektuloj kaj neintelektuloj ...”. KKK ne estis klubo nur por intelektuloj, sed por ĉiuj esperantistoj. Ĝi estis fondita, ĉar en la aliaj kluboj oni parolis nur dane. En KKK oni rajtis paroli nur en Esperanto, kaj oni havis ĉiam tre interesajn kaj kulturajn programojn. Ofte konataj eksterlandanoj venis por prelegi. La klubo famiĝis en la tuta Esperanto-Movado.

“La interna malkonkordo...” ne estis en KKK, kie oni ĉiam laboris kun entuziasmo, dinamismo kaj en harmonio. Kiel konate ĵaluzeco regis en Danio ekster tiu klubo ĝuste kaj sole pro ĝia granda nacia kaj internacia sukceso. Pri tio oni povas legi en la historio de Esperanto. — En 1974 ne nur la dana, sed la tuta Esperanto-Movado komencis regresi.

La teksto sub la foto: S-ino Kirsten Zacho, Prof. d-ro Ivo Lapenna kaj la Ambasadoro de Meksiko. La Ministro pri Internaj Aferoj, Søren Olesen, staras tute maldekstre, sed oni fortranĉis lin (v. la fotojn sur la hejmpaĝo de Fondaĵo Ivo Lapenna: www.ivolapenna.org).

En Esperanto, januaro 2011, denove estas artikolo de Jens S. Larsen, Danio, la ĉi-jara kongreslando. Eldonaĵoj kaj eldonejoj en Danio. Sur p. 4 estas skribite: “La Komuna Kleriga Klubo en Kopenhago eldonis ... ĝi fondis efektivan eldonejon kun la nomo KOKO.” La nomo estis Komuna Konversacia Klubo (KKK), kaj nur poste oni ŝanĝis la nomon al Kleriga Konversacia Klubo (KKK). La prez. de tiu klubo estis s-ino Kirsten Zacho (poste redaktoro de la revuo Esperanto). La Estraro de KKK fondis la Eldonejon KOKO, kies prezidanto estis Kirsten Zacho. Ŝia plej proksima kunlaboranto en la eldonejo estis Poul Thorsen. La sidejo estis la domo de Kirsten kaj Peter Zacho, Randbølvej 4, Kopenhago F., Danio.

“Dum la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj pli-malpli la samaj homoj funkciigis la eldonejon Perspektivo, kiu eldonis interalie la revuon Horizonto kaj kelkajn gravajn broŝurojn de Ivo Lapenna.” La fakto estas, ke s-ro Peter Zacho (kvankam ne presisto, sed mezgrada instruisto) mem establis sian Eldonejon Perspektivo (poste la nomo ŝanĝiĝis al Eldonejo Horizonto). Li eĉ mem pagis la multekostajn presmaŝinojn por povi presi multajn gravajn dokumentojn kaj broŝurojn por la nuna kaj estontaj generacioj. Li presis la informan kaj kulturan revuon Horizonto kun la gravega rubriko Edukado kaj Dokumentado (ED) (aŭtoro: Ivo Lapenna). Poste Peter Zacho publikigis la plej gravan socipolitikan verkon de la Esperanto-Movado: Hamburgo en Retrospektivo — Dokumentoj kaj Materialoj pri la Kontraŭneŭtraleca Politika Konspiro en Universala Esperanto-Asocio, dua eldono 1977 (aŭtoro: Ivo Lapenna). Multaj eminentaj esperantistoj, inkluzive de Ivo Lapenna mem, ofte diris kaj skribis, ke la nepre bezonata kaj mondkonata monumenta verko Esperanto en Perspektivo, 1974 (iniciatinto, ĉefaŭtoro kaj ĉefredaktoro: Prof. d-ro Ivo Lapenna) ne estas kompleta sen ED de Horizonto kaj Hamburgo en Retrospektivo.

Birthe Lapenna
Por nunepoke taŭga devizo

Stefan MacGill ĵus proponis anstataŭigi la tradician sloganon Esperanto — dua lingvo por ĉiu per pli realisma kaj netruda varianto: Esperanto — valora lingvo je ĉies dispono (Esperanto, feb. 2011, p. 35). Tiel li brile resumis komprenon kaj strategian sintenon pri nia afero, kiujn mi plene kundividas. Dum la lastaj jaroj mi defendis apud aliaj kolegoj ideojn iom similajn, en diversaj retaj aŭ ĉeestaj forumoj kaj periodaĵoj de Esperantujo. Jen kelkaj komentoj.

1. Esperanto jam nun estas valora en si mem kiel alternativa, kunkrea praktiko kolektiva.

Dum verŝajne iuj aktivuloj reduktisme rigardas Esperanton nur kiel ankoraŭ neplenumitan promeson de iam alprenota “neŭtrala internacia lingvo”, kiu nur tiam/tiel plenumos sian ekzistokialon, ĝi fakte iĝis vivanta, pluraspekta homa praktiko por aktive funkciigi interhomajn fluojn de komunikado en la nuna, neideala mondo. Fakte, nia kolektiva, plurgeneracia eksperimento kiel lingvokomunumo kiu ekestigis kaj pluvivigas sin mem, povas esti komprenata kiel esprimo de la homa strebado al libereco kaj transforma kreemo, ĉar kerna trajto de la homa kondiĉo estas la emo ŝanĝi la realon cele al io konsiderata pli bona kaj por tio kunlabore interagi kun aliaj homoj. Tiu ĉi kolektiva, kunkonstrua iniciato estas do ne nur intelekte interesa kaj emocie instiga, sed eble povas utili kontraŭ la pasivigo kaj vivomalpleneco kiuj amase esprimiĝas en pluraj socioj. Esperanto estas konkreta praktiko de homoj kiuj libervole kaj memstare emas partopreni komunikajn kaj kulturajn retojn, pruvante tiel ke eblas (kaj indas) alternativa vojo por renkonti aliajn homojn, per egaleca, regebla kaj efika lingvo.

2. Ne estas ununura motivo lerni Esperanton; ĝia uzantaro estas plurala.

La rigida insisto pri “dua lingvo por ĉiu” kiel la sola alstrebinda celo riskas kaŝi la fakton ke tra sia konkreta historio Esperanto altiris la atenton de homoj tre diversaj, kies motivoj lerni kaj uzi ĝin estis kaj daŭre estas sufiĉe malsimilaj. Interesiĝas pri ĝi i.a. lingvemuloj (ĝi estas aparta lingvo, konstruita, sen indiĝenaj parolantoj, pli-malpli logika ktp); idealistoj (ofte en rilato al iuj aliaj idearoj, kiel paco, diversaj politikaj sintenoj, religiaj konvinkoj ktp); hobiemuloj; vojaĝemuloj; komputilfakaj logikemuloj; subtenantoj de multlingvismo kaj lingvaj rajtoj ktp.

Fakte, Esperanto funkcias kiel mikroskala modelo de io malgraŭ ĉio daŭre prisopirata, nome la iom nebula konjekto ke la homoj povas regi sin mem, libere, ke ili povas decidi plene posedi fremdan lingvon mem elektitan por la celoj kiujn ili mem decidas. Esperanto estas lingvo de libereco, ĉiu rajtas uzi ĝin laŭvole, kaj tiu diverseco fakte estas utila, ĉar ju pli plurmedie kaj plurcele oni uzos ĝin, des pli riĉa ĝi fariĝos. Ni havos ŝancojn alvenigi novulojn nur per la bunteco, vigleco, altkvaliteco, alternativeco kaj konkreta tutmondeco de nia fenomeno kaj ĝiaj kulturaj produktoj.

3. Esperanto jam nun potenciale riĉigas niajn unuopajn vivojn.

La slogano “dua lingvo por ĉiu” povus paradokse efiki kontraŭ la celata disvastigo, ĉar nebule orientita al iu malpreciza, malfacile atingebla estonteco. Sed fakte Esperanto jam nun riĉigas la vivon de tiuj lernintaj ĝin, per tre diversaj, foje neatenditaj ĝuoj (spiritaj, intelektaj, praktikservaj, lingvolernofaciligaj ktp). Kaj en tio radikas la forto de nia ege minoritata movadeto. Esperanto kapablas transformi niajn unuopajn ordinarajn vivojn, kiuj danke al ĝi fariĝas iom pli feliĉaj, vasthorizontaj kaj sencohavaj. La interamikiĝo per Esperanto ja estas inda kaj valora en si mem, kaj eble tio estis decida en la vivantigo de la lingvo. Mi kredas ke la homoj afekcie ligiĝis al la lingvo ĉar ĝi montriĝis vere homa kaj homiga. Ofte mi rimarkas ke iuj aktivuloj kies misiisma, reduktisma bildo pri la Esperanto-agado respondas al la tradicia slogano, tondre malaprobas kaj mallegitimigas ĉion krom la rektan varbadon, ĉar ĉio cetera estus aŭ duaranga aŭ superflua aŭ balasta aŭ parazita. Mi tute malsamopinias pri tio.

4. Anstataŭ vane revi pri iu desupra altrudado, nia morala respondeco estas disponigi Esperanton al tiuj kiuj povus interesiĝi pri ĝi.

Havinte la bonan ŝancon trovi Esperanton, ni havas la moralan devon labori por videbligi ĝin kaj kreskigi ĝian ĉeeston en diversaj vivosferoj kiel komplete normala kaj samtempe tute speciala lingvo, vere atentinda kaj alloga, tial ke profitos aliaj homoj kies apartaj trajtoj, interesoj aŭ bezonoj povus igi ilin rimarki ĝin, interesiĝi pri ĝi, eventuale ĝis la punkto lerni kaj ekuzi ĝin.

Esperanto verŝajne neniam interesos ĉiujn homojn, sed ja la potenciala publiko por nia afero sendube estas multe pli vasta ol tiu atingita ĝis nun. Certe la nombro de la homoj kun trajtoj tiaj kiaj ampleksa menslarĝeco, idea malfermiteco, noviĝemo, interesiĝo pri la cetera mondo, lingvolernemo, emo al socia justeco kaj racie egalecaj solvoj por realaj situacioj, logika konstruado de sistemoj (kiel lingvoj) ktp. estas pli granda ol la nuna mizero de niaj vicoj.

Mi havas la impreson ke, fronte al la fakta, kreskanta regado de la angla lingvo en la monda lingva sistemo, akceligita dum la lastaj tri jardekoj, la esperantularo falis en paralizan staton de stuporo kaj minuskomplekso. La reagoj al tiu situacio estas diversaj: iuj ridindigas nin ĉiujn per krudaj atakoj kontraŭ la angla kiel lingvo, aliaj imagas konspirajn teoriojn por “klarigi” kial Esperanto malaperis el la publika sfero preskaŭ ĉie, kelkaj serĉas rifuĝejon ĉe malnovaj certecoj kiam la mondo estis pli facile komprenebla, aliaj sin satigas per distre bonetosaj renkontiĝoj ktp.

Mi estas konvinkita ke, eĉ en la nunaj cirkonstancoj, nia lingvo restas tre valora, lerninda kaj uzinda ilo, kiel libere elektebla vojo al plena komunikado. Por la revuo de UEA (aprilo 2010, p. 76-77) mi verkis modestan alegorion, en kiu mi ja agnoskas la aplomban grandecon kaj la utilecon de la aŭtoŝoseo angla lingvo, sed substrekas la pluan alternativan valoron de nia tervojo Esperanto. Male al la primitiva finvenkismo de la tradicia slogano, mi defendas pragisman sintenon al nia strebado (t.e., laŭ la Manifesto de Prago), kaj do mi kredas ke ne estas kontraŭdiro inter la originalaj ideoj de la Manifesto de Raŭmo realigi la pozitivajn valorojn de Esperanto kaj samtempe pledi kaj vere aktive sin engaĝi por pli justa lingva ordo en la mondo. Tial mi gaje subtenas la novan sloganon elpensitan de Stefan, ĉar ĝi povas utili por kreskigi la ĝuantaron de la lingva regosento kaj libereco kiujn Esperanto donacas.

José Antonio Vergara
Ni bezonas modernan pacismon

Por preventi militajn konfliktojn kiel nun en Libio, la mondo bezonas modernan pacismon. Ni ĉiuj scias, ke en la praktiko malfacilas solvi konfliktojn tutsimple per senperforto. Sed indas pensi pri moderna pacismo, kiu ne postulas kompletan senperforton, sed cedas la finan decidorajton pri perforto al tutmondaj institucioj. Tiaj institucioj povus esti Monda Parlamento, Monda Plenuma Povo (eventuale eĉ Mondregistaro) kaj Monda Kortumo. Necesus, ke ili estu vere agokapablaj (jen grava manko de la nunaj UN kun siaj vetoaj rajtoj) kaj bazitaj sur demokratiaj principoj.

La Monda Plenuma Povo devus i.a. malpliigi la komercadon de armiloj. Ĝi malhelpu, ke diktatoroj povu importi armilojn, kaj zorgu pri tio, ke registaroj precipe de malriĉaj landoj elspezu siajn monrimedojn anstataŭ por armado pli por la bono de siaj loĝantoj — do precipe por edukado, nutrado, sano, familia planado kaj mediprotektado.

Modernaj homoj jam akceptis, ke unuopaj homoj klopodu solvi konfliktojn neniam mem per venĝo aŭ perforto, sed nur pere de polico kaj justico. Simile, ankaŭ konfliktoj inter ŝtatoj devus esti solvataj ne per agoj de tiuj ŝtatoj, sed pere de monda polico kaj monda tribunalo, do fine per Tutmonda Plenuma Povo.

Necesas malpliigi la timon pri tiaj institucioj. Kompreneble la homaro akceptos Tutmondan Plenuman Povon nur se ĝi bazas sin sur demokratiaj principoj kaj sur monda konstitucio, kiu firme garantias la homajn rajtojn. Sub tiaj kondiĉoj, la kontrolo fare de la tuta homaro igas tutmondajn instituciojn eĉ multe malpli danĝeraj ol nuntempe estas la naciaj ŝtatoj, kiujn pli facile influas fundamentalismoj aŭ demagogoj.

Postulante tian modernan pacismon, mi kompreneble iras paŝon pli ol UEA, kiu kunlaboras kun UN kaj Unesko pri lingvaj demandoj kaj klopodas disvastigi la ideojn de tiuj organizoj, kiuj favoras homajn rajtojn kaj tutmondan pensadon. Tamen pro sia neŭtraleco UEA verŝajne ne povus decide subteni la Kampanjon por Parlamento ĉe UN, kiun subskribis i.a. multaj unuopaj esperantistoj kaj la esperantista partio Unu Mondo. Mondfederalismaj ideoj fakte jam havas longan tradicion en la Esperanto-movado. La “modernan pacismon”, pri kiu mi parolas, efektive jam de 1942 reprezentis Universala Ligo, en kies estraro aktivis famaj esperantistoj kiel Andreo Cseh, Julia Isbrucker, Luigi Minnaja kaj Edmond Privat. Ĉi lasta konkludis fine de sia libro Aventuroj de Pioniro pri sia laboro por pli bona mondo: “La bataloj multe suferigis, multe lacigis, sed ĉiuj utopioj, unu post la alia, realiĝis kaj alportis ĝojon. Restas ankoraŭ inter la aferoj, kiuj okupis mian tempon, la ĝeneraligo de mondlingvo kaj la kreo de vera federala mondregistaro.”

Ulrich Matthias

Rimarko: En la Libroservo de UEA ankoraŭ haveblas malmultekoste la bonega libro Federala sperto de Edmond Privat kaj — pli multekoste — la libro Monda Federacio? de Ronald Glossop.

Ĉu eblas uzi Esperanton perfekte?

Tiutitole Rob Moerbeek skribas sub la rubriko “Leterkesto” en Esperanto 2/2011, p.35.

Pri la “rekcio” (pli bone “postulado” aŭ eventuale “regado”) de verboj li skribas, ke Zamenhofe oni “demandas iun pri io”, ne “ion al iu”, kaj ke oni “petas iun fari ion”, “petas ion de iu”, sed ne “al iu”.

Antaŭ nelonge iu faris al la Konsultejo de la Akademio de Esperanto demandon ĝuste pri la konstruo de “peti”. Mi mem kontribuis al la diskuto pri tiu demando en la retlisto de la Konsultejo, kaj mi permesas al mi citi el la respondo, kiun ni donis al la demandinto (la respondoj de la Konsultejo cetere de nun estas konsulteblaj de la ĝenerala publiko):

“En Esperanto, malkiel en lingvoj gentaj, la prepozicioj uzataj por verba regado ne estas rigide (kaj ofte arbitre) fiksitaj. La Esperantaj prepozicioj havas multe pli klaran bazan signifon, tiel ke la elekto de sintaksa formo atribuas certan semantikan interpreton al la esprimo. Tiurilate Esperanto estas pli elasta ol la gentaj lingvoj, ebligante specon de nuancado ne kreeblan same facile en etnolingvoj. En unu Lingva Respondo Zamenhof deklaris, ke ‘instrui iun pri io’ kaj ‘instrui ion al iu’ estas same ĝustaj esprimmanieroj.

En petado rolas, krom la subjekto, la persono, al kiu la peto estas direktata, kaj la petaĵo. Oni povas doni al la persono la rolon de rekta komplemento, kaj al la petaĵo la rolon de ‘pri’-komplemento: peti iun pri io. Sed egale oni povas doni al la petaĵo la rolon de rekta komplemento, kaj al la persono la rolon de ‘al’-komplemento: peti ion al iu. Se ni komparas ‘peti’ kun verbo, kiu esprimas ion pli fortan ol peto, nome ‘postuli’, ni trovas, ke ĝia plej normala konstruo estas ‘postuli ion DE iu’; alivorte, la postulaĵo estas esprimata kiel io, kio ‘de-iru’ de la plenumonto. Tiel eblas konstrui ankaŭ ‘peti’: peti ion de iu. Eĉ eblas peti informon ĈE persono aŭ instanco.

Similan elekteblecon principe prezentas pluraj aliaj verboj: demandi iun pri io / demandi ion de/al iu; respondi demandon / respondi personon / respondi al demando / respondi al persono; danki iun pro io / danki iun por io / danki ion al iu.

Kaj, efektive, multaj el tiaj malpli kutimaj formoj aperas jam en la verkoj de Zamenhof (‘peti ion de iu’, ‘demandi de iu ion’, ‘danki al iu’) kaj eĉ en la Fundamento de Esperanto (‘peti de iu’). La nuancado tiel atingebla en Esperanto ebligas nuanco-riĉecon malgraŭ la relativa malmulteco de radikoj en Esperanto. Laŭ ĉi tiu vidpunkto, la eblo elekti inter diversaj frazkonstruoj ne estas signo de ne-firmeco de la lingvo, sed de ĝiaj fleksebleco, elasteco kaj esprimpovo.

Kompreneble, ekzistas multaj faktoroj, kiuj influas tian kombineblon kaj la sencon de la kombinaĵoj. Jen, ekzemple, zamenhofaj ekzemploj, kiuj montras, ke ‘peti al iu’ povas havi signifon tute alian ol ‘peti iun’:

‘Se li jam venis, petu lin al mi.’ (Ekzercaro de la Fundamento de Esperanto)

‘Mi petas vin sinjoroj, se vi estos en Peterburgo, mi petas, mi petas al mi.’ (La Revizoro)

‘Iru, petu al vi vazojn ekstere, de ĉiuj viaj najbaroj’ (Malnova Testamento)

Tiaj ekzemploj ilustras, ke ‘peti al iu’, depende de la kunteksto, povas havi almenaŭ tri malsamajn signifojn! Tio estas unu el la eblaj klarigoj, kial ‘peti ion al iu’ estas relative malofte uzata: ne temas pri apriora tabuo, tamen ‘bonaj aŭtoroj’ senkonscie elektas formon, kiu subtenas klaran esprimadon de la intencita senco kaj malebligas misinterpreton.

Konklude: oni estu tre singardaj rilate pedantan insistadon pri la ĝusteco de nur unu frazkonstruo, anatemante ĉiujn aliajn eblajn konstruojn; tamen oni memoru, ke la libero de elekto ne estas absoluta: por klare esprimi sin oni devas eviti konfuzajn, misinterpreteblajn formojn.”

Rob Moerbeek mencias du ekzemplojn de malsama nombro ĉe substantivo en Esperanto kaj en iu alia lingvo (li uzas la nederlandan por komparo). Unu estas “ferioj”, singulara en la nederlanda, sed en Esperanto “ferio” en singularo estas unu libera tago. La alia estas “statuto”, plurala en la nederlanda — kaj en multaj aliaj lingvoj. Pri tiuj du ekzemploj mi samopinias kun Rob Moerbeek, sed ĝenerale mi opinias, ke ankaŭ pri ĉi tio ni ne estu tro pedantaj.

Ĉi-rilate mi memoras detalon el prelego de John Wells pri la laboro de vortaristo. Li atentigis, ke substantivoj estas klaseblaj laŭ tio, ĉu ili esprimas ion nombreblan aŭ ne. Tiuj, kiuj esprimas ion ne-nombreblan, normale aperas nur en singularo. Temas pri vortoj por substanco: “vino”, “fero”, sed ankaŭ pri vortoj por kolektivo: “publiko” (en singularo), konsistanta el pluraj homoj (en pluralo). Sed notu, ke “ne-nombrebleco” ne estas absoluta: unu lando povas produkti plurajn bonaJn vinoJn, kaj la publikoJ de diversaj landoj povas konduti diversmaniere. John Wells menciis, ke verŝajne Zamenhof konsideris “varo”n kiel ion nenombreblan. Mi trovas tion tute kredebla, ĉar la responda rusa vorto “tovar” estas uzata kolektive, do singulare (kaj eble ankaŭ la anglaj “hardware” kaj “software” estas same uzataj). Tamen en la nuna uzo “varo” ŝajnas samsignifa kun “artiklo”, kaj en PIV mi malkovris neniun spuron de kolektiva signifo de tiu vorto.

Ni kompreneble strebu al gramatika ĝusteco kaj klara esprimado, sed nia normo estu tiel vasta, ke ĝi permesu variecon, kaj ke ĝi toleru neatenditajn esprimojn. Toleremon vi povas lerni el Lingvaj Respondoj de Zamenhof. Instruadon de varieco praktikis — laŭ raportoj en la Esperantaj disaŭdigoj de la Svisa Radio — i.a. Claude Gacond en kursoj, kiujn li donis en La Chaux-de-Fonds. FLORU LA MIL FLOROJ!

Otto Prytz, Akademiano

Rasmus Rask kaj la ideala lingvo

La plej elstara dana lingvisto iam ajn, Rasmus Rask (1787-1832), traktis la problemon de ideala lingvo. En la reĝa biblioteko en Kopenhago troviĝas manuskripto, datita 1823, en kiu li menciis la principojn por ideala internacia lingvo aŭ “ĝenerala lingvo”, kiel li esprimis tion.

Li do faris tion 64 jarojn antaŭ ol Zamenhof eldonis Esperanton. La ideoj de Rask estas preskaŭ samaj kiel tiuj de Zamenhof. En iom arkaika dana lingvo Rasmus Rask priskribis la principojn de “ĝenerala lingvo”:

“Pluraj erudiciuloj okupiĝis jam pri proponoj por ĝenerala lingvo kaj rigardis tion kiel tre gravan aferon por la homaro. Ŝajnas ankaŭ en si mem esti granda kaj bela penso skribi por nia tuta homa gento, almenaŭ por la erudiciuloj de ĉiuj landoj kaj de ĉiuj estontaj tempoj, kaj povi senpere ekscii pri deziroj kaj sentoj de la fremdulo, kaj same kontentigi lian bezonon kaj rekte partopreni en sociaj plezuroj sur malproksimaj marbordoj, kaj kion ceteran oni povas imagi kiel frukton de tia belega inventaĵo. [...]

Por indiki ties eblon kaj motivi la deziron de ties realigo oni argumentis: Ĉar la homa racio estas [nur] unu, la naturo estas unu kaj la vero estas unu, tial ankaŭ devus esti nur unu esprimmaniero de la racio por la tuta homaro. La lingvo devus esti unu kaj sama ĉie sur la tuta terglobo.

Estas nekontesteble, ke la multaj diversaj vortoj, kiel en si mem indiferentaj signoj, per kiuj oni markas en diversaj lingvoj la samajn nociojn, plej ofte estas tute senutilaj kaj sekve ĝenaj. Ekz. estas tute sensignife, ĉu oni la ‘domo’n nomas oikos, domus, casa, maison, Haus, bait (arabe), uy (tatare), kota (finne), iglo (gronlande) aŭ ankoraŭ alimaniere. Tiuj multaj plene samsignifaj vortoj kaŭzas nur tempoperdon al la junularo, ŝarĝon al la memoro, malhelpon al la disvastiĝo de utilaj scioj, al societemo kaj al aliaj entreprenoj en la vivo, kaj malhelpas la liberan interŝanĝon de pensoj inter personoj el malproksimaj landoj kaj nacioj.

Kiom da penoj necesas al junulo, ekz. en Ruslando, por ellerni la germanan aŭ la francan lingvon tiagrade, ke li povu kompreni profesoron aŭ dominstruiston kaj sur tiu pena vojo esti enkondukata de li en la regnon de la sciencoj? Kaj kiel forte la diverseco de lingvoj kaj skriboj malhelpas al la rusa simpla popolo lerni de la fremduloj, loĝantaj ĉe ĝi. Pro tio oni apenaŭ povas dubi pri la utilo kaj la merito de tiaspeca inventaĵo kiel la ĝenerala lingvo, sed ĝia ebleco estas alia afero.

Tial, se kun almenaŭ pli malgranda problemo oni volas havi esperon atingi la celon, devas esti la unua ĉefa postulo elekti la ŝtofon por la universala lingvo el ĝenerale konataj, alte kulturitaj kaj multe disvastiĝintaj lingvoj. La lingvoj greka, latina, hispana kaj portugala, franca kaj angla havas ĉi-rilate la plej pravigeblajn pretendojn. Ili enhavas ja senfinan amason da vortoj kaj derivaĵoj, kiuj jam konataj [...] kaj tial per si mem survojas al la formado de ĝenerala lingvo kaj ŝajne nur postulas kaj atendas ‘ordigantan manon’.

Vera ekzemplo de ĝenerala komunikilo estas la latina, kiu dum longa tempo estis taŭga. Do, nun ĝi perdis tiun rangon, kaj ĝi estas tro nenatura en la fleksio, aŭ tro komplika en la vortkunmetado, aŭ tro neregula en la derivado, aŭ tro miksa en la leksiko, aŭ tro deflanka en la prononcado kaj kontraŭracia en la ortografio. Kaj tiuj fenomenoj igas ĝin malkonvena iam ajn denove servi al la universaleco. Poste la franca lingvo anstataŭis la latinan, sed ĝi estis precipe limigita al nobelaro kaj kortego. La angla havas grandajn postulaĵojn. La franca kaj la angla ne sukcesis anstataŭi la latinan.

Oni povus elekti iun alian nacian lingvon kiel internacian lingvon, sed tio povus parte ofendi la sentojn de aliaj naciuloj, kaj parte neniu el tiaj lingvoj taŭgas tiel, kiel ili estas. Oni ne povas imagi alian solvon ol krei novan lingvon.”

Kaj jen kelkaj ĝeneralaj principoj de Rask:

Unua skizo de ĝenerala lingvo
  1. La lingvoj latina kaj greka estu la bazo, ĉar ili estas la plej [vaste] konataj bazlingvoj en la mondo.
  2. El ili oni elektu tiujn vortojn, kiuj en la pli novaj lingvoj estas la plej kutimaj ... el kiuj oni eltiru la radikformojn ...
  3. El aliaj lingvoj oni prenu tiajn vortojn, kiuj fariĝis ĝeneralaj ...
  4. El la tiel kolektitaj, jam en aliaj lingvoj komplete formiĝintaj vortoj, oni prenu derivelementojn, ekz. -an.
  5. La fleksio-formojn oni modifu laŭeble sekvante la latinidajn lingvojn kaj oni reduktu ilin, simpligu kaj harmoniigu.
  6. La vortradiko neniam ŝanĝiĝu, nek per vokalŝanĝo, nek per radikmallongigo.
  7. Ĝeneralaj nocioj estu derivataj per prefiksoj, utiligeblaj ĉe tiuj vortklasoj, specialaj nocioj per sufiksoj.
  8. Substantivoj havas nur la naturan genron (ne la t.n. gramatikan).
  9. La adjektivoj estas tute neflekseblaj.
  10. Ĝenerale la akcento falas sur la antaŭlastan silabon.
  11. La prononcon oni igu belsona kaj la ortografion simpla kaj regula, tiel ke ĉiu litero konservu ĉie la saman sonvaloron; neniu muta litero estu skribata.

La “ordiganta mano” venis 64 jarojn poste, kiam Zamenhof kreis Esperanton. Tion li faris preskaŭ laŭvorte de tiaj supre menciitaj reguloj. Li ne konis ilin, ĉar la laboro de Rasmus Rask neniam estis eldonita. Tio ke du geniuloj de lingvo, sendepende unu de la alia, atingis la saman rezulton, donas al ni garantion de la kvalito kaj vivoforto de Esperanto.

Ejnar Hjorth

Esperanto kiel terapio

Terapio estas la arto kuraci, aŭ difinita kuracmetodo. Ĝi estas rimedo por atingi reekvilibron de la sano, aŭ por superi malsanon, fizikan aŭ spiritan.

Kiam okazas malharmonio en la fizika parto de la homo, aŭ en lia menso, estas necese ke oni serĉu la helpon de iu terapiisto (profesiulo, ĝenerale medicinisto, kiu praktikas unu aŭ plurajn terapiajn metodojn). Li kapablas mildigi aŭ kuraci la malekvilibron de la sano.

Ekzistas diversaj tipoj de terapioj: lumo aŭ fototerapio, fito- aŭ plantoterapio; fizikoterapio (per varmo, frido, ripozo, masaĝo, gimnastiko ktp).

Tre utila estas la okupoterapio. Ĝi sin referencas al diversaj agadoj kiel pentrado, desegnado, skulptado, lignaĵoarto, manlaborado, gravurado, muziko, kanto, aŭ aliaj okupiĝoj aŭ ŝatokupoj al kiuj oni dediĉas iom da tempo, kaj tiel forgesas, almenaŭ dum kelkaj horoj, siajn proprajn problemojn, kiuj kaŭzas malekvilibrojn aŭ mankon de harmonio kiel streso (akuta mensa reago al transformiĝanta medio), soleco, deprimo, senkuraĝeco, sento de senceleco, senutileco, kun manko de memestimo kaj memfido. Ankaŭ sin dediĉi al ia lernado oni konsideras “utila okupiĝo” aŭ “okupoterapio”. Se iu junulo aŭ maljunulo decidas partopreni en elektita kurso, aŭ sin dediĉi al determinita lernobjekto, tio estas bona okupo por la spirito, pligrandigo de la kono kaj plivastigo de la kulturo. Estas ankaŭ tre bona eblo por gajni novajn amikojn kaj eskapi el sia izoleco. Tiaj agadoj kondukas al memkontento kaj ĝojo por la homo, kiu tiel sentas sin pli feliĉa. Ĝi estas utila ankaŭ por la sano, fizika kaj mensa, kaj por la harmonio kun la vivado.

Kiam iu faras sian eblon por lerni eksterlandan lingvon, sed ne sukcesas ĝin bone lerni, tiu persono eble sentas sin frustrita. Lerni fremdajn lingvojn ĝenerale estas malfacile, ĉar ili estas plenaj je malregulaĵoj kaj esceptoj. Ĉio tio malfaciligas la lernadon. La lernado de iu lingvo postulas grandan kvanton da tempo, mono kaj sindediĉo, sed la rezultoj preskaŭ ĉiam ne estas kontentigaj. Tial la lernintoj sentas frustriĝon: oni sentas sin nekapabla, malforta je inteligento, kaj malfeliĉa, malsupera, ĉar oni ne sukcesis lerni la alilandan lingvon, almenaŭ ĝis akceptebla grado.

En tiaj cirkonstancoj estas taŭga la tiel nomata “Esperanto-terapio”: por redoni al la kompatinda ekslernanto novan elanon, memfidon kaj memestimon. Tiel li superas sian komplekson de malsupereco! La lingvo Esperanto, pro siaj simpleco, klareco kaj reguleco, ebligas ke iu ajn persono estu kapabla vere lerni ĝin: por legi, skribi, paroli kaj komuniki en ĝi. De tio rezultas ke la persono denove sin sentas memfida, valorigita, feliĉa kaj gaja: kaj li ne plu sentas sin nekapabla kaj neinteligenta. Ĉi tiun fenomenon oni nomas la Esperanto-terapio, ĉar gi redonas al la personoj fidon pri sia kapablo lerni alian lingvon. Jen la avantaĝo por lerni Esperanton! Ĝia lernado estas tiel plezuriga ke oni ne devas flankenlasi ĝin!

La 20-an de oktobro 2010 finiĝis, kun plena sukceso, la 12-a Baza Esperanto-kurso, okazinta dum ses monatoj kaj gvidita de la UEA-delegito inĝ. Alberto Flores, en la urbo Volta Redonda (RJ), Brazilo. La kurso okazis en la bela sidejo de Centro de Malsanprevento por maljunuloj, fako de la Asocio de Emeritoj kaj Pensiuloj de Volta Redonda. Ĉiu kursano ricevis ateston pri la partopreno kaj unu ekzempleron de Almanako Lorenz. En tiu Asocio oni konsideras ke la lernado de Esperanto estas valora helpo por ekzerci la menson kaj aktivigi la neŭronojn, kaj ankaŭ tre utila okupa terapio. En la Esperanto-kurso oni reliefigas la gravan valoron de la lingvo kaj la belan idealon de frateco, paco kaj amikeco de la Esperanto-movado. La granda kultura valoro de Esperanto estas rekonata de edukistoj, psikologoj kaj kuracistoj, kiuj, sen kontraŭstaroj, rekomendas ĝian lernadon al la junuloj kaj maljunuloj, ĉar oni konstatis la utilecon de la lernado de Esperanto por la konservado de la korpa kaj de la anima sano.

Alberto Flores

[FORIGITA!: bildo]

La lernantoj de la 12-a Esperanto-kurso ĉe Asocio de emeritoj kaj pensiuloj en la urbo Volta Redonda (RJ), Brazilo. La unua de dekstre, staranta, estas la kursestro inĝ. Alberto Flores.

Recenzoj

Germanlingve pri Zamenhof

L.L. Zamenhof (1859–1917): Esperanto, Hillelismus (Homaranismus) und die “jüdische Frage” in Ost- und Westeuropa. Andreas Künzli. Wiesbaden: Harrassowitz, 2010. 538 + 24 p. 24cm. ISBN 9783447062329. Prezo: € 99,90

Ĝis nun ne ekzistis germanlingva biografio pri Zamenhof. Tial ni volonte malfermas la libron de Andreas Künzli. Laŭ propra klarigo, li ne celis verki unu plian Zamenhof-biografion, sed koncentri sin sur la estiĝo-fono de Esperanto. Por pravigi sian tem-elekton — Esperanto kaj la “juda demando” en orienta kaj okcidenta Eŭropo — Künzli asertas, ke en la movado eĉ nuntempe estas tendenco kaŝi la judecon de Zamenhof. La vero estas, ke Edmond Privat jam en 1920 demonstris, kiom Zamenhof estis ligita al siaj judaj deveno kaj ĉirkaŭaĵo. Post la Dua Mondmilito precipe Gaston Waringhien, N.Z. Maimon kaj Ludovikito larĝigis nian scion pri la temo. Dumtempe aperis ankaŭ biografioj, kiuj nesufiĉe emfazas la judajn aspektojn de la kreaĵo de Zamenhof, sed sole la fakto, ke dekmiloj da esperantistoj legis la verkon Vivo de Zamenhof de Privat jam malvalidigas la pretendon de Künzli, ke per sia libro li rompas tabuon.

Künzli ja, eĉ detalege, traktas la historion de la judoj en orienta Eŭropo, sed malmulte rilatigas ĝin al la frua Esperanto-movado. La leganto ofte sentas, ke al la libro mankas kohero. Eksterproporcian atenton la aŭtoro donas al la verko de Zamenhof pri hilelismo (1901), dediĉante al ĝi 70 paĝojn, kvankam tiu ruslingva broŝuro estis apenaŭ disvastigita kaj Zamenhof mem (kion Künzli mencias) baldaŭ distancigis sin de ĝi favore al homaranismo. Poste, Künzli tro negative prezentas la sintenon de Zamenhof al cionismo, preteratentante lian distingon, jam konigitan de Privat, inter la naciismo de subpremantoj kaj tiu de malfortaj, subpremataj gentoj. Ĉi lastan Zamenhof trovis pli pardoninda, samtempe tamen neprudenta.

De libro kun la indikita temo oni atendus adekvatan trakton ankaŭ de la rolo, kiun judoj ludis inter la pioniroj de Esperanto. Anstataŭe Künzli, saltante de temo al temo, prezentas amason da detal(et)oj, ankaŭ banalaj, el la movada historio, kiuj kutime malhavas rilaton al judeco.

Post tiu detalemo surprizas, ke la konkluda ĉapitro limigas sin al magraj du paĝoj, ĉe kies fino ni legas la aŭtoran konfeson, ke pri intelekta parenceco de Zamenhof kun judaj kaj nejudaj filozofoj kaj aktivistoj eblas nur spekulativi. Multo alia en la — certe bonintence verkita — libro estas nekontentiga. Ke ties vendoprezo estas alta, ne mirigas ĉe verko aperinta en scienca eldonejo. Fakte, ni povus ĝin toleri, se la libro estus enhave konvinka. Sed ne estas tiel. Konstateblas ankaŭ ripetoj (ni legas trifoje, ke Ferdinand Hodler estas la patro de Hector), tradukaj misoj, stilaj nelertaĵoj, nekompletaj fontindikoj, malorde aranĝita bibliografio — kaj multnombraj komposteraroj.

Ni tamen esperu, ke la libro iom kreskigos inter germanlingvaj legantoj la konon kaj scivolon pri Zamenhof.

Ulrich Lins

La lingvo de bonkoreco kaj amikeco

Avo Paŭlo / Opa Pablo / Grandpa Paul / Dziadek Paweł. Margrit Vollertsen-Diewerge. En Esperanton trad. Sabine kaj Pit Hauge. Ilustrita de lernejanoj en Erlangen kaj Białystok. Erlangen: La aŭtoro, 2010. 29p. 21cm. ISBN 3925978828. Prezo: € 5,10

Tiu ĉi infanlibro aperis kadre de laŭdinda edukprogramo pri internacia kunlaboro de lernejoj. Pli ol dek libroj jam publikiĝis danke al tiu ĉi edukprogramo, kaj ĉiu el ili prezentas paralelajn tekstojn en tri aŭ kvar lingvoj.

Avo Paŭlo estas originale verkita en la germana de Margrit Vollertsen-Diewerge, la sama aŭtorino kiu en 2009 publikigis la infanlibron Tri nigraj ŝipoj (vidu recenzon en Esperanto, februaro 2011) kadre de la sama edukprogramo (kaj ankaŭ tiuokaze Esperanto estis unu el la lingvoj, kiujn oni elektis por prezentado). La Esperanta traduko, tre flua kaj agrabla, estas farita de Sabine Hauge (la sama tradukinto kiu esperantigis la libron Tri nigraj ŝipoj) kune kun Pit Hauge. La pola traduko ŝuldiĝas al la elstara tradukisto Tomasz Chmielik (kiu i.a. esperantigis la infanlibron Reĝo Maĉjo la Unua de Janusz Korczak — grava evento por la evoluo de la porinfana literaturo en Esperanto). La anglan tradukon prizorgis teamo de naŭ gimnazianoj en la urbo Erlangen.

La kvina lingvo en kiu aperas la rakonto, estas la universala lingvo de desegnado: la ilustraĵoj, faritaj de 14 infanoj vizitantaj lernejojn en la germana urbo Erlangen kaj la pola urbo Bjalistoko.

La rakonto ŝajnis al mi kortuŝa kaj edukvalora. Malsimile al la rakonto Tri nigraj ŝipoj, ĉi-foje ne temas pri fabelo sed pri realisma vivosperto. Ĝi estas tiom realisma, ke oni eĉ povas miri pri tio, ke la aŭtorino kuraĝis prezenti tian vivaspekton al infanoj. Ofte, en infanlibroj oni preferas eviti malĝojigajn eventojn, sed Avo Paŭlo estas rakonto pri grava malsano, kiu definitive aliformis la aspekton kaj la tutan vivon de la maljuna Paŭlo. Parte paralizita kaj devigata sidi en rulseĝo, Paŭlo ricevas la viziton de sia nepo Marko, kiu komence tute ne kapablas rekoni lin. Sed iom post iom, Marko komprenas, ke lia avo bezonas helpon samkiel eta infano. Kaj la nepo spontane faras la plej simplajn gestojn de amo: li helpas sian avon trinki kaj manĝi, li promesas alporti al li fungojn el la arbaro kaj promenigi lin per la rulseĝo ne nur dum la tago, sed ankaŭ dum la nokto (ĉar ĝis antaŭ nelonge, la maljunulo kutimis montri al li stelojn per sia teleskopo). En neniu lingvo diras Marko “avo, mi amas vin”, sed la klara lingvo de liaj gestoj estas tiom esprimiva, ke la maljunulo jam fariĝas malpli malfeliĉa. Tiu ĉi libro, kiu povas helpi al la instruado pri diversaj lingvoj, fakte prezentas precipe la lingvon de bonkoreco — la sesan lingvon en la libro kaj la plej gravan. Fakte, la tuta edukprogramo pri internacia kunlaboro inter lernejoj ŝajnas eduki unuavice pri la lingvo de bonkoreco kaj amikeco trans la aĝ- kaj landlimoj.

Mi aparte aprezis la ilustraĵon, kiu troviĝas sur la kovrilo: ĝi prezentas la avon kaj la nepon promenantaj kune sur la Lakta Vojo, kiu ŝajnas veni el nenie kaj iri nenien. La nepo fingromontras la teron, dum ambaŭflanke de la Lakta Vojo ŝvebas en la kosmo kelkaj fungoj, teleskopo kaj cikoniforma kajto... Jen fantazia pentraĵo, bonege kongruanta kun la realisma teksto, aldonanta al ĝi apartan nuancon de poemeco.

Dankon al ĉiuj plenkreskuloj kaj infanoj, kiuj kunlaboris por krei tiun ĉi belan libron.

Luiza Carol

Bopatrino — bofilino: rilato japanstile

La edzino de Kuracisto Hanaoka Seisyû. Ariyosi Sawako. El la japana trad. Konisi Gaku. Serio Oriento-Okcidento n-ro 45. Tokio: Japana Esperanto-Instituto, 2008. 161p. 21cm. ISBN 9784888870566. Prezo: € 11,40

Ofta temo en beletro, filmoj kaj aliaj artaĵoj estas konflikto inter bopatrino kaj bofilino. Tiu universalaĵo ĉi tie aperas en romano kun situo japana, en la ŝanĝiĝo de la jarcento 18-a al la 19-a. La titola protagonisto estas Imose Kae, juna virino kiu edziniĝas al la kuracisto Hanaoka Seisyû. (En la japana nomordo, la familia antaŭas la individuan.) Li fakte estis vera homo, fama en medicinaj medioj pro tio, ke li la unua en la mondo faris operaciojn uzante ĝeneralan anestezon. Ĉi tie temas pri mamkancero.

En la verko abundas vivece la detaloj pri la medicinaj aferoj (faktoj), sed la ĉefa emfazo estas sur la ŝanĝiĝantaj rilatoj inter du virinoj (fikcio). En la komenco, Kae ege admiras la estontan bopatrinon Otugi, parte pro ŝia fama beleco. Sed iom post iom evoluas la konfliktoj. La vidpunkto estas ĉefe tiu de Kae mem, kvankam iugrade ni eniras la menson ankaŭ de la bopatrino aŭ alia rolanto.

Iuj studantoj de interhomaj rilatoj diras, ke en konflikto inter bovirinoj, estas plejparte la pli juna kiu instigas tion, ĉar ŝi estas la pli nememfida. La romano ne rekte prezentas tiun ideon. Eble la aŭtorino pro siaj propraj travivaĵoj ne pensis pri tiu eblo. La precipa ideo ŝajnas esti, ke la bopatrino ligiĝas kun ekstermodaj pensoj kaj propra egoismo, kiuj malhelpas la ĝustan pritraktadon de la juna bofilino.

La tempodaŭro de la romano estas 7 jardekoj. Kiam la leganto moviĝas de unu ĉapitro al alia, necesas atenti, kiom da jaroj ĵus pasis. Oni povus facile maltrafi tiun detalon, kio eventuale ĝenus la komprenon de la rakontofluado.

La aŭtorino ŝajne havas sufiĉe bonan komprenon de la kuracarto. Kaj la sciencisteco de la tradukinto estas evidenta. D-ro Konisi Gaku ne estas mem praktikanta kuracisto, sed doktoro pri naturscienco kaj ankaŭ profesoro pri teoria fiziko. Ŝajne do li estas sufiĉe kapabla pritrakti la temon de tiu alia scienco. Ĉu d-ro Konisi kapablas ankaŭ ĝuste kapti kaj traduki la virinan pensmanieron, aŭ japanlande aŭ pli universale? Ni invitu japanan esperantiston pritrakti tiun demandon.

Mi mem ne havas sufiĉan legkapablon de la japana por detale kompari la Esperantan tradukon kun la originalo. Tamen eblis al mi kompari la Esperantan tradukon kun la angla. Ĉi lastan ellaboris du virinoj: unu japana kaj la alia brita. La detaletoj en la Esperanta kaj angla tradukoj multe varias. Sed la baza rakonto restas la sama.

Tamen foje enŝteliĝas esprimoj anglismaj. En siaj propraj komentoj fine de la libro, la tradukinto senvarie nomas la libron “novelo” anstataŭ “romano”. En la angla lingvo, novelon oni nomas “short story”, kaj romanon “novel”. Aliaj anglismoj: “Vi vokas min patrino” (p. 70, “You call me mother”), “Post kelka tempo” (p. 73, “After some time”). Tamen esploro montras, ke ĉi lasta ekzemplo ofte aperas kaj estas eĉ zamenhofa.

Kontraste, jen ekzemplo de esprimo vere esperanteca: p. 12, “ŝi... ekemis viziti la ĉambron de la avo.”

La tradukinto prezentas al ni proprajn nomojn laŭ du malsamaj manieroj. Nomojn de gravaj lokoj li esperantigis: Tokio (ne Tôkyô), Osako (ne Ôsaka). Por aliaj nomoj li ĉiufoje prezentas la skribon en tipo kursiva kaj utiligas la literuman sistemon Nihon-siki (japan-stila). Pro tio necesas lerni la internan logikon de tiu latinida skribado por ĝuste prononci. Ekzemple, la nomon Otugi fakte oni prononcas “Ocugi”. Ne ekzistas en la japana lingvo silabo prononcata laŭ la internacia [tu]. La sistemo estas kohera, al japanoj, kvankam eble ne al aliaj. Fine de la libro estas duonpaĝo Pri la skribo de ne-Esperantaj vortoj, kun sufiĉe komprenebla klarigo. Sed eventuala leganto profitus lerni la sistemon pere de pli detala ekspliko skriba aŭ parola. Originale la romano aperis en la japana en 1966. Ĝi estas la plej fama verko de s-ino Ariyosi Sawako (prononcu “arijoŝi saŭako”) (1931-84). En la sekva jaro oni ĝin filmigis. Kaj poste ĝi aperis multfoje en dramoj televidaj aŭ teatraj.

La verko portas la n-ron 45 en la serio Oriento-Okcidento, kiun oni kreis antaŭ 50 jaroj en 1961. Mankas la kutima enkonduka eseo de unu aŭ alia Esperanto-gravulo. Sed ĉe la fino troviĝas Notoj kaj Glosaro, kiel ankaŭ la menciitaj klarigo pri literumo kaj komentoj. Tiujn artikolojn prezentas la tradukinto mem, kaj ili estas en si mem instruaj. Alipersonajn komentariojn pri ĉi tiu grava kaj konata libro oni povas trovi aliloke en iu aŭ alia lingvo.

Kiel statas la kuracistedzino Kae en la japana historio? Legu la lastan alineon en la verko kaj pripensu.

R. Jaderstrom

“Etiketa gimnastiko” al la “granda homo” Cseh

Konversacia vortaro. Verkita de Cseh-kursanoj. Red. Ed Borsboom. Den Haag: IEI, 2010 (6-a eld.). 111p. 18cm. ISBN 9789080565135. Prezo: € 13,20

Internacia Esperanto-Instituto aperigis la faman konversacian vortareton de Andreo Cseh en reredaktita eldono. La originala materialo apartenas al la baza pakaĵo, uzita en la Cseh-kursoj, furorantaj ĉefe en la 1930-aj jaroj. La rektmetoda kursgvidado necesigis cellingvan klarigon pri la novaj vortoj, kion faris ne nur la gvidanto, sed ankaŭ la kursanoj kiuj kontribuis al la difino de la novaj konceptoj. Iliajn, plej ofte tre simplajn, kulturdependajn, por la nuntempa leganto ofte ridindajn klarigojn notis kaj publikigis Andreo Cseh, unue en la tridekaj jaroj. La vortareto havis 3 eldonojn en la “pra”-tempo kaj en la 1970-aj jaroj la instituto reproduktadis la lastan eldonon en simpla formo. La nuna eldono, aperinta en 2010, ne estas simpla reproduktaĵo. La belaspekta libro liveras reredaktitan vortoliston, en la prizorgado de Ed Borsboom.

La redaktoro ne nur revortumis kelkajn difinojn (markitajn per asterisko en la vortaro) pro ilia eksmodeco, neklareco aŭ politike mallarĝpensaj difinoj, kelkfoje eĉ rekte ofendaj vortumoj (Eŭropo: malnova, malriĉa, malfeliĉa mondparto), sed li zorgis ankaŭ pri la lingva unuecigo, nome pri la sistema uzo de la artikolo la en la difinoj. Se konsideri ankaŭ la nuntempan uzon de la metodo estis neeviteble kompletigi la vortaron per modernaj, bazaj vortoj kaj aldoni kelkajn mankantajn elementojn.

Freŝan kaj amuzan aspekton donas al la simpla vortolisto la plurdeko da desegnaĵoj de Jesse van Dijl, kiuj sur la maldekstraj paĝoj ĉiam rilatas al unu el la vortodifinoj dekstrapaĝaj; kelkfoje klare kaj tuj retroveblaj, kelkfoje iom enigmaj. La puraj, humurplenaj ilustraĵoj ofte karikaturece emfazas ankaŭ kelkajn gravajn trajtojn de la Cseh-metodo aŭ rekte de la majstro mem (cinciminciĉurmur: nomo de la kato de Andreo Cseh).

Sur la frontkovrilo videblas unu el la famaj Cseh-instruistoj, Aŭgust Weide, dumlecione ĉirkaŭate de siaj Cseh-ekipaĵoj, plastaj bloveblaj bestoj. Borsboom en la enkonduko mallonge prezentas la iaman Cseh-instruiston, sed fakte restas tamen mistero kial ĝuste li aperas sur la kovrilpaĝo el inter la same forgesitaj centoj da aliaj samfakanoj. Dorskovrile legeblas mallonga resumo pri la libro (bedaŭrinde kun tajperaroj) kun eta, ne tre konata portreto de la majstro, Andreo Cseh.

Por kursanoj de nivelo inter A1 kaj B1 ni plej ofte konsilas la uzon de la malaltkosta, relative ampleksa kaj serioza Ilustrita oficiala radikaro Esperanta por lernanto de Luiz Portella aŭ de la dufoje eldonita Baza Esperanta Radikaro de Wouter F. Pilger.

La movadhistorie valora kaj enhave amuza Konversacia vortaro de Andreo Cseh nuntempe apenaŭ uzeblas laŭ sia originala destino. Ĝiaj legantoj trovas en ĝi ne rektan plifaciligon, sed kaprompilojn kaj amuzaĵojn, historiajn indikojn pri la pensmaniero de la personoj vivintaj antaŭ 80 jaroj. Pro tiuj historiaj valoroj de la alloga libreto ĝi povas utili al interesiĝantoj, studantoj kaj aplikantoj de la Cseh-metodo. Verŝajne — ankaŭ pro sia prezo — la libro eble ne vere popularos inter aŭtodidaktoj aŭ “vivuloj”, kiuj “malforte volas meti en sian kapon” la “ŝlosilon de la tuta mondo kaj de koroj” kun la helpo de “granda homo en lernejo kun pedagogia meblo en sia mano” por “lasi iri lampon en sian kapon” kaj doni lumon al ties “sona esprimo de pensoj” kaj “moderna labirinto, el kiu homoj ne povas eliri (kaj kiun Esperanto ne havas)”.

Se vi “ne havas en via kapo” tion, kio ĉi-supra frazo “estas en alia lingvo”, “prenu frazojn el aliaj homoj”. Povas helpi ankaŭ tiu “ŝi-homo” kiu “metis tiujn ĉi frazojn sur paperon”.

Katalin Kováts

Navige tra TTT-paĝoj

Cecilia

http://esperantokajcecilia.wordpress.com/

Originalaj bildstrioj de brazila knabino, kun plurlingvaj tradukoj.

Fropjo kaj ko.

http://fsu.ch/frogley/eo/

Tradukitaj bildrakontoj pri rano loĝanta en Larĉo (eta lageto-marĉo).

Komiksoj Blogo

http://komiksoj.wordpress.com/

Esperantaj tradukaĵoj naskitaj en la germana forumo de “lernu!”.

Marek Blahuš

Anoncetoj

Unu vorto = 1 €. Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

Serĉata preleganto/instruanto por kongreso: Nov-Zelanda Esperanto-Asocio volas pagi por venigi eksterlandan esperantiston por prelegi/instrui dum la kongreso en Nov-Zelando en januaro 2012. Por pliaj informoj: www.esperanto.org.nz.

Esperanto-grupo Berlin-Lietzensee festos sian 30-an jubileon kaj ĝojus ricevi salutkartojn el la Esperanto-mondo. Ni dankas anticipe: Klubestro Hans Moser, Gasteiner Str. 31, DE-10717 Berlin, Germanio.

Literatura konkurso: Bulgara Esperanto-Asocio anoncas internacian Esperantan literaturan konkurson “Hristo Gorov — Hrima”. Ĝi havos la branĉojn poezio, prozo kaj artikolo. Pliaj informoj en la marta n-ro de Esperanto, p. 70. La kontribuojn bv. sendi ĝis la 1-a de septembro 2012 al Georgi Mihalkov, “NadeĵdaV, bl. 529 vh. A et. 9 ap. 33, BG-1229 Sofia, Bulgario. m...@abv.bg.

Mediteranea Esperanto-Semajno 2011

De la 26-a de februaro ĝis la 5-a de marto 2011 okazis en Agay (departemento Var, en suda Francio) la jam bone konata Mediteranea Esperanto-Semajno.

Danke al la sindonemo de Monique Prezioso kaj Christine Graissaguel, kiuj plian fojon majstre zorgis pri tiu jam klasikiĝinta semajno, sufiĉe granda nombro da staĝanoj (pli ol okdek — ne eblas akcepti pli, pro sekurecaj problemoj, kaj multaj dezirantoj restis ĉe la pordo) estis akceptitaj en tiu iom paradiza loko. Kiel kutime la renkontejo estis vasta hotelo Renouveau-La Baumette. Tri salonoj akceptis la kursanojn dufoje tage.

Ĉar la hotelo situas tuj apud la maro kaj ĝia roka bordo, ni havis la eblon ĉiutage ĝui la apudecon de tiu belega mediteranea regiono, kaj la florantaj mimozoj donis al la pejzaĝo varman flavan bonodoran etoson, dum la ruĝaj rokoj de la monto Esterel pliintensigis ilian flavecon.

Dum la renkontiĝo okazis la kutima Komitat-Kunveno de la Provenca Esperanto-Federacio. Oni komencis plani agadon por 2013 (kiam Marsejlo fariĝos Kultura Ĉefurbo), por promocii Esperanton danke al diversaj lokaj agadoj.

Ĉi-jare, pri la unua kurso zorgis Stano Marĉek (el Slovakio, kiu uzis sian rektan metodon kaj kantigis ĉiujn kun gitaro), pri la dua Marek Blahuŝ (el Ĉeĥio), kaj pri la tria Spomenka Štimec (el Kroatio). La kursoj okazis matene de la 9-a kaj kvarono ĝis la 12-a, kun teo/kafo-paŭzo post la deka. La labora etoso en ĉiu grupo estis tre agrabla sed serioza. Mi partoprenis la laboron kun Spomenka Ŝtimec, kio ebligis al mi pli profunde konatiĝi kun la islamaj verkistoj-esperantistoj, kaj la virinoj-aŭtorinoj en nia literaturo.

Se taksi laŭ la mieno de la partoprenantoj, eblas diri, ke ĉiuj ĝuis siajn kursojn kaj restadon. La vesperaj renkontiĝoj kunigis ĉiujn en agrabla etoso, kiu favoris la paroladon inter diversaj etnoj (italoj, hispanoj, angloj, belgoj, svisino, kroatino, rusino, litovino, slovako, ĉeĥo kaj... francoj). Dum la lasta vespero, ni ĉiuj kuniĝis en la granda salono: tie okazis skeĉoj, deklamadoj, teatraĵoj... kaj la ceteron de la vespero, oni uzis por kanti, danci, amuziĝi ĝis noktomezo...

Merkrede okazis komuna aŭtobusa ekskurso al la urbeto Grasse (ĉefurbo de la parfumo). Ni tie vizitis la faman parfumejon Fragonard. La saman tagon matene venis al ni ĵurnalisto de la plej grava loka gazeto Var-Matin. Li fotis nian tutan grupon kaj aperigis longan artikolon pri ni kaj Esperanto.

La manĝaj periodoj okazis en la bela manĝo-ĉambro de la supra etaĝo: tie vastaj fenestroj ebligis al ni ĝui la magion de tiu mara bordo. Ĉiuj abunde profitis la preparaĵojn de la loka ĉef-kuiristo matene, tagmeze kaj vespere. Miakone, neniu plendis pri la abundeco kaj varieco de la manĝaĵoj. Ofte mevoj kaj laroj venis por rigardi nin de ekstere.

Mallonge, ĉio disvolviĝis en la plej agrabla kaj simpatia Esperanta etoso. Multaj jam konis unu la aliajn de antaŭaj jaroj, kaj la novuloj rapide integriĝis.

Pri la libro-servo zorgis niaj amikoj el la Avinjona grupo (Réinsertion et Espéranto).

Bedaŭrinde la vetero iomete perfidis nin. Se sensunaj tagoj kun pluveto devigis kelkajn preferi la ĉambran laboron, tamen multaj promenadis tra la ruĝa montaro Esterel. Feliĉe, la ĉeesto de la florantaj mimozoj aldonis mirinde gajan etoson.

Pli grava afero: niaj du amikinoj surprenintaj la ŝarĝon de la semajno anoncis al ni, ke nian gastigantan hotelon oni vendos en la venonta oktobro. Tio signifas, ke ĝi ne plu povos akcepti nin. Pro tio, Monique kaj Christine jam laboras por trovi ion similan, sed kie? kiam? Ili informos nin prie. Ni ĉiuj varme dankis ilin por la jam antaŭe farita laborego, kun la espero, ke ni baldaŭ retroviĝos venontjare en tiom agrabla etoso.

Daniel Moirand

[FORIGITA!: bildo]

La ĉiutaga komuna kantado kun gitaro

Monda Pupekspozicio Esperante

Inter la 13a- kaj la 17-a de oktobro 2010 la organizantoj de la unika “Monda Pupekspozicio Esperante” teste eksponis en Izucuja (tradicia domo) en la urbo Higaŝikagaŭa (insulo Ŝikoku kun 4 miliona loĝantaro) oriente de Oosaka. Ĝi provcelis publikan prezentadon en oktobro ĉi-jare.

La pli ol 1 500 ĉeestantoj povis plenigi enketilon, el kio evidentiĝis, ke ili sentis vivan korplezuron, profunde emociiĝis kaj surpriziĝis; al aliaj plaĉis la litova panelo kun pejzaĝo, rakontoj pri pupistoj kaj la historiaj rilatoj inter Litovio kaj Japanio; kelkdeko volis frandi tradiciajn manĝaĵojn. Multaj konsentis, ke vigligi la urbon per Esperanto estas ege bona ideo.

Ĉi-aŭtune okazos la Monda Pupekspozicio Esperante. Tiam estos eksponataj ĉ. 300 pupoj el 21 landoj (10 eŭropaj, 6 afrikaj kaj 5 sudamerikaj) kune kun paneloj pri historio, rilatoj inter Japanio kaj la landoj de la pupoj, pupistoj, mapoj, poŝtkartoj, libroj, ekzotikaj bongustaĵoj kaj ilia landa muziko. La plano estas ene de 5 jaroj montri entute 1 500 pupojn el 100 landoj.

La kolekto riĉiĝis per la kontribuo de esperantistoj el 21 landoj, ekzemple: Petr Chrdle (Ĉeĥa Respubliko), Vlaďka Chvátalová (Belgio), Aida Čižikaitė (Litovio), Horst Grunner (Kamerunio) kaj Georgo Handzlik (Pollando). Kelkaj pupoj faris longan vojaĝon al Japanio, ekz. la kamerunaj flugis al la kuba UK kaj Atilio Orellana Rojas portis ilin ĉi tien; Vlaďka Chvátalová venigis 36 pupojn de Benino, Ganao kaj Togolando tra Belgio. Niaj kunlaborantoj plejparte aperigis informojn en siaj lokaj amaskomunikiloj, nerekte reklamante tiel pri Esperanto kaj interesante novulojn. Ambaŭflanke inda profito.

Etsuo Miyoshi

Ukraina karavano al JES kaj E-teatro

Novjare el Ukrainio karavanis tra Berlino al Junulara Esperanto-Seminario en Germanio 26 esperantistoj, precipe el Jalto. Jaltanoj delonge planis tion kaj interkonsentis, ke en Berlino ili ekskursos, prezentos E-spektaklojn kaj sekvatage impetos al JES en Burg.

Pri la vizito okupiĝis nia samurbanino Irina Gerasimova, loĝanta nun en Berlino. Pri tio eĉ aperis ŝia artikolo en la gazeto Esperanto aktuell. Ni dubetis, ĉu oni vere sukcesos senpage gastigi en Berlino tiom da homoj, sed la 26-an de decembro frumatene Irina jam atendis en la busa stacio kaj akompanis nin al domo, kie Johano Pachter trovis ĉambrojn por ni ĉiuj.

Sekvis bonega ekskurso tra la urbo kaj al la Esperanto-domo. La spektaklojn oni proponis organizi dum nia reveno hejmen tra Berlino. Por la neforgeseblaj tagoj, kiujn ni pasigis en Berlino kaj Potsdam, ni estas dankoplenaj al Johano Pachter, Irina kaj Alexander Wenzel. Sekvamatene la berlinano Felix sukcese liveris nian karavanon al Burg.

Kion mi povus aldoni al la artikolo pri JES de Manuela Ronco, aperinta en la februara numero de Esperanto? Ekzemple la prezenton de IJK-67 fare de kievanoj, la krimean vesperon, dum kiu estis prezento de la postkongreso kaj du spektakloj, la teatran vesperon de la jalta E-teatro “Improvizo”, gvidatan de la profesia reĝisorino Svetlana Kravcova, kiu, cetere, gvidis dum la aranĝo staĝojn de aktora majstreco. La jaltanoj prezentis entute 5 spektaklojn. Ni estis la sola teatra grupo en JES-2, ankaŭ en la antaŭaj JES-1 kaj Ago-semajnoj.

Ne multas teatraj grupoj nun en Esperantujo. Kaj tio ĉagrenas, ĉar ĝuste la teatra arto estas tre grava por Esperanta medio. Ĝi ne nur edukas per sencoplenaj temoj de spektakloj laŭ klasikaĵoj, sed postulas de la aktoroj posedi bonan internacian prononcon.

Artikolo pri la neceso de E-teatro aperis jam en 1891 en la unua E-gazeto La esperantisto, kaj ĝin adoptis Zamenhof. La artikolon verkis la E-pioniro Nikolao Borovko, kies nomo estas konata dank’ al la fama letero de Zamenhof pri la deveno de Esperanto, verkita responde al Borovko. Sed malmultaj scias, ke li estis la “patro” de la originala Esperanta novelo.

Jaltanoj fieras, ke Borovko loĝis en Jalto, fondis tie en 1902 urban bibliotekon, kaj estis ĝia unua direktoro. Do eble ne hazarde ĝuste en Jalto aperis la E-teatro.

Jefim Zajdman

[FORIGITA!: bildo]

Sceno el la spektaklo Masko

Finfine oficiala E-kurso en Berlino!

Post pluraj jardekoj esperantistoj de la germana ĉefurbo sukcesis lanĉi Esperanto-kurson en la tradicia vespera popola altlernejo, institucio tre ŝatata de la urbanoj.

Kutime tie oni havas la eblecon favorpreze lerni lingvojn: la germanan por eksterlandanoj, la anglan, la hispanan, la rusan ktp. La fakto, ke en la oficiala programo de tia lernejo (en la berlina distrikto Lichtenberg) komune kaj samrajte kun la ceteraj 14 lingvoj staras Esperanto, estas grava kaj fierinda atingo. Des pli se oni konsideras, ke la lasta popolaltlerneja kurso de Esperanto en Berlino okazis ankoraŭ en la GDR-aj tempoj.

La negativa sinteno, kiun la respondeculoj montris dum la unuaj kontaktoj, tute ŝanĝiĝis. Nun ili eĉ iom fieras, ke ili kvazaŭ pionire kiel solaj povas oferti tian lingvokurson. Jam nun estas planataj novaj kursoj — por komencantoj kaj progresintoj, — kio postulas plian varban kaj informan laboron de la berlinaj esperantistoj.

Gerd Bussing

[FORIGITA!: bildo]

E-kurso kun la kursestrino Lena Karpunina (dua de maldekstre).

Sepdekjaruloj marŝas en Himalajo

Kio povus instigi sepdekjarulojn piedmarŝi diligente 22 kilometrojn sur la deklivoj de la himalajaj montoj en unu tago, se ĝi ne estus Esperanto? Ĝuste tiel okazis en Nepalo, dum la 9-a Internacia Himalaja Renkontiĝo (IHR), kiu finiĝis la 8-an de marto.

Ĉiu havis apartan kialon por partopreni en ĝi, sed por ĉiuj nepre estis Esperanto la sola ponto por atingi la montaron de Nepalo.

Jean Claude Dubois el Francio estis feliĉa ke ankaŭ en Nepalo lingvoj de popoloj estas konservataj, dank’ al la laboroj de parolantoj de siaj gepatraj lingvoj. Itou Ĵunko planis veni kun sia filo, sed la filo intertempe forpasis kaj ŝi venis kun la foto de la filo kaj marŝis kvazaŭ kun li. Hori Jasuo, eks-estrarano de UEA, ne laciĝis post la 8-foja partopreno kaj ne nur venas ĉiufoje, sed ankaŭ kuraĝigas aliajn japanojn viziti denove Nepalon.

La 26-an de februaro, post la alveno, la esperantistoj promenis ĉirkaŭ la historiaj kaj religiaj lokoj de Katmando, Patano kaj Bhaktapuro. Poste komenciĝis kvartaga marŝado: De Sundarijal al Chisopani, Nagarkot, Dhulikhel kaj al Namobuddha, lokoj de kie rigardeblas la belaj montopintoj de la pitoreska panoramo de Himalajo. Ni kune manĝis, kantis, dormis, ĝuis kaj ankaŭ toleris la malfacilon de montgrimpado. Vizito al la sanktejo budhisma “Namobudha” estis la lasta celo de la marŝado. Poste okazis busa veturo al Lumbino, kie naskiĝis Budho antaŭ 2500 jaroj, kaj kiun Unesko agnoskis kiel unu el la mondheredaĵoj.

Partoprenis 16 francoj, 9 japanoj, 2 svedoj, 2 mongoloj kaj unu dano. Inter ili kvar havis pli ol 70 jarojn. Deko da nepalanoj akompanis ilin.

Nepala Esperanto-Asocio okazigas IHR-ojn ĉiujare ekde 1995. La evento ebligas al eksterlandanoj gustumi la nepalan etoson per Esperanto, kaj al nepalaj komencantoj paroli en Esperanto kun samideanoj el diversaj landoj.

Razen Manandhar

Revuo Esperanto 2011 5

Malferme

Kopenhago signifu reagordon

Ni, kiuj volas esti aŭdataj de ĉiuj, iom paŭzu por aŭskulti iun. Ni, kiuj aspiras ŝanĝi la prilingvajn agordojn de ĉies pensado, kongresos ĉi-jare en tiu Kopenhago, kies apartan, glosematikan skolon de la lingvistiko iam gvidis Louis Hjelmslev. Kian mesaĝon li postlasis?

Li emfaze pledis por pensmaniero, kiu egalvalorigas la parolan kaj la skriban substancojn de unu sama lingva formo. La metodojn de Ferdinand de Saussure li trovis tro tendence parolpartiaj. La parolismo miskondukas nin en la ideon, ke la parola lingvo havus esencon naturan, al kiu fuŝemaj homaj manoj alportus skriban suplementon “nur” kulturan kaj do eksterteman al la vera scienco. Bone, sed ĉu tio aparte gravu al ni?

Se ni celas homarskale kompreni la evoluon de la kulturaj kapabloj, ni finfine devas forlasi la aksojn oriento/okcidento aŭ nordo/sudo. La plej frua civiliza modelo, kies egiptan efektivigon ĉiuj ikonigas sed kiu ampleksis ĉiujn pracivilizojn, starigis ŝtaton bazitan sur la skribarto. La reĝon helpis pastroj, kiuj monopole scipovis skribi. Iliaj oficialaj kajeroj regis ĉies vivojn kaj mortojn. Ili funkciigis tutlandan adoradon de dioj, sub kies pastrare administrata egido la reĝo unike rajtis regi.

Ĉu ni en postaj ondoj de la civiliza aventuro draste malmuntas la hierarkian skribismon de tiu falsdia strukturo favore al la horizontala parolismo de iu aŭtenta demokratio? Tro facile ni saltas al tiaj naivaj kontrastigoj. Niajn parlamentojn ja ne egidas pli sanktaj dioj (nomu ilin “voĉo de la popolo” aŭ kio ajn), ol iam animis la legitimecon de reĝa trono. La tuta bunto de niaj aventuroj aperas en la diversaj historioj, per kiuj ni prisekvis la duoblan aventuron de la homara pluiro.

La popoloj bezonas ian ŝtatan aparaton por ke la socioj funkciu organizite kaj efike. Sed la homaran aventuron igas “duobla” la fakto, ke ni kaj bezonas la aparaton, kaj bezonas ĝin bridi; alie ĝi formanĝas nin anstataŭ permesi, ke ni rajdu sur tiu leono. La parlamenta demokratio estas komenca ŝtupo en tiu procezo de malsovaĝigado de la ŝtato. Ĉi tiu ŝtupo baziĝas sur la ĉiesigo de la skribarto — ne sur ĝia malmunto favore al ia parolismo.

Esperanto reprezentas duan ŝtupon. En ĝia skribiteco kuŝas nia sekreto. Nome, la laŭlandaj elitoj malvere propagandis la skribajn lingvojn de la landaj lernejaj sistemoj kiel “naturajn” lingvojn; sed fakte nia lingvo, pli konscie skriba ol la gentaj skribaj lingvoj, donas al ĉiuj la povon transiri al popole posedata historia aventuro efektive ĉiesa. Esperanto estas lingva ŝlosilo al pli serioza demokratio.

Kiel tio rilatas al Kopenhago? La grava sed neglektata postlasaĵo de la kopenhaga skolo de Louis Hjelmslev ankoraŭ ne superis la hegemonion de tiu parolisma aŭ senperisma iluzio, kiu plue katenas la aktuale praktikatajn skolojn de lingvistiko. Estas malfacile en la nuna situacio entute interveni sur tiu tereno kaj provi modifi la regantajn opiniojn. Kial?

Ĉefe ĉar, ekde la okdekaj jaroj, la diversaj tendencoj fasonis pragmatikan kunvivan strategion. Oni aranĝas liveron de karieraj niĉoj al ĉiuj tendaroj, kondiĉe ke ĉiu skolo ĝentilule ĉesu demandosigni la premisojn de aliulaj skoloj. En la nomo de batalĉeso, ĉi tiu evoluo fakte sufokas la pluiron de la lingvistiko kiel intelekta kaj morala entrepreno. Tia stagno senigas la popolojn de la mondo — precipe la marĝenigitajn — je la rajto fasoni propran, transliman, homaran historion, kiun ne tenos ostaĝe iuj naciaj elitoj.

En Kopenhago, ni povas fasoni novan aliancon, en kiu rolos ankaŭ simpatiantoj al la hieraŭaj elitoj nun senpovigitaj, ekzemple ŝatantoj de la heredaĵo de Louis Hjelmslev. Eble eksaj fortularoj nun senvoĉigitaj sub la hegemonia reĝimo propagandanta parolisman amaskulturon kaj diversaj jam delonge senvoĉaj batalantaroj povos lanĉi novan konversacion pri la komune homa aventuro. Eventuale ni povos kune serioziĝi pri la komuneco de la homa historia aventuro, kiun ni ĉiuj heredas, anstataŭ pri disduigoj sub la standardoj de ia nordo aŭ sudo, oriento aŭ okcidento. Se jes, ni povos lerni ne nur de la danoj, kiuj partoprenis la kopenhagan skolon de la lingvistiko, sed ankaŭ de la diverslandaj partoprenintoj en la kopenhaga pintkunveno pri la planedo tero en 2009. Kopenhago signifu kaj la danojn, kaj la eksterlan-danojn, kiel ĉiam diras Kimo*, nia ikona kantanta dano. Li ne estas viktimo de la nurbuŝisma ideologio; lian voĉon regule suplementas la akordiono, kiel nian voĉon la skribiloj. La ideo, kiun praktikas Kimo, ne povas ne esti nia ĉefa standardo, ĉu ne, gejunaj ŝatantoj de lia muziko? Mi esperas ankaŭ pri koalicio inter la generacioj en Kopenhago!

Probal Dasgupta
* Kim J. Henriksen, kantisto kaj akordionisto i.a. en la grupoj Esperanto Desperado kaj Amplifiki.

[FORIGITA!: bildo]

Louis Hjelmslev (1899 – 1965) Profesoro de Universitato de Kopenhago

Japanio kaj japanaj esperantistoj venkos la katastrofon

Kun dankemo pro viaj kondolencoj kaj kuraĝigoj

Tertremo kaj cunamo

Kiam okazis la tertremo la 11-an de marto 2011 je la 14-a horo kaj 46 minutoj, mi estis en la najbara poŝtoficejo, 300 kilometrojn fore de la epicentro. Subite venis grandaj kaj malrapidaj tremoj, kvazaŭ mi estus sur granda ondo. Ĝi daŭris longe. Ni kutimas sperti ordinarajn tertremojn, sed tiu tremado estis tute alia. “Ie okazis grandega tertremo!” Tio estis mia unua opinio. Mi hastis hejmen. Pupoj sur la breto falis sur la plankon, sed bonŝance nenie estis io nenormala.

Sed jam en televido aperis teruraj bildoj de cunamo, proksimiĝanta al la marbordo de la regiono Toohoku. Grandega cunamo supreniris la riveron kaj englutis belajn kampojn kaj la flughavenon. Ĝi facile ŝovis domojn, grandajn ŝipojn kaj aŭtomobilojn supren, kaj tuj post la kulmino la ondo revenis al la maro, kunprenante ĉiujn kune. Sekvis en televido teruraj bildoj post bildoj en aliaj lokoj. Vere katastrofo!

Tiun longan marbordon laŭ la Pacifika Oceano antaŭe atakis cunamo trifoje post la japana moderniĝo en 1868, tial oni “bone” preparis sin kontraŭ la eventuala cunamo, konstruante grandegajn kontraŭcunamajn digojn, kaj trejnis sin pri la evakuado, sed tiu ĉi tertremo superis ĉiujn antaŭsupozojn. La ondego facile transiris la 10-metran digon kaj englutis eĉ rifuĝejojn garantiitajn kiel sekurajn. En iuj havenoj okazis fajrego pro benzino el la ŝipoj, kiu bruligis domojn kaj ŝipojn. Poste restis nur montoj da detruaĵoj. Tiu pejzaĝo similis al tiuj de Hiroŝima kaj Nagasaki post la eksplodintaj atombomboj en 1945.

Akcidento de la nukleaj centraloj

En la gubernio Hukuŝima estas du nukleaj centraloj, n-ro 1 kun kvar reaktoroj kaj n-ro 2 kun du, apartenantaj al la Elektro-Kompanio Tokio. Multaj jam proponis al la kompanio plibonigon de la kontraŭcunama rimedo, sed tiu ĉiam ignoris la proponojn, insistante pri la sekureco de la centraloj. Tamen tiu cunamo estis multe pli granda ol ĝia antaŭsupozo, kaj detruis la malvarmigan sistemon de la nukleaj brulaĵstangoj en kaj ekster la reaktoroj. Pro tio la reaktoroj fariĝas varmegaj kaj ekestis hidrogena gaso, kiu eksplodigis la kovrilajn domojn. La belaj konstruaĵoj de la reaktoroj fariĝis skeletaj. Oni vivriske pumpis grandan kvanton da marakvo en la konstruaĵojn, sed ankoraŭ nun oni ne sukcesis kvietigi la reaktorojn, male granda kvanto da radioaktiveco eliĝis kaj malpurigis la ĉirkaŭaĵon kaj la maron.

La registaro ordonis al la loĝantoj en la radiuso de 20 kilometroj evakuiĝi, kaj rekomendis al tiuj en la radiusoj de 20-30 kilometroj resti hejme. En tiuj zonoj troviĝas kelkaj urboj, kiuj devis transloki sian urban funkcion al alia urbo, kunprenante plejparton de la loĝantoj.

Kvin grandaj landoj rilate al la nombro de nukleaj reaktoroj estas Usono (102), Francio (59), Japanio (54), Rusio (29) kaj Germanio (27). La nombro 54 de Japanio estas eksterordinara. Ĝi ja estas malgranda lando kun multaj loĝantoj. La lando estas montara kaj vulkana, kun oftaj erupcioj, tertremoj kaj cunamoj. Estas stultege konstrui tiom multe da reaktoroj en tia lando, tamen la ĝisnunaj regantaj partioj (eble duone sub trudo de Usono) antaŭenpuŝis konstruadon, insistante aŭ mensogante pri sekureco de la nukleaj centraloj. Nun la trompita kaj bonkora japana popolo devas akcepti la frukton de ilia monavideco kaj sia naiveco.

Radioaktiveco disvastiĝas

Radioaktiveco el la reaktoroj disvastiĝis kaj eĉ en Tokio oni trovis la akvon malpurigita pli ol la normo por beboj, do homoj panike aĉetis botelojn da akvo. Oni detektis radioaktivecon legomoj, en spinaco kaj aliaj produktitaj en kelkaj gubernioj, kaj la registaro ordonis, ke tiuj legomoj ne iru en la merkaton. Ĝi ja konstatas, ke aliaj legomoj estas sekuraj, sed homoj ne volas aĉeti produktojn el tiuj gubernioj. Pro tio terkulturistoj havas grandan malfacilon sen enspezo. Kaj nun fiŝistoj eksuferis pro malpurigo de la maro.

Mortintoj, malaperintoj kaj rifuĝintoj

La nombro de mortoj kaj malaperoj superos 30 mil, kaj la nombro de rifuĝintoj estas 180 mil. Tiuj rifuĝintoj loĝas en lernejoj kaj similaj konstruaĵoj, kaj ricevas manĝaĵojn kaj aliajn necesaĵojn donacitajn de homoj en aliaj regionoj kaj de la registaro. la konstruadon de Oni komencis provizoraj domoj, sed bezonos longan tempon por provizi ĉiujn. Kaj same serioze estas kiel vivteni suferantojn, kiuj perdis siajn familianojn, sian domon, sian laborejon, sian urbon kaj sian esperon.

Influoj al diversaj kampoj

La katastrofo atakis ne nur unu urbon aŭ unu gubernion, sed multajn urbojn kaj multajn guberniojn, kiuj ludis gravan rolon en agrikulturo, fiŝado, fabrikado ktp, kaj kies produktaĵoj iris en la tutan Japanion, kaj eĉ al la tuta mondo, do la influo de tiu tertremo estas tre granda.

Feliĉe neniuj esperantistoj en tiu regiono vundiĝis, nek mortis, sed certe iliaj familianoj kaj parencoj suferas. Dum tiuj tagoj venis multaj kondolencoj kaj kuraĝigoj el la tuta esperantistaro en la mondo. Ni estas multe kuraĝigitaj.

Eble estas ne malmulte da malbona influo al la japana Esperanto-movado, sed mi estas certa, ke ni revigligos nin mem kaj la movadon, kaj partoprenos en la tutmonda movado pli energie ol antaŭe.

Hori Jasuo

Kongresa temo

La Esperanto-junulo kiel konscia vojaĝanto transsocia

Marcos Cramer

Daŭre progresas la preparado de la kongres-temaj diskutoj en Kopenhago. Jen intervjuo al alia kunreĝisoro, kiu cetere estas la plej juna membro de la Akademio de Esperanto. La legantoj estas invitataj reagi, sin proponi por la diskutado ktp.

Rakontu ion pri vi mem (aĝo, okupiĝo, esperantistiĝo ktp).

Mi estas 26-jara. Naskiĝinte en Argentino, mi loĝis kiel tri-ĝis-kvar-jaraĝulo en Brazilo, kaj ekde la kvinjariĝo ĝis la 16-jariĝo en Germanio. Miaj gepatroj estas germandevenaj argentinanoj. La lastajn du jarojn de la lernejo mi estis en internula lernejo en Britio. Inter la lernejo kaj universitato mi faris naŭmonatan volontulan laboron en Tanzanio (ĉefe konsciigado pri aidoso kaj la aidoskaŭza viruso). Poste mi studis matematikon kaj filozofion en Britio. Nun mi loĝas denove en Germanio, kie mi doktoriĝos pri temo kiu ligas matematikan logikon kaj komputan lingvosciencon. Mi edziĝis 23-jaraĝa en 2007, kaj en 2009 je mia 25-a naskiĝtago naskiĝis mia filino. Mi esperantistiĝis antaŭ dek jaroj, kaj relative baldaŭ post tio komencis aktivi en la movado. Miaj ĉefaj postenoj en la movado estis unue interreta respondeculo de la Germana Esperanto-Junularo (2002 ĝis 2006), poste redaktisto de TEJO Tutmonde (2007 ĝis 2009) kaj ekde 2010 Akademiano. Krome, mi jam ekde 2003 aktivas en la Esperanta Vikipedio, ekde 2007 en la diskutgrupo bona-lingvo, kaj ekde 2008 laboras pri projekto por Bonlingva Vortaro.

Notinde, oni elektis vin ano de la Akademio de Esperanto en tre frua aĝo, kaj krome vi jam fariĝis patro! Kion vi opinias pri la ŝancoj aŭ emo de junaj homoj alpreni tiomajn, tiaspecajn respondecojn en la nuna socio kaj ene de Esperantujo?

Mi opinias, ke tiuj junuloj, kiuj emas fari tion, povas relative frue alpreni gravajn respondecojn. Kompreneble ekzistas multaj junuloj, kiuj tute ne emas al tio. Ekzistas ankaŭ diversaj specoj de alpreneblaj respondecoj: ekzemple mi konas mia-aĝulojn kiuj jam fondis propran entreprenon; ankaŭ tio kompreneble postulas multan respondecon, sed tute alispecan ol tiun de homo kiu aktivas en socia movado kaj frue patriĝas. Certe en la nuna mondo estas kelkaj malfacilaĵoj por alpreni tiajn ne-enspezigajn respondecojn. Ja la nuntempaj junaj homoj estas daŭre instigataj pensi ĉefe pri sia kariero. Kaj la socia agado kaj la patreco kompreneble forprenas energion kaj tempon, kiun oni aliokaze eble povus investi en sian karieron. Por alpreni tiom da ne-enspezigaj respondecoj oni do devas sufiĉe klare distanciĝi de la nuna tendenco daŭre strebadi al persona riĉeco. Oni sekve devas lerni kontentiĝi per malpli da materiaj havaĵoj ol multaj homoj en onia ĉirkaŭaĵo. Rimarkeblas ke ne multaj junuloj pretas sin tiel limigi. (Ĉiuokaze, se oni alprenas nur soci-movadajn respondecojn aŭ nur gepatrajn respondecojn, kaj ne ambaŭ paralele kiel mi, oni povas tion pli facile kombini kun daŭra strebado al sukcesa kariero.)

Unu el la tri ĉefaj celoj de la Internacia Jaro de la Junularo proklamita de UN estas “konektado kaj pontokonstruado, por kreskigi interkulturan komprenon ĉe la junularo”. Tial ke jam en 1895 startis la internaciaj vojaĝoj de junaj esperantistoj (la tiam 23-jara svedo Valdemar Langlet) por neniam plu halti tra la sinsekvaj generacioj de E-junuloj, ĉu vi kredas ke Esperanto ankoraŭ povas ludi iun rolon en tiu dezirata interkompreno aŭ restas nur milda ŝatokupo? Laŭ via propra sperto kun junaj tanzanianoj, ĉu vi dirus ke la junaj esperantuloj povus esti pli sentemaj, pli konsciaj vojaĝantoj transsociaj (jen fizike, jen spirite per korespondado, sociaj retoj ktp)?

Mi certe opinias, ankaŭ pro propraj spertoj, ke Esperanto daŭre ludas rolon por plifaciligi interpopolan komprenon. Mi apenaŭ konas ne-esperantistojn kiuj tiel facile kiel ni esperantistoj persone ekkonas homojn loĝantajn en fremdaj landoj kiujn oni vizitas. La nuna teĥniko ebligas al oni daŭre resti en kontakto kun alilandanoj; mi persone ekzemple ĉiutage rilatas per Esperanto kun homoj el plej diversaj landoj kaj kontinentoj, foje eĉ ne sciante kie la komunikpartnero loĝas. Se oni malinkluzivigas profesiaj kontaktoj kiel la internaciajn kontaktojn de sciencistoj kaj komercistoj, mi ne konas ne-esperantistojn kiuj tiel multe komunikadas kun alilandanoj. Kaj tia daŭra kaj senpera komunikado sur amikeca nivelo certe helpas al oni pli bone kompreni aliajn kulturojn kaj kompreni kion entute signifas “kultura diverseco”. Dum mia volontula laboro en Tanzanio mi amikiĝis kun tanzaniaj junuloj. En la amikiĝo mem neniel rolis Esperanto: Ankaŭ la plej multaj aliaj okcidentanoj kiuj laboris tie por la sama organizaĵo kiel mi, facile amikiĝis kun tanzanianoj. Sed estas rimarkinde ke jam post kelkaj jaroj el la 19 okcidentanoj volontulintaj samjare kiel mi por la sama organizaĵo, nur du daŭre flegis la akirintajn amikecojn en Tanzanio, kaj mi estas unu el tiuj du. En mia kazo, mi ja opinias ke Esperanto pozitive influis mian kapablon teni amikecon malgraŭ la malfacilaĵoj de fizika, kultura kaj financa distancoj. Pro miaj diversaj interkulturaj spertoj rilate al Esperanto, per kiuj mi lernis kiel kontentige povas esti transpasi la malfacilaĵojn de interkultura amikeco, mi iĝis ankaŭ pli persista en mia provado teni la amikecon kun miaj tanzaniaj amikoj malgraŭ fojaj malfacilaĵoj.

Intervjuis: José Antonio Vergara

Eŭropa Esperanto-Unio: La plej grava atingo ĝis nun

Ne temas pri la fina venko, sed eble pri la fino de la komenco! Iun rolon por Esperanto, tute modestan, kiel lernfaciligon en la servo de eŭropa multlingveco, akceptis 29 tuteŭropaj organizaĵoj, el kiuj 28 estas ne-esperantistaj.

Vi rimarkos ke la vorto “Esperanto” ne estas tuj menciita, sed kiam oni legas la sekciojn 4.2 kaj 6.4.1 de la raporto, oni trovos detalojn pri la brita programo “Springboard to Languages” (www.springboard2languages.org). La “lernfaciliga” rekomendo estas la dua en la sekcio pri edukado kaj troviĝas en la 6-paĝa “administra resumo” de la raporto.

Somere 2009 oni decidis ke EEU plenumas la diversajn kondiĉojn por esti akceptita fare de Eŭropa Komisiono, por partopreni la laboron de la nova “Eŭropa Civitansocia Platformo pri Multlingveco”, kiu eklaboris en Bruselo la 1-an de oktobro 2009. La 22-an de februaro kaj la 30-an de marto 2011 okazis la lastaj du kunsidoj por finpretigi la raporton, menditan de Eŭropa Komisiono. La 30-an de marto la fina oficiala kunveno de la Platformo akceptis la raporton, kiu entenas ĉiujn proponojn kaj kontribuojn de EEU. Ĝi estas frukto de unu- kaj duonjara laboro, dum kiu estis kolektataj kaj analizataj informoj, traktataj diversaj spertoj kaj verkataj rekomendoj por pluraj niveloj (de la loka ĝis la nivelo de EU). Tio ofte ne estis facila laboro, ĉar necesis kongruigi opiniojn de 29 tre diversaj organizaĵoj.

La Platformo ellaboris 200-paĝan dokumenton, kiu traktas 4 kampojn: lingvoplanado, multlingveco kaj socia inkluziveco, edukado kaj tradukado. La mallongigita 6-paĝa resumo kaj 30-paĝa raporto estos verŝajne la plej ofte legataj partoj de la dokumento, kaj ili estos publikigitaj kune kun la longa versio en la retejo de Eŭropa Komisiono kaj prezentataj al la membroŝtatoj. EEU daŭrigos la kunlaboron kun la aliaj 28 organizaĵoj de la Platformo kadre de la projekto “Poliglotti4.eu”, kiu daŭros ĝis la fino de 2012. Kadre de tiu projekto estos konstruata trilingva retejo por promocii multlingvecon, diskonigi bonajn praktikojn kaj projektojn kaj publikigi interesajn rezultojn. Kiel parto de tiu kunlaboro ankaŭ detaloj pri EEU estos publikigitaj en la retejo. Krome la Ĝenerala direktoraro pri Edukado kaj Kulturo de Eŭropa Komisiono promesis trakti la starigon de konstanta civitanorganiza platformo por multlingveco en en ĉi jaro.

Dum la laboro ekde 2009 rimarkiĝis iom-post-ioma ŝanĝo en la sinteno de la 28 aliaj organizaĵoj al Esperanto. Unue estis nescio kaj eble suspekto ke EEU celas trovi vojon por nerealisme trudi Esperanton al EU. Sed post intensa laboro por kune verki detalan 200-paĝan raporton, ni rimarkas kreskantan respekton por la realisma sinteno de EEU kaj por la fakto ke ni trovis praktikan kaj realigeblan rolon por Esperanto en la antaŭenigo de lingvolernado en EU.

Mi ŝatus elkore danki al ĉiuj membroj de la landaj asocioj de UEA en la 27 EU-landoj, kiuj multe helpis nin atingi tiun rezulton. Dankegon al Angela Tellier de la programo “Springboard” pro ŝiaj konstantaj helpo kaj konsiloj, kaj ŝiaj tujaj kaj detalaj respondoj al ĉiuj demandoj. Kaj dankegon al la tuta estraro de EEU pro konstanta subteno, kaj aparte al miaj du kolegoj kiuj reprezentis EEU kun mi en la Platformo, Maja Tišljar kaj Jozef Reinvart. Ili ĉeestis kaj valore kontribuis en ĉiuj kunvenoj de la Platformo dum la lastaj jaro kaj duono.

Kiel ni daŭrigos la laboron? Unue, kun la 28 ne-Esperantaj organizaĵoj en la supre-menciita projekto “Poliglotti4.eu”. Due, ni faru ion, kio altigos la konscion pri Esperanto de la averaĝa civitano, sed sen ĝeni ŝin/lin. Ekzemple, la nova “civitana iniciato” de EU, kiu ekde la 1-a de aprilo 2012 ebligos al milionoj da EU-civitanoj per siaj subskriboj fari proponon, pri kiu devos okupiĝi Eŭropa Komisiono, kondiĉe ke la propono troviĝos ene de ĝiaj kompetentoj. Estu klare ke la Komisiono ne devos akcepti la proponon, eĉ se unu miliono subskribos ĝin, sed en tiu kazo la Komisiono estos devigata publikigi la kialojn pro kiuj ĝi ne akceptis la proponon. Jam ekis diskuto ene de EEU kaj la landaj asocioj de UEA en la EU-landoj pri tio, kiu propono estus pli taŭga. Estus bone se EEU povus decidi pri la propono ĝis la kunveno dum la UK en Kopenhago, ĉar tio donus al ni tempon organizi la tutan kampanjon — ni memoru ke temas pri arigado de miliono da subskriboj en almenaŭ 7 EU-membroŝtatoj ene de 12 monatoj ekde aprilo 2012. Por fari tian decidon, ni devus sekvi kelkajn klarajn kriteriojn, lerninte lecionojn de nia sperto kiel partoprenanto de la Platformo: 1. La propono estu ene de la kompetento de Eŭropa Komisiono. 2. Ĝi rilatu al eŭropa integriĝo. Fakte ĝi devas “inviti la Komisionon, ene de la kadro de ĝiaj povoj, submeti iun ajn taŭgan proponon pri aferoj kie la civitanoj konsideras ke leĝa akto de la Unio estas bezonata cele al efektivigo de la Traktatoj” (laŭ artikolo 2 de la oficiala teksto de la regulo. 3. Ĝi plialtigu Esperanton en la konscio de la averaĝa civitano, sed sen ĝeni ŝin/lin. Do, civitanoj povu subskribi libere, sen devontigi sin al iu konkreta agado. 4. Ĝi antaŭenigu Esperanton, sed nerekte kaj iom flankefike, t.e. ĝi havu alian kernan celon, kiu interesos civitanojn nelingvemajn. 5. Ĝi havu ŝancon arigi milionon da subskriboj ene de 1 jaro en almenaŭ 7 membroŝtatoj.

Seán Ó Riain
Rekomendoj de la Civitansocia Platformo de EU pri Multlingveco (29 tuteŭropaj organizaĵoj), fina raporto, 30 marto 2011

“Esplori la lernfaciligajn ecojn de pluraj lingvoj por ekscii kiu dua lingvo plej verŝajne kuraĝigos la postan lingvolernadon. Noviga brita programo estas testanta alternativan lernfaciligan aliron ekde septembro 2006 (sekcioj 4.2 kaj 6.4.1), kaj tio povos havi implicojn por la ordo en kiu oni lernos lingvojn.”

TAKE 8 en Brazilo: regiona integriĝo kaj la rolo de Esperanto

Kun la celo disvastigi Esperanton en latinamerikaj landoj, jam de la fruaj 20-aj jaroj de la pasinta jarcento oni proponis fondi latinamerikan esperantistan unuiĝon, kiu pro nematureco restis seneĥa, tamen ĝi produktis semon por la posta okazigo de la unua Sudamerika Kongreso de Esperanto en Urugvajo en 1926, kie partoprenis esperantistoj el Ĉilio, Paragvajo, Argentino kaj Brazilo.

Post tiu periodo venis granda silento, malgraŭ klopodoj de unuopaj esperantistoj, inter kiuj menciindas Tibor Sekelj. Nur fine de la 70-aj jaroj la situacio iom post iom transformiĝis kaj organiziĝis agadoj. Kiel rezulto elstaras la okazigo de la Unua Latinamerika Kongreso de Esperanto en julio 1978 (vera fundamento de la nunaj TutAmerikaj Kongresoj). La gastiganta lando estis ĝuste Brazilo, Mariljo, nordokcidente de San-Paŭlo. Partoprenis ĝin ĉirkaŭ 500 kongresanoj el 12 landoj.

Krom aŭspicio de UEA la kongreson forte subtenis la brazila ŝtato, per sia ministerio pri edukado kaj kulturo, kiu disponigis senpagan restadejon kaj eldonis turisman broŝuron, dum la brazila poŝto lanĉis porokazan stampon, kaj tiel estiĝis nova etapo por Esperanto en Ameriko.

La dua amerika kongreso okazis en 1980 en Argentino, kies honora gasto estis profesoro Humphrey Tonkin, tiama UEA-prezidanto. Sekvis denove iom longa periodo senkongresa, kvankam la agado por Esperanto neniel ĉesis en la kontinento.

Per fondo de la Amerika Komisiono de UEA en julio 1994 kadre de la UK en Koreio, ĝi transprenis la kunordigan laboron kaj revigligis la ideon okazigi regulajn kongresojn, kiuj pro konkretaj kondiĉoj, ĉefe financaj, okazas nur ĉiun trian jaron, alternante la regionojn sinsekve, tio estas, Sudo, Centro, Nordo. La nomo de la kongresoj estis decidita dum la 3-a Amerika Kongreso, kiu okazis en 1996 en Kostariko, la sekvaj estis nomataj Tutamerikaj Kongresoj.

La Amerika Komisiono de UEA konsideras siajn regionajn kongresojn kiel gravan momenton kie kunfluas ne nur homoj, sed ankaŭ animoj, spertoj kaj alispecaj kulturklerigaj elementoj dise okazantaj en la kontinento, kaj tial ĝi estas la plej taŭga por fizika kunsentema kontakto, por informado al la ekstera publiko, kovado de novaj ideoj kaj iniciatoj en tiom vasta kaj malsimila regiono, kie nuntempe ĝermas plej diversaj socikulturaj projektoj, pli inkluzivaj, ĉiam esperigaj kaj kun grandaj potencialoj por Esperanto.

Ĝuste en tiu socia dimensio la kongresa temo elektita por la 8-a TAKE, okazonta en la brazila urbego San-Paŭlo de la 9-a ĝis la 14-a de julio, invitas esperantistojn el la tuta Ameriko kunsidi kun brazilanoj kaj junuloj en unu sola granda kongreso, kie samtempe okazos la 46-a Brazila Kongreso de Esperanto kaj la 31-a Kongreso de Brazila Esperantista Junulara Organizo (BEJO). La temo: “Procezoj de regiona integriĝo en la amerika kontinento: la rolo de Esperanto”, kiun reĝisoros José Antonio Vergara, donas la okazon prezenti al la mondo plurnaciajn instituciojn kaj strukturojn formiĝantajn en la kontinento kie lingva problemo realas. Ameriko ne estas kontinento nur de anglalingvaj kaj hispanlingvaj homoj, sed ankaŭ kun fortaj indianaj lingvaj trezoroj ege minacataj. Kiel solvi la lingvan problemon? Kiel kontribuu Esperanto? Venu kundiskuti kaj proponi agadojn!

Bonegan kongresejon disponos la esperantistoj dum tiu grava evento, kiu sesios en la ĉambroj de la Fakultato de Santa Marcelina (FASM) kun ĉiuj bezonaĵoj. Por pliaj informoj kaj aliĝoj vizitu: www.easp.org.br/kongreso.

La granda, moderna kaj vigla urbo San-Paŭlo meritas vian ĉeeston. Temas pri unu el la plej mirindaj metropoloj en la mondo, riĉa je kulturaj allogaĵoj, turismaj vidindaĵoj, multnombraj loĝebloj kaj bolanta komerca aktivado. Venu kaj spertu la buntecon de la amerika movado en unu el la plej fortaj pilieroj de nia regiono. Monkontribuoj por helpi partoprenon de latinamerikanoj estas bonvenaj tra la Fondaĵo Ameriko ĉe UEA.

Maritza Gutiérrez González

Leterkesto

Pri la enhavo de la leteroj respondecas ekskluzive la skribintoj.

Zamenhof sen artifiko

Ĉar mi neniel scipovas la germanan lingvon, mi neniam povos legi la germanan version de la biografio de Zamenhof verkitan de Andreas Künzli. Mi do legis kun intereso la recenzon de Ulrich Lins en la revuo Esperanto de aprilo 2011. Nek pri la verko de Künzli nek pri la recenzo de Lins mi volas enviciĝi, sed pri kelkaj faktoj eble preteratentitaj aŭ nekonataj, kaj antaŭ nelonge de mi trovitaj, mi volas profitigi interesiĝantojn pri nia historio.

La 15-an de oktobro 1905 Javal skribis en la franca al Zamenhof: “Mi legigis al mi pli ol sepcent gazetartikolojn rilatajn al Esperanto, aperintajn ekde Bulonjo. Unu sola diris, ke doktoro Zamenhof estas judo” (Leteroj de L.-L. Zamenhof, prezentado kaj komentado de G. Waringhien — 1948 — unua volumo, paĝo 210). Unu sola ja, sed tamen unu!

Akompanata de E. Archdeacon, multe pli signifa estas la intervjuo de Zamenhof, kiu aperis en Le Petit Parisien de la 29-a de aŭgusto 1911. Fakte temas pri adapto en la franca de la fama letero de Zamenhof al Borovko (1895). Klara estas la frazo: “A Bjelostok, la population se compose de quatre éléments divers: Russes, Polonais, Allemands et juifs (tiel); chacun de ces éléments parle une langue qui lui est propre, et ses rapports avec les trois autres n’ont rien de sympathique.” (“En Bjalistoko la loĝantaro konsistas el kvar elementoj diversaj: Rusoj, Poloj, Germanoj kaj judoj (tiel); ĉiu el tiuj elementoj parolas lingvon, propran al ĝi, kaj la rilatoj kun la tri aliaj havas nenion simpatian”).

Je la morto de Javal, laŭ lia propra volo, neniu invitilo estis sendita, sed en la civila, lasta adiaŭo antaŭ kremacio, multnombra estis la ĉeestantaro (Annales d’Oculistiquel — mars 1907). Ĉeestis Sebert, membro de la francia Akademio de sciencoj kaj Carlo Bourlet, prezidanto de la pariza esperantista grupo, “diris al Javal, en la nomo de ĉiuj samideanoj, elokventan adiaŭon, kiun li finis per belega alvoko en Esperanto” (Internacia Scienca Revuo — marto 1907).

En la seanco de la 22-a de januaro 1907 de la francia Akademio de medicino kaj publikigo en ĝia bulteno dissendita la 28-an, la prezidanto tiel salutis la memoron de Javal (el la franca): “Li, kiu legis kaj flue parolis la francan, germanan, anglan, italan, li, kiu scipovis legi la hispanan, portugalan, nederlandan, latinan, volis ankaŭ lerni Esperanton por ĝin disvastigi, ĝin plibonigi kaj se eble ĝin igi ilo de universalaj interkompreno, edukado, pacigo.

Tiel estas, ke tiu praktika idealisto, tiu sincera amiko de progreso, dum sia tuta vivo pasiiĝis por la grandaj demandoj, kiuj koncernas la plibonigon de la sorto de la homoj.” La prezidanto de la Akademio de medicino ne povis ignori, ke la verko de Javal, Entre aveugles, aperinta en 1903, tradukita al pluraj lingvoj, aperis ankaŭ en Esperanto laŭ traduko de lia bofilino sub la titolo Inter blinduloj, kun prezenta letero de la aŭtoro (novembro 1906). La prezidanto de la Akademio de medicino ankaŭ ne povis ignori, ke en 1906 aperis dua eldono (ĉe Félix Alcan) de Physiologie de la lecture et de l’écriture (Fiziologio de la legado kaj skribado), kiun Emile Javal, aŭtoro, membro de la francia Akademio de medicino kaj emerita direktoro de la laboratorio pri oftalmologio ĉe Sorbono, dediĉis franclingve “Al Doktoro Zamenhof, mia kunfrato pri oftalmologio, aŭtoro de la internacia helpa lingvo Esperanto, kiel atesto de admiro kaj estimo”. Okaze de la reeldono malaperis la dediĉo al Zamenhof!

Por paroli nur pri la tempo kiam vivis Zamenhof, ankaŭ menciindas Histoire illustrée de Yonne (1913), ilustrita historio de la departemento Yonne, kies deputito kaj departementa konsiliano dum jaroj estis Javal, jen el la biografio en ĝi aperinta en la franca: “Javal estis de izraelida familio devenanta el Alzaco ... Li estis fervora adepto de Esperanto...”.

Ĉio ĉi signifas, ke, dum vivis Zamenhof, male al ofta diro, ne estis tiom kaŝita por la ekstera publiko kaj sciencista mondo, tabuo pri lia juda deveno kun influo de judaj adeptoj.

Jean Amouroux

PS: La ĉi-jara UK en Kopenhago okazos en la sama urbo kiel ĝuste 55 jarojn antaŭe, sed ŝajnas al mi interesa mencii, ke kadre de la koncerna kongreso sukcese okazis la unua internacia infankongreseto. Sube videblas artista reproduktaĵo de la glumarko tiam eldonita en Barcelono de la presisto E. Moreno Medrano, fakdelegito de UEA.

Kial ne en Esperanto?

Kun granda intereso mi legis la alparolon de Cesco Reale al la Forumo pri Minoritatoj de UN, okazinta en Ĝenevo en decembro (la februara revuo, p. 46). Mi notis ke la reprezentanto de nia Asocio parolis en la franca, sed kial ne en Esperanto? Mi klarigu: Laŭ la internaj proceduraj reguloj de preskaŭ ĉiuj UN-organoj ĉiu oficiala reprezentanto, ĉu ŝtata, ĉu observa, rajtas paroli en iu ajn lingvo, kondiĉe ke tiu reprezentanto antaŭe transdonos al la interpretistoj tradukon de sia interveno en almenaŭ unu el la ses oficialaj lingvoj de la mondorganizaĵo (araba, angla, ĉina, franca, hispana, rusa). Kiam mi ankoraŭ aktivis en nia asocio, mi plurajn fojojn pledis por tiu procedo, sed vane. Ĉu la reprezentantoj de UEA timas mokadon, uzante “ne-ekzistantan lingvon”? Male, aplikante Esperanton en publika internacia organizaĵo ili pruvas ke la internacia lingvo estas vivanta lingvo de vivanta popolo.

Eskil Svane
Piednoto danĝera

Ĉe unu el la novaperaĵoj piednoto de la tradukinto avertas ke PO estas uzata ne-tradicie. Fakte temas pri paŭsaĵo de nacilingva prepozicio “per”, “zu”. Se ĉiuj verkantoj kaj tradukantoj trudos al Esperanto nacilingvajn idiomaĵojn, nia internacia lingvo disfalos en dialektojn. Do ni avertu kontraŭ tia arbitreco: “ne imitinda!”

Pri PO mem aperis sprita verketo de André Cherpillod, kiun mi forte rekomendas. Por lecionoj mi klarigas, ke PO enkondukas la variablon aŭ “interesan novan nombran informon”, kontraste kun la rutina mezurunuo: “Mi perlaboras (provizore) po mil eŭroj(n) monate/en monato.” En la elekto de la akuzativo Plena Analiza Gramatiko rekomendas trakti PO kiel adverbon (simile al “Mi havas ĉirkaŭ mil librojn”), sed lasas la eblon rezigni la akuzativon, kiel Zamenhof plej ofte (obligende PER, laŭnivele DE). Mi aldonus nur, ke la elektanto estu samsistema.

Kompreneble ekzistas ankaŭ tiaj nacilingvaj esprimoj, kies laŭvorta traduko ĝuste riĉigas Esperanton: “Muŝo zumas en lia kapo”. Foje eĉ vortoj estas pruntindaj, prefere tamen nur se necese kaj malpli el la plej potence-danĝeraj lingvoj. En scienca studo pri la disvastigo de nederlandaj vortoj en aliaj lingvoj Wim Jansen, profesoro pri interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la Amsterdama Universitato, kontribuis per pli ol ducent leksikeroj en Esperanto kaj pli ol cent en la eŭska. Sed li ne dirus ke li trovis averaĝe pli ol 150 “pruntaĵojn po lingvo”.

Rob Moerbeek
En tempo rekorda!

Estis merkrede matene je la oka horo, 2011-01-19. Mi skribis al Martin Schäffer en Meksiko: “Marde vespere ni vidis, ke estus avantaĝe, se vi estus en IRE, Internacia Rajtigita Ekzamenantaro. Mi petis de vi vivrakonton, vi tuj sendis ĝin al mi. Tuj mi sendis vian vivrakonton al IEK, Internacia Ekzamena Komisiono. Venis dum la nokto (mia nokto) jesaj respondoj el Barato (Giridhar Rao), Ĉinio (Han Zuwu), Burundo (Jeremie Sabijumva) kaj Irano (Reza Torabi). Mi jesas same kompreneble. Do ĉar IEK konsistas el 7 personoj, mi jam povas anonci al vi vian elektiĝon. Brave!”

La du mankantaj nomoj estas tiuj de normalaj homoj, kiuj simple dormis aŭ feriis aliloke for de iu komputilo.

Kiam du efikaj personoj klopodas, kiam lerta kaj aktiva komisiono kunlaboras, oni atingas pintojn! Mi skribis al li: “Esperanto kaj la Reto estas la du mamoj de efika tutmonda laboro. Via elekto bezonis nur 12 horojn!”

Dum la mateno mi subite pensis, ke tiu esprimo “La du mamoj” rilatas al la franca lingvo kaj la franca kulturo. Do ĝi bezonas klarigon: Duko Sully, ministro de Henriko la kvara (unua duono de la deksesa jarcento), diris: “Plugado kaj paŝtado estas la du mamoj de Francio.” (Le labourage et le pâturage sont les deux mamelles de la France.)

Konsekvence okazas, ke franclingvanoj reprenas tian formulon. Tamen en la tuta mondo virinoj havas du mamojn, mamo estas utila ilo, pozitiva, nutra, do oni povas tamen kompreni.

Alia ekzemplo pri Esperanto kaj Reto: je la naŭa matene, iam antaŭ tri jaroj eble, mi eksentis la deziron legi la konstitucion de Kostariko, lando sen armeo (kompare kun la artikolo 9 de la japana konstitucio). Mi skribis al samideano en San José. Je la deka horo (60 minutojn poste) mi havis antaŭ miaj okuloj kaj en mia komputilo la konstitucion de Kostariko en la hispana, angla kaj Esperanto. Mirinde!

Mireille Grosjean
Ponto Azia, Ponto Eŭropa

Pli kaj pli da eŭropanoj kaj alilandanoj scivolemas pri Ĉinio, kaj simile, por iom da ĉinoj (ĉina-skale, dekoj da milionoj) iri al Eŭropo, lerni pri Eŭropo, studi en la kontinento de Ŝekspiro, Goethe kaj Cervantes estas realiginda revo. Kreante Esperantajn pontojn inter la du mondopartoj, ni povas realigi tiun revon de venontaj, verdkoraj ĉinoj (ĉina-skale, multe pli ol vi kaj mi povas imagi).

De tempo al tempo vidiĝas malgranda ponto, ponteto, inter tiuj du kontinentoj. La 10-an de aprilo al la Universitato de Nankino venis Edvige Tantin Ackermann kaj Elda Doerfler el Triesto en Italio, kiuj ne nur paroligis kaj plezurigis la lokajn esperantistojn, sed ankaŭ helpis min Esperante partoprenigi mian malgrandan grupon en la universitata kurso de Esperanto.

Samtage vidiĝis ankaŭ la ponteto de Skajpo kun trilanda interdiskutado pri eŭropaj projektoj de KOSMO, kun Francesco Maurelli en Skotlando, Brunetto Casini en Italio, Cui Jianhua kaj Dennis Keefe el Ĉinio. Dum tiu konversacio ni parolis pri la starigo de ponto inter la eŭropa junularo kaj Ĉinio, kaj ankaŭ pri la kreado de magistra programo, tute en Esperanto, inter la Universitato de Pisa en Italio kaj la Universitato de Nankino. Do, aliaj eventualaj pontoj.

Ni pensu pri la diferenco inter ponto kaj ponteto. Starigi nur etajn pontetojn, fakte multe da pontetoj, estas iel la sama, longdaŭra, multjara, iomete enuiga provado de samideanoj kaj similideanoj realigi la utiligadan parton de la Esperanto-strategio. Tiaj pontetoj eble servas por kontentigi la scivolemon de esperantistoj, eble turismigas ilin, eble kontribuetas al la antaŭenigo de Esperanto, sed ili tute ne sufiĉas por krei seriozan, fundamentan infrastrukturon kiun ni bezonas por efika posta laboro.

“Ponto Azio, Ponto Eŭropo” estas eble bona maniero koncepti parton de la defio. Sed ne eta ponteto. Ne tri-taga staĝo. Nek unusemajna turismado. Nek vizito al Universala Kongreso. Bezonatas longdaŭraj programoj, efikaj programoj, profundaj programoj.

SES (Somera Esperanto-Studado) de lernu.net en Eŭropo estas bona ekpaŝo kvankam ankoraŭ tro mallonga, laŭ mi, kun siaj dek tagoj. Lastjare du el niaj lokaj esperantistoj iris tien. Ĉi-jare ni esperas sendi kelkajn nankinanojn, kaj post du jaroj ni esperas eĉ pli. Ĉio ĉi danke al la laboro de la esperantisto Jano Klark, usonano loĝanta en Nankino.

En Ĉinio estas du promesplenaj konkretaj projektoj: Esperanto-Insulo, kiu jam komenciĝis antaŭ 15 monatoj, kaj kiu nun enkadriĝas en Vintra Esperanto-Kursaro de ILEI, Ĉinio, lerte kaj efike organizita de la ĉina esperantistino Arko, kaj la Universitato de Esperanto, ĉies propraĵo en kaj ekster Esperantujo, espereble komenciĝonta en januaro 2012, kun longaj (40 horoj), universitatnivelaj kursoj C, filmataj por virtualigo de la Universitato, ne pri la lingvo Esperanto, sed pri historio, filozofio, psikologio, sociologio, paco kaj milito, pri Unuiĝintaj Nacioj. Kaj kiel kuko por aldona gustumado, kurso pri la ĉina lingvo en Esperanto.

Kaj SES kaj Esperanto-Insulo kaj la Universitato de Esperanto estas pontoj. Kaj ĝuste ĉi tiaj pontoj estas pontoj kiuj kreas fundamentan infrastrukturon por poste krei pliajn projektojn kiuj malmulte kostas, kaj projektojn kiuj allogas neesperantistojn. Tio estas unu el la ŝlosiloj: la projektoj devas esti kapablaj altiri novajn lernantojn al niaj kursoj, unue, kaj poste al diversspecaj Esperantaj eventoj. Ili devas esti kapablaj altiri la nuntempajn virtualajn lernantojn. SES faras tion pere de www.lernu.net. Esperanto-Insulo ankoraŭ serĉas sian vojon varbi, sed jam en la dua jaro alvenis eksterlandano kiu neniam lernis Esperanton antaŭe, ekzemple Rakel el Vjetnamio (Augusto Casquero povas konstati ŝian nunan nivelon de Esperanto), kaj ŝi, kiel la aliaj homoj en la kurso, studis Esperanton ok horojn ĉiutage dum la kurso kiu daŭris proksimume unu monaton.

Por la tria jaro Penny Vos el Aŭstralio esperas partoprenigi multajn ne-esperantistajn instruistojn, kiuj iros de sia lando al la Esperanto-Insulo por tutmonata, intensa kurso de Esperanto.

SES kaj eventuale, mi esperas, SES-idoj, Esperanto-Insulo, la Universitato de Esperanto estos pontoj inter la kontinentoj, kaj pro tio kaj pro aliaj kialoj mi esperas, ke ni serioze pridiskutos tiajn seriozajn, strategiajn temojn.

Dennis Keefe

Navige tra TTT-paĝoj

Dmoz

http://www.dmoz.org/World/Esperanto

Malferma listo de retejoj, kunverkata de volontuloj, kun 4390 en Esperanto.

Esperanto tra la Mondo

http://www.esperanto-tra-lamondo.net/

Portalo al 350 Esperantaj retejoj zorge elektitaj.

Google en Esperanto

http://www.google.com/webhp?hl=eo

Esperanta interfaco de la plej konata interreta serĉilo.

Home redaktataj listoj de retejoj organizitaj en kategoriojn (ĉi tie la unuaj du) estis la plej popularaj en la komenca tempo de la interreto. Hodiaŭ ili plu utilas precipe pro la ordo kaj elektado farebla de homo, sed iliaj malavantaĝoj estas ofta malaktualeco kaj nesufiĉa amplekso. Kontraste, plentekstaj serĉiloj estas programoj kiuj sen homa interveno trairas la interreton kaj konstruas grandan datumbazon de ĉio trovita. Tial Google, la plej sukcesa el ili, hodiaŭ konas pli ol 70 milionojn da retpaĝoj kun la vorto “Esperanto”. Ĉi-kaze la plej granda defio estas ordigi la serĉrezultojn por kontentigi la serĉanton, kiu kutime atentas nur kelkajn paĝojn en la komenco. Por ekvilibrigi la serĉojn, Google preferas en siaj rezultoj paĝojn el la adresaro Dmoz.

Por serĉi nur paĝojn skribitajn en Esperanto uzeblas la malnova truko aldoni la oftajn kaj tipe Esperantajn vortojn kaj kaj la al la serĉesprimo, prefere kun plussignoj por certigi ilian aperon. Ekzemple: Michael Jackson +kaj +estas. Alternative eblas en Google klaki la ligilon “Altnivela serĉo” (aŭ nacilingva ekvivalento) kaj peti filtradon de la rezultoj laŭ lingvo — sed la lingvodiveno de Google ne ĉiam bone funkcias.

Por faciligi serĉadon en Esperanto servas Kukolo http://tekstoj.nl/kukolo, kiu preparas Google-serĉojn kun atento al malsamaj literumo (ĉ, cx, ch, Latin 3) kaj fleksio (nombra, kaza, tempa).

Marek Blahuš

TEJO-paĝo

Gejunuloj renkontiĝis en Hungario

Inter la 12-a kaj 14-a de marto 2011 Hungara Esperanto-Junularo (HEJ) okazigis sian printempan kunvenon JER (Junulara E-Renkontiĝo). La loĝloko de la esperantistoj estis proksime al Aŭstrio, en la vilaĝeto Velem, ĉe arbaro.

Al la bona etoso kaj sukceso de la aranĝo kontribuis pluraj aferoj: unue, la agrabla kaj sunbrila vetero; due, la juna kaj entuziasma organizantaro; kaj fine tiuj, sen kiuj la evento estintus tute sencela: la partoprenantoj (trideko da homoj el kvin landoj).

Por JER tradicie karakteriza estas bunta programo, kaj tio okazis ankaŭ ĉi-jare. La ĉeestantoj povis ekkoni unu la alian kadre de nekutima kaj amuza interkona vespero. Dum la evento ili havis la eblon ĝui ekskurson al la Preĝejo de Sankta Vito sur la proksima monteto, senstreĉe babiladi kaj ludi, kunkanti akompanate per gitarmuziko, konatiĝi kun franca globludo kaj rigardi filmon kun Esperantaj subtekstoj. Malgraŭ ĉi tiuj interesaĵoj la plej gravaj eventoj de la kunveno estis eble la diskuto pri ebloj de Esperanto en Hungario kaj la jarĉefkunveno.

Dum ĉi tiu estis priparolitaj la okazaĵoj de la jaro 2010, publikigitaj la detaloj pri financaĵoj kaj pri la agado de HEJ (inter aliaj pri la monataj programoj). Krom tio elektiĝis nova estraro de HEJ — kies eble plej grava kaj plej urĝa tasko en la proksima estonto estos organizi la IJS-n (Internacia Junulara Semajno). Ĉi tiu aranĝo okazos meze de aŭgusto, en la proksimo de nia ĉefurbo Budapeŝto. Laŭ la planoj kaj esperoj ĝi estos almenaŭ tiom ĝuebla kaj bonetosa, kiel la pasintjara, kun la kutima kaj ŝatata akvobatalo kaj kun multaj novaj programeroj, kiel ekzemple kazino, aŭkcio kaj pluraj ebloj por ripozi kaj kune amuziĝi.

Por kiel eble plej bone resumi la renkontiĝon JER, jen citaĵo el rakonto de nova hungara esperantisto: “Mi ĉiujn hungarojn instigas lerni Esperanton, [...] ĉar ĉi tiu lingvo havas sian ravon kaj veninte al tiuj renkontiĝoj oni ja povas sperti similajn aferojn kaj ekhavi novajn amikojn kiel al mi okazis.”

Se vi ŝatus scii pli multe pri la kunveno, pri la agado de HEJ aŭ pri la nova estraro, vizitu nian novan retpaĝon ĉe http://www.esperanto-junularo.hu/. Pri la IJS troviĝas la informoj ĉe: http://ijs.hu/eo/.

Ni esperas, ke vi ĝuis legi ĉi tiun artikoleton, kaj eble ankaŭ ekemis ekkoni nin kaj partopreni iun aranĝon de HEJ. :-)

Sarolta Bagó kaj la teamo de HEJ

[FORIGITA!: bildo]

Unu el la JER-ludoj, kiu ebligis ekzerci la konon de nia lingvo: la ĉeestantoj devis priskribi la homan korpon kaj alglui paperetojn kun la priskribo al la koncerna parto de la korpo. Vít G. Mišurec el Ĉeĥio estis “la demonstrilo”, sur kiun oni surgluis la paperetojn.

Junularo aktivas en Hanojo, urbo de la UK en 2012

Nuntempe mi troviĝas en Hanojo, Vjetnamio, post mia 4-jara instruado en Kantono, Ĉinio. Ekde la komenco mi ege surpriziĝis pro la alta nivelo de Esperanto ĉi tie. Multaj homoj entuziasme lernas nian lingvon, kaj ankoraŭ estas multaj kandidatoj por lerni ĝin.

Mi instruas Esperanton al du grupoj de universitataj studentoj, al alia grupo kiu konsistas el instruistinoj de infanĝardeno, kie okazos la Infana Kongreseto, al du grupoj de miksitaj aĝoj, kaj baldaŭ mi komencos instrui Esperanton al tria grupo de universitataj lernantoj.

Kion mi vidis ĉi tie estas ke homoj ne nur ŝatas lerni la lingvon, sed, diference de aliaj lokoj, ili havas Esperanton en la koro, ekde la komenco. Oni ne bezonas konvinki ilin. Ili entuziasme kaj tre rapide lernas, kaj volas tuj esti parto de la movado, helpi ĝin kaj kunlabori kiel volontuloj en la organizado de la UK, kiu okazos en Hanojo en la jaro 2012.

Diference de aliaj mondopartoj ili ŝatas paroli Esperanton. Ili tute ne emas krokodili. Ĉiuj volas tuj komenci uzi la lingvon. Tio multe faciligas mian laboron kaj kortuŝas min.

Kompreneble por mi tio estas granda plezuro. Ĝenerale kiam mi instruas Esperanton la lernantoj ofte diras al mi: “Bonvolu iri malrapide”. Sed ĉi tie okazas io alia. Ili diras: “Rapide, rapide, ni devas fini la libron tuj”. Granda plezuro estas instrui en ĉi tiuj kondiĉoj.

Kaj interesa fenomeno estas ankaŭ ke vjetnamoj detruas pedagogiajn teoriojn, kiuj diras ke post la 50-jara aĝo homoj malfacile lernas novan lingvon. Unu el la grupoj kiuj lernas kun mi, konsistas el maljunuloj aĝaj inter 65 kaj 93 jarojn. Kiom ĝentilaj ili estas, kiel entuziasmaj, kiel diligentaj! Ili ĉiuj post mallonga tempo paroletas en Esperanto. Kompreneble, mi ne devas tion kaŝi, ili havas altan kulturan kaj profesian nivelon (armea kuracisto, kolonelo, universitataj profesoroj, inĝenieroj ktp). Certe ili estos granda helpo en la organizado de la UK.

Kaj kion diri pri la vjetnama junularo? Ĝi estas mirinda. Ĝi ne estas la estonteco de la movado, sed la realaĵo. De ĉiuj miaj junaj gelernantoj mi mem multe lernas. Ili rapidege lernas, estas talentaj kaj havas Esperanton en la koro. En mia laboro kun ili ankaŭ mia koro plijuniĝas. Kelkaj el ili jam multe aktivis ĉi tie en la organizado de naciaj kaj internaciaj E-aranĝoj kiel IJK, Tutazia Kongreso, Komuna Seminario. Ilia helpo estos tre valora por la UK. En tio multe helpis la prezidanto de Vjetnama Esperantista Junulara Organizo (VEJO) Nguyen Hoang Yen (Belinda), kaj Nguyen Thi Phuong (Flamfloro), komitatano de tiu organizo, entuziasmaj kaj kapablaj junulinoj.

Speciale mi volus mencii Raquel. Meze de januaro, okaze de la lerneja vintra feriado, ŝi decidis partopreni rapidkurson en Ĉinio, en la urbo Kantono, gvidatan de la usona profesoro Dennis Keefe. La rezulto estis mirinda, nekredebla. La kurso daŭris unu monaton (ok horoj tage). En tiu tempo Raquel (ŝi havas hispanan nomon, ĉar ŝi estas studentino de la hispana lingvo en la Universitato de Hanojo, kiun ŝi perfekte parolas) akiris tre altan nivelon en la kono de Esperanto. Fakte kiam mi konatiĝis kun ŝi, ĉiam ŝi parolis kun mi en la hispana lingvo, sed nun, kiam ni renkontiĝas, el ŝia buŝo venas nur Esperantaj frazoj.

Baldaŭ ŝi komencos instrui Esperanton, kaj multe helpas en la organizado de la kursoj de Esperanto.

Sur la supra foto videblas kvin junaj esperantistinoj. De maldekstre: Trang, Animo, Flamfloro, Raquel kaj Majo.

Augusto Casquero

[FORIGITA!: bildo]

Unu el la grupoj de universitataj studentoj en Vietnamio, lernantaj Esperanton.

Recenzoj

La ŝanco ekzerci sian cerbon

100 zamenhofaj proverboj. Nora Caragea. Frankfurt am Main: La aŭtoro, 2005. 52p. 15×21cm. Prezo: € 10,80.

Ĉe la libroservo dum la kongreso en Vilno, multaj esperantistoj rimarkis kun intereso la supran libreton. Trafoliumante ĝin ili trovis paĝojn da misteraj simboloj; bedaŭrinde multaj homoj ne komprenis pri kio temas, kaj tuj remetis la libron sen pliaj esploroj. Tiel ili maltrafis la ŝancon ekzerci sian cerbon per aparte postulaj kaj lerte elpensitaj enigmoj.

La enigmoj de Nora Caragea aperas jam delonge en la revuo La gazeto, kaj nun ŝi kolektis kvindekon da ili en ĉi tiu libreto. Sur ĉiu paĝo aperas paro da zamenhofaj proverboj, en kiuj ĉiu litero estas anstataŭigata per simbolo: la sama simbolo reprezentas la saman literon. Por solvi ilin ne necesas koni parkere la tutan proverbaron; sufiĉas logika pensado kaj bona kono de Esperanto.

Tipa paĝo en la libreto estas jena:

Granda helpo en la supra enigmo (kiu estas inter la pli facilaj), estas la vortetoj ∞Ŏ kaj Ŏ∞.

En Esperanto ekzistas laŭ mia scio nur du aŭ tri paroj da duliteraj vortoj, kiuj havas sencon eĉ se la literoj estas inversigitaj — sed pli mi ne malkaŝos.

Surpriza manko en la libro estas listo de solvoj. La verkinto ne permesas, ke oni tro facile cedu al la tento serĉi helpilon ĉe la fino de la libro. Atinginte la ĝustan rezulton, oni tuj konstatas tion; tamen mi mem, kiel sendube multaj aliaj enigmemuloj, preferus kontroli la ĝustecon de miaj solvoj. Eblas fari tion rigardante en la Proverbaro, trovebla nun en Interreto por tiuj, kiuj mem ne posedas la libron.

Kaj se vi ege scivolas pri la ĝusta solvo de la supra enigmo, necesos atendi unu monaton, por trovi ĝin en la venonta numero de Esperanto.

Anna Lowenstein

Glacio ekmoviĝis! La paradon komandos mi!

Dek du seĝoj. Ilja Ilf kaj Evgenij Petrov. Trad. A. Kerbel. Hajfo: La tradukinto, 2006. 250p. 21cm. Prezo: € 8,70. Ora bovido. Ilja Ilf kaj Evgenij Petrov. Trad. A. Kerbel. Hajfo: La tradukinto, 2006. 265p. 21cm. Prezo: € 8,70

La romanoj Dek du seĝoj kaj Ora bovido de Ilja Ilf kaj Evgenij Petrov estas tre famaj kaj tre ŝatataj en Rusio. Verŝajne, multaj ruslingvanoj, demandite pri tiel nomataj “kultaj” beletraĵoj, nomos ilin tuj post La majstro kaj Margarita de M. A. Bulgakov. Do, la verkoj impresis generaciojn de sovetianoj per siaj enhavo kaj beletra elstareco. Se diri pli simple, tiuj ĉi romanoj estas tre gajaj kaj bril-lingvaj. Ĉu ankaŭ la antaŭ nelonge aperintaj Esperantaj tradukoj gajnos la saman popularecon? Ilf kaj Petrov verkis la romanon Dek du seĝoj en 1927 kaj la duan romanon en 1929-30. Laŭĝenre ambaŭ prozaĵoj estas aventuraj romanoj, en ambaŭ ĉefrolas “la granda kombinanto” Ostap Bender. Li estas fripono, sed oni ne antipatias lin. Ostap estas gaja, energia, inĝenia homo, konstante inventanta diversajn planojn, kie kaj kiel akiri monon, kaj konanta “kvarcenton da relative honestaj manieroj” de forpreno de mono. Malgraŭ la komuna protagonisto, la du libroj estas tute sendependaj.

En ambaŭ romanoj la eventoj disvolviĝas en Sovetio en la 1920-aj jaroj. En Dek du seĝoj Bender kaj Ipolit Matveeviĉ Vorobjaninov, eksa nobelar-gvidanto kaj nun sovetia oficisto, penas trovi briliantojn, kiujn post la revolucio la bopatrino de Vorobjaninov kaŝis en unu el la seĝoj de familia mebla kompleto. Kompreneble, kapti (?) ĉiujn dek du estas malfacila afero, ja pro la naciigo kaj aliaj kaŭzoj la kompleto disiĝis kaj la seĝoj nun apartenas al diversaj homoj, loĝantaj en diversaj urboj. Fakte, la romano pli temas ĝuste pri tiuj posedantoj, kaj la aŭtoroj havas bonegan eblon konatigi nin kun diversaj sociaj tipoj. Ekzemple, estas prezentita ŝtelisto, kiu konstante ŝtelas kaj konstante hontas pro tio. Li konfuzas kaj ĝenas sin, sed forvendadas la havaĵon de ŝtata organizaĵo estrata de li, vivtenanta maljunulinojn. Alia amuza persono estas virino, kiu scipovas konversacii, uzante nur tridek vortojn. Per tiuj vortoj ŝi kapablas esprimi ĉiujn emociojn, kaj Ilf kaj Petrovper-r-fekte” demonstras tion. Ankaŭ la poeto Lapis-Trubeckoj havas neordinaran kapablon: li verkas “rimarkindajn” versaĵojn pri multflanka specialisto Gavrilo por ĉiu ajn gazeto. Jen Gavrilo servas en poŝtejo, jen laboras en vendejo, jen simple hakas bambuon en arbaro. La seĝ-serĉadon konkurence partoprenas pastro Fjodor Vostrikov, aŭdinta la sekreton dum la konfeso de la mortanta bopatrino de Vorobjaninov, kaj la leganto ekscias pri mirindaj aferoj de la pastro kaj pri lia revo pri kandel-fabriko.

La fantazio de Ostap Bender ne havas limojn. Li senlace elpensas novajn manierojn, kiel senigi la seĝ-posedantojn je ilia propraĵo kaj akiri monon por plua serĉado. Li sukcesas edziĝi, organizi monarkistan “Aliancon de glavo kaj plugilo”, promesi aranĝi interplanedan ŝakan kongreson en la urbeto Vasjuki, dungiĝi por farado de artaj afiŝoj, surskriboj, reklamoj, tute ne scipovante pentri, ktp. Ne ĉiam la aventuroj finiĝas bone, sed Ostap tuj inventas ion por plibonigi la situacion.

Dek du seĝoj tute malsimilas al la multnombraj sovetiaj literaturaĵoj pri sukcesoj de laboristoj en la konstruado de la komunismo aŭ pri venkoj de kamparanoj en la batalado por bona rikolto. Male, la verko ŝajnas iusence eĉ kontraŭ-sovetia. Sed komentariistoj nun opinias, ke la romano respondis al la tiutempa situacio en la lukto enpartia. Ĉirkaŭ 1927 I. V. Stalin, por pravigi novan ekonomian politikon (NEP), aranĝis kampanjon kontraŭ kamarado L. D. Trockij, kiu defendis la ideojn pri la “tutmonda revolucio” kaj “milita komunismo”. Kadre de tiu kampanjo la verko de Ilf kaj Petrov pruvis, ke la socialisma reĝimo estas stabila, nobeloj sukcese iĝas sovetiaj oficistoj, komercistoj okupiĝas pri siaj enspezoj, monarkistoj estas tro timemaj por komploti, kaj nek ekstera, nek interna danĝero ekzistas. Tial la cenzuro ne malhelpis la aperon de la romano, komence en literatura gazeto kaj poste libroforme.

En Ora bovido nova aventuro de Ostap Bender estas ligita kun “honesta” mon-forpreno de la kaŝ-milionulo Aleksandr Ivanoviĉ Korejko (nun laboranta kiel nesignifa oficisto). En tiu afero al Ostap helpas du falsaj “filoj” de la fama revolucia leŭtenanto Ŝmit (Bender uzis tiun “parencecon” ankaŭ por akiri monon ĉe urbestro) kaj verva aŭtomobilisto Adam Kozleviĉ. Ostap inĝenie uzas la kadukan aŭton de Kozleviĉ por “partopreno” en ralio. Poste li fondas kontoron pri ŝtat-provizo per kornoj kaj hufoj, sed lia ĉefa okupo estas la kolektado de dokumentoj kaj atestoj pri la kaŝa vivo de Korejko.

Ankaŭ en Ora bovido abundas interesaj hom-tipoj kaj estas brile priskribitaj realaĵoj de la sovetia tempo. Ekzemple, la leganto konatiĝas kun la ĉiutaga vivo de komuna loĝejo, nomita “Korvejo”, informiĝas, kiel science simuli frenezon en malsanulejo por eviti personar-purigon en laborejo, kaj ekscias, kiel agas ruzaj katolikaj pastroj, kiam ili tre deziras ricevi aŭton kun ŝoforo. Gaja estas la historio de germana specialisto, inĝeniero, veninta en Sovetion por helpi per siaj scioj. Burokratoj tute ne bezonas lin, kaj la inĝeniero estas fordonata de unu fako al alia, faras nenion, sed estas pagata, kio tre maltrankviligas lin. Finfine oni “punas” lin, sendante lin al produktejo. Dum Bender vojaĝas orienten en trajno kun korespondantoj de sovetia kaj eksterlanda gazetaro, verkontaj pri la relkuniĝo de la Orienta Ĉefvojo, oni kaptas multajn detalojn pri la labor- kaj skrib-manieroj de la ĵurnalistoj. Ne eblas ne rideti, legante pri rapide de Ostap farita “solena kompleto, neanstataŭebla helpilo por verki jubileajn artikolojn, felietonojn kaj ankaŭ paradajn versaĵojn, odojn kaj glorigajn kantojn”. La aŭtoroj ankaŭ trafe rimarkas specojn de oficistoj, kiuj “ĵus estis ĉi tie” aŭ “eliris antaŭ minuto”, kaj tute alian specialecon de la naŭdekjaraĝa sid-prezidanto Funt, kiu sian tutan vivon sidis en prizono anstataŭ veraj firma-estroj. Neforgeseblaj estas la stampiloj de la oficejestro Brulegov por ĉiuj vivokazoj: “Konsentas. Brulegov”, “Kio, ĉu ili freneziĝis tie? Brulegov” kaj la plej multsignifa kaj plej ofte uzata “Ju malpli rapide, des pli certe. Brulegov”. La leganto certe kompatos la malfeliĉan Vasisualij Loĥankin, kiu, afliktiĝinte pro la foriro de la edzino, parolas kvinjambe (en la traduko fojfoje sesjambe): “Lupino estas vi. Mi malestimas vin. Foriras vi de mi al la konkubo. Al Ptiburdukov iras vi de mi. Al aĉa Ptiburdukov vi foriras.”

La lingvaĵo de la romanoj estas tre riĉa. La aŭtoroj brile ĵonglas per la lingvo, imitas diversajn verkistojn, parodias burokrataĵojn, elegante uzas fremdajn vortojn, inĝenie miksas stilojn. La paroloj de la protagonisto estas tre emociaj, spritaj, facile memorigeblaj. Pro ĉio ĉi pluraj dekoj da citaĵoj el Ilf kaj Petrov iĝis “flugilhavaj vortoj” kaj proverboj. Ruslingvanoj konas kaj ofte uzas, ekzemple, la jenajn: “Ĉu eble mi donu al vi ankaŭ ŝlosilon de la loĝejo, kie la mono kuŝas?”, “Tutan kontrabandon oni produktas en Odeso, sur Malaja Arnautskaja strato”, “Manikoj de veŝto, interno de ringa kuko kaj oreloj de morta azeno”, “Afero de helpo al dronantoj troviĝas en manoj de la dronantoj mem”, “Museto! Ĉu pretas la ansereto?!”, “Sorto ludas pri homo, kaj homo ludas trumpeton”. La frazoj plej ŝatataj de Ostap Bender “Glacio ekmoviĝis” kaj “La paradon komandos mi” signifas, ke la afero komenciĝis sukcese kaj restos sub rego.

Traduki vortludon ĉiam estas malfacile. En multaj okazoj la tradukinto A. Kerbel sukcesis. Ekzemple, la “turkan akĉenton” de rus-tipara skribmaŝino sen la litero “e” li transformis en “nazkataran akĉenton”, anstataŭigante en skribaĵoj la literon “k” per “g”. Sed kelkloke la traduko perdis la brilecon de la originalo. Ekzemple, la norma Esperanta “vole-nevole” ne transdonas la ŝercan karakteron de la “rus-latina” volens-nevolens. Kiam en Ora bovido oni verkas ŝaradon, la tradukanto elektis por si la plej simplan eliron: li dispecigas la rusan vorton industrializacija el la originalo anstataŭ elpensi novan ŝaradon pri iu Esperanta vorto.

A. Kerbel bone transdonis la interesan kaj atentokaptan enhavon de la du romanoj. Tamen eĉ por ruslingvanoj multaj realaĵoj de la 1920-aj jaroj iĝis jam tute nekonataj. Al la nuna leganto familinomoj de tiutempaj politikistoj, mallongigoj de sovetiaj organizaĵoj, detaloj pri vestoj kaj aĵoj diras preskaŭ nenion. Sed dum la lastaj dek jaroj aperis kelkaj ruslingvaj eldonoj kun komentarioj. La Esperanta traduko gajnus multon, se al ĝi estus aldonitaj informoj pri forgesitaĵoj. Dum la tradukado preskaŭ perdiĝis aludoj al versaĵoj kaj kantoj, tiutemaj komentarioj estus utilaj. Bedaŭrinde, en kelkaj lokoj pro manko de komentarioj eĉ la tradukanto mem eraris. Ekzemple, li nomis la adeptojn de Kirill Vladimiroviĉ, pretendanto al la rusa trono, “kirilovanoj” anstataŭ “kirilanoj”.

En la romanoj agas multaj herooj, kaj multokaze iliaj familinomoj estas sencohavaj. Verŝajne, estus pli klare, se la tradukisto farus ĉie simile: aŭ “tradukus” familinomon, aŭ transliterus ĝin. Sed A. Kerbel uzis ambaŭ metodojn, kaj nun, ne vidante la rusan originalon, la leganto ne scias, ĉu li devas serĉi en la nomo Esperantan radikon. En la Esperanta traduko la alinomo de VorobjaninovKisa” restis nur transliterita, kvankam kisa en la rusa lingvo estas karesa nomo por kato, ofte uzata kiel tenera aŭ familiara alparolo al virino aŭ infano. En angla traduko oni transdonis ĝin kiel Pussy. Iom ĝenas la maniero elektita de A. Kerbel uzi transliteradon ankaŭ por neruslingvaj nomoj (ekzemple, “Ĥoze Raul Kapablanka”, “Lui-Sez” kaj “Hargantua” anstataŭ “José Raúl Capablanca”, “Ludoviko la 16-a” kaj “Gargantua”). Feliĉe, tuj post tiaj fuŝaj nomoj la tradukinto preskaŭ ĉie donas ankaŭ la originalajn.

En ambaŭ libroj A. Kerbel uzas regulareton, klarigitan en kelkaj paĝoj en la fino de ĉiu libro. La reguloj koncernas la eksperimentan prefikson pe-, ŝajne inventitan de li mem, la prepozicion na, proponitan de G. F. Makkink, kaj la uzadon de la artikolo. Verŝajne, oni povas konsenti, ke estas racie uzi na anstataŭ aldoni la n-finaĵon al neesperantigitaj nomoj. Tamen la neceso de la prefikso pe- (por indiki “kompletan plenumon” de ago) estas dubinda. Laŭ ni, plejofte ĝi simple superfluas. Kaj kial “peis lernejon”, sed ne la tradicia “finis lernejon”? La artikolon A. Kerbel decidis uzi nur en tri difinitaj okazoj, kaj eĉ tie li penas “eviti uzadon de konkretiga vorto la se la konkreteco estas memevidenta”. Do, se iu havas alian opinion pri la uzado de la artikolo, la ofta manko de la ĝenas. Ekzemplojn vi jam vidis supre en citaĵoj. Eble tia evitado de la artikolo estas kaŭzita de la influo de la rusa lingvo. Ankaŭ aliaj malglataĵoj montras al atenta leganto, ke temas pri traduko el la rusa, ekzemple “Ĉe la leŭtenanto estis tri filoj, — rimarkis Bender, — unuaj du estis saĝaj, sed tria — stultulo”.

Kompreneble, la tradukado de tiel furoraj libroj, kiel Dek du seĝoj kaj Ora bovido, estas tre malfacila tasko. A. Kerbel plenumis ĝin, kaj la rezulto estas bona. Ĉu brila — tion decidu la leganto.

Anna kaj Mati Pentus

Tri titoloj ne faras libron (pli) bona

Desegnu la parkon / Desegnante la parkon / Desegnante en parko. Teksto: Miriam Rodríguez (Hernández). Desegnaĵoj: Danny Daniel Perera Gutiérrez (ALVERA). Tradukis (el la hispana) Jozefo de Jesús Campos Pacheco. Monda Asembleo Socia, 2010. 52p. 15cm. ISBN 9782918300236. Prezo: € 3,90

En la lastaj jaroj unu el la plej produktemaj eldonantoj de E-lingvaj libroj estas Monda Asembleo Socia (MAS). Ĝenerale ĝiaj eldonaĵoj estas teĥnike altkvalitaj kaj, sekve, allogaj. Bedaŭrinde, la ĉi recenzata broŝuro ne facile eniros la liston de “kvalitaj” libroj. Por bibliotekistoj kaj bibliografoj ĝi estas fakte koŝmaro. Ni vidu:

La titolo sur la frontkovrilo estas Desegnu la parkon. Interne (titolpaĝe kaj sur la du (!) kolofonpaĝoj) la titolo estas Desegnante la parkon.

Laŭ la frontkovrilo, la bildoj (fakte desegnaĵoj) venas el la plumo de Danny Daniel Perera Gutiérrez, kiu interne ricevas la aldonan (krom)nomon ALVERA.

Laŭ la informo sur la frontkovrilo “Jozefo de Jesús Campos Pacheco (teksto laŭ) Miriam Rodríguez Hernández” oni povas kompreni ke temas pri reverko farita de Campos Pacheco laŭ originala teksto de Rodríguez Hernández. Nur interne ni ekscias ke fakte Jozefo de Jesús Campos Pacheco estas la tradukinto (el la hispana) de teksto verkita de Miriam Rodríguez. Kial ŝi perdis unu nomon restas enigmo. Aŭ eble, ĉar la desegninto ricevis unu.

La libro mem konsistas el desegnaĵoj, foje akompanataj de kvazaŭpoemaj tekstoj en bona Esperanto. La tekstoj estas, preskaŭ senescepte, facile kompreneblaj. Tamen ne nepre por ĉiuj infanoj. La radiko “koliz” probable devas esti “kolizi”. Aliloke alude al ursino oni uzas ĝi.

Ĝenerale la aspekto de la libro estas subnorma por infanlibro. Kaj la desegnaĵoj kaj la tekstoj akompanantaj ilin aperas kvazaŭ faksitaj aŭ skanitaj de nespertulo. Ĉu tio plaĉos al infanoj? Dubinde.

En la fino de la 52-paĝa broŝuro (la paĝoj ne surhavas numeron) oni trovas surprizon — ĝian trian titolon: Desegnante en la parko.

Se mi estus patro, ĉu mi aĉetus ĉi tiun libreton? Probable ne. Ĉu aliaj gepatroj aĉetos ĝin? Probable jes — ĝi ja estas taŭga kiel libro por kolorigi, ĉar, kiel invitas la dorskovrilo, “la bildoj en tiu ĉi libro atendas viajn kolorajn krajonojn!”.

Ionel Oneţ

Loke — fake — persone

VENEZUELO: En februaro 2011 eldoniĝis en la Lernejo de Modernaj Lingvoj (EIM, Escuela de Idiomas Modernos) ĉe la Centra Venezuela Universitato (UCV, Universidad Central de Venezuela) en Karakaso la 10-a numero de la studenta revuo El Archifonema, kun dupaĝa hispanlingva raporto kun fotoj pri la jubilea 20-a konferenco de la germanlingva Gesellschaft für Interlinguistik (Societo por interlingvistiko; estrata de d-ro Detlev Blanke), origine aperinta en la revuo Esperanto (jan 2011), kiun verkis Marek Blahuš kaj tradukis la venezuela studento Ramón Morales Castel. La numero legeblas ankaŭ rete: http://elarchifonema.blogspot.com/ (p. 16 kaj 17). La aŭtoro de la artikolo dankas al Ramón Morales Castel pro la entuziasma propono de la traduko kaj ties brila realigo, kaj al UEA pro la afabla permeso de republikigo.

Marek Blahuš

HISPANIO: En marto kaj aprilo kulminis bona rikolto en la pritraktado de Esperanto en amaskomunikiloj de Hispanio. Ĝin inaŭguris en februaro la dua plej legata enlanda ĵurnalo El Mundo kun tutpaĝa intervjuo al José Antonio del Barrio, kiel direktoro de la Fondumo Esperanto. La ŝtata radio intervjuis s-ron Del Barrio pri la eksterlanda servo kaj la prezidanton de HEF, Pedro Hernández, pri la vespera programo de la ĉefa radioĉeno Radio1. La ĉefan eĥon ricevis aperigo (28 mar) de la raporto en grupo de regionaj ĵurnaloj, inter ili El Correo de Bilbao kaj Vitorio, Diario Vasco de Donostio (San Sebastián), Las Provincias de Valencio, Sur de Malago, El Norte de Castilla de Valadolido. La kvarpaĝa informo sub la titolo “Ĉu vi parolas Esperanton?” (tiel en la originala lingvo), enhavis du ĉefajn artikolojn, plus bildojn kaj fotojn. La unua aludis al la historio de la lingvo, kaj montris la eblojn de la novaj rimedoj, kun mencio pri la uzo en sociaj retoj kaj en blogoj, per deklaroj de José Antonio del Barrio. La dua enfokusigas Pasporta Servo, kaj enhavis intervjuon al Manuel Pancorbo, gastiganto de tiu servo. La artikoloj havis grandan eĥon en diversaj medioj. Iliaj retaj versioj estis ligitaj al pluraj retejoj, i.a. la socia rekomendilo Meneame.net, la plej vizitata en Hispanio kaj aliaj hispanlingvaj landoj, kie la kvanto da pozitivaj voĉdonoj montrigis ĝin en la ĉefpaĝo, kio estas unu el la ĉefaj signaloj de sukceso inter junaj retumantoj. Alia menciinda ligo estas kopio de la unua artikolo en la plej grava retejo de la islama komunumo en Hispanio, webislam.com. La artikolo pri Pasporta Servo spronis novan radian intervjuon en la plej aŭskultata vespera programo en la hispania radio La ventana (La fenestro). Krom nova apero de Manuel Pancorbo, la programo konektis kun Enrike Ellemberg en Kalifornio. Komence de aprilo aperis novaj programoj en radioj, i.a. en la publika stacio de la eŭska registaro kaj en universitata radio de Madrido. Tio montras ke nia lingvo ne estas vidata kiel strangaĵo, sed kiel interesa temo, kiu povas altiri la atenton de konsumantoj.

Toño del Barrio

KNÍCHAL: Okaze de la hungara nacia festo (15 mar) la ministro Miklós Réthenyi transdonis al Oldřich Kníchal la ŝtatan Premion Mihály Táncsics kiel rekonon por lia publicista kaj tradukista agadoj. Perletere gratulis lin ankaŭ la estro de la parlamenta kultura komitato L. László Simon. Dum la lastaj jardekoj Oldřich Kníchal (E-verkisto, tradukisto kaj eksredaktoro i.a. de Starto, Juna amiko) laboris en Budapeŝto kiel redaktoro de kelkaj slovakaj minoritataj periodaĵoj, eldonis slovaklingve kelkdek titolojn de prozaĵoj, esearoj, priliteraturaj studoj kaj tradukoj, plejparte el la hungara poezio. Multaj liaj tekstoj, inkluzive de la Esperantaj, aperis en pli ol dudek antologioj. Lia plej nova, jam prespreta verko, estas dulingva antologio de la hungara religia poezio de la 20-a jarcento. Li estas membro de la slovaka kaj hungara verkistaj asocioj kaj lektoro de la Fremdlingva Plueduka Centro ĉe la universitato ELTE en Budapeŝto.

UMBERTO ECO: 20-25 feb 2011 okazis la 25-a Internacia Libro-Foiro de Jerusalemo, prestiĝa aranĝo, kiu okazas ĉiun duan jaron en la plej granda kongresa centro de Jerusalemo, Binjane Hauma. Jam la trian fojon ELI havis tie budon kun Esperanto-libroj kaj revuoj. Pli ol 40 personoj enskribiĝis por la Esperanto-kurso, malfermita en Jerusalemo post la foiro, kaj centoj interesiĝis kaj ricevis flugfoliojn pri Esperanto. En la solena malfermo salutis la prezidento Shimon Peres, la ministrino pri edukado Limor Livnat kaj la urbestro de Jerusalemo Nir Barkat. Partoprenis ankaŭ la famaj israelaj verkistoj Meir Shalev kaj David Grosman. Dum la Foiro Amri Wandel renkontiĝis kun la fama itala verkisto Umberto Eco (kiu verkis i.a. pri Esperanto) kaj donacis al li la kompaktdiskon lastatempe eldonitan de ELI Kanti Gefratoj Kune kaj la lastan n-ron de la bulteno Israela Esperantisto. La Esperanto-budon vizitis eminentaj gastoj kiel la fama israela verkisto A.B. Jehoshua, Salaj Meridor, eksa ĉefo de la Juda Sohhnut kaj ambasadoro en Usono. Dum la tuta semajno deĵoris en la budo 13 aktivuloj de ELI. Pliaj fotoj videblas ĉe https://picasaweb.google.com/Amri.nivut/JerusalemaLibroFoiro.

Amri Wandel

GACOND: Claude Gacond, honora membro de UEA, fariĝos 80-jara en aŭgusto 2011. Okaze de tiu jubileo, la eldonejo Iltis, subvenciate de Svisa Esperanto-Societo, aperigos festlibron redaktitan de Reinhard Haupenthal. UEA estas inter la formalaj gratulantoj; eseoj de du estraranoj, Stefano Keller kaj Probal Dasgupta, aperos en la festa volumo. Oni povas ankoraŭ enskribiĝi en la liston de gratulantoj (“Tabula Gratulatoria”) kaj fariĝi sponsoro de la libro skribante al la eldonejo: e...@aol.com.

GORECKA: Halina Gorecka, fama ruslanda esperantistino, eldonanto de Ruslanda Esperantisto kaj de La Ondo de Esperanto, kiu eldonis kun la edzo Aleksander Korĵenkov pli ol 70 librojn (legu pri la premio FAME, Esperanto, dec. 2011, p. 254), estas serioze malsana kaj bezonas urĝan helpon. Pliaj detaloj troveblas ĉe http://sezonoj.ru/2011/03/savi-la-vivon/, kaj ĉe http://sezonoj.ru/2011/03/grava-sango-en-nia-vivo/.

Havana Librofoiro 2011: informado kaj varbado

La ĉi-jara 20-a Internacia Librofoiro de Havano estis okazo ne nur informi pri Esperanto, sed ankaŭ varbi interesatojn.

Laŭ oficialaj statistikoj dum dek tagoj, de la 10-a ĝis la 20-a de februaro, vizitis ĝin nur en Havano pli ol 360 mil personoj kaj tial KEA eldonis informilojn kaj varbilojn per kiuj veraj interesatoj, tre aparte gejunuloj, petis aliĝon al KEA kaj estis informitaj pri diversaj E-kursoj, jen ĉeestaj jen perkorespondaj.

La Junulara Sekcio de KEA (JSK) estis aparte taskita de la KEA-estraro por deĵori kaj varbi kadre de la plej amasa kultura evento de la jaro. Estis disdonitaj pli ol 3000 flugfolioj kaj pli ol 280 personoj enskribiĝis por novaj E-kursoj. Rezulte, nuntempe partoprenas en tri novaj ĉeestaj kursoj entute ĉirkaŭ 100 personoj; aliaj interesiĝas pri perkorespondaj kursoj.

Sendube, sukcesa rezulto, kiu impulsas niajn instruantojn kaj gvidantojn por efektivigo de esenca tasko por kiu ajn landa asocio tra la mondo: instrui kaj baki novajn esperantistojn.

Maritza Gutiérrez

Ekspozicio pri Esperanto en la brazila parlamentejo

La ĉambro de deputitoj en la brazila ĉefurbo promociis inter la 4-a kaj la 15-a de aprilo 2011 ekspozicion pri Esperanto en koridoro inter la parlamentejo kaj la 500 oficejoj de la deputitoj.

La nomo de la ekspozicio “Esperanto estas....” altiris dum du semajnoj per grandaj paneloj kaj senhalte projekciataj filmoj la atenton de miloj da pasantaj vizitantoj, deputitoj kaj oficistoj de la Parlamento.

Dum la inaŭguro, organizita de Maria Barcellos, esperantistino kaj funkciulino de la deputitara ĉambro, Paŭlo Nascentes kaj Ursula Grattapaglia, krom la prezidanto de la Brazila-Esperanto Ligo d-ro Licio de Castro, prezentis la konceptojn de la Internacia Lingvo al pli ol cent gastoj. Sekvis riĉa akcepto por ĉiuj, rekte antaŭ la parlamenta biblioteko. La radiostacio de la deputitara ĉambro elsendis informojn pri la ekspozicio jam la 31-an de marto.

La celo de la ekspozicio estis konsciigi kiel eble plej multajn personojn pri la baldaŭa voĉdonado de la leĝpropono de la senatano Cristovam Buarque por la libervola enkonduko de Esperanto-instruado en la publikaj duagradaj lernejoj de la tuta Brazilo.

La propono jam estas sukcese voĉdonita en la senata komisiono kaj iros baldaŭ al la deputitara komisiono por edukado.

Ursula Grattapaglia

Israelaj esperantistoj kongresis en Cezareo

Jam la 12-an fojon renkontiĝis la esperantistoj en Israelo en aranĝo, kiu antaŭe nomiĝis KIES, kaj poste ŝanĝis sian nomon al Israela Kongreso.

La kongreso okazis en la antikva urbo Cezareo 7-9 apr 2011. Plue okazis postkongresa ekskurso por la eksterlandaj gastoj (10-13 apr).

Partoprenis pli ol 42 personoj, la plej juna estis 2-jara (Omer, la denaska filo de Eran), kaj la plej aĝa 90-jara (Rolf Bergh el Norvegio). La kleriga programo enhavis i.a. prelegojn pri “Kulturaj aspektoj en interhoma komunikado” (Kristin Tytgat el Belgio), “La analiza skolo” de Herman Behrmann (Germanio) kaj “Esperanto en Svislando, de Privat ĝis Piron” de Bruno Graf el Svislando. Okazis ankaŭ diversaj distraj programeroj, kiel debato pri “Esperanto en la ombro de la angla” gvidata de Amri Wandel, kvizo de Josi Shemer, logika socia ludo de Gian Piero, sinprezento de la pentristo Joni kaj deklamado de Aleks Kerbel. La ĉefaj ekskursoj okazis vendrede al la muzeo de neleĝa enmigrado, al la rivero de la krokodiloj, kaj sabate al la antikva romi-tempa restaŭrita urbo Cezareo, kiu revenigis nin al la tempo de la reĝo Herodo. La tradicia resuma forumo okazis per fotoj, en kiuj la kongresanoj povis resperti la okazintaĵojn dum la kongreso. La kongreson kunorganizis Nava, Esti, Amri kaj Josi, kiuj dankas al ĉiuj helpintoj kaj kontribuintoj.

Dum la kvartaga postkongresa ekskurso la eksterlandaj gastoj vizitis la Mortan Maron (Kumran, la oazo Ein Gedi, Masado, la lasta ribelejo kontraŭ la romianoj, kaj sin banis flosante en la plej sala maro de la mondo), la aventuran dezertan kanjonon Barak, la Ruĝan Maron kaj Eilat, la ravan ruĝan kanjonon kaj la klifegojn de la dezerta montara urbeto Micpe Ramon. En la lasta tago oni kun Esti vizitis Jerusalemon — aparte la malnovan urbon, kaj povis fermi la ciklon spektante la rulaĵojn de la Morta Maro, trovitajn en Kumran en la novigita muzeo de Israelo. La aranĝojn organizis kaj ĉiĉeronis

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 12-a Kongreso de esperantistoj en Cezareo

Pliaj fotoj pri la kongreso videblas ĉe: https://picasaweb.google.com/104206151883892331911/IsraelaKongreso2011, kaj pri la postkongreso ĉe http://picasaweb.google.com/104206151883892331911/IsraelaPostKongreso2011.

Internacia karnavala parado en Kroatio

Ĉi-jare jam la kvinan fojon la Esperanto-Maskerada Kompanio “Paždroć” el Rijeka partoprenis en Internacia karnavala parado, unu unu el la plej konataj en Kroatio kaj Eŭropo.

En la karnavala parado, kiu daŭris pli ol sep horojn, ĉeestis 110 grupoj kun 7 mil partoprenantoj, kaj ĝin spektis 100 mil personoj.

Per sia maskerada kompanio Esperanto-Societo Rijeka prezentis sin al la vasta publiko. Ĝi nombris 40 maskitojn kaj havis alegorian veturilon. Sur la ĉaro oni faris imitaĵon de granda kaĝo kun kaptitaj personoj ene. La nomo de la grupo estis klare videbla sur la malantaŭa flanko de la veturilo, kaj la grupo per Esperanta anonco estis menciata ĉe kontrol-punktoj por la publiko. La karnavala grupo konsistis el esperantistoj, membroj de la loka itala minoritato, kaj esperantistinoj el Zagreb kaj Karlovac. Al la karnavalo de Rijeka estas akceptataj ankaŭ grupoj el aliaj urboj kaj el eksterlando. Interesiĝantoj kiuj volas partopreni la paradon sekvontjare, kontaktu Esperanto-Societon Rijeka, Blaža Polića 2, HR-51000 Rijeka, Kroatio, rete e...@ri.htnet.hr. Pliaj fotoj ĉe: www.esperanto-rijeka.hr.

Vjekoslav Morankić

Revuo Esperanto 2011 6

Malferme

Jam 100 000 registriĝoj ĉe lernu.net

Ŝajne malfacilus trovi alian, inter esperantistoj tiom vaste konatan projekton, kiel la retejo www.lernu.net, realigata de la organizo E@I. Ĉiumonate ĝi estas vizitata de pli ol 150 000 unuopaj vizitantoj, kiuj trarigardas ĉ. 3 milionojn da paĝoj (entute en 36 lingvoj). Svarmas ankaŭ la komunikado inter la uzantoj: monate estas sendataj averaĝe 7 000 privataj mesaĝoj kaj aperas ĉ. 3 500 mesaĝoj en forumoj de la retejo. Kaj nun lernu.net proksimiĝis al nova grava mejlŝtono — en majo registriĝos la 100 000-a uzanto de la paĝaro! Okaze de tiu ĉi evento la lernu-teamo okazigas konkurson kun valoraj premioj.

Kio estas la sekreto de tiu sukceso de lernu.net? Plej verŝajne ĝiaj multflankeco kaj allogeco al tre diversaj uzant-grupoj: ĝi ofte iĝas la unua pordo, tra kiu freŝa scivolemulo eniras en la Esperantan mondon, sed same ĝi estas unu el la plej gravaj retaj medioj, en kiuj aktivaj kaj spertaj esperantistoj povas diversmaniere agi. Tiel en la retejo oni povas trovi ne nur plurajn kursojn, diversnivelajn gramatikojn, interagajn ekzercojn, legaĵojn, sed ankaŭ informojn kaj novaĵojn pri la kulturo kaj movado de Esperanto. Verŝajne unu el la gravaj kontribuoj al la sukceso de lernu.net estis... manko de simila projekto en la reto. Tio igis la teamon de la paĝaro ĉiam gvidi proksiman dialogon kun la uzantoj kaj senteme reagi al iliaj deziroj, komentoj kaj postuloj.

Ĝuste reage al la bezonoj de la uzantoj la projekto lernu.net transpaŝis de la reta al la reala mondo. Ĉi-somere en la urbo Nitra, Slovakio, okazos Somera Esperanto-Studado kaj jam la 4-a renkontiĝo de lernu!-uzantoj. La aranĝo ĉiujare kunigas diversanivelajn lernemulojn, kiuj aŭ volas ekvidi kiel Esperanto funkcias vive kaj provi ĝin apliki en la praktiko, aŭ signife plibonigi siajn sciojn de la lingvo. Por ĉ. duono de la ĉeestantoj tio estas la unuaj Esperanta aranĝo kaj paŝo de la reta al la reala Esperantujo. La internacia etoso (kutime homoj el pli ol 20 landoj, ekde Ĉinio ĝis Usono/Kanado) kaj partopreno de pli ol 150 homoj helpas enmovadigi ĝistiamajn “virtualajn” esperantistojn.

Lernu.net ne povus ekzisti kaj evolui sen sindonema teamo, kiu prizorgas la teknikan kaj enhavan parton de la paĝaro. Sed la teamo certe ne povus realigi siajn ideojn sen helpo de armeo (pli ol 200!) de entuziasmaj helpantoj, kiuj tradukas la paĝaron, komunikas kun lernantoj, komentas, testas kaj alimaniere helpas. Granda danko (rilate la konstruon kaj plufunkciadon de lernu.net) apartenas al ESF (la usona esplorfondaĵo “Esperantic Studies Foundation” — www.esperantic.org), kiu plej multe financis/as la projekton, kaj same al individuaj subtenantoj.

Ni forte esperas, ke la projekto lernu.net plu evoluos, ke pli kaj pli da homoj pretos ĝin ankaŭ finance subteni, kaj tiel helpos ĝian pluan ekziston. Kaj ni antaŭĝojas la tagon, kiam ni povos fiere anonci la registriĝon de la 200 000-a uzanto :)

Jevgenij Gaus kaj Peter Baláž
E@I-estraranoj

[FORIGITA!: bildo]

Somera Esperanto-Studado kaj la 3-a renkontiĝo de lernu!-uzantoj en 2010

Tibor Sekelj: elstara esperantisto, ĵurnalisto, esploristo kaj verkisto, membro de Akademio de Esperanto kaj Honora Membro de UEA.

Tibor Sekelj naskiĝis la 14-an de februaro 1912 en Spišská Sobota en Slovakio de hungaraj gepatroj, vivis kaj lernis ĝis sia studentiĝo en Rumanio, Montenegro kaj Serbio, studis juron en Kroatio en Zagrebo, kie li ankaŭ esperantistiĝis. Poste li vojaĝis tra la mondo, trairante centon da landoj sur ĉiuj kontinentoj. Li mortis en septembro 1988 en Jugoslavio.

Diference de aliaj mondvojaĝantoj kaj esploristoj lia esplorcelo esence ne estis la materiaj aspektoj de la mondo, sed li volis kompreni kaj malkovri la esencon de la homa animo. La kampoj sur kiuj li agis ege sukcese, estas multegaj, kaj mi mencios nur dekon, kaj ĉiu meritus apartan detalan priesploron.

Geografio

Vojaĝante li ja estis geografo per si mem, sed la vivo devigis lin iĝi vera kvalifikita geografo, kaj li tiusence esploris kaj desegnis mapojn de pluraj ĝis tiam neesploritaj partoj de Sudameriko, aparte en Bolivio kaj Brazilo. Pro tio iu rivereto en Brazilo eĉ havas lian nomon, Rio Tibor. Li aperigis Mondmapon en Esperanto kaj redaktoris dum 15 jaroj la fakan Geografian Revuon. Pro meritoj tiukampe la Reĝa geografia societo de Britio akceptis lin kiel membron.

Ĵurnalismo

Li lernis pri ĵurnalismo dum siaj studjaroj en Zagrebo, kaj tie iĝis korespondanto de kroataj gazetoj. Iu el ili sendis lin kiel sian korespondanton al Argentino, kaj tiel li iĝis vojaĝanto en 1939. Tie li eklaboris kiel ĵurnalisto por iu argentina ĵurnalo, kaj por verki apartan raportaĵon li decidis aliĝi al tiam planata ekspedicio al Akonkagvo, la plej alta Sudamerika monto (pli ol 7 000 m). En la posta vivo li plejparte vivtenis sin per ĵurnalisma laboro, kontribuante al multaj gazetoj, ĉefe en Sudameriko kaj Jugoslavio. En Jugoslavio li verkis por multaj porinfanaj gazetoj, tiel ke ankaŭ mi eksciis pri Esperanto ĝuste per iu lia artikolo en infana gazeto. En la 60-aj jaroj li iĝis ankaŭ televida ĵurnalisto, kiu filmis serion da raportaĵoj por la Beograda Televido pri la Karavano de amikeco (vojaĝado tra Afriko), por la Zagreba Televido pri esplorado de nekonataj triboj en Aŭstralio kaj Novgvineo, kaj por la Novisada Televido pri Bolivio, Ekvadoro kaj Peruo. Ankaŭ en Esperanto li estis elstara ĵurnalisto. Krom kontribuo al multaj E-gazetoj kaj revuoj li ĉefredaktis dum 15 jaroj Geografian Revuon (4 numeroj jare), Esperanto-Gazeton (komence IOE-Gazeto) dum dek jaroj (monata revuo), kaj Velo dum tri jaroj (vojvodina E-gazeto).

Alpismo

En Argentino li lernis pri alpismo, preparante sin kaj partoprenante en la ekspedicio al Akonkagvo, kaj li iris ankoraŭ unu fojon sur tiun danĝeran monton. Poste li grimpis sur multajn altajn montegojn sur ĉiuj kontinentoj, inter kiuj elstaras montoj en Nepalo, Meksiko kaj Kilimanĝaro en Afriko. Lia detala priskribo de la ekspedicio al Akonkagvo en hispanlingva libro iĝis lernolibro pri alpismo en Meksiko, kaj oni tiusence uzas ĝin ankaŭ en kelkaj aliaj sudamerikaj landoj.

Etnologio

Dum siaj vojaĝoj li specialiĝis pri kolektado de indiĝenaj maskoj, ĉapoj kaj instrumentoj, kaj la neskribita indiĝena poezio. Pri ĉi-lasta li aperigis la libron Elpafu la sagon, kiu aperis en la serbokroata kaj Esperanto. La materiajn kolektaĵojn de maskoj, instrumentoj kaj ĉapoj li donacis al la Etnografia muzeo en Zagrebo kaj al la Urba muzeo de Subotica, el kiu plejparto poste estis transdonita al la muzeo de Senta (Serbio).

Muzeologio

Jam en la malfrua vivaĝo en la 70-aj jaroj de la pasinta jarcento li postdiplome studis muzeologion en la Zagreba Universitato kaj doktoriĝis pri tio. Tial li iĝis direktoro de la Urba muzeo en Subotica (Serbio — Vojvodinio), kaj profesie gvidis la muzeon dum 4 jaroj. Tiutempe li iĝis ankaŭ sekretario de Internacia Muzeologia Asocio, kie li faris aron da iniciatoj interalie pri novtipaj muzeoj kun dioramoj*.

* Faktermino por novtipa etnologia muzeo en kiu oni prezentas la homan vivon en formo de veraj figuroj en realaj vivcirkonstancoj.
Politika aktiveco

Inter aliaj talentoj li posedis kapablon rapide amikiĝi kaj povi konvinke rilati kun politikistoj. Dum siaj vojaĝoj li estis akceptita de dudeko da ŝtatestroj kaj ofte donis utilajn sugestojn al ili, studinte kaj vidinte detalojn de iliaj landoj. Li renkontis multajn diplomatojn, ambasadorojn kaj ministrojn. Sed la pinto de lia politika aktivado estis en 1985, kiam li komisiiĝis de UEA prepari la duan rezolucion de Unesko pri Esperanto. Dum unu jaro li unue sukcesis persvadi la jugoslavian registaron proponi tiun rezolucion al la Asembleo de Unesko en Sofio; poste li agis dum kelkaj monatoj, vizitante ambasadojn de 7 aliaj landoj kaj sukcesis konvinki ilin, ke ili proponu al siaj registaroj kaj ke tiuj akceptu subteni la rezolucion, kaj fine en Sofio li mem varbis inter delegacioj de plurdek landoj por voĉdoni pri la rezolucio, kiu efektive estis akceptita. Al tiuspeca lia agado ni povas aldoni ankaŭ lian kelkmonatan kunvivon kun la hinda filozofo kaj politika aganto Bhave kaj multajn rilatojn kun tribestroj kaj estroj en urboj kaj regionoj.

Artisto

Tibor estis krom verkisto, do literaturartisto, ankaŭ pentristo kaj skulptisto, kion li lernis same en Zagrebo dum sia studotempo. En sia komenca vivperiodo en Argentino li vivtenis sin interalie per desegnado de portretoj kaj poste li ofte mem ilustris siajn librojn.

Verkisto

Laŭ mi Tibor estis la plej granda originala E-verkisto el la vidpunkto de sia konateco en neesperantista mondo, sekve laŭ la nombro de liaj tradukitaj verkoj el Esperanto. Lia plej sukcesa literaturaĵo Kumeŭaŭa — la filo de la ĝangalo estas tradukita al trideko la lingvoj de preskaŭ ĉiuj kontinentoj, kaj pluraj aliaj verkoj al du ĝis dek lingvoj. Li verkis originale en tri lingvoj: Esperanto, la hispana kaj serbokroata. El lia plumo naskiĝis trideko da diversaj volumoj, ĉefe vojaĝpriskribaj eseoj, romanoj, rakontaroj kaj poezio, eĉ kelkaj kuriozaĵoj. Kaj ili ĉiuj havis centon da eldonoj en diversaj lingvoj. Kumeŭaŭa estas certe la plej sukcesa, fariĝinte eĉ rekomendita literaturaĵo por elementlernejanoj en Japanio. Tempesto super Akonkagvo estas lernolibro pri alpismo en kelkaj Sudamerikaj landoj. Kumeŭaŭa estas unika libro. Laŭ ĝia disvastigiteco videblas ke ĝi estas libro kiu plaĉas al ĉiuj generacioj en ĉiuj partoj de la mondo. Bedaŭrinde la E-literaturaj fakuloj maljuste evitas meti lin inter la plej gravajn E-verkistojn. Aro da liaj noveloj gajnis premiojn de Belartaj konkursoj kaj lia poezio, kvankam malmulta, estas ege valora kaj studinda.

Poligloto

Tibor Sekelj estis konata kiel poligloto. Li lernis ĝis bona uzgrado kaj povis paroli en diversaj periodoj entute tridekon da lingvoj. Dek el ili li konservis vivaj kaj aktivaj ĝis la vivofino kaj nur en tri li verkis — eĉ ne en la gepatra hungara, ĉar li ne konis ĝin sufiĉe por verkaj bezonoj. Li ofte ankaŭ interpretis inter diversaj lingvoj dum siaj vojaĝoj, kaj ankaŭ poste dum sia agado por Pupteatra Internacia Festivalo (PIF) dum akceptoj, aranĝoj ktp.

Esperantisto

La tutan vivon de post sia esperantistiĝo en Zagrebo en 1929 li estis fidela al Esperanto. Liaj poresperantaj agadoj estas enormaj. Li fondis 15 landajn Esperanto-asociojn en Sudameriko kaj Azio, kaj kvindekon da E-societoj ĉie tra la mondo. Li estis pli ol 20 jarojn komitatano de UEA kaj ĉefmerita por la dua rezolucio de Unesko, pozitive traktanta Esperanton en 1985. Li verkis trionon de siaj verkoj originale en Esperanto kaj multegajn artikolojn por tre diversaj E-gazetoj kaj revuoj, kaj redaktis Geografian Revuon, E-Gazeton kaj Velon. Sed lia revolucia poresperanta agado rilatis al lia fondo kaj gvido de Internacia Instituto por Oficialigo de Esperanto, kiu lanĉis la sloganon “Pli bona praktiko ol 100-hora prediko”, tiel postulante pli malferman agadon de esperantistoj. Kadre de tio li aparte engaĝiĝis en la sfero de turismo kaj organizis aron da aranĝoj kaj aŭtobusaj karavanoj tra la mondo. Sed ŝajnas al mi ke tiu agado havis kiel la plej valoran konsekvencon la starigon de Pupteatra Internacia Festivalo en Zagrebo kaj iom pli poste la fondon de Internacia Kultura Servo. PIF ekzistas ankoraŭ nuntempe post 44 jaroj kaj donas ĉiujare premion Tibor Sekelj por la plej homama mesaĝo. Lia tre intensa agado kadre de Internacia Instituto por Oficialigo de Esperanto (IOE) influis grave sur la ŝanĝo de la klasika neŭtrala E-movado unuflanke al praktika apliko (kiel en kulturo kaj turismo) kaj aliflanke sur pli elasta koncepto de neŭtraleco, kiun sekvis TEJO.

Li ankaŭ influis sur E-pedagogio. Liamerite oni lanĉis la unuan televidan kurson de Esperanto en Ĉinio en la sepdekaj jaroj, li verkis kelkajn lernolibrojn, mem gvidis amason da kursoj kaj interalie ankaŭ partoprenis en la plibonigo de la Zagrebmetoda lernolibro.

Aventuristo

Kvankam tio neniam estis lia celo, la plej alloga aspekto de lia vivo por la publiko, aparte la neesperantista, estas la aventureca karaktero. Serĉante la esencon de la homa animo li devis renkontiĝi kun ĉiuspecaj homoj en la plej malfacile atingeblaj mondopartoj. Li renkontis kaj studis aron da triboj en praarbaroj de Brazilo kaj Novgvineo, kutimojn kaj vivmanierojn kaj filozofiojn de tiam nekonataj popoloj kaj popolgrupoj en Azio kaj Afriko, kaj en multaj okazoj klopodante proksimiĝi al homoj nefidantaj blankulojn li troviĝis en vivdanĝero. En Esperanto pri tio rakontas ĉefe la libro Mondo de travivaĵoj, kaj tio certe estas bonega bazo por produkti streĉan filmon pri la vivovojo ofte aventuroza, pli ol la intrigoj de filmoj pri Indiana Jones. Bedaŭrinde ke esperantistoj ne klopodis instigi grandajn televidajn kompaniojn tiusence.

Aliaĵoj

Tibor Sekelj kiel edukisto efektivigis inter 7 000 kaj 8 000 prelegojn, plej ofte kun diapozitivoj pri siaj vojaĝoj, verkis sennombrajn artikolojn en la nacilingva gazetaro, inter kiuj tre ofte pri Esperanto, estis intervjuata plurcentfoje por radioj, gazetoj kaj televidoj, kaj ĉiam li informadis ankaŭ pri Esperanto. Ĉie kie li estis, li klopodis dum siaj prelegoj kaj agadoj influi la homojn kompreni lian simplan vivofilozofion: Homo kiel individuo estas la plej valora estaĵo en sia ĉirkaŭaĵo, kiun li plej bone konas, senkonsidere pri sia deveno aŭ instruiteco (tion plej evidente esprimas lia verko Kumeŭaŭa), kaj homo kiel kulturestaĵo socia estas produkto de la tuta homaro, ĉar en ĉiuj liaj ĉiutagaj funkcioj partoprenas produktoj, kiujn inventis tre diversaj popoloj (li tion kutimis ilustri per manĝotablo, klarigante ke ĉiun el la manĝilaroj inventis iu alia popolo, ke ĉiun el la manĝaĵoj unue evoluigis kaj plantis iu alia popolo kaj ke nur jam ĉe la tablo partoprenas plurdeko da kulturoj). Tial por li ĉiu homo estis estiminda unuopulo, ĉio kion ni havas estas rezulto de la klopodoj de ĉiuj popoloj, kaj sekve apartenas al ĉiuj. Tiu humanisma filozofio evidente ankoraŭ ne estas komprenata kaj estas ege necesa en la nuna profitema kaj posedobsedita socio.

Multaj liaj aktivaĵoj kaj verkoj, kiuj meritas prinotadon — kio estus grava tasko de la nuna generacio de esperantistoj — verŝajne ne estis ĉi tie menciitaj, kaj indus pli detale esplori la vivon de Tibor Sekelj kaj aperigi libron pri tio. Mi eĉ proponus proklami la jaron 2012, pro la centjariĝo de lia naskiĝo, “La jaro de Tibor Sekelj”. Tio instigus esperantistojn tra la mondo dediĉi agadojn rilatajn al tiu granda postzamenhofa esperantisto, kaj eventuale lanĉi kunordigan agadon por verki ampleksan monografion pri lia vivo.

Zlatko Tiŝljar

[FORIGITA!: bildo]

E-verkistoj en Antverpeno en 1982 dum la UK: Georges Lagrange, Tibor Sekelj, Aldo de’ Giorgi, William Auld kaj eldonisto Bruĉjo Casini.

Kongresa temo

Ree pri la Internacia Jaro de la Junularo: Ĉu dissaltos la obstinaj baroj inter la aĝogrupoj?

Estante homa, plene enmonda iniciato, la Esperanto-fenomeno estas ĉiam trafebla de la kulturaj, politikaj aŭ alispecaj ŝanĝofluoj de la medioj en kiuj ĝi evoluas. Tiel eblas diri ke la intergeneraciaj rilatoj, aparte la ŝanĝiĝantaj spaco, rolo kaj idea etoso de la junularo, iĝis jam de longe unu el la ĉefaj aspektoj de la socia vivo kun rimarkebla, diversefika influo en Esperantujo. Mi mencios nur du historiajn ekzemplojn:

  • post la Stalin-reĝimaj persekutoj kontraŭ la esperantistoj, la okazigo en Moskvo de la 6-a Tutmonda Festivalo de la Junularo kaj Studentaro (1957), malgraŭ ties ŝtatoficiala, politikpropaganda karaktero, estis trafe utiligita de iuj junaj aktivuloj por akceli la revigliĝon de la Esperanto-movado en Sovetunio kaj restarigi ĝiajn internaciajn kontaktojn. Fakte, la junularo iĝis tie la ĉefa Esperanta motoro dum la postaj jardekoj, ekz. per la SEJM-tendaroj.
  • laŭ la vortoj de la tiam elektota TEJO-prezidanto Humphrey Tonkin, la junuloj kunvenintaj por la 25-a IJK en Tyresö (1969) sciigis ke ili “sentas kunligon al la idealoj de nia generacio, kaj dividas simpation kun la tempesta junularo, kun la strebado por socia justeco, kaj por agnosko de nia komuna homeco”, kaj ke ĉar “nia lingvo servas la homaron en paco, ne la homaron en milito (...), ni devas krei kondiĉojn, en kiuj nia lingvo prosperas”. En momento kiam tra la mondo svarmis studenta ribelado kaj protestoj kontraŭ la Usona milito en Vjetnamio, la kongresa Deklaracio skuis la E-movadon kritikante la lingvan imperiismon kaj agnoskante ke “la mobilizo de la junularo estas subtenenda kaj partoprenenda batalo por la digno de la homaro”. Verŝajne temis pri idea kaj aga mejloŝtono en la sinteno de la Esperanto-movado al la socia realo en kiu ĝi disvolviĝas.

Retrorigarde al tiuj pasintaj faktoj, oni ja rajtas miri kiom multege la mondo ŝanĝiĝis, kaj ni kun ĝi. Ĉu aŭ kiel la nuna Esperantujo spegulas la trajtojn de la socia rilato inter la junularo kaj la ceteraj aĝogrupoj? Pro la procezo de tutmondiĝo, ĉu iom drasta generacia divido konstateblas ĉie kie ekzistas Esperantaj movado kaj komunumo, aŭ aparte en iuj kulturregionoj pli ol aliaj, ekz. ĉefe en Eŭropo sed ne en Azio aŭ Afriko?

Jam antaŭ preskaŭ 30 jaroj, UK-temo tuŝis la generaciajn aspektojn de nia fenomeno, kun eksplicita aludo al la tiam estonta Internacia Jaro de la Junularo, deklarita de UN por 1985. Dum multaj tiamaj diskutantoj opiniis necesa la memstaran junularan agadon, emfazante tamen la bezonon je intima kunlaboro inter homoj el ĉiuj aĝogrupoj, iĝis videble ke la tradicia esperantumado tute ne altiras la junulojn. Iu maljuna esperantulo ĉagrene demandis “ĉu nia klubo kaj laboro nepre devas formorti kun ni?” (Esperanto-Dokumento 17 E, UEA 1982, p. 9).

Verŝajne, intertempe tiuj tensioj de la Esperanta vivo serioze pliprofundiĝis kaj ĝeneraliĝis, pro diversaj kaŭzoj. Unue, grava demografia maljuniĝo restas rimarkebla tendenco tiel de la organizita movado kiel de la ekonomie evoluintaj socioj kie Esperanto ankoraŭ estas iom pli “forta”. Sed eventuale ne ĉe la supozeble multe pli ampleksa uzantaro de la lingvo (pro la indikoj sugestantaj grandnombran perretan lernadon lastatempan), dum la loĝantaroj de malpli riĉaj aŭ tute malriĉaj landoj ankoraŭ ne maljuniĝis tiugrade, el demografia vidpunkto. Kiel sciate, Esperanto forte tutmondiĝis dum la lastaj jardekoj, do endas analizi la diversajn sociajn realaĵojn en kiuj ĝi enradikiĝis.

Due, en multaj landoj, aparte en la okcidentaj, ĉe la plej junaj generacioj oftas diversioma regado de la angla lingvo, dum la homoj emas starigi kaj flegi siajn sociajn kontaktojn ĉefe per interreto. Do, la motivoj por okupiĝi pri Esperanto kaj la manieroj fari tion estas tre malsimilaj al tiuj de antaŭaj generacioj, kaj do ne nur la kunlaboro sed eĉ la ĉeesta koincido inter la junuloj kaj aligeneracianoj iĝis malpli probablaj aŭ facilaj.

Trie, la tradicia sociumado en iuj lokaj kluboj (ĉu ankaŭ en iuj landaj asocioj?) foje restis ligita al ideo pri Esperanto kiel iu fora idealo pri kiu oni entuziasme babilas per la propra gentolingvo, dum ofte ĉe la nunaj junuloj Esperanto estas interesa lingvo valora en si mem, kiun do ili emas aktive uzi kaj flue regi, ekz. per la t.n. sociaj retoj kiel Facebook.

La nuna Internacia Jaro de la Junularo konsistigos la kongresan temon de la Kopenhaga UK, kun la vortumo “dialogo kaj interkompreno”. La UN-sistemo elstarigis ĉi-koncerne tri ŝlosilajn agadterenojn:

  1. konsciigi pri la neceso devontigi sin kaj investi favore al la junularo, agnoskante ĝiajn kontribuojn al la socio kaj la malegalecojn ene de ĝi;
  2. mobilizi kaj engaĝi cele al kreskigo de la partoprenado de la junularo en decidoprocezoj, subtenante junularajn organizaĵojn kaj iniciatojn;
  3. konekti kaj starigi pontojn por kreskigi la interkulturan komprenadon ĉe la tutmonda junularo, stimulante krei transkulturajn retojn kaj interagojn, subtenante la junulojn kiel agantojn por paco kaj socia inkludemo.

Ĉu ni kapablas utile, kun reciproka respekto kaj agnosko de ĉies indeco, diskuti laŭ tiuj aksoj, por plu konstrui nian komunan domon Esperantujo? Mi esperas ke jes.

José Antonio Vergara

Estrara raporto

UEA en la jaro 2010

ENKONDUKE

Teatro de kultura interproksimigo

Estimataj,

Kiagrade nia lingvo antaŭeniris dum la jaro priraportata? Jen la kerna demando, kiu staras antaŭ nia tegmenta asocio, ĝia membraro kaj la landaj kaj fakaj asocioj kunagantaj sub tiu tegmento.

Niaj fervoruloj pensos: hura, inter niaj sezonoj troviĝas ankaŭ ĉi tiu altrikolta jubilea sezono; kiel trankvilige, ke ni sane reagas al tiaj stimuloj, kaj ke la ekstera publiko rekonas nin kiel veran parton de sia mondo. Ni bezonas ambaŭajn legantojn kaj bonvenigas viajn reagojn (reagu ankaŭ al mia kredo, ke ambaŭa estas ebla daŭrigo de la tabelvorta kia-serio!).

Laŭ mia percepto, la plej grava momento de antaŭeniro aperis en Havano, kiam “la nepo nin benis”. Kvankam li ne trafis mem ĉeesti, li sendis mesaĝon, en kiu enestis definitive percepto-ŝanĝa parolfiguro. Inĝ. Ludoviko Zaleski-Zamenhof skribis: “Kontraŭe al la iama bjalistoka vendoplaco, nia Kongreso Universala estas teatro de kultura interproksimigo kaj ni, esperantistoj, ni de tiu interproksimigo estas la aktoroj”.

Kial tiu beno estas ege grava? Vi scias, ke ni tro ofte konceptas la bataleskajn manovrojn inter esperantistoj — okazantajn ĉefe ĉar la malmulteco de agnoskiĝoj en la ekstera mondo kreas ĉe la plej energiaj esperantistoj iomete ferocan individuismon — kvazaŭ serioze dividajn diferencojn inter ni. Se ni rigardas nin kiel batalantojn kontraŭ ia minaca ekstera mondo, tiam ĉi tiaj koliziecaj fenomenoj forte ĝenas nin. Sed nun ni lernas de la nepa beno spekti nin teatre. La tuton tiu beno metas nun inter citosignojn.

Ni do dancas bataleske, por kredinde ŝajnigi interbataladon, kaj tiamaniere kreas retorikan ilaron por kapabli prezenti en niaj tradukoj rakontojn pri la sangaj bataloj de hieraŭ, en la milita historio de la homaro, kiun ni helpas eksigi. Se ni ne foje aktoras kiel esperantistaj batalantoj, kiel do evoluos la batala Esperanto?

Prezidanto de UEA, P. Dasgupta

LA ORGANIZA STATO

Novaj Komitato kaj Estraro

Ĝenerala Sekretario B. Pietrzak

En la jaro 2010 UEA havis 70 Landajn Asociojn. Estis kun ĝi ligitaj 6 aliĝintaj kaj 33 kunlaborantaj Fakaj Asocioj. Samjare UEA havis 5 288 individuajn membrojn, kio signifas malkreskon je 425 membroj kompare kun 2009.

La Komitato en 2010 renovigis sian konsiston post la trijara oficperiodo (2007-2010). Novaj Komitatanoj A estis nomumitaj aŭ renomumitaj de la Landaj Asocioj. Individuaj membroj de UEA elektis 6 komitatanojn B kaj dum la Havana UK estis elektitaj 8 Komitatanoj C. Fine de 2010 la Komitato konsistis el 64 membroj (50 A, 6 B, 8 C) kaj 9 observantoj. En Havano okazis ankaŭ la elekto de la nova Estraro en la konsisto de Probal Dasgupta — prezidanto, Claude Nourmont — vicprezidanto (kulturo, kongresoj, edukado), Barbara Pietrzak — ĝenerala sekretario (informado), Stefan Keller (eksteraj rilatoj), Loes Demmendaal (financo, administrado, TEJO), Maritza Gutiérrez (landa kaj regiona agado), Amri Wandel (scienca kaj faka agado). En la konsiston de la Revizia Komisiono estis elektitaj Paulo Branco kaj Marcel Delforge. La Komisiono pri Financo elektita en Havano konsistas el Flory Witdoeckt, Gianfranco Polerani kaj Josep Franquesa Solé.

Ĉiuj komitatanoj estas ligitaj kun la interreta Diskutlisto kaj la reta laboro de la Komitata notas daŭran vigliĝon.

Ankaŭ la Estraro tradicie dum la jaro laboras pere de retaj diskutoj. Fizikaj kunvenoj okazis dum la estrara kunsido en la Centra Oficejo (januaro 2010), kaj en neplena konsisto lige kun la Malfermaj Tagoj en la CO. La fizikaj kunvenoj okazis dum la Havana UK.

ADMINISTRADO

Pliaj servoj

Raportas la respondeca estrarano L. Demmendaal
Personaro

La stabon de la Centra Oficejo en 2010 konstituis 9 oficistoj (Osmo Buller, Tobiasz Kaźmierski, Clay Magalhães, Katarzyna Marciniak, Roy McCoy, Ionel Oneţ, Ralph Schmeits, Stanka Starčević kaj Pasquale Zapelli). Aldone s-ino Linda Silva Miranda okupiĝis pri la purigado de la oficejo. Ekster la CO laboris la redaktoro de la revuo Esperanto, Stano Marček, kaj la laboranto de la Afrika Oficejo, t.e. volontulo Gbénoukpo André Gokan.

Aldone al la oficistoj laboris en kaj ekster la CO diversaj volontuloj, nome Andrej Grigorjevskij (TTT-ejo), Rob Moerbeek (provlegado, biblioteko k.a.), Atie van Zeist (sekretariado), Bertus Demmendaal (poŝtmarkvendado). La TEJO-volontuloj en 2010 estis Alexandre Baudry kaj Manuela Ronco.

Oficejoj

La Afrika Oficejo prizorgis informpetojn el afrikaj landoj kaj sendis lernilojn al petintoj. Ĝi ankaŭ liveris materialon pri agadoj kaj aranĝoj en Afriko por la bulteno Esperanto en Afriko, kies eldonadon kaj dissendadon prizorgis la Centra Oficejo.

Retaj kaj paperaj servoj

La Jarlibro 2010, kun 1679 delegitoj en 101 landoj, aperis en papera kaj reta formoj. La reta Jarlibro fine de 2010 havis 2 560 registritajn uzantojn.

La 11 numeroj de la revuo Esperanto regule sin sekvis dum la jaro. En 2010 malkreskis je 257 la nombro de pagitaj abonoj, kiuj entute estis 3508.

En 2010 aperis 6 numeroj de Kontakto, el kiuj la numero 5-6 estis duobla. La abonoj de Kontakto malkreskis je 138 kaj egalis al 597. La libroservo vendis sume por € 101 632,48 liverante 12 510 librojn k.s. al 679 klientoj. La plej furoraj libroj estis la indonezia ŝlosilo Kunci Esperanto de H. Goes kaj B. Mulyadi, kaj la festlibro por Humphrey Tonkin La arto labori kune, redaktita de D. Blanke kaj U. Lins, venditaj je resp. 255 kaj 254 ekzempleroj.

La Malferma Tago de la Centra Oficejo okazis tradicie dufoje en 2010. En aprilo ĝi havis 75 kaj en novembro 90 vizitantojn. Ankaŭ en 2010 UEA transdonis aŭ sendis honordiplomojn al tiuj membroj, kiuj dum pli ol 40 jaroj seninterrompe membris al la asocio.

Retaj servoj estis: konsultebla Jarlibro, elŝutebla revuo Esperanto, eblo mendi librojn k.s., pagi kotizon, dum la aŭtomata reta konfirmo estis (kiom eble) sendita al kongresanoj, kiuj aliĝis aŭ mendis servojn.

Ekde 2010 ekestis reta legebleco de Esperanto por MJ kaj reta konsultebleco de la Jarlibro kaj nova servo por MG, ĉiumonata novaĵbulteno. Ankaŭ en 2010 la eblon butikumi en la Libroservo de UEA kun 10-procenta rabato ricevis membroj en la kategorioj MA, DM, HM.

En 2010 aperis 52 numeroj de la senpagaj Gazetaraj Komunikoj.

Retaj filmoj estis spekteblaj en UEA-viva en YouTube (3 filmoj en 2010) kaj en la Reta Kinejo en Ipernity (27 filmoj). Al la 95-a Universala Kongreso en Havano aliĝis 1 002 esperantistoj el 59 landoj.

[FORIGITA!: bildo]

Osmo Buller prezentas dum la UK la festlibron por Humphrey Tonkin La arto labori kune.

FINANCO

Mono, mono, mono

Raportas la respondeca estrarano L. Demmendaal

En 2010 UEA havis 5 288 individuajn membrojn, el kiuj 324 junaj membroj. La landaj asocioj aligis 10 527 membrojn.

La enspezoj, € 468 022 de la membrokotizoj, de la libroservo, de la kapitalo kaj de la UK permesas al UEA daŭre prizorgi la bazajn servojn al sia membraro.

Menciindas tiucele la 142 mecenatoj, kiuj pagis en 2010 la aldonan kotizon por Societo Zamenhof. Ili aparte subtenis nian komunan laboron per la aldonaj enspezoj, same kiel la donacintoj por la diversaj specifaj celoj. Al ili ni sendis la bultenon Danke.

Ni danke notis la jenajn donacojn: Kapitalo Afriko € 370,00; Konto Afriko € 1 627,49; Fondaĵo Ameriko € 1 334,47; Fondaĵo Azio € 3 332,96; Fondaĵo Canuto € 2 449,10; Fondaĵo Junularo € 60,00; Triamonda Kongresa Fondaĵo € 1 787,20; Volontula Fondaĵo: € 1 040,19; Konto Espero € 5 317,75; Konto Novjorka Oficejo € 488,18; Ĝenerala kaso € 2 365,74. La valoro de la donacoj egalis sume al € 20 173,08.

Krome la Ĝenerala Kapitalo ricevis legacojn kun la valoro de € 374,89 kaj la vendado de uzitaj poŝtmarkoj alportis € 360,10.

KONGRESOJ

Bela, (sun)brila, bunta!

Raportas la respondeca estrarano C. Nourmont

Kiel kvalifiki la 95-an Universalan Kongreson, kiu okazis de la 17-a ĝis la 24-a de julio 2010 en Havano, dudek jarojn post la mejloŝtona UK en la kariba insulo Kubo? Aliĝis 1002 kongresanoj el 59 landoj. En ne ĉiam facilaj kondiĉoj, streĉe, sed tre sukcese laboris Loka Kongresa Komitato, sub gvido de Julián Hernández Angulo kaj la kongresa fako de UEA. Pri la tuta UK abunde raportis la revuo Esperanto speciale en la septembra kaj oktobra numeroj, kaj en tiu ĉi raporto aperas nur resumegaj eroj el la tuto.

Kiel kutime la kongresanoj multnombre partoprenis riĉan kulturan kaj klerigan programon. La Movada Foiro okazis kiel parto de la interkona vespero; partoprenis sesdeko da fakaj kaj landaj asocioj.

Unuiĝintaj Nacioj proklamis la jaron 2010 “Internacia Jaro de Proksimigo de Kulturoj” kaj la kongresa temo “Interproksimigo de kulturoj” trafe enkadriĝis en tiu jaro. La preparlaborojn gvidis Duncan Charters, la tri dumkongresajn kunsidojn reĝisoris Geoffrey Greatrex.

Kadre de la 63-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato, sub la rektorado de Humphrey Tonkin, estis prezentitaj 9 prelegoj, kompletigitaj de 2 AIS-kursoj. Christer Kiselman kunordigis la 32-an Esperantologian Konferencon, kiu traktis diversajn aspektojn de la nuntempa esperantologio. En la publika kunveno de la Akademio partoprenis 11 akademianoj, kiuj vigle respondis demandojn de la publiko. En la kleriga lundo, sub la reĝisorado de Claude Nourmont, okazis 12 seminarietoj kaj partoprenigaj kunvenoj pri diversaj temoj ĉu movadaj, ĉu pli ĝenerale klerigaj. Plezuran lernejan tagon ĝuis instruistoj kaj instruantoj traktante la temon “La plezuro de lernado kaj instruado”. Okazis dufoje la metiejo de edukado.net kaj 16 paroligaj lecionoj.

Aldone al la proklamo de la rezultoj de la Belartaj Konkursoj en 2010 estis solene transdonitaj dum la Fermo la ĵus kreitaj diplomoj pro elstara arta agado al ses eminentaj kontribuantoj al la Esperanta kulturo. En la libroservo oni prezentis la ĉefajn librojn de la jaro, kaj okazis dek aŭtoraj duonhoroj kaj speciala kunveno memore al prof. Lee Chong-Yeong. Ĉar estis elekto-jaro, la komitato kunsidis trifoje en la pleno, kaj aldone en multaj subkomisionoj fakaj kaj regionaj. La estraro de UEA kunsidis preskaŭ ĉiutage. Okazis 28 kunvenoj de fakaj asocioj kaj ankaŭ Faka Forumo. Kiel kutime la UK proponis vastan gamon da diskutebloj pri diversaj gravaj terenoj de la movado. Por konatiĝi kun la kulturo de Kubo kaj de Mezameriko prezentiĝis 10 rilataj prelegoj, kurso pri la (kuba) hispana lingvo kaj ekskursoj. Sed plej memorinde kaj partoprenige: dumtage okazantaj danckurso (salsa kaj aliaj dancoj), kabaredo, kuba mozaiko, allogis al vigla, viva praktiko de la loka kulturo. Estis konstanta scenejo, kie artistoj el Kubo kaj el aliaj mondopartoj prezentis plej diversajn kontribuojn. La vesperaj programoj estis buntaj kaj allogaj, kaj entuziasmigis la publikon.

Lige kun la Universala Kongreso okazis same en Kubo pluraj kongresoj. Internacia Infana Kongreseto estis en Havano mem, je kelkaj kilometroj de la UK-ejo, kun partopreno de 35 infanoj kaj 9 plenkreskuloj, inter ili 17 kubanoj. La Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj havis sian konferencon en Matanzas, kaj la 65-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazis ĉe la maro apud Santa Cruz del Norte.

[FORIGITA!: bildo]

Loka Kongresa Komitato, sub la gvido de Julián Hernández Angulo kaj la kongresa fako de UEA, adiaŭas la kongresanojn.

INFORMADO

Progreso precipe en la reto

Raportas la respondeca estrarano B. Pietrzak

La bunteco de la dumjara informa laboro ne ebligas elĉerpe raporti pri ĉiuj tiurilataj aktivadoj. Nome la informado estas realigata kaj de la CO kaj de LA-oj kaj lokaj grupoj. En 2010 la CO eldonis 52 GK-ojn, plejparte plurtemajn, la TTT-ejo estis ne sole renovigata, sed krome estis entreprenitaj laboroj por konduki al ĝia signifa modernigo. En la Jarlibro 2010 denove aperis la Gvidlinioj pri Informado, kiel baza helpa dokumento pri diversŝtupa informa laboro. Multaj dokumentoj pri la agado de UEA aldoniĝis en la dokumentejo de la asocio en Ipernity, en la filmejo de UEA ĉe YouTube. La profilo de UEA en la socia portalo Facebook servis ne nur al la asocio mem, sed ankaŭ por diskonigi la informojn pri diversaj E-aktivadoj de aliaj asocioj kaj individuoj.

Multaj poreksteraj aktivadoj estis organizitaj lige kun apartaj tagoj, kiel Tago de la Gepatra Lingvo (21.02), Semajno de Internacia Amikeco (dum la lasta plena semajno de februaro), Internacia Tago de Paco (21.09), Eŭropa Tago de Lingvoj (26.09), Ago-Tago (la unua sabato de oktobro), Zamenhof-Tago (15.12). Ĉiu el tiuj tagoj alportis raportojn pri aktiva partopreno de diversaj E-medioj, kaj ankaŭ pri klopodoj aktivi lige kun ili en la ekstera medio. Estis entreprenitaj preparoj por vastskale kaj informriĉe soleni la 125-an datrevenon de la lanĉo de la Unua Libro en la jaro 2012.

Aŭtune okazis renovigo de la komisionoj, ligitaj kun la informado. Ekde tiam pri la Gazetara Kampanjo ĉe UK respondecas Komisiono en la konsisto de Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova. Daŭre la komisiito pri la E-radiofonio kaj podkastoj estas Gabi Kosiarska. En la postkongresa periodo komenciĝis la interparoloj pri la Komisiono pri Informado, kiun formis Marek Blahuš, Andrej Grigorjevskij kaj Francesco Maurelli. En 2010 okazis pliaj nacilingvaj tradukoj de la teksto “Ĝisdate pri Esperanto” kaj de la nacilingvaj paĝoj en la paĝo esperanto.org. Dank’ al la laboro de Ralph Schmeits el la CO signife progresis la aktualigado de esperanto.net. Grave antaŭeniris la laboroj por aktuale.info.

Preskaŭ ĉiu landa E-kongreso aŭ internacia E-renkonto estas utiligata por kontakti lokajn ĵurnalistojn kaj amaskomunikilojn. Krom tio esperantistoj mem aliĝadis al eksteraj eventoj kiel la menciitaj tagoj, sed ankaŭ apartaj okazoj, kiel ekz. Diversity Day en Varsovio. Dum tiu bunta tago kontraŭ la socia diskriminacio okazis ne nur konkurso dediĉita al konoj pri Esperanto, sed ankaŭ enkonduko al la lingvo mem.

EKSTERAJ RILATOJ

De Novjorko ĝis Parizo

Estrarano de UEA pri eksteraj rilatoj S. Keller

Dudek unu komisiitoj de Universala Esperanto-Asocio laboris en 2010 ĉe kelkaj el la plej signifaj mondorganizaĵoj reprezentante nian asocion, agante por lingva kaj kultura diverseco, por defendi lingvajn rajtojn. Daŭre kunlaboras ankaŭ volontuloj ĉu konstantaj ĉu laŭokazaj, surlokaj aŭ perretaj, alportante sian kontribuon al nia agado direktita al la ne-Esperanta mondo.

UEA havas specialan konsultan rilaton kun Unuiĝintaj Nacioj. En la oficejoj de tiu tutmonda organizaĵo, en Ĝenevo, Novjorko kaj Vieno, deĵoris kaj agis dum la pasinta jaro 13 UEA-komisiitoj.

UEA oficiale ligiĝas ankaŭ al Unesko, en la kategorio de operaciaj rilatoj. Tie nia Asocio reprezentiĝis dum 2010 en kunsidoj helpe de kvar komisiitoj.

Ĉe la Nutraĵa kaj Agrikultura Organizaĵo de UN (FAO) ĉeestis ankaŭ pasintjare du esperantistoj-reprezentantoj.

Ni havis du reprezentantojn ĉe Eŭropa Unio, unu en la Eŭropa Lingva Konsilio kaj alian ĉe la Konsilio de Europo.

Jen resumo de la ĉefaj okazaĵoj el niaj aktivaĵoj por eksteraj rilatoj en 2010:

Unuiĝintaj Nacioj, Novjorko

Laborgrupo de ses aktivuloj prizorgas la rilatojn de UEA kun Unuiĝintaj Nacioj en Novjorko. La ĉefa rolanto estas Neil Blonstein, emerita instruisto, kiu, kiel volontulo, dediĉas grandan parton de sia tempo al reprezentado de UEA en laborkunvenoj kaj konferencoj de UN kaj neregistaraj organizaĵoj. Liaj oftaj intervenoj kaj kontaktoj kun oficistoj, delegitoj, igis Esperanton kaj UEA konataj en la koridoroj kaj salonoj de la UN-ĉefsidejo. La ceteraj membroj de la laborgrupo, kiun gvidas Humphrey Tonkin, estas Ulrich Becker, Ria Boemi, Thomas Eccardt kaj Scott Page. La grupo uzas malgrandan oficejon en la tuja proksimeco de la UN-domaro. Ĝi lanĉis retpaĝaron por informi la Esperanto-komunumon pri la laboro de Unuiĝintaj Nacioj (www.esperanto-un.org). En la Havana UK okazis du kunsidoj pri UN organizitaj de la Novjorka oficejo kaj oni lanĉis la organizaĵon “Esperanto por UN”, kiu celas klerigi la esperantistojn pri UN kaj informi UN-n pri Esperanto. La landa asocio Esperanto-USA respondecas pri la UEA-oficejo en Novjorko, kiun ĝi financas per speciala konto, al kiu oni povas fari donacojn por ebligi la daŭrigon de la tiea laboro. Nuntempe, la tuto funkcias per ege limigita buĝeto, kio limigas ankaŭ la agadon.

La 15-an de decembro UEA organizis en Novjorko anglalingvan simpozion “De Zamenhof al Soros”, en kiu oni festis la centjaran datrevenon de la Universala Kongreso en Vaŝingtono (kiun Zamenhof mem partoprenis) kaj ankaŭ la lanĉon de anglalingva traduko de libro de Tivadar Soros, Modernaj Robinzonoj (1923). Ĉeestis gastoj el pluraj neregistaraj organizaĵoj, sekcioj de UN kaj diplomatiaj misioj. Parolis prof. Esther Schor pri Zamenhof, la historiisto Ralph Dumain pri la vaŝingtona UK, prof. Humphrey Tonkin, la tradukinto de la libro de Soros, kaj financisto George Soros, kiu rakontis kelkajn siajn rememorojn pri la patro. George Soros ne estas subtenanto de Esperanto, sed agnoskas la gravan rolon, kiun la lingvo ludis en la vivo ne nur de lia patro sed de la tuta familio. Tiu estis la dua sinsekva Zamenhoftaga simpozio en la revivigita agado ĉe UN. Oni planas trian simpozion en decembro 2012 pri “Lingvoj kaj Unuiĝintaj Nacioj.”

Unuiĝintaj Nacioj, Ĝenevo

La ĝeneva teamo ĉe UN partoprenis kaj intervenis en pluraj UN-kunsidoj, aktive ĉeestis paralelajn eventojn de NRO-j kaj kontribuis al skribaj deklaroj de similcelaj organizaĵoj. Ĉe tiu UN-oficejo la laborgrupon konsistigis dum 2010 Charmian Common, Mireille Grosjean, Nicole Margot kaj Francesco Reale, gvidate de Stefano Keller.

La plej oftaj okazoj por partopreno kaj elpaŝo de UEA ĉe UN en Ĝenevo estas la kunsidoj de la Konsilio pri Homaj Rajtoj (HRC). En 2010 niaj teamanoj plurtage ĉeestis sesiojn de HRC, profitante konvenajn temojn por interveni pri la situacio koncerne lingvajn rajtojn de minoritatoj, pri lingvouzo ĉe UN dum kunsidoj kaj en diversaj retejoj de la tutmonda organizaĵo.

Aliaj signifaj okazoj partopreni kaj alparoli estis la forumoj de la Konsilio pri Homaj Rajtoj. En la 3-a sesio de la Forumo pri Minoritatoj intervenis reprezentanto de UEA, atentigante pri malrespekto de lingvaj rajtoj en Eŭropa Unio. Samokaze UEA submetis skriban prezentadon pri praktikaj spertoj en la edukado de minoritatoj (projekto www.mondeto.com).

Partopreno en pluraj NRO-eventoj, kunsidoj, kontribuo al skribaj deklaroj (ekz. pri Homa Rajto je Paco) submetitaj al la Konsilio pri la Homaj Rajtoj, kontaktoj kun reprezentantoj de neregistaraj organizaĵoj ebligis al la teamo de UEA ĉe UN en Ĝenevo vaste informi pri Esperanto kaj konatigi UEA-n kaj la movadon al la UN-delegitaro kaj oficistaro, kiel organizaĵon defendantan lingvajn rajtojn. Intervenoj de la teamo ĉiam substrekis la avantaĝojn kaj demokratecon de la uzo de neŭtrala pontolingvo en interetna komunikado.

La ĝeneva UEA-teamo pretigas videointervjuojn kun delegitoj ĉe UN kaj videoraportojn pri siaj intervenoj. Tiuj videoj estas publikigitaj en la kanaloj: www.youtube.com/LinguisticRights kaj www.youtube.com/EsperantoTv. Artikoloj, dokumentoj, informoj kaj raportoj pri lingvorajtaj temoj kun listo de pli signifaj eventoj estas publikigitaj plurlingve en la retejo de nia laborgrupo: www.lingvaj-rajtoj.org.

Unuiĝintaj Nacioj, Vieno

Ĉe la oficejo de UN en Vieno Hans Michael Maitzen (ĉefkomisiito), Gregor Hinker, Olga kaj Stella Maitzen reprezentis UEA-n en kunsidoj kaj konferencoj.

UEA alpaŝis per aktiva partopreno de aŭstraliaj kaj novzelandaj esperantistoj ankaŭ en la jarkonferenco de neregistaraj organizaĵoj, kiu en 2010 okazis en Melburno, Aŭstralio.

Unesko, Parizo

Kun Unesko UEA havas oficialan ligon en la kategorio de operaciaj rilatoj. UEA estas reprezentata en kunsidoj de Unesko kaj ofte povas konsili aŭ kunlabori pri komune interesaj demandoj. Komisiitoj de UEA en 2010 ĉe Unesko estis: Renée Triolle (ĉefreprezentanto), Emmanuel Debanne, Barbara Despiney, Aleks Kadar. Ilia aktiveco plenumita en 2010 etendiĝas al tre variaj taskoj: aliĝo al diversaj kolokvoj, kunsidoj; interveno dum debatoj, tiel certigante, ke UEA kaj Esperanto aperu inter la ĉeestantoj, alparolantoj kaj temoj. Distribuo de informiloj ĉiaokaze aŭ ĉiaokazaj. Kontaktoj kun NRO-j, partopreno en diversaj komisionoj. Kontribuoj al diversaj aranĝoj per prelego, traduko, kontaktoj kun oficistoj kaj respondeculoj de diversaj fakoj ĉe Unesko.

Verko de dokumentoj en rilato kun la decidoj de Unesko, traduko al Esperanto de la bazaj fundamentaj dokumentoj de Unesko. Sendo de jara agadraporto de UEA al la fakoj Edukado, Komunikado, Kulturo kaj Scienco; kontaktoj kaj raportoj en ĉiuj landoj al la Landaj Komisionoj de Unesko. Raportoj pri niaj agadoj. Flegado de kontaktoj kun ambasadoroj, ŝtatestroj.

Granda agado en 2010 estis la klopodoj pri la “Jardeko de lingvoj”. Post vana plurmonata laborego por trovi realajn subtenantojn de la propono inter la naciaj Unesko-komisionoj, ni alvenis al la konkludo, ke ni devas rezigni pri tiu projekto portempe, ĉar la kondiĉoj aktuale ne estas favoraj.

Eŭropa Unio

Eŭropa Lingva Konsilio: komisiito de UEA estas Wim Jansen, havanta rektan kontakton kun la ŝlosila persono en ELK, prof. Wolfgang Mackiewicz. Tiel li sukcesas teni aktuala la rilaton inter UEA kaj Eŭropa Lingva Konsilio, tra la kanaloj de la berlina sekretariejo kaj de la brusela centra oficejo.

Konsilio de Eŭropo: Nia komisiito, kiu observis la laboron de la Konsilio de Eŭropo dum 2010, estis Gilbert Stammbach.

Nutraĵa kaj Agrikultura Organizaĵo de UN (FAO): Niaj komisiitoj estis Ranieri Clerici kaj Renato Corsetti. Tie la eblo de aktiveco estas limigita al ĉeesto de ĝeneralaj kunvenoj, kion plenumis niaj komisiitoj.

Konklude

Laŭ ĝenerala konsidero ni povas paroli pri progreso en nia ekstera agado dum la lasta jaro. Tion montras la kreskanta nombro de okazoj de niaj ĉeestoj, kontaktoj, intervenoj en eventoj, ĉu ĉe iu el la mondorganizaĵoj, ĉu en kunsidoj de aliaj neregistaraj organizaĵoj. Montriĝas progreso ankaŭ en la kvalito de la reago, rilato al nia asocio kaj movado, observebla ĉe la reprezentantoj de tiuj NRO-j kaj mondorganizaĵoj.

La plej granda parto de tiu laboro realiĝas dank’ al la sindonemo de agemaj volontuloj. Ni povus esti pli efikaj kaj fari multon pli, se tiuj agadoj kaj projektoj disponus pri pli da monrimedoj. Oferemaj apogantoj de la Esperantaj projektoj konsideru tion ke la kvalito kaj reguleco de rilatado kun la ne-Esperantaj publiko, instancoj, organizaĵoj estas prioritataj en niaj agadoj, kaj tio kostas tempon, laborfortojn, monon. Mi rigardas kun optimismo al la futuro kaj dankas ĉiujn aktivulojn kaj subtenantojn.

[FORIGITA!: bildo]

Stefano Keller en Forumo pri Minoritatoj, UN en Ĝenevo

[FORIGITA!: bildo]

Stefano Keller kun papuo

KULTURO

Havano, la kultura ĉefurbo

Raportas la respondeca estrarano C. Nourmont
Eldonado

Eldonado de Esperanta literaturo en vasta senco (originala kaj tradukita beletro, faka literaturo kaj lernomaterialo kune kun vortaroj) okazis tra la tuta mondo per 204 titoloj, ĉe 94 eldonantoj. Pri la eldonaĵoj aperis la kutima dokumenta listo en la revuo Esperanto en Laste aperis. La libroservo de UEA estas atingebla ankaŭ pere de sia interreta paĝaro, kaj daŭre donas eblon mendi pli-malpli ĉiujn el la nuntempe haveblaj libroj en Esperanto. Pri la nombro da aperintaj eroj la duan fojon unuarangas Monda Asembleo Socia (Francio) per eldono de 18 libroj politikaj kaj sociaj. Sekvas Mondial (Usono), kun eldono de 13 libroj, kaj kiu unuarangas per la nombro da eldonitaj paĝoj (2748). Pri la nombro de libroj la trian lokon okupas Iltis (Germanio), kiu eldonis 10 titolojn, sed pri la nombro de paĝoj (1638) triarangas Flandra Esperanto-Ligo (Belgio). En 2010 plej multis eldono de traduka beletro (50) kaj de libroj pri Esperanto (38). En 2010 UEA eldonis 6 librojn, kun entute 1485 p.

Okaze de lia 70-a datreveno UEA eldonis festlibron por Humphrey Tonkin, La arto labori kune, impona libro pli-ol-900-paĝa, redaktita de Detlev Blanke kaj Ulrich Lins, kun kontribuoj de 106 aŭtoroj. Alia grava eldonaĵo estis Lingvo kaj Menso de Noam Chomsky, dua volumo de la novkreita serio Scienca Penso. El la angla ĝin tradukis Edmund Grimley Evans. Sub la titolo Religiaj kaj filozofiaj ideoj de Zamenhof: kultura kaj socia fono aperis la aktoj de la 32-a Esperantologia Konferenco, kiu okazis en la 94-a UK en Bjalistoko. La volumon redaktis Christer Kiselman. UEA reeldonis unu el siaj plej furoraj eldonaĵoj, Baza Esperanta radikaro de Wouter F. Pilger. Kiel kutime aperis la IKU-libro: Internacia Kongresa Universitato 2010, redaktita de J.A. Vergara.

Malofte iuj libroj verkitaj en Esperanto estas tradukitaj al multe da lingvoj. Escepta estas la kazo de Kumeŭaŭa, la filo de la ĝangalo, de Tibor Sekelj, ĵus aperinta en la malta, kio estas ĝia 26-a traduko. Stano Marĉek daŭrigante sian serion de lernolibroj Esperanto per rekta metodo nun atingas la saman nombron da tradukoj.

Kulturaj okazaĵoj, belartaj kaj aliaj konkursoj

Kiel kutime la Universala Kongreso rolis kiel la kultura ĉefurbo de Esperantujo, kun ĉi-jare aparta abundo da allogaj koncertoj. Regis dum la tuta kongreso varma muzika kaj danca etoso. Rimarkindaj estis la koruso Interkant’, kiu prezentis Canto General, Jacques Yvart kaj FaMo, kaj multaj muzikaj grupoj el la kongreslando, i.a. Amindaj. Se temas pri teatro, ĉefrolis Georgina Almanza en Esperanto por ĉiam, Giuliano Turone kaj Katja Ignatieva en La Leciono de Ionesco, kaj Saša Pilipović en Rememoro de unu aktoro.

La kvaran fojon sub aŭspicio de UEA okazis la tradiciaj Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES) en Poznań (Pollando), en sia 26-a efektiviĝo. Same sub aŭspicio de UEA okazis en Visaginas (Litovio) Baltiaj Esperanto-Tagoj, kun riĉa kleriga kaj arta programo.

Ne eblas citi en la raporto centon da tiaj renkontiĝoj kiuj okazas ekster la formalaj kadroj de UEA, do jen nur kelkaj ekzemploj: la junulara festivalo Festo (Tuluzo, Francio), la kultura programo en la german-franca kongreso en Kaiserslautern (Germanio), la internacia vespero en la 6-a Azia Kongreso en Ulanbatoro (Mongolio), la tri jarfinaj aranĝoj en Germanio. Plurfoje la konata aktoro Saša Pilipović kun sia trupo prezentis la teatraĵon Dek tagoj de kapitano Postnikov dum landaj kongresoj.

La rezultoj de la Belartaj Konkursoj estis prezentitaj okaze de speciala kunsido en la UK. Tekstoj de la premiitaj verkoj aperis en Beletra Almanako. Aliajn konkursojn organizas interalie Sezonoj kaj OSIEK.

Interesan iniciaton lanĉis Hori Jasuo: Sumooj por altigi la legkapablon de esperantistoj.

Dum la UK okazis ankaŭ Oratora konkurso. Pri tiuj aferoj raportis la revuo Esperanto.

Interrete

Tiu ĉi maniero partopreni en kaj informiĝi pri la Esperanto-kulturo pli kaj pli disvastiĝas. Nuntempe eblas spekti en la Interreto amason da filmetoj ĉe podkastaj radioelsendoj, ĉe Youtube kaj Ipernity kaj ĉe aliaj retejoj (ekz. www.esperanto.com).

La eldonejo Vinilkosmo, kiu daŭre aktivas produktante kompaktdiskojn, nun proponas ankaŭ virtualajn albumojn en sia elŝutretejo.

La interreta enciklopedio konstante kreskas en la paĝoj de Vikipedio.

Multiĝas ankaŭ retaj kontaktoj inter individuaj E-parolantoj per skribaj mesaĝoj kaj skajpado. Tial maloftiĝas la tradicia perletera korespondado. Koresponda Servo Mondskala en 2010 ricevis nur 67 korespondopetojn.

Kulturaj centroj, bibliotekoj kaj muzeoj

Kulturaj centroj ligitaj al Esperanto estas diversaj laŭ la celoj, funkciado, aktivaĵoj. Temas ne nur pri instruado de la lingvo sur diversaj niveloj, sed ankaŭ pri per-Esperantaj kulturaj agadoj. La listo aperas en la Jarlibro, kie estas ankaŭ registritaj la lokoj kun la plej signifaj kolektoj de dokumentoj en Esperanto.

Jam la 14-an fojon UEA subtenis Esperanto-bibliotekojn pere de la Biblioteka Apogo Thorsen. Daŭras la kampanjo “Esperanto en la Bibliotekojn”, kiun prizorgas Aloísio Sartorato. En novembro 2010 estis ekspedita la 113-a libropakaĵo de la kampanjo.

[FORIGITA!: bildo]

Miĉo Vrhovac kiel Zamenhof kaj Saša Pilipović kiel Postnikov en la spektaklo “Dek tagoj de kapitano Postnikov”.

INSTRUADO

Intensigo de informfluoj

Raportas la respondeca estrarano C. Nourmont

Laŭ interkonsento (renovigita en Havano) UEA kunlaboras kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) pri la fako instruado. La reprezentanto de UEA ĉe la ILEI-estraro estas Claude Nourmont. La reprezentanto de ILEI ĉe la UEA-estraro estas ĝia prezidanto Stefan MacGill.

ILEI

Tra 2010 ILEI signife intensigis sian informfluon — kaj interne kaj al la ekstero; ĉiusemajne, foje ĉiutage, aperis novaĵoj aŭ aldonoj en ĝia retejo. La revuoj Internacia Pedagogia Revuo (IPR) kaj Juna Amiko aperadis akurate kaj bonkvalite. La estraro ne sukcesis kunsidi kvorume, sed praktikaj kunsidoj okazis en Hago (januare), Antverpeno (maje) kaj Herzberg (oktobre). La pinto de la jaro estis sendube la 43-a Konferenco de ILEI en Matanzas, Kubo, kun pli ol 60 partoprenantoj, kie elstaris la trejnseminario por 23 junaj entuziasmaj instruistoj el plejparte latinamerikaj landoj. Temis pri la dua plej granda ekstereŭropa konferenco en la 51-jara historio de la ligo. Samtempe ILEI demonstris sian kreskantan tutmondecon — aldoniĝis sukcesaj aranĝoj en Taiyuan, Ĉinio, kaj Bubanza, Burundo, ambaŭ kun financa apogo de UEA kaj ILEI; ene de tri semajnoj — tri eventoj, tri kontinentoj.

Instruista trejnado kontinue ricevas atenton. En la universitato de Poznano sukcese finiĝis la kurso de 2009-2010, kaj lanĉiĝis la kurso por 2010-2011, ambaŭ kun kvar stipendioj, atribuitaj kunlabore de UEA kaj ILEI. La ĉefa eldona projekto estis kuneldono de Detala Gramatiko de Esperanto de Bertil Wennergren ĉefe por ret-lernantoj ĉe la partnera projekto lernu.net. Tiu kune kun la Manlibro pri la Instruado de Esperanto donas solidan bazon por aspirantaj instruistoj. La simpozia kajero el Krakovo atingis la prelegintojn kaj partnerojn en bele bindita versio jarkomence, kiun sekvis retaperigo por la publiko. Ekde oktobro intensa redakta laboro ebligis la retaperigon de la kajero el Parma komence de 2011. Okazis transnaciaj projektoj pri klasinterŝanĝo; mezvojas trijara projekto inter Bulgario, Francio (gastiganto aprile), Hungario (oktobre) kaj Pollando. Alia projekto kun pli junaj infanoj inter Britio, Germanio kaj Hungario venis al sukcesa fino komence de 2010, post tri renkontiĝoj. Por rikolti la spertojn el tiuj kaj tiaj aranĝoj, ILEI organizis unuafoje seminarion pri subvencipetado, paralele kun la jarkunveno de la germana ILEI-sekcio. Rimarkindas ankaŭ elana agado de la releviĝinta sekcio en Korea Respubliko. La Ligo reprezentiĝis en la Azia Kongreso en Mongolio, lingvo-instruista konferenco de la litova filio de FIPLV en Kaunas, ĉe Unesko en Parizo, en la german-franca kaj la beneluksa kongresoj. Februare la konferenca komisiito pasigis tri semajnojn en Kubo por prepari la konferencon; alia estrarano vizitis tra la jaro dufoje Danion por cementi la kunlaboron pri la sekva konferenco kaj simpozio okazonta en la Universitato de Kopenhago.

Tra la jaro progresis planoj akiri modeste honorariatajn laborfortojn, kune kun konvena laborloko. La jarfine pretigita buĝeto por 2011 enkondukas signifajn ŝanĝojn por ebligi tion kaj aliajn reformojn. Paralele okazis laboroj efikigi kaj plidemokratiigi la komitaton de ILEI per enkonduko de reta voĉdonado. Konkreta signo de la progreso estas — spite la ekonomian klimaton — 11-procenta kresko de la membronombro en 2010 kompare kun 2009 kaj 45-procenta kompare kun 2006.

Ekzamenoj

Nun ekzistas du paralelaj ekzamensistemoj: la Internaciaj Ekzamenoj (IE) de ILEI-UEA kaj la KER-ITK ekzamenoj de UEA.

La Internacia Ekzamenkomisiono en 2010 — laŭ raporto de M. Grosjean: La konsisto de IEK restis senŝanĝa, kun prezidanto M. Grosjean (Svislando), vicprezidanto Monika Molnár (Hungario-Svislando), sekretario Reza Torabi (Irano) kaj membroj Jérémie Sabiyumva (Burundo), Han Zuwu (Ĉinio), Karine Arakeljan (Armenio), Giridhar Rao (Barato). La Internacia Rajtigita Ekzamenantaro (IRE) nombras 111 personojn.

En 2010 okazis nur unu sesio de la Internaciaj Ekzamenoj de UEA-ILEI, en Lomé, Togolando, kun du sukcesaj kandidatoj.

Naskiĝis nova regularo pri ekzamenoj por blinduloj. La unua sesio estas antaŭvidita por UK Kopenhago en 2011.

La KER-ekzamenoj en 2010, laŭ raporto de K. Kováts por la KER-komisiono:

La KER-ekzamenoj pli kaj pli populariĝas. En la unuaj du jarojn de la KER-ekzamenoj okazis entute 284 ekzameniĝoj, kun la partopreno de kandidatoj el 38 landoj. En 2010 estis sesioj en Germanio, Slovakio, Usono, Kubo, Italio kaj Brazilo. Aparte menciindas tri sesioj, kie la interesiĝantoj estis pli ol 30. Dum la Somera Esperanto-Semajno (SES) en Slovakio ekzameniĝis multaj junuloj kaj partoprenintoj de la pola-germana kaj slovaka Grundtvig-projekto. En la sesio de UK en Kubo sukcesis ekzameniĝi 10 kubanoj. La tria plej multnombra sesio okazis dum la brazila kongreso, en Pirasikabo (ŝtato San-Paŭlo), kie 32 kandidatoj trapasis la skribajn ekzamenojn. En tiu lasta loko en julio 2011 okazos daŭrigo de la sesioj, kiam atendeblas eĉ pli granda kvanto da kandidatoj. Grava menciindaĵo estas la kunlaboro kun la Itala Instituto de Esperanto, kiu instigis siajn membrojn (la enlandajn ekzamenantojn) trapasi la KER-ekzamenojn por spertiĝi kaj esti testataj. La ekzamenon, financatan de la instituto, trapasis 15 italaj kolegoj, inter ili akademiano Carlo Minnaja, lia frato Nicola Minnaja, ambaŭ eminentaj kaj denaskaj esperantistoj, Fabrizio Pennacchietti, profesoro el Torino, kaj ankaŭ pluraj gravuloj de la movado.

La ekzamena komisiono reprezentiĝas regule dum la plej gravaj aranĝoj de ALTE (Asocio de Lingvotestistoj de Eŭropo) kaj per tio pli stabiligas la situacion de Esperanto ene de tiu prestiĝa faka platformo.

Rete

Lernu.net funkcias jam pli ol 8 jarojn kaj konstante kreskas kaj pliboniĝas. En ĝia paĝaro oni povas trovi ĉiujn informojn pri Esperanto kaj la movado en 36 lingvoj. La paĝaro kreskis kaj multo ŝanĝiĝis, sed la bazaj celo kaj ideo restis samaj — senpage helpi al ĉiuj retuzantoj en la mondo lerni kaj ekuzi Esperanton laŭeble facile kaj rapide.

Ĉiumonate la paĝaron vizitas pli ol 150 000 unikaj vizitantoj, kiuj dum monato trarigardas pli ol 3 milionojn da paĝoj. La nombro de registritaj uzantoj alproksimiĝas al 100 000. La evoluon de la paĝaro sekvas kaj al ĝi diversmaniere kontribuas ĉ. 200 helpantoj, kiuj tradukas la paĝaron, lingve helpas uzantojn, plibonigas vortarojn, kontribuas al la enhavo, testas, programas, komentas kaj en multaj aliaj manieroj certigas, ke la projekto floru kaj evoluu. Krom kursoj kaj pure instrua materialo, kiel diversnivelaj gramatikoj, ekzercoj, testoj kaj ekzamenoj, ĉe lernu! ekzistas pluraj iloj por praktika uzo de la lingvo kaj komunikado: la eblo interŝanĝi privatajn mesaĝojn kun aliaj uzantoj, sendi bildkartojn, skribi en la tujmesaĝilo kaj uzi multlingvajn forumojn.

Ekzistas jam multaj planoj pri la estonto de la paĝaro. Unu el la deziroj estas kunligi la paĝaron kun pluraj aliaj interesaj kreataj projektoj, ekz. “lingvohelpilo” kaj “Esperanto-aktuale”. La unua estas altnivela gramatikkontrolilo, kiu ne nur atentigas komencantojn pri verŝajnaj eraroj, sed ankaŭ donas ŝanĝoproponojn, ordigitajn laŭ verŝajneco, kaj helpas ankaŭ al spertaj esperantistoj per kontrollegado de longaj dokumentoj. Krome ĝi donas pedagogiajn komentojn pri la eraroj, kun ligiloj al pli detalaj klarigoj kaj lernomaterialo. La kontrolilo jam funkcias, konstante pliboniĝas kaj estas testebla ĉe la paĝo http://lingvohelpilo.ikso.net. La dua menciita projekto estas multlingva inform-retejo pri la internacia lingvo Esperanto kaj ĝia kulturo: gramatiko, historio, movado k.s. Grava parto de la paĝaro konsistas el novaĵoj pri Esperanto, lingva politiko kaj rilataj aferoj, kiuj estos verkataj kunlabore kun multaj esperantistoj tra la mondo.

La paĝaro jam estas konstruita. Pri la projekto eblas pli ekscii ĉe http://aktuale.info.

Instruado de Esperanto okazas ne nur en la reto. Jam la tria fizika lernu!-renkontiĝo Somera Esperanto-Studado (SES-2010) okazis en la slovaka urbeto Piešťany, kien venis 190 personoj. Raporto pri ĝi aperis en la oktobra numero de la revuo.

La projekton lernu! kaj la ceterajn menciitajn realigas la internacia organizo Edukado@Interreto (http://ikso.net) kun la financa subteno de la usona esplorfondaĵo “Esperantic Studies Foundation” (http://esperantic.org).

Edukado.net

La jaro 2010 estis mejloŝtono en la vivo de la paĝaro www.edukado.net. En oktobro de tiu jaro lanĉiĝis ĝia tria, komplete rekonstruita versio. Tio eblis danke al la komunumo (deko da grandaj sponsoroj kaj 220 individuaj donacintoj), kiu en rekorda tempo kunmetis la necesan sumon por la rekonstruo kaj tiel savis la riĉegan kolekton de la retejo. Estis kreita Fondaĵo edukado.net, kiu prizorgas la kolektitan monon kaj respondecas pri ĝia laŭcela uzo kaj mastrumado. La funkciadon de la retejo mem daŭre financis ESF.

Katalin Kováts, la direktoro de la fondaĵo kaj redaktoro de la retejo, jam de 9 jaroj konstruas kaj plenigas la paĝaron je ekzercoj, artikoloj, utilaj helpiloj por la instruistoj de la internacia lingvo.

Pli ol 2000 esperantistoj uzas la materialon de la retejo kaj cento aktive kunlaboras. Lastatempaj novaĵoj estis la sekcioj Diplomlaboraĵoj kaj Panteono. En la unua kolektiĝas la lernejfinaj laboraĵoj en aŭ pri Esperanto, la dua prezentas kaj starigas memoron al meritplenaj instruistoj de Esperanto, forpasintaj aŭ ankoraŭ vivaj. La populara eldonaĵo Poŝamiko vendiĝis en 6000 ekzempleroj kaj daŭre furoras tra la mondo.

Krom la reta trejnlaboro kaj subteno de instruistoj, edukado.net okazigas ĉeestajn kursojn kaj seminariojn. Ĝi ne nur trejnas kaj instruas, sed aktive partoprenas ankaŭ en la ekzamenado. La redaktoro, respondecante pri la novtipaj KER-ekzamenoj, ankaŭ sur la paĝoj de edukado.net provas doni ĉiun subtenon por la kunorganizantoj kaj kandidatoj de tiuj gravaj ekzamenoj.

[FORIGITA!: bildo]

La estraro de ILEI: Julija Batrakova, Duncan Charters, Stefan MacGill, Malgosia Komarnicka, Zsófia Kóródy kaj Radojica Petrović, kun estrara komisiito por la Kuba konferenco Ana Montesinos De Gomis.

TEJO

Vigligo de la ekstera agado

Raportas Ĝenerala Sekretario de TEJO P. Kožuchová kaj M. Ronco, TEJO-volontulo

La jaron 2010 karakterizis laŭŝtupa intensiĝo de la KER*-agado. La estraro dum sia lasta fizika kunveno decidis emfazi kaj revigligi la eksteran agadon de TEJO, nomumante novan komisiiton pri eksteraj rilatoj, Michael Boris Mandirola el Italio. En la novembra Ĝenerala Asembleo de la Eŭropa Junulara Forumo en Kievo partoprenis tri delegitoj de TEJO. Pli frue en septembro 2010 TEJO-reprezentanto partoprenis informtagon pri subvencipetado kaj financado en Bruselo. TEJO sukcesis akiri subvencion de ESF por trejnado, preparata kune kun Skolta E-Ligo por majo 2011.

* Komisiono pri Eksteraj Rilatoj

La IJK 2010 kun la temo “Proksimiĝo de kulturoj” okazis en Santa Cruz del Norte, Kubo. Partoprenis ĝin 181 esperantistoj el 35 landoj. Dank’ al la konkurso “Partopreni IJK-on”, por kiu TEJO disponigis 1500 eŭrojn, la kongreson partoprenis ankaŭ du junuloj el Brazilo kaj unu el Kroatio. TEJO kontribuis programe kaj finance al la seminario por instruistoj de ILEI kaj la Amerika Komisiono de UEA, disponigante 1500 eŭrojn por stipendiitoj el la Suda Ameriko.

En la Centra Oficejo de UEA volontule oficis en 2010 Alexandre Baudry el Francio (ĝis la fino de septembro), sekvate de Manuela Ronco el Italio. Post la fino de sia volontulado Alexandre Baudry transprenis la rolon de la ĉefa kompilanto de Pasporta Servo. En 2010 aperis ĝia nova eldono kun la adresaro de 1450 gastigantoj. Ekde majo 2010 en la prizorgado de la retpaĝo de PS partoprenas nova programisto, Daniel Bebelacqua el Urugvajo.

En 2010 aperis 3 numeroj de TEJO Tutmonde, redaktitaj de Nicola Ruggiero el Italio. Paŭlo Moĵajev daŭrigis laboron kiel redaktoro de Kontakto, sed printempe 2010 estis lanĉita konkurso por la posteno de nova redaktoro. Tiu fariĝis Rogener Pavinski kiu prilaboris novan koncepton de la revuo kaj starigis la retpaĝon: www.kontakto.tejo.org. La lasta numero de Kontakto en 2010 estis jam de li redaktita.

Dum la aŭtuna estrarkunsido Derk Ederveen, longjara kompilanto de PS, estis nomumita honora membro de TEJO, Marek Blahuš oficialiĝis kiel komitatano A de TEJO ĉe la Komitato de UEA, Adenjo Charrière estis nomumita gvidanto de nova komisiono pri Adoleska Agado, kies celo estas pripensi strategion, por ke esperantistoj en adoleska aĝo ne restu flankenmetitaj de la movado.

[FORIGITA!: bildo]

La nuna TEJO-estraro

LANDA KAJ REGIONA AGADO

Superrigardo pri la faritaĵoj

Raportas la respondeca estrarano M. Gutierrez

La laboro de UEA estas bazita sur iniciatoj de membroj kaj organizoj en diversaj landoj kaj regionoj, kaj signife dependas de la kapablo kaj entuziasmo de individuoj kaj grupoj. La raporto prezentas nur superrigardon pri la E-laboro en la regionoj kaj landoj, kie aktivas organizoj, kluboj kaj individuoj ligitaj al movadaj taskoj. Ĉiam pli la kontaktoj inter ili okazas per la Interreto aŭ diskutlistoj, speciale kiam temas pri disvastigo de informoj kaj agadoj, kongresoj, kunvenoj kaj kursoj.

Tiu laboro ankaŭ en 2010 estis kompletigita per agado pri ĝemelaj urboj sub la gvido de Wu Guonjang. Ĝi koncentriĝis al kvar aspektoj: Atingi aktivan kaj klaran konsideron kaj agadon por la projekto flanke de regionaj kaj lokaj Esperanto-organizaĵoj; instigi vizitojn inter esperantistoj por tiel influi la ĝeneralan agadon de ĝemelaj urboj; akiri subtenon de la movadaj gravuloj por plivalorigi la projekton; pliigi la rolon kaj influon de la projekto kaj de ĝia bulteno Informilo de Ĝemelaj Urboj.

Afriko

La jaro 2010 estis plena de signifaj laboroj por kaj en Afriko. Rilate al informado la Afrika Komisiono adaptis flugfoliojn por liveri ilin al interesiĝantoj.

Sur la instrua kaj eduka agadkampoj notindaj estas la lingvokursoj en Burundo, Benino, Togolando, Kenjo, Niĝerio, Kongolando kaj ankaŭ en diversaj lernejaj kaj eksterlernejaj E-kluboj. Apartan mencion tiurilate meritas Bubanza (Burundo), kie okazis seminario kun 60 partoprenantoj el najbaraj landoj. Perkorespondan kurson por deko da gelernantoj gvidis Adjé Adjévi.

La bulteno de la Afrika Komisiono Esperanto en Afriko, redaktata de Jean Codjo, aperis regule tri fojojn jare en la Interreto kaj en papera formo. Pluiris la kreado kaj prizorgado de retpaĝoj fare de la Afrika Oficejo (Benino) por landoj, kiuj tion deziras, kaj ligo al kelkaj eblas ĉe www.esperanto-afriko.org/retpagxojafrikaj.htm.

Ĉe Afrika Oficejo deĵoras partatempe (ĉirkaŭ 20 horojn semajne) André Gokan. Al liaj taskoj apartenas i.a. liverado de lernomaterialo al petintoj, prizorgado de la oficejo, aktualigado de listo de afrikaj esperantistoj, respondado al informpetantoj. Kunlabore kun la CO, AO pristudis subvencipetojn, kaj en 2010 donis subvenciojn al tri landaj asocioj: ABeE (Benino), ANEB (Burundo) kaj UTE (Togolando). Iom da monhelpo ricevis ankaŭ Zego E-klubo en Niĝerio, CIE en Madagaskaro, Paca E-klubo en Tanzanio, EKM en Kongolando kaj iu klubo de Kenjo.

Sub la gvido de J.P. Lungikisa revigliĝis Demokratia Kongolanda Esperanto-Asocio (DKEA). Loka muzika grupo Espero kunlabore kun Vinilkosmo produktis KD-on. Jean Codjo kaj Adjé Adjévi per siaj verkoj Aventuro en mondo de ŝajnigado kaj El togolanda saĝosako, eldonitaj de Flandra Esperanto-Ligo respektive Monda Asembleo Socia, pliriĉigas la E-kulturon.

Dank’ al la subteno el la fondaĵo Thorsen, SAT-amikaro, de Gilles kaj Nicole Wallez, Ronald Glossop kaj Jeanne-Marie Cash, la klubo Sankta Harmonio en Benino kolektis kaj donacis franclingvajn librojn kaj esperantaĵojn al la ŝtata mezgrada lernejo de Ayahohoué. Estis aktualigita kontakto kun la nacia komisiono de Unesko en Buĵumbura. Lerno-jarfinaj festoj kaj Zamenhofa festo-tago estis diversmaniere solenitaj. En Togolando Zamenhof-festo okazis jarfine, kadre de la 18-a nacia kongreso, kiun partoprenis 79 togolandaj esperantistoj. Pri E-aranĝoj en DR Kongo kaj Togolando dank’ al lokaj iniciatoj raportis televido kaj radiostacioj.

Dum la jaro en Afriko okazis vizitoj de esperantistoj el Belgio, Francio, Svedio unuflanke kaj aliflanke de afrikanoj mem. Menciinda estas la vizito de Jérémie Sabiyumva en Kenjo kaj Ugando por starigi Orientan Afrikan Esperanto-Federacion, kaj tiu de Costantine Mashauri en Najrobo. Tio estas la solaj okazoj por lokaj fortoj pli vigle praktiki la lingvon kaj akiri internacian prononcon.

[FORIGITA!: bildo]

Latifou Gbadamassi, prezidanto de Asocio de Beninaj Esperantistoj.

Ameriko

La Amerika Komisiono aparte klopodis per kelkaj iniciatoj kaj konkreta projekto antaŭenpuŝi agadojn sojle de la UK kaj aliaj internaciaj eventoj dum 2010. Oni donis gravan stimulon al la projekto Esperanto al Ameriko, kiu inkluzivas konkretajn erojn, kiel instruado de Esperanto. Dank’ al stipendioj pluraj latinamerikanoj povis partopreni trejnseminarion kadre de la ILEI-konferenco en Kubo kaj la 95-an UK-on, aparte pro la subteno de Fondaĵo Mondo el Germanio, ILEI, TEJO.

Inter multaj aliaj aktivaĵoj aparte raportindaj, estas krome: instru- kaj informvojaĝo de la belga esperantistino Anneleen Nys tra diversaj latinamerikaj landoj. Martin Schäffer kun Mallely Martínez Mateos, la prezidantino de Meksika E-Federacio, efektivigis instru- kaj informvojaĝon al Nikaragvo. Aliflanke, en Meksiko Esperanto fariĝis oficiala kaj libere elektebla fako en la universitato UABC (du studlokoj: Mexicali kaj Tijuana).

En Usono NASK 2010 festis sian 40-an datrevenon, daŭrigante la tradicion kiel grava centro de plurnivela lernado kaj internacia uzado de Esperanto.

Okaze de la UK, ILEI-konferenco, IJK kaj IIK en Kubo, KEA aktive partoprenis la 19-an Internacian Librofoiron de Havano per stando, kiun vizitis pluraj miloj da havananoj, kaj dum kiu estis disdonitaj pluraj miloj da faldfolioj. Oni reklamis la kongreson logante pli ol 50 interesatojn, okazis gazetaraj konferencoj, televidaj elsendoj kaj vasta informa kampanjo tra la tuta lando; estis lanĉita nova retpaĝo ĉe: www.esperanto.cult.cu; okazis regulaj kontaktoj kun la naciaj Unesko-komisiono kaj UN-asocio por pritrakti la unuajn demarŝojn cele al la projekto Jardeko de la Lingvoj.

En Brazilo grava atingo estis la aprobo de leĝprojekto por subteni la instruadon de Esperanto en brazilaj mezlernejoj, pri kiu la federacia deputito Andreia Zito el la ŝtato Rio-de-Ĵanejro denove prezentis sian favoran raporton. Rezulte, la leĝprojekto de la senatano Cristovam Buarque estas en la eduk-komisiono de la deputita ĉambro.

Aliaj gravaj eventoj estis la 45-a kongreso de BEL; komenciĝis la preparlaboroj por la 8-a Tutamerika Kongreso de Esperanto en San-Paŭlo en julio 2011 kune kun la jaraj BEL-kongreso kaj junulara kongreso.

Grava manko, kiun la Amerika Komisiono ne sukcesis superi, rilatas al la klopodoj proksimigi la nordamerikan movadon al regula kunlaboro regiona, kio tamen restas la esenca celo, kaj tial oni planas daŭrigi kaj konkretigi kunlaborajn projektojn.

Dum la jaro daŭre okazis retaj kontaktoj kun esperantistoj en diversaj landoj, kiel Salvadoro, Honduro, Kostariko, Nikaragvo, Haitio, Gvatemalo kaj Venezuelo. La celo estas aktivigi lokajn izolulojn kaj grupojn kaj diskonigi la agadojn de la komisiono, aparte ĝian projekton Esperanto al Ameriko.

La retpaĝo de AK ne estis regule aktualigata, tamen ĝi daŭre peras ligon al la landaj asocioj de la regiono kaj gastigas la sonarkivojn de Radio Aktiva en Urugvajo kaj Radio Havano Kubo (www.ameriko.org).

Arabaj Landoj

En 2010 la Komisiono pri agado en la landoj de Meza Oriento kaj Norda Afriko daŭrigis sian informan agadon kaj liveradon de lernomaterialo al petantoj. La plej konkreta rezulto estis atingita en Turkio, kie en Eskiŝehiro oni organizis la 3-an Mezorientan Kunvenon kun internacia partoprenantaro. La kunveno estis tre sukcesa el la turka vidpunkto, ĉar la partoprenintaj lernantoj restis entuziasmaj kaj plu agadis en sia istanbula klubo.

Dum la jaro okazis multaj provoj kontakti kelkajn esperantistojn en Tunizio, por aranĝi tie la 4-an Mezorientan Kunvenon, kio malsukcesis.

Daŭras retaj kursoj en la araba, ankaŭ de lernu.net, kaj evoluas la paĝaro de la komisiono www.arabujo.net. De tempo al tempo aperas junaj parolantoj, ekzemple en Sirio, kiuj lernis per la reto.

La elĉerpiĝinta libro de Husajn Al-Amili La trezoro de la araba kulturo estis reeldonita. Alia verko de Al-Amili estas en preparo.

La komisiono restas tre malforta kaj atendas kunlaboron de esperantistoj, kiuj havas ligojn kun arabaj landoj: a...@gmail.com.

Azio

En Azio UEA havas firman agadbazon en la Komisiono pri Azia Esperanto-Movado (KAEM), organizanta sian agadon per diversaj projektoj, komencante de la regionaj kongresoj, edukado, kunlaboro inter landaj asocioj, membrigo de azianoj en UEA kaj ILEI-agado. KAEM sukcesis eldoni sian informilon Esperanto en Azio kun 32 paĝoj laŭplane kaj sendis ĝin al 350 abonantoj kaj 150 financaj subtenantoj ĉefe en Koreio kaj Japanio. Por subteni la eldonon de Esperanto en Azio oni kolektis 150 mondonacojn por la Fondaĵo Azio de UEA. Estis eldonita la “Jarlibro de KAEM 2010”.

KAEM membrigis 154 aziajn aktivulojn en UEA per la Fondaĵo Azio. Estis subvenciitaj du indonezianoj por partopreni en la 29-a Komuna Seminario decembre en Vjetnamio. Laŭ diversaj projektoj oni laboris pri edukado en Indonezio, kie Heidi Goes el Belgio sukcese organizis kursojn, parte subvenciitajn de KAEM, en diversaj lokoj. Oni subvenciis krome la lernolibron de Firdaŭs Ŝukurov en Taĝikio. En Birmo la movado ĝermas.

La 6-a Azia Kongreso okazinta en Mongolio havis 254 aliĝintojn el 33 landoj kaj partoprenis ĝin 215 el 27 landoj. Ĝi estis granda sukceso pro la nombro de la partoprenantoj kaj la enhavo. La financan deficiton parte kovris KAEM kaj parte Mongola Esperanto-Asocio. Dum la Azia Kongreso la estraran kunsidon de KAEM partoprenis KAEM-anoj el Japanio, Koreio, Ĉinio, Mongolio, Vjetnamio, Israelo, kaj Hori Jasuo (UEA-estrarano). En ĝi elektiĝis nova estraro de KAEM, kun Sasaki Teruhiro el Japanio kiel la nova prezidanto.

Dum la jaro okazis ankaŭ aliaj landaj kongresoj kaj samnivelaj aranĝoj, inter kiuj menciindas la 4-a jarkunveno de Ĉinaj Esperanto-komercistoj en Huangshi, provinco Hubei, en septembro; la Jarkunveno de Ĉina Fervojista Esperanto-Asocio en la urbo Dandong (najbare al la norda Koreio); la 6-a Esperanto-Kongreso de Nordoriento kaj Interna Mongolio de Ĉinio en aŭgusto en la plej granda landlima urbo Dandong, en la Liaodong-a Universitato, kun temo “Instruado kaj Aplikado de Esperanto”. La kongreson ĉeestis 155 partoprenantoj el 11 provincoj, 3 municipoj kaj 1 aŭtonoma regiono kaj el la suda Koreio, Japanio kaj Usono. Esperantaj aktivaĵoj okazis en Kantono por memorfesti la 123-an datrevenon de la unua libro de Esperanto; en Indonezio en oktobro 2010 estis starigita Esperiga Suno — Esperanto-klubo de Ĝakarto. En Israelo okazis Somerfina Kunveno de la Tel-avivaj esperantistoj, kiun partoprenis esperantistoj el la tuta lando. Ĝi kunvenigis preskaŭ 40 partoprenantojn; en Japanio okazis la 97-a Japana Esperanto-Kongreso en Nagasako. Al ĝi aliĝis 396 homoj, el kiuj efektive partoprenis 191. La kongresa temo estis “Esperanto ŝanĝas la mondon, ankaŭ vin”. En Koreio okazis la 42-a Koreia Esperanto-Kongreso en Daegu. En Pakistano kunvenis la 33-a Jara Kongreso de PakEsA en la urbo Multan; en Uzbekio okazis letervespero en la 2750-jara Samarkando en la Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro kunlabore kun la urba departemento pri kulturo kaj la regiona filio de la Unuiĝo de Verkistoj de Uzbekio; en Vjetnamio okazis la 29-a Komuna Seminario inter junularoj de Ĉinio, Japanio, Koreio kaj Vjetnamio en Hanojo.

Resume, KAEM laŭ siaj projektoj konstante antaŭenpaŝas kaj plenumas sian taskon, kolektante informojn kaj eldonante la organon Esperanto en Azio por 500 aziaj aktivuloj, organizante regule Aziajn Kongresojn, subtenante la eldonadon de libroj kaj vortaroj. Pro la progreso de la Interreto kaj pere de KAEM aziaj esperantistoj multfoje renkontiĝas reciproke, kio kontribuas al plifirmigo de la esperantista movado en la tuta regiono.

Eŭropo

Malgraŭ klopodoj ne eblis kunlaborigi tie la LA-ojn por establi apartan komisionon de UEA por Eŭropa Agado. Tiuregione tradicie aktivas kiel aparta organizo Eŭropa E-Unio membrigante esperantistojn el LA-oj kaj kluboj en la uniaj landoj. Tamen realiĝis multaj kunlaboraj rilatoj kaj aktivadoj pri konkretaj eventoj kaj celoj.

I.a. okazis la germana-franca kongreso en Kaiserslautern en Germanio, en kiu en majo 2010 EEU organizis kunsidon de sia asembleo. Itala E-Federacio kune kun EEU organizis en Lignano en aŭgusto 2010 Eŭropan seminarion pri Lingvaj rajtoj en multkultura Eŭropo. Aldone al la Comenius- kaj Grundtvig-projektoj de pluraj lernejoj kaj landaj asocioj en 2010 aldoniĝis la projekto de Itala E-Federacio organizi en 2011 eŭropan laborejon pri eŭropaj temoj en Torino.

EEU denove partoprenis en la Ekonomia Forumo en Krynica (Pollando), grava evento kunveniganta politikistojn kaj ekonomiistojn el la centra-orienta Eŭropo. En ĝia organizo grave rolis Pola E-Asocio kaj finance subvenciis ĝin UEA kaj ESF. Kadre de la foruma temo “Eŭropo sen konfliktoj” la podian prezenton partoprenis Seán Ó Riain, Zbignew Galor, Ilona Koutny kaj Barbara Despiney.

Menciinda estas la partopreno de esperantistoj en la eŭropunia Grundtvig, programo “Dumviva Lernado”. Ekzemple Pola E-Asocio akiris du ĝiajn premiojn, i.a. la duan lokon en la kategorio de plej bonaj organizaĵoj pro grupa subiĝo al KER-ekzamenoj. Gravis esperantista partopreno en la Forumo de Tria Aĝo en Nowy Sącz.

Pluraj publikaj aranĝoj kaj kunfestado okazis lige kun la Eŭropa Tago de Lingvoj (21.09). Elstaris la pagita anonco de Etsuo Miyoshi en Le Monde kaj ekspozicio de libroj pri malpli konataj lingvoj en la Brusela Eŭropa Komisiono (DGT) kun unu tablo dediĉita ankaŭ al Esperanto. Kelkaj LA-oj havis apartajn publikajn aranĝojn i.a. la ĉeĥa, slovena kaj slovaka.

Multaj informoj pri E-agado aperis en neesperantistaj mediatoj kaj la televidaj elsendoj pri asocioj kiuj festis siajn 100-jariĝojn, kiel la slovena kaj la bosnia. Kroata E-Ligo kongresis en Velika Gorica, la 8-an de septembro. Lige kun la 100-jariĝo de E-Ligo en Bosnio kaj Hercegovino en Sarajevo (29-31.10) okazis Ronda Tablo “EU — hieraŭ, hodiaŭ, morgaŭ. Lingvaj kaj kulturaj aspektoj”, kun partopreno de esperantistoj i.a. el ĉiuj uniaj landoj.

Inaŭguro de Esperanto-memormuro en la Esperanto-Parko en la urbo Pécs, Hungario, estis nekutima evento kun ĉeesto de ĉirkaŭ 60 hungaraj kaj eksterlandaj esperantistoj. Sur la muro estis pendigitaj granitaj memortabuloj pri 11 konataj hungaraj esperantistoj kaj Zamenhof.

Oceanio

Dum la jaro la Oceania komisiono ne sukcesis regule nek vigle agadi, tamen oni klopodis subteni iniciatojn de lokaj aktivuloj kaj landoj per kelkaj funkcipovaj projektoj. Aŭstralia E-Asocio (AEA) kaj NZEA (Nov-Zelando) daŭrigis sian stabilan laboron kun relative bonaj atingoj. La projekto “Talking to the whole wide world” de Penny Vos kunlabore kun AEA enkondukas Esperanton en la kadron de deviga instruado/lernado de lingvo alia ol la angla al infanoj kaj gejunuloj en Aŭstralio. Edukaj instancoj kaj instruistoj en bazaj lernejoj povas nun konsulti la materialojn ĉe www.mondeto.com

Unu el la daŭraj malfortoj estas manko de homfortoj por entrepreni esencajn taskojn en tiom vasta regiono; oni klopodis plu teni kontaktojn por subteni agadojn en la plej malfortaj landoj.

SCIENCA KAJ FAKA AGADO

Libroj,Vikipedio, ISAE, IKU

Raportas la respondeca estrarano A. Wandel

UEA eldonis la duan volumon el la serio Scienca Penso publikigante la verkon Lingvo kaj Menso de la mondkonata sciencisto Noam Chomsky en la kompetenta traduko de Edmund Grimley Evans kun antaŭparoloj de Probal Dasgupta kaj la psikolingvisto Hiroshi Nagata.

La Esperanta Vikipedio daŭre kreskas kvante kaj kvalite. E@I organizis kaj sponsoris la konkurson “Monato de Vikipedio” dum aprilo 2010. Ĝiaj partoprenantoj plibonigis kelkajn el la 1000 plej gravaj artikoloj. Sekve la Esperanta Vikipedio gajnis la unuan lokon laŭ kresko de tiuj artikoloj dum tiu monato.

Estis fondita grupo por revigligi Internacian Sciencan Asocion Esperantistan (ISAE). Ĝia prezidanto, d-ro Rüdiger Sachs, estis premiita en la UK en Havano pro sia elstara laboro kiel gvidanto de ISAE kaj eldonanto de ĝia Scienca Revuo.

Dum la UK en Havano du IKU-prelegantoj lastmomente ne povis veni. Iliaj prelegoj tamen okazis laŭplane dank’ al kunlaboro de kolegoj. Kiel kutime furoris la IKU-libro. Kadre de la Konferenco por Apliko de Esperanto en la Scienco kaj Tekniko (KAEST) en novembro 2010 okazis publika kunsido de la ISAE-iniciatgrupo.

La estraro nomumis du fakajn komisionojn de UEA: IKU-komisionon (konfirmotan de la Komitato en Kopenhago) kaj la komisionon pri Rondo Familia.

La listo Scienca kaj Faka agado de UEA plivastiĝis kaj fine de 2010 havis preskaŭ 200 membrojn.

[FORIGITA!: bildo]

Kadre de la Konferenco por Apliko de Esperanto en la Scienco kaj Tekniko en novembro 2010 okazis publika kunsido de la ISAE-iniciatgrupo.

ESPLORO KAJ DOKUMENTADO

CED estas esplora fako de UEA

La respondeca estrarano A. Wandel, raportas H. Tonkin

CED, Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, estas la esplora fako de UEA. Ĝi laboras per estraro kiu konsistas el: Detlev Blanke, Mark Fettes, Sabine Fiedler, Federico Gobbo, Kimura Goro, Wim Jansen, Giridhar Rao kaj Humphrey Tonkin (direktoro). La Centro aperigis regule la sciencan revuon Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, LPLP), eldonatan en kunlaboro kun la granda nederlanda eldonejo Benjamins (www.benjamins.com) sub la redakto de prof. Probal Dasgupta kaj prof. Humphrey Tonkin. Aperis ankaŭ la tria volumo en ĝia (anglalingva) libroserio Studies in World Language Problems (Studoj pri Mondaj Lingvaj Problemoj), libro pri tradukado (La tradukanto kiel peranto de kulturoj), redaktita de Humphrey Tonkin kaj Maria Esposito Frank. Tiu volumo enhavas i.a. artikolon de Humphrey Tonkin pri tradukado en Esperanton. Kvara volumo, pri lingvopolitiko en Orienta Azio, estas en preparo.

LPLP estis fondita kiel multlingva revuo. Kvankam ĝi daŭre aperigas ampleksan resumon de ĉiu artikolo en Esperanto, kaj ankaŭ en unu plia lingvo, preskaŭ ĉiuj manuskriptoj, kiujn ĝi ricevas, estas en la angla lingvo — simptomo de la fortiĝanta situacio de la angla kiel la norma lingvo por scienca interŝanĝo. Rezulte, ĉiuj 13 artikoloj, kiuj aperis en la jarkolekto 2010, estis anglalingvaj. La revuo havas redaktan komitaton de 28 eminentaj lingvistoj el la tuta mondo, el kiuj naŭ scipovas Esperanton, kaj ĝi daŭre aperigas artikolojn pri interlingvistiko. Tri aperis en 2010, sub la redakto de Mark Fettes: tipologia studo pri la eŭropeco de Esperanto de Mikael Parkvall, studo pri Zamenhof de Esther Schor, kaj historia studo pri la esperantisto Lakshmiswar Sinha de Probal Dasgupta. Aperis ankaŭ tri recenzoj pri interlingvistikaj kaj esperantologiaj temoj. Aliaj artikoloj aparte interesaj traktis la problemon de personaj nomoj en kunligo kun oficiala registrado de nomoj, la rolon de lingvopolitiko en la sveda televido, lingvoekonomikon en Afriko, kaj lingvoplanadon en la organizado de sanservoj. La jarkolekto de 2010 estis la 34-a. Aperis kvar recenzoj de verkoj en aŭ pri Esperanto.

La unutaga Esperantologia Konferenco, tradicie organizata de CED kadre de la Universalaj Kongresoj, okazis en 2010 en Havano sub la gvido de prof. Christer Kiselman. La aktoj de tiu konferenco aperos ĉe UEA.

Aperis regule ĉe la centro Informilo por Interlingvistoj (IpI, red. Detlev Blanke). La informilo IpI celas teni interlingvistojn informitaj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp, kaj ĝi estas senpage abonebla por ĉiu interesiĝanto per peto al la CO de UEA aŭ legebla en interreto ĉe http://www.esperantic.org/en/communications/ipi. La germana interlingvistika asocio GIL aperigas germanlingvan version. D-ro Tonkin, kunlabore kun d-ro Blanke, respondecis ankaŭ pri kompilado de sekcio de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). Tiu bibliografio ne plu aperas en la iamaj dikaj ĉiujaraj volumoj, sed en reta formo (kutime abonata de la grandaj esplorbibliotekoj tra la mondo). Aldoniĝas inter 300 kaj 400 novaj bibliografiaj eroj ĉiujare, tiel ke nun sidas en la datenobazo dekmiloj da eroj, kiuj iel rilatas al Esperanto kaj interlingvistiko.

Inter la sciencaj eldonaĵoj de UEA menciindas ankaŭ tekstoj el la Internacia Kongresa Universitato 2010, sub la redakto de d-ro José Antonio Vergara.

Per subteno de la usona-kanada fondaĵo Esperantic Studies Foundation (ESF), kiu proksime kunlaboras kun CED, la retejo edukado.net antaŭenigas unu el la celoj de UEA, la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Sub la gvido de Katalin Kováts, edukado.net liveras informojn ĉefe por instruistoj, pri lerniloj kaj instruiloj kaj aliaj helpiloj rilate Esperanto-pedagogion. La retejo lernu.net donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj kaj ankaŭ funkcias kiel renkontiĝejo de Esperanto-lernantoj. La Nordamerikaj Someraj Kursoj (NASK) ĉe la Universitato de Kalifornio Sandiego same faciligas la lernadon de Esperanto. Ĉiuj tiuj programoj ricevas subtenon de ESF. Subvencioj de ESF ebligis kompletigon aŭ daŭrigon, ekster la kadro de CED, de esplorprojektoj de unuopaj esploristoj en diversaj lokoj de la mondo (vidu ĝian retejon: www.esperantic.org).

La fonduso de CED subtenas malgrandajn esplorprojektojn pri Esperanto, interlingvistiko kaj rilata lingvopolitiko. Ĉiu fakulo pri tiuj temoj estas libera peti subvenciojn por subteni specifan esplorprojekton, inkluzive de vojaĝoj al esplorbibliotekoj, partopreno en fakaj konferencoj, publikigo de materialoj, k.s. La fonduso estas gvidata de d-ro Blanke, kune kun d-ro Christer Kiselman (Svedio) kaj s-ro Osmo Buller (Nederlando). Proponojn oni sendu unuavice al d-ro Blanke. En 2010 ESF subvenciis la fonduson per la sumo de USD 7000.

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la kursanoj en Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK 2010) en la Universitato de Kalifornio en San Diego.

FINAJ VORTOJ DE LA PREZIDANTO

Kunludu sur la podio

Kion vi konkludas el la agadaro videbligita en nia raporto? Bonvolu esprimi viajn konkludojn en la asocia retlisto uea-membroj, kie ni aŭskultas vin kaj reagas, aŭ en viaj landaj retlistoj, kie vi povas kunmeti viajn komprenojn cele al modifo de la laŭlandaj strategiaj planoj. La Asocio ĉimomente renovigas sian strategian planon kaj aparte bonvenigas vian partoprenon en tiu procezo — sur niveloj internacia kaj laŭlanda.

La metaforo, laŭ kiu la tuta Esperanta kulturo estus teatro, instigu vin ludi rolon sur tiu vasta podio, aŭ plivastigi ĝin per “alternativaj fieroj” (pri kiuj estis parolite en Havano), aŭ draste kritiki la metaforon mem. “Tamen, ne haltu.”

Amike kaj estime,

Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

Estraro de UEA

Terminologia forumo

Ankaŭ ĉi-jare estas planata kadre de la UK okazigo de la tradicia programero.

En la kongresa programo ĝi ricevos lokon vendrede la 29-an de julio ekde 13:00 ĝis 16:00. Malsame ol en la antaŭaj jaroj, en kiuj la forumon organizis Detlev kaj Wera Blanke, la organizo E@I transprenas la gvidadon.

La noveco speguliĝas ankaŭ en la kadra temo de la kunveno “La faka lingvo en la interreto”. La forumo havas la celon prezenti novajn ekkonojn, aspektojn kaj atingojn en la kampo de la faklingva agado rilate al Esperanto (faklingvaj vortaroj, problemoj de la terminologio kaj terminografio, apliko de ISO-normoj, de la Interreto kaj de aliaj elektronikaj instrumentoj ktp.). Estas antaŭvidataj kvin prelegoj de po 30 minutoj (el tio 10 minutoj por diskuto). Sekvos ĝenerala diskuto, pri la nuna stato de la terminologia agado en Esperanto kaj planoj por estonta agado. La diskuton gvidos Mélanie Maradan, nove nomumita komisiito de UEA pri la rilatoj kun Infoterm kaj ISO. Pri kunordigo kadre de E@I respondecas Marek Blahuš, m...@ikso.net. Fakuloj, sciencistoj, terminologoj kaj antaŭenigantoj de faka uzo de Esperanto estas elkore invitataj partopreni. Aktualaj informoj ĉe: www.facebook.com/event.php?eid=197761123601210.

Festotago honore al Claude Gacond

Sabate la 27-an de aŭgusto 2011 en la urba biblioteko de La Chaux-de-Fonds, Svislando, okazos festo honore kaj omaĝe al la 80-jara Claude Gacond.

Claude Gacond estas fama svisa esperantisto, instruisto kaj pedagogo. Li fondis en 1967 la arkivejon Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI) kaj en 1968 Kulturan Centron Esperantistan (KCE).

Ekde 1994 li dediĉas siajn fortojn al CDELI en la Urba Biblioteko. Inter 1962 kaj 1992 li estis parolisto ĉe la Esperantofako de Svisa Radio Internacia en Berno. Li estas Honora Membro de UEA, de SES kaj de ILEI, redaktoro de SESinformas, la bulteno de Svisa Esperanto-Societo. Festolibro aperos kaj estos solene transdonita al Claude en la festotago. Por ĉeesti, alparoli la festantojn, kanti, deklami, aŭ partopreni la tagmanĝon, oni anoncu sin al Mireille Grosjean m...@gmail.com, telefone +41 79 69 709 66. Pliaj detaloj ĉe www.esperantogacond.ch/claude80jara/.

Al infanoj, gepatroj kaj ĉiuj eksinfanoj

De la 41-a UK al la 42-a IIK: Prezento kaj historio de la Internacia Infana Kongreseto. Sabate la 23-an de julio de la 16-a ĝis la 17-a 30, en la kongresejo.

En 1956 okazis la 41-a UK en Kopenhago, kaj samtempe la 1-a IIK. Ĝin iniciatis la tiama KKS Gian Carlo Fighiera. En 2011 okazos la 96-a UK en Kopenhago, kaj samtempe la 42-a IIK.

De la 41-a UK al la 42-a IIK, ni esperas je via partopreno por tiu energi-plena kunveno.

Tie vi havos la okazon aŭskulti gvidantojn de pasintaj IIK, historion pri la renkonto mem, kun ĉeesto de la infanoj de la aktuala IIK. Venu kaj rakontu/kundividu viajn spertojn pri infanaj renkontoj.

Por kontribui al tiu programo, bonvolu antaŭsendi mesaĝon al Adenjo (a...@gmail.com). Intervenoj daŭros maksimume 15 minutojn, kaj estu laŭeble plej ludemaj kaj viglaj. La organiza teamo tre aprezos ricevi viajn malnovajn fotojn (prefere en elektronika versio), kaj antaŭĝojas aŭskulti viajn anekdotojn.

Aktualaj informoj ĉe: www.facebook.com/event.php?eid=197761123601210

Oratora Konkurso en Kopenhago

En la 96-a UK en Kopenhago denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo Claude Nourmont, m...@pt.lu.

La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

  • Dialogo kaj interkompreno inter generacioj
  • La sociaj retoj: ĉu pli bona komunikado aŭ nur iluzio?
  • Ĉu Esperanto estas facila lingvo?

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de la parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularooratorakonkurso.html.

Revuo Esperanto 2011 7-8

Malferme

UEA ĉiam pli en la reta mondo

La ĉeesto de UEA en la virtuala mondo daŭre pliampleksiĝas. Eĉ ne ĉiuj funkciuloj de la Asocio plu konscias pri ĉiuj niĉoj de Interreto, kie UEA troviĝas, nek pri ĉiuj retaj servoj, kiujn ĝi disponigas. Ni do provu fari kronologian superrigardon pri la kresko de nia virtuala pejzaĝo, kvankam ĝi fariĝis jam tiom riĉa, ke la spaco ne sufiĉas por fari tion elĉerpe.

UEA faris la unuan paŝon en la elektronika mondo aprile 1992, kiam la Centra Oficejo ekuzis retpoŝton. Komence oni sendis kaj prenis retpoŝtaĵojn nur unufoje semajne. Ili estis malmultaj kaj la uzo de tiu nova kanalo, disponigita de la Erasma Universitato, estis peza, sed baldaŭ la uzo komencis rapide kreski. Ĝis 2002 la CO havis unu retadreson, sed en tiu jaro ĉiu oficisto kaj multaj unuopaj servoj kaj fakoj de la CO ricevis apartajn adresojn.

En 1997 UEA rezervis la domajnon uea.org kaj Kalle Kniivilä kiel komisiito kaj poste kiel estrarano pri informado ekkonstruis kun kelkaj volontuloj la ĉefan UEA-retejon www.uea.org, kies adreso plu restas sama. Intertempe ĝia aspekto ŝanĝiĝis kaj baldaŭ ŝanĝiĝos denove, ĉar la ĉefa volontulo pri ĝi, Andrej Grigorjevskij, nun okupiĝas pri ĝia funda renovigo. Propran retejon havas TEJO, www.tejo.org, kies unua versio estis kreita en 2001.

En 1998 ekaperis Gazetaraj Komunikoj de UEA, redaktataj en la CO kaj celitaj al movadaj gazetoj kaj aktivuloj. Komence volontuloj adaptis al kelkaj naciaj lingvoj la informojn, kiuj povis esti interesaj ankaŭ ekstermovade, sed nun tio bedaŭrinde okazas tro sporade. Ĉiu ajn povas senpage ekaboni tiun servon ĉe: www.uea.org/dokumentoj/komunikoj/index.html.

Por la ekstera informado UEA havas alian retejon, www.esperanto.net, kiun Torben Kehlet starigis en 1996. Post lia forpaso UEA transprenis ĝian administradon en 2002. Nun ĝi proponas informilojn pri Esperanto en 62 lingvoj. Ralph Schmeits en la CO lastatempe okupiĝis pri ĝia ĝisdatigo, sed la nombro de lingvoj povus esti ankoraŭ pli granda kaj la informoj en iuj lingvoj pli aktualaj. (Bv. kontroli la situacion pri via lingvo kaj laŭbezone kontakti la CO!)

Kiam Andrej Grigorjevskij fariĝis estrarano pri informado, en 2001, li tuj komencis okupiĝi pri la evoluigo de retaj servoj. Li ekkonstruis “retan oficejon”, t.e. retejon, kiun ĉefe uzas la CO sed ankaŭ estraranoj, ĉefdelegitoj kaj perantoj por plej diversaj administraj bezonoj. Meze de 2002 ankaŭ membroj ricevis la eblon fari rete tiajn bazajn aferojn kiel ekz. (re)membriĝi en UEA/TEJO aŭ aliĝi al UK. La Gotenburga UK en 2003 estis la unua, kies kongresanoj povis ankaŭ mendi loĝigon kaj ekskursojn per reta mendilo en la UK-sekcio de la retejo.

La ĉefa avantaĝo de la retaj servoj certe estas la rapideco. Tion spertas ankaŭ la klientoj de la Libroservo de UEA. En 2000 ili ricevis la eblecon konsulti rete la plenan katalogon. Mendon oni devis ankoraŭ sendi kiel apartan retmesaĝon, sed ekde marto 2004 katalogo.uea.org funkcias kiel vendejo, kie la kliento kompilas mendon per klakoj ĉe dezirataj varoj.

Ekde 2005 la ĉefaj servoj de UEA estas atingeblaj en Interreto. Ĉiu individua membro rajtas uzi la “retan Jarlibron”, reto.uea.org, kiu fakte estas pli ol la nomo supozigas. Krom la informoj pri delegitoj, estraranoj, komitatanoj k.a. funkciuloj de UEA kaj TEJO, pri landaj kaj fakaj asocioj, kaj krom la eblo rekte kontakti plej multajn el ili, ĝi donas aliron ankaŭ al la revuoj Esperanto, Kontakto kaj TEJO tutmonde. Ĉiu membro rajtas legi iliajn jarkolektojn ekde 2004; la numerojn de la kuranta jaro povas legi nur la aktualaj membroj. Simile al la Delegita Reto ankaŭ la reto de gastigantoj de TEJO, Pasporta Servo, havas interaktivan retejon, www.pasportaservo.org. Ŝatantoj de paperaj eldonoj tamen ne maltrankvilu: Jarlibro, Pasporta Servo kaj la revuoj de UEA kaj TEJO plu aperos ankaŭ presforme.

En 2009 UEA ekhavis paĝon en la socia retejo Facebook. En junio 2011 www.facebook.com/Universala.Esperanto.Asocio havis jam 2300 “ŝatantojn”, kiuj povas ankaŭ mem afiŝi tie komentojn, fotojn, filmojn k.a. apud la afiŝoj de UEA. Proprajn paĝojn havas ankaŭ TEJO, Kontakto, Pasporta Servo kaj kreskanta nombro da aliaj servoj kaj agadoj de UEA/TEJO. Malpli populara (120 anoj) restas la UEA-paĝo http://vk.com/club13861884 en la Facebook-simila VKontakte, kun uzantoj ĉefe en Rusio.

Iom antaŭ ol eniri Facebook, UEA malfermis “retan kinejon”. En uea.ipernity.com eblas jam spekti dekojn da dokumentaj filmoj ekde la unua IJK en 1938 ĝis la plej lasta Malferma Tago de la CO. La filmĵurnalo UEAviva en YouTube, www.youtube.com/ueaviva, proponas 10-minutajn filmetojn pri aktualaĵoj de UEA. Novaj filmoj aldoniĝas laŭ la tempa disponeblo de la volontulo Francisco L. Veuthey, sed tute regulan ritmon (ĉiun unuan kaj trian merkredon de la monato) celas la nova retradio de UEA, kiu funkcias kunlabore kaj kadre de Pola Retradio en Esperanto, retradio.posterous.com.

Fine ni ne forgesu la retlistojn. Ankaŭ tiuj ligitaj al UEA jam tiom — verŝajne tro! — multas, ke ne plu eblas nombri ilin. Ekzemple, la Yahoo-listo de la Komitato de UEA estis kreita en 1999. Ĝi estas libere legebla por ĉiu, sed nur la komitatanoj rajtas afiŝi en ĝi. Ĉiu membro de UEA rajtas tamen skribi en la Yahoo-listo “uea-membroj”, lanĉita en 2000. Kun ĉ. 400 anoj ĝi tamen estas malpli populara ol la diversaj retejoj, verŝajne pro tio, ke ĝiaj diskutoj tro facile turniĝas en ĝenajn disputojn. Pli utilaj povas esti diskutlistoj kaj retejoj pri konkretaj agadoj, ekz. la retejo por kunordigi la gazetaran agadon ĉirkaŭ la ĉi-jara UK, esperanto.com/gazetara-kampanjo2011, prizorgata de Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova.

Osmo Buller

Esperantomuzeo en Vieno iras interreten!

La valoro de muzeoj konsistas ne nur en la objektoj elmontrataj, sed ankaŭ en la objektoj, kiuj troviĝas en iliaj stokejoj. Tiel en la Esperantomuzeo en Vieno oni povas vidi nur etan parton: 2 500 objektoj troviĝas ne en vitrinoj, sed en stokejoj. Tamen la Esperantomuzeo trovis solvon: Post ciferecigo, granda parto de la objektoj estas nun videbla en interreto!

La Esperantomuzeo ne devas honti: en la jaro 2010 vizitis ĝin 7 523 interesiĝantoj, inter ili multaj lernantoj kaj junuloj. Aldone al tiu sukceso ĝi strebas eĉ pli grandigi la kontakton kun la publiko kaj tiel en giganta fortostreĉo fotis aŭ skanis ĉiujn siajn muzeajn objektojn por meti ilin en la bilddatumbankon “Bildarchiv Austria”. La celata publiko estas interalie ankaŭ la esplorantoj kaj sciencistoj, ĉar objektoj havas sian historion kaj ofte komunikas eĉ pli konkretan informon ol vortoj.

Kolektado, konservado, esplorado kaj disponigo de objektoj estas la bazaj funkcioj de ĉiu muzeo. Tiajn taskojn la Esperantomuzeo plenumas jam de pli ol 80 jaroj. Pro tio la kolekto kontinue kreskis tiel, ke ĝi nuntempe gardas pli ol 2 500 diversspecajn objektojn el tri jarcentoj. Ĉiu objekto havas sian propran historion, kiu estas dokumentinda. Objektoj ne ekzistas sen signifo, ili ne ekzistas per si mem, sed nur per sia signifo kaj per la funkcio el la tempo de sia estiĝo. Se oni ne ĝustatempe kolektas kaj konservas objektojn, ili perdiĝas kune kun la signifoj, kiujn ili transdonas.

La objektoj en la Esperantomuzeo estas tiel diversspecaj, kiel ilia historio. La listo estus tro longa por nomi ĉiujn specojn. Inter ili estas granda nombro da insignoj kaj glumarkoj de diversaj kongresoj kaj renkontiĝoj, flagoj, pentraĵoj, ŝildoj, kalendaroj, moneroj, medaloj, bustoj kaj diversaj memoraĵoj. La objektoj estas gardataj en speciala ejo klimatizata kaj alirebla nur por personoj kun speciala permeso. La temperaturo kaj la aera humido estas idealaj por daŭra konservado kaj kongruas kun la plej aktualaj normoj preskribitaj de specialistoj por garantii la savadon de la materialo.

Esperanto-insignoj

Granda parto de la objektoj estas insignoj. La plej malnova insigno estas el la jaro 1908 — de la 4-a Universala Kongreso en Dresdeno, la plej nova insigno estas el 2008 — de la 93-a Universala Kongreso en Roterdamo. La kolektado de la insignoj sekvas certan sistemon kaj celas la plej kompletan kolekton de ĉiu speco de Esperanto-insignoj. Insignoj ne nur estas belaspektaj ornamaĵoj, sed ili estas ankaŭ reprezentad-formoj de la koncernata renkontiĝo, kiuj ofte permesas ekzaktan datadon de historiaj kunvenoj.

La renaskiĝo de Esperanto-monumento

Laŭ iniciato de Johann Geroldinger inaŭguriĝis en 1965, proksime de la stacidomo en Linco, tre impona Esperanto-monumento de la artisto Adolf Kloska (1930-1964). En 2001 oni renovigis la areon — kaj detruis la monumenton, laŭ-dire erare. La lincaj esperantistoj tamen atingis la restarigon. La skulptisto Herbert Egger sukcese povis rekonstrui la monumenton laŭ la modelo, kiu troviĝas en la Esperantomuzeo. La solena reinaŭguro okazis en 2006. Jen tre drasta ekzemplo por la fakto, ke gravas, ke ie en la mondo ekzistas institucio, kiu konservas kaj gardas ankaŭ Esperanto-objektojn.

La Esperantomuzeo ne nur gardas malnovajn objektojn, sed ĝi ankaŭ aktive kolektas la nuntempajn por montri kaj rakonti al estontaj generacioj la historian signifon, kiun peros la kolektitaj objektoj pri la nunaj Esperanto-vivmedioj.

Pere de la katalogo de la “Bildarchiv Austria” oni povas serĉi kaj trovi la objektojn de la Esperantomuzeo. La ligilo estas la jena: www.bildarchivaustria.at.

Bernhard Tuider

[FORIGITA!: bildo]

La modelo de la Esperanto-monumento en Linz

[FORIGITA!: bildo]

Insigno de la 4-a UK, Dresden

[FORIGITA!: bildo]

Insigno de la 93-a UK, Rotterdamo

Lernadi, lernadi, lernadi...

Sendube lernado estas esenca bazo de la homa evoluo. Ĝi rilatas ankaŭ al niaj lingvo kaj movado, des pli ke ĉe la plimulto de la lingvouzantoj Esperanto estas lingvo lernita kaj ne denaske alproprigita.

Manke de Esperanto-ŝtato kaj ties kultura infrastrukturo, edukado kaj lernado ne estas alcentrigitaj kaj unuecigitaj. Esperantujo ne povas ebligi al ĉiuj siaj membroj aliron al kleriĝo kaj pluperfektiĝo, ne disponigas lernejsistemon kun studebloj pri la lingvo, pri kulturo, pri aliaj studfakoj akireblaj en tiu ĉi lingvo.

La membroj kaj asocioj provas kompensi tiujn mankojn divers-maniere kaj -nivele, ofte amatore. Ekzistas movadaj kaj klubaj kursoj, fakrondoj en lernejoj kaj kelkaj universitatnivelaj kursoj. Tiuj ĉi lastaj, eĉ se “internaciaj”, tamen atingeblas nur por homoj geografie proksimaj. Disponeblan solvon por ĉiuj signifas nur la retaj kursoj, inter ili la plej sukcesa lernu!, kiu funkcias jam kun 100 mil aliĝintoj, sed sen ajna oficiala agnosko aŭ ekzamen- kaj diplomsistemo.

Ĉu la manko de centreca eduksistemo estas rezulto de ĝenerala malemo lerni Esperanton, lerni pri kaj per Esperanto? Aŭ inverse: ĉu la malmultaj ebloj kaj manko de rekono malinstigas esperantistojn lerni? Eble ambaŭ veras, sekve urĝas ekagi sur ambaŭ kampoj.

Bona kaj kontentiga solvo, pro la geografia diseco, devus esti tamen la distanclernado aŭ distance kunordigata loka lernado, kun unuecaj kaj normaj studprogramoj, ekzamenoj kaj diplomado. Necesus investi kaj pli atenti pri la potenco kaj teknikaj ebloj de ekz. lernu! kaj aliaj retaj kursoj, edukado.net, RITE (Reta Instruista Trejnado ĉe edukado.net) kaj de la ekzamenoj laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER), ekstermovade agnoskataj. Ili povus garantii bazan edukprogramon por ĉiuj niveloj, kunlabore kun la lokaj kaj diasporaj klerigcentroj kaj movadaj kursejoj (Poznań, San Diego, Herzberg, universitatoj en Ĉinio, Esperanto-centroj en Afriko ktp), laŭ kune ellaboritaj kaj akceptitaj normoj. Aliaj kursoj kaj movadaj aranĝoj estus nur aldonaj koloroj kaj specialiĝoj, kiuj pliriĉigus la paletron kaj farus la komunumon pli bunta.

Por ke la gvidantaj respondeculoj agnosku la neceson ellabori tian universalan eduksistemon ene de Esperantujo, ke ili zorgu pri klerigado kaj trejnado de sufiĉaj instruistoj kaj kursgvidantoj, necesas ke la membroj esprimu sian studemon per legado, partopreno en kursoj, aranĝoj, jamaj programoj kaj funkciigataj ekzamensistemoj, ĉu landnivelaj ĉu internaciaj. Necesus ke esperantistoj sentu internan bezonon flegi sian lingvon, altigi sian lingvonivelon kaj ekkoni siajn historion kaj kulturon.

En la norda hemisfero venos la someraj ferioj kaj aranĝoj, ekde septembro nova lernojaro, kaj en la suda mondparto la longaj vintraj vesperoj ... do, ĉiuj taŭgaj por trovi eblon je lernado, kleriĝo, pluperfektiĝo.

Jen nur kelkaj el la ebloj:

  • klerigaj kaj lingvolernigaj programeroj dum UK,
  • Nord-Amerika Kursaro Somera (NASK) en Kalifornio,
  • bunta programaro en la kulturaj centroj de Grezijono, Kvinpetalo, Herzberg,
  • ĉeesta kursaro de lernu! en Slovakio,
  • pluraj ekzamensesioj de KER kadre de la Tutamerika Kongreso en San-Paŭlo,
  • hispana kaj itala kongresoj kaj dum UK,
  • interlingvistikaj kursoj en Poznań (Pollando) komenciĝontaj en septembro,
  • projekto Universitato de Esperanto sur la ĉina insulo Hajnano.

Por trovi pliajn kursinformojn rigardu la kursejon ĉe www.edukado.net. Ĉiuokaze ne forgesu, ĉar tre gravas: lernadi, lernadi, lernadi...

Katalin Kováts

[FORIGITA!: bildo]

K. Kováts, F. Lo Jacomo kun la gastobservanto Renée Triolle ekzamenas la hispanan kandidaton Amador Angel Garcias Santos ĉe la ekzamensesio en Greziljono en majo 2011.

[FORIGITA!: bildo]

Trejnado de la refleksivo dum NASK

Niaj solenaj kunvenoj

Interasocie ĉe Mediteraneo

Inter la 22-a kaj la 26-a de aprilo 2011 okazis interasocia renkontiĝo ĉe Mediteraneo en Sète, en la suda Francio.

La renkontiĝo estis kune organizita de pluraj franclandaj asocioj: Espéranto-France, SAT-Amikaro, Franca Fervojista Esperanto-Asocio, Franca Katolika Esperanto-Asocio, Groupe des Enseignants Espérantophones (grupo de Esperantaj instruistoj), Eurokka kaj Langvedoka-Rusiljona Esperanto-Federacio. Aliĝis al la renkontiĝo 390 homoj, el ĉiuj regionoj de Francio kaj el dudeko da aliaj landoj.

La agrabla ĉemara fericentro Le Lazaret, kie okazis la plej multaj programeroj, estis aparte taŭga pro la eblo loĝi kaj manĝi surloke.

La programo estis abundega. Dum apenaŭ iom pli ol tri tagoj la organizantoj sukcesis kunpaki dek kvin prelegojn, sep spektaklojn, kelkajn atelierojn, forumojn, plenkunsidojn, komitatkunsidojn kaj specialajn laborgrupojn de la invitantaj asocioj kaj de kelkaj aliaj partoprenantaj asocioj, sesiojn de ekzamenoj en la kadro de Franca Esperanto-Instituto kaj en la kadro de KER. Aldoniĝis dek unu ekskursoj en kaj apud Sète.

Esperanto, ĉu solidareca lingvo? Pluraj prelegoj temis pri tiu demando: solidara turismo en Centra Ameriko, peresperanta solidareco en Bosnio, kiel Esperanto povas helpi al eksterleĝaj migrantoj en Eŭropo. Tre kortuŝe rakontis sian sperton Jozefo, kiu venis el Afriko kaj sukcesis dank’ al helpo de esperantistoj havi nun restadpermeson en Francio. Aliaj prelegoj ebligis konatiĝi kun la foraj kulturoj el Kubo, Nepalo kaj Japanio, kaj kun iliaj nunaj problemoj; eĉ ĉeestis japanino el la damaĝita urbo Sendai. La abundo da programeroj ĉagrenis multajn, ĉar ne eblis ĉion ĉeesti. Necesis elekti inter amaso da interesaj temoj: Ĉu Esperanto estas facila lingvo?, La humuro ĉe Lorjak kaj Beaucaire, Edukado ĉe Interreto, Esperanto en politiko, Jules Verne kaj Esperanto, Vagonara signalado, prelegoj pri la regiono kie okazis la renkontiĝo..., sen forgesi la forumon pri la okcitana lingvo.

La dokumentaristo Dominique Gautier premiere prezentis la novan (franclingvan) filmon “Espéranto”. FAMo vigligis la interkonan vesperon, kaj akompanis Jacques Yvart dum la elstara koncerto pri Georges Brassens, unu el la plej famaj “infanoj” de Sète. Dimanĉe sinsekve koncertis la kataluna muzikgrupo “Kaj Tiel Plu” kaj la frisa ensemblo “Kapriol’” por ĝoje dancigi la publikon; apoteozo estis ĉe la fino de la koncerto kiam ambaŭ ensembloj kuniĝis por muziki kaj kantigi. En la lasta vespero la Teatra Trupo de Tuluzo ludis la teatraĵeton Grandioza Kongreso. Sekvis Patric, kiu bele prezentis kanzonojn en la okcitana lingvo; jOmO kantis Esperantan version de kelkaj el ili, antaŭ ol prezenti propran spektaklon kun la dancensemblo Solniŝka, brile kaj slavetose. Tiu belega koncerto fermis kunlaborecan kaj memorindan renkontiĝon. Grandioze!

Claude Nourmont

La tutlanda en Rumanio

Inter la 6-a kaj la 8-a de majo 2011, en Sfântu-Gheorghe, distrikto Covasna, Rumanio, okazis la 14-a tutlanda kongreso de Esperanto.

Partoprenis 51 esperantistoj, inter kiuj Imre Szabó, la prezidanto de Hungaria Esperanto-Asocio, kaj Klara Szabó, esperantistino el Hungario. Ne mankis esperantistoj de la aliaj E-asocioj de Rumanio, t.e. asocioj de Oradea kaj la fervojistoj.

Krom la estrarkunsido kaj la kongreso mem okazis E-simpozio kun la temo “Esperanto — ponto inter popoloj kaj kulturoj”, ILEI-kunveno kaj ekskurso.

La solena malfermo okazis en la Liceo “Mihai Viteazul”, kie la direktorinoj estas tre favoraj al Esperanto. Ĉeestis ankaŭ liceanoj, al kiuj oni prezentis la Manifeston de Prago kaj mallongan historion de la E-agado en Rumanio. Oni laŭtlegis gratulmesaĝojn el Bulgario, Hungario, Italio, Meksiko kaj Nederlando, kaj la direktorinoj entuziasme parolis pri la edukagado en la liceo. Sinjoro Imre Szabó prelegis pri la poeto Attila József (kies patro estis rumandevena) kaj Jozefo Nagy prezentis al ni prelegon pri Sándor Kőrösi Csoma — grava filologo, sikulo* el Transilvanio. Prelegojn prezentis ankaŭ Aurora Bute, Mihai Trifoi, Emil Crâncău, Marian Vochin, Petronela Birta, Adriana Dolca kaj Mariana Berariu.

* 1) Orient-transilvania hungaro

Sabate matene okazis E-kurso, dum kiu Jozefo Nagy parolis pri sia traduklaboro. Kun surpaperaj ekzemploj ni analizis versaĵojn, variantojn, tradukmetodojn, esprimojn, nuancojn, vortojn, vorterojn ktp, kio konsciigis nin, ke tradukado postulas ne nur profundajn lingvosciojn, talenton, sed ankaŭ penan laboron, veran arton.

Ni ekskursis al la proksima vilaĝo Catalina, kie naskiĝis d-ro Gábor Bálint, la unua esperantisto kaj (poste) idisto en Transilvanio. La du prezidantoj, Aurora Bute kaj Imre Szabó, metis florojn ĉe la statuo de d-ro Gábor Bálint, kaj okazis komuna fotado.

Sabaton posttagmeze la membroj de EAR kongresis. Post estrarkunveno oni diskutis pri la agadraporto, pri farendaĵoj, oni elektis novan estraron, kies nova prezidanto estas Mihai Trifoi.

Inter EAR kaj HEA oni subskribis dokumenton, kiu atestas la estontan kunlaboron inter la du E-asocioj. Imre Szabó prezentis la etapojn de la E-ekzamenoj en Hungario. Li montris kiel oni ekzamenas la gelernantojn kiuj elektis Esperanton por ekzameniĝi. Vespere ĉiuj iris en la urbon kaj ĝuis koncertojn, kadre de la Tagoj de la urbo Sfântu-Gheorghe, kiu festis sian 550-jariĝon. La tuta urbo sonoris pro muziko kaj ĉie odoris bonaj tradiciaj manĝaĵoj.

La aranĝo estis vere sukcesa kaj tial ni kore gratulas nian kolegon, nun nian prezidanton Mihai Trifoi.

Aurora Bute

Pri Morariu dum la sveda

Rumana esperantisto, kiu vivis longe en Svedio, estis la temo de libro verkita de Katalin Kováts kaj prezentita okaze de la Sveda Esperanto-Kongreso en Stockholm 13-15 majo 2011.

Kováts faris esploron pri la vivo de Tiberio Morariu, 1901-1987, kaj la libro estis la elirpunkto de ŝia prelego en la sveda kongreso (sur la foto). Ankaŭ la filino de Morariu gastis en la kongreso, kiu kolektis 67 partoprenantojn el 7 landoj.

Alia prelego estis prezentita svedlingve de la lingvisto Mikael Parkvall, kiu faris studon pri komparo de strukturoj de pluraj lingvoj, interalie Esperanto. Wim Posthuma montris filmon pri sia vizito en Togolando. En la sabata vespero kantis Nataŝa kaj Andreo Bertse. Sveda Esperanto-Federacio, kiu aranĝis la kongreson, elektis novan prezidanton Roland Lindblom, kiu jam en pli frua periodo plenumis tiun taskon, post Bengt Olof Åradsson, kiu nun estos ordinara estrarano. La jarkunveno akceptis prilaboritan statuton, kaj decidis starigi laborgrupon pri libroservo. Krome okazis kunvenoj de la Esperanto-Domo, Eldona Societo Esperanto, sveda sekcio de KELI, kaj ILEI-se.

Ulla Luin

La brita

Eastbourne (Istburno), estas marborda urbo en la suda Anglio, kie pli ol 80 partoprenantoj ĉeestis la 93-an britan kongreson de la 8-a ĝis la 10-a de aprilo en “Eastbourne College”, konata privata lernejo.

En la ferma bankedo John Wells, prezidanto de Brita Esperanto-Asocio, priskribis la britan kongreson “bela”. Bela vetero en bela marborda loko. Belaj kongresejo kaj etoso. Laŭdojn la organizantoj ricevis ne nur pro la prelegaro, sed ankaŭ pro la aranĝoj.

La temo “lumturoj, lumuloj, lumaĵoj” fontis el la lumturoj de Eastbourne, kiel Sally Phillips klarigis en sia prelego. Pri “lumaĵoj” kaj pri lumo mem kontribuis du tre lertaj prelegantoj, John Wells kaj Terry Page, kun fascinaj informoj el vidpunktoj lingva kaj scienca. Ĉu vi scias ke la koloro “bluo” havas por rusoj malsaman signifon ol por angloj? Aŭ ke la tuta spektro de videbla lumo okupas spacon apenaŭ rimarkeblan, kompare kun la spektroj de, ekzemple, ikso-radioj aŭ la ondoj uzataj por televizio kaj radiofonio?

Tim Owen enlumigis al la kongresanoj la nunan komputilan Esperantan mondon kaj Paul Gubbins klarigis pri sia redakta laboro por “lumiga antologio” de anglaj tradukoj de Esperantaj verkoj, eldonota, espereble, en 2012. Sabaton vespere estis la vico de Paul la aŭtoro, kiam Peter Bolwell kaj Sally Phillips rolis en lia rimarkinda teatraĵo Voĉoj.

Komencantojn prizorgis Jack Warren kaj kelkaj voluntuloj, kaj Kimie Markarian instruis ilin pri la mirinda arto de “sorobaneca mensa kalkulado”.

Pri raraj registraĵoj de “lumuloj”, kiuj inkluzivis Lapenna, Auld, Goodheir kaj Zamenhof mem, parolis Ivor Hueting, kiu promesis fari KD-ojn kaj poste distribui informojn por interesatoj.

Dum la malfermo en la urbodomo la loka parlamentano, antaŭnelonge elektita, tiel entuziasme subtenis la kongreson, ke li faris prelegeton tute en Esperanto. Kun la helpo de la du kongres-organizantoj — unu tradukis lian verkitan tekston, la alia trejnis lian prononcadon — liaj vortoj estis bone kompreneblaj. Post la fino de la kongreso oni transdonis la standardon al la estonta kongreso en Edinburgo. Do en tri jaroj la kongreso estas en la tri britaj landoj: Kimrio, Anglio kaj Skotlando!

Ivor Hueting

La tutpollanda en Nowy Sącz

Tutpollanda Esperanto-Kongreso okazis en la intermontara urbo Nowy Sącz, 100 km de Krakovo, de la 30-a de aprilo ĝis la 7-a de majo 2011.

La Kongreso, en kiu partoprenis 169 personoj, estis okazo por festi tri lokajn jubileojn: 105 jarojn de Esperanto en la urbo, 105 jarojn de la asocia gazeto Pola Esperantisto, kiu estas redaktata kaj presata en Nowy Sącz, kaj 55 jarojn de la revivigo de la tiea Esperanto-klubo post la dua monda milito.

La programojn gvidis la plej meritaj personoj de la pola Esperanto-movado: Ilona Koutny, Zbigniew Galor, Lidia Ligęza, Roman Dobrzyński, Tomasz Chmielik, kaj eksterlandaj gastoj Zsófia Kóródy, Zlatko Tišljar kaj Petro Baláž, kiuj traktis temojn pri edukado, instruado, informado, monakirado, partnereca kunlaboro kaj propagando. Marian Zdankowski gvidis kvizojn pri Esperanto kaj pri la gastiganta regiono. Pri la rolo de filmo por Esperanto prelegis Roman Dobrzyński, Przemek Wierzbowski kaj Andrzej Sochacki, la uzadon de modernaj iloj por informado, varbado, instruado kaj en la Esperanto-agado proksimigis Petro Baláž. Pri Esperantaj kursoj kaj verkado de gazetartikoloj parolis Stano Marček. Zlatko Tišljar rakontis pri novaj partneraj projektoj de financado por niaj organizaĵoj. Antaŭ granda enurba manifestacio kun kantado de la Eŭropa Himno li prelegis pri la ideo de himno en nia lingvo, kaj el la granda ekrano salutis kaj deziris sukceson (en la pola kaj Esperanto) la pola eŭropparlamentanino Margareta Handzlik.

Okazis manifestacio sur la centra urba placo ĉe la urbodomo, kien venis korusoj kaj soldata orkestro, reprezentanta karpatan grupon de landlimaj gardistoj. La ĉeestantojn salutis la urbestrino Bożena Jawor kaj en la nomo de EEU Zlatko Tišljar. Junularo el liceoj kun flagoj de EU-landoj montris dum la spektaklo la naskiĝon de la 12 oraj eŭropaj steloj. Korusoj kantis la himnon de Eŭropo en Esperanto kaj en la pola.Tia estis la festado de la Tago de Eŭropo kaj la premiero de la publika prezento de la Eŭropa Himno en la neŭtrala lingvo.

La Kongreso allogis eksterlandajn artistojn Manŭel el Italio, kiu prezentis sian diskon Duonvoĉe... tutkore, kaj jOmO, kiu dum sia koncerto dancigis la publikon. Polajn artistojn reprezentis Joanna A. Clifford, Anna Buda, Leokadia Rózik, Jeremiasz Ratajczak, Lidia Ligęza kaj Krystyna Dulak-Kulej. Sian spektaklon Ludoviko Lazaro majstre bildigis Jerzy Handzlik. Helena Biskup prezentis la monodramon de Carlo Migliucci Doktoro Esperanto.

La plej grava arta atingo de TEK estis la premiera spektaklo de Roma Triptiko, de la teatro ĉe la urba kulturcentro.

Por la kongresanoj ludis granda simfonia orkestro kaj la urbestro invitis la kongresanojn al koncerto kadre de Festivalo de Eltrovita muziko, kaj regalis ilin per grandega torto por 200 personoj.

La lasta tago estis dediĉita al la ĝenerala kunsido de PEA, kiun partoprenis 27 delegitoj. Ili liberigis la antaŭan estraron kaj elektis la novan, kiu gvidos la asocion en la jaroj 2011-2014. La nova prezidanto fariĝis Arkadiusz Zychewicz, la sekretario Pawel Fischer Kotowski, Anna Magier zorgos pri kulturaj aranĝoj kaj Agnieszka Mozer pri la kaso.

La kongresa temo estis “Civitana aktiveco de esperantistoj”, kaj la kongreso konfirmis kiom grava estas la ekstera agado de la esperantistoj, ilia partopreno en la socia vivo de la loka loĝantaro, kaj “la arto labori kune”. En Nowy Sącz oni ricevas komprenon kaj subtenon de la loka registaro, tial dum la tuta semajno kaj ankaŭ poste oni pri la kongreso skribis, parolis, fotis kaj filmis.

Halina Komar

[FORIGITA!: bildo]

La soldata orkestro, reprezentanta karpatan grupon de landlimaj gardistoj

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la partoprenantoj antaŭ la urbodomo

La 63-a fervojista en Liberec

Ĉeĥaj esperantistoj preparis por fervojistoj eksterordinare bonan IFEF-kongreson en la bela nordbohemia urbo Liberec. Partoprenis ĝin 173 esperantistoj el 18 landoj.

La dimanĉa solena inaŭguro komenc iĝis per dancoj kaj kantoj fare de la lernejana infangrupo “Jizerka”. Sur la podio, ornamita per la slogano “La reloj ligas la landojn, Esperanto la popolojn”, eksidis gravuloj, kiuj salutis kaj bonvenigis la ĉeestantojn. Sekvis salutoj de landaj sekcioj de IFEF, kaj oni legis salutmesaĝojn kaj bondezirojn. Pro siaj meritplenaj agadoj por IFEF estis honorigitaj s-ino Anna Abelovská, kiu zorgis pri bona disvolviĝo de la kongreso, la prezidanto de LKK s-ro Ladislav Kovář kaj s-ro Jindřich Tomíšek, kiu konstante kontribuas al diversaj revuoj per novaĵoj el la fervoja mondo.

Post kantado de la Esperanta himno la prezidantino de IFEF Rodica Todor el Rumanio malfermis la kongreson. Antaŭ la komuna fotado kelkaj partoprenantoj prezentiĝis en siaj fervojistaj uniformoj.

Vespere koncertis la ĥoro “Bendl” el Česká Třebová, kies du membroj Marie kaj Alois Klumpar kongresis kun ni. El Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo, venis kvarpersona delegacio kun la urbestro Gerhard Walter, por prezenti la urbon kaj varbi por la venontjara IFEF-kongreso, kiu okazos tie de la 19-a ĝis la 25-a de majo. Ĉe la fino de la kongreso estis transdonita la banderolo kun la listo de la okazintaj kongresoj.

La bela kaj bunte ilustrita invitbroŝuro konatigis nin kun la vidindaĵoj de Liberec, ĝia ĉirkaŭaĵo, kaj prezentis al ni la ekskursan programon. La kongresa libro enhavis ĉiujn necesajn informojn. En la kongresa teko troviĝis dokumentoj kaj donacetoj de la fervoja kompanio. La urba administracio de Liberec donacis al ĉiuj partoprenantoj senpagan veturadon per publikaj transportiloj dum la kongresa semajno.

La fervojistoj havis okazon en siaj kunsidoj trakti diversajn aktualaĵojn kaj movadajn aferojn. Dum la prelegoj kaj fakaj kunvenoj oni eksciis i.a. pri sekurecsistemoj kaj instalaĵoj, pri trajntrafikregado kaj pri eŭropaj fervojkoridoroj. Estis menciita nova moderna kaj multfunkcia trafikterminalo en la urbo Česká Třebová, inaŭgurita pasintjare en septembro. Ĝi daŭre ricevas diversajn premiojn.

Bone funkciis la kongresa libroservo, estis eldonitaj E-bildkartoj kaj glumarkoj pri la kongreso. Porokazan stampadon prizorgis oficistinoj de la Ĉeĥa Poŝto. Ĉiutage aperis Kongresa Bulteno, el kiu oni eksciis pri okazintaj eventoj. Ankaŭ la ĉeĥa ĵurnalo Mladá fronta Dnes raportis pri la kongreso. Radioamatoroj povis radie kontakti siajn kolegojn.

Dum la tri duontagaj ekskursoj la partoprenantoj konatiĝis kun kelkaj historiaj vidindaĵoj de Liberec, pri kiuj parolis la loka esperantisto Miroslav Kazdera en sia prelego kaj la promeno tra la urbo de li gvidata. Ni vizitis belan botanikan ĝardenon kaj unikan zooĝardenon kun blankaj tigroj kaj aliaj ekzotikaj bestoj. Krome allogis ekskurso al la Valo de Kristoforo. Tie oni admiris astronomian horloĝon kaj romantikan trajnponton. Ne pretervidebla estas la monto “Ještěd” kun sia dominanta telekomunika blank-arĝenta turo kun hotelo. Tuttaga ekskurso gvidis iujn partoprenantojn al Prago, alia celis viziton de du regionaj kasteloj.

El la vesperaj programeroj elstaris la internacia balo kun tombolo kaj abunda bufedo. Ne mankis la tipa ĉeĥa (saniga) likvoro “Becherovka”, kiun ĉiuj povis laŭplaĉe konsumi. Per siaj kantoj ĝojigis nin la famkonata kaj ŝatata jOmO el Tuluzo. Krom li koncertis simfonia orkestro, la ĵaza grupo “Big Band” kaj la popola muzikgrupo “Dudáček”, kiu uzis, krom aliaj instrumentoj, ankaŭ tipan sakfluton.

IFEF-kongreso okazis en Ĉeĥio jam la trian fojon. Grandan dankon al la organizantoj de la ĉi-jara brila kongreso! La impresoj estas bonegaj! Ĉiuj estis ravitaj kaj ege kontentaj hejmenirante kun belaj kaj neforgeseblaj travivaĵoj. Espereble ankaŭ la venontjara IFEF allogos multajn esperantistojn al Herzberg.

Liba Gabalda

Recenzoj

Ruseska realismo

Urbo Goblinsk. Mikaelo Bronŝtejn. Moskvo: Impeto, 2010. 304p. 24cm. Bind. ISBN 9785716102187. Prezo: € 25,80

Se stilekzerci resume, do mi ellegis novan romanon de konata rushebrea verkisto, Urbo Goblinsk. Ekde unuaj paĝoj sentiĝas febla aromo de loka dialekto de Esperanto, nome deficito de artikoloj. Eĉ titolo de libro pli prosperus kun tia apendico. Tamen disloke forbalaitaj kvazaŭ per veniko, artikoloj estas hazarde elŝutitaj en lokoj la plej neatenditaj kaj la absurdaj.

Randurben altelefonas esperantista ambasadoro, fizike aperas sameksterlanda, dike kalva verkisto. Rusigado de liaj paroloj postulas ŝviton, kaj vodkon sen postmanĝo. Sentineloj de azilo afablas, sed spiningaj fiŝkaptistoj trafitaj de centprocenta alkoholo apenaŭ ne falas kaj tute ne memorfiksas gravaĵojn.

Iuj vaste viras, en mikrorajonoj okazas batadoj kaj interpafado pro posedo de uzino. Tamen naiva, ĝenema svedo savas junvidvinon de ordinara provinca bandito, kiu alikaze jam devus mallozigi zonon. Fine esperantista eksdirektoro de uzino eklaboras vaĉe en Siberio.

Se seriozi propraproze, eblus miri, ke la revoluciaj ŝanĝoj, dum la lastaj dudek jaroj renversintaj la kernan landon de Esperanto, la Orientan Eŭropon, ĝis nun apenaŭ reflektiĝis en nia literaturo. Jes, en 1997 aperis la novelaro Falantaj muroj de Trevor Steele, sed spite ĉiujn siajn meritojn, Steele tamen restas ekstera observanto de la orienteŭropaj revoluciaj realaĵoj.

El la maleksteruloj ĝis nun ŝajne nur Mikaelo Bronŝtejn prilaboris la renversiĝon de la ĉirkaŭa socio en romana formo. Jam malpli ol du jarojn post la disfalo de Sovetio aperis lia romaneto Oni ne pafas en Jamburg, en kiu rolas sovetiaj esperantistoj dum la Breĵneva regado de la degeneranta imperio. “Inter beletraj verkoj kiuj parte aŭ tute traktas la vivon en esperantistaj rondoj, Oni ne pafas en Jamburg estas unu el la plej sukcesaj, plezure legindaj kaj pensigaj, interalie ankaŭ ĉar ĝi prezentas tiun vivon ne izolita, sed kunligita kun la ekstere sociaj kondiĉoj”, skribis Sten Johansson tiam en recenzo, kiu kun kelkaj modifoj same bone povus temi ankaŭ pri la nova romano de Bronŝtejn.

Same kiel la imagata Jamburg, ankaŭ la urbo Goblinsk situas ie en la nordokcidenta Rusio. Efektive la urbo havas alian nomon. La vorto Goblinsk estas elpensita de sakrantaj, drinkintaj huliganoj, kiuj ripete refaras la nomŝildon ĉe la enveturo al la urbo. La ŝildoŝanĝo ŝajnas simboli la novan, riskoplenan epokon, kiu trafas la loĝantojn en la formo de ekonomia katastrofo, bandita privatigo kaj ĝenerala disfalo de la malnova socia ordo.

Same kiel en Jamburg, ankaŭ en Goblinsk la ĉefa protagonisto estas esperantista inĝeniero en la granda fabriko kiu regas la malgrandan urbon. Ne malfacilas vidi ligon al la fakto, ke ankaŭ la aŭtoro mem longe laboris kiel inĝeniero en granda fabriko, en negranda urbo, ie en la nordokcidenta Rusio. Tamen, neniel temas pri membiografia verko. Anstataŭe, en la maniero de ĉiuj bonaj verkistoj, la aŭtoro teksis kredeblan ŝtofon el fadenoj rekte spertitaj, el veraj rakontoj de konatoj kaj nekonatoj, kiel li mem klarigas en la enkonduko.

Estas granda merito de Mikaelo Bronŝtejn, ke male ol tro multaj esperantistaj aŭtoroj, li ne elpensas tute novan, neŭtrale sterilan kaj komplete fikcian medion, sed verkas pri realaĵoj kiujn li bone konas. Kiel ĉiam, la faktoj ankaŭ ĉi tie superas la fantaziojn. La ŝanĝoj okazintaj kaj okazantaj en la orienta Eŭropo dum la vivo de la nuna generacio povus doni indan intrigon al pli ol unu beletra verko, en ĝenroj plej diversaj. En Urbo Goblinsk Mikaelo Bronŝtejn lerte reflektas la sekvojn de la disfalo de la imperio en la ĉiutaga vivo de provinca urbeto, en la funkciado de fabriko produktanta plastajn sitelojn kaj kombilojn, en la privatigo kaj disipado de la fabrika posedaĵo. Unue ĉiuj ricevas akciojn, poste subite mankas mono por pagi salajrojn. Anstataŭ mono la fabriko ekuzas siajn sitelojn kiel pagilojn por aĉeti krudmaterialon, kaj eĉ por subaĉeti vojpolicanojn taŭgas paro da siteloj. Sed aliurbaj banditoj postulas kontantan monon, kaj nur fuĝo savas la fabrikajn kamionistojn.

La lerte teksita intrigo kun diversaj homaj sortoj logas al legado, eĉ se multaj el la karakteroj restas iom surface esploritaj. La rusa kutimo uzi multajn diversajn nomformojn por la sama persono tamen povas konfuzi alilandan leganton, dum la nuancoj de la noma kalejdoskopo restos enigmo por nerusoj.

Ne nur la multeco de la nomformoj transdonas la rusecan etoson. Kiel montras la ja troigita stilekzerco komence de ĉi tiu teksto, la lingvaĵo de Bronŝtejn havas siajn specifaĵojn. Loka koloro povas esti pozitivaĵo, sed necesus, ke la aŭtoro pli klare konsciu pri tio, kio konsistigas specifaĵon de la rusa manifestiĝo de Esperanto.

Nun kelkaj trajtoj en la lingvaĵo de Bronŝtejn povas esti iritaj aŭ foje amuzaj por scianto de la rusa, kiu ofte povas laŭvorte retraduki al la rusa, dum por nescianto de la rusa vortoj kaj parolturnoj similaj al “postmanĝi”, “veniko”, “spiningo” aŭ “apenaŭ ne falis” restas galimatio. (“Postmanĝi” estas “zakusit”, manĝi ion kun drinkaĵo, “veniko” estas “venik”, banfasko uzata en saŭno, kaj “spiningo” estas “fiŝkano kun bobeno”, dum “apenaŭ ne falis” estas laŭvorta traduko de la rusa “ĉut ne upal”, en normala Esperanto “preskaŭ falis”.)

Tamen la ruseca lingvaĵo estas pardonebla iritaĵo. Pli bedaŭrindas, ke aliaj orienteŭropaj esperantistaj aŭtoroj ĝis nun ne prilaboris siajn vivspertojn de la lastaj jardekoj en literatura formo, helpante nin kompreni, kio finfine okazis en la orienta Eŭropo, en kaj ekster la Esperanto-movado. Ja rigardante malantaŭen ni povas kompreni kien ni survojas.

Kalle Kniivilä

Kion vi scias pri la Esperanto-mondo?

Bonvenon en nia mondo. Bent Jensenius. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2009. 126 paĝoj. 20cm. Ilus. ISBN 9788087169117. Prezo: €11,40

Tiu ĉi libro estas trezoro por komencintoj kaj progresantoj. Ĝi estas uzebla kiel perfektiga lernolibro de Esperanto kaj kiel legolibro pri la movado. Kaj ĝi estas tre fidinda. La aŭtoro Bent Jensenius estas profesia instruisto pri fremdaj lingvoj kaj aŭtoro de du lernolibroj (por la angla kaj la germana). Li lernis Esperanton en la matura aĝo de 55 jaroj kaj tuj plonĝis en la Esperanto-mondon. Al sia tasko li rilatis kiel serioza profesiulo kaj li sukcesis.

La libro konsistas el trideko da mallongaj kaj facilaj tekstoj — ĉiuj kun taŭgaj ilustraĵoj — pri movadaj temoj: la Universalaj Kongresoj, la Akademio de Esperanto, La Centra Oficejo de UEA, La Jarlibro de UEA kaj Delegita Reto, Esperanto-literaturo, Kastelo Grezijono, Esperanto en la interreto, Pasporta Servo, Vikipedio, la gazeto Monato, kluba vivo, Esperanto-muzeoj, Internacia Junulara Kongreso, vojaĝoj, internacia korespondado ktp.

La tekstojn sekvas mallongaj kaj facilaj ekzercigaj dialogoj, kiuj plivastigas la samtemajn informojn. Kaj la leciono finiĝas per pensigaj demandaroj. Sed tio ne estas ĉio — ĉiun lecionon ilustras kelkaj fotoj, rekte rilatantaj al la pritraktata temo.

La libro finiĝas per unikaj rol-ludoj, tio estas, taskoj por libera konversacio de lernantoj pri 14 temoj el la libro, kiuj celas ekzerci pri libera rego de la lingvo.

Konklude mi ne povas deteni min citi la duonŝercon en la 13-a ĉapitro: “Se vi volas enspezi monon: lernu la anglan. Se vi volas havi amikojn: lernu Esperanton. Kaj se vi estas saĝa: lernu ambaŭ.” Mi emas enmeti tiun sloganon en la antaŭparolon de la estonta nova eldono de mia Plena lernolibro de Esperanto por ruslingvanoj. Dankon, Bent, en la nomo de viaj lernantoj kaj de mi persone, kiu ĝuis la libron.

Boris Kolker

De paradizo al infero kaj/aŭ inverse

La transilvania nupto. Stephan Lang. El la nederlanda trad. Gerrit Berveling. Zwolle: VoKo, 2010. 156p. 20cm. Prezo: € 19,50. La Talpoĉasisto. Stephan Lang. El la nederlanda trad. Gerrit Berveling. Antverpeno: FEL, 2007. 127p. 21cm. ISBN 9789077066353. Prezo: € 18,60.

Stephan LANG naskiĝis kiel LANG István en la hungaria vilaĝo Kálmánd en 1945. Sen translokiĝi eĉ metron, baldaŭ post sia naskiĝo, István ekloĝis en nova vilaĝo, situanta en nova lando, kun nova oficiala lingvo. Kálmánd revenis al Rumanio kaj ricevis la rumanan nomon Cămin. La denaska lingvo de István fariĝis lingvo de “kunloĝanta minoritato”, lingvo eventuale tolerata sed certe ne ŝatata de la majoritato rumanlingva. (Post pli ol 60 jaroj, la situacio ne multe ŝanĝiĝis!)

Tiuj ŝanĝoj — ekster lia volo — estis omenaj por István: 30-jara li fuĝos el la komunisma paradizo (laŭ la loka propagando) al la putra, dekadenca Okcidento (laŭ la sama propagando). Nederlando fariĝos lia adoptlando kaj la nederlanda lia verklingvo. En tiu ĉi lingvo li verkos la du membiografiajn romanojn, kiuj igos lin konata: La transilvania nupto (1997) kaj La Talpoĉasisto (2001). Iliaj E-lingvaj versioj, ambaŭ en la traduko de Gerrit Berveling, aperis en inversa ordo: La Talpoĉasisto (2007) kaj La transilvania nupto (2010).

Malgraŭ la aperordo de la Esperantaj versioj, estas prefere legi ilin en la sama ordo en kiu ili aperis origine. Ne por sekvi ilian aperordon, sed pro kialo pli grava: la kronologia ordo de la eventoj.

La atentokapta kaj streĉa La transilvania nupto okupiĝas pri la lastmomentaj preparoj por “vizito” al Hungario, la “forgeso” de la aŭtoro reveni al Rumanio, liaj fuĝo al Jugoslavio kaj alveno en Nederlandon, kaj la komenco de nova vivo en nova lando.

La Talpoĉasisto, same atentokapta sed multe pli trista, portas nin, kune kun la aŭtoro, al la “nova” Rumanio, tuj post la falo de la diktaturo de Ceauşescu. Tie, kune kun li, ni ekscias kiel la ŝanĝoj okazis en vilaĝo rande de la lando, kaj — esence — ni malkovras sekreton pri la deveno de la aŭtoro, nun fremda en sia naskiĝvilaĝo. La stato de la mortanta patrino aldonas pli da tristo al etoso, cetere, morna.

La aŭtoro ne kaŝas sian antikomunismon kaj ne hezitas piki tiujn okcidentanojn simpatiantajn tiun politikan sistemon. Feliĉe — por ili — ili ne vivas en tia sistemo. Kaj, refoje feliĉe kaj refoje por ili, al ili ne estas malpermesate esprimi sian politikan opinion, malpermeso kiu en la orient-eŭropa “paradizo” estis la regulo. Kun tia regulo, István/Stephan Lang ne povis konsenti. Li forlasis sian denaskan paradizon por alia vivo en la okcidenta “infero”, kie li ja povis libere esprimi sin. En siaj romanoj, eseoj, artikoloj li faris ĝuste tion, kaj tiu (esprim)libero certe ne plaĉas al multaj. Ĉu al vi? Legu kaj decidu mem.

Ionel Oneţ

Skoltoj kaj esperantistoj en Pollando

Inter la 24-a kaj la 30-a de majo okazis la seminario pri interorganiza kunlaboro, organizita de Skolta Esperanto-Ligo kaj Tutmonda Esperantista Junulara Organizo en la sidejo de Pola Skolta Asocio (ZHP) en Varsovio. La aranĝon partoprenis 25 homoj el 15 landoj, de Venezuelo kaj Meksiko ĝis Ukrainio. Ĉiuj partoprenantoj kune skizis planon por aplikado de Esperanto en la skolta movado.

Skolta Esperanto-Ligo, fondita en 1918, estas la plej malnova internacia skolta organizo. La seminario estis parto de ĝia reaktiviga kampanjo, entreprenita por plivigligi la agadon de SEL, popularigi Esperanton en la skolta movado kaj la skoltan movadon inter esperantistoj. “Ni bezonas novajn aktivulojn”, diras Guido Ricci, Ĝenerala Sekretario de SEL. “Nia kampanjo konsistas el tri etapoj: informado, trejnado kaj aplikado. Ŝajnas, ke la varsovia seminario permesis plenumi la duan parton.” Ankaŭ por Łukasz Żebrowski, kiu en la Organiza Teamo reprezentis TEJO-n, la popularigado de Esperanto inter geskoltoj el diversaj skoltaj organizoj aperis tre interesa.

Malgraŭ tio, ke ambaŭ organizoj komence ne bone konis unu la alian, dum kelkaj tagoj ili efike kunlaboris. La partoprenantoj prezentis la agadon de TEJO kaj de SEL, ekkonis diversajn stilojn de la interkultura komunikado, prezentis siajn landan kaj internacian agadon en skoltismo kaj en la Esperanto-movado. Tamen la plej grava estis praktika, grupa kunlaboro pri diversaj temoj, kiuj ligas skoltismon kaj Esperanton. Oni multe diskutis pri tio, kiel ambaŭ movadoj povu kunlabori dum la sekva jaro, ekzemple por organizi internacian skoltan tendaron (projekto Ĵamboreo) kun uzo de Esperanto kiel pontlingvo. Fine de la aranĝo la partoprenantoj dividis la unuajn taskojn kaj decidis plulabori uzante diversajn taŭgajn retilojn.

Grava evento dum la seminario estis akcepto de Rafał Bednarczyk, la internacia komisiito de ZHP, kiu rakontis al la partoprenantoj pri la centjara historio de la pola skoltismo, eksplikis kial post la dua mondmilito oni iel toleris la agadon de skoltismo en Pollando, dum oni ne faris tion en ĉiuj aliaj socialismaj landoj de la Orienta Eŭropo. Oni priparolis kun li la ideon de sekvonta renkontiĝo de skoltoj kaj esperantistoj, ekzemple somera tendaro en Pollando.

Dum la aranĝo la seminarianoj vizitis anojn de la klubo Varsovia Vento kaj ankaŭ Esperanto-budon, organizitan kadre de Scienca Pikniko en Varsovio, kie lokaj esperantistoj popularigis la internacian lingvon inter varsovianoj. La gastoj el 15 landoj estis do bonegaj vivaj ekzemploj de tio, kion pri utileco rakontis la anoj de Pola Esperanto-Asocio.

La partoprenantoj havis ankaŭ la okazon ekkoni Skoltan Asocion de Pola Respubliko (ZHR), kiu speciale por ili laŭ la skolta metodo preparis grandan urban ludon pri Esperanto. Dum tri horoj kelkpersonaj patroloj ekkonis multajn lokojn en Varsovio, ligitajn kun konataj, ne nur polaj esperantistoj kaj aliaj famaj homoj. Ili uzis historian mapon, kovertojn kun diversaj taskoj, kaj poŝtelefonojn por mesaĝi la solvojn. Gajnis la patrolo “Fenikso”, konsistanta el du polinoj, du italoj kaj ukrainino.

La trejnseminarion kun partoprenantoj el la tuta mondo ebligis subvencio de Eŭropa Junulara Fonduso de Konsilio de Eŭropo.

Kinga Nemere-Czachowska
Skolta Esperanto-Ligo,
www.esperanto.org/skolta,
www.facebook.com/skoltismo

[FORIGITA!: bildo]

La partoprenantoj antaŭ la sidejo de Pola Skolta Asocio (ZHP) en Varsovio. Dekstre Guido Ricci (kun skolta ĉapelo) kaj Rafał Bednarczyk el ZHP.

Renesanco de kroataj kongresoj

Ankoraŭ dum la preparoj, unu el la aliĝintoj taksis la 9-an kongreson de kroataj esperantistoj “renesanca”, ĉar ĝi realigis tute novajn ideojn kaj manierojn en la laboro de la organizantoj.

La kongreso okazis en Bjelovar, urbo en kiu ne funkcias Esperanto-societo, sed kie la ideo pri Esperanto enradikiĝis jam en 1909. La societo malfondiĝis en 1992, sed restis en la urbo multaj esperantistoj, kiuj bezonis nur impulson por reaktiviĝi. Post kiam antaŭ sep monatoj Kroata Esperanto-Ligo akceptis la proponon por kongresi en Bjelovar, nur 90 kilometrojn de Zagrebo, la 10-membra LKK tre baldaŭ montris, ke tiu kongreso estos multflanke escepta. Aŭspiciita de la Urbo Bjelovar kaj Departemento Bjelovar-Bilogora, kaj subtenata de multaj sponsoroj, la kongreso ofertis tre riĉan kaj tre malmultekostan kongresumadon. En la antaŭkongresa tempo estis organizita ekspozicio pri Esperanto en la Popola biblioteko “Petar Preradović”, distribuitaj 5000 ekzempleroj de kolora informprospekto pri Esperanto al ĉiuj mezlernejanoj en la urbo kaj gvidita Esperanto-kurso.

La kongreso okazis en la loka Kulturdomo la 14-an kaj 15-an de majo 2011, omaĝe al la 100-jariĝo de la aperigo de la unua literatura libroforma traduko el la kroata, respektive de La trezoro de l’ oraĵisto, tradukita de bjelovarano Fran Kolar-Krom (1877-1927), cetere fondinto de la Esperanto-societo en 1909. Tiuokaze, la kongreson partoprenis ankaŭ lia nepino Mirjana Hnilička el Beogrado (Serbio).

La 13-an de majo en la prestiĝa Urba muzeo, la historian (kaj parte filatelan) ekspozicion “Esperanto en Kroatio”, organizitan plejparte el materialoj de Dokumenta Esperanto-Centro el Đurđevac, malfermis la urbestro Antun Korušec. Li malfermis ankaŭ la kongreson la 14-an de majo, antaŭ ducento da kongresanoj kaj gastoj, kiuj reprezentis 10 landojn kaj 34 kroatiajn urbojn. La kongreson vizitis organizitaj grupoj el Rijeka, Osijek, Zagrebo (por kiuj estis organizita speciala buso) kaj Budapeŝto.

En la labora parto de la kongreso la prezidantoj de Kroata Esperanto-Ligo (Judita Rey Hudeček) kaj Hungaria Esperanto-Asocio (Imre Szabó) subskribis la Interkonsenton pri partnera kunlaboro, kaj pri “La celoj de EEU en Eŭropa Unio” prelegis Zlatko Tišljar. La kulturan parton karakterizis riĉa programo, en kiu partoprenis la lokaj kultur-artaj societo “Golub” (per kroataj kantoj en Esperanto) kaj “Češka obec” (asocio de ĉeĥa minoritato). Teatran adapton de ĉapitro el La trezoro de l’ oraĵisto preparis lernejanoj de la Ekonomia kaj buroteknika lernejo el Bjelovar, trejnitaj de sia instruisto Marko Dragičević, kaj per ĉapitro el Dek tagoj de kapitano Postnikov (de Mikaelo Bronŝtejn) prezentiĝis Saša Pilipović kaj Mićo Vrhovac. Recitis poezion la aktorino Vida Jerman kaj la lernantino Dijana Ramljak, muzikis kaj kantis Neven Mrzlečki kaj lernantoj de la loka muziklernejo Fran Đerđ kaj Eugen Pranjić. Prezentitaj estis tri novaj libroj: traduko de Sklavoj de dio de la hungara verkisto Géza Gárdonyi, pere de Esperanto kroatigita far Aleksandar Kocian el Osijek, la porinfana romano La kapreolido Pirgo de la kroata verkistino Anđelka Martić (kiu mem partoprenis la kongreson), tradukita de Josipa Katunar el Rijeka, kaj La vivo de Damoru (tradukita el la bengala de Malasree Dasgupta). La librojn prezentis Imre Szabó, Zdravko Seleš kaj Spomenka Štimec. La programon gvidis Vida Jerman el Zagrebo kaj Etel Zavadlav el Split.

Post la kultura programo estis organizitaj vizito al la ekspozicio “Esperanto en Kroatio” kaj komuna fotado en la urba parko, kaj sekvis festa tagmanĝo kun dancmuziko ĝis noktaj horoj.

La 15-an de majo por 100 kongresanoj estis organizita senpaga tuttaga ekskurso al Daruvar kaj Veliki Grđevac. Kultura programeto okazis ankaŭ en la Distra centro Kukavica, kie la kongresanoj tagmanĝis.

Okaze de la kongreso estis eldonitaj specialaj filatelaj koverto kaj poŝtkarto. La 14-an de majo en la poŝtoficejo de Bjelovar riceveblis speciala stampo (uzebla ankaŭ en la kongresejo ĉe speciala giĉeto de la kroata poŝto). La neesperantista eldonejo “Čvor” eldonis dulingvan “Bjelovaran gvidilon” kaj la Turisma asocio bildkartojn kun la kongresa simbolo. La tuta kongreso estis profesie filmita kaj ankoraŭ mendeblas fotoj kaj kongresa filmo.

Reprezentantoj de la LKK ankaŭ metis florkronon sur la tombon de Vilim Polašek (1910-1994), la plej grava loka esperantisto, kiu dum pli ol 40 jaroj gvidis la lokan societon.

El multaj aspektoj la 9-a kongreso en Bjelovar estis modele organizita, kaj ĝi altigis la intereson pri tiu tradicia aranĝo de Kroata Esperanto-Ligo. Pri la kongreso raportis plurfoje diversaj gazetoj, kaj dufoje estis elsendita ankaŭ televida raporto.

Josip Pleadin

Kurso kaj ekzamensesio en Burundo

Inter la 13-a kaj la 28-a de aprilo 2011 Mirejo Grosjean el Svislando, prezidanto de Internacia Ekzamena Komisiono (IEK), restadis en Burundo.

La unuajn kvar tagojn Mirejo pasigis en la ĉefurbo Buĵumburo, kie ŝi faris serion da televidaj kaj radiaj intervjuoj, vizitis porjunularan ministerion kaj renkontiĝis kun la prezidanto de la nacia parlamento.

Mirejo instruis en Rumonge dum 5 tagoj 43 gejunulojn. Gramatiko, didaktiko, ĝeneralaj scioj pri la lingvo kaj la movado, prelegoj kaj debatoj plenigis ĉiutage ok horojn. Venis multaj demandoj, rimarkoj, komentoj, diskutoj el la vicoj de la gestudentoj.

Sekvis la ekzamensesio kun 41 kandidatoj. Kvarhora skriba parto lacigis la junulojn, tamen por obteni internacian diplomon, ili travivis tion kuraĝe. La Loka Ekzamena Komisiono konsistis el tri membroj de Internacia Rajtigita Ekzamenantaro (IRE): Japhet Bayori Ntunswenimana, Jérémie Sabiyumva kaj Mirejo Grosjean. Longaj korektlaboroj okupis ilin dum plena tago. Sekvis la parola parto, en kiu ĉiu kandidato devas paroli dum 20 minutoj. Sume tio daŭris 13 horojn, dum kiuj la kandidatoj montris elstarajn kapablojn. Fine 13 kandidatoj obtenis la elementnivelan diplomon kaj 12 la meznivelan diplomon. Fiere ili ricevis la verdan atestilon de ILEI/UEA.

La kurso kaj ekzamenoj povis okazi pro forta subteno de Fondaĵo Hans el Nederlando. Asocioj kaj privatuloj donacis materialon, Mirejo atingis Burundon kun du plenaj kaj pezaj valizoj. Mirinda estas la nivelo de la burundaj esperantistoj, kiuj ofte lernas en tre malfacilaj kondiĉoj, sen libroj, retaliro, sen vojaĝebloj. Por sendi lernmaterialon: ANEB, pf 170, Rumonge, Burundo.

Mirejo Grosjean

Florbukedoj memore al la Holokaŭsto

Lunde la 2-an de majo, en la holokaŭsta tago, okazis memorceremonio en Jad Vashem, Jerusalemo. Kiel en la lastaj kvin jaroj, inter la cent bukedoj (i.a. de la prezidento Peres, ĉefministro Netanjahu, vicestro de la Kneset, ĉefo de la Sohhnut Natan Sharanski kaj urbestro de Jerusalemo Nir Barkat) estis la bukedo de Esperanto-Ligo en Israelo kaj de Universala Esperanto-Asocio. Ĝi estis metita de Malka Zemeli kaj Amri Wandel. Estis interesa koincido ke la sekva en la buked-vico estis la bukedo de judoj el Bjalistoko, kaj la antaŭa estis prezentita de Cvi Sefet, de la urbo Slonim, kies parenco estis Josef Kohen Cedek, unu el la pioniroj de Esperanto en Jerusalemo. Post la anoncado de la bukedo de ELI, alparolis nin profesoro de la universitato Ben Gurion, kiu metis la bukedon nome de la libiaj judoj, kaj rakontis ke de la infanaĝo li interesiĝas pri Esperanto, sed ne sciis ke troviĝas esperantistoj en Israelo. Siavice en la ceremonio en la palaco de nomoj Malka legis la nomojn de la familianoj de Zamenhof murditaj en la Holokaŭsto.

Amri Wandel
Prezidanto de ELI

Forpasoj

Mauri Ahlstedt (1934-2010) mortis la 27-an de decembro en Vantaa (Finnlando). Dum kelkaj jaroj li estis delegito kaj fakdelegito pri biciklado.

Diana Aitai (1988-2011) perdis sian vivon en tragika akcidento la 26-an de januaro en Pärnu (Estonio). Ŝi lernis E-on denaske kaj partoprenis kun sia patro Peeter la UK-ojn en Roterdamo (2008) kaj Bjalistoko (2009).

Eva Bork (1926-2010) forpasis la 28-an de decembro en Berlino. Ŝi estis regula membro de Societo Zamenhof kaj iam fakdelegito pri sociala laboro.

Edmond Brent (1936-2011) mortis la 19-an de januaro en Montrealo (Kanado). Li elmigris el Germanio al Kanado en 1957 por labori ĉe la eldonejo Esperanto Press de ges-roj Eichholz. Li estis fakulo pri socilingvistiko, pedagogia lingvistiko kaj terminologio. En 1973 li kunorganizis SAT-kongreson en Toronto. Tie li kolektis sonregistraĵojn por esploro pri la variado de la E-prononcado, pri kiu temo li prelegis en la Asocio de Modernaj Lingvoj MLA samjare. En 2008 li kunorganizis la 7-an Tutamerikan Kongreson de E-o en Montrealo.

Rodolfo G. Calógero (1923-2011) forpasis la 15-an de februaro en Neuquén (Argentino). Liaj avo kaj patro estis e-istoj kaj li mem lernis la lingvon en 1937. Dum ilia restado en Argentino li konatiĝis i.a. kun E. Lanti kaj T. Sekelj. En 1941 li kunfondis Argentinan E-Ligon. En 1980 li kunorganizis la 2-an Tutamerikan Kongreson de E-o en San Luis. Calógero estis dumviva membro de UEA kaj SAT, ĉefdelegitoperanto de UEA (1996-2002), fakdelegito pri krimologio, regula membro de Societo Zamenhof kaj Patrono de TEJO.

Josef Cink (1933-2011) mortis la 11-an de februaro 2011 en Červená Voda (Ĉeĥio). Li verkis lernolibrojn, ekzercaron kaj korespondan kurson por ĉeĥoj, kaj aktivis en la ekzamena komisiono de Ĉeĥa E-Asocio. Li ankaŭ tradukis kaj kompilis tri kajerojn de Junulara kantareto (1960, 1968, 1980).

Manashi Dasgupta (1928-2010), renoma verkisto, edukisto kaj kantisto, forpasis la 15-an de decembro en Kolkato (Hinda Unio). Ŝi scipovis Esperanton, sed ŝiajn du esperantigitajn verkojn, Mi juna (1989) kaj Dormanta hejmaro (2007), tradukis la filo Probal Dasgupta.

Norman H. Divall (1914-2010) mortis en Plymouth (Britio). Li estis membro de UEA ekde 1944 kaj longtempe delegito.

Mogen Groth Jørgensen (1913-2011) forpasis la 24-an de decembro en Hvidovre (Danio). Li eklernis E-on post hazarda vizito ĉe Zamenhof-vespero en decembro 1942. Li aktivis en la SAT-medio, en la landa ekzamenkomisiono kaj grave helpis en la redaktado kaj administrado de Norda Prismo, precipe dum la periodo de W. Auld 1967-1974.

Jacobus >K. (Ko) Hammer (1928-2011), em. instruisto, forpasis la 4-an de junio en Zaandam (Nederlando). Pli frue fakdelegito pri skoltismo, li estis delegito de UEA ekde 1993. Li verkis Skolta kaj tenduma terminaro (1963; 2-a eld. 1974) kaj la popularan lernolibron Ĵamborea lingvo (1969; 3-a eld. 1994). Ekde 1992 li redaktis la revuon Fen-X de Esperanto Nederland.

Kido Fusacugu (1934-2011), dumviva membro de UEA, mortis la 26-an de marto en Kosigaya (Japanio).

Daniel Kolker (1935-2010) mortis la 23-an de decembro en Tel-Avivo (Israelo). Esperantisto ekde 1957, li aktivis en Sovetia E-Junularo, prezidis E-klubon en Zaporoĵje kaj gvidis amasan korespondan E-kurson en Sovet-Unio. Ekde 1992 li vivis en Israelo, kie li estis vicredaktoro de Israela Esperantisto. Li verkis kaj tradukis poezion kaj estis dumviva membro de UEA.

Dies Krombeen (1923-2011) forpasis la 13-an de majo en Kapelle (Nederlando), kie li estis delegito. Li estis dumviva membro de UEA.

Karin Lencki (1935-2011) mortis la 12-an de februaro en Buchholz (Germanio). Ŝi estis delegito kaj en la 90-aj jaroj prezidanto de E-Ligo de Malsupra Saksio.

Nelly Kálmánné Máthé (1926-2010) mortis en Pécs (Hungario), kie ŝi estis vicdelegito.

Ronilson Menezes Mota (1957-2011) mortis la 26-an de januaro en Salvador (Brazilo). Li kunfondis E-Societon de Salvador kaj tradukis en la portugalan la lernilon de la Zagreba metodo, Aprenda Esperanto (1993).

Carlo Nicolodi (1940-2011) mortis la 7-an de februaro en Allschwil (Svislando). Li estis dumviva membro de UEA kaj aktiva en Komunista E-ista Kolektivo.

Nishimura Nachiko (1930-2011) mortis la 13-an de marto en Uĵi (Japanio). Ŝi estis dumviva membro de UEA kaj dum kelkaj jaroj prezidanto de la E-Rondo de Uĵi/Ĵoojoo.

Erkki Rasku (1922-2011) mortis la 22-an de januaro en Lempäälä (Finnlando). Li estis multjara delegito kaj verkis la rememorojn La frato (1990) kaj Iu finna infanaĝo (1995).

Mustafa Resulović (1924-2011) forpasis la 19-an de majo en Sarajevo. Dumviva membro de UEA, li estis fakdelegito pri ĵurnalismo kaj komitatano A por Jugoslavia E-Ligo (1983-1986). Li estis prezidanto de JEL kaj de E-Ligo de Bosnio kaj Hercegovino. De 1994 ĝis 1995 li redaktis la radioelsendojn Esperanto el Sarajevo. En Spite al ĉio, Bosnio (1997) aperis liaj artikoloj verkitaj por la elsendoj.

Asta Schaedel (1927-2011) mortis la 21-an de februaro en Malmö (Svedio). Ŝi estis multjara delegito kaj fakdelegito pri jogo.

Ib Schleicher (1924-2010) forpasis la 21-an de novembro en Brønshøj (Danio). Li lernis E-on en 1950. En la 60-aj jaroj li modele kunorganizis en Danio la nomkolektadon por la peticio de UEA al UN. Li estis prezidanto de la landa E-asocio 1969-1979 kaj Komitatano A de UEA 1971-1977. En 1974 aperis lia E-lernilo Systematikken i Esperanto. Li tradukis la belajn eldonojn de La marvirineto (1962) kaj La novaj vestoj de la imperiestro (1964) de H.C. Andersen kaj la enciklopedion pri la seksa vivo ABZ de amo... (kun A. Weide; 1972). La ĉefa traduka kontribuo de Schleicher konsistis el multaj verkoj de Martinus, i.a. Logiko (1962) kaj La tria testamento (3 vol.; 1998-2005). Mem li verkis enkondukon al la ideoj de Martinus, Objektiva vivkoncepto (1963).

Hermann Schmid (1922-2011) mortis la 25-an de februaro en Aŭgsburgo (Germanio). Li estis prezidanto de la loka grupo en Aŭgsburgo 1968-1980 kaj kunfondinto kaj honora prezidanto de Bavara E-Ligo. Li estis ĝenerala sekretario de Germana E-Asocio kaj Ĉefdelegito de UEA, delegito de UEA 1961-2010, ekzamenanto de Germana E-Instituto kaj honora membro de Germana E-Asocio. Schmid estis sekretario de LKK de la 70-a UK en Aŭgsburgo (1985), kie li organizis ankaŭ tri Germanajn E-Kongresojn kaj tri kongresojn de SAT. Li aŭtoris la humuran poemaron La gaja forĝisto (1976).

Karl-Hermann Simon (1930-2011), specialisto pri la forsta terminologio, forpasis la 28-an de marto. Li estis estrarano de E-Asocio de Germana Dem. Respubliko GDREA antaŭ 1990 kaj gvidanto de Internacia Forstista Rondo E-lingva. Li precipe konatiĝis pro la multlingva forstfaka vortaro Lexicon silvestre. En 2010 aperis liaj metodologiaj eseoj, Lexicon silvestre. Kontribuoj pri la multlingva vortaro de la forstfako (red. D. Blanke kaj S. Panka). Henry E. Studer (1935-2011) forpasis la 10-an de februaro en Davis (Kalifornio, Usono), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri agrikultura maŝinaro.

Ulpiano Villanueva (1917-2010) mortis la 12-an de decembro 2010 en Lima (Peruo). Li lernis E-on en 1955 kaj estis prezidanto de Perua E-Asocio de 1976 ĝis sia morto. Li partoprenis multajn UK-ojn kaj instruis E-on al plimulto de la nunaj peruaj e-istoj.

Rosalind Walters (1930-2011) forpasis la 9-an de marto en Londono. Ŝi aktivis en Londona E-Klubo kaj kiel korektisto de korespondaj kursoj, kaj multe helpis afrikajn e-istojn.

Revuo Esperanto 2011 9

Malferme

Intervjuo kun H. Tonkin

La 96-a Universala Kongreso en Kopenhago preskaŭ finiĝis. Kian impreson vi havas?

Ĝenerale pozitivan. Ĉi-jare mi havis kiel ĉiam miajn diversajn devojn (mi prezidas la komisionon de la Belartaj Konkursoj; kiel kutime mi gvidis la aŭkcion; okazis du kunsidoj pri Unuiĝintaj Nacioj; mi prezidis kunsidon de CED). Tamen, temis pri trankvila kongreso: mi eĉ sukcesis dormi plenajn noktojn.

Ĉu ne ĉiam estas tiel?

Apenaŭ. Kiam la kongreso lastfoje okazis en Kopenhago, mi estis novelektita prezidanto de UEA. La kongreso estis haste aranĝita, ĉar en la antaŭa kongreso, en Hamburgo, oni ne faris decidon pri kongresurbo, pro troa okupateco pri elektoj kaj la subita demisio de la antaŭa prezidanto, profesoro Lapenna, kiu decidis ne kandidati kontraŭ mi. Feliĉe, dank’ al la tre efika laboro de la nova estraro kaj la ondo de subteno, kiun mi ricevis, tiu antaŭa kopenhaga kongreso estis signifa sukceso. Ni povis bone konstrui sur tiun sukceson. Sed mi malmulte dormis...

Vi ĉeestis multajn Universalajn Kongresojn tra la jaroj, ĉu ne?

Jes. Je mia miro, mi kalkulis pasintjare en Havano, ke mi fakte ĉeestis pli ol duonon el ĉiuj Universalaj Kongresoj: la ĉi-jara estas mia 49-a. Mi scivolas ĉu estas aliaj kun simila historio.

Kiuj kongresoj plej plaĉis?

Rejkjaviko 1977, interalie ĉar ĝi tiel glate iris en tiel bela etoso; Stokholmo 1980, kiu enkondukis plurajn ŝanĝojn en la pritrakto de la kongresaj aranĝoj kaj estis brile organizita; Varsovio 1987, kiu kunvenigis pli da esperantistoj en unu lokon ol iam ajn antaŭe. Mia unua kongreso estis Kopenhago 1956, sed mi estis tute novbakita esperantisto kaj ne facile orientiĝis en la Esperanto-movado. Aliflanke, Varsovio 1959 estis vera travivaĵo por juna impresiĝema kongresano el okcidento.

Kaj la ĉi-jara?

Mi ne tiel ŝatas kongresojn en izolitaj lokoj. Tie ĉi ni estas for de la urba vivo, fakte en ia antaŭurba duondezerto. Belaj kongresaj palacoj faciligas la laboron de la kongresorganizantoj, sed ili estas multekostaj kaj ofte iom aparte lokitaj. Mi preferas senpretendajn kongresojn kiuj estas facile alireblaj de ordinaraj esperantistoj. En UEA ni foje ne donas sufiĉan atenton al la simplaj esperantistoj, kiuj formas tiel grandan parton de la tutmonda movado. Ju pli multe ni povas malfermi niajn kongresojn al la esperantista publiko, des pli energie ni povas doni al tiuj homoj senton de direkto kaj vervo. Hodiaŭ, ekzemple, la movado transiras en elektronikan epokon, por kiu nia Asocio ne estas tute preta. Kial oni ne povas sekvi la tutan laboron de la kongreso en interreto? Se ni uzas belan kongresejon, ni ekspluatu ĝiajn rimedojn.

Vi do opinias, ke Universalaj Kongresoj devas esti okazoj por doni novan entuziasmon al la membroj de la Asocio?

Fakte, de ĉiuj esperantistoj. Se ni volas pli grandan Esperanto-movadon, aŭ eĉ same grandan, ni devas konstante prizorgi la esperantistan publikon — doni al ĝi okazon resti kun ni kaj komune konstrui nian komunumon. Esperantistoj estas kiel plantoj (mi nur duonŝercas...): ili bezonas akvumon kaj sunlumon aŭ ili velkas kaj malaperas. Se ni povus malhelpi la senentuziasmiĝon kaj sekvan malaperon de iam aktivaj esperantistoj, ni havus multe pli grandan movadon. Foje ŝajnas, ke, kontraŭ ĉiu esperantisto kiun ni nove envagonigas, unu elfalas el la kontraŭa pordo.

Sed ĉu en la nuna kongreso vi ne trovas rezultojn de tiu entuziasmigo?

Jen kaj jen mi trovas: mi ne ŝajnu pli pesimisma ol mi estas. Mi ĝojis rimarki la abundajn junularajn aranĝojn, ekzemple. Kaj mi ankaŭ notis, ke en certaj sektoroj — la scienca ekzemple — pli junaj fortoj iom post iom transprenas la gvidadon, ekzemple en la Esperantologia Konferenco kaj en la Terminologia Forumo. Sed ni bezonas novan generacion ankaŭ inter la gvidantoj de la Asocio. Nia generacio estas tro aĝa: elĉerpiĝis ĝiaj ideoj, kaj, en periodo de grandaj ŝanĝoj, ĝi simple ne estas en la fluo de la nova elektronika epoko. Mi estis 36-jara kiam mi fariĝis prezidanto de UEA, kaj 49-jara kiam mi finis mian lastan prezidantan mandaton. Post certa punkto juna entuziasmo emas fariĝi oldula rutino.

Oni foje kritikas la Universalajn Kongresojn ĉar ili fariĝis tro rutinaj.

Prave. Ekzemple, la kongresoj devus roli kiel artaj festivaloj, sed la artaj aranĝoj ne ricevas sufiĉan atenton. Kie, ekzemple, estas la Esperanto-teatro? Mi daŭre insistas, ke ni bezonas pli da malgrandaj teatraj prezentoj, en malgrandaj ejoj — ne tiujn grandajn spektaklojn en aŭditorioj maltaŭgaj. Aliflanke, la Movada Forumo estas brila eltrovaĵo; same la Kleriga Lundo, kiu ebligas al seriozaj homoj dividi kun la kongresanoj seriozajn temojn; same la Aŭtoraj Duonhoroj, kiuj levas la profilon de la Esperanto-literaturo. Nun indus repripensi kaj plivastigi la Internacian Kongresan Universitaton, kaj malfermi la Belartajn Konkursojn al pli aktiva partopreno de la Esperanto-publiko, tiel ke ili fariĝu aferoj ne de kelkaj juĝantoj kaj kelkaj verkistoj, sed ankaŭ publikaj spektakloj.

Ĉu vi timas, ke ankaŭ Hanojo montriĝos rutina?

Verŝajne ne. Nova lando kun novaj perspektivoj. Mi entuziasmas pri tiu kuraĝa decido de UEA eniri novan landon en nova regiono. Mi intencas plene ĝui mian kvindekan Universalan Kongreson!

Solena Inaŭguro

Por dialogi kaj reciproke sin kompreni

La Solena Inaŭguro de la 96-a Universala Kongreso de Esperanto komenciĝis dimanĉe matene je la 10-a horo en la salono Zamenhof, en la impona kopenhaga kongresa centro Bella Center.

Komence la kongresanoj omaĝis per silenta minuto la viktimojn de la ĵus okazinta terorisma atako en la najbara Norvegio. La solenan malfermon gvidis la prezidanto de UEA Probal Dasgupta, kiu bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la podianojn: prezidanton de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj Stefan MacGill, reprezentanton de TEJO Nico Huurman, vicprezidanton de Akademio de Esperanto Brian Moon, estraranon Loes Demmendaal, ĝeneralan sekretarion Barbara Pietrzak, ĝeneralan direktoron Osmo Buller, vicprezidanton Claude Nourmont, prezidanton de Loka Kongresa Komitato Ileana Schrøder, estraranojn de UEA Amri Wandel, Stefano Keller, Maritza Gutiérrez kaj rektoron de Internacia Kongresa Universitato Christer Kiselman. Aparte li bonvenigis la honorajn gastojn, la belgan ambasadoron Jean-François Branders, kuban ambasadoron Gonzáles Vázquez Moreno, francan ataŝeon Arnaud Sgambato, slovakan vicambasadoron Magda Pospíšilová kun la konsilisto Jozef Reinvart, germanan ambasadan konsiliston Marko Lins kaj honorkonsulon de Bosnio-Hercegovino Karsten Fledelius.

Salutmesaĝon de Irina Bokova, Ĝenerala Direktoro de Unesko, legis Stefano Keller (sur la apuda paĝo). Sekvis nacilingva parolado de Pernille Fenger, direktoro de la Kopenhaga oficejo de la Loĝantara Fonduso de UN, pri la agado por la Jarmilaj Evoluigaj Celoj de UN. La paroladon tradukis Ileana Schrøder, kiu sekve salutis la kongresanojn nome de Loka Kongresa Komitato kaj Dana Esperanto-Asocio. Loes Demmendaal laŭtlegis la tradician mesaĝon de d-ro Louis Christophe Zaleski-Zamenhof (sur la apuda paĝo) kaj Claude Nourmont mesaĝon de la urbestro de la Esperanto-urbo Herzberg Gerhard Walter.

Barbara Pietrzak anoncis tri novajn Honorajn Membrojn de UEA: Detlev Blanke, Renato Corsetti kaj Rob Moerbeek (detaloj venontnumere).

Post muzika paŭzo fare de dana junula instrumenta kvarteto Probal Dasgupta prezentis sian Festparoladon (venontnumere) kaj la ĉi-jaran Kongresan Temon enkondukis la reĝisoro José Antonio Vergara. Invite al la kongrestemaj sesioj, li diris ke Esperantujo estas konscia ero de tiu ĉi maljusta mondo, kapabla kontribui al ĝia transformado. Kiel respondecaj civitanoj, ni kune serĉu manierojn malfermi vojojn al la junularo.

La kongreson alparolis la TEJO-estrarano Nico Huurman. Li transdonis salutojn de la 67-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO, kiu finiĝis antaŭ tri tagoj en la ukraina ĉefurbo Kievo, kaj klarigis ke tiu ĉi kongreso estas tre interesa por junaj esperantistoj, ĝi ja okazas en la Jaro de la Junularo deklarita de Unesko.

Stefan MacGill en la nomo de ILEI raportis pri la ĵus finiĝinta 44-a ILEI-konferenco (legu sur la p. 176) kaj Brian Moon salutis nome de nia Akademio, kiu “volas esti videbla al la uzantoj de la lingvo”. Li substrekis, ke AdE ne estas elita klubo por plezurigi siajn membrojn, sed ke ĝi havas sencon nur se ĝi utilas al la lingva komunumo, al la uzantoj de la lingvo Esperanto, por helpi ilin bone evoluigi kaj apliki sian lingvon.

Sian salutmesaĝon sendis ankaŭ la prezidanto de la plenumkomitato de SAT Jakvo Schramm. Legis ĝin José Maria Salguero, kiu invitis al la baldaŭa SAT-Kongreso en Sarajevo.

Sub gvido de la estraranoj Guttiérrez kaj Wandel la kongreson salutis reprezentantoj de la ĉeestantaj landoj. Komuna kantado de la himno estis la lasta punkto de la Inaŭguro, post kio la UEA-prezidanto proklamis la 96-an Universalan Kongreson de Esperanto malfermita.

Stano Marček

[FORIGITA!: bildo]

Dasgupta bonvenigas la kongresanojn

[FORIGITA!: bildo]

La kongresejo Bella Center

[FORIGITA!: bildo]

La inaŭguro en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

La kongresa libroservo

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj

[FORIGITA!: bildo]

La ceteraj podianoj

[FORIGITA!: bildo]

Ileana Schrøder

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof

Estimataj Gekongresanoj, Geamikoj karaj, saluton!

Vi alvenis kongresi en la bela urbo Kopenhago por debati pri dialogo kaj pri interkompreno.

Fakte ĉiu esperantista kunveno estas la ĝusta loko kaj la ĝusta okazo por dialogi kaj por interkompreni; nia lingvo estis ja tiucele elpensita. En tiu ĉi jaro, la Internacia Jaro de la Junularo, estas memorinda la fakto, ke nia lingvo estis elpensita de junulo, ĝuste por servi kiel rimedo de dialogo kaj interkompreno. Sekve, iniciatita de junulo, la lingvo kaj la ideoj kiujn ĝi portas, daŭre restos junaj.

La latindevena vorto dialogo signifas diskuton inter du aŭ pluraj individuoj; diskuton celantan ebligi la interkonsenton. Tamen ne eblus dialogi, se la dialogantoj ne komprenus unu la alian. La interkonsento ne povus esti realigata, se mankus interkompreno.

Ni, esperantistoj, ni dialogas kaj ni interkomprenas, tamen ofte ni malinterkonsentas. Tial la senco de miaj hodiaŭaj bondeziroj estas ke via dialogo dum la Kopenhaga kongreso konduku nin al la interkonsento pri la ĝusta vojo al la fina venko.

Mesaĝo de Irina Bokova, Ĝenerala Direktoro de Unesko

Estas por mi granda plezuro sendi miajn salutojn al ĉiuj partoprenantoj de la 96-a Universala Kongreso de Esperanto.

Koncentriĝante al “dialogo kaj reciproka kompreno”, la elektita temo de la nuna Internacia Jaro de la Junularo de UN, vi kontribuas al la antaŭenigo de la idealoj de paco, libereco, progreso kaj solidareco, kiuj esencas por kapabligi la junularon kaj atingi la Jarmilajn Evolucelojn.

En tiuj noblaj celoj partoprenas ankaŭ Unesko, kies membro-ŝtatoj — se citi el nia konstitucio — “firme intencas evoluigi kaj kreskigi la rimedojn de komunikado inter siaj popoloj kaj uzi tiujn rimedojn cele al reciproka kompreno kaj pli vereca kaj perfekta konado de la vivo de aliaj.” Estante distinga karakterizaĵo de la homa ekzisto kaj kovrante la tutan gamon de homaj emocioj, opinioj kaj valoroj, lingvoj funkcias kiel nemalhaveblaj portiloj de dialogo, toleremo, kompreno kaj respekto inter popoloj, sociaj grupoj kaj generacioj.

La Esperanto-movado, fondita antaŭ pli ol cent jaroj, persiste promocias egalecon inter la lingvoj, kulturoj kaj popoloj de la mondo. Simile Unesko estas konvinkita, ke multlingveco iĝis esenca por konservi la mirindan diversecon, kiu karakterizas la homaron, precipe en la nuna epoko de ĉiam kreskanta tutmondiĝo. Plie, estante integra parto de niaj identecoj, multlingveco iĝis vaste agnoskata kiel strategia faktoro por paco kaj daŭripova evoluo.

Unesko do aplaŭdas la grandegajn klopodojn de esperantistoj ĉie en la mondo dum la lastaj jardekoj. Tiurilate la 96-a Universala Kongreso de Esperanto formas valoran kontribuon al la lukto por antaŭenigi lingvan diversecon kaj reciprokan komprenon. Al Universala Esperanto-Asocio kaj al ĉiuj partoprenantoj en tiu ĉi 96-a Universala Kongreso de Esperanto mi volas esprimi miajn plej varmajn bondezirojn por fruktodonaj kaj stimulaj laboroj.

[FORIGITA!: bildo]

Latifou Gbadamassi, Benino

[FORIGITA!: bildo]

Muzika interludo, la dana kvarteto

[FORIGITA!: bildo]

Pernille Fenger, UN-direktorino

[FORIGITA!: bildo]

Movada Foiro, Edistudio

[FORIGITA!: bildo]

Movada Foiro, eldonejo Impeto

[FORIGITA!: bildo]

Movada Foiro, UK Hanojo

[FORIGITA!: bildo]

La banderolo en la urbo

Strategia Forumo

Fronte al grandaj ŝanĝoj

La Esperanto-movado trovas sin meze de generacia kaj kultura transformiĝo, pelata grandparte per la novaj komunikaj ebloj de la reta epoko. Tio estas konstato ofte eldirita en Kopenhago — ne ĉiam tiel klare, tamen en multaj diversaj intervenoj en kaj ekster la strategiaj diskutoj.

Tradiciaj asocioj perdas membrojn. Samtempe alfluas novaj lernantoj per la retaj kursoj, unuavice tiuj de lernu.net, kaj kreskas la retoj de neformalaj amikecoj kaj kunagadoj. La homoj el tiuj medioj havas aliajn atendojn kaj imagojn pri la movado, ol tiuj kiuj fundamentis niajn organizojn dum la lastaj cent jaroj.

Samtempe Esperanto trovas pli kaj pli sekuran bazon en diversaj landoj de la Sudo, kie la ekonomiaj kaj sociaj kondiĉoj radikale malsimilas al tiuj de la industria mondo. Voĉoj el tiuj landoj restas relative malmultaj en la kongresoj, sed konscio pri la divido Nordo-Sudo malrapide enfiltriĝas en la diskutojn.

Kiel do aspektu tutmondaj movado kaj asocio, en epoko de rapida kaj malmultekosta komunikado trans landlimojn? Kio povas kunligi kaj inspiri homojn el tiom da diversaj landoj? Kiuj kadroj por kunlaboro taŭgas al la nuntempo? Tiaj demandoj ŝvebis tra la kopenhagaj salonoj, en tre diversaj formoj.

Ekzemple, viglan diskuton vekis kunsido pri fondaĵoj organizita de UEA-komitatano Martin Schäffer. Antaŭ multnombra publiko, li (kune kun Humphrey Tonkin) argumentis ke fondaĵoj povas pli libere kaj efike uzi siajn rimedojn por subteni konkretajn agadojn kaj projektojn sur la kampoj de informado, instruado, scienca kaj kultura agado. Sed ĉu oni pli bone ligu tiajn fondaĵojn al la tradiciaj organizoj — kiel UEA, ekzemple, kiu jam de jardekoj vaste uzas ilin por financi sian regionan agadon? Aŭ ĉu estas avantaĝoj en la starigo de sendependaj fondaĵoj, kiel ESF, kies kunlaboro kun diversaj individuoj kaj novaj grupoj kiel E@I ebligis novspecajn iniciatojn kiel lernu.net? Aŭdiĝis timo pri konkurenco inter tiuj diversaj agadoj. Por Tonkin, tamen, la celo estas alia: “Ne pensu, kvazaŭ ESF (aŭ aliaj fondaĵoj) volus preni pli grandan pecon de la kuko. Ni ĉiuj kunlaboru por baki pli grandan kukon!”

De filozofio al faroj

Kiel aspektu tiu pli granda kuko: jen la ĉefa temo de la Strategia Forumo, kiu okazis jam frue en la kongresa semajno, lundon posttagmeze. La aranĝo komenciĝis per enkondukaj prezentoj de Mark Fettes, gvidanto de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj de UEA, kaj UEA-prezidanto Probal Dasgupta. Ambaŭ emfazis la bezonon de ĝenerala koncepto pri tio, kion Esperanto proponas en la nuntempa mondo. Fettes skizis la ideon de lingva justeco, kiun ellaboris la Komisiono; Dasgupta tezis, ke Esperanto helpas individuojn liberigi sin de la mensogoj de ŝtatoj kaj aŭtoritatoj.

Dum iom da tempo la publiko diskutis pri la rilato de tiaj ĝeneralaj filozofiaj ideoj al la konkretaj farendaĵoj, kiujn devas identigi strategio. Ĝenerale oni konsentis, ke ambaŭ necesas, kaj ke oni ne lasu unu aŭ la alian superregi ekskluzive. Fettes proponis, ke oni pensu pri ili dialektike — t.e. ke necesas certa streĉiteco inter la ĝeneralaj kaj la konkretaj celoj, kiu povas stimuli la pensadon kaj helpi la komprenon.

En la postaj diskutoj, unue en malgrandaj grupoj kaj sekve en la pleno, la ĉeestantoj identigis plurajn kernajn prioritatojn por la strategia planado. Estis klare por ĉiuj, ke informado kaj instruado restas ege gravaj, kaj pluraj ĉeestantoj substrekis la daŭran gravecon de la landaj asocioj — rekonante tamen, ke multaj ne modele funkcias kaj ke necesas konscia flegado kaj interligado de la ĉefaj aktivuloj. En la analiza kadro de la Komisiono, tiuj prioritatoj kundifinas la tri ĉefajn agadkampojn de UEA: konsciigo, kapabligo kaj kunordigo-kunlaboro.

El la forumo, kvar emfazoj

Sur tiuj diversaj agadkampoj, la forumanoj elstarigis jenajn fokuspunktojn:

1. Personaj, interkulturaj spertoj estas la plej konvinka pruvo pri la valoro de Esperanto. Necesas serioze esplori, kiel plifaciligi kaj pliprofundigi tiujn spertojn, kaj integri ilin en niajn metodojn instrui, informi kaj kunlabori.

2. Produktado de kulturaj valoroj (libroj, revuoj, muziko, artaj tradicioj k.a.) estas tre grava por nutri la komunumon kaj plivalorigi la lingvon. Necesas krei publikojn kaj merkatojn por niaj kulturaj agantoj — kaj, denove, enkonstrui tiun principon en niaj plej bazaj agadoj kaj strukturoj.

3. La disvastiĝon de Esperanto en la reto devas akompani iniciatoj por ligi novajn lernantojn al la eksterreta movado. Tio signifas, unuflanke, plibonigi la retan ĉeeston de la tradiciaj organizaĵoj, kaj aliflanke, krei novajn aranĝojn (kiel la Somera Esperanto-Studado de E@I), kiuj estu allogaj por la reta generacio. Necesas ankaŭ strukturaj ŝanĝoj por plirapidigi la fluon de informoj, decidoj, kaj kunlaboro laŭ la pli rapidaj ritmoj de la nuntempa mondo.

4. La esperantista idearo devus prezentiĝi pli okulfrape al la publiko. Konkreta propono estis starigi indekson pri lingva justeco, per kiu oni kritike pritaksu la agadon de landoj kaj internaciaj organizaĵoj laŭ difinitaj kriterioj. Pro tio, ke tiuspeca agado postulas lingvosciencan kaj lingvopolitikan klerecon, necesas strategio por konstrui sur la ĝisnunaj atingoj de CED, la Nitobe-simpozioj, la ĵusa lingvopolitika konferenco de ILEI kaj simile.

“Strategio estas ne nur teksto”

En la forumaj diskutoj, sed ankaŭ en multaj aliaj intervenoj dum la kongreso, evidentiĝis granda sopiro al konkreta vizio pri alcelinda reformita UEA. La Komisiono pri Strategiaj Demandoj konstatis tion en sia raporto al la Komitato de UEA, vendredon matene:

“La Komisiono plu emfazas la gravecon de kohera strategio por gvidi la evoluon de UEA en la venontaj dek jaroj, kaj konfirmas sian intencon plu labori por la pretigo de tia strategio. Ni substrekas, ke bona strategio konsistas ne nur el teksto kun klaraj celoj kaj rimedoj, sed ankaŭ el procezo kiu inspiras kaj engaĝas la aktivularon.”

Ĉar tiu procezo postulas tempon, la Komisiono konstatis ke dume “necesas strategiaj decidoj flanke de la Estraro, unuavice, pri tio kio estas plej grava kaj farebla” surbaze de la ekzistantaj strategiaj planoj — nome tiu, kiu gvidis la Asocion dum la periodo 2001-2010, kaj la nova plano proponita en Havano.

Multrilate, la nuna epoko similas al tiu, en kiu fondiĝis UEA antaŭ cent jaroj. Amaso da sociaj transformiĝoj malfermas novajn ŝancojn por Esperanto, sed ankaŭ prezentas grandan defion al longe establitaj konceptoj pri komunikado kaj organizado. Se UEA ne adaptiĝos al la novaj cirkonstancoj, sendube aliaj movadaj instancoj kaj grupiĝoj aperos por plenigi la breĉon. La diskutoj en Kopenhago helpis difini la ĉefajn direktojn de tiu adaptiĝo, kies malfacilecon neniu devus subtaksi. Ĝi sendube estos temo por ardaj diskutoj kaj ŝlosilaj decidoj en la venontaj du-tri jaroj.

Mark Fettes

Kongresa Temo

Glata kaj idee stimula etoso

de intergeneracia dialogo estiĝis dum la diskutkunsidoj pri la kongresa temo (Internacia Jaro de la Junularo: dialogo kaj interkompreno).

Unue, danke al la lertoj de la faciligantoj (Ruth Di Ponti, Manuela Ronco, Paweł Fischer-Kotowski, Francesco Maurelli, Marcos Cramer), la diversaĝaj ĉeestantoj povis priparoli siajn impresojn kiel anoj de unuopaj socioj kaj branĉoj de Esperantujo, pri la ĉefaj trajtoj de la rilatoj inter homoj de diversaj aĝogrupoj.

Ja estas tuj rimarkeblaj malsimiloj, ekz. laŭ la manieroj esperantumi: komparu la tradician lokan klubon kun la Esperanto-retumado ĉe junuloj, kio siaflanke malfaciligas la kontakton kaj interagon laŭ la aĝo kaj generacia apartenkulturo de la homoj. Oni tamen emfazis ke la t.n. intergeneraciaj konfliktoj ofte ne estas vere tiaj sed interpersonaj. Gravas malferme kaj dialogeme alfronti la antaŭjuĝojn kiuj estiĝas inter junaj kaj nejunaj homoj.

En la dua kunsido, la publiko lernis pri la spertoj de antaŭaj ondoj de la Esperanto-junularo, laŭ la konstato ke ni ĉiuj iam estis junaj. H. Tonkin prezentis siajn interesajn pripensojn koncerne la tiaman Tyresö-generacion, unu el kies ĉefaj gvidantoj li estis, kiam fine de la 1960-aj jaroj TEJO aktive engaĝis sin socie, prenante parton en “la mobilizo de la junularo [ĉar] subtenenda kaj partoprenenda batalo por la digno de la homaro”. La nuna Tonkin tamen emfazis ke neniu avangardo daŭras por ĉiam, do ke la nunaj maljunuloj ne komprenas ke ili fakte devus aliĝi al la junularo, el kiu venas la interesaj aferoj en la movado kaj kiu cetere povus vivi sian vivon sen ajna interveno de pli aĝaj homoj. Vladimir Samodaj, akompanate en la salono de kelkaj iamaj SEJM-anoj, saĝe rakontis pri la gravega rolo kiun la reekestiĝanta Esperanto-junularo ludis ekde 1957 por revigligi la tutan movadon en la post-Stalina Sovetunio, kreeme, aŭdace, kunlaboreme, preter la malfacilaĵoj pro nelibera socio kaj ŝtate altrudita ideologio. Oni spektis filmon speciale faritan en Burundo far Mirejo Grosjean, pri la sentoj kaj opinioj de membroj de la rimarkinde juneca Afrika esperantistaro, pri la ĉefaj problemoj de la junularo en tiu socia realo.

La gvidanto de la Strategia Komisiono de UEA Mark Fettes, anoncante ke li ne timas la ekziston de breĉo inter la generacioj, faris kelkajn rimarkojn pri la graveco de la junularo por la estonteco de Esperanto, i.a. danke al ĝiaj serĉo kaj malfermo de novaj vojoj por ĉiuj. Nico Huurman, ĵus elektita estrarano de TEJO pri aktivula trejnado, kvankam agnoskinte la malplian emon de la nuna junularo en Okcidento engaĝi sin politike aŭ socie kompare kun antaŭaj generacioj, substrekis ke tamen la novaj teknologioj donis kernan antaŭkondiĉon al procezoj kiel la araba printempo, en kiu ĉefe rolis la junularo. Laŭ li, indas esplori manierojn por permesi la kunlaboradon inter la diversaj sekcioj de la E-junularo, kiel la afrika kaj la eŭropa. Ĉu eventuale iu foja Internacia Junulara Karavano anstataŭ la IJK?

En la fina sesio la ĉeestantoj klopodis elpensi kaj kunkonstrui konkretajn proponojn por kunlabore ligi inter si la esperantistojn de diversaj aĝogrupoj.

José Antonio Vergara

Rezolucio de la 96-a Universala Kongreso de Esperanto

Ni, la partoprenantoj en la 96-a Universala Kongreso de Esperanto, venintaj al Kopenhago el 66 landoj por komune dialogi pri la iniciato kiun UN lanĉis per la proklamo de Internacia Jaro de la Junularo, efektiviginte multvidpunktan diskutadon pri tiu temo, en etoso de interkomprenemo kaj efika komunikado,

ĉerpinte el niaj unuopaj kaj kolektivaj spertoj kiel anoj de diversaj socioj, aĝogrupoj, etnoj, seksoj, mondbildoj, politikaj sintenoj kaj religiaj konvinkoj,

agnoskinte la kontribuojn de la junularo al la socio kaj la neceson malfermi ŝancojn por ĝia partopreno en la kolektivaj decidoprocezoj, por taŭge alfronti la diversajn defiojn kaj ŝancojn de la nuna realo — sociekonomiajn, ekologiajn, politikajn, teknologiajn ktp — cele al la estonteco de la homaro kaj la planedo,

konstatinte ke tra la epokoj kaj kulturoj, la diversaj generacioj rilatis inter si laŭ variaj modeloj kaj strategioj, kun foja estiĝo de aparta junulara kulturo, kaj ke en la Esperanto-movado mem tio esprimiĝis ekz. per la efike avangarda rolo plenumita de ties junulara branĉo en apartaj historiaj turnopunktoj,

rekomendas ke la unuopaj organizaj instancoj kaj sociaj medioj de la Esperantaj movado kaj komunumo aktive strebu al la kreado de taŭgaj kondiĉoj por kontakto, alproksimiĝo kaj kunlaborado inter junuloj kaj aliaĝuloj, ke la anoj de la malsimilaj aĝogrupoj en Esperantujo iĝu pli konsciaj pri la potencialo kiun por intergeneracie kontentigaj rilatoj liveras la esperantisma ideo mem de reciproka respekto kaj ambaŭdirekta bona volo,

alvokas al UEA, TEJO kaj iliaj respektivaj landaj organizoj pliproksimigi tempe kaj geografie siajn kongresojn, same internaciajn kiel landajn kaj regionajn, per kunordigita decidado, al konkretaj paŝoj ĉiunivele por kunagigi esperantistojn rete kaj eksterrete agantajn, same por enmovadigi perretajn lernintojn de la lingvo, kiel por helpi la tradician movadon adaptiĝi al la nuna epoko.

44-a Konferenco de ILEI

Instruistoj ĉe renoma universitato

Lingva politiko kaj lingvaj rajtoj en edukado kaj scienca komunikado — jen la kadra temo de 44-a Konferenco de la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) en la Universitato de Kopenhago.

Enkondukis tiun temon en la 19-a de julio 2011 la vic-prezidanto de ILEI Duncan Charters, skizante la historion de aranĝoj, kie esperantistoj kaj ne-esperantistoj kunlaboris tra la lastaj jaroj por esplori diskriminaciajn praktikojn en transnaciaj kontaktoj. Al tiu vico sendube aldoniĝas la simpozio, okazinta tra la lastaj du konferencaj tagoj, organizita de ILEI, kunlabore kun Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvo-Problemoj (CED) kaj la humanistika fakultato de la Universitato de Kopenhago. Pri ĝi vidu apartan raporton kaj pliajn detalojn ĉe http://ilei.info/konferenco/2011/simpozio.php kaj http://ilei.info/novajxoj/simpozio2011raporto.php

La vic-prezidanto parolis pri kontraŭaj evoluoj ĉe lingvoelektoj en edukado — lastatempaj iniciatoj portas novajn interlingvojn al la mikso, sed tiujn ekzemplojn kontraŭpezas tendencoj al kreskanta limigo de elektebloj. Li donis serion da konkretaj ekzemploj pri malkontentiga funkciado de tradukservoj kaj komunikado en sciencaj konferencoj laŭ la nunaj modeloj. La traktado daŭris merkrede per publika debato pri la konferenca temo.

Al la konferenco kaj simpozio aliĝis 103 personoj, do temas pri la plej granda konferenco de la lastaj 24 jaroj. Festparole, la prezidanto de ILEI, Stefan MacGill, skizis la evoluon de la konferencoj; el la ses inter 2007 kaj 2012, kvar okazis aŭ okazos ekstereŭrope, du el ili partopren-rekordaj por ekstereŭropaj aranĝoj de ILEI. La ĵusa konferenco, kvankam en Eŭropo, havis rekorde internacian karakteron, kun partoprenantoj el 35 landoj, i.a. Brazilo, Meksiko, Ĉilio, Kubo, Benino, Ganao, Indonezio, Nepalo, Japanio, Korea Respubliko, Ĉinio, Kanado, Usono, Aŭstralio kaj 21 eŭropaj landoj. La daŭrigo resumis la tri pilierojn de ILEI-konferencoj: faka, labora kaj distra program-fadenoj, kun pretendo, ke tiu vicordigo spegulas ilian relativan gravecon.

La bunteco kaj denseco de la fakaj kaj laboraj programoj konfirmas ilian unuavican rolon — en kvar tagoj 35 prelegoj, prezentaĵoj aŭ diskutrondoj, kiuj inkluzivis erojn kiel Flugiloj de interkultura vento (Julian Hernández el Kubo), Pri la lingvoekzamenoj (Zsófia Kóródy el Germanio), La dana eksprese (J.S. Larsen), Afrikaj perspektivoj (Latifou Gbadamassi el Benino), La indonezia movado: historio kaj estonto (Heidi Goes el Belgio). Pliaj eroj temis pri lingvo kaj kulturo en pedagogiaj programoj, pri subvenciserĉado kaj apogataj projektoj, E-kursoj en Korea Respubliko kaj en meksikaj universitatoj, Ĉinio kiel fekunda kampo por Esperanto, teknologio je la servo de lingvo-instruado, interkulturaj lingvaj ludoj, kaj aliaj. Legu la plenan programon ĉe www.ilei.info.

Apartan raporton meritas la tradicia ILEI-konferenca festivalo, okazinta la 21-an de julio por la konferenca publiko kaj kelkaj lokaj neesperantistoj. Estis prezentitaj 20 lingvoj de ĉiuj kontinentoj (2 el Afriko, 5 el Azio) inkluzive de diversaj skribsistemoj kaj elementoj de la koncernaj kulturoj.

Kunvenis komisionoj pri lerneja kaj universitata agadoj, laborrondo por sekciestroj de ILEI kaj diskutsesio pri la perspektivoj por niaj estontaj konferencoj, dum kiu s-ro Trezoro (Ĉinio) montris lumbildojn pri la venontjara konferencejo en Kunming, kaj diskutigis kelkajn organizajn detalojn. Okazis sep horoj da komitat-kunsidado tra tri tagoj; la 32 komitatanoj akceptis la jarraporton por 2010, kune kun la financaj rezultoj kaj revizora raporto, sekve la estraro estas senŝarĝigita pri la agado en 2010. La komitato nomumis du novajn honorajn membrojn (nia multjara kasisto Bertil Andreasson el Svedio kaj nia antaŭa prezidanto Mauro la Torre el Italio) kaj novan ligan sekretarion, s-ron Huang Yinbao (Trezoro) el Ĉinio. Ĝi nuligis tri nefunkciantajn sekciojn, sed akceptis novan en Meksiko — rikolto de la semado dum la pasintjara konferenco. Aldoniĝis reprezentanto en Ganao kaj kontaktpersonoj en Indonezio kaj Nepalo. La elekto-komisiono estis reelektita kun la sama konsisto por la sekvaj tri jaroj. La komitato altigis modeste la membro-kotizojn kaj abonojn por Juna amiko, sed ILEI akceptos ĝis la jarfino kotizojn por 2012 kaj 2013 laŭ la nunaj tarifoj. La ĉefa komitata tasko, efike kaj harmonie plenumita, estis la trakto de trideko da modifproponoj al la ligaj Statuto kaj Interna Regularo. La granda plimulto estis aprobita, sed kelkaj defiaj alineoj estis transsenditaj al la regulara komisiono kaj al plua reta diskutado inter komitatanoj.

La tuja bona etoso de la interkona frandvespero establis la tonon por la sinsekvaj dana, internacia, danca kaj adiaŭa vesperoj. Je tiu punkto, konferencanoj preparis sin por la Simpozio kaj por la aktiva partopreno de la Ligo en la Universala Kongreso, pri kiuj vi legos aliloke.

Stefan MacGill kaj Radojica Petrović

[FORIGITA!: bildo]

Komuna foto de la malfermo.

Laboro de la Komitato

La supera organo trankvile laboris

Dum la 96-a UK la Komitato de UEA kolektiĝis en du plenkunsidoj, kiuj laŭ la bela tradicio okazis en la salono Hodler.

Malsame ol pasintjare en Havano, kie la elektoj plivarmigis la diskutojn, en Kopenhago la kunsidoj pasis en pli trankvila etoso. En la unua kunsido sabaton, la 23-an de julio, partoprenis 45 el 64 komitatanoj A, B aŭ C. En la dua kunsido vendredon, la 29-an de julio, la ĉeestantaro kreskis al 54 el 65. Inter la kunsidoj la Komitato ricevis novan membron, ĉar Internacia Scienca Asocio Esperantista elektis kiel komitatanon A sian junan estraranon Francesco Maurelli, kiu krome funkciis kiel protokolanto kun sia pola kolego Paweł Fischer-Kotowski. En la kunsidoj ĉeestis ankaŭ 3 el 9 parolrajtaj observantoj de landaj asocioj kun malpli ol 100 membroj.

En la unua kunsido la Komitato rekonis la agadon de tri elstaraj movadanoj: Detlev Blanke, Renato Corsetti kaj Rob Moerbeek fariĝis Honoraj Membroj de UEA. (Iliaj biografietoj aperos en la oktobra numero.) Sekve la Asocio havas nun 56 Honorajn Membrojn.

Du komisionoj estis elektitaj. Post ŝanĝo en la regularo la komisiono pri Internacia Kongresa Universitato ricevis unu membron pli ol ĝis nun. Dum la tri venontaj jaroj la kandidatiĝojn por IKU-prelegoj prijuĝos Sabine Fiedler, Hans Michael Maitzen, Humphrey Tonkin, José Antonio Vergara (nova), Amri Wandel kaj Wen Jingen. Ilia elekto iris rapide, sed pli da diskuto kaj sekreta voĉdono necesis, antaŭ ol la Komitato ekhavis novan Elektan Komisionon, kies ĉefa tasko estos prepari la elekton de la Estraro en 2013. El kvar kandidatoj elektiĝis Ulrich Lins (45 voĉoj), Lee Young-kee (44) kaj Nico Huurman (43). Krome, Eran Vodevoz ricevis 26 voĉojn.

Pasintjare en Havano la komitatanoj Stefan MacGill kaj Amri Wandel proponis ŝanĝojn en la Elekta Regularo, per kiuj ili celas plifortigi la rolon de la Komitato je la kosto de la Elekta Komisiono en la elekto de la Estraro. Precipe estis kritikata la regulo, ke la komisiono proponas nur unu teamon por la Estraro, kiun la Komitato akceptas kvazaŭ kun ligitaj manoj sen reala ŝanco proponi aliajn kandidatojn. Post iom konfuza diskuto la proponoj de MacGill kaj Wandel estis principe akceptitaj (29 voĉoj por, 9 kontraŭ, 9 sindetenoj), sed oni elektis laborgrupon el Brian Moon kaj Mark Fettes por prepari, kunlabore kun la proponintoj, kohere redaktitan proponon pri la Elekta Regularo por aprobo en Hanojo.

Fine de la unua kunsido estis akceptitaj la Estrara Raporto pri la agado en 2010 kaj kun ĝi la Spezokonto kaj la Bilanco de 2011, ĉiuj aperintaj en la junia numero de tiu ĉi revuo. Kvankam la diskuto estis malferma ankaŭ al la publiko, parolis nur komitatanoj. La malmulta atento, kiun jam de longe la Estrara Raporto ricevas en la Komitato, estas bedaŭrinda. Kvankam pri la akcepto de la raporto kaj sekve pri la senŝarĝigo de la Estraro rajtas decidi nur la Komitato, indus revivigi la iaman Ĝeneralan Kunvenon de UEA, kiu jam per sia nomo allogis ankaŭ nekomitatanojn partopreni kaj elpaŝi.

Krom la du plenkunsidoj, kiuj daŭris entute 6,5 horojn, la komitatanoj laboris en ok subkomitatoj, kies kunsidoj daŭris po 45-90 minutojn. En ili rajtis ĉeesti kaj paroli ankaŭ nekomitatanoj. El la rekomendoj de la subkomitatoj eblas ĉi tie mencii nur kelkajn. Ĉiuj estis traktitaj en la dua plenkunsido, kiu akceptis ankaŭ la kongresan rezolucion (vd. p.175), preparitan de komisiono el José Antonio Vergara (reĝisoro de la kongresa temo), Mark Fettes, Paweł Fischer-Kotowski kaj Francesco Maurelli. La rezolucio estis kritikita pri tio, ke ĝi ne estas direktita al la ekstera mondo sed al esperantistoj. Vergara klarigis, ke tio estis intenca elekto, ĉar per la Internacia Jaro de la Junularo, al kiu la kongresa temo estis ligita, UN kaj Unesko ĝuste celis, ke en ĉiu medio oni reflektu ĝian temaron al si mem.

Laŭ la rekomendo de la subkomitato pri financo kaj administrado la Komitato decidis teni la bazan membrokotizon (MA por Nederlando) en 2012 sama kiel ĉi-jare. Ĝi ankaŭ aprobis ekvilibran buĝeton kun duoble da rimedoj por edukado, informado kaj eksteraj rilatoj ol ĉi-jare (19 800 anstataŭ 9 800 eŭroj), dank’ al la antaŭvidata kresko de rento pro heredaĵoj. La subkomitato pri eksteraj rilatoj denove alvokis al la landaj asocioj ekrilati kun landaj UN-asocioj kaj Unesko-komisionoj anstataŭ pensi, ke la agado ĉe UN kaj Unesko estus tasko sole por la centra UEA. Laŭ rekomendo de la subkomitato pri edukado UEA plu subtenos per stipendioj la trijaran universitatan interlingvistikan kurson en Poznano. La Komitato ankaŭ atendas, ke UEA kaj ILEI evoluigu siajn Internaciajn Ekzamenojn sur la kampoj, kie ili diferencas de la Ekzamenoj laŭ la Eŭropa Referenckadro. Komitatan aprobon ricevis la Projekto 125, speciala instruprojekto por marki la 125-jariĝon de Esperanto en 2012 (vd. aprilo 2011, p.76).

La subkomitato pri informado instigis landajn asociojn sisteme utiligi por informaj aktivaĵoj pri Esperanto kelkajn konstantajn datojn (vd. januaro 2011, p.6) kaj tra la tuta jaro 2012 marki la 100-an datrevenon de la naskiĝo de Tibor Sekelj (vd. junio 2011, p.124-125). Ĝi atentigis ankaŭ pri la daŭra valoro de la Gvidlinioj pri Informado (komence de la Jarlibro) kiel la baza dokumento por la informado pri Esperanto. Ankaŭ la subkomitato pri kulturo kaj kongresoj rekomendis utiligi la Sekelj-jubileon. Ĝi krome subtenis, kun aprobo de la Komitato, la proponon de la komisiono pri la Belartaj Konkursoj, ke la branĉoj Filmo kaj Kanto, kiuj apenaŭ allogas konkursantojn, estu “endormigitaj” kaj alia, espereble pli populara formo estu eltrovita por anstataŭi ilin. La subkomitato notis, ke ofte aperas proponoj pri evoluigo de la UK-oj, kaj proponis refondi komisionon pri kongresoj por prijuĝi ilin. Tion la Komitato akceptis, same kiel la ideon okazigi trejnseminarion por aktivuloj lige kun UK.

La subkomitato pri landa kaj regiona agado renovigis proponon, kiu ŝajnas simpla sed laŭ la ĝisnunaj spertoj malfacile realigebla, nome ke apud la aliaj, jam solide funkciantaj regionaj komisionoj estu ankaŭ komisiono por Eŭropo. La subkomitato pri faka agado rekomendis pristudi, per kiuj retaj servoj UEA povus helpi al fakaj asocioj, ekz. pri membroadministrado kaj depono de jarraportoj kaj informiloj. La subkomitato pri junularo traktis ampleksan dokumenton de TEJO kun ideoj kaj proponoj por plimultigi la partoprenon de gejunuloj en UK-oj kaj por pli videbla junulara ĉeesto ankaŭ en la kongresa programo. Ĉar la proponoj ne postulas ŝanĝojn en la Kongresa Regularo, la subkomitato kaj poste la dua plenkunsido de la Komitato povis facile akcepti ilin — tute konvene ĝuste en la Internacia Jaro de la Junularo.

Dum la kongresa semajno dufoje kunsidis ankaŭ la Komisiono pri Strategiaj Demandoj, elektita en Havano. Krome en lundo, la 25-a de julio, okazis la tradicia Strategia Forumo de la Esperanto-Movado, ĉi-foje dediĉita al la strategia diskuto en UEA. La Komitato notis la raporton de Mark Fettes pri la ĝisnuna laboro de la komisiono kaj pri la Forumo (vd. p.174).

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

Disdonado de paperaj balotiloj

[FORIGITA!: bildo]

Probal Dasgupta (meze) kalkulas la voĉojn. Maldekstre Stefano Keller, dekstre Claude Nourmont

Nova am-rakonto inter la publiko kaj la Akademio

“Kial la Akademio ne malpermesas skribi la ĉapelitajn literojn per la x-oj?” Ĉi tiu demando, kiu jam venis dum la lastaj dek jaroj regule ĉiufoje, kiam la Akademio de Esperanto aranĝis la publikan kunvenon “La akademio respondas”, ĉi-jare ne venis. Venis, male, enhavoriĉaj demandoj, kiujn la 15 akademianoj sur la podio provis respondi sub la lerta reĝisorado de la vicprezidanto Brian Moon.

La unua demando temis pri tio, ĉu “enua instruisto” signifas “enuo-plena” instruisto aŭ “instruisto, kiu enuigas/tedas la lernantojn”. Tio portis al la kerna demando pri la graveco de la signifo de la radikoj en Esperanto, alivorte pri la tiel nomata karaktero de la radikoj, kiu nuntempe emas esti egala al la signifokampo de la radiko mem. Praktike, ĉar “enu-” signifas “senti enuon” kaj ne “kaŭzi enuon”, “enua instruisto” povas nur ne esti instruisto, kiu mem estas enua.

Lavangeto de aliaj demandoj sinsekvis, ekzemple ĉu la literoj v, x, i, kiujn oni trovas por numeri la paĝojn aŭ la paragrafojn en kelkaj libroj, apartenas al Esperanto aŭ al la latina? La respondo kaŭzis iom da debato inter la akademianoj mem, ĉar iu defendis la uzon de tiuj literoj, dum multaj aliaj konsilis redoni al la latinoj tion, kio apartenas al la latina.

Dum la tuta tempo la vera evidentaĵo estis, tamen, la nova amo naskiĝanta inter la publiko kaj la Akademio. La publiko, fakte, ŝatas esti gvidata, aŭ almenaŭ scii tion, kion opinias la akademianoj pri lingvaj demandoj. La Akademio post la periodo de la priskribisma ebriiĝo ŝajnas retrovi la vojon al pli aktiva rilato al la lingvo kaj al la parolantoj. Ĝi utiligis la kunvenon ankaŭ por informi pri sia servo “Konsultejo”. Kiu ajn havas problemon pri vorto, pri faka termino, pri nova radiko por nova aĵo aŭ ideo, rajtas iri al la paĝaro de la Akademio, http://www.akademio-de-esperanto.org/konsultejo/index.html kaj registri tie sian demandon. Alia vojo estas sendi mesaĝon al la k...@akademio-de-esperanto.org, ankoraŭ alia vojo estas skribi al la direktoro de la Sekcio paperan leteron: Alexander Shlafer, 1017 Northoak Dr, Walnut Creek, CA 94598, Usono.

La respondo certe venas kaj relative rapide venas. Proksimume 20 akademianoj provas en la daŭro de du semajnoj redakti lingvan respondon rete kaj sendi ĝin rete, laŭ la prestiĝa ekzemplo de la lingvaj respondoj de Zamenhof.

Bedaŭrinde unu horo kaj duono ne sufiĉis ĉi-foje por estingi la demandemon de la publiko, sed la afero daŭros dum la jaro.

Renato Corsetti

Internacia Kongresa Universitato

Elstara Kongresa Universitato, abunda Faka Agado

La 64-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato estis unu el la plej elstaraj IKU/AIS-sesioj, kaj laŭ la nivelo de la prelegoj kaj prelegantoj (ekz. la mondkonata dana astronomo Erik Høg) kaj laŭ la nombro de aŭskultantoj (averaĝe ĉ. 100) kaj ekzamenitoj.

Okazis naŭ IKU-prelegoj pri tre varia temaro: astronomio, kemio, medicino, lingvistiko, maŝintradukado kaj Esperantologio. Aparte popularaj estis la tri IKU-AIS-kursoj, pri “SETI kaj Astrobiologio” (Wandel), “Oksigeno — utila kaj danĝera” (Boyadjieva) kaj “Reviviĝo de la Hebrea sen mitoj” (Sadan), en kiuj okazis finekzamenoj (respektive 22, 8 kaj 7 ekzamenitoj ricevis AIS-atestojn). Kiel ĉiam, la IKU-libro (137 paĝoj, red. A. Wandel) furoris en la Libroservo kaj la cent ekzempleroj anticipe printitaj en la CO elĉerpiĝis jam ĵaŭde. La IKU-libro estas tamen plue mendebla ĉe UEA. Ankaŭ la Kopenhaga vicurbestrino pri kulturo, kiu salutis la kongresanojn dum la akcepto en la urbodomo, ricevis ekzempleron de la IKU-libro, kaj ĝojis vidi en ĝi la prelegresumojn en la dana lingvo.

Pli ol 30 reprezentantoj de Fakaj Asocioj kunvenis en la Faka Forumo, kiu okazis marde, por diskuti sian agadon. La estrarano pri Scienca kaj Faka Agado prezentis la lastatempan enketon pri Fakaj Asocioj kaj detalis la servojn de UEA por Fakaj Asocioj. Pluraj reprezentantoj prezentis siajn asociojn, agadon, kunlaboron kun aliaj Fakaj Asocioj kaj eksterajn kontaktojn.

Aparte sekvis prezentado de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), kaj okazis speciala kunveno de aktivuloj por trakti la daŭran kadukiĝon de AIS en la lastaj jaroj kaj eventualajn solvojn. Interalie oni diskutis proponojn revigligi AIS-n kunlabore kun UEA per plivastigo de la komunaj IKU-AIS kongresaj sesioj, konstruado de universitataj retaj kursoj kadre de edukado.net kaj kunlaboro kun ILEI kaj ISAE.

Bonan okazon prezenti sin al la kongresanoj donis al la Fakaj Asocioj la Movada Foiro, kie multaj Fakaj Asocioj havis viglajn budojn. Aldone, ses Fakaj Asocioj utiligis la Fakan Giĉeton, novan-malnovan servon de UEA, por prezenti sin al la kongresanoj.

En la Subkomitato pri Scienca kaj faka agado, kiu okazis ĵaŭde, partoprenis pli ol dudek kongresanoj, ĉ. duono el ili komitatanoj. Ili preparis rezolucion, kiun la Komitato aprobis en sia vendreda kunsido:

  • UEA pristudu eblojn por disponigi komunan pretan ilaron al siaj Fakaj Asocioj, kiel programoj por membromastrumado, reta deponejo, ŝablono pri retejo kaj aliaj. La koncerna respondeculo raportu al la komitato ene de ses monatoj;
  • UEA disponigu retan ejon ligitan al ĝia paĝaro por la jarraportoj kaj aliaj informoj de la fakaj asocioj laŭeble ĝis la fino de la jaro 2011;
  • UEA kontaktu la Landajn Asociojn por aparte rekomendi al ili kunlaboron de fakuloj kun Fakaj Asocioj kaj por helpi ilin varbi membrojn;
  • UEA rekomendu al la Fakaj Asocioj pli konscie uzi la dumkongresajn kaj aliajn servojn, kiel Faka Giĉeto, Faka Forumo kaj la retlisto Scienca kaj Faka Agado.
Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

La dana astronomo Høg prelegas dum IKU

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Internacia Arta Vespero

La kutima lasta vespero, nomata Internacia Arta Vespero, konsistis el tri partoj. La unua estis belega, trankvila; ni povis aŭdi mirindajn voĉojn ĉu litovan, ĉu brazilan, ĉu danan, ĉu francan, ĉu italan.

La dua estis azia. Fakte ĉar ni iros al Azio venontjare por la IJK, ILEI-konferenco kaj UK, Azio prezentiĝis en Kopenhago jam en 2011. Indonezia danco, ĉinaj kantistinoj, japana fluto kaj fine nepala danco (bildo 1).

De Fan Qiu Ju, Rozo, jen belega poemo pri ŝia amo al nia komunumo; ŝi mem kantis sian poemon en ĉina stilo.

Brakumu la mondon!

Se vi estus rozo
Mi volus esti roso
Se vi estus herbeto
Mi volus esti la suno
Se vi estus anĝelo
Mi ŝatus esti la ĉielo
Se vi estus koralo
Mi volus esti la maro.

La tria parto estis juna, moderna, vigla, laŭta, gaja, moviĝema.

Grupoj, pariza pianisto kaj kantisto, junulo sperta pri buŝ-ritmo kaj fina parto kun Kimo (bildo 2) kaj la koruso: bunta parto.

Prezentis la vesperon Kimo el Danio, Ite el Belgio kaj Mirejo el Svislando. Abundis pozitivaj kaj laŭdaj komentoj post tiu agrabla momento, kiu plenigis la salonon Zamenhof ĝis la lasta vico.

Mirejo
Nacia Vespero

sekvis dimanĉe post la Solena Inaŭguro kaj la Ekumena Diservo en la koncertejo de Tivoli — la mondkonata plezurejo. La programo estis mallonga vojaĝo tra la dana kaj gronlanda kulturoj: unue Ingemar Fridell ludis muzikaĵon de la dana komponisto Carl Nielsen, poste ni aŭskultis danajn kantojn kun la kantistino Ulla-Mir Renöfält. La gronlanda koruso Aavat distris nin vestita en ĉarmaj, kolorbrilaj popolkostumoj kun molaj gronlandaj kantoj kaj tambura danco. La vespera finalo estis bonkvalitaj baletoj de la Pantomima Teatro de Tivoli (bildoj 3, 7). Bela vespero endoma — sed tre, tre malsekega eksterdoma.

Arne Casper
ILEI aktive multlokis

En la inaŭguro de la 96-a Universala Kongreso ILEI ricevis tri minutojn por saluti; zorge skulptita teksto pakis en tiun tempeton maksimumajn informojn pri la nuna stato de la Ligo kaj pri la ĵusaj ILEI-konferenco (etosplena) kaj simpozio (fake valora). Liga tablo en la Movada Foiro daŭrigis tiun informadon je interpersona nivelo. Tion kontinuigis tra la semajno la ILEI-budo, kie ariĝis pluraj aliĝoj kaj abonoj, kaj kie edukaj eldonaĵoj estis montrataj, kune kun la informilo kiun preparis ILEI pri la postdiploma kursaro en Poznano, Pollando (UAM). Atentinda kaj atentita estis la marde okazinta sephora Tago de la Lernejo, kun 19 prezentaĵoj pri instruado el ĉiuj kontinentoj kune kun valoraj fakaj prelegoj kaj diskutoj (bildo 4: Julián Hernández Angulo: Tra la spuroj de E-leciono). Ĝis 140 personoj partoprenis la tagon. ILEI aktive intervenis en pluraj aspektoj de la laboro de la komitato de UEA, precipe pri la graveco de pli bona instruado kaj instruista trejnado, kaj en reliefigo de kelkaj strukturaj reformoj realigataj en ILEI, kiuj formas proponeblan bazon por similaj reformoj en UEA. ILEI aperis en la Esperantologia Konferenco (postefikoj de nia simpozio) kaj en la Tago de la Libro (kuneldono de Detala Gramatiko de Esperanto). La KER-ekzamenoj ricevis abundan atenton, nelaste pro la 47 dumkongresaj sukcesintoj, pere de kio la suma nombro de sukcesintoj preterpasis 500. Evoluigo de la ekzameno por blinduloj okazis dum la kongreso. La retejo lernu.net reklamis sin kaj la grupo kune vojaĝis de la UK al SES, la renkontiĝo en Slovakio por la lernantoj de tiu retejo.

Ĵaŭde pli ol 50 personoj kunvenis por la kunsido de ILEI, kie prezentis sin la estraro, inkluzive de la nova sekretario, kiu samtempe konigis detalojn pri nia sekva konferenco en Kunming, Ĉinio, nelaste pri la stato de planoj por la vojaĝo de la konferenco ĝis la UK en Hanojo. Pliaj informoj kaj aliĝilo estas tuj aperontaj. Krom la kutimaj informoj, la kunsido aŭdis ideojn pri vizio por ILEI, ke ĝi estu pli travidebla kun kreskanta informfluo, pli demokrata perreta voĉdonado, pli tutmonda, pli eksterenrigarda kaj ĉiam pli kunlaborema kun partneraj organizoj, kun kiuj ni havas komunajn celojn. Kontaktoj kun IFEF estis starigitaj kaj kun ISAE kaj AIS fortigitaj kadre de la UK. Fine de la kunsido, la Ligo esprimis dankon al ĉiu, kiu kontribuis al la sukceso de la konferenco kaj nia tiom aktiva partopreno en la Universala Kongreso.

SMG
Dank’ al la aŭkcio!

Tre populara programero dum ĉiu Universala Kongreso estas la aŭkcio sub la gvido de Humphrey Tonkin. Ĉi-foje preskaŭ 60 libroj, gazetoj kaj diversaĵoj iris al nova posedanto. Poŝtkarto de L. L. Zamenhof al Paul Nylén / E-societo de Upsalo (bildo 5) atingis la plej altan aŭkcian prezon (DK 1 100 = € 148,50). Sume la aŭkcio havis rezulton de € 1 480. Tiu mono tradicie iras al la volontula fondaĵo, per kiu UEA povas pagi volontulojn en kaj ekster la Centra Oficejo. Koran dankon al tiuj kiuj disponigis la diversajn aŭkciaĵojn kaj al tiuj kiuj aĉetis ilin.

Loes Demmendaal
Libroj por Vjetnamio

Monkolekto por “Libroj por Vjetnamio” okazis post la Solena Fermo en Kopenhago. Pasintjare UEA faris la kampanjon “Libroj por Kubo”. Per la kolektita mono ĉiuj kubaj kongresanoj ricevis kuponon per kiu ili povis aĉeti librojn, KD-ojn ktp. en la libroservo. Por la kongreso en Hanojo UEA denove kampanjas tiel. Tial UEA post la fermo de la Kopenhaga UK kolektis monon ĉe la elirejo de salono Zamenhof. Per tiu kolekto ni atingis sumon de ĉirkaŭ € 1 600. Tre koran dankon al ĉiuj donacintoj! La kampanjo daŭros ĝis la kongreso en Hanojo. (Sur la bildo 6: VEA-stando en la Movada Foiro.)

Loes Demmendaal
Estraro Respondas

Marde matene en la salono Lapenna la UEA-estraranoj respondis demandojn de la kongresanoj. Ĉeestis sesdeko da kongresanoj kaj ĉiuj sep estraranoj.

Kelkaj demandantoj substrekis, ke estus grave ebligi al la komitatanoj la kontroladon kaj voĉdonadon pere de interreto inter UK-oj. Tio apartenas al la demokratia funkciado de UEA. UEA devus pli bone eluzi la eblojn de interreto por demonstri sian laboron al la ekstera mondo. En sia respondo Barbara Pietrzak menciis, ke dum la tuta jaro estas tasko de komitatanoj kunlabori inter si kaj kun membroj de UEA. Ekzistas interretlistoj por fari tion. La interreta voĉdonado tamen estas alia temo. La teknikaĵoj estas jam prilaboritaj, sed oni devas zorgi pri la sekureco. Dum la havana UK estis decidite pri tiu temo, kaj estis starigita komisiono por prizorgi tion.

Iu demandis, kial UEA ne subtenas jaron de Tibor Sekelj. Claude Nourmont diris, ke UEA rekonas la laboron de Tibor Sekelj, sed ne povas deklari jaron de iu persono.

Temis ankoraŭ pri elektado de komitatanoj A. La proceduro de elektado malsimilas en diversaj landoj. Barbara Pietrzak klarigis, ke por demokratie decidi oni devas priparoli la temojn kun multaj koncernatoj, kio malrapidigas la findecidojn.

Claude Nourmont emfazis, ke organizi UK-on estas pli kaj pli malfacile. Ne estas multaj invitoj de landoj. Por elekti la lokon de UK oni devas studi amason da parametroj. Oni devas studi la konvenajn kondiĉojn.

Iu demandanto interesiĝis pri la ŝanĝo de la Statuto de UEA, ĉar laŭ lia scio jam ekzistas proponoj. Probal Dasgupta respondis, ke ŝanĝi la Statuton estas multekoste, pro tio oni atendas la proponojn kaj nur en la fino oni decidos pri la ŝanĝo. Tio povas daŭri 2-3 jarojn. Temis ankaŭ pri la redaktado de la revuo Esperanto. Barbara Pietrzak sciigis, ke en la Estraro oni pridiskutos la nivelon de la revuo kaj revizion de la kontrakto kun la redaktoro, kiu laŭ la nuna kontrakto funkcios ĝis la jarfino.

Ferenc Harnyos

Belartaj konkursoj 2011

Raporto de la Prezidanto

La Belartaj Konkursoj de UEA havas la celon evoluigi la artojn en kaj pere de la internacia lingvo. Ili okazas ekde 1950 sub aŭspicio de UEA dum la Universalaj Kongresoj de Esperanto.

Branĉo Poezio.

La juĝantoj estis Carmel Mallia (Malto), Anja Karkiainen (Finnlando) kaj Gerrit Berveling (Nederlando). Partoprenis 49 verkoj de 18 aŭtoroj el 14 landoj — konsiderinde pli ol en 2010 (29 verkoj de 16 aŭtoroj el 13 landoj) kaj pli ol en 2009 (34-17-16). Unu el niaj juĝantoj estis nova, sed la du aliaj rimarkis, ke la ĉi-jara rikolto estis konsiderinda pli altkvalita ol pasintjare. Tamen “ne ĉiuj poemoj en ĉi tiu konkurso pagis sian doganon por eniri en la poezian regnon,” laŭ unu juĝanto. Eble ĉiam devus esti tiel: la konkursaĵoj konsistas el verkoj de spertaj kaj alttalentaj poetoj, kaj ankaŭ de komencantoj foje de limigita talento. Pli granda problemo estis tio, ke nur malfacile la juĝantoj povis decidi inter si, kiel aljuĝi la premiojn, tiel ke necesis duetapa voĉdonado. Tiu manko de unuanimeco eble estas en tiu ĉi kazo signo, ke la Esperanto-poezio estas en bona stato. Tamen, kiel en antaŭaj jaroj, leviĝis demando pri la kompareblo de la verkoj. Ĝis kiu grado oni povas konsideri grupon da poemoj kiel unu konkursaĵon — kaj, precipe, kiel oni povas juste kompari tre longan poemon kun simpla lirikaĵo? Tiu problemo leviĝis aparte forte pasintan jaron, kaj jam de kelkaj jaroj perturbas la juĝantojn. Ni do decidis proponi modifon de la regularo de la Konkursoj por limigi la nombron de vortoj permeseblan por unu konkursaĵo. Ni petos la opiniojn de la juĝantoj (kaj ankaŭ de la ĝenerala publiko), kiel fiksi limon. Supozeble ni permesos, ke el longa verko oni rajtu proponi ĉerpaĵon kiel konkursaĵon..

Branĉo Eseo.

La juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gian Carlo Fighiera (Italio) kaj Gotoo Hitoshi (Japanio). Ĉi-jare venis nur tre limigita nombro de konkursaĵoj: nur 4, de 4 aŭtoroj el 3 landoj (kompare kun 9 verkoj pasintjare kaj 7 la antaŭan jaron). Aliflanke, ili havis ĝenerale bonan kvaliton, tiel ke la juĝantoj ne hezitis aljuĝi ĉiujn tri premiojn. Oni do povas diri, ke ĉi-jare mankis la malaltnivelaj konkursaĵoj, kiuj kutime kreskigas la statistikon, sed restis la bonaj.

Branĉo Prozo.

La juĝantoj estis Donald Broadribb (Aŭstralio), Jacques Le Puil (Francio) kaj Syôzi Keiko (Japanio). Post la eksploda pasintjara konkursado, kiam venis 50 verkoj de 30 aŭtoroj el 14 landoj, ĉi-jare ni reiris al pli kutima nombro: 20 verkoj de 13 aŭtoroj el 10 landoj (en 2009 venis 24 verkoj de 15 aŭtoroj). Fakte, la pasintjara kresko estis kaŭzita de subita alfluo de ne tre altkvalitaj verkoj ŝajne produktitaj de la sama Esperanto-grupo aŭ kurso. Aliflanke, ĉi-jare mankis vere elstaraj verkoj, tiel ke la juĝantoj decidis ne aljuĝi unuan premion. Ni bedaŭru tiun ĉi mankon en la nuna jaro, kaj esperu pri pli intensa konkursado en la venonta jaro.

Branĉo Teatraĵo.

Juĝis Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). Ĉi-jare venis 8 verkoj de 8 aŭtoroj el 6 landoj (pasintjare: 5-5-4). “Tro da konkursantoj pensas,” laŭ unu el la juĝantoj, “ke teatro ne estas bona teatro se ĝi ne turmentas, torturas kaj mortigas la spektantaron per terura enuo.” Tiun duonŝercan rimarkon konfirmis la komentoj de la du aliaj juĝantoj, kiuj, kiel en antaŭaj jaroj, renkontis plurajn verkojn sen aŭtentikaj teatraj valoroj. Teatraĵo ja ne estas novelo sen priskriboj — same kiel novelo ne estas dialogo kun aldonaĵoj. Unu juĝanto rimarkigis: “Evidente la pasinteco liveras abundan materialon por teatraĵoj — sed ne en skeĉa formo. En historia dramo oni eniru la mensojn de la koncernatoj: oni esploru la dilemojn, la rilatojn, la konfliktojn kun aliaj homoj (kaj tiujn en la propra menso). Nenion similan mi malkovras en la tielnomataj historiaj dramoj ĉi tie prezentitaj. Mi trovas nur ŝablonajn, egoismajn karakterojn...” Ne surprize, do, ke oni decidis aljuĝi nur unu premion — plus du honorajn menciojn.

Branĉo Infanlibro de la Jaro.

La juĝantoj estis Jouko Lindstedt (Finnlando), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Venis 5 verkoj de 5 aŭtoroj el 5 landoj — malpli ol en 2010 (9) kaj 2009 (6) — sed pli ol en 2008. El la ĉi-jaraj konkursaĵoj du-tri estis elstaraj — kvankam leviĝas demando ĉu oni povas rigardi represojn kiel aŭtentike novajn verkojn. Pri la gajninta verko, unu juĝanto komentis: “grava temo, pensiga, instrua, delikate pritraktata, flua legaĵo. Plian fojon germana iniciato estigas infanlibron kun la oportuna avantaĝo de plurlingva eldono, kiu tiel reklamas Esperanton inter lernejanoj.”

Branĉo Kanto.

Juĝis Alan Bishop (Aŭstralio), Gianfranco Molle (Italio) kaj Flavio Fonseca (Brazilo). Ili aljuĝis nur unu premion. Tiu ĉi branĉo jam en antaŭaj jaroj spertis problemojn, interalie ĉar oni ne plu scias, el kio konsistas konkursaĵo. Iam, en pli facilaj tempoj, konkursaĵo konsistis el teksto kaj muziknotoj, sed hodiaŭ la kantoj kutime venas en elektronike registrita formo. Ĝis kiu grado gravu la nivelo de prezento — la kvalito de la kantado, la instrumenta fono? Kaj ĉu sufiĉas kelkaj nekoheraj Esperanto-vortoj ene de atence forta akompana muziko? Kvankam eksperimenta modifo de la regularo pasintjare produktis 9 verkojn de 5 grupoj aŭ unuopuloj, kaj ni komencis kredi, ke la branĉo denove stabiliĝas, ĉi-jare la nombro falis al kvar kaj la kvalito ŝajne ankaŭ falis. La juĝantoj sin demandas pro kio oni daŭrigas tiun ĉi branĉon. Mi samopinias. Se la branĉo ne helpas altigi la uzon de Esperanto kaj se oni devas tordi la brakojn de la konkursantoj por ke entute ili konkursu, oni prefere trovu iun alian manieron rekoni la superajn talentojn de niaj muzikistoj — ekzemple per dumkongresa konkurso kun voĉdonado de la publiko, aŭ per simila tia konkurso ĉe la reto. La tempo de tiu ĉi branĉo de la Belartaj Konkursoj ŝajne pasis — kaj indas fronti tiun problemon firme kaj definitive.

Branĉo Filmo.

Juĝis Choe Taesok (Koreio/Litovio), Ghuzal Badamshina (Usono) kaj Floreal Gabalda (Francio). Malgraŭ tio, ke ni instigis la juĝantojn elserĉi mem konkursaĵojn, fine venis nur du verkoj el du landoj. La ĉi-jara sperto estas neniel escepta: jam de pluraj jaroj tiu ĉi konkursa branĉo spertas problemojn. Eĉ oni povas diri, ke ĝi neniam estis aparte efika. Ni opinias, ke filma konkurso en Esperantujo entute havas sencon, sed ni ne estas konvinkitaj, ke la ĝusta kunteksto estas la Belartaj Konkursoj de UEA. Ĉu filma festivalo dum Universalaj Kongresoj estus pensebla alternativo? Resume. Denove en la diversaj branĉoj de la Konkursoj — precipe poezio, prozo, eseo, teatraĵo kaj Infanlibro — la juĝantoj modele faris sian laboron, kaj ni ŝuldas al ili nian grandan dankon. Ni estas tre feliĉaj, ke ni havas ilian helpon. Denove la plej grandan laboron faris nia sekretario, Michela Lipari, kies eksterordinara sindediĉo al la tasko garantiis la senobstaklan kaj akuratan dissendon de la konkursaĵoj, korespondadon kun la konkursantoj kaj juĝantoj, kaj kolektadon kaj analizon de la rezultoj. Al ŝi niajn apartajn dankojn.

Retrorigarde al la ĉi-jaraj rezultoj, oni povas unuavice konkludi, ke literatura talento en Esperanto ne mankas, eĉ se teatra talento (ekzemple) estas pli malfacile trovebla; sed duavice konstati, ke tro ofte niaj jam firme establitaj aŭtoroj gajnas la premiojn. Mankas inter la konkursaĵoj nova talento. Mi do direktas mian finan rimarkon al niaj junaj, malpli spertaj aŭtoroj. Mi estas konvinkita, ke inter ili troviĝas talento, kaj ke indas, ke ili partoprenu niajn Belartajn Konkursojn. Ni bonvenigu ilin kaj trovu por ili lokon. Eĉ mi kuraĝas diri, ke niaj pli establitaj aŭtoroj havas respondecon instigi la novulojn, iliajn sekvantojn, partopreni. Kiel mi skribis pasintjare, konservi kaj fortigi nian literaturan kulturon restas nia ĉefa kolektiva devo kaj devigo.

Humphrey Tonkin

Oratora Konkurso

Partoprenis du kandidatoj:

Brandon Sowers el Usono parolis pri la temo La sociaj retoj: ĉu pli bona komunikado aŭ nur iluzio? kaj ricevis la trian premion.

Okabe Akiumi el Japanio traktis: Ĉu Esperanto estas facila lingvo? kaj ricevis honoran mencion.

Rezultoj de la Belartaj Konkursoj de UEA 2011

POEZIO: Unua premio: Jorge Camacho Cordón (Hispanio) pro Sezonoj. Dua premio: Ulrich Becker (Usono) pro Adiaŭa festo. Tria premio: Jorge Camacho Cordón pro Lokoj. Partoprenis 34 verkoj de 17 aŭtoroj el 16 landoj. Honora mencio: Aleksandro Mitin (Rusio) pro Vivhorloĝo.

PROZO: Unua premio: ne aljuĝita. Dua premio: Sten Johansson (Svedio) pro Brokante. Tria premio: Sten Johansson pro Nova amiko de Sinjoro Brunner. Honora mencio: Ulrich Becker pro Malapero de knabo.

ESEO: Premio “Luigi Minnaja”: Davide Astori (Italio) pro La Zamenhofa revo inter lingvistika kaj religia planado. Dua premio: Jan Werner (Slovakio) pro Konfuzigaj faktoroj en lingva komunikado. Tria premio: Filippo Franceschi (Italio) pro Post legado de “La mava lingvo”. Honora mencio: Adrienne Pásztor (Hungario) pro Tutmondaj defioj de la klimatŝanĝiĝo.

TEATRAĴOJ: Unua kaj dua premioj: ne aljuĝitaj. Tria premio: Doron Modan (Israelo) pro Justa juĝo. Honoraj mencioj: João José Mendes Quiterno dos Santos (Portugalio) pro Aŭtodafeo; Georgo Handzlik (Pollando) pro Kompleta (preskaŭ) historio de Universalaj Kongresoj de Esperanto.

KANTO: Premio “An-okin pri Kanto”: ne aljuĝita. Dua premio: Rogerio Borges kaj Eric Languillat (resp. muziko kaj teksto; Francio) pro Tatua Papili’. Tria premio: ne aljuĝita.

FILMO: Unua premio: Roman Dobrzyński (Pollando) pro Japana printempo — Oomoto 2009. Dua premio: ne aljuĝita. Tria premio: ne aljuĝita.

INFANLIBRO DE LA JARO: Avo Paŭlo, verkita kaj eldonita de Margrit Vollertsen-Diewerge, trad. Pit Hauge (Germanio).

Gazetara kampanjo ĉirkaŭ la UK

Nova virtuala informcentro Esperanto.com

Informado ĉirkaŭ la gravaj eventoj estas unu el la plej ĉefaj prioritatoj de la Esperanto-movado. La Universala Kongreso ĝis nun estas la plej amasa Esperanto-evento, kiu okazas ĉiujare. Informado pri ĝi gravas ne nur por UEA, sed ankaŭ por la disvastigo de Esperanto.

Ĉi-jare ni decidis eksperimenti, kreante virtualan informcentron ĉirkaŭ la UK kadre de la reta komunumo de esperantistoj Esperanto.com.

La eksperimento eĉ laŭ la provizoraj taksoj evidentiĝis sukcesa. La virtuala informcentro enhavas du partojn. La unua parto konsistas el la esperantlingvaj informoj pri la kongreso, kiujn aldonas la kongresanoj mem, uzante facile regeblajn teknikajn eblecojn de Esperanto.com. Nuntempe tie oni povas trovi plurajn fotojn, vidbendojn, raportojn, novaĵojn k.a., rilatajn al la Kopenhaga UK. Ili estas libere alireblaj en la reto. Nur por aldoni la proprajn informojn necesas ensaluti aŭ registriĝi. Tiun ĉi parton vizitas amaso da esperantistoj, precipe tiuj, kiuj ne havis la eblon ĉi-jare ĝui la partoprenon en la Universala Kongreso. La dua parto celas informi kaj multe plisimpligi la agadon, rilatan al la Gazetara kampanjo ĉirkaŭ la Kopenhaga UK, kiun ĉi-jare al ni komisiis la estraro de UEA. La celo de la kampanjo estas helpi disvastigi informojn pri la Universala Kongreso kaj Esperanto al la nacilingvaj amaskomunikiloj. Krome tie estas kolektataj ĉiuj mencioj pri la 96-a UK. Ĉi-jare la Gazetara kampanjo ankaŭ celas la nacilingvajn blogaĵojn, kiujn povas krei la partoprenantoj de la kongreso (kaj ne nur) mem. Tiu ĉi relative nova speco de amaskomunikilo nuntempe povas facile konkurenci kun la tradiciaj gazetoj, radio, televido ktp. Centoj da blogaĵoj favoraj al Esperanto povas havi pli da efiko, ol unu artikolo en populara paperforma amaskomunikilo.

Gravas, ke ankaŭ vi partoprenu tiun ĉi agadon, eĉ se vi ne ĉeestis ĉi-jare la Universalan Kongreson. Nur la kunlaboro de pluraj esperantistoj montros al la neesperantista mondo, ke nia lingvo vivas kaj ke nia movado aktivas. Se vi havas propran nacilingvan blogon, nepre menciu en ĝi per la blogaĵo la Universalan Kongreson. Tio ne nepre devas esti iu granda raporto, eblas verki nur kelkajn liniojn. Se vi havas iujn impresojn post via propra partopreno de la aranĝo, ne timu sendi tion al la lokaj amaskomunikiloj de via urbo aŭ lando. Kaj kompreneble, se vi publikigis blogaĵon aŭ hazarde trovis mencion pri la Universala Kongreso en iu nacilingva amaskomunikilo, nepre sendu tion al la virtuala informcentro. Tio informos milojn da esperantistoj tra la mondo kaj donos por ili bonan ekzemplon. Por informi vi povas uzi la eblecojn de la informcentro http://esperanto.com/uk2011 aŭ simple sendu la retmesaĝon al r...@gmail.com

Dima Ŝevĉenko, Anna Striganova

IJK kaj JUK

La 67-a Internacia Junulara Kongreso

La ĉi-jara IJK okazis en Kievo ĵus antaŭ la UK. Oni jam multe povis legi en la reto ke la organizo de ĝi estis fuŝega. Pluraj artikoloj tion pritraktas en liberafolio.org. Kaj jes, ili pravas, eblas kaj indas aŭ eble eĉ endas multe pli bone organizi tiel gravan aranĝon. Tamen mi ne volas aliĝi al la kritikantaro, ĉar kiel mi jam diris, tio estas jam pritraktita aliloke.

Malgraŭ ĉiuj ĉi fuŝaĵoj la IJK en Kievo estis partopreninda kaj la bona etoso ne rompiĝis. Okazis bonegaj koncertoj de Martin Wiese, jOmO, Ĵomart kaj Nataŝa, Paŭlo Moĵajev kaj Paŭlo Grebenjuk, Helena Melnikova kun amikino, Mikael Bronŝtejn kaj aliaj, koncertoj, kiuj montris la grandan buntecon de la Esperanto-kulturo.

Unu vesperon sur apuda sportejo loka fajroartisto montris tre impresan fajrospektaklon. Ankaŭ flanke de la programo okazis mojosaĵoj*. Ekzemple sur la ŝtuparo antaŭ la enirejo okazis komuna kantado de klasikaj Esperantaj kantoj fare de Martin Wiese, Gunnar Fischer kaj aliaj.

* Mojosa: modernjunstila (junulara slango).

Vere estis bedaŭrinde ke la apuda lernejo, en kiu okazis la taga programo, fermiĝis jam je la 21-a horo. Tiel ne eblis tie okazigi la vesperan kaj noktan programojn. Por tiuj mankis spaco kaj individuaj ĉambroj.

Aro da ekskursoj estis proponita, do ĉiu povis elekti ekskurson laŭ sia plaĉo. Tiel oni malkovris Kievon, ties ĉirkaŭaĵon kaj historiajn fontojn, ĝian novan historion kaj multon pli. Ĉiĉeronis spertaj lokuloj, kiuj montris ne nur la turismajn allogaĵojn.

Antaŭenrigardante al venontaj IJK-oj oni konsideru la spertecon de la loka organiza teamo. El la lastjaraj oni facile rimarkis, kiu estis organizita fare de sperta teamo kaj kiun organizis komencantoj.

Johannes Mueller

[FORIGITA!: bildo]

Antaŭ la enirejo de la 67-a Internacia Junulara Kongreso

Junulara Universala Kongreso (JUK)

“Ĉu indas partopreni en UK por junulo kiel mi, kiu ne interesiĝas pri tiaj fakaj diskutoj, sed nur volas festumi?” Tiajn demandojn oni foje aŭdas. Kaj ne estas klara respondo por tio. Tio forte dependas ĉu, kaj se jes, kia junulara programo estas organizata por la koncerna UK, kaj tio forte varias kaj ĉefe dependas de la loka esperantista junularo.

Ĉi-jare en Kopenhago ekzistis tia junulara programo por la UK, nome JUK (Junulara Universala Kongreso). Ĝi estis organizita de la dana Esperanto-junularo kaj ĝia programo estis tiel riĉa, ke mi povis partopreni nur kelkajn programerojn, ĉar mi ĉefe venis por la nejunulareca programo de la UK. Inter pluraj ekskursoj al ekologia vilaĝo kaj al la alternativa Kopenhaga urbokvartalo “Christiania” kun vizito al bonega vegetara restoracio okazis diskutrondoj pri multaj temoj. Ili estis organizataj laŭ la principo de “malferma spaco”, t.e. ke la partoprenantoj anoncis mem la pridiskutindaĵojn kiujn ili deziris pridiskuti aŭ prirakonti. Unu tago estis dediĉata al la sporto. Post diversaj sportaj ludoj la JUK-futbalteamo gaje malvenkis 7:3 kontraŭ loka kluba teamo. La pinto de JUK estis la vespera subĉiela koncerto ĉe la haveno. Koncertis tie jOmO, La Perdita Generacio, Hotel Desperado kaj kelkaj aliaj. Estis bonega etoso kaj la klasika UK-partoprenantaro observis la junularan dancadon de distanco.

Ĉar en UK tute mankas ajna nokta programo, la JUK-partoprenantoj mem organizis tion en la tranoktejo de JUK. Tiu tranoktejo estis lerneja sportejo, do klasika amasloĝejo, konata el multaj Esperanto-renkontiĝoj. La loĝkostoj estis ridinde malaltaj kompare kun la hotelaj aŭ gastejaj kostoj en Kopenhago. Mi vere demandas min, kial UEA ne mem organizas tiajn loĝeblojn por partoprenantoj kiuj ne povas pagi tiom multe por la vojaĝo, la partopreno kaj la loĝado. Resume dirindas ke se ĉiu UK havus tian junularan programon, oni respondu la supran demandon per klara “Jes!”

Johannes Mueller

[FORIGITA!: bildo]

Koncerto de La Perdita Generacio

Solena fermo

Fermi pluvplenan kongreson en suna mateno

Sabate la 30-an de julio, en escepte suna mateno post plejparte pluva semajno, la prezidanto de UEA Probal Dasgupta bonvenigis la ĉeestantojn en la granda salono Zamenhof por la solena fermo de la 96-a Universala Kongreso.

Li prezentis la podianojn: José Antonio Vergara, reĝisoron de la kongresa temo, la UEA-estraranojn Maritza Gutiérrez, Barbara Pietrzak, Claude Nourmont, Amri Wandel, Loes Demmendaal, Stefano Keller kaj sin mem, Osmo Buller, la Ĝeneralan Direktoron, Ileana Schrøder, la prezidanton de la Loka Kongresa Komitato.

Per minuto da silento la kongresanaro omaĝis al la forpasintaj Honora Membro A. Baur kaj aliaj membroj kaj aktivuloj. Barbara Pietrzak raportis pri la kongreso, kaj diris, aludante pri la malbona vetero, ke “niaj koroj kapablis forigi la nubojn”, kaj ke almenaŭ dum la ekskursotago oni povis ĝui varman kaj sunoplenan veteron. Sekvis ciferoj, inter kiuj plej frapis la malgranda kongresannombro de 1458 aliĝintoj. Okazis 123 programeroj, kiel kutime kaj laboraj kaj kulturaj. Ŝi atentigis ke jam por la kvara fojo la Universala Kongreso realiĝis en Kopenhago, kaj ke la Internacia Infana Kongreseto okazis unuan fojon tie en 1956. Plie rimarkindis ke oni dum ĉi tiu Universala Kongreso superis la nombron de 500 KER-ekzamenitoj. En la libroservo aĉeteblis ĉ. 1000 titoloj, al kiuj dum la kongreso aldoniĝis ĉ. 50 novaj titoloj. Okazis pluraj duontagaj kaj plentagaj ekskursoj. Tiu turisma aspekto havis varban efikon, kune kun la Esperanto-banderoloj en la urbo. Sekvis aplaŭdo post la anonco de la urbo de la UK en 2013, Rejkjaviko, Islando, kien ni revenos post 36 jaroj. La temo de la 97-a kongreso en Hanojo estas “paco, amikeco kaj disvolviĝo”.

Claude Nourmont listigis la rezultojn de la Belarta kaj Oratora Konkursoj (legu sur la p. 183) kaj Maritza Gutiérrez diris ke estas por ŝi honoro anonci la ricevantojn de la subvencioj kaj premioj (legu venontnumere). Amri Wandel memorigis ke pasintjare, por la unua fojo oni disdonis diplomojn, kiel alispecan rekonon por elstara agado por Esperanto, kaj ke plejparto el ili estis pro arta agado. Ĉi-foje estis inverse: 8 homojn oni honorigis pro elstara agado, kaj 4 pro elstara arta agado. Loes Demmendaal disdonis kvar diplomojn pri 50- kaj 40-jara seninterrompa kaj fidela membreco en UEA, post kio ŝi anoncis monkolekton por ke vjetnamoj povu aĉeti librojn dum la venonta Universala Kongreso.

José Antonio Vergara raportis pri la kongresa temo. Li dankis al la junaj faciligintoj de la diskutoj, al Ileana Schrøder pro la venigo de Pernille Fenger, gravega UN-fakulino kiu dum la malfermo trafe lekciis pri la kongresa temo, kaj al Humphrey Tonkin kaj Vladimir Samodaj, kiuj rakontis pri siaj respektivaj spertoj en antaŭaj ondoj de la E-junularo. Post tio li legis la rezolucion.

Post la ferma festparolado de la prezidanto Dasgupta la partoprenintoj de la Internacia Infana Kongreseto aplaŭdigis kaj emociis la publikon per du kantoj. La malgrandajn infanojn, kiuj ne povis atingi la mikrofonon, oni levis por ke ankaŭ ili aŭdiĝu. Poste la trideko da helpantoj kaj LKK-anoj estis invititaj sur la podion de Ileana Schrøder kaj Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães, de kiu ili ricevis rozon kaj manpremon kiel dankon pro la volontula laboro.

Antaŭ ol kanti la himnon, sub la gvido de la Internacia Koruso kaj ĝia estro Alan Bishop, s-ino Schrøder transdonis la kongresan flagon al la prezidanto de LKK de la 97-a UK, s-ro Nguyen Van Loi, kiu ĝojis ke por la unua fojo plenumiĝis la deziro akcepti la Universalan Kongreson en Vjetnamio, nun ne plu milita, sed paca lando.

La prezidanto de UEA, kiu jam malfermis la kongreson per krajono, kantis pri malhavo de martelo (kvankam en apuda interna korto la laboristoj abunde uzis martelojn pretigante la kongresejon por la sekva aranĝo) kaj deklaris la kongreson fermita per ekstaro.

Heidi Goes

[FORIGITA!: bildo]

Probal Dasgupta ĉe la fermo

[FORIGITA!: bildo]

La venontjara LKK

[FORIGITA!: bildo]

La banderolo ĉe la fermo

[FORIGITA!: bildo]

Dankoj kaj floroj por la LKK-anoj

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

La diplomita Hori Jasuo

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la kongresa flago

Kongresfina resumo

Al la laŭvice jam 4-a Universala Kongreso de Esperanto en Danio (tiel Danio apartenas al la rekordaj landoj laŭ la nombro de la gastigitaj UK-oj) aliĝis 1458 kongresanoj el 66 landoj. Por ili la ĉi-jara kongreso proponis entute 123 programerojn kun strikte labora, sed ankaŭ kleriga kaj kultura karaktero. Ĝuis ilin ankaŭ la t.n. unutagaj kongresanoj, diverstage vizitantaj la kongreson, ne konsiderataj kongresstatistike.

Jam antaŭ la Solena Inaŭguro komenciĝis la intensa labora parto de la kongreso. Dum la antaŭkongresa sabato ekaktivis la Komitato de UEA por trakti la aferkernan laboron faritan post la Havana UK. Ĉiuj raportoj de la estraro kaj de la Centra Oficejo estis aprobitaj. Dum la sama kunsido estis planita la laboro de la subkomitatoj, difinontaj dum la Kongresa Semajno taskojn por la venonta laborjaro de la Asocio. Ili estis detale diskutitaj kaj akceptitaj dum la 2-a vendreda kunsido de la Komitato. Por la estonteco de UEA grave rolis opiniinterŝanĝoj dum la Strategia Forumo gvidata de Mark Fettes, estro de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj, establita post la Havana UK. En la daŭro de la semajno okazis pluraj kunsidoj dediĉitaj al Landa kaj Regiona Agado, sur kiu nivelo okazas multaj laboroj decidaj por la asocia evoluo. Kunsidis multaj fakaj asocioj. Demandojn ligitajn kun ilia laboro oni kromdiskutis dum la Faka Forumo.

Kvankam sabate nur laborcele kunsidis la teamo reĝisoronta la Kongresan Temon, notindas, ke sub la gvido de la kongrestema reĝisoro José Antonio Vergara la kongresan temon “Dialogo kaj interkompreno” — en la kunteksto de la Internacia Jaro de la Junularo — kunreĝisoris multaj junulaj aktivuloj, i.a. Paweł Fischer-Kotowski, Manuela Ronco, Francesco Maurelli kaj Mark Cramer. La rezultojn de ilia laboro entenas la Kongresa Rezolucio. Al la junula kontribuo al la kongresa temo, eĉ sen anticipa interkonsento, rilatigis sin en la kongressaluta mesaĝo Ludoviko Kristoforo Zaleski-Zamenhof, memorigante, ke “nia lingvo E-o estis elpensita de junulo, por servi kiel rimedo de dialogo kaj interkompreno”. Realan konfirmon de la internacia dialogo kaj interkompreno intergeneracia en la E-komunumo konsistigis i.a. kvar plurhoraj junularaj programeroj.

El la antaŭkongresa sabata programo estas menciinda la rendevuo de la iamaj infankongresanoj, kiuj ĉi tie en Kopenhago fiksis etan solenaĵon por omaĝi la pli ol 50-jaran tradicion de la Infanaj Kongresetoj. IIJ la unuan fojon okazis en Kopenhago dum la Universala Kongreso 1956. Multe pli novan tradicion havas la Movada Foiro, kiu ĉi-jare, okazinta jam la 6-an fojon, konfirmis sian firman lokon en la kongresa programo kun kelkdeko da diversaj E-organizaj standoj.

La sabataj laboroj anticipis la senĉese emocivekan Solenan Inaŭguron, kiu ĉi-jare ricevis apartan atenton flanke de Unesko, kun kiu UEA estas en la oficialaj rilatoj ekde 1954. Ĝia Ĝenerala Direktoro Irina Bokova en sia salutmesaĝo i.a. reliefigis la fakton, ke la E-movado, fondita antaŭ pli ol 100 jaroj, persiste promocias egalecon inter la lingvoj, kulturoj kaj popoloj de la mondo. Unesko do aplaŭdas la grandegajn klopodojn de esperantistoj ĉie en la mondo dum la lastaj jardekoj kaj tiurilate la 96-a UK de Esperanto formas valoran kontribuon al la lukto por antaŭenigi lingvan diversecon kaj reciprokan komprenon. La Solena Inaŭguro estis la okazo por i.a. prezenti tri novajn Honorajn Membrojn de UEA: Detlev Blanke, Renato Corsetti kaj Rob Moerbeek, kiuj alportis diverskampe tiun kontribuon en sia vivo, meritplena por nia komunumo.

Alia kongresprogramero krom la Movada Foiro, enirinta de kelkaj jaroj firme la tradicion de UK-oj, liveris al kleriĝemaj kongresanoj la 45-horan programon de la Kleriga Lundo per tri sesioj, traktantaj entute 15 diversajn temojn. Krom tiu ĉi ĝeneralkleriga programo apartan lokon en la kongresa programo tradicie okupis la Internacia Kongresa Universitato kun la rektoro Christer Kiselman, dum kiu estis prezentitaj 6 lekcioj. Tri kromaj prelegaroj de Ewa Boyaĝieva, Tsvi Sadan kaj Amri Wandel rolis samtempe kiel AIS-kursaro. La sesio estis unu el la plej elstaraj IKU/AIS-sesioj laŭ la nivelo de la prelegoj, kiel ankaŭ la nombro de la aŭskultantoj kaj ekzamenitoj. La universitataj sesioj logis inter 50 kaj 150 aŭskultantojn.

Tre riĉenhavan programon prezentis la kongresa Tago de Lernejo, disvolviĝanta dum 7-hora sesio kun 19 prelegoj sub la tegmenta temo “Edukado per kaj por Esperanto”. Klerigan karakteron havis ankaŭ la 34-a Esperantologia Konferenco kun 5 kontribuoj kaj diskutoj, el inter kiuj du aparte ligiĝis kun la kongreslando: “Rasmus Rask kaj Otto Jespersen — du danaj lingvistoj kun interlingvistika signifo” kaj “Paul Neergaard — sempatologo kaj esperantologo”. La Esperantologian Konferencon en la Kopenhaga UK gvidis d-ro Detlev Blanke, alian klerige gravan plurhoran programon konsistigis la Terminologia Forumo sub la gvido de Marek Blahuš kaj Melanie Maradan. Multnombre frekventita estis la publika renkonto kun Akademio de Esperanto, kiu, gvidata de la vicprezidanto Brian Moon, ebligis pli proksime konatiĝi kun la ĉeestantaj akademianoj, sed ankaŭ aŭdi kelkajn lingvajn respondojn al demandoj de la publiko.

La kongresaj tagoj ebligis ne nur kleriĝi, sed ankaŭ konfirmi siajn lingvokonojn. Kun granda sukceso en Kopenhago finiĝis la 22-a sesio de la KER-ekzamenoj. Partoprenis ĝin 47 personoj el 24 landoj. Sur la nivelo B1 9 personoj, 22 sur la nivelo B2 kaj 16 sur la nivelo C1. La Kopenhaga sesio superis la magian nombron de 500 KER-ekzamenitoj. Lige kun tio unu el la dumkongresaj ekzameniĝontoj lotumvoje rericevas sian aliĝkotizon, la ekzamenito Didier Cornuet el Francio. Jam tradicie la portalo edukado.net realigis kun granda sukceso paroligajn kursojn. 16 lecionojn, okazintajn dum 4 tagoj, partoprenis ĉiufoje ĉ. 200-250 personoj, lernemuloj kaj observantaj instruistoj. La porprogresanta grupo vigle amuziĝis per paroligaj ekzercoj de Sylvain Lelarge. En la grupo de komencantoj ofte la observemuloj estis pli nombraj ol la veraj lernantoj, tamen Katalin Kováts sukcesis paroligi ankaŭ timemulojn. Dumkongrese okazis ankaŭ porinstruista seminario kadre de la Grundtvig-projekto, financata de Eŭropa Unio. Tiun stipendion sukcesis akiri du personoj, kiuj fruktodone partoprenis en la pedagogiaj programoj de la kongreso.

La arta programo de la ĉi-jara UK ebligis ĝui la talentobunton de niaj artistoj. Sed ne nur ili prezentiĝis en la kongresaj tagoj. Dank’ al la grandanima donaco de la LKK-ano Arne Casper dum la kongresa balo ludis dana muzika bando. Ses prelegoj pri Danio riĉigis diversfacete la konojn pri la kongreslando.

La kongresantaj esperantistoj estis ne nur kulturkonsumantoj, sed ankaŭ prezentiĝis kiel kulturkreantoj, i.a. dum la solena prezento de la rezultoj de la Belarta Konkurso kaj kadre de 15 aŭtoraj duonhoroj kun esperantistaj verkistoj. Ĉi-lastaj havis sian rendevuejon en la kongresa libroservo. Ĝi estis frekventita multe pli bone ol pasintjare kaj al Kopenhago la Libroservo disponigis 120 skatolojn da libroj kun ĉirkaŭ mil titoloj. Jam surloke en Kopenhago ĝi riĉigis per 50 novaj titoloj.

Kun Danio kaj Kopenhago kiel alloga turisma celloko dum 9 tuttagaj kaj 9 duontagaj ekskursoj konatiĝis 1 114 kongresanoj. La danan antaŭkongresan ekskurson “Fabela Danio” ĝuis 38 partoprenantoj, la postkongreson, kiu kondukas al “Nobela Oslo”, elektis 25 kongresanoj. La turisma aspekto de la kongreso havis nerekte informan efikon pro la ĉeesto de esperantistoj en publikaj vizitlokoj. Krome la ekstera publiko informiĝis pri la kongreso dank’ al la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK kaj informbanderoloj en la centro de Kopenhago. Interne la prikongresa informado estis ne malpli sukcesa, i.a. dank’ al informoj en la profilo de UEA en la socia portalo Facebook, du rektaj sonraportoj de Pola retRadio el la kongresejo kaj multaj aliaj raportoj, fotoj k.s. aperintaj en retejoj kaj portaloj. La kongresa laboro riĉe speguliĝis sur la paĝoj de ses numeroj de la kongresa kuriero Vikinga Voĉo.

Unu el la plej lastaj programeroj, ĉiam amase vizitata ankaŭ en Kopenhago, estis aŭkcio gvidata de Humphrey Tonkin. Dank’ al ĝiaj rezultoj denove riĉiĝis la Volontula Fondaĵo de UEA.

La kongresa semajno ebligis plursesian laboron de la estraro, kiu i.a. decidis pri la kongresurbo 2013. Ĝi estos Rejkjaviko, Islando. Tie UK okazos denove post la paso de 36 jaroj.

La Kongresa Raporto sendube ne spegulas la tutan riĉon de la komune travivitaj tagoj, la komunuman identecon, kiuj firmigis ebligis ligi novajn kontaktojn, rerenkonti amikojn, intergeneracie dialogi. Nun, starante sojle de la adiaŭo, ni kunportas el Kopenhago konkretajn labortaskojn, sed ja ankaŭ entuziasmon, kiu ebligos ilin realigi kaj sekve raporti pri tio venontjare en Hanojo. Tie nia 97-a Universala Kongreso debatos pri la temo “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo”.

Barbara Pietrzak
Ĝenerala Sekretario de UEA

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj dum la fermo

[FORIGITA!: bildo]

Belartaj konkursoj, Michela Lipari

[FORIGITA!: bildo]

Brian Moon, Akademio de Esperanto

[FORIGITA!: bildo]

CO respondas, McCoy kaj Magalhães

[FORIGITA!: bildo]

Akcepto ĉe la urbestro

[FORIGITA!: bildo]

Teatraĵo pri kapitano Postnikov

[FORIGITA!: bildo]

La amika futbalmatĉo

[FORIGITA!: bildo]

Koncerto de Kimo

[FORIGITA!: bildo]

Kleriga Lundo, E@I

[FORIGITA!: bildo]

Libroj de la jaro, Ionel Oneț

[FORIGITA!: bildo]

Internacia koruso

[FORIGITA!: bildo]

Prezento de la venonta UK

[FORIGITA!: bildo]

KER-ekzamenoj

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj dum la fermo

Kongresa Panoramo

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: 1. Koncerto de jOmO en la urbo. 2. Solena fermo, infanoj el la IIK sur la podio. 3. Gronlanda koruso Aavaat, la Nacia Vespero en la Tivoli-koncertejo. 4. Solena inaŭguro en la salono Zamenhof. 5. Koncerto de La Perdita Generacio. 6. Koncerto de Internacia Koruso. 7. Internacia Arta Vespero. 8. Koncerto de Kimo (Kim Henriksen). 9. Amika kunsido de muzikistoj.

Revuo Esperanto 2011 10

Malferme

Kion faris la strategia komisiono post la UK en Kopenhago

Ni feriis, sed ne nur. Inspirite de la Strategia Forumo kaj la dumkongresaj kunsidoj ni komencis pridiskuti, ĉu aldoni al la tri eroj de niaj agadkampoj (konsciigo, kapabligo, kunlaborado kaj kunordigo) ankoraŭ kvaran, nome aplikadon/kulturadon.

Ni ankoraŭ ne venis al la decido, ĉu efektive proponi la kvaran agadkampon, kaj se jes, kiel nomi ĝin. Tamen multaj partoprenantoj en la Strategia Forumo menciis la kulturan interŝanĝon kiel la ĉefan eron de sia esperantisteco. La longdaŭra perspektivo de la celoj kvazaŭ malfaciligas labori pri ili. Ekzemple unu el la ĉefaj agadkampoj por UEA estas la konsciigo, pri kio la komisiono skribis:

  • Ni sekvas kaj dokumentas demandojn de lingva justeco en la mondo, kaj peras informojn pri problemoj kaj solvoj;
  • Ni instigas, iniciatas kaj subtenas esplorojn, diskutojn kaj debatojn pri lingva justeco kaj ĝia rilato al aliaj gravaj sociaj celoj;
  • Ni disvastigas informojn pri la internacia lingvo Esperanto, pri ĝia uzado en interkultura komunikado kaj kunlaboro, kaj pri ĝia rolo en la streboj al lingve pli justa mondo.

Belaj vortoj, belaj celoj. Sed kiel atingi ilin? Kaj kion fari por ke ni, UEA, atingu tion? De vizio, misio kaj agadkampoj necesas do transiri al laborplano. Laborplano por limigita tempo kun atingeblaj rezultoj. Ni do komencis diskuti pri kion ni ŝatus atingi ene de la venontaj kvin jaroj. La ĉefaj kriterioj estas specifaj, mezureblaj, ambiciaj, realigeblaj, tempolimigitaj. Sekve ni do limigis nin al listo de tri konkretaj prioritatoj sur ĉiu agadkampo, por realigo en la venontaj kvin jaroj. Jen kelkaj proponoj pri konsciigo de komisionanoj por atingi tion:

Post 5 jaroj estu:
  • Tre multlingva retpaĝaro kun ampleksaj informoj pri Esperanto kaj ĝia rilato al pli vastaj demandoj de lingva justeco kaj pli paca kaj daŭripova mondo;
  • Memadministrata reto de kelkcent inform-aktivuloj, kunordigata kun la landaj asocioj kaj regionaj komisionoj;
  • Ekstera financado por evoluigi kaj diskonigi indekson pri lingva justeco (kunlabora projekto kun diversaj universitataj esplorgrupoj k.s.).
Alia komisionano skribis:
  • Kreado de almenaŭ 30-lingva retpaĝaro de UEA pri Esperanto (nu, almenaŭ ĉiuj lingvoj kun almenaŭ 50 milionoj da parolantoj) kaj kiu havu almenaŭ kvaroblon de la nunaj vizitantoj al la nuna esperanto.org;
  • Apero de Esperanto en televido almenaŭ 500-foje dum la jaro en la mondo;
  • Apero de almenaŭ 3 akademiaj studoj jare favoraj al Esperanto, laŭeble el diversaj kampoj (ekonomiko, lingvistiko, sociologio, politikaj sciencoj...)
La tria proponis:
  • Multlingva retpaĝaro rilate demandojn pri lingva justeco, problemoj kaj solvoj (uzebla por esperantistoj kiel bazo por informado);
  • CED (kaj Centro Nitobe) organizu almenaŭ ĉiun trian jaron konferencon pri lingva justeco kaj rilate al aliaj gravaj sociaj celoj;
  • Multlingva retpaĝaro kun ampleksaj informoj pri Esperanto kaj ĝiaj Movado kaj kulturo.

Kompreneble ni povas mencii multajn aliajn vojojn por atingi konsciigon pri lingva justeco kaj la solvo kiun Esperanto povas doni. Sed se fokusi al specifaj, mezureblaj, ambiciaj, realigeblaj, tempolimigitaj projektoj, la ŝanco de sukceso estos pli granda. Ni ankoraŭ ne findiskutis pri niaj proponoj, sed mi povus imagi ke UEA montros estonte al vi la jenan liston:

  • 2013 Tre multlingva retpaĝaro kun ampleksaj informoj pri Esperanto kaj ĝia rilato al pli vastaj demandoj de lingva justeco kaj pli paca kaj daŭripova mondo (uzebla por esperantistoj kiel bazo por informado);
  • 2014 CED (kaj Centro Nitobe) organizu almenaŭ ĉiun trian jaron konferencon pri lingva justeco rilate al aliaj gravaj sociaj celoj;
  • 2015 Apero de Esperanto en televido almenaŭ 500-foje dum la jaro en la mondo.

Por ĉiuj agadkampoj ni faros liston kun 3 prioritatoj. Por tiuj 9-12 prioritatoj ni bezonos viajn entuziasmon, kapon, manojn kaj kunlaboron.

Loes Demmendaal

Retrorigarde al la 96-a UK

Inaŭgura parolado de la Prezidanto

Sinjorinoj kaj sinjoroj,

Ni estas en Kopenhago, kiun la sekvantoj de la primedia debato eble plej reliefe konas kiel ejon de la monda diskuto cele al ekvilibrigo inter la diversaj respondecoj por savteni la ekziston kaj kvaliton de la homa vivo. Kongresante en tiu ĉi Kopenhago, ni celu la ekvilibron. Por plialtigi la nivelon de niaj laboroj, ni bezonas aparte energie celi la egalpezon en la lingva sfero.

Kiel vi ĉiuj scias, estas delonge severe malsimetria la tutmonda trafiko de tradukitaj tekstoj. Multege pli da verkoj el la landoj de la geopolitika “nordo”, gvidata de la “okcidento”, tradukiĝas suden, ol sudaj verkoj norden. Pro tio donas al mi grandan ĝojon povi raporti al vi, ke grava vjetnama epopeo de la poeto Nguyen Du, esperantigita de Le Cao Phan sub la titolo La Rakonto pri Kjeŭ, estas nun polurita kaj prespretigata pro iniciato de internacia amikaro.

Ĉu la plej grava aspekto de tiu ĉi atingo estas la interpersona kamaradeco, al kiu ni dankas la pretiĝon de tiu prifierinda teksto? Aŭ la eblo utiligi tiun ĉi atingon por strategiaj celoj kaj antaŭenigi la prestiĝon de la Esperanto-movado en la okuloj de Unesko kaj aliaj kulturaj instancoj?

Sinjorinoj kaj sinjoroj, ĉiu el vi havas proprajn prioritatojn. Vi devus plenvoĉe emfazi tion, kio aspektas al vi plej grava, kaj agordi viajn planojn laŭ tiuj preferoj. Mi mem hodiaŭ volas tiri vian atenton al la ŝlosila graveco de la kulturo kaj la arto. En movado, kiun lastatempe plej zorgigis la ekonomiaj demandoj — sendube ne malprave — ni devas fari iom da fortostreĉo por kapti la fakton, ke la arto ne estas fakultativa beligilo de baze instrumenta tagordo.

Por resumi mian penson, mi elpensis malpezan sed tamen ne malseriozan sloganon: La rakontoj estas ne malpli realaj, ol la kontoj. Por ne perdi la ekvilibron, kaj por montri do estimon al la kontistoj, mi ankaŭ emfazas krompenson pri la tradukado: tiu, kiu tradukas, devas aldoni plusvaloron. La diskuton pri tia plusvaloro mi ŝatus bazi sur esperantistaĵo analoga al la iama lingvopatriotisma aforismo de la franclingvanoj.

France oni diradis Ce qui n’est pas clair n’est pas français, “Tio, kio ne estas klara, ne estas franca”. Eble la plusvaloro, kiun alportu al la esperantiga entrepreno niaj tradukantoj, premisu kiel ekirpunkton similan aforismon el nia medio: “Tio, kio ne estas gastama, ne estas Esperanta”, kiu havas pli da pezo ol nuraj sloganoj, ĉu ne?

Dirante, ke tiu aforismo spegulas la esperantistan medion, mi invitas kritikojn. La recenzema publiko sendube regalos min per kritikoj. Kial do mi elektis la vorton “gastama”? Ĉu min interesas ĉefe la vidpunkto de la pli bonstataj landoj, kapablaj prezenti sian gastigeman vizaĝon? Ĉu mi celas marĝenigi aŭ embarasi la vizitantojn el landoj malprosperaj, kiuj pli ofte gastas? Tio estas ekzemplo de kritikoj, kiuj okupiĝas pri la simetriemo inter la landaroj.

Kritiko de alia speco aŭ alia ĝenro aperos ĉe tiuj inter vi, kiuj preferas pensi al la siaspeca spico de nia karmemora Raymond Schwartz. Tiaj kritikantoj demandos, kial mi do ne elektis pli bonvivecan esprimon kiel ... bongasta. Antaŭ ol la homoj komencos misciti Kalocsay kaj deklami, ke ili kutimas “konstrui neston sed kongrese nesti”, mi haste fermas la temon, sinjorinoj kaj sinjoroj!

La kritikantoj senmanke pravas. Tute arbitre mi aforismis, ke “Tio, kio ne estas gastama, ne estas Esperanta”. Bonvolu permesi, ke por kompensi tiun arbitran elekton de la vidpunkto de la gastiganto mi citu teksteron, kiu klasike prezentas la gastan vidpunkton. George Steiner skribis: “Nenio estas pli beste absurda ol la preteco de homoj brulmurdi aŭ masakri unu la alian en la nomo de nacieco aŭ sub la infaneca sorĉo de iu flago”. La civitaneco estas duflanka interkonsento, kiu estas, kiu ĉiam devus esti, submetebla al la kritika repripenso kaj al laŭbezona retiro. Neniu homa civito meritas, ke oni ĝin konservu per gravega maljusto, per seriozega malvero. La morto de Sokrato superpezas la konserviĝon de Ateno. Sendube nenio donas al la historio de Francujo pli da digno ol la preteco de la francoj ĝisiri ĝis la rando de la disfalo de la komunumo, la preteco draste malfortigi la solidarecon de la nacianaro, pro la skandalo Dreyfus... [Kaj nun bonvolu aŭskulti mian kursivigon de la ĉi-sekva frazo:] “Arboj havas radikojn; homoj havas krurojn, per kiuj foriri post konscienca decido diri: Ne.” (Steiner 1984: 195-6). [The cleric of treason, A Steiner Reader. Harmondsworth: Penguin.]

Ne pensu, ke irante de la vortludema Schwartz al tiu ĉi serioza tekstero de Steiner, mi ŝanĝas la temon aŭ la agordon de miaj komentoj. Tiu sama Schwartz ankaŭ aŭtoris la tute seriozan romanon Kiel akvo de l’ rivero pri la horora absurdeco de la militado kaj de tiuj naciaj standardoj, per kiuj oni pravigas ĝin. Kaj tiu sama Steiner aliloke montras sin amanto de vortludoj. Tiuj grandaj aŭtoroj, kiuj serioze kritikas la militon, ankaŭ scipovas bone vivi dum la pacaj horoj. Ili scipovas la arton bone amuzi sin mem kaj la aliajn en tiu gasta spaco, kiun gajigas ĉies bonhumoro. Ne temas pri fakultativa kromfakto: la kunesta gajemo konsistigas la gastamon.

Sinjorinoj kaj sinjoroj, la gastamo mem estas la fundamenta arto de nia komunumo. Tiun arton modele praktikas miloj da sennomaj gastamantoj tra la tuta geografio kaj historio de Esperantujo. Ili ne verkas predikojn aŭ romanojn aŭ kongresajn paroladojn, sed ili konsistigas Esperantujon. Se vi permesos al mi unu vortludon, temas pri ... gastonomia arto; praktikas ĝin ne nur la regalemaj gastigantoj sed ankaŭ la ĝissate manĝantaj gastoj. Ĉi ties bongasta evidentigo de sia ŝato de bongusta kuiraĵo inde sekvas la gastigan movimenton; nur tiel kompletiĝas la simfonio de la gastamo.

Ni ofte kaj prave emfazas diversajn sciencajn argumentojn, per kiuj ni pledas por racia traktado de la lingva sfero. Tamen, por ke renkontiĝu “homoj kun homoj” kaj kreiĝu la volo aranĝi raciajn solvojn, devas forte aŭdiĝi la voĉo de la koro. Tiun voĉon fortigas antaŭ ĉio la gastama arto. Ekzistas neniu momento, en kiu ni povus provizore ĉesigi la gastamadon; tia ĉeso signifus, ke la komunumo ĉesus spiri.

Ĉi tiuj paroloj pri la arto aspektos malekvilibraj, se mi kontentigos min per unusola ekzemplo, vjetnama, de la homa kulturo. Por ke ni estu kopenhage ekvilibraj, permesu al mi tuj reliefigi ekzemplojn nordajn. Ĉi tiuj ekzemploj ankaŭ montros, ke mi ne prezentas al vi bizare personan interpreton de la aktuala stato de nia interna ideo.

Katalin Kováts faris pri Vincent Van Gogh brilbrilan prezenton en 2008; la ĉeestantoj ĝin recenzis kiel la plej vervan prelegon, kiun ili iam aŭdis. Humphrey Tonkin, komence fakulinte pri la renesanca angla literaturo, dum kelkaj jardekoj energie okupiĝis pri sciencaj esplorado kaj esplorigo; sed dum sia tuta laborvivo li senhalte produktis kaj produktas gemojn de la elŝekspira tradukarto. La ekzemploj de Tonkin kaj Kováts montras la konscion ĉe niaj pintaj agantoj, ke la konstanta okupiĝado pri la arto estas por Esperantujo same esenca kiel la spirado.

Mi komencu resumi, sinjorinoj kaj sinjoroj. Ne sufiĉas senĉese paroli pri nia rakonto: ni devos verve vivi ĝin en nia ĉiutaga gastamo inter esperantistoj, kiu brakumas ankaŭ aliajn, ĉar ĉiuj homoj estas potencialaj esperantanoj. Tiel ni ekzemplos la arton de la gastamo en ĉiu nia spiro. Se krome iuj el ni restos en tonkine aŭ kovatse konstanta kontakto kun la senmortaj majstroj de la homa arto, tio des pli riĉe spronos la krean impulson ĉe ĉiuj anoj de nia bunta komunumo. La efikoj de tia riĉiĝo videblos en la plusvaloro, kiun niaj tradukantoj manifestados en siaj esperantigoj.

Ne restos tiam nur belvortaĵo tiu aforismo, ke tio, kio ne estas gastama, ne estas Esperanta. Estos tute klare videble, ke kiam ajn teksto tradukiĝas el etna lingvo en Esperanton, ĝi envenas en tiun unikan konversacion inter konversacioj, kiu ikone praktikas la komune-homan arton de reciproka gastado. Tiel ni daŭrigos nian laboron renversi la malekvilibron en la traduka trafiko, kaj nian agadon sur aliaj terenoj de tiu interŝanĝado de kultureroj, kiu plej daŭropovige nutras la tagordon de la monda paco.

Dankon pro via atento.

Probal Dasgupta

Internacia Scienca Asocio Esperantista sin renovigas

Post la grandega kaj fruktodona laboro de Prof. Sachs, en la Universala Kongreso en Kopenhago estis elektita nova estraro.

José Antonio Vergara (dekstre sur la foto) iĝis la nova prezidanto, kaj kunordigos la laboron de Claude Labetaa, Mélanie Maradan, Francesco Maurelli kaj Johannes Mueller.

La kunveno en Kopenhago vekis multe da interesiĝo kaj pliaj dek homoj sin anoncis por kunlabori kun ISAE. La rezulto estis gaja, fruktodona kunveno, kiu reprezentas la bazon de la nova laboro de ISAE.

Jam en KAEST 2010 neformala renkontiĝo de ISAE-aktivuloj montris la vojon al renovigo de la asocio, kun granda debato kaj aktiva partopreno de la ĉeestantoj. Tio estas plia indikilo ke ISAE estas tute malferma asocio, ne nur por sciencistoj, sed ankaŭ por scienc-amikoj pli ĝenerale. Tio ja estos grava punkto en nia estonta agado: klopodi aktivigi kiom eble plej multe da homoj, kiuj ŝatas sciencon en ajna formo.

La ĉefa agadkampo de ISAE estas pledo por demokrata komunikado en sciencaj rilatoj, kune kun la apogo al originala scienca produktado en Esperanto. Se vi volas kunlabori, vi estas tre bonvena. Ni starigis retan diskutliston: isae-dl. Por aliĝi, vi povas sendi mesaĝon al i...@googlegroups.com aŭ kontaktu unu el la estraranoj. La kontribuo de ĉiuj estas tre grava. Kune ni vere havas la eblecon kontribui signife al pli demokrata scienco!

Francesco Maurelli
f...@esperanto.it

UEA honorigis, premiis kaj diplomis

En la 96-a UK estis solene anoncitaj novaj Honoraj Membroj kaj ricevantoj de movadaj diplomoj kaj premioj pro meritplenaj aktivaĵoj, kaj subvencio por ebligi estontan agadon.

Tri novaj Honoraj Membroj:

Detlev Blanke

Germano, nask. 1941. Sekretario de Centra Laborrondo Esperanto en Kulturligo de GDR 1968-1980 kaj ekde 1981 de Esperanto-Asocio de GDR. Li doktoriĝis en 1976 per disertacio pri kompara vortfarado de Esperanto kaj la germana, kaj habilitiĝis* en 1985 per disertacio pri planlingvoj (Internationale Plansprachen). En 1988 li fariĝis docento pri interlingvistiko en la Berlina Humboldt-Universitato. Ekde 1976 li estas estrarano de Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED), kies bultenon Informilo por Interlingvistoj li redaktas ekde 1992. Ekde 1992 li kompilas (kun H. Tonkin) bibliografion pri Esperanto kaj interlingvistiko por la usona Modern Language Association. Li iniciatis la Esperantologiajn Konferencojn, kiuj okazas ekde 1978 en ĉiu UK. Kun sia edzino Wera li laboras i.a. pri terminologio kaj iniciatis la fondon de Terminologia Esperanto-Centro de UEA en 1987.

* habilitiĝo: akiro de sciencista grado supera al doktoreco ĉe universitato
Renato Corsetti

Italo, nask. 1941. Laboris dum la unua parto de la vivo en banko kaj poste en la Universitato de Romo. Aktiva en la Esperanto-movado de la fino de la 1960-aj jaroj. Prezidanto de TEJO 1971-1973, poste honora prezidanto. Estrarano de UEA 1980-1986, vicprezidanto 1998-2001 kaj prezidanto 2001-2007. Membris en multaj komisionoj de UEA kaj estis prezidanto 1980-1986 kaj vicprezidanto ekde 2002 de Institucio Hodler ’68. Estrarano kaj prezidanto de Itala Esperanto-Federacio dum pluraj periodoj. Membro kaj sekretario de la Akademio de Esperanto ekde 1999. En 2008 ricevis la Premion Deguĉi. Aŭtoris aŭ redaktis multajn librojn kaj artikolojn. En sia agado li aparte interesiĝas pri la disvastigo de Esperanto al ĉiuj kontinentoj kaj pri ĝia utiligo por certigi la lingvajn homajn rajtojn je ĉiu nivelo.

Rob Moerbeek

Nederlandano, nask. 1936. Ekde 1969 laboris 32 jarojn kiel oficisto de UEA, zorgante pri la ekspedofako de la Centra Oficejo kaj pri provlegado de Esperanto k.a. periodaĵoj kaj eldonaĵoj de UEA. Li prizorgis ankaŭ la Bibliotekon Hodler kaj la arkivon de la CO. Post emeritiĝo en 2001 li laboras volontule en la CO. Li korektas ankaŭ la revuojn Monato, Internacia Pedagogia Revuo, Scienca Revuo, Fen-x (E-o Nederland), Esperantista Vegetarano, La Kontakto (nederlanda LIBE-sekcio) k.a. Agado por handikapuloj, precipe blinduloj, estas proksima al li. Li prizorgas voĉlegadon de Esperanto k.a. revuoj por blinduloj. Ekde 2001 li reprezentas Ligon Internacian de Blindaj Esperantistoj en la Komitato de UEA. Li estis privatdocento pri E-o ĉe la Universitato de Amsterdamo 1978-1998. En 2000 li ricevis la Premion Deguĉi.

Premio Onisaburo Deguĉi al Hori Jasuo

La Estraro de UEA aljuĝas la Premion Onisaburo Deguĉi por agado, kiu per Esperanto antaŭenigis internacian amikecon kaj solidarecon en la spirito de D-ro L.L. Zamenhof kaj Onisaburo Deguĉi. La Premio estis starigita en la Jubilea Jaro de Esperanto, 1987, per donaco de Oomoto kaj konsistas el diplomo, monsumo de 2 000 eŭroj kaj donaceto de Oomoto.

Ĉi-jare la Premion Deguĉi ricevas Hori Jasuo el Japanio pro multjara agado por konigi la japanan kulturon tra la mondo per prelegvojaĝoj, artikoloj kaj libroj, inter kiuj elstaras lia almanako Raportoj el Japanio, aperinta jam en 14 volumoj ekde 1997. Krome, ĉi-jare oni povis preskaŭ ĉiutage legi en Esperanto liajn retajn raportojn pri la vivo post la tertremo, cunamo kaj atomcentrala katastrofo okazintaj en marto en lia lando.

Subvencio Cigno en 2011

Subvencio Cigno estis starigita per donaco de la japana esperantista mecenato Etsuo Miyoshi por subteni Esperanto-projektojn en la Tria Mondo kaj la iamaj socialismaj landoj de Eŭropo. Ĝi valoras 500 000 enojn, t.e. ĉirkaŭ 4 500 eŭrojn.

Ĉi-jare la Estraro de UEA dividis la subvencion inter tri ricevantoj:

Fondaĵo Ameriko por vojaĝkostoj lige kun la 8-a Tutamerika Kongreso de Esperanto (TAKE) en San-Paŭlo, Brazilo, kaj por eldono de lernomaterialoj por hispanlingvanoj;

Esperanta filmfestivalo lige kun la 8-a TAKE; kaj

Dokumenta Esperanto-Centro en Zagrebo, Kroatio, por plibonigi siajn materiajn kondiĉojn kaj pligrandigi siajn kolektojn.

Diplomo de UEA al 12 elstaraj Esperanto-agantoj

En la inaŭguro de la 96-a UK oni anoncis la nomojn de tri novaj Honoraj Membroj de UEA. Alia formo de honorigo en UEA estas la Diplomoj pri Elstara Agado kaj Elstara Arta Agado. Ĉi-jare la Estraro decidis distingi per diplomo 12 Esperanto-aktivulojn.

Diplomo pri Elstara Agado:

Jorma Ahomäki el Finnlando pro elstara loka agado kaj gazetara informado pri Esperanto; Augusto Casquero el Hispanio pro instruado de Esperanto en Ĉinio kaj Vjetnamio; Helmar Frank el Germanio pro elstara antaŭenigo de Esperanto kiel lingvo de scienco, precipe pere de la Akademio Internacia de Sciencoj; François Xavier Gilbert el Francio pro longtempa gvidado de la Koresponda Servo Mondskala de UEA; Heidi Goes el Belgio pro sukcesa agado por disvastigo de Esperanto en Indonezio; Mireille Grosjean el Svislando pro laboro por Esperanto en Afriko kaj utiligo de Esperanto por interkultura edukado; Andrzej Grzębowski el Pollando pro antaŭenigo de turismo per Esperanto kaj pro agado sur la kleriga kampo; Géza Kurucz el Hungario pro modela redaktado de la revuo Juna Amiko.

Diplomo pri Elstara Arta Agado:

Kim Henriksen el Danio kaj Jean-Marc Leclerc (jOmO) el Francio pro longtempa kontribuo al la Esperanto-muziko; Carmel Mallia el Malto kaj Abel Montagut el Katalunio pro elstara kontribuo al la Esperanta poezio.

Tutmonda, facila kaj regula

La salono ne sukcesis enteni la homojn, kiuj volis aŭskulti la programeron de la kleriga lundo pri “Esperanto: ĉu Fundamenta, postFundamenta aŭ preterFundamenta”, kaj sama kvanto (pli ol 100) ĉeestis la kunvenon de la nova (Ne)faka (Ne)asocio Tutmondeca Esperanto.

Ankaŭ la temoj samis. Unuflanke staras la kavaliroj de la tiel nomata “bona lingvo”, laŭ tre legita libro de Claude Piron, kaj aliflanke la defendantoj de la evoluanta Esperanto kun ĝiaj malregulaĵoj kaj eŭropaĵoj (vi jam povas kompreni en kiu flanko estas la artikolanto).

Tamen la pozicioj ne estas tiel ekstreme malproksimaj, ĉar ekzistas tuta gamo de Esperanto-j, de la rigide Fundamenta al la lingvaĵo de Karolo Piĉ, en kiu la abundo de novaj radikoj sufokas la pensojn.

Bonŝance ekzistas ora mezo kaj al ĝi apartenas la prezidinto de la kunveno en la kleriga lundo, Otto Prytz, akademiano, kiu restas ĉe la Fundamentaj principoj de la lingvo kaj ŝpareme kaj singarde akceptas novaĵojn, dum mi mem kaj Gerrit Berveling defendis la poziciojn fundamentisman kaj evoluigisman.

La parolemo de la publiko, kiu volis informi pri siaj ideoj pli ol demandi la prelegintojn, estis apenaŭ bremsebla.

La ĉeestantoj, almenaŭ parto de ili, plenskribis demandaron, el kiu evidentiĝas, ke ĉiuj volas unuecan lingvon, sed malmultaj efektive konas kaj uzas la Fundamenton. Ankaŭ la pli specifa demandaro, pri tio, kiu el du frazoj estas efektive en la Fundamento, donis rezultojn alarmajn. Pli-malpli duono de la respondintoj (kiuj deklaras, ke ili parolas Esperanton de jardekoj) havas dubojn pri tio, ĉu en la Fundamento oni diras “Resti kun leono estas danĝere” aŭ “Resti kun leono estas danĝera” por ne paroli pri tio, ĉu la serio “Sana, sano, sanulo, malsanulo, malsanulejo” aŭ la serio “Sana, sano, sanulo, malsanulo, hospitalo” estas la serio de la Fundamento.

La Akademio, ILEI, lernu.net, edukado.net ktp. havas ankoraŭ multan laboron farindan.

En la kunveno de Tutmondeca Esperanto, aliflanke, oni parolis iom pli detale pri manieroj apliki la 15-an regulon en la nuna tempo. Estas klare, ke nun oni ne plu povas konsideri nur la eŭropajn lingvojn kiel fontolingvojn de Esperanto por novaj radikoj. La tutmondiĝo kaj la reto postulas, ke antaŭ ol enkonduki novan radikon oni almenaŭ informiĝu, kiel oni diras tion en la ĉina, en la indonezia, en la japana, en la araba ktp. Pri tio prelegis Johan Derks, kiu provas antaŭenigi la ideojn esprimitajn dum la lastaj jaroj de Andreas Kueck. Pri la formado de novaj vortoj por novaj konceptoj en neeŭropa lingvo parolis Cvi Solt el Israelo rilate al la nova hebrea.

Ankaŭ en tiu kunveno la demandemo estis granda. Kelkaj aliĝis surloke al la nova asocio, kaj la aliaj, kiuj volus partopreni la laborojn por tutmonda, regula kaj facila Esperanto, povas fari tion per mesaĝo al l...@gmail.com.

Renato Corsetti

Internacia Infana Kongreseto:

Infane vikingis 1 dano kaj 38 eksterlan-danoj

Ĉu vi jam imagis lerni pri vikingoj, amuziĝante en Danio en internacia etoso? Tion faris 32 infanoj kaj 7 gvidantoj el 15 landoj dum la 42-a Internacia Infana Kongreseto, kiu okazis de la 23-a ĝis la 30-a de julio 2011 en Hundested, norde de Kopenhago.

Post enkonduko kun la gepatroj en la UK-ejo Bella Center, la infanoj ekis por urboludo tra Kopenhago. Buso atendis ilin ĉe la Marvirineto por veturi al la infancentro Gallebjerggard. Tie nia gastigantino Lene bonvenigis nin kun agrabla familia etoso.

Dum unu semajno la infanoj konstruis vikingan drakaron kun Lisa, lernis Kajto-kantojn kun Jesper, sportumis kun Matthias. Krome ili partoprenis programojn faritajn de junuloj mem, ĉu origamion kun Samy, ĉu gimnastikon kun Mimi. Ili eĉ preparis kun Tina belegajn halt-movajn filmetojn (angle “stop-motion”) per la origamiaĵoj.

Ĉiumatene ili praktikis Esperanton en amuza etoso, la komencantoj kun Jesper, la progresantoj kun Bert kaj la fluparolantoj kun Adenjo.

Tiuj lastaj (la pli aĝaj fakte) spertis debatadon, diversajn amuzajn ludojn kiel Amnesia aŭ Kvarono de simio. Ili ludis “bakalaŭron”, ludon kiu konsistas el tio trovi vortojn Esperante por unu komenca litero.

Plurfoje la infanoj havis la okazon praktiki sian Esperanton, ĉu skribe, ĉu parolante, prezentante al la aliaj siajn ŝatokupojn. Gravas ke la infanoj havu la okazon plibonigi sian Esperanton, tiom pli bone se ludante.

Iun vesperon, post malapero de la kapitano de la ŝipo, ili devis enketi por scii, kio okazis. La solvo de tiu enigmo okupis tutan vesperan programon, per la rakontoj de la kaptita reĝino, kuiristino, remisto aŭ ĉefo de la remistoj, kiuj “transportis” ilin en la ŝipa etoso.

Kelkaj infanoj memoras la tipan nigran panon kiun ili manĝis en siaj ĉiutagmezaj sandviĉoj, aŭ la belajn ondojn de la malvarma maro Kattegat.

Verŝajne la plejmulto memoros pri la neforgeseblaj eksteraj glitŝnuro, balanciloj kaj la abunda programo, ĉu lingva, sporta aŭ pli trankvila.

Nepre memorindas ankaŭ la intergeneracieco de la aranĝo (vizito al ekologiaj domoj kun la junulara programo de la UK, posttagmezo kaj internacia vespero kun gepatroj) kaj la multnombraj novaj aktivaĵoj.

Se vi (infano prefere malpli-ol-14-jara aŭ ebla gvidanto) ne havis la ŝancon partopreni tiun IIK-on, vi eble havos la okazon partopreni la venontan en Hanojo (Vietnamio), fine de julio 2012.

Ĝis revido iam en IIK!

Adenjo Charrière

De la 41-a UK al la 42-a IIK: Jubileo de la Internacia Infana Kongreseto

En la Kopenhaga UK okazis nekutima kunsido: jubileo de la Internacia Infana Kongreseto (tiel nomata IIK), kun la titolo “De la 41-a UK al la 42-a IIK”. Efektive, la unua IIK okazis en Kopenhago en 1956, paralele al la 41-a UK. Plurajn jarojn poste, la 41-a IIK denove okazis en Danio. Dum unu horo kaj duono pluraj IIK-gvidantoj kaj -partoprenintoj rakontis pri siaj (amuzaj) spertoj. Poste novaj aktivuloj prezentis siajn ideojn.

La kunsido estis gvidata de Adenjo Charrière, kun la helpo de Heleno Fantom kaj Kristoforo Fettes. Ili ambaŭ helpis en la organizo de tiu evento. Kristoforo respondecis (kun helpo de Heleno) dum proksimume 10 jaroj pri IIKoj.

Materialo konsistis el bildprezento kaj diversaj rememorigaj elementoj pri pasintaj IIKoj. Unue ni aŭdis (dank’ al Benata) legadon de teksto pri sentoj rilate al la unua IIK. Iom poste Ian Fantom laŭtlegis tekston de Gian Carlo Fighiera, honora membro de UEA. Kristoforo Fettes afiŝis pli ol cent fotojn el multaj infanaj kongresetoj. Peter Weide kunportis sian kongreslibron, tiun de la 1a IIK. Benata ankaŭ kunportis diversajn materialojn (kiel leteroj de aliaj infanoj).

La riĉa programo allogis inter 70 kaj 80 personojn, el kiuj multaj (iom pli ol la duono) iamaj partoprenantoj de pasintaj IIKj. Ili tre aprezis la diversecon de stiloj, balancitan inter prezento, amuza anekdoto, priskribo de fotoj faritaj antaŭ pli ol 40 jaroj. Pluraj ĉeestantoj regalis nin per diversaj anekdotoj.

La kunsido ne nur rakontis pri pasintaj okazaĵoj, sed ankaŭ pri la estonteco de la infanoj kaj de la kongresetoj. Mi prezentis la aktualan IIK-teamon, pluraj el la gvidantoj partoprenis siatempe infanajn kongresetojn.

Ĉe la fino de la kunsido Manuela Ronco (tiama volontulino de TEJO) venis prezenti sian ideon pri adoleskaj aranĝoj.

La Infanaj Kongresetoj certe bezonas vian apogon, ĉu per financa rimedo, ĉu per ludoj, ĉu per homaj fortoj (novaj gvidantoj ĉiam bonvenas).

Tiu eksterordinara jubileo estis samtempe okazo rakonti pri pasintaj renkontoj de infanoj, revidi konatajn vizaĝojn de la movado, kaj ankaŭ belega ebleco de kunlaboro inter generacioj kaj interŝanĝo de spertoj.

Mi ŝatus danki ĉiujn partoprenantojn de la kunsido, precipe tiujn kiuj rakontis anekdotojn. Mi ŝatus aldoni specialan dankon al Heleno Fantom, kiu multe helpis per siaj plurjaraj spertoj, apogante la organizon de tiu ĉi evento kaj sugestante farendaĵojn por la Infanaj Kongresetoj.

Adenjo Charrière

[FORIGITA!: bildo]

Adenjo Charrière kaj Heleno Fantom

[FORIGITA!: bildo]

Kolektado de infanoj antaŭ forveturo al IIK 2011

Unuiĝintaj Nacioj: Interŝtata organizaĵo

Mallonga enkonduko en la strukturon de la UN-familio de organizaĵoj

Fonda Dokumento

La Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj starigis UN kaj ties manieron de funkciado. Ĝi estis formulita kaj subskribita de reprezentantoj de 50 fondaj ŝtatoj la 24-an de oktobro 1945.

Strukturo

La fondintoj starigis sespartan strukturon, kiu tra la jaroj multe plikomplikiĝis:

  • Kuratoreca Konsilio
  • Sekureca Konsilio
  • Ĝenerala Asembleo
  • Ekonomia kaj Socia Konsilio (EKOSOK)
  • Internacia Kortumo
  • Sekretariato
Faktoroj influantaj la strukturon

La hodiaŭa komplika strukturo de UN estas produkto de pluraj faktoroj, ekzemple:

  • La historio (funkcioj kaj organoj hereditaj de la Ligo de Nacioj, la granda interregistara organizaĵo de la intermilitaj jaroj).
  • La fondaj dokumentoj.
  • Dumtempaj bezonoj (ekzemple, en la fruaj jaroj de UN oni establis plurajn organojn por pace atingi malkoloniadon; post la tragika milito en Jugoslavio oni starigis specialan kortumon por trakti militajn krimojn).
  • Novaj cirkonstancoj (oni fondis novajn organojn por prizorgi temojn, kiuj aperis sur la tagordo de UN, ekzemple la krizon de aidoso, aŭ la kreskantan interesiĝon pri la statuso de virinoj).
  • Kunordigo (tiel komplikaj strukturoj produktas foje intermikson de taskoj aŭ neglekton de esenca laboro; rezulte oni emas fondi ankoraŭ novajn strukturojn por kunordigi la malnovajn).
  • Politika kaj administra malfacileco malfondi ekzistantajn strukturojn aŭ raciigi ilin.
La Kuratoreca Konsilio

Oni establis la Kuratorecan Konsilion por garantii la efikan administradon de ne-memregaj teritorioj. Oni suspendis la Konsilion kiam la lasta tia teritorio (Palao) sendependiĝis en 1994.

Sekureca Konsilio

Tiu organo estas respondeca pri konservado de paco kaj sekureco. La Konsilio havas kvin konstantajn membrojn (Britio, Ĉinio, Francio, Rusio kaj Usono) kaj dek cirkulantajn membrojn elektitajn ĉiun duan jaron de la Ĝenerala Asembleo, por (laŭstatute) konservi geografian ekvilibron.

Ĝenerala Asembleo

La Ĝenerala Asembleo estas la baza konsulta (politika) organo de UN. Ĉiu membro (ĝi havas 193 membrojn) havas unu voĉon, sendepende de sia grandeco resp. malgrandeco. Certaj decidoj estas decidataj per simpla plimulto, aliaj per du trionoj de la voĉoj. La Asembleo kunvenas kutime ĉiujare inter septembro kaj decembro.

Ekonomia kaj Socia Konsilio (EKOSOK)

EKOSOK havas 54 membrojn elektitajn de la Ĝenerala Asembleo kun du trijaraj mandatoj. EKOSOK respondecas pri kunordigo kaj superrigardo de la ekonomia kaj socia agado de Unuiĝintaj Nacioj. Inter la taskoj de EKOSOK estas superrigardi neregistarajn organizaĵojn en rilato kun UN, kiel ekzemple Universala Esperanto-Asocio, kaj pritaksi ilian kontribuon al UN.

Internacia Kortumo

La Internacia Kortumo (Monda Kortumo) havas la taskon solvi disputojn inter membroj de UN kaj doni jurajn konsilojn al la diversaj organoj de UN. La Kortumo ne traktas aliajn specojn de disputoj (ekzemple rilate al individuoj aŭ aliaj privataj partioj). [En 1998 UN establis apartan Internacian Kriman Kortumon kun jurisdikcio super personoj akuzataj pri militaj krimoj, krimoj kontraŭ la homa digno aŭ genocido.]

Sekretariato

La Sekretariato estas la administra organo de UN, respondeca pri la funkciado de la ĉiutaga laboro. La Sekretariaton gvidas la Ĝenerala Sekretario de UN. Por la Sekretariato laboras 40 000 oficistoj: 12 000 en la sidejoj, 2 500 en regionaj komisionoj, 1 500 en diversaj aliaj lokoj, 2 000 en tribunaloj, 22 000 en packonservado (statistiko de la jaro 2009).

Organoj de la Sekureca Konsilio

La Sekureca Konsilio superrigardas la packonservajn operaciojn de UN. Krome la Packonstrua Komisiono helpas kunordigi tiujn operaciojn kun la Ĝenerala Asembleo kaj kun EKOSOK — kaj kun la Oficejo de la Ĝenerala Sekretario. La Konsilio havas i.a. Kontraŭterorisman Komitaton kaj ĝi ankaŭ prizorgas Krimajn Tribunalojn por la eksa Jugoslavio kaj por Ruando.

Organoj de la Ĝenerala Asembleo: Komitatoj

La Asembleo havas ses bazajn konstantajn komitatojn:

  • Malarmado kaj Internacia Sekureco (Unua Komitato)
  • Ekonomio kaj Financo (Dua Komitato)
  • Socia, Homhelpa kaj Kultura Agado (Tria Komitato)
  • Malkoloniado (Kvara Komitato)
  • Administra kaj Buĝeta Agado (Kvina Komitato)
  • Juraj Demandoj (Sesa Komitato)

La Asembleo havas plurajn aliajn konstantajn komitatojn, dumtempajn komitatojn, kaj suborganojn.

Krome, la Asembleo havas Konsilion pri Homaj Rajtoj, kiu laboras ĉe UN-Ĝenevo.

Organoj de la Ĝenerala Asembleo: Programoj kaj Fondusoj

La programoj kaj fondusoj konsistas el dek organoj, kun diversaj suborganoj, interalie (laŭ la anglalingvaj mallongigoj) UNCTAD (komerco kaj evoluigo), UNEP (homa medio), UNICEF (infanoj), UNDP (evoluigo — kun diversaj suborganoj), UNHCR (rifuĝintoj).

Krome, la instituto pri trejnado kaj esploro, UNITAR, respondecas rekte al la Ĝenerala Asembleo, same kiel pluraj aliaj instancoj, ekzemple la Universitato de UN (UNU) kaj la programo kontraŭ aidoso, UNAIDS.

Organoj de EKOSOK: Komisionoj

Inter la diversaj organoj de EKOSOK estas Komisionoj pri

  • Narkotaj Drogoj
  • Krimoprevento kaj Krima Justico
  • Scienco kaj Teknologio pri Evoluigo
  • Daŭripova Evoluigo
  • Statuso de Virinoj
  • Populacio kaj Evoluigo
  • Socia Evoluigo
  • Statistiko
Aliaj Organoj de EKOSOK

Inter la aliaj organoj de EKOSOK estas ses Regionaj Komisionoj, kun sidejoj en diversaj partoj de la mondo, por Afriko, Eŭropo, Latinameriko kaj Karibio, Azio kaj Pacifiko, Okcidenta Azio.

EKOSOK havas plurajn aliajn forumojn kaj konstantajn komitatojn.

Kelkaj t.n. “rilataj organizaĵoj” proksime laboras kun la Ĝenerala Asembleo kaj EKOSOK sed estas esence sendependaj, precipe WTO (Monda Komerca Organizaĵo) kaj IAEA (Atomenergio).

Organoj de la Sekretariato

La Sekretariato havas 16 fakojn, kiuj liveras administran subtenon al la diversaj organoj de UN kaj plenumas bazan administradon. Inter ili estas Fako pri Mastrumado de la Ĝenerala Asembleo kaj Konferencoj (kio inkluzivas lingvajn servojn), kaj la Fako pri Publika Informado. (UEA havas formalan rilaton ne nur pere de EKOSOK sed ankaŭ kun la Fako pri Publika Informado, kiu troviĝas en Novjorko). Apartaj fakoj superrigardas la operaciojn de la oficejoj de UN en Ĝenevo, Vieno kaj Najrobio.

Specialigitaj Instancoj

En la familio de UN-organizaĵoj troviĝas 15 specialigitaj instancoj, kiuj funkcias sendepende de, sed en kunlaboro kun, la organoj de UN. Ili havas siajn proprajn sistemojn de membraj ŝtatoj:

  • ILO (Laboro)
  • FAO (Nutrado kaj Agrikulturo)
  • UNESKO (Edukado, Scienco kaj Kulturo)
  • WHO (Sano)
  • Monda Banko (sub kiu laboras kvin suborganoj)
  • IMF (Mona Fonduso)
  • ICAO (Civila Aviado)
  • IMO (Maraj Aferoj)
  • ITU (Telekomuniko)
  • UPU (Poŝto)
  • WMO (Meteologio)
  • WIPO (Intelekta Proprieto)
  • IFAD (Agrikultura Evoluigo)
  • UNIDO (Industria Evoluigo)
  • UNWTO (Turismo)
La Jarmilaj Evoluigaj Celoj

Rezulte de Jarmila Pintokonferenco en la jaro 2000, la ŝtatoj devigis sin plenumi certajn celojn ĝis la jaro 2015. Tiuj celoj fariĝis ŝlosila elemento en la tuta planado kaj direktado de UN:

  • Elradikigi ekstreman malriĉecon kaj malsaton
  • Atingi universalan elementan edukadon
  • Antaŭenigi seksan egalecon kaj doni povon al virinoj
  • Redukti la nombron de infanaj mortoj
  • Plibonigi patrinan sanon
  • Kontraŭbatali HIV/aidoson, malarion kaj aliajn malsanojn
  • Certigi daŭripovon de la homa medio
  • Starigi tutmondan partnerecon por evoluado.
Lingvoj en UN

Nature, la subtenantoj de Esperanto interesiĝas pri la lingva reĝimo en Unuiĝintaj Nacioj.

  • En la komenco de UN oni diferencigis inter laboraj lingvoj kaj oficialaj lingvoj.
  • La Ligo de Nacioj uzis du lingvojn: la francan kaj la anglan. Oni disponigis ĉiujn dokumentojn en tiuj du lingvoj kaj oni uzis tuj sekvan interpretadon en la formalaj sesioj de la Ligo.
  • Kiam fondiĝis UN en 1945 oni deklaris tiujn samajn lingvojn laborlingvoj de la Ĝenerala Asembleo, kaj oni nomis tri lingvojn, nome la hispanan, la rusan kaj la ĉinan, oficialaj, kun certaj iom pli limigitaj rajtoj. Poste, en 1973, oni aldonis la araban.
  • Dank’ al la invento kaj perfektigo de la aparatoj por simultana interpretado, iom post iom oni renomis la oficialajn lingvojn laboraj, tiel ke hodiaŭ la Ĝenerala Asembleo havas ses laborlingvojn: la anglan, la araban, la ĉinan, la francan, la hispanan kaj la rusan. Interpretado kaj tradukado estas liverataj por ĉiuj ses lingvoj, koste de la normala buĝeto de UN.
  • De tempo al tempo oni pridiskutas la eblon aldoni pliajn lingvojn, ekzemple la portugalan, la japanan, la germanan, la indonezian, la hindian-urduan, kaj aliajn, sed multaj ŝtatoj rezistas tiajn ŝanĝojn, timante politikan perturbon.
  • Ankaŭ de tempo al tempo, sed tute neoficiale, oni proponas la uzon de Esperanto — ekzemple laŭ la (neoficiala) propono de la Ambasadoro de Aŭstralio Ralph Harry en la 1970aj jaroj. Tiaj proponoj ne trovis signifan oficialan reeĥon inter la membraj ŝtatoj.
  • Kvankam la Ĝenerala Asembleo uzas ses lingvojn, la Sekretariato de UN restis ĉe la originalaj du — la angla kaj la franca.
  • La aliaj instancoj kaj organoj de UN aŭ sekvas la ekzemplon de la Ĝenerala Asembleo aŭ havas propran lingvan politikon.
Prempunktoj por Esperanto
  • La formala rilato kiun UEA ĝuas kun UN kaj Unesko datiĝas de 1954. UEA estas unu el multaj neregistaraj organizaĵoj, kiuj havas tiun statuson. Ĝi donas al tiuj organizaĵoj limigitajn rajtojn, kaj ĝi estas kondiĉita je la utileco de tiuj organizaĵoj al UN. Sekve, gravas, ke la esperantistoj disvastigu informojn pri UN inter la publiko, subtenu ĝiajn kampanjojn, instigu instruadon en la lernejoj pri la laboro de UN, kaj ĝenerale montru sian apogon.
  • UEA povas uzi sian influon por levi la demandon de Esperanto pere de la Oficejo de EKOSOK por neregistaraj organizaĵoj (NROj), per la ĉiujara Konferenco de NROj, kaj per la Fako pri Publika Informado de UN. Ĝi ankaŭ havas certajn rajtojn interveni skribe kaj parole en la formalan laboron de UN.
  • Utiligante tiujn vojojn, ĝi povas almenaŭ levi sian voĉon en organoj kun lingvaj kaj kulturaj dimensioj (ekzemple la Konsilio pri Homaj Rajtoj) kaj, laŭ sia povo, ĉe la oficejoj de la Sekretariato, kiuj okupiĝas pri lingvoj.
Kion ni povas fari?
  • En Parizo (ĉe Unesko), Vieno, Ĝenevo kaj Novjorko laboras malgrandaj laborgrupoj por prizorgi la oficialajn rilatojn inter UEA kaj la koncernaj instancoj. Se vi loĝas en la proksimeco de unu el tiuj urboj, vi povas proponi vin kunlaboron.
  • UEA havas malgrandan oficejon en 777 United Nations Plaza, domo trans la strato de la ĉefsidejo de UN en Novjorko, kie troviĝas la oficejoj de multaj NROj. La oficejo kaj la novjorka laborgrupo prizorgas interalie asocion por Esperanto-parolantoj kiuj interesiĝas pri UN, Esperanto por UN. Vi povas fariĝi membro de Esperanto por UN per simpla transdono de via retadreso ĉe i...@esperanto-un.org. Vi ricevos de tempo al tempo informojn pri UN kaj ĝia agado.
  • Landaj asocioj kaj unuopuloj povas aliĝi al la koncerna nacia Asocio por UN. Tiaj asocioj ekzistas en preskaŭ ĉiuj landoj.
  • Landaj asocioj povas kontaktiĝi kun la landa Unesko-Komisiono kaj proponi sian kunlaboron.
  • En multaj landoj ekzistas oficejoj de UN, ofte kun kunvenejoj utiligeblaj de la publiko. Landaj asocioj povas kontakti tiujn oficejojn kaj proponi reciprokan informadon — kaj peti utiligi la kunvenejojn (kutime senpage) por certaj renkontiĝoj.
  • Apenaŭ necesas diri, ke sentema kaj komprenema aliro al tiuj instancoj kaj organizaĵoj estas la plej bona vojo: se ni pozitive kaj solidare interesiĝos pri ili, ili simpatie rilatos kun ni.
Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Katja kaj Trevor Steele vizitas la novjorkan oficejon

UN kaj Unesko

En la ILEI-konferenco la komisiiton pri UN/ Uneskaj aferoj pli konvene anstataŭis nova komisiono tripersona.

La konferencon kronis Simpozio pri Lingvoj de Scienca Komunikado kaj Edukado. En ĝi Mark Fettes traktis nian agadon por lingva diverseco kiel esence ekologian kontribuon. Tio montras nian engaĝon en la unua el dek UN-provokoj por la estonteco: ekologio, kiel la kerna solvo de tervarmiĝo kaj klimatŝanĝiĝo. Jam antaŭ jaro ni pledis diskuti la dek problemojn en Esperanto-rondoj, helpe al la tutmonda bezono.

La UK donis plurajn kontribuojn: la kongrestemo mem, “Dialogo kaj Interkompreno”, rilatis la UN-jaron de la Junularo. La Movada Foiro unutable prezentis la unujaran “Esperanto por UN”, la Kleriga Lundo pli amplekse ol en la Havana UK prezentis la “UN-familion”, voĉe de Humphrey Tonkin, la novjorka volontulo Neil Blonstein kaj la estrarano Stefano Keller, aktiva en Ĝenevo.

La marda kunveno de “Esperanto por UN” ne nur informis pri la atenta kaj sindediĉa agado en la UN- kaj Unesko-oficejoj en Novjorko, Ĝenevo kaj Parizo, sed ni ricevis liston da ebloj por mem partopreni en la agado de UN: se UN (re)-konu nin, ni konu ĝin kaj kunlaboru.

La “heptalogo” de Humphrey (kvazaŭ diordonoj) instigas nin

  • Kontakti samlandan Unesko-komisionon (kie ĝi ekzistas)
  • Kontakti Unesko-klubojn
  • Kontakti la landan asocion de UN kaj kie eblas interveni pri lingvaj demandoj
  • Kontakti lokajn oficejojn de UN (en 60 landoj) aŭ regionajn oficejojn de UN aŭ ĝiaj suborganizoj
  • Helpi al “Esperanto kaj UN” per retaj laboroj: traduki tekstojn, plibonigi la retpaĝojn
  • Kontribui per mono (la nuna agado de “Eo por UN” kostas po 5 000 USD jare)
  • Kaj fine informi la mondon pri UN kaj nian “Eo por UN” pri tiu informlaboro.

Retadreso: www.esperanto-un.org.

Rob Moerbeek

[FORIGITA!: bildo]

La kunveno “Esperanto por UN”. Stefano Keller kaj Humphrey Tonkin.

Festotago honore al Claude Gacond

Claude Gacond estas svisa pedagogo kaj arkivisto. Li esperantistiĝis en 1952 kaj aktivas en Svislando. Li evoluigis propran rektan metodon, fondis la Centron de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI) kaj Kulturan Centron Esperantistan en La Chaux-de-Fonds. De jardekoj li kutimas volontule donaci duonon de sia labortempo al Esperanto. Dum jardekoj li estis parolisto en la Esperanto-fako de Svisa Radio Internacia. Li estas honora membro de UEA, de ILEI kaj de Svisa Esperanto Societo (SES).

Okaze de lia 80-jariĝo SES organizis festotagon honore al li. Pli ol 100 personoj el 10 landoj ĉeestis la ceremonion, kiu okazis en la Urba Biblioteko de La Chaux-de-Fonds, kie CDELI funkcias. La ĉeestantoj povis sekvi tre interesajn kaj pozitivajn paroladojn de la prezidanto de la urba ekzekutiva konsilio Pierre-André Monnard kaj de la direktoro de la biblioteko Jacques-André Humair, kiu elstarigis la plurjardekan sindediĉan laboron de Claude Gacond por CDELI. Elstare interpretis al Esperanto Brian Moon kaj István Ertl.

Substrekante la ligon inter Barato kaj Svislando parolis Probal Dasgupta, prezidanto de UEA; konkludante li menciis la unikan personecon de Gacond kaj lian “ekumenan” prezentmanieron de dokumentoj pri diversaj planlingvoj.

Reinhard Haupenthal, la redaktinto, transdonis publike al Claude Gacond la festolibron, kiu entenas pli ol dudek kontribuojn de fakuloj.

Pluraj personoj dankis Andrée Gacond, la edzinon de Claude, pro ŝia tutviva subteno; ŝi ricevis grandan bukedon.

Katalin Kováts, Ilona Koutny kaj Tomasz Chmielik kortuŝe prezentis la profundan signifon de sia kunlaboro kun Claude Gacond, kiu originas en la antaŭreĝimŝanĝa periodo. La staĝoj en KCE montris novajn horizontojn por orienteŭropanoj.

Ni povis aŭdi belegajn muzikpecojn danke al la Svisa Esperanto-Koruso kaj al aliaj muzikistoj. Fine de la festo okazis spontana koncerto.

La salono de CDELI zumis kiel abelujo pro la vigla interparolo de gastoj. Tagmeze okazis akcepto kun aperitivo kaj bongustaj manĝaĵoj prezentitaj de la Urba Biblioteko.

Claude Gacond estis intervjuata de loka radio. Lunde la 29-an de aŭgusto en la gazeto L’Impartial aperis pozitiva artikolo kun foto, kun anonco sur la titolpaĝo.

La postfesta programo organizita de Claude Gacond en La Sagne estis tre agrabla kaj sukcesa (kun fonduo kaj koncerto de Georgo Handzlik).

Pluraj gastoj diris, ke de jaroj aŭ eĉ jardekoj ne okazis tia sukcesa solenaĵo en Svislando.

Por mendi la festolibron, kies titolo estas Instrui, Dokumenti, Organizi, oni rilatu kun la eldonejo Iltis per jena adreso: e...@aol.com.

Mirejo Grosjean

Navige tra TTT-paĝoj

WikiTrans

http://epo.wikitrans.net/

Maŝintraduko de la tuta angla Vikipedio en Esperanto.

Corpuseye

http://corp.hum.sdu.dk/cqp.eo.html

Esperanta tekstaro de Eckhard Bick kun 58 milionoj da vortoj.

Lingva Kritiko

http://lingvakritiko.com/

Studoj kaj notoj el esperantologio.

Marek Blahuš

La regionaj komisionoj de UEA per siaj fondaĵoj diskonigas kaj instruas Esperanton

En diversaj kontinentoj UEA havas regionajn komisionojn, kiuj okupiĝas pri la disvastigo kaj instruado de Esperanto en tiuj mondopartoj. Aktivaj komisionoj ekzistas por Afriko, Ameriko, Azio, Oceanio kaj la Meza Oriento kaj Norda Afriko. Konkretaj laboroj estis ke ili:

  • Sendis instruistojn aŭ aranĝis kursojn (kunlabore kun ILEI) al i.a. Kenjo, Ugando, Burundo, Kongo, Laoso, Indonezio, Latinameriko, Alĝerio, Maroko kaj Samoo.
  • Ĉiuj disponigas librojn, vortarojn kaj instrumaterialon al nepagipovaj kluboj kaj asocioj.
  • Okazigis konferencojn kun ILEI en i.a. Benino kaj Havano.
Afriko:
  • Partopreno en la Monda Socia Forumo en Senegalo (2010);
  • Aktivulaj trejnadoj;
  • Informado pri Esperanto;
  • Kunligo de landaj asocioj kaj lokaj kluboj;
  • Subvenciado de landaj asocioj por ebligi ilian agadon;
  • Eldonado de la bulteno Esperanto en Afriko;
  • Prizorgado de la retejo pri la Afrika Agado de UEA.
Azio:
  • Okazigas Azian Kongreson ĉiun duan jaron (en 2010 en Ulanbatoro, Mongolujo);
  • Starigis ttt-ejon por instrui Esperanton en aziaj landoj;
  • Sendas instruistojn de Esperanto al aziaj landoj kun malforta movado;
  • Subvencias eldonadon de lernolibroj kaj vortaroj en aziaj lingvoj;
  • Membrigas aziajn aktivulojn al UEA kaj junajn esperantistojn al ILEI;
  • Eldonas la bultenon Esperanto en Azio.
Ameriko:
  • Okazigas Tutamerikajn Kongresojn (en 2011 en San-Paŭlo, Brazilo);
  • Helpas eldoni varbfolion por la tuta Ameriko, i.a. en Meksiko kaj Kubo;
  • Helpas pri kreo de retpaĝoj (i.a. en Meksiko kaj Venezuelo);
  • Okazigas trejnseminarion por aktivuloj.
Meza Oriento kaj Norda Afriko:
  • Okazigis kunvenojn en Jordanio kaj Turkio;
  • Anoncas pri Esperanto en arabaj ĵurnaloj kaj verkas informilojn en lokaj lingvoj;
  • Aperigis kaj dissendas la 10-lecionan Esperanto-kurson en la araba, prizorgis retan kurson en la araba;
  • Aperigis la libron La trezoro, kolekton de proverboj kaj anekdotoj el la araba kaj islama kulturo.
Oceanio:
  • Organizas kongresojn komunajn inter Nov-Zelando kaj Aŭstralio, kien ĝi invitas esperantistojn el landoj de la regiono;
  • Starigis retejon por kunligi la esperantistojn kaj proponi retajn kursojn al ne-esperantistoj;
  • Eldonas kaj subvencias librojn de indoneziaj esperantistoj.
Eŭropo:

Eŭropa Komisiono ankoraŭ ne ekzistas, bedaŭrinde.

Multaj kapablaj kaj sindonaj esperantistoj en tiuj mondopartoj okupiĝas pri la supre menciitaj laboroj. Finance tio eblas pro tio, ke ekzistas diversaj fondaĵoj tiucele. Iuj el ili eĉ havas propran kapitalon, el kiu ili ĉiujare ricevas renton je dispono. Krom la rento de kapitalo, la fondaĵoj ricevas ankaŭ donacojn por daŭrigi sian laboron.

La antaŭviditaj kaj disponeblaj sumoj en 2011 estas: por Afriko: € 4 550 (+ € 2 000 por la Afrika Oficejo), por Ameriko € 1 450, por Azio € 18 000. Fakte por Meza Oriento kaj Norda Afriko kaj Oceanio ne ekzistas jam propraj fondaĵoj, pro kio ili rekte dependas de ĉiujaraj donacoj. Eŭropa Fondaĵo ja ekzistas, sed ĝi apenaŭ havas monon.

Kiel vi povas kompreni, temas pri relative malgrandaj sumoj, kiuj tamen ebligis tiom da laboro. UEA nun ĉiam pli decide intencas helpi pere de la regionaj komisionoj la disvastigon de Esperanto en la tuta mondo. Tion ni povos fari nur per via helpo. Se vi deziras subteni la agadojn de tiuj komisionoj, vi povas sendi mondonacon al la komisiono(j) de via elekto, pagante al UEA laŭ la kutimaj pagmanieroj kaj indikante al kiu komisiono vi volas donaci.

Loes Demmendaal

Recenzoj

La Eta Princo parolas Esperanton

La Eta Princo. Antoine de Saint-Exupéry. Trad. de Pierre Delaire. Tria reviziita eldono. Kanada Esperanto-Asocio kaj Espéranto-France, 2010. 93p. 23cm. Ilus. Bind. ISBN 9782950737656. Prezo: € 12,60

La Eta Princo vizitis min unuafoje, kiam mi estis gimnaziano. Tiam la libro ŝajnis al mi tajlorita ĝuste por mia aĝo, kaj fascinis min precipe la humuraj priskriboj de la strangaj solecaj aliplanedanoj, kiujn la Eta Princo vizitis: la reĝo pensanta ke li regas super ĉio, la malmodestulo pensanta ke ĉiuj aliaj homoj devas admiri lin, la ebriulo drinkanta por forgesi ke li hontas drinki, la negocisto pensanta ke li posedas la stelojn kiujn li kalkulas, la lanternisto pensanta ke li estas devigata lumigi kaj estingi ĉiuminute senutilan stratlanternon (“ĉar nun [la planedo] turniĝas unu fojon ĉiuminute, mi ne plu havas eĉ sekundon por paŭzi. Mi lumigas kaj estingas unu fojon ĉiuminute!” — li klarigas) kaj la geografo pensanta ke li bezonas esploristojn, ĉar “geografo estas tro grava persono por vagadi”. Ĉiuj tiuj karikaturaj protagonistoj pensigis min pri bone konataj plenkreskuloj, kiuj amase ĉirkaŭis min sur la planedo Tero kaj klopodis eduki min tiel, ke mi fariĝu ilia subulo, aŭ admiranto, aŭ kompatanto, aŭ esploristo... Ankaŭ la negocisto kaj la tro sinofera lanternisto similis al plenkreskaj konatoj, prezentantaj al mi vivstilojn, kiujn mi ne admiris. La lanternisto eĉ pensigis min pri iu tre proksima de mi, kies vivon mi neniam volis imiti. Kaj kvazaŭ divenante miajn sentojn, la Eta Princo diris: “Tiu estas la sola, kun kiu mi povus amikiĝi. Sed lia planedo estas vere tro malgranda. Sur ĝi ne estas spaco por du personoj...” Mi sendube preferis kiel modelon la vivstilon de la aviadisto, kiu kapablis kompreni la dezirojn de la infanoj, admiris ĉiujn belaĵojn de la tero kaj ĝuis ankaŭ la solecan meditadon en la dezerto...

Post nia unua renkontiĝo, la Eta Princo vizitis min ofte. Kiam mi patriniĝis, li eksimilis al mia filino. Intertempe, mi eksciis kelkajn detalojn pri la biografio de la aŭtoro, la kuraĝa aviadisto Antoine de Saint-Exupéry. Impresis min profunde la fakto, ke lia pli juna tre amata frato forpasis, kiam ili ambaŭ estis lernejanoj. Mi komprenis, ke Saint-Exupéry verŝajne sentis sin mezvoje, inter la mondo de infanoj kaj tiu de plenkreskuloj, fronte al sia pli juna frato. Mi rimarkis, ke verŝajne same sentas sin la aviadisto de la rakonto fronte al la Eta Princo, kiam li diras al tiu ke la plenkreskuloj “neniam komprenas ion ajn per si mem, kaj al la infanoj estas lacige ĉiam kaj ĉiam doni al ili klarigojn.” Impresis min ankaŭ la fakto, ke la aŭtoro verkis tiun rakonton post kiam li trapasis realan aviadilakcidenton en la dezerto Saharo kaj atendis tie kune kun alia aviadisto pli ol 3 tagojn, ĝis oni ilin savis. Tiam la verkisto suferegis pro soifo kaj malsato, tial li spertis halucinojn... Kaj la tuta libro fariĝis en mia menso pli-malpli (nur iusence!) rakonto pri reveno de spirito sur la teron, kvazaŭ la spirito de la pli juna frato vizitus la aviadiston por kuraĝigi lin en la dezerto. Kaj tiam, aparte emociis min la dialogo inter la Eta Princo kaj la venena serpento, kiu simbolas la morton:

“— Mi povas konduki vin pli malproksimen ol ŝipo, diris la serpento.”

Kaj iom poste:

“— Ho! Mi bone komprenis, diris la Eta Princo, sed kial vi ĉiam esprimiĝas per enigmoj?

— Mi solvas ilin ĉiujn, diris la serpento.”

Mi legis ankaŭ pri la tragedia morto de la aŭtoro en la aĝo de 44 jaroj, fine de la dua mondmilito, kiam li malaperis en milita misio super Mediteraneo. Kaj post kiam mi ricevis tiun informon, pli profundaj kaj eĥaj ekŝajnis al mi la adiaŭaj vortoj de la Eta Princo: “Kiam vi rigardos la ĉielon dumnokte, ĉar mi loĝos sur unu el la steloj kaj ridos sur unu el ili, tiam estos por vi, kvazaŭ ĉiuj steloj ridus. Vi havos stelojn, kiuj kapablas ridi!”

La Eta Princo vizitis min en diversaj vivetapoj, kaj ĉiufoje ŝajnis al mi ke ĝuste tiam mia aĝo estas la plej taŭga por lia vizito. Ĉiufoje mi malkovris novan tavolon de beleco meditante pri la sencoj de liaj vortoj. Ĉi-monate li denove vizitis min, sed ĉi-foje ni ambaŭ parolis... Esperanton! La tria, reviziita eldono de la Esperanta traduko de Pierre Delaire estas luksa libro, kies belkolorajn desegnojn (faritajn de la aŭtoro) mi ravate admiras nun, kune kun miaj genepoj.

Nur nun mi rimarkas, ke Saint-Exupéry prisilentas la lingvan problemon de la Eta Princo. Tio estas kutima taktiko de aŭtoroj kiuj verkas pri aliplanedanoj, spiritoj aŭ anĝeloj: ili ofte ŝajnas ignori la lingvan problemon de la fremda protagonisto (aŭ kelkfoje ili igas la protagoniston uzi aliplanedajn tradukilojn, sen ajna klarigo pri ilia funkciado). Ekde la komenco, la Eta Princo tute nature alparolas la aviadiston en lia lingvo. Kiel li lernis la lingvon, kiam li troviĝis tute sola sur sia planedo? Kiel la reĝo, la malmodestulo k.a. lernis la saman lingvon? Tia ambigueco povas pensigi la leganton, ke eble la aviadisto havas halucinan vizion pri si mem kiel infano. La aviadisto kaj la Eta Princo divenas la pensojn unu de la alia ĝis iu punkto, do ili ja povus esti la sama persono, kvazaŭ la aviadisto vizitus sin mem tra tempotunelo...

Nun mi sentas kvazaŭ la Eta Princo fariĝus la enkorpiĝo de mi mem kiel infano. Kaj jen la dediĉo sur la unua paĝo kaptas mian apartan atenton. La aŭtoro dediĉas la libron al unu el siaj plej karaj plenkreskaj amikoj, “kiam [tiu] estis malgranda knabo”. Ĉu eble la aŭtoro fakte elpensis tiun libron, precipe por ke ni ĉiuj revidu mense nin mem “kiam ni estis malgrandaj knab(in)oj”? Tial mi havas nun la senton, ke la libro estas speciale tajlorita por mia nuna aĝo? La kioman fojon mi havas tiun ĉi senton? Ankaŭ miaj genepoj ŝajnas pensi, ke la rakonto taŭgas ĝuste por iliaj malsamaj aĝoj...

La Esperanta versio de La Eta Princo estas flua kaj tre agrable legebla. Mi tutkore rekomendas ĝian legadon al ajna esperantisto sendepende de la aĝo.

Luiza Carol

Leginda en, sur, apud, ĉe, sub... la lito

Rakontoj sub la lito. Antoaneta Klobučar. El la kroata trad. Davor Klobučar. Ilustris Ana Klobučar. Osijek: Liberiga stelo, 2004. 120p. 20cm. ISBN 953980812X. Prezo: € 9,90

Jen ĉarma libro por junaj legantoj kaj homoj, kiuj sentas sin junaj. Temas pri dek ok mallongaj rakontoj “sub la lito” pri tre malsamaj bestoj. Inter la plej malgranda, la eta formiko, kaj la plej granda, la elefanto, ni renkontas plej diversajn mambestojn, plej variajn birdojn kaj plurajn aliajn. Tiuj bestoinfanoj aperas preskaŭ ĉiam kun Panjo kaj Paĉjo kaj en sia natura medio, kie ili lernas la ĉiutagan vivon — kaj ni, la scivolaj legantoj, kune kun ili. Vere originala estas la disdivido en tri partojn: Aventuroj ravaj, Familioj gravaj kaj Instruoj pravaj, kiuj bele harmonias kun la tuta enhavo de la libro. Ĉiuj bestoj ricevis ĉarmajn nomojn (tre belaj solvoj en Esperanto!): ekzemple, Miaŭĉjo, Plaĉjo, Stulĉjo, Timemulino kaj similaj aliaj.

Aparte ĉarmaj kaj vere admirindaj estas la belaj koloraj bildoj, faritaj de la 12-jara filino de la aŭtorino, kiuj trafe ilustras la interesajn rakontojn. Sola manko de tiuj bildoj estas, ke ili ĉiuj estas inverse prezentitaj, ol ni kutimas tion el aliaj libroj.

La lingvaĵo estas — preskaŭ — senriproĉa, se oni ne konsideras kelkajn malglataĵojn. Ekzemple necesas ĝuste dividi vortojn tiel: for-iris, trans-iris, sed ne fo-riris, tran-siris, kio ĝenas la fluan legadon. Mi trovis malmultajn aliajn erarojn, ekz. tiun, ke nepre oni devas ŝmiri farbon sur sian vestaĵon. Infanlibro bezonas aparte atenteman kontroladon!

Entute tre rekomendinda legaĵo, ne nur por infanoj...

Nora Caragea

UEA ricevis saketojn, sakojn, skatolojn kaj albumojn

Temas pri poŝtmarkoj. En la Dua Bulteno de la 96-a UK en Kopenhago estis alvoko kunporti uzitajn poŝtmarkojn. La rezulto estis du grandaj libroskatoloj plenaj de ili.

Nia komisiito Bertus Demmendaal (sur la foto) bezonos certe monatojn por trarigardi ilin, apartigi la vendeblajn markojn, foje malglui ilin kaj proponi en roterdamaj filatelistaj rondoj.

Aparte granda laboro estos unuavice katalogi polajn albumojn de freŝaj kaj stampitaj poŝtmarkoj, kiujn donacis s-ino Joanna Sidorak.

Dum la lastaj du jaroj la venditaj poŝtmarkoj venigis ĉ. 700 eŭrojn al UEA. Per tio eblas nun reeldoni la plenkoloran membrovarbilon de UEA.

Al ĉiuj donacintoj koran dankon!

Loes Demmendaal

Partizánske: Ĉu plia Esperanto-urbo?

La okcidentslovakia urbo Partizánske havas nur 25 mil enloĝantojn, sed inter la esperantistoj ĝi estas tre bone konata. Lastatempe tion komencis rimarki ankaŭ la urbaj instancoj, kaj se ilia favoro daŭros, la konata Esperanto-urbo Herzberg eble baldaŭ havos paralelon en Slovakio.

Peter Baláž, loĝanto de Partizánske, aktivas por Esperanto jam ekde 2003, kaj la internacia Esperanto-organizo E@I (Edukado@Interreto), kies agadon li kunordigas, estas ekde la jaro 2005 registrita ĝuste tie. Ekde tiam multaj libroj, diskoj kaj dosieroj eliris el la urbo, same kiel multaj esperantistoj venis al ĝi por ĉeesti seminarion aŭ kunsidon.

Plej laste, ekde la 1-a de julio 2011, en Partizánske situas la oficejo de E@I, ĝia unua fizika sidejo. Temas pri ejo de 60 , en la urbocentro, tuj malantaŭ la urbodomo. La urbodomo ankaŭ estas tiu kiu ebligis la realigon, disponigante la ejon kontraŭ simbola unu eŭro jare.

En la oficejo, kiun necesis plene farbi kaj ekipi per meblaro, nun troviĝas laborlokoj por 5 personoj. Tiuj efektive pleniĝis dum la somero, kiam en Partizánske vivis kaj staĝon ĉe E@I faris samtempe tri junaj esperantistoj: Matthieu Desplantes el Francio, Juan Diego Díaz Bautista el Hispanio, kaj Miroslav Hruška el Ĉeĥio. Kun helpo de E@I kaj laŭ la antaŭa ekzemplo de Marek Blahuš el Francio, ili ĉiuj sukcesis atingi stipendion per la EU-programo Erasmus, pro kio ilia kelkmonata helpo estis por E@I senpaga.

Subteno de la urbo kaj precipe de ĝia urbestro Jozef Božik, kiu persone konfirmis sian apogon al Esperanto okaze de akcepto de E@I-teamo en aŭgusto, malfermas novajn ŝancojn por Esperanto en Partizánske. Aldone al la jam okazantaj kursoj antaŭvideblas plia videbligo de Esperanto kaj E@I jam nun serĉas novajn staĝantojn, kiuj estonte povos venadi ankaŭ por pli longa tempo per la Eŭropa Volontula Servo (EVS). Laboro ne mankos, i.a. ĉar post la sukcesa Slovake.eu ĵus akceptiĝis nova dujara projekto subvenciata de EU, kun buĝeto de 485 857 EUR kaj 8 partneroj en 6 landoj, ĉi-foje kun la celo rete instrui la germanan lingvon.

Marek Blahuš

[FORIGITA!: bildo]

La ĝisnunaj staĝantoj de E@I (de maldekstre: Miroslav Hruška, Juan Diego Díaz Bautista, Marek Blahuš, Salomé Hug kaj Matthieu Desplantes.

Kongreso de Esperanto en Italio

Sunplena, bunta kaj alloga: jen tri adjektivoj por priskribi la ĵusan kongreson de Esperanto en Italio (Torino, 20-27 aŭgusto 2011).

Tamen mi ne intencas tedi vin per kutima aplaŭda raporto pri renkontiĝoj. Mi volas analizi kelkajn aspektojn kun vi, por vidi kion kaj kiel elpreni por venontaj aranĝoj, tiel ke ili estu ankoraŭ pli mojosaj* kaj fruktodonaj. Do, jen miaj konsideroj:

* Mojosa: modernjunstila (junulara slango).
La inaŭguro

Ĉi-jare la inaŭguro estis aparte grava. Salutis homoj el 26 landoj kaj el 5 kontinentoj (Afriko, Azio, Eŭropo, Norda Ameriko, Suda Ameriko), montrante buntan partoprenantaron. La ĉefparolado de Probal Dasgupta, prezidanto de UEA, ravis la aŭskultantojn per informoj kaj anekdotoj pri la tradukado de fabeloj por infanoj, projekto financita de EU. Li montris kiel Esperanto povus utili por faciligi la redonon de la konceptoj inter tre malsamaj lingvoj apartenantaj al malsamaj kulturoj. La inaŭguron partoprenis ne nur esperantistoj, sed ankaŭ aŭtoritatuloj, kio ne estas tiom kutima por nacia kongreso. Reprezente de Torino, la gastiga urbo, venis la skabeno Ilda Curti, kiu bonvenigis la kongresanojn kun tre favora sinteno al Esperanto. Plej verŝajne por la unua fojo la urbestro de la venonta Kongreso de Esperanto en Italio partoprenis la inaŭguron. Temas ja pri specialaĵo: Mazara del Vallo, sicilia urbo, sin proponas esti ĉefurbo de Esperanto en Mediteraneo. La urbestro Niccolò Cristaldi, ankaŭ nacia deputito, tute favoras al Esperanto, kaj disponigis al Itala E-Federacio sidejon en la Muzeo de Lauleĝeco por konstrui tie Centron pri Interkulturo kaj Esperanto. La urbestro estis aparte varma kun la esperantistoj, kaj restis en la kongresejo ankaŭ post la inaŭguro, por plubabili pri la planoj enkonduki Esperanton en Mazara del Vallo.

Kion ni lernis: ni ne devas timi inviti aŭtoritatojn kaj interrilati kun ili. Foje la afero funkcias, foje ne. Sed se ni ne provas, ni neniam atingos ion ajn!

La tema programo

Du ĉefaj seminarioj okazis, plus pluraj aliaj prelegoj kaj programeroj. Estas aparte rimarkinde ke la seminario pri Eŭropo ricevis subvencion de Eŭropa Unio, kiu permesis aranĝi altkvalitan programon kaj helpi la partoprenon al la kongreso de pluraj homoj. Bertrand Hugon gvidis pasie kaj profesie la seminarion, kaj ĉiam abunda estis la publiko. Paul Gubbins gvidis la duan seminarion pri Esperanto-teatro, kaj laŭ la komentoj de la partoprenintoj ĝi estis ege sukcesa.

Kaj certe estas menciinda la prelegserio de Davide Astori, kiu eksperimente okazis nokte, post la koncertoj. Estis vere nekredeble kiom da homoj estis en la ĉambro, noktomeze, por aŭskulti pri Zamenhof, profeto de Eŭropo...

Kion ni lernis: la E-movado havas eblojn ricevi subvenciojn por financi siajn agadojn. Ni ne devas timi, sed male spertiĝi, provi kaj fine sukcesi!

La tema programo ĉi-jare estis ĉefe kleriga. Ni planas aranĝi ankaŭ trejnseminarion por la venonta kongreso en Mazara del Vallo, por utiligi pli bone la eblojn kaj oferti ĉiam pli buntan kaj allogan programon. Kaj, kiel la eksperimento de Davide Astori montris, ni ne timu eliri el fiksitaj skemoj!

La arta programo

Ĉiun vesperon okazis koncerto, krome du teatraĵoj dumtage surscenejigis kelkajn el la plej lertaj artistoj el la tuta E-movado. Koncertis Kaj Tiel Plu, Martin Wiese, Manuel Rôvere, Asorti, Reverie kaj Kajto. Eblis spekti la elstarajn teatraĵojn: “Dek tagoj de kapitano Postnikov” kaj “Roma Triptiko”, kio tute bone ligiĝis al la temo de la seminario pri teatro.

Kion ni lernis: el la organiza vidpunkto, ni devas atente zorgi pri la teknikaj rimedoj bezonataj de la artistoj. Ĉio iris glate, sed nur danke al lastminuta streĉo de LKK :-). Estas iom bedaŭrinde ke ni fine devis rezigni pri surplacaj publikaj koncertoj, pro neantaŭvidita plialtiĝo de kostoj. Ni certe venontjare aranĝos la vesperan programon en Mazara publike, por dissemi Esperanton per arto inter la loĝantaro.

La konatiĝo kun la loko

Dek diversaj ekskursoj montris al la scivolemuloj gravajn lokojn historiajn, kulturajn kaj turismajn. Eĉ simple la kongresurbo Torino montriĝis multe pli kolorplena, plaĉa kaj vivinda ol antaŭsupozite. Aparte popularaj estis la ekskursoj al Lago Maggiore kaj al la Religia Torino.

Kion ni lernis: ĉiuj ekskursoj elĉerpiĝis baldaŭ. Ni antaŭvidas ke en Sicilio venontjare la interesiĝo estos eĉ pli granda. Eble ni devas pristudi iun postkongreson por proponi kelkajn tagojn al tiuj kiuj volas koni pli bone la lokon kaj la mirindan mediteranean insulon, sen maltrafi signifan parton de la kongreso.

Rilatoj kun la ekstera mondo

Krom la inaŭguro estis pluraj aliaj ebloj, en kiuj aŭtoritatuloj partoprenis aŭ en kiuj esperantistoj intermiksiĝis kun la lokanoj.

La verda foiro okazis surstrate, kun prezento de dudeko da E-organizoj. Trifoje okazis publikaj prelegoj en filozofia kafejo, kiujn sekvis aperitivoj por la ĉeestantoj. Aparte menciinda estas la vizito de la vicministro pri transportado, Bartolomeo Giachino, kiu salutis la kongreson kaj kune kun Katalin Kováts disdonis sepdek KER-diplomojn al Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia (rezultoj de la ekzamensesio en la kongreso en São Paulo). Kaj, parolante pri KER, memkompreneble okazis ekzamensesio ankaŭ en la Itala Kongreso, kiun vizitis eĉ oficialuloj de ITK.

Kion ni lernis: unue, kiel konate, por ke la lingvo estu internacia, ne sufiĉas nomi ĝin tiel. Same pri publikaj eventoj: necesas en la estonteco multe pli labori kaj varbi loke por altiri homojn al niaj publikaj aranĝoj. La ĉeesto de vicministro al Esperanto-kongreso estas aparte ĝojinda. Kvankam ĝi realiĝis pro serio da koincidoj, tio montras ke nia agado estas serioza kaj rekonata de la instancoj.

Finaj rimarkoj

La Kongreso de Esperanto en Italio multe evoluis en la lastaj jaroj: la partoprenantaro enorme kreskis, plejmulto el ĝi ne plu estas itala, la programo estas riĉa kaj abunda. La kongreso en Torino reprezentis mejloŝtonon por Itala E-Federacio kiu indikas vojon entreprenindan.

Por la unua fojo ni sukcesis ricevi nebagatelan subvencion, kaj ni plu esploros la eblon financi nian agadon per aliaj monfontoj ol la poŝoj de la membroj.

Ni estas lanĉantaj novan Centron pri Interkulturo kaj Esperanto en la insulo Sicilio, en Mazara del Vallo, urbo kiu gastigos la venontan Kongreson de Esperanto en Italio, kaj kies urbestro partoprenis en la inaŭguro.

Pluraj esperantistoj jam interesiĝas veni por instrui la lingvon internacian al la loĝantaro antaŭ la kongreso. Kaj... ni jam ricevis preskaŭ cent aliĝojn por la venonta kongreso! Kion pri la via? Ni atendas vin en Mazara! http://kongreso.esperanto.it

Francesco Maurelli
f...@esperanto.it

Forpasoj

Daniel Biro-Walker (1956-2011) mortis la 9-an de septembro en Quetigny (Francio). Li estis fakdelegito pri edukado, helpis volontule al la Kastelo Grezijono, estis korektanto de lernu.net kaj kunorganizis multajn renkontiĝojn, staĝojn kaj kongresojn.

Klaus Böhnke (1933-2011) mortis la 24-an de aprilo en Lübeck (Germanio), kie li iam estis delegito kaj fakdelegito pri fervojoj.

Leendert (Leen) C. Deij (1919-2011) mortis la 31-an de majo en Ridderkerk (Nederlando). Li estis laborista e-isto, lerninta la lingvon en 1935, kaj atentinda poeto, kies plej grava poemo Al la juda foririnto estis akceptita al Esperanta antologio (1958). Presforme aperis liaj poemkolektoj Fragmentoj (1988), Infaneske (1997), Koboldo Plumo (2004) kaj Du etuloj (2004), kaj la dokumenteca rakonto Aminda (1997). Li verkis ankaŭ la himnojn de SAT kaj la Esperanta Civito. Multaj liaj artikoloj aperis i.a. en Malgranda Revuo, Heroldo de Esperanto, Literatura Foiro kaj Femina.

Fernand Ditacroute (1928-2010), individua membro de UEA ekde 1947 kaj iama delegito, mortis la 29-an de oktobro 2010 en Razac sur l’Isle (Francio).

Stanisław Hochół (1935-2010), dumviva membro de UEA, forpasis la 14-an de septembro 2010 en Krzyż Wielkopolski (Pollando). Sacerdoto-psikologo, li iam estis delegito kaj fakdelegito pri katolikismo kaj psikologio.

Neli Holeviĉ (1946-2011) mortis la 27-an de aŭgusto en Amsterdamo. Ŝi naskiĝis en Bulgario kaj ekde 1988 vivis en Nederlando. Ŝi aktive helpis en la Afrika Agado de UEA dum multaj jaroj kaj ankaŭ en la starigo de la lernejo Instituto Zamenhof en Lomeo. Ekde 2001 ŝi estis senatano de la Esperanta Civito.

Magomet I. Isajev (1928-2011) forpasis la 20-an de junio en Moskvo. Membro de la Rusia Akademio de Naturaj Sciencoj, li estis fakulo kaj aŭtoro de pluraj libroj pri iranaj lingvoj kaj socilingvistiko. Li esperantistiĝis en 1956 kaj gvidis interlingvistikan grupon en la Instituto de Lingvoscienco en Moskvo. De 1979 ĝis 1989 li estis prezidanto de Asocio de Sovetiaj E-istoj. Krom artikoloj pri E-o kaj interlingvistiko, li redaktis la librojn Problemy interlingvistiki (1976) kaj Problemy meĵdunarodnogo vspomogatel’nogo jazyka (1992), kaj verkis la lernilojn Jazik esperanto (1983) kaj Uĉebnik jazyka esperanto (kun M. Semjonova; 1984).

Jan Książek (1951-2011) mortis la 17-an de aŭgusto en Piotrków Trybunalski (Pollando). Profesie kemiisto, li estis ĉefdelegito kaj kotizperanto de UEA ekde 2002, prezidanto de la filio de Pola E-Asocio en sia urbo kaj iama membro de la ĉefa estraro de PEA.

Paul Lafont (1936-2011) mortis la 11-an de julio en Rilhac-Rancon (Francio), kie li estis delegito.

Michael Leev (1918-2011) forpasis la 6-an de marto en Jerusalemo. Li naskiĝis en Ukrainio kaj en 1934 elmigris al Palestino. Li lernis E-on en 1982 per la koresponda kurso de E-Ligo de Israelo. Li estis longe delegito kaj fakdelegito pri la instruado de matematiko.

Jacques Tuinder (1933-2011) forpasis la 18-an de junio en Heemskerk (Nederlando). Profesie li estis sociala laboranto, akompanante socimarĝenulojn en prizono kaj psikiatriejo. Ekde 1966 li helpis vidhandikapitojn vivantajn en mizeraj cirkonstancoj en Afriko, Azio kaj Orienta Eŭropo. Memore pri la senpaga helpo de Zamenhof al malriĉaj vidhandikapuloj, li lanĉis la Agadon E3 (“Esperantistoj, esperigu esperantojn!”), poste daŭrigotan per la fondaĵo “Evidente”. Unue li realigis la veturantajn okulklinikojn “Zamenhof” kaj “Esperanto” en Kenjo kaj Malavio, kaj okulhospitalon en Kameruno. Sekvis A-vitamin-projekto por vjetnamaj infanoj, agado por blindullernejo en Srilanko k.a. kampanjoj. Tuinder estis delegito kaj fakdelegito pri ekumenismo kaj porblindula helpo. Li estas la sola, kiu estis prezidanto kaj de la katolika IKUE (1966-1971) kaj de la protestanta KELI (2000-2004). La blindula asocio LIBE elektis lin honora membro, Esperanto Nederland aljuĝis al li la Verloren-van-Themaat-premion kaj la nederlanda reĝino kavalerigis lin en la Ordeno de Oranje Nassau.

Revuo Esperanto 2011 11

Malferme

Esperanto: nova jarcento kaj nova ponto inter Azio kaj la cetera mondo

Esperanto ĉiam pontis

Kiam la juna Zamenhof vagadis en la stratoj de Bjalistoko li havis la ideon krei ponton inter la lokaj komunumoj: poloj, germanoj, judoj kaj rusoj. Li klare diras tion en siaj verkoj: li pensis, ke se la malsamlingvaj komunumoj interkomprenus sin, ili ne plu interbatalus.

Poste venis aliaj pontoj. La unua estis inter la meza Eŭropo kaj la okcidenta Eŭropo. Ĉiu el ni memoras pri tiuj teruraj francoj, kiuj en Bulonjo ĉe maro rifuzis kompreni la religian aliron kaj insistis pri la nur-lingva aspekto de Esperanto. En tiu epoko, do, jam ekzistis pere de Esperanto ponto inter du malsamaj mondoj, kiuj komencis kompreni, ke ne ĉie oni pensas same.

Sekvis la unua mondmilito kaj Esperanto estis ponto inter homoj de la batalantaj regnoj. Poste la dua monda milito, kaj la divido de la mondo en konkurencajn imperiojn. Ankaŭ en tiu epoko Esperanto ludis gravegan pontan rolon. Homoj kiel mi en Italio povis kompreni ion pri la realo de Bulgario aŭ Pollando nur pere de rilatoj tra Esperanto.

La mondo ŝanĝiĝis

Nun la mondo ŝanĝiĝis kaj ni ŝanĝiĝas kun ĝi. Esperanto potenciale havas novan rolon: ponto inter la leviĝanta Azio kaj la cetera mondo. Ne temas pri tute nova rolo, sed nun ĝi devas intensiĝi. La unua okazo estos baldaŭ.

La tiel nomata Esperanto-insulo en la suda Ĉinio (Hai Nan en la baldaŭa internacia lingvo) lanĉas post pasintjara provo la unuan grandan sesion de sia universitato en Esperanto. La kursoj estas tre longdaŭraj, tutmonataj, inter la 11-a de januaro kaj la 12-a de februaro 2012.

Estos plurspecaj universitatnivelaj kursoj fare de homoj, kiuj profesie instruas en universitatoj tiujn fakojn. La kurso pri Paco kaj Milito, “Alfronti militon”, de profesoro Ron Glossop rekte tuŝas la koron de Esperanto mem. Estas kurso kiun eble Zamenhof mem ŝatus ĉeesti por poste utiligi la konceptojn en siaj verkoj. La kurso pri Historio kaj Filozofio de la Informadiko de profesoro Federico Gobbo estos elstara lanĉo de la nocio Krea Komuno en Esperantujo.

La kurso pri Metodiko de Katalin Kováts malfermos la ĝis nun fermitan pordon inter aziaj kaj eŭropaj instrumetodoj. Unu monato estos bona, longa tempo por interlerni. Katalin povos utiligi la tempon por fari ankaŭ eksperimentojn, montri la novan retan instruistan trejnadon ktp.

La kurso de Esperanto de Dennis Keefe estas maloftaĵo en Esperantujo. Tre tre intensa, ok horojn ĉiutage krom dimanĉe. Multe da ekzamenoj. Multe da libera parolado post la unua semajno. Ĝi ne similas aliajn kursojn, kaj fakte permesas la instruadon per multaj metodoj, ĉar la emfazo estas la praktikado, plejparte SENDEPENDE de la instruisto.

La espero estas ke la Esperanto-insulo iĝos servo-centro ne nur por ĉinoj sed ankaŭ por aliaj aziaj landoj, kiuj volas seriozajn, tre intensajn kursojn por esperantigi junulojn en la ĉeesto de eŭropanoj, kun kiuj ili povas interparoli. La espero estas instrui Esperanton al azianoj kaj Azion al eŭropanoj. Meritplenaj ĉinaj studentoj ricevos stipendiojn por partopreni, sed samtempe ili kunlaboros, donante la servojn por funkciigi la kursaron.

Diligente kaj amuze en la Esperanto-insulo

La emfazo en varbado de partoprenontoj estas sur tutmonata, kompleta kaj diligenta (vi ja rekonas unu el la ĉinaj ŝlosilaj vortoj) partoprenado, sed ĉefe por neazianoj oni pretas al partatempa partoprenado. Ĝis nun 61 plentempuloj kaj 4 parttempuloj anonciĝis el 15 landoj. Do, vi konstatas, ke la ponto jam serioze konstruiĝas. Mankas nur vi. Klaku sur www.esperanto-insulo.info por havi ĉiujn detalojn, aŭ sendu mesaĝon al Dennis Keefe de la Universitato de Nankino, k...@gmail.com.

Turismado ne estos parto de la universitata diligenta monato, sed la instruado mem estos distra kaj amuza, kaj certe en la posttagmezo vi povos viziti la insulon kaj eventuale resti ankaŭ post la kurso por viaj ekskursoj.

Unuvorte ne preterlasu la okazon esti parto de la novo, kiu naskiĝas. Se Esperanto sukcesos akapari al si la rolon de rilatiganto inter Azio kaj la cetera mondo, ĝia funkcio en la nuna jarcento estos tre pli certa.

Renato Corsetti

[FORIGITA!: bildo]

Universitato de Hajnano nokte

Vjetnamio, la venontjara kongreslando

Hanojo, la miljara urbo

Ne ekzistas en la mondo multaj ĉefurboj tiel antikvaj kiel Hanojo, kie ĉiu stratangulo, ĉiu vesto rememorigas ĝian miljaran historion.

Situanta en la koro de la delto de la Ruĝa Riverego, Hanojo kun siaj favora geografio kaj inteligentaj urbanoj jam trapasis sian miljariĝon (1010-2010). Tri dinastioj (Ly, Tran kaj Le) ĉi tie reĝis dum pli ol ok jarcentoj, kiel tion pruvas elfosaĵoj en la antikva Citadelo.

La malnovaj pagodoj en orienta arkitekturo, la grandaj ĉefverkoj de konstruado kaj la vilaoj novklasikaj de la kolonia periodo kun novaj kaj luksegaj konstruaĵoj, kiuj staras unu ĉe la alia, faras el Hanojo urbon kaj malnovan kaj modernan. Kiel vera arkitektura Babelo!

Hanojo allogas per siaj ombritaj stratoj kaj multaj lagoj. Ĉiu sezono havas sian ĉarmon. En printempo la dekliva irejo de Ngoc Ha sin kovras per blankaj floroj el laktoarboj. En somero la flamarboj ruĝiĝas sur la bulvardo Ly Thuong Kiet. En aŭtuno flavaj folioj de arboj tapiŝas la straton Hoang Dieu. En vintro la senfoliigitaj bang-arboj de la antikva kvartalo estas tre romantikaj.

Estas plezuro vagi sur la promenejo surborde de la lago Hoan Kiem (Lago de la Redonita Glavo), kie la kliniĝantaj branĉoj de la plorsalikoj sin respegulas en akvo. La ponto The Huc kiel giganta ruĝa kombilo vin kondukas al la Templo Ngoc Son (Templo de la Jada Monto), konstruita sur insuleto.

La antikva kvartalo de Hanojo estis tre aktiva komerca kaj metia centro ekde la dua duono de la 9-a jarcento. Ĝiaj loĝantoj laboris en korporacio kaj dispartiĝis en stratoj portantaj la nomon de la koncerna metio: Strato de Forĝistoj, Strato de Ladistoj, Strato de Korboj, Strato de Silko, Strato de Sukero...

Kvaronhora veturado sufiĉas al vi por iri al la ceramika vilaĝo Bat Trang, kie vi havos nur embarason ĉe elektado de komercaĵoj.

Sude de la antikva Citadelo, ĉirkaŭita de muroj malpli altaj, troviĝas Van Mieu (Templo de la Literaturo) konsekrita al Konfuceo antaŭ unu jarmilo, kiu estis la unua universitato de Vjetnamio kaj ankaŭ centro de formado de kleruloj.

La vizitantoj veturas ankaŭ al la Pagodo kun Unika Kolono, kies formo rememorigas la floron de lotuso. Tiu ĉi originala arkitekturo inspiriĝis de sonĝo de la reĝo Ly Thai Tong (1020-1084), kiu sin trovis kondukita de la diino Kyan Yin sur sian tronon. La turistoj ŝatas iri plu por vidi en la antikva Citadelo vestojn de la reĝoj Ly, Tran kaj Le.

Thang Long, Hanojo, disponis antaŭe pri 24 enirejaj pordegoj, el kiuj granda nombro jam malaperis kun la tempo. Hodiaŭ pluekzistas nur la pordegoj Cau Den sude en la urbo, Dong Mac, situanta tre apude, Quan Chuong oriente, Yen Phu norde, Cho Dua sudokcidente kaj Cau Giay okcidente. Tra tiuj pordegoj estas enportataj en Hanojon la antaŭurbaj produktoj: floroj de la vilaĝo Nhat Tan, fruktoj de Lang, aromplena rizo de Me Tri, porkaj buljonoj de Thanh Tri kaj mil aliaj lokaj specialaĵoj.

Ĉio ĉi kontribuas al la ĉarmo de la miljara urbo Thang Long, Hanojo.

Vjetnamio, Promesita Tero

La flirtantaj baskoj de “ao dai” (roboj), la konusaj ĉapeloj, la simpatiaj akceptemaj ridetoj de la vjetnamaj junaj fraŭlinoj kaj la lando, kie konverĝas diversaj etnaj kulturoj, vojkruciĝo de multaj civilizacioj, devas altiri eksterlandajn turistojn. Hanojo havas pli ol milon da historiaj klasifikitaj vestoj, kiuj rilatas al la kulturo kaj la historio de la lando. Unutaga vizito ne sufiĉas por bone ekkoni ĝiajn kulturon kaj historion tra antikvaj temploj kaj pagodoj, la novajn arkeologiajn prifosaĵojn de la antikva Citadelo, la originalan arkitekturon de ĝia malnova kvartalo, ĝian kuirarton, ĝiajn homojn.

En la Nordo la turisto vizitas la Templon de Literaturo de Hanojo, la unuan universitaton de Vjetnamio.

Direktiĝante nordorienten li malkovras maron sursemitan per milo da insuloj kaj insuletoj, ŝirmantaj multajn grotojn kun elvokivaj nomoj: Groto de Mirindaĵoj, Groto de Surprizoj, Groto de la Virgulino. Tio estas la Golfo Halong, monda heredaĵo.

En la Sudo oni povas veturi al la flora urbo Da Lat, trapasante eks-Sajgonon (la nuna Ho Chi Minh-urbo), viziti la fruktoĝardenojn de Dong Thap, la birdajn parkojn, loĝatajn de gruoj kun ruĝa kapo, aŭ sin malstreĉi sur la insulo Phu Quoc kaj tie gustumi marajn fruktojn.

Veturante laŭlonge de la vojo de heredaĵoj de la Centro, oni haltas ĉe la groto Phong Nha, unu el la plej longaj en la mondo, situanta en gardata naturo, kontemplas la Cham-ajn turojn, vestojn de forpasinta civilizacio, aŭskultas la kortegan muzikon en la antikva imperia urbo Hue, vizitas la antikvan urbon Hoi An, sunbaniĝas sur la strando de Nha Trang.

Hanojo, malnovaj kvartaloj kaj tradicia komerco

Hanojo havas malnovan kvartalon de 36 stratoj, ĉiu proksime ligita al tradicia komerco, kiu estas klare montrita per sia nomo, kiel Hang Muoi (salo): strato vendanta salon, Hang Manh (kurteno): strato vendanta bambuokurtenojn, Hang Bac (arĝento): strato vendanta arĝentaĵojn ktp.

Kelkaj stratoj estas nomitaj laŭ legendo aŭ speciala ano, kiel Hang Chao (rizkaĉo): strato kie estis vendata rizkaĉo al kandidatoj kiuj venis al la ĉefurbo por trapasi “Thi Hoi” (Nacia Ekzameno) kaj “Thi Dinh” (Kortega Ekzameno), aŭ Trang Tien proksime de la lago Hoan Kiem, kie iam ekzistis monera ateliero de la Nguyen-Dinastio (la 19-a jarcento).

En la pasinteco homoj de ĉiuj regionoj pilgrimis al la ĉefurbo por starigi en ĝi propran komercon.

Pro tiu unika trajto hanojanoj kutime pensas pri unu strato kie ili povas aĉeti kion ili deziras. Ili kutime iras al la stratoj Hang Manh por aĉeti bambukurtenojn, Thuoc Bac por aĉeti kuracherbojn, Hang Chieu por aĉeti matojn ktp. Hanojo spertas drastajn ŝanĝojn, kaj ankaŭ la malnova kvartalo kun “Hang”-stratoj estas influita de la evoluado. Hoteloj, restoracioj, kafejoj ktp. eksplodis sur tiuj lokoj, tiel ke restas nur kelkaj stratoj kun la tradiciaj komercoj.

Multaj novaj stratoj kun novaj komercoj estis establitaj en Hanojo, kiel ekzemple Hai Ba Trung, vendanta elektronikaĵojn, Ly Nam De, vendanta komputilojn, Luong Van Can, vendanta infanludilojn, Hoang Hoa Tham, vendanta ornamajn arbojn, kaj Dang Dung, vendanta uzitajn poŝtelefonojn.

Promenante tra la malnova kvartalo aŭ “36 stratoj” de Hanojo oni povas konstati la belecon, same kiel tipan etoson de tiuj stratoj, kiuj devus esti konservitaj fare de ne nur la aŭtoritatoj sed ankaŭ la tieuloj.

Trung Kien, Vu Duc Tan kaj Thanh Hoa,
esperantigis Verda Petalo kaj Alta

[FORIGITA!: bildo]

Templo de la Literaturo

[FORIGITA!: bildo]

La hanoja operejo.

[FORIGITA!: bildo]

La Pagodo kun Unika kolono.

[FORIGITA!: bildo]

Vjetnamaj tradiciaj kantoj

[FORIGITA!: bildo]

Tombo de la reĝo Kha Dinh.

[FORIGITA!: bildo]

Foto de Hanojo el aviadilo

Landa kaj Regiona Agado: Eĥoj de niaj kongresaj laboroj

(1-a parto)

La pasinta UK en Kopenhago estis nova okazo por arigi la esperantistojn dum tuta semajno por plenumi en la praktiko diversajn celojn de UEA vidalvide de sia membraro.

En ĉiu kongreso kiel kutime ĉiu plenumas sian rolon, pli aŭ malpli laboran, cerbo-streĉan, ĝuoplenan kaj stimulan, ĉar iel alie ni rolas kiel aktivuloj, agantoj, organizantoj, instruantoj, resume, utiligantoj de la lingvo.

Parto de la tradicio estas la raportoj fine de la kongreso, kaj ĉi-okaze mi aparte deziras referenci al tiuj eroj kiuj ankaŭ konsistigas gravajn elementojn en la cel-plenumado de niaj renkontiĝoj, tial ke kongresanoj grandparte reprezentas klubojn, landojn, organizojn enlandajn kaj regionajn, eĉ se ofte ne tute formale, ĉar dum la kongresaj kunsidoj ili prezentas siajn spertojn ene de konkretaj rondoj.

En Kopenhago okazis tri kunsidoj kiuj koncentriĝis al landa kaj regiona agado, nome, Landa Agado, Reprezentantoj de Landaj Asocioj kaj Subkomitato pri Landa kaj Regiona Agado; lige al ili oni diskutis pri Ĝemelaj Urboj kaj Indiĝenaj Popoloj. Pri ĉiuj indas raporti.

Se temas pri regionoj, sinsekvis tiuj pri Afriko, Ameriko, Azio, Oceanio, Eŭropo kaj Meza Oriento kaj Norda Afriko (MONA). Ĉiu havis oficialajn reprezentantojn de la regionoj, kio ja estis bona komenco, kaj la rezultoj estis tre promesplenaj, eĉ se foje ne tiel multenombra estis la aŭskultantaro.

En ĉiu kunsido oni aranĝis simplan tagordon, resuman, rilate esencajn problemojn de la regionoj, kaj aŭdis raportojn pri faritaj kaj farotaj taskoj.

Menciindas, ekzemple, la konstato, danke al enketo entreprenita kaj pozitive respondita de pli ol 23 landaj asocioj: pri tio kion ili pli postulas de UEA, aparte en la kampo de informado kaj instruado, respektive pri modeloj, gvidiloj por pli efika informa laboro sur la loka nivelo, kaj aliflanke, lernomaterialoj.

Pri la unua tamen direndas, ke en tiu agadkampo ankoraŭ tre validas la Gvidlinioj pri Informado de UEA, kiujn multaj landaj asocioj tradicie uzas, sed aparte pozitiva estis la konstato pri la modela laboro tiucela de la francaj esperantistoj.

Aliflanke, por Afriko kaj aliaj regionoj, kie nepagipovaj esperantistoj estas plimulto, lernomaterialoj estas tre bezonataj. Ĝuste tial ni instigas la regionajn komisionojn al plia kunlaboro por plenumi pli efike ambaŭ celojn inter si, ĉar tiun taskon ne povas plenumi nur unu estrarano, do, tiel kuŝas esenca rolo sur la regionaj komisionoj por pli aktiva kunlaboro laŭ la ebloj kaj bezonoj reciprokaj.

Pri la rezultoj de la menciitaj enketiloj, ni denove instigas la komisionojn plu peti siajn landajn asociojn en la teritorioj, disvastigi, interŝanĝi tiujn informojn, afiŝante la enketilojn en la koncernajn retpaĝojn tiel ke ili estu utilaj al ĉiuj.

Ni bezonas ke tiuj ankoraŭ ne sendintaj siajn respondojn tion faru, ĉar ĝi estas bona laborinstrumento por ĉiuj. Tiujn kontribuintojn kaj agantojn, komisionanojn, komisiitojn, aktivulojn kaj individuojn ni petas daŭre persisti kaj ankaŭ min instigi reciproke. Mi revenos pri la temo!

Maritza Gutiérrez
Estrarano pri Landa kaj Regiona Agado

Aliĝado al Hanojo komencita

Ĝis la 15-a de oktobro 154 personoj el 37 landoj aliĝis al la 97-a UK en Hanojo (28 julio — 4 aŭgusto 2012). Granda parto aliĝis dum la Kopenhaga UK. La sekva ondo estas atendata fine de la unua kotizperiodo en decembro. Aliĝilo estis sendita kun la oktobra numero de nia revuo. Eblas aliĝi ankaŭ rete ĉe http://www.uea.org/kongresoj/ukalighilo.php

Sukcesa postkongreso de la 67-a IJK

La 22-an de julio venis al Jalto el Kievo, kie ĉi-jare okazis la 67-a IJK, 33-persona karavano. La postkongreso okazis kadre de la arta E-festivalo “Velura sezono-16”, kiun ĉiujare organizas la jalta E-klubo “Tero”. Kune kun jaltanoj ĝin partoprenis pli ol 50 esperantistoj el 13 landoj.

La varia programo estis riĉa: prelegoj, koncertoj, ekskursoj, turistaj marŝoj. La ekskursoj estis planitaj tiel, ke fine de ĉiu okazis plaĝumado en lokoj, kie la marakvo estas pura, ĉar dum la ripoza sezono la plaĝoj en Jalto estas plenŝtopitaj de turistoj kaj ripozantoj. En Sebastopolo la ekskursantoj eĉ naĝis en la maro desur motorboato, kies kapitano estas esperantisto. La gvidantoj de la turismaj marŝoj estis anoj de la turista E-sekcio ĉe la urba montara klubo.

En la solena malfermo sonis la “ora voĉo” de Pavel Moĵajev. Okazis prezento de spektakloj de la jalta teatra E-studio “Improvizo” kaj tradicia renkontiĝo kun la fondinto de la fama orgena halo Vladimir Ĥromĉenko, kiu koncertis por la festivalanoj.

Okazis prelegoj kaj “ronda tablo” pri la temo “esperantistoj-mondvojaĝantoj”. Studentino de la Krimea ŝtata humanistika universitato, Anna Mikitin, prelegis pri sia volontula laboro en la Esperanto-centro de Tuluzo.

Oficiale la postkongreso finiĝis la 30-an de julio, sed en Jalto longe restis pluraj partoprenintoj. La aranĝon ĝuis kaj la gastoj kaj la gastigantoj.

Jefim Zajdman

[FORIGITA!: bildo]

Gejunuloj agitas al partopreno en la sekvaj festivaloj en Jalto

Grezijono, ĝis la jarfino, plu kaj pli

Konstruita nur kvin jarojn antaŭ 1887, la kastelo Grezijono servis dum 70 jaroj kiel nobela domo. En 1952 esperantista kooperativo akiris ĝin, instalis elektron, akvon, higienaĵojn. En 2010 aldoniĝis hejtiloj en ĉiuj dormoĉambroj kaj 2 novaj duŝejoj.

Por 2011 planatas aldoni eksteran savŝtuparon por rajti parte uzi la duan etaĝon. En 2052 alkonstruiĝos tri kromaj etaĝoj kun onda naĝejo kaj tropikaj forcejoj kaj en 2087.... ni ĉesu revi.

Pli reale: La Esperanto-Kulturdomo funkciis en la somero 2011 senhalte dum 66 tagoj. Tricent esperantistoj el 15 landoj ĉeestis dum kvin semajnoj (pedagogia, alternativa, turisma, famili-festa kaj muzika FESTO) kaj unu semajnfino (EDE-politika). Aldone la kulturdomo daŭrigas sian politikon de malfermo kaj gastigis 70 junajn neesperantistojn dum tri semajnoj (matematika kaj artismaj). Eblas lui la kastelon ankaŭ por viaj privataj aranĝoj.

Plu reale: La publikaj aranĝoj de 2012 okazos en aprilo (intensaj kursoj kun KER-ekzamenoj; FRINGOJ por lernantoj) kaj en julio kaj aŭgusto (tradicia somera programo, www.gresillon.org/agendo).

Plej baldaŭ: La noktoj nun iĝas pli longaj kaj malvarmaj, tial la abeloj en la parko baldaŭ vintrodormos, dume el sia somera dormo vekiĝos la kastelaj fantomoj. Nokte eblas renkonti vespertojn en la alta subtegmentejo. Decembrofine renkontiĝos dekoj da verdaj fantomoj por longa festeno kaj balo (www.gresillon.org/jarfino).

Bert Schumann

[FORIGITA!: bildo]

Baldaŭ el sia somera dormo vekiĝos la kastelaj fantomoj.

Somera Esperanto-Studado 2011

La okcidentslovakia historia urbo Nitra iĝis gastiganto de preskaŭ 200 esperantistoj, partoprenantoj de Somera Esperanto-Studado 2011. La internacia E-kurso okazis inter la 30-a de julio kaj la 7-a de aŭgusto en agrabla ĉirkaŭaĵo, en la studenta hejmo Zobor. La aranĝo estis kunigita kun la kvara persona renkontiĝo de lernu!-uzantoj. Organizis ĝin E@I kune kun Slovakia Esperanta Junularo.

El entute 208 aliĝintoj venis al la aranĝo 191 personoj el 28 landoj, ne nur el Eŭropo, sed ankaŭ el Ĉinio, Rusio, Indonezio kaj Kubo. La etoso estis do vere internacia, instiganta komencantojn provi paroli en Esperanto jam ekde la unua momento.

La programo konsistis antaŭtagmeze el rektmetoda instruado, posttagmeze okazis diversaj prezentoj, kreivaj metiejoj, kursetoj de lingvoj (la slovaka, ĉina, franca k.a.), instruado de E-kantoj, sportaj konkursoj, vespere filmprezentado, koncertoj, diskotekoj. En la Nacia vespero oni konatiĝis kun popola muziko de Slovakio, kaj gustumis bonkvalitajn slovakajn vinojn; en la Internacia vespero la partoprenantoj mem konigis sian propran landon kaj kulturon. Preskaŭ ĉiuvespere okazis koncerto; prezentiĝis Johannes Mueller el Germanio, Julián Hernandéz Angulo el Kubo, la litova grupo Asorti kaj la fama La Perdita Generacio. Grandan sukceson havis ankaŭ Vento el Montaro, grupo de polaj junaj kantistinoj.

Viglan intereson vekis la ekskursoj: duontaga promeno tra la plej malnova slovakia urbo Nitra (kun vizito de sinagogo kaj te-gustumado en Teejo de Bonaj Homoj), promeno al la monto Zobor, tuttagaj ekskursoj al la ĉefurbo Bratislava kaj la urbeto Topoľčianky, kun vizito al la Nacia ĉevalbredejo, kastelo, unika bizon-bredejo kaj vinproduktejo.

La lernontoj estis dividitaj al kvin grupoj laŭ siaj lingvokonoj. La unuan grupon, verajn komencantojn, instruis Stano Marček (SK), komencintojn instruis Nina Pietuchowska (PL). Trian grupon gvidis Dalia Pileckienė (LT), pri la grupo de spertuloj zorgis Petra Smidéliusz (HU) kaj la plej superan grupon gvidis Márta Kovács (HU). Paralele okazis, kunlabore kun ILEI, la metodika seminario Flugiloj de interkultura vento, kiun gvidis la ILEI-spertuloj Radojica Petrović (RS) kun la helpo de Juliano Hernandéz (CU) kaj Xosé Conde (ES). Fine de la semajno ĉiuj ricevis atestilojn pri la 26-hora kurso por la koncerna nivelo laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro (ekde A1 ĝis C1).

Kion diri konklude? Danke al la altkvalitaj instruistoj ĉiuj povis plibonigi siajn lingvokonojn, el la riĉa programo ĉiu elektis “sian” programeron kaj ankaŭ multaj volontuloj (t.n. “anĝeloj”), pretaj ĉiam helpi al aliaj, kontribuis al la agrabla etoso, pro kio ni sincere dankas ilin. La loko evidentiĝis esti taŭga por organizado de granda E-evento, kaj ĝi eĉ tiom ekplaĉis, ke estas plano organizi tie SES ankaŭ la venontan jaron.

Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

La instruistoj, de dekstre: Juliano Hernandéz, Petra Smideliusz, Stano Marček, Márta Kovács, Radojica Petrović, Dalia Pileckienė, Nina Pietuchowska kaj Xosé Conde.

Leterkesto

Ĉu ni mortu aŭ prosperu?

Prof. Geremek, EU-eksvicprezidanto kaj eksa ministro pri Eksterlandaj Aferoj de Pollando, asertis, ke:

  1. Granda plimulto en Eŭropa Parlamento kontraŭas la anglan dominadon;
  2. Estas profunda manko de scio pri Esperanto;
  3. Ekzistas fortaj antaŭjuĝoj kontraŭ Esperanto.

Se ni klare konigos la avantaĝojn de Esperanto, EU-anoj certe repensos pri lingva malegaleco.

Aliflanke, UEA kaj la UK-partoprenantaro malkreskas draste ĉiujare. Alarmo por repripensi la tuton antaŭ ol ni mortu! Feliĉe UEA havas kelkajn milionojn da eŭroj. Tio sufiĉas por samtage reklami en 27 landoj ĉiumonate dum unu jaro. Jen investo por la estonto! Granda kampanjo certe vekos EU-anojn.

Mezeŭropanoj devige lernadis la rusan kaj nun la anglan. Ĉu ni akceptu la ĉinan por niaj genepoj?

Mi proponis tion al la partoprenantoj de Venku Fejsbuke* (VFBe) dum la UK. Nun mi petas la esperantistaron ekdiskuti pri tio. Se UEA akceptas kaj decidas investi en informadon, ni havos enorman ŝancon, aŭ restos nur mono.

* “Vizaĝlibro” interreta

Ĉio sukcesa estas bazita en la elekto kaj koncentriĝo. Per ĵurnala reklamado la avantaĝoj de Esperanto pli restas ĉe la koro de la legantoj ol per televido.

Ni respektu la deziron de tiu, kiu donacis ion por nia prospero. Konigi la testamenton de Geremek renversos Eŭropon. Se ni ne reagos, Ludoviko ploros en la ĉielo.

Etsuo Miyoshi

Impresoj pri la 96-a Universala Kongreso

Enkonduko

Kvankam mi esperantistiĝis jam en 1986, t.e. unu jaron antaŭ la centjariĝo de Esperanto, mi ne havis okazon partopreni en la Universala Kongreso ĝis 2009. Ĉar somere mi ofte partoprenas en internaciaj konferencoj pri la hebrea kaj la jida, pri kiuj mi okupiĝas profesie, mi devis havi tre specialan kialon por partopreni en la UK, kaj la fakto, ke ĝi okazis en Bjalistoko, finfine decidigis min “gustumi” tiun ĉi unikan kongreson.

En mia unua UK, en la naskiĝurbo de Zamenhof, ĉio estis nova kaj freŝa por mi, kaj mi tre ĝojis konatiĝi persone kun dekoj da famaj esperantistoj, pri kiuj mi aŭdis kaj/aŭ kies verkojn mi legis, ĉefe danke al tio, ke mi faris kelkajn prelegojn dum la kongreso. Tiu ĉi unua UK estis kaj restas por mi neforgesebla travivaĵo, kaj mi estas tre kontenta, ke mi fariĝis kaj restas esperantisto. Ankaŭ la fakto, ke ĝi havis judan “guston”, plaĉis al mi.

Ĉi-jare, du jarojn post Bjalistoko, mi denove partoprenis en la UK, kiu okazis en Kopenhago. En multaj kampoj de la vivo oni emas kompari sekvantajn travivaĵojn de la sama speco kun la unua, kaj ofte la sekvantaj spertoj diferencas (ofte seniluziige) de la unua. Simile, la Universalan Kongreson en Kopenhago mi ne povis ne kompari kun tiu en Bjalistoko. Mi sentis kaj pensis sufiĉe alie kaj rimarkis tiujn aferojn, kiujn mi ne rimarkis pasintfoje, pri la tutmonda Esperanto-komunumo ĝenerale kaj pri la UK speciale, t.e., mi trovis vole-nevole, ke ne ĉio estas “rozkolora”.

La tri plej fortaj impresoj pri mia dua UK, kiujn mi havis dum kaj/aŭ post mia restado en Kopenhago, estas konatiĝo kun aliaj kongresanoj dum la UK, internacia komunikado kun komuna lingvo sed sen komuna kulturo, kaj la fenomeno de krokodilado eĉ dum la UK.

Konatiĝo kun aliaj kongresanoj dum la UK

Mi ne estas homo kiu facile “vendas” sin en kunvenoj, kie li konas neniun alian, prezentante kaj reklamante sin al nekonatuloj. Prelegi helpas min konatiĝi kun aliaj partoprenantoj en kongresoj, ĉar post mia prelego almenaŭ kelkaj el ili alproksimiĝas por paroli kun mi. Tiamaniere mi sufiĉe longe interparolis kun multaj partoprenantoj en la UK en Bjalistoko. Kvankam same kiel en Bjalistoko ankaŭ ĉi-foje mi prelegis en IKU-AIS, mi parolis kun malpli da kongresanoj kaj dum malpli da tempo, kaj mi ne havis okazon paroli kun eĉ unu loka, t.e. dana partoprenanto!

Mi demandis kaj demandadas min, kion faras tiuj, kiuj ĉeestas en la UK la unuan fojon, konas neniun alian, kaj ne prelegas. Kiamaniere ili iniciatas konversaciojn kun alilandaj kongresanoj? Por tio ili venis speciale al la kongreso! Mi vidis sufiĉe multajn, kiuj verŝajne partoprenis en la UK la unuan fojon, kaj ĉiam restis solaj en la kongresejo. La “interkona vespero” kaj la kunveno por unuafojaj kongresanoj certe ne sufiĉas por ili! Devas esti ankaŭ aliaj solvoj por helpi novajn kongresanojn interkonatiĝi.

Internacia komunikado kun komuna lingvo sed sen komuna kulturo

Eĉ post kiam vi finfine konatiĝas kun alilandaj kongresanoj, atendas vin alia, pli grava problemo, pri kiu ne sufiĉe multaj esperantistoj konscias — internacia komunikado kun komuna lingvo sed sen komuna kulturo. Ĉi-foje mi alvenis al firma konkludo, ke komuna lingvo sola ne estas sufiĉa por signifohava kaj interesa dialogo preter la nivelo de supraĵa konversacio. Oni devas havi ankaŭ komunan kulturon, aŭ oni devas almenaŭ koni la kulturon de la persono, kun kiu oni interparolas.

Per “kulturo” mi intencas precipe pragmatikon, t.e. kiel oni uzas lingvon. Ekzemple, diversaj kulturoj havas diversajn kaj ofte tute malsimilajn strategiojn por peti pardonon (aŭ eĉ por eviti pardonpeton), humuro diferencas de kulturo al kulturo, kaj tiel plu.

Mi ne konstatas, kompreneble, ke mia juda pragmatiko konstante demandi (ofte retorike kaj ironie) kaj ŝerci spontane estas la plej bona, tamen mi ne ŝanĝas ĝin eĉ kiam mi interparolas kun iu el alia kulturo en alia lando. Mi devas konfesi, ke estis por mi malfacile kaj eĉ frustre prelegi publike kaj interparoli persone kun personoj, kiuj ne havas pli-malpli saman pragmatikon kiel mia.

Mi eĉ trovis, ke kvankam mi interesiĝas pri aliaj kulturoj, mi ĝenerale ne povas ĝui dialogon kun alikulturanoj en iu ajn lingvo, inkluzive de Esperanto, kiel kun judoj, kiuj konas la judan kulturon aŭ almenaŭ konscias pri ĝi, en la hebrea, la jida aŭ la juda angla.

Tiu ĉi nova eltrovo neeviteble kondukis min al la “danĝera” demando, kial do mi devas resti esperantisto kaj partoprenadi en la UK. Mi certe plu partoprenos, eĉ se ne ĉiun jaron, por konatigi aliajn kongresanojn kun aspektoj de la tradicia juda kulturo, kiun mi tre amas, speciale vidinte, ke multaj el ili interesiĝas pri tiu ĉi kulturo kaj eĉ admiras ĝin.

La fenomeno de krokodilado eĉ dum la UK

Kiam mi ankoraŭ loĝis en Japanio, mi provis partopreni en lokaj Esperanto-kunvenoj, tamen mi preskaŭ ĉiam seniluziiĝis, ĉar multaj homoj krokodilis en la japana pli ofte ol parolis en Esperanto! Mi devis ripeti konstante, ke se esperantistoj ne parolos Esperanton, neniu parolos ĝin, sed mi timas, ke tia peto ne plaĉis al ili. Do kiam mi vidis dum la Universalaj Kongresoj en Bjalistoko kaj Kopenhago multajn japanajn kongresanojn, kiuj krokodilis en la japana, tio nek estis novaĵo por mi nek ŝokis min. Tamen mi surpriziĝis vidi ankaŭ alianaciajn kongresanojn, kaj en Bjalistoko kaj en Kopenhago, kiuj restis en naciaj grupoj kaj parolis la nacian lingvon. Mi ne povas kompreni ilian motivon pagi grandan sumon da mono por veturado al la kongreslando kaj restado en la kongresurbo, sed ĉiam resti kun la samlandanoj kaj konstante krokodili en la kongresejo.

Ĉi-rilate ni, israelaj esperantistoj, povas fieri, ke ni malofte krokodilas, ne nur dum la UK sed ankaŭ en Israelo, eĉ kiam ne troviĝas alilandaj esperantistoj inter ni. Tiu ĉi diferenco devenas verŝajne de la diferenco en la koncepto pri la rilato inter lingvo kaj nacieco. Por certaj nacianoj iliaj nacia lingvo kaj nacieco estas neapartigeble ligitaj unu kun la alia, tiel ke ili havas psikologian obstaklon por paroli kun siaj samlandanoj en alia lingvo, tamen tiuj, kiuj ne uzas Esperanton en sia lando, ne povas ekuzi ĝin subite dum la UK. Por ni israelanoj (kaj judoj) ne ekzistas tia neapartigebla ligo inter lingvo kaj nacieco, ĉar ni havas diversajn denaskajn lingvojn.

Konkludo

Kiam oni skribas pri siaj impresoj pri la UK, oni ofte emas skribi nur pri pozitivaj aferoj, laŭdante ĝin. En tiu ĉi artikolo mi pritraktis tri ne tiel pozitivajn aspektojn de la tutmonda Esperanto-komunumo ĝenerale kaj pri la UK speciale, ĉefe ĉar oni ne ĉiam konscias pri ili kaj ne pensas objektive pri ili kaj iliaj kialoj. Tamen tiuj, kiuj pensus, ke mi nur grumblas, tute erarus. La tutmonda Esperanto-komunumo kaj la UK ne ĉie estas “rozkoloraj”, sed ju pli da spertoj pri ili mi akumulas, des pli forte mi (ad)miras tiujn unikajn komunumon kaj kongreson. Mi eĉ dirus, ke tiuj, kiuj ankoraŭ ne travivis ilin, ne scias, kion ili perdas. Vortoj (miaj) ne sufiĉas por esprimi ilian unikecon.

Tsvi Sadan (Tsuguya Sasaki)

La E-radiofonio, podkastaj sondokumentoj

Jam de preskaŭ 90 jaroj la E-lingvaj elsendoj servas al esperantistoj tra la mondo por informiĝi pri eventoj ne nur movadaj. Samtempe al dekoj da miloj ili servis kiel medio ebliganta perfektiĝi pri la parola kulturo de Esperanto. En la lastaj jaroj grave malkreskis la nombro de publikaj radiostacioj, emisiantaj en Esperanto.

Nun la nombro de la podkastaj E-sondokumentoj signife superas la E-programojn de publikaj radiostacioj, kvankam ĉi-lastaj ne malaperas. Daŭre per mallongaj ondoj eblas aŭskulti la E-programojn de Ĉina Radio Internacia, Radio Havano Kubo, Radio Vatikana. Sed iliaj elsendoj estas aŭdeblaj ankaŭ en la Interreto, eblas ilin elŝuti aŭ aboni. Simile estas, se temas pri la E-programo de la Melburna radiostacio por malplimultoj 3ZZZ. Informoj pri iliaj ondolongoj estas troveblaj i.a. en la paĝo “Radio en Esperanto” de la japana esperantisto YAMANO Toshio: http://www.bongo.ne.jp/~teg/radio/esperanto.htm. Tiu ĉi paĝo entenas ankaŭ referencojn al sondokumentoj de la jam delonge neaŭdiĝantaj E-programoj, kiel Radio Tallin, Itala Radio Internacia, Radio Vesteroes — el inter kiuj kelkaj estas aŭdeblaj specimene. La paĝo krome prezentas informojn pri kelkaj regulaj E-sondokumentoj, disponigataj kiel podkastoj. Inter ili troviĝas la E-elsendoj de Pola retRadio, kiuj evoluis el la jarkomence suspenditaj E-elsendoj de la publika Pola Radio (http://retradio.posterous.com).

Krom la ĵus menciita paĝo “Radio en Esperanto” nepre konsultinda estas la adreso http://esperanto-radio.com/radio, prezentanta la 16 E-emisiantojn. Eblas pere de ĝi rekte aŭskulti ĉiujn E-programojn aktuale emisiatajn, sed du el la menciitaj elsendantoj silentiĝis jam antaŭlonge kaj tri ne reaktiviĝis post la ĉi-jara somero. Inter la tiupaĝe prezentataj elsendantoj aparte menciinda estas Anton Oberndorfer, kiu de multaj monatoj ĉiutage kiel peranto prezentas mallongajn unutemajn minifelietonojn, kelkfoje invitante al kunlabora kontribuo aliajn aŭtorojn. La paĝo krome ebligas konatiĝi kun du novaj radioprojektoj, Verda Stacio el Ĉeĥio, kaj Muzaiko, kreata de multnombra internacia teamo, pri kio ni interparolis en Pola retRadio la 20-an de junio.

Kvankam ne ĉiun podkastan sondokumenton eblas konsideri kiel radioprogramon, veras, ke ĉiu povas esti konsiderata laŭ la vidpunkto de la parola kulturo de Esperanto, en kiu gravas komprenebleco, norma lingvouzo kaj foresto de bazaj eraroj.

Komprenebleco cetere rilatas ne nur al la rekomendita prononcnormo, sed ankaŭ al la perfektiĝo pri la aŭdokapablo kompreni la prononcon influitan de la denaska lingvomelodio de diverslandaj esperantistoj.

Ĉiuj regulaj E-radioelsendoj kaj sondokumentoj do estas daŭre gravaj instrumentoj ne nur por informiĝi pere de Esperanto, sed ankaŭ por progresi pri la parola lingvorego.

Aŭskultu, sed ne forgesu: la redakcioj kaj aŭtoroj bezonas kaj atendas viajn reagojn kaj opiniojn.

Gabi Kosiarska

Evidente vivu: vidi-x

Antaŭ nelonge forpasis la iniciatinto de “Evidente”, Jacques Tuinder.

Laca li revenis de elĉerpa vidmezurada misio en Tanzanio. Jam antaŭe malsano malebligis al li akompani optikistojn al Kongo. Nun la streĉa agado en Mwanze forprenis lian energion. Saĝe li jam transdonis la prezidon de sia fondaĵo “Zienderogen” (Evidente), kiun li komencis en 1966, kiam li legis ke per bagatela sumo eblas preventi blindiĝon al afrikanoj. Tiam li alvokis nin esperantistojn: “Esperantistoj, esperigu esperantojn!” Zamenhof ja mem dediĉis unu tagon semajne al la plej malriĉaj pacientoj, etpage-senpage.

Tiu E3 financis veturantajn okulklinikojn, instalis optikajn centrojn aŭ ekipis malsanulejojn per optika fako. Sed ankaŭ por blinduloj mem Jacques fondis lernejojn, aŭ havigis brajlilojn kaj aliajn helpilojn, ĝuste en la plej malriĉaj regionoj en Afriko, Azio, Orienta Eŭropo, Mez-Ameriko. Kaj ofte li sponsoris vidhandikapitajn esperantistojn por partoprenigi ilin en kongresoj. Kostojn li pagadis el la propra poŝo.

Plurajn blindajn infanojn li “adoptis”. Plej impresis kaj konsciigis liajn kunlaborantojn lia larĝanimeco: prizonulojn (eble “krimulojn”) kaj ciganojn li traktis samrajte.

Tuj post la emocia informo atakis la timo, ke perdiĝos tiel esenca agado. “Tiu Tuinder ne estas anstataŭebla”, rimarkigis mia najbaro. Mi konsentis. Tamen... retkorespondo kun la nova estraro de “Zienderogen” evidentigis la gravecon de Esperanto-kontaktoj kaj rego de la brajla skribo.

Kaj ĵus UEA malfermis novan konton de “Evidente”: vidi-x. Kvankam ne mankas bonaj celoj en nia Esperanto-movado mem (Fondaĵo Canuto ktp), la Zamenhofa ekzemplo memorigu nin pri niaj malpli bonŝancaj gefratoj.

Jam la Z-estraro publikigis sian unuan bultenon Één Ogenblik (unu momento/ekrigardo) kun multaj memoroj pri Jacques Tuinder, la ĉi-jaraj misioj en Ukrainio kaj Tanzanio, sed pluse plano pri nova misio en oktobro: al Gambio.

Rob Moerbeek

Recenzoj

Esperantista arabesko

Esperanto kaj vivo. Vladimir Samodaj. Moskvo: Impeto, 2010. 247p. 20cm. ISBN 9785716102125. Prezo: € 18,90

La libro Esperanto kaj vivo de la rusa esperantisto Vladimir Samodaj, kiun la moskva eldonejo Impeto prezentis en 2010 al la publiko, estas grandparte ripeto de verko, kiu aperis jam en 1999 de la sama aŭtoro kaj en la sama eldonejo kun la titolo Ne nur legendoj, ne nur pri SEJM. La nova eldono riĉiĝis per la aldono de novaj ĉapitroj, kiujn la interesata leganto renkontos kun scivolemo kaj ravo. Principe, la vivo de Samodaj estis ligita kun almenaŭ tri kernaj temoj: malfacila persona ekzisto, araba mondo kaj Esperanto. Ĉar temas pri unika temokombinaĵo kaj sufiĉe atentokapta biografio, la travivaĵoj de la 75-jara ekssovetiano estas memorindaj kaj adekvate rakontindaj.

Samodaj naskiĝis en 1935 en Odeso, lia patro pereis 27-jara en 1940, lia patrino ne povis vivteni du filojn, sekve Samodaj estis sendita al iu vilaĝo ĉe la lago Ladoga, proksima al la limo kun Finnlando, kie vivis lia onklino, kiu ne havis infanojn. En 1941, kiam la germana armeo invadis kaj okupis Sovetunion, Samodaj kaj lia avino estis evakuitaj al pli profunda Rusio. Ilia trajno estis bombatakita, feliĉe Samodaj kaj la avino pluvivis. Almozpetante ili vagadis tra la vastega lando, ĝis ili alvenis en la urbon Vjatka; poste Samodaj retrovis sin ĉe la onklino, kiu laboris en iu apudvolga vilaĝo inter Stalingrado kaj Astraĥano. Homoj mortis pro malsato, oni devis esti rabisto por akiri manĝaĵojn, ankaŭ Samodaj, kiu ŝtelis karotojn. En tiu vilaĝo, la sepjara knabo ekvizitis la lernejon. Post la liberigo (aŭ okupo) de Odeso far la sovetia armeo en aprilo 1944 Samodaj revenis ĉi-havenurben, kie li revidis la patrinon. Denove la patrino ne kapablis vivteni la filojn, do Samodaj estis transdonita al iu internulejo de orfoj kaj duonorfoj. Kurioze estas, ke en tiu internulejo Samodaj lernis la anglan lingvon. Post tiu evidente iom sovaĝa edukejo Samodaj vizitis ordinaran ukrainan lernejon, kie oni instruis la francan lingvon. Hejme la familio vivis sen kuranta akvo kaj sen elektro. Samodaj estis malbona lernanto, kaj li deziris fariĝi maristo, sed ne sukcesis. Tamen li havis kelkajn fortojn kaj talentojn rilate al sporto, pafado kaj desegno — fakoj en kiuj li eĉ atingis majstrajn rezultojn. Post kvarjara studado (1950-54) Samodaj akiris la diplomon kiel teknikisto-mekanikisto-konstruisto pri levaj kaj fosaj maŝinoj. Sian unuan laborlokon Samodaj ricevis en la nafta industrio de Azerbajĝano. Post la armea deĵorado sekvis 30-monata infera laboro kiel ŝiphejtisto en Odeso, ĉar alia posteno ne troviĝis. Venis iom pli bonaj tempoj. En aprilo 1958 Samodaj malkovris anoncon pri Esperanto-kurso, al kiu li aliĝis. Tie li konatiĝis kun la veterano Aleksej Verŝinin kaj kun Anatolo Gonĉarov, kiu same trovis la vojon al Esperanto. Ĉe Verŝinin Samodaj karieris kiel ̔scienca sekretario. Kiam Samodaj promenadis en Moskvo, li ekvidis anoncon pri la Moskva Ŝtata Universitato kaj ĝia Instituto pri orientaj lingvoj. Samodaj enskribiĝis, trapasis la ekzamenojn kaj estis akceptita kiel studento por la fako araba. En Moskvo li partoprenis ankaŭ la Esperanto-agadon, konatiĝis kun la tiamaj korifeoj kaj ne maltrafis, en 1963, la bonŝancon veturi kun la sovetia delegacio al la 48-a Universala Kongreso de Esperanto en Sofio, Bulgario. Tie li aŭdis paroladi Gaston Waringhien, kiun li malbone komprenis pro lia franca prononco. Ĉi tiu epizodo finas la unuan parton de la libro. Post la kongreso Samodaj estis sendita kiel arablingva tradukisto al Alĝerio, sed tie oni uzadis la francan. Tial li pluvojaĝis al Norda Jemeno, kie oni vere parolis nur arabe. Liaj talente verkitaj raportoj pri vojaĝoj kaj restadoj en la arabaj landoj, ankaŭ Irako, Sirio kaj Jordanio, nun prezentiĝas ĝustatempe kiam la araba mondo bolas. Al la publiko Samodaj iĝis konata kiel kunlaboranto de la arablingva redakcio de Moskvaj Novaĵoj, al la esperantistoj kiel aktivulo en SEJM, SSOD, ASE, MEM* kaj UEA.

Konsiderinda por la Esperanto-historiografio estas la tuta granda parto pri la komplika evoluo de la Esperanto-movado en Sovetunio, kiu konsistas el multegaj kuriozaĵoj, kiujn oni prefere legu rekte en lia libro mem. Malgraŭ malagrablaj epizodoj, temas do pri ĝuindaj rememoroj originale verkitaj, en kiuj ne forestas delikata humuro, ĉar multaj spertoj en la vivo de Samodaj estis iom strangaj. La ĉefaj mankoj de la eldonaĵo estas la forgesita indekso de enhavo, la ne tro bonkvalitaj fotoj kaj la iom kruda bindo.

Andreas Künzli
* SEJM — Sovetia Esperantista Junulara Movado. SSOD — Unio de Sovetiaj Amikec-asocioj kun eksterlandoj. ASE — Asocio de Sovetiaj Esperantistoj. MEM — Mondpaca Esperantista Movado.

La agemaj najbaroj de Probal Dasgupta

Loĝi en homaj lingvoj: la substancisma perspektivo. Probal Dasgupta. Novjorko: Mondial, 2011. 243p. 22cm. ISBN 9781595692146. Prezo: € 15,00

Interesa tradicio de Universala Esperanto-Asocio estas ke preskaŭ ĉiuj ĝiaj prezidantoj estis intelektuloj. Ili ne nur stiris mezgrandan, multfacetan internacian asocion, sed preskaŭ ĉiuj ankaŭ verkis librojn, kaj pensis pri gravaj intelektaj demandoj de la movado kaj de la internacia vivo. Multaj profesie estis universitataj profesoroj, multaj havis ankaŭ literaturajn intereson kaj ambicion.

La nuna prezidanto, Probal Dasgupta, firme staras en tiu tradicio. Li studis lingvistikon en Usono, kaj jam de multaj jaroj estas profesoro en tiu fako en sia hejmlando Barato. Li aktivis en la Esperanto-movado kiel tradukanto, pensanto, politikisto, kaj en multaj aliaj roloj. Kaj nun li jam de kelkaj jaroj prezidas la plej grandan Esperanto-organizaĵon en la mondo.

Neŭtrala formo

En sia Loĝi en homaj lingvoj. La substancisma perspektivo Dasgupta prezentas pli-malpli koheran argumenton pri siaj lingvistikaj kaj aliaj prilingvaj ideoj en longa, libroforma eseo. La argumento estas “pli-mapli” kohera ĝuste ĉar ĝi estas eseo: verkante la aŭtoro pripensadas siajn eldiraĵojn, por tiel diri en diskuto kun la leganto.

Por Dasgupta lingvo estas ĉiam intime ligita kun literatura tradicio — kio inkluzivas la buŝajn tradiciojn de senskribaj popoloj. Ĉiu vorto kiun mi elparolas, ligiĝas kun miloj da ligiloj al aliaj vortoj, kaj al aliaj ideoj ie esprimitaj en la literaturo de mia lingvo. Neniu vorto estas neŭtrala aŭ memstara; ĉiu frazo estas kontribuaĵo al la literaturaĵaro.

Mi trovas tiun ideon originala kaj tre interesa. Ĝi ankaŭ estas unika en la lingvistiko, almenaŭ en la influa formala skolo de Noam ChomskyDasgupta siatempe verkis disertacion en tiu skolo kaj ankoraŭ ĉiam montras simpation por ĝi. Sed li ankaŭ kredas ke ĝi estas tro simplisma, ĉar ĝi asertas ke oni povas pristudi lingvon ekster ĝia literaturo, ke ekzistas iu “neŭtrala” formo de lingvo kiu prezentas “neŭtralan” vidpunkton sur la mondo — tro ofte tiu “neŭtrala” vidpunkto estas tiu de la imperiismaj fortoj.

Ekzemplo-starige

Alia diferenco inter Dasgupta kaj liaj lingvistaj gekolegoj estas ke Dasgupta multe pli serioze traktas Esperanton. Laŭ li, la lingvo, kaj pli specife la lingvo-komunumo prezentas al la homaro modelon de intertraktado inter lingvoj kaj, tial, inter literaturoj. Esperantistoj havas pli ol jarcentan tradicion diskutade krei ponton inter unu literaturo kaj alia.

Unu celo de Dasgupta kun la Esperanta versio de tiu ĉi libro — Dasgupta ankaŭ publikigis anglalingvan version en kiu tiuj partoj bedaŭrinde mankas — estas denove difini la signifon de Esperanto kaj de tio, esti esperantisto. Tiuj partoj de la libro estas tre interesaj. Li ekzemple parolas pri la maniero kiun elektis tradicie la esperantistaro konvinki la eksteran mondon, montrante kiel funkcius kaj funkcias alternativo. Dasgupta nomas tion “agema najbarado”:

“Ekzemplo-starige, vi diras al unuj najbaroj: ‘Mi havas la impreson, ke pri tiu ĉi punkto mi povas fari ion, kio helpos vin. Bonvolu permesi, ke mi proponu al vi tiun helpon’, kaj viajn vortojn vi konkretigas per efektive helpaj faroj se tiu najbaro permesas [...]. Kaj ekzemplo-konatige, al aliaj najbaroj, kiuj eble malnajbarece kondutas al vi aŭ eble almenaŭ ne kredas je via modelo, vi laŭeble videbligas ĉi-tiun pozitivan dinamiko-skemon kun la espero, ke ili finfine notos ĝian dezirindecon kaj komencos sekvi vian ekzemplon.” Dasgupta ankaŭ notas la similecon inter tiu esperantista sinteno kaj la ideoj de Robindronath Tagor kaj Mahatma Gandhi.

Feliĉa

Tiu citaĵo donas reprezentan ideon de la stilo de Dasgupta en tiu ĉi libro. Kelkaj esperantistoj timas la aŭtoron pro la denseco de lia lingvaĵo. Certe, tiu ĉi libro ne estas por komencantoj, sed ankaŭ la ideoj pri kiuj parolas Dasgupta ne estas simplaj. Estus interese kompari la koncepton de lingvo en Loĝi en homaj lingvoj kun tiu de alia granda libro pri lingvo de prezidanto de UEA: Retoriko de Ivo Lapenna. Por la juristo Lapenna, lingvo estis ĉefe ilo por konvinki la aliulon; lia stilo estas tial klara kaj konvinkiva. Por la lingvisto Dasgupta, lingvo estas ilo por literature krei pontojn; lia lingvaĵo estas literaturema kaj kreiva. Por la leganto kiu sekvas lin, ankaŭ li tamen estas tute klara.

Kiel Dasgupta, mi estas profesia lingvisto. Por mi, Loĝi en homaj lingvoj estas la prilingva libro de la jaro 2011. Ĝi estas tiom riĉa de novaj ideoj, la leganto tiom intime konatiĝas kun nova maniero pensi pri lingvoj kaj lingvo, kaj estas tiom da ĝuendaj frazoj kaj ideoj en ĝi, ke mi sentas feliĉa ke mi povas legi Esperanton. Feliĉa estas ankaŭ UEA ke en siaj rondoj ĝi ankoraŭ ĉiam havas intelektulojn de tia kvalito.

Marc van Oostendorp

Danke al Esperanto, subtene por la movado kaj ĝia tegmenta UEA

Kiam en 1934 en loka gazeto en la norda Norvegio la 16-jara Torvid Moe Edvardsen de sia tiam ne tro granda naskiĝurbo Mosjøen eksciis pri Esperanto, li certe ne pensis pri tio, ke en la vivaŭtuno Esperanton kaj la E-movadon li plenkonvinke taksos kiel vojon al la persona feliĉo.

Tiam la aŭtoritataj artikoloj de O. T. Nicolaisen instigis la junulon akiri E-lernolibron kaj aŭtodidakte lerni la lingvon. Kiam do la aŭtoro de la artikoloj unu jaron poste venis al Mosjøen por gvidi tie E-kurson, Torvid jam bone konis la lingvon. Sed la renkontiĝo inter la du gravis ankaŭ por la estonteco kaj enmovadiĝo de la juna adepto de Esperanto. De Nicolaisen li ricevis bonajn konsilojn, kiel praktiki la ellernitan lingvon. Li do fariĝis abonanto de La Praktiko, poste de aliaj E-gazetoj. Viglis lia korespondado kun esperantistaj leteramikoj. Kaj fine, kiel iam Nicolaisen, nun li mem en loka gazeto aperigis artikoletojn pri Esperanto.

La trankvilan vivon en Mosjøen, en kiu Torvid Moe Edvardsen pasigis sian junaĝon, ĉesigis la eksplodo de la 2-a mondmilito. En ĝia komenco, post kiam Norvegio estis okupaciita de la invadantoj, li fuĝis eksterlanden. Komence li laboris kiel maristo. Post kursoj en Londono li eklaboris kiel radiotelegrafisto sur norvegaj ŝipoj, ĉefe en transatlantika konvoja navigado. La profesion de ŝipa radiotelegrafisto li daŭrigis en la paca tempo eĉ ĝis sia emeritiĝo, servante ankaŭ sur svedaj ŝipoj.

Evidente la transmaraj kaj kontinentaj vojaĝoj estis por la esperantisto Torvid okazo viziti E-klubojn kaj individuajn esperantistojn en diversaj landoj de la mondo. Vizito en la pola Szczecin havis tamen apartan, vivgravan signifon. Tie ĉi li konatiĝis kun simpatia, novbakita esperantistino, kiu poste fariĝis lia edzino. Ankaŭ Mirosława Kasprzak spertis dum la milito mornan sorton, kiam la tuta familio estis forpelita el ŝia naskiĝurbo Wronki en la okcidenta Pollando al Sandomierz en la sudorienta parto de la lando, kie ĉiuj vivis en mizeraj cirkonstancoj. Postmilite la familio, kvankam ĝi revenis al Wronki, ne longe restis tie, translokiĝante al Szczecin. Kaj por Mirosława tio havis same vivgravan signifon.

La paro kiel loĝlandon elektis Pollandon. Post la emeritiĝo de sinjoro Edvardsen venis la eblo komune viziti la mondon kaj partopreni diversajn esperantistajn aranĝojn. Oftis preskaŭ ĉiusomeraj vizitoj en Norvegio por renkontiĝi kun familianoj aŭ por refreŝiĝi en norvegaj sanatorioj kaj ripozejoj. Eblis komune, kvankam ne ĉiam kune, partopreni E-renkontiĝojn kaj kongresojn, i.a. la memorindan UK-on en Pekino 1986.

Esperanto en la vivo de la geedza paro Torvid Moe Edvardsen kaj Mirosława Kasprzak-Edvardsen fariĝis pli ol simpla edzperanto. Ĝi pridonacis ilin per komuna, feliĉa kaj harmonia vivo, per komuna lingvo kaj per ĝojo, kiun ili spertis dank’ al la E-movado.

Nun, atinginte la vivaŭtunon, s-ro Torvid, jam 93-jaraĝa, kune kun la edzino decidis ne plu atendi kaj grandanime donacis al UEA — kies membro li fariĝis en 1964 — senavaran donacon de 120 mil eŭroj.

Tio estas ilia kontribuo al la movado, dank’ al kiu ili kun ĝojo kaj kontento rigardas sian komunan geedzan vivon; komprenante ankaŭ, ke aparte nun la Asocio bezonas apogon de la membroj, kiuj fidas kaj fidelas al UEA; kiuj komprenas, ke la movado bezonas fortan, ankaŭ finance, Asocion por sukcese realigi siajn statutajn celojn. Kaj tiuj celoj senĉese ligiĝas kun agadoj por solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj utiligo de Esperanto por faciligi la internacian komunikadon inter homoj, sendepende de iliaj naciaj, rasaj, seksaj, religiaj, politikaj aŭ lingvaj diferencoj.

Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

Torvid Moe Edvardsen kun sia edzino Mirosława.

Se vi volas lasi spuron en la estonto...

Kiel esperantisto vi certe laboras kaj agas por Esperanto kaj ĝia disvastigo. Kiel membro de UEA vi ankaŭ finance kontribuas al la bonfarto de nia internacia agado. Se vi deziras ke Esperanto ankaŭ agade kaj finance bonfartu post via forpaso, vi povas pensi pri legaco aŭ heredaĵo al UEA. Pri la uzo de tia legaco aŭ heredaĵo vi kompreneble mem decidas per instrukcioj al UEA, kiel administri kaj elspezi la monon. Vi povas decidi ke la mono estu uzata por specifa celo, ekzemple eldono de vortaro en lando kie vortaro ankoraŭ ne ekzistas, por la biblioteko aŭ por agado ĉe UN. Vi ankaŭ povas lasi la monon al fondaĵo, tiel ke ĝi generu renton ĉiujare. Tiun renton eblas uzi ĉiujare denove por la celo de la fondaĵo. UEA havas diversajn fondaĵojn kiel la Fondaĵoj por Ameriko, Azio, Afriko, Eŭropo, Hodler ktp. Kompreneble vi povas ankaŭ starigi fondaĵon kun specifa celo, al kiu vi povas lasi vian monon kaj nomon. UEA plenumos viajn dezirojn tiurilate. Se vi ne indikas celon por via donaco, la mono iras al la asocia kapitalo. Demandojn pri ĉi tiu temo volonte respondos la Ĝenerala Direktoro (Osmo Buller) de UEA.

Loes Demmendaal

Pri Tibor Sekelj kaj Vikipedio en la Malferma Tago

La 35-a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA la 26-an de novembro atentos la 100-an datrevenon de Tibor Sekelj (1912-1988), pri kies multfaceta vivo prelegos la Esperanto-verkistino Spomenka Ŝtimec.

La datreveno de Sekelj fakte estos en februaro, tiel ke la novembra Malferma Tago fariĝos enkonduko al la jaro, dum kiu okazos ankoraŭ multaj aliaj aranĝoj omaĝe al tiu fama mondvojaĝanto, ĵurnalisto, verkisto kaj movada aganto.

Alia temo de la Malferma Tago estos Vikipedio, pri kies evoluigo kaj utiligeblo parolos d-ro Ziko van Dijk. Ekde majo ĉi-jare li estas prezidanto de Wikimedia Nederland, la nederlanda filio de Fondaĵo Vikimedio, kiu estras tiun ĉi liberan retan enciklopedion. En la posta tago en la CO okazos ankaŭ seminario por esperantistoj-vikipediistoj.

En la programo estos ankaŭ aliaj prelegoj, libroprezentoj kaj filmoj. La vizitantoj povos profiti de rabatoj en la libroservo kaj gajni esperantaĵojn en senpaga loterio. Kafo kaj teo, same senpagaj, estos varmaj la tutan tagon. La programo daŭros de la 10-a ĝis la 17-a horo.

UEA invitas prelegi en la Hanoja IKU-sesio

Dum la 97-a UK en Hanojo okazos la 64-a sesio de Internacia Kongresa Universitato

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Modiin, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2012-01-31.

Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de la IKU, kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

Aŭstralio celebris

Inter la 9-a kaj la 17-a de julio okazis en la sudaŭstralia urbo Adelajdo jubilea kongreso de AEA. La unua kongreso de aŭstralianoj okazis en 1911 en la sama urbo kaj en la sama loko: la Universitato de Adelajdo, kiu ĉi-foje senpage disponigis al la kongresanoj plurajn siajn ejojn.

La tutsemajna programo konsistis krom la oficialaj kunsidoj el diversaj edukaj-kulturaj-distraj eroj, inter kiuj elstaris la kvar prelegoj de Humphrey Tonkin kaj la koncertoj de JoMo.

La pasinton revokis ne nur la rememoroj pri la E-pioniroj, sed ankaŭ la malnovstilaj kostumoj, portataj de esperantistoj alvenintaj el Melburno “malnovstile” — trajne. Pliaj aldoniĝis al ili dum la malferma tago kaj fotado en la memorlokoj de la 1-a kongreso.

Katja Steele

[FORIGITA!: bildo]

La ĉi-jaraj kongresanoj en malnovstilaj kostumoj.

[FORIGITA!: bildo]

La kongresanoj en 1911

Triopa esperantista kongreso en Brazilo

De la 9-a ĝis la 14-a de julio 2011 tri eventoj samtempe okazis en la urbo São Paulo. La 8-a Tutamerika, la 46-a Brazila kaj la 31-a Junulara kongresoj de Esperanto. La aranĝojn organizis la Amerika Komisiono de UEA, Brazila Esperanto-Ligo kaj Brazila Esperantista Junulara Organizo.

Ne malprave la partoprenantoj nomis la renkontiĝojn Kongresego 2011. La programo enhavis sesdekon da eroj, ĉiutage de la 9-a ĝis la 22-a horo.

Pli ol 450 homoj aliĝis: krom esperantistoj el preskaŭ ĉiuj brazilaj ŝtatoj, 54 personoj el 9 eŭropaj kaj 9 amerikaj landoj. Laŭ la partoprenintoj la plej alloga programero estis la Unua Esperantista Kinofestivalo, kies slogano estis “Filmo sen limoj”. Ĝin kunordigis la ruso Aleksander Osincev (legu pli sur la apuda paĝo). Du KD-oj estis lanĉitaj kaj okazis kelkaj muzikprezentadoj. Kultura Kooperativo de Esperantistoj organizis prelegon pri la postmorta disko de la kantistino Vera Jordan Esperanto Mia pasio. Dirce Salles dancigis la homojn, kiuj ĉeestis la lanĉoprezentadon de la KD Jen Mi. La kantisto Tone kantis kaj instruis capoeira (brazila militarto).

La eldona agado estis fruktodona ĉi-jare. Eldonejo Lorenz publikigis Almanakon Lorenz 2011. La kolombia muzikestro Alfredo Aragón prelegis pri la ĵus aperinta Muzika Terminaro. Paulo Sergio Viana kaj Francisco Wechsler kuntradukis kaj eldonis la libron La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj, kiu enhavas tekstojn de la famkonata brazila verkisto Machado de Assis. Sebastião Pimentel prelegis pri la antaŭ nelonge publikigita libro Jes, sinjoro! Vikto Vivas. José Dias Pinto lanĉis Partikularaĵoj de Blonda Knabino. Katalin Kováts prezentis la verkon Stelsemantoj en la ora nordo. Legio de Bona Volo aranĝis prelegon por diskonigi la libron Meditadoj el la Animo de José de Paiva Neto.

Ekumena etoso regis en la kongresejo. La monaĥinoj, kiuj zorgas pri la objekto, deklaris, ke ili deziras eklerni la Internacian Lingvon kaj ĝin enkonduki en la kadron de la lernobjektoj de tiu edukejo. Katolikismo kaj Esperanto estis la temoj de la prelego farita de Vitor Rigotti dos Anjos. Anoj de Oomoto kunvenis. Unuafoje en Brazilo ateistoj renkontiĝis en tiuspecaj eventoj dum aranĝo estigita de Tulio Flores. Luis Jorge Santos Morales, prezidanto de Kolombia Esperanto-Asocio, paroladis pri “La daŭra surtera feliĉo je ĉies atingo”. Spiritismaj esperantistoj festis la 120-an naskiĝjaron de Ismael Gomes Braga. Okazis la tradicia kunveno de amikoj de Eldonejo Lorenz. Osmar da Silva Alves prelegis pri la vivo de la mediumo Chico Xavier.

Radio Rio de Janeiro elsendis rekte el la kongresejo. Fabiano Henrique prelegis kaj omaĝis la radioparoliston Givanildo Costa pro la 25-jariĝo de la programo “Esperanto, la Lingvo de Frateco” la 21-an de novembro. Speciala kunveno festis la 60-an datrevenon de Kultura Kooperativo de Esperantistoj. La kuban E-movadon pritraktis Alberto Calienes, prezidanto de la Amerika Komisiono de UEA. La instruisto Marcio Santos estigis forumon pri la temo “Kiel marŝas nia disvastigo?” James Piton kunordigis la kunvenon de Delegita Reto de UEA.

La venonta Brazila Kongreso de Esperanto okazos en la urbo Taguatinga, en la ĉirkaŭaĵoj de Braziljo, de la 15-a ĝis la 19-a de januaro 2012.

Fabiano Henrique

[FORIGITA!: bildo]

Televido raportas pri Legio de Bona Volo.

Granda premiero sur granda ekrano

La partoprenantoj de la Tutamerika Kongreso de Esperanto (TAKE) povis ĝui la historian eventon, kiu okazis de la 10-a ĝis la 13-a de julio 2011 en San-Paŭlo, Brazilo. Laŭ la opinioj de atestantoj, ili eĉ ne povis imagi, ke en Esperantujo povas okazi tiaspeca evento kaj ke por ĝi troviĝos sufiĉa kvanto da materialo. Certe vi jam aŭdis pri la unua Esperanta Kinofestivalo.

Sekvante la vortojn de Mahatmo Gandhio “Estu la ŝanĝo, kiun vi volas vidi en la mondo”, la krea unuiĝo “Filmoj sen limoj” lanĉis novan projekton kun la celo riĉigi la Esperantan kulturon per novaj kaj freŝaj aŭdvidaj verkoj. La Esperanta Kinofestivalo iĝis logika kaj natura daŭrigo de la laboro de tiu krea unuiĝo.

La fervoraj spektantoj de la unua Esperanta Kinofestivalo, tiuj, kiuj partoprenis ĉiujn filmoprezentojn, nun povas diri, ke minimume 15 filmoj el 7 landoj trafis ilian atenton. La plej freŝaj filmoj de la lastaj jaroj trovis sian lokon en la tre varia programo de la kinofestivalo.

En la nekonkursa programo partoprenis filmoj pri Esperanto per okuloj de eksteraj filmoproduktantoj: The Universal Language (La universala lingvo) de Sam Green (Usono) kaj Esperanto de Dominique Gautier (Francio) kiel malferma kaj ferma filmoj. Ni havis ŝancon aŭdi, vidi kaj kompari tion, kion opinias neesperantistoj pri nia kara lingvo kaj pri la komunumo de esperantistoj, kaj tre interese diskuti poste.

En la programo de mallongaj filmoj estis prezentitaj la filmoj Conlang (Planlingvo) de Marta Masferrer (Usono), Senmova de Tuğçe Madayanti Sen (Turkio), Que sera, sera de Geir Greni (Norvegio) kaj la originala animacia* filmo Ĉapeloj de Simmon Keith Barney (Usono).

* bildstrieca

Rogener Pavinski prezentis sian novan dokumentan filmon Polaj Spuroj, kiu kune kun la filmo Vojaĝo en Palestino formis programon de dokumentaj filmoj pri naciaj temoj. Grandan atenton ricevis la programo de artaj filmoj, konsistanta el Atako de lunaj zombioj de Christopher R. Minh (Usono) kun dublado en Esperanto, kolekto de mallongaj filmoj de la germana komencanta reĝisoro Martin Schreier kaj la danca filmo The Cost of Living (La kosto de vivado) de Lloyd Newson (Britio).

Dum la tuta festivalo funkciis fotoekspozicio pri la temo “Kio estas libero?”, kunordigita de Rafael Henrique Zerbetto. Du fotistoj el Brazilo (Rafael Zerbetto kaj Milene Rinaldi) kaj unu fotisto el Meksiko, Joaquin Vega Acosta, prezentis siajn verkojn.

Kadre de la kinofestivalo okazis speciala evento. Dum du horoj la spektantoj povis ĝui vivan renkonton kun la kinofamulo Cavalheiro, kiu havas familian entreprenon “SET Cavalheiro”, dum kiu specialaj gastoj rakontis pri siaj profesiaj spertoj kiel aktoro (Olavo Cavalheiro), fakulo pri specialaj fizikaj efektoj por filmoj (Heitor Cavalheiro), kaj filma fakulo kaj multtalenta homo (Pedro Cavalheiro). Heitor kaj Olavo interalie estas denaskaj esperantistoj.

Krom distrajn programerojn la partoprenantoj povis viziti kadre de la programoj de TAKE kaj BEJK prezenton de Verda Filmejo, metiejon pri subtekstigado, prelegon pri problemoj de kopirajto kaj libera kulturo kaj la interagan metiejon “Esperanta kinarto. La plej kreema arto”.

Alia grava parto de la kinofestivalo iĝis konkursa programo, kiun partoprenis 21 videoj kun daŭro de 5, 15 kaj 30 sekundoj, faritaj de esperantistoj el 13 landoj. Ĉiuj filmetoj meritis aplaŭdon de la publiko. La unuan lokon en la kategorio de 5-sekundaj videoj okupis Rogener Pavinski (Brazilo), en la kategorio de 15-sekundaj videoj Luana Araujo (Brazilo) kaj en la kategorio de 30-sekundaj videoj Carlos Devizia (Argentino). Ĉiuj gajnintoj jam ricevis sian premion: iPod Touch 4gen. Ĉiujn filmetojn eblas spekti en la oficiala retejo de la kinofestivalo: http://kinofestivalo.org.

La tuta organiza teamo dankas siajn helpantojn kaj subtenantojn. Ne eblus imagi la kinofestivalon sen helpo de TEJO kaj E@I, kiuj garantiis la konkursan programon, sen helpo de la germana fondaĵo FAME kaj kelkaj privataj personoj, inter kiuj estas Jader Rodrigues da Silva (Brazilo), pro la subteno al la nekonkursa programo. Dum la tuta periodo de la festivalo nin informade subtenis la podkasto Varsovia Vento kaj la revuo Kontakto. Dum la 96-a Universala Kongreso en Danio al Esperanta Kinofestivalo estis aljuĝita la subvencio “Cigno”. Pro tio ni ŝatus kore danki UEA.

La praktiko montras, ke ĉiu el ni povas partopreni la kreadon de moderna kulturo pere de unu komuna internacia lingvo. Ĉu la Esperanta Kinofestivalo vivos kaj prosperos, tion montros la estonto kaj la kuraĝo de ĝiaj organizantoj. Sed jam nun ni povas diri, ke tiu agado havas rezultojn kaj ke ĉiu esperantisto povas subteni ĝin diversmaniere.

Aleksander Osincev,
Direktoro de Esperanta Kinofestivalo
www.kinofestivalo.org

UEA finance subtenas kulturon

Ĉiujare UEA buĝetas 3 000 eŭrojn el la Belarta Fondaĵo por premii tiujn personojn kiuj gajnas premion en la konkursoj.

UEA tiel substrekas la fakton ke la Esperanta Kulturo estas esenca parto de nia movado. En 2011 UEA ankaŭ asignis 1000 eŭrojn el la premio Cigno por la kina festivalo en Rio-de-Ĵanejro.

Belartaj Konkursoj de UEA en 2012

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 63-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 97-a Universala Kongreso en Hanojo. Partopreno estas libera al ĉiuj, kaj ne ligita al partopreno en la UK, nek al membreco en UEA. La konkursaĵoj devas esti neniam antaŭe publikigitaj en ajna formo, escepte de la branĉo infanlibroj. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Validas krome la jenaj kondiĉoj:

Poezio: maksimuma longo ne fiksita.

Prozo: maksimuma longo 200 × 65 karaktroj (kvino da paĝoj).

Teatraĵoj: maksimuma longo ne fiksita.

Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo, proksimuma longo 400 × 65 karaktroj (deko da paĝoj); la unua premio nomiĝas “Luigi Minnaja”.

Infanlibro de la jaro: originala aŭ tradukita libro por infanoj presforme aperinta en 2011. Unu premio.

Ĉiujn konkursaĵojn — en unu ekzemplero escepte de tiuj por la branĉo infanlibro kiujn oni devas havigi en kvar ekzempleroj — oni devas sendi al Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio, aŭ prefere rete al la adreso: m...@tiscali.it, indikante la elektitan pseŭdonimon por gardi la anonimecon de la aŭtoro. La absoluta limdato por ricevo de konkursaĵoj estas la 31-a de marto 2012.

Premioj: unua premio 250 eŭroj, dua premio 175 eŭroj, tria premio 100 eŭroj; nova talento 175 eŭroj; infanlibro de la jaro 525 eŭroj. Laŭ decido de la Komitato de UEA la branĉoj Kanto kaj Filmo estas suspenditaj dum oni decidos pri ilia estonteco.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, kaj legeblas ankaŭ ĉe http://uea.org/dokumentoj/belartajkonkursojregularo.html.

Revuo Esperanto 2011 12

Malferme

UEA kaj TEJO aktivaj ĉe UN kaj Unesko

Unu el la lastatempaj pozitivaj evoluoj en UEA estas la reaktiviĝo de la agado ĉe UN kaj Unesko. Kun ambaŭ UEA havas oficialajn rilatojn tiel longe, ke ili ŝajnas memkompreneblaj. Tiel tamen ne estas, sed ilia pludaŭro postulas, ke UEA regule ĉeestu en iliaj aranĝoj kaj per sia propra agado kontribuu al iliaj agadoj kaj celoj. Al UEA la rajto ĉeesti en iliaj forumoj donas la eblon aŭdigi nian voĉon pri Esperanto kaj lingvaj rajtoj. Jen kaj jen ni atingas ankaŭ konkretajn sukcesojn, ekz. en la UN-konferenco en Bonn (sube), kaj niaj aktivuloj ricevas prestiĝajn funkciojn, kiel d-ro Hans Michael Maitzen, kiu gvidas la packomitaton de Neregistaraj Organizaĵoj (NRO-j) ĉe la Viena oficejo de UN.

NRO-konferenco

De la 3-a ĝis la 5-a de septembro la Departemento pri Publika Informado de UN okazigis en Bonn sian 64-an Konferencon de NRO-j. Partoprenis estrarano Stefano Keller kun Marcos Cramer, Mélanie Maradan, Julia Noe kaj Manfred Westermayer. Tuj komence ili esprimis malkontenton, ke nur la angla estas laborlingvo. Al la demando pri la kialo, Keller ricevis la respondon, ke temas pri manko de mono. Dum diskuto pri civitana partopreno, Maradan demandis, kiel oni imagas, ke ekz. delegitoj de indiĝenaj popoloj povus partopreni en la diskuto, se oni uzas nur la anglan. Ŝi rimarkigis, ke ĝuste la koncernatoj ne povas interveni pro nesufiĉa kono de la angla. Ŝi ne ricevis respondon.

Ankaŭ la proponoj de UEA pri la fina deklaro ŝajnis renkonti ignoron. UEA proponis aldoni frazojn pri lingva diverseco kaj lingvaj rajtoj, pri kiuj la tekstoprojekto silentis. La lastan tagon aperis nova versio, en kiu la mencioj plu mankis. Post protesto de UEA oni komisiis laborgrupon finredakti la deklaron post la konferenco. Je ĉies surprizo ĝi akceptis ĉiujn proponojn de UEA al la fina deklaro. “Neniam mi vidis tiom da mencioj pri lingvo, lingvaj rajtoj kaj diverseco en UN-dokumento”, komentis Keller. Eĉ du novaj alineoj estis aldonitaj laŭ propono de UEA. La plej grava estas jena rekomendo al “Rio + 20”, Konferenco de UN pri Daŭripova Evoluo en Rio-de-Ĵanejro junie 2012:

“Ni alvokas por respekto al kaj inkludigo de etnaj lingvoj en la eduka sistemo, ĉar tiaj lingvoj entenas la kompleksecon de siaj respektivaj medioj, kaj ankaŭ por konsidero de la potencialo de neŭtrala internacia lingvo kombinanta klarecon kaj facilecon de lernado kun sia neŭtraleco, kaj tiel povanta esti rigardata kiel esence daŭripova.”

Laŭ iniciato de UEA la deklaro rekonas, ke biodiverseco kaj lingva diverseco estas nedisigeblaj, kaj alarmas pri la perdo de tradiciaj scioj pro la perdo de lingva diverseco. Ĝi alvokas la ŝtatojn por lingva politiko, kiu atentas la bezonojn de la nuna kaj estontaj generacioj, kaj plurloke mencias la gravecon de lingva politiko por daŭripova evoluo kaj la valoron de kultura, lingva kaj etna diverseco.

Kvankam la deklaro ne reprezentas oficialan sintenon de UN, ĝi aperos en la dokumentaro de UN kaj havas valoron kiel morala premo de la civila socio al UN. La konferenco direktis ĝin precipe al “Rio + 20”, en kiu ĉeestos ankaŭ UEA. (UEA jam faris al ĝi proponojn, pri kiuj ni raportos poste.)

Junulara Forumo de Unesko

De la 17-a ĝis la 20-a de oktobro okazis en Parizo la 7-a Junulara Forumo de Unesko, kies temo estis “Kiel junularo kondukas ŝanĝon”. UEA delegis al la Forumo du aktivulojn de TEJO, Veronika Poór kaj Nico Huurman, kiuj vigle partoprenis en ĝiaj diskutoj. Iliaj atentigoj pri la neceso gardi lingvan diversecon kiel esencan parton de kultura diverseco ricevis apogon de pluraj reprezentantoj. Mencio pri tio tamen ne eniris la finan raporton. Ĝi tamen rekomendas al la membroŝtatoj kreskigi la konscion de la junularo pri la bezono konservi la palpeblan kaj nepalpeblan kulturan heredaĵon, kaj enhavas plurajn aliajn rekomendojn, kiujn UEA kaj TEJO dividas.

Ĝenerala Konferenco de Unesko

La 36-a sesio de la Ĝenerala Konferenco de Unesko kunvenis en Parizo de la 25-a de oktobro ĝis la 10-a de novembro. Nome de UEA partoprenis kiel observantoj Renée Triolle, Barbara Despiney kaj François Lo Jacomo. Kvankam voĉdoni rajtis nur ŝtatoj, nia delegacio ne nur observis sed havis utilajn kontaktojn kun delegitoj de ŝtatoj kaj de aliaj NRO-j.

Kulmino estis la plenkunsido dediĉita al la 10-a datreveno de la Universala Deklaracio pri Kultura Diverseco (vd. www.esperanto-un.org/dokumentoj/unesko-kultura-diverseco.html). La ekstera mondo plej multe atentis la akcepton de Palestino kiel membro de Unesko. Rezulte Usono, la ĉefa financanto, frostigis sian kontribuon, kio devigas Uneskon al drastaj ŝparoj. Pro manko de mono stumblis ekz. la iniciato pri Internacia Jardeko de Interproksimigo de Kulturoj, sed ne la aŭspicioj por la Monda Centro de Lingvoj en Rejkjaviko, la urbo de la UK en 2013.

Por UEA grava estis la aprobo de novaj gvidlinioj pri la rilatoj de Unesko kun NRO-j. Ĝis nun por tiuj rilatoj estis tri kategorioj (asociaj, konsultaj kaj operaciaj), sed estonte nur du, asociaj kaj konsultaj. UEA havis ĝis nun operacian statuson kaj devus kvalifikiĝi por konsulta statuso. Oni ankoraŭ ne anoncis, ĉu Unesko indikos al la NRO-j rekte unu el la du novaj kategorioj aŭ ĉu ĝi procedos kiel en 1996, kiam ankaŭ UEA unue perdis sian antaŭan statuson kaj devis peti reakcepton. Se ni plu same aktivos kiel ĝis nun, ni povos rigardi la estontecon kun fido.

Osmo Buller

Kongresa komuniko 1

97-a Universala Kongreso de Esperanto

Hanojo, Vjetnamio, 28 julio — 4 aŭgusto 2012

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org

TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2012.html

Kongresa temo

La temo de la 96-a UK estas “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo”.

Informoj

La retejo de LKK havas multe da interesaj kaj praktikaj informoj pri Hanojo kaj Vjetnamio. Ĝia adreso: www.97uk-hanojo.com/index.aspx. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA (vd. supre).

Kongresejo

La kongreso okazos en du lokoj, ĉ. 8 minutojn piede unu disde la alia. La solena Inaŭguro, Nacia Vespero, teatra kaj koncerta vesperoj, Internacia Arta Vespero kaj Solena Fermo okazos en la Kultura Palaco de Hanojo. La giĉetoj, budoj kaj ceteraj programeroj havos lokon en la kongresejo de hotelo Meliã Hanoi. Ambaŭ troviĝas en la turisma regiono urbocentre.

Vojaĝado

Hanojo havas rektan flugokonekton kun pluraj urboj en Azio kaj Eŭropo. Kun unu aŭ pli da haltoj ĝi konektiĝas al la tuta mondo pere de diversaj flugkompanioj. Ĝi atingeblas ankaŭ trajne kaj buse.

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno. La oferto varios de modestaj ĝis luksaj hoteloj kaj loĝejoj, ĉiuj je promena distanco de la kongresejoj kaj kun favoraj prezoj.

Ekskursoj

La antaŭkongresa ekskurso vizitos la nordon de Vjetnamio. La postkongresa ekskurso iros al la centro kaj sudo de la lando kaj al la fama templo Angkor Wat en Kamboĝo. Priskriboj pri la ekskursoj aperos en la Dua Bulteno.

Internacia Kongresa Universitato

La 64-a IKU akceptos prelegproponojn ĝis 2012-01-31 (vd. novembro, p. 285).

Infana Kongreseto

Lige kun la 97-a UK okazos la 43-a Internacia Infana Kongreseto. Informoj aperos ĉe: bertosch.free.fr/iik2012.

Internacia Junulara Kongreso

La 68-a IJK okazos en Tenri, Japanio, de la 5-a ĝis 12-a de aŭgusto 2012. Informoj ĉe: www.ijk2012.org.

Reklamiloj

La Unua Bulteno estas senpage havebla ĉe UEA, ankaŭ grandkvante. Glumarkoj mendeblas ĉe la Libroservo de UEA. Folio kun 10 markoj kostas € 1,20 (rabato de 1/3 ekde 3 ekz.; aldoniĝas la sendokostoj kaj, en EU, imposto 19%).

Aliĝilo

Papera aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe UEA, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas ankaŭ elŝuti ĝin ĉe la kongresa TTT-ejo aŭ uzi la retan aliĝilon tie.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro 2011 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 160,00 (120,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, € 200,00 (150,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, € 80,00 (60,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, € 120,00 (90,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1991 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de identigilo). Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2011 (p.36-37) kaj en la TTT-ejo.

Statistiko

Ĝis la 15-a de novembro estis registritaj 176 aliĝintoj el 37 landoj.

Nia intervjuo

Prezidanto de TEĴA Audrys Antanaitis: Demandoj al mi mem

Radiostaciaj ĵurnalistoj ordinare pridemandas aliajn. Ili malofte parolas mem. Kaj eĉ pli malofte ili parolas kun si mem. Post la ĝenerala kunveno en Kopenhago, dum kiu estis elektita nova Estraro de TEĴA, mi faris kelkajn demandojn al mi mem:

Ĉu esperantista ĵurnalistumo* kaj TEĴA estas la samo?

* ĵurnalista komunumo

Kompreneble, ne! E-ĵurnalistumo estas arbo, TEĴA — estas ties branĉo. Aŭ aŭditorio en la granda E-palaco. Ja ĵurnalista organizaĵo, samkiel kia ajn alia, povas reprezenti nur siajn membrojn. Tial ni, kvankam ni unuigas 115 membrojn el ĉiuj kontinentoj, povas priparoli kaj pripensi nur proprajn aferojn. Alikonsidere, TEĴA estas organizaĵo de esperantistoj-ĵurnalistoj, havanta grandan kaj profundan historion.

Se TEĴA estas ne hejmo, sed nur ĉambrego en tiu hejmo, kiun sencon ĝi havas?

Eĉ ununura ĉambro povas estis bela kaj alloga, tia kiun estas agrable eniri por kontakti siajn kolegojn. TEĴA estas la loko kie esperantisto-ĵurnalisto, amatoro aŭ profesiulo, povas trovi areon por sia agado aŭ subtenon al liaj iniciatoj. Kompreneble pli moralan ol financan. Tamen ankoraŭ mankas strebo kaj emo eluzi ĉi tiun areon. Mi emfazu, ke sukcesa funkciado de TEĴA dependas ne nur de la Estraro, sed de nia tuta membraro.

Ĉu vi povus prezenti al la legantoj la novan Estraron de TEĴA?

Volonte! En la kopenhaga membrokunveno estis elektita estraro kun jena konsisto: prezidanto — Audrys Antanaitis, ĝenerala sekretario — Vytautas Šilas (ambaŭ el Litovio), membroj — Stano Marček (Slovakio), Bengt Nordlöf (Svedio), Dieter Rooke (Svislando), Alfred Schubert (Germanio) kaj Dima Ŝevĉenko (Ruslando). El la malnova estraro do restis nur tri: A.Antanaitis, D.Rooke kaj V.Šilas. Por la estrarana seĝo ne plu kandidatiĝis la antaŭaj estraranoj — Mariana Evlogieva (Bulgario), Aleksander Korĵenkov (Ruslando), Kalle Kniivilä (Svedio) kaj Gabriela Kosiarska (Pollando).

Nia moskva kolego D. Ŝevĉenko iĝis ĉefredaktoro de la asocia interreta organo www.tejha.org.

Kio obstaklas al TEĴA por disvolvi la agadon?

La membroj loĝas en diversaj landoj de la mondo. Kolekti ilin en unu sama aranĝo estas komplike kaj multekoste. Ni eluzas la Universalajn Kongresojn de Esperanto. Tamen dum UK-oj, okazintaj aŭ okazontaj ekster Eŭropo (Havano kaj Hanojo), niaj kunvenoj ne okazis aŭ ne okazos. Due, nia asocio ne plenumas la rolon de profesia sindikato, ĉar ja tiel funkciadas naciaj ĵurnalistaj organizaĵoj. Trie, la esperantista ĵurnalistumo plejparte estas amatora, niaj membroj aŭ ne plenumas profesian ĵurnalistan laboron en sia lando, aŭ laboras en nacia redakcio — tiel por la plejmulto el ili Esperanto restas nur hobio. La tuto de ĉi tiuj cirkonstancoj decidas, ke ni restas areo, kiu dependas de individuaj iniciatoj, bonvolo de subtenantoj kaj membra aktivado. Tamen, kaj tio tre gravas, ni povas defendi la rajtojn de niaj membroj, se tiuj en iu lando estus rompataj. Feliĉe tio dume ne necesis.

Kio estas la prezidanto de TEĴA?

Mi estas profesia filologo, lituanisto kaj ĵurnalisto. Mi jam dum dek du jaroj okupiĝas nur pri ĵurnalistumo. En Litovio mi gvidas televido- kaj radio-dissendojn pri politika kaj socia temaro. Nune mi estas gvidanto de radio-dissendoj ĉe la populara litova radio-stacio “Žinių radijas”.

Ĉu do en Hanojo forestos kunveno de TEĴA-anoj?

Ho ve, jes! Ĉiuj niaj estraranoj estas eŭropanoj. Mi dubas ke iuj el ili trovos la monon por iri al tiu malproksima lando. Cetere, en Vjetnamio ni havas eĉ ne unu membron! Tamen nia esperantista-ĵurnalista rondo restas aperta por pliaj aliĝoj el kiu ajn lando. La plej proksiman TEĴA-kunvenon ni intencas okazigi en Irlando kadre de la Kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio en junio 2012.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la kopenhaga membrokunveno

Esperanta libromerkato 2001-2010

Vojaĝo en Esperanto-lando ĉampiono de la jardeko

Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker okupis la unuan lokon en la furorlistoj de la Libroservo de UEA dum pluraj jaroj ekde la apero de ĝia reviziita kaj abunde ilustrita dua eldono en 2002. Ne mirinde, ke kun 3127 ekzempleroj tiu “perfektiga kurso de Esperanto kaj gvidlibro pri la Esperanto-kulturo” fariĝis la ĉampiono de la tuta jardeko 2001-2010.

La jaraj furorlistoj de la Libroservo estas longa tradicio en nia revuo. Antaŭ 10 jaroj oni faris la unuan paŝon por komenci ankaŭ tradicion de jardekaj furorlistoj, kiam en la julia-aŭgusta numero 2001 aperis listo de 100 plej multe venditaj libroj kaj 20 ne-libroj en la periodo 1989-2000. La unua periodo estis 12-jara por inkluzivi ankaŭ la unuajn du jarojn ekde la komenco (en 1989) de la komputila administrado de la stokoj kaj vendoj de la Libroservo. Survoje al tradicio, jen la listo pri la unua jardeko de tiu ĉi jarmilo.

Same kiel nun, ankaŭ en la listo de 2001 la unuan lokon gajnis lernolibro, Saluton! de Audrey Childs-Mee, de kiu dum 12 jaroj vendiĝis 3 233 ekz. Apero de aliaj lerniloj kaj de retaj kursoj duonigis ĝiajn vendojn (1 488 ekz.), sed ĝia nuna tria loko montras, ke ĝi plu estas ŝatata. Sur la dua loko en 2001 estis la adresaro de Pasporta Servo de TEJO, kiu konservis ĝin ankaŭ ĉi-foje (resp. 3 138 kaj 2 960 ekz.).

Lerniloj, legolibroj, vortaroj k.a. prilingvaj libroj tute nature estas la ĉefa grupo inter la plej furoraj titoloj. La plej vendita beletraĵo, ne verkita kun lingvoinstrua celo, estas la rakontaro Patrina koro de N. Nedelĉeva sur la 22-a loko (417 ekz.) — krom se estas fikcia ankaŭ La libro de la mirindaĵoj de Marko Polo (20-a kun 427 ekz.). La plej furora ne-prilingva scienca libro estas La kosmo kaj ni de D. Galadi-Enríquez kaj A. Wandel (84-a kun 190 ekz.).

Oni atentu, ke temas pri furorlisto de la Libroservo de UEA kaj ne de la tuta Esperanta libromerkato. Por la titoloj eldonitaj de UEA/TEJO (indikitaj per *) la nombroj indikas iliajn totalajn vendojn, sed por la titoloj de aliaj eldonejoj nur tiujn vendojn, kiuj okazis tra UEA. La efektivaj vendokvantoj de ĉi-lastaj estas pli grandaj, ĉar iliaj eldonejoj vendis siajn varojn ankaŭ al aliaj libroservoj kaj individuaj klientoj. Tamen, nuntempe verŝajne tuta duono de la Esperanta libromerkato realiĝas tra UEA. Ankaŭ la nombro de UEA-eldonaĵoj en la jardeka listo kreskis: 38 en 2001; ĉi-foje 51.

La mona vendosumo dum 2001-2010 estis € 1 253 530; dum 1991-2000 ĝi estis € 1 222 850. La sumo do kreskis 2,5%, kvankam malkreskis la ĉefa merkato de la Libroservo, la membraro de UEA. La averaĝa jara nombro de individuaj membroj estis 7280 dum 1991-2010 kaj 5860 dum 2001-2010, t.e. falo de 19,5%. Aliflanke, A. Korĵenkov kalkulis en La Ondo de Esperanto, ke la averaĝa prezo de novaj libroj plialtiĝis 38% (de € 8,22 al € 11,40). Ke la vendosumo de la Libroservo ne falis, nur parte dankindas al pli altaj prezoj. La ĉefa porcio konsistis el eldonaĵoj de UEA, kies prezoj estas regule reduktataj en postaj jaroj. Krome, multaj libroj, ĉu de UEA ĉu de aliaj, estis eldonitaj antaŭ longe — la plej malnovaj du en 1919 — kaj dum la lastaj 20 jaroj iliaj prezoj restis senŝanĝaj aŭ malplialtiĝis. Kiel ajn, lastatempe la vendiĝo de libroj ja malkreskas kaj tiu de DVD-oj k.a. ne kompensas tion. Kiel montras la listeto pri diskoj, en konkurso kun libroj nur tri el ili enirus la grandan liston.

Osmo Buller

Nova erao en la gvidorganoj de TEJO

La novelektita estraro de TEJO okazigis sian inaŭguran kunsidon komence de septembro en la Centra Oficejo en Roterdamo.

Tiu ĉi estraro, konsistanta el 8 membroj, tri el kiuj jam oficis en la antaŭa estraro, estis elektita kadre de la ĉi-somera IJK en Ukrainio, kaj ĝi gvidos TEJO-n en la proksimaj du jaroj (2011–2013). Ĝi fizike renkontiĝis por la unua fojo dum la unua semajnfino de septembro por laborplena sesio; kelkaj el la estraranoj pluveturis al Bruselo post la fino de la kunsido por reprezenti TEJO-n en la granda foiro pri volontulado (“Volontula Vilaĝo”), organizita de la Forumo Junulara Eŭropa. Jen la plej gravaj diskutpunktoj kaj decidoj faritaj dum tiu sesio.

Revuo Kontakto

La redaktoro de Kontakto Rogener Pavinski entreprenas multajn paŝojn por reklami la refreŝigitan revuon kaj konsciigi la iaman legantaron pri la pluraj plibonigoj okazintaj lastatempe. Okaze de la kunsido li sendis kelkajn proponojn pri tio, kiel informi novajn kaj jamajn legantojn. La estraro do decidis lanĉi abonkampanjon kun premioj. Krome, ekzempleron de Kontakto, kiel oficialan revuon de TEJO (interalie pro la rubriko TEJO-Tutmonde, enhavanta movadajn novaĵojn kaj transprenanta la rolon de samnoma organo), ekde nun ricevos ĉiuj landaj sekcioj de TEJO. Laŭidee ĝi povus esti uzata por lokaj varbo-celoj.

Regularo kaj Reglamentoj de TEJO

Tiuj ĉi oficialaj difinaj dokumentoj de la organizo jam sufiĉe kadukiĝis kaj bezonis refreŝigon (ekz, ĉu TEJO daŭre bezonas elektran skribmaŝinon en la CO?). Dum la kunveno de la Komitato de TEJO en Kievo okazis tiucela laborgrupo kaj estis prezentita unua malneto de la proponata ŝanĝaro. Kun la helpo de Osmo Buller, la Ĝenerala Direktoro, certaj proponoj — ekzemple mallongigo de oficperiodo al 1 jaro, aldono de membra kategorio por ideaj subtenantoj (sen kotizo), sumlimo por financaj kontraktoj — dum la estrara kunsido estis pliprecizigitaj kaj ilia senco analizita. Reviziita malneto estis prezentita al la Komitato, kiu nuntempe diskutas ĉiujn proponojn; post reta voĉdono de la komitatanoj, la aprobitan tekston oni prezentos al UEA kaj fine al la Komitato de UEA, kiu aprobu ĝin en sia kunsido en la venonta UK.

Dungo de oficisto

TEJO jam delonge entreprenas paŝojn por akiro de propra oficisto, kiu salajrate helpos antaŭenigi plurajn agadojn de la organizo (samkiel en UEA, la laboro abundas). Dum la kunsido estis findifinitaj ĉiuj restantaj demandoj pri la laboro de dungito. Endas rimarkigi ke temas pri senprecedenca okazo, ĉar temas pri eksteroficeja laboranto. Sekve estis subskribita la kontrakto kun Manuela Ronco (antaŭa volontulo de TEJO), kiu eklaboris la 3-an de oktobro. Indas gratuli al TEJO, kies plurjaraj streboj finfine efektiviĝis!

Retpaĝaro de TEJO

La nuntempa retejo iom-post-iom kaosiĝis, ne plu havas optimuman aranĝon, do necesas restrukturi ĝin. Krome, la siatempe laŭdata multlingveco de la retejo estis perdita pro ŝanĝo de la infrastrukturo. Tiun laboron komencis Saŝa Kovjazina, antaŭa estrarano pri informado, kaj ĝi estos daŭrigata helpe de profesia persono nun serĉata. Aldone al tio, estas sentata manko de unu loko, kie oni povu konsulti ĉiujn aranĝojn okazantajn en la junulara movado: nune la informoj estas disĵetitaj en la kiberspaco... Gvide de Petra Smidéliusz, estrarano pri landa agado, okazos kunlaboro kun landaj sekcioj de TEJO por helpi al ili aperigi siajn aranĝojn en komuna kalendaro, kiu estos konsultebla ĉe tejo.org kaj por kiu la infrastrukturon prezentos esperanto.com.

Kunlaboro kun ILEI

Unu el la streboj de TEJO estas okazigi IJK-on en Afriko, kaj la celo-jaro por ĝi estas 2014. ILEI proponis okazigon de sia konferenco en 2014 apud la IJK, en iu afrika lando. Diskutante pri tiu ĉi bonvena propono — la apudaj kongreso kaj konferenco en la pasinteco estis tre bona sperto por ambaŭ organizoj — la estraro atentis ankaŭ la temon de trejnado de instruistoj dum junularaj aranĝoj kaj interrete per edukado.net. Oni plutraktos kun ILEI ambaŭ aferojn. Ĉi-kuntekste oni interkonsentis ke TEJO subvenciu rabaton de 15 € al junuloj prenantaj KER-ekzamenon sur la nivelo C1.

Informado kaj kulturo

La estraranoj priparolis ankaŭ kolektadon de filmmaterialoj kaj kvalitaj fotoj el diversaj aranĝoj, por posta uzo informcele; estis decidita interalie fotokonkurso kadre de Kontakto (menciindas ke bezono de varba filmo pli kaj pli senteblas pro la tre aktiva agado de la Komisiono pri Eksteraj Rilatoj lastatempe). Aparta paŝo estos refreŝigi la Artistan datumbazon, kreitan siatempe de David-Emil Wickström, kiun povos profiti organizantoj de ĉiuspecaj aranĝoj en Esperantujo. Estis priparolita ankaŭ kunlaboro kun Muzaiko — projekto de tuttempa interreta radio Esperantlingva — kaj la estraranoj tuj registris sonan kontribuon por ĝi.

Pasporta Servo

Post kiam la servo estis plejparte movita al la interreto, tiel ke ĝia administrado estu multe pli facila kaj ĝia uzado estu pli taŭga por la moderna epoko, la projekto daŭre spertis plurajn neatenditajn problemojn, ĉefe teknikajn. La Komitato dum sia somera kunveno analizis la problemojn kaj starigis planon de paŝoj necesaj por plibonigi la (iasence mizeran) situacion. Sekve de tio estis publikigita alvoko aliĝi al la teamo de PS, al kiu venis jam kandidatiĝoj (legantoj de Esperanto estas bonvenaj; plej gravaj taskoj bezonantaj asiston estas libro-kompilado kaj aranĝo de mapoj, ankaŭ grafikisto por modernigi la aspekton de la PS-libro). Laŭplane ĝis la fino de la jaro estos reebligita la propra regado de personaj profiloj, kio igos la retejon denove plene uzebla. Dume la estraro prezentos tempoplanon kiel evoluigi la servon, kaj la Komitato diskutos kio estu la estonta formo de PS.

Estrara laborplano

Nemalgrava eco de prudenta singvido estas starigo de realismaj celoj kaj plenumhorizontoj. Por la proksima jaro la nova estraro jam prezentis sian laborplanon al la Komitato, kaj ĝiaj ĉefpunktoj estas: pli efika kunordigo de la organiza laboro; propraj iniciatoj kaj pli aktiva subteno al konkretaj projektoj en la sfero de kulturo; regula informado far la estraro; porekstera informado; pli forta ĉeesto en la Forumo Junulara Eŭropa; konigo de TEJO en aliaj gravaj internaciaj kadroj; komunaj trejnseminarioj kun aliaj organizoj; subteno al ekstereŭropaj landaj sekcioj, kie mankas spertoj.

Resume, ne mankas agado en TEJO! Ĝiaj aktivuloj estas energiplenaj kaj rezultojn oni aŭdu laŭlonge de la jaro.

Sergej-Meir Tyırin

Leterkesto

Kio estas “decido” de la Komitato?

Jam ekde septembro 2009 estas diskutado en la Komitata retdiskutlisto pri la urĝeco enkonduki la eblecon de perinterreta voĉdonado fare de la Komitato de UEA.

Tiu ĝenerale subtenata deziro kondukis al decido de la Komitato en Havano “ebligi retan voĉdonadon de la Komitato”. Unu jaron poste ankoraŭ nenio el tio estas realigita. Sur la sojlo de la komitata kunveno ĝi produktas cirkuleron en kiu ĝi “post la profunda reanalizo de ĉiuj facetoj de la reta voĉdonado en la Komitato rekonfirmas” kaj tiam sekvas elmencio de pasigendaj proceduraj stumbloj kun la konkludo ke la efektivigado de perinterreta voĉdonado devos atendi plurajn jarojn.

En la tuta traktado de la propono akceptita en Havano la Komitato havis neniun voĉon. En Kopenhago eĉ la temo, kvankam entagordigita, “pro tempomanko” ne estis priparolata. Verŝajne la decido estos efektivigita plej frue fine de 2014. ILEI kaj TEJO bezonis ne pli ol unu jaron por enfunkciigi perretan voĉdonadon.

Oni demandas sin, kiuj internaj fortoj en UEA ludis rolon prokrastante seriozan traktadon. Mankas la spaco al mi por mencii ĉiujn faktorojn, kiujn cetere mi bone konas. Unu el ili mi volas speciale substreki, tio estas la subordigita rolo, kiun ludas la komitatanoj en la (manko je) diskuto.

La statuto estas tre klara pri tio, ke la plej alta organo de la asocio estas la Komitato.

Artikolo 29 preskribas “Al la Komitato apartenas ĉiuj kompetentecoj en la Asocio, kiuj ne estas rezervitaj, laŭ la leĝoj aŭ la Statuto, al aliaj instancoj.” kaj en artikolo 33 estas:

La Estraro estas respondeca al la Komitato. Ĝi (a) respondecas, sub gvido de la Komitato, pri la ĝenerala evoluigo de la Asocio; (b) plenumas la decidojn de la Komitato.

Oni bezonas neniun alian tekstlinion por pruvi la superordigon de la Komitato al la Estraro.

Atentu nun la tekston de mesaĝo de la Ĝenerala Direktoro (ĜD) de UEA en la Komitata retdiskutlisto, je 12-4-’10:

... Pri la ĉiutaga funkciado de UEA respondecas kaj decidas la Estraro, dum la Komitato (Statuto, art. 29.c) “difinas la ĝeneralan agadon de UEA”. La ĝeneralan agadon oni difinas per strategiaj k.a. planoj. ... krom elekti la Estraron k.a. organojn kaj decidi pri financaj dokumentoj, la Komitato estas taskita pri tiel ĝeneralaj demandoj, ke por ili reta voĉdonado ne necesas. ...

La sekvoj estus fatalaj. La Estraro havas tre konkretajn taskojn kaj ĝi ofte devas rapide fari decidojn, pro kio ĝi jam de longe voĉdonas ankaŭ rete.

Prave la ĜD citas artikolmembron 29.c kaj konkludas ke la Estraro respondecas pri la ĉiutaga funkciado de UEA. Tie li tamen prenu “ĉiutage” laŭ la vorto: rutinaj, ĉiutagaj aferoj.

Li ankaŭ ŝajnas ne kompreni ke la elmenciado de ok specialaj taskoj de la Komitato sub artikolo 29 estas farita por certigi ke neniam la Estraro akaparu la diron pri tiuj taskoj.

Kiel ĜD povas publike aserti ke la Komitato estas taskita nur pri ĝeneralaj demandoj, pri kiuj reta voĉdonado ne necesas ?

La demando pri plirajteco de la ĜD (kaj komplementa eventuala malplirajto de la Komitato) havas alian strukturan kaŭzon, nome la rilato inter Estraro kaj CO.

En scienco pri organizaĵoj ekzistas iuj principoj pri tio, kiuj ne estas plenumitaj ene de UEA:

  1. Certigu ke ekzistas bone funkcianta “centra bredejo”, interkonsiliĝado inter prezidanto kaj Direktoro; ĝi estu parte fermita, parte malfermita.
  2. Kreu travideblan rilaton inter Estraro kaj Direktoro, fiksu ĝin en Direktorada Statuto kaj apliku ĝin kohere kaj singarde.
  3. Elektu formon en kiu Estraro kaj Direktoro kiel malmulte eble enpaŝu la aliulan terenon kaj en kiu la Direktoro havas kiel eble multe da libereco kaj respondeco.

Ĉi-tiu mallonga ekzerco pri organiza sociologio tuŝas nur unu faceton de la ne-povo de la Estraro ageme efektivigi decidojn de la Komitato. Kaj mi ne volas kulpigi pri tio unu personon kiu ĉiam montras plejeble grandan respondecon pri la funkciado de la Centra Oficejo. Alia faceto estas la pasiveco de multaj komitatanoj mem en la historio de UEA kaj (konsekvence ?) la manko je respekto flanke de estraranoj, kiuj mise parolas pri “rekomendoj” de la Komitato al la Estraro anstataŭ “decidoj”, kiujn la Estraro devas plenumi ene de klare indikita periodo.

Johan Derks, eks-komitatano
Komento de la Ĝenerala Sekretario

Ĉiu iniciato, kies celo estas plibonigi la laboron de UEA kaj de ĝiaj organoj, estas ĉiel bonvena. Tial la malnova estraro de UEA kun atento sekvis i.a. la komitatan opiniinterŝanĝon iniciatitan de Komitatano B Johan Derks pri reta voĉdonado, kiu ekviglis en la antaŭkongresa periodo 2010. La estraro — ektraktinta samperiode la aŭtoran projekton de la prezidanto Probal Dasgupta pri la Strategia Plano — ekde la komenco havis principe pozitivan sintenon al la ideo.

Malgraŭ tio, ke Johan Derks ne estis reelektita kiel Komitatano B, pri kio informis Gazetara Komuniko de UEA 382 (01.06.2010), la estraro akceptis lian proponon pri reta voĉdonado.

Dum sia lasta — en la malnova konsisto — kunsido en Havano la estraro (2007-2010) decidis pri la establo de dumkongresa Komisiono pri la Strategia Plano. Por ĝiaj laboroj krom la dissendita aŭtora projekto de la Plano de la prezidanto Dasgupta estis transdonita la propono de komitatano Mark Fettes pri starigo de la Strategia Komisiono, kaj ankaŭ la propono de eksa komitatano, Johan Derks. La kongresa Komisiono konsideris ilin, sed ne havis la tempon trakti la trian. Ĉiuj estis direktitaj por laboro de la Komisiono pri la Strategiaj Demandoj.

Malgraŭ tio la nova estraro revenis al la demando pri la reta voĉdonado en aŭtuno 2010 kaj jarkomenco 2011. La traktado estis ĉesigita pro subita plurmonata malsano de la Ĝenerala Direktoro de UEA, Osmo Buller. La reanalizo de ĉiuj faktoroj ebligantaj la enkondukon de la reta voĉdonado prepare al la kopenhaga komitat kunsido reliefigis la neceson ŝanĝi ne sole la Ĝeneralan Regularon, sed ankaŭ la Statuton. Ĉiuj komitatanoj ricevis koncernan dokumenton. La diskuto kaj decidoj de la Komitata Kunsido en Kopenhago koncentriĝis tamen nur pri ŝanĝoj en la Elekta Regularo.

Estas afero evidenta, ke ĉiu ideodoninto de plibonigoj kaj lertigoj en la laboro de la Asocio interesiĝas pri la sorto de siaj ideoj kaj proponoj. De ĉiu membro UEA atendas danke komunan konsideradon de plibonigoj kaj lertigoj en maniero konstruema kaj ebliganta dialogon.

Barbara Pietrzak

Esperantigo de propraj nomoj

Mi komencis lerni Esperanton fine de 2005, mia edzino Gisèle iom pli poste. Komence de 2007 ni jam ofte interparolis Esperante. Kelkfoje mi diris ekzemple “Mi tuj veturos al Vernuzo”, sed ŝi protestis: “Vi ŝiras miajn orelojn! Vernoux estas Vernoux (franca prononco Vernu’), ne Vernuzo. Ne esperantigu la proprajn nomojn!” Mi decidis studi la aferon kaj foliumis PIV-on. Mi trovis sep kategoriojn:

  1. Esperanta nomo = origina nomo, ekz. Milano, Torino, Oslo.
  2. Esperanta ortografio, origina prononco, ekz. Pikaso, Tiĉino, Vinĉi.
  3. Facilaj kaj evidentaj: Amsterdamo, Berlino, Londono, Madrido, Rabato, kvankam la lasta povas okazigi ŝercon: Se vi bone marĉandas, vi povas aĉeti tapiŝon en Rabato kun rabato.
  4. Kontraŭdiraj ortografioj: Aikso Provenca sed Boĵolezo, Koŝio kaj Bordozo sed Ĉaŭdefono kaj Laŭzano, Marsejlo sed Marseljezo. Malbelaĵo: Mozarto (eble arto de la Mozo-valo aŭ mozaraba arto?), kvankam la germana z (prononco [ts]) tradukiĝas per c ekzemple en Salcburgo kaj Ŝvarcvaldo.
  5. Propraj nomoj entenantaj komunajn vortojn, ekz. Bulonjo ĉe Maro. Oni rajtas do traduki la komunajn vortojn. Tamen, la angla vorto Town aperas en almenaŭ tri diversaj tradukoj: Briĝurbo (Bridgetown), Fritaŭno (Freetown) kaj Kapstado (Cape Town).
  6. Du nomoj por la sama loko, ekz. Kalkato/Kalkuto, Pado/Poo, Pajno/Pano, Graŭbindo/Grizono.
  7. Neesperantigitaj nomoj, ekz. Heine, Kalevala, eĉ de Zamenhof (!!!)

Mia konkludo estis, ke la esperantigo de la propraj nomoj fiaskis. En PIV mi trovis ĥaoson. Mirinda verko, sed ne rilate al la propraj nomoj. La kialo estas simple, ke ne eblas esperantigi la proprajn nomojn. Multaj propraj nomoj en PIV estas nekompreneblaj aŭ malbelsonaj por nacilingvanoj kaj tute senutilaj por fremdlandanoj. Supozu, ke ĉinaj turistoj volas viziti la Luarajn kastelojn. Ili havas gvidlibron en Esperanto kaj decidas komenci la viziton en Blois. Ili veturas suden de Parizo sed atingas la Pireneojn netrovinte la urbon Blezo!

Kompreneble, tiu analizo senrevigis min. Sed mi prenis la aferon humure kaj skribis mokan vojaĝrakonton:

Ni ekveturis de Bofrezo je la oka matene kaj atingis Podon je la deka. Post vizito de tiu interesa urbo, ni veturis sud-orienten ĝis Valso-Banurbo kaj Aŭbenaso. Poste, ekde Valo-Ponto-d’Arko ni sekvis la panoraman vojon de la Ardeŝa Kanjono, kies fina punkto estas proksima al Ponto-Sankta-Spirito. Dek kilometrojn pli sude, en Aŭtoj-sur-Sezo, ni transiris Rodanon kaj veturis norden ĝis San-Paŭlo-Tri-Kasteloj, kie ni eniris la Sudan Dromon. En Dioĝinfariso ni vizitis la potistojn. Fine ni revenis hejmen tra Montelimaron, Privason kaj Vernuzon.

Nur Podo (Le Puy) kaj Rodano (Le Rhône), estas oficialaj nomoj. La ceterajn mi inventis laŭ la modeloj de PIV. Eble du nomoj necesigas klarigon. En la nomo Aŭtoj-sur-Sezo (Bagnols-sur-Cèze) mi iom troigis la humuron (en franca slango bagnole = aŭto). Dieulefit entenas nur komunajn vortojn, do la traduko estas Dioĝinfaris, kaj konscience mi aldonis la finan o. La aliajn lokojn la leganto povas diveni: Boffres, Vals-les-Bains, Aubenas, Vallon-Pont-d’Arc, Ardèche, Pont-Saint-Esprit, Saint-Paul-Trois-Châteaux, Drome, Montélimar, Privas kaj Vernoux.

Poste mi legis la verkon de Bertilo Wennergren, PMEG. Bertilo skribas, ke oni ne estas devigata esperantigi ĉiujn proprajn nomojn. Tio dependas de la kunteksto. Kompreneble, kelkaj nomoj kiel Parizo, Tuluzo, Bordozo estas jam delonge konataj en la tuta mondo. Mia edzino pravis.

En septembro 2008 mi hazarde trovis la lastan numeron de la revuo La Sago. Ĝi entenas artikolon de Andreo Andrio (verŝajne kaŝnomo) “Kiel esperantigi proprajn nomojn?”. Temas pri la oka artikolo de la serio, kaj ĝi entenas proponojn por la esperantigo de francaj propraj nomoj entenantaj la grupon -ill. La proponitaj “reguloj” ŝajnas komplikaj. Kiu komprenas, kio estas Miljaŭo (=Millau)? Kiam francoj parolas kun francoj, ili komprenas sin pli bone uzante la francajn nomojn. Kiam ili parolas kun eksterlandanoj, la franca prononco povas esti malfacila, sed eblas precizigi: “en la urbo Milly: m-i-l-l-y”. La nomon Milio (esperantigo de Andrio) eksterlandanoj ne komprenus, nek la francoj! La germanoj eĉ rifuzis la esperantigon de la nomo de la poeto Heine. Kial do la francoj devus pene labori por esperantigi ĉiujn francajn proprajn nomojn? En humuro, tio ja taŭgas: ekzemple Trifouilly-les-Oies estas franca humura nomo de iu vilaĝo situanta, kiel diras la finnoj, “malantaŭ la dorso de Dio”, kaj al ĝi respondas eble “Aĉaĵejo-la-Anseroj”.

La esperantigo de propraj nomoj interesas la esperantistojn de ĉiuj landoj. Eble ne-eŭropanoj estas eĉ pli koncernataj ol eŭropanoj. Kion pensus ekzemple japanoj aŭ ĉinoj, se francoj aŭ aliaj eŭropanoj komencus amase esperantigi siajn proprajn nomojn? Mi esperas, ke la revuo Esperanto ricevos lavangon da reagoj similajn al tiuj okazigitaj de Anna Löwenstein per sia artikolo “Poetoj detruas nian lingvon”.

Hannes Larsson
h...@wanadoo.fr

Nova grupo ĉe la Interlingvistikaj Studoj de UAM kaj ekzamenoj pri instruista trejnado

La 5-an fojon komencis siajn 3-jarajn studojn nova grupo ĉe la Postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz (Poznano, Pollando) la 17-an de septembro.

La partoprenantojn el 10 landoj salutis la vicdekano de la Novfilologia Fakultato, prof. Jerzy Kaliszan. Li emfazis la unikecon de la interlingvistikaj studoj, jam bone instalitaj en la Novfilologia Fakultato, kaj la ĝojon, ke ĝi altiras partoprenantojn el diversaj landoj. La gvidantino de la Studoj prof. Ilona Koutny bonvenigis la partoprenantojn, skizante la 13-jaran historion de la Studoj kaj la sekvantajn kursojn kaj taskojn. La studoj povis starti dank’ al la stipendioj de ESF kaj de ILEI-UEA, kaj al la entuziasmo de la partoprenantoj, speciale de la brazila grupo.

La 20 kursanoj (5 el Brazilo, po 3 el Hungario, Pollando kaj Svislando, po unu el Francio, Germanio, Italio, Hispanio, Rusio kaj Usono) konsistas plejparte el junuloj, sed ne mankas spertaj esperantistoj (eĉ unu estrarano de UEA kaj la gvidantino de la Ekzamena Komisiono de ILEI). Ili povis partopreni dum la sekvaj 4 tagoj en 4 intensaj kursoj: prof. John Wells prezentis kun vervo diversajn sonsistemojn en la mondo kaj pli detale la fonetikon de Esperanto; prof. Vera Barandovská-Frank traktis interlingvistikon: de la tereno de interlingvistiko kaj la internacia lingvosituacio tra la etnaj interlingvoj kaj piĝinoj ĝis planlingvoj; prof. Aleksander Melnikov analizis la nocion de kulturo kaj speciale la terenojn de la E-kulturo kaj la fonajn sciojn de tipa esperantisto; Lidia Ligęza pliproksimigis al la ĉeestantoj la poezion kaj Tomasz Chmielik la prozon de la unua periodo de la Esperanta literaturo. Ne mankis diskutoj kaj reagoj.

Paralele al la sesio okazis ekzamenoj de 4 studentoj finintaj la 3-jaran studadon kaj de 10 partoprenantoj de la unujara instruista trejnado (komuna entrepreno de la Interlingvistikaj Studoj de UAM kaj de ILEI kun la kontribuo de edukado.net). En la unua grupo defendis sian laboraĵon kaj respondis al la demandoj de la ekzamenkomisiono: Marija Jerkovič (kroataj lernolibroj de Esperanto kaj iliaj verkintoj), Tea Radovanovič (kroata literaturo tradukita al Esperanto), Sean Healy (maŝina tradukado kaj Esperanto), Petro Baláž (moderna informado kaj DVD kreita ĉe E@I) — ĉiuj stipendiitoj de ESF. La alia grupo (Magdalena Feifičová, Ildikó Joóné Ladányi, Gisela Macioszek, Arlette kaj Edmond Plutniak, Gizela Sklorz, Svetlana Smetanina, Petra Smidéliusz, Margaretha Symoens, Szabolcs Szilva) krom sia pli mallonga kaj praktika laboraĵo devis ekzameniĝi pri gramatiko, literaturo kaj movado de Esperanto por akiri la instrurajtigon de ILEI. Pluraj analizis lernmaterialojn kun la gvido de d-rino Katalin Kováts. Flanke de ILEI partoprenis la ekzamenojn Zsófia Kóródy. La laboraĵoj estas konsulteblaj ĉe edukado.net.

[FORIGITA!: bildo]

La interlingvistika grupo sidas en la salono.

Dua Interlingvistika Simpozio

La interlingvistikan sesion sekvis Interlingvistika Simpozio (22-23.09.2011) “Interlingvistiko kaj esperantologio antaŭ la defioj de la 21-a jarcento” same en la Novfilologia Fakultato, organizita la 2-an fojon (la antaŭa okazis kadre de la dekjariĝo de la Studoj en 2008).

Partoprenis ĝin kvindeko da homoj el 15 landoj: novaj kaj malnovaj gestudentoj, la alvenintaj instruistoj kaj kelkaj aliaj aliĝintoj. Dum la malfermo kaj la vicdekano de la Novfilologia Fakultato kaj la vicdirektoro de la Lingvistika Instituto emfazis la gravan kaj prestiĝan rolon de interlingvistiko en la scienca vivo de la fakultato, dankis la organizan laboron de la iniciatinto kaj gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj, prof. Ilona Koutny.

La dudeko da prelegoj okazis en 4 sekcioj: lingvistiko, metodiko, movado kaj literaturo. Fine de ĉiuj sekcioj okazis diskutoj pri la defioj al la donita tereno. Kelkaj ekzemploj el la programo: translingvigi kulturaĵojn en Esperanton (A. Melnikov), Globish (M. Farris), ekstermovadaj kunlaborebloj (Zs. Kóródy), RITE: Reta Instruista Trejnado ĉe edukado.net (K. Kováts), lingvopolitiko de UEA ĉe UN (S. Keller), atendoj de la esperantistaro rilate al UEA (Z. Galor), la Esperanta literaturo sojle de la 21-a jarcento — kien, kiel kaj por kiu? (T. Chmielik). Programo ĉe http://edukado.net/upload/enhavo/dosieroj/anoncoj/Interlingvistika%20Simpozio-1.pdf.

La ĵaŭda bankedo pasis en tre bona etoso. La dekanino de la Novfilologia Fakultato ĉeestis kaj diris kelkajn favorajn vortojn pri la Interlingvistikaj fako kaj simpozio.

Kiel kutime — la tuton semajnfine kompletigis la kultura aranĝo Arkones kun aldonaj prelegoj, spektakloj kaj koncertoj. Tiel la gestudentoj povis ekkoni ankaŭ la polan esperantistan medion kaj agrable malstreĉiĝi.

Ilona Koutny

[FORIGITA!: bildo]

Malfermo de la Interlingvistika Simpozio: vicdirektoro de la Lingvistika Instituto, vicdekano de la Novfilologia Fakultato, prof. Ilona Koutny kaj prof. John Wells.

Irlanda Ministro pri EU-Aferoj malfermos la EEU-Kongreson

Kiam okazas sukcesa UK aŭ alia Esperanto-Kongreso, oni foje aŭdas postajn plendojn pri tre malgranda, aŭ eĉ nula efiko al la granda neesperantista komunumo en la kongresa loko. Do, interna movada sukceso samtempe iĝas malsukceso por la disvastiĝo de Esperanto.

Ni tre konscias tiun fakton, preparante la 9-an Kongreson de Eŭropa Esperanto-Unio, kiu okazos en Galivo, ĉe la okcidenta marbordo de Irlando julie 2012. Jam vidiĝis sukcesoj de tiu aliro: akceptis malfermi la kongreson la juna irlanda ministrino pri EU-aferoj, Lucinda Creighton. Verŝajne la novelektita Prezidento de Irlando, Michael D. Higgins, loĝanto de Galivo, estos la alta protektanto de la kongreso — ni tuj invitis lin la tagon de lia elekto, la 29-an de oktobro 2011. Parolos la Komisionano pri Oficialaj Lingvoj, Seán Ó Cuirreáin, kiu jare raportas al la irlanda parlamento pri la efektivigo de la Leĝo pri Oficialaj Lingvoj, 2003. Ĉar la kongresa temo, “Lingvolernado en EU: lerni pli, kosti malpli” aparte taŭgas dum la nuna ekonomia krizo kaj en la specifa lingva situacio de Irlando, parolos aro da ne-esperantistaj fakuloj, ekzemple d-ro Eugene McKendry, direktoro de la informcentro pri lingvolernado de la universitato de Belfasto, kaj d-ro Nollaig Ó Muraíle, fakulo pri la irlanda lingvo de la universitato de Galivo. Kaj ne mankos esperantistaj interlingvistaj fakuloj, kiel Profesoro Wim Jansen de la universitato de Amsterdamo. S-ino Angela Tellier, ĉefmotoro de la brila brita programo, S2L/Springboard to Languages, efike kunlaboras kun la juna instruistino Louise Bhreathnach, kiu instruas Esperanton laŭ la S2L-programo en la baza lernejo Scoil Iognáid.

La kongresa temo aparte taŭgas por Irlando, antaŭ ĉio pro la situacio de lingvolernado en la lando. Tre malmultaj sukcese lernas fremdajn, kaj du trionoj de la infanoj eĉ ne sukcesas ellerni la propran nacian lingvon, la irlandan, kiu estas deviga por ĉiuj infanoj en bazaj kaj mezaj lernejoj. La ĉefa kialo estas la anglalingveco de Irlando, kiu igas ne necesa la lingvolernadon, laŭ la disvastigita opinio. Samkiale similas la lingvolernado en Britio, sed tiu fakto ne klaras al sekcioj de la loĝantaro, kiuj emas kulpigi la lernadon de la malfacila irlanda, kelta lingvo kiu ege malsimilas la anglan, pri la malsukceso lerni aliajn lingvojn.

Aparte bone funkcias la antaŭkongresa reklamado: lastatempe publikiĝis multaj pozitivaj artikoloj pri Esperanto en la plej popularaj galivaj gazetoj, la Connacht Tribune kaj la Galway City Tribune, kaj okazis intervjuoj kun lokaj radio-stacioj. Estis intervjuo kun juna loka esperantisto, Somhairle MacAodha, filo de la konata verkisto kaj tradukisto Garbhan Mac Aoidh. Iam helpas la fortaj galivaj ligoj de la nuna prezidanto de EEU, kiu studis 6 jarojn tie kaj prelegas ĉiujare en la universitato de Galivo: kuzo lia, d-ro James Browne, estas prezidanto de la universitato, onklo lia, d-ro Michael Leahy, estis 3-foje urbestro de Galivo, kaj kuzino lia, Mary Leahy, organizis ke la urbestro de Galivo invitis EEU kongresi tie.

La 9-a EEU-Kongreso okazos 16-20 julio 2012, kaj finiĝos pli ol semajnon antaŭ la Hanoja UK. Eblas rekte aliĝi rete al la Kongreso ĉe http://eeu-kongreso.webnode.com

Seán Ó Riain
Prezidanto de EEU

Ĉu la nepoj nin benos?

Nia movada juvelo trankvile kaj modeste kaŝiĝas inter la muroj de la Centra Oficejo en Roterdamo. La laboro kiun ĝi postulas estas benediktana kaj temporaba, ne tiom spektakleca kaj certe ĝi ne donas tujajn rezultojn pri kiuj oni povus fanfaroni, ekz. en la asocia organo. Sed tio absolute ne signifas, ke ĝi estas malpli bezonata aŭ malpli grava! Ŝajnas al mi, ke multaj ne konscias pri la valoro de nia asocia biblioteko, kies historio estas same longa kiel tiu de UEA mem.

Dum ses someraj semajnoj mi ĝuis la eblon volontuli en Biblioteko Hector Hodler, kies mirindecon mi malkovris certe ne kiel la unua, same ne kiel la lasta esperantisto. En diversgrandaj skatoloj mi trovis periodaĵojn kiuj montras la historion de la Esperanto-movado kaj atestas pri la sinteno de la esperantistaro al la mondo kaj gravaj historiaj okazaĵoj de la 20-a jarcento. Tiu kolekto vere impresas per sia abundo kaj relativa kompleteco.

Bedaŭrinde, ĝis nun ĝia prizorgado ne ricevis tiom da atento kaj financaj rimedoj, kiom ĝi meritus; ekz. mankas kompleta katalogo kaj parto de la kolekto estas damaĝita pro manko de protekto kontraŭ sunlumo, humideco, polvo ktp. Feliĉe en la CO kaj en la Estraro estas homoj kiuj komprenas la gravecon de la problemo kaj la biblioteko ĝuas pli kaj pli grandan atenton.

La biblioteko unue troviĝis en la dua etaĝo de la roterdama domo, sed tie ĝi fariĝis jam danĝera pro sia pezo. Okaze de la renovigado de la Centra Oficejo ĝi estis translokita en 2006 al la Salono Zamenhof en la teretaĝo, la ĝistiama kunsidejo. Nun la libroj kaj periodaĵoj havas tie decajn kondiĉojn: ili ripozas en modernaj — belaj kaj utilaj — rulbretaroj, kiujn UEA aĉetis dank’ al la donacoj de malavaraj esperantistoj. Okazis ankaŭ aliaj plibonigoj, ekz. malpliheligitaj fenestroj kaj malpli alta temperaturo.

La oficisto Ralph Schmeits kunordigas la realigadon de diversaj necesaj ŝanĝoj. Helpas Rob Moerbeek, jam de multaj jaroj la ĉefa prizorganto de la biblioteko, kaj aliaj volontuloj kiel Wim Baris kaj Heidi Goes. La prioritato estas ordigi la kolekton kaj savi la dokumentojn, kiuj estas en malbona stato. La periodaĵoj estas enmetataj en skatolojn el neacida kartono (la samo atendas poste la librojn), produktitajn laŭ la samaj striktaj normoj kiuj validas en la Reĝa Biblioteko en Hago, la nacia biblioteko de Nederlando. La skatoloj estis faritaj laŭ aparta mendo, tiel, ke ilia grandeco kongruas kun la dimensioj de la bretaroj. Tio ebligas ŝpari lokon por novaj, alvenontaj libroj kaj periodaĵoj.

Kelkaj povus demandi, ĉu ni vere bezonas tiujn penon kaj elspezojn. Ĉu ne estus pli bone streĉi fortojn nur por informado, instruado? La respondo estas mallonga: ne. Taŭgas pensi pri la celoj kaj bone plani ilian realigon. Se ni atingos per informado tion, kion ni volas — por diri tion idealisme kaj elvoke — la finan venkon, trezoron similan al BHH posedos nur la Aŭstria Nacia Biblioteko kaj ĝia Internacia Esperanto-muzeo kaj Kolekto por Planlingvoj, kiuj tamen ne estas regataj de esperantista organizo, sed de la aŭstria ŝtato. Cetere, eĉ kaze de malsukceso gravas kolekti la fruktojn de la kulturo kiun ni kreas.

La gravecon de la biblioteko kaj ĝian utilecon povas pruvi ankaŭ gravaj movadanoj — la aŭtoroj de libroj kaj artikoloj, kiuj iel baziĝas sur la dokumentoj trovitaj en BHH, kiel ekz. d-ro Ulrich Lins (La danĝera lingvo) aŭ d-ro Ziko van Dijk (La Asocio). Ni ankaŭ ne povas antaŭvidi, por kiu utilos Biblioteko Hector Hodler en la estonteco...

“La nepoj vin benos, se vi pacience eltenos”, skribis Zamenhof en la konata poemo La vojo. Efektive, la laboron, kiun oni nun faras en la biblioteko, povos aprezi precipe ontaj generacioj. Por ili ni konservu niajn hodiaŭajn kulturaĵojn. Sed ĉu ni eltenos? Multo dependas ankaŭ de vi, kara leganto! Helpu, laŭ viaj ebloj, donacante eĉ etan sumon al la fondaĵo Biblioteko.

Paweł Fischer-Kotowski

[FORIGITA!: bildo]

Belaj kaj utilaj rulbretaroj de Biblioteko Hector Hodler

Recenzoj

SEJM: Legendoj pri legendo

Legendoj pri SEJM. Mikaelo Bronŝtejn. Moskvo: Impeto, 2006 (3-a eld). 231p. 20cm. Ilus. ISBN 5716101526. Prezo: € 15,00

La libro ne estas sistema historio pri SEJM, Sovetia Esperantista Junulara Movado, ekzistinta en Sovetunio inter 1966 kaj 1979, sed konsistas el sinsekvo de ĉapitroj pri unuopaj gravaj temoj kiel la genezo de SEJM, diskuto pri statutoj kaj oficialigo, neforgeseblaj Esperanto-renkontiĝoj kaj -tendaroj en Sovetio kaj brigadoj en eksterlando, konflikto inter generacioj, agadoj en lokaj kluboj, vizito de Lapenna en Moskvo, poezia produktado en Esperanto.

La unua eldono de la libro aperis en 1992, la dua en 1998, kaj ĉi tie temas pri la tria korektita kaj kompletigita el la jaro 2006. Eldonita ĝi estis de REU kaj Impeto en Moskvo. SEJM — tio estis kolektumo de junaj sovetiaj esperantistoj, inter kiuj troviĝis komsomolanoj, sindikatistoj kaj membroj de KPSU, do aktivaj sociaj agantoj kaj seriozaj profesikarieruloj. Ili celis efike apliki kaj progresigi Esperanton en la stagna politika kaj socia vivo sub Breĵnevo, do en novstalinisma etoso de multaj malpermesoj kaj persekutoj. Al la grupo de reprezentaj nomoj de SEJM, ankaŭ internacie konataj, kiuj formis la ĉefan motoron de tiu organizaĵo, esence apartenis Anatolo Gonĉarov (Siberio), Vladimir Samodaj (Moskvo), Boris Kolker (Baŝkirio), Dmitrij Cibulevskij kaj Miĥail Lineckij (Ukrainio), Ivan Lisiĉnyj (Kazaĥio), Jefim Zajdman (Krimeo), Vytautas Šilas (Litovio), Aristids Mediņš (Latvio), August Kilk (Estonio), Eŭgeno Perevertajlo (Uzbekio), Viktor Aroloviĉ (Moskvo), Vladimir Bespalov (Soĉi), Valerija Cvetkova (Leningrado), Dina Lukjanec (Siberio) kaj nature Mikaelo Bronŝtejn mem, kiu tiam vivis en Ĥmelnickij (Ukrainio), poste en Vorkuta (Komi).

SEJM, kies starigo laŭdire estis sugestita de Humphrey Tonkin, neniam fariĝis amasmovado, sed la membraro en ĝiaj kluboj tamen kreskis de 150 personoj en 1965 al 1200 en 1975 (laŭ Cibulevskij, SEJM, historia skizo, 1994, p. 17). Bronŝtejn, la aŭtoro, kiu ne plu ĉion klare memoras, nomas siajn memuarojn “legendoj”. Ĉar ili permesas iom fantazii. SEJM intencis aliĝi al TEJO kaj lanĉi vastan agadon organizan, korespondan, studentan, redaktan, kontaktan, tradukan, kulturan, eĉ aŭtostopan kaj historiografian. Kaj: Grava celo de la sovetia esperantistaro estis akiri gvidan rolon en la tutmonda Esperanto-movado, kiel Vladimir Samodaj fanfaronis en Juna Esperantisto 1/1966. Do, temis pri altaj ambicioj, pri kiuj la izolitaj sovetianoj revis kaj en Okcidento preskaŭ neniu (kon)sciis. Sed en la lukto por oficiala agnosko li avertis ankaŭ: “Se ni ne montros utilon de nia agado, oni neniam agnoskos nin oficiale kaj ĉiam konsideros nin bagateluloj. Por venki ni devas esti organizitaj.” Paradoksa estis la situacio, ĉar SEJM fariĝis organizaĵo, kiu oficiale ne ekzistis, aŭ ne rajtis ekzisti: “Kontraŭdira estis SEJM, ĝis absurdo”, skribas Bronŝtejn, ĉar “nia, esence disidenta movado, subfosanta monopolon de la ŝtato por eksterlandaj kontaktoj, regule raportadis al la oficialaj instancoj pri niaj sociutilaj agoj” (p. 6). Kvankam SEJM ne malkonformis al la proklamata celaro de la ŝtata propagando kiel porpaca batalo, plifortigo de internacia amikeco, eĉ disvastigo de kontraŭfaŝismaj kaj komunismaj ideoj, ĝi ŝajne ne ricevis la ŝancon esti oficiale registrita. Simple tiel fondi kaj funkciigi organizaĵon sur tutsovetia nivelo estis miloble pli malfacile ol ricevi la permeson por iu loka klubo, kies beno dependis de la kapricoj de lokaj oficialuloj kaj de ties ambivalenta sinteno al Esperanto, kiel Bronŝtejn klarigas en la sepa ĉapitro de siaj legendoj. Aliflanke, ekzemple la filatelistoj ja ricevis sian tutlandan asocion, ĉar evidente ili kapablis pruvi la neceson de sia organizaĵo. Sed ĉu Esperanto estas komparebla kun filatelo, kaj kiel oni povas pruvi al la ŝtato la neceson de sia organizaĵo?

Kiel ajn, la historio de SEJM montras, ke eblis ekzisti ankaŭ sen formala agnosko. Nature, la “filistra” burokrataro ĉiam scipovis malhelpi kaj ĉikani kiam eblis, kaj tion la esperantistoj devis elteni. Ŝajnas, ke inter sovetiaj oficialuloj regis iom alia logiko, kiel montras jena atentinda letero el Komsomolo de aŭgusto 1966 al k-do Gonĉarov: “Ni dankas vin pro la letero kaj proponoj pri la propagando de Esperanto. Ni pensas, ke ne estas neceso fondi la junularajn Esperanto-organizaĵojn, kiel ni ne fondas organizaĵojn por la gejunuloj, studantaj aliajn lingvojn de la mondo. La laboro devas esti farata en la kadroj de rondetoj kaj kluboj de Esperanto, kiuj rajtas kalkuli je praktika helpo de la lokaj komsomolaj organizaĵoj kaj siavice helpi al Komsomolo en la internaciisma edukado de la junularo.” El tiu ĉi rimarkinda letero oni povas konkludi, ke la sovetia reĝimo tute ne estis interesata de la propagando de Esperanto, sed inverse, ĝi estis interesata, ke esperantistoj disvastigu la ideojn de la sovetia politiko. Ĉu do temis pri baza miskompreno, ambaŭflanke, aŭ pri intenca, konscia ludo? Bronŝtejn opinias, ke similaj respondoj el la ŝtata aparato servis por averti la esperantistojn, ke ili prefere ne plendu, ĉar ili ja havas ĉion: vortarojn, lernolibrojn, klubejojn... Bronŝtejn riproĉas al la aŭtoritatuloj hipokritecon, verŝajne prave.

En 1979, kiam SEJM, sen rajto ekzisti kaj de la komenco suspektata de la olda generacio kaj de la oficialuloj, elĉerpiĝis, profesoro Isaev fariĝis la ĉefo de la ŝtate kontrolata ASE, asocio kiun Bronŝtejn nomas hontinda (p. 218). En sia tekstaro Bronŝtejn publikigas leteron de Isaev de la 9-a de oktobro 1979, kiu klare pruvas lian kontraŭstaron precipe kontraŭ SEJM-tendaroj, kiuj laŭ lia rigora opinio “pasis en ne sufiĉe alta politika kaj organiza nivelo.” Sekve: “Tian praktikon ne eblas aprobi plu.” Punkto.

Ankaŭ la dua parto de la libro de Bronŝtejn estas leginda, ĉar tie la ofte bizaraj legendoj subite transformiĝas en specife sovetian humuron. Por studi tiun “humuron”, kiu aspektas preskaŭ jam kiel sarkasmo aŭ eĉ ciniko, necesas kaj bonvenas la malkaŝaj memoroj de sovetiaj esperantistoj kiel Bronŝtejn, Samodaj, Cibulevskij, Ĥarkovskij kaj Stepanov, kiuj jam signife kontribuis per propraj verkoj. Tiel indus, necesus kaj eblus reskribi la apenaŭ kredeblan historion de la sovetia esperantismo post la morto de Stalino.

Andreas Künzli

Fino bona, ĉio bona... ĉu?

Proverbaro tutmonda. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2010. 157p. 21cm. ISBN 2906134899. Prezo € 13,50

La libron verkis kaj eldonis André Cherpillod, konata pro pluraj pli fruaj broŝuroj, pli aŭ malpli dikaj, pri plej diversaj temoj lingvaj. Tiu ĉi eldonaĵo el lia komputilo estas de la konataj stilo kaj aspekto. Kaj ankaŭ en tiu ĉi kazo aperas tekstoj en pluraj skribsistemoj. La libro enhavas Esperantajn proverbojn (kaj kelkajn aliajn frazeologiaĵojn). La proverboj aperas kun tradukoj en diversaj aliaj lingvoj. Ilin antaŭas kelkpaĝa enkonduko pri la temo “proverbo”.

La Esperantaj proverboj estas ĉirkaŭ 900, kaj ili estas alfabete ordigitaj. Iuj el ili referencas al alia similtema proverbo en la libro (kaj ĝenerale tiam ne havas proprajn tradukojn — ja ne necesas ripeti la samajn tradukojn en pluraj lokoj en la libro...). Tiuj proverboj estas denove menciitaj ĉe la proverboj, al kiuj ili referencas. Tiel ĉiuj similtemaj Esperantaj proverboj troviĝas en unu loko. Ĉe la proverboj estas ofte menciita(j) unu aŭ eĉ du fontindikoj. Ja indas scii ĉu proverbon publikigis Zamenhof, WaringhienBoulton. (Sed tamen en mia Proverbaro Esperanta de Zamenhof mi ĝis nun ne trovis la vortojn centimo aŭ eŭro...)

La tradukoj aperas en ĉirkaŭ 90 lingvoj. Post ĉiu “traduko” (simil-tema proverbo en alia lingvo) sekvas ankaŭ laŭvorta re-traduko en Esperanton de tiu alilingva proverbo. Oni povas do kompari la “bildon” de la Esperanta proverbo kun la bildoj de la alilingvaj. Ke oni re-tradukas alilingvajn “tradukojn” al la baza lingvo de proverbaro ne estas malkutime. Tio plaĉas al mi pro la alikulturaj bildoj kiujn tiuj povas transigi; ja mi ne tiel bone regas aliajn lingvojn. La franca, la germana kaj la angla estas la plej bone reprezentataj lingvoj inter la tradukoj. En la franca aperas tradukoj de preskaŭ ĉiuj proverboj, kaj pli ol duono estas tradukita ankaŭ en la anglan kaj germanan. Kelkaj aliaj lingvoj atingas eble kvinonon ĝis kvaronon de la Esperantaj proverboj. Kaj la plej multaj lingvoj estas multe malpli ofte troveblaj en la libro. Pri la nederlanda mi povis konstati ke mankas pluraj proverboj kiuj estas preskaŭ ekvivalentoj de la Esperantaj. Ĉu la kontribuinto pri la nederlanda tiujn ne sciis, aŭ ĉu simple la dato por eldono alvenis, tiel ke tiuj proverboj ne sukcesis atingi la paperan version?

La paĝoj estas sufiĉe dense plenigitaj per teksto, ja la ĉirkaŭ kvin mil proverboj plenigas nur 157 paĝojn. Oni povas rekoneti la “ĉefajn” Esperantajn proverbojn laŭ simbolo, sed cetere la amaso da literoj konsistigas tre densan vorto-maron. Por romano tio ne gravas, sed konsultlibro kia tiu ĉi iom suferas pro tio. Bedaŭrinde mankas en la libro indeksoj kiuj ebligus trovi proverbon laŭ certaj kriterioj. Sen tiaj indeksoj necesas koni la proverbojn por povi trovi ilin en la ĝusta (alfabeta) loko en la libro. Aŭ havi la fontajn verkojn, por povi trovi ilin tie.

Konklude mi povas diri, ke ĝi estas interesa libro por ŝatantoj de proverboj. Kaj se vi bezonas francan (aŭ germanan, anglan) tradukon, vi povas bone kombini ĝin kun la Zamenhofa verko. Sed vera studlibro ĝi ne estas, ĉar ne eblas laŭcele serĉi kaj trovi proverbojn. Krome, la aŭtoro indikas neniujn bibliografiajn fontojn.

Rob Keetlaer

Konatiĝu kun Dokumenta Esperanto-Centro

Unu el la ricevintoj de la ĉi-jara Subvencio Cigno estis Dokumenta Esperanto-Centro (DEC) en Kroatio, kies diversaj aktivaĵoj estas nesufiĉe konataj al la ĝenerala publiko. Jen okazo por prezenti ilin.

La kolekto de esperantaĵoj titolita Dokumenta Esperanto-Centro komencis formiĝi antaŭ pli ol tridek jaroj per sistema laboro de Josip Pleadin el Đurđevac kaj per multegaj donacoj de maljunaj esperantistoj. Tiel formiĝis la plej ampleksa kaj laŭdire la sola uzebla Esperanto-kolekto en Kroatio. Ĝi ankoraŭ ne estas honorigita per la titolo de “nacia kolekto”, kvankam ĝi oficialiĝis en junio 2010 per fondo de samnoma civitana societo kiu zorgas pri la kolekto, kaj kvankam ĝi fariĝis interesa temo ankaŭ por la landa asocio Kroata Esperanto-Ligo.

DEC kiel specifa Esperanto-societo fondiĝis por progresigi la konservadon kaj uzadon de la Esperanta kulturheredaĵo, kaj kiel sian finan celon ĝi difinis atingi la statuson de ŝtate aŭ regione protektata kolekto, kiu estus konsiderata nacia heredaĵo. Per tio estus garantiata ankaŭ la socia zorgo pri la kolekto en la estonteco. La unua reago flanke de fakuloj venis pasintjare per respondo de kroata Ministerio pri kulturo, en kiu ĝi konsilas starigi kontaktojn kun la konservista fako de la Ŝtata arkivo en Bjelovar kaj konkursi por subvencioj kadre de la Ministerio pri kulturo. Ekzistas pluraj antaŭkondiĉoj plenumendaj, kiuj garantius la socian protekton de la kolekto en la estonteco, kaj DEC kiel societo klopodas atingi la necesan nivelon postulatan de arkivistaj fakuloj.

En 2010 la kolekto estis premiita de UEA per la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen, kaj ĉi-jare UEA daŭrigis sian subtenon per la Subvencio Cigno. La subteno havis fortan reeĥon en la loka kaj regiona gazetaro, kaj pri DEC estis elsendita filmo en la regiona televida kanalo Srce TV.

Menciindas, ke ekde sia oficiala enskribiĝo en la registro de civitanaj societoj de Kroatio, DEC komencis intensan kunlaboron kun diversaj institucioj. Pasintjare tiu kunlaboro estis turnita al Bjelovar, la urbo de la sukcesa “renesanca”, landa kongreso. Per pruntoj de Esperantaj eldonoj de Andersenaj verkoj, DEC partoprenis la grandan ekspozicion organizitan de la Urba muzeo de Bjelovar sub la titolo “Bonan vesperon, sinjoro Andersen”, kiu gastis ankaŭ en Pakrac, kaj kiun malfermis la dana ambasadoro en Kroatio, s-ro Bo Eric Weber, kiu kun intereso informiĝis pri Esperanto, renkonte al la UK okazonta en Danlando. Aparte gravan atenton de la gazetaro kaj televido havis la ampleksa ekspozicio “100 jaroj de Esperanto en Kroatio”, organizita de DEC enkadre de la 9-a landa kongreso. La ekspozicion en la prestiĝa salono de la Urba muzeo malfermis Antun Korušec, la urbestro de Bjelovar. Speciala ekspozicio de Esperantaj antologioj, organizita de DEC, estis prezentita antaŭkongrese en la Popola biblioteko de Bjelovar. DEC eldonis 5 000 kolorajn informprospektojn pri Esperanto kaj distribuis ilin en ĉiuj lernejoj de Bjelovar. En majo ĉi-jare DEC kandidatigis la urbon Koprivnica kiel gastiganton por la jubilea 10-a kongreso de kroataj esperantistoj, kun la subteno de la Urbo Koprivnica kaj la Departemento Koprivnica-Križevci. La kandidatigon akceptis Kroata Esperanto-Ligo kaj la organizadon de la kongreso ĝi komisiis al DEC. La kongreso okazos inter la 22-a kaj 24-a de junio 2012. Kunlabore kun la Komunumo Bregi DEC organizas starigon de dulingva memortabulo (nova ZEO en Kroatio) al la fama fervojisto-esperantisto Ilija Puhalo (1899-1937) en lia vilaĝo Bregi apud Koprivnica, okaze de la 75-a datreveno de lia morto. Ilija Puhalo estis proksima amiko de Edmond Privat, kiu en 1926 vizitis la vilaĝon kaj la tiean tre aktivan Esperanto-klubon.

En DEC aktuale okazas kelkaj gravaj historiaj esploroj: bibliografiado de artikoloj de kaj pri Tibor Sekelj, renkonte al 2012, la jaro de Tibor Sekelj, preparoj por la festado de la 50-jariĝo de la fondo de la Esperanto-kampadejo en Primošten, kaj la apero de la Esperanta eldono de Tragedio en la Universo. Ĉio ĉi estas kombinita kun la 20-a datreveno de la morto de Gabrijel Divjanović, kiu instigis tiujn du projektojn, redaktis la revuon Homo kaj Kosmo kaj popularigis astronomion inter la esperantistoj en la Zagreba Observatorio dum sia direktorado. La festo de tiuj jubileoj okazos en decembro 2011, antaŭ la Zamenhofa tago en Zagrebo, kunorganizate de Unuiĝo de Zagrebaj Esperantistoj kaj DEC.

DEC havas sian retpaĝaron en Ipernity, kaj turnas sin al esperantistoj tutmonde, kiuj posedas nebezonatajn Esperantajn materialojn, kun la peto donaci ilin al la DEC-kolekto. Aparta invito iras al eldonistoj, verkistoj kaj redaktoroj, kiuj estas petataj donaci al DEC senpagajn ekzemplerojn de siaj eldonaĵoj, kaj al tiuj kiuj povas komenti la enhavon de la retpaĝaro de DEC kaj kompletigi la tie troviĝantajn informojn.

La prezidanto de DEC estas prof. Zdravko Seleš kaj la sekretariajn taskojn plenumas Josip Pleadin, estrarano de Kroata Esperanto-Ligo pri arkivado. Poŝtadreso: DEC, p.p. 79, HR-48350 Đurđevac, Kroatio. Potencialaj vizitantoj kontaktu nin rete: d...@gmail.com. DEC disponigas ankaŭ loĝadon por vojaĝantaj esperantistoj kaj surlokaj esplorantoj.

Financan subtenon DEC bonvenigas al siaj kontoj: deoc-f (ĉe Universala Esperanto-Asocio) kaj HR5023600001102158381 ZABAHR2X (en Kroatio). Listoj de mon- kaj aliaj donacintoj aperas en la DEC-retpaĝaro: www.ipernity.com/home/dokumenta.esperanto.centro

Davor Grgat

Esperanto en prestiĝa libro

Impona! Pro siaj preskaŭ 450 paĝoj, senriproĉaj bildoj kaj fizika aspekto, Planet Word (Planedo Vorto), kies antaŭparolon verkis la erudicia Stephen Fry, estas certe libro kiun oni povas sentime kaj senhonte donaci.

Ne nepre al fakuloj pri lingvoj, sed precipe al la granda publiko. La libro, kies aŭtoro estas J. P. Davidson, portas la leganton de la origino de la lingvo ĝis la nuno, kun aldona rigardo al la estonteco.

Al nia lingvo la aŭtoro dediĉas plenan subĉapitron, titolitan “Esperanto: Language and Utopia” (Esperanto: lingvo kaj utopio) (pp. 135-142). La sobran, objektivan tekston akompanas portreto de L. L. Zamenhof kaj bildo de la kovrilo de la Esperanta versio de La tragedio de Reĝo Lear (William Shakespeare; trad. K. Kalocsay). Aldone, nia lingvo kaj ĝia iniciatinto menciiĝas plurloke tra la libro. Mencion ricevas ankaŭ aliaj membroj de la familio Zamenhof kaj, krome, Volapük.

La libro aperis ĉi-jare ĉe Michael Joseph, eldonejo sub la egido de la prestiĝa Penguin Group. Ĝi estas akompanaĵo al la samtitola televidserio de BBC.

io

Forpasoj

Jack (John) Casey (1931-2011), inĝeniero kaj em. universitata lektoro, forpasis la 11-an de aŭgusto en Glasgovo, kie li estis delegito. Dum multaj jaroj li estis kasisto de E-Asocio de Skotlando kaj sekretario de Glasgova E-Societo.

Miroslav Havránek (1918-2011), em. konstruinĝeniero, mortis la 30-an de aŭgusto en Stupava (Slovakio), kie li estis longe delegito kaj fakdelegito pri skoltismo.

Rie van der Kooij-Waal (1920-2011) forpasis la 23-an de oktobro en Hago. Ŝi estis dumviva membro de UEA kaj longe delegito kaj fakdelegito pri oficeja administrado. Dum multaj jaroj ŝi instruis E-on kaj ŝi aparte fieris, ke ŝi esperantigis sian bofilon Gerrit Berveling.

Brian W.G. Phillips (1924-2011), radiografiisto, iama delegito kaj fakdelegito pri kvakerismo, mortis en Hastings (Britio).

Jan Soeteman (1916-2011), em. instruisto, mortis la 18-an de septembro en Twello (Nederlando). Li estis multjara vicdelegito kaj regula Patrono de TEJO.

Gvozden Sredić (1935-2011), trafikekonomiisto kaj multjara fakdelegito pri fervojoj, mortis la 9-an de oktobro en Novi Beograd (Serbio). Li estis sekretario de E-Ligo de Bosnio kaj Hercegovino, prezidanto de Jugoslavia E-Ligo kaj de Jugoslavia Asocio de Fervojistaj Esperantistoj, kies organon Jugoslavia Fervojisto li redaktis. Krom esti honora membro de Internacia Fervojista E-Federacio, li ricevis oran medalon de FISAIC kaj la medalon “Pro meritoj” de JEL. Li multe verkis kaj prelegis pri fervojfakaj temoj kaj publikigis i.a. lernolibron por fervojistoj (1965; 6 eldonoj), Interfrigo (1986), 5-lingvan fervojan terminaron (1988) kaj Fervojfaka terminologio serba-Eo kaj Eo-serba (1995).

Tadokoro Sakutaro (1927-2011), medicinisto kaj em. rektoro de Gunma-Universitato, mortis la 25-an de septembro en Maebasi (Japanio). Li estis kasisto de Universala Medicina E-Asocio 1999-2008.

Kongresu kvintage en Edinburgo

La skota ĉefurbo gastigos Kongreson kunorganizatan de Esperanto-Asocioj de Britio kaj de Skotlando de vendredo la 20-a ĝis dimanĉo la 22-a de aprilo 2012 en la histoririĉa urbo. Lundon la 23-an kaj mardon la 24-an okazos postkongresaj ekskursoj al Rosslyn Chapel, La Radego de Falkirk, Glasgovo, Lago Lomond kaj Distilejo Glengoyne. La kongresejo situas apud la ĉefstrato Princes Street. La programo inkluzivas kontribuojn de la ĉefparolanto István Ertl kaj viziton al la Skota Parlamentejo, gvidatan de esperantista dungito. Kontraŭ kotizo de 60€ oni ricevos la programon, bufedon, leĝerajn lunĉojn kaj trinkpaŭzojn kun kukoj. La postkongreso kostas 70€ (se pagita antaŭ 2012-01-31). Ĝi ebligos vojaĝi en Skotlando ene de kelkaj tagoj sen devi aranĝi mem veturadon kaj liston de vizitindaĵoj. Edinburgo atingeblas de loka flughaveno nur 5 km for de la kongresejo. Ne maltrafu la okazon! Plenaj detaloj kaj aliĝilo haveblas ĉe britakongreso.org.

Esperanto denove en Ekonomia Forumo

Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) sukcese partoprenis jam la sesan fojon en la 21-a Ekonomia Forumo en Krynica, Pollando.

Ĉi-jare ĝi allogis ĉ. 2 600 partoprenantojn, inter kiuj estis pintaj ŝtataj kaj politikaj reprezentantoj, estroj de entreprenoj, asocioj, akademiaj rondoj ktp. Aliĝis ĉ. 500 ĵurnalistoj. La ĉeftemo estis “Eŭropa dilemo: partnereco aŭ rivalado?” Okazis 7 plenkunsidoj kaj 150 diskutpaneloj. Dum la vizito de Donald Tusk, ĉefministro de Pollando, Halina Komar sukcesis paroli kun li kaj informi lin pri Esperanto. Li sciis pri la ekzisto de Esperanto en Sopot (lia loĝloko) kaj eĉ menciis tiean E-monumenton.

En Krynica reprezentis EEU Halina Komar (PL), Arkadiusz Zychewicz (PL), Peter Baláž kaj Jozef Reinvart (SK). Agnieszka Mozer kaj Dorota Rodzianko (PL) okupiĝis pri la informa stando de EEU. Danke al personaj kontaktoj de Halina Komar kun la ĉeforganizanto de la forumo, Esperanto kaj EEU estis bone videblaj, ĉar ĝia stando estis en la ĉefa konstruaĵo, kie okazis plenkunsidoj, kaj partoprenantoj ne povis preteriri nevidante grandan afiŝon de Esperanto kaj informojn pri ĝi. La membroj de la EEU-teamo informis preterirantojn ĉe la stando, dum diskutpaneloj kaj personaj debatoj, disdonis informmaterialojn pri Esperanto kaj diskutis pri la antaŭenigo de plurlingveco kaj la eblo solvi lingvajn problemojn. La tuta ĉeesto de EEU estis kunfinancita de EEU kaj UEA, sen kies subteno malfacilus la ĉeesto.

Jozef Reinvart partoprenis en la diskutpanelo “Demokratio en Eŭropo”, en kiu li prezentis la temon “Civitana socia platformo de EU: civitanoj kontribuas al lingva demokratio”. Enkonduke li akcentis, ke lingva egalrajteco estas la fundamento de demokratio, kaj informis pri la rekomendoj de 29 neregistaraj organizaĵoj (inter kiuj estis EEU), elirantaj de la Traktato de Lisbono kaj la Ĉarto de Fundamentaj Rajtoj. Peter Baláž aktive partoprenis en la diskutpanelo “Forto de homoj, interreto kaj la ŝanĝiĝanta mapo de la mondo”, en kiu oni diskutis pri la forto kaj influo de interretaj informoj al la homoj.

La membroj de la EEU-teamo partoprenis la Forumon de la Tria Aĝo, jam la trian fojon organizitan kadre de la Ekonomia Forumo en Nowy Sącz. Tie Jozef Reinvart informis la ĉeestantojn pri la rekomendoj de la Civitana Socia Platformo por Plurlingvismo kun akcento al la lernfaciliga rolo de Esperanto en lingvo-instruado kaj pri la projekto Lingvolanċilo.

En la kultura parto de la foruma programo la grupo de junaj kantistinoj de Nowy Sącz prezentis kun granda sukceso la koncerton “Vento el Montaro”, kiu en la unua parto prezentis en Esperanto polajn popolkantojn kaj en la dua parto montris, ke esperantistoj subtenas la vastan plurlingvecon de Eŭropo, kantante famajn kantojn en pluraj lingvoj. La spektantaro estis informita, ke tiamaniere estas prezentata la riĉa multkultureco de Eŭropo, kiun ĝuste Esperanto povas savi kiel neŭtrala pontolingvo.

La ĉi-jara partopreno en la Ekonomia Forumo estis sukcesa kaj rekomendindas ĉeesti ankaŭ venontjare. Tiu ĉi aranĝo estas eminenta eblo por prezenti al ekstermovadanoj la ideojn kaj rekomendojn de EEU, stimuli tuteŭropan diskuton pri subteno al vasta plurlingvismo, prezenti la rolon de Esperanto en la egalrajtigo de ĉiuj lingvoj kaj demokratiigo de la lingva kaj kultura politiko en Eŭropo.

Jozef Reinvart kaj Peter Baláž
EEU-aktivuloj, partoprenintoj de la Ekonomia Forumo

La 11-a de septembro en Adelajdo

Tiu ĉi monde memorata tago iĝis por la aŭstraliaj esperantistoj tago de sukceso. Post du jaroj da preparoj estis oficiale malfermita ekspozicio pri Esperanto en la Migra Muzeo de Adelajdo. Ĝi donas larĝan vidon al la temo “Esperanto: antaŭenigo de ĉies lingvo” per prezento de la monda kaj aŭstralia historioj de Esperanto, la atingoj, uzado, argumentoj kontraŭ kaj por mallonga gramatiko ĝis la elstaraj personecoj de la kontinento mem. Kongrue al la celoj de la muzeo unu afiŝo estas dediĉita al la sudaŭstraliaj enmigrintoj-esperantistoj. Konstante prezentata estas la nova dokumenta filmo de Sam Green: The Universal Language. La ekspozicion, viziteblan dum 3 monatoj, malfermis Ghil’ad Zuckermann, profesoro pri lingvistiko kaj endanĝerigitaj lingvoj de la Universitato de Adelajdo.

Katja Steele

[FORIGITA!: bildo]

Trevor Steele en la malferma ceremonio en Adelajdo. Vidu ankaŭ http://zomobo.net/play.php?id=4MVIcEOh3a4

Revuo Esperanto 2012 1

Novjara mesaĝo de la Prezidanto

Post kiam Gaŭtamo iĝis Budho

Novjaro estas komenco — bona momento por aŭskulti rakonton pri prakomenco spektakla. Longe meditinte, Sidhartho Gaŭtamo fine fariĝis iluminito, “Budho”. Malgraŭ la spirita triumfo, lian psikon prinubis dubemo. Dum li hezitis, ĉu diskonatigi sian evangelion aŭ private iri sian nove luman vojon, li trovis sin apud flegma, memfida komercisto, kaj demandis: “Sinjoro, mi pensas, ke mi malkovris ion gravan, sed sieĝas min duboj. Kion farus vi en tia situacio?” La komercisto sugestis, ke li konsiliĝu kun sia amikaro.

Gaŭtamo dankis lin kaj vojaĝis al tiuj amikoj, en kies kunesto li iam komencis sian meditan aventuron. La amikoj tuj diris: “Ha, revenas al ni tiu bizara homo, kiu kredas, ke eblas esti asketo kaj tamen abunde manĝi! Kiel vi fartas kun tiuj viaj manĝegoj, kara Gaŭtamo?” Gaŭtamo diris: “Ne diru, homoj, ke vi forgesis mian respondon! La ordinara publiko efektive manĝas tro, sed vi ekscese evitas manĝi; mi mem sekvas mezan vojon (maĝĝhima magga) kaj manĝas nek tro, nek maltro.”

“Bone, bone,” ili diris, kamarade frapante al li la dorson: “ĉiu laŭ sia gusto. Diru do, kiel ĉio iras?” Li iom post iom babile rakontis al ili siajn malkovrojn. Komence skeptikaj, preskaŭ ĉiuj amikoj laŭgrade konvinkiĝis, ke li trovis ion gravan, sed unu amiko persistis en sia skeptikemo. Per long aj reklarigado kaj replikado al liaj demandoj, Gaŭtamo fine konvinkis ankaŭ lin. Ĉiuj tiam insistis: “Vi devas, kara, rediri la tuton, en la formo de serioza prezento, por ke ni senmanke kaptu la bildon.” Budho — ĉar nun li ne plu dubis sian iluminitecon — tiam predikis al ili la ekrulon de la darma rado. Per tiu praprediko lanĉiĝis la Budhismo.

Ni vivas en ege malantikva epoko. Sed ja ne malvalidiĝis la konsilo de tiu komercisto. La amikaro estas nia plej alta kortumo. Ĝiaj juĝoj estas definitivaj. En momentoj de dubemo, plioftiĝintaj en la lastaj jaroj, ni nin turnu plenkore al ili. Ni pretu ne nur aŭskulti ilin, sed ankaŭ vigle repliki, kiam ni trovas ilin nekomprenemaj kaj do nekapablaj vere plensaĝe konsili. La saĝon ni foje devas eltiri unuj de la aliaj per vigla, amika diskuto.

Diversas niaj gustoj. Iuj inter ni pensas, ke aliaj inter ni volas tro manĝi, koste de tiuj, kiuj askete fastas. La akuzatoj pri troa manĝemo diras: “Ni trovis mezan vojon inter strasa materiemo kaj asketega spiritemo.” La akuzantoj diras: “Se vi volas prosperi, ne serĉu profitojn en Esperantujo.” Mi proponas, ke ni... nederlandane forgesu niaj akuzativoj (la roterdamaneco de nia asocio dotis niajn nederlandajn gekolegojn per fortika imuneco al tiaj ŝercoj) kaj bonvenigu la novan modon en Esperantujo anstataŭigi la n-finaĵon per la partikulo na*. Por refortigi niajn amikecojn trans opinidiferencoj, ĉi-novjare, ni tostu per esprimo de amikeco, sankte-harmonie incitante unu la alian per klasikmuzike kantataj partikuloj... jes, mi pretigas vin por terure laŭta ŝerco, kovru la orelojn... Na na na na na! Distostu tion tra la kontinentoj! Havu belegan jaron.

Probal Dasgupta
* Tiun prepozicion proponis d-ro G.F. Makkink por uzo antaŭ nacilingvaj propraj nomoj.

Libera Scio: kio ebligis Vikipedion, utilas ankaŭ por Esperanto

Imagu la landon Ikslando, kiu havas riĉan Esperanto-kulturon. Sinjorino Ipsilono verkas historion de la Esperanto-movado en Ikslando, kaj volas kompreneble aldoni fotojn al la verko.

Al la fotoj, pri kiuj ŝi interesiĝas, apartenas tiu pri la estraro de la landa asocio en 1986. La foto aperis siatempe en la ikslanda Esperanto-revuo. Ĉu ŝi rajtas uzi ĝin? Se la fotinto mortis antaŭ pli ol sepdek jaroj, tiam la foto estas senrajta. Oni diras ankaŭ: ĝi apartenas al la publika havaĵo. Sed kompreneble, foto el 1986 ne povas tiukiale aparteni al la publika havaĵo.

Kiu faris la foton? La revuo havas neniun informon pri tio. La redaktinto de la revuo ne povas informi, ĉar li intertempe mortis. Do kontakto kun la fotinto estas malebla aŭ almenaŭ malfacila. Kaj sinjorino Ipsilono ja ne volas uzi nur unu foton, sed multajn. Kia laboro, eltrovi la fotintojn! Fine ŝi perdas la paciencon kaj aperigas la verkon sen fotoj.

En Esperantio, multaj homoj tamen republikigas tiajn fotojn. La danĝero, ke la fotinto protestos, estas malgranda en Esperantio, ĉar la fotintoj kutime ĝojas pri la reuzo. Sed ĉu ne ekzistas vojo por trakti fotojn kaj ĝenerale verkojn sur pli bona bazo?

Libera, libera, kion signifas libera?

Ekde kelkaj jaroj ekzistas homoj la koncepton kiuj propagandas “Libera Scio”. Unu el la plej konataj ekzemploj de Libera Scio estas la “libera enciklopedio” Vikipedio. Kvankam Vikipedio apartenas al la kvin plej popularaj retejoj en la mondo, preskaŭ neniu konas la koncepton Libera Scio, preskaŭ neniu komprenas kial Vikipedio nomas sin “libera”.

La koncepto havas multajn nomojn; ĝi devenas de la “libera programaro” (softvaro) kaj poste estis uzata ankaŭ por tekstoj, bildoj kaj alispecaj verkoj. Por la programaro oni konas ankaŭ la esprimon “open source software” (programaro kun videbla programkodo). Kelkaj uzas la esprimon “libre” (laŭ la franca vorto por “libera”) por tiu koncepto.

La simpla vorto “libera” ŝajnas esti nesufiĉe komprenata, precipe en la angla, kie “free” signifas unuavice “senpaga”.

Sed kion signifu “libera” en tiu ĉi koncepto? Normale, ĉiuj verkoj estas protektataj aŭtomate de aŭtora rajto. Aŭtoro povas tamen “liberigi” sian verkon, dirante ekzemple ke ĝi ne submetiĝu al la limigoj de aŭtora rajto, ke ĉiu homo rajtu uzi la verkon sen ajna malhelpo. Ke la verku apartenu al la publika havaĵo. Sed publikan havaĵon fihomoj povas misuzi, tial oni rekomendas mezan vojon inter klasika aŭtora rajto kaj publika havaĵo: “Libera Scio”.

En Vikipedio ni realigas la Liberan Scion per la permesilo CC-BY-SA.

Permesilo estas jure valida teksto, kaj kiam oni diras “mi publikigas tiun ĉi verkon sub CC-BY-SA”, tiam por la reuzo validas la reguloj de tiu teksto.

  • CC estas la mallongigo de Creative Commons (Krea Komunaĵo), tio estas la organizo, kiu elpensis la permesilon.
  • BY estas la angla vorto por “farita de”, kaj tio signifas: je reuzo oni devas mencii de kiu estas la verko, kiu estis la aŭtoro.
  • SA estas la mallongigo de “share alike”, dividu laŭ samaj kondiĉoj. Do se oni kreas novan verkon surbaze de tiu ĉi verko, oni devas submeti ĝin al la sama permesilo.

Sonas komplike. Sed kion signifas tio en la praktiko? Vidu la bildon maldekstre. Ĝin faris la nederlandano Harm Joris ten Napel, kaj li publikigis ĝin sub la permesilo CC-BY-SA. Ĉu vi deziras kopii la bildon kaj ekzemple republikigi ĝin sur via retpaĝo? Sen problemo. Vi devas tamen aldoni la informon “Harm Joris ten Napel, CC-BY-SA”. Do se iu alia persono vidos ĝin sur via retpaĝo, kaj volas mem reuzi ĝin, li scias kiuj estas la reguloj. Li simple kopios la foton kaj aldonos, same, “Harm Joris ten Napel, CC-BY-SA”. Preta.

La sekreta aldonaĵo

Libera Scio estas la sekreta aldonaĵo de Vikipedio. Ĉar sen tiu koncepto estus tute neeble verki tian kunlaboran enciklopedion. Imagu, ke persono A verkas artikoleton en Vikipedio. Poste venos persono B kaj volas aldoni frazojn kaj korekti kelkajn lingvajn erarojn. Laŭ klasika aŭtora rajto, persono B devas peti la permeson de persono A.

Kompreneble, tio rabas tempon, kaj se konsideri la multajn aŭtorojn en Vikipedio tio estas fakte neebla.

Publikigi ion en Vikipedio — tio do signifas aŭtomate publikigi sub la permesilo CC-BY-SA. Iu ajn rajtas elprinti la tekston, sed devas respekti la permesilon; li do ne rajtas aserti ke li mem verkis la tekston. Iu ajn rajtas ŝanĝi la tekston; se li volas fari tion en Vikipedio mem, li devas kompreneble respekti la regulojn de Vikipedio.

Tamen, kunlabora verkado ja ekzistis jam ĉiam. Kiel faris la eldonantoj de tradiciaj enciklopedioj? Tie la aŭtoroj transdonis la uzrajtojn de siaj tekstoj komplete al la eldonejo. Sekve la eldonanto estis riĉa je uzrajtoj kaj povis sola decidi ĉu ekzemple republikigi verkon aŭ ne. La aŭtoro, ricevinta honorarion (aŭ eble ne), estis senrajtigita je sia propra teksto.

Vikipedio kiel retejo estas posedaĵo de Wikimedia Foundation (WMF, Vikimedia Fondaĵo). Sed la enhavo estas libera, kaj la aŭtoroj estas volontuloj. Imagu ke WMF faros ion, pri kio multaj aŭtoroj estos nekontentaj. Tiam la aŭtoroj povos foriri, “kunporti” la enhavon kaj konstrui novan retejon sub nova nomo, kaj tie daŭrigi. En la praktiko, tia foriro kun kunportado estus malfacila, pro la grandeco de Vikipedio, tamen ebla. Libera Scio ne estas la solvo de ĉiuj problemoj, sed saĝa koncepto kiu provas esti justa al ĉiuj, precipe al la kreantoj.

Kion vi celas?

La homoj kiuj produktas verkojn devas demandi sin, kio estas la celo.

Se vi estas profesia fotisto, faranta arte tre valorajn fotojn, kaj vi vivas de la vendado de la fotoj, tiam vi daŭrigu kun la klasika aŭtorrajto. Sed ekzistas intertempe fotistoj kiuj laboras kun CC-BY-SA. La nederlandano Sebastiaan ter Burg en konferenco de Vikimedio Nederlando klarigis, kio estas lia sistemo enspezi.

Sebastiaan ter Burg diras pri si mem ke li estas tre bona fotisto, kaj liaj fotoj pruvas tion. Sed li verŝajne neniam faros tian unikan foton, kia venkos ĉiujn premiojn kaj faros lin riĉa. Tial li ne provas aŭtorrajte protekti siajn fotojn, ĉar tio fakte postulas de li registri ĉiujn fotojn en speciala katalogo kaj kontroli ĉu la reuzantoj pagas la kotizon.

Ne, li fotas por asocioj, entreprenoj kaj partioj, kiuj organizas eventon kaj volas havi fotojn de la evento. Li klarigas al siaj klientoj kiel funkcias Libera Scio, kaj ke li publikigas ĉiam sub CC-BY-SA. Kaj la klientoj tre ŝatas tion: tiuj asocioj ja ne volas “protekti” la fotojn, sed ke ili estu uzataj de la gazetaro. Ĵurnalisto povas facile kaj senpage reuzi fotojn sub CC-BY-SA.

Sebastiaan ter Burg estas pagata laŭhore, kaj kun granda kontenteco li vidas ke liaj fotoj fakte estas uzataj de multaj gazetoj kaj retejoj.

Ĉu ne ankaŭ Esperanto-asocioj povas profiti de libera scio? Kiam volontulo faras foton, li volas ke homoj ŝatu kaj uzu ĝin. Asocioj volas ke ekzistu fotoj pri la asocia vivo. Kaj kompreneble la Esperanto-movado alvoku la esperantistojn lerni pli pri Libera Scio kaj retejoj kiel Vikipedio.

Ziko van Dijk

[FORIGITA!: bildo]

Venkinto en la tuteŭropa konkurso “Wiki Loves Monuments”, 2011, en Nederlando. Foto pri konstruaĵo-monumento en Marken (Nederlando). Harm Joris ten Napel, CC-BY-SA

[FORIGITA!: bildo]

La aŭtoro de tiu ĉi artikolo Ziko van Dijk dum konferenco de Vikimedio Nederlando en 2010, fotita de Sebastiaan ter Burg, CC-BY-SA

Malferma Tago: Omaĝo al Sekelj, repremiero de historia filmo

La 35-a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA la 26-an de novembro allogis 70 vizitantojn el 11 landoj.

La ĉefan prelegon faris Spomenka Štimec pri la vivo de la mondvojaĝanto, ĵurnalisto, verkisto kaj movada aganto Tibor Sekelj (1912-1988). La 14-an de februaro pasos 100 jaroj de post lia naskiĝo, pro kio Eŭropa Esperanto-Unio deklaris la jaron 2012 Jaro de Tibor Sekelj, kaj ankaŭ la Komitato de UEA rekomendis priatenti la datrevenon. La prelego de Štimec estis do kvazaŭ enkonduko al la jaro. Ĝi estis filmita kaj estas videbla en la Reta Kinejo de UEA.

En sia alia kontribuo al la programo Spomenka Štimec, unu el la plej konataj nuntempaj Esperanto-aŭtoroj, parolis pri sia verkista agado. D-ro Ziko van Dijk, prezidanto de Wikimedia Nederland, parolis pri la libera reta enciklopedio Vikipedio. Krome, deko da interesatoj revenis al la Centra Oficejo en la posta tago por la seminario “Libera scio: kulturo de disdonado”. Ili konatiĝis kun la filozofio malantaŭ Vikipedio kaj ricevis trejnadon ne nur pri ĝia uzado, sed ankaŭ pri tio, kiel mem kontribui al ĝia enhavo. La seminarion gvidis Ziko van Dijk kaj la Vikipedia aktivulo Marek Blahuš (sur la supra foto). En la programo estis ankaŭ du filmoj. La unua, “Vojaĝo al Marseille”, estas 45-minuta dokumento produktita de Esperanto-Filmo Germanujo pri la partopreno de la germana esperantistino Injo en la Universala Kongreso en Marsejlo en 1957. Malgraŭ la titolo la filmo enhavas ankaŭ fragmenton pri la UK en Kopenhago en la antaŭa jaro. Biblioteko Hodler ricevis la filmon siatempe donace de Joachim Giessner, unu el ĝiaj aŭtoroj, kaj UEA ciferecigis ĝin lastatempe. Parte en UK-oj estis farita ankaŭ la alia montrita filmo, “The Universal Language” (“La Universala Lingvo”), de la usona reĝisoro Sam Green.

La Malferman Tagon finis tradicie la programero “Estraranoj respondas”, dum kiu vicprezidanto Claude Nourmont, ĝenerala sekretario Barbara Pietrzak kaj estrarano Loes Demmendaal respondis demandojn pri la aktuala agado de UEA. La libroservo estis bone vizitata kaj ĝiaj vendoj sumiĝis je 2 176 eŭroj. Apud verkoj de Sekelj kaj Štimec plej multe vendiĝis la tute nova disko Amindaj de la samnoma kuba muzikgrupo kaj la ĵus aperinta numero 12 de Beletra Almanako.

La sekva Malferma Tago okazos sabaton la 28-an de aprilo 2012 kaj estos dediĉita al la 50-jara funkciado de la Centra Oficejo en la domo ĉe Nieuwe Binnenweg 176 en Roterdamo.

Tibor Sekelj (1912 – 1988)

La etnografia muzeo en Zagreb en Kroatio gardas plurajn objektojn el etnografiaj ekspedicioj de Tibor Sekelj.

La urba muzeo en Senta en Serbio ricevis lian heredaĵon konsistantan el 600 objektoj kolektitaj dum liaj vojaĝoj. (Li limigis sian kolekton al tri interesoj: kapkovriloj kiujn la homoj portas tra la mondo, maskoj kaj muzikiloj.) Oni dirus ke li estis etnografo, muzeologo.

Sed unue li famiĝis pro ekspedicio al la plej alta pinto de Andoj, Akonkagvo. En la ekspedicio pereis kvar el ses teamanoj. Oni konsideris lin bone informita montgrimpanto-andisto.

La tragedio dum la konkero de Akonkagvo en 1942 inspiris lian unuan ampleksan prozaĵon Tempesto super Akonkagvo, kiu havis fortan eĥon kaj igis lin hispanlingva verkisto. (La libron esperantigis Hugo E. Garotte kaj eldonis Serbia Esperanto-Ligo en 1959. Ĝi estis poste japanigita de Kurisu Kei kaj Akane Kei kaj eldonita en du eldonoj.)

La vivon Tibor Sekelj komencis en Slovakio en la loko nomata Spišská Sobota, nuntempe parto de la urbo Poprad, la 14-an de februaro 1912. Sekvis infanaĝo en la nuntempa Rumanio kaj gimnazio en la nuna Montenegro. En Zagreb, tiam en la Reĝlando de Serboj, Kroatoj kaj Slovenoj, li studis juron kaj fariĝis juristo. Poligloto li estis de sia junaĝo. Dum la studjaroj li lernis Esperanton. Kun la diplomo en la poŝo li enposteniĝis kiel dramaturgo kaj filmreklamisto en la filmfirmao Merkur.

En la jaro 1939 ŝipo portis lin de la adriatika havenurbo Rijeka al Sudameriko. Argentino estis lia celo. Li vivtenos sin en Buenos Aires foje kiel stratdesegnisto kaj poste kiel ĵurnalisto. (En la negranda valizo troviĝis membrokarto de Internacia Esperanto-Ligo kun kvitancmarko por la jaro 1939, kiu pruvis ke li pagis la jarkotizon. Stampis la membrokarton d-ro Ivo Lapenna, ĉefdelegito de I.E.L. por la lando Jugoslavio.)

En Buenos Aires en 1945 li publikigis etan novelon La trovita feliĉo. Per ĝi li celis legaĵon por kursfinintoj.

Post Akonkagvo, inspirite de ĵurnalmendo, li tuj direktis sin al Brazilo, por esplorado de Mato Grosso. Li volis kontroli ĉu la tribo Tupari ankoraŭ praktikas kanibalismon. En brazila praarbaro fluas la rivereto portanta la nomon Rio Tibor. La tribo Tupari montriĝis ekskanibala. (La lingvo de la plurnaciaj ekspedicianoj estis Esperanto. Eble la posteuloj de la tribo, kiujn Tibor Sekelj esploris, ankoraŭ nuntempe kantas Dek boteloj pendas de la mur’). La vivo kun indianoj inspiris lin por la verko Tra lando de Indianoj (verkita hispanlingve, esperantigita de Ernesto Sonnenfeld, eld. en Malmö 1970) kaj por la esperantlingva Kumeŭaŭa — la filo de la ĝangalo. En Esperanto la libro aperis nur en 1979 ĉe TK-Stafeto, sed intertempe per la Esperantlingva manuskripto ĝi ekvivis en multaj lingvoj de la mondo, en baldaŭ 30 lingvoj. Plej grandan reeĥon la libro akiris en Japanio dank’ al la fakto ke la japanigon prizorgis intelektulo de tia formato kia estas la japana esperantisto Takasugi Itirô, kiu sukcesis eldoni la tradukon en 300 000 ekzempleroj. (Bonvolu legi detalojn pri la tradukisto en la artikolo de Tacuo Huĝimoto en La arto labori kune, Festlibro por Humphrey Tonkin.) La vivo kun indianoj estis la ĝermo por lia kolekto de versoj de popoloj nehavantaj skribon Elpafu la sagon (El la buŝa poezio de la mondo).

En la jaro 1949 naskiĝis lia filo Diego.

Aventuristo? Nu jes. Precipe kiam li en Meksiko esploris la subteran riveron kiun neniu trairis antaŭ lia teamo, aŭ kiam li suriris vulkanon erupciontan en Salvadoro. La aventurojn li resumis en Mondo de travivaĵoj (verkita unue en Esperanto). Aparte impresis tiuj el Hinda Unio, kiam li instruis Esperanton al la fama baratano Vinobe Bhave. La instruado okazis per iom nekutima instrumetodo: dum kurado tra regiono de Hinda Unio. Sekelj volis verki pri tiuj spertoj kaj alteriĝis en Nepalo. Estis tro da defioj tie: En tiu lando li fondis la unuan popoluniversitaton. Pri la lando raportas lia Esperantlingva libro Nepalo malfermas la pordon (Eld. en La Laguna 1959)

En 1955 li ĝisrevidis al Argentino kaj revenis al Jugoslavio. Instituto por oficialigo de Esperanto en Beograd estis la instituto de kie li agadis, asertante: Pli bona praktiko ol centhora prediko. La instituto havis propran gazeton IOE-Gazeto (1956-1964), poste transformiĝontan al Esperanto-Gazeto (1968-1972). Koresponda Kurso por serbaj, hispanaj kaj hungaraj lernantoj el 1955 kaj 1970 kaj Aǔdvida metodo por Esperanto estas rezultoj de lia Esperanto-instruado. (Humuraĵoj el liaj gazetoj reaperis en la libreto Ridu per Esperanto). Same ĉe Internacia Kultura Servo en 1974 aperis liaj Premiitaj kaj aliaj noveloj.

Kiel poeto li estas reprezentata en ekz. Reeĥo. Jugoslavia poemaro, eldonita en La Laguna de Tenerife. Plej famas lia poemo Mi vizitas mian farmon.

Post tiom da vojaĝoj li, geografo, redaktis en Esperanto Geografia Revuo (1956-1964). Mondmapo vidis la mondon en 1968. Muzeologia leksikono (kun B. Golden) aperis en 1982.

Li fariĝis TV-ĵurnalisto. Aparte impresis esplorado de Afriko, priskribita en Ĝambo Rafiki, eldonita de Edistudio.

Liaj libroj aperis en diversaj lingvoj. Li artikolis kaj prelegis abunde. La nombro de liaj prelegoj superis 7 000.

Renkontiĝo kun multaj politikistoj inspiris lin agi por akiro de plia rezolucio pri Esperanto, kiun akceptis la Ĝenerala konferenco de Unesko en Sofio en 1985. Tiu rezolucio portas la titolon Festado de centjariĝo de Esperanto.

Minilibro sub la titolo Paco, en kiu li prezentas la vorton paco en cent lingvoj en etlibra formato de 3×3cm kaj 15×15cm, estas la lasta verko, pri kies eldonado li zorgis en 1985.

Li volis eldoni plian, similan, kun la vorto amo. Sed por tiu amo ne plu estis tempo.

Postmorte kolektitaj noveloj kaj poemoj estis eldonitaj sub la titolo Kolektanto de ĉielarkoj. (Eld. Edistudio 1992.)

Li fondis grandan nombron da societoj kaj asocioj diversloke en la mondo. Esperantlingva Verkista Asocio estis unu el liaj multaj idoj.

Pluraj Landaj Asocioj kaj individuoj planas okazigi programojn en la jaro 2012 honore al Tibor Sekelj. Estas anoncitaj programoj en Argentino, Kroatio, Hungario, Slovenio, Rumanio...

Se vi volas kontribui, helpu diskonigi informojn pri lia agado, ekz. tradukante artikolojn pri Tibor Sekelj el Esperantlingva vikipedio por via nacia vikipedio.

Tian multflankan kaj celkonscian homon kia estis Tibor Sekelj nia Esperantujo ne ofte havas je sia dispono.

Spomenka Štimec

Pli da informoj pri Tibor Sekelj troveblas en Vikipedio: http://eo.wikipedia.org/wiki/TiborSekelj

Ronda Tablo en Subotica

En majo 2012 Subotica digne rememoros sian elstaran loĝinton, honoran civitanon, verkiston, mondvojaĝanton — kiel modeste staras sur lia tomboŝtono — Tibor Sekelj.

La urbo, en kiu li travivis la lastajn jarojn de sia vivo, preskaŭ ĝian kvaronon, la urbo kiu — jaron antaŭ lia forpaso — distingis lin per premio pro lia viv-verko, en majo 2012 rememoros la centjaran datrevenon de lia naskiĝo.

Ĝia kerno estos Ronda Tablo pri la vivo kaj verko de Tibor Sekelj, kun proksimume trideko da invititaj partoprenantoj, kies referaĵoj kaj eseoj estos prezentitaj en kelkaj sekcioj. Antaŭvidate estas ke, pere de la Interreto, la tuta programo de la Ronda Tablo estu videbla dise tra la mondo. Ĉiu kiu volos, povos, pere de skajpo, partopreni la diskuton. En du lingvoj, nur, ĉar la tuta sesio iros en du (aŭ ni diru tri?) lingvoj: serba kaj/aŭ kroata, kaj Esperanto, kun simultana traduko. La plenajn tekstojn de la referaĵoj kaj la diskuton ni planas eldoni libroforme.

Ni petas ĉiujn kiuj povas valore kontribui al la temo(j) de la Ronda Tablo, pri kiuj ni ne havas informojn, kontakti la ĉeforganizanton: d...@yunord.net; e...@diurnarius.info; skajpo: georgius.dragojlovic; ipernity: www.ipernity.com/home/205558; twitter: @suwineknight.

Đorđe Dragojlović

Tempo por kino

Intervjuo kun Roman Dobrzyński, gajninto de la unua premio en la Belartaj Konkursoj de UEA 2011 pro la filmo: Japana Printempo — Oomoto 2009.

Gratulon! Kiom da premioj vi ricevis pli frue pro viaj Esperantaj filmoj?

Roman Dobrzyński: Mi neniam partoprenis Belartajn Konkursojn.

Kial?

Laborante profesie ĉe la Pola Televido kiel aŭtoro kaj reĝisoro mi respondecis pri la enhavo kaj formo de miaj filmoj, sed pri ilia teknika realigado zorgis tuta stabo de diversfakaj profesiuloj. La konkursoj de UEA en la filma branĉo estas destinitaj por amatoroj. Tiutempe ne decis, ke mi konkursu.

Ĉu nun decas?

Jes. Japana Printempo estas mia unua plene amatora verko. Ĉi-foje mi ne superrigardis la laboron de aliuloj, sed mem faris ĉiujn ĝiajn elementojn, do bildojn, sonon, muntadon, grafikon, komentarion. Alia amatora elemento de la premiita filmo estas tio, ke mi produktis ĝin proprakoste kaj per privata aparataro.

Kial vi elektis Oomoton kiel la temon?

En 2009 dum kelkaj monatoj mi gastis ĉe Oomoto, invitite por studi kaj eventuale verki libron pri tiu movado-religio tiel forte ligita kun Esperanto. Ravis min la japana printempa sezono, ĝiaj bunteco, ekzotiko, fascinaj festoj kaj ankaŭ ĉiutagaj eventoj interne de Oomoto. Ĉio ĉi estis filminda. Ĉar mi hobie kutimas kunporti filmkameron, kolektiĝis dekunu horoj da bildoj. Foje mi revuis la bendojn kaj konstatis, ke ili entenas materialon por interesa filmo.

Kaj vi faris dokumentan filmon pri Oomoto.

Ne estis mia intenco fari pri Oomoto prelegon ilustritan per bildoj, sed prezenti personajn impresojn pri mia estado en Japanio.

Kiel vi tie interkompreniĝis?

Ekskluzive en Esperanto. Tuj post la alveno al la Oomoto-centro en Kameoka mi vizitis banejon kaj sidiĝis en ampleksa kuvo kun varma akvo, el kiu elstaris kelkaj nigraharaj kapoj. Imagu mian miron, kiam tiuj kapoj alparolis min en Esperanto. Tio konsciigis al mi, ke Oomoto estas tutmonde rara neesperantista institucio, en kiu eblas konstante uzi Esperanton. Ĝis la fino de mia restado kelkdeko da personoj surprize alparoladis min en Esperanto.

Ĉu ĝi estas la laborlingvo de via filmo?

Memkompreneble. En la tridekokminuta filmo dekfoje aperas oomotanoj kun siaj komentoj eldirataj en la lingvo internacia. Ĝuste tiu ĉi uzado de Esperanto pravigis partoprenigi la filmon en la Belartaj Konkursoj de UEA.

Kial nur via filmo ricevis premion, kvankam vi ne estis la sola konkursanto?

Pri tio bonvolu demandi la ĵurianojn. Fakte via demando tuŝas la ĝeneralan problemon de la Belartaj Konkursoj, aparte en ĝia filma branĉo. Temas pri la manko de premiindaj verkoj.

Dum ne mankas kongresanoj kurantaj tien kaj reen kun siaj kameroj.

Sed ne kameroj faras filmojn. Oni ofte miskomprenas la terminon filmo. Homo aĉetas filmkameron kaj pensas, ke interne sidas malgranda japano, kiu faras ĉion. Sufiĉas nur enŝalti la kameron, poste elpreni la bendon kaj jen preta filmo. Dum temas pri kinoarto, en kiu sumiĝas kelkaj ĝenroj de arto. Kiel en la opero prioritato estas en la homa voĉo, en la filmo la prioritata elemento estas bildoj. Kiel registri scenojn, kiel poste ilin kunmunti, kiel prizorgi sonon, kiel verki komentarion, por ĉio ĉi ne sufiĉas talento, oni devas koni la bazajn regulojn de tiuj profesioj.

Cetere filmo, same kiel literatura verko, bezonas siajn enhavon kaj dramaturgion.

Ĝuste tion necesas konsciigi al amatoraj filmistoj, kiuj volas partopreni la Belartajn Konkursojn. Sed kiel konsciigi, se la kinoarto praktike ne ekzistas en Esperantujo? Oni povas mencii unuopajn filmojn, kiuj iel koncernas Esperanton, unuopajn reĝisorojn, el kiuj la vera majstro estis en la fora pasinteco la pola reĝisoro Jan Fethke, konata en la movado kiel Jean Forge.

Kiom da Esperantaj filmoj vi faris?

Proksimume kvardek. Sed fakte temas pri esperantigitaj versioj de filmoj, kiujn mi faris ekster la movado, ene de la Pola Televido per ĝiaj rimedoj kaj por ĝia neesperantista publiko. Nur kelkaj koncernis rekte Esperanton, interalie la filmo produktita okaze de la centjara jubileo de la lingvo internacia en 1987. Ĝi estis realigata en 14 landoj, kie mi serĉis konkretajn ekzemplojn de la aplikado de Esperanto. En la filmo ne mankis historio, sed ĝi estis prezentita per aktualaj realaĵoj, kiel la Esperanto-Muzeo en Vieno aŭ la Esperanta Redakcio de Pola Radio. Pri la monda lingva problemo parolis la pola ambasadoro ĉe UN en Novjorko kaj pri la kultura valoro de Esperanto la tiama ĝenerala direktoro de Unesko en Parizo. Pri la lingvistika aspekto de Esperanto parolis lingvistoj de Budapeŝta Universitato. Pluraj scenoj montris Esperanton ne kiel kabinetan teorion aŭ historian kuriozaĵon, sed kiel praktike vivan lingvon.

La filmo verŝajne estis multekosta entrepreno. Kiu pagis?

Kompreneble la Pola Televido. Por ĝi Esperanto, pro sia centjara jubileo, aŭtomate fariĝis grava temo. Tamen ĝenerale oni rifuzis akcepti Esperanton en la televidan programon, suspektante kriptoreklamon. Nur sporade mi sukcesis. Ekzemple en 2004 oni aprobis mian proponon fari dokumentan filmon pri la UK en Pekino. La ĉefa argumento ne estis la lingvo kaj ĝia kongreso, sed la fakto ke ĝi okazis en Ĉinio, kio ŝajnis eksterordinara evento, dum la “centrolando” fariĝis tiam alloga temo.

Tamen en pluraj viaj filmoj videbliĝas Esperanto.

Sed ne kiel ilia ĉefa temo. En 1984 mi realigadis dokumentajn filmojn en Brazilo. Dum la lastaj tri liberaj tagoj mia teamo vizitis la esperantistan edukejon Bona Espero, pri kiu mi nur iomete sciis. Tiu neplanita vizito surprize fruktis per filmo, kiu montriĝis pli interesa ol ĉiuj aliaj. Esperanto ne estis ĝia temo, sed ĝia laborlingvo, en kiu oni rakontis pri la sorto de infanoj en la tria mondo kaj pri esperantistoj, kiuj libervole helpis solvi tiun ĉi problemon. Rezulte mi komprenis, ke la plej efika metodo “kontrabandi” Esperanton en la televidon ne estas paroli pri ĝi, sed paroli en ĝi. Poste en diversaj landoj mi invitis esperantistojn komenti respektivajn scenojn de la realigataj filmoj. Tiukaze Esperanto funkciis samrange kiel la hispana, kiun mi plej ofte uzis, sed ankaŭ kiel aliaj lingvoj, ekzemple la finna en la filmo Reveno al Finnlando, realigita laŭ iniciato de Osmo Buller pri malmulte konata epizodo de la dua mondmilito.

Kio estis la publiko de viaj filmoj?

Mi laboris profesie por la unua kanalo de la Pola TV, kiu kovris la tutan teritorion de Pollando. Do temis ĉiukaze pri milionoj da spektantoj.

Bela donaco de la Pola Televido al la Esperanto-movado! Kiel viaj esperantigitaj filmoj distribuiĝas inter esperantistoj?

Iomete danke al la komplezemo de la Libroservo de UEA. En nia movado mankas, mi diru, infrastrukturo necesa por evoluo de kinoarto, daŭre dominas la teksto presita. Tiun ĉi fakton respegulas interalie la krizo de la filmbranĉo de la Belartaj Konkursoj.

Ĝia prezidanto Humphrey Tonkin lanĉis ideon de filma festivalo dum Universalaj Kongresoj de Esperanto.

Tio estas la ĝusta direkto. Cetere la unua paŝo jam estis farita dum la jubilea kongreso en Bjalistoko laŭ iniciato de la estraranino pri kulturo Claude Nourmont. Tiam okazis revuo de miaj filmoj ĉiutage en ĉiam plenplena salono. Do, kongresanoj ŝatas kinon, kiel modernan formon de uzo de Esperanto. Kun plezuro mi legis pri la filmfestivalo okazinta en 2011 en São Paulo dum la Tutamerika Kongreso de Esperanto. Pri la sama ideo pensas la urbaj aŭtoritatoj de la pola kuracejo Szczawno (Ŝĉavno), kiu nomiĝis Bad Salzbrunn, kiam gastis tie Ludoviko Zamenhof en 1912. Mi forte kredas, ke la propono de Humphrey Tonkin realiĝos en Hanojo kaj donos impulson al sistema evoluo de la kinoarto en Esperantujo. Tiam reviviĝos ankaŭ la filma branĉo de la Belartaj Konkursoj de UEA.

[FORIGITA!: bildo]

Roman Dobrzyński en la esperantista edukejo Bona Espero

Landa kaj Regiona Agado: Eĥoj de niaj kongresaj laboroj (2-a parto)

Eĥoj de la dumkongresaj kunsidoj pri landa kaj regiona agado en Kopenhago estas temo kiu plu meritas nian atenton, interalie, ĉar ĝi kunvokas nin, unualoke, individuojn, engaĝiĝi pli aktive en la agadoj de niaj regionaj, landaj kaj lokaj organizoj tradiciaj kaj novtipaj.

Krome, ĉar la antaŭpreparo de tiaj kunsidoj ĉi-jare motivis nin rekte adresi kunvokajn mesaĝojn al sesdeko da landaj asocioj, al komitatanoj A, al la regionaj komisionoj kaj tra diversaj listoj. Ĉiuj ĉi kunformas niajn strukturojn daŭre utiligeblajn pro sia kunvoka potencialo.

Mi aparte volas insisti pri la rolo de la komitatanoj A kaj la regionaj komisionoj; tre aparte pri la subkomitato pri landa kaj regiona agado, kiu dum la tuta jaro suferas pro nia propra manko de aktivado, malgraŭ tio ke ĝi devus esti la ĉefrolejo, ne nur dum kongresoj, por starigi konkretajn rekomendojn al la komitato.

Ĉi-jare en Kopenhago la subkomitato pri landa kaj regiona agado rekomendis al la Komitato — kaj tio estis aprobita, ekzemplojn de sukcesaj informiloj kaj tekstojn de artikoloj tradukendaj kaj adaptendaj por disponigo al la gazetaro, kiel unu el la proponoj venintaj per enketo al landaj asocioj, plus opinioj de pluraj landaj organizoj, verŝitaj en diversaj kunsidoj; alia rekomendo estis plifortigi la laborkapablojn de la kontinentaj komisionoj helpe al la estrarano pri landa kaj regiona agado; kaj fondi Eŭropan Komisionon en kiu estu reprezentanto de EEU, kiu antaŭe esprimis sian pretecon esti reprezentata en la estonta laborgrupo.

Kiel aldona komento al tiuj ĉi rekomendoj indas mencii ke ĝia origino serĉendas en daŭraj klopodoj komencitaj jam de kelkaj jaroj per laboro kaj kunlaboro de diversaj estraranoj kaj aktivuloj pri landa kaj regiona agado firme subtenantaj tiun ĉi bezonon.

Pri sukcesaj informiloj menciindas ke la informa fako de UEA kaj diversaj landaj asocioj konstante klopodas plialtigi kaj aktualigi sian informan ilaron. Por tiaj celoj daŭre validas la Gvidlinioj pri Informado de UEA, Ĝisdate pri Esperanto, la Manifesto de Prago kaj la Gazetaraj Komunikoj, por mencii nur kelkajn, kiuj estas efike uzataj de landaj organizoj, laŭ ebloj kaj konkretaj cirkonstantoj; sed la informa fako kiel ĉio alia estas en konstanta evoluo kaj la postuloj senhalte kreskis, kaj ili igas nin plu serĉi kaj transformi niajn informilojn kaj komunikrimedojn ekde la nomata centra nivelo ĝis landa kaj loka niveloj. Indas mencii ke landoj kiel Francio kaj Brazilo, ekzemple, ĉiam serĉis kaj ofte sukcesis produkti modelajn informilojn kaj varbilojn lige al konkretaj eventoj kaj kampanjoj.

Pri la alia rekomendo de la subkomitato pri landa kaj regiona agado, nome la rolo de la kontinentaj komisionoj, mi firme kredas ke, implicite, ekde la momento kiam ili estis kreitaj jam en la 90-aj jaroj de la pasinta jarcento, UEA agnoskis la valoron de tiuj laborgrupoj spite al tio ke oni ne vere celkonscie utiligis ilin, kio multe variis laŭ la konsisto mem de la komisionoj, la regionoj, iliaj potencialo homa kaj financa plus aliaj kulturaj elementoj kiuj karakterizas iliajn membrojn.

Dum la lastaj jaroj, iompostiome, la komisionoj pli kaj pli estis kunvokitaj ekroli en la informflua sistemo de UEA, ili laborkunsidas kadre de UK, estis kreitaj la regionaj listoj, ili ekpartoprenis en la kunverkado de estraraj jarraportoj kaj pli engaĝas sin en la perado de informoj kaj labortaskoj kun la landaj organizoj, kunorganizas regionajn eventojn; kompreneble, ne ĉiam konstante, ne ĉiam tiel efike kiel bezonate, sed oni ne povas preteratenti ke ili estas kvazaŭ la brakoj de la koncerna estrarano.

Ĝuste tial, al plenumo de tiu ĉi rekomendo mi invitas aktivulojn kaj komisionanojn daŭre agadi unue kiel individuoj, ne nur dum kongresoj sed dum la tuta jaro, en la lokaj kaj landaj forumoj, tra la listoj kaj per ĉiu ebla tribuno, ĉar UEA estas ni ĉiuj, ne slogane, ne flanke, sed kolone, kaj disaj kaj samtempe komunumaj, kiuj estas konsistaj pilieroj de nia domo, ĉiam renovigenda.

Pri la tria rekomendo de la subkomitata kunsido aprobita dum la komitata pleno, la Eŭropa Komisiono de UEA, mi revenos, ĉar ĝi estas tasko necesa, tamen malfacila, kvankam realigebla.

Maritza Gutiérrez
Estrarano pri Landa kaj Regiona Agado

Antaŭ 120 jaroj naskiĝis Kalocsay

Por omaĝi al d-ro Kolomano Kalocsay, kiu naskiĝis antaŭ 120 jaroj, ni kolektiĝis la 6-an de oktobro 2011 en lia naskiĝloko: la urbo Abaújszántó en la norda Hungario.

Ni renkontis unu la alian unue en la Kulturdomo Petőfi Sándor (Aleksandro Petofi), kie atendis nin la urbestraro kaj kulturdomanoj kun salaj kukoj, refreŝigaj trinkaĵoj, kafo kaj freŝe presitaj koloraj prospektoj pri Abaújszántó. La prospektojn eldonis la urbestraro, la tekstojn kompilis Beáta Szúnyog, freŝe diplomita pri lingvoscio de Esperanto.

Kiam ĉiuj aliĝintoj alvenis, ni iris en la Lokhistorian Muzeon, en kies korto estis starigitaj flagoj de la urbo, la hungara, la Eŭropunia kaj ĉiuflanke unu Esperanta. Apude staris la urbestro György Madár, Adri Pásztor, Imre Szabó, Anna Bartek (Anjo Amika), la popolkantisto kaj urba poeto István Nagy kiel la unuaj rolantoj de la solenaĵo. Vidalvide staris cirkle la partoprenantoj.

Post aŭskulto de la Himno Esperanta parolis la urbestro pri la vivo kaj verkaro de Kolomano Kalocsay. Sinjorino Adri Pásztor parolis pri tio, kial ĝuste en Abaújszántó estis preparitaj la memorlokoj pri nia granda verkisto, poeto, arta tradukisto, kuracisto kaj profesoro. Ŝi faris mencion pri la alvenintaj mesaĝoj por saluti kaj gratuli la organizantojn, la rolantojn de la programo kaj la ĉeestantojn. Tiuj alvenis de Humphrey Tonkin el Usono, Herbert Mayer de la Aŭstria Nacia Biblioteko, Esperanto-Muzeo kaj Biblioteko de Planlingvoj, de Leopold Patek, ĉefdelegito de Aŭstrio, de la prezidanto de la fervojistaj esperantistoj Jindřich Tomíšek el Ĉeĥio, Bronislav Ĉupin el Udmurtio kaj de la rabeno Tivadar Löwenkopf el Israelo. Post la evento alvenis mesaĝo de Barbara Pietrzak. Mi dankas ilin en ĉies nomo.

Imre Szabó, prezidanto de HEA, revuis tiujn datumojn pri la vivo de Kolomano Kalocsay, pri kiuj la pli fruaj parolantoj nenion diris. La paroloj tiel iĝis multflanke koloraj. Sekvis esperantlingva kantado de hungaraj popolkantoj prezentataj de Anjo Amika kaj vizito de la Kalocsay-memorĉambro kaj aliaj muzeaj ĉambregoj.

La dua fazo de la festo okazis ĉe la busto de Kalocsay. Tie ni povis aŭdi lerte prezentatajn versaĵnajn fabelojn, esperantigitajn de Kalocsay. La urba popolkantisto prezentis poemon sian kaj hungarajn popolkantojn. Sinjoro Wacha de la Societo Kalocsay parolis pri la sistemigo de la vortoparoj en la Esperanta gramatiko, farita de Kalocsay. Poste okazis florkronado kaj komuna fotado.

La tria fazo de la programo okazis angule de la strato Kalocsay, antaŭ la memortabulo surmure de la iama domo de la familio Kalocsay. Tie Adri Pásztor rememoris pri la pioniraj esperantistoj de Abaújszántó kaj pri Barnabo Batta, prezidanto de la iama BAZ-departementa Esperanto-Komitato. Ŝi rakontis ankaŭ pri la unuaj spuroj de la familio Kalocsay, kiujn esploris László Molnár kaj Barnabo Batta. László Molnár estis la unua esperantisto en la urbo, kiu gvidis Esperanto-kursojn en la jaroj 1981 kaj 1982.

La instruistino Ildikó Széphalmi instruis 15 infanojn, kiuj bele rolis en la evento.

Pri Kalocsay rememoris ĉe la tabulo Margit Evva, prezidantino de la Encs-urba Lokhistoria kaj Patrujkoniga Asocio. Ŝi alvenis kun la parlamenta deputito de la urbo Encs. Florkronojn metis la urbestraro de Abaújszántó, HEA, Ernesto Gaál, prezidanto de Societo de la Montosubaj Kreantoj (verkista societo) el la urbo Szerencs, la Elementa Lernejo de Abaújszántó, la Societo Kalocsay, István Mészáros de HEA, László Pásztor de la Esperanta Amika Rondo Miskolc kaj de la Amikeca Esperanto-Asocio Jozefo Eszényi, Jozefo Gulyás el Ózd kaj Ernő Könczöl el Eger.

Post la florkronado ni povis aŭskulti blovinstrumentan prezentadon de belegaj popolaj kantoj de István Ringler el la urbo Szerencs. La lastan ni akompanis kune kantante.

En la publika tombejo ni surtombigis niajn florkronojn, bruligis meĉon, esperantlingve preĝis la Patro Nia. Per tiu ago finiĝis la oficiala parto de la programo. Poste ni povis tagmanĝi en loka restoracio, kiel gastoj de la urbestraro. Dankojn nianomajn pro ĉi komplezo.

Post la fino de la programo ni hejmeniris, sed konstatis kiel bela estas la senegoisma agado por komuna celo, Esperanto. Bela estas la unueco de la esperantistoj de nia lando, zonigitaj kun niaj geamikoj en la mondo.

Adrienne Pásztor

Disleksio kaj Esperanto

En 1930 oni nomis ĝin stulteco, efike kuracata per vangofrapo. En 1950 oni parolis pri vortblindeco, en 1970 pri skribmalfacilaĵo. Ekde 1990 oni la saman problemon nomas disleksio. Laŭ PIV ĝi estas neŭrologia perturbo en la legado. Min, kiun trafis tiu ĉi handikapo, tre helpis Esperanto.

Lastatempe la fenomeno estas traktata en amaskomunikiloj, kvazaŭ temus pri nova, populara fenomeno. Por homo trafita de tiu ĉi handikapo ĝi estas neagrabla memoraĵo pri la unua lerneja jaro.

Kvankam nun olda, mi tre bone memoras la penigajn leg- kaj skrib-lecionojn. La kondiĉoj por efika lernado ne estis bonaj en mia eta vilaĝa lernejo. En komuna ĉambro unu instruisto okupiĝis pri tri diversnivelaj klasoj.

Disleksio povas aperi en diversaj gradoj, de tre malfacila handikapo ĝis nur iom malrapida legkapablo kaj ortografia stumblado. Mi havis bonŝancon, miaj problemoj apartenis al pli milda formo.

Disleksiuloj estas tre sentemaj kaj impresiĝemaj al la ĉirkaŭaĵo; babilado kaj alia bruo forte distras ilin. Ortografia ekzerco estis temo por aparta kajero. La lernantoj devis uzi bluan inkon kaj ŝtalplumon. Ni skribis laŭ diktado. La instruistino poste korektis nian skribon per ruĝa inko, kaj per grandaj ciferoj ŝi markis la erarojn. Kelkfoje ŝi montris mian kajeron al la tuta klaso, kiel verkon de senespera neinstruebla lernanto. Estis samkvante da ruĝa kaj blua koloro, do iom distance la skribaĵo fariĝis violkolora.

Fine de la kvina klaso mia instruistino postulis ke mi postrestu en la klaso. Pro tio miaj gepatroj aranĝis transiron al alia lernejo, tri kilometrojn for de la hejmo.

La nova instruisto baldaŭ komprenis miajn legajn kaj ortografiajn problemojn. Li ne povis forpreni mian disleksion, sed permesis al mi montri miajn kapablojn en aliaj studfakoj kiel naturscio,geografio kaj matematiko, kiuj ne estis problemaj. En la slojdĉambro* mi havis honoran pozicion, kelkfoje mi eĉ instruis miajn samklasanojn. Mia instruisto sciis ke se mi kapablus altigi mian memfidon, la disleksia problemo estus malpli granda. Honoro al tiaj instruistoj!

* Metiejo, manlaborejo.

Kelkajn jarojn post la elementa lernejo mi sentis la bezonon kompletigi miajn praktikajn kaj mekanikajn lertojn per teorio. Studado ja povas kaj esti interesa kaj doni pli bonan salajron. Baldaŭ mi trovis ke perkoresponda studado estas taŭga metodo por mi. Nenia nigra tabulo, kie mi devis montri mian malkapablon, aŭ konstati nesufiĉan tempon por la tasko. Neniu rikanis pro mia malrapida legkapablo. Mia edzino afable korektis miajn taskojn. La perleteraj kursoj estis tre bonaj, rapide mi atingis kontentigajn rezultojn. Disleksio estas lingvo-handikapo, sed okazas ke disleksiuloj (kun helpo) povas esti eĉ bonaj verkistoj. Tamen, lerni fremdajn lingvojn estas tre malfacile, malbona fonetiko kaj senorda ortografio povas saboti eĉ la plej kuraĝan provon.

La korespondlernejo postulis ke mi kontentige sciu almenaŭ unu fremdan lingvon por ricevi plenvaloran ekzamenon. Mi provis lerni la germanan kaj poste la anglan, sed pro seniluziiĝo mi forĵetis la kurslibrojn, diskojn kaj bendojn, kaj mi ĵuris ne plu okupi min per tia frenezaĵo.

Iutage en loka gazeto mi vidis anoncon pri Esperanto-kurso. Mi aŭdis ke ĝi estas facile lernebla kaj ke oni parolas kiel oni skribas. Do, almenaŭ ne simila al la angla. Tre kritikema mi iris por aŭskulti la informon. Ĝi ŝajnis al mi interesa ideo, klara kaj bonorda, speco de konstruludo. Esperanto kaptis min. Mi kapablis kunmeti frazojn per vortoj kun reala signifo, eĉ sen esceptoj! Mi ne asertas ke mi aŭ alia disleksiulo senprobleme lernas Esperanton, sed la diferenco kun naciaj lingvoj estas grandega. Kial mi pli frue ne rimarkis kaj ne lernis tiun ĉi tre valoran lingvon? Kial miaj gepatroj kaj lernejaj instruistoj ne prezentis Esperanton al mi? Ili ja ĉiuj konis mian handikapon. Kion scias disleksiuloj ĝenerale pri la kvalitoj de Esperanto?

Post dujara studado mi trovis leteramikon en Germanio. En feria tempo li invitis min kun mia edzino resti dum unu semajno en ilia familia rondo. Kun iom da dubo pri mia lingva scio ni akceptis la inviton. Vera aventuro, ni faris nian unuan eksterlandan vojaĝon per aŭto kun nur Esperanto kaj iomete da germana lingvo. Mi ĝis tiam malmulte parolis Esperante, legi kaj skribi ja ne estas dialogo. Pro tio mi dum la veturo serĉis kontaktojn kun polaj kaj ĉeĥaj esperantistoj, por plibonigi mian parolan lertecon antaŭ la alveno al mia germana amiko. Tiel mi kvazaŭ per helpo de magia vergo povis interparoli kun poloj, ĉeĥoj — kaj post kelkaj tagoj halti ĉe la germana familio. La vojaĝo estis vera triumfo, danke al la Zamenhofa inventaĵo.

De tiam mi vizitis multajn landojn helpe de Esperanto. Mi konstatis ke la prononcoj de esperantistoj en diversaj landoj estas malpli variaj ol la dialektoj ene de la naciaj lingvoj mem.

Esperanto devus esti, laŭ mia percepto, mondskale infektema kiel la azia gripo. Kial ne? La tendenco de tutmondiĝo per unu nacia lingvo estas danĝera evoluo. La gepatraj lingvo kaj kulturo estas neperdebla hereda trezoro, parto de nia identeco. En multaj landoj, ekz. en Svedio, gejunuloj devas studi kaj uzi la anglan ĉe studado de iuj fakoj. Do, via propra lingvo ne plu estas taŭga en via propra lando. Ĉu ne temas pri subpremo de nia identeco?

Lastatempe la fenomeno disleksio ricevas pli da atento. Disleksiuloj en elementa lernejo ofte ne kapablas atingi kontentigan nivelon en la sveda kaj angla lingvoj, kaj pro tio ne rajtas studi en gimnazio. En pli altaj lernejoj oni ofte uzas anglalingvajn studmaterialojn.

En Svedio 5 ĝis 8 procentoj de la popolo pli-malpli suferas pro disleksio. Mi supozas ke povas esti same en ĉiuj landoj.

Disleksio ne estas malsano kuracebla per operacio aŭ medikamento, sed ia nivelo de aparta kapablo. Do, mi komparas disleksion kun ekzemple muziko, ĵonglado, matematiko aŭ homa konduto. Ajnan kapablon oni povas neglekti aŭ evoluigi. Laŭ mia propra sperto Esperanto estas la plej taŭga helpilo por disleksiuloj. Surprizas min, ke mi ĝis nun ne vidis disertacion aŭ alian seriozan raporton pri la valoro de Esperanto por disleksiuloj. Tia dokumento necesas por pruvi mian aserton. Esperanto povas al disleksiulo: 1) minimumigi la tedecon dum lingvolecionoj kaj eviti senlogikan ortografion; 2) doni memfidon, identecon kaj kanalon al pli vasta mondo; 3) doni tempon por evoluo de la ceteraj talentoj; 4) ebligi plibonigi la uzon de sia gepatra lingvo.

Esperanto estas por disleksiulo serioza afero, ne nur hobio. Li bezonas ĝin kiel helpilon.

Per la pruvita utileco de Esperanto en lingva kaj precipe disleksia edukado Esperanto ricevos pli respektindan pozicion. La angla metodo “Springboard to Languages” pritraktas la problemon. Mi komprenas, ke precipe anglaj, lingve netalentaj lernantoj en pli kaj pli anglalingva mondo ne emas lerni la propran gramatikon. Por ili taŭgus Esperanto por facile lerni alian lingvon.

Hans Dahl

[FORIGITA!: bildo]

Artikolo pri Hans Dahl, disleksio kaj Esperanto en sveda gazeto.

Ludoviko Mimoo mortis antaŭ 25 jaroj

En 1986, antaŭ jarcentkvarono, mortis en sia kataluna hejmlando Luís Mimó Espinalt. Li estis klera kaj diligenta esperantisto, kiu preskaŭ solece esploris la Zamenhofan kodon dum multaj jaroj. La kvintesencon de siaj ekkonoj li formulis jene: “Centjara tradicio ne sanktigas, nek sankcias eraron. Logiko estas la fundamento de la Fundamento de Esperanto.”

Per saĝaj komparoj kaj konkludoj li solvis multajn problemojn, pri kiuj lingvistoj ĝis hodiaŭ pene cerbumas sen scio pri la giganta laboro, kiun jam plenumis Mimó. Li traktis interalie la vortfaradon, la refleksivon, la participojn, la proprajn nomojn, preskaŭ nenion preterlasante. Li aperigis la materialon en ampleksa manuskripto sub la titolo Esperanto por la jaroj du mil. Fininte tiun laboregon, Mimó mortis subite pro infarkto de la miokardio. En lastaj leteroj li amare konstatis, ke la oficiala Esperantujo tute ignoras kaj lin kaj lian verkadon. Estis Rikardo Ŝulco, kiu disvastigis la ideojn de Mimó pri regula, senkaprica Esperanto. La menciita verko aperis en pli bone utiligebla formo en 1989 ĉe Esperanto-Centro Paderborn helpe de ĝia estro Hermano Bermano (Hermann Behrmann).

Nuntempe la verkoj de Mimó estas malfacile akireblaj. Tamen valoras ankaŭ aktuale la penon konsulti ilin, ĉar la verkisto sobre, klare kaj sisteme prezentas la lingvaĵon tia kia ĝin konceptis ĝia kreinto: rimedo pura, racia, senescepta, internacie komprenebla, plene taŭga por ĉiuj vivosferoj kaj evolukapabla por estontaj bezonoj.

Ĉiam ankoraŭ Mimó estas la granda nekonato en la historio de Esperanto, meritoplena, sed forgesita, tamen daŭre aktuala. La dudekkvina datreveno de lia morto povas stimuli novan okupiĝon.

Rössler Franz-Georg
Verkoj de Ludoviko Mimoo

Verkoj prilingvaj:

  • Perfekteco de la Esperantaj verboj; Barcelono 1961
  • Decidaj argumentoj; Barcelono 1963
  • Kompleta lernolibro de regula Esperanto; Sabadell 1973
  • Esperanto por la jaro du mil; Sabadell (s.j.)
  • Kompleta lernolibro de regula Esperanto; Paderborn 1989
  • Vortaro Hispana-Esperanta (ms.)

Tradukoj:

  • Soldevila, Du komedioj; Sabadell 1975
  • Zorrilla, Don Juan’ Tenorio; Ascoli Piceno 1981
  • Perez Galdós, Doña Perfekta (romano)

Recenzoj

Portreto de poeto kun azeno

Platero kaj mi. Juan Ramón Jiménez. En Esperanton trad. M. Gutiérrez Adúriz (Liven Dek). Málaga: Andaluza Esperanto-Unuiĝo, 2009. 200p. 18cm. ISBN 9788493030430. Prezo: € 7,50

La prozopoemoj el Platero kaj mi prezentiĝas precipe kiel lirikismaj monologoj de poeto, kiu alparolas sian azenon Platero. Foj-foje, la poeto parolas al si mem aŭ rekte al la leganto, lasante la arĝentkoloran Platero paŝti sin aŭ dormi. Ofte aperas ankaŭ aliaj homoj kaj bestoj en la poemoj, kaj tiamaniere la tuta libro aspektas iusence kiel drameca beletraĵo, en kiun Jiménez ofte enŝovas eĉ reĝisorajn indikojn. Jen ekzemple la sceno el la poemo La lulantino, kie junulino endormigas sian frateton:

“La karbistino kantas dolĉe kaj tenere:

Dormu mia bebo, dormu,
gardos vin la Dipatrino.

Paŭzo. Vento inter la arbokronoj...

Dormu ke, ĉe via dormo,
dormu do la lulantino...

La vento... Platero, milde pasanta inter la bruligitaj pinoj, proksimiĝas iom post iom... Poste ĝi kuŝiĝas sur la obskuran teron kaj, ĉe la longa patrina kanto, duonendormiĝas kiel infano.”

Alia elemento kiu kontribuas al la drameco de la teksto estas la flueco de la parolado, kvazaŭ la teksto ne estus surpaperigita sed aŭdigata. La leganto sentas sin kvazaŭ spektanto, tre ofte ne ekster la sceno sed ene de ĝi. Tiel la duopo fariĝas fakte triopo: poeto, azeno plus nevidebla leganto. Jen bela fragmento el la poemo La granato, kie la poeto parolas buŝplene:

“Kiel bona ĝi estas, Platero! Jen, manĝu! Kiel bongusta! Kiel plezure la dentoj penetras en ĝian gajan, abundan kaj ruĝan karnon! Atendu... mi ne povas paroli. [...] Nu, finite!”

Jiménez realigas iun apartan senton de samtempeco inter sia viva sperto kaj ĝia poema komunikado — efekto kiun verŝajne nek kutima prozo nek tradicia (fiksaforma) poezio estus povinta krei, sed la prozopoema formo ja ŝajnas tre taŭga por ĝi. Tiu tre karakteriza samtempeco igas la leganton senti sin kvazaŭ ene de vivanta pentraĵo. Unu el la plej “pentrecaj” priskriboj en la libro troviĝas en la poemo La infano kaj la akvo, kie la realisma imago de infano ludanta per fluanta akvo de fonto fariĝas simbolo:

“Kuŝe sur la tero, [la infano] tenas la manon sub la viva ŝprucaĵo, kaj la akvo formas sur lia polmo treman palacon el frisko kaj gracio, kiun liaj nigraj okuloj kontemplas en ekstazo. [...] La palaco, ĉiam sama kaj ĉiumomente renovigita, iufoje ekfalas. Kaj tiam la infano kuntiriĝas, absorbiĝas ankoraŭ pli, koncentras sin por ke eĉ tiu pulsobato kiu ŝanĝas per la movo de unu sola vitropeco la sentivan bildon de kalejdoskopo, ne forrabu de la akvo ĝian unuan kaptitan formon.

— Mi ne scias ĉu vi komprenos kion mi diras, Platero: sed tiu infano havas mian animon en sia mano.”

Inter la simboloj de la libro, tiu de Platero estas verŝajne la plej memorinda. La arĝentkolora azeno ŝajnas signifi purecon de animo, infanecon, bonecon, fidelemon kaj ofte la animon de la poeto mem. “Ĝi estas tiel simila al mi, tiel diferenca de la aliaj, ke mi ekkredis ke ĝi revas miajn proprajn revojn” — diras Jiménez pri sia azeno, en la poemo Amikeco.

Malgraŭ tia ekstaza omaĝo al la pureco de infana animo, la portretoj de infanoj en la libro ne estas nepre idilie anĝeligitaj. Male, la malperfekteco de la homa animo aperas eĉ pli klare en la kruelaj agadoj de nezorgataj infanoj. La terura sceno kie la infanoj ŝtonmortigas maljunan blindan ĉevalinon memorigis al mi iun faman pentraĵon de Salvador Dalí, kie anĝelmiena infaneto tenas sangoplenan kadavron de rato inter siaj dentoj... Jen maltrankviliga bildo el la poemo La blanka ĉevalino:

“Kiam mi vidis ĝin, la ŝtonoj ankoraŭ kuŝis apud ĝia korpo, ŝtone frida. Ĝi havis larĝe malfermitan okulon, kiu, blinda dumvive, nun, postmorte, ŝajnis rigardi.”

La profunda sereneco de la pejzaĝo kontrastas okulfrape kun kelkaj maltrankviligaj realismaj scenoj, priskribantaj aspektojn de socia maljusteco kaj profunda homa sufero. Tiaj scenoj senvualigas la teruran malriĉecon de multaj vilaĝanoj, la hipokritecon de la klerikoj, la malhonestecon de la vilaĝestroj ktp. Kelkfoje, en tiaj priskriboj, Jiménez lerte humuras kaj satiras. Jen ekzemple fragmento el La infanĝardeno, kie la poeto alparolas sian azenon kvazaŭ li estus unu el la infanoj de la vilaĝo:

“Se vi venus en la infanĝardenon kun la ceteraj infanoj, Platero, vi lernus la abocon kaj krajonus streketojn. [...] Vi scius pli ol la kuracisto kaj la pastro de Palos, Platero.”

Kaj jen satira portreto de andaluzia pastro en la poemo Sinjoro Jozefo, la pastro:

“... li iras sanktoleita kaj verŝanta mielajn vortojn. Sed, vere, tiu, kiu ĉiam anĝelas, estas lia azenino, la sinjorino.”

Unuafoje mi vojaĝis kune kun la poeto kaj lia azeno en 1966, kiam mi estis studentino. Ekde tiam, mi konservas en la koro la belegajn priskribojn de la ĉielo de Andaluzio tra ĉiuj sezonoj kaj ĉiuj horoj, kaj ankaŭ de la belaj okuloj de Platero, kies fascina personeco identiĝas kun tiu de la poeto. En 1999, mi turismumis en Andaluzio kaj renkontis la ĉielon de Jiménez en majo. Dum la unuaj tagoj de mia vojaĝo, la grizaj dormemaj andaluziaj azenoj kiujn mi vidis, seniluziigis min. Mi estis serĉanta la okulojn de Platero, “kiel du skaraboj el nigra kristalo” (kiel diras Jiménez en la poemo Platero)... Sed unu tagon, kiam mi troviĝis sur la vojo al Ĝibraltaro, mi sentis min subite rigardata de ĝuste “ĝiaj” okuloj kaj tiam mi rekonis “ĝin”, tian kia la poeto enigis ĝin en mian koron: “... vi, tiel intelekta, amika al maljunulo kaj al infano, al rojo kaj al papilio, al suno kaj al hundo, al floro kaj al luno, pacienca kaj pripensema, melankolia kaj afabla, Marko Aŭrelio de la herbejoj...” (mi ĵus citis la priskribon de Platero el la poemo Azenografio)

Ĉi-jare mi denove renkontis la poeton kaj lian azenon, ĉifoje relegante la libron en Esperanto. La tradukinto Liven Dek estas mem konata aŭtoro de memorindaj poemecaj sciencfikciaj noveloj en Esperanto. Li verkis i.a. la plej ĉarman metaforan priskribon kiun mi iam ajn legis pri la okuloj de ajna besto: la unu-paĝan noveleton Ne ekzistas verdaj steloj, pri la okuloj de kato (en Beletra Almanako 4). Li verkis ankaŭ neforgeseblan kaj pensigan poemecan prozaĵon pri senĉiela urbo de grave poluita mondo, kie maljunulo freneze sopiras pri peco da vera ĉielo: Kien vi iras, maljunulo? (en la antologio Trezoro). Mi opinias, ke malofte okazas tiom bona kongruo inter la personeco de la poeto kaj tiu de la tradukanto. La rezulto de la kunlaboro trans la tempo inter tiuj du altvaloraj verkistoj estas tiu ĉi libro, kiun mi konsideras vera juvelo de la Esperanta kulturo.

Luiza Carol

Granda majstraĵo — ĉi traduko!

Romano pri la tri regnoj. Luo Guanzhong. El la ĉina trad. Laŭlum. Beijing: Ĉina Fremdlingva Eldonejo, 2008. 1807p. 21cm. Serio Oriento-Okcidento. Tri volumoj. ISBN 9787119054933. Prezo: € 90,00

Kiel eŭropano eklegante verkon klasikan el fora kulturo, kaj krome el fora tempo, kio ankoraŭ plifortigas ĝian fremdecon, kutime mi klare konscias pri nia malavantaĝo: tre ofte almenaŭ la klasikajn ĉefverkojn aŭ aŭtorojn de Eŭropo konas eruditaj homoj de Ĉinio, Japanio, Hindio k.s., — sed inverse kutime preskaŭ nenion ni konas. Kompreneble, pri kelkaj ĝeneralaĵoj eĉ ni konscias: ni scias pri fora dinastio kun la nomo Han, ni scias pri historio plurmiljara, ni scias pri Lao-Cu kaj Konfucio, — sed se rigardi pli atente: la fora Ĉinio grandparte restas nekonata kontinento.

Se kompari pri oriento-okcidento

Legante en tiu ĉi romanego, plurfoje mi estis mirigita, kiom da similecoj troveblas inter la fora Romia Imperio kaj Ĉinujo: en ambaŭ kulturoj ŝajne aŭguraĵoj grave rolis (okazas io ŝajne hazarda kaj tuj oni estas invitata serĉi ĝian klarigon: p. 130 rompiĝas rado kaj konduka rimeno — “Tio signifas ke Via Ekscelenco devas akcepti la tronon de Han-dinastio, forlasi la malnovon por novo kaj veturi en imperiestra ĉaro kaj rajdi en ora selo”.)

Imperiestroj en tiu tempo ne estas senskue fortikaj kiel eble oni atendus: p. 190 ekzemple la imperiestro ekploras, fariĝas pala; sur p. 207 al la imperiestro eĉ mankas la kuraĝo fari proprajn decidojn: antaŭ la perfortema Cao Cao li “ne kuraĝis malobei. (..) Cao Cao lin [= la imperiestron] eskortis kun armeo sub sia gvido, kaj la korteganoj lin sekvis.” Kiu serĉas komparojn kun la okcidenta Eŭropo, povus kompari kun la fruaj Merovidaj reĝoj, kiujn ofte superregis iliaj majordomoj. La ĵus menciita Cao Cao fariĝas por granda parto de la romano grava persono: laŭfakte li regas — sufiĉe perforte. Efektive, la historio ja estis sufiĉe kruela: oftegas militado, bataloj, murdoj ktp. Kaj kiom da kapoj estis fortranĉitaj, mi vere ne kapablis kalkuli. Jen hazarda ekzemplo: p. 110 “Iutage, Dong Zhuo iris el Heng-Pordego, la korteganoj alvenis por lin adiaŭi kaj Dong Zhuo ilin regalis per festeno. Ĝuste en tiu momento alvenis centoj da kapitulacintaj soldatoj el la nordo. Dong Zhuo ordonis dehaki la manojn kaj piedojn de iuj, elpiki la pupilojn de aliaj, detranĉi la langojn de triaj kaj kuiri kvarajn en kaldronego. Plorkriegoj skuis la aeron kaj la oficistoj ne povis firme teni siajn manĝbastonetojn pro timo, sed Dong Zhuo drinkis, manĝis kaj babilis tute sen ĝeniĝo.” Oni ŝajne tiom timas pri Dong Zhuo, ke neniu kuraĝas eĉ plej ete komenti — eĉ ne, kiam iom pli poste li igas senkapigi ministron — “baldaŭ poste, servanto envenis prezentante la kapon de Zhang Wen [la ministro], en ruĝa pleto.”

Trajto por okcidentano eble neatendebla estas, ke foje la rakonton interrompas poemeto aŭ versduo. Ekzemple p. 199 “neniam Han-Dinastio estis en pli mizera stato. Posteulo verkis jenan poemon lamentan pri tio” — kaj sekvas dustrofa poemo.

La jam menciita Cao Cao, kiu nepre ne estis la plej bona amiko imagebla, foje ankaŭ montras sin atingebla por la nocio justeco: foje, ekzemple, kiam li kredas ke li misagis, li provas igi puni sin mem. En p. 265 temas pri nova leĝo, ke trairante tritikan kampon, la armeo ne damaĝu ĝin — “la oficiroj deĉevaliĝis kaj iris flankenpuŝante permane tritikplantojn en sinsekvo, sen piedpremi ilin”. Do sufiĉe zorgeme — oni tion ne atendus de tiaj armeoj meze de tiom da perfortemo. Jen venas Cao Cao mem, kaj “subite koturno en tritika kampo estis surprizita kaj ekflugis en la aeron. La ĉevalo surpriziĝis de la fremda birdo kaj saltis en la tritikan kampon kaj detruis grandan parton de ĝi. Cao Cao alvokis la ĝeneralan sekretarion en la armeo por punigi sin pro la kulpo detrui tritikan kampon.” Jen granda problemo — konsterniĝo: kiel oni povus puni lin — ja lin!? Sed li — kvazaŭ stoikulo — rezonas, ke se eĉ li ne obeus la leĝon, ja kiu do plu emus ĝin obei? Do li decidas memmortigi sin. Sed tion oni malhelpas, — kaj surbaze de saĝa vorto de Konfucio oni trovas simbolan punon por la granda estro — li detranĉas la proprajn harojn anstataŭ la kapon...

Kompareble kun la Romia historio, inter krudaĵoj plej kruelaj kaj vere humanisma saĝeco, plu iras la rakontado.

Sur p. 306 legante dekreton de la imperiestro, oni vidas kiel kunefikas socie Konfuciismo: “Ni kredas, ke en la homa etika ordo, la ligo inter patro kaj filo estas en la unua loko; kaj en la diferenco de respektindeco, tiu inter la imperiestro kaj liaj servantoj estas la plej grava. Nun perfidulo Cao Cao misuzas senbride sian aŭtoritaton, molestas sian suverenon, kolizias kun siaj partianoj kaj detruas la principojn de la kortego, senigis min de la rajtoj de ordonado, premiado, nomumado kaj punado. Mi pensadas maltrankvile kaj timas, ke la imperio estas en danĝero. (...)”. Tiun insiston pri fila pieco rilate al la patro ni konas el klasikaĵo Konfuciisma; ĝi nomiĝas tie “radiko de ĉiuj virtoj, de ĝi devenas ĉiuj instruoj kaj eĉ politiko devas fondiĝi sur ĝi” (cito el p. 3 de Libro-konstantaĵo de Fila Pieco; esenco de la praktika etiko de Konfuciismo el 1933.)

Tiom da nomoj

Al ne-ĉinaj legontoj mi sugestas, ke dekomence oni faru liston de nomoj ofte renkontataj — kun iom da komento, por ke iom post iom oni alkutimiĝu al la fremdaj nomoj kaj tiom pli plezure povu plu legi la verkon, kiu ja estas nepre leginda. Ĝi ne estas verkaĵo el glata furorlisto. Oni senhaste kaj kun atento digestu la rakonton; sed tiu tempo kaj tiu atento ja certe valoras la penon.

Rerigardante oni povas komenti, ke sinsekvas en la verkego tiom da personoj, tiom da kontraŭecoj, ke oni ne ricevas klaran perspektivon super la tutaĵo. Se oni ekzemple legas Iliadon de Homero, komence oni povas esti mistifikita de la multaj protagonistoj, herooj, dioj kaj interbataloj, sed kutime sufiĉe baldaŭ oni sukcesas trovi du grandajn kampojn: Trojo kaj “la grekoj”. Kaj ambaŭflanke iom post iom oni povas strukturi la rilatojn inter la herooj. Ĉi tie la totalo estas en tiel pli vasta skalo, ke unuflanke ne nur temas pri heroo kontraŭ heroo, sed ambaŭflanke eĉ falas miloj da viktimoj; aliflanke oni ekhavas la impreson, ke interplektiĝas tiom da intrigoj kaj konspiroj, ke oni preskaŭ ne trovas firman punkton, por el tie rigardi la bataladon. Mia sugesto estus: simple eklegi, provi rekoni nomojn kaj verŝajne ekde la momento, kiam aperas ĉiam pli ofte Cao Cao, oni ekvidas certan strukturon por kaj kontraŭ li. Tiu Cao Cao kuntrenas kun si iun imperiestron, kiun li ordonas — kiel la menciita Merovida majordomo —, sed la imperiestro mem kunorganizas reziston kontraŭ Cao Cao. — Eble mi estas iom pesimisma, dirante ke okcidentulo ne provu ĝisdetale trakompreni ĉiujn batalojn, sed kiel ajn: legu la verkon, ĝuu la bonan stilon de la traduko, kaj spertu tiun ĉi unikan travivaĵon.

Postnoto

La 29-an de decembro 2009 mi legis en la taggazeto Trouw, ke arkeologoj malkovris la tombegon de la reĝo Cao Cao, “kruela tirano kaj unu el la plej ruzaj militistoj, kiujn iam ajn konis Ĉinio.” La gazeto aldonis ke liaj venkoj estas ĉe la bazo de la romanego pri la Tri Regnoj. Tiel do la arkeologio iom helpas konkretigi la heroojn de la verko.

Pli ol cent belaj ilustraĵoj el malnovaj eldonoj de la verko ornamas tiun ĉi eldonon. La plej gravaj personoj en la komencaj paĝoj eĉ ricevas pli grandajn portretojn. Por ĉinoj nepre ili devas esti multe pli rekoneblaj ol por ni. En la enkonduko mi legis, ke la tradukinto junaĝe jam eklernis pri tiuj herooj, ke ili ankoraŭ grande rolas en operoj, teatraĵoj, rakontoj ktp. Sekve — ili simple apartenas al la ĝenerala kulturo de Ĉinio, same kiel Aĥilo, Ajakso aŭ Odiseo al la nia.

Pri la traduko kiel traduko kompreneble nenion mi povas diri; sed mi ja povas diri ke la lingvaĵo estas tre klara, sen superfluaj novaĵoj. Kelkfoje — tre malofte — oni ricevas helpon de piednotoj, kutime vere utilaj. (Ekzemple pri teknikaj terminoj, kiel en piednoto p. 114 — tajŝio = ...).

S-ro Laŭlum tra la jardekoj kunkonstruis al si inter ni kvazaŭ propran imperion da tradukaĵoj. Ni menciu pri Aŭtuno en la Printempo, fratina verko al inverstitola romano de Baghy, Frosta nokto de Bakin, Ĉe Akvorando ankaŭ 3-voluma klasika romano, Mirrakontoj de Liaozhai, sed elnombri ĉion estus neeble.

Laŭ propra sperto pri traduklaboro, mi nur povas profunde riverenci antaŭ ĉi grandega atingo! Ĝi kostis certe multe da amo, da studado, da sindediĉo, da persistemo ktp ktp. Gratulon sinceran!

Gerrit Berveling

Pludaŭras la serio de esperantlingvaj libroj tradukitaj italen

La 5-an de novembro, en Montepulciano, urbeto en la centra Italio, la kultura asocio Pietro Calamandrei organizis kunvenon por prezenti la lastajn du librojn, kiujn Margherita Bracci italigis.

Temas pri Modernaj Robinzonoj kaj pri Maskerado ĉirkaŭ la morto, ambaŭ verkitaj de Teodoro Schwartz (t.e. Tivadar Soros), hungaro, eldoninto kaj motoro de la famkonata kultura revuo Literatura Mondo, kiu transloĝiĝis en 1956 al Usono.

Antaŭ pli ol kvindeko da interesatoj surpodiis elstaraj personecoj por prezenti la diversajn aspektojn de tiu gravulo.

Antaŭ ĉio George Soros, unu el la du filoj de Tivadar (hungara ekvivalento de Teodoro), per videomesaĝo salutis la kunvenintojn, poste ĉefprelegis prof. Tonkin — sendita de la Fondaĵo Soros mem — en la itala, pro respekto al la publiko (prof. Tonkin redaktis la du verkojn). Sekvis lin prof. Marco Rossi Doria, kiu rakontis la historion de sia patrina familio, hebrea el Hungario, en la malfacila periodo de la nazia okupado de Budapeŝto.

Prof. Carlo Minnaja, konata esperantisto kaj literaturisto, parolis pri la kreado kaj eldonado de Literatura Mondo kaj ĝia influo al la kultura vivo de Esperantujo.

Fine prof. Terence Ward, angla verkisto loĝanta en Florenco, ilustris — angle — la celojn kaj agadojn de la fondaĵo kreita de George Soros.

La interesan eventon fermis la tradukintino, Margherita Bracci, kiu malkaŝis al la publiko sian ĝuon en la tradukado de tiuj du verkoj, kiuj respegulas du momentojn de la vivo de Tivadar: Modernaj Robinzonoj, aventuro vidata per la okuloj de junulo, Maskerado ĉirkaŭ la morto, matura verko de zorgoplena patro.

La ĉeestanta eldonisto d-ro Gaspari, samkiel la tuta publiko, entuziasmis pri la interesa kaj altnivela aranĝo, kaj ĉiuj ĉeestantoj haltis ĉe la tablo por aĉeti la du librojn, kiuj en la itala titoliĝas Robinson in Siberia kaj Ballo in maschera a Budapest.

Menciindas ke Modernaj Robinsonoj aperis — post la itala eldono — ankaŭ en la angla, zorge de prof. Tonkin, dum Maskerado ĉirkaŭ la morto estas tradukita ankaŭ al la germana, rusa, turka, hungara kaj plej laste ĉina lingvoj.

Michela Lipari

[FORIGITA!: bildo]

George Soros ricevis la unuan ekzempleron de Robinson in Siberia okaze de sia 80-a naskiĝdatreveno

La lasta aljuĝo de Thorsen-apogo Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen dividis sian restantan bonhavon de 1 155 eŭroj inter sep ricevantojn.

Per tio la 15-a aljuĝo de subvencioj el la donaco de ges-roj Thorsen fariĝis la lasta. La konata dana esperantista paro donacis la bazan bonhavon de la Biblioteka Apogo al UEA en la jaro 1997 kaj samjare okazis ankaŭ la unua disdono. Origine oni antaŭvidis, ke la donacita mono sufiĉos por deko da jaroj, sed la gajnita rento plilongigis la vivodaŭron de tiu speciala kaso de UEA.

Per la decido de Claude Nourmont, estrarano pri kulturo kaj vicprezidanto de UEA, kaj Osmo Buller, Ĝenerala Direktoro de UEA, subvencion en formo de Esperanto-libroj ricevis Demokratia Kongolanda Esperanto-Asocio (250 EUR), Asocio de Beninaj Esperantistoj (250 EUR), Reza Kheir-Khah (Tajvano, Ĉinio; 200 EUR), Marc Vanden Bempt (Belgio; 155 EUR), Biblioteko de la Esperanto-Muzeo en Svitavy (Ĉeĥio; 155 EUR), Triesta Esperanto-Asocio (Italio; 100 EUR) kaj Kroata Esperanto-Ligo (55 EUR).

Kun la vivo kaj agado de la Esperanta poeto Poul Thorsen (1915-2006) eblas konatiĝi per la retejo www.poulthorsen.dk.

Bronŝtejn koncertis en Bosnio-Hercegovino

En la Muzika pavilono de Banja Luka okazis la 19-an de oktobro vespero de la rusa kulturo “El Rusio kun amo”. Aktoroj, verkistoj kaj kantistoj prezentis al banjalukanoj parton de la riĉa rusa kulturo.

La ĉefa gasto estis la rusa verkisto, muzikisto kaj esperantisto Mikaelo Bronŝtejn, en Banja Luka aparte konata kiel verkisto de la romano Dek tagoj de kapitano Postnikov. Laŭ tiu romano la “Shelter Sceno” el Kragujevac (Serbio) kaj la centro “BeL@Espero” el Banja Luka faris teatraĵon, kiu estis jam prezentita en Pollando, Rusio, Serbio, Kubo, Bosnio-Hercegovino, Kroatio, Danio kaj Italio.

Mikaelo prezentis siajn popolajn rusajn kantojn kaj la publiko tre bone akceptis lin. “Mi estas tre kontenta, ĉar mi vizitis ĉi belan urbon, ekkonis interesajn homojn kaj foriras plenkore kun la espero post kelkaj jaroj reveni al Bosnio”, diris la gasto ĉe la adiaŭo. Krom li al la publiko prezentiĝis banjalukaj artistoj: Kenan Hodžić (ludis per gitaro Ansiamski mačak), Vanja Gajić (recitis versojn de Puŝkin kaj Jesenjin) kaj Miĉo Vrhovac (ludis parton de la teatraĵo Dek tagoj de kapitano Postnikov). Aparte interesan prezentaĵon havis la aktorino de la Nacia Teatro de Respubliko Serba Jelna Trepetova Kostić. Ŝi recitis versojn de Puŝkin kaj Jevtuŝenko kaj kantis popularajn rusajn kantojn kun Mikaelo Bronŝtejn (sur la foto).

Miĉo Vrhovac

La unua arta festivalo en la kuba ĉefurbo

La 26-an kaj 27-an de novembro 2011 okazis en la municipa kulturdomo Diez de Octubre en Havano renkontiĝo, kiu arigis havanajn kaj aliajn esperantistojn el la najbara provinco Matanzas, kaj du eksterlandajn esperantistojn. Ili estis Vilhelmo Lutermano kaj Ana Montesinos.

La renkontiĝon partoprenis kvardeko da esperantistoj, kiuj ĝuis prelegon pri la kultura valoro de Esperanto per la verkoj de la nacia apostolo José Martí kaj la nacia poeto Nicolás Guillén.

Okazis konkurso pri poezio, prozo, kanto, deklamado kaj fotografio, lernoludoj, libroekspozicio kaj arta ekspozicio de loka skulptisto, subtenanto de Esperanto, kaj fotoekspozicio pri Esperanto. Alia programero estis arboplantado en kunordigo kun la loka asocio de naturamantoj kaj la ekologia grupo de KEA, iniciatita de la junulara sekcio en Havano. La fermo okazis per bela kultura vespero.

La arta festivalo estas parto de tutlanda programo, planita komence de la jaro kadre de la jara asembleo de KEA, kie oni fiksas la kalendaron de eventoj de la jaro. La ferma ĉi-jara evento efektiviĝis en la orienta provinco Guantánamo okaze de la Zamenhofa tago, inter la 15-a kaj 19-a de decembro.

Maritza Gutiérrez

Semajno de kulturo kaj turismo

La 19-a okazis en Malgrat de Mar apud Barcelono en Katalunio, Hispanio, de la 1-a ĝis la 8-a de oktobro 2011.

Aliĝis 145 gesamideanoj, sed ĉeestis 131. Se rimarkigi, kio estis la plej ŝatata — la ĝuinda etoso dum la tuta Semajno. Ŝajnis familia renkontiĝo, ĉar iuj jam de multaj jaroj venas al ĉi tiu modesta Esperanta evento. Sen problemoj de ekonomio, kaj sen la ofte ĝena tasko elekti novan estraron, la partoprenantoj restis tute liberaj por aŭskulti prelegojn aŭ iri al la strando.

La Semajno estis inaŭgurita en la ĉeesto de Conxita Campoy i Martí, urbestro de Malgrat de Mar, kiu diris: “Nepre daŭrigu vian lukton por solvi la lingvan problemon, kiun mi bone konas, kiel urbestro de la turisma marurbo”.

La Semajno komenciĝis sabate posttagmeze per malfermo de libroservo kaj Esperanto-kurso, gvidata de Stano Marček. Post la 22-a horo ni festis la tradician interkonatiĝon, kie ne mankis bona humoro, frandaĵoj kaj ĉampano Esperanto.

La Premio Ada Sirkorska Fighiera estis aljuĝita al Eugene de Zilah. La serion de prelegoj komencis la geedzoj Michel-Hubert el Belgio pri la nordaj eŭropaj landoj. La kataluno Guillen Nicolás, profesie ĝardenisto, instruis nin, kiel grimpi al la arbpinto por tondi branĉojn. Eddy Raats el Belgio prezentis la laboron de Monda Asembleo Socia. Pere Navarro-Rosinés, profesoro de la Barcelona Universitato, malkaŝis la mondon de la sciencistoj, por klasifiki kaj doni nomon al diversaj vivaĵoj. Eduardo Kuster parolis pri la “Belga kompromiso”, Bouchet Rémyel el Francio translokis nin per siaj bildoj al Laoso, Rodica Todor prezentis sian landon Rumanio. La ĉeftemo estis “Ĉu Esperanto estas lingvo artefarita”. En folklora vespero la grupo “Els Rogers” ludis havanan muzikon, tre ŝatatan en Katalunio.

Okazis duontaga ekskurso al la Muzeo pri Natura Akvo en Viladrau, duontaga ekskurso al la urbeto Caldas de Malavella kaj Santa Coloma de Farnés, kaj tuttaga ekskurso al Sabadell, kun vizito de la Muzeo pri Paleontologio, Avenuo Zamenhof kaj promenado al la strato Ludoviko Mimó, verkisto kaj esperantologo de Sabadell, fondinto de la tiel nomata Analiza Skolo.

Luis Serrano Pérez

[FORIGITA!: bildo]

Inaŭguro de la Semajno

La komuna japana kaj korea

Komuna Esperanto-Kongreso de Japanio kaj Koreio okazis la 7-an kaj 9-an de oktobro 2011en la urbo Seungnam, apud Seulo en Koreio.

Ĝi estis proponita de Japanio en la jaro 2008 kaj preparata ekde la jaro 2009. La kongreso kombinis la 98-an Japanan Kongreson kaj la 43-an Korean Kongreson. Samtempe kaj samloke okazis ankaŭ la 30-a Komuna Seminario inter la ĉina, japana kaj korea junularoj.

Al la kongreso aliĝis 486 esperantistoj. 130 japanoj kaj 16 koreoj partoprenis morale, kiuj kvankam ili ne povis korpe ĉeesti, per la aliĝo montris sian amon al la komuna kongreso. Rezulte partoprenis 209 japanoj, 131 koreoj, 6 rusoj, 2 ĉinoj, 2 mongoloj kaj 1 ĉeĥo. Diversaj interŝanĝoj de kulturaj aferoj okazis per 28 fakaj kunsidoj kaj 12 budoj. Aŭskultindaj estis 6 oficialaj prelegoj.

En la interkona vespero, kiu okazis en la unua tago, oni sinsekve prezentis kantojn, muzikojn kaj dancojn de amatoraj amikoj, kaj belan pupteatraĵon de la Yangpyeong-filio de KEA. Pro la neevitebla fakto, ke kantado estas multe ŝatata de la ambaŭ popoloj, aŭtomate sekvis kanteja tempo. Oni unuope aŭ grupe kantis kun sinprezentado kaj amuza komentario. Tiuj neoficialaj partoj de la interkona vespero finiĝis je la dua matene.

En la arta vespero en la dua tago estis prezentitaj la naciaj tradiciaj dancoj kaj teatraĵoj. Krom la himno de Esperanto, tri kantoj estis prezentitaj koruse. La kanto Saluton! estis preparita kiel la kongresa kanto. La kanto Printempo de Japanio kaj Printempo de la hejmloko de Koreio estis elektitaj por kunkanti en Esperanto.

Ĝi estis la unua provo por ambaŭ landoj kongresi komune. La plej rimarkinda punkto estis, ke ne nur en la oficialaj programeroj, sed ankaŭ en privataj konversacioj, eĉ inter samlandanoj la kongresanoj nature parolis nur Esperante.

La rilato-stato inter Japanio kaj Koreio havas multe da koloroj. En la bona flanko televidaj dramoj kaj filmoj transpontas la du landojn. Kantoj kaj dancoj de la du landoj ludas efikan rolon por junuloj. Sed en la alia flanko ofte provokitaj estas problemoj ekz. pri la teritorio kaj historio. La plej proksimaj landoj alterne varmiĝas kaj malvarmiĝas ĉefe pro politikaj kialoj.

La komuna kongreso estis raportita en ĵurnalo de Koreio kun la scivolemo, kiel la esperantistoj de ambaŭ landoj praktikas la amikiĝon kiel ordinaraj popoloj. Kaj la ĵurnalo akcente raportis, ke prezentiĝis korea tradicia teatraĵo Ĉunhjang, kiun koreoj kaj japanoj kunlabore ludis en Esperanto.

Danke al la komuna kongreso, novaj amikecoj naskiĝis kaj samtempe oni povis renkonti malnovajn amikojn, kiuj havas saman intereson, kaj tio daŭrigos iliajn amikecon kaj kunlaboron per interretaj kontaktoj.

Park Yongsung

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la duontaga ekskurso

Forpasoj

Enrico Dondi (1935-2011) mortis la 9-an de novembro. Profesie kuracisto, li lernis Esperanton en 1954 kaj baldaŭ gajnis premiojn per originalaj kaj tradukitaj poemoj en la Belartaj Konkursoj. Liaj tradukoj de Dante (Purgatorio 2000, Vivo nova 2003 kaj la tuta La Dia Komedio 2006) kaj de Tasso (Jerusalemo liberigita 2010) apartenas al la pinto de nia tradukliteraturo. En 2007 aperis lia traduko de la ampoemaro La Floro de Durante (probable kaŝnomo de Dante). Krome li estis kuntradukinto de la oratorio Danteskaj itineroj de V. Russo (2001).

Helga Erhard (1914-2011) mortis la 21-an de novembro en Bad Dürkheim (Germanio). Ŝi estis dumviva membro de UEA, regula membro de Societo Zamenhof kaj iama delegito.

Vida Jerman (1939-2011) forpasis la 10-an de decembro en Zagrebo. Ŝi diplomiĝis en la Zagreba Akademio de Dramarto. Ŝi laboris en diversaj teatroj kaj rolis en pluraj filmoj, i.a. Kiu kantas, malbonon ne planas de Krešimir Golik (1970), konsiderata la plej bona kroata filmo de ĉiuj tempoj, kaj La elekto de Sophie de Alan Pakula (1982). Al la Esperanta teatro Jerman kontribuis ekde 1973, kiam ŝi aliĝis al la Drama grupo de Studenta Esperanto-Klubo de Zagrebo kaj debutis en Doktoro Rosales de G. Silfer en la 29-a IJK en Sarajevo. Ŝi precipe famiĝis pro siaj prezentadoj en multaj UK-oj, unuafoje en Pekino (1986) kiel Verda Majo en Virino, kiu flustris en uragano de S. Štimec. En postaj UK-oj ŝi rolis i.a. en Amo per proverboj de A. Azevedo (Havano 1990; kun Saša Pilipović), Inventante ke mi sonĝas de J. Agustín (Adelajdo 1997), La rompita virino de S. de Beauvoir (Montpeliero 1998), La poto de Ŝalom Alejĥem (Tel-Avivo 2000) kaj La plej longa tago de Maria Theresia kaj Judita de Miro Gavran (resp. Zagrebo 2001 kaj Pekino 2004). En Tampereo (1995) ŝi prezentis la recitalon Virino mi estas kun kroata poezio kaj en Prago (1996) poezion de la ĉeĥa Nobel-premiito Jaroslav Seifert. Ŝi prezentiĝis ankaŭ en IJK-oj, SAT-konferencoj k.a. renkontiĝoj. En 1997 Vida Jerman fondis en Zagrebo la teatran trupon “Ponto”, kies arta direktoro ŝi estis. Krom Esperante, ĝi prezentis ankaŭ en aliaj lingvoj. En 1996 ŝi publikigis la sonkasedon Teatra vespero de Vida Jerman, kiu estas registraĵo de Inventante ke mi sonĝas kaj de la recitalo de kroataj poetoj Izolulo prezentita de ŝi i.a. en la Seula UK (1994). En 2002 aperis ŝia kompakta disko Brazila akvarelo kun brazilaj poemoj. Ŝi estis LKK-ano de la Zagreba UK (2001), estrarano de Kroata Esperanto-Ligo kaj fakdelegito pri teatro. En 2010 la Estraro de UEA rekonis ŝiajn grandajn meritojn per Diplomo pro Elstara Arta Agado. En 1997 la prezidento de Kroatio distingis ŝin per ordeno pro ŝia kontribuo al teatro kaj diskonigo de la kroata kulturo en- kaj eksterlande.

Elna Matland (1921-2011) forpasis la 23-an de novembro en Bergeno (Norvegio). Ŝi lernis Esperanton en 1939 kaj baldaŭ ekaktivis movade. Ŝi estis prezidanto aŭ sekretario de la lokaj kluboj en Bergeno kaj Sauda, kaj estrarano de Norvega Esperantista Ligo. Ŝi gvidis NEL kiel prezidanto de 1985 ĝis 1991 kaj reprezentis ĝin en la Komitato de UEA de 1983 ĝis 1995. La kulmino de ŝia esperantista agado estis la prezidanteco de la Loka Kongresa Komitato de la modele organizita 76-a UK en ŝia hejmurbo Bergeno en 1991. En 1992 UEA elektis ŝin kiel Honoran Membron. Krome ŝi estis honora membro de Esperanto-Klubo Bergen ekde 1991 kaj de NEL ekde 2001. En 2009 ŝi ricevis la Reĝan Arĝentan Medalon pro Merito rekone al ŝia laboro kiel instruistino kaj al ŝia agado en sindikato, volontulaj organizaĵoj kaj ĉe lokaj aŭtoritatoj.

Jiří Pištora (1931-2011) mortis la 12-an de novembro en Česká Třebová (Ĉeĥio). En 1965 li kunfondis la ĉeĥoslovakan sekcion de IFEF kaj reprezentis ĝin en la komitato de IFEF dum ses jaroj. En la muzeo de sia hejmurbo li fondis Esperanto-fakon en 1993 kaj gvidis ĝin kiel direktoro. Li estis ankaŭ delegito kaj fakdelegito pri fervojoj.

Esperantologia konferenco en Hanojo

Ankaŭ en la 97-a UK en Hanojo okazos la tradicia Esperantologia Konferenco.

Ĝia organizanto estas la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED) kaj ĝi estis unuafoje en la programo de la UK en Varno en 1978. En Hanojo okazos la 35-a sesio.

La Esperantologia Konferenco celas doni okazon prezenti la rezultojn de novaj esploroj kaj ebligi sperto-interŝanĝon kun aliaj esperantologoj. La prelegoj estos poste eldonitaj kiel aktoj.

Interesatoj sendu mallongan biografian informon pri si kaj resumon de la prelego ĝis 2012-02-29 al prof. Christer Kiselman (Poŝtkesto 480, SE-751 06 Uppsala, Svedio, rete: k...@math.uu.se).

Revuo Esperanto 2012 2

Malferme

Sciencaj, terminologiaj kaj fakaj aplikoj de Esperanto

En la jaro 2012 ne nur Esperanto festas sian 125-jariĝan jubileon, sed dume maturiĝis ankaŭ pluraj el ĝiaj sciencaj kaj fakaj aplikoj. Amri Wandel, estrarano pri scienca kaj faka agado, trarigardas la ĉefajn atingojn sur tiu tereno en la lasta jaro.

En Kopenhago la Internacia Kongresa Universitato (IKU) festis sian 30-an datrevenon. La renoma kursaro, kiu ĝis 1981 nomiĝis Internacia Somera Universitato, tiujare ŝanĝis sian nomon al IKU okaze de la unua UK en la suda hemisfero, en Braziljo. La kopenhaga IKU-sesio estis aparte altnivela, kun tre varia enhavo, i.a. prelego de la mondrenoma dana astronomo Erik Hoeg. Alia elstara dana preleganto estis Sven Ziegler, eksa prezidanto de la Supera Kortumo en Kopenhago, kiu prelegis (kadre de la prelegaro pri Danio) pri danaj kortumoj kaj juraj proceduroj. Unuafoje okazis ekzamenoj (kun atestoj) en ĉiuj tri kursoj de la komuna sesio de IKU kaj Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Estas notinde ke tiuj komunaj sesioj okazas regule jam ekde la jaro 1995, sed nur en la lastaj jaroj oni komencis okazigi ekzamenojn, kaj en antaŭaj sesioj ekzamenoj okazis nur en unu aŭ du el la tri kursoj. Mi kaptas la okazon por alvoki proponojn por IKU-prelegoj en Hanojo. Vidu la detalojn en la januara n-ro (p. 10), aŭ en la IKU-retpaĝo www.uea.org/dokumentoj/IKU.

La Internacia Vintra Universitato (IVU), kiu fondiĝis en 2007 kadre de la Internacia Festivalo en Düsseldorf, festis sian 5-jaran datrevenon jarŝanĝe en la Internacia Festivalo en Xanten (Germanio). Simile al IKU, ankaŭ IVU samtempe estas studadsesio de AIS. La ĉi-jara elekto de IVU (www.internaciafestivalo.de/28a-2011/fotoj/28-IVU-prelegoj.pdf) konsistis el kvar kursoj pri tre variaj temoj: Astronomio (Foraj planedoj kaj sunsistemoj, de Amri Wandel), Lingvo-sociologio (Nederlando kaj Belgio — du popoloj disigitaj de la sama lingvo de Kristin Tytgat), Vikipedio (de Ziko van Dijk) kaj etno-lingvismo (Armenio kaj ĝia lingvaro, de Ugo de Riu kaj Susanna Baghdasaryan). En ĉiuj kvar kursoj okazis ekzamenoj kaj ĉirkaŭ kvardek sukcesaj studentoj ricevis AIS-atestojn.

Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Parolante pri la kunlaboro inter AIS kaj UEA necesas mencii la projekton por plifortigo de AIS, komencitan en la UK en Kopenhago. La dumkongresa laborteamo kaj postaj kontaktoj produktis kelkajn rekomendojn, kiel la pliintensigo de la komunaj IKU-AIS-sesioj kaj kunlaboro kun edukado.net por kreo de AIS-retkursoj (du tiaj kursoj jam aperas en la retejo www.edukado.net/klerigejo).

La Terminologia agado de UEA, kiu dum pluraj jaroj stagnis, vekiĝis lastatempe pro la nomumo de nova, juna komisiito — Mélanie Maradan (vidu ŝian artikolon ĉi-numere), kiu stiris la akcepton de UEA kiel kunlabora organizaĵo en pluraj teknikaj subkomitatoj de la Internacia Organizaĵo por Normigado (ISO), kaj subskribigis interkonsenton, per kio UEA iĝis Asocia Membro de la Internacia informejo pri terminologio (Infoterm). Lastatempe la Estraro decidis subteni la partoprenon de taŭgaj kandidatoj nome de UEA en unusemajna somera terminologia trejnado en Vieno, organizata por julio de TermNet (www.termnet.org) kune kun la Universitato de Vieno. UEA ankaŭ planas partopreni en la ĉefkunvenoj de Infoterm kaj de la teknika komitato de ISO pri terminologio (ISO/TC 37) en Madrido ĉi-somere.

Fakaj Asocioj. En la lastaj jaroj oni ofte aŭdas pri malfortiĝo de la Fakaj Asocioj, kiuj, samkiel Landaj Asocioj kaj eĉ UEA mem, suferas de la soci-teknologiaj fenomenoj de tutmondiĝo, interretiĝo kaj malpopulariĝo de la malnovstilaj membreco kaj abonoj de paperaj bultenoj. Tamen, same kiel UEA kaj pluraj Landaj Asocioj, ankaŭ multaj Fakaj Asocioj adaptiĝas kaj utiligas tiujn tendencojn por akiri novan impeton kaj kreskon, transformiĝante al retaj bultenoj, konstruante modernajn retpaĝojn kaj kreante retan membrecon. Pasintsomere mi iniciatis specialan enketon por Fakaj Asocioj kun la celo i.a. testi tiujn aspektojn. Jen kelkaj el ĝiaj interesaj rezultoj pri la utiligo de la reto far Fakaj Asocioj. El la 22 respondintaj Fakaj Asocioj, nur du ne jam havas propran retejon. El la respondintaj Fakaj Asocioj ĉiuj krom unu havas bultenon, 12 publikigas ĝin ankaŭ aŭ nur en reta formo. 13 Fakaj Asocioj regule sekvas la retliston s...@yahoogroups.com de UEA, (en kiu membras ĉ. 200 asocioj kaj individuoj). El la ceteraj 9, la plimulto ne partoprenis pro manko de homforto aŭ pro nescio. La plej ofta peto al UEA estis ĝisdatigi certajn datumojn de la Asocio en la UEA-retpaĝo pri Fakaj Asocioj www.uea.org/agadoj/faka﹍agado.html. La averaĝa membro-nombro de la respondintaj Fakaj Asocioj estas pli ol 300, se ne kalkuli la du plej grandajn — fervojistoj (1700) kaj katolikoj (1300) — la averaĝo estas pli reprezenta al la pli ofta Faka Asocio — ĉirkaŭ 150.

Amri Wandel

Niaj jarŝanĝaj eventoj

Malfacile recenzi renkontiĝon, kiam la 28-an fojon oni partoprenas ĝin!

Jen okazis la 28-a Internacia Festivalo, de la 27-a de decembro ĝis la 3-a de januaro, daŭre sub la ĉefreĝisorado de la iniciatinto de la aranĝo Hans-Dieter Platz, pli konata kiel HDP.

Ĉi-foje ĝi okazis en Xanten, Germanio, kun 120 partoprenantoj el 16 landoj (kelkaj malproksimaj kiel Armenio, Israelo, Rusio, Brazilo, Japanio). La plej eminenta partoprenanto estis la ambasadoro de Germanio en Moskvo, Ulrich Brandenburg, kiu venis kun sia edzino jam por la 22-a fojo. Malnovaj geamikoj konsistigas la ĉefan partoprenantaron de tiu renkontiĝo, kaj por ili, ĉio estas jam tradicio..., sed ekzistas bonaj tradicioj.

IF estas unu el tiuj bonaj per-Esperantaj renkontiĝoj, kie ĉiu trovas aktivaĵojn laŭ sia gusto.

Pro la proksimeco de Nederlando, la kadra temo estis “Benelukso”. Ĝin forumo, enkondukis vigla kaj gaja konsistanta parte el kvizo, sub gvido de Kristin Tytgat kaj Claude Nourmont. Sekvis pluraj rilataj prezentoj. Pri “Du popoloj disigitaj de la sama lingvo” prelegis K. Tytgat kaj Brian Moon pri “La luksemburga — estiĝo de nacio kaj estiĝo de lingvo”, Rob Keetlaer rakontis siajn spertojn pri sporta evento en kaj ĉirkaŭ Nijmegen, kaj Mikaelo Bronŝtejn interese prezentis la historion de la rilatoj inter Rusio kaj Benelukso.

Aliaj tre interesaj prelegoj okazis, ĉu kadre de Internacia Vintra Universitato ĉu ekster ĝi. Temis pri astronomio kun Amri Wandel, pri lingvo-sociologio (la ĵus citita prelego de Kristin Tytgat), Vikipedio (de Ziko van Dijk) kaj etnolingvismo (Armenio kaj ĝia lingvaro, de Ugo de Riu kaj Susanna Baghdasaryan). Entute 36 kandidatoj sukcesis en ekzameno de AIS, ŝajne rekordo kompare kun la antaŭaj jaroj.

Ne eblas citi ĉiujn temojn nek ĉiujn prelegantojn: ni ankaŭ aŭdis pri la tertremo kaj cunamo en Japanio, pri mantroj, pri vojaĝoj al Laoso, al Indonezio, al Namibio, pri sangopremo kaj kolesterolo, pri fabelaj mondoj en Esperanto, pri la 20-jariĝo de la eldonejo Impeto.

Por tiuj, kiuj ne tiom interesiĝas pri prelegoj, estis praktikaj kursoj, ekzemple pri bid- kaj juvel-farado, kiun gvidis Rita Galmache, kaj Anneke Schoute-Buys instruis kiel prilabori steatiton (sapŝtonon). Fruleviĝantoj povis antaŭ la matenmanĝo gimnastiki laŭ la metodo Tai-ĝi-ĉŭan dank’ al la gvido de Barbara Poterucha.

La tuttaga ekskurso apartenis al la kadra temo: temis pri vizito de Nimego (Nijmegen), lerte ĉiĉeronata de “kapitano” Kees Ruig kaj la prezidanto de la loka grupo. Ili kondukis nin tra la malnovaj stratoj al la gotika katedralo, al la spuroj de la fabela Mariken, kaj fine al “sia” ŝipo, kie ni krozadis manĝante krespojn. Ni bonŝancis pri la vetero por tiu tago, sed malpli por la vizitoj al la romiaj ruinoj de Xanten.

Inter la vesperoj elstaris la du vesperoj kun Georgo Handzlik, kiu montris siajn profesiajn talentojn de kabareda kantisto, tostante la verdan fortunon, kaj aktoro en sia monologo “Ludoviko”.

La jarŝanĝa vespero okazis laŭ la IF-a tradicio. Maltradicie okazis (preskaŭ diplomatia) incidento. Frapaj estis la vitraj (ne)pordoj de la gastejo, sur kiuj du akademianaj nazoj vundiĝis!

En la 14 eroj de la lasta vespero montriĝis amaso da talentuloj, jen muzike, jen skeĉe, kio fakte povintus esti la programo de du plenaj vesperoj. Bele organizita estis tiu vespero, kie apud la scenejo estis projekciado de bildoj de la koncernaj surscenejuloj, faritaj pli frue en la semajno.

Reĝisoris la unuan parton de ĉiu vespero Mikaelo Bronŝtejn. La duan parton reĝisoris... neniu aŭ ĉiuj: temis la knajpumado*, kie ĉiu povis pri laŭbontrove trinki, ludi, muziki, kanti, retumi, aŭ babiladi ĝis malfrua horo por refari la mondon, ankaŭ la Esperantan.

* El la germana “Kneipe”, etosplena gastejo
Claude Nourmont

[FORIGITA!: bildo]

HDP kun diverslandaj salutantoj ĉe la jarŝanĝo.

Ĉu vivi vintre en malnova kastelo, eĉ festi la jarfinon?

Por tuj malkaŝi al la legantoj, temas pri la vintra vivo de la franca kastelo Grezijono.

Konstruita en 1882, la kastelo havis origine nek akvon nek elektron. Oni tiutempe hejtis en kamenoj per ligno el la propra apuda arbaro. Pri tio atestas la altaj fumtuboj, kiuj beligas la pintajn kastelajn tegmentojn. La kamenoj nun estas fermitaj, sed ili daŭre donas nobelan aspekton al la teretaĝaj salonoj kaj unuaetaĝaj ĉambroj. En la manĝosalono situas la plej valora kameno de la 17-a jarcento, el ĉizita rara ligno, kun angule du bufonoj kvazaŭ kariatidoj. La unua kastela hejtosistemo funkciis per varmega vaporo. Antaŭ jardekoj, en la kastela alo super la kuirejo instaliĝis varmakvaj radiatoroj, kies akvo varmiĝas en la hejtodometo. Komence de 2011 en la restaj kastelaj ĉambroj aldoniĝis radiatoroj elektraj. Nun la tuta kastelo estas konvene hejtebla kaj tiel preta por gastigi E-aranĝojn kaj por esti luprenita de esperantistoj por asocia kongreso aŭ familia renkonto.

En tiaj hejtaj cirkonstancoj la Esperanto-Kulturdomo organizis sian 2-an Jarfinan Festegon. Bedaŭrinde neniu neĝfloko kreis blankan vintran etoson, tamen la modera temperaturo, ĉiam super 0 gradoj, certigis varman senton interne, dum verdan etoson alportis gastoj el la itala Padovo, malia Bamako, usona Seatlo, meksika “Bruselo” kaj ĉina “Parizo”. Tiuj vizitis dum du tagoj famajn reĝajn kastelojn ĉe la rivero Luaro (Loire) kaj eble revenos komence de aŭgusto por Turisma Semajno dum plenaj 7 tagoj. Viglan etoson alportis ridoj, krioj kaj ploroj de 9 infanoj. Nia granda familio konsistis el 33 amikoj kaj parencoj de inter 3 kaj 76 jaroj. Kune la organizantoj kaj gastoj animis programon porinfanan, distran, prelegan, lingvoklerigan, korpomovan kaj vesperan. La ĉefa vespero kompreneble estis la novjara, nomata Silvestro*. Niaj palatoj gustumis modernajn leĝerajn legomajn ujetojn kaj murbaĵojn kun reĝa kiro, dum babilo en la biblioteko; ili poste plezuriĝis en la manĝsalono per kvar tipe francaj festenaj pladoj. Bufedo da desertaj delicoj aperis fine en la salono, kie okazis la maskobalo kun dancmuziko laŭ meksika gusto. Grupa foto videblas rete en gresillon.org/jarfino. Per glaso da ĉampano ni bonvenigis la novan jaron.

* Vira nomo, nomfesto la 31-an de decembro

Glason da nia silvestra ĉampano vi povas gustumi kiel bonvenigan aperitivon ankoraŭ en aprilo dum nia Printempa Semajno kun seminario Mondvojaĝantoj, KER-ekzamenoj kaj intensaj kursoj, kunlabore kun ILEI, Herzberg kaj edukado.net. Informo en gresillon.org/printempo. Se vi gvidas E-grupon de junaj artistoj, venu kun tiuj aprile al Fringoj. Sukcesan Esperanto-jaron al ĉiuj.

Bert Schuman

La novjara dekjariĝis

Ĉi-jare la Novjara Renkontiĝo (NR) okazis jam la dekan fojon. Venis por festi en Bitburg apud Trier, Germanio, sume 177 homoj el 15 landoj.

Estis surprizo, ke ĉi-foje ĉeestis 49 homoj el Belgio, dum el Germanio iomete malpli, nome 42, kaj 36 el Francio. Krome venis gastoj el plia deko da eŭropaj landoj kaj eĉ el la foraj Siberio, Kanado kaj Malio por ĉeesti en la bele internacia rondo. La 10-a Novjara Renkontiĝo organizata de la asocio EsperantoLand estis ĉi-foje la plej granda jarfina Esperanto-renkontiĝo.

“Tempo kaj maŝino”

La porinfanan programon “Tempo kaj maŝino”, zorge preparitan de Christoph Frank, Nicky Janssen kaj Betti Maul-Propadović multe helpata de siaj tri filinoj, povis ĝui sesdeko da infanoj kaj junuloj. Ili kantis aŭ manlaboris, partoprenis en pupteatro aŭ la filmkreada “holivudeto”, konstruis elektromotoron aŭ aŭteton kaj partoprenis en la ludoposttagmezo “La tempomaŝino”. La pli aĝaj junuloj povis partopreni kadre de la porjunula programo, la 3-a “Novjara Internacia Semajno”, ekzemple en “geokaŝludoj”*, ĵonglado, filmprezentoj aŭ ekskursoj, kaj krome memstare organizis sian tempon per diversaj ludoj, muziko kaj interparolado. La 16-jarulino Klára Ertl prezentis interesan prelegon pri “Hormonoj, feliĉo kaj filozofio”, kaj ĝin ripetis pro peto de la publiko.

* kaŝludo
Nombroj, iksodoj kaj ĵurnalismo

La bona prizorgado de infanoj kiel kutime permesis al la gepatroj kaj aliaj plenkreskuloj ĝui sian propran programon. Eblis konatiĝi kun vasta gamo de temoj — de budaismaj meditado kaj filozofio, sana manĝado, la ideo de salajro de vivo (baza enspezo por ĉiu), tra la estonteco de literaturo, la invento de nombroj, sorobana kalkulado, iksode portataj malsanoj ĝis prezento de ŝparema aŭtomobilo, Burundo, Malto, enmigrado aŭ limoj por infanoj. Oni proponis ankaŭ diversajn prelegojn rilate al la evoluigo de Esperantujo — la vortarprojekto ViVo, subtekstado de filmoj, ĵurnalismo, varbado, politika agado, elita klubo, UEA kaj kiel kreskigi la nombron de infanlibroj en Esperanto (prezentiĝis la Bildlibro de la Tero kaj Hirthara Petro).

Danci, kanti kaj muziki

Novjara Renkontiĝo proponis ankaŭ plurajn dancgrupojn — tango, liniodancoj, cirklodancoj, dancateliero de la muzikgrupo Kapriol’ kaj polonezo; oni povis senstreĉiĝi per gimnastiko kaj eklerni aŭ majstriĝi en go-ludo. Eblis ankaŭ kanti ĥore kaj kanti kanonojn, kion gvidis Saskia Idzerda kaj Jesper Jacobsen, jam dum multaj jaroj fidelaj kontribuantoj al la muzika programo de NR. Plian kanon-kantadon prezentis la grupo Kapriol’, kiu ĝuigis la renkontiĝajn gastojn ankaŭ per bela kaj multe ŝatata koncerto.

Kvizo, fabelo, rakonto kaj ludoj

En aliaj vesperoj okazis interalie kvizo pri la eŭro kaj Eŭropo, prezento de fabelo kaj kantoj de Viéra el Tuluzo, surpriza vespero okaze de la dekjariĝo de NR, ludoj kaj fine adiaŭa vespero kun kontribuoj de partoprenantoj. Kaj meze de la semajno — kompreneble — estis la silvestra festo kun bongusta bufedo kaj dancado ĝis malfrua nokto. Christoph Frank — ankaŭ li multjara kaj meritplena kunorganizanto kaj teatroprezentanto en NR — dufoje bele prezentis sian teatran rakonton Aleksandro kaj la mekanika muso.

Trinkejo kaj bierfarejo

Kompreneble ne mankis kursoj por komencantoj, progresantoj, progresintoj kaj konversaciemuloj, kiujn gvidis Jean-Luc Kristos, Gunter Neue kaj Peter Weide. La vesperan senstreĉiĝon en trinkejo spertoplene organizis Helmut Klünder kaj Gunter Neue. Kaj por kompreni la devenon de unu el la trinkaĵoj ni ekskursis al ekspoziciejo de la bierfarejo de Bitburg.

Du lokaj gazetoj plurfoje raportis kaj la germana novaĵagentejo dpa dissendis tekston pri Esperanto okaze de la renkontiĝo.

Lu Wunsch-Rolshoven,
EsperantoLand

Saniga alternativa novjara

Ion novan, surprizan kaj sukcesan iniciatis en Herzberg am Harz — la Esperanto-urbo la lokaj organizantoj de Interkultura Centro Herzberg. La duan fojon ili ofertis novstilan 6-tagan jarfinan renkontiĝon, kiu allogis partoprenantojn per la alternativa stilo kaj favoraj prezoj.

Ne nur la tranoktado estis libere elektebla de t.n. amasloĝejo ĝis kvar-stela hotelo en vere proksima jarŝanĝa distanco, sed novaĵo de tiu renkontiĝo estis ankaŭ la alternativa propono de programoj. Estas ellaborita antaŭa plano, skizo, sed grandparte la partoprenantoj surloke mem decidis pri programoj, prelegoj, prezentadoj, libertempaj aktivadoj kaj — diskutoj, depende de la vetero — pri promenado, sporto aŭ ekskursoj. Kompreneble estis libera eblo mem kontribui al la dumtaga programo, proponi ion interesan, mem iniciati, prezenti ion.

Al la bonfarto apartenis ankaŭ, ke kelkaj grupetoj laŭ interkonsento kune aĉetis varojn, legomojn, fruktojn ktp, preparis la manĝaĵojn kaj kuiris laŭ propraj receptoj, realigante proprajn imagojn kaj atentante sanan nutradmanieron. En aliaj tagoj ni decidis viziti lokajn bufedojn kaj restoraciojn, kie ni mendis pladojn, utiligante la Esperantlingvajn menukartojn. La komuna laboro, komunaj kuirado kaj manĝado kreis vere bonetosan, harmonian, amikan rondon. Por la silvestra vespermanĝo ni mendis tablojn en la loka ĉina restoracio Nan Jing, kiu ofertis abundan bufedon.

Ankaŭ ĉi-jare kolektiĝis altnivele parolanta partoprenantaro, interalie Stefan MacGill, prezidanto de ILEI, kiu aparte venis por trakti kun LKK-anoj de la 64-a IFEF-kongreso pri komuna seminario. Li planas prezenti novan instrumaterialon por la 125-jara jubileo de Esperanto dum la kongreso en majo en Herzberg. Ĉeestis en SANO-2 du estraranoj de GEA kaj kelkaj AGEI*-membroj, do spertaj Esperanto-uzantoj, kiuj tre volonte helpis la malpli flue parolantajn kaj komencantinon el Koreio.

* la germana ILEI-sekcio

La programo enhavis urborigardadon kaj ekskursojn al la regiono, ekzemple al la bela urbo Duderstadt. Unu el la promenadoj en freŝa, saniga aero celis viziton al Lonau, vilaĝo en la Nacia Parko Harz.

La vesperoj taŭgis por babilado kaj prelegoj. Jürgen Tietz prezentis eksterordinaran lumbildserion pri vojaĝo al Ĉinio, Christof Krick pri grimpado sur afrikaj montoj. Por lernemuloj la biblioteko de ICH proponis siajn servojn, aliaj elektis la bonegan koncerton de la blovorkestro Sieber.

En la silvestra vespero okazis eksterordinara surprizo, nome festo en la estonta hotelo “Zum Pass” (Ĉe Pasejo) en la najbara Harz-vilaĝo Sieber, kiu apartenas al Herzberg am Harz — la Esperanto-urbo. La estonta hotelo estas en la manoj de la esperantlingvaj familioj Liberski kaj Khan el Pollando. Oni sentis naturan uzadon de Esperanto en verda medio.

Polaj vodkoj, bongusta apra gulaŝo laŭ pola maniero kaj verva etoso zorgis pri grandioza Esperanto-atmosfero. Juna diskĵokeo prezentis viglan internacian muzikrepertuaron, kiu invitis al tutnokta dancado.

Jam nun ni invitas ĉiujn al SANO 3 por kunfesti la sekvan jarŝanĝon de la 28-a de decembro 2012 ĝis la 2-a de januaro 2013 en la Esperanto-urbo Herzberg am Harz.

Zsofia Kóródy

JES — ne nur gejunuloj jarfine en Gdansko

Junulara E-Semajno (JES), la novjara junulara Esperanto-evento, okazis ĉi-foje en la pola urbo Gdansko. La aranĝo alterne okazas en Germanio kaj en Pollando, ĉi-foje la pola teamo decidis organizi ĝin en tiu multkultura, historia urbo, unu el la plej gravaj kaj grandaj en la lando.

Malgraŭ la ĉi-jara mallonga daŭro de la aranĝo — nur kvin tagoj (27.12.2011 – 1.1.2012) — la programo estis tre riĉa je diversspecaj programeroj. Pli ol 160 partoprenantoj el 30 landoj plene ĝuis la aranĝon kaj ĝian riĉan programon.

El la programa vidpunkto la plej alloga (kaj samtempe la plej unika) estis renkontiĝo de la partoprenantoj kun la eksa pola prezidento, fondinto de la fama “Solidareco”, Lech Wałęsa. Dum unuhora prelego kun diskuto eblis aŭdi liajn opiniojn pri la pasinto, nuntempo kaj proksima estonto — rilate al ekonomio, socio kaj politiko. (Pozitivaj vortoj kaj subteno estis diritaj ankaŭ rilate al Esperanto.)

Okazis multaj interesaj prelegoj kaj prezentoj pri Piratpartio, strategiaj ludoj, la Esperanta retradio Muzaiko, la retejo lernu.net kaj ĝia rekonstruado, E@I, Esperanto-literaturo, Ĉinio, veganismo ktp. Krom prelegoj allogis interesaj programeroj kiel aligatorejo, danckursoj, lud-angulo, urba ludo, kursoj de Esperanto, trejnado pri eksteraj rilatoj fare de TEJO, kaj eksterordinara komitatkunsido de TEJO kun alvoko de la komitato kaj voĉdonado pri proponitaj ŝanĝoj en la regularo kaj la reglamento de TEJO.

Alia mallonge pritraktita punkto estis la ĵus aperinta malagrabla situacio rilate al la IJK 2012. Ĝiaj organizantoj, japanaj esperantistoj, kelkajn tagojn antaŭ Kristnasko rezignis. La estraro ne povis fari multe pli ol klarigi la situacion kaj alvoki al ĉiuj pripensi ĉu estus ŝanco en ilia lando ene de 6 monatoj realigi IJK-on.

Eksterordinare riĉa estis la kultura parto de la evento, ĉefe la muzika, vesper-nokta programo. Okazis pluraj koncertoj, prezentiĝis la popoldanca grupo “Gdańsk”, kaŝuba Familibando, La Perdita Generacio, inicialoj dc, Kimo kun la grupo Danĝera, Asorti, Gijom kaj Johannes Mueller. La muzika programo daŭris ĝis malfrua nokto (aŭ pli taŭge, ĝis frua mateno) en la formo de karaokeo kaj diskotekoj, pri kiuj lerte zorgis eĉ tri -oj.

Bonvenigo de la nova jaro estis la ĉefa (kaj fakte la lasta oficiala) programero de la aranĝo. Ekde la silvestra vespero ĝis la malfrua mateno oni dancis, amuziĝis, festis, amikumis, brakumis ktp.

Krom tio dum la tuta aranĝo eblis ĝui tre bongustan kaj buntan manĝoelekton (2-foje tage, jam tradicio en polaj novjaraj aranĝoj).

Resume — estante esperantisto certe indas pripensi la partoprenon en iu Novjara Esperanto-aranĝo. Se vi estas (almenaŭ spirite) juna, nepre pensu pri JES ĉi-jare! Dankon al la organizantoj — kaj ĝis JES 2012!

Elsendon podkastan de la aranĝo eblas aŭskulti en la retejo de Varsovia Vento: www.podkasto.net.

Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

Renkontiĝo kun la eksa pola prezidento, fondinto de “Solidareco”, Lech Wałęsa.

La sepa pri meditado

32 esperantistoj el 7 landoj kolektiĝis por sperti kaj ĝui meditadon en la urbo Iksan, Koreio, de la 9-a ĝis la 12-a de januaro 2012.

La renkontiĝo estis aranĝita de Esperantista Asocio de Ŭonbulismo (prez. Kim Sang-ik) subvenciite de la eklezio Ŭonbulismo por diskonigi meditadon pere de Esperanto.

Jen la prezentintoj kaj iliaj temoj: S-ro Won Shin-young (ŭonbulisma pastro el Rusio): Atento kaj senatento. Prof. Won Ikson (Koreio): Unu vero, unu mondo. D-ro Kim Inso (Koreio): Fizika ekzercado por sidmeditado. D-ro Gábor Markus (Hungario): Ŭonbulismo kaj Katolikismo. D-ro Maria Butan (Rumanio): Atendo kiel formo de ekzistado. S-ro Shi Huaen (Tajvano): Pri piedo-masaĝo.

Dum la renkontiĝo la partoprenantoj ĝuis korean kulturon kun tipa korea kuirarto kaj turismis al birdo-observejo kaj tradiciaj muzeoj. Estas notinde, ke la eksa kaj la nuna ĉefmajstroj de Ŭonbulismo Zŭasan kaj Kyongsan aparte akceptis la partoprenantojn, donacante esperantigitan sanktan libron de Ŭonbulismo. Ili alte taksis la kontribuon de Esperanto por interkomunikado de terglobanoj pere de la neŭtrala lingvo Esperanto.

La 8-a renkontiĝo okazos de la 18-a ĝis la 21-a de januaro 2013 en la urbo Iksan, Koreio. Interesatoj turnu sin al

Lee Jung-kee
e...@saluton.net

Por 125 ni agu kiel Zamenhof

En la Gazetara Komuniko de UEA n-ro 440 de 2011-12-23 oni parolas pri decido de la estraroj de UEA kaj ILEI rilate al la Laborgrupo por la Jubileo 125. Ni citas ĝin:

Per sia mesaĝo je la ĵusa Zamenhof-tago la prezidanto de UEA, prof. d-ro Probal Dasgupta, malfermis la jubilean jaron de la 125-jariĝo de Esperanto. Lige kun tio la Estraro de UEA nomumis internacian laborgrupon por kunordigi la preparojn por la jaro.

La laborgrupo nomiĝas “Laborgrupo por la 125-a jubileo de Esperanto” kaj ĝi klopodas kunplekti kunlaborantojn el ĉiu parto de la Esperanto-komunumo. Kiel ĝia kunordiganto estis elektita la antaŭa prezidanto de UEA d-ro Renato Corsetti. Pri la speciala agado “Kurso 125” respondecas en la laborgrupo Stefan MacGill, prezidanto de ILEI. La preparojn por la informa agado, speciale lige al la Esperanto-tago en 2012, la 26-a de julio, gvidos la brita informaktivulo Brian Barker. La jubilean agadon en Afriko kunordigos Adjé Adjévi el Togolando kaj tiun en Azio Lee Jung-kee el Korea Respubliko.

La anoj de la laborgrupo estas nomataj fondo-membroj. Ili rajtos proponi al la Estraro de UEA pliajn membrojn, se estos tia bezono.

Fakte antaŭ 125 jaroj Zamenhof presigis kaj dissendis la “Unuan libron” de Esperanto kun la famaj slipetoj: Mi promesas lerni, se 10 milionoj promesos. El tiu ago sekvis grandaj rezultoj.

Kion ni povas fari nun por inde festi tiun datrevenon? Mi kredas, ke ni devas fari ion similan al tio, kion faris Zamenhof.

Post 125 jaroj de seninterrompa progreso la komunikebloj je nia dispono estas nekompareble pli grandaj ol tiuj, pri kiuj disponis Zamenhof, sed la fido je la estonteco, pri kiu disponas ni, estas nekompareble pli malgranda ol tiu de la tempo de Zamenhof. Kaj ankaŭ la kuraĝo pensi, ke ni povas ŝanĝi la mondon estas tre pli malgranda. Bonŝance ne en ĉiuj mondopartoj la etoso estas sama. Ankaŭ nuntempe estas multaj esperantistoj, kiuj agas laŭ la ekzemplo de Zamenhof. Ni donu nur du ekzemplojn: Dennis Keefe, kiu klopodas krei novan merkaton por Esperanto en Ĉinio, ĉefe en Hainan, baptita per la epiteto “la Esperanto-insulo”. La dua ekzemplo temas pri “la Esperanto-urbo” Herzberg en Germanio. Ambaŭ celas plekti nian lingvon en pli larĝan socian kaj organizan kuntekstojn. Rimarkindas, ke ILEI aktive kunlaboras pri ambaŭ iniciatoj. Multaj aliaj faras ion similan en sia loĝloko laŭ siaj ebloj.

Nu, ĉiuokaze la laborgrupo proponas du agadliniojn:

  • ĉiu landa asocio provizu sin per reta kurso pri Esperanto en sia lingvo, kio estu integra parto de la laboro por Esperanto en tiu lando, kun landaj studgvidantoj, kiuj gvidu la lernantojn al la ekzistanta komunumo. Estas vero, ke en multaj landoj ankoraŭ funkcias relative bone ĉeestaj kursoj, sed ankaŭ tie oni lanĉu siajn retajn kursojn. Stefan MacGill, la prezidanto de ILEI, s...@gmail.com, aldone al la kunordigo de la jubilea laboro de la sekcioj de la instruista ligo, respondecas pri laborgrupeto, kiu pretigas novan tekston por reta kurso, la “Kurso 125”, sed ne atendante la aperon de la unuaj lecionoj, kiu tamen ne estas tre malproksima, vi jam komencu vidi tion, kio ekzistas aŭ ne ekzistas en via lingvo;
  • ĉiu landa asocio (aŭ loka grupo aŭ alia grupiĝo) provizu sin pri respondeculo pri informado. Ni scias, ke en pluraj landoj ili ekzistas, sed ni scias ankaŭ, ke en pluraj landoj/lokoj ili ne ekzistas aŭ ne regule funkcias. En kiom da landoj, ekzemple, oni regule sendas informojn al la amas-komunikiloj? Tiu respondeculo kunlaboru kun Brian Barker, j...@gmail.com, por traduki, adapti kaj dissendi enlande la gazetarajn komunikojn, kies tekstojn Brian liveros. Krome li aŭ ŝi kunlaboru por ke la 26-a de julio, la Esperanto-tago en 2012, estu rimarkata de multaj, kaj espereble ankaŭ de Google.

Ĉar la laboro estos farata ne ĉefe centre sed ĉefe lande kaj loke, ni bezonas daŭran kontakton kun kiom eble plej multaj landoj. Pro tio aldoniĝis al la centra labor-grupo Adjé Adjévi, a...@hotmail.com, respondeca pri la agado en Afriko, kaj Lee Jung-kee e...@saluton.net, same pri Azio. Ni ege bonvenigus kunordigantojn de aliaj kontinentoj aŭ landaroj.

Ĉar la labor-grupo jam eklaboris antaŭ la oficialiĝo, ekzistas iom da materialo, kiun vi povas legi en www.uea.org/vikio/Projekto﹍125. Tie vi vidos, ke multaj landoj jam promesis kunlabori, sed ne ĉiuj por ambaŭ agadoj, kaj kelkaj entute mankas.

Do, fina alvoko: pruvu al vi mem, ke vi kapablas imiti Zamenhofon! Kontaktu la laborgrupon kaj prezentu vin kaj la ideojn, kiujn vi volas mem realigi dum ĉi tiu jubilea jaro. Skribu al j...@yahoogroups.com kaj vi trafos samtempe ĉiujn membrojn de la laborgrupo. Nur per kunlaboro de ĉiuj ni povas esperi realigi la duonon de tio, kion realigis Zamenhof sola kaj sen komputilo.

Renato Corsetti
Stefan MacGill

Landa kaj Regiona Agado: Eĥoj de niaj kongresaj laboroj (3-a, fina parto)

Kiel promesite, ni revenas al la komitataj decidoj pri landa kaj regiona agado, faritaj en la 96-a UK en Kopenhago. Temas pri fondo de Eŭropa Komisiono, kiu, simile al la ceteraj kontinentaj komisionoj, ekrolu en la ĉefaj agadoj de UEA por plifortigo de la regiona kaj landa agadoj.

La kontinentaj komisionoj havas sian originon en la 90-aj jaroj pasintjarcente kaj plenumas gvidan kaj aktivan rolon en la diversaj agadkampoj de UEA laŭ konkretaj realaĵoj kaj homfortoj; lige al la homaj fortoj gravas la financa flanko, kiu efektiviĝas per la fondaĵoj, tra kiuj fluas la mono subtene al konkretaj projektoj regionaj.

Inter la agadoj, esencaj de la komisionoj, estas organizado de kongresoj, trejnseminarioj, subteno de landaj organizoj kaj individuoj, kaze de landoj kie ne ekzistas organizita movado, kursoj, eldonado aŭ sendado de lernomaterialoj, laŭ la realigeblo, kaj aliaj iniciatoj.

Ilia rolo pli kaj pli fariĝas bezono en la mondo, kiu danke al la novaj teknologioj evidentiĝas pli malvasta, kiam efektive ĝi restas tro vasta por estraro, kiu klopodas tutmonde agi.

Jam de kelkaj jaroj aŭdiĝas voĉoj, pledantaj por kreado de Eŭropa Komisiono, kiu plenumu la vakuon de tia laborgrupo en la tiel nomata malnova kontinento.

La kreado de EEU sendube estas pozitiva; ĝi plenumas konkretan agadon kiu neniel kolizias kun la celoj de UEA; male, pli kaj pli evidentiĝas ke ni povas bone kunlabori. Do, en la nuna stadio jam maturiĝis la propono, kaj tiel estis decidite en Kopenhago pri fondo de Eŭropa Komisiono de UEA, sed tio ne estas facila tasko.

Ĉi-momente, kunlabore kun Ileana Schroeder, Renato Corsetti kaj aliaj eŭropaj aktivuloj, ni ekpaŝas al interkonsento pri tio, kia komisiono ĝi estu, interalie. Homfortoj estas esenca temo por atingi la celon. Kunlaboremo, taskodividoj kaj aliaj, same okupas nin, ĉar estas konate ke temas pri tre aparta regiono kun siaj trajtoj kaj historio. Estas sciate ke pluraj klopodoj estis lanĉitaj en la pasinteco, sed ili ne sukcesis antaŭeniri; nuntempe estas ankaŭ pli da konscio pri ĝiaj utileco kaj potencialoj.

Sendube la rolo de la Eŭropa Komisiono ne estos superflua, sed konsista elemento en la koncepto ke la regionaj komisionoj povas kaj devas daŭre iĝi pli aktivaj en la tuta strukturo de UEA, ne por pezigi ĝin, sed male, por iniciati agadojn per konkretaj agadplanoj, projektoj, varbante monon por la koncernaj fondaĵoj kaj kunlaborante kun la diversaj fakoj, organizoj kaj projektoj lokaj, landaj kaj regionaj.

Jen nia celo kaj defio. Tial mi volas vin instigi al kunlaboro, iniciatemo kaj agadoj por realigi tiun ĉi taskon kiu fontas el realaĵo atingebla nur per viaj strebo kaj entuziasmo. Kaj ni aparte volas sciigi al niaj junaj agantoj nunaj kaj potencialaj, ke iliaj brakoj, scioj kaj vigleco estas tre bonvenaj.

Maritza Gutiérrez

En la lasta semajno de februaro ni ĉiujare festas SIA, Semajnon de Internacia Amikeco

Novaj esperantistoj, unuafoje aŭdinte pri ĝi, starigas demandojn. Malgraŭ vikipedieroj, malgraŭ revunumeroj en Esperanto-societaj ŝrankoj, la interparolado de homoj kun homoj restas neanstataŭigebla. Ĝuste tie Esperanto estas plej bezonata. Tial vin, kiuj jam delonge konas nian komunumon, mi forte kuraĝigas klarigi al viaj novuloj persone, vidalvide, kion SIA signifas por vi.

Japana amiko el mia generacio foje diris: “Parolante japane, mi ne dirus pri Yamasaki-san, samaĝa kiel mia patro, ke li estas mia ‘amiko’. Sed li estas Esperanta amiko mia.” Mi povas imagi, ke iuj eŭropanoj legantaj ĉi tion diras al si: “Ha, temas nur pri socioj, kie la tradiciaj katenoj de la hierarkiaj rilatoj bremsadas la kreskon de vere demokratia kulturo. En niaj regionoj tiu eksproblemo jam ne ekzistas. Ili lernu de ni la veran, demokratian amikecon.”

Tiu penso memorigas min pri la jaro, kiam mi, nova studento en Usono, renkontis svisan paron. Ili diris: “Ni baldaŭ finstudos kaj foriros; ĝis! Vi facile trovos ĉi tie geamikojn — diference de Svislando, kie oni jam dum la lernejanado elektas vivlongajn geamikecojn, kaj kutime restas ĉe tiu listo. La usonanoj ĝenerale multe pli cirkulas inter si en ĉiuj aĝoj.”

Ĉu miaj japano kaj svisoj tro ŝablonumis? Ne gravas. Delonge ekzistas tiaj perceptoj pri diferencoj; nun aldoniĝis la reta faktoro. Gravas, ĉu malpravis mi, ĉi-supre. Ĉu krisigni nur la vidalvidajn kontaktojn kiel arenon de la Esperantaj interparolemo kaj amikemo? Ankaŭ rete renkontiĝas homoj kun homoj; ili bezonas Esperanton. Apud la plusoj de tiu teknologia kaj socia antaŭensalto, ni atentu, ke la nevidateco kaj soleco povas instigi retumantojn al trudkontaktado, al senpensa, foje ofenda mesaĝado. Aperadas troloj*; malfacilas bridi ilin. Ĉu regali viajn novulojn per tiaj temoj lige kun SIA? Aŭ instrui “komplezo = amikaĵo”? Laŭ via bontrovo, karaj geamikoj!

* Iu, kiu sendas provokan mesaĝon al pluraj ricevantoj, volante okazigi malordon kaj disputadon
Probal Dasgupta

UEA invitas studi terminologion en Vieno!

En 2011 UEA plifortigis siajn rilatojn al la komitato pri Terminologio kaj aliaj lingvaj kaj enhavaj rimedoj de la Internacia Organizaĵo por Normigado (ISO), kaj subskribis Interkonsenton pri kunagado kun Infoterm, la Internacia informejo pri terminologio.

Tiuj du instancoj kaj pli ĝenerale la terminologia scienco naskiĝis grandparte dank’ al la laboro de la esperantologo kaj interlingvisto Eugen Wüster. Historie Esperanto kaj terminologio estas intime ligitaj. UEA, kiu celas daŭre pliampleksigi la kunlaboron kun ĉi tiuj du instancoj, kuraĝigas siajn junajn membrojn interesiĝi pri la temo kaj proponas al du studentoj unu semajnon de (anglalingva) trejnado en Vieno en julio 2012.

Kio estas terminologio?

Ne necesas anticipe koni la respondon por partopreni la trejnadon en Vieno. Efektive, ĝi eblas por studentoj tute sen antaŭaj scioj en la kampo. Terminologio ĉiam ludas gravan rolon, kiam fakaj informoj aŭ scioj estas kreataj (ekz. per esploro), komunikataj (ekz. inter fakuloj), registrataj (ekz. en datumbanko), transdonataj (ekz. per instruado) aŭ serĉataj (ekz. per TTT). Ĉu “komputilo” aŭ “komputero”, ĉu “Facebook” aŭ “Fejsbuk”, “iPhone” aŭ “saĝa poŝtelefono”... Jen demandoj kiuj rekte rilatas al terminologio. La tutmondaj faka literaturo kaj kono kreskas rapide kaj novaj esprimoj aperas ĉiutage, kompreneble ankaŭ en Esperanto. Necesas zorge plani nian komunikadon, krom administri la esprimojn kaj la sciojn. Tion ebligas terminologio. Terminologio ne temas pri polvoplenaj paperaj fakvortaroj. Ĝi evoluis kaj estas moderna scienco, nepre bezonata por iu ajn tipo de faka komunikado.

Kion proponas UEA?

Subtene al siaj junaj membroj, UEA ofertas al du studentoj la eblon partopreni la Someran Terminologian Trejnadon (TSS) en Vieno, Aŭstrio. Temas pri unusemajna, neesperantista aranĝo por lerni pri terminologio. Krom zorgi Interkonatiĝo dum la aranĝo “Somera Terminologia Trejnado” pri la administraj flankoj kaj laŭbezone organizi la vojaĝon, UEA financos la aliĝkotizojn por la kursoj, la restadon en junulara gastejo kaj la vojaĝkostojn de la du studentoj (detaloj sub “Informiĝi”).

Kio okazos en Vieno?

Alvene la du studentoj renkontiĝos kun la UEA-komisiito pri terminologio, Mélanie Maradan, kiu helpos ilin orientiĝi en Vieno, gustumigos kukojn en Viena kafodomo kaj informos pri la laboro de UEA rilate al terminologio. Ili restos dum unu semajno en Vieno kaj dumtage ĉeestos kursojn en la Centro pri Tradukadoscienco de la Universitato de Vieno. La trejnado kutime logas partoprenantojn de pluraj kontinentoj. Mondkonataj instruistoj lumigos teoriajn bazojn de terminologio, sed ne nur: la partoprenantoj akiros sciojn pri modernaj aspektoj de la fako, la praktika laboro, la uzo de softvaroj, la kreado de terminologia datumbanko, la ekonomiaj flankoj de terminologio kaj la administrado de terminologiaj projektoj. Multe da konkretaj ekzercoj kaj agrablaj kafopaŭzoj tion kompletigos. Ili povos estonte partopreni en la terminologia agado de UEA kaj kunlabori kun internaciaj terminologiaj instancoj.

Kiuj povas partopreni?

Estas proponataj du lokoj por studentoj, membroj de UEA, kiuj interesiĝas pri faka komunikado kaj administrado de scioj. La studfako ne estas ĉefkriterio: povas aliĝi ne nur lingvistoj (tradukistoj...), sed ankaŭ, ekzemple, inĝenieroj aŭ komputilistoj teknologioj por kiuj okupiĝas pri komunikado, dokumentado aŭ klasifikado de datumoj aŭ kono. La Somera Terminologia Trejnado permesas ricevi 6 poentojn de la eŭropa universitata sistemo (tiel nomataj “ECTS-poentoj”), kiujn studentoj povos provi validigi por la studado en siaj respektivaj institucioj. Krome eblas ekzameniĝi kaj ricevi oficialan ateston de “Terminologia Manaĝero”, kiu estas oficiale agnoskata en 18 landoj de Eŭropa Unio. La trejnado estas ĉiukaze interesa por studentoj de iu ajn lando, kaj en la praktiko venas studentoj de Afriko, de Azio... Vieno estis la hejmurbo de Zamenhof dum lia fakstudado pri oftalmologio. Tie troviĝas interalie la fama Esperantomuzeo kaj Kolekto por Planlingvoj. Ĉar la kursoj kutime finiĝas maksimume je la 18-a horo, la studentoj disponos pri ampleksaj tempaj ebloj por konatiĝi kun aliaj partoprenantoj kaj malkovri la ĉefurbon de Aŭstrio.

Ĉefaj informoj resume

Kio: Somera Terminologia Trejnado

Kie: Vieno, Aŭstrio

Kiam: de la 8-a ĝis la 14-a de julio 2012

Kiuj: studentoj, kiuj membras en UEA

Kial: por lerni pri terminologio

Kiom: financita de UEA (detalojn vidu sub “Informiĝi”)

Kiel: interesitaj studentoj sendu tekston, kiu priskribas la motivojn, poste la UEA-Estraro elektos du studentojn surbaze de la motivoj

Limdato: la 8-a de aprilo 2012

Informiĝi: www.esperanto.net/tec

Kandidatiĝi: m...@uea.org

Simple kandidatiĝu!

Mélanie Maradan UEA-komisiito pri terminologiaj instancoj

[FORIGITA!: bildo]

Palaco Schönbrunn (Bela Puto) en Vieno, Aŭstrio

Lernejaj projektoj “Komenius” per Esperanto

“Gvidlibro de amikeco” estas la nomo de la internacia projekto realigita de la lernejo “Canko Cerkovski” kun lernejoj en Pollando, Francio kaj Hungario de 2009 ĝis 2011

La projekto estis financita de la programo “Lernado dum la tuta vivo — Komenius”. La libro Gvidlibro de amikeco, kiu aperis en la fino de 2011, ilustras la dujaran disvolviĝon de la amikeco inter kvar nekonataj komunumaj teamoj de lernantoj kaj instruistoj.

Pere de multaj fotoj en ĝi videblas informoj pri la lokoj, kiujn la grupoj vizitis en la kvar landoj, kaj la vizaĝoj de la partoprenantoj, kontentaj pro la komunikado inter samaĝuloj kaj kolegoj de aliaj eŭropaj landoj.

Sur la paĝoj de Gvidlibro de amikeco estas priskribitaj impresoj kaj travivaĵoj de la partoprenantoj, ilia opinio rilate al EU kaj disvolviĝo de la reciproka kompreno kaj kunlaborado.

La lingvo de la komunikado estas Esperanto — internacia neŭtrala lingvo, negepatra por iu ajn el la partprenantoj, kiu grave kontribuas al la venko super la bariloj en komunikado.

La libro celas prezenti la aktivadojn de la projekto en interesa kaj scivoliga maniero, kontribui al la disvastigo de bonaj praktikoj en la kampo de internacia kunlaboro koncernanta la lernadon, sed ankaŭ plialtigi la konscion de la legantoj rilate al la partoprenantoj en la projekto pri eŭropaj landoj.

Mariana Genĉeva

[FORIGITA!: bildo]

Terminologia Forumo en la UK 2011 en Kopenhago, Danio. Mélanie Maradan prelegas pri Terminologia normigado.

Kun la prezidento de Srilanko

La prezidento de Srilanko Mahainda Rajapaksa estis la ĉefgasto de la evento, kiun okazigis Junulara Esperanto-Klubo de Shanthi (JEKS).

La distribuan ceremonion de metiistaj laboriloj por lernantoj de sia Profesia Trejnada Kurso okazigis JEKS la 20-an de decembro 2011 en la urbo Diyatalawa.

Temis pri ormetiista kurso, kiu okazas kunlabore kun la firmao Hauntmann en Germanio.

Sur la foto la prezidento de Srilanko Mahinda Rajapaksa donas pakaĵon kun metiistaj laboriloj al kursano, kiu komencas labori memstare. Maldekstre videblas Eric Hann, esperantisto kaj delegito de la germana firmao.

Rupa Gunatilaka

Du aranĝoj en Germanio

En Germanio lige kun la jubilea jaro 125 de Esperanto okazas du tute interesaj historiaj agadoj, kiujn la labor-grupo pri la jubileo prezentas ĉi-sube.

Kolekti kaj konservi: Esperanto en la Fritz-Hueser-Instituto Dortmund

Grava tasko de la Esperanta lingvokomunumo estas la kolektado kaj konservado de libroj, dokumentoj kaj aliaj arkivaĵoj por disponigi ilin al esploristoj kaj sciemuloj, interesiĝantaj pri nia historio. La Fritz-Hueser-Instituto en la germana urbo Dortmund, posedaĵo de la urba komunumo, estas biblioteko kaj arkivo unika en Eŭropo. Ĝi estas fondita post la milito de la minlaboristo kaj posta bibliotekisto Fritz Hueser (1908-1979), kaj kolektas diversspecajn materialojn el la historio de la laborista kulturmovado (i.a. pri proleta literatura kreado, teatro, sporto, muziko, liberpensuloj, naturamikoj k.a.). Ĝi posedas pli ol 30 000 librojn kaj gazetkolektojn, postlasaĵojn de 65 laboristaj kulturkreantoj kaj multajn aliajn materialojn. Surbaze de riĉa postlasaĵo de la laborista esperantisto Eduard Weichmann (1919-1988) la Instituto kreis riĉan sekcion pri la historio de la laborista Esperanto-movado kaj pri Esperanto ĝenerale. Profesie aranĝitaj ekspozicioj de la instituto estis montritaj kadre de esperantistaj kaj neesperantistaj aranĝoj krom en Germanio ankaŭ en Finnlando, Francio, Japanio, Koreio kaj Hispanio (78-a UK en Valencio). Germana Esperanto-Asocio kaj Societo pri Interlingvistiko komune okazigos kun la instituto la 30-an de junio 2012 kolokvon en Dortmund por pli konatigi al la esperantistoj la valoraĵojn de la instituto kaj samtempe montri al la instituto aktualajn kaj historiajn aspektojn de la multflanka Esperanto-movado. Krom reprezentantoj de la instituto kaj de la urbo prelegos Ulrich Lins (Esperanto inter la ideologioj), Rudolf Fischer (Statuso kaj perspektivo de la germana Esperanto-movado) kaj Detlev Blanke (Planlingvaj bibliotekoj kaj arkivoj en Eŭropo).

La germanlingva kolokvo ne nur servu al la pliprofundigo kaj reaktualigo de reciproka kono inter esperantistoj kaj la instituto, sed ankaŭ stimulu la disponigon de materialoj kaj la intereson pri historiaj esploroj.

Detlev Blanke

Inter utopio kaj realo: Konstruitaj lingvoj por la interligita mondo: de la 15-a de junio ĝis la 9-a de septembro 2012

Sub ĉi titolo Bavara Ŝtata Biblioteko en junio 2012 aranĝos ekspozicion kaj invitas al simpozio, www.bsb-muenchen.de/Einzeldarstellung.403+M562baccbf1d.0.html. Ĉi tiujn aranĝojn surlokajn kompletigas akompana volumo kaj virtuala ekspozicio sur la ret-paĝoj de Bavara Ŝtata Biblioteko. Per tio ni memorigas pri du jubileoj: Kaj Volapuko kaj Esperanto kreiĝis kun la celo faciligi la interkulturan interkompreniĝon, kiu intensiĝis danke al la teknikiĝo de longdistancaj vojaĝoj kaj vartransportoj kaj pro la media komunikado. Anstataŭ la devo lerni multe da fremdaj lingvoj, ĉiuj homoj tutmonde komunikiĝu per unu sola, por ili nova lingvo. Ligita kun la deziro de disvastigo de ĉi tiuj lingvoj estis la espero, ke lingvo sentata “neŭtrala” povus akceli la pacon inter la nacioj, ĉar ĉiuj renkontiĝos en lingvo al ili egale “fremda”.

En 2012 okazos la 100-a datreveno de la morto de la prelato Johann Martin Schleyer, la aŭtoro de la planlingvo Volapük.

La pli sukcesa planlingvo Esperanto fariĝos 125-jara: en 1887 aperis la unua lernolibro de “Internacia Lingvo” de Lazar Markovič Zamenhof.

Sed homoj aktivis kiel lingvoaŭtoroj jam antaŭ la 19-a jarcento. Ankaŭ en la mezepoko kaj la frua moderna epoko troviĝas ekzemploj de inventitaj lingvoj kun malsamaj celdirektoj. Pro tio konstruitaj lingvoj estas fenomenoj ne nur lingvistikaj, sed ankaŭ sociaj kaj historiaj. Kiel tiaj ili prilumiĝos en la ekspozicio kaj diskutiĝos en la simpozio. La akompana volumo montros ilustraĵojn de la ekspoziciaj objektoj kaj prezentos la kontribuojn de la simpozio. Per ĉi aranĝoj kaj publikigoj Bavara Ŝtata Biblioteko kontribuas al la aktuala diskuto pri lingua franca en la kunteksto de internacia scienca komunikado kaj donas impulsojn por la akcelado de interlingvistikaj esploroj.

Por la ekspozicio Bavara Ŝtata Biblioteko povas utiligi siajn valorajn stokojn pri la temkompleksoj interlingvistiko kaj planlingvoj, kaj krome utiligi du grandanimajn donacojn:

  • La plimulton de la biblioteko kaj la taglibrojn de la prelato Johann Martin Schleyer la filoj de D-ro Hanns Martin Schleyer transdonis al Bavara Ŝtata Biblioteko.
  • Irmi kaj Reinhard Haupenthal transdonis al Bavara Ŝtata Biblioteko sian ampleksan planlingvan kolekton.

Ambaŭ donacojn Bavara Ŝtata Biblioteko daŭre disponigas kiel apartan sektoron al la publiko kaj al la esploro.

Subteno bonvena: Al firmaoj, organizaĵoj kaj privatuloj Bavara Ŝtata Biblioteko donas la eblon subteni la preparon kaj realigon de la ekspozicio kaj de la simpozio, same kiel la publikigo de la akompana volumo. Al la sponsoroj ni publike dankos por ilia subteno.

Por demandoj estas je via dispono: Dr. Andrea Pia Kölbl, gvidantino de la projekto, k...@bsb-muenchen.de.

Kunmetita kun redaktado de Renato Corsetti

Recenzoj

Alloga infanlibro

Se mi ne estus. Jeronimas Laucius. El la litova trad. Laimius Stražnickas. Ilustrita de Rima Stasiūnaitė. Vilnius: Trys žvaigždutės, 2005. 16p. 29cm. ISBN 9955641088. Prezo: € 4,50

Se mi ne estus impresis min kiel belaspekta kaj loga infanlibro, kun pensigaj instrumesaĝoj. Se ĝi ne estus, la stoko de infanlibroj en Esperanto estus iom malpli riĉa kaj bunta, do mi estas danka, ke ĝi ja estas.

Unue mi admiris la amuzajn kolorajn ilustraĵojn. Sur la kovrilo aperas, lerte kaj humure portretitaj, la kvar malagrablaj alegoriaj roluloj de la rakonto, ĉirkaŭantaj nian planedon: Timo, Doloro, Tristo kaj Laco. Tiuj retroveblas ankaŭ ene de la libro, kune kun la infana protagonisto, kelkaj plenkreskaj homoj, hundeto kaj ankaŭ strangaj malamikaj monstroj (unuokulaj kaj dukornaj) loĝantaj sur la “Nigra Planedo” de malbono. Tiuj ĉi estas sufiĉe humure pentritaj por ke la etuloj ne koŝmaru pri ili, tamen sufiĉe malplaĉaj por ke oni ekdeziru rifuzi iliajn fidonacojn.

Legante la rakonton, oni renkontas la pervortajn portretojn de la samaj roluloj, ene de tre simpla konflikto.

La unua mesaĝo de la libro celas konvinki pri tio, ke malbono kaj bono estas la du flankoj de la sama monero; tial oni devas ĉiam serĉi ankaŭ la bonan aspekton de ajna malbonaĵo. Diras Timo al Joĉjo, la knabo kiu volus tute neniigi ĝin: “Ĉu vi, malsaĝulo, scias, ke mi estas sanga fratino de Kuraĝo? Mi eĉ ekpensi ne kuraĝas, kio okazus SE MI NE ESTUS! Homoj tute sendube irus al la fajro, falus de sur la rando de abismo...” Sammaniere alparolas la knabon Doloro, Tristo kaj Laco.

La dua mesaĝo estas tio, ke la homecaj moralaj malvirtoj — Kolero, Malamo kaj Envio — troviĝas nur en ni mem, do se ni volas lukti kontraŭ ili, tio signifas ke ni luktu kontraŭ niaj propraj malbonaj karakteraj ecoj. Joĉjo komprenas, ke per armiloj oni neniel povus forviŝi Koleron, Malamon kaj Envion el la mondo, ĉar uzi armilojn signifus nur plirapidigi la detruon de la tuta homaro. Alivorte, “forfluus infano kune kun la bano”, kiel diras saĝa proverbo zamenhofa. “Reprenu vian armilon, reĝo, kaj ĝi malaperu kune kun via malbenita planedo!” — kuraĝas diri la knabo al la reĝo de la Nigra Planedo, fine de la rakonto. Joĉjo instinkte reagas kontraŭ la tento de mallumaj fortoj ene de sia propra menso, elektante bonkorecon kiel vivkonduton.

Gravas rimarkigi memorindan frazon, kiun la idolpastro de la Nigra Planedo diras al sia reĝo: “...laŭ kosma leĝaro, planedojn povas forigi nur iliaj enloĝantoj... Memkompreneble, kun helpo de la armilo, kiun kreis Via moŝto.”

Por la plenkreska leganto, kiu demandus sin kiel oni konkrete luktus kontraŭ Kolero, Malamo kaj Envio en nia nuna socio, unu el la plej seriozaj eblaj respondoj kiuj evidentiĝus laŭ mi estus: i.a., per bona edukado de niaj infanoj, kaj kadre de ĝi, i.a. per eldonado de bone elpensitaj infanlibroj, kiel ekzemple tiu ĉi...

Mi konsilas al plenkreskuloj legontaj tiun ĉi belan libron al siaj infanoj (aŭ legigontaj ĝin al jam legokapablaj infanoj), klopodi laŭeble korekti la tekston antaŭe, por forigi el ĝi la erarojn bedaŭrinde eskapintajn al la provlegintoj antaŭ la eldono.

Luiza Carol

Bildoj pri nia mondo

Nu, kaj do?. Sen Rodin. Ilustraĵoj de Serena Franceschi. Kluĵo: Exit, 2010. 159p. 21cm. ISBN 9786069246016. Prezo: € 9,90

Jen la dua libro de Sen Rodin, plumnomo de Filippo Franceschi; kiu legis lian unuan Bildoj pri norda lando ne hezitos tuj aĉeti ankaŭ Nu, kaj do?!

En 26 rakontoj la aŭtoro kondukos vin tra nia ofte absurda mondo ĝis sia Biologia testamento! Kaj kredu min, la ridetema vizaĝo de Sen Rodin ne malhelpas lin, eĉ en fantastaj rakontoj, draŝi nian mondon!

La unua kaj plej longa, 23-paĝa Perdita ŝanco, fantasta novelo, prezentas al ni homon, kiun vi eble rekonos: la Sultanon. “Li iĝis la plej riĉa en la lando, ĉio aĉetebla iĝis lia: homoj, fabelaj vilaoj, jaktoj jetoj jupoj, artverkoj, televidretoj, eldonejoj, entreprenoj, ĉiam juneca aspekto...” Do nia heroo havas ŝancon forlasi tiun aĉan mondon; sed jam la titolo de la novelo donas al vi respondon!

En Sankta Maria, ni konatiĝas kun la rumana leĝo pri geedziĝo. Ĉiuj dokumentoj de la onta edzo havas la mencion Filippo Franceschi, krom unu kie troviĝas Filippo Maria Franceschi. Kiel komprenigi al rumana oficistino, ke en Italio multaj religiaj familioj havigas al la gefiloj la duan nomon “Maria”, tamen konsideratan sena je ia ajn leĝa valoro? Nenia ebleco! “Roboto, Cementa muro. Kontraŭ ĝi eĉ tanko haltus. Leĝo estas leĝo. Ordono estas ordono. Ĉiuj scias. Eĉ Eichman (tiel!). Eĉ la piloto preminta la butonon super Hiroŝima.”

En Moderna poŝto, la aŭtoro provas sendi manuskripton de libro kaj demandas poŝtoficistinon, ĉu ekzistas sistemo por esti “prudente certa” ke la paketo atingos sian celon. “Absoluta certeco ne ekzistas, filozofie argumentis la sinjorino: ĉiam povas okazi tertremo, aŭ kataklismo, aŭ povas fali giganta asteroido — kiel ekzemple tiu, kiu metis finon al la mondregado de la dinosaŭroj — aŭ povas ekblovi ciklono, kiel Katrina, aŭ alveni cunama ondego, kiel hieraŭ en Pollando...”

En Honesteroj en poŝtejo, la aŭtoro provas sendi librojn je malalta prezo, sed la unua poŝtoficistino volas aŭdi nur pri “Prioritata poŝto”. Post pluraj provoj li tamen sukcesos sendi la librojn je speciala prezo. Kaj mi asertas al vi ke tio okazis plurfoje ankaŭ al mi. Antaŭ kelkaj semajnoj, resendante vestaĵon, kiun mi mendis perkoresponde, mi laŭdire devis pagi frenezan prezon. Mi ne akceptis, kaj diris: “Do, simple sendu ĝin kiel leteron” kaj mi pagis multe malpli!

La Silanverinoj, feaj ulinoj, estas kortuŝa omaĝo al Madeleine de Zilah.

Raraj estas tiaj verkoj kaj Kaj kiu pravas estas recenzo(j) de la libro de E. de Zilah: “Multaj rimarkis, ke en ĉiu ajn nacia literaturo ĝi rangus je plej alta nivelo.” Konsentite!

Kaj en recenzo de Fraŭlino Maitreyi de Mircea Eliade en traduko far Ionel Oneţ, post laŭdo de la traduko, Sen Rodin, kiel Moirand en sia traduko La Grafo de Monte-Kristo, pledas por la uzo de “ci” kaj, ĉar Ionel Oneţ tute ne uzas ĝin, li skribas: “Evidente la tre valora tradukisto malsame opinias, tiel malriĉigante sian tradukon per la neglekto de gravaj nuancoj.” Mi persone ne rimarkis tiun malriĉigon kaj konsilas al Sen Rodin legi nian (kun Armela LeQuint) tradukon de La maljunulino kiu paŝis en la maro kaj vidi, kiel ni evitis uzi “ci” en pli ol duono de la libro...

Ĵak Le Puil

Serioza romano

Silento. Endoo Ŝuusaku. El la japana trad. Doi Ĉieko. Tôkyô: Japana Esperanto-Instituto, 2010. 183p. 21cm. ISBN 9784888870665. Prezo: € 14,10

En la frua parto de la 17-a jarcento kontraŭmisiista fervoro inundis Japanion. Samtempe, la romkatolika eklezio en Eŭropo strebis “konverti”, t.e. kristanigi, japanojn. Ĉi tiu fikcia romano prezentas la spertojn de unu kristana misiisto, sacerdoto, sendita al Japanio tiuepoke. Preskaŭ ĉiam en la romano li alnomiĝas “La Patro”. Maloftege ni trovas lian personan nomon.

Liaj spertoj en Japanio ne estas tre sukcesaj. Kvankam li trovas diversajn kaŝitajn grupojn de japanaj katolikoj en vilaĝoj kaj vilaĝetoj, ilia ĉefe renkontata strebo estas kaŝi sian kristanecon kontraŭ la regantaj aŭtoritatoj, la polico kaj religispionoj. Unu tia spiono penas amikiĝi kun la Patro, sed ne multe plaĉas al li, kaj estigas en la Patro dubojn pri sia aŭtentika kredo al la kristanismo.

Granda demando en la menso de la Patro estas: kial la japanaj aŭtoritatoj tiom persekutas la misiistojn? Ilia unua klopodo estas “konverti” la misiistojn, t.e. plurmaniere strebi ke ili perfidu sian kristanismon. Por efektivigi tion, la kutima metodo estas instigi la misiiston treti sur sanktan bildon, plejofte bildon de la Madono. Samkiel dum la fruaj romiaj persekutoj kontraŭ la kristanoj, tiu “perfida” ago sufiĉas. Oni postulas nur supraĵan montron ke ili akceptas konvertiĝon al nekristaneco. Simile, kristaniĝintaj japanoj povas sin religie purigi per tia supraĵa montro de rekonvertiĝo al nekristaneco. La “konvertitaj” misiistoj rajtas libere vivi plu, sen multa persekutateco... dum iom da tempo, kvankam perforta pereo neeviteble atingos ilin. Ankaŭ la ekskristanajn japanojn. La (re)akcepto en la tradician japanan socion ne permanente validas.

Ĝuste kial tiom forta maltoleremo al la misiistoj kaj kristaniĝintaj japanoj? Pri tio cerbumas kaj kelkfoje debatas la Patro kun siaj persekutantoj. La kontraŭkristanaj persekutantoj insistas ke tiu fremdlanda religio estas nebezona en Japanio. Efektive, la jamaj religioj en Japanio, kaj en aliaj landoj, fundamente instruas la samajn virtojn kiel la kristanismo. Kial fremdlandanoj supozas sin pli indaj, pli civilizitaj, ol la indiĝena popolo?

Sed tiaj konsideroj ne forte emfaziĝas en la romano. Pli abundas rakontado pri eventoj, kaj konversaciado inter la Patro kaj liaj kontraŭantoj. Tiel la rakonto evitas esti teologia disputado kaj anstataŭe prezentas la ĉiutagajn spertojn de la Patro.

La titolo de la libro, Silento, temas pri demando en la menso de la Patro: Kial Dio tute silente neniom helpas lin? Ĉu eble, eblete, lia fido al Dio eraras? Ĉu Dio silentas ĉar al Dio ne gravas liaj agado kaj sorto? Ĉu efektive la vorto “Dio” ja nenion signifas? Tian konkludon la Patro ne volas akcepti — sed se ne tielas, kial do la senpaŭza supernatura Silento?

Esence la verko estas literaturaĵo, ne polemiko, kaj tiurilate ĝi sukcesas. Ĝi estas bone verkita kaj bone tradukita. Laŭ mia propra sento, mankas en ĝi iom da vervo. Sed kiu deziras seriozan fikciaĵon, tiu ne pripentos sian legon de la libro.

D. Broadribb

Pardonindas ĉio...

Duonvoĉe... tutkore. Manŭel. Udine: Emanuele Rovere, s.j. KD. Prezo: € 16,20

Li alvenis pasintaŭguste al Linjano, por la Itala Esperanto-Kongreso. En la lasta tago, kelkajn horojn antaŭ la Internacia koncerto. Al ĝiaj organizantoj (ankaŭ mi estis inter ili) li venis tuj kun postulo enprogramigi ok liajn kantojn.

Vere, tio estis granda problemo, ĉar la trihora programo de la koncerto estis jam preta. Do ektemis komence pri du kantoj; poste, vidinte, ke li venis de malproksime per propra aŭto kun ĉio bezonata — amplifilo, laŭtparoliloj, mikrofonoj ktp, — ni enprogramigis kvar. Kio okazis poste? Li furoris! Bonege registrita muzikaranĝo de tutmonde konataj melodioj, dolĉa voĉo, afabla sinteno — jen estis la kaŭzoj de tiu furoro kaj, post la fino de la antaŭplanita programo, li tamen prezentis pliajn kvar kantojn al la ravita publiko. Pri kio li kantis, mi tute ne memorfiksis, kaj ja tio tute ne estis grava...

Nun mi tenas en la manoj lian diskon. Tre alloga kovrilpaĝa foto — tre simpatia viro, versimile miaaĝa, kun sincera rideto. Bela gitaro kaj ne malpli belaj floroj apude. Tre sincera enkonduka teksto de la aŭtoro, komenciĝanta ial per la frazo “Mi ne estas kantisto”. Finfine ja mi devas diri, ke lia nomo estas Manŭel (tiel li prezentas sin) aŭ Emanuele Rovere (tiel li subskribas siajn tekstojn), ke la disko havas la titolon Duonvoĉe... tutkore kaj ke la koverto, krom la diskon mem, enhavas ankaŭ plaĉaspektan tekstolibreton. Preninte ĝin en la manojn kaj eniginte la diskon en diskilon mi reaŭskultas dek kantojn, el kiuj ok jam estas aŭditaj antaŭ jaro. “Bela muziko!” — venas en la ĉambron mia edzino. “Ie mi jam aŭdis... Kiu kantas, do?” “Mia konato!” — mi respondas fiere, kaj per tiuj multsignifaj vortoj mi povintus fini mian recenzon. Tamen mi diru suplemente, ke

  • post la unua aŭskultado postulema aŭdinto, verŝajne, konkludos, ke ĉio ĉi estas tipe karaokea kantado. Ĉar, fone de la egallaŭta muzika aranĝo, la voĉo sonas diverslaŭte en diversaj kantoj. Laŭ mi tio pardonindas, ĉar post la prezentitaj dek kantoj sekvas registraĵo de la samaj dek muzikaj bazoj sen la voĉo. Manŭel vastanime donacas tion al ĉiu kantemulo kaj en la enkonduka teksto eĉ proponas, ke “kelkaj valoraj gejunuloj” kantu liajn tekstojn;
  • post la dua aŭskultado la sama aŭdinto trovos, ke estas iom tro da basaj sonoj en la muzikaranĝo. Ankaŭ tio pardonindas, lezante, eble, la orelojn nur de maljunulo, kiu mi estas. Laŭ mia scio, gejunuloj ĉe aŭtostirado eĉ ŝatas, ke la muziko frapu la orelojn;
  • post la tria aŭskultado kun la libreto enmane (eĉ sen tiu, ĉar la elparolo de Manŭel estas tute klara, kaj ĉiu vorto facile distingebla) la aŭdinto ekmeditas pri la tekstoj. Ho, jes, la tekstoj estas reviziitaj de fidindaj lingvuloj, Nicola Minnaja kaj Rikardo Cash, do lingve apenaŭ riproĉindaj. Sed mi ne kuraĝus nomi ilin “esperantigoj”, ĉar por ĉiu kanto Manŭel kreis propran tekston kaj mi vidas ke, almenaŭ rilate al la kantoj, kiujn mi konas nacilingve, li iris tute for de la originalaj lirikoj. Tiel La knabo de strato Gluk de Celentano iĝis kontraŭpoluada protesto: “... Se oni ne ĉesos malpurigi la teron, ĉielon kaj maron, kia estos la fino, kiun ni faros... ni faros?” La famega Revenu al Sorento akiris la titolon Rezignu: “Viaj kisoj min fajrigas, dezir’ mia freneziĝas, kaj mi scias, ke vi same sentas fajron en la kor’...”. La ne malpli fama O sole mio estas Nun aŭ neniam: “Nun aŭ neniam ĉirkaŭbraku min, donu viajn kisojn, ĉar mi amas vin...” Kaj tiel plu. Be, ankaŭ tion mi emas pardoni, ĉar en la junaĝo ankaŭ mi uzis kelkajn konatajn melodiojn por miaj propraj tekstoj. Venas tamen al mi insida penso, ke Manŭel estas aŭ granda lertulo, trovinta personan aliron al la fameguloj, kiel Salvatore Adamo, Paul McCartney, Stevie Wonder k.a., aŭ granda kuraĝulo, kiu aŭdacas eldoni iliajn melodiojn senpermese.

— Ĉu vi diros ion pri banaleco de la tekstoj? Verŝajne, estas tio, sed ja tute sincera. Kaj pro tiu sincereco mi la kvaran, la kvinan kaj eĉ la dekan fojon aŭdigos la diskon en mia aŭto — al ĉiuj novaj pasaĝer(in)oj. Sendube, ili ricevos plezuron de la aŭskultado. La saman, kiun ricevis mi, aŭdante Manŭel kanti surpodie.

Mikaelo Bronŝtejn

Reagoj — Lingva Angulo

Gravas tio kio utilas

Tre interesa mi trovis la artikolon de Hannes Larsson en la decembra numero. La esperantigo de propraj nomoj estas tikla kaj foje problemiga.

Mi memoras okazaĵon en la UK en Brighton (Brajton), kiam mi alvenis malfrue al la kongresejo. Ĝi estis fermita, ĉar oni relokis la vesperan eventon. Mi vidis manskribitan afiŝon sur la pordo, kiu legiĝis tiel: “La programero je 7.30 ptm nun okazos en la Reĝa Pavilono”. Jen la problemo. Oni esperantigis la nomon de la loko! Mia defio estis retraduki la vorton “reĝa” en la anglan, por povi kontroli sur mapo aŭ por peti al helpema urbano. Ekzistas almenaŭ du eblaj tradukoj: aŭ “royal”, aŭ “king’s”. Ĉar mi sciis nenion pri la urbo kaj ties enhavo, bobeliĝis en mian menson la pli logika dua eblo. Malprave, kaj mi maltrafis la eron.

Nu, se mi ne scipovus la anglan, la dua malprava traduko eĉ ne venus en la menson. Pripensinte la aferon mi konkludis ke plej helpa afiŝo legiĝus tiel: “La programero je 7.30 ptm okazos en” The Royal Pavilion “(D’ Rojal Paviljon)”.

Laŭ mi oni traktu urbonomojn same. Forgesu lingvistikajn aŭ esperantismajn principojn. Plej gravas tio kio plej utilas al esperantisto vojaĝanta tra la mondo. Oni provizu per tio, kio helpos. Nome: oni havigu al esperantisto perdita en fremda loko la ortografion, kiu troviĝas sur mapo aŭ sur vojoŝildoj. Oni ankaŭ prezentu la plej proksiman prononcon en la loka lingvo, tiel ke nia samideano havu kapablon peti helpon de lokulo (se li aŭ ŝi kuraĝas!)

Hju Rid
Ne esperantigu ĉinajn nomojn

Se eŭropanoj komencus amase esperantigi siajn proprajn nomojn, ni, ĉinaj esperantistoj, legus ilin pli facile, sed la ĉinaj propraj nomoj ne povas esti esperantigataj, ĉar en 1979 la Ministerio de la Civila Administrado de Centra Popola Registaro de Ĉinio publikigis dokumenton, ke la ĉinaj propraj nomoj devas esti skribataj per la ĉinlingva fonetika alfabeto, ekzemple Beijing, Shanghai, Hu Jintao, Wenjiabao. Se oni esperantigas ilin, oni agas kontraŭ la dokumento. Plej multaj ĉinaj esperantistoj skribas siajn nomon kaj adreson per la ĉinlingva fonetika alfabeto. Ĝi eble estas nekomprenata de leterportistoj eksterlande, pro tio mi skribas mian nomon per la fonetika alfabeto, sed la adreson en la angla lingvo, se la letero estas sendata eksterlanden. En poŝtoficejoj de Ĉinio estas personoj, kiuj komprenas la anglan lingvon. Se ili vidas adresojn sur la kovertoj en la angla, ili tradukas la adresojn en la ĉinan kaj leterportistoj sendas la leterojn laŭ la tradukitaj adresoj. Se la nomoj kaj adresoj estus esperantigitaj, leterportistoj povus sendi leterojn al malĝustaj adresatoj.

Ji Yingeng
Ne tro igi

Ĝeneralaj reguloj povas faciligi la vivon. Kiam Esperanto ne obeas regulecon, ni konsolu nin, ke eĉ en tio ĝi estas bona preparo al lernado de naciaj lingvoj.

Unu el la oftaj stumbliloj aŭ infektaj malsanetoj estas la verbigo el substantivaj (foje adjektivaj) radikoj. Kiam do ni uzu -i, kiam -igi? Rekta verbigo ofte liveras transitivajn rezultojn: Uzante martelon ni martelas ŝtopilon en barelon kaj provizante la supon per sukero ni ĝin sukeras. Ĉu estas komuna eco en ambaŭ tipoj? Se ni formulas per “trakti per” tio kion la radiko indikas, ni kovras ambaŭ kazojn.

Sed ni kutimas resubstantivigi tiujn sekundarajn agojn. Martelado konvenas por iom longdaŭra ago. Sed se iu bezonas nur unu movon, PAG konsilas “martelbato”.

Simile ni povas paroli pri sukerado de la supo, aŭ prefere sukerŝuto. (Verŝajne vi preferas saladon, aŭ salŝut(et)on.) Pli ofte ni “provizas per” ol “atakas per io”.

Ofte (o)ni trouzas -ig, timante ke iu miskomprene interpretos la rektan rezulton kiel netransitivan. Ja “hipnoti” (formita el la substantiva radiko hipnot) estas kvazaŭ dormegi. Tamen, se mi lok-igus mian pianon, mi farus ĝin loko, t.e. spaco por io. Efektive ĝi portas stakon da muziklibroj kaj varian kvanton da kasedoj plus radioricevilon: por ili mi lokigis mian pianon. Sed fakte mi ĝin lokprovizis, mallonge: lokis, t.e. liberigis por ĝi lokon aparte destinitan al ĝi. Kaj mi estas kontenta pri tiu lokado. Eble vi protestas, ke lertaj transloĝigistoj senpene lokas ĝin rutine. Nu, kial ne esti kontenta pri ĝia “meto”? Plia komplikaĵo: Zamenhof destinis tiun vorton “meti” por ĝenerala uzo, samkiel “je” inter la prepozicioj kaj “um” ĉe la sufiksoj. Nu, ankaŭ “surlokigo” taŭgas. Kaj la interveno de la lertuloj elvokas la ideon, ke “lokigo” fakte mem estas dusenca: ĝi signifas ja ankaŭ ke mi igis la istojn loki mian instrumenton.

Ofte ni aŭdas, eble mem uzas “detaligo” de la programo. Ne ĉiu havas okazon analizi la rutinaĵojn. Nu, se ni faras la programon detalo, ĝi apartenas al io multe pli vasta, ekz. al la tuta aranĝado de kongreso, kiu ampleksas interalie serĉadon de taŭga(j) ejo(j), trovon de financaj rimedoj, de kunlaborantoj. Sed fakte ni celas diserigon de la programo en multajn temojn. Ni do fakte provizas la programon per detaloj: ni detalas ĝin. Ke tio postulas zorgan preparon, scias ĉiuj organizantoj; do “detalado” estas konvena priskribo de la ago, kaj detalada aŭ detaltrova zorgo taŭge sidas en la lingvouzo.

Simile eblas trakti amaseton da “provizaĵoj”: artiko(j)-artiki, same breĉ(et)i, centri, denti, detali, (elektri), emocii, kadri, klasi (kun paronimo klasifiki), kolonii (tio estas terura ironio!), kruci, nomi, nombri, nuanci, numeri, paniki (urbon), rimi(!), terori kaj teruri, trui, veneni (ankaŭ riveron!). En PIV mankas “rubriki”: eblas eviti kritikon per “enrubrikigi”.

Sed mi promesis ankaŭ neregulaĵojn:

Eblas artikigi, krucigi; centrigi estas paĝaranĝa termino, dentizi same taŭgas en tekniko.

Sed lerni mi vere devis: normigi, ordigi, reguligi. Ŝajnas ke tiujn radikojn ni sentu adjektivaj: norma, orda, regula.

Simboli havas aĵon kiel subjekton, do ni simboligas la pacon per kolombo. Interesi, koncentri, eksplici kaj kompliki, promocii kaj degradi estas verbradikaj transitivoj. Kaj oni interesas iun pri Esperanto aŭ interesigas Esperanton al li. Mi ne dirus ke oratoro interesigas sian publikon (igas ĝin interesi — lin?: kompreneble ĝi jam lin interesas, sed tio estas nulnovaĵo).

Oni elektrigas sukcenon, dielektrikon aŭ (figursence) sian publikon; tamen pacientojn oni povas “elektri”.

La novmodaj vortoj “fokusi” (en PIV nur “enfokusigi” lensojn) anstataŭ koncentriĝi super, atenti, kaj “avantaĝi” (ĉu ne plena sinonimo de “profitigi”?) estas ankoraŭ diverse traktataj.

Por ne tro ŝtopi vian digestilon, el la adjektivaj radikoj mi mencias nur malmulte: falsa, falsi. Nia Akademio eĉ honoras ĝin per dukaraktereco, malofta distingo. Do ni ne tro igu per *falsigado, kvankam eble estas taktiko anstataŭ mem falsi peti alian falsi: falsigi per riskanto.

Ekskluziva estas same adjektiva: do Zamenhof prave uzas “ekskluziviga decido”. Komplikas la aferon, ke la rekta verbigaĵo “ekskluzivi” estas transitiva, sed nur aĵ-subjekta, samkiel “simboli”: do diskriminacianto ekskluzivigas minoritatanojn. (Same pri ekskludi, inkludi, inkluzivi. Do regule!)

Rob Moerbeek

Koreaj esperantistoj festis Zamenhof-tagon

La 10-an de decembro 2011 Korea Esperanto-Asocio (KEA), festis en Commodore-Hotelo en la urbo Pohang la 152-an Zamenhof-naskon.

En la evento partoprenis 43 esperantistoj kaj kvindeko da amikoj de la prezidanto Park Wha-Chong. Sub la prezido de Park Yongsung, vicprezidanto de KEA, la festo komenciĝis per la himno La Espero. Sekvis meditado pri d-ro Zamenhof kaj pri la pioniroj de Esperanto-movado. Salutparolis d-ro Park Wha-Chong. Min Hyeonkyeong, la ĝenerala sekretario, prezentis la personan historion pri d-ro Zamenhof, Ma Young-tae, prezidanto de la lingva komitato de KEA, prelegis pri Zamenhof, la granda majstro de la homaro, kaj gvidis kvizon pri Esperanto-vortoj, en kiu s-inoj Lee Nam-haeng, Bak Su-hyeon kaj Kim Young-ok gajnis premiojn.

En la dua parto de la evento, kiu kombinis la 152-an Zamenhofnaskon kaj la 60-an naskiĝtagon de d-ro Park Wha-Chong, oni ĝuis luksan vespermanĝon. La jubileanto regalis la partoprenantojn per diversaj vinoj kaj viskioj, kiujn li kolektis dum longa tempo. En la festeno kantis la Koruso de Pohang-YMCA, la Pohanga Virina Koruso, kaj okazis Pohanga Koncerto: oni kune kantis Esperantajn kaj koreajn tradiciajn kantojn. Ĝis profunda nokto oni muzikis, dancis kaj babilis, reciprokante bondezirojn.

Kim Uson

Kun televido, radio kaj nova elano en Benino

Per siaj vojaĝoj Mirejo Grosjean perceptas la lokajn bezonojn; pro tio ŝi kreis kurseton “Unua Kontakto” kun ekzameno kaj atestilo.

La svis-benina asocio “Scio Sen Bariloj” (SSB) estis la kadro kaj subtenanto de la restado de Mirejo Grosjean en Kotonu, Benino, de la 24-a de novembro ĝis la 10-a de decembro 2011.

Ĝia prezidanto estas Privas Tchikpe. La intenco de Tchikpe estis interesi pri Esperanto homojn, kiuj povos vojaĝi kaj uzi Esperanton en sia vivo. Konsekvence li organizis grandan informkampanjon en la amaskomunikiloj. Tio eblis pro helpo de benina kaj svisa mecenatoj.

Post sia alveno ĵaŭde vespere la 24-an de novembro Mirejo tuj komencis prezenti Esperanton en televidoj kaj radioj. Pro tio lunde matene venis proksimume 100 personoj por aŭskulti ŝian prelegon “Esperanto, lingvo de paco” en la kulturcentro Codiam en la urbocentro. 70 personoj aliĝis al la kurso kaj 60 regule partoprenis ĝin. 51 el ili aliĝis al la fina ekzameno post la 12-hora kurso (ĉiutage okazis 3 horoj da studado, dum 4 tagoj). 40 personoj sukcesis en la fina testo kaj atingis rimarkindan nivelon post tiom mallonga lernado.

Mireille Grosjean

La 9-a Ĉina Kongreso de Esperanto en Hefei

La 24-an de decembro 2011 inaŭguriĝis en Hefei, en la provinco Anhui, la 9-a Ĉina Kongreso de Esperanto, kun la temo “Malfermi novan paĝon de la ĉina Esperanto-movado, baze sur Azio kaj vizaĝe al la mondo”.

Antaŭ la inaŭguro impresis ĉiujn videofilmo pri la 60-jara historio de Ĉina Esperanto-Ligo, kun paroloj de veteranaj kaj junaj esperantistoj kaj gvidantoj subtenantaj la Esperanto-movadon.

La malferman ceremonion prezidis Yu Tao,vicprezidanto kaj ĝenerala sekretario de ĈEL, kaj Chen Haosu, eksprezidanto de Ĉina Popola Asocio por Amikeco kun Fremdaj Landoj. Salutis Guo Xiaoyong, konstanta vicprezidanto de Ĉina Internacia Eldona Grupo kaj vicprezidanto de ĈEL, vicestro de la urbo Hefei. Ĉeestis ankaŭ gvidantoj de Pekina Federacio de Soci-sciencaj Rondoj, El Popola Ĉinio kaj la urba registaro.

Estis premiitaj avangardaj Esperanto-organizoj, grupoj kaj personoj por la jaro 2011. Wang Ruixiang, vicĝenerala sekretario de Ĉina Esperanto-Ligo, faris laborraporton pri la jaro 2011.

Dum la 3-taga kongreso preskaŭ 200 kongresanoj el diversaj lokoj de Ĉinio, Hispanio kaj Koreio diskutis pri la kongresa temo, pri la laborraporto de ĈEL kaj pri starigo de komisiono por instruado. Okazis fakkunsidoj de Esperanto-instruado, medicino, komerco kaj tiu de prezidantoj kaj ĝeneralaj sekretarioj de lokaj Esperanto-asocioj. El Popola Ĉinio kaj ĈEL organizis kunsidojn de siaj ret-legantoj. Vespere kongresanoj rigardis artajn programerojn prezentatajn de la Hefeia Arta Grupo.

Chen Shi, estro kaj ĉefredaktoro de El Popola Ĉinio kaj vicprezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo, faris paroladon en la fermo. Ling Bo, prezidanto de Anhuia Esperanto-Asocio kaj estro de Hefeia Urba Biblioteko, konigis la E-movadon en la provinco Anhui kaj esprimis sian esperon pri la E-movado en la venontaj jaroj. Reprezentantoj de ĉiuj fakkunsidoj parolis en la fermo pri siaj diskutoj.

La 9-a Ĉina Kongreso de Esperanto estis organizita de ĈEL kaj gastigita de Anhuia E-Asocio, Hefeia Federacio de Soci-sciencaj Rondoj kaj subtenita de Hefeia Urba Biblioteko, Hefeia Administra Komitato de Ekonomio, Teknologio-Disvolva Zono kaj Anhuia Turisma Asocio.

Lokaj amaskomunikiloj faris raportojn pri la kongreso.

Zhang Xiaotong

Kunsidis ankaŭ la instruistoj

La 25-an de decembro, kadre de la 9-a Ĉina Kongreso de Esperanto, okazis kunsido de Ĉina Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ĈLEI), en kiu partoprenis kvindeko da personoj.

Ĝi estis la unua kunsido de ĈLEI post la fondiĝo meze de 2011. S-ino Gong Xiaofeng dividis la laborojn de la estraranoj kaj prezentis la laborplanon. Laŭ ĝi ĈLEI okazigos siajn seminariojn paralele kun lokaj kongresoj, daŭre organizos la trejnadojn en la vintra kaj somera ferioj, kaj helpos al universitatoj malfermi E-kursojn. Por efike altigi la lingvonivelon kaj reguligi la instruadon ĈLEI planas starigi ekzamenan sistemon, kiu konsultos la ekzamenan sistemon de ILEI, konsiderante la ĉinan realon. S-ino Gong emfazis, ke nun al ĉinaj mezlernejoj mankas E-lernlibroj. ĈLEI faros laboron en tiu flanko. Ŝi esprimis, ke ĈLEI havas respondecon en internaciaj kulturaj interŝanĝoj, kaj helpos al universitatoj kaj diversnivelaj lernejoj starigi ĝemelajn lernejojn pri Esperanto, por doni al ili pli da ŝancoj uzi la lingvon. La kunsido decidis, ke ĈLEI regule eldonos sian bultenon por la membroj.

Lastjare la instruado de Esperanto viglis en Ĉinio. En universitatoj de Nanchang, Wuhan, Liaoning, Pekino kaj mez- kaj elementlernejoj en Zhenjiang, Changzhou, Taiyuan k .a. funkciis E-kursoj, kiuj ludas gravan rolon en nia movado.

Chen Ji

Du Zamenhof-tagoj en najbaraj landoj

En 2011 okazis pluraj Zamenhof-tagoj en kaj proksime de Slovakio. Esperantistoj festis en Bratislavo, Liptova Esperanto-Klubo okazigis diskutvesperon pri Tibor Sekelj, Aŭstria Esperanto-Federacio organizis solenan vesperon en la centro de Vieno.

En Vieno oni festis la 10-an de decembro en la Pola Instituto, rekte en la urbocentro. Ĉar ni venis sufiĉe frue, ni utiligis la liberan tempon por viziti proksiman kristnaskan bazaron. Dum la promenado ni renkontis grupon de ĉeĥaj esperantistoj, kiuj ankaŭ venis por la Zamenhof-festo, kaj ni aliĝis al ili.

Je la 16-a ni amasiĝis en Pola Instituto kaj la programo komenciĝis. La ĉeestantojn salutis nome de Aŭstria Esperanto-Federacio Bernhard Tuider, sekvis prelego de Katalin Fetes: Kálmán Kalocsay kaj Julio Baghy. Prelego okaze de la 120-a datreveno de la naskiĝtagoj kaj la 100-a datreveno de ilia esperantistiĝo. Post interesa komparo de la vivoj de tiuj elstaruloj venis mia prelego pri novaj planoj kaj projektoj de E@I. Dum la aranĝo ni prizorgis etan libroservon, por ke interesiĝantoj povu trarigardi kaj aĉeti eldonaĵojn kiuj rilatis al la prelego.

Post la fino de la oficiala programo sekvis bufedo, libera diskutado kaj babilado. Amikeca etoso regis dum la tuta vespero: ni renkontis multajn malnovajn amikojn, konatiĝis kun novaj kaj diskutis pri ĉio ebla. Ni pasigis en Vieno vere agrablan tempon.

Du tagojn poste, la 12-an de decembro 2011, okazis plia Zamenhof-festo, en la slovaka ĉefurbo Bratislavo. Ĝi havis lokon en la Pola Instituto, same kiel pasintjare. Ĉeestis ĉirkaŭ 40 personoj, plejparte slovakaj esperantistoj. Estis preparita programo kun prezentoj rilataj al Zamenhof kaj Esperanto. La tuta programo okazis en la slovaka, por la kelkaj eksterlandaj esperantistoj estis prizorgata interpretado.

Komence Peter Baláž bonvenigis nin kaj trairis al la ĉefa programero: bapto de la biografia libro Život Zamenhofa (Vivo de Zamenhof), slovaka traduko de la originala eldono de Aleksander Korĵenkov. Pri la libro skize parolis Pavol Petrík kiel la tradukinto kaj Peter Baláž kiel la eldonisto.

La publiko konatiĝis kun la revuo Esperantisto Slovaka kaj kun nova Esperanto-literaturo; per foto-prezento oni ekkonis gravajn aranĝojn okazintajn en 2011 kaj datojn de aranĝoj por 2012. Post prelego de Rastislav Šarišský venis la lasta programero: spektado de la filmo Esperanto estas... La prelegoj estis interplektitaj per kulturaj programeroj — slovakia folkloro de du junaj slovakaj kantistinoj, popolaj kantoj kaj deklamo de poemo en Esperanto.

Fine la organizantoj invitis ĉiujn al eta refreŝiĝo — en la koridoro estis preparita bufedo. Dume funkciis libroservo, kie eblis aĉeti ankaŭ la freŝe baptitan biografion de Zamenhof je rabatita prezo. La solena vespero finiĝis per mallonga vizito al la bratislava kristnaska bazaro, por ke ni ĝuu la antaŭkristnaskan etoson kaj ĉerpu novajn fortojn por la sekvaj tagoj.

Katarína Nosková

Revuo Esperanto 2012 3

Malferme

Kiu diris, ke mirakloj ne vere okazas?

500 lernejanoj lernas Esperanton en Mazaradelvalo, Italio

Vi rajtas ne kredi tion, sed Mazaradelvalo (Mazara del Vallo) rilate Esperanton ne estas la kutima itala urbo. Sufiĉas diri “Esperanto” kaj ĉiuj diras: “Ho, kia interesa afero!”, “Mi volas lerni ĝin!”, “Ankaŭ mi!”, “...kaj, cetere, kial vi proponas kurson nur en ŝia lernejo kaj ne en mia? Kiu rekomendas ŝin?”, ktp.

Ĉio ĉi tio ekokazas de kiam ekfunkciis la Centro pri Esperanto kaj Interkulturo en tiu urbetego en la plej suda sudo de Italio, ĉe la sicilia marbordo fronte al Afriko. Sed eble ni devas klarigi tion, kio estas ĉi tiu Centro. “Mafio” estas unu el la plej konataj italaj vortoj, tuj post “pico”. Lastatempe oni batalas kontraŭ mafio ankaŭ per konfiskado de ĝiaj havaĵoj, kiuj estas poste utiligataj de la registaro en pluraj manieroj. En tiu kadro kvinetaĝa konstruaĵo en Mazaradelvalo estis donacita al la urbo, kiu nomis ĝin “Palaco de Leĝrespekto” kaj metis ĝin je la dispono de kulturaj asocioj. Itala Esperanto-Federacio kiel kultura asocio organizanta sian ĉi-jaran kongreson tie (http://kongreso.esperanto.it) ricevis apartamenton por uzi ĝin kiel bazon por siaj agadoj en Sicilio. Tiel ni starigis ĉi tiun Centron, kiu jam komencis agi.

Sufiĉis prelego por la urbaj lernejestroj (la urbestro varme alvokis), kaj poste ĉiuj ekkonkurencis inter si pri Esperanto. Iu volas prelegon al la tuta lernejo, iu volas kurson por volontulaj lernantoj ktp.

Vi pensas, ke mi estas fantazioplena. Ne, mi estas same serioza kiel germana kunmetanto de bibliografio, kiu certiĝas pri ĉiuj komoj. Jen la lernejoj en kiuj okazas kursoj: Baza lernejo “D. Ajellovia S. Caterina 3, Baza lernejo “A. Castiglionevia S. Gemma, Baza lernejo “B. Bonsignorevia E. Amari, Baza lernejo “G. B. Quincivia G. Belli, Ĝenerala Lernejo “L. Pirandello” (mezgrada: via Salemi 179, baza: piazza Marcello, mezgrada: Mazara Due), Lernejo “P. Borsellino” (mezgrada: piazza S. Veneranda, mezgrada: via Bonanno), Mezgrada ŝtata lernejo “G. Boscarinoviale Olanda 2, Mezgrada ŝtata lernejo “Giuseppe Grassa”, via L. Vaccara 25, Klasika Liceo “G. G. Adriavia S. Maria delle Giummare, Klasika Liceo, via M. Mafai, I. P. S. I. A., via M. Mafai, Scienca Liceo “G. P. Ballatorevia A. Oriani 7, Supera Mezgrada Lernejo “Ruggiero D’Altavilla”, Industria Teĥnika Supera Lernejo piazza S. Pertini, Profesia Lernejo pri Maristaj Agadoj, Komerca Supera Lernejo “Francesco Ferraravia San Pio da Pietralcina, 4, Regiona Arta Lernejo, via Don G. Morello.

Vi povas imagi la organizan inferon, kiu okazis post la prelego al la lernejestroj. Kiu instruas, kiam kaj per kiuj materialoj al ĉiuj ĉi tiuj? Se vi iomete kalkulas kaj nombras la gejunulojn kaj infanojn de po unu klaso en ĉiu lernejo, vi superas la nombron 500. Poste, kompreneble, estas ankaŭ la kurso, kiu okazas en la sidejo por la normala loĝantaro.

Bonŝance italoj estas la plej bonaj organizantoj en la mondo, ĉefe kiam temas pri neantaŭviditaj abruptaj eventoj, por kiuj nenio estis antaŭe planita kaj oni devas improvizi.

Niaj gejunuloj tuj esploris siajn retojn de konatoj eksterlande kaj promesis la paradizon al tiuj, kiuj volos instrui Esperanton rigardante la bluan maron kaj provante vidi la marbordon de Tunizio. La unua volontulo, Szabolcs Szilva (sur la bildo) el Hungario, aperis por unu semajno kaj ekinstruis kun granda kontento de ĉiuj.

Alia esperantisto, kiu surmetis la tipan sicilian kaskedon (speco de ĉapelo, kiu laŭ Vikipedio havas tiun nomon) kaj ekiris al Mazaradelvalo, estis la itala esperantisto-lingvisto Davide Astori, kiu prelegis pri Esperanto kaj ĝia signifo por interkulturaj rilatoj. Vi eble memoras ke la Centro havas la nomon “de Esperanto kaj de Interkulturo”. Fakte en tiu urbo estas tre forta tunizia komunumo (ĉiuj fiŝkaptistoj estas tuniziaj), kiu vivas tre harmonie kun la lokuloj, sed la urba estraro provas ĉiurimede ankoraŭ pli integri la du komunumojn.

Kompreneble aliaj esperantistoj helpis (mi menciu nur Brunetto Casini kaj Sandro De Riu), kaj kiel en fabeloj, ĉio funkciis.

Kaj nun? Nun ni ĉiuj celas aranĝi grandiozan kongreson en Mazaradelvalo, por pruvi al la lokuloj, ke efektive Esperanto estas realaĵo kaj ne fantazio de tiuj, kiuj prelegis.

Ĉion pri la kongreso vi povas legi en http://kongreso.esperanto.it, sed mi aldonu, ke se vi neniam estis en Sicilio, vi havos problemojn distingi ĝin de la suda Grekio, de Kipro aŭ de Tunizio. La maro, ĉiuokaze estas la sama.

La urbestro, kiu favoras Esperanton, pro nova leĝo devis decidi ĉu resti urbestro, ĉu fariĝi nur parlamentano, kaj li elektis resti urbestro. Tio garantias tre bonan kongreson kaj dediĉadon de strato de la urbo al Esperanto. Laŭ loka kutimo la muroj de la strato Esperanto estos ornamitaj per serio de kaheloj, sur kiuj junaj artistoj pentros scenojn kaj dirojn el la historio de la internacia lingvo.

Ĉefe se vi ne kredas, ke mirakloj okazas, venu por konvinkiĝi. (Legu ankaŭ sur la p. 58)

Renato Corsetti

Kongresa komuniko 2

97-a Universala Kongreso de Esperanto

Hanojo, Vjetnamio, 28 julio — 4 aŭgusto 2012

Konstanta adreso: Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.
Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751.
Retadreso: k...@co.uea.org TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2012.html.

Kongresa temo: La temo de la 97-a UK estas “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo”. La Estraro de UEA baldaŭ elektos la reĝisoron.

Dua Bulteno: La Dua Bulteno aperos fine de februaro. Kun ĝi estos sendata konfirmilo pri la aliĝo al la UK kaj kongresa mendilo. Ĝi estos legebla ankaŭ en la kongresa retejo (supre). Mendojn oni povos fari per la papera mendilo aŭ rete ĉe http://uea.org/kongresoj/ukmendilo.html. En la reta mendilo necesos indiki siajn kongresnumeron, UEA-kodon kaj retadreson. La limdato, ĝis kiam la mendoj nepre atingu la Centran Oficejon, estas la 1-a de majo.

Loĝado: La oferto en la Dua Bulteno inkluzivas simplajn ĉambrojn en gastejoj, normalajn ĉambrojn en 2-, 3-, kaj 4-stelaj hoteloj, ĝis normalaj kaj luksaj ĉambroj en la kongreseja hotelo Meliã Hanoi. La prezoj varias de 178 EUR en unulita luksa ĉambro kaj 71 EUR en dulita normala ĉambro en Meliã Hanoi ĝis 17 EUR en dulita ĉambro en la hotelo Huong Giang. La prezoj inkluzivas matenmanĝon. La hoteloj havas klimatizilon kaj troviĝas je promena distanco de la kongresejoj, la plej fora je 2000 metroj.

Ekskursoj: Estos unu antaŭkongresa ekskurso, 2-taga, al Hoa Lu kaj Ninh Binh, same bela kiel Halong-golfeto sed surtere. Estos du postkongresaj ekskursoj. Unu, 4-taga, iros al Ho Ĉi Min-urbo, la Mekong-delto kaj Siem Reap (Angkor Wat-temploj en Kamboĝo). La alia, 7-taga, proponos pli vastan vizitprogramon en Vjetnamio kaj same iros al Siem Reap en Kamboĝo. La dumkongresaj ekskursoj montros diversajn pejzaĝojn de Hanojo kaj ĉirkaŭaĵo, i.a. la faman Halong-golfeton kaj la ĉemontaran vilaĝeton Mai Chau, kie vivas diversaj naciminoritatoj.

Infana Kongreseto: La 43-a Internacia Infana Kongreseto okazos en la VSK-lernejo 8 km for de la kongresejoj en Hanojo. Pliaj informoj ĉe la retpaĝo http://bertosch.free.fr/iik2012/ kaj ĉe la komisiito Bert Schumann, i...@gmail.com.

IJK: La 68-a Internacia Junulara Kongreso (5-8 aŭgusto) okazos en Hanojo, Vjetnamio (anstataŭ en Japanio kiel komence planite). Pliaj informoj ĉe: http://ijk-68.hanojo.org/.

Reklamiloj: La Unua Bulteno riceveblas ĉe la Centra Oficejo. Glumarka folio kun 10 markoj mendeblas ĉe la Libroservo de UEA por € 1,20 (rabato de 1/3 ekde 3 folioj; aldoniĝas la sendokostoj kaj, en EU, imposto 19%).

Aliĝilo: Aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe la Centra Oficejo, kiu volonte liveros ĝin por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas ankaŭ elŝuti ĝin en PDF-formato ĉe la kongresa TTT-ejo, kie eblas ankaŭ rete aliĝi al la UK.

Kotizoj: Ĝis la 31-a de marto validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 200,00 (150,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, € 250,00 (185,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, € 100,00 (75,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, € 150,00 (110,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1991 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de dokumento kie klare aperas via naskiĝdato). Pri pagmanieroj vd. Jarlibron 2010 (p. 36-37) aŭ www.uea.org/kongresoj/uk﹍pagmanieroj.html.

Statistiko: Ĝis la 15-a de februaro estis registritaj 597 kongresanoj el 52 landoj. Sur la unua loko estis Vjetnamio kun 127 aliĝintoj kaj sur la dua loko Japanio (111). Sekvis Francio (50), Germanio (29), Brazilo (25), Nederlando (18), Koreio kaj Pollando (po 16), Italio (14), Britio (13), Belgio (11), Aŭstralio, Bulgario kaj Ĉinio (po 10).

Kafejo Eŭropo: La angla kiel la oficiala lingvo de EU sufiĉas! Ĉu JES aŭ NE?

Slovakio profitos de multkulturismo! Oni malpermesu ŝuldon! Savado de ekonomioj de EU-membroŝtatoj estas detrua! Nia mondo paŝas al (mal) libereco! Tiuj ĉi kaj similaj disputindaj asertoj iĝis temoj por “debatoj ĉe kafo”, kiujn en Slovakio organizas Eŭropa Komisiono. Spacon ricevis ankaŭ Esperanto!

Pri kio temas?

La diskutoj Kafejo Eŭropo estas destinitaj por la larĝa publiko. Oni povas aŭskulti argumentojn de fakuloj, aliĝi al la diskuto, starigi demandojn, kaj fine surbaze de la prezentitaj informoj krei propran opinion. En ĉiu debato prezentas sian opinion du fakuloj — la tasko de unu el ili estas defendi la tezon, la oponanto strebas malkonfirmi ĝin. Ĉiun diskuton gvidas sperta prezentisto.

Kian rolon ludis Esperanto en la debatoj?

En decembro 2011 okazis kvin debatoj en kvin slovakiaj urboj pri la tezo “La angla kiel oficiala lingvo de EU sufiĉas!” Eŭropa Komisiono organizis ilin kune kun Slovakia Debata Asocio. La celo de la debatoj estis serĉi kaj trovi respondojn al demandoj pri la hodiaŭa lingva sistemo en la eŭropa komunumo. Danke al Jozef Reinvart el la slovakia Ministerio de Eksterlandaj Aferoj slovakaj esperantistoj estis invititaj partopreni kiel oponantoj de la tezo: Rastislav Šarišský en Bratislava kaj Košice, Jozef Reinvart en Trenčín, Stano Marček en Banská Bystrica kaj Paulínka Kožuchová en Nitra.

La debatoj ĉe kafo daŭras ankaŭ en 2012, kvankam ne plu kun la Slovakia Debata Asocio. La temo por februaro 2011 estas: “Halo! Obama ĉi tie. Kun kiu mi parolas?”

[FORIGITA!: bildo]

Katarína Nosková

Dum la debatoj evidentiĝis, ke homoj principe ne estas kontraŭ ideo de neŭtrala ponta lingvo. Sed Esperanto ankoraŭ ne estas en la konscio de la slovakoj kiel evoluinta, matura lingvo. La finaj voĉdonadoj ne montris la emon uzi la anglan kiel la oficialan lingvon de EU. Male, la publiko subtenis la plurlingvecon.

Jozef Reinvart:

“Antaŭ la diskuto venis loka televido por intervjui ambaŭ duelantojn, kaj ili registris interparolojn kun ni, kial la angla jes, kaj kial ne. Mi opinias ke la duelo plenumis sian celon, kaj ke ĝi donis al la ĉeestantoj ĉefe informojn el nia flanko, ĉar tiuj pri la angla estas ĝenerale konataj. Tamen ne konatas informoj kaj argumentoj pri la alternativo, kiun proponas Esperanto. Ili ricevis informojn por enpensiĝi kaj krei propran opinion pri politike tikla problemaro. Mi informis ankaŭ pri la planata agado de EEU kadre de la civitana aktivaĵo ekde la 1-a de aprilo 2012. Temas pri kolektado de 1 miliono da subskriboj en minimume 7 landoj por la propono enkonduki komunan tekston de la Eŭropa himno laŭ la teksto de Umberto Brocatelli skribita en Esperanto. La celo estas plifortigi la eŭropan konscion de la EU-civitanoj kaj ĝian kuntenon, ege gravan en la kriza epoko, en kiu nuntempe EU troviĝas.”

[FORIGITA!: bildo]

Jozef Reinvart (maldekstre) dum la debato en Trenčín

Le Monde Diplomatique en Esperanto jam 10 jarojn

En grandurbaj kioskoj kaj flughavenoj, internacia elradiado sin montras per diverslingvaj ĵurnaloj, semajnaj gazetoj kiel Newsweek, The Economist, Der Spiegel, El Mundo, kaj monataj gazetoj kiel Le Monde Diplomatique. De la tie pasantaj esperantistoj nur malmultoj konscias, ke tiu altnivela franca gazeto (LMD) ekzistas ankaŭ en perfekta Esperanta traduko, ĉiumonate facile kaj senpage alirebla en la reto (http://eo.mondediplo.com).

Se rigardi iom malantaŭen, la 21-a jarcento por Esperanto komenciĝis kun admirinda laborprojekto. Ekde la fino de 2001, teamo de kapablaj volontul-tradukistoj dum 10 jaroj seninterrompe realigis ĉiumonatan esperantigon de 7-8 longaj (meze 1800-vortaj) artikoloj, ĝis nun jam pli ol 1 500 000 vortoj da teksto entute. Temas pri tekstoj, kiuj pritraktas aktualajn temojn, verkitajn de profesiaj ĵurnalistoj, plej ofte temojn de internacia graveco, sur la terenoj de politiko, ekonomio kaj socio, fojfoje ankaŭ pri klimatŝanĝo kaj teĥnologio.

Ĉi tiu mondpolitika Esperanta teksttrezoro havas grandan signifon. Unue ĉar ĝi povas allogi novajn uzantojn de nia lingvo. Hodiaŭ, ekzemple, studentoj kiuj hazarde aŭdas pri ĝi, ne plu rilatigas ĝin tuj al la “eksmoda hobio” de sia avo, kiel kutime estis la reago en la lasta duono de la pasinta jarcento. Nuntempe, ili serĉas scivoleme en la reto, kie kun bonŝanco ili malkovros la LMD-retejon kun la arĥivo de 850 artikoloj pri mondpolitikaj aferoj, ĉiuj en tiu “artefarita” lingvo (kaj neniu el la artikoloj temas pri Esperanto mem). Se rigardi tra tiu tekst-amaso, tio kio donos al interesiĝanto pli da sento por la “nova lingvo”, estas la alirebleco de paralelaj tekstoj: la franca originalo, sed ankaŭ la pli ol 20 alilingvaj versioj (!) en kiujn LMD estas ĉiumonate tradukita, kaj kiuj aperas rete aŭ surpapere. Aldone al la nuna diverseco de lingva edukado kaj instrumetodoj en Esperantio, la ekzisto de paralela korpuso de aktualaj tekstoj povas kontribui al la lerneblo por progresantaj aŭ eĉ komencantaj E-legantoj, certe al tiuj kiuj interesiĝas kaj pri la temo de la tekstoj kaj pri la por ili nova lingvo. Tial IEI (la Internacia Esperanto-Instituto en Hago) proponis la uzon de LMD ĉe kursoj en la ĉi-jara projekto “Esperanto125”, lanĉita de ILEI.

Indas ankaŭ citi ĉi tie eldiron de José Antonio Vergara (afiŝitan 2010-09-27 en Libera Folio): “la ekzisto de Esperanto kiel homa realaĵo multon ŝuldas al la inspira fakto ke iuj persiste tradukis literaturaĵojn en ĝin, malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj”. Krome: kion vi respondus se iu konato (ne-esperantisto) dirus al vi: “Ĉu Esperanto ankoraŭ ekzistas?” aŭ “Ĉu eblas en Esperanto paroli pri la kreditkrizo?” Nun la ĝusta reago iĝas simpla: malfermu vian tekokomputilon kaj montru la retejon eo.mondediplo.com. Pli serioze kompreneble estas, se tiaj demandoj estas farataj sur registara nivelo, kiel okazis ĉe la EU-Komisiono antaŭ dek jaroj (vidu la revuon Esperanto de februaro 2004, en kiu mi jam atentigis pri tio, kaj substrekis la gravecon de la tradukprojekto LMD, por atingi estontan agnoskon de Esperanto en eŭropaj tradukservoj).

Tamen tre mirige estas, ke la LMD-laborego tra la pasintaj jaroj ricevis tiel malmulte da laŭdo aŭ atento. Ĉu eble la kaŭzo de tiu preskaŭ-neglekto estas, ke tekstoj de pli ol 300 literoj (aŭ eĉ 140) ne plu estas legataj en nia epoko? La kaŭzo certe ne estas la kvalito de la LMD-tradukoj, kiuj simple estas bonaj: sufiĉe precizaj kaj bone legeblaj. Ankaŭ la kvanto de eraraj tekstvortoj estas malalta: ekz. 1,5 promilo en 2008, kaj nur 1 promilo en 2011. Plejofte malpli konataj propraj nomoj kaj specifaj netradukeblaj lokaj nocioj estas klarigitaj inter krampoj aŭ per piednoto. Krome, certaj vortoj estas alklakeblaj, post kio aperas klarigo en Vikipedio. Ankaŭ interagado eblas: legantoj povas per entajpita teksto tuj reagi al artikolo. La tuta retejo eo.mondediplo.com, kune kun sia arĥivo, estas afable organizita.

Internacia Esperanto-Instituto en Hago (www.iei.nl) nun decidis doni premion de 2 000 eŭroj al la LMD-tradukteamo, kun Jeanne-Marie Cash kaj Vilhelmo Lutermano kiel ĝiaj ĉeftradukantoj, post jardeko de laŭdinda laboro.

Toon Witkam

Reagoj — Lingva Angulo

La februara kovrilo

Mi admiris la desegnaĵon, kiu ornamas la kovrilpaĝon de la revuo Esperanto, februaro 2012.

Tamen mi tre bedaŭras, ke la desegnintino ne aldonis brunhaŭtan infanon.

Mirejo Grosjean, Svislando
konsilanto de Afrika Komisiono de UEA

Koni la ĝustan tempon fari ion

De pluraj jardekoj mi komerce reklamadas kaj de antaŭ 10 jaroj mi uzas mian kompetentecon pri informado por la diskonigo de Esperanto, verkante kaj prelegante pri lingva malegaleco.

En 2002 mi ekanoncis en gazetoj en Danio kaj daŭrigis en entute 13 landoj: Belgio, Francio, Germanio, Italio ktp, kun la helpo de Seán Ó Riain, Renato Corsetti, tiamaj prezidantoj de LA-oj kaj tradukistoj.

En junio 2010, dum vizito ĉe Le Monde, kaj post 9-foja reklamado, al mia peto pri aperigo de novaĵo ilia reprezentanto s-ro Meixner asertis, ke pri tio la legantaro ne interesiĝas. Deciĝinta veki la publikon sekve de la planita Z-taga tutpaĝa anonco, mi prelegvojaĝe planis turnei en 9 francaj urboj. La unua etapo estis Parizo, la dua Vannes. Tie mi ekmalsanis. Mi revenis al Osako kaj mia sekretario Atilio daŭrigis la turneon.

Dumprelege la publiko serioze kaj sincere aŭskultis. Post apero de la reklamo centoj da leteroj iris al Le Monde, kies kopiojn mi ricevis.

Jen do, publika intereso ekestis, sed la redakcia respondo estis ignori ĝin. Mi min demandis, ĉu “dissaltos la obstinaj baroj per la sankta amo disbatitaj”?

En ĉi tiu jardeko mi konstatis, ke komence ne estis sufiĉe altkvalita enhavo, troaj tekstoj, ne konkretaj informoj aŭ maltrafa aspektigo. Ja profesieco necesas por skui la amaskomunikilojn, ĉar pere de ili ni konvinkos la popolojn kaj sekve la politikistojn. Nur tiel ni havas esperon por la fina venko! Plia manko estis, ke mi nur unufoje reklamis en unu lando... ja ripetado esencas en reklamado.

En 2004 mia anonco aperis en la pola gazeto Rzeczpospolita, kaj samtage okazis lunĉodebato en Varsovio kun litovaj kaj polaj EU-parlamentanoj. Tiam prof. Geremek, EU-vicprezidanto kaj eksa ministro pri eksterlandaj aferoj en Pollando, nuligis sian ĉeeston kaj privatan aŭdiencon kun mi, ĉar laŭ li Esperanto ne povus venki. En majo 2008 per anonco en Le Monde mi fine sukcesis tuŝi lin. Tiam EU malakceptis la uzon de la pola en sia retejo kaj reage al tio li kunorganizis la debaton “Esperanto, ĉu amiko aŭ malamiko de multlingvismo?”, kune kun Seán Ó Riain kaj Jozef Reinvart, por la parlamentanoj la 14-an de julio en Bruselo. Li tragike mortis survoje al la debato, konvinkita, ke plejparto el la EU-parlamentanoj kontraŭas la anglan dominadon kaj ke estas granda manko de scioj kaj antaŭjuĝoj kontraŭ Esperanto.

Pliaj pozitivaj sekvoj estis la interesiĝo de la direktoro de Eurimages, Isabel Castro; de la urbestro de St-Aignan de Grand Lieu kaj la fakto, ke en 2003 ok italaj parlamentanoj proponis la utiligon de Esperanto en la Eŭropa Komisiono (el ili, Emerenzio Barbieri prezentis en la nuna parlamenta jaro leĝproponon pri Esperanto). La LA-hejmpaĝoj en la anonclandoj estis pli vizitataj kaj lernantoj multiĝis. La slovaka diplomato Josef Reinvart sendis la anoncon el la gazeto SME en 2004 al la slovakaj ambasadejoj kaj oficistoj de la ministerio pri eksterlandaj aferoj.

Reklamado estas investo en la estontecon, ĉar se EU agnoskos Esperanton, la mondo tuj sekvos. Nia reklamado devas esti regula, ripeta, same kiel Coca-ColaMcDonald’s. Se ni montradas kiel solvi la hodiaŭan lingvan problemon, ni evidente sukcesos. Certe io okazos. Senprecedenca samtaga reklamado dum unu jaro ĉiumonate en la 27 EU-landoj estus vojo por tio.

Tial necesas, ke UEA, nia plej granda kaj prestiĝa organizo en Esperantio, entreprenu vastan strategion pri informado, esenca elemento por trafe kreski.

Ni membroj aktive partoprenu en ĉi tiu procezo, vigle kaj altnivele informante surbaze de klaraj planoj, subtenante la laboron de EEU. Ni ne hezitu peti niajn gvidantojn disponigi la necesajn financajn rimedojn por tio. Por la unua tutpaĝa reklamo mi pagis grandan sumon, sed post interkonsento pri 10-foja aperigo, la prezo trioniĝis.

En momento kiun ni trapasas kiel Movado, necesas decida volo kaj klarvido por investi en tion kio gravas por la venonta tempo, kaj ne nur en akciojn kaj obligaciojn. Ni ne forgesu la vortojn de nia Majstro: “Ni ĵuris labori, ni ĵuris batali, por reunuigi l’ homaron.”

Etsuo Miyoshi

Nacia influo

Estus bele, se Esperanto servus kiel ponto por lerni la bezonatajn naciajn lingvojn ĝis lega aŭ eĉ babila nivelo. Tamen, se ni respektu la egalajn rajtojn, ni ne tro trudu niajn naciajn lingvaĵojn en Esperanto-tekstojn. Ne ĝenas, se nia lingvouzo havas aromon de nia nacia kulturo, sed foje mi kaptas min antaŭ lernomomento. Jen la vorto “kafolakto”: naive mi identigis ĝin kun kafokremo, sed ĝi evidentiĝis “inversa kafo” (pli da lakto ol da kafo). Do, jen perfekta falsa amiko. Ne nur niajn samnacianojn ni avertu, sed ĉiujn kiuj provas kompreni niajn esperantaĵojn: imagu, se misgusto perdigus bonajn rilatojn.

Konfuzo de similaj radikoj en Esperanto mem (paronimoj) aldonas sian salon al la “kaĉo”.

Do mi ekis legi la falsajn amikojn germanajn kaj francajn: centojn kaj centojn, tro por griza kapo. Sed mi konsolis min, ke praktike el la multaj miselektoj eblaj realiĝas nur dekoj kaj dekoj. Do, ĉar nederlandanoj sorbas ankaŭ anglaĵojn, malpli francaĵojn kaj germanaĵojn, jen elekto de falsaj amikoj, kiuj povas mirigi kontaktantojn de nederlandaj, ĝenerale eŭropaj esperantistoj.

(Se vi scias pliajn, bv. kontakti la kompilinton: r...@kpnmail.nl).

Ĉu vi havas ideon kio okazas al jenaj radikoj (foje kunmetaĵoj)? Poste vi legos la infektitajn frazpartojn, samsinsekve.

Sorb, adolt, arbitraci(<ant>), artikl, centr, dama, pet, departement, rekt, 10) trink, efik, ekonomi, <dis>volv/evolu<ig>, konsist, feri<oj/ad/ar>, bazar, formul<ar>, fosili, furor, 20) glit<ig>, grenad, ĝeneral, ĝu, vir, humur, ĥor/korus, instig/stimul, instituci, jubile<ant>, 30) ĝust<e nun>, ĝust<a>, karbon, kapabl, ĉen, afer/(koz), kilogram, kin<ej>, komision, kompleks, 40) reg/mastr, ekzempler, respond<i al>, kort<um>, kultiv, scivol, ter(en), instru, liter, lupe, 50) material, bazar/vendoplac, mediat/komunik<iloj>, ignor, nom, roman, ofic<ej>, original, <ge>patr<oj>, pastr/<sub>vikari, 60) pensi<it/ul>, plen<ig>, farb/kolor<ig>, plast, pram, prem, premi, pruv, pulvor, polv, 70) poent, <pri>pens/medit, kompens, reklamaci, <el B> rezult<as A>/<B> rezult<igas A-n>, salon, elekt, sent/sens, <pri>serv, lern<ej>, 80) kalson<et>, soci, norm, tem, <scienca> esplor<o>, statut<o>, ŝarg, tapiŝ, tend, terur<a>, 90) valid. Bv. kompreni: absorba papero, filmo nur por adultoj, validas la arbitra decido, tro kara artikolo, la centrala stacio, ĉasparko kun damoj, demandi groŝon, apartamento ĉe la jura departemento, la direkta metodo, 10) drinku vian lakton, efektiva rimedo, la brila ekonomika situacio, evolui ekskolonion, el kiom da volumoj ekzistas via verko? kiom da landoj vi vizitis dum via ferio? aĉetu dentbroson en la foiro, jen bela formo de la imposta servo, fosilo de mamutido, via romano furiozas en la merkato, 20) la vojo estas glata, granato ne estas infana ludilo, la generala striko malhelpas la ekonomion, ĝoju vian pension, nur por homoj, humora programo, mi kantas en ĥoruso, ni incitu la membrojn al plia aktivado, instituto por droguloj, vivuo por la jubilanto, 30 mi ĵus manĝas, estas la justa horo por tio, karba monooksido estas kaŝmurdanto, li frue montris sportajn kapacitojn, jen la urbestro kun sia kateno, ĉu vi defendos nian kaŭzon? kiom da kiloj vi pezas? ĉu ni vizitu kinon? la planada komisio serĉas kunlaboron, tamen facilaj komplikaj verboformoj, 40) kiu nacio kontrolas la marojn? mi mendas kopion de la jarlibro, la enspezoj devus korespondi kun la investoj, tiun juĝaferon decidos la alta kortego, kaŝkulturado de kanabo, tiu kurioza viro spionas nin, pro la fuŝreaktoro poluiĝas la apuda lando, bv lerni al ni orientiĝi, tiel malgrandajn leterojn mi ne plu povas legi, filatelisto bezonas lupon por pristudi siajn poŝtmarkojn, 50) sufiĉa materia kolekto por disertacio, ni vizitu la merkaton por florbukedo, ĉu la medioj jam raportis pri nia jubileo? negi diskriminacianton estas bona taktiko, la estraro nomiĝis lin estra rano, tiu dika novelo kostas tro da tempo, ĉu estis malvarme en la ofico? la origina teksto estas pli longa ol la traduko, mi lernis Esperanton hejme de miaj parencoj, la pastoro absolvis la konfesinton, 60) kiel pensionito mi legos miajn librojn, helpu plenumi la aliĝilon, ne pentru la vendotajn oranĝojn verdaj, kie estas mia plastika pluvmantelo? per la ponto ni veturu trans la riveron, nun presu la maldekstran klavon, kiu gajnis la ĉefprezon? bv. provi ke vi pravas, elĉerpiĝis la lavpudro, kiom da pulvo kovras niajn librojn! 70) kiom da punktoj vi kolektis en via ekzameno? en la prizono eblas iom reflekti niajn agojn kaj farojn, pluraj nacioj devus rekompenci militvidvinojn, se vi havas plendojn reklamu ĉe la administrantaro, la Bela surprizo rezultis en Amuziĝon, ni eniris la koncertan salegon, kandidatojn oni severe selektu, mi perdis la sencon pri direkto, la servico de la garaĝo estis minimuma, en tiu skolo oni studas lingvojn, 80) vestita en slipeto kaj mamzono ŝi agrable sunumiĝis, nia societo malhavas la necesan solidarecon, PIV kaj PAG restas niaj standardaj konsultverkoj, kiun subjekton traktos via prelego? niaj reserĉoj aperigis la ekziston de novaj elementoj, ŝanĝiĝis la statutoj de nia asocio, bv. reŝarĝi nian akumulatoron, la dika tapeto dampis la bruon de niaj paŝoj, la okupada movado bezonas pli da tentoj, sonis teroriga knalo, ĉu ĉi tiu trajnbileto ankoraŭ valoras?

Rob Moerbeek

Dua sesio de Interlingvistikaj Studoj

Inter la 28-a de januaro kaj la 3-a de februaro okazis la dua sesio de la nova interlingvistika grupo en la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano. 18 gestudentoj el 10 landoj — inter ili 5 brazilanoj — vigle diskutis pri kulturaj kaj lingvistikaj temoj, kaj alfrontis la unuajn ekzamenojn.

La kurso pri ĝenerala morfologio kaj sintakso de Michael Farris enkondukis la partoprenantojn en la strukturon de diversaj lingvoj, konsciigis ilin pri la kategorioj de la propra gepatra lingvo. La kurso pri Esperanta gramatiko de Ilona Koutny vekis la diskutemon de la gestudentoj (ekz. ĉu niaj pensoj bezonas gramatikan karakteron por vortiĝi?).

La duan periodon de la Esperanta literaturo skizis la krakova poetino Lidia Ligęza (poezio) kaj la literatura tradukisto Tomasz Chmielik (prozo). La kurso pri komunikado — post prezento de la gamo de komunikado de la individua ĝis la internacia — donis eblon al la ĉeestantoj por prezenti siajn komunikadkutimojn en diversaj situacioj sub la gvido de Ilona Koutny.

La tradicia Komuna vespero havis en sia programo prezenton de Brazilo kun danco, poemojn de Lidia Ligęza kaj Esperantan literaturan debuton de la partoprenantino Anina Stecay per krimrakonteto. Mirejo Grosjean amuzis la ĉeestantojn per ŝercoj kaj ŝercaj rimarkoj pri la instruistaro.

La februaran sesion kutime sekvas ekskurso, ĉi-foje al Toruno. Teresa la partoprenantojn Nemere gvidis — rezistantajn al la malvarmo — tra la urbo kaj la domo de Koperniko, kie ni povis sperti Esperantlingvan prezentaĵon pri la historio de la urbo. Maria Pokrzywnicka, entuziasma laboristino de la Etnografia Muzeo, rakontis pri la popolaj kutimoj, montrante la aktualan ekspozicion, kaj gastigis la grupon per la fama toruna mielkuko.

Ilona Koutny

Libroservo de UEA en 2011: Kongresa efiko ankaŭ ĉe librovendoj

Lerniloj estas tradicie la plej vendataj titoloj en la furorlistoj de la Libroservo de UEA. Tiel estis ankaŭ en 2011, kiam en la statistiko de entutaj vendoj Poŝamiko de B. Allée kaj K. Kováts rekonkeris la unuan lokon, kiun ĝi okupis ankaŭ jam en 2009.

La pinton de la kvin plej furoraj libroj eniris nur unu nelernilo, la adresaro de Pasporta Servo, ŝajne la ĉiama numero du en tiu ĉi konkurso. Ĉe unuopaj aĉetoj nelerniloj sukcesis pli bone. La plej vendata estis la longe atendita 3-a eldono de La eta princo de A. Saint-Exupéry. Altajn lokojn okupis ankaŭ tri freŝaj volumoj de nia plej grava literatura periodaĵo, Beletra Almanako.

La aperigo de du listoj helpas doni pli bonan bildon pri la furoraĵoj. La listo de vendoj entute montras la totalan vendonombron de ĉiu unuopa titolo. Ĝin ĉefe influas aliaj libroservoj, kiuj mendas samtempe pli ol unu ekzempleron de sama titolo kaj poste pluvendas al siaj klientoj, ofte en la daŭro de pluraj jaroj. La listo de unuopaj vendoj konsideras nur la vendojn al la legantoj, kiuj rekte mendis ĉe UEA. En tiu de vendoj entute la eldonaĵoj de UEA/TEJO aparte pezas, ĉar la varojn de aliaj eldonejoj libroservoj kutime mendas rekte ĉe ili kaj ne ĉe UEA.

La mona vendosumo faletis el € 101 632 en 2010 al € 100 160 (-1,5%). La gajno tamen kreskis el € 29 048 al € 35 617. La ĉefa kialo de tiu kresko estis, ke en 2010 la kongresa libroservo en Havano vendis ĉion kun grandega rabato sen profito al UEA.

En 2011 la Libroservo vendis 11 312 unuojn, kiuj reprezentis 2 424 malsamajn titolojn (resp. 12 510 kaj 2 353 en 2010). Ĉar la Libroservo stokas preskaŭ 6 000 titolojn, tio signifas, ke pli ol duono el ili vane atendis aĉetemulon tra la tuta jaro. Estis 551 klientoj (kiuj faris 1 563 mendojn), dum en 2010 ili estis 685 (1 688 mendoj). Oni notu, ke en tiuj nombroj la tuta klientaro de la kongresa libroservo reprezentiĝas kiel unu kliento. Povas ŝajni strange, ke kvankam la mona vendosumo malkreskis nur 1,5%, estis 19,5% malpli da unuopaj klientoj. Temas pri tio, ke en jaro de malpli granda UK pli da klientoj mendas poŝte aŭ aĉetas surloke en la CO, ol en jaro de pli granda UK. La diferenco inter la UK-oj 2010 kaj 2011 (resp. 1 002 kaj 1 458 aliĝintoj) estas do la klarigo ĉi-foje. Ĉar multaj regulaj klientoj ne planas partopreni en Hanojo, estas ankaŭ nature, ke laŭ la unuaj informoj la vendojaro 2012 startis pli bone ol la jaro de Kopenhago.

Osmo Buller

Kiel ni atingis tion: Historio de la miraklo en Mazaradelvalo

klarigo al la p. 51

Okazis, ke mi esploris kie organizi la jaran kongreson, kaj ke la regiono Sicilio estis tre interesata, kaj liveris al mi liston de pli ol 600 hoteloj, kiuj havas ankaŭ kunven-ĉambrojn.

Mi skribis al ĉiuj, kaj al sesdeko kiu respondis kun oferto, mi ankaŭ telefonis, kaj fine mi selektis manplenon kiu meritis viziton.

Dum tiu vizito evidentiĝis, ke hotelo en Mazaradelvalo ofertas senkompare la plej bonajn kondiĉojn, do mi vizitis ankaŭ la tiean urbodomon, por provi ricevi ankaŭ iom da tiuj helpoj, kiujn povas doni nur afabla urbestro. Kaj tiu urbestro ne estis facile kontaktebla, ĉar li ankaŭ estis parlamentano, sed kiam mi sukcesis ke nia peto pri helpo atingu lin, mi tuj ricevis respondon “Esperanto?! Ne, ili okazigu ne nur kongreson. Nia urbo fariĝu ilia centro por Mediteraneo.”

Mi komence pensis pri ŝerco, aŭ pri unu el tiuj respondoj kiujn politikistoj inventis por diri “ne” per aliaj vortoj. Do, mi prenis plian fojon aviadilon al Sicilio por renkonti la urbestron persone, kaj mi malkovris ke li nek ŝercas nek mokas nin; li tuj proponis doni al ni, senpage: oficejon por efike organizi la kongreson kaj nian agadon en lia urbo; placon por okazigi la koncertojn dumkongrese; helpon de siaj oficistoj por kontakti la lernejojn por aranĝi kursojn; spacon por ekspozicio kaj por kursoj; strateton de la malnova urbo, kiun li devos renovigi kiel la tutan ceteran urbocentron aldonante buntajn fajencaĵojn, kiun ni kahelu per la historio kaj la filozofio de nia movado...

Kelkajn semajnojn poste, oficisto de la urbodomo telefonis al mi por peti tradukon de citaĵo pri paco, klarigante ke oni devos starigi steleon sur la placo, kie ni havos la koncertojn, kaj ke la urbestro volis, ke la frazo sur ĝi estu, krom en la itala, la angla kaj la franca, ankaŭ en Esperanto. Kaj mi kaj Corsetti la 27-an de majo 2011 estis tie ĉe ĝia inaŭguro — la kongresanoj povos sin foti apud ĝi.

Kiam mi informis la urbestron, ke ni havos kongreson en Torino, unu jaron antaŭ tiu en lia urbo, li proponis veni al ĝi por inviti esperantistojn al sia urbo, kaj tion li faris, kaj varme prelegis dum la Solena Malfermo.

Kaj en septembro ni ricevis la promesitan oficejon, kie ni intencis sendi volontulon per Eŭropa subvencio; bedaŭrinde la esperantisto kiu ricevis de Eŭropo tiun taskon, abrupte decidis tamen resti hejme. Do Itala Esperanto-Federacio komencis serĉi volontulojn por kovri tiun grandan ŝancon. Kio okazas nun, kiam la volontulo alvenis, tion rakontas Renato Corsetti en la “malferma” artikolo.

Bruĉjo Kasini

La projekto PUNTO

Dum la Tutlandaj Pedagogiaj Tagoj (Torpedo 7), aŭtune en Herzberg am Harz — la Esperanto-urbo, naskiĝis nova projekto.

Interkultura Centro Herzberg/Germana Esperanto-Centro ekde jaroj flegas bonajn kontaktojn kun similaj eduk- kaj kulturinstitucioj, kaj regule zorgas pri la ĝemelurbaj kontaktoj kun la urbo Góra en Pollando. El tio elkreskis nova projekto, kiu celas la plifirmigon de kunlaboro inter Esperanto-bibliotekoj, muzeoj, kulturdomoj kaj edukcentroj, kaj ebligos plurkampan interŝanĝon de spertoj, materialoj kaj fakuloj. La projekto Partnerurba Nodo-Teksaĵo (PUNTO) fiksas la bazajn ideojn pri tia partnereco, kaj alvokas al kunagado. Trideko da partoprenantoj veturis el ok landoj al Herzberg-am-Harz, la Esperanto-urbo en Germanio. Tie ili ĝuis riĉan fakan programon pri kolektado, konservado kaj utiligo de Esperanto-valoraĵoj.

La celo de la aranĝo, organizita kun financa subteno de la Fondaĵo ESF, estis arigi informojn pri Esperanto-bibliotekoj kaj muzeoj por fortigi la kunlaboron, kio inkluzivas la kreon de komunaj datumbazoj. Alia celo estis pli forte kunlaborigi Esperanto-centrojn, i.a. en la starigo de transnaciaj lernejaj aŭ alispecaj projektoj kun oficiala subteno. Ni dankas pro la morala kaj ankaŭ modesta financa subteno.

Informoj estas troveblaj sur aparta hejmpaĝo, kie ni kolektos specialajn ofertojn, proponojn, servojn de la projekto PUNTO. Ni alvokas al partnereco kaj ĝojos pri estonta fortigo de fakaj kontaktoj. Vidu detalojn sur la multlingva retpaĝo http://esperanto-urbo.de.

Peter Zilvar kaj Zsófia Kóródy

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la konferenco TORPEDO 7 en Herzberg

Recenzoj

Plorrido el Barato

La vivo de Damoru. Trailokyanath Mukhopadhyay. El la bengala trad. Malasree Dasgupta. Zagreb: Izvori, 2011. 136p. 24cm. ISBN 9789532033649. Prezo: € 15,00

En La vivo de Damoru oni renkontas protagoniston vivantan en Barato en la komenco de la 20-a jarcento, kies psikologio similas al tiu de la fama barono De Münchhausen. Se vi spektis la filmon Slumdog Millionaire (“Milionula hundaĉo”) de la jaro 2008, laŭ la romano Q & A (“Demandoj kaj Respondoj”) de Vikas Swarup, vi renkontis tie similan socian fonon. Ĉe Mukhopadhyay malĉeestas poŝtelefonoj, televidprogramoj kun “Demandoj kaj respondoj” kaj aliaj signoj de nuna teknika evoluo, sed la pensmanieroj de la homoj ne tre multe malsimilas.

La libro enhavas 7 rakontojn, kiuj aspektas kiel 7 starantaj komedietoj. En ĉiu el ili la maljuna Damoru monologas, dum liaj kunvilaĝanoj aŭskultas lin scivole, interrompante lin fojfoje per siaj rimarkoj. Tiuj rimarkoj ofte ebligas al la leganto diveni la kernon de vero, sur kiu Damoru konstruis siajn fantaziaĵojn. La aŭtoro realigas fortan socian kritikon pere de akra satiro, vipanta kaj la monologanton kaj multajn heroojn pri kiuj li rakontas. Ĉu la satiro de Mukhopadhyay estas ridiga aŭ ploriga, tio malcertas. Plej ofte, la leganto ridas aŭ ridetas, sed samtempe dolore bedaŭras, pro la maljusteco kaj krueleco regantaj la priskribitan socion.

Malbela, malhonesta, ruza, kruela, mensogema, avara kaj precipe egoismega estas la maljuna Damoru, kaj li eĉ ne tro klopodas kaŝi siajn malvirtojn antaŭ siaj kunvilaĝanoj. Kial tamen tiuj aŭskultas liajn malversimilajn rakontojn? Kial la leganto daŭrigas la legadon, pligrandigante tiel la amplekson de lia “publiko”? La respondo evidentas: Damoru talentegas pri rakontado kaj posedas eksterordinaran imagpovon. Sian korpan malbelecon (pri kiu li mem atentigas ofte) li uzas kiel avantaĝon, por ludi sian rolon de klaŭno. Siajn animajn malbelecojn (la malvirtojn pri kiuj li eĉ fanfaronas kelkfoje, eble troigante) li uzas por la sama rolo de klaŭno.

Ne nur la karaktero de la protagonisto estas ridiga, ne nur lia parolmaniero estas ridiga (ĉar li kutimas ŝveligi ĝis absurdo siajn mensogegojn), sed ankaŭ la cirkonstancoj pri kiuj li rakontas estas ridindaj kaj ofte klaŭnecaj. Memorindaj ekzemploj de klaŭnumado estas la oftaj aperoj de Elokeŝi (la tre juna edzino de Damoru), kiu postkuras sian edzon kun balailo enmane. En la fino de la lasta rakonto, Elokeŝi forpelas potencan ĝinon per la balailo, kvazaŭ ŝi volus simbole balai ĉiujn mensogegojn diritajn de Damoru. Jen la klaŭneca aspekto de Elokeŝi kaj la klaŭneca cirkonstanco en kiu ŝi aperas la lastan fojon sur la lasta paĝo:

“La ĝino vokigis Elokeŝi. Ŝi aperis, kun sia malhele nigra korpo kaj sange ruĝaj okuloj. Vidante ŝin, la ĝino paliĝis. Kiam ŝi aŭdis pri la propono geedzigi Ŝaharzadi kaj min, ŝi postkuris la ĝinon kun la balailo enmane. Tio sufiĉis por instigi Ŝaharzadi, Dinarzadi kaj la ĝinon aliformiĝi fumen.”

En la libro, la longa vipo de la satiro atingas multajn tavolojn de la socio: oni primokas falsajn asketojn, falsajn kuracistojn, falsajn negocistojn kaj diversajn aliajn specojn de ruzaj friponoj. La plej terura el la sociaj aspektoj pri kiuj aludas Damoru en siaj rakont-spektakloj ŝajnis al mi la suferigo de la infanoj, precipe knabinoj. En la sesa rakonto, oni prezentas la teruran situacion de du orfaj gefratoj (la dekjara knabino Meni kaj ŝia sesjara frato Bhile), kiujn minacas morto pro malsato. Kaj jen la reago de Damoru koncerne tion:

“La dometo de la laktista knabino Meni estis ĝuste ĉe mia korto. Fakte, la dometo iomete malsimetriigas mian korton. Tial mi decidis, ke post kiam mortos Meni kaj ŝia frato, mi postulos tiun parcelon, por ke estu plenformata mia propra korto.”

La kutimo laŭ kiu oni edzinigis knabinojn kun plenkreskaj viroj (eventuale eĉ maljunuloj) kaj la tremtimiga situacio de la junaj vidvinoj aperas tre imprese en la libro. En la sepa rakonto, s-ro Dhak, bona amiko de Damoru, malpermesas al sia naŭjara filino trinki dum longa tempo, ĉar ŝi fariĝis vidvino kaj laŭkutime al vidvinoj estas malpermesate trinki dum specifa periodo post la morto de sia edzo. La kompatinda knabino, kiu lekis freneze la malsekan plankon en sia klopodo sensoifiĝi, ne plu rezistis kaj mortis en teruraj suferoj. Jen kiel Damoru priskribas la sintenon de s-ro Dhak:

S-ro Dhak estis kontenta pro la forpaso de la filino. Li diris, ke morti estas pli bone ol ĝisvivi la tutan vivdaŭron kiel vidvino.”

Kaj jen kiel komentas Damoru mem la saman eventon:

“Se vidvino lekis malsekan plankon en la dekunua tago de luna ciklo, tio estis grandega peko. Neniu speciala ritaĵo en Gaja povus nuligi ĝiajn sekvojn.”

Ĉu ni povas ne ridi? Sed... ĉu ni povas ne plori?

Laŭ mi, la plej arteca parto de tiu originala libro estas la ĉapitro “S-ro Ping” en la kvara rakonto. En tiu fragmento aperas evidentaj elementoj de absurda teatraĵo (kvankam la plej famaj specimenoj de tiu ĝenro furoros en Eŭropo nur kelkajn jardekojn pli malfrue). Jen la priskribo de la mistera S-ro Ping, kies identeco estas plurmaniere interpretebla:

“La pavo flugis pli rapide, ol lumradioj! Ĝi preterflugis la lunon, la sunon, kaj eĉ nian kosman spacon. Min ĝi fine portis al la aero ĉirkaŭ Ping.”

Lambodar demandis, “Ping? Kio do estas tio?”

Damorudhar diris, “Vi do volas scii, kio estas Ping? Jen Ping” — kaj li faris desegnaĵon.

Lambodar denove demandis, “En ordo, sed kiu li estas?”

Damorudhar iom senpaciencis: “Kial vi atendas, ke mi sciu tion? Li apartenas nek al mia parencaro nek al mia komunumo.”

La enigmeca s-ro Ping i.a. faras al Damoru tiun ĉi strangan rekomendon:

“Preter nia koŝmaro situas la ĉevala koŝmaro, kiun mi aparte rekomendas al tia turisto, kiel vi.”

(Parenteze, gratulon al la tradukinto pro tiu lerta vortludo.)

S-ro Ping klarigas al Damoru kiel atingi la “ĉevalan koŝmaron”, kiu estas fakte iu speco de infero, loĝata nur de spiritoj de mortintaj friponoj. Laŭ la vortoj de Ping:

“La spiritoj de ĉiuj pseŭdopatriotoj, fuŝgvidantoj kaj friponoj trovas niĉon en tiu medio.”

Por ni, esperantistoj, estas interesa kaj aparte amuza la fakto, ke la pordisto de tiu “ĉevala koŝmaro” parolas nur anglalingve. Por eniri tiun inferon, Damoru estis instruita kiel respondi anglalingve. Kaj jen surprizo, ege ironia kaj multsignifa por ni esperantistoj: la anglalingva kontakto inter la pordisto kaj la “turisto” Damoru, estas dialogo pri... persona identeco! Kaj la pasvorto lernita de Damoru anglalingve estas... “Amiko”! Jen la tuta dialogeto:

“Li anglalingve alkriis: ‘Venas kiu?’

Mi samlingve respondis: ‘Amiko.’

Li trankvile anglaĵis plu: ‘Trapasu, amiko, tute en ordo,’ kaj enlasis min.”

Ĉu ni, esperantistoj, povas ne ridi? Sed... ĉu ni povas ne plori?

Dankon al la tradukinto, kiu per agrabla kaj flua lingvo faciligas al ni la aliron al La vivo de Damoru.

Luiza Carol

Bonvena plu

Brassens plu. Jacques Yvart. Donneville: Vinilkosmo, 2011. 41min. Kun tekstobroŝuro. KD. € 18,00

Antaŭ pli ol jardeko (1998) Jacques Yvart eldonis albumon de ses esperantigitaj kantoj de la fama franca kanzonisto Georges Brassens. Tiu ĉi nova KD proponas tre raran eblaĵon: la aŭskultanto povas aŭdi la samajn kantojn rekantitajn per la sama profunde basa voĉo post dek tri jaroj da maturiĝo.

En 1998 Yvart ja bone kantis la koncernajn pecojn, sed ĉifoje li karesas ĉiun silabon. Temas pri pli ol arto matura, temas pri rikolto de pli ol jardeko da amrilato — memevidente Yvart amas tiujn ĉi kantojn.

Kiam mi unuafoje aŭdis la antaŭan albumon, mia unusola plendo estis ke ĝi tro mallongas: nur ses pecoj! Ĉi-foje Yvart pli ol duobligis la enhavon, aldonante sep kantojn kiuj ne aperis en la albumo de ’98. La lasta kanto, Milito, neniam aperis surdiske eĉ en la franca! Kaj alia aldonaĵo estas karaokeaj versioj de ĉiuj 13 kantoj, per kiuj oni povas mem kanti tiujn tre ĉarmajn, kortuŝajn kanzonojn.

La teknika aspekto de la unua albumo estis ja profesia, sed tiu ĉi versio estas eĉ pli klara. La voĉo de Yvart fojfoje montras sian aĝon, sed tio estas neevitebla parto de maljuniĝo: vinoj, vizaĝoj kaj voĉoj maturiĝas kaj montras pli kaj pli da personeco. Mi supozas ke tiu kiu aŭskultos tiujn ĉi kantojn, volos aŭskulti kaj la antaŭajn versiojn de Yvart kaj la originalajn versiojn francajn de Brassens mem por malkovri kelkajn novajn nivelojn de riĉeco.

Miko Sloper

Filmo pri Tibor Sekelj

Ĉi-jare oni prifestas la 100-an datrevenon de Tibor Sekelj, kiu naskiĝis la 14-an de februaro 1912 kaj forpasis la 20-an de septembro 1988.

Eŭropa Esperanto-Unio proklamis la jaron 2012 Jaro de Tibor Sekelj, kaj la Komitato de UEA instigis la Esperanto-organizaĵojn atenti la jubileon kaj diskonigi la vivoverkon de tiu mondvojaĝanto, ĵurnalisto, verkisto kaj movada aganto.

Jam pasintjare UEA kontribuis al la informado pri Sekelj per ampleksa artikolo de Zlatko Tišljar en nia revuo (junio 2011) kaj per prelego de Spomenka Štimec en la Malferma Tago de la Centra Oficejo la 26-an de novembro.

La prelego de Spomenka Štimec estis filmita kaj ĝi estas nun spektebla en la Reta Kinejo de UEA, http://vimeo.com/36402930.

La 40-minutan filmon De Akonkagvo al Unesko redaktis Francisco L. Veuthey.

Loke — Fake — Persone

Kursaro sur la Esperanto-Insulo

De 11-a de januaro ĝis la 12-a de februaro 2012 okazis Esperanto-Kursaro, organizita kadre de la projekto Esperanto-Insulo sur la insulo Hajnano. Aliĝis 110 personoj el 23 landoj. Iom pli ol la duonon konsistigis 60 ĉinoj, plejparte studentoj, kiuj kun kelkaj mongolaj samkursanoj estas stipendiitaj por tage 8 horojn lerni la internacian lingvon dum 4 semajnoj.

La ĉefan kursaron por komencantoj gvidis Dennis Keefe, laŭ sia fama BEK-metodo, observata kaj helpata de trideko da partoprenantoj de la pedagogia seminario, gvidatan de Katalin Kováts. Krom la komencantoj la aliaj ĉeestantoj havis la eblon frekventi du pliajn kursojn: de Ronald Glossop (Usono): Alfronti militon, kaj de Federico Gobbo (Italio) pri la Filozofio kaj historio de informadiko.

Dum la malferma ceremonio oni laŭtlegis la gratulmesaĝojn, inter ili tiujn de Stefan MacGill, Renato Corsetti kaj de la estroj de la landaj sekcioj de ILEI el Germanio, Svislando kaj Koreio. Katalin Kováts, kiel kuriero de La Ondo de Esperanto, transdonis la diplomon “Esperantisto de la jaro” al la novelektito Dennis Keefe. Li ricevis sian distingon rekte el la manoj de sia antaŭulino, la esperantisto de la jaro 2010 (ambaŭ sur la foto).

(edukado.net)
Du fakaj asocioj kunlabore

La fervojista kaj instruista fakaj asocioj IFEF kaj ILEI konsentis novjare kunlabori pri la realigo de praktika projekto ligita kun 125-jara jubileo de Esperanto; tio prepare al pli vasta kunlabora interkonsento. IFEF okazigos sian 64-an Kongreson en Herzberg-am-Harz en majo 2012; kadre de tio ILEI aranĝos tri-tagan, naŭ-sesian seminarion (19-21 majo) por demonstri kiel instrui Esperanton en fervojistaj rondoj per kurso kun fervoja enhavo, laŭ nova didaktika ŝtuparo, evoluigata por la jubileo. Informoj ĉe http://ifk64.esperanto-urbo.de

Stefan MacGill
Ekspozicio: Fervojo kaj Esperanto

Okaze de la ĉi-jara 64-a Internacia Fervojista Kongreso (IFK) en Herzberg estis instalita en la bela kastelmuzeo de Herzberg nova ekspozicio kun la temo Fervojo kaj Esperanto.

Estas rigardeblaj multaj historiaj objektoj, ekzemple esperantlingvaj broŝuroj pri fervojoj el diversaj landoj, fervojistaj gazetoj, belaj fotoj de iamaj Internaciaj Fervojistaj Kongresoj (IFK), historiaj varbglumarkoj de iamaj kongresoj, faklibroj kaj insignoj. La plej malnova foto montras Internacian Fervojistan Renkontiĝon en Hanovro (Germanio) el la dudekaj jaroj de la pasinta jarcento. La plej malnova fakgazeto devenas el Zagrebo el la jaro 1925.

Pri la fervoja Esperanto-ekspozicio tre ĝojis surlokaj fervojistoj de la kulturasocio BSW, la urbosekciestro Michael Nienstedt, GEFA-prezidanto Achim Meinel el Berlino kaj Esperanto-geamikoj el Herzberg.

La ekspozicio estas vizitebla ĝis julio 2012 dum la malfermtempoj de la loka muzeo. Bonvenon!

Peter Zilvar kaj Zsófia Kóródy

[FORIGITA!: bildo]

Inaŭguro de la ekspozicio Fervojo kaj Esperanto

Dudek kvin jaroj ĉe la redaktora stirilo

Fine de 2011 la multjara redaktoro de Juna amiko, Géza Kurucz, retiriĝis de la redakcio, por tiel duafoje emeritiĝi.

En 1971 la konferenco de ILEI en Maribor proponis la fondon de revuo por lernejanoj. Géza, tiam instruisto en Kecskemét, portis la ideon al la tiama Hungara Esperanto-Asocio, kiu konsentis en 1972 aperigi provnumeron.

Ekde 1973 la revuo aperis regule sub redaktado de Géza, kio pluiris ĝis 1982. Post du stafetaj transdonoj de redaktado kaj transigo de la eldonado de HEA al ILEI, la revuo en 1996 serĉis refoje redaktoron. Géza tiam ĵus emeritiĝis el lernejestra posteno, kiu permesis al li repreni la rolon, kiun li plenumadis ĝis 2011. En 2006 li fariĝis honora membro de ILEI.

Stefan MacGill

Kleriga Tago por la deka fojo!

Dekomence la Kleriga Tago dum la UK estis populara programero, kaj tiu populareco firmiĝis tra la jaroj. Ĝi celas klerigon kaj kleriĝon, pere de aktivigaj kunvenoj, kie la partoprenantoj ne estas nur spektantoj sed ankaŭ aktoroj en la ludo.

Ĝi estas okazo por movada klerigado, per interŝanĝo de spertoj kaj ideoj en neformala kadro, ne por rezolucii sed por kune pripensi. Tamen ne nur primovade: plej diversaj temoj povas esti traktataj dum forumoj kaj diskutrondoj. Aparte interesaj povos esti ĉijare interŝanĝoj inter homoj el tre diversaj kulturaj fonoj, kiajn ni esperas renkonti dum la UK. Ankaŭ homoj, kiuj ankoraŭ ne estas spertaj parolantoj de la lingvo, trovos tre konkretajn erojn, kiujn ili povos ĝui.

La ĉi-jara Kleriga Tago okazos lundon la 30-an de julio. Proponojn por partoprenigaj programeroj, podiaj diskutoj, aktivigaj laborgrupoj, kiuj rilatas ekzemple al movado, lingvoj, kulturoj, informado, organizado, aŭ prelego/diskutrondoj pri nekutimaj temoj, bonvolu anonci antaŭ la 15-a de aprilo ĉe Claude Nourmont, vicprezidanto kaj estrarano pri edukado, kulturo, kongresoj: m...@pt.lu.

Sukceso de esperantistoj en Moskvo

La 12-an de februaro 2012 en la rusia ĉefurbo okazis la 6-a Moskva Internacia Lingva Festivalo, kiu kolektis ĉirkaŭ 1 200 gastojn.

Tradicie la aranĝon organizis esperantistoj. Dum ĝi realiĝis 104 diversaj programeroj, kiuj estis prezentitaj sume 164-foje. La ĉefa parto de la programo estis prezentado de 70 lingvoj, kiujn dum la kvardekminutaj blokoj, en interesa kaj bonetosa formo gvidis profesiaj instruistoj kaj denaskaj parolantoj de la lingvoj naciaj kaj artefaritaj, vivaj kaj mortintaj. Troviĝis loko ankaŭ por prelegoj pri filologio kaj lingvistiko, solena malfermo, kaj granda internacia koncerto, en la fino.

La 6-a Lingva Festivalo en Moskvo iĝis unika ne nur pro la amaso da partoprenantoj kaj kvanto da lingvoj, sed ankaŭ pro la por la rusia Esperanto-movado senprecedenta atento de amaskomunikiloj. Pri la aranĝo faris elsendojn minimume kvar grandaj rusiaj televidkanaloj, unu el ili faris pli ol kvarminutan rektelsendan raporton, kie oni favore menciis Esperanton. Krome venis reprezentantoj de pluraj regionaj televidkanaloj kaj aliaj diversnivelaj paperaj kaj retaj amaskomunikiloj.

La sukceson kaŭzis grandparte la fakto, ke la festivalon akceptis Rusia Universitato de Amikeco inter la Popoloj, kie ni laboras kiel instruistoj, kadre de la filologia fakultato.

La universitato estas unu el la plej grandaj en Rusio kaj Eŭropo. En ĝi studas ĉirkaŭ 35 mil studentoj el pli ol 150 landoj, kiuj reprezentas pli ol 450 etnojn. En la universitato konstante laboras ĉirkaŭ 7 mil instruistoj kaj administrantoj.

Post multaj malfacilaĵoj ni konvinkis ĝiajn plej superajn instancojn, ke ili permesu kaj subtenu tiun ĉi gravegan Esperanto-eventon.

Verŝajne plejmulto de la esperantistoj scias, ke la ideo organizi Lingvajn Festivalojn ŝuldiĝas al la konata esperantisto Dennis Keefe. Ili celas montri la lingvan diversecon de la planedo, pruvi la egalan valoron de ĉiuj lingvoj kaj prezenti la lingvon Esperanto kiel rimedon por la konservado de tiu ĉi belega varieco. La ideo evidentiĝis tiom brila, ke nuntempe tiaj aranĝoj okazas en dekoj da landoj de la mondo.

Ĉi-jare Esperanto estis reprezentita pli vaste kaj varie, ol iam ajn dum la antaŭaj Moskvaj Lingvaj Festivaloj: dum la tuta festivalo bonsitue funkciis Esperanto-stando, kie estis prezentataj Esperantlingvaj libroj, revuoj kaj diskoj. Samloke konstante sonis internacia Esperanto-muziko, kaj estis montrataj fotoj de Esperanto-eventoj. Estis organizita Esperanto-salono, kie kunvenis spertaj esperantistoj kaj novuloj. Krome la lingvo mem estis prezentita 4-foje dum la lingvoprezentoj. Indas mencii, ke Esperanto-prelegojn vizitis estraranoj de la universitato. Kelkaj el ili eĉ ekintencis ne nur lerni la lingvon, sed ankaŭ subteni la enkondukon de instruado de Esperanto kaj esperantologiaj studobjektoj. Neesperantisto, dekano de la filologia fakultato, dum la solena malfermo post internacia koncerto (kiuj okazis en la ĉefa salono de la universitato) kaj dum intervjuoj por amaskomunikiloj multfoje publike favore menciis Esperanton. Necesas noti, ke li tion faris multe pli ofte kaj entuziasme, ol la plejmulto de la esperantistoj el la organiza teamo.

Estas interese, ke malgraŭ la diversnacieco en nia universitato la domina lingvo por instruado kaj komunikado estas la angla. Sed ni sukcesis fari tiel, ke almenaŭ por unu tago tie venkis multlingveco kaj Esperanto.

Vastan esperantlingvan raporton pri la aranĝo kun la plena statistiko kaj amaso da fotoj vi povas trovi en la reto: http://esperanto.su/eo.

Dima Ŝevĉenko, Anna Striganova

Nia lingvo vivas en Nikaragvo!

Ĉu vi konas iomete la historion de Nikaragvo, eta lando en la centra Ameriko? Sendube temas pri malfacila historio, en kiu ideo kiel Esperanto ne bone povis evolui.

La lando havis multajn malfacilaĵojn. Inter la jaroj 1926 kaj 1933 Augusto Sandino, la nacia heroo, luktis kontraŭ usona interveno en Nikaragvo. En 1934 post la fino de la milito la posta diktatoro Anastasio Somoza petis mortigi lin. Inter la jaroj 1937 kaj 1979 la familio Somoza regis la landon diktatorece kaj kruele. Finfine en la jaro 1979 la “Frente Sandinista de Liberación Nacional” (nacia liberiga armeo) sukcesis venki la filon de Somoza. Komenciĝis tempo de internacia solidareco. El eksterlando multaj junuloj vizitis la landon por helpi en la alfabetiga kampanjo kaj en agrikulturo.

En 1984 mi unuafoje vizitis la centr-amerikan landon, havante kontakton kun la tiama Esperanto-grupo de la ĉefurbo Managvo. Tiam mi sukcesis aperigi du artikolojn pri Esperanto en lokaj gazetoj, bedaŭrinde la interna milito malebligis liberan evoluon de Esperanto en la lando. Mia persona historio evitis kontakton al la lando dum multe da tempo, sed mia amo al ĝi kaj ĝiaj homoj neniam estingiĝis.

Komence de 2010 mi entreprenis vojaĝon al Nikaragvo kaj denove havis kontakton kun nikaragvaj Esperanto-parolantoj. Mi uzis la tempon ankaŭ por rilati kun diversaj institucioj, kiuj en nia nuna vojaĝo estis tre utilaj.

En januaro 2012 mi organizis novan vojaĝon kun la meksika aktivulino Mallely Martínez Mateos. La celo de tiu vojaĝo estis pli vaste informi la loĝantaron de Nikaragvo pri Esperanto, instrui la lingvon al kelkaj lokaj personoj kaj pliprofundigi la rilatojn kun institucioj.

La vojaĝon mi entreprenis nome kaj financite de Esperanto Internacia, juna internacia organizaĵo kun la ĉefaj celoj Esperanto-informado kaj -instruado. La vojaĝo estis eksterordinare sukcesa. En la nacia universitato “UNAN” ni partoprenis la 3-an nacian kongreson pri edukado, kiun partoprenis multaj universitataj kaj lernejaj instruistoj (sur la suba bildo). Dum la tuta kongreso, inter la 24-a kaj la 26-a de januaro, ni havis informstandon kaj prelegis antaŭ ĉirkaŭ po 30 personoj pri Esperanto.

Ankaŭ la fruktoj de la gazetaraj laboroj estis eksterordinare sukcesaj. Dum nia restado ni havis intervjuojn en du gazetoj: Hoy kaj Nuevo Diario, kvar radiostacioj: “Radio Ondas de la Luz”, “Radio Advent Stereo”, “Radio Sandino” kaj “Radio 580” kaj eĉ en tri televidstacioj: “VosTV”, “Canal 13” kaj “Canal ExtraPlus 37”. Speciale ĝojinda estas la artikolo en la gazeto Nuevo Diario, unu el la plej legataj gazetoj en Nikaragvo, kiu dediĉis trionan paĝon al Esperanto.

Ankaŭ la instituciaj kontaktoj tre verŝajne estos fruktodonaj. Intertraktadoj kun nikaragva universitato instrui Esperanton en la lingvo-centro estas preskaŭ fakto, mankas nur subskribo de interkonsento. Temus supozeble pri la unua fojo en la historio de Esperanto en Nikaragvo, ke oni oficiale instruus Esperanton en la lando. Krome estis diskutoj kun alia universitato kaj 2 lernejoj pri Esperanto-kursoj. En la instituto “Maestro Gabriel” ni povis prelegi pri Esperanto antaŭ ĉiuj instruistoj de la koncerna lernejo.

Menciindas ke en nia lasta tago ni havis informstandon ĉe renkontiĝo de la direktoroj de ĉiuj mezgradaj lernejoj de la tuta urbo Managvo. Samtage ni prelegis pri Esperanto antaŭ ĉirkaŭ 60 lernantoj de la gimnazio de la nacia universitato (UNAN) por instigi ilin partopreni en la venontaj kursoj.

Entute do temis pri tre bonaj rezultoj kaj espereble baldaŭ ni povos raporti pri pliaj pozitivaĵoj. Grandan laŭdon meritas niaj lokaj helpantoj: Uriel Gurdián, Diosell Hurtado, sed speciale Meyling Palma, kiu jam antaŭ nia alveno aranĝis la kontaktojn kun amaskomunikiloj, helpis organizi la informstandojn, kaj tre vigle kaj serioze partoprenis en ĉiu aktivaĵo.

Nun restas al ni kaj al la lokaj aktivuloj daŭrigi la laboron, kompreneble ĉiam estas bonvena ĉiu ajn helpo por konstrui pli fortan teamon kaj havi baldaŭajn, konkretajn kaj bonajn rezultojn. Aliĝu al niaj projektoj! Kontaktu min: e...@gmail.com.

Martin Schäffer

Forpasoj

Bérengère Cheverry (1908-2012) forpasis 103-jara la 10-an de januaro en Angers (Francio). Ŝi multe aktivis por Esperanto en la loka grupo, en la Centrokcidenta Federacio kaj en la kulturdomo-kastelo Grésillon. De 1961 ĝis 1999 ŝi estis fakdelegito pri mastrumado.

Stanley J. Drake (1916-2011), iama prezidanto de la Universitato de Fort Lauderdale, mortis la 2-an de decembro en Atlanta (Georgio, Usono). Li esperantistiĝis en la 70-aj jaroj, ĉeestis plurajn UK-ojn kaj instruis Esperanton en universitataj k.a. kursoj. En 1978 Drake fondis Internacian Societon de Amikeco kaj Bonvolo kaj estis longe ĝia ĝenerala sekretario kaj poste prezidanto. Li estis honora membro de Esperanto-USA.

Antoinette Guigues (1926-2012) mortis la 20-an de januaro en Aix-les-Bains (Francio), kie ŝi multe aktivis por Esperanto kaj estis delegito de 1990 ĝis 2007.

Petronella A. van Heugten (1918-2011) mortis la 22-an de decembro en Deurne (Nederlando). Kun sia edzo ŝi regule gastigis Andreo Cseh, kiam tiu ĉi venis provlegi la revuon La Praktiko, presatan post la 2-a mondmilito en la urbo Helmond.

Yrjö Hiltunen (1917-2012) forpasis la 1-an de januaro en Kouvola (Finnlando). Li aliĝis al en UEA en 1949 kaj estis dumviva membro ekde 1972. Li estis vicdelegito ekde 1950 kaj delegito ekde 1954 ĝis 1989, ekde kiam li servis kiel fakdelegito pri fervojoj ĝis sia forpaso.

Fernando Galvão Marinho (1933-2011) mortis la 10-an de februaro 2011 en Rio-de-Ĵanejro. Emerita oficiro, li prezidis Brazilan Esperanto-Ligon de 1982 ĝis 1985. Li grave rolis por la reunuigo, en 1986, de la landa movado, antaŭe dividita en Brazila Esperanto-Ligo, Brazila Konsilantaro de Esperanto kaj Kultura Kooperativo de Esperantistoj. Li sukcesis akiri elsendotempon por Esperanto-programo en Radio Copacabana (1983-1985) kaj kompilis la libron Não só idealistas, mas realizadores (Ne nur idealistoj, sed realigantoj; 1995). Jam frue li malkovris la potencialon de Interreto, starigante la retejon Sementeira (Semejo) en 1997. Ekde 2006 li verkis blogojn, i.a. adapte tradukante Gazetarajn Komunikojn de UEA. Li gvidis LKK de la 36-a Brazila Kongreso en Petrópolis (2000), urbo en kiu li estis tridekon da jaroj vicdelegito kaj fakdelegito pri instruado.

Ratimir Metz (1917-2011) mortis la 28-an de novembro en Kroatio. Agronomia inĝeniero, li lernis Esperanton en 1952 por partopreni en la Zagreba UK en 1953. Li estis fidela membro de Esperanto Societo Božidar Vančik en Varaždin kaj motivis siajn filinojn lerni la lingvon. En 2001 li ĉeestis la malfermon de la dua UK en Zagrebo, eĉ trigeneracie, kun siaj genepoj, denaskaj esperantistoj el Kanado.

Ivo Sanguinetti (1924-2012) forpasis la 10-an de januaro en Porto Alegre (Brazilo). Arkitekto, li aktivis en movado por gaŭĉaj tradicioj, pri kiuj li verkis artikolojn kaj librojn. Li fondis Gaŭĉan Esperanto-Societon kaj esperantigis gaŭĉajn rakontojn kaj kanzonojn. Kun la edzino Isaura, kiu forpasis en 2009, li okazigis en 1969, per Esperanto, ekspozicion de infandesegnaĵoj el 30 landoj. Li estis turisma fakdelegito de 1981 ĝis 2007.

Sándor Sénási (1923-2011), fakdelegito pri katolikismo, mortis en Nyíregyháza (Hungario).

Stephanie Strunjak (1990-2012) pereis akcidente la 11-an de februaro en Zagrebo. De 2000 ĝis 2002 ŝi premiiĝis ĉiujare en la fabelkonkurso de la finna Päätalo-Instituto. En 2000 ŝi iris al Finnlando por la premitransdono, pri kio raportis multaj gazetoj. En 2002 la finna Julavo transdonis la premion al ŝi en Zagrebo, denove kun vasta atento en la gazetaro kaj televido. En 2002 ŝi estis elektita la Zagrebano de la Jaro.

Eli Urbanová (1922-2012) forpasis la 20-an de januaro 2012 en Prago. Profesie instruistino, ŝi esperantistiĝis en 1948 kun Štefo Urban, ŝia edzo ĝis 1955 kaj aŭtoro de la versa fablaro Nova Ezopo (1961). Ambaŭ membriĝis en la Praga Esperanto-Klubo en 1949 kaj baldaŭ ekverkis en Esperanto. Jam en 1940 Urbanová aperigis poemaron en la ĉeĥa. En la periodo 1952-1957 ŝi ricevis dek premiojn, i.a. la unuan premion pri poezio en la Belartaj Konkursoj de UEA en 1954. Fortan impulson al Urbanová donis ŝia amikiĝo kun Julio Baghy, kun kiu ŝi ekkorespondis en 1952 kaj kiu vizitis Pragon en 1956. Ŝi aperigis la poemarojn Nur tri kolorojn (1960), El subaj fontoj (1981), Verso kaj larmo (1986), Vino, viroj kaj kanto (1995), Peza vino (1996; dulingva, kun ĉeĥa traduko de J. Rumler), El mia buduaro (2001), Rapide pasis la temp’ (2003) kaj Prefere ne tro rigardi retro (2007). Ŝiaj poemoj aperis ankaŭ en la kolektoj Kvarfolio (1976) kaj Eli Urbanová — nuntempa Esperanta poetino (2005), kaj en Esperanta antologio (1958 kaj 1983). Ŝia literatura ĉefverko tamen estas Hetajro dancas (1995), ampleksa aŭtobiografia romano, kiu ricevis la OSIEK-premion en 2001. Urbanová multe artikolis pri Esperanto en la ĉeĥa kaj instruis la lingvon. En 1957 ŝi kunfondis Internacian Verkistan Asocion, kiu funkciis dekon da jaroj. Ĝin sekvis en 1983 Esperantlingva Verkista Asocio, en kiu ŝi ankaŭ membris. De 1975 ĝis 1980 ŝi estis juĝanto pri poezio en la Belartaj Konkursoj. En 2003 OSIEK dediĉis sian konferencon en Prago parte al ŝia verkaro. Ĝia prelegaro, Intimaj temoj en Esperanto-beletro, aperis en 2005. Urbanová estis membro de la Akademio de Esperanto 1986-1995. En 1996 ŝi fariĝis Honora Membro de UEA. Saman distingon ŝi ricevis de Ĉeĥa Esperanto-Asocio en 1982.

Jenneke van Veenendaal (1920-2012) mortis la 25-an de januaro en Amsterdamo. Esperanto estis kvazaŭ ŝia gepatra lingvo, ĉar ŝi estis filino de esperantista familio. En 1938 ŝia patrino E. van Veenendaal-Bouwes fondis Tutmondan Junular-Organizon (nun TEJO) en la Internacia Junularkunveno (la unua IJK) en la nederlanda vilaĝo Groet. Okaze de la 50-jariĝo de TEJO la filino verkis artikolserion pri ĝia historio por la revuo Fenomeno. Ŝi estis granda amanto de la Esperanto-poezio kaj dum kelkaj jaroj delegito kaj turisma fakdelegito.

Revuo Esperanto 2012 4

Malferme

Kiujn kvalitojn havu nia nova prezidanto?

En pluraj landoj nuntempe ni troviĝas meze de kampanjoj por elekti novajn gvidantojn. En tiuj kampanjoj leviĝas la demando, kion oni atendas de nova gvidanto? Kiujn trajtojn havu tiu persono? La ĵurnaloj faras siajn listojn de dezirindaj kvalitoj; la legantoj respondas; la debato daŭras.

Universala Esperanto-Asocio ne estas lando; ni ne travivas la streĉan kaj ofte disdividan procedon de nacia elektokampanjo. Tamen, ĉiun trian jaron la Komitato elektas inter si prezidanton de la Asocio. Laŭ la statuto, prezidanto rajtas deĵori dum nur du trijaraj periodoj sinsekve. Nia nuna prezidanto, Probal Dasgupta, kompletigos sian sesan prezidan jaron en 2013. Sekve, necesos trovi novan prezidanton. Kun kiuj karakterizoj?

Necesas unue konscii pri kelkaj bazaj faktoj pri la Asocio. UEA pretendas esti la gvida, aŭ almenaŭ ĉefa asocio en la monda Esperanto-movado. Ĝi estas parte federacio de landaj asocioj, parte asocio de ordinaraj membroj. Tiu hibrida karaktero konsistigas samtempe ĝian forton kaj ĝian malforton.

UEA havas multrilate la trajtojn de entrepreno. Ĝi havas profesian, salajratan stabon; ĝi posedas oficejon; ĝi havas vendejon, nome la Libroservon; ĝi mastrumas bibliotekon; ĝi organizas mondajn kongresojn; ĝi prizorgas signifan investitan kapitalon.

Ĉio ĉi ne venis el la aero: la strukturojn kreis amaso da homoj tra pli ol jarcento. Ĉiu aspekto de la Asocio havas sian historion, kaj en ĉiu aspekto de ĝia laboro oni investis kaj ankoraŭ investas energion kaj foje monon. Tiu sento de tradicio estas forta solidariĝa elemento. Ĝin apogas la lingvo kiun ni ĉiuj uzas. Mi ofte diras al miaj studentoj, ke lingvo estas ĉiam retrospektiva: ĝia signifokapablo estas produkto de ĉiuj eldiroj, ĉiuj uzoj de la lingvo en la pasinteco. Ankaŭ Esperanto sekvas tiun regulon.

Kvankam tiu sento de kontinueco materia kaj spirita estas grava fonto de forteco por UEA, ĝi estas samtempe obstaklo. La mondo ŝanĝiĝas rapide pro grandaj teknologiaj progresoj kaj ankaŭ pro konektiteco, ligiteco de la homoj, kiuj komunikiĝas trans la limoj politikaj kaj lingvaj, kaj kiuj intermiksiĝas multlingve pro migrado. La malnovaj valoroj cedas antaŭ novaj.

Kaj tiu revolucio rekte rilatas al nia afero: temas pri komunika revolucio — kaj lingvo estas fundamenta ilo de komunikado.

En tiu senco, la firme establitaj tradicioj de UEA (netaj avantaĝoj por disa movado) devas adaptiĝi al novaj realoj. Kaj ne nur tio: se ni volas ŝanĝi la estontan vojon de internaciaj rilatoj, ni devas adaptiĝi ne nur al la nuno sed ankaŭ al la estonteco — fakte ne nur adaptiĝi sed eĉ anticipi kaj ekspluati la ŝanĝojn.

Pezaj taskoj por nova gvidanto — sed ankaŭ allogaj defioj! Nova gvidanto de UEA povus havi grandan efikon je la direkto kaj energio de la Asocio.

Kaj kia tipo estu tiu homo? La aspektoj de la Asocio, kiujn mi menciis, diktas la ĉefajn karakterizojn.

Unue, ni bezonas homon, kiu povas inspiri — homon kapablan mobilizi la fortojn de la Asocio, kapablan kunigi la homojn ĉirkaŭ komunaj taskoj, kapablan doni al la homoj senton de direkto. Tiu homo devas esti bona juĝanto de homoj, kiu povas arigi ĉirkaŭ si kompetentajn kunlaborantojn, kiu povas respekti la laboron de aliaj kaj kiu povas distingi laborpretecon disde fanfaronaj promesoj. Tiu homo devas scii kiel rilati al simplaj membroj kaj ankaŭ kun gvidantoj de landaj kaj fakaj asocioj.

Due, ni bezonas homon kun bona kompreno de profesiaj organizaĵoj, kiu scias kiel mastrumi komplikajn strukturojn, plani por ili kaj plenumi la planojn. Al tiu homo, financa bilanco ne estu fremda, nek la bezonoj de salajrataj oficistoj. Ne estas la tasko de la prezidanto mem plenumi laborojn pli bone plenumatajn de la Ĝenerala Direktoro, sed la prezidanto kaj la estraro de la Asocio havas finan respondecon pri la efika funkciado de la Asocio antaŭ la membroj kaj la aliĝintaj asocioj; laŭstatute ili tenas superrigardon de la Ĝenerala Direktoro.

Trie, ni bezonas homon, kiu samtempe komprenas la novajn mediojn de komunikado kaj respektas la tradiciojn — homon, kiu ne forĵetos la malnovon nur por havi novon, sed akceptas la novon kaj adaptas al ĝi la malnovon. Tiu homo devas kapabli komuniki kun niaj pli konservemaj membroj, sed samtempe nutri kaj apogi novajn ideojn. Tiu homo konu bone nian lingvon kaj ĝian kulturon, sed estu preta trovi novajn vojojn en la estontecon.

Verŝajne neniu homo havas en abundo ĉiujn tiujn talentojn. Necesos kompromiso. Eĉ oni povus diri, ke ni bezonas homon, kiu komprenas la proprajn limojn kaj scias trovi kaj utiligi la talentojn de aliaj — do homon klarvidan, ekvilibran kaj juĝkapablan.

Se oni rigardas la ĉefministrojn kaj ŝtatprezidantojn de niaj diversaj ŝtatoj, oni vidas, ke jen kaj jen oni sukcesas ĝuste elekti, jen kaj jen oni malsukcesas. Espereble en UEA oni ja sukcesos — tiel ke nia Asocio prospere antaŭeniru en novan deĵorperiodon por la propra bono kaj por la bono de Esperanto.

Humphrey Tonkin

Esperanto-Insulo: eksperimento, tre intensa studa monato en Ĉinio

Neniam en Ĉinio oni vidis ĝuste tian aranĝon: kursaro tiom longa, tiom partoprenata, tiel internacia, tutmonata, tuttaga, neturisma, laboriga ĝis fizika kaj mensa laciĝo. Gejunuloj kiuj lernis Esperanton ekde la 8-a matene ĝis la 10-a vespere, ĉiutage krom dimanĉe, studentoj kiuj unue dubis kaj poste esperantistiĝis.

Neniam en Ĉinio oni vidis eŭropanojn, usonanojn, ĉinojn, mongolojn kaj koreojn kunlerni en la sama baza kurso, ĉe la samaj tabloj, farante la samajn ekzercojn, spite al la fakto ke Esperanto por azianoj povas esti ankaŭ malfacile lernebla. Oni neniam vidis tiom da studentoj, kiuj neniam lernis Esperanton antaŭe, ĉe la fino de unu monato paroli dum horoj kun eksterlandanoj. Tio probable neniam okazis en Ĉinio kun la angla, nek kun iu ajn alia lingvo dum la kvinmiljara historio de tiu lando.

Jes ja, tiom da malsamaj landanoj en kurso por komencantoj sukcese kunlernis. Pruvo al la mondo, ke Esperanto povas superi ĉiujn aliajn lingvojn rilate rapidecon de lernado kaj ĝustecon de parolado. Kaj krome, en la lasta semajno komencantoj ĉeestis du lecionojn de la Universitato de Esperanto — kaj tiuj studentoj komprenis, eble ne la tuton, sed sufiĉe por sekvi la kurson. Invitu lingvoinstruistojn de la angla lingvo provi fari similon. Ni esperantistoj povas resti fieraj. Kiu dubas, venu al Esperanto-Insulo.

En ĝi, spite al la originaj planoj por nur inter 20 aŭ 30 partoprenontoj, finfine ĉeestis 131 gelernantoj el 22 landoj: 68 ĉinaj lernantoj el dudeko da ĉinaj regionoj kaj 63 homoj el dudeko da aliaj landoj. Naŭ dekonoj el tiu nombro plentempe ĉeestis. Kelkaj parttempuloj kiel Peter Baláž kaj la teamo de lernu.net ĉeestis por observi, prelegi kaj paroli pri venonta kunlaboro.

La nombro de ĉinaj plentempaj studentoj kreskis tiel rapide, ke en novembro ni devis haltigi la akceptadon de partoprenontoj de Ĉinio. Se la aranĝo daŭrus nur tri tagojn aŭ unu semajnon, kiel la kutimaj Esperantaj aranĝoj, estus pli facile, sed el tiuj 131 homoj preskaŭ ĉiuj estis tie por la tuta monato, kaj la plejparto studis la tutan tagon. Pro la grandaj ferioj de la ĉina Novjaro ne facilas aranĝi tutmonatan restadon sur la insulo.

La kursaro de Esperanto-Insulo konsistis el tri fundamentaj partoj. Unue, la BEK-kurso, la tre intensa instruado de Esperanto, daŭranta 8 horojn ĉiutage krom dimanĉe, kun aldonaj studohoroj vespere. Vere intensa, tuttaga, ĉiutaga, ĉiumomenta lernado de la lingvo. En tiu kurso troviĝis homoj el 14 landoj, plejparte ĉinaj studentoj, sed ankaŭ deko da koreoj kaj kvino da mongoloj. Due, estis la kurso pri metodiko de Katalin Kováts, kiu daŭris du horojn ĉiutage inter lundo kaj vendredo, kun aldona helpolaboro kaj provinstruado dum la BEK-kurso. La tria parto estis la kursoj de la Universitato de Esperanto, gvidataj de la profesoroj Ron Glossop el Usono kaj Federico Gobbo el Italio. La kursoj por spertaj esperantistoj, do tiuj de Metodiko kaj de la Universitato de Esperanto, okazis paralele kun la BEK-kurso: BEK en granda klasĉambro por 100 personoj, kaj la alia kurso en ejo por proksimume 30.

Iasence oni povas nomi Esperanto-Insulon la eksperimento-insulo. Multo el tio kio okazis, estis farita por vidi ĉu ĝi entute eblas. Unu ekzemplo de tio estas la BEK-kurso mem. Kvankam tia kurso jam okazis sukcese en eŭropaj landoj kaj en Usono (Madrido, Grésillon, Plouézec, NASK en San-Francisko ktp), kun gelernantoj de diversaj aĝoj, kaj kvankam ĝi jam okazis en Ĉinio kun ĉinaj studentoj, BEK neniam prezentiĝis antaŭ tiom da komencantoj el tiom da malsamaj aziaj kaj eŭropaj landoj. En la dua vespero, kiam mi ricevis la unuajn ekzamenetojn kaj komencis korekti ilin, mi plene konstatis, ke mi ne kapablas — 82 kvizoj en 8 lingvoj: la ĉina, angla, germana, slovaka, litova, korea kaj mongola, kaj ankoraŭ alia kies nomon mi forgesis! Kaj kiam mi ekrigardis la hejmtaskojn, pli ol 600 aldonaj paĝoj en nur unu tago, mi preskaŭ svenis. Kun tiom da korektolaboro evidentiĝis, ke, kontraŭvole, mi devas radikale ŝanĝi la BEK-kurson por adaptiĝi al la nekutimaj cirkonstancoj.

Feliĉe ekde la komenco mi havis la helpon de Penny Vos, kiu lerte helpis al mi reorganizi niajn labortablojn, kaj kiu poste starigis specialajn lecionojn por tiuj kiuj malfacile sekvis la rapidan ritmon de la BEK-kurso. Aldoniĝis ankaŭ la helpo de Magda Feifičová el Slovakio kaj Jano Clark el Usono. Katalin sendis kunlaborantojn en diversaj partoj de la tago, kaj finfine tri ŝiaj lernantoj proponis sin por helpi korekti kelkajn hejmtaskojn de la BEK-kurso: Maja Mériaux kaj Michèle Reverdy el Francio, kaj Ĝoja Cho el Koreio.

Alia eksperimento estis disponigi, ekde la dua semajno, tiun bazkurson BEK al la lernantoj pri metodiko de la kurso de Katalin. La ideo estis simpla kaj fruktodona. Ŝi povas doni multe pli ol teorian kurson pri metodiko; ŝi povis permesi al siaj gelernantoj tuj kaj rekte provi ĉion kion ŝi instruis al ili en grupo de realaj lernantoj de Esperanto, multaj el kiuj estis veraj komencantoj. Tiu kunlaborado ankaŭ permesis al mi taksi la valoron de pluraj metodoj, plejparte komunikaj, en la kunteksto de realaj lernosituacioj en Ĉinio. La BEK-kurso ne estis kutimo pro la tre intensa lernoritmo, tamen, ĝi tre similas la realon de lingvolernado en Ĉinio, kie, en la universitato, lingvaj kursoj, speciale ekster la kadro de la lingvo-diplomiĝantoj pri la angla, povas atingi 200, 300, eĉ ĝis 500 studentojn!

La laboro de Katalin kaj de edukado.net meritas apartan laŭdon pro siaj amplekso kaj multflankeco. En Ĉinio ŝi sukcese starigis la KER-ekzamenon, ekzamenante je la niveloj B1, B2 kaj C1 (29 lernantoj el 10 landoj partoprenis). Tio estas novaĵo por Azio, kaj ĝi helpos krei ponton inter Ĉinio kaj Eŭropo. Simile, granda kvanto da novaj metodoj kaj instru-manieroj prezentiĝis al la ĉinaj esperantistoj, kiuj nun povas komenci repensi kaj plibonigi sian laboron de la elementa lernejo ĝis la universitato. Por realigi sian instruadon Katalin ofte laboris ĝis la tria, kvara, eĉ la kvina matene! Kaj ĉiam kun tiom da energio kaj sukceso.

La plej grava eksperimento tamen ne estas, laŭ mi, en la lingvo-lernado de Esperanto, sed en la utiligo de Esperanto kiel ilo por instrui neesperantajn temojn. Tia eksperimento konkretiĝis en la lanĉo de la Universitato de Esperanto. Dum jardekoj ekzistas AIS kaj ĝia speciala kursaro. Ankaŭ prelegserioj universitatnivelaj en la Universala Kongreso de Esperanto, Internacia Kongresa Universitato, antaŭe Internacia Somera Universitato. La Universitato de Esperanto inspiriĝas ne tiom de la antaŭaj modeloj, sed de la nova modelo de MIT kaj Yale en Usono. La kursoj estas kompletaj kun proksimume 30-40 horoj; ili estas filmitaj; libere utiligeblas per la Licenco Krea Komunaĵo; estas pri bazaj, ĝeneralaj temoj; jam instruiĝis plurfoje en la universitato. Kaj, grave laŭ mi, la kursoj ne estas preparitaj por entuziasmigi la publikon; ili tutsimple instruas la temon, sen provo plibeligi ĝin, sen strebo plidolĉigi la temon por altiri pli da partoprenantoj en la kursoj. Tia estas ankaŭ la filozofio de la Universitato de Esperanto.

La ĉeestantoj de la kursoj de la Universitato de Esperanto estis plejparte eŭropanoj, kiuj en alia horaro ĉeestis ankaŭ la kurson pri metodiko. En la kurso de Glossop dudeko da studentoj ĝuis lecionojn pri paco kaj milito, en kurso nomata “Alfronti militon”. Dum du horoj ĉiutage ili lernis pri milito kaj konfliktoj, la kaŭzoj de militoj, kaj proponataj rimedoj kontraŭ militoj. La ĉeestantaro de la kurso de Gobbo lernis pri la historio kaj filozofio de informadiko. Tiu temo, ne teknika, jam estis instruata de li dum jaroj ĉe universitato en Italio. Post kelka tempo ambaŭ universitat-nivelaj kursoj disponeblos sur interreto por la studado en nia Esperanta komunumo.

La kursanoj de la grupoj de Ron, Federico, Katalin kaj Dennis ofte intervidiĝis ekster la kursoperiodo, kaj multe da internacia amikiĝo ekestis tiam. Dum tagmanĝoj, ekzemple, ĉiuj BEK-anoj, kaj granda grupo da eŭropanoj kunvenis por manĝi, babili kaj lerni unu de la alia. Kutime ĉe unu tablo kun du aŭ tri ĉinaj studentoj kaj eble koreo aŭ mongolo, alvenis unu aŭ du homoj el neazia lando, ekzemple el Francio, Hispanio, Usono. Kunmanĝado inter homoj el diversaj nacioj ankaŭ vespere estis ĉiutaga afero.

Okulfrape estis ke post du semajnoj de la BEK-kurso, eĉ veraj novaj lingvolernantoj kapablis komuniki trans kontinentojn. La ĉinaj BEK-anoj certe ofte eraris, multfoje ne utiligis la ĝustan vorton, sed ili sukcesis vere interparoli kun homoj ekster sia hejmlando. Tia interparolado en tiu stadio de lingvolernado neniam okazas en la angla lingvo. La fenomeno meritas seriozan studon kaj esploron de lingvo-edukistoj.

Kelkaj eŭropanoj diris al mi, ke la kursoj eble bone funkciis, ĉar la vetero sur la insulo ĉi-jare ne estis tiel alloga. Nu, eble ili pravas. La temperaturo estis pli malalta ol kutime, kaj la suno malofte aperis. Kutime la mezalta temperaturo de la urbo Haikou, kie ni estis, ĉirkaŭas 21°C en januaro, kaj 22°C en februaro, kun minimumoj de 15°C kaj 16°C. Ĉi-jare, tamen, ni malofte atingis la normojn, kaj nubadis multe pli ol kutime. Menciindas, ke spite al la amplekso (oni povas paroli pri pli ol 15 000 lernohoroj!), la tuto okazis sen ekstera monhelpo, sen subvencioj. Ĉio estis financata de la studokotizoj. La baza kotizo estis 3 000 juanoj, plimalpli 375 eŭroj, por la tutmonata ĉiutaga lernado. Membroj de UEA ricevis rabaton de 200 juanoj, membroj de landaj aŭ lokaj E-asocioj plian rabaton de 200 juanoj, membroj de aliaj E-asocioj kiel ILEI, vegetaranoj, sportistoj ktp rajtis je pliaj 200 juanoj (maksimuma rabato estis 500).

Kvankam la Esperanto-Insulo estis multoble pli granda ol origine planite, la organiza teamo sukcese laboregis por aranĝi la aferon surloke. Semajnfine aldoniĝis ekskursoj kaj tri-taga vojaĝo tra la Insulo.

Mi jam menciis la laboron de Trigo. Gravas ankaŭ la laboro de Trezoro, kiu helpis bone aranĝi la klasĉambrojn kaj administrajn aferojn, kaj de Karilo kiu helpis fari multajn taskojn sur la insulo. Arko ludis gravan rolon en la antaŭa organizado kaj surloka helpo. La loka teamo Wu, Hosemo kaj Spado komencas rapide kompreni kiaj estas la gustoj kaj bezonoj de eŭropanoj, kio estos bona por la venontaj jaroj. Spado speciale kunlaboris por starigi kontaktojn kun la ĉinaj studentoj de la insulo mem. Tiu laboro naskis novan aktivan studentan grupon ĉe la Universitato de Hajnano.

Esperanto-Insulo I finiĝis, kaj nun Esperanto-Insulo II planiĝas. La datoj estos en januaro kaj februaro 2013. Detaloj troviĝos sur la retejo www.esperantoinsulo.info.

Dennis Keefe

Google tradukas el kaj al Esperanto

La celoj de Esperanto kaj Google-tradukoj koincidas, ĉar ambaŭ volas helpi homojn kompreni unu la alian, skribis Thorsten Brants.

Ekde la 22-a de februaro Esperanto ĉeestas inter la lingvoj subtenataj de Google Translate, la plej konata maŝintraduka programo, senpage uzebla per la interreta adreso http://translate.google.com.

La aldono de Esperanto kiel la 64-a lingvo surprizis la esperantistojn kaj kaŭzis ondon de entuziasmo, sed ankaŭ kritikon de la kvalito de la produktataj tradukaĵoj. Tamen regas konsento pri tio, ke la paŝo de Google estas grava reklamo por Esperanto kiel vivanta lingvo. La revuo Esperanto akiris ekskluzivajn informojn pri la fono de tiu decido.

Ĉe maŝintradukado necesas distingi inter du bazaj aliroj al la problemo: Regulbazita, kiu uzas vortarojn kaj gramatikajn regulojn verkitajn de lingvistoj, kaj statistika, kiu uzas algoritmojn verkitajn de programistoj, per kiuj la maŝino aŭtomate lernas el granda kvanto de dulingvaj tekstoj jam antaŭe tradukitaj de homoj. La Google-tradukilo apartenas al la dua kategorio. Tial ĝi ofte eraras pri la akuzativo aŭ ne rekonas iun kunmetaĵon, sed pro la sama kialo ĝi scias foje surprizi per eleganta esprimo aŭ konas vorton kiu ne aperas en multaj vortaroj. Per tiu aliro la programisto ankaŭ povas prilabori iun lingvon eĉ sen devi kompreni ĝin, kaj anstataŭ okupiĝi pri unu konkreta lingvoparo li povas koncentriĝi al plibonigo de la tradukalgoritmo kiel tuto. La tekstoj per kiuj Google trejnas sian tradukilon, venas ĉefe el libroj (Google mem ciferecigis multajn), de organizoj kiel UN kaj el retpaĝoj.

Multaj esperantistoj scivolas pri la eksterordinara favoro de Google, kiu jam en 2007 en reklama video konsilis al la uzantoj de sia retpoŝta servo Gmail profiti la tempon ŝparitan de ĝia spam-filtrilo por fari ĝuindajn aferojn kiel ekzemple lerni Esperanton (la videon ĉe http://www.gmail.com/fightspam spektis 1,5 milionoj da homoj), kaj kiu en 2009 omaĝis la 150-an jubileon de Zamenhof per portempa ŝanĝo de sia emblemo kaj igis 2 milionojn da homoj serĉi informojn pri li kaj Esperanto en Vikipedio. Pro tio revuo Esperanto sin turnis rekte al Google, kiu afable donis respondojn al la demandoj de la esperantistoj.

Thorsten Brants, sciencisto laboranta por Google, informis ke neniu el la inĝenieroj rekte engaĝitaj en la aldonado de Esperanto mem parolas la lingvon, kaj klarigis ke fakte estas sufiĉe kutime ke la teamo okupiĝas pri lingvo kiun neniu el ĝiaj membroj denaske scipovas. Kelkajn el la 64 subtenataj lingvoj eĉ ne parolas iu ajn el la tuta dungitaro de Google. Tio tamen ne estas la kazo de Esperanto: “Ekzistas eta Esperanto-komunumo ĉe Google kiu helpis pritaksi la kvaliton de la sistemo, kaj Franz Och, kiu gvidas la projekton Google Translate, lernis iom da Esperanto kiel infano,” malkaŝis Brants. “Pasintjare ni trovis tradukistojn kiuj tradukis al Esperanto niajn testajn datumojn, kaj je nia granda surprizo ni konstatis, ke la kvalito de la Esperanto-sistemo estas komparebla kun lingvoj por kiuj ni havas multe pli da datumoj, kaj ke ĝi estas multe pli bona ol ĉe ĉiuj lingvoj por kiuj ni havas same malmultan datumkvanton — sen ke ni iel ajn speciale klopodis tion. Tial, post iom da poluro kaj plia testado, ni decidis ke venis la tempo por lanĉi ĝin”.

Kiel Brants konfirmis, kvankam la programo scias traduki ekz. inter Esperanto kaj la ĉina, nuntempe ĉiuj tradukoj al kaj el Esperanto okazas pere de la angla kiel interlingvo. Ĝuste por ĝi Google kutime disponas plej multajn jam pretajn tradukaĵojn, kaj ne ekzistas plano aldoni aliajn rektajn parojn por Esperanto. Li tamen invitis la esperantistojn kontribui al la plibonigo de la tradukilo korektante la tradukojn per musklako sur erara vorto, kaj taksante ĝin “helpema”, “nehelpema” aŭ “ofenda” (per la eta kontrolmarko sube dekstre en la rezultokampo). Eblas uzi ankaŭ la programon Google Translator Toolkit por redakti kaj alŝuti tradukaĵojn. La faritaj ŝanĝoj ne tuj definitiviĝos, sed ebligos al la tradukilo pliboniĝi en la estonto.

Kongresa temo

Lerni kiel ponti

Por kio ni havas kongresajn temojn? Por ŝajnigi, ke ni okupiĝas pri pli ol turismado, diros la cinikuloj. Por montri nian seriozecon, diros la propagandistoj. Por pli bone kompreni nin mem, diros la filozofoj.

Mi emas flanki kun la filozofoj. UK ja donas unikan okazon sperti, kiel diverseca kaj multtavola estas tiu “ni”. Grava parto de tiu sperto estas konversacii pri ideoj — pri la atingoj kaj problemoj de la homa vivo, pri la farto de nia planedo, pri la loko de Esperanto en la tuto. Kaj, surbaze de la ideoj, elkovi agojn.

En Hanojo oni elektis la temon “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo”. Unuavide, tio aspektas kiel vendista slogano, laŭta krio al la preterpasantoj: Se vi volas esti feliĉa, sekura kaj prospera, aliĝu al ni! Se temus nur pri tio, pri kio diskuti? Pli bone iri sur la straton kun brakpleno da flugfolioj.

Sed ni povus legi ĝin ankaŭ kiel instigon: Per Esperanto ni konstruu ponton! Tio estas jam pli invita al diskuto. Ponto devas stari sur io — ĉe ambaŭ finoj. En la konstruado rolas inĝeniera arto, organiza lerto, disciplina laboro. La pontokonstruistoj babilas kaj ŝercas dum la paŭzoj. El tiaj aferoj kreskas la kulturo de pontoj.

La temo invitas nin pensi pri la fora fino de nia Esperanta ponto: la transa bordo, malproksime de la loko, kie ni nun staras. Sur tiu flanko de la rivero, paco, amikeco kaj prospero disfloras. Ĉe nia flanko, tro ofte sieĝas nin la maloj. Kiel atingi, ke ĉiutage la ponto etendiĝu iom pli? Kiel ankri ĝin tiel fortike, ke ĝi eltenos la longan konstruperiodon?

Mirakle, la temo jam proponas respondon: Ni lernu konduti pli amike, pli pace kaj kun pli da atento al disvolviĝo justa kaj daŭropova. Se per Esperanto ni volas atingi tiun pli bonan mondon, tiam nia ponto mem devas esti konstruita laŭ samaj principoj.

Sed kio do estas amikeco, paco, disvolviĝo? Kiel ni spertas ilin ĉiutage, en niaj diversaj familioj, laborejoj, urboj, landoj? Kaj ĉu niaj spertoj en Esperantujo estas iel malsamaj? Kio diferencas inter supraĵa kaj profunda amikeco? Inter paco gardata de polico kaj juĝejoj, kaj paco radikanta en la civilizo mem? Inter disvolviĝo mezurata per mono kaj tekniko, kaj disvolviĝo taksata laŭ homa kaj ekologia bonfarto?

Tiuj ne estas temoj nur por teoria pritrakto. Male, ili tuŝas nian konduton ĉiutagan. Niaj kutimoj de komunikado, aĉetado, vendado, deĵorado, legado, verkado, distriĝado ktp estas kunteksitaj kun la varp-fadenoj de paco kaj malpaco, amikeco kaj malamikeco, disvolviĝo kaj degenero. Tion instruas al ni la movadoj por malkoloniado, por mediprotektado, por la rajtoj de virinoj, etnaj minoritatoj kaj infanoj kaj tiel plu. Se Esperanto celas esti ponto por ĉiuj, ni devas esti pretaj lerni de tiuj aliaj pontokonstruistoj.

Jen do riĉa temaro por niaj sesioj en Hanojo. Ili donos okazon dividi niajn spertojn, kunimagi la estontecon, kaj elkovi novajn projektojn kaj iniciatojn. Kion ni povas fari por fortikigi la amikecon inter esperantistoj je monda skalo? Kiel ni plej bone kontribuu al la solvado de konfliktoj kaj la kreskigo de interkultura kompreno? Kiujn pordojn ni povas malfermi al solidarecaj helpagadoj kaj daŭropovaj entreprenoj, kiuj respektas la sociajn kaj ekologiajn bazojn de la homa esto? Venu al la kongreso parolpreta, lernavida kaj agovola!

Mark Fettes
(reĝisoro de la kongresa temo)
Pontoj

Kial estas pontoj trans river’?

Por ke pli proksimaj estu al si homoj sur la ter’.

El la porinfana poemaro Kiom da turoj havas Prago? de Jiří Žáček.

Kun permeso de la aŭtoro tradukis Jan Smejkal. Desegnis Mirka Tomečková.

La projekto Ĝemelaj Urboj 10-jariĝis

Ĝenerale ĝemelaj urboj estas agado por parigi urbojn aŭ urbetojn en- kaj ekster-landajn, kiuj ne havas rilatojn situe aŭ politike, celante interŝanĝon inter civitanoj aŭ kulturoj. Ĝi havas gravan signifon por antaŭenpuŝi prosperon kaj progreson de la socio kaj por protekti pacon de la mondo.

Apliko de Esperanto en la agado de interurba ĝemeliĝo aperis en la komenco de la 60-aj jaroj de la 20-a jarcento. Hugo Röllinger (1905-2001) el Germanio kaj Catina Giulia Dazzini (1917-1997) el Italio estis pioniroj tiuflanke, ĉar ili pavimis la vojon al oficiala ĝemeliĝo en aprilo 1960, solvinte per Esperanto korespondo-stagnon inter la urboj Massa (Italio) kaj Bad Kissingen (Germanio). Poste kelkaj paroj da ĝemelaj urboj sukcese naskiĝis rekte tra Esperanto, ekz. Knittelfeld (Aŭstrio) kaj Kameoka (Japanio), Vierzon (Francio) kaj Kamienna Góra (Pollando), Kumamoto (Japanio) kaj Heidelberg (Germanio). Ankaŭ la Esperanto-agadoj rapidigis interurban ĝemeliĝon, ekz. Changzhou (Ĉinio) kaj Takatuki (Japanio). Tiuj ĉi ekzemploj forte pruvas ke aplikado de Esperanto en tiu kampo estas praktikebla kaj fruktodona.

Antaŭ 10 jaroj mi aperigis raporton pri proponoj al esperantistoj en Ĝemelaj Urboj, agado iniciatita de mi en la kadro de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio, Ĉinio. Neatendite ĝuste tiu raporto naskigis la projekton Ĝemelaj Urboj. Renato Corsetti, la tiama prezidanto de UEA, tuj reagis al la raporto kaj diris, ke la Asocio serĉas personon, kiu respondecu pri tiu tereno. Post diskuto kaj konsento de la estraro la projekto naskiĝis, kaj mi oficiale eklaboris por ĝi kiel la komisiito, inkluzive de la verkado de laborplano kaj starigo de la reta revueto Informilo de Ĝemelaj Urboj (IĜU).

UEA subtenis tiun ĉi laboron kaj la raporto aperis en la kongresaj dokumentoj de la 87-a UK en 2002. Ĝemelaj urboj fariĝis diskutotemo de la 88-a UK en 2003, kiu estis enskribita en la Laborplanon de UEA por 2003-2005. Ekde 2004 la UK havas Kunvenon de Ĝemelaj Urboj, kaj la raporto de la estraro havas resumon pri la projekto. Ĝin partoprenas kaj gvidas ĉiam tri personoj el la asocio: la prezidanto, estrarano pri landa kaj regiona agado kaj ĝenerala direktoro. Nun ili estas Probal Dasgupta, Maritza Gutiérrez González kaj Osmo Buller, antaŭe Renato Corsetti, Michela Lipari, Hori Yasuo kaj Trevor Steele. Ili silente faris multajn laborojn por ĝi, kiel peri informojn, prezidi kunvenojn, ekspluati lego-kanalon, multobligi IĜU kaj sendi ĝin al esperantistoj en Afriko, kiuj ne havas komputilojn ktp. Robert Bogenschneider provlegas la gazeton.

La projekto allogas atenton kaj eĥon de esperantistoj, ekz. Michael Cwik el Belgio, laboranta en Eŭropa Komisiono, akcentis, ke la E-kluboj en la ĝemeligitaj urboj fariĝos aktivaj elementoj en la ĝemeliĝo-politiko de la komunumoj kaj la Esperanto-kluboj en la ĝemelaj urboj fariĝos “privilegiaj” komunikiloj en la rilatoj de ĝemeligitaj urboj. Plue s-ro Egawa Harukuni el Japanio, direktoro de Unesko-Societo de Wakayama, atentigis, ke la graveco de la rolo de Esperanto por ĝemelaj urboj devas fariĝi pli videbla, kiel movado kun pli efika informado.

Urbestroj pli kaj pli komprenas la gravecon kaj specialan rolon de Esperanto por ĝemelaj urboj. En 2005 la urbestro de Herzberg, la Esperanto-urbo, kaj la urbestro de la pola ĝemelurbo Góra kune interkonsentis uzi Esperanton kiel neŭtralan pontolingvon. Tiujare la projekto aperigis publikan leteron al urbestroj en la revuo Esperanto kaj la komisiito skribis al la koncernaj urbestroj. La rezulto estas aktiva kaj evidenta, ekz. la urbestro de Kioto en Japanio sendis salutmesaĝon al la urbestro de ĝia itala ĝemelurbo Florenco okaze de la 91-a UK. Informiĝinte ke la urbestro de la nederlanda ĝemelurbo Roterdamo akceptis esperantistojn el Lille dum la 93-a UK, la vicurbestrino pri turismo, internaciaj rilatoj kaj ĝemeliĝoj kaj eŭropaj aferoj de la franca urbo Lille faris kuraĝigan respondon.

Partoprenon de esperantistoj en interurba ĝemeliĝo, feston de ĝemeliĝo-datreveno kaj viziton al ĝemelaj urboj konsideras kelkaj urbestroj. Ekzemple en 2004 esperantistoj propraokule vidis reaperon de historia proceso: du urbestroj subskribis deklaracion en tri lingvoj, la germana, Esperanto kaj la japana, por festi la 40-jaran jubileon de la ĝemeliĝo inter Knittelfeld (Aŭstrio) kaj Kameoka (Japanio). Esperantistoj estis invititaj al ĝemeliĝoj okazantaj inter Magdeburg (Germanio) kaj Radom (Pollando), Bagolino (Italio) kaj Mozac (Francio), kaj la urbestroj de Brescia (Italio) kaj Darmstadt (Germanio) kune donacis ŝildon al esperantisto memore al la 20-a datreveno de la ĝemeliĝo de la du urboj. La urbestro de Herzberg kaj la urbestrino de Tokorozawa en Japanio parolis Esperante dum akcepto de esperantistoj. Esperantistoj partoprenis en vizito de la urbestro Limousin (Francio) al ĝiaj ĝemelaj urboj Pilseno (Ĉeĥio) kaj Fürth (Germanio). Certe tute ne mankas aliaj renkontiĝoj kaj vizitoj de esperantistoj inter ĝemelaj urboj, kiel la tradicia renkontiĝo de la Ĉielira Semajnfino kaj renkontiĝo por la 50-a jubileo de la ĝemeliĝo inter Münster (Germanio) kaj Orléans (Francio).

La projekto vigligas nian movadon. Ne malmultaj Esperanto-organizaĵoj prenas ĝin kiel unu el siaj laboroj, ekz. KAEM kaj LA-oj en Vjetnamio kaj Mongolio. LA en Svedio havas komisiitinon pri ĝemelaj urboj, ankaŭ pluraj lokaj asocioj: Liaoning (provinco), Tianjin, Changzhou en Ĉinio, Harima, Takatuki en Japanio, Cluj-Napoca en Rumanio ktp. La regionaj kaj lokaj kongresoj enkondukis tiun temon aŭ konsideris inviton al esperantistoj el ĝemelurboj de kongresurboj, ekz. Universala Esperanto-Kongreso, Azia kongreso, Komuna Kongreso de la Aŭstralia kaj Nov-Zelanda Esperanto-Asocioj, landa kongreso de Svedio, kongreso de Nordoriento kaj Interna Mongolio de Ĉinio kaj Kongreso de Esperantistoj en Kansajo de Japanio. Ĝemeliĝo okazis ankaŭ inter E-organizaĵoj, ekz. Zmiyov (Ukrainio) kaj Prilep (Makedonio), Bretona Esperanto-Federacio de Francio kaj Shandonga Esperanto-Asocio de Ĉinio. La projekto trovis esperantistojn en ĝemelaj urboj por Toowoomba en Aŭstralio, Okayama kaj Tomakomai en Japanio, Davis en Usono ktp. Indas mencii ke esperantistoj sukcese konstruis ponton por realigi ĝemeliĝon de Pocheon (Koreio) kaj Chaoyang (Ĉinio), neesperantistaj organizaĵoj kiel Monda Federacio de Unuiĝintaj Civitoj esprimas la deziron kunlabori en la projekto.

Esperantaj gazetaroj reagis al la projekto. La gazetoj Vekilo en Finnlando, Bazaro en Rumanio kaj retejo de ĈRI starigis specialan rubrikon, La Revuo Orienta en Japanio havis specialan numeron, la tiutema gazeto Pontoj aperis en Germanio. Dum tiu periodo oni ankaŭ varme diskutis pri la termino ĝemelaj urboj en interreto.

La projekto vastigis la influon de Esperanto. IĜU dissendiĝis al pli ol 2 000 esperantistoj en pli ol 100 landoj, kaj menciis nomojn de pli ol 700 urboj en la mondo, i.a. speciale prezentis 32 urbojn. Ĝi ne nur estas legebla en la interreto, sed kopioj de ĝi estas konservataj en la Biblioteko de La Chaux-de-Fonds en Svislando kaj registrita en la elektronika kolekto de Biblioteko Hector Hodler de UEA. Antaŭ 10 jaroj oni legis nur kelkdek artikolojn pri Esperanto kaj ĝemelaj urboj en la retejo Vikipedio, nun tie ekzistas pli ol 20 000 artikoloj, ĉirkaŭ 80% el ili koncernas la projekton aŭ venas el IĜU.

La projekto daŭrigas la honoran tradicion, ĉar ĝemelaj urboj bezonas Esperanton, kaj ankaŭ Esperanto bezonas ĝemelajn urbojn.

Wu Guojiang
Komisiito de UEA pri Ĝemelaj Urboj

[FORIGITA!: bildo]

La urbestroj de Breŝa (Italio) kaj Darmstadt (Germanio) kune donacis ŝildon al esperantisto Luigi Fraccaroli, prezidanto de Breŝa Esperanto-Grupo.

LibreOffice estas por vi

La nova versio 3.5 de LibreOffice nun estas disponebla ĉe http://www.libreoffice.org. Tamen se vi volas elŝuti la Esperantan version, faru tion ĉe http://eo.libreoffice.org/elsxuti/.

LibreOffice estas ampleksa programaro por redakti diversajn specojn de dokumentoj: tekstoj, kalkultabeloj, desegnaĵoj, datumbazoj kaj prezentaĵoj.

En 1999 Sun Microsystems aĉetis la oficejan programaron StarOffice de StarDivision, fondita en 1984 en Germanio. Sun evoluigis la programaron kaj vendis kopiojn de ĝi al klientoj. En 2000 Sun decidis liberigi ĝin, publikigis la fontkodon kaj evoluigis ĝin kiel OpenOffice.org.

Multaj programistoj kaj aliaj entuziasmuloj en la movado por liberaj programaroj helpis pliampleksigi ĝin. Ĝi fariĝis havebla senpage en diversaj lingvoj.

Kiam novaj versioj estis pretaj, la skipoj por la diversaj lingvoj tradukis la novajn tekstojn por ĝi.

En 2004 kolektiĝis skipo de esperantistoj por traduki la programaron OpenOffice.org. Ili tradukis la fasadon de la tiama versio, kaj ĝi estis disponebla kaj iuj esperantistoj uzis ĝin. De tempo al tempo eksiĝis skipanoj, ĝis nur du-tri restis aktivaj.

En 2009 la kompanio Oracle aĉetis la kompanion Sun Microsystems, la projekton kaj tial transprenis OpenOffice.org.

Oracle ŝajne ne volis dediĉi rimedojn al ĝi kaj la projekto stagnis. Aktivuloj decidis apartigi la projekton, kaj formis novan projekton nomatan LibreOffice kun la sama fontkodo. Intertempe Oracle decidis doni la rajtojn kaj respondecojn pri OpenOffice.org al la organizo Apache Foundation.

Multaj programistoj kaj aliaj en la komunumo transiris al LibreOffice kaj la laboro pri ĝi atingis kontentigan ritmon. Novaj versioj publikiĝis kaj oni aldonis pliajn lingvojn al la projekto.

Bedaŭrinde la Esperanta skipo estas nur unu-du homoj. Tamen la fasado estas praktike komplete tradukita en Esperanton. La helpo (informoj kiel uzi la programaron) estas nur parte tradukita. Pluaj tradukemuloj estas bezonataj por tio.

Se vi volontas kunlabori por la projekto (sensalajre), bonvolu iri al eo.libreoffice.org kaj legu la informojn tie. Necesas scipovi Esperanton kaj la anglan lingvon, kaj scipovi uzi almenaŭ unu aplikaĵon en LibreOffice. Komputilo kaj interreta konekto estas nepre bezonataj.

Subteno pri LibreOffice estas havebla en diversaj lingvoj, sed malmulte en Esperanto. Pro tio la skipo bezonas pliajn kunlaborantojn.

Post voĉdono de la estraro de UEA komence de 2004 la projekto estas aŭspiciata de UEA. Dankon pro tiu morala subteno, kiu certe helpis diskonigi la projekton kaj varbi helpantojn.

Donald Rogers

E@I kaj lernu.net vizitis Ĉinion

Ne nur en la kampo de ekonomio Ĉinio iĝas “superpotenco”. Dum la lastaj monatoj rapide kreskas laŭnombre ankaŭ vizitoj kaj registriĝoj en la reta Esperanto-lernejo — lernu.net de tiu lando. Nuntempe ĉinaj uzantoj iĝas unu el la plej grandaj grupoj, ĉu laŭ la kresko de registriĝoj, ĉu laŭ la procentaĵo de novaj vizitoj. Pro tio la E@I-teamo decidis viziti Ĉinion kaj esplori la landon kun granda potencialo por Esperanto.

Kvar reprezentantoj de E@I kaj la retejo lernu.net vizitis en februaro (02-24) Ĉinion. Peter Baláž, Indrė Pileckytė el E@I kaj Jevgenij Gaus kun Neringa Gaus el lernu.net vojaĝis dum preskaŭ unu monato tra la lando.

La ĉefaj celoj de la vojaĝo estis kelkaj:

  • iom ekkoni la landon — ĝiajn kulturon, kutimojn, socion, kondiĉojn ktp;
  • starigi kontaktojn kun lokaj esperantistoj (en diversaj partoj de la lando);
  • esplori tie pri la uzado de la interreto (ebloj, kutimoj, manieroj ktp).

Ĉiuj tiuj celoj helpas al pli bona kompreno de kaj adaptiĝo al ebla estonta ĉina uzanto de lernu.net kaj ebla estonta esperantisto. Nuntempe la uzado de la interreto en Ĉinio rapide kreskas, kaj la homoj tie serĉas en la reto — kiel ĉie en la mondo — ĉion eblan. El la vidpunkto de disponiganto de iu reta servo (niakaze retejo por lerni Esperanton) estas bonvene kaj fakte necese aranĝi, ke tiu servo estu facile kaj rapide trovebla por konkreta publiko. Ĉinio ĉi-kaze estas specifa — temas pri grandega lando, kun multe da potencialaj uzantoj/retumantoj. La lando havas siajn proprajn serĉilojn (Google tie ne estas tiom populara kiel en aliaj mondopartoj), proprajn sociajn retojn. Tial estas grave, ke Esperanto estu videbla kaj trovebla ankaŭ en tiuj ĉi lokoj/retejoj. Vojaĝante ekz. en metroo oni ĉie en Ĉinio nuntempe trovas homojn, kiuj per siaj poŝtelefonoj aŭ tabul-komputiloj retumas, legas aŭ lernas. E@I volas nun pli forte videbligi Esperanton ankaŭ en ĉinaj retpaĝoj, aranĝi, ke ekz. lernu.net estu paĝaro facile trovebla por la ĉina publiko. La potencialo de Ĉinio estas ankaŭ por Esperanto tre bona oportuno por kreski kaj fortiĝi.

Plua kialo por vizito de Ĉinio estis la plano okazig(ad)i tie Someran Esperanto-Studadon (SES). Pro la sukceso de SES en Eŭropo (ĝi okazis jam 4-foje, en la lastaj du jaroj kun po 190 partoprenantoj el pli ol 25 landoj), la teamo esploris eblajn taŭgajn lokojn por simila aranĝo en Azio. Ĉinio estas por tio bona kandidato pro diversaj kialoj. Estonte do eble okazos “kontinentaj” SES-oj (kio ankaŭ faciligas la atingeblon kaj malplikostigas la partoprenon en Esperanto-lernejo por multaj) kaj post Eŭropo (Slovakio) ŝajne Ĉinio povos iĝi la dua okazig-loko.

Dum la vojaĝo la teamo vizitis jenajn lokojn: Pekino, Hajnano, Honkongo, Ŝanghajo, Nankino.

En ĉiu urbo ni estis afable gastigataj de lokaj esperantistoj kaj havis la eblon multe diskuti kun ili.

En Pekino mem okazis kelkaj intervjuoj por la Esperanta redakcio de Ĉina Radio Internacia, ni vizitis la sidejon kaj diskutis kun reprezentantoj de la servo “El Popola Ĉinio” kaj de ĈEL.

En Hajnano la teamo vizitis la projekton de Dennis Keefe “Esperanto-Insulo”, prelegis pri lernu.net kaj pri la agado de E@I, diskutis kun la organizantoj kaj instruistoj.

En Ŝanhajo kaj Nankino ni havis la eblon paroli pri kunlaboro kun la gravaj personecoj de la tiea movado. La ĉina E-movado kaj lernu.net ja havas komunan celon — disvastigi informojn pri kaj lernadon de Esperanto. Reciproka helpo pri tio povas esti fruktodona por ambaŭ flankoj.

Konklude: La vojaĝo estis tre utila sperto kaj plenumis siajn celojn. Fruktodona ĝi iĝis ankaŭ el la vidpunkto de novaj ideoj por baldaŭaj projektoj aŭ starigo de novaj kunlaboraj kontaktoj.

Ĉi-jare okazas grandaj rekonstruoj de lernu.net, kaj la nova retejo jam povos iĝi multe pli taŭga ankaŭ por la azia publiko, parte ankaŭ danke al ĉi vojaĝo.

Apartan dankon la tuta grupo volas esprimi al ĉiuj esperantistoj en Ĉinio, kiuj helpis dum la vojaĝo — gastigis nin, gvidis tra la urboj, diskutis, pripensis la kunlaboron. La vojaĝo estis sukcesa paŝo al plifortigo de la rilatoj, starigo de novaj kontaktoj kaj evoluigo de la azia kunlaboro — ĉu pri lernu.net, ĉu pri aliaj aktivaĵoj de E@I kaj Esperanto ĝenerale.

Granda danko apartenas ankaŭ al ESF (Esperantic Studies Foundation), kiu grandparte financis la vojaĝon. La vizito okazis kadre de la nova “projektaro”, rekonstruo de lernu.net, sed ankaŭ konstruo de kelkaj novaj projektoj, iniciatoj (ĉu retaj, ĉu aliaj). ESF estas daŭre la plej granda subtenanto de E@I kaj ĝiaj projektoj (sen ESF lernu.net ne ekzistus). Se ankaŭ vi volas subteni la pliampleksigon, plibonigon kaj pliefikigon de la projekto Lernu! kiel ilo por disvastigi Esperanton tra la mondo, kontribuu al la kampanjo “100 000 EUR por ESF”, kiun E@I lanĉis ĝuste omaĝe al 100 000 registritaj uzantoj. (Cetere, nuntempe jam estas 113 340 aliĝintoj en lernu.net, kaj la registriĝoj daŭre kreskas). Detaloj pri la kampanjo troveblas en: http://kampanjo.ikso.net.

Peter Baláž
E@I-kunordiganto

[FORIGITA!: bildo]

Kun lokaj esperantistoj antaŭ la Budho-statuo en Honkongo

[FORIGITA!: bildo]

Diskuto kun la organiza teamo de “Esperanto-Insulo” en Hajnano

[FORIGITA!: bildo]

Nia teamo kun s-ro Min Hao kaj liaj studentinoj en Ŝanghajo

[FORIGITA!: bildo]

Prelego pri lernu.net al novuloj en Hainan

La spirito de William Stead

Antaŭ ĝuste cent jaroj, la 15-an de aprilo 1912, subakviĝis la ŝipo Titanic, kaj kun ĝi estingiĝis gvida lumo de la esplora ĵurnalismo, la kontraŭmilita movado kaj la Esperanto-movado en Britio. Li nomiĝis W. T. Stead.

En la nuna Esperanto-movado la nomo W. T. Stead estas konata kiel nura piednoto en la historio de Esperanto. Mi iom eksciis pri li en la sepdekaj jaroj pere de rakontado en La Londona Esperanto-Klubo de la maljuna membro Harry Holmes, kiu rakontis pri Stead ankaŭ en sia libro Londono Vokas: Historio de La Londona Esperanto-Klubo, kiu aperis en 1981*. Sed Stead meritas multe pli centran lokon en la historio de Esperanto ol tiun.

* Londono Vokas: Historio de La Londona Esperanto-Klubo 1903-1978, Harry Holmes, Londona Esperanto-Klubo, 1981

Mi komencis serĉi informojn pri Stead en 2003, kiam, kiel Informa Oficisto por mia landa Esperanto-asocio, mi estis petita proponi ideojn por ĝia centjariĝo okazonta en la aŭtuno de 2004. Estis jam eskter dubo, ke Stead estis eminenta publicisto por Esperanto en la fruaj jaroj de la brita movado. Sed kiam mi serĉis informojn, mi ekkonstatis, ke Stead estis multe pli fama en sia tempo ol mi antaŭe imagis, kaj mi ekscivolis, kial lia nomo ne estas vaste konata, kvazaŭ iuj volas forviŝi lian memoron el la historio. Lastatempe mi daŭrigis la esploron kaj trovis eĉ pli surprizajn informojn.

Stead estis fama en Britio pro sia malkaŝado de skandaloj en la brita socio. En la interreta informejo pri la subakviĝo de Titanic mi trovis reklamfilmeton por informejo pri W.T. Stead*. Montrita estas silenta filmeto pri Stead faranta paroladon, kun aldonita fonmuziko mallaŭte ludata. Sur la ekrano iom post iom aperis jena teksto:

* The most famous man on the Titanic (1912, reeld.) [video], alŝutita de maidentribute, en: Encyclopedia Titanica Moving Film of WT Stead (http://www.encyclopedia-titanica.org/wt-steadmovie-1912.html)

Renkontu la plej faman viron sur Titanic. Lia nomo estas William Thomas Stead, W. T. Stead por liaj amikoj. Li estis ĵurnalisto, redaktoro, spiritisto kaj mondrenoma packampanjanto. George Bernard Shaw laboris sub li. Ankaŭ Oscar Wilde. Tamen la historio apenaŭ memoras lin, eĉ kvankam lia ĵurnalismo estis revolucia, noviga, unika kaj timata! La sesan de julio 1895 li komencis rakonton kiu skuis la mondon, rakonton tiom skandalan, tiom potencan kaj tiom absolute ŝokan, ke ĝi minacis la fundamentan strukturon de la Brita Imperio mem. Li nomis ĝin “La Virgulina Tributo de Moderna Babilono”. Por legi ĝin, vizitu www.attackingthedevil.co.uk.

La ŝoka novaĵo, kiu skuis la Britan Imperion, temis pri pedofilio en altaj lokoj de la brita elito. Tiu estis periodo, sub Reĝino Victoria, en kiu eĉ parolo pri pantalono en la ĉeesto de damo estis konsiderata nedeca. La populara ideo pri la Brita Imperio estis, ke la britoj alportas kristanajn valorojn al la necivilizita mondo. Kaj jen en la gazetoj malkaŝiĝas tiaj ŝokaĵoj pri la elito en la centro de la imperio, kiu pretendas disvastigi tiujn kristanajn virtojn.

Kvankam Stead naskiĝis en neprivilegiigita familio, li havis eĉ pli intimajn sciojn pri la imperia elito ol evidentis. Tio malkaŝiĝis al la mondo nur en 1980, en libro de Profesoro Carroll Quigley, titolita La Angla-Usona Establaĵo*. La libro komenciĝas per la vortoj:

* The Anglo-American Establishment: From Rhodes to Cliveden, Carroll Quigley, Books in Focus, New York, 1981 (1st ed.), ISBN 0-916728-50-1 (elŝutebla ĉe http://www.carrollquigley.net/books.htm)

Unu vintran posttagmezon en 1891 tri viroj estis okupataj en serioza konversacio en Londono. El tiu konversacio fluos konsekvencoj de la plej granda graveco por la Brita Imperio kaj por la mondo kiel tuto. Tiel estis, ĉar tiuj tri viroj estis organizantaj sekretan societon kiu estos, dum pli ol 50 jaroj, unu el la plej gravaj fortoj en la formulado kaj la realigo de la brita imperia kaj eksterlanda politiko.

La tri viroj tiel okupataj estis jam bone konataj en Anglio. La gvidanto estis Cecil Rhodes, mirinde bonhava imperikonstruanto kaj la plej grava persono en la suda Afriko. La dua estis William T. Stead, la plej fama, kaj verŝajne ankaŭ la plej sensacia ĵurnalisto de tiu tempo. La tria estis Reginald Baliol Brett, poste konata kiel Lord Esher, amiko kaj fidato de Reĝino Victoria, kaj poste fariĝonta la plej influa konsilanto al Reĝo Edward la sepa kaj Reĝo George la kvina.

La ideo, per kiu Cecil Rhodes sukcesis enplekti Stead, estis, ke li volas alporti pacon al la mondo pere de sia grandega bonhavo. Estis jam historio de altruismo inter iuj el la riĉeguloj de Anglio, kiuj gajnis sian bonhavon pere de la Industria Revolucio, kaj kiuj pro sia kristana konscienco heredigis sian bonhavon al bonfaraj fondaĵoj. Ankaŭ la ideo de sekretaj societoj estis tiutempe konsiderata multe pli respektinda ol en la nuna tempo. Rhodes parolis pri la kreo de “Nova Monda Ordo” kaj pri laborado tiucele tra la “English-Speaking Countries” [Anglaparolantaj Landoj], per kio li celis Usonon kaj la Britan Imperion, kvankam la ideo, ke la landoj de la imperio estas anglaparolantaj estis pli aspiro ol fakto.

Sed evidentiĝis, ke la ideo de Rhodes alporti pacon al la mondo inkluzivas perfortan vastigon de la imperio. Kiam Rhodes uzis sian pozicion por provoki la Brit-Afrikansan Militon, Stead kontraŭis. Rhodes insistis pri absoluta lojaleco, kaj tio kaŭzis amaran skismon, en kiu Stead estis marĝenigita. Post tio Stead arde kampanjis kontraŭ la Brit-Afrikansan Militon. Li volis sekvi vojon de kunlaboro inter gentoj, prefere ol trudi al ili hegemonion. Stead subtenis la ideon de neŭtrala, facile lernebla helplingvo. Li ludis gravan rolon en la fondo de La Londona Esperanto-Klubo, kiu kunvenis en lia oficejo, kaj en 1904 li fariĝis la unua Prezidanto de la nove fondita Brita Esperantista Asocio (Inc).

Tiu skismo ankoraŭ ekzistas hodiaŭ. Carroll Quigley estis unu el la profesoroj de Bill Clinton en la Universitato de Georgetown, antaŭ ol Bill Clinton fariĝis “Rhodes Scholar” [Studento Rhodes] ĉe Oksfordo. Li omaĝis al Carroll Quigley en sia kandidatiĝa parolado por la usona prezidanteco en 1992*, kaj en sia aŭtobiografio My Life li skribis pri la “longdaŭra efiko” kiun la profundaj perceptoj de Quigley havis sur li*. Quigley skribis en La Angla-Usona Establaĵo: La Studentaj Stipendioj Rhodes, establitaj laŭ la kondiĉoj de la sepa testamento de Cecil Rhodes, estas konataj al ĉiuj. Kio ne estas tiom vaste konata estas, ke Rhodes, en kvin antaŭaj testamentoj, postlasis siajn riĉaĵojn por formi sekretan societon, kiu sindediĉos al la konservado kaj vastigo de la Brita Imperio. En alia libro, Tragedio kaj Espero*, Quigley skribis, ke la celo de tiu sekreta societo estas ... nenio malpli ol la kreo de monda sistemo de financa regado en privataj manoj, kapabla domini la politikan sistemon de ĉiu lando kaj la ekonomion de la mondo kiel tuto. Tiun celon ĝi nomis “the English-speaking idea” [la anglaparolanta ideo].

* My Life, Bill Clinton, Alfred A Knopf, New York, 2004
* Clinton, Quigley, and the New World Order, The End Run, February 23, 2009 (http://www.theendrun.com/clinton-quigley-and-the-new-worldorder)
* Tragedy and Hope: A history of the world in our time, Carroll Quigley, McMillan, New York, 1966 (1st ed.), 1169 paĝoj (elŝutebla ĉe http://www.carrollquigley.net/books.htm)

Carroll Quigley skribis, ke li eksciis pri la funkciado de tiu reto, ĉar oni permesis al li studi ĝin dum du jaroj en la 1960-aj jaroj, por ekzameni ĝiajn dokumentojn kaj sekretajn registraĵojn. Mi havas nenian malsimpation al ĝi aŭ al la plimulto de ĝiaj celoj, kaj estis dum multo el mia vivo proksima al ĝi kaj al multaj el ĝiaj periloj, li skribis, Ĝenerale mia ĉefa malsamopinio estas, ke ĝi volas resti nekonata. Do ni povas sekvi la spuron de la ideoj de Rhodes pri militisma hegemonia Nova Monda Ordo pere de Carroll Quigley, Bill Clinton, George W. Bush kaj Tony Blair, kaj plu ĝis la nuntempaj militoj.

Stead estis marĝenigita, kaj sekvis plua jarcento da militoj. La posteuloj de Cecil Rhodes kreis mondan superpotencon. Malantaŭ la kulisoj ankoraŭ koncentriĝas la potenco kaj milite kaj ekonomie. Reage al tio kreskis dum la pasinta jardeko movado de ordinaruloj por reestabli la esploran ĵurnalismon, sub la ĝenerala nomo veromovado. Estas ankaŭ movadoj por kontraŭi militojn lanĉitajn laŭ simila modelo de la Brit-Afrikansa milito en la tempo de Rhodes kaj Stead. Nun la veromovado parolas en tiu kunteksto ne pri la Anglaparolantaj Landoj, sed pri la anglosfero, denove evidentigante la ligon inter militoj kaj lingvoj. Estas ankaŭ movado por malkaŝi pedofilion en altaj lokoj, kiun multaj ligas kun ritoj de sekretaj societoj por teni siajn membrojn fidelaj. Kaj kompreneble ekzistas ankoraŭ la Esperanto-movado. Ĉiuj tiuj movadoj havas ion komunan: ili volas, kiel volis Zamenhof, ke homoj ĉesu buĉi unu alian, kaj ke ili estu “homoj kun homoj”. Ĉu eblas, ke tiuj movadoj nun kune sukcesos reveki la spiriton de William Stead?

Ian Fantom

[FORIGITA!: bildo]

Monumento sur konstruaĵo en Londono, kie loĝis Stead: Civito de Westminster: W.T. Stead 1848-1912. Ĵurnalisto kaj reformisto de granda renomo. Li loĝis ĉi tie 1904-1912

[FORIGITA!: bildo]

Monumento en Novjorko W.T. STEAD 1849-1912 Tiu ĉi tributo al la memoro de ĵurnalisto de tutmonda renomo estas starigita de usonaj amikoj kaj admirantoj. Li trafis la morton surborde de Titanic la 15-an de aprilo 1912, kaj estas konsiderata inter tiuj kiuj per sia morto noble ebligis al aliaj vivi. FINIS CORONAT OPUS

TEJO tutmonde

Elekto de komitatanoj B de TEJO

Komitatano B estas individua membro de TEJO, kies tasko estas reprezentado de la individuaj membroj. Por la sekva oficperiodo (2012-2014) elekteblas — ĝis la 30-a de aprilo — 4 personoj el la 7 kandidatoj, kiujn plulegante vi povas iom ekkoni.

Sébastien Denux: li estas franco, kiun Vi povas koni ankaŭ kiel intan volontulon de TEJO. Li skribas koncerne sian kandidatiĝon, ke li tre emus labori por la vigligo kaj organizo de la ekstereŭropa Esperanto-vivo, ĉar liaopinie la junulara Esperanto-asocio estas nun tro Eŭropo-centra. Se TEJO konsentas, li planas interalie vivigi la Komisionon MONA (Mez-Oriento kaj Norda Afriko) kiel gvidanto, por helpi la agadon tie.

Paweł Fischer-Kotowski: juna polo, aktivulo por homaj rajtoj kaj estrarano de PEA kaj PEJ. Li mencias inter siaj celoj (kiel komitatano B) ankaŭ altiron de atento al problemoj de movada kaj lingva altkvalita edukado, sed li pleje emfazas solvon de la membromanko ene de TEJO. Li aldonas, ke gravus ne nur engaĝo de novaj junuloj, sed ankaŭ “efektiva kapto” de la membroj.

Ronald Baby González: li estas estrarano de la junulara sekcio de Kuba Esperanto-Asocio, sed antaŭ iom pli ol duonjaro li transloĝiĝis al Madrido kaj aktivas nun tie. Lia ĉefa celo kiel komitatano B estus atingi pli altan uzon de Esperanto en la sciencoj, ekzemple per lanĉo de scienca revuo aŭ retpaĝo (celanta junulojn), aŭ pere de pli da tiutemaj programeroj kadre de internaciaj eventoj.

Magnus Henoch: esperantisto el Svedio, kiu nun vivas en Britio, kaj kiu — laŭ sia kandidatiĝo — strebas por profundigo de scioj kaj kapabloj inter aktivuloj. Li argumentas por pli konscie zorgi pri tiu demando, ekzemple okazigi diversajn trejnadojn, por ke volontuloj de TEJO ricevu la bezonatajn sciojn kaj rimedojn. Li opinias, ke tio gravus por ke ilia laboro kaj ankaŭ tiu de la tuta komitato iĝu pli sukcesa kaj profesia.

Zsófia Pataki: ŝi estas hungaro, kiu baldaŭ finos sian naŭ-monatan volontuladon ĉe Bjalistoka Esperanto-Societo en Pollando. Revenonte al siaj studoj, ŝi planas organizi Esperanto-kursojn kaj kunorganizi programojn de Hungara Esperanto-Junularo (ekzemple IJS-n kaj la renkontiĝon JER). Ŝi ŝatus iĝi komitatano B por akiri novajn kompetentojn, kiuj helpus realigi ŝiajn movadajn celojn, por okupiĝi pri Esperanto, kaj por ekscii pli pri la funkciado de TEJO.

Wang Shanshan: jen komitatano de Pekina Esperanto-Asocio kaj membro de la ĉina filio de ILEI. Ŝi laboras ekde 2005 en la Esperanto-Redakcio de Ĉina Radio Internacia kiel parolistino kaj raportistino. En okazo de sia elektiĝo ŝi helpus la agadon de TEJO pere de sia laborsperto en komunikado kaj pere de siaj kontaktoj kun diversaj lokaj ĉinaj asocioj de junuloj, kio povus plifortigi la Esperanto-movadon en ŝia lando.

Przemysław Wierzbowski: pola esperantisto, kiu interalie estas sperta pri tradukado al Esperanto kaj pri instruado de la internacia lingvo. Ĉi lastan scion li uzis ankaŭ dum sia laboro en la tuluza Esperanto-Kultur-Centro, en 2007 kaj 2008. Menciindas, ke li estas estrarano de PEJ pri loka agado, kaj vi povas koni lin ankaŭ el la retradio Muzaiko. Kiel komitatano B li interesiĝus ĉefe pri edukado (okazigo de kursoj) kaj pri teksta, videa kaj sonregistra amasinformado.

Finante la prezentadon, mi ne forgesu mencii la fonton de miaj informoj (kie troveblas ankoraŭ multe pli, se vi scivolas): http://tejo.org/eo/komitatanoj-b-2012. Mi deziras sukceson al ĉiuj kandidatoj, kaj samtempe mi esperas, ke la rezulto ĉiujn kontentigos kaj helpos la laboron de TEJO.

Sarolta Bagó (Saci)

Nova Landa Sekcio de TEJO

TEJO ĝoje komunikas al la legantoj, ke la Komitato de TEJO decidis re-bonvenigi MEJ, Meksikan Esperanto-Junularon, en la sinon de TEJO, kiel la 46-an plenrajtan Landan Sekcion.

Meksika Esperanto-Junularo, kiu estas la junulara sekcio de Meksika Esperanto-Federacio, fondiĝis jam en 1965, restante Landa Sekcio de TEJO ĝis almenaŭ 1981, kaj estis oficiale refondita en 2009 okaze de la 10-a Meksika Esperanto-Kongreso. La nunan estraron de la freŝa MEJ konsistigas: Sergio Romero Aldana (prezidanto), David Lopez Rueda (vicprezidanto), Ulises Franco Pérez, Edgar López Borja kaj Carlos Hernández Loarca.

TEJO deziras al MEJ sukceson en la agado kaj efikan spert-interŝanĝon kun aliaj Landaj Sekcioj per la komunikkanaloj, kiujn havigas TEJO kiel la tegmenta junulara organizo.

Kun pliaj demandoj vi estas bonvena turni vin al la estrarano pri landa agado Petra Smidéliusz, p...@tejo.org, aŭ rekte al MEJ pere de la retpaĝoj ĉe Facebook www.facebook.com/pages/MEJ-Meksika-Esperanto-Junularo/2 kaj www.tejo.org/ca/node/1432.

Szabolcs Szilva

Esperanto prezentita al tradukistoj de EU

La Ĝenerala Direkcio por Tradukado de la Eŭropa Komisiono invitis la junan ĉeĥan esperantiston Marek Blahuš esti preleganto pri Esperanto en Tradukforumo — interna aranĝo kiu formas parton de la trejnado proponata de Eŭropa Unio al ĝiaj oficistoj, precipe tradukistoj laborantaj por la eŭropuniaj institucioj. Marek Blahuš tiutempe loĝis en Bruselo, kie li faris staĝon kiel informadikisto ĉe la interpreta servo de la Komisiono.

La invito, kiun helpis aranĝi la esperantista pastro Peter Knauer, rezultigis du anglalingvajn prelegojn prezentitajn la 27-an de februaro en Bruselo kaj la 1-an de marto en Luksemburgo al proksimume 110 personoj. La partoprenantoj, lingvemuloj kiuj ĉiutage helpas plenumi la eŭropunian politikon de multlingveco, estis scivolemaj kaj post la aranĝo multaj malferme montris sian entuziasmon pri la malkovro de Esperanto kiel viva kaj eleganta lingvo. La prezenton de Esperanto sekvis prelego pri ĉinaj ideogramoj, farata en la franca lingvo de la ĉinologo Cyrille Javary. La forumo portis la titolon “Lingvoj kun mondaj ambicioj”.

En 20 minutoj kaj akompano de buntaj lumbildoj Marek Blahuš rakontis la bjalistokan revon de Zamenhof kaj demonstris al la aŭskultantoj la riĉecon de la lingvosistemo de li planita, priskribis la entuziasmon de la pioniroj kaj la hodiaŭan disvastiĝon de la Esperanto-movado, sed skizis ankaŭ la persekutadon de esperantistoj fare de Hitler kaj Stalin. Li substrekis la subtenon por lingvaj diverseco kaj egaleco (ilustritan per retejoj de E@I kiel Slovake.eu) kaj skizis la konkludojn de la Civila Socia Platformo por Multlingvismo, kiu alvokis esplori la propedeŭtikan valoron de Esperanto. Post mencio de la renkontiĝo inter reprezentantoj de Eŭropa Esperanto-Unio kaj la eksprezidanto de la Eŭropa Parlamento profesoro Jerzy Buzek, la prezento kulminis per komuna kantado de la Eŭropa himno en Esperanto, kies tekston kun tradukoj angla kaj ĉina ĉiu forportis sur ricevita folio.

La prelegojn sekvis vigla kaj interesa diskuto, karakterizita de sincera intereso kaj respekto por la temo, sen spuro pri la antaŭjuĝoj kiujn oni kelkfoje renkontas ĉe malpli erudicia publiko: ne aperis demandoj pri la kvanto de Esperanto-parolantoj aŭ supereco de la angla, kaj nekredemon pri ekzisto de Esperanta poezio rapide estingis la literatura enciklopedio de Sutton. La kunprelegantoj surprize trovis kelkajn similaĵojn inter la ĉina kaj Esperanto, ĉefe strukturajn. Marek Blahuš sukcesis entuziasmigi eĉ la organizanton, kaj la kontentecon montris ankaŭ la ĉeestantoj, kiuj larĝe aprezis la plivastiĝon de siaj horizontoj. Ne mankis eĉ komentoj favoraj al eventuala akcepto de Esperanto por la interna uzo en EU.

Marek Blahuš

Esperanta radiofonio: elsendoj, sondokumentoj — radie, podkaste, poŝtelefone

La 13-an de februaro 2012 estis la unuan fojon festita la Monda Tago de Radio, proklamita de Unesko. En la komuna porokaza mesaĝo la Ĝenerala Direktoro de Unesko Irina Bokova kaj la Ĝenerala Sekretario de Internacia Telekomunika Asocio Hamadoun Touré atentigis pri la signifo de la radio kiel komunikrimedo, same en la evoluintaj landoj — kie la radiostacioj utiligas novajn teknologiojn, kiel ankaŭ en la disvolviĝantaj landoj — kie radio stimulas la socian evoluon.

Evidentiĝas ke la radio, kiu en la unua duono de la pasinta jarcento revoluciis la amaskomunikadon, ĝis hodiaŭ konservas sian valoron.

Tio ne estas io nova por esperantistoj, kiuj ĉi-jare inter multaj datrevenoj festas ankaŭ la 90-jariĝon de la Esperantlingva radiofonio. Tra jardekoj por multaj esperantistoj en la mondo la E-elsendoj rolis kiel fenestro al Esperantujo. Bele tion memorigis Osmo Buller, aperigante en la propra Facebook-profilo, kelkajn tagojn post la Monda Tago de Radio, sian artikolon el 1982 sub la emfaza titolo “Esperantujo estas en via radioricevilo”.

Multo ŝanĝiĝis, se temas pri radio en la daŭro de ĝia historio iom pli longa ol 90-jara. Tiuj ŝanĝoj rilatas ankaŭ al la E-radio. La nuntempa radio, inkluzive de la Esperantlingva, signifas novajn komunikteknikojn, i.a. la ciferecan sistemon, la Interreton, eĉ se ĝi ankoraŭ ne rezignas kelkloke pri mallongaj ondoj. La nuntempa radio signifas ankaŭ novan koncepton de la radielsendantoj. Se antaŭe la programemisiado ligiĝis kun ŝtata monopolo, nun la elsendojn, sondokumentojn, produktas ankaŭ organizaĵoj kaj individuoj.

Tio koncernas same la E-elsendojn. Daŭre sub la ŝildo de la publikaj radiostacioj aŭdiĝas la E-elsendoj de Ĉina Radio Internacia: http://esperanto.cri.cn/radio/china.htm, Radio Havano, Kubo: http://www.radiohc.cu/eo/ kaj de Radio Vatikana: http://www.radiovatikana-esperanto.org/.

Al la publikaj emisiantoj jam de kelka tempo aldoniĝis grupoj kaj individuoj. Se temas pri la E-radiofonio aparte riĉa ĉi-rilate estis la jaro 2011, dum kiu jen aperis, jen malaperis relative multaj “radioj”. Ne ĉiam temis pri radioelsendoj, ofte pri sondokumentoj.

La 14-an de marto pasis la unua jaro, post kiam en la Interreto aŭdiĝis la signalo de la Pola Retradio en Esperanto, daŭriganta la elsendotradiciojn de la E-Redakcio de la publika Pola Radio. En tiu periodo la redakcio produktis pli ol 100 plurelementajn elsendojn, aŭdiĝantajn du fojojn semajne, lunde kaj vendrede — http://retradio.posterous.com. Tiuj ĉi programoj kreiĝas dank’ al la vasta subteno kaj helpo teknika kaj sponsora de individuaj aŭskultantoj. Sed same kiel iam, kion pruvas la venantaj korespondaĵoj, ili kreas firman emocian ligon, aparte gravan kaze de la E-komunumo, etendiĝanta tra la tuta mondo.

Unujaran aktivadon notis ankaŭ la Esperanta Retradio de Anton Obsendorfer. Konsistigas ĝin ĉiutagaj sonartikoloj, akompanataj de legeblaj tekstoj ĉe: http://peranto.posterous.com/.

Al la relative novaj elsendantoj apartenas Muzaiko: http://esperantoradio.com/muzaiko. Ĝia premiso estas ĉiutaga 24-hora E-programo, akompanata de E-muziko.

Al la malnovaj E-elsendoj regule emisiantaj apartenas la programoj de la melburna stacio 3 ZZZ, aŭdiganta ĉiusemajne unu dimanĉan E-elsendon: http://esperanto-radio.com/3zzzradio. En la momento, kiam mi preparas ĉi tiun rigardon al la E-radiofonio en 2012, la jaro de la 90-jariĝo de la E-Radiofonio, al la aktivaj elsendantoj, kiuj jam pretigis nunjare siajn programojn, apartenas krome Radio Verda el Kanado: http://esperanto-radio.com/radioverda, Varsovia Vento: http://esperanto-radio.com/varsoviavento kaj Verda Stacio el Ĉeĥio: http://www.wix.com/pably0/maratono4.

Kiel tute freŝa novaĵo venis en la lastaj tagoj la informo de Jacob Nordfalk, ke kiel donaco por la E-movado aperis Esperanto-radio por Android-aj telefonoj. Temas pri senpaga aplikaĵo de E-radio Muzaiko, kiu ebligas aŭskulti 10 E-radiokanalojn: Kaliningrada E-Radio, 3 ZZZ en Esperanto, Krokoloko, Peranto, Pola Retradio, Radio Havano Kubo, Radio Vatikana, Radio Verda kaj Varsovia Vento. La programo estas senpage elŝutebla el la Androida Merkato. Necesas serĉi per la vorto: “Muzaiko”, skani la kodon aŭ retumi al https://market.android.com/details?id=dk.nordfalk.esperanto.radio. Ĝi multe simpligas la aŭskultadon de E-radioelsendoj. Tamen, ĉar la programo elŝutas sonon pere de la Interreto, necesas esti konektita al la sendrata reto aŭ havi datum-abonon.

Do, se komence dum jardekoj estis tute trafa la vortumo “Esperantujo estas en via radioricevilo”, delonge aktuala la alia: “Esperantujo estas ankaŭ estas en via komputilo, sekve en via sonaŭdigilo”.

Nun multaj povas aldoni: “Esperantujo estas en via poŝtelefono”.

Gabi Kosiarska

Recenzo

La novaj vestoj de la okcidenta orientemo

Sidarto. Hinda poezia rakonto. Hermann Hesse. Trad. Detlef Karthaus. Novjorko: Mondial, 2010. 126p. 22cm. ISBN 9781595691750. Prezo: € 12,00

Elpensinte fine de la 19-a jarcento la telegrafon, fervojon, elektran lumon kaj aŭtomobilon, la Okcidento pentopagis pro sia progreso per militfebro kaj preskaŭ plena senspiritiĝo, do turnis sin al la Oriento por ĉerpi iom da interna lumo kaj vivosenco. La misteroj, la fabelosimilaj kredoj, la saĝeco jen vivutila, jen nur ŝajna — ĉio, pro kio la Oriento glorbrilis, fascinis la okcidentanojn ĝis sia plena transformiĝo en konsumeblan varon, ne pli ol ujeto da aroma oleo aŭ surpentrita ventumilo. Nun eĉ ne unu provinca urbo eŭropa troveblas, kie ne funkcius po kelkaj konsultejoj aŭ ekzercejoj pri ajurvedo, jogo, zen, reiki kaj similo.

En 1922, verkante kaj eldonante sian poezian rakonton Sidharta, Hermann Hesse staris ankoraŭ ĉe la purfonta orientemo, kiu daŭre satigis prafreŝan interesiĝon.

Li estis unu el la unuaj, kiuj teksis la fascinajn vestojn de la Oriento, kiuj sorĉis la koron de la eŭropanoj, lacaj de la industria ratvetkuro, naciaj kaj klasaj interluktoj, naskodoloroj de la hommalamaj instruoj.

Tamen momenton! La novaj vestoj estas esprimo signifanta neniomon da vestoj... Ĉu mi vere volis diri tion?

Per malavaraj koloroj kaj svingaj penikmovoj Hesse starigas antaŭ ni orientan Salomonon, junan, belan kaj saĝan, meze de ĉies amo, agnosko kaj frua gloro. Pli profunden Hesse ne gvidas nin, do ni kontentiĝu per elokventaj asertoj.

Kiel Salomono, la juna pastrido ne estas trankvila kaj serĉas la vivsencon, la veron, la perfektecon — fakte ĉion kune, sed ankaŭ ĉi-punkte Hesse allasas sufiĉan malprecizecon. La junulon akompanas lia alter ego, Govinda, la plej fidela amiko kaj arda admiranto. Forlasinte la prosperon kaj senzorgan vivon, la du junuloj iĝas senposedaj vagistoj. Sekvas jaroj da lernado kaj observado.

“Sidarto lernis ŝpari la spiron, lernis uzi malmulte da spiro, lernis reteni la spiron. Li lernis, komencante per la spiro, kiel kvietigi sian korbatadon, lernis malpiigi la batojn de sia koro, ĝis ili fariĝis malmultaj kaj restis preskaŭ neniuj”.

Kialaĉe do? pretervole elpafiĝas la demando. Ĉio viva spiras; kion oni atingas aŭ akiras farante la malon?

Sidarto “mortigis siajn sensojn, mortigis sian memoron”... Do ne nur la korpon. Bela ekzercado. Ĉu provindas?

Pardonu ke mi neeviteble perdas la citatan lokon, ĉar ĉio sinonimas, spiralas. La aŭtoro senlace ĵonglas per orientaj spiritaj terminoj, ĝis ĉio iĝas bunta kaĉo.

Poste aperas la Budho. Govinda aliĝas al li, kaj Sidarto restas sola. La instruo de la grandulo — same nebulece redonita fare de Hesse — ne allogas nian Salomonon, kiu denove volas elprovi ĉion novan sub la suno kaj la malon de ĉio jam elprovita.

“La sencon kaj econ de la mio mi volas lerni. De la mio mi volis disiĝi, tiun mi volis venki”.

Ĉu vi jam perdis la fadenon? Mi konfesu ke mi perdis ĝin delonge. Ĉar ĝi estas videbla nur por orientemaj intelektuloj indaj je la nomo.

Ni tamen rapidu kuratingi nian vagantan kaj fuĝeman Salomonon. Jen ĝi revenas al la urbobruo, iĝas malmonaĥo kaj ĝuas amon kaj amoron. Kaj ho miraklo! — kun iom da karno ekaperas en la verko la viv- kaj versimileco, ĝis nun forestintaj. La senhava veroserĉanto iĝas perfekta mondano, riĉulo, dikulo, diboĉulo, ĉar lernocele oni elprovu ĉiajn malaĵojn.

Ĝis la vica seniluziiĝo kaj refoja fuĝo, kiel vi verŝajne jam divenis. Kien ĉi-foje? Al pli simpla vivo, al neinstruita, sed purkora instruisto. Denove la okazaĵoj spiralas, por momento reaperas la jam konataj vizaĝoj. Plej amuzaj estas la du rerenkontiĝoj kun Govinda, la iama ombro de nia Salomono. Ambaŭfoje Govinda ŝekspireske ne rekonas tiun, kiun li iam adoris.

Fakte ni jam atingis la fadenfinon. Espereble la bunta ŝtofo plaĉis al vi: ĝin teksis ja Hermann Hesse mem. Domaĝe ke mi, netaŭga por la tasko de recenzanto, ne sukcesis vidi ĝin.

Postskribe menciindus, ke la tradukisto ial ajn esperantigis Siddharta-n al Sidarto, kreinte tiel misan vortoludon, dume Budho en la teksto restas kun sia -dh-, jen-jeno apenaŭ pravigebla en la sama verko.

Yenovk Lazian

Renkontiĝo en Toledo

Dum la tria februara semajnfino, kaj por akompani la lernantojn de la kurso de Esperanto ĵus finiĝinta tie, dudeko da esperantistoj kunvenis en la hispana historia urbo Toledo.

Ili venis el aliaj provincoj de la regiono Kastilio-Manĉo, el la Madrida regiono kaj el Ekstremaduro. Rimarkinda estis ankaŭ la ĉeesto de pluraj eksterhispanianoj, ĉu nuntempe loĝantaj en Hispanio, ĉu vizitantaj la landon, el Usono, Kubo, Maroko kaj Francio.

Oni profitis la okazon por fari kvazaŭ kunvenon de la Esperantista Asocio de Kastilio-Manĉo, la historia regiono en la suda parto de la hispania granda ebenaĵo, la tero de Donkiĥoto, regiono ĝenerale ne tre favora al nia lingvo ĝis nun, sed kiu dum la lastaj jaroj spertis atentindan kreskon de la movado kaj la intereso al la lingvo.

Ĝi estis adekvata prologo al la venonta Hispana Kongreso de Esperanto en la tiuregiona urbo Almagro (27 apr – 1 maj 2012; http://esperanto.es/kongreso), la dua en la regiono post tiu de Kvenko (Cuenca) en 2008. HEF esperas ke ĉi tiu kongreso taŭgos por la definitiva firmigo de la esperantista movado en la lando de Donkiĥoto.

Toño del Barrio

Jalta eksperimento

La 27-an de novembro 2011 la jalta Esperanto-klubo “Tero” (Ukrainio) okazigis la unuan urban Lingvan Festivalon (LF), dum kiu estis prezentitaj 20 lingvoj kaj okazis duonhora koncerto de Pavel Moĵajev en la lingvoj Esperanta, rusa kaj angla.

La Lingvajn Festivalojn, lanĉitajn de Dennis Keefe en 1995, esperantistoj en multaj landoj uzas nun por montri la multlingvecon de la mondo kaj por propagandi Esperanton, ĉar en tiuj festivaloj inter dekoj da prezentataj lingvoj nepre estas Esperanto. En la jalta festivalo estis plia efika programero por montri, ke Esperanto estas riĉa literatura lingvo.

En 1913 en Francio komisiono gvidata de Tristan Bertrand okazigis konkurson, kiun partoprenis po du tradukistoj de pluraj lingvoj. Unu el la tradukistoj elfrancigis tekston al sia lingvo, la dua tradukis reen al la franca. Venkis Esperanto. Ĝuste tion la jaltanoj sukcesis efektivigi dum la LF post preskaŭ cent jaroj.

La konkurson partoprenis nur tradukistoj de la franca, angla, germana, japana kaj Esperanto. Estis unu teksteto moderna kaj peco el la rakonto de Anton Ĉeĥov Historio de komerca entrepreno (1892). Entute unu paĝo. La dua teksto enhavis tiutempajn arkaikajn vortojn, kiuj forestas en nuntempaj E-vortaroj. Mi tradukis al Esperanto kaj la akademiano Pavel Moĵajev reen. Lia tasko estis konjekti, per kiuj arkaikaj vortoj traduki el Esperanto al la rusa. La konkurson juĝis kompetenta lingvista ĵurio, kiu ne sciis, kun kiu lingvo estis ligita ĉiu el la tradukoj. La tradukado pere de Esperanto evidentiĝis nekompareble pli bona ol la aliaj.

Ni estas konvinkitaj, ke la konkurso, kadre de LF aŭ aparte, povas esti tre bona propagandilo de Esperanto. Ĝi estas nia kontribuo al la 125-jara jubileo de Esperanto. Ni esperas, ke esperantistoj uzos ĉi ideon.

La konkurso estas utila ankaŭ por E-kursoj. Ekzemple la instruisto dividas la kursanojn en parojn kaj al la kursanoj en ĉiu paro donas du diversajn mallongajn tekstojn. Kiam la paruloj finas traduki, ili transdonas la tekstojn unu al la alia por inversa tradukado. Rezulte estos du diversaj tekstoj por komparo kun la du originaloj, kiujn kompari povos la kursanoj mem.

Jefim Zajdman

[FORIGITA!: bildo]

Ariolla Milodan klarigas gestojn de hinda danco

KERo en Kubo

Kubaj esperantistoj renkontiĝis en la Kampadejo Río Seibabo, de la 15-a ĝis la 19-a de februaro 2012.

Partoprenis 76 esperantistoj el preskaŭ ĉiuj provincoj, fakto aparte grava por la 28-a Kunsido de la Nacia Komitato de KEA, kaj gastoj el Hispanio kaj Francio.

Kiel konkreta rezulto de la faka agado estis fondita Radioamatora Grupo (en kunordigo kun la Kuba Federacio de Radioamatoroj), kiu instalos sian ekipaĵon en la sidejo de KEA en Havano. Alia grava evento estis relanĉo de la Ekzamenoj de KEA (baza kaj meza niveloj) cele al plialtigo de la lingva nivelo kaj pretiĝo por estontaj KER- kaj ILEI-ekzamenoj.

Ne mankis ekskursoj en la belan naturĉirkaŭaĵon, sportoj, amuza maskofesto, libroservo, prezentado de libroj kaj kvizo. La vesperojn riĉigis koncerto de la muzikensemblo Amindaj, repado de Jaime Ginarte kaj diskoteko kun dancado ĝis frua mateno. La Kuba E-Renkontiĝo (KERo) plenumis la celon revui la pasintan jaron kaj plani la agadojn por la nuna jaro de la 125-jara Jubileo de Esperanto.

Niurka Alonso Santos

Pekina estraro

La 15-an de januaro 2012 okazis en Pekino la Sesa Ĝenerala Asembleo de la Membroj de la Pekina Esperanto-Asocio.

Kvankam la vetero estis malvarma, ĉeestis dekoj da membroj. Carlos de Meneses, brazila esperantisto, kaj Ho Song el Suda Koreio, kiuj vizitis la urbon, ĉeestis kiel observantoj. Nan Youli, la prezidanto de PEA, faris laboran raporton kaj Zhang Dali, la kontrolisto, raportis pri la rezulto de la kontrolo de la laboro de PEA. La ĉeestantoj diskutis novan statuton de la asocio kaj la nomliston de la kandidatoj por la novaj direkcio kaj kontrolistaro. Novaj estraro kaj kontrolistaro estis elektitaj. Nan Youli restas ĉe sia posteno, Xiao Huoli estis elektita kiel la nova ĝenerala sekretario kaj Ye Nianxian (Freŝa Maro) servas kiel la ĉefkontrolisto.

Estis emfazite ke oni devas altigi la nivelon de la lingvouzo. PEA volas kontakti esperantistojn en ĉiuj anguloj de la mondo. La ret-adresoj de Nan Youli, Xiao Huoli kaj Freŝa Maro estas: n...@163.com, l...@126.com, kaj f...@sohu.com.

Zheng Bocheng (Diero)

[FORIGITA!: bildo]

Nan Youli, Laulum kaj Wang Yanjing ĉe la tribuno

Revuo Esperanto 2012 5

Malferme

Fantomo kuras tra la mondo: “la kurso(j) 125”

Kio ĝi estas? Fakte neniu povas fizike kapti tiun fantomon, ĉar ĝi estas nur ideo, tre bona ideo de Stefan MacGill, la prezidanto de ILEI. Antaŭ longa tempo, eble antaŭ 2 jaroj, li komencis paroli pri ĉi tiu “kurso 125” por solene festi la 125-an datrevenon de Esperanto. Laŭ la kutimo en movado kun tre okupitaj homoj, apenaŭ iu reagis.

La ideo de Stefan estis krei kurson kun 125 mallongaj lecionoj, kiujn la homoj tralaboru de la 23-a de marto ĝis la 26-a de julio 2012, granda pinto de la festoj de la jubileo. Intertempe sen helpantoj kaj sub la pezo de la agadoj de ILEI (vi ja konas la regulon: se neniu alia funkciulo respondas pri io, ekzemple pri la koloro de la kovrilpaĝo de la revuo, mi protestu ĉe la prezidanto, kiu ja DEVAS respondi) la granda laboro krei la 125 lecionojn stagnis. Sed restis la ideo: ni festu la jubileon per kursoj de Esperanto. Ne ekzistas pli bona maniero por festi Esperanton, ol instrui ĝin.

Tiam la nomo “kurso 125” akiris novan nuancon: ĝi estas kurso dum la 125-a, jubilea jaro, kiun oni aranĝas en ĉiu lando kaj en ĉiuj eblaj manieroj laŭ la disponebla materialo kaj laŭ la faktaj kondiĉoj en la lando mem.

Kaj efektive postsekvante la nekapteblan fantomon oni kaptis multajn aliajn ĉasaĵojn. Mi diros al vi nur pri kelkaj ekzemplaj okazoj, kaj mi anticipe pardonpetas, ke mi ne povos citi ĉiujn zorgantojn pri “kursoj 125” tra la mondo.

Plej apudaj al la originala ideo estas la aŭstraliaj esperantistoj, kiuj faris grandan informan laboron. La prezidantino de AEA kontaktis multajn universitatojn kaj la aŭstralian bahaan komunumon, aliaj esperantistoj ĉeestis kulturajn foirojn kaj disdonis informilojn pri la “kurso 125”, kiu oficiale fermiĝos la 26-an de julio per eleganta festo, al kiu oni invitas la kursintojn. La vera kurso konsistas el aŭtomata reta sistemo (starigita danke al la helpo de Carlos Pereira el Brazilo), kiu sendas al la aliĝintoj bonvenigan leteron, informon pri Esperanto, inviton lerni per la kurso “lernu.net” kaj kroman materialon, interalie ankaŭ la unuajn lecionojn de la kurso de Stefan.

La norvegoj pripensis la aferon kaj decidis organizi kurson per 125 malgrandaj mesaĝoj en Twitter (ĉu Pepo-servo?). Kiam mi triumfe anoncis la transiron al kursoj en la Peposervo, Tonjo del Barrio atentigis min, ke hispanoj jam realigis tion antaŭ du jaroj kaj ke ili metas la materialon je dispono de aliaj hispanlingvaj landoj. Kolombio estis la unua, kiu kaptis la proponon.

Kion diri pri “kursoj 125” en Fejsbuko? Tian kurson en la urdua aranĝis tre aktiva juna pakistanano, Adil Bat, kaj en la daŭro de unu semajno li trovis centon da lernantoj. Li mem verkas la lecionojn kaj afiŝas ilin.

Sed ne ĉiuj uzis tiel avangardajn rimedojn. Aliaj pli modeste restis ĉe Yahoo kun kursaj listoj, kiuj portas al la aliĝintoj bonvenigon, informojn pri Esperanto en la koncernata lingvo, inviton lerni per lernu.net aŭ per la Kurso de Esperanto de Carlos Pereira (Karlos Perejra) aŭ per nacilingva lernolibro, se io tia ekzistas en komputila formo. Tion faris serboj, rumanoj, albanoj, maltanoj kaj aliaj.

Ankoraŭ aliaj komencis uzi tre tradiciajn korespondajn kursojn, konsistantajn el paperaj lernomaterialoj [junaj legantoj eble miras, ke iam oni uzis paperon por eldoni lernolibrojn], sendataj poŝte. Se ne ekzistas grandaj retaj ebloj en multaj landoj de la mondo, ili simple ne ekzistas. La forto de la novspecaj “kursoj 125” estas, ke ili adaptiĝas al la loka situacio.

Fine surprizeto por mi estis malkovri, ke en deko da landoj oni utiligis la materialon de la lernolibro de Stano Marĉek por aranĝi korespondajn kursojn. La lernomaterialo de Stano Marĉek ja konsistas el papero sed ankaŭ el sonaj kaj bildaj materialoj sur diskoj kaj similaj modernaj diablaj iloj. Oni sendas ĝin popece kaj oni aldonas ekzercojn. Ne ekzistas fino al la inventemo de esperantistoj.

Ankoraŭ pli fine oni simple tradukis la grandajn internaciajn kursojn, lernu.net kaj Kurso de Esperanto al lokaj lingvoj, ekzemple la vjetnama, la telugua ktp.

Finfine la ĉefa problemo de ĉi tiuj “kursoj 125” sendepende de la formo estas la malfacilaĵo trovi lernantojn, prizorgi ilin dum la kurso kaj ligi ilin al la loka movado. La enhavo de la kurso, laŭ mia cinika vidpunkto, estas nur duaranga. La plej bonaj esperantistoj, kiujn mi konas, memlernis Esperanton el lernolibretoj, per kiuj neniu povus lerni lingvon laŭ la modernaj lingvoinstruaj teorioj. Evidente aliaj faktoroj ludas pli grandan rolon en lingvolernado.

Mi ne povas fini sen rea pardonpeto al la nemenciitoj kaj sen granda danko al Carlos Pereira kaj Katalin Kováts, kiuj aparte min helpis.

Renato Corsetti

Esperanto prosperas en Vieno: Preskaŭ dek mil personoj vizitis la Esperantomuzeon en 2011

Antaŭ kelkaj semajnoj disvastiĝis en Esperantujo la novaĵo, ke la Esperantomuzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko atingis rekordon koncerne la nombron de vizitantoj. Preskaŭ dekmil personoj vidis la ekspozicion en 2011 kaj preskaŭ mil partoprenis fulmokursojn. Pri tio parolis la aŭstra ĵurnalistino prof. Katalin Fetes kun Herbert Mayer, la direktoro de la Esperantomuzeo.

Sinjoro Mayer, kion vi opinias pri la pozitiva bilanco de la Esperanto-muzeo? Kio kaŭzas tiun ĉi grandan interesiĝon pri Esperanto?

Kompreneble mi ĝojas, ke nia instituto tiel bone statas. Fakte temas pri vere unika historia fenomeno. Neniam dum la ekzisto de Esperanto informis ne-movada institucio tiel grandskale kaj sukcese pri ĝi. La kialo de tiu ĉi sukceso certe troviĝas en la fakto, ke nia muzeokoncepto celas la vastan publikon. En la fokuso ne troviĝas la varbado por Esperanto, sed la prezento de faktoj. Krome la koncepto serioze rilatigas Esperanton kun aliaj fenomenoj: parte lingvaj, parte sociaj, parte historiaj.

Fakte, oni multon lernas pri la historio de Esperanto, kiu eĉ inter esperantistoj ne tre bone estas konata.

Jes. Sed ne nur. La vitrinoj montras la historian evoluon. Tiel ni sukcesas ligi Esperanton kun la grandaj historiaj eventoj. Nia lingvo estas montrata firme ligita kun la historio ne nur de Eŭropo, sed de la tuta mondo. La Esperanto-movado estis, en la dudekaj kaj tridekaj jaroj de la 20-a jarcento, motoro por la kreo de utopioj, kiuj hodiaŭ almenaŭ parte jam realiĝis, kiel ekzemple la unuiĝinta Eŭropo. Tiu historia dimensio metas Esperanton en pli vastan kadron, en kiu ĝi aperas ne kiel iu kuriozaĵo, sed kiel serioza afero.

Mi partoprenis la gvidadon kaj rimarkis, ke la publiko kun granda intereso perceptas tiujn faktojn.

Gravas miaopinie la kontinueco. Historia evoluo ne staras por si mem, sed ĝi kondukas al la nuntempo. Fine de la ekspozicio la vizitantoj povas informiĝi pri la hodiaŭa Esperanto-vivo, pri la servoj de UEA, pri la propedeŭtika valoro de la lingvo. Iu esperantisto kritikis kaj proponis meti en la vitrinojn modernajn librojn kaj revuojn en Esperanto. Al tio mi klare kontraŭdiras. Elmetado de libroj ne estas muzea koncepto. Ne ekzistas io pli enua ol la afiŝado, ke Esperanto aktualas, ĉar ekzistas novaj libroj. La homoj oscedante forkurus.

La komputilaj stacioj kaj vidinstalaĵoj ĝuste metas Esperanton en modernan kuntekston.

Jes, ne nur en modernan kuntekston, sed en pli vastan. Unue, Esperanto kiel lingva fenomeno ne estas izolita, — nia Kolekto por Planlingvoj ekzemple havas dokumentojn pri 500 artefaritaj lingvoj — esprimo de tre grava faceto de la homa lingva kreiveco. Oni ricevas informon pri la artefarita dialekto de Homero, pri la Lingua Ignota de Hildegard de Bingen, pri la Klingona ktp. Alia komputila stacio montras, ke artefariteco ne estas privilegio nur de planlingvoj, sed koncernas ankaŭ la “naturajn” lingvojn. Pere de la germana kaj la angla estas demonstrate, ke ankaŭ tiel nomataj “naturaj lingvoj” entenas ne malmulte da artefaritaj elementoj. Eĉ pli, ke modernaj kulturlingvoj sen lingvoplanado ne povas ekzisti.

Ĉu tio ne estas iom tro komplika? Kiel reagas al tio la publiko?

Nu, la sekreto estas la plur-nivela perado de scioj. Estas almenaŭ kvar tiaj niveloj. La tuj videbla estas la supra, sufiĉe facile alirebla. Per tio estas kaptitaj la vizitantoj. Kaj kiu ĉe tiu punkto sin ĵetas al la aventuro de ekkono de nova kontinento, iras ĉiam pli kaj pli profunden. Nia muzeo estas tre malgranda, ĝi eĉ ne havas 100 . Ni esploris kiom longe restas la homoj en ĝi. Averaĝe oni restas preskaŭ unu horon. Tio estas vere longa tempo. Ĝuste la eblo iri ĉiam pli profunden tenas la homojn katenitaj.

Kiuj estas la vizitantoj?

Kvankam la muzeo prezentas multon nekonatan ankaŭ por esperantistoj, 99% estas neesperantistoj. Inter la neesperantistoj fakte la duono estas el Aŭstrio, duono el eksterlando. Dume inter la esperantistoj la plimulto venas el eksterlando. Krome ni havas specialan programon por lernejoj: en 2011 partoprenis 870 lernejanoj por-infanajn kaj por-junulajn gvidadojn kaj Esperanto-fulmokursojn.

Kiel vi taksas la rolon de la muzeo rilate al varbado por Esperanto? Multaj homoj devus esperantistiĝi en Aŭstrio.

Mi ripetas: Varbado ne estas kaj ne povas esti la celo. La celo estas informado. Sed la kromefiko de serioza informado pri Esperanto estas per si mem varbado. Fine de niaj gvidadoj estas observebla stranga fenomeno: se iu el la gvidantoj diras ion kritikan pri Esperanto, tuj la gvidata grupo donas la ĝustan respondon kaj defendas nian lingvon. Tio estas la rekta efiko de nia muzeo: vidi Esperanton pozitive! Atingi tion estas nia celo. Sed tio ne signifas, ke la homoj fariĝos esperantistoj. Estus tro naive kredi tion. Eble inter mil estas unu, kiu eklernas. Inter tiuj, kiuj eklernas, ne ĉiuj aperas en la Esperanto-movado. Tamen ne forgesu, ke tiuj junaj homoj, kiuj hodiaŭ partoprenas niajn gvidadojn kaj fulmokursojn, morgaŭ sidos en decidpovaj postenoj. Se iu aktivulo tiam venos kaj proponos iun Esperanto-projekton, la pordoj estos malfermitaj. La efiko certe estas longdaŭra. Ekzemple en la lastaj dek jaroj neniu ĵurnalisto en Aŭstrio skribis negative pri la Esperantomuzeo. Tio honoras ankaŭ nian lingvon.

Kaj la situacio de la movado en Aŭstrio?

Nu, ĝi estis en terura skisma stato dum duonjarcento. Sed nun ĝi estas bone organizita kaj oni rajtas esti optimisma: la membraro kresketas.

Por konkludi, ĉu vi havas iun mesaĝon por la esperantistoj?

En iu kanzono Claude Piron parolas pri la “argument-bombard’”, kiun lanĉas la esperantistoj kontraŭ “nekulpaj” homoj. Laŭ nia sperto, ni ne trotaksu la efikon de la argumentado, eĉ se oni havas pozitivajn argumentojn. Mi faris eksperimenton. Dum unu gvidado mi enplektis tutan aron da argumentoj por Esperanto. La rezulto: la gvidatoj komencis kontraŭargumenti. Normale mi ne tiel faras. Mi ne argumentas, mi prezentas. En tiu kazo la homoj mem komencas argumenti por Esperanto. Ili fine diras tion, kion mi mem volus diri favore al la lingvo.

Do, via opinio estas, ke esperantistoj ne argumentu en la varbado?

Ne, la afero ne estas tiel simpla. Ja la esperantistoj havas tre bonajn argumentojn, kiujn oni devas ankaŭ prezenti. Sed ili ne trotaksu la efikon de racia argumentado. Plej grave: oni evitu ĉiun impreson de fanatikeco.

Dankon por la interparolado.

[FORIGITA!: bildo]

Herbert Mayer gvidas infanojn tra la Esperantomuzeo.

LPLP: Pli ol 9 000 elŝutoj en du jaroj

Inter januaro 2010 kaj decembro 2011 oni elŝutis 9 580-foje artikolojn el la revuo Language Problems & Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvoplanado), laŭ statistiko de la eldonejo. Temas pri elŝutoj ĉefe iniciatitaj de fakuloj tra la mondo, kiuj mendis tiujn artikolojn pere de siaj esplorbibliotekoj. La revuo kompreneble aperas ankaŭ presite kaj estas legebla en centoj da bibliotekoj tra la mondo.

Inter la dek plej ofte elŝutataj artikoloj estas tiu de Sabine Fiedler, en kiu ŝi levas demandojn pri la justeco de la neegaleca disvastiĝo de la angla lingvo kaj favore prezentas Esperanton. Inter tiuj dek estas ankaŭ artikolo de la esperantisto Seán Ó Riain pri la irlanda kaj skotgaela lingvoj. Ofte konsultita estis krome la artikolo de Detlev Blanke pri la kaŭzoj de la relativa sukceso de Esperanto.

Lastatempa statistiko kompilita de la redakcio montras kreskantan nombron de manuskriptoj alsendataj por eventuala publikigo en la revuo, el eksterordinare granda nombro da landoj. En la pasintaj ses jaroj alvenis 116 manuskriptoj, el kiuj oni akceptis 44 por aperigo. La manuskriptoj venis el entute 44 landoj.

LPLP estas eldonata en Amsterdamo de la eldonejo John Benjamins sub aŭspicio de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, la esplora fako de UEA. Ĝin redaktas Humphrey Tonkin, Probal Dasgupta kaj Mark Fettes. Aperas en preskaŭ ĉiu numero aparta sekcio pri interlingvistiko, redaktata de Sabine Fiedler. La revuo estas principe multlingva, kvankam plejparte la artikoloj aperas en la angla lingvo, kiu estas la domina lingvo en la scienca kampo lingvoplanado kaj lingvopolitiko. Tamen, ĉiu artikolo havas ampleksan resumon en Esperanto kaj en dua lingvo (plej ofte la germana, franca, itala aŭ hispana).

La revuo jam atingis sian 36-an jaron. Ĝi ĝuas altan reputacion inter fakuloj pri socilingvistiko, kaj ĝia daŭra emfazo de Esperanto inter la diversaj lingvoj nepre kontribuas signife al la kreskantaj akcepteblo kaj prestiĝo de Esperanto inter socilingvistoj. Gravas, ke esperantistoj subtenu la revuon, rekomendante al bibliotekoj, ke ili abonu ĝin, kaj mem aĉetante abonojn. La revuo aperas trifoje jare.

Humphrey Tonkin

Civitana iniciato de EEU: Rekomendo kanti la eŭropan himnon en Esperanto

Gravas substreki ke temas pri “rekomendo”, kiu lasos ĉiujn civitanojn liberaj akcepti aŭ malakcepti ĝin. Tio gravas politike, ĉar neniu povus akuzi ke ni “trudas” ion. Ni faras nur proponon, kaj iu ajn grupo de 7 EU-civitanoj, kondiĉe ke ili loĝas en 7 malsamaj EU-landoj, rajtas fari tion. Aliflanke, ĝi ne estas io negrava, ĉar laŭ EU-juro “rekomendo” de EU estas ankaŭ “jura akto”.

Komence de aprilo 2012 komenciĝis tute nova ĉapitro en la historio de EU — eblo por civitanoj influi rekte la politikajn decidojn de la 27-landa EU de pli ol 500 milionoj da homoj. La Traktato de Lisbono, kiu ekfunkciis decembre 2009, donis rajton al 1 miliono da civitanoj, kiuj loĝas en almenaŭ 7 EU-landoj, prezenti proponon por pliefikigi la funkciadon de la EU-Traktatoj, kondiĉe ke ĝi estos ene de la kompetentecoj kiujn donas la EU-Traktatoj al la Eŭropa Komisiono.

Post longa prilaborado en la Eŭropa Parlamento, la Komisiono kaj la Konsilio, tiu nova rajto de civitanoj ekfunkciis la 1-an de aprilo 2012 (tute ne ŝerco!). 50 minutojn post la noktomezo tiun daton, EEU uzis la okazon fari sian proponon, ke:

EU rekomendu la kantadon de la eŭropa himno en la neŭtrala lingvo Esperanto, laŭ la ĉi-kunaj vortoj de Umberto Broccatelli, kiam reprezentantoj de Membroŝtatoj volas kune esprimi sian apartenon al komuna samrajtiga Eŭropo.”

La celoj de tiu ĉi civitana iniciato estas:
  1. helpi plifortigi komunan eŭropan identecon harmonie kun naciaj, regionaj kaj aliaj identecoj, kaj tiel pliefikigi EU por civitanoj;
  2. pligrandigi la partoprenon de la civitanoj en eŭropa integriĝo;
  3. helpi atingi (1) kaj (2) per vortoj de neŭtrala, tut-eŭropa lingvo por ebligi al civitanoj kanti kune;
  4. sekurigi la samecon de respekto por ĉiuj eŭropaj lingvoj;
  5. rekonfirmi kaj reekvilibrigi la du elementojn de la moto de EU, “unuiĝo en diverseco”, por certigi ke oni ne tro substreku diversecon, nek maltro substreku unuiĝon.

Strikte teknike ne estas EEU kiu faras la proponon, ĉar organizaĵo ne rajtas fari proponon — nur civitanoj. Sed organizaĵo povas subteni, kaj la propono bezonos la fortan subtenon de EEU kaj de ĉiuj landaj asocioj de UEA en la 27 EU-landoj. Inter la 7-membra komitato de subtenantoj, kiuj devas laŭ la reguloj loĝi en 7 malsamaj EU-landoj, estas la Nobelpremiito profesoro Reinhard Selten el Germanio, kaj la konata politikisto Marco Pannella el Italio. La aliaj membroj de la komitato estas Angela Tellier el Britio (substituito de kontaktpersono por la Komisiono), Seán Ó Riain (kontakthomo por la Komisiono), Georgo Handzlik el Pollando, Aleks Kadar el Francio kaj Jesús Miguel Garcia Iturrioz el Hispanio. Ĉar estas limo de 7 homoj por fari subtenan komitaton, la estraro de EEU decidis ke pli saĝas havi 1 loĝanton en ĉiu el la 6 pli grandaj EU-landoj, ĉar ili kune havas ĉirkaŭ 340 milionojn da loĝantoj, kaj Seán Ó Riain, kiu loĝas en Bruselo, por kunordigi la laboron.

La tekston de la tradicia eŭropa himno de EEU, laŭ la vortoj de la antaŭa prezidanto de EEU, Umberto Broccatelli el Italio, oni povas aŭskulti ĉe www.europo.eu/eo/euhropahimno, kie estas tradukoj al ĉiuj 23 oficialaj lingvoj de EU, al la kroata kaj al pluraj regionaj, minoritataj kaj mondaj lingvoj (la ĉina, araba, rusa, japana, hindia, bengala, indonezia). Aliaj tradukoj bonvenas, sed jam disponi 39 tradukojn el tiom da mondopartoj emas impresi ne-esperantistojn.

La Eŭropa Komisiono havas du monatojn, precize ĝis la 31-a de majo, por decidi ĉu ĝi akceptos registri la proponon. Se la Komisiono akceptos ke la propono fakte helpas la funkciadon de la EU-Traktatoj, kaj ke fari tian proponon estas ene de la povoj de la Komisiono, oni povos komenci la kolektadon de 1 miliono da subskriboj en la 27 EU-landoj, por ebligi al la Eŭropa Komisiono politike konsideri tian leĝan proponon. Estos precize 1 jaro por kolekti la subskribojn. Eĉ se estas 1 miliono da subskriboj, la Komisiono ne estas devigata akcepti proponon, sed ĝi ja estas devigata serioze konsideri ĝin, kaj se ĝi rifuzas proponon, la Komisiono devos publikigi la kialojn por tiu rifuzo. Gravas substreki ke oni povos subskribi rete, kaj mi antaŭvidas ke tiel ni arigos la plimulton de la subskriboj.

Se la Komisiono registros la proponon, mi ŝatus alvoki ĉiujn landajn asociojn de UEA en la EU-landoj, kaj fakte ĉiujn membrojn de la landaj asocioj, plenenergie subteni ĉi tiun iniciaton, ke ni vere sukcesu kolekti 1 milionon da subskriboj. Ne temas pri eŭropistoj kaj tutmondistoj: temas pri ŝanco fari grandegan antaŭenpaŝon por Esperanto en unu grava parto de la mondo. Tia sukceso en Eŭropo forte kuraĝigos niajn samideanojn en aliaj mondopartoj, ekzemple en Ĉinio, Japanio kaj Brazilo, progresigi Esperanton en tiuj mondopartoj. Zamenhof klare kaj saĝe skribis ke sukceso venos “paŝon post paŝo, post longa laboro”.

La gazetaran komunikon oni povas legi jam en multaj lingvoj ĉe www.europo.eu/eo/gazetaraj-informoj. Mi dankegas al ĉiuj helpantoj kaj kunlaborantoj. Ni esperu sukceson! Sed eĉ pli grave, ni laboru por sukceso!

Seán Ó Riain

Esperanto kiel unu el la laborlingvoj

Eŭropa Esperanto-Unio okazigas fakajn konferencojn kaj sciencajn simpoziojn pri temoj sen rilato al Esperanto, temoj gravaj por Eŭropo, en kiuj Esperanto estas nur unu el laborlingvoj.

Tiajn aranĝojn EEU jam organizis kun tre bona rezulto en 2007 en Maribor (Interkultura dialogo kaj komunikado) kaj en 2008 en Bruselo (Dulingva edukado de infanoj). EEU atente sekvas diversajn sciencajn aranĝojn, kiuj traktas lingvajn kaj eŭropajn demandojn, kaj regule sendas tien siajn membrojn aŭ delegas fakulojn.

Ĉiujare dum la lastaj kvin jaroj fakuloj de EEU partoprenis en almenaŭ tri aŭ kvar tiaj simpozioj kaj konferencoj. En 2011 estis aprobita propono de la projekto ellaborita de EEU — organizi eŭropan konferencon “Kia estus nun Eŭropo sen EU?”, kiu okazos inter la 9-a kaj 11-a de majo en la itala havenurbo Triesto, en la salonoj Beethoven de la domo de Deutscher Hilfsverein, kie sian sidejon havas ankaŭ la loka organizanto: Triesta Esperanto-Asocio (sur la foto). Ne estas aliĝkotizo, sed oni devas laŭeble rapide aliĝi por povi rezervi hotelĉambrojn. Por junaj esperantistaj ĵurnalistoj estas disponebla subvencio: la organizantoj pagos la tranoktadojn en Triesto. La temon de la konferenco la financantoj el la rimedoj por Aktiva Civitaneco de Eŭropanoj trovis sufiĉe interesa, kaj aprobis por ĝi pli ol kvardekmileŭran kunfinancadon. Pro tio EEU povis inviti gravajn prelegantojn. Interalie partoprenos la eksaj ŝtatestroj de Kroatio kaj Slovenio Stjepan Mesić kaj Milan Kučan, la eksa prezidanto de la kristandemokrata frakcio de la Eŭropa Parlamento Thomas Jansen kaj deko da gravaj sciencistoj pri historio, ekonomiko kaj politiko. La Konferenco celas pensigi eŭropanojn pri la rolo de EU en la ĝisnuna historio, aparte en la rolo konservi la pacon, pri kio eŭropanoj malmulte konscias. La laborlingvoj estos la angla, itala kaj Esperanto. La ĉefa parto de la publiko estos junaj ĵurnalistoj kaj studentoj de ĵurnalismo el EU, sed ĝi estas malferma ankaŭ al aliaj homoj, aparte al esperantistoj, kiujn la temo interesas, ĉar gravas montri al la partoprenantaj gravuloj kaj ĵurnalistoj ke Esperanto estas lingvo plena kaj kompleta, taŭga kiel ĉiuj aliaj por ĉiuj lingvaj bezonoj, ke ĝi povas roli samrajte kiel la angla kaj itala en internacia komunikado. Por informoj skribu al: m...@gmail.com (neitaloj) aŭ al n...@teletu.it (italoj). Paralele kun la konferenco en Triesto okazos la 16-a Konferenco de Alp-Adriaj esperantistoj.

Zlatko Tišljar

Navige tra TTT-paĝoj

Kantaro-Vikio

http://kantaro.ikso.net/

Libera Esperanto-kantaro kun pli ol 2 000 tekstoj.

Muzaiko

http://muzaiko.info

Tutmonda Esperanta retradio elsendanta 24 horojn tage.

Tekstoj.nl

http://tekstoj.nl/esperanto/kantoj

Kantotekstoj de nederlanda tradukisto.

Marek Blahuš

TEJO tutmonde

Ĉu voĉdoni por Esperanto en RIO+20?

Oni ofte aŭdas pri RIO+20, kaj al retlistoj venas petoj voĉdoni por partoprenigi Esperanton. Tamen multaj ne scias kio ĝi estas. Szabolcs Szilva (Szabi) intervjuis Alvaro Motta por povi klarigi tion al niaj legantoj.

Multloke oni povis aŭdi pri la evento RIO+20, sed malmultaj vere scias, kio ĝi estas. Ĉu vi povus ĝin prezenti?

RIO+20 estas la Konferenco de Unuiĝintaj Nacioj pri Daŭripova Evoluo*. Ĝi okazos 20 jarojn post la realigo de la granda tutmonda kunveno nomata RIO92, kiu ankaŭ okazis en Rio-de-Ĵanejro. RIO92ECO92 estis la konferenco de UN pri la Medio kaj Evoluo, kiu kunvenigis la plej grandan nombron da ŝtatestroj en la historio de tiu organizo*. En RIO+20, oni kontrolos kio estis farita rilate al la promesoj donitaj antaŭ 20 jaroj. Paralele al RIO+20 okazos alia, alternativa evento, nomata Kupolo de la Popoloj (Cúpula dos Povos)*. Ĝi estos nur por Neregistaraj Organizoj (NRO-j) kaj kontraŭpezos al la oficiala evento de UN. La Esperanto-movado estos en ambaŭ eventoj.

* Oficiala retpaĝo de RIO+20: http://www.uncsd2012.org/
* Video en YouTube pri RIO92: http://esperantorio20.blogspot.com.br/2012/02/oficiala-video-de-un-pri-RIO92.html
* Retpaĝo de Kupolo de la Popoloj en pluraj lingvoj: http://rio20.net/

Fine de RIO92 oni subskribis gravajn internaciajn dokumentojn, kiel Agendo 21 kaj Konvencio pri Biodiverseco. Kiun dokumenton oni intencas aprobi en RIO+20?

La fina dokumento de tiu kunveno estas la teksto “The Future We Want” (“La estonteco, kiun ni volas”), kies nula versio (“zero draft”, t.e. malneta) jam estas disponebla en la retpaĝo de RIO+20*. La fina versio estos konstruata daŭre de la kunvenoj de RIO+20. Multaj landoj kritikas, ke la nula versio ne estas sufiĉe ambicia por vere konstrui daŭripovan evoluon. Bedaŭrinda afero en la nula versio de la dokumento estas ke ĝi prezentas neniun mencion pri lingvo aŭ simila afero. Certe estos nia tasko tie labori plej multe por pozitive influi la finan rezulton de tiu dokumento.

* Nula versio de “The Future We Want”: http://www.uncsd2012.org/rio20/futurewewant.html

Kio estas FoJE, kaj kiel ĝi koneksas kun RIO+20?

FoJE signifas Eŭropa Junulara Forumo kaj ĝi certe estos reprezentata dum RIO+20. TEJO apartenas al FoJE kaj aktive kunlaboras kun tiu organizaĵo. Kion mi efektive konstatas estas, ke TEJO-KER (Komisiono pri Eksteraj Rilatoj) faras belan kaj aktivan laboron en FoJE. Tio estas tre grava, por ke Esperanto ne izoliĝu en klubojn. Esperanto estas socia movado kaj devas agadi kune kun aliaj sociaj movadoj kaj NRO-j. Mi vere gratulas al TEJO pro la laboro en tiu kampo.

Kiel Esperanto rolas en tiu evento?

Esperanto havas gravegan rolon por la konstruo de daŭripova evoluo. Tio estis ĝuste la nomo de nia forigita programero por RIO+20 (La rolo de Esperanto en la daŭripova evoluo). Unue, Esperanto helpas konservi kulturan diversecon. Oni konstatas, ke la detruo de la biodiverseco sur la planedo estas akompanata de redukto de kultura diverseco, kaj ni povas mezuri tion per la malapero de lingvoj. Oni taksas ke ĝis la fino de tiu ĉi jarcento preskaŭ duono de la lingvoj malaperos. La nuna sistemo de internacia komunikado, en kiu superregas la uzo de la angla, kontribuas al la procezo de malaperigo de la lingva diverseco. La adopto de internacia kaj neŭtrala lingvo kiel Esperanto certe helpus eviti tiun procezon, ĉar ĉiuj valorigus pli egale sian denaskan lingvon. La dua punkto estas la nekapablo de la angla efike solvi la tutmondajn problemojn de la 21-a jarcento. Por solvi kompleksajn problemojn, kiel tutmonda varmiĝo aŭ la savo de oceanoj, ekzemple, tio postulos fortan kunordigon inter ĉiuj landoj. Tamen, ĉi tiu kunordigo estos ĉiam kompromitita, se oni ne uzas neŭtralan, internacian kaj facilan lingvon, kiu permesas efikan komunikadon inter ĉiuj popoloj.

Kio pri la forigita programero pri Esperanto el la publika voĉdonado? Kio estis ĝia graveco?

La fakto, ke la organizantoj de RIO+20 malfermis la eblon voĉdoni por la programeroj, estis tre bona afero por Esperanto. Ni, esperantistoj, devas rekoni nian fortojn kaj malfortojn. La interreto estas sendube unu el niaj fortoj. Laŭ la organizantoj, ĉiu proponita programero estos juĝita de teknika teamo de UN. Sed, ĉar ne estos spaco kaj tempo por ĉiuj programeroj, la teknika teamo elektos nur tiujn, kiujn ĝi taksas la plej taŭgaj. Krome unu programero estos elektita per publika voĉdonado. Kaj ĝuste pro tio, ni tiel entuziasme varbis inter la Esperanta komunumo amase voĉdoni por nia programero.

Kiel vi klarigus tion, ke antaŭ iom da tempo la voĉdonoj subite malkreskis kaj poste tute malaperis la eblo por voĉdoni por la programero de Esperanto. Kio okazis, kaj kio okazos pri la programero?

Laŭ la organizantoj de RIO+20, ĝi estis forigita ĉar ĝia enhavo ne kongruas kun la kampo, kiun ni elektis. Ni elektis la kampon “Means of Implementation of Sustainable Development (Financing, Technology)” (Rimedoj por realigi daŭripovan evoluon (financado, titolo de nia teknologio) kaj la programero estis “La rolo de Esperanto por daŭripova evoluo”. Vi demandis antaŭe pri la rolo de Esperanto en RIO+20. Unu semajnon post la forigo ni skribis retmesaĝon al ili, klarigante la aferon, sed ili ne ŝanĝis sian decidon. Laŭ nia opinio Esperanto estas tre efika komunika teknologio por daŭripova evoluo.

Dum la tria tago de voĉdonado kelkaj esperantistoj rimarkis la malaltigon de voĉdonoj en la retpaĝo de RIO+20. Eble ĉar multaj homoj voĉdonis plurfoje per malsamaj retadresoj, oni filtris kelkajn voĉdonojn de samaj personoj. Aŭ eble, oni konsideris nur la voĉdonon por IP (interreta protokolo) de komputiloj. Ni ne scias kio okazis. Bedaŭrinde nia programero ne plu partoprenos en la balotado.

Kiun avantaĝon tiu ĉi evento alportos por Esperantujo?

Mi opinias ke la partopreno de Esperanto en RIO+20 permesos starigi pli solidan ponton inter ni kaj aliaj NRO-j. Tio estas ege grava afero. Se ni volas ke Esperanto estu uzata de registaroj, ne sufiĉas direktiĝi nur al la reprezentantoj de la registaroj. Gravas direktiĝi ankaŭ al NRO-j, ĉar nur per premo de la civila socio ni sukcesos enirigi Esperanton en internaciajn instancojn kiel UN kaj aliaj organizoj.

Gravas memorigi ke RIO+20 estas tre grava kunveno, sed ne estas la lasta. Tiel ni faros ĉion, kio eblos al ni, por havigi la plej bonan rezulton. RIO+20 certe donos al ni pli da sperto por partopreni en aliaj gravaj internaciaj kunvenoj. Mi esperas, ke post RIO+20 ni povos detali, kio estis pozitiva kaj kio estis negativa, kion indas ripeti kaj kion indas eviti. Tiamaniere ni povos konstrui pli bone preparitan agadon por venontaj internaciaj eventoj.

Kiel esperantistoj ĝenerale povos partopreni en RIO+20?

Mi konsilas la legadon de gvidilo pri la maniero kiel junuloj povos partopreni en RIO+20 (http://rioplustwenties.org/?pageid=970).

Alia maniero akompani nian agadon estas pere de la blogo esperantorio20blogspot.com. Se iu volontas por aktualigi tiun blogon per gravaj informoj pri RIO+20, tiu bonvolu sendi retmesaĝon al mi: a...@gmail.com.

Legu la tutan intervjuon en la blogo de TEJO tutmonde!

[FORIGITA!: bildo]

Alvaro Motta kun brazila indiĝeno ĉe la oficiala lanĉo de RIO+20 en la urbodomo de Rio-de-Ĵanejro

Esperantologia Konferenco en Hanojo

Esperantologia Konferenco estas tradicia programero de la Universala Kongreso. Ĝin organizas Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED) kaj ĝi okazis unuafoje en Varno en 1978.

La 35-an sesion, kiu havos lokon en Hanojo la 2-an de aŭgusto, gvidos prof. Christer Kiselman kun Mélanie Maradan. La programo antaŭvidas kvin prelegojn.

Nguyen Xuan Thu parolos pri la esperantigo de vjetnamaj personaj nomoj kaj loknomoj. S-ro Nguyen estas kunkompilanto kaj redaktanto de la aperonta granda Esperanta-vjetnama vortaro. La prelego de Kadoja Hidenori, ĉefredaktoro de la japana revuo Syakaigengogaku (Sociolingvistiko), temos pri la teoria bazo de la Esperanta frazeologio. Heidi Goes el Belgio, el kies instrua agado en Indonezio rezultis vigla movado, montros, ke ĝia historio tamen aĝas jam pli ol 100 jarojn.

Prof. Ilona Koutny, kiu gvidas la Interlingvistikajn Studojn de la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano, traktos la problemaron, ĉu Esperanto sekvas specialajn semantikajn skemojn, kiugrade ĝi spegulas la semantikan sistemon de siaj fontolingvoj kaj kiugrade ĝi kreis propran sistemon. La svisa terminologiistino Mélanie Maradan enkondukos en la terminologiajn principojn de Eugen Wüster, la fondinto de la terminologia scienco.

La prelegoj aperos poste kiel aktoj. Ĉe la Libroservo de UEA ankoraŭ haveblas la aktoj de pluraj antaŭaj Esperantologiaj Konferencoj.

Al filozofiaj fundamentoj de lingva universalismo

(Ekde Komenio al Zamenhof)

Nia temo estas konsista parto de eksterordinare grava ĉapitro pri la historio de la Eŭropa kulturo. Kial ĝi estas tiom grava? La eksplikon ni atingos, se ni deziras respondi la demandon, kiel estiĝis Eŭropo en la nuntempa senco de la nomo kaj kio dekomence formis la karakterizajn trajtojn de tiu kulturo.

Eŭropo estis neniam identa kun la Romia imperio kaj ĝia dominanta lingvo — latino: la Romia imperio okupis nur parton de Eŭropo kaj samtempe ĝi etendiĝis al Azio kaj Afriko. Eŭropo estiĝis nur ĉe la disfalo de Romio kaj poste. La malnova Romia regno okcidente de la Eŭrazia kontinento estas anstataŭita de la familio de novaj nacioj kaj tiu ĉi ŝanĝo okazas turbule. La familio ne estis gracia kaj harmonia, temis pri familio en stato de daŭra malpaco, plena de malsamaj kutimoj, ideoj, religioj, kaj parolanta en dekoj da diversaj, ofte reciproke nekompreneblaj lingvoj, kies nombro en la historia evoluo eĉ kreskis.

Latino, kiu en la okcidento de Eŭropo dominis, pro la falo de la okcidentromia regno firmigis sian malnovan pozicion ankoraŭ pli ol antaŭe, ankaŭ konekse kun la kristanigo. Ankaŭ juraj normoj de ĝermanaj gentoj estis kompilitaj latine, eĉ ene de la gentoj, kie regis arjanismo kaj kie la liturgio okazadis en hejmaj popolaj lingvoj. Sed lige kun la gentoformado kaj provincigado, kiuj komenciĝis en la tempo de laŭgrada transirado al la mezepoko, precipe ĉe ĝermanoj kaj sur la Iberia duoninsulo, la evoluo de latino en diversaj regionoj ekhavis malsaman regionan karakteron; aperis t.n. “naciaj lingvoj”: la itala, hispana, franca kaj reti-romanĉa. Estas vere, ke la tielnomata karola renesanco en la 8-a kaj 9-a jarcentoj rezultigis revenon al la pura latino, sed el tiu ĉi evento konsekvence sekvis, ke la “pura” latino fariĝis jam lingvo artefarita. Ekde tiu tempo la literatura klerigado, ankaŭ teologio, eĉ preĝoj jam ne praktikiĝis en gepatraj lingvoj. Latino fariĝis la lingvo de klereco, kiun estis necese lerni, lingvo sentata de la homoj jam ne natura, de naciaj komunumoj apartigita. En tia formo (kaj danke al ĝi) latino restis universala supernacia lingva medio de la Okcidento.

Dum la t.n. latina mezepoko kaj frua novepoko la lingva situacio en Eŭropo estis tre simila al la nuntempa situacio de sanskrito kaj la klasika araba lingvo. La loĝantoj de nia kontinento komence parolis en gepatraj lingvoj evolue sur la nivelo de la lingvoj malnova angla, malnova skandinava, malnova franca, event. praslavaj dialektoj, poste en iliaj novepokaj versioj. Ekde la 6-a, 7-a, event. la 8-a jarcentoj, latino iom post iom ĉesis esti lingvo patrina, ĉar jam neniu uzadis ĝin ekde la frua infanaĝo. Sed ĝis la frua novepoko latino tamen ne fariĝis lingvo morta. Metafore ni povus diri, ke dum la mezepoko kaj pliparte ankaŭ longe poste latino kvazaŭ ŝvebadis en iu limba submondo kiel lingvo neviva, sed samtempe ankaŭ nemorta. Dum la mezepoko vivaj lingvoj ne povis kontraŭstari ŝanĝiĝojn rilate al loko kaj tempo, sed latino restadis relative konstanta prestiĝa lingva formaĵo. Precize tion formulis Dante: ... per nobilità, perché lo latino è perpetuo e non corruttibile, e lo volgare è non stabile e corruttibile. (Por la nobeloj latino do estas daŭra kaj netuŝebla, kaj la popola lingvo estas nestabila kaj ŝanĝiĝema.)*

* Convivio 1.5.7; en: Dante Alighieri: Opere minori. Tomo I. Parte II. Eld. Cesare Vasoli & Domenico de Robertis. Ricciardi, Milano — Napoli 1988, p. 33.

En la koncerna tempo estas eble nacian lingvon trafe karakterizi kiel “lingvon patrinan”, do lingua materna, sed la latinan pli kiel “lingvon patran”, lingua paterna. En tiu ĉi maniero oni bone esprimas la lokon de tiu lingvo — latino — en kadro patriarĥa, en la socia aranĝo dominata de viroj. Latino estis lingvo, kiun devis lerni precipe knaboj, por ke ili gajnu postenon en la eklezio, en universitato kaj en la ŝtata aŭ kortega servoj.

Estas evidente, ke tiu ĉi nove naskiĝanta plurlingva Eŭropa civilizacio estis tuj de la komenco endanĝerigita de fragmentiĝo kaj disfalo. Dum la paso de la tempo eŭropanoj serĉis rimedojn, kiel sin defendi kontraŭ la danĝero. Inter la rimedoj ĉiam pli elstaran lokon okupis la ideo de unu perfekta lingvo, kiu helpus solvi la politikajn, religiajn kaj finfine ankaŭ ekonomiajn obstaklojn de la Eŭropa subkontinento. La ideo, ke iam ekzistis perfekta lingvo, kiu esprimis la esencon de ĉiuj eblaj aferoj kaj nocioj sen ajna plursenceco, okupadis la menson de filozofoj, teologoj kaj mistikuloj; ĝi estis ideo, kiu revenadis al malnovtestamentaj imagoj en la libroj de Moseo. Ekde la malnova epoko ĝis la renesanco oni ne dubis, ke la lingvo, per kiu oni parolis en la Paradiza ĝardeno, estis tute perfekta kaj ke tiu aŭtenta origina lingvo povas esti renovigita, ke la homaro pere de ĝi kapablos ekkonscii la veran sencon de la homa ekzisto. Diversaj versioj de tiu ĉi kredo persistadis ĝis la 18-a jarcento, kaj eĉ hodiaŭ tiu ĉi ideo ne estas plene forlasita, ĉar ankaŭ la nuntempaj sciencistoj klopodas krei perfektan naturan lingvon por aparatoj, kiuj estas artefarite inteligentaj.

Ne estas hazardo, ke la reviviĝinta intereso pri nova kaj universala lingvo leviĝis ĝuste en Britio. Kaj temis evidente pri pli ol la reflekto de tiutempa angla ekspansio; en la afero ĉeestis ankaŭ specife religia cirkonstanco. Kvankam latino ankoraŭ estis daŭre la komuna lingvo de scienculoj, por la angla spirito ĝi estis asocie ligita kun la katolika eklezio. Kaj krome, por la anglaj parolantoj ĝi estis tre malfacila. Charles Hoole plendis pri “ofta sarkasmo de fremdlandanoj, kiuj ridis, vidante ĉe angloj (alie sufiĉe bonaj kleruloj) tian malkapablon paroli latine.”*

* Vidu: Umberto Eco, The Search for the Perfect Language, ĉapitro 10. Blackwell, London 1995, p. 209.

Ankaŭ la dominado de latino ne estis bona, kaj fine danke al emancipiĝo de naciaj lingvoj ni ĝispaciencis modernan literaturon. Tamen latino estis simptomo de nia Eŭropa identeco, la angla lingvo tia simptomo kompreneble ne estas.*

* Leszek Kołakowski pri barbareco en la interparolo Rozmowy na koniec wieku 2, kiun en la jaro 2000 kun li gvidis Katarzyna Janowska kaj Piotr Mucharski. Znak, Warszawa, 2000.

Angloj en sia klopodado pri komuna lingvo estis motivitaj de kialoj negocaj (ili opiniis, ke universala lingvo al ili faciligos la interŝanĝon de varoj en la Frankfurta foiro) kaj ankaŭ pedagogiaj, ĉar en la 17-a jarcento la angla ortografio estis multe pli malregula ol hodiaŭ. Cave Beck notis, ke la invento de universala lingvo estus por la homaro avantaĝo, ĉar ĝi stimulus la komercon kaj krome ĝi ŝparus elspezojn por ĝis tiam luataj interpretistoj. Li aldonis, ke tiu lingvo servus ankaŭ ĉe vastigado de la evangelio, sed evidentas, ke la evangelizado por li estis nur plia aspekto de la Eŭropa ekspansio al nove malkovritaj landoj.

Novaj malkovroj en fiziko kaj natursciencoj akcelis la bezonon havi adekvatan nomenklaturon, por ke estu trovita konvena opozicio kontraŭ la simbola kaj alegoria svageco de alĥemiaj terminoj.

Dalgarno pri tiu ĉi problemo okupiĝis en la ĉapitro “Al la leganto” en sia verko Ars signorum (La arto de signoj) el la jaro 1661: Estas necese trovi lingvon, kiu reduktus redundancojn, anomaliojn, homonimajn kaj ambiguajn esprimojn. Li specife menciis, ke tia lingvo certe stimulus kontaktojn inter la homoj, ĝi helpus ankaŭ ĉe liberigo de la filozofio disde sofismoj kaj malvastanimaj disputoj de filozofoj pri bagatelaĵoj. Kio dum longa tempo estis konsiderata kiel la plej granda avantaĝo de la Biblio — ĝia nedifiniteco kaj simbola kompakteco —, nun tio estas vidata kiel limigo.

En la jaro 1641 en la britan serĉadon eniris Jan Amos Komenský (Komenio). Lia ĉeesto en Anglio evidente ekefikis sur la britan situacion malneglekteble, same ankaŭ sur la tutan situacion okcidenteŭropan. Komenio estis membro de la Unuiĝo de Moraviaj Fratoj, inklinanta al la mistikismo de tiu tempo, pensulo, kiu jam ludis sian rolon — eĉ se polemikan — ankaŭ en Rozkrucisma proceso.

La Instruanto de nacioj inspiriĝis de religiaj idealoj, kiuj estis fremdaj al la sciencista celado de la angla medio, en kiu renkontiĝadis plej diversaj projektoj, foje similaj, alifoje strikte antagonismaj, sine de kio la ideo de perfekta universala lingvo estis nur unu en la vico de la aspektoj.

La aspirojn de Komenio estas necese vidi en la kadro de la tradicia ĉiosciado — pansofio; krom tio liaj pansofiaj celoj estis grave influataj ĝuste de liaj propraj interesoj pedagogiaj. Komenio estis, simile kiel Francis Bacon, akra kritikanto de la mankoj en la natura lingvo. En sia Pansofia Christianae liber III (1639-1640) li defendis reformon, kiu el la lingvo eliminus la oratoran kaj metaforan uzadon de vortoj, ĉar tiujn fenomenojn li konsideris kiel kaŭzon de ambigueco. Li postulis, ke la signifo de la vortoj estu fiksa, senŝanĝa, ke por ĉiu afero estu unu nomo, ke tiel vortoj reakiru siajn originajn signifojn. En la jaro 1642 (kaj 1668) en Via lucis> Komenio prezentis preskribojn, kiel krei artefaritan universalan lingvon. Sed li mem neniam provis prilabori tian lingvon en ĉiuj detaloj.

En la atmosfero de la eksterordinara spirita streĉiteco de la 17-a jarcento oni atendis ŝanĝojn — ĝeneralan reformon en la kampo de scioj kaj moralo, kaj en la renovigo de religia sensiveco. Tiun ĉi periodon regis la sincera kredo, ke proksimiĝas nova, ora jarcento. Guillaume Postel en la titolo de sia verko vere uzis la esprimon “ora jarcento”. Sendube temis pri kredo, kiun komune partoprenis katolikoj kaj protestantoj, malgraŭ sia ne tute sama imago pri la afero. La aŭtoroj ekde Campanella ĝis Andreae elpensadis projektojn de idealaj ŝtatoj. Ne nur Guillaume Postel, ankaŭ aliaj pensuloj en pluraj landoj formulis planojn pri universala monarĥio. La Tridekjara milito en ĉio ĉi efikis kiel katalizilo: la militaj konfliktoj incendie saltis de unu regiono al alia kaj kaŭzadis unuaflanke interreligian malamon, naciismajn ekscesojn kaj generis la modernan fenomenon pri t.n. ŝtataj interesoj, duaflanke ili al la monda sceno alkondukis plejadon da mistikaj geniuloj, kiuj revis pri ĝenerala paco.

La pansofio fariĝis io pli ol pedagogia metodo; ĝi estis utopia vizio, en kiu la monda konsilio estis kreonta perfektan ŝtaton kun perfekta filozofia lingvo, Panglosio. Estas interese konscii, ke Komenio kompilis tiun verkon ankoraŭ antaŭ la jaro 1641, dum la tuta Tridekjara milito, kiam migrante tra la tuta Eŭropo, li fine trovis rifuĝejon en Londono. Via lucis en tiu tempo certe cirkulis en mane skribita formo ankaŭ en la angla medio.

La estonta evoluo de lingva reĝustigo kadre de panglossia estis havonta tri stadiojn: La unua fazo estos panglottia (kultivado de ĉiuj lingvoj), la dua fazo estos polyglottia (kultivado de nur kelkaj elektitaj plej gravaj lingvoj), la tria fazo estos monoglottia (kultivado de unusola universala lingvo). Komenio emfazis, ke la kreo de perfekta universala lingvo estas ebla, kiam oni finos la pansofian ekkonon de la mondo. Sed en tio estis kaŝita fatala kontraŭdiro: La sukceso de la projekto pri kreo de universala lingvo dependis de la sukceso de la projekto pansofia — kaj inverse, la sukceso de pansofia projekto dependis de la sukceso en la kreado de lingvo universala.

Komenio pli-malpli praktike scipovis longan vicon de eŭropaj lingvoj. Li estis informita ankaŭ pri lingvoj ekstereŭropaj sur la nivelo de la tiutempa sciado, t.e. jam post gravaj geografiaj malkovroj en Azio kaj Ameriko. Li jam disponis pri multaj informoj alportitaj al Eŭropo de misiistoj, ĉefe de jezuitoj, el Hindio kaj el la Ekstrema Oriento. Komenio sciis tre lerte trafi similaĵojn inter diversaj lingvoj ene de unuopaj lingvaj familioj. Konataj estas liaj tiam tre novigaj komparoj madjaraj-finnaj, al kiuj referencis ankaŭ Leibniz.* Laŭ lia formulado de rezultoj en la propraj stud-observoj ne indas dubi, ke li jam perceptadis malfacilaĵojn de la malnova biblia monogenetika teorio de lingvo. Sed konekse al la tradicia biblia-mitologia koncepto, la plej grandajn malfacilaĵojn kaj embarasojn al li kaŭzis unuaflanke la relative detalaj informoj pri la ĉina lingvo kaj pri ĝiaj “antaŭbabilonaj” aĝo kaj skribo, duaflanke la nove malkovritaj indianaj lingvoj en Ameriko. Ne nur ĉinoj, sed ankaŭ indianoj evidente havis nenion komunan kun la biblia mito pri la Babelturo kaj tamen sur la treege distanca kontinento ili por si kreis centojn kaj centojn da lingvoj. Ekzistis do tre multe da esceptoj, kiuj ne subtenis la malnovan monogenetikan tezon, kvankam ĝi ankoraŭ en la tempo de Komenio estis akceptata senrezerve (kaj ĉe la pliparto de la postaj kleruloj eĉ ĝis la fino de la 18-a jarcento). Konstateblas do, ke ĝuste Komenio estis inter la unuaj, kiuj konsciiĝis, ke la malnova interpreto pri la apero kaj evoluo de lingvoj iel disharmonias, ke estas bezone fari multajn komparajn studojn pri la samtempaj vivaj lingvoj, ankaŭ pri ilia materia bazo, por ke oni povu ellabori lingvon universalan. Laŭ lia opinio ĉiu lingvo radikas en la evolua proceso interligita kun la sinsekvo de homaj komunumoj, simile kiel histo de interplektiĝantaj elementoj, kiujn ne eblas apartigi unu de la alia. Kvankam li konstante fidis al la Biblia mito pri la konfuziĝo de la lingvoj, li rezignis rekonstruon de konjekta origina pralingvo de la homaro kaj revenon al ĝi. Sed kontraste al tio li ne forlasis sian perspektivan mistikan celon. Tial li streĉis ĉiujn siajn fortojn por la kreo de facila kaj perfekta artefarita lingvo, samtempe restante fidela al sia kontinenta religia tradicio. Ĉar li estis orientita unuavice al ĉiuflanka rebonigo de la homaro, estis por li tute fremda tiu sekulara kaj ekskluziva koncepto de artefarita lingvo a priori, kiu en tiu tempo komencis evolui en Anglio. Liaj imagoj pri ideala universala lingvo malkaŝas, ke li estis pli praktika spertulo pri lingvoj kaj pedagogo ol spekulativa filozofo kaj teologo. Diference de multaj aliaj fakuloj li preferis pure empirian solvon de la problemo. Ĉiam li rekomendis, ke nova artefarita lingvo utiligu kiel modelojn la bonajn kaj taŭgajn detalojn de vivaj naturaj lingvoj en kombino kun la plej bonaj kaj plej konvenaj elementoj de granda aro da lingvoj. Tiaj konvenaj proprecoj por li estis ekzemple en la hebrea kaj germana lingvoj unusilabeco de radikoj, en la greka lingvo kapablo interligi morfemojn en kunmetaĵojn, ĉe latino “dolĉa” artikulacio, t.e. eŭfonio, ĉe la turka lingvo elasteco en deklinacio, en la angla lingvo ekonomia fleksio. Estas evidente, ke en sia strebado pri la kreo de efika artefarita lingvo li konscie penadis pri forigo de redundanco (kaj fikcia nelogikeco), tiom karakteriza kaj frapa en naturaj lingvoj, sed samtempe li zorgis pri konservo de tiuj proprecoj de naturaj lingvoj, kiuj en la praktika interhoma komunikado pruvas sian utilon kaj por universala lingvo estus prosperigaj.

* Komparu: G. W. Leibniz: Opera omnia. Genève 1768, eld. L. Dutens (De Tournes). Tomus IV, pars II (Brevis designatio mediationum de originibus gentium, ductis potissimum ex indicio linguarum), p. 192: Porrò nulla linguarum Europæarum Hungariæ æquè ac Finnica accedit, quod Comenius, quantum sciam, primus notavit. Krome: Tomus VI, pars II (Dissertatio de origine Germanorum), p. 204: Hungaricam autem linguam in multis Fennonicæ consentire jam Comenius in Didacticis & Sternielmius in argentei Codicis præfatione notarunt.

Komenio estis sendube escepta pensulo de Eŭropa formato, kiu sian propran lingvofilozofion plene subordigis al la kreado de nova lingvo por filozofio, de lingvo por mistike motivita filozofio fide al la perfektigo kaj savo de la homaro. La vojo al modernaj aposterioraj kaj miksitaj konceptaj imagoj pri universala internacia helpa lingvo de la 19-a jarcento ne evoluis tiom el la aprioraj konceptoj de britaj pensuloj, kiel la daŭrigantoj en la instruo de Bacon, precipe John Wilkins, George Dalgarno, Thomas Urquhart of Cromarty kaj finfine ankaŭ Francis Lodowick en Anglio, kaj Descartes kaj Leibniz kaj aliaj kontinuantoj sur la kontinento, sed vere ĝi evoluis pli el la koncepto de Komenio kaj la aliaj filozofoj kaj grandaj instruantoj orientitaj pli pedagogie kaj empirie ol abstrakte. Tiun konjekton pravigas cirkonstanca detalo en la biografio de la aŭtoro de Esperanto kaj de la filozofia homaranismo.

Zamenhof, naskiĝinta en 1859, estis ravita de la ideo de internacia lingvo jam ekde sia knaba aĝo. Kiam lia onklo Jozefo demandis lin, kiel li venis al la nehebrea nomo, kiun li por si elektis laŭ la juda kutimo por kontakti gojim (gojojn), la deksepjara Eliezer/Lejzer/Lazaro Zamenhof respondis, ke li elektis Ludwig, ĉar li trovis noton pri “Lodowick” en la verko de Komenský (Komenio; la letero el la 31-a de marto 1876).* Temas pri Francis Lodowick, kies verko el la jaro 1652 estis titolita The Groundwork or Foundation Laid (or So Intended) for the Framing of a New Perfect Language and a Universal Common Writing — “La bazo aŭ lokmetita fundamento (aŭ tiel intencata) por la formado de nova perfekta lingvo kaj universala ĝenerala skribo”. El tio certe fontas, ke Zamenhof konis la verkon de Komenio jam kiel junulo kaj ankaŭ ke li de ĝi estis profunde influita. Tio estas bela temo por junaj historiistoj de Esperanto.

* Komparu: Vitaliano Lamberti: Una voce per il mondo. Lejzer Zamenhof, il creatore dell’Esperanto. Mursia, Milano, 1990.

(Mallongigita)

Mirek Čejka
El la ĉeĥa tradukis Jan Werner

Pri la aŭtoro d-ro Mirek Čejka

D-ro Mirek Čejka (*1929), emerita docento de la Instituto pri la ĉeĥa lingvo en la Filozofia fakultato de la Universitato Masaryk en Brno (CZ), estas lingvosciencisto orientita al slavaj lingvoj kaj kompara lingvistiko.

Merithava estas lia zorgo pri la eldonado de malnova ĉeĥa literaturo. Krom la universitata instruo li membras en la Lingvoscienca societo de la Ĉeĥa Akademio de Sciencoj, en la scienca konsilio de la Ĉeĥa librejo (Česká knižnice) kaj en du redakciaj konsilioj (la ĉeĥa revuo Slovo a slovesnost, la slovena revuo en Ljubljana Slavistične revije). Da lingvistikaj verkoj aperis de li dekoj, krom en la ĉeĥa lingvo ankaŭ en la angla, germana, slovena, bulgara.

Aldonendas, ke Mirek Čejka estas filo de Theodor Čejka (1878-1957), kiu estis la unua aganto por Esperanto en Moravio (en la urbeto Bystřice pod Hostýnem). En la jaro 1900 li tie aperigis sian unuan lernolibron de Esperanto, en la jaro 1902 li komencis eldonadi la gazeton Revuo Internacia, kiu fariĝis entute la 15-a inter la esperantistaj gazetoj.

La prelego de Mirek Čejka estis prezentita la 19-an de oktobro 2011 en la Societo por la lingvo internacia Esperanto en Brno (urboparto Kohoutovice). En la Esperantista klubo en Brno (fondita 1901), komune kun la kolego Arnošt Lamprecht, la 15-an de marto 1977 li prezentis la temon: “La problemaro de nostratikaj lingvoj”. (Rim.: La nostratika teorio pri evolua konverĝado de malnovaj lingvoj.)

Novaĵoj en la reto

En tiu ĉi rubriko estos prezentataj diversaj interretaj projektoj kaj agadoj. Ni komencas per la projekto, kiu meritas esti la unua.

Reta PIV jam enrete!

Komence de aprilo (en facile memorebla dato: 4. 4. 2012) aperis la longe atendata projekto — la senpaga reta versio de Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (reta PIV). En facile memorebla retejo: www.vortaro.net nun troveblas la plena versio de PIV.

Temas pri t.n. betaversio de la retejo. La paĝaro estas nun testata, dum la sekvaj semajnoj kaj monatoj aperos pluraj novaj funkcioj. La nuna enhavo estas efektive la versio de NPIV el la jaro 2005. En la datumbazo de la reta PIV aperas 16 846 artikoloj kaj 47 859 variaĵoj de leksikaj unuoj.

La kreo de la interreta versio de PIV estas komuna projekto de SAT (kiu disponigis la enhavon) kaj E@I (kiu prizorgis realigon de la teknika laboro kaj zorgis pri la monkolekta kampanjo). En la jaro 2010 ekis la kampanjo por kolekti la bezonatan sumon (dek mil eŭroj), el kiu pagiĝu la laboroj pri la projekto kaj sekve eblu proponi senpagan uzadon de la vortaro. En majo 2011 estis kolektita la bezonata mono kaj komenciĝis la laboroj pri la enretigo de PIV.

Ekde aprilo ĉi-jare la vortaro jam funkcias kaj uzeblas senpage — la ununura kondiĉo estas registriĝo. Tamen, se vi jam estas registrita ĉe iu el la paĝaroj de E@I, ekz. ĉe lernu!, vi povos simple uzi la samajn datumojn. E@I nun uzas komunan datumbazon, kiu ebligas al ĉiu, kiu registriĝas unufoje, uzi la samajn datumojn por ajna el la nunaj retaj projektoj kaj estonte por novaj.

La registriĝo ne plaĉis al kelkaj personoj dum la unuaj tagoj de la funkciigo de la projekto — ĝi tamen ne estas simpla “obstaklo” al kutimaj uzantoj. La ĉefa celo (kaj nia devo, kiu venas de la kontrakto kun SAT) estas protekti la datumojn de la vortaro. SAT daŭre restas la posedanto de la kopirajto kaj aŭtoraj rajtoj — kaj nur la respondeculoj de SAT rajtos fari ŝanĝojn, modifojn en la enhavo de la reta PIV. Pro tio E@I devis strebi protekti la enhavon ankaŭ en la retejo — nun funkcias du limigoj: la bezono registriĝi kaj la limo de tagaj serĉoj en la vortaro ĝis 100 vortoj (kio tamen verŝajne devus sufiĉi al ĉiu esperantisto). Ĉu tiuj limigoj estonte ŝanĝiĝos ankoraŭ ne estas decidite, necesos unue la testa periodo kaj diskutoj kun la enhavaj respondeculoj.

La funkciigo de la reta PIV tamen ne estas la fino de la projekto — male, nur ĝia komenco. Jam estas kreataj pluraj novaj funkcioj kaj estas plibonigata la enhavo mem. Ankaŭ en la papera versio troviĝis ja tajperaroj, mistajpoj aŭ eĉ enhavaj eraroj. Pro tio jam baldaŭ devos aperi “forumoj” ĉe ĉiu vorto — kie lingvemuloj povos diskuti la enhavon de PIV, proponi ŝanĝojn, pli taŭgajn vortumojn aŭ diskuti pri vortoreferencoj. Tio ĉi povas ankaŭ signife helpi plibonigi la vortaron — la enhavaj respondeculoj povos nun havi multe pli vastan kolegaron, por diskuti kaj decidi pri taŭgaj aldonoj, korektoj. La reta PIV do povas helpi ankaŭ vigligi la terminologian laboron en Esperanto.

La ĉefa strebo estis aranĝi ke la interfaco de la vortaro estu por la uzantoj kiel eble plej simpla kaj facila. Ankaŭ teknike estas planataj pluraj plibonigoj kaj aldonaj funkcioj, kiuj aperos iom post iom, por ebligi bonan testadon de la tuto. Baldaŭ devos aperi morfologia analizilo por la vortoj. Ankaŭ aldono de bildoj por unuopaj vortoj estas preparata (por ke la vortaro vere iĝu “ilustrita”). Pripensata estas ankaŭ voĉregistro de ĉiuj vortradikoj.

Por la estonto estas pluraj plibonigaj planoj kaj ideoj, sed unue la teamo bezonas prilabori la mankantajn modulojn kaj bone testi la paĝaron. Estonte verŝajne aperos ankaŭ la eblo aĉeti elŝuteblan kaj instaleblan PIV por komputilo aŭ poŝtelefono. Pri tiuj temoj tamen bezonatas unue interkonsentoj kun SAT.

La uzado de la reta vortaro — danke al la financa subteno de esperantistoj — estas kaj estos senpaga por ĉiuj. La listo de ĉiuj ĝisnunaj subtenantoj (kiuj efektive ebligis la realigon de la projekto) videblas ĉe: http://vortaro.net/subteni. Se ankaŭ nun vi emus subteni la projekton (kiu ja daŭre evoluos kaj bezonos multe da prizorgo), eblas donaci monon aŭ per la UEA-konto ecxi-v aŭ sendi per Paypal — rekta donac-butono por tio troviĝas ĉe la retejo: http://vortaro.net/subteni. Pri la novaĵoj rilataj al PIV oni povas informiĝi ankaŭ tra “Vizaĝlibro” ĉe: http://www.facebook.com/vortaro.net.

La teknika teamo esperas, ke la uzantoj helpos plibonigi la retejon, sendante komentojn, rimarkojn kaj raportetojn pri la spertitaj problemoj aŭ simile. Oni sendu siajn komentojn rekte al la adreso: t...@vortaro.net

Peter Baláž
E@I-estrarano

Bibliotekoj

OpenBiblio en Esperanto

OpenBiblio* estas senpage akirebla aŭtomatigita biblioteka mastrumsistemo. Ĝi kreiĝis en 2002 sub Ĝenerala Publika GNU-Permesilo, estas skribita en PHP-lingvaĵo kaj enhavas retkatalogon kaj funkciaron por katalogado, pruntado kaj administraj taskoj.

* http://obiblio.sourceforge.net/

OpenBiblio estas dezajnita por malgrandaj bibliotekoj surbaze de la formato MARC 21*, kaj permesas importi rikordojn el ĉiuj kongruaj formatoj.

* MARC: (Machine-Readable Cataloging, katalogado legebla per maŝino), komputila formato por interŝanĝi bibliografiajn informojn, disvolvita de usona Library of Congress (Biblioteko de la Kongreso, t.e. de usona federacia asembleo) kaj nun uzata de multaj aliaj bibliotekoj.

La sistemo konsistas el kvin moduloj: Pruntejo, kiu ebligas la administradon de pruntoj, rezervoj kaj redonoj de materialoj; Katalogejo, por kontrolo de bibliografiaj rikordoj kaj ekzempleroj; Administrejo, kie eblas agordi kaj administri la sistemon; Raportoj, utila por krei raportojn pri la datumoj de la biblioteko; kaj Retkatalogo, kiu permesas konsulti rete la katalogon kaj tiel koni la havaĵojn de la biblioteko.

Ĝi ne disponas modulon por kontrolo de aŭtoritatoj* kaj tio konstituas ĝian ĉefan mankon, sed malgranda biblioteko povas elturniĝi sen ĝi. Kompense, katalogado per ĉi programo estas simpla kaj intuicia, sekve do ankaŭ neprofesiulo povas relative facile prizorgi bibliotekon.

* Biblioteka laboro konsistanta en elekto de la preferata nomo sub kiu la diversaj verkoj de iu aŭtoro aperos en la katalogo.

La ĉefa modulo estas la Katalogejo. En ĝi ĉiuj areoj kaj elementoj de la ISBD-normaro* estas koditaj en difinitaj kampoj kaj subkampoj. La subkampoj aperas sendependaj kaj kaze de ripetiĝo en la bibliografia rikordo ili ordiĝas laŭ alfabeta ordo. Tio devigas kelkokaze al konscia devojiĝo de la kataloga normaro, por ke la donita informo estu komprenebla en la rikordo. Ĉi tiu maniero organizi la informon neniel malhelpas la funkciadon de la sistemo kaj ĝian utilon. Simple oni devas kutimiĝi al ĝi.

* ISBD: (International Standard Bibliographic Description, internacia norma bibliografia priskribo), normo por la transskribado de bibliografiaj informoj, reguliganta ilian ordon kaj la uzendan interpunkcion.

Por faciligi la komprenon de la sistemo kaj gvidi ĝian uzadon la Biblioteko Juan Régulo Pérez (BJRP)* verkis du dokumentojn: Ĝenerale pri katalogado kaj Katalogado en Openbiblio, ambaŭ elŝuteblajn ĉe Bibliotekistejo* kaj Bitoteko*.

* http://www.esperanto.es/biblioteko/katalogo
* http://www.esperanto.es/biblioteko/bibliotekistejo
* http://bitoteko.esperanto.es/

La Retkatalogo ebligas serĉadon nur per aŭtoro, titolo aŭ fakvorto. Vortojn kun supersignoj oni devas tajpi ĉu rekte tiaj, ĉu per x-sistemo. En ambaŭ kazoj la informo aperos supersignita. Nepras skribi la vortojn kun la ĝustaj supersignoj aŭ aliaj diakritaĵoj. Ekzemple, por trovi la verkojn de Miguel Fernández, en la kampo “aŭtoro” oni tajpu “Fernández, Miguel” aŭ simple “Fernández” (aperus ĉi-kaze pliaj aŭtoroj kun la sama familinomo). Serĉado simple per “Fernandez” (sen akcentosigno) donos nenian rezulton, krom eventualajn mistajpojn de la kataloginto. Se la supersignita litero estas majuskla, oni devas majuskligi ĝin por serĉado.

La ceteraj moduloj ankoraŭ ne estas plene uzataj de BJRP. Kiam tio okazos, priaj dokumentoj publikiĝos laŭeble en la Bibliotekistejo. Dume eblas konsulti la katalunlingvan bitartikolon Openbiblio: programari lliure d’automatització de biblioteques* de Patricia Russo Gallo. Temas nur pri ĝenerala priskribo, ne pri manlibro, sed ĉiel ajn certe leginda por interesatoj.

* http://www.ub.edu/bid/19russo.htm

La traduko, aplikado kaj disponigo de la Esperanta versio estis sufiĉe problemaj. La interna organizo de la programo, malkohera kaj ne sistema, kaj la nekongruo de la Esperantaj ĉapelliteroj kun iliaj agordoj kaŭzis teknikajn malfacilaĵojn, ne ĉiam facile solveblajn. Fakte kelkaj partoj de la programo restas en la angla kaj certajn literojn de la internaĵoj ni devis lasi x-sistemaj, ĉar la respondaj supersignoj misfunkciigas aŭ eĉ paneigas la programon. Tio tamen ne multe gravas, ĉar temas nur pri la mastruma parto. La uzantoj de la retkatalogo ricevas la informon en taŭge ĉapelita Esperanto.

La Esperantan version de la programo pretigis kelkaj kunlaborantoj de Hispana Esperanto-Federacio kune kun la prizorganto de BJRP, kie ĝi estis unue uzata en Esperanto-medioj. Poste ankaŭ la Biblioteko de la grupo Frateco* de Zaragoza ĝin ekuzis.

* http://www.esperanto.es/openbiblioZar/opac/index.php

Estonte ni studos la eblon prilabori pli potencan programon senan je la mankoj de ĉi tiu. Ankaŭ tiun HEF publikigos siatempe. Dume la Esperanta traduko de OpenBiblio jam deŝuteblas el la Bibliotekistejo, je la dispono de ĉiu biblioteko aŭ asocio, kiu deziras katalogi sian kolekton kaj fari ĝin rete alirebla.

Ana Manero
Biblioteko Juan Régulo Pérez
Hispana Esperanto-Federacio

[FORIGITA!: bildo]

La ĉefpaĝo

[FORIGITA!: bildo]

Rezultoj atingitaj en la katalogoj

Bitoteko en Hispana... survoje al Europeana!

Ekde la pasinta 30-a de januaro la Bitoteko de Hispana Esperanta-Federacio aperas en Hispana.

Hispana estas projekto de la Ministerio pri Edukado, Kulturo kaj Sporto de Hispanio, celanta arigi la hispanajn bitkolektojn* de arĥivoj, bibliotekoj kaj muzeoj, inter kiuj elstaras la bitotekoj* de hispanaj universitatoj kaj de la Aŭtonomaj Komunumoj. Hispana plenumas do, je nacia nivelo, la samajn funkciojn kiel Europeana, kaj ĝi kolektadas ĝis nun la dokumentojn de 162 bitotekoj, inter kiuj la nia. Tio signifas pli da videbleco por nia kulturo ĝenerale, kaj la pli konkretajn avantaĝojn, ke eblos aliri niajn dokumentojn rekte el la ministeria retejo (kio ja alportos al ni iom da prestiĝo) kaj fari serĉon en ĉiuj kolektitaj bitotekoj samtempe. Ekzemple, se oni serĉas la vorton “Esperanto”, Hispana redonos 1 483 rezultojn, el kiuj 1 451 venas el Bitoteko. Sed ni vidas, ke kelkaj aliaj datenbankoj havas ankaŭ dokumentojn rilatajn al la serĉo, kiel, ekzemple, RACO (Revistes Catalanes amb Accés Obert), kiu disponas ok.

* Bitkolekto: kolekto de bitaj aŭ ciferecaj dokumentoj.
* Bitoteko: bita biblioteko, cifereca biblioteko.

Cetere, ĉi tiuj bitotekoj alportas, pere de Hispana, siajn dokumentojn al la projekto EuropeanaLocal, kies nacia kunordiganto estas la Ministerio.

Hispana ankaŭ prizorgas adresaron pri la bitprojektoj disvolviĝantaj en la lando. Ĝi iĝas do taŭga kunordigilo inter la diversaj registaraj aŭ privata institucioj kiuj entreprenis bitprojekton.

Ĉi-rilate, por ke la dokumentoj de nia Bitoteko estu kolektitaj ankaŭ de Europeana, ties bibliografiaj rikordoj devas plenumi certajn kondiĉojn pri specifaj metadatenoj, kiujn ni ankoraŭ ne uzas. Ni devas do adapti nin al la postuloj de Europeana. Sed kredeble la afero realigeblas. Nur iomete pli da tempo ni bezonas. Kaj jam ni komencis labori prie.

Ana Manero

Ligiloj:

Hispana: http://hispana.mcu.es/es/estaticos/contenido.cmd?pagina=estaticos/presentacion

Bitoteko en Hispana: http://hispana.mcu.es/es/comunidades/registro.cmd?id=1808

EuropeanaLocal: http://www.europeanalocal.eu/

Gaziantepo la heroa kaj la pistaka

Por la ĉi-jara Mezorienta Kunveno ni elektis “trankvilan” lokon, la sudon de Turkujo lime kun Sirio, kaj precize la urbon Gaziantepo.

Multo okazis en (Gazi) Antepo dum la jarmiloj. Tie estis hititoj, kiuj inventis la radon, tio estas speco de Esperanto de la transporto, tie estis grekoj, romianoj kaj persoj, islamanoj diversspecaj kaj fine turkoj. Ĝi estis unu el la finstacioj de la silka vojo. Tuj post la fino de la unua mondmilito kelkaj malbonaj registaroj, kiuj volis malhelpi la stariĝon de la sendependa turka respubliko, invadis ĝin per siaj armeoj. Mi ne volas diri kiuj ili estis, sed rigardu ĉirkaŭ vi en Eŭropo kaj vi trovos ilin tre facile, ĉar ili ankoraŭ emas invadi kiun ajn. Sed la heroaj antepanoj sukcesis forigi ilin kaj de tiam ili oficiale rajtis ŝanĝi la nomon de sia urbo al Gaziantepo = Antepo la heroa. De tiam ili tute pace okupiĝas pri kultivado de pistakarboj. Kaj pistakoj estas la ĉefa agrikultura produkto de Gaziantepo, la monda ĉefurbo pri tio.

Al la heroaĵoj kaj al la pistakoj ĉijare aldoniĝis esperantistoj. Estrate de la paŝao Murat Ozdizdar (li modeste prezentas sin kiel instruiston) kunvenis trideko da homoj. La ĉefa parto estis turkoj, por kiuj la Mezorienta Kunveno iĝis tra la jaroj ankaŭ la nacia kongreso, sed al ili aldoniĝis esperantistoj el aliaj landoj (Maroko kaj Israelo) kaj gastoj el preskaŭ ĉiuj aliaj kontinentoj: Aŭstralio, Azio, Eŭropo kaj Ameriko (mankis subsahara Afriko, la senviza). La programo estis bunta kun prelegoj kaj turismaj vizitoj. Ben Indestege kaj Hatiĝe Alijeva prelegis pri siaj vojaĝoj al Suda Ameriko kaj montris fotojn spirhaltigajn. Pri briĝo parolis kanada esperantistino, Suzane Roy. Poste juna turka Zamenhof, la 16-jara Mert Koseoglu, prezentis la lingvon, kiun li inventis kaj jam konigis ankaŭ en kongreso de lingvokonstruantoj en Nederlando. Nerono kaj ŝia libro pri Nerono estis la temo de la prelego de Anna Löwenstein, kiu finiĝis per debato pri uzado de Fundamenta kaj oficiala lingvo.

Rafael Mateos, el Hispanio/Maroko, parolis pri la problemoj de araboj kiuj lingvaj lernas Esperanton, alivorte pri la malfacilo distingi en Esperanto inter “i” kaj “e” (ami/ame) kaj inter “o” kaj “u” (amo/amu). Zamenhof, evidente, uzis tro da vokaloj. La taĝika esperantisto Saidmurod Hodazod luktis kontraŭ la modernaj teknologioj por prezenti diskon pri sia lando, kaj malgajnis. Ni devis kontentiĝi per liaj rakontoj.

La turismaj ekskursoj estas nepriskribeblaj. Se vi ne mem vidis la mozaikajn plankojn de la greka-romia epoko en la muzeo de Gaziantepo, vi devas nur veturi tien por kompreni. Se vi ne marĉandis en la bazaro kaj malgraŭ tio pagis tro altan prezon, vi devas mem sperti tion. Unu afero, tamen, vi sciu, antaŭ ol mem vojaĝi al Gaziantepo: la angla estas tute senutila lingvo eĉ en hoteloj, kun taksiistoj kaj tiel plu. La vere internacia lingvo tie estas la germana, kiun oni lernis en Germanio dum laborado tie aŭ lernas nun por elmigri.

Okazis ankaŭ organizaj debatoj. La ĉefa decido estas, ke venontjare la Mezorienta Kunveno okazu en Armenio kaj post du jaroj laŭeble en Maroko.

Fina noto: la turka movado estas juna, tro juna, kaj tre entuziasma. Daŭre aperas novaj memlernintoj el pluraj urboj, kiuj interkonatiĝas kun la jamaj kaj planas agadojn. La paĝo en Fejsbuko (Vizaĝlibro) ŝajnas sufiĉi kiel landa asocio. Daŭre okazas eventetoj ĉirkaŭ la Mezorienta Kunveno, ekzemple ĉijare Rafael Mateos instruis antaŭ kaj post la kunveno en Istanbulo. La turka movado finfine estas juna kaj same entuziasma kiel la lando. En Turkio, almenaŭ en ĝia sudo, vi havas la senton pri evoluo: oni konstruas aŭtovojojn, modernajn domojn, rearbarigas kamparojn kaj montarojn, dum amaso da junulinoj ĉu kun kaptuko, ĉu sen kaptuko, ridetas al la estonta tempo kun la sentebla certeco, ke ĝi estos pli bona ol la pasinta. Ion tian oni apenaŭ plu trovas en Eŭropo.

Renato Corsetti

[FORIGITA!: bildo]

Konu la junajn turkajn esperantistojn

Recenzoj

La longa ombro de Itô

Plena verkaro de L.L. Zamenhof: La preparado de la Bulonja kongreso; Carlo Bourlet kaj La revuo; 1917, forpasis nia Majstro; Dummilitaj esperoj. Tokyo: Libroteko Tokio, [2011]. Komputila KD. Prezo € 12,00

Eĉ kiam, en regulaj intervaloj, Itô kanzi (1918-2005) eldonadis sian PVZ-serion, nur malmultaj konatiĝis kun ĝi, des malpli kun la tuto de 57 volumoj. Post lia morto ĉio forgesiĝis: la kompilinto kaj lia verko. Pokas eĉ la mem-proklamitaj esperantologoj kiuj disponus pri ĉi verkaro de Zamenhof kaj ties inkunabloj. Nur unu sisteme ekspluatas ĉion: Gonçalo Neves por sia Historia Vortaro. Sodomo kaj Gomoro plian fojon saviĝas...

Nun, el la maro de forgeso, dank’ al la klopodoj de N. Syozi, Libroteko Tokio, emerĝas kvar dokumentoj kiujn Itô ankoraŭ preparis, sed ne plu povis lanĉi: Temas pri dokumentoj ligitaj al la Bulonja kongreso (1905), al la personeco de Carlo Bourlet, al la morto de Zamenhof kaj al la “dummilitaj esperoj”.

Kvankam esence nenio nova riveliĝas, la avantaĝo de la kompilo konsistas en tio, ke Itô kunigis la dokumentojn en flue legebla kontinuo tiel, ke antaŭ la leganto leviĝas scenoj deruliĝintaj antaŭ jam tuta jarcento. Pri Bourlet estas domaĝe, ke li limigas sin al tekstoj el La Revuo: lia plena artikolaro donus nete pli kompletan bildon.

La lastaj du partoj, en inversa sinsekvo, konsistigas unu solan dokumenton de 418 paĝoj. Sed la laboron kunigi la dummilitajn artikolojn de Hodler jam entreprenis Gacond.

Al la tuto mankas homogeneco, sed ĝi ja estas interesa enrigardo en la metiejon de la granda japano, en ties labor-metodojn kaj en ties simpatie maleŭropajn precizemon kaj detalemon.

Restas duobla bedaŭr’ amara: ke neniu daŭrigas la kolektan laboron kaj ke Itô ne povis realigi la represon de la Kolekto Aprobita, projekton kiun ni ne nur kovis kune, sed kiu vaste progresis.

Reinhard Haupenthal

Lumo kaj ombro

Mafio klarigata al turistoj. Augusto Cavaldi. El la itala trad. Michela Lipari kaj Carlo Minnaja. Trapani: di girolamo, 2011. 53p. 17cm. ISBN 9788887778991. Prezo: € 6,60. Esenca lernolibro de la itala lingvo. Marco Mezzadri. En Esperanton trad. Davide Astori. Perugia: Guerra, 2006. 251p. 18cm. ISBN 8877159170. Prezo: € 11,40

Du poŝformataj libretoj, ambaŭ aperintaj en Italio ĉe naciaj (!) eldonejoj. Unua pritraktas la arĝentsone belkordan lingvon italan, la alia la malican kaj fian mafion; kvazaŭ lumon kaj ombron, kies interluktado helpas plukoni la vizaĝon de la lando.

La mafio plagis kaj ankoraŭ plagas Italion, senteble venenas ĝian vivon kaj senesperigas sinsekvajn generaciojn, kredigante ke nur la malbono kapablas regi. Tamen kiom ajn potenca estas la mafio, la kontraŭuloj superas nombre kaj forte. La eksteruloj, ĉerpantaj sciojn pri la mafio el filmoj, havas iomete distorditan mensobildon, do la libreto popaŝe trakribras la faktojn kaj la fantaziojn. La libro estas verkita demand-kaj-respondoforme, kio donas al la teksto certan ritmon. Oni legas kun intereso, tamen jam post la tralego senteblas ia manko. Ĉu eble kelkaj bildoj? Eble rektaj citaĵoj el la fontoj? La gazetaro ja abunde pritraktis procesojn kaj multo estis dirita el ambaŭ flankoj de la juĝisteja kadro...

La dua libro, kvankam lernolibro laŭtitole, estas pli konsultilo, tre utila jam ĉe la plej frua lernoŝtupo. Ene oni trovas ne sinsekvajn lecionojn, sed laŭteme dividitajn informojn. Ĝojinde rimarkeblas ke multaj gramatikaj ekzemploj intence uzas ĝuste tiun italan vortoprovizon, kiu estas senpere komprenebla por esperantisto, do la lernanto povas plene koncentriĝi al la strukturo de la lingvo. La tempaj verboformoj estas ofte klarigataj per tempolinioj kun sagoj, metodo elprovite altefika. La paĝaspekto estas tre legifavora: ĉio grava tuj videblas, multaj tabeletoj helpas laŭsisteman akiradon de la lingvo kaj amuzaj bildetoj sentrude vivigas la ekzemplojn. La libro proponas ekzercojn kun la ŝlosilo librofine, kie troveblas ankaŭ kelkaj testoj por memtakso.

Resume: riĉa enhavo kun multaj sciindaĵoj, kvankam sufiĉe etformate, bonkvalita presado kaj, tute nelaste: la ekstermovada deveno de la du libroj.

Yenovk Lazian

UEA retenis la membronombron

Laŭ la oficiala statistiko, aperinta en la aprila numero de la revuo Esperanto, en 2011 UEA havis 5321 individuajn membrojn en 118 landoj, t.e. je 33 pli ol en 2010.

La pinto de 12 landoj konsistis el Francio (534; -13), Germanio (502; -4); Brazilo (385; +11), Japanio (358; -8), Usono (285; -10), Nederlando (233; -6), Italio (181; +1), Rusio (144; +56), Hispanio (142; +1), Svedio (142; +8), Belgio (136; -1), kaj Britio (133; -2). En Kubo, la lando de la Universala Kongreso en 2010, estis 107 membroj (-54) kaj en la pasintjara kongreslando Danio 109 membroj (+6).

Iom malkreskis la nombro de aligitaj membroj, t.e. tiuj membroj de la landaj asocioj, kiuj ne estas samtempe individuaj membroj de UEA. Ili nombris 10 480 (-47). Sur la unua loko estis Ĉinio kun 1 051, same multe kiel en 2010. Por pli ol 300 aligitaj membroj pagis Japanio (908; +7), Pollando (750; +50), Italio (678; -93), Germanio (653; -18), Belgio (461; +59), Kroatio (398; +139), Usono (386; -102), Britio (336; -3) kaj Svedio (314; +15).

La tuta UEA-membraro, kiu konsistas el la individuaj kaj aligitaj membroj kune, estis pasintjare 15 801 (-14). Malpli-ol-30-jaraj estis 373 individuaj membroj, kiuj do samtempe estis individuaj membroj de la junulara sekcio TEJO (+49). Krome, 1 714 el la aligitaj membroj estis malpli ol 30-jaraj (-20), tiel ke TEJO havis entute 2 087 membrojn (+29).

La revuo Esperanto havis pasintjare 3 300 pagitajn abonojn (-208) kaj la renovigita revuo de TEJO, Kontakto, 653 (+56).

Japanio unualoke survoje al la Hanoja UK

735 kongresanoj el 56 landoj aliĝis al la 97-a UK en Hanojo ĝis la 17-a de aprilo. Kun 136 aliĝintoj Japanio transprenis de Vjetnamio, almenaŭ portempe, la unuan lokon. La gastiga lando liveris samdate 129 aliĝojn. Sekvis Francio (65), Germanio (39), Brazilo (37), Ĉinio (25), Italio (23), Korea Resp. (21), Nederlando (19), Pollando (18), Britio (14), Indonezio kaj Nepalo (po 13).

Printempaj tagoj super Mozelo

Jam la trian fojon okazis la renkontiĝo Printempe de EsperantoLand, ĉi-foje en la kunvenejo “Marienburg”, alte super la mozela valo kaj kun bela rigardo ambaŭflanken al la rivero, kiu tie tre kurbiĝas. Kunvenis homoj el Belgio kaj Germanio, kiuj ĝuis belan kaj varian semajnon ĉirkaŭ Pasko.

Prelegojn prezentis Christian Declerck (unu pri gramatiko kaj alian pri la Esperanto-literaturo), Alfred Schubert (pri fotoj kaj aparte pri la graveco de anguloj dum fotado), Marcel Delforge (pri vojaĝo al Mongolio) kaj Lu Wunsch-Rolshoven (pri merkatiko, specife rilate al Esperanto).

La ekskursoj gvidis la partoprenantojn al la najbaraj urboj Cochem, Traben-Trarbach, Zell, Bad Bentrich (kun vizito de varmakva banejo), la radio-teleskopo Effelsberg kaj al kelkaj vulkanlagoj de la regiono “Eifel”. La kastelo Arras estis la celo de promeno de kelkaj kuraĝaj migremuloj, kaj dum aliaj sunaj tagoj la ĉeestantoj ĝuis malpli longajn promenojn en la ĉirkaŭdomaj arbaro kaj vinkampoj. Kaj kompreneble en tiu tradicia vinregiono ne povis manki vingustumado.

Lu Wunsch-Rolshoven, EsperantoLand

Tradicio kaj moderno en Vintraj Tagoj de EAF

Semajnfine la 10-an/11-an de marto 2012 kolektiĝis kvardeko da partoprenantoj en la fervojnoda urbo Riihimäki, 60 kilometrojn norde de Helsinki, por la tradiciaj Vintraj Tagoj de EAF.

Unu esprimo de tradicio estas la 90-jariĝo de ELFI, la finna ILEI-sekcio. Ĝia prezidanto Sylvia Hämäläinen prezentis ĝian historion kaj la 109-paĝan esperantlingvan libron Esperanto-Ligo de Finnlandaj Instruistoj 1921-2011 kun ampleksaj resumoj en la finna kaj sveda.

Moderno manifestis sin per la uzo de Interreto: Pere de Skajpo Katalin Kováts prelegis pri RITE, la Reta Instruisto-Trejnado ĉe edukado.net, kaj Anna Löwenstein enkondukis nin al Dua Vivo — ambaŭ novaj temoj por la plejmulto de la ĉeestantaro. Nekutima metiejo de Keith Uber rezultigis kvin amuzajn filmetojn, kiuj spekteblas en “Jutubo” ĉe http://www.youtube.com/user/Esperantoliitto/videos — jen unu maniero prezenti estraranojn kaj gastojn.

Okaze de la 125-jara Esperanto, EAF eldonis jubilesimbolan poŝtmarkon, de kiu vendiĝis 200 ekzempleroj. Vidu www.esperanto.fi/Esperanto125. Certe indus eldoni similajn markojn en landoj, kies poŝto ofertas tian servon.

Ne nur la retpaĝaro de EAF renoviĝis, ankaŭ la revuo Esperantolehti estas verkata de alia skipo. La multjaraj redaktoro Mikko Mäkitalo kaj enpaĝigisto Ilkka Santtila estis distingitaj kiel Elstaraj Agantoj.

En la dimanĉa jarkunveno sub la prezidanto Tuomo Grundström rekonfirmiĝis la estraro, en kiu nove elektiĝis Tapani Aarne. La ceteraj estraranoj estas Päivi Saarinen, Tiina Oittinen, Tiina Kosunen, Paula Niinikorpi, Jukka Nikoskelainen, Börje Eriksson, Keke Uber kaj Robert Bogenschneider.

Vizito en la ampleksa Finna Vitromuzeo kaj posta lunĉo finis agrablajn kaj instruajn Vintrajn Tagojn 2012.

Robert Bogenschneider

[FORIGITA!: bildo]

Fina bufedo en la kafejo.

[FORIGITA!: bildo]

Jarkunveno gvidata de Jukka Pietiläinen

Esperanto estu pontlingvo inter sudazianoj

La unua Sud-Azia Seminario (SAS) okazis de la 1-a ĝis la 6-a de marto en Katmanduo, la ĉefurbo de Nepalo, kun 65 partoprenantoj el Nepalo, Barato kaj Pakistano, kaj kelkaj gastoj el aliaj landoj.

Hori Jasuo el Japanio, la ĉefa gasto, inaŭguris la programon per ekbruligado de kandeloj. La programo komenciĝis per la himno La Espero. Poste la prezidantino de Nepala Esperanto-Asocio Indu Thapalija bonvenigis ĉiujn kaj diris, ke Esperanto sendube taŭgas kiel pontlingvo en la landoj de la Suda Azio. La angla estas lingvo de neniu sudazia lando, do ne havas sencon uzi ĝin kiel la pontlingvon. Estis legitaj bondeziraj mesaĝoj el la tuta mondo, kaj landaj reprezentantoj salutis nome de siaj landoj kaj raportis pri landaj agadoj.

La 2-an de marto komenciĝis la laborprogramo, kadre de kiu okazis kvar kursoj de Hori Jasuo kaj 16 prelegoj pri diversaj temoj. La 4-an de marto oni ekskursis al la monteto Shivapuri, rande de la valo Katmanduo. En la ferma ceremonio oni konstatis, ke dum la trilanda kunveno oni uzis nur Esperanton.

Oni decidis okazigi SAS en ĉiu dua jaro kaj fiksi la daton kaj lokon unu jaron antaŭe. Estis formita komitato: sekretario Bharat Ghimire (Nepalo); asistaj sekretarioj Kotha Naga Siva Kumar (Barato), Adeel Butt (Pakistano); konsilantoj SS Pal (Barato) kaj Hori Jasuo (Japanio).

La unuaj celoj de la komitato estos kontaktiĝi kun bangladeŝaj kaj srilankaj esperantistoj kaj inviti ilin elekti reprezentantojn por la komitato; instrui Esperanton en ĉiuj ĉefurboj; fari publikaĵojn pri Esperantaj kaj regionaj aferoj; kunlabori por la regiona movado.

Bharat Ghimire

PSI 2012 okazis en Bonn

120 partoprenantoj sekvis la inviton de Germana Esperanto-Asocio, kiu kunlabore kun Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista organizis la 28-an Printempan Semajnon Internacian inter la 2-a kaj la 9-a de aprilo en la iama germana ĉefurbo Bonn.

Kvankam la ĉefa celgrupo estis familioj, partoprenis, ankaŭ multaj aliaj plenkreskuloj kaj tuta junula grupo el Portugalio.

Kompreneble dum tiu semajno ne mankis religiaj paskaj solenaĵoj kiel la liturgio de la paska nokto.

Krome oni proponis buntan programon: Dumtage okazis multaj prelegoj, diversnivelaj Esperanto-lingvokursoj kaj apartaj programeroj por infanoj kaj junuloj. Ekskursoj kondukis la partoprenantojn i.a. pertrajne al la najbaro urbo Köln, per ŝipo al la proksima kastelo Drachenburg kaj per biciklo laŭ la rivero Rhein.

“Kiu volas iĝi milionulo?” oni demandis vespere en la Esperanta versio de la mondvaste konata televida kvizo. Dum aliaj vesperoj oni ĝuis koncertojn kaj amuziĝis ĉe prezento de la profesia pupteatristo Christof Frank. Poste oni ne nepre pensis pri dormo, sed spektis ĝisnokte filmojn kun esperantlingvaj subtekstoj.

La loko por la PSI 2013 estas St. Andreasberg en la Harz-montaro.

Petra Dueckershoff

[FORIGITA!: bildo]

La portugala grupo kun la instruistoj.

Forpasoj

Rubens A.L. Barbieri (1929-2011) forpasis la 10-an de julio. Li estis longe sekretario de Urugvaja E-Societo kaj kunorganizis en 1954 la Universalan Ekspozicion lige kun la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Montevideo.

Catrien Bossong-Singer (1925-2012) mortis la 3-an de aprilo en Geldrop (Nederlando). Ŝi estis longtempa membro de UEA kaj Societo Zamenhof kaj animanto de la klubo en Eindhoven. En LKK de la 73-a UK en Roterdamo (1988) ŝi respondecis pri ekskursoj. Kun la edzo Ru ŝi vaste vojaĝis kaj partoprenis en multaj UK-oj k.a. renkontiĝoj. En 1998 la nederlanda TV faris unuhoran filmon pri Esperanto, kiu turniĝis ĉirkaŭ ilia partopreno en la 83-a UK en Montpeliero. La geedzoj Bossong subtenis multajn agadojn de UEA, precipe en Afriko, kaj la bienon-lernejon Bona Espero en Brazilo.

Wim M.A. De Smet (1932-2012) mortis la 10-an de marto en Brasschaat (Belgio). Doktoriĝinte pri zoologio en 1966 li profesoris en universitatoj en Ruando, Surinamo kaj Gabono. Ekde 1971 li laboris pri Nova Biologia Nomenklaturo (NBN) surbaze de Esperanto. En 1999 AIS, kies plena membro li estis, donis al li la Premion Pirlot pro la verkaro pri NBN. Li kontribuis al Scienca Revuo, Mevo, Monato k.a. revuoj kaj ofte prelegis en Someraj Universitataj Kursoj (SUK), Internacia Somera/Kongresa Universitato kaj AIS. Eldonitaj estis liaj SUK-kursoj Ĝenerala kaj homa histologio (1972), La cetacoj (1976) kaj Nocioj pri ornitologio (1976). Kun Ru Bossong li kompilis Komunlingva nomaro de eŭropaj birdoj (1971). Li verkis ankaŭ la lernolibron Esperanto snel assimileren (1982) kaj retan E-vortaron por la surinama. En 2002 li eldonis la eseojn de la konkurso pri la Premio Miyoshi, UEA en la periodo 1970-80. De Smet estis dumviva membro de UEA kaj multjara delegito en Kalmthout kaj fakdelegito pri zoologio, NBN kaj evoluhelpo.

Per Tore Edler (1930-2012) mortis en Almunge (Svedio). Li membriĝis en UEA en 1952 kaj estis dumviva membro ekde 1962. En 1965 li pagis la kotizon de Dumviva Patrono de UEA. En 1967-1968 li eldonis la mondcivitanisman revueton Mondano.

John Islay Francis (1924-2012), la lasta vivanta ano de la literatura Skota Skolo, forpasis la 20-an de marto en Glasgovo. Profesie licea instruisto de la angla, li eklernis Esperanton laŭ instigo de William Auld en 1942. Post verkoj aperintaj en revuoj, Francis debutis libroforme en Kvaropo (1952), en kiu aperis lia poemciklo La kosmo. Antaŭ ĉio li tamen famiĝis kiel elstara prozisto. En 1960 aperis lia novelaro Vitralo kaj en 1978 la kontraŭmilita romanego La granda kaldrono, ofte menciita kiel la plej pinta atingo de la Esperanta romanarto. Liaj aliaj prozaj verkoj estas la sciencfikcia romano Misio sen alveno (1982), la novelaro Tri rakontoj pri la Miljara Paco (1997) kaj la fantasta La kastelo de Vitro (2004). Aperontaj estas la prozaĵoj La kronprincedzino, Danco de vivo kaj daŭrigo de La kastelo de Vitro. Li kunlaboris ankaŭ por Angla antologio (1957) kaj esperantigis la Ŝekspiran dramon Rikardo Tria (1980).

Hans Heinel (1925-2012) mortis la 4-an de aprilo. Kiel prezidanto de E-Asocio en Kulturligo de GDR (1981-1990) li grave helpis al la evoluigo de la movado en GDR. Li ankaŭ reprezentis GDREA en la Komitato de UEA (1984-1990).

Brian Kaneen (1935-2012) mortis la 8-an de januaro en Vankuvero. Li naskiĝis sur Manks-insulo kaj transloĝiĝis al Kanado kiel studento. De 1965 li vivis en Vankuvero, en kies E-societo li estis unue sekretario kaj poste multjara prezidanto. Kiel docento pri germanistiko ĉe la Universitato Simon Fraser li ofte gvidis E-kursojn. Li estis vicprezidanto de LKK de la 69-a UK en Vankuvero (1984). Li estis ankaŭ estrarano kaj prezidanto (2000-2003) de Kanada E-Asocio kaj redaktis ĝian organon Lumo. En 1997 KEA elektis lin honora membro. Kaneen estis dumviva membro de UEA kaj longe delegito kaj fakdelegito pri lingvoj.

Gábor Lázár (1929-2012) mortis la 16-an de februaro en Covasna (Rumanio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri medicino. Li estis landa delegito de UMEA, aktive kontribuis al Medicina Internacia Revuo kaj ricevis la Shinoda-premion de UMEA en 1984.

Rokuro Makabe (1930-2012), japandevena okulkuracisto, forpasis la 7-an de aprilo en Dreieich (Germanio). Li estis dumviva membro de UEA, regula membro de Societo Zamenof kaj Patrono de TEJO, kaj granda subtenanto de Esperantaj radioelsendoj.

Ramón Manau i Torres (1929-2012) mortis la 25-an de februaro en Sabadell (Hispanio). Li estis dumviva membro kaj vicdelegito de UEA, kunfondinto kaj la unua prezidanto de Kultura Asocio Esperantista, kaj ĉeforganizanto de la SAT-Kongreso en Sant Cugat del Valles (1986).

Richard (Rick) Miller (1966-2012) forpasis la 2-an de marto en Muskegon (Wisconsin, Usono), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri elektroniko kaj Interreto.

Nisida Mitunori (1927-2012), membro de UEA ekde 1961, mortis en Hukuoka (Japanio), kie li estis delegito ekde 1983.

Jindřich Ondráček (1935-2012) mortis la 4-an de marto en Prago. Li estis LKK-ano de la 81-a UK en Prago (1996) kaj honora membro de Ĉeĥa E-Asocio.

Péter András Rados (1941-2012) mortis la 3-an de marto en Budapeŝto. Li estis LKK-ano de la 68-a UK en Budapeŝto (1983), gvidis la rubrikon “Literatura Metiejo” de Hungara Vivo kaj kunredaktis la revuon Világ és Nyelv. Li redaktis Hund-bazaro: 33 hungaraj infanpoemoj (1979) kaj tradukis la teatraĵon Betonterapio de J. Elem (1985). Krome li kontribuis per poemtradukoj al Endre Ady 1877-1919 kaj Urboranda nokto (antologio de Attila József, 1986), kaj tradukis kantojn por Anjo Amika. En la 1980-aj jaroj li estis populara gvidanto de intensivaj “fiŝkursoj” per la “pirata metodo”. Kun O. Princz li verkis la informbroŝuron Bemutatjuk az eszperantót (1989).

Helmut Rössler (1925-2012), em. studdirektoro, forpasis la 20-an de februaro en Speyer (Germanio). Li esperantistiĝis en 1955 kaj ofte gvidis kursojn. Li estis dumviva membro de UEA kaj fakdelegito pri matematiko. Rössler kuntradukis Germana antologio (1985) kaj kontribuis al Adoru (2001).

Mirosław Piotr Sirko (1921-2012) mortis la 29-an de marto. Li estis la dojeno de la movado en Bidgoszcz kaj iam vicprezidanto de la tiea filio de Pola E-Asocio.

Josef (Josi) Ŝemer (1950-2012), em. bankoficisto, mortis la 29-an de marto en Tel-Avivo. Li lernis Esperanton en 1966 ĉe Isaj Dratwer pro instigo de sia patro naskiĝinta en Bjalistoko. Ŝemer aktivis en Junulara E-Ligo Israela, prezidis ĝin de 1982 ĝis 1986 kaj kunorganizis la 42-an IJK en Neurim (1986). Li redaktis la organon de E-Ligo en Israelo, Israela Esperantisto (1981-2001), sed li helpredaktis ĝin jam kelkajn jarojn pli frue. Ekde 1975 li estis delegito de UEA; unue junulara delegito, poste fakdelegito pri bankaj aferoj kaj ekde 1989 ankaŭ loka delegito. Ekde 1993 ĝis sia morto li estis kasisto de ELI, ekde 1999 ankaŭ sekretario kaj de 2001 ĝis 2008 prezidanto. Ŝemer estis dumviva membro de UEA ekde 1995, komitatano A 1999-2007, kaj membro de Societo Zamenhof ekde 2008. Lia plej ŝatata agado estis la organizado de la Tel-Aviva klubo, kiun li gvidis ĝis la enhospitaliĝo en januaro 2012. Ekde Ateno (1976) li partoprenis preskaŭ ĉiun UK. Li estis LKK-sekretario de la 85-a UK en Tel-Avivo (2000). Tre ŝatataj estis la “judaj ŝercoj”, kiujn li sendadis rete al centoj da abonantoj.

Ŝoĵi Tokio (1948-2012) mortis la 31-an de marto en Yamagata (Japanio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri elektroniko kaj radio-amatorismo.

Miroslav Závodský (1924-2012) mortis la 14-an de marto en Žilina (Slovakio). Li fondis la E-klubon en Žilina kaj longe instruis la lingvon.

Revuo Esperanto 2012 6

Malferme

Roterdamo, nia ĝusta loko

85 vizitantoj de la Malferma Tago, kune kun la laborantoj de la Centra Oficejo, prifestis en la naskiĝtago de UEA, la 28-a de aprilo, la 50-jariĝon de Nieuwe Binnenweg 176 kiel la plej grava adreso en la tuta Esperantujo.

Pro la graveco de la datreveno ĉeestis ankaŭ la Estraro de UEA, kiu intence okazigis sian “printempan” kunsidon en la postaj tagoj. Baldaŭ ankaŭ tiuj, kiuj ne povis veni al Roterdamo por la Malferma Tago, povos sekvi la programerojn en la Reta Kinejo de UEA, plej grave la rememorojn de d-ro Ulrich Lins, kiu rakontis pri homoj, kiujn li renkontis dum siaj vizitoj al la CO dum pli ol kvar jardekoj, kaj pri movadaj eventoj dum tiu periodo, iel ligitaj al ĝi.

Tiu Malferma Tago estis jam la 34-a. Ankaŭ la 3-a Malferma Tago en novembro 1995 estis dediĉita al datreveno de la CO, nome al ĝia translokiĝo el la vilaĝo Heronsgate apud Londono al Roterdamo en 1955. Tiam la ĉefa gasto estis William Auld, kiu laŭ la anonco pri tiu Malferma Tago “pakis la Centran Oficejon en Heronsgate por transporto al Roterdamo”. Ĉeestis ankaŭ Joaquim Calado, kiu siatempe kiel fortika junulo kaj aktivulo de la klubo Merkurio malpakis la skatolojn, kiujn la granda poeto kaj iama redaktoro de tiu ĉi revuo estis preparinta, por instali la oficejon en la domo luprenita de UEA. En la urbocentro, kie ankoraŭ ĉie videblis la spuroj de ĝia detruiĝo en la milito, ekrezidis nia asocio de paco.

Dekomence oni antaŭvidis, ke la oficejo ne restos longe ĉe sia nova adreso. La domo estis konfiskita de la urbaj aŭtoritatoj, kiuj planis malkonstrui ĝin por krei spacon por nova strato. En 1961 estis onidiroj, ke tamen ne necesus malkonstrui la domon, kaj sekve direktorino Marianne Vermaas skribis al la urbodomo, ke UEA pretas aĉeti ĝin. La urbodomo respondis, ke la estonteco de la domo ne estas sufiĉe certa por povi ĝin vendi. UEA do ekserĉis alian taŭgan domon en la centro kaj aĉetis la nunan, en kiu la CO ekfunkciis en aprilo 1962.

Roterdamo estas multrilate konvena loko por nia oficejo. Ĝi estas facile atingebla, nuntempe eĉ pli facile ol antaŭe: trajnveturo el la flughaveno Schiphol daŭras 25 minutojn kaj baldaŭ eĉ malpli. Pluraj aliaj aferoj havas simbolan signifon. Pro sia haveno, kiu ĝis lastatempe estis la plej granda en la mondo, Roterdamo estas vera mondurbo kaj ofte nomata la pordego de Eŭropo. Ĉe la rivero Mozo, kiu fluas tra ĝi, konstante flirtas 175 flagoj por marki, ke la urba loĝantaro reprezentas tiom da landoj. La granda humanisto Erasmo estis filo de Roterdamo, kiu iam estis lulilo de filozofio kaj de progresemaj ideoj. Statuo de Hugo Grotius antaŭ la urbodomo memorigas, ke tiu fondinto de la internacia juro laboris kiel jura konsilisto de Roterdamo. Antaŭ 300 jaroj en la kafejo “La Lanterno” kolektiĝis multaj elstaraj pensuloj, kiuj persekutataj hejmlande trovis rifuĝejon en la urbo de Erasmo, kie ĉiu rajtis libere paroli kaj ĉiaj libroj estis senĝene presataj. Iliajn diskutojn gvidis John Locke, kiu ĉi tie laboris super la konstitucio de Pensilvanio, poste modelo por la usona konstitucio. Pierre Bayle eldonis en Roterdamo la unuan popularsciencan revuon en Eŭropo kaj verkis enciklopedion, kiu fariĝis internacia furoraĵo. Kun referencoj tien kaj reen kaj kun aldonaj notoj kaj klarigoj en la marĝenoj la enciklopedio de Bayle pionire aplikis hipertekston, kiu nun karakterizas Interreton. Survoje al la UEA-domo, ĉe Nieuwe Binnenweg 75, la vizitanto povas halti por ripoza medito sur benko, kiun ornamas reliefo de tiu klerulo, siatempe konata kiel la “filozofo de Roterdamo”.

Eble tamen io tute alia plej trafe indikas, kvazaŭ UEA nepre devis eknesti en Roterdamo. Ĉi tie jam troviĝis la plej fama simbolo de la monda lingva problemo, sed per la translokiĝo de la multnacia Centra Oficejo, funkcianta en neŭtrala lingvo, ankaŭ la plej konvinka simbolo de ĝia solvo venis al la sama urbo. Nur je iom pli ol ŝtonĵeto de la domo de UEA troviĝas la artmuzeo Boijmans van Beuningen, kiu posedas unu el la du pentraĵoj pri la Babel-turo de Pieter Bruegel. Cetere, ankaŭ la alia taŭge situas, nome en Vieno, samurbe kun Internacia Esperanto-Muzeo. Kiel lerte la nevidebla mano de la historio reĝisoras, aperas ankaŭ en tio, ke antaŭ 50 jaroj la vojo de UEA kondukis al domo, kiu estis konstruita en 1887. Tio preskaŭ ne okazis, ĉar post la aĉeto de la nuna domo montriĝis, ke la antaŭa domo, konstruita “nur” en 1891, saviĝis de malkonstruado kaj do eble plu povus esti nia hejmo.

La domo en Nieuwe Binnenweg 176 estas via domo. Bonvenon viziti ĝin!

Osmo Buller

Historigrava konferenco en Triesto

De la 9-a (Tago de Eŭropo) ĝis la 11-a de majo 2012 okazis en Triesto (Italio), eŭropa konferenco “Kia estus Eŭropo nun, se ne ekzistus EU?”. La konferencon organizis Eŭropa Esperanto-Unio kunlabore kun la loka partnero Triesta Esperantista Asocio. Kunpartneris ankaŭ E@I (Slovakio), Asocio por eŭropa Konscio (Slovenio) kaj Societo por eŭropa konscio (Kroatio).

La projekton ellaboris EEU, kiu proponis kunfinancadon de la fondaĵo Eŭropo por Civitanoj de EU. Ĝi estis aprobita en 2011 kaj financita per 35 000 eŭroj. La tre aktuala temo helpis la organizantojn venigi al la konferenco eksterordinare gravajn personojn kaj mi kredas ke neniam en la 125-jara historio de Esperanto en aranĝo organizita de esperantistoj partoprenis du eksaj ŝtatprezidantoj kaj aro da eminentaj politikistoj kaj sciencistoj.

En la konferenco partoprenis interalie la eksa ŝtatprezidanto de Kroatio Stjepan Mesić, la eksa ŝtatprezidanto de Slovenio Milan Kučan, la eksa ministro pri eksteraj aferoj de Italio Gianni de Michelis, la nuna parlamentano de Eŭropa parlamento Antonio Cancian (italo), la eksa ĝenerala sekretario de Eŭropa Popola Partio Thomas Jansen, la eksa parlamentano de Eŭropa Parlamento Giorgio Rossetti (italo) kaj aro da fakuloj: François Grin el Svislando, Mladen Staničić el Kroatio, Božo Repe el Slovenio, Stefano Amodeo kaj Paolo Alessi el Italio, Seán Ó Riain el Irlando/Belgio kaj Zlatko Tišljar el Slovenio/Kroatio. Post ĉiu el la prelegoj sekvis viglaj debatoj kun la publiko. La 10-an de majo okazis Ronda Tablo kiun gvidis Giorgio Rossetti kaj en kiu respondis al demandoj rilate la rolon de EU por konservi la pacon en la mondo Stjepan Mesić, Milan Kučan, Thomas Jansen kaj Gianni de Michelis.

La laborlingvoj de la aranĝo estis la itala, la angla kaj Esperanto, kaj en kelkaj kazoj ankaŭ la kroata kaj la slovena. La kompletan samtempan tradukadon ĉiuj povis sekvi en tiuj lingvoj danke al 7 interpretistoj, inter kiuj 5 esperantistaj, kiuj brile plenumis sian taskon: Nikola Rašić, Michela Lipari, Cristina de Giorgi, Marek Blahuš kaj István Ertl.

Duono de la publiko estis esperantistoj, ĉefe norditalaj, kaj duono estis studentoj de ĵurnalismo el ses universitatoj de 5 landoj (AT, SK, SI, HR, IT) kiujn gvidis iliaj profesoroj. Por ili dum la konferenco estis organizitaj specifaj laborejoj, kiujn gvidis profesoro Stjepan Malović el la universitato de Zadar kaj profesorino Gordana Vilović el la universitato de Zagrebo, en kiuj la studentoj povis simuli diversajn politikajn situaciojn kaj esprimi siajn opiniojn rilate la ĉeftemon de la konferenco. Tiu agado estis sukcesa kaj por estonta ekzemplodona metodologio en ĵurnalismaj studoj.

Fine de la solena malfermo kantis la Eŭropan himnon en Esperanto (laŭ la teksto de U. Broccatelli) la sopranulino Ingrid Jellenz, kiun akompanis la pianisto Elia Macrì.

Triesta Esperanto-Asocio sukcesis atingi pliajn sukcesojn:

  1. La konferencon aŭspiciis: la Ministro por Eŭropaj Aferoj de Italio, Enzo Moavero Milanesi
  2. Triesta E-Asocio ricevis pro la aranĝo Premion de la Prezidanto de la Itala Respubliko Giorgio Napolitano
  3. Finance subtenis la konferencon ankaŭ la Aŭtonomia Regiono Friulio-Venetio-Ĝulio.

Diversmaniere helpis kaj subtenis ĝin ankaŭ Komunumo de Triesto, Universitato por Studoj de Triesto kaj Unesko-Centro de Triesto.

La kunligo de gravaj politikistoj, sciencistoj kaj la ĵurnalisma fako lige al la Tago de Eŭropo en la itala urbo tuj apud la slovena landlimo allogis multajn profesiajn ĵurnalistojn el la du landoj. Estis deko da televidaj intervjuoj kun la gravuloj kaj multaj intervjuoj por radioj, aperis aro da artikoloj en la ĵurnaloj.

Ne estis facile kunordigi la tutan laboron. Pro la sufiĉe bona preparplano ne okazis organizaj misoj, precipe danke al lokaj triestaj esperantistoj, gvidataj de Edvige Ackerman kaj la stabo de EEU, gvidata de Maja Tišljar.

Aparte kaj specife valoraj estis du vespermanĝoj: la unua kun la eksprezidantoj de Slovenio kaj Kroatio kaj iliaj akompanantoj kaj la dua kun la italaj politikistoj kaj kelkaj prelegantoj. La unua estis aparte signifa, ĉar dum la senceremonia vespermanĝo ni povis preskau tri horojn kunesti senpere kun la historiaj personecoj, kiuj gvidis sian landon dum la plej malfacila tempo de la jugoslava milito. Surprizis nin la simpleco de Kučan kaj Mesić, kiuj povis paroli pri kiu ajn temo (literaturo, filozofio, politiko...), sed ĉe tio daŭre rakonti amason da ŝercoj kaj anekdotoj el sia vivo. Feliĉe ni havis same lertan ŝercrakontanton kaj homon kiu konas bone multegajn temojn kaj parolas aron da lingvoj, Nikola Rašić, kiu sukcese kunrolis en la defia tasko.

Por la Esperanto-movado gravis ke tiuj homoj ne ĝeniĝis veni al aranĝo de esperantistoj, en kiu ili povis rekte sperti la normalan kaj kvalitan uzon de Esperanto en ĉiuj situacioj (kio plurajn el ili surprizis). En sia prelego Mesić kelkfoje menciis Esperanton, dirante interalie: “Mi esperas ke ankaŭ Esperanto trovos lokon en la estonta Eŭropa Unio”.

Grava rezulto de la triesta multfaceta aranĝo estas ke ĝi kontribuis al la konsciigo pri tio kiom gravas Eŭropa Unio por la paco en Eŭropo kaj la mondo, kaj ni esperas ke io el tio post nia raporto al la Eŭropa Komisiono atingos la orelojn de la nunaj politikdecidantoj.

Mi citas nun tion kion mi diris en la fermo:

“Ni povas fieri ke EEU faris ion eksterordinaran. En la historio de Esperanto-movado neniam iu aranĝo kiun planis kaj organizis esperantistoj, havis tiom eminentan partoprenon de superaj politikistoj.

Tio okazis dank’ al pluraj faktoroj, inter kiuj mi nomas kelkajn:

  1. ke ni disponis pri kapabla teamo, kiu baze de sperto kaj profesia laboro sciis inventi la ĝustan kaj allogan projekton, kiun EU-instancoj pretis financi,
  2. ke nia movado evoluis sufiĉe, ke tiaj eminentuloj konis ĝin kaj pretis akcepti nian inviton partopreni, sciante ke tio ilin ne damaĝos,
  3. ke nia movado havas tiel kvalitajn interpretistojn, kiuj kapablas samkvalite plenumi la samtempan interpretadon inter Esperanto kaj pluraj aliaj lingvoj,
  4. ke EEU havas malpli formalan kaj tre flekseblan, sekve tre efikan strukturon de funkciado de organoj, kiun ne sufokas tro da propra burokratado.”

La aranĝo atingis multe pli ol ni esperis:

a) La referaĵoj, diskutoj kaj la ronda tablo donis gravajn kontribuojn al la kuraĝigo de pluekzistado de EU en la nuna krizo.

b) La temo kaj eminenta partoprenantaro allogis neantaŭvideble multajn reprezentantojn de publikaj medioj el Slovenio kaj Italio, kaj aperis plurdeko da televidaj kaj radiaj intervjuoj, raportaĵoj kaj multaj gazetaj artikoloj interalie pro tio, ke la konferenco okazis en bone elektita tempo okaze de la Tago de Eŭropo.

c) La partopreno de grupoj da junaj ĵurnalistoj kaj studentoj de ĵurnalismo havis tre interesan metodologian eksperimenton, utilan por ilia profesio, kaj la laborejoj de junaj homoj el pluraj landoj rezultigis multajn amikecojn.

ĉ) Gravan rolon por la sukceso havis la bonega loka laboro de esperantistoj el Triesta Esperantista Asocio, kiuj senriproĉe organizis la tutan lokan kaj regionan laboron, sed ankoraŭ multe pli. Ili, gvidataj de Edvige Ackerman, sukcesis ricevi fortan subtenon de politikaj kaj sciencaj institucioj kaj personoj en Italio, la regiono Friulio-Venetio-Ĝulio kaj en Triesto mem.

En la Fermo la prezidanto Seán Ó Riain prezentis la konkludojn de la konferenco:

  1. la ĝisnuna eŭropa integriĝo sukcesis starigi la plej longan periodon da paco, kiun Eŭropo travivis;
  2. necesas daŭrigi, plidemokratiigi, pliefikigi kaj pliprofundigi la eŭropan integriĝon por sekurigi pacon estonte;
  3. la ekonomia dimensio de la eŭropa integriĝo estas kaj estonte restos centre grava, sed ĝi sola ne sufiĉas;
  4. oni bezonos estonte plie evoluigi la kulturan, edukan kaj lingvan dimensiojn de la eŭropa integriĝo, kiu koncernas homojn kaj ne nur konsumantojn;
  5. aparte gravas plifortigi la ligojn, inter ili la emocian ligon, de la civitano kun la eŭropa integriĝo;
  6. la kantado de la eŭropa himno en neŭtrala lingvo, kiu ne apartenas al unu popolo, sed povos aparteni samnivele al ĉiuj eŭropaj popoloj kaj civitanoj, estas unu el multaj manieroj, kiuj povos kontribui al la supremenciitaj celoj;
  7. kadre de la eŭropa multlingveco necesas plidemokratiigi la lingvolernadon, por ke ĉiuj lernantoj spertu pli da sukceso en ĝi, kaj tiel kontribui al la edukaj celoj de la oficiala EU-tagordo “Eŭropo 2020”.
Zlatko Tišljar

TEJO tutmonde

Komencanto-spertoj de denaskulo

Helpu ankaŭ vi al la Komisiono de Eksteraj Rilatoj de TEJO

Eble strangas la titolo, sed ja ŝajno ofte trompas. Do, mi komence respondu vian demandon, kiu verŝajne estas io tia: “Kiel denaskulo povas esti komencanto (se temas pri Esperanto), krom gramatikaj temoj?”

Laŭ miaj spertoj se temas pri eksteraj rilatoj de TEJO, tiukaze ĝenerale eĉ pli da informoj povas manki ol koncerne la gramatikon. Mi, kiel denaskulo, infanaĝe sciis preskaŭ nenion pri la movado, kaj eĉ post mia engaĝiĝo en HEJ (Hungara E-Junularo) mi ne iĝis ĉioscia. Poste mi aliĝis al la retlisto de KER (Komisiono pri Eksteraj Rilatoj), kaj mi konfesas, ke mia nescio nur iom post iom malkreskas, sed mi ja klopodu daŭrigi tiun vojon por la bona “rezulto”.

Certe grava paŝo en tiu ĉi procezo estis mia vizito al Bruselo. Por eviti miskomprenojn: ne la urbo mem utilis tiom por mi (kvankam ĝi sendube belegas), sed gravis la evento FoJE (Forumo Junulara Eŭropa), kiun mi partoprenis unuafoje. Ĝi estis membrokonsilio (COMEM), kiu okazis de la 20-a ĝis la 21-a de aprilo, kie ĉiu membro (organizo) de FoJE reprezentis sin. Flanke de TEJO Michael Boris Mandirola (estrarano pri eksteraj rilatoj) estis la oficiala delegito, kaj mi la kroma. Antaŭ ol ĉeesti en la konsilio mi partoprenis iom malpli formalan kunvenon, kie eblis priparoli la demandojn pri kiuj en la oficiala programo oni devos voĉdoni. Entute temis do dum COMEM ĉefe pri politikaj paperoj, kun iom da “burokrata spicaĵo”.

Kial tiu ĉi “plado” tamen bongustis, eĉ en la unua testo? Unue ĉar ĝi estis tre interesa kaj certe riĉiga sperto. Kvankam mi ne tiom aparte interesiĝas pri politiko, la diskutoj, ekz. pri la laborebloj de junuloj aŭ pri junulaj rajtoj, tenis mian atenton. Due ĉar ĉeestis pli ol 100 junuloj el la tuta Eŭropo. Tio kreis internacian kaj interesan medion kaj etoson, fakte iom similan al la Esperanto-aranĝoj, se pretervidi la uzon de la angla. Kaj fine, sed ne fone, ĉar la lingvaj rajtoj kaj celoj de TEJO estis, laŭ mi, sukcese reprezentataj dum la aranĝo. Koncerne tion pleje menciindas ke la ŝanĝpropono subtenata ankaŭ de ni, malgraŭ la estrara opinio, eniris la oficialan dokumenton de FoJE: Temis pri frazoj pri movebloj de junuloj, respondantaj i.a. al pasportaj problemoj kaj labor- kaj stud-ebloj eksterlande.

Resume, estis strange kiom rapide mi alkutimiĝis al la evento mem, al la medio kaj al la dumaj taskoj. Estis entute du tagoj, sed ŝajnis multe malpli, kiel tio ĉe bonfarto kutimas esti. COMEM certe estis grava ne nur por mia spertiĝo pri KER-aĵoj, aŭ por plibonigo de mia lingvoscio, sed ankaŭ persone ĝi estis por mi elstara okazaĵo. Verŝajne mi bone povis utiligi tiun ĉi eblon por ĉiuspeca evoluo, kaj espereble mia ĉeesto estos utila ankaŭ por TEJO. Mi ŝatus danki ĉi tie pro la helpo kaj subteno kiun mi ricevis. Plie, mi ŝatus kuraĝigi ĉiujn aliĝi al la KER-listo, aŭ partopreni en tiaj eventoj, ĉar ili ja estas multe pli ol ŝajnas esti.

Sarolta Bagó

[FORIGITA!: bildo]

Grupa foto el CONEM, Bruselo (arkivo de FoJE)

Novaĵoj en la reto

La reta projekto Komputeko

En aprilo 2006 komenciĝis la reta projekto “Komputeko” (mallongigo de “Prikomputila terminokolekto”) de E@I, kiu celas kunigi la pri-komputilajn terminojn de diversaj vortaroj, por faciligi la aliron al kaj la komparon inter la diversaj vortaroj, kaj tiel stimuli ĝustan lingvouzon kaj kontraŭi la uzadon de (ofte fuŝa formo de) usonangla termino. La retejo de la projekto estas www.komputeko.net.

Novaĵoj de la retejo
  • Estis kreita la eblo aldoni Komputekon al la serĉbreto de la TTT-legilo Firefox (Fajrovulpo)
  • Eblas elŝuti plurlingvan (eo-en-nl-fr-cs) liston de la plej oftaj prikomputilaj vortoj (pdf)
  • Aldoniĝis Unikoda konvertilo por facile konverti tekstojn verkitajn per surogata sistemo (x, h k.s.) al tekstoj kun ĉapelitaj literoj
  • Aperas ankaŭ HTML-kodoprezento
  • Ŝanĝiĝis la aspekto de la ĉefpaĝo kaj serĉ-kampo, por faciligi la uzadon ankaŭ per poŝtelefonoj kaj tabulkomputiloj.
Pli ol 500 aldonoj kaj modifoj

En la retejo ĝis aprilo 2012 kaj en la unua papera eldono en 2008 aperis pli ol 7 500 prikomputilaj usonanglaj terminoj kun tradukoj en Esperanto. Estis aldonitaj fontoj kaj foje ankaŭ alternativa traduko. Pri la enhavo kunlaboris interalie Paul Peeraerts kaj Maŭro La Torre. Sekvis alvoko sendi komentojn, proponojn. Kelkaj spertuloj kiel Edmund Grimley Evans prenis tion serioze kaj sendis multajn atentigojn. Tio gravas ĉar li respondecis pri la komputilaj vortoj en PIV 2002/2005.

Dum la pasintaj kvar jaroj estis kolektataj rimarkoj, korektataj eraroj kaj pliampleksigata la kolekto, en kiu nun estas pli ol 7 800 terminoj. Aperas ekzemple la vortoj “skajpi”, “tabulkomputilo” kaj “virtuala klavaro”. En la angla unu vorto havas foje multajn signifojn. Tial estis aldonitaj kromaj signifoj al vortoj kiel: • join (become member) — membriĝi; • join (put together) — kunmeti; • join (connect) — kupli; • join (link) — kunligi. Kompletan liston de novaj kaj ŝanĝitaj terminoj eblas trovi en la retejo.

Al la papera libro (la dua eldono en 2012) aldoniĝis kelkaj kromaj ĉapitroj. Aperas kvinlingva listo kun 400 ofte uzataj vortoj, kromaj bildoj kaj klarigoj, ekzemplaj frazoj el Vikipedio kaj informoj pri ĉapelitaj literoj. Malmultaj esperantistoj scias kiel nomi “www” (vavo-vavo-vavo) kaj “@” (ĉe) en retpoŝtadresoj. Tial aldoniĝis ankaŭ ĉapitro pri la nomoj de helposignoj.

Longdaŭra projekto

La celo de la projekto Komputeko estas kolekti tiujn vortojn, kiujn oni vere uzas en la praktiko, kaj disponigi ilin kiel eble plej vaste: per la retejo, per la libreto, per listoj de la plej oftaj vortoj k.s. La ideo estas unuavice amase distribui ilin en renkontiĝoj, por helpi al esperantistoj trovi la ĝustan vorton por koncepto, kiun ili havas en la kapo. Duavice estas kunlaboro kun vortaristoj, ne por altrudi al ili vortojn, sed por ke ili almenaŭ konsideru ilin por venonta eldono de sia vortaro.

Ĉiutage aperas novaj prikomputilaj terminoj kaj foje en la praktiko oni ekuzas aliajn vortojn por la sama afero. Komputeko estas longdaŭra projekto. De tempo al tempo ĝi publikigos ĝisdatigitajn versiojn. Viaj komentoj kaj sugestoj estas tre bonvenaj.

La projekto “Komputeko” pruvas i.a., ke Esperanto jes ja povas esti lingvo tute egalrajta kun la aliaj (naciaj), ke eblas en ĝi havi modernan terminologion kaj tute aktualan vortprovizon. Efektive, per tiu ĉi angla-Esperanta prikomputila terminokolekto denove esperantistoj iom antaŭis plurajn naciojn kaj naciajn lingvojn, ĉar en multaj tute mankas prikomputila terminologio (oni uzas la anglajn terminojn), aŭ ĝi estas signife malpli riĉa (kutime kelkcent esprimoj). La plua projekto de E@I do strebas esti ekzemplo ankaŭ por aliaj (kaj lingvoj kaj fakoj). Estus tre bone, se similaj verkoj povus aperadi pli ofte ankaŭ pri aliaj fakoj kaj sciencoj en Esperanto.

Pri la celoj kaj historio de la projekto vi trovos pliajn informojn interalie en Vikipedio: http://eo.wikipedia.org/wiki/Komputeko. Menciindas ke la projekto celas esti plurlingva (aŭ multlingva) — en la retejo jam nun eblas trovi terminologion en pluraj lingvoj (fr, de, nl, pl, es, ca), sed kun signife malpli da terminoj ol havas la Esperanta versio nun. Se vi interesiĝas pri kunlaboro (ĉu pri la Esperanta versio, ĉu pri la eblo traduki la terminojn vialingven), kontaktu la teamon de Komputeko.

La projekto estos detale prezentita dum la ĉi-jara “KAEST” en novembro. Pli da detaloj vidu ĉe la hejmpaĝo: http://kaest.ikso.net.

Yves Nevelsteen kaj Peter Baláž
E@I-estraranoj

Estrara raporto

UEA en la jaro 2011

ENKONDUKE

Mastrumi intergeneracian transiron

Dum la estraraj mandatoj 2007-10 kaj 2010-13 ni mastrumas asocian transiron al stilo evoluigata de la pragmanifesta generacio de esperantistaj agantoj. La nunan laborjaron elstarigas diversaj konkretaj trafoj. Instrue, ni elanis en Ĉinio. En eksteraj rilatoj, ni amendigis en Bonn la deklaron de la 64-a NRO-konferenco de UN, adresitan al la konferenco Rio+20 en junio 2012. Eniris la dokumenton niaj rekomendoj pri lingvaj rajtoj, pri kultura diverseco, eĉ pri la potencialo de neŭtrala internacia lingvo. En nia longdaŭra kunagado kun internaciaj fakaj institucioj, nia rilato kun la Teknika Komitato 37 de ISO pliintimiĝis.

La membroj ofte pli pretas akcepti ĉi tiajn atingojn kiel signojn de movada elano ol ekzemple la aperon en 2011 de la libro Loĝi en homaj lingvoj Esperante ĉe Mondial kaj angle ĉe la Barata Konsilio de Filozofia Esploro. Estas dezirinde, ke prezidanto estu persono modesta. Tamen mi havas la devon informi vin pri la strategia graveco de jena fakto. Nacia esplorkonsilio, nominte min nacia vizitprofesoro pri la filozofio por 2008-09 kaj aranĝinte ke mi prelegu en kvar universitatoj, poste tute senproteste aperigas tian libron. La verko eksplicite elstarigas la fakan gravecon de Esperanto por filozofoj, lingvistoj kaj parencfakanoj — mi intence strukturis ĝin tiel, ke ankaŭ nefakaj esperantistaj agantoj povu legi ĝin kiel manifeston de aktualigita esperantismo. Ĝia apero estas grava atingo i.a. por la Esperanta Stud-Fondaĵo, kiu parte egidis la esploradon por ĝi.

Nun ni komencas la laŭkvartalan ĉiĉeronadon tra nia laborjaro.

Bonvenon al 2011-12.

Prezidanto de UEA,
P. Dasgupta

LA ORGANIZA STATO

Sepdeko da Landaj Asocioj

Ĝenerala Sekretario B. Pietrzak

En la jaro 2011 UEA havis 70 Landajn Asociojn. Estis kun ĝi ligitaj 6 aliĝintaj kaj 33 kunlaborantaj Fakaj Asocioj. UEA tiujare havis 5 321 individuajn membrojn en 118 landoj, t.e. je 33 pli ol en 2010. Iom malkreskis la nombro de aligitaj membroj, t.e. tiuj membroj de la landaj asocioj, kiuj ne estas samtempe individuaj membroj de UEA. Ilia nombro malkreskis je 47 personoj kaj egalis entute al 10 480. La tuta UEA-membraro, kiu konsistas el la individuaj kaj aligitaj membroj egalis al 15 801 personoj.

La Komitato de UEA konsistas el 65 membroj (51-A, 6-B, 8-C) kaj 9 observantoj. Ĝi fizike kunsidis du fojojn dum la Kopenhaga UK. Dokumentoj pri ĝiaj dumkongresaj laboroj troviĝas en la Teko de la reta Jarlibro. Tiuj dokumentoj estas libere konsulteblaj ankaŭ de individuaj membroj de UEA. La protokolo estis elŝutita 35 fojojn, la Subkomitataj Raportoj kun decidoj 42 fojojn. Ĉiuj komitatanoj estas ligitaj kaj laboras per la interreta Diskutlisto.

Ankaŭ la Estraro tradicie dum la jaro laboras pere de retaj diskutoj. Fizikaj kunvenoj okazis dum la printempa kunsido en la Centra Oficejo (aprilo 2011), kaj en neplena konsisto lige kun la novembra Malferma Tago en la CO. La estraro plurfoje kunsidis fizike en la daŭro de la Kopenhaga UK. Pri sia laboro la estraro raportis post la printempa kunsido en Roterdamo, pere de la Estrara Raporto (Esperanto, junio 2011), kadre de la kunsido dum la Kopenhaga UK (La estraro respondas) kaj post la Malferma Tago en novembro 2011. La raportoj celis kaj la Komitatanojn kaj la tutan esperantistan publikon.

[FORIGITA!: bildo]

Komitatkunsido en la Kopenhaga UK

ADMINISTRADO

Raportas la respondeca estrarano L. Demmendaal

Administre la jaro 2011 pasis bone malgraŭ la malsano de la ĝenerala direktoro Osmo Buller dum la unua jarduono. Dum la oficistoj faris sian plejeblon, por ke la membroj ne havu ĝenon, ĉefe la komitato, la komisionoj kaj komisiitoj kaj la estraro sentis lian foreston. En 2011 la stabo konsistis el: Osmo Buller, Tobiasz Kaźimierski, Clay Magalhães, Katarzyna Marciniak, Roy McCoy, Ionel Oneţ, Ralph Schmeits, Stanka Starčević kaj Pasquale Zapelli. S-ino Linda Silva Miranda prizorgis la purigadon de la Centra Oficejo (CO). Stano Marček redaktis la revuon Esperanto.

En kaj ekster la CO laboris diversaj volontuloj: Wim Baris, Paweł Fischer-Kotowski kaj Heidi Goes (biblioteko), Bertus Demmendaal (poŝtmarkvendado), Andrej Grigorjevskij (TTT-ejo), Rob Moerbeek (provlegado, biblioteko k.a.), Atie van Zeist (sekretariado). En la Afrika Oficejo volontulis André Gokan.

Kio estas la Estrara Raporto?

La Estraro de UEA ĉiujare pretigas raporton “pri la agado de la Asocio” dum la antaŭa jaro. Ĝi estas diskutata de la Komitato de UEA en la Universala Kongreso de Esperanto. La raporto kovras la antaŭan kalendaran jaron kaj traktas agadojn rekte ligeblajn al la Asocio. Tamen, estas foje malfacile distingi la agadon de la fakaj asocioj, aŭ eĉ de sendependaj institucioj, kiuj tamen proksime rilatas kun la Asocio. Tiu ĉi raporto do prezentas bildon de la agado de UEA en la kunteksto de la ĝenerala laboro de la Esperanto-movado, ĉefe dum la jaro 2011.

FINANCO

Bona jaro

Raportas la respondeca estrarano L. Demmendaal

La jaro 2011 finance pasis bone. Aparte bonvenaj estis la signifa donaco de S-ro Edvardsen, egala al 120 000 eŭroj kaj la heredaĵo de s-ino Middelkoop egala al 450 000 eŭroj. Per la rento de tiuj donacoj UEA povos estonte pligrandigi siajn agadojn por Esperanto. Tio jam videbliĝas en la buĝeto por 2012. Aparte grava por la asocio estas tiuj 144 mecenatoj, kiuj pagis la aldonan kotizon por Societo Zamenhof.

Per donacoj por diversaj specifaj celoj eblis/eblos:

  • membrigi nepagipovajn esperantistojn pere de fondaĵo Canuto (7 970 eŭroj);
  • i.a. prizorgi la enskatoligon en acidrezistaj skatoloj de periodaĵoj en la Biblioteko Hodler pere de la Volontula Fondaĵo (2 456 eŭroj) kaj Biblioteko (889 eŭroj);
  • disvastigi Esperanton en Afriko (6 989 eŭroj en la Konto Afriko kaj 2 433 eŭroj por la Afrika Kapitalo);
  • disvastigi Esperanton en Ameriko (881 eŭroj);
  • disvastigi Esperanton en Azio (2 478 eŭroj);
  • donaci librokuponojn al vjetnamaj kongresanoj en Hanojo 2012 (2 430 eŭroj);
  • subteni la laboron ĉe UN en Novjorko (422 eŭroj);
  • helpi esperantistojn, kiuj suferis pro milito aŭ naturkatastrofo pere de la Konto Espero (2 561 eŭroj);
  • eldoni novan varbfolion dank’ al la vendado de uzitaj poŝtmarkoj (363 eŭroj). Dume la Ĝenerala Kaso ricevis 2 530 eŭrojn. Al la donacintoj estis sendita la bulteno Danke.

La membronombro de individuaj membroj iom kreskis en 2011 (de 5 288 al 5 321), ili estas la ĉefa financa fonto de la asocio. Inter ili estis 373 junaj membroj. Landaj asocioj pagas simbolan kotizon por tiuj membroj, kiuj ankoraŭ ne estas individuaj membroj de UEA, temas pri 10 480 aligitaj membroj. La spezokonto estas praktike ekvilibra kaj ankaŭ la Bilanco montras kreskon.

[FORIGITA!: bildo]

Loes Demmendaal en la kunsido de la financa subkomitato en la Kopenhaga UK.

KONGRESOJ

Dialogo kaj interkompreno

Raportas la respondeca estrarano C. Nourmont

La 96-a Universala Kongreso okazis de la 23-a ĝis la 30-a de julio 2011 en Kopenhago, Danlando. Aliĝis 1 458 kongresanoj el 66 landoj. Sukcese laboris la Loka Kongresa Komitato sub la gvido de Ileana Schrøder kaj la kongresa fako de UEA. Pri la tuta UK abunde raportis la revuo Esperanto, speciale en la septembra kaj oktobra numeroj, kaj en tiu ĉi raporto aperas nur resumegaj eroj el la tuto.

Unuiĝintaj Nacioj proklamis la jaron 2011 “Internacia Jaro de la Junularo”. La kongresa temo “Dialogo kaj interkompreno” trafe enkadriĝis en tiu jaro, kaj en la malfermo enkondukis ĝin Pernille Fenger, grava funkciulino de UN. La tri kongresajn kunsidojn vigle reĝisoris José Antonio Vergara.

Dum la tuta semajno funkciis aparta junulara programo JUK en la kongresejo kaj ekstere de ĝi, organizita de DEJO kaj de la KEF-teamo.

La Movada Foiro okazis kiel parto de la interkona vespero; partoprenis ĝin pli ol cent fakaj kaj landaj asocioj, kio donis buntan bildon pri la movado kaj bonan okazon informiĝi, interkonatiĝi kaj trovi sam hobianojn kaj samfakanojn.

Kiel kutime la kongresanoj multnombre havis la okazon ĝui riĉan kulturan kaj klerigan programon.

Kadre de la 63-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato, sub la rektorado de Christer Kiselman, estis prezentitaj 9 prelegoj, kompletigitaj de 3 AIS-kursoj. Prelegis i.a. la mondkonata astronomo Erik Hoeg. Detlev Blanke kunordigis la 34-an Esperantologian Konferencon, kiu temis i.a. pri danaj interlingvistoj. Okazis terminologia forumo sub la gvido de Marek Blahuš kaj Mélanie Maradan. En la publika kunveno de la Akademio partoprenis 15 akademianoj, kiuj trafe respondis la demandojn de la publiko. En la kleriga lundo, sub la reĝisorado de Claude Nourmont, okazis 15 seminarietoj kaj partoprenigaj kunvenoj pri diversaj temoj ĉu movadaj, ĉu pli ĝenerale klerigaj. La Tago de la Lernejo temis pri “Edukado per kaj por Esperanto”. Denove okazis metiejo de edukado.net kaj 16 paroligaj lecionoj. En la sesio de KER-ekzameniĝis 47 kandidatoj.

La komitato kunsidis dufoje en la pleno, kaj aldone en multaj subkomitatoj fakaj kaj regionaj. La estraro de UEA kunsidis preskaŭ ĉiutage. Okazis 28 kunsidoj de fakaj asocioj kaj ankaŭ faka forumo. Kiel kutime la UK proponis vastan gamon da diskutebloj pri diversaj gravaj terenoj de la movado, interalie dum la strategia forumo sub la kunordigo de Mark Fettes.

Aparte vizitata kaj vigla estis la programero “Libroj de la jaro”, dum kiu 15 eldonistoj prezentis preskaŭ 100 novajn titolojn. La libroservo proponis vastan gamon da eldonaĵoj. 16 aŭtoroj tie renkontis siajn legantojn okaze de aŭtoraj duonhoroj.

Por konatiĝi kun la kulturo de Danio okazis multaj ekskursoj, kurso pri la dana kaj 6 priaj prelegoj. Prelegis i.a. Sven Ziegler, prezidinto de la Supera Kortumo en Kopenhago.

La artaj programeroj estis variaj kaj allogaj, kaj entuziasmigis la publikon: Kajto, en sia nuna duopa konsisto, Ĵomart kaj Nataŝa, Solotronik, la bunta bando Espo-Despo, Rêverie... En la internacia arta vespero sin prezentis konataj kaj malpli konataj artistoj el tre diversaj horizontoj. Aparte rimarkinda estis la teatra vespero, kie profesiaj artistoj kun Saŝa Pilipoviĉ prezentis Dek tagoj de kapitano Postnikov.

Lige kun la Universala Kongreso okazis en Danio pluraj aranĝoj.

La Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj havis sian konferencon en Kopenhago ĵus antaŭ la UK, kaj okazigis kune kun CED kaj la Universitato de Kopenhago simpozion “Lingvoj de scienca komunikado kaj edukado”.

La 42-a Internacia Infana Kongreseto okazis en Hundested, norde de Kopenhago, kun partopreno de 32 infanoj kaj 7 plenkreskuloj. TEJO kongresis en tute alia regiono: la 66-a Internacia Junulara Kongreso estis en Kievo, Ukrainio.

La UK 2012 okazos en Hanojo, Vjetnamio, kaj la ĉefurbo de Esperantujo por 2013 estos Reykjavík, Islando.

[FORIGITA!: bildo]

Movada Foiro en Kopenhago.

INFORMADO

Milionoj da retpaĝoj

Raportas la respondeca estrarano B. Pietrzak

Informado en ĉiam pli signifa grado utiligas modernajn rimedojn kaj platformojn. Ĝia riĉo ne permesas raporti pri ĉiuj tiukampaj aktivadoj, ĉar realigas ilin same la CO de UEA, la LA-oj, lokaj grupoj kaj individuaj esperantistoj (ekz. en Vikipedio). Plimulto de la E-aktivadoj diversŝtupaj havas ankaŭ informan efikon. Parolante pri la E-informado ne eblas forgesi, ke bona ekstera informado ne ekzistas sen efika informado interna. En 2011 la CO eldonis 34 Gazetarajn Komunikojn, plejparte plurtemajn, kiuj estis represitaj en diversaj E-gazetoj aŭ fariĝis bazo por informi pli amplekse pri la agadoj de UEA, kio estis bazo por la ekstera informado. Dum la jaro daŭris laboroj pri modernigo de la retejo uea.org; bedaŭrinde kun la rezultoj vasta esperantista publiko ankoraŭ ne povis konatiĝi. Videblaj rezultoj troviĝas en la daŭre aktualigata retejo esperanto.net, kiu aparte gravas en la ekstera informado, aperigante gravajn tekstojn kaj adresojn en naciaj lingvoj. Multaj dokumentoj pri la laboroj de UEA tradicie aldoniĝis en la dokumentujo de la asocio en Ipernity, en la UEA-filmejo ĉe YouTube. La profilo de UEA en Facebook fariĝis aparte vigla forumo rilata al la laboroj de la asocio, kiun en ĉiam pli signifa grado utiligas por informado aliaj asocioj kaj unuopaj esperantistoj. Regule pri la laboro de UEA raportas Pola retRadio en Esperanto.

Ĉiuj ĉi informoj estis utiligataj en tiaj tradiciaj agadoj, kiel la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK (Kopenhago) kaj informtaŭgaj Tagoj, kies listo estis sisteme memorigata al la LA-oj pere de komunikaj mesaĝoj rekte adresitaj al ili kaj diskonigata en la interretaj listoj Landa Agado kaj uea-membroj. En 2011 aparta informa atento estis dediĉita al preparoj por la Jaro de la 125-jariĝo de Esperanto kaj la 100-a naskiĝdatreveno de Tibor Sekelj. Ĉiu el la tagoj alportis raportojn pri la informa utiligo en diversaj E-medioj. Krome ĉiu landa E-kongreso aŭ internacia E-renkonto estas tradicie utiligata por kontakti lokajn ĵurnalistojn kaj amaskomunikilojn. Krom tio esperantistoj diversloke mem aliĝadis al eksteraj eventoj okaze de la informtaŭgaj tagoj, kiel la Tago de la Gepatra Lingvo (februaro) aŭ la Tago de la Eŭropaj Lingvoj (septembro). Pri la pliefikigo de la praktika informa laboro okupiĝis la Komisiono pri Informado, la priinformaj laborideoj konstante estas traktataj en la interreta diskutlisto pri informado.

[FORIGITA!: bildo]

Barbara Pietrzak ĉe la tablo de Pola retRadio en Esperanto en la kopenhaga Movada Foiro.

EKSTERAJ RILATOJ

Komisiitoj kaj reprezentantoj

Estrarano de UEA pri eksteraj rilatoj S. Keller
Konferenco en Bonn

En la 64-a Konferenco de NRO-oj, organizita en Bonn fare de la Departemento pri Publika Informado de UN (3-5 septembro), partoprenis la estrarano Stefano Keller kun Marcus Cramer, Mélanie Maradan, Julia Noe kaj Manfred Westermayer. La temo estis “Daŭripovaj socioj — respondecaj civitanoj”. La reprezentantoj de UEA aktive intervenis en diskutoj, proponante multajn amendojn pri lingvaj rajtoj kaj diverseco al la fina deklaro de la konferenco. Unue ili estis ignorataj, sed pro daŭra insisto de niaj komisiitoj, la laborgrupo komisiita finredakti la deklaron akceptis ĉiujn proponojn de UEA, inkluzive de du novaj alineoj, el kiuj la plej grava estis la rekomendo al Rio+20, la Konferenco de UN pri Daŭripova Evoluo en Rio-de-Ĵanejro junie 2012:

“Ni alvokas por respekto al kaj inkludigo de etnaj lingvoj en la edukan sistemon, ĉar tiaj lingvoj entenas la kompleksecon de siaj respektivaj medioj, kaj ankaŭ por konsidero de la potencialo de neŭtrala internacia lingvo, kombinanta klarecon kaj facilecon de lernado kun sia neŭtraleco, kaj tiel povanta esti rigardata kiel esence daŭripova.”

Iniciatite de UEA, la deklaro rekonas la nedisigeblon de biodiverseco kaj lingva diverseco kaj alarmas pri la perdo de tradiciaj scioj pro la perdo de lingva diverseco. Mencioj pri la graveco de lingva politiko por daŭripova evoluo kaj pri la valoro de kultura, lingva kaj etna diverseco eniris diversloke la finan tekston. En marto 2012 la deklaro de la Bonna konferenco estis registrita en la aktoj de la Ĝenerala Asembleo de UN kiel oficiala dokumento de UN: http://bit.ly/UNBonn.

UN — Novjorko

La reprezentantoj de UEA ĉe UN en Novjorko estis Humphrey Tonkin (ĉefa), Neil Blonstein, Tom Eccardt kaj Scott Page. Blonstein prizorgis volontule la Novjorkan Oficejon de UEA kaj kontribuis al ĝia plividebligo per sia ofta partopreno en diversaj kunsidoj kaj per personaj kontaktoj kun politikistoj, diplomatoj kaj UN-oficistoj.

La temo de la Internacia Jaro de Junularo, “Dialogo kaj interkompreno”, estis ankaŭ la temo de la 96-a UK. Enkondukon al ĝi faris en la kongresa inaŭguro Pernille Fenger, la direktoro de la Nordia oficejo de la Loĝantara Fonduso de UN (UNPF). Ŝi traktis la agadon por la Jarmilaj Evoluigaj Celoj de UN, aparte koncerne la junularon. Kadre de la UK Humphrey Tonkin kaj Stefano Keller gvidis du kunvenojn pri UN, kaj en la Movada Foiro estis stando pri la UN-agado de UEA.

Prepare por la simpozio “Lingvo kaj UN” en majo 2012 la Novjorka Oficejo okazigis la 16-an de decembro kunvenon, en kiu la ĉefparolanto estis Humphrey Tonkin. En la diskuto pri lia prelego partoprenis i.a. la lingvisto Paolo Valore, la fakulo pri indiĝenaj popoloj Roberto Borrero kaj la eksa ĉefo de la Oficejo pri Konferencaj Servoj de UN Françoise Cestac.

Pri la agado en Novjorko regule informas la retejo de la organizaĵo Esperanto por UN, http://www.esperanto-un.org, prizorgata de Ulrich Becker.

UN — Ĝenevo

La reprezentantoj de UEA en Ĝenevo estis Stefano Keller (ĉefa), Charmian Common, Nicole Margot kaj Francesco Reale.

Stefano Keller partoprenis kunsidojn de la Homrajta Konsilio kaj de la Fakulaj Mekanismoj pri la Rajtoj de Indiĝenaj Popoloj (EMRIP).

Keller kaj Reale reprezentis UEA en la kvara sesio de la Forumo pri Minoritatoj (29-30 novembro) kun la temo “Efektiva partopreno de minoritataj virinoj en ekonomio, socio kaj kulturo”. Keller intervenis en la sesio, atentigante pri la neceso respekti lingvajn rajtojn kaj diversecon konforme al la “Deklaracio pri la rajtoj de personoj apartenantaj al minoritatoj naciaj aŭ etnaj, religiaj kaj lingvaj” de UN el 1992. Dum paŭzoj niaj reprezentantoj povis renovigi kelkajn malnovajn kontaktojn kun reprezentantoj de aliaj NRO-j kaj krei novajn.

Pri la agado ĉe UN en Ĝenevo kaj pli vaste pri lingvaj homaj rajtoj informas la multlingva retejo http://www.lingvaj-rajtoj.org/, redaktata de Stefano Keller.

UN — Vieno

La reprezentantoj de UEA en Vieno estis Hans Michael Maitzen, Gregor Hinker kaj Stella Maitzen. Prof. Hans M. Maitzen jam longe membras en la packomitato de NRO-j kaj estis en 2011 elektita ĝia prezidanto.

Rio+20

NRO-j havos gravan rolon en Rio+20, la Konferenco de UN pri Daŭripova Evoluo en Rio-de-Ĵanejro (20-22 junio 2012). UEA kaj TEJO komencis prepariĝi por ĝi jam en 2011. La unua paŝo estis farita en la NRO-konferenco en Bonn (vd. supre) per la akceptigo de amendoj en ĝia fina deklaro. Jarfine interreta teamo redaktis proponon de UEA kaj TEJO al Rio+20. La teamo konsistis ĉefe el Veronika Poór kaj Nico Huurman por TEJO, Ursula Grattapaglia kiel la loka kunordiganto de UEA pri Rio+20, kaj estrarano Stefano Keller. La dokumento estis submetita al UN kaj aperis en ĝia retejo por la konferenco, http://www.uncsd2012.org/rio20.

Laŭ la propono la konferenco devus en sia fina dokumento “klare kondamni lingvajn diskriminacion kaj politikojn, kiuj kondukos al la morto de lingvoj kaj al kultura superrego de pli grandaj lingvoj super malpli grandaj lingvoj”. Ĝi atentigas pri la deklaro de Bonn, emfazante la erojn, kiujn UEA sukcesis aldonigi al ĝi. La pontolingva rolo de Esperanto aperas per rememorigo pri la dokumento “Etika sindevigo de la NRO-j por tutmondaj sinteno kaj konduto” de la unua simila konferenco en Rio-de-Ĵanejro en 1992, kiu proponis enkonduki Esperanton en la interpopola komunikado kaj alvokis la NRO-jn al ĝia disvastigo. Fine UEA kaj TEJO skizas, kiel transiro al demokratia lingva politiko estus realigebla en la UN-sistemo, en aliaj internaciaj organizaĵoj kaj en unuopaj landoj.

Unesko

La reprezentantoj de UEA ĉe Unesko en Parizo estis Renée Triolle, Barbara Despiney, François Lo Jacomo kaj Aleks Kadar. La Ĝenerala Direktoro de Unesko, Irina Bokova, sendis salutmesaĝon al la 96-a UK en Kopenhago, en kiu ŝi aprezis la pli ol 100-jaran agadon de la Esperanto-movado por “egaleco inter la lingvoj, kulturoj kaj popoloj de la mondo” kiel kongruan kun la celoj de Unesko.

Al la 7-a Junulara Forumo de Unesko en Parizo (17-20 oktobro) pri la temo “Kiel junularo antaŭenigas ŝanĝon” UEA delegis la TEJO-aktivulojn Veronika Poór kaj Nico Huurman. Iliaj atentigoj pri lingva diverseco kiel parto de kultura diverseco ricevis apogon, sed tia mencio ne eniris la finan raporton, en kiu ja aperas aliaj rekomendoj, kiujn UEA kaj TEJO dividas.

Renée Triolle, Barbara Despiney kaj François Lo Jacomo estis la observantoj de UEA en la 36-a Ĝenerala Konferenco de Unesko en Parizo (25 oktobro — 10 novembro). Por UEA grava estis la adopto de novaj gvidlinioj pri la rilatoj de Unesko kun NRO-j. La antaŭaj tri kategorioj de rilatoj — asociaj, konsultaj kaj operaciaj — estis anstataŭigitaj per du — asocia partnereco kaj konsulta partnereco — por emfazi, ke Unesko celas ne nur formale rilati kun NRO-oj sed kunlabori kun ili por komunaj celoj. Post la konferenco la Ĝenerala Direktoro de Unesko asignis konsultan partnerecon kiel la novan kategorion de UEA.

Ĉar pro la akcepto de Palestino en Unesko Usono frostigis sian financan kontribuon, Unesko devis realigi drastajn ŝparojn. Forfalis i.a. la iniciato pri Internacia Jardeko de Interproksimigo de Kulturoj. Manke de sufiĉa ŝtata subteno la iniciato de UEA pri Jardeko de Lingvoj ne atingis la konferencon, kie ĝi verŝajne tamen ne sukcesus pro la manko de financaj rimedoj.

[FORIGITA!: bildo]

Stefano Keller, specialisto de UN el Kanado Wilton Littlechild kaj ambasadoro Ronald Barnes el Alasko, en la sesio de EMRIP, julio 2011, UN Ĝenevo

KULTURO

Raportas la respondeca estrarano C. Nourmont

Kopenhago ne nur ĉefurbo de Danio

Eldonado

Eldonado de Esperanta literaturo en vasta senco (originala kaj tradukita beletro, faka literaturo kaj lernomaterialo kune kun vortaroj) okazis tra la tuta mondo per 172 titoloj, ĉe 94 eldonintoj, kun entute 19 775 paĝoj.

Pri la nombro da aperintaj eroj la trian fojon unuarangas Monda Asembleo Socia (Francio) per eldono de 26 volumoj politikaj kaj sociaj, kaj ĝi ankaŭ unuarangas pri la nombro da paĝoj (3 045). André Cherpillod eĉ unuarangus per la nombro da eldonaĵoj, se li kunmetus la propranoman eldonejon kaj La Blanchetière (entute 29), sed ne pri la nombro da paĝoj. Mondial (Usono), kun eldono de 8 libroj, duarangas per la nombro da eldonitaj paĝoj (1 844). Saman nombron da libroj eldonis Impeto (Rusio) sed kun “nur” 999 paĝoj.

Ĉina Fremdlingva eldonejo (Ĉinio) eldonis trivoluman libron, kun entute 1 282 paĝoj Kvar generacioj sub la sama tegmento de Lao She, trad. Laŭlum (laŭ informoj kompilitaj de La Ondo de Esperanto).

En 2011 UEA eldonis 4 titolojn: Pasporta Servo 2011 (TEJO), Esperanto: komenco, aktualo kaj estonteco (Aktoj de la Esperantologia Konferenco en 2010, red. Christer Kiselman). Kiel kutime aperis la IKU-libro: Internacia Kongresa Universitato 2011, redaktita de A. Wandel. Estis reeldonita La lastaj tagoj de Ada, Aduŝka de G.C. Fighiera.

Stano Marĉek, daŭrigante sian serion da lernolibroj Esperanto per rekta metodo, nun atingas rekordan nombron de tradukoj (30).

Pri la eldonaĵoj aperis la kutima dokumenta listo en la revuo Esperanto en “Laste aperis”. La libroservo de UEA estas atingebla ankaŭ pere de sia interreta paĝaro, kaj daŭre donas eblon mendi pli-malpli ĉiujn el la momente haveblaj libroj en Esperanto. En la decembra numero aperis listo de la plej furoraj titoloj dum la periodo 2001-2010.

Kulturaj okazaĵoj, belartaj kaj aliaj konkursoj

Kiel kutime la Universala Kongreso rolis kiel la kultura ĉefurbo de Esperantujo (Vd: kongresoj). Ankaŭ la IJK en Kievo gastigis plurajn koncertojn. Ne eblas citi ĉi tie la centon da tiaj renkontiĝoj kiuj okazis ekster la formalaj kadroj de UEA, do jen nur kelkaj ekzemploj: la tradiciaj Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES) en Poznań (Pollando) por la 27-a fojo, la junulara festivalo FESTO (Grésillon, Francio), la kultura programo en la interasocia franca kongreso en Sète (Francio), la tutpollanda kongreso en Nowy Sącz (Pollando), la kongreso en Bjelovar (Kroatio), la itala kongreso en Torino, la tri jarfinaj aranĝoj en Germanio, la unua arta festivalo en Havano (Kubo), la komuna kongreso de Japanio kaj Koreio en Seungnam (Koreio)...

La rezultoj de Belartaj Konkursoj estis prezentitaj okaze de speciala kunsido en la UK. La tekstoj de la premiitaj verkoj aperis en Beletra Almanako. Aldone 4 artistoj ricevis diplomon pro elstara arta agado. Aliajn konkursojn organizas interalie Sezonoj kaj OSIEK. Interesan iniciaton daŭrigas HORI Jasuo: “sumooj” por altigi la legokapablon de esperantistoj.

Kadre de la UK okazis ankaŭ Oratora Konkurso. Pri tiuj aferoj raportis la revuo Esperanto.

Aparte menciindas la unua Esperanta Kinofestivalo okazinta dum TAKE en San-Paŭlo (Brazilo), kun prezento de 15 filmoj el 7 landoj. Parto de la festivalo estis konkurso, en kiu partoprenis 21 mallongaj videoj faritaj de esperantistoj. Gvidis la festivalon Aleksander Osincev. La kinofestivalo povus esti modelo por estontaj festivaloj kadre de UEA, por anstataŭi la branĉon “filmoj” en Belartaj Konkursoj.

Prepare al memorigoj pri Tibor Sekelj la Malferma Tago en novembro 2011 estis aparte dediĉita al la fama mondvojaĝanto.

Interreto

Tiu ĉi maniero partopreni en kaj informiĝi pri la Esperanto-kulturo furore disvastiĝas. Nuntempe eblas spekti en la interreto amason da filmetoj ĉe podkastaj radioelsendoj, ĉe paĝoj de Youtube (UEAviva, kun 10-minutaj novaĵfilmetoj) kaj de Ipernity (reta kinejo kun pli ol 20 filmoj) kaj ĉe aliaj retejoj (ekz. www.esperanto.com).

La eldonejo Vinilkosmo, kiu daŭre aktivas produktante kompaktdiskojn, nun proponas ankaŭ virtualajn albumojn en sia elŝutretejo.

Kreiĝis Muzaiko, kiu celas esti “tuttempa tutmonda tutmojosa tutesperanta retradio”: ĝi dissendas 24 horojn tage ripetiĝantan programon kun muziko, programeroj, novaĵoj, informoj, raportoj, arkivaĵoj.

Interreta enciklopedio konstante kreskas en la paĝoj de Vikipedio.

Kulturaj centroj, bibliotekoj kaj muzeoj

En Kopenhago kunsidis grupo da bibliotekistoj, kiuj poste kreis Google-liston por interesatoj kaj prizorgantoj de Esperanto-bibliotekoj. La iniciatinto, Roland Rotsaert, dissendis demandaron al ĉiuj konataj E-bibliotekoj por krei laŭeble kompletan datumbazon de niaj bibliotekoj kaj arkivoj. La fina celo estas krei ĝeneralan retan Esperanto-librokatalogon. La laboro bone progresas dank’ al multaj retaj interŝanĝoj inter fakuloj.

Biblioteko Hector Hodler

Aldone al la regulaj volontuloj Rob Moerbeek kaj Wim Baris en la Biblioteko Hector Hodler laboris kiel staĝantoj Heidi Goes kaj Paweł Fischer-Kotowski. Sub la gvido de la oficisto Ralph Schmeits ili i.a. ordigis la periodaĵojn, kiuj samtempe estis enmetitaj en skatolojn el acidrezista kartono, kio certigas ilian bonan konservadon por multaj jaroj.

Tiu fizika preparado estas necesa unua paŝo por la posta komputila katalogado de la Biblioteko. Pli vasta artikolo pri tiu temo aperis en Esperanto, p.253.

Esperantomuzeo en Vieno

La objektoj de la Esperantomuzeo en Vieno fariĝis pli facile alireblaj al la publiko: multaj muzeaj objektoj estis jam skanitaj aŭ fotitaj por meti ilin en la bilddatumbazon Bildarchiv Austria (vidu art. en la revuo p.148). Aparte menciindas la disvolviĝo de Dokumenta Esperanto-Centro en Ðurđevac (Kroatio), kiu ligis kontakton kun diversaj institucioj, kaj kiu nun prizorgas gravajn historiajn esplorojn, i.a. pri Tibor Sekelj.

En Adelajdo (Aŭstralio) estis malfermita ekspozicio pri Esperanto en la Migra muzeo.

Kulturaj centroj ligitaj al Esperanto estas diversaj laŭ celoj, funkciado, aktivaĵoj. Temas ne nur pri instruado de la lingvo sur diversaj niveloj, sed ankaŭ pri per-Esperantaj kulturaj agadoj. La listo aperas en la Jarlibro, kie estas registritaj ankaŭ la lokoj kun la plej signifaj kolektoj de dokumentoj en Esperanto.

La 15-an kaj lastan fojon UEA subtenis Esperanto-bibliotekojn pere de la Biblioteka Apogo Thorsen. Daŭras la kampanjo “Esperanto en la Bibliotekojn”, kiun prizorgas Aloísio Sartorato. En novembro 2011 estis ekspedita la 116-a libropakaĵo de la kampanjo.

Koresponda Servo Mondskala

Daŭre prizorgas ĝin F.X. Gilbert. Estis nur 53 petantoj, el kiuj preskaŭ la duono sendis rete sian korespondpeton. Baldaŭ oni devus rezigni pri tiu servo, ĉar la nunaj retebloj igas trovi korespondontojn pli facile kaj pli rapide.

[FORIGITA!: bildo]

Roman Dobrzyński ricevis la 1-an premion en Belartaj Konkursoj de UEA 2011 en la kategorio Filmo.

INSTRUADO

La plej granda ILEI-Konferenco

Raportas la respondeca estrarano C. Nourmont

Laŭ interkonsento UEA kunlaboras kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) pri la fako instruado. Reprezentanto de UEA ĉe la ILEI-estraro estas Claude Nourmont. Reprezentanto de ILEI ĉe la UEA-estraro estas ĝia prezidanto Stefan MacGill.

ILEI

La 44-a Konferenco de ILEI kun 103 partoprenantoj estis la plej granda en la lastaj 24 jaroj, kun rekorde diverslanda reprezentiĝo — 35 landoj, inkluzive de Benino, Ĉilio, Ganao, Indonezio, Meksiko, Nepalo k.a. Tio okazis ne hazarde, sed per aktiva planado kaj subteno de la Ligo. Fake elstaris la aranĝo per senprecedence altnivela simpozio organizita kun CED kaj la Universitato de Kopenhago, kiu enplektis plurajn renomajn fakulojn pri lingvaj rajtoj.

La seminario, kiu okazis fine de la konferenco de ILEI kaj ĵus antaŭ la ĉi-jara Universala Kongreso, 22-23 julio 2011, sukcese pritraktis la temon “Lingvoj de scienca komunikado kaj edukado”. Partoprenis en la prezentado de referaĵoj ne nur eminentaj esperantologoj, sed ankaŭ eksteraj fakuloj pri komunikado kaj lingvistiko el tri universitatoj. Profesoro Karsten Fledelius, konata fakulo pri politikaj problemoj de komunikado en Eŭropo kaj aparte en slavaj landoj en la Universitato de Kopenhago, gastigis kaj konstante prizorgis la bezonojn de la konferenco kaj la simpozio. El la sama universitato alparolis la simpozianojn pri la simpozia temo la Dekano de la Fakultato pri Humanistiko Kirsten Refsing, kaj ĉefparolis komence pri lingvopolitiko en la Nordiaj landoj la plej renoma dana lingvisto Frans Gregersen. La tutan simpozion partoprenis ankaŭ Robert Phillipson el la Kopenhaga Komerca Altlernejo, aŭtoro de Ĉu nur-angla Eŭropo?, kaj el la Universitato de Amsterdam referaĵon prezentis profesoro László Marácz, specialisto pri hungara lingvistiko kaj nuntempa Eŭropa politiko. Ĉiuj esprimis grandan respekton al la ideo de Esperanto, kaj impresiĝis pri la nivelo de komunikado kiu povis okazi inter la diverslingvaj simpozianoj. Pro la multflanka alproksimiĝo al la temo kaj la alta kvalito de la prezentaĵoj kaj diskutado, estis ĝenerala interkonsento ke la simpozio plene sukcesis. Detalaj tekstoj kaj aliaj informoj troviĝas sub “Simpozio 2011” en la retejo de ILEI, www.ilei.info.

La Ligo, per speciala voĉdono, estis allasita al la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Parizo en oktobro 2011, kie la delegacio reprezentis la ligon bonnivele, kunlabore kun la UEA-teamo. ILEI subtenadis la instruistan trejnadon — ĉe la partnero UAM (la universitato en Poznano) venis al sukcesa fino la unu-jara trejnkurso 2010-11, dum septembre nova trijara kurso en interlingvistiko altiris sufiĉajn kursanojn por ekfunkcii — dank’ al aktiva varbkampanjo flanke de ILEI, en kiu UEA praktike helpis. Partnera kunlaboro kun Kulturcentro Grésillon estis restarigita per aprila kurso kun ekzamenoj — tio fariĝos ĉiujara evento. Partnerado kun IFEF progresis; tio konkretiĝos per fervojistocela kurso en 2012.

ILEI prenis fruan gvidan rolon en la mobilizado de dezirantoj praktike eluzi la 125-jaran datrevenon de Esperanto en julio 2012. Tio transiris al pli vasta teamo, kies starigon ILEI rekomendis kaj laboris realigi. ILEI reprezentiĝis en la TAKE-kongreso en Brazilo, en SES kaj KAEST (Slovakio), la unua ILEI-Seminario en Orienta Azio (ISOA) en Ĉinio kaj en aranĝoj en Kinŝaso (Kongo DR), Rumonge (Burundo) kaj Kotonuo (Benino). En Kopenhago ĝi refoje okazigis la popularan Tagon de la Lernejo.

Sekcioj de ILEI raportis pri sukcese finitaj projektoj Comenius (ekz. inter Hungario, Bulgario, Pollando kaj Francio) kaj Grundtvig (inter Germanio, Pollando, Slovakio), kiuj gravas por akiri eŭropajn financajn rimedojn por Esperanto-agado. Projekto PUNTO komenciĝis en Herzberg, Germanio, por akceli kunlaboron inter Esperanto-centroj, bibliotekoj, muzeoj.

La homforta kampo restas defia, tamen julie sukcese enposteniĝis kaj bone ekagis nova liga sekretario el Ĉinio por fermi streĉan sensekretarian duonjaron. Trovo de administranto por la revuo Juna amiko en Pollando estis same rezultodona. Ĝis la jarfino la estonta redakcio de tiu revuo restis neklara, post la retiriĝo de ĝia multjara kaj merita redaktoro Géza Kurucz.

La estraro tra 2011 retvoĉdonis pri pli ol 40 temoj kaj regule skajpkunsidis; la komitato faris sep decidojn per reta voĉdonado, kaj faris plurdekon da decidoj en Kopenhago. Interalie ĝi forigis tri silentantajn sekciojn (Britio, Rusio, Irano), sed akceptis du novajn — por Serbio kaj Meksiko. Reprezentantoj estis aldonitaj en Bolivio, Bulgario, Haitio, Indonezio, Kenjo, Nepalo kaj Urugvajo.

(Raportis: Stefan MacGill.)
Ekzamenoj

Ekzistas du paralelaj ekzamensistemoj: la Internaciaj Ekzamenoj de ILEI-UEA kaj la KER-ITK ekzamenoj de UEA.

ILEI-UEA-ekzamenoj

Ekzamensesioj de ILEI-UEA (elementa kaj meza niveloj) okazis en Rumonge kaj en Kotonuo, prizorgitaj de Mirejo Grosjean.

KER-ekzamenoj en 2011

En la tria jaro de KER-ekzamena sistemo okazis 10 novaj sesioj, en 10 urboj de 7 landoj: Roterdamo (NL), Sète kaj Grezijono (FR), Waldfischbach-Burgalben kaj Herzberg (DE), Braziljo kaj San Paŭlo (BR), Kopenhago (DK), Madrido (ES) kaj Torino (IT).

Entute tiel en la tri jaroj estis aranĝitaj 24 sesioj en 14 landoj.

La 284 ekzameniĝoj de la unuaj du jaroj preskaŭ duobliĝis en 2011 kun 241 ekzamenokazoj. Tiel fine de la tria jaro estis 525 ekzameniĝintoj. La kandidatoj venis el 46 landoj. La plej multaj personoj ekzameniĝis en Brazilo (130), ilin sekvas francoj (100) kaj en la tria kaj kvara lokoj staras Germanio (40) kaj Italio (34). La ciferoj indikas nur la ekzamenokazojn. Pri la eventualaj sukcesoj pretiĝos detala statistiko fine de la 4-a jaro, sed la malsukcesintoj estas malpli ol 5 % de ĉiuj kandidatoj.

La jaro 2012 montriĝos same eventoplena. La KER-sistemo atingos ankaŭ Azion kun la ĉina kaj vjetnama sesioj. Nova iniciato estas la Tutmonda skriba sesio, kiun la komisiono anoncis por la 9-a de junio 2012. Pliaj informoj pri la ekzamenoj estas en la paĝaro www.edukado.net.

Edukado.net

2011 estis la unua plena jaro de la novkonstruita retejo, kiu fine de la jaro havis 2 280 membrojn. En tiu unusola jaro la paĝaro havis 150 mil vizitojn, kadre de kiuj estis viditaj ĉ. 900 mil paĝoj kaj elŝutitaj inter aliaj 21 400 ekzercoj.

Krom la malnovaj kaj popularaj servoj la paĝaro kompletiĝis per novaj sekcioj, kiel ekzemple la preskaŭ 300-era datumbazo de Diplomlaboraĵoj, Filmejo kaj Fotoalbumoj. Observeblis vigliĝo en la forumaj diskutfadenoj. Centoj da novaj kursoj estis registritaj en la KURSEJO kaj ĝia mondmapo. La uzkutimojn de la vizitantoj oni povas sekvi en la grafike bele prezentita statistika parto.

La nova sekcio KLERIGEJO gastigas popularsciencajn kaj fakajn retajn kursojn kun la partopreno de cento da kursanoj. Funkciigita de E-duKati estis lanĉita ĉe la retejo la 100-leciona Reta Instruista Trejnado (RITE), kiun sekvas jam 25 personoj el 20 landoj. La paĝaro disponigis ekzerceblojn ankaŭ al la studentoj de la Interlingvistikaj Studoj en Poznań kaj la redaktoro kun siaj kunlaborantoj okazigis ĉeestajn trejnadojn, prelegojn kaj kursojn en Poznań, dum la UK en Kopenhago kaj en pluraj urboj de Francio, Brazilo, Ĉilio kaj Argentino.

Edukado.net fariĝis la centra loko kaj el organiza kaj el enhava vidpunktoj por la KER-ekzamenoj, en kies mondskala disvastiĝo ĝi havas grandajn meritojn.

Kunlabore kun UEA kaj ILEI kaj kun pluraj el iliaj landaj sekcioj www.edukado.net transprenas signifan parton en la trejnado kaj pluperfektigo de la instruantoj de Esperanto kaj en la altigo de la ĝenerala lingvonivelo de la esperantistaro.

Por la redaktado de la retejo ESF daŭre disponigas la bazajn financajn rimedojn. La modernigon kaj plian evoluigon de la programa fono ebligis monhelpo de subtenintoj, inter ili en 2011 kontribuaĵoj de kvardeko da membroj. Dankon al ili.

(Raportis: Katalin Kováts.)
Retkursejo lernu

Lernu.net funkcias jam pli ol 9 jarojn kaj konstante kreskas kaj pliboniĝas. En la paĝaro oni povas trovi ĉiujn informojn pri Esperanto kaj la movado en 36 lingvoj. La paĝaro kreskis kaj multo ŝanĝiĝis, sed la bazaj celo kaj ideo restis samaj — senpage helpi al ĉiuj retuzantoj en la mondo lerni kaj ekuzi Esperanton laŭeble facile kaj rapide.

Ĉiumonate la paĝaron vizitas pli ol 150 000 unikaj vizitantoj, kiuj trarigardas pli ol 3 milionojn da paĝoj. Helpantoj plibonigas vortarojn, kontribuas enhaverojn, testas, programas, komentas kaj en multaj aliaj manieroj certigas, ke la projekto floru kaj evoluu. Krom kursoj kaj pure instrua materialo, kiel diversnivelaj gramatikoj, ekzercoj, testoj kaj ekzamenoj, ĉe lernu.net ekzistas pluraj iloj por praktika uzo de la lingvo kaj komunikado: la eblo interŝanĝi privatajn mesaĝojn kun aliaj uzantoj, sendi bildkartojn, skribi en la tujmesaĝilo kaj uzi multlingvajn forumojn.

La projekton lernu.net kaj la ceterajn menciitajn realigas la internacia organizo Edukado@Interreto (http://ikso.net) kun la financa subteno de la usona esplorfondaĵo “Esperantic Studies Foundation” (http://esperantic.org).

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la ĉeestantoj dum paŭzo.

[FORIGITA!: bildo]

La kvaran personan renkontiĝon de lernu!-uzantoj kadre de Somera Esperanto-Studado 2011 en Slovakio ĉeestis 200 lernemuloj. Sur la foto de Stano Marček lia klaso por komencantoj.

TEJO

Nova elano

Raportas la respondeca estrarano Loes Demmendaal

La ĉefa evento de TEJO, la 67-a Internacia Junulara Kongreso, okazis en la ukraina ĉefurbo Kievo de la 14-a ĝis la 21-a de julio kun 320 partoprenantoj (vd. Esperanto 2011, p.185). En ĝi kunvenis la Komitato de TEJO, kies ĉefa decido estis la elekto de la estraro. Łukasz Żebrowski (Pollando) fariĝis la nova prezidanto. La cetera estraro konsistas el Sergeo Tyrin (Israelo; 1-a vicprez., informado), Michael Boris Mandirola (Italio; 2-a vicprez., eksteraj rilatoj), Paulína Kožuchová (Slovakio; ĝenerala sekretario), Alisa Nikitina (Ukrainio; kasisto), Nico Huurman (Nederlando; aktivula trejnado), Petra Smidéliusz (Hungario; landa agado) kaj Tina Tišljar (Kroatio; kongresoj). Por efike eklabori, la nova estraro havis sian unuan fizikan kunsidon komence de septembro en la Centra Oficejo, aldone al kiu ĝi havis regulajn retajn kunsidojn kaj intensive traktis aferojn en sia retlisto.

En la Centra Oficejo laboris kiel volontuloj Manuela Ronco ĝis la 11-a de septembro kaj Sebastien Denux ekde la 15-a de aŭgusto. Ekde la 1-a de oktobro Manuela Ronco estis dungita kiel duontempa oficisto, unuavice por subvencipetado kaj -raportado. Ŝi laboras hejme en Italio kaj laŭbezone vizitas la Centran Oficejon.

En la ekstera agado elstaris la partopreno de Nico Huurman kaj Veronika Poór en la Junulara Forumo de Unesko en oktobro kaj la aktivado en la interreta teamo, kiu preparis la proponojn de TEJO kaj UEA por la konferenco Rio+20 okazonta en junio 2012 (pri ambaŭ vd. la ĉapitron “Eksteraj Rilatoj”). TEJO ankaŭ donis subtenon al la kampanjo “Junulara Agado” de Eŭropa Junulara Forumo por neformala lernado, junulara laboro kaj demokratiaj junularaj organizaĵoj, kaj kun ambicia plano pri dungado de junularo.

Kunlabore kun Skolta Esperanto-Ligo en majo okazis unusemajna seminario de TEJO kaj SEL en la sidejo de Pola Skolta Asocio en Varsovio. Partoprenis 25 homoj el 15 landoj, i.a. el Venezuelo kaj Meksiko.

La jarkolekto 2011 de Kontakto, kun ses numeroj, estis la unua sub la redaktoreco de Rogener Pavinski. La revuo spertis plenan grafikan renoviĝon kaj enhavan plivigliĝon. La pagitaj abonoj kreskis el 597 en 2010 al 653 pasintjare. La redaktoro prizorgas ankaŭ la retejon de Kontakto, kontakto.tejo.org, kaj ĝian paĝon en Facebook, kiu jarfine havis ĉ. 1 700 ŝatantojn. La kajeroj de Kontakto havis po 24 paĝojn. El ili 4 paĝojn okupis TEJO-Tutmonde, ne plu eldonata kiel aparta revuo, sed daŭre kun propra redaktoro, kiu pasintjare estis Daniel Mrázek.

Al la informado pri TEJO kontribuis ankaŭ la reta novaĵbulteno TEJO-aktuale, de kiu aperis 35 numeroj, redaktitaj de Julia Noe, kaj la TEJO-paĝo en Facebook kun pli ol 900 ŝatantoj.

Krome, en kvar numeroj de Esperanto aperis TEJO-paĝo, kaj la agado de TEJO estis ofta temo de raportoj kaj intervjuoj en la retradio Muzaiko, kiu ekfunkciis en 2011.

En julio aperis la adresaro de Pasporta Servo, kun 1 087 gastigantoj en 672 urboj de 90 landoj. Ĝi estas redaktita de Alexandre Baudry. Krome, ekde 2009 Pasporta Servo havas ankaŭ retejon, kie gastoj kaj gastigantoj povas kontaktiĝi. La nombro de ĝiaj uzantoj superis 2000.

[FORIGITA!: bildo]

La estraro kaj volontuloj de TEJO en septembro 2011

LANDA KAJ REGIONA AGADO

Superrigardo pri la faritaĵoj

Raportas la respondeca estrarano M. Gutiérrez

La kompleksa rolo kunordigi la landan kaj regionan agadon ne estus ebla sen la konstanta kaj evoluiga laboro de la regionaj komisionoj kaj la iniciatoj de la unuopaj landaj asocioj, kluboj kaj individuoj tra la tuta mondo. Aparte menciindas la agado pri ĝemelaj urboj, pri kiu serioze laboras la koncerna komisiito. Dum la jaro okazis diversaj kontaktoj kun la landaj asocioj per leteroj senditaj al sesdeko da ili, por informiĝi pri laborplanoj, rilatoj kun la komitatanoj A kaj alvoko al kunsido pri landa agado dum la UK; krome, estis kunordigitaj la koncernaj kunsidoj pri landa agado, regionoj kaj ĝemelaj urboj; invito al landaj asocioj daŭre engaĝi sin en la agado pri Indiĝenaj Popoloj; kunlaboro kaj prisekvo de la preparlaboroj por la 8-a Tut-Amerika Kongreso en Brazilo; kaj ankaŭ estis lanĉita alvoko pri enketo, kies celo estis disponigi informfonton ne nur por la estraro, sed ankaŭ por informa fluo inter la diversaj landaj asocioj, kiuj estis invititaj afiŝi la rezultojn en la koncernaj enlandaj retpaĝoj.

Per tiu ĉi raporto oni ricevas nur palan reflekton pri la vasta gamo da iniciatoj, aranĝoj kaj agadoj okazintaj dum la jaro, tamen ĝi celas ne nur raporti, sed esti inspira fonto al pliaj iniciatoj, sperto-interŝanĝo kaj informo-fluo, kun mankoj kaj obstakloj, kun atingoj kaj fiaskoj, sed ankaŭ kiel konfirmo pri tio, ke la landa kaj loka agado rolas esence en la tutmondiga celaro de UEA.

Afriko

En la jaro 2011 la Afrika Komisiono de UEA vigle agadis sub la gvido de la kunordiganto Adjé Adjévi, kiu nome de afrikaj esperantistoj partoprenis en Lomeo, Togolando, la unuan Kongreson Tutafrikan pri “Kulturo, ilo por evoluo en Afriko” kaj rekte proponis Esperanton kiel interafrikan lingvon; Esperanto-movado denove reprezentiĝis ĉe Monda Socia Forumo (MSF) en Senegalo; elsendoj pri Esperanto okazis per radioj, televidoj kaj kelkfoje eĉ informagentejoj informis pri Esperanto en Benino, Burundo, Senegalo, Togolando kaj Gabono. Plu aperis la komisiona bulteno Esperanto en Afriko, kiun redaktas Jean Codjo.

La Afrika Komisiono okupiĝis pri instruado en afrikaj landoj kaj firme kunlaboris kun ILEI, kiu, ekzemple, subtenis en aprilo, ankaŭ finance, seminarion en Kinŝaso (Kongo) kaj Rumonge (Burundo) por estontaj E-instruistoj. Same, danke al subteno de la svis-benina asocio “Scio Sen Bariloj”, kies direktoro estas Privas Tchikpe, Mirejo Grosjean faris lingvan kurson “Unua Kontakto” kun 60 regulaj partoprenantoj en la benina ĉefurbo Kotonu. Krom ĉeestaj kursoj en Burundo, Togolando, Sudafriko, Zimbabvo kaj Namibio sub gvido de komisionanoj kaj en aliaj afrikaj landoj kun lokaj gvidantoj, okazis perkorespondaj kursoj. Oni notis, ke entute 2 779 personoj en 50 afrikaj landoj eklernis per lernu.net kaj edukado.net.

Granda zorgo estas rekomendi al afrikanoj uzi ankaŭ retajn Esperanto-kursojn en la paĝaro de la Komisiono. Pli kaj pli da lernmaterialoj elfluis de la Afrika Oficejo (AO) de UEA en Benino al diversaj partoj de Afriko. Asocioj same kiel grupoj en Burundo, Kongo DR, Tanzanio kaj Togolando en 2011 ricevis de UEA subvencion, kiun distribuis kaj peris la Afrika Oficejo. Samtempe afrikanoj membriĝis en UEA pere de la fondaĵo Canuto kaj kelkaj, entute 21, grupe aŭ individue, ricevis abonon de Juna Amiko.

La komisiono daŭre atentas pri grupoj kaj asocioj tra Afriko kaj ĝi kunhelpas al la vigliĝo de la movado en Benino, Kongolando, Senegalo, Niĝerlando, Tanzanio, Burkino, Ugando, Ganao, Gabono kaj Kenjo. Oni aparte renovigas la ligon kun la sudafrika landa asocio (EASA). Krom Emile Malanda, kiu estas jam komisionano de AK kaj membro de la EASA-estraro, al EASA iris invito elekti alian sudafrikan esperantiston al la Konsilantaro de la Afrika Komisiono. Plie, komisioneto formiĝis kun la celo sproni la sudafrikan asocion starigi ILEI-sekcion kaj poste aranĝi seminarion.

La komisiono estis reprezentata en la UK en Kopenhago dum la Movada Foiro kaj en la kunveno de la Afrika Komisiono. La ĉeestantaj afrikanoj estis Latifou Gbadamassi el Benino kaj Arthur Alfred el Ganao. En Togolando sukcese okazis la 19-a Togolanda Esperanto-Kongreso. Oficiale registriĝis nova sekcio de ILEI en Ganao. Demokrata Kongolanda Esperanto-Asocio kaj Asocio de Beninaj Esperantistoj ricevis Esperanto-librojn el la lasta aljuĝo de la Thorsen-apogo. Krom lerniloj oni liveris al landaj asocioj kaj grupoj informilojn. Oni instigis pli atenti la virinan agadon en la afrika movado per kreado de virinaj sekcioj.

Inter diversaj porafrikaj projektoj estas menciinda tiu de s-ro Johan Derks en Burundo, kiu konsistas el konstruo de Esperanto-domo por la landa asocio, funkciigota en 2012. La konstruado mem eblis helpe de la Fondaĵo Esperanto en Evoluo.

Tiu ĉi agado kaj estontaj projektoj de la komisiono estas fareblaj dank’ al homa kaj financa kontribuo de pluraj kunlaborantoj ene kaj ekster la komisiono mem.

[FORIGITA!: bildo]

Mirejo Grosjean kun la kursanoj en Burundo

Ameriko

En 2011 la amerika komisiono de UEA havis kelkajn malfacilaĵojn en interkomunikado pro manko de reprezentantoj el la nordamerika regiono. Inter la pozitivaj raportindaĵoj estas la 8-a Tutamerika Kongreso en San-Paŭlo, kune kun la 46-a kongreso de Brazila E-Ligo, kaj la junulara kongreso de BEJO. Ili estis bona kadro por realigo de E-kinofestivalo. Ĝi kaj la 8-a TAKE ricevis financan subtenon el la subvencio Cigno. Ĉiuj ĉi eventoj markis pintan momenton por la amerika movado. Partoprenis ilin nome de la komisiono la kunordiganto Alberto Fernández-Calienes (Kubo) kaj James Rezende Piton (Brazilo). La kongreso evidentigis, interalie, la bezonon plifortigi la monkolektadon per la fondaĵo Ameriko, cele al financa subteno de la kongresoj kaj aliaj regionaj projektoj.

La brazila movado samtempe multe aktivis en la informa kaj instrua agadoj per eldonado de sia organo Brazila Esperantisto, la retejo, lokaj renkontiĝoj, novjara aranĝo en Paranapiakabo kaj i.a. starigo de kampanjo favore al Vinilkosmo.

Flanke de Kolombio menciindas la partopreno de la prezidanto Luis Jorge Santos-Morales en la Brazila kaj Tutamerika kongresoj, kiel unu el la ĉefaj prelegantoj, kaj lia eniro en la Panteonon de edukado.net. Kiel grava okazintaĵo menciindas ankaŭ la revigliĝo de la movado en Cali kaj la elektiĝo de Rubén Torres kiel nova prezidanto en la 17-a Kolombia kongreso de Esperanto. Substrekindaj rezultoj de tiu kongreso estis la nomumo de nova estraro de KEL (Kolombia Esperanto-Ligo) kaj la revivigo de ĝia organo Andaj Ondoj. Dume, en Kubo la landa asocio daŭre flegis la rilatojn kun la kuba nacia Unesko-komisiono kaj la plano ekinstrui Esperanton en ĝia lerneja reto progresis; la asocio partoprenis per bunta stando en la internacia librofoiro de Havano.

En Usono en julio okazis la tradicia NASK en la Universitato de Kalifornio (San Diego) kaj junie okazis la landa kongreso en Emeryville (Kalifornio).

Kanada E-Asocio daŭre priservas sian grandan libroservon, unu el la plej grandaj perpoŝtaj libroservoj en Ameriko, specialiĝantan pri libroj verkitaj en kaj pri Esperanto, kaj regule publikigis sian organon Lumo. Krome en Kanado okazis la 18-a Aŭtuna Renkontiĝo de Esperanto en Novjorkio (ARE), kiun organizas Esperanto-Societo Kebekia (ESK).

En Meksiko la movado restis vigla kaj okazigis sian nacian kongreson kaj plurajn kursojn ĉe UNAM.

Menciindas i.a. ke la juna belgino Anneleen Nys daŭrigis sian itineron tra diversaj amerikaj landoj kiel parto de projekto Esperanto al Ameriko, iniciatita de Martin Schaeffer kaj la komisiono en 2010 (Ekvadoro, Nikaragvo kaj Peruo).

En Dominika Respubliko okazis signifaj paŝoj por revigligo de la movado, kiu planas okazigi la venontan TAKE en 2013.

Inter la malfortoj estas la retejo ĉe Ameriko.org, kiu ne bone funkciis dum la jaro, kaj oni serĉas taŭgan personon, pretan entrepreni la taskon. Ankaŭ aliaj projektoj pendetas pro manko de homfortoj kaj financaj rimedoj en la regiono, kio estas granda defio por la komisiono.

Arabaj Landoj kaj Mez-Oriento

En la kadro de UEA la agadon en arablingvaj landoj priatentas la komisiono por Meza Oriento kaj Norda Afriko (MONA). En la jaro 2011 la regiono travivis dramecajn evoluojn, kies sekvo por progresigi Esperanton estis plena je obstakloj, tamen agadoj ne ĉesis; daŭre aperis individuaj lernintoj en la reto, sed ĝis nun ili ne pretas en sia lando okupiĝi pri agado por Esperanto.

Raportinda estas kurso pri Esperanto aranĝita en Jemeno de eŭropa instruisto pri la germana lingvo en tiu lando, kiu estis interrompita pro enlandaj cirkonstancoj. Ĝi, tamen, lasis kelkajn spurojn, ĉar almenaŭ unu lerninto plulernas per materialo, ricevita de UEA. Pro la samaj kialoj oni devis komence de 2011 decidi, ke la Mezorienta Kunveno planita por Irano ne okazos, ĉar la riskoj por la partoprenemuloj tiam ŝajnis tro grandaj. Kelkaj el ili, kiuj tamen iris, ne renkontis problemojn. Daŭris la agado en Israelo je konata bona nivelo.

Multe evoluis al pozitiva direkto la agado en Turkio, kiu funkciigis retajn manierojn kunligi la turkajn esperantistojn, malgraŭ manko de formala asocio. La mezorientaj kunvenoj pli kaj pli fariĝis anstataŭaĵoj de turkaj kongresoj. La instrua agado en Istanbulo daŭris kontentige.

Fine de 2011 venis pozitivaj novaĵoj el Maroko, kiuj konkretiĝis en kurso en Feso komence de 2012. La komisiono daŭrigis sian agadon sendi lernomaterialojn al petantoj kaj kontakti unuopajn esperantistojn, kiuj aperas en la reto.

Azio

Dum la jaro la azia movado daŭre progresis en la klopodoj plifortigi sin kaj tiurilate la regiona komisiono KAEM laboris per diversaj projektoj, kolektis monon kaj interkomunikadis. Tiuj ĉi lastaj aspektoj estas plibonigindaj por sukcesigi agadplanojn.

En oktobro 2011 okazis komuna Esperanto-kongreso de Japanio kaj Koreio, al kiu morale aliĝis 500 partoprenantoj kaj fizike ĉeestis 209 japanoj, 131 koreoj kaj 6 el aliaj landoj. La komuna kongreso estis historia kaj tre sukcesa. Krom tiu dulanda, okazis landa kongreso en Ĉinio, Vjetnamio, Nepalo kaj Israelo, kiu ankaŭ partoprenis la internacian librofoiron de Jerusalemo kun atentinda nombro da vizitantoj, inter ili Umberto Eco kaj la fama israela verkisto A. Jehoshua.

La agado en Vjetnamio estis markita de la preparlaboroj al la 97-a UK en Hanojo. En la lando okazis la 12-a Printempa Renkontiĝo kun 50 partoprenantoj. Oni eldonis la libron Hieraŭ nokte mi revis por paco.

Indonezio daŭre agadas surbaze de la laboro de Heidi Goes komencita en 2010. Esperanto per rekta metodo de Stano Marček eldoniĝis en la taja, dank’ al Nicholas Nevan.

KAEM membrigis 144 aziajn aktivulojn al UEA per la Fondaĵo Azio: en Ĉinio 17, Vjetnamio 44, Mongolio 17, Nepalo 16, Barato 5, Pakistano 23, Indonezio 22. Ĝi eldonis sian organon Esperanto en Azio kvar fojojn. Entute 350 ekzempleroj estis senditaj al aziaj legantoj kaj 150 iris al mondonacintoj de la Fondaĵo. Ĉirkaŭ 100 japanoj kaj 50 koreoj donacis monon al la Fondaĵo Azio. Dank’ al ili esperantistoj en la progresantaj landoj povis ricevi senpage la organon Esperanto en Azio.

KAEM aŭspiciis la 9-an Internacian Himalajan Renkontiĝon kaj la 28-an Komunan Seminarion inter junuloj de Ĉinio, Japanio kaj Koreio. Dum la UK KAEM organizis la kunsidon pri Azia Agado.

La TTT-ejo de KAEM ne bone funkciis dum la jaro, kaj nova estas unu el la ĉefaj taskoj. La komisiono havas sian agadplanon, en kiu troviĝas i.a. plifortigo de interkomunikado kaj konstanta monkolektado por sukcese plenumi la respektivajn projektojn. Inter la plej gravaj taskoj post la 97-a UK-o estas sukcesigi la 7-an Azian kongreson en Israelo en 2013.

Eŭropo

Dum la jaro en Eŭropo la esperantista aktivado senhalte daŭris tra diversaj landoj, sed grava tasko entreprenita de pluraj kunlaboremuloj rilatis al la decido de la komitato starigi Eŭropan Komisionon de UEA. Ĝia ĉefa agado estas instigi kaj helpi la landajn asociojn aktivi pri esencaj agad-direktoj de nia asocio. Tiu laboro pozitive evoluis.

Ekzemplodone menciindas agadoj de Aŭstria E-Federacio per disdonado de faldfolioj pri Esperanto kaj AEF/UEA en urbaj kaj universitataj bibliotekoj, kaj kursoj ĝis-2-3-gradaj en popola altlernejo. En Svislando oni sendis dosierojn al 160 gazetoj, universitatoj kaj aliaj institucioj du fojojn en la jaro, kaj regule okazigis kursojn en CDELI, en La Chaux-de-Fonds; en Bulgario oni laboris por redesegni la retpaĝaron kaj okazigis la jam tradician simpozion “Apliko de Esperanto en la profesia agado” kune kun Scienc-Teknika Asocio en Bulgario-STA, AIS kaj bulgaraj universitatoj. En Finnlando oni aperigis 150-paĝan biografion de Zamenhof en la finna lingvo. En Hungario oni daŭre funkciigis interretan radioelsendon Esperanto Radio Jászberény kaj regule okazigis kursojn en la sidejo de HEA. En Svedio la asocio havis sian informstandon en la lerneja foiro apud Stokholmo kaj en la librofoiro en Gotenburgo, dum en Britio krom la dufoja eldono de La Brita Esperantisto kaj kvarfoja de Update (Ĝisdate) okazis daŭra informa agado ĉe lingvaj ekspozicioj en Londono, Manĉestro kaj Sheffield. Aparte menciindas, ke Unuiĝo Franca por Esperanto (UFE) kunlabore kun SAT-Amikaro organizis petskriban kampanjon por Esperanto ĉe abiturienta ekzameno. Tiu iniciato aldoniĝis al la tradicia aktiva kluba agado, organizado de prelegturneoj kaj la aperigo de la altkvalita revuo Le Monde de l’Espéranto.

Aliflanke, ĉe EEU el la dujara laboro kadre de la Platformo por multlingveco, en kiu aktivis 29 eŭropnivelaj neregistaraj organizoj, rezultis grava fina dokumento, finverkita komence de aprilo 2011, kiun oficiale publikigis la Eŭropa Komisiono en sia retejo julie 2011. Ene de la tuta dokumento Esperanto estas menciata proksimume 70 fojojn.

EEU distribuis en majo leteron al ĉiuj eŭropuniaj parlamentanoj en iliaj propraj naciaj lingvoj, helpe de la pola eŭropunia parlamentanino Margareta Handzlik, informante pri komuna teksto de Eŭropa himno en Esperanto kaj la dokumento de la Primultlingva Platformo. Interese evoluis la agado por diskonigo de E-teksto de la Eŭropa himno, inaŭgurita en la Tago de Eŭropo en Nowy Sącz (Pollando), por prezenti ĝin kiel civitanan iniciaton de EEU al la Eŭropa Komisiono.

Alia gravega atingo estis rea ricevo de eŭropa subvencio post 4 jaroj. Ĉi-foje estis aprobita projekto de EEU kadre de subvenciado de organizaĵoj por aktiva civitaneco “Kiel aspektus Eŭropo se Eŭropa Unio ne ekzistus?”, kies centra punkto estis tiutema eŭropnivela konferenco en Triesto en 2012.

Laŭvican fojon EEU aktive partoprenis en la Ekonomia Forumo en la pola urbo Krynica kun sia stando, kiun preterpasis dum la 4 tagoj pli ol 2 600 forumanoj, inter kiuj ŝtatestroj, gravaj politikistoj, ekonomikistoj, bankistoj kaj pli ol 500 ĵurnalistoj. Ankaŭ italaj esperantistoj aktive partoprenis en Pacmanifestaĵo kaj Pask- kaj Kristnaskokazaj eventoj, en kiuj la papo plurlingve (ankaŭ Esperante) mesaĝis al la kredantoj.

En la Kopenhaga asembleo de EEU estis oficiale akceptita kiel membro Rumana E-Asocio kaj la asembleo decidis proklami la jaron 2012: Jaro de Tibor Sekelj, invitante landajn asociojn prifesti la jaron.

Oceanio

La oceania komisiono de UEA ne havis tre aktivan agadon kaj evidentiĝas, ke grava defio por la regiona agado estas ĝia kompletigo. Dum ĝia kunsido en Kopenhago oni prezentis projekton pri komuna aranĝo kun Indonezio en 2012, prizorgata de Heidi Goes, celanta kunlaboron inter najbaraj landoj.

La esperantista agado dum la jaro restis vigla ĉe Nov-Zelanda Esperanto-Asocio. Renovigon de ĝia retpaĝaro entreprenis d-ro Ronald Rogers kaj d-rino Vicky Crickett. Ili eldonis sian paperan informilon Arĝenta Filiko du fojojn en la jaro, aliflanke Esperanto sub la Suda Kruco, la komuna organo de Aŭstralia Esperanto-Asocio kaj Nov-Zelanda E-Asocio, aperis 4-foje jare. Oni publikigis pagitan anoncon 4-foje en la revuo Grey Power Magazine kaj ekkunlaboris kun UNANZ, la landa asocio de UN. En Adelajdo, Aŭstralio, en julio 2011 okazis la Jubilea Kongreso kun proksimume sesdeko da partoprenantoj.

Ĝemelaj Urboj

Dank’ al raporto de la komisiito Wu Guojiang oni povas konstati, ke la planado, praktikado kaj interŝanĝo fariĝis la ĉeftemo de la projekto en 2011. La kunlaborantaro kreskis ne nur nombre, sed ankaŭ kvalite. Menciindas gravaj subtenintoj, kiel S-ro Hou Zhiping, specialisto konata en Ĉinio pri la ĉina E-movado, kiu i.a. konsideris la agadon de ĝemelaj urboj en du grandaj E-literaturaĵoj, kiujn li ĉefkompilas, t.e. la biografio-libro Esperantistoj en Ĉinio kaj la bildlibro Ĉina Esperanto-Movado. S-ro Humphrey Tonkin kelkfoje helpe serĉis kontaktfadenojn kun s-ro George Soros, kiu subtenas kaj financas agadon de ĝemelaj urboj. Lokaj Esperanto-organizaĵoj konkretigis en praktiko kelkajn agadojn. Ekzemple Liaoning-provinca Esperanto-Asocio de Ĉinio sukcese konstruis ponton inter la du urboj Pocheon (Koreio) kaj Chaoyang (Ĉinio), kaj realigis la viziton de la vicurbestro de Pocheon en Chaoyang por eventuala ĝemeliĝo. Sveda Esperanto-Federacio konsideris kunlaboron de ĝemelaj urboj, kaj menciindas, ke en la sveda federacio ekzistas komisiito pri ĝemelaj urboj. Esperanto-Societo en Takatuki (Japanio) partoprenis en Jara Nacia Kultura Festotago de la urbo per Esperanto-ekspozicio, kies ĉeftemo estis interŝanĝo inter esperantistoj de la urbo kaj ĝiaj ĝemelaj urboj. Okaze de la dudekjariĝo de la ĝemela rilato inter la itala Breŝo kaj la germana Darmstadt la du urbestroj kune donacis al la prezidanto de Breŝa Esperanto-Grupo ŝildon memore al la ĝemeliĝo. Okaze de tradicia renkontiĝo dum la Ĉielira Semajnfino okazis kontaktoj inter la ĝemelurbaj Esperanto-grupoj de Darmstadt (Germanio) kaj Frankfurto (Germanio), Breŝo (Italio), Troyes (Francio), Alkmaar (Nederlando) kaj Tata (Hungario), renkontiĝo inter esperantistoj de Nancy (Francio) kaj Lublin (Pollando).

Estis verkita nova laborplano de la projekto kaj redaktitaj kvar numeroj de Informilo Ĝemelaj Urboj, kiujn oni dissendis al pli ol 2 000 esperantistoj. La komisiiton atingis 138 reagoj el 37 landoj kaj konfirmiĝis peto kaj bezono pri aparta retpaĝo. Nun la tuta kolekto de Informilo pri Ĝemelaj Urboj estas elŝutebla en interreto i.a. ĉe: http://www.gazetejo.org/eo/gxemelajurboj/.

SCIENCA KAJ FAKA AGADO

Novaj enketo kaj komisiitoj

Raportas la respondeca estrarano A. Wandel

Fakaj Asocioj

Jarmeze la estrarano pri Scienca kaj Faka agado iniciatis specialan enketon por Fakaj Asocioj kun emfazo de la retaj aspektoj de ilia agado kaj pri ilia utiligo de la interreto. El la 22 respondintaj Fakaj Asocioj nur du ne jam havas propran retejon. El 21, kiuj havas bultenon, 12 publikigas ĝin ankaŭ aŭ nur en reta formo. 13 Fakaj Asocioj regule sekvas la retliston s...@yahoogroups.com de UEA (en kiu membras ĉ. 200 asocioj kaj individuoj). El la ceteraj la plimulto ne partoprenis pro manko de homforto aŭ pro nescio. La plej ofta peto al UEA estis ĝisdatigi certajn datumojn de la Faka Asocio en la UEA-retpaĝo pri Fakaj Asocioj, http://uea.org/agadoj/fakaagado.html. La averaĝa membro-nombro de la respondintaj Fakaj Asocioj estas pli ol 300, sen kalkuli la du plej grandajn — fervojistojn (1 700) kaj katolikojn (1 300) — la averaĝo estas pli reprezenta al la pli ofta Faka Asocio — ĉ. 160.

Terminologio

Estis nomumita nova komisiito, Mélanie Maradan. Ŝi stiris la akcepton de UEA kiel kunlabora organizaĵo en pluraj teknikaj subkomitatoj de la Internacia Organizaĵo por Normigado (ISO) kaj subskribigis interkonsenton, per kiu UEA iĝis Asocia Membro de la Internacia informejo pri terminologio (Infoterm). Sekve de tiu agado la Estraro iniciatis subtenon (formale deciditan en januaro 2012, sed preparitan en decembro 2011) por partopreno de kandidatoj en unusemajna somera terminologia trejnado en Vieno, organizota en julio de TermNet kune kun la Universitato de Vieno.

Estis nomumita nova komisiono de Rondo Familia (Adelaїde Charrière, Johan Derks, Bert Schumann kaj Claude Rouget). Post trijara paŭzo reaperis la reta bulteno Familia Esperanto (du n-roj, en majo kaj septembro, red. J. Derks), kiuj estis elŝutitaj po ĉ. 700 fojojn el http://uea.org/rondofamilia.

Estis nomumita nova seskapa komisiono pri Internacia Kongresa Universitato, kiu profesie taksas la IKU-proponojn kaj rekomendas al la Estraro la elektotajn prelegojn. La nova komisiono konsistas el la antaŭaj komisionanoj Sabine Fiedler, Michael Maitzen, Humphrey Tonkin, Amri Wandel (sekretario) kaj Jingen Wen, kaj nova komisionano José Antonio Vergara.

En Kopenhago la Internacia Kongresa Universitato (IKU) festis sian 30-an datrevenon (ĝis 1981 ĝi funkciis kiel la Internacia Somera Universitato). La kopenhaga IKU-sesio estis aparte altnivela, kun tre varia proponaro, i.a. prelego de la mondrenoma dana astronomo Erik Hoeg. La tri IKU-AIS kursoj temis pri Astrobiologio (A. Wandel), Reviviĝo de la hebrea (T. Sadan) kaj Kemio — Oksigeno (E. Boyadjieva). Unuafoje okazis ekzamenoj en ĉiuj tri kursoj de la komuna sesio de IKU kaj Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kaj la ĉ. 30 sukcesintoj ricevis atestojn. La IKU-libro (137 p., red. A. Wandel) estis presita en 120 ekzempleroj, kiuj elĉerpiĝis antaŭ la fino de la UK.

La Internacia Vintra Universitato (IVU) okazigis sian 5-an sesion okaze de la jarŝanĝo en la Internacia Festivalo en Xanten (Germanio). Ĝi konsistis el kvar kursoj pri astronomio, lingvosociologio, Vikipedio kaj etno-lingvismo. En ĉiuj kvar kursoj okazis ekzamenoj kaj ĉ. kvardek sukcesaj studentoj ricevis AIS-ateston.

Plifirmiĝis la kunlaboro inter Akademio Internacia de la Sciencoj kaj UEA, sekve de la projekto por plifortigo de AIS komencita en la UK en Kopenhago. La dumkongresa laborteamo kaj postaj kontaktoj, kiujn kunordigis la estrarano pri Scienca kaj Faka agado, produktis kelkajn rekomendojn, kiel la intensigo de la komunaj IKU-AIS-sesioj dum la Universalaj Kongresoj kaj kunlaboro kun edukado.net por kreo de AIS-retkursoj. Du tiaj kursoj jam aperis kaj estas libere alireblaj en la retejo http://edukado.net/klerigejo. Aliaj retkursoj aperas en la renovigita AIS-reta kursejo http://www.ais-sanmarino.org/kursoj/2012/. En la nova senato de AIS estis elektitaj kiel vic-senatanoj la antaŭa prezidanto de UEA Renato Corsetti kaj la estrarano Amri Wandel.

[FORIGITA!: bildo]

Prelego de la dana astronomo Erik Hoeg.

ESPLORO KAJ DOKUMENTADO

Kreskas kontribuoj al LPLP

La respondeca estrarano A. Wandel, raportas H. Tonkin

CED, Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, estas la esplora fako de UEA. Ĝia estraro: Detlev Blanke, Mark Fettes, Sabine Fiedler, Federico Gobbo, Kimura Goro, Wim Jansen, Giridhar Rao kaj Humphrey Tonkin (direktoro). CED regule aperigas la sciencan revuon Language Problems & Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, LPLP).

Lastatempe okazis konsiderinda kresko en la nombro de kontribuoj al LPLP. Averaĝe la redakcio akceptas por aperigo 2 el 5 proponataj manuskriptoj. Kvankam LPLP estis fondita kiel multlingva revuo, nur unu el la 12 artikoloj en la jarkolekto 2011 ne estis en la angla lingvo. En 2011 la revuo havis redaktan komitaton de 28 eminentaj lingvistoj el la tuta mondo, el kiuj naŭ scipovas Esperanton. Tri artikoloj pri interlingvistiko aperis en 2011: de Haitao Liu, Humphrey Tonkin kaj de Anatol Sidorov. Aperis sep recenzoj pri interlingvistikaj kaj esperantologiaj temoj kaj kvar recenzoj de verkoj en aŭ pri Esperanto.

La unutaga Esperantologia Konferenco, tradicie organizata de CED en la Universalaj Kongresoj, okazis en 2011 en Kopenhago sub gvido de d-ro Detlev Blanke. La referaĵoj rilatas ĉefe al gravaj figuroj en la historio de Esperanto kaj planlingvoj, nome Rasmus Rask kaj Otto Jespersen (J.S. Larsen), Paul Neergaard (C. Kiselman) kaj Daniele Marignoni (D. Astori). Prelegis ankaŭ O. Prytz kaj M. Blahuš.

Aperis regule la Informilo por Interlingvistoj (IpI, red. Detlev Blanke), rete legebla ĉe http://www.esperantic.org/en/communications/ipi. La germana interlingvistika asocio GIL aperigas germanlingvan version. H. Tonkin kaj D. Blanke kompilis sekcion de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono), kiu aperas en granda datenobazo (kutime abonata de la grandaj esplorbibliotekoj tra la mondo). Aldoniĝas inter 300 kaj 400 novaj bibliografiaj eroj ĉiujare. Ĝis nun akumuliĝis dekmiloj da eroj, kiuj iel rilatas al Esperanto kaj interlingvistiko.

Inter la sciencaj eldonaĵoj de UEA menciindas tekstoj el la Internacia Kongresa Universitato 2011, sub redakto de A. Wandel. La usona-kanada fondaĵo Esperantic Studies Foundation (ESF), kiu proksime kunlaboras kun CED, lastatempe lanĉis grandan novan iniciaton por i.a. vastigi la efikecon de la jam impone sukcesa retejo lernu.net, kiu donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj kaj ankaŭ funkcias kiel renkontiĝejo de lernantoj de la lingvo. Ĝi en 2011 atingis 100 000 membrojn. ESF finance subtenas ankaŭ la CED-Fonduson, kiu subvencietas fakulojn, por eldoni studojn, organizi konferencojn k.s. Proponojn oni sendu unuavice al D. Blanke. Subvencioj de ESF ebligis kompletigon aŭ daŭrigon, ekster la kadro de CED, de esplorprojektoj de unuopaj esploristoj en diversaj lokoj de la mondo (www.esperantic.org).

FINAJ VORTOJ DE LA PREZIDANTO

Plani, strategii kaj kongresi

La Komisiono pri Strategiaj Demandoj, zorge sintezante proponojn el diversaj fontoj, liveris en marto vizian dokumenton*, jam vigle kaj pozitive diskutatan de la membraro. Ni ĉiuj pretiĝas pli intime kaj celtrafe kunordigi niajn diversinspirajn, sed interkongruajn agadojn. Foje atingas nin plendoj, ke iuj gravaj agadoj de la jaro ne rimarkiĝis en nia raporto. La ekzisto de tia kritikado ĝojigas nin. Ĝi montras, ke la agantoj por nia komuna afero, kiuj ne nepre kovis siajn ideojn kaj planojn en specifaj UEA-stampitaj salonoj, tamen atendas mencion en la raporto de la tegmenta asocio. Kiel Gianfranco Molle kantis, “la movado ja estas ni” — tio estas ni ĉiuj. Pluraj el ni strebas pliprofundigi la radikojn kaj pliampleksigi la videblon de nia universaleco. Konstruu kun ni. Varbu individuajn membrojn por la asocio. Ne nur sekvu la eventojn, sed kontribuu per viaj propraj iniciatoj. Mi kalkulas je vi. Ekzemple, ĉu vi sciis, ke mi KER-ekzameniĝis en 2011 kaj nun rajtas aserti, ke mi scias Esperanton. Ankaŭ vi KER-ekzameniĝu, kaj varbu pli da kandidatoj.

* La dokumento troviĝas ĉe http://uea.org/dokumentoj/indexgravaj.html Eblas elŝuti ĝin per rekta ligilo: http://uea.org/pdf/StrategiavizioporUEA.pdf
Amike kaj estime, Probal Dasgupta

Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK

Ni inundu la amaskomunikilojn per informoj pri Esperanto!

Se vi legas tiun ĉi artikolon, tio plej verŝajne signifas, ke vi volas, ke Esperanto iĝu almenaŭ iom pli konata kaj uzata en la mondo. Por sukcesigi tion necesas rakonti al la ĉirkaŭantoj pri nia lingvo kaj ĝia komunumo, aŭ uzi la rimedojn de amaskomunikiloj.

Kadre de la scienco pri publikaj rilatoj kaj ĵurnalismo ekzistas koncepto, kiu nomiĝas “informa preteksto”. Ĉi-jare ni proponas uzi la 125-jariĝon de la lingvo kaj la 97-an Universalan Kongreson, kiu okazos en Vjetnamio, por vaste informi pri Esperanto. Estas strange, ke pluraj homoj en la mondo scias nenion pri la multjara kaj riĉega historio de Esperanto, ke esperantistoj ekzistas kaj eĉ okazigas amasajn internaciajn kongresojn. Ni rakontu al ili pri tio! Ĉiu el ni povas fari iomete, por ke la situacio ŝanĝiĝu favore al Esperanto.

Ĉu vi havas nacilingvan blogon? Menciu tie kelkfoje la ĉefajn E-renkontiĝojn kaj la 125-jariĝon de Esperanto!

Ĉu vi estas ĵurnalisto? Uzu pretekston por favore mencii nian lingvon!

Ĉu vi havas retaliron? Trovu retadresojn de la nacilingvaj amaskomunikiloj kaj dissendu al ili objektivajn informojn pri la Universala Kongreso, la jubileo de Esperanto, fruktodona agado de via asocio k.a.!

Se vi sukcesis publikigi ion pri Esperanto, rakontu tion al aliaj esperantistoj, por ke ili vidu kaj faru same! Por ricevi pliajn informojn, vizitu la retpaĝon pri la gazetara kampanjo ĉe http://esperanto.com aŭ kontaktu nin e-poŝte: r...@gmail.com. Ajnaj demandoj, proponoj ktp. estas bonvenaj!

Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova
Komisiitoj de UEA por Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK-oj

Naŭ IKU-prelegoj en Hanojo

Sekve de profesia prijuĝo de la IKU-komisiono la Estraro decidis pri la naŭ IKU-prelegoj okazontaj en Hanojo. Iliaj resumoj aperos en la IKU-paĝo http://uea.org/dokumentoj/IKU. Kiel IKU-rektoron la Estraro nomumis la japanan lingviston prof. Hitoshi Gotoo, kiu rektoris IKU ankaŭ en Jokohamo en 2007.

La naŭ prelegoj: Cooper Jonathan: “Moderna arto”. Fettes Mark: “Lernejo kaj naturo en ekologia krizo”. Li shi jum (“Laulum”): “Lingvo, kulturo, literaturo”. MacGill Stefan: “Vortŝercado en Esperanto”. Márkus Gábor: “Kiu kontrolas la registarojn?” Maurelli Francesco: “Robotiko”. Pietiläinen Jukka: “Novaĵoj translimen”. Steele Trevor: “Malapero de la tasmaniaj aborigenoj”. Tonkin Humphrey: “Esperanto-poezio”. La prelegoj de MacGill, Maurelli kaj Steele estos samtempe parto de AIS-kursoj.

Metodika trejnkurso pri lingvoinstruado

Mazaradelvalo, Italujo, 16a-25a aŭgusto 2012

Gvidos: d-ino Katalin Kováts, redaktoro de www.edukado.net

Trejnkurso oficiale listigita en la datumbazo de EU (n-ro: IT-2012-805-001)

La trejnado konsistos el teoria kaj praktika partoj, kun aparta atento pri la specialaj metodoj de la instruado de Esperanto. Dum la formado oni ekkonos la disponeblajn instrumaterialojn kaj akiros spertojn pri ties efika uzo.

Plena programo ĉe http://kongreso.esperanto.it → trejnkurso

Eblas aliĝi al la trejnkurso kontraŭ nur 300 € (200 € se studanto, emerito, aŭ B-landano). Tiu kotizo inkluzivas la aliĝon al la 79a Kongreso de Esperanto en Italujo, por permesi ankaŭ plenĝui la kongresajn programerojn. La loĝ-kostoj estas samaj kiel por ĉiu alia kongresano (vidu ĉe: http://kongreso.esperanto.it → logxado)

Aliĝu kiom eble plej baldaŭ!

Reta adreso por informoj: k...@esperanto.it

Oratora Konkurso en Hanojo

En la 97-a UK en Hanojo denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo Claude Nourmont, m...@pt.lu.

La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

  • Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo
  • La drako: ĉu timiga, ĉu alloga simbolo?
  • La Internacia Lingvo 125 kaj 250 jarojn post la Unua Libro

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de la parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularooratorakonkurso.html.

Revuo Esperanto 2012 7-8

Malferme

Sukcesa tutmonda ekzamentago

La 9-an de junio 2012 sume 354 personoj en 29 urboj de 17 landoj partoprenis en la Tutmonda Skriba Ekzamensesio, bazita sur la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER). En la nomo de la ekzamenkomisiono de UEA kaj de la hungara ekzamencentro ITK la sesion lanĉis kaj organizis Katalin Kováts, redaktoro de www.edukado.net. La evento estis sukcesa pruvo pri efikaj internacia kunlaboro kaj informado al la ekstera mondo.

La ideo organizi tutmondan skriban KER-ekzamenon elvokis dubojn ĉe kelkaj gvidantoj de la movado. “Kiu volas nur duon-atestilon? Kiel eblas trovi kandidatojn, kunlaborantojn, entute reĝisori la ekzamenon, respektante serion da rigoraj reguloj?”

Eĉ se la respondoj ne tuj pretis, mi estis certa, ke la afero eblas kaj ke ni sukcesos havi almenaŭ 50-60 kandidatojn en 5-6 lokoj. Do, ni provu.

La organizado komenciĝis en novembro 2011, kaj la lastaj du monatoj, aprilo kaj majo, pasis komplete en la preparlaboroj.

La porinstruista paĝaro edukado.net, ĝiaj reto kaj teknikaj rimedoj, ebligis trovi la necesajn personojn, kandidatojn kaj helpontojn.

Informado pri la ekzameno, ĝiaj enhavo, valoro, rezultoj kaj statistikoj stimulis la homojn. La ĉiutage plurfoje aktualigata listo de aliĝintaj landoj, lokoj kaj personoj kreis konkuradon en la bona senco de la vorto. Dekoj, poste centoj da mesaĝoj survojis kaj la skribintoj ricevis laŭeble tujan respondon. Kreskis la fido kaj emo partopreni en la unika evento. Ni transiris la nombron 100, 200 poste 300 ... “Ho, ne, haltu!” − mi volis krii, sed fine akceptis eĉ la tutan grupon de 12 personoj el Sud-Koreio, kiuj postlimdate aliĝis.

Necesis ellabori la tutan proceduron de novtipa, dedistance reĝisorata ekzamenado, krei por ĝi la infrastrukturon. Ni eksperimentis ankaŭ pri novaj testoformoj, kreante apartan foliaron por la taskoj kaj respondoj, kaj tiel, nur por ĉi tiu okazo, ni sukcesis malaltigi la kopiendajn kaj sendendajn foliojn per 3 000 paĝoj.

Monatoj pasis per lernado. La lokaj organizantoj spertiĝis per filmetoj kaj serio da klarigaj kaj klerigaj dokumentoj kaj hejmtaskoj, kaj la reĝisoro pri kunordigado, administrado kaj pacienco. La mondskala sukceso eblis danke al striktaj kaj disciplinitaj kunlaboro kaj atento de sepdeko da personoj. Iru grandega danko al ĉiu.

Ankaŭ la kandidatoj lernis: preparis sin, studis, perfektiĝis. La plej granda valoro de la ekzamenkampanjo kuŝis ĝuste en tio, ke prepare al la evento en multaj lokoj ekfunkciis aŭ pliserioziĝis lingvokursoj, preparoj, celkonscia lernado, por kiuj edukado.net denove liveris tre valoran helpon kaj amason da materialoj, kaj por la kursgvidantoj kaj por la individuoj.

Alia, ne subtaksenda pozitiva efiko de la Tutmonda Ekzamentago estis, ke − laŭ antaŭa konsilo de la organizanto − pli ol 10 lokoj sukcesis envolvi ekstermovadulojn en la eventon. Por serioza internacia ekzameno, okazonta samtempe en 29 urboj de 17 landoj dise en la mondo, oni sukcesis trovi “senpartiajn” gvidantojn kaj kontrolistojn, ofte eĉ senpage ricevi lokon en lernejoj, universitatoj, kulturcentroj. Ĉar nun temis pri serioza afero.

Lingvistoj, katedrestroj, ĵurnalistoj kaj direktoroj de organizaĵoj akceptis esti honoraj patronoj kaj partoprenis en la ekzamenado. Estis ili, kiuj ricevis poŝte la testojn, portis la dokumentojn al la ekzamenejo, malfermis la sigelitan koverton, postevente partoprenis en la fotokopiado kaj enpoŝtigo de la testoj.

Dek kvin diversaj amaskomunikaĵoj raportis (de malgrandaj gazetaj novaĵoj ĝis televida 7-minuta intervjuo) pri la serioza agado de la lokaj Esperanto-kluboj kaj -grupoj.

El la posteventaj enketiloj klaras, ke la ekzamentago donis eblon al la partoprenintoj fieri pri sia esperantisteco en siaj urbo kaj medio, kaj eblos plian fojon pluki la fruktojn de la investo okaze de festa disdono de la velurkovritaj kvarlingvaj atestiloj, iam fine de aŭgusto.

La nuna plurobla gajno − efika kaj sukcesa internacia kunagado ene de la movado, kun la engaĝo de eksteruloj − pruvis, ke ekde la momento, kiam ni mem donas prestiĝon al nia lingvo, ĉi-kaze per trapaso de internacia ekzameno, ne nur ni mem, sed ankaŭ NIA AFERO akiras prestiĝon en la okuloj de la aliaj.

Preskaŭ certas, ke en tiuj francaj urboj, kie nun okazis sesio, oni efike povos varbi kaj kampanji por la enkonduko de Esperanto en la abiturientan ekzamensistemon. Ĝuste en Francio partoprenis deko da urboj en la tutmonda ekzamentago kaj el la ĝisnunaj 923 ekzamentrapasintoj francoj konsistigas ĉ. 25 %.

Estas interese scii kial ĝuste tie (malgraŭ la bona kaj altnivela enlanda ekzamensistemo) la KER-ekzamenoj fariĝis tre popularaj, kaj kial en aliaj, eĉ geografie kaj kulture proksimaj landoj, ĝi vekas magran intereson.

Ĉu interkultura diverseco, malsimilaj valorsistemoj, aŭ simple manko de interna stimulo?

Ĉiuokaze la ĝenerala kaj rapida disvastiĝo kaj populareco esperigas nin pri baldaŭa tempo, kiam UEA, ITK, edukado.net kaj aliaj eĉ pli intense devos labori por kontentigi la bezonojn de la ekzameniĝontoj.

Ĉu pliaj tutmondaj ekzamenoj? Eble jes, sed ne ĉi-jare. Dependas de la intereso kaj petoj. Ni nun koncentriĝu pri tio, ke la multajn, nun okazintajn skribajn ekzamenojn en la sekvaj monatoj kaj jaro eblu kompletigi per trapasigo de la parola parto. Ĝin pro administraj kaj financaj kialoj estas pli malfacile organizi, ĉar multe kostas vojaĝigi surloken du akredititajn ekzamenantojn. Ĉi-jare en la plej multkandidataj du lokoj (Moskvo kaj Tecámac en Meksiko) jam okazas paŝoj por la okazigo de parolaj sesioj en novembro kaj decembro.

Pasis nur du tagoj post la tutmonda ekzameno. Sinjorino el Katalunio, pli ol 80-jara (neniu maldiskreteco, ŝi mem fiere sciigas tion) partopreninta sur la nivelo B2 la tutmondan skriban ekzamenon en Tuluzo, ĵus aliĝis al la B2-parola parto, trapasota en Somera Esperanto-Semajno (SES) en Slovakio, kaj samtage aliĝis al la C1-nivela, kompleksa ekzameno, okazigota en Sicilio, ambaŭ en aŭgusto. Ni devis kontroli, sed ne, okazis neniu eraro. La sinjorino decidis akiri ĉiujn eblajn atestilojn pri sia lingvokono.

Ĉu estos pliaj, kiuj sekvos ŝian ekzemplon?

Informoj, raportoj kaj aliĝebloj legeblas en la EKZAMEN-sekcio de www.edukado.net, aŭ petu informojn ĉe k...@edukado.net.

Katalin Kováts

[FORIGITA!: bildo]

La grupo en Tijuana, Meksiko

Pollando — koro de Eŭropo

Kun siaj pli ol 70 hektaroj, la bulboplanta parko Keukenhof (okcidenta Nederlando) estas unu el la plej grandaj tiaj parkoj en la mondo. En la du monatoj, kiam ĝi estas malfermita al la publiko, ĝi altiras trionmilionon da vizitantoj el la tuta mondo.

Ĉi-jare la temo de la parko estis “Pollando — koro de Eŭropo” kaj inter la reprezentantoj kaj reprezentaĵoj de la temlando estis ankaŭ la plej fama filo de Bjalistoko kaj lia kreaĵo, Esperanto.

La pavilono Juliana gastigis la specialajn prezentaĵojn pri Pollando, kiuj konsistis el profesie aranĝitaj budoj pri famaj poloj, bildaranĝoj pri reprezentaj lokoj en Pollando kaj filmo pri la lando. Aldone al aliaj polaj famuloj, kiel Fryderyk Chopin, Nikolao Koperniko, Marie Skłodowska-Curie, papo Johano Paŭlo la 2-a, Max Faktor (pli konata kiel Max Factor), Mariusz Pudzianowski (la plej “forta” homo en la mondo), kaj la arĥitekto Daniel Libeskind, eblis ekscii ankaŭ pri Ludwig Lazarus (tiel) Zamenhof kaj lia kreaĵo, la internacia lingvo Esperanto. La budo dediĉita al la fama bjalistokano kaj lia iniciato estis same granda kiel la aliaj, kaj konsistis el fotoj de LLZ, bazaj informoj pri li kaj la lingvo iniciatita de li, amaseto da libroj en Esperanto, kiujn la publiko povis trafoliumi, kaj interaga panelo kun kvin propozicioj en Esperanto kaj iliaj tradukoj en la angla kaj nederlanda. Apud ĉiu ŝildo kun tia frazo, butono ebligis al la interesiĝantoj aŭdigi la propozicion en kristalklara Esperanto (kio aparte allogis la ludemajn infanojn).

Dum mia kelkdekminuta restado apud la budaro, mi rimarkis ke post la budo de papo Johano Paŭlo la 2-a, la plej vizitata estis la Esperanta budo. Menciindas ke ĝi estis aranĝita kunlabore kun la CO de UEA.

Strategie plantita estis ĉi-jare la tulipo Esperanto, kiu videblis, kun klariga ŝildo, proksime al la enirejo de la pavilono gastiganta la temekspoziciaĵojn.

Hazarde aŭ ne, la 125-jariĝon de Esperanto festis ankaŭ la plej granda bulboplanta parko en la mondo.

Ionel Oneţ

La 64-a IFK en la vivanta Esperanto-urbo

160 aliĝintoj el 4 kontinentoj, 21 landoj kaj multaj porokazaj gastoj kunvenis en Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo. Per tio IFEF, la plej granda faka asocio de UEA, pruvas unikan “vitalecon”, t.e. viglecon, kaj pravigas la decidon, ke estis bona ideo organizi tiun gravan internacian kongreson en la unua oficiala Esperanto-urbo.

Por LKK estis aparta defio montri, ke Esperanto funkcias ne nur inter la kvar muroj de la kongresejo, kaj publike perceptigi, ke Esperanto vivas dise en la mondo.

La kongresaj kultureventoj estis prezentitaj por la loka publiko. Kelkaj ekzemploj estas la brilaj vesperaj programoj kun la germana artisto Ralph Glomp, la itala kantisto Manŭel, la nova regiona muzikgrupo Arĝentaj Birdoj (ĝi prezentis 9 kantojn en Esperanto) dum la internacia balvespero.

La urbestro Gerhard Walter, la IFEF-prezidantino Rodica Todor kaj la BSW*-prezidantino Margarete Zavoral elkore bonvenigis la gastojn dum la oficiala inaŭguro. Al la solena atmosfero aldoniĝis bela kantado de la fervojista virkoruso 1887 el Hanovro, kiu formis elegantan grupon en siaj uniformoj. Grava evento de la unua kongrestago estis, ke la urbestro Gerhard Walter kun la GEFA-prezidanto Achim Meinel kaj Peter Zilvar (ICH) publike inaŭguris la novan Esperanto-placon kaj la Joachim-Gießner-vojon ĉe la stacidomo, kie Joachim Gießner en la sepdekaj jaroj estis la stacidomestro. Centoj da homoj aperis kaj kunfestis. La stacidoma kiosko kreis “Esperanto-bovlaĵon”, amuzis la publikon per sia vigla muziko la fama blovorkestro Sieber. La tuto estis eksterordinara publika evento kun vasta reklamo rilate al Esperanto.

* Fondaĵo: Fervoja Sociala Organizaĵo

Dank’ al la iniciato de la agemaj LKK-anoj de Interkultura Centro Herzberg, la internacia fervojista procesio tra la urbo fariĝis eksterordinara spektaklo. Homoj perceptis, ke Esperanto en Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo, vere vivas. La loka tamburista koruso marŝante gvidis la internacian paradon kun reprezentantoj portantaj siajn naciajn flagojn kaj fervojistajn uniformojn (sur la foto). Inter la partoprenantaro elstaris vizitantoj el Afriko (familio veninta el Ganao) kaj Brazilo, poste sekvis en la vico Bulgario, Ĉeĥio ktp.

Sur la ĉefplaco en la urbocentro la urbestro Gerhard Walter per entuziasmiga parolo mem informis la loĝantojn pri la valoroj de Esperanto kaj pri ĝiaj pozitivaĵoj por la homaro. Ne sufiĉas vortoj por priskribi la neforgeseblajn horojn en la belega, somereca vetero.

Zsófia Kóródy

Esperanto-budo ĉe “Fête Bio

La 3-an de junio la Esperanto-grupo de Angers, Francio, partoprenis en la ĉiujara ekologia foiro en Mûrs-Érigné apud Angers.

Antaŭ kelkaj jaroj vizitantoj miris pri la ĉeesto de Esperanto-budo en tia foiro, nun ne plu: ili pli kaj pli konscias, ke ekzistas justa lingvo, same kiel ekzistas justa komerco.

Tiu budo estis plia okazo por subskribigi la peticion “Esperanto au Bac” (Esperanto en la abiturienta ekzameno) kaj ankaŭ anonci la viziton de du japanoj, Hori Yasuo kaj Arai Toshinobu, en septembro al Angers. Ili parolos pri Fukuŝimo, temo pri kiu ekologiemuloj estas tre sentemaj.

Notindas ankaŭ, ke du tagojn antaŭe ni sendis mesaĝon al lokaj gazetoj kaj kontaktuloj, por simple anonci pri ĉeesto de Esperanto-budo en la foiro. Ĵurnalisto venis kaj verkis bonan (preskaŭ seneraran!) artikolon. Ankaŭ simplaj reklamaj agetoj povas doni bonan rezulton!

Laurent Vignaud

TEJO tutmonde

Ĉu Pasporta Servo plu ekzistos?

Ĉi tiu demando estis serioze levita en la komitata listo de TEJO. Sed kial, kaj kio estas la fina decido? Pri tio TEJO-tutmonde demandis Sergeon Tyırin, la estraranon de TEJO pri informado.

Kial entute estis bezonate levi ĉi tiun demandon? Ĉu Pasporta Servo (PS) ne bone funkciis?

PS en la lastaj jaroj trapasis profundan procezon de modernigo, eble la plej profundan dum sia tuta ekzisto. El libreto, administrata kaj kompilata permane fare de Derk Ederveen, ĝi transformiĝis en retejon kaj modernan datumbazon. Tiu ĉi procezo tute ne paŝis glate, kaj laŭvoje okazis ankaŭ eraraj decidoj. Unu el la plej doloraj punktoj de tiu ĉi itinero estis la granda kaoso en kiu troviĝis la informoj de ĉiuj gastigantoj kaj uzantoj de la servo, kaj kiu evidentiĝis nur kiam la ĉeflaboroj estis transdonitaj de Joan Català al lia posteulo, Daniel Bebelacqua. En la retejo mankis la necesaj aŭtomataj kontroloj kaj sekve ĉiu gastiganto povis enmeti ion ajn, kaj tio de neniu estis kontrolata; el tia stato rezultis la eldono de Pasporta Servo 2010, kiu apenaŭ estis uzebla.

Por la sekva-jara eldono oni nepre devis ordigi la informojn de la gastigantoj. Dume la personaj profiloj estis ŝlositaj por ne duobligi la laboron de la Landaj Organizantoj de PS, kiuj kontroladis ilin. Bedaŭrinde, la labor-kvanto estis super niaj atendoj, kaj ankaŭ iuj el la Landaj Organizantoj ne pretis akcepti modernan teknologion; Aleks Baudry, kiu respondecis pri la kompilado de la eldono, provis faciligi al tiuj la vivon per kreivaj solvoj, sed eĉ tiam iuj preferis simple rezigni. Aldone al tiuj plagoj, jam kiam la eldono estis pretigita, okazis paneo ĉe la servilo de PS, kiu kaŭzis ke ne eblis malŝlosi la profilojn...

Post la solvo de tiu ĉi problemo estis pretigita tempo-plano por daŭra evoluigo, kiun, kiel evidentiĝis, estis malfacile sekvi. Por tio estas du ĉefaj kialoj: la unua, ke estis nur unu persono kiu programis por PS, kaj la dua, ke la bezonoj de PS signife superas la kadron de la ebloj kiujn liveras Drupalo — la sistemo sur kiu “PS 2.0” estas bazita; kaj tio siavice postulas skrupulan trastudon de la plej intimaj detaloj de la funkciado de Drupalo por trovi la plej ĝustan vojon plenumi niajn bezonojn.

Ĉu TEJO ne konsideris uzi alian sistemon kiel la bazon?

Verŝajne tiaj sistemoj, kvankam diferencaj en la detaloj, principe funkcias same. Drupalo estis elektita interalie pro la vasta uzantaro (ekzistas granda komunumo de programistoj, de kiuj eblas peti konsilojn) kaj la jam funkcianta traduko en Esperanton. Post kiam la laboro sur la bazo de Drupalo jam komenciĝis, ne plu havas sencon transiri al alia sistemo, ĉar tio signifus perdon de la laboro jam farita, kaj efektive re-plenumon dekomence en la kadro de tiu alia sistemo.

La alia solvo — verki propran sistemon de nulo — same ne havas sencon. Ne nur ĉar oni devus mem evoluigi tiujn funkciojn kiujn Drupalo jam havigas, sed ĉefe ĉar la eluzado de la konata bazo permesas daŭripovecon. Kio okazos kiam la verkanto de la propra sistemo malaperos, kune kun siaj scioj de la detaloj; kiu zorgos kaj korektos tian sistemon? Eĉ se eblas lerni la detalojn, tio postulus signife pli da tempo ol alkutimiĝi al Drupalo aŭ ajna alia populara sistemo.

Ĉu la Estraro de TEJO provis trovi solvon? Kiel?

Jam antaŭe estis sentata la manko de homforto; tial en la kunsido en Ukrainio estis proponita aktiva serĉado de volontula teamo. La rezulto de tiu ĉi agado, akceptita de la Komitato, estis tamen tre elreviga: multegaj homoj anoncis sin por helpi al la respondado de retleteroj, sed krom unu persono neniu por la pli teknikaj (kaj pli gravaj por la progreso de la projekto) taskoj. Kiam tio ĉi fiaskis, la Estraro proponis al la Komitato alian tempoplanon; ĉar estis klare ke PS ne povos progresi sen kroma teknika kunlaboranto, tiu plano antaŭvidis ke la komitatanoj mem aktive serĉos plian programiston. Kvankam laŭ la voĉdonado ili devontigis sin fari tiel, efektive nur tre malmultaj tion vere faris, kaj tiuj eĉ ne atingis rezulton.

Sekve la Estraro sugestis rekonsideri la prioritatojn de TEJO pri PS. Ĉar realeca diskuto pri tio ene de la Komitato estis magra ĝis neekzistanta, finfine estis starigita voĉdonado por decidi la sorton de PS.

Kia estis la vortumo de la voĉdonado kaj kio estis la opinio de la Komitatanoj pri la ebloj?

La voĉdonado temis pri tri diversaj vojoj: rezigni pri PS kiel memstara reto (eventuale proponante al la gastigantoj aliĝi al alia ekzistanta servo, ekz. CouchSurfing); lasi PS pluekzisti en sia nuna stato, kiel retejo kaj sen papera eldono, ne plu investante fortojn en ĝian evoluigon; kaj la plej peniga vojo, pluvarti la servon, eldonante paperan adresaron kaj dungante aldona(j)n programisto(j)n. La starigo de la voĉdonado vekis diversajn respondojn, kiel ekzemple proponon transdoni al la Centra Oficejo la zorgon pri la gastiganta reto (kio tamen ne eblas pro jama troŝarĝiteco de la stabo), manierojn kunligi PS kun CouchSurfing (kiu estas firmao kaj havas siajn proprajn regulojn), subtenon al tiu aŭ alia vojo pro diversaj argumentoj

Kio estas la rezulto de la voĉdonado?

Voĉdonis entute 26 personoj el 44, kvankam 4 voĉoj estis nevalidaj. Por la tria vojo de plua prizorgado sin esprimis pozitive 15 komitatanoj (68%); por la vojo de nuligo 5 komitatanoj; kaj por la forlaso je la nuna stato 2 komitatanoj.

Kio ŝanĝiĝos nun? Kion efektive rezultigas la decido de la voĉdonado?

La signifo de tiu ĉi voĉdonado estas ke la Komitato donas al la Estraro mandaton rezervi buĝeton de inter 500€ kaj 1000€, kaj serĉi taŭgajn personojn kiuj kontraŭpage devos plenumi parton el la necesaj funkcioj ĉe la retejo de PS. Eblas antaŭvidi ke tia agado spronos la evoluigon de la retejo kaj ĝi finfine komencos atingi la deziratan staton, kiun la uzantoj de la servo atendas jam delonge.

Intervjuis Szilva Szabolcs

Artista datumbazo reaktivigata

La Esperanta Artista Datumbazo, kreita en 2005 de E@I, EUROKKA kaj TEJO, sub la estrado de David Emil Wickström, malaktiviĝis jam en 2008 pro manko de kunlaborantoj.

En majo 2012 estis lanĉita ĝiaj reaktualigo, ĝisdatigo kaj restrukturado fare de nova kaj freŝa teamo (kunlabore inter E@I, EUROKKA, Muzaiko, TEJO kaj UEA).

La laboro estas granda kaj ambicia pro la fakto ke la celo estas kompletigi kaj vivigi ĝin en pli ampleksa formo, kun novaj artaj kampoj aldone al muziko, kiel teatro, literaturo, kino/video; ĉio ĉi por la bono de la Esperanta kulturo.

La renovigo daŭros la tutan someron kaj ni povas esperi ke ĝia publika remalfermo okazos post la somero 2012, kun novaj vestoj kaj funkcioj. La Artista Datumbazo estas grava ilo por la vivanta Esperanto-kulturo. Ĝi utilas por strukturi kaj helpi la organizadon de kulturaj interŝanĝoj inter ĉiuj agantoj por Esperanto-kulturo (artistoj, bandoj, organizantoj, amaskomunikiloj, disvastigantoj de Esperanto-kulturo ktp).

Ĝi faciligos trovi artistojn por organizi koncertojn kaj festivalojn, sed utilos ankaŭ al artistoj kiuj organizas turneon, por trovi koncertejojn, produktejojn, eldonejojn, adaptistojn, gazetojn por recenzoj, radiojn, podkastojn, praktikajn konsilojn, modelojn, lingvan terminologion, teknikon ktp. Ĝi servos ankaŭ por interligi artistojn inter si kaj okazigi interesajn interŝanĝojn, malkovrigi kaj varbi por la vivanta Esperanto-kulturo. Se vi havas kelkajn horojn semajne/monate kaj emas helpi vivteni la Artistan Datumbazon, via helpo estos bonvena!

Flo
e...@esperanto.org http://artista.ikso.net/

Esperanto en Rotary 2012

Inter la fak-asocioj de Rotary, la “Rotaria Amikaro de Esperanto” (RADE) ĝuas notindan prestiĝon kiel la unua rotaria fak-asocio fondita en 1928, kiam Rotary disvastiĝis en Francio kaj aperis la lingva problemo inter la rotarianoj kiuj parolis la anglan, kaj tiuj kiuj parolis la francan. Ili kune decidis uzi la neŭtralan lingvon.

Nun tiu problemo akriĝis kaj en Rotary la oficialaj lingvoj jam estas dek, kaj la medio estas tre favora al niaj tezoj rilate Esperanton.

RADE estas tre aktiva en Brazilo, kie la plej laste fondita Rotaria Klubo en Brasília naskiĝis kun la ambicia plano disvastigi la Internacian Lingvon sub la aŭspicioj de la televida kanalo TV-SUPREN, kies nomo en Esperanto estas per si mem devizo.

Lastatempe la membraro de RADE notinde plijuniĝis danke al la aliĝo de junaj rotarianoj en Brazilo, Bulgario kaj Ukrainio.

De pli ol dek jaroj RADE regule ĉeestas la Mondajn Kongresojn de Rotary per starigo de inform-stando. La plej lasta el tiuj eventoj okazis en Bangkoko, Tajlando, de la 6-a ĝis la 9-a de majo ĉi-jare. La ĵurnalo Chiang Mai Mail raportis, ke partoprenis pli ol 38 000 rotarianoj el 160 landoj partoprenis. La celo de nia stando estis informi ĉiujn pri la ekzisto kaj lingva politiko de Esperanto. Multaj vizitantoj antaŭe ne konceptis la eblon de rapide lernebla tuttera lingvo, kiu ne estas landa aŭ etna. Dum la kongreso oni disdonis 900 ekzemplerojn de la broŝuro kreita de nia membro s-ino Sherry Wells kun la angla titolo Esperanto: Global Language for the Global Village. Alia celo estis informi rotarianojn pri la ekzisto kaj laboro de RADE kaj pri la fakto ke ĝi estas la unua internacia “Fellowship” (amikaro) inter la 60 de Rotario Internacia. En Bangkoko RADE akiris novan membron el la france parolanta urbo Nouméa en Nov-Kaledonio, kaj tiel la membraro de rotarianoj-esperantistoj estas nuntempe dissemita en 26 landoj de 4 kontinentoj.

Ronald Glossop, RADE-ano el Usono, estris la aferon, kaj li ricevis multe da helpo de Mark Starrs, esperantisto kiu loĝas en Tajlando dum pli ol 35 jaroj. Mark provizis la standon per granda afiŝo en la angla kaj taja kaj ankaŭ ekzempleron de la lernolibro Esperanto per rekta metodo de Stano Marček en la taja lingvo. Krome li interpretis por la vizitantaj tajlandanoj. Nia stando estis apuda al tiu de “Environment Fellowship of Rotarians”, kies prezidanto estas nia membro Marco Kappenberger (Samoa), kun kiu de jaroj ni kunlaboras inter la rotarianoj-mediprotektantoj.

En 2013 la Monda Kongreso de Rotary okazos en Lisbono, Portugalio.

Ronald Glossop

[FORIGITA!: bildo]

La inform-stando de RADE en la lasta Monda Kongreso de Rotary en Bangkoko, Tajlando

Komuna Esperanto-Kongreso 2012

[FORIGITA!: bildo]

Ridantaj junuloj.

De la 25-a ĝis la 28-a de majo, ĉirkaŭ Pentekosto, kiun sekvas en Germanio ŝtata ferio lundo, okazis en Berlino Komuna Esperanto-Kongreso de la dana, germana kaj pola Esperanto-asocioj, al kiu venis 255 partoprenantoj el 18 landoj.

La kongreso estis samtempe la 89-a germana Esperanto-kongreso, kiu same kiel kelkaj antaŭaj okazis kunlabore kun la najbara landa sekcio, por igi la eventon pli interesa, allogi pli da partoprenantoj kaj pligrandigi la eblojn praktiki Esperanton. Trafe la temo de la kongreso do estis “Partneroj en Eŭropo”, kiun la ĉeestantoj pravigis aŭskultante prelegojn en organizita debato kaj praktike dum la tuta kongreso.

Vendrede vespere la iama prezidanto de Germana Esperanto-Junularo, la nuna estro de Germana Esperanto-Instituto kaj ekster Esperantujo en Germanio konata ĉefe pro sia aktiveco en la piratpartio, profesoro pri lingviko Martin Haase, prezentis idealojn kaj realojn de Eŭropa Unio kaj ĝia demokratio, samtempe montrante eblojn plibonigi ĝin per la koncepto de likva demokratio*. Post tiu klera komenco la kongresanoj, gvidate de Kim kaj koruso el la pola urbo Nowy Sącz, kantis la Eŭropan himnon laŭ la versio de Broccatelli. Pliaj temrilataj programeroj estis interalie prezento kaj diskuto de eblaj roloj de Esperanto en Eŭropa Unio zorge de la lingvisto Detlev Blanke kaj la prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio Seán Ó Riain, podia diskuto pri ĝemelurbaj rilatoj kaj prezento de eŭropuniaj projektoj utiligantaj Esperanton.

* Maniero de grupa decido, kuniganta ecojn de la rekta kaj reprezenta demokratioj.

En la vespera programo ĉiuvespere ravis la partoprenantaron la pola koruso, kiu en varia konsistigo kantis polajn kaj Esperantajn kantojn kaj prezentis teatraĵeton. Elstara programero estis Historio de Universalaj Kongresoj, teatraĵo de Saša Pilipović kaj Georgo Handzlik, kiu en ekzemplodona Esperanto ironie prilumis la gloran pasintecon kaj mokis kongresajn kutimojn. En trilanda vespero diversstile kantis tri bardoj el tri landoj: Kim J. Henriksen el Danio, Stefo Schneider el Germanio kaj Georgo Handzlik el Pollando. Ĉiu siamaniere interesis la publikon, kiu en granda aŭlo kun bonega sceneja tekniko povis sekvi la spektaklon. La tagan programon gastigis novkonstruita kvartala renkontiĝejo, kiu disponigis bonegan lokon por babili, manĝi kaj partopreni la programerojn.

La interesega granda urbo kaj varma somera vetero estis du malamikoj de la kongreso, kiuj instigis konsiderindan kvanton da partoprenantoj ne ĉeesti kelkajn programerojn kaj memstare esplori la urbon. Tio eblis ankaŭ dum la ekskursa tago, en kiu la organizantoj proponis vojojn por ekkoni la urbon laŭ kaj ekster la kutimaj turistaj itineroj. Surprize multaj aliĝis al ekskurso en la proksiman Spree-arbaron, kiu jam gastigis la Junularan Esperanto-semajnon en 2010 kaj plaĉas al turistoj pro riveretplena arbaro kaj la minoritata kulturo de la soraboj.

La kvaran tagon de la kongreso la partoprenantoj jam devis adiaŭi unu la alian. Restos en la memoro la sento, ke ne nur dum la kongreso ni estas “partneroj en Eŭropo”. Espereble la plektitaj kontaktoj kaj (ek)flegitaj amikecoj kontribuos al interkompreno kaj eble ankaŭ al pliaj projektoj.

Felix Zesch

Nederlanda premio al Umberto Eco

Umberto Eco fariĝis la dua ricevanto de la Medalo “Paco de Nimego”, kiun atribuas la urbo Nimego (Nijmegen), la Nimega Radboud-Universitato, la firmao Royal Haskoning kaj la Nederlanda Ministerio pri Eksteraj Aferoj.

Ĝi rekonas “mondajn ĉefrolulojn kiuj engaĝiĝis kaj engaĝiĝas por paco en Eŭropo kaj por la rolo kaj la pozicio de Eŭropo en la mondo”. Ĝia nomo referencas al la pactraktatoj, faritaj de eŭropaj ŝtatoj en Nimego en 1678-1679 kaj konsiderataj inter la unuaj formoj de eŭropaj traktatoj kaj kunlaboro. Oni asignas ĝin ĉiun duan jaron; unue en 2010 al la franca politikisto Jacques Delors. En la pravigo de la distingo de Eco oni aparte elstarigis lian verkon La serĉado de perfekta lingvo en la eŭropa kulturo, kies Esperanta eldono aperis en 1996.

La transdono de la premio okazis en Nimego la 7-an de majo. Kiel reprezentantoj de UEA estis invititaj la estrarano Loes Demmendaal, la ĝenerala direktoro Osmo Buller kaj la UEA-delegito Kees Ruig, kiu ĉeestis ankaŭ la ceremonion en 2010.

Okaze de la jubileo: esperantistoj en la Federacia Arkivo de Germanio

En la ŝtata Federacia Arkivo de Germanio (kun la ĉefa sidejo en Koblenz) ekde la ekzisto de Esperanto troviĝas diversaj aktoj rilataj al la lingvo de Zamenhof kaj ĝia movado. Post la germania unuiĝo la Arkivo transprenis la aktojn de la partioj kaj amasorganizaĵoj de GDR.

Por tiu celo oni kreis apartan fondaĵon (kun la germana mallongigo SAPMO), kiu troviĝas en Berlin. Al la aktoj de GDR apartenas ankaŭ tiuj de la amasorganizaĵo Kulturligo (ĉ. 200 000 membroj), sub kies tegmento agadis (1965-1990) la esperantistoj de GDR (ĉ. 2 000 membroj). En SAPMO troviĝas la kompletaj aktoj de GDREA (iom post iom enretigotaj), ankaŭ ĝia ordigita biblioteko kun katalogo (http://www.bundesarchiv.de/findbuecher/sapmo/besperanto/index.htm).

Krom tio SAPMO enhavas diversajn personajn postlasaĵojn de iamaj germanaj laboristaj esperantistoj (i.a. de Otto Bäßler, Ludwig Schödl) kaj de aliaj gravaj personoj kiel ekz. Ino Kolbe el Leipzig. En la Arkivo trovis lokon ankaŭ la postlasaĵo de la orientgermana tradukisto Karl Schulze (de li aperis i.a. tradukoj de Faŭsto I+II de Goethe, Trigroŝa Romano de Brecht kaj Lotte en Weimar de la germana Nobelpremiito Thomas Mann). SAPMO transprenos ankaŭ la sciencan arkivon de Wera kaj Detlev Blanke (partojn ĝi jam akceptis), laŭ kontrakto subskribita en 2005. Tiel postaj generacioj havos riĉan materialon por esploroj.

Okaze de la 125-jara ekzisto de Esperanto la berlina sekcio de la Federacia Arkivo (SAPMO) — kaj laŭ sia ideo! — invitis esperantistojn partopreni fakan gvidadon tra la Arkivo en Berlin. Partoprenis entute 28 personoj el Berlin kaj ekster ĝi, kiuj surbaze de kompetentaj informoj de Brigitte Fischer, Grit Ulrich kaj Hans-Jürgen Voß, kunlaborantoj de la Arkivo, ne nur konatiĝis kun la strukturo kaj uzebleco de la arkivo, sed ankaŭ povis rigardi aparte preparitajn ekspoziciojn kun Esperantaj libroj el la arkiva biblioteko kaj kun aktoj el la historio de Esperanto el GDR, aparte de GDREA.

Detlev Blanke

Ekspozicio kaj simpozio en Bavara Ŝtata Biblioteko

Okaze de la 100-a datreveno de la morto de Prelato Johann Martin Schleyer (1831-1912), la aŭtoro de Volapük, kaj la 125-jara ekzisto de Esperanto, Bavara Ŝtata Biblioteko (BŜB) en Munkeno aranĝis ekspozicion kun la titolo “Inter utopio kaj realo: konstruitaj lingvoj en integrita mondo”.

BŜB apartenas al la plej grandaj universalaj bibliotekoj de la mondo kaj ĝi posedas unu el la plej riĉaj planlingvaj sortimentoj.

La solena malfermo de la ekspozicio okazis ĵaŭdon, la 14-an de junio je 19h00 en la biblioteko (Ludwigstrasse 16, Munkeno), fare de d-ro Rolf Griebel, ĝenerala direktoro de BŜB. La biblioteka koruso prezentis kantojn en Volapük kaj Esperanto. Enkonduka referaĵo pritraktis la temon “Kio estas kaj kiucele oni okupiĝas pri Interlingvistiko?”

Vendredon, la 15-an de junio, okazis tuttaga simpozio kun prelegoj de prof. d-ro Heiner Eichner, Universitato de Vieno; Reinhard Haupenthal, iama instru-komisiito por esperantologio kaj interlingvistiko, Universitato de Sarlando; d-ro Ulrich Lins, historiisto, Bad Godesberg; mag. Herbert Mayer, gvidanto de la Esperantomuzeo kaj Kolekto por Planlingvoj de la Aŭstria Nacia Biblioteko; prof. d-ro Gerhard F. Strasser, Pennsylvania State University, kaj Ludwig-Maximilian-Universitato, Munkeno.

La prelegoj aperis libroforme en volumo akompananta la ekspozicion.

La ekspozicio daŭros ĝis la 9-a de septembro. Detaloj en la germana kaj en Esperanto:

http://www.bsb-muenchen.de/Einzeldarstellung.403+M562baccbf1d.0.html.

Recenzoj

Bela, bona helpilo, tamen iom amatoreca

Ekoturisma vortaro — Esperanta / česky / “deutsch” / english / français. Zdeněk Pluhař, Manfred Westermayer, Christopher Fettes, Raymond Skilling. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2011. 60p. 17cm. ISBN 9788087169261. Prezo: € 5,40

Krom la ĉefa vortara parto, aranĝita alfabete laŭ la Esperantaj kapvortoj, ekipita per vicnumeroj kaj nacilingvaj ekvivalentoj en kvar lingvoj (cs, de, en, fr), la vortaro enhavas la alfabete ordigitajn indeksojn: ĉeĥan, germanan, anglan, francan; krome tabelon de mallongigoj, liston de literaturo kaj antaŭparolon de la ĉefa aŭtoro Z. Pluhař.

La temo “ekoturismo” (angle ecotourism, en Britio ankaŭ green travel) estas nocio relative nova, uzata proksimume dudek jarojn. Ĝis nun ĝia difino ne estas internacie klare limigita, ĉar komence ekzistis nur ideo, neniu fermita koncepto. Laŭ la Programo de Unuiĝintaj Nacioj por la Vivmedio (UNEP) ekoturismo estas formo de daŭripova turismo staranta sur kvar principoj:

  • ekoturismo partoprenas en la protektado de naturaj kaj kulturaj heredaĵoj,
  • ampleksas plane elektitajn lokojn kaj indiĝenajn komunumojn, al kies prosperado ĝi kontribuas,
  • al vizitantoj de la regionoj ĝi eksplikas la signifon de la koncernaj naturaj kaj kulturaj riĉaĵoj,
  • ekoturismo konvenas por sendependaj vojaĝantoj kaj por organizitaj ekskursoj de negrandaj grupoj.

Karakterizo: Ekoturismo estas orientita al naturaj teritorioj, kontribuas al la protektado de nia vivomedio, plibonigas la ekonomian prosperon de la lokaj loĝantoj kaj enhavas ankaŭ funkciojn klerigan kaj studan.

La vortaro ne povas esti strikte limigita, ĉar la sekvata temo situas lime de pluraj fakoj: vojaĝado, naturo, pejzaĝo, morfologio de tereno, flaŭro, faŭno, homaj setlejoj kaj kulturo, biologio, fiziologio kaj fizionomio de vivuloj, klimatologio, geologio, ĥemio kaj pluraj aliaj...

Kvankam sen statistika analizo, eblas diri, ke la aŭtoroj la nocielekton faris proporcie respondece. Kompreneble, la leganto eble malkovros ion aldonindan.

Sekvante la leksikajn unuojn, mi trovis kelkajn esprimojn problemaj el la vidpunkto de nocienhavo:

102 ĉaletkonstruaĵo estas nomo konfuza — vidu 103.

103 ĉaleto — laŭ la aŭtoroj domo konstruita el arbotrunkoj. La ekspliko, ĉerpita el PIV, estas erara, same la ekvivalentoj ĉeĥa, germana kaj angla. Ĝustas sole la franca chalet, sed tiu laŭ la franca vortaro Le Robert signifas: chalet — etimologie devena el la franclingva vorto “cala” en la svisaj Alpoj, kiu signifas “ŝirmejo”. Unue temis pri lignaj domoj por paŝtistoj, poste por montaraj agrikulturistoj. Nun tiustile konstruiĝas porferiaj kabanoj kaj lignaj loĝdomoj en montaraj vilaĝoj. La radiko ĉalet’ enhavas neniun informon pri konstrua teĥnologio, pro la tradicio estas subkomprenata sole la materialo: ligno. Ĝi ebligas kelkajn konstrusisteme malsamajn strukturojn, “trabdomo” (trunkodomo) estas unu el pluraj. Forigendaj estas: cs: srub; de: Blockhaus; en: log-cabin. Ĉaleto (ĉaledo evitinda!) — montara ligna dometo (kabano), origine en Alpoj.

124 ekologiismo, 125 ekologiisto, 127 ekologo. Fakulo pri ekologio estas ekologo. La saman signifon prezentas “ekolog/i/isto” (sinonimo). Oni konsciu, ke en ĉiu faka lingvo sinonimoj estas nedezirataj pro ebla konfuziĝo. La nomo 124 — ekolog/i/ismo — estas sence nesufiĉe elvokiva, kial ne sekvi la naciajn lingvojn (ekologia movado). Same la nomo 125 — ekolog/i/isto — tiu eĉ pli, ĉar la sufikso -isto indikas primare profesiulon (ekologo), nur duavice iun specialan aganton kaj amatoron (PAG § 342). Por tiu konvenas neambigua nomo: ekologia aktivulo. Krome, en la nomoj sub 124 kaj 125 estas prononce neoportuna duobla i.

330 malaerobia (organismo) — mankas la sinonima versio anaerobia, kiu estas en PIV kaj estas internacia. Evitado de internaciaj (fakaj, sciencaj) terminoj malutilas al la internacia Esperanto. Ĝi ja bezonas maksimumon de internacieco, por ke Esperanton komprenu ankaŭ nemovadaj fakuloj. Pro la prefikso la adjektivo “mal/aerobia” por ili estas nekomprenebla.

335 mapo en skalo... — prefere ne “unu por...”, sed “unu al kvindek mil” (vidu PAG § 87, G, en proporcio du al tri).

352 entera minejo estas miskompreniga termino, ĉar esti “en tero” signifas, ke la minejo estas sub la tersurfaco, do sub la tero. Preferinda estas: [ter]surfaca minejo.

405 petro, 497 speleo — nomoj evitindaj, ĉar en naciaj lingvoj ĉiam kaj en Esperanto 115 jarojn (antaŭ la Nova PIV) la vortoj ne ekzistis kiel apartaj, sed nur ligitaj kun la grekdevena -log[i] (legō = mi parolas ← “elektas” vortojn): petrologio, speleologio. La disigo de la kompaktaj vortoj fare de la reviziintoj de PIV estas faro malaprobinda, konflikta kun la internacia scienca uzanco. Petro estu plu rokaĵo, speleo estu groto. Ĉe “speleo” okazas kurioza kaj terminologie damaĝa sinonimeco: 1 groto = malvasta natura kaverno; 2 kaverno = natura subtera kavo; 3 speleo = natura subtera kaverno kaj groto. Neniu racia kialo, plana motivo, internacia modelo pravigas la apartigon. Esperanto tiel fariĝas stranga aŭtonoma lingva fenomeno.

464 orhava rojo — sed mankas la genra radikvorto “rojo”, bezonata por kompreni la specian terminon “orhava rojo”.

468 sabloŝtono — menciindas la ofte uzata sinonimo “grejso” (PIV 3).

490 skitelfero estas transportsistemo kun seĝoj pendantaj sub port- kaj tren-kablo (cs: lanovka; de: Seil[schwebe]bahn; en: cableway). La enmetitaj ekvivalentoj: cs: vlek; de: Skilift; en: skilift en Esperanto respondas al skilifto (Krause) aŭ skitrajno (Wells).

504 ÷ 511 Ok derivaĵoj de la radiko sterk’, sed la genra radikvorto “sterko” en la vortaro mankas (en fakaj vortaroj genra termino estas sisteme necesa).

512 stilo estas vorto plursignifa, konvenas specifi la ekoturisman signifon.

522 surfacaktivaĵo. Tiu ĉi aŭtonoma Esperanta nomo ne estas preferinda rilate al la internacia “detergento” (en PIV ja estas: detergi; deterganto!).

526 ŝoseo. La enmetita germana Autobahn ja ne estas ekvivalento de ŝoseo (Strasse). Autobahn estas aŭtovojo (laŭ PIV), [aŭto]strado laŭ E. D. Krause kaj laŭ iama propono de R. Eichholz.

550 torfmonteto. La ĉefelemento “monteto” estas apenaŭ imagebla. La germana Hochmoor estas marĉo, kiu ne amasiĝis kiel monteto, sed situas en alta regiono kiel “altregiona torfa marĉo” → torfejo.

RESUME: La eldonaĵo estas belaspekta, poŝformata, por uzantoj taŭge aranĝita, bona helpilo por turistoj, ankaŭ por la partoprenantoj en la aranĝo EKOTUR, regule organizata fare de la agentejo kaj eldonejo KAVA-PECH. Sed paralele al la laŭdo mi notas, ke la lingva flanko, malgraŭ kvaropa aŭtora kolektivo kaj kvar provlegintoj (!), en kelkaj kapvortoj portas spurojn de evidenta malzorgo kaj de terminologia amatoreco. Por la dua eldono la mankoj estas facile forigeblaj. La verketo tamen aĉetindas.

Jan Werner

Mikspoto de diversaj temoj

Multilingualism: Language, Power, and Knowledge. Red. Paolo Valore. Pisa: Edistudio, 2011. 172p. 21cm. ISBN 9788870368093. Prezo: € 21,00

La referaĵoj en tiu ĉi parte anglalingva kaj parte itallingva volumo prezentiĝis en konferenco pri plurlingvismo (la kapablo de unuopulo paroli pli ol unu lingvon) kaj multlingvismo (la ekzisto de pli ol unu lingvo ene de komunumo), kiu okazis en Brescia en 2011. Pluraj referaĵoj nur fore rilatas al la temo; tamen, tiu ĉi eta libro enhavas amason da interesaj aferoj.

Ĝi malfermiĝas per du eseoj pri infana dulingvismo, verkitaj de Maria Antonietta Pinto kaj Antonella Sorace, kiuj reliefigas la avantaĝojn kaj foje la malavantaĝojn, kiujn ĝuas dulingvuloj. Pli interesaj por esperantistoj estas du eseoj, kiuj sekvas, de Renato Corsetti kaj Wim Jansen. La deirpunkto por Corsetti estas la nun fifama rimarko de Noam Chomsky, ke Esperanto “ne estas lingvo” — kio spronas Corsetti al defendo de Esperanto kiel lingvo regata de reguloj, kiel siavice montras ekzemple la lingva konduto de denaskaj esperantistoj. Fakte la ekzemplo ne plene respondas la ĉomskian konstaton, ĉar Chomsky parolas pri la profundaj strukturoj de Esperanto kaj ne pri la regula simpleco de la lingvo, sed tiu ekskurso en la infanan uzon de Esperanto havas sian propran intereson. La dokta eseo de Wim Jansen pri la gramatiko kaj semantiko de Esperanto el la vidpunkto de gramatikaj valoroj atentigas, ke Esperanto fondiĝis artefarita sed evoluis en la kadro de aŭtonome funkcianta komunumo, tiel ke oni povas klare sekvi la procedojn de lingvoŝanĝiĝo laŭ la direkto de flekseblo. La eseo valoras la prezon de la tuta volumo, montrante kion oni povas atingi per plene profesia esplorado de Esperanto: Jansen estas profesoro pri interlingvistiko en la Universitato de Amsterdamo.

La cetero de la volumo estas mikspoto de diversaj temoj. Mauro Tosco esploras la rilatojn inter la lingvo de la nacia ŝtato unuflanke kaj la minoritataj kaj regionaj lingvoj aliflanke. Manuela Giolfo kaj Francesco Sinatora signalas gravan problemon en la lingvoinstrua kampo, nome la instruadon de la araba lingvo, kiu (laŭ ili — kaj ili verŝajne pravas) baziĝas sur miskompreno de la karaktero mem de la araba lingvo.

Sekvas provoka eseo de Giuseppe Castorina, el la Roma Universitato La Sapienza. Rilate la lingvajn konfliktojn en la eŭropaj instancoj Castorina argumentas (per bone konataj argumentoj), ke Esperanto estus la plej “demokrata” solvo. Se temas pri la angla, Castorina forte atakas tiujn, kiuj insistas pri “pura angla lingvo” kontraŭ la “ĵargono” de nedenaskaj utiligantoj, montrante, ke tiu ĵargono estas nenio alia ol utiligo de internacie konataj vortoj kontraŭ la trude anglasaksa lingvaĵo de la denaskuloj. Temas finfine pri strebo pri posedo de la lingvo inter la britoj unuflanke kaj la praktikaj utiligantoj de la angla lingvo aliflanke.

Davide Astori interese enrigardas inventitajn lingvojn kaj ŝtatojn, analizante Na’vi, la eksterteranan lingvon en la filmo Avatar, la verduran (lingvo de videoludo) kaj la stranalandan (el infanlibro de Stefano Benni), venante fine al la mallonga vivo de la esperantlingva mara platformo Insulo de la Rozoj, malkonstruita en 1968 de la italaj instancoj post mallonga sed gloreta vivo kiel sendependa ŝtato. Fina ĉapitro pri antropologia observado kompletigas la volumon.

Evidente la redaktoro konfidis al la aŭtoroj la taskon mem redakti siajn kontribuaĵojn. Kelkaj faris, kelkaj ne. Estus bone se Edistudio plialtigus siajn tiurilatajn normojn: tro ofte ĝiaj alirilate bone prezentitaj libroj estas makulataj de preseraroj kaj aliaj malglataĵoj.

Humphrey Tonkin

Pri niaj aventuroj en Israelo

De la 10-a ĝis la 12-a de majo 2012 okazis en Bet Shean la 13-a Israela Kongreso de Esperanto. Ĝi estis rekorda laŭ la nombro de la partoprenantoj kaj aŭguras ankoraŭ pli sukcesan venontjaran eventon — la Azian Kongreson en Jerusalemo (18-22 apr 2013), kun simila postkongreso.

En la 28-a Internacia Festivalo en Xanten, Germanio, Amri Wandel, prezidanto de Esperanto-Ligo en Israelo, invitadis nin al la 13-a Israela Esperanto-Kongreso en la antikva urbo Bet Shean. Ĉio estis nova por ni. Ni ege antaŭĝojis la dusemajnan restadon en la problemriĉa lando de la religioj.

Por ni la kongreso komenciĝis jam en Tel Avivo ĉe la trajna stacidomo Savidor, de kie aŭtobuso transportis nin kun aliaj esperantistoj al la kongresurbo nordorienten. Regis gaja atmosfero kun laŭta babilado. Israelanoj emas vigle diskuti inter si kaj ĝui la kunvivadon.

La kongresejo-junulargastejo Bet Shean estis taŭga, kun diversaj grandaj ĉambroj kaj bonaj ekipaĵoj. Ĉeestis proksimume 60 esperantistoj, junaj kaj maljunaj. Eksterlandaj gastoj krom ni estis Hermann kaj Karin el Dresdeno, Andreas el Essen, kaj Rolf — 91-jara fervojista aktivulo el Norvegio. Kaj plej grave: jOmO kaj Mikaelo Bronŝtejn kiel amuzaj motoroj por la vespera kunesto. Tre laŭdindaj estis la tri personoj kiuj kunorganizis la tutan kongreson: Nava, Esti kaj Amri — majstroj de la improvizado.

De la 10-a ĝis la 12-a de majo ni havis plurajn informriĉajn ekskursojn kaj posttagmeze okazis kleriga programo. Tri ekskursoj speciale impresis nin: unue la nokta (!) vizito de la ampleksa arkeologia parko de Bet Shean. Post lumsona historia spektaklo ni promenis en la malhelo tra la romiepokaj ruinoj, laŭlonge de lumigataj kolonaj pasejoj.

Due, matena vizito al la kibuco Sde Elijahu, por esti informitaj pri ĝia biologia agrikulturo. Mario, 94-jara pioniro, verve rakontis pri siaj multjardekaj spertoj kaj eltrovoj.

Trie la posttagmeza ekskurso al la “Jordana Stelo” (“Belvoir”), monto kun ruina fortikaĵo de krucmilitistoj kun belega elrigardo al la Jordanvalo ĝis la Golan-montaro, la lago Galileo kaj en la fono al la brunflava montoĉeno de Jordanio.

En la kleriga programo aktivis Mikaelo Bronŝtejn. Li prezentis superrigardon pri siaj verkoj prozaj kaj poemaj. Sed unu temo ĉefe kaptis nian atenton: lia 10-jara laboro kiel teknikisto en la arkta mineja urbo Vorkuta, 3 000 km norde de Moskvo. Ni montris fotoserion de nia februara esplorvojaĝo al Antarktiko, hejmo de miloj da ĉarmaj pingvenoj kaj pacemaj fokoj. Ĉiuvespere niaj muzikistoj jOmO kaj Mikaelo instigis nin laŭte kunkanti kaj amuziĝi. Israelo scias festi!

Post la Israela Kongreso ni, eksterlandanoj, komencis turisman programon. Sub la gvido de Jehoŝua ni unue iris nordokcidenten al Tiberiado, Nazareto, Hajfo kaj Ako. Kulmino en Hajfo estis la promenado tra la preskaŭ paradizaj ĝardenoj de la Bahaa Monda Centro flanke de la monto Karmel. En Ako, la lasta bastiono de la krucmilitistoj, ni ĝuis veran orient-ekzotikan etoson en la malnovaj urbocentro kaj haveno.

La postan tagon, reveninte al Jerusalemo, ni travagadis la malnovan urbon kun la fama Muro de lamentoj, la plej sankta loko por la judoj, kaj la Roka Kupolo kun grandega orumita kupolo, religia centro por la muzulmanoj.

De la 16-a ĝis la 19-a de majo okazis la plej ekscita aventuro de la vojaĝo. Veturo per Esperanto-ĵipo al la sudo tra la Negev-dezerto, gvidata de la neniam laciĝanta ĉiĉerono Amri. Niaj celoj: Kumuran, En Gedi, la Morta Maro, Masada, pluraj krudaj dezertaj kanjonoj, dezerta besta “safario”* Ĥai-Bar kaj finfine Eilat.

* Natura ZOO

450 metrojn alta super la Morta Maro leviĝas la monto Masada, kie la reĝo Herodo konstruigis fuĝpalacon en romia stilo sur tri montaj ŝtupoj. Tiuloke finiĝis la a ribelo de la judaj batalantoj kontraŭ la romia armeo dum la jaroj 70-73 p.K. Nuntempe ĝi estas grava simbolo de la juda identeco.

Survoje al Eilat Amri elektis la grandiozan kanjonon Barak por aktivigi nin al unuhora grimpado ĉiam supren laŭlonge de la kruda montodeklivo.

La kulmina agado en la turisma centro Eilat estis por ni dufoja subakva naĝado (kun masko) laŭlonge de rava koral-rifo, por observi belegajn ekzotikajn fiŝojn.

Fine ni devis reveturi al Jerusalemo kaj al Tel-Avivo. En Nova Jerusalemo ni ektrovis veran artan juvelon: la 12 fenestrojn de Chagall en malgranda sinagogo en la universitata kliniko de Hadassah Ein Karem.

La dusemajna travivaĵo en Israelo kun multaj interesaj homoj donis al ni neimageblan forton kaj juniĝon. Pro tio ni elkore dankas al ĉiuj kiuj ebligis al ni tiun sperton.

Dieter kaj Yoshie Kleemann

Lingibli

Nova lingvo-lernprogramo ankaŭ en Esperanto

Novaj elektronikaj helpiletoj konkeras niajn poŝojn: la plurfunkciaj telefono kaj tabulkomputilo kun la operaciumoj iOS (Apple) aŭ Androido (Google).

Eĉ akra kritikanto de la telefona kaj soci-reta manioj, kiuj laŭ la opinio de multaj pro sia supraĵeco malhelpas sincerajn kaj profundajn kontaktojn, ofte post la unua elprovo ekamas la malgrandajn aparatojn. Per ili ni povas interalie foti, uzi mapojn por migrado kaj vojaĝoj, admiri la noktan ĉielon per Google Sky, legi e-librojn. Eblas nombrego da aliaj utilaj aferoj, kaj jes: ankaŭ kontakti verajn amikojn aŭ trovi novajn. Esperantistaj pioniroj estis Jacob Nordfalk, kiu publikigis la Android-programeton Muzaiko por aŭskulti radion en Esperanto, kaj Chuck Smith, kiu programis popularan ludon por la aparatoj de Apple. Bone por la diskonigo de Esperanto estas, se ekstermovada entrepreno aŭ produkto uzas la Internacian Lingvon. Kiel ekzemple la interesa, nova lingvo-lernprogramo Lingibli. La programo estas lernilo por pluraj sensoj: oni povas legi vortojn kaj frazojn, aŭdi la ĝustan prononcadon kaj ankaŭ eblas moviĝi dum la lernado. Tiun ĉi lastan lernmetodon la uzanto realigas per memelpresitaj kartetoj, kiujn oni povas fiksi al la koncerna objekto (lampo, tablo...); la karteto montras la vorton kaj QR-kodon, kiu ludigas la sondokumenton de tiu ĉi vorto. Per tio eblas ankaŭ serĉ-ludo por lernigi infanojn. Lingibli nun disponeblas en 20 lingvoj. Ĝi ne estas vortaro aŭ kompleta lingvokurso ĝis certa nivelo. La celo estas prezenti la plej gravajn vortojn kaj frazojn en amuza kaj alloga maniero. Ekzistas ja multaj homoj kiuj deziras havigi al si bazan vortstokon kaj parolturnojn de fremda lingvo, sen studado de gramatiko. La baza pakaĵo estas senkosta kaj enhavas 35 frazojn kaj printeblan paĝon kun 20 QR-kodoj; kompleta lingvo-datumaro kostas preskaŭ 4 eŭrojn. La programo estas elŝutebla ĉe la “App Store” aŭ “Google Play” (iama “Android Market”), la baza senpaga pakaĵo ĉe www.eo.lingibli.com. La parolturnaro estas tre praktika (ekz. “manĝi kaj trinki”, “vojaĝoj”, “emocioj”).

Uwe Stecher

Esperanto: 125 jarojn faliganta limojn

La 71-a Hispana Kongreso okazis inter la 27-a de aprilo kaj la 1-a de majo 2012, en la manĉa urbeto Almagro. Ĝi estis organizita de la Esperantista Kastili-Manĉa Asocio, kun la slogano “Esperanto: 125 jarojn faliganta limojn”.

Kiam mi alvenis en la urbeton, mi miris pro tiom da beleco kaj historiaj konstruaĵoj. En unu el la plej famaj palacoj de la urbo, kiu siatempe apartenis al la Grafoj de Valparaiso, disvolviĝis la kongreso. Iuj ĉeestantoj ĝuis grandajn klimatizitajn kaj komfortajn dormoĉambrojn en la palaco, kontraŭ tre malalta prezo. La ceteraj elektis hotelojn kaj historiajn gastejojn de la urbo.

Alvenis homoj el la tuta Hispanio kaj eksterlando: Usono, Aŭstralio, Japanio, Rusio..., kiuj salutis nome de siaj landaj asocioj.

La unua afero post la solena malfermo estis vizito al la ekspozicio pri Esperanto en la ĉarma palaco proksime de la kongresejo. Tuj poste, kun la celo konatiĝi kun la urbo, granda grupo trairis la historian centron por miri kaj atente aŭskulti la simpatian ĉiĉeroninon, kiu tre afable kaj lerte rakontis anekdotojn kaj kuriozaĵojn pri diversaj palacoj, monaĥejoj, teatroj kaj elstaraj homoj, kun tre bona traduko de nia samideano Jorge Camacho.

Sabate okazis la akceptado de la kongresanoj. Por vigligi la etoson, en la ĉefa salono ni ĝuis kelkajn kantojn interpretatajn de la fama madrida grupo “Kvaropo Sinkopo” kun bongustaj aperitivo, trinkaĵoj kaj tipaj frandaĵoj, kaj prezento de loka perbastoneta punto, plenumata de tre ĉarma sinjorino.

Unu el la ĉefaj punktoj de la kongreso temis pri festado de la 20-jara datreveno de la Ibera Skolo de Literaturo en Esperanto, kies membroj parolis, deklamis, kantis kaj humuris pri la verkoj en pura kaj belsona Esperanto.

Alia menciinda afero temis pri Kina Festivalo, produktado de filmoj en kaj pri Esperanto, kiel La universala lingvo, produktita de la usona premiita reĝisoro Sam Green. La 30-minuta filmo spuras la historion de Esperanto kaj estas portreto de la hodiaŭa Esperanto-movado.

En la historia kaj mondfama teatro (la plej malnova en Eŭropo, 17-a-jarcenta) “Corral de Comedias”, Komedikorto, okazis interesa komedieto, majstre interpretata kaj lerte miksata kun geniaj frazoj en Esperanto.

Dimanĉe plenumiĝis la Ĝenerala Kunveno, ĉefe por elekto de nova estraro kaj pretigo de eventoj lige al la 125-a datreveno de Esperanto. Tonjo del Barrio estis konfirmita kiel la prezidanto de HEF. Sekvis ronda debato pri la Esperanto-agado en niaj kluboj kaj en la reto, prezento de la Esperanto-ludo Talismanoj, kunveno de HEJS kaj kvizo. Vespere en la Teatro Municipal de Almagro, la Ibera Skolo prezentis la spektaklon Vivu la teatro fare de Ana Manero kaj Miguel Fernández, kun deklamado de famaj poemoj, teatraĵo pri la verko Sanga Nupto de Garcia Lorca, interpretata de la madrida aktorino Laura Pascual, humuraĵo ktp. La teatro estis je nia dispono kaj ni plene profitis la okazon.

Lunde ni ĝuis tuttagan ekskurson al la fama urbeto Campo de Criptana, menciita de Miguel de Cervantes en la verko Don Kiĥote de la Manĉa, kie ni vizitis kelkajn ventmuelejojn kaj vinkelon por vingustumado. Ni tagmanĝis en pitoreska restoracio kun surprizo: prezentado de historieto pri Don Kiĥoto. Ni ankoraŭ havis tempon por reveni al la kongresurbo kaj ĝui koncerton de la grupo Kaj Tiel Plu, kaj tre agrablan surprizon de Alejandro Cerro, loka kantisto, kiu interpretis en Esperanto kanzonon tradukitan de li mem.

Marde antaŭ la solena fermo Ana Manero projekciis bildaron pri “Bitoteko, lastaj plibonigoj kaj atingoj”. Sekvis prezentado de novaj libroj, asocioj kaj projektoj, komuna bankedo, aŭkcio kun oferto de interesaj libroj, poŝtmarkoj, esperantaĵoj ktp. Poste okazis la 2-a parto de la festado de la 20-jara datreveno de la Ibera Skolo.

Ni ne forgesu la lingvan kurson por komencantoj, gviditan de Alejandro Pareja, “Peĉakuĉon”, viglan metodon de Manolo Pancorbo, en kiu oni komentas 20 bildojn en po 20 sekundoj, kaj interesan prelegon pri observado de steloj.

Ángel Arquillos

Kongreso 2012 de Esperanto France en Saint-Aignan de Grand Lieu:

Ni estis gaj’nante

Nin bonvenigis aperitivo kun loka orkestro Pari Paname kaj verda trinkaĵo nomata Esperanto, poste vespermanĝo sub tendoj antaŭ la kastelo. Notindas, ke la kongresejo estis impona kasteleto, iom simila al tiu en Greziljono, en la urbeto Saint-Aignan de Grand Lieu apud Nantes.

Kunvenis cento da partoprenantoj, kun honora gasto Roman Dobrzyński, kiu regalis la kongresanojn per anekdotoj, prelegoj kaj prezento de filmoj en formo de kino-festivaleto.

Aliaj elstaraj programeroj, krom la laŭstatutaj eroj (ĝenerala asembleo de Espéranto-France, komitatkunsidoj, kunvenoj de GEE, instruistoj, FKEA...), estis la kulturaj partoj: du prelegkoncertoj (koncerto kun prelego aŭ prelego, dum kiu estas koncerto) de Gijom, prezentaĵo pri daŭripova evoluo, ekspozicio pri Tibor Sekelj, ekskursoj...

Okaze de la ĝenerala asembleo la ĉeestantoj balotis diversajn punktojn:

  • kreado de “interasocia kotizo”, kiu ebligas malaltapreze aliĝi al Espéranto-France kondiĉe ke la tuta asocio samtempe aliĝas, kaj profiti impostatestilon. La loka klubo de Béziers eksperimentos tion venontjare;
  • dediĉo de la “Klubo 2000”, kaso por eldono de nova lernolibro, kiu sekvas modernan pedagogion kaj la eŭropan sistemon.

Kaj la estraro informis la membrojn pri:

  • la kandidateco de la urbo Lille por UK 2015;
  • la baldaŭa eldono de nova albumo de Tinĉjo La templo de l’suno;
  • la nova retejo pri regionaj federacioj http://esperanto-france.org/federationsregionales,85 kaj tiu de lokaj kluboj atingebla de la retejo de Espéranto-France.

Okaze de la komitatkunsido la nova estraro estis elektita: Axel Rousseau — prezidanto; Julia Hédoux — vicprezidantino pri kongreso; Philippe Debrix — vicprezidanto pri eksteraj rilatoj; Sébastien Montagne — kasisto; Anne-Émilie Ravache — vickasistino; Karine Texier — sekretariino; Véronique Bichon — vicsekretariino; Didier Janot — estrarano pri agadplano.

La kongreso 2012 estis organizita de la Esperanto-sekcio de la loka sporta kaj kultura asocio ALC, sub la gvido de Solange Goan, kune kun la estraro de Espéranto-France. Aparte laŭdindas la laboro de Julia Hédoux, Claude Nourmont kaj Sébastien Montagne. La loka municipo malavare helpis la kongreson.

Pli da informoj pri la kongreso 2012: http://esperanto-france.org/nantes2012.

Aleks Kadar

La agrabla sveda

Inter la 18-a kaj la 20-a de majo 2012 kunvenis en la sveda urbo Helsingborg kvardeko da svedaj, unu dana kaj unu finna esperantistoj.

Unuatage, vendrede, okazis du ekskursoj. Unu en la ĉirkaŭaĵo kaj unu sur pramŝipo inter Svedio kaj Danio. Plurfoje la pramo iris tien kaj reen, dum ni manĝis kaj babilis en bona etoso. Tamen la kongreso ne okazis surboate, sed en 100-jaraĝa popoldomo meze de la urbo.

Sabate la kongreso formale komenciĝis per malfermo, bonvenigo de urba politikisto kaj transdono de premio de la sveda pacorganizo al SEF pro ĝia agado por tutmonda komunikado. La unua prelego temis pri la nova kurso “Homa lingvo”, okazanta en svedaj gimnazioj en la sociscienca programo. La lingvoinstruisto Folke Wedlin prezentis la kurson kaj siajn spertojn pri lecionoj de Esperanto en ĝi. Ankaŭ la dua prelego montris kiel eblas prezenti Esperanton kaj aliajn konstruitajn lingvojn en la kurso “Homa lingvo”, kiu konsistas el 100 horoj dum unu lernojaro. Olof Pettersson kaj mi parolis pri niaj spertoj esti “gastinstruistoj” en tiu kurso ĉe stokholma gimnazio. Unu el la komunaj konkludoj de la prelegoj estis ke ekzistas bona ŝanco fari prezenton pri Esperanto en la prihomlingva kurso, kiun la lingvemaj gimnazianoj trairas en Svedio ekde la jaro 2011. Gravas ellabori saĝan strategion kaj elŝuteblan studmaterialon por instigi svedajn lingvoinstruistojn doni almenaŭ unu lecionon pri konstruitaj lingvoj kaj Esperanto en la kurso “Homa lingvo”, ĉar tio tute kongruas kun la celoj de la kurso kaj ankaŭ kutime interesas lingvemajn junulojn.

En la dua tago okazis jarkunsidoj de SEF kaj ILEI-se. La plurjara prezidanto de SEF Roland Lindblom volis foriri de la posteno, sed pro manko de alia kandidato li restos unu jaron. En la estraro estas krome Olof Pettersson, Ann-Louise Åkerlund, Dan Palm, Bengt-Olof Åradsson kaj mi kiel “aktivaj anstataŭantoj”. La estraro de ILEI-se pasintjare intencis malfondi la organizon, sed lastatempe la organizeto iom revigliĝis kaj la nuna estraro plulaboros por plibonigi la situacion.

La vespera programo konsistis el tri bonegaj koncertetoj. Unue tri anoj de La Perdita Generacio ravis la aŭskultantojn per tre belaj kantoj. Sekvis amuza duopo, kiu ludis sudamerikan kaj slavan muzikon. Kim J. Henriksen kaj Helle Jacobsen (iamaj anoj de Esperanto-Desperado) ĝojigis nin per pluraj nostalgiaj kantoj. Kiel finalo ĉiuj muzikantoj kune prezentis Ska-virino (vidu la foton).

Dimanĉe estis kunsido de KELI kaj diservo kun loka eklezio en granda preĝejo tuj apud la kongresejo. Post tio estis du prelegetoj de mi kun la titoloj “Spertoj de trilingva familio” kaj “Revoj kaj planoj pri esperanto-info.org” (vidu ĉe http://hokanx.ikso.net/eoinfo/dokumentoj). La ĉeforganizanto Ann-Louise kaj la prezidanto Roland fermis la kongreson per dankvortoj al la helpantoj kaj partoprenantoj.

Hokan Lundberg

Forpasoj

Gustave Blary (1913-2012) forpasis la 25-an de marto en Arles (Francio). Delegito de UEA, en 1961 li, kun sia edzino, persvadis la urbon nomi laŭ Zamenhof straton, kiu el vojeto poste fariĝis centra strato de Arles. La urbo ankaŭ ĝemeliĝis kun la itala Vercelli, laŭ la ekzemplo de la E-grupoj, kiuj amikiĝis pli frue.

Nerina Ferreira (1921-2012) mortis la 11-an de junio en Greenpoint (Sud-Afriko). Ŝi membris en UEA ekde 1951; ekde 1956 kiel dumviva membro. Kuracisto, ŝi estis fakdelegito pri pediatrio de 1959 ĝis 1996. Junaĝe ŝi estis konata kiel aktorino.

Helena de Geus (1921-2012) forpasis la 2-an de majo en Hoogeveen (Nederlando). Ŝi estis dum 20 jaroj delegito kaj partoprenis ĉiun UK, krom unu, ekde 1974 ĝis 2001.

Ottó Haszpra (1928-2012), Honora Membro de UEA ekde 2006, forpasis la 18-an de aprilo en Budapeŝto. Li estis profesoro de la hidrokonstrua katedro de la Teknika Universitato de Budapeŝto, specialisto de UN, kaj membro de la Hungara Akademio de Sciencoj. Esperanton li lernis en 1958. Li membriĝis en Hungaria E-Asocio en 1962 kaj estis ĝia komitatano (1965-1990), estrarano (1977-1990) kaj vicprezidanto (1981-1990). Li estis fakdelegito pri inĝenierado ekde 1972, komitatano de UEA (1980-1990), kaj estrarano de UEA pri faka agado (1986-1989). Haszpra estis redaktoro de Sciencaj komunikaĵoj (1974-1979) kaj gvidanto de Scienca Eldona Centro de UEA en Budapeŝto (1981-1985). En la 68-a UK en Budapeŝto (1983) li estis rektoro de IKU. Li membris en AIS ekde 1986, en Internacia Scienca Akademio Comenius ekde 1997 kaj en Akademio de Esperanto ekde 2004. Li kunlaboris por la 6-lingva Geodezia fakterminaro (1976-1981) kaj por Hungara-Esperanta meza vortaro (1996). En 2000 aperis lia ampleksa E-lernolibro por hungaroj. Krom la historia trarigardo Esperanto — lingvo de natursciencoj kaj tekniko 1887-1986 (1988), li aŭtoris i.a. la studojn La vera kosto de la multlingveco (1978), Liter-ofteco en Esperantaj tekstoj (2001), La natura ŝarĝo de la lingvolernado kaj ties radikala malpliigo (2002), kaj Egalrajteco kaj ekonomieco en la internaciaj rilatoj (2005).

Olavi Kantele (1920-2012) forpasis en majo en Espoo (Finnlando). Profesie arkitekto, li aktivis en la finna sekcio de KELI kaj verkis ĝian detalan historion (1994). En multaj Aŭtunaj kaj Vintraj Tagoj de EAF li prizorgis la matenan preĝhoron.

Nicola Lasalandra (1923-2012), em. instruisto, mortis la 31-an de majo en Triggiano (Italio), kie li estis longtempa delegito. Li estis aktiva E-instruisto kaj en 1963 kunfondis la klubon “La Karavelo” en Bari.

Attila Makay (1938-2012) mortis la 22-an de majo en Oradea (Rumanio). Li estis fakdelegito pri stomatologio kaj aktiva en Universala Medicina E-Asocio, kies kongreson en Oradea li kunorganizis en 2003. Li estis estrarano de E-Asocio de Oradea kaj de Rumana E-Asocio.

Eŭgeno S. Perevertajlo (1938-2012) mortis la 27-an de februaro en Taŝkento (Uzbekio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri turismo, tradukado kaj E-instruado. Li tradukis la romaneton Timur kaj lia taĉmento de A. Gajdar (1982), kaj publikigis felietonan E-kurson en la revuo Sovetskij Uzbekistan (1988-1990) kaj la porinfanan lernolibreton Invito al Esperanto (1999). En 1962 li savis en Turkmenio la arkivon de la fama verkisto Vasilij Eroŝenko.

Otto Rösemann (1923-2012) mortis la 18-an de februaro en Bad Bederkesa (Germanio), kie li ekde 1983 estis delegito kaj fakdelegito pri fervojoj.

Alfred William (“Vilĉjo”) Rowe (1924-2012) forpasis la 4-an de aprilo en Hitchin (Britio), kie li estis delegito. Li estis unu el la dojenoj de UEA; jam kiel 17-jarulo li aliĝis al Internacia E-Ligo.

Ion Sârbu (1914-2012) mortis la 12-an de aprilo en Brașov (Rumanio). Emerita fervojisto, li estis longe fakdelegito pri fervojoj kaj pri etnaj minoritatoj.

Lubomir Středa (1932-2012) forpasis la 4-an de junio en Úpice (Ĉeĥio). Kiel ĉefo de faka normiga centro li sukcesis aldoni al kelkaj ministeriaj normoj pri peltmaŝinoj kaj -operacioj ankaŭ E-terminojn. En 1998 aperis lia Terminaro de feloj. En manuskripto ekzistas Terminaro de difektoj sur feloj kaj peltoj kaj Zoogeografiaj regnoj. Por la revuo Starto li verkis multajn fakajn artikolojn.

Sándor Szénási (1923-2012) mortis en Nyíregyháza (Hungario). Em. profesoro pri teologio, li estis fakdelegito pri katolikismo.

Karel Traxler (1914-2012), emerita juĝisto, mortis la 30-an de majo en Příbram (Ĉeĥio). En 1986 aperis liaj Esperanta-ĉeĥa jura vortaro kaj Ĉeĥa-esperanta jura vortaro. Al la AEST-kajero 1980 li kontribuis per la studo La fonemo “ĥ” kaj ties transformoj en la internacia scienca leksikologio. Por la sporta vortaro Saluton, amiko! (1988) li kunlaboris pri la Esperanta kaj ĉeĥa partoj.

Frank Uribazo Pérez (1968-2012) mortis en Havano la 3-an de majo. Fakulo pri kardiologio, li esperantistiĝis ĵus antaŭ la 95-a UK en Havano (2010) kaj estis LKK-ano pri la kongresejo. Li estis sukcesa E-instruisto, respondecis pri faka agado en la estraro de KEA kaj esperantigis tekstojn por la retejo de CENESEX (Centro pri Seksologia Eduko).

Revuo Esperanto 2012 9

Malferme

UK kun junula vigliga entuziasmo

Plurfoje kaj plurkuntekste en la ĵusaj tagoj ni aŭdis kaj mem parolis pri Esperanto kiel ponto aŭ pri ĝia ponta rolo. Tion rekte vortumas la ĉi-jara kongresa temo “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo”, kiu plursesie estis diskutita en Hanojo sub la gvido de la kongrestema reĝisoro Mark Fettes. El tiuj laboroj fruktis la teksto de la kongresa rezolucio.

Pri la ideo de Esperanto kiel liganta ponto atentigis jam antaŭ 105 jaroj la lingvokreinto, d-ro Ludoviko Zamenhof, en sia kembriĝa parolado, ke ni tute ne deziras nin enmiksi en la internan vivon de la gentoj, sed ni deziras nur krei ligantan ponton inter la gentoj.

Kaj efektive ĉiu nia Universala Kongreso reliefigas tion, reliefigas tion ankaŭ nia ĉi-jara UK — la 16-an fojon okazanta ekster la eŭropa kontinento — montrante al la mondo, ke reciproka kompreniĝado de personoj de malsamaj nacioj estas tute bone atingebla.

La reciprokan kompreniĝadon kadre de la 97-a UK, la unuan fojon okazanta en Vjetnamio, ĝuis 866 kongresanoj el 62 landoj, inkluzive de 150 lokaj esperantistoj. La unuan fojon la tiea Esperanto-movado en tioma skalo povis kunsenti la etoson de esperantista komuneco kun samideanoj kaj samlingvanoj el la tuta mondo. Samtempe ĝi donis al ni ĉiuj la ŝancon konatiĝi ne nur kun la vjetnamaj esperantistoj, sed ankaŭ kun la vjetnamaj vivrealo kaj kulturo, por tiel pli bone kompreni niajn vjetnamajn amikojn. Servis tiucele la tradiciaj kongresaj programeroj pri Vjetnamio, kiel kvar varitemaj prelegoj kaj la rapidkurso la Vjetnama Eksprese. Ni ĝuis elstaran Nacian Vesperon, kiu prezentis la ĉarmon de la vjetnama kulturo. Apartan emfazon tiukuntekste havis ankaŭ la dimanĉe solenita Tago de Vjetnamio. Allogaj ekskursoj malkaŝis la turisman allogecon de Vjetnamio.

Inter siaj celoj la Esperanto-komunumo havas pacon kaj amikecon. Tio trovis rekonon flanke de la vjetnamaj aŭtoritatoj, kiuj atribuis al UEA Medalon de Amikeco. Sametose la kunvenintaj esperantistoj lasas sian firman spuron en Hanojo, plantinte arbon omaĝe al la 97-a UK en la loka Parko de Amikeco kaj stariginte memorŝildon pri Esperanto.

La labora kongresparto komenciĝis tradicie jam sabate, kiam la plej supera organo de UEA, ĝia Komitato, akceptis ĉiujn dokumentojn prezentitajn de la estraro kaj decidis pri la laborritmo de la subkomitatoj en la daŭro de la kongresa semajno. Tiu laboro, en kies fino aperis la subkomitataj rekomendoj, fariĝis bazo por la decidoj de la Komitato rilate la labortaskojn de la estraro ĝis la venontjara UK en Rejkjaviko. Decido tuj komunikenda dum la Solena Inaŭguro estis tiu pri du novaj Honoraj Membroj de UEA, kiuj fariĝis la japano Hori Jasuo kaj la hungaro Georgo Nanovfszky.

La sabatan komitatkunsidon sekvis la Movada Foiro, rolante kiel tradicia interkona vespero, samtempe prezentante la bunton de la movado kun kvardeko da anonciĝintaj asocioj.

Jam sabate tagmeze siajn pordojn malfermis la libroservo de UEA, kiu venigis por la Hanoja UK eldonaĵojn kun la suma pezo de ĉ. 700 kilogramoj, entute 1530 titolojn, al kiuj surloke aldoniĝis 70 pliaj. Dank’ al la UEA-kampanjo “Libroj por Vjetnamio” ĉiuj vjetnamaj kongresanoj ricevis donackuponon kun la valoro de 900 mil dongoj, rajtigantan fari aĉetojn en la kongresa libroservo. Al ĝiaj furoraĵaj apartenis la lernolibro por vjetnamoj sur DVD de Stano Marček, la IKU-libro, kaj La Rakonto pri Kjeŭ de Nguyen Du.

Tuj post la dimanĉa Solena Inaŭguro komenciĝis la aferkerna parto de la Kongreso konsistanta entute el 162 programeroj. Sian 65-an sesion inaŭguris la Internacia Kongresa Universitato, kies rektoro estis prof. Gotoo Hitosi. La IKU-sesioj proponis 9 lekciojn, el inter kiuj tri estis kombinitaj kun la sesioj de AIS. Temis pri la prelegoj de Trevor Steele “Ĉu genocido pro neglekto? La malapero de la tasmaniaj aborigenoj”, de Francesco Maurelli “Subakva robotiko: de homa regado al daŭra memregeco” kaj de Stefan MacGill “Vortŝercado en Esperanto”. Dimanĉe i.a. eklaboris la subkomitatoj.

Se IKU daŭris la tutan semajnon, lunde matene densan programon de diverstemaj interaktivaj prelegetoj proponis la Kleriga Lundo, en kiu estis traktitaj ankaŭ 6 apartaj temoj kadre de la kvar kaj duonhora seminario pri informado, al kiu kontribuis la Komisiono pri Informado. Kelkaj el ĝiaj ideaj fruktoj speguliĝis en la rekomendoj de la subkomitato, debatinta la sekvan tagon pri informado.

La marda Tago de la Lernejo, okazinta sub la tegmenta temo “La arto instrui — instrui pri artoj” arigis dum la 6-hora programo kvardekon da interesiĝantoj, kiuj i.a. informiĝis pri tio, kiugrade la instruado estas arto kaj kiom serio da teknikoj, kaj pri la instruista defio instrui ne nur la lingvon, sed ankaŭ pere de ĝi aliajn aferojn, inkluzive de artoj.

Ekde lundo ĝis vendredo la portalo www.edukado.net okazigis paroligajn kursojn. La 16 lecionojn de la retejo partoprenis je ambaŭ niveloj po 70-80 personoj, lernemuloj kaj observantoj de la metodoj de Katalin Kováts kaj Sylvain Lelarge. Kadre de tiu aranĝo okazis ankaŭ duhora preparsesio por la ekzamenkandidatoj.

En Hanojo okazis la 28-a KER-sesio, kiun partoprenis multaj aziaj kandidatoj. Aperis ankaŭ la unuaj afrikaj ekzamenkandidatoj. Sume temas pri 38 ekzameniĝintoj sur la niveloj B1, B2 kaj C1 el 18 landoj. La malavara helpo de 8 asocioj kaj individuoj subvenciis komplete aŭ parte la ekzameniĝon de 24 kandidatoj, ĉefe el Vjetnamio, sed ankaŭ el Afriko, Indonezio, Malajzio, Ĉinio kaj Singapuro. Menciindas, ke KER-ekzamenon trapasis ĝis nun 978 kandidatoj el 60 landoj. Dankon al edukado.net pro tiu grava eduka laboro.

Akademio de Esperanto tradicie kunvenis du fojojn: en sia fermita kunsido kaj en kunsido amase frekventata de la publiko kaj gvidata de ĝia vicprezidanto Brian Moon.

Pri amasa partopreno eblas paroli ankaŭ rilate al tiaj kunsidoj de UEA-instancoj kiel Estraro respondas aŭ Centra Oficejo respondas. Tiu partopreno kaj la starigitaj demandoj reliefe pruvis ne nur intereson pri la laboro de UEA-instancoj, sed samtempe korligiĝon al nia tegmenta organizo. Siajn kunsidojn fiksis dum la kongreso multaj komisionoj kaj fakaj asocioj, kiel medicinistoj kaj instruistoj. La Strategia Forumo plulaboris pri la perspektivaj planoj de UEA. Okazis Faka Forumo kun 25 partoprenantoj, marde funkciis ĝia giĉeto.

La sukcesan programon de la ĵaŭda Esperantologia Konferenco sub la gvido de Mélanie Maradan kaj prof. Christer Kiselman formis kvin prelegoj, kiujn sekvis de publika diskuto pri “Esperantigo de personaj nomoj kaj loknomoj: la kazo de Vjetnamio”; “Dekonstruado de Esperanta Frazeologio”, “Esperanto-movado en Indonezio: ĉu io lastatempa?”, “Kiel niaj pensoj vortiĝas? Kiun semantikan modelon sekvas Esperanto” kaj “La esperantologiaj principoj de Eugen Wüster”.

La Hanoja Kongreso estis okazo konatiĝi kun nia komunuma Esperanto-kulturo pere de teatraj spektakloj, filmo kaj Internacia Arta Vespero en la salono Zamenhof. Sed al la kultura aspekto de la kongreso kontribuis ankaŭ la aŭtoraj duonhoroj en la kongresa libroservo kaj la ĉi-jara prezento de la Belartaj Konkursoj, pri kies rezultoj ni konatiĝis dum ĝia kunsido.

En sia salutmesaĝo la vicurbestrino de la Hanoja Popolkomitato emfazis i.a.: “La 97-a UK de Esperanto havas tre specialan signifon en la promocio de kompreno, alligiteco de la internaciaj amikoj kun la popolo de Hanojo”.

Ŝiaj vortoj ne estis izolitaj. 1000 stratrubandoj kaj 2000 akompanaj vertikalaj stratanoncoj en la tuta Hanojo peris la informon pri la 97-a UK al ĉiuj hanojanoj kaj gastoj de la urbo, informante ankaŭ pri la kongresa temo. Pri la kongreso aperis raportoj en deko da ĵurnaloj kaj televidprogramoj. Vjetnamaj kameraistoj multfoje vidiĝis inter la kongresanoj. La 97-a UK eĥis ankaŭ eksterlande, ekzemple en Kroatio, per la informo, ke unu el la kongressalonoj portas la nomon de la forpasinta elstara aktorino Vida Jerman. Pri tio vaste informis kroataj amaskomunikiloj.

Pri la kongreso ĝisdate informis la kongresa kuriero Loa, loa, loa, legebla papere en Hanojo kaj konsultebla ankaŭ per la paĝaro www.uea.org. Mencioj pri la kongreso speguliĝis en la vizaĝlibra UEA-profilo. La kongresinformoj kaj sonscenoj atingis la esperantistaron danke al 5 raportoj rekte el Hanojo, senditaj de la Pola retRadio en Esperanto.

Nia UK en la jaro de la 125-jariĝo de Esperanto proksimiĝas al la fino. Unu el ĝiaj plej lastaj emocivekaj programeroj estis la aŭkcio, denove brile gvidita de Humphrey Tonkin, sub kies gvido ĝi riĉigis la Volontulan Fondaĵon de UEA per 1 271 eŭroj.

Antaŭ ni estas jaro, kies laborojn difinas la alprenitaj decidoj. Persiston kaj kuraĝon en ilia plenumo.

Dankon al la vjetnamaj aŭtoritatoj, dankon al la vjetnamaj samideanoj pro la sukcesa, varma UK en Hanojo! Via junula vigliga entuziasmo akompanos nin en la postkongresaj laboroj, via amikeco restas en niaj koroj! Ĝis la revido! Ĝis la 98-a UK en Rejkjaviko!

Barbara Pietrzak
Ĝenerala Sekretario de UEA

[FORIGITA!: bildo]

La vjetnamaj aŭtoritatoj atribuis al UEA Medalon de Amikeco

[FORIGITA!: bildo]

En la kongresa akceptejo

[FORIGITA!: bildo]

La surkoridoraj deĵorantoj

[FORIGITA!: bildo]

La deĵorantoj de la hotelo Melia

[FORIGITA!: bildo]

Internacia vespero, vjetnama prezento

[FORIGITA!: bildo]

La kongresaj libroservistoj

[FORIGITA!: bildo]

Unu el la oftaj estrarkunsidoj

[FORIGITA!: bildo]

Movada Foiro, budhana budo

Solena Inaŭguro

Sur la ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo

La Solena Inaŭguro de la 97-a Universala Kongreso de Esperanto, en kiu UEA ricevis altan distingon de Vjetnamio, okazis dimanĉe matene je la 10-a horo en la salono Zamenhof, en la Universitato de Scienco kaj Teknologio, kien la kongresanojn veturigis specialaj busoj.

La solenan malfermon, kiu komenciĝis per dancado de vjetnamaj gejunuloj, gvidis la prezidanto de UEA Probal Dasgupta. Li bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la podianojn: la altan protektanton kaj vicprezidanton de Vjetnamio Nguyễn Thị Doan, vicprezidanton de TEJO Michael Boris Mandirola, vicprezidanton de la Akademio de Esperanto Brian Moon, reĝisoron de la kongresa temo Mark Fettes, ĝeneralan sekretarion Barbara Pietrzak, vicprezidanton Claude Nourmont, membron de la Loka Kongresa Komitato Lại Thị Hải Lý, estraranojn de UEA Loes Demmendaal, Amri Wandel kaj Maritza Gutiérrez, rektoron de la Internacia Kongresa Universitato Gotoo Hitosi kaj prezidanton de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj Stefan MacGill. Aparte li bonvenigis la honorajn gastojn, aŭstralian ambasadoron Hugh Borrowman, vicestron de la Ambasado de Pollando Jacek Kaszprzyk, kulturan konsiliston de la Ĉina Ambasado Liu Sanzhen kaj japanan diplomaton Sato Tetsuo. La israela ambasadoro Amnon Efrat ne povis veni al la inaŭguro, sed petis transdoni nome de la ŝtato Israelo bondezirojn, kaj invitis esperantistojn veni venontjare al la Azia Esperanto-Kongreso kaj la Internacia Junulara Kongreso en Israelo. Ankaŭ la ambasadoro de Finnlando Kimmo Lahdevirta sendis al la partoprenantoj siajn bondezirojn.

Claude Nourmont laŭtlegis la tradician mesaĝon de Louis Christophe Zaleski-Zamenhof, nepo de la kreinto de Esperanto (legu sur la apuda paĝo) kaj Barbara Pietrzak prezentis du novajn honorajn membrojn: la iaman estraranon de UEA Hori Jasuo el Japanio kaj diplomaton kaj eksambasadoron en Moskvo Georgo Nanovfszky el Hungario.

UEA ricevis de la vjetnama vicprezidanto ŝtatan ordenon de amikeco de la Socialisma Respubliko Vjetnamio, asignitan de la vjetnama prezidanto.

Sekvis festparolado de la prezidanto de UEA Probal Dasgupta (ĝi aperos venontnumere) kaj post arta paŭzo, kantado kaj dancado de vjetnamaj gejunuloj, Mark Fettes enkondukis la Kongresan Temon “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo”. Li invitis la kongresanojn ĉeesti en la kongrestemaj sesioj, por kune pripensi kiel plukonstrui nian Esperanto-ponton, por atingi tiun transan bordon de la homa historio, kie paco, amikeco kaj prospero disfloras.

Sekvis salutvortoj de la vicprezidanto de TEJO, kaj Stefan MacGill en la nomo de ILEI raportis pri la ĵus finiĝinta 45-a ILEI-konferenco en Kunmingo, suda Ĉinio: 113 aliĝintoj, 3 novaj landaj sekcioj, nova 9-kapa estraro (4 kontinentoj, 6 novuloj kaj 5 virinoj). Li deziris al la UK similan sukces-nivelon.

Brian Moon salutis la kongreson nome de nia Akademio, pri ĝia rolo en plibonigado de la lingva nivelo de niaj parolantoj — kaj do de la kvalito de interkompreniĝo — tiel ligante sian saluton al la kongresa temo.

Franciska Toubale transdonis la salutojn de Sennacieca Asocio Tutmonda, antaŭ ol reprezentantoj de sesdeko da landoj salutis la kongresanojn.

Komuna kantado de la himno “La Espero”, gvidata de la studentoj de la Universitato de Fremdaj Lingvoj en Hanojo, estis la lasta punkto de la Inaŭguro, post kio la UEA-prezidanto proklamis la 97-an Universalan Kongreson de Esperanto malfermita.

Stano Marček

[FORIGITA!: bildo]

La danco komence de la inaŭguro

[FORIGITA!: bildo]

Festparolado de Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

La vicprezidanto Claude Nourmont

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la ŝtata ordeno

[FORIGITA!: bildo]

Maritza Gutiérrez kaj Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Salutas la vicprezidanto de TEJO

Mesaĝo de la vicprezidanto de Vjetnamio Nguyễn Thị Doan

Estimataj esperantistoj kaj gastoj,

Nome de la gvidantoj de la Komunista Partio, la ŝtato kaj la popolo de Vjetnamio, mi varme bonvenigas la diversnaciajn esperantistojn kaj la estimatajn gastojn partoprenantajn en la 97-a Universala Kongreso de Esperanto en Hanojo.

Estimataj gesinjoroj, kun 125 jaroj da historio kaj disvolviĝo, Esperanto fariĝis la Internacia Lingvo, akceptita en multaj landoj de la mondo, kaj alportis pozitivan kontribuon al la akcelado de amikeco kaj solidareco inter la popoloj por paco kaj disvolviĝo. Esperanto estis enkondukita en Vjetnamion per la unuaj libroj kaj kursoj. Nia respektata Onklo Ho estis la unua esperantisto en Vjetnamio. Li venis al Esperanto en la jaroj 1913 – 1917, kiam li vivis kaj agadis en Britio. Esperanton li uzis en siaj revoluciagadoj kaj tutkore kuraĝigis la fondiĝon de Vjetnama Pacdefenda Esperanto-Asocio, kiu estas la antaŭulo de la nuna Vjetnama Esperanto-Asocio. Pro tio la gastigado de la 97-a UK estas samtempe granda honoro kaj bona okazo, por ke ni esprimu nian dankemon al niaj diversnaciaj amikoj, kiuj elkore subtenis Vjetnamion, kaj prezentu al vi pacaman Vjetnamion survoje al disvolviĝo kaj integriĝo.

Estimataj gesinjoroj, Esperanto estas la Internacia Lingvo konata kiel lingvo bonvola kaj egala. Uzante ĝin ĉiuj homoj kaj popoloj estas egalaj danke al la komuna lingvo kaj ne estas influataj de la diferenco de iu ajn kulturo. Mi konfirmas al vi la apogon de la Partio kaj ŝtato de Vjetnamio al la disvolviĝo de la enlanda kaj monda Esperanto-movado, kaj esperas, ke Zamenhof, la kreinto de Esperanto, kaj la generacioj de amantoj de Esperanto de pli ol unu jarcento povas fieri pri la lingva heredaĵo, kiu estas konservata kaj disvolvata de la nuna generacio. Mi estas certa, ke Esperanto daŭre fariĝas la Internacia Lingvo, kiu alligas la popolojn de diversaj landoj en la mondo por paco, disvolviĝo kaj kooperado. Vjetnamio estas fidinda amiko kaj partnero, respondeca membro de la monda komunumo, kaj ni kredas, ke paco, amikeco kaj kooperado alportos al vi ĉiuj komfortan kaj feliĉan vivon. Mi esperas, ke nia bela lando, kiu havas heroan historion, gastamon kaj amon por paco, provizos vin per belaj sentoj kaj impresoj okaze de via partopreno en ĉi tiu kongreso. Al la 97-a UK mi deziras belajn sukcesojn kaj al niaj internaciaj amikoj utilan, interesan kaj signifoplenan restadon en nia lando.

[FORIGITA!: bildo]

Franciska Toubale, salutoj de SAT

[FORIGITA!: bildo]

Gražina Opulskienė, salutoj el Litovio

[FORIGITA!: bildo]

En la kongresa Libroservo

[FORIGITA!: bildo]

Unu el la mil enurbaj flagoj

[FORIGITA!: bildo]

La superstrataj reklamaj banderoloj

[FORIGITA!: bildo]

Enurba tribuno pri la kongreso

Salutmesaĝo de L. C. Zaleski-Zamenhof

Estimata Sinjorino Alta Protektanto, Sinjoro Prezidanto,

Estimataj Gekongresanoj, Geamikoj tre karaj,

Vi kunvenis laŭkutime en la centro de Esperantujo, situanta ĉi-jare malproksime laŭ distanco, tamen ĉiam proksime al mia koro.

Dum via Kongreso vi debatos pri la ponto al paco, al amikeco kaj al disvolviĝo, temo por mi, pontokonstruisto, aparte interesa, precipe pro la nomo de tiu ponto: Ponto Esperanto!

Tial mi komprenis, ke elektinte siatempe mian inĝenieran profesion, mi neniel perfidis la kuracistan tradicion de la familio. Ne, mi ĝuste sekvis la Avon, kiu ja prezentiĝas kiel la inĝeniero de tiu ponto...

Laŭ ekzistanta tradicio, la inĝeniero staras sub sia ponto, kiam la unua trajno aŭ la unua ŝarĝaŭto ĝin trapasas. Mi ĉiam sekvis tiun tradicion kaj mi konsideras, ke sekvis ĝin ankaŭ mia Avo. Ĉar li daŭre estas vivanta en la koro de ĉiu esperantisto, ni povas konkludi, ke la Ponto Esperanto neniam rompiĝis kaj daŭre nin kondukas al paco kaj al amikeco! Mi forte deziras al la Kongreso, ke ĝiaj debatoj estu fruktodonaj kaj kreu favoran eĥon tra la mondo.

Strategia Forumo

Antaŭen sur tri radoj

La duhora Strategia Forumo dis volviĝis en du partoj. Unue, la raporton de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj prezentis ĝia gvidanto Mark Fettes, invitante ĝeneralajn komentojn de la 30-kapa publiko. Poste tiu publiko dividiĝis en tri laborgrupojn pri disaj agadkampoj, kunvenonte mallonge ĉe la fino por resumi siajn ideojn.

La raporto de la Komisiono, titolita “Strategia vizio por UEA” aperis jam en aprilo kaj estas trovebla ĉe www.uea.org. En iom pli ol 6 000 vortoj ĝi skizas ĝeneralan analizon de la agado kaj prioritatoj de UEA. Interalie, ĝi emfazas la gravecon de reta evoluigo kaj la neceson pli multe emfazi edukadon kaj trejnadon en la laborplano de la Asocio. La raporto celas krei bazon por pli detala kaj konkreta strategia laborplano, kaj ankaŭ estigi pli vastan diskuton (ne nur inter la individuaj membroj, sed ankaŭ ĉe la landaj kaj fakaj asocioj) pri la direkto kaj rimedoj de nia monda organizo.

La unua enhava diskuto estiĝis ĉirkaŭ la demando, kiel resumi la celojn kaj agadon de UEA en maniero komprenebla kaj inspira por la ĝenerala publiko. La Komisiono en sia raporto parolis pri agado por “lingva justeco” aŭ “justa, paca kaj daŭropova multlingveco tutmonde.” Kvankam la ĉeestantoj konsentis, ke tio certe meritas listiĝi inter la celoj de UEA, al pluraj ĝi ŝajnis tro limigita. Necesus krome emfazi la povon de Esperanto plivastigi la kulturan horizonton de unuopaj homoj, kaj la unikajn kvalitojn de ĝia praktika funkciado. “Tri radoj, ne nur unu” estus maniero resumi la konsilojn de la diskutantoj.

Certagrade tiuj tri radoj respondas al tri agadkampoj analizitaj en la raporto. Se “lingva justeco” estas kerna ideo en la laboro pri Konsciigo (kiel la raporto nomas la agadkampon kiu inkluzivas informadon, eksterajn rilatojn kaj ankaŭ klerigadon de esperantistoj pri lingvaj kaj sociaj temoj), la plivastigo de kulturaj horizontoj estas kerna ideo sur la kampo Kapabligo (kiu inkluzivas ĉiujn edukajn kaj trejnajn agadojn kiuj kontribuas al la kreado kaj aktivigo de esperantistoj). La tria agadkampo, Komunumo, kovras ĉiujn praktikajn agadojn kiuj kontribuas al la konstruado de la tutmonda Esperanto-kulturo, ĉu temas pri verkado kaj eldonado, muziko kaj arto, ĉu scienca kaj faka agado, konferencoj kaj kongresoj, kaj tiel plu. Ekzistas do bela paraleleco inter la ĝeneralaj celoj kaj la konkreta laboro por realigi ilin.

En siaj komentoj pri la agadkampoj, la partoprenantoj en la Strategia Forumo aprobis la elstarigon de la reto kiel gravan prioritaton, kaj ĝenerale subtenis la rekomendojn de la Komisiono, inkluzive de la pligravigo de la kontinentaj komisionoj en la gvidstrukturo de UEA. Ili tamen kritikis la grafikajn elementojn de la raporto, kiuj ne sufiĉe klare prezentis la kernajn ideojn, kaj rekomendis aperigon de nova, pli konciza versio kun plibonigitaj bildoj kaj numeritaj paragrafoj por faciligi komentadon.

Finan komenton liveris Stefan MacGill, ano de la Komisiono kiu tre aktive laboris por diskonigi la raporton en la rondoj de la instruista asocio ILEI. Laŭ li, kvankam la raporto faras en la strategiaj diskutoj gravan paŝon antaŭen, nepras pluiri al la “tre defia, tamen realigebla” tasko pretigi pli detalan kaj konkretan laborplanon por diskutado kaj akcepto post unu jaro en Rejkjaviko.

Mark Fettes

Kongresa Temo

Ni estas movado por alispeca disvolviĝo

Resuma parolado de Mark Fettes (reĝisoro) en la Solena Fermo

Pri la kongresa temo “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo” kundiskutis en bona etoso pli ol 70 kongresanoj en kvar diversaj kunsidoj. Mi ĉi tie prezentos kelkajn el la ĉefaj ideoj kaj konkludoj el tiuj diskutoj.

Ni estas movado por amikeco. Amikeco ja estiĝas en ĉiuj lingvoj, kaj profundiĝas surbaze de komunaj celoj, interesoj, spertoj kaj simile. Tiel estas ankaŭ en Esperanto. Sed nia lingvo malfermas tiujn eblojn trans la kutimajn limojn. Ĉiu amika rilato en Esperanto super la baroj de lingvo, kulturo, socia deveno kaj simile estas plia malgranda ponto inter la popoloj.

Ĉu ni sufiĉe nutras tiun amikecan forton? Ja ekzistas multaj malhelpoj al amikiĝo, ankaŭ inter esperantistoj. Stereotipoj, antaŭjuĝoj, manko de scioj, timoj kaj egoismoj ne estas fremdaj al ni. En niaj kongresoj, niaj kunsidoj pli ofte traktas aferojn de la kapo ol aferojn de la koro. Tro malmultas partoprenigaj agadoj, ekzemple pri manlaboroj aŭ amikecaj ludoj kaj sportoj, kiuj disvolvus aliajn homajn kapablojn kaj plifortigus reciprokan konon kaj komprenon.

Dirinte tion, ni kundiskutintoj pri la kongresa temo ne volas malgravigi la interŝanĝon de personaj informoj, spertoj kaj perspektivoj, ĉu en niaj kongresoj, ĉu ekster ili. Tio estas verŝajne la plej granda kontribuo de esperantistoj al la tutmondaj streboj por paco. Per tiuj interŝanĝoj nia movado alportas unike tutmondan dimension al la laboro de aliaj sociaj movadoj kaj organizoj. Plimultigo kaj pliprofundigo de tiaj kunlaboraj rilatoj devas esti alta prioritato por niaj propraj asocioj kaj grupoj.

Ankaŭ ĉi-rilate ni povus plibonigi niajn organizajn formojn. Trejnado kaj klerigado rilate al la laboro por paco kaj socia justeco, kaj por pli ekologie justaj aŭ daŭripovaj socioj devus ricevi pli konstantan atenton en niaj kongresoj kaj en la agadprogramoj de niaj asocioj. Kaj ni devus krei novajn organizajn kadrojn, ekzemple en Interreto, por faciligi la interŝanĝon de informoj, spertoj kaj perspektivoj pri tiaj temoj konstante tra la tuta jaro: ne nur per tekstoj, sed ankaŭ per fotoj, kantoj, artverkoj k.s.

Ni ja estas movado por socia disvolviĝo. Sed nia vojo al tiu disvolviĝo estas alia ol tiu de la ŝtatoj kaj interŝtataj organizoj, kiuj regas la internacian diskutadon kaj kunlaboron sur tiu kampo. La ŝtata vojo al disvolviĝo tendencas al unuformiĝo de la mondo, ankaŭ sur la lingva kampo. Ni, male, laboras por mondo kiel eble plej multlingva kaj multkultura, kie la diverseco de la homaro kompletigas la biologian kaj ekologian diversecon de ĉi tiu mirinda planedo. Ni ne ĉesu diri tion, ĉiam pli laŭte, pli klare, pli konvinke. Sed se tia estas nia rolo, ĝi kunportas ankaŭ respondecon. Ni ne rajtas facilanimi pri nia lingva supereco; ni devas klerigi nin pri socia multlingveco, kaj komenci vidi Esperanton ne kiel solvon, sed kiel elementon en paca, justa, daŭropova lingvopolitiko por la disvolviĝo de plurlingvaj socioj en ĉiam pli interplektita mondo.

Do, niaj kongrestemaj diskutoj kondukis al la konstato, ke restas multo por fari sur la kampoj de paco, amikeco kaj disvolviĝo, ankaŭ en niaj propraj vicoj. Sed ni rajtas esti ankaŭ iom fieraj — iom, sed ne tro — pri niaj jamaj kontribuoj, kaj pri la signifo de Esperanto por tiuj mondplibonigaj klopodoj. Tiun fieron kaj tiun signifon ni provis kapti en la kongresa rezolucio, kiun ni kunredaktis en la lasta kunsido.

Rezolucio de la 97-a Universala Kongreso de Esperanto

125-jara, Esperanto konstruas pontojn al pli justa kaj paca mondo

Kunvenante en Hanojo, Vjetnamio, de la 28-a de julio ĝis la 4-a de aŭgusto 2012, pli ol 800 partoprenantoj el 62 landoj en la 97-a Universala Kongreso de Esperanto rekonfirmas la gravecon de la lingvo konstruita sur la idealoj de paco, amikeco kaj reciproka respekto.

Por homoj el ĉiuj landoj kaj vivofonoj, Esperanto proponas praktikan kaj potencan rimedon por rekta kontakto, reciproka interkonatiĝo kaj profunda amikiĝo.

Por mondo kie ankoraŭ abundas konfliktoj kaj maljustaĵoj, Esperanto proponas kulturon de paco, kiun kunkonstruas en egaleca etoso homoj el ĉiuj kontinentoj.

Por internacia komunumo kiu klopodas realigi la Jarmilajn Evoluigajn Celojn de Unuiĝintaj Nacioj, Esperanto proponas kompletigan evoluvojon al tutmonda partnereco, en kiu kunlaboras ne nur ŝtatoj kun ŝtatoj, sed homoj kun homoj.

125 jarojn post sia apero Esperanto estas ĉiam pli vaste uzata kiel ponto al amikeco, paco kaj disvolviĝo — evoluo akcelata per la disvastiĝo de alia tutmonda komunikilo, Interreto. Tion oni vidas interalie per la ĉi-jara aldono de Esperanto kiel 64-a lingvo en la ret-tradukilo de Google.

Ni invitas homojn el ĉiuj landoj utiligi kaj kunkonstrui tiun ponton, cele al pli justa kaj paca mondo, kie disfloras ĉiuj lingvoj kaj kulturoj.

45-a Konferenco de ILEI

Multrekorda faka renkontiĝo

La solena malfermo de la 45-a Konferenco de ILEI (Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj) brile sukcesis; ĝi estis sendube la plej impona en la liga historio, kun la plej altrangaj akceptantoj.

Podie sidis naŭ solenuloj, ses personoj alparolis la 300-kapan publikon. Eĉ kun dulingva prezentado, la ceremonio restis ĝis unuminuta precizeco ene de la planita unu horo. La unua preleganto estis la antaŭa vic-estro de la provinco Junano, s-ro Liang Gongqing, kiu jene priskribis la provincon: “Ĉi tie estas okulfrapaj belaj artoj de diversaj nacioj, buntaj popolaj bildoj de diversaj nacimalplimultoj, kun briloj de longa historia kulturo”. Ĉeestis plie la nuna provinca vicestro.

Responde la Prezidanto de ILEI Stefan MacGill dankis al s-ro Liang pro la bonvenigo kaj la provinca apogo por la konferenco. Danko direktiĝis al s-ro Duan Yongxing, longtempa esperantisto kaj prezidanto de la gastiganta Profesia Artkolegio de Kunmingo, pro la materia kaj arta helpo de la kolegio. Li plie skizis la historion de ILEI-konferencoj — ĝis 2006 obstine eŭropaj kun nur tri esceptoj. Ekde 2007 okazis tutmondiga eksplodo, kulminanta en la Kunminga konferenco. La saluto venis al fino per observoj pri la konferenca temo.

La tria parolanto estis la prezidanto de la kolegio, kiu parolis en Esperanto kaj ricevis ĉinan tradukon. Li diris interalie: “Lingvo, kiel ilo de amasa komunikado, karakteriziĝas ofte per kunfandiĝo de pensoj kaj karamboloj de saĝofajreroj. Esperanto, kiel ponto inter lingvoj, dissemas ideojn de espero, paco, amikeco kaj amo.”

Nome de LKK parolis s-ino Gong Xiaofeng (Arko), kun bonvenigo al la partoprenantoj el 19 landoj. La landajn salutojn prezentis Bharat Kumar el Nepalo, reprezentante la aziajn sekciojn, kaj Aurora Bute el Rumanio, nome de la ne-aziaj.

Antaŭ la malfermo, en akcepto por la alvenantaj ĉinaj gastoj, ni tuŝis la deziron de la provinco kaj kolegio vastigi siajn artajn kontaktojn pere de Esperanto al landoj, kie tiuj ĝis nun ne ekzistas. Tio inkluzivu reciprokajn studvizitojn aŭ liveron de art-instruistoj. Klare ĉi tie ekzistas malferma sinteno al Esperanto kaj ĝiaj praktikaj ebloj.

Sekvis spir-haltige mirinda arta koncerto kun eroj el plej diversaj regionoj de Ĉinio. Aprezema publiko ĉeestis; al ĉ. cent konferencanoj aldoniĝis ducento da studentoj kaj instruistoj el la kolegio, por plenigi la halon. Legu impresfragmentojn de kelkaj konferencaninoj:

Mi spektis la bonvenigan artan prezentadon kun granda plezuro; speciale la drako-danco farita de gestudentoj de la artkolegio kortuŝis min.

Han Sug Heui, el Koreio

La Bonvenigan Prezentadon mi ege ĝuis. Mirinda fakto estas, ke la prezentantoj de kantoj kaj dancoj en belaj tradiciaj kostumoj estis ĉefe studentoj. La nivelo de la prezentaĵoj estis tre alta. Mi ĝuis la bildojn de tipaj pejzaĝoj de la provinco Junano montratajn surekrane.

Tieko Iŝikawa el Japanio

Se ili estas ankoraŭ studentoj, mi ne klare vidas, kion ili ankoraŭ bezonas lerni. Preskaŭ ĉiu el la eroj povus prezentiĝi en prestiĝa londona teatro kaj homoj volonte pagus por vidi ilin, kaj poste ilin rekomendus al siaj konatuloj. Ne nur la artistoj estis elstaraj kaj allogaj, la vestaĵoj, kaj entute la prezento estis ege profesia. Eĉ post mia eliro mi ankoraŭ restis forte emociita pro la beleco kaj talento kiujn mi ĵus ĝuis.

Ana Montesinos el Britio

La duhora programo estis mirinde zorgeme, lerte farita. Ĝi sukcesis prezenti tradiciajn trajtojn de multaj etnoj, kiuj vivas en Junano. Kiam aperis kvar viroj sur la podio, la sento estis, ke alvenis saluto tamen iel modernigita el tre foraj tempoj pri la montara vivo. Impona estis mongola instruisto, kies prezento montris konstantan bezonon rigardi ĉu alvenos batalontoj; oni devus montri aŭ ŝajnigi sian fortecon kaj potencon.

Synnove Mynttinen el Finnlando

Nepalo estas lando de diverseco. Loĝas tie cent etnaj grupoj. Multaj etnaj grupoj havas similajn dancmanierojn kaj vestaĵojn. Do, mi sentis min hejme dum la prezentado.

Indu Devi Thapaliya el Nepalo

La konferenco altiris 113 aliĝintojn, kun 104 efektivaj partoprenantoj. Do, estis grandmezure la plej granda ekstereŭropa ILEI-konferenco iam ajn, kaj la plej granda de la lastaj 26 jaroj (ekde kiam ni havas informojn). La komitato akceptis du novajn honorajn membrojn, s-rojn Li Shijun (Laŭlum) kaj Li Weilun, kiu prelegis kaj kursgvidis en la konferenco. Ĝi akceptis plie tri novajn aziajn sekciojn en Mongolio, Nepalo kaj Vjetnamio. La nova estraro de ILEI por la sekvaj tri jaroj rompis plurajn rekordojn. Rekorde granda (9 membroj pro la laboro-kresko), rekorde ina (5 el 9), rekorde renovigita (6 novuloj), rekorde tutmonda (4 el 5 kontinentoj).

Fariĝis tradicio, ke ILEI kadre de sia konferenco starigu dialogon kun ne-esperantistaj universitatanoj spertaj pri lingvoj kaj kulturoj. Tio realiĝis en tuttaga simpozio kun deko da prezentantoj, ĉiu prilumanta iun aspekton de la kongresa temo: “La arto de komunikado, komunikado de artoj”. La temo aparte aktualas en la provinco Junano, kiu entenas loĝantojn kun ĉ. 25 etnaj grupoj, la plimulto kun apartaj lingvoj, alfabetoj, kutimoj kaj artformoj. Grandas la bezono por komunikado inter tiuj malplimultoj.

La prelegoj okazis en la ĉina kaj Esperanto. Tradukoj estis montritaj ekrane por rapidigi progreson kaj permesi seninterrompan paroladon. Diskuto-tempo restis post ĉiu prelego. La 150-seĝa aŭditorio estis plena. La programo disvolviĝis jene:

Prof. Liu Xuxiang, Universitato de Yunnan, Instituto de Supera Edukado: “Edukado en transkultura komunikado” (ĉinlingve)

Penny Vos, Jennifer Bishop, ILEI, Aŭstralio: “Invito al la Tuta Vasta Mondo” — nova projekto kaj instruplano (en Esperanto)

Xu Shaohua, vicprofesoro de la Teknologia Universitato de Kunming: “Konfrontiĝi al problemo: studo de kulturaj diferencoj en la transkultura komunikado inter Ĉinio kaj la Okcidento” (ĉinlingve)

Ronald J. Glossop, ILEI, Usono: “Kiel artistoj povas antaŭenigi pacan mondon” (en Esperanto)

S-ro Yuan Hongyu, prezidanto de Yunnan-a Esperanto-Asocio: “Yunnan bezonas Esperanton” (ĉinlingve)

Mireille Grosjean, ILEI, Svislando: “Klasointerŝanĝoj: konatiĝstrategio kun lingva, socia kaj kultura aspektoj” (en Esperanto)

S-ro Zhou Hong, docento, PhD-kandidato, Universitato de Yunnan: “La akordo de la animo kaj artoj” (ĉinlingve)

Du Shengyan kaj Li Mei, magistraj kandidatoj: “Lingvo kaj personeco” (ĉinlingve)

S-ino Xie Min, docento de la Profesia Artkolegio de Kunming: “Scioj — Konsento — Rekono: Artaj Valoroj en la Transkultura Komunikado” (ĉinlingve)

Alan Bishop, Monash University, Victoria, Aŭstralio: “La edukado pri valoroj en matematikaj kaj sciencaj klasĉambroj” (en Esperanto)

La prelego de s-ro Yuan Hongyu, kun mapoj kaj bildoj, estas akirebla en la retejo de ILEI, www.ilei.info, ĉe la enira paĝo, sub Novaĵoj. Ĝi donas koncizan superrigardon pri la kultura, lingva kaj etna bunteco de la gastiganta provinco.

Lastatage okazis sukcesa Lingva Festivalo, en kiu estis prezentitaj 18 lingvoj, kio altiris ankaŭ studentojn el la kolegio.

La impona ferma ceremonio finiĝis per 25-kapa koruso, kiu kantis la himnon laŭ vigla interpreto; tio estis la komencpunkto por konferencfina koncerto. Ties finon markis adiaŭaj kantoj en Esperanto, dum kiu videblis fone sur giganta ekrano cento da profesinivele faritaj fotoj el nia konferenca semajno — bela memorigo pri la neforgeseblaj tagoj kune pasigitaj. Kronis la vesperon piroteknikaĵa spektaklo tuj ekster la koncertejo.

Stefan MacGill

Rezolucio de la ILEI-konferenco en Kunmingo

La 45-a Konferenco de ILEI, okazinta inter la 20-a kaj 26-a de julio 2012 en Kunmingo, Ĉinio, kun 113 aliĝintoj el 19 landoj:

  • Deklaras sian entuziasman apogon al la nune diskutata Strategia Vizio de UEA; la Ligo kunlaboros en ĝia kompletigo en la formo de Strategia Plano.
  • Apogas la vizian reliefigon de demokrata decidado en la Asocio, la klara elstarigo de ĉefaj agadkampoj kaj de la aktivigo de membroj kaj la landaj kaj fakaj asocioj.
  • Subtenas la eneston de la grava principo de lingva justeco, kaj proponas enkadrigi ĝin en la ideon de tutmonda solidara socio.
  • Bonvenigas aparte la specifecon de la vizio, kiu antaŭvidas konkretajn subcelojn, kiuj estu realigeblaj, mezureblaj kaj ambiciaj.
  • Kaj laŭdas forte la planojn dediĉi pli el la asociaj rimedoj al progreso en la kernaj agadkampoj, inter kiuj klare troviĝas la edukado kaj instruado.

Laboro de la Komitato

La Komitato startis kafume

La Komitato de UEA kolektiĝis en du plenkunsidoj en Hanojo. Pro la malgranda nombro de kongresanoj oni iom timis, ke mankos kvorumo (minimume duono de la nombro de komitatanoj), sed la timo estis vana.

En la unua kunsido sabaton, la 28-an de julio, en salono nomita laŭ Hector Hodler, partoprenis 37 el 68 komitatanoj. En la dua kunsido vendredon, la 3-an de aŭgusto, en salono nomita laŭ la forpasinta honora membro Ottó Haszpra, ĉeestis 38 komitatanoj. Unu horo antaŭ la unua kunsido estis rezervita por interkonatiĝa kafumado.

La du plenkunsidoj daŭris ses horojn. Krome, la komitatanoj laboris en ok subkomitatoj, kies kunsidoj daŭris po 45-90 minutojn kaj en kiuj ankaŭ nekomitatanoj rajtis ĉeesti kaj paroli. La raportoj de la subkomitatoj estis traktitaj en la dua plenkunsido, en kiu ankaŭ estis akceptita la kongresa rezolucio (vd. p. 175), preparita de laborgrupo, en kiu membris Mark Fettes (reĝisoro de la kongresa temo), Mireille Grosjean kaj Amri Wandel. La teksto estis tuj havebla en angla traduko kaj tradukoj en multaj aliaj lingvoj aldoniĝis rekorde rapide ene de kelkaj tagoj.

En la unua kunsido la Komitato rekonis la agadon de du movadanoj: Hori Jasuo el Japanio kaj Georgo Nanovfszky el Hungario, kiuj fariĝis Honoraj Membroj de UEA. (Iliaj biografietoj aperos en la oktobra numero.) Sekve la Asocio havas nun 53 Honorajn Membrojn.

La Komitato elektis ankaŭ la membrojn de la Internacia Ekzamena Komisiono por gvidi la Internaciajn Ekzamenojn de UEA kaj ILEI. En la antaŭa semajno la komitato de ILEI jam konfirmis la novan konsiston de tiu komuna organo de la du organizaĵoj. Por la 3-jara periodo 2012-2015 membras en ĝi Mireille Grosjean (Svislando, prezidanto), Mónika Molnár (Svislando, vicprezidanto), Karine Arakeljan (Armenio, sekretario), Leysester Miró (Brazilo), Giridhar Rao (Hinda Unio), Jérémie Sabiyumva (Burundo) kaj Han Zuwu (Ĉinio).

Fine de la unua kunsido oni akceptis la Estraran Raporton pri la jaro 2011 kaj kun ĝi la Spezokonton kaj Bilancon de 2011 (vd. la junian numeron de tiu ĉi revuo). Kvankam la diskuto estis malferma ankaŭ al la publiko, neniu nekomitatano intervenis kaj apenaŭ eĉ komitatanoj mem. La malmulta atento, kiun jam de longe la Estrara Raporto ricevas, estas bedaŭrinda. Kvankam pri ĝia akcepto kaj sekve pri la senŝarĝigo de la Estraro rajtas decidi nur la Komitato, indus revivigi la iaman Ĝeneralan Kunsidon de UEA, kiu jam per sia nomo allogus ankaŭ nekomitatanojn partopreni kaj elpaŝi. En la programero “Estraro Respondas” unu ĉeestanto ja demandis, kial ĝi mankas. Fakte ĝi laste okazis en 1992 en la Viena UK.

Laŭ la rekomendo de la financa subkomitato, la Komitato decidis teni la bazan membrokotizon (MA por Nederlando) en 2013 sama kiel ĉi-jare (61 eŭroj). Tio signifas, ke ĉiuj eŭraj kotizoj restos samaj, sed kotizoj fiksataj en aliaj valutoj povos ŝanĝiĝi depende de la kurzoevoluo. La Komitato ankaŭ aprobis ekvilibran buĝeton por 2013. En la propono de la Estraro okazis nur unu ŝanĝo, nome ŝovo de 1000 eŭroj el informado al edukado (la rimedoj por tiuj du kampoj fariĝis resp. 9 000 kaj 7 000 eŭroj). La subkomitato pri eksteraj rilatoj instigis lanĉi agadon cele al nova rezolucio de Unesko pri Esperanto kaj petis, ke UEA pretigu konsilaron por landaj asocioj pri agado ĉe Unesko-komisionoj kaj UN-asocioj kaj pri kunlaboro kun neregistaraj organizaĵoj. Laŭ rekomendo de la subkomitato pri edukado, UEA alvokas ĉiujn liverantojn de kursoj pri instruista trejnado kunlabori por krei komunajn normaron kaj strukturon por tiaj kursoj, ene de kiu ĉiuj povos kunlabori kaj kiun UEA kaj ILEI strebus oficialigi.

La subkomitato pri informado apogis la decidon de la Estraro klopodi trovi rimedojn por dungo de oficisto pri informado kaj urĝis la renovigon de la retejo de UEA. Laŭ la rekomendo de la subkomitato pri kulturo kaj kongresoj oni ellaboros regularon pri film- kaj kantfestivaloj, kiuj ekde 2013 anstataŭu la branĉojn de kantoj kaj filmoj en la Belartaj Konkursoj. La subkomitato agnoskis la okazantajn projektojn pri komunigo de bibliotekaj katalogoj kaj instigis doni apartan fokuson al la evoluigo de la Biblioteko Hector Hodler. Ĝi notis ankaŭ la deziron pri programeroj en UK por nespertaj kongresanoj kaj proponis starigi retan forumon pri la koncepto de UK. La Komitato akceptis tiujn proponojn.

La subkomitato pri landa kaj regiona agado instigis, ne unuafoje, la landajn asociojn al kunlaboro surbaze de laborplanoj farotaj de la regionaj komisionoj kaj la Estraro. Ĝi aparte rekomendis nomumi en ĉiu lando respondeculon pri ĝemelurba agado. La subkomitato pri scienca kaj faka agado alvokis, ke UEA helpu al fakaj asocioj per retaj rimedoj, ekz. pri membroadministrado kaj depono de jarraportoj kaj informiloj. Ĝi ankaŭ instigis la fakajn asociojn utiligi novajn retajn eblojn kiel ekz. Facebook. La subkomitato pri junularo okupiĝis pri la revizio de la regularo pri TEJO, pri kiu, krom la organoj de TEJO mem, ankaŭ la Estraro de UEA jam antaŭe okupiĝis. La Komitato povis akcepti la proponon sen ŝanĝoj.

Dum la UK kunsidis ankaŭ kelkaj anoj de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj sub la gvido de Mark Fettes, kiu gvidis ankaŭ duhoran Strategian Forumon ĵaŭdon, la 2-an de aŭgusto (vd. la artikolon p. 174). La Komitato notis la dokumenton “Strategia vizio por UEA”, kiun ĝi ricevis en marto kiel raporton de la Komisiono, kaj petis la Komisionon, sen kontraŭaj voĉoj, “daŭrigi sian laboron por krei strategian laborplanon surbaze de la ĝenerala skemo proponita en la raporto, ĝustatempe por ebligi ĝian traktadon kaj akcepton en Rejkjaviko post unu jaro”.

La Hanoja kunveno estis la lasta de la nuna Komitato. En Rejkjaviko ekoficos nova, kies plej grava tasko tie estos elekti novan Estraron kun nova prezidanto, ĉar post du mandatoj Probal Dasgupta cedos la gvidon de la Asocio al iu alia. La Komitato reviziis la Elektan Regularon tiel, ke estonte la komitatanoj elektos la estraranojn en simila maniero kiel jam antaŭ la UK la individuaj membroj elektos la Komitatanojn B. Ni vidos, ĉu el tio rezultos escepto al la regulo, ke post la elekto de la laŭvica Estraro la regularo ricevas la kulpon.

Osmo Buller

Internacia Kongresa Universitato

IKU-AIS dum la UK

La relative malgranda nombro de kongresanoj neniel reflektiĝis en la sesioj de la Internacia Kongresa Universitato, kiu estis altkvalita kaj populara kiel kutime.

Dum la IKU-inaŭguro la rektoro Prof. Gotoo (Japanio) prezentis la IKU-parton, A. Wandel prezentis la parton de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kaj la prelegantoj koncize prezentis sin mem kaj siajn prelegojn. Dum la kongresa semajno okazis naŭ IKU-prelegoj kun vigla partopreno. Kiel kutime, tri IKU-prelegoj estis parto de AIS-kursoj kaj havis po du daŭrigajn prelegojn:

Trevor Steele: Ĉu genocido pro neglekto? La malapero de la tasmaniaj aborigenoj; Francesco Maurelli: Subakva robotiko: de homa kontrolo al daŭra memregeco; Stefan MacGill: Vortŝercado en Esperanto.

En ĉiuj tri okazis finekzamenoj, kaj sume sukcesis ĉ. 20 studentoj.

La ceteraj prelegoj:

Humphrey Tonkin: Movado aŭ kulturo? La ideologia bazo de la Esperanto-poezio; Mark Fettes: Lernejo kaj naturo: novaj ebloj en epoko de ekologia krizo; Laŭlum: Lingvo, kulturo, literaturo (prelego legita pro lia malsaniĝo); Jukka Pietiläinen: Novaĵoj translimen: geografia strukturo de eksterlandaj novaĵoj; Jonathan Cooper: Moderna arto: kio ĝi estas kaj de kie ĝi venas? Gábor Márkus: Kiu kontrolas la registarojn de la mondo?

La 132-paĝa IKU-libro, kiun redaktis Roy McCoy kun helpo de Claude Nourmont kaj Amri Wandel, furoris en la kongresa libroservo: la 60 alportitaj ekzempleroj elĉerpiĝis jam ĵaŭde (tamen ĝi estas plu mendebla ĉe UEA). La lasta ekzemplero estis subskribita de ĉiuj aŭtoroj kaj estis vendita en la aŭkcio.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Prelego de Francesco Maurelli.

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Paroligaj kursoj

Dumkongrese jam tradicie la portalo www.edukado.net okazigas paroligajn kursojn.

La 16 lecionojn de la retejo partoprenis tage je ambaŭ niveloj po 70-80 personoj, lernemuloj kaj observantoj de la metodoj de Katalin Kováts kaj Sylvain Lelarge.

Okazis ankaŭ duhora preparsesio por la ekzamenkandidatoj.

Per sia reta kaj surloka agado la retejo edukado.net kontribuis al la altigo de la lingvonivelo de la kongresanoj.

KER-ekzamenoj

En Hanojo okazis la 28-a KER-sesio, kiun je granda ĝojo de la organizantoj kaj naŭ kunlaborantaj kolegoj partoprenis multaj aziaj kandidatoj. Aperis ankaŭ la unuaj afrikaj ekzameniĝintoj.

Sume temas pri 37 trapasintoj el 18 landoj, 9 personoj sur niveloj B1, 13 sur nivelo B2 kaj 15 sur nivelo C1.

Tiun belan kvanton ne eblus atingi sen malavara helpo de ok asocioj kaj individuoj, kiuj subtene reagis al la alvoko de www.edukado.net kaj finance ebligis komplete aŭ parte la ekzameniĝon de 23 kandidatoj, ĉefe el Vjetnamio, sed ankaŭ el Afriko, Indonezio, Malajzio, Ĉinio kaj Singapuro.

En la nomo de la kandidatoj ni kore dankas pro la helpo Synnöve Mynttinen, Esperanto-France, Humphrey Tonkin, Renée Triolle, asocio Espéranto-Vendée, Andrea Bertrand, Liliane Alazraki, Rob Moerbeek kaj Mireille Grosjean.

Vendrede antaŭ la skribaj ekzamenoj okazis solena disdono de la atestiloj, “perlaboritaj” dum la Tutmonda Ekzamensesio en junio. Deko da kandidatoj povis mem transpreni sian atestilon. Plurajn pakaĵojn da atestiloj Katalin Kováts kaj Renato Corsetti enmanigis al reprezentantoj el Meksiko, Japanio, Malajzio kaj Koreio, cele al disdono en la ekzamenlokoj (bildo 1). Ankaŭ Cho Chaoming el Tajvano (bildo 2) aliĝis al la KER-sesio.

La KER-ekzamenon ĝis nun trapasis 977 kandidatoj el 60 landoj. La 1000-an kandidaton la organizantoj antaŭvidas en la Itala Kongreso fine de aŭgusto. Gratulojn al ĉiu kuraĝulo.

Katalin Kováts
Internacia Arta Vespero

La vesperon kuraĝe reĝisoris Mirejo Grosjean kaj ne malpli kuraĝe malfermis ĝin Marc Cuffez el Belgio per du kantoj en la nederlanda. Sekvis tri programeroj el Japanio: Ukita Masaharu ludis per fluto ŝakuhaĉi Adiaŭ mia ĉevalo, Shiomi Motohiko per arbofolio Kanton de Ŝipisto de Rivero Mogami kaj Yamada Tadashi kantis la faman Sakura. De muziko ni glitis al literaturo: la poemon La Vojo de Zamenhof unue deklamis Graça Thuler el Brazilo kaj tuj poste kantis ĝin Kitagawa Hisashi el Japanio. Ni restis en Azio por spekti dancon el Ĉinio de Gao Youming, kaj tuj saltis al Ameriko kun Neil Blonstein el Usono, kiu kantis kaj gitarludis la faman Ĉu vi volas danci? El Brazilo venis ses programeroj: Dirce Sales kantis Almenaŭ, brazila duopo deklamis Sonĝo de Manoel Borges dos Santos kaj kantis Dankon Zamenhof de Maria Laroca, unu el la kantantoj, kaj grupo Nova Erao el Brazilo (bildo 3) kantis kun gitaro tri kantojn. Alia kvaropo el Afriko kantis la faman Malaika, antaŭ ol nepala, indonezia kaj vjetnama grupoj kantis dancante popolajn kantojn. Nia kongresa koruso prezentis du kantojn, post kio ĉiuj artistoj revenis sur la podion kaj Dankis al Zamenhof.

Karavano

La tradicio de Esperanto-karavanoj laŭ Trasiberia Fervojo jam ekzistas. Sed la ĉijara estis unu el la plej longaj: 8 500 kilometroj de Moskvo al Hanojo.

La organizanto de la karavano estis la retejo www.vojagxo.info de la projekto La Vojaĝo por vojaĝantoj kiuj veturas ĉirkaŭ la mondo uzante Esperanton.

La partoprenantoj (bildo 4) venis al Moskvo el Brazilo, Francio, Norvegio, Nederlando, Usono kaj Rusio. Krom la veturado laŭ la fama Trasiberia Fervojo, la karavano pasigis du tagojn en Moskvo, vizitis Kremlon kaj la Ruĝan Placon, ekskursis buse laŭ urbaj stratoj kaj per la moskva metroo. En Jekaterinburgo ĝi vizitis templon dediĉitan al la memoro de la lasta rusa caro Nikolao la Dua, mortigita samloke, kaj vizitis la limon de du kontinentoj: Eŭropo kaj Azio. Vespere la karavano forveturis kaj du tagnoktojn spektis siberiajn pejzaĝojn el la trajno. Sekva halto estis la lago Bajkalo, sur kies bordo ĝi pasigis kelkajn tagojn, vizitis la varmajn akvofontojn kaj la montan feriejon Arŝan kun akvofalo kaj torentoj, traveturis la lagon per ŝipo kaj ekskursis laŭ la Ĉirkaŭbajkala Fervojo, por daŭrigi al Ulanbatoro, la ĉefurbo de Mongolio. Post Mongolio la karavanon akceptis Ĉinio. La unua ĉina tagmanĝo per bastonetoj, la unua dormbuso, kaj jen estas Pekino, la Tiananmen-placo, kaj ekskurso al la Granda Muro kune kun aliaj kongresanoj, kiuj flugis rekte al Ĉinio. La lasta punkto — fervoja veturado de Pekino al Nannin, mallonga nokto en hotelo kaj jen: Vjetnamio. La buso kun karavananoj alvenis rekte al la ĉefa enirejo de la hotelo Melia. Ĉe ĝia sojlo finiĝis la vojaĝo tra Rusio, kaj komenciĝis alia historio, plena de diskutoj, konatiĝoj kaj neatenditaj renkontoj kun esperantistoj el la tuta mondo. La karavano fariĝis historio, plena de diversaj rememoroj, fotoj, suveniroj, kaj, eble, deziroj iam reveni al trasiberia vagono, kie surprizita vagonservisto demandas: “Turistoj el ses landoj, kiel vi komprenas unu la alian?”

Vadim Biserov
Solidareco per libroj

Multaj esperantistoj malavare reagis al la UEA-kampanjo “Libroj por Vjetnamio”, kiu rikoltis entute 4 790 eŭrojn. Tiu sumo estis dividita inter la vjetnamaj kongresanoj, kiuj povis aĉeti librojn k.a. varojn en la kongresa libroservo (bildo 5) kontraŭ la donackupono, kiun ili ricevis en siaj kongressakoj. La kupono valoris 900 000 dongojn (ĉ. 35 eŭroj). “Antaŭe mi havis unu Esperanto-libron. En mia unua UK mi povis aĉeti kvar aliajn. Koran dankon al UEA!” — skribis poste unu feliĉa kongresano.

Osmo Buller
Nacia Vespero

Ĝi okazis marde vespere en la plenplena Halo Zamenhof. La programo, prezentita de la ensemblo Thang Long kun ĉarmaj dulingvaj anoncistinoj, konsistis el popolaj kantoj kaj dancoj (bildo 6).

Oksforda kongreslibro “venkis” en la aŭkcio

La kongresa aŭkcio, kiun gvidis la populara “makleristo” Humphrey Tonkin (bildo 7), estis denove la programero, dum kiu oni eble plej multe ridis kaj aplaŭdis. Ĉirkaŭ 150 kongresanoj atestis, ke la plej multekosta aŭkciaĵo estas la Kongresa Libro de la Oksforda UK en 1930, kiun fervora kolektanto de kongreslibroj sukcesis akiri kontraŭ 520 eŭroj. La honoro esti kongresano n-ro 1 en Rejkjaviko kostis 100 eŭrojn, same kiel la libreto “Hector Hodler: lia vivo kaj verko” de Eduard Stettler el 1928. La sortimento variis de libroj tra T-ĉemizoj ĝis la meksika tekilo “Esperanto”. La aŭkcio kontribuis sume 1 271 eŭrojn al la Volontula Fondaĵo de UEA.

Osmo Buller
Medicinistoj

Ĵaŭde kunvenis trideko da membroj de UMEA. La estraranoj ne povis partopreni la kongreson, tial ili komisiis d-ron Rosinský el Slovakio gvidi la kunvenon. La ĉeestantojn salutis la estrarano de UEA prof. Amri Wandel. Bondezirante al UMEA li emfazis, ke ĝi estas laŭnombre la dua plej granda laboranta faka organizo de UEA.

La gvidanto voĉlegis leteron de la ĝistiama prezidanto de UMEA, d-ro Imre Ferenczy el Hungario, kiu informis, ke okaze de Internacia Medicinista Esperantista Konferenco (IMEK) en Opava, Ĉeĥio, antaŭ la UK, li finis sian funkcion kaj estis elektita kiel honora prezidanto. IMEK elektis novan estraron, ĉekape kun d-rino Eva Kopečná el Ĉeĥio. La antaŭa ĝenerala sekretario d-ro Włodzimierz Opoka el Pollando restas en la funkcio kaj pretas respondi eventualajn demandojn.

Oni diskutis pri tradicia orientazia medicino kaj pri esploroj de ĝi en okcidentaj landoj. Krom aziodevena herba kuracado en okcidento la plej disvastigita estas akupunkturo, en multaj landoj agnoskita kiel kuracmetodo.

Teodor Rosinský

Belartaj konkursoj 2012

Raporto de la Prezidanto

La Belartaj Konkursoj de UEA havas la celon evoluigi la artojn en kaj pere de la internacia lingvo. Ili okazas ekde 1950 sub aŭspicio de UEA dum la Universalaj Kongresoj de Esperanto.

En la kunveno de la Belartaj Konkursoj en Hanojo ĉi-jare, ni turnis nian rigardon al la venkintoj en la konkursoj de antaŭ kvindek jaroj, en 1962, honorante tute aparte Sylla Chaves, Miyamoto Masao kaj Marjorie Boulton. Chaves gajnis unuan premion pri originala poezio kaj Miyamoto duan. Boulton estis inter la honoraj mencioj (la alia estis Clelia Conterno el Italio). Ne nur tio: Boulton gajnis unuan kaj duan premiojn por tradukita poezio (tiu branĉo ankoraŭ ekzistis), unuan kaj duan premiojn por originala dramo, kaj duan premion por originala prozo. Tia ĉiuflanka gajnado ŝajne estis senprecedenca.

La fakto, ke ni konas tiom da nomoj el inter la premiitoj (Chaves, Miyamoto, Boulton, Conterno, Vesna Skaljer-Race, Mario Sola, Emilija Lapenna kaj aliaj) ne surprizu nin: homoj, kiuj gajnas premiojn aŭ ricevas honoran mencion en la Belartaj Konkursoj, ofte fariĝas poste konataj nomoj en nia literaturo. Tamen, en tiu ĉi kazo Chaves estis en 1962 bone konata pro sia poemaro Animo prisma, aperigita jam en 1959, kaj Boulton estis ja aŭtoro de eĉ du poemaroj — la elstaraj Kontralte (1955) kaj Eroj (1959). Eĉ Miyamoto estis apenaŭ debutanto.

Ĉi-jare oni renkontas iom malpli da konkursantoj kun tiel konataj nomoj: la literaturaj veteranoj emis resti ekster la ludo — aŭ ili jam transiris de la rolo de konkursanto al tiu de juĝanto. Tiu ĉi ŝanĝo de la profilo de la Konkursoj eble estas utila atestaĵo kontraŭ tiuj, kiuj kritikas la Belartajn Konkursojn pro la supozata malalta kvalito de konkursaĵoj en kelkaj branĉoj.

Tamen, ideale, la Belartaj Konkursoj estu ne nur malferma okazo por novuloj sed ankaŭ indico de literatura kaj lingva kapablo — do, modela ekzemplaro de literatura kvalito. Necesas stiri mezan vojon inter noveco kaj establiteco. Ekzistas spaco por ambaŭ kategorioj.

La Hanoja kongreso estas okazo por lanĉo de nova kolekto de literaturaj eseoj zorge elektitaj el inter la premiitaj verkoj en la branĉo eseo, starigita antaŭ pluraj jaroj memore kaj honore al sinjoro Luigi Minnaja. S-ino Michela Lipari, sekretario de la Konkursoj, kaj mi mem, kiel prezidanto, deziras, ke la eseoj en la kolekto, kiun ni redaktis, konsistigu modelojn de tio kio eblas en tiu literatura formo en Esperanto*. Ni esperas, ke en venontaj jaroj la Belartaj Konkursoj regule liveros al la Esperanto-publiko ekzemplodonajn modelojn de tio, kio karakterizas bonan stilon en Esperanto. Sed ni turnu nin al la ĉi-jara rikolto...

* Pri homoj kaj verkoj. Eseoj pri la Esperanto-kulturo. Red. Michela Lipari kaj Humphrey Tonkin. UEA, Rotterdam: UEA, 2012. 142 p. 24 cm, 9,00 €.
Branĉo Poezio.

Juĝantoj estis Carmel Mallia (Malto), Anja Karkiainen (Finnlando) kaj Gerrit Berveling (Nederlando). Partoprenis 43 verkoj de 22 aŭtoroj el 14 landoj — nombro komparebla kun tiu de la pasinta jaro, kiam partoprenis 49 verkoj de 18 aŭtoroj el 14 landoj, kaj konsiderinde pli alta ol en 2010 kaj 2009. Unu juĝanto asertis, ke ĉi-jare estis facile elsarki la malbonajn poemojn sed ne tiel facile elekti inter la bonaj — problemo kiu cetere ĉiam ekestas en tiu ĉi branĉo, kie la kriterioj de la juĝantoj varias laŭ iliaj poeziaj preferoj. Malalta lingva nivelo estis evidenta ĉe pluraj konkursaĵoj, kaj rezultigis ilian tujan malakcepton. Kvankam verkoj ja estu plene originalaj verkoj de la koncernaj konkursantoj, tiu originaleco ne nepre devas inkluzivi mankantajn akuzativojn aŭ misojn pri transitiveco. Antaŭ ensendo de konkursaĵoj, la konkursantoj prefere kontroligu siajn verkojn ĉe spertaj esperantistoj — por ne misuzi la tempon de la juĝantoj kaj redukti la propran eblon gajni... Unu juĝanto kritikis la obskurecon de kelkaj konkursaĵoj; alia menciis (iom deprime), ke “ĉi tiu jaro ŝajnas esti jaro de maljuneco: granda parto de la poemoj enhavas vivofinajn pensojn, rememorojn, cedemon,” eĉ se kelkaj konkursantoj verkis pri tiuj temoj freŝe. Kie estas niaj junaj poetoj? Kie la revoluciuloj kaj optimistoj?

Branĉo Eseo.

La juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gian Carlo Fighiera (Italio) kaj Gotoo Hitosi (Japanio). Partoprenis 12 verkoj de 8 aŭtoroj el 7 landoj — multe pli ol pasintjare, kiam venis nur 4 verkoj, kaj pli ol en la antaŭaj du jaroj. La kresko de la nombro de eseoj ĉi-jare ne nepre altigis la kvaliton. La juĝantoj trovis multon por laŭdi inter la bonaj verkoj, sed kritikis kelkajn aliajn aŭ pro ilia malbona lingva kvalito aŭ ĉar la konkursantoj ŝajne ne komprenas, kio estas eseo, supozante ke pluraj centimetroj da kontinua prozo, sen klara komenco aŭ klara konkludo, konsistigas bonan eseon. Eseo, eĉ se temas pri nefikciaĵo, tamen estas arta formo.

Branĉo Prozo.

La juĝantoj estis Donald Broadribb (Aŭstralio), Jacques Le Puil (Francio) kaj Syôzi Keiko (Japanio). Partoprenis 21 verkoj de 15 aŭtoroj el 11 landoj — simila nombro kiel pasintjare, kiam venis 20 verkoj de 13 aŭtoroj el 10 landoj. Ni notis supre, ke la poemoj ĉi-jare havis iom retrospektivan tonon; ankaŭ la prozaĵoj, laŭ unu juĝanto, estis “tristaj.” Tiu juĝanto notis preferon por verkoj (ĉu tristaj ĉu netristaj!) uzeblaj kiel modeloj de bona verkado, precipe inter lernantoj de la lingvo. Denove iuj juĝantoj plendis pri la nombro de lingvaj eraroj kaj eĉ tajperaroj en la konkursaĵoj. Mi ripetas: petu kompetentan uzanton de la lingvo trarigardi viajn konkursaĵojn antaŭ la ensendo. Kaj (ĉu vere necesas tion emfazi?) legu vian tajpaĵon kaj korektu ĝin.

Branĉo Teatraĵo.

Juĝis Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). Magris la rikolto ĉi-jare: 4 verkoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj, duono de la pasintjara nombro. La komentoj de la juĝantoj ĉi-jare montras certan disdividon de opinioj inter tiuj, kiuj juĝas teatraĵon laŭ ties poluro kaj tiuj kiuj juĝas ĝin laŭ ĝia ludeblo. Aliflanke, eĉ se venis malmultaj konkursaĵoj, ĉi-jare ili prezentis materialon por utila debato. “Senteblas,” skribis unu juĝanto, “ke almenaŭ du aŭtoroj komprenas, kio estas belarta konkurso” — eventuale, laŭ pliaj komentoj de tiu juĝanto, eĉ tri. Tamen, laŭ alia juĝanto, kaj malgraŭ lastatempaj artikoloj de Paul Gubbins, kiu klopodis klarigi minimumajn postulojn kaj doni helpajn konsilojn, la konkursantoj ankoraŭ ne plene kaptis la esencon de teatra verkado. “Estus bone,” unu juĝanto skribis, “se esperantistaj dramverkistoj povus kunlabori kun teatro-grupoj, aktoroj, reĝisoroj, por sursceneje, praktike, poluri siajn verkojn” kaj nur poste publikigi ilin. Sed ĉu ni rajtas atendi, ke la Esperanto-teatro iam ebligos tion?

Branĉo Infanlibro de la Jaro.

La juĝantoj estis Jouko Lindstedt (Finnlando), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Venis 6 verkoj de 6 aŭtoroj el 6 landoj (kompare kun 5 en la jaro 2011 kaj 9 en 2010). Fundamenta karakterizo de bona infanlibro estas komprenebla lingvaĵo, manko de lingvaj eraroj, kaj alloga prezento. Laŭ la juĝantoj, eĉ kelkaj adekvate respondis al ĉiuj tri kriterioj. Sekve, elekti nur unu el ses konkursaĵoj ne estis tiel facile.

Resume.

Ĉi-jare ĉiuj branĉoj havis samajn juĝantojn kiel pasintjare. Tiu kontinueco kaj akumuliĝo de spertoj faciligis la laboron kaj profundigis la komentojn. Ni povas danki la (cetere akurate laborintajn) juĝantojn pro ilia sindediĉo ne nur kiel pesantoj de la konkursaĵoj sed ankaŭ kiel pozitivaj kritikantoj de la beletraj formoj pri kiuj ili respondecis. Plia faktoro, kiu iom faciligis la laboron ĉi-jare, estis la foresto de la branĉoj Kanto kaj Filmo, kiuj almenaŭ dumtempe dormas ĝis la Asocio decidos ĉu ili havas estontecon. Ambaŭ branĉoj estis iasence viktimoj de la ŝanĝiĝanta teknologio, kiu malhelpis starigon de klaraj juĝkriterioj kaj igis malklara eĉ decidon ĉu difinitaj verkoj povas esti konsiderataj. Ni jam rimarkis, ke en la jaro 1962 ankoraŭ ekzistis la branĉo Tradukita Poezio. Oni poste abolis ĝin pro la malfacileco juĝi tradukon el lingvo, kiun la juĝantoj eventuale tute ne konas. Kiel juĝi ĉu temas pri bona traduko aŭ ne? Eble similan sorton, pro aliaj kialoj, havu la branĉoj Filmo kaj Kanto.

Sume, do, temis pri ĝenerale pozitiva jaro — kiu estus eĉ pli pozitiva se la konkursantoj sekvus la dek ses regulojn kaj trafus la ĝustajn klavojn, kaj ankaŭ pensus iom pli konsekvence pri la beletraj formoj, kiujn ili celas praktiki.

Restas profunde danki la sekretarion de la Konkursoj, nome sinjorinon Michela Lipari, kies zorga kunordigo de la tuto, kun amika sed firma tono, garantiis la plenumon de la ĉi-jaraj konkursoj kaj ebligis al ni gratuli en Hanojo la sukcesintojn.

Humphrey Tonkin

Oratora Konkurso

Kuraĝe partoprenis la oratoran konkurson 7 kandidatoj el 6 landoj. La unuan premion ricevis Michael Boris Mandirola (Italio), kiu verve oratoris pri la temo Esperanto en Interreto. La dua premio iris al Rafael Enrique Zerbetto (Brazilo), kiu elektis la temon Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo, kiu ankaŭ estas la kongresa temo. La trian premion ricevis Lee You-kyung el Koreio; ŝi teatrece parolis pri La drako: ĉu timiga, ĉu alloga simbolo? Honoran mencion ricevis Jérémie Sabiyumva (Burundo), kiu parolis pri la kongresa temo.

Claude Nourmont

Rezultoj de la Belartaj Konkursoj de UEA 2012

POEZIO: Unua premio: Aleksandro Mitin (Rusio) pro Inspiro. Dua premio: ne aljuĝita. Tria premio: Timothy Brian Carr (Britio) pro La arto de la Poezio kaj Luiza Carol (Israelo) pro Kandanco. Honora mencio: Aleksandro Mitin (Rusio) pro Rivero Honto kaj Jesper Jacobsen (Francio) pro Homsaĝo. Partoprenis 43 verkoj de 22 aŭtoroj el 14 landoj.

PROZO: Unua premio: Sten Johansson (Svedio) pro Tri legendoj. Dua premio: Ewa Grochowska (Francio) pro Sabla reĝlando. Tria premio: Sten Johansson (Svedio) pro Vasta domo. Honora mencio: Lena Karpunina (Rusio) pro La amnestipeto kaj Jesper Jacobsen (Francio) pro Subtenu min. Partoprenis 21 verkoj de 15 aŭtoroj el 11 landoj.

ESEO: Premio “Luigi Minnaja”: Sten Johansson (Svedio) pro Ivan Ŝirjaev — la evoluo de verkisto kaj Luiza Carol (Israelo) pro La puzlo pri la elefanto. Dua premio: ne aljuĝita. Tria premio: Aleksandro Melnikov (Rusio) pro Leksikaj novismoj kaj neologismoj: anatemi aŭ odi? Honora mencio: Sten Johansson (Svedio) pro Ĉu fundamenta evoluo aŭ neologisma glosolalio? kaj Brandon Sowers (Usono) pro Perspektivoj pri Esperanta kinarto. Partoprenis 12 verkoj de 8 aŭtoroj el 7 landoj.

TEATRAĴOJ: Unua premio: Carmel Mallia (Malto) pro Najbaroj. Honora mencio: Adrienne Pásztor (Hungario) pro Ombro en lumo kaj José Eduardo Rosa Crispim (Portugalio) pro Fetorafero. Partoprenis 4 verkoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj.

INFANLIBRO: Premio “Infanlibro de la Jaro”: eldonejo PRO100 (Pollando) pro Kato Koloro de Moises Gutierrez Raimundez, tradukita de Przemysław Wierzbowski. Partoprenis 6 verkoj de 6 eldonejoj el 6 landoj.

PREMIO “NOVA TALENTO”: Jesper Jacobsen (Francio).

Kleriga Lundo

12 seminarietoj por interŝanĝi spertojn

Lunde matene okazis serio da klerigaj seminarietoj pri diversaj temoj, kiujn la partoprenantoj povis kunkuiri. Jen raporto pri unu el ili.

Komprenante unu la alian

En la salono Lapenna (kiun por la okazo oni povus renomi “Laplena”) kunvenis lunde matene je la 9-a cento da kongresanoj por aŭskulti iom nekutimajn prelegojn ĉefe de azianoj.

Kiel unua parolanto el la gastolando Nguyen Xuan Thu parolis pri esperantigo de vjetnamaj personaj kaj geografiaj nomoj. Liaj vidpunktoj estas relative moderaj. Li ĉefe volas indiki la elparolon per la literoj de Esperanto. La vjetnama lingvo uzas la latinan alfabeton sed en originala maniero kaj kun aldonoj de pluraj super- kaj flankaj signoj. Forlasinte tiujn, kiuj indikas tonojn, nia amiko Thu volas redoni la elparolon en maniero, laŭ kiu esperantistoj povas elparoli tiujn nomojn, ekzemple Truyện Kiều = Ĉŭjen Kjeŭ, Châu Thai = Ĉaŭ Taj, Lê Cao Phan = Le Kaŭ Fan, ktp.

Aparta debateto rilatis al la nomo de la suda urbo: ĉu “Ho-ĉi-min-urbo” aŭ “urbo Ho ĉi min”. Dum mi mem defendis heroe la duan variaĵon, la tuta Vjetnamio jam alkutimiĝis al la unua.

Poste Johan Derks, el Nederlando, eŭropano sed tutmondisto, mallonge kaj sprite prezentis sian seriozan programon por esplori pri la tuteŭropeco kaj pri la tutmondeco de radikoj por trovi modernan aplikon de la 15-a regulo de Esperanto. Malgraŭ la mallongeco kaj la spriteco multaj aŭskultantoj opiniis, ke la afero estas io por matematikistoj. Aliflanke ĝia ĉefa merito, laŭ mi, estas, ke ĝi provas preteriri la ĝis nun regantajn ideojn pri tio, ke la regulo 15-a de la Gramatiko de Esperanto aplikiĝas nur al eŭropaj lingvoj. La regulo 15-a diras: “La tiel nomataj vortoj fremdaj, t.e. tiuj, kiujn la plimulto de la lingvoj prenis el unu fonto, estas uzataj en la lingvo Esperanto sen ŝanĝo, ricevante nur la ortografion de tiu ĉi lingvo; sed ĉe diversaj vortoj de unu radiko estas pli bone uzi senŝanĝe nur la vorton fundamentan kaj la ceterajn formi el tiu ĉi lasta laŭ la reguloj de la lingvo Esperanto.” Johan Derks diras: “la plimulto de la lingvoj” estas ne nur la eŭropaj lingvoj, sed ankaŭ la aziaj, afrikaj ktp. Temas evidente pri grava paŝo survoje al la vera tutmondiĝo de Esperanto. Kvankam la konkreta programo povas esti plibonigata, la ideo malantaŭ ĝi estas tre valora.

El Tajvano la konata ĉina klerulo Cho Chaoming prelegis pri la esperantigo de aziaj vortoj esprimantaj komunajn aziajn konceptojn. Li parolis pri ideoj aŭ objektoj kutime skribataj tra Azio per la samaj ĉinaj skribsignoj, religiaj vortoj, budaismaj aŭ vortoj devenantaj el la sanskrita lingvo unuflanke, daŭismaj vortoj el la ĉina aliaflanke kaj pri kulturaj vortoj, kiel nomoj de festoj, muzikiloj, alkoholaĵoj, trinkaĵoj, manĝaĵoj, vestaĵoj.

Ankaŭ lia prelego surprizis la publikon pro la noveco de la esprimitaj ideoj. Eble oni devos doni al tiuj ideoj praktikan sekvon pere de aparta laborgrupo pri tio. Cetere ŝajnas klare ke azianoj neniam interkonsentos inter si pri la nomo de “manĝobastonetoj”, kiuj devos resti manĝobastonetoj.

Sur la muroj de la salono pendis tre artismaj bildoj kun klarigoj. Ĉiu el ili proponis dirmanieron okcidentan (La ĉevalo el Trojo) aŭ orientan (Disigi sovaĝajn anserojn), kaj klarigis la devenon kaj ĉefe la signifon. Ili estis parto de alia temo proponita al la kongresanoj pere de praktika ekzerco. La temo estis: ĉu en la literaturo ni eŭropanoj komprenas aziajn dirmanierojn kaj ĉu aziaj esperantistoj komprenas eŭropajn dirmanierojn?

La frazoj, kiujn ili devis klarigi, estis, ekzemple: Kiaj estis la spartaj vivkondiĉoj kaj la spartaj patrinoj?, Ĉu vi havas vian tendenon de Aĥilo?, Kion oni faras en Silvestro?, Sizifo estas simbolo de senutila laboro. Kial?, Kio estas la kolonoj de Herkulo?, Kiu estis Venuso, foje ankaŭ nomata Venera?, Kia revolucio estas la “kopernika revolucio”?, Kiu kongresis en la Viena Kongreso?, Kial oni parolas pri “sinŝirmado malantaŭ figo-folio”?, Kiuj estis Davido kaj Goliato?, Kion signifas ke virino estas kiel abrikot-arbo? Kaj kion signifas, ke ŝi estas kiel neĝo?, Kion montris la fakto ke knabinoj havis ruĝan pantalonon?, Kial je la aĝo de 15 jaroj knabinoj pinglis siajn harojn?, Kion vi komprenus, se mi dirus, ke mi venis al UK kun pakaĵo de luno kaj vento?, Kion vi komprenus el la esprimo “familio de broĉoj kaj bendoj”?, Ĉu vi disigus alcionojn kaj sovaĝajn anserojn? Kial ne?, Kion signifas “akvo-lento”?

Laŭ la antaŭvido nek okcidentanoj nek azianoj povis respondi la demandojn. En la sekva debato oni proponis ne rezigni pri tiuj dirmanieroj sed klarigi ilin al la legantoj en la teksto aŭ en piednotoj.

Konklude la salono restis plena ĝis la fino kaj multaj esprimis ekkomprenon pri la malfacileco de interkontinenta interkompreniĝo, eĉ kiam oni parolas la saman lingvon.

Renato Corsetti

TEJO tutmonde

La 68-a Internacia Junulara Kongreso

Lunde matene, la 6-an de aŭgusto, en Hanojo estis oficiale inaŭgurita la 68-a Internacia Junulara Kongreso. Kun ĉeesto de gravuloj kaj amaskomunikiloj, Nguyen Thi Phuong kaj Michael Boris Mandirola solene malfermis la kongreson.

La saman tagon okazis la unua kunsido de la Komitato de TEJO, kiu interalie akceptis Francesco Maurelli kiel novan komitatanon C kaj Paweł Fischer-Kotowski kiel ĝeneralan sekretarion. Dum kelkaj momentoj la kunsidon partoprenis ankaŭ la prezidanto de UEA Probal Dasgupta, kiu salutis la Komitaton nome de UEA.

Samtage okazis prelego pri spiritismo, Esperanto-kurso por komencantoj, malgranda koncerto kaj Lingva Festivalo gvidata de Olga Ŝilajeva. Granda pluvo en Hanojo ne tro malhelpis. Ni vizitis la urbocentron kaj surakvan pup-teatron.

Dum la interkona vespero ni ekkonis unu la alian kaj tuj amikiĝis. Ni dancis, ludis kaj babilis, sed ni memoru ankaŭ pri la organizantoj kaj helpantoj, kiuj samtempe diligente laboris. La tagon ni finis per gustumado de hispanaj trinkaĵoj.

Marde antaŭtagmeze okazis duontaga ekskurso al la Maŭzoleo de Ho Chi Minh kaj la Literatura Templo — la unua universitato de Vjetnamio, kiu funkciis inter 1076 kaj 1779, kaj en kiu filoj de nobeloj studis Konfuciismon. Paralele en la kongresejo aŭdiĝis interesaj prelegoj, interalie tiu de Jérémie Sabiyumva pri la Esperanto-movado en Afriko. En la posttagmeza aŭkcio pli ol 350 eŭrojn oni kolektis, kiuj estos transdonitaj al la apudhanoja infana vilaĝo “S.O.S”.

La Komitato aktivis en tri laborgrupoj — pri la politikaj pozicioj, aktivula trejnado kaj aliĝo de Benina Organizo de Junaj Esperantistoj al TEJO.

Vespere Michael Boris Mandirola, vicprezidanto de TEJO, transdonis al Rafael Henrique Zerbetto kaj Alvaro Motta diplomojn pro elstara agado — distingon aljuĝitan fare de la Estraro de UEA — pro la sindediĉa laboro por Esperanto antaŭ kaj kadre de RIO+20.

Merkrede la partoprenantoj ekskursis al la Etnologia Muzeo kaj al la infana vilaĝo loĝata de orfoj “S.O.S.”.

En la posttagmeza kunsido de la Komitato de TEJO estis akceptitaj la jara raporto 2011/2012 kaj laborplano 2012/2013. Sergeo Tyırin prezentis la venontjaran IJK, okazontan en norda Israelo. Alvaro Motta kaj Rafael Zerbetto rakontis pri la agado kadre de RIO+20, kaj la spertoj sekve de ĝi. Oni povis ĝui ankaŭ aliajn interesajn programerojn pri la Eŭropa Komisiono kaj la azia Esperanto-movado.

Dum la komitatanoj diligente laboris, la ceteraj partoprenantoj povis ĝui koncerton kun vjetnamaj tradiciaj muzikiloj, kiu estis ege interesa. La taga programo estis fermita per bankedo en la luksa restoracio Sen. Al la salono alvenis granda kuko kaj ĉiuj ekkantis “happy birthday to you”. Kio okazas? Estas naskiĝtago de VEJO!

Ekde ĵaŭdo okazis dutaga programo en Ba Vì — montara regiono okcidente de Hanojo. La programo komenciĝis per varmiga danco kaj disiĝo al kvar grupoj: ruĝa, roza, verda kaj blanka. La unua tasko de ĉiu grupo estis inventi nomon kaj sloganon; la devizo de la verduloj estis “vivu verde!”. Krome prezentiĝis Zozo, Oranĝa Nepo kaj L’Abeluloj. Sekvis kreo de flagoj, ĉiuj kun grava kaj profunda signifo. Tiu de la Zozo-grupo tutcerte estis plen-plena je diverszozaj zozoj kaj zozetoj. Posttagmeze la grupoj iris en proksiman “ĝangalon”. Sekvis novaj ludoj kaj dancado, kvankam la vespero ankoraŭ daŭris longe en la komuna amasloĝejo (unu granda por ĉiuj partoprenantoj), kaj en ĝi kun babiladoj kaj gustumadoj de lokaj alkoholaĵoj forpasis la resto de la nokto.

La dua tago de la ekskurso pasis sub la signo de la konkurso Perfekta Paro, kadre de kiu konkurencis pluraj duopoj. Venkis belega azia teamo, kiu surscenigis preskaŭ teatraĵon. Kelkaj el la kongresanoj pasigis la tagon promenante en la arbaro de la nacia parko Ba Vì, dum kelkaj elektis la tuj apudan subĉielan naĝejon. Du busoj forportis la partoprenantojn al la kongresejo por la vespermanĝo, kun halto survoje por ĝui la lokan glaciaĵon “Zozo”.

Solena fermo finis la 68-an Internacian Junularan Kongreson en Hanojo. Larmoj, brakumoj kaj fotado ne povis finiĝi. Sed antaŭ ĉio estis prezentita la kongresa rezolucio*, kiu rilatas al la temo de la IJK: “Esperanto — ponto de amikeco, frateco kaj amo” kaj la delonga divido inter raŭmistoj kaj finvenkistoj ene de la Esperanto-movado.

Karina Mąkosa, Paweł Fischer-Kotowski kaj Sergeo Tyırin
* La rezolucio legeblas ĉe www.tejo.org/rezolucio-hanojo

Solena fermo

La jubileojara Kongreso de Serioza Teraneco

La 97-a Universala Kongreso de Esperanto en Hanojo estis solene fermita sabate la 4-an de aŭgusto en la iom fora Salono Zamenhof, al kiu la kongresanojn veturigis specialaj busoj.

La prezidanto de UEA bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la podianojn: la reĝisoron de la kongresa temo Mark Fettes, Ĝeneralan Direktoron de UEA Osmo Buller, Ĝeneralan Sekretarion Barbara Pietrzak, Vicprezidanton Claude Nourmont, la estraranojn Maritza Gutiérrez, Loes Demmendaal kaj Amri Wandel, prezidanton de Vjetnama Esperanto-Asocio kaj Loka Kongresa Komitato Nguyễn Văn Lợi kaj rektoron de Internacia Kongresa Universitato Gotoo Hitosi.

Per minuto da silento la kongresanoj omaĝis al la forpasintaj Honoraj Membroj Elna Matland, Eli Urbanová, Ottó Haszpra, Jadwiga Gibczyńska al aktorino Vida Jerman, kaj aliaj membroj kaj aktivuloj.

Barbara Pietrzak raportis pri la kongresaj laboroj kaj invitis la kongresanojn al la venontjara 98-a Universala Kongreso en Rejkjaviko, Islando.

Claude Nourmont listigis la rezultojn de la Belarta kaj Oratora Konkursoj (legu sur la p. 183) kaj anoncis la gajninton de la nova Premio Diana Aitai, la ĉinan junulon Zhao Wenqi. Li fariĝis la unua ricevanto de la premio, kiun UEA starigis per donaco de la estona esperantisto Peeter Aitai por omaĝi la memoron de sia filino Diana, kiu forpasis nur 22-jara en tragika akcidento en januaro 2011. La premio celas rekoni kaj kuraĝigi la plej junan aktivan anon de la Internacia Koruso de Universala Kongreso. Diana Aitai mem estis korusano en la UK-oj de Roterdamo (2008) kaj Bjalistoko (2009).

Loes Demmendaal anoncis la ricevantojn de la ĉi-jaraj subvencioj kaj premioj kaj Amri Wandel la ricevantojn de la diplomoj pri elstara agado kaj elstara arta agado por Esperanto (detaloj venontnumere). Post muzika paŭzo Mark Fettes raportis pri la traktado de la kongresa temo kaj voĉlegis la kongresan rezolucion (legu sur la paĝoj 174 kaj 175).

En la ferma festparolado la prezidanto Dasgupta esprimis sian kontenton pri la jubileojara kongreso, kiu ŝanĝis la regulojn, laŭ kiuj estas elektataj la estraranoj, kaj atentigis pri la kontribuoj de Humphrey Tonkin kaj Mark Fettes kadre de la IKU-prelegoj, kiujn kunligas temo, por kiu li proponas la nomon Serioza Teraneco. Laŭ lia interpreto ĉe Tonkin la teraneco reeĥas la poezion de la pintaj Esperantaj aŭtoroj, kiuj ekzemple donacis al ni la magiajn vortojn “kantas de l’ tero ni filoj”, dum ĉe Fettes la teraneco aperas kiel samtempe celo kaj vojo por tiu eduka revolucio, kiun la homaro bezonas tuj por povi savi sian karan teron. Sinsekve aŭskultante Tonkin kaj Fettes, oni eksentas, ke la Esperanta popolo estas avangarda portanto de kerna ideo necesa por tiu revolucio — la ideo de la serioza teraneco.

Venis vico por sincera dankado al la plej dankindaj homoj en tiu ĉi semajno. La Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães kore dankis al la LKK-anoj kaj iliaj helpantoj, kiuj senĉese kaj certe ne senlace laboris. Ili estis invititaj sur la podion kaj ricevis floron kaj manpremon kiel dankesprimon pro la farita laboro.

Antaŭ ol kanti la himnon, sub la gvido de la Internacia Koruso kaj ĝia estro Alan Bishop, okazis parolado de la prezidanto de la Vjetnama LKK Nguyễn Văn Lợi kaj reprezentanto de la Rejkjavika LKK Siru Laine, kun solena transdono de la kongresa flago. Post la himno la prezidanto de UEA deklaris la kongreson fermita.

Stano Marček

[FORIGITA!: bildo]

La danco komence de la fermo

[FORIGITA!: bildo]

Alia danco komence de la fermo

[FORIGITA!: bildo]

Amri Wandel pri la diplomoj

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

La LKK-anoj kaj la helpantoj

[FORIGITA!: bildo]

La himno antaŭ la fermo

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la kongresa flago

Teatraĵo: Monologo D-ro Zamenhof

Dimanĉe vespere Georgo Handzlik prezentis en la salono Lapenna sian faman monodramon. La Hanoja prezento estis jam la 27-a.

[FORIGITA!: bildo]

Libroj de la jaro, Nourmont kaj Oneţ

[FORIGITA!: bildo]

Plantado de la arbo Esperanto

[FORIGITA!: bildo]

Plantado de la arbo, la publiko

[FORIGITA!: bildo]

IKU-prelego, Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

La kunveno Estraro Respondas

[FORIGITA!: bildo]

Kabaredo pri niaj kongresoj

Li aperas sur la scenejo inter antikva ŝranketo, tablo kun iuj medikamentoj,vestaro — ĉio ĉi sendube sugestas al la publiko certan historian fonon. Bone, tamen, eblas apero eĉ sen tiu fono. Li havas nek barbon, nek kalvaĵon de saĝulo, nek konvenan staturon, ho ve, li estas centprocente malsimila al la persono prezentata! Sed li kuraĝe venas antaŭ la publikon por promeneti, danceti, kirli la medikamentojn, rakontante sian historion — jen korŝiran, jen ridindan... kaj la imago de la publiko ŝaltiĝas aŭtomate tuj-tuj ekde la komenco de la spektaklo. La publiko ekkredas.

Efektive, mi ekkredus eĉ se mi, kelkjardeka teatro-adoranto, ne estus sidanta en la unua vico, sed ja mi sidas ĝuste en la unua vico. Kaj, samkiel kelkaj aliaj bonŝanculoj ricevante de li glaseton kun kuraca ĉerizbrando, mi sentas, ke mia mano tremetas. Ja ne ĉiutage mi tostas kun la Majstro!.. Georgo Handzlik rolas Ludovikon.

Esperanto-teatro devige ŝparemas — ne tre multas okazoj por prezenti, ne tre abundas la publiko. Unu aktoro — bone, du — tolereble, tri ’stas tro. Eĉ unu bonŝancas pri kelkcent spektantoj nur en la esperantistaj svarmejoj, nomataj UK-oj. Be — Handzlik ne zorgas pri kelkcent. Kontraŭe, li preferas kvietan krepuskon, ĉambran etoson. Tiuetose lia talento trankvile kaj lerte manipulas niajn animsentojn. Jen la historio de Ludoviko Lazaro: la rutina vivo de la urbeto, la ridindaj ĉiutagaĵoj, la feliĉaj eltrovoj kaj inventoj por la kreata lingvo apud elĉerpa batalo kontraŭ la mizero por elvivo de la familio kaj, certe, de tiu ĉi lingvo — Esperanto. Ĉio ĉi evoluas antaŭ ni kaj inter ni, sidantaj en la krepuska salono. Ĉu iu esperantisto ne legis iun el la biografioj de Zamenhof almenaŭ okulkure? Mi dubas, ke estas tiuj. Sed la historion, venantan al ni ĉi tie, en la krepuska salono, ni akceptas, kvazaŭ certan revelacion, kvazaŭ ion, neniam ĝis nun tuŝitan. Ĉar ĉiu movo de la aktoro, ĉiu nuanco de lia parolo, kompreneble, antaŭe pripensita kaj akirita per turmentaj provoj, nun venas kaj efikas tute nature kaj verece.

Georgo Handzlik, la bardo sen barbo, jam donacinta al la Esperanto-komunumo abundan faskon da atentindaj kaj ŝatindaj kantoj, per sia monospektaklo prezentis sin kiel dramverkisto kaj aktoro. Ankaŭ tiun ĉi sulkon li fosas bonkvalite, kaj mi kuraĝas supozi, ke onte li regalos la publikon per novaj talentaj teatraĵoj. Sed tiu ĉi... la prezentado en Hanojo estis jam la dudeksepa — jen estas, versimile, rekorda atingo por Esperanto-teatro. Kaj mi kuraĝas diri plian supozon — ke nepre okazos la dudekoka kaj tiel plu. La teatraĵo plu restas aktuala, ĉar kredinda.

Mikaelo Bronŝtejn

Amiko mia, Ludoviko,
elstaras en aktora ŝiko,
lin ne malhelpas ventra vasto
surscene roli sen bombasto,
prosperi en aplaŭdo-varbo
eĉ malgraŭ manko de la barbo.

Amiko mia, Ludoviko,
spertegas pri la homa psiko,
kaj foj-de-foje sen demando
regalas nin per ĉerizbrando,
do tuj ekĝermas komprenemo
pri la esenco de l’ problemo.

Amiko mia, Ludoviko,
kun la eksmoda estetiko
rakontas membiografion,
kaj mi, scianta preskaŭ ĉion,
refoje gapas ekmiranta
al la ekĝermo esperanta.

Amiko mia, Ludoviko,
vin jam laŭdegis la kritiko,
do estu mia febla kviko
ankoraŭ unu eta briko
por piedestalo de l’ scipov’
pri rol’ de l’ majstro Zamenhof’.

Revuo Esperanto 2012 10

Malferme

Nova laborperiodo en la Esperanto-komunumo

Septembro kaj oktobro tradicie inaŭguras en la Esperanto-komunumo novan laboretapon en la postkongresa periodo. La raportoj pri la jarmezaj eventoj, krom individuaj impresoj, spegulas ankaŭ la laboran parton de la Universala Kongreso kaj aliaj Esperanto-aranĝoj, el kiuj eblas tiri inspiron por la rekomenciĝanta laboro. Ĉi-jare la ĉirkaŭ kongresa periodo estis labor intensa lige kun la diversloke organizataj eventoj por omaĝi la 125-jariĝon de Esperanto. La 26-a de julio pasis, sed la jaro de la 125-jariĝo daŭras. Tio ebligas referenci al ĝi en aranĝoj planataj ĝis la jarfino kiel fundamento, permesanta al ni paroli pri daŭripova sperto de Esperanto kiel lingvo, movado kaj komunumo.

UEA tradicie de kelkaj jaroj komence de la postkongresa periodo memorigas pri datoj inform taŭgaj en kontaktoj kun la ekstera publiko. Ĝis nun temis — en septembro — pri Internacia Tago de Paco (21.09), Eŭropa Tago de Lingvoj (26.09) kaj la Ago-Tago okazanta la unuan sabaton de oktobro. Atendas nin aparta — pro la 125-jariĝo de Esperanto — Zamenhof-Tago. Tiujn datojn UEA rekomendas aparte kaj vaste utiligi en la ekstera laboro, kvankam ni ĉiuj konscias, ke la ekstera informado de esperantistoj okazas ankaŭ alimaniere. Per partopreno en publikaj eventoj, kiel librofoiroj, bibliotekaj ekspozicioj, informbudoj en aranĝoj organizataj de lokaj socioj aŭ neregistaraj organizoj, al kiuj esperantistoj aliĝas.

Ĉiujare UEA atentigas kiel utiligi konkretajn dokumentojn aŭ atingaĵojn de la Asocio kaj la tuta komunumo. En 2012 daŭre estas utiligebla la ĉi-jara Kongresa Rezolucio, kiu fruktis el la traktado de la temo “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo”. La rezolucio estis tre rapide plurlingvigita kaj ĉe la adreso: www.uea.org/vikio/Kongresoj troviĝas ĝia teksto en 18 lingvoj. Ne temas pri la disdonado de la rezoluci teksto, sed pri referenco al ĝiaj vortumoj en la nacilingva, aktualigata inform materialo. Nia mesaĝo atingu laŭeble plej vastajn rondojn en la medioj, en kiuj ni vivas kaj aktivas. “Esperanto estas lingvo konstruita sur la idealoj de paco, amikeco kaj respekto, ĝi proponas kulturon de paco, kiun kunkonstruas en egaleca etoso homoj de ĉiuj kontinentoj. Esperantistoj proponas praktikan kaj potencan rimedon por rekta kontakto, reciproka interkonatiĝo kaj profunda amikiĝo”.

La informa faceto de la esperantista laboro gravas ĉiukampe. En kontaktoj de UEA-komisiitoj kun UN, Unesko kaj neregistaraj organizoj, sed ankaŭ en la tiurilataj kontaktoj de la Landaj Asocioj kaj Regionaj Komisionoj, de la Fakaj Asocioj. Celojn kaj rimedojn por tiu laboro vortumas “Gvidlinioj por informado” legeblaj en la Jarlibro (p. 9) aŭ konsulteblaj ĉe la adreso: http://uea.org/dokumentoj/gvidlinioj.html. Tamen, por ke la informa laboro, aparte tiu celita al la ekstera publiko, estu efika, ĝi devas esti pli profesieca. Tio signifas, ke ĝi ne povas dependi sole de la bontrovo, emo aŭ malemo de individuaj personoj deklarantaj sian engaĝiĝon. Tial estas bonvena la decido de la Komitato alprenita en la Hanoja UK por efektive profesiigi tiun ĉi sferon de nia agado. Nome la plej supera organo de UEA subtenas la deziron de la estraro trovi rimedojn por havi profesian respondeculon pri informado kaj publikaj rilatoj en la oficeja strukturo de UEA.

Ne eraras tiuj, kiuj asertas, ke la plej baza laboro okazas sur la grupa, kluba, landa niveloj. Multo estas farenda sur ĉi tiuj ŝtupoj por instrui novajn lingvo adeptojn, por altigi la nivelon de la ĝisnunaj membroj, por rilati kun eksteraj instancoj. Sur la landa nivelo samtempe okazas la ĉiujara elektado de aparte talentaj personoj por laboro en la supera, tegmenta asocio de nia movado, en UEA. La ĉi-rilata suvereno estas ĝia Komitato, sed ne sufiĉas delegi al ĝi sialandan reprezentanton. Ankaŭ Komitatanojn ŝarĝas la tasko raporti al sialandaj medioj pri la laboroj efektivigataj de UEA, pri la agadoj je kies kunlaboro kalkulas UEA.

Unu el la plej gravaj taskoj, kiujn en la lastaj jaroj frontas UEA, estas ĝia nova Strategia plano, traktata en la Komisiono por la Strategiaj Demandoj sub la gvido de Mark Fettes. Prezentante dum la komitata kunsido la rezultojn de la ĝisnunaj laboroj kaj “Strategian Vizion por UEA”, prilaboritan printempe 2012, li alvokis ĉiujn individuajn membrojn, landajn kaj fakajn asociojn kunlabori en la diskonigo kaj pridiskuto de tiu dokumento tiel, ke ĝi povu esti akceptita de la Komitato de UEA en la Universala Kongreso en Rejkjaviko en 2013.

En tiu laboro gravas ĉies kontribua voĉo.

Barbara Pietrzak, Ĝenerala Sekretario de UEA

[FORIGITA!: bildo]

La Komitato voĉdonas en Hanojo pri la kongresa rezolucio

Retrorigarde al la 97-a UK

Inaŭgura parolado de la Prezidanto

En la Solena Inaŭguro de la Hanoja UK Probal Dasgupta esprimis la kontenton kongresi en lando, kiun karakterizas plejparte junulara movado.

Ni ĉiuj niamaniere klopodas inde festi ĉi-jare la 125-jaran jubileon de Esperanto. Sed Zamenhof mem, kiam li iniciatis la lingvon, estis nur 28-jara junulo. Ni tial estas ege kontentaj povi kongresi en la jubilea jaro en lando, kiun karakterizas plejparte gejunula movado.

Multaj el vi scias, ke TEJO jam okazigis ĉi tie sukcesan IJK. Parolante antaŭ tiom juna movadanaro, mi sendube aspektas arkaikule, ĉar mi komencas mian paroladon per cito el la revuo Esperanto de januaro 1968! Tamen komprenu, mi aparte klare memoras mian UEA-membreco-inaŭguran numeron, kaj do indulgu min, mi petas. Aperis en tiu revunumero oficiala komunikaĵo de la Akademio de Esperanto. El ĝia teksto mi citos nur unu gramatikan ekzemplofrazon, pri kiu mi petas vin pensi. La frazo tekstis “La domoj detruitaj dum la milito estos rekonstruataj en 1970”.

Pensu, mi petas. En la jaro 1968, miaj antaŭuloj en la Akademio de Esperanto konstruis gramatikan ekzemplofrazon ĉirkaŭ la esprimo “la milito” kun la unika kompreno, ke temus pri la dua mondmilito. Ĉu la membroj de la Vjetnama Pacdefenda Esperanto-Asocio pretis en 1968 diri “la milito” por signi alian militon ol tiun, kiu brulis ĉirkaŭ ili en Vjetnamujo kaj ĝiaj apudlandoj? Ĉu ili pretis revi, ke la domoj detruitaj dum tiu katastrofa milito estos rekonstruataj jam post du jaroj? Ĉu io doma aŭ homa efektive estis rekonstruata en la Vjetnamujo de 1970?

La gvidantoj de la Akademio de Esperanto en novembro 1967, definitivigante tiun oficialan komunikaĵon, neniel povus rimarki, ke la supozo pri la unika atentindeco de ilia eŭrope lanĉita militego jam cedas antaŭ novaj atentadoj en nova mondo. Eĉ la gejunuloj en Esperantujo neniel konsciis en 1967, ke jam en 1969 ili subskribos Deklaracion de Tyresö, kaj ke el ĝi sekvos drasta remuldo de Universala Esperanto-Asocio mem. Tamen, ĝuste la 30-an de januaro 1968 — senrilate al la akademia teksto en la revuo Esperanto — la respektivaj gravecoj de la diversaj militoj de la dudeka jarcento estis draste reviziataj.

Mi aludas al tiu turnopunkta kampanjo en la vjetnama milito, kiu miakomprene portas la oficialan nomon Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy, “ĝenerala ofensivo kaj sturmo”, bonvolu pardoni mian fremdulan elparolon. La okcidenta gazetaro baptis ĝin la Ofensivo de Tet, ĉar ĝi komenciĝis en la novjara festo, en Tet. Se mi bone komprenas, ankaŭ la vjetnama toleras la neformalan priskribon Tết Mậu Thân, “Tet en la jaro de la simio”, apud la oficiala nomo de tiu kampanjo. Ekde Tết Mậu Thân, ne nur evidentiĝis, ke la eksterlandaj agresantoj ne povos triumfi. Okazis io pli grava: la vjetnama popolo sinofere batalanta por sia libereco trafis la tutmondan atenton.

La tiutempa atentemo en la mondo estis juna; la gejunuloj plej angore kaj energie atentis la brulantajn temojn de tiu epoko. Iuj el tiuj atentaj gejunuloj, ekde la Deklaracio de Tyresö en 1969, transformis UEA en asocion konscian interalie pri la bezonoj kaj aspiroj de la longe ekspluatataj homoj en la sudaj landoj. Sen la ekzemplo de Vjetnamujo por veki la konsciencon de la monda junularo, eble UEA ne sukcesus jam ekde 1969 remobiliziĝi kiel asocio celanta ŝanĝi la mondon.

Ĉu mi volas lasi la impreson, ke nur per la milito mem, markita per mejloŝtonoj kiel la kampanjo Tết Mậu Thân en 1968 — aŭ la pli frua decida venko kontraŭ la franca armeo en Điện Biên Phủ en 1954 — la vjetnamoj gravuris sian memorindecon en la homa historio? En la historio de la nacioj, eventuale jes. Sed la Esperanto-kongresoj ne kunvenigas naciojn; en niaj kongresoj renkontiĝas “homoj kun homoj”.

Por tion tute klare ilustri, mi nun legos por vi teksteron pri unu vjetnamino, kies kuraĝo kaptis la atenton de la korifea inisto Dorothy Dinnerstein kaj estas menciita en la verko The Mermaid and the Minotaur (La marvirineto kaj la minotaŭro) de Dinnerstein. En tiu klasikaĵo de tutmonde konata usona inisto, ni legas sur p. 164 jenan teksteron — kaj mi citas:

“Vidu la memorindan scenon en la verko La vilaĝo Ben Suc de Jonathan Schell. [Temas pri vilaĝo, kiun la usona armeo detruis en januaro 1967 dum la operaco Cedar Falls.] Laŭ Schell, unu malgranda, tute senhelpa dommastrino de kamparana familio en Ben Suc sukcesis timigi, hontigi kaj dum momento tute haltigi la altan soldaton, kiu kun vira aplombo, reprezentante arogantan nacion certan pri sia historia rolo, venis por neniigi ŝian hejmon. Tio, kio teruris lin, estis ŝia kolera diraĵo ‘Kion diable vi faraĉas en mia kuirejo!’ — diraĵo klare komprenita malgraŭ la lingva baro. La leganto de Schell kaptas, ke tiu arketipa asertego de la sankteco de la hejma kuirforno portis por la soldato tonon de neignorebla virina aŭtoritato. Ĝi draste efikis sur lin kvankam li estis armita kaj senkompare pli forta, kaj kvankam tiu kuirejo estis laŭ liaj normoj nekredeble, patose senrimeda, eĉ forblovebla.” Mi finas la citon el Dorothy Dinnerstein.

Mi reliefigas tiun mencion de vjetnama kamparanina kuraĝo ĉar ĝi revizitas kun vi tiujn sesdekajn jarojn, kiam la tuta mondo ekatentis Vjetnamujon. Sed la heroino de la rakonto de Jonathan Schell, rerakontita de Dorothy Dinnerstein, ne estas la sola vjetnamino, kiun ni atentu en tiu ĉi renkontiĝo de “homoj kun homoj”. Mi altiru vian rigardon sur virinon prezentitan de Nguyễn Du en sia epopeo Truyện Kiều (La Rakonto pri Kjeŭ). Kvankam tiu ĉefrolulino Vương Thúy Kiều estis figuro pekina unue prikantita en la ĉina literaturo, tamen ĝuste la vjetnama rebildigo de ŝia tragedia sed heroa vivo delonge inspiras tutan nacion — kulture dirite, Kjeŭ fariĝis adopta vjetnamino. La epopeo nun, en esperantigita vesto, eniris la libroserion Oriento-Okcidento kaj fariĝas tutmonde disponebla ekde ĉi tiu kongreso en Hanojo. Al la grandioza tradukinto Lê Cao Phan kaj al la diligenta kolegaro, kiu kunlaboris kun li por inde aperigi tiun amatan vjetnaman klasikaĵon en Esperanta redono, mian aplaŭdon — kaj ankaŭ la vian, mi petas!

Post epopea suferado kaj heroa kontraŭstarado kontraŭ la agreso kaj la maljustoj, fine tamen necesas rekonstrui la domojn detruitajn dum la milito. Kaj ankaŭ se ni konsentos ignori la nerealisman jarindikon 1970, nia Akademio prave decidis jam en 1967 emfazi, ke ili estos rekonstruataj. La rekonstruado de bona, sana, feliĉa vivo estas senfina tasko; oni neniam finas ĝin. Kaj ĉiam restas atentinda en tiu vojaĝo al la vera paco la rolo de la virinoj, kiuj, vole-nevole, restas niaj ĉefaj gvidantoj, kiuj “en laboro paca ne laciĝos”. Ege gravas la fakto, ke la ĉefrolulo en La Rakonto pri Kjeŭ estas virino.

En Vjetnamujo, ni povas esti certaj, ekzemple, ke la virinoj, kiuj transvivis la elpelon de la tuta loĝantaro el la vilaĝo Ben Suc, ludis kaj plue ludas la ĉefan rolon en la rekonstruado de kolektiva vivo. Sed, sinjorinoj kaj sinjoroj, ne nur soldatoj en militoj detruas la normalan vivon kaj neniigas vilaĝojn. Ankaŭ la malsaĝa konstruado de grandaj digoj en mia respubliko okazigis tiun katastrofon al sennombraj komunumoj; ankaŭ tie la gvidan rolon en la rekonstruado de homa vivo post tia homfarita katastrofo transprenis la virinoj.

Mi nun petas vian permeson reveni de la virina temo al tiu gejunula temo, ĉe kiu mi komencis ĉi tiun paroladon. Ĉar ankaŭ de la juna generacio ni prave atendas konsilojn kaj eĉ gvidadon.

Ni ĉiuj rimarkis, ke la vjetnamoj brile ekzemplis la arton konstrui pontojn kun eksaj malamikoj por povi efike kunlabori en “laboro paca”. Praktiki tiun arton eble ne prezentas emociajn malfacilegojn por la juna generacio, kiu ne mem spertis la militon. Eble. Neniu el ni kuraĝu juĝi la spertojn kaj sentojn de aliaj. Ni ĉiam devadas multon lerni unu de la alia. Jen la ĉefa leciono de la Esperanta pedagogio.

Nun mi kaj vi lernos de la aliaj prelegantoj sur tiu ĉi kongresa podio. Koran dankon pro via atento.

UEA honorigis, premiis kaj diplomis

En la 97-a UK estis solene anoncitaj novaj Honoraj Membroj kaj ricevantoj de movadaj diplomoj kaj premioj pro meritplenaj aktivaĵoj.

Du novaj Honoraj Membroj

Hori Jasuo naskiĝis en 1941. Li diplomiĝis en la Ŝtata Universitato de Kioto en 1965, laboris kiel instruisto de la angla lingvo kaj emeritiĝis en 2005. Esperantisto ekde 1960, li estas membro de Japana Esperanto-Instituto kaj ekde 2005 ĝia vicprezidanto. Li estis ĉefredaktoro de la organo de JEI, La Revuo Orienta, de 1995 ĝis 2008, kaj li plu estas redakciano. De 2001 ĝis 2008 li estis prezidanto de la Komisiono pri la Azia Esperanto-Movado, kies bultenon Esperanto en Azio li redaktas ekde 2001. En LKK de la 92-a UK en Jokohamo (2007) li respondecis pri la gazetara servo. De 2007 ĝis 2010 li estis estrarano de UEA pri landa kaj regiona agado. Ekde 1996 Hori estas loka delegito de UEA kaj fakdelegito pri edukado. Li multe vojaĝis en Azio por instrui Esperanton kaj helpi lokajn klubojn.

En 2011 Hori ricevis la Premion Onisaburo Deguĉi pro la diskonigado de la japana kulturo per prelegoj, artikoloj kaj libroj, inter kiuj elstaras la libroserio Raportoj el Japanio, en kiu aperis jam 14 volumoj ekde 1997. En 2004 li ricevis la Premion Ossaka de JEI. Li ankaŭ multe raportis en Interreto pri la vivo post la tertremo, cunamo kaj atomcentrala katastrofo en Japanio en marto 2011. Pri tiu temo li publikigis la libron Tertrema katastrofo de Japanio 2011. En 2009 kaj 2011 li ricevis la unuan premion en la literatura konkurso de JEI.

György (Georgo) Nanovfszky naskiĝis en 1942 kaj lernis Esperanton en kursoj de Julio Baghy kaj Alfonz Pechan. Ekzameniĝis pri lingva kapableco en 1958. Ekde tiam li aktivas movade kaj publikigas verkojn, artikolojn kaj tradukojn. Li estis prezidanto de Studenta E-Klubo en Budapeŝto 1958-1960 kaj kunorganizanto de la 14-a IFEF-kongreso en 1962 en Budapeŝto. De 1963 ĝis 1968 li aktivis en la Moskva E-klubo “Fajrero”, vizitante la renaskiĝintajn klubojn en Siberio, Kaŭkazio, Leningrado kaj Irkutsk. Nanovfszky doktoriĝis pri ĝenerala lingvistiko en la Budapeŝta Universitato ELTE en 1973. Li estis funkciulo de UNCTAD en Ĝenevo 1982-85, ankaŭ reprezentante UEA ĉe UN en Ĝenevo. De 1983 ĝis 1988 li estis ĉefredaktoro de la revuo Planlingvistiko.

Kiel hungara ambasadoro en Moskvo 1992-98 Nanovfszky helpis reaktivigi la movadon en Moskvo kaj tutlande. Li estis profesoro de la Moskva internacia universitato Justo 1994-2011. En 1996 li doktoriĝis pri politologio en la Rusia Akademio de Sciencoj. Membro kaj profesoro de AIS li estas ekde 1998. De 1998 ĝis 2006 li estis prezidanto de Hungaria Esperanto-Asocio kaj komitatano A ĉe UEA. Kiel ambasadoro en Singapuro 2002-2005 li aktivigis lokajn esperantistojn organizante regulajn renkontiĝojn. Ekde 2007 li estas honora prezidanto de HEA.

Premio Deguĉi al Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia

Ges-roj Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia ricevis la ĉi-jaran Premion Onisaburo Deguĉi. La Estraro de UEA aljuĝas tiun “esperantistan pacpremion” pro agado, kiu per Esperanto antaŭenigis internacian amikecon kaj solidarecon en la spirito de D-ro L.L. Zamenhof kaj Onisaburo Deguĉi. La Premio estis starigita en 1987 per donaco de Oomoto; ĝi konsistas el diplomo, monsumo de 2000 eŭroj kaj donaceto de Oomoto.

Ges-roj Grattapaglia laboras ekde 1974 volontule en Brazilo en la bieno-lernejo Bona Espero, esperantista eduka institucio por infanoj en socia risko. De multaj jaroj ili agas en la internacia Rotaria movado favore al Esperanto. Ili aktive kontribuis por la videbligo de Esperanto en Rio+20, la konferenco de UN pri daŭripova evoluo, kiu okazis en Rio-de-Ĵanejro en junio ĉi-jare, 20 jarojn post la unua tia konferenco en 1992, en kiu ili ankaŭ aktive partoprenis.

La decido pri la premio estis anoncita en la Solena Fermo de la 97-a UK en Hanojo. Ĉar ges-roj Grattapaglia ne povis veni al tiu UK, la Premio estis transdonita al ili en la Itala Esperanto-Kongreso, kiu okazis de la 18-a ĝis la 25-a de aŭgusto en Mazaradelvalo, Sicilio.

Diplomo de UEA al 12 elstaraj agantoj

En la Solena Fermo de la 97-a UK en Hanojo oni anoncis la nomojn de 12 Esperanto-aktivuloj, kiujn la Estraro de UEA honorigis per Diplomo pri Elstara Agado aŭ per Diplomo pri Elstara Arta Agado.

Diplomo pri Elstara Agado: Huang Yinbao (Trezoro) el Ĉinio pro agado en la instruista Esperanto-movado; Dennis Keefe el Ĉinio pro la iniciato de lingvaj festivaloj kaj evoluigo de metodoj de Esperanto-instruado, kaj de universitata uzado de Esperanto; Potturu V. Ranganayakulu el Hinda Unio pro agado sur loka kaj monda niveloj kaj pro verkado de Esperanto-lerniloj; Boĵidar Leonov el Bulgario pro Esperanto-agado en sia lando kaj aparte en universitataj medioj; Barbara Despiney kaj Renée Triolle el Francio pro longtempa reprezentado de UEA ĉe Unesko; Halina Gorecka el Rusio pro prizorgado de la eldonejo Sezonoj kaj la revuo La Ondo de Esperanto; Alvaro Motta kaj Rafael Henrique Zerbetto el Brazilo pro agado ĉe Rio+20, la konferenco de UN pri daŭripova evoluigo en Rio-de-Ĵanejro en junio ĉi-jare.

Diplomo pri Elstara Arta Agado: Mikaelo Bronŝtejn el Rusio pro longtempa kontribuo al la Esperanta literaturo kaj muzika kulturo; Julián Hernández Angulo el Kubo pro longtempa kontribuo al la Esperanta muzika kulturo; Ulrich Becker el Usono pro la gvidado de la eldonejo Mondial kaj la eldonado de la revuo Beletra Almanako.

La unua premio Diana Aitai al Zhao Wenqi

La ĉina junulo Zhao Wenqi fariĝis la unua ricevanto de la Premio Diana Aitai, kiun UEA starigis per donaco de la estona esperantisto Peeter Aitai por omaĝi la memoron de lia filino Diana, kiu forpasis nur 22-jara en tragika akcidento en januaro 2011. La premio celas rekoni kaj kuraĝigi la plej junan aktivan anon de la Internacia Koruso de Universala Kongreso. Diana Aitai mem estis korusano en la UK-oj de Roterdamo (2008) kaj Bjalistoko (2009).

La premio sendube faris al la 22-jara Zhao Wenqi, studento de filozofio el la urbo Harbin, lian unuan Universalan Kongreson eĉ pli memorinda. Ĝi konsistas el diplomo kaj monsumo de 100 eŭroj.

Premioj de Fondaĵo Antoni Grabowski

Fondaĵo Antoni Grabowski (FAG), starigita antaŭ pli ol dudek jaroj dank’ al donaco de s-ro Adam Goralski, celas subteni la Esperantan kulturon. Ĝi aljuĝas premiojn kaj subvenciojn meze ĉiun duan aŭ trian jaron. En la Hanoja UK estis anoncitaj la ĉi-jaraj premioj.

Premion de 650 usonaj dolaroj ricevis la elstara figuro de la Esperanta kulturo, specife beletro, la nederlanda intelektulo Gerrit Berveling. Jen la pravigo de la komisiono de FAG, kiu konsistas el Ulrich Lins, István Ertl kaj Shi Chengtai:

Impone sonas eĉ simpla listigo de la postenoj de Gerrit Berveling en Esperantujo: prezidanto de la landa Esperanto-asocio en Nederlando, membro de la Akademio, redaktoro de la literatura revuo Fonto kaj de la rubriko “Spirita vivo” en Monato. Sed vere konsterne estas konsideri la amplekson de lia verkaro originala kaj beletra: ĉe la Libroservo de UEA haveblas 17 titoloj liaj kiel aŭtoro kaj 51 kiel tradukisto. Ĉe la aŭtoro Berveling vicas abunda manpleno da poemaroj; studoj beletraj, bibliaj, religiaj; la romano Fadenoj de l’ amo; skizoj el lia vivo de pastoro, pluraj kajeroj da rememoroj, vojaĝimpresoj...

Kiel tradukisto, li plugis ĉiujn kampojn klasikajn, hebrean, helenan kaj precipe la latinan, ekde Cicerono, Horacio, Katulo kaj Marcialo ĝis Johano Hus kaj Erasmo de Roterdamo. Eble plej imponas lia grandioza projekto, ekzistanta en neniu alia lingvo, multvoluma Antologio Latina, kiu prezentas verkojn latinlingvajn ekde la komenco ĝis la nuntempo. La premio de Fondaĵo Antoni Grabowski rekompencas kleron kaj diligenton, arton kaj fekundon en la persono de Gerrit Berveling.

Premion je la sumo de 500 usonaj dolaroj ricevis la Esperanto-aranĝo ARKONES. La komisiono pravigis sian elekton jene:

Ĝis nun la subteno de FAG koncentriĝis al individuoj kaj institucioj. Ĉi-jare unu el la du premioj iras unuafoje al renkontiĝo, kultura aranĝo, kiu iusence jam iĝis “institucio”, kreante tradicion kaj allogante lojalan, engaĝitan partoprenantaron: ARtaj KONfrontoj en ESperanto (Arkones) en Poznano, Pollando. Ĝi estis iniciatita de artemaj kaj lingvemaj polaj (eks)studentoj en 1985, kiam ankoraŭ regis komunisma reĝimo. Tra la jaroj la aranĝo kreskis kaj internaciiĝis; ĝi celas publikon ne nur junularan, sed plue estas ĉefe organizata de gejunuloj. Arkones distingiĝas per tre varia programo, kovranta preskaŭ la tutan spektron de la Esperanta kulturo: estas kutime trideko da prelegoj, koncertoj, spektakloj, laborgrupoj, diskutoj kaj konkursoj.

La aranĝo vivas pro la laboro de volontuloj. Kelkaj konataj nomoj aperas, sed estas ĉiam altirataj ankaŭ novaj talentuloj. En Arkones, kiun aŭspicias UEA kaj TEJO, nun kutime partoprenas pli ol 200 homoj el pli ol 20 landoj. Notindas, ke ĝi estas tempe kaj organize ligita al la studprogramo “Interlingvistikaj studoj” de Universitato de Adam Mickiewicz en Poznano. La partoprenantoj entuziasme raportas, ke Arkones donas al ili ne nur intelektan riĉigon, sed ankaŭ plezuron. Ne estas mirige, ke ĝi apartenas al la plej viglaj kaj popularaj manifestacioj de la Esperanta kulturo. Tion FAG per sia premio celas rekoni.

Premio Cigno 2012

La Estraro de Fondaĵo Cigno decidis aljuĝi la Premion Cigno 2012 al Esperanto-Asocio de Britio (EAB), pro ĝia modela informa agado, kiu instigis, interalie, la aperigon de artikoloj en gravaj ĵurnaloj kiel The Telegraph kaj The Economist, kaj pro la informa kampanjo kadre de la Internacia Festivalo de Lingvoj ĉe la Universitato de Sheffield, kaj en la vaste spektata televida programo “BBC-Matenmanĝo”, kiu atingis pli ol milionon da homoj.

La decido ne estis facile farebla, ĉar ankaŭ aliaj landaj asocioj, kiuj partoprenis la konkurson, montris seriozajn klopodojn por konigi la publikon pri nia lingvo. Tio montras valoran engaĝiĝon ene de la landaj asocioj prioritatigi la informan agadon. Gratulon al ĉiuj!

Fondaĵo Cigno estis starigita en decembro 2011 por premii la agadon de landa asocio ene de Eŭropa Unio, kiu plej bone informis la eksteran publikon pri Esperanto dum la periodo de unu jaro.

Ayako Kawakita

AERA-renkontiĝo dum la Hanoja UK

La 2-an de aŭgusto 2012 je la 11-a horo en la plenŝtopita salono Urbanová renkontiĝis interesiĝantoj pri la esperantlingvaj elsendoj kun reprezentantoj de Pola RetRadio, Radio Havano-Kubo, la melburna 3ZZZ kaj Muzaiko. Estis peritaj salutoj en la nomo de Ĉina Radio Internacia, kies reprezentanto devis pli frue forlasi la kongresurbon, kaj en la nomo de Radio Vatikana.

Post mallonga prezento de la programoj fare de la ĉeestantaj reprezentantoj de la unuopaj emisiantoj, la aktuala stato de la apartaj skipoj kaj problemoj, kiujn ili frontas, sekvis vigla opiniinterŝanĝo kun la venintaj radioamikoj. Oni parolis pri la daŭra graveco de la radioprogramoj por novaj lingvoadeptoj kompreni la esperantlingvan parolon kaj pri la signifo de la E-elsendoj por spertaj esperantoparolantoj, kiel ĉiutaga lingvomedio. Krom la eduka kaj lingvoaltiga rolo estis reliefigita la kultura aspekto de la kreataj E-programoj.

Se temas pri la E-radiofonio senĉese gravas la aktualeco de la perataj informoj kaj tiel Pola Retradio informis pri la jam elsenditaj kaj planataj prikongresaj raportoj en siaj E-elsendoj rekte el la kongresurbo. Ankaŭ la kunsido de AERA estis sonregistrita kaj post prilaboro estos prezentita en la aŭtunaj elsendoj de Pola Retradio (http://retradio.posterous.com).

Barbara Pietrzak

TEJO tutmonde

Muzaiko: moderna, junstila retradio

Aŭskultu, kunkreu kaj subtenu la tutvolontulan retradion

Muzaiko, la kunvolontula, tutesperanta kaj tutmojosa* retradio-kanalo, kiu senĉese elsendas muzikon, novaĵojn, babilajn programerojn kaj reklamojn el kaj al Esperantujo, ekde oktobro 2012 havos eĉ pli por proponi al la aŭskultantoj. Estas plano por pluraj novaj programoj, inter ili regula elsendo kun Esperantaj muzikistoj pri apartaj muzikpecoj, kun aktiva partopreno de la aŭskultantoj.

* Mojosa: modernjunstila (junulara slango).

Dum la iomete pli ol unujara historio, la teamo de Muzaiko kreskis de kelkopa grupeto al tutmonda volontularo kun kontribuoj el ĉiuj mondopartoj, kaj entute el pli ol 30 landoj. La pliriĉiĝon de Muzaiko montris ne nur la ĉiutage freŝaj elsendoj inter oktobro 2011 kaj aprilo 2012, sed ankaŭ ke dume kvinobliĝis la muzikpecoj ludataj en Muzaiko. Por atingi tion la teamo de Muzaiko ricevis sindonan helpon de pluraj eldonejoj, artistoj, podkastantoj, asocioj kaj retejoj (legu pri ili ĉe http://muzaiko.info/partneroj). La rapidan evoluon kaj la gravecon de Muzaiko la komitato de UEA rekonis en la ĉi-jara UK per la sekvaj vortoj: “[La komitato] rekonas la kulturan agadon de Muzaiko kaj instigas subtenon kaj kunlaboron”.

Kiel vi povus partopreni en tiu tutmonda Esperanta retradio? Vi povas legi multon ĉe http://muzaiko.info/partoprenu, nun koncize kelkaj ideoj:

Se vi havas taŭgan voĉregistrilon (eĉ kelkaj poŝtelefonoj sufiĉe altkvalitas):

  • kreu elsendon pri temo, kiu interesas vin,
  • laŭtlegu la novaĵojn por Muzaiko.

Se ne, vi tamen povas helpi Muzaikon:

  • muntante registritajn elsendojn por Muzaiko,
  • komputilumante,
  • kunordigante,
  • disponigante viajn konojn kaj spertojn pri Esperanta muziko kaj voĉregistroj,
  • mondonacante al Muzaiko (ekzemple por aĉeti al nepagipovaj volontulemuloj registrilon),
  • aĉetante varojn de Muzaiko (http://muzaiko.info/subtenu/aĉetante),
  • varbante por Muzaiko spertulojn, novulojn kaj eĉ neesperantistojn per prelegoj, artikoloj,
  • sendante subtenleteron al Muzaiko
  • kaj certe multe pli!

Trovu Muzaikon interrete: muzaiko.info kaj serĉu Muzaikon ĉe sociaj retejoj kiel Facebook kaj Twitter!

Aŭskultu Muzaikon tuj (per komputilo aŭ poŝtelefono), aŭ serĉu malnovajn programerojn en la podkasta arkivejo. Legu detalajn klarigojn pri aŭskultebloj ĉe: http://muzaiko.info/aŭskultu.

Invitu ankaŭ komencantojn aŭ neesperantistojn kunaŭskulti — Muzaiko taŭgas por ĉiuj!

La teamo de Muzaiko
Ĉu vi sciis?

La nomo Muzaiko estas kombino de la vortoj muziko kaj mozaiko, ne nur ĉar dum la elsendoj de Muzaiko alternas muziko kaj parola enhavo, sed ankaŭ pro la bunteco de la temoj kovritaj: de la filozofia parolado de Probal Dasgupta ĝis kredo al la eltrajna raporto de karavanoj — do mallonge: pri ĉio, pri kio temas en Esperantujo! Kaj se vi kredas ke estas temoj ankoraŭ ne tuŝitaj, aldonu ilin mem!

La teamo de Muzaiko deziras al vi ĝuplenan aŭskultadon! Demandoj aŭ konsiloj: http://groups.google.com/group/retradio-projekto?hl=eo kaj i...@muzaiko.info

Strategia bazo por UEA

Konciza diskutdokumento de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj (aŭgusto 2012)

En aprilo 2012 la Komisiono pri Strategiaj Demandoj publikigis 15-paĝan analizon pri la strategiaj bezonoj de UEA. Intertempe venis diversaj reagoj al la dokumento, interalie en la Strategia Forumo ĉe la 97-a UK en Hanojo. La nuna, pli konciza kaj reviziita dokumento, celas antaŭenigi la diskuton, dum la Komisiono plulaboras pri konkretigo de la strategiaj prioritatoj sur diversaj laborkampoj.

1. Celo de la dokumento

1.1. UEA estas baze volontula organizaĵo. Tial ĝia strategio devas eduki, inspiri kaj gvidi, sed ne povas devigi. Efika strategio devas inkluzivi vizion, strukturon kaj programon kiuj allogas kunlaborantojn, kaj oni devas investi pli da tempo kaj atento en komunikadon kaj kundiskutadon, ol necesas en hierarkia kunteksto.

1.2. Tiu ĉi dokumento do celas prezenti ĝeneralan kadron por la strategio de UEA, kun la celo stimuli tian kundiskutadon. Por resti konciza kaj facile trarigardebla, ĝi ne multe traktas la praktikajn detalojn; tiujn oni povos trovi en strategia laborplano pretigota antaŭ la 98-a UK en Rejkjaviko.

2. Celaro

2.1. La kultura, komunika, interhoma potenco de Esperanto estas tre multfaceta kaj plurnivela. Ne eblas ĝin komplete resumi en kelkaj frazoj. Tamen ni devas provi fari tion, unuflanke por klarigi nian agadon al homoj, kiuj scias malmulte pri Esperanto, aliflanke por kontribui al pli fokusita strategio kaj memkompreno inter la esperantistoj mem.

2.2. Por tiu celdifina flanko de la strategio, la Manifesto de Prago restas fundamenta. Neniu alia celdeklaro de la lastaj jardekoj rikoltis tiel vastan reeĥon de la membroj, nek ampleksas tiel vastan gamon de temoj. Eble oni povus resumi tiun ĝeneralan direkton kiel agadon por “lingva justeco” aŭ por “justa, paca kaj daŭripova komunikado en multlingva mondo.”

2.3. Necesas tamen pli tuje komprenebla celdeklaro, kiun oni povus kompari kun la celdeklaroj de aliaj konataj internaciaj asocioj, kiel Amnestio Internacia pri homaj rajtoj aŭ Monda Fonduso por la Naturo pri ekologia politiko. En tiu kunteksto, ni proponas jenan vortumon, kiu atentas la individuan, socian kaj kulturan dimensiojn de la agado de UEA:

(a) Ni laboras por ebligi al ĉiuj homoj tutmonde komuniki, kunlabori kaj kleriĝi facile, efike kaj libere.

(b) Ni laboras por la evoluigo de socioj, kie ĉiuj homoj ĝuas samajn rajtojn, respekton kaj ŝancojn sendepende de siaj denaskaj lingvoj.

(c) Ni laboras por konstrui inkluzivan tutmondan kulturon de paco, homaj rajtoj kaj daŭripova evoluo, gardante kaj protektante la plenan diversecon de lingvoj kaj kulturoj.

(ĉ) Ni kredas ke mondvasta uzado de la internacia lingvo Esperanto grave kontribuas al tiuj homaraj celoj.

3. La kernaj agadkampoj

3.1. Strategio devas baziĝi sur klara bildo pri la amplekso de la programo de UEA. La Komisiono venis al nova, kvaropa etikedaro por la ĉefaj agadkampoj de la Asocio: konsciigo, kapabligo, komunumo kaj kunordigo.

3.2. Konsciigo aludas al ĉiuj manieroj prezenti la realaĵojn kaj la valorojn de la Esperanto-komunumo al homoj, kiuj ankoraŭ ne kapablas sperti ilin persone. Veki intereson aŭ simpation pri Esperanto, ĝiaj historio kaj idearo; pensigi pri la realeco de lingvaj baroj kaj malegalecoj en la nuntempa mondo: prezenti ion interesan el nekonata kulturo (menciante la rolon de Esperanto en la perado); inviti al partopreno en difinita kurso aŭ aranĝo — tiuj estas ekzemploj de praktika konsciiga laboro. Nepras trovi novajn manierojn ĝenerale altigi la nivelon de la konsciiga laboro, tiel ke la malfortaj landaj kaj lokaj movadoj lernu de la fortaj (kaj inverse), kaj la novaj aktivuloj lernu de la malnovaj (kaj inverse). En tia tutmonda kunagado, UEA devas ludi kernan rolon.

3.3. Kapabligo kovras ĉiujn agadojn, kiuj celas helpi la homojn partopreni pli aktive kaj profunde en la vivo de la komunumo. Temas ne nur pri instruado de la lingvo je diversaj niveloj, sed ankaŭ pri kultura kaj interkultura klerigado, kaj pri aktivula trejnado diversspeca kaj diverscela. Grandparte tiu kapabligado okazas en neformalaj kadroj, ekster la sistemoj de ŝtataj lernejoj, universitatoj, profesiaj kursaroj ktp. Pli kaj pli ofte ĝi okazas almenaŭ parte per Interreto. Historie tiu agado ne okupis centran lokon en la strategio de la Asocio; estonte, ĝi devos.

3.4. Komunumo konsistas el la kompleksa reto de interhomaj rilatoj, kulturaj tradicioj, organizoj, aranĝoj, komunikiloj kaj tiel plu, kiuj donas al Esperanto ĝian vivon. UEA ne estas identa kun tiu komunumo, sed kiel la plej granda kaj inkluziva tutmonda asocio de esperantistoj ĝi ludas tre gravan rolon en ĝi, praktike kaj simbole. La graveco de UEA fontas el ĝia kapablo arigi grandan nombron da homoj el multaj landoj kaj el ĝia atingo de alta nivelo organiza, lingva, kultura kaj intelekta. Ĉiuj strategiaj prioritatoj devus mezuriĝi laŭ sia kontribuo al tiuj kapabloj.

3.5. Per tio ni venas al la kvara agadkampo, kunordigo. En la diverseco de la Esperanto-movado kuŝas granda forto, sed ankaŭ signifaj baroj al komunikado kaj kunlaboro. Certagrade la sukceso de UEA kuŝas en ĝia kapablo enteni diversajn konkurencajn vidpunktojn kaj tendencojn. Tial tre gravas la komunikaj fluoj en la Asocio, la travidebleco de la decidoj, la efikeco de la strukturoj kaj la reputacio de la gvidantoj. Tiurilate la publikaj postuloj multe kreskis en la lastaj jaroj. Venis tempo por funda repripensado de niaj organizaj formoj kaj tradicioj, cele al asocio pli malfermita, inkluziva kaj efika.

3.6. Ĉiu agadkampo konsistas el pluraj specoj de agado, kiujn oni povas organizi per diversaj rimedoj. Tiel la nova strategia laborplano de UEA devos esti plurnivela. Sur la plej ĝenerala nivelo oni bezonas superrigardon kaj vizion. Sur la dua nivelo ĉiu agadkampo ricevu apartan, pli detalan priskribon, kiu analizas la organizajn rimedojn, prioritatojn kaj bezonatajn investojn. Sur la tria nivelo necesas laborplano por la unuopaj instancoj, kiuj kunordigas la agadon sur internacia nivelo. Sur la kvara nivelo necesas atenti la konkretajn bezonojn en difinitaj landoj, la diversajn manierojn en kiuj individuoj povas aktive kontribui, la tempoplanon por difinita jaro kaj simile. En ĉi tiu dokumento ni traktas precipe la unuan el tiuj niveloj, sed ni donas ankaŭ iomete pli detalan priskribon de la diversaj agadkampoj en sekcioj 6 (Konsciigo), 7 (Kapabligo), 8 (Komunumo) kaj 9 (Kunordigo).

4. Kreskigo de la membraro

4.1. UEA dependas grandparte de kotizoj kaj donacoj por financi sian agadon, kaj do la kreskigo kaj aktivigo de la membraro, individua kaj asocia, estas baza elemento de ĝia strategio.

4.2. Rigardante la kvar agadkampojn tra tiu lenso, oni vidas, ke ili kune konsistigas vojon por konduki homojn el la ĝenerala publiko al aktiva partopreno en la Esperanto-komunumo. Necesas emfazi, ke tiu ĉi ne estas io aparta de la “movado”. La multflanka kultura agado de nia komunumo ne nur donas spiritan kontentiĝon, sed ankaŭ vekas intelektan intereson, kaj pruvas kaj disvolvas la esprimpovon de Esperanto. La agadkampo Komunumo celas subteni kaj evoluigi tiujn flankojn de la movado. Tamen, sukceso sur tiu kampo dependas ankaŭ de la alfluo de novaj aktivuloj kun la bezonataj lingvaj kaj aliaj kapabloj — la celo de la agadkampo Kapabligo. Siavice, motivi la homojn fari la necesan investon de tempo, mono kaj energio por kapabliĝi estas la esenco de la kampo Konsciigo. Do, UEA ne rajtas neglekti aŭ elstarigi unu el tiuj tri kampoj: ili estas partoj de unueca kaj dinamika tuto, kiun ĝi provu fari pli kohera, harmonia kaj efika kadre de la agadkampo Kunordigo.

4.3. Dinamika estas ankaŭ la rilato inter UEA kiel asocio de individuaj membroj kaj UEA kiel koalicio aŭ federacio de landaj asocioj. La strategio devas funkcii sur ambaŭ niveloj; t.e. el ĝi devus rezulti ankaŭ pli aktivaj kaj fortaj landaj asocioj, ne nur UEA kun pli granda kaj vigla individua membraro. Tio signifas, ke ĉiu landa asocio devos pensi pri sia strategio sur la kvar agadkampoj, ĉar la argumentoj de la antaŭa paragrafo validas ankaŭ landnivele. “Aliĝo” al UEA nun estas esence formala paŝo, kiu donas al landa asocio kun pli ol 100 membroj la rajton je komitatano A, sed ne difinas pli strikte ĝiajn respondecojn. Imagu, se ĉiu landa asocio devus formale deklari la kampojn, sur kiuj ĝi volas kunlabori, kaj ĉiujare raporti pri sia agado sur tiuj kampoj en rilato al la strategia plano de UEA. Tio estus unu maniero atingi pli da kohereco en la agado kaj pli bonan informfluon inter la diversaj asocioj. Same klaraj devus esti la respondecoj de la internacia asocio por konkrete helpi la landajn asociojn, por ke la rilatoj kaj la sindevigoj ne estu nur unudirektaj.

5. La graveco de Interreto

5.1. La klasikaj aliroj al strategia planado emfazas la pritaksadon de “ŝancoj kaj minacoj” en tiuj sferoj de la socia vivo, kiuj plej rekte tuŝas la agadon de la organizo. Tio estas tre malfacila defio en la kazo de tutmonda asocio kiel UEA. Nuntempe, tamen, unu faktoro klare elstaras tutmonde: la disvastiĝo de Interreto. Dum la tuta ekzisto de la lingvo, neniu teknika inventaĵo aŭ socia transformiĝo havis tiel profundan efikon sur ĉiuj agadkampoj kaj en ĉiuj landoj. Ĝi do meritas sisteman atenton kaj krean utiligon en ĉiuj aspektoj de nia agado.

5.2. Aliflanke, kompreneble, ni devas gardi nin kontraŭ la tento obsediĝi de la reto, kvazaŭ niaj problemoj estus solveblaj per ĝusta apliko de teknika scio. En la fina analizo, Esperanto estas afero de homaj rilatoj, homaj deziroj kaj esperoj, homaj streboj, kaj la reto estas nur rimedo (aŭ rimedaro) por ties plenumo. Tial necesas pensi ne nur pri tio, kion ni povas atingi per la reto, sed ankaŭ kion ni ne povas atingi, aŭ povas pli oportune atingi per aliaj rimedoj.

5.3. Tiun konstaton la Komisiono enkonstruis en sia traktado de la kvar agadkampoj. Sur ĉiu kampo ni demandis nin, kion ni povus atingi en la venontaj kvin jaroj — kio estas la celinda vizio, kaj kiuj estas la plej prioritataj paŝoj, kiuj kreos bazon por postaj atingoj? Kaj poste: kiel plej bone uzi la reton kadre de tiuj prioritatoj? Tial sur ĉiu agadkampo oni trovas kvazaŭ du kolonojn de la strategio, unu retan, unu pli ĝeneralan. Ilin oni devas trakti kune, ne dise, ĉar unu devus apogi la alian (aŭ, se vi preferas arkitekturan bildon, ambaŭ necesas por porti la strategian arkon).

6. Agadkampo Konsciigo

6.1. Eblas difini multajn ŝtupojn de la agado por Konsciigo, ekde ĝenerala publika akcepto de la lingva kaj kultura realeco de Eperanto ĝis profunda konvinkiĝo pri ĝia valoro por individuoj kaj socioj. Komuna inter tiuj ŝtupoj estas la bezono de (a) ĝisdataj kaj ĝustaj informoj pri la Esperanto-movado tutmonde, (b) klereco pri lingva komunikado kaj lingva diverseco, kaj (c) kono de metodoj kaj strategioj de informado, merkatiko kaj lobiado.

6.2. La unua bezono (a) klare indikas la kernan rolon, kiun la reto devas ludi sur ĉi tiu kampo. Tial nia unua rekomendo koncernas la kreon de nova Reta Komisiono pri Informado (ReKI), kiu celu kunlaborigi la plej aktivajn homojn landnivele kaj internacie kadre de komuna retpaĝaro (eventuale renovigita esperanto.net). ReKI kolektu, evoluigu kaj disponigu praktikajn rimedojn por la informa agado en kiel eble plej multaj lingvoj, simile kiel la paĝaro edukado.net subtenas la laboron de instruistoj. ReKI respondecu ankaŭ pri la ellaboro de trejnprogramo responde al bezono (c). La celo estu kultivi komunumon de centoj aŭ miloj da kunlaborantoj, provizante ilin ne nur per bonaj materialoj kaj fidindaj informoj kaj argumentoj, sed ankaŭ per trejnado pri ĵurnalismo, retpaĝa redaktado, lobiado, reklamado kaj simile.

6.3. Dum ReKI celu subteni amasan informan agadon, restu grava rolo por la Centro por Esploro kaj Dokumentado (CED). Kiel organizo por lingva justeco, UEA nepre bezonas organon kiu okupiĝas pri lingvopolitiko en vasta senco, kapablas respondi en informita kaj trafa maniero al evoluoj en la publika aŭ interregistara sferoj, kaj povas antaŭenpuŝi la pensadon pri tiuj demandoj en- kaj ekstermovade. Ni do proponas doni al CED pli centran lokon en la strategio de UEA, kun respondeco i.a. pri la ellaboro de aktualaj studoj kaj argumentoj kun bazo en la faka literaturo kaj en la agado de Unuiĝintaj Nacioj kaj aliaj internaciaj organizoj. La propono ellabori “indekson de lingva justeco,” nun prilaborata de internacia laborgrupo, povus aldoniĝi al tiu taskaro. Tio signifas ĝisfundan reorganizon de CED por ligi al ĝi pli da lingvistoj kaj aliaj fakuloj, disponigi al ĝi modestan buĝeton kaj disvolvi ĝian kapablon akiri ekstermovadajn subvenciojn por konferencoj kaj aliaj agadoj.

6.4. En la sekvanumera tabelo ni resumos tiujn ideojn, kun iuj tre skizaj sugestoj pri konkretaj celoj por kvinjara periodo (laŭ la principo SMART: specifaj, mezureblaj, atingeblaj, realaj kaj trafaj). En strategia laborplano ĉio ĉi estu multe pli detale ellaborita, por povi gvidi la laboron de diversaj aktivuloj kaj organizoj.

Mark Fettes

(daŭrigo venontnumere)

Kontinentaj komisionoj de UEA: ponta rolo de la landa agado

Okaze de la 97-a UK en Vjetnamio ni invitis komitatanojn, aktivulojn kaj reprezentantojn de landaj asocioj kaj kluboj partopreni la kunsidon de la subkomitato 6 por pridiskuti la proponitajn demandojn, interŝanĝi opiniojn kaj spertojn kaj fari konkretajn rekomendojn al la komitato: kiel plifortigi la rolon de la regionaj komisionoj; kion UEA bezonas de la regionaj komisionoj por efika kunlaboro kaj interrilatiĝo? Jen kelkaj pritraktitaj demandoj, sed ne nur dum la subkomitata kunsido, ankaŭ en la ceteraj kunsidoj regionaj kaj de la landaj asocioj.

La kongresa semajno en Hanojo estis nova okazo realigi plurajn vidalvidajn renkontiĝojn, kunsidojn kaj diversajn tradiciajn programerojn, kiuj allogas kongresanojn. La kunsidoj, kiuj pritraktis la landan kaj regionan agadon, estis efektivigitaj laŭ la programo tiucele preparita.

Ĉi-foje kunsidis la regionaj komisionoj de UEA, nome pri Afriko, Azio, Meza Oriento, Norda Afriko kaj Eŭropo, la plej juna el la komisionoj. Tamen ne povis okazi kunsidoj pri Oceanio kaj Ameriko, kiuj dum la jaro devis alfronti malfacilaĵojn ĉefe pro homrimeda kaŭzo. Aliflanke, ankaŭ povis bone realiĝi la kunsido pri ĝemelurba agado, malgraŭ tio ke la koncerna komisiito Wu Guojiang ne povis partopreni la kongreson.

Ĉiuj komisionoj raportis pri siaj respektivaj agadoj, problemoj, komisionanoj, planoj kaj defioj, kaj informis pri la bezonoj trovi monon por la fondaĵoj, cele al plenumo de diversaj projektoj. Pri tio ili certe raportos kaj eblas informiĝi ĉe la retejoj de la unuopaj komisionoj.

La landa kaj regiona agado havis gravan momenton dum la subkomitata kunsido, faranta kelkajn rekomendojn, kiujn poste aprobis la komitato de UEA. Oni koncentriĝis al la sistemo de la kontinentaj komisionoj, kaj kiel teni ilin vivantaj kaj agantaj. Oni pritraktis la bezonon pri efika kunlaboro kaj interrilatiĝo, ĉefe per pli aktiviga uzo de la perretaj ebloj; la rolon de la regionaj kongresoj en la porinstruista trejnado kunlabore kun ILEI kaj la realigon de konkretaj projektoj.

Surbaze de tiaspeca interŝanĝo pri la konkretaj iniciatoj enlandaj kaj regionaj, ni skizos niajn koncernajn laborplanojn, konsiderante la disponeblajn rimedojn kaj fareblojn.

Tiurilate ni petas la regionajn komisionojn kaj per ili la landajn asociojn, laŭ la decido de la komitato, esplori la realajn problemojn de la landaj organizoj,tiel ke eblaj helpoj kaj solvoj estu komune troveblaj, en kiel eble plej realisma maniero. Sendube kunlaboro kaj interrilatiĝo estos esencaj por atingi la celon.

Maritza Gutiérrez González
Estrarano pri landa kaj regiona agado

Ekspozicio en Bulgario pri la 125-jariĝo

En Galabovo estis inaŭgurita ekspozicio 125 jaroj de Esperanto kaj 38 jaroj de la esperantista societo “Kolombo de la paco” en Galabovo.

La inaŭguron ĉeestis pli ol 200 personoj, inter ili la vicurbestro Plamen Barakov, la direktorino de la kulturdomo Rumjana Dimova, Petar Todorov el la estraro de BEA kaj Nebojŝa Stankoviĉ, prezidanto de la fervojista Esperanto-societo en Niŝ, Serbio. Alvenis samideanoj el la urboj Sofio, Ruse, Razgrad, Drjanovo, Velingrad, Pleven, Stara Zagora, Polski Trambeŝ, Gorna Orjahovica, Sliven, Gabrovo k.a. El eksterlando venis pli ol 40 salutleteroj, ekzemple de la iama UEA-prezidanto kaj la nuna prezidanto de Itala Esperanto-Federacio Renato Corsetti. Petar Todorov enmanigis al Kanjo Kanev diplomon nome de prof. Boĵidar Leonov, la prezidanto de BEA.

La ekspozicio estis rigardata kun granda atento. Oni metis florojn al la monumento de la pereintoj en la militoj. Okazis solena vespermanĝo kun arta programo kaj ekskurso al la fama traca tombejo en Aleksandrovo. La tuta evento estis filmita kaj plurfoje elsendita en televido.

Kanjo Kanev

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la inaŭguro (31.03.2012)

Mia prelegvojaĝo en la Esperanto-Mekko

Okaze de la 125-jariĝo de Esperanto kaj por omaĝi ĝian patrujon mi prelegvojaĝis tra ok urboj en Pollando (Gdańsk, Sopot, Gdynia, Varsovio, Vroclavo, Bjalistoko, Lodzo kaj Lublino) dum tri semajnoj en majo ĉi-jare.

La membroj de EDE-PL Edward Kozyra kaj Kazimierz Krzyżak planis renkontiĝojn kun politikistoj en Sopot kaj Varsovio.

En Sopot mi konatiĝis kun Prof. Edmund Wittbrodt, vicprezidanto de la Pola Senato. Li estas mirinde entuziasma pri Esperanto kaj ĝia enkonduko en la eduksistemon. En renkontiĝo kun li kaj la eŭropparlamentano Jan Kozłowski, ĉi-lasta asertis, ke multaj eŭropparlamentanoj ne kredas pri la venko de Esperanto.

Prof. Wittbrodt distingis min per Hevelius-medalo. La honorigo okazis en Gdańsk, la devenloko de Hevelius.

La ĉefa agado en Varsovio estis renkontiĝoj en la Parlamentejo. La vic-prezidanto de la Senato Jan Wyrowiński, kune kun la senatanoj Ryszard Górecki, Stanisław Iwan, Kazimierz Kleina, Waldemar Kraska kaj Edmund Wittbrodt, akceptis min kaj tiuokaze mi ricevis Senatan Medalon pro mia laboro por la diskonigo de la pola kulturo kaj Esperanto.

Sekvatage mi estis ĉe la Sejmo, kie mi renkontis la Vic-prezidenton Jerzy Wenderlich kaj la sejmanon Romuald Ajchler. Interesa fakto estas, ke la patrino de la unua estas esperantisto kaj la dua mem iom scipovas Esperanton.

En la hejmpaĝo de la Senato kaj tiu de Prof. Wittbrodt aperis pollingvaj raportoj pri ambaŭ eventoj.

En Bjalistoko mi estis kortuŝita, ĉar la vicurbestro Alexander Sosna, sincera apoganto de la Esperanto-Movado, invitis min al tagmanĝo en la kafejo Esperanto. Poste li partoprenis mian prelegon en la sidejo de la Bjalistoka Esperanto-Centro.

En Lublino la agendo estis plena je vizitoj al politikistoj, danke al la kontaktoj de Prof. Witold Stępniewski. Mi renkontis la jenajn membrojn de la Sejmo: Jan Łopata, Lech Sprawka (eksa ministro pri edukado), Krysztof Michałkiewicz (eksa ministro pri laboro kaj sociaj aferoj) kaj la eŭropparlamentanon Mirosław Piotrowski.

Inter la argumentoj, kiujn mi uzis por persvadi ilin, estis, ke 700 000 EU-studentoj ĉiujare lernas la anglan en Britio kaj pagas ĉirkaŭ 20 miliardojn da eŭroj, sed neniel atingas la nivelon de denaskaj parolantoj, kaj tial perdas multajn eblojn pri laboro, ne nur en Bruselo, sed ankaŭ tutmonde, ĉe internaciaj organizoj.

Ĉiuj atentoplene aŭskultis min, konsentis pri tiu enorma lingva diskriminacio, kaj pretas agi por ŝanĝi la situacion.

En Pollando estas ja vastaj ebloj por nia lingvo: la popolo ĝenerale konscias kio estas Esperanto, miloj da esperantistoj estas en la lando kaj politikistoj apogas nian movadon.

Mi estas konvinkita, ke se politikistoj, amaskomunikiloj kaj gejunuloj kunlaboras, ni povas faligi la lingvan muron, same kiel falis la Berlina.

Al prof. Edmund Wittbrodt mi proponis celebri la Eŭropan Tagon de Lingvoj la 26-an de septembro, en la Parlamentejo mem. La 6-an de julio li entuziasme respondis jese al mia propono. Tiam ni do havos simpozion kaj ekspozicion pri Esperanto. Invititoj estas politikistoj, ĵurnalistoj kaj kompetentaj kaj junaj Esperanto-aktivuloj.

Poloj, do, montru la vojon al Eŭropa Unio, ĉar per Esperanto, naskita tie, eblas solvi la lingvan problemon!

Etsuo Miyoshi

Nova ESF-filio mastrumos la retejon lernu.net kaj aliajn retajn projektojn

ESF fondas plen-proprietan filion por mastrumi la daŭran disvolvadon de projektoj kiel lernu.net, la bone konata multlingva retejo por lerni Esperanton.

En Montrealo, Kanado, en sia jara strategia sesio, la ESF-estraro nomumis Erin Piateski kiel fondan ĝeneralan direktoron de la nova kompanio, kiu estos registrita en Vaŝingtono, Usono, sub la nomo ESF-enrete.

“Nia celo estas igi la diversajn retprojektojn finance memstaraj, kaj samtempe certigi ke tiuj projektoj ne ekdominos la tutan prioritataron de la Fondaĵo,” diris la ESF-prezidanto Mark Fettes. “La evoluo de Lernu ege kuraĝigas nin, kaj ni daŭre konstruos sur ĝia sukceso. Dum la pasintaj kelkaj jaroj Erin grave rolas en la strategia planado de niaj retprojektoj, kaj ni ĝojas bonvenigi ŝin en ĉi tiun novan rolon.”

Mekanika inĝeniero, diplomita de MIT (Masaĉuseca Instituto de Teknologio en Kembriĝo, Masaĉuseco, Usono), Piateski, estas aktive engaĝita kun Lernu jam de antaŭ ĝia lanĉo en 2002. Kiel ĝenerala direktoro ŝi proksime kunlaboros kun aliaj membroj de la kerna mastruma teamo de la retejo.

Ŝiaj prioritatoj inkluzivas strategian planadon, kreadon de partnerecoj kun individuoj kaj organizoj, kaj mastrumadon de la centoj da volontuloj de la retejo. “Lernu jam estas la plej granda enreta komunumo de Esperanto-parolantoj kaj Esperanto-lernantoj,” rimarkigis Piateski. “ESF ludis esencan rolon en la disvolvado de la retejo, kaj ni antaŭĝuas ampleksigi ĉi tiun rilaton per ESF-enrete. Laŭ ni, la projekto estas en unika pozicio stimuli kunlaboron inter Esperanto-parolantoj tutmonde kaj plividebligi Esperanton ĉe la ĝenerala publiko.”

Unu plena tago de la montreala kunveno estis dediĉita al planoj por modernigi kaj ampleksigi Lernu per novaj kursoj, forumoj kaj ampleksa biblioteko, ĉiuj integritaj en plibonigitan teknikan fundamenton. Lanĉo de la nova retejo estas planata por proksimume koincidi kun la deka datreveno de Lernu fine de 2012 aŭ komence de 2013.

Ĉu vi lernis Esperanton per Lernu? Ĉu vi konas iun kiu lernis Esperanton dank’ al Lernu? Ĉu vi subtenas la ideon de ampleksa, moderna, efika Esperanto-lerna retejo alirebla ĉie tra la mondo? Se vi respondis “jes” al iu el tiuj demandoj, bv. montri vian subtenon per donaco al la kampanjo “100 000 eŭroj por ESF”: http://kampanjo.ikso.net/eo/! (UEA-konto esfo-p)

9-a EEU-Kongreso sukcesis ĉepublike

Oni foje prave kritikas la kongresojn de Esperanto kiuj multe okupiĝas pri “umbilika kontemplado” kaj ne sufiĉe atentas la eksteran mondon. Tia kritiko certe ne trafus la 9an kongreson de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU), kiu okazis inter la 16a kaj 20a de julio 2012 en la irlanda urbo Galivo (Gaillimh) kun 157 partoprenantoj el 28 landoj.

La prezidanto de Irlando, Michael D. Higgins, patronis la kongreson kaj sendis tre pozitivan mesaĝon, kiu substrekis ke “Esperanto apartenas al la komuna eŭropa kultura heredaĵo”. Ankaŭ la irlanda ministrino pri eŭropaj aferoj, Lucinda Creighton, sendis simile gravan mesaĝon. Gravus por la estonteco de nia lingvo se landaj asocioj provos havigi similajn deklarojn de la aŭtoritatoj de siaj landoj. Malfermis la kongreson la urbestrino de Galivo, O’Flaherty.

La kongresa temo “Lingvolernado en Eŭropo: lerni pli, kosti malpli” estis aparte interesa por la irlanda neesperantista publiko. La kongresa rezolucio celis la irlandan registaron kaj la Kipran konferencon pri multlingvismo, kiu okazis 26-29 de septembro 2012. Ĝi petis la irlandan aŭtoritaton prezidontan en EU en 2013 meti “multlingvismon” inter siajn prioritatojn; kaj petis la kipran konferencon trakti la unuan edukan rekomendon de la Civilsocia Platformo pri Multlingvismo al la Eŭropa Komisiono, “organizi eksperimentajn programojn en la lernejoj de pluraj EU-membroŝtatoj por ekscii kiu dua lingvo plej multe kuraĝigas la sekvan lingvolernadon”. Ĉi-lasta enestas la kadron de la oficiala EU-lingvopolitiko, akceptita de la Eŭropa Konsilio de Barcelono en 2002, ke “ĉiu eŭropa civitano lernu 3 lingvojn, la denaskan kaj 2 aliajn”.

Tri neesperantistaj irlandaj fakuloj prelegis en Esperanto: la nacia komisiito por oficialaj lingvoj, Seán Ó Cuirreáin; d-ro Nollaig Ó Muraíle de la Universitato de Galivo kaj d-ro Eoghan Mac Éinrí de la Universitato de Belfasto. Tio altiris la atenton de la amaskomunikiloj. Prelegis ankaŭ gravaj fakuloj esperantistoj kiel Wim Jansen, Renato Corsetti, Angela Tellier, Michele Gazzola, Nikola Rašić, Zlatko Tišljar, Jozef Reinvart, Maja Tišljar, Tim Morley, Paul Gubbins. Flory Witdoeckt tre bele kantis la eŭropan himnon komence kaj fine de la kongreso, kaj Petro Baláž organizis klerigan kaj junularan programon. Abundis la ekskursa programo tra tre bela regiono de Irlando, kaj ankaŭ kulturaj programoj: aparte elstaris la irlanda nacia vespero kun la fama irlanda muziko kaj dancoj. Tre ŝatata estis la teatraĵo Ludoviko de Georgo Handzlik.

La irlandaj amaskomunikiloj montris grandan intereson, publikigis 11 intervjuojn en la irlanda televido (dum la ĉefaj novaĵoj de TG4), irlanda nacia radio kaj anglalingve (2 FM, la plej aŭskultata nacia radio de la tuta lando), kaj irlandlingve (Raidió na Gaeltachta, Raidió na Life por Dublino, BBC Ulster por Nordirlando), kaj en la gazetaro (Irish Times, la FAZ de Irlando; kaj en multaj lokaj gazetoj).

La kongreso certe atingis sian celon plikonsciigi la irlandajn edukinstancojn pri la ŝanco uzi Esperanton kiel propedeŭtikilon. La organoj de EEU havis siajn kunsidojn: dufoje kunsidis la asembleo, kaj la estraro akceptis la inviton de la urbestro de Nitra, Slovakio, ke la 10-a kongreso de EEU okazu en 2014 en tiu urbo.

Seán Ó Riain
Prezidanto de EEU

Kongresa Sako de la Jarmilo ☺

Kongresaj sakoj en la E-mondo estas pli universalaj ol UEA mem. Ĉiu renkontiĝo, de la giganta UK ĝis la plej modesta faka provinca aranĝeto, sentas la sanktan devon transdoni kongresan sakon.

Kiel ikono de nia movado ĝi stratosferas, tie apud manĝkuponoj, recikligitaj nomŝildoj, trokostigitaj kaj programkonfliktaj ekskursoj, superfluaj rezolucioj, ekscese longaj inaŭguroj kaj fascinaj sed paralelaj kunsidoj. Mi defias al niaj historiistoj nomi unu Universalan Kongreson ekde Bulonjo-sur-Maro ĝis nun, kiu ne havis kongresan sakon.

Ajna diligenta samideano en unu vivo akumulas pli da sakoj ol eblas sencohave foruzi en ok sekvontaj vivoj. Sekve ili stakiĝas mansarde, kele, loĝsalone, banĉambre, kune kun malnovaj revuoj, jarlibroj, kongresaj libroj, fotoalbumoj, glumarkoj, reklamskribiloj kaj frazlibretoj — ĉio ekspedota rubujen kvin minutojn post la forpaso de la koncerna diligenta samideano.

Sakoj povas esti ŝtofaj, kartonaj, plastaj, palmfoliaj; fortikaj, disfalemaj, kun aŭ sen emblemoj. Sakoj povas esti kongresaj, konferencaj, simpoziaj, kolokvaj, seminariaj, renkontiĝaj... egale.

La konferenca sako de la ĵusa 45-a ILEI-Konferenco tamen rompas ĉiujn rekordojn. Ŝtofa, altkvalita, kun zipebla poŝo, kun la tri-kolora emblemo mane brodita, la eventonomo en Esperanto kaj la ĉina; la ĉefa ŝtofa areo prezentas piktogramajn skribojn, pratempe kaj ĝis hodiaŭ uzataj de la Naŝi-popolo, unu el 25 nacimalplimultoj en la konferenca provinco Junano. La skribo nomiĝas Dongba-wen kaj estis skribita sur lignopecoj aŭ ŝtonoj. Ĝi antaŭas skribadon sur ostopecoj kaj testudoŝeloj, spureble la skribo estas pli ol miljaraĝa. Post la invento de papero, sur tion oni skribis ĝin — laŭdire, temas pri la sola hieroglifa lingvo kiu estas ankoraŭ nuntempe uzata. Tiu kultura enhavo de la sako brile spegulas la temon de la konferenco: “La arto de komunikado — komunikado pri artoj.”

Sekve, ILEI sentas la nepran bezonon tuj lanĉi novan konkurson — kvazaŭ ni ne havas jam troon da. Jen ĝi: “Kongresa Sako de la Jarmilo”. Tiu donos al ni la eblon kandidatigi la mirindan sakon de Kunmingo, por ke ni mem certe gajnu la unuan eldonon de la premio.

Stefan MacGill
Prezidanto de ILEI.

Telegramstile de ILEI

  • La nova naŭpersona estraro de ILEI okazigos sian unuan estrarkunsidon en Modra/Harmónia, Slovakio, inter la 14-a kaj la 16-a de novembro, ĵus antaŭ KAEST (15-18 nov), kies temo estas Modernaj edukaj metodoj kaj teknologioj. Vidu: http://kaest.ikso.net. Ni rekomendas la aranĝon al niaj membroj kaj ĉiu, kiu komprenas la gravecon de Esperanto-instruado!
  • Tri estraranoj planas partopreni nacian simpozion de la rumanaj esperantistoj en Răscruci apud Cluj de la 5-a ĝis la 7-a de oktobro. La temo estas Esperanto kaj edukado.
  • Konferenco de ALTE (Asocio de Lingvo-Testantoj en Eŭropo) okazos en Munkeno (20-23 nov) kun reprezentanto de UEA kaj ILEI, la vic-prezidanto Zsófia Kóródy.
  • La komitato de ILEI ĵus konsentis per reta voĉdono enkonduki novan membrokategorion ekde 2013 por personoj loĝantaj en landoj kun la plej limigita pagipovo, kiu por ili prezentas realisman sumon.
  • La 46-a Konferenco de ILEI okazos en Germanio, de vendredo la 12-a de julio ĝis ĵaŭdo la 18-a de julio en Herzberg-Sieber, pitoreska, montarvala parto de Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo. Ĝia temo estos: “Dumviva lernado: Instruado de Esperanto al ĉiuj generacioj”. Pli ĉe www.ilei.info

Loke-Fake-Persone

Meksiko

En la jubilea jaro Meksika Esperanto-Federacio daŭre aktivas. Esperantistoj en la nacia centro de la artoj prezentis la filmon de Sam Green kaj Dave Cerf Utopio en kvar movimentoj. Ĉirkaŭ 800 partoprenantoj eksciis pri Esperanto ne nur pro la filmo, sed ankaŭ pro postaj aktivaĵoj. Foto kaj pliaj informoj: www.esperanto-mexico.org/eo/node/641. MEF partoprenis en “Semajno de la lingvoj” en la nacia universitato en la urbo Puebla per informstando (Mallely Martínez Mateos kaj Martin Schaeffer), prelego (Martin Schaeffer), kurso de Esperanto (Mallely Martínez Mateos): www.esperanto-mexico.org/eo/node/659, kaj prezentis Esperanton dum “Tagoj de la lingvoj” en la nacia gimnazio UNAM 7 per prelego kaj tri kursetoj. Ĉe la agado ĉefe helpis Mallely Martínez Mateos, Morayma Martínez Mateos kaj Javier Vazquez. Por la internacia ekzamensesio KER (edukado.net: www.edukado.net/novajhoj?id=244) aliĝis entute 51 meksikanoj.

Martin Schaeffer
Tajlando

22 scienco-instruistoj de ses famaj mezlernejoj en Tajlando partoprenis kurson de la angla ĉe “Asian University” en Chonburi. Unu el la instruistoj en la universitato, profesoro Mark Starrs, anoncis, ke li enkondukos Esperanton en la klasĉambro vespere, kiel novan sperton pri lingvo. La rezulto estis, ke ili ekŝatis Esperanton, precipe pro la interna ideo kaj pro la malmultaj kaj klaraj gramatikaj reguloj. En la lasta tago, kiam oni kune fotiĝis, ili mantenis E-lernolibrojn, spite al la fakto ke ili venis al la universitato por praktiki la anglan lingvon! Ĉiu el la ses lernejoj ricevis por sia biblioteko ekzempleron de Esperanto per rekta metodo de Stano Marček en la taja.

Mark Starrs
Kolombio

Se iu kiu scias nenion pri Esperanto venas al via loka klubo kaj post ok monatoj fariĝas estrarano de via landa asocio, io okazas en via klubo. Tio okazas en Kalio, Kolombio, kie ne nur unu novbakita esperantisto estas nun estrarano de Kolombia Esperanto-Ligo: temas ja pri tri personoj. Kaj ni ne menciu ke la plej maljuna havas 23 jarojn! La ĝemeloj Johano kaj Ivano Quintero kaj Luis Felipe Montoya mastras la reton kaj faris ekzemple “Kiom da Pupetoj, por ridi ĝis la morto” en http://kiomdapupetoj.drupalgardens.com aŭ “Inter Sukerkanoj” en http://intersukerkanoj.comeze.com/. En la lernejo Sankta Librada, unu el la plej tradiciaj kaj prestiĝaj de la urbo, instruado de Esperanto estas la ĉefa projekto de la grupo de Kalio.

Nun, dum vi legas, 119 geknaboj de Sankta Librada lernas Esperanton. Sur la bildo estas unu el la kvar grupoj de la lernejo Sankta Librada, dum la lecionoj.

Ruben’ Torres
Plia Orwell en Esperanto

Post sufiĉe longa tempo aperis nova Esperanto-traduko de la verko de George Orwell Mil naŭcent okdek kvar. La klasika angla soci-utopia romano estas tradukita de Donald Broadribb kaj priskribas socion sub ĉionreganta kaj ĉiunobservanta Partio. Oni supozas, ke la nova lingvo, evoluigata de la Partio por limigi la esprimkapablon de siaj membroj, parte baziĝas sur Esperanto. Pro kopirajtaj kialoj tiu ĉi Esperanto-traduko estas libere havebla dume nur en Aŭstralio kaj Kanado. Pri aliaj manieroj de haveblo de la libro informiĝu ĉe la eldonejo Mondial (www.librejo.com).

Uday Dhar
Bourges Esperante en poŝtelefonoj

Antaŭ kelkaj monatoj turismoficejo kontaktis la grupon de Bourges (meze de Francio) por traduki en Esperanton la informojn pri Bourges kaj ĝia regiono. Armela LeQuint kaj mi faris tiun laboron, kaj de kelka tempo eblas elŝuti la tuton por iPhone kaj iPad. Jen la komuniko kiun sendis al ni la turismoficejo: Por elŝutado de la komputilaĵo “Bourges’n Berry” en Esperanto, iru al la paĝo: http://itunes.apple.com/fr/app/click-n-visit-bourgesen-berry/id518303403?mt=8. En tiu paĝo vi povas elŝuti tiun ĉi komputilaĵon helpe de iPhone kaj iPad. Por scii pli pri “Bourges’n Berry”, proponita de la turismoficejo de Bourges en la franca, angla kaj Esperanto, vi povas iri al la TTT-ejo: www.bourges-tourisme.com/pages/application-bourgesn-berry/. Ŝajnas ke tio estas premiero en Francio.

Ĵak Le Puil
Video-kurso de astronomio kaj astrofiziko

Okaze de granda Internacia Astronomia Konferenco Amri Wandel pasigis en aŭgusto du semajnojn en Pekino. Paralele al la partopreno en la konferenco li surbendigis 40-horan video-kurson de astronomio kaj astrofiziko en Esperanto, kiu estos rete alirebla kadre de Universitato de Esperanto, Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kaj edukado.net. Ĉina Radio Internacia aperigis video-intervjuon kun prof. Wandel (http://esperanto.cri.cn/641/2012/08/30/1s140172.htm) pri tiu kurso kaj pri la 7-a Azia Kongreso de Esperanto (www.esperanto.org.il/ak2013.html), okazonta en aprilo 2013 en Jerusalemo, pri kiu li prelegis okaze de la vizito.

Amri Wandel
TV Supren

D-ro Ulisses Riedel Resende kaj Vanda Beatriz, estroj de la eldonejo Unio Planeda, donis taskon al la direktoro de TV Supren (originala nomo en Esperanto), Calebe Pacheco, prepari portugallingvan adapton de la kurso Mazi en Gondolando. Pri la adaptoj de la projekto de Internacia Esperanto-Instituto (IEI), estos respondeca Roberto Resende, diplomita instruisto de IEI. La 26-an de julio, la tagon de la 125-a datreveno, estis preta la bitigado de la du kaj duonhora 12-ĉapitra kurso. Baldaŭ TV Supren planas elsendi la kurson al siaj 180 mil spektantoj.

Roberto Resende
Tajvano

Okaze de vizito de la aŭstra esperantisto Martin Ebner, kiu venis al Tajvano post vizito en la Esperanta Insulo Hainan kaj vojaĝo al Aŭstralio kaj Novzelando, li vizitis la elementan lernejon Fuxiao, kie 12 studentoj lernas Esperanton. Li parolis pri sia lando kaj pri la Esperanto-kursaro en Hainan, kaj poste la studentoj unu post la alia sin prezentis. Fine li kaj la studentoj vizitis la astrologian domon de la lernejo. Sur la suba foto videblas Martin, Reza, Ingrid (helpanto de la kurso), Yvonne (studentino). La kurso estas en sia dua semestro kaj la lernantoj korespondas kun samaĝaj Esperanto-lernantoj en Francio, Koreio, Rumanio kaj Pollando. Pasintdecembre venis al Tajvano iliaj amikoj el Koreio por persone konatiĝi.

Reza Kheirkhah
Esperanta retmaklerejo

Se oni serĉas en Interreto ion interesan pri Esperanto, oni trovas forgesitajn paĝojn aŭ efemerajn notojn en Facebook, Twitter kaj Ipernity. Plie, malmultaj esperantistoj uzas Interreton por ricevi kontaktojn kun aliaj esperantistoj. Tio povus ŝanĝiĝi per uzado de la senkosta maklerejo pri Esperanto-interesiĝoj de Frank Merla, www.per.esocom.de, en kiu estas listigitaj konkretaj individuaj entreprenoj. Oni povas el la bunta kaj vere internacia fasko da proponoj elekti kio plaĉas por kunfari. Se ne enestas io taŭga por la leganto, eblas enmeti senkostan anonceton, en kiu oni povas priskribi kion oni serĉas aŭ proponas: oni skribu retleteron al i...@per.esocom.de kaj Frank Merla enmetos vian deziron. Bonvolu skribi laŭ la skemo de la retejo: kategorio — oferto — serĉo — kaŝnomo — nomo, detaloj. La avantaĝoj de tiu maniero rete publikigi vian deziron en html-formo estas, ke via retpoŝtadreso restas kodita, do ne tiel facile skanebla per ret-robotoj, kiuj liveras retpoŝtadresojn al spamsenduloj. Vi konstatos, ke la kategorioj estas alfabete ordigitaj kaj la kvanto de la enskriboj restas superrigardebla.

Frank Merda
Amindaj

La muzika ensemblo Amindaj gajnis grandan popularecon per siaj koncertoj en la 95-a UK kaj la 67-a IJK en Kubo en 2010. Intertempe aperis ankaŭ ĝia unua kompakta disko ĉe Vinilkosmo. Nun ankaŭ tiuj, kiuj ne spertis la grupon en viva koncerto, povas spekti ĝin en la Reta Kinejo de UEA, http://vimeo.com/49491462, por kiu Francisco L. Veuthey registris ĝian prezentadon en la 67-a IJK. Amindaj estas kultura projekto, kiu kombinas la tradiciajn muzikon kaj dancojn de Kubo kun Esperanto. La grupo fondiĝis en 2009 en la urbo Contramaestre. Ĝin iniciatis Graciela Morgado Rodríguez, kiu kunmetis grupon de junaj esperantistaj muzikstudentoj kaj liberaj muzikistoj. Plimulto de la kantoj estas verkita, komponita kaj adaptita de Julián Hernández Angulo. Aliajn kantojn adaptis Maritza Gutiérrez González. La grupo utiligas tradiciajn kubajn instrumentojn. Disko de Amindaj: http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=8727

Konto Espero

Kiam grandaj potencoj militas pro la minejaj riĉaĵoj de Orienta Kongo, lokaj esperantistoj suferas, kiel nia Emmanuel Mucuti, kiu troviĝis en la malĝusta loko en la malĝusta momento. Li, lia edzino kaj iliaj gefiloj sukcesis savi sian vivon kaj eskapi. La konto Espero de UEA helpas lin nuntempe. Multas viktimoj esperantistaj en tiu mondoparto. Por helpi ilin sendu vian kontribuon al la “konto Espero” de UEA laŭ la kutimaj pagmanieroj al UEA.

Renato Corsetti

En Varsovio okazis SUS 33 de AIS San-Marino

La 33-a Sanmarineca Universitata Sesio de AIS San-Marino okazis komence de septembro 2012 en Varsovio.

Kvankam jam pluraj SUS-oj okazis en Pollando, unuafoje AIS gastis en la pola ĉefurbo. SUS 33 estis invitita de Warszawska Szkoła Zarządzania — Szkoła Wyższa (WSZ — SW; Varsovia Lernejo de Direktorado — Altlernejo) kaj okazis en ties ejoj, kiuj antaŭ la Dua Mondmilito estis sidejo de la Ligo de Nacioj en Varsovio. La tago de la malfermo, la 3-a de septembro, estis la nacia tago de San-Marino, do aparta festo por AIS. Prof. dr. hab. Andrzej Zawiślak, rektoro de WSZ — SW, kune kun OProf. Hans Michael Maitzen, prezidanto de AIS, malfermis la sesion, bonvenigis la partoprenantojn kaj esprimis la esperon je estonta kunlaboro de la du organizaĵoj.

La scienca programo de la sesio konsistis el kursoj pri interlingvistiko, scienca etiko kaj galaksia astronomio, ĉiuj sur post-abiturienta nivelo por ebligi la partoprenon de alifakanoj. Krome kelkaj AIS-anoj prelegis pri sia scienca laboro aŭ pri aktualaj sciencaj temoj, ekzemple pri la demando, kial vivuloj enhavas certajn molekulojn nur en unu el du simetriaj formoj, kaj pri ĝia signifo por teorioj pri la ekesto de la vivo.

Paralele al tiu scienca programo la AIS-senato intertraktis kun la estraro de WSZ — SW pri kunlaboro, kaj ellaboris intencdeklaron, kiu estu la bazo ne nur de la planado, sed ankaŭ de eblaj subvencipetoj pri komunaj projektoj. La deklaron subskribis reprezentantoj de la du partneroj kaj krome oficialuloj de la asocio TNOiK (Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa = Scienca Societo pri Organizado kaj Direktado), kiu kunordigos la kunlaboron. La unua paŝo estu instigi alilandajn partnerojn de WSZ — SW al la lernado de Esperanto por uzi tiun lingvon en faka kaj organiza kunlaboro.

Kadre de la sesio okazis studfina ekzameno sur magistra nivelo. Małgorzata Komarnicka, kiu ankaŭ elstare engaĝiĝis en la organizado de SUS 33, defendis sian disertaĵon, kiu komparas diversajn aspektojn de la traktado de la nocio “feliĉo” en psikologio, filozofio kaj arto. Por agnoski la laboron de s-ino Komarnicka AIS alvokis ŝin kiel adjunkton sciencan (ASci) al sia Scienca Sektoro. AIS alvokis dum SUS 33 ankaŭ du novajn profesorojn kaj unu plenrajtan docenton.

AIS konsideras SUS 33 sia modesta kontribuo al la 125-a jaro de Esperanto, ĉar ĝi okazis en la urbo, kie aperis ĝia “Unua Libro”. En vespera programo lokaj esperantistoj montris al la SUS-anoj la varsovian Zamenhof-straton kaj la lokon de la domo de L. L. Zamenhof. Varsoviaj esperantistoj ankaŭ afable kontribuis per interpretado dum la sesieroj, en kiuj ĉeestis gastoj nesciantaj Esperanton.

AIS ankoraŭ ne povis decidi pri la loko kaj tempo de sia sekva sesio, sed certe konsideros reveni al Varsovio kaj WSZ — SW.

Reinhard Fössmeier

[FORIGITA!: bildo]

La profesoroj ĉe la inaŭguro: Andrzej Zawiślak, Hans Michael Maitzen, Hans Dietrich Quednau kaj Eva Poláková.

La Itala en Mazaradelvalo

En Mazaradelvalo [Mazara del Vallo] (sufiĉas Mazaro por la geamikoj), Sicilio, Mediteranea “Kontinento”, okazis la plej sukcesa itala kongreso de Esperanto de la lastaj tempoj. Ĉu vere ĝi estis sukcesa? Bonvolu juĝi mem laŭ la tuj prezentotaj trajtoj:

  • La aliĝintoj estis 340 el 34 landoj, praktike triona Universala Kongreso, italoj estis ioma malplimulto. La plej videbla grupo eble konsistis el rusoj, poloj kaj ukrainoj, kies aŭtobusoj ne estis pretervideblaj antaŭ la hotelo.
  • Se ni daŭrigas la komparon kun la ĉijara UK en Hanojo, ni vidos ke la varmo estis sama. Kompreneble en Mazaro ĝi estis pli eltenebla pro la apudeco de la maro kaj pro la nehumideco.
  • Sicilio estis en la centro de homaj fluoj en la antikveco. Mazaro mem estis fondita de fenicoj, kaptita de grekoj kaj romanoj kaj poste de araboj, normanoj kaj hispanoj ktp. Estas evidente ke ekskursoj al grekaj temploj, al katedraloj ktp. estis abundaj, tiel ke multaj kongresanoj povis ekskursi ĉiun tagon al alia kulturo aŭ natura belaĵo, kiel insuloj en la maro.
  • Pro granda subteno de la urbo la kongreso povis prezentiĝi al la normala publiko en la ĉefa placo de la urbo ĉiun vesperon. Sur tiu podio alterniĝis de JoMo al Kajto al Kim (por nomi nur kelkajn el ili). La publiko konsistis el esperantistoj kaj neesperantistoj.
  • La urbestra oficejo mem afiŝis Mazaron kaj ses ĉirkaŭajn urbetojn per afiŝoj pri Esperanto kaj la kongreso. Dum la kongreso strateto de la centro ricevis la nomon “Via dell’esperanto”, Esperanto-strato, kaj ĝi estis ornamita per granda ceramika tabulo, realigita de lernejo pri arto en Ankono.

Ni ne diras ion pri la kutima enhavo de la kongreso, kiu estis tie laŭ sia plej interkona vespero, kompleta inaŭguro, asembleo, kunveno de la itala juna esperantistaro, kunveno de la instruistoj ktp. Ankaŭ estis la jam laborseminarioj financitaj de kutimaj la eŭropaj instancoj en la kadro de la programo Grundtvig pri “Homoj kun homoj: la pluretna vizio de Zamenhof”, gvidata de Kristin Tytgat kaj Elisabeth Schwarzer, al kio aldoniĝis aparta kurso pri lingvoinstruado gvidata de Katalin Kováts. Kaj kie estas Katalin, tie estas KER-ekzamenoj.

Konklude, la kongreso estis efika por la partoprenantoj, el kiuj parto naĝis kaj parto aŭskultis programerojn. Ĝi estis efika por la urbestro, kiu vidis ke la Esperanto-movado vere ekzistas, kaj ke ne temas pri fabelo rakontata de tro fantaziaj italoj. Ĝi estis efika kiel subtena faktoro al la kursoj pri Esperanto en la lernejoj, kiuj rekomenciĝas nun por la lernantoj kaj por la instruistoj. Ĝi estis efika por paroli al la mazaranoj pri Esperanto, pere de lokaj radioj kaj televidoj.

Renato Corsetti

En Svitavy pri Sciencfikcio kaj robotoj

De la 14-a ĝis la 20-a de julio okazis la 25-a Internacia Esperanto-Konferenco de OSIEK en Svitavy, ĉeĥa urbo, en Esperantujo konata precipe pro la tiea Esperanto-muzeo. Ĝi ankaŭ fariĝis la ĉefa konferencejo. La konferencon ĉeestis sesdeko da partoprenantoj el 13 landoj.

Al la laŭtema programo “Sciencfikcio kaj robotoj” kontribuis Miguel Gutiérez Adúriz (Liven Dek, ES) per du prelegoj, Mikaelo Bronŝtejn (RU), Petro Chrdle (CZ), Mélanie Maradan (CH), István Nemere (HU) kaj Toon Witkam (NL) per du prelegoj. Kroma faka programero estis la seminario “Esperanto-bibliotekoj kaj arĥivoj”, gvidata de Detlev Blanke (DE) kun la dua ĉefa kontribuanto Miroslav Malovec (CZ). Oni ĝuis ankaŭ riĉan kulturan programon, al kiu kontribuis Elena Puchova kun Dmitrij Dovĵik, Mikaelo Bronŝtejn, Pavla Dvořáková, Gerrit Berveling, Margit Turková kaj Miroslav Smyčka. Kulmino de la kultura programo estis prezento de la aparte prilaborita dramo de Karel Čapek R. U. R. (Rossumaj Universalaj Robotoj) kun la titolo R.U.R. aŭ terura sonĝo en plenumo de la teatra grupo DOMA.

Menciindas ankaŭ tri interesaj posttagmezaj ekskursoj. En tiu al Litomiŝlo la prezidantino de OSIEK Anne Jausions metis nome de la partoprenantoj florbukedon al la tombo de la Esperanto-verkisto Karolo Píč, famiĝinta i.a. pro sia romano La Litomiŝla Tombejo. El pluaj interesaj programeroj mi nomu la ekumenan diservon en katolika preĝejo, gvidatan de la remonstranta pastoro Gerrit Berveling, kaj nelaste la senvualigon de nova ZEO, nome la memortabulo omaĝe al la konferenco ĉe novplantita Esperanto-arbo (ĉeĥa nacia arbo tilio).

Paralele kun la konferenco okazis konversacia kurso por komencintoj sub la gvido de Stano Marček kun 22 lernantoj el 5 landoj. Ĉiun antaŭtagmezon ili lernis, sed posttagmeze kaj vespere ili povis ĝui la komunan programon kun la konferencanoj.

La ĝenerala asembleo de OSIEK i.a. voĉdonis pri seriozaj aferoj: La premio OSIEK por la jaro 2012 estis aljuĝita al István Ertl pro la traduko de Sensorteco, verkita de la hungara Nobelpremiito Imre Kertész.

La venonta IEK okazos en la franca urbo Saint-Amand-Montrond de la 20-a ĝis la 26-a de julio 2013 kun la temo “Esperanta muziko”.

Petro Chrdle

[FORIGITA!: bildo]

Liven Dek prelegas en la salono de Esperanto-muzeo en Svitavy.

Internacia festado de la 125-jara jubileo en Slovakio

De la 21-a ĝis la 29-a de julio Edukado@Interreto (E@I) organizis jam la sesan Someran Esperanto-Studadon, en la sama loko kiel pasintjare — la urbo Nitra. La aranĝon partoprenis rekorda nombro da homoj — 250 personoj de 23 landoj.

La nombro de la aliĝintoj surprizis la organizantojn. Bonŝance E@I kreis sufiĉe grandan internacian teamon por organizi la kursejon. Krom Slovakia Esperanta Junularo helpis ĝiaj staĝantoj, kiuj aktive kontribuis kaj al la organizado kaj al la instruado dum la aranĝo.

La ĉefa parto de SES estas ĉiam lernado de Esperanto, ĉi-jare en rekordaj 10 grupoj sub la gvidado de 14 instruistoj. La lernantoj estis dividitaj en grupojn laŭ apartaj lingvoniveloj, post lingva testo en la unua tago.

En apuda restoracio “U zlatej svini” (Ĉe la ora porko) lernis du grupoj. Ili eĉ tagmanĝis kaj kafumis tie dum antaŭtagmezaj paŭzoj. Novaĵo por la komencantoj estis la apero de nova instruisto. La slovako Stano Marček ricevis gravan helpanton — Mateusz Kulka el Pollando, staĝanton de E@I. Duono de la novuloj kleriĝis sub la gvido de Christophe Chazarein el Francio, kies noveca instrumetodo ĝenerale multe plaĉis.

Dum vesperoj oni amuziĝis en koncertoj kaj diskotekoj. Historia momento venis ĝuste dum koncerto de Martin Wiese — sursceneje aliĝis al li Bertilo Wennergren, kaj ni povis aŭskulti komune du membrojn de la fama, tamen ne plu ekzistanta rokbando Persone. Alian tagon ridigis nin la kabareda farso Historio de Universalaj Kongresoj. Du aktoroj, Georgo Handzlik (la aŭtoro) kaj Saŝa Pilipovič, belege parodiis kutimojn de esperantistoj dum la organizado de internaciaj kongresoj.

La tempo pasis rapide, kaj venis ĵaŭdo, la 26-a de julio, la 125-a naskiĝtago de Esperanto. La programo estis dediĉita ĝuste al la lingvo kaj vespere okazis specialaĵoj: ekzameno pri parkera kantado de la Esperanta himno. Dume spontane ekestis eĉ versio en “gesta lingvo”, oni povas ĝin jam spekti ĉe Youtube: www.youtube.com/watch?v=M1dX0R5bG﹍c. Kiu ne kuraĝis kanti, povis verde vestiĝi kaj provi sian bonŝancon en la konkurso “verda pornografio” (la supra foto). Ne, ne temis pri io kontraŭleĝa, oni simple elektis la plej verde vestitan SES-anon. Poste tri kuraĝuloj konkuris en E-kvizo kaj provis respondi pli aŭ malpli ruzajn demandojn de Marek Blahuš. Ekz., Ĉu vi scias, kiu estas SuperZam? La tuja respondo “Peter Baláž” montriĝis malĝusta, do oni divenis plu. Kaj dum ĉiuj aliaj spektis la ŝvitantajn kvizanojn, la organiza teamo silente malaperis kaj preparis la surprizon: sur tabloj antaŭ la salono estis aranĝitaj verdaj kukoj kun lerte faritaj jubileaj flagetoj kaj verdaj trinkaĵoj.

La lastan tagon, en la adiaŭa vespero, Xosé Conde el Katalunio kantis siajn versetojn, kiuj ironie kaj ridige sumigis kaj pozitivajn kaj negativajn flankojn de la aranĝo, kiu estis sufiĉe sukcesa el publika vidpunkto: mencioj pri ĝi aperis en diversaj slovakaj amaskomunikiloj. Listo de la mencioj troveblas ĉe: http://vikio. esperanto.sk/index.php/Zmienky2012.

La etoso dum la aranĝo estis simple perfekta. Ĉiuj komune sukcesis krei nekredeblan, vere internacian etoson de amikeco. Estas ĉiam ĝojige vidi ne plu lingvajn barojn, sed homojn el multaj landoj komune kleriĝi, amuziĝi kaj helpi unu al la alia... Tial sinceran dankon al ĉiuj, kiuj kontribuis al la bonega etoso, reganta ekde la unua tago ĝis la forveturo.

Laŭ nia “modesta” opinio ni sukcesis konservi la altan kvaliton de la lastaj jaroj, se ne eĉ plialtigi ĝin — sed tion devas prijuĝi la partoprenintoj mem. Ni kredas, ke kun multaj el ili ni renkontiĝos ankaŭ venontjare. Ni planas transloki la aranĝon al la mezslovakia Martin, urbo kun granda historia signifo por slovakoj kaj la slovaka lingvo. La kapacito por loĝigo estas tie pli ol 800 lokoj. Do estas bonvenaj ankaŭ viaj familianoj kaj amikoj, estos sufiĉe da spaco!

Katarína Nosková

Forpasoj

Manoel Blaz Garcia (1928-2012) forpasis la 15-an de aŭgusto en Sorocaba (Brazilo), kie li ekde 1965 estis delegito kaj fakdelegito pri homeopatio kaj spiritismo. Li gvidis E-kursojn ekde 1950 kaj estis longe la ĉefa motoro de la E-elsendoj de Rádio Clube de Sorocaba.

Enio Hugo Garrote (1928-2012) mortis la 16-an de julio en Córdoba (Argentino). Li lernis Esperanton en 1946. Profesie li estis librovendisto. Li kontribuis i.a. al Sennacieca Revuo, Laŭte!, Argentina Esperantisto kaj Antaŭen (KEA). En lia traduko el la hispana aperis en 1959 Tempesto super Akonkagvo de T. Sekelj. Li tradukis ankaŭ La triviala homo de J. Ingenieros (1976), Bildoj el la folkloro kaj tradicio argentinaj (1999) kaj Argentina novelaro (3 vol.; 1978-1982), kaj kuntradukis sub la kaŝnomo Bastono de Kordobo Antologio de Argentinaj Noveloj (1972) kaj Argentina Poemaro (1978). Sub la nomo Magistro Eŭgo li aperigis observojn pri sia hejmurbo, Kordobaj akvafortoj (2001).

Jadwiga Gibczyńska (1924-2012) forpasis la 13-an de julio en Krakovo. Ŝi naskiĝis la 26-an de junio 1924. En 1959 ŝi diplomiĝis kiel aktoro, post kio ŝi laboris en polaj teatroj kaj teatraj ensembloj. Ŝi esperantistiĝis en 1963 kaj tuj komencis aktori en Esperanto. Ŝi kontribuis al la arta programo de multaj UK-oj, unuafoje en Hago en 1964 per Vojaĝo al la verdaj ombroj de la dana aŭtoro Finn Methling. Poste ŝi aktoris aŭ deklamis en Tokio (1965), Budapeŝto (1966), Kopenhago (1975), Lucerno (1979), Vankuvero (1984), Varsovio (1987), Tampereo (1995), Prago (1996) kaj Adelajdo (1997). En tiu lasta ŝi prezentis sian adapton de la taglibro de Ada Fighiera-Sikorska, De tajgo al minaretoj, kiun UEA eldonis en 2000. En 1996 aperis ŝia sonkasedo Neniu povas ŝanĝi la hieraŭon kun poemoj de Aira Kankkunen. Krom en Eŭropo, Gibczyńska gastis en Japanio kaj Kanado. En svedaj lernejoj ŝi prezentis rakonton pri atomeksplodo, kun samtempa traduko en la svedan. Ŝi ankaŭ instruis Esperanton rektmetode en Pollando kaj alilande. De 1981 ĝis 1989 ŝi juĝis teatraĵojn ĉe la Belartaj Konkursoj de UEA. En 2001 ŝi malfermis en Krakovo la Esperantan Teatran Scenejon “Areno”, kiun ŝi gvidis dum pluraj jaroj. En 1996 ŝi estis premiita de Fondaĵo Antoni Grabowski kaj en 1997 ŝi fariĝis Honora Membro de UEA.

Harry Harrison (1925-2012) forpasis la 15-an de aŭgusto en Crowborough (Anglio). Li lernis Esperanton en sia junaĝo kaj membriĝis en UEA en 1945. Harrison famiĝis pro siaj sciencfikciaj romanoj, en kiuj ofte aperas mencioj pri Esperanto kiel lingvo de la estonta mondo kaj specimenaj tekstoj en ĝi, kvankam ne ĉiam en ortodoksa formo. La plej fama parto de lia verkaro estas la serio pri la “Rustimuna Ŝtalrato”. Unu libro de la serio, La naskiĝo de la Rustimuna Ŝtalrato, aperis en Esperanto en 1996 ĉe Sezonoj kaj estas senpage elŝutebla ĉe http://esperanto.org/Ondo/Libroj/Libroj.php. Jam pli frue Sezonoj eldonis lian novelon La stratoj de Aŝkelono (1994). La unua Esperanta traduko de verko de Harrison estis La verda estonteco, sciencfikcia novelo pri Irlando, kiun eldonis E-Asocio de Irlando en 1984. En 2001 Impeto eldonis lian romanon La kaptita universo, kiu, voĉlegita de la tradukinto Andrej Grigorjevskij, aperis ankaŭ sur kompakta disko (2004). En 1985 Harrison estis elektita al la Honora Patrona Komitato de UEA. Li estis ankaŭ honora prezidanto de E-Asocio de Irlando kaj honora membro de E-Ligo de Norda Ameriko (nun Esperanto-USA).

Raúl Juárez Sedeño (1926-2012), la dojeno de la movado en Kubo, mortis la 4-an de junio en Camagüey. Lia patro estis delegito, sed li mem lernis Esperanton nur post lia morto per libroj en la hejma biblioteko. En la 50-aj jaroj li ekaktivis movade, instruante regule ekde 1957, kiam li ankaŭ membriĝis en UEA. De 1958 ĝis 1963 li estis delegito kaj, kiel profesia kontisto, peranto de UEA. En 1987 li denove fariĝis delegito kaj krome fakdelegito pri la historio de Kubo. Post la revolucio Juárez Sedeño estis longe preskaŭ la sola internacie konata kuba esperantisto. Li korespondis kun alilandanoj, esperantigis poemojn kaj novelojn, peris la revuon Paco kaj instruis Esperanton. Li faris ankaŭ esplorojn pri la historio de Esperanto en Kubo. Lia fidela agado ludis rolon en la revivigo de la landa movado en 1971. Li estis honora membro de Kuba E-Asocio kaj ekde 1990 ankaŭ de UEA.

Allan Mehtonen (1921-2012) forpasis la 26-an de junio en Oulu (Finnlando). Lia patro estis esperantisto kaj Esperanto iĝis ankaŭ la familia lingvo por li kaj lia pola edzino, kiun li renkontis en la Varsovia UK en 1959 kaj kun kiu li ricevis du gefilojn. Li aliĝis al UEA en 1947 kaj estis delegito 1950-2005. En 1978 li fondis E-Societon de Oulu, kiun li gvidis dum multaj jaroj. Mehtonen instruis Esperanton en vesperaj kursoj kaj verkis libron pri la historio de Esperanto en Oulu (1987).

Revuo Esperanto 2012 11

Malferme

Membrovarbado — ĉiama tasko

Kiel funkciulo de UEA mi verŝajne skribis pri nenio alia same ofte kiel pri membrovarbado. Eĉ en la jaroj, kiam la membraro kreskis, ĝi estis aktuala temo, ĉar verŝajne ne ekzistas la limo de “krita maso”, se paroli ludoteorie, super kiu la kresko okazus kvazaŭ de si mem. Nun necesas tamen paroli pri tiu temo pli laŭte ol iam ajn, ĉar ĉi-jare UEA riskas havi malpli ol 5000 individuajn membrojn.

De 1987 ĝis 1999 la individuaj membroj nombris pli ol 7000, sed post 2007 la nombro restis sub 6000. Meze de oktobro ĉi-jare ĝi estis 4880. En la aprila numero de tiu ĉi revuo aperos la oficiala statistiko pri la nuna jaro. Ĝi verŝajne montros iomete pli grandan nombron ol 5000, sed la 31-an de decembro tiu limo eble ankoraŭ ne estos atingita. Mi klarigu, ke ĉiujare oni faras la finan statistikon meze de marto. Tial do la statistiko pri 2012 inkluzivos ankaŭ tiujn malfruulojn, kiuj pagos ĉi-jaran kotizon nur komence de 2013. Tio ja eblas kaj ĉiuj malfruantoj estas tre bonvenaj pagi ankaŭ post la jarfino. Se ili pagos kotizon de Membro-Abonanto, ili ricevos en unu fojo multe da legaĵo, ĉar la CO sendos al ili la tutan jarkolekton de tiu ĉi revuo. La junaj membroj kompreneble ricevos pakaĵon kun la jarkolekto de Kontakto.

La 31-a de decembro estas grava dato, ĉar la membronombro en tiu tago difinos la nombron de Komitatanoj B, kiuj reprezentos la individuajn membrojn en la supera organo de UEA dum la nova periodo 2013-2016. Por ĉiu komencita milo la membroj elektos po unu Komitatanon B per ĝenerala balotado. (Alvoko por kandidatiĝi aperos en la decembra numero.) En la nuna Komitato estas ses Komitatanoj B, sed se fine de decembro estos malpli ol 5001 individuaj membroj, en la nova Komitato ili estos nur kvin. Do, precipe tiuj, laŭ kiuj en la Komitato la individuaj membroj devus esti reprezentataj proporcie pli forte kompare kun la Landaj Asocioj, devas nun urĝe ekvarbi membrojn por certigi, ke la nombro de Komitatanoj B ne malkresku! Tiurilate estis malbonŝance, ke ĉi-jare la UK estis malgranda, ĉar se ĝi estus iom pli granda, la “kongresa efiko” portus la membraron super 5000. En la sekvaj elektoj post tri jaroj ankaŭ la kongresa efiko eble ne plu helpus, se la malkreska tendenco persistos.

En 1962 UEA starigis en sia laborplano la celon pligrandigi la nombron de individuaj membroj al 15 000, kio estis duoblo de la tiama membronombro. En 1989, kiam UEA havis preskaŭ precize same multe da individuaj membroj kiel en 1962, la Estraro fiksis la celon de 10 000 membroj. Kvankam mi mem partoprenis en tiu decido, mi ne scias, ĉu ni estis pesimistoj aŭ realistoj kompare kun niaj kolegoj en 1962. La celo ĉiukaze ne estis atingita, sed male ĝi komencis ĉiam pli malproksimiĝi. Laŭ tiuj spertoj ŝajnas saĝe, ke la nun preparata Strategia Vizio ne fiksas konkretan nombron — ĝi tamen havas nombrajn celojn por retaj lernantoj kaj ekzamenitoj — sed en multaj lokoj ĝi ja parolas pri membrovarbado kiel konstanta kaj memkomprenebla tasko.

Ĉu membrovarbado estas senespera tasko? Oni ja ne ĉesas persvadi nin pri la nemembriĝemo de nuntempaj homoj, kiuj laŭdire trovas en Interreto ĉion, kion ili bezonas. Tio do klarigus ankaŭ la malkreskadon de la membraro de UEA kaj la saman fenomenon ĉe landaj asocioj kaj lokaj kluboj. Eĉ se tio estus la ĉefa kaŭzo, ĝi tamen ne estas la sola, sed al mi ŝajnas, ke oni uzas ĝin kiel ekskuzon por eĉ ne provi fari ion tiel malmodernan kiel varbi membrojn. Ĝi ankaŭ estas tasko, por kies plenumo oni ne bezonas iri malproksimen. Kiam mi provis veki la Komitaton por tiu ĉi afero, komitatanoj plendis, ke ili ne scias, kiel pravigi membriĝon en UEA. Samtempe tri komitatanoj mem ankoraŭ — komence de oktobro — ne pagis la ĉi-jaran kotizon kaj riskas esti ne plu elekteblaj venontjare. Ili estas ekzemploj pri tre ofta kialo de ne-remembriĝo: simpla forgeso kaj ne malkontento pri UEA aŭ tio, ke ili “ne bezonas UEA-n”. Membrovarbado devas esti ĉiama temo jam pro tio, ke malnovaj membroj bezonas esti memorigataj pri la neceso remembriĝi. Se iu ne renovigas sian membrecon en unu jaro pro forgeso, en la dua jaro li aŭ ŝi eĉ pli verŝajne denove forgesos, ĉar la mensa ligo kun UEA malfortiĝas.

Kvankam la membraro malkreskis ĉi-jare, tamen 620 esperantistoj unuafoje aliĝis al UEA. El ili 230 aliĝis ankaŭ al la UK, sed 390 membriĝis pro alia kialo. Eble ili povus klarigi al la dubemaj komitatanoj, kial oni membriĝas en UEA. Tio povus esti eĉ pli utila informo ol scii, kial aliaj ĉesas aliĝi.

Osmo Buller

Zamenhofa kuracejo

La nuna kongreso estas la lasta, en kiu vi vidas min antaŭ vi, poste, se mi povos veni, vi vidos min ĉiam nur inter vi.

Tiel parolis Ludoviko Zamenhof la 11-an de aŭgusto 1912 en Krakovo kadre de la inaŭguro de la 8-a Universala Kongreso de Esperanto. La supre cititaj vortoj de Ludoviko Zamenhof fakte esprimis lian definitivan forlason de sia gvidrolo en la Esperanto-Movado. Tiujare la esperantistoj celebris la arĝentan jubileon de sia lingvo. Zamenhof konsideris, ke 25 jaroj de ekzisto de Esperanto konfirmis ĝian kapablon de memstara evoluo, kaj ĝi ne plu bezonas intervenojn de sia kreinto. Aliflanke lian retiriĝon influis la decido dediĉi sin al disvastigado de homaranismo.

Zamenhof verkis sian lastan kongresan parolon dum kuracripozo en Bad Salzbrunn, kion konfirmas lia letero al la eminenta franca esperantisto generalo Hippolyte Sebert, skribita en tiu germana kuracejo la 21-an de junio 1912. Kara Generalo! Mi sendas al Vi la tekston de mia projektata kongresa parolo. Mi petas Vin, volu skribi al mi Vian opinion pri ĝi. En la postskribo de la sama letero troviĝas jena informo: En Bad Salzbrunn mi restos ĝis la 7-a de julio; poste mi reveturos Varsovion. Pli frue, la 31-an de majo 1912 li skribis al la generalo ankoraŭ en Varsovio: Por rebonigo de mia sano mi la 3-an de junio forveturos al Bad Salzbrunn (Germana Silezio)... Ĉar mi ne scias ankoraŭ, en kiu domo mi loĝos, tial, se Vi bezonos skribi al mi, Vi povas simple adresi: Dr. L. L. Zamenhof en Bad Salzbrunn. Konkretan adreson entenas letero skribita jam surloke: La tutan tempon mi loĝos en Villa Waldfrieden.

Ludoviko Zamenhof do rebonigadis sian sanon ekde la 3-a de junio ĝis la 7-a de julio 1912, sume kvin semajnojn. Tio estis verŝajne la plej longa ripozado en lia vivo, sed tutcerte ne idilia. Li skribis en Bad Salzbrunn ses leterojn. Kvar estis adresitaj al la generalo Sebert. Ili ĉiuj tuŝis la tiaman ardan disputon pri organiza modelo de la Esperanto-movado en la mondo. En tiu “interna milito” formiĝis kelkaj frontoj. Unu el ili dividis generalon Sebert, kiu defendis la ideon de “rajtigitaj delegitoj”, kontraŭ Hector Hodler, kiu batalis por vivspaco al sia Universala Esperanto-Asocio. En la leteroj de Zamenhof al la franca generalo, skribitaj en la kuracejo, oni rimarkas lian embarason troviĝi inter martelo kaj amboso. Tiun ĉi amaran senton li vortumis kiel averton en la samloke verkita krakova parolado: Per interna malpaco ni ruinigus nian aferon pli rapide, ol tion povus fari ĉiuj niaj malamikoj kune.

Bad Salzbrunn apartenas nun al Pollando kaj nomiĝas Szczawno-Zdrój (Ŝĉavno-Zdruj). Ĝi situas en Malsupra Silezio, 70 km sude de Vroclavo. En la 13-a jarcento Silezio estis la plej riĉa regiono de la pola regno, poste sekvis aliaj historiaj fazoj, nome la ĉeĥa kaj la aŭstra. La germana periodo de Silezio komenciĝis en la 18-a jarcento, post kiam Prusujo milite konkeris ĝin. Szczawno-Zdrój kiel kuracloko disfloris en la 19-a jarcento. Ĝi situas sur la alteco de 400 m inter negrandaj montoj kun abundo da arboj kaj pura aero. Sed eĉ pli alloga estas ĝia subtera akvo, riĉa je okzalataj acidoj, kiuj bonfare influas la digest-, urin- kaj spir-sistemojn.

Ŝajnas, ke Bad Salzbrunn estis jam pli frue konata al la varsovia inteligentularo. Pruvas tion multaj nomoj de polaj kuracgastoj, kiel la romantika poeto Zygmunt Krasiński kaj lia samtempulo Henryk Wieniawski, eminenta violonisto kaj komponisto. Varsovianoj ŝatis ankaŭ aliajn kuracejojn de Malsupra Silezio. En la proksima Bad Reinerz, nun Duszniki Zdrój, gastis kiel junulo Frederiko Chopin. Ludoviko Zamenhof vizitis Bad Reinerz en 1906 kaj en 1909. Kial en 1912 li preferis Bad Salzbrunn al Bad Reinerz? Malfacilas respondi, ĉiukaze li elektis interesan kuraclokon kaj eble la plej ĝustan por “rebonigo de sia sano”. Oni scias, ke li suferis je arterisklerozo. Bad Salzbrunn fariĝis aparte alloga, kiam en 1910 estis finita Grand Hotel, vere granda kaj luksa konstruaĵo. Baldaŭ gastis tie la germana imperiestro Vilhelmo la Dua, la greka reĝo Konstanteno kaj la brita politikisto Winston Churchill. En la jaro 1912 la germana verkisto Gerhart Hauptmann, naskiĝinta tie, ricevis Nobel-premion.

Silezia Esperanto-Asocio, antaŭe filio de PEA, ekde 1965 organizas internaciajn ripozadojn. Dum pli ol 30 jaroj ili okazis sub la nomo Ora Pola Aŭtuno en Międzygórze, kie la nombro de ripozantaj esperantistoj foje superis tiun de la lokaj loĝantoj. Ĉiuj feriantoj loĝis en la hotelo Giganto, la plej granda ligna konstruaĵo en Pollando. Pro ĝia parta detruiĝo necesis forlasi Międzygórze. Post kelkaj provizoraj ŝanĝoj ekestis la ideo ferii en unu el la du kuracejoj de Malsupra Silezio, kie gastis Ludoviko Zamenhof. Kune kun la prezidantino de SEA, Teresa Pomorska, ni vizitis ilin ambaŭ kaj elektis Szczawno-Zdrój, kiu ofertis pli favorajn prezojn ol Duszniki-Zdrój, kaj krome oni povis kalkuli je la helpo de lokaj esperantistoj.

La unua feriado en Szczawno-Zdrój okazis en 2008 kun 40 partoprenantoj el 5 landoj; ili ekŝatis la “Zamenhofan kuracejon”. Tiun ĉi epiteton konfirmis ĝiaj du ZEOj. Sur la klasika konstruaĵo de naturterapio troviĝas granda tabulo kun la nomoj de famaj kuracgastoj, inter kiuj videblas Ludoviko Zamenhof kaj 1901, kiel la jaro de lia ĉeesto. En la Sveda Parko oni povas vidi alian ZEO-n, nome la ŝtonegon kun dulingva tabulo, kiu rememorigas la restadon de la kreinto de Esperanto kiel kuracgasto en 1902.

Ambaŭ datoj estas malveraj. Zamenhof vojaĝis eksterlanden la unuan fojon en 1886, por studi oftalmologion en Vieno, kaj la duan fojon nur en 1905, por partopreni la kongreson en Bulonjo. Do li ne povis intertempe viziti la germanan kuracejojn. Oni scias, ke ambaŭ ZEO-j realiĝis antaŭ duonjarcento, danke al la lokaj esperantistoj, sed tiu generacio ne plu estas konsultebla. Oni povas nur konjekte solvi la enigmon. En la tiama epoko mankis libroj, dokumentoj, oni ofte devis kredi parolajn informojn, kiuj ne ĉiam estis veraj. La pioniroj, kiuj setlis en Bad Salzbrunn, alinomita Szczawno-Zdrój, estis viktimoj de la milito, forpelitaj de sia hejmo en la oriento, okupita de Sovetunio. Ili ne disponis pri la leteroj de Zamenhof, kiuj estas unusola scifonto pri lia vizito al Bad Salzbrunn. Fakte la kreinto de Esperanto vizitis ĝin nur unufoje, en la jaro 1912.

En 2011 okazis en Szczawno-Zdrój, inter la 6-a kaj la 14-a de aŭgusto, la 44-a Internacia Esperanto-Feriado. Ĝi entenis en sia programo specialan taskon, nome pripensi la manieron celebri la centjaran datrevenon de la kuracrestado de Ludoviko Zamenhof en tiu ĉi belega kuracejo. La loka esperantistino Ela Stańkowska aranĝis aŭdiencon ĉe la urbestro de Szczawno-Zdrój Tadeusz Wlaźlak, kiu entuziasme akceptis niajn proponojn. Li promesis interalie subvencii filmon pri internacia Esperanto-feriado, kaj honori la kreinton de Esperanto per memortabulo. Kie oni fiksu ĝin? La leteroj de Zamenhof ne lasas dubon, ke li loĝis en Villa Waldfrieden. Sed kie serĉi tiun Arbaran Pacon? Ni ne certis ĉu la vilao ankoraŭ ekzistas.

Iwona Czech el la Asocio de Amikoj de Szczawno-Zdrój disponigis al ni malnovan mapon de Salzbrunn, sur kiu oni povis fiksi la supozeblan situon de Waldfrieden. Evidentiĝis, ke ĝi nun estas nomata Franciszek. Neniu estis hejme, do mi senĝene filmis la vilaon de ekstere. Subite enveturis la dommastrino, kiu prezentis sin kiel Iwona Bucka, kaj enketis min pri mia scivolemo. Mi demandis: Ĉu vi scias, kiu estis Zamenhof? Responde ŝi diris en Esperanto: Litvo patrujo mia simila al sano. Mi ekĝojis, pensante: jen la homo kiu scias ĉion pri la afero. Tamen montriĝis, ke la unuajn vortojn de Sinjoro Tadeo ŝi parkerigis lernante iam Esperanton, sed tute ne scias, ke en la vilao, aktuale ŝia posedaĵo, gastis la kreinto de Esperanto en la jaro 1912. Sed ŝi sciis, ke la vilao estis konstruita fine de la 19-a jarcento; ĝia lasta germana posedanto donacis ĝin en 1954 al franciskaninoj, kiuj faris ĝin sia nova monaĥejo, kaj baptis per la nomo Franciszek.

Rapide alvenis la jubilea jaro. La 45-a Internacia Esperanto-Feriado okazis ekde la 7-a ĝis la 12-a de aŭgusto, kun rekorda nombro de 68 partoprenantoj el 10 landoj. Ili ĉiuj, kaj multaj aliaj gastoj kolektiĝis antaŭ la vilao, en kiu loĝis Ludoviko Zamenhof 100 jarojn pli frue, kaj ĉe la memortabulo, ŝirmita per verda tolaĵo. La mastrino Iwona Bucka salutis la ĉeestantojn kaj petis la prezidantinon de SEA, Teresa Pomorska, kaj la urbestron de Szczawno-Zdrój, Tadeusz Wlaźlak, malŝirmi la memortabulon, dum harmonie sonis La Espero.

La urbestraro plenumis ĉiujn siajn sindevigojn rilate al la feriantaj esperantistoj, kaj krome disponigis salonojn por realigi riĉan programon. Okazis kvin kursoj de Esperanto, gvidataj de ses instruistoj, interalie el Aŭstrio, Rusio, Ukrainio kaj Pollando. La partoprenantoj multe ekskursis. Onidire Malsupra Silezio proporcie al sia surfaco havas plej multe da kasteloj kaj palacoj en la mondo. La loka turisma gvidanto, gratulinte mian “skoltan sperton”, kiu helpis retrovi spurojn inter Waldfrieden kaj Franciszek, aldonis, ke multe pli rapide oni povus atingi la saman celon per... Interreto. Vere, sed tiam mia rakonto estus malpli kolora.

Ankaŭ tiu ĉi historio konsistas el multaj rakontoj kaj konsistigas ĝin agado de pluraj generacioj. Sen la penado de pioniroj, kiuj sukcesis en malfacila tempo starigi du ZEOjn en Szczawno-Zdrój, la sekva generacio ne havus la ideon aranĝi tie internacian Esperanto-feriadon, kaj ne povus aperi la tria ZEO, nome la memortabulo sur la vilao, en kiu loĝis la kreinto de Esperanto. Por la amase kolektiĝintaj kuracgastoj kantis JoMo en la parka koncertkonko. Dum la franca pop-artisto kantante demandadis: Kanjo, ĉu vi, ĉu vi, ĉu vi volas danci? — ĉiuj respondis... per danco. Ŝajnis, ke post cent jaroj Ludoviko Zamenhof sukcese revenis al sia kuracejo.

Roman Dobrzyński

Propono de nova humanisma projekto

Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj Devoj

Okaze de la 125-jara jubileo de Esperanto profesoro Jo Haazen verkis artikolon por nia revuo, por malfermi debaton inter la membroj pri nova humanisma Esperanto-projekto, cele al kompletigo de la UN-Deklaracio de Homaj Rajtoj — per aldonoj pri Homaj Devoj.

Jubileo ĉiam estas festa momento, momento por memori pri la pasinteco kaj por antaŭvidi belan estontecon. Ankaŭ la Esperanto-movado, riĉa je belaj kaj kelkfoje heroaj okazintaĵoj, ĝojas tiun ĉi jaron pri sia jubileo.

Ni memoru ke nia lingvo antaŭ 125 jaroj estis apenaŭ konata. Ni memoru ke ĝi estis, depost sia naskiĝo, utila instrumento por multaj homoj kiuj aktive kaj konvinke kontribuis al ĝia disvolviĝo. Ni memoru pri niaj pioniroj, kies nomoj estas tro multnombraj kaj pro tio neciteblaj. Ni memoru pri la atento kiun ricevis Esperanto ne nur fare de lokaj instancoj, komunumoj, urboj, lernejoj, universitatoj kaj landoj, sed eĉ de la Ligo de Nacioj kaj de Unesko, la plej elstara internacia institucio rekoninta nian lingvon, la 10-an de decembro 1954 en Montevideo (Urugvajo) kaj en la 23-a Ĝenerala Asembleo, la 9-an de oktobro 1985 en Sofio (Bulgario). Post tiuj historiaj okazintaĵoj UEA firme kunlaboradas kun la Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo.

Ni memoru ankaŭ pri la decido de la 55-a Ĝenerala Asembleo de Unesko en 1959, kie la inventinto de Esperanto, Lazaro Ludoviko Zamenhof, estis lokita en la panteonon de la plej elstaraj personoj de la homaro kiel “universale rekonata eminentulo en la kampo de edukado, scienco kaj kulturo”.

Ni ne subtaksu tiujn oficialajn rekonojn, kiuj ne nur konfirmas la utilecon kaj la taŭgecon de nia lingvo, sed ankaŭ altiras la atenton de ĉiaj interesatoj. Tiuj rekonoj eĉ povas neatendite konvinki plej malmolajn kontraŭulojn kaj skeptikulojn. Sed ni ankaŭ ne infane kontentiĝu pri la pasinteco, kaj ade praktiku kaj flegu nian lingvon, konforme al la emblemo “Servo per amikeco”, devizo de la Internacia Polica Asocio (IPA), fondita en Usono en 1950 fare de Arthur Troop — nesufiĉe konata aktivulo, kiu ege kontribuis al la diskoniĝo de Esperanto inter policistoj.

La ĉi-jara jubileo estas bona okazo por denove atentigi la homaron pri la ekzistado de neŭtrala interpopola lingvo. Multaj samideanoj jam favore agis per diversaj projektoj, publikaĵoj, kongresoj kaj renkontiĝoj. Sed ni ne hezitu iri pli antaŭen, prezentante al la mondo unikan projekton, kiu tute kongruas kun la idealoj de Unesko. Tiurilate prepariĝis unika propono kiun multaj homoj jam delonge atendas, nome: kompletigo de la “Deklaracio de Homaj Rajtoj” per aldonaj elementoj pri “homaj devoj”. Unuavide la ideo estas stranga, kvankam bonaj observantoj jam rimarkis, ke pli kaj pli da personoj, pedagogoj, aŭtoritatuloj kaj politikistoj bedaŭras la mankon de respekto al etikaj valoroj, nuntempe ofte neglektataj. Influite de multe da enlandaj sociaj problemoj la franca eksprezidento Nicolas Sarkozy klare proklamis dum sia pasinta elekto-kampanjo Pas de droits sans devoirs! (Ne rajtoj sen devoj!) kaj la nova egipta prezidento Mohamed Mursi publike deklaris post sia elekto: “Mi ne havas rajtojn sed nur devojn!”. Tiel ĉi ambaŭ politikistoj altiris nekonscie sed prave la atenton al grava lakuno en juraj tekstoj kaj dokumentoj, kiuj traktas nur la dezirojn de rajtemuloj, forgesintaj pri necesaj devoj, sen kiuj la socio ne povas vivi harmonie kaj pace.

Nuntempe pli kaj pli da homoj kaj grupoj forgesas pri siaj devoj. Ili konas kaj postulas nur rajtojn, nekomprenante, ke la vivo ne nur ampleksas rajtojn sed ankaŭ kompletigajn devojn. Ĉu la naturo ne instruas nin pri la dualismo — leĝo sen kiu la vivo ne povas daŭri? Ĉu la naturo ne montras ke la universo ekzistas dank’ al enspirado kaj el-spirado, per ricevado kaj donado? Nuraj rajtoj do ne sufiĉas, ĉar mankas ekvilibriga sfero, situacio kiu kondukas al unudirekta komunikado, aŭdiganta nur la voĉojn de malkontentaj “postulantoj”, eĉ en socioj kie abundas materia riĉeco.

Indas studi la psikologion de la koncepto rajti. Tiu ĉi koncepto esprimas tendencon ricevi, preni, postuli, konforme al estaĵo kiu vivas unudirekte kaj scipovas nur en-spiri. Evidente, enspiri estas fundamenta ago, sen kiu mankas al ni oksigeno (O₂). Sed nepre devas sekvi el-spiro kiu ellasas karbonan dioksidon (CO₂), komponanton permesantan al la vivo daŭri pere de ilia interagado. Se ne, la vivo stagnas kaj mortas.

Ni do bezonas ambaŭ agojn, en-spiri kaj el-spiri, ricevi kaj doni, rajti kaj devi, same kiel du krurojn — dekstran kaj maldekstran — por iri antaŭen al precipa celo. Jen altvalora universala leĝo, bone konata de sciencistoj, sed malpli konata kaj aplikata de sociologoj kaj politikistoj. Necesas do kompletigi la Deklaracion de Homaj Rajtoj per aldonaj elementoj pri homaj devoj. La disvolvo de tia nova ĉarto — utila kaj necesa, kiel montras la situacio en la mondo — havas konsiderindan etikan valoron. Evidentas serioza studado, pripensado kaj kompreno pri la socia utilo de tia nova dokumento, kiu nomiĝos Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj Devoj.

Mi opinias ke neniu meritas prezenti al la mondo tiun ĉi planon — preferinde jam ellaboritan — krom tiuj personoj aŭ asocioj, kiuj pruvis dum sia ekzistado siajn homamajn interesojn. Personoj aŭ asocioj, kiuj unue prezentos modelon de Ĉarto pri Homaj Rajtoj kaj Devoj al la monda komunumo, altiros grandan atenton, ne nur fare de la monda gazetaro sed de ĉiuj registaroj, de Unesko kaj aliaj edukaj, sciencaj kaj kulturaj organizoj: kondiĉe ke ĝi estu kompetente ellaborita kaj bone prezentita. Tia agado meritas — miaopinie — eĉ Nobel-Premion!

Konsciante pri la skeptiko kaj la inerto de la homa naturo, mi ĝis hodiaŭ preskaŭ ne kuraĝis prezenti tiun ĉi ideon. Sed mi sincere opinias ke Universala Esperanto-Asocio, kiu multajn jarojn bonintence kaj aktive pruvadis humanecan strebadon, meritas prezenti ĝin al la mondo. Evidente la ĉarto devus aperi unue en Esperanto — ĝia baza lingvo — kaj poste en la ses oficialaj laborlingvoj de Unuiĝintaj Nacioj. Sekve, kompreneble, ankaŭ en aliaj lingvoj.

Ĉu UEA akceptu tiun ĉi projekton por prezenti ĝin kiel la iniciatinto al la mondo? La debato estas malfermita kaj mi atendas viajn reagojn.

Prof. Jo Haazen

Esperanta radiofonio: 90 jaroj en la informa kaj paroliga funkcioj

Antaŭ 90 jaroj esperantistoj per siaj unuaj elsendoj en Esperanto (la usona stacio XYZ en Nov-Ĵerzejo) aliĝis al la entuziasmuloj de la sendrata telefonio. Tiam neniu ankoraŭ konsciis, ke tiel kreiĝas la E-radiofonio kaj E-radioj. Tiuj ĉi dum jardekoj servis kaj daŭre servas al nia movado kiel grava forumo por informiĝi kaj krei koheran E-parolantaron.

Jam en sia mesaĝo al la rusaj esperantistoj en la jaro 1910 d-ro Zamenhof skribis pri la instrua kaj eduka rolo de la universalaj kaj naciaj kongresoj por la parola lingvouzo. Ankaŭ nun ili plenumas tiun rolon. Sed nesubtaksebla estas la rolo de diversaj radiostacioj kaj iliaj E-programoj por la ĉiutaga lingvouzo. Ĝuste pro la ofteco kaj varieco de la programoj.

Same kiel en la komenco oni uzis la difinon sendrata telefonio por tio, kion oni komprenas kiel radio, tiel nun la difinon radio oni uzas preskaŭ por ĉio, kio kreiĝas kiel paroldokumento kaj estas disvastigata podkaste. Ne ĉiam temas pri vera radioprogramo, sed ankaŭ tiu plenumas gravajn rolojn edukan kaj paroligan. En la historio de la t. n. E-radiofonio ekzistis tre multaj radiostacioj kaj elsendantoj. Ankaŭ nun malaperas iuj programoj (aŭ funkcias neregule), kaj ilialoke aperas novaj. La plej frapa ekzemplo estas la E-redakcio de la publika Pola Radio, kiu ĉesiginte sian ĉiutagan laboron en la oficiala strukturo nun servas al la E-komunumo kiel Pola Retradio per du konstantaj elsendoj semajne. En novembro aŭdiĝas jam ĝia 180-a regula programo.

Kvankam regas ĝenerala konscio pri la laboro kaj funkciado de la unuopaj E-radioj, kaj multaj esperantistoj aŭskultas tiujn programojn, daŭre la informado ne estas sufiĉa. Atestas pri tio oftaj demandoj en diversaj E-renkontoj pri la stato de la E-radiofonio.

Tiujn aktualaĵojn eblas nun trovi pere de interesa retpaĝo “Novaĵoj en Esperanto” http://novajhoj.weebly.com/radio-tv.html. Ĝi i.a. reproduktas informojn de la plej elstaraj novaĵproduktantoj de la E-komunumo, sed la retejo sub la redakto de Robert Poort el Usono disponigas multe pli riĉan enhavon. Bedaŭrinde ne ĉiuj adresligiloj estas aktualaj aŭ funkciantaj.

Ni limiĝu al la informoj rilate la E-radion, kvankam la programpropono kaj kvalito de la elsendantoj varias. La listo enhavas nomojn kaj adreskonektojn al 9 elsendantoj: Ĉina Radio Internacia, Radio Havano Kubo, Radio Vatikana, Pola Retradio, Esperanta Retradio, Muzaiko, Radio Verda, Verda Stacio kaj Varsovia Vento. Mankas en ĉi tiu listo la adreso de la aŭstralia 3ZZZ, sed eblas ĝin trovi per la alia adreso, kiun publikigas Novaĵoj en Esperanto en la listo de E-televidoj: http://esperantotv.com/kanaloj.

La programoferto kaj la kvalito de la unuopaj elsendantoj varias. Tamen daŭre ĉiu esperantisto — konforme al la propraj interesoj kaj ŝatoj — 90 jarojn post la kreiĝo de la E-radiofonio, povas ĉiutage utiligi la informan kaj paroligan funkciojn de la Esperanto-elsendoj.

Gabi Kosiarska

Jo Haazen estas flandra muzikisto kaj mondfama kariljonisto. Li studis en la Reĝa Akademio Belarta en Antverpeno kaj en la Akademio pri Desegnado en Sint-Niklaas. Jo Haazen koncertis en multaj landoj, promociis la kariljonarton en Japanio kaj Rusio, kaj estis nomumita en 2003 kariljonisto de la Petro-Paŭla Katedralo en la Ŝtata Muzeo pri Historio de Sankt-Peterburgo. Depost 2006 li estas profesoro en la Fakultato pri Arto (departemento orgena, klavicena kaj kariljona) de la Ŝtata Universitato en Sankt-Peterburgo, kaj gastdocento en la Fakultato pri Komparaj Religiaj Sciencoj en Antverpeno.

En 1980 la Universitato de Kalifornio en Berkeley, Usono, honorigis lin per la ordeno “Honors of Music”. En 1995 la belga Ministerio pri Internaj Aferoj donacis al li Civilan Ordenon Unuaklasan. En 2000 li fariĝis Honora Eŭropa Senatano Pro Pace et Unitate, e meritu et honoris causa* (BVSE-UEF). En 2004 li ricevis honorigan diplomon de la urbo Sankt-Peterburgo, kaj la rusa prezidento Vladimir Putin honoris lin per la medalo “Ordeno de la Amikeco” pro lia “unika kontribuo al la revivigo de la muziktradicioj en la Petro-Paŭla fortikaĵo”. En 2005 European Merit Foundation transdonis al li en Luksemburgo Arĝentan Medalon “for his important activities in favor of Europe*”. En 2009 la Antverpena guberniestro honorigis lin per Premio Christoffel Plantin, alta ordeno atribuata al personoj kiuj eksterordinare kontribuis al disfamigo de Belgio en la mondo. En 2012 li estis honorigita per ora distingo pro la rimarkinda kariero de Klassiek Centraal, fama belga retĵurnalo por ŝatantoj de klasika muziko. En 2012 la belga reĝo Albert la Dua distingis lin kiel Komandoron en la Ordeno de la Krono.

* Por Paco kaj Unueco, pro merito kaj honorigo
* pro liaj gravaj aktivaĵoj favore al Eŭropo
(Laŭ Vikipedio)

[FORIGITA!: bildo]

Profesoro Jo Haazen ricevas de la rusa Prezidento Vladimir Putin la medalon “Ordeno de la Amikeco”.

TEJO tutmonde

Necesas kapabligi aktivulojn

Antaŭ kelkaj tagoj oni demandis min kial Esperanto estas ankoraŭ malmulte konata. Malfacilas respondi tre ampleksan demandon per malmultaj vortoj, tamen, se post 125 jaroj Esperanto ankoraŭ estas nekonata de multege da homoj, certe estas bona momento por diskuti pri tio, kio mankas.

Ekde siaj unuaj jaroj, la Esperanta movado havas klubojn kaj renkontiĝojn sur kiuj ĝi baziĝas. Tiuj estas kvazaŭ etaj landoj, kie homoj babilas Esperante kaj kunrevas pri la fina venko. Kompreneble, multaj el ili havis kaj daŭre havas gravan rolon en nia movado: tie oni instruas la lingvon kaj plivigligas nian kulturon pere de bibliotekoj, libroservoj ktp. Tamen, se la lingvo estas kaŝita ene de kluboj kaj kongresejoj, ĉu eblas ke amaso da homoj eksciu pri ĝi?

Dum Rio+20 mi konstatis ke reprezentantoj de sociaj movadoj kaj Ne-Registaraj Organizaĵoj (NRO-oj), kiuj neniam antaŭe aŭdis pri Esperanto, ofte interesiĝas pri ĝi. Internaciaj organizaĵoj havas gravajn komunikajn problemojn kaj ili multe elspezas pri senefikaj rimedoj por solvi ilin, dum ni havas la plej bonan solvon. Mankas nur pli efika kunlaborado. Ekzemple, dokumento subskribita de pli ol mil NRO-oj en Rio92 mencias Esperanton kiel lingvon uzindan kaj diskonigindan de NRO-oj, tamen, 20 jarojn poste mi konstatis ke la plejmulto de la membroj de tiuj NRO-oj neniam aŭdis pri Esperanto. Oni povas diri ke ekde Rio92 ili fajfas pri nia lingvo, sed ankaŭ ni ne sekvis la aferon. Kial ili adoptus Esperanton kiel laborlingvon se ili bezonas la anglan por interveni ĉe UN? Kiel ili povus ekuzi Esperanton sen nia helpo?

Kiam mi komencis prepariĝi por Rio+20, evidentiĝis la neceso akompani la laboron de aliaj organizaĵoj kaj interkonsenti kun ili pri komunaj pozicioj kaj eblaj kunlaboroj, ĉar la agado ĉe oficialaj instancoj okazas surbaze de lobiado. Brazila Esperantista Junulara Organizo (BEJO) partneriĝis en GCCA, granda internacia koalicio de NRO-oj, kaj mi komencis sekvi la diskutadojn de aliaj organizaĵoj. Mi ankaŭ komencis partopreni en la diskutlisto de Komisiono por Eksteraj Rilatoj de TEJO (TEJO-KER) kaj pere de ĝi mi malkovris ke TEJO partoprenas en aliaj koalicioj. La partopreno en ili faciligas diskonigon de Esperanto en grandaj eventoj kaj pliefikigas la lobiadon ĉe registaroj kaj internaciaj organizaĵoj. La partnereco inter BEJO kaj GCCA donis al mi plurajn valorajn oportunojn: mi parolis en la Solena Fermo de Youth Blast (Kunveno de la Junularo por Rio+20), kunsidis kun Brittany Trilford, la knabino kiu parolis al ŝtatestroj de la tuta mondo en la solena malfermo de Rio+20, kaj parolis en Esperanto en plenplena aŭditorio kadre de metiejo pri junularo kaj daŭripoveco en la evento de UN.

Mi ankaŭ atente akompanas tion kio okazas en la Komisiono pri Edukado kaj Kulturo de la brazila Ĉambro de Deputitoj, kiu devas voĉdoni leĝproponon pri instruado de Esperanto en lernejoj. Ordinaraj deputitoj kutime scias nenion pri Esperanto kaj ne komprenas kial instrui la lingvon, kiel eblus dungi instruistojn, ĉu estas instruilaro laŭ la brazilaj normoj, ktp. Por zorgi pri tiu temo, esperantistoj kreis laborgrupon por sekvi la diskutadon kaj lobiadi favore al nia lingvo.

Unu el la ĉefaj malfacilaĵoj rilate al la agado ĉe oficialaj instancoj estas la manko de homoj kun la necesa kono por tia laboro, ĉar ĝi postulas ne nur grandan respondecon, sed ĉefe profundan konon de Esperanto, de aliaj lingvoj, de la strukturo de tiuj oficialaj instancoj, de NRO-oj, de aktualaĵoj kaj de rego de strategioj por konvinki homojn. Oni devas bone koni la temon kaj sekvi diskutadojn pri ĝi. Kompreneble pluraj esperantistoj ne havas tempon aŭ studemon por tio. Aliflanke nia movado mem havas prioritaton pri sencela varbado kaj instruado de la lingvo, tamen ne atentas pri la efikeco de tio. “Ni semu kaj semu”, diris Zamenhof. Tamen, vanas semi sur rokoj anstataŭ semi sur bona grundo. Plie, semado ne sufiĉas, ni ankaŭ devas zorgi pri la plantetoj, alikaze ili mortos.

Ni ne plu povas konsideri la volontulan laboron kiel amatoran, ĉar multaj niaj volontuloj interesiĝas pri kapabligo por pli bone zorgi pri siaj respondecoj ene de la movado. Mankas nur trejni ilin por pli forta efiko. Ankaŭ ordinaraj esperantistoj, kiuj ne havas respondecojn ene de la movado, povus fari pli konscian varbadon post metiejo aŭ simila aktivaĵo dum kongreso. BEJO organizas Aktivulan Trejnadon en la Bienlernejo Bona Espero por la venonta januaro. Mi esperas ke estonte tiaj eventoj estos pli oftaj en Esperantujo kaj povos vere kontribui por la evoluigo de nia movado.

Rafael Henrique Zerbetto

[FORIGITA!: bildo]

Rafael Henrique Zerbetto, Manish Joshi de GCCA, Christian Herrera de la NRO Time to Act el Peruo kaj Alexandra Alhadeff

[FORIGITA!: bildo]

Rafael parolas en Esperanto en RIO+20

Strategia bazo por UEA

Konciza diskutdokumento de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj (daŭrigo el la oktobra revuo)

6.4. En la ĉi-suba tabelo ni resumas tiujn ideojn, kun iuj tre skizaj sugestoj pri konkretaj celoj por kvinjara periodo (laŭ la principo SMART: specifaj, mezureblaj, atingeblaj, realaj kaj trafaj). En strategia laborplano ĉio ĉi estu multe pli detale ellaborita, por povi gvidi la laboron de diversaj aktivuloj kaj organizoj.

KONSCIIGO

Kunordiga instanco:

CED/Reta Komisiono pri Informado

ĜENERALA STRATEGIO

Strategia vizio:

UEA — portanto de Esperanto kiel movado kaj rimedo por justa, paca kaj daŭripova multlingveco tutmonde

Ĉefa rimedo:

CED — profesieca esplora-dokumenta fako de UEA, kun fokuso al lingva justeco kaj amaskomunikila strategio

Ĉefaj agadoj:

  • Indekso de lingva justeco
  • Nitobe-konferencoj
  • Serio de lingvopolitikaj kaj kulturpolitikaj raportoj

Kvinjaraj SMART-celoj:

  • Indekso: unua versio ellaborita por 34 OEKE*-landoj (raporto en 2015)
  • Konferencoj: minimume du, kun 30-50 prestiĝaj partoprenantoj
  • Raportoj: 1-2 jare, diverslongaj, diverstemaj, eldonitaj rete kaj prese
* Organizo por Ekonomiaj Kunlaboro kaj Evoluigo
RETA EVOLUIGO

Strategia vizio:

UEA — internacia bazo de la informa laboro kaj fonto de ĝisdataj, ĝustaj, modernstilaj informoj pri Esperanto en praktike ĉiuj lingvoj de la reto

Ĉefa rimedo:

Reta Komisiono pri Informado — novspeca komisiono, kiu kunligas la plej aktivajn informaktivulojn ĉiulande

Ĉefaj agadoj:

  • Du ampleksaj multlingvaj retpaĝaroj: uea.org, kun informoj pri UEA kaj ĝia agado, kaj esperanto.net, kun ĝeneralaj informoj pri Esperanto
  • Monata reta novaĵbulteno abonebla

Kvinjaraj SMART-celoj:

  • Nombro de lingvoj (kresko ĝis 30)
  • Paĝvizitoj (kresko ĝis 1 000 000 monate)
  • Abonoj al monata bulteno (kresko ĝis 10 000)
7. Agadkampo Kapabligo

7.1. Ĝenerale, en la lastaj jardekoj, UEA lasis la flegadon de ĉi tiu agadkampo (sub la etikedo “edukado”) al la instruista asocio ILEI. Tiu aranĝo estas tamen strategie nepravigebla. La bonfarto de UEA, kaj de la movado ĝenerale, plene dependas de nia sukceso kapabligi la homojn uzi la lingvon aktive, ĝuste, klere, kaj ankaŭ kompetente partopreni sur la diversaj agadkampoj. Tial ni unue kaj prioritate rekomendas, ke la agado de ILEI estu plene integrita en la strukturo de UEA, inkluzive de la buĝeto de la Asocio kaj la laboro de la Centra Oficejo.

7.2. Krom ILEI, en la lastaj jaroj du retaj projektoj akiris grandan influon sur ĉi tiu agadkampo: lernu.net kaj edukado.net. La unua estas multlingva paĝaro por la senpaga lernado de Esperanto; la dua estas grandega kolekto de rimedoj kaj informoj por Esperanto-instruistoj. Ambaŭ projektoj estis financataj de la usona fondaĵo ESF, kaj iom post iom ekhavis propran vivon pro la konstanta alfluado de novaj vizitantoj, registritaj uzantoj kaj volontulaj kunlaborantoj. Kvankam okazas iom da kunlaboro inter ili kaj UEA, tiuj projektoj restas esence sendependaj. Laŭ nia vidpunkto, la strategio de UEA pri Kapabligo devus nepre inkluzivi ilin.

7.3. Por difini la formon de tiu integriĝo, necesos dialogo kun ILEI kaj la du retprojektoj surbaze de komunaj interesoj. Plej evidente, sur tiu tuta kampo mankas financaj rimedoj. Kvankam ambaŭ retaj projektoj havis iom da sukceso pri varbado de donacoj, enspezado per reklamoj kaj vendoj kaj simile, tiuj enspezoj ne sufiĉis ĝis nun por pagi la daŭran teknikan prizorgadon kaj evoluigon de la paĝaroj; necesas daŭra subtenado flanke de ESF. ILEI, siavice, luktas kun buĝeto nesufiĉa por dungi eĉ unu oficiston. Do, kiel unua paŝo al integriĝo, ni proponas krei novan Fondumon (aŭ fondaĵon) por Klerigo kaj Kapabligo, sub la egido de UEA, sed kun partopreno de ĉiuj kvar organizoj (aŭ eventuale kvin, kun ESF). La celo de la Fondumo estu arigi rimedojn por financi la agadon sur ĉi tiu laborkampo, laŭ komunaj prioritatoj kaj kun la intenco iom post iom krei integritan sistemon de kursoj, instruistoj, ekzamenoj, trejnado, konferencoj, retpaĝaroj kaj eldonaĵoj.

7.4. La internacia ekzamensistemo, kiun enkondukis UEA kaj edukado.net surbaze de la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER), prezentas modelon de sukcesa kunagado sur la kampo Kapabligo. Ni proponas ke la nombro de trapasintoj de la diversaj KER-niveloj estu unu el la bazaj taksiloj de progreso sur ĉi tiu kampo. Kelkaj pliaj ebloj estas resumitaj en la ĉi-suba tabelo.

KAPABLIGO

Kunordiga instanco:

Fondumo por Klerigo kaj Kapabligo, kunlabore kun ILEI/edukado.net/lernu.net

ĜENERALA STRATEGIO

Strategia vizio:

UEA — kleriga kaj aktiviga organizo por esperantistoj sur ĉiuj niveloj, kun emfazo pri lingvaj kapabloj, movadaj scioj, interkultura komunikado

Ĉefa rimedo:

Funda reorganizo de la eduka/kleriga flanko de UEA, ekz. per Fondumo por Klerigo kaj Kapabligo, cele al longperspektiva integrado kaj kunfinancado de ILEI, edukado.net kaj lernu.net

Ĉefaj agadoj:

  • Kursoj, seminarioj, aranĝoj
  • por pli altaj niveloj de lingvo-uzado Eldonado kaj disvastigo de valoraj klerigaj verkoj en diversaj ĝenroj
  • Instruista trejnado pri lingvo-instruado, interkultura komunikado, kultura klerigado por plenkreskuloj

Kvinjaraj SMART-celoj:

  • Disvastigo de paroligaj/superaj kursaroj (ĝis 10 jare, diversregione)
  • Eldonprogramo (4 titoloj jare, kresko ĝis 3 000 vendoj jare)
  • Novaj instruistoj (kresko ĝis 300 jare)
RETA EVOLUIGO

Strategia vizio:

UEA — kanalo por konstanta alfluado de novaj esperantistoj tra retkursoj kaj retforumoj al surlokaj kursoj kaj kulturaj aranĝoj por parol- kaj kulturscioj, interkultura kapabligo

Ĉefa rimedo:

Kunlabore kun edukado.net, lernu.net, kaj ILEI (ekz. kadre de la Fondumo), evoluigo de klerigaj kaj aktivigaj paĝaroj kaj rimedoj en la reto, kun forta ligiteco al eksterretaj agadoj kaj normoj

Ĉefaj agadoj:

  • Daŭra evoluigo de retaj kursoj diversnivelaj kaj diversenhavaj
  • Eksperimentado pri novspecaj kursoj kaj aranĝoj por retaj lernantoj
  • Varbado por la KER-ekzamenoj kaj aliaj testoj de kulturaj konoj/lingvaj kapabloj

Kvinjaraj SMART-celoj:

  • Sukcesaj trapasoj de retaj kursoj je KER-nivelo B1 (kresko ĝis 5 000 jare)
  • Partopreno de retaj lernantoj en lokaj aranĝoj (kresko ĝis 2 000 novaj jare)
  • Sukcesaj ekzameniĝoj sur KER-niveloj B1, B2, C1 (ĝis 500 jare)
8. Agadkampo Komunumo

8.1. Esence la strategio de UEA sur ĉi tiu kampo celas plivastigi la eblecojn de aktiva partopreno en la kultura vivo de la Esperanto-komunumo, kreante aŭ aŭspiciante projektojn kaj agadojn, kiuj ebligas relative vastan partoprenon (aŭ estas geografie tre disvastigitaj) kaj ankaŭ kvalite elstaras. Ni prenu kiel ekzemplon la Libroservon. Se oni konceptas ĝin ne nur kiel vendejon, sed kiel potencialan tutmondan komunumon de legantoj, muzikŝatantoj kaj simile, oni venas al tute alia koncepto pri ĝia retpaĝaro, kaj pri la kapablo de UEA konstante peri renkontiĝojn kun verkistoj, prelegojn, libroprezentojn, premiadojn kaj aliajn aranĝojn, ne nur en UK sed tutjare kaj en maniero alirebla por multe pli da homoj.

8.2. Tiu kultivado de mondaj retoj, projektoj kaj servoj surbaze de komunaj celoj kaj interesoj estu la kerna strategio de UEA sur ĉi tiu kampo. Por disvolvi kaj efektivigi tiun strategion, ni proponas krei novan Komisionon por Kultura Evoluigo, al kiu oni invitu kreantojn kaj aktivulojn el diversaj kulturaj sferoj (muziko, familioj, turismo, literaturo, scienco kaj tekniko, Vikipedio k.a.). Inter la taskoj de tiu Komisiono: kunlabori kun la Centra Oficejo pri la evoluigo de (memfinancaj) servoj al la komunumo; kontribui al la planado kaj organizado de tutmondaj kulturaj projektoj kiel Vikipedio; kunordigi kaj subteni la kunlaborantajn fakajn asociojn de UEA; kaj modernigi kaj ampleksigi la Delegitan Reton.

8.3. En tiu ĉi komunuma agado, kiel ankaŭ sur la aliaj agadkampoj, ni vidas graviĝantan rolon por la regionaj komisionoj (pri Azio, Afriko, Ameriko kaj simile). Pere de regionaj kongresoj kaj aliaj aranĝoj (kursaroj kaj kunloĝadoj, konferencoj, lingvofoiroj, turneoj de muzikaj aŭ teatraj grupoj ktp), tiu regiona agado povas multe kontribui al la plivigligo kaj pliriĉigo de la Esperanto-kulturo. Ni do antaŭvidas pli gravan lokon en la strukturo de UEA por la regionaj komisionoj, kaj, interalie, la ellaboron de regionaj strategioj por kultura evoluigo en proksima kunlaboro kun la Komisiono por Kultura Evoluigo. Kunlige kun tiu agado necesas trovi manierojn kreskigi la amplekson kaj kvaliton de solidaraj helpagadoj inter esperantistoj trans ekonomiajn kaj politikajn dividojn — ekzemple inter eŭropanoj kaj afrikanoj, inter japanoj kaj vjetnamoj, aŭ inter nord- kaj sud-amerikanoj.

8.4. Tiujn ideojn pri la agadkampo Komunumo resumas la ĉi-suba tabelo.

KOMUNUMO

Kunordiga instanco:

Komisiono por Kultura Evoluigo, kunlabore kun la Roterdama CO, la regionaj komisionoj, kaj la fakaj asocioj

ĜENERALA STRATEGIO

Strategia vizio:

UEA — asocio por partoprenema, aĉetema, kreema publiko sur diversaj kulturaj kaj fakaj kampoj; portanto kaj evoluiganto de la esperantista idearo

Ĉefa rimedo:

Regionaj komisionoj — pli ampleksa kunordiga/inspira/organiza rolo pri regionaj kongresoj, kulturfestivaloj, konferencoj, lingvofoiroj ktp; simila rolo por kelkaj fakaj asocioj

Ĉefaj agadoj:

  • Komuna strategio pri regionaj kongresoj: programeroj, financado, teknika subteno, reklamado k.s.
  • Komuna strategio pri lingvofoiroj, konferencoj kaj aliaj kulturaj prezentoj sur regiona nivelo

Kvinjaraj SMART-celoj:

  • Kresko de partopreno en regionaj kongresoj
  • Kresko de vendoj de kulturaj varoj
  • Pli multaj kaj pli profesiaj kulturaj prezentoj en ĉiu regiono
RETA EVOLUIGO

Strategia vizio:

UEA — faciliganto de internaciaj projektoj sur la kampoj de kulturo, naturaj kaj homsciencoj, edukado, ekonomio, naturprotektado, solidara helpo k.s.

Ĉefa rimedo:

Komisiono por Kultura Evoluigo — nova komisiono i.a. por la elstarigo kaj antaŭenigo de kelkaj grandaj partoprenigaj projektoj en la reto

Ĉefaj agadoj:

  • Plivastigo de la Libroservo al plenfunkcia reta vendejo kaj komunumo de uzantoj, kun aldono de recenzoj, komentoj, forumoj k.s.
  • Daŭra pliriĉigado kaj plivastigo de Vikipedio, inkluzive de projekto Vizaĝoj
  • Kreo de retejo por faciligi solidarecajn rilatojn inter esperantistoj

Kvinjaraj SMART-celoj:

  • Kresko de retaj vendoj kaj uzantoj de la reta komunumo de la Libroservo
  • Ĝis 20 000 novaj vikipediaj artikoloj jare, inkl. 400 pri Vizaĝoj
  • Kresko de perretaj donacoj kaj subten-agoj
9. Agadkampo Kunordigo

9.1. Al ni estas evidente, ke la nuna strukturo de la gvidorganoj de UEA ne estas adekvata al la strategiaj bezonoj skizitaj en ĉi tiu dokumento. La Komitato, la supera organo de UEA kiu fiksas la buĝeton, elektas la Estraron, kaj respondecas pri la Statuto kaj regularoj, kunsidas nur iom pli ol dek horojn jare, kaj apenaŭ aktivas inter la kongresoj (kvankam unuopaj komitatanoj, kompreneble, povas esti tre aktivaj). La Estraro, siaflanke, ja aktivas tra la jaro, sed kun nur 6-7 volontulaj anoj alfrontas vastan taskaron kiu pli taŭgus por sama nombro de plentempaj oficistoj. Ni ne povas imagi, ke la programon proponitan ĉi tie eblus kunordigi en tiaj kondiĉoj.

9.2. Kiel komenca paŝo al plibonigo, ni rekomendas ke la Estraro ne plu funkciu kiel sola decidantaro inter la kongresoj, sed kunordigante pli grandan grupon de aktivaj komitatanoj (ĉ. 20), elektitaj laŭ diversaj kriterioj inkluzive de pruvita aktiveco sur la ĉefaj agadkampoj de UEA, regiona reprezentado kaj specialaj scioj aŭ laborpreteco. Tiu pli granda grupo, kiun ni proponas nomi la Konsilio aŭ la Kunordiga Komisiono de UEA, plene dividu la taskaron de la Estraro kaj respondecu pri la disvolvado kaj efektivigo de la strategio sur ĉiuj agadkampoj. Ĉiu estrarano do gvidu pli grandan teamon de homoj, kiuj estu bone informitaj pri la tuta gamo de agadoj kaj strukturoj en UEA, eĉ se ĉiu dediĉos sin al nur unu difinita tasko aŭ agadkampo. Ĝiaj anoj estu en konstanta kontakto inter si kaj formalaj plenkunsidoj okazu kelkfoje jare (ekzemple ĉiun duan aŭ trian monaton), per utiligo de diversaj retaj kaj aliaj teknikaj rimedoj.

9.3. La kreo aŭ restrukturado de la aliaj organizaj rimedoj menciitaj en ĉi tiu raporto ankaŭ tuŝas la kampon Kunordigo, kaj kelkaj — ekzemple la plifortigo de la regionaj komisionoj — povos konduki al ŝanĝoj ankaŭ en la kernaj organoj de UEA. Ni opinias, ke verŝajne post du aŭ tri jaroj la realigado de ĉi tiu strategio kreos kondiĉojn por revizio de la Statuto de UEA. Ĝis tiu tempo la Asocio devas esti preta kuraĝe eksperimenti kun novaj formoj de kunlaboro, inkluzive de diversaj retaj rimedoj por faciligi interkomunikadon kaj decidadon. Ekzemple ankaŭ la Delegita Reto povos ludi multe pli aktivan rolon en la vivo de la Asocio, se anstataŭ Jarlibro la delegitoj ricevos aliron al socia retejo, per kiu ili povos facilege kontakti unu la alian, kundiskuti kaj kunlabori, kaj kontribui al diversaj projektoj kaj agadoj de UEA.

9.4. Evidente la praktikaj sekvoj de ĉi tiu strategio por la Centra Oficejo estas tre zorge esplorendaj, en kunlaboro kun la Ĝenerala Direktoro kaj aliaj oficistoj. Ni antaŭvidas, ke ĝia efektivigo postulos signifan investon en la teknika kaj homa kapacito de la Oficejo, kaj rilatojn de reciproka fido kaj subteno inter la Oficejo, Konsilio (aŭ Kunordiga Komisiono) kaj Estraro. Strategia laborplano por la kampo Kunordigo nepre atentu tiun principon kaj prefere estu ellaborata kunlabore kun la Oficejo mem.

9.5. En la ĉi-suba tabelo ni resumas ĉi tiujn ideojn pri la agadkampo Kunordigo.

KUNORDIGO

Kunordiga instanco:

Nova Konsilio aŭ Kunordiga Komisiono de UEA, kunlabore kun la Estraro kaj Centra Oficejo

ĜENERALA STRATEGIO

Strategia vizio:

UEA — organiza kadro por strategie konscia, harmonia kunlaboro de multegaj aktivuloj diversnivele kaj tutmonde, kun kontenta kaj efika profesia stabo kaj klara divido de respondecoj

Ĉefa rimedo:

Diversaj organizaj rimedoj listigitaj sub la aliaj agadkampoj. Aldona novigo estas la kreo de ĉ. 20-kapa Konsilio, kiu inkluzivas la Estraron kaj kunlaboras kun ĝi por organizi kaj gvidi la ĉefajn laborojn.

Ĉefaj agadoj:

  • Plifortigo kaj disvastigo de landaj asocioj
  • Kreskigo kaj aktivigo de individuaj membroj

Kvinjaraj SMART-celoj:

Vidu dekstre (samaj)

RETA EVOLUIGO

Strategia vizio:

UEA — peranto de informoj, kontaktoj kaj kunlaboro inter aktivaj esperantistoj ĉiulande por ĉiuspecaj celoj

Ĉefa rimedo:

Transformo de la Jarlibro kaj la Delegita Reto (eventuale ankaŭ Pasporta Servo) al rete konsultebla kaj redaktebla datumbazo de UEA (ligita al esperanto.tel aŭ uea.tel)

Ĉefaj agadoj:

  • Investo en la kreo de tia datumbazo (eventuale kunlige kun ĝenerala renovigo de la datumsistemo de UEA)
  • Eksperimentado pri novaj kategorioj de membro, delegito, aktivulo

Kvinjaraj SMART-celoj:

  • Kresko de landaj asocioj kun almenaŭ 100 membroj (ĝis 80)
  • Kresko de membraro (ĝis 8 000)
  • Kresko de Delegita Reto (ĝis 2 000)
  • Kresko de aktivularo (ĝis 3 000)
10. Sekvaj paŝoj

10.1. Kiel dirite en la komenco, ni celas per ĉi tiu dokumento stimuli kunpensadon kaj kundiskutadon. Strategio, same kiel lingvo, ne konsistas nur el surpapera plano; kiel Esperanto mem, ĝi ekvivas en la koroj kaj mensoj de la homoj, kiuj elektas kredi je ĝi kaj utiligi ĝin diversmaniere kaj diverscele.

10.2. Ĉi-dokumente temas pri superrigardo de la strategia situacio de UEA, do pri analizo de la ĉefaj agadoj kaj bezonoj. Tio donas kadron por la ellaboro de pli konkretaj strategioj sur la diversaj agadkampoj. Laŭ ni indas ĉefe fokusi la diskutojn al tio — t.e. kiajn konkretajn bezonojn vi vidas por plibonigi difinitan agadkampon en via urbo aŭ lando, via fako aŭ interessfero. Kiel la diversaj rimedoj kaj prioritatoj, identigitaj en ĉi tiu raporto, povas respondi al tiuj bezonoj? Kiel niaj diversaj agadkampoj kaj la tuta bunteco de niaj organizoj kaj tradicioj povas kompletigi kaj riĉigi unu la alian? Tiuj demandoj meritas la atenton kaj krean ideadon de ni ĉiuj.

10.3. La Komisiono pri Strategiaj Demandoj bonvenigas konstruan kritikon kaj kunlaboron. Precipe interesaj estas reagoj de grupoj kaj asocioj surbaze de iom vasta diskuto; sed ankaŭ informitaj komentoj kaj proponoj de unuopuloj estas bonvenaj. Reagojn bonvolu sendi al la adreso s...@co.uea.org, nepre kun la nomoj kaj retadresoj de la kontribuintoj por faciligi respondon.

La Komisiono pri Strategiaj Demandoj konsistas el dek homoj elektitaj de la Komitato de UEA en Havano en 2010: Peter Baláž, Osmo Buller, Renato Corsetti, Loes Demmendaal, Mark Fettes (kunordiganto), Stefan MacGill, Michael Boris Mandirola, Sonja Petrović-Lundberg, Ileana Schröder kaj José Antonio Vergara.

Mark Fettes

Nova paradigmo por Esperantujo

Antaŭ pli ol jaro mi aperigis samtempe en La Ondo de Esperanto (LOdE) kaj Rusia E-Gazeto artikolon nomiĝintan “Kio estas la reala trezoro de REU?” (Rusia E-Unio). Krom kelkaj konsideroj, rilatantaj nur al la nialanda movado, la teksto enhavis ankaŭ pli vastajn demandojn. Baze temis pri malaltiĝo de la valoro de Esperanto kiel internacia komunikilo, malmulta inspiro por lerni Esperanton en la moderna socio, kaj kion principe novan Esperanto povas doni al la novepoka mondo.

Ĉiuj problemoj estas ekzistantaj, kaj por ilin solvi la Esperanto-mondo mem bezonas tute novan paradigmon. La malnova fakte ne ekzistas kiel unueca formularo (aro da formuloj), tamen ĉiuj scias bazajn faktojn pri Esperanto, kiujn ni (mal)lerte uzas. La kapoj de spertaj esperantistoj estas plenigitaj per metodoj, kiuj de jaroj estis uzataj por (mis)-propagando kaj varbado. La Esperanto-mondo estas malmulte adaptita por la junularo. Fine ni devas konfesi, ke ĝi ĉefe atentas nur sin mem. Ĉion ĉi kaj multon alian mi nomas “la malnova paradigmo”, kiu do estas ŝanĝenda.

Sed plej unue la esperantistoj devas decidi, kion ili volas: ĉu strebi esti “ĝisdataj” en la socio, kiu moderniĝas fulmrapidege ĉiuflanke (tiuokaze urĝaj ŝanĝoj efektive estas neeviteblaj), aŭ resti en sia oportuna mondeto.

Esperigaj novaĵoj jam venas. Ekzemple la kongresa rezolucio post la hanoja UK mencias enkondukon de Esperanto kiel nova traduklingvo ĉe Google. Ne malpli imponaj estas la vortoj de Mark Fettes, kiu en la intervjuo por Libera folio konfirmis, ke la revuo kaj la retejo de UEA por la funkciado de la asocio estas “gravegaj”, kaj ke “UEA devas fari grandan investon en siajn retajn rimedojn”, kaj “necesas tute repensi la komunikan kaj eldonan strategion de la asocio”.

Sed certe temas ne nur pri Interreto. Plej grave estas rekoncepti la rilaton al Esperanto de la esperantistoj mem. Ĝis nun Esperanto estas rigide difinata “la internacia lingvo” kaj same tiel perceptata. Multe pli realisma aspektas la difino “unu el la taŭgaj variantoj de internacia komunikado”. Certe la formulo estas tro longa por uzi ĝin oficiale, tamen tre gravas, ke la esperantistoj mem komprenu, akceptu kaj agnosku tion. La hanoja rezolucio klare kaj prave tekstas: Esperanto proponas tion kaj jenon. Ni nur proponas ion al la mondo, ĉar ni ne povas, ne rajtas, ne kapablas trudi aŭ ordoni.

Informado kaj scipovo manipuli informojn nun gravas pli ol iam ajn antaŭe. Samtempe la rolo de la tradiciaj amaskomunikiloj iom malgrandiĝis, ĉar la homo povas mem esti amaskomunikilo: blogoj, personaj paĝoj en Facebook kaj aliaj sociaj retoj, kurtmesaĝilo Twitter foje estas pli rapidaj kaj pli fidindaj informofontoj, ol televidkanaloj k.a. Do, ĉiu sufiĉe aktiva homo povas esti nacilingva informanto pri Esperanto. Sed ne ĉiuj estas ĵurnalistoj kaj ne ĉiuj scipovas mem veki atenton. Kion fari?

Eventuala solvo estas kreo de unueca reta informcentro (ni nomu ĝin informcentro.org), kiu prizorgu aperigon de materialoj, uzeblaj mondskale. En informcentro.org regule aperu variaj mallongaj tekstoj en diversaj lingvoj pri diversaj temoj, verkitaj de profesiaj ĵurnalistoj, kiujn ĉiuj dezirantoj rajtu preni kaj uzi en siaj retpaĝoj. Ĝi devos esti efektive vari-enhava — ja litovoj interesiĝas pri io alia ol meksikanoj. Tio antaŭvidas ĵurnalisme profesian gvidadon kaj multpersonan diverslingvan kunlaborantaron (kion aranĝi teorie ne estas komplika tasko, ĉar ju pli da kunlaborantoj, des malpli da laboro por ĉiu).

Dank’ al tia organizita informado esperantistoj povos facile kaj efike sciigi interesajn faktojn pri Esperanto al siaj konatoj, kaj tiel parte “turniĝi al la mondo vizaĝe”. Alia tasko estas turni la mondon al esperantistoj, sed ĉi problemon mi ne longe priskribos, ĉar ĉio estas evidenta: ju pli da E-lingvaj periodaĵoj ne pri la E-movado, des pli bone. Pli da Monato, pli da Kontakto, pli da Beletra almanako! Ĝuste tiaj sociaj-kulturaj periodaĵoj estas ĉiel subtenindaj, ankaŭ oficiale.

Pri la junularo. La scienco diras, ke la nuntempa junularo ne nepre devas kompreni bazajn aferojn, evidentajn por pli aĝaj homoj. Tio validas ankaŭ por la E-mondo. Ekzemple, nur tre malmultaj junaj esperantistoj havas klaran imagon pri Hodler, Lapenna kaj Piron. Pluraj aspektoj de la E-movado estas, eĉ se utilaj, apenaŭ interesaj por la junularo, do teorie post malmultaj jardekoj ili (la aspektoj) iĝos nebezonataj. Du eventualaj solvoj, samtempe aplikendaj, estas simpligo de la movada strukturo (notu, ke simpligo ne signifas primitivigo) kaj regula kleriga-populariga agado. La dua povas aspekti kiel serio de mallongaj klerigaj artikoloj en la reto (ne nur en Esperanto) kaj en paperaj periodaĵoj, kiuj rakontos pri la ĉefaj eventoj en la historio de Esperanto, pri la plej gravaj personoj kaj laŭeble objektive klarigos la nunan situacion en la movado.

Sed la plej malfacila demando, kompreneble, estas difini bazajn valorojn, kiuj estas proponeblaj al eventualaj esperantistoj. Kio nun, en la jaro 2012 kaj poste, povas interesi, kio povas inspiri homojn lerni novan lingvon? Konatiĝo kun la principe novaj filozofio kaj vivkoncepto? La ebleco de internacia interkomunikado laŭ diversaj kriterioj — profesia, hobia? Pli facilaj vojaĝoj? Pli facila ekposedo de aliaj fremdaj lingvoj? Konatiĝo kun nova kulturo — kun muziko kaj jam fortaj traduka kaj originala literaturaj tradicioj? Aparteno al “tutgloba komunumo”? Aŭ io plia? Mi intence iom miksas la demandojn, kaj ne donas proprajn respondojn, ĉar ĉiu devas juĝi mem. Verŝajne iuj samideanoj povos publike respondi, kaj tiel ni eventuale trovos ĝustajn respondojn, kiuj estas nia natura solvo kaj gvidlinioj en la estonto.

La malsameco de nia E-komunumo kompare kun iu ajn ŝtato estas, ke ideologiaj demandoj ne povas esti decidataj sekrete, postdorse. Se aperas decidoj, principe esencaj por la monda esperantistaro, ili estu tuj diskonigataj. Ne gravas, kial tio okazas, gravas, ke ni estas kaj devos esti plu honestaj al ni mem.

Ĉio ĉi menciita, kompreneble, ne povas esti realigata “de sube”. Bezonataj estas fortaj aŭtoritataj gvidantoj, kiuj sukcesos trovi interkonsenton kun plejmulto de la esperantistoj en la mondo, ja ni estas diversaj — tradiciemaj, ribelemaj, amuze sendependemaj kaj indiferentaj.

Grigorij Arosev

Premio al Le Monde diplomatique en Esperanto

La surprizo estis duobla, kiam ni eksciis, ke Internacia Esperanto-Instituto (IEI) atribuis premion al ni, la skipo de “Diplo”. Unue la fakto mem — ni ja ricevis sufiĉe multajn laŭdojn, en interparoladoj, ekz-e ĉe standoj en Universalaj Kongresoj, sed ankaŭ rekte en nia reto, sed neniam tia laŭdo estis iel oficiala, de institucio, kaj eĉ malpli akompanata de monsubteno. La dua surprizo estis, ke ni ricevis la premion pro nia bona dekjara laboro, kaj tio subite konsciigis nin, ke efektive ni estas en nia deka jaro! Kaj fakte, la datreveno iel okazas vere dum la tuta jaro, ĉar:

  • En januaro 2001 — post plurjara periodo, en kiu mi okupiĝis ĉefe pri tradukado de germana literaturo —, legante artikolon de la franca monatgazeto de politikaj analizoj, Le Monde diplomatique, venis la momento, en kiu mi diris, kiel iam Berto Breĥto, “Kia epoko, en kiu poemo pri arbo estas preskaŭ krimo, ĉar ĝi signifas silenti pri tiom da fiaĵoj”. Kaj pli fie: la fiaĵoj estis ne nur prisilentataj de la grandaj amaskomunikiloj, sed en granda mezuro eĉ glorataj. Do, en januaro 2002 mi tiris el tio la konsekvencon: mi ĉesis traduki beletron kaj dediĉis min al tradukado de artikoloj el la monatulo Le Monde diplomatique, kiujn mi publikigis en mia privata retpaĝo.
  • Post kelkaj monatoj de tia laboro mi petis la parizan redaktejon de la gazeto pri formala permeso traduki ĝiajn artikolojn. Oni tuj respondis, ke oni jam pensis pri Esperanta eldono, ke oni do ne nur permesas tion, sed eĉ volas fari kontrakton kun mi pri regula tradukado.
  • Tiun kontrakton ni efektive subskribis en septembro 2002, la tiama direktoro de Le Monde diplomatique Ignacio Ramonet kaj mi kiel prezidanto de la Unesko-Grupo Narbonia kaj nome de tiu.
  • Jam en la somero, dum la UK en Fortalezo, pluraj samideanoj deklaris sian pretecon kunlabori en la tradukado. Do, mi jam ne estis sola, sed de tiu momento ni estis skipo.
  • Fine, en decembro de la jaro 2002, la retejo de nia Diplo, disponigita de la pariza “gepatra” domo, plene ekfunkciis.

Do, nia dekjariĝo okazas nun tute prave dum la tuta jaro 2012.

Toon Witkam, nome de IEI en Hago, verkis, anoncante tiun premion, en tiu ĉi revuo Esperanto (marto 2012) preskaŭ tutpaĝan artikolon, kiu funkcias iel kiel laŭdparolado okaze de atribuo de premio. Nun ni deziras ja, okaze de la ricevo kaj akcepto de la premio, niaflanke esprimi nian dankon. Kompreneble ni ŝatus fari tion ĉi tie, en la sama loko, kie okazis la laŭdo. Sed la spaco estas ĉi tie bedaŭrinde tro strikta por esprimi iom pli detale tion, kion la legantoj de Diplo kaj la legantoj de Esperanto kaj kompreneble la membroj de IEI rajtas — kaj eble deziras — ekscii pri nia laboro kaj, por kelkaj, ankaŭ pri la ebloj kunlabori.

Tiujn klarigojn ni faros post la apero de tiu ĉi teksto en la reta eldono de Diplo — kaj ankaŭ en ĝia venonta papera eldono. Do, kara leganto, bonvolu rigardi en nian retan eldonon http://eo.mondediplo.com por legi aŭ elŝuti la “dankan respondon” de nia skipo (la premiitoj) al IEI, la premiintoj.

Vilhelmo Lutermano,
ĉefredaktisto de Le Monde diplomatique en Esperanto

Recenzoj

Tri ĝenevaj aŭtoroj

Beletra kolekto de ĝenevaj aŭtoroj. Genève: Esperanto-grupo La Stelo, 2011. 123p. 19cm. ISBN 2940269084. Prezo: € 8,40

La Esperanto-Grupo La Stelo en Ĝenevo eldonis tiun ĉi beletran kolekton omaĝe al tri ĝenevaj poeto-verkistoj “por ke la postaj generacioj ne forgesu ilin”. Fakte du el tiuj, Henri Vatré (1908-1998) kaj Claude Piron (1931-2008), jam dum jardekoj tiel certigis pri la memoro de siaj nomoj per siaj diversaj verkoj, ke ne estas risko de forgeso pri ili inter la internacia esperantistaro. La tria ĝenevano, Madeleine Stakian-Vuille (1910-2004), apartenas al tiuj ne malmultaj esperantistoj, kiuj vivlonge dediĉis siajn kapablojn kaj laborfortojn al Esperanto en sia propra medio sen plia ambicio.

La aŭtoroj estas prezentitaj per detalaj artikoloj pri iliaj vivoj kaj verkoj. Pri Madeleine Stakian-Vuille estas informite, ke ŝi laboris kiel sekretariino kaj kasistino ĉe UEA dum dek du jaroj ĝis la translokiĝo de ĝia centra oficejo el Svislando en 1936, kaj ke ŝi verkis multajn poemojn sub la pseŭdonimo Mad Mevo kaj multe tradukis el la franca kaj germana. La kolekto de ŝiaj poemoj atestas pri ŝia solidara sindediĉo al la movadoj esperantista kaj laborista, kiujn ŝi simbole kunligas en la fino de poemo titolita 1-a de Majo:

Ruĝa flago, verda stel’,
jen emblemo plej influa!
Sekvu ĝin ja kun fidel’,
Majo ruĝa, Maj’ unua!

La poemoj de Madeleine Stakian-Vuille estas forme glataj, rime kaj ritme. Tie ŝia muzika edukiĝo certe havis influon. Arte kaj informe valora estas ŝia traktaĵo La popola kanto, fakte proza poemo, kie ŝi difinas la esencon de la popola kanto ĝenerale kaj komparas ĝian varian karakteron laŭ landoj kaj popoloj.

En 1989 aperis ĉe Iltis-eldonejo kolekto de versaĵoj de Henri Vatré, tiam 81-jara, titolita Disaj gutoj. La titolo mem indikas, ke la versaĵoj ne kreiĝis konstante-abunde, efektive temas pri sesdeko da versaĵoj verkitaj dum sesdeko da jaroj. Sed nun, jarojn post lia forpaso, aperas konsiderinda aldono al la poezia heredaĵo de Henri Vatré. En la prezenta enkonduko estas informite, ke “surfaciĝis antaŭ nelonge el subtegmenteja angulo” fasko de poeziaĵoj (entute 28), plej multaj datitaj, kio montras, ke ili estis verkitaj dum unu jaro, ekde marto 1963 ĝis marto 1964. Temas pri ampoemoj, rivelantaj la emociajn perturbojn de la aŭtoro dum tiu periodo, foje dolorajn, foje esperajn. Ĉu la koncerna virino ilin legis, devas resti mistero. Estas almenaŭ evidente, ke la aŭtoro ne volis, ke ili aperu publike, ili tial restis dum jaroj kiel silenta atesto pri kaŝita amo. La formoj de la poemoj estas liberaj, tamen discipline aranĝitaj kun diference longaj linioj, ne metrike ritmaj, sed nature, rimoj forestas. La sekva poemo ne havas titolon, nur daton: 8.5.63:

altaron mi serĉis
por preĝi kaj genui

min vokis sonorilo
semanta super mil tegmentoj
tra l’ spaco vasta
en sulkojn plej sekretajn
de l’ firmamento

mi grimpis en la turo
per la eskaloj
de mia ĝojo

noktiĝis
kaj brilaj floroj kreskis
el lumaj semoj

kaj mi feliĉis kvazaŭ
vi estus tie

samtempe fora kaj proksima
mi mutis en la nokto
poemon tamen iam
mi kreos tiel belan
ke ĝi vin indos.

Claude Piron ricevis poezian premion ĉe la Belartaj Konkursoj 1956 kaj aperigis originalan poemaron kun la titolo Malmalice. En la kolekto de La Stelo aperas nur kvar poemoj kaj unu komika skeĉo, Ezoko. La plej atentinda poemo estas la premiita La sufero de l’ aliaj. Tie la poeto esprimas sian senpovon efike helpi al siaj suferantaj kunhomoj. Jen la finaj strofoj:

Ekvidi en okuloj alvokon de alarmo
kaj aŭdi la doloron tremanta en parol’,
proksimi, sed ne povi, el amikeca varmo,
pli doni ol kompaton, kun vano de konsol’.

Preferas mi suferi inferon de sufero
ol senti ĝin en frato kaj stari antaŭ mur’,
tra kiu varma lumo de mia am-ofero
ne povas elradii ĝis lia malsekur’.

Oni povas rigardi tiun poemon kiel antaŭsignon pri la decido de Piron kelkajn jarojn poste trejniĝi kiel psikoterapiisto kaj labori profesie kiel tia dum la lastaj jardekoj de sia vivo. Tiel la muro ne plu devis esti obstaklo.

La ideo de la komitato de La Stelo eldoni unulibre tiujn verkojn de la kvar ĝenevaj Esperanto-aŭtoroj, kaj ĝin plenumi, estas nepre gratulinda. Aparte gravaj el la vidpunkto de la Esperanta literatur-historio estas la trovitaj poemoj de Henri Vatré, kiuj plenigas la bildon de tiu multfaceta homo.

Baldur Ragnarsson

Jesuo ŝtatestro

Meditadoj el la animo. Paiva Netto. Esperantigis Paulo Sergio Viana. São Paulo: Elevação, 2011. 256p. 23cm. ISBN 9788575132043. Prezo: € 12,00.

Entuziasma anonco sur la unua bindopaĝo: “Pli ol 400 000 venditaj ekzempleroj, 1-a eldono en Esperanto!” Tre altira; oni ja estas tre kontenta scii, ke oni estos la kvarcent-mil-unua leganto! Krom tio, interne, elstara prezentado didaktika, kriobele ilustrita, de lernolibro mezlerneja.

La aŭtoro estas José de Paiva Netto, brazila verkisto, ĵurnalisto, radipreleganto, komponisto kaj poeto. Li naskiĝis en 1941, en Rio-de-Ĵanejro, do en urbego kun pli ol ses milionoj da loĝantoj, sub la rigardo de giganta Jesuo-statuo mondfama. Tio ĉi ja gravas, ĉar ĝi tuj klarigas la fonon de lia funkcio — direktoro-prezidanto de Legio de Bona Vola (LBV) — kaj de liaj opinioj.

La titolo de la propedeŭtika unua peco estas: Traktaĵo pri la Nova Ordono de Jesuo; ĝi estas unupaĝa. Poste, parenteze: “Traktaĵo pri la Nova Ordono de Jesuo, aranĝita de Paiva Netto, akorde kun la Evangelio de la Kristo de Dio, laŭ Johano, 13:34 kaj 35; 15:12 ĝis 17 kaj 9.” Unuavide, la aŭtoro ne “aranĝis” multon; ni trovas la evangeliajn tekstojn cititajn, kiujn Paiva Netto rediras preskaŭ tro fidele (kun la eraro “lia” anstataŭ “sia” en Joh. 15.15). Kelkaj transformoj tamen: “Per tio ĉiuj homoj scios” fariĝas “Nur per tio ĉiuj homoj scios”; “kiel vi min amis” fariĝas “kiel vi min amas”; “donu frukton” fariĝas “donu bonan frukton”; “Tion mi ordonas al vi, por ke vi amu unu la alian” fariĝas “Tion mi ordonas al vi: ke vi amu unu la alian, kiel mi amas vin”. Post 15.14 troviĝas ripeto el 13.34 “Kaj Mi tion ordonas: vi amu unu alian, kiel Mi vin amis.” Neniu el tiuj ĉi transformoj estas absurda aŭ malica; eĉ ne temas pri resumo, estas iom freŝigita versio de la konata tradukaĵo farita de la “Brita kaj alilanda biblia societo” en 1931.

Sed... ĉu la aŭtoro diras ion novan? Jes, en la unua frazo: “Instruis Jesuo, la Ekumena Kristo, la Dia Ŝtatisto.” Do, la centra persono de la kristana religiaro, Jesuo, estas (as-tempe!) “ekumena” kaj “ŝtatestro”. Tio signifas, ke Paiva Netto ne donas prioritaton al ajna religio en la interpretado de la instruoj de Jesuo Kristo, kiu, laŭ liaj konvinkoj, estas aktuala reganta estro politika de ĉiuj homoj, eĉ de nekristanoj. Jesuo Kristo estas aganta politika potenco, liaj instruoj estas dekretoj. Kiel kaj kial realiĝos la dekretoj de la “Dia Ŝtatestro”, ni ekscios el la postaj homilioj kaj citaĵomozaikoj, kiuj konsistigas la libron malfermantan al ni la spiritan mondon de Legio de Bona Volo (LBV).

Paiva Netto utiligas en la cento da sekvantaj pecoj (meditoj, leteroj, homilioj, predikoj) la saman metodon, kiel en la propedeŭtika peco: li pledas per atestaĵaj citaĵoj, por pruvi, ke Jesuo estas la kosma Majstro de la tuta homaro, kaj ke ne ekzistos feliĉo sur tiu ĉi tero tiel longe, kiel oni ne aŭskultadas, ne akceptadas liajn instruojn. Li citas preskaŭ ĉiujn religiajn librojn konatajn, centojn da saĝuloj, filozofoj, verkistoj, politikuloj kaj alispecaj famuloj. La notoj piedpaĝe okupas preskaŭ tiom da loko kiel la teksto. Ili estas interesaj, ĉar ili evidentigas la kulturnivelon de la publiko celata de la aŭtoro; ili similas al artikoletoj de leksikono por uzado de lernejanoj. Ni povas tamen spikumi el ili kelkajn utilajn informojn; ekzemple, ke “Francisko el Asizo [estas] Patrono de Legio de Bona Volo” (p. 129).

La tekstoj mem pledas por honestaj kaj esperindaj aferoj: “la vojoj de Paco postulas pli grandan aŭtoritatecon kaj obstinon ol tiuj de perforto” (p. 33); “la mondo laciĝas pro tro da vortoj kaj maltro da efikaj agoj” (p. 65); “spiritan progreson de la homaro oni ne povas deteni” (p. 69); “bona penso konstruas feliĉan popolon; la negativa povas detrui ĝin” (p. 89); “egoismo kaj aroganteco: du malsanoj en la socia interrilato” (p. 115); “la paradizo, ... troviĝas tre proksime, en [la homo] mem” (p. 129); “mortintoj ne mortas. Do, Spirita vivo ne estas ia abstraktaĵo” (p. 129) ...

Enhavtabelo ne ekzistas, kaj ne estus utila, ĉar temas pri meditolibro, el kiu oni povas pluki iun ajn pecon por sia ĉiutaga meditado. En ĉiu peco temas pri iu aŭ alia malsano de nia moderna mondo; malsano ĵurnalisme elmetita, kaj advokate kuracita per ekumena kristana bonvolemo. La esperantigo, fare de Paulo Sergio Viana, estas klara kaj flua.

En la libro, plena je dekoraĵoj kaj bildoj, la unukolore prezentitaj pentraĵoj de famaj pentristoj (Van Gogh, Cézanne, van Eyck kaj aliaj) meritas apartan atenton, eĉ se oni ne tuj trovas iliajn rilatojn kun la teksto.

Sume: ne temas pri libro konceptanaliza, t.e. “filozofia,” sed pri popolisma saĝolibro, preskaŭ perfekta en sia ĝenro. Ĝi povas alporti al eŭropanoj multajn informojn pri la brazila socio. Al sudamerikanoj ĝi alportas spiritan panon ne malhaveblan en la tutmondiĝanta teknika barbareco.

Eugène de Zilah

UEA invitas prelegi en la Rejkjavika IKU-sesio

Dum la 98-a UK en Rejkjaviko okazos la 65-a sesio de Internacia Kongresa Universitato

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Modiin, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2013-01-31.

Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de la IKU, kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

Ekzemplo de specialaj Esperanto-aranĝoj

ARKONES — aŭ ARtaj KONfrontoj en ESperanto — estas ĉiujara kulturdirektita festivalo, tradicie okazanta en Poznano (Pollando). La ĉi-jara, 28-a ARKONES okazis inter la 21-a kaj 23-a de septembro.

Mi devas konfesi, ke tiu ĉi ARKONES estis mia unua, tial mi ne povas kompari ĝin kun la antaŭaj. Sed mi volonte komunikos miajn personajn impresojn, kaj provos priskribi por vi la festivalon tiel, kiel ĝin perceptas unuafoja partoprenanto.

La festivalo daŭras “unu tagon kaj du duonojn”. Tio signifas, ke la partoprenantoj komencas ĝui ĝin vendrede vespere, poste havas tutsabatan festivaltagon, kaj finas dimanĉe post tagmeze. Tia organizo ebligas havi tri prelegtagojn kaj du vesperajn programojn. La prelegoj kutime okazas popare. Pli ol duono de la prelegoj temis pri Esperanto-literaturo aŭ organizo de la Esperanto-movado, la dua duono estis bunta kolekto de temoj, ekzemple “Zodiako kaj ĝia orienta genealogio” aŭ “Honkongo — 15 jarojn post reveno al Komunisma Ĉinio”. Krom “veraj” prelegoj, kadre de la tagaj programoj, estis prezentitaj diversaj interesaĵoj, kiel la teatra aktoraĵo Galileo de Saša Pilipović aŭ recitalo de Anjo Amika.

Vesperaj programeroj proponis aŭskultadon de malsamstilaj koncertoj — de Georgo Handzlik kaj JoMo en la unua vespero, kaj la grupo Krio de Morto kun ĝia nova albumo Toksa muziko en la dua. Bedaŭrinde, pro neklaraj kialoj, ne venis koncerti la plej atendita grupo Zhou-Mack el Demokrata Respubliko Kongo. Elekto de la koncertintoj eksplicite montras ke la organizantoj zorgas pri kontentigo de ĉies muzikaj gustoj: bardaj kantoj de Handzlik, dancigaj furoraĵoj de JoMo, kaj vere toksa kaj peza muziko de Krio de Morto — ĉiu povis trovi la plej konvenan muzikon por si.

Laŭdojn meritas la zorgemo pri komforto de la partoprenantoj kaj la tranoktejoj. En la ĉefa koridoro estis bufedo kaj babiltabloj. Bedaŭrinde mankis vespera gufujo, sed oni povis konsideri la tutan kongresejon unu granda gufujo — pro la kultura karaktero de la tuta aranĝo. Legemaj esperantistoj povis aĉetumi en tri (!) libroservoj. Unu el ili troviĝis en la plej granda ĉambro, tiel nomata “spegulejo”. Ĝi proponis diversspecan esoteran kaj religian literaturon. En la koridoro havis sian butiketon la eldonejo Sezonoj, kie oni povis aĉeti sciencajn kaj historiajn librojn, aŭ aboni La Ondo de Esperanto. La ĉefa libroservo, kiu troviĝis en la akceptejo, laŭdindis pro la kvanto da libroj, sed, bedaŭrinde, 90% de ili estis neaĉetindaj brokantaĵoj (ekzemple 30 ekzempleroj de iu malnova pola lernolibro de Esperanto).

Fini mi volus per ĝenerala takso de la aranĝo kaj analizo de ĝia bezono por la movado. Kio estas ARKONES, por kiu ĝi utilas? Mia respondo estas ke ĝi estas ekzemplo de specialaj Esperanto-aranĝoj, montrantaj unu el la facetoj de la lingvouzo. Same kiel SES celas lernadon de la lingvo, FESTO! Esperanto-muzikon kaj KAEST aplikon de Esperanto en scienco, ARKONES strebas prezenti la aplikon de nia lingvo en kulturo vaste komprenata, do literaturo, teatro, kino ktp. Sekve ĝi estas vizitinda unuavice por pli seriozaj esperantistoj, kiuj serĉas ion pli ol vesperan “labambumadon” (kvankam ĉi-jare estis ankaŭ ĝi!). Se vi ŝatus sperti la etoson de multfaceta kaj riĉa Esperanto-kulturmedio, nepre vizitu la festivalon sekvajare!

Konstantin Tiĥomirov

La jubilea kroata gastis en Koprivnica

La 10-a kongreso de kroataj esperantistoj ankoraŭfoje pruvis, ke bona semado donas bonan rikolton. Inter la 22-a kaj la 24-a de junio en Koprivnica kolektiĝis bunta internacia societo: 140 kongresanoj el 14 landoj de 4 kontinentoj.

Kvankam aliĝis ĉirkaŭ 180 esperantistoj, parto el ili pro privataj aferoj ne sukcesis alvojaĝi, kaj tiel ne realiĝis la celata nombro 200. Tamen, la evento eĉ sen tio fariĝis unu el la plej gravaj Esperantaj aranĝoj en Eŭropo.

La kroataj kongresoj ricevis sian fizionomion pasintjare, kaj la tradicia divido inter labora, kultura kaj turisma programoj ripetiĝis ankaŭ ĉijare. Kroata Esperanto-Ligo komisiis per kontrakto la organizajn laborojn al la Dokumenta Esperanto-Centro el Đurđevac, kiu havigis la aŭspicion de la urbaj kaj regionaj aŭtoritatoj kaj de pluraj sponsoroj.

Kadre de la vendreda programo okazis la jarkunveno de KEL, kiu pridiskutis plurajn problemojn de sia funkciado, kaj kiu daŭris pli ol 6 horojn (duoble pli ol planite)! Tio kaŭzis malfruiĝon aŭ nuligon de kelkaj prelegoj. Okazis la planita vizito al la Muzeo de nutrado (fondita de la nutraĵindustrio “Podravka”) kaj la koncerto de la itala kantisto Manŭel. La programo finiĝis per projekciado de fotoj kaj per renkontiĝo de esperantistoj-laborbrigadanoj, kiuj por tiu okazo kolektiĝis post pli ol 50 jaroj!

En la solenaĵo, okazinta en la koncertejo “Domoljub” (al esperantistoj konata el la historio kiel okazejo de la 7-a kongreso de jugoslaviaj esperantistoj en 1934), parolis la anstataŭanto de la departementestro Ivan Pal kaj la konsilistino de la urbestrino Helena Hećimović. La himnojn kaj alian kantan kaj folkloran programon prezentis Kultur-arta societo “Koprivnica”, kabaredis Saša Pilipović kaj koncertis Neven Mrzlečki. Omaĝitaj estis Vida Jerman (la Esperanta aktorino) kaj Đuro Rašan (la Esperanta poeto).

Béla Kovács, la speciala sendito de la urbestro de la hungara urbo Kaposvár Károly Szita, alportis leteron de sia urbestro al la ĝemelurba urbestrino de Koprivnica Vesna Želježnjak.

La komuna sabata tagmanĝo por la kongresanoj okazis en la Hotelo “Podravina”, kie loĝis ankaŭ la kongresanaro. Post la tagmanĝo sekvis riĉprograma kongresa ekskurso.

Kunlabore kun la Komunumo Koprivnički Bregi, en la vilaĝo estis inaŭgurita nova ZEO: la memortabulo al Ilija Puhalo, la pioniro de Esperanto en la regiono de Podravino, kaj aparte grava persono en la historio de la fervojista esperantista organizaĵo. Pro tio en la inaŭguro, krom la vicprezidanto de KEL Radenko Milošević, parolis ankaŭ István Gulyás, la reprezentanto de IFEF, kaj Marica Brletić nome de la zagrebaj fervojistoj-esperantistoj.

Memortabulon al Ilija Puhalo malkovris Darko Sobota, reprezentanto de la komunuma konsilio, kaj Josip Pleadin nome de la Dokumenta la Esperanto-Centro, kiu iniciatis starigon de la memortabulo.

En la ekskurso estis vizitita ankaŭ la lulilo de kroata naiva arto, la vilaĝo Hlebine, kaj antaŭ la noktomezo la kongresanoj spektis spektaklan teatraĵon en Đurđevac — la faman Legendo pri Kokoj sur la ekstera scenejo kun posta piroteknika spektaklo.

La kongresa dimanĉo pasis pli leĝere en banado en la urbaj naĝbasenoj kaj en agrabla pikniko en vinberejo por kvardeko da plej obstinaj kongresanoj.

Sian kandidatiĝon por la 11-a kongreso prezentis kadre de la kongreso komune la Esperanto-societoj Sisak kaj Petrinja. Okaze de la 125-a datreveno de Esperanto, en la Biblioteko kaj legejo “Fran Galović” okazis ekspozicio pri Esperanto, kaj la Kroata poŝto uzis specialan poŝtan stampon la 23-an de junio. La filatelista societo Koprivnica eldonis specialan filatelan koverton.

La kongresanoj disiĝis ne per adiaŭo, sed per “ĝis la revido en la 11-a”.

El la postkongresaj aranĝoj ni menciu la prelegon “Brazilo — koninda lando”, kiun en tri kroataj urboj prezentis la brazila geedza paro Menegasso.

Pri la riĉa junia semajno raportis pluraj gazetoj, retejoj, radio-stacioj kaj televidaj kanaloj.

Davor Grgat

Konferencis esperantistoj de tri najbaraj landoj

Trilanda konferenco de esperantistoj el Aŭstrio, Ĉeĥio kaj Slovakio okazis inter la 27-a kaj la 30-a de septembro 2012 en la ĉeĥa (sudmoravia) urbo Břeclav, kun partopreno de 100 aliĝintoj el 7 landoj.

Venis ankaŭ gastoj el Germanio, Hungario, Pollando kaj Brazilo. La aŭspicion akceptis la urbestro d-ro Oldřich Ryšavý, kiu persone ĉeestis la aranĝon. Dank’ al li realiĝis ankaŭ esperantlingva versio de la oficiala urba retejo http://breclav.org/cs/breclav-eo, kiu havis laŭ lia agnosko neatenditan reeĥon el eksterlando.

En la konferenco Peter Baláž skizis la laboron kaj planojn de la teamo E@I, kaj raportis pri la ĉi-jara Somera Esperanto-Semajno (SES) en Nitra, kiun vizitis ducent personoj. Sekvis mallongaj filmoj kun esperantlingva komento aŭ subtekstoj.

La urbestro salutis la partoprenantojn, kaj per lumbildoj prezentis la urbon kaj la regionon, post kio atendis lin surprizo: preparita filmo pri la urbo kun esperantlingvaj subtekstoj. En la programero “La tri Esperanto-landoj prezentiĝas” la reprezentantoj priskribis la situacion de Esperanto en siaj landoj. Estis projekciata ĉeĥa filmo pri Slovakio kun esperantlingvaj subtekstoj kaj okazis busa ekskurso al la proksima kastelo Lednice, la plej bela moravia kastelo kun granda ĉirkaŭanta parko.

La programon riĉigis per kantoj kaj dancoj loka folklora infana ensemblo Břeclavánek (Břeclavanĉjo). La publiko ricevis la tekstojn kaj kunkantis la popolajn kantojn esperantlingve.

Paŭlo Kaščák prezentis la novan radiostacion Verda Stacio, kiu klopodas daŭrigi la tradicion de la iam tre populara Verda Stacio en Brno (1933-1937) kaj Prago (1946-1951). La nova stacio organizas en novembro Esperanto-kurson en la kastelo de la urbeto Bartošovice.

La tri ĉeestantaj esperantistaj eldonistoj (Baláž, Chrdle, Marček) prezentis novaĵojn de siaj eldonejoj kaj ĈEA sian novan kompaktan diskon. Okaze de la ŝtata festo la operkantisto Miroslav Smyčka kantis la ĥoralon Sankta Venceslao el la 11-a jarcento, kaj deklamis Romanco pri Karolo la Kvara de Jan Neruda, tradukitan de Miloš Lukáš.

Laborkunsidis la tri asocioj (memstare kaj kune) kaj kunvenis Esperanto-instruistoj sub la gvido de Magda Feifičová. La partoprenantoj vizitis urban solenaĵon sub la kastelo, okaze de Sankt-Venceslaaj festoj (parto de ili sur la suba foto).

En komuna programo Margit Turková prezentis la vivon de la ĉeĥa ĵurnalisto kaj satira poeto Karel Havlíček Borovský (1821-1856). Ŝi menciis la famajn Bapto de caro Vladimir en la traduko de Tomáš Pumpr, Tirolaj Elegioj en la traduko de la ĉeestanta Jaroslav Krolupper kaj versojn pri Havlíček de Čestmír Vidman, naŭdekjara ĉeĥa poeto kaj esperantisto, al kiu Margit Turková helpas eldonadi liajn nuntempajn verkojn. La slovaka grupo skizis la vivon de la pastro Ján Maliarik (1869-1946), kiu en sia libro La tuttera ŝtato montris Esperanton kiel la oficialan lingvon. Poste ili projekciis kortuŝan, profesie aktoritan filmon pri ĉi tiu apostolo de paco.

Okazis komunaj programeroj “Vojoj al kunlaboro kaj perspektivoj, Invito al interretaj projektoj” (Vikipedio, Ipernitio, aŭdoprojektoj), “Studu interrete!” (Lernu.net, Slovake.eu). Ján Vajs prezentis la prelegon “Surspure de habanoj” (antikva etno vivinta en tiu regiono, kie la tri landoj najbaras, restis post ili “habanaj ceramikaĵoj” en Ĉeĥio, Slovakio kaj Aŭstrio). Skizitaj estis eblaj kunlaboroj pri la aranĝoj KAEST, SES kaj Muzea nokto, kunlaboro de Esperanto-muzeoj, interŝanĝo de ekspozicioj kaj literaturoj en komuna prezento de interreto aŭ kompaktdiske.

Mirek Malovec

[FORIGITA!: bildo]

La urbestro Oldřich Ryšavý (parolanta) kaj reprezentantoj de la tri landaj asocioj: Vladimír Dvořák (Ĉeĥio), Stano Marček (Slovakio), Bernhard Tuider (Aŭstrio).

Forpasoj

Zofia Banet-Fornalowa (1929-2012) forpasis la 19-an de septembro en Varsovio. Ŝi magistriĝis pri historio en la Universitato de Varsovio en 1954 kaj dum 25 jaroj instruis historion en mezlernejo. Ŝi lernis Esperanton en 1963 kaj tuj ekinstruis ĝin al siaj lernantoj. En la 70-aj jaroj ŝi estis estrarano de la Vroclava Filio de Pola E-Asocio kaj de 1983 ĝis 1986 prezidanto de la Varsovia Filio. De 1986 ĝis 1989 ŝi membris en la Ĉefa Estraro de PEA. Ŝi gvidis la teatran grupon “Espero”, kiun ŝi fondis kun sia edzo Jerzy Fornal en 1983. Banet-Fornalowa estis aktiva movada historiisto. Ŝi prelegis pri historiaj temoj en E-aranĝoj en pluraj landoj kaj artikolis en multaj gazetoj. Ŝi aperigis la dramon La jubileo (kun Harold Brown; 1996) kaj la studojn Skize pri Esperanto-teatro (1993), Universalaj Kongresoj kaj Esperanto-teatro (1993), Polaj aktoroj kaj Esperanto-teatro (1993), Historio de Esperanto-movado en Bjalistoko (1999), La familio Zamenhof (2000), Antoni Grabowski, eminenta Esperanto-aganto (2001) kaj La pereintoj in memoriam (2003). En ŝia traduko aperis la verko Interparolo en la frukt-ĝardeno la 5-an de aŭgusto de Igor Newerly pri J. Korczak (1997).

Donald Broadribb (1933-2012) forpasis la 13-an de oktobro. Li naskiĝis en Usono sed ekde 1974 li vivis en Aŭstralio. Broadribb studis filozofion, teologion kaj lingvistikon en Usono kaj Aŭstralio kaj psikanalizon en Svislando. Li esperantistiĝis en 1946 kaj membriĝis en UEA en 1950. Li redaktis plurajn E-gazetojn: Kristana Bulteno en Usono en la 50-aj jaroj, Nord-Amerika Esperanto-Revuo (1959-62), Biblia Revuo (1964-72), La Nigra Cigno (bulteno de E-Ligo de Okcidenta Aŭstralio, 1980-88) kaj Esperanto sub la Suda Kruco (1989-2008). En 2008 li fondis la retrevuon Mirmekobo (mirmekobo.com), de kiu ĝis oktobro 2012 aperis 21 numeroj. Kun G. Rust li kompilis Terminaro de bibliaj studoj (1973). En 1967 li kunfondis ĉirkaŭ Biblia Revuo Internacian Asocion de Bibliistoj kaj Orientalistoj. Broadribb estis grava tradukisto. Krom du verkoj de Platono, La respubliko kaj Kratilo (la unua gajnis la OSIEK-premion en 1995), li esperantigis Alico en mirlando kaj Trans la spegulo de L. Carroll, La mirinda sorĉisto de Oz (L. Frank Baum), Eposoj el Antikva Ugarito, Mil naŭcent okdek kvar (G. Orwell) kaj plurajn tekstojn el la Mortmaraj rulaĵoj Qumran. Amaso da artikoloj kaj tradukaĵoj el lia plumo aperis en diversaj E-gazetoj ekde 1948. Broadribb estis membro de la Akademio de Esperanto (1972-81 kaj 1992-2001) kaj juĝanto pri prozaĵoj ĉe la Belartaj Konkursoj de UEA (ekde 1995). Rekone pro liaj meritoj Aŭstralia E-Asocio donis al li la titolon “Fratulo” en 1996. En la 82-a UK en Adelajdo en 1997 li estis nomumita Honora Membro de UEA.

Milorad Djurdjević (1930-2012), em. inĝeniero, mortis la 15-an de aŭgusto en Smederevo (Serbio), kie li estis longe delegito, kursgvidanto kaj prezidanto de la klubo “La Verda Stelo”.

Carlos Lima Melo (1947-2012) mortis la 2-an de septembro en Goiânia (Brazilo). Li estis dumviva membro de UEA kaj, profesie kuracisto, fakdelegito pri medicino kaj homeopatio.

José Luis Perez Óvilo (1940-2011), psikiatro, forpasis la 10-an de decembro en Murcia (Hispanio). Li estis delegito kaj dumviva membro de UEA.

Johano Poptie (1923-2011) mortis la 22-an de januaro pasintjare en Sępólno Krajeńskie (Pollando), kien li transloĝiĝis el Nederlando en 2005. Li agis en la fervoja E-movado kaj finance subtenis UEA.

Fernand Roose (1914-2012) forpasis la 7-an de julio en Bruĝo (Belgio). Li kunfondis la Bruĝan E-grupon “Paco kaj Justeco” en 1937 kaj estis ĝia prezidanto pli ol 50 jarojn. Dum 60 jaroj li instruis Esperanton kaj ĝis lastatempe kontribuis al la kluba bulteno, kiu eĉ dum la okupacio de Belgio en la dua mondmilito aperis subtere. De 1947 ĝis 1957 li estis vicprezidanto de Flandra Ligo E-ista, funkciinta ĝis la fondo de Belga E-Federacio en 1962. Li estis vicprezidanto de BEF ekde la fondo ĝis 1974. En 1978 li kunfondis Flandran E-Ligon kaj estis ĝia unua prezidanto.

Anna-Greta Strönne (1912-2012) mortis la 19-an de aŭgusto en Malmö (Svedio). Kiel poŝta ekspedisto ŝi interesiĝis pri filatelo kaj partoprenis, kun sia edzo Jan Strönne, la fondon de E-Ligo Filatelista/Amika Rondo de Esperantaĵ-Kolektantoj en 1968. En 1968 ŝi aranĝis ekspozicion “Filatelo ĉirkaŭ Esperanto” en la Sveda Poŝta Muzeo. Pro sia profesia sperto ŝi servis dum du jardekoj kiel fidinda ekspedisto de Eldona Societo Esperanto.

Jiří Vychodil (1940-2012) forpasis la 9-an de septembro en Prago. Denaske nevidanta, li studis en lernejo por blinduloj en Prago kaj poste en konservatorio. De 1960 ĝis 1980 li laboris kiel instruisto pri pianludado kaj poste ĝis sia emeritiĝo kiel informisto en asekura kompanio. Vychodil lernis Esperanton en 1954. En 1976 li kunfondis sekcion de blinduloj en Ĉeĥa E-Asocio kaj prezidis ĝin ĝis 1999. Li instruis Esperanton kaj kunlaboris pri lerniloj por blinduloj. Pli ol 30 jarojn li redaktis la porblindulan revuon Aŭroro, helpis dum longe kiel administranto la organon Esperanta Ligilo de Ligo Internacia de Blindaj E-istoj kaj brajligis materialojn de kongresoj. En 1996 li gvidis la Internacian Kongreson de Blindaj E-istoj kaj estis LKK-ano de la 81-a UK en Prago. En 1999 li estis elektita honora membro de ĈEA kaj en 2004 Honora Membro de UEA.

Revuo Esperanto 2012 12

Malferme

La 15-a de decembro: jubileoj ĝojaj kaj malĝojaj

Okaze de la Zamenhof-Tago ĉi-jare, mi volus iom pensi kun vi pri temo nepre atentinda lige kun la jubileoj, lastatempe aparte abundaj. En la laboro kontribui al la prilingva konscio en la eksteresperantista mondo elstaras ekzemple la katalunoj, la koreoj, la slovakoj — etnoj kun maturaj Esperanto-movadoj. Sed nia movado ankoraŭ burĝonas en lando, kiu tutnacie, ĉiufebruare, omaĝas al lingvomartiroj: sep universitatanojn en lingvorajta manifestacio en Dhaka faligis policaj kugloj en 1952. Mi aludas al Bangladeŝo, pro kies inspiro Unesko deklaris ĝian 21-an de februaro la Internacia Tago de la Gepatra Lingvo. Sciante tion, alilandaj samideanoj eble emus fari la proponon establi ĉe la burĝonanta bangladeŝa movado ĉies kutimojn — ekzemple decembran Zamenhof-feston, ĉu ne? Indas atenti la kialojn, pro kiuj tio estus propono draste maltaŭga.

Iuj alilandanoj scias, ke laŭtakse tri milionojn da bangladeŝaj nebatalantoj mortigis en 1971 la okupanta armeo, sed ne scias pri tiu konsterna hororaĵo, kiu instigis Bangladeŝon observadi la 14-an de decembro kiel tagon de martiraj intelektuloj. Laŭ unu reta fonto, “Inter marto kaj decembro 1971, [la okupaciantaro] sisteme murdis laŭtakse 991 instruistojn, 13 ĵurnalistojn, 49 kuracistojn, 42 juristojn kaj 16 aŭtorojn, artistojn kaj inĝenierojn” — inkluzive la lingviston Munier Chowdhury kaj la muzikiston Altaf Mahmud, al kiu la kanto pri la 21-a de februaro ŝuldis sian melodion.

Plurajn el tiuj intelektuloj la lando efektive perdis ĝuste la 15-an de decembro. La fakton, ke malfacilos do tiun daton enkalendarigi en Bangladeŝo kiel festotagon, ni esperantistoj rekonu ekvilibre, sen redukto de celebremo en landoj ne markitaj de tiu tragedio. Pli ĝenerale, kiam ni ion festas, ni laŭeble atentu pri fojaj koincidoj kun ies maljubileoj.

Por praktikaj celoj mi proponas, ke la bangladeŝaj esperantistoj jarfestu en la 26-a de julio; cetere, ilian kreskon nun spronas la ĵusa unuvoluma eldoniĝo de bengallingva Esperanto-lernolibro de Badal Sircar; lia (tiuvoluma) Zamenhof-biografio estas fenomene inspira. Por la persona tagordo de alilandaj esperantistoj volantaj private senti solidarecon kun la tiusezonaj rememoroj en Bangladeŝo, permesu al mi atentosigni aliajn tagojn el la decembra mondkalendaro memorigajn pri sufero: la Tagon de Aidoso (1 dec), la Tagon de Abolo de Sklaveco (2 dec), eĉ la Tagon de Homaj Rajtoj (10 dec).

Mi decidis meti ĉi tiujn reliefigojn en Zamenhof-taga mesaĝo, ĉar alie ekzistas la risko, ke bonvolemaj disvastigantoj de nia lingvo, proponantaj al homoj festojn ankoraŭ pensantaj pri tragedioj, eble ne scipovos interpreti ilian silenton. Multaj inter ni malvolontas konatigi tragediojn, ofte petite prisilenti ilin por ne subfosi “ĉies” festojn. Ni devas konstrui novajn “ĉiujn”. En movado de interkulturaj amikecoj, foje markataj de intensaj pasioj, ĉiu siastile lernu valoran arton: la arton ekvilibreme kombini la priparoladon pri niaj ĝojaj festoj kaj tragediaj rememoroj kun nova, ankoraŭ nur evoluanta kapablo klere aŭskulti pri aliulaj momentoj de drasta malĝojo kaj, foje, de ĝisĉiela feliĉo. Mi Zamenhof-tage bondeziras, ke tiu arto plifortigu nian internacian komunumon.

Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

Kovrilo de la bengallingva Esperanto-lernolibro de Badal Sircar: Biŝŝobhaŝa [mond-lingvo] Esperanto (grandlitere) kaj Badal Sircar (malgrandlitere).

Islando, la venontjara kongreslando

Islando estas granda insulo, proksimume 103 000 km², kaj situas en la norda Atlantiko. Multloke ĝi estas kovrita de glaciejoj, kaj la nomo de la lando signifas “Glacilando”. Malgraŭ tio la meza temperaturo ne estas tre malalta, ĉirkaŭ 10 ĝis 11 gradoj en julio–aŭgusto en la suda parto de la lando kaj 0,5 ĝis +1 gradoj en decembro–januaro. En la norda parto la temperaturo estas je ĉirkaŭ 1 ĝis 2 gradoj malpli alta. Ofte oni nomas Islandon lando de la kontrastoj aŭ lando de fajro kaj glacio, ĉar tie troviĝas ankaŭ multaj vulkanoj, ankoraŭ aktivaj, precipe en la suda parto de la lando en kiuj la plej fama estas Hekla. Krom tio varmaj fontoj kaj gejseroj multnombras dise en Islando. Pro tio islandanoj havas multajn varmajn naĝejojn, kaj akvohejtadon en la plimulto el siaj loĝdomoj, ekzemple en Rejkjaviko. Oni aplikas la varman terakvon ankaŭ por varmkulturejoj, kie oni kultivas tropikajn fruktojn ekz. bananojn, oranĝojn ktp.

En la oka jarcento irlandanoj trovis Islandon kaj tien irlandaj ermitoj velis en siaj haŭtboatoj kaj restis tie dumsomere. En la malfrua parto de la naŭa jarcento nordiaj vikingoj trovis la landon kaj baldaŭ enmigris tien kaj tie ekloĝis, precipe homoj el Norvegio, sed ankaŭ enmigrantoj de kelta deveno.

Tiutempe kaj dum la unuaj tri ĝis kvar jarcentoj la klimato kaj la temperaturo estis konvenaj, la juna popolo ĝuis bonajn vivrimedojn, kaj la kontakto kaj negoco kun aliaj nacioj estis viglaj.

Ĉirkaŭ la jaro 930 islandanoj starigis tiel nomatan Alþingi, unu el la plej malnovaj parlamentoj en Eŭropo. La parlamento kunvenis ĉiusomere sur Þingvellir (Parlamenta kampo), unu el la plej pitoreskaj lokoj en Islando.

Post longdaŭraj kvereloj inter la plej potencaj ĉefuloj de la lando en la dektria jarcento islandanoj perdis sian memstarecon kaj fariĝis tributlando sub la norvega reĝo dum la jaroj 1262–1264. En la dekkvara jarcento Islando transiris kune kun Norvegio sub la danan kronon, kaj restis tie ĝis la jaro 1918. Tiam ĝi fariĝis memstara ŝtato, havante la saman reĝon kiel Danio, kaj en la jaro 1944 Islando fariĝis tute memstara respubliko.

En la dektria jarcento la temperaturo malaltiĝis kaj dum la sekvaj jarcentoj de tempo al tempo multaj loĝantoj de la lando mortis pro malfacila vetero dum la vintroj, mara drivglacio de la nordo, kaj ankaŭ pro grandaj vulkanaj erupcioj. En la dua parto de la 19-a jarcento amaso da islandanoj transloĝiĝis al Ameriko.

Antaŭe troviĝis en la lando neniuj vilaĝoj, nur farmbienoj, sed tio ŝanĝiĝis meze de la 18-a jarcento, kiam Rejkjaviko grandiĝis. Tamen vilaĝoj kaj urbetoj kreskis ĉefe dum la 20-a jarcento. En la jaro 1901 la tuta loĝantaro en Islando nombris 78 470. Tiam la loĝantoj en vilaĝoj nombris 12 025. En la jaro 2000 la tuta loĝantaro estis 282 849 kaj tiam loĝis en vilaĝoj kaj urboj 191 849 homoj, la plej multaj en la ĉefurbo Rejkjaviko, 110 661. De la ekloĝa tempo ĝis la lasta kvarono de la 20-a jarcento tre malmultaj eksterlandanoj transloĝiĝis al Islando. En la lastaj jaroj tio ŝanĝiĝis kaj ĉirkaŭ 20 000 “novaj islandanoj” nun loĝas en la lando, la plej multaj el Pollando. La tuta loĝantaro de la lando nun estas ĉirkaŭ 320 000.

Dum jarcentoj islandanoj vivtenadis sin preskaŭ sole per bredado de brutaro, ĉefe ŝafoj, sed en la 19-a jarcento fiŝkaptado ekkreskis, kaj nun ĝi kaj la fiŝindustrio donas al ili la plej grandajn enspezojn. En la 20-a jarcento la industrio multe ekkreskis kaj dum la lastaj jardekoj ankaŭ la turismo plifortiĝis.

En la 20-a jarcento la islandaj socio kaj vivmaniero tre rapide ŝanĝiĝis. La popolo transiris el la kamparo al vilaĝoj kaj urbetoj ĉe la marbordoj. Anstataŭ loĝdomoj el tero kaj ligno venis domoj konstruitaj el betono kun moderna fasono. Oni bridis la energion de la riveroj, kaj nun ĉiuj loĝdomoj havas elektron kaj en la plej multaj lokoj en Islando estas nun ankaŭ retaliro.

Dum jarcentoj ĉevaloj estis la solaj transportiloj en la lando, kaj remboatoj laŭ la strando ĝis la komenco de la dua mondmilito. Nun troviĝas aŭtovojoj en ĉiuj distriktoj, kaj ĉiuj ĉefaj vojoj estas asfaltitaj. Fervojoj ne ekzistas en Islando, kaj la tuta trafiko enlande okazas per aŭtobusoj kaj aŭtoj. Pro tio la islandanoj estas unu el la nacioj kiuj havas plej multajn privatajn aŭtojn porkape en la mondo. Per aviadiloj oni povas vojaĝi de Rejkjaviko al la plej grandaj urbetoj en la lando.

La islandanoj konas siajn poezion kaj literaturon de la komenco. Ili komencis skribi islandlingve ĉirkaŭ 1100, kaj de 1200 ĝis 1400 estis skribitaj en Islando la tiel nomitaj Sagaoj de islandanoj kaj Sagaoj de la norvegaj reĝoj kaj la danaj reĝoj. De tiu tempo estas ankaŭ la tiel nomataj Edda-poemoj, kiuj temas kaj pri la antikvaj norenaj dioj kaj herooj kaj nobeloj el Mez-Eŭropo dum la frua mezepoko. Tiuj literaturaĵoj estis skribitaj sur pergameno kaj la plej granda kolekto de ili nun estas konservata en Instituto de Árni Magnússon en Rejkjaviko.

Post tiu ora literatura periodo la islandanoj plu kreis poemojn kaj prozajn verkojn, kvankam tiuj literaturaĵoj ne estas tiel famaj kiel la antaŭaj. La deknaŭa kaj la dudeka jarcentoj estis same fruktodona epoko en la islanda literaturo, kaj menciinde estas, ke la islanda verkisto Halldór Laxness ricevis la literaturan Nobelpremion 1955.

Dum la lasta jarcento la pentroarto floradis kaj la saman oni povas diri pri muziko, kino kaj aliaj belartoj.

La islandanoj parolas la islandan lingvon, kiu devenas el la malnova norena lingvo, kaj, malgraŭ multaj fonetikaj ŝanĝiĝoj, la islandanoj povas facile legi sian malnovan literaturon de la 13-a kaj 14-a jarcentoj.

La islandanoj unue aŭdis pri Esperanto antaŭ la fino de la deknaŭa jarcento, kaj iom pli poste la unuaj komencis lerni la lingvon. La ĉefa protagonisto por Esperanto estis la ekonomikisto Þorsteinn Þorsteinsson, kiu verkis la unuan Esperanto-lernolibron islandlingve en 1909. Post la unua mondmilito la intereso pri Esperanto pliiĝis, kaj la lingvo ekhavis kelkajn probatalantojn. La plej konata estis la fama verkisto kaj renoma stilisto Þórbergur Þórðarson, kiu interalie verkis tri Esperantajn lernolibrojn kaj eldonis grandan libron pri la lingvo, Alþjóðamál og málleysur (Internaciaj lingvoj kaj lingvaĉoj) kun 350 paĝoj.

La dua mondmilito kaj la malvarma milito, kiu sekvis ĝin, multe malgrandigis la intereson pri Esperanto en Islando, samkiel en aliaj landoj. Tamen oni povas diri ke dum tiu tempo oni faris grandan taskon favore al la islanda Esperanto-movado, kaj por vivteni la movadon kaj fortigi la socian agadon de la islandaj esperantistoj. Tiutempe esperantistoj kaj verkis en Esperanto, kaj tradukis islandajn verkojn al la internacia lingvo. Estas interese mencii ke Hallgrímur Sæmundsson, instruisto, kiu eklernis Esperanton en 1947, kiel la unua partoprenis Universalan Kongreson de Esperanto en Bournemouth en Britio en 1949. Esperanto tiam estis 62-jara. 62 jarojn pli poste li ĉeestis en la UK en Kopenhago. Intertempe li partoprenis en pliaj UK-oj kaj nelacigeble laboris por la islanda Esperanto-movado, kaj lia agado por ĝia vivo estas netaksebla.

Alia islandano, Baldur Ragnarsson, eklernis Esperanton iom pli poste. Li komencis baldaŭ verki poemojn esperantlingve kaj traduki islandajn verkojn en la internacian lingvon. Tion fakte faris multaj aliaj, sed li estis la plej produktiva kaj lia parto en islanda Esperanto-literaturo, kaj originala kaj tradukita, estas la plej granda kaj netaksebla. Pro lia traduka agado nun troviĝas en Esperanto kelkaj plej gravaj verkoj de la islanda mezepoko (ekzemple Sagao de Njal kaj Edda de Snorri Sturluson) kaj ankaŭ elektitaj verkoj el la moderna literaturo (interalie Sendependaj homoj de Halldór Laxness kaj tri poemlibroj de la juna poetino Gerður Kristný). Ne decas forgesi, ke multaj aliaj esperantistoj tradukis islandajn poemojn al Esperanto, kaj nun ekzistas en Esperanto la plej bonaj elektaĵoj de islandaj poemoj kompare kun tiuj al aliaj lingvoj.

Kelkaj Esperantaj revuoj estis eldonitaj en Islando, en kiuj aperis multaj tradukoj de islanda literaturo al Esperanto. La ĉefaj estas Voĉo de Islando kaj La Tradukisto.

La ekzemploj de la du antaŭe menciitaj islandanoj, Hallgrímur kaj Baldur, unuflanke vidigas kiel juna Esperanto statas kompare kun aliaj, grandaj lingvoj, kiuj nun klopodas konkeri la mondon, kaj kiel grave estas por esperantistoj daŭrigi sian agadon, aliflanke kiel grave estas evoluigi Esperanton per orginala verkado en la lingvo, kaj per tradukoj Esperanten el aliaj lingvoj, kaj tiel vortigi en la internacia lingvo tiujn pensojn, kiujn oni jam vortumis en ĉiu aparta nacia lingvo.

Malgraŭ daŭra agado de la islandaj esperantistoj, la partoprenantoj en la movado dum la lastaj jaroj iom malmultiĝis, kaj mankas al la movado novaj junaj esperantistoj. Eble oni povas kompari la islandan Esperanto-movadon kun fortradika arbo, kiu pro manko de akvo nun havas paliĝintajn foliojn. La islandaj esperantistoj esperas ke la UK en Islando akvumos tiun arbon, por ke ĝiaj folioj ekbrilu kiel verdaj steloj.

Bonvenon al la UK en Islando en 2013!

Kristján Eiríksson

[FORIGITA!: bildo]

Rejkjavika kvartalo

[FORIGITA!: bildo]

Rejkjaviko — la malnova haveno

[FORIGITA!: bildo]

Rigardo al Vatnajökull de la kultura centro de Þórbergur

[FORIGITA!: bildo]

Kultura centro de Þórbergur — norda flanko

125-jariĝo de Esperanto en la pola parlamento

La 17-an de oktobro ĉe la Pola Senato okazis simpozio, dediĉita al la 125-jariĝo de Esperanto. Epokfara evento, ĉar por la unua fojo al Esperanto estas tiel omaĝite en parlamento. Antaŭ tiu evento estis kreita Parlamenta Grupo Subtenanta Esperanton kun 35 membroj kaj inaŭgurita ekspozicio dediĉita al Esperanto.

La vicprezidanto de la pola senato Jan Wyrowiński en la inaŭguro de la ekspozicio rememorigis la multkulturecon de Bjalistoko, la naskiĝurbo de Zamenhof. La valoroj de la komuna lingvo superanta la homajn dividojn estis emfazitaj de la vicprezidanto de la sejmo, la suba ĉambro de la pola parlamento, Wanda Nowicka. La publikon alparolis ankaŭ Maria Pończyk-Pozdziej, vicprezidanto de la pola senato, kaj la senatano Edmund Wittbrodt, prezidanto de la eŭropa komisiono de la pola senato.

La ekspozicion kaj la simpozion pretigis la pola societo Eŭropo-Demokratio-Esperanto. En la ekspozicio troviĝis 30 libroj (i.a. la Unua Libro), fotoj pri kongresoj kaj literaturaj tradukoj. La paneloj estis tiel planitaj, ke necesis maksimume po 1 minuto por legi ilian enhavon. Ili montris ekz. kelkajn el la cento da Esperanto-periodaĵoj, la interretan agadon de esperantistoj, radiostaciojn emisiantajn en Esperanto, fotojn pri ZEO-oj en la tuta mondo ktp.

Dum la simpozio kvar prelegantoj esprimis siajn ideojn. La partoprenantoj parolis pri Esperanto kiel garantio por konservi la kulturan variecon de Eŭropo kaj pri la ŝancoj por ĝia efektiva integriĝo.

La prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) Seán Ó Rian, ne povante persone ĉeesti pro laboraj kialoj, sendis sian paroladon, kaj ĝi estis laŭtlegata. Li esprimis la opinion, ke la dominado de la angla lingvo en Eŭropa Unio ne taŭgas al la interesoj de Pollando, nek al tiu de 87% el la 500-miliona civitanaro de Eŭropa Unio, por kiuj la angla lingvo ne estas la gepatra lingvo. Tiu situacio kreas privilegion por la restantaj 13%, por kiuj la angla estas la denaska. Li ankaŭ substrekis, ke EEU klopodas pri politika subteno en la eŭropuniaj landoj por krei sistemon de la internacia komunikado baze de Esperanto. Nun EEU koncentriĝas al utiligo de Esperanto en la altigado de la lernoefikeco de lingvoj kaj pri la utiligo de Esperanto kiel simbolo por la tuta Eŭropo, ekzemple dank’ al komuna kantado de la Eŭropa Himno.

Estis reliefigite, ke Pollando kiel la naskiĝlando de Esperanto povas klopodi pri ĝia statuso de parte oficiala lingvo de EU. Tiun statuson havas jam la lingvoj kataluna, eŭska, gaela kaj skota. Ministroj rajtas uzi tiujn lingvojn dum renkontiĝoj de la Konsilio de EU, sed devas mem organizi kaj pagi siajn tradukantojn. Civitanoj rajtas skribi al EU-institucioj en ĉi tiuj lingvoj, kaj postuli respondojn en la propra lingvo. La tradukkostojn kovras la nacia registaro, kiu oficiale petis pri la duonoficiala statuso.

Etsuo Miyoshi petis utiligi la komunan eŭropan kulturan heredaĵon, Esperanton, kio alportos investojn kaj turistojn al Pollando. Li estis la sola, kiu parolis Esperanton, ĉar la evento okazis en la pola lingvo.

Kazimiro Krzyżak en sia parolado montris, ke la kosto por lernado de fremdaj lingvoj en la 27 landoj de EU estas 350 miliardoj da eŭroj jare, kio estas 3,2% el la malneta interna produkto de EU. Tion ĉiu EU-ano pagas, escepte de britoj, kiuj ne lernas fremdajn lingvojn. Laŭ la senatano Edmund Wittbrodt la ĉi-jara jubileo de Esperanto kaj la kreo de la parlamenta grupo povas stimuli reviviĝon de Esperanto. Li instigis esperantistojn disvastigi ĝin ne konfronte al aliaj lingvoj, sed kiel kompletigon, prezentante avantaĝojn ligitajn kun la lingvolernado. Li memorigis, ke la kvanto de tradukoj kreskas kun la kreskanta kvanto de EU-landoj. Venos momento kiam la sistemo ĉesos funkcii pro ekonomiaj kialoj kaj tro granda komplikeco. Nun Eŭropo rimarkas, ke la ideo uzi ĉiujn lingvojn estis misa.

La deputito Tadeusz Iwiński atentigis, ke en la nuntempa tutmondiĝo ne eblas kontesti la rolon de la angla, kaj disvastigado de Esperanto opozicie al aliaj lingvoj ne povas alporti bonajn rezultojn. Kiel malfortaĵon li rekonis, ke la diskonigon de Esperanto subtenas neniu ŝtato. Li substrekis, ke esperantistoj devas klopodi pri revenigo de la Esperantaj elsendoj en Pola Radio kaj popularigado de la lingvo en la Konsilio de Eŭropo.

Ĉiuj parlamentanoj ricevis anticipe dosieron kun kopioj de ĉiuj prelegoj, informilon pri Esperanto kaj la diskon Printempo de Oomoto 2009. Al la ĉeestantoj estis enmanigita la samo.

La aranĝon “125-jariĝo de Esperanto” ĉeestis 141 homoj (16 en la inaŭguro de la Parlamenta Grupo, 82 en la ekspozicio kaj 43 en la simpozio): parlamentanoj, reprezentantoj de la Esperanto-movado en Pollando, reprezentantoj de la scienca kaj kultura sferoj kaj ĵurnalistoj.

Raportoj aperis en la tutlanda ĵurnalo Gazeta Wyborcza kaj danke al la distribuo de informoj de la novaĵagentejo PAP pluraj lokaj kaj regionaj ĵurnaloj raportis, ĉefe pri la ekspozicio. La malborka televido raportis pri la evento dum 23 minutoj. Informoj pri ĝi estis publikigitaj en la paĝo de la Senato kaj de 5 parlamentanoj. Retaj serĉiloj montras 12 000 paĝojn informantajn pri la evento.

Pollando havas en siaj manoj gravan respondecon: diskonigi la valoran heredaĵon de unu el siaj elstaraj filoj, Zamenhof. Mezeŭropo jam spertis la trudadon de la rusa kaj nun de la angla. Se ni sukcesos veki tiun dormantan tigron, certe la najbaraj landoj reagos kaj la tuta EU influos la mondon.

Etsuo Miyoshi

TEJO tutmonde

Universitata Esperanto-Festivalo

aŭ raporto pri tio, kiel la teorio realiĝas

Nuntempe estas pli kaj pli laŭtaj la voĉoj, laŭ kiuj indas celi adoleskulojn kaj ĝenerale junulojn varbante pri Esperanto. Nun ni vidu ekzemplon kiel tio realiĝis en la urbo Szeged, Hungario.

Kiam oni legas la taskon, ĝi ŝajnas esti facila: celi junulojn. Sed se ni pensas iom pli, leviĝas la demando: kiujn? Kiuj estus utilaj por la movado? Certe tiuj kiuj scias kiel organizi eventojn, kiuj komprenas pri neformala edukado, pri la funkcimaniero de NRO-oj. Do la celgrupo ne povus esti pli bona ol la studentoj de andragogio — la kulturmanaĝera fako. Kaj jes ja, ekzakte tie ekzistas la speciala fako: Esperanta kultura fakmanaĝerado, kiun elektas ĉiujare ĉirkaŭ 20 gestudentoj. Ili havas ĉiusemajne 12 studhorojn rilatajn al Esperanto, kie krom lerni la lingvon ili ricevas konojn pri la historio, movado, kulturo kaj aplikado de Esperanto, pri Esperantlingvaj libroj, gazetoj kaj interretaj paĝoj, faka lingvo (komunikado, korespondado, projektmanaĝerado Esperante). Aldone ili akiras konojn pri diversaj fakoj utilaj por la Esperanta movado: organiza strukturo de la civila sfero, senprofita administradscienco, komunikado inter kulturoj; praktikado de komunikado, konduta kulturo (protokolo kaj etiketo), program-organizado, merkatiko, manaĝer-studoj: librotenado kaj entreprena planado.

La studentoj ne nur lernas la teorion, sed ankaŭ havas praktikajn taskojn, nome organizi renkontiĝojn, kiel ĉi tiu, kiun mi partoprenis. Tamen, kial partopreni eventon organizitan de komencantoj, kie krokodilado estas kutima, kaj kies partoprenantoj ne konas la Esperantan etoson?

Do, kun antaŭtimoj mi alvenis vendrede al la stacidomo de Szeged, kie atendis nin ĉarmaj homoj, kiuj gvidis nin al nia ĉambro. Ni havis tempon por manĝi antaŭ la kunveno en nemultekosta, sed ne malbonkvalita loko proksime al nia loĝejo. Tute ne estis problemo ke la membroj de nia karavaneto loĝis en du apartaj partoj de la urbo, la organizantoj ĉion bone planis kaj prizorgis.

Jam la unua nokto estis tre bonetosa, kun ĉarma prezento de la fakultato (el kiu mi ĉerpis la informojn pri iliaj studobjektoj) kaj interkona vespero — en Esperanto. Kiel kutime, ĉu ne? Tamen, se ni mencias, ke la studentoj, kiuj gvidis la tutan vesperon, eklernis Esperanton nur 6 semajnojn antaŭ la evento, klaras kial mi estis surprizita. Sabate ni vizitis la Esperantan Kolekton de la Biblioteko Somogyi Károly en Szeged, kie mi vidis Esperantajn kartojn eldonitajn de Piatnik. Ili estis belegaj, verŝajne faritaj iam inter la du mondmilitoj. Ni vizitis ankaŭ la muzeon Móra Ferenc, kun profesia Esperanta gvidado. La kleriĝon sekvis urba ludo, kiun gvidis la gestudentoj. Posttagmeze okazis prelegoj pri Kazaĥio, Muzaiko kaj E@I kun interpretado — por montri al la studentoj iomete la buntecon de la mondo de Esperanto. Poste estis vingustumado kaj etaj hungaraj kuketoj por helpi priparoli la prelegojn kaj daŭrigi la interkonatiĝon. Multe aldonis al la etoso, ke dum la paŭzoj inter la prelegoj kaj dum la vingustumado estis tre bona fonmuziko prezentato de gitarludanto, kaj ke la tuta evento okazis en tre ĉarma ĉambro, tute taŭga por la kvanto de la ĉeestantoj kaj la tipo de la evento. Estis malfacile forlasi tiun lokon, sed ni devis, do ni daŭrigis en apuda trinkejo. La sekvan matenon, pro la malbona vetero, anstataŭ la urborigardado, ni kunmanĝis en tre bona dolĉaĵejo, kiu tamen havis lokon por ni, do mi trinkis varman ĉokoladon, dum pluvis ekstere. La tempo rapide venis por adiaŭi. Malfacila tasko, ĉar ĉiuj partoprenantoj volis ke tiu tempo ne ĉesu iam ajn!

Alveninte hejmen mi sentis ke mi tute refreŝiĝis dum la semajnfino, kaj mi estis dankema al la organizantoj, ĉar mi tre ĝojis vidi la entuziasmajn gestudentojn kaj partopreni la profesie organizitan eventon.

Do, se iu demandus min nun, ĉu por spertaj esperantistoj indas partopreni tiajn eventojn, mi certe respondus: jes ja!

Se vi konas universitatan grupon/kurson (studentan aŭ formalan) skribu al Germain Pirlot kaj anoncu ĝin ĉe la monda listo en la kursejo ĉe edukado.net, kaj agu same se vi simple emas krei grupon/kurson por ricevi metodikan, lingvan kaj organizan helpon.

Veronika Poór

Novaĵoj en la reto

Edukaj EU-projektoj de E@I — agado por kaj per Esperanto

La ĉi-jara somero estis por E@I vere fruktodona periodo. Okazis la ĝis nun plej granda SES (Somera Esperanto-Studado) kun 250 partoprenantoj. E@I kontribuis al la programo de la EEU-kongreso en Irlando. En la oficejo de E@I laboris 3 volontuloj kaj 2 staĝantoj. Kaj aldone — venis informoj pri tri akceptitaj EU-projektoj, en kiuj E@I partoprenos dum la sekvaj 2 jaroj. El ses senditaj monpetoj, en kiuj E@I estis engaĝita, tri estis aprobitaj, kio estas tre bona rezulto, se konsideri la kutiman akcepto-kvanton de EU-projektoj.

Pri kio temos la novaj EU-projektoj?

1. lingvo.info — tiu ĉi unua efektive temas pri kompleta rekonstruo de la projekto “Lingva prismo” — la retejo www.lingvo.info — kiun E@I kreis (kunlabore kun kelkaj organizoj) jam en la jaro 2003. La paĝaro celas en interesa, amuza formo prezenti diversajn lingvojn de la mondo, lingvan diversecon kaj prilingvajn temojn (lingvaj ekologio, ekonomio, politiko ktp.).

La nuna retejo jam dum pluraj jaroj ne estis prizorgata (ĉefe pro manko de financoj kaj homfortoj), tial ni ĉi-jare provis monpeti por kompleta rekonstruo de la retejo, kun la plano aldoni amason da nova enhavo, riĉigi la tradukojn (al plej multaj EU-lingvoj), krei lingvo-ludojn ktp. La projekton efektive kunordigos EEU (Eŭropa Esperanto-Unio), kiu ankaŭ mem monpetis por ĝi. Gravas krome, ke en 7 organizoj el 9, partoprenantaj en la projekto, estas engaĝitaj rekte esperantistoj! Do la projekto estos preskaŭ pure peresperanta. Kunlaboro de EEU kun E@I (kun grava helpo de la ceteraj partneroj) povas trafe kontribui al plua konkreta helpo al malgrandaj kaj minoritataj lingvoj fare de la Esperanto-movado. La retejo povos (kaj provos) prezenti praktikan pruvon, ke esperantistoj ja subtenas la lingvan diversecon, kaj ankaŭ pretas fari por ĝi ion tre konkretan.

2. Global E-learning (Tutmonda E-lernado) — projekto kun la celo krei paĝaron, multlingvan, multmedian kurson pri tutmondaj temoj (la angla esprimo “global education”). Plejparte temos pri ekologio, sed la ĉefa trajto estas konsciigi homojn, kiel unuopaj aferoj interrilatas en la nuna tutmondiĝanta epoko. Certe do eniros en la projekton ankaŭ la temo de lingva ekologio kaj lingvaj rajtoj ene de la temaro. E@I planas realigi ankaŭ Esperanto-version de la retejo. En la projekto 2 el la 4 partneraj organizoj estas Esperantaj.

3. Speak and Learn (Parolu kaj lernu) — ĝi estos poŝtelefona (kaj tabulkomputila) aplikaĵo, kiu ebligos lerni bazajn esprimojn kaj frazojn en 17 diversaj EU-lingvoj. Planata estas plurplatforma aplikaĵo, kiu funkcios en ĉiuj nunaj operaciumaj sistemoj Android, iOS, Windows 8. Same en ĉi tiu projekto ni planas aldoni Esperanton inter la elekteblajn lingvojn.

Tio ĉi estas la novaj, ĵus komenciĝintaj projektoj — kies rezultoj videblos plene nur post du jaroj. Tamen E@I jam nun realigas sukcesajn EU-projektojn, rilatajn al la lingvo-instruado. En ĉi tiu momento estas kreata grava lingva retejo: www.deutsch.info — kies celo estas disponigi senpagan multlingvan paĝaron por lernado de la germana lingvo, enhavantan ankaŭ informojn pri la vivo en Germanio kaj Aŭstrio. Kreataj estas kursoj de la germana por la niveloj A1, A2 kaj B1, la kerno de la nivelo B1 estos precipe situacioj gravaj por la migrantoj. Krom tio en la retejo troveblos praktikaj informoj pri Germanio kaj Aŭstrio kaj pri iliaj kulturoj.

Alia lingvo-retejo, kreita de E@I per subteno de EU, estas www.slovake.eu: multlingva paĝaro por instrui la slovakan lingvon al eksterlandanoj. La projekto daŭris inter 2009 kaj 2011. Ekde aprilo 2011 (kiam la retejo estis lanĉita) la retejo tre bone progresas kaj populariĝas. Registriĝis en ĝi pli ol 5 000 uzantoj el 170 landoj, entute la retejon vizitis jam pli ol 200 000 unuopuloj, kaj ĉiutage vizitas la paĝaron pli ol 1 000 homoj. La retejo jam funkcias en ok lingvoj (inkluzive Esperanton) kaj eĉ ĉi-jare de la Eŭropa Komisiono estis elektita inter la plej bonaj projektoj (t.n.best practise projects”). Tio plian fojon pruvas, ke la laboro de E@I iĝas pli ofte rimarkata ankaŭ de la ekstera mondo. Kaj inverse — esperantistoj tiel ĉi pruvas, ke ili povas, volas kaj kapablas reale kontribui al la plurlingveco.

Same dum la venontaj jaroj E@I planas okupiĝi pri EU-projektoj. Ili montriĝas tre taŭga vojo por organizo, bazita ĉefe sur reta agado kaj okupiĝanta pri internaciaj edukaj projektoj. Ideoj pri interesaj projektoj ne mankas. Kaj krome, pluraj el ili povas kontribui al pli bona videbligo de Esperanto en la reto kaj la mondo ĝenerale.

Peter Baláž

Semajno en Kubo: kontaktoj ekstere kaj inter ni

Iom pli ol du jarojn post la 95-a UK mi ĝojis reveni al Kubo por unusemajna vizito de la 21-a ĝis la 28-a de oktobro. Krom esperantistoj mi renkontis la vicministron pri kulturo Fernando Rojas kaj prelegis ĉe la Kuba Asocio por Unuiĝintaj Nacioj. Samtempe aperis en la lando ankaŭ alia gasto, neinvitita kaj nedezirata, nome la uragano Sandy.

La renkontiĝon kun la vicministro Rojas ĉeestis ankaŭ Alberto Calienes kaj Alberto Pineda, resp. prezidanto kaj estrarano de Kuba Esperanto-Asocio. Ni dankis al Rojas pro lia persona kontribuo al la sukceso de la Havana UK. Li estis ĝia Alta Protektanto kaj aktive sekvis kaj apogis ĝiajn preparojn ekde nia unua renkontiĝo en 2008. Ni traktis kelkajn komunajn planojn de UEA kaj KEA, al kies antaŭenigo Rojas promesis helpon. Li estis aparte kontenta aŭdi, ke la 95-a UK forte stimulis la kuban movadon. Nun KEA havas membrojn en ĉiu provinco kaj multaj talentaj kaj entuziasmaj gejunuloj aperis en ĝiaj vicoj.

La 23-an de oktobro, antaŭtage de la Tago de UN, mi prelegis pri la historio kaj nuna stato de Esperanto en la sidejo de la Kuba Asocio por UN. Enkonduke parolis la vicdirektoro de la Asocio, ambasadoro Aramís Fuente Hernández. Li montriĝis bone informita pri la historio de Esperanto, kion mi jam sciis pro nia antaŭa unuhora interparolo. Inter kvardeko da aŭskultantoj de mia prelego estis ankaŭ s-ro Pham Thanh Nghe (ataŝeo de la vjetnama ambasado), s-ino Ana María Díaz Canals (direktorino de la Fremdlingva Eldonejo José Martí) kaj ĵurnalistoj kaj reprezentantoj de kulturaj kaj edukaj instancoj. Ĉeestis ankaŭ la estraranino de UEA Maritza Gutiérrez.

La aranĝo ĉe la Asocio por UN ricevis vastan reeĥon en la gazetaro, radio kaj televido. La Kuba Nacia Televido dediĉis al ĝi preskaŭ kvaronhoron. Krome, jam antaŭ mia vizito al Kubo la agentejo Prensa Latina amplekse raportis pri ĝi. Tiu bona informa agado de KEA meritas admiron kaj imiton de aliaj landaj asocioj.

En la korto de la sidejo de KEA okazis du vesperaj festoj kun resp. kvindeko kaj trideko da partoprenantoj, kiuj venis ankaŭ el aliaj provincoj. En ili bone montriĝis la amo de kubanoj al arto kaj kulturo, ĉar tiel multaj estis la ĉeestantoj, kiuj kantis, muzikis aŭ prezentis poemojn aŭ rakontojn en ambaŭ vesperoj. Por funkciigi la belan duetaĝan sidejon, i.a. kun bone prizorgita biblioteko, KEA cetere ne ricevas subvenciojn de iu ajn ekstera fonto, sed ĝi mem perlaboras siajn rimedojn, ĉefe per kursoj de la hispana. Parolante kun estraranoj kaj membroj de KEA mi sentis iliajn grandan fidon je la propraj fortoj kaj iniciatemon, el kiuj povus multon lerni respondeculoj de landaj asocioj en landoj, kie multaj eksteraj kondiĉoj estas pli facilaj.

Interparoloj kun kubaj esperantistoj estis tiom pli utilaj, ĉar por tio mankis tempo dum la UK. Ĉiuj sopiras internaciajn kontaktojn. Partopreno en UK, IJK k.a. aranĝoj restas al ili fora revo, krom kiam ili okazas en Kubo. Ankaŭ Koresponda Servo Mondskala povas helpi malpli ol antaŭe por trovi leteramikojn, ĉar la ĝeneraliĝo de retpoŝto reduktis la uzon de KSM, dum en Kubo retumado ankoraŭ ne estas ĉiutagaĵo. Feliĉe kvindek kubanoj havas regulan kontakton kun la monda movado per ĉi tiu revuo kiel membroj de UEA helpe de Fondaĵo Canuto. Se ankaŭ vi volas helpi al Esperanto en Kubo, simpla maniero estas donaci al tiu fondaĵo por kreskigi la nombron de “kanutanoj”.

Aŭ eble vi povos partopreni en la Kuba Esperanto-Renkontiĝo (13-17 marto 2013) en Los Cocos, apud la loko de la 66-a IJK? Iri al Kubo indas por refreŝigi sian entuziasmon por Esperanto, por ne paroli pri ĉiuj ceteraj belaĵoj tie!

Meze de mia oktobra restado Kubo estis atakita de la uragano Sandy, kiu faris grandegan detruon en la orienta parto de la lando. La estraro de KEA tuj ekinventaris la damaĝojn al tieaj esperantistoj kaj okazigis krizkunvenon kun mia ĉeesto por plani la helpagadon. Inter siaj unuaj agoj KEA ankaŭ komencis monkolektadon inter siaj membroj. Krome, mi transdonis al KEA 500 eŭrojn kiel tujan subtenon de la Konto Espero de UEA por la esperantistaj viktimoj de la katastrofo.

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

Geomar Martínez prezentas proprajn kanzonojn

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe la Asocio por UN: de maldekstre Aramís Fuente Hernández, Osmo Buller kaj Alberto Calienes

Loke-Fake-Persone

Librofoiro en Danio

Dana Esperanto-Asocio partoprenis en Librofoiro de Kopenhago de la 9-a ĝis la 11-a de novembro. La librofoiro estas grava ĉiujara kultura evento kun preskaŭ 30 000 vizitantoj. Ĉi-jare oni translokis ĝin al Bella Center, konata al la partoprenintoj de la pasintjara UK en Kopenhago. Ni substrekis la jubilean jaron pere de la jubilea simbolo, kiun la partoprenantoj povis vidi ne nur en nia budo, sed ankaŭ sur 20 grandaj ekranoj 20 fojojn hore, entute 5 400 fojojn! Sabate ni invitis niajn membrojn al renkontiĝo ĉe nia budo por festi la jubileon. Kadre de la foiro nia membro Peter Wrå estis intervjuita de la dana radio pri la Esperanta literaturo.

Ileana Schrøder
Trilanda projekto

Kiel la kunordiganto de la eŭropa Comenius-projekto, la Gimnazio Ernst-Moritz-Arndt en Herzberg, kunlabore kun Interkultura Centro Herzberg, oficiale anoncas la starton de la projekto, kiu daŭros inter 2012 kaj 2014. GUTO estas mallongigo de la originala anglalingva titolo A Guided Tour from the Local Castle to the European House (ĉiĉeronata vizito de la loka kastelo al la Eŭropa Domo). La projekto celas kunlaborigi lernejanojn en Győr (Hungario), Mazara del Vallo (Italio) kaj Herzberg (Germanio), ke ili estu kapablaj rakonti unu al la aliaj pri la lokaj historio, geografio, popolkutimoj, tradicioj kaj kulturaj specifaĵoj, do ili fariĝos junaj turismaj gvidantoj por sia loĝurbo. La nuna aŭtuna periodo servas por virtuala interkonatiĝo, ellaboro de projektmaterialoj por ekspozicioj en la partnerlernejoj en novembro, kaj por la unua renkontiĝo en Italio en printempo 2013. Sekvos vizito al Hungario en aŭtuno 2013, kaj la lasta kunveno okazos en Herzberg en printempo 2014. En la ĉeesto de la lerneja direktoro Hans-Joachim Bötel estis fiksitaj flagobendo kun eŭropaj naciaj flagetoj en la ĉefhalo de la gimnazio kaj projektŝildeto ricevita de la Nacia Comenius-Agentejo sur la muro ĉe la enirejo. La gazeto Harz Kurier raportis pri la evento, kiun ĉeestis la entuziasmaj lernantoj, la respondecaj instruistoj kaj la projektgvidantaj Esperanto-instruistoj el la Esperanto-Centro Ewa Kukielka kaj Zsófia Kóródy. Pri la evento aperis raporto sur la urba hejmpaĝo http://herzberg.de kaj albumo kun la fotoj ĉe http://esperantourbo.de/blog.php?blogid=90004891

Zsófia Kóródy
Nova ZEO en Francio

En la sudfrancia urbeto Verniolle la 16-an de septembro estis inaŭgurita la placeto “Jardin de l’Espéranto” (ĝardeno de Esperanto). La urbestro Robert Pedoussat malkovris la ŝildon en la ĉeesto de du honoraj prezidantinoj de “Cercle d’Études Espérantistes de l’Ariège” (Arieĝa Rondo de Esperantistaj Studoj), s-ino Simonne Pons-Moulis, kaj s-ino Herminia Puigsech-Munoz. Inaŭgure parolis la vicprezidanto de UEA Claude Nourmont, dankante la urbestraron pro tiu bela donaco okaze de la 125-jariĝo de Esperanto, juna lingvo kreita de juna homo.

Claude Nourmont
Librofoiro en Gotenburgo

Sveda Esperanto-Federacio (SEF) kaj la loka klubo en Gotenburgo fine de septembro partoprenis la volontulorganizan parton de la internacia librofoiro en Gotenburgo. Ĝi ĉi-jare okazis por la 28-a fojo kaj ĉefe traktis nordian literaturon.

Esperanto-budo aperis ĉe unu el kvar okazoj. Ĉi-jare preskaŭ cent mil homoj vizitis la foiron kaj la triono trovis la vojon al “nia” parto. Kelkcento haltis kaj interparolis ĉe la Esperanto-budo kaj preskaŭ kvindeko listiĝis por daŭre havi informojn pri Esperanto kaj pri la lokaj kursoj. Esperanto-Societo de Gotenburgo informis kvarfoje dum majo kaj septembro en centroj de diversaj urbopartoj.

Sur la bildo estas Arild Matsson, ordiganta matene antaŭ la malfermo.

Anita Dagmarsdotter
Ĉinoj kaj koreoj

La 25-an de septembro en la ĉefstabejo de Korea E-Asocio en Seulo okazis kunsido de ĉinaj kaj koreaj esperantistoj kun la temo Esperanto starigis la amikecan ponton inter la esperantistoj ĉinaj kaj koreaj, unu el la agadoj de la Semajno por Kultura Interŝanĝo de Ĉinio kaj Koreio kun la temo Marŝu kune la popoloj ĉina kaj korea. La kunsidon prezidis Wang Ruixiang, direktoro de la oficejo de Ĉina E-Ligo, vicprezidanto de la Komisiono pri Azia E-Movado de UEA. Ĉeestis trideko da samideanoj ĉinaj kaj koreaj. En la kunsido ambaŭ asocioj interŝanĝis librojn kaj gazetojn. Kim Uson rememorigis s-ron Lee Chong-yeong, kaj Park Sunyeon, la estro de la Seula Filio de la Korea E-Asocio, prezentis la E-movadon en Koreio kaj la E-eldonaĵojn. Shi Guang, laboranto de la oficejo de Ĉina E-Ligo, prezentis la laboron de la ligo kaj la ĝeneralan situacion de la movado de Ĉinio. Wang Lihua, redaktoro de El Popola Ĉinio, parolis pri la 125-jariĝo de Esperanto. La kunsido finiĝis en varma, harmonia kaj gaja atmosfero, kun komuna deziro, ke la esperantistaro de Azio kune kun tiu de la tuta mondo kontinue klopodu por realigi la noblan idealon de nia lingvo Esperanto kaj por evoluigi ĝian vivipovan movadon.

Wang Ruixiang
Esperantistoj en Botelkolo

Ĉu vi ne scias kie situas tiu respubliko? Vi verŝajne ne apartenis al la 25 esperantistoj el kvar landoj, kiuj partoprenis la 2-an Esperantistan Migradon Aŭtunan (EMA). La aranĝo de GEA okazis de la 30-a de septembro ĝis la 5-a de oktobro.

En aŭtuna suno de la meza Rejnlando la grupo migris sub la lerta gvidado de Rudolf Fischer. De Kaub en kvar etapoj la grupo iris al Rüdesheim, ĉiam sur la populara migropado Rheinsteig, renkontante belegajn panoramojn, imponajn burgojn kaj multkolorajn vitejojn. Ofte la internacia grupo renkontis vinberrikoltantojn, de kiuj ili ricevis kelkajn berojn por gustumi. Vidinte la verdajn flagojn ĉe la grupo kaj aŭdinte la “strangan lingvon” preterpasantoj alparolis la grupon kaj montris intereson pri nia lingvo. Ne malofte anoj de la grupo donis survojan kurseton pri la lingvo.

Vespere oni aŭskultis prelegojn de Petro Chrdle kaj Rudolf Fischer. Chrdle prelegis pri sia libroeldonejo kaj la vivo de la fratoj Čapek, Fischer pri siaj spertoj sur la Jakoba vojo en Hispanio.

La venontjara 3-a EMA verŝajne okazos ĉe Mozelo apud Zell. Ni jam fiksis la daton: de la 6-a ĝis la 11-a de oktobro 2013.

Wolfgang Bohr

La Amsterdama katedro serĉas profesoron

La Universitato de Amsterdamo (UvA) serĉas posteulon de prof. d-ro Wim Jansen, kiu emeritiĝos en 2013 kiel speciala profesoro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la departemento pri Lingvistiko kaj Literaturscienco de la Humanisma Fakultato. UvA havas tiun katedron ekde 1998 laŭ la iniciato de la nederlanda fondaĵo Esperanto ĉe la Instruado, kiu komence ankaŭ respondecis pri ĝia financado. En 1994 ĝi kunfandiĝis kun Internacia Esperanto-Instituto (IEI), kiu sekve fariĝis la sponsoro de la katedro.

Ekde la 1-a de septembro 2013 UEA transprenos de IEI la respondecon pri la katedro por 5-jara periodo. La kuratoro de la katedro nome de UEA estos Nikola Rašić, eksa KKS kaj konata kiel sociologo pri la Esperanto-movado. Ĝis la fino de la nuna studjaro kiel kuratoro nome de IEI plu funkcios mag. Hans Erasmus. La du aliaj kuratoroj, nomumitaj de la universitato, estas prof. d-ro D. Gorter kaj prof. d-ro P.C. Hengeveld.

Kiel financan bazon de la subteno al la katedro la Estraro de UEA starigis specialan fondaĵon el la heredaĵo de f-ino A.J. Middelkoop, kiu instruis Esperanton en UvA en la periodo 1969-1978. Kvankam UEA estas la formala partnero de UvA, la financan ŝarĝon kundividas la asocio Esperanto Nederland, kiu jam ĝis nun dividis ĝin duone kun IEI. Ankaŭ donacoj de aliaj organizaĵoj kaj individuaj esperantistoj al la Fondaĵo Middelkoop estos daŭre bonvenaj.

Prof. Wim Jansen estras la katedron ekde februaro 2002. Ĉar temas pri la sola universitata katedro de sia speco en la mondo, la Estraro de UEA konsideris grava kaj necesa garantii ĝian pluan ekzistadon ankaŭ post la rezigno de IEI. Dum la periodo de prof. Jansen la prestiĝo de la katedro en la universitata medio kreskis pro la atingitaj rezultoj kaj pro la rimarkinda nombro de libroj, artikoloj kaj intervjuoj, kaj pro la prelegoj kaj reprezentiĝoj de la katedrulo en sciencaj konferencoj k.a. forumoj ankaŭ ekster la universitato. La katedro havis po ĉ. 15 studentojn en ĉiu studjaro; ĝis nun entute 181 (92 en interlingvistiko, 89 en Esperanto).

La katedrulo devos esti disponebla por la plenumado de siaj taskoj meznombre dum unu tago ĉiusemajne. La speciala profesoreco ne signifas, ke la katedrulo estos dungita aŭ salajrata de UEAUvA. Kompense, li/ŝi povos ĉiujare disponi pri € 20 000, elspezeblaj interkonsente kun la kuratoraro por kovri la kostojn pro la plenumado de la katedraj taskoj.

La ĉefaj taskoj de la katedrulo estas:

  • instruado en la kampoj de la interlingvistiko kaj Esperanto;
  • mentorado de magistraj aŭ bakalaŭraj disertaĵoj;
  • scienca esplorado kaj mentorado de doktorigaj esploroj;
  • funkciado kiel ligilo inter UEA kaj UvA;
  • kontribuado al laŭeble vasta diskonigo de la katedro per aktiva kaj reklama sinteno en kaj ekster UvA.

La katedrulo devos plenumi jenajn funkciajn postulojn:

  • havi tre bonan esplorkapablon, demonstreblan per la posedo de la doktora titolo (PhD) kaj per aliaj valoraj sciencaj agadoj kaj publikigoj.
  • havi demonstreblan larĝkampan sperton en la lingvistiko, speciale en la interlingvistiko.
  • havi bonajn instrukapablon kaj instrusperton, tiel sur universitata nivelo, kiel ankaŭ en rilato kun alinivelaj lernantoj.
  • esti kontaktema kaj facile kontaktebla, kapabla organizanto kaj gvidanto.
  • konscii pri la konovalorigeblo en la kampo de la katedraj laboroj.

La limdato por kandidatiĝi estas la 5-a de januaro 2013. La katedrulo estos elektita de la kuratoraro, kiu prezentos al la estraro de UEA proponon post aprobo de la dekano de la Fakultato kaj de la Estraro de UvA.

Anonco pri la vakanta profesoreco en la retejo de UvA (nederlandlingva): http://www.uva.nl/over-de-uva/werkenbij-de-uva/vacatures/item/12-256.html

Elekto de komitatanoj B de UEA

En 2013 okazos elekto de novaj gvidorganoj de UEA por la periodo 2013-2016. Parto de ĝi estos elekto de komitatanoj B por reprezenti la individuajn membrojn (IM) en la Komitato de UEA. Laŭ la Statuto (art. 24) oni elektas unu komitatanon B por ĉiu komencita milo da IM. Se la nombro de IM estos minimume 5001 je la 31-a de decembro 2012, oni elektos ses komitatanojn B; se la nombro estos malpli granda, oni elektos kvin komitatanojn B.

La Ĝenerala Regularo (art. 8) preskribas: Dek individuaj membroj el minimume tri diversaj regnoj rajtas proponi unu solan kandidaton el inter la individuaj membroj. Al la proponoj, subskribitaj de la proponintoj, devas esti aldonitaj, krom la skriba konsento de la kandidato, ankaŭ biografieto kaj deklaro pri la movadaj celoj de la kandidato, kiuj kune ampleksu maksimume 150 vortojn.

Kompletaj proponoj atingu la Centran Oficejon de UEA (Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando) ĝis la 28-a de februaro 2013. Validaj estos nur skribaj dokumentoj kun originalaj subskriboj (t.e. ne telefaksoj aŭ retmesaĝoj).

Ĉiu kandidato devas esti IM de UEA dum du jaroj antaŭ la elekto (t.e. 2011 kaj 2012) kaj resti IM tra la tuta oficperiodo. Salajrata oficisto de UEA ne rajtas esti komitatano. Komitatano, kiu persone ĉeestis neniun komitatkunsidon en la periodo 2007-2012, ne estas reelektebla.

Se la nombro de la kandidatoj ne superos la nombron de la elektotaj komitatanoj B, ĉiuj kandidatoj estos konsiderataj kiel elektitaj. Se la nombro de la kandidatoj estos pli granda, la individuaj membroj elektos siajn reprezentantojn per poŝta balotado.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro de UEA

Forpasoj

Richard Hirsch (1924-2012) mortis la 17-an de majo en Ludwigsau (Germanio). Li lernis la lingvon en 1948 kaj membriĝis en UEA en 1952. De 1953 ĝis 2011 li estis delegito kaj fakdelegito pri filatelo kaj SOS-aŭtoservo. Li gvidis LKK de la landa E-kongreso en 1961 kaj aktivis en la regiona movado. Ekde 1973, kiam li estis elektita kiel ĝenerala sekretario de Germana E-Asocio, lia nomo sinonimis kun preskaŭ ĉiu administra kaj organiza laboro en GEA pli ol dudek jarojn. Li estis komitatano A de UEA de 1973 ĝis 1989 por GEA kaj de 1996 ĝis 2004 por E-Ligo Filatelista/Amika Rondo de Esperantaĵ-kolektantoj. Volontule li ankaŭ administris la Delegitan Reton de 1977 ĝis 1989. En tiu periodo li krome prizorgis Societon Zamenhof kaj Fondaĵon Canuto. Hirsch estis kotizperanto de UEA de 1973 ĝis 1998, dum samtempe lia edzino Elisabeth, forpasinta antaŭ kelkaj jaroj, estis la ĉefdelegito. Kiel fervora filatelisto-kolektanto Hirsch kompilis Katalogo de la Esperanto-filatelio (1990), kiu ampleksas E-temajn poŝtmarkojn, stampojn kaj glumarkojn. En 1993 Hirsch, kiu jam de 1962 estis dumviva membro, estis elektita kiel Honora Membro de UEA.

Li Shijun (1923-2012), konata per la plumnomo Laŭlum, forpasis la 10-an de novembro en Pekino. Li eklernis E-on en 1939. En 1950 li kunpreparis la fondon de Ĉina E-Ligo kaj ekpartoprenis en la redaktado de El Popola Ĉinio, kiun li longe servis kiel vicĉefredaktoro kaj tradukanto. Li estis ankaŭ vicĉefredaktoro de la Ĉina E-Eldonejo kaj de La Mondo, la organo de ĈEL. Laŭlum elstare kontribuis, kvante kaj kvalite, al nia traduka literaturo. Li esperantigis i.a. La okcidenta ĉambro de Zengling Hong (1961), Sinjoro Dongguo de Dong Gjuhian (1962), Aŝma (1980), Aŭtuno en la printempo de Ba Jin (1980), Ŭang Guj kaj Li Ŝjangŝjang de Chi Li (1985), Qu Yuan de Guo Moruo (1987), Frosta nokto de Ba Jin (1990), Ĉinaj klasikaj poemoj ilustritaj (1990), Mirrakontoj de Liaozhai de Pu Songling (1994), Ĉe akvorando (2004), Noktomezo de Mao Dun (2010), Romano pri la tri regnoj de Luo Guanzhong (2008), Pilgrimo al la Okcidento de Wu Cheng’en (2009) kaj Kvar generacioj sub la sama tegmento de Lao She (2011). Li kuntradukis kaj poluris la trivoluman Ĉina antologio kaj multajn aliajn verkojn kaj mem aŭtoris i.a. 222 simplaj versaĵoj por komencantoj (1995). Li verkis ankaŭ lernilojn, i.a. Nova vortaro Esperanto-ĉina (kun aliaj, 1959), Esperanta konversacio (1964), Esperanto-kurso por memlernado (1984), Nova kurso de Esperanto (1986), Gvidlibro de Esperanta konversacio (2001), Unua ŝtupo de Esperanto (1983) kaj Esperanto-Ĉina vortaro (kun aliaj, 1990).

Laŭlum estis membro de la Ŝtata Komisiono por Juĝo pri Kompetenteco de Superaj Tradukistoj. Ekde 1990 li ĝuis ŝtatan subvencion pro sia kontribuo al ĵurnalismo. Li estis estro de Ĉina E-Instituto kaj, ekde 1983, membro de la Akademio de E-o. En 2003 Laŭlum ricevis la Premion Grabowski de UEA. Li estis elektita kiel Honora Membro de UEA en la Pekina UK en 2004, en kiu li ankaŭ gvidis kiel rektoro la sesion de IKU. En 2010 li ricevis de la Ĉina Tradukista Asocio Honoran Premion pro Tradukado.

Vasil Pistoli (1923-2012) forpasis la 28-an de oktobro en Howard Beach (Usono), kien li transloĝiĝis el sia naskiĝlando Albanio en 2004. Li komencis aktivi por Esperanto kaj instrui ĝin jam en la 50-aj jaroj, kiam organizita movado ne estis permesita. En la 1990-aj jaroj, kiam la formalaj baroj jam malaperis, li gvidis dum kelkaj jaroj Albanan E-Ligon kaj Albanan E-Instituton. Tiam en liaj kursoj ekzameniĝis ĉ. 500 gelernantoj. En 1991 aperis lia Lernolibro de Esperanto por albanoj. En siaj lastaj jaroj li laboris por finkompili grandan vortaron albana-Esperantan.

Aleksandr Titajev (1951-2012) mortis la 14-an de oktobro en Vladivostok (Rusio). Li estis prezidanto de la Vladivostoka E-klubo kaj delegito de UEA.

Doris Vallon Wheeler (1926-2012) mortis la 2-an de novembro en Burlingame (Usono). Ŝi estis dumviva membro de UEA ekde 1969 kaj, profesie instruistino, longtempa delegito kaj fakdelegito pri edukado. Ŝi partoprenis en multaj UK-oj, membris en Societo Zamenhof ekde ĝia fondo en 1975 kaj regule subtenis la Novjorkan Oficejon de UEA k.a. agadojn de UEA.

Jaroslav Zaĥarija (1951-2012) mortis la 1-an de oktobro en Ivano-Frankivsjk (Ukrainio). Profesie kuracisto, li estis delegito kaj fakdelegito pri medicino ekde 1993.

Recenzoj

Frandaĵo de poezio

Profiloj de suno kaj luno. Miriam Rodríguez Hernández. Desegnaĵoj de Danny Daniel Perera Gutiérrez. El la hispana trad. kaj adaptis Jozefo de Jesus Campos Pacheco. Embres-et-Castelmaure: MAS, 2011. 27p. 15cm. Ilus. ISBN 9782918300465. Prezo: € 4,20

Mi ricevis la poemaron Profiloj de suno kaj luno kun tiu aparta emocio, kun kiu mi ĉiam ricevas infanlibrojn en Esperanto. Ne temas nur pri la samaj scivolo kaj ekscito, kiujn mi spertis en mia infanaĝo kaj daŭre spertas, prenante ajnan infanlibron enmane. Aldone al tio, infanlibroj en Esperanto ĝojigas min, ĉar ilia relativa abundo igas min pensi optimisme pri la estonteco de la Esperanta kulturo.

Do, tia estis mia ĝenerala humoro, kiam mi elprenis el la poŝtkesto la 24-paĝan libreton en formo de albumo, kiu en la libroserva katalogo de UEA estas listigita en la kategorion “Simplaj legaĵoj kaj infanlibroj”. Mi unue admiris senhaste la antaŭan kaj malantaŭan kovrilojn, samkiel la 12 paĝojn de ilustraĵoj, kiuj akompanas la apudajn 12 paĝojn de versoj. La desegnoj (enhavantaj homvizaĝajn lunon, sunon, stelon kaj ankaŭ homvizaĝajn abelojn) enigis min en la bonekonatan agrablan etoson de porinfanaj ilustraĵoj. Sur ĉiuj tiuj desegnoj de Danny Daniel Perera Gutiérrez aperas ree kaj ree simpatia eta aliplanedano, vojaĝanta trakosme kaj ankaŭ surtere. Mi supozis, ke ĝi estas la protagonisto de la libro, kaj antaŭĝojis ekkoni ĝin pere de la versoj...

Poste, mi eklegis la unuan poemon, kiu nomiĝas Tra la aero. Jen ĝi: “Per prujno de la luno / plenigas vi vian borson de revoj / se vi longan flugon entreprenas / kaj navigas tra stelaroj / kiel ŝipo ligita al la vento / sen timi la silenton / kiam vi alfrontas la marnebulon / per prujno de la luno / plenigas vi vian borson de revoj”.

Nun mi proponas al la legantoj de tiu ĉi recenzo unu simplan eksperimenton. Bonvolu forgesi por kelkaj minutoj mian enkondukon pri la ĝenerala aspekto de la libro, miajn personajn unuajn reagojn ktp. Bonvolu imagi, ke vi havas enmane neilustritan poemaron, kiu troveblas en la kategorio “Poezio tradukita” de la libroserva retejo, kaj la supre menciita poemo troviĝas sur la unua paĝo de tiu poemaro. Kaj nun, bonvolu relegi la poemon, laŭ tiaj imagitaj cirkonstancoj.

Dankon.

Se vi ŝatis la eksperimenton, vi povas daŭrigi ĝin dum la legado de la tuta libreto. Aliplanedanon vi nenie trovos menciita en la poemoj, sed plej verŝajne vi havos la senton, ke vi mem fariĝas nevidebla fluganta aliplanedano, kiu silente kaj scivole esploras la miraklojn de la universo... Mi sugestis la eksperimenton i.a. pro tio, ke mi volis eviti la eventualan rabaton de postuloj rilate kvaliton, per kiu multaj homoj taksas porinfanan poezion. Sed per la proponita eksperimento mi neniel intencis malpliigi la meritojn de la ĉarmaj bildoj akompanantaj la libron; mi nur volis instigi al ankaŭ aliaj eblecoj de mensa kontemplado dum la legado. Tiu eta poemaro estas ege pentreca aŭ pentrebla, tiel ke la legantoj de la libro verŝajne emos mense “pentri” la pejzaĝojn, per la formoj kaj koloroj de siaj propraj revoj. Jen ekzemplo de metaforo, aparte ekscitanta mensan “pentradon”: “flugas la kiso de la floroj / kiel flugas la koloroj / de la paletro al peniko.” [el la poemo Okversaĵo].

La versoj fluas per artecaj lingvaj ondoj, agrablaj kaj fascinaj, kun kelkaj ritmaj ripetoj. Jen kaj jen surprizas nin kelkaj demandosignoj, altigantaj kaj malaltigantaj la melodion de la prononco. Jen ekzemplo ĉerpita el la poemo Fantazio: “Kio ĝermas en la soleca duno? / La luno. // Kaj tiuj trembrilantaj floroj, foraj, belaj? / Steloj. // Kion serĉas la koboldo kun obstino? / Revon.”

La esprimo estas samtempe ege arteca kaj tute simpla, facile komprenebla eĉ por infanoj. La vortradikoj estas ĉiutagaj, tamen la vortprovizo uzata estas riĉa kaj surpriza, danke al buntaj kunmetaĵoj. Nur du malkutimajn vortojn mi renkontis, sed... paradokse, tiuj estas pli taŭgaj en tiu ĉi libro ol estus iliaj pli konataj ekvivalentoj. Unu el tiuj vortoj estas “flugdrako” anstataŭ “kajto”. Kvankam temas pri paŭsaĵo laŭ la germana, en la ĉirkaŭteksto la vorto fariĝas belega neatendita metaforo. Oni facile komprenas la titolon Flugdrakoj, danke al la jena priskribo: “Ili laŭŝnuras ĝis la nuboj / la plej grizan tagon de januaro. // Glacia aero gvidas ilin / kaj la mesaĝo iras ĉielen”. La alia vorto estas “muŝbirdo” (malkutima paŭsaĵo laŭ la franca) anstataŭ la pli kutima “kolibro”. Ankaŭ tiu ĉi vorto ŝajnas al mi agrabla metaforo en la ĉirkaŭteksto. Ni aldonu ankoraŭ unu avantaĝon: infanoj eventuale nekonantaj kolibrojn tamen tuj komprenus, ke “muŝbirdo” estas tre eta birdo. Jen la koncerna memorinda birdportreto: “Oraj muŝbirdoj / kvazaŭ lumaj gutoj / ŝtelistoj de mielo. / Ĉu vi konas ilin?” [el Voĉoj kaj flugiloj]

En ambaŭ kazoj, la malpli kutimajn vortojn oni prezentas ankaŭ pere de la apudaj desegnoj, do malkompreno estas preskaŭ neebla.

Ĉiu traduko de beletraĵo estas arteca reverkado de la koncerna teksto, des pli kiam temas pri poezio. Rilate tiun ĉi poemaron, mi rimarkis, ke sur la frontpaĝo oni anoncas, ke ĝi estas “elhispanigita” de Pacheco, dum sur la kovrilo oni anoncas, ke temas pri “teksto laŭ” Pacheco. La anonco sur la kovrilo igas min supozi ke, elhispanigante la tekston, Pacheco permesis al si eĉ pli multan liberecon ol oni kutime atendas de poezitradukanto. Mi ne scipovas la hispanan, do ne kapablas kompari la originalon kun la Esperanta versio. Mi nur povas diri, ke la fina rezulto de la kunlaboro inter la aŭtoro kaj la tradukinto (adaptinto) de la teksto ŝajnas al mi belega frandaĵo de rava poezio. La legado donis al mi la senton, ke mi spiras tre puran aeron, ke mi flugas alte super la ĉiutagaj ĉikanoj de la vivo, ke miaj okuloj malkovras pli multajn miraklojn ĉirkaŭe...

Ĉar poezia tradukado kapablas multe aliformi la originalon, ofte altigante aŭ malaltigante ĝian valoron, oni opinias ke, ideale, bona poezia tradukaĵo (aŭ adaptaĵo) meritas minimume duopon da recenzantoj: unu kiu bone scipovas ambaŭ lingvojn kaj kompetentas kompari la du versiojn, plus ankoraŭ unu kiu, nescipovante la lingvon de la originalo, kapablas tute sendepende prijuĝi nur la finan rezulton. Mi povas agi nur kiel duono el tia ideala teamo, do mia tasko finiĝas ĉi tie.

Mi tutkore rekomendas tiun libron al ĉiuj poeziamantoj, sen ajna aĝlimo.

Luiza Carol

Akvarele nebula beleco

Demian. La historio de la junaĝo de Emil Sinkler. Hermann Hesse. Elgermanigis Detlef Karthaus. Novjorko: Mondial, 2007. 141p. 22cm. ISBN 9781595690661. Prezo: € 17,10

Emil Sinkler estis feliĉa dum sia varma hejma infanaĝo, kiam la patro diservis kaj la familianoj partoprenis la himnokantadon, kiam ĉiuj vivis en akordo kaj reciproka amo.

Poste kuntiriĝas grizaj nuboj. La knabo ekkonas transan, eksteran flankon de la vivo, kie ne ĉio puras, ridetas kaj radias amon. Li enfalas kaptilen, kaj pli forta maliculo elpremas monon, kiun Emil ne havas, do devas iel akiri... La mallumo po iom invadas la helan mondon.

Dume li konatiĝas kun la samklasano Demian, ĉe kiu enkarniĝis ĉia kaj ĉioma perfekteco. La malmatura Emil alkroĉiĝas al la nova amiko, kiu protektas kaj samtempe klerigas lin. Li konigas ankaŭ la diaĵon Abrakso, kiu estas ne nur bona, sed ankaŭ malbona, kaj priparolas la signon de Kaino, kiun liadire Emil havas sur la frunto.

Demian disvolvas teorion koncerne ian akordon inter la bono kaj malbono. Ne Kaino estis fratomurdinto, sed Habelo ja ial ajn meritis esti murdita. Kaj Kaino ricevis sian sigelon kiel premion, kiel ordenon. Ĉio ĉi ial ne impresas per aparta originaleco. Multaj vaste praktikataj religioj atribuas al supera estaĵo de sia mondobildo la malajn ecojn de bono kaj malbono.

Tamen Emil Sinclair verve adoptas la teorion de Demian sen ĉui ĝian pravecon kaj tre rapide iĝas ombro de la amiko.

Ni perdas Demian-on de la vido kaj vidas Emil-on sola, kaj li dronas en diboĉadon. Baldaŭ tamen li trovas elstaran amikon, la orgeniston Pistorius, kiu provizore anstataŭas Demian-on. Eĉ la kredon je Abrakso li akceptas facile kaj volonte.

Emil estas jam granda junulo kaj bezonas inan amon. Neniun vivantan estaĵon ni vidas apud li, sed li revas pri Beatrice, pentras ŝin, kaj la pentrado po iom iĝas amafero kun iu forestanta.

Poste retroviĝas Demian, dum Pistorius malaperas. Demian havas patrinon, kiu estas tiu Beatrice, pri kiu Emil revis.

La aglinio de la romaneto ja ne abundas je okazaĵoj, sed je simboloj. La skulptita birdo sur la enirpordo de la gepatra domo, la bildoj de Emil mem, lia familio kiun oni eĉ ne vidas tra la varma lumo, la vivantaj gehomoj nur rolas simbole ĝuste kiel la skulptita birdo aŭ la senkarna amatino Beatrice.

La revema, impresiĝema sed senpersoneca knabo eĉ ne distingas inter la simboloj kaj vivantuloj. Li enamiĝas — ne, ĉi tiu vorto estus tro banala — li ekadoras sinjorinon Eva, la patrinon de la amiko.

La patrino de la amiko estas vera klarvidulino, kaj Emil avide trinkas ŝiajn profetaĵojn. Hesse kiel ĉiam evitas aludojn al karnaj rilatoj, tamen sinjorino Eva diras sufiĉe nedubige ke ŝi apartenos al Emil, kiam tiu montros fortan volon. Tamen Hesse, en kies verkoj amoro preskaŭ tute forestas, vokas al helpo la unuan mondmiliton disigontan Emilon de Eva kaj Demian kaj tiel finiĝas la rakonto.

Jen kaj jen oni trovas ĉe la analizantoj de la romaneto Demian aludojn al la samseksemo de Emil. Verŝajne oni interpretas lian amikecon kun Pistorius kiel amrilaton. Neniu rekta konfirmo de tio troveblas en la verko.

Oni serĉu respondon al nenio legante Demian. Oni ĝuu kelkajn belajn bildojn sufiĉe nebulajn, legu la vortojn de Demian kaj Pistorius, sen atendi ian ajn malkovrindan veron aŭ saĝigan penson. Emil vagas tra la vivo, apogante sin sur pli fortaj brakoj. Indas eble kunvagi ioman vojstrekon. Tamen la vivo de Emil ŝajnas esti adorplena aŭskultado de la mentoroj, sed ne io memstara. Lia persono ne vekas intereson, kio finfine paligas tion, kion la leganto observas tra liaj okuloj.

Ĉu vi vidis la bildojn de Hesse aŭ almenaŭ scias, ke li estis ankaŭ talenta pentristo? Provu do malŝlosi lian verkaron per liaj akvareloj. Ne por serĉi aŭ trovi ion ajn, sed ĝuste pro la nebula beleco de la vortoj de Hesse, kiuj nur apenaŭ tuŝas la streĉitajn kordojn de la vivo, sed fakte nur montras akvarele la interfluadon de la koloroj, ombroj kaj lumo.

Yenovk Lazian

La 99-a Japana Esperanto-Kongreso

La urbo Sapporo en la nordo de Japanio gastigis la 99-an Japanan Esperanto-Kongreson, de la 6-a ĝis la 9-a de oktobro 2012. Estis 360 aliĝintoj, sed el ili realaj ĉeestantoj estis 202, inkluzive de 19 el ekster Japanio.

La kongresa temo estis “Ni interparolu pri verda naturo en verda lingvo!”, en kiu “verda naturo” simbolas la Insulon Hokkajdo, kies ĉefurbo Sapporo estas.

Rilate tian verdecon, unu el la prelegoj estis de la ruso Sergey Anikeev, kiu priskribis la belon de la Fora Oriento en Rusio (proksima al Hokkajdo) kaj evoluigon fore detruan en la distrikto — malfeliĉe pro lia malesto la prelego devis esti anstataŭlegita de japano. Alia prelego estis pri la naturaj medioj de Hokkajdo, tamen japane, kiel unu el la publikaj aranĝoj. La kongresa memorlibro Reviviĝu, la arbaro de Erimo! temas pri reakiro de naturo, kaj lanĉita estis Japana-Esperanta Terminaro pri Naturmediaj Problemoj kun 2 000 kapvortoj. Alia specifa afero en Hokkajdo estas la indiĝena etno ainoj (aŭ ajnuoj), kaj la kongreso donis prelegon pri la aina lingvo en Esperanto, kaj pri ainoj en la japana. El la alilandaj gastoj estis 3 oficialaj invititoj el la orient-aziaj landoj Koreio, Mongolio kaj Vjetnamio, kaj ili multe stimulis japanajn esperantistojn kun malmulte da ŝancoj paroli E-on vid-al-vide kun alilandaj samideanoj. Entute estis pli ol 40 fakkunsidoj, prelegoj, kursetoj k.a. La Premio Ossaka, la plej prestiĝa movada premio en nia lando, estis aljuĝita al s-ro Hoŝida Acuŝi, kiu mem estas la prezidanto de LKK. La kongreso estis finita per la transdono de simbola malgranda standardo al la LKK de la 100-a Japana Esperanto-Kongreso, okazonta oktobre de 2013 en Tokio. Samtempe oni proklamis la lokon de la 101-a Kongreso en 2014.

Sibayama Zyun’iti

La 125-jara jubileo en Herzberg

En la 125-jara historio de Esperanto antaŭ ses jaroj aperis grava evento, nova, unika atingaĵo: Herzberg am Harz, urbeto en Germanio, oficiale ekuzis la kromnomon “la Esperanto-urbo”.

Estas verŝajne senprecedence, ke la urbestro Gerhard Walter dediĉis preskaŭ la tutan tagon, la 26-an de julio, al Esperanto, kaj partoprenis en du eventoj, kiujn Interkultura Centro Herzberg/Germana Esperanto-Centro organizis por omaĝi al la grava jubileo. La unua okazis en la renoma Welf-kastelo, kie estis prezentita porokaza ekspozicio por la kastela muzeo sub la titolo “125-jara Esperanto”.

Andreas Diemel kaj Matthias Reimann helpis ĉe la elektado de taŭgaj materialoj, ekz. de fruaj verkoj de Zamenhof ĝis varbiloj el la nuna tempo. Ne mankas interesaj fotoj, bildkartoj ktp. el diversaj epokoj de la Internacia Lingvo. Ĉiumonate miloj da homoj vizitadas la muzeon kaj kunportas la tie akireblajn flugfoliojn pri Esperanto. La dua evento de la memorinda tago okazis vespere: bela festo en la Esperanto-ĝardeno de ICH/GEC. La inviton akceptis krom la klubanoj ankaŭ iliaj familianoj, kelkaj novaj Esperanto-parolantaj urbanoj, gastoj el Pollando, Svedio, Hungario, samideanoj de beboaĝo ĝis geavoj, entute kunfestadis pli ol 40 homoj. La muzikgrupo “Senlime” zorgis pri bonega etoso.

Zsófia Kóródy

Esperanto-Ponto en Bydgoszcz

Okaze de la 125-jara jubileo de Esperanto la 3-an de oktobro 2012 la konsilio de la urbo Bydgoszcz decidis honorigi la gravan jubileon per nomdono de pontokonstruaĵo trans la rivero Brda en Bydgoszcz “Most Esperanto”.

La 27-an de oktobro 2012 okazis oficiala malkovro de du tabuloj kun la surskribo “Most Esperanto” (Ponto Esperanto) sur ambaŭ flankoj de la rivero Brda en Bydgoszcz.

La ceremonion gvidis en Esperanto kaj la pola lingvo Lech Zagloba, prezidanto de la Urba Komisiono pri Kulturo kaj Edukado, ĉar li mem estas esperantisto de pli ol 40 jaroj.

Festparolis Stefan Pastuszewski, prezidanto de Komisiono pri Stratnomdono en la Urbo Bydgoszcz, kiu substrekis, ke ponto de Esperanto estas ankaŭ ponto de inter kompreniĝo inter la homoj de diversaj nacioj, lingvoj kaj kulturoj, kaj dankis al la Esperanto-organizaĵoj en Bydgoszcz pri ilia aktiva diskonigo de la urbo Bydgoszcz en 125 landoj de la mondo.

La ceremonion partoprenis kelkdek personoj el Pollando kaj gastoj el Germanio, Kazaĥio, Rusio kaj Senegalo. La filio de Pola Televido (TVP) en Bydgoszcz, en regiona tagraporto “Zblizenia” (Proksimiĝoj) raportis pri la evento, kiun oni povas spekti uzante la ligilon: http://www.tvp.pl/bydgoszcz/informacja/zblizenia/wideo/2710-g-1830/8931251

Andrzej Grzębowski

Memore al la 250-a kurso en Seulo

La 3-an de novembro seulaj esperantistoj amasiĝis en la Seula Junulara Gastejo por soleni la feston “Memore al la 250-a kurso de Seula Esperanto-kulturcentro (SEK)”.

SEK komencis kursi Esperanton por civitanoj antaŭ 21 jaroj, la 1-an de septembro 1991. De tiam la Esperanto-instruado daŭris senpaŭze, ĉiumonate, kaj en 250 kursoj 1 643 civitanoj lernis Esperanton sub la gvido de s-ro Lee Jungkee.

En la festo kolektiĝis 120 esperantistoj, ne nur koreoj. La geedzoj Michel Fontaine el Francio kaj Neĝeta el Ĉinio, s-ino Margreet Peschier, s-ro Ramsey Cardwell el Usono kaj s-ro Matumoto Akira el Japanio gratulis pro la festo, kaj oni ĝuis internacian etoson kun eksterlandaj gastoj.

La festo komenciĝis per la simpozia temo “Kiel utiligi Esperanton?”, kies simpozianoj estis s-ro Michel Fontaine kiel eksa lernejestro pri edukado, s-ro Matumoto Akira kiel Oomotano pri religio, kaj s-ro Park Yongseung kiel entreprenisto pri komerca kampo. Tri esperantistoj serioze kaj sincere diskutis pri la temo nur en Esperanto kaj ili konkludis, ke Esperanto devas esti enkondukat/ota en ĉiuj kampoj.

Post la simpozio okazis ceremonio por celebri la memorindan feston. S-ro Lee Jungkee kiel organizanto de la festo akcentis, ke por prosperigi la Esperanto-movadon ni, ĉiuj esperantistoj, devas klopodi eduki novajn esperantistojn, citante Zamenhof: ...kiam centoj de kunbatalantaj amikoj premos al mi la manon kaj promesos al mi, ke ili neniam ĉesos laboradi por nia afero, tio ĉi estos por mi rekompenco tute sufiĉa.... SEK eldonis, memore al la festo, la libron Fabeloj de la fratoj Grimm, kaj esprimis dankon al Cho Myongja kaj Hwang Jiyeon, kiuj brile kontribuis al la Esperanto-movado.

Post la festo oni disiĝis, promesante, ke post kvar jaroj oni rekolektiĝos por festi “Memore al la 300-a kurso de SEK”, la 1-an de oktobro 2016 en la sama loko.

Lee Jungkee