Tekstaro de Esperanto

Unu teksto el kolekto de Esperantaj tekstoj

Revuo Esperanto 2002-2007

La bazan tekston origine enkomputiligis Universala Esperanto-Asocio

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La bazan XML-version kreis Simon Davies el PDF-dosieroj disponigitaj de Universala Esperanto-Asocio

Proksimuma verkojaro: 2002-2007

Revuo Esperanto 2002 1

Vi trovos ...

en tiu ĉi numero plurajn ŝanĝojn: krom iom eksperimentaj aspekto kaj enhavo (la nova redaktoro provis kudri por la revuo novajn vestojn kaj invitas vin al koresponda enketo) vi povas konatiĝi kun la ĉi-jara kongreslando, kun du novaj vizaĝoj ĉe UEA, legi pri informado, instruado kaj utiligado, pri diversaj aktivecoj de esperantistoj tra la mondo kaj lastpaĝe eble eĉ iom amuziĝi aŭ provi solvi krucenigmon... — Frap-frap! La nova redaktoro iom timeme frapas vian pordon, kore vin salutas kaj scivolas pri la akcepto...

Stano Marĉek

Novjara mesaĝo de la prezidanto de UEA

Do, rekte kaj kuraĝe...

Karaj legantoj kaj nelegantoj de la revuo de UEA, kiam antaŭ kelkaj monatoj mi diris, ke mi ne volas esti prezidanto de UEA sed de ĉiuj esperantistoj, la reagoj estis malsamaj, kaj ne mankis kelkaj sinceruloj, kiuj, surbaze de simpla laŭvorta kompreno, ŝoke konstatis, ke tio estas okazo de antaŭanoncita diktaturo. En la realo mi volis diri, kaj praktike ĉiuj komprenis, ke UEA respondecas al ĉiuj esperantistoj, ĉu membroj, ne-membroj aŭ duon-membroj, kaj ke ĉiuj esperantistoj estas samvalora parto de nia komunumo, sendepende de la ekonomia farto de la landoj, en kiuj ili vivas.

Pro tio mi sendas same varmajn salutojn al la nelegantoj de la revuo de UEA. Mi provos alirimede atingi ilin, sed ĉies helpo pri la diskonigo de ĉi tiu saluto estas bonvena.

Novjaraj mesaĝoj kaj kongresaj rezolucioj estas tre malfacilaj tekstoj, ĉar kutime ili konsistas el tro roz-kolora pentrado de la realo kaj el listo de plenumindaj agadoj fare de movado, kiu apenaŭ kapablos plenumi ilin. Ni ĉiuj scias tion, sed kial ĝeni la festan etoson?

Ni provu ĉi-foje alian vojon. Ni provu esti malpli roz-koloraj:

1) La movado en ekonomie riĉaj landoj baraktas iom pli ol kutime. Se vi rigardas al la membronombroj en Usono, Italujo, Germanujo ktp., vi vidos, ke la nombroj emas je falo kaj “stagnas” nur en tiuj landoj, kie agema estraro ageme kontraŭbatalas.

Ĉu temas pri vera krizo? Mi ne scias. Ĉiutage dekoj da komencantoj komencas lerni Esperanton rete ekster kiu ajn tradicia kurso, kaj abrupte aperas en ret-listoj per tiaj amindaj mesaĝoj: “mi komenci lerni Esperanto pasinta sabato”.

Aliflanke, ĉiuj scias, kiom malfacile estas en tradicia kurso igi kursanon esperantisto. En la kazo de retaj komencantoj, tio estas praktike neebla — kial reta kurs-fininto volu pagi membrokotizon al organizaĵo? Sufiĉas al li aŭ ŝi klaki sur kelkaj TTT-ejoj por trovi multon pli ol oni povas legi.

Nur kelkaj “stranguloj”, kiuj volas sperti vivan paroladon, rigardante la kunparolanton en la okulojn, en la fino trovas “la esperantistojn”.

2) La movado en ekonomie malriĉaj landoj estas en progreso pli ol kutime kun ĉiuj siaj apartaĵoj (je kiuj eŭropanoj komencas alkutimiĝi). Brazilanoj, irananoj, kubanoj, kolombianoj, vjetnamoj, estas pli kaj pli multenombraj kaj aktivaj. Aliflanke, jen plia problemo: ili malfacile trovas sian lokon en organizaĵoj, kiuj estas pensitaj kaj ĝis nun agorditaj por okcidentaj mez-klasuloj. Ne temas nur pri UEA, sed pri ĉiuj Esperanto-organizaĵoj (inkluzive de la plej maldekstraj kaj revoluciaj).

Ĉi tiuj du supraj konstatoj, laŭ mi, estas la strukturaj kialoj de granda parto de niaj nunaj problemoj. Tamen ne temas nur pri problemoj, sed eble ankaŭ pri mirindaj oportunaĵoj, se ni kapablos utiligi ilin.

Ni devus esti kontentaj, ke Esperanto eniris tre bele en la bravan novan teĥnologian mondon. Ni devus tre multe danki ĉiujn tiujn kreantojn de paĝoj, de kursoj, de tekstoj en la reto. En ĉi tiu okazo nia movado pruvis sian kapablon adaptiĝi al novaj situacioj en mirinda maniero.

Nun simple niaj tradiciaj strukturoj devus starigi al si la problemon, kiel utiligi ĉi tiun abundan aktivadon kaj igi ĝin integra parto de la movado.

Kompreneble ni devas esti kontentaj ankaŭ pri la pliiĝo de esperantistoj en ĉiuj landoj de la mondo, kvankam tio povas kaŭzi problemojn por la establiĝintaj rutinoj kaj financaj fluoj. Ĉu finfine nia celo ne estas disvastigi Esperanton ankaŭ al Etiopujo? Kiu decidis, ke etiopoj estas tro malriĉaj por Esperanto? Mi ĉiam demandis kaj ankoraŭ demandas min, kial noktaj fantomoj ne atakas la trankvilan dormon de niaj estraranoj, respondeculoj, ĉefĝeneralaj gvidantoj, kiam Esperanto ankoraŭ malĉeestas en Etiopujo, Indonezio, Filipinoj, Paragvajo, ...

Kaj cetere, se ni parolas pri pozitivaĵoj, ni ne forgesu, ke la sinteno de lingvistoj kaj sciencistoj al Esperanto neniam estis same objektiva kiel nun. Mi ne volas citi anekdotojn aŭ personajn travivaĵojn, sed mi renkontas ĉiam malpli da tiuj kompataj, superecaj ridetoj, kiuj kutimis saluti iun ajn aludon je Esperanto. Tio estas unuflanke ĝojiga sed aliflanke devas instigi nin ne faligi la nivelon de nia scienca agado pri/por Esperanto. Unu soci-lingvistika aŭ esperantologia verko devus same valori kiel unu poemo de enamiĝinta komencanto.

Do, se ĉio plejbonas en la plej bona mondo, ŝajnas tute senbaza tiu fenomeno de idea rezignismo kiu atakas partojn de la malnova movado. Esence, eble temas pri la jeno: ni, la esperantistoj, diras, ke la popoloj faru en konsento unu grandan rondon familian. La aliaj diras ke ne, ke la rondo ne estu farata en konsento sed laŭ la reguloj de la Monda Komerca Organizaĵo, kaj ke ĝi ne estu familia, ĉar iuj estas regantoj kaj iuj regatoj.

Ĉar multaj kredas je tio, ankaŭ ni kredu je tio (la psiĥologia premo en multaj landoj estas tro granda, por ke oni ne konkludu tion). Sekve ni serĉu por ni ian pli facilan niĉon, en kiu ni povos debati inter ni pri ni kaj pri niaj pasintaj gloroj for de la granda, freneza mondo.

Ne, karaj geamikoj, ni ne devas fuĝi el la mondo sed vivi en ĝi kaj al ĝi proponi nian solvon, nian vizion kaj la valorojn, kiujn ni efektive sukcesas praktike realigi.

La ideoj pri merkato kaj senkompata venko de la plej forta estas baze kontraŭaj al niaj ideoj. Ni volas mondon justan kaj plurcentran. Ni humile estas la malhumilaj heredantoj de pluraj granduloj: Zamenhof mem, kies kongresaj paroladoj estas daŭre relegindaj por kompreni ĝis kiu grado ni rifuzas militon kaj perforton, E. Privat, I. Lapenna, kaj longa listo da aliaj, kiujn mi ne povas nun plene mencii.

Ni estas ankaŭ kaj ĉefe la senmeritaj heredantoj de generacioj da esperantistoj, kiuj batalis, baraktis kaj esperis tra unu el la plej tragediaj jarcentoj, la pasinta. La heroaĵoj pli aŭ malpli grandaj kaj la solidarecaj agoj faritaj de niaj antaŭuloj trapuntas ĉiujn kontinentojn kaj ĉiujn jardekojn. Memorigi pri kelkaj estus nejuste, sed eble iam iu volos verki verkon pri la lingvo de solidareco.

Ni estas, do, la fiera Esperanto-movado, kiu dum pli ol unu jarcento faris sian laboron por interkompreniĝo kaj paco sen pagoj kaj sen dankoj, dum la oficialaj instancoj, pagate kaj laŭdate, ofte faris, kaj ankoraŭ nun faras, la malon. Ĉiukaze ni ne havas ion ajn por timi el la komparo kun lastmomentaj merkatistoj kaj tutmondistoj.

Sed certe ni havas ion por timi el la komparo kun la antaŭaj esperantistaj generacioj. Laŭeble ni intensigu nian agadon soci-utilan, favoran al suferantoj en ĉiuj partoj de la mondo. Pri tio, sub la ŝildo Agado Espero, vi havos okazon legi plue dum la venonta jaro. Ne sufiĉas esti proponata por la pac-premio Nobel, gravas ankaŭ meriti ĝin.

Do, rekte kaj kuraĝe, kaj kun la konscio pri tio ke ni laboras por pli bona mondo, ni daŭrigu nian kutiman laboron: informado, instruado, utiligado.

(Pro tio, ke en novjaraj mesaĝoj oni ne eniras detalojn, mi ne eniros detalojn, sed vi scias pri kio temas.) Tre feliĉan jaron al ĉiuj!

Renato Corsetti
prezidanto de UEA

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti kun francaj esperantistoj dum la lasta Universala Kongreso

Brazilo atendas kun malfermitaj brakoj

Priskribi sian propran landon al legantoj kun diversaj fonoj estas tre defia tasko. Estas malfacile ne forgesi, ke eble la plej ordinara detalo estas tute neevidenta por tiuj, kiuj konas nek la landon, nek la kontinenton. Cetere, necesas koncizigi tiel kompleksajn temojn, kiuj plenigas tutajn bibliotekojn! Mi tamen akceptis la defion. Al la legantaro de Esperanto certe plej interesos la homa kaj natura aspektoj de la kongresa lando de la 87-a UK.

Brazilo: maro, tero, liro, koro, naturo

Kiam portugaloj unue alvenis al Brazilo en 1500, ili trovis kelkajn tribojn de indiĝenoj kun la kutimo vori la malamikojn venkitajn dum bataloj, por ensorbi ilian kuraĝon. Sed plejparte la alvenintoj trovis, inter la multnombraj etnoj, tre dolĉajn popolojn.

Oni kalkulas, ke je la alveno de portugalaj eltrovintoj, 5 milionoj da indiĝenoj vivis en la teritorio de nuntempa Brazilo, kun propraj moroj, sociaj sistemoj kaj riĉaj mitoj. Pro perforta alikulturigo iliaj idoj estas ne pli ol 300 mil, parolantaj 170 lingvojn. Kelkaj troviĝas ankoraŭ nekontaktitaj aŭ malofte kontaktitaj de la civilizo, sed la premo de la “okcidenta” kulturo estas tre granda, kio postulas superhomajn klopodojn por konservi miljarajn tradiciojn. La pacamo kaj gastigemo de tiuj popoloj triste fariĝis ĉefa kaŭzo por ilia ruiniĝo, i.a. pro tute biologia kialo: infektiĝo per virusoj fremdaj al ilia medio.

La nomoj de granda parto de la nunaj urboj, lokoj, plantoj kaj manĝaĵoj estas indiĝendevenaj, eĉ se averaĝa brazilano tute ne konscias pri la originala signifo de tiuj vortoj (same kiel vi, leganto, antaŭ la esperantaj saguo, tapiro, manioko). Oni konsideras, ke la nuntempa brazila popolo heredis ne nur vortojn kaj kutimojn, sed ankaŭ multajn trajtojn de tiuj prabrazilanoj.

Brazilo, kun siaj 170 milionoj da enloĝantoj (ĉ. 75% en urboj), eble estas la lando kun plej granda rasa kunfandiĝo. Al la indiĝenoj kaj al portugaloj asociiĝis afrikanoj ekde la XVI-a jarcento. Sklavigitaj ili venis (perforte, evidente) plejparte el regionoj de nunaj Niĝerio, Benino kaj Angolo. Oni venigis ilin por laboro en plantejoj, ĉar la spirito de la lokaj indiĝenoj estis neregebla de sklavigistoj.

Kvankam pluraj leĝaj limigoj al sklaveco ekvalidis en la 1850aj jaroj, sklavismo en Brazilo oficiale daŭris ĝis la jaro 1888. La proceso pri liberigo ne estis bone aranĝita laŭ la socia vidpunkto kaj la idoj de iamaj sklavoj ĉiam kalkuliĝis inter la loĝantoj kun malplej favoraj vivkondiĉoj.

Je tiu tempo oni ekvenigis eŭropajn elmigrintojn por pli okupi la teritorion, ĉefe en la sudo. Venis pluraj milionoj da portugaloj, italoj, germanoj kaj hispanoj. Kelkajn jarojn poste komenciĝis ankaŭ la japana enmigrado, tiel ke nuntempe Brazilo estas la lando kun plej multnombra japanida loĝantaro ekster Japanio. Tiuj laborfortoj, kiuj en siaj landoj spertis tre malfacilajn vivkondiĉojn, laboris en kamparoj kaj en la industriiĝantaj urboj. Pli poste envenis libananoj, sirianoj, hungaroj, kroatoj, poloj, ukrainoj, svisoj, aŭstroj kaj, en malpli granda nombro, dekoj da aliaj nacioj. En la lastaj jardekoj, koreoj kaj ĉinoj estas la plej signifaj enmigrintoj laŭnombre. Sennombraj kontribuoj de ĉiuj ĉi kulturoj populariĝis tra la lando, ĉefe en la brazila kuirarto, jam riĉa pro indiĝenaj kaj afrikdevenaj ingrediencoj. En la sudo, eŭropanoj trovis pli mildajn temperaturojn kaj klimaton pli similan al siaj nasklandoj, ĉar dum somero (ne forgesu: en decembro-marto, ĉar ni estas sudanoj!) la temperaturoj en Rio, ekzemple, ofte atingas 40 celsiusajn gradojn.

Malgraŭ tiom da influoj, la portugala lingvo estas mirinde unueca en Brazilo! La escepto estas tipaj regionismoj kaj akcentoj, tute supozeblaj pro la granda teritorio kaj diversaj geografiaj realoj. Oni tamen tute ne rajtas paroli eĉ pri brazila lingvo, ĉar nur kelkaj diferencoj estas inter la brazila varianto de la portugala kaj la originala lingvo.

La gaja karaktero de la popolo manifestiĝas ankaŭ en sennombraj ritmoj, kelkaj mondfamaj kiel sambo kaj bosanovo kaj tiel multaj diversaj dancoj kaj muzikstiloj de sudo ĝis nordo. Tial mi vetas, ke estos samtempe malfacila kaj facila tasko organizi la Nacian Vesperon en la UK.

Karnavalo estas la plej konata brazila festo en la mondo. Sub televida premo, la paradoj perdis multon de la spontana organiziĝo de la komunumoj kaj de la popola kreivo. Iasence en plej grandaj urboj la festo fariĝis industrio kaj la karnavalaj institucioj profesie rilatas al sponsoroj. Sambranĉaj sponsoroj, kiel televidĉenoj kaj biermarkoj, eĉ disputas inter si ekskluzivajn rajtojn. Por solvi tiujn demandojn ĝi cetere ne plu estas limigita al la tradicia kalendaro. Tra la tuta jaro pluraj grandaj urboj en Brazilo stimulas karnavalajn paradojn, por la konsterno de religiemaj konservativuloj, kiuj opinias tiun ekstersezonan festadon malpia...

Eĉ se iom longe enfermitaj en siaj komunumoj kaj vilaĝoj, la idoj de la unuaj enmigrintoj pli kaj pli miksiĝis kun homoj el aliaj rasoj. En publikaj lernejoj oni kutime havas en sama ĉambro homojn el plej diversaj devenoj. Bedaŭrinde Brazilo havas unu el la plej malegalaj distribuoj de riĉeco en la mondo, tiel ke en privataj lernejoj kaj universitatoj tiu diverseco ne ripetiĝas. Pliegaligi la vivnivelajn kondiĉojn, laŭ rasoj kaj laŭ regionoj, estas vera socio defio. La rimedoj estas multaj (Brazilo estas inter la dek plej grandaj ekonomioj en la mondo), same kiel la problemoj.

Tute paradokse, malgraŭ la historia enradikiĝinta plureco, bedaŭrinde regas kaŝitaj (foje malkaŝaj) rasismaj antaŭjuĝoj ĉe iuj. La brazila leĝaro preskribas fortan punon al pruvita rasismo, kiu tamen ofte en la praktiko montriĝas malfacile pruvebla. Malgraŭ ĉio, la ideo pri kunvivado inter malsamaj gentoj, kun malsamaj kutimoj kaj religioj, estas ĝenerale akceptata. Mi estas certa, ke pro tio Esperanto trovas inter la brazilanoj tiel fekundan grundon. Eĉ se homo ne konas aŭ ne rekte kredas je la ebleco de internacia helplingvo, la ideo en si mem estas tute natura al la natura homekumenismo de brazilanoj.

La naturo kaj la regionoj

La naturo estas tiel riĉa kaj la arbaroj tiel kompleksaj kaj densaj vivsistemoj, ke brazila verkisto foje nomis ilin verda infero. Pro tiu eco la okupado de la internlando estis malrapida tra la jarcentoj kaj la loĝantaro plu koncentriĝas relative proksime al la brazila marbordo, 7400 km longa. Brazilo dividiĝas laŭ 5 regionoj kun pli malpli unuecaj trajtoj:

Sudorienta — sur 900 mil km² (10% de Brazilo), tie troviĝas 42% de la brazilanoj (72 milionoj), ne hazarde ankaŭ la ĉefaj urbegoj Sao Paulo kaj Rio-de-Ĵanejro. Ĝi estas la plej grava industria regiono (50% de la brazilaj industrioj) kaj ĉefa produktanto de kafo, oranĝo kaj sukerkano. Pro la situo, la klimatoj varias de la tropika ĝis la duondezerta, kaj famas la pejzaĝoj de plaĝoj, montaroj kaj historia arkitekturo.

Suda — la dua plej industriiĝinta (7% de Brazilo, 15% de la loĝantaro), ĝi havas gravan produktadon de manĝaĵoj (viando, sojo, rizo, tritiko). Tie estas la civitanoj kun plej rektaj kontaktoj kun najbaraj landoj, pro proksimeco kaj eĉ komunaj gaŭĉaj tradicioj. Ĝi estas la ĉefa regiono por vino, pro subtropika klimato. Tie troviĝas i.a. la famaj akvofaloj de Iguaçu [iguasu'].

Mezokcidenta — en tiu regiono, pli-malpli geografia centro de la kontinento, vivas 7% de la loĝantaro sur 20% de la brazila teritorio. La malproporcio estas pravigita de Pantanal, malseka regiono kiu estas natura sanktejo de besto-specioj, ege vizitinda. En ĝi troviĝas Brasília, la ĉefurbo naskiĝinta en 1960 el la urbokoncepto de Oscar Niemeyer.

Nordorienta — loĝloko por 28% de la brazilanoj sur 18% de la landa teritorio, ĝi estas la parto de Brazilo kie la homoj plej suferas pro naturaj malfavoraj kondiĉoj, ĉefe pro granda duondezerta internlando. Spite al tio, ĝi estas la regiono kun plej diversaj kulturaj manifestiĝoj, kun fortaj afrikdevenaj trajtoj kaj la plej antikvaj homspuroj en la Amerika kontinento.

En kelkaj urboj videblas signoj de la invado de nederlandanoj kaj francoj (XVII jarc.), seriozaj minacintoj al la superrego de portugaloj dum koloniaj tempoj (Brazilo sendependiĝis en 1822). En ĝi troviĝas rava marbordo, ĉe kiu staras i.a. la bela kongresurbo Fortalezo kaj la bunta unua ĉefurbo de la lando, Salvador, en Bahia.

Norda — La plej maldense loĝata (45% de la lando kaj nur 8% de la loĝantaro!), ĝia okupado okazis ĉefe laŭlonge de la riveroj. Tiu regiono estas ege grava pro la pluvarbaro, kiun oni kromnomas pulmoj de la planedo, kun 55 mil plantspecioj (katalogitaj...) kaj la rivero Amazono, la plej granda en la mondo laŭ akvovolumo; fakte en ties baseno troviĝas 1/5 de la dolĉakvo-rezervoj de la mondo. Estas gigantaj bienoj, el kiuj la plej granda havas 30 mil km² — samgranda areo kiel Belgio!

Pro la distancoj, la diversaj regionoj de Brazilo restas plejparte malkovrotaj de homoj el aliaj regionoj. Por ni en la Sudo, la fruktoj, la manĝaĵoj, pejzaĝoj kaj tradicioj de la Nordo konsistigas tutan universon, kiu plu surprizas nin. Kongresanoj estos bonŝancaj havi tiel riĉan sperton, en la UK kaj ĉirkaŭaj ekskursoj.

James Rezende Piton
UEA-Komitatano “A” kaj ano de UEA-Komisiono por Ameriko

[FORIGITA!: bildo]

En Salvador (Bahia), arkitektura riĉeco kaj 365 katolikaj preĝejoj

[FORIGITA!: bildo]

Rio-de-Ĵanejro restas la plej konata urbo de la lando

[FORIGITA!: bildo]

En Iguaçu iri en observejojn, tute apud akvofaloj, estas nemaltrafende

[FORIGITA!: bildo]

En Minas Gerais pluraj urboj konservas kiel mondheredaĵon la XVII-jarcentan kolonian barokon

[FORIGITA!: bildo]

Karnavalaj grupoj prezentas ĉiujare sociajn kaj historiajn temojn

[FORIGITA!: bildo]

Kvazaŭ duonkontinento, Brazilo prezentas plej diversajn pejzaĝojn: kanjono en suda Brazilo

[FORIGITA!: bildo]

En la brazilaj arbaroj tamen kaŝiĝas danĝeroj por (ne)esperantistoj: tiel ĉi oni kaptas la krokodilojn!

Harmonio interne, ekspansio eksteren

Babilado inter la novaj Ĝenerala Direktoro kaj Redaktoro

Kara Stano,

Vi, la nova redaktisto, petis min, la novan agantan direktoron, klarigi, kial mi decidis surŝipiĝi, kiam la maro ŝajnas aparte turbulenta kaj ĉu mi kiel verkisto jam havas scenaron por plua ĉapitro de mia propra vivromano.

Bona demando. Jen mi estis en mia praelemento, en aŭstralia arbaro (La fotoalbumo!), kie oni aŭdas nur birdojn kaj insektojn, kie sovaĝaj kanguruoj preterhopas vespere. Kaj mi legadis diversflankajn kritikojn kaj raportojn pri rezignaciemo: UEA en krizo; UEA maldemokratia; UEA stagnas; UEA ne plu servas al siaj membroj; UEA foruzas sian monon por pagi al deko da salajruloj; venenaj rilatoj inter la estraro kaj la oficistaro.

Mi tamen decidis kandidati por la posteno de ĝenerala direktoro. Ĉu mi estas masoĥisto?

Unue mi diru, ke por mi estas privilegio labori por Esperanto. Kion ajn diru la eksteraj kaj internaj kritikantoj, la afero Esperanto estas unu el la plej noblaj sur la tero. Eventuala ĉi-kunteksta demando: ĉu mi estas finvenkistoraŭmisto? Mi dubas, ĉu iu ajn esperantisto estas nur tia aŭ nur tia ĉi: almenaŭ mi estas kaj kaj. Esperanto donas al mi ilon, per kiu mi verkas kaj ĝuas amojn kaj amikecojn — mi estas do “raŭmisto”. Aliflanke, la lingvo ne tiel interesus min, se ĝi ne havus la celon revolucii la kulturon de nia planedo. Finvenkisma fanfaronaĵo? Mi kredas, ke ne.

Mi jam iom spertis la ĉiutagan vivon en la Centra Oficejo en Roterdamo. Kontraŭ la tro oftaj kritikoj de homoj, kiuj probable neniam estis tie, mi povas jam diri, ke tie laboras diligentaj kaj sindediĉaj profesiuloj. La amaso da ĉiutagaj taskoj estas peza ŝarĝo, kiu restigas la homojn en siaj oficejoj longe post la deviga deĵortempo.

Ĉu do ĉio bonas, ĉu nenio estas ŝanĝebla, ŝanĝinda, ŝanĝenda? Nu, estas multaj indikoj, ke ni devas fari ion novan. La daŭra falo de la anaro estas alarma: ĉu tio ligiĝas al la funkciomaniero de la CO? Eble ne, sed ni devas pripensi tion. Evidente la domo en Roterdamo ne plu konvenas: ĝi ne estas sufiĉe granda, kaj ĝi ekkadukiĝis. Sed ĉu aĉeti novan domon? Kie? Ĉu dividi la funkciojn kaj havi diversajn malpli grandajn ejojn diversloke, eble en landoj malplikostaj? La komputilaro estas eksmoda, nepre plibonigenda aŭ eĉ anstataŭigenda. Tio ne okazos sen grandaj kostoj.

Kompreneble oni ne povos fari decidojn pri ĉiuj ĉi ŝanĝoj en la unuaj semajnoj de 2002. Sed mi sentas, ke UEA eniras transforman periodon. Tio parte konsolas min kontraŭ la konscio, ke multrilate mi estos komence la plej nesperta aganta direktoro en la movada historio. Eble nova homo pli facile akceptus la neceson radikale ĉion pripensi.

Supre vi legas mian moton, mian esperon: harmonio interne, ekspansio eksteren. Ĉu mi atendas du miraklojn? Ĉu estas naive memorigi la samideanojn, ke ni ja estas tiaj: ni havas malgraŭ ĉiaj diferencoj la saman ideon, ke tiu ideo estas absolute prifierinda. Sed ekspansio eksteren: jen vera defio. Kaj tamen post miaj spertoj en Litovio dum la pasintaj tri-kvar jaroj mi scias, ke ankoraŭ estas amasoj da homoj, kiujn altiras la ideo de neŭtrala tuthomara helplingvo.

Mi vidas la rolon de la direktoro de la CO kanala: mi funkciu kiel kanalo, tra kiu fluu la abundaj energioj de la homoj en la oficejo mem, de la estraro, kaj antaŭ ĉio de la dise loĝantaj membroj de la tutmonda movado.

Kaj nun mi volas inversigi la proceduron, Stano. La organo Esperanto estas ege grava: se vi estas ano loĝanta en fora kontinento, la revuo preskaŭ estas la movado!

István estas tre kapabla homo kaj metis sian stampon sur la revuon dum jardeko. Sed sendube vi havas proprajn celojn ne nepre samajn. Mi nun invitas vin klarigi al ni viajn esperojn pri la estonta laboro.

Trevor Steele

Dankon, Trevor!

Jes, István faris bonan kaj grandan laboron kaj ni ĉiuj kore danku lin pro tio.

Simile kiel vi, ankaŭ mi venas preskaŭ kiel novico (kvankam kun pluraj redaktoraj spertoj). Por bone fari la laboron, ankaŭ mi do bezonos helpon de la tuta skipo, de la funkciuloj, asocioj, kluboj, membroj, sed kial ne ankaŭ de ne-membroj, kiel proponas Renato en la novjara mesaĝo.

Viaj ideoj plaĉas al mi kaj mi estas ĉi-koncerne via samideano. Mi serĉos kun vi la internan harmonion kaj kiel redaktoro klopodos konstrui kanalojn, kiuj dampos diversajn turbulojn. La ekspansio eksteren estas nia komuna devo (pri ĝi ja estas nia laborplano) kaj la vorto kanalo taŭgas plursence ankaŭ por la revuo mem: ĝi estu bone funkcianta informa kanalo, ligilo inter ni ĉiuj: la estraro, la membraro, la grupoj kaj la asocioj. Por ke tiu informa kanalo bone funkciu, ĝi tamen devas esti ambaŭ-direkta. La redaktoro ja povas aperigi nur informojn, kiujn li sukcesas akiri.

Mi venis al la unua el miaj esperoj, aŭ defioj: Ĉu esperantistoj volas havi revuon kiu fidele informas pri ĉio grava en nia Esperantujo? Se jes, ili klopodu helpi kaj fidele informi la redaktoron pri la disaj novaĵoj. Li ordigos kaj redaktos ilin, kaj redonos ilin al ĉiuj pere de la revuo... Kiel simple, ĉu ne?

Mia dua espero, aŭ defio: kiel komercisto mi malkovris regulon: se oni volas vendi varon, anstataŭ laŭdi la ĝisnunan produkton oni atente aŭskultu kion bezonas la kliento — kaj klopodu doni tion al li. Ankaŭ redaktoro devas esti “komercisto” kaj aŭskulti, kian gazeton deziras la leganto (kiu ja pagas ĝin). Ĉi-koncerne jam nun ŝajnas al mi (sed mi eble eraras), ke la revuo iom tro serioziĝis kaj oficialiĝis, ke ĝi iom malproksimiĝis de la simpla popolo, de ĝiaj ĉiutagaj verdaj ĝojoj kaj zorgoj. Do mi volus iom pli da atento dediĉi “al la popolo”, enkonduki ankaŭ distraĵojn k.s.

Ĉu vi reagos, kara leganto, al la esprimitaj esperoj-defioj? Via redaktoro scivolas pri via opinio. Sufiĉas poŝtkarto aŭ retmesaĝo!

Stano Marĉek

Informado

Informi pri la ideo

de Andrej Grigorjevskij

Tre ofte ni informas pri Esperanto prezentante niajn atingojn, eldonitajn librojn en Esperanto, ni mencias radiostaciojn, Universalajn Kongresojn ktp. Ofte tio estas farata per tre belaj kaj amase dissendataj informiloj. Sed ial tio preskaŭ ne helpas al la movado pligrandiĝi. — Kial?

En nia historio ekzistas interesa fenomeno pri la kvanto de novaj esperantistoj kaj gravaj atingoj. Se oni analizas tiujn ciferojn, oni trovas, ke ... la plej granda kresko estis komence. Antaŭ la 26-a de julio 1887 nur Ludoviko Zamenhof parolis la de li kreitan lingvon. Iam poste frapis lian pordon Antoni Grabowski kaj okazis la unua en la historio interparolo en Esperanto. Da E-parolantoj jam estis du, aŭ, do, 200-procenta kresko! Verŝajne samtempe la lingvon ekposedis ankoraŭ kelkaj personoj... Ĉiuokaze post unu-du jaroj da E-parolantoj jam estis miloj aŭ plurmilobla kresko!

Kaj tiu kresko okazis en la situacio, kiam ankoraŭ preskaŭ neniu parolis la lingvon! Ne ekzistis literaturo, ne ekzistis Universalaj Kongresoj, IJK-oj, Pasporta Servo, eĉ lokaj kluboj kaj neniuj el la kutimaj atutoj de nia E-varbado.

Eŭropo tiam jam havis “la internacian lingvon” - la francan, kiu estis tiutempe pli disvastigita inter la kleraj homoj ol nun la angla. Ĝin parolis ĉiuj, kiuj internacie vojaĝis. Parolis ĝin diplomatoj, aristokratoj, verkistoj, poetoj, komercistoj... Parizo estis la centro de la mondo kaj la franca kulturo disvastiĝis senlime.

Kaj tamen ĉiujare la kvanto da E-parolantoj senhalte kreskis. Mondfamaj personoj anoncadis pri sia subteno al Esperanto, mem lernis la lingvon, rekomendis ĝian lernadon al aliaj, la lingvo akiradis subtenon en diversaj internaciaj organizoj, estis pridiskutata en sciencaj rondoj...

La kvanto da esperantistoj iĝis tiom granda, ke ili finfine sukcesis organiziĝi, aperis Universalaj Kongresoj, fondiĝis UEA kun la Delegita Reto, akceptiĝis verda stelo kaj verda flago... — Kaj iam tiuperiode la kvanto de E-parolantoj ĉesis kreski. Oni trovas en la historio indikojn pri tio, ke en la 20-aj jaroj rapide evoluis la laborista E-movado, amase instruis Andreo Cseh (komence ĝuste al laboristoj), sed en la historio de la ĝenerala E-movado oni ne trovas iujn gravajn atingojn. Nur la datojn de la Universalaj Kongresoj, kiuj rapide stabiliĝis je averaĝe samaj nombroj da partoprenantoj.

Kio povas esti la kaŭzo? Ĉu la ekstera mondo? Sed ĝi apenaŭ estis malpli favora al Esperanto ol fine de la 19-a jarcento. Mi inklinas al tio, ke la kaŭzo estis la esperantistoj mem. Tiuj dank’al la grandaj atingoj de la pioniroj nun povis reklami la lingvon per ĝiaj senteblaj valoroj aŭ “multnombraj” libroj, E-periodaĵoj, kongresoj, kluboj, frateco, amikeco, etoso kaj aliaj allogiloj de “la familia rondo”.

Iom po iom oni komencis varbi vokante aliĝi ne al la ideo de neŭtrala internacia lingvo, sed al aparta E-mondeto, kun propra originala literaturo, kun propraj tradicioj, propra kulturo kaj bonegaj interhomaj interrilatoj.

Kiu do unue venis al tiuj alvokoj? Tiuj, kiuj bezonis ĝuste tian mondeton. Kaj sekve la mondeto iĝis ĉiam pli fermita, pli aparta, pli sekta.

Ankoraŭ unu problemo de la “familia rondo” estas tio, ke ĝi ne povas esti tro vasta. Se en la rondo estas tro multaj homoj, do, ne ĉiuj konas unu la alian kaj la rondo ne plu estas tiom komforta. Ĝuste pro tio en preskaŭ ĉiu urbo, kie estas E-grupo, estas nur unu E-grupo kun maksimume 30-40 partoprenantoj. Eĉ se en la urbo loĝas 10 milionoj da homoj. Foje al tiu grupo iu venas, foje iu foriras. Averaĝe restas la sama kvanto.

Kaj ĉar E-grupoj estas la organiza fundamento de E-movado, ne kreskas ankaŭ ĝi, krom la okazoj, kiam E-grupoj aperas en novaj teritorioj. Pli da kontinentoj, pli da landoj, pli da urboj — pli da E-grupoj. La plejparto de ni estas tute kontenta pri tiu stato. En pluraj diskutrondoj, en kelkaj landoj, demandinte pri la ebleco, ke iam Esperanto iĝos tutmonda kaj ne plu ekzistos aparta Esperantujo, kie ni ĝuos nian etoson, mi ricevis respondon “Eble ni ne ŝanĝu ion?”.

Ne hazarde unu el niaj plej elstaraj E-informantoj Germain Pirlot asertas, ke neesperantistoj pli bone kaj pli trafe kapablas informi pri Esperanto ol esperantistoj mem. Certe, se la idealo estas grupo, oni ne bezonas vere disvastigi la lingvon. Sufiĉas, ke venu kelkaj novaj personoj por anstataŭi tiujn kelkajn, kiuj ial foriris. Sed la neesperantistoj, kiuj kaptiĝas per la ideo, rakontas ĝuste pri la ideo.

Konklude: Por provizi lokajn aŭ internaciajn E-grupojn per kelkaj novaj membroj oni informu pri la grupaj oportunaĵoj. Por tutmonde akceptigi Esperanton necesas en la informado prezenti faktojn, en kiuj realiĝas la ideo de Esperanto, kiel internacia lingvo.

Andrej Grigorjevskij

Esperanto bezonas la reton!

Iom malpli ol dek jarojn en la mondo furoras nova artefarita (kaj eĉ plana) lingvo — HiperTeksta Markiga Lingvo (HTML), dank’ al kiu la mondo unuiĝas pli rapide ol estis imagite en la plej aŭdacaj fantazioj pri la Fina Venko de Esperanto. La lingvo mem estas pli simpla ol Eo kaj helpe de modernaj programoj oni povas eĉ tute pri ĝi forgesi, se oni volas nur iel ornami siajn hejmpaĝojn. Sed tamen per ĝi oni ne povas interkomuniki, ĝi nur helpas prezenti informojn en ajna lingvo — ĉu la angla, ĉu la rusa, ĉu Esperanto.

Kaj do, Esperanto ekuziĝis en la Reto preskaŭ tuj, kiam ĝi iĝis pli-malpli publike alirebla. Multaj landaj asocioj dank’ al ĝi revigliĝis, multaj perditaj samideanoj retroviĝis, amaso de novaj interesitoj eklernis en retaj E-kursoj. Nun retserĉiloj trovas en TTT (TutTera Teksaĵo aŭ WWW en la angla) ne malpli ol 50 mil paĝojn en Eo, konstante aperas novaj retejoj kaj novaj projektoj. Kelkaj estas ege bonaj, sed la aliaj — ne tute.

Tial estas tre bonŝance, ke iniciata grupo de Sveda E-Junularo, subtenata de TEJO, lanĉis kaj jam dufoje okazigis seminarion Esperanto@Interreto.

La dua seminario pasis inter 26 okt - 04 nov 2001 en Uppsala, 60 km norde de Stokholmo. Kvardek partoprenintoj, kiuj venis de 17 landoj de Eŭropo kaj ankaŭ de Kanado, lernis kaj instruis la bazojn de preskaŭ ĉiuj ĉefaj retaj teknologioj, parolis pri estontaj projektoj, aŭskultis raportojn pri la plej interesaj el la jam pretaj.

Ege interesa estis prezentiĝo de Franko Luin, la kreinto de retejo esperanto. nu (en kiu troviĝas i.a. eLibrejo kun pli ol 200 elektronikaj E-libroj, informservo NUN, amuzaj kaj belaj bildogramoj). Franko speciale ravis min per la rakonto pri la Gazetkiosko — la katalogo de monda gazetaro, kiu funkcias en la retejo de Sveda E-Federacio kaj allogas ĉiujare milionon da vizitantoj!

Ankaŭ multaj aliaj partoprenintoj estis rimarkindaj (dankon al la TEJO-organizintoj — Hokan Lundberg, Sonja Petroviĉ, Nastja Koĵevnikova k.a.)! Aparte multajn laŭdojn ricevis Bertilo Wennergren, preparinta bonegajn kursojn pri la bazoj de HTML, pri la problemo de supersignoj en la reto, kiu mem ĉiam estis afable disponebla al ajna demando de malcertaj novuloj.

Tuttage kaj nokte, en ajna libera momento oni povis sidi ĉe komputiloj kaj fari ion en la reto — kaj multaj tiel sidis tage kaj nokte (ne pro la programo — en ĝi sufiĉis ankaŭ distraj eroj). Dum ajna libera momento la plej entuziasmaj retuloj parolis nur pri la reto kaj programado, tiel ke unu veterano de TEJO-aranĝoj eĉ retorike eksklamis: ĉu ni estas esperantistoj aŭ programistoj?!

Kion eblas respondi? Jes, ni estas esperantistoj, sed la nuna mondo ĉiam pli grandparte plivastiĝas per la reto. Se ni ne lernos tie senti nin komforte, ni fine restos loĝantoj de la malpli granda parto. Do, ne hazardas la slogano de la seminario Esperanto@Interreto: Esperanto bezonas la Reton!

A. Grigorjevskij (el HdE)

Postsekvoj de E@I en Rusio

Dum Rusia E-Kongreso, 10-16.12.2001, okazis kurso pri Interreto. La organizantoj speciale luis komputilan halon kun 10 komputiloj, kiu uzeblis dum entute 4 aŭ 5 horoj. La kurson (kiu enhavis enkondukon en HTML-on kaj diversajn utilajn teoriajn sciojn) gvidis Slavik Ivanov. Partoprenis 15 personoj, el kiuj multaj unuafoje en sia vivo kreis proprajn retpaĝetojn.

Ĵus aperis kompakt-disko Esperanto XXI: rezultoj de la 2001-a jaro. En ĝi estas libroj de eLibrejo (Franko Luin permesis tion dum la vizito al E@I), PMEG de Bertilo (same kun la permeso) kaj preskaŭ kvar horoj de E-muziko en mp3 (ĉefe rusia, ne aperinta en interreto), pluraj ruslingvaj E-lerniloj, diversaj vortaroj — ankaŭ troveblaj rete ktp. — entute ĉ. 600 Mb. La diskon preparis Andrej Grigorievskij, multe helpis Alek Izjumenko. Ankoraŭ unu interreta kurso por esperantistoj okazos en Ivanovo fine de januaro. Oni jam disponigis al ni eblecon labori per komputiloj kaj senpagan ret-aliron, sed nun niaj aktivuloj estas okupitaj per ekzamenoj (preskaŭ ĉiuj estas studentoj kiuj en Rusio ekzameniĝas vintre kaj somere). La kurson gvidos mi kaj unu loka aktivulo-interretumanto.

Andrej Grigorjevskij

[FORIGITA!: bildo]

D-ro Wang Huai Yu, iama aktivulo de ĉinia E-movado, nun loĝas kaj laboras en Rusio. En novembro-decembro 2001 li restadis en Ivanovo, gvidis kursojn pri ĉina lingvo, ĉina gimnastiko, prelegis al medicinaj studentoj, renkontiĝis kun ĵurnalistoj... Ĉio okazis en Esperanto, kun interpretado fare de ivanovaj esperantistoj. Jen d-ro Wang post prelego en junulara kafejo.

Utiligado: instruado

Post 20 jaroj da AIS-laboro: Ĉu kapti sukcesŝancon, ĉu pluludi?

de Prof. Helmar Frank

Alvoko al la parolantoj kaj apogantoj de la Internacia Lingvo universitatnivele kunagi

Naciaj lingvoj ekmortas, kiam ili malaperas kiel sciencolingvoj — ili degeneras al komponanto de la etna folkloro, pli precize: al la komponanto, kiu turistojn malplej allogas, estante por ili la plej malfacile komprenebla. La Internacia Lingvo neniam akirus ian “finan venkon”, se ĝi ne antaŭe konkerus la fortikaĵon SCIENCO. Ĝi restus nura hobio.

Grava, sed tute ne jam decida paŝo trans la limojn de la Esperanto-movado al pli ĝenerala enfiltriĝo de la Zamenhofa lingvo en la universitatnivelan klerigadon estis la fondo de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) pro la decido de la sanmarina registaro, surbaze de la propono farita en 1981 de la scienca konsilantaro de Eŭropa Klubo. Pro ĉi tiu registara decido, kiu respeguliĝas en la artikolo 4 de la statuto de AIS, la Akademio zorgas speciale pri la aplikado de la Internacia Lingvo en scienca komunikado kaj en kulturo. Ne malgranda parto de la sciencistoj, kiuj aliĝis al la Akademio, kaj de la studentoj, kiuj ĝis nun partoprenis studadsesiojn en San Marino mem aŭ eksterlande por originale akiri sciencan gradon aŭ agnoskigi nacinivele jam akiritan, eklernis la precipan instrulingvon de la Akademio. La spertoj faritaj en la AIS-klerigejoj en Bydgoszcz, Moskvo kaj Karlovo pruvas, ke la nombro de novaj parolantoj inter scienculoj multe pli rapide kreskus, se la Akademio ne limigus sian instruadon al duondeko da unusemajnaj, diverslokaj studadsesioj kaj al kelkaj TTT-kursoj, do: se AIS ne unuavice nur zorgus pri kompletigado de agnoskita studado, kiu jam okazis nacilingve en nacia universitato.

Krom tio AIS devus memstare ebligi kompletan studadon en propra universitato aŭ almenaŭ fakultato jure kaj mure ekzistanta. La ĝisnuna laboro de la Akademio maturigis la tempon por sukcese fondi tian fakultaton aŭ eĉ kompletan universitaton, en kiun AIS entute povos enkorpiĝi por tiel plurobligi sian ĝisnunan efikecon. La ideo — realigebla kaj realiginda! — estas pli detale priskribita en la Unua Libro de la unuvoluma AIS-trilogio, kiun kompilis la AIS-senatano pri informado OProf. Dr.habil. Reinhard Foessmeier (Akademia Libroservo, Paderborn 2000, ISBN 3-929853-12-4). La kvin partoj de ĉi tiu klarigo de la Ekesto kaj celoj, identeco kaj memkompreno de AIS estas dulingve originale verkitaj, nome en la Internacia Lingvo kaj la germana, momente tradukata en la tri aliajn oficialajn lingvojn de AIS — do en la anglan, francan kaj italan.

La baza principo estas, ebligi al laŭeble ĉiuj internacilingvaj universitatnivelaj instruistoj kaj aliaj sciencistoj, ke ili investu en la klerigadlaboron de la Akademio parton de sia libera tempo, pri kiu ili disponas dum sia laborvivo forme de ferioj, kaj poste, kiel emerituloj, ajntempe. Tio ne necesigas translokiĝi al loko, kie AIS-fakultato respektive AIS-universitato havas sian muran kaj juran sidejon. La tiea instruado okazu grandparte enobjektigite (per aŭtonoma uzado de disponeblaj kursmaterialoj libroformaj aŭ rete alireblaj) aŭ bloke, t.e. forme de sinsekvaj, po plurtagaj kursoj persone prezentataj. Pro tia blokinstruado la unuopa docento nur unu aŭ du semajnojn jare estos loke bezonata — poste li eventuale instruos aliloke, ĉu en alia enkorpiĝejo de AIS, ĉu en la hejma, nacia universitato.

Dua principo konsistas en la postulo de AIS, ke la finstudintoj verku siajn disertaciojn dulingve, en sia preferata pensadlingvo kaj en la Internacia Lingvo. Tiel unu evoluas kaj la alia konserviĝas kiel sciencolingvoj, kaj en la Akademio regas demokratia dulingveco, kontraste al la lingvohegemonio reganta en la resto de la scienca mondo. Plue: la de AIS dezirata kognitiva dulingveco de la tekstverkado kondukas al pli preciza vortigado kaj pli profunda pensado, liberigitaj de lingvecaj penskliŝeoj. Tiucele — kaj por siaj kandidatoj imitmodele - verku dulingve ankaŭ la docentoj siajn kurslibrojn kaj TTT-kursojn.

Tria principo estas, unuavice subteni la studadon kaj akademian karieron de junaj fortoj, ne lastavice per la ebligo de eksterlanda universitatpedagogia praktikumo. Ĝi okazu partoprenante en la internacilingva instruado en alia enkorpiĝejo de la Akademio.

Por realigi ĉi tiun projekton estas bezonataj en diversaj urboj krom kurssalonoj ankaŭ po unu akademidomo — minimume por loĝigi la migrantajn docentojn kaj praktikumantojn; sed loĝoĉambroj estos ankaŭ bezonataj por eksterurbaj studentoj.

La projekto tute ne estas utopia, ĉar dum la pasintaj monatoj plirapidiĝis diversloke — precipe (sed ne nur) en diversaj reformeŭropaj landoj — la evoluo al baldaŭa realiĝo. La Lucian-Blaga-Universitato Sibiu-Hermannstadt (Rumanio), kies evoluigon post la refondo en 1990 AIS per instrukapacito subtenis, jam starigis kune kun AIS du komunajn katedrojn (unu pri Komunikadscienco kaj Eŭrologio, la alia pri Aplikata Informadiko) kaj ebenigis la vojon al du pluaj tiaj internaciaj katedroj (Interlingvistiko, Faklingvoteorio kaj tradukadscienco, Humanistika Psikiatrio kaj Medicina Psikologio). Estas interkonsentite, ke, ekde kiam la tria komuna katedro estos komencinta sian laboron, ĉi tiuj katedroj fariĝu la komenco de aparta fakultato kun speciala statuto. Per ĉi tiu komuna kaj tiusence internacia fakultato sekve la tuta AIS enkorpiĝos en sian partneran universitaton, kaj ĉiuj efektivaj membroj de la Akademio akiros la rajton, evoluigi kadre de la AIS-fakultato propran katedron.

Plikonkretigante la jam subskribitan kunlaborkontrakton de la Lucian-Blaga-Universitato kun la partnero de AIS en Slovakio, nome kun la Filozofo-Konstantin-Universitato Nitra, ankaŭ ties pedagogia fakultato komencis starigi unuajn komunajn katedrojn kun AIS. Ili fariĝu jam en 2002 la kerno de privata universitato fondota kvin dekojn da kilometroj pli sude en la dulingva urbo Komárno, kiun disdividas en du urbopartojn Danubo kaj (ekde la fino de la unua mondmilito) la en ĝi situanta slovaka-hungara landlimo. Granda parto de la instruado de la internaciaj katedroj kaj en Sibiu-Hermannstadt, kaj en Nitra, resp. estonte en Komárno, okazas kaj okazos internacilingve, kaj la interŝanĝo de docentoj kaj (almenaŭ mallongtempe) de studentoj jam komenciĝis.

Du aliaj, ŝtate agnoskitaj privataj universitatoj, kiuj jam estas laŭkontraktaj klerigejoj de AIS, probable ebligos en la proksima estonteco analogan enkorpiĝon de AIS: po unu en Bulgario kaj en Litovio. Ĉiuj kvar menciitaj landoj apartenos post kelkaj jaroj al la Eŭropa Unio. Ekster ĉi tiu Eŭropio jam komenciĝis la unuaj interkonsiliĝoj pri ebla estonta analoga enradikiĝo de AIS en aliajn mondregionojn, unuavice en tiun de la Unuiĝo de Sendependaj Ŝtatoj.

Paralele al la universitat-organiza kaj universitat-pedagogia evoluiglaboro komenciĝis kaj en Sibiu-Hermannstadt kaj en Komárno jam la pritrakto de diversaj ofertitaj ebloj, finkonstrui po unu akademidomon. La ekzamenataj ofertoj en Sibiu-Hermannstadt ebligus la enkonstruon de minimume 12, maksimume ĉirkaŭ 30 unuĉambraj apartamentoj. En Komárno ekzistas krom similgrandaj objektoj ankaŭ la alternativo, finkonstrui domon konstruitan kiel hotelo kun 119 apartamentoj. La necesa investo por unu apartamento kalkuliĝas (laŭ grandeco) je 10.000 ĝis 30.000 eŭroj. Pagante tiom eblas akiri la ekskluzivan kaj heredigeblan uzadrajton, do posedi nemoveblaĵon, kiu portos en la akademidomo la nomon de sia posedanto (se ĉi tiu ne donos alian nomon). Alternative oni povas per malpli granda investo akiri i.a. la rajton al ĉiujare tempe limigita, senpaga uzado de komunaj apartamentoj en la diversaj akademidomoj. Ambaŭ urboj estas turisme interesaj kaj taŭgas por feriumado. La investo ne estas risko, ĉar la prezoj por nemoveblaĵoj ankoraŭ daŭre kreskas en la atentolandoj de la Eŭropa Unio — en la plej malfavora cirkonstanco oni profitos vendante.

Utopio fariĝus la tuta projekto nur, se ni preteratentus nian ŝancon. Mi alvokas ĉiujn finstudintojn disponigi iom da tempo por la instruado, por la verkado de instrumaterialoj aŭ por aliaj necesaj laboroj, por funkciigi la planitajn fakultatojn kaj universitaton. Kaj mi alvokas ne nur scienculojn, sed same ĉiujn aliajn parolantojn de nia Internacia Lingvo, interesiĝi pri la rolo de kunposendanto de niaj estontaj akademidomoj, sen kiuj la universitateca laboro restus tro grandparte virtuala. Neniu perdos monon aŭ rolos kiel nura mecenato, ĉiu gajnos en kunrealigebla, egalrajte frateca etoso de kultura diverseco, riĉeco kaj libereco.

OProf. Dr.sc.cyb.habil. Helmar G. Frank
Prezidanto de AIS

Anoncu vian kunag-pretecon rete (h...@unipaderborn.de), fakse (0049-5251-163533) aŭ letere (Kleinenberger Weg 16B, D-33100 Paderborn) al la Prezidanta Sekretariejo de AIS!

[FORIGITA!: bildo]

Solena inaŭguro de la Sanmarina AIS en Bydgoszcz, de maldekstre: prof. Helmar Frank, prof. Helmut Angstl, prof. Hans Eichhorn kaj Renato Corsetti.

Labor-plano: utiligado de Esperanto

Unu el la prioritataj fostoj de la nuna labor-plano estas utiligado de Esperanto. Tion petis pluraj membroj kaj tion akceptis la komitato en Zagrebo. Utiligado, kompreneble, estas tre ĝenerala vorto, tiel, ke ĝi povas signifi ĉion por ĉiu. Aĉetado kaj vendado de ĉinaj bicikloj certe estas utiligado de Esperanto kaj same komercado pri oliv-oleo, kiun kelkaj samideanoj iniciatis.

Tamen ankaŭ instruado de iu ajn fako pere de Esperanto estas utiligado. Se vi sukcesas per Esperanto akiri sciojn pri matematiko aŭ konstruado de pontoj aŭ pri io ajn, kion vi bezonas studi, tio estas tre bona utiligado de Esperanto. Ĝuste pri tio okupiĝas, inter aliaj, la Asocio Internacia de la Scienco (pli popole konata kiel AIS). Dum kelkaj jardekoj AIS sukcesis varbi la kunlaboron de sciencistoj kaj universitatanoj en pluraj landoj kaj en pluraj kontinentoj, ĝi instruis, donis diplomojn, ktp.

Nun komenciĝas nova fazo, kiu verŝajne estos karakterizata de studejoj ekzistantaj jure kaj mure, kiel oni ŝercas en AIS, tio estas studejoj, kiuj ekzistas konkrete en la kadro de aliaj universitatoj kaj laŭ interkonsentoj kun instruaj instancoj de la unuopaj landoj.

La kunlaboro inter AIS kaj UEA neniam estis pli bona ol nun, ĉar ni havas grandan intereson, ke AIS realigu parton de la laborplano de la movado, ofertante ĉiam pli da eblecoj utiligi Esperanton por studi universitat-nivele. Aliflanke UEA provos apogi ĉiujn konkretajn projektojn de AIS per informado, kaj instigado al la esperantistaro utiligi la eblecojn.

Renato Corsetti

Tra la mondo

E-ŝildoj en la brazila stacidomo

La nova aŭtobusa stacidomo de Rondonópolis, provinco Mato Grosso en Brazilo, estis inaŭgurita la 10-an de decembro 2001. La informŝildoj en la stacidomo estas, apud la portugala, ankaŭ en Esperanto, kio vekas grandan intereson ĉe la publiko.

En junio 2001, dum konstruado de la stacidomo, la urba Esperanto-klubo proponis al ties administrantoj, ke la informaj ŝildoj havu ankaŭ esperantlingvajn tekstojn. La administrantoj estis iom skeptikaj pri la uzebleco de Esperanto, kaj argumentis, ke oni devus pruvi, ke ĝi estas vivanta kaj utila lingvo. Ili fiksis, ke se almenaŭ 200 retmesaĝoj venos el malsamaj mondpartoj, ili akceptos la proponon. La loka klubo do iniciatis kampanjon en interreto. Estis dissendataj petoj tra retlistoj, kaj la verda popolo amase reagis al la kampanjo: alvenis pli ol mil mesaĝoj el pli ol sepdek landoj!

Tia amasa reago forte impresis aŭtoron de la arkitektura projekto Francisco Luz: “Estis vera surprizo ricevi tiom da mesaĝoj, el tiel diversaj mondopartoj,” li diris. La ĉefadministranto Luiz Garcia, kiu komence estis tre skeptika, estas nun unu el la plej entuziasmaj apogantoj.

Al la loka gazetaro li deklaris: “La kampanjo montris, ke Esperanto estas vivanta, ekspansianta lingvo, kaj la ŝildoj helpos diskonigi nian urbon tra la lando kaj eĉ tra la mondo”.

La loka Esperanto-klubo havas 20-jaran historion: Ciro Gomes de Freitas fondis tie teatran grupon Brateg, kiu uzadis ĉefe Esperanton, kaj estis premiita de Belartaj Konkursoj dum la UK en 1981 (Braziljo, Brazilo). En 1984 memlerninto Carlos Pereira kaj Ciro Gomes de Freitas okazigis plurajn E-kursojn, kiuj formis la duan generacion, al kiu apartenas la klubestro Ilson Pereira dos Santos. Ĉiujare la klubano Pedro Battaglini instruas Eon al novaj generacioj.

La klubo kore dankas al ĉiuj, kiuj sendis la mesaĝon aŭ helpis disvastigi la peton kaj al la stacidomaj administrantoj, kiuj nun apogas kaj subtenas Esperanton.

La sperto pruvas, ke similaj kampanjoj povas esti, malgraŭ la komenca skeptikemo, vere sukcesaj.

[FORIGITA!: bildo]

Esperanto estas tre alloga temo, multaj homoj scivolemas kaj petas informojn pri la lingvo, diras s-ro Luiz Garcia, administranto de la stacidomo (sur la supra foto). La informejo nun disdonas faldfoliojn pri la internacia lingvo, kaj la publiko tre favore akceptas la proponon.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la suba foto: Carlos Alberto Alves Pereira, aŭtoro da la programo “Kurso de Esperanto” (maldekstra bildo) kaj de tiu ĉi artikolo, kun la familianoj.

Yumeiho en Latinameriko

La 16-an de decembro venis al Bonaero Francel Briel, kuba yumeihisto, kiu helpe de lokaj esperantistoj disvastigas Yumeiho-masaĝterapion en Latinameriko. Li prelegis en la sidejo de Bonaera Esperanto-Asocio kaj en Neŭkeno. Post Argentino li vizitos Urugvajon kaj Brazilon, kie li partoprenos la UK’on en Fortalezo. Informojn pri la yumeiho-terapio oni povas trovi interrete ĉe www.yumeiho.co.jp

(RoSartor)

[FORIGITA!: bildo]

Francel Briel en Vegetarana Restoracio en Bonaero kun Roberto Sartor.

Urbo kiu defiis Esperanton

En la orient-nederlanda urbo Zwolle troviĝas Zamenhofvojo. Sed baldaŭ ĝi havos alian nomon. La urbestraro decidis rebapti ĝin, opiniante ke Zamenhof kaj Esperanto ne plu havas valoron en la nuntempa mondo.

Pri tiu opinio la esperantistoj en Zwolle, Nederlando kaj en la tuta mondo, ne konsentis. Ili amase protestis. Tio surprizis la urbestraron, sed ne ŝanĝis la decidon. Ĝi ja donos la nomon Zamenhof al alia vojo, fakte trafikcirklo.

En la sama urbo staras du monumentoj: unu pri Esperanto, unu pri Zamenhof. Ambaŭ aspektis malpuraj kaj kadukaj.

La 14-an de decembro 2001 Esperanto Nederland organizis publikan kunvenon kun tri prelegoj: pri la loka historio, pri la florado de la Esperanto-literaturo ĝuste en la nuntempo kaj pri la projekto Indiĝenaj Dialogoj. Ili okazis en la solena salono de la provinca konsilantaro.

En la apuda urba biblioteko estis instalita ekspozicio Cent jaroj da Esperanto-instruado en Nederlando, ĉar precize antaŭ cent jaroj la nederlanda Esperanto-pioniro Dreves Uitterdijk publikigis la unuan lernolibron por Nederlandanoj. La ekspozicio — kiun oni povas viziti dum monato — atentigas pri diversaj lernolibroj kaj metodoj, ĝis la nuntempa interreta instruado. Poste oni inspektis la monumentojn, kiujn la urbaj instancoj refreŝigis kaj riparis. (Tamen honore al la esperantistoj kaj iliaj klopodoj!)

Vespermanĝo okazis en apuda restoracio, kiu sin baptis Esperanto pro la internaciaj menuoj. La programo havos sekvon en januaro.

Ans Bakker-ten Hagen

Memore al Gaston Waringhien

La 9-an de decembro, okaze de la 100-a datreveno de la naskiĝo kaj 10-a datreveno de la morto, esperantistoj el Aigné, Francio, okazigis en la urba biblioteko feston omaĝe al Gaston Waringhien.

Dum la festo estis metita florbukedo kaj starigita marmora tabulo sur la tombon de Gaston Waringien. En la urba biblioteko estis inaŭgurita lia memortabulo.

La gastojn alparolis la urbestro de Aigné, la nepo de Zamenhof Louis-Christophe Zaleski kaj André Cherpillod, post kio okazis komuna fest-manĝo kun ĉeesto de cento da personoj.

En kolokveto pri la vivo kaj verkaro de Gaston Waringhien oni legis kontribuaĵojn de Perla Martinelli kaj Marjorie Boulton, pri la verkaro de Waringhien prelegis Duc Goninaz kaj André Cherpillod.

Laurent Vignaud

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: solena parolado de la urbestro. Tute dekstre videblas la nepo de Zamenhof L-C. Zaleski-Zamenhof, dekstre de li André Cherpillod.

[FORIGITA!: bildo]

La inaŭgurita memortabulo en la biblioteko

Kontraŭ infan-laboro

UEA aliĝis al kampanjo

Kontraŭ Endoma Infanlaboro: asocioj kunligitaj kun UN antaŭenigas ĝin, por ke oni apliku la tiukampajn rezoluciojn de UN kaj de aliaj Agentejoj de UN, ekzemple la Internacia Labor-Oficejo.

Per tio ni devigis nin informi niajn membrojn, ke neniu rajtas uzi infanojn kiel servistojn en privataj domoj. Mi ne kredas, ke tio estas la kazo de esperantistoj ĝenerale, sed per ĉi tiu mallonga komuniko ni plenumas nian devon.

Renato Corsetti

SAT-Amikaro apud Sejno

SAT-Amikaro havas nun novan sidejon en la 13-a distrikto de Parizo, proksime de la Placo de Italio kaj de la Granda Biblioteko de Francio. En la sidejo, kiu troviĝas sur frekventata loko, eblas akcepti dudekon da lernantoj, staĝantoj aŭ seminarianoj.

Miloj da preterpasantaj personoj nun vidos ĉiutage, kaj ankaŭ dum parto de la nokto, la vorton Esperanto de la bulvardo Vincent Auriol (eksprezidento de la franca respubliko kaj amiko de Esperanto) kaj de la metrolinio Nation — Etoile, kelkdek metrojn de la metrostacio Nationale.

Fotoj kaj freŝdataj informoj pri la nova sidejo de SAT-Amikaro estas nun videblaj sur la TTT-paĝoj de SAT-Amikaro http://www.esperanto-sat.info, sekcio Komunikoj. Grandeco de la montrofenestro povas fari el ĝi konstantan ekspoziciejon kaj preterpasantoj jam scivoleme informiĝas.

Henri Masson

Debatoj en Belgio

La 20an de oktobro 2001 okazis en Gent, Belgio, studtago pri la temo Esperanto kaj ideologioj. Kiel rolis kaj rolu la E-movado politike?

Ĉiuj prelegoj kaj la debatoj estis surbendigitaj. La kvar kasedoj estas mendeblaj ĉe Anuŝka De Coster (a...@rug.ac.be). Ili enhavas jenajn prelegojn: Detlev Blanke (docento pri lingvistiko): Esperanto por socialismo? Inter politika batalilo laboristmovada — danĝera lingvo por Hitler kaj Stalin - kaj kulturpolitika rimedo en orienta Eŭropo. Francois Degoul (zamenhofologo): La rilatoj inter politika pensmaniero kaj penso Zamenhofa: celoj kaj iloj. Alberto Fernández (aŭtoro pri la laborista E-movado en Belgio): La ideologia stumblo inter Socialismo kaj (la) Internacia Lingvo. Renato Corsetti (prezidanto de UEA): Ideoj kaj idearoj en la Esperanto-movado! Kun tia Esperanto mi volas havi nenion komunan.

Anuŝka De Coster

LIRO-2001

Je la Tago de Zamenhof estis anoncita la rezulto de la tradicia belarta konkurso Liro-2001, kunorganizita de Urala Esperantista Societo kaj La Ondo de Esperanto.

La kvinpersona juĝkomisiono (Aleksej Birjulin, Wolfgang Kirschstein, Aleksander Korĵenkov, Alen Kris, Valentin Melnikov) ricevis 41 konkursaĵojn de 19 personoj el 10 landoj — Ĉeĥio, Francio, Hungario, Italio, Jugoslavio, Kroatio, Ruslando, Svedio, Ukrainio, Usono.

La rezulto de Liro-2001

ORIGINALA POEZIO

Laŭreato: Nicolino Rossi (Italio) pro Kien la homo?

Laŭdaj mencioj: Aleksandr Uljanov (Ruslando) pro Ĝis la!; Lucija Borĉiĉ (Kroatio) pro Por la orfoj kaj plorantoj; Julius Balbin (Usono) pro Boule-de-Suif.

ORIGINALA PROZO. La konkurso ne okazis, ĉar konkursis nur unu persono.

TRADUKA POEZIO EL LA RUSA (Nikolaj Gumiljov. Ŝestoje ĉuvstvo).

Laŭreato: Nikolao Gudskov (Ruslando).

Laŭdaj mencioj: Aleksandr Uljanov (Ruslando); Tatjana Auderskaja (Ukrainio).

TRADUKA PROZO EL LA RUSA (Pavel Baĵov: Serebrjanoje kopytce).

Laŭreato: Aleksandr Uljanov (Ruslando).

Laŭdaj mencioj: Tatjana Vŝivceva (Ruslando); Tradukista grupo de societo ESPERO gvidata de Meri Abolskaja (Ruslando).

TRADUKA PROZO EL LA ANGLA (O Henry. The Cop and the Anthem).

Laŭreato: Sten Johansson (Svedio).

RECENZO (Rusaj amnoveloj).

Laŭda mencio: Klara Ilutoviĉ (Ruslando).

Ĉiu laŭreato ricevos diplomon kaj valoran librodonacon. Konforme al la regularo de Liro, la organizantoj rezervas al si la rajton ĝis la 31-a de decembro 2003 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto aŭ en aparta eldonaĵo, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis la 1-a de februaro 2002.

Gratulon al la laŭreatoj! Dankon al ĉiuj partoprenintoj!

Halina Gorecka
sekretario de Liro-2001

Murgazetoj

Dum oktobro Rusia E-Unio produktis kaj dissendis al lokaj kluboj, kiuj konsentis partopreni, stokojn da informaj ruslingvaj “murgazetoj” kun artikoletoj kaj faktoj pri Esperanto.

La gazeto estis farita en la formato A3 kaj estis vere gazeto enhave kaj aspekte — kun fotoj, novaĵoj, rubrikoj. Unuflanka, ĉar oni devis ĝin ie alpingli. Estis lasita loko por alskribi la kontaktadreson de la loka grupo.

La gazetojn oni devis pendigi en lernejoj, altlernejoj kaj aliaj publikaj lokoj. Entute estis produktitaj 480 tiaj gazetoj (inkluzive de lokaj versioj, kiujn oni preparis el interrete disponigita komputila PageMaker-dosiero).

La rezultoj? Ne tre klaraj, ĉar nur ne multaj el tiuj, kiuj legis, poste telefonis al la kluboj aŭ venis al E-kursoj. Sed ja ne nur tio estis la celo. Ni celis informi la socion pri tio, ke Esperanto kaj E-movado ekzistas kaj agas. Pri tio ni, ŝajne, sukcesis, sed 480 ekzempleroj (eĉ se ilin legis averaĝe po 10 personoj) estas ege malmulte...

Tamen ni estas kontentaj kaj intencas daŭrigi la murgazetan informkampanjon.

Andrej Grigorjevskij

Ĉu ŝanco por ni?

La projekto EQUAL de Eŭropa Unio celas subteni “novajn vojojn por kontraŭbatali diskriminacion kaj malegalecon, kiun spertas dungitoj kaj laborserĉantoj.”

Certe diskriminacio pro malsamaj gravecoj de gepatraj lingvoj estas ege ofta, sed ĝis nun, ekster Esperantujo, ne multe atentata problemo. Mi mem laboras en firmao en kiu anglo estas sekciestro, dum turkoj purigas la fenestrojn kaj italinoj la necesejojn.

Kontaktinte la organizantojn de EQUAL, mi eksciis, ke principe ankaŭ iniciativoj, kiuj realigas lingvan egalrajtecon pere de Esperanto, estas bonvenaj. La subvencioj estas sufiĉe altaj, entute pli ol 500 milionoj da eŭroj por la jaroj 2000-2006 — nur en Germanio.

Ŝancojn akiri iom de tiu sumo do havus ankaŭ firmaoj aŭ asocioj, kiuj internacie kunlaboras pere de Esperanto.

Pliaj informoj troviĝas ĉe http://europa.eu.int/comm/employmentsocial/equal/.

Ulrich Matthias (ret-info)

18 000 elektronikaj libroj

Inter la 13-a de junio kaj 13-a de decembro 2001 estis elŝutitaj pere de la interreta servo eLibrejo (http://esperanto.nu/eLibrejo) 18 000 elektronikaj libroj.

Post longa tempo en konstanta dua pozicio dum la lastaj tagoj la libro La eta princo de Antoine de Saint-Exupéry stabiliĝis kiel la plej populara e-libro, sekvata de Esprimo de sentoj en Esperanto de Edmond Privat kaj pluraj libroj tradukitaj aŭ verkitaj de L. L. Zamenhof. La interreta servo eLibrejo proponas entute 167 titolojn kun plej diversaj enhavoj. La libroj estas senpagaj.

(NUN)

Jubilea ĈESAT apud Elbo

La 8-an de decembro 2001 okazis en la Urba muzeo en Ústí nad Labem, Ĉeĥio, jubilea 20-a Ĉeĥa-Saksa Tago (ĈESAT). La antaŭtagmezon plenigis prelega matineo: la prelegojn prezentis Norbert Karbe (Pri la historio de ĈESAT), Hans Joachim Giessner (Mia esperanta vivo kaj Esperanta tradukado), Josef Kříž (La rivero Elbo — nia ligilo en Eŭropo) kaj Jiří Laube (Lingva problemo), kiu atentigis ankaŭ pri la nova libro Serĉado de perfekta lingvo en la eŭropa kulturo, de Umberto Eco.

Posttagmeze okazis distra kultura programo, kiun malfermis prof. Novobilský per rememoro de L. L. Zamenhof, al kiu estis dediĉita parto de la aranĝo. Sekvis prezento de famaj oper-arioj kaj klasikaj kaj kristnaskaj kantoj, kies tekstojn esperantigis Jiří Kořínek, Tomáŝ Pumpr kaj Joachim Giessner. Kantis Miroslav Smyĉka kaj Kateřina Kudláĉková, violonĉelis 13-jara Vojta Urban, pianakompanata de la patro Václav Urban. Vera Novobilská deklamis poemon Sankta vespero el la poemkolekto Florbukedo de Karel Jaromír Erben. La kulturan programon fermis baleto, kiun prezentis juna baletistino Ŝtepánka Vacková. La unuopajn programerojn vorte akompanis prof. Novobilský. Ĉe la fino ĉiuj provis sian bonŝancon dum la lotado de riĉa tombolo.

Josef Kříž

[FORIGITA!: bildo]

Famajn operajn kantojn dum ĈESAT prezentis Miroslav Smyĉka kaj Kateřina Kudláĉková.

La duetapa rusia en Kostroma

La 21-a Rusia Esperantista Kongreso (REK) okazis en la antikva rusia urbo Kostroma inter la tagoj 12-16.12.2001.

Ĉi-foje estis la kongreso kombinita kun AntaŭKongresa Seminario (AKSo), kiu okazis samloke inter la 9-a kaj 12-a de decembro. La seminario konsistis el tri ĉefaj partoj:

1. Praktika kurso pri ekspresa E-instruado (gvidis Irina Gonĉarova).

2. Programo pri E-kulturo kaj historio (Nikolaj Gudskov).

3. Kurso Kiel krei efikan klubon (Anatolo Gonĉarov, Andrej Grigorjevskij).

Dum la kongreso mem okazis REU-forumo, kelkaj diskutrondoj, lingvaj ludoj kaj kvizoj, prelegoj (Konfliktoj en Esperantujo, Esperanto kaj Interreto k.a.), voĉdonado pri Atingoj de la Jaro, Zamenhof-tago kun prezento de novaj esperantaĵoj kaj solena vespermanĝo kun anonco de rezultoj de la voĉdonado. Ĉiujn kongresanojn vere ravis la ekskurso kaj rakonto pri la urbo Kostroma kaj ĝiaj vidindaĵoj.

Dum Zamenhof-tago estis anoncitaj la jarfinaj rezultoj de RoKo (Ranglisto Kluba), kiun dum la jaro kalkulis REU. Rezulte la plej aktiva rusia klubo en 2001 evidentiĝis Junulara E-Teamo de Ivanovo.

Ĉefan parton de la kultura programo konsistigis ĉarmaj vesperaj koncertoj de Evelina Sokolova (Krasnojarsk), Marija Koĉetkova (Ivanovo), Pavel Korotenko kun Grigorij Arosev (Moskvo).

Unu el ĉefaj eventoj de la aranĝo estis prezento de Oraj kantoj — du muzikdiskoj kun la plej popularaj kantoj de sovetiaj kaj rusiaj geesperantistoj, registritaj en Tiĥvin fare de speciale kolektita grupo de la plej bonaj rusiaj E-kantistoj, kaj produktitaj ĝuste al la komenco de la Kongreso.

Rezultoj de la voĉdonado por Atingoj de la Jaro en Rusia E-movado en 2001:

Aranĝo 2001: REK-EoLA (20-a Rusia Esperantista Kongreso kaj 13-a festivalo Esperanto - Lingvo Arta, okazintaj sinsekve en Sankt-Peterburgo en marto 2001). Esperantaĵo 2001: la muzikdiskoj Oraj kantoj. Kantisto 2001: Marija Koĉetkova (Ivanovo). Poeto 2001: Grigorij Arosev (Moskvo). Rusia Esperantisto 2001: Garik Kokolija (Moskvo).

La sekva, 22-a REK, okazos en Moskvo inter 12-16.12.2002.

Garik Kokolija

[FORIGITA!: bildo]

Amika rondo dum la adiaŭo. Kantas Evelina Sokolova el Krasnojarsk.

La lingvojaro en Nederlando

En la landoj de la Eŭropa Unio oficiale ekzistas egalrajteco de la ŝtataj lingvoj. Praktike nur kelkaj lingvoj estas labore uzataj, kaj inter tiuj la angla lingvo pli kaj pli fariĝas la ĉefa laborlingvo.

La jaro 2001, laŭ decido de la Eŭropa Komisiono, devis doni atenton al tiu situacio. En Nederlando oficialaj instancoj plenumis tiun taskon kaj la 15-an de decembro fermis tiun tutjaran kampanjon per brila programo en luksa teatro.

Esperanto ekde la komenco estis ekzilita el tiu Jaro de la lingvoj, sed la landa asocio Esperanto Nederland tamen sukcesis en tiu ĉi granda solenaĵo prezentiĝi. Je nia agrabla surpriziĝo multaj interesiĝis pri la sola racia solvo por la eŭropa lingvoproblemo. La oficiala programo mem ĉefe akcentis la neceson instrui al nederlandanoj aliajn lingvojn ol la angla. La uzado de la angla estas ne kontestata; oni eĉ ne plu konsideras ĝin fremda lingvo. En multaj kampoj, ekzemple en eksperimentemaj lernejoj, ĝi jam estas uzata samrange kiel la nederlanda. Sed la germana, franca, itala kaj hispana nun bezonas aktivan disvastigadon.

Esperanto Nederland, kvankam ekster la oficiala cirkvito de subvenciatoj, kontribuis siamaniere al la Jaro, interalie eldonante dum du jaroj kvaronjaran periodaĵon Monditaal (pri la monda lingvoproblemo), disvastigitan al bibliotekoj, mezgradaj lernejoj, altlernejoj kaj universitatoj, parlamentanoj kaj aliaj. En la sama periodo ĉiusemajne aperis anonco en gazeto, kiu dum kvin tagoj semajne senpage estas disponebla por trajnvojaĝantoj (eldonkvanto: pluraj centmiloj).

La membroj de Esperanto Nederland i.a. traktis la temon en la ĉijara Faulhaber-semajnfino: Lingvoj malfermas pordojn. Al ĝi aliĝis cento da esperantistoj el Nederlando, Belgio, Ĉinio, Francio kaj Germanio.

Ans Bakker-ten Hagen

Kunlaboro GSM

La Trian Eŭropan Junularan Festivalon en Ankara, Turkio (30.11 - 08.12.2001), organizis turka junulara organizo GSM sponsorata de Eŭropa Komisiono.

Kvankam neesperantista aranĝo, ĝi havas por ni certan signifon el la vidpunkto de Strategia Plano de UEA, precipe por la agadkampoj informado pri kaj utiligado de Esperanto, kaj por la agaddirekto plijuniĝo.

Partoprenis estraranoj de TEJO Hokan Lundberg (Svedio) kaj Sonja Petroviĉ (Jugoslavio). Ili prezentis Esperanton kaj okazigis kurson por komencantoj (pri la programo vidu ĉe http://www.gsm-youth.org/deneme/english/frameenglish.htm, sekvante la ligilojn Workshops kaj Workshop 10).

La 12 finintoj de la kurso, ĉefe el Turkio kaj Moldavio, certe signifos plifortigon de la movado en ĉi tiu mondoparto. GSM kaj TEJO interkonsentis kunorganizi en 2002 junularan seminarion pri lingvo de komunikado kaj komunikado inter lingvoj, kie Esperanto denove estos prezentita.

La partopreno de TEJO en la ĉi-jara festivalo sekvis el klopodoj de Saŝo Ŝivarov (Bulgario) kaj el la partopreno de li kaj Sabira Ståhlberg en la pasintjara aranĝo de GSM.

La kunlaboro kun GSM apartenas al la vojo por pli vasta integriĝo de la Esperanto-komunumo en la socian medion, por praktike pruvi sin tie kaj ĉerpi de tie inspiron kaj energion por sia pluekzisto.

Radojica Petroviĉ

Hanojo, via rendevuo

Mi ĵus revenis al mia hejmo el Vjetnamujo: fakte mi antaŭtempe akceptis inviton resti unu semajnon kiel gasto en Hanojo, ĉar mi gajnis la duan premion de la unua internacia Esperanta konkurso nomita Hanojo via rendevuo, organizita en la jaro 2000 de la Hanoja Esperanto-Asocio kaj de la Hanoja Unio de Amikecaj Organizoj por rememori la jarmilon de la fondo de tiu Urbo, proklamita de UNESKO Urbo de paco kaj Heroa urbo.

En la unua konkurso partoprenis 123 esperantistoj kaj simpatiantoj loĝantaj en 34 landoj, el kiuj 9 estis premiitaj; tamen neniu elinter ili ankoraŭ iris al Hanojo.

Kiam mi atingis la flughavenon, mia akcepto estis vere entuziasma fare de la Esperanta delegitaro (inter ili estis tri belaj junulinoj), kiu malkaŝe manifestis grandan interesiĝon ricevi informojn pri la Esperanta movado ĝenerale kaj aparte pri la itala kaj Milana movado.

Mi loĝis en bona hotelo en centra parto de la urbo kaj mi pasis la tutan semajnon laŭ programo zorge antaŭpreparita de la organiza komitato: tiamaniere mi havis la honoron kaj plezuron viziti la ĉefajn monumentojn kaj historiajn lokojn de Hanojo kaj admiri la multnombrajn enurbajn lagojn ĉirkaŭitajn de bedoj kaj ĝardenoj, bone prizorgitaj, kiuj instigas turiston halti por admiri la spektaklon proponitan de la pejzaĝo.

La homaj rilatoj estis varmegaj kaj neforgeseblaj: estis kortuŝe senti sin komforte dum la multnombraj renkontiĝoj kun lokaj geesperantistoj, junaj kaj ne junaj, ĉe la sidejo de la urba asocio sed ankaŭ aliloke kaj dum renkontiĝoj kun la urbaj aŭtoritatoj aŭ gravuloj.

Inda de aparta mencio estas la vizito al la Halonga Golfo, mara loko preskaŭ 200 kilometrojn nordorienta de Hanojo, ĉirkaŭita de preskaŭ dumil rokaj insuloj elakviĝantaj el la maro kun malsimilaj altecoj; tiu golfo en decembro 1994 estis proklamita de Unesko unu el la mirindaĵoj de la mondo.

Estis tre agrable konstati la deziron de la lokaj esperantistoj startigi novajn rilatojn kun la aliaj grupoj en diversaj landoj: ĝuste pro tio ili, rememorigante ke Hanojo estis fondita en la jaro 1010, decidis organizi ĉiujare internacian konkurson malfermitan al esperantistoj kaj simpatiantoj de la tuta mondo.

Gianfranco Polerani

La sudparaibvala

La 18-an de novembro 2001 okazis en la orientbrazila urbo Trés Rios la 46-a Sudparaib-vala E-kongreseto.

Partoprenis 90 homoj el 11 urboj. El la programo menciindas: prelegoj Rakonti kaj aŭskulti: nia kontribuo al paco de P.S. Viana, Kiel efike projekti de C. Spinelli, Afriklingva influo al la brazilportugala de L.A. de O. Coelho, seminario Ĉu eblas justa milito?, konversacia rondo por komencantoj de Jair Salles, provlecionoj pri la araba de J.S. da S. Carvalho, pri la ĉina de Li Yi Tong kaj pri E-o de J. Salles. Okazis kantprezentado (E-klaso de ŝtata Lernejo, prof. Kopke), kunkantado de brazilaj E-klasikaĵoj en E-vestoj (J. Raymundo) kaj kvizo.

Partoprenis direktoroj de la urba packomitato, kunordigantoj de la programo Pac-lernejoj de UNESKO kaj ŝtato Rio. Vaste disdoniĝis la ĵus lanĉita libro de Julia Carap Rumanaj legendoj kaj Rakontoj en traduko al E-o fare de Maria das Gracas G. Carap.

La kongreseto okazis kadre de paclernejoj. Oni lernis kanti en bantuaj lingvoj kaj por fini antaŭ ĝisrevido ĉiuj kantis la tradician La Espero’n.

Luiz Alberto de Oliveira Coelho

Aviada lingvo

En Ĉikago, kunlabore kun bonvolemuloj kaj fakuloj (inter kiuj lingvistoj de NASA kaj tre spertaj eks-aviadilpilotoj), Kent Jones laboras super Aviada Terminaro.

Ĝi devus esti preta por la venonta Universala Kongreso de Esperanto en Fortaleza en Brazilo. La terminaro enhavas 23 paĝojn da ilustraĵoj kaj 4000 esprimojn en 13 laŭtemaj ĉapitroj. La personoj kiuj deziras aliĝi al la skipo de Kent Jones povas kontakti lin ĉe la retadreso: K...@aol.com. Dankon pro atentigo de personoj ĉirkaŭaj al vi, kiuj laboras en aviado kaj povus interesiĝi pri tia kunlaboro.

TTT-paĝoj en la angla: http://www.esperanto-chicago.org/aviation/, http://hometown.aol.com/kentjones9/myhomepage/business.html. En la franca: http://www.esperanto-sat.info (section “Documents”)

(Henri Masson, esper-inform)

Jubilee en Kroatio

Antaŭ dek jaroj, la 14-an de dec. 1991 estis fondita la Kroata Esperantista Unuiĝo. Okaze de la datreveno KEA organizis kelkajn programerojn.

La unua estis prelego en la medicina mezlernejo, kiun organizis la junaj KEA-membroj. Sekvis ekspozicio de priinfanaj E-libroj el Glina. Zagreb komence de decembro gastigis seminarion Interkulturo. En Knin okazis libroekspozicio kaj prelego.

(NUN)

Pola GRUPE-5

La ĉi-jara Glivice’a Rendevuo de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto okazis de la 9-a ĝis la 11-a de novembro en la pola urbo Gliwice.

Ĝi havis atentindan programon: prelegis Zofia Banet-Fornalowa, Halina kaj Aleksander Korĵenkov. teatraĵon prezentis Jerzy Fornal kaj koncertis koruso Kamea (sur la foto), diskuto pri Pola Esperantisto kaj sankta meso.

Andrzej Sochacki

Zamenhofa Tago

Meze de decembro esperantistoj jam tradicie okazigas, honore al la naskiĝtago de Zamenhof, diversajn Zamenhoftagajn aranĝojn kaj aktivecojn. Jen mozaike pri la lastaj...

Valencio

Kiel kutime, la 15-an de decembro la valenciaj esperantistoj kuniĝis por festi la datrevenon, ĉijare en la vilaĝo Cheste. Okazis prelego La libro en Esperanto en publika lernejo, kaj la kutima renkontiĝo, unue ĉe la memortabulo de la strato D-ro Zamenhof, por fari kelkajn memorfotojn, kaj poste en restoracio por festi kun ĉeesto de trideko da samideanoj.

Augusto Casquero
Vicenza

La 11-an de decembro ankaŭ la grupo de Vicenza (norda Italio) festis la Z-tagon. En la teatro de Thiene okazis debato pri diversaj manieroj kontribui al dialogo por paco. La ĉefgasto estis Anatoli Junesov, direktoro de la Muzeo por paco kaj solidareco de Samarkando (Uzbekistano), konata esperantisto, kiu klarigis kiel estante esperantisto li sukcesis realigi tiun grandiozan projekton. La debaton partoprenis ankaŭ Alo Lo Curto, volontula kuracisto aganta en Amazonio, Benino kaj Mongolio, pastro Albino Bizzotto, reprezentanto de la asocio Beataj konstruantoj de paco, kiu rakontis pri la agado en Sarajevo kaj en Afriko, kaj mi prezentis faktojn pro kiuj nia movado estis kandidatigita al Nobel-pac-premio. Tiu maniero prezenti la movadon estis sukcesa kaj pluraj entuziasmiĝis kaj deziris pliajn informojn.

Michela Lipari

[FORIGITA!: bildo]

Debato en la teatro de Thiene, Vicenza, Italio

Rio-de-Ĵanejro

La komuna jarfina evento organizita de Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵanejro kaj Kultura Kooperativo de Esperantistoj okazis en la sidejo de KKE. Partoprenis ĝin kvindeko da esperantistoj, ankaŭ el la najbaraj urboj Niteroi kaj Trés Rio.

Al la evento venis eĉ gastoj el fora eksterlando, Francio, la mondvojaĝanta paro David kaj Rachel.

El la programo: Saluto de la reprezentanto de AERJ Alfredo Aragon, lanĉo de tri kompaktdiskoj kaj vidbendo fare de Sylla Chaves; parolado de Afonso Soares; diplomdisdono al kursfinintoj de Jair Salles ĉe KKE, intervjuo kun la franca paro David kaj Rachel, prezento de la kantistino Vera Jordan kaj saluto de la Prezidanto de KKE Givanildo Ramos Costa.

La eventon gvidis A. Sartorato, kiu legis poeziaĵojn de Zamenhof inter diversaj programeroj. Post la kunveno okazis kunfratiga lunĉo.

A. Sartorato
Londono

La 14an de decembro okazis Zamenhofa Tago en la Londona Klubo.

Prelegis prof John Wells, iama prezidanto de UEA. Pli ol tridek homoj ĉeestis i.a. el Niĝerio, Usono kaj Ukrainio.

Gbeglo Koffi parolis pri la afrika E-movado, pri la afrika oficejo de UEA en Togolando, kaj pri la niĝeria movado. De la 23-a ĝis la 30-a de decembro li estis gasto de diversaj grupoj en Skotlando, kaj prelegis pri la niĝeria lingva problemo.

(NUN)
Tel-Avivo

La Landa Kunveno de ELI kaj Z-Festo okazis la 25-an de decembro. En la programo estis prelegoj de Josef Ŝemer pri nomoj de Zamenhof kaj de Amri Wandel pri Esperanta antologio de israela poezio. En arta parto okazis kantado, legado de poemoj kaj post ĝi ĝenerala landa kunveno de ELI, kun raportoj pri la agado kaj balotoj.

Amri Wandel
Verono

La 15-an de decembro okazis kunveno sub la devizo Verono en Eŭropo en la ĉefsalono de la lingvistika eŭropa liceo Mondin de Verono.

La kunveno okazis enkadre de la aranĝoj por lanĉi la 5-an Eŭrop-unian Esperanto-Kongreson, kiu okazos en Verono (Italio) de la 23-a ĝis la 28-a de aŭgusto 2002 (la kongresa temo Efektiva lingva egaleco: rajto de la Eŭropanoj).

Ĉefpreleganto estis Patrizia Martello, skabeno pri la eŭropkomunumaj agadoj de Verono. La prelego vekis interesiĝon de la instruistaro kaj lernantaro de la Liceo, kio naskis viglan debaton.

Mario Rossi, membro de la konsilio de la venetia regiono, per sia parolado evidentigis ke “en la Eŭropa Komunumo pluraj bariloj jam falis, tamen kelkaj ankoraŭ pluekzistas, inter kiuj, eble la plej grava, la lingva, pro kio estas nepre necese enkonduki komunan lingvon super ĉiu nacieco”.

Michela Lipari
Tajvano

En la naskiĝtago de Zamenhof venis ne malmultaj por vidi kio estas Esperanto kaj por provi lerni iom da ties bazaj gramatiko kaj konversacio.

Kolektiĝis 38 homoj el tre diversaj aĝoj kaj nacioj (Usono, Germanio, Irano, Tajvano, Kanado) dum tri horoj en la milda kaj agrabla posttagmezo en suda urbo Ping Tung. Okazis du prelegoj de la usonaj esperantistoj Grego Kay kaj David Bell, nun loĝantaj en Tajpeo, kiuj rakontis pri siaj spertoj per Esperanto.

Post la festo okazis vespermanĝo kaj babilado en proksima restoracio.

Kelkaj aliĝis al la nova kurso, kiu okazos paralele kun la jam okazanta. Nuntempe estas kelkaj E-kursoj en la urbo kaj ĉirkaŭaĵo de Reza, kaj li planas okazigi E-kurson ankaŭ en la lernejo, kie li instruas la anglan al 400 studentoj en ok kursoj: tie okazis la Z-festo kun subteno de ties direktoro kaj kelkaj instruistoj, inter ili kelkaj lernantaj E-on.

(Reza Kheir-khah)
Kaliningrad

Malfermante la Zamenhofan Semajnfinon en Kaliningrad, Maksim Kejda emfazis ke ĝi estas la unua internacia E-renkonto en la ĉefurbo de la plej okcidenta regiono de Ruslando.

Kunvenis 24 esperantistoj el Litovio, Pollando, Svedio kaj Ruslando.

La sabata programo okazis en la Kulturpalaco de maristoj, ornamita per sloganrubando pri Esperanto. Kadre de la seminario pri balta kunlaboro Edward Kozyra el Pollando kaj Bengt Nordloef el Svedio prezentis projektojn, en kiuj planas partopreni ankaŭ esperantistoj el Kaliningrad kaj Klajpeda.

La redaktoro de La Ondo de Esperanto Aleksander Korĵenkov prelegis pri Gaston Waringhien okaze de ties centa naskiĝdatreveno, kaj pri la Eksterlingvaj ideoj de Zamenhof. Krome li rakontis pri Esperanto al la urbanoj, kiuj venis al la seminariejo dank’ al gazeta kaj radia informado.

La partoprenantoj kaj urbanoj konatiĝis kun ok-panela fotoekspozicio el la plej interesaj fotoj, senditaj al la Internaciaj Fotokonkursoj de La Ondo de Esperanto.

Ĉar la ruslandanoj (10) estis malpli multaj ol la gastoj (14), la etoso estis vere internacia, precipe en la sabata vespermanĝo.

Halina Gorecka
Prilep

La 15-an de decembro Junulara E-societo Estonto el Prilep, Makedonio, honore al Zamenhofa tago en siaj ĉambroj preparis solenan kultur-amuzan vesperon.

Partoprenis pli ol 20 gejunuloj, membroj de la societo. Okazis vespero de makedona poezio en Esperanto kun helpo de 2-a KD eldonita de la societo, sekvis gaja amuzvespero kun muziko kaj dancado. Estis solene malfermita foto-ekspozicio pri la E-movado en Prilep, kaj aktivado de montgrimpanta kaj speleologia sekcio el la E-societo La Progreso en Prilep.

(NUN)
Sarajevo

Memore al Zamenhoftago, la 15-an de decembro okazis solena prezento de Esperanto-Bosna vortaro de la aŭtoroj Senad Coliĉ, Kemal Jakupoviĉ, Branko Miljko kaj Mustafa Tandir.

La aŭtoroj parolis pri la vortaro kaj ĝenerale pri valoro de libroj en nia movado. La vortaro konsistas el tri partoj: Esperanto-bosna, gramatiko de Esperanto kaj bosna-Esperanto. Okazis prelego pri bosna dialekto de serbokroata lingvo kiel bazo por la nunaj kroata kaj serba lingvoj.

Krom la ebleco renkontiĝi por sarajevaj esperantistoj, la prezentado allogis atenton de neesperantistoj, interesiĝantaj pri libroj. ELBkH prepariĝas por la nova paŝo, eldono de la propra lernolibro.

Samir Ribiĉ
Togolando

UTE, la landa asocio en Togolando, havas sian manieron por festi la datrevenon de la naskiĝo de Zamenhof: futbalmatĉo, prelego pri la vivo de Zamenhof, kunmanĝo, kundanco, informado pri la baldaŭa tutlanda kongreso.

La 16-an de decembro pli ol kvindek homoj kolektiĝis sur korteto de la elementa lernejo en Kleve por memori nian majstron.

Kvankam tio jam estas kutimo, ĉiu jaro venas kun sia specifaĵo. En 1993 partoprenis prefekto, en 2001 vilaĝestro sendis sian reprezentanton. Ĉi-jare vilaĝestroj mem sidis inter la esperantistoj kaj invitis siajn popolojn lerni la internacian lingvon.

La vilaĝestro de Kleve mem ĉeestis la futbalmatĉon por tiel kuraĝigi la ludantojn de sia vilaĝo. En agrabla etoso poste ĉiuj babilis, manĝis kaj trinkis. Tamtamludoj, kiuj dancigis ĉiujn, fermis la aranĝon.

Gbeglo Koffi
Teherano

Omaĝe al la Zamenhof-tago Irana Esperanto-Centro seminariis la 21an de decembro en Teherano, en Art-kultura Centro Besat. Partoprenis pli ol 90 personoj, plejparte gestudentoj.

Prelegis M.P. Habibpur pri Esperanto, M. Reza Torabi pri Zamenhof kaj f-ino Nazi Solat pri la tutmonda E-movado. Reagoj al la seminaro estis ege pozitivaj kaj kelkaj ĉeestintaj studentinoj anoncis siajn interesojn aranĝi similajn seminariojn en siaj universitatoj.

Reza Torabi

Loke

SERBIO: En Banja Luka, Respubliko Serba en Bosnio-Hercegovino, en decembro 2001 okazis intensa kurso laŭ Cseh-metodo. Instruis Tereza Kapista el Beogrado, Jugoslavio. Temas pri la unua kurso laŭ Cseh-metodo en Banja Luka.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Tereza Kapista kun la gekursanoj.

MALTO: Festante sian 40-jariĝon, la 26-an de decembro 2001, Malta Esperanto-Societo invitis esperantistojn sendi poŝtkartojn kun gratulmesaĝoj kaj samtempe partopreni konkurson. Pli ol 100 esperantistoj partoprenis. Jen la tri lotumitaj partoprenantoj kiuj ricevos premion de libroj pri Malto: Veronica Ascádi (Hungario); Ian MacDowall (Britio); kaj Esperanto 3000 (Belgio). La aranĝo finiĝis per Zamenhofbankedo, en kiu partoprenis 54 esperantistoj kaj amikoj, inter kiuj Fukiko Mashimo el Japanio kaj Touko Niemi el Finlando.

ĈINIO: La 8-an de septembro 2001 Liaŭninga Financa Kolegio en Dandong formale enkondukis Esperanton kiel unu el la nedevigaj studobjektoj. Pli ol 100 studentoj ĉeestis la kurson gviditan de Profesoro Sun Shiquan. La 10-an de oktobro preskaŭ 20 personoj anoncis sin al E-kurso de Wang Yun en Wafangdian. La 21-an de decembro pli ol 30 e-istoj kunsidis en la oficejo de LEA okaze de la Zamenhof-tago. LEA decidis, ke ekde 2002 la membroj renkontiĝos ĉiumonate la lastan dimanĉon de la 9-a ĝis la 11-a horo. (Wu Guojiang, a...@21cn.com)

TAJLANDO: Tajlanda Esperanto-Instituto estas eta grupo da esperantistoj, kiuj klopodas informi tajlandanojn pri nia lingvo. Fondis ĝin Prem Kulemekin en 1980. Okazas instruado per koresponda kurso, estas kompilata vortaro E-taja. En librovendejo oni povas trovi Esperanto Dictionary de J. C. Wells kaj Esperanto de John Cresswell. En la taja lingvo ankoraŭ nenio aĉeteblas. En 1989 Joachim Werdin venis instrui Esperanton. Li sukcesis instrui preskaŭ 60 gejunulojn. Sed poste iom post iom la grupo malaperis kaj restas nur kelkaj aktivuloj.

(Marcel Perray)

LITOVIO: Daŭre okazas amasaj E-kursoj en Kaunas, Litovio. Dank’ al ekzisto de E-centro (la domo, kiu apartenis al la bopatro de L. L. Zamenhof, donacinta monon por eldono de la unua lernolibro) kaj profesia skipo de instruistoj, tie ĉiumonate okazas kursoj kun partopreno de pluraj dekoj da personoj. En la novembra kurso partoprenis preskaŭ 100 personoj! Pri tio informis Jevgenij Gaus, la instruinto: <e...@takas.lt>

Andrej Grigorjevskij

NEDERLANDO: La 10-an de novembro 2001 grupo de esperantistoj plantis E-arbon en la urbo Heemskerk, kie jam staras ligna Zamenhof-benko. La ĉeestantoj helpis meti sablon apud la arbon per ŝoveliloj. Poste J. Hoobroeck inaŭguris la monumenton: betonan blokon kun verda stelo. Poste la grupo foriris al Jansheeren por kuntrinki kafon kaj teon kaj aŭskulti kantadon de la E-grupo Malvo.

ALZACO: La regiona gazeto DNA (Dernières Nouvelles d’Alsace) publikigis la 11-an de januaro tutpaĝan artikolon pri Esperanto de Profesoro Bruno Schmitt, TAKE-ano, matematikisto, eksa direktoro de Scienca Fakultato de Colmar: Après la monnaie unique, oui à une langue commune. (Post unika valuto, jes al komuna lingvo).

Eblas kontribui al E@I

TEJO starigis novan fondaĵon por subteni Esperantan agadon ligitan al Interreto. La rimedoj de la fondaĵo estos uzataj ĉefe por povi aranĝi trejnseminariojn pri Interreto, ties teknikoj, la eblecoj por Esperanto per la reto k.s.

Ĝis nun okazis du E@I-seminarioj, ambaŭ en Svedio. Por efektivigi ilin oni ricevis la rimedojn helpe de baltmara fondaĵo, kiu financis grandan parton de la kostoj.

Nun TEJO volas okazigi similajn eventojn en aliaj landoj, kie ne estas same facile trovi taŭgajn fondaĵojn.

Dum 2002 estas planoj aranĝi unu E@I-seminarion en Jugoslavio, kaj unu en Litovio. Se vi volas helpi konkretigi tiujn ĉi planojn, bonvolu skribi al <e...@tejo.org>.

Pli da informoj pri la Fondaĵo Esperanto@Interreto troveblas ĉe www.tejo.org/echei. La fondaĵo uzas la UEA-konton ecxi-v. Membroj de la junulara klubo Varsovia Vento en Pollando salutas la legantojn kaj deziras al ili feliĉan novan jaron 2002!

Fake

ASTRONOMIO: La 22-an de novembro 2001 prelegis en la Esperanto-Kulturgrupo de Kopenhago la mondkonata dana astronomo d-ro Erik Hag, membro de la Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna, pri Stelaj distancoj kaj la strukturo de la lakta vojo: Hipparcos kaj Gaia. Erik Hag estas profesoro ĉe la Universitato de Kopenhago, kaj ricevis la medalon de merito: Medalo de la Direktoro de la Scienco pro elstara kontribuo al la Scienca Programo. Pro lia unika scienca laboro la Internacia Astronomia Unio donis en tiu ĉi jaro al planedeto la nomon Erik Hag.

ELITRAD: aŭtomata traduko al Esperanto! Jes, tia tradukilo funkcias en interreto ĉe http://traduku.net. Elitrad remontras ajnajn anglalingvajn retpaĝojn en Esperanto kun la originalaj aspektoj, anstataŭante anglalingvajn vortojn kaj frazojn per samsignifaj vortoj kaj frazoj esperantlingvaj. La rezulto do ne estas vera traduko en norma Esperanto, sed nur la angla en aliaj vortoj: mankas akuzativoj, pluralaj adjektivoj, kaj la verboj plejparte montriĝas kiel radikoj (vid - dir - ven) sen la kutimaj finaĵoj. Tamen, “tradukoj” estas sufiĉe kompreneblaj kaj jam utilas al la esperantistaro.

ATEISTOJ: Unio de Raciismaj Ateistoj kaj Agnostistoj (UAAR), laboranta por la re-samrajtigo de nekredantoj, aperigas siajn retpaĝojn en pluraj lingvoj, inter ili ankaŭ en Esperanto, kaj volonte utiligas ilin por la internaciaj kontaktoj: http://www.uaar.it/uaar/esperanto.htm

RADIO: Novjara donaco por Esperantio estas, ke ekde la 1-a de januaro post longa antaŭpreparo, en la Esperanta retpaĝaro de Radio Aŭstria Internacia http://roi.orf.at/esperanto/ ekfunkciis la ligilo por aŭskulti la elsendojn de Radio Havano Kubo! Vidu: http://roi.orf.at/esperanto/esdemand.html. Bv. viziti ĝin kaj sendi al ambaŭ radiostacioj retmesaĝon pri la aŭskultado!

LITERATURO: ekzistas nova retlisto: Diskutado pri literaturo en Esperanto (ne nur, sed ĉefe, Esperantlingva). Ĝia retadreso estas: p...@yahoogroups.com. Eblas aliĝi ĉe p...@yahoogroups.com

REBATRETO: Donald J. Harlow (Usono), kreis rebatliston en kiun jam enskribiĝis 33 personoj. Ĝi celas rebati al misprezentoj de Esperanto. Al la rebatlisto povas enskribiĝi esperantistoj, kiuj volas defendi Esperanton kontraŭ fiatakoj. Kono de aliaj lingvoj utilas. Sufiĉas sendi malplenan mesaĝon al: r...@yahoogroups.com

STOMATOLOGIO: prezidanto de Stomatologia Sekcio de UMEA anoncis kreon de ret-listo, kiu celas anstataŭigi la paperan bultenon Stomatologia Forumo. Sanprofesiuloj estas varme invitataj viziti la ejon: http://groups.yahoo.com/group/umea/. Por aliĝi bv. sendi mesaĝon al: u...@yahoogroups.com. Konsilinde estas viziti ankaŭ la paĝon http://www.esperanto.org/umea/odonto.

INTERRETO: La papera dokumento Esperanto kaj Interreto prezentas la aktualan gravecon de Esperanto en Interreto: radio, muziko, literaturo, babilejoj, ktp. La dokumento haveblas en Esperanto, la franca kaj la angla: http://purl.org/net/panorama/unikode/reklamilo.htm.

RETA RADIO: Kanadaj Esperantistoj ekis kampanjon por ke Radio Kanada Internacia (RKI) elsendu rete en Esperanto. Oni povas subteni la kampanjon per apogmesaĝoj al http://www.chez.com/rki/. RKI estas la oficiala voĉo de Kanado eksterlande. Nuntempe RKI (http://www.rcinet.ca/) esploras la eblecon aldoni novajn lingvojn al la angla, araba, franca, hispana, kantona, mandarena, ukraina, rusa. Pliaj informoj ĉe: r...@chez.com

GRATULON!

Miĥail Mandrik 100-jara: la 21-an de januaro 2002 la bjelorusa esperantisto, Honora Prezidanto de AERB kaj Honora membro de UEA, aŭtoro de ABC de Esperanto, lernolibro por bjelorusoj, festas sian 100-jariĝon. Bjelorusaj esperantistoj, UEA, la redakcio kaj verŝajne la tuta Esperantujo kore gratulas al la jubileulo!

Edukado.net

Nova projekto por praktikantaj instruistoj

Interreto estiĝis grava ilo por esperantistoj. Ĝi faciligas rapidan, tutmondan komunikadon, tiel ke diasporaj esperantistoj dise en la mondo facile povas kunligiĝi kaj estiĝi parto de lingva komunumo. Bona instruado estas kondiĉo por ke tiu lingvokomunumo, de plejparte nedenaskaj lingvanoj, kresku kaj prosperu.

La usona Esperanta Scienca Fondaĵo (www.esperantic.org) iniciatis interretan servon edukado.net, kiu subtenas instruistojn kaj lernantojn de Esperanto.

Edukado.net konsistos el tri partoj: katalogo de lerniloj, lernilteko kaj pedagogia informejo. Unue lanĉiĝis en decembro 2001 la katalogo de lerniloj. Ĝi estos datenbanko de ĉiuj gravaj lerniloj de Esperanto, printitaj, vidbendaj (videaj) kaj diĝitaj. La lerniloj estos serĉeblaj laŭ diversaj kriterioj kaj ŝlosilvortoj pere de interreta serĉilo en la retpaĝo: http://www.edukado.net. La kriterioj temas ekz. pri la nivelo de instruado, la aĝogrupo de lernantoj, la fontolingvo de la instruilo, la pritraktataj temoj ktp. Tiel ekzemple instruisto kiu serĉas lernilon por vortprovizo por plenkreskuloj je meza instrunivelo trovos la lernilon.

La listo de lerniloj estas farata post zorga analizo kaj ĉiu lernilo prezentiĝas kun informoj pri formato, enhavo, metodo, nivelo, aspekto kaj komento de instruisto. Fine de la redaktora analizo ĉiu uzanto povas aldoni proprajn komentojn kaj rekomendojn rilate al la lernilo. Tiel aliaj instruistoj kaj lernantoj povas utiligi la spertojn de la aliaj kaj lerni de ili. La servo ebligas al la uzantoj ankaŭ aldoni informojn pri novaj lerniloj por aktualigi la datenbankon. Tuj post redaktora kontrolo la nove aldonitaj informoj estas publike alireblaj por ĉiuj uzantoj. La katalogo provos doni liston pri la plej grandaj libroservoj kie la lerniloj aĉeteblas kaj indiki la aktualajn prezojn. Se la unua etapo havos sukceson, en 2002 ESF pretas subteni la kompletigon de edukado.net per la du aliaj partoj. La lernilteko ebligos facilan interŝanĝon de ekzercaroj kiujn verkis instruistoj mem. La uzantoj de la lernilteko povos mem sendi siajn diĝitajn lernilojn (ekzemple kiel Word-dokumenton). La uzantoj povos suĉi el la datenbanko tiujn ekzercarojn kiujn ili bezonas.

(R. F. kaj K. Kováts, el Internacia Pedagogia Revuo)

Novjara distra angulo

Lingvaj Etudoj

Plena Ilustrita Vort(lud)aro

de Stano Marĉek

MODERNA PARFUMO

En vendejo estis aro da gantoj — kaj — aroganta vendistino.

En gazet-anoncetoj ofte mankas indiko — pri la ina diko.

Ĉu ora sonorilo havas oran son(or)on?

KARA DANO, DIFEKTIĜIS LA KARDANO!

Pro emo al virinaj haroj li konstruis propran haremon.

Li amas salon, precipe en salamo.

Ne ĉiu polo havas monopolon por mono.

Nia kokino ŝatas koketi kun kokoj.

MI KONSTATAS EN VIA KORO IN-FLAMON!

Ĉu estas vero, ke puloj portas puloverojn?

Ĉu barbaroj razis siajn barb’arojn?

Ĉu ankaŭ per versoj oni povas fariĝi perversa?

Ankaŭ japanoj manĝas ja panon!

Ĉu ankaŭ en Panamo oni amas panon?

NIA FILO ESTAS GE-NIA!

Pro amo al oro ŝi ne rifuzis eĉ — amoron.

Pro centoj ni ne forgesu pri procentoj, pro miloj pri promiloj kaj pro milionoj — pri mili-onoj.

La eks-kursanoj decidis kune ekskursi.

NIA KOLEGO HAVAS RIDINDAN KOLEGON!

Nia barbiro havas tiel longan barbon, ke lia iro aspektas kiel barb-iro.

Li trinkis tro da vino, precipe dum vintro.

Ĉu nia lasta ago estos agonia? (kaj nia iro ironia?)

Ĉu ankaŭ di-amantoj ŝatas diamantojn?

En 2001 183 esperantistoj subtenis la agadon de UEA per aliĝo al Societo Zamenhof

Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mecenatoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA, inviton al akcepto en UK kaj specialan donaceton, kiu en 2001 estis bela skribilo. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

DUMVIVA MEMBRECO — MALPLI KOSTE

La Komitato de UEA decidis enkonduki novan kategorion de dumviva membreco de la Asocio. Temas pri Dumviva Membro kun Jarlibro. Kiel la nomo diras, temas pri dumviva formo de la kategorio Membro kun Jarlibro (MJ). Por esti dumvive individua membro de UEA kaj ricevi ĉiujare la Jarlibron, oni pagas unufoje la 25-oblon de la MJ-kotizo.

Junaj Dumvivaj Membroj kun Jarlibro krome estas individuaj membroj de TEJO ĝis sia 30-a jaro kaj ricevas sen plia pago la revuojn Kontakto kaj TEJO Tutmonde. Kompreneble Dumviva Membro kun Jarlibro povas en kiu ajn jaro ricevi ankaŭ la revuon Esperanto pagante la kotizon de simpla abono de la revuo. Oni povas ankaŭ kiam ajn pagi la 25-oblon de la diferenco inter la kotizoj de Membro-Abonanto kaj Membro kun Jarlibro en la koncerna jaro. Sekve la ricevado de Esperanto fariĝos konstanta.

Same kiel ĉiujn aliajn kotizojn de UEA, ankaŭ la kotizon de Dumviva Membro kun Jarlibro oni povas pagi al kotizperanto de UEA aŭ rekte al UEA.

LA ONDO DE ESPERANTO

ĈIUMONATA SOCI-KULTURA REVUO KUN LITERATURA SUPLEMENTO JARFINE
  • TRA ESPERANTUJO: Faktoj, problemoj, komentarioj
  • CIVILIZO: Kia estis, estas kaj estos la mondo?
  • ESPERANTO: lingvo, komunumo, literaturo
  • Noveloj kaj poemoj, originalaj kaj tradukitaj
  • MOZAIKO: konkursoj, kvizoj, krucvortenigmoj, humuro
  • Ĉiujara proklamo de la Esperantisto de la Jaro

Abonebla kontraŭ 24 eŭroj ĉe UEA kaj landaj perantoj.

Provekzemplero ĉe RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando

REMEMOROJ PRI HOLOKAŬSTO

MASKERADO ĈIRKAŬ LA MORTO. Nazimondo en Hungarujo (1965). Tivadar Soros (1894-1968). Redakto kaj komentario de H. Tonkin. Rotterdam: UEA, 2001 (2-a eld.). 318p. ISBN 92-9017-073-5. 21cm. Prezo: € 24,00.

La rememoroj de T. Soros pri la holokaŭsto en Budapeŝto, estis en 1965 verko “kulture vere trarompa, ne simple io nova en Esperanto, sed io nova entute” (H. Tonkin). Jena dua eldono havas ampleksan komentarion kaj detalan indekson.

ĈU VI SERĈAS KORESPONDAMIKON?

Sendu al Koresponda Servo Mondskala jenajn detalojn: nomo, adreso, sekso, aĝo, profesio, geedza stato, kiom da korespondantoj dezirataj, en kiuj landoj kaj pri kiuj temoj. Kunsendu du internaciajn respondkuponojn, aŭ, se ili ne estas aĉeteblaj en via lando, neuzitan poŝtmarkon. KSM transdonos viajn informojn al alia(j) korespondemulo(j), kiu(j) konformas al viaj deziroj. Vi ricevos rektan respondon. KSM estas servo de UEA.

Koresponda Servo Mondskala B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio

www.multimania.com/kosomo

  • Jen la plej vaste legata junulara gazeto
  • rekomendinda por komencantoj
  • diversa kaj amuza
  • interesa por ĉiuj

KONTAKTO estas gazeto por ĉiu kiu serĉas interesan legaĵon en Esperanto. Ĉiu numero havas ankaŭ tekstojn en tre facila lingvo, tiel ke KONTAKTO estas aparte taŭga por komencantoj kaj por Esperanto-kursoj. Krome, konkurso atendas vin en ĉiu numero de la revuo! En 2002 KONTAKTO aperos 6-foje. Abonu rekte de UEA aŭ ĉe via kotizperanto.

Granda rabato por grupaj abonoj ekde ses ekzempleroj. Informiĝu!

VIA UNUA VORTARO BAZA ESPERANTA RADIKARO.

Wouter F. Pilger. Rotterdam: UEA, 2001. 160p. ISBN 92-9017-076-X. 18cm. Prezo: € 7,50.

Bonega unua vortaro por studanto de Esperanto, kvazaŭ miniatura PIV, per kies uzado oni lernas ne nur vortojn sed ankaŭ ekpensas en Esperanto. Pli ol 2700 radikoj klarigitaj per oftaj kaj kutimaj vortoj, kaj kun indiko pri iliaj ofteco kaj utileco.

KLASIKA VOJAĜLIBRO

Antaŭ 700 jaroj Marko Polo vojaĝadis vaste de Zanzibaro ĝis Ĉinio, landoj plenaj de mirindaĵoj por tiutempa eŭropano. Liaj spertoj restis influa fonto de informoj kaj inspiro tra jarcentoj. Per sia verko Marko Polo kreis ponton inter du ĉefaj kultursferoj de la tiama mondo. Ĝia Esperanto-versio, en verva traduko kaj klera prizorgo de Daniel Moirand, trovis naturan lokon en la serio Oriento-Okcidento.

LA LIBRO DE LA MIRINDAĴOJ AŬ LA PRISKRIBO DE LA MONDO.

Marko Polo (1225-1324). Esperantigis Daniel Moirand. Rotterdam: UEA, 2001. 445p. ISBN 92-9017-075-1. 21cm. Ilus. Serio “Oriento-Okcidento”, n-ro 34. Prezo: € 33,00.

FESTU TINĈJON EĈ 72-JARAN!

De kiam la detektiveto debutis en 1929, vendiĝis milionoj da Tinĉjo-bildstrioj en pli ol 32 lingvoj. La du Esperantajn titolojn oni jam kredis elĉerpitaj, sed nia Libroservo akiris stokon de La nigra insulo; ĝi estas nun ties ĉefa distribuanto.

La nigra insulo. Hergé. Trad. Jopetro Danvy. Paris: Esperantix, 1987. 62p. 30cm. € 10,00.

Revuo Esperanto 2002 2

Vi trovos ...

pluan bukedon da diverskoloraj floroj, kiujn sukcesis pluki por vi, malgraŭ la (en meza Eŭropo) malvarma jarsezono, via nova redaktoro. Iom da varmo en la redakcion jam alportis “la unuaj hirundoj” (viaj unuaj retaj kaj faksaj reagoj). La februara estas finredaktata, dum la januara nur komencas atingi viajn leterkestojn. La timema frapanto dankas pro afabla malfermo de la unuaj pordoj kaj deziras al vi trovi en la bukedo florojn, kiujn vi eble pleje ŝatas. Se vi tamen ne trovos ilin, bv. helpi al la redaktoro pluki venonte ankaŭ tiajn. Li dume eklaboras super la marta, por ke ĝi atingu vin akurate, komence de la monato!

Stano Marĉek

Malferme

Esperanto ĉe vojkruciĝo

de Humphrey Tonkin

La antikvaj grekoj kaj romianoj ofte imagis siajn diojn, kaj la homojn, kun kiuj ili traktas, en situacioj, kie ili devas fari elekton — inter amo, agado kaj saĝo en la kazo de Pariso; aŭ, en la kazo de Herkuleso, inter agado kaj plezuro. Pariso devis prezenti oran pomon al la diino, kiun li favoras; Herkuleso devis fari sian decidon ĉe vojkruciĝo.

La Esperanto-movado, komence de nova jarcento, venas al vojkruciĝo. Ĝi frontas Herkulesan elekton: ĉu sekvi la vojon de plezuro, ĝuante la lingvon ĉar ĝi ekzistas, kaj funkcias, kaj povas bele amuzi; ĉu sekvi la vojon de agado, en kiu ĝi plene engaĝiĝas kun la mondo kaj provas plenumi aŭtentike utilan funkcion.

Ne temas pri tio, ke agante oni ne plu plezuru aŭ plezurante oni ne plu agadu, sed temas pri emfazo: ĉu unuavice Esperanto ekzistas por nia plezuro, aŭ ĉu kiel helpilo por krei pli justan mondon. Ĉu, do, Esperanto estas komunumo aŭ movado, socio aŭ socia potenco?

Sed la afero estas komplika. Socilingvistoj klarigas, ke lingvo ne povas funkcii kiel lingvo se ĝi ne havas komunumon de uzantoj. Same pri Esperanto: ĝi iasence ja estas lingvokomunumo kaj oni ne povas ignori tiun fakton. Nuntempe ni ne donas sufiĉan atenton al la sistema kultivado de tiu nia komunumo. Ne sufiĉas, ekzemple, ke inter ni ekzistu talentaj verkistoj: necesas ankaŭ, ke estu eldonejoj; ne sufiĉas, ke estu eldonejoj, ĉar devas esti ankaŭ libroservoj; kaj ne sufiĉas libroservoj, ĉar ankau devas ekzisti homoj, kiuj efektive aĉetas kaj legas la librojn. Oni devas konscie krei librokulturon, priatentante novajn eldonojn, klerigante la homojn pri la jam ekzistantaj, kaj konstante kaj senĉese disvastigi pere de la Esperanto-gazetaro, kongresoj ktp. informojn pri ĉiuj aspektoj de tiuj libroj kaj ties verkintoj. Similon oni devas fari pri la muzika vivo de Esperantio kaj la teatra vivo. Similon oni devas fari pri radio kaj gazetaro. Pola Radio ne ekzistu kiel ornamaĵo de Esperanto, sed kiel funkcianta elemento en pulsanta kultura vivo; la revuo Esperanto ne ekzistu nur por ekzisti, sed kiel unu gazeto inter multaj, kiuj kaptas kaj kultivas la atenton de la parolantoj de Esperanto. Ni havas Polan Radion, kaj plue havos, nur se ni atentos kaj dorlotos ĝin; ni perdis la revuon El Popola Ĉinio ĉar ni nesufiĉe priatentis ĝin.

Tiu kultivado ne okazas per si mem, sed necesas sistema agado. Ni prenu la ekzemplon de niaj kongresoj. Bona kongreso saĝigas la homojn: interŝanĝante siajn spertojn, ili lernas. Bona kongreso estas tiu, kiu klerigas, paroligas, entuziasmigas. Unu kleriga faktoro estas plibonigo de la lingvoscio: ni ne sufiĉe konscie utiligas niajn kongresojn por plibonigi nian regon de la lingvo. Siatempe oni argumentis, ke oni ne povas havi en Universalaj Kongresoj lingvokursojn, ĉar tio implicas al la eksterstarantoj, ke ni ne jam regas la lingvon. Male, mi opinias, ke Universalaj Kongresoj, kaj kongresoj ĝenerale, estas unu el la ĉefaj rimedoj je nia dispono por plibonigi la parolan kapablon de la esperantistaro.

Se temas pri paroligo, niaj kongresoj ankaŭ estu lokoj por serioza dialogo, ne nur pri ekskursaj belaĵoj aŭ skribado de poŝtkartoj, sed pri la problemoj de milito kaj paco, pri la etiko de internacia kunvivado, eĉ pri etnaj, politikaj kaj religiaj diferencoj. Esperanto ne estu simple ia eskapilo, sed afero, kiu engaĝas la menson kaj engaĝas la mondon. Kaj, farante tion, oni ankaŭ entuziasmigas…

Kaj jen ni venas al la esenca demando: Pro kio nia Esperanto? Ĉe tiu vojkruciĝo ni ne neglektu la internan vivon de la esperantistoj, sed ni ankaŭ memoru, ke nia unua devo estas plivastigi kaj pliefikigi tiun komunumon tiel ke ĝi etendiĝu al multe pli da homoj. UEA kaj la diversaj landaj kaj fakaj asocioj havas respondecon plifortigi la socion, kiu ligiĝas pere de Esperanto (tute sendepende, cetere, de tio, ĉu ĝi membras en tiuj organizaĵoj), sed tiu respondeco estas nur fundamenta elemento en multe pli larĝa agadkampo, en kiu Esperanto aperu kiel alternativo al la nuna monda lingva reĝimo.

Tiun agadkampon bone difinas la Strategia Laborplano de UEA, kiu estas organizita ĉirkaŭ tri bazaj aktivecoj: Informado, Instruado, Utiligado. Tiuj tri kolonoj formu bazon de nia komuna agado. Se UEA mem plene plenumos ilin, ĝi devos iom profunde repripensi kiel ĝi disdividas siajn fortojn, ekzemple kiel ĝi disdividas la taskojn de la Centra Oficejo kaj la estraranoj, kaj kiel ĝi elspezas siajn rimedojn. Nuntempe ĝi ne donas sufiĉan atenton al Informado, nek al Instruado.

En pasinteco, tiuj taskoj kuŝis ĉefe ĉe la landaj asocioj, sed la landaj asocioj lastatempe malfortiĝis, interalie ĉar la malnova ŝablono de asocioj konsistantaj el aliĝintaj membroj ne plu funkcias, ĉu ene de la Esperanto-komunumo ĉu ekster ĝi. Krome, la komunika revolucio tiel ŝanĝis la pejzaĝon, ke strikta disdivido inter tio, kio okazas enlande, kaj tio, kio okazas ekstere, ne plu havas sencon. UEA devas multe pli sisteme klopodi respondi al la bezonoj de enlandaj movadoj, kaj helpi ilin tie, kie helpo estas bezonata; ĝi devas pli ofte interkonsiliĝi kun la enlandaj aktivuloj; ĝi devas helpi klerigi kaj efikigi ilin.

Tiu respondeco ankaŭ rilatas al edukado. La lastatempa starigo de la retpaĝaro edukado.net estas bona ekzemplo de internacia kunlaboro por faciligi la agadon de instruistoj kaj instruantoj surloke. Ĝi same rilatas al la evoluigo de la lingvo mem: mi daŭre esperas pri pli aktiva kunlaboro inter la Akademio (kaj ties faka sperto) kaj UEA (kaj ties kapablo disvastigi kaj diskutigi).

Fakte, mi opinias, ke por nova jarcento necesas nova koncepto de la rilato centro-periferio en la Esperanto-movado. Ni bezonas ian Esperanto Internacia similan al Amnestio Internacia, kiu havas siajn enlandajn agantojn sed esence ne rekonas la obstaklojn de landlimoj sed agas globale, tutmonde. Mi ne parolas ĉi tie pri fondo de iu nova organizaĵo sed pri la iompostioma transformo de UEA el tradicia pormembrara asocio al organizaĵo pli kapabla plenumi niajn tutmondajn bezonojn en la ŝanĝita mondo de la dudekunua jarcento.

Eble la vojmontrilo ĉe la vojkruciĝo kie ni nun staras indikas al iu tia “Esperanto Internacia” unudirekte kaj al iu konata ŝablono alidirekte. La konata ŝablono plezurigas kaj amuzas, sed por engaĝi la pli vastan mondon la Vojo de Plezuro ne sufiĉas: necesas la Vojo de Agado. Ek al dinamika kaj aganta, tutmonda Esperanto Internacia!

(laŭ parolado dum la Itala Esperanto-Kongreso, Triesto)
Humphrey Tonkin

Lerni kaj lernigi: Ĉu Esperanto estas nura varo?

Maŭro la Torre

En la nuntempa mondo multaj homoj emas rigardi ĉion kiel varon. Ne nur manĝaĵojn, vestaĵojn, loĝejojn, ludilojn, librojn oni konsideras simplaj “varoj”, sed oni klopodas redukti al nuraj varoj ankaŭ la korpan sanon, la psikan kontenton, la diversajn klerecojn. Ĉion oni volas industriece produkti, enmerkatigi, porvendi kaj profiti. Kompreneble ĉi tiu pensmaniero havas siajn kialojn, siajn utilojn kaj sian nomon: ekonomio.

Ali-rigarde, sen diabligi la ekonomian vidpunkton, kiu bone klarigas unu flankon de la monda funkciado, ni devas tamen ne forgesi ke ekzistas ankaŭ aliaj vidmanieroj, aliaj filozofioj, kiuj helpas kompreni la homajn elektojn kaj preferojn.

Kreskaĵo, kiel tritiko, aŭ bestaĵo, kiel lakto, ja estas ankaŭ varoj, kiujn oni produktas por vendi al homoj kiuj bezonas tion por sin nutri, sed ili estas ankaŭ elementoj de biologia mondo, aranĝita laŭ kompleksaj ekosistemoj, kies ekvilibrojn oni devas science kompreni kaj iel respekti.

Libro aŭ filmo povas ja roli kiel varoj, vendataj kaj aĉetataj, sed ĉu iu kredas ke ili estas nuraj varoj? Aŭ ĉu ilia kultura enhavo ne havas alispecan valoron, kiu ne estas simple kaj nure ekonomia?

Pentraĵo, skulptaĵo aŭ arkitekturaĵo, sendepende de ties posedo aŭ proprieto, povas klerigi kaj eduki milionojn da homoj laŭ (“bonaj” aŭ “malbonaj”) modeloj, kies valoro ne estas (nur) ekonomie taksebla.

Ni, legantoj de ĉi tiu revuo, estas ĉiuj esperantistoj, anoj de la Esperanto-movado. En la lastaj jaroj la merkatistoj instruas al ni ke nia lingvo Esperanto estas varo, kiel aliaj kulturaj aŭ materiaj varoj. Antaŭe ni naive parolis pri la interna ideo de Esperanto, pri propagando de la Internacia Lingvo inter la ceteraj homoj, pri la fina venko kiam la mondo estos akceptinta nian proponon.

Nun, per pli ekonomiisma vortuzo, ni planas la enmerkatigon de nia lingva varo, pripensas reklamkampanjojn por difinitaj celgrupoj, kaj niaj kongres-organizantoj (aŭ eldonistoj) konsideras la kongresanojn (respektive la legontojn), kiel konsumantojn de la aĉetaĵo Esperanto. Sed ĉu vere lingva komunumo estas nenio alia ol speco e de intelekta merkato?

Se ni volus vendi televidilojn aŭ poŝtelefonojn en virga lando, kie tiaj objektoj estas ankoraŭ malmulte uzataj kaj eĉ tute ne konataj, ni devus:

— unuavice informi la koncernan socion pri la ecoj, la avantaĝoj, la ekonomia valoro de tiuj iloj kaj allogi la homojn al aĉeto;

— duavice en tiu lando ni devus konstrui la kondiĉojn por la reala uzebleco kaj konvena aplikado de tiuj iloj (televidaj program-produktantoj, dissendilo retoj da antenoj aŭ kabloj, plinombrigo de la uzantaro, …).

Poŝtelefonon aŭ televidilon oni unue elektas, aĉetas (se oni havas la monon), kaj tuj poste (samtage) jam ekuzas laŭbezone. Tia tuja rilato inter la aĉeto kaj la uzado de la varo ne validas en la kazo de la homo, kiu iam elektas lingvon. kaj volas uzi ĝin. Kiom da homoj ni konas, kiuj iam decidis favore al la uzo de Esperanto, sed neniam atingis la reale fluan uzeblon (kompren- kaj parol-kapablon)?

Ĝuste tial, inter la INFORMA fazo kaj la APLIKA fazo oni bezonas trian longan fazon: LERNADO. Tiuj tri fazoj precize speguliĝas en la triopa dispartigo de nia nuna Strategia Plano: INFORMADO, INSTRUADO, APLIKADO.

Tie la unua ĉapitro (informado) kaj la lasta (utiligado, aplikado) prave sekvas la ekonomian logikon: informi (propagandi, reklami, …) por aĉetigi kaj utiligi (t.e. krei favorajn kondiĉojn por la lingva uzado en ĉiuj kampoj kaj situacioj de la vivo.

Tamen inter INFORMADO kaj APLIKADO staras meza fazo esenca por lingvo: INSTRUADO.

Se homgrupo aŭ organiza movado kampanjas por konvinki la ceterajn civitanojn pri politikaj ideoj (kiaj, ekzemple la neceso de mediprotektado aŭ la kontraŭeco al la mortpunoj, plejofte per nura konvinkado de la homoj oni jam atingas la idean celon. Tio ne sufiĉas por la esperantistoj. Ni ne kontentiĝas per la konvinkado de la uloj pri la taŭgeco de la Esperanta idealo; ni ja pretendas ke la konvinkitoj lernu la lingvon. Kaj tiu lernado (de la eklerno ĝis la ellerno) estas tre longa pena procezo, kiu neniam vere finiĝas!

LERNI -> INSTRUI -> INSTRUANTO -> INSTRUISTO

En la esperantistaro de ĉiu individuo la lernado estas tiom grava kaj esenca fazo (klu postulas tiom konsiderindan tempon kaj laboron, ke tio jam parte klarigas al ni, kial en nia movado relative abundas instruantoj kaj instruemuloj. Se (en la menciita Strategia Plano) ni interkrucigas la ĉapitron INSTRUADO kun la agaddirekto PROFESIIGO evidentiĝas la bezono disponi ne nur je instruemuloj sed je instruistoj.

Tamen ni konsideru ke E-instruistojn ni povas ekhavi dumaniere:

1) lernigi Esperanton al profesiaj lernejaj instruistoj (tiel enirigante Esperanton en la publikajn lernejojn);

2) trejnante niajn nunajn Esperanto-instruantojn al profesiaj lingvoinstruistaj kapabloj, tiel ke ili povu roli kiel dignaj helpantoj de la lernejaj istoj. Ambaŭ vojojn indas trati!

Se ni, miloj da iamaj Esperanto-instruantoj, volas ekpensi nian lernigan agadon pli profesiece, unue ni devas pli objektive plani nian intervenon:

  • kial niaj lernantoj lernas (aŭ lernu) la Internacian Lingvon?
  • kiel en kiaj kondiĉoj ili lernu ĝin?
  • kie, en kia institucio aŭ instrusistemo ili lernadu?
  • por kio, por kia aplikado ili lernu ĝin?

Temas pri la bazaj demandoj, kiujn ni klopodu almenaŭ proksimume kaj prognoze respondi, antaŭ ol ekinstrui en kurso. Ni ne rajtas aŭtomate subkompreni, ke la kialoj de nia iama lernado egalas tiujn de niaj nunaj kursanoj, kaj tial simple ripeti la tiamajn celojn/modelojn/manierojn.

KIAL LERNI ESPERANTON?

Pri la kialoj, pro kiuj la homoj eklernas Esperanton, ekzistas legindaj studoj, kiuj minimume montras ke la kialoj povas esti tre variaj (de lingva ŝato, tra sopiro al pli bona mondkomunika ordo, ĝis klubemo aŭ mikrosocia grimpemo). Ĉu ni vere konas la lernokialojn de niaj kursanoj? Se ne, ĉu ne utilus pli bone ekkoni ilin, por adapti ankaŭ al tio la lernigotan lingvomaterialon? Sed ne nur gravas esplori pri la kialoj kaj celoj de niaj jamaj kursanoj, ni povas ankaŭ renversi la problemon. Pli realisme analizi la historiajn ekzisto-kialojn de Esperanto kaj bazi sur tiuj motivoj nian propagandon, por atingi aliajn pli kongruajn interesatojn.

Pri tio mi faru du konkretajn ekzemplojn. Multaj niaj “samideanoj” estas jam ĝeneralaj lingvoŝatantoj aŭ almenaŭ lingvaj scivolemuloj. Sed la lingvemuloj en la mondo estas miloble pli multaj ol ni, kaj 99% el ili ne vere scias kio kaj kia estas nia lingvo. Se vere ekzistas ioma pozitiva interrilato inter la ĝenerala prilingva intereso kaj la alpreno de la (facila, neŭtrala, ktp.) lingvo Esperanto, kial ni ne unue celas tiujn mediojn aŭ eĉ kreas allogajn okazojn por lingvemuloj? Responde je tiuj ideoj, dum la lastaj jaroj ekkreskis inter la esperantistoj nova tradicio: aranĝado de LINGVAJ FESTIVALOJ.

Tiuj estas kelktagaj publikaj eventoj, kie dekoj da spertuloj (ne nepre profesiaj fakuloj) vigle kaj scivolige prezentas lingvojn (eĉ malmulte konatajn!) per diversaj aŭdvidaj rimedoj al amasoj (kelkcentoj) da studentoj, lernejanoj, kaj scivolemuloj. Kiel tio rilatas kun Esperanto? Ŝajne neniel; sed fakte nur la esperantistoj kapablas tiom interese kaj neŭtrale aranĝi tiajn panoramajn lingvajn gustumadojn, kie ilia lingvo ludas apartan pontan, peran rolon. Krome inter la miloj da vizitantoj al tiuj festivaloj — kvazaŭ kribrite — aperas eventualaj interesotoj pri Esperanto, pli multaj ol en ajna kultura kunveno aŭ konferenco.

Alia ekzemplo estas la projekto de ILEI/UEA, nomata INTERKULTURO. Per ĝi esperantistoj “atakas” instruistojn, edukistojn, kiuj jam iom sentemas pri la ĝenerala problemo de interkultura edukado en nia bunta kaj ofte konflikta nuna mondo (oriento/okcidento, nordo/sudo, religioj/lingvoj/kulturoj, migrado, interreta kunlaborado, ktp.), eble vidante nur partojn de la problemaro kaj alfrontante ĝin per nekonvenaj rimedoj. La propono de nia Interkulturo prezentiĝas kiel konkreta eduka medio por reala kunlaborado de klasoj el foraj landoj kaj kulturoj, uzante pli justan lingvan solvon. Krome, por la lernejoj teknologie provizitaj, la interreta medio, nomata Kvazaŭa Lernejo Tibor Sekelj liveras apartan oportunon por senpera komunikado kaj lingva aplikado (kaj defion por la organizantoj).

KIEL LERNI? KAJ KIEL INSTRUI?

Ankaŭ la kieloj (manieroj) de Esperanto-lernado estas tre variaj. Ni distingu almenaŭ tri kazojn.

1) Kvankam mi ne konas statistikaĵojn pri tio, mi havas impreson ke rimarkinda parto de la nunaj E-parolantoj memlernis la lingvon per lernolibroj, pli-malpli izolite, sen helpo de instruanto. Kelkaj el ili uzis aŭtodidaktan materialon, speciale verkitan por memlernantoj, sed plej multaj simple utiligis la tradician gramatiklibron.

2) Kompreneble, duavice ni povas konsideri la lernantojn en vidalvida (lernoĉambra) kurso, kie la instruanto aplikas ian instrumetodon, laŭ sia gusto, kapablo, kaj cirkonstancoj. Pri tio ni havas diversajn tradiciojn, inter la rekta metodo de Andreo Cseh (Ĉe-metodo) kaj la latin-modelaj gramatik-ekzercaj kaj tradukaj instrumetodoj; inter tiuj du ekstremoj troviĝas multaj variantoj de situaciaj, legocelaj, komunikcelaj, aŭdvidaj, “programitaj” kursoj.

3) Samtempe kun la izolita memlernado kaj la diversmetodaj vidalvide ĉeestaj kursoj, jam de multaj jardekoj funkciadas (paper)korespondaj, radiaj kaj eĉ televidaj kursoj. Temas pri tri manieroj de senĉeesta lernado, t.e. de lernsituacioj kiam la lernanto kaj instruanto ne renkontiĝas samloke kaj samtempe, sed la lernomaterialo estas pretigita aliloke kaj alitempe ol kie/kiam la lernanto per ili lernas. Sed lastatempe la komputilaj kaj la interretaj teknologioj tiom rapide progresas, ke ekeblas konstrui kaj disponigi tutan gamon da diversaj novaj lernmanieroj:

— ekzistas novtipaj korespondaj kursoj, kiuj funkcias per retpoŝto;

— troveblas komputilaj kursoj, facile elŝuteblaj el Interreto, por komputilhelpata interaga memlernado;

— pli ĝenerale en la TutTera Teksaĵo (TTT), la granda interkomputila hiperteksto, kiu araneaĵe envolvas la nunan mondon, oni povas elpensi novajn kursmodelojn, kiuj ĉiam pli kontentigos apartajn postulojn je aŭdvidaj ekzercoj, je komunikado kun la monitoroj (instruhelpantoj) kaj kun foraj kunlernantoj, kaj je aŭtomata ekzamenado de la akiritaj lingvaj kapabloj;

— krome sur lumdiskoj (CD-ROM, DVD, ...) oni povas liveri aŭdvide interagajn kursmaterialojn, eĉ kun filmeroj elekteblaj laŭ oportunaj lernovojoj.

Tamen ni ne tro iluziiĝu ke la teknologiaj progresoj — per si mem — kontentigos niajn didaktikajn bezonojn. Male, se niaj lernaj kaj instruaj modeloj restas malfortaj kaj neklaraj, povos okazi ke la potencaj teknologioj ne nur ne solvos, sed eĉ emfazos, nian instruikan malfortikecon.

KIE LERNI?

Ni komencu per konsidero de la malplej ofta situacio, tamen disvastiĝanta. En ĉiuj kontinentoj dise vivas jam centoj da familioj, kie la infanoj lernas kaj ĉiutage parolas la Internacian Lingvon. Iam dum la jaro kelkaj el ili havas la bonŝancon renkontiĝi en REF (Renkontiĝo de Esperantaj Familioj), IIK (Internacia Infana Kongreseto), PSI (Printempa Semajno Internacia), kaj en similaj okazoj, kunlaborante kaj amikiĝante kun alilandaj samaĝuloj. Post kelkaj jaroj plej granda parto el ili retroviĝos en IJK-oj (Internaciaj Junularaj Kongresoj) de TEJO.

Sed evidente, la plej kutima lernosituacio estas ankoraŭ la kursoj en la Esperanto-klubejoj, en kulturejoj, sed eĉ en la internaciaj kursejoj. Kelkaj el tiuj kursejoj kaj prelegejoj (la Karlskoga Popola Altlernejo, la Greziljona Kastelo, Kvinpetalo, KCE en Ĉaŭdefono, Svislando), ..., ĝis la someraj E-kursaro en la San-Franciska Ŝtata Universitato (Usono) kaj la Esperanto-domo en Jacugatake (Japanujo) estas pli-malpli evoluantaj institucioj, kiuj meritas vizitadon, diskonigon kaj ĉian subtenon. Tiurilate menciindas ĵusa interkonsento inter ILEI kaj UEA por kunordigi, apogi kaj plivalorigi la laboron de tiaj centroj.

Malpli ofte, sed memorinde, Esperanto-instruado okazas ankaŭ en la publikaj instrusistemoj. En kelkaj landoj, kia Hungarujo, Esperanto estas instruata samrange kun la aliaj fremdlingvoj.

En aliaj lokoj ekzistas esceptaj (t.n. eksperimentaj) instruadoj, kie en iuj bazaj kaj mezaj lernejoj — rusaj, polaj, italaj, jugoslavaj, rumanaj — kompletaj klasoj lernas la lingvon kadre de apartaj projektoj (kiel ekzemple Interkulturo). Krome, en pli multaj aliaj okazoj Esperanto estas lernobjekto de libervolaj grupoj ekster la deviga lernotempo: pri tio videblas ekzemploj francaj, belgaj, ĉeĥaj, italaj, kroataj, svedaj, ktp., ankaŭ kadre de projektoj, kiaj Eŭroskola.

Fine, la Internacia Lingvo estas diversnivele instruata ankaŭ en iom varia nombro da universitatoj: la plej konata estas la Esperanto-Fako en ELTE-Universitato (Budapeŝto), sed nun la plej grava estas la Universitato Adam Mickiewicz http://www.amu.edu.pl/ en Poznań (Pollando), kie disponeblas tuta perfektiga kursaro pri esperantologio, senĉeeste partoprenebla. Krome aldoniĝas pluraj universitataj fakultatoj, ĉe kiuj okazas almenaŭ elementa kurso (en la japana urbo Kobe, en la korea Kangnam, en la itala Torino, ktp.). Pri tiaj kursoj nun malsufiĉas informoj, aktualaj kaj geografie kompletaj, sed ĝuste tial nun estas aranĝata en tiu kampo vasta enketo fare de nova ILEI-sektoro.

POR KIO LERNI?

Alivorte: aplikado kaj utiligado de Esperanto. Tio estos ĉefartikola temo por unu el la venontaj numeroj de la revuo Esperanto. Ĉi tie, parolante pri universitatnivelaj institucioj, ni nur menciu pri AIS (Akademio Internacia de la Sciencoj), kie oni povas apliki la Internacian Lingvon je faka studado, ekzemple, pri astronomio, kibernetika pedagogio, aŭ psikolingviko, akironte per ekzamenoj studajn kredit-unuojn, ekstere agnoskeblajn.

Nun mi haltigu nian superrigardan virtualan vojaron tra la kialoj, kieloj, kaj kieoj de Esperanto-lernado kaj pri la kvalitoj de antoj kaj istoj de Esperanto-instruado.

Dum la venontaj monatoj ni povos gastigi diversspecajn spertulojn kaj fakulojn pri atentindaj aspektoj de la lernaj kaj instruaj problemoj: komparado de instruprogramoj, objektiva taksado de komputilaj kaj retaj E-kursoj, trejnado de E-instruantoj, interkultura aŭ transkultura edukado, Esperanta kulturo en niaj kursoj, interlernejaj projektoj, denaska Esperanto-akirado.

Se vi ne jam fortediĝis per la ĉi-supraj konsideroj, bonvolu reagi al ni — laŭ via vidpunkto — per viaj argumentoj kaj demandoj!

[FORIGITA!: bildo]

La fama E-kursejo Kastelo Greziljono, nun Kulturdomo de Franclandaj Esperantistoj, naskiĝis en 1952 kaj do festas ĉi-jare sian oran jubileon!

Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK)

• lerni interkulture • lerni interkulture • lerni interkulture • lerni interkulture •

  • trisemajna intensa lernado de Esperanto
  • por komencantoj ĝis akademianoj
  • internaciaj instruistaro kaj studentaro
  • riĉa vespera kaj semajnfina programo

Post 32 jaroj en San-Francisko, NASK ekmigras!

En 2002, la kursaron gastigos mondfama interkultura altlernejo, The School for International Training, en nordorienta Usono. Kune kun la profesiuloj de la lernejo, niaj instruistoj evoluigas novan kaj entuziasmigan studprogramon kiu emfazas la uzadon de Esperanto por interkultura komunikado kaj kunlaboro.

Datoj: 8-26 julio, 2002. Loko: Brattleboro, Vermonto (facile atingebla de Bostono, Novjorko, aŭ Hartfordo). Instruistoj: d-rino I. Koutny (Hungario/Pollando), d-ro A. Melnikov (Rusio), d-ro R. Resende (Brazilo). Kotizoj: loĝado en dulita ĉambro kun manĝoj US$640; kurskotizo US$900. Stipendioj haveblas.

Instruado

Prididaktika babilado inter Claude Gacond kaj Henri Dognac

Pri la roloj de la verbo esti, kaj cetere...

Unua rolo de la verbo esti

Henri: Observante vin instrui Esperanton al komencantoj, mi konstatis, ke vi dediĉas multajn paroligajn ekzercojn al la asimilado de frazoj kun la verbo esti. Ĉu vi konsideras, ke tiu verbo indas je tiom da atento?

Claude: Certe jes! Analizo de pli ol 4000 test-folioj de partoprenintoj al mia perkoresponda kurso por franclingvanoj malkovrigis al mi, ke en Esperanto la verbo esti ludas kvar malsimilajn rolojn, kiujn la lernolibroj ĝenerale tre supraĵe aŭ nebulece klarigas, kiel cetere faris siatempe mia kurso. Tiu analizo ankaŭ montris, ke ofte la instruantoj mem ne konscias pri la semantika komplekseco de la Esperanta verbo esti, kaj ke pro tio ilia didaktiko tiurilate ne tre koheras. Nur el bona lingvo-analizo kreiĝas taŭga kaj fruktodona lingvoinstruado.

Henri: Interese! Ĉu vi akceptus indiki al mi, kiujn kvar rolojn plenumas la Esperanta verbo esti?

Claude: Volonte! Kiam mi ekparoligas komencantojn helpe de bildaro, mi unue tre atentas utiligi la verbon esti en ties nepre karakteriza rolo simboligebla per la signo (=).

Jen ekzemploj:

Tulipo estas (=) floro. Rozo estas (=) floro.
Tulipo kaj rozo estas (=) floroj.

Hundo estas (=) besto. Kato estas (=) besto.
Hundo kaj kato estas (=) bestoj.

Tablo estas (=) meblo. Seĝo estas (=) meblo.
Tablo kaj seĝo estas (=) mebloj.

Libro estas (=) objekto. Telero estas (=) objekto.
Libro kaj telero estas (=) objektoj. Ktp

En tiuj pens-unuoj la vortordo ne estas libera. Kaj koncerne al la paroliga instruado jen ekzemploj de tipaj demandoj kun ties atendataj respondoj:

Ĉu tulipo estas floro? — Jes, tulipo estas floro.
Ĉu kato estas meblo? — Ne, kato ne estas meblo, kato estas besto.
Kio estas rozo? — Rozo estas floro.
Kio estas tablo kaj seĝo? — Tablo kaj seĝo estas mebloj. Ktp

Henri: Ĉiuj instruantoj faras tiajn paroligajn demandojn.

Claude: Tutcerte jes, sed kiel vi baldaŭ komprenos, ili bedaŭrinde miksas en ili aliajn rolojn de la verbo esti. Kaj tial fontas ĉe la lernantoj postaj eraroj aŭ miskomprenoj, kiuj estus eviteblaj, se oni unue estus uzinta la verbon esti nur kun la signifo simboligebla per (=).

Kaj efektivigante tiujn ĉi perbildajn paroligajn ekzercojn, oni povas samtempe riĉigi la vortprovizon de la instruatoj per regula aldono de novaj bildoj bone elektitaj laŭ vidpunkto fonologia, cele al efika kontrolo de la prononco de ĉiuj sonoj konkretigataj de la 28 literoj de la Esperanta alfabeto.

Oni ne forgesu aldoni ekzercadon de la sonoj “sc” kaj “dz” skribataj per kombino de po du literoj. Tiujn du sonojn tre tipe Esperantajn bedaŭrinde neglektas multaj lernolibroj. Tial inter mia besta bildaro nepre troviĝas saltema sciuro kaj inter la bildoj de homoj renkontiĝas diversaj familianoj: avo kaj avino, patro kaj patrino, knabo kaj knabino, onklo kaj onklino, ktp…, per kiuj oni povas komprenigi kaj utiligi la vortojn edzo kaj edzino.

Henri: Do vi riĉigas la vortprovizon sen samtempe kompleksigi la frazstrukturojn.

Dua rolo de la verbo esti

Claude: Tute ĝuste! Kaj tiel ĉiu lernanto povas koncentriĝi je la asimilo de la nomoj, kiujn konkretigas la manipulata bildaro daŭre riĉigata de novaj ilustraĵoj.

Sed fakte hodiaŭ ni ne diskutas pri la efiko de la perbilda instruado, sed pri la diversaj roloj de la verbo esti kaj pri la neceso ilin taŭge komprenigi kaj asimiligi.

La instruo de la dua rolo de la verbo esti kondukas al unua struktur-ŝanĝa ekzerco, kiun la tradiciaj lernolibroj ĝenerale absolute neglektas.

Jen ekzemploj:

Elefanto estas granda, muso estas malgranda.
Elefanto grandas, muso malgrandas.

La haroj de la knabo estas ruĝaj.
La haroj de la knabo ruĝas.

La haroj kaj la barbo de la avo estas blankaj.
La haroj kaj la barbo de la avo blankas.

Henri: Do vi tuj enkondukas la senperan verbigon de la adjektivoj.

Claude: Jes, ĉar tio estas unu el la tipaj karakterizaĵoj de la Esperanta gramatiko ekde la unua periodo de la zamenhofa lingvo, kvankam nur meze de la 20-a jarcento gramatikistoj komencis disputaĉi pri ĝi.

Tiurilate mi ŝatas rakonti komikaĵon, kiu okazis dum semajna kurso ĉe Kultura Centro Esperantista en La Chaux-de-Fonds. Venis al ni vizite el Francujo Esperanto-instruanto, ĝuste kiam miaj kursanoj kafumis kaj biskvitumis sur la teraso post tia strukturŝanĝa ekzerco; ili provis daŭrigi la ludon imagante mem frazojn, kiujn ili tuj koruse transformis. Montrante la bluegan ĉielon unu el ili ekkriis: La ĉielo estas blua, kaj ĉiuj koruse ripetis Jes, la ĉielo bluas. Alia konstatis: La kafo estas bruna kaj ĉiuj korusis: Jes, la kafo brunas. Tria deklamis: La akvo estas varma kaj ĉiuj ripetis: La akvo varmas. Ktp… Por iuj la akvo varmetis, por aliaj ĝi varmegis, kaj regis agrablega etoso ĝojplena.

Sed la franca kolego ne partoprenis tiun ĝeneralan feliĉon. Li tuj vigle kritikis min asertante, ke oni ne rajtas instrui la senperan verbigon de adjektivaj radikoj, kiu estas gramatika fenomeno rezervita al la poezia lingvo. Lian sufiĉe pedantan kaj ne tre afablan kritikon konkludis la aserto: Vi malpravas! Oni ne rajtas senpere verbigi adjektivojn. Mi ĝentile transdonis al li la libregon Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, kiu dum mia instruado ĉiam kuŝas sur la tablo ekde la unua leciono. Ĝi estas referencilo. Serĉu la vort-elementon prav, mi petis. Kaj li baldaŭ konstatis, ke laŭ la propra teorio li estus devinta diri: Vi estas malprava!, sed ke Zamenhof mem jam senpere verbigis tiun ĉi adjektivon en sia proverbo Kiu jam havas, tiu pravas.

Henri: En tiuj ĵus menciitaj frazoj, per kio la verbo esti malsimilas al la verbo esti de la antaŭaj ekzercoj?

Claude: Ili simple ne estas simboligeblaj per la signo (=). Fakte en tiuj ĉi pens-unuoj la verbo esti ludas helpan rolon por doni verban signifon al la koncernaj adjektivoj, kiel tio okazas en la franca lingvo, kiam oni diras: Le ciel est bleu. kaj Le café est brun. Sed diference al la franca lingvo, Esperanto, pro sia internacieco, havas la kapablon senpere verbigi tiujn ĉi adjektivojn, kion ne kapablas fari la franca lingvo kaj kun ĝi multaj aliaj hind-eŭropaj lingvoj.

Tiu unua strukturŝanĝa ekzerco ebligas klarigi, ke ne estas per siaj vort-elementoj est, blu, kaf kaj brun, ke Esperanto estas internacia, sed per sia kapablo esprimiĝi kiel la lingvoj bezonantaj help-verbon por verbigi adjektivon, aŭ simple kiel la lingvoj, kiuj kapablas senpere verbigi adjektivon. La interlingvistoj, kiuj propagandis favore al la naturalismaj sistemoj OccidentalInterlingua tion ne komprenis. Ili kredis, ke internacieco troveblas je la leksika nivelo. Tial ili kreis kaj provis ekvivigi interlatinidajn idiomojn, kiuj bedaŭrinde gramatike neniel estas internaciaj. Kontraŭe al Esperanto, per siaj gramatikaj kaj vortfaradaj handikapoj tiuj lingvo-projektoj tipe apartenas al la latineca mondo. Ili neniel konkurencas la internaciecon de Esperanto.

Henri: Kial niaj lernolibroj ne instruas tiun ĉi karakterizan gramatikan fenomenon?

Claude: Simple ĉar niaj instruiloj kontentiĝas ripetadi, kelkfoje per aliaj vortoj, kio estis siatempe jam indikita en la unuaj lernolibroj, tio estas en la zamenhofa 16-regula Unua Libro de 1887 kaj en la epokfara Commentaire sur la Grammaire Esperanto [Komentario pri la Gramatiko Esperanto] de Louis de Beaufront. Sekve al la apero en 1900 de tiu didaktike epokfara verko, oni ne malprave konsideris ĝian aŭtoron kiel la Duan Patron de Esperanto.

En 1905 la proklamo de la Fundamento de Esperanto kiel oficiala lingva bazo kaj en 1908 la idistiĝo de la Dua Patro de Esperanto definitive stabiligis la Esperanto-didaktikon. Ekde tiam la kurs-verkantoj ne nur fidele obeas al la Fundamento. Ili samtempe rajtigas sin ĉerpi rekte aŭ nerekte el la verko de la eks-dua patraĉo sen mencii siajn fontojn. Ĉiu pli-malpli kopiadas siajn antaŭulojn.

Kio ne estis klarigita en la menciitaj fundamentaj libroj, tio ĝenerale daŭre ne estas instruata ĝis nun en niaj lernolibroj.

Ekzemple ege malmultas la instruiloj, kiuj klarigas la formadon de la landnomoj. Tial abundas diskutaĉoj prilandnomaj en la rondoj de komencantoj.

Kaj nenio estas dirita pri la senpera verbigo de adjektivoj, adverboj, substantivoj, prepozicioj kaj konjunkcioj, kiu estas karakterizaĵo de la Esperanta gramatiko.

Kaj la listo de la instruataj prefiksoj kaj sufiksoj restis senŝanĝa, kvankam la lingvo riĉiĝis je novaj vigle vivantaj afiksoj.

Stranga didaktika fenomeno, ĉu ne?

Henri: Vi do opinias, ke la lernolibroj ne instruas la nuntempan lingvon.

Claude: Mi simple konstatas, ke ili ne rezultas el analizo de la reale funkcianta lingvo, sed ĉefe el remaĉado de malnovaj instru-normoj. Ekzemple ege malmultas la lernolibroj, kiuj almenaŭ resume raportas pri la vortfarada teorio de René de Saussure, kiu en 1910 fine komprenigis eĉ al Zamenhof mem, kiel Esperanto memstare kreas sian vortaron, tio ĉi responde al la vortfarada teorio de Louis Couturat, kiu naskis la ido-skismon.

Henri: Kiel vi klarigas tiun ĉi stagnemon de niaj instruiloj?

Claude: Ĉar Esperanto ne estas instruata en la publikaj lernejoj. Sed ni fakte troviĝas antaŭ senelira problemo. Estas ankaŭ, ĉar Esperantujo ne kapablis publikigi konvenajn lernolibrojn, kiuj reale priskribas la lingvo-uzon kaj ankaŭ instruas pri la disvolviĝo de la Esperanta literaturo, ke Esperanto ne povas eniri la publikajn lernejojn.

Sed ni revenu al nia verbo esti, la kaŭzo de nia konversacio.

Henri: Do, tiu verbo esti ludas la rolon de helpilo por verbigi adjektivojn, kiel ĉe la lingvoj, kiuj ne povas memstare verbigi la adjektivojn.

Claude: Jes, kaj tial ambaŭ verbigaj formoj devas esti ekzercataj, la verbigo helpe de esti kaj la senpera verbigo, kiu tendencas ĝeneraliĝi kaj tial renkontiĝas pli kaj pli ofte eĉ en konversacioj.

Tial la kristanoj ŝatas kanti: Laŭdatu Dio! anstataŭ Dio estu laŭdata! kaj aŭdiĝas frazoj kiel: Se mia patro aĉetintus tiun ĉi domon, ni nun ne devus translokiĝi! anstataŭ la pli tradicia kaj ĝenerale la sola instruata eldiro Se mia patro estus aĉetinta tiun ĉi domon, ni nun ne devus translokiĝi!

Henri: En la TEJO-medio tiaj formoj oftas.

Claude: Vi ĵus uzis senperan verbigon de la adverbo ofte, kiu do ne kontentiĝis naski la adjektivon ofta, sed eĉ la verbon ofti. Konstante oni aŭdas tiajn senperajn verbigojn ne nur de adjektivoj, sed ankaŭ de substantivoj, adverboj, prepozicioj, ktp. Tial indas tuj instrui ilin al la komencantoj. Ne estas normale, ke freŝbakitaj esperantistoj malkovru tiujn ĉi uzojn ekster la kursaj rondoj okaze de rekta kontakto kun lingvo-praktikantoj.

Do ankaŭ frazoj kiel: En tiu familio la barbulo estas la avo kaj la senharulo estas la patro diriĝu sen la helpo de la verbo esti per strukturŝanĝa ekzercado: En tiu familio la barbulo avas kaj la senharulo patrasEn tiu familio avas la barbulo kaj patras la senharulo.

Kaj dum tiuj ĉi ekzercoj oni sentigu, ke Esperanto ĝenerale donas la preferon al la formulo avas la barbulo kaj patras la senharulo, ĉar la subjekto tendencas sekvi netransitivan verbon, krom se ĝi estas pronomo, tiam ĝi antaŭas al netransitiva verbo.

Henri: Ĉu vi utiligas la komplikajn gramatikajn terminojn transitiveco kaj netransitiveco?

Claude: Por vi mi uzis la adjektivon netransitiva. Sed en klarigoj al la lernantoj oni komprenigu, ke verboj povas havi unu valenton aŭ esti unu-valentaj, havi du valentojn aŭ esti du-valentaj, kaj eĉ havi tri valentojn aŭ esti tri-valentaj, kiel diras la lingvistoj. Oni povas ankaŭ paroli pri verboj kun unu ligo, du ligoj kaj tri ligoj aŭ unuligaj, duligaj kaj tri-ligaj. La infanoj ŝatas paroli pri verboj kun unu brako, du brakoj kaj tri brakoj, aŭ unu-brakaj, du-brakaj kaj tri-brakaj. Grava estas ne la klarige uzata vorto mem, sed la kompreno pri la koncerna verba fenomeno.

Henri: Ĉu vi povas doni ekzemplon pri verbo tri-valenta?

Claude: La patrino donas pomon al sia fileto. Aŭ Vespere la patro legas rakonton al siaj gefiloj.

Henri: Mi neniam aŭdis pri tiu trivalenteco.

Tria rolo de la verbo esti

Claude: Kaj tamen vi flue parolas kaj skribas en Esperanto. La instruantoj devas koni tiujn ĉi gramatikajn faktojn, por povi ilin konvene instrui. Sed ni revenu al la verbo esti. Nur iom post iom per trastudo de beletraj tekstoj oni malkovrigu al la studantoj ĉion, kion mi ĵus klarigis al vi.

En la lernolibroj la verbo esti aperas ofte en frazoj kiel: Sur la tablo estas florpoto kaj libro,En la ĉambro estas lito, tablo kaj du seĝoj. Vi tuj rimarkas, ke la subjekto tendencas troviĝi post la verbo esti, kaj ke tiu ĉi verbo esti nek simboligeblas per (=) nek plenumas la rolon de verbiga helpilo. Per strukturŝanĝa ekzercado oni povas komprenigi, ke tiu ĉi verbo esti estas anstataŭigebla per aliaj verboj, kiel troviĝi, stari, kuŝi, ktp...

Jen ekzemplo:

Antaŭ la domo estas tri arboj.
Antaŭ la domo troviĝas tri arboj.
Antaŭ la domo staras tri arboj.

Malantaŭ la domo estas lageto.
Malantaŭ la domo troviĝas lageto.
Malantaŭ la domo etendiĝas lageto.

Oni komprenigu, ke en tiu ĉi uzo la verbo esti similas al speco de dirko anstataŭanta eblajn pli precizajn verbojn. Ĝi estas kvazaŭ sensignifa verbo, kaj tial stile preferindas la uzo de pli precizaj verboj kiel troviĝi, starikuŝi, etendiĝi, ktp… Kaj oni povas eĉ enkonduki la uzon de la duvalenta verbo trovi:

Jen ekzemploj:

Sur la tablo estas bildoj de bestoj, kajeroj, skribiloj kaj gumo.
Sur la tablo troviĝas bildoj de bestoj, kajeroj, skribiloj kaj gumo.
Sur la tablo oni trovas bildojn de bestoj, kajerojn, skribilojn kaj gumon.

Henri: Interesa maniero komprenigi tiun rolon de la verbo esti, anstataŭigante ĝin per la verbo troviĝi kaj eĉ per la strukturo oni trovas + n.

Kvara rolo de la verbo esti

Claude: Tiu ĉi strukturŝanĝa ekzercado kontribuas al la akiro de lingvaj refleksoj, kiuj asimiligas gramatikajn nociojn nur per lingvo-praktiko. Sed tio kontentige disvolviĝas, nur se la ekzemploj estas bone elektitaj kaj sufiĉe abundaj. Ili kondukas al ludoj gramatike ege produktivaj. Sed pri tio ni konversaciu alian fojon.

Post la malkovro de tiuj tri tre precizaj roloj de la verbo esti, la lernantoj pere de trastudo de beletraj tekstoj havos la okazon malkovri aliajn uzojn pli malfacile difineblajn de tiu verbo esti. Por ne tro kompleksigi la esplorojn, mi didaktike proponas ordigi la verbon esti laŭ kvar fakoj:

Unua fako: esti, kiu estas simboligebla per (=).

Dua fako: esti, kiu estas verbiga helpilo.

Tria fako: esti, kiu signifas troviĝi. La franclingvanoj rapide malkovras, ke tiu verbo esti povas tradukiĝi francen per la francaĵo il y a kaj la germanlingvanoj per la formulo es gibt.

En la kvaran fakon oni registru aliajn eblajn uzojn de la verbo esti, kiuj nek simboligeblas per (=), nek ludas verbigan rolon, nek anstataŭeblas per alia pli preciza verbo. Tiuj aliaj roloj de la verbo esti ĉefe renkonteblas okaze de trastudo de beletraj tekstoj. Ili montras, kiom entute kompleksa estas la rolaro de la Esperanta verbo esti.

Henri: Ĉu vi povas doni ekzemplon?

Claude: Jen nur unu: Estas la momento konkludi! En tiu ĉi pens-unuo la verbo esti nek simboligeblas per (=), nek ludas la rolon de verbiga helpilo, nek signifas troviĝi.

Okaze de tralego de beletraj tekstoj vi loku mem pense la renkontitajn verbojn esti en konvenan fakon, kaj tiel iom post iom vi mem sentos, ke ankaŭ la kvara fako havas sian didaktikan utilon.

Henri: Vi pravas. Oni bone lernas nur tion, kion oni mem malkovras.

Claude: Kaj tiam oni kapablas pli konvene gvidi Esperanto-studon.

Kaj se vi amuziĝos analizi lernolibrojn rilate al la instruado de la menciitaj roloj de la verbo esti, tiam vi malkovros, kiom didaktike ili lamas. Kaj tio klarigas, kial multaj franclingvanoj longe diras: Sur la tablo estas florpoton. Ili fakte pensas Sur la table, il y a un pot de fleurs. [Sur la tablo, ĝi tie havas florpoton.] Se vi petas al ili, ke ili analizu tiun ĉi francaĵon, tiam vi konstatos, ke ne malmultaj el ili respondos, ke un pot de fleurs estas la rekta komplemento de la verbo a, kies subjekto estas la pronomo il. Tial la strukturŝanĝa ekzerco, kiu venigas la ekvivalentajn frazojn Sur la tablo troviĝas florpoto, kaj Sur la tablo oni trovas florpoton, kaj Sur la tablo staras florpoto alportas al la franclingvaj lernantoj tre utilan didaktikan helpon.

Henri: Ĉu alilingvanoj renkontas similajn malfacilaĵojn kun la verbo esti?

Claude: Tutcerte! Mi havis la okazon plurfoje instrui Esperanton al parolantoj de lingvoj, en kiuj ne ekzistas la nocio mem de la verbo esti. Ĉiam montriĝis, ke al ĉiu menciita rolo de la verbo esti tiuj lernantoj trovis tre precizan esprimeblon en la propra lingvo. En iliaj lingvoj ekzistas pli da esprim-rimedoj, ol en Esperanto. Kaj tio povas malfaciligi al ili la realan komprenon de la variaj roloj de la verbo esti.

Henri: En venonta babilado ni nepre diskutu pri la pozitivaj flankoj de la perbilda instruado kaj pri la ebloj de la strukturŝanĝaj ekzercoj kaj ankaŭ pri la verbaj valentoj. Viaj aludoj al tiuj nocioj vekis mian scivolemon.

Claude: Kial ne?

Kuraĝigu la dominikajn gekursanojn!

En Dominika Respubliko Esperanto progresas. La kursgvidanto Rafael Despradel (sur la foto) nun havas 48 gelernantojn en la unua E-kurso en la lando. La kursgvidanto organizas poŝtkartan vesperon por la kursanoj, kiuj volus ricevi mesaĝojn el almenaŭ 50 landoj.

Tiel la lernantoj vidos, ke nia lingvo estas afero tutmonda kaj ke ĝi funkcias. La poŝtkarta vespero okazos la 20-an de marto 2002. Sendintoj de la tri plej belaj poŝtkartoj ricevos premiojn: kompaktdiskon kun muziko el Dominika Respubliko.

Bv. sendi poŝtkarton al: Rafael Despradel, P.O. Box 838, Santiago de los Caballeros, Dominika Respubliko.

Por pli vasta komunumo

Pri varbado kaj ideoj

Pri kio kutimas babili niaj pintaj funkciuloj? Jen parto de interesa dialogo inter la Prezidanto Renato Corsetti kaj la Ĝenerala Direktoro Trevor Steele.

Trevor: Renato, lastatempe multaj skeptikas. Diru al mi, ĉu vi vere kredas, ke iam estos ia “fina venko”? La movado estas mikroskopa sur tutgloba skalo.

Renato: Ni estas stranga speco de finvenkistoj. Ni tute bone scias, ke la fina venko ne venos venontan merkredon posttagmeze, sed tamen ni opinias, ke estas bone labori por ĝi, ĉar se oni ĉesas kredi je ĝi, ĝi ofendiĝas kaj neniam venos. Momente ni estus tute kontentaj, se ni sukcesus nur iom vastigi nian “niĉon” en la mondo. Ni vere estas adeptoj de partaj venketoj.

Trevor: Vortoj, vortoj. Ĉu vi fakte ion faras?

Renato: Ni fakte ja ion faras. Nia estrarano pri informado, Andrej Grigorievskij, kaj la redaktisto de ĉi tiu revuo, Stano Marĉek, malkovris la ekziston de komputiloj kaj faris miraklon: ili enretigis la enhavon de la revuo. (*www.uea.org, rim. de la red.)

Trevor: Nu, tio estas ja io, eĉ io nova. Kiam vi decidis fari tion?

Renato: Dum la lasta estrarkunsido estis deciditaj pluraj aferoj. Kelkaj estas jam komunikitaj. Kelkaj neniam estos komunikitaj, ĉar tro sekretaj (ekz. kiom da fojoj la prezidanto endormiĝis dum la kunsido).

Trevor: Eĉ vi ne kapablas kaj paroli kaj dormi, Renato. Kiom da fojoj la aliaj ekdormis?

Renato: Pardonu, jes, jen la sekreta informo. Sed ree al mia temo: dum la kunsido ni ekigis la kampanjon Por pli vasta komunumo. Nenio suprize nova pri ĝi. Ĝi estas jam antaŭvidita en la Strategia Laborplano. Simple nun la Estraro decidis ekrealigi ĝin.

Trevor: Imponaj vortoj. Parolu iom pli precize, mi petas.

Renato: Kun plezuro. La kampanjo konsistas el du partoj:

  • — la reta parto, kaj
  • — la papera parto.

Trevor: Nun vi parolas kvazaŭ juristo. Do bone, klarigu pri la “reta parto”.

Renato: La reta parto havas du celojn:

  • — utiligi efike la novajn teĥnikajn eblojn (abonantoj legu la revuon tuj, sendepende de la poŝta servo); kaj
  • — ligi al UEA (kaj al ties landaj asocioj kaj lokaj grupoj) tiujn homojn, kiuj lernas Esperanton rete kaj restas vagantaj tra la reta mondo sen kontaktoj kun la vivantaj esperantistoj.

Trevor: Sed, momenton — se vi enretigos la enhavon de la revuo, kial oni ankoraŭ aliĝu al UEA?

Renato: La januara numero de la revuo aperinta en la reto estas iusence nur provo por montri al maljunuloj kiel ni, ke tio estas vere ebla. Ĝi estas ankaŭ logilo por tiuj malpaperaj nur-ret-anoj, kiuj povus decidi aboni ĝin, membriĝi en UEA, ktp.

Trevor: Do ia eksperimento? Sed kiel vi povos juĝi la rezulton de la eksperimento? Kiam ĝi estos juĝebla?

Renato: Tra la jaro la eksperimento daŭros: ĉiumonate ni enretigos, sed en la dua, tria monatoj kaj tiel plu vi trovos en la reto nur la enhav-tabelon kaj stimulan artikolon. Parto de la eksperimento, fakte, konsistos el kalkulado kiom la retaj abonantoj devas pagi kompare kun la normalaj abonantoj.

Trevor: Do la estraranoj kaj redaktisto eksperimentas. Kion faru la humilaj piedsoldatoj de la paca movado intertempe?

Renato: Ankaŭ ili povas kunlabori. Se ili volas, ili povas iĝi ambasadoroj de la ret-esperanta movado en sia lando, disvastigi la informon pri la enhavo de la revuo rete, klopodi organizi reton por la esperantistoj en sia lando kaj por la komencantoj. Se ili — same kiel ni — apenaŭ kapablas ŝalti komputilon, tamen ili povus tre utile kunlabori kun la TEJO-sekcio en sia lando. Ili serĉu tiujn junulojn, kiuj kapablas ne nur ŝalti kaj malŝalti komputilon, sed ankaŭ uzi ĝin.

Trevor: Sed Renato, kiom da homoj havas aliron al komputilo? Kaj niaj fidelaj ne-plu-junaj homoj daŭre preferos la — kion vi diris? — “la paperan parton”. Ankaŭ mi, ekzemple, malgraŭ mia ekstrema juneco.

Renato: La papera parto havas ankoraŭ pli da celoj. Ni “paperistoj” aŭ “paperuloj”, se vi volas, pretigis flugfolion por varbado, kiu estas uzebla de UEA, de landaj asocioj kaj de lokaj grupoj. La sama flugfolio invitas al membriĝo en ĉiuj niveloj de la Esperanto-agado. UEA aldonas al la folio siajn kotizojn kaj pag-regulojn, kaj same povas fari la landaj asocioj kaj la lokaj kluboj. La celo estas atingi per tiuj folioj ĉiujn unuopajn esperantistojn komencantajn aŭ neorganizitajn, kaj ligi ilin al la movado.

Trevor: Ĉu do temas pri “desupra” agado? UEA agos — finfine, hura! — sed la landaj asocioj, lokaj kluboj ktp. daŭrigos sian dormadon?

Renato: Ne ekzistas konkurenco inter UEA, landaj asocioj aŭ lokaj grupoj. La lokaj grupoj estas la bazo de ĉio. Ili havas pli da kontaktoj kun komencantoj kaj neorganizitaj esperantistoj. Ni deziras, ke ili larĝigu sian komunumon. Tio estos utila ankaŭ por la landaj asocioj, kies “merkato” estas tiuj lokaj komunumoj, kaj tio utilas ankaŭ al UEA, kies “merkato” estas la landaj komunumoj.

Trevor: Ne nur juristo, ankaŭ komercisto vi estas. Sed kiel vi intencas mobilizi viajn “vendistojn”?

Renato: Baldaŭ ĉiu landa asocio ricevos la koncernajn cirkulerojn. Mi petas ĉiujn, ke ili instigu sian landan asocion ne meti flanken tiun materialon, sed labori laŭ ĝi, kaj zorgi, ke la landa asocio plusendu kopiojn al la lokaj grupoj, ktp. Krome UEA pretas sendi malnovajn revuojn kaj la varbo-cirkulerojn al ĉiuj organizantoj de renkontiĝoj land-skale aŭ lok-skale, kiuj pretas disdoni ilin al la renkontiĝantoj.

Trevor: Via entuziasmo estas laŭdinda, sed ĉu vi ne timas, ke estas tro malfrue? La giganta angla lingvo kreskas tage kaj nokte, kaj Esperanto, nu, ĝia kreskado estas, ni diru ĝentile, ne aparte rimarkebla.

Renato: Ni konfesu, ke ĉi tiu varbokampanjo estus devinta komenciĝi multe pli frue, jarojn pli frue, sed ni klopodos regajni la perditan tempon. Ni, UEA, estas en la manoj de ĉiuj apogantoj de la ideo. Kaj ne nur ni, la plua progreso de Esperanto kaj la vastiĝo de ĝia komunumo estas en iliaj manoj. Oni ne plu plendu pri falantaj membronombroj, se la propra landa asocio ne antaŭe organizis landskalan informokampanjon kaj varbo-kampanjon.

Trevor: Vere estas, ke ĉiu granda historia evoluo komenciĝis ie, iam, kaj malgrandskale. En la komenco estis la ideo.

Renato: La ideo de Esperanto meritas niajn klopodojn, nun pli ol iam ajn antaŭe. Kiel mi diris en la komenco, ni estas stranga speco de finvenkistoj.

La januara Estrarkunsido

La Estraro de UEA kunsidis de la 11-a ĝis la 13-a de januaro en Roterdamo en plena konsisto, kio ne ĉiam okazas. La kunsidojn partoprenis la observantoj de TEJO Marko Naoki Lins kaj de ILEI Maŭro La Torre.

Ĉeestis ankaŭ la Aganta Ĝenerala Direktoro de UEA, Trevor Steele, kaj la nova redaktoro de la revuo Esperanto, Stano Marĉek. Krome la Estraro invitis kaj aŭdis raportojn, opiniojn aŭ informojn de la Direktoro de la CO, Pasquale Zapelli, la ĝisnuna redaktoro de la revuo Esperanto, István Ertl, Konstanta Kongresa Sekretario Nikola Raŝić kaj oficisto pri financo Marvin H. Stanley. Dum vesperaj horoj, post la estrarkunsidoj, kunsidis ankaŭ la estrara Komisiono por CO, kiu raportis al la Estraro.

Dum la estrarkunsidoj en vigla diskuto sed harmonia atmosfero estis fintraktita tre ampleksa tagordo kiu konsistis el 17 eroj kaj nenombreblaj suberoj.

Nek eble nek necese estas prezenti ĉi tie ĉiujn detalojn de la estrara laboro. Mi provos konigi al vi nur la temojn kiuj supozeble pleje vin interesas.

1. La nova Aganta Ĝenerala Direktoro eklaboris la 1-an de januaro. Li iom post iom eniras la problemojn kaj ni esperas ke li sukcese laboros por ilia solvado. Dum la komenca periodo li povos havi necesajn informojn de la Direktoro de la CO.

Ankaŭ la nova redaktoro de la revuo Esperanto Stano Marĉek ekfunkciis. La januara numero de la revuo estas preta. La februara estas preparata. Ni planas per la marta numero kapti la aperritmon tiel ke la abonantoj ricevados la revuon komence de la apermonato. Laŭ la aranĝo kun la redaktoro li komplete prespretigos la revuon eksteroficeje: li redaktos, enpaĝigos, grafike aranĝos, pretigos la revuon por presado kaj interrete forsendos ĝin al la presejo, kiun decidos la CO.

La Direktoro de la CO, Pasquale Zapelli, jam elektis Ionel Onet nova oficisto kiu prizorgos la libroservon. Li eklaboros tuj kiam la CO havigos por li laborpermeson. Komence lin enkondukos en la laboron la ĝisnuna oficisto gvidanta la libroservon, Simo Milojeviĉ, kiu prokrastis pensiiĝon ĝis la fino de 2002. Parton de sia labortempo S. Milojeviĉ dediĉos al la Biblioteko Hodler, ĝis nun neglektata.

Resume: En 2000 en la CO laboris entute 12 geoficistoj, el kiuj 2 neplentempaj. El ili 3 jam foriris (ĝenerala direktoro, purigado, provlegado) kaj du el ili jam estas anstataŭigitaj (ĝenerala direktoro, purigado), dum la porrevua laboro de la tria (provlegado) translokiĝis al la redaktoro eksteroficeja. Unu el la forirontoj (la ĝisnuna redaktoro) ankaŭ estas jam anstataŭigita kaj liaj liberiĝintaj laborkapablo kaj kvalitoj povas esti uzataj dum la restanta tempo por plenumi aliajn necesajn taskojn de la Asocio. Por la dua forironto (libroservo), kiu tamen restos ĝis la fino de la jaro, ni jam havas anstataŭanton, kiu espereble ekfunkcios tre baldaŭ. Ankaŭ tiel liberiĝas laborkapacito uzebla por aliaj taskoj.

Momente estas la plej grava problemo la baldaŭa foriro de la direktoro de la CO. Pri la taskoj kiujn li plenumis estos necese decidi kiam ni havos kompletan bildon pri la strukturo de la CO konformigita al la bezonoj de la Strategia Laborplano, pri kio intense okupiĝas la Komisiono por CO. Ĝis tiam necesos parte reorganizi la plenumadon de liaj ĝisnunaj taskoj kaj parte engaĝi eksteroficejan plenumanton (prizorgado de la ekzistanta komputila sistemo).

Do, post foriro de la oficistoj kiuj tion anoncis kaj post eklaboro de la jam elektita nova, la stabo en la CO nombros ok personojn, kiuj tamen devos plenumi malpli da taskoj ol ĝis nun (el la taskaro momente forfalis redaktado de la revuo, grafiko porrevua, provlegado kaj alispeca prizorgo de la revuo, kiuj ĝis nun okupis unu kompletan oficiston kaj grandan parton de aliaj).

Kompreneble la demando pri nove dungotaj oficistoj ne finiĝis. La komisiono pridiskutis kun la Aganta Ĝenerala Direktoro la estontajn bezonojn de la Asocio. Ĝi ankaŭ komencis starigi kalendaron por kompletigi la procedon por elekti definitivajn okupantojn de la oficoj de ĝenerala direktoro kaj redaktoro.

2. Komisiita de la Komitato, la Estraro pozitive traktis la proponon de EEU fondi Komunikadan Centron en Bruselo. UEA garantios la kovron de elspezoj ĝis sumoj maksimume fiksitaj por la jaro 2002 kaj 2003.

Kompense UEA rajtos uzi la Centron por informaj laboroj specifaj por UEA. Detaloj estos ankoraŭ traktataj kun EEU.

3. Malfermo de komunikada centro en Bruselo igas ankoraŭ pli aktuala la demandon pri la estonta sidejo de UEA. Ĉu ni restu en Roterdamo en nia nuna domo aŭ ni translokiĝu en alian domon ekzistantan aŭ konstruotan en Roterdamo mem, aŭ al alia nederlanda urbo aŭ alia lando? La Komisiono pri CO decidis skizi la diversajn eblecojn tiurilatajn por malfermi diskuton en la Asocio.

4. Surbaze de la invitoj de la respektivaj landaj asocioj la Estraro principe decidis okazigi la universalajn kongresojn en 2004 en Pekino, Ĉinio kaj en 2005 en Vilnius, Litovio.

Fine mi dankas al ĉiuj kiuj fidante kaj pacience sekvis la laboron de la Komisiono por CO kaj de la Estraro en plenumado de la taskoj kiujn starigis antaŭ ĝi la asociaj Statuto, regularoj kaj Komitato. Mi esperas baldaŭ informi vin pri la planoj en unuopaj estraranaj fakoj kiel realigi la Strategian kaj la Trijaran Laborplanojn.

Ivo Osibov

Tra la mondo

Bondeziroj el Barcelono

Gekursanoj de la supera Esperanto-kurso de Barcelona Esperanto-Centro en Hispanio deziras al la esperantistaro Prosperan Novan Jaron!

La gekursanoj sur la bildo fiere montras sian legolibron Esperanto en la 21-a Jarcento, verkitan de Lee Chong-Yeong, Giordano Moya kaj naŭ aliaj gastkontribuantoj. Ĝi estas uzata en la supera kurso de BE-C kiel vere taŭga metodika helpilo kaj riĉenhava legaĵo por niaj estontaj aktivuloj.

La verko, eldonita de Korea-Esperanto-Asocio sub la aŭspicioj de Universala Esperanto-Asocio, donas sobran rigardon al la sukcesoj, pozicio, ŝancoj kaj defioj de niaj lingvo kaj movado en la 21-a jarcento. Ĝi montras la edukajn kaj propedeŭtikajn valorojn de Esperanto en la erao de disvolvitaj komunikadaj teknologioj kaj interreto, kaj provizas la gekursanojn per multaj scioj kaj argumentoj pri niaj aferoj.

Inter la gekursanoj (maldekstre) estas la prezidanto de BE-C, Salvador Aragaj.

Biblioteko de Interlingvistiko

360-paĝa katalogo, konsultebla ankaŭ rete, estas la impona rezulto de la laboro de Andreo Montagner, kiu dum du jaroj prizorgis la Bibliotekon de Itala Interlingvistika Centro, nun gardata de la Lingva Fakultato de Milana Universitato.

La Bibliotekon oficiale inaŭguris Fabrizio Pennacchietti, profesoro pri interlingvistiko kaj esperantologio en la torina universitato, Tiziana Rogora, prezidantino de IIC, kaj Giorgio Silfer, membro de la scienca komitato de IIC, en la ĉeesto de la akademiaj autoritatoj. Sen. Rogora skizis la historion de la biblioteko, fondita kun la Centro mem en 1985, kaj dum pli ol dek jaroj gardita en Cernusko, apud Milano. Prof. Pennacchietti retrospektivis kaj perspektivis pri la universitata instruado de interlingvistiko kaj esperantologio. D-ro Silfer prezentis la evoluon de la nova scienco-branĉo en Italio. La universitato kunlaboros kun Itala Interlingvistika Centro por pliaj projektoj, favore al la scienca studo pri Esperanto.

(HeKo)

Grupe ĝui

En novembro 2001 okazis “GRUPE-5”, Glivice’a Rendevuo de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto en Pollando.

Ĝi ebligis al la aŭtoro de la Pola-Esperanta vortaro K. Strzelecki renkontiĝi kun Alicja Lewanderska (dekstre, sur la suba foto de Remi Lewanderski) kaj geamikoj el Pollando, Ukrainio kaj Germanio. Maldekstre: koncerto de la koruso KAMEA kontribuis al la valora programo de la aranĝo (legu pli en la januara revuo).

(A. Sochacki/A. Lewandreska)

Elkore brui

La lasta Ago-Tago en la urbocentro Santa Cruz de la brazila metropolo Rio-de-Ĵanejro, organizita de EKOR, Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono, fariĝis plua E(l)KOR-a kaj brua reklamkampanjo.

(R. Estevao)

Finiĝis kurso en Sabadell

En aŭlo de la Aŭtonoma Universitato de Barcelono finiĝis en decembro 2001 trimonata kurso de Esperanto.

La kurson, kiun organizis Kultura Asocio Esperantista de Sabadell, partoprenis 24 gejunuloj. Sur la (supra) foto, krom la kursanoj, videblas profesoro Martin Guerrero i Cots kaj la prezidanto de KAE José Ma Galofré. Pri la kurso raportis la 15-an de decembro ankaŭ la loka ĵurnalo Diari De Sabadell.

Jarfina festo en Vieno

Okaze de la 142-a naskiĝdatreveno de d-ro L. Zamenhof jam la 50-an fojon kunvenis esperantistoj kaj simpatiantoj en la Salonego de la Viena Pola Instituto.

Kadre de la programo estis eblo spekti novan ekspozicion de la Pola Instituto, kies titolo estas: Nia Eŭropo. Ĝi estas komuna laboro de la Vienaj Internaciaj Artistoj.

La feston mem ĉiam kadras koncerteto post la kutimaj salutvortoj de la direktoro kaj prezidanto de aŭstriaj Esperanto Asocioj. Ĉi-foje, pro malsano de direktoro Buras, la vicdirektoro de la instituto salutis kaj enkondukis la feston. Post li d-ro Hans Michael Maitzen nome de la aŭstriaj esperantistoj salutis la ĉeestantojn. La koncerteton prezentis juna pola pianistino studanta en Vieno Agata Nowakowska.

Ne mankis la kutima festparolado, kiun ĉi-foje faris mi, pri la okazintaĵoj de la ĵus forpasinta Jaro de la Lingvoj. Ĉar jarfino ĉiam iniciatas fari konkludojn de la okazintaĵoj, mi koncize rememorigis pri la aranĝoj kadre de Eŭropa Esperanto-Unio kaj organizitaj nialande.

Fine de la festo la publiko spektis videofilmojn: Pollando, unu lando plena de aventuroj kaj filmon pri la bieno Bona Espero de Roman Dobrzyński, pruntitan el IEM en Vieno.

Post la programo la Pola Instituto regalis la ĉeestantojn, iniciatinte amikan kunestadon kaj babiladon de la partoprenantoj, kiuj ĉi-foje venis krom el la najbaraj Ĉeĥio kaj Slovakio ankaŭ el Pollando, Bulgario kaj Japanio. Memkompreneble estas tre valora la kune pasigebla tempo, ĉar tiam eblas interŝanĝi spertojn kaj informojn pri la propralanda Esperanto-agado.

Renato Corsetti

La kolombia

Kvardeko da ĉeestantoj partoprenis la 7-an Kolombian Kongreson novembre 2001 en la bela vilaĝo Fusagasugaj.

Okazis brilaj prelegoj, estis prezentita amatora filmo de Rikardo Carrillo, sukcesaj artaj vesperoj antaŭ granda publiko plenigis la teatron de la Universitato kaj fariĝis strategia programero por varbi novajn interesiĝantojn.

Veran prioritaton havis diversaj diskutrondoj. Loka infangrupo prezentis folklorajn dancojn, ludis orkestro de la Universitato, okazis pupteatro, estis prezentita teatraĵo fare de la grupo de Cali, dancis Nohora Gaitán, kunsidis la Nacia Junulara Grupo. La prelegoj de Prof. Santos, Geraldo Mattos, Guido kaj Sabina Ricci instruis multajn aferojn al la kongresanoj. Al la sukceso de la kongreso, kies diskuttemo estis Taŭgaj strategioj por la disvastiĝo de Esperanto, kontribuis partopreno de multaj junuloj, el kiuj granda parto nur nun komencis lerni Esperanton.

Santiago Alvarez

Jubilee en Rio-de-Ĵanejro

La 25-an de decembro 2001 okazis en la brazila metropolo Rio-de-Ĵanejro la XV-a Renkontiĝo de Okcidenta Regiono (EKOR).

En la jubilea renkontiĝo, ĉar EKOR (Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono) en tiu dato dekjariĝis, partoprenis pli ol 190 esperantistoj. La renkontiĝo okazis ĉe la lernejo Abrigo Nazareno, kvartalo Campo Grande.

Celso Pinheiro

Verda Gastejo

En Niterói, najbara urbo al Rio-de Ĵanejro (20 minutoj per ŝipo!) estis ĵus inaŭgurita la Gastejo La Verda Stelo.

La iniciatinto estas nia samideanino Maria das Graças Carap kaj la celo estas precipe ebligi malmultkostan gastigadon al landaj kaj alilandaj esperantistoj, kiuj volas viziti la “Mirindan Urbon” (Rio-de-Ĵanejro) kaj la same belan Niterói, kun ĝiaj belegaj plaĝoj kaj la fama Muzeo pri Nuntempa Arto (arta kreaĵo de Niemeyer).

La ordinara tranokto kostas R$ 25,00 (por neesperantistoj) kaj nur R$ 20,00 (por esperantistoj), kun rajto je matenmanĝo kaj littuko.

Por la karnavala periodo ekzistas speciala plano: R$ 200,00 por neesperantisto (5-taga restado) kaj R$ 150,00 por esperantisto.

Aloísio Sartorato

Kurso de Esperanto por vjetnamaj studentoj, gvidata de la vjetnama veterano Dang Dinh Dam. La foto estis farita la 9-an de decembro 2001, okaze de la 45-jara jubileo de la fondo de VPEA en Hanojo.

Interlingvistikaj Studoj

La trijaraj postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj en Universitato Adam Miczkiewicz, Poznan (Pollando), atingis la unuan fojon sian lastan, t.e. la sesan sesion (26-30.01.2002).

La unusemajna sesio en ĉiuj semestroj kunvenigas la internacian partoprenantaron (el Ĉeĥio, Germanio, Belgio, Makedonio, Svedio, Usono kaj Pollando) por aŭskulti superrigardajn prelegojn pri interlingvistiko, esperantologio kaj pri ĝenerala kaj aplikata lingvistiko.

En ĉiu semestro unu-du konataj kaj elstaraj eksterlandaj fakuloj estis invititaj por gvidi la kursojn. Ĉi foje d-ro Detlev Blanke (Humboldt Universitato, Berlin, Germanio) prelegis pri la nuntempa stato de interlingvistiko kaj ĝia rolo en eŭropa lingvopolitiko, krome li prezentis la terminologian agadon de Wüster.

Prof. Humphrey Tonkin (Universitato de Hartford, USA) donis superrigardon pri la E-movado de la komencoj ĝis nun, ĉerpante ankaŭ el siaj riĉaj travivaĵoj. Pluajn ok horojn li dediĉis al la analizo de Esperantaj poemoj.

La unuaj tagoj estis malfermitaj al pli granda publiko. Tial alvenis ankaŭ Georgo Handzlik, kiu kantis al la partoprenantoj kun gitarakompano lunde vespere, post la scienca programo, dum la tradicia ĉina vespermanĝo ĉe Tintilo kaj Joakimo Werdin.

Pri la sesio raportis regionaj radiostacio kaj televido WTK. La televida stabo filmis fragmenton el la kurso de Blanke, intervjuis Tonkin kaj partoprenantojn, poste invitis Ilona Koutny, la gvidantinon de la Studoj por enstudia interparolo. Entute 10 minutoj de la vespera novaĵprogramo estis dediĉitaj al la eŭropa lingvoproblemo, Esperanto kaj interlingvistika sesio.

La direktoro de la Lingvistika Instituto invitis la prelegantojn por tagmanĝo. Tonkin kaj Koutny renkontiĝis ankaŭ kun vicrektoro de UAM en agrabla etoso kaj interparolis i.a. pri eventuala kunlaboro en la tereno de interkultura komunikado.

Ilona Koutny

Reĝo Lear en Hanojo

Por pozitive respondi al la Plano de Lingva Demokratiigo lanĉita de UEA, en Hanojo, la Urbo de l’ Paco, rekonita de Unesko, ekfunkciis amatora artisma E-klubo Verda Cigno. Ĝia iniciatinto estas la poeto Dao Anh Kha, honora membro de UEA.

La ĉefa celo de la klubo estas levi per valoraj rimedoj de poezio, muziko, kantado kaj teatro la lingvokonojn de la vjetnama esperantistaro kaj kontribui al perspektiva okazigo de la universala kongreso en Vjetnamio.

La Verda Cigno, okaze de la 142-a naskiĝdatreveno de d-ro Zamenhof kaj la 45-a jubileo de VEA, okazigis sukcesan dulingvan prezenton de la tragedio Reĝo Lear de Ŝekspiro. La fama vjetnama poeto kaj ŝekspirologo Dao Anh Kha vjetnamigis la tutan tragedion kaj prozigis la faman versan tradukon de Kolomano Kalocsay. La prezentado entuziasmigis la asocian membraron kaj vekis grandan intereson ĉe literaturaj kaj kulturaj medioj de la vjetnama ĉefurbo kaj eĉ de radio kaj televido.

Lai Thi Hai Ly

Unesko-agado

Dum la jaro 2001 okazis multaj ŝanĝoj en nia Uneska agado.

Philippe Bérizzi iĝis reprezentanto de UEA ĉe Unesko kaj ILEI nomumis Renée Triolle kaj Jean-Pierre Boulet kiel siajn reprezentantojn.

Vincent Charlot konstante ĉeestis kunvenojn de du komisionoj de Ne-Registaraj Organizoj (NRO-j) ĉe Unesko pri Homaj Rajtoj kaj Tolero kaj pri Komunikado kaj Novaj Teknologioj. Li protokolas por la unua komisiono.

Dank’al tio, Philippe Bérizzi profesie kontaktiĝis pri projekto de ludo.

Renato Corsetti, Prezidanto de UEA, venis dufoje Parizon en aprilo kaj oktobro 2001. Li povis tiuokaze renkontiĝi kun gravaj Uneskuloj. La plej grava rezulto estis ke ĉeestis ambasadorino de Kroatio en la Zagreba UK. Ŝi Esperante salutis la UK-on. Kroatio prezentis poste rezolucion pri Esperanto en la Ĝenerala Konferenco de Unesko.

Pluraj gravaj kampanjoj de UEA rilate Uneskon startis dum 2001 post nia sukcesa partoprenado en kampanjo Manifesto 2000 por kulturo de paco. UEA aliĝis al Movado por kulturo de neperforto kaj paco profite al infanoj de la mondo (2001-2010) kaj havas rektan ligon kun TTT-paĝoj de Unesko. UFE akiris “subkonton”, kiu permesas al ĝi afiŝi tekstojn kaj anoncojn en tiuj TTT-paĝoj.

Per-rete, Vincent Charlot sendis al ĉirkaŭ 60 Naciaj Komisionoj por Unesko kaj Ministerioj etan demandaron pri la stato de Esperanto-instruado kun la Uneska rezolucio de 1985 kaj retadreso de la koncerna landa asocio de Esperanto. Tiun leteron ellaboris Renato Corsetti, Vincent Charlot kaj aliaj samideanoj. La mesaĝojn tradukis samideanoj en naciajn lingvojn (angla, ĉeĥa, franca, hispana, itala, norvega, portugala, rusa). Ni ricevis ĉirkaŭ dudekon da respondoj, kelkaj estis tre pozitivaj.

Tiu kampanjo ampleksigindas. Kadre de tiu kampanjo, la Sekcio de Ministerio pri Nacia Edukado respondis kaj estiĝis kontaktoj kun ministerio kaj franca nacia komisiono pri Unesko.

Ĉefaj gravaj eventoj por Unesko kaj komunumo de Uneskaj NRO-j estis Forumo de Junularo (12-14/10/2001, la 31-a Ĝenerala Konferenco (15/10-3/11/2001) kaj Internacia Konferenco de Ne-Registaraj Organizoj (12-15/12/2001).

François Hoeltzli (de JEFO) partoprenis la junularan Forumon, en kiu ĉeestis ĉ. 300 junuloj kaj oficiale reprezentis tie TEJO-n.

En la 31-a Ĝenerala Konferenco de Unesko Michèle Abada-Simon, Vincent Charlot kaj Renato Corsetti reprezentis UEA-n. ILEI-n reprezentis Jean-Pierre Boulet kaj Renée Triolle. Renato Corsetti povis tiam renkontiĝi kun gravuloj de Unesko. Vincent Charlot intervenis dufoje tri minutojn kadre de Komisionoj kaj ankaŭ en kunveno de NRO-j.

Kroatio oficiale prezentis rezolucion pri Esperanto. Ĝenerala Konferenco indikis, ke ĝian enhavon pri subteno al plurlingveco kaj al minoritataj lingvoj reprenis amendo de Plenum-Konsilio.

Nia organizo akiris famon de seriozeco kaj malfermiteco. Menciindas, ke la libro Homaj Rajtoj, Esperante tradukita kaj eldonita de UEA, estis ekspoziciata dum la tuta Ĝenerala Konferenco.

La Ĝenerala kunveno de Uneskaj NRO-j okazis inter la 12-a kaj la 15-a de decembro 2001. Vincent Charlot reprezentis UEA-n, Jean-Pierre Boulet kaj Renée Triolle ILEI-n. UEA prezentis kandidatecon de Vincent Charlot al la Ligkomitato, sed ni retiriĝis pro multeco da tre kompetentaj kandidatoj. Estis nur tri eblaj postenoj por NRO-j en konsultaj rilatoj en tiu konsilio. Pluraj NRO-j bedaŭris nian elekton kaj kvar voĉdonis por ni, kvankam ni ne estis kandidatoj. Jean-Pierre Boulet kaj Vincent Charlot intervenis dum kunsidoj.

Unesko multe emfazis la neceson, ke niaj landaj asocioj kontaktiĝu kun Naciaj Komisionoj por Unesko. Ni ekkontaktis la francan, por ke UFE iĝu partnero de la franca Komisiono por Unesko.

Vincent Charlot

Komunikada Centro en Bruselo

Baldaŭ en Bruselo aperos Komunikada Centro, kiun intencas starigi Eŭropa Esperanto-Unio (www.lingvo.org) kunlabore kun kelkaj eŭropaj E-asocioj. Ĝi situos maksimume proksime al eŭropaj instancoj, fondaĵoj, miloj da diverslandaj ĵurnalistoj kaj internaciaj neregistaraj organizoj.

La celo de la Centro estos profesinivele informi la eŭropajn kaj ankaŭ tutmondajn amaskomunikilojn pri la lingvaj problemoj kaj faktoj de lingva diskriminacio, sekve de tio proponante informojn pri la ekzistanta solvo prezentata de Esperanto.

La motoro de la ideo kaj la ĉefa laborforto en la komenca stadio estos brusela ĵurnalisto David Fergusson, kimrodevena irlandano, bone orientiĝanta en la brusela Babelo. Dum la januara estrarkunsido de UEA estis akceptita decido provizi la Centron per garantia sumo de 19 mil eŭroj, tiel ebligante ĝian baldaŭan ekfunkcion. Tio estas granda parto de la antaŭvidata ĉi-jara buĝeto de BKC, la ceterajn rimedojn devos kontribui Eŭropa E-Unio, Flandra E-Ligo, Esperanto Nederland kaj aliaj kunlaborantaj asocioj.

(GaKo)

E-Tagoj en la pola Krakovo

okazis la 8-an kaj 9-an de decembro 2001 kun riĉa kultura programo.

La partoprenantoj salutas nin de la memortabulo sur la strato de L. L. Zamenhof.

Tri generacioj festivale

Jam la dek-okan jaron sinsekve kolektiĝas esperantistoj, plejparte familioj, por pasigi la novjaran semajnon en komuna familieca aranĝo — la Internacia Festivalo (IF).

Ĉi-jare ĝi okazis en la urbo Magdeburg, sudokcidente de Berlino. Proksimume ducent partoprenantoj el dudek landoj kune amuziĝis, ĝuis prelegojn kaj distran programon. Iom simila aranĝo al tiu de la Universala Kongreso, sed kun komunaj loĝejo kaj manĝoj, celita por mezaĝuloj kaj precipe por familioj: mezaĝuloj kaj junaj infanoj.

La paralelan aranĝon por gejunuloj, la Internacian Seminarion (IS), kiu ĉi-jare okazis en la urbo Rotenburgo apud Bremen, partoprenis ĉirkaŭ kvarcent gejunuloj. Historie, ambaŭ aranĝoj havis komunan originon, same nomataj IS, kiu antaŭ 18 jaroj disiĝis al la du paralelaj aranĝoj laŭ aĝa-generacia divido.

Kvankam la kadra programo de ambaŭ aranĝoj havas similajn elementojn kiel prelegoj, tuttaga ekskurso kaj silvestra balo, nature ilia karaktero estas diferenca: en la IF oni pasigas la tempon en prelegoj, ludoj, distraj programoj kaj kompreneble sociumante en la trinkejo, kiu en la IF-ĵargono nomiĝas Knajpo. Kvankam similajn programerojn ofertas ankaŭ la IS (kiu ĉi-jare ĉeftemis pri Eŭropa unuiĝo: idealo kaj realoj, granda parto de la IS-anoj plej ofte troviĝas en la dancejo (diskejo, en la IS-ĵargono), trinkejo, aŭ intima kafejo (ĵargone gufujo, aludante pri ĝiaj noktaj klientoj). Multaj IS’anoj dancas aŭ gufumas la tutan nokton kaj dormas nur inter la maten- kaj tagmanĝo.

Ofte esperantistaj familioj disiĝas dum la jarfina semajno: la gepatroj kaj la junaj infanoj partoprenas en la IF, dum la pli aĝaj infanoj (ekde la aĝo de 15-16) turnas sin al la IS.

Kio logas ilin ĉiujare reveni al la IF (aŭ al la IS)? Partopreninte proksimume dek IF-jn kaj antaŭe IS-jn, mi havas la impreson ke estas unuagrade la socia sperto de amika rondo, la tiel nomata verda familio. Sperti jarfinan riĉan programon kun bonaj geamikoj kaj konatoj estas rava sperto, kiun oni ĉiujare sopiras ripeti.

La IF havas la aldonan perspektivon de familia aranĝo, kiu provizas taŭgan Esperantan medion por la infanoj. La programo de la IF estis varia kaj abunda (eble tro abunda, ĉar ĉiam okazis kvar ĝis ses programeroj samtempe): oni povis sekvi la kadran temon Unu Mondo — Kvin Kontinentoj per prelegoj pri Tutmondigo kaj pri diversaj landoj kaj mondpartoj: Afriko, Kroatio, Dagestano, Brazilo, Israelo, Siberio kaj Venezuelo.

Aliaj prelegoj rilatis al E-o: Instruado de E-o, Komunikado, E-o kaj komputilo, Pasporta Servo kaj la Tri generacioj de E-o. Pliaj prelegoj tuŝis ĝeneralajn temojn, kiel Interkultura kompreniĝo, Puŝkin, Astronomio kaj la mondo post la 11a de septembro.

Oni povis gustumi uzbekan manĝon, praktiki Jumeiho-terapion kaj ekbabili en la portugala, por prepari sin al la venonta UK en Brazilo.

La infanoj havis paralelan programon: en la Ludejo por la plej junaj kaj en la Klubejo por la iom pli aĝaj (7-14-jaraj).

En la vesperoj okazis arta kaj distra programoj: magia vespero de Trixini, koncerto de Mikaelo Bronŝtejn, koncerto de Elena Puĥova, kviza vespero kaj kompreneble la ĉiujara kulmino — la silvestra bufedo kaj balo, dum kiu oni ĉiuhore salutis la novjaron laŭ la noktomezo en la diversaj horzonoj de la partoprenantoj: je la 10-a en Rusio, je la 11-a en Litovio kaj Israelo, noktomeze por ĉiuj, je la 1-a en Anglio.

La lasta vespero estis la internacia, kiun sekvis spontanea adiaŭa nokto en la Knajpo — komune trinkante kaj kantante oni deziris revidon post 51 semajnoj en la venonta IF, aŭ ankoraŭ pli frue ie en Esperantujo.

Amri Wandel

CDELI pozitive

Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia ĉe la urba biblioteko en La Chaux-de-Fonds, Svislando travivas tre pozitivan evoluon.

La unua kaŭzo estis la vizito de Herbert Mayer, la direktoro de la aŭstria Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno. Dum kunsido kun Jacques-André Humair, la direktoro de la Biblioteko de la urbo La Chaux-de-Fonds, li anoncis, ke IEMW atentigos la interretajn konsultantojn de siaj kolektoj pri la ekzisto de la kolektoj de CDELI. Kaj decidiĝis la reciprokeco fare de CDELI por la kolektoj de IEMW.

La dua favora evento estis la aktiva help-kontribuo de la bibliotekistino Martine Schneller, kiu post staĝo venis labori en CDELI. Ekde julio ŝi intimiĝis kun ĉiuj sekretoj de la RERO-katalogado, kaj jam ekde aŭgusto interretaj konsultantoj povis malkovri la ekziston de libroj de la CDELI-kolekto.

Tria favora puŝo estis la adopto de la unikoda karaktraro, kio ebligas skribi E-ajn vortojn kun supersignitaj literoj.

La malfondo de Gastejo Edmond Privat, kiu venigis al la komunumo La Chaux-de-Fonds kelkajn milojn da frankoj favore al CDELI, kaŭzis kvaran favoran helpon por la instalo de la komputiloj.

(Serĉi rete librotitolojn en CDELI eblas jene: www.rero.ch, kliku Neuchãtel katalogue BPUN/BVCF. Se vi interesiĝas ekz. pri ekspedicio per balono al poluso, tajpu ekspedicio, balono aŭ poluso kaj ordonu serĉi).

C. Gacond kaj M. Schneller
(laŭ SES informas)

Fortalezo konkeris parton de mia koro

Eŭropanoj ofte estas ofenditaj kiam ekstereŭropanoj kredas ke Kopenhago estas en Nederlando aŭ ne distingas inter Slovakio kaj Slovenio. Tamen ni apenaŭ konscias kiom minora estas nia propra kono de fora geografio. Ĝis antaŭ kvin jaroj mi eĉ ne aŭdis ke ekzistas brazila ŝtato Cearao.

Ĝian ĉefurbon, Fortalezo, mi fakte ne rimarkis sur la mapo, je kelkaj gradoj sub la ekvatora linio. Tamen dum lastaj kelkaj jaroj tiuj du terminoj — Cearao kaj Fortalezo — ĉiutage aperas en mia vivo kaj en mia vortaro. Ne pasas tago sen pluraj retmesaĝoj de tie, kaj ne pasas eĉ horo sen pensi pri tiu mondoparto. Ne nur pro mia laboro kiu ligas min kun Fortalezo kaj Cearao ĉiutage, kiel kongres-organizanto, sed ankaŭ ĉar ili konkeris apartan lokon en mia koro. Mi tute ne dubas ke tio okazos al ĉiuj kiuj vizitos Cearaon kaj Fortalezon okaze de la 87-a UK.

Mi kredas ke apenaŭ povas ekzisti loko pli simila al paradizo sur la tero ol tiu. Ideala klimato, ĉiam suno, sed neniam tro varme. Belegaj plaĝoj priondumataj de la maro, kiu neniam tro ŝtormas, ondumetas ja sed ne ekstreme. La akvo estas de ideala varmeco kaj abundas je ĉiaj marestaĵoj, kiujn oni baldaŭ trovas sur la tabloj de cearaanoj en formo de nerezisteble bongustaj manĝoj. Palmoj, ekzotikaj fruktoj ĉie ĉirkaŭ vi. Eĉ pluraj dolĉakvaj lagetoj kaj lagunoj ekzistas.

En la interno sterniĝas la monto Guaramiranga kun pluraj urbetoj kaj vilaĝoj, kaj ripozdomoj de fortalezanoj: unu el la plej ravaj lokoj kiujn mi iam ajn vidis. Ĝi prezentas majstroverkon de kunagado inter la tropika arbarego, abunda sunlumo kaj akvoj kiuj fluas tra la rojoj, riveretoj kiuj spektakle ŝprucas el kataraktoj. Foje veninte tien oni ne volas reveni al la t.n. “civilizacio”. Se mi vere “lasis mian koron” ie en tiu regiono tio estis en Guaramiranga.

Eble mi enamiĝis al Guaramiranga nur ĉar ĝi estas iom aparta en la pejzaĝoj de Cearao. La plej famaj aferoj tie tamen estas la plaĝoj: antaŭ ol mi vizitis Guaramirangan mi havis grandan problemon elekti kion mi pleje ŝatas. Ĉu estis tio la dunoj de Kumbuko kun la apuda belega Banana Lago ĉirkaŭita de arbaroj, ĉu la absolute ekstertera pejzaĝo de Jericocoara — ŝajne nenie en la mondo oni povas tiel profunde senti la malstreĉan ripozflaron en la aero, kiel tie. Mi ankaŭ ne povas forgesi Morro Branco kun ĝia unika naturfenomeno — sabloj en diversaj koloroj, kaj la apudan Praia das Fontes kun multnombregaj akvofontoj kiuj verŝiĝas al la maro. Kaj ja, Lagoinha: plaĝo kies fotoj, pro la aparta beleco de tiu loko, fakte servas kiel “la” imagoj de Cearao. Proksime al la urbo troviĝas Plaĝo de Futuro, kie oni povas pasigi tute neforgeseblajn momentojn.

Nu, plaĝoj, plaĝoj… ĉu tio ne tedas foje? — Mi ja aŭdis tiun demandon, sed tion povas diri nur homoj kiuj ne konas Brazilon. Ili ne povas kompreni kial ekz. oni ofte mencias plaĝojn kiel Kopakabano aŭ Ipanemo… en Rio, aŭ Iracemo en Fortalezo, ĉar la eksteruloj ne komprenas kiel gravan rolon plaĝoj ludas en la socia vivo de brazilanoj. Ĉio, ja preskaŭ ĉio grava okazas tie. Kaj kiam cearaanoj ne ĝuas siajn plaĝojn ili ja promenas matene aŭ vespere sur Beira Mar, tiu nepriskribebla apudmara ĉefvejno de Fortalezo. Aparte vespere oni ne rajtas foresti de tie.

Kaj fine, la urbo Fortalezo mem. Oni ja devas almenaŭ foje en la vivo viziti ĝin. Ĝi donas alian bildon pri Brazilo ol estas kutime en mia lando. Oni tuj pensas pri Rio-de-Ĵanejro, San-Paŭlo aŭ Brazilio… sed apenaŭ iu pensas pri preskaŭ anonima landeto Cearao. Nu, landeto! Ĝi ja estas granda kiel kvar Belgioj aŭ Nederlandoj, kiel tri Danlandoj, aŭ proksimume kiel Irlando. Landeto ĝi ne estas! Kun siaj pli ol 7 milionoj da loĝantoj ankaŭ en Eŭropo ĝi estus serioza geografia nocio. Interne iom seka, la lando estas akvumata per ŝvito de siaj diligentaj kamparanoj, sed en la marbordo floras la turismo. Hoteloj kreskas tie pli rapide ol la palmoj, investoj pluvas, kaj ĉie oni konstruas, konstruas. Regas optimismo kaj la homoj ŝajne vidas bonajn perspektivojn. La turismo bone kongruas kun ĉefe agrikultura interno, kiu provizas nutraĵon por la kreskanta marborda turismo.

Ĉio tio, apud la tradicia afableco de brazilanoj, kreis la karakteron de cearanoj, konataj kiel malstreĉaj kaj elkoraj simpatiuloj kiuj tuj konkeras la korojn de siaj gastoj. Ili fakte estas la plej granda kapitalo de tiu belega urbo kaj la plej granda garantio ke la turismo tie havas brilan futuron. La nivelo kaj kvalito de servoj tie apenaŭ estas renkontebla aliloke. Rapida, digna, neta, kaj la fakturoj kaj la ŝanĝmono ĉiam precizas. Neniam mi spertis ian ajn malkorektaĵon pri tio, sed ja krome, ekstran esceptan afablecon ja ĉie. Gastojn oni traktas tie preskaŭ intime.

Fortalezo kreskas ĉiutage ankaŭ kiel internacia kongresurbo, kaj nia kongreso estas nur unu el la multaj kiuj nun celas tien. Tamen la esperantistoj ricevis escepte fortan subtenon de la lokaj aŭtoritatoj. Tion oni povas danki unuavice al la multjara kaj altkvalita laborego de niaj samideanoj. Ĉie, ĉie tra la urbo oni aŭdas pri E-o, oni komentas pri ĝi kaj ĝi estas ordinare traktata kiel bonega afero. Jen alia kialo veni al Fortalezo: por senti sin tie tute hejme kiel esperantisto kaj por renkonti tiujn senlacajn semantojn. Ni ĉiuj povus lerni de ili.

Jen nur kelkaj el multaj nombreblaj kialoj viziti Fortalezon. Baldaŭ en la kongresa numero de la revuo vi povos legi multe pli. Ni ja ofte aŭdas plendojn ke la movado estas tro eŭropeca, sed kiam venas la okazo amase maleŭropumi oni aliĝas modeste. Venu amase al la 87-a UK por subteni Esperanton kaj subteni niajn samideanojn en tiu granda kaj admirinda lando. Se vi venos vi estos ekstre premiita diversmaniere.

Nikola Raŝić

Distra angulo

de Stano Marĉek

Lingvaj Etudoj

aŭ Plena Ilustrita Vort(lud)aro

Ne estas sekreto, ke fiŝojn oni ne kaptas per seka reto.

Li tute ne rimarkis, ke la sendata letero estas sen-data.

Am’ara ofte iĝas amo nia, se inter la du aperas iu tria...

Kat’aro de mia avino malsaniĝis — je nazkataro.

Iom-post-iom, po-ete, li fariĝis poeto.

Ofte per la unua sono prezentas sin la persono.

HAHA, LI KOLPORTAS LA GAZETOJN EN LA ĜUSTA SENCO DE LA VORTO!

La kostoj de la virinaj vestoj malkaŝas etimologion de la vorto kostumo.

Ŝia amo estis for: pro kolero ŝi ĵetis planken — amforon.

Li suferis pro malbona stato — de la prostato.

Ne moku indianon, se li estas sen mokasenoj.

Pro sankta meso li forgesis pri sia promeso.

Li divenis, ke la dio jam venis.

LI SIN TAKSAS SPECIALISTO PRI SIN-TAKSO

ĈU ANKAŬ VI JAM ESTAS PLENA?
JES, KAJ ANKAŬ ILUSTRITA!

Kirurgo operaciis star-oston de la starosto.

La astro ricevis la nomon laŭ la astronomo, kiu ĝin malkovris.

Plej bonajn inspirojn li ricevadis — aŭskultante in-spirojn.

Sur la digo estis aŭdebla surdiga bruego de la akvo.

Ŝi riĉiĝis pro putoro: en la puto ŝi trovis oron.

Estas fino de bona moro, se oni komencas uzi — morfinon.

ĈU VIA EDZINO DIGNE AKCEPTIS VIAN MATENAN REVENON EN LA KLUBO?
JES, IN-DIGNE!

Per sia naiva fido li provokis — al perfido.

Ankoraŭ dum sia et-aĝo li falis el la tria etaĝo.

La vivo tute ne estas facila: daŭre oni devas obei iajn regulojn aŭ — reg’ulojn.

Astroj lin tiel logis, ke li fariĝis astrologo.

Li havis diverskolorajn vestojn kaj sur la tuto — surtuton.

Revuo Esperanto 2002 3

Vi trovos...

tiun ĉi numeron en viaj leterkestoj akurate. La eŭropaj legantoj komence de marto, la ceteraj eble kelkajn tagojn poste.

Ne estis simple por la nova redaktoro en tiel mallonga tempo akiri valorajn materialojn por tri sinsekvaj numeroj kaj oni povis rimarki mankon de la kutimaj rubrikoj...

Niaj aferoj do tamen progresas. Kio vere ĉagrenas (certe ne nur la redaktoron) estas la falanta nombro de niaj membroj, do ankaŭ la legantoj. Jen nove-malnova ideo: se ĉiu el ni akirus nur unu novan membron, UEA, kaj do ankaŭ la legantaro de la revuo, duobliĝus. Ni provu tion!

Stano Marĉek

Kial mi kredas je Esperanto?

Claude Piron

Ĉio povas esti elmetata al objektiva, scienca analizo. Eĉ io tute subjektiva. Do ankaŭ tiu demando. Rimarku ke, kvankam la kialoj de mia kredo je Esperanto estas subjektivaj, la fakto, ke mi kredas, estas objektiva. Ke mi tenas min ĉe tiu opinio, kaj ne alia, tio estas objektiva fakto. Se iu sciencisto el ekstere observos min, li konstatos, ke mi kredas je Eo. Tiun objektivan fakton mi proponas, ke ni provu science, objektive analizi.

Kion tio signifas, kredi je?

Tio signifas, ke por mi Esperanto estas io ekzistanta, ne projekto, ne ideo, sed fakto. Fakto socia, fakto lingva, fakto historia. Sed tio signifas ankaŭ, ke mi ne estas indiferenta rilate al tiu fakto, por mi tiu fakto havas valoron. Krome, kiam mi diras, ke mi kredas je Esperanto, mi volas diri, ke mi kredas je ĝia estonteco, mi kredas, ke ĝi ne estas nur efemera, portempa, supraĵa okazaĵo en la historio de la lingvoj. Tio signifas ankaŭ, ke mi kredas je ĝia boneco, je la fakto, ke ĝi estas pli bona solvo al la problemoj de interkultura komunikado ol iu ajn alia nuntempe observebla.

Rimarku, ke kiam mi diras tion, mi ne diras, ke mi pravas. Pri tio, ĉu mi estas prava aŭ ne, mi scias nenion. Mi nur konstatas la fakton de mia kredo je Esperanto, kaj trovas ĝin interesa (eble ne por vi, sed por mi jes; se ĝi ne interesas vin, sciu, ke mi ne ofendiĝos, se vi ĉiuj foriros).

Kial mi trovas ĝin interesa? Ĉar ĝi estas io speciala, io aparta, mi diru, io malofta en nia socio. La grandega plimulto el la homoj sur nia planedo aŭ ne konas Esperanton aŭ, se ili aŭdis pri ĝi, ili ne kredas je ĝi, tio signifas, ke ili ne kredas je ĝi kiel je io valora, io kun ŝancoj ŝanĝi la mondon. Ŝanĝi la mondon, ĉar ankaŭ tio estas parto de mia kredo. Mi kredas, ke Esperanto estas por la homaro io same grava, kiel estis la apero de la skribo. Ekde kiam homoj ekskribis, multego ŝanĝiĝis en la homaro. Mi ne bezonas tion klarigi, vi ĉiuj jam scias. Miaopinie, la apero de Esperanto havas la saman gravecon. Ĝi povas ŝanĝi la mondon. Eble mi malpravas, sed tio estas mia firma opinio.

Nun, ni aliru la demandon kial?

Oni povas fari pri tio diversajn hipotezojn. Mi prezentos al vi kelkajn. Eble mi kredas je Esperanto, ĉar mi estas naiva. “Kredema kiel infano”, diras PIV en sia difino pri la vorto naiva. Estas tute klare, ke io en mi estas infaneca. Mi ege ŝatas ludi. Mi ŝatas fantazii, uzi ĝisekstreme mian imagon. Mi ŝatas kredi je bono kaj belo, kaj tio estas karakterizo de multaj infanoj, kiuj ankoraŭ ne sufiĉe travivis por elreviĝi. Mi ŝatas raviĝi, miri, admiri. Kiam mi vidas belan floron, aŭ papilion, kiam mi aŭdas kanton aŭ muzikon, kiuj tuŝas mian koron, aŭ renkontas iun, kiun mi amas aŭ pretas ami, mi sentas tiun senton de mirindeco, de admiro, de raviteco, kiu kreas en mi grandan feliĉon, plenon de kontentiĝo, kiu al mi ege plaĉas. Mi ŝatas ĉokoladon, kiel infano, kaj tiom da aliaj aferoj! Eble mia rilato al Esperanto radikas en tiu fakto, ke mi neniam tute plenkreskis. Verŝajne estas io vera en tiu hipotezo.

Eble mi kredas je Esperanto, ĉar mi estas stulta. Idioto. Malsaĝulo. Ĉar mankas klapo en mia kapo, kiel diris Zamenhof. PIV difinas stulta kiel “ne inteligenta”.

Estas multaj kampoj, en kiuj mi scias, ke mi estas ne inteligenta. Ĉiufoje, kiam iu klarigas al mi ion pri komputiloj, mi ne komprenas aŭ miskomprenas. Kiam mi estis studento, multon pri filozofio aŭ matematiko mi ne sukcesis kompreni. Multon en la aferoj de la mondo mi ne komprenas.

Ekzemple, kial la grandaj firmaoj nepre devas ĉiam kreski, sorbi la rivalojn, restrukturi sin, kiel ili diras, maldungi grandan parton de la dungitaro, streĉi maksimume tiujn, kiuj restas, kaj rezulte la aferoj funkcias pli malbone. En Svislando, la du plej grandaj bankoj kunfandiĝis, kaj ekde tiam ili funkcias aĉe, multe malpli efike ol antaŭe. Jes, multon mi ne komprenas. Se tiom da aferoj restas fermitaj al mia menso, al mia pens- kaj rezonkapablo, tio sendube signifas, ke mi ne estas inteligenta.

Eble pro tio mi ne komprenas, kial Esperanto estas io misa, fuŝa, senperspektiva, ne inda je konsidero.

Eble mi kredas je Esperanto, ĉar mi estas nerealisma. Tion oni ofte diras al mi, kaj se multaj personoj akordas pri unu juĝo, estas ŝancoj, ke ili pravas, kaj ke mi solulo, escepto, estas la malpravulo. Akcepti la realon, ili diras, estas akcepti, ke la angla venkis, ke ĉio internacia funkcias en la angla, ke estas unuanimeco en la mondo pri tio. Sufiĉas rigardi, kiun lingvon oni instruas kiel unuan fremdan lingvon en la tuta mondo: en preskaŭ ĉiuj landoj, kun kelkaj esceptoj kiel Svislando, la unua fremda lingvo instruata estas la angla. Tion volas la gepatroj, tion volas la registaro, tion volas la dungontoj de la juna generacio, tion volas la firmaoj, kiuj bezonas kunlaborantojn. Estas vera unuanimeco en la mondo. Aŭ vi havos duarangan pozicion en la socio, aŭ vi devos scii la anglan. Kaj, se ĉion konsideri, la sistemo funkcias ne tiel malbone. Kompreneble ĝi ne estas perfekta, sed nenio estas perfekta sur ĉi tiu planedo, kaj mi tre bone scias, ke ankaŭ Esperanto ne estas perfekta. Realismo postulas, ke oni akceptu la neperfektecon de la mondo. Eble realismo postulus ankaŭ, ke mi rezignu pri Esperanto kaj klinu min antaŭ la nekontestebla venkinto en la konkuro de la lingvoj: la angla.

Kaj tamen mi plu tenas min ĉe mia kredo je Esperanto. Eble ĉar mi estas obstina. PIV difinas obstina kiel “firme restanta ĉe sia propra opinio aŭ volo malgraŭ ĉiaj kontraŭaj admonoj”. Estas vere, ke jam de multaj jardekoj mi aŭdas multegajn admonojn pri tio, ke estus saĝe rezigni mian esperantistecon, rigardi la faktojn fronte, kaj liberigi min je tiu utopio, kiel ili diras.

Mi legis multon pri Esperanto, sed preskaŭ ĉio, kion mi legis kaj ne originas el la Esperanto-mondo, asertas, ke tiu ne estas serioza afero, ke artefarita lingvo ne povas funkcii, ke neniu serioza volas investi energion en la lernadon de lingvo, kiun neniu ŝtato agnoskas, kiun uzas neniu granda firmao aŭ interregistara institucio, eĉ preskaŭ neniu neregistara internacia asocio.

Estas klare, ke la homoj, la popoloj, la gentoj, la civitanoj el la diversaj landoj, kiuj kundividas inter si nian planedon, elektis ne uzi Esperanton. Iu, kiu rifuzas konsideri tiun fakton, estas nerealisma, oni povus diri blinda, kvankam blindulo ne povas vidi, dum iu, kiel mi, havas bonajn okulojn kaj povus vidi, se li ne estus obstina, ke la mondo rifuzis Esperanton kaj voĉdonis favore al la angla.

Eble mi kredas je Esperanto ĉar mi estas freneza. Mi ĵus diris, ke mi ne estas blinda, ĉar mi havas bonajn okulojn, sed estas kategorio de homoj, kiuj bone vidas teorie, sed praktike tamen vidas aferojn, kiuj ne ekzistas. Tion oni nomas vidi halucinojn. Homoj, kiuj vidas halucinojn, estas frenezaj. Eble mi estas freneza. Eble mi vidas en Esperanto, en la esperantistoj, ion, kio tute ne ekzistas, kio estas pura produkto de la nekonsciaj imagprocezoj, kiuj disvolviĝas en mi. PIV difinas freneza kiel perdinta la prudenton pro mensa malsano kaj kiel perdinta la sinregadon pro pasio. Ĝenerale frenezuloj ne scias, ke ili frenezas. La fakto, ke mi ne sentas min freneza, signifas do nenion. Kaj ĉu mi perdis la sinregadon pro pasio? Iuj faktoj favoras la akcepton de tiu hipotezo. Ekzemple mi akceptis veni ĉi tien paroli antaŭ vi en tiu stranga lingvo. Kial mi akceptis, kial mi ne kapablis regi min kaj diri: Tio estas senutila kaj stulta, dankon pri la invito, sed mi ne venos, mi kondutu saĝe. Kial mi ne regis min tiudirekte? Ĉar, kiel emfazas PIV, min regas pasio. Pasio, diras PIV, tiu neelĉerpebla fonto de saĝeco, estas, i.a., arda kaj senbrida amo.

Estas objektiva fakto, ke mi havas ardan kaj senbridan amon al Esperanto. Mi rilatas al ĝi pasie. Tiu, kiu pasie amas, ofte misprenas siajn dezirojn por realo. Eble tio estas mia kazo, eble tial mi ne estas realisma. Mi do tre bone povus esti frenezulo.

Ĉu do mi kredas je Esperanto ĉar mi estas naiva, stulta, nerealisma, obstina kaj freneza? Multajn aliajn ecojn oni povus aldoni al tiu listo. Kaj ni trovus argumentojn favorajn al ili.

Sed vidu, la plej interesa afero, en ĉi tiu listo, estas la lasta. Ĉar frenezuloj havas interesan karakterizon. Ili neas, ke ili estas frenezaj, kaj ili diras, ke la frenezeco troviĝas en la aliaj.

Alveninte al tiu punkto en mia objektiva analizo, mi finfine trovas la veran respondon.

Mi kredas je Esperanto, ĉar la aliaj en nia socio, niaj kunhomoj, niaj samspeculoj, niaj samplanedanoj, niaj najbaroj kaj malnajbaroj, en sia grandega plimulto, konsistigas amason da homoj naivaj, stultaj, nerealismaj, obstinaj kaj frenezaj.

Ili estas naivaj, ĉar ili senreziste akceptas, kredeme kiel infanoj, tion, kion la lernejo, la amaskomunikiloj, la registaroj, la potencaj multnaciaj firmaoj ktp ktp senĉese ripetas al ili, nome, ke la angla venkis, kaj ke al tiu fakto ekzistas neniu alternativo.

Ili estas stultaj, ĉar tion ili akceptas sen provi kompreni la kaŭzojn, la meĥanismojn, la influojn, kiuj agas malantaŭ tiu aserto. Homoj nestultaj ne aliĝas tuj, en unu sekundo, al io asertita antaŭ ili, ili haltas, ili kontrolas, ili provas alternativajn eblojn, ili faras la hipotezon, ke eble oni trompas ilin, kaj do esploras por scii, kie estas la vera vero, la veraj faktoj. Tion, pri lingva komunikado, ne faras la “malfrenezuloj” en nia socio. Ili do agas stulte, malsaĝe, neinteligente.

Ili estas nerealismaj, ĉar ili ne komparas surterene, kiel funkcias la diversaj rimedoj uzataj por superi la lingvajn barojn. Realismulo estas homo, kiu prenas la faktojn en konsideron, kaj do iras serĉi ilin, kompari ilin. Nu, se oni komparas, kiel funkcias internacia komunikado laŭ tio, ĉu ĝi uzas samtempan interpretadon, la anglan aŭ la diversajn aliajn sistemojn, oni konstatas, ke Esperanto estas tiu, kiu kostas malplej por plej granda efikeco, plej granda kontentigo laŭ ĉiuj penseblaj kriterioj. Ne rigardi tiun fakton estas peki kontraŭ realismo. Estas konfuzi siajn dezirojn kun la realo.

Ili estas obstinaj, ĉar multaj homoj — ekzemple mi! — ofte admonis ilin pri tio, ke ili rifuzas alfronti la realon, rigardi la faktojn, informiĝi pri tio, kiel funkcias Esperanto kompare kun aliaj sistemoj. Sed ĉu ili aŭdas niajn admonojn? Tute ne! Ili obstine rifuzas pridubi sian pozicion kaj kontroli, ĉu ĝi estas prava, aŭ ĉu alia, la esperantista, estas pli prava.

Ili estas frenezaj, ĉar ilin regas halucinoj. Ili halucinas, ke la angla juste kaj ĝuste solvas ĉiujn internaciajn lingvajn problemojn, dum sufiĉas malfermi la okulojn kaj la orelojn por konstati, ke tio okazas nur ĉe eta-eta-eta-eta parto de la kazoj, en kiu internacia komunikado estas bezonata. Ilin regas halucino pri la kostoj, kaj la kostoj de internacia komunikado, kaj la kostoj de instruado de la angla. Ilin regas halucino pri la efikeco de la lerneja instruado de lingvoj. Ilin regas halucinoj pri la historio. Ili kredas, ke situacio, kiu evoluis ĝis nun, estas definitiva, kvazaŭ la tuta historio ne instruus al ni, ke apogeojn sekvas malapogeoj, venkojn malvenkoj, superecon malsupereco. Antaŭ apenaŭ du jardekoj, se vi diris, ke Sovetio baldaŭ disfalos, oni taksis vin freneza. Sed ĝi disfalis. Esperanto, kies baldaŭa aŭ jama morto estas evidenta al multaj, siaflanke plu ekzistas.

Jen, estas tempo, ke mi finu. Mi solvis la enigmon. Kial mi kredas je Esperanto? Ĉar mi estas freneza, kaj kiel ĉiu frenezulo, vidas, ke la veraj frenezuloj estas la aliaj.

Sed ke Esperanto estas bona lingvo, ke ĝi solvas komunikproblemojn ĉe tiuj, kiuj alprenis ĝin, multe pli bone, egalece, demokratie, kontentige, en psike pli sana maniero, ol la angla, tio restas fakto, ne halucino. Ĉiuj, kiuj konsentas objektive observi, tion konstatas. Esperanto estas reala, la amikecoj, kiujn mi havis dank’ al ĝi, estas realaj, la plezuro, kiun mi havas uzante ĝin, verkante en ĝi, ridante en ĝi, estas reala. Mia amo, mia pasio al ĝi estas realaj. Kaj ili kontentigas min ege. Mi multe legas en la angla, relative multe uzas ĝin, mi ŝatas tiun lingvon, sed ĝi ne alportas al mi la korvibron, kiun alportas Esperanto. Mi ŝatas la anglan, sed Esperanton mi amas. Kaj ke mi kredas je ĝi, tio baziĝas sur multjara esplorado pri la problemo.

Kontraste, inter la multegaj homoj, kiuj admonis min realismi, kiel ili diras, kaj rezigni Esperanton, neniu bazis sin sur studo de la demando.

Tial mi obstine restos ĉe mia kredo je Esperanto. Finfine, kiom ajn raciaj la homoj provas esti, ilia plej funda motivado kuŝas en iliaj sentoj, en iliaj emocioj, kaj la granda diferenco inter la angla kaj Esperanto estas, ke Esperanto tuŝas la korojn, la angla ne.

(Prelego dum la pasintjara IJK en Strasburgo)

TEJO en 2002: Ĉu nova sento?

La titolo de tiu ĉi artikolo povas esti komprenata diversmaniere. Fakte, la jaro 2002 povus signifi por TEJO aparte gravan jaron! La situacio de la tutmonda junulara Esperanto-movado estis dum la lastaj jaroj parte pliboniĝanta: abundis aranĝoj por gejunuloj - ĉiam pli ankaŭ ekster Eŭropo, praktike la daŭra centro de la movado - kaj per interreto eblis multe pli facile komuniki ol antaŭe. Kontaktoj kun aliaj junularaj organizoj estis tenataj kaj TEJO gajnis certan pozitivan reputacion en diversaj junularaj forumoj, kiuj gravas, ĉar ili ebligas al la junaj esperantistoj prezenti sin kaj la lingvan problemon.

Tamen, oni aliflanke devas konfesi ke vera progresigo de la junulara Esperanto-movado ne okazis. La situacio, kiun alfrontis pluraj TEJO-estraroj en la naŭdekaj jaroj, estis granda manko pri kelkaj ŝlosilaj kriterioj. Nome, por progresiga laboro mankis ĉefe kontinueco kaj (kiel ofte) sufiĉaj financaj rimedoj.

La unua problemo, kontinueco, estas aparte malfacila por junulara organizo kies aktivuloj havas kutime ankoraŭ amason da aliaj aferoj por priokupiĝi ol nur aktivado, kiel ekz. studado aŭ eklaborado. Krome, juneco bedaŭrinde ne estas eterna fenomeno tiel ke post la trideka naskiĝtago la adiaŭo de TEJO-aktivado proksimas (se ĝi ne jam antaŭe estis atingitaj. Sed pli, TEJO-n (en la Centra Oficejo de UEA kaj TEJO) reprezentas nur unu volontulo, kiu restas nur esceptokaze pli ol unu jaron, forte malhelpas al kontinueco.

TEJO do praktike dependas de la libera tempo de siaj aktivuloj rigardante la eblojn kiujn povas utiligi junulara organizo hodiaŭ, tio estas absolute malsufiĉa! La strukturo permesas tial nur vivteni TEJO-n kaj realigi tre modestan agadon, ĉar ĉiu aktivulo, de estrarano ĝis komisiito, estas tro okupita de administraĵoj!

Tiel kompreneble ne eblas solvi la duan menciitan problemon, nome la mankon de financaj rimedoj. Estas hodiaŭ relative facile por junulara organizo akiri subvenciojn, sed bezonatas regula kontaktado kun la diversaj instancoj, ĝuste afero kiu ne realigeblas kiam mankas kontinueco!

La konsekvenco estas ĉefe stagnado de la agado de TEJO dum la lastaj jaroj, kio estas aparte tristiga rigardante la eblojn kiujn oni povus uzi se... Alia konsekvenco de la stagnanta agado de TEJO estas ankaŭ malproksimiĝo de la Landaj kaj Fakaj Sekcioj. La Sekcioj de TEJO intertempe - tiel evidentiĝas denove kaj denove en konversacioj kun aktivuloj - ne plu vidas esencan kialon membri en TEJO: TEJO alportas nenion konkretan al la agado de siaj Sekcioj, tiel ke tiuj realigas sian agadon memstare kaj ligite en diversaj regionaj cirkloj - aŭ neligite, laborante por si mem.

La TEJO-estraro, kiu ekoficis lastsomere, provas solvi la problemojn paŝon post paŝo: certe ne eblas plenumi ĉion samtempe kaj ankaŭ ne ene de la du jaroj de la oficperiodo!

La plej urĝa afero estas momente la solvo de la kontinueco-problemo. La TEJO-estraro bezonas finfine tion, pri kies neceso la komitato de UEA jam plurfoje konsentis, nome propran oficiston en la Centra Oficejo, homon kiu transprenas la esencajn administrajn taskojn, estas alparolulo por Sekcioj, aliaj organizoj kaj subvencidonantoj. Ni kredas ke la ekzisto de tia oficisto povas signife senŝarĝigi la aktivularon kaj finfine alporti la bezonatan kontinuecon!

Ankaŭ la financan problemon ni volas provi eksolvi, kaj feliĉe la situacio estas momente favora, ĉar la junularo ricevas lastatempe apartan atenton, eksplicite en la laborplano de UEA.

Pri ambaŭ problemaroj okazis jam intensaj diskutoj kun la UEA-estraro. Kvankam ankoraŭ ne estas konkretaj rezultoj, TEJO kredas ke subteno flanke de UEA estus inda investo, ĉar la momenta agado same kiel alcelota agado kongruas tre bone kun la laborplano de UEA kaj ĝiaj agadkampoj informado, instruado kaj utiligado. Tamen, dum TEJO principe pretas fari ankoraŭ pli en tiuj direktoj, momente ankoraŭ mankas la financaj kaj homfortaj rimedoj. Ni en TEJO estas tiom realismaj ke ni ne provas lanĉi plian agadon ol nuntempe, ĉar finfine, pro trookupiteco de la aktivularo, la tuta agado suferus.

La solvo de la trie menciita problemo, nome la malproksimiĝo de TEJO-Sekcioj, postulos malpli da financaj rimedoj - sed necesas konsciigi la diversajn erojn de tiu ĉi junulara movado ke en la momento ĝi fakte ne estas junulara movado sed multaj diversaj movadoj - el kiuj multaj eble eĉ forgesis siajn originajn celojn dum Bambumado..

TEJO devas retrovi sian komunan identecon, denove vortumi siajn komunajn celojn kaj tiam traduki tiujn celojn al agado. Sonas facile, sed verŝajne tio postulos multe da diskutoj kun multaj gravuloj de la movado, multe da retmesaĝoj kaj gazetartikoloj skribitaj...

Ni kredas ke indas. Tial ni antaŭlonge diris: Ek al labor’!

Holger Boos
<H...@gmx.de>

Eŭro, Eŭropa Unio kaj Esperanto

Jam inter 1921 kaj 1933 germana esperantisto Josef Zauner (1895-?) el Leipzig, engaĝiĝis por unueca eŭropa valuto (vidu “Enciklopedio de Esperanto”, 1933, p. 555). Sur la retpaĝo http://www.promeuro.org/en/productsannexes.asp (klaku “Illustration1”) eblas vidi esperantlingvan poŝtkarton eldonitan de li en Timiŝoaro, Rumanio.

Germain Pirlot skribis pri tiu poŝtkarto: ”... laŭ la asocio PROMEŬRO, la unua konata alvoko far civitanoj por “ununura eŭropa monero” devenas el esperantistaj medioj. Fakte oni trovas tiun unuan alvokon sur poŝtkarto eldonita en Rumanio far UŜE-EĤO (Gazeto por propagandi realigon de Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo), sendita al franca esperantisto René de Lafarte en Fontenay-sous-Bois kaj sendita el Hispanio kun la poŝtmarko de la 13-a de septembro 1934.

Tiu poŝtkarto, eldonita en Esperanto, estas fakte alvoko por Eŭropa Unio, kies traduko estas (mi povas havigi tradukon en la franca kaj nederlanda):

Eŭropanoj !
  1. Spite al ĉio : kredu je Eŭropo-Unio.
  2. Ĉe landaj balotoj, voĉdonu nur je la favoro de tiu partio, kiu batalas por kreado de unueca ekonomiteritorio eŭropa.
  3. Propagandu kreadon de Komuna Parlamento de l’ Eŭropaj naciaj parlamentoj.
  4. Postulu starigon de komuna Eŭropa Armeo kaj la enkondukon de unueca Eŭropa Valuto.
  5. Postulu aŭtonomiojn por la ŝtatoj, provincoj kaj urboj en Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo.
  6. Lernu “Eŭrope”.
  7. Respektu ankaŭ la naciecon de aliaj.
  8. Batalu por la malburokratigo (malŝtatigo kaj malmonopoligo) de l’ ekonomio.
  9. Batalu por leĝoj kaj institucioj, kiuj ebligas liberan socian kreskadon, do naturan klaso-ŝanĝon.
  10. Kiu batalas por Eŭrop-Unuiĝo, akcelas la mond-pacon.

Esperantistoj plenumis pioniran rolon ankaŭ rilate al la Eŭropa Unio ĝenerale, ĉar jam Zamenhof skribis en sia “Alvoko al la diplomatoj” en 1915, ke estus plej bone, se ni havus iam “Unuigitajn Ŝtatojn de Eŭropo”.

Ulrich Matthias

Aktualeco de Zamenhofaj pensoj

Jean Marin

Por la ne-esperantistoj kiuj konas lian nomon, Zamenhof estas la kreinto de Esperanto. Por la esperantistoj li ankaŭ estas la konceptulo de la “Interna Ideo”, ofte konsiderata kiel nobla ideo sen granda rilato kun la realeco. Sed, legante aŭ relegante kelkajn fundamentajn tekstojn de Zamenhof oni malkovras konceptojn kaj principojn ne nur modernajn sed eĉ profetajn.

Por konvinkiĝi pri tio sufiĉas rigardi kio okazas en tiom da lokoj de la mondo: Israelo, Kosovo, Ruando, kaj ankaŭ... Korsiko kaj Vaska regiono: pripensinda spektaklo!

Alvoko al la diplomatio

Alvokante al la diplomatoj*, jen kion skribis Zamenhof en aprilo 1915, kiam la Unua Mondmilito ankoraŭ furiozis en Eŭropo:

* Alvoko al diplomatio de L. L. Zamenhof aperis en 176 de la revuo Esperanto (5 apr 1915), paĝo 42.

Ĉu vi komencos simple refaradi kaj flikadi la karton de Eŭropo? Ĉu vi simple decidos, ke la terpeco A devas aparteni al la gento X kaj la terpeco B al la gento Y? Estas vero, ke tian laboron vi devos fari; sed ĝi devas esti nur negrava parto de viaj laboroj.

Gardu vin, ke la refarado de la karto ne fariĝu la tuta esenco de viaj laboroj, ĉar tiam viaj laboroj restus tute senvaloraj, kaj la grandegaj sangaj oferoj, kiujn la homaro elportis, restus vanaj. Kiom ajn vi volos kontentigi la popolojn, kiom ajn justaj vi penos esti kontraŭ diversaj gentoj, vi nenion atingos per refarado de la karto, ĉar ĉiu ŝajna justeco koncerne unu genton estos samtempe maljusteco koncerne alian genton.

La nuna tempo ne estas simila al la tempo antikva: sur ĉiu disputebla peco da tero laboris kaj verŝis sian sangon ne unu gento, sed ankaŭ aliaj gentoj; kaj se vi decidos, ke tiu aŭ alia terpeco devas aparteni al tiu aŭ alia gento, vi ne sole ne faros agon justan, sed vi ankaŭ ne forigos sur tiu terpeco la kaŭzon de estonta batalado.

La “liberigo”, kiun vi donos al tiu aŭ alia terpeco, estos nur sofismo, ĉar ĝi signifos nur, ke al tiu aŭ alia gento vi donos la rajton esti sur tiu terpeco mastroj super homoj de aliaj gentoj, kiuj tie naskiĝis, laboris kaj suferis kaj havas koncerne sian patrujon la samajn naturajn rajtojn, kiujn ĉiu infano koncerne sian patrinon.

Estas vero, ke tiu gento, kiun vi privilegios, entuziasme krios: “Vivu la diplomatoj!” kaj se tiu gento sur la koncerna terpeco prezentos la plimulton, ĝi per teroro silentigos la aliajn, kaj ĉiuj gazetoj en la mondo diros, ke “la tuta loĝantaro de la terpeco A sentas sin tre feliĉa...”

Sed tio estos mensogo, simpla mensogo, kiun la mondo ne komprenos nur pro tio, ke la ĝemado de la terore silentigitaj prematoj, de homoj, kiuj en sia patrujo fariĝis “fremduloj”, ne venos al ĝiaj oreloj.

Transdonante ian terpecon al la homoj de tiu aŭ alia gento, vi ĉiam faros maljustaĵon kontraŭ aliaj homoj, kiuj havas la samajn naturajn rajtojn koncerne tiun terpecon.

Tre longa estas tiu citaĵo. Sed ĝi estas necesa, ĉar ĝi klare montras, ke Zamenhof ne kontentiĝas proklami principojn, sed detale pruvas kial ili estas necesaj.

Poste, kaj nur poste, li eldiras la principon: Ĉiu lando, morale kaj materiale plene egalrajte apartenas al ĉiuj siaj filoj*.

* Por Zamenhof “filoj” estas ĉiuj homoj kiuj loĝas en la lando sen konsidero pri la gento aŭ religio.

Kiom da militoj, deportado, krimoj kaj suferoj oni evitus se oni respektus tiun principon en pluraj centoj da lokoj sur nia terglobo.

Ĉefaj principoj

Tiujn principojn li jam difinis dek kvar jarojn antaŭe en alia teksto ne tre konata, eble eĉ de multaj esperantistoj*.

* La principoj de Hilelismo laŭ “Zamenhof, aŭtoro de Esperanto” de Marjorie Boulton, p. 128-129. En la originala teksto anstataŭ la vorto “lando” troviĝas la vorto “regno”.

Mi kredas, ke ĉiuj popoloj estas egalaj kaj mi taksas ĉiun homon nur laŭ lia persona valoro kaj agoj, sed ne laŭ lia deveno. Ĉian ofendadon aŭ persekutadon de homo pro tio, ke li naskiĝis de alia gento, kun alia lingvo aŭ religio ol mi, mi rigardas kiel barbarecon. Mi kredas, ke ĉiu lando apartenas ne al tiu aŭ alia gento sed plene egalrajte al ĉiuj ĝiaj loĝantoj, kian ajn lingvon aŭ religion ili havos...

Kvankam profunde juda, Zamenhof kuraĝas skribi tion, kion malmultaj judoj kuraĝus diri unu jarcenton pli malfrue: necesas purigi la judan religion por ke ĝi ĉesu esti por ni malhelpaĵo en ĉio.

Kiam oni konstatas, cent jarojn poste, kiel karikature aspektas la juda religio en la agoj kaj deklaroj de la plej religiaj judoj en Israelo oni devas konstati la genian intuicion de Zamenhof kiu sciis detekti en la juda religio la ĝermojn de fanatikeco.

André Cherpillod en sia rimarkinda kaj absolute legenda verko Zamenhof kaj Judismo notas male, ke la esenco de la juda problemo ne kuŝas ĉe la judoj, kiel konsideras Zamenhof, sed ĉe la antisemitoj. Sed ĉu certa maniero vesti sin kaj vivi sian fidon sektece, rigore kaj maltolereme ne kreas reagon de la medio kie oni vivas?

Aliaj frazoj ĉe Zamenhof sonas moderne: Reciproka batalado de religioj por regado estas nur batalado inter unu maljustaĵo kaj alia*. La malferma frazo de lia teksto estas tute klara: Ĉiajn idealojn kaj celadon gente-naciajn mi rigardas nur kiel grupan egoismon kaj hommalamon, kiuj pli aŭ malpli frue devas malaperi kaj kies malaperon mi devas akceladi laŭ mia povo*.

Interese estas kompari tiun penson kun du aliaj, aperintaj pli ol kvindek jarojn poste:

Nacioj estas la pesto de la nuna mondo, naciismo estas la plej danĝera idearo: ĝi estas la sola nuntempa religio kiu ankoraŭ postulas de la homo vivoferon (Gaston Waringhien).

Sufiĉas rigardi kaj aŭskulti la “aktualaĵojn” ĉe la televido kaj spekti la judajn kaj palestinajn patrinojn kiuj fiere sendas al la morto siajn proprajn infanojn, 18- aŭ 12-jaraĝajn!

Naciismo estas infan-malsano, ĝi estas morbilo de la homaro (Albert Einstein).

Religio

Koncerne religion, la penso de Zamenhof estas same avangarda:

  1. Kiel fundamentan leĝon de mia religio mi rigardas la regulon agu kun aliaj tiel, kiel vi deziras ke aliaj agu al vi, kaj aŭskultu ĉiam la voĉon de via konscienco; ĉion alian en mia religio mi rigardas nur kiel legendojn aŭ kiel religiajn morojn, kiuj estas enkondukitaj de homoj.
  2. Ĉiu homo apartenas al tiu aŭ alia tradicia religio ne tial, ke ĝi plej multe respondas al liaj personaj konvinkoj, sed nur tial, ke li en ĝi naskiĝis.
  3. La esenco de ĉiaj religioj estas la sama, kaj ili distingiĝas unu de la alia nur per legendoj kaj moroj, kiuj ne dependas de persona elekto de homo.
  4. Oni neniun povas laŭdi nek mallaŭdi pro lia tradicia religio, kaj bonaj aŭ malbonaj agoj de homo dependas ne de lia religio, sed nur de li mem kaj de la cirkonstancoj de lia vivo... Vere indas legi la kompletajn tekstojn, el kiuj mi ĉerpis nur kelkajn frazojn. Oni tuj ekkonscias, kiom supraĵa estas la opinio, ke Zamenhof estis naiva idealisto. Tia prijuĝo pruvas nur, ke kritikantoj ignoras liajn ideojn.
Zamenhof, la prognozisto

Du lastaj citaĵoj klare montras ke Zamenhof ne nur estis milfoje pli klarvida ol multaj niaj nuntempaj politikistoj, sed ankaŭ kapablis prognozi eventojn pli ol duonjarcenton antaŭ ilia realiĝo, eventojn apenaŭ imageblajn en lia epoko:

Plej bone estus se, anstataŭ diversaj grandaj kaj malgrandaj eŭropaj landoj, ni havus Unuiĝintajn Ŝtatojn de Eŭropo.

Pro ĉiuj maljustaĵoj farataj en ia lando, la registaro de tiu lando estas responda antaŭ Konstanta Tribunalo starigita per interkonsento de ĉiuj eŭropaj landoj.

Pli ol duonjarcento pasis ĝis naskiĝis Eŭropa kaj Internacia Tribunaloj.

Indas ankaŭ memorigi, en periodo, kiam oni tiom laŭdas la komunan monon (eŭro), ke ekde 1906 René de Saussure, fama esperantisto, proponis internacian monon, kaj Zamenhof skribis al li: Ne forĵetu vian ideon, ĉar pli aŭ malpli frue ĝi nepre venkos. Plian fojon Zamenhof antaŭkuris sian tempon. Kaj la samaj homoj kiuj mokis tiun “utopion”, kiu hodiaŭ fariĝis realaĵo, nun provas ridindigi Esperanton, ne konsciante ke ili mem, post kelkaj jardekoj, aspektos ridindaj.

Kaj hodiaŭ?

Zamenhof prognozis ankaŭ internacian lingvon neŭtralan (ne nacian) kaj facile lerneblan. Kiom da jaroj pasos antaŭ ol tiu propono realiĝos? Antaŭ kelkaj jardekoj, kiu estus sufiĉe kuraĝa por prognozi Unuiĝintajn Ŝtatojn de Eŭropo kun unu sola mono, tiu estus konsiderata naiva utopiisto. Sed tiuj, kiuj kapablis efektivigi eŭropan monon, eĉ ne kapablis imagi eŭropan lingvon. Stranga blindeco!

Jean Marin

[FORIGITA!: bildo]

D-ro L. L. Zamenhof dum la Universala Kongreso en Bern, Svislando, en la jaro 1913

Elstaraj Agadoj 2001

Komence de januaro 2002 en kelkaj movadaj retlistoj okazis enketado pri la plej elstaraj E-agadoj de la pasinta jaro. Sume en tiuj retlistoj partoprenas pli ol 500 esperantistoj. El ili voĉdonis 17 personoj el 14 landoj, i.a. de Tajvano, Suda Afriko, Malto, Usono kaj pluraj eŭropaj landoj.

Plej multajn voĉojn ricevis:

1. Projekto Indiĝenaj Dialogoj (11). La projekto antaŭvidas instruadon de Esperanto al reprezentantoj de indiĝenaj nacioj tutmonde, kiuj rezulte povas interkomuniki pere de interreto en unu komuna lingvo pri la komunaj problemoj. Kadre de la projekto jam okazis kelkaj sukcesaj kursoj en diversaj mondpartoj.

2-3. La movado de lingvaj festivaloj (8). Lingva festivalo estas aranĝo por ĝenerala publiko, kadre de kiu oni rakontas pri diversaj lingvoj de la mondo kaj ties kulturoj. La origina ideo apartenis al usonano Dennis Keefe. Nun la festivaloj okazas en pluraj landoj, la plej granda en Ĉeboksary, Rusio. La internacian movadon grave helpis disvastigi pasintjara speciala TEJO-seminario “Lingva Ĉielarko” en Budapeŝto.

2-3. E-Euroscola (8). La projekto de ILEI, kadre de kiu infanoj de diversaj landoj de Eŭropa Unio partoprenis interkulturan kunlaborprogramon, kiu inkluzivis kunvenon en la Eŭropa Parlamento en Strasburgo.

4. eLibrejo ĉe Esperanto.nu (7). Lanĉita la 13-an de junio 2001, eLibrejo enhavas centojn da elektronikaj E-libroj. 18 mil kopioj de tiuj estis elŝutitaj dum ses sekvaj monatoj).

Krome oni menciis:

5-7. La agado de Kolombia Esperanto-Ligo. Pro elstare aktiva agado malgraŭ malfacilega politika kaj ekonomia situacio de la lando.

5-7. Universala Kongreso de Esperanto. Pro ĝia daŭra signifo por la monda E-movado.

5-7. La projekto Interkulturo. La projekto de ILEI enhavas interkulturan konatiĝon pere de interreto kaj Esperanto de lernejaj klasoj de la tuta mondo.

8. E-ŝildoj en Brazila stacidomo (4). Nove konstruita busa stacio en Rondonópolis, Brazilo, ricevis indikojn en Esperanto sekve de vasta tutmonda subtenkampanjo - venis pli ol 1000 retmesaĝoj el 70 landoj.

Po 3 voĉojn ricevis: Edukado.net, Reformoj en la CO de UEA, TEJO-seminarioj, Retbutiko ĉe Esperanto.se kaj Ŝtatnivela vizito de Osmo Buller al Litovio.

Po 2 voĉoj ricevis: “Zamenhofa enketado” en Rusio, UNESKO-kampanjo, Afrika agado.

Ne temas pri oficiala enketo respegulanta la tutan spektron de opinioj. Tamen ĝia publikigo estu premio por la entuziasmuloj, laborintaj por la sukceso de la menciitaj agadoj!

Andrej Grigorjevskij

Lingva diskriminacio

English native speakers only!*

* Nur homoj kun la angla gepatra lingvo!

BRUSELO. Sendube tio estas netolerebla perforto, opinias Hilmar Ferreira. La brazilano estis ĝenata sekve de informoj flugantaj tra E-aj diskutlistoj komence de decembro 2001. Tiam esperantistoj malkovris ke organizoj de Unuiĝintaj Nacioj kiuj rezervas kreskantan nombron da postenoj al denaskaj parolantoj de la angla. Johano, ankaŭ el Brazilo, ne esperas je respekto al lingvaj rajtoj de institucioj kiel Unuiĝintaj Nacioj kiu, laŭ li, estas en la servo de la potenco kaj de la monda reganta klaso: UN ja praktikas lingvan diskriminacion. Ni nepre devas denunci ĝin. Johano citas la rezolucion de la 1980-a Universala Kongreso en Stokholmo. Dum la 65-a Universala Kongreso UEA forte kondamnis lingvan diskriminacion. Mi estas tamen certa ke UEA denove silentos pri tiuj atencoj je la homaj lingvaj rajtoj, plendas Johano.

Sed ĉu dunganonco fare de internacia organizo por denaska parolanto de la angla vere estas diskriminacia? Ĉu UEA ne ridindiĝus se ĝi publike akuzus UN-on pro lingva diskriminacio, senripare damaĝante la bonajn rilatojn kun Unesko?

Egalaj rajtoj ne signifas, ke iu kiu ne scias Esperanton povas esti sekretario de UEA. Eble helpas scii la svahilan, sed mi estas certa, ke UEA serĉos iun kiu parolas ankaŭ Esperanton. Same ĉe UN, diras esperantisto el Toronto, Kanado. Tio ne estas diskriminacio. Estas pago laŭ la kapabloj. Se vi estas pli kapabla en via laborloko, certe vi havos pli altan salajron.

Don Harlow ne konsentas: La du situacioj estas malsamaj. Ĉiu havas la samajn ŝancojn lerni kaj perfektigi sian konon de Esperanto. Neniu povas fariĝi denaska parolanto de la angla. Do insisto nur pri denaska scipovo de la angla por postenoj de internaciaj organizoj kiel UN estas diskriminacia kontraŭ granda parto de la homaro.

Harlow esperas je apogo de dua artikolo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, kiu garantias al ĉiuj civitanoj de la mondo la samajn rajtojn senrigarde la gepatrajn lingvojn, sociajn aŭ naciajn devenojn. Tamen la dua artikolo ne malhelpas Unuiĝintajn Naciojn kaj organizojn financatajn de la tutmonda organizo neoficiale rezervi postenojn oficiale malfermitajn al ĉiuj civitanoj de la mondo, nur al denaskaj parolantoj de la angla. Nur tiuj homoj kiuj denaske scipovas la anglan, ĉu apartenantaj al sociaj elitoj, ĉu al anglalingvaj nacioj kaj landoj, povas esperi je kreskanta nombro de bone pagataj postenoj. Dum la lastaj monatoj la listo longiĝas. Inter la dunganoncantaj organizoj estas la Internacia Kortumo de Justeco en Hago, Nederlando, la kunlaboranta membroorganizo de Unuiĝintaj Nacioj, la Internacia Centro por Genetika Inĝenierado kaj Bioteknologio en Triesto, Italio, la Monda Turisma Organizo en Madrido, Hispanio, same kiel la Monda Organizo pri Sano en Ĝenevo, Svislando kaj en Kobe, Japanio, kaj la Internacia Atomenergia Agentejo en Vieno, Aŭstrio. Eĉ la Oficejo de Alta Komisiito por Homaj Rajtoj en Ĝenevo, Svislando, serĉas denaskan parolanton de la angla.

Vicprezidanto de UEA Chong-Yeong Lee estas ŝokita de la kreskanta problemo de la lingva diskriminacio: Nun ni serĉas solvojn. Eble ni devas diskuti ĉe la UEA-komitatkunsido dum la UK en Brazilo, reagas la korea profesoro. Ankaŭ Renato Corsetti malgajas: Esperanto havos ŝancojn nur kiam ni vere respektos lingvan egalecon kaj diversecon. Por la itala prezidanto de UEA ĉiuj lingvoj estas samvaloraj. Tio estas unu el la bazaj principoj de la neŭtrala lingvo Esperanto. Do kiam ni unufoje vidis liston de tiaspecaj dunganoncoj, ni tuj sentis ke lingva diskriminacio estas grava atako kontraŭ nia interna ideo.

UEA kune kun Eŭropa Esperanto-Unio klarigas dum la lastaj monatoj la juran pozicion, skribante al Romano Prodi, prezidanto de la Eŭropa Komisiono, kaj al aliaj internaciaj altranguloj. Dank’ al oficialaj demandoj fare de subtenantaj politikistoj, UEA kaj Eŭropa Esperanto-Unio nun havas konfirmojn de la Eŭropa Komisiono.

Niaj demandoj ĝenas politikistojn sed lingva egaleco estas ege grava principo, klarigas Corsetti. Estas kreskanta fosaĵo en Eŭropo inter tiuj homoj kiuj nur bone regas la anglan kaj tiuj, kiuj denaske ĝin parolas. Por ĉiam pli da homoj “bona” aŭ “ege bona” scipovo de la angla ne sufiĉas por akiri bone pagatajn laborpostenojn ĉe eŭropaj organizoj en Bruselo, klarigas Corsetti. Tian lingvan diskriminacion suferas eĉ la kreskanta armeo de junuloj el la tuta mondo — pli ol unu miliono dum 2001 - kiuj studis en anglalingvaj landoj kiel Britio, Aŭstralio, Usono, Nov-Zelando kaj Irlando.

Ankaŭ Eŭropo diskriminacias

Mi studis eŭropan politikon ĉe Keble College, Oxford, fieras germano loĝanta en Bruselo. Tamen eĉ kiam oni preskaŭ perfekte regas la Oksford-anglan, dekroĉi bone pagatan postenon ĉe internacia organizo ne estas facile. Ofte en internaciaj dunganoncoj, mi vidas la vortojn “English mother tongue”.* Mi tuj scias ke ne havas sencon kandidatiĝi, eĉ se mi bone scipovas la anglan. Por la 27-jara germano, tiaspecaj dunganoncoj estas klare diskriminaciaj. Sed kion mi povas fari? Bruselo estas ege malgranda urbo. Se mi plendus al iu internacia organizo, mi ĉiam havus malbonan reputacion, ankaŭ ĉe aliaj eblaj dungantaj organizoj. La germano nun koncentras sian laborserĉadon al internaciaj postenoj por kiuj denaska kono de la angla ne estas postulata.

* La angla patrina “lango”.

Dum 2001, pli ol 300 dunganoncoj aperis en bruselaj gazetoj por denaskaj parolantoj de la angla. La plejparto estas de eŭropaj organizoj financataj plene aŭ parte de Eŭropa Komisiono. Preskaŭ neniam aperas dunganoncoj por denaskaj parolantoj de aliaj lingvoj. Eŭropa Unio almenaŭ agnoskas la juran problemon.

Postuli denaskan scipovon de la angla povas esti konsiderata kiel diskriminacia, opinias Anna Diamantopoulou, anino de Eŭropa Komisiono respondeca pri laboro kaj egalaj ŝancoj. Ŝi respondis al demando de itala eŭropa parlamentano Vitaliano Gemelli, kies iniciatanto estas la itala esperantisto Marco Meneghini. Ankaŭ komisionanino Viviane Reding, respondeca pri kulturo kaj edukado, agnoskis kazon de lingva diskriminacio ĉe la komisiona oficejo por la eŭropa programoj Socrates, Leonardo kaj Junularo.

Spite al tiuj agnoskoj, Eŭropa Komisiono kontinuas financi amason da eŭropaj organizoj en Bruselo kiuj rezervas postenojn por denaskaj parolantoj de la angla, plendas Umberto Broccatelli, prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio. Ekde du jaroj, EEU sekvas lingvan diskriminacion ĉe eŭropaj organizoj. Malgrandaj venkoj kontraŭ la burokratio de Eŭropa Komisiono ne kontentigas la romanon Broccatelli. Ekde la komenco de la jaro kvindeko da gravaj eŭropaj organizoj rezervis postenojn por denaskaj parolantoj de la angla. Inter ili estas eĉ oficiala servo de Eŭropa Komisiono — la projekto “Jean Monnet, klarigas Broccatelli, granda apoganto de Unuiĝinta Eŭropo. Ni jam kolektis liston de 350 diskriminaciaj dunganoncoj de organizoj kaj firmaoj en Bruselo.

Eŭropa Esperanto-Unio oficiale plendas pri tiuj dunganoncoj kiuj postulas denaskan scipovon de la angla. Tamen eĉ pli da eŭropaj organizoj postulas “perfektan” scipovon de la angla kaj poste invitas nur denaskajn parolantojn de la lingvo de Ŝekspiro, asertas Broccatelli.

Ankau Günther Verheugen, ano de Eŭropa Komisiono respondeca pri pligrandiĝo, estas embarasata per la torento de eŭropaj dunganoncoj por oficistoj denaske scipovantaj la anglan. La Tacis/Phare servo de Eŭropa Komisiono serĉis denaskan parolanton de la angla por informi civitanojn en orienta kaj meza Eŭropo.

Verheugen burokrate kaj diplomate agnoskas ke ĉi tiu mencio [“native English speaking*], ŝajne diskriminacia, devintus esti pli bone formulita. Tamen laŭ Verheugen, la servo por orienta kaj meza Eŭropo, Tacis/Phare, ne diskriminaciis eĉ se ĝi postulis denaskan scipovon de la angla por oficisto kies tasko estas informi orient- kaj mezeŭropanojn. Fakte, eĉ se la angla estas la gepatra lingvo de la homo dungita, tiu homo havas plurajn aliajn kvalitojn, inkluzive la lingvajn pere de profunda kono de alia oficiala lingvo de la Unio.

* Denaska scipovo de la angla lingvo
Ĉu UEA en juĝafero?

Tiaj diplomataj respondoj fare de Eŭropa Komisiono pri lingva diskriminacio kolerigas anon de Eŭropa Parlamento Bart Staes. Dum la lastaj du jaroj, Dan Van Herpe, gazetara oficisto de Flandra Esperanto-Ligo, regule informas politikiston Staes pri novaj kazoj. Por Staes Eŭropa Komisiono estas hipokrita: Ĝi agnoskas ke postuli gepatran scipovon de la angla estas diskriminacia. Tamen ĝi nenion faras kontraŭ tiu praktiko de eŭropaj organizoj kiujn ĝi mem financas!

Staes ricevis la apogon de Laurette Onkelinx, belga ministrino pri egalaj ŝancoj, en oficiala respondo al siaj plendoj. Por esti denaska parolanto oni ja estu naskiĝinta en la koncerna lando. Oni do estu civitano de difinita membroŝtato, ne de iu ajn alia ŝtato, opiniis Onkelinx antaŭ jaro. Ŝajnas al mi ke la postulo esti denaska angla parolanto, malobservus la principon de nediskriminacio. Tamen dek monatojn post tiu klara respondo pri lingva diskriminacio, en novembro 2001, Laurette Onkelinx estis iom malpli apoga, ĉar la registara inspektservo ne disponas pri statistikoj kaj ne povas reagi al dunganoncoj pro manko de tempo.

Neklaraj respondoj de eminentuloj ĉe internaciaj organizoj tiom kolerigas defendantojn de naciaj lingvoj ke ili konsideras jurajn paŝojn.

En akordo kun la membraj asocioj, ni decidis komenci juran procedon kontraŭ la farantoj de diskriminaciaj dunganoncoj, klarigas Marceau Déchamps, ĝenerala sekretario de la asocio por la defendado de la franca lingvo, Le Droit de Comprendre.

UEA-prezidanto Renato Corsetti hezitas. Laŭ Corsetti juĝafero ne kongruus kun la pacema spirito de Esperanto. Ni disponas pri multaj informoj pri lingva diskriminacio. Anglalingvaj esperantistoj eĉ ĉeestas intervjuojn por ekscii ĉu internaciaj organizoj vere diskriminacias kontraŭ nedenaskaj parolantoj de la angla. Kaj se ne estos baldaŭ ŝanĝo ni rekonsideros nian sintenon.

Dafydd ap Fergus

[FORIGITA!: bildo]

Kofi Annan, la Ĝenerala Sekretario de UN. En 2001 UN ricevis la Nobelpremion por paco. Ĉu dum 2002 ĝi lingve diskriminacias?

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti, Prezidanto de UEA. La italo malgajas pro lingva diskriminacio fare de la internaciaj organizoj.

[FORIGITA!: bildo]

Vicprezidanto de UEA, Chong-Yeong Lee estas ŝokita de la kreskanta problemo de la lingva diskriminacio.

Tra la mondo

Esperanto diskonigata en Brazilo: La 2-a Monda Socia Forumo

Okaze de la 2-a Monda Socia Forumo en Porto Alegre (RS), de la 31-a de januaro ĝis la 5-a de februaro 2002, esperantistoj de la regiono aranĝis unikan reklamkampanjon por nia lingvo.

La 31-an de januaro, okaze de la malferma tago, ĉ. 50 mil homoj el Brazilo kaj aliaj mondopartoj partoprenis en dukilometra marŝado de la urbocentro de Porto Alegre ĝis la amfiteatro Pôrdo-Sol, loko de la malferma ceremonio de la Forumo, ĉe la bordo de la lago Guaíba.

La esperantistoj de la regiono venis en granda nombro, portis impresan kvanton da atentokaptaj slogan-afiŝoj kaj disdonis fald-foliojn.

La 1-an de februaro, en la sidejo de Asocio de Profesoroj de la Federacia Universitato de Rio Grande do Sul, esperantistoj kaptis la okazon por manifesti, partoprenante en la prelegaro Por Nova Babelo: tradukado kaj tradukistoj en “globala” mondo. La multnombraj ĉeestantoj ricevis faldfoliojn pri Esperanto.

La 2-an de februaro, ĉe Katolika Universitato en Porto Alegre, oni realigis nome de BEL kaj UEA la prelegon La Internacia Lingvo Esperanto kiel Instrumento de Subteno al la Paco kun ĉeesto de 120 homoj.

Okazis prelegoj: Kio estas Esperanto (Luiz Fernando Puhl), Kia estas Esperanto (Marcelo Stodoto, delegito); Esperanto en la Nuntempo (César Dorneles Soares); Esperanto kaj Interreto (José Alzemiro Pacheco) kaj Esperanto kaj la Paco (Maria da Glória Geyer, delegitino). Riĉan inform-materialon pri nia lingvo ricevis ĉiuj aŭskultantoj.

César Dorneles Soares

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj el Porto Alegre prezentis al 70 000 partoprenantoj de la Monda Socia Forumo modelan reklamkampanjon por Esperanto

La 18-a Aŭstralia Somerkursaro

La plej fora urbo de la mondo, izolita ĉe la okcidenta marbordo de Aŭstralio, Perto, gastigis de la 6-a ĝis la 18-a de januaro 2002 la 18-an Aŭstralian Somerkursaron de Esperanto kaj Jarkunvenon de AEA. Ĉeestis 60 partoprenantoj, inkluzive de d-ro Nguyen Vinh el Hanojo, Vjetnamujo, kaj germana kaj nederlanda amikinoj.

Ampleksa programo konsistis el ĉiutaga kurso je kvar niveloj, kun profesiaj instruistoj: Atilio Orellana Rojas, Penny Vos, Franciska Toubale kaj Marcel Leereveld.

Posttagmeze, krom plua kurso por la komencanta grupo diaspora, okazis kantado, preparado por ekzamenoj je baza kaj meza niveloj kaj Cseh-seminario ‘A’.

Belartaj konkursoj (aktora kaj muzika) inter la provincoj de Aŭstralio bone distris dum du vesperoj. Eblis ankaŭ ekskursi per ŝipo sur la rivero Cigno kaj per tramo tra la freŝaj kaj historiplenaj urbo kaj parko, antaŭ ol viziti kaj esti enkarcerigita en la malnova fantomplena malliberejo de Fremantle!

Oni profitis interesajn paroladojn de Atilio Orellana Rojas pri Indiĝenaj Dialogoj, de Kep Enderby, la antaŭa Prezidanto de UEA, pri Oceanio kaj de d-ro Ralph Harry, eksa aŭstralia ambasadoro ĉe Unuiĝintaj Nacioj. Viktorio gajnis la ŝildon por aktorado kaj Kvinslando la ŝildon por kantado. Du ruĝaj rozplantoj por paco kaj amikeco estis plantitaj ĉe la loĝejo, Kolegio S-ta Georgo de la Universitato de Okcidenta Aŭstralio.

Dum la jarkunveno de AEA la membraro akceptis la proponon de la estraro starigi elspez-prioritatojn por 2002 sub tri rubrikoj: Informado, Instruado kaj Eksteraj Rilatoj kiu inkluzivas la novan komisionon pri Oceanio.

Pro nuntempa manko de homfortoj en Tasmanio la estraro akceptis la inviton de Viktorio okazigi la 19-an Aŭstralian Somerkursaron de Esperanto en januaro 2003, sed prefere en alia urbo ol Melburno por ebligi varbadon de novaj interesotoj.

Jennifer Bishop

Fama korea gazeto

La 28-an de januaro 2002 la fama korea gazeto Joong Ang Ilbo, aperanta ĉiutage en eldonkvanto 2 300 000 ekz., favore traktis Esperanton. En la artikolo estas intervjuo kun Lee Jung-kee el la Esperanta Kultura Centro en Myeong-dong.

Argentina retkurso

Tri monatojn post la interreta apero de Kurso de Esperanto por hispanparolantoj ĉe <http://www.institutoesperanto.com.ar> (Argentino), pli ol 800 personoj vizitis ĝin. Ĝi estas tute senpaga, kaj konsistas el 15 lecionoj.

En Meksiko ok gelernantoj de Luis Cordova (<l...@hotmail.com>) jam deziras korespondi tutmonde. Pluraj el ili havas retadreson. Klarigoj de Luis: Kiel en la ĉiutaga vivo oni dialogas, la kurso enhavas multajn demandojn kaj respondojn, kaj multajn dialogojn. En la unuaj dek lecionoj oni substrekas la vokalon sur kiun iras la akcento, kun la celo ke la lernanto akiru korektan prononcadon. Ekde la oka leciono oni instigas la lernanton komenci internacian korespondadon. Tiucele la lecionoj entenas leterfragmentojn. Por tiuj, kiuj havas dubojn, grupo de kompetentaj instruistoj estas preta klarigi ĉiujn demandojn.

Pro la senpageco kiu ajn rajtas elŝuti la lecionojn kaj presi ilin por si mem aŭ por instrui Esperanton en klasĉambroj kaj per korespondado.

(H. Masson - Esper-inform)

Malfrue en Madrido

Kvankam iom malfrue, la 23-an de januaro 2002, oni tamen festis en Madrido, Hispanio, la kutiman Zamenhof-Tagon. Amase partoprenis samideanoj el Madrido, Valjadolido, Valencio, kaj eĉ unu ĉeĥino.

La etoso estis tre agrabla, kaj fine de la tagmanĝo la esperantista koruso “Verda Stelo”, sub la gvidado de Pedro Vilarroig kaj Laura Carballo donacis al la ĉeestantoj belegajn kantojn.

Matene okazis Estrarkunveno de Hispana Esperanto-Federacio, kie oni traktis kelkajn gravajn punktojn, inter kiuj plibonigo de la retaliro de HEF, eldono de la Hispana-Esperanta vortarego de Fernando de Diego, kiu estos unu el la plej grandaj kaj elstaraj (pli ampleksa ol PIV), pri la ŝanĝo de la UEA-ĉefdelegito, gravaj venontaj E-kongresoj en Hispanio, centjariĝo de la E-asocioj hispana kaj valencia.

Augusto Casquero

Muzeo en Samarkando

Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro troviĝas en la centra urba parko en la antikva 2500-jara urbo Samarkando en Uzbekio. Ĝi estis inaŭgurita en 1986, la Internacia Jaro de Paco, kaj ĝiaj organizintoj kaj ĝisnunaj prizorgantoj (sur la foto) estas lokaj esperantistoj — aktivuloj de Samarkanda Esperanto-Klubo de Interpopola Amikeco.

La Esperanto-sekcio prezentas materialojn pri la internacia E-movado kaj ties grava rolo en proksimigo de diverslandaj kulturoj, en interkomprenigo, interkonigo kaj amikigo de la homoj surbaze de neŭtrala lingva fundamento.

Reta kontakto: p...@samarkand.uz

Ganao, Togolando, Benino

Jen impresoj pri mia unua kontakto kun Afriko, el la vojaĝo, okazinta de la 20-a de decembro ĝis la 10-a de januaro 2002. Homamasoj en polvaj stratoj, junaj homoj, viroj, virinoj, ridetantaj, kun bele rekta dorso, kolorplene vestitaj, en bazaro oni vendas nekonatajn mirindaĵojn, same multkolorajn kaj multodorajn. Homoj en plenŝtopitaj taksioj, aŭtobusetoj. Trafiko brua kaj timige ĥaosa sed ŝajne ne pli danĝera ol en Eŭropo. Kaj tuj je la alveno, kiel ĉiam poste, la bonvenigo de junaj aktivuloj, scivolaj pri la eksterlanda vizito.

Antaŭkongreso en Ganao, kongreso en Togolando, postkongreso en Benino. Sekvas vizitoj, priparoloj, kunvenoj. Mi aŭdas pri sukcesoj kaj malsukcesoj, pri esperoj kaj seniluziiĝoj, pri ebloj kaj malhelpoj, pri idealismo kaj profitemo, pri kunlaboro kaj kvereloj, pri ekstreme malfacilaj vivkondiĉoj kaj pri iluzioj pri la eŭropa ‘paradizo’. Mi parolas kun lingve spertaj homoj kaj klopodas paroligi komencantojn. Mi renkontas multajn virojn sed bedaŭrinde multe malpli da virinoj. Oni rakontas al mi pri la historio kaj pri la nuna Afriko, pri honesteco kaj korupto. Ni interŝanĝas donacojn, leterojn, mesaĝojn.

Dankon al ĉiuj kiuj amike, afable, pacience akompanis, helpis, konsilis kaj protektis la gastojn.

Indas viziti Afrikon, indas kontakti kaj ekkoni afrikajn esperantistojn, indas apogi iliajn klopodojn.

Agnes Geelen

E-afiŝoj en Pollando

Dum la tuta februaro 2002 sur 400 eksteraj tabuloj en la plej grandaj polaj urboj oni prezentis afiŝon de Paulina Orlowska titolitan “Ĉu vi parolas Esperanton?”

La verkon oni vidis ankaŭ sur 30 mil senpagaj poŝtaj bildkartoj distribuitaj en publikaj lokoj. La projekton realigis Ekstera Galerio AMS kaj iniciatis ĝin la firmao AMS S.A. Ĝi celas subteni artajn agadojn ekster la tradiciaj galerioj kaj muzeoj.

Stanisław Mandrak

Expolangues 2002

Temas pri ĉiujara lingvo-ekspozicio. Kvankam ĝi estas komerca (kaj do multekosta), Espéranto-France (UFE: Unuiĝo Franca por E-o) de multaj jaroj partoprenas ĝin.

Ĝi okazis de la 30-a de januaro ĝis la 2-a de februaro 2002. Kiel kutime, la budon pagis UFE, dum deĵoris JEFO-anoj (JEFO = junulara sekcio de UFE).

Ĉi-jare estas du notindaĵoj: la ĉeesto de la verkisto Georges Kersaudy, kiu aŭtografis sian novan libron Langues sans frontières - A la découverte des langues de l’Europe / Lingvoj sen landlimoj — Malkovre al la lingvoj de Eŭropo. La unuan fojon ni proponis kompakt-diskon “Esperantorama”, kiun realigis Xavier Godivier (vidu ĉe http://esperanto-panorama.free.fr). — Kiuj konkludoj? Okazis kutimaj aferoj: kontaktoj kun vizitantoj, probabla tuja kresko de la aliĝ-petoj ĉe la ret-kurso, ktp. Kompare kun la lastaj jaroj ŝajnas al pluraj el ni, ke pli granda proporcio de la vizitantoj estis tre interesitaj (aŭ almenaŭ la deĵorintoj “sentis” ilin tiaj).

Laurent Vignaud

Unika libro pri arto

En la Nacia Muzeo de Danio (Kopenhago) la 8-an de februaro 2002 estis prezentita kaj transdonita al la dana Reĝa Kronprinco la ĵus eldonita unike bela libro pri la mondkonata dana skulptisto Jesper Neergaard, kun longa televida intervjuo.

La 450 fotoj, plej multaj koloraj, kaŭzas vere profundan, estetikan ĝuon por ĉiu, kiu rigardas ilin. Sur la paĝo 15 estas menciita Esperanto kaj troviĝas en ĝi fotoj de du monumentaj skulptaĵoj, donacitaj al Esperanto.

Jesper Neergaard, filo de la iama vicprezidanto de Akademio de Esperanto d-ro Paul Neergaard, estas estrarano de la “Fondaĵo Ivo Lapenna”. En 1987 — la 100-jara datreveno de Esperanto — lia granda marmora skulptaĵo “La Espero” kun la enskribo “Por Monda Komunikado - En Paco kaj Libero” estis starigita kaj inaŭgurita sur la Esperanto-Placo en Graz, Aŭstrio, de prof. d-ro Ivo Lapenna kaj la urbestro. La ideo, nomo kaj teksto estas de Ivo Lapenna.

Dum la UK en Zagrebo, Kroatio, 2001, plia granda skulptaĵo “La Futuro” kun la sama enskribo kiel tiu de “La Espero” estis starigita kaj inaŭgurita sur la Kennedy-Placo fare de d-ro Louis Zaleski-Zamenhof, prof. Reinhard Selten kaj la urbestro. La ideon, nomon kaj tekston donis Ivo Lapenna jam komence de la 80-aj jaroj.

Birthe Lapenna

La Saenzpenja EK

La 15-an de decembro 2002 la Saenzpenja E-klubo en Argentino faris plurajn aktivecojn.

En la urbocentro ĝi surstrate disdonis informilojn, en provincaj ĵurnaloj aperis informaj artikoloj, la klubanoj vizitis la placon kaj la avenuon Esperanto kaj poste okazigis noktan kunfratigan renkontiĝon en loka restoracio.

Estis disdonitaj atestiloj al la lernantoj de E-kurso por progresantoj, oni legis mesaĝon de la UEA-komisiito por Ameriko Atilio Orellana Rojas pri aktivado kaj celoj de la komisiono.

Post la 49-a Argentina Kongreso de Esperanto en 1988, surbaze de iniciatoj kaj monhelpo de lokaj esperantistoj, la strato kaj la placo Esperanto estis nomumitaj helpe de la tiama urbestro.

Pro jaroj la monolito difektiĝis kaj estis ŝtelita la bronza tabulo (kiu aperas en la verko Monumente pri Esperanto).

Post plendoj la registaro renovigis la placon kaj la 21-an de oktobro 2001, la nuna urbestro d-ro Carim A. Peche, oficiale re-inaŭguris la Placon Esperanto. Estis konstruita nova trotuaro ĉirkaŭ la placo kun nova lum-sistemo, kaj starigita nova tabulo kun la nomo de la placo (sur la foto).

La membroj de la klubo ĉeestis la ceremonion kaj kun verda standardo (sur la foto kun la urbestro Carim Peche) memorigas pri la solena momento.

Rubén T. Diaconu Tkachenco

Kuba E-Festivalo

De la 28-a de novembro ĝis la 1-a de decembro 2001, en la apudmara kampadejo Celimarina renkontiĝis kvardeko da esperantistoj el la filioj en Havano, Sancti-Spiritus, Camagüey, Bayamo kaj Santiago de Cuba.

La varia programo engaĝis ĉiujn en interesajn temojn kaj artajn prezentojn, kiuj bildigis la rektajn rilatojn inter Esperanto, kulturo kaj lingvo.

Maritza Gutiérrez prelegis pri Raymond Schwartz, Cirilo Ramos pri kuba kuirarto, la rondan tablon pri E-kulturo gvidis Norberto Díaz. Okazis interesaj ludoj, lotumado, promenado tra Havano, konkursoj pri teatraĵoj, proverboj, historio de Esperanto, deklamado, distra tempo por plezurigi sin ĉe la strando.

La ĉefa temo rilatis al la Esperanta kulturo, pri kiu okazis debato dum la ronda tablo. Je la fino ĉiuj karnavale dancis kaj rondiris la salonon. La postaj komentoj kaj opinioj atestas pri la graveco de tiaj eventoj, kiuj stimulas la utiligon de Esperanto.

Recenzo

Zur Geschichte des Deutschen Arbeiter-Esperanto-Bundes in Leipzig (Westsachsen) Teil I. und II.

Ino Kolbe (1914–). Redaktita kaj komentita de Detlev Blanke. Landesverband Sachsen des Deutschen Esperanto-Bundes e. V. Leipzig 1996. 64 + 11 + 135 + 26 p., 21 cm.

Dum la 20-aj kaj 30-aj jaroj de la 20-a jarcento Esperanto entute ĝuis sian plej fortan ekspansion. Tio des pli validas por la laborista Esperanto-movado kiu tiam tre rapide kreskis, febre agitadis — kaj interne ideologie batalis.

Ĉi tiu germanlingva verko nin mergas en tiun fascinan epokon, pli precize en la germanan urbon Leipzig [lajpcik] kaj ties regionon, unu el la ĉefaj centroj de la laborista esperantismo — sendube la plej vigla. Laŭ la intenco de la geaŭtoroj tiu libro ne estu konsiderata historia studo aŭ analizo, sed pli ekzakte kontribuo, baze de vasta dokumentaro, al iam verkota plena historio de la laborista Esperanto-movado en Germanio.

La prezentitaj dokumentoj vere imponas. Ilin pacience kolektis, post multjara esplora laboro, Ino Kolbe, filino de Reinhold Voigt, unu el la fondintoj de la Germana Laborista Esperanto-Ligo. Tiu historia materialo devenas el pluraj arĥivoj, jarkolektoj de lokaj laboristaj gazetoj, diversaj laboristaj Esperanto-revuoj kaj personaj rememoroj de iamaj aktivuloj. Ino Kolbe parte enkondukas la verkon kaj havigas bazajn tekstojn, Detlev Blanke siaflanke kohere ordigis la tuton, skizas historian fonon, sobre komentas la eventojn kaj abunde provizas la tuton per precizaj fontindikoj.

La unua parto jam aperis en 1991 kaj pritraktas la periodon de la komenco ĝis 1924. Ĝi unue dokumentas pri la estiĝo, en Leipzig, de la laborista Esperanto-Societo “Frateco” (1910) kaj pri iom surprizplena fondo, ankaŭ en Leipzig, de la Germana Laborista Esperanto-Ligo (1911). Ambaŭ revoluciemaj organizaĵoj estis malfide observataj far la policaj instancoj, pri kio atestas pluraj “sekretaj” policaj raportoj. Post la unua mondmilito kaj la estiĝo de Sovetunio (1917) tiu revoluciemo radikaliĝis: anarĥiistoj, socialistoj kaj komunistoj pseŭdofrate klopodis kunlabori en la ĵusfondita Sennacieca Asocio Tutmonda (1921), en kiu i.a. la Leipzig-anoj Otto Bässler kaj Walter Kampfrad, ambaŭ komunistoj, poste ludos gravan rolon. Ekde tiu epoko du lokaj laboristaj gazetoj, la socialdemokrata Leipziger Volkszeitung (LVZ) kaj la komunista Sächsische Arbeiter-Zeitung (SAZ) tre ofte aperigis artikolojn kaj informojn pri la ekfloranta laborista Esperanto-movado.

Kiam en 1923 ĉiu porkomunista agado estis oficiale malpermesita, Otto Bässler kaj Walter Kampfrad lerte sukcesis eldoni, dum dek monatoj, la gazetaspektan revuon Völkerspiegel (spegulo de popoloj), kiun oni sendis al ĉiuj abonintoj de la tiam malpermesita SAZ. Völkerspiegel verŝajne estas unikaĵo en la historio de Esperanto: nacilingva revuo por ne-esperantista publiko, ekskluzive kun artikoloj tradukitaj el (engaĝitaj) Esperanto-revuoj kiel ekz. Sennacieca Revuo kaj Nova Epoko, aŭ havigitaj pere de Proletarischer Esperanto-Pressedienst (proleta Esperanta gazetara servo), alia tre sukcesa iniciato de la Leipzig-a laborista grupo. Völkerspiegel evidente estis ege suspektinda al la oficialaj instancoj, kio legiĝas en deko da konfidencaj policaj raportoj, kun enhavo tikle instrua.

La dua parto redaktiĝis en 1996 kaj koncernas la periodon de 1925 al 1933, do ĝis la brutala malpermeso far la nazia reĝimo. Tiuj jaroj montras konsiderindan kreskon de la laborista Esperanto-movado entute, kio aparte vidiĝis en la streĉa, ofte publika aktiveco de la Leipzig-anoj. Ankaŭ pli kaj pli manifestiĝas iu ideologia disiĝo inter la socialdemokrata kaj komunista tendencoj ene de la grupoj. Sub influo de la eventoj en Sovetunio, de la tumulta politika situacio en Germanio... kaj de la nova utopiflara sennaciisma idearo en SAT, la ideologia antagonismo pliakriĝis kaj fine kondukis al aperta krizo, jam forte sentebla dum la 9-a SAT-Kongreso en Leipzig (1929). Pri tiu kongreso la verko abunde prezentas tre detalajn, ĉiutagajn artikolojn el la rivalaj gazetoj LVZ (socialdemokrata) kaj SAZ (komunista). Leginda ekzemplo de kompara politika literaturo! En 1930 okazas skismo en la Leipzig-a grupo: la socialdemokratoj eliĝas kaj fondas propran socialistan Esperanto-grupon, konsiderinte la ekzistantan filio de Moskvo. Sub impulso ĉefe de la Leipzig-anoj Otto Bässler kaj Walter Kampfrad aperas samjare la komunisme orientita revuo Internaciisto kiel alternativo al Sennaciulo de SAT kaj fondiĝas la sovetagermana “Eldon-Kooperativo de Revolucia Esperanto-Literaturo” (EKRELO), vere eldon-fekunda entrepreno. La samaj Leipzig-anoj ludis kernan rolon en 1932 ĉe la fondo de la skisma “Internacio de Proleta Esperantistaro” (IPE), opozicie al SAT.

En diversaj “Aldonoj” plej okulfrapa estas longega listo de ĉiuj artikoloj, raportoj kaj sciigoj aperintaj en la lokaj gazetoj SAZ kaj LVZ ĝis 1932: atesto pri la tiutempa eksterordinara vigleco de la laborista Esperanto-movado.

Resume, verko kun riĉa materialo, sperte prezentita, kiu plurrole kompletigas aŭ nuancas jam ekzistantajn historiajn studojn pri la sama epoko kiel ekz-e Historio de SAT 1921-1952, Historio pri la skismo en la laborista Esperanto-movado (H. Platiel), Vivo de Lanti (E. Borsboom) kaj La danĝera lingvo (U. Lins).

Alberto Fernández

Loke

MAKEDONIO: la 2-an de februaro 2002 en Prilep, Makedonio, kun sukceso finis la A-kurson de Esperanto por komencantoj junulara grupo, kiun gvidis Viktor Galeski de la 8-a de septembro 2001. Antaŭ trimembra ekzamenkomisiono sukcese ekzameniĝis kvin gekursanoj. Sur la foto: la ekzamenkomisiono kune kun la gekursanoj (de maldekstre): Metodi Galeski, Gordana Jankuloska, Lidija Mrgeska, Aleksandar Pavloski, Aleksandar Veljanoski, Miodrag Stambolĝiev, Viktor Galeski kaj Daniela Mirĉeska.

SVEDIO: Sveda Esperanto-Federacio lanĉis novan informfolion en la sveda lingvo, kiu komplementos la membrogazeton La Espero per rapidaj kaj mallongaj informoj. Nomata Esperanto JUST NU (Esperanto ĝuste nun) ĝi estas nur unu folio A4 (kun preso ambaŭflanke). La celo estas, ke ĝi aperu ofte kaj informu koncize pri lokaj, naciaj kaj internaciaj Esperanto-eventoj. Eblas elŝuti ĝin senpage ĉe www.esperanto.se/justnu, sed ankaŭ aboni al elektronika aŭ papera versio, havebla kontraŭ afrankokosto. Ĝis nun aperis tri numeroj, la lasta komence de januaro 2002.

GREKIO: Greka Esperantujo havas novajn retpaĝojn ĉe http://www.esperanto.gr, kreita de Efthimios Mavrogeorgiadis.

MONGOLIO: La 5-an de januaro 2002 la reprezentantoj de la Mongola Esperanto-Asocio, Mongola Esperanto-Ligo, Mongola Esperanto-Junulara Organizo kaj Mongola Esperanto-Centro kunsidis kaj diskutis pri la nuna situacio de Mongola Esperanto-movado. Fine ili decidis unuigi la Esperanto-organizojn sub la komuna nomo “Mongola Esperanto-Asocio” kaj subskribis la komunan “Kvarflankan kontrakton”.

La kunveno elektis sinjoron Ch. Dogsuren kiel prezidanton, sinjorinon O. Oyuntsetseg (eksprezidanto de malnova MEA) kiel vic-prezidanton kaj sinjoron Ch. Enkhee kiel ĝeneralan sekretarion de la nova Mongola Esperanto-Asocio. Elektitaj estis ankoraŭ ses aliaj estraranoj.

MOSKVO: Unu el la TTT-ejoj pri la Moskva metropoliteno havas dank’ al la klopodoj de Valentin Melnikov, Esperanto-paĝon! Veturonte al Moskvo, unue konsultu la adreson: http://metropoliten.newmail.ru/useesper.html. Ĉu ne imitinda iniciato?

VATIKANO: En la TTT-paĝoj de Radio Vatikana aperis elsendoj ankaŭ en Esperanto: www.vaticanradio.org. Radio Vatikana kunlaboras kun IKUE kaj trifoje semajne informas en Esperanto pri la vivo de la eklezio kaj agado de la kristanoj en la mondo.

TOGOLANDO: La 9-a kongreso de Unuiĝo Togolanda por Esperanto (UTE) okazis de la 27-a ĝis la 31-a de decembro en Kolegio Notre Dame du Lac en Togoville kaj kunvenigis partoprenantojn el Benino, Belgio, Ganao, Ebura Bordo, Italio, Niĝerio, Ĉinio kaj Togolando. UTE estas kultura asocio neprofitodona. Tiu ĉi LA de UEA, kun 250 anoj, estas ankaŭ membro de la Federacio Togolanda de Asocioj kaj Kluboj Uneskaj.

KOLOMBIO: La 7-a Kolombia Kongreso okazis de la 10-a ĝis la 12-a de novembro 2001 en la pitoreska vilaĝo Fusagasugaj. Kvardeko da plejparte junaj partoprenantoj sekvis prelegojn kaj artan programon en la universitata teatro. En diskutrondoj, kiujn ĉeestis ankaŭ multaj junaj komencantoj, oni pridiskutis la ĉefan kongrestemon Taŭgaj strategioj por la disvastiĝo de Esperanto.

Kuriozaĵo el Rio

La sidejon de Kultura Kooperativo de Esperantistoj en Rio-de-Ĵanejro vizitis ekslernanto, kiu restis for de la movado pli ol 10 jarojn. Kial li revenis? Ĉar li resopiris pri nia lingvo kaj movado. Sed kiu estis la kialo de tiu resopiro?

Nuntempe li laboras en la civila policejo de Rio-de-Ĵanejro, ĉe informadika departemento, kiu havas kiel ĉefan celon esplori pri komputilaj piratoj. En la pasinta aŭgusto gravega brazila banko denuncis al la polico ke iu eniris la sistemon de la banko kaj forprenis R$ 0,50 de ĉiu deponanto. Forpreno de R$ 0,50 de ĉiu kliento tamen rezultigis la sumon de 15 milionoj!

Tiu “pirato” estis nur 14-jara junulo kaj pro tio li faris la transigon — al la konto de sia patro. La polico esploris la aferon kaj malkovris lin. Sed nun venas la kurioza flanko de la afero: la instrukcioj de la programo por eniri en la sistemon de la banko estis kodigitaj en — Esperanto! Malbonaĵo por la “pirato” estis ke la policisto, kiu esploris la aferon, konis nian lingvon! Tamen okazis nenio al tiu junulo, ĉar li estas nur 14-jara kaj pro tio laŭ la brazila leĝo nerespondeca. Sed antaŭ la liberigo li multe helpis la policistojn aktualigi kelkajn programojn de la komputiloj, laŭ li ne tre modernajn.

La okazintaĵo memorigis la policiston ke li iam lernis Esperanton kaj li resopiris pri la lingvo kaj la movado, kaj denove kontaktis nin en la Klubo.

Aloísio Sartorato

Fake

VIKIPEDIO: Por krei veran kaj aktualan E-lingvan enciklopedion per komuna laboro Chuck Smith el Usono, Jerry Muelver, Stefano Kalb kaj aliaj helpantoj lanĉis interretan projekton ĉe http://eo.wikipedia.com/. La kvanto de pretaj artikoloj/paĝoj kreskas de tago al tago, ĝi jam superas 150! La ĉefa avantaĝo de la projekto estas, ke ĉiu povas aldoni kapvortojn kaj tekstojn rekte en la reto kaj senpage uzi la komunan verkon.

BICIKLISTOJ: Biciklista Esperantista Movado Internacia (BEMI) estas faka sekcio de TEJO. Vi trovos en la TTT-ejo <http://purl.org/net/bemi> bazajn informojn pri BEMI kaj pri ĝiaj venontaj karavanoj. Ekz. nun aperas informoj pri la “alta karavano”, kiu okazos inter Francio kaj Italio, okaze de la venonta Internacia Junulara Festivalo en Italio. En la TTT-ejo <http://purl.org/net/biciklo> vi trovos ankaŭ la multlingvan Biciklo-vortprovizon, kiu estas nun en 8 lingvoj: la angla, Esperanta, finna, franca, germana, itala, rusa kaj ukraina. La vortareto estas utila ne nur por esperantistoj, do ĝi povas allogi biciklistojn al Esperanto kaj al BEMI.

ESPERANTA TELEVIDO: La Sekretario de ERA Giorgio Pagano prezentis pasintjare, al partoprenantoj de IJF 2001 en Bolsena (Italio), iniciaton pri la ebloj elstarigi “E-Tv”, t.e. informan programon en televida formo, dissendotan per TTT de interreto. ERA alvokas esperantistojn kiuj intencas kunlabori, do reĝisorojn, aktorojn, redaktorojn k.s. mesaĝi al <e...@esperantio.org>.

PASPORTA SERVO estas libreto kiu listigas adresojn kie esperantistoj povas gasti senpage. Eldonas ĝin TEJO. La eldono 2002 enhavos pli ol 1220 gastigantojn en 82 landoj.

TELEVIDO: Kroata Televido filmis elsendon pri Esperanto-edzperanto kaj elsendis ĝin la 14-an de februaro 2002. La elsendo estis filmita en la ejoj de Kroata Esperanto-Ligo. La ĉefa gasto estis la juna d-rino Ella Medvedova kiu dum la UK-dancado sur la ĉefplaco renkontis sian estontan kroatan fianĉon Rajko. Oni filmis ankaŭ plurajn fotojn de la UK, inkluzive la dancadon sur la placo.

FERVOJISTOJ: La 54-a Kongreso de IFEF okazas inter 2002.06.01-07 en Plovdiv, Bulgario. En la programo troviĝas la kutimaj fakaj, sed ankaŭ distraj programeroj kaj ekskursoj. Pliaj informoj kaj aliĝo ĉe: LKK de 54-a IFEF-Kongreso, Centra Poŝto, pk. 455, BG-4000 Plovdiv, Bulgario, Rete: b...@bbf.bg

Persone

JANSEN: Dum kelka tempo vakas posteno de profesoro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo. Ne estas facile trovi iun por okupi tiun (minimuman kaj ne vere salajratan) postenon. La estraro de la Universitato nun decidis nomumi Wim Jansen ‘universitata instruisto’ pri interlingvistiko kaj Esperanto. Jansen, specialisto pri la eŭska, ankoraŭ laboras pri doktoriĝa disertaĵo, kaj tial ne povas esti nomumita profesoro.

BINDA: Esperantistoj de la urbeto Cittiglio (Maĵora lago) partoprenas en la komitato kiu prizorgas festojn de la centjara datreveno de la naskiĝo de Alfredo Binda, la fama biciklisto.

SCHMITT: la 11-an de januaro 2002 la regiona gazeto DNA (Dernières Nouvelles d’ Alsace) publikigis preskaŭ tutpaĝan artikolon pri Esperanto de profesoro Bruno Schmitt, TAKE-ano, matematikisto, eksa direktoro de la Scienca Fakultato de Comar: Post unika valuto, jes al komuna lingvo.

MESIĈ: La kroata prezidento Stjepan Mesiĉ lige al la 67-a Internacia Kongreso de Blindaj Esperantistoj akceptis delegacion de kroataj blindaj esperantistoj. Gvidis ĝin Antun Kovaĉ, la nuna prezidanto de la Kroata Asocio de Nevidantaj Esperantistoj. En la delegacio estis ankaŭ profesoroj Boris Topaloviĉ kaj Tomislav Karloviĉ.

TAKEHARA: De multaj jaroj prof. José Takehara daŭrigas sian disvastigon de Esperanto tra Japanio. Ĉiujare li havas novajn universitatajn studentojn pri lingvoj, kiuj serĉas interretan korespondadon kun gejunuloj tutmonde. (Anonceto venontnumere).

NOMURA: La premio nomita laŭ la patro de japana movado, la Premio Ossaka por 2001, estis aljuĝita al s-ro NOMURA Tadatuna, loĝanta en la gubernio Kumamoto. Unu el liaj meritoj estas la kompilo de “Japana-Esperanta Terminaro de Biologio” en 1988, la alia estas la movada kontribuo al lia distrikto, kulmininta en la organizado de la 87a Japana E-Kongreso en la urbo Kumamoto, kiel la sekretario de la LKK.

YOUNG-TAE: Profesoro Young-tae, docento en la Universitato de Dankook, kiu instruas Esperanton ĉiujare al 500 studentoj kaj prizorgas la interretan radion “Esperanto-Radio-Interreta”, sendis gratulleteron al la nova prezidanto de la Eŭropa Parlamento en kiu li diras i.a. ke li aparte ĝojus se s-ro Cox sukcesus solvi la lingvan problemon en Eŭropo, pri kiu li eksciis tra revuoj en Esperanto, per uzo de komuna neŭtrala lingvo kiu respektus la proklamitan egalecon de la naciaj lingvoj. Tiu solvo povus ankaŭ esti modelo por la tuta mondo kiu same pli kaj pli bezonas novan pli justan lingvan ordon, laŭ la vortoj de d-ro LEE Chong-Yeong, la eksprezidanto de UEA.

Forpasoj

Ladislav FIALA (1922-2001) el Podebrady (Ĉeĥio) mortis la 25-an de novembro 2001 en Katowice (Pollando), dum vojaĝo. Aktiva por Esperanto dum 43 jaroj, li organizis 17 internaciajn renkontiĝojn, i.a. 14-foje Verdan Ŝak-olimpikon, laste la renkontiĝon “90 jaroj de Esperanto en Podebrady”.

Giselle (Ĝiĝi) HARABAGIU (1913-2001), UEA-membro ekde 1929, forpasis la 1-an de decembro en San-Francisko. Honora kaj dumviva membro, ŝi kunorganizis E-kongresojn kunlabore kun sia frato Henriko (1906-?), kies memoron ŝi eternigis starigante en 1959 fonduson “Pokalo Harabagiu” por honorigi “Novajn Talentojn” en Belartaj Konkursoj de UEA. Diplomita Cseh-metoda instruisto kaj dumviva membro de ELNA.

H. A. de HOOG (1910-2001), akademiano, estro de la sekcio pri gramatiko ekde 1972, prez. de Kristana Esperantista Ligo Internacia kaj de ties nederlanda sekcio, aŭtoro de Du malsanoj en Esperanto kaj aliaj E-libroj.

Jean-Paul HUMBERSET (1912-2001?), dum jardekoj delegito en Neuchatel (Svislando), forpasis lastatempe.

Zdenka IVEK (1919-2001), antaŭe delegito pri matematiko kaj fiziko, edukinta multajn generaciojn de esperantistoj en Varazdin (Kroatio), forpasis en julio 2001.

Herminia KIRKERUP de Fernandez (1915-2001) forpasis en Kordobo, Argentino, la 31-an de decembro. Aktiva esperantistino dum pli ol 50 jaroj, membro de UEA kaj IEI-ILEI, docento en publikaj lernejoj, instruisto de argentinaj esperantistoj kaj prezidanto de AEL kaj KEA.

Linde KNÖSCHKE (1936-2001) forpasis la 10-an de decembro. Multjara estrarano de GDR-EA, aganto por la scienc-teknika apliko de la lingvo, aŭtoro de sociologiaj studoj.

Suus MABESOONE-VISSER (1912-2002), dumviva membro, forpasis en Schagen (Nederlando) la 23-an de januaro.

Olego KUZNECOV (1965-2001), esperantisto ekde 1988, pereis en aŭtomobila akcidento. Talenta E-instruisto precipe al infanoj. Li eldonis sep kajerojn de “Rusia Esperanto-Gazeto”.

Ĥristo MANOLOV (1915 -2001), fondinto de E-societo “Ĥristo Kozlev” en Polski Trambeŝ, Bulgario, instruisto, membro de BES kaj MEM, mortis la 23-an de novembro.

Ingemar NORDIN (1914-2002), iama delegito pri pedagogio, forpasis la 15-an de januaro en Stokholmo.

Dudley PARKINSON (1919-2001), delegito en Hobart (Tasmanio, Aŭstralio) kaj FD pri geofiziko, mortis la 12-an de oktobro.

Ivo PEYRAUT (1934-2002) mortis la 5-an de januaro. Prezidanto de SAT, unu el la fondintoj de “Radio Libertaire” (Liberecana Radio), aŭtoro de la libro “Radio Libertaire - La Voix sans maître” (Liberecana Radio - la Voĉo sen mastro), multjara funkciulo de Laborista E-Movado.

Josifa RABINO (1926-2001), delegito kaj fakdelegito pri dietiko en Hajfa, Honora Membro kaj Patrono de TEJO, forpasis la 15-an de decembro, nelonge post sia 75-jariĝo.

Bep SLÖSSER-BRESLER (1908-2001), dumviva membro de UEA, mortis la 10-an de januaro 2002 en Gorinchem (Nederlando), kie ŝi estis delegito seninterrompe dum 70 jaroj, de post sia esperantistiĝo en 1927.

Milan ZVARA (1933-2002), elstara slovaka esperantisto, prezidanto de SKEF, fakdelegito, ĝenerala sekretario de Monda Turismo, skolto, naturamiko kaj mikologo, multjara kaj senlaca organizanto de E-lernejoj kaj turismaj kaj mikologiaj renkontiĝoj en Slovakio kaj naturamikaj ekspedicioj al foraj landoj de la mondo, mortis la 30-an de januaro en Poprad.

GRATULON!

Ŝindo Seitaro, konata japana esperantisto, 100-jariĝos la 14-an de marto 2002. Elkoran gratulon!

Revuo Esperanto 2002 4

Vi trovos...

en la aprila numero pluan kolekton da artikoloj, kiujn sukcesis por vi rikolti, selekti kaj eble iom kombi via redaktoro, atente aŭskultante viajn reagojn, opiniojn kaj konsilojn (vidu la leterkeston)...

Estas agrable konstati, ke “niaj gustoj” kaj ideoj estas similaj, do ke ni estas “samideanoj”. Dankon al tiuj, kiuj kontribuis, skribis aŭ konsilis, al tiuj, kiuj organizis, varbis, prelegis aŭ instruis, sed ankaŭ al tiuj, kiuj eble nur atente legis kaj almenaŭ mense kunestis kaj subtenis... Dankon ankaŭ por la gratuloj kaj bondeziroj. Via redaktoro sincere reciprokas ilin!

Malferme

Lerni Esperanton por praktike uzi ĝin

Ivo Osibov

Kial iu lernus Esperanton? Por uzi ĝin, por havi utilon de ĝia kono. Ju pli da homoj parolas la lingvon, uzas ĝin en la ĉiutaga vivo, por la plej diversaj celoj, des pli utila ĝi estos por ĉiu el ili.

Kiel pligrandigi la nombron da parolantoj? Per instruado. Kiel pligrandigi la nombron de instruatoj? Informante la publikon pri la lingva problemo en la internacia vivo, pri la ekzisto de la internacia lingvo kiel solvo, pri ĝia utiligebleco, pri atingoj realigitaj per ĝi sur la plej diversaj kampoj de la homa vivo.

Ne hazarde la Strategia Laborplano de UEA 2001-2010 fiksas kiel tri ĉefajn agadkampojn: informadon, instruadon kaj utiligadon. Ili estas forte ligitaj inter si, intense interplektitaj.

Nur kiom eble plej vasta praktika utiligo de Esperanto sur ĉiuj kampoj de la homa vivo povas esti efika evidentigo de ĝia utileco. Kaj tial motivo por pli vasta lernado. La homoj trovu ion valoran kaj interesan per sia uzado de la lingvo — diras la Strategia Laborplano. Ĝi aparte emfazas la rolon de fakaj asocioj.

La Jarlibro 2001 listigas 88 fakajn asociojn okupiĝantajn pri diversaj mondkonceptoj, profesioj, ŝatokupoj, ktp. Ok el ili aliĝis al UEA. Kvardek kontraktis kunlaboron kun UEA. Du estas fakaj sekcioj de TEJO. La ceteraj 38 ne havas formalan ligon kun UEA.

Minimume kvindeko da fakaj kunvenoj okazas dum la universalaj kongresoj. Pluraj fakaj kongresoj, konferencoj, renkontiĝoj, seminarioj okazas diversloke kaj diverstempe tra la mondo ekster la universalaj kongresoj. En tiuj fakaj organizaĵoj, dum tiuj fakaj renkontiĝoj apartenantoj al diversaj fakoj pridiskutas siajn fakajn temojn aplikante Esperanton.

La pli konkreta Plano de UEA 2001-2004 postulas ke UEA havu klaran kaj deklaritan politikon pri la faka apliko de Esperanto.

Kio estu la politiko de UEA pri la faka apliko de Esperanto? UEA subtenu plivastigon de la apliko de Esperanto al ĉiuj sferoj de la homa vivo. Ĝi instigu organiziĝon de samfakaj esperantistoj en la fakoj kie faka asocio ankoraŭ ne ekzistas. Akceptu kaj la ekzistantajn kaj la novajn kiel aliĝintajn fakajn asociojn aŭ kontraktu kun ili pri komuna agado, se ili plenumas la kondiĉojn kiujn starigas la Statuto kaj regularoj de UEA. UEA iniciatu kaj helpu al la fakaj asocioj konstati kaj studi komunajn problemojn kiuj aperas en ilia agado, diskutigi ilin kaj trovi solvojn por ili. La esperantistaj fakaj asocioj ne restu izolitaj de samfakaj organizaĵoj neesperantistaj, ĉu landskale ĉu internaciskale. Ili sentu sin samfakanoj kun ili, kunlaboru kun ili pri la samaj faktemoj, aperu en iliaj kongresoj kaj renkontiĝoj, en iliaj periodaĵoj. Kiam temas pri fakaj internaciaj rilatoj, la esperantistaj fakaj asocioj konstante klopodu konsciigi la neesperantistajn gekolegojn pri lingvoproblema aspekto de faka temo kaj informi ilin pri Esperanto kiel ekzistanta solvo.

Internaciaj fakaj kunvenoj de esperantistoj estu okazo por ekkoni samfakulojn de la lando kie la kunveno okazas kaj por pruvi la vivantecon, aplikeblecon kaj konkretan aplikadon de Esperanto en la koncerna fako.

La laboro kaj sukcesoj de la fakaj asocioj ne restu nekonataj al la publiko esperantista kaj neesperantista. La fakaj asocioj raportu pri siaj problemoj, ilia solvado kaj pri siaj atingaĵoj al la gazetaro, aparte al la revuo Esperanto. Ni ĉiuj sciu kie kaj por kio Esperanto estas utiligata. Sciu tion ankaŭ neesperantistoj. Tiel ili havos motivon por lerni ĝin.

La tri generacioj de la Esperanto-socio

Pri la demografia strukturo de la Esperanto-socio, la du breĉoj kiuj rompas la generacian kontinuecon, pri la rolo de internaciaj familiaj renkontiĝoj, kaj aparte la Internacia Infana Kongreseto, skribas Amri Wandel (Israelo), gvidanto de Rondo Familia de UEA.

La demografia konsisto de la Esperanto-movado ne estas simila al tiu de la tipa socio. Estas sciate ke en la Esperanto-movado sufiĉe mankas la mezaĝa generacio, pli-malpli inter la aĝoj de 30 kaj 55 jaroj. La kialo estas simpla: dum la vivetapo de konstruo de familio kaj profesia kariero, personoj normale ne havas la tempon kaj la energion por lerni novan lingvon kaj okupiĝi pri ne praktika hobio. Tiu manko estas foje nomata la mezaĝa-generacia breĉo. Personoj ne jam konantaj Esperanton en tiu fazo de sia vivo kutime ne alprenas novajn aktivaĵojn kaj ŝatokupojn aldone al tiuj kiujn ili jam havas aŭ konas. Personoj, kiuj aktivis kaj okupiĝis pri Esperanto kiel gejunuloj, ofte ne trovas tempon daŭrigi la agadon aŭ plue okupiĝi pri Esperanto. Ekzistas du esceptoj: tiuj kiuj profesie okupiĝas pri Esperanto kaj familioj ĉe kiuj Esperanto estas la komuniko-lingvo (plej ofte internaciaj paroj) aŭ familioj en kiuj unu el la gepatroj parolas Esperanton al la infanoj. La nombro de tiuj E-familioj kaj profesiaj esperantistoj tamen estas relative malgranda.

La dua aĝo-grupo en kiu ekzistas intensa agado kaj sufiĉe multaj E-parolantoj estas la junulara-adoleska. En la junulara medio oni ofte alprenas novajn ideojn kaj ŝatokupojn. Esperanto kiel internacia komunikilo — rimedo por internacie korespondi kaj vojaĝi — ofte logas gejunulojn.

Ili aliĝas al loka junulara grupo, aŭ partoprenas internacian junularan renkontiĝon, kiel IS (Internacia Seminario de Germana E-Junularo), IJF (Internacia Junulara Festivalo de Itala E-Junularo), kaj IJK (Internacia Junulara Kongreso de TEJO).

Tria aĝgrupo en kiu troviĝas E-parolantoj estas la infanaĝo. Infanoj eklernas Esperanton denaske aŭ en juna aĝo en la familia kadro. Tiu lingva akiro povas resti ĉu pasiva, flanka al la nacilingvo uzata en la ĉirkaŭa medio, aŭ fariĝi aktiva, aparte se la infano havas kontakton kun aliaj infanoj samaĝaj kiuj konas Esperanton. Tia kontakto plej ofte okazas dum familiaj E-aranĝoj kiel REF (Renkontiĝo de E-Familioj), PSI (Paska Semajno Internacia), IF (Internacia Festivalo; legu en Esperanto, februaro p. 42) kaj similaj, aŭ renkontiĝoj kun aparta porinfana programo aŭ subaranĝo, kiel IIK (Internacia Infana Kongreseto, apud la UK), al kiuj la infano vojaĝas kun la gepatroj. Tiuj renkontiĝoj donas al la partoprenantoj socian sperton de amika rondo, la tiel nomata verda familio. La familiaj aranĝoj provizas taŭgan Esperantan medion ankaŭ por la junaj infanoj, ĉu kun la gepatroj (kiel ekzemple en REF) ĉu aparte kun gvidantoj kiel en IIK (ĉi-jare okazonta en Fortalezo, Brazilo).

Inter la infana kaj junulara aĝgrupoj troviĝas kelkjara breĉo, malpli konata ol la mezaĝa breĉo. Temas pri infanoj kiuj tro aĝas por la infanaj rondoj en familiaj renkontiĝoj kaj ne plu volonte vojaĝas kun la gepatroj, sed ankoraŭ ne vojaĝas memstare. Familiaj kaj porinfanaj aranĝoj ne plu taŭgas al infanoj pli aĝaj ol 13-15. Aliflanke, en internaciaj junularaj renkontiĝoj partoprenas ĉefe gejunuloj pli aĝaj, ekde 17-19-jaraj, kaj ankaŭ junularaj lokaj grupoj ofte kreskas nur en tiu aĝo, ekzemple en universitatoj.

Estas notinde tamen, ke ne en ĉiuj E-familioj kaj ne ĉe ĉiuj infanoj ekzistas tiu breĉo.

Estas eble ke la pli aĝa infano decidu kiam ensociiĝi en adekvata junulara E-medio aŭ renkontiĝo. Tio eblas ekzemple por tiuj gejunuloj kiuj alprenis Esperanton en la lernejo kaj sekve havas samaĝan grupon kaj subtenan socion. Gejunuloj subtenataj de la gepatra aprobo povas integriĝi en la aĝgrupo de junularaj renkontiĝoj.

En la breĉon inter la infana kaj la adoleska grupo falas pluraj gejunuloj kiuj konis kaj uzis Esperanton kiel infanoj, sed ne daŭrigas la agadon kaj perdas la intereson en la adoleska aĝo. Foje la interesiĝo pri Esperanto revekiĝas en pli matura aĝo, sed ofte tiuj potencialaj esperantistoj ne plu revenas al Esperanto. Tiu perdo estas des pli bedaŭrinda, ĉar ĝuste en tiu kazo estas potencialo por aktivado dum proksimume dek jaroj aŭ pli (la aĝo inter 15-30). Aktiveco en la adoleska aĝo ankaŭ pligrandigas la ŝancon por revekiĝo post la eventuala mezaĝa breĉo.

Kiel fliki tiun truon inter infana kaj adoleska aĝoj? Unu maniero estas krei kadron por ĝuste tiu aĝgrupo — inter 13 kaj 17 — en aŭ apud la familiaj aranĝoj kaj ĉe lokaj grupoj. Alia rimedo estas krei taŭgan kadron en la Universala Kongreso, tiel ke estu junulara programo, organizita kaj planita de la gejunuloj per rimedoj de la kongreso. Tria metodo estas agado kaj grupa partopreno en junularaj renkontiĝoj, iniciatita de plenkreskaj gvidantoj aŭ memstare de la gejunuloj. Kvara vojo estas trakti la estiĝon de la breĉo jam de la pli juna aĝo. Se la pli junaj infanoj en E-familioj havos fortan kaj naturan kontakton kun aliaj samaĝaj infanoj kaj spertos internaciajn renkontiĝojn, ili volonte restos en la internacia E-medio dum la “danĝera aĝo”, kaj tiel ŝrumpos la breĉo.

Ponti super la ŝtorma akvo de la infan-adoleska kaj mezaĝa breĉoj estas unu el la celoj de “Rondo Familia” (RF) de UEA. RF tenas kontakton kun pli ol tricent E-familioj, ĉefe per la bulteno Familia Esperanto kiu aperas trifoje jare. Interalie ĝi informas pri familiaj renkontiĝoj, pri spertoj de individuaj familioj kaj pri lingvaj aferoj rilataj al la E-lingvaĵo uzata hejme.

Alia rimedo estas kuraĝigi familiojn veni al la UK kaj partoprenigi siajn infanojn en la infana kongreseto. Tio alportas duoblan utilon: por la infanoj la IIK plifortigas la kontakton per Esperanto kun aliaj infanoj en proksima aĝo, kaj iom imunigas ilin kontraŭ enfalo en la unuan breĉon. Ankaŭ la gepatroj profitas: la ebleco kunporti la infanojn al la kongreso sen devi daŭre ilin varti kaj povi plene partopreni la programon povas allogi la gepatrojn al aktiva partopreno en la E-medio ĝuste dum la jaroj de la mezaĝa breĉo. Por faciligi la partoprenon en la Infana Kongreseto RF strebas subvencii la kotizon, ĉu por individuaj kazoj ĉu ĝenerale. Tio aparte gravas dum jaroj kiam la UK okazas en relative multekostaj landoj, kiam la elspezo povas fariĝi tro alta, por familioj de malpli riĉaj landoj aŭ kun pluraj infanoj.

Indas do utiligi la IIK-n en jaroj kiam la kotizo estas relative malalta, kiel dum tiu ĉi jaro. Aldone ĉi-jare la infana kongreseto havas bonan ŝancon esti interesa, altkvalita kaj speciala, ĉar la brazila Esperanto-movado estas juna kaj vigla kaj inkluzivas plurajn familiojn. Jam de jaroj, dum naciaj kongresoj, okazas en Brazilo infanaj kongresetoj, simile grandaj kiel la internaciaj. Oni do povas kalkuli je partopreno de brazilaj infanoj kaj la haveblo de spertaj gvidantoj. Ĝis nun la infanaj kongresetoj estis preskaŭ ekskluzive eŭropaj. La kongreseto en Brazilo markos do unikan ŝanĝon kaj precedencon.

Vi povas helpi al Rondo Familia plenumi siajn celojn per simbola abono al la bulteno Familia Esperanto (10 eŭroj ĉe UEA) aŭ per kontribuoj al la fondaĵo idoj-p.

Amri Wandel

Lingvo de Paco/Zaban-e-Salam

La projekto Lingvo de Paco/Zaban-e-Salam estis iniciatita en oktobro 2001 kaj post diskutoj kaj esploroj venis konsento de la flanko de UEA, kaj en la kadro de Irana Esperanto-Centro oni ekfunkciigis la projekton.

Komence oni esploris la eblon kontakti afganajn organizaĵojn kiuj situas en Irano. Ni preparis specialajn informilojn kaj skribis al ili pri Esperanto, la Esperanto-movado, UEA kaj nia intenco kaj intereso pri la instruado de Esperanto al la interesiĝantoj.

Ni kontaktis pli ol 10 koncernajn organizaĵojn kaj redakciojn kaj post ne longa tempo venis pozitivaj reagoj pri nia afero ĉefe el Maŝado. Instrui Esperanton al militsuferantoj kiuj perdis preskaŭ ĉion kaj nun loĝas en Irano, kaŭzas specialan plezuron kaj kortuŝon, kiun nur esperantistoj kapablas kompreni!

Instruado de Esperanto al rifuĝintoj, kiuj jam emas reiri siajn hejmojn, garantias la ekziston kaj vivon de Esperanto en Afganujo, kiun nun la tuta mondo unuanime intencas kunhelpi kaj ni esperantistoj ankaŭ niavice intencas helpeti laŭ niaj povoj. Rilatigi afganojn kun la aliaj mondanoj pere de neŭtrala lingvo kies kulturo kaj filozofio plenplenas de pacamo, amikeco kaj interfrateco povas esti favora kaj nobla donaco al ili.

La 16-an de februaro 2002 en Maŝado komenciĝis E-kursoj por Afganaj rifuĝintoj en Irano.

Jam du kursoj estas aranĝitaj kaj partoprenas en ili 36 lernantinoj kiuj arde kaj pleninterese lernas Esperanton. Said Borhani gvidas tiujn kursojn kaj li estas la ĉefa aganto de la projekto “Lingvo de Paco/Zaban-e-Salam” en la provinco Ĥorasan en kiu loĝas multaj afganoj pro la najbareco de la provinco kun Afganio.

La kursanoj konsistas el gimnazianoj, studentoj kaj instruistoj de la angla kaj la persa lingvoj. Estas aranĝata kurso por afganaj ĵurnalistoj loĝantaj en Maŝado. La Irana sekcio de ILEI, Irana Ligo de Esperantistaj Instruistoj (IRLEI), preparas la kursmaterialojn kaj ĝia anaro estas preta laŭbezone lanĉi pluajn kursojn.

IRLEI planas por la kursfinintoj aranĝi seminariojn pri la instru-metodoj de Esperanto por ke ili mem estu kapablaj instrui la lingvon al la aliaj interesiĝantoj, kiuj nun pliiĝas inter la rifuĝintoj! La jaro 2002-a ŝajnas esti afganeca ankaŭ por la Esperanto-movado!

Reza Torabi
r...@esperanto.org

[FORIGITA!: bildo]

La foto montras nian aktivulon Said Borhani kun kelkaj kursanoj en la afgana kultur-centro en Maŝado.

2002: Internacia Jaro de Ekoturismo

Eksplodo de turismo en la lastaj jardekoj havas ankaŭ malhelajn flankojn, precipe pro tio ke ĝi damaĝas la naturon kaj kultur-historiajn memoraĵojn. Unu el la vojoj, kiel bremsi tiujn negativajn trajtojn de turismo estas subteno de ekoturismo. Tial UNO komune kun WTO (Monda organizaĵo por vojaĝado) deklaris la jaron 2002 Internacia Jaro de Ekoturismo.

Sed — kio estas ekoturismo? Bedaŭrinde ankoraŭ ne ekzistas preciza, ĝenerale agnoskita difino, tial mi strebos almenaŭ konatigi la ĝeneralajn ecojn tiel, kiel ilin enkondukas WTO: Ekoturismo inkludas ĉiujn formojn de turismo, kiuj:

1. estas motivitaj per rigardado kaj admirado de la naturo kaj de la tradiciaj kulturoj kunligitaj kun la naturmedio;

2. lernigas kaj edukas;

3. estas organizitaj por negrandaj grupoj de turistoj uzantaj veturilojn, kiuj ne difektas la naturon (piedturismo, biciklado, ĉevalrajdado, senmotora boatado);

4. minimumigas la negativajn efikojn sur la naturan kaj socialkulturan medion;

5. helpas gardi la naciajn parkojn kaj protektatajn regionojn.

Certe la trajtoj de ekoturismo estas proksimaj al esperantistoj, almenaŭ mi esperas. Tamen ankoraŭ ne ekzistas Esperanta organizaĵo, kiu okupiĝus pri ĝi. Mi strebas iom aktivigi esperantistojn tiudirekten — ne en la formo de iu nova burokrata organizaĵo, kiu havu en sia programo ekoturismon, sed neformalan interesataron pri ekoturismo, kiu havu eblojn de tempo al tempo kunveni kaj mem praktiki la ekoturismon. Ĉar en la oferto de diversaj renkontiĝoj mankas la tiuspecaj, mi mem komencis per organizado de IBIRE (Internaciaj Biciklistaj Renkontiĝoj). Pasintjare okazis la unua, sed ĝi fariĝos ĉiujara aŭtuna evento.

Kaj nun sekvas la ekoturismaj renkontiĝoj, la unua ĉi-jare en junio (Ŝumava/Böhmerwald), la plej granda Nacia parko en meza Eŭropo, fakta tegmento de Eŭropo, ĉar disiĝo de akvofluoj al la norda Balta kaj suda Nigra maroj, deklarita la pejzaĝo de la jaro 1999/2000. Tie oni dumtage piedirante konatiĝos kun la plej valoraj naturaj riĉaĵoj de la regiono kaj vespere ĝuos prelegojn kaj diskutojn pri la naturo.

Ĉar mi volonte ekscius pri aliaj simpatiantoj al ekoturismo el la vicoj de esperantistoj, mi petas organizantojn de ekoturismaj aranĝoj aliloke kaj interesatoj, ke ili anoncu sin al mia adreso:

Petro Chrdle,
Anglická 878, CZ-25229 Dobřichovice
aŭ rete al: c...@kava-pech.cz.

[FORIGITA!: bildo]

La montaro Ŝumava donas eblecojn al ekoturismo.

Ĉu progresas la projekto Indiĝenaj Dialogoj?

Bessie Schadee

La 31-an de decembro 2001 la projekto Indiĝenaj Dialogoj (ID) oficiale fariĝis fondaĵo. Tiel fermiĝis la provperiodo, kiu komenciĝis printempe en la jaro 1998, kiam naskiĝis la projekto (legu pli en feb. kaj dec. 1999).

La ideo estis krei rimedojn por daŭra, libera, rekta, rapida, senlima kaj senlandlima, malmultekosta komunikado inter reprezentantoj de indiĝenaj organizoj reciproke, kaj inter la organizoj kaj la cetera ne-indiĝena mondo. Por realigi tion oni bezonis kombinon de modernaj komuniksistemoj kaj Esperanto kiel neŭtrala pontlingvo.

La indiĝenaj popoloj ne povas facile komuniki inter si. Ili loĝas en malproksimaj lokoj tra la tuta mondo, ne havas eblojn kaj monon por facile vojaĝi aŭ uzi la nunajn komunikilojn kiel telefono, faksilo, komputilo, interreto; ili vivas en ĉ. 4500 kulturoj, do kiel komuniki; ili parolas inter si ĉ. 5000 lingvojn…

La libera komunikado inter la indiĝenaj popoloj estas ankoraŭ tre limigita. Ekzistas granda diverseco inter la popoloj: nur malmultaj indiĝenaj organizoj havas belan oficejon kun komputilo, pluraj havas oficejon kun faksilo, sed multaj ne havas eĉ organizon aŭ oficejon.

La indiĝena mondo komencis organizi sin antaŭ 30 jaroj kaj unuafoje mondskale renkontiĝis dum la Media Konferenco en Rio-de-Ĵanejro (1992).

La ne-Esperantaj aspektoj

La daŭra komunikado inter indiĝenaj popoloj kaj la neindiĝena mondo estas tre bezonata por krei pli vivindan mondon. Oni timas ke en 2100 ekzistos nur 10% de la nunaj surteraj kulturoj. Malaperas lingvoj, kulturoj, popoloj kaj iliaj medioj. Kun ili malaperas ankaŭ diversaj konoj de la homaro en multaj kampoj. La solvo ne estas nur konservado de la indiĝenaj kulturoj en muzeoj. Nepre bezonata estas respekto por la aliaj valoroj, konoj kaj mondkonceptoj, por ebligi al la nedominantaj kulturoj elekti la proprajn deziratajn ŝanĝojn — kunvivante en la nuna mondo kaj kunformante tiun mondon. La transkulturaj lertecoj (grava fako en la ID-kursoj) nepras por scii kiel agi unu kun la alia kiam oni jam parolas la saman lingvon kaj povas atingi unu la alian.

La TTT-ejo ludos en ID pli kaj pli gravan rolon kiel renkontiĝejo, prezentejo, informejo kaj konfrontejo. Internaciaj kontaktoj ebligas trovi monon por indiĝenaj projektoj, kaj la partoprenon en internaciaj organizoj kiel Unuiĝintaj Nacioj. La TTT-ejo, kiun ID konstruas, celas esti uzebla en la plej malfacilaj cirkonstancoj, do prezentas simplan, se eble nur tekstan version (kun eventuala foto).

La Esperantaj aspektoj

La kontakto kun la Esperanta mondo estas interesega por ID. Ne nur pro la lingvo kaj la plurflanka subteno — sed pro la 120-jaraj spertoj de la multkulturaj, internaciaj kontaktoj. La transkulturaj, informteknikaj kaj Esperantaj komponantoj necesas kaj estas triope inkluditaj en la ID-kursoj. La indiĝena mondo uzu sian ID-ilon por savi kaj evoluigi siajn viv- kaj pensmanieron. Farante tion, ĝi pliriĉigas nian belan komunan planedon kaj nian estonton.

La pluaj planoj

Ĝis la fino de la UN-jardeko por la indiĝenaj Popoloj en 2004, ID havas la vizion doni ĉiujare unu aŭ du mondskalajn, du regionajn kaj tri lokajn kursojn pri la tri ID-instrumentoj, plibonigi la TTT-ejon kaj adapti ĝin al la specifaj bezonoj de la indiĝena mondo kaj pligrandigi la cirklon de ID-anoj ĝis 250 organizoj. Dum la kursoj la ID-anoj vere amikiĝas kaj tio kreas la homsentan bazon inter la kulturoj por solida retuzo kaj kunlaborado. ID subtenos tion stimulante kaj gvidante la komencantojn ĝis ili forflugos per propraj flugiloj, konante la vojon, en la virtualan mondon.

Se vi ŝatas la projekton

ID estas kiel arbo, kiu havas siajn radikojn en multegaj kulturoj, sian trunkon en la interreta komunikado, kaj Esperanton kvazaŭ branĉojn, kiuj burĝonas por ni ĉiuj, beligante nian mondon. Vi povas partopreni en ID tradukante, serĉante, resumante en Esperanto aŭ en via gepatra lingvo por nia TTT-ejo — kio donos al la ID-arbo la foliojn.

Ankaŭ financa helpo estas bonvena, private aŭ igante vian entreprenon, universitaton, fondaĵon apogi ID-on finance, donaci komputilojn aŭ oferi al ID lokon por la mondskala kurso, peri kontaktojn kun sponsoroj en via lando.

Kelkaj sukcesoj

En septembro 1999 okazis la unua mondskala 3-semajna kurso en Wassenaar (Nederlando) kun 21 partoprenantoj el 18 kulturoj, 4 pontlingvoj, kaj en decembro la dua kun 11 partoprenantoj el 9 kulturoj, 3 pontlingvoj.

En 2000 okazis kvar regionaj kursoj en Bodolando (Barato), Kostariko, Burkina Faso, Komilando (Rusio), en 2001 okazis la kvina regiona kurso denove en Komilando (Rusio). En 2000 ID prezentis sin dum la indiĝena kunveno de UN en Ĝenevo kaj ricevis la premion Cigno dum la UK en Tel-Avivo (Israelo).

En 2001 regule aperis Tamtamo (ID-bulteno kun artikoloj skribitaj de la ID-anoj mem). En januaro 2001 la indiĝenaj ID-aktivuloj kaj la teamo kunvenis en Hago (Nederlando). Ili decidis fondi ID-Fondaĵon kun indiĝena konsilantaro. En Ĝenevo 2001 la ID-anoj uzis la eblojn komuniki Esperante inter tri kontinentoj kaj pontlingvoj.

Pasintnovembre la Politekniko de Kostariko invitis ID-on prezenti kurson pri sia agado kaj pri la internacia indiĝena situacio. Partoprenis 40 studentoj el plej diversaj fakoj de tiu lernejo. En Ĉeboksari (Rusio) okazis la 6-a Internacia Lingva Festivalo en kiu partoprenis ID-indiĝenoj. En decembro 2001 ID organizis la kurson en Gvatemalo. En 2002 sekvis loka kurseto en Kostariko kaj trejnado de la instruteamo kaj oficistoj en Nederlando. En marto 2002 ID estis enskribita en TTT-ejon de Unesko.

Praktikaj informoj

Informoj pri la ID-projekto akireblas rete ĉe: i...@idnetwork.nl, letere ĉe: ID-Fondaĵo, Riouwstraat 172, 2585 HW Den Haag, Nederlando, Tel. +31 705177433. La ID-direktoro Bessie Schadee: b...@usa.net

Tamtamo, la retbulteno de Indiĝenaj Dialogoj, aboneblas ĉe: f...@racsa.co.cr. La TTT-ejo de ID: www.idnetwork.nl.

Subteno aŭ donaco bonvenas al la ID-konto ĉe UEA: idid-r, internacie ekster Eŭropo: ID, swiftcode: RABONL.2U, account 3661 86 469, en Eŭropo: ID, IBAMcode: NL88 RABO 03661 86 469.

[FORIGITA!: bildo]

Oficiala momento ĉe la notario, kiam Bessie Schadee subskribas la Statuton de la Fondaĵo Indiĝenaj Dialogoj.

Tra la mondo

100-jariĝis HEA, 10-jariĝis Eventoj

Per du-taga aranĝserio Hungaria Esperanto-Asocio kaj la gazeto Eventoj celebris dum la unua marta semajnofino 2002 siajn rondajn datrevenojn.

Pli ol cent esperantistoj, inter ili reprezentantoj de la najbaraj landaj asocioj, ĝuis la bone preparitan solenan semajnfinon en Budapeŝto. La 1-an de marto la organizantoj de HEA akceptis la eksterlandajn delegitojn, gvidis ilin tra la vespera metropolo kaj invitis ilin por komuna vespermanĝo. La landaj E-asocioj de Kroatio, Aŭstrio, Ĉeĥio, Pollando kaj Ukrainio sendis po du delegitojn por partopreni la solenaĵon, kiu komenciĝis la sekvan tagon, sabate matene.

La kunveno okazis en salonego de la Landa Edukad- kaj Instruad-centro en Budapeŝto, konstruaĵo samaĝa kun la jubileanta HEA, ŝatata loko de koncertprezentadoj. Post la Zamenhofa poemo “La vojo”, pensigaj rimoj de “Ĉe Danubo” de Attila József, prezentitaj de Zoltán Sellei, konata hungara esperantista aktoro, sekvis salutvortoj kaj valora kultura programo.

En la prelegserio oni informiĝis pri la “Hungara lingvostrategio” de la juna hungara akademiano Géza Balázs. La demandon “Ĉu estas bezonata komuna lingvo en la Eŭropa Unio?” levis Oszkár Princz, ĝenerala sekretario de HEA.

“Fragmentoj el la historio de hungaria esperantista movado” estis prezentitaj de la historiisto Árpád Rátkai. Pri la “Hungarlandaj esperantlingvaj periodaĵoj” prelegis docento de la Budapeŝta Universitato ELTE Árpád Máthé kaj pri la “Kontribuo de hungaraj esperantistoj al la Esperanto-literaturo” docento Vilmos Benczik. La prelegserion finis d-ro Endre Dudich per priskribo de “Faka aplikado de Esperanto”. HEA planas aperigi libroforme la tekstojn de la prelegoj ankoraŭ dum la nuna jaro.

Post la tagmanĝo Attila Varó, instruisto de la instituto (mem blindulo), gvidis la interesiĝemulojn tra la konstruaĵo, kiu enhavas infanĝardenon, lernejon, mezgradan faklernejon kaj kolegion por vidhandikapitaj infanoj.

Posttagmeze la programo okazis en du salonoj. Pri “Problemoj de la hungaraj E-instruistoj” informis Márta Kovács, aliloka rondtabla diskuto okazis pri la en- kaj najbar-landaj movadaj problemoj.

S-ino Kovács prezentis kolekton da argumentoj “Kial instrui Esperanton?” kaj proponojn je la demandoj “Kiel kaj Kie?” En la apuda ejo Sándor Jakab kaj Oszkár Princz respondis al la demandoj: “Kiel provas organizi sin HEA en la terenoj de aplikado de Esperanto?” kaj “Kiajn eblojn havas Esperanto en EU kiel ĝia kandidatlando?“

La vesperon oni dediĉis al la dekjaraĝulo: al la gazeto Eventoj, kies teamo organizis balon por la partoprenantoj. Prezentis sin ventrodancistino el Slovakio, rok-danc-grupo La Hungaraj Ĉampionoj, ĉiu partopreninto ricevis pecon da torto kaj glason da Eventoj-ĉampanjo. La amuzo daŭris ĝis la aŭroro.

Dimanĉe kolektiĝis la esperantistoj ĉe la tombo de Julio Baghy por florkronado en la Tomboparko Kerepesi, okaze de la centjariĝo de HEA, kies kolono estis Julio Baghy, kaj okaze de la 35-jaroj de lia forpaso. Poste oni vizitis la tombon de Frigyes Karinthy, ironistila verkisto, aŭtoro de pluraj libroj kaj la unua prezidanto de HEA, kaj tombojn de kelkaj gravaj personecoj de la hungara kulturo.

La lasta programero estis florkronado al la renovigita Zamenhof-busto sur Esperanto-placo, sur la transa Danub-flanko en Buda.

Katinjo Fetes-Tosegi

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la solenaĵoj en Budapeŝto, ĉe la tombo de Julio Baghy en la Tomboparko Kerepesi.

Ivanovo: Festivalo de Interesoj

La jam tradicia Festivalo de Interesoj en Ivanovo (duonmiliona urbo 300 km nord-oriente de Moskvo), okazinta la 16-17-an de februaro 2002, ĉi-foje allogis por siaj diversaj aranĝoj ĉ. 500 urbanojn. La festivalo okazis jam la kvaran fojon kaj kiel ĉiam ĝin ĉeforganizis esperantistoj.

Enkadre de la festivalo prezentiĝis dekoj da lokaj kluboj, teatraj studioj, bardaj laŭreatoj, rok-muzikistoj, psikologoj, sociaj iniciatintoj kaj simple interesaj homoj. Ĉeestis kontraŭnarkotistoj, montaraj grimpistoj, tuta aro da motorbiciklistoj en samaspektaj ledaj jakoj, aerobikistinoj, rokenrolaj dancistoj, kaktokulturistoj, skoltoj, joganoj, obstine provis enpenetri scientologoj (ili ne estis akceptitaj, ĉar religiaj kaj politikaj organizoj ne rajtas partopreni la Festivalon)... Certe neniam estis forgesata Esperanto. Ĝi ne estis altrudata, sed ial tute nature ĝi regule menciiĝis. Ja Esperanto estas jam vaste konata en la medio de la junularaj organizoj de la urbo, ĝin aŭ parolas aŭ studis pluraj ĝiaj aktivuloj.

Ĉi-jare la festivalo estis finance kaj organize subtenita de la junulara komitato de la regiona administracio, kiu krome iniciatis kadre de la festivalo kunvenon pri plua kunlaboro de junularaj organizoj de la regiono. Estis amuze, ke dum tiu kunveno reprezentantoj de preskaŭ ĉiuj organizoj, respondante pri sia rilato al kunlaboro, diris proksimume tiel: jes, ni volas kunlabori, ni eĉ kunlaboras — kun esperantistoj! Iuj, kuntekste de la parolado pri junulara movado, erare nomis ĝin Esperanto-movado...

Kaj tio ne estis plene hazarda misdiro, ĉar en Ivanovo reale la kunlaboro inter la junularaj kluboj kaj organizoj dum la lastaj jaroj estis ĉefe propagandata pere de la aranĝoj prizorgataj de esperantistoj, Festivalo de Interesoj kaj la somera tendaro por aktivuloj de junularaj kluboj “Inyje”. Ekzistas eĉ kiel formo de kunlaboro Asocio de Ivanovaj Junularaj Kluboj (rusa mallongigo kun speciale elektita E-aspekto: AMIKO).

Pri la Festivalo abunde raportis lokaj televido, radiostacioj kaj gazetaro.

Kiel ĉiam, multaj homoj dum la festivalo enskribiĝis por E-kursoj (kaj ankaŭ por diversaj aliaj ne-Esperantaj kursoj) kaj tiuj startis meze de marto.

Andrej Grigorjevskij

[FORIGITA!: bildo]

Preskaŭ kompleta teamo de la organizintoj kaj kunlaborintoj.

Eli Urbanová jubileas

Honora membrino de UEA kaj ĈEA, poetino kaj verkistino Eli Urbanová, multfoje premiita, lastfoje per la Premio OSIEK en 2001 pro la aŭtobiografia romano Hetajro dancas, fariĝis en februaro okdekjara.

Omaĝe al tiu ĉi evento Ĉeĥa E-Asocio aranĝis la 7-an de februaro en Prago renkontiĝon, kiun partoprenis kvardeko da gratulantoj. En bunta programo Eli (kaj ni ĉiuj kun ŝi) povis ĝui siajn muzikigitajn poemojn, kiujn prezentis la operkantisto Miroslav Smyĉka, akompanata de Elena Puchova. Tiu sekve kantis Odon por Eli el la aŭtora kuirejo de Miĥail Bronŝtein kaj ŝi mem. Multaj uzis la okazon ke Eli aŭtografu pormemore siajn verkojn.

Dum la interesa kaj gaja solenaĵo Eli konfesis, ke ŝi preparas sian lastan poemaron sub la titolo Rapide pasis la temp’, kaj ke ŝi jam nun ĝojatendas la OSIEK-konferencon en Prago, kiu pritraktos la intimajn temojn en Esperanto-beletro, do temon, kiu ja estis la kerno de la plejparto de ŝiaj verkoj. Ni sincere deziras al Eli Urbanová multajn jarojn plenajn de ĝojo kaj optimismo.

Petro Chrdle

[FORIGITA!: bildo]

La jubileanta poetino Eli Urbanová aŭtografas siajn verkojn.

Bonaŭgura koincido

Ĉe la varsovia Zamenhof-strato bela knabino demandas de sur giganta bildpanelo: Ĉu vi parolas Esperanton? — Bonaŭgura koincido, eĉ duobla, ĉar preskaŭ samtempe estis lanĉita pollingva libro de Roman Dobrzyński “Zamenhof-strato”. Ambaŭ faktoj konsistigas en Pollando verŝajne la plej gravan propagandan eventon favore al Esperanto ekde la jubilea Universala Kongreso 1987.

La bildpanelo

Dum la tuta februaro 2002 en 19 urboj de Pollando estis videblaj 400 bildpaneloj dediĉitaj al Esperanto (vidu marto, p. 64). Tiu ĉi moderna propaganda kampanjo ne estas rezulto de esperantista monkolekto nek frukto de petskriboj al instancoj, esperantistoj ricevis ĝin donace.

La firmao AMS, Akcia Kompanio el Poznano, specialiĝas pri la t.n. ekstera reklamo. En 1998 la firmao lanĉis senprofitan projekton kun la nomo Ekstera Galerio AMS, kies celo estas apogi artajn iniciatojn en publikaj lokoj, do ekster tradiciaj muzeoj kaj artgalerioj. Per tiu ĉi kampanjo la Galerio AMS laŭ la vortoj de ĝia direktoro Marek Krajewski en intervjuo por la E-Redakcio de Pola Radio deziris rememorigi la ideon, kiu gvidis Ludovikon Zamenhof, la kreinton de la lingvo. Tiu ideo ŝajnas al ni inda je memorigo. Ĝi estas ideo pri la mondo senigita je limoj, superstiĉoj, diskriminacio, en kiu la homoj kapablas reciproke interparoli sen antaŭjuĝoj. Ŝajnas, ke precipe en la nuntempa mondo ĝi estas memoriginda. Ju malpli facile estas ĝin realigi, des pli ofte ni devus ĝin memorigi.

La afiŝon verkis Paulina Orlowska, juna pentristino el Gdańsk, kiu trovas inspirojn en la Zamenhofa ideo de la infanaĝo. Fone de trankviliga, profundkolora verdejo, elstaras maljuna arbotrunko, apoganta belan enpensiĝintan knabinon (por la foto pozis Paulina mem), kiu legas libron. Iom supre la rigardon altiras la ruĝkolora provoka demando: Ĉu vi parolas Esperanton? Laŭ la artistino la demando estas retorika kaj metafora. La nuntempa homo ne kapablas respondi la demandon, ĉar li eĉ ne komprenas ĝin bone. La mondo havas ĉiam pli globskalan dimension, globskalajn ekonomion, politikon, ĉiam pli perfektajn instrumentojn de la komunikado, sed samtempe la homoj daŭre miskomprenas unu la alian. Jen la moderna aspekto de la Babelturo. En intervjuo por Pola Radio Paulina Orlowska konfesis: Temas pri problemo pli ĝenerala, problemo de reklamo, kiu invadas nin de ĉiu flanko. Interesis min la defio krei verkon, kiu estas perceptata amase, sed kies reklam-produkto aŭ reklam-ideo estas nevendebla. Interesis min la tasko krei afiŝon, kiu en pli signifa grado substrekas la valorojn de malplimulto aŭ ideojn, kiuj ne estas ĝenerale konataj. Al plimulto ĝi starigas la demandon kaj memorigas la ideologion, kiu estis ĝenerale konata kaj estis dum tiom da jaroj tre populara, kaj kiu nun — ŝajnas al mi — malgraŭ la agadoj de esperantistoj, ĉe la juna generacio malaperas. Do mi volis, ke ĉi tiu afiŝo kaptu la atenton de la plej juna generacio...

Eĉ se la artistino ne celis varbi por Esperanto, fakte ŝi faris bonegan servon al la lingvo internacia. La artgalerio AMS produktis ne nur 400 grandajn bildpanelojn, sed ankaŭ 30 mil senpagajn samtemajn bildkartojn. Nun gravas, kiel tiun ĉi valoran kaj belan donacon elprofiti por tamen varbi novajn homojn.

La libro

Surbaze de siaj interparoloj kun L. C. Zaleski-Zamenhof, Roman Dobrzyński verkis la libron Ulica Zamenhofa (Zamenhof-strato), kiu trafis al librovendejoj koincide en la plej bona momento, do ĝuste en februaro. En ĝi estas troveblaj multaj respondoj je la demando starigita de Paulina Orlowska. Ŝajnas, ke ĝi estis eĉ inspirita de la sama demando, kvankam malsame formulita, nome: Kien kondukas Zamenhof-strato?

Ulica Zamenhofa estas eksterordinara verko, ĝi ravas per eleganta, sed konciza stilo kaj admirinda erudicio de la interparolantoj. La nepo de la kreinto de Esperanto rakontas siajn foje nekredeblajn travivaĵojn, kiuj sufiĉus kiel materialo por kelkaj biografioj. Lia duobla nomo kaj antaŭnomo figuras du malsamajn homojn en diversaj momentoj de la vivo.

Temas pri la milita periodo priskribita en la ĉapitro “La muroj”, kiu enhavas faktojn neniam ĝis nun publikigitajn. En la sekva “La insuloj”, la leganto ekscias pri la profesiaj atingaĵoj de d-ro Zaleski-Zamenhof kiel konstru-inĝeniero. La titolo de la ĉapitro aludas al artefaritaj insuloj, alivorte maraj naftoplatformoj, pri kies konstruado li longe okupiĝis.

En la ĉapitroj “La turo” kaj “La vojo” d-ro Zaleski-Zamenhof rakontas pri sia avo, pri liaj vivo, verko kaj ideoj. Li samtempe rememoras sian infanaĝon, kiam li rolis kiel “la nepo”, kaj la nunan lastan vivperiodon, kiam li estas samtempe kaj la avo kaj la nepo. La konversacia formulo de la libro permesas al la interparolantoj ŝuti jen kaj jen anekdotojn, dank’ al kio eĉ seriozaj temoj neniumomente tedas.

La libro enhavas amason da faktoj, sed ankaŭ multajn personajn opiniojn, kaj fine ĝi starigas demandojn, kiuj ne estas facile respondeblaj. Unu el tiuj demandoj koncernas ĝuste Zamenhof-straton. Ĝi estas simbola, kvankam vekas asociaciojn kun la samnoma strato en Varsovio. Laŭ tiu ĉi strato 300 000 judoj direktiĝis al trajnoj, kiuj veturigis ilin al la ekstermejo Treblinka, konstruita de la germanaj nazioj. Kien celas la nuna mondo? Tiu ĉi temo estas pritraktita en la lasta ĉapitro de la libro Zamenhof-strato titolita “La pontoj”.

La libro ne varbas por Esperanto, nek estas adresita al esperantistoj, ĝi portas al pli vasta publiko la ideojn de Zamenhof, kies praveco konfirmiĝis — foje kruele — en la vivo de lia nepo.

Post la interparolo kun la aŭtoro Roman Dobrzyński en la E-elsendoj de Pola Radio jam venis multaj demandoj, kiam eblos legi la Esperanto-version de la libro. Ni esperu, ke baldaŭ la rememoroj de Ludoviko Kristoforo Zaleski-Zamenhof legeblos ankaŭ esperantlingve.

Barbara Pietrzak

Loke

BIJELJINA: En Bijeljina, Respubliko Serba (Bosnio), laŭ iniciativo de Esperanto-Ligo de Respubliko Serba kaj loka Junulara Centro, komenciĝis E-kurso por komencantoj. La organizantoj devis pro granda intereso organizi eĉ du grupojn po 25 lernantoj. La instruistoj estas Dragan Vujic (Bijeljina) kaj Sanja Manojloviĉ (Brĉko), estraranoj de E-Ligo de RS. Temas pri la unua E-kurso post la inter-etna milito en Bosnio.

SABADELL: Kataluna E-Asocio (KEA) kaj Centro de E-Sabadell (CES) organizis la 15-an de decembro en Sabadell kunvenon kun prelego de Dafydd ap Fergus, kimra ĵurnalisto laboranta en Bruselo, kiu prezentis la lingvan situacion en la eŭropa ĉefurbo. Funkciis libroservo kun novaj kaj brokantaj libroj kaj informejo pri la homhelpa Organizo Espero.

LUKSEMBURGO: Dum du tagoj funkciis en kineja centro Utopolis la 4-a Fête des langues (Festo de la lingvoj) en Luksemburgo. La celo estis “gustumigi” diversajn lingvojn: filmoj en origina lingvo, teatraĵoj, kantado kaj aktivado ĉe la diversaj budoj. Luksemburga E-Asocio havis kiel kutime sian budon. La festo estis pli sukcesa ol antaŭe, kun 2600 vizitintoj (la E-budo estis vizitita de pli ol 300 personoj, ĉefe lernejanoj). Dekkvino da homoj lasis sian adreson por plua kontakto (dokumentoj kaj lernado).

KALININGRAD: La internacia soci-kultura revuo La Ondo de Esperanto kaj la eldonejo Sezonoj havas novan ret-adreson: s...@gazinter.net. Bv. ne plu uzi la malnovajn adresojn. La posedantoj de La Ondo kaj Sezonoj Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov estas kontakteblaj ankaŭ per telefono: (0112) 566033.

EREVAN: Unu el la plej popularaj armenaj TV-programoj A1+ faris mallongan filmon pri Armena Esperanto-Asocio, vizitinte ĝian ĉiuvendredan kunvenon en la Domo de Amikeco en Erevan. Esperantistoj rakontis pri la E-movado en Armenio kaj tutmonde. La filmon oni montris sabate kaj plurfoje dimanĉe dum la novaĵoj, farante bonan reklamon por la Internacia Lingvo.

VALENCIO: aperis nova turisma broŝuro pri Valencio, en Esperanto, bele presita. Interesiĝantoj bv. kontakti la turisman oficejon de la valencia urba registaro: Oficina de Turismo Plaza Ayuntamiento, 1, 46001 Valencia, Hispanio, rete: t...@turisvalencia.es, www.turisvalencia.es/.

BRAZILO: Kadre de la kampanjo Esperanto en la Bibliotekoj de Brazilo Kultura Kooperativo de Esperantistoj donacis al Biblioteca Popular da Ilha do Governador, en Rio-de-Ĵanejro pakaĵon kun dek libroj en aŭ pri Esperanto. Temas jam pri la sepa biblioteko, kiu ricevis E-librojn kadre de la kampanjo. La donacoj okazas danke al tiucele kreita fonduso kaj malavara monkontribuo de dudeko da samideanoj, kiuj tute spontane pagas al ĝi monatkotizon.

[FORIGITA!: bildo]

La lasta Ago-Tago en Rio-de-Ĵanejro, sur la placo Largo da Carioca, sub aŭspicioj de KCE.

Fake

SUNENERGIO: La ttt-ejo de Le Soleil au service du développement (La Suno je la servo de la disvolviĝo) estas nun parte ankaŭ en Esperanto. Temas pri uzo de la sunenergio en Bolivio, i.a. por kuirado sen fajro. Tio certe povas esti interesa en multaj regionoj de la mondo, kie la homoj ne povas fari alimaniere ol uzi rarajn kreskaĵojn, kaj tiel kontribui al dezertigo de vastaj partoj de nia terglobo (eĉ se malmulte kompare kun tio kio okazas en Amazonio).

ŜAKO: La retrevuo Esperanta Ŝako de EŜLI (Esperanta Ŝak-Ligo Internacia) anoncas internacian retpoŝtan ŝakturniron memore al Paul Keres. La turniro komenciĝos la 5-an de junio 2002. Aliĝoj kaj pliaj informoj ĉe: Arvo Reede, Opetaja 27, Haapsalu, EE-90506, Estonio, http://www.eyp.ee, rete: a...@edela.customs.ee).

INA: Internacia Naturkuracista Asocio enkondukis parte pagatan sekretarian postenon kaj organizas sian 1-an Konferencon por pridiskuti la reorganizajn kaj fakajn aferojn. La 6-taga Konferenco okazos 2002.08.19-24 en Krefeld, Germanio. Estas invitataj ĉiuj, kiuj opinias la naturkuracadon estonto de la medicino kaj volas scii detalojn de sana senmedikamenta vivmaniero. Detaloj haveblaj ĉe la sekretario: Anatolo Gonĉarov, p/k 65, Sankt-Peterburg, RU-197022, Rusio, rete: a...@mail.ru.

JURO: Esperanta Jura Asocio estas internacia asocio pri juro, kies prezidanto estas la aŭstralia juristo Kep Enderby. Ĝi ĵus inaŭguris propran retpaĝon kunlabore kun Andaluzia Esperanto-Unuiĝo. Baldaŭ tie aperos artikoloj de la organo Jura Tribuno Internacia, kies ĉefredaktoro estas la hispana juristo Jose Maria Rodriguez. Retadreso: http://es.geocities.com/ejaaeu/index.htm

E-FORUMO: Temas pri informejo kaj libera diskutejo por esperantistoj en la tuta mondo. Forumo estas alia formo por interŝanĝi informojn en la reto: oni povas aldoni kaj mem elekti preferatajn temojn, do oni ne ricevas amason da leteroj, kiuj plenigas la leterkeston kaj ofte ĝenas. La forumo troviĝas ĉe: http://www.cinews.net/bbs/forumo/index.html.

eLIBREJO: Pro problemoj elŝuti la eLibrojn en densigita formato, nun ili elŝuteblas en la pura pdf-formato. La densigitaj dosieroj ankoraŭ elŝuteblas pere de www.esperanto.se/eLibrejo. La eLibrejo ŝanĝis ankaŭ sian aspekton, aldoniĝis prezento per la kovrilbildoj. Klako al la bildeto elŝutigas la koncernan titolon. La eLibrejo troviĝas ĉe http://esperanto.nu/eLibrejo.

Persone

SCHWARTZ: Li estas vere la ‘terura infano’ de la E-a familio: nenio restas kaŝita antaŭ li kaj nenion li indulgas, kiu aŭ kio estas inda je grimaco aŭ pinĉo. Sed pinĉante per moko, samtempe li tiklas per sprito, tiel ke la pinĉito mem devas ridi anstataŭ indigni. Tion skribis Kalocsay pri la plej granda humuristo de la Esperanta mondo, Raymond Schwartz (1894-1973). Ne trovinte en la reto referencojn pri la aŭtoro, James Resende Piton el Brazilo produktis TTT-ejon pri nia granda humuristo: http://go.to/kabareto, kiel etan omaĝon al la rido kaj vervo... eĥ... vivo kaj verko de nia fama vortludisto.

TONKIN: Komence de februaro la programo The Europeans, ĉe Radio National, ABC, faris unuhoran intervjuon kun Humphrey Tonkin pri la libro de Tivadar Soros, Maskerado, kiu lastatempe aperis en lia angla traduko el la Esperanta originalo.

SAKAGUCHI: La 1-an de februaro 2002 Alicja Sakaguchi, diplomitino de la E-Fako en Budapeŝto, eklaboris kiel adjunkto en Instituto pri Lingvodidaktiko kaj Tradukado de la Adam-Mickiewicz-Universitato en Poznan (Pollando). Ŝi prelegas pri interlingvistiko kaj gvidas kurson de Esperanto.

Anoncetoj

1 vorto = 1 internacia rpk (€ 0,75). Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P.6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

GRAVA ATENTIGO: La financajn kontribuojn por la kampanjo “Lingvo-de-paco/Zaban-e-Salam” bonvolu sendi al “Konto Espero” kun la indiko: “lingvo de paco 1”, “lingvo de paco 2”, “lingvo de paco 3” anstataŭ al “Fondaĵo Azio”.

BONVOLU SENDI ilustritan poŝtkarton al Shelley Scutts /okjara/, Cort vd Lindenstraat 115, 4463 VG Goes, Nederlando. Respondo garantiata.

DU MALAGASAJ junaj diplomitoj pri domkonstruado kaj mekaniko serĉas staĝlokojn ie en la mondo. Ili parolas la malagasan, francan, Esperanton kaj iom la anglan. Informojn peras: t...@wanadoo.fr.

MI SERĈAS TRADUKANTOJN al aliaj lingvoj de mia Kurso de Esperanto per Interreto (www.institutoesperanto.com.ar) Bonvolu noti ke la Kurso devas esti tute senpaga por la lernantoj. Tial mi (la aŭtoro) kaj tradukantoj devas ankaŭ fari la taskon senpage. Interesatoj bonvolu kontakti min por eventuala interkonsento. D-ro Marcelo Casartelli, retadreso: e...@onenet.com.ar

ENTUZIASMULOJ SERĈATAJ: Breŝa Esperanto-Grupo (http://esperanto.monrif.net) serĉas junajn gevolontulojn, kiuj ŝatus aktiv(iĝ)i en urba kaj provinca medio kaj krei entuziasman etoson en kaj ĉirkaŭ la loka E-grupo. Nepre bezonataj estas: fantazio, kreiveco, libera tempo(!). Prefere akceptataj: disponebleco je komputilo, interretaliro, bazaj paĝarmastrumaj konoj. Pri la scipovo de Esperanto: eblas organizi lokan kurson! Bonvolu senhezite kontakti la sekretarion (Luigi Fraccaroli) ĉe: e...@libero.it. Antaŭenigu Esperanton kun ni!

KORESPONDI DEZIRAS: Dinko Pavlov, malnova esperantisto el Bulgario, 59-jara, maristo, nun pensiulo: BG-8000 BURGAS, str. “Car Samuil” 61. MATABILA ESPERANTO-KLUBO en Tanzanio serĉas Esperanto-kasedojn por alkutimigi la klubanojn al la elparolo de Esperanto. Krome la klubo serĉas rilatojn kun eksterlandaj esperantistoj: Matabila Esperanto-Klubo, Mtab Ext/2 - AB/Rd 18/Bl 10/Cl 1/PL4, P.O.Box 243, Kasulu - Kigoma, Tanzanio.

Recenzoj

Signaloj denove reeĥis en Krakovo

La 5-an de februaro 2001 estis inaŭgurita en Kulturdomo de Krakova Urbocentro, Pollando, la Esperanta Teatra Sceno Areno. Iniciatis kaj gvidas ĝin Jadwiga Gibczyńska, ŝatata krakova aktorino, esperantistino kaj Honora Membro de UEA. Okaze de la inaŭguro estis prezentita la monodramo Signaloj de Karol Wojtyła.

Signaloj estas retrospektiva kaj ege impresa fragmento de la fama dramo de Karol Wojtyła Antaŭ vendejo de juvelisto, esperantigita de la pastro Jan Kos kaj prof. Tyburcjusz Tyblewski.

Karol Wojtyła estas aŭtoro kiu mirigas per sia unika personeco kaj vekas ĉe la spektantoj emociajn fascinojn. Lia verkaro instigas la imagon, liveras fortajn impresojn kaj profundajn kortuŝojn. En la monodramo Signaloj, kiu efektive estas nur epizodo, rememoro, videblas la filozofia kaj morala pensfadeno de la aŭtoro...

Teresa, preterpasante straton, haltas hazarde antaŭ vendejo de juvelisto, vendejo plena de valoraj, brilaj kaj multekostaj juvelaĵoj, inter kiuj haveblas ankaŭ oraj edziĝringoj... Subite alvenas rememoroj: sur la sama loko ŝi estis antaŭ jaroj kun sia Andreo, por elekti la orajn edziĝringojn. Tie ja komenciĝis ŝia sincera amo al Andreo, ili elektis orajn ringojn, sekvis edziĝfesto kaj komenciĝis la nova vivo familia.

— Ĉu feliĉa? Post ia tempo Andreo pereis en milito... Ĉio ĉi plifortigis la amon al la naskita filo, sekvis streĉoplena kaj pena vivo, ŝia persista strebado venkis ĉiujn barojn, kvankam ili ofte superis ŝiajn fortojn. Ŝi serĉas Dion, dian helpon, la sencon de la vivo kun la preterpasinta amo.

La rolon de Teresa majstrece plenumis Jadwiga Gibczyńska, ludanta vere sugeste kaj realece, gvidante la spektantaron en la intiman mondon de Teresa. Ĉiuj sentis sin kvazaŭ atestantoj de la eventoj. La tre impresa monologo ravis la spektantojn, elvokante ankaŭ iliajn proprajn rememorojn. Impresis gestoj, eĉ vortpaŭzoj, celantaj akcenti la travivaĵojn kaj rememorojn. Lerte aranĝita simpla scenografio prezentis sur la estrado la modeste aranĝitan ĉambron de Teresa, kiu subite vaste malfermis la fenestron. Aperis klare videblaj malnovaj domoj de la krakova urbocentro, la belstilaj turoj de la krakovaj preĝejoj. De la krakova malnova urbodoma turo subite aŭdiĝis forta sonorbatado de la 18-a jarcenta horloĝo, kaj tuj poste aŭdiĝas la tradicia — tipe krakova — belsona trumpetsignalo de la apude troviĝanta gotika turo de la preĝejo de Sankta Maria. Vere mirinda koincido sekvis ĉi-momente, pliriĉiganta la spektaklon kaj elvokanta specifan etoson de la prezentata dramo.

Jadwiga Gibczyńska sukcesis prezenti la plej altnivelan arton de la vorto — transdonante al la spektantoj la plej kortuŝajn rememorojn de Teresa, eĉ ŝian filozofian meditadon pri la senco de la vivo kun la preterpasinta amo...

Longdaŭraj aplaŭdoj, floroj kaj dankvortoj esprimis la rekonon, admiron kaj sentojn direktatajn rekte al nia krakova aktorino kaj esperantistino. La plensukcesa inaŭgura spektaklo malfermis la sezonon de kultura kaj poresperanta agado de la nova Teatra Sceno Areno, sub gvidado de Jadwiga Gibczyńska. Menciindas ke la novan iniciaton kunhelpis realigi Lidia Ligeza, krakova poetino, tradukistino, prezidanto de Krakova Societo Esperanto.

Areno alportas diversecon de kulturaj prezentadoj — helpe de Esperanto — pere de teatraj monodramoj, literaturaj kaj muzikaj prezentadoj kaj ekspozicioj — celante prezentadon de Esperanto, ĉefe en la medio de la krakova loĝantaro. Gvidas ĝin spertaj profesiuloj-esperantistoj, kiuj havas riĉajn kontaktojn kun eksterlando, ĝuste dank’ al la internacia lingvo. Iliaj aktivecoj ligiĝas kun la malnovaj tradicioj de la Esperanta kulturo en la krakova kultura medio, kiu kontinuas dum pluraj jardekoj, fakte de la komenco de la dudeka jarcento. Jam en marto 1907 d-ro Antoni Schudmak, prezidanto de Krakova Societo Esperanto, gvidis kurson de Esperanto por aktoroj de la krakova teatro. En 1910 estis fondita teatra rondo, kiu prezentis la komedieton “Pola lingvo sen profesoro”. Sekvis la 25-a Jubilea Universala Kongreso de Esperanto en Krakovo (1912), kiun partoprenis ankaŭ Ludoviko Zamenhof. Dum ĝi estis prezentita la dramo Mazepa de J. Slowacki kaj la unua Esperanta opero Halka de A. Wolski, ambaŭ esperantigitaj de A. Grabowski. En 1931 okazis (la 23-a) Universala Kongreso en Krakovo, kiu per pluraj kulturaj E-aranĝoj denove pliriĉigis la krakovan kulturan kronikon. Sekvis dekoj da unikaj kulturaj E-aranĝoj, pian-recitaloj, koncertoj de pola muziko, Esperantaj Kulturaj Semajnoj, publikaj koncertoj en belstila salonego Saksa Hotelo, Vienaj Vesperoj, baletoj, naciaj koncertoj de itala, hispana, estona, finna, ĉina kaj franca muziko. En Krakovo funkciis la Esperantaj korusoj Orion kaj KAMEA, E-Teatro de unu aktoro, Krakova Teatro de Pupo kaj Masko Groteska, oni organizis Esperantajn Tagojn de Krakovo kaj Krakovan Esperanto-Printempon...

La nuna teatro Areno havas sian sidejon Urbocentra Kulturdomo en Krakovo, Mikolajska-strato n-ro 2. La spektakloj kaj prezentadoj okazas la unuan lundon ĉiumonate je la 18-a horo.

Marian Kostecki

[FORIGITA!: bildo]

La krakova aktorino Jadwiga Gibczyńska

Nova varbilo

Svisa Esperanto-Societo kreis kaj eldonis novan germanlingvan varbilon (faldfolion) verkitan laŭ merkatikaj kriterioj:

  • Eviti la vorton Esperanto sur la frontpaĝo;
  • Komenci per problemo, daŭrigi per solvo;
  • Limigi la tekston al la plej necesa;
  • Reliefigi la specialan karakteron de Esperanto kompare al la mondlingvoj;
  • Eviti blufojn kaj prezenti faktojn.

La ĉefaj argumentoj estas la racieco, la praktikeco, la ĝueco, do utilismo kaj hedonismo, malpli politikaj kaj idealismaj ideoj. En plurlingva lando oni kutimas lerni fremdlingvojn kaj apenaŭ sentas lingvan diskriminacion pro la vasta uzado de la angla. Nia argumentado estas sobra, interkultura kaj neŭtrala. Svisio ne apartenas al Eŭropa Unio.

La nova varbilo celas plenkreskulojn. Ni uzas aliajn varbilojn por la junularo. SES sugestas al siaj lokaj grupoj disdoni ĉiujare iun kvanton da varbiloj. Ĝi uzas ankaŭ la varbilojn de Germana E-Asocio kaj de Esperanto France.

Bruno Graf

Mondanaj Amplifikidoj

Esperanto Desperado: Brokantaĵoj (13 titoloj, 47 minutoj), Vinilkosmo, Francio, 2000, EUR 15,00.

Esperanto Desperado duoble memorigas pri Amplifiki, la unua rokgrupo en Esperantujo: unue pro la sama muzikisto kaj due pro reuzo de la fama kanto “Sola”. La dana-bosnia-pola grupo prezentas buntan programon de gaja skao, emociplena cigana kanto kaj mondmuziko.

Al grandparte senzorge ĝojaj pecoj aldoniĝas kelkaj pli meditemaj muzikaĵoj. Anstataŭ la raŭka voĉo de Kim J. Henriksen feliĉkaze ofte eksonas tiu vere melodia de Amir Hadžiahmetoviĉ. Ambaŭ bandanoj verkis preskaŭ ĉiujn tekstojn, plie menciindas kontribuoj de William Auld, Maria Amanta Smilet kaj Attila József. Krom la kutimaj rokinstrumentoj (drumo, baso, gitaro) aŭskulteblas ankaŭ akordiono kaj fluto.

La altkvalita sono de la muziko alportas specialan ĝuon al la oreloj, malofta fenomeno en Esperantujo! Pluraj kantoj kiel ekzemple “Ska-virino” jam iĝis tre popularaj kaj regule plenigas Esperanto-diskotekojn. Tiun ĉi bonetosan kaj agrable freŝan albumon mi nur povas forte rekomendi.

Kunar

Ĉina lingvo - la riĉa kaj bela lingvo

Zhang Qi Cheng (1913). Pekino: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 2001. 160p. 18cm. EUR 7,50.

Preskaŭ ĉiu homo en la mondo estas konvinkita, ke la ĉina lingvo estas verŝajne la plej malfacile lernebla el ĉiuj. Des pli bone, ke Zhang Qi Cheng, nun 88-jara meritplena pioniro de Esperanto en Ĉinio, pruvas, ke la ĉina lingvo estas relative facile lernebla pro sia simpla strukturo kun malgranda gramatiko. Tamen, la lernado de la vortoj postulas certan penon, ĉar ne ekzistas similaj vortoj en la lingvo de la lernanto.

Alia afero estas la lernado de la skribo en ideogramoj. Sed tiuj estas strukturitaj laŭ tre inteligenta sistemo kaj ne tiom malfacila kiom oni supozas. Zhang priskribas tiun sistemon. Mirige, kiom klare la ideogramoj eldiras la sencon de vortoj.

Zhang ankaŭ traktas apartaĵojn de la ĉina lingvo, fremdajn influojn, idiomaĵojn, aludojn, tabuojn, eŭfemismojn, ciferojn kaj la rilatojn al ĉina kulturo. Kiu legos la verketon, havos tute novan opinion pri la ĉina lingvo, kiu estas vere riĉa kaj bela.

Bruno Vogelmann

Universitataj kursoj en Kostariko

En 1990 la kostarika E-movado revigliĝis, kio fakte estis preskaŭ renaskiĝo. Ĝi okazis en universitata medio kaj inter studentoj de la Universitato de Kostariko. Tiuj fondis klubon “Universitata E-klubo Carlos Gagini”, honore al unu el la fondintoj de la E-movado en la lando, komence de la dudeka jarcento.

La kluba agado estis realigita pere de prelegoj, privataj kursoj kaj, por la unua fojo en 1991, pere de oficiala instruado kadre de la t.n. “Liberaj kursoj”. Tiuj ĉi dusemajnaj lecionoj por la ĝenerala publiko estis ĉefe informaj kaj en ili ĉiam estis priesperanta kurso, de 1991 ĝis 1999, kiam, pro troa okupiteco de lokaj movadanoj, ne plu eblis prizorgi ilin. Indas diri ke en iu momento okazis samtempe tri “Liberaj kursoj” pri Esperanto.

La E-klubo Carlos Gagini havis ankoraŭ du menciindajn sukcesojn: la ricevo de subvencio de la “Federacio de Studentoj de la Universitato de Kostariko” por la pago de flugbileto de Ricardo Herrera, membro de la klubo, por volontuli en la CO de UEA kaj partopreni la 78-an UK-on en Vieno (1992); due, por la dua semestro de 1993, la “Fako pri Filologio, Lingvistiko kaj Literaturo” akceptis la instruadon de semestra eksterprograma senpoenta E-kurso, kio implicas ke povis enskribiĝi kaj universitatanoj kaj ĝenerala publiko. La kurso estis “memfinancita”, t.e. ĉiu partoprenanto devis pagi sumon, kiu inkludis, inter aliaj, la salajron de la instruisto kaj aliajn elspezojn. La kurso okazis kadre de speciala konstanta universitata programo nomata “Sociala Agado”, do oni devis oficiale verki raporton por la koncernaj universitataj aŭtoritatoj.

Post tiu agado, Esperanto ne plu estis io nekonata en oficialaj medioj de la Universitato de Kostariko. Tio ĉi estis io utila en si mem, ĉar kiam venis la ideo organizi (Tut)Amerikan E-Kongreson en Kostariko, ni sciis ke ni povus relative facile trovi apogon de la Universitato. Tiel, en 1996, la 3-a Tutamerika Kongreso de Esperanto okazis en la Fakultato pri Beletro, kun la oficiala apogo de la “Fako pri Filologio, Lingvistiko kaj Literaturo”. Tiam ni ĝuis diversajn avantaĝojn, ekzemple ke la kongreso estis konsiderata kiel parto de la programo “Sociala Agado” menciita supre. En tiu ĉi kongreso estis speciale rimarkinda la laboro de Hugo Mora Poltronieri, membro de Loka Kongresa Komitato, kiu multege kontribuis al plej diversaj aspektoj de la Kongreso.

Ĉi-jare la “Fako pri Filologio, Lingvistiko kaj Literaturo” akceptis la kreadon de elektronika E-revuo “Ĉizilo”, kiun mi prizorgas. Bedaŭrinde ĝis nun aperis nur unusola numero, ĉar mi devas koncentriĝi pri la fino de mia diplomlaboraĵo en la Universitato. Hugo Mora Poltronieri, iama fakestro de la Fakultato pri Edukado, komencis organizi la partoprenon de movadanoj en la “Liberaj Kursoj”, kiel instruistoj, kaj ankaŭ ekesploris la eblojn por oficialigo de E-kursoj en la Universitato. Liaj klopodoj estis kronitaj en 2000, kiam (denove) la “Fako pri Filologio, Lingvistiko kaj Literaturo” akceptis Esperanton kiel oficialan elekteblan studobjekton validan por la diplomiĝo, kadre de la kursoj de la sub-fako Lingvistiko. Do, de la unua semestro 2001, ĉiusemestre estas E-kurso en la Universitato de Kostariko, tri horojn unufoje semajne.

Ĉirkaŭ 1997 venis al la movado Guido Hernández, profesoro de la Politekniko de Kostariko, kiu estas ankaŭ sekretario de Kostarika Esperanto-Asocio. Ankaŭ li multe faras por la movado en universitataj medioj. La Politekniko estas tute aparta institucio, kiu celas edukadon pri alta teknologio. Unuavide, tio ĉi povus ŝajni netaŭga por la disvastigo de Esperanto, sed tio estas nur ŝajno. Fakte, unu el la zorgoj de la Politekniko estas la ekvilibro inter teknologia edukado kaj humanisma kresko de la studentoj. Tio ĉi povas preni diversajn formojn, ekz. ekologiajn projektojn, socialan konsciigon ktp, kie Esperanto estis speciale bonvena pro la ecoj, kiujn ni ĉiuj konas. Kiel parto de la devigaj kursoj estas lecionoj pri “Humanisma formado”, en kiuj estis akceptita Esperanto jam antaŭ tri jaroj. Normale, en la Politekniko, okazas pluraj E-kursoj (unumonataj) ĉiujare, eĉ du samtempe.

Aliflanke estas menciinde, ke, dank’ al klopodoj de prof. Hernández, fine de 2001 estis akceptita en la kursojn pri “Humanisma formado” ankaŭ “Kurso pri Indiĝenaj Dialogoj” (vidu p. 80), en kiu oni traktas i.a. la internacian indiĝenan movadon, la rolon de Esperanto, la indiĝenan agadon ene de la sistemo de Unuiĝintaj Nacioj, ktp. Ankaŭ la E-agado en la Politekniko estas promesplena: i.a. oni aprobis eldonon de E-libro. En la Politekniko ankaŭ okazas “Liberaj kursoj”, en kiuj, lastatempe, Carlos Salazar kaj Hernández gvidis po unu grupon de Esperanto. En 1993 la Universitato eldonis, faksimile, la unuan E-lernolibron verkitan en Kostariko (de Carlos Gagini), kiu estis ankaŭ la unua esploristo pri indiĝenaj lingvoj en la lando kaj eldonis la unuan gramatikon de la lingvo teraba. Ĝi kuŝis en kesto dum 70 jaroj ĝis ĝi estis retrovita kaj publikigita (estas ekzempleroj en la Biblioteko de UEA kaj en tiu de La Chaux-de-Fonds). En marto 2000, dank’ al klopodoj de s-ano Poltronieri kaj de Kostarika Esperanto-Asocio oni inaŭguris la unuan ZEO-n en Kostariko, en la Fakultato pri Beletro, honore al Carlos Gagini.

Antonio Leoni

[FORIGITA!: bildo]

Hugo Mora Poltronieri kaj Ana Isabel Silva Vargas, nevino de Carlos Gagini, dum inaŭguro de E-objekto en la Universitato de Kostariko

El viaj leteroj (enketo)

La ŝanĝoj en nia revuo kaj la anoncita enketo elvokis vere viglan diskuton. Al la redakcio venis amaso da telefonaj, faksaj, retaj kaj poŝtaj reagoj. Koran dankon! Ili pensigas, motivigas kaj montras la irendajn vojojn. Jen kelkaj el viaj reagoj.

Knar-knar! Mia pordo malfermiĝas kaj mi elkore bonvenigas vin! Jam antaŭ dudek jaroj mi esperis, ke la revuo havos iom pli facile kompreneblajn tekstojn. Mi ne celis ke diversaj artikoloj estu plej simple skribitaj, sed ĝuste kiel vi mem prezentis la aferon: ke la revuo iom tro serioziĝis kaj malproksimiĝis de la simpla popolo. Tial mi volas bonvenigi plibonigon de la revuo, kies “nova kostumo” tre plaĉas al mi. Sukceson!

Anna Liisa-Simola

Estis granda ĝojo por mi ricevi la novan numeron de la revuo. Senteblas en ĝi freŝa vento; mi plene konsentas pri ĉiuj viaj evidente jam sukcese ekrealigitaj ideoj por igi la revuon pli bela, pli vigla kaj pli alloga ankaŭ por esperantistoj sen gravaj movadaj funkcioj. Kiel la unuan sukceson mi povas mencii, ke — kiel mi hazarde rimarkis — ankaŭ mia ĉina edzino Nan legis multe pli en ĝi ol en la antaŭaj numeroj. Pleje plaĉis al mi la saĝaj vortoj de Trevor Steele kaj de vi sur p. 7. Pro tio, ke vi du transprenis ĝuste en “kriza” tempo tiajn gravajn postenojn kaj komencis bonege plenumi ilin, vi meritas des pli da laŭdo.

Ulrich Matthias

Jam forflugis multaj jaroj, depost kiam mi “ŝtelis” (kun via permeso) humurajn desegnaĵojn, kiuj siatempe aperis en fakkajero kune kun viaj krucvortenigmoj. Ilin mi ŝovis en nian regionan ligilon La Informilo, kies redaktoro mi estas de... dudek jaroj! Kiel vi, ankaŭ ni ĵus ellaboris novan vestaĵon por la aludita bulteno... Nu, mi plezure malkovras denove la specifajn siluetojn ĉe la paĝo 22 de la revuo, en la kadro de iu freŝbakita PIV!.... Sinceran gratulon pro la “nova vento”, kiu blovas el Slovakio tra la folioj de la UEA-organo... Ne nur la okuloj sed ankaŭ la “pensĉeloj” frandas la novajn aspekton kaj enhavon! Kun miaj kuraĝigoj multfacetaj!

Pol Denis

Mi kaptas la okazon por gratuli vin pro la novaspekta Esperanto, eĉ se tio verŝajne ne plaĉos al ĉiuj, ĉefe al ĝisostaj tradiciuloj. Interesa estas tiu “distra angulo”. Tamen mi esperas, ke restos “angulo de la legantoj”, kondiĉe ke la reagoj estu trafaj kaj mallongaj; tro ofte e-istoj ja emas teoriumadi, forgesante ke Esperanto bezonas ne idealajn vortumadojn, sed konkretajn aplikadojn ĉiudirekten kaj ĉiukampen. Vi ja pravas dirante, ke la revuo tro serioziĝis kaj oficialiĝis. Ĉiu kaj ĉio evoluu; malantaŭe restas tiu, kiu tradiciiĝas! Sukcesegon al vi kaj al Esperanto.

Germain Pirlot

Hodiaŭ mi ricevis nian revuon kaj tuj okulfrapis min alia “spirito” en ĝia vesto; mi momente ne sciis ĉu estas la koloroj, ĉu estas la pli granda kvanto da fotografaĵoj, sed kiam mi komencis legi ĝin, mi rimarkis bonajn kaj kuraĝajn esprimojn de nia aktiva prezidanto Renato, tuj poste priskribon en bela maniero “Brazilo atendas nin”, kaj saĝajn vortojn de nia nova ĝenerala direktoro aŭ la scivoleman enkondukon vian kiel redaktoro al nia oficiala revuo, sen forgesi pri informoj, ideoj kaj bezonoj. Jen mia reago: Dum pli ol 40 jaroj mi estas membro de UEA, kaj ĝis nun neniam mi spertis tiel interesan enhavon de nia revuo. Mi dankas vin kaj la tutan novan Estraron de UEA!

Rodolfo Canet Marin

Mi ricevis ĉi-matene la januaran numeron de Esperanto. Mi deziras sincere gratuli vin pro via unua numero: ĝi ŝajnas al mi bunta, alloga, interesa, altnivela. Tre bona laboro! Mi ankaŭ volas diri al vi sinceran bonvenon en via nova posteno, kaj deziri al vi bonan daŭrigadon! Mi ŝatis interalie “la novjaran distran angulon”, kaj jam solvis la krucvortan enigmon. Jen la kaŝita frazo: Strategia laborplano: al lingva demokratio.

Fabrizio Pagliaroli

Hodiaŭ mi ricevis la januaran numeron de Esperanto. Mi kore gratulas vin; tiu numero estas bela kaj tre interesa. Ĉar mi solvis la enigmon, mi sendas al vi la solvon. Mi deziras al vi multe da ĝojo en via tasko kaj salutas vin plej frate! Vivu UEA!

Daniel Luez

Hieraŭ mi aŭskultis vin intervjuata de Barbara Pietrzak en Pola Radio. Hodiaŭ mi ricevis vian novan gazeton Esperanto kaj kiel multaj mi tuj iris — al la “Novjara Distra Angulo”! Do jen mia solvo... Sed mi tuj legos ĉiujn artikolojn, jam mi ŝategis la fotojn de gejunuloj kiuj estas la espero de Esperanto! Mi estas maljuna sed mi instruis jam kelkajn gejunulojn! Malfeliĉe ne estas ĉiam facile por ili sekvi la kursojn, sed ni ne malkuraĝigu!

Andrée Léval

La unua de vi redaktita numero de Esperanto plaĉas al mi, ĝi nur ĵus alvenis. Mi scivolemas ĝis kiu grado vi povas enmeti iom pli malpezajn artikolojn krom la oficialaj informoj pri UEA kaj tamen ne transformi la ‘organon’ al klaĉbulteno. Ĉiukaze mi deziras al vi multe da plezuro en la redaktado kaj multe da rekono de viaj klopodoj flanke de viaj novaj ĉefoj kaj legantoj. Mi kompreneble ŝatas la distran angulon. Preskaŭ, sed ne tute mi povis solvi la krucenigmon kaj bedaŭrinde ne povas sendi la solvon, ĉar la unua vorto mankas al mi. Eble proksiman fojon mi denove sukcesos.

Sonja Brun, Svislando

Mi hodiaŭ eksciis, ke vi eksperimente publikigis la januaran numeron de Esperanto ankaŭ rete kiel PDF-eldonon, kaj mi tuj elŝutis la dosieron. Tio, kion mi vidis, tre agrable surprizis min. Mi sincere gratulas vin pro via unua numero de Esperanto. Kaj aspekto kaj enhavo tre plaĉas al mi. Kaj mi esperas, ke vi daŭre disponigos la revuon ankaŭ rete, PDF-formate. Mi ja estas individua membro de UEA kaj do nuntempe ricevas la revuon ankaŭ paperforme, sed mi preferas elektronikan version, kiun mi povas printi. Pro tio mi proponas, ke UEA ofertu reduktitan kotizon al tiuj membroj, kiuj rezignas pri la papera eldono kaj legas nur la elektronikan. Mi scias, ke la grandeco de dosieroj, kiujn oni elŝutas, estas tikla punkto. Mi tamen pensas, ke estus pli bone, se vi ne publikigus duoblajn paĝojn en la PDF-dosiero, sed, por ke oni povu printi, la unuopajn paĝojn A4. La legado de la printitaj paĝoj estus iom pli facila. Mi deziras al vi multe da sukceso dum via estonta laboro.

Dirk Kretschmann

Tuj post ricevo de la januara numero de Esperanto mi esprimas dankon al vi por la redakta laboro, por la nefacila tasko kaj riverencas antaŭ vi pro la sukcesa plenumo jam ĉe la ekpaŝo. Mi kuraĝas ĝeni vin iom pli larĝe per la impreso, kiun kaŭzis detala tralego dum ĉi nokto de ĝia enhavo kaj ĝuo pro la bela nova formo: Precize antaŭ 47 jaroj mi ricevis Heroldon, kiun mi same dum la nokto avide kaj streĉe tralegis, ĉar ĝi enhavis detalan raporton pri la drama procedo de la akcepto de la rezolucio pri Esperanto dum la 18-a sesio de Unesko en Montevideo. En tiu momento sukceso de ununura heroo, Ivo Lapenna. — Kio komuna? Denove enfluo de entuziasmo en miajn vejnojn, pro la forto de nia ideo. Tiam, la ununura homo, Lapenna, starante antaŭ fremda, seninteresa publiko, nun, la tuta stabo de homoj kun fajreranta impulso, nutrata de la interna komuna ideo, subite glate venkas stumble aspektantan situacion. Kia krizo? Nur plua ŝtupo. Dankon al István Ertl por la altigo al la nuna ŝtupo, manpremon al Stano Marĉek por la kuraĝa elpaŝo al la nova ŝtupo. (Ĉu vere nur provizora ŝtupo?) Ĉiukaze: sukceson, sukcesojn!

Karel Kraft, Ĉeĥio

Vere gratulinda ago! Sed permesu al mi kelkajn komentojn. La anonco ke en la estonteco la ret-revuo Esperanto estos pagenda servo estas tute malplaĉa. Se UEA volus fari grandan servon al la movado, la reta eldono de ĝia revuo devus esti tute senpaga, tiamaniere ke ĉiu esperantisto, pagipova aŭ ne, komencanto aŭ scivolemulo havu rektan aliron al tiu supera organo de la movado. Tia pretendo enspezi monon por la reta legado de Esperanto kontrastas kun la sindona ofero de pluraj Esperantaj gazetoj, kiuj malavare aperas senpage en interreto, kiel interalie La Ondo de Esperanto kaj Kajeroj el la Sudo. La reta eldono de Esperanto neniel devus esti negoco. Jam aperis, bedaŭrinde, anonco pri la pagenda reteldono de Monato, tamen, temas pri komerca eldono, sed ke Esperanto aperu laŭ deviga pago estas, miaopinie, tute neakceptebla. Kaj, pri la teknika aspekto, permesu al mi jenan kritikon: La formato pdf (adobe acrobat) estas iom neadekvata: mi ege malŝatas ĝin. La plej komforte legebla sistemo, laŭ mia opinio, estas sendube HTML, kaj, en la kazo de Esperanto, nepre kodita laŭ Unikodo UTF8 por vidi universale la E-literojn per iu ajn komputilo kun moderna navigilo.

Dario Rodriguez

Jen mia solvo de la krucenigmo proponita en la januara numero de Esperanto.... Tio estas ege instigema frazo por nia movado. Mi gratulas vin kaj la tutan skipon por la nova aspekto de la revuo, kiu fariĝis iom malpli formala. Tamen la nigraj fotoj ŝajnas al mi iom malhelaj ĝenerale (estis mia unua impreso sed eble mi havas vidproblemon! Heleco psikologie rimiĝas kun optimismo), sed la revuo — fone, artikole kaj aspekte — tute plaĉas al mi. Daŭrigu! Senpacience mi atendas la venontan numeron de mia plej ŝatata E-revuo.

Jean-Marc Fratard

Miajn gratulojn okaze de via unua numero de la revuo Esperanto! Mi estas vere impresita de via profesieco: la revuo estas bonega kaj enhave, kaj grafike. Mi tiom multe devas lerni (ankaŭ de vi). Tre plaĉas al mi via ideo iom maloficialigi la revuon. La unua numero de Kontakto estas ankoraŭ en presejo. Fartu bone kaj multajn sukcesojn en via laboro!

Ĵenja Zvereva

Ĉar en la lasta numero de Esperanto, la unua de vi redaktita, vi invitas la abonantojn al sendo de komentoj, mi volas partopreni al tiu invito. Mi aprezas la ŝanĝojn de la aspekto de la revuo. Plejparto de la novaj grafikaj solvoj estas plaĉa, eventuale mi konsilas ne tro heredi la aspekton de “via” HdE (kiel okazas, ekzemple, en la krucvortenigmo de paĝo 22). Post laŭdoj tamen mi volas fari etan plendon. La presado de la fotoj estas ankoraŭ nebona. La afero pleje evidentiĝas okaze de blankonigraj fotoj. Ĉu ne estus necese iomete mikroretigi ilin? Bonan laboron!

Edo Taddei

Jen la kaŝita frazo el Esperanto januaro 2002... Mi gratulas pro la novaspekta Esperanto. Mi ne konsentas, ke ĝi jam tro serioziĝis. Efektive, mi opinias, ke via unua numero impresas serioze kaj klasikstile (heroldece?). Tio tre plaĉas al mi. Tio, kio ne plaĉas al mi estas nigraj literoj sur griza fono kaj, aparte, bildoj en la vortoj (p.11). Mi tre ĝuis la distran angulon, bona novaĵo.

Angus Wilkinson

Gratulon pri via “unua”. Ĝi estas interesa kaj agrabla. Unuavide, komposte, ĝi aspektas pli densa ol la antaŭa revuo. Plena je artikoloj kaj fotoj. Ĉiuj seriozaj kaj... interesaj. Mi mem ne tre sopiras amuziĝon aŭ ŝercojn, kaj sekve la 22-an paĝon mi ne avide studis. Alia faru tion anstataŭ mi. Tio ankaŭ validas por la paĝoj 23 kaj 24. Mi ne legas tiujn anoncojn sed se vere la anoncintoj pagas, la valoro estas almenaŭ kalkulebla en eŭroj. Nur paĝo 18 mistifikis min. Sub “Londono” vi malkovras Gbeglo Koffi en Skotlando dum mi ricevis aliflanke raportojn pri lia rolo en la 9-a Togolanda kongreso. Ek al la februara surprizo!

Hans Bakker

Mi ricevis la januaran numeron de Esperanto kaj mi ŝatus sincere gratuli vin pro ĝi. Ĝia aspekto estas belega kaj mi vere plene ĝuis legante ĝin...

Atilio Orellana Rojas

Vian antaŭulon István Ertl mi povis iam persone ekkoni, ĉar li estis kelkfoje gasto de mi kaj de mia “Pasporta Servo-Teamo” en Erlangen kune kun sia familio. Ne nur pro tio, mi taksis lin kiel redaktoro de la UEA-membrogazeto tre kapabla... Pro tio mi tre miregis, ke István kune kun Osmo Buller kaj Zapelli rifuzis daŭrigi sian laboron. Kompreneble mi nun scivoleme atendis, kiel la posteulo formos la membrogazeton, kiu ja estas la montrofenestro de ĉiu asocio, do ankaŭ de UEA. Ĉu la gazeto iĝos pli bona aŭ malbona? Nu, hodiaŭ mi ricevis la novan eldonon (januaro 2002) de la revuo Esperanto kaj povis surprize konstati, ke vi vere sukcesis ankoraŭ plibonigi ĝin. Ĉefe vi plibonigis la aspekton, tio estas stimulo volonte legi en ĝi. Tre, tre plaĉas al mi la elekto de la titolbildo. Sed vi ankaŭ sukcesis surpaperigi interesajn artikolojn, do fakte mia juĝo pri la revuo estas pozitiva. Ĉar vi volis ekscii la opiniojn de viaj legantoj, mi skribas tion al vi. Mi nur bedaŭras, ke malaperis la ĉapitro NAVIGE kaj bedaŭras ke ofte mankas la retadresoj. Pri la lasta temo, vi povas preni ekzemplon de la gazeto Eventoj, laŭ mia opinio, la plej informriĉa gazeto en Esperantujo, kvankam ĝi ne aspektas tiel bone kiel la via. Mi deziras al vi ankoraŭ multe da kontentaj legantoj kaj multe da ĝojo kaj amuzo ĉe la laboro. Neniam forgesi la celon, kontentigi la membrojn kaj gajni novajn membrojn por UEA.

Bernhard Maurer

Kara (nov)redaktoro, tre plaĉa estas la de vi redaktita revuo. La enhavo estas informa, kiel ni, Esperanto-laborantoj ĝin bezonas. Recenzoj pruvas literaturan nivelon, sed se ili troas, fariĝas ĝene; via elekto de temoj estas bone ekvilibra. Surprize agrabla estis ankaŭ la aspekto. Gratulon! Sincere salutas

D-ro Werner Bormann

Ĵus alvenis al mi la nova januara 2002 Esperanto. Mi gratulas vin... Kompreneble mi povis antaŭlegi ĝin en la reto. Kaj tio estas tre bona novaĵo: en la tuta mondo la reto pli disvastiĝas, kio estas pli ekonomia, do eblas ke ĉiuj esperantistoj legu la oficialan revuon de UEA, ne nur la membroj kiuj povas pagi kaj ricevi ĝin perpoŝte. La legado de revuo Esperanto multon helpos al individuoj resti esperantistoj kaj partopreni aktive en la Movado. Kaj mi dankas pro la mencio de Jumeiho en Latinameriko sur la paĝo 13. Por mi estis ĉiam tre interesa la legado de nekrologoj: ĉar mi trovis tie tipajn esperantistojn, sindonemajn, verajn modelojn imitindajn... Ĉefe junuloj kaj novaj esperantistoj bezonas modelojn. Do mi sendas nekrologon de nia lasta forpasintino... kiun mi taksas tipa argentina esperantisto, eŭropdevena, laborema, sindonema. Mi deziras al vi grandan sukceson!

Roberto Sartor

Mi gratulas la redakcion de nia revuo Esperanto pro la nova vizaĝo de la revuo. Mi treege ŝatas ĝin, kaj mi kredas ke multaj e-istoj simile ŝatas ĝin. Daŭrigu la plibonigon de la revuo. Mi ankaŭ gratulas la novan redaktoron je la ofico. Dio lasu ke li sukcesu. Ĝis. En la servo de Dio,

Pastoro Adebayo Ola Afolaranmi
Vizite ĉe amerikaj indiĝenoj

Post unujara kunlaboro kun la projekto Indiĝenaj Dialogoj, kiu kondukis min dum aŭgusto 2001 al la fora Komilando en Rusio, komence de decembro 2001 mi denove surpaŝis la amerikan grundon, post unujara foresto (vidu mar. 2001, p. 44).

En Seattle, interesa vizito devus ebligi reeldonon de Fratoj eble ni estas... kun ilustraĵoj kiuj pli trafe respegulus la kulturon de la nordokcidentaj triboj de Usono. Ankaŭ en Tulsa, Oklahomo, mi havis kelkajn kontaktojn kun indiĝenoj.

El Dallas ĝis Meksikurbo mi veturigis la direktoron de ELNA, Joel Brozovsky, kio ebligis longajn konversaciojn meze de la nordamerikaj dezertoj. Interesan halton ni faris sude de Teksaso por enpoŝtigi kaj enveturigi grandan kvanton da poeziaj verkoj donacitaj de Edwin de Kock.

En San Cristobal de las Casas, Chiappas, sude de Meksiko, pro rapida vizito kaj kristnaskaj festoj, kvankam estas multaj indiĝenoj, mi povis nur plifirmigi la pasintjarajn kontaktojn.

En Gvatemalo, kadre de Indiĝenaj Dialogoj kaj dank’ al efika kunlaboro inter la porvirina indiĝena asocio Kichin Konojel (Por la aliaj) kaj la ĉefurbaj esperantistoj Ciro Cardenas kaj Edgar Oliva, atendis min okopo da progresintoj, por sekvi kvartagan ID-kurson. Dank’ al la impulso de Ruben Ortiz, la fondinto de Kichin Konojel kaj membro de la konsilantaro de ID, estas antaŭvidata komuna kurso por indiĝenoj kaj neindiĝenoj en la ĉefurbo. Vizito al sperta esperantisto Mazariegos montriĝis oportuna, ĉar li esprimis la pretecon instrui. Inter la gelernantoj troviĝis Alexander, 16-jara indiĝeno, kiun mi renkontis antaŭ ok jaroj kiam li, kiel spertulo pri kajtofarado, instruis al mi tiun arton en sia indiĝena vilaĝo San Antonio Palopo apud la lago Atitlan.

Krom la sukcesa kurso kaj projekto pri ekoagroturismo finpretigata de Ruben Ortiz, mi faris paŝojn por pretigi tradukon de la majaa ĉefverko Pop Wuh (Libro de la tempo) el hispana traduko farita de indiĝeno.

El renkontiĝo en San Pedro Sula, Honduraso, kun du aktivaj esperantistoj kiuj lernis perrete, eble naskiĝos E-kurso en la franca kulturcentro. En Saguatepeque loĝas Ramon Viana, kies patro Pr Tany P. Viana estas fondinto de la hondurasa E-asocio en la 1930-aj jaroj. Li aktivas politike kaj pretas apogi Esperanton.

En Kostariko, kvankam ne eblis organizi kurson en la impona indiĝena centro Aradikes, financita de la nederlanda ambasado, mi instruis por ID en pli fora komunumo, kie ankaŭ Paŭlino Najera, la prezidonto de Aradikes en 2002-2003, entuziasme partoprenis kun sia filo. Paŭlino ellaboras ekoagroturisman projekton, al kies sukceso la E-movado povos kontribui.

En Bonaero, en urbeto kie situas Aradikes en la sudorienta parto de la lando, loĝas Olga kaj Gilbert. Ili ambaŭ partoprenis du ID-kursojn. Olga ĵus fariĝis grava ŝtatfunkciulo en Bonaero kaj entuziasme volas pli praktiki Esperanton. Gilbert estas grava indiĝena aktivulo kiu intense uzas interreton. Li multe laboras por eviti la konstruadon de giganta hidroelektra projekto, kiu minacas inundi 940 km² de la indiĝenaj teritorioj.

Por fini optimisme mi citos J. Verne el la libro San Carlos kaj aliaj neeldonitaj rakontoj: Se la teksto de tiu ĉi afiŝo estis komprenata de ĉiuj, estas pro tio, ke ĝi estis en Esperanto, tiu internacia lingvo pli kaj pli diskonigita tiam inter la popoloj de centra Afriko... La indiĝeno, kiu tiel parolis, estis unu el la rimarkinda etno Bassoundi... Li esprimis sin nature en Esperanto, tiu internacia lingvo kiu estas nun la plej disvastigita en la centro de Afriko, kaj li estis komprenata de ĉiuj kunmanĝantoj sidantaj ĉe la tablo de la hotelo “La Residence”. Nur la du deputitoj petis tradukon.

Ĉiu el ni povas kontribui por ke la profetaĵo de J. Verne realiĝu plian fojon.

Mi aparte dankas la esperantistojn de Olympia, Usono, kaj Kanada-E-asocio, kies donacitajn librojn kaj vestaĵojn mi povis disdoni survoje.

Philippe Chavignon
w...@wanadoo.fr

[FORIGITA!: bildo]

ID-kurso en Chimaltenango, Gvatemalo, pere de la indiĝena organizo Kichin Konojel. Dekstre estas la aŭtoro Philippe Chavignon.

[FORIGITA!: bildo]

Indiĝenoj en Cuzco, Peruo.

[FORIGITA!: bildo]

Loka ID-kurso en Kostariko, sidejo de Arakides

[FORIGITA!: bildo]

Indiĝenaj virinoj (majaoj) en bazaro de Solola, Gvatemalo

[FORIGITA!: bildo]

Choco (ĉoko), infanaj indiĝenoj el El Basal, Panamo.

Honora membro de UEA estas Honora Senatano

Dimanĉe la 3-an de februaro 2002 dum ceremonio en Antverpeno, Belgio, honora membro de UEA, prof. Reinhard Selten, Nobel-premiito pri Ekonomiko en 1994, honora prezidanto de la studgrupo Perspektivo, akiris plian altnivelan distingon: li fariĝis ano de la Honora Senato de la Eŭropa Movado.

La ceremonio, en kiu partoprenis ducento da homoj, estas ĉiujara evento organizita de la (Flandra) Movado por la Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo je iniciato de la antverpena mecenato Walter Kunnen. En la sesio partoprenis pluraj famegaj personoj, inter kiuj Edward Heath (iama ĉefministro de Britio) kaj Leo Tindemans (iama ĉefministro de Belgio). En la publiko estis ankaŭ 15 aktivuloj de la Esperanto-movado.

En la ceremonio sep personoj ricevis la altan titolon kun la diplomo Pro Pace et Unitate, e meritu et honoris causa (latine: pro paco kaj unueco, sekve de merito kaj kaŭze de honoro).

Prof. R. Selten estis prezentita de Jo Haazen, kariljonisto de Meĥleno, iama prezidanto de la Antverpena Esperanto-grupo “La Verda Stelo”, mem honora senatano de la Eŭropa Movado. Li atentigis pri la meritoj de la Nobelpremiito kaj kaptis la okazon dediĉi grandan atenton al Esperanto. Responde prof. Selten i.a. atentigis pri la lingva problemo en Eŭropo kiu bezonas unuecon, por kiu Esperanto estas ebla solvo.

W.D.S.

Distra angulo

de Stano Marĉek

Lingvaj Etudoj

aŭ Plena Ilustrita Vort(lud)aro

MI PORTAS FREŜAJN IN-FORMOJN!

Ĉu oni povas per pirometro mezuri ankaŭ pirojn?

La tento al konoj ofte nin gvidas al kontento.

Ĉiam lin logis la socio. Tial li fariĝis sociologo.

En cirko mi vidis viron, kiu fervore voris feron.

Ankaŭ forte pia homo povas ludi fortepianon.

AM-PEROJ
NOVA MEZURILO, NEPRE BEZONATA POR ĈIUJ DELEGITOJ KAJ PERANTOJ!

Eĉ teologo ne povas rezisti al teo-logo.

Sur la forno bol-etis supo el boletoj kaj aliaj fungoj.

Li fotis dion. El negativoj li faris diapozitivojn.

Ho, se en ĉiu nest’ ekregus la honest’!

ĈU ANKAŬ VIA EDZINO VIN AKRATONE RIPROĈIS, KE VI FORDRINKIS LA SALAJRON?
NE, ŜI RIPROĈIS MIN BASTONE!

Ĉu sofismo estas doktrino pri sofoj?

Sub la straton oni devis meti specialan substraton.

Inter pretaj pasaĝeroj estis ankaŭ kelkaj interpretistoj.

Ĉu kavaliroj havas kavajn lirojn?

Ĉu darmo povas ĝeni ĝendarmon?

En vi estas nenio por envii!

KAJ KIEL VI BANKROTIS, SINJORO KOMERCISTO?
MI EDZIĜIS KAJ KOMENCIS INVESTI EN IN-VESTOJN

Ĉu avo de papo estas papavo?

Post la orakolo ŝi havis oran kolon.

Ĉu ankaŭ emiroj emas iri?

Rezulto de milito ekster la tero, en la kosmo, estus ekstero.

LA PUTRADO DIFEKTIS LA PUT-RADON.

Ĉu fiŝoj en akvarioj kantas akv-ariojn?

Satiro ne ĉiam garantias al verkisto satan iron.

Ĉu ankaŭ lingvajn barojn oni povas mezuri per barometro?

Sur la maro ankaŭ marŝaloj portas ŝalojn.

Ĉu ankaŭ homaj genoj estas homogenaj?

“Pasporto” al 2002 landoj

La plej populara eldonaĵo de TEJO, la listo de esperantistaj gastigantoj Pasporta Servo, aperas ekde 1974. Ĉi-jare ĝi enhavas 1231 gastigantojn el 83 landoj, sur 207 paĝoj. La gastigantoj ricevas ĝin senpage. La aliaj povas ĝin mendi je 15 EUR (kun triona rabato ekde tri ekz.).

Por aliĝi kiel gastiganto, petu aliĝilon de UEA aŭ de la landaj organizantoj. La aliĝa limdato estas la 1-a de novembro. La gastigantoj ricevos memorigilon en aŭgusto.

Pliaj informoj ĉe la kompilinto: Derk Ederveen, Westenburgstraat 15, NL-2275 XR Voorburg, Nederlando.

Revuo Esperanto 2002 5

Vi trovos ...

pliajn artikolojn, argumentojn kaj raportojn pri tio, ke nia verda mondo estas pulsanta organismo kun mirinda kaj multfaceta vivo: de Michela Lipari vi ekscios, ke nia movado similas al homa piramido kaj ŝi montros al vi ĝian bazon, Trevor Steele malkaŝos al vi kion oni faras en la CO, Dafydd Ap Fergus raportos, kion skribas gravaj gazetoj, Maria Beloŝeviĉ rakontos, kion faris junaj esperantistoj en Bruselo, Ulrich Lins montros belecon de Vjetnamio, de Ilona Koutny vi ekscios, kiel profesiiĝi en esperantologio, kaj post la vojaĝo tra nia verda mondo vi ekscios, kiu gajnis libropremion en la krucenigma konkurso... — Agrablan ekskurson tra Esperantujo!

Stano Marĉek

Malferme

Nia movado similas al homa piramido

Michela Lipari

Kiam mi estis infano, miaj gepatroj ofte kondukis min al cirka spektaklo. Mi estis aparte ravita de tiuj akrobatoj, kiuj kunmetiĝis en homan piramidon. Aŭtomate miaj okuloj direktiĝis al la homa pinto, kutime bela junulino, kaj mi tre admiris ŝin.

Nun, estante iom pli rezonema, mi komprenas ke jes, ŝi estis lerta, kuraĝa, multe trejniĝis, sed ŝi povis atingi sian gloron nur dank’ al la kolegoj kiuj subtenis ŝin! Ju pli sube, des pli gravaj kaj esencaj por la bona efektivigo de la spektaklo.

Same estas, laŭ mi, pri nia movado. La pinto, la estraro, estas la plej videbla parto de la tuta konstruaĵo, sed ĝi povas iri ĉiam pli alten nur se la bazo, la landaj asocioj, la lokaj kluboj, la unuopuloj estas “solidaj”.

Flankelasante poeziajn metaforojn, mi simple volas substreki la gravecon de ĉiu individuo kaj de ĝia poresperanta kaj peresperanta agado.

Sed gravas ankaŭ ke ni ne laboru izolite, gravas kunigi la fortojn por dividi la laboron, por kuraĝigi unu la alian, por esti pli videblaj al la ekstera mondo.

Ekzemplo povas esti la paska manifestacio en Romo, sur la placo Sankta Petro. Itala esperantisto, membro de IKUE, pensis ke estus bele, se, okaze de la esperantlingvaj paskaj bondeziroj de la Papo, estus en la placo videbla grupo. Li lanĉis la ideon rete kaj aliaj akceptis la inviton, kaj en la internacia televida elsendo de la okazaĵo bone videblis la grupo kaj la vorto Esperanto.

Pro tio estas nedubeble ke la bazo de UEA estas la landaj asocioj (kiuj siavice baziĝas sur la lokaj grupoj). Ju pli estas ili agemaj, fortaj, avangardaj, des pli la tuta movado plifortiĝas.

Sed ... ĉu vere ni konas la landajn asociojn? La 60 aliĝintajn al UEA, kaj la aliajn ankoraŭ ne aliĝintajn?

Al tiu ĉi demando mi devis bedaŭrinde respondi: ne tute (kio estas tamen io alia ol tute ne!) kaj pro tio mi komencis virtualan vojaĝon tra ĉiuj landaj asocioj per enketilo.

Mi malkovris, ke la plej novaj, la plej — laŭ supraĵa ŝajno — malfortaj, estas tiuj kiuj plej entuziasme reagis al mia alvoko, dum la historiaj solidaj landaj movadoj ne sentis la bezonon ĝis nun malfermi siajn pordojn por sin montri de interne.

Iuj kuriozaĵoj? En iu lando estas eĉ telefona servo por lernantoj de Esperanto, kiuj havas urĝajn gramatikajn bezonojn; en alia ekzistas kvar diversnivelaj korespondaj kursoj; kaj krome mi malkovris ke niaj membrostatistikoj estas tre teoriaj, ĉar iuj landaj asocioj pagas la asocian membrecon por cento da homoj, dum tie vivas kelkaj miloj! Kaj tiel plu kaj tiel plu.

Universala Esperanto-Asocio konsistas el membraro diversspeca. Individuoj rekte pagas al UEA kotizon por ricevi la revuon kaj/aŭ la Jarlibron, Landaj Asocioj kaj Fakaj Asocioj aliĝas kaj iliaj anoj fariĝas kolektivaj membroj de la Asocio. En la sekva artikolo — kaj la posta rubriko — ni volas prezenti al vi, iom post iom, kio kaŝiĝas malantaŭ la mallongigoj de niaj aliĝintaj Landaj Asocioj.

En la jarlibro ja troveblas iuj indikoj, sed tio ne sufiĉas por vere bone koni la strukturon, la disponeblan ilaron, la homajn fortojn, la agadojn, la (mal)sukcesojn... La celo de la enketo estas unuflanke konigi al vi la landajn asociojn, kaj aliflanke inviti la individuajn membrojn, kiuj ne membras en ili, membriĝi, sed ankaŭ kompreni kiujn servojn UEA povas proponi kaj kiujn iniciatojn eblas kune organizi por ke la tuta movado plifortiĝu kaj antaŭeniru samnivele.

Bv. do legi plu, vojaĝi kun ni tra Esperantujo kaj mem informiĝi!

Michela Lipari

Landaj Asocioj - la kolonoj de UEA

Universala Esperanto-Asocio konsistas el Individuaj Membroj, kiuj rekte pagas la kotizon; la Landaj kaj Fakaj Asocioj aliĝas kaj iliaj anoj fariĝas la kolektivaj membroj. En tiu ĉi artikolo kaj la sekva rubriko ni volas prezenti al vi, iom post iom, la Landajn Asociojn.

Argentina Esperanto-Ligo

La ĉefaj kunvenoj okazas ĉe Bonaera E-Asocio kaj la arkivoj estas ĉe Ruben Diaconu. AEL havas novan retadreson: r...@yahoo.com.ar. Ĝi dufoje jare eldonas la bultenon Argentina E-vento kun amplekso de 12 paĝoj. La membraro sumas je 158 membroj, dividitaj inter Asociaj Membroj kaj Individuaj Membroj. Post interna kriza situacio AEL kaj AEA unuiĝis la 9-an de decembro 1995. Tamen la afero ne tute solviĝis kaj multaj valoraj homoj iom apartiĝis de la movado. Ekzistas 8 lokaj grupoj, la estraro estas sepkapa, helpata de 7 komisiitoj. La landa kongreso teorie okazas ĉiun jaron kaj daŭras 3 tagojn, sed la lasta okazis en 1999. La perkoresponda kurso estas aŭspiciata de AEL. La ĉefa atingo estas: kontaktoj kun esperantistoj enlande, kun la E-movado internacie, kaj aperado de E-informoj en la ĵurnaloj. La ĉefaj problemoj: 1. kriza ekonomia situacio en la lando; 2. manko de intereso; 3. manko de profesia instruisto; 4. esperantistoj loĝas tre malproksime unu de la aliaj; 5. manko de integriĝo en la asocio.

Armenia Esperanto-Asocio

Ĝiaj retadresoj estas: b...@wpf.org kaj U...@freenet.am. Ekzistas malgranda biblioteko kaj funkcias libroservo. La bulteno Armenio, 4-paĝa, pro teknikaj kaŭzoj aperas neregule. Membras ĉirkaŭ 80 esperantistoj, el kiuj 12 estas IM de UEA. Ne ekzistas lokaj grupoj. La estraro estas 7-persona. La landa kongreso okazas ĉiun trian jaron kaj daŭras du tagojn. Ne ekzistas perkoresponda kurso. La ĉefa atingo: jam preta armena-Esperanto-rusa kaj Esperanto-armena-rusa vortaro. Necesas ĝin eldoni.

La ĉefaj problemoj: 1. Manko de propra komputilo. Oni uzas retpoŝton en laborlokoj de esperantistoj. Tio malfaciligas la komunikadon. 2. La nekapablo partopreni E-Kongresojn pro financaj problemoj.

[FORIGITA!: bildo]

Argentina E-Ligo okazigas en Bonaero siajn jar-asembleojn. Parto de la ĉeestantoj antaŭ la sidejo de BEA en Bonaero.

[FORIGITA!: bildo]

Saenzpenja E-Klubo en Argentino

[FORIGITA!: bildo]

Renkontiĝo de Bariloĥea Esperanto-Rondo en Argentino en hotelo Los Notros: R. Reggiani, J. Tarducci, P. Costa, D. Revagliatti, W. Schad kaj C. Calabria.

Benina Esperanto-Federacio

Ĝi estas la lasta “frateto” akceptita al “nia familio” dum la lasta UK en Zagrebo! La retadreso: e...@yahoo.fr. Membroj estas 122, ne ekzistas lokaj grupoj, la estraro estas kvinpersona. La komitatano estas Charles Alofa, 04 BP 0672 Cotonou, a...@yahoo.fr. La ĉefdelegito: Christian Amancio Fabossou, f...@yahoo.fr. La ĉefa atingo: (krom la akcepto al UEA) — la poŝtkesto: 03 BP 3589 Cotonou. La ĉefa problemo: monrimedoj por povi komuniki kun la membroj kaj administri.

[FORIGITA!: bildo]

Delegacio de Monda Fonduso de Solidareco Kontraŭ Malsato en Benina vilaĝo Tozounme, kies loĝantoj parolas Esperanton.

Brazila Esperanto-ligo

La retadreso (por la ĝenerala uzo): b...@esperanto.org.br, ekzistas krome pluraj retadresoj por la diversaj fakoj, hejmpaĝo: www.esperanto.org.br, kiu estas nun en fazo de rekonstruo, por ĝin vastigi kaj modernigi, kaj doni spacon al BEJO (la junulara asocio) kaj al aliaj asocioj. Ĝi havas propran 8-ĉambran sidejon, entute ĉirkaŭ 320 . Ekzistas biblioteko, nun oni enkomputiligas la donitaĵojn kaj estas projekto pri kreo de Esperanta Muzeo. La libroservo disponigas 2528 titolojn. Ĉiun trian monaton aperas 36-paĝa revuo Brazila Esperantisto. Oni planas eldoni ĝin ĉiun duan monaton kaj ankaŭ la portugallingvan varianton por senpaga distribuado al neesperantista publiko. La membroj estas 519 individuaj, 83 studantaj, 26 familiaj, 8 kontribuantaj, 277 novaj, 55 dumvivaj, do entute 968. Ekzistas 96 oficialaj lokaj grupoj. La estraro estas 7-persona. Landa kongreso okazas ĉiujare, ĝi daŭras 5 tagojn. La lasta okazis pasintjulie en Braziljo kaj aliĝis pli ol 600 homoj. Ekzistas perkoresponda kurso kaj ĵus eldoniĝis nova materialo. La ĉefa atingo: modernigo de la oficiala organo, komforta kaj grandspaca sidejo, modernaj elektronikaj ekipaĵoj (nuntempe 10 komputiloj, baldaŭ interligitaj rete), granda libroservo, reorganizado de la biblioteko, eldonado de BEL-jarlibro. La ĉefa problemo: manko de strategia planado sur la kampo de diskonigado de Esperanto. La estraro de BEL nun startigas kampanjon sub la devizoj “Ni laboru kune!” kaj “Surstratigo de Esperanto”. Se oni sukcesos kapti anoncojn de grandaj firmaoj, tio ja signifos esti survoje al larĝaj avenuoj de la profesiiĝo...

[FORIGITA!: bildo]

Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono (EKOR) diskonigas Esperanton en Rio-de-Ĵaneiro ankaŭ per futbalmatĉoj.

[FORIGITA!: bildo]

Membroj de EKOR organizas ĉiujare en Rio-de-Ĵanejro modelajn Ago-Tagojn.

Esperanto-Asocio de Britio

La retadreso: e...@esperanto.demon.co.uk. La hejmpaĝo: www.esperanto.demon.co.uk. La sidejo estas luita (en Barlaston, Stoke-on-Trent). Ekzistas biblioteko kun preskaŭ 10 000 volumoj kaj ankaŭ libroservo. La bultenoj: Update, kiu aperas 6-foje jare kun amplekso de 8-12 paĝoj, kaj La Brita Esperantisto, 1-2-fojojn jare kun amplekso de 36/48 paĝoj. EAB havas ĉirkaŭ 500 membrojn dividitajn al dumvivaj, plenaj kaj subtenantaj. La grupoj ĉ. 20, la estraro 8-persona. La landa kongreso okazas ĉiujare kaj daŭras 2-4 tagojn. Ekzistas perkorespondaj kursoj: senpaga, elementa, mezgrada, altnivela. La ĉefa atingo: nova oficejo kaj biblioteko ĉe Barlaston, aktuale konstruata. La ĉefa problemo: maljuneco de la membroj kaj sekva neaktiveco; malmultaj novaj membroj.

Esperanto-Asocio de Irlando

Ĝi ne havas propran sidejon (gastas ĉe esperantisto), nek propran bibliotekon, sed jes libroservon. La landa bulteno nomiĝas Nova Irlanda Esperantisto, ĝi estas 12-paĝa kaj aperas 6 fojojn jare. EAI havas 70 membrojn kaj la estraro estas 8-membra. La hejmpaĝo: www.iol.ie/carsfrn. En preparo estas koresponda kurso. La ĉefa problemo: manko de membroj.

E-Ligo de Bosnio kaj Hercegovino

La retadreso: k...@bih.net.ba, la sidejo estas ĉe esperantisto. La gazeto kaj bulteno: Bosnia Lilio, 20-paĝa, 1-foje jare, kaj organiza bulteno Esperbih, 4-paĝa, 2-foje jare. La membroj estas 100, la estraro estas 7-kapa, la landa kongreso ne okazas. La komitatano ĉe UEA: Samir Ribiĉ. La ĉefa atingo: fakto ke organizita E-movado en BkH sukcese travivis kontraŭbosnian agreson. La ĉefa problemo: manko de propra ejo kaj de financaj subtenoj de la ŝtato.

Esperanto-Ligo en Israelo

La retadreso: j...@attglobal.net, la hejmpaĝo: http://www.esperanto.org/uk2000/hebrew/indexheb.htm. Sidejo ne ekzistas. La bulteno: Israela Esperantisto — 2 numeroj jare. La membroj estas 160, la estraro estas 12-kapa. La komitatano estas Josef Ŝemer, la ĉefdelegito: Jehoŝua Tilleman. Ekzistas perkoresponda kurso. La ĉefa atingo: Okazigo de la UK 2000. La ĉefa problemo: la ĝenerala publiko ne interesiĝas pri Esperanto.

Ĉeĥa Esperanto-Asocio

Ĝi havas jenan retadreson: c...@quick.cz kaj hejmpaĝon: www.kuk.cz/cea. La sidejo estas ĉe la sekretario. Ekzistas biblioteko kun ĉ. 7 000 volumoj kaj libroservo. La bulteno Starto aperas 4-foje jare kun almenaŭ 32 paĝoj. La membroj estas 880, dividitaj en 7 kategoriojn. La lokaj grupoj estas 51, la estraro estas 7-persona. La landa kongreso okazas ĉiun trian jaron kaj daŭras tri tagojn. Ekzistas koresponda kurso. La ĉefa atingo: organizado de diversaj E-kongresoj en Ĉeĥio (2000: KELI; 2001: IFEF; 2002: IKUE). La ĉefa problemo: malkresko de la membrobazo, manko de monrimedoj.

[FORIGITA!: bildo]

Kulturaj kaj turismaj tagoj en Jetrichovice (supre) kaj Konferenco de Ĉeĥa E-Asocio.

Unu tago en la vivo de la Centra Oficejo

Kion oni faras en la CO? Antaŭ ol veni ĉi tien, mi mem foje demandis min pri tio, kaj ne mankis negativaj onidiroj: ke la laboro “stagnas”, ke la oficistoj ricevas altajn, ne vere meritatajn salajrojn, ke estus pli bone havi ĉenon da oficejetoj funkciigataj de senpagaj aktivuloj, ke la CO estas parto de nedemokratia strukturo... Dum mi mem estas nove alveninta — la taskoj ankoraŭ ne iĝis rutinaj — sed ne plu tute nova, mi provos informi vin pri la funkciado de via oficejo.

La titolo de la artikolo estas duonŝerco: la vivo de Ivan Denissoviĉ estas tia, ke unu tago similis ĉiujn aliajn. Ĉi tie la sola certeco estas, ke neniu tago similas alian. Almenaŭ la laboro de la ĝenerala direktoro estas tia, ke neniam oni povas diri al si: hodiaŭ mi faros tion kaj tion kaj tion ĉi. Senescepte la konturoj de la tago ŝanĝiĝas pro vizitoj, pro neatenditaj telefon- aŭ retmesaĝoj, pro urĝaj petoj de ie en la mondo aŭ pro alispecaj bezonoj. Sed mi provu doni ideon pri la tutteama laboro hodiaŭ, frue en aprilo 2002.

Sur la teretaĝo laboras Simo, nia libroservisto. Kiom da mendoj li plenumos hodiaŭ, mi ne scias (kaj la poŝto ankoraŭ ne venis), sed probable estos almenaŭ deko da ili. Ĉiu “plenumo” estas en si mem serio da taskoj: foje necesas kontroli, ĉu la mendinto havas sufiĉe da mono en sia konto, kaj se ne, ĉu tamen sendi (UEA ne estas profitcela entrepreno, sed ĝi havas sian limigitan buĝeton!). Sekvas pakado (foje temas pri granda stako da libroj), afrankado, ekspedado, fakturado kaj registrado de ĉiu vendo, ĉar iam necesos remendi, se nia stoko (preskaŭ) elĉerpiĝos. Sed ne per tio finiĝas la laboro de libroservisto. Li peras la abonojn de multaj ne-UEA-periodaĵoj, kaj estas li, kiu registras kaj komentas la rubrikon Laste aperis en la revuo. La plej postula tasko de Simo estas la libroservo ĉe UK ; necesas decidi kiajn kaj kiom da libroj kunporti kaj aranĝi transporton, kaj la pakado, ekspedado kaj malpakado vere estas fizike peza laboro (kompare kun tio, la laboro pri la Malfermaj Tagoj estas relative facila). Kaj Simo, kun siaj multaj jaroj da laboro en la oficejo, estas valora informfonto por la nova, nesperta direktoro.

Pardonu, mi devis interrompi la skribadon de tiu ĉi artikolo por respondi al diversaj telefonvokoj (temis pri la nova komunikadcentro en Bruselo, pri subvencio de TEJO, pri monhelpo al afrika viktimo de vulkanerupcio, kaj pri dungo de nova purigistino). Mi ne listigis ĉiujn laborojn de Simo, sed ni iru pluen laŭ la teretaĝo al Clay, kiu hodiaŭ ĉefe pritraktas aliĝojn kaj mendojn rilate al la UK en Fortalezo. Li devas fari tion tre zorge, kaj li komparas ĉiun adreson alvenintan kun la registroj en nia adresaro (ne ĉiam homoj skribas sian nomon klare). Se Clay ne laboras pri kongresaferoj, li helpas Marvin, nian kasiston, kies taskaro vere estas senlima, aŭ li (Clay) okupiĝas pri etiketado aŭ portas niajn sendaĵojn al la poŝtoficejo. Foje mi sendas Clay aĉeti ion en la urbo, kaj tion li faras kun la kutima rapideco kaj efikeco.

Fine de la sama koridoro estas la nuna regno de nia “makintoŝulo” Roy. Lia tago komenciĝas per forfiltrado de la multaj “spamaĵoj” el nia retmesaĝaro kaj sendado de la utilaj mesaĝoj al la koncernatoj; tiujn li ankaŭ endosierigas kaj printas laŭ neceso. Ĉar Roy laboras nur per makintoŝaj aparatoj, oni ĉiam vokas lin, se estas problemo pri alia makintoŝ-komputilo, kaj tiaj laŭokazaj taskoj povas postuli multe da tempo. Lia ĉefa laboro tamen estas la enpaĝigo de ĉiuj produktoj de UEA, ĉu temas pri libroj, dokumentoj aŭ informfolioj. Roy ankaŭ heredis la redaktadon de la rubriko Navige en la revuo. Li petas legantojn, kiuj scias pri nove aperintaj aŭ ĝisdatigitaj esperantaĵoj en la reto, kontakti lin ĉe <n...@co.uea.org>. Alia tasko de Roy estas prizorgi la tradukadon de Ĝisdate pri Esperanto en naciajn lingvojn.

Se la telefono tintas (kaj kiam ĝi ne tintas !?), kutime estas nia sekretariino Atie, kiu respondas. Estas Atie, kiu plej ofte akceptas vizitantojn. Sed ŝia laboro temas pri multo alia: estas Atie, kiu daŭre aktualigas nian adresaron, registrante ankaŭ membrokategoriojn. Kaj se vi sendas malnovstilan “limakpoŝtaĵon” al ni, Atie unue ĝin malfermas kaj pludirektas al la koncerna oficisto; aldone, Atie sendas amason da leteroj, “postsendas” mankantajn revuojn, kaj foje tradukas nederlanden niajn oficialajn leterojn. Ĵus mi rememoris, ke estas tempo sendi revarb-leteron al kelkaj centoj da pasintjaraj membroj: mi tajpos, kaj poste Atie transprenos la adresadon kaj ekspedon.

En la sama ĉambro kiel Atie estas Cindrulino, kiu volontulas dum kelka tempo. Jam ŝi liberigis Atie de la kuirejaj taskoj, helpas Marvin, nian troŝarĝatan kasiston, kaj krome plenumas la gravan taskon kanali inter la CO kaj nia diligenta redaktisto Stano. Ŝi sendas al li nekrologojn kaj ĝeneralajn informojn, serĉas recenzontojn de libroj, laŭnecese kontaktas malfruantajn “recenzuntojn”, sendas aŭtorajn ekzemplerojn de la revuo. Krome ŝi zorgas, ke estu ekzemple sufiĉe da papero, dosierujoj, ktp. en la diversaj ĉambroj.

Sur la sama etaĝo estas la ĉambro de Marvin, ĝangalo de nigraj dosierujoj, kaj li senhezite scias, kie trovi kion. Marvin administras nian monon, kaj kutime iras hejmen eĉ pli malfrue vespere ol la kolegoj. Eksterulo apenaŭ komprenus lian taskaron, kaj malgraŭ helpo de Ina, kiu venas unu tagon semajne, de Clay kaj de Cindrulino, li estas daŭre sub peza ŝarĝo. Kiel direktoro mi devas havi klarajn ideojn almenaŭ pri la konturoj de niaj financoj, kaj Marvin ĉiam pacience klarigas al mi, kiam mi iras serĉi informojn, sed sendube estas momentoj, kiam li preferus, ke mi iru al la diablo kaj lasu lin ataki la monton da paperoj sur lia tablo.

Ni supreniru en la ĉambron de la plej nova oficisto Joost. Ni dungis lin unuavice por konverti nian komputilsistemon. Jam ni multe profitis de lia laboro; ekzemple, ni estas ĉiuj daŭre ligitaj al la reto, kaj iom post iom la kelkdekjara datenaro estas konvertata en pli facile uzeblan formon. Joost transprenas iom post iom aliajn taskojn: li aĉetas niajn oficejajn ilojn, li kontrolas la fakturojn de telefono, fakso, ktp., kaj nun li ekredaktas kun mi la Jarlibron, unu el la bazaj tekstoj de nia ekzisto kiel esperantistoj.

En la apuda ĉambro laboras Francisco, kiu fakte baldaŭ forlasos nin. Sed li ĵetas sin en sian lastan taskon, ilustradon de la libro de Boris Kolker, Vojaĝo en Esperanto-Lando. Francisco estas artisto siakampa, kaj lia temperamento postulas, ke lia laboro estu altkvalita. En antaŭaj jaroj li redaktis Kontakton, ilustris ĉi tiun revuon kaj multajn librojn eldonitajn de UEA, kaj faris tutan galerion da fotoj, kiuj longe utilos al ni.

Kelkajn fojojn semajne venas Rob Moerbeek, la aglo-okula. Rob estas profesinivela provlegisto, fervora amanto de niaj lingvo kaj literaturo, ĝismorta malamiko de preseraroj. Krome li enarĥivigas niajn revuojn, leterojn, bildojn, fotojn, ktp., kio povus okupi lin plentempe. Se mi volas trovi obskuran revueton el la 1950-aj jaroj, mi turnas min al Rob; se mi volas scii la ekzaktajn vortojn de iu citaĵo, li trovos ilin por mi.

Preskaŭ lastaloke mi mencias Nikola nur pro tio, ke ni ĵus atingis lian angulon de la oficejo. Dum multaj jaroj Nikola estas la ĉefa respondeculo pri kongresoj, alia centra parto de nia esperantista vivo. Lia laboro devigas multe da vojaĝado (ne ĉiam plezuro!), multe da kontaktoj kun urboj, kiuj volas okazigi UK, kun LKK-oj, kun kongresejoj, kun flugkompanioj, kun hoteloj; kaj ankaŭ li pasigas multe da horoj cerbumante pri buĝetoj kaj pri mil ŝajne malpli gravaj detaloj de kongresa organizado. Ju pli sukcese Nikola laboras, des malpli ni scias pri tiu laboro !

Tute supre laboras Kriĉjo, nia TEJO-oficisto. Li baze servas kiel ligo inter la TEJO-estraro kaj la CO. Inter liaj ĉefaj taskoj estas fari subvencipetojn por nia junulara movado, kaj li prizorgas la adresaron, arĥivojn kaj eksterajn rilatojn de TEJO. Kiam li ne okupiĝas pri TEJO-aferoj, li estas “portisto” de la CO.

Mi bezonis du tagojn por verki tiujn ĉi liniojn. Kvankam mi esperis fari la artikolon en unu-du horoj, venis daŭre urĝaj taskoj. Kaj mi servas kiel peranto inter nia same diligenta estraro kaj la oficistoj, mia plej grava tasko. Malgraŭ mia okupiteco mi ne perdis la senton, ke estas privilegio labori en la centro de nia unika organizo.

Ĉiutage ni havas kontakton kun ĉiuj kontinentoj. Ni estas ja pioniroj, nenie ni vivas grandnombre, sed ni jam rajtas diri, ke ni estas la portantoj de internaciaj lingvo kaj ideoj.

Antaŭ nelonge mi intervjuiĝis en la laborministerio. La oficistoj tie havas taskon: protekti la laborkondiĉojn de nederlandaj kaj eŭropuniaj homoj. Sendube ili faras sian taskon diligente kaj efike, sed mi konstatis, ke en ilia mondo plej gravas pasportoj kaj ŝtatanecoj.

Ni esperantistoj apenaŭ konscias pri ies ŝtataneco, niaj juĝkategorioj estas tute aliaj. Nia bela naiveco pri tiuj paperaj diferencoj fariĝu tutmonda. La semoj de nia arbo kresku! Tiu planto estas ankoraŭ eta kaj protektenda, kaj ni ĉiuj celas ĝin kreskigi.

Trevor Steele

Lingva malegaleco

Majstri la anglan per langoperacio

Ĉu koreaj gepatroj vere pagas 400 usonajn dolarojn al kuracistoj, kiuj, dum dekminuta operacio, tranĉas la langon de infanoj por ke ili pli bone povu elparoli la malfacilan anglan lingvon? La artikolo en la respektata gazeto Los Angeles Times aperis la 31-an de marto. Certe do ne temas pri aprila ŝerco. Kaj la ĵurnalistino citis korean kuraciston de la Hana Nazinstituto. Sed ĉu vere la premo lerni la anglan estas tiom granda ke koreaj gepatroj alportas siajn infanojn al langotranĉantaj kuracistoj?

Almenaŭ klarigon rilate la operacion, rara en angla-lingvaj landoj, donas esperantistino Gwenda Sutton el Nov-Zelando. Kiam mia filo havis ses tagojn, oni malkovris ke li ne kapablis suĉi taŭge, ĉar lia lango estis ‘ligita’. Specialisto tuj tranĉis ĝin kaj solvis tiun problemon. Temas efektive pri tranĉo nur de la malsupra membrano kiu ligas la malantaŭan parton de la movebla parto de la lango je la fundo de la buŝo — kaj ne pri barbara operacio. Dank’ al la operacio kelkaj homoj poste povas tute eligi sian langon. Nun mi pli bone komprenas kial mi neniam kapablis prononci korekte la anglan lingvon! ŝercas franclingva esperantisto Maurice Sujet.

Sed kiu klarigas la kreskantan premon de la angla lingvo tra la mondo? Laŭ studo pri la lokŝanĝado de spertaj profesiuloj, de la Organizo por Ekonomia Kunlaboro kaj Evoluigado (OEKE), anglalingvaj landoj altiras ĉiam pli da plej kvalifikitaj homoj por studo kaj poste laboro.

Evidentas kiel grava estas la angla lingvo por altiri bone kvalifikitajn kaj ambiciajn migrantojn. Pro lingvaj kialoj, riĉaj landoj kiel Italio, Germanio kaj Japanio ne nur ne sukcesas altiri kvalifikitajn novajn civitanojn, sed ankaŭ komencas perdi la plej bonajn studentojn, laŭ la studo publikigita meze de januaro. Por ĉiuj junaj kaj ambiciaj homoj, perfekta aŭ ege bona scipovo de la angla fariĝas tute nepra por esperi je interesa kaj internacia kariero.

Ne nur koreaj infanoj

Lingva malegaleco kaŭzas ĉiam pli da problemoj, kaj ne nur por koreaj infanoj. Ankaŭ en Eŭropo la premo lerni la anglan kreskas. Komence de 2002, la itala ĉefministro, fiera italo Silvio Berlusconi, publike agnoskis ke li “hontas” pro sia malbona scipovo de la angla. Komence de februaro nederlandanoj, jam tre alkutimiĝintaj al la angla lingvo en amaskomunikiloj kaj sur la strato, miris ke la nederlanda lingvo tute malaperis de la ŝildoj de la nacia flughaveno Schiphol favore al la angla. Laŭ la flughavenaj direktoroj la nederlanda estas tro konfuza lingvo en Nederlando!

Sed kion fari pri kreskanta lingva malegaleco? Laŭ Renato Corsetti, prezidanto de UEA, la sole efika kaj longatempa rimedo kontraŭ lingva malegaleco estas neŭtrala kaj vere internacia lingvo. Por priatentigi indonezianojn, Corsetti skribis artikolon titolitan “Pri lingva egaleco”, kiu aperis en la indonezia gazeto Jakarta Post la 22-an de marto 2002. Tamen la sperto de Universala Esperanto-Asocio indikas tion, ke politikistoj ĝenerale apenaŭ havas komprenon pri la plejebla graveco de lingva egaleco... Certe la ideo de lingva egaleco kaj vere internacia lingvo estas ankaŭ la sole efika rimedo kontraŭ langotranĉantaj kuracistoj. Jen traduko el la angla.

Pri lingva egaleco

The Jakarta Post — Indonezio; la 22-an de marto, 2002:

Antaŭ ĉio mi volas gratuli vian ĵurnalon pro la bonega raportado pri la lingva demando. La raporto de la 14-a de marto en The Jakarta Post (ASEAN-gvidantoj konsilitaj ke ili subtenu kampanjon por la malaja) refoje montras kiel oni devas daŭre instigi la politikajn gvidantojn de la Asocio de Sudorientaziaj Nacioj (ASEAN), ke ili alprenu pli iniciateman starpunkton pri aziaj lingvoj, interalie la malaja, kiun parolas proksimume 250 milionoj da homoj en Azio. Estas hontige ke ASEAN ankoraŭ ne traktas la malajan samrange kiel la anglan. Tio ankaŭ forte indikas kiel la superregado de la angla estas kreskanta eĉ multajn jardekojn post malkoloniiĝo. Jam multajn jarojn la pliiĝantaj efikoj de tia lingva malegaleco pri ekonomia kaj socia vivo en Azio zorgigas la Universalan Esperanto-Asocion.

Je la sama tago, kiam via raporto aperis pri la alvoko de malajaj lingvistoj al ASEAN-gvidantoj, The Economist Intelligence Unit eldonis sian prognozon pri rekta investado el-eksterlanda. Inter la ĉefaj nacioj troviĝas Britio kaj Usono. Kaj inter la listeroj de faktoroj favorantaj Brition, kiujn donis The Financial Times, estas la angla lingvo.

Plia efiko de la preskaŭ sola uzado de la nacia lingvo (la angla) por internacia komunikado estas en la kampo de edukado. Azio havas bonegajn universitatojn. Tamen, rimedojn kaj superajn studentojn daŭre forsuĉas anglalingvaj landoj. Pasintjare nur en Usono studis 546 867 studentoj. Aziaj studentoj konsistigis pli ol duonon (55 procentojn) de ĉiuj internaciaj studentaj registriĝoj (302 058, pliiĝo de 8 procentoj). Kompare kun la 9939 ĉinaj, 54 664 hindaj, 46 497 japanaj kaj 45 685 koreaj studentoj, la malajalingvaj landoj eble ne estas la plej gravaj por usonaj universitatoj (proks. 20 000 US dolaroj por ĉiu studento). Malgraŭ tio 11 625 indonezianoj kaj 7 795 malajzianoj kiuj studas en la usonaj universitatoj, sen mencii Aŭstralion kaj Brition, ja reprezentas daŭran kulturan kaj ekonomian malgajnon por la eduka sistemo en Malajzio, Indonezio kaj Brunejo.

Por solvi ĉi tiun problemon, povas efiki nur longatempa politiko de antaŭenigo de la vera lingva egaleco, ne nur de la ununura nacia lingvo. Bedaŭrinde, la sperto de Universala Esperanto-Asocio indikas tion, ke politikistoj ĝenerale apenaŭ havas komprenon pri la vera graveco de lingva egaleco.

Renato Corsetti

Tra la gazetaro

Dafydd ap Fergus el la Komunikadcentro de Bruselo trafoliumas mondajn gazetojn, serĉante bonajn kaj malbonajn novaĵojn pri Esperanto kaj aliaj lingvoj.

Kial Esperanto malsukcesis?

Al tia malfacila demando devis respondi ĵurnalisto Neil Wiseman en artikolo por aŭstralia gazeto. “Wiseman” en la angla signifas “Saĝhomo”. Do almenaŭ laŭnome la ĵurnalisto havis la intelektan ekipaĵon alfronti la lingvan problemon. Post longa intervjuo kun Kay Anderson, sekretario de la Brisbana Esperanto-Asocio, la ĵurnalisto efektive konkludas ke Esperanto malsukcesis, ĉar ĝi ne havas fivortojn. Ĉu sinjorino Anderson estis tro ĝentila por pruvi la kontraŭon? Ŝi diris nur “fi” kaj “damni” al la ĵurnalisto. Eksciante pri la stulta artikolo, almenaŭ deko da esperantistoj tra la mondo, inter ili la plej respektataj figuroj, sendis longajn listojn de multe pli malbonaj vortoj al la gazeto kaj ĵurnalisto.

Sunday Mail 17/02/2002 p. 55
Eŭropa Komisiono ne volas Esperanton

Krom Esperantaj gazetoj kaj amaso da komentoj en Esperantaj dissendolistoj ne estas multe da eĥoj en nacilingvaj gazetoj post la respondo de Eŭropa Komisiono rilate la uzadon de Esperanto kiel pontolingvo por interpretado. Estas nur mallonga depeŝo de la hispana novaĵagentejo Efe pri Esperanto, la 25-an de marto. Kompreneble la ĵurnalisto citas nur la Komisionon kaj ne penis kontakti esperantistojn... Titolita “Eŭropa Komisiono malakceptas la uzadon de Esperanto por solvi lingvajn problemojn”, la artikolo detalas ke Esperanto estis kreita en 1887 ... de la rusa doktoro L. L. Zamenhof.

Laŭ la ĵurnalisto kaj Neil Kinnock, ano de la Komisiono, kostus tro multe (70 mil eŭrojn) por doni profesiajn Esperanto-kursojn por interpretistoj, kiuj volas lerni Esperanton. La kursoj ankaŭ daŭrus tro longe — tri ĝis kvar jarojn da parttempa studado! Ĉu vere Eŭropa Komisiono ne havas monon por lanĉi instruprogramon por Esperanto, spite al la centmiliona buĝeto por la traduk- kaj interpretadservo?

Respondo E-0075/02 de Neil Kinnock 12/03/2002
Plendoj pri la anglalingvaj lernejoj

En multaj neanglalingvaj landoj lernejoj senĝene enkondukas la anglan kiel la solan aŭ la duan instrulingvon. Kelkaj esperantistoj plendas pri lingva diskriminacio pro tio, ke la lernejoj petas pli da mono de la gepatroj kaj ankaŭ “zorge” elektas la plej bonajn infanojn. En ĉi tiu lernojaro, estas la Lorentz-Kolegio en Arnhem, Nederlando, kiu enkondukos la anglan kiel instrulingvon por 300 lernejanoj. La plej bonaj lernejanoj de la urbo, aŭ almenaŭ tiuj kun pagipovaj gepatroj, lernos biologion kaj historion, kaj plurajn aliajn fakojn, en la angla kaj ne la nederlanda.

La Lorentz-Kolegio estas nur unu el la kreskanta nombro da “dulingvaj” lernejoj en Nederlando, kie apud la nederlanda ankaŭ la angla estas instrulingvo. Dan Van Herpe de la Flandra Esperanto-Ligo ne estas kontenta pri tiaj lernejoj: Estas dufoja diskriminacio. Unuflanke, estas pli kostaj kursoj por “tiuj infanoj kiuj kapablas pli”, aliflanke, “native speakers” (denaskuloj) estos favorataj. Tio estas diskriminacio. En aprilo, la belga monatrevuo por instruistoj Klasse voor Leerkrachten publikigis intervjuon kun Dan Van Herpe.

Klasse voor Leerkrachten 124, april 2002, blz. 44-45
La angla estas moderna Esperanto

En diversaj kebekaj gazetoj la franclingva ĉefministro de Kebekio, Bernard Landry, asertis ke la angla jam realigis la revon esperantistan de lingvo universala, ĉar ĝi estas la moderna Esperanto. Post la deklaro de Landry estis ŝtormoj da protestoj de multaj esperantistoj.

La angla ne sufiĉas

La turista oficejo de Malajzio timas ke nur unu procento de 4 000 oficialaj turistgvidantoj scipovas paroli la francan, germanan kaj italan. Post la kolonisma periodo, Malajzio tradicie substrekas la gravecon nur de la angla kaj ignoras aliajn lingvojn. Hodiaŭ malajzianoj timas ke ili perdos komercon, ĉar la angla ne sufiĉas. Laŭ vic-direktoro de Malajzia Turismo, Abd Rahman Shaari, krom scipovantoj de eŭropaj lingvoj, estas bezonataj gvidantoj kiuj parolas la araban, ĉinan kaj japanan. La lastan jaron Malajzion vizitis 12 milionoj da vizitantoj, en 2000 nur 10 milionoj. Ĉu ili neniam aŭdis pri Esperanto?

New Straits Times 18/02/2002, p. 5
La unulingva Britio

Dum la angla lingvo ĉiam pli superregas tra la mondo, la nombro de anglalingvanoj lernantaj fremdajn lingvojn rapide malaltiĝas. En Usono prezidento Bush timas ke ne plu estas sufiĉe da spionoj kiuj konas aliajn lingvojn. En Britio oni ankoraŭ ĝojas pro la diversaj enspezoj de la angla lingvo — ĉiujare pli ol 600 000 eksterlandanoj venas nur por lerni la anglan en Britio. Spite al tiuj profitoj, spertuloj timas, ke unulingvaj britoj ne plu povos konkurenci kun la novaj eŭropaj elituloj, kiuj perfekte regos kaj siajn naciajn lingvojn kaj la anglan. Riĉaj eŭropaj landoj kiel Svedio, Danlando, Nederlando kaj Germanio, jam nun enkondukas dulingvajn lernejojn por pli bone konkurenci en la unuiĝanta Eŭropo. En Britio la registaro ne havas solvon. Komence de marto ĝi eĉ permesis, ke infanoj rajtas ne plu lerni lingvojn post la aĝo de 14 jaroj.

La 15-an de marto la respektata brita gazeto The Independent publikigis leteron de W. J. Nesbitt el norda Anglio. Sinjoro Nesbitt reagis al artikoloj pri la malbona scipovo de fremdaj lingvoj en Britio: La adoptado de neŭtrala kaj facila lingvo kiel Esperanto ne nur enorme reduktus kostojn sed ankaŭ donus egalan statuson al ĉiuj lingvoj de Eŭropa Unio... Kial neniu esploras la eblojn? Semajnon poste aperis iom pli longa letero de Renato Corsetti. La raportoj pri manko de scipovo de fremdaj lingvoj en Britio atentigas lin pri alia danĝero de la uzado de nacia lingvo, la angla, kiel internacia komunikilo. Laŭ Corsetti la unulingvaj britoj havos malpli da ŝancoj kompare kun estontaj dulingvaj eŭropaj elituloj kiuj ankaŭ perfekte regos la anglan.

Dafydd Ap Fergus
Kontakto invitas ankaŭ vin!

La dua ĉi-jara numero kondukos vin al Latin-Ameriko.

Pri kraĉantaj fiŝoj, hom-grandaj floroj kaj aliaj amuzaĵoj de la Brazila naturo vi povos legi en la artikolo La lando de multaj “plej”-oj de Wendel Teles Pontes. Kiuj popoloj kontribuis al la ekesto de la plej internacia brazila provinco Paranao, kie okazos la IJK-2002? Pri tio rakontas la artikolo Paranaa Babel-turo de Carlos Eduardo Oliveira.

Karnavalo en Rio... Kontakto certe ne povis preteratenti tiun temon. Pri la nuntempo kaj historio de la plej fama festo en mirinda urbo legu en la artikoloj de Floriano Pessoa kaj Sylla Chaves (kiuj, interalie, reprezentas tute kontraŭajn opiniojn).

Pri la “nova strata et-politiko” en Argentino rakontas la artikolo de Rubén Feldman González. Turnpaĝe vi ekscios, kial tiu riĉa lando de Sud-Ameriko troviĝas en la nuna mizera stato (la aŭtoro estas profesia ekonomiisto kaj kasisto de la Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo - Roland Rotsaert).

Ĉi-foje Kontakto prezentos la unuan artikolon el la serio Kontakto-superstiĉologio (ĉiu numero ĉi-jare prezentos superstiĉon de iu lando). La artikolo de Olúwábùnmi Gabriel Oshó-Davies rakontos, kial la joruboj en Niĝerio ne staras ĉe la pordo, kiam pluvas; kion ili faras, se ili hazarde batas sian piedon kontraŭ ŝtono ktp.

Krome vin atendas ekskluziva intervjuo kun Roger (li rakontas pri sia unua disko Muziko Elektronika), kutima enigma konkurso, fabelo, recepto, ŝercoj kaj multaj aliaj seriozaj kaj ne tro seriozaj artikoloj.

Nastja...

Defio por UEA: Ĉu Esperanto havos science fidindan vortaron?

Poeto bonvenigas trafan vorton, belsonan, eĉ onomatopean. Ne estas por li problemo tian eventuale inventi...

Sciencisto kondutas pli “tede”, insistante, ke vortoj estu vere internaciaj, inter si koheraj, ĉu fonetike, ĉu ortografie, ĉu morfologie, resume: ajne. Li zorgas, ke ĉio ĉi validu en planlingvo almenaŭ tiom, kiom en etnolingvo. Bedaŭre, en la scienca leksiko de Esperanto regas konsiderinda malordo; ĝin taŭge demonstras Plena Ilustrita Vortaro, same ĝia preparata noveldono, kun kies parto mi havis kazon konatiĝi. Jen kelko el la centoj da ekzemploj:

Sendube la plej okulfrapa fenomeno estas la fama baraktado inter Ĥ kaj K. Kvinlingve mi komparu la vermojn (pl.) kun la bakterio (sg.):

  1. La Polychaeta — Spirochaeta
  2. It polichèti — spirochèta
  3. Cs polychéty — spirochéta
  4. De Polychäten — Spirochäte
  5. Eo poliĥetoj — spiroketo

En la ortografio de ĉiuj kvar neplanitaj lingvoj nature stabiliĝis la digramo CH, dum en la “planlingvo” esperas foje Ĥ, foje K. Da analogaj duopoj eblas trovi en PIV multon. Jen almenaŭ du pluaj ekzemploj: doliĥoto (Dolichotis), sed dolikocefalo, stiĥometrio, sed polistiko (Polystichum).

Antaŭ jaroj mi provis turni atenton de vortaristoj al senbaza fobio antaŭ homonimoj, kiu misformas la radikfinan -UL- per -OL- (rapunkolo el kampanulacoj), la -IN- per -EN- (stearino, sed keroseno), la -ID- per -IS- (antemido, sed berberiso), la -ET- per -ED- (miceto, sed renedo) ktp. Fortimigaj estas la -UM-vortoj (galiumo, geumo, heliumo), kvankam Zamenhof klare konsciis, ke la latina neŭtra finaĵo ne apartenas al la radiko (verbo, ne verbumo). Analoga situacio estas okaze de la virgenra -US- (papiruso, rubuso, taksuso). Inkludante -US- en la radikon, oni perturbas la naturan koherecon kun parencaj vortoj. Male, se oni akceptas la radikon citr (anstataŭ citrus), oni konservas la ligon kun citracoj, citralo, citr(at)a acido, citrino, citrofeno, citrono. Ja necesas respekti la taksonojn: Cornus — Cornaceae = korno — kornacoj (ne kornusokornusacoj).

Timi homonimecon inter planto kaj muzika instrumento (citro), inter planto kaj osta elstaraĵo (korno) estas absolute senbaza emocio. Male, misformi internaciajn sciencajn terminojn sole pro la timo, jen procedo nepardonebla, ĉar generanta kontraŭsisteman ĥaoson.

Ĉu do ekzistas solvo por baldaŭ krei sciencan vortaron en Esperanto? Jes, tia projekto, en kiu kunlaborus AdE, UEA kaj ISAE, ne postulus tro da mono, tro da tempo. Ja sufiĉus listi — surbaze de PIV — ĉiujn sciencajn vortojn, sen difinoj, sen tradukoj, ja ili estas internaciaj, eĉ kodigitaj: abazio, abdomeno ĝis zoosterolo, zostero. Memkompreneble, anstataŭ la neinternaciaj misformoj, ekz. grenato, kolĉiko, sismo registri la ĝustajn granato, kolĥiko, seismo. La mondo vidu, ke la scienca leksiko de Esperanto ellaboriĝis konforme al la moderna uzado de la ĝenerale akceptitaj terminoj.

Josef Kavka

Profesiiĝi pri esperantologio

Nuntempe, kiam Eŭropo unuiĝas kaj tutmondiĝo forigas barojn inter nacioj, la lingva problemo ankoraŭ akre manifestiĝas. La esperantistaro proponas sian kontribuon al la solvo: sendiskriminacian dialogon inter kulturoj. Por fariĝi serioza partnero, necesas havi profesiulojn, kiuj havas kapablojn, sciojn kaj diplomon por entrepreni la taskojn de instruistoj, tradukistoj aŭ interpretistoj. Ĉu ni rajtas postuli samajn rajtojn en lernejoj aŭ en internaciaj organizaĵoj sen havi similajn bazojn? Malfacile! UEA emfazas profesiiĝon kaj sekve la rolon de instruado en sia Strategia Plano kaj universitata instruado iĝis elstarigita celo de ILEI.

La Universitato de Adam Mickiewicz (UAM) en Poznano, la dua plej granda universitato en Pollando, ofertas 3-jaran eksteran postdiploman studadon pri interlingvistiko. La internacia kurso okazas en la Lingvistika Instituto, sub la gvido de d-rino Ilona Koutny, membro de la Akademio de Esperanto. Inter la prelegantoj estas elstaraj esperantologoj, kiel profesoroj John Wells, Humphrey Tonkin kaj Michel Duc Goninaz; doktoroj Vera Barandovska-Frank, Detlev Blanke, Zbigniew Galor, Katalin Kováts (Smideliusz) kaj Blazio Vaha; la poetino Lidia Ligeza kaj István Ertl.

La Interlingvistikaj Studoj donas superrigardon pri ĝenerala kaj aplikata lingvistiko, fokusiĝas al internacia kaj interkultura komunikado, traktas planlingvojn kaj detale okupiĝas pri gramatiko, literaturo, kulturo kaj historio de Esperanto. En la tria jaro eblas specialiĝi pri komunikado, lingvistiko, literaturo, planlingvistiko aŭ pri lingvopedagogio. Pro la metodika formado la Studoj ricevos specialan rolon en la instruista trejnado dum la sekva periodo.

Surloka kurso (unusemajna sesio) okazos unufoje dum la semestro (fine de septembro kaj komence de februaro). La gestudentoj pretigos diplomlaboraĵon kaj post la fina ekzameno ricevos atestilon pri Interlingvistikaj Studoj. La unuaj studentoj (el Ĉeĥio, Germanio, Makedonio, Usono kaj Pollando) diplomiĝos ĉi-jare.

Partoprenontoj povas aliĝi por la studjaro 2002/2003 ĝis la 15-a de aŭgusto 2002. Pli frua anonco estas bonvena. Postuloj: fino de mezgrada lernejo (kun abiturienta ekzameno aŭ egalvalora) kaj bona scio de Esperanto. Partoprenontoj devas plenumi teston antaŭ la komenco de la Studoj. Estas antaŭvidataj kelkaj stipendioj.

Kotizo por unu semestro: 400 EUR (nepagipovaj landoj ĉ. 120 EUR). Por pluaj informoj kaj aliĝilo kontaktu d-rinon I. Koutny: Lingvistika Instituto de UAM, ul. Miedzychodzka 3-5, PL-60-371 Poznano, t: +48-61 829-27-09, f: +48-61 829-27-00 (sekretariejo), rete i...@amu.edu.pl.

La septembra sesio (23-27.09.2002) estas kunligita kun la semajnfina kultura renkontiĝo Arkones, same en Poznano, kiu post la intensa tutsemajna serioza laboro ebligas malstreĉiĝon (kun teatraĵoj, muziko, diskutoj, ktp). Eblas aranĝi superanivelan intensan lingvokurson (unusemajnan) antaŭ la septembra sesio, kontraŭ kroma kotizo.

Ilona Koutny

Afrika Oficejo

La Afrika Oficejo de UEA kun la triopa teamo Gbeglo Koffi, Doumegnon Koffi kaj Raoul K. Hounnake daŭrigas sian laboron komencitan antaŭ pli ol du jaroj. En 2001 la laboro plivastiĝis kaj ĝiaj respondecoj pliampleksiĝis.

Krom la taskoj transprenitaj el la manoj de la respondeculo de UEA pri Afriko, Hans Bakker, AO servas al esperantistoj leterantaj el diversaj afrikaj landoj, peras diversajn petojn, stipendiojn, organizas diversnivelajn korespondajn kursojn, disdonas subvenciojn al grupoj, naciaj asocioj aŭ kluboj, korespondas kun afrikanoj, sendas lernomaterialojn, strebas por klerigi la afrikajn samideanojn. Ĝi organizas kursojn por komencantoj: koresponda instruado al la novuloj okazas por franclingvanoj per la libro Nos premiers pas en Espéranto; por anglalingvanoj per E-o for beginners kaj por progresantoj per la libro Por la Praktikantoj. Korektado de leteroj helpas al progresantoj altigi la nivelon. AO faris retan version de la libro de Kuba Esperanto-Asocio Kuba Ekzercaro. Por informi novulojn estis farita reta versio de la Manlibro por novaj membroj de UEA. La oficejo ekutiligis komputilan programon por la administrado. Ĝi daŭre prizorgas kaj flegas la afrikan movadon, pritraktas raportojn de kluboj, asocioj, kontrolas la uzadon de subvencioj kaj asignas subvenciojn al meritplenaj kluboj kaj asocioj, kaj peras transpagojn inter la CO kaj AO. Togolandanoj, beninanoj, ganaanoj kaj niĝerianoj povas per AO uzi siajn kontojn ĉe UEA. AO aĉetis novan komputilon kun akumulatoro kaj akiris propran telefonlinion. La oficejo daŭre rolas kiel eldonejo por la afrika movado. Ĝi eldonis la verkojn Kongresa Kajero de la 8-a TEK (kolekto de raportoj pri la TEK de 2000), Togolando Fabelas, estas preparata libro de Elysée Byelongo, verko de la 9-a TEK, libro de TEK-oj, kaj la Kongreslibro de la 9-a TEK.

AO sukcesis krei sian hejmpaĝon www.multimania.com/afrikaoficejo, ekzistas reta informilo Tr’Afrik, kiu dissendas informojn pri la paŝoj kaj atingoj de la verda movado en Afriko.

La Togolanda informilo Alvoko kaj la bulteno Ovo estas perkomputile pretigataj en AO. La oficejo helpas al UTE prepari kaj okazigi sian kongreson, en kiu partoprenas esperantistoj el diversaj landoj. En 2002 aldoniĝos UNESKO-kampanjo de UEA pri lernejoj kaj rilatoj kun ILEI-sekcioj tra la mondo. La Afrika Oficejo do daŭrigas sian vojon.

Raoul Hounnake

Tra la mondo

Esperanto paske en Romo

Dum la ĉi-jara paska ceremonio “Urbi et Orbi”, okazinta la 31-an de marto sur la placo Sankta Petro en Romo, esperantistoj neatendite kaj okulfrape montris sian ĉeeston al la tuta mondo.

Post la jam tradicia beno de la papo en Esperanto Bonan Paskon, en Kristo resurektinta, kiun televide spektis miliardo da homoj en la tuta mondo, la kunvenintaj esperantistoj subite levis panelojn kun grandaj literoj, kiuj formis super la homamaso la vorton Esperanto, kaj trifoje laŭte ekkriis: Longan vivon al la papo! La tuta ceremonio kaj la ago de esperantistoj estis per televido dissenditaj al la tuta mondo (*spektis ĝin ankaŭ la redaktoro en Slovakio!).

La sekvan tagon ĵurnaloj en la tuta mondo prezentis la foton de la agentejo AP Associated Press, kiu montris la homplenan placon de Sankta Petro en Romo, super kies kapoj ŝvebis la granda surskribo Esperanto.

Gianni Conti

SAT-Amikaro kaj JEFO en kampoj

Nekutima estas la kadro en kiu kongresis esperantistoj de SAT-Amikaro kaj gejunuloj de JEFO. La Departementa Centro de Asocio por Popola Edukado kaj Subĉiela Vivo de Vigy, vilaĝo apud Metz, estas meze de kampoj kaj arboj.

La ekstera informa valoro de la kongreso estis limigita parte pro la malproksimeco de granda urbo, parte pro la religia festo Pasko, precipe en tiu nordorienta regiono de Francio. Eĉ ne unu ĵurnalisto montriĝis; tamen aperis kvar komunikoj en la ĉefa regiona gazeto Le Républicain Lorrain.

La librovendado tiel bone sukcesis en la kongresejo, ke mankis eĉ ekzempleroj de la libro de Georges Kersaudy Lingvoj sen landlimoj, kaj de la Praktika Vortaro Franca-Esperanta/Esperanta-Franca de SAT-Amikaro. Georges Kersaudy kaj Henri Masson aŭtografis siajn respektivajn librojn kaj diskutis kun la partoprenantoj. Mirinda estas la mensa vigleco de Georges Kersaudy, kiu povis alparoli ĉiujn fremdajn kongresanojn en ilia propra lingvo, inkluzive la ĉeĥan kaj slovakan, senfine rakonti anekdotojn, kompari esprimojn de unu lingvo al la alia. Li konas pli ol 50 lingvojn (diversgrade).

En Metz, en vendejo de aŭd-vida materialo kaj libroj “FNAC”, okazis publika debato pri Esperanto kun partopreno de Georges Kersaudy kaj Henri Masson.

La diverseco de la prelegtemoj povis kontentigi ĉies gustojn: pri Ekoturismo prelegis Petro Chrdle, pri Uzo de Esperanto en Komputiko André Grossmann, pri Interreto Bruno Masala, pri Uneska Kampanjo Armand Hubert kaj pri ATTAC Catherine Roux.

La Amikeca Reto (vojaĝservo de SAT), prezentis kaj vendis la novan eldonon de sia adresaro 2002-2003 (400 adresoj en 54 landoj). Ankaŭ neesperantistaj organizoj estis invititaj prezenti budojn: Amnestio Internacia, Artisans du Monde, ATTAC, Confédération Paysanne. La kultura programo konsistis el kanzonoj en pluraj lingvoj, inter kiuj Esperanto de la duopo “Mannijo” kaj de Ĵak Le Puil, konata en la Esperanto-medio.

La urbo Metz, kie naskiĝis Raymond Schwartz, nekontesteble meritas la viziton. La plej fama verkisto kaj humuristo de Esperantio trovis lokon en la programo de la prelego de Ed Borsboom, la aŭtoro de Vivo de Lanti.

En 2003 SAT-Amikaro kongresos marborde en Cap d’Agde, ne tre malproksime de Montpellier kaj en 2004 en La Roche-sur-Yon.

Henri Masson

[FORIGITA!: bildo]

Henri Masson kaj Georges Kersaudy dum la publika debato en Metz.

Ĉu la fervojistoj ne skiis?

La 43-a Internacia Fervojista E-Skisemajno okazis 17-23 de februaro 2002 en Predeal, Rumanio. Venis esperantistoj el Danio, Germanio, Francio, Ĉeĥio kaj Rumanio.

Bedaŭrinde la neĝo malaperis ĝuste antaŭ la aranĝo. Tamen la programo estis abunda pro la situo de Predeal, internacie fama ripozloko.

Ĉiutage okazis ekskursoj al belaj lokoj: Trei Brazi (Tri Abioj), la akvofalo Urlatoarea (la Hurlo), la monaĥejo kaj montaro Diham, Poiana Brasov (la skisemajno en 1994), kie la skiemuloj klopodis skii. Per telfero la kuraĝuloj atingis la montopinton Postavarul (1800 m). Iuj restis por skii en Poiana Brasov, la ceteraj daŭrigis por viziti la kastelon Bran de Drakula. Duontaga ekskurso al la urbo Sinaia kun vizito al la kastelo-muzeo Peleŝ estis la ĵaŭda programo. La kastelo estis la reĝa somera ripozloko kaj, dum la “komunista” epoko, la feria loko de la familio Ĉauĉesku. Ni ne akceptis la angla-, nek la germanlingvan prezentadon. La ĉiĉerono parolis rumane kaj Aurora Bute esperantigis. Estis bona okazo por propagandi por Esperanto, ĉar la aliaj vizitantoj kaj la ĉiĉerono mem interesiĝis pri ĝi.

Vespere okazis artaj programoj. La unua vespero estis la kutima interkona vespero. Alian vesperon Jiří Vencl kaj Ladislav Láni prezentis la regionon de Ĉeĥio, kie oni antaŭvidas la venontan IFES. Fervojista koruso distris nin dum muzika vespero. Sekvis prezentado de turismaj lokoj de Rumanio per videobendo kun Esperantaj subtitoloj.

Grava momento de la skisemajno estis karnavalo. Kelkaj antaŭpripensis la aferon kaj kunportis belajn kostumojn, la ceteraj improvizis. La adiaŭa vespero estis vera bankedo kun proksimume cento da partoprenantoj. Oni disdonis premiojn kaj la hotelestro aranĝis mod-prezentadon kun ĉarmaj junulinoj.

Aurora Bute

[FORIGITA!: bildo]

Dum ekskurso ĉe la monaĥejo en Busteni

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la partoprenantoj en la ĝardeno de la reĝa kastelo Peles en Sinaia.

200 e-Libroj

Kun la laste aldonitaj fabeloj (multaj vere estas kajeroj kaj ne libroj) la nombro da titoloj en eLibrejo, la senpaga interreta librejo, superis 200.

Notindas ankaŭ, ke la kvanto da paĝoj de ĉiuj 200 titoloj sume atingis la nombron 54 105.

La fakto, ke la eLibroj ne preseblas, estas tre ĝentila al la vivmedio. Multaj arboj estus bezonataj por produkti la paperon, por printi tioman kvanton da paĝoj, se ĉiu elŝutinto dezirus tion fari.

La eLibrejo estas ĉe: www.esperanto.nu/eLibrejo

La kvara nacia en Kubo

La IV-a Nacia Kongreso de Kuba E-Asocio okazis de la 6-a ĝis la 9-a de marto 2002. Partoprenis ĝin 122 homoj, el ili 6 eksterlandanoj, plenrajtaj delegitoj plus vizitantoj. Oni devis limigi la nombron de partoprenantoj pro kostoj de la servoj.

La ĉeftemo de la Kongreso estis Esperanto: ĉu nur lingvo? La temoj de la prelegoj gamis de la ĉeftemo ĝis instruado — kaj eĉ pladoj kun la kuba kuirarto (unu el la pladoj estis aŭkciita!).

La flanko informada estis sukcesa: antaŭ, dum kaj fine de la kongreso oni intervjuis la estraranojn de la asocio per radio kaj televido. La prezidantino aperis dum elsendo de la ĉefurba televidkanalo CHTV, la ceteraj estraranoj estis gastoj de la radiostacioj Rebelde (naciskala), Metropolitana (ĉefurba), kaj la naciskala Havana Radio (ne Radio Havano; tiu jam elsendas Esperante!). En la lasta oni intervjuis du eksterlandajn delegitojn: Eddy Raats (Belgio) kaj Neven Kovaĉiĉ (Kroatio).

Ĉar la intervjuoj en Radio Rebelde estis longaj, oni prezentis sinsekvajn erojn dum kelkaj tagoj. Ankaŭ du naciskalaj ĵurnaloj aperigis informojn pri la Kongreso: Granma kaj Trabajadores, danke al la aktivulo Alejandro García.

Ses ĵurnalistoj partoprenis la Kongreson. La estraro de KEA dankas pro la monkontribuo farita de UEA pere de la Amerika Komisiono kaj por la kampanjo por efektivigi la bezonatan subvencion.

Alberto García Fumero

Junaj Esperantaj parlamentanoj en Bruselo

Eŭropa Unio ĉiujare organizas studtagojn nomatajn Euroscola. Dum tiuj tagoj EU-gimnazianoj iĝas “veraj” parlamentanoj: ili sidas en veraj parlamentaj benkoj, diskutas, elektronike voĉdonas, manĝas en la parlamenta manĝejo kaj dise de la parlamenta konstruaĵo diskutas en laborgrupaj ĉambroj.

Depende de la organizo de la Tago, oni rajtas uzi ankaŭ propran lingvon (EU). Pasintjare, dank’ al la “Jaro de la lingvoj” tiu lingva aspekto estis grave substrekita. Ĝuste pro tio, pasintjare la unuan fojon en la Parlamento aperis Esperanto-grupo kun 173 lernantoj el deko da landoj.

La tre sukcesa partopreno donis ideon al la E-entuziasmuloj strebi por plenrajta ĉeesto de esperantistoj ankaŭ ĉi-jare. Fina rezulto: en la EU-Parlamento rajtas aperi 70 gimnazianoj dividitaj en du grupojn po 35.

La unua grupo ĉeestis la Euroscola-tagon la 19-an de marto kaj la dua la 17-an de aprilo 2002.

La unuan grupon konsistigis E-gejunuloj el Finnlando, Francio, Hungario kaj Kroatio. Por ili estis organizita preparkunveno la 18-an de marto. Dum tiu tago la gejunuloj havis la eblon konatiĝi, pridiskuti la programon kaj diskuti en la laborgrupoj pri la temoj diskutotaj en la Parlamento.

La Euroscola-tagon partoprenis 400 gejunuloj el dek EU-landoj. La oficiala uzo de la angla kaj la franca ne malhelpis al la junaj esperantistoj plenrajte diskuti. Ili starigis trafajn demandojn en fluaj “oficialaj” lingvoj pri la temoj: demokratio — homaj rajtoj — problemoj en la socio; medio; la loko de Eŭropo en la mondo; junularo kaj EU; la estonteco de Eŭropo.

Ĉe la fino de la tago estis organizita “Euro-game”, dum kiu plurnaciaj teamoj devis montri sian konon pri la historio kaj kulturo de EU. Gajnis la teamo en kiu i.a. estis du esperantistinoj: 14-jara francino Fanny Allousque kaj 17-jara kroatino Ana Aniĉ-Ivaniĉ.

La lastan vesperon la junaj esperantistoj organizis sian adiaŭan vesperon. Ne mankis francaj, kroataj, rusaj, finnaj kaj hungaraj kantoj. Kroatoj prezentis du teatraĵojn kaj ĉiuj kune ĝuis hejme faritajn hungarajn kaj kroatajn kukojn.

La valoro de tiu ĉi renkontiĝo estas plurnivela: konigo de Esperanto en la EU-medio, specife al junaj eŭropanoj, akiro de konoj pri EU. Ankaŭ gravas la ĉeesto de ne-EU-landaj gejunuloj, ĉar certe tio estos plia ŝtoneto en pliproksimigo de iliaj landoj al EU.

Marija Beloŝeviĉ

(Pliaj informoj: http://e.euroscola.free.fr)

Esperanto ĉe l’ arkadoj de la jura fakultato

En la Jura Fakultato de Placo San-Francisko, la unua fakultato fondita en Brazilo en la jaro 1827 en la ŝtato San-Paŭlo, la 4-an de aprilo 2002 okazis la evento “Esperanto ĉe l’ Arkadoj”, antaŭpreparita per la disdonado de informiloj pri Esperanto al pli ol kvarcent gestudentoj kaj surmurigado de dekoj da afiŝoj.

La evento estis organizita de Esperanto-Asocio de San-Paŭlo, kaj enhavis tri diversajn erojn:

Ekspozicio de libroj en kaj pri Esperanto kaj pluraj aliaj esperantaĵoj, kun vigla informado kaj disdonado de informiloj al studentoj, profesoroj kaj funkciuloj de la fakultato. Vizitante la ekspozicion, la prezidantino de la Studenta Centro tre bone impresiĝis kaj promesis daŭre informi la studentojn pri la venontaj Universala, kaj ĉefe Internacia Junulara Kongreso, okazontaj en Brazilo.

Prelego de Gilbert R. Ledon pri la temo “Kial Monda Lingvo?”. En sia ĉiam impresa maniero prezenti tre diversajn temojn, nia fama verkisto kaj movadano entuziasmigis la ĉeestantojn per sia prelego-debato pri Esperanto kaj pri la monda lingva problemo kaj ties interrilato al la politika kaj socia monda situacio.

Deklamfesto (portugallingve: Récita) estas evento tre fama kaj tradicia por la studentoj, organizita de la Beletra Akademio de la fakultato. Kiel kutime, centoj da personoj ĉeestis la deklamfeston, almenaŭ momenton, gustumante vinon, kaj aŭskultante kaj prezentante poezion. Ĉi-jare ĝi estis dulingva: Esperanto-portugala, kun prezentado de kanzonoj kaj poemoj el la portugala lingvo en la du lingvoj far konataj lokaj esperantistoj-artistoj José Calixto, Luiz Enrique de Araujo, Lívia Cavalcante, Edson Ponciano kaj Rodrigo de Meo.

Luiz Carlos Rusilo

Loke

BARCELONO: La Aŭtonoma Registaro de Katalunio eldonis turisman broŝuron. Ĝi estas 16-paĝa, bele ilustrita, grandformata (45 × 35 cm), en kvin lingvoj, inter ili Esperanto. Mendu senpagan ekzempleron ĉe: S-ino Cap de Secció de Publicacions, Direcció General de Turisme, Generalitat de Catalunya 08080 - Barcelona, Hispanio, rete: m...@correu.gencat.es

KALININGRAD (Ruslando): la internacia soci-kultura revuo La Ondo de Esperanto kaj eldonejo Sezonoj havas novan retadreson <s...@gazinter.net>. Bv. ne plu uzi la malnovajn. La posedantoj Halina Gorecka kaj Aleksander Korĵenkov estas kontakteblaj ankaŭ per telefono: (0112) 566033.

KORTRIJK: La respondeculoj de la kortrijka E-Biblioteko Fondaĵo Vanbiervliet (Belgio) kunvenis februare en Kortrijk por priparoli la situacion kaj la estontecon de la biblioteko. Nun 5 volontuloj aktivas, du tagojn monate: Hugo Rau, Pierre De Backer, Jozef Van Brabant, Azra Katanchi kaj Ludwina Depraetere. Danielle Demeyere estas kontaktpersono inter la Fondaĵo kaj la gastiganta Urba Biblioteko. Registrado de duoblaj kaj mankantaj libroj kaj revuoj bone progresas; baldaŭ eblos aktive partopreni en la interŝanĝprojekto ellaborata de Roland Rotsaert (provizore je www.xs4all.be/~rotsaert/bib/).

HEEMSKERK (vilaĝo en Nederlando) organizas ĉiujare kampanjon por iu projekto en la tria mondo. Ĉijare la loka E-klubo sukcese atentigis la urbestron pri la projekto “Lernejo en Togolando” de i.a. Hans Bakker kaj Gbeglo Koffi. La komitato akceptis la projekton kaj donas 4500 eŭrojn! Post la E-monumento kaj E-arbo en novembro 2001 plua sukceso por la loka E-klubo, kiu fondiĝis en junio 2001! Pro estrarkunveno de UEA Gbeglo Koffi estis en Nederlando, sed tuj poste li vizitis la vilaĝon kaj donis intervjuon al lokaj gazetoj kaj radiostacio (vidu http://www.esperantonederland.nl/media/020117hc.html.)

LIAONING: Por LEA (Liaoning-provinca E-Asocio) la jaro 2001 estis fekunda: okazis la 8-a Liaoning-provinca Kongreso de Esperanto, oni organizis la 3-an Nord-orientan Ĉinan Kongreson de Esperanto kune kun Jilin-provinca E-Instituto. Por akiri vastan subtenon kaj kunlaboron oni publikigis la unuan kvinjaran planon de LEA por la 21-a jarcento. Por apogi la kandidatiĝon de UEA por la pacpremio de Nobel por 2001 estis sendita letero al Norvega Nobel-Instituto. Propono al E-istoj en Ĝemelaj Urboj ricevis reagojn el pli ol 50 landoj. Reaperis la organo Verda Stelo kaj pli ol 200 personoj ĉeestis la diversajn E-kursojn de LEA. Liaoninga Financa Kolegio enkondukis Esperanton kiel unu el la nedevigaj studobjektoj. Wu Guojiang el LEA estis elektita nova komitatano B de UEA. Ambicio de liaoninganoj estas krei unu el la plej aktivaj E-centroj en la mondo.

NANKINO: La Tria E-ekspozicio por Infanoj okazos en Nankino, Ĉinio, la 1-an de junio 2002 (Internacia Infana Tago). La organizantoj esperas ricevi gratulajn leterojn, poŝtkartojn, fotojn kaj aliajn E-aĵojn el tutmondo: Zhuang Rui, 402/14 Jiao Fu Yin, Fuzimiao, Nanjing CN-210001, Jiangsu, Ĉinio, rete: z...@163.com.

Fake

FAKAJ LISTOJ: estis kreita reta diskutlisto pri muziko, al kiu eblas aliĝi per malplena mesaĝo: <p...@yahoogroups.com>. Funkcias ankaŭ aliaj fakaj listoj: p...@yahoogroups.com, p...@yahoogroups.com, p...@yahoogroups.com, p...@yahoogroups.com, p...@yahoogroups.com, p...@yahoogroups.com, p...@yahoogroups.com kaj p...@yahoogroups.com. Bv. aliĝi kaj aktivi!

FAKAJN VORTAROJN (E-F kaj F-E) pri div. temoj preparas Ch. Bertin. Se vi kompetentas pri iu fako kaj pretas kontroli la vortaron, petu ĝin de Christian Bertin, 6, rue de la Fresnerie, 35510 Cesson-Sevigne, Francio.

FRANCE-INFO: La 6-an de aprilo matene je la 5h15, France Info, tre aŭskultata radiostacio en Francio, raportis pri franco vivanta en Kubo, kiu intencas plue vivi tie por disvastigi Esperanton. Li laŭdis ne nur Esperanton, sed ankaŭ la afablecon kaj idealismon de la kubanoj.

E-TIPAROJ: La retejo www.omnibus.se pri la tiparoj de Franko Luin estas trilingva: sveda, Esperanta kaj angla. Por montri la uzon estas aldonitaj elŝuteblaj kajeretoj. Por la sveda kaj angla oni uzis popolfabelojn. Tion la E-popolo ne havas, tial aperas la tradukoj. Franko Luin petas pri proponoj de pliaj popolfabeloj el diversaj lingvoj kaj mondopartoj. Por helpi skribu al: f...@omnibus.se.

SKRABLO: Eblas ludi interrete skrablon kontraŭ aliaj esperantistoj! Temas pri krucvortludo por du ĝis kvar personoj. Por ludi, iru al: http://vek.komputilo.org/~argilo/ kaj enskribiĝu kiel ludanto. Vi povos elekti kunludantojn kaj ekludi.

KVIZO: Juna Amiko, internacia E-revuo de ILEI por lernejanoj kaj komencantoj jam de pluraj jaroj regalas siajn abonantojn per interesaj tasketoj. Aktuala kvizo troviĝas ankaŭ en la TTT-ejo: www.banyai-kkt.sulinet.hu/esperanto (la subtitolo Kvizolisto).

OCR-PROGRAMO: Aperis la 6-a versio de Abbyy Finereader, rusia optika karaktrorekona programo (OCR). Inter 177 subtenataj lingvoj ĝi anoncas ankaŭ Esperanton, pri kiu oni skribas: la plej populara artefarita lingvo, prezentita de L. L. Zamenhof en 1887, parolata en 83 landoj de ĉ. 100 mil personoj, publikigitaj ĉ. 30 mil libroj. Prova versio (34 MB) elŝuteblas ĉe: www.abbyy.com.

Persone

BECKER: Ulrich Becker en aŭgusto 2001 finis sian studadon ĉe la Pace-Universitato de Novjorko. Lia diplomiga verko titolas Publishing for a Diaspora: The Development of Publishing in the International Esperanto Movement. Koran gratulon!

DUCLOYER: la fama virina semajna magazino Côté Femmes (Flanke de la virinoj, 200 mil ekz.) intervjuis Josette Ducloyer. Rezulto: dupaĝa tre konvinka kaj montrinda artikolo kun fotoj en la 131 de la 13-a de marto. Ŝia adreso aperas fine de la artikolo, kaj ankaŭ tiu de Espéranto-France.

ROSBACH: Johan Hammond Rosbach publikigis epokfaran libron Ord og begreper (Vortoj kaj nocioj), norvegan tesaŭron, kiu plenigas truon en la norvega literaturo. Prof. Dag Gundersen nomas la libron, kiu vendiĝis jam en pli ol 10 mil ekz-oj, pionira verko. Esperanto trovis sian lokon en la verko.

VEUTHEY: Francisco L. Veuthey ricevis gratulojn de la brazila flugkompanio VARIG pro la anonco aperinta dorskovrile de la 2-a bulteno: “Ni gratulas kaj tre ĝojas pri tiu disvastigo,” tekstas la mesaĝo vortumita de la fakestrino Adriana Tiller.

Vjetnama revidiĝo

Inter la multaj vojaĝoj, dum kiuj mi uzis Esperanton kaj renkontis esperantistojn, tiuj al Vjetnamio estas la plej memorindaj. La unua okazis antaŭ longe, en aŭtuno 1986.

Tiutempe eksterlandaj vizitantoj al Hanojo kaj Sajgono ankoraŭ estis raraj kaj la lando ĝemis pro la nevenkitaj sekvoj de la milito kaj la katastrofe malbona ekonomia situacio. Eble ankaŭ tial mi ne povis renkonti multajn esperantistojn. Kvar jarojn poste, kiam mi revenis, jam rimarkeblis grandega ŝanĝo — sentiĝis la efiko de la ekonomiaj reformoj deciditaj fine de 1986. Je mia aparta plezuro en ambaŭ urboj mi povis kunveni kun konsiderinda nombro da esperantistoj, kiuj konversaciis kun mi senĝene kaj serene. Mi konatiĝis ekzemple kun s-ro Nguyen Minh Kinh kaj d-ro Le Nhiem, sed ankaŭ kun kelkaj junaj esperantistoj.

Restas tamen en mia memoro ankaŭ, kiom ili bedaŭris la mankon de lerniloj kaj la ekstreme altan koston de afranko por letero al eksterlando (ĝi estis dekono de monata salajro, se mi bone memoras), kio praktike malebligis kontakton kun la ekstera mondo, ja vive bezonatan por sencohava ekzisto de esperantisto.

Trian fojon mi vizitis la landon, ĉi-foje nur Ho Chi Minh-Urbon*, en 1991. Poste mian tempon okupis aliaj devoj, sed latente ĉiam restis la deziro reveni al Vjetnamio. Ĝin flamigis ankaŭ japanaj esperantistoj, kiuj partoprenis la Duan Azian Kongreson en Hanojo en 1999 kaj entuziasme rakontis al mi pri ĝi. En februaro 2002 finfine la revo efektiviĝis: Kun mia edzino mi alflugis Ho Chi Minh-Urbon el Tokio. Estis do mia kvara vojaĝo al Vjetnamio, sed la unua tute privata, sen profesiaj devoj. Al vjetnamoj mi ne devas raporti, ke la lando profunde ŝanĝiĝis dum la pasinta jardeko. Memorante la tristan impreson pri la vivkondiĉoj, kiun mi ricevis en 1986, kaj iom konante la dinamikon ĝenerale karakterizan por sudorienta Azio, mi povas aserti, ke Vjetnamio nun remalkovris la kapablojn, kiujn ĝi esence ĉiam posedis, kaj entuziasme disvolvas ilin je la profito de la homoj kaj de la tuta lando.

* Rim. de la red.: la aŭtoro uzis la nomon Sajgono, kies nuna formo estas Ho Chi Minh-urbo.

Fine mi revidis d-ron Le Nhiem kaj aliajn geesperantistojn, inter ili la delegitojn de UEA, s-rojn Nguyen Dinh Long kaj Nguyen Do Khanh. S-ron Kinh mi ne revidis, ĉar li nun loĝas en Hanojo, sed mi akiris ekzempleron de lia impona Granda Vortaro Vjetnam-Esperanta. Mi konatiĝis kun pliaj esperantistoj, ekzemple kun s-ro Hoang Ngoc Boi, kiu tre afable kunhelpis organizi parton de nia restado. Li eĉ invitis nin al familia tagmanĝo en sia loĝejo en Vungtau.

Estis bele refoje kunveni kun Ho Chi Minh-Urbaj esperantistoj en la Amikeca Domo. Surprize por mi, la plej multaj ĉeestantoj — venis dekkvino — estas individuaj membroj de UEA, kaj ĉirkaŭ dek volas ĉi-aŭguste vojaĝi al la Tria Azia Kongreso en Seulo. Sep personoj havas retadreson, sed ankaŭ la aliaj nun facile ligiĝas kun la mondo. Unuafoje post longa tempo mi vidis vjetnamajn eldonaĵojn en kaj pri Esperanto, i.a. libron kun artikoloj honore al la 45-jara jubileo de Vjetnama Esperanto-Asocio. Kune kun s-roj Le Nhiem, Tran Quan Ngoc kaj Hoang Ngoc Boi mi vizitis la Urban Universitaton de Lingvoj kaj Informa Tekniko, kies rektoro volas daŭrigi la instruadon de Esperanto. Sukcese jam gvidis tie intensan kurson la aŭstralianino Franciska Toubale. Nun oni esperas, ke baldaŭ venos por pli longa restado ekzemple Atilio Orellana Rojas, unuavice por konsili kaj plueduki la lokajn instruistojn de Esperanto.

Persona aldono: Mia edzino tute infektiĝis de mia amo al Vjetnamio. Pro tio ni nun planas la venontan vojaĝon, ĉi-foje al Hanojo. Sed poste ni deziras refoje viziti Ho-Ĉi-Min-Urbon.

Ulrich Lins

El viaj leteroj (enketo)

La ŝanĝoj en la revuo kaj la anoncita enketo elvokis viglan diskuton pri la dezirataj aspekto kaj enhavo. Jen daŭrigo de viaj interesaj faksaj, retaj kaj poŝtaj reagoj.

Mi elkore gratulas kaj deziras al vi paciencon kaj sufiĉan energion por daŭrigi la sukcese komencitan laboron. Min pleje kaptis la vortoj de Andrej Grigorjevskij “Informi pri la ideo”. Li tre verŝajne plene pravas. Mi solvis ankaŭ la enigmon...

Géza Kurucz

Ĝoje mi konstatas, ke la februara numero estas eĉ pli bona ol la januara! Laŭ mia opinio ĝi sentigas “freŝan venton” kaj bone respegulas la multflankan vivon de nia E-komunumo. Eĉ se vi ĉi-foje ne menciis la libropremion, mi sendas al vi la solvon de la krucenigmo...

Dieter Dungert

Kun granda plezuro mi tralegis la januaran numeron. Ĝia kovrilo aspektas pli profesia, kaj la revuo fariĝis bonega propagandilo. La enhavo pli vastas, kaj la informoj abundas. Same mi opinias tre interesa la novan distran angulon. Mi nur sentis tri mankojn: la foreston de “Forumo” (miaopinie unu el la plej interesaj eroj de la antaŭa formo), de kelkaj recenzoj, kaj de “Laste Aperis”, kiu, miaopinie, estas tre grava por ke uea-membroj eksciu pri la novaĵoj en la libroservo. Gratulon!

Jimes Vasco Milanez

Mi deziras per tiu ĉi mesaĝo sendi al vi la solvon de la krucenigmo... kaj respondi al via enketo pri la nova “vesto” de nia revuo. Mi scivole legis la numeron kaj aŭskultis vian intervjuon ĉe Pola Radio, kiun taŭge ilustris la kanzono “Ĉiuj sur la sama ŝipo”. Mi bone komprenas, ke vi volas enblovi ŝanĝon kaj vi sendube sukcesis. Mi dezirus dividi kun vi, kio pli kaj malpli plaĉis en la nova formulo. Temas kompreneble pri personaj gustoj. La grafika aspekto estas bona, sed ankaŭ la antaŭan mi opiniis bona, eble malpli peza. Mi senprobleme alkutimiĝos. La paĝoj “Tra la mondo”, “Z-a tago”, “Loke” estas bone redaktitaj kaj agrable memorigas pri HdE (kiun mi bedaŭre devis malaboni pro la kreskanta pezo de “pricivitaj” artikoloj). Tamen mi trovas tiujn paĝojn tro multnombraj. Mi komprenas vian strebon proksimiĝi al la popolo, sed multaj el ni abonas plurajn gazetojn kaj legi la samajn venkokriojn en pluraj el ili iom tedas. La ideologiaj artikoloj (mesaĝo de la prezidanto, informo pri la ideo, ĉu kapti...) estas duone interesaj kaj eĉ iom tro naivaj por mia gusto. Sed pri tio vi ne multe respondecas. Tre bona punkto estas la krucenigmo: mi plenumis ĝin des pli plezure, ke ĝi estas facila. Mi konsentas, ke humuro havas lokon eĉ en la oficiala organo de UEA (sed trovi konstantan kaj sufiĉe altnivelan fonton de humuraĵoj estos pli malfacile). Mi esperas, ke en venontaj numeroj reaperos “laste aperis” kaj la recenzoj, ĉar ĉiam temis pri miaj preferataj rubrikoj en la revuo. Ankaŭ la nekrologoj estas simbola omaĝo al homoj, kiuj dediĉis grandan parton de sia vivo al Esperanto. Mi gratulas pro via kuraĝo okupiĝi pri la plej grava E-a periodaĵo kaj sincere deziras al vi sukceson en la malfacila tasko ekvilibre plaĉi al viaj diversopiniaj kaj multnombraj legantoj.

Marc Bavant

Hieraŭ vespere mi ricevis la februaran revuon de Esperanto. Tutkore mi gratulas la estraron de UEA kaj la redaktoron pro la nova enhavo kaj stilo de la revuo. La nova strategio de UEA, kies kapo estas Renato Corsetti, meritas nian rekonon kaj gratulon.

Santiago Alvarez G.

Mi ricevis novan, vere tute novan numeron de Esperanto. La nova grafiko kaj la temoj ege plaĉas al mi. Mi ĉiam traktis Esperanton ne profesie kaj ne science, do malfacilaj longaj artikoloj en la revuo ĉiam enuigis min, kaj mi nur trarigardis la revuon, uzante ĝin en mia kluba agado. La nuna aspekto ŝajnas pli interesa por ordinaraj uzantoj de nia lingvo. Mia lingvokono ne estas perfekta, do mi ne scipovas skribi artikolojn, sed mi ame faras fotojn, do en tiu kampo mi volonte kunlaboros...

Andrzej Sochacki

Gratulon al vi pro via bonega unua numero de la revuo Esperanto (januaro 2002). La etoso estas energia. Oni vidas, ke la mondo de Esperanto estas plena de agado. En ĉiuj mondopartoj okazas ekscitaj aferoj. Ĉie estas junuloj, eminentuloj, inteligentuloj, vojaĝantoj, instruistoj, lernantoj kaj tiel plu, kiuj lernas kaj uzas Esperanton. Kiu ne volus esti parto de tio? Mi rimarkas unu lokon kie miaopinie oni povus plibonigi la revuon. Sur la foto ĉe la malsupro de la paĝo 18, oni ne facile povas legi la vortojn. Per la uzo de blankaj literoj sur la paĝo 6 tiu problemo estis bone solvita. Mi ankaŭ havas proponon por la estonteco. Mi esperas, ke vi havos artikolon pri la nova (eldonita en 2000) libreto por infanoj de Nane Annan, la edzino de la ĝen. sekretario de UN. La originalo estas en la angla lingvo (The United Nations: Come Along With me!) kaj la unua traduko (en 2001) estis en Esperanto! La titolo estas Unuiĝintaj Nacioj: venu kun mi! Esperantigis ĝin Anna Lowenstein. Ĝi estas havebla de la Libroservo de UEA (4,80 EUR)... Dankon pro via tre bona laboro por nia movado.

Ronald Glossop

Unue, gratulon pro la unua eldono — ĝi estas bonega. La foto sur la fronta paĝo estas vere bela. La nova enhavtabelo estas multe pli klara. Ĝenerale, la nova stilo tre plaĉas al mi. Kion mi atendas de la revuo Esperanto: 1. Profesieco. Ĝi devas esti bunta kaj bela, kun regula eldonritmo. Ĝi devas esti lingve modela, kaj bonege provlegita. 2. Ĉieseco. Ĝi devas havi ion por ĉiu. Por komencantoj kaj izolitaj movadanoj fotoj tre gravas. Atingi ekvilibron ne ĉiam estas facile — vi devas aperigi longajn estrarajn raportojn ktp. Tamen, ĝenerale, mi preferus se neniu artikolo okupus pli ol du paĝojn.

Neil MacKilligin

Hieraŭ mi ricevis la februaran numeron. Laŭdon al vi pro la penado publikigi ĝin en la monato kiun mencias la revuo. Laŭdon ankaŭ al ĉiuj viaj kunlaborantoj. Kun iliaj variaj kontribuoj vi prezentas al ni legindan periodaĵon, kiu agrable aspektas!

Ans Bakker

Mi salutas vin, dankas pro la unua ĉi-jara numero kaj gratulas pro la sukcese farita laboro. La ekstera aspekto, la koloraj bildoj, la nova aranĝo, ĉio kontribuas al pli moderna aspekto de la organo de UEA. Precipe mi alte taksas la ideoriĉajn artikolojn de A. Grigorjevskij kaj prof. H. Frank en la rubrikoj Informado kaj Instruado. Plaĉa estas ankaŭ la distra angulo, kiu montras, ke Esperanto estas ne nur serioza, sed ankaŭ amuza afero. Eĉ la krucenigmon mi sukcesis solvi (...), kion mi neniam sukcesis ĉe enigmoj en Monato. Tamen mi trovis grandegan mankon, kiu tre ŝokis min. Komence mi kalkulis la paĝojn, ĉar mi havis impreson, ke mi ricevis difektitan numeron, en kiu mankas la paĝoj, nome la paĝo “Laste aperis”. Mi kredas, ke en la estontaj numeroj ĝi reaperos... Mi deziras al vi, ke la revuo estu ĉiam pli bona kaj interesa. Krom la menciita rubriko mi ŝatus legi pliajn gravajn artikolojn pri la informado, instruado kaj praktika uzado de Esperanto. Ĝuste pri praktikaj aplikoj de la lingvo, por pli bone penetrigi ĝin al ĉiuj sferoj de la homaj aktivecoj kaj tiel fine akceptigi ĝin ĉe neesperantistaj medioj.

Jiří Patera

Hodiaŭ alvenis la unua numero de la revuo, redaktita de vi (iomete malfrue, ĉu ne?). Gratulojn. Mi jam konas vin delonge. Mi ĉiam admiris viajn kontribuaĵojn por Monato kiel lingvaj ludoj, krucenigmoj ktp, kies similon vi prezentis ankaŭ en Esperanto. Ĉu vere estas atingebla kolekto de viaj karikatureskaj laboroj*, kiujn mi tre ŝatas?

* Rim. de la red.: La unua volumo Krucenigmoj kaj Humuro elĉerpiĝis, sed la dua, Instrua Amuzo, ankoraŭ mendeblas ekz. ĉe la Libroservo de UEA kaj ĉe KCE en Svislando.
Mohammad Karamudini

Mi ĵus tralegis vian unuan n-ron de la revuo. Gratulon! Al mi ĝi tre plaĉas kaj la koloraj bildoj tiom plaĉis al unu maljunulino en nia grupo, ke ŝi esprimis la deziron aliĝi al UEA por mem ricevi ĝin. Se ŝi faros tion, estas via merito! Elkore mi deziras, ke vi sukcese daŭrigu tiel.

B. Najbaro

Gratulon pro la interesa paĝo “Novjara distra angulo” kaj pro la tuta revuo mem. Hodiaŭ (la 28-an de februaro) ĝi trafis min. Vi informis, ke la kaŝitan frazon oni sendu ĝis du semajnoj post la ricevo de la revunumero. Ĉu vi eble konsideris la sendotempon al landoj malproksimaj? Ĉu mi akuratas?* Nu, jen la kaŝita frazo...

Neusa Priscotin Mendes (MiMa)
* Rim. de la red.: jes, vi akuratas. Por ebligi partopreni en la konkurso al ĉiuj legantoj, la lotumado okazados ĉiam post kvar (!) monatoj (do en la nuna, maja n-ro, aperas la rezulto de la januara).

Ricevinte la martan numeron de Esperanto mi estis tre agrable surprizita konstati, ke finfine la revuo, dank’ al via diligento, sukcesas rekapti sian aperritmon. Ĝi vere belaspektas nun kun sia bunta frontpaĝo kaj la kvar koloraj paĝoj, ĝi do estas montrinda ankaŭ al neesperantistoj. La ĉi-monata kaŝfrazo estas...

Juliano Ducrocq

Grandajn gratulojn al vi pro la belega gazeto! Tuj trafoliumante ĝin, mi pensis: ĝi estas pli alloga ol kutime! La paĝo 7, pri Trevor kaj vi, tre plaĉis al mi, mi tute konsentas kun vi ambaŭ! La multaj titoloj en grasaj literoj estas tre allogaj, kaj vi bonfaris ankaŭ foriginte la troajn paĝojn grizajn, malpli legeblajn... La gazeto estas klara, tute ne teda, kiel kelkfoje antaŭe... Mi tre ĝojis pro la distra angulo, kaj ridigis min la ŝercoj! Mi ĉefe ĝojas retrovi vian krucenigmon, mi scias, ke multaj estas kiel mi... Ni eĉ foje faris komune unu el la viaj dum nia kluba renkontiĝo. Ĉiuj alte taksis ĝin, ni ĉiufoje multe lernas farante ĝin... Do daŭrigu sur tiu bona vojo!

Nancy Fontannaz

Kia bona surprizo kiam mi malfermis hieraŭ la ricevitan januaran revuon: bonege aspekta, interesa nova enpaĝigo, la mesaĝo de la prezidanto, la tre diversaj kontribuaĵoj. Mi ne ĉion legis, sed la ĝenerala aspekto kaj la interesaj titoloj invitas min ne prokrasti. 2002: nova ekmoviĝo: mi certas ke la jaro estos fruktodona por la movado! Daŭrigu!

Raymond Lecat

Mi estas tre kontenta pri la novaj aspekto kaj enhavo de la revuo Esperanto. Mi abonis la revuon dum multaj jaroj, sed ne multe legis en ĝi. Nun mi tuj eklegis la artikolojn en la numeroj, kiujn mi ricevis en 2002. En nia mondo kun tiom multege da legindaĵoj oni plej ofte eklegas tion kio aspektas la plej bela.

Anne Karin Bondhus

Tuj post ricevo kaj tralego de la novigita Esperanto (la januara) mi deziris gratuli al vi okaze de la tre belaspekta, interesa kaj freŝa revuo. Hodiaŭ mi ricevis la februaran kaj denove mi ricevis tre agrablan impreson. Se post la unua n-ro mi malfruis, nun mi ne povas ne skribi. Mi deziras saluti vin kaj gratuli pro la bona komenco... Post la artikolo “Brazilo atendas kun malfermitaj brakoj” mi forte ekdeziris viziti la fortalezan UK-on. Tre interesaj estis “Babilado inter la novaj ĝen. direktoro kaj redaktoro”, “Informado” de Grigorjevskij, aparte “Lingvaj Etudoj”. Ankaŭ la februara numero ekde la unua ĝis la lasta paĝo interesis min...

Sergei Paĥomov

Mi kun plezuro konstatis ke via laboremo kaj disciplino donas fruktojn. Mi gratulas al vi, pro la rekapto de la eldonritmo de la revuo, esperante ke tio igos min kaj plurajn esperantistojn reveni al UEA. Jam estas tempo profesiigi nian asocion kaj niajn servojn, aliel ni tute perdos la plej aktivajn E-amikojn. Mi provos, kune kun sinjorino Elżbieta Karczewska, prezidantino de Bjalistoka E-Societo, informi vin pri la bjalistoka E-agado.

Jarek Parzyszek

Mi gratulas vin pro pliboniĝo de la revuo. Ĝi nun estas multe pli alloga, belaspekta kaj leginda. Sed nun ne estas du tradiciaj eroj, pri kiu mi sentas mankon. En la januara kaj februara ne estis leterpaĝo. Plaĉas al multaj legi la opiniojn de diversaj samideanoj de la tuta mondo. Eĉ pli grave — mi ne vidis nekrologojn. Ni, pli aĝaj kaj ofte izolitaj esperantistoj, nur per gazetoj ekscias pri forpaso de multjaraj amikoj...

Arnold Pitt

Kun kreskanta intereso mi legis la “novan” revuon de januaro 2002. Kio plej agrable surprizis min, estis ĝia moderna kaj samtempe klara lingvaĵo, bazita sur stilo kaj eĉ interpunkcio fundamentaj, do Zamenhofaj, kio faras la tekstojn maksimume kompreneblaj. Koran gratulon de esperantista veterano, kiu eklernis Esperanton en la jaro 1934, do antaŭ 68 jaroj.

Vicento Hernández

La januara revuo aspektas luksa. Vi havas “facilan manon”, kiel diras mari-popolo (kies ano mi estas), kiam ĝi volas substreki artistecon kaj lertecon de la majstro. Sukcesojn al vi!

Jurij Petroviĉ Kivajev

Mi ŝatus ke vi konservu ĝian seriozan karakteron, kun fundamentaj artikoloj. Mi opinias ĝin la plej valora el ĉiuj revuoj. Pri la distra paĝo: jes por la krucenigmoj. Mi malpli aprezas la humuraĵojn; similajn oni ofte renkontas en regionaj, naciaj gazetoj. La unua kovrilo aspektas malpli severa/rigida ol la antaŭaj. La koloroj estas belegaj. Klopodu reakiri regulan aper-ritmon... Gratulojn pro la du numeroj, kiujn vi redaktis.

Louise Marin

Mi ĝojas pri la du ricevitaj novstilaj numeroj de la revuo. Tio min instigas fortigi la konscion pri la valoroj de nia lingvo kaj stabiligi entuziasmon. Tiucele vi eble povas utiligi la sekvan artikoleton.

D-ro Werner Schad
Pri nia lingvo

Esperanto estas pinta rezultaĵo de la lingva evoluo. Dum jarmiloj homoj klopodis vortigi sennombrajn objektojn, estaĵojn, sentojn kaj interrilatojn. La plej sukcesajn atingojn de tia strebado selektis la kreinto de nia lingvo. Tiel li estigis la plej trafan, nuanceblan kaj esprimkapablan interkomunikilon de la homaro.

Ĉu mirige ke nur minoritato sukcesas ĝis nun kompreni la valoron de tiu ĉi lingvo? Tute ne. Pluraj elpensitaĵoj bezonis, bezonas kaj bezonos multe da tempo, ĝis la homaro ekŝatos ties valoron kaj utilon. La arabaj ciferoj kaj la decimala sistemo de mezuro sufiĉu kiel ekzemploj.

Recenzoj

Kolekto (absolute) leginda

De nenie kun amo. Elektitaj verkoj. Iosif Brodskij (1940-96). Kompilis Mikaelo Bronŝtejn. El la rusa kaj angla trad. Grigorij Arosjev, Mikaelo Bronŝtejn, Kris Long. Moskvo: Impeto, 2001. 159 paĝoj. ISBN 5-7161-0087-2. 20 cm, kun fotoj. 7,50 eŭroj.

La verko konsistas el du partoj: 37 poemoj de Iosif Brodskij (1940-1996), eble la plej grava postmilita poeto rusa (Nobel-Premio pri literaturo en 1987), kaj membiografia proza teksto, 43-paĝa, pri lia vivo kun la gepatroj antaŭ la ekziliĝo el Sovetio al Usono en 1972.

Mikaelo Bronŝtejn en sia prezento diras: Nu, mi ne volus eĉ aludi, ke verkoj de Brodskij — same poeziaj kaj prozaj — estis simplaj en iu ajn vivoperiodo. Simila aserto estus plena mensogo. Estas serioza poezio, kiu postulas atentostreĉon dum legado, sufiĉe altan kleron ĝeneralan, erudicion kaj la emon por serĉi la solvojn por multaj enigmoj. Estas metafiziko, jes.

Sukcesas la tradukoj el versoj blankaj kaj liberaj (ekzemple Soneto, Halto en dezerto, Dediĉita al Jalto). Male, tiuj el rimpoemoj impresas malflue, malbele, malnature, malpoezie: Aŭtuna kri’ de l’ akcipitro, Evoluigante Platonon ktp (notinda escepto: Profetaĵo). Kredeble tio ŝuldiĝas ne al la hermetismo de la aŭtoro, sed al la rebuseco de rimfidelaj esperantigoj fare de neprofesiaj sekvantoj de la dogmoj de Parnasa Gvidlibro, pretaj oferi sencon kaj signifon de poemo por kompletigo de rimkvaro, por konservo de spondeo. Ĉu ne preferindus senrimaj redonoj por versoj de poeto, ni diru, tiel konceptisma? Alivorte, ĉu maleblas alia fideleco?

En la senriproĉe tradukita (supozeble el la angla) prozaĵo, sobra medito pri vivo, tempo, memoro kaj morto, elstaras la serena, observema, ironia, saĝe pesimisma stilo de Brodskij. Temas pri verko absolute leginda, pro kiu sola nepras aĉeti kaj legi ĉi kolekton.

Fine: kiam, kiel kaj kial li legis poemojn al Esperanto-publiko? Ĉu ne eblis unuecigi la signifon de alie tra la tuta volumo? Kaj ĉu vere Hamurabo (PIVa transskribo) estis “caro”?!

Jorge Camacho

Malfermi la Novan Testamenton

La afero Jesuo kaj la Judoj. Peter J. Tomson. El la nederlanda trad. Rob Moerbeek. Antverpeno: Flandra E-Ligo, 2000. 158 paĝoj. ISBN 90-71205-94-0. 21 cm. 11,70 eŭroj.

Eĉ ateisto povas agnoski: ĝi estas la plej grandioza historio iam rakontita. Sed por la popolo, el kiu venis la ĉeffiguroj, la bona novaĵo alportis la malamon de monda religio. La kristana kontraŭ-judismo estas la ĉefa temo kovrilpaĝe kaj en la unua ĉapitro, sed Peter J. Tomson, profesoro pri teologio en Bruselo, ne limigas sin al la negativaĵoj, sed pritraktas la rilaton inter Jesuo Kristo kaj la judoj entute. Por tio li sekcas la Novan Testamenton kaj gvidas nin al la juda mondo, al la fontoj pri la kristanoj kaj al la evangelioj, ĉiam por jam respondi pri la juda-kristana rilato. Tomson rakontas ekzemple kiel la milito kontraŭ la romianoj (66-70 p.K.) pliakrigis la sociajn konfliktojn. Malaperis judaj skoloj al ni konataj el la jesua tempo, kiel la sadukeoj kaj esenoj; la rabenoj pli severe ĉirkaŭlimis la judismon, la apostolo Paŭlo rakontis kiel la sinagogo punis lin per bastonbatoj pro lia spitemo. La tono amariĝis en la evangelio de Johano: li nomas la judojn “diablofiloj”. Ĉe la ekleziaj patroj de la 2-a jarcento la kontraŭjudismo ankoraŭ malmulte troviĝis en la doktrino, ili multe legis la Malnovan Testamenton, sed jam ili akcentis, ke la kristanoj ne observas la di-ordonojn de la judoj.

La verko helpas al ĉiu leganto, kiu ĝenerale interesiĝas pri la frua kristanismo, ĉar prezentiĝas gravaj personoj, la unuopaj evangelioj, la terminoj kiel eklezioliturgio. Oni ricevas bonan superrigardon pri la Nova Testamento, el la kristana (protestanta) perspektivo kaj kun referado al la novtestamentaj libroj.

La tradukon faris Rob Moerbeek, konata provlegisto kiu zorgis dum jardekoj pri la bonstato de la tekstoj de UEA, kaj kiu redonas la simplan stilon de Tomson en flua kaj bone legebla Esperanto (kun majusklaj popolnomoj). Ĝin eldonis Flandra Esperanto-Ligo kune kun nederlanda fondaĵo, kiu pristudas kristanan literaturon pri judoj kaj judismo.

Ziko Marcus Sikosek

Persone: ...sed estas ne

Kompaktdisko, 8 titoloj, 28 minutoj, Donneville: Vinilkosmo ’98, € 15

Enkadre de la “Kolekto 2000” aperis la kvara albumo de la Sveda triopo. Kiel la titolo jam aludas, ĝi laŭstile daŭrigas la antaŭan verkon Povus esti simple, nome per same gitarplena rokmuziko. Atentaj oreloj tamen trovos ĉi-foje iom pli da vario inter la kantoj kaj pli fajnan sonon. Malmola roko spertis ĝeneralan revigliĝon en la malfruaj 1990-aj jaroj, do tiu ĉi albumo povas roli kiel digna reprezentanto de tiu periodo. Denove unu akustika peco rondigas la bildon kaj bone montras la plian talenton de Martin Wiese (elektraj kaj akustikaj gitaroj, ĉefkantado), Bertilo Wennergren (drumo, harmonia kantado) kaj Anders Grop (elektra basgitaro, harmonia kantado). La tekstoj, verkitaj grandparte de Martin kaj krome de Bertilo, rakontas pri amo, rilatoj, kaj la kun tiuj ligitaj krizoj kaj problemoj. Kelkfoje temas pri okulfrapa kaj ĉiam elstara liriko, ofte kun trista aŭ meditema, sed foje ankaŭ gaja aŭ revanta tono. Komplete nigrablankaj ilustraĵoj kaj fotoj memorigas pri la malvarma grandurba vivo. Per solida rokalbumo la plej fama Esperanto-rokgrupo montras ke ĝi vere meritas tiun titolon. Nura kritikpunkto: la tuto tro mallongas!

Dĵ Kunar

Distra angulo

Lingvaj Etudoj

aŭ Plena Ilustrita Vort(lud)aro

de Stano Marĉek

MI VIDAS AEROLITON!

La frazoj estis ordigitaj tiel, ke ĉiu para frazo estis parafrazo.

Poste venis ulo kun stranga postulo.

La vojaĝo estis malagrabla pro la voj-aĝo.

Kiel konkrete oni kaptas konkojn? Ĉu per retoj?

Ĉu ankaŭ prioroj sopiras pri oro?

ĈE VALO PAŜTAS SIN ĈEVALO

Marĝene la maristo diris, ke la maro jam ĝenas lin.

Ĉu ĉiu rom-ano skribas romanojn?

La inventisto faris inventaron de sia invent-aro.

Estis konfirmitaj liaj firmaj konoj.

Mi konas knabinon, kiu estas sola, sed ne ŝatas konsolon.

MI CITOS MIAN EDZINON...
NE INCITU!

De l’ longa iro li ricevis deliron.

La elpafita kuglo faris truon tra peza trapezo.

Ĉu minado de oro fariĝas minora?

La oro kaŭzis sur la tero multan teroron.

Kara, estus vane veturi al la kongreso karavane.

Revuo Esperanto 2002 6

Vi trovos ...

ke nia buso iras plu kaj eĉ rekaptis la regulan horaron. Ŝanĝiĝis nur la ŝoforo (bv. ne timi, li ne estas absoluta novico), la karoserio ricevis novan lakon, sed el la fenestroj (kiuj ricevis nur iom aliajn kadrojn), oni plu povas admiri novajn regionojn de nia Esperantujo... Post pensiga malfermo de nia prezidanto ni vizitos kelkajn Landajn Asociojn kun Michela Lipari, tra Faka Agado ĉiĉeronos Detlev kaj Wera Blanke, post eta miraklo (tempa retroiro al 2001 en formo de Estrara Raporto) ni pluveturos kun Stefan MacGill al interesa konferenco en Kalifornio, vizitos la UEA-Libroservon por vidi la novaĵojn... — Bonvolu komforte eksidi!

Kantado permesita! Serĉataj estas ĉiĉeronoj por la venontaj ekskursoj!

Malferme

Lingvaj Homaj Rajtoj

Renato Corsetti

Longe daŭros ankoraŭ malluma nokto sur la tero, sed ne eterne ĝi daŭros. Venos iam la tempo, kiam la homoj ĉesos esti lupoj unu kontraŭ alia...

Tion diris Zamenhof en la konata parolado en la londona Guildhall en la jaro 1907-a. Preskaŭ unu jarcento pasis de tiam, jarcento plena je la plej teruraj teruraĵoj, kiujn certe Zamenhof ne povis imagi, jarcento plena je teruraĵoj plenumitaj ne de popoloj postrestintaj kaj vivantaj en profundaj ĝangaloj, sed de homoj laŭ komuna sento plej civilizitaj.

Ankoraŭ hodiaŭ se vi legus la verson Popolo popolon atakas kruele, vi povus kredi, ke ĝi estis ĵus verkita por priskribi okazaĵon de ĉi tiuj tagoj. Sed eĉ io pli malbela okazas, laŭ mia kompreno, ĉar malgraŭ la paso de unu jarcento la proponantoj de perforta solvo de ĉio solvinda, la proponantoj de la leĝo de la ĝangalo, nun kiel tiam ne hontas pri si mem. Ili eĉ fiere anoncas, ke ili estas la avangardo de progreso kaj tutmondiĝo, kaj ke estas nature ke fortuloj kaj efikuloj regu kaj aliaj regatu.

Mi jam aŭdas iujn, kiuj demandas kaj admonas: Kiel tio rilatas al Esperanto? Ĉe ni oni parolu pri kulturo kaj ne pri politiko! Tamen, karaj geamikoj, ni perfidus Zamenhof-on kaj liajn ideojn pri egaleco inter la popoloj, finfine la nebulan sed tre fortan internan ideon de Esperanto, se ni ne agus ankaŭ en ĉi tiu epoko surbaze de tiuj ideoj.

Tio estas esence la kialo, pro kiu UEA decidis nun lanĉi la kampanjon Lingvaj Homaj Rajtoj. Ĝi volas esti ampleksa informkampanjo, kiu ree proponu la uzon de la internacia lingvo Esperanto kiel ilo de justeco, eventuale ankaŭ — sed ne nur — kiel ilo de efikeco. Al kiu ĝi proponu Esperanton? Mia respondo estas: Al ĉiuj! Simple, laŭ mi estas erare veti sian tutan monon sur unu numero. Estas erare aserti, ke nur Eŭropo triumfigos Esperanton aŭ ke nur lingvistoj donos al ni la venkon aŭ ke nur per laboro ĉe la brazilaj amasoj, ktp. aŭ ke nur per la praktika uzado en turismo ktp. Neniu el ni havas la monopolon pri la vero. Ĉiuj ideoj estas respektindaj, ĉar en ĉiu el ili estas parta vero. Simple ni devas kombini la tradiciajn desuprismon kaj desubismon, kaj toleri, ke aliaj havas ideojn tute malsimilajn je niaj. Ankaŭ ili eble parte pravas avantaĝe al Esperanto.

Vi scias, ke kelkaj neesperantistoj, kiel Tove Skutnabb-Kangas kaj Robert Phillipson, kaj aliaj ĉirkaŭ ili provas lanĉi la koncepton pri Lingvaj Homaj Rajtoj. Ni, kies pioniroj inventis tiun koncepton antaŭ ol la koncepto mem pri Homaj Rajtoj naskiĝis, provu ligi Esperanton al ĝi en la mensoj de la homoj. Esence la celo estas, ke post iom da tempo, kiam oni aŭdos la vorton Esperanto, oni aŭtomate pensos: Aĥ, jen ree tiuj, kiuj okupiĝas pri lingvaj homaj rajtoj!

Vi scias, ke oni jam komencis labori en tiu direkto. La Komunikad-Centro en Bruselo, malgraŭ sia terura nomo, provas fari ĝuste tion. UEA ĵus eldonis Esperanto-dokumenton pri Internaciaj lingvoj kaj internaciaj homaj rajtoj. Se vi volos traduki ĝin al via lingvo kaj disvastigi ĝin al viaj samlandanoj, tio povus esti via unua ago por ĉi tiu kampanjo. Kontaktu UEA-n tiucele.

Ĉiukaze la kampanjo Lingvaj Homaj Rajtoj konsistu el pluraj kunordigitaj agadoj (kaj la listo estas nur komenca listo):

  • Provo atingi, ke UN diskutu la NRO-rezolucion de Seŭlo, kiu petas, ke oni (la Socia kaj Ekonomia Konsilantaro de UN) serioze pristudu la problemon de internacia help-lingvo.
  • La agado lingvo de paco kaj dialogo kadre de la Jardeko por kulturo de paco 2001 – 2010 de Unesko kaj UN, kies oficiala partnero UEA estas. Ĝi esence baziĝu simple sur ofertado de retaj Esperanto-kursoj al NRO-oj kaj al individuoj, ĉefe en militaj teritorioj, sub la ŝildo de tiu Unesko-kampanjo, kaj sur aliaj iniciatoj kiuj provos ekestigi dialogon inter malsamaj civilizoj.
  • Lingvaj homaj rajtoj estas la koro de la inform-kampanjo al intelektuloj, ĵurnalistoj, politikistoj, normala publiko. Ĝi konsistu el informpakaĵo, kunmetita de ni kaj vaste donacata tra la mondo, kaj el anoncoj en gazetoj. La celo de la anoncoj, kompreneble, estu la lingvaj homaj rajtoj, sed per la fina adreso oni kunligu ilin al Esperanto.

Kiel mi havis jam okazon diri aliloke, persone mi estas nur profeto sen armiloj kaj UEA povas fari nur tion, kion vi faros en ĝia nomo. Por efektivigi ĉi tiun programon ni bezonas vin ĉiujn, individuajn membrojn, asociajn membrojn kaj nemembrojn. Ni bezonas tiujn, kiuj havas informistajn kapablojn por redakti la anoncojn, ni bezonas tiujn, kiuj havas komputilajn kapablojn, por verki la anoncajn TTT-paĝojn, ni bezonas tiujn kun organiza kapablo kaj kun financa kapablo, ni bezonas ĉiujn landajn asociojn kaj ĉiujn lokajn klubojn. Unuvorte ni bezonas ĉiujn esperantistojn de bona volo por klopodi ŝanĝi la bildon de Esperanto ĉe la tuta publiko. Kontaktu min aŭ miajn estrarajn kolegojn aŭ la oficistojn de UEA kaj ofertu vian helpon.

Nia adreso por la papera poŝto kaj ankaŭ niaj retadresoj estas en ĉi tiu revuo.

Landaj Asocioj - la kolonoj de UEA

Universala Esperanto-Asocio konsistas el Individuaj Membroj, kiuj rekte pagas sian kotizon, kaj kolektivaj membroj de Landaj kaj Fakaj Asocioj. En tiu ĉi rubriko ni prezentas al vi la Landajn Asociojn.

Ĉilia Esperanto-Asocio

Estis elektita nova, kvinkapa estraro. La retadreso: e...@terra.cl aŭ i...@esperanto.cl, la hejmpaĝo: http://esperanto.cl. Ekzistas ĝenerala diskutlisto: c...@gruposyahoo.com.ar kaj aliaj por la estraro kaj por la junularo. La sidejo estas ĉe esperantisto. Funkcias biblioteko kaj la katalogo estas en preparo. La asocio ne havas libroservon. La bulteno La Verda Sago ne plu aperos papere sed nur rete, por ŝpari monon. Aliĝintaj estas 11 membroj, el kiuj 6 estas individuaj membroj de UEA. La kongreso okazos ĉiun duan jaron en Santiago; en la alterna jaro estas organizataj naciaj renkontiĝoj en aliaj regionoj de la lando. Ekzistas 10-leciona kurso en la reto kaj aŭtodidakta kurso. La ĉefa problemo: manko de Cseh-instruistoj kaj problemoj pagi la kostojn por tion atingi.

Esperanto Nederland

La retadreso estas: s...@esperanto-nederland.nl. La retpaĝoj (du!): www.esperanto-nederland.nl (asocia hejmpaĝo) kaj www.esperanto-info.nl (ĝenerala informado pri Esperanto en la lando). La sidejo estas luita, la biblioteko estas parto de la Universitata Biblioteko en Amsterdam. La bulteno, FEN-X aperas 6-foje jare kaj havas 12 paĝojn A4. Aniĝis 469 membroj, ekzistas 14 lokaj grupoj kaj 2 fakgrupoj. La estraro devus esti 6-membra, sed pormomente ĝi estas nur 4-kapa. La landa kongreso ne okazas; en majo okazas jarkunveno kun kvindeko da partoprenantoj; en oktobro okazas la Faulhaber-semajnfino (kultura, sociala kunveno) kun cento da partoprenantoj; krome okazas 2-foje jare diversnivelaj studsemajnfinoj kun ĉ. 30 partoprenantoj. La ĉefa atingo — informado pri Esperanto al nederlandanoj. La ĉefa problemo: manko de homfortoj, sed malgraŭ la malfacilaĵoj la estraranoj estas tre entuziasmaj!

[FORIGITA!: bildo]

Post la Ĝenerala Membrokunveno la 25-an de majo 2002 Dafydd ap Fergus, ĵurnalisto kaj oficisto de la Brusela Komunikad-Centro, prelegis pri siaj agadoj. Els van Dijk, estrarano de Esperanto Nederland dankas al la preleginto.

Esperanto-Asocio de Estonio

La retadreso: t...@neti.ee. La sidejo estas komuna kun aliaj asocioj. Ekzistas biblioteko kun ĉ. 250 volumoj kaj libroservo. La bulteno, eldonata 4 fojojn jare kun amplekso de 10 paĝoj, nomiĝas Informoj de EAE. Aniĝis 35 membroj: MA 22, MJ 6, MG 5, MAT 2. Estas 4 lokaj grupoj, la estraro estas tri-membra kaj la konsilio 12-membra. La landa kongreso okazas ĉiujare kaj daŭras unu tagon. La ĉefa atingo: eldono de Estona-Esperanto-vortaro kaj Estona Enciklopedio. La ĉefa problemo: malgranda kresko de la membraro kaj manko de mono por organizi retan adreson kaj konatigan paĝon.

Unuiĝo Franca por Esperanto

La retadreso: e...@esperanto.org; la hejmpaĝaro: www.esperanto-france.org. Funkcias pluraj oficialaj diskutlistoj pri diversaj fakoj. UFE havas propran sidejon en la centro de Parizo. En ĝi laboras libervoluloj kaj unu dungito. Ne funkcias biblioteko, sed jes libroservo. Eldoniĝas: monata bulteno Okazas, franclingva, por informi la membrojn pri la okazaĵoj rilataj al Esperanto, ĉefe enlande; ses-foje jare aperas Le Monde de l’Espéranto, parte Esperante, parte france, kolora, kiu informas ne nur pri Esperanto sed ankaŭ pli ĝenerale pri lingvaj problemoj. Aniĝis 1000 simplaj kaj abonantaj membroj. Tra tuta Francio ekzistas regionaj federacioj en kiuj membras pluraj lokaj grupoj. La estraro estas 5-kapa. La landa kongreso okazas ĉiun jaron, 3-4 taga. Ekzistas perkorespondaj kursoj: unua-, dua- kaj triagrada. Iuj regionoj havas la propran. La ĉefa atingo: la UK en Montpellier! Pasintjare: Euroscola-tago en Esperanto; lanĉo de nova bela revuo Le Monde de l’Esperanto; sukceso havi du pagitajn dungitojn per ŝtata mono. La ĉefa problemo: varbi novajn membrojn por havi pli fortan kaj efikan asocion; trovi pli da aktivuloj, ĉar pli da pordoj estas malfermitaj al Esperanto ol oni kapablas puŝi. La espero/deziro de UFE: organizi Universalan Kongreson en Lille en 2005.

Helena Esperanto-Asocio

Ĝi ne havas retadreson, retpaĝon, nek oficialan diskutliston. La sidejo estas luita, ekzistas biblioteko kun preskaŭ 500 volumoj, ne ekzistas libroservo. Ne estas eldonata bulteno, membroj estas 209. Ne ekzistas lokaj grupoj. La estraro estas 7-persona. La komitatano kaj ĉefdelegito ĉe UEA estas Maria Pontika. Ne ekzistas perkoresponda kurso.

Japana Esperanto-Instituto

Ĝi havas hejmpaĝon: www.2s.biglobe.ne.jp/-jei/esperanto kaj propran sidejon. Ekzistas biblioteko, listiganta ĉ. 15000 titolojn, kaj libroservo. La bulteno nomiĝas La Revuo Orienta kaj ĝi estas eldonata 12-foje jare kun amplekso de 40 paĝoj. La membroj estas 1388, dividitaj inter normaj, subtenaj, familiaj, junularaj, dumvivaj. Ekzistas 46 filioj (urbaj grupoj). La landa kongreso okazas 1 fojon jare kaj daŭras 3 tagojn. JEI aŭspicias korespondan kurson. La ĉefa problemo estas stagno aŭ malgrandiĝo de la membraro. Kaj la ĉefa atingo?.... tio estas surprizo, kiu estas anoncota en venonta ĉapitro de la libro ‘nia familio’.

Kanada Esperanto-Asocio

La retadreso: e...@canada.com. La hejmpaĝo: www.esperanto.ca. La sidejo estas propra (ĉe esperantisto). Ekzistas biblioteko kun 401 volumoj en Sidney kaj en Halifax troviĝas Libraro Ludovika (la prizorganto S.T. Norvell), multe pli ampleksa. La libroservo troviĝas en Montreal. La bulteno Lumo aperas ĉiun trian monaton kun amplekso de 40 paĝoj. Krome aperas du novaĵleteroj en la franca kaj en la angla, ĉiun trian monaton, Esperanto Update kaj Aujourd’hui l’espéranto.

Membroj estas ĉ 160. Ekzistas formalaj grupoj en tri urboj, aliloke aktivas neformalaj grupoj. La estraro estas 9-persona. Kongresoj okazas neregule, plejparte ĉiun duan jaron. La komitatano estas Paul Hopkins, la ĉefdelegito Olga Du Temple. Ekzistas perkoresponda kurso. La ĉefa atingo: levo de la ĝenerala kono pri Esperanto tra la lando, kaj gajno de prestiĝo por ĝi. La ĉefa problemo: la aliĝanta membraro kaj manko de volontuloj.

Kartvelia Esperanto-Asocio (KarEsA)

La retadreso: k...@mail.ru. La hejmpaĝo: www.geocites.com/abuladze﹍2000/karesa/start.htm. La sidejo estas ĉe la prezidanto, la biblioteko ĉe la sidejo, ĉ. 300 volumoj, krom periodaĵoj. Ekzistas libroservo, la 24-paĝa bulteno Kaŭkazo (dulingva) aperas 4-fojojn jare. 25 individuaj kaj 40 asociitaj membroj, 5 lokaj grupoj, 7-persona estraro. La landa kongreso okazas ĉiun 3-an jaron kaj daŭras 1-2 tagojn. Ĉefaj atingoj: 1. Estis finredaktita Esperanta lernolibro en 24 lecionoj; 2. eldonitaj diversaj libretoj, vortaretoj, gramatika resumo, frazaro, ktp. 3. la asocio ekhavis sian hejmpaĝon. Ĉefa problemo: manko de oficejo; manko de monrimedoj por financi studproceson, pro la samaj kialoj oni ne havas eblon partopreni en internaciaj E-renkontiĝoj.

Korea Esperanto-Asocio

Retadreso: k...@soback.kornet21.net, hejmpaĝo: www.esperanto.or.kr Ĝi havas propran sidejon, ekzistas biblioteko kun ĉ. 1100 volumoj kaj funkcias libroservo.

La bulteno La Lanterno Azia estas eldonata 11 fojojn jare (20 paĝoj). Membroj estas 250 (el kiuj dumvivaj 138), lokaj grupoj estas 12 kaj la estraro estas 20-kapa.

La landa kongreso okazas ĉiun jaron kaj daŭras du tagojn. La komitatano ĉe UEA estas Lee Chong Sae, la ĉefdelegito Ma Young-tae. Ne ekzistas perkoresponda kurso. La ĉefa (planata) atingo: inviti kaj plenumi la 79-an UK-on.

La ĉefa problemo: manko de kompetentaj movademuloj kaj financa malfacilo.

[FORIGITA!: bildo]

Membroj de Korea Esperanto-Asocio — partoprenantoj de la lasta Zamenhofa festo en Seulo.

(Kompilis Michela Lipari, daŭrigota)

Faka agado

Kompreni la neceson kaj agi laŭ tio

En la aprila kajero de la revuo (4/02, p.75) Ivo Osibov prave elstarigis la gravecon de praktika utiligo de Esperanto kaj aparte de la faka agado.

Ni volas reveni al la temo kaj mencii kelkajn problemojn ligitajn al ĝi. Eble per ĉi tiu malkompleta kontribuo estiĝos diskuto, i.a. pri tio, kiel por siaj planitaj agadoj en la periodo 2001-2004 UEA al si havigu klaran kaj deklaritan politikon pri la faka apliko de Esperanto (Esperanto 10/01, p.165).

Laŭ ni oni ja lernu el la pasinteco, el ties pozitivaj rezultoj kaj el ties eraroj. Necesas novaj impulsoj, por aktualigi niajn potencialojn. Konsciante, ke la sube menciitaj demandoj kaj ideoj tute ne estas novaj (kaj ke certe multe pli, ol oni povas mencii en ĉi revuo, jam okazas en la reto) ni tamen opinias, ke la temoj daŭre meritas diskuton. Jen kelkaj konsideroj.

Pri la valoro de ampoemoj

Ja estas ĝojiga fakto, ke la Esperanto-movado disponas pri relative riĉa kaj bonkvalita beletro, kiu grave kontribuis al la evoluo de nia lingvo kaj estas por ties uzantoj fonto de ĝuo kaj riĉiĝo. Sed ni ne estas certaj, ĉu la esperantistaro samgrade konscias pri la neceso de ĝisdata kaj adekvate evoluanta faka lingvo. Jam la malekvilibro inter la feliĉe produktata kvanto de romanoj, noveloj kaj poemaroj unuflanke kaj la malmultaj fakaj tekstoj aliflanke montras la preferon. Sed ni ja scias, ke la ĉiutaga vivo de ni ĉiuj pli kaj pli estas influata de nebeletraj teknikaj kaj alifakaj faktoroj kaj premoj. Se nia prezidanto Renato Corsetti kun sia specife komprenenda humuro en sia novjara mesaĝo skribas: Unu socilingvistika aŭ esperantologia verko devus same valori kiel unu poemo de enamiĝinta komencanto, tiam estiĝas la demando, ĉu finfine ni havu tiom da fakaj verkoj kiom ni havas ampoemojn de komencantoj? Estas fakto, ke la ĉefa kvanto de parolaj aŭ skribaj tekstoj, produktitaj en la organoj de Eŭropa Unio, estas fakaj aŭ almenaŭ havas fortan fakan trajton. Kompreneble, se oni nur volas ĝui la lingvon kun siaj amik(in)oj, oni apenaŭ bezonas fakajn tekstojn. Se oni tamen volas proponi al la mondo alternativan komunikilon por internaciaj rilatoj, la ŝancoj esti konsiderata alternativa modelo kun la nuna nivelo de la faka apliko de Esperanto estas tre modestaj. Por ke ne estu miskompreno: Ni estas por ampoemoj kaj por komencantoj. Eĉ pli: ni esperas pri multaj komencantoj kiuj poste verkos ampoemojn kaj... el kiuj multaj fariĝu diverstemaj fakuloj!

Ĉu denove inventi la radon?

Ŝajne la pludonado de valoraj spertoj el la pasinteco ne trovas sufiĉan atenton. Tro logas la tento (re)inventi la radon. Se temas pri la faka agado: ŝajnas, ke iam — en tempoj sen reto — ĝi estis multe pli brila ol nun. Memoru ekzemple pri la sistema kaj tre tekstoprodukta aranĝaro Someraj Universitataj Kursoj (SUK), kiu dum la 70/80-aj jaroj en Lieĝo realigis abundon da fakaj prelegoj kaj surmerkatigis preskaŭ 40 brilajn prelegkajerojn sen komplika burokratio. Ĉu nuntempe ne eblas tia aranĝaro?

Alia ekzemplo: Kiel ni ofte povis konstati, relative nekonata restis la serio de sep altnivelaj fak-aplikaj kolokvoj sub la mallongigo (S)AEST ([Seminario] Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko), kiu okazis inter 1978 – 1984 en Ĉeĥoslovakio, kun eldono de la prelegvolumoj. Ne eblas sufiĉe laŭdi, ke antaŭ nelonge Petro Chrdle revivigis tiun tradicion kaj ĉijare okazigos jam la 3-an KAEST (kie K signifas Kolokvo aŭ Konferenco), sub la tre aktuala kadra temo Elektronikaj rimedoj (8.-10.11.02, informojn donas c...@kava-pech.cz). La KAEST-oj okazadas ĉiun paran jaron sub aŭspicioj de UEA kaj krom la kerna temo en la unua sekcio ili pritraktas en pliaj du sekcioj tradiciajn temojn Terminologiaj problemoj de fakaj aplikoj de esperanto kaj Scienco kaj tekniko ĝenerale.

La eldonitaj volumoj de la unuaj du bone frekventitaj KAEST-oj (Modernaj rimedoj de komunikado 1998, kaj Fakaj aplikoj 2000) apenaŭ vendatas. Kial tia manko de intereso kaj ...de solidareco?

Ni ne havas veran superrigardon pri la ĉefa faka literaturo produktita en Esperanto. Tio kaj koncernas monografiojn (kvankam bonvenas la ĉirilataj listoj en Eventoj — tamen bibliografie ofte malkompletaj) kaj aparte la fakajn artikolojn dissemitajn en multaj fakaj revuoj. Ĉu faka asocio ne devus okupiĝi pri tia materialserĉado kaj kompili taŭgan bibliografion? La lasta bibliografio eĉ de fakvortaroj aperis en la 60-aj jaroj (Haferkorn)! Espereble baldaŭ aperos en la reto la aktualigita bibliografio de vortaroj de Esperanto, valorega kompilaĵo de Edward Ockey, publikigita la unuan fojon (kiel manuskripto) en la jaro 1982. En la reto ĝi estos daŭre aktualigebla. Sed ĝis nun mankas fidinda superrigardo pri fakaj tekstoj.

Kiel solvi komunajn problemojn?

Fakaj asocioj havas amason da similaj problemoj, sendepende de la fako: kiel trovi samfakulojn, ekscii pri farita laboro, aranĝi konferencojn, eldoni bultenojn kaj revuojn, redakti kaj publikigi monografiojn kaj vortarojn, kunlabori kun neesperantistaj partneroj, ĉerpi financojn el neesperantistaj fondaĵoj, administri membrojn, utiligi la reton ktp.

Ja bonvenas la forumo de fakaj asembleoj kadre de la UK-oj. Sed ĝi laŭeble estu strukturita kaj ĉefe ebligu la spertinterŝanĝon pri komunaj kaj bazaj problemoj. Siatempe eldoniĝis iu interfaka bulteno, nun certe realigebla en la reto (aŭ eble jam realigata?). De tempo al tempo releviĝas la postulo pri multflanka, sciencostrategie kaj sciencorganize kapabla oficisto en CO, kiu kompetente kaj sisteme priservu tiun fakan agadon sur la komuna nivelo.

Por kiuj ni publikigu?

Restas malfacila la demando, ĉu aktivi por tre limigita aro da specialistoj aŭ pli larĝe, popularscience, por pli granda klientaro. Certe ambaŭ aspektoj necesas. Tio aparte estas problemo por la vendendaj publicaĵoj. Iuj tre alte specialigitaj materialoj ja povus aperi etkvante, resp. en la reto. Sed ni bezonas bonan, modernan popularsciencan revuon. Ni memoru pri la revuoj Homo kaj kosmo (Beogrado) kaj Fokuso (Budapeŝto). Ĉu eblus pluevoluigi la tradician Sciencan Revuon, laŭ la kvalito de la prezento kvazaŭ krucante ĝin kun Kontakto kaj Monato, por ke ni havu vere interesan magazinon? Eble tiam troviĝus pli da abonantoj.

Kiel atingi profesiecon?

Jen demando, kiu rilatas niajn aranĝojn, niajn eldonaĵojn, nian aperon en fakaj neesperantistaj medioj ktp. Ĉu vi estas fakulo pri tiu aŭ jena temo? Bone, fakulo ja pretendas pri profesieca nivelo. Certe ankaŭ vi malaprobas, ke aperadas fakaj vortaroj sen uzebla enkonduko, libroj sen ISBN, revuoj sen ISSN. Aŭ ke mankas klara indiko pri redaktisto, eldonejo kaj eldonjaro, ke eĉ malestas iuj kutimaj redaktaj normoj, ideo pri la utilo de alilingvaj resumoj ktp. Literaturindikoj ĉe fakaj verkoj foje estas katastrofaj. Tiu kiu devas bibliografii esperantaĵojn por neesperantistaj profesiece farataj bibliografioj, ja ofte ne tre bonfartas...

Kiel baki fakvortojn?

Jen malnova sed absolute centra problemo, kiu montras kiom fora de profesieco estas la esperantistaro en kelkaj rilatoj. Se oni konstatis bezonon kaj sentas emon plugi specialan kampon, necesas unue rigardi, kio jam okazis sur la plugota tereno kaj nur poste konkludi kion fari. Ni timas, ke oni foje forgesas pri tio. Por taŭge nomi nociojn oni bezonas ne nur fidindajn difinojn sed ankaŭ adekvatajn lingvajn rimedojn kaj la scion, kiel uzi ilin. Ni ne estas la solaj, kiuj multfoje skribis pri la neceso de sistema terminologia laboro. Ja tre dezirindas la konsidero de internacie rekonataj gvidlinioj por kompili fakvortarojn aŭ terminarojn (kio ne estas la sama). Tio restas temo, kiu devus interesi ĉiujn fakajn asociojn. Ja temas pri tri aspektoj: a) la ĝeneralaj principoj de terminfarado, sendepende de la fako kaj lingvo; b) la interdisciplina kunagado kaj interkonsento; c) la fake kaj lingve specifaj demandoj.

Kiam en 1985 fondiĝis la Terminologia Esperanto-Centro TEC, estis grandaj planoj kaj klopodoj. Ŝajne de ili nenio restis. Tio tamen estas eraro. TEC ja publike atentigis pri problemoj kaj necesoj, vekis certan intereson kaj konscion ĉe la fakuloj kaj eĉ havis kelkajn konkretajn rezultojn. Kaj ĝi ankaŭ montris, kio ne funkcias. Laŭ tio lerneblas. Fakte ĉiam denove leviĝas voĉoj postulantaj la revivigon de TEC. Tamen, strange, ne troviĝas laborpretaj homoj por tia pretendema laboro.

Klopodoj rete starigi terminologian diskutliston ne montriĝis sufiĉe fruktodonaj. Se ni ne eraras, regule pri terminologio oni diskutadas nur en la kadroj de KAEST-oj (vidu supre).

Sen terminologia agado ni ne havos la profesiecan kvaliton kaj la necesan kvanton de fakvortaroj, nemalhaveblan por aperi sur internacia scenejo kiel serioza partnero. (Ni varme rekomendas la Terminologian Gvidilon de Suonuuti kaj pretas sendi al interesatoj materialojn pri la temo.)

Kie la junularo?

Nu, tio estas ĝenerala krio, ĉiam ĝusta. Ĉi tie ĝi levas gravan demandon: Kial konataj kaj talentaj junuloj (ofte kun akademiaj titoloj kaj pozicioj) tiom malemas fake aktivadi? Ĝuste ili per sia scio kaj plej novaj ekkonoj, ne laste en la mondo de la elektronikaj medioj, plej ofte superas nin, la pli frue naskitojn. Ĉu ni eble tro malvolonte cedas respondecajn postenojn, ekz. tiujn de estro de faka asocio, de redaktisto de iu revuo, bulteno ktp. ?

En universitataj kursoj kaj seminarioj pretiĝas multaj kapablaj junuloj. Kaj tamen fakte mankas fake aktiva studenta movado, kie junaj intelektuloj povus elprovi sin kaj trovi motivojn por aktivadi ankaŭ en la estonto. Kiu klopodos iom kunordigadi kaj impulsi la universitatan agadon?

Detlev kaj Wera Blanke

[FORIGITA!: bildo]

Ekzemploj de gravaj lastjaraj fakaj E-eldonaĵoj: Terminologia gvidilo, baza manlibro por terminologoj, UEA, EUR 5,70 kaj prelegkolektoj el du lastaj KAESToj 1998 kaj 2000 kun resumoj en la angla, la germana kaj la ĉeĥa lingvoj. KAVA-PECH, po EUR 15.-.

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la publiko dum la konferenco KAEST 1998 en Ĉeĥio kun la temo Modernaj rimedoj de komunikado.

[FORIGITA!: bildo]

Prof. Sachs (DE) prezentas sian kontribuon pri rara specio de krabo vivanta en arbo uzante multajn interesajn ilustraĵojn.

Estrara raporto 2001: UEA en 2001

raportas la respondecaj estraranoj

Enkonduke: Ekster la dezerton!

Karaj membroj individuaj kaj asociaj,

en la mitoj de pluraj popoloj oni havas transiron de maroj, de montaroj aŭ de dezertoj fare de la malgranda grupo de prapatroj en la plej fora antikveco. Esperantistoj ne estas escepto. Ankaŭ ni havis niajn periodojn de transiroj. Ni transiris la unuan mond-militon, ni transiris la periodon inter la du mondmilitoj, ni transiris la duan mondmiliton, ni transiris la dividon de la mondo en du blokoj. Dum la lastaj jardekoj ni havis eĉ pli malfacilan transir-periodon. Ni devis transiri la perdon de celoj kaj sekve la perdon de klara marŝo-direkto kaj la perdon de kuraĝo. Antaŭ la graviĝo de la pozicio de nur unu etna lingvo, kiu emas forpuŝi ĉiujn aliajn, ni restis dubantaj pri nia funkcio, kaj okupiĝis ĉefe pri ni mem.

Mi havas la plezuron informi vin, enkonduke al ĉi tiu agad-raporto, ke laŭ mi ĉi tiu lasta transir-periodo estas finiĝanta. En la tuta raporto vi trovos detalojn pri la okazintaĵoj de la pasinta jaro. Mi nur diru resume, ke nia asocio feliĉe superis serion da organizaj problemoj, kaj en la nova jaro ĝi prezentiĝas refondita kaj preta al novaj taskoj. Mi kaptas la okazon por bonvenigi la novajn direktoron, redaktoron kaj oficistojn en la Centran Oficejon kaj en la laboron por la Asocio ĝenerale. Sub malfacilaj cirkonstancoj Trevor Steele transprenis trankvile kaj klarvide la rimenojn kaj Stano same facile ekredaktis la revuon. Ilia laboro certe estas jam rimarkita de la legantoj de ĉi tiu raporto. Mi volas ankaŭ danki la aliajn oficistojn, kiuj restas en siaj postenoj kaj daŭrigas la laboron por la Asocio.

Tamen, eĉ tio en si mem ne estus kialo por historia turno-punkto. Tio, kio igas la novan situacion pli interesa, estas la fakto, ke la movado ŝajnas retrovi sian senton pri la direkto, ke ni ŝajnas ekvidi la kampojn, kiuj kuŝas ekster nia dezerto, ke ni volas eliri el la dezerto kaj iri al la urboj de la homoj, ĉar nia tasko estas konvinki tiujn homojn kaj ne nin mem. Kaj ĉi tie mi menciu la novan estraron, kiu ekoficis en Zagrebo, kaj kiu prezentas ĝuste tiurilate tre interesan gamon da talentoj. Mi ne bezonas paroli pri ili, ĉar ili pruvis siajn kapablojn tra la jaroj.

Nun necesas, ke ni ĉiuj faru kroman klopodon por adaptiĝi al la novaj situacioj en la mondo kaj en la movado. La malnovaj organizaj strukturoj bezonas renovigon. La tuta mondo de lernantoj en la komputila reto bezonas taŭgan medion por evoluigi siajn interesojn en Esperanto. La ideoj de Zamenhof pri paco inter la batalantaj gentoj bezonas modernan veston, kiu tamen gardu ilian centran mesaĝon. La esperantistoj bezonas reakiri la certecon, ke ilia agado estas utila al ili mem kaj al la mondo.

Unuvorte ni nun devas pli celkonscie okupiĝi pri informado, instruado kaj utiligado. Tiujn prioritatojn la komitato en Zagrebo aprobis, kaj ili estas nun parto de la laborplano de UEA. En tiu laborplano ili estas detalitaj en pluraj eroj, kies konkreta realiĝo estas jam survoje. La Komunikad-Centro en Bruselo estas unu el tiuj eroj.

Permesu al mi fine mencii la centran rolon, kiun en nia strategio havas la junularo kaj la instruistoj/instruantoj de Esperanto. La junularo esperantista, kaj ĉefe tiu organizita en TEJO, estas la plej konkreta garantio, ke ni sukcesos adaptiĝi al la nova mondo. Mi certas, ke ili faros sian parton. Pri la instruistoj kaj ilia graveco ni ĉiuj estas konvinkitaj.

En ĉi tiu spirito estas por mi agrable danki ĉiujn esperantistojn, kiuj laboris por Esperanto dum la pasinta jaro, kaj aparte tiujn, kiujn mi renkontis en Zagrebo pasintjare, kaj bonvenigi ĉiujn al la ĉi-jara Universala Kongreso en Fortalezo, Brazilo.

Ek al la komuna laboro!

Renato Corsetti

Administrado: La jaro de ŝanĝoj

Personaro

La jaro 2001 estis jaro de ŝanĝoj. Ĝi estis ne nur elektojaro por nova estraro. Okazis ankaŭ adiaŭo de fidelaj oficistoj.

Pensiiĝis Rob Moerbeek post 32 jaroj da sindediĉo al multaj laboroj en la Centra Oficejo. (Esperanto, aprilo 2001.) En decembro Simo Milojević atingis la aĝon por pensiiĝo. Tamen ambaŭ plimalpli restis: Simo forlasos la postenon de estro de la Libro-Servo kiam en 2002 novdungito eklaboros tie. Rob daŭrigas asistadon en pluraj ĉiutagaj laboroj en la oficejo. Speciale korektado de eldonaĵoj (kiel ĉi tiu revuo) estas lia profesia ŝatokupo.

La estraro nomumis inter si oficejan komisionon. Ĝi konsistas el: vicprezidanto Humphrey Tonkin, ĝenerala sekretario Ivo Osibov kaj estrarano por financo kaj administrado Ans Bakker-ten Hagen. La triopo estis komisiita kunordigi la proceduron por dungi novajn oficistojn. Samtempe ĝi analizu la funkciadon de la CO, la servojn kiujn la Asocio havigu al siaj membroj kaj al la cetera mondo. Kiel la kvaran komisionanon ĝi invitis Marko Naoki Lins, observanton por TEJO en la estraro de UEA.

Montriĝis ke la etoso en la oficejo estas streĉa. La komisiono faris ĉion eblan por plibonigi tiun situacion.

Kiel agantan ĝeneralan direktoron la estraro elektis el pluraj altkvalitaj kandidatoj Trevor Steele. Li estas homo, kiu povas kunordigi teamon kaj ĝin stimuli pozitive.

Osmo Buller finis plurajn taskojn antaŭ ol oficiale forlasi la CO-on (en 2002). Ankaŭ Pasquale Zapelli ĝis la lasta momento (en 2002) de sia deĵorado restis aganta por la Asocio. Lia posteno de direktoro ne estas malvakigita. La estraro atendas la rezultojn de la analizoj pri taskoj.

Kvankam István Ertl volis demisii plej laste en la monato junio 2002, la estraro elektis novan redaktoron jam ekde januaro 2002. Tiel Stano Marĉek prizorgos minimume unu plenan jarkolekton de la revuo. Li promesis akuratigi la aperadon.

Komence de la jaro la oficeja stabo konsistis el 11 personoj, ĉe la fino estis 10. Krome prizorgis la oficejon s-ino Merceij, kiu post 32 jaroj da laboro tie emeritiĝis fine de decembro.

Kiel regulaj volontuloj kunlaboris 3 personoj. Krome aro da volontulaj helpantoj estis en la oficejo plurfoje. En la Libro-Servo dum tri monatoj volontulis Xiang Hong sendita de Ĉina Esperanto-Ligo. TTT-ejon de UEA daŭre prizorgis volontuloj. TEJO havis sian volontulon ĉijare el Usono.

Ekipaĵo, domo

La direktoro, kun helpo de Fred de Geus kaj teamo de volontuloj, daŭrigis la konstruadon de nova komputila sistemo. Pri la domo kiel Centra Oficejo la estraro, kune kun la ĝenerala direktoro (kaj la stabo) diskutos post analizo de la funkcioj kiuj okazu centre.

Servoj

La Jarlibro 2001 ampleksis 300 paĝojn. La Revuo Esperanto aperis 11-foje. La aperdatoj ne estis tiom regulaj kiom dezirate. La nova redaktoro promesis tion ripari.

Kontakto, la dumonata socikultura periodaĵo de TEJO, ekhavis novan redaktoron: Ĵenja Zvereva, Ukrainio. Ĝin presas nun Skonpres, Pollando.

La Libro-Servo aperigis katalogon en papera formo. Ĝi estas konsultebla ankaŭ rete. Rete ankaŭ pli kaj pli aperas mendoj por la LS. Pro la populariĝo de komputiloj la estraro volas uzi ilin por komunikado kun la membroj, ne forgesante tiujn kiuj ne havas konekton kun la reto. Ĝi ankaŭ devas iel eviti ke retpoŝtantoj tro postulu tujtujan servadon en la Centra Oficejo.

Dufoje la Centra Oficejo malfermis la pordon por tielnomata Malferma Tago.

Tiu iniciato de la iamaj direktoroj montras ke interesa programo kaj la okazo por revidi geamikojn garantias ĉiam denovan sukceson. Ankaŭ en la vendoj de la libroservo! Ĉi tie ni dankas al ĉiuj, kiuj per sia profesia aŭ volontula laboro plu servadis la membrojn kaj subtenadis la agadon de UEA en la mondo.

Ans Bakker-ten Hagen

Informado: Interreta aktiviĝo

Dum la raporta periodo UEA ĉiam pli aktive uzis la modernajn komunikadajn eblojn, prezentatajn de Interreto. Por tio estis lanĉitaj aŭ prizorgataj kelkaj retaj dissendolistoj, dediĉitaj al informado.

Ekzemple estis funkciigita dissendolisto E-inf, en kiu estis publikigataj informoj kaj artikoletoj, taŭgaj por ekstera informado. Pluraj el tiuj informoj estis represitaj de la naciaj E-periodaĵoj.

Pli aktive estis uzata la retejo www.uea.org, en kiu regule aperis aktualaj informoj pri la preparado de Universala Kongreso, kaj Gazetaraj Komunikoj de UEA.

En januaro 2002 en la retejo estis prove publikigita elektronika versio de la revuo Esperanto. Por postaj numeroj post pridiskuto en la subkomitato de UEA pri informado estis akceptite publikigi nur po unu-du artikolojn.

Sekve de tiuj agadoj la kvanto de la vizitoj al la retejo duobliĝis dum kelkaj monatoj kaj en aprilo 2002 superis 10 mil.

Laŭ iniciato de Humphrey Tonkin estis renovigita dokumento Ĝisdate pri Esperanto. Roy McCoy en la CO petadas tradukojn en kiel eble plej da naciaj lingvoj de Ĝisdate, por ke ĝi, same kiel la Manifesto de Prago, estu havebla por la informa laboro de landaj asocioj kaj lokaj kluboj per simpla peto al UEA.

Andrej Grigorjevskij
Kongreso: Sub pinta protekto

En la 86-a UK en Zagreb partoprenis 1691 kongresanoj el 57 landoj kaj 46 unutagaj aliĝintoj. La solenan inaŭguron ĉeestis la alta protektanto, la kroata prezidento Stjepan Mesiĉ mem, kiu en sia salutparolado trafe menciis kialojn por lerni, disvastigi kaj uzi Esperanton.

En 9 forumoj estis priparolitaj plibonigo, pliintensigo kaj plilarĝigo de la agadoj diversregionaj kaj diverskampaj. Tradicie okazis diversaj fakkunsidoj kaj renkontiĝoj. La Internacia Kongresa Universitato kun sep prelegoj de renomaj sciencistoj donis konojn pri lingvistiko, astronomio, literaturo, ekonomio, muziko kaj edukado. La kongresanoj ĝuis atmosferon en nacia kaj internacia vesperoj, 5 koncertoj, 2 filmoj kaj 3 teatraĵoj.

La Kongreso donace postlasis al Zagreb ŝtonan monumenton La futuro, verkon de la skulptisto Jesper Neergaard. Ekstera publiko atente sekvis la Kongreson. La landskala kaj lokaj televidoj, radio-stacioj kaj ĵurnaloj abunde raportis pri la Kongreso publikigante multajn artikolojn kaj intervjuojn kun kongresanoj. La plej granda ĵurnalo Veĉernji list havis ĉiutagan prikongresan rubrikon.

Ivo Osibov

Faka agado: Pruvi la aplikon

La Komitato en Zagreb aprobis la kontraktojn pri kunlaboro kun du pliaj fakaj asocioj: Astronomia Esperanto-Klubo kaj Monda Jumeiho-Societo. Ĉesis funkcii Internacia Esperanto-Klubo Esperantista. Sekve estis 8 aliĝintaj kaj 39 kunlaborantaj fakaj asocioj, krome du fakaj sekcioj de TEJO. Ni registras ankaŭ 33 fakajn asociojn kiuj ne havas rilatojn kun UEA. La menciitaj fakaj organizaĵoj disponas minimume pri 34 ttt-paĝoj, ĉu memstaraj, ĉu en la kadro de aliaj organizaĵoj aŭ institucioj movadaj kaj ekstermovadaj. Ili povas servi kiel bazo por uzigi la lingvon al la membraro en diversaj fakoj, por informi la eksteran publikon pri la lingvo kaj por pruvi al la samfakanoj neesperantistoj la ekziston kaj aplikon de Esperanto.

Kvardeko da diversaj fakaj organizaĵoj organizis siajn kunvenojn en la Zagreba UK, pridiskutis siajn organizajn kaj fakajn demandojn kaj atestis la uzadon kaj uzeblecon de Esperanto en plej diversaj medioj.

Enketo entreprenata inter la fakaj asocioj intencas konstati la spertojn de la fakaj asocioj, la formojn kaj eblecojn de la koncerna faka laboro, kunlaboro kun samprofesiaj neesperantistaj organizaĵoj internaciaj kaj naciaj, problemoj renkontataj k.s. Iliaj respondoj povos esti bazo por plua planado kaj realaj esperoj pri la estontaj direktoj, amplekso kaj dinamiko de la faka agado.

Ivo Osibov

La Komitato: Ĉu kompletigota?

Post la elektoj en 2001 la Komitato konsistis el 55 komitatanoj A, 7 komitatanoj B kaj 12 komitatanoj C, sume 74 komitatanoj. La Komitato ne estis kompleta, ĉar ne ĉiuj Landaj Asocioj nomumis siajn komitatanojn A. Estis ankaŭ 13 observantoj. Ok LA ne nomumis siajn observantojn. La kunsidojn dum la UK en Zagreb partoprenis 60 komitatanoj aŭ iliaj anstataŭantoj. 84% de la komitatanoj estis ligitaj al la reta diskutlisto de la Komitato. La komitatanoj estis informataj pri la okazaĵoj en la Asocio pere de komunikoj kaj komitataj cirkuleroj.

La Komitato de UEA dum la UK en Zagreb decidis eksperimente formi 7 subkomitatojn taskitajn pri diversaj agadkampoj. La intenco estis ke ĉiu komitatano aliĝu al unu (almenaŭ) subkomitato. La tasko de la subkomitatoj estas dum la tuta jaro (ne nur dum la semajno de la UK) dum la trijara mandatperiodo pridiskuti problemojn, iniciati solvojn, prepari kaj proponi decidojn al la Komitato kiel tuto. Ili funkcius dumjare koresponde, ĉefe rete, ĉar plimulto de la komitatanoj havas retaliron. Okaze de la komitatkunsidoj en la kadro de la UK la subkomitatoj funkciu kiel kaj anstataŭ la ĝisnunaj laborgrupoj. Al la subkomitatoj aliĝis entute 128 anoj, iuj komitatanoj al pluraj. Krome kelkaj nekomitatanoj partoprenas en ilia laboro. La aliĝado al la subkomitatoj daŭris longe, tial nur lastatempe ili komencis vigli.

Rilatoj kun TEJO: Novaj impulsoj

TEJO sukcese okazigis la 57-an IJK-on en Strasburgo kun preskaŭ 400 partoprenantoj el 35 landoj de 5 kontinentoj dediĉitan al la kongresa temo Plurlingvismo en Eŭropo: kiel ĝin sukcesigi? Dum la Kongreso estis, interalie, priparolita strategia programo de TEJO, akceptita KolombEJO kiel la 43-a landa sekcio de TEJO kaj elektita nova estraro.

En novembro 2001 en Svedio okazis sukcesa TEJO-seminario E...@Interreto. Alia seminario estis organizita en marto 2002 en Litovio pri Aktiva civitaneco. Ĝenerale viglas la interretaj servoj de TEJO kun tute nova adreso: www.tejo.org. Nova Pasporta Servo aperis kun pli da gastigantoj ol iam ajn antaŭe. Aktivuloj de TEJO kunlaboris en internaciaj junularaj konferencoj, dise en la mondo, informante pri Esperanto kaj serĉante kunlabor-eblojn. La revuo Kontakto, redaktata de nova redaktorino, regule aperas kombinante sukcesajn tradiciajn elementojn kun novaj ideoj. TEJO-tutmonde daŭre prezentis la ĉefajn movadajn agadojn de TEJO. Ekde 2001 aperas la reta bulteno de TEJO TEJO-aktuale, kiu aktuale, koncize, senpage raportas pri junularaj temoj.

En la Centra Oficejo tre aktive laboris la volontulo Christopher Culver por TEJO. Tamen la TEJO-estraro konkludas pri la bezono de plia profesiigo de sia agado. La komunikado inter TEJO kaj UEA intensiĝis. La diskuto momente traktas plistabiligon de la financado, profesian strukturadon de TEJO por kapabligi ĝin respondi al la defioj de la tria jarmilo inter la junularo, kaj la servojn kiujn povas doni al ĝi la CO, gradon kaj formon de sendependeco de TEJO por ebligi al ĝi pli efikan kunlaboron kun internaciaj junularaj organizaĵoj kaj institucioj neesperantistaj.

Ivo Osibov

Landa kaj Regiona agado: La aferoj antaŭeniras

Ameriko

La okazigo de la Tutamerika Kongreso en Meksiko estis certe la plej grava atingo. Partoprenis en ĝi ĉirkaŭ 150 esperantistoj el pluraj mondopartoj, de azianoj ĝis eŭropanoj, krom, evidente, la amerikanoj. Grava rezulto estis interne de la movado la fondo de la junulara sekcio de la meksika asocio, kaj ekstere la lanĉo de la esperantlingva traduko de grava verko pri la konkero de Ameriko far eŭropanoj, vidata el la perspektivo de la indiĝenoj.

La ebleco kunigi kaj inter si paroligi reprezentantojn de pluraj centramerikaj landoj, rezultigis vigligon de la agado, pli bonan kunlaboron. Ekzemple tre bone utiligataj estas la diversaj retaj diskutlistoj de la kontinento, kio donas novan kaj fortan elanon en la laboro, ekzemple al la kolombia movado, kies junulara sekcio, KolombEJO, estis akceptita kiel nova landa sekcio de TEJO.

Dum la sama IJK eniris la estraron de TEJO venezuela aktivulino, Mayrim Sandoval, respondeca pri landa agado. Ankaŭ en Honduraso rimarkeblas vigliĝo de la Esperanto-agado dank’ al aktiveco de Reynaldo Noll kaj Elmer Escotto, por ne paroli pri la rezultoj de la vojaĝo de Rafael Despradel — la sola esperantisto en Dominika Respubliko — al Eŭropo por deĵori ĉe la CO kaj ĉeesti UK-on kaj IJK-on.

La amerika komisiono tre diligente laboras, sub gvido de Atilio Orellana Rojas, regule aperigante la bultenon AktivAmeriko kaj la dosieron Partopreno, kaj ekspluatante plej bone la eblojn de la retaj diskutejoj. Vigligo de la movado en tiu regiono kaj entuziasmo por la okazonta UK en Brazilo kreis la kondiĉojn por konkretigi la eblon starigi oficejon de la amerika komisiono en Brazilo, gaste de la Brazila Esperanto-Ligo.

[FORIGITA!: bildo]

Solena malfermo de la 5-a Tutamerika Kongreso en Meksikurbo en aprilo 2002.

Azio

La sekvoj de la aktiviĝoj en diversaj aziaj landoj konkretiĝis dum la zagreba UK, kie kunvenis la Komisiono por la Azia Esperanto-Movado KAEM kaj decidis ke en ĝi membru po unu reprezentanto el la ses landaj asocioj aliĝintaj al UEA, nome Japanio, Koreio, Ĉinio, Vjetnamio, Pakistano kaj Barato. Prezidanto de KAEM estis elektita Hori Yasuo el Japanio, kiu akceptis transpreni la gravan kaj pezan taskon. Li ankaŭ redaktos la bultenon Esperanto en Azio.

Antaŭeniras la preparlaboroj por la tria Azia Kongreso de Esperanto, okazonta en aŭgusto 2002 en Seulo, Koreio, kio certe estos plia sukcesa etapo en la evoluo de la movado en tiu mondoparto.

La organo de KAEM Esperanto en Azio rekomencis aperi en septembro 2001, dank’ al prizorgado de la nova prezidanto kaj sekve de ĝia apero komenciĝis kolektado de mondonacoj por la azia fondaĵo, por ebligi novajn agadojn en diversaj landoj.

Syôzi Keiko tre lerte prizorgis projekton C, nome kolektadon de sinproponoj por iĝi individua membro de UEA pere de fondaĵo Canuto, kune kun raporto pri farita agado, tiel ke eblis akcepto de 41 homoj el kvin landoj.

La ĉefa problemo estas la kunvenigo de la aktivuloj, kaj la nesufiĉa ekspluatado, ĝis nun, de la retaj diskutejoj.

Arabio

La araba komisiono, kunmetita en la jaro 2000, fiksis kiel prioritaton por 2001 starigon de kontaktoj inter la unuopaj komencantaj esperantistoj en la tuta regiono, motivigon de la interesatoj en Jordanio, kiuj petis informmaterialon de UEA, sendon de instruisto al Amman (Jordanio) kaj starigon de tiea landa asocio, enkondukon de retpoŝta diskutlisto, ttt-paĝoj, kaj kreadon de baza kapitalo per Fondaĵo Araba Mondo.

Bedaŭrinde la komisiono suferis du gravajn perdojn: la forpason de Hugo Martin, tre aktiva komisionano, kaj la translokiĝon de Kamal Chaouachi el Amman.

Pere de fondaĵo Canuto membriĝis al UEA 5 jordananoj, 2 libananoj, 2 sirianoj, 1 kuvajtano, 5 alĝerianoj, 1 irakano, 1 bahrejnano, 1 UAE-ano, do entute 18 personoj.

La planoj realiĝis: fakte viglas la diskutlisto Araba-mondo; Wael Al-Mahdi, studento en Irbid, Jordanio, ekkonstruis ttt-paĝon: www.geocities.com/waelalmahdi/jea por la Jordana Esperanto-Asocio, fondita de Ghassan Al-Zohbi, Wael Al-Mahdi, Kamal Chaouachi kaj Nesrin Nabbulsi.

Dum la jaro Reza Kheir Khah vizitis kaj aktivis en Dubai, UAE; Esperanto estis instruata ĉe la Asocio por Homaj Rajtoj kaj ĉe la Asocio de Junaj Kristanoj; grupo da aktivuloj sin dediĉis al transskribo de arabdevenaj vortoj (islamaj, geografiaj, familiaj nomoj, ktp) por transdono al la Akademio por fina beno. Jordanion vizitis Orellana por fortigi la lokan agadon, gvidi lingvan kurson, prezenti la unuan araban studlibron de (karmemora) Abraham, danksaluti la eksministron pri kulturo Faysal Ar-Rfouh (subtenanton de la antaŭkongreso en Amman 2000), kaj por starigi kontaktojn kun Unesko-komisiono, kun Jordana Lernejo por Turismaj Gvidantoj, kaj universitato.

Jarfine estis redaktitaj la kontribuoj de la Amana seminario 2000: Globaliĝo (Ar-Rifouh), La nargileo (Chaouachi), Esperanto en la mondo (Orellana), Esperanto en la araba mondo (Sinno).

Fine ekestis paŝoj por konigi Esperanton unualoke en la alĝeriaj medioj, kaj en norda Afriko ĝenerale.

Afriko

Pro la amplekso de la kontinento, la komisiono decidis dividiĝi en agadregionojn gvidatajn de respondecaj komisionanoj.

La plano Prioritato Afriko komencas realiĝi: fakte funkcias la Afrika Oficejo, prizorgata de teamo konsistanta el Gbeglo Koffi, Doumegnon Koffi kaj Raoul K. Hounnake, kaj ĝi iom post iom transprenas la taskojn de la komisiito pri Afriko, Hans Bakker. Sed kion praktike faras la oficejo? Ĝi respondas leterojn plej diversajn, organizas perkorespondajn kursojn diversnivelajn, disdonas subvenciojn al naciaj kaj lokaj afrikaj grupoj, ktp.

Por pli bone instrui, krom utiligi didaktikan materialon franc- kaj anglalingvan por la unua grado, fariĝis reta versio de la libro Kuba ekzercaro, kies celo estas helpi al progresantoj kaj informi novajn esperantistojn. Oni uzas la retan version de Manlibro por novaj membroj de UEA. La afrika oficejo rolas ankaŭ kiel eldonejo por la afrika movado; en 2001 aperis Togolando Fabelas kaj la kongresa Kajero de la 8-a TEK (kolekto de raportoj pri TEK de la jaro 2000).

Fine nun funkcias ttt-paĝo: www.multimania.com/afrikaoficejo; kaj la reto estas ankaŭ uzata por distribui la informilon Tr’Afrik, dum la bultenoj Alvoko kaj Ovo plu aperas en papera formo, redaktataj en Afriko sed presataj kaj ekspedataj en Nederlando. Ĉefa evento de la jaro estis la UTE-kongreso, en kiu partoprenis ankaŭ kelkaj eŭropaj esperantistoj. Pli detale en la diversaj landoj: en Ganao okazis seminario; Benina Esperanto-Federacio, kiu estis akceptita kiel la 60-a Landa Asocio de UEA dum la zagreba UK, instruas Esperanton al etaj infanoj en tri bazaj lernejoj; en Tanzanio okazis tutlanda renkontiĝo; multaj kluboj en rifuĝejoj tanzaniaj kaj DR-Kongolandaj; konstruiĝas Esperanto-instituto en Togolando; en Niĝerio okazas kursoj al lernantoj de privata lernejo en la vilaĝo Orodo.

Eŭropo

La movado en tiu ĉi kontinento estas relative stabila. Apartan mencion meritas Unuiĝo Franca por Esperanto pro sia magazino, tre belaspekta, inteligente redaktata, tre taŭga por prezenti ĝin al eksteraj interesatoj. Francio ankaŭ organizis en Strasburgo la junularan kongreson, sed pri tio vi legis en alia ĉapitro (p. 131). En Italio estas serioza pretigado de la 5-a Eŭrop-Unia Kongreso okazonta en Verona fine de aŭgusto, kiu promesas esti tre ĝuinda.

Daŭras la zorgoj pri iuj landaj movadoj, kiel la brita.

La balkana komisiono, sub gvido de Radojica Petrović estas tre aktiva kaj enfokusigas por sia agado tre konkretajn planojn, klopodante helpi la iom malfortajn asociojn en la regiono kaj klopodante ankaŭ enirigi refoje Esperanton en Turkion.

Ankaŭ la pola movado, sub la gvido de Stanisław Mandrak, revigliĝas kaj refortiĝas.

En Baltio la movado estas jam tre matura, precipe en Litovio, kie la asocio ĝuas grandan prestiĝon en la socia kaj politika vivo de la lando.

Rusio jam famas en Esperantujo pro la lingvaj festivaloj, kiuj iom post iom disvastiĝas en aliaj mondopartoj, ĉiam sukcese.

[FORIGITA!: bildo]

Francaj gejunuloj antaŭ stando pri Esperanto dum la ekspozicio Expolangues en Grande Halle de la Vilette, Francio

Oceanio

La oceania komisiono, sub gvido de Brian Fox, komencas agadi por esperantigi la landojn apud Aŭstralio kaj Nov-Zelando. Tre aktiva en ĝi estas la antaŭa UEA-prezidanto, Kep Enderby, kiu direktas sian konatan vervon kaj viglon en tiun komisionon.

Edukado: ILEI komisiita eduki

Jam en 1990 ILEI estis komisiita de UEA zorgi pri la eduka kampo. Pluiris la Projekto Interkulturo kaj la Kvazaŭlernejo Tibor SEKELJ. Eldoniĝis gvidilo de la lernolibro Okuloj. Pluaperis la periodaĵoj Internacia Pedagogia Revuo kaj Juna Amiko. La 35-a ILEI-konferenco okazis en Lovran. La internaciaj ekzamenoj de UEA/ILEI okazigis sesiojn.

Klopodoj por revizii la ekzamenan sistemon komenciĝis. Okazigo de superaj ekzamenoj kaj instruista seminario, plibonigado de naciaj kursoj komputilaj kaj retaj, starigo de internaciaj retaj kursoj, starigado de lernoprogramoj, ktp ekokupis la respondeculojn de la eduka kampo de UEA.

ESF (Esperantic Studies Foundation) starigis la ttt-pagon Edukado.net, kie estas multaj informoj pri lernado de Esperanto, instruado kaj ekzamenado.

[FORIGITA!: bildo]

Dum la 35-a Konferenco de ILEI en Lovran estis elektita nova estraro: Jennifer Bishop, Mauro la Torre, Agneta Emanuelsson, Stefan MacGill, Boo Mee Kim Lindblom kaj Radojica Petrović.

Eksteraj rilatoj: Ĉefe Unesko kaj EJL

La ĉefaj agadoj rilate al la eksteraj rilatoj dum ĉi tiu raportperiodo temis pri Unesko (Vincent Charlot) kaj la Eŭropa Jaro de Lingvoj (Anna Ritamäki).

Apogite de la Unesko-Komisiono de Kroatio, iniciatite de Spomenka Ŝtimec, kaj surloke kunordigite de Vincent Charlot, Rezolucio pri Kulturo de Dialogo inter Civilizoj (favore al Esperanto) estis proponita de Kroatio al la Ĝenerala Konferenco de Unesko, en oktobro 2001. Partoprenis ankaŭ Renato Corsetti, por fortigi la UEA-ĉeeston. La reprezentanto de Kroatio prezentis la malneton de la rezolucio, sed la prezento okazis tro malfrue, por ke estu tempo por organizi subtenon al la rezolucio fare de aliaj landoj. Pro tio la rezolucio estis nur mallonge diskutita en la koncerna komisiono, sed ne atingis voĉdonadon, kaj la malneto restas kiel labordokumento 31 C/4 DR.6. Necesas prepari novan proponon al la Ĝenerala Konferenco de Unesko en 2003.

Lige al la Eŭropa Jaro de Lingvoj de la Eŭropa Unio, TEJO sukcese okazigis la 16-an Lingvan Festivalon kunordigitan de Anna Ritamäki. La lingvaj festivaloj estas efikaj eventoj por tiri atenton al Esperanto. En venontaj jaroj indas aktive partopreni la Eŭropan Tagon de Lingvoj (26-an de septembro ĉiujare) deklaritan de la Konsilio de Eŭropo.

Laŭ aranĝo de Ĉina Esperanto-Ligo, Renato Corsetti kaj Lee Chong-Yeong vizitis Beijing, Ĉinio, kaj rendevuis kun Li Zhaoxing, Vic-ministro pri Eksteraj Aferoj, kaj Chen Haosu, prezidanto de la Ĉina Asocio de Amikeco kun Alilandaj Popoloj, en novembro 2001. Oni diskutis la eblan rolon de Ĉinio por atentigi UN-n pri la monda lingva problemo. Corsetti kaj Lee vizitis ankaŭ la urbon Vilnius, Litovio, en majo 2002, por rendevui kun la Ministro pri Eksteraj Aferoj kaj diskutis la eblon, ke Litovio surtagordigu la internacian lingvan problemon en la UN-Asembleo.

Okaze de la ICA 2002, konferenco de Internacia Komunikado-Asocio, kiu havas 3000 profesiajn membrojn en 64 landoj, ĉefe universitatajn profesorojn kaj ĵurnalistojn (www.icahdq.org), la Konferenca Komitato akceptis apartan duhoran sesion, planitan de Mark Fettes, kun la titolo Reconciliation through Communication in the Neutral International Common Language (Repacigo pere de Komunikado en la Neŭtrala Internacia Komuna Lingvo), la 15-an de julio 2002, en Seulo, Koreio. Sub la prezido de Lee Chong-Yeong kvar esperantistoj (Cui Juanhua, Kimura Goro, Usui Yasuo, kaj Lee Chong-Yeong) prelegos pri la temo al ne-esperantistoj.

CED: Notinda pliaktiviĝo

En la daŭro de la jaro 2001 notinde pliaktiviĝis la agado ĉirkaŭ CED, kiu nun laboras sub kvinkapa estraro: D. Blanke, M. Fettes, I. Koutny, J. Lindstedt kaj H. Tonkin.

La 25-a volumo de Lingvaj Problemoj kaj Lingva Planado (LPLP), la faka revuo de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), aperis kiel kutime en tri numeroj en 2001, sub redakto de H. Tonkin (Usono) kaj P. Daŝgupto (Barato) ĉe la eldonejo Benjamins en Amsterdamo. La interlingvistikan sekcion redaktis M. Fettes (Kanado), la recenzojn redaktis F. Nuessel (Usono) kaj R. Corsetti (Italio). Artikoloj kaj recenzoj aperis ĉefe en la angla, sed ankaŭ en la franca, itala kaj hispana lingvoj. Ĉiun artikolon akompanis ampleksa resumo en Esperanto.

Inter la temoj traktitaj en la interlingvistika sekcio estis la efiko de instruado de Esperanto sur la denaska lingvo de lernejanoj, la fenomeno de lingva reciklado en Esperanto, kaj la historio de interlingvistiko en Usono. Tridekmembra redakta komitato el eminentaj lingvistoj liveris konsilojn kaj helpon.

D. Blanke daŭrigis sian redaktadon de la Informilo por Interlingvistoj, same eldonaĵo de CED. Kunlaboris ankaŭ H. Tonkin por redakti la interlingvistikan sekcion de la jara bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (MLA) de Usono. En sia plej lasta volumo, la Bibliografio listigis inter 300 kaj 400 fakajn librojn kaj artikolojn aperintajn en la jaro 2000, el kiuj la plejparto traktis Esperantologiajn temojn.

Sub prezido de D. Blanke okazis Esperantologia Konferenco en la kadro de la Universala Kongreso en Zagrebo. Aperis la aktoj de la 19-a Esperantologia Konferenco (Prago 1996). Kunlige kun la UK, la Akademio de Esperanto kaj la Kroata Akademio de Sciencoj okazigis simpozion pri Lingva Planado kaj Leksikologio en Zagrebo kaj aperigis referaĵan volumon. La nova estraro de UEA decidis intensigi la aperigon de la serio Esperanto-Dokumentoj, ĉefe en la lingvoj Esperanto, angla kaj franca, kaj nomis Dafydd ap Fergus kiel redaktoron. Jam aperis kontribuaĵo de la konata lingvisto Robert Phillipson, Internaciaj Lingvoj kaj Internaciaj Homaj Rajtoj. CED ankaŭ respondecas pri la Biblioteko Hodler ĉe la domo de UEA en Roterdamo kaj lastatempe elformulis planon por ĝisdatigo, kompletigo kaj riparo de la kolekto, por kiu ĝi nun serĉas eksteran subvencion.

Rimarkinda estis la agado pri interlingvistiko kaj rilataj temoj je nacia kaj regiona niveloj, ekzemple aperigo de 736-paĝa festlibro por Detlev Blanke sub redakto de S. Fiedler kaj Liu Haitao kaj kun subvencio de la nordamerika Esperantic Studies Foundation (ESF); aperigo de Esperanto en la 21-a Jarcento sub redakto de Lee Chong-Yeong kaj kun aŭspicio de UEA; kaj tuta serio da eldonaĵoj de la germana Gesellschaft für Interlinguistik.

Salutinda estas ankaŭ la daŭra aperigo de la revuo Esperantologio ĉe la Upsala Universitato en Svedio.

Vivigis la esperantologian kaj interlingvistikan agadon aktivaj retaj diskutlistoj BJA-listo (sub gvido de J. Lindstedt) kaj tiu de la Akademio, kaj daŭre vastiĝis la retpaĝaroj kun faka enhavo. La paĝaro de CED estas enkadrigita en tiu de ESF (http://esperantic.org/ced/), kaj ligita al la vasta enhavo de la Virtuala Esperanto-Biblioteko (http://esperanto.net/veb/). ESF kunvokis kelkajn renkontiĝojn de fakuloj kunlige kun usonaj fakaj konferencoj kaj subvenciis plurajn interlingvistikajn projektojn kaj projektojn ligitajn al la instruado de Esperanto.

H. Tonkin

Instruado

Ni observis, raportis kaj planis

Dudeko da esperantistoj troviĝis inter la kvarcento da partoprenantoj de tritaga konferenco de CALICO fine de marto en la universitata urbo Davis, en Kalifornio. Pro la temo, komputile asistata lingvo-lernado, Esperantic Studies Foundation (ESF) arigis delegacion de komputistoj kaj pedagogoj. Tri fest-paroloj enkondukis densan programon de prezentaĵoj, la plimulto kun praktikaj demonstraĵoj, apud kiu svarmis budoj de komercaj kompanioj. Por informoj, vizitu: www.calico.org/CALICO02/.

Atentinda estis prelego pri komputile liverata kurso de TPR (Totala Fizika Reago), kio unuavide ŝajnas kontraŭdira. Frapa estis ĝia verbo-centreco, kio karakterizas la plimulton de la demonstritaj programoj.

Jen leciono por ni: ĉe transiro de libro-bazita al komputil-bazita instruado; nia enhavo migru de statika al dinamika. Ni vidis viglan prezenton de ies matena rutino, konsistanta el amaso da praktikaj, fizikaj kaj realismaj agoj.

Ekzemple, aperas senmova vidbenda bildo de matenulo kun etendita mano, kun kvar objektoj flanke (dentobroso, glaso, kulero, viŝtuko). Oni aŭdas unu el kvar frazoj (ekz. Liza trinkas lakton). La lernanto devas muse kapti kaj tiri la glason ĝis la mano de Liza. Por gratuli pro la ĝusta elekto, Liza tuj viviĝas kaj ektrinkas la lakton. Je miselekto, ŝi farus nenion. En alia oni stiras aŭton laŭ voĉaj ordonoj selektitaj de la programo.

La montrita bildo evoluas laŭ la stirado de la lernanto; protestante je malsekvo: Iru maldekstren — haltu ĉe la halt-signo - bone vi turnis — sed, kio? Vi ne haltis antaŭ la signo! (polica sireno).

Sono ludas gravan rolon en lernoprogramoj. Oni preferas uzi registritajn voĉojn ol sintezitajn. Tipe, oni permesas al lernantoj registri sian voĉon kaj kompari tion kun modela voĉo.

Parol-rekonaj programoj ekestas uzataj por funkciigo de aparatoj (lumoj ek, televidilo — kanalo dek kvin, ktp.) sed ili ankaŭ ekprenas didaktikan rolon. Se parol-provoj estas rekonitaj, eblas doni voĉ-analizon komparata kun tiu de modelo, prezentebla kun procentaĵaj similecoj por ĉiu vorto, aŭ kiel grafikaĵo, laŭvorte kaj laŭlitere. Elementoj kun simileco super 80% aperas verde, sub 80% ruĝe. Lernanto scias kiuj sonoj perfidas ŝin/lin kaj bezonas ekzercadon. Frapa projekto menciita (ne demonstrita) rekonas la malperfektan elparolon de lernanto ĉe donita teksto, diĝitigas ĝin, komparas ĝin kun la diĝita parolo de modelo kaj laŭ tio modifas la misan parolon por bonigi ĝin. Tiel, la modela prononco kiun la lernanto aŭdas kaj alcelas, venas de ties propra voĉo!

Esperante

Post la konferenco, la ESF-aro kunsidis unu tagon por plani evoluigon de perkomputila lernado en Esperanto. Ili resumis viditaĵojn el la konferenco; pro paralelaj sesioj, multaj raportis kion aliaj ne vidis.

Maturaj komercaj instru-programoj ekzistas: eldoni E-version de iu el tiuj provizus kadron kiu unuflanke faciligus la kreo-taskon, aliflanke limigus la eblojn; fariĝis pli favoraj la financaj ebloj por tio.

Oni montris instigan instruadon pere de kinejaj filmoj sur DVD, ekzemple la franca per Chocolat. La mult-trakaj sonaj kaj subtitolaj ebloj helpos spekti la filmon nur ĝue, aŭ en la propra lingvo (L1), aŭ en la cel-lingvo (L2), kun aŭ sen sub-titoloj (en L1 au L2), kun gramatikaj atentigoj (sone aŭ skribe), kun komentario priskriba (nun ŝi paŝas al la tablo, prenas la leteron...) aŭ interpreta (ŝia mieno esprimas timon pro la enhavo...) aŭ ekzercigaj demandoj.

Tio montras vojon pli plene ekspluati la vidbendon Pasporto al la Tuta Mondo, kun ekzercoj, kurso kaj instruista gvidilo sur DVD aŭ en retejo (aŭ ambaŭ).

Poste oni resumis proprajn projektojn en konstruo: lern-programo de Ian Fantom (GB) E Viva!, el Usono Mind Scaffolds de Duncan Charters kaj Denis Ferland, entenanta milojn da bildoj el la siatempa bildvortaro de Benson, Curso de Esperanto el Brazilo, k.a. En koncepta sed demonstrita stadio estas retejo ellaborata de Hokan Lundberg, Sonja Petrović, Henning von Rosen, Clayton Smith, Arono kaj aliaj. Ĝi nomiĝas Kursejo, sed estas pli ol ejo por kursoj, ĝi povos fariĝi bunta eduka bazaro. Rigardu mem: www.kursejo.net.

La partoprenantoj konsciis pri la atingoj de edukado.net tra lastaj monatoj. Ne estis fina decido kiun podion elekti/subteni; estos kunlaboro, hipersaltoj kaj dividado de materialoj inter la podioj starigataj.

Starigante edukajn retejojn, oni konsentis interalie:

  • Kreaĵoj havu daŭran valoron, sed estu laŭbrike konstruataj, por ke uzeblaj eroj estu je dispono kiel eble plej baldaŭ.
  • Ni kreu ĝenerale uzeblajn rimedojn kaj apogu diversecon: estu elekteblaj diversaj lerno-stiloj, evoluigo de diversaj lertoj, kun diversa enhavo — ekzemple kursoj kun kaj sen movadaĵoj — por atingi ekvilibron aŭ neŭtralecon (en pozitiva senco).
  • Pretigantoj kolektu kaj dividu spertojn, ankaŭ disponigu ilojn por faciligi al aliaj enretigi siajn materialojn.
  • Retejoj ofertu al progresantoj gamon da lerno-programoj, estu retaj babilejoj, ĉu por mikrofona/laŭtparolila konversacio, ĉu por sinkrona aŭ nesinkrona mesaĝado.
  • Estu allogaj bazaj kursoj, kies fino provizas malŝlosilon al babilejoj kaj aliaj faciligoj. Tiel kompletaj kursoj povos esti pli densaj kaj kontentigaj. Estu materialo por ĉiu nivelo, ĝis inkluzive por instruistoj.
  • Ni enplektu aŭtentikajn materialojn en la kursojn (ekz. tekstoj el Monato, Kontakto k.a.). Estu sonarkivoj, bildvortaroj kaj serĉeblaj saltenhavaj gramatikoj, legoligeblaj al materialoj.
  • Ĉefrolu la pedagogio kaj ne la teknologio. Ni ne ofertu tro da teknikoj aŭ lern-elektoj al komencantoj — multaj el tiuj estos ankaŭ komputilaj komencantoj.

Tra venontaj monatoj multo progresos sur ĉi tiu kampo, ĉar la kunveninta teamo funkcios kiel laborbrigado.

Ni finu per diraĵo, trafe tradukebla al Esperanto, de festparolinto ĉe CALICO, valida por ajna instruado, sed aparte memorinda ĉe la komputila: Nia celo ne estas transdoni lernaĵojn, sed transformi lernantojn.

Stefan MacGill

[FORIGITA!: bildo]

La konferencon partoprenis dudeko da esperantistoj. Sur la foto de maldekstre: Mark Fettes (Kanado), Grant Goodall (Usono) kaj Henning von Rosen (Danlando).

[FORIGITA!: bildo]

La konferenco montris vojojn kiel ekzemple pli plene ekspluati la vidbendon Pasporto al la Tuta Mondo.

Oratora konkurso de UEA

La Oratora Konkurso de UEA invitas partoprenantojn por la dua fojo ekde la 86-a UK en Zagrebo. Ĝi okazos dum la 87-Universala Kongreso de Esperanto en Fortaleza.

Temoj
  • Kial mi agadas por Esperanto?
  • Egaleco de seksoj.
  • Ĉu Esperanto en evolulandoj?
  • Lingvaj Homaj Rajtoj.
Partoprenantoj

Rajtas partopreni gejunuloj ĝis 28-jaraj, kiuj aliĝis al la kongreso. La partopreno en la konkurso estas senpaga, sed ĉiu kandidato devas, minimume unu tagon antaŭ la konkurso, sin skribe anonci al la LKK: Michelson” <m...@bol.com.br> aŭ al la prezidanto de la juĝkomisiono: Adonis Saliba, Rua Corinto, 543 ap. 81-B, CEP 05586-060 São Paulo (SP), Brasil, rete:<e...@astrale.com>.

Okazigo

La Konkurso okazos publike, sub prezido de la prezidanto de la Komisiono kaj en la ĉeesto de la du pliaj membroj de la juĝkomisiono. La Oratora Konkurso okazos en la Internacia Lingvo. La kandidatoj devas paroli pri unu el la supraj temoj libere, sen anticipe skribita teksto, sed ili povas uzi memorigajn notojn. Ĉiu kandidato rajtas paroli dum proksimume 10 minutoj, sed la Komisiono povas, depende de la nombro de kandidatoj, longigi aŭ mallongigi tiun limtempon. La prezidanto de la Komisiono anoncas, antaŭ la komenciĝo de la konkurso, la decidon de la Komisiono rilate la daŭron de ĉiu parolado.

La Komisiono juĝos la paroladojn el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. La konkurso okazos la kongresan ĵaŭdon, de la 12-a ĝis la 13-a horo. La nomo de la salono aperos en la kongresa libro.

Premioj

La premioj estas tre valoraj libroj. La gajnintoj ricevos ankaŭ diplomojn kaj iliaj nomoj estos proklamitaj dum unu el la kongresaj kunsidoj kaj publikigitaj en la oficiala organo de UEA.

Disvastigo: Informi la neesperantistojn

En Italio ekzistas eksterordinara esperantisto, Giorgio Bronzetti, kiu opinias, ke malmultaj lernas Esperanton, simple ĉar neniu parolas al ili pri ĝi.

Ĉefe la ĵurnaloj daŭre parolas nur pri la angla kaj la neceso lerni la anglan. NuGiorgio diris iun tagon: kial ni ne starigas sistemon por disdoni informojn al la gazetaro en la nacia lingvo pri lingvaj problemoj kaj pri Esperanto?

Ĉar li apartenas al tiu speco de esperantistoj, kiuj ne atendas ke aliaj faru sed faras mem, li komencis puŝi siajn geamikojn starigi la sistemon, kaj nun la sistemo en Italio funkcias. Ĝia nomo estas Disvastigo (ĝuste tiel en Esperanto!), kaj ĝi ne nur donas informojn al la gazetoj, sed ankaŭ al la parlamentanoj. Ĝi kunlaboras kun la Komunikad-Centro en Bruselo, kaj multaj aliaj.

Giorgio evidente ĉerpas siajn informojn el pluraj fontoj kaj el pluraj listoj, interalie el <e...@yahoogroups.com>, kiu liveras tiajn tradukeblajn informojn al ĉiuj esperantistoj.

Mi scias ke kelkaj landoj havas propran sistemon similan, sed estus bele, se multaj landoj celus starigi similan sistemon. Giorgio pravas pri tio, ke neniu lernos Esperanton, se neniu parolos al la publiko pri lingvaj problemoj kaj Esperanto. Ĉar neniu potenca grupo volas fari tion, eble ni mem faru kiel Giorgio.

Renato Corsetti

Loke

SANCTI SPIRITUS: En tiu kuba urbo ekzistas vigla E-grupo, kiu havas hejmpaĝon kun informoj pri la urbo, la loka E-agado, ktp. Bv viziti la hejmpaĝon! La adreso estas: www.gratisweb.com/diaznorberto/jajabokubo.htm.

VALLADOLID: Sub la titolo Simpla, logika, neŭtrala la ĵurnalo Diario de Valladolid, vendata kun la prestiĝa hispana ĵurnalo El Mundo, publikigis la 15-an de januaro ampleksan artikolon pri Esperanto, surbaze de intervjuo al d-rino Urueña kun atento al agado de la loka E-societo Fido kaj Espero. La teksto estas ilustrita per granda kolora foto de la intervjuato apud diversaj E-revuoj, inter ili la organo de UEA.

NUMAZU: La 23-an de marto 2002 la aliĝ-nombro de la koresponda kurso fare de E-Societo en Numazu, Japanio, atingis la nombron 800.

PUNTO FIJO: La 2-an de marto 2002 okazis la Unua Laborsesio pri Homaj Rajtoj, Lingva Diverseco kaj Esperanto en la urbo Punto Fijo (Venezuelo). Oni diskutis pri konceptoj kiel identeco, lingvo, homaj rajtoj, diskriminacio k.s. Pri la evento raportis vaste aŭskultata loka radio, invitante la gejunulojn lerni Esperanton kaj instigante la pluan okazigon de similaj laborsesioj.

TRIESTO: Triesta E-Asocio (TEA) tradicie organizas aranĝojn okaze de Semajno de Internacia Amikeco. La lastan lanĉis kvindeko da esperantistoj la 17-an de februaro en la Germana bonfara societo en la centro de Triesto. Dezirante montri diversecon de la urbo kaj regiono, oni prezentis dekon da literaturaj verkoj en originalaj lingvoj kaj Esperanto (verkoj de Dora Pejaĉević, drama grupo de la Kroata E-Unuiĝo, teatraĵoj, slovena virina koruso Ivan Grbec el Triesto k.s.). TEA okaze de SIA eldonis flugfolion kun bazaj informoj pri Esperanto kaj SIA. Pri la programo oni vaste informis pere de la loka gazetaro kaj du televidkanaloj.

KOSTARIKO: Ekde la 3-a de aprilo denove okazas Kurso pri Indiĝenaj Dialogoj en la Politekniko de Kostariko. Entute estas 25 studentoj el plej diversaj teknologiaj fakoj. Ĝi daŭros 5 semajnojn, ĉiumerkrede okazos tri-hora leciono. José Carlos Morales kaj Gilbert Gonzales Maroto prelegos dum la kurso. La unua pri la internacia organizado de la indiĝena movado, la dua pri la lukto kontraŭ la konstruado de digo en indiĝena teritorio.

PATAGONIO: Malgraŭ la konataj malfacilaĵoj okazis en Bariloche, la 30-an de marto 2002, la dua renkontiĝo de patagoniaj esperantistoj. Oni pritraktis movadrilatajn aferojn, praktikis la lingvon, la pli spertaj esperantistoj klopodis komprenigi ĉiujn paroladojn al la novlernantoj. Oni sugestis kelkajn esperantistojn por ricevi subvencion oferitan de Atilio Orellana Rojas. Post komuna tagmanĝo en urbocentra restoracio Ruben Sanchez faris prelegeton pri Jumeiho-masaĝo. La galerio, kie okazis la renkontiĝo, estas la sola loko en la urbo Bariloche, kie nuntempe ĉiun lundon oni instruas kaj lernas Esperanton.

Fake

INFORMADIKO: En Tutmonda Forumo de Scio pri Informadika Teknologio (http://www.it-globalforum.org/), en la lingvo-listo aperas ankaŭ Esperanto.

ĈINA RADIO: ekde la unua de majo la Esperanto-elsendo de Ĉina Radio Internacia prove “surteriĝis” kaj estas legebla kaj aŭdebla per la retejo: http://esperanto.cri.com.cn. Gratulaj leteroj aŭ mesaĝoj estas bonvenaj. Oni atendas aktivan eĥon rilate al paĝaranĝo, enhavo kaj lingvaĵo: Esperanto-sekcio, cri-36, Ĉina Radio Internacia, Poŝtkesto 4216, Pekino, Ĉina Popola Respubliko, rete: espradio” <e...@cri.com.cn>.

HISTORIISTOJ: Michel Clément restartigas la reton de historiistoj, kiu estis nomata: La Internacia reto de esperantistaj historiistoj (IREH). Oni povas membriĝi senpage, sendante mesaĝon al: m...@gmx.fr. Plie, oni povas legi tekstojn pri la historio de nia movado en la TTT-paĝo de IREH: www.er.uqam.ca/nobel/k33440/premier.html.

ASTRONOMIO: Astronomia Esperanto-Klubo (AEK) celas eduki la E-publikon pri la plej antikva scienco — astronomio. La du antaŭaj staĝoj okazis en E-kulturcentro Kvinpetalo, Bureso, Francio, kaj en Observatorio de Monto Chiran en suda Francio. Ĉi-jare la staĝon akceptas konata Sankt-Mikaela Observatorio kun unika teleskopo por observadi la Sunon (diametro de la spegulo 1,20 m), Neŭtona teleskopo de 60 cm kun ebleco foti astrojn per speciala CCD-kamerao kaj multaj pli malgrandaj teleskopoj. Gvidanto de la staĝo Patrick Lagrange denaske parolas Esperanton kaj estas unu el la plej spertaj astronomoj en Esperantujo. Pliaj detaloj: www.esperanto.org/AEK) aŭ a...@yahoo.com.

SKOLTOJ: Skolta Esperanto-Ligo serĉas novajn aktivulojn, interalie redaktoron por la revuo La Skolta Mondo. Kontaktu la Ĝeneralan Sekretarion Hector Campos Grez, rete: <e...@terra.cl>.

KANTOJ: Ĉe la TTT-ejo de Mikaelo Povorin: http://mpovorin.narod.ru troveblas kolekto da E-kantoj en la formato MP3 (16 kantoj) kaj en MIDI- kaj karaoke-formato (po 33 kantoj).

PC MASTER: la maja eldono de la greka komputila gazeto PC Master enhavas artikolon pri Esperanto (p. 69 sub la titolo Esperanto kreskas ankaŭ en nia lando). Sub fotoj de la retpaĝo www.esperanto.gr aperas artikolo pri la historio kaj la celoj de nia lingvo. La artikolo finiĝas per kontaktoj al la Helena E-Asocio kaj la demando Vere, kiel oni dirus ‘PC Master’ Esperante?

Persone

WITTEVEEN: La 32-jara Joost Witteveen (Nederlando) eniris la teamon de la Centra Oficejo de UEA kaj TEJO en Roterdamo. Joost estas doktoro pri fiziko kaj sperta komputilisto; lia tasko estas prizorgi kaj modernigi la komputilaron.

NYLÉN: Meze de majo la anoj de la E-klubo en Väsby, Svedio, metis florojn kun rubando Esperanto i Väsby memoras kaj honoras la Esperanto-pioniron sur la tombon de Paul Nylén, por tiamaniere montri sian estimon al lia nemezurebla signifo por la sveda Esperanto-movado.

BROZOVIĆ: Prezidanto de Kroata Esperanto-Ligo, akademiano Dalibor Brozović, publikigis en Filologija, prestiĝa eldonaĵo de Kroata Akademio de Artoj kaj Sciencoj, vol. 35/2002, artikolon Slavaj elementoj en Esperanto. La sama artikolo en Esperanta traduko de Davor Klobuĉar estas preparata por Lingvaj Problemoj kaj Lingva Planado.

RERICH: Vizitu galerion de pentraĵoj de la fama rusa pentristo, filozofo kaj sciencisto Nikolaj Rerich: www.roerich.ee/nr/. La galerio havas version ankaŭ en Esperanto.

Recenzoj

La perfido de Jehoŝua bar-Jozefo

La tago kiam Jesuo perfidis Judason. Romano. Manuel de Seabra (1932). Vieno: IEM, 2001. 135 p. ISBN 3-901752. 20 × 23 cm, € 11,10.

Ĉu eblas trakti la vivon de Jesuo kiel historian romanon kaj aldoni samtempe ion novan? Manuel de Seabra pruvas en sia nova romano La tago kiam Jesuo perfidis Judason, ke lerta verkisto ja povas fari tion.

La strukturo de tiu verko estas tre neordinara, ĉar ĝi komenciĝas per epilogo, sekvata de prologo. Por la daŭrigo li bezonas nur 25 liniojn.

De Seabra ŝatas elmontri sian eruditecon, sed brilas tute sen bezono, ĉar detaloj, kiuj plaĉas precipe al filologoj, ne decidas pri la funkciado de la novelo. Por doni pli da aŭtentikeco al sia rakonto, li uzas kiel eble plej ofte formojn, kiuj similas al la originalaj nomformoj. Tiel la titola Jesuo tute ne aperas en la romano, kie ni konatiĝas kun la migranta predikanto Jehoŝua bar-Jozefo. Jehoŝua ĉerpis sian mondkoncepton el egiptaj (aŭ misraimaj) fontoj. Tiu koncepto sendube plaĉus al ajnaj nuntempaj religiaj alternativuloj. Feliĉe romanverkanto ne devas pruvi siajn hipotezojn.

Kiam Jehoŝua komencis sian agadon kiel migranta predikanto en Judeo, tiu lando similis al kaldrono de sektoj politikaj kaj religiaj. Ĉiuj atendis la Mesion, kiu restarigu dian ordon, aŭ almenaŭ forpelu la romianojn el sia lando. En tia socio la mesaĝo de Jehoŝua ŝajne estis ambigua. Kion li opinias ekzemple, kiam li eldiris en la templo de Jeruŝalaim svingante senĉese la skurĝon: Mi detruos tiun ĉi sanktejon kaj dum tri tagoj mi ĝin rekonstruos!

Ĉiuj haltis konfuzite (p.13). Kompreneble tiaj deklaroj estis konfuzaj por la samtempuloj de Jehoŝua. Postaj generacioj aldonis teologian interpretadon (vidu Evangelio laŭ Johano 2:21). Tial la leganto demandas sin, ĉu Jehoŝua eble ne plene komprenis la implikojn de sia predikado. Eble Judaso, la Sikaro, (aldona noto klarigas, ke sikaroj estis ekstremistaj zelotoj) ja estis pli fidela al la origina mesaĝo de Jehoŝua — la leganto juĝu mem kiu perfidis kiun.

De Seabra verkas ne precipe por religiemuloj, sed por kredantoj kaj nekredantoj. La plej esenca afero estas, ke ni renkontas Jesuon kiel homon kiel li povintis esti en siaj samtempaj kondiĉoj kaj en tiu senco la romano bone funkcias, eĉ por leganto, kiu - kiel mi - apenaŭ konas la originajn fontojn de la jehoŝuaa kredo.

Wolfgang Kirschstein

Birdo kantas laŭ sia beko

Flugu falko. Kompakta disko, 21 titoloj, 46 minutoj. Elizabeth Díaz, Ŝtefan Ternóczky kaj infana ĥoro Olé. Trad. Eduard V. Tvarožek, Bratislava: ESO, 2001, kun tekstokajero, € 18.

Por tiuj, kiuj ŝatas popolan muzikon, jen bela disko de ok slovakaj kantoj, unu originala Esperanta kanto kaj dek du bone konataj kantoj el pluraj landoj, subtila miksaĵo de muziko en variaj humoroj.

Plejparte kantas Elizabeth Díaz el Kubo. Ŝi havas tre maturan voĉon (eble tro matura por folklora kantado). Bone ke akompanas la diskon broŝureto, kiu enhavas la tutan tekston, ĉar ofte la diazaj vortoj ne estas klare distingeblaj.

La aliajn kantojn prezentas junula ĥoro Olé kaj solistoj el ĝi. Iliaj vortoj estas tre klare prononcitaj kaj la voĉoj estas malpezaj kaj freŝaj. En nur unu kanto, Sankta Luĉio, kantas, unu post la alia, Elizabeth kaj junulo. Laŭ mi, la troa kontrasto inter la voĉoj iom ĝenas. La elekto de la slovaka muziko estas bona; la kantoj estas ĉarmaj — ekzemple tiu, el kiu la disko prenas la titolon, Flugu falko, kiun mi tre ŝatis. Du rapidaj kantoj gajigas la aŭskultanton, Dancu kaj Knabineto, kvankam Dancu estas en tro malalta tonalo por la junaj voĉoj. Bele akompanas la voĉojn pianisto Ŝtefan Ternóczky, kelkfoje sur elektronika klavaro anstataŭ piano.

Pri la alilandaj kantoj: mi sufiĉe ĝuis ilin,krom la tri banalaj, gurditaj, tro ofte kantataj melodioj, Mia Bonnie (Boni), Bonan nokton kaj Ŝi venos (laŭ montaro). Mi trovis Gvantanamera kaj Katjuŝka tro rapidaj. La nov-komponitaj kantoj estis tre ĝojaj kaj plezurigaj.

Ne konante la slovakan, mi ne povas juĝi la tradukojn de la tekstoj, sed la alilingvaj bone sonas kaj taŭgas por la ritmo de la muziko. La originala Macko, fare de karmemora poeto Eduard Tvarož ek, estas ĉarma historieto pri ursido, kiu ŝtelas mielon de abeloj, kiuj instrueme pikas ĝin.

Por resumi — tiu ĉi bele produktita disko enhavas buntan kolekton da kantoj el variaj landoj, kiu montras kontraston de junaj, freŝaj voĉoj de la ĥoro Olé kaj la pli profunda matura voĉo de Elizabeth Díaz, ĉiuj taŭge akompanitaj de lirika piano.

Máire NicAoidh

Forpasoj

Ottilie BÜRGER forpasis la 10-an de novembro 2001 en sia 92-a vivjaro. Ŝi estis multjara membrino de la E-grupo en Linz, Aŭstrio.

David FEATHERSTONE (1923-2002), E-instruisto kaj reprezentanto de Asocio de E-instruistoj en Britio, fakdelegito de UEA pri biblioj kaj diservoj, estrarano de Kristana Esperantista Ligo Internacia, forpasis la 8-an de marto 2002.

D-ro Emil FEIST (1907-2002), dumviva membro, iama fakdelegito pri administrado, mortis la 22-an de novembro 2001.

Manfred FÜHRER (1933-2002), germana aktivulo kaj delegito pri kemio, disvastiganto de E-literaturo per propra libroservo (kune kun sia filipina edzino), mortis la 21-an de februaro en Santa Barbara, Filipinoj.

Reinold HUBER (1937-2002), dumviva membro, mortis la 28-an de januaro en Salzburg-Gnigl, Germanio.

Adalberto HULES, poeto (Katoj kaj ĉevaloj, 1982), tradukisto, kontribuinto al la revuo Hungara vivo, mortis la 14-an de marto en Hungario.

Duŝanka KAĈAREVIĆ (1905-2002) mortis en Beogrado, Jugoslavio, komence de marto. Ŝi estis instruistino, lernis Esperanton ĉ.1950, por poste gvidi plurajn kursojn, aktivi en la loka kaj regiona movadoj, i.a. kiel sekretario (1957-1962) de Serbia E-Ligo. Ŝi membris en UEA dum pluraj jardekoj kaj estis landa peranto de SAT (1963-68).

Jan KUSTER (1920-2002): fakdelegito pri ornitologio, aktiva kursgvidanto kaj movadano, forpasis 81-jara.

Werner LAEDERACH-Emmes (1912 -2002). Li prezidis la lokan kongresan komitaton de la 64-a UK en 1979 en Lucerno kaj estis dum multaj jaroj estrarano de Esperanto-Societo Zuriko. Li gvidis nombrajn kursojn kaj dum longa tempo estis motoro de la E-Societo Zuriko.

Heinrich NISCHWITZ (1907-2002), honora membro de GEA, esperantisto de sia 15-a jaraĝo, mortis la 12-an de marto. En 1926 li iniciatis la fondon de Suda Ligo (laborunuiĝo de esperantistoj en Badeno kaj Virtembergo), estraro de Germana Esperanto-Asocio (1954-1983). Mecenato, i.a. kiel membro de Societo Zamenhof.

Heinrich PETER (1911-2002), esperantisto de 1937, dumviva membro, mortis en Vieno, Aŭstrio.

Alex PHILIP, dumviva membro, iama volontulo en CO, mortis la 7-an de marto en Osoyoos, Kanado.

Franz SCHICK, kunfondinto de la postmilita Kolektivo Esperantista Komunista kaj ties honora prezidanto, multjara redaktoro de Internaciisto, mortis la 9-an de marto.

Eriko SUNARDO, antaŭa nomo Khwat Liat Kho (1927-2002), indoneziano, diplomato, aktiva esperantisto de sia junaĝo, dumviva membro, mortis en Aŭstrio, kie li loĝis dum la lastaj dudek jaroj.

Clément THOLET (1923-2002), estrarano kaj poste ĝen. sekretario de Mondpaca Esperantista Movado, mortis ĉi-januare en Saive, Belgio.

Edward William WOODRUFF (1905-2002), dumviva membro, delegito ĝis 1996, membro de Societo Zamenhof, sekretario de LKK por la 69-a UK en Kanado, mortis en Vankuvero, Kanado.

Revuo Esperanto 2002 7 + 8

Vi trovos...

En Eŭropo komenciĝas somero kaj proponas al multaj el ni la plej fekundan sezonon por niaj aktivecoj. Esperantujo — la plej granda lando de la mondo — atendas nin “kun etenditaj brakoj”... Espereble la nuna numero pozitive agordos vin antaŭ ol vi prenos la valizojn (bv. ne forgesi la Jarlibron), kaj “vipos la ĉevalon”... — Jes ja, kiam mi estis novico inter esperantistoj, unu el la plej fascinaj avantaĝoj de Esperanto ŝajnis al mi la unika Delegita Reto kaj — la Jarlibro. Mi ne bone komprenas, kial oni tiel malofte trovas en gazetoj artikolojn pri ties praktika utilo por nia verda popolo. Mi volonte tion riparus: ĉu vi helpos min, kara leganto? Se vi havas unikan travivaĵon ĉi-koncerne, bv. rakonti ĝin al ni!

Stano Marĉek

Malferme

Memreflektoj spegule de lingvojaro

Pasis eŭropa lingvojaro, formala kampanjo subtenata de komisionoj, ministrejoj, organizaĵoj kaj, almenaŭ teorie, de minimume 45 eŭropaj ŝtatestroj — ja organizis la jaron la interŝtataj organizaĵoj, la tuteŭropa Konsilio de Eŭropo kaj la potenca Eŭropa Unio.

Kiel tio ĉio rilatas al ni? Kiel kunordiganton de la retlisto por esperantistaj kunlaborantoj jaro-de-lingvoj-2001 la demando pri nia rolo kiel esperantistoj okupis min dekomence, unue instige al ekago, dume kaj nun poste, pritaksafaze, ĝi restas same esenca. Kion la lingvojaro signifas por Esperanto, por la esperantistoj kaj por la mondo ĉirkaŭ ni? Mi same povus demandi pri iu ajn socia tendenco. La lingvojaro estas nur unu ekzemplo de socia fenomeno, kiu povas influi la pensomondon de la esperantlingva komunumo kaj kiun ni povas reciproke influi per nia agado.

La eŭropa temjaro inspiris multajn inter ni. Okazis 16 lingvofestivaloj kunordigitaj de la TEJO-komisiitino Jekaterina Jevlampieva, inter ili 12 organizitaj de la partoprenantoj de la trejnseminario La lingva ĉielarko, okazigita de TEJO kadre de la Eŭropa Junulara Centro (KdE). Naciaj kaj internaciaj Esperanto-kongresoj traktis la jarajn temojn, pinte la Zagreba UK, kiu estis oficiala lingvojara evento. Dissendiĝis gazetaraj komunikoj, eldoniĝis broŝuroj, lerniloj kaj temaj numeroj.

Esperantistoj aktivis en interretaj diskutejoj. Eble preskaŭ ĉio okazus ankaŭ pli-malpli same sen ia lingvojara kadro, sed ĝi estis plia instigilo, iaspeca ekstera rekono. Ni partoprenis en io pli vasta.

Inter ni okazis diskutoj pri la temo rekono, ekstera akceptiĝo, kaj pri niaj fortoj kaj malfortoj. La lingvojaro donis kuntekston. Ĝi ofertis socian spegulon, kiu helpas vidi nin mem pli bone. Ni havas kaj bezonas multajn tiajn spegulojn, ĉiun videbliganta iujn facetojn de nia ekzisto, malkaŝanta la limojn de niaj kapabloj, sed ankaŭ iom de tio mistera, kiun oni povas nomi interna ideo aŭ motiviga forto.

Eventuale la lingvojaro ne estis historia turnopunkto. Eble ni ne parolos pri la jaro 2001 kiel la tempo kiam okazis la evolua transiro for de la anglalingva lingvoreĝimo direkte al la internacilingva. Tamen ĝi sendube havas valoron kiel simbolo pri sia tempo. Ial ĝuste nun Eŭropo, eĉ la mondo, estis preta tagordigi niajn temojn, almenaŭ la temojn de tiuj inter ni kiuj subskribis la Pragan manifeston de 1996. Kvin jarojn poste tiuj temoj estis jam seriozaj, politike eblaj, ne plu tabuaj. Subite la ridoj pri la strangaj esperantistoj estis malmultaj.

Esperanto estis menciita en sciencaj konferencoj kaj en la Eŭropa parlamento — de parlamentanoj kaj, ne malpli grave, parolata de junaj Euroscola-partoprenantoj. Ankaŭ en la plej alta politika nivelo io okazis. La EU-komisionanino Vivianne Reading, respondeca pri kulturo, menciis Esperanton en sia enkonduka parolado, ekrane montrita en la nacia malferma evento, kiun mi ĉeestis por Esperanto-Asocio de Finnlando. (Angle parolis la multlingva luksemburgianino kaj supozeble la ĉeestantaro ŝin komprenis. Subteksto ne aperis ekrane. Eble nur mi, esperantisto, cerbumis pri la lingvoelekto.)

Ĉu komisionanino Reading laŭdis la nuancoriĉon de nia lingvo kaj ĝian transnacian kulturon? Nu, ne. Ŝi menciis Esperanton kiel nedezirindan alternativon al multlingveco. Nur tion ni povas atendi ĝis ni sukcesos videbligi nin pli nuance. Por tion fari ni bezonas memkonon, memrespekton kaj sekve sanan memfidon. Ni devas ankoraŭ pli konatiĝi kun niaj facetoj diversspegule, serĉi komprenon pri la valoro de la lingvo, kies heredantoj ni estas. Nur ni esperantistoj estas la ĉi-momentaj portantoj de la lingvo Esperanto, de la kulturo, de la fenomeno. Ni portas ankaŭ la respondecon pri ĝi.

En la pritaksa enketo al KdE mi taksis ke UEA/TEJO-organizaĵoj okazigis sepdekon da lingvojaraj eventoj. Verŝajne — jes vere — la esperantistoj estis la plej aktivaj antaŭenigantoj de la temoj. Ĝoje kaj nature ni kunagadis. Ni multon lernis pri la mondo en kiu ni vivas kaj pri nia situo en ĝi. Ankaŭ aliaj ion lernis de ni.

Verŝajne ni ankaŭ estos inter la plej aktivaj festantoj de la patrinlingva tago deklarita de UNESKO, la 21-a de februaro ĉiujare, kaj de la Eŭropa lingvotago deklarita de KdE, la 26-a de septembro ĉiujare. (Interrete informoj ĉe http://groups.yahoo.com/group/Lingvotagoj/links.) Ja ni volas plu kunagadi pri niaj temoj, altigi ilian prestiĝon kaj mem pli bone kompreni la mondon de la lingvoj.

Tian etoson mi sentis lingvojare. Tian etoson mi spertas ankaŭ nun.

Anna Margareta Ritamäki

La daŭra kreskado de Esperantujo

Kiam ĝis antaŭ unu jaro oni demandis min, kiel evoluas Esperanto, mi iomete hezitis. Kaj mi elturniĝis dirante, ke la evoluo estas malsama laŭ la landoj — ke en kelkaj landoj kreskas la kvanto de Esperanto-parolantoj, en aliaj ĝi stagnas, en iuj ĝi iomete malkreskas, ĉar ne alvenas novaj parolantoj pro manko de publika informado. Mi konsciis, ke la membronombroj de multaj landaj asocioj de UEA stagnas au eĉ malkreskas kaj ke en Germanio ili ondumas kaj ne multe ŝanĝiĝis sume en la tri pasintaj jardekoj. Sed subite mi konstatis, ke en multaj kampoj la aplikado de Esperanto fakte kreskadas de jardekoj.

Ĉirkaŭ dekprocenta kresko

La Internacia Seminario (IS) de la Germana Esperanto-Junularo (GEJ) grandiĝis forte en la sepdekaj kaj okdekaj jaroj. En 1970 estis proksimume 50 partoprenantoj, en 1980 jam 150 kaj en 1990 estis pli ol 300. Triobliĝo en dek jaroj signifas 11-procentan kreskon. En 1980 en Germanio ekestis la Internacia Festivalo (IF) kaj la Printempa Semajno Internacia (PSI) kaj ankaŭ la Somera Esperanto-Familia Tendaro (SEFT) — ĉiuj tri por la postjunulara generacio. Ili intertempe kreskis al 200, 160, resp. 60 partoprenantoj. Aldoniĝos ĉi-jarfine kvina renkontiĝo, la Novjara Renkontiĝo, kiu havos kvindekon da partoprenantoj. Entute oni do povas diri, ke la unusemajnaj internaciaj renkontiĝoj en Germanio kreskis de 50 partoprenantoj en 1970 al 700 homoj tridek jarojn poste — mezume proksimume 10-procenta jara kresko.

Esperantujo: tutmonda progreso

Pri tiu kresko la Esperanto-komunumo apenaŭ konscias — mi ne vidis publikajn statistikojn pri la suma partoprenantaro de Esperanto-renkontiĝoj. Sed la kresko ekzistas, estas mezurebla kaj ŝajne estas tutmonda tendenco. Mi daŭre vidas, ke estiĝas novaj renkontiĝoj tutmonde, mi legas pri relative junaj renkontiĝoj (3-a, 5-a, 8-a ktp) en Afriko, en Hindujo, tre multloke — kaj ili daŭre kaj rapide kreskas. Ni devas fronti krudan fakton: Esperanto (re)eniris la vojon de sukceso, kreskanta nombro da homoj volas lerni kaj poste uzi Esperanton en internaciaj renkontiĝoj — kaj ili tion fakte faras!

De movado al kreskanta komunumo

Tiu turniĝo en la historio de Esperanto komenciĝis en la sesdekaj kaj sepdekaj jaroj de la pasinta jarcento. (Fakte temas pri daŭrigo de la centjara disvastiĝo, kiun interrompis mondmilitoj kaj diktatoroj.) La unua Internacia Seminario de GEJ okazis en decembro 1957 kun dudekkvino da partoprenantoj kaj ĝis 1970 ĝi kreskis al 50. (La temoj de IS-oj cetere kutimas esti ekster-Esperantujaj — kaj ŝajne ankaŭ tio estis io nova.) En 1968 Hermann Behrmann fondis la Esperanto-Centron en Paderborn. Li okazigis amasajn korespondajn kursojn kaj tiel kreis multajn Esperanto-parolantojn. En la sepdekaj jaroj ĉiuj GEJ-estraranoj estis lernintaj per lia lernolibro Esperanto programita.

Ĉefa utiligo: internaciaj renkontiĝoj

La tempo estis matura. Eŭropo, rekonstruinte la vivon post la militaj detruoj, ekvojaĝadis — la Esperanto-parolantoj kunvojaĝadis kaj pliaj homoj komprenis la kernan praktikan utilon de Esperanto: personaj rilatoj internacie. Krom Internaciaj Seminarioj estiĝis pliaj junularaj renkontiĝoj, Internacia Junulara Festivalo en Italio, Internacia Junulara Semajno en Hungario, Kultura Esperanto-Festivalo en Nordio kaj multaj aliaj — malgrandaj kaj grandaj, du-tri-landaj kaj multnaciaj.

Esperantuja muzika kulturo

Estiĝis Esperantuja muziko — ĉefe, ĉar en la kreskantaj kaj plioftiĝantaj renkontiĝoj kuniĝis kreskanta publiko. Antaŭ 1970 temis plej ofte pri tradukoj. Gianfranco Molle kaj aliaj tiam komencis kanti pri ni. La teknika kvalito de niaj kasedoj pro financaj kaŭzoj komence estis nekontentiga, sed ĝi dum tempo tre pliboniĝis. La postaj jardekoj vidis estiĝon de muzika Esperantuja kulturo kun alta kvalito — kaj la daŭra kresko estas impona. Intertempe ni povas ĝui la aktualajn produktojn de kvindeko da muzikaj grupoj kaj kantistoj. En la interreto ni trovas por senpaga elŝuto ĉ. 175 muzikajn pecojn — entute pli ol ok horojn da nuntempeca esperantlingva muziko. Oni povas cetere ŝati aŭ ne ŝati la memstariĝon de la Esperantuja kulturo — ĝi simple estas fakto!

Gazetoj diversiĝis

Dum la lastaj tridek jaroj oni povis konstati ankaŭ la aperon de multaj novaj gazetoj. Pri nia internacia komunumo raportas nun interalie Eventoj kaj la Ondo de Esperanto, pri la cetera mondo Monato kaj pri apartaj temoj kaj regione ekestis pliaj gazetoj. Ili vivas eksterrete kaj interrete, eble ne vere floras en kelkaj kazoj, sed ja kutime pluekzistas.

Interreto - ĉu kreita por ni?

Venis la tempo de la interreto — kaj sekve plia internaciiĝo de la mondo. La Esperanto-parolantoj ĵetis kaj plu ĵetas sin al tiu eblo — nun oni povas ĉiutage, ĉiuminute vivi Esperantujon. Kaj la kresko de Esperantujo pluiris en nova dimensio. Ni atingis daŭran kreskadon.

Ni, Esperanto-parolantoj, povas iomete trankviliĝi: “La mondo” ja akceptas nian lingvon. Heziteme kaj iom-post-iom, nerimarkite de la publika opinio kaj de la politikistoj — sed pri la tendenco ne estu dubo.

Kaj post la junularaj jaroj?

La elirpunkto de tiu ĉi artikolo estis renkontiĝoj. Por multaj el ni certe venis iam la demando: Kaj nun, kio post la junulara aĝo? Ĉu ni ĝuu Esperantujon plu nur papere? Nu, estiĝis IF, PSI kaj kelkaj similaj aranĝoj — kaj mi havas la impreson, ke la emo de plenkreskaj Esperanto-parolantoj teni la amikajn rilatojn el la junulaj jaroj momente ne havas sufiĉe da loko. Tial ni pripensis okazigi plian renkontiĝon, ne kiel konkurencon, sed kiel aldonon.

Ni ja imagu Esperantujon post kvin jaroj. Plej supozeble plu alvenados la junuloj al siaj renkontiĝoj — kaj aĝiĝos ni ĉiuj. Aldone venadas homoj pli aĝaj. Esperantujo kreskadas. Ĉu ni ĉiuj kunpremiĝu en la jam ekzistantaj renkontiĝoj?

Post iom da historiaj kaj estontecaj rimarkoj mi do revenas al la origina temo de tiu ĉi artikolo: mi tutanime invitas vin festi kun ni la Novan Jaron en la nova Novjara Renkontiĝo. Sendepende de via aĝo: Estu bonvenaj! (*Rimarko de la redaktoro: pliaj informoj en Kalendaro sur la p. 154).

Lu Wunsch-Rolshoven
EsperantoLand

Sur la fotoj:

[FORIGITA!: bildo]

1 — Turisma ekskurso dum la 18-a Printempa Semajno Internacia, okazinta ĉi-jare de la 29-a de marto ĝis la 5-a de aprilo en Waldfischbach, Germanio.

[FORIGITA!: bildo]

2 — Koncerto de la grupo Esperanto-Desperado dum la lasta Internacia Junulara Kongreso en Strasburgo.

[FORIGITA!: bildo]

3 — Lu Wunsch-Rolshoven, aŭtoro de la artikolo kaj organizanto de la nova Novjara Renkontiĝo en Germanio (vidu la Kalendaron).

[FORIGITA!: bildo]

4 — Bonvenigo de la nova jaro dum la 17-a Internacia Festivalo en Trier, Francio.

[FORIGITA!: bildo]

5 — Gejunuloj dum la 18-a Printempa Semajno Internacia en Waldfischbach, Germanio.

[FORIGITA!: bildo]

6 — Komuna foto, Rusia E-Kongreso en decembro 2001.

[FORIGITA!: bildo]

7 — La plej junaj partoprenantoj de la 18-a PSI en Waldfischbach en Germanio serĉas paskajn ovojn.

[FORIGITA!: bildo]

8 — Nuntempe ni povas ĝui la aktualajn produktojn de kvindeko da muzikaj grupoj kaj kantistoj. Unu el la sukcesaj interpretistoj dum la 57-a IJK en Strasburgo estis Helena Melnikova el Rusio.

Lingvaj festivaloj

Festivalo Planedo en Ukrainio

Ĝi okazis en Berdjansko, kuracloko de suda Ukrainio, kiu troviĝas sur bordo de Azova maro, la 16-an kaj 17-an de marto 2002. Lingva festivalo estas aranĝo dediĉita al diversaj lingvoj kaj kulturoj. Dum la festivalaj tagoj en elektita lernejo, instituto aŭ kulturdomo, okazas diversaj lingvoprezentoj. Ili estas tre kurtaj (ĉ. 30 minutoj), sed plenaj de specialaj informoj pri nacia (aŭ artefarita) lingvo: pri gramatiko, pri popoloj kaj landoj kiuj uzas la lingvon, pri kulturoj ligitaj al la lingvo, pri ebloj lerni la lingvon ktp. Ĉiu lingvo dum la festivalo havas propran “hejmon”, kiu estas, plej ofte, klasĉambro. Krom la prezentoj oni organizas diversajn konkursojn (ekz. por poliglotoj), kulturekspoziciojn, internaciajn koncertojn. Do, jen kurte kio estas “la tipa” LF.

Indas rakonti, kiamaniere ni venis al la ideo organizi lingvan festivalon en Berdjansko. Pri simila festivalo al ni rakontis geamikoj el Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝio (Ĉeboksari). Tie LF faris unuajn paŝojn en eksa Sovetunio. Ni aŭskultis niajn ĉeboksarajn samideanojn kaj ĝojis, kiel bonan vojon ili elektis por evoluigi la E-agadon. Ĉu io povas pli bone montri la movadon, ol ĝia emo fari bonajn aferojn ne nur por si mem, sed ankaŭ por la ekstera mondo?

LF elvokis sinceran intereson pri Esperanto de la junularo, kiu, eĉ se ĝi pli frue aŭdis pri Esperanto, ĝis nun ne rilatis al la lingvo kaj movado serioze. Ankaŭ ni, pensante pri eblaj formoj de kluba agado en nia urbo, decidis, ke LF estas inda afero por provi ĝin realigi.

Kun tiuj pensoj ni faris en novembro 2000 viziton al unu berdjanska lernejo (No 15) kun la propono organizi kune propran lingvan festivalon. Kiom agrable estis, kiam oni volonte subtenis nin! Ni tamen komprenis ke niaj ebloj trovi instruistojn de diversaj naciaj lingvoj ne estas tre vastaj, kaj, por plimultigi la festivalajn fortojn ni decidis proponi kunlaboron al ĉiu urba organizo aŭ nacia societo, kiu deziros kun ni aranĝi la festivalon.

Esperantistoj venis al urbaj institutoj, naciaj societoj, kulturdomoj kaj diris: Ni organizas lingvan festivalon. Ĉu vi volas, ke ĝi estu ankaŭ via festivalo? Kaj preskaŭ ĉie, kie tio estis proponita, oni respondis jese.

Post tri monatoj de prepara laboro la organiza komitato de la LF jam konsistis, krom reprezentantoj de nia Berdjanska E-klubo Verda Mevo (Ukrainia Esperanta Asocio), el oficistoj kaj lingvofakuloj el lernejo No 15, kulturdomo Nefteĥimik, Berdjanska Ŝtata Pedagogia Instituto, Berdjanska Entreprena Instituto, urbestraj klerig- kaj kulturkomitatoj. Oficialaj subtenantoj de la LF, krom TEJO, iĝis Azova Regiona Universitato kaj Azova Fiŝmastruma Instituto. La festivalo trovis informsponsorojn, inter kiuj estis tutukrainia gazeto Zagranica, Berdjanska Urba Televida Kompanio, radiostacioj kaj gazetaro.

La unua LF en Berdjansko brile sukcesis. Malgraŭ tio, ke esperantistoj ne estis solaj inter la organizantoj, la festivalo havis du laborajn lingvojn: la rusan kaj Esperanton. Kiel fondinto de la festivalo la negranda kaj senmona E-klubo ekhavis grandan influon al LF-aranĝoj, kaj esperantistoj fariĝis geamikoj por lingvoinstruistoj aŭ lingvoŝatantoj en la urbo. Nur tiu urbano, kiu ne eliris el sia hejmo, ne aŭskultis radion, ne spektis televidon kaj ne legis gazetojn, ne aŭdis pri Esperanto. Multaj eksciis kaj sincere ekinteresiĝis pri Ukrainia E-Asocio kaj TEJO. Diversajn aranĝojn de la unua LF en Berdjansko (17-18 de marto 2001) vizitis pli ol 2000 homoj.

Pasis unu jaro, kaj LF, kiu en Berdjansko ricevis propran nomon Planedo, revenis. Ĉi-foje ĝi okazis en maltrankvila tempo - du semajnojn antaŭ parlamentaj kaj urbestraraj elektoj, kio, ŝajnis, povus turni la atenton de la civitanaro for de tiu klerig-kultura aranĝo. Malgraŭ ĉio LF denove okazis. Al niaj informaj sponsoroj aldoniĝis la TEJO-revuo Kontakto, kio permesis diri, ke pere de Esperanto pri LF en Berdjansko oni legos en dekoj da landoj de la mondo. Ĉi-foje en la festivalo estis prezentitaj 17 naciaj (angla klasika, angla usona, greka, bulgara, nederlanda, hebrea, latina, germana, pola, rusa, slovaka, turka, ukraina, franca, japana, itala, hispana), 2 artefaritajn (Esperanto kaj Interlingua) kaj 4 popol-profesiaj kaj specialaj lingvoj (rusia fenja, mara flaga signalo, morsa kodo, gestolingvo). Ses Esperantajn prezentojn vizitis ĉirkaŭ 70 homoj, inter kiuj plimulto estis lernantoj kaj studentoj. Ĉiu partopreninto plenigis demand-folion, laŭ kiu oni nomis la plej popularajn lingvoprezentojn. La unuan lokon okupis la turka lingvo, la duan la hispana, la trian la franca. Entute nur la lingvan parton (se ne kalkuli tiujn, kiuj spektis la internacian koncertan programon) en 2002 vizitis pli ol 1000 homoj. Unu el niaj konkludoj: la festivalon popularigus E-aj muzikistoj kaj kantistoj el eksterlando. Se prezenton de Esperanto farus kune svedo, italo, ruso kaj ukrainiano, nenio pli bone povus demonstri la internacian karakteron de la lingvo internacia. Tial ni konsilas al LF-organizantoj inviti eksterlandajn gastojn. La festivalo estas inda okupo por ĉiu klubo, grupo, asocio, kiu ŝatus ne nur plimultigi sian membraron, sed fari ion bonan por la socio kaj internacia amikeco. Provu tion fari kaj vi trovos multajn novajn amikojn.

Konstantin Demjanenko

[FORIGITA!: bildo]

Prezento de la itala (supre) kaj angla (sube) lingvoj.

Kongresa temo

Diverseco: ŝanco, ne minaco

Ĉu Esperanto prezentas realan solvon al la dilemo diverseco aŭ globalismo? La reĝisoroj de la ĉi-jara Kongresa Temo invitas ankaŭ vin al la diskuto.

La tutmonda polemiko pri tutmondismo (aŭ globalismo) reliefigas la streĉitecon inter du malsamaj konceptoj de nia mondo. Laŭ ies opinio, la avancoj de teknologio, precipe en la komunikado, nehaltigeble integrigas la mondon: la malfermiĝo de merkatoj, la kreiĝo de ĉiam pli granda edukita klaso de homoj, kies perspektivo etendiĝas preter la naciaj limoj, la iompostioma apero de internaciigita kulturo kaj internaciigita lingvo, ĉio ĉi estas neevitebla, aŭ eĉ dezirinda. La kreantoj kaj elvivantoj de tiu internacia medio trovas ĝin liberiga kaj poviga, argumentante, interalie, ke la ekonomia malfermiĝo rezultigas ankaŭ politikan malfermiĝon.

Aliaj opinias, ke tiu tutmonda, globala socio alportas grandajn negativajn elementojn. Ili argumentas, ke la avantaĝoj de kelkaj estas aĉetataj je la kosto de multaj, kiuj restas malriĉaj kaj ekspluatataj — kaj apenaŭ pli liberaj. Ili krome asertas, ke la homoj havas rajton ĝui la propran kulturon, paroli la propran lingvon kaj vivi la propran vivon laŭ valoroj ne nepre similaj al tiuj de ĉiuj aliaj. Se oni perdas sian identecon, oni perdas ankaŭ sian senton de radikeco, sian membrecon en kolektivo — kaj la homa specio estas specio, kiu ŝatas, eĉ devas, formi siajn komunumojn, kun kiuj identiĝi.

Tamen, argumentante por diverseco, oni riskas forgesi pri la gajnoj, kiuj rezultis tra la jaroj el universalismo. La Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj de 1948 ja ne registris la realon en la diversaj ŝtatoj de la mondo, sed almenaŭ ĝi registris la aspirojn de la subskribintoj, ke ekzistas bazaj valoroj, kiuj estu komunaj al ĉiuj socioj. Tiaj principoj plifaciligis la emancipiĝon de rasaj kaj etnaj minoritatoj en multaj ŝtatoj; ili donis novan povon al la aspiroj de virinoj; ili plifortigis respekton al la principo, ke ĉiuj homoj havas rajton ĝui la riĉecon de la propra socio aŭ almenaŭ esti ŝirmataj kontraŭ ekonomia mizero. La principo de universaleco ja kuŝis malantaŭ la ideoj kaj aspiroj de Zamenhof, kiu serĉis inter la homoj komunajn principojn rasajn, religiajn, kaj ĉefe lingvajn. Tiuj, kiuj argumentas por diverseco, argumentas por ĝi surbaze de certaj tamen universalaj principoj. Kaj tiuj, kiuj argumentas por globalismo, deklaras, ke ĝi donas al ili liberecon por vivi la vivon laŭ la propra elekto. Nek diverseco nek universaleco estas absoluta: la fundamenta demando estas trovi la ĝustan ekvilibron inter la du.

Diverseco alportas grandajn defiojn. La nova komunika kaj transporta teknologio tiel faciligis la migradon, ke preskaŭ neniu lando en la mondo plu asertus, ke ĝi konsistas el nur unu etno — kaj novaj moroj politikaj kaj sociaj montras al ni pli klare la ekziston de malplimultoj en la diversaj landoj, kun siaj diversaj rajtoj kaj pretendoj. Sed la reliefigo de tiuj diversecoj neeviteble vekas kontraŭstarojn kaj timojn: ju pli ni emfazas niajn diferencojn, des pli forta estas la kontraŭreago.

Iuj homoj argumentas, ke la solvo, se entute ekzistas solvo, estas interkompreniĝo, kaj kanalizo de niaj diferencoj en normojn kaj morojn, kiuj celas limigi konfliktojn: ni devas, laŭ ili, krei universalajn morojn kaj instituciojn, kiuj garantias kaj konservas la diversecon. La historiistoj atentigas, ke tra la jaroj la grandajn antaŭensaltojn de la civilizo kaŭzis ĝuste la interago de la kulturoj: la interŝanĝo de diversaj ideoj progresigas la homaron. Tamen, tiuj gajnoj je dinamiko ankaŭ portas kun si kostojn: socioj, en kiuj ekzistas granda diverseco, estas malpli facile regeblaj kaj pli konfliktoplenaj.

Hodiaŭ, multaj fakuloj argumentas, ke diverseco de kulturoj kaj lingvoj tra la mondo estas valora kaj konservinda. La biologoj klare montris (kaj ŝajne neniu serioza sciencisto tion kontestus), ke genetika diverseco kaj diverseco de specioj en nia ekosistemo estas neta pluso. Multaj socilingvistoj simile argumentas pri la lingvoj, asertante, ke lingva diverseco estas pozitiva faktoro, kaj ke, se ni ĉiuj parolus nur saman lingvon, ni estus malpli kapablaj adaptiĝi al ŝanĝiĝantaj kondiĉoj. Ili atentigas, ke almenaŭ kvindek procentoj de la lingvoj de la mondo estas sub minaco kaj verŝajne malaperos en la nuna jarcento. Dum iuj tiel argumentas, aliaj asertas, ke lingvoj kaj specioj estas tamen tute malsamaj kaj nekompareblaj fenomenoj.

Se ni akceptas, ke la lingva diverseco estas en si mem almenaŭ faktoro, kiu buntigas la mondon, kaj kiu helpas ŝirmi la homojn kontraŭ la fremdiĝo kaj senradikeco de la moderna vivo, ni tamen, kiel esperantistoj, devas agnoski, ke lingva diverseco estas en alia senco ankaŭ pesto, kies spektro hantas jam de jarcentoj la terglobon, bremsante la interkompreniĝon kaj la kreon de komunaj valoroj. Ĉu eble Esperanto, kiu kvazaŭ transpontas lingvajn diferencojn sen malagnoski ilian ekziston, kaj kiu rolas kiel unuigilo en lingva diverseco, tamen prezentas realan solvon al tiu ĉi dilemo, kaj modelon ankaŭ por la solvo de aliaj similaj dilemoj?

Humphrey Tonkin kaj Jane Edwards
Reĝisoroj de la Kongresa temo

Esperanto en radio

Ĉina Radio elsendas ankaŭ interrete

Ĉina Radio Internacia (antaŭe Radio Pekino) komencis la Esperanto-disaŭdigon la 19-an de decembro 1964. Nun la disaŭdigoj okazas ĉiutage kvarfoje po duonhoro, kaj estas dissendataj al kvar regionoj: Eŭropo, Latin-Ameriko, Japanio kaj Koreio, kaj Sudorienta Azio. Ekde la unua de majo 2002 la elsendoj estas legeblaj kaj aŭdeblaj ankaŭ interrete.

La programo konsistas el Novaĵoj (ĉiutage), Raporto pri kurantaj aferoj (de lundo ĝis vendredo), Leterkesto (lunde), Vojaĝo en Ĉinio (marde), Ĉina kulturo (merkrede), Ĉina ekonomio (ĵaŭde), Socia vivo (vendrede), Esperanto en marŝo (sabate) kaj Literatura programo (dimanĉe).

La aŭskultantoj troviĝas en pli ol 50 landoj kaj regionoj de la mondo. Ĉiujare la Esperanto-sekcio ricevas ĉirkaŭ 2000 poŝtaĵojn kun aŭskultraportoj, proponoj kaj sugestoj koncerne la programon. La teknika fako de Ĉina Radio Internacia faras ĉion eblan por plibonigi la aŭdeblecon kaj la Esperanto-sekcio serioze traktas proponojn kaj rimarkojn kaj reguligas la konsiston de la programo por ke ĝi estu pli kaj pli ŝatata kaj aŭskultinda, kaj enhave kaj lingvaĵe.

En la pasintaj 40 jaroj nia Esperanto-sekcio ĉiam tenis bonan kunlaboron kun UEA kaj aliaj E-organizoj internaciaj kaj landaj, kiuj donas fortan subtenon al ĝia laboro. La Centra Oficejo de UEA akceptis niajn laborantojn kiel volontulojn; UEA nuligas la kotizon de niaj raportistoj al la Universalaj Kongresoj, en kiuj la prezidanto kaj la ĝenerala sekretario ĉiam volonte akceptas intervjuojn de niaj raportistoj. Ili estas varme bonvenigataj de niaj aŭskultantoj, precipe de tiuj, kiuj ne povas ĉeesti la kongresojn.

La Esperanto-sekcio havas intimajn rilatojn kun diverslandaj aŭskultantoj kaj firmigis kun ili profundan amikecon. Aŭskultado de E-disaŭdigo de nia radio fariĝis neforigebla parto de ilia ĉiutaga vivo. Ĉi-koncerne ekzistas multaj kortuŝaj rakontoj. Dum dekoj da jaroj oni persiste aŭskultas, skribas kaj aktive partoprenas en konkursoj kaj aliaj aktivaĵoj. Hans Erasmus el Nederlando kaj Maurice Sujet el Francio gajnis specialajn premiojn kaj senpage vojaĝis al Ĉinio por unu semajno. Ni povas sincere diri, ke ĉiuj niaj progresoj kaj sukcesoj estas nedisigeblaj disde la subteno kaj kunlaboro flanke de E-organizoj kaj niaj aŭskultantoj.

La unuan de majo ĉi-jare surretiĝis la Esperanto-disaŭdigo kaj la multjara deziro de ni ĉiuj finfine fariĝis fakto. La surretiĝo vekis fortan eĥon kaj vastan atenton de Esperantujo kaj diverslandaj aŭskultantoj. En 2-3 tagoj venis al nia sekcio dekoj da gratulaj kaj retaj mesaĝoj kun ĝojo kaj kontento pri la programo kaj la retpaĝaro.

La prezidanto de UEA d-ro Renato Corsetti gratulante promesis ke li kaj UEA faros ĉion eblan por diskonigi nian disaŭdigon. Eksprezidanto de la komisiono pri Azia Esperanto-Movado, nia fervora japana aŭskultanto Takeuti Yosikazu, opinias la surretiĝon nova kaj brila mejloŝtono por la interpopola komunikado per Esperanto en la mondo. La gratulaj leteroj kun kuraĝigaj vortoj fortigas nian konfidon. La surretigo ne estas facila afero kaj bezonas seriozecon, zorgemon, persistemon kaj multflankan laboron. Sed interreto, vere moderna tekniko, alportas oportunon kaj rapidecon. Tial ĉiuj membroj de la Esperanto-sekcio ĵetis sin en preparlaborojn, venkinte la problemojn. Nun jam multaj interesiĝantoj rete aŭskultas nian programon kaj opinias, ke nia retejo estas je bela kaj profesie projektita nivelo, eble la plej aktuala inter la Esperanto-radiostacioj.

La surretigo estas sukceso por la tuta Esperantujo, ĉar oni povas montri al neesperantistoj kiel nia lingvo aspektas.

Havigi ĝojon kaj kontenton al aŭskultantoj estas sankta devo de niaj Radio-laborantoj kaj ilia sindona laboro venigas kompenson: ili fariĝas propagandantoj de niaj retpaĝoj. La Esperanto-disaŭdigo progresas dank’ al la kunlaboro de Esperanto-organizoj kaj subteno de niaj aŭskultantoj. Tio estas movforto por nia laboro.

La Esperanto-disaŭdigo aŭdeblas kaj legeblas en ĉiu angulo de la mondo per la retejo: http://esperanto.cri.com.cn.

Bonvolu daŭre oferi viajn kontribuaĵojn por la retpaĝoj. Kontaktiĝu kun ni: Esperanto-sekcio, cri-36, Ĉina Radio Internacia, Poŝtkesto 4216, Pekino, Ĉinio 100040, aŭ retpoŝte: e...@cri.com.cn.

Esperanto-sekcio de Ĉina Radio Internacia

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti kaj Lee Chong-Yeong vizitis en novembro la redakcion.

Lingva diskriminacio

Ni kaj la angla lingvo

Trevor Steele

Kiam Zamenhof lanĉis sian projekton, eŭropaj ŝtatoj konkurencis por regi la mondon politike. La plej prestiĝa lingvo estis ankoraŭ la franca, sed seriozaj rivaloj estis la angla kaj la germana. Esperantistoj povis esperi, ke nia lingvo prezentas alternativon al tiu nesolvebla konflikto de la gigantoj.

Hodiaŭ la situacio estas tute alia. Estas nur unu politika superpotenco, kaj la lingva rivaleco ŝajnas esti “solvita”. Ĉu ankoraŭ estas eĉ unu ŝtato de la mondo — ekster la dekoj da oficiale anglalingvaj — kie la angla ne estas la plej grava fremdlingvo? Kaj la lingva motoro de la ŝajne nehaltigebla ekonomia/politika tutmondigo estas tiu sama lingvo, kiun oni aŭdas en ĉiuj grandaj flughavenoj, ĉe preskaŭ ĉiuj internaciaj renkontiĝoj.

Ofte ni legas kaj aŭdas, ke la angla estas jam la monda lingvo, fakte se ne jure. Ĉu lingva imperiismo? Nu jes, estas homoj kaj organizoj, kiuj konscie kaj intence profitas ekonomie kaj kulture de la daŭra disvastiĝo de sia ĉiovenka lingvo. Sed inter la plej fervoraj ĉampionoj de tiu venko estas nedenaskuloj, homoj sincere kredantaj, ke la mondo bezonas internacian lingvon kaj ke estas noble labori por tiu celo, aparte se la lingvo ne estas ilia propra. En Nederlando la lokaj homoj aŭtomate kaj — tiel ŝajnas — volonte parolas angle al vizitantoj. Ĉu imperiismo ?

Protekti la malfortajn lingvojn?

Ĉu estas ia rolo por Esperanto en la moderna mondo? Eble kiel protektanto de la centoj da lingvoj, kies morto estas certa, se la nunaj tendencoj daŭros? Sed ĉu ne ĉiam estis tiel, ke lingvoj “mortis”, tio estas, ŝanĝiĝis pro kontakto kun aliaj? Lingvoj estas socie prikonsentataj serioj da simboloj sonaj kaj foje skribaj, kaj se homoj volas modifi aŭ tute ne plu uzi specifan simbolaron, ĉu la perdo estas priplorinda? Ĉu ni bedaŭru, ke du aŭ tri variantoj de iu dialekto kunfandiĝas en unu? Ĉu pravas, aŭ ĉu estas nur senpruva aserto, ke ĉiu lingvo havas en si mem kulturajn trezorojn neredoneblajn en alia lingvo? Brutale rekta demando: ĉu estus domaĝe, se granda parto de la ekzistantaj lingvoj malaperus, se aliflanke ĉiuj homoj povus inter si paroli per unusola komuna lingvo ? Kaj ... se Esperanto iam venkus, ĉu tiam la malfortaj lingvoj ne same suferus kiel nun pro la disvastiĝo de la angla ?

La facileco de Esperanto

Granda atuto de Esperanto estas ĝia relativa facileco. Tio ne estas blufa aserto, tio estas rigore kontrolebla fakto. Instruinte kaj la anglan kaj Esperanton en diversaj landoj dum kelkaj jardekoj, mi daŭre spertis tiun fakton. Se temus nur pri facileco, Esperanto jam delonge venkintus.

Sed homoj ne lernas ion nur pro tio, ke ĝi estas facila. Iam mi instruis Esperanton al grupo da junuloj el balkana lando (ilia ĉeesto en E-kurso estis preteksta: ilia vera celo estis eniri okcidentan Eŭropon). Post kelkaj lecionoj la plej akutmensa diris al mi, Jes, nun ni scias, ke ni povus rapide lerni Esperanton. Sed tiu lingvo ne interesas nin, ni volas uzi la anglan. Mi sentis tenton respondi, ke post dudek jaroj ili ankoraŭ nebone uzos la anglan, sed tio ne estus persvadinta ilin ellerni Esperanton.

Batalo por egaleco

La argumento, ke Esperanto kiel komuna pontlingvo garantius egalecon al ĉiuj, estas forta. (Ni provizore pretervidu la evidentaĵon, ke Esperanto estas almenaŭ komence multe pli facila por eŭroplingvuloj ol por aliaj). Kaj ĝenerala adopto de Esperanto ŝparus multege da mono nun bezonata por tradukado/interpretado. Ni scias, ke Esperanto multe pli taŭgus ol la angla, sed se en ĉiuj lernejoj de la mondo oni lernus la anglan ekde la unuaj jaroj, ĉu tio ne donus iaspecajn justecon kaj egalecon?

Kvankam lingvo estas ege grava parto de nia vivo, ŝajnas, ke nuntempe la homaro plejparte ne tre ekscitiĝas pri lingva malegaleco. Kaj eĉ se estas ligo inter lingva malegaleco kaj malegalecoj en ekonomio kaj kulturo, nu, ankaŭ tio ne estas prioritata por multaj homoj.

Ĉu entute penvaloras?

Iam esperantistoj kredas vidi signojn de espero el diversaj anguloj. La plej fruaj adeptoj de la lingvo esperis je la apogo de elitaj grupoj de internacipensaj intelektuloj, akademioj kaj tiel plu. En la 1920-aj kaj 1930-aj jaroj ŝajnis esti forta ligo inter la iama venko de socialismo kaj tiu de Esperanto (en Brazilo, spiritismo kaj Esperanto simile ligiĝas). Post la Dua Mondmilito Ivo Lapenna atingis almenaŭ simbolan apogon ĉe grandaj internaciaj organizoj.

El la aktuala evoluo estas malfacile ĉerpi esperon. La fino de la falsa “Malvarma Milito” ege plifortigis la anglan kaj almenaŭ provizore tre malfortigis Esperanton. Eble la nombro de esperantistoj kresketas, sed ni en la CO konstatas, ke la membraro de UEA faladas. Kiel do reagi? Rezigni pri iluzioj, trovi pli kontentigan hobion? Kampanji kontraŭ la angla? Gluti venenon?

Realismo

Mi opinias, ke ni devas realisme akcepti, ke ni travivas epokon malfavoran al la ideo de neŭtrala mondolingvo. Se ni ne akceptas tion, ni riskas daŭre rami la kapon kontraŭ nemoveblaj muroj. Kaj ni serĉos la kialojn de “malvenko” en malĝusta loko: eble ni kulpigos la ĉapelitajn literojn, la burokration de la CO, la amatorecon de la estraro, la eksdatajn ritojn kaj simbolojn de nia agado, la imperiismon de British Council aŭ — plej kontentige — la stultecon de la homaro. Eĉ eblus, ke kulpigante kaj batalante inter ni, ni atingus la finan malvenkon.

Ĉu ni do retiriĝu en nian tendareton, kultivu nian ĝardeneton, kaj ĝuu la nestvarmon de intima grupeto?

Donkiĥote provi batali kontraŭ la aktuala historia evoluo, aŭ preskaŭ rezigni pri ekstera ekspansio, ŝajnas al mi montri nesufiĉan komprenon pri la dimensioj de nia kampanjo. Ni provas solvi problemon probable samaĝan kiel la homaro: kaj ni senpaciencas, ke jam pasis pli ol jarcento kaj la fina venko mankas!

La lingvo Esperanto estas preta, estas bela ilo evoluigebla, sed ĉu la mondo estas preta por ricevi ĝin? La homaro devos esti pli matura, antaŭ ol ĝi vere komprenos la demandojn, kiujn ni levas per nia agado. Ni proponas veran kaj tre profundan revolucion: ke ni kiel specio konscie elektu kontraŭi la ĝisnunan iron de la historio kaj emfazu nian solidaron trans ĉiuj baroj, ke ni estu en la plej kerna senco demokratoj, kaj ke ni ne akceptu la regon de la plej potenca.

Ĉu mi ĵus diris, ke la homoj estas ankoraŭ tro stultaj por akcepti vere tuthomaran lingvon? Ne, la ĝusta vorto ne estas stulta, sed nekonscia. Vi kaj mi apartenas al avangarda elito — lingve. Certe ni estas nekonsciaj pri aliaj problemoj, sed lingve ni havas la honoron kaj ŝarĝon pioniri, kio postulas de ni prudenton, kuraĝon kaj eltenemon.

Konsolo?

Ĉu mia vidpunkto estas provo trovi konsolon en senespera situacio? Ĉu la angla ne estos jam delonge la fakta monda lingvo, antaŭ ol la homaro estos konscia? Nu, povas esti. Vi kaj mi ne povos tion obstakli, se la mondo decidos tiel.

Jen do la situacio: la elekto estos inter la angla, la plej forta lingvo, kaj Esperanto, la plej bona por la rolo. Se la homaro sufiĉe rapide maturiĝos, la decido estos por Esperanto. Kion ni do faru? Via vivo kaj mia estas mallongaj, ni povas atingi nur malmulton, sed tion ni devas atingi. Ni laboru por tiu nobla afero, eĉ se ni ne vidos tujan rezulton. Tion ni faru diligente, kreoplene kaj ĝue. Nia kontribuo estas necesa, sed decida nur en tio, ke ni devas vivteni la lingvon kaj la ideon, ĝis la homaro mem decidos.

Lasta penso ĉi-rilate: la mondo ege rapide ŝanĝiĝas. Bildigu la diferencojn inter nia planedo en 1900 kaj en 2000. Sendube ĝi ŝanĝiĝos pli en la venontaj kvindek jaroj ol en la pasintaj cent. En 2002 Esperanto estas uzata de ege malgranda procentaĵo de la homaro; eble en 2052 ĝia populareco vaste superos tiun de la angla nun.

Kiom da membroj havas UEA? Kiom da kongresanoj estos en Fortalezo?

Ĉi-apude estas la statistiko de la membraro de UEA en 2001. La tendenco de la IM malkreski daŭras, kvankam tre modere en 2001. Ĉi-jare ĝi estas, ĉiukaze, kontraŭita de la kresko de aligitaj membroj, tiel ke la saldo estas pozitiva. Estas tro da faktoroj, pro kiuj estas tre malfacile eltiri pozitivan juĝon el ĉi tiu pozitiva saldo, kiu ŝuldiĝas ĉefe al la abrupta kresko de aligitaj membroj en unu lando kaj al modestaj kreskoj en aliaj landoj.

Por kompletigi la bildon ni informu pri tio, ke la individuaj membroj de UEA la 1-an de julio estis 5365. Je la sama dato de 2001 ili estis 6127. Por havi fidindan ideon pri la suma nombro de individuaj membroj en 2002, tamen, estas necese atendi la UK-on dum kiu multaj membroj aliĝas. La nombro de la aliĝintoj por la 87-a UK en Fortalezo komence de julio 2002 estis 1312.

Tra la mondo

Junuloj rete lingvumis en Ĉaĉak

Balkanio: regiono kun malfacila historio, sed plena je espero por la estonteco. Se ni povas juĝi laŭ la sukceso de la tria seminario Esperanto@Interreto, ankaŭ la Esperanto-movado tie sekvas pozitivan kaj renovigan vojon. Estis mia granda plezuro partopreni la seminarion kiel membro de la organiza teamo, kaj mi ŝatus dividi miajn spertojn kun vi.

La unua E@I ekster Svedio okazis inter la 28-a de aprilo kaj la 5-a de majo en Ĉaĉak, Serbio. Apud la montoj kaj banate de la varma printempa suno, tridek junuloj el dek tri landoj renkontiĝis por partopreni en abunda kaj interesa programo.

La ĉefa temo estis Rete Lingvumi, sed ne estis forgesita la fundamenta eco de kunlaboro kiun traktis la antaŭaj E@I-seminarioj. Fakte, sesioj pri kunlaboriloj estis same gravaj en la programo kiel antaŭe.

Ni loĝis kaj manĝis en komuna loĝejo por lernantoj. Tie ankaŭ kutime okazis la vesperaj programeroj. La klasĉambroj kaj komputilejoj troviĝis en gimnazio atingebla per dek-minuta piediro.

La partoprenantoj estis ĉefe el balkanaj landoj, kvankam ankaŭ Rusio, Kanado, Svedio, Germanio, Francio kaj Hungario estis reprezentitaj. Interesa novaĵo de tiu ĉi kunveno estis ke partoprenis ankaŭ neesperantistoj. Por ili estis tradukservoj kaj baza kurso. Kvankam komunikado ne ĉiam okazis tute glate, la sistemo estis ĝenerale sukcesa, kaj laŭdire, la kurso estis tre populara kaj vere instigis al rapida progreso kaj integriĝo en la grupo. Kelkaj neesperantistoj frue komentis ke ili iom timas la lingvan baron, sed la amika etoso tre baldaŭ forigis ĉiujn timojn kaj antaŭjuĝojn.

En la grupo estis vasta vario de teknikaj spertoj. La programo donis eblon al spertuloj por pliprofundiĝi kaj kunlabori, kaj samtempe instruis interretajn fundamentaĵojn al novuloj. Inter aliaj, troviĝis en la programo sesioj pri XHTML kaj stilfolioj, vikioj, tujmesaĝiloj, retaj forumoj, aspektigado kaj Photoshop, PHP kaj MySQL.

Samtempe kun tia spertiĝo venis tuj la ŝanco por ekutiligi la novajn scipovojn. Laborgrupoj esploris la eblojn por novaj projektoj kaj evoluigis ekzistantajn. La kvar grupoj estis: 1) balkano.net — ekplanis retpaĝaron por balkanaj esperantistoj; 2) lernu! — daŭrigis la projekton por retkursoj kaj aliaj lernrimedoj por lernontoj de Esperanto; 3) Lingva ĉielarko — paĝaro kiu prezentos diversajn aspektojn de lingvoj, kaj kiu servos kiel platformo por komunikado de lingva diverseco kaj lingva politiko de la Esperanto-movado por esperantista kaj neesperantista politiko; 4) tejo.org — daŭra evoluigo de la TEJO-paĝaro por altiri novajn agantojn kaj ĉiam havi freŝajn informojn en la TTT-ejo. La grupoj poste prezentis kelkajn rezultojn de la kunlaboro. Estis ankaŭ diskutoj pri aliaj projektoj (ekz. edukado.net) kaj ideoj.

Malgraŭ tiom da laboro, junaj esperantistoj iel ĉiam trovas tempon por amuziĝi kaj festi (Ni dormu post la seminario!). Ĉiu vespero ofertis diversajn programerojn por interkonatiĝo kaj amuziĝo. Ni grupe ludis, prezentis la proprajn landojn dum la internacia vespero, dancis, sportumis, okazigis lingvan festivaleton, trinkejumis, ktp.

En la programo estis ankaŭ tempo por promenado en Ĉaĉak, kaj eĉ por ekskurso al la montaro.

Estas evidente ke la junula Esperanto-movado vigle vivas kaj disradias energion konstante per novaj ideoj kaj amika kunlaboro. Mi esperas ke la inspiro nun povas firme enradikiĝi ankaŭ en Balkanio — la landaro kun neelĉerpebla homa forto kaj kun okuloj direktitaj al la estonteco.

Aaron Chapman

Fervojistoj ĉi-jare en Bulgario

De la 1-a ĝis la 7-a de junio, en la bulgara urbo Plovdiv, okazis la 54-a internacia kongreso de fervojistoj-esperantistoj, kun 220 aliĝintoj.

La solenan inaŭguron partoprenis i.a. Ljubomil Ivanov, vicministro pri transporto kaj komunikaĵoj; Rumen Rusev, vicurbestro de Plovdivo; Gilbert Schit, prezidanto de FISAIC; Hristo Ivanov, direktoro de la fervojista administrejo en Plovdivo; Romano Bolognesi, prezidanto de IFEF, kaj István Gulyás, vicprezidanto de IFEF.

En salutmesaĝo de la urbestro estis dirite: La elektita kongresa moto “Unuigita Eŭropo bezonas Esperanton” estas kategoria sugesto al la mondo, ke la lingva komunikado de la popoloj kiel baza formo de komunikado inter ili, jam delonge atingis sian universalan kaj demokratian formon: Esperanton, kreitan kun la simpla celo — proksimiĝo de la nacioj kaj paco sur nia planedo.

La prezidanto de BEA Petro Todorov post sia varma kaj kora bondeziro al la kongreso dekoraciis per la ordeno de BEA i.a. la vicministron de Transporto kaj komunikaĵoj, kaj la prezidantojn de FISAIC kaj IFEF.

Dum la kongreso okazis fakaj prelegoj kaj laborkunsidoj, duontaga ekskurso al la renesanca urbeto Koprivŝtica kaj al rozĝardenoj, kie oni produktas la faman bulgaran rozan oleon. Vespere oni spektis la teatraĵon La invento de la jarcento de Julian Modest, brile prezentitan de Bulgara Esperanto-Teatro. Okazis bankedo kun balo, arta kaj amuza vesperoj kaj tuttaga ekskurso al la Monaĥejo Rila.

La venonta kongresa urbo de IFEF estos Dresdeno (Germanio), kandidatoj por dommastri la postajn kongresojn estas Hungario, Rumanio kaj Ĉinio.

Petko Arnaudov
FOTOJ:

[FORIGITA!: bildo]

Supre: Amikece parolantaj kongresanoj en la salono Zamenhof de la hotelo Sankt Peterburg atendas la komencon de la solena malfermo.

[FORIGITA!: bildo]

Meze: la partoprenantoj.

[FORIGITA!: bildo]

Sube: Parto de la IFEF-estraro kaj de la lokaj kaj fervojaj eminentuloj dum la malfermo de la 54-a IFEF-kongreso.

Kio estas Humanitas?

La 6-an de aprilo 2002 estis en Kroatio fondita Ligo Humanitas. Ĝi havas jam sesdekon da membroj. La ligo celas internan praktikadon kaj internacian popularigadon de homamo, homeco, klereco, civilizeco kaj bona gusto. La latinlingva vorto humanitas, prenita por la nomo de la ligo, tradicie esprimas ĉiujn tiujn signifojn.

Temas pri idealoj de la humanisma movado, naskiĝinta en Eŭropo en la 14-a/15-a jarcentoj. La unuaj humanistoj disvastigadis humanismon en la latina lingvo (la tuteŭropa). Du jarcentojn poste la elstara ĉeĥa humanisto J. A. Komenský proponis konstruadon de pli oportuna (pli simpla, pli facile lernebla) universala lingvo por pere de ĝi disvastigi humanismajn idealojn tra la tuta mondo. Nur du-tri jarcentojn poste la universalan lingvon, pri kiu revis Komenský, sukcese konstruis Zamenhof.

Zamenhof provis konstrui ankaŭ universalan, por la tuta mondo akcepteblan religietikon (hilelismon, homaranismon), sed tiukampe li estis malpli sukcesa.

En la hodiaŭa mondo aktivas multaj naciaj humanismaj organizaĵoj, kaj ne malmultaj internaciaj. Tamen, nur Ligo Humanitas celas plivastigon de la humanismaj idealoj krom en naciaj, ankaŭ en la neŭtrala internacia lingvo Esperanto. La monata revueto de la ligo aperas naciskale, por komenco, en la kroata lingvo, sed internacia eldono aperas en Esperanto. En proksima estonteco la ligo planas agi ankaŭ en aliaj naciaj lingvoj, sed la pontolingvo restos Esperanto.

Aliĝoj al la ligo kaj abonoj al la revueto eblas laŭ jenaj kontaktadresoj: Mato Spekuljak (por Ligo “Humanitas”), Ostarijska 8, HR-10000 Zagreb, Kroatio; rete: a...@yahoo.com. La TTT-ejo de la ligo havas jenan adreson: http://www.geocities.com/adhumanitatem

Mato Spekuljak

Recenzoj

Originalaj noveloj de 30 verkistoj

Mondoj, red. Tomasz Chmielik, Georgo Handzlik kaj Sten Johansson. Bielsko-Bial-a: Eldonejo Kleks, 2001. 216p., bind. € 16,50, triona rabato ekde tri ekzempleroj.

34 originalaj esperantlingvaj noveloj de 30 verkistoj el 19 landoj, plejparte eŭropaj, sed kun kelkaj kontribuoj el la Amerikoj, Afriko, kaj Aŭstralio. La noveloj estas ĝenerale nelongaj, kun kelkaj esceptoj, kaj estas bone elektitaj kaj bone verkitaj. Bedaŭrinde, abundas komposteraroj, kvankam nur unu-dufoje ili nekomprenigas la legadon. Tamen pli adekvata provlegado estas tre dezirinda.

Mi rekonis kelkajn el la noveloj el la Belartaj Konkursoj de UEA, kiujn kiel juĝisto en la prozliteratura fako mi jam antaŭe legis kaj multe ŝatis. Plezurigas ke ili nun haveblas en libroformo. Laŭ mia propra gusto, elstaras inter la noveloj Familio Pork de Jorge Camacho; La islanda vortaro de Ronald Gates; La reveno kaj Renkontiĝo kun la morto de Zora Heide; Vivo kaj morto de Neologismo de Sten Johansson; La pluvo en Ĉenstoĥovo de Lena Karpunina; Heinz estas mi de Trevor Steele. Nur tre malmultaj el la noveloj ŝajnas al mi neindaj, pro sia propagandemo pri Esperanto, pri ekologio, pri moraleco, k.a. En literatura kolekto oni ne anticipas esti surŝutata per senkaŝa propagandado pri iu ideologio. Sed facilas ne relegi ilin, kaj anstataŭe refrandi la literaturajn gemetojn.

Nu, neniu el la noveloj estas Nobel-premiindaĵo. Tamen, pluraj el ili spegulas la altan kvaliton de la plej bona esperantlingva verkado. Mi ne povas ne mencii, tiurilate, veran gemon, Vivo kaj morto de Neologismo de Sten Johansson, kiu ne nur abunde ridigas la leganton, sed sukcesas ankaŭ pensigi. Sed tio ja estas la esenco de vera komikaĵo, ĉu ne?

Aliflanke, Heinz estas mi de Trevor Steele estas eble la plej pensiga el la noveloj. Estas neklare, verŝajne laŭintence, ĉu la aŭtoro celas priskribi spertojn de renkontiĝo kun reenkarniĝoj pasintaj kaj estontaj — vivdatoj de kelkaj el la mioj kiujn li renkontas inklinas nin supozi tiun interpreton; aliflanke, aliaj aludoj pensigas pli pri la multeco de la personecpartoj, kiuj sin montras ekstremforme en kazoj de multpersoneco troveblaj en psikiatraj studoj, kaj en la konsultoĉambroj de psikanalizistoj. Estas dirite en la verko ke la verkanto ne kredas je karmo, do ni rajtas elstreki tiun hipotezon. Nu, ĉu ni ja rajtas trovi en ĉi novelo la vidpunkton de Trevor Steele mem, kaj ne nur literaturan fikciaĵon? Mi emas pensi pri tio ke Trevor kutime bazas siajn novelojn sur propraj vivspertoj, malmulte aŭ tute ne kaŝŝanĝitaj. Negrave kiel oni konkludas, la novelo estas, kiel mi jam diris, pensiga kaj pripensinda.

Donald Broadribb

Bela ponto al kroata beletro

Barkoj el akvo. Elektitaj Kroataj Noveloj 1970-1995. Elektis Julijana Matanović. Redaktis Ivan Spoljarec. Eldonis Medunarodni centar za usluge u kulturi, Zagreb, Kroatio 1998. 246 paĝoj, broŝurita. € 10,20

Kroata kolekto Barkoj el akvo sukcese albordiĝis en la finna havenurbo Turku. Temas pri noveloj el inter la jaroj 1970-1995 kaj eldonitaj en Zagreb en 1998 sub la menciita titolo. Tuj dum la unua foliumado leganto facile rimarkas fluan lingvouzon de la tradukintoj. Tio allogas por pliprofunda konatiĝo. Julijana Matanović kompilis multflankan, profesiece skribitan enkondukon, kiu lumigas la verkadon de la plumistoj por la libro kontribuintaj.

Oni devas konstati, ke Kroatio estas malproksima kaj nekonata, se ni rigardas la aferojn el Finnlando. Tial kompreneble estas ĝojige utiligi jenan novan publikaĵon, kiu servas kiel propedeŭtika ponto al la literaturo de tiu ĉi lando. Entute dudeko da verkistoj ricevis spacon inter la belaj kovriloj de la beletra produkto, de mi ŝatata, modela ekzemplo de mallonga prozo libroforme naskita en Zagreb.

Iuj surskriboj de kelkaj noveloj vekas pozitivajn asociiĝojn, ili estas kvazaŭ bunta ĉielarko de kolora vivo, aminda kaj spertinda ĉiurilate. El lingva vidpunkto estas kaj facilaj kaj cerbumadon postulantaj kreaĵoj. Tial eblas rekomendi la libron ankaŭ al komencantoj, kiuj povas per tiu ĉi legaĵo pliprofundigi sian lingvoscion.

Mirinde estis al mi tiel ofte halti dum legado kaj ekpensi proprajn spertojn similajn al kelkaj detaletoj en la teksto. Vere oni povas paroli pri dialogo inter beletristoj kaj leganto. Tia fekunda kaj fruktodona tereno estas ege signifa. Tial la libro akompanas min en la surtuta poŝo, por ke mi povu gustume digesti ĉion ripete en aŭtobusoj kaj trajnoj. Estas malfacile malmergi speciale kaj aparte iun novelon el la jena nuntempa kroata literatura fonto, sed citante la vortojn de Cezaro Rossetti Kredu min sinjor(in)o mi simple akcentas la fakton, ke indas konatiĝi kun la prozaĵoj liveritaj al la tutmonda legantaro el la Zagreba Internacia Kultura Servo. Restis al mi nur sopiri etajn menciojn pri la tradukintoj, al kiuj ni multon ŝuldas dankeme. Legadan ĝuon deziras

Jorma Ahomäki

Pledo por la gepatraj lingvoj vekas atenton

Okaze de la Eŭropa jaro de lingvoj 2001 la broŝuro Brilu ĉiu lingvo samrajte! de László Gados eldoniĝis krom en Esperanto ankaŭ en la hungara, itala (kiel tema numero de L’Esperanto), en la franca kaj en la germana. La plurlingva eldono okazis laŭ la koncepto de la verkinto. La esperantistoj povas kunagi trans lingvaj baroj — samrajte.

Brilu ĉiu lingvo samrajte faras distingon inter gepatraj lingvoj kaj fremdaj lingvoj: por ĉiu homo ekzistas la gepatra lingvo, kiu por ĉiu estas same grava sendepende de tio pri kiu lingvo temas, ĉu pri granda aŭ malgranda.

Surbaze de tiu ĉi konstato László Gados analizas la lingvan reĝimon de Eŭropa Unio kun la kreskanta signifo de la angla lingvo. Li konstatas sendiskriminacia lingvo ekzistas en la formo de Esperanto, kiu povas funkcii protekte por la gepatraj lingvoj.

La broŝuro estis distribuata inter multaj eminentuloj.

Interalie la Hungara Scienca Akademio ricevis kompleton kun ĉiuj kvin lingvaj versioj. Sekve László Gados plurfoje estis invitata verki artikolojn aŭ paroli pri la ideoj prezentitaj. Foje aperis miskomprenoj pri la enhavo, kiel ekz. en recenzo en la hungara prilingva gazeto Édes Anyanyelvünk (n-ro 1/02), sed la temo estis serioze traktita kaj la verkinto havis okazon reagi per artikolo pri la eŭropa lingvosituacio.

Ankaŭ en aliaj landoj oni uzis la tekston por veki intereson pri la Esperanto-movado kaj strategiajn debatojn inter esperantistoj.

La libroservo de UEA vendas Brilu ĉiu lingvo samrajte! (EUR 3,30) kaj la germanan Allen Sprachen eine Zukunft (EUR 3,00).

La teksto troveblas ankaŭ interrete ĉe ligo al la retejo de Ulrich Matthias ĉe: http://groups.yahoo.com/group/lingvotagoj/links

(amr)

[FORIGITA!: bildo]

László Gados kun la kvinlingva kolekto de la verko.

Ĵus aperis!

Vojaĝo en Esperanto-lando

Tiel nomiĝas la eminenta verko de akademiano Boris Kolker, ĵus eldonita de UEA.

La libro apartenas al malofta ĝenro de perfektigaj kursoj de Esperanto, kiuj pro klaraj kialoj estas multe malpli oftaj ol la startigaj lerniloj. Aparte ĝin elstarigas tio, ke ĝi estas samtempe gvidlibro pri la Esperanta kulturo, donas ampleksajn sciojn pri la E-movado kaj la praktika aplikado de la lingvo.

La ambiciaj celoj de tiu ĉi neordinara lernolibro estas instrui krean regadon de la literatura lingvo kaj kreskigi emocian ligitecon al Esperanto — skribis Boris Kolker, prezentante la libron. Temas pri la dua eldono de la libro, radikale refarita kaj internaciigita. La instruado okazas kun la uzo de verkoj de Ludoviko Zamenhof, Claude Piron, István Nemere, Julio Baghy, John Wells, Marjorie Boulton, Albert Goodheir, Emilja Lapenna, Cezaro Rossetti, Lorjak, Kalomano Kalocsay kaj dudeko da aliaj konataj kaj ne tre konataj, sed interesaj aŭtoroj.

La tekstojn akompanas E-temaj fotoj, zorge elektitaj el la foto-arkivo de la Centra Oficejo.

La libro akireblas en la Libroservo de UEA. Kelkaj lecionoj el la libro troviĝas en la reto: http://www.esperanto.mv.ru/Vojagxo/index.html.

Boris Kolker: Vojaĝo en Esperanto-lando. Perfektiga kurso de Esperanto kaj Gvidlibro pri la Esperanta kulturo. Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 2002. 291 p. Prezo: 18 EUR. Triona rabato ekde 3 ekzempleroj.

Nova Esperanto-voĉo premieris

La sopranulino Liisa Viinanen, nask. 1972, premieris per sia unua opera prezento en Esperanto dum la Vintraj Tagoj de Esperanto-Asocio de Finnlando en Mikkeli la 23-an de marto 2002.

Ŝi kreis por si mem la unuvirinan operon Duraj sortoj Napolaj kun italaj opertekstoj (Verdi, Rossini, Puccini kaj Donaudy), esperantigitaj de Anja Karkiainen, Giorgio Denti kaj Riitta Hämäläinen. Prezentiĝis ankaŭ rakontkongrue iom modifitaj Ho suno mia kaj Sankta Luĉia, kies tradukintoj ne estas konataj. Akompanis la pianistino Hanna-Leena Kalaoja.

La tragikomedia rakonto komenciĝas kiam la feliĉon de geedza paro en Napolo, la sopranulino Rozina kaj la baritonulo Alfredo, frakasas alveno de kamentubisto. Ties voĉon kontralte kantas Liisa, same kiel la ceterajn rolojn inkluzive de la tenorula rolo de Manolo, kiu enamiĝas al Rozina. Ne sufiĉas la reciprokaj sentoj por alvenigi feliĉan finon. Temas ja pri opero.

Liisa memlerne ekuzis Esperanton somere 1999 cele al trovo de nova hobio, por havi novajn kontaktojn ekster siaj kutimaj muzikaj rondoj. En intervjuo (Esperantolehti - Esperanta Finnlando 1/02) ŝi rakontas pri la motivoj ekstudi la internacian lingvon: “Esperanto pli facile vojaĝus kun mi en la mondo ol ekz. trikaĵo”. Printempe ŝi translokiĝis al Kolonjo en Germanujo. “Estas la tempo iri pluen, al nova instruisto, ŝi klarigis en la intervjuo.

La operan prezenton videble ĝuis la 50-kapa aŭskultantaro en Mikkeli kaj pluraj jam esprimis siajn esperojn resperti la kantadon de Liisa ie en Esperantujo.

(amr)

[FORIGITA!: bildo]

Hanna-Leena Kalaoja kaj Liisa Viinanen post la koncerto.

Loke

PARAGVAJO: Deolinda Vera Lopez kaj Gloria de Insfran invitis karavanon de esperantistoj el Rio-de-Ĵanejro (membroj de Kultura Kooperativo de Esperantistoj) por helpi en la starigo de kurso de Esperanto en Asunciono. La evento (13-20 apr 2002) estis sukcesa kaj espereble baldaŭ fondiĝos Paragvaja Esperanto-Asocio. Post intervjuo en Radio eĉ la japana ambasadoro Furokawa venis al la prelego kaj montriĝis ke li mem, poligloto, intencas prestiĝi la Esperanto-Kurson per sia ĉeesto.

KARAGMATATUBO: Omaĝe al Zamenhof, en Karagmatatubo (norda marbordo de provinco San Paŭlo en Brazilo) Symilde Schenk Ledon, brazila ĉefdelegito kaj la vic-urbestro de Karagmatatubo José Pereira de Aguilar, inaŭguris la 28-an de aprilo 2002 ZEO-n sur la placo Esperanto. La eventon partoprenis lokaj kaj regionaj esperantistoj kaj gravuloj de la urbo.

TOGOLANDO: La 8-an de junio 2002 okazis la dua komitatkunsido de Unuiĝo Togolanda por Esperanto (UTE). La 34 komitatanoj aŭdis raportojn de sekcioj de la landa asocio, aprobis la financan raporton kaj pripensis farendaĵojn por plibonigi la laborojn de la asocio. Estis klarigita la strategia plano de UEA kaj starigitaj komisionoj por okazigo de la Zamenhoffesto kaj por funkciado de la futbalteamo. Poste okazis diskuto pri revarbado de la malnovaj esperantistoj.

SVEDIO: La svedaj esperantistoj kongresis dum la unua maja semajnfino en Västerås. La kunveno komenciĝis per podia diskuto Lingvo - via homa rajto, kiun enkondukis universitata docento Mikael Parkwall. La kongreso dediĉis sin ĉefe al organizaj demandoj. El la jarraporto oni eksciis, ke la membronombro en 2001 kreskis, post multaj jaroj de malkresko. Pro la malgrandiĝanta rolo de kluboj, komuna kun aliaj svedaj organizoj, okazis diskuto pri ŝanĝo en la statuto, tiel ke la individua membro ricevos rektan influon al la agado de SEF.

EXPOLINGUA 2002: La ĉiujara tradicia lingvofoiro okazis inter la 11-a kaj la 14-a de aprilo en Madrido. La organizanto senpage disponigis al la Hispana E-Federacio giĉeton de 6, kun meblaro kaj elektro, kie dum kvar tagoj la publiko estis informata pri Esperanto. Deĵoris madridaj samideanoj kaj estis prezentita la vidbendo Mazi kaj flugfolio pri Esperantaj TTT-ejoj, simila al la informilo “Esperanto-Panoramo” (www.esperantopanoramo.net). Esperanto denove vekis intereson, surprizon, kaj eĉ rifuzon — kial ne diri — inter la publiko; sed estas ja pozitiva atingo, ke serioza entrepreno kia Fundacion Actilibre konsideras Esperanton inda je ĉeesto tiukadre.

MALBORK: La 28-an de aprilo 2002 en la skvaro Esperanto de Malbork (Pollando) okazis solena inaŭguro de la memorŝtono Ruslando. Halina Gorecka, eldonanto de La Ondo de Esperanto, inaŭguris la memorŝtonon kaj metis florojn al la monumento Zamenhof, kiu situas en la skvaro. Dum la solenaĵo ĉeestis la urbestro kaj vicurbestrino (kiu parolas Esperanton), ĵurnalistoj kaj esperantistoj el Pollando, Ruslando kaj Germanio. Junulara dancensemblo Co to kaj infana kantgrupo Amanitoj koncertis antaŭ la kunvenintoj, inter kiuj estis multaj urbanoj.

BUSANO: La 30-an de majo en la centro de Busano, suda Koreio, finiĝis la unua kurso de Esperanto. La finan ceremonion partoprenis 25 esperantistoj kaj kelkaj neesperantistoj. 17 kursanoj finis la dumonatan kurson kaj Lee Chong-yeong, vicprezidanto de UEA, ĉeestis por gratuli la kursanojn kaj por prelegi pri la lingva problemo en nia mondo. La kursanoj daŭrigos la lernadon ĉiuĵaŭde kaj la nova kurso por komencantoj okazos ĉiumarde.

Fake

PASPORTA SERVO: informoj pri tiu unika internacia gastiga servo haveblas en la hejmpaĝoj <http://www.esperanto.nu/ps> / <http://www.esperanto.net/ps>. Kio ĝi estas, kiel ĝi funkcias, kie eblas aĉeti la adreslibron ktp. Vi trovos ankaŭ aliĝilojn en diversaj formatoj.

BUDHANOJ: Estas interkonsentita kunveno dum la baldaŭa Universala Kongreso de E-o (Fortalezo, Brazilo, 3-10 de aŭgusto 2002), kie oni planas refondon de Budhana Ligo Esperantista. Esperantistaj budhistoj aŭ interesiĝantoj bv. kontakti la iniciatinton YAMAGUTI Sin’iti <s...@wa2.so-net.ne.jp>, http://www13.u-page.so-net.ne.jp/wa2/syam-z/budhhismo.indekso.html.

E-TIPAROJ: Por uzantoj de komputiloj Apple Macintosh, eblas elŝuti centon da litertiparoj kiujn Donald Broadribb (Aŭstralio) speciale preparis por unikoda uzado ĉe http://homepage.mac.com/tipsit/kompleto.sit. La plena pakaĵo okupas 4,3 MB. E-tiparoj estas elŝuteblaj ankaŭ ĉe: http://www.randomly.com/pub/mactiparoj.zip. Preskaŭ 400 pliaj, por kiuj sufiĉas elŝuti la Tiparan instalilon, estas riceveblaj ĉe: http://www.randomly.com/pub/tiparoj.exe.

DISSENDOLISTOJ: Ekzistas nun pli ol 200 diversaj esperantistaj dissendo-listoj el 40 landoj, pri multaj temoj. Jen bonaj lokoj por trovi kunlaborantojn pri via preferata temo. Kaj se vi ne trovos, kreu novan diskut-liston! http://purl.org/net/dissendo

INTERLINGVISTIKO: La konata rumana interlingvisto d-ro Constantin Dominte el Bukareŝto aperigis 4-paĝan recenzon pri la festlibro por Detlev Blanke (Fiedler/Liu, Interlingvistikaj studoj, 2001) en la grandformata kaj prestiĝa scienca revuo Caiete critice (1-2/2002). La revuo estas eldonata de la prezidanto de la Rumana Akademio de Sciencoj.

KOMENCANTO: La internacia revuo Komencanto havas novan retadreson: k...@r66.ru. Bv ne uzi la malnovan. La redaktoro Viktor Kudrjavcev atingeblas ankaŭ per telefono 7 - (3432) - 114250.

INTERGAZETO: aperis regula legaĵo por viaj lernantoj Intergazeto. Mallongaj novaĵoj pri la mondo en Esperanto per retpoŝto aŭ poŝtelefonaj mesaĝetoj (SMS). Aliĝo ĉe e...@index.hu. Ĝi helpas viajn lernantojn uzi la internacian lingvon en la praktiko.

LERNI RETE: Pri la interaktiva reta lingvokurso ĉe EsperantoLand.de atentigis la germana novaĵagentejo DPA en notico de la 13-a de junio. La informo aperis sur la retpaĝoj de kelkaj grandaj gazetoj kaj ĉe la interreta servoprovizanto web.de.

Persone

JANSEN: La Universitato de Amsterdamo elektis Wim Jansen docento pri Interlingvistiko kaj Esperanto. Li estas postsekvanto de eksterordinara profesoro Marc van Oostendorp, kiu forlasis la katedron en 2001. La nomumo estas efektiva de la 1-a de februaro 2002. Estas formala enfakultata tasko por unu kaj duona tagoj ĉiusemajne. La lekciprogramo pri Interlingvistiko kaj Esperanto kiel libere elektebla fako ene de la subfakultato pri teoria lingvistiko komenciĝos en septembro 2002 kaj daŭros dum la unua semestro de 2002-2003. Wim Jansen, 53-jara nederlandano, magistriĝis en inĝenierado kaj en kompara lingvistiko kiel specialisto pri la eŭska lingvo. Post internacia inĝeniera kariero li nuntempe laboras kiel liberprofesia docento de lingvoj kaj verkisto, precipe en la nederlanda kaj angla lingvoj, kaj ĉefe pri la eŭska kiel moderna ekzemplo de etna planlingvo.

FUMERO: La 29-an de majo la kuba gazeto Juventud Rebelde aperigis tutpaĝan intervjuon al Alberto García Fumero, Sekretario por Utiligo de Esperanto ĉe Kuba Esperanto-Asocio. La intervjuo, kun foto kaj titolita Un Puente para la Comunicación Universal (Ponto por Universala Komunikado) tuŝas diversajn flankojn de Esperanto, inter ili avantaĝojn por senpera komunikado, evoluon, rolon de la Akademio, literaturon en Esperanto, ktp. Aparta mencio estas pri la venonta UK en Fortaleza kaj preparoj por la 6-a Tut-Amerika Kongreso, okazonta en Havano en 2004.

BAKKER: La 27-an de aprilo 2002 estis honorigita per reĝa kavalira medalo, pro sia pli ol 20-jara laboro por Esperanto en Afriko, Hans Bakker, komitatano de UEA kaj ties komisiito pri Afrika agado. Hans Bakker konatiĝis en Esperantio kiel aganto favore al la t.n. tria mondo. La medalon li ricevis de la urbestro en la urbodomo de Amsterdamo. Pri la evento raportis pluraj nederlandaj gazetoj. Sur la bildo: artikolo pri Hans Bakker en Amsterdams Stadsblad.

Anoncetoj

GAZETARAJ KOMUNIKOJ: la sistemo de la Gazetaraj Komunikoj de UEA estas reorganizita sur nova komputilo, kiu aŭtomate dissendos la gazetarajn komunikojn al gazetoj, kies retadresoj estas en la adresaro de UEA, kaj al la homoj, kiuj petis ilin tra la paĝoj www.uea.org aŭ alimaniere en la pasinteco. Ĉar estis kritikoj pro plurobla ricevado de la komunikoj tra la listoj fare de abonantoj de pluraj listoj, la gazetaraj komunikoj provizore ne estas aŭtomate sendataj. La individuaj membroj, kiuj deziras rekte ricevi la gazetarajn komunikojn, bv. sendi mesaĝon al <g...@co.uea.org> kun nur la vorto subscribe en la temlinio kaj nenio (eĉ ne la subskribo) en la korpo de la mesaĝo.

LECIONOJ PRI LA ITALA LINGVO: Senpagaj lecionoj pri la itala lingvo, verkitaj en E-o, haveblas retpoŝte ĉe: Massimo Ripani <X...@hotmail.com>.

AŬDO-VIDA KONVERSACIA KURSO de Esperanto por progresintoj de Stano Marĉek nun haveblas ankaŭ sur kompaktdisko, uzebla per ajna komputilo (PC kaj MAC, kun MP3, JPG kaj PDF-legiloj). Pliaj informoj ĉe la aŭtoro (kontaktoj en la kolofono).

MI SENDAS SENPAGE per la reto mian libron “La Nova Paradigmo en Psikologio” (tradukitan de Argent-EJO el la hispana). Petu al: r...@mxl.cablemas.com. Aĉetebla libroforme ĉe UEA kaj ELNA (donacata de la aŭtoro al ambaŭ Esperantejoj).

DEZIRAS INTERŜANĜI vid- kaj sonbendojn por levi sian lingvan nivelon: S-ro Dieter Rooke, Aussere Klus 14, CH-4702 Oensingen, Svislando.

ESPERANTA POŜTKARTO: Se vi volus ricevi poŝtkarton kun apuda stampo oficiale eldonita okaze de Esperantaj Tagoj de Staszów en Pollando, bv. skribi al a...@staszow.com. Sur karto estas granda Esperanta flago kaj mapo de Pollando kun la urbo Staszów kaj apuda stampo kun la teksto XIII Esperantaj Tagoj de Staszów.

POŜTKARTOJN EL LA TUTA MONDO dez. ricevi la asocio La Verda Stelo - Esperanto 94, okaze de la Festo de la asocioj de Choisy-le-Roi la 21-an de septembro 2002. La adreso: La Verda Stelo - Esperanto 94, 3/507 rue Pablo Picasso 94600 Choisy-le-Roi, Francio. Okazos konkurso inter la diversaj asocioj, estas do okazo montri la vivon de Esperanto!

Landaj Asocioj - la kolonoj de UEA

Universala Esperanto-Asocio konsistas el Individuaj Membroj, kiuj rekte pagas sian kotizon, kaj kolektivaj membroj de Landaj kaj Fakaj Asocioj. En tiu ĉi rubriko ni prezentas al vi la Landajn Asociojn.

Bulgara Esperanto-asocio

La sidejo estas propra, ekzistas biblioteko, nuntempe translokiĝanta kaj reordigata. Ekzistas ankaŭ libroservo ĉe la asocia sidejo. Aperas la bulteno Bulgara Esperantisto, eldonata ĉiun trian monaton, 20-paĝa. Retadreso: b...@interpres.org; hejmpaĝo: http://www.interpres.org/bea.

La membroj estas 140; ekzistas 52 lokaj grupoj kaj 6 Esperantaj domoj de kulturo. La estraro estas kvinkapa. La landa kongreso okazas ĉiun jaron kaj daŭras 3 tagojn. UEA-komitatano estas Mariana Evlogieva, m...@interpres.org. Ĉefdelegito: Petko Arnaudov (p...@mbox.digsys.bg). Ne ekzistas perkoresponda kurso. La ĉefaj atingoj: regulaj kongresoj (53), de 1919 regule aperas la organo Bulgara Esperantisto. BEA okazigas internaciajn aranĝojn: UK-oj, IJK-oj, IFEF-kongresoj, IKEB, MEM-, KEK-konferencoj, Balkanaj Konferencoj, naciaj aranĝoj kun internacia partopreno: Internacia Somera E-Universitato, EKRA, Botev-tagoj k.a. Gajno de la Trofeo Fyne.

La ĉefaj problemoj: ekonomia malbonstato (perdo de proprietaĵoj), perdo de klubejoj, malfacilas eldoni librojn kaj instruilojn, okazas malmultaj kursoj (maljuniĝo de la membraro).

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 18-a Internacia Somera Esperanto-Universitato en Veliko Tarnovo, Bulgario.

Germana Esperanto-Asocio

Retadreso: g...@speranto.de, hejmpaĝo: www.esperanto.de. La sidejo estas ĉe esperantisto. La biblioteko troviĝas en la urbo Aalen, kie estas 39.560 bibliografiaj unuoj, el kiuj triono estas elektronike registritaj. Ekzistas libroservo, estas eldonata la bulteno Esperanto aktuell — 6 fojojn jare kun po 20 paĝoj. La membraro nombras 1266 plus ĉirkaŭ 5000 subtenajn membrojn en senkotiza kategorio. Estas 79 lokaj grupoj, la estraro estas 8-persona, la landa kongreso okazas ĉiun jaron dum longa semajnfino (ĝi daŭras kvar tagojn). Ekzistas perkoresponda kurso (rete kaj perpoŝte). La ĉefa atingo: la membrogazeto Esperanto aktuell denove estas tre varia gazeto kaj ĝi reatingis sian ritmon; la kunlaboro inter GEA kaj GEJ (la junularo) bone funkcias; kelkaj bonaj aranĝoj estas jam tradiciaj (IS, PSI, GEK, IF...). La ĉefa problemo: ĝenerale mankas homfortoj (kelkaj komisionoj vakas) kaj novaj membroj, kaj pro tio mono por entute pli bone funkciigi kaj vigligi la asocion.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 11-a Studsesio en Herzberg am Harz, okazinta ĉi-jare dum Pentekosto.

[FORIGITA!: bildo]

GEA-prezidanto Andreas Emmerich (dekstre) transdonas al Peter Zilvar meritmedalon “Zamenhof” de GEA.

Kostarika Esperanto-Asocio

Retadreso: e...@racsa.co.cr, hejmpaĝo: www.esperanto.co.cr. La sidejo estas ĉe esperantisto, ekzistas biblioteko kun proksimume 85 volumoj, libroservo, bulteno Nuntempe. Membroj: 32, lokaj grupoj ne ekzistas. Estraro 6-persona, landa kongreso: unufoje jare en marto, unu tago. Observanto ĉe la komitato de UEA: Jorge Antonio Leoni de León, i...@racsa.co.cr. Ne ekzistas perkoresponda kurso, tamen oni rekomendas interretan kurson kun gvidado de membro de KREA. La ĉefa atingo: oficialaj kursoj de Esperanto en ĉefaj universitatoj en Kostariko. La ĉefa problemo: manko de asociejo kaj de konstantaj financaj rimedoj.

Kroata Esperanto-Ligo

Ĝi utiligas luitan sidejon, havas la hejmpaĝon: pubwww.srce.hr/esperanto.kel kaj oficialan diskutliston: i...@kc.hinet.hr. Ekzistas kaj biblioteko kaj libroservo. Eldonata estas la bulteno Tempo, 4-foje jare, po 12-16 paĝoj. Ekzistas 17 lokaj grupoj kaj entute 250 membroj. La estraro estas 12-kapa.

La landa kongreso okazas ĉiun jaron kaj daŭras unu tagon. La ĉefa atingo estas la 86-a UK. La ĉefaj problemoj: nekontentiga lingva nivelo de iuj membroj, perdo de la ejo. Estas problemoj pri la iama sidejo de la landa asocio kaj de iuj grupoj. KEL estas nun ‘batalanta’ por ilin reakiri.

Kuba Esperanto-Asocio

La sidejo: senpage disponigata de la ŝtato. Hejmpaĝo: www.gratisweb.com/diaznorberto/jajabokubo.htm, retadreso: k...@ip.etecsa.cu. Ekzistas biblioteko kaj libroservo, la bulteno nomiĝas Avanco, ĝi aperas 4 fojojn jare. Membroj estas 400, lokaj grupoj 9, la estraro estas 7-homa. La landa kongreso okazas ĉiun trian jaron kaj daŭras 4 tagojn. La komitatano estas Maritza Gutierrez Glez, la ĉefdelegito Jorge Toledo. Ekzistas koresponda kurso, la ĉefa atingo: malgraŭ plurjara kriza situacio en la lando kiu kaŭzis mankojn materiajn, financajn kaj aliajn, oni sukcesis teni vigla la movadon, kreskigi kaj nutri ĝin per nova sango, juna kaj entuziasma, oni materie subtenis la E-fakon de Radio Havano Kubo, kio kontribuis/as ankoraŭ nun al tio, ke la estraro de la radiostacio alte taksas la asocian subtenon. La ĉefa problemo: stagno de la eldona fako, oni ne sukcesas eldoni lerno- kaj klerigmaterialojn.

Latvia Esperanto-Asocio

Retadreso: e...@e-apollo.lv, la hejmpaĝo www.oic.lv/esperanto. La sidejo estas ĉe esperantisto. Ekzistas biblioteko kun pli ol 500 libroj kaj dekoj da diversaj periodaĵoj. Estas eldonata bulteno Latvia Esperantisto, ses fojojn jare, kun amplekso de 8 paĝoj. La estraro estas 7-kapa. Unu fojon jare, dum du tagoj, en decembro, okazas ĝenerala kunveno. Ne ekzistas perkoresponda kurso, sed ekzistas kurso por studentoj de Moskva ŝtata industria universitato, kies filio estas en Rigo. La studentoj lernas Esperanton kunlabore kun Akademio de Sciencoj de San-Marino. En la biblioteko de la altlernejo estas la asocia E-biblioteko. La ĉefa atingo: Baltiaj Esperanto-Tagoj, 1-semajnaj. La ĉefa problemo: la angla lingvo estas pli populara, mankas rimedoj, ĉar membrokotizoj ne estas altaj. Kelkaj aktivuloj mem pagas por eldono de informilo.

Litova Esperanto-Asocio

LEA havas 1036 membrojn kaj 16 lokajn grupojn. Retadreso: l...@mail.lt, la sidejo estas propra, ekzistas biblioteko kaj libroservo. La bulteno, Litova Stelo, aperas 6 fojojn jare. La landa kongreso okazas ĉiun jaron kaj daŭras 2 tagojn.

La komitatano kaj la ĉefdelegito estas Povilas Jegorovas, la ĉefaj atingoj: eldonado, konstantaj E-kursoj, Litova Stelo, BET-oj, bonaj kontaktoj kun ŝtataj instancoj. La ĉefaj problemoj: enkonduko de kursfinintoj al la E-movado, financaj malfacilaĵoj.

Luksemburga Esperanto-Asocio

Ĝi ne havas propran sidejon, sed gastas ĉe esperantisto. La hejmpaĝo estas www.start.at/lea. La asocio ne havas bibliotekon nek libroservon, sed aperigas bultenon, LEA-informilo, 4 fojojn jare, kun amplekso inter 2 kaj 8 paĝoj laŭ la necesoj.

La membroj estas ĉirkaŭ 100, el kiuj aktivas 36 kaj subtenas 65. Estas nur 1 grupo (memoru ke la lando estas tre malgranda) kaj la estraro estas 7-persona. Ne estas koresponda kurso. Kiel la ĉefan atingon oni en la enketilo skribis: ni ekzistas! La ĉefa problemo: teni la intereson de la homoj.

Malta Esperanto-Societo

Telefonnumero: 21892381. Retadreso: m...@global.net.nt, hejmpaĝo: http://maltaesp.hypermart.bet. Sidejo: luita biblioteko kun pli ol 300 volumoj kaj funkcianta libroservo. Bulteno: Mezmara Stelo aperas dufoje jare kun 24 paĝoj. Membroj ĉirkaŭ 50 el kiuj 4 IM de UEA. Ne ekzistas lokaj grupoj, ĉar la lando estas malgranda. La estraro estas 8-persona. Ne okazas landa kongreso, sed almenaŭ unu fojon jare tuttaga seminario por la komitatanoj por diskuti la venontjaran programon kaj la progreson de Esperanto en la malta insularo. La observanto ĉe la komitato de UEA estas John Vella-Bondin (j...@global.net.mt). Funkcias korespondaj kursoj (elementa kaj mezgrada) laŭ la zagreba metodo. La ĉefaj atingoj: eldonita poŝtmarko fare de la malta poŝto okaze de la jubileo de Esperanto (1987), inaŭguro de monumento al L. L. Zamenhof far la prezidento de Malto (1990), organizado de internacia turisma semajno en Malto ĉiun duan jaron (raporto kun fotoj pri la 8-a turisma semajno, sur la hejmpaĝo de la societo), fondo de junulara sekcio en 2001, estrata de Bruno Horne, James Vella-Bondin kaj Silvan Mugliett. La ĉefa problemo: ĉiuj en malto parolas la anglan, kaj kredas ke ĝi sufiĉas por internacia komunikado.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 8-a Internacia Turisma Semajno en Malto, okazinta septembre 2001, ĉe la malta Zamenhof-monumento. (La 9-a ITS okazos de la 6-a ĝis la 13-a de septembro 2003.)

(Kompilis Michela Lipari, daŭrigota)

Forpasoj

Dime BOJANOVSKI-Dize (1909-2002), grava makedona politikisto kaj kunfondinto de Makedonia E-Ligo, forpasis la 11-an de februaro en Skopje.

Herminia K. de FERNÁNDEZ (1915-2002), 20 jarojn fakdelegito pri edukado kaj turismo, mortis en Córdoba, Hispanio.

Jeraĥmiel GILADI (1908-2002) forpasis en Israelo en la aĝo de 94 jaroj. Dum 70 jaroj aktiva membro kaj Komitatano de Palestina Esperanto-Ligo kaj Esperanto-Ligo en Israelo.

John GRUND (1924-2001), iama delegito de UEA, mortis septembre en Usono.

Hil HAMERS-Houtman (1924-2001), konata nederlanda esperantistino kaj naturamikino, mortis la 3-an de novembro.

Luiz HERNÁNDEZ Yzal (1917-2002), fondinto kaj direktoro de la E-Muzeo de Sant Pau d’Ordal en Barcelono, Hispanio, honora membro, multjara delegito kaj ĉefdelegito, forpasis la 24-an de februaro 2002.

D-ro Josef KONDOR (1921-2002) mortis la 5-an de marto 2002. Gimnazia instruisto, helpanto de lepruloj, delegito en Koblenz (Neuwied).

Hilda KOŘÍNKOVÁ, vidvino post la elstara E-poeto Jiří Kořínek, mortis la 23-an de marto 2002 en Ĉeĥio.

Werner LAEDERACH-Emmes (17.1.1912 - 1.3.2002). Li prezidis la lokan kongresan komitaton de la 64-a universala kongreso de esperanto 1979 en Lucerno kaj estis dum multaj jaroj estrarano de SES, gvidis nombrajn kursojn kaj dum longa tempo estis motoro de la svisa movado.

Adrian OATES mortis la 8-an de marto 2000. Iama ĉefo de la Chester Esperanto-Asocio, longdaŭra membro de la Nord-okcidenta Esperanto-Federacio, EAB, delegito ĉe UEA, kaj Radio-amatoro G4M OU.

Angela-Lela ROTKVIC mortis la 7-an de marto 2002 en Zagrebo. Membro de E-Societo Bude Borjan, ŝi aktivis en fako ĝardena kulturo, kaj publikigis artikolojn pri tiu temo. Edzino de la konata akademiano Ivo Rotkvic, kiun ŝi akompanis en lia riĉa Esperanta kariero.

Lennart SVENSSON (1930-2002), magistro pri filozofio, delegito kaj dumviva membro en Ljungby, Svedio, mortis ĉi-jare en aprilo.

Alfonso Tur THOMAS (1918-2002), delegito en Barcelono, vicprezidanto de Hispana Esperanto-Instituto, redaktoro de la revuo Eŭropa Unio kaj E-instruisto, forpasis la 2-an de januaro post longa malsano.

Henk UITTENBOGAARD (1920-2002), estrarano de la sekcio en Hilversum, Nederlando, mortis la 24-an de februaro en Utrecht.

Korekto: en la marta revuo dum kompostado moviĝis foto de Hermina KIRKERUP en la tekston de Gigi HARABAGIU (ne Ĝiĝi, kvankam tiel estas prononcata ŝia nomo). Ni aperigas ŝian foton kaj pardonpetas.

Revuo Esperanto 2002 9

Vi trovos ...

La 87-a Universala Kongreso en Brazilo fariĝis realaĵo.

Mi sincere ĝojas ke mi povis esti tie kaj ke mi povas nun raporti pri tiu unika evento. Ne estas simple priskribi sur 24 paĝoj tiel fascinan kongreson kun tute aparta karaktero, kiu daŭris plenan semajnon. Por doni kiel eble plej fidelan bildon kaj proksimigi al vi la etoson mi decidis aperigi multajn fotojn kaj rezignis pri la aliaj nekongresaj rubrikoj. Ja ili povas informi vin dum la tuta jaro. La ĉi-jara brazila UK tion certe meritas.

Ankoraŭ unu konsilo: se vi havas ĉe-mane diskon aŭ kasedon kun brazila muziko, lasu ĝin soni dum la legado (kaj se la korpo emos danci, ne bridu ĝin). La brazila muziko ja fariĝis nedisigebla konsistaĵo de la ĉi-jara kongreslando kaj ĝi eble helpos al vi pli bone senti la etoson...

Stano Marĉek

Malferme

Kongresi vintre en tropikoj

Nia filino demandis telefone el Usono: Ĉu ne estas al vi tro varmege en tropikoj?Ne, — ni respondis. — Tropikoj estas nun en Usono. Sed en Fortalezo tage-nokte estas agrabla varmo kaj deoceana venteto.

Aĥ, Fortalezo! Senfina bluverda oceano borderita de senfinaj plaĝoj el ora sablo. Palmoj kaj aliaj ekzotaj arboj. Niaj altaj hoteloj en laŭoceana promena strato. Temperamentaj, gajaj, amikiĝemaj, bonvolemaj brazilanoj. Ŝoforoj, zigzagantaj inter aŭtoj kaj mirakle sukcesantaj tuŝi neniun. bazarego de manartaĵoj, mirinde malmultekostaj, kreitaj de lokaj lertuloj. Fiŝoj, fritataj por ni sur la oceana bordo. Aĥ, tropikaj fruktoj! Aĥ, brazila kafo! Aĥ, brazilaj vinoj!

En kiu Universala Kongreso gejunuloj konsistigas trionon de la partoprenantaro? En kiu Universala Kongreso oni povas vidi dekojn da knaboj kaj knabinoj, junuloj kaj junulinoj en verdaj ĉemizoj kun la kongresa emblemo, ĉiam pretaj por helpo? Kie troveblas tiom da entuziasmaj kaj idealismaj esperantistoj? Kie lokaj esperantistoj salutas konatajn kaj ekkonatajn homojn per kiso kaj brakumo? En kiu Universala Kongreso oni ne kontrolas kongresanecon antaŭ la vesperaj koncertoj, tiel ke ilin povas viziti tutaj familioj, inkluzive bebojn kaj grandaĝajn avinjojn?

En kiu Esperanto-aranĝo eblas spekti dum koncerto spirhaltigan kaj dancigan karnavalon? En kiu Universala Kongreso la publiko reagas al kantoj per aplaŭdegoj, aprobaj fajfoj kaj krioj, kvazaŭ en futbala matĉo? Kie gitarantaj kanzonistoj sukcesas kunkantigi milopan aŭskultantaron?

En Fortalezo, ĉi-jara ĉefurbo de Esperanto-lando. Neforgesebla Fortalezo. Neforgesebla Brazilo.

Boris Kolker
porĉiama fortalezano enanime

La ĉi-jara Kongresa Temo: Diverseco - ŝanco, ne minaco

Dimanĉon la 4-an de aŭgusto okazis la unua malfermita kunsido pri la kongresa temo, Diverseco — ŝanco, ne minaco. Ĉeestis pli ol cent homoj. En la komenco de la kunsido, José Carlos Morales respondis al demandoj pri lia prezento dum la inaŭguro de la UK kaj s-ro Patrick Gallaud, reprezentanto de Unesko, faris mallongan paroladon pri la starpunkto de Unesko koncerne la diversecon, en kiu li aludis al la signifa dokumento Universala Deklaracio pri Kultura Diverseco, akceptita de la Ĝenerala Konferenco de Unesko en novembro 2001 (la tekston de la Deklaracio oni distribuis en Esperanto-traduko en posta kongrestema kunsido, legu sur p. 184). La dua duono de la kunsido estis dediĉita, sub gvido de la reĝisoroj pri la kongresa temo d-rino Jane Edwards kaj d-ro Humphrey Tonkin, al diskutado pri la kongresa temo en malgrandaj grupoj, ĉe kies gvidado troviĝis tuta eskadro da homoj kleraj pri la temo, varbitaj de la reĝisoroj. La celo de la malgrandaj grupoj ne nepre estis atingi interkonsenton, sed doni al la kongresanoj la eblon esprimi siajn ideojn kaj aŭdi tiujn de aliaj — kaj en multaj kazoj la konversacioj, kiuj komenciĝis en la diskutgrupoj daŭris neformale trans la kongresejaj manĝotabloj kaj dum la interspacoj inter kunsidoj.

La partoprenantoj tamen konstatis, eble ne tre surprize, ke ekzistas kaj bonaj kaj malbonaj aspektoj de la tielnomata “globaliĝa” procedo, kaj ke ili ofte konsistigas du flankojn de la sama fenomeno. Ekzemple, novaj teknologioj alportas siajn bonajn rezultojn: pli da informoj pri la mondo ĝenerale, alproksimigo de la homoj, kaj facila komunikado. Tamen kelkaj landoj ankaŭ spertas pro la novaj komunikiloj hegemonian dominadon de la amasmedioj fare de eksterstarantoj, kaj la trudon de fremdaj kulturaj produktoj. Tutmonda ekonomia sistemo ja alportas eblojn por evoluo kaj disvolviĝo (kune kun la avantaĝoj de grandskala produktado), sed pli kaj pli ofte la grandaj entreprenoj, ignorante la landlimojn kaj la potencon de la registaroj, faras gravajn sociajn decidojn kaj trudas tiujn decidojn elekstere. La sano de la homaro pliboniĝas, ekzemple; sed kiu regas la prezon de la necesaj medikamentoj?

Kun ekonomia hegemonio povas veni lingva hegemonio, kaj la ĝenerale pozitivaj novaj rimedoj de edukado tamen povas akceli la malaperon de tradiciaj kaj lokaj kulturoj. Monda milito estas eble pli facile evitebla, pro la komercaj ligoj inter la landoj, sed la fortaj landoj pli facile manipulas la malfortajn, kie ofte okazas lokaj kaj regionaj militoj.

En la dua kunsido pri la kongresa temo, kiu okazis du tagojn poste, la ĉeestantoj turnis sian atenton al la specifaĵoj de kulturaj kaj lingvaj konfliktoj aŭ dilemoj en la propraj landoj kaj kulturoj. Kvin personoj, el Brazilo, Hispanio, Luksemburgio, Venezuelo kaj Aŭstralio, prezentis podian diskuton pri tiu temo por komenci la kunsidon, kaj poste la tuta ĉeestantaro (denove pli ol cent homoj) dividiĝis en dek malgrandajn grupojn por pli intima diskutado. Ili estis petataj konsideri precipe la lingvan dimension de diverseco, kaj por antaŭenigi la diskuton oni prezentis al ili gamon de manieroj trakti lingvan diversecon en difinita socio, ekde kompleta subpremo de difinita minoritata lingvo, tra malkuraĝigo, tolero, akcepto kaj subteno, ĝis aktiva disvastigo de la koncerna lingvo. Multaj landoj kaj mondopartoj estis reprezentataj en la diskutoj, kaj ne eblas resumi ĉiujn opiniojn esprimitajn aŭ faktojn prezentitajn, sed kelkaj ĝeneralaj trajtoj ja estas citeblaj:

  • Dum la pasinta dudeko aŭ trideko da jaroj, en multaj landoj oni fariĝis pli konscia pri la neceso konservi la diversecon ene de la diversaj socioj, kaj pli tolera pri lingva kaj kultura diverseco. Ekestis konscio ekzemple pri regionaj diferencoj kaj la rajtoj de regionoj. Tiu nova spirito manifestiĝas ekzemple en la jam menciita Deklaracio de Unesko pri Kultura Diverseco.
  • Tamen, la politikoj en la diversaj landoj restas tre variaj. En kelkaj landoj la lingvaj rajtoj de minoritatoj estas tre minimumaj, se ili entute ekzistas; kaj en diversaj aliaj la programoj, kiuj celas helpi la minoritatojn, estas neefikaj pro korupto aŭ pro forsuĉo de rimedoj por aliaj celoj.
  • Necesas distingi inter la rajtoj de, kaj respondecoj antaŭ, indiĝenaj grupoj, kaj la rajtoj de, kaj respondecoj antaŭ, enmigrintaj grupoj. Oni povas argumenti, ke ĉe indiĝenaj grupoj ekzistas certaj teritoriaj rajtoj al lingvo kaj kulturo, kiuj ne ekzistas ĉe enmigrintoj.
  • Tamen povas ekesti certa konflikto inter la demokrata principo kaj la teritoria principo, en tio, ke difinitaj popoloj povus esti traktataj diversmaniere depende de la geografia situo kaj sekve ne ĝui rajtojn egalajn al tiuj de aliaj civitanoj.
  • Ĉe enmigrintoj, la registaroj malmulton faras por konservi la scion de la gepatraj lingvoj, ĉar ili favoras integriĝon aŭ asimiliĝon. Ili eventuale tiel perdigas al si lingvosciajn rimedojn valorajn por la evoluigo. Aliflanke, la emo de enmigrintaj grupoj ne integriĝi lingve kaj kulture foje kaŭzas reziston kontraŭ enmigrantoj.
  • Eĉ la plej belaj garantioj pri minoritataj rajtoj malmulton signifas se infanoj ne havas aliron al edukado en la gepatraj lingvoj kaj pri la gepatraj kulturoj, aŭ al edukado entute.
  • En la moderna mondo, apenaŭ eblas ignori la diverslingvecon eĉ ene de unuopaj ŝtatoj. Nepras, ke ĉiu ŝtato havu klaran politikon pri tiu demando, kiu ne estu limigita al nura unulingvismo, kaj kiu agnosku kaj apogu iun gradon de lingva diverseco.

En la tria kunsido, ĵaŭdon, la partoprenantoj, kiuj laboris preskaŭ la tutan tempon en malgrandaj grupoj, estis petataj ligi la pli vastan demandon pri lingva kaj kultura diverseco specife al Esperanto. Kion la Esperanto-movado povus fari, kaj kion ili individue povus fari, por antaŭenigi la spiriton de komprenemo pri diverseco — do samtempe trovi komunajn ecojn inter la homoj kaj konservi la pozitivajn aspektojn de diverseco? Kelkaj parolis pri la neceso plifortigi la Esperanto-movadon mem, ĉar Esperanto estas ideala rimedo por transponti diversecon kaj unuecon, ĉar ĝi trovas ekvilibron inter la du. Iuj aludis al la neceso, ke ni trovu aliancanojn en aliaj similcelaj organizaĵoj, kiuj strebas por la konservado de kultura diverseco, kaj kelkaj menciis la programon Indiĝenaj Dialogoj, kiu uzas Esperanton kiel komunan lingvon de la gvidantoj de indiĝenaj popoloj tra la mondo. La intensa engaĝiĝo de multaj homoj en la diskutado en ĉiuj tri kongrestemaj sesioj pruvis, ke ekzistas granda soifo inter la esperantistoj al pli bona scio pri la kultura kaj lingva diverseco, kaj multaj partoprenantoj aludis al tiu deziro. Esperanto povus esti modelo ne nur de unueco en diverseco sed ankaŭ de ekvilibra informiĝo pri la tuta demando. Ĝi estas, kiel diris unu partoprenanto, “neangla solvo” — solvo ne per la hegemonio de unu granda lingvo, sed per la kreo de demokratia reto de komunikado.

En vendreda kunsido de la gvidantoj de la kongrestemaj kunsidoj, oni decidis jam nun iniciati unu signifan projekton, nome dosieron pri la monda lingva situacio. Tiu dosiero kolektos en unu esperantlingvan lokon la ĉefajn faktojn kaj informojn pri la lingva diverseco, utiligante nacilingvajn fontojn laŭbezone. La dosiero povus havi sian lokon en la retpaĝaro de UEA kaj ankaŭ formi bazon por papera manlibro pri lingva diverseco. Ĝi ankaŭ povus liveri utilan materialon por la venontjara (Gotenburga) kongresa temo, “Lingvaj rajtoj kaj respondecoj.” Laborgrupo konsistanta el Edvige Tantin-Ackermann (Italio), Michela Lipari (Italio), Brian Moon (Luksemburgio), Ana Montesinos de Gomis (Hispanio/Britio), Esteban Mosonyi (Venezuelo), Jorge Mosonyi (Venezuelo) kaj Humphrey Tonkin (Usono) estis starigita por komenci la laboron.

Oni esperas ankaŭ pretigi konsilaron kun sugestoj pri kunlaboro de esperantistoj en la klopodoj konservi lingvan diversecon.

La kongresan rezolucion oni devis pretigi jam antaŭ la fino de la pritrakto de la kongresa temo, ĉar ĝi devis esti aprobita de la Komitato. Sekve, ĝi respegulas nur parton de la laboro ĉirkaŭ la kongresa temo.

Humphrey Tonkin

Solena inaŭguro

Akvarelo de Brazil’ kantigis la salonon

Dimanĉe matene je la 10-a horo okazis en la salono Zamenhof la Solena Inaŭguro de la 87-a Universala Kongreso de Esperanto. La prezidanto de UEA Renato Corsetti bonvenigis la kongresanojn kaj salutis la eminentajn gastojn, i.a. la altan protektanton, la guberniestron de la ŝtato Ceará Beni Veras, reprezentanton de la Brazila prezidento generalon kaj ministron Alberto Cardoso, sekretarion de turismo de la ŝtato Ceará Raimundo Viana, reprezentanton de la federacia Ministro pri Turismo Marcos Pompeu, reprezentanton de la ĉina ambasado Li Baojun, kaj reprezentanton de Unesko Patrick Gallaud, kiu tralegis mesaĝon de Asista Direktoro de Unesko por Edukado John Daniel (legu sube). Post paroloj de la gastoj sekvis muzika paŭzo, en kiu Alvarus Moreno kantis la konatan Akvarelon de Brazil’, kiu kantigis kaj aplaŭdigis la plen-plenan salonon.

Carlos Morales el Kostariko informis pri la projekto Indiĝenaj Dialogoj kaj pri la kongrueco de la kongresa temo kun la ideoj de tiu movado. Vicprezidanto de UEA Humphrey Tonkin prezentis la kongresan temon kaj invitis la kongresanojn al la debatoj. Renato Corsetti, kiu kunordigis la tutan solenaĵon, parolis en sia inaŭgura parolado (legu apude) pri la nuna stato de la E-movado. La Ĝenerala Sekretario de UEA Ivo Osibov anoncis la nomumon de kvar novaj Honoraj Membroj (legu venontnumere) kaj faris specialan omaĝon al loka pioniro prof. Paulo Amorim Cardoso, vicprezidanto de LKK, kaj s-ino Lúcia Dummar. Sekvis salutoj de TEJO (Holger Boos), ILEI (Mauro La Torre), Akademio de Esperanto (Geraldo Mattos) kaj SAT (Gilbert Ledon).

La inaŭguro finiĝis per la tradicia saluto de reprezentantoj de pli ol 50 landoj (anoncis Trevor Steele) kaj per 1300-voĉa koruso kantanta la himnon La Espero, post kio la prezidanto martelbate malfermis la kongreson.

(stma)

Mesaĝo de Unesko al la 87-a Universala Kongreso de Esperanto

Mi havas la honoron direkti miajn salutvortojn al la partoprenantoj de la 87-a Universala Kongreso de Esperanto en Fortalezo, Brazilo.

Unesko donas apartan gravecon al la antaŭenigo de kulturo de paco inter la popoloj. Ni estas konvinkitaj, ke nur pli bona interkompreniĝo inter la popoloj kaj pri la diversaj aspektoj de ilia kulturo povos kontribui al tiu celo. Unesko dankas Universalan Esperanto-Asocion pro ĝia fideleco esprimi la idealojn de nia organizaĵo en siaj diversaj aranĝoj tra la mondo. Fakte, neregistara organizaĵo, kiel la via, laboras en la sama spirito de niaj celoj kaj partoprenas de multaj jaroj en la klopodo antaŭenigi kulturon de paco.

Pli bona interkompreniĝo inter la popoloj ne koncepteblas sen kultura interŝanĝo realigata pere de lingvo. Lingvo samtempe estas la garantio de kultura historio kaj la komunikilo, kiu ebligas, ke kulturoj iru unu al la alia, ke kreiĝu pontoj inter malsamaj pensmanieroj kaj per tio, ke estu atingita reciproka pliriĉiĝo, kaj lingva, kaj spirita, por iri la direkton de kulturo de paco. Danke al la komenca konsciiĝo pri lingvaj malsimilaĵoj fine oni konsciiĝas pri la kulturaj diversecoj kaj okazas ilia akcepto.

La laboro de Unesko pri edukado, interkomunikado kaj kulturo strebas subteni multlingvecon kaj ŝirmi lingvan diversecon en la nuna tutmondiĝo; valorigado de diverseco, tamen, ne estu preteksto al perforto; tute male tion konceptas nia organizaĵo nur kiel toleremon kaj spiritan pliriĉiĝon, por lukti kontraŭ konfliktoj. Tio konsistigas kunligon de niaj du lingvaj sintenoj, kiuj evidente trafas saman fincelon tra la mondo, tio estas pli bonan interkomunikiĝon kaj interkonon inter civilizoj.

Mi esprimas bondezirojn por plena sukceso de via nuna kongreso.

John Daniel
Asista Ĝenerala Direktoro pri Edukado

[FORIGITA!: bildo]

La ĉi-jara kongresejo, la ĉefa enirejo

[FORIGITA!: bildo]

La Solena Inaŭguro kun gastoj surpodie

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti bonvenigas la kongresanojn

[FORIGITA!: bildo]

Parolas reprezentanto de Ministerio pri Turismo de la ŝtato Ceará Marcos Pompeu

[FORIGITA!: bildo]

Generalo Alberto Cardoso kun la edzino

[FORIGITA!: bildo]

La publiko, veninta el 60 landoj de la mondo, plenigis la salonon Zamenhof

Malferma parolado de la prezidanto

Estimataj oficialaj gastoj, karaj esperantistoj!

Estas tre bele esti ĉi tie ĉi-matene kun vi. Vi nun atendas de mi la tiel nomatan fest-paroladon. Niaj fest-paroladoj ne evoluis forme tre multe ekde la unua kongreso en Bulonjo ĉe Maro. Profitante la nunajn teĥnikajn rimedojn oni povus tre efike produkti ilin per komputilo. Sufiĉus doni al la komputilo kelkajn informojn: nomo de la urbo, nomo de la lando, numero de la Universala Kongreso, kaj diri al ĝi: Komencu per la frazo ‘Ne estas sensignife, ke ni kunvenas hodiaŭ ĉi tie en …’.

Sed, karaj geamikoj, tian paroladon mi ne povas doni al vi. Mi ne povas retorikumi iom ĝenerale pri la beleco de Fortalezo malgraŭ tio, ke ĝi estas urbo bela kaj vidinda. Mi ne povas simple aludi je la mirindaĵoj de Brazilo, kiu ja estas lando mirinda plur-rilate.

Mi sentas la devon kaj ankaŭ la volon paroli al vi pri la veraj problemoj, kiuj estas antaŭ ni, antaŭ la Esperanto-movado, en ĉi tiu momento.

Antaŭ ĉio ni diru kelkajn vortojn pri la monda situacio. La nuna mondo estas organizata surbaze de centroj kaj periferioj, kiel ĉiam estis organizata la mondo. La apartaĵo estas, ke unu el tiuj centroj momente havas pli da potenco ol la aliaj centroj. Surbaze de tio pluraj realistoj konkurencas, por deklari, ke la historio de la homaro finiĝis, kaj ke prefere oni estu realisma kaj akceptu la realan situacion. La lingva flanko de tio estas en la admonoj, kiujn ni aŭdas ĉiutage: “Ho ĉesu! La angla jam venkis!”. Tamen similaj admonoj (kvankam tiam temis eble pri alia lingvo) estis aŭdataj ankaŭ en la tempo de Zamenhof, kiel atestas unu el niaj konataj poemoj: “Ho ĉesu” mokante la homoj admonas / “ne ĉesu ne ĉesu” en kor’ al ni sonas.

Kaj tamen … se la historio efektive estus finiĝinta, kial nun pli ol iam ajn en la pasinteco oni estas devigata provizi sin per armiloj kaj protektoj?

Mi kredas, ke la realistoj eraras, kiel ili ĉiam eraris. Ili asertis, ke estas ridinde pensi ke iam sklaveco ĉesos ekzisti, ke estas ridinde pensi, ke la grandaj potencaj landoj liberigos siajn koloniojn, ke estas ridinde pensi, ke lingvo inventita de knabo en nekonata urbeto en orienta Pollando disvastiĝos tra la tuta mondo.

Do, mi pensas, ke ankaŭ nun realistoj malpravas, kaj ke la nunaj potencorilatoj en la mondo ne estos eternaj. Ĉiukaze, kaj sendepende de la situacio nuna aŭ estonta en la mondo, ni nun kiel antaŭ unu jarcento rifuzas la logikon laŭ kiu fortuloj rajtas altrudi al malfortuloj sian kulturon kaj sian lingvon. Ni estas movado por diverseco en la mondo.

Ne estas mi, kiu diras tion. Aŭskultu kiel bele Zamenhof mem en la dua kongreso en Ĝenevo en 1906-a esprimis tion: … al laborado por Esperanto instigas nin ne la penso pri praktika utileco, sed nur la penso pri la sankta, granda kaj grava ideo, kiun lingvo internacia en si enhavas. Tiu ĉi ideo — vi ĉiuj sentas ĝin tre bone — estas frateco kaj justeco inter ĉiuj popoloj.

“Justeco”, diris Zamenhof, kaj ĝuste por paroli pri ĉi tiu justeco inter ĉiuj popoloj, grandaj kaj malgrandaj, ni venis al Fortalezo. La rajto resti malsama, la rajto je diverseco, kiel vi jam aŭdis, estas fakte la temo de nia kongreso.

Por esprimi la “sanktan, grandan kaj gravan” ideon, laŭ iom pli nuntempa maniero, ni povas diri, ke “ni laboras por la lingvaj homaj rajtoj de la homaro”. Ĝuste tiu estas la nomo de la granda informkampanjo pri homaj lingvaj rajtoj kaj pri Esperanto kiel garantianto de ili, kiun Universala Esperanto-Asocio nun lanĉas.

Ĝi volas esti ampleksa inform-kampanjo, kiu ree proponu la uzon de la internacia lingvo Esperanto kiel ilo de justeco, eventuale ankaŭ, sed ne nur, kiel ilo de efikeco.

Justeco en la rilatoj inter malsamlingvaj gentoj povas esti atingita, laŭ ni, nur per la uzo de neŭtrala lingvo kiel Esperanto. Mi ne donos kromajn detalojn pri tiu kampanjo, sed vi aŭdos pri ĝi abunde dum la semajno.

Cetere, ankaŭ pri homaj rajtoj ni esperantistoj devas reaserti nian tre fruan malkovron de ili, pli-malpli duonan jarcenton antaŭ la subskribo de la konata Deklaracio pri Homaj Rajtoj. En tiu sama kongreso de la jaro 1906-a estas alia frazo de Zamenhof: “Mi venas al vi el lando, kie multaj milionoj da homoj malfacile batalas por libereco, por la plej elementa homa libereco, por la rajtoj de homo.”

Ĉi tiu Zamenhof malgraŭ siaj okulvitroj kaj barbo tipaj de la komenco de la pasinta jarcento estis vera modernulo, eventuale eĉ post-modernulo. Sed ni devas pruvi ke ni ne estas malpli postmodernaj ol li.

Se nun ni moviĝas de la grandaj temoj kaj de la grandaj kampanjoj al la ĉiutagaj, konkretaj problemoj, kiujn Universala Esperanto-Asocio, alivorte ni ĉiuj, devas fronti, mi povus fari al vi longan liston, sed prefere mi tuŝu nur la ĉefajn:

La Esperanto-movado kreskas. Vi devas fidi min, ĝi kreskas. Se ne estus tiel mi ne ricevus petojn pri inaŭgura artikolo de la mongolaj aŭ de la iranaj esperantistoj. Se ne estus tiel, mi ne estus petata daŭre vojaĝi tra Eŭropo jen por inaŭguri la novan sidejon de la Brita Esperanto-Asocio, jen por instrui en universitataj kursoj en Pollando, jen por paroli al hispanaj kongresanoj. Se ne estus tiel, mi ne devus okupiĝi pri la lernolibroj, kiujn oni devas uzi en Zambio aŭ ĉe la afganaj rifuĝintoj, kiuj lernas Esperanton. Se ne estus tiel, verŝajne ni hodiaŭ ne estus ĉi tie en Fortalezo, se ne estus tiel artikolo en gazeto de Barato/Hindujo aŭ anonco en maroka ĵurnalo ne instigus dekojn da homoj peti informojn pri Esperanto.

Tiu kresko, tamen, enhavas problemojn. Ni kutimis esti ĉefe eŭropa movado kun kelkaj tradicie fortaj landaj movadoj en orienta Azio kaj kun tradicie fortaj landaj movadoj en la plej orientaj landoj de Eŭropo. Nun ni transformiĝis pli kaj pli al vere tutmonda movado. Sed leviĝas inter ni en la ekonomie evoluintaj landoj kaj niaj samideanoj tra la mondo kurteno fera, multe pli fera ol antaŭaj kurtenoj: temas pri ekonomia kurteno.

Ni ankoraŭ ne sukcesis trovi taŭgan manieron por enplekti en la Esperanto-komunumon, en UEA, la esperantistojn, kiuj loĝas en landoj kun malsamaj gradoj de ekonomia evoluo, por doni ekzemplon: de Rumanujo ĝis Zimbabvo. Certe ni pagas la kotizojn por kelkaj per la donacoj de la riĉaj esperantistoj. Sed la grandaj amasoj de tiuj esperantistoj restas ankoraŭ neatingeblaj kaj neatingataj.

Mi petas vin turni nun viajn pensojn al tiuj multaj esperantistoj, kiuj volis esti ĉi tie kun ni hodiaŭ, sed ne povis. Tra la lastaj monatoj mi ricevis serion de korŝiraj komunikoj de esperantistoj el Bulgarujo, el Pakistano, el Nepalo, el multaj afrikaj landoj, kiuj sendis al ni bondezirojn kaj informis pri sia granda revo esti ĉi tie. Ni povis helpi nur kelkajn kaj nur el amerikaj landoj.

Tio cetere ne estas io nova. Nia amiko Zamenhof en la jaro 1910-a, okaze de kongreso en Vaŝingtono, la unua en Ameriko, konstatis: “Nur tre malmultaj el ni povis veni en vian landon, ĉar ni, esperantistoj, ne estas homoj riĉaj…”.

La Esperanto-movado kreskas ankaŭ alimaniere. Ekzistas amaso da homoj tra la mondo, kiuj renkontas Esperanton ne plu ĉe la tradicia kurso (ĉiun ĵaŭdon vespere je la 6-a en la sidejo de la loka klubo), sed en la mondo de la komputila reto. Tiuj homoj havas aliajn lojalecojn kaj aliajn bezonojn. Ili apenaŭ komprenas, kial homoj volas renkontiĝi kun aliaj homoj en difinitaj ejoj, al kiuj oni devas vojaĝi en malrapidaj aŭtobusoj tra la urba trafiko. Ili apenaŭ komprenas, kial homoj volas partopreni universalajn kongresojn en foraj landoj kun tedaj festparoladoj, kiujn oni devas aŭskulti ĝis la fino sen eblo simple forviŝi ilin. Ĉu oni ne povas fari ĉion ĉi sidante antaŭ sia komputilo?

Multaj el ni verŝajne estas tro maljunaj por kompreni ilin, kaj do ni ĝojas ankoraŭ renkontiĝi fizike kaj babili en la haloj de la kongresejo. Tamen ni devas fari ion ankaŭ por ili, malgraŭ tio, ke konceptoj kiel “kotizo”, “aliĝo”, ktp. estas por ili same estingiĝintaj kiel la dinosaŭroj.

Ĉi-kampe, mi fieras raporti al vi, dum la lasta jaro UEA faris pli ol ĝi faris dum la antaŭaj kelkaj jaroj, kaj ni jam laboras peri projektojn, kiujn mi ŝatas citi. Mi citu nur ekzemplojn: la reta membreco, la ricevado de la revuo tra la reto (transsaltante la presejon, la paperon kaj la poŝtiston), la ebleco ŝanĝi vian adreson en la inform-banko de UEA rekte el via hejmo, la klopodo, bonvolu aplaŭdi, ebligi rektan konsulton de via konto ĉe UEA en plena respekto de via sekureco kaj privateco. Temas pri projektoj ankoraŭ ne finrealigataj, pri kiuj miaj kolegoj forte avertis min, ke mi ne menciu ilin, ke mi estu prudenta. Sed mi estas malprudenta.

Kelkaj el vi aŭdis miajn vortojn ĉe la fermo de la antaŭa Universala Kongreso en Zagrebo. Tie mi diris esence ke mi volas esti la prezidanto de ĉiuj esperantistoj kaj ke tio, kio gravas en la vivo de Esperanto-organizaĵoj kaj esperantistoj estas la duopo: produkti esperantistojn kaj produkti servojn por esperantistoj.

Vi rajtas demandi min, kio okazis intertempe. Kiam temas pri prezidanteco de ĉiuj esperantistoj, kio, mi reklarigu, signifas, ke UEA efektive transprenu la gvidon de ĉiuj esperantistoj, mi povas diri ke la afero progresas. Interalie multe evoluis la kunlaboro kun eŭropaj esperantistoj. Kune kun ili ni starigis en Bruselo la tiel nomatan Komunikad-Centron de Eŭropa Esperanto-Unio kaj Universala Esperanto-Asocio, kiu jam en kelkaj monatoj atingis konsiderindajn sukcesojn: ĝi revenigis la Komisionon de Eŭropa Unio al pli sobraj deklaroj koncerne la lingvajn homajn rajtojn de neanglalingvaj eŭropaj civitanoj; ĝi aperigis artikolojn en gazetoj, ktp.

Ni ankaŭ dum la pasinta jaro fortigis la tiel nomatajn regionajn komisionojn, kiuj nun gvidas la laboron en la unuopaj kontinentoj. Ĉi tie mi ne povas ne peti aplaŭdon por la Amerika Komisiono de UEA, kiu daŭrigis sian modelan laboron tra la kontinento, kaj eĉ sukcesis starigi oficejon en Braziljo. La oficejo, kies starigo estis ebla danke al la kunlaboro kaj subteno de Brazila Esperanto-Ligo, ankoraŭ pli intensigos sian laboron kaj ankaŭ helpos al UEA pri informado.

Kiam temas pri produktado de esperantistoj kaj produktado de servoj por esperantistoj, mi devas diri ke UEA decide interesiĝas pri informado (petu informilojn kaj vi ricevos. Mirinde, ĉu ne?) kaj pri instruado. La efikojn eble ni komencos vidi en la venonta jaro. Sed mi insistos pri tio, kaj daŭre ĝenos ĉiun ajn, kiu hazarde troviĝos antaŭ mi, ke se ni ne produktas esperantistojn, ĉio cetera estas vana.

Certe ni daŭrigis ankaŭ nian diplomatian laboron ĉe registaroj, ĉe Unesko (kies reprezentanton ni salutas hodiaŭ inter ni) kaj ĉe UN (kiun reprezentas ĉi tie Carlos Morales), sed se vi permesas al mi diri mian opinion, mi diros ĝin per la vortoj de Zamenhof, diritaj en la jam citita kongreso en Vaŝingtono. Bonvolu kompreni lin kaj pardoni lin. Li uzas iom tro malneŭtralan esprimon: “popolaj amasoj”, sed li estis iom tia. Do, li diras: “La celo, por kiu ni laboras, povas esti atingita per du vojoj: aŭ per laborado de homoj privataj, t.e. de la popolaj amasoj, aŭ per dekreto de la registaroj. Plej kredeble nia afero estos atingita per la vojo unua, ĉar al tia afero, kiel nia, la registaroj venas kun sia sankcio kaj helpo ordinare nur tiam, kiam ĉio estas jam tute preta.”

Ĉiukaze, mi ne povas fermi mian paroladon sen du grandaj dankoj:

Unu estas por la Ĝenerala Direktoro kaj por la oficistoj en Roterdamo, Bruselo, Lomeo, kiuj kapablis ne nur elteni min, sed ankaŭ fari multan laboron en tre malfacila situacio;

La dua estas por miaj kolegoj en la estraro kaj por la estraranoj de TEJO, nia junulara sekcio, kaj ILEI, niaj instruistoj, kies eltenkapablo kaj laborkapablo estis tia, ke mi ĝojas havi ilin kiel kolegojn. Dankon pro via atento.

Sinjoro Prezidanto
Gesinjoroj Honoraj Gastoj
Estimataj Gekongresanoj

Saluton al vi, karaj Geamikoj kunvenintaj por kongresi en la bela kaj gastama urbo Fortaleza. Ne ĉeestante mem persone, mi tamen troviĝas tie kun vi per mia koro kaj per miaj pensoj.

Iam diris filozofo: Homo estas vivanta speco kreita por la diverseco; mi ne kapablus estiĝi de mi mem se la Alia ne ekzistus. Ĝuste pri tiu diverseco vi proponas debati: pri la diverseco kiu ne plu devas esti minaco, sed estas ŝanco, estas bezono: diverseco la homaron ĉiaspece riĉiganta.

Brazilo, lando, kiun mi havis la ŝancon ekkoni kaj tuj ekami, ŝajnas esti la lando perfekte taŭga por viaj debatoj. Ĝi ja estas la lando de plej multnombra diverseco: diverseco de la naturo, diverseco de gentoj tie vivantaj, diverseco de kulturoj, de kutimoj, de vivmanieroj; la lando fiere ĝuanta sian diversecon, la lando kies diversnatura loĝantaro emas al la “granda rondo familia”.

Ni bone memoru, ke diverseco malkomprenata, tial maltolerata, tial malamon generanta, estis, laŭ la legendo, rimarkita de la juna Ludoviko, tial inspirita krei ilon de interhoma toleremo. Nia lingvo internacia trovas sian fonton en la volo kompreni kaj estimi diversecon de la Alia, por ke tiu diverseco ne plu estu minaco sed fariĝu nia granda ŝanco.

Mi deziras al viaj debatoj fruktodonajn konkludojn kun tutmonda eĥo; mi deziras ke la Kongreso estu plua paŝo antaŭen sur la vojo disvastigi niajn noblajn idealojn.

Louis C. Zaleski-Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

Patrick Gallaud salutas la kongresanojn

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe la ĉefa enirejo estis pli varme ol ene

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti kunordigis la solenaĵon

[FORIGITA!: bildo]

Gilbert Ledon salutis nome de SAT

[FORIGITA!: bildo]

En la salono ne mankis brazilaj gejunuloj

[FORIGITA!: bildo]

Impresaj momentoj dum la Inaŭguro

Junas la artistoj brazilaj!

Partopreni UK-on ekster Eŭropo estas laŭ mi ĉiam aparte interesa sperto. Krom la ebleco amikiĝi kun esperantistoj kiuj neniam venis al la UK-oj en Eŭropo, estas la ebleco sperti novajn E-kulturaĵojn. Dum la UK en Fortalezo mi malkovris la ekziston de talentaj E-artistoj el Brazilo, sed tio kio certe mirigis la partoprenantojn de la 87-a UK estas la juneco kaj la profesinivelo de la brazilaj artistoj.

Dum la Nacia Vespero prezentiĝis du ensembloj kiuj belege montris revuon de la muzika kaj koregrafia heredaĵo de Brazilo. La unua grupo Tapera das Artes (Kabano de la Artoj) estas gvidata de la infana asocio Jesus de Praga, kiu ambicias malfermi novajn konkretajn perspektivojn por infanoj el malriĉaj familioj laŭ la metodologio ‘Edukado por la vivo per arto’. La prezentaĵo “Movoj kaj ritmoj de Brazilo” prezentis diversajn dancojn kiel ekzemple Capoeira, Forro, Frevo kaj Samba (evidente). La dua ensemblo Maracatu Az de Ouro vidigis spektaklon kiu montras la kortegan paradon de la reĝoj de Kongo per dancoj kaj kantoj. Vi ja scias ke danco estas arto, sed en Brazilo danco estas eĉ pli, ĝi komunikas emociojn. Brazilanoj, eĉ junaĝaj, tiom nature dancas kvazaŭ facilus belege danci.

Tio ne estas la fino pri la junulecaj prezentaĵoj dum la UK, ĉar en la teatraĵo “La domo kiu timigis”, verkita de Leandro Dourado, aktoris 22 gejunuloj inter 12- kaj 21-jaraj. Ne pensu ke temis pri amatora lerneja prezentaĵo. Tute male, danke al la profesia gvidado kaj reĝisorado de Eliane Gauze, la grupo Atlaspatoart el Pato Branco (suda Brazilo, tie kie okazis IJK) nin mirigis. Temas pri komedio en kiu ĉefrolas tri geknaboj (unu nazparolanta, alia muta kaj tria balbuta) kiuj partoprenas en fantazia maskofesto en domo kie okazas strangaj aferoj. La gejunuloj aktorante vere flue parolis Esperanton kaj ravis nin ĉiujn.

Kaj jen, ankoraŭ plia prezentaĵo fare de gejunuloj, la spektaklo de Edisca. Nu bone, la danco-spektaklo komenciĝis per video-filmo en la portugala kun subtitoloj en la angla… Mi supozas ke la LKK ne sciis tion, ĉar ja estus facile prezenti la filmon kun E-subtitoloj.

Tamen, la kongresanoj rapide forgesis tiun mispaŝon kaj simple hipnote rigardis la magian spektaklon kiu sekvis. Tiom ravitaj ni estis ke fine de ĝi aplaŭdegoj kaj ĝojkrioj ‘tre bone’ ne tuj aŭdiĝis kvazaŭ ni devis unue konsciiĝi ke la mirinda ‘sonĝo’ finiĝis. La junulaj (denove) dancistinoj (krom 2) simple nekredeble arte dancis, moviĝis kaj paŝis je perfekta akompana muziko kaj lumigado. Bone, iu dirus ke ne necesas scipovi Esperanton por bone danci sed laŭ mi, la UK donas eblon malkovri kulturaĵojn de la gastiganta lando. Cetere la junulinoj kiuj dancis estas el ensemblo kiu helpas infanojn el malriĉaj familioj evolui kaj edukiĝi en ĉiuj sencoj, sed aparte cele al danc-muzikaj karieroj. Sciante tion, mi sincere gratulas la LKK-on. Vi bone elektis subtenante Edisca kaj feliĉigante niajn korojn.

Nu, mi rakontu ankaŭ ke dum la vespero ‘koncerto de brazilaj esperantistoj’ prezentiĝis unue Tarcísio Lima per alta brila tenora voĉo. Li bele surprizis nin per la kantado de la himno sed kun tute nova brazileca muzika aranĝo. Mi ne listigu liajn kantojn sed tamen diru ke kiam li kantis portugale, la brazilanoj aplaŭdis, kunkantis, ĝojkriis tuj je la komenco de lia kantado. Evidente li estas fame konata en Brazilo.

Sekvis Flávio Fonseca kiu prezentis plurajn novajn kantojn el sia nova KD. Li estas ne nur kantisto sed ankaŭ komponisto, aranĝisto, instrumentisto kaj produktisto, do vere kompleta artisto.

La vespero ne finiĝis trankvile ĉar venis la vico de Merlin. Mi malofte spertis en Esperantio tiom da entuziasmo flanke de la publiko dum E-koncerto. Bone, kelkaj pli aĝaj personoj forlasis la koncertejon, sed la gejunuloj tuj alvenis al la scenejo kaj dancegis, saltis, braksvingis al la bando. Vere bele vidi tiom da entuziasmo fare de gejunuloj al Esperanta pop-roka bando. Markone Froes, la kantisto kaj gitaristo, havas plaĉan voĉon kaj bonan scenejan stilon. La bando Merlin certe furorus se ili havus okazon koncerti en Eŭropo. Nu, kion diri pli ol ke mi pasigis belegan vesperon.

Mi finu parolante pri la spektaklo “Amo per proverboj”. Prezentis ĝin la duopo Vida Jerman (Kroatio) kaj Saŝa Pilipović (Jugoslavio). En la unua parto, ni povis aŭskulti kanzonojn de famaj brazilaj komponistoj, esperantigitajn de Vida Jerman kaj Sylla Chaves. La muzikpoezian recitalon dramigis Vida Jerman. Nu, Vida Jerman bonege aktoras, ne estas dubo pri tio, sed la voĉo ne ĉiam belsonis dum kantado. Ŝi eble devus iom pli trejni sian voĉon por kantado. Sekvis Amo per proverboj, kiu temas pri komedio kiu ridindigas la homan ŝanceliĝemon. Verkita de Arturo Azevedo, ĝi enscenigas plaĉan vidvinon, kiu komence ne akceptas amesprimojn de la enua eterna fraŭlo, esprimitajn ĉefe per proverboj tre spritaj, kio estas la plej alta kvalito de tiu teksto. Kompreneble ni kutimas al profesia aktorado fare de Vida kaj Saŝa kaj tiel estis ankaŭ ĉi-foje. Gratulon kaj dankon pro la belaj momentoj.

Normand Fleury

[FORIGITA!: bildo]

La brazilaj gejunuloj estas denaskaj dancistoj

Kongresa Rezolucio

La 87-a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninte en Fortalezo (Brazilo) de la 3-a ĝis la 10-a de aŭgusto 2002 kun 1484 partoprenantoj el 58 landoj, kun la temo “Diverseco — ŝanco ne minaco”,

Konstatas, ke la daŭranta integriĝo tutmonda kondukis al pozitivaj rezultoj, ekzemple internaciaj instrumentoj pri homaj rajtoj, sed ankaŭ al malegalecoj kaj al la ĉiam pli rapida perdiĝo de malgrandaj lingvoj kaj kulturoj,

Gratulas UNESKOn pro ties agado sur la kampo de lingva kaj kultura diverseco, ekzemple per la Tago de la Patrina Lingvo la 21-a de februaro ĉiujare, kaj aparte bonvenigas, ke la Ĝenerala Konferenco alprenis la 2-an de novembro 2001 Universalan Deklaracion pri Kultura Diverseco,

Konstatas, ke la principoj kaj celoj de UNESKO en tiu kampo kongruas kun la idealoj de la movado por Esperanto, kiu celas per neŭtrala komunikilo transponti la kulturojn, tiel kreante forumon por egaleca interŝanĝo de kulturaj valoroj,

Atentigas en tiu kunteksto pri la graveco de la lingva dimensio de kultura diverseco, kaj substrekas la pretecon de la Esperanto-movado kunlabori kun ĉiuj organizaĵoj, kiuj okupiĝas pri la kultura dimensio en internaciaj aferoj.

Esperantologia Konferenco

La Esperanto-Kulturo: Diverseco en unueco, unueco en diverseco

Oni celas, ke en Esperanto la diversaj kulturoj de la mondo trovu komunan lingvan grundon. Fakte, la tuta progreso de Esperanto, la evoluo de ĝia literaturo, la disvolviĝo de la lingvo, la sociaj medioj, kiuj formiĝas por uzi la lingvon — ĉio ĉi okazas kvazaŭ en interago kun la diversaj kulturoj. Tamen, en la Esperanto-komunumo eventuale kelkaj kulturoj estas pli fortaj ol aliaj. Kion oni povas fari por igi nian lingvon kaj nian kulturon pli internaciaj, pli malfermaj al ĉiuj popoloj kaj kulturoj — kaj pli fortaj ĝenerale?

Jen la deirpunkto por la ĉi-jara Esperantologia Konferenco. La konferenco okupis la posttagmezon de la kongresa vendredo kaj havis iom alian formon ol en antaŭaj jaroj. En ĉeesto de sesdeko da homoj, la unua parto konsistis el podia diskuto inter grupo de konataj figuroj de la Esperanto-kulturo: Gersi Alfredo Bays (Brazilo), la eldonanto de Fonto; Syozi Keiko (Japanio), komitatano de UEA kaj aktiva en la eldona agado; Vera Blanke (Germanio), terminologo kaj aktivulo pri teatro; Tan Xiuzhu (Ĉinio), prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo; Barbara Pietrzak (Pollando), redaktoro de Pola Radio; kaj Georgo Handzlik (Pollando), kantisto kaj sekretario de la Belartaj Konkursoj. Prezidis Humphrey Tonkin (Usono), direktoro de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo (CED). Responde al lia demando, En kio konsistas la Esperanto-kulturo?, venis diversaj respondoj. Iuj emfazis la skriban literaturon. Libroj estas ties esenca elemento, diris Syozi Keiko, kaj Gersi Bays emfazis la fakton, ke la lingva elemento en la Esperanto-komunumo estas la esenco de ĝia kulturo. Vera Blanke atentigis, ke Esperanto abundas je frazeologiaĵoj, la parolturnoj, kiuj ekestas nur en la kunteksto de komuna kulturo. Georgo Handzlik faris distingon inter la konservita kulturo — la historio de Esperanto, la skribita literaturo — unuflanke, kaj la viva kulturo esprimita ekzemple per artaj prezentoj. Laŭ Barbara Pietrzak, kulturo estas la ĉiutagaĵoj ĉirkaŭ ni en nia Esperanto-vivo.

Responde al la demando, Kio plej mankas al vi en via kultura agado?, Vera Blanke opiniis, ke mankas sufiĉaj talentaj homoj por fari la laboron necesan ekzemple por evoluigo de la lingvo, precipe la faka lingvo. Tan Xiuzhu bedaŭris la mankon de sufiĉaj plene kompetentaj esperantistoj — kaj la manko de legantoj de la Esperanto-gazetaro — kio kontribuis ekzemple al la malapero, post kvindek jaroj, de la revuo El Popola Ĉinio. Georgo Handzlik, revenante al la demando pri frazeologio, pledis por leksikono pri la Esperantismo, kiu klarigu oftajn movadajn esprimojn kaj aludojn, tiel ke novuloj pli facile kaj rapide orientiĝu.

Gersi Bays deklaris, ke en la eldonado mankas unuavice mono. Certe ne mankas manuskriptoj: kvindeko da manuskriptoj vicostaras por apero ĉe eldonejo Fonto. Tamen, Esperanto-libroj aperas en tre limigitaj eldonkvantoj, ĉar mankas sufiĉaj aĉetantoj. Humphrey Tonkin eĉ sugestis, ke la aĉetintoj ofte ne legas la koncernajn librojn, kaj ke mankas vera librokulturo en Esperanto, por komunumo de legantoj kun postula estetika gusto. Georgo Handzlik aldonis, ke apenaŭ ekzistas serioza recenzoarto, ĉar recenzantoj emas laŭdi ĉion. Simila problemo, sed eĉ pli akuta, afliktas la teatran arton en Esperanto, laŭ Vera Blanke: la manko de spektantoj. Tonkin pledis por prezentoj dum kongresoj en multe pli malgrandaj teatraj spacoj, tiel ke povu okazi pluraj prezentoj de la sama verko, kun pli intima kontakto inter aktoroj kaj spektantoj kaj sekve pli alta lingva kompreno fare de la spektantoj (en grandaj kongresejaj salonoj ofte maltaŭgaj por teatraj prezentoj, oni ofte tre malmulton komprenas). Laŭ li, ne tiel mankas spektantoj, sed mankas taŭgaj prezentomanieroj.

La diskutantoj traktis ankaŭ la lingvan aspekton de la Esperanto-kulturo, precipe la demandon, ĉu Esperanto estas esence eŭropa, kun eŭropaj valoroj. Ne nepre, diris Tan Xiuzhu; sed li konsentis, ke Esperanto estas foje malfacila por orientanoj.

La dua parto de la konferenco konsistis el diskuto de la dokumento “La Kultura Agado de Universala Esperanto-Asocio,” kiun kompilis Humphrey Tonkin por la Komitato de UEA. Pro manko de tempo, la Komitato apenaŭ povis pridiskuti la dokumenton en siaj dumkongresaj sesioj. La dokumento ne estas klopodo difini prioritatojn por UEA, sed kvazaŭ elmapi la tutan teritorion. Laŭ Tonkin, tiu teritorio havas kvar ĉefajn terenojn: la lingvo, la literaturo, la aliaj artoj, kaj la historio — kaj sur ĉiuj kvar terenoj ekzistas nemalhavebla rolo por UEA.

La dokumento kaj la antaŭa podia diskuto provokis viglan diskuton inter la publiko. Iuj pledis por pli profunda studado pri la sociologio de la Esperanto-movado mem: ni ne sufiĉe konas nin mem kaj niajn ecojn. Aliaj emfazis, ke la movado konsistas ĉefe el dulingvuloj, kiuj ofte ne estas plene kompetentaj en sia adoptita lingvo Esperanto; sekve necesas multe pli da emfazo flanke de UEA je la lernado kaj perfektigo de Esperanto-scio inter la publiko. Se temas pri la historio, Tonkin atentigis pri la malbona stato de multaj Esperanto-bibliotekoj (tiu de Vieno estas brila escepto; sed la Biblioteko Hodler de UEA bezonas pli da atento), kvankam Vilmos Benczik (Hungario) memorigis la ĉeestantojn ke la rolo de legado en socio komplete ŝanĝiĝis en la lastaj jaroj, tiel ke la strukturo kaj portado de kulturo absolute transformiĝis. Efektive, li aldonis, la dokumento de Tonkin povus esti verkita jam antaŭ 25 jaroj: hodiaŭ la paradigmoj estas aliaj. Similan dubon esprimis unu el la gejunuloj en la salono: la junulara kulturo de Esperanto, ŝi asertis, ne respondas al la normoj prezentitaj en la dokumento, kaj postulas pristudon.

Kvankam kelkaj notis pliajn mankojn en la dokumento (ekzemple la manko de iu ajn aludo al la Esperanto-kabaredo), ĝenerale oni ŝajne trovis ĝin stimula kaj utila. Kaj oni evidente konsentis pri du aferoj: unue, ke UEA ja ludas ŝlosilan rolon en la vivigo de la Esperanto-kulturo, kaj, due, ke la Esperanto-kulturo, spite ĉiujn obstaklojn, restas vigla, energia, kaj konstante surpriza.

Humphrey Tonkin

LA KULTURA AGADO DE UNIVERSALA ESPERANTO-ASOCIO

Antaŭ kelkaj monatoj la vicprezidanto de UEA, en sia rolo kiel estrarano pri strategio, estis komisiita de la Estraro verki superrigardon de la kultura politiko de la Asocio kaj prezenti ĝin al la Komitato. La dokumenton oni pridiskutis en Fortalezo. Ni prezentas ĝin al la legantoj en artikola formo, kun kelkaj korektoj kaj aldonoj de la aŭtoro, kun invito je komentoj.

La Statuto de UEA notas kvar celojn de la Asocio: (a) disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto, (b) agadi por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj faciligi la internacian komunikadon, (c) plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko, aŭ lingvo, kaj (ĉ) kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.

Tiuj celoj ne estas atingeblaj sen plene funkcianta, fleksebla kaj esprimpova lingvo, nek sen plene vivanta kaj memkonscia lingvokomunumo, kiu uzas la lingvon por plej diversaj celoj kaj en plej diversaj manieroj.

En plej vasta senco, la Esperanto-kulturo konsistas el tiuj komunaj simbolaj elementoj, esprimataj per Esperanto, kiuj donas al la parolantaro de la lingvo senton de solidareco, memfido kaj identeco. Tiu kulturo, kiun subtenas kaj vivigas la komuna semantiko de komuna lingvo, manifestiĝas tra ĉiuj agadoj kaj esprimiĝoj de la parolantaro de Esperanto. La Esperanto-kulturo estas kaj produkto de tiu parolantaro kaj ĝia formanto. Ĝi estas aparte vigla inter la junularo: nenie alie ĝi estas tiel vigle kaj intense vivata kiel inter esperantistaj gejunuloj, kies lingvaĵoj, kulturaj formoj, kaj ideoj estas gravaj fontoj de lingva kaj kultura refreŝigo.

Pro la internacieco de la parolantaro de Esperanto, kaj la fakto ke la granda plimulto de tiuj parolantoj parolas Esperanton kiel duan lingvon, la Esperanto-kulturo estas aparte malferma al transkulturaj influoj, kiuj alvenas ĝin el la diversaj naciaj lingvoj kaj iliaj parolantaroj. Kvankam tiuj influoj estas en si mem salutindaj, la Esperanto-kulturo devas esti sufiĉe forta kaj sufiĉe adaptiĝema por ilin peri kaj ensorbi: la konscia elserĉo de komunaj valoroj estas do neeviteble grava elemento en la evoluigo de la Esperanto-kulturo. Kulturoj postulas aktivan kultivadon — kaj tio aparte gravas ĉe Esperanto.

Ĉar inter la celoj de la Asocio estas disvastigi la uzadon de Esperanto, la Asocio nepre devas okupiĝi pri la kultura dimensio de la lingvo. Same la faciligo de la internacia komunikado kaj de ĉiuspecaj spiritaj kaj materiaj rilatoj inter la homoj neeviteble havas sian kulturan dimension. Kaj la sento de solidareco, al kiu la Statuto aludas, estas rekte ligita al la kreo de komunaj kulturaj valoroj.

Pro ĉio ĉi, la evoluigo de la Esperanto-kulturo estas fundamenta akompananto kaj realiganto de la celaro de la Asocio. Sed kulturo estas kolektiva fenomeno: neniu organizaĵo povas krei kulturon, sed nur krei la kondiĉojn, en kiuj la partoprenantoj mem ĝin kreu. Sekve, la Asocio ne nur mem iniciatu agadon, sed instigu aliajn samon fari, kaj ankaŭ konstante memorigi la ordinarajn uzantojn de Esperanto pri ilia respondeco krei, vivteni kaj antaŭenigi la Esperanto-kulturon.

La lingvo

La lingvo Esperanto estas la objekto, pro kiu Universala Esperanto-Asocio ekzistas, kaj la peranto de tiuj valoroj, kiuj estas aludataj en la celaro de la Asocio. La Asocio respondecas pri la evoluigo de la lingvo laŭ pluraj manieroj.

Unue, la oficiala lingvo de UEA estas difinita en la statuto de la Asocio kiel la Internacia Lingvo Esperanto, tia, kia ĝi estas difinita per sia Fundamento, per la verkaro de ĝia iniciatinto Zamenhof kaj per la ĝenerala lingvouzo kontrolita de la Akademio de Esperanto. La Asocio do havas intereson teni la Akademion funkcianta kaj kapabla fari sian laboron. Ĝi havas intereson lanĉi, kunordigi kaj instigi aliajn iniciatojn, kiuj celas evoluigi kaj fortigi la lingvon, inkluzive la terminologian laboron.

Sekve, UEA havas intereson disvastigi la verkojn de Zamenhof kaj aliajn modelajn tekstojn, kiuj kontribuas al la efika evoluigo de la lingvo. Ĝi plenumas tiun taskon per sia libroservo, sia eldona fako (pri kiu ekzistas aparta priskriba dokumento) kaj la revuo Esperanto. Gravas, ke tiuj agadoj ne malfortigu, sed ja fortigu, la eldonan agadon en Esperanto ĝenerale, kaj do la Asocio prefere aktive kunlaboru kun aliaj eldonejoj kaj libroservoj.

Pro ĉio ĉi, la Asocio devas mem uzi la lingvon modele, sekvante plej altajn lingvajn normojn en la eldona agado, en la revuo, en la retpaĝaro, en korespondado, kaj en ĉiuj aliaj komunikaĵoj kun la Esperanto-komunumo. Per subteno de iniciatoj kiel la Internacia Kongresa Universitato aŭ la revivigita Oratora Konkurso, ĝi instigas aliajn strebi al altaj normoj kaj evoluigi ankaŭ la sciencan lingvon.

Krome, UEA havas intereson disvastigi la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Ĝi faras tion pere de eldono de lerniloj, vortaroj kaj terminaroj, sed ĉefe per aktiva kunlaboro kun ILEI kaj per subteno de aliaj taŭgaj iniciatoj.

UEA estas gravega influanto de la ĝenerala lingvouzo, precipe la parola. Kiel organizanto de la plej granda ĉiujara manifestacio de la Esperanto-movado, nome la Universala Kongreso, ĝi havas respondecon ekspluati ĝin ĝis maksimumo por altigi la lingvonivelon de la partoprenantoj, por prezenti al ili plej bonajn modelojn, kaj por instigi ilin al aktiva uzado de la lingvo.

UEA pli kaj pli aktive uzas la Interreton por sia komunikado. Gravas, ke ĝi stimulu efikan uzadon de la reto kiel vojo al klerigo pri Esperanto, disvastigo de la sento de kolektivo tiel esenca al la Esperanto-kulturo, kaj evoluigo de la lingvo.

La literaturo

Pro la disvastigiteco de la parolantaro de Esperanto kaj pro tio, ke ĝi estas dulingva parolantaro malferma al eksteraj influoj, la skriba lingvo, kaj precipe la literaturo, estas aparte grava. Jam ekzistas forta, eĉ eksterproporcia (kompare kun la nombro de parolantoj) literaturo originala kaj tradukita en Esperanto, kaj longa literatura tradicio, kiu komenciĝis tiam kiam la lingvo komenciĝis. Kiel la plej granda Esperanto-organizaĵo, la Asocio havas unike gravan respondecon varti kaj nutri tiun literaturon.

UEA havas respondecon, unue, instigi la verkadon de bonkvalitaj verkoj, serĉante vojojn por helpi verkistojn kaj atentigi la publikon pri iliaj verkoj. Ĉi tion ĝi plenumas parte per la Belartaj Konkursoj kunlige kun la Universalaj Kongresoj. Kvankam la Belartaj Konkursoj jam havas longan tradicion, estas grave, ke la Konkursoj aperu ĉiam freŝaj antaŭ la publiko, kaj elvoku aktivan interesiĝon.

La Asocio mem, pere de sia eldona fako, eldonas literaturajn verkojn, sed ĝi ankaŭ havas respondecon fari ĉion eblan por kunordigi kaj instigi la eldonadon de Esperanto-verkoj fare de aliaj eldonejoj, kaj faciligi ilian distribuiĝon kaj vendiĝon.

Pro la nombro de partoprenantoj, la Universalaj Kongresoj estas unike gravaj en la kreado de vivanta teatra tradicio en Esperanto: nur ili arigas grandan spektantaron. Sekve, inter la ĉefaj eroj en la kongresa programo ĉiam estu teatraj prezentoj, kaj la organizantoj de UK faru ĉion eblan por kunvoki por ili viglan kaj bone informitan spektantaron. UEA krome uzu siajn kontaktojn kaj servojn por helpi la formadon, la vivkapablon kaj la prezentojn de teatraj trupoj ankaŭ ekster la UK.

En diaspora movado kun malgrandaj grupiĝoj de homoj, necesas evoluigi pli intimajn teatrajn spektaklojn, en pli malgrandaj ejoj. En tiaj medioj (anstataŭ la grandaj haloj de kongresejoj), la aktoroj estas en pli proksima kontakto kun la spektantoj, kaj pli kompreneblaj al foje ne tute perfektaj regantoj de la lingvo. En tiu kunteksto ankaŭ la Esperanto-kabaredo havas rolon kaj meritas atenton.

Apenaŭ evoluinta estas la filmarto en Esperanto. Indus almenaŭ malfermi diskuton pri kiel oni povus stimuli tiun arton — kaj la parencan video-arton, kiu estas nun branĉo de la Belartaj Konkursoj — inter la Esperanto-parolantaro.

La aliaj artoj

Ĉar Esperanto estas lingva fenomeno, lingvaj aspektoj de la belarto estas evidente plej esencaj al la agado de UEA. Sed la aparta interesiĝo pri la lingvo kaj literaturo ne igu la Asocion ignori la muzikon (precipe kanton), dancon, kaj la vidajn artojn, kiuj havu sian rolon interalie ankaŭ en la eldona agado kaj en la Universalaj Kongresoj.

En lastaj jaroj, la UK havas sian propran amatoran koruson — agado kiu stimulas partoprenon, proponas medion por aktiva kunlaborado, kaj ekspluatas la ekziston de adekvata aŭdantaro inter la kongresanoj. Malpli oftaj en lastaj jaroj, sed reenkondukindaj, estas ekspozicioj de artaĵoj, ekzemple fotografaĵoj, dum la UK.

UEA ankaŭ kunlaboru kun fakaj Esperanto-asocioj sur tiuj ĉi terenoj kaj ludu rolon de iniciatanto kaj kunordiganto laŭ la ebloj.

La historio

Kiel la plej granda kaj plej internacia Esperanto-organizaĵo, la Asocio havas respondecon konservi kaj konigi la heredaĵon de Esperanto. Estas malfacile doni atenton al la pasinteco kiam oni laŭstatute fokusiĝas al la nuntempo kaj la estonteco, sed la hodiaŭa situacio de la lingvo kaj movado estas evidente rezulto de ĝia historio.

Unu el la ĉefaj kolektoj de historia materialo en la Esperanto-komunumo estas la Biblioteko Hodler. UEA havas respondecon konservi tiun materialon, kompletigi ĝin, kaj igi ĝin kiel eble plej alirebla por la publiko en kaj ekster la Esperanto-komunumo, kaj precipe por la membroj.

Sed ĝiaj respondecoj estas pli vastaj ol tio. Kiel la administre plej forta Esperanto-asocio, UEA faru sian eblon kunordigi la konservadon, studadon kaj konigon de la historio de Esperanto, kunlaborante kun Esperanto-bibliotekoj kaj -muzeoj tra la mondo.

Interalie, UEA klopodu malhelpi, ke gravaj historiaj dokumentoj, arkivoj kaj dosieroj perdiĝu — kiel tro ofte okazas nuntempe. Ĝi aktive elserĉu manierojn kolekti kaj konservi tian materialon.

Disvastigo

La kulturo de Esperanto, kaj ĝiaj kulturaj produktoj, estas tro nekonataj en la ekstera mondo. La Asocio povas ludi gravan rolon en disvastigo de informoj pri la Esperanto-kulturo al la ekstera publiko, interalie konvinkante tiun publikon, ke Esperanto ne konsistas el seka gramatiko, sed vibra, verva kaj inventema parolantaro. La Esperanto-kulturo ĉiam havu sian lokon inter la temoj de gazetaraj komunikoj, informiloj, kaj aliaj materialoj kaj intervenoj, kiujn la Asocio uzas por atentigi la publikon pri Esperanto.

UEA faru ĉion eblan por ebligi al la ekstera publiko aĉeti librojn kaj periodaĵojn en kaj pri Esperanto, ekzemple per inkluzivo de libroj en kaj pri Esperanto en la normala inventaro de nacilingvaj librovendejoj kaj libroservoj.

Per la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo (CED), la Asocio stimulas la seriozan studadon de la Esperanto-komunumo kaj la Esperanto-kulturo kiel fenomenoj. CED celas eduki la parolantojn de Esperanto pri la fono kaj kunteksto de la lingvo, tiel ebligante al ili pli fortan kaj sciencan argumentadon por la lingvo. Ĝi ankaŭ celas stimuli sciencistojn kaj fakulojn ekster la Esperanto-komunumo esplori la fenomenon de Esperanto kaj la kondiĉojn kaj kuntekston de lingvaj problemoj ĝenerale. CED siavice aperigas plejparte nacilingvan revuon, Language Problems and Language Planning, por kontribui al la scio pri lingvaj problemoj ĝenerale, kaj pri la metodiko de studado de lingva malsameco, lingva dominado kaj lingva malegaleco.

Konkludo

La vorto kulturo havas multajn signifojn. En tiu ĉi superrigarda artikolo, ĉefe du estis uzataj: kulturo kiel la sumo de kutimoj, moroj kaj simboloj de difinita homgrupo, kaj kulturo kiel la arta esprimiĝo de iu homgrupo. UEA havas respondecon zorgi pri ĉiuj aspektoj de la Esperanto-parolkomunumo, ĉiam koncentrante siajn fortojn, tamen, je siaj statutaj respondecoj. En la kadro de tiu pli vasta devo, ĝi havas respondecon stimuli la krean vivon de la Esperanto-parolantaro.

Eĉ se la Asocio estas unuavice neŭtrala organizaĵo por disvastigi la lingvon, ĝia laboro estos vana se mankas malantaŭ tiu lingvo tio, kio tenas ĝin viva — nome vibra komunumo de Esperanto-uzantoj, kiuj uzas Esperanton kiel konservejon kaj peranton de siaj plej altaj valoroj.

Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Grupon de Bona Espero gitarakompanis Georgo Handzlik

[FORIGITA!: bildo]

La kanton “Ankoraŭ utopio” de José Calixto, brazila kantisto kaj komponisto (fronte) prezentis la internacia koruso.

La 5-a Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo

La Strategia Forumo de nia Komunumo naskiĝis okaze de la kongreso en Montpeliero, en 1998-a. Ĝi celis esti virtuala loko, en kiu ĉiuj organizaĵoj agantaj por/per Esperanto kontaktu unu la alian kaj restu en daŭra interkonsiliĝo tra la jaro rilate al la ĉefaj strategiaj agad-linioj. Ĉiu organizaĵo, kompreneble, restas tute sendependa, sed ĉiuj provas kunordiĝi kun ĉiu alia por la bono de Esperanto.

Laŭ tiu ideo la Forumo konsistu ĉefe el reprezentantoj de organizaĵoj, asocioj, ligoj, centroj, ktp. Tiu ideo validis en la unuaj kunvenoj, sed poste malrapide la kunlaboro tra la jaro iĝis malpli forta kaj la dumkongresaj kunvenoj iĝis pli influataj de la ĉeestanta publiko.

Ĉi-jare en Fortalezo ĉeestis trideko da homoj, el kiuj malpli ol 10 reprezentis organizaĵojn. Okazis tri ĉefaj prelegoj:

  • Bessie Schadee, Indiĝenaj Dialogoj, parolis pri sia organizaĵo kaj ĝenerale pri la problemoj de neesperantista organizaĵo, kiu, tamen, uzas Esperanton kiel labor-lingvon kaj diversgrade kunlaboras kun la Esperanto-komunumo.
  • Wera Dehler kaj Vincent Charlot parolis pri ATTAC kaj la agado de esperantistoj en la naciaj ATTAC-movadoj. La maniero laŭ kiu esperantistoj partoprenu tiun agadon restas ankoraŭ decidota kaj same decidotaj estas la gvidado de tiu agado en Esperantujo.
  • Wera Dehler prelegis, krome, pri la terminologia laboro en la Esperanto-movado. La manko de laborfortoj en tiu kampo estas vere lamentinda, kaj oni rekomendas al ĉiuj fakaj organizaĵoj prizorgi sian kampon kaj raporti pri la rezultoj kaj problemoj per la listo <t...@yahoogroups.com>, kiu estas la nura loko en kiu terminologiistoj interŝanĝas siajn spertojn.

Oni decidis, ke UEA havas la taskon aranĝi la venontjaran kunvenon dum la UK en Gotenburgo kaj ke ĉiuj deziras reveni al la komenca formulo de kunlaborado tra la jaro inter reprezentantoj de organizaĵoj kaj parolrajto en la venontjara kunveno nur al rajtigitaj reprezentantoj.

Renato Corsetti
reprezentanto de UEA en la Forumo

KONGRESA KALEJDOSKOPO

El la junulara vidpunkto

Ŝajne unuanima verdikto pri la ĉi-jara Universala Kongreso estas ke ĝi estis tre juna kongreso: abundis partoprenantoj en TEJO-aĝo aŭ iomete super tiu ĉi aĝo. Feliĉe por tiuj kiuj inklinis pli al programo aparte por gejunuloj, estis grupo da diligentaj junaj Fortalezanoj (kaj ankaŭ el la resto de la mondo!) kiuj okupiĝis ĝuste pri tio kaj distris la partoprenantojn per ludoj, danckursoj kaj prezentaĵoj. Ankaŭ vizitoj de (nokta) Fortaleza okazis, kaj oni organizis speciale por la gejunuloj tuttagan ekskurson al plaĝo ekster Fortalezo, kiu ne tiom malplenigis la monujojn...

Okazis du prezentaĵoj de la junula teatra grupo Atlaspatoart el la sudbrazila urbeto Pato Branko, kiu vekis grandan atenton kaj aplaŭdon. Ĉiam videblis — kaj ofte ankaŭ aŭdeblis — la junaj gelernantoj de Bona Espero (vidu la bildon 1). Kaj se necese oni ankaŭ ignoris la malflekseblajn regulojn de la kongreso por aŭdigi sian voĉon: kiam rapisto Antonio Moreira ne sukcesis enigi sian prezentaĵon en la programon de la Internacia Arta Vespero — li simple atendis la finiĝon de la regula programo kaj rapis ekster la salono (vidu la bildon 5) al la elvenantoj — kun granda sukceso!

Okazis longaj konversacioj pri kiel vigligi la junulan movadon kaj en kunveno de Brazila Esperantista Junulara Organizo elektiĝis nova estraro. Indas do esperi ke la spirito sentebla en tiu ĉi UK daŭros kaj kaŭzos ke oni aŭdos pri pliaj aktivaĵoj en Brazilo!

Holger Boos
Komercistoj kaj ekonomoj

En informkunveno de IKEF, Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo, okazinta la 5-an de aŭgusto, prezidanto Franz J. Braun (bildo 6, maldekstre) salutis la 25 partoprenantojn, inter kiuj estis13 IKEF-membroj. Li raportis pri la celo kaj taskoj de IKEF. Multe diskutata estis la instigo kaj subteno de la komerco per Esperanto inter E-komercistoj, nuntempe helpata de pluraj retpaĝaroj kaj retlisto “p...@yahoogroups.com”. Laŭdon ricevis la estraro por esperantigita eldono de normaj reguloj de ICC (International Chamber of Commerce, Parizo), kiel Inkotermoj 2000 kaj Dokumentaj Kreditoj, ambaŭ necesaj en la internacia komerco.

Ĵaŭde 14-kapa grupo vizitis SEBRAE-instituton por disvolvigo de la ekonomio de la ŝtato Ceará. Ĉiujare dum la UK-semajno IKEF vizitas tiajn entreprenojn aŭ institutojn, por mem informiĝi pri la stato de la ekonomio kaj eblaj problemoj, kaj por demonstri, ke Esperanto taŭgas ankaŭ por komerco/ekonomio.

Franz Josef Braun
Rondo Familia Kunvenis en Fortalezo

La eta salono apenaŭ sufiĉis por pli ol 60 ĉeestantoj en la jam tradicia kunveno de Rondo Familia. Amri Wandel (bildo 3), la UEA komisiito pri Rondo Familia, prezentis la celojn kaj agadojn de RF, ĉefe li emfazis la bezonon atingi familiojn kiuj uzas Esperanton hejme, kaj diskonigi familiajn E-renkontiĝojn. La bulteno de RF, Familia Esperanto, estas dissendata al pli ol 300 adresoj.

Wandel prezentis la evoluon de E-familio, ekde la decido eduki la infanojn E-lingve, la partprenon en internaciaj familiaj E-renkontiĝoj kun la infanoj (la kunvenon ĉeestis tiaj familioj, vidu la bildon 4), tra la unua aĝbreĉo, kiam la infanoj jam pretas al propra aranĝo, sed ankoraŭ estas tro junaj por mem vojaĝi ekzemple al la IJK. Bonan solvon prezentas la junulara programo dum UK, kiel en Fortaleza. Pri ĝi kaj pri la IJK rakontis Kasius, loka junulara aktivulo.

La ĉeestantojn ravis ankaŭ raportoj pri Bona Espero (bildo 1) de Ada, E-instruistino en Bona Espero kaj Giuseppe Grattapaglia, kaj rakontoj pri denaskaj E-familiaj spertoj de Wandel, Tali kaj Maja.

Wandel finis per voko subteni Rondon Familian per materialo al la bulteno Familia Esperanto, kiel ankaŭ per subtena abono al ĝi, farebla pere de UEA.

Amri Wandel
Amerika agado: publika kunsido

La publika kunsido de Amerika Agado okazis en Salono Lapenna la 8-an de aŭgusto je la 12h30, en tre harmonia etoso kaj multaj havis la vicon paroli. Edvige Ackermann (Italio) rakontis pri sia unumonata vojaĝo tra Brazilo. Atilio Orellana Rojas (bildo 2) publike dankis al James Rezende Piton (bildo 7) pro multjara laboro en la UEA-Komisiono por Ameriko; James ankoraŭ estas la zorganto pri la hejmpaĝo de la Komisiono: www.geocities.com/espameriko. Li transdonis la reprezentantecon de tiu Komisiono en Brazilo al Maurício Signorini Prado de Almeida. Atilio parolis ankaŭ pri Amerika Oficejo ĉe Brazila E-Ligo, kies zorganto estas Francisco Matos kaj anoncis sian anstataŭanton kiel nova komisiito de UEA por Ameriko: Adonis Saliba, fondinto de la diskutlisto VEKI. Parolis ankaŭ Michela Lipari, estrarano de UEA por Landa Agado. Diversaj landaj movadoj prezentiĝis kun raportoj pri siaj agadoj: Deolinda Vera parolis pri E-kurso kiun ŝi gvidas en Asunciono kaj pri la intenco fondi Paragvajan E-Asocion; Christine Theon rakontis pri la movado en Haitio; Eddy Silva Molina donis la novaĵojn pri Nikaragvo; Aurora Garcia kunportis raporton pri Meksiko; Ikso rakontis pri Venezuelo kaj pri la bultenoj Ipsilono kaj ZO; Maritza Gutierrez (Kubo) organizos la 6-an Tutamerikan Kongreson de Esperanto (TAKE) en marto 2004. Leonora Torres (Meksiko) publike dankis al Atilio pro la laboro antaŭ la Komisiono. Nun li helpos aliajn landajn Komisionojn kaj plu estos konsilanto en la Amerika Komisiono. *Rim. de la red.: James Rezende Piton (bildo 7) modele redaktis la ĉiutage aperantan kongresan kurieron La Bela Sonĝo de l’ Omaro.

Esperanto en La Lernejoj

La kongresa mardo la 6-a de aŭgusto estis la Tago de la Lernejo. La multeco de la partoprenintoj (150) kaj ilia rimarkinda atentemo kaj interesiĝo konfirmis kaj emfazis la centrecon, kiun la E-movado kaj UEA komencas atribui al la kampo de instruado.

La laborojn enkondukis la prezidanto de ILEI (Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj), Maŭro La Torre, kaj la prezidanto de UEA, Renato Corsetti: ambaŭ sintezis — laŭ siaj respektivaj flankoj — la ĉefajn nunajn strebojn kaj problemojn en la instrua kampo.

La ĉeestantojn alparolis la reprezentanto de Unesko, Patrick Gallaud, detale analizante la kunlaboreblojn kun la monda organizaĵo pri edukado koncerne la instruadon de la Internacia Lingvo en la lernejoj kaj Unesko-Kluboj.

Sinsekvis prelegoj kaj diskutoj laŭ tri ĉefaj ĉapitroj: lerneja instruado, novaj instruiloj kaj organiziĝo de la instruistoj.

En la kadro de la lerneja instruado, Geraldo Mattos (BR) prezentis la principojn de la Brazila instru-sistemo, Mireille Grosjean (CH) prelegis pri la rolo de Esperanto kaj la aliaj lingvoj en Porpaca edukado, Jana Melichárková (CZ) kaj Hazel Green (AU) raportis pri la disvolviĝo de projekto Interkulturo en siaj klasoj, Hori Yasuo (JP) informis pri la “sinteza lernado” en japanaj lernejoj, Claude Longue-Epée (FR) kaj Flory Witdoeckt (BE) rakontis pri la spertoj de la Eŭroskola Esperanto-tago en la Eŭropa Parlamento.

Koncerne la novajn instruilojn, Boris Kolker (US) prezentis la interkulturajn aspektojn de sia nova perfektiga lernolibro Vojaĝo al Esperanto-Lando, Sylla Chaves revuis siajn multajn lernilojn paperajn, diskajn, radiaj kaj televidajn. Sekvis elmontrado de kvar interretaj sistemoj por lernado de Esperanto, fare de la aŭtoroj Ian Fantom (UK), Adonis Saliba Silva (BR), José Lunazzi (BR) kaj Boris Kolker (US). La aŭskultantoj vigle intervenis per demandoj kaj komentoj.

Posttagmeze Atilio Orellana Rojas konigis la projekton Lingvo de Paco, celanta interalie la instruadon de Esperanto al militrifuĝintoj de Afganujo kaj Palestino. Mireille Grosjean informis la novulojn pri la internacia ekzamena sistemo de ILEI/UEA.

Fine okazis rondtabla diskutado pri la Esperanto-instruaj organizoj en la amerikaj landoj, kun intervenoj el Brazilo, Paragvajo, Venezuelo, Kubo, Haitio, Nikaragvo, Meksiko, kaj Usono.

Akurate komencita je la 10-a horo la Tago kontente fermiĝis je la 16-a.

Maŭro La Torre

UNIVERSALA DEKLARACIO DE UNESKO PRI KULTURA DIVERSECO

La Ĝenerala Konferenco

Sin dediĉinte al la kompleta plenumo de la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj proklamitaj en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj aliaj universale rekonataj juraj instrumentoj, kiel ekzemple la du Internaciaj Konvencioj de 1966 koncerne respektive civilajn kaj politikajn rajtojn, kaj ekonomiajn, sociajn kaj kulturajn rajtojn,

Rememorigante, ke la Preamblo de la Konstitucio de Unesko konfirmas, ke la ampleksa disvastiĝo de la kulturo kaj de la edukado de la homaro al justeco kaj libereco kaj paco estas nemalhaveblaj al la homa digno kaj konsistigas sanktan devon, kiun ĉiuj nacioj devas realigi en spirito de reciprokaj helpo kaj zorgo,

Plie rememorigante Artikolon 1 de la Konstitucio, kiu asignas al Unesko, inter aliaj celoj, tiun de rekomendado de tiaj internaciaj interkonsentoj kiaj necesas por antaŭenigi la liberan fluon de ideoj per vortoj kaj bildoj,

Aludante al la antaŭvidoj koncerne kulturan diversecon kaj la aplikon de kulturaj rajtoj en la internaciaj instrumentoj akceptitaj de Unesko,

Rekonfirmante, ke la kulturo estu konsiderata kiel aro de apartaj spiritaj, materiaj, intelektaj kaj emociaj aspektoj de socio aŭ socia grupo, kaj ke ĝi inkluzivas, aldone al arto kaj literaturo, vivstilojn, manierojn de komuna vivado, valorsistemojn, tradiciojn kaj kredojn,

Notante, ke la kulturo troviĝas ĉe la centro de aktualaj debatoj pri identeco, socia kohero, kaj la evoluigo de sciobazita ekonomio,

Asertante, ke respekto pri la diverseco de kulturoj, toleremo, dialogo kaj kunlaboro, en etoso de reciprokaj fido kaj kompreniĝo, estas inter la plej bonaj garantiiloj de internaciaj paco kaj sekureco,

Aspirante al pli granda solidareco surbaze de rekono de kultura diverseco, de konscio pri la unueco de la homaro, kaj de la antaŭenigo de interkulturaj interŝanĝoj,

Konsiderante, ke la procedo de globaliĝo, faciligita de la rapida evoluo de novaj informaj kaj komunikaj teknologioj, kvankam ĝi prezentas defion al la kultura diverseco, tamen kreas la kondiĉojn por renovigita dialogo inter kulturoj kaj civilizoj,

Konscia pri la specifa mandato, kiun oni konfidis al Unesko, ene de la sistemo de Unuiĝintaj Nacioj, por sekurigi la konservadon kaj antaŭenigon de fruktodona diverseco de kulturoj,

Proklamas la jenajn principojn kaj akceptas la nunan Deklaracion:

IDENTECO, DIVERSECO KAJ PLURISMO

Artikolo 1 — Kultura diverseco: la komuna heredaĵo de la homaro

La kulturo prenas diversajn formojn tra la tempo kaj la spaco. Tiu diverseco enkorpiĝas en la unikeco kaj plureco de la identecoj de la grupoj kaj socioj, kiuj konsistigas la homaron. Kiel fonto de interŝanĝoj, novigado kaj kreado, kultura diverseco estas same necesa por la homaro kiel biodiverso necesas por la naturo. Tiusence, ĝi estas la komuna heredaĵo de la homaro, kaj devus esti rekonata kaj asertata por la bono de la nuna kaj estontaj generacioj.

Artikolo 2 — De kultura diverseco al kultura plurismo

En niaj ĉiam pli diversaj socioj, esencas garantii harmonian interagadon inter homoj kaj grupoj kun pluraj, variaj kaj dinamismaj kulturaj identecoj, kiel ankaŭ ilian pretecon kune vivi. Politikoj, kiuj celas la inkluzivon kaj partoprenon de ĉiuj civitanoj, estas garantiiloj de socia kohero, kaj de la vigleco de civila socio kaj de paco. Tiel difinite, kultura plurismo donas politikan esprimiĝon al la realeco de kultura diverseco. Neapartigebla disde demokratia kadro, kultura plurismo favoras kulturan interŝanĝon kaj la floradon de la kreaj kapabloj, kiuj subtenas la publikan vivon.

Artikolo 3 — Kultura diverseco kiel faktoro en la evoluigo

Kultura diverseco plivastigas la gamon de elektoj malfermaj al ĉiuj personoj; ĝi estas unu el la radikoj de la evoluo, komprenata ne simple kiel ekonomia kresko sed ankaŭ kiel rimedo por atingi pli kontentigan intelektan, emocian, moralan kaj spiritan ekziston.

KULTURA DIVERSECO KAJ HOMAJ RAJTOJ

Artikolo 4 — Homaj rajtoj kiel garantiiloj de kultura diverseco

La defendo de la kultura diverseco estas etika imperativo, neapartigebla disde la respekto al homa digno. Ĝi implicas sindevigon al homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj, precipe la rajtoj de anoj de minoritatoj kaj de indiĝenaj popoloj. Neniu rajtas elvoki kulturan diversecon por rompi la homajn rajtojn garantiatajn de la internacia juro, nek por limigi ilian amplekson.

Artikolo 5 — Kulturaj rajtoj kiel ebliga medio de la kultura diverseco

Kulturaj rajtoj estas integra parto de la homaj rajtoj, kiuj estas universalaj, nedivideblaj kaj interdependaj. Por ke la kultura diverseco floru, necesas ke oni komplete plenumu la kulturajn rajtojn, kiel ili estas difinitaj en Artikolo 27 de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, kaj en Artikoloj 13 kaj 15 de la Internacia Konvencio de Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj. Tial, ĉiuj personoj devus povi esprimi sin kaj krei kaj disvastigi siajn verkojn en la lingvo, kiun ili mem elektas, precipe en sia propra gepatra lingvo; ĉiuj personoj devus rajti al altkvalitaj edukado kaj trejnado, kiuj plene respektas ilian kulturan identecon; kaj ĉiuj personoj devus povi partopreni en la kultura vivo, kiun ili mem elektas, kaj realigi la proprajn kulturajn praktikojn, en la kunteksto de respekto al homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj.

Artikolo 6 — Cele al ĉies aliro al kultura diverseco

Dum oni garantias la liberan fluon de ideoj pere de vortoj kaj bildoj, oni zorgu, ke ĉiuj kulturoj povu esprimi sin kaj konigi sin. Libereco de esprimado, plurismo en la amasmedioj, multlingvismo, egaleca aliro al arto kaj al scienca kaj teknologia scio, ankaŭ en diĝita formo, kaj la ebligo al ĉiuj kulturoj, ke ili havu aliron al la medioj de esprimiĝo kaj disvastigo, estas garantiiloj de kultura diverseco.

KULTURAJ DIVERSECO KAJ KREEMO

Artikolo 7 — La kultura heredaĵo kiel fonto de kreemo

Kreemo tiras forton el la radikoj de kultura tradicio, sed floras en kontakto kun aliaj kulturoj. Pro tio, la heredaĵo en ĉiuj siaj formoj devas esti konservata, fortigata kaj transdonata al estontaj generacioj kiel registro de la homaj spertoj kaj aspiroj, por subteni kreemon en ĉiu diverseco kaj por inspiri aŭtentikan dialogon inter kulturoj.

Artikolo 8 — Kulturaj bonoj kaj servoj: varoj de unikeco

Fronte al la hodiaŭa ekonomia kaj teknologia ŝanĝiĝo, kiu malfermas vastajn perspektivojn al kreemo kaj novigado, oni devas dediĉi apartan atenton al la diverseco de la liverado de kultura verkado, al taŭga rekono de la rajtoj de aŭtoroj kaj artistoj, kaj al la specifeco de kulturaj varoj kaj servoj, kiuj, kiel portantoj de identeco, valoroj kaj signifo, ne estu traktataj kiel nuraj varoj aŭ konsumaĵoj.

Artikolo 9 — Kulturaj politikoj kiel kataliziloj de kreemo

Dum oni sekurigas la liberan cirkuladon de ideoj kaj verkoj, kulturaj politikoj ankaŭ kreu kondiĉojn apogajn al la produktado kaj disvastigo de diversigitaj kulturaj varoj kaj servoj per kulturaj industrioj posedantaj la kapablojn sin esprimi je loka kaj tutmonda niveloj. Ĉiu Ŝtato havas la respondecon, kadre de siaj internaciaj devigoj, difini sian kulturan politikon kaj ĝin plenumi per la rimedoj, kiujn ĝi konsideras taŭgaj, ĉu per programa subteno ĉu per taŭgaj reguligoj.

KULTURA DIVERSECO KAJ INTERNACIA SOLIDARECO

Artikolo 10 — Fortigi kapablojn por tutmondaj kreado kaj disvastigo

Fronte al nunaj malekvilibroj en la fluoj kaj interŝanĝoj de kulturaj varoj kaj servoj je la tutmonda nivelo, necesas plifortigi internaciajn kunlaboron kaj solidarecon cele al ebligo al ĉiuj landoj, precipe evolulandoj kaj landoj en transiro, starigi kulturajn industriojn, kiuj estu kapablaj vivi kaj konkurenci je nacia kaj internacia niveloj.

Artikolo 11 — Konstrui partnerecojn inter la publika sektoro, la privata sektoro kaj la civila socio

Merkataj fortoj per si mem ne povas garantii konservon kaj antaŭenigon de kultura diverseco, kiu estas la ŝlosilo al daŭrigebla homa evoluigo. El tiu ĉi perspektivo, la supera pozicio de publika politiko, kunlabore kun la privata sektoro kaj la civila socio, devas esti rekonfirmata.

Artikolo 12 — La rolo de Unesko

Unesko, pro siaj mandato kaj funkcioj, respondecas:

(a) Antaŭenigi la enkadrigon de la principoj prezentitaj en la nuna Deklaracio en la evoluigajn strategiojn kunmetitajn ene de la diversaj interregistaraj instancoj;

(b) Roli kiel referencopunkto kaj forumo kie ŝtatoj, internaciaj registaraj kaj neregistaraj organizaĵoj, la civila socio kaj la privata sektoro povu kuniĝi por ellabori konceptojn, celojn kaj politikojn favore al kultura diverseco;

(c) Daŭrigi siajn agadojn por normostarigo, konsciigo, kaj kapablokonstruo en la terenoj rilataj al la nuna Deklaracio ene de siaj kampoj de kompetenteco;

(ĉ) Faciligi la realigon de la Agadplano, kies ĉefajn trajtojn oni aldonis al la nuna Deklaracio.

Junularaj Paĝoj

La 58-a IJK: eta rondo, granda etoso

IJK kaj UK en la sama lando — tio okazis la lastan fojon en 1994, kiam la kongresojn gastigis Koreio. Temas, tamen, pri tradicia aranĝo kiu estis multe pli ofte realigata en la pasinto, kaj per kiu UEA kaj TEJO volis ebligi al kiel eble plej multaj partopreni ambaŭ kongresojn.

Kio, tamen, okazas, se la kongresejoj estas ja en la sama lando, sed ĉirkaŭ 3000 km for unu de la alia? Tiel okazis ĉi-jare pri la UK-ejo en nordorientbrazila Fortalezo kaj la IJK-ejo en la sudbrazila urbeto Pato Branko. La konsekvenco estis ke alvenis al la IJK nur preskaŭ 100 partoprenantoj el Brazilo, Argentino, kelkaj landoj de Centra Ameriko, Usono, Kanado, Japanio kaj kelkaj — ĉefe okcidenteŭropaj landoj. Sed oni ne tro plendu pri la manko de partoprenantoj, ĉar tiuj gejunuloj kiuj preferis partopreni nur la UK-on, eble poste bedaŭris, aŭdante pri la bonega etoso en la IJK!

La organizantoj, ĉefe la junaj esperantistoj el Pato Branko kiuj konsistigas la teatran grupon Atlaspatoart, faris ĉion eblan por la bonfarto de la partoprenantoj, estis ĉiam afablaj kaj helpemaj kaj tiel agrabligis la restadon en la gastejo kiu situis iom ekster la urbo. La vetero montriĝis suna kaj varma. La partoprenantoj tiel povis umi ekstere aŭ partopreni la programon, kiu okazis en proksima lernejo. Krom la temo de la kongreso, Lingvo, kulturo kaj oportunecoj, eblis lerni danci diversajn brazilajn dancojn kiel sambo aŭ kapoejro, kaj alie aktivumi.

Apartan mencion meritas la vespera programo kiu grandparte konsistis el prezentaĵoj de la loka teatra grupo — do tiu sama grupo kiu samtempe devis okupiĝi pri la sukcesa okazigo de la kongreso, kaj tiu malfacila tasko plene sukcesis! Tiel, dum kvar vesperoj la partoprenantoj povis spekti teatraĵojn aŭ dancspektaklojn de la grupo. La vesperan programon kompletigis prezentaĵoj de rapisto Antonio Moreira kaj Roger.

Certe unu el la pintoj de la kongreso estis la vizito de la akvofaloj de Foz do Iguaçu, kiuj troviĝas 300 km de Pato Branko. La longa vojaĝo tien kaj reen (oni alvojaĝis dumnokte kaj revenis la sekvan nokton) tamen plene indis, ĉar la rigardoj estis tre impresaj!

Pri la movada flanko de la aranĝo devas esti miksita verdikto. Unue, la komitatkunsido de TEJO estis — ne surprize — nekvoruma. Tio tamen ne estis granda problemo ĉar ne estis gravaj decidoj prenendaj. La ĉeestantoj, grandparte ne-komitatanoj interesiĝantaj, povis trakti libere elekteblajn temojn, kaj multe da tempo estis dediĉita al informado kaj interŝanĝo de spertoj pri la movado en Ameriko. Esperindas ke tio povas esti fruktodona kaj gvidi al plia vigliĝo de la — ofte bedaŭrinde iom izolita — movado en Ameriko. TEJO volas subteni tion per la okazigo de trejnseminario, pri kiu oni ankaŭ parolis. Krom ĝeneralajn informojn pri TEJO la partoprenantoj povis aparte akiri informojn pri la venontjara IJK en Svedio.

La okazigon de la kongreso en Pato Branko multe helpis la firmao Atlas, kies estro Claudio Petrycoski estas granda subtenanto de Esperanto. Li forte subtenis ankaŭ la konstruon de granda portalo por la urbeto Nova Espero (la nomo ne hazarde sonas kiel Esperanto!) kies inaŭguron ĉeestis la IJK-partoprenantoj kune kun la enloĝantoj kaj lokaj kaj regionaj politikistoj kaj eminentuloj.

La kongreso vekis la interesiĝon ankaŭ de la amaskomunikiloj. La loka televido vizitis la kongresanojn (kaj kelkaj kongresanoj vizitis la lokan televidon), lokaj gazetoj rakontis en grandaj artikoloj pri la aranĝo kaj — aparte menciinde — la tutnacia ĵurnalo ISTOÉ dediĉis plurpaĝan artikolon al la kongreso kaj Esperanto ĝenerale.

Sekve, malgraŭ la manko de partoprenantoj la verdikto pri tiu ĉi IJK estas tre bona kaj bone montras, ke ne nepre kvanto sed ĉefe kvalito gravas, ankaŭ kiam temas pri IJK!

Holger Boos

Tre gaja kaj amuza Internacia Vespero

La programo estis aparte bunta: de ventrodanco al gitarludo, de germana danco al brazila kanto, de deklamado al korea danco. Ne forgeseblas la komenca spektaklo de Vida Jerman, fama aktorino, kaj la fina komuna kantado de Akvarelo de Brazilo kun la internacia koruso sub la gvidado de Alan Bishop. La du reĝisoroj Tarcísio Lima kaj Georgo Handzlik prezentis tre ŝatatajn kanzonojn laŭ brazila stilo, kiujn la publiko tuj kunkantis. Du aliaj grupoj prezentis siajn verkojn: Nova Erao kaj Bona Espero, ambaŭ el Brazilo.

Rimarkinda estis la prezento de la tuta programo fare de Mireille Grosjean el Svislando, kunlabore kun Rosa Mattos de Rio de Janeiro, junulino deksesjara, kiu ĝojigis ĉiujn pere de sia spontaneco kaj bonkoreco. Mireille Grosjean spicis siajn prezentojn per amuzaj rakontoj, ekzemple: Mi venas el Svislando, mia vestaĵo estas el Afriko, miaj du nepoj estas civitanoj el Kanado, mia plej ŝatata korpa kaj mensa aktiveco estas aikido el Japanio, mi havas multajn amikojn en Aŭstralio; diverseco — vera ŝanco!

La spektantoj sincere ĝuis la buntan programon kaj ofte aplaŭdis dum tiu vere Internacia Vespero, kiu daŭris iom pli ol du horojn.

(stma)

[FORIGITA!: bildo]

Tarcísio Lima (dekstre) kaj Georgo Handzlik prezentis kanzonojn, kiujn la publiko kunkantis.

Ferma parolado de Patrick Gallaud - en flua Esperanto!

Karaj geamikoj,

Mi deziras esprimi al vi miajn plej sincerajn dankojn pro la akceptado, kiun vi starigis al mi en Fortalezo okaze de la 87-a Universala Kongreso de Esperanto. Mi havis la okazon, konsciiĝi pri dinamismo de via movado kaj ties aktivuloj. Mi dankas vin, ke vi ebligis al mi komenci mian lernadon de Esperanto. Mi ankaŭ estis tre interesata de kultura efiko de via movado.

Tial kaj pro multaj aliaj kialoj, mi dankoplenas kaj certas, ke kunlabore kun Vincent Charlot, via movado pli kaj pli aktivos en Unesko. Vi fine permesu al mi gratuli vin kaj viajn kunlaborantojn pro perfekta organizado de tiu tutmonda aranĝo.

Esperante plezuron renkontiĝi kun vi en Parizo, mi sendas, karaj geamikoj, esprimon de miaj plej bonaj sentoj.

Patrick Gallaud
Ĝenerala Sekretario de Ligkomitato NRO-j Unesko kaj de Tutmonda Federacio de Uneskaj Asocioj, Centroj kaj Kluboj

Kongresa Panoramo

[FORIGITA!: bildo]

Gaja societo dum Bankedo, lunde vespere en La Maison Dunas

[FORIGITA!: bildo]

Ĉarma juna kongresanino, kies nomon la redaktoro ne notis...

[FORIGITA!: bildo]

Maracatu Az de Ouro dum la Nacia Vespero montras per dancoj kaj kantoj kortegan paradon de la reĝoj

[FORIGITA!: bildo]

Al Fortalezo venis ankaŭ grupo de infanoj kaj gejunuloj el la bieno Bona Espero.

[FORIGITA!: bildo]

La ensemblo Maracatu Az de Ouro prezentis ritman brazilan muzikon, dancojn kaj karnavalan etoson dum la Nacia Vespero

[FORIGITA!: bildo]

Miksita ĥoro surpodie dum la Fermo

[FORIGITA!: bildo]

Yumeiho-masaĝon bezonis (kaj travivis) ankaŭ Georgo Handzlik

[FORIGITA!: bildo]

En la kongresa infanvartejo oni ludis, kantis, ekskursis, desegnis...

[FORIGITA!: bildo]

Amri Wandel prelegas pri Rondo Familia

[FORIGITA!: bildo]

Loka Kongresa Komitato surpodie dum la fermo. El la salono sonis aplaŭdo.

[FORIGITA!: bildo]

Spektaklo de Maracatu Az de Ouro dum Nacia Vespero

[FORIGITA!: bildo]

Korea danco dum Internacia Vespero

[FORIGITA!: bildo]

La Komitato kunsidis dufoje, ok horojn

[FORIGITA!: bildo]

Kunsido de la Komitato: la Estraro

[FORIGITA!: bildo]

Barbara Pietrzak intervjuas s-ron Braun

[FORIGITA!: bildo]

Faka kunsido de UMEA (medicinistoj)

[FORIGITA!: bildo]

En la Libroservo daŭre staris vicoj

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la kongresa flago al la venontjaraj organizantoj en Svedio

Ferma parolado de la Ĝenerala Sekretario de UEA

Estimataj gekongresanoj,

Ni alproksimiĝas al la fino de ankoraŭ unu, la 87-a Universala Kongreso de Esperanto. Kiel ĉiu Universala Kongreso, ankaŭ ĝi diferencas de kongresoj okazantaj ekster la esperantista mondo. Ne nur pro la komuna lingvo kiun uzas ĝiaj partoprenantoj diverslandaj, sed ankaŭ pro siaj strukturo kaj enhavo. Ni povas diri ke ĝi estas kongreso de kongresoj. En ĝia kadro okazas amaso da kongresetoj, kunvenoj, renkontiĝoj. Ĝi havas laboran-organizan, manifestacian, kulturan kaj aliajn aspektojn.

Grupigante 1484 aliĝintojn el 58 landoj el ĉiuj partoj de la mondo la kongreso pruvas vivantecon de internacia komunumo baziĝanta sur unu komuna internacia lingvo. Tio ĉi plej grandioze manifestiĝis dum la Solena Inaŭguro, kiam parolantoj de pli ol 50 naciaj lingvoj samkomprene aŭskultis paroladojn en unu sola lingvo, kiam parolantoj de pli ol 50 gepatraj lingvoj mem rekte alparolis la kongreson en unu sola, komuna lingvo.

Inter tiuj 1484 aliĝintoj, el Brazilo venas eĉ 868 kongresanoj. Se nenio alia, nur tiu fakto plej konvinke pravigas la okazigon de la kongreso en tiu ĉi lando, en tiu ĉi urbo. Kiam tiom multnombraj brazilaj esperantistoj povus partopreni universalan kongreson alikontinente? Kiam senpere ĝisvivi kunvivadon en tiom bunta internacia komunumo?

Kiel organizanto de la Universala Kongreso UEA kunvenigas dum ĝi siajn organojn, submetas al ilia revuado sian laboron, igas ilin fari decidojn necesajn por la funkciado de la Asocio.

Dum la pasinta semajno, la supera organo de UEA, la Komitato, kunsidis dufoje dum entute ok horoj. Sep subkomitatoj kunsidis por pridiskuti diversajn specifajn temojn kaj fari pri ili proponojn por la plenkunsido. Tiel la Komitato faris decidojn necesajn por la agado de la Asocio.

La Estraro kunsidis praktike ĉiutage, krom dimanĉon kaj merkredon, la tagon de la ekskursoj. Ĝi metis sin je la dispono de la membraro por aŭdi kaj respondi ĝiajn demandojn.

Ankaŭ oficistoj de la Centra Oficejo respondis al la membraro kaj kunvenis kun la ĉefdelegitoj kaj perantoj. Okazis kunveno pri la delegita reto.

Strategia forumo klopodis trovi vojon al komuna strategio de ĉiuj Esperanto-organizaĵoj. Kaj TEJO-forumo okupiĝis pri la problemoj de la juna parto de la Asocio.

Nature, al la lingvo mem, Esperanto, kaj ĝia instruado, estas dediĉita granda atento. De la elementa lernado, en Cseh-metodaj kursoj, ĝis Tago de lernejo, Internaciaj ekzamenoj, CED-kunveno, kunvenoj de Akademio de Esperanto, ĝis Esperantologia konferenco.

Plibonigo, pliintensigo kaj plilarĝigo de la agado diversregiona estis prilaborata en la kunsidoj kies temoj estis Afrika, Amerika, Araba, Azia kaj Landa agadoj.

Minimume 32 diversaj fakaj kunsidoj pridiskutis organizajn kaj fakajn demandojn de la koncernaj fakaj organizaĵoj kaj ĝenerale agadon en diversaj fakoj kaj per tio atestis la uzadon kaj uzeblecon de Esperanto en plej diversaj medioj.

16 altkvalitaj prelegoj de renomaj sciencistoj donis sciojn pri diversaj sciencaj temoj al interesiĝantoj en la kadro de la Internacia Kongresa Universitato kaj Akademio Internacia de Sciencoj.

La kongresanoj eluzis la okazon por ĝui kulturajn kaj artajn programojn kaj precipe por konatiĝi kun la kulturo kaj arto de la gastiganta lando. La vesperaj programoj malkovris al la kongresanoj la riĉan brazilan folkloron kaj malfermetis pordon al la brazila muziko.

Estis prezentitaj du teatraĵoj. Estis proklamitaj libroj de la jaro. La legantoj povis renkonti aŭtorojn dum aŭtoraj duonhoroj. La kongresanoj montriĝis bonaj legantoj. La Libroservo ĝis hieraŭ vendis librojn valorajn ĉirkaŭ 75.000 realojn. La vendado ne finiĝis ĉar la Libroservo funkcios ankoraŭ du horojn post la solena fermo.

Esperantistoj ne nur pasive konsumas kulturon, sed ankaŭ mem aktive kreas ĝin. Kaj eĉ gajnas premiojn por tio. Pri la Belartaj Konkursoj kaj la Oratora Konkurso vi aŭdos apartajn raportojn. Internacia koruso kolektiĝis ankaŭ ĉi tie. Pluraj artistoj kaj artoamantoj donacis al ni Internacian Artan Vesperon.

La kongreso estas bona okazo por konatiĝi kun la kongreslando, kun ĝiaj homoj, iliaj vivo kaj kutimoj, historio kaj naturbelaĵoj kaj homaj faritaĵoj aŭskultante prelegojn, lernante la nacian lingvon, partoprenante en duontagaj, tuttagaj, antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj. Okazis entute 35 ekskursoj kun 929 ekskursantoj.

La publiko povis sekvi la evoluon de la kongreso. Gazetaro, urbaj, ŝtataj kaj tutlandaj televidaj retoj informis pri ĝi. Lokaj televidaj kanaloj estis ĉiutage en la kongresejo.

La unuan fojon ĉijare la kongreso povis esti sekvata sur la reto. La kongresa kuriero aperis ĉiutage en TTT-paĝo kaj en dissendolisto. Ricevintoj de la mesaĝoj plusendis ilin kaj jam venis reagoj al la kongreso.

Esperantistoj dise tra la mondo povis daŭre sekvi la kongreson dank’ al abunda raportado de Pola Radio. Ĉiutage estis dissendataj 40-minutaj raportoj de la Esperanto-redakcio. Krome estis 4 raportoj en la landa programo kaj 3 raportoj en la programoj angla-, german- kaj ruslingva.

Kongresa kuriero La Bela Sonĝo de l’ Omaro aperis en 6 numeroj. Ĝi nin informis akurate ĉiutage pri la kongresaj okazintaĵoj per trafaj raportoj en plaĉa grafika aranĝo.

Ampleksa ilustrita raporto pri la Kongreso aperos en la septembra numero de la revuo Esperanto.

Post tiu ĉi semajno ni revenos hejmen — kontentaj ekkoninte plian landon kaj ĝiajn homojn, riĉaj je novaj spertoj, travivaĵoj, amikoj, pretaj ankoraŭ pli intense labori en niaj esperantistaj organizaĵoj.

Ivo Osibov

Revuo Esperanto 2002 10

Vi trovos ...

Mortis la reĝo — vivu la reĝo! Ankoraŭ reeĥas rememoroj pri la fascina brazila UK — kaj jam aperis la Unua Bulteno pri la venonta, Gotenburga. Vi trovos nun pliajn informojn en la 1-a Kongresa Komuniko. En la oktobra vi krom aktualaĵoj trovos ankaŭ tion, kio ne trovis lokon en la septembra numero. Sed ve! Intertempe amasiĝis tiom da artikoloj kaj fotoj pri elstaraj E-aranĝoj, ke eblus eldoni tri numerojn. Ne estis facile pesi ilin kaj decidi kio aperu nun kaj kio eble poste. Mi do pardonpetas se mi ne uzis vian pesilon. Vi trovos ankaŭ novan kampanjon: Membro-Membron! kaj ekscios, ke membro povas alian membron ne nur estimi, respekti, ami... — sed ankaŭ — akiri! Kaj tiel vastigi ne nur nian komunumon, sed ankaŭ sian bibliotekon...

Bonan legadon!

Stano Marĉek

Malferme

Bonan Novan Jaron!

Renato Corsetti

Multaj civilizoj kaj multaj landoj havas siajn proprajn apartajn kalendarojn. Pro tio la jaro daŭre komenciĝas tra la jaro, se vi permesas la vort-ludon. Por kelkaj en januaro, por kelkaj en marto, kaj tiel plu. Krome en kelkaj lokoj, ekzemple en Eŭropo, estas alia komplikaĵo: la jaro oficiale komenciĝas en januaro, sed fakte ĝi komenciĝas en septembro. Post la ferioj, ĉiuj komencas relabori, la lernejoj remalfermiĝas kaj esperantistoj okupiĝas pri la “ago-tago”. Tiuj estas la veraj signoj de la jar-komenciĝo.

Do, sojle de la nova jaro, mi estas devigata reveni al vi per kelkaj vortoj. Pasintjare ni ekhavis novan laborplanon, kaj ni komencis apliki ĝin. Ni havis ankaŭ kelkajn problemojn kaj ni klopodis solvi ilin.

Informado

Ni povas esti relative kontentaj. Aplikante la labor-planon ni atingis relative multajn aferojn pri informado. Nia reta informilaro superis sian krizon, kaj nun la paĝoj www.esperanto.net estas bela ekzemplo de kolekto de ĉio trovebla pri Esperanto (informoj nacilingvaj kaj kursoj) en kvardeko da lingvoj. Ne senkiale mi uzis en kelkaj retaj listoj la sloganon Paŝtu viajn neesperantistojn en www.esperanto.net. Multo estas ankoraŭ farinda pri www.uea.org, sed jam aperas ankaŭ www.abonu.com, kiu prezentas novan servon de UEA al la homoj, kiuj volas dissendi siajn gazetojn tra la reto kun fotoj kaj supersignoj. Ankaŭ nia papera informilaro superis sian krizon, kaj nun sufiĉas sendi mesaĝon al la Centra Oficejo, por ricevi almenaŭ unu ekzempleron de informilo, jam aperinta en multaj lingvoj, por multobligi kaj disdoni. Ni ne povas ne paroli pri la faroj de tiu oficejo en Bruselo kun malfacila nomo: Komunikad-Centro, kiu komencas vere komunikadi kaj aperigi artikolojn tra la mondo, ĉefe verkitajn de David Ferguson. Krome ĝi sukcesis “ataki” la Eŭropan Komisionon pro ĝia fundamenta manko de respekto al la lingvaj rajtoj de la eŭropanoj. Kaj ĝi ekkunlaboras kun kelkaj gravaj asocioj de defendantoj de naciaj lingvoj (interkrampe tiuj homoj ankoraŭ antaŭ kelkaj jaroj afiŝis la kutiman kompatan rideton, kiam oni parolis pri Esperanto).

Instruado

Ni ankaŭ akiris sukcesojn en la kampo instruado. Oni daŭre instruis Esperanton kaj la retaj kursoj plimultiĝis kaj la retaj lernantoj ĉiam pli multe aliĝis kaj lernis. Ni ne povas ne mencii la kursojn al indiĝenoj tra la mondo, kiuj lernis Esperanton kaj komencas apliki ĝin. Ni ne povas ne mencii la kursojn, per kiuj multaj sindediĉaj esperantistoj instruas komencantojn, ekzemple, en Afriko. Ni ne povas ne mencii la multajn esperantistojn, kiuj redaktas, enretigas kaj gvidas retajn kursojn.

Tamen, eble, ankoraŭ mankas io, mankas plena dediĉiteco flanke de multaj Esperanto-strukturoj al tio. Dum ĉi tiu nun komenciĝanta jaro, do, ni devas doni multe pli da atento al instruado. Ni devas listigi kaj organizi ĉiujn instruistojn kaj instruantojn, kiuj estas inter ni. Tiucele UEA home subtenos ILEI, la Ligon de la instruistoj.

Aparta mesaĝo por la Landaj Asocioj de UEA: karaj estraranoj de landaj asocioj, sen instruado ne ekzistas esperantistoj. Bonvolu doni atenton al la instruistoj kaj instruantoj en via lando. Mi revas pri situacio, en kiu en difinita lando, ni diru Nepalo, la nepalaj instruistoj estas samtempe membroj de la Nepala Esperanto-Asocio kaj de ĝia “eduka sekcio”, kaj ĝi samtempe estas ankaŭ la landa sekcio de ILEI. Ni estas tiom malmultaj, ke ni nepre bezonas kunlabori preter la asociaj limoj (ne nur kun ILEI, sed ankaŭ kun TEJO kaj kun ĉiuj aliaj asocioj).

Plijuniĝo

Alia punkto, kiun mi ŝatas substreki estas plijuniĝo. Ĉiuj, kiuj estis en la Universala Kongreso en Fortalezo, Brazilo, povis vidi ke la problemoj de nekomunikado inter generacioj estas ĉefe problemo de la riĉa nordo de la mondo. La gejunuloj en Fortalezo estis forta vitamina kuracilo por la ceteraj kongresanoj (*vidu la foton frontpaĝe, rim. de la red.).

Kunlaboro inter homoj de ĉiuj generacioj eblas, kaj tio okazas ankaŭ en Afriko kaj en Azio. Mi esperas, ke en la nuna labor-jaro en ĉiuj landoj de Esperantujo oni sukcesos apliki la brazilan modelon, oni sukcesos teni firmajn kontaktojn preter la generacia limo. Ankaŭ ĉi-kaze ni estas tro malmultaj por dividiĝi.

Por pli vasta komunumo

Unu el la du grandaj kampanjoj de UEA estos tiu, kiu havas la nomon Por pli vasta komunumo. Temas kaj pri la tradicia varbokampanjo kaj pri netradicia varbokampanjo. Oni ja klopodos retrovi ĉiujn esperantistojn kaj proponi al ili membriĝi. Sed oni same kontentos, se ili membriĝos nur en la loka klubo de Bulonjo-sur-Rejno aŭ se ili nur aliĝos al la ret-listo e...@Yahoogroups.com. Ni provos enplekti ĉiujn landajn asociojn kaj lokajn klubojn por kunlabori pri ĉi tiu kuntenado de la tiel nomata “komunumo”.

Fakte kiel prezidanto de la plej granda Esperanto-organizaĵo mi ankaŭ sentas ioman respondecon pri la funkciado de aliaj esperantistaj asocioj, landaj, fakaj, retaj, finvenkismaj, malvenkismaj, sincere frenezaj aŭ malsincere seriozaj. Sed nek la estraro de UEA nek la Komitato povas garantii la bonan funkciadon de aliaj asocioj. La ebloj niaflankaj konsistas el servoj per diversaj materialoj kaj el foruma funkcio.

Pli modernaj servoj

La netradicia parto de Por pli vasta komunumo konsistas el la ekapero de pli modernaj servoj. Temas ĉi-jare pri eksperimentado pri reta ricevado de la revuo por esperantistoj el difinitaj landoj.

Mi emfazas, ke temas ankoraŭ nur pri eksperimento kaj ke ĝi rilatas al nur parto de la esperantistaro, sed vi jam povas imagi, kio povus sekvi. Ankaŭ la komitato en Fortalezo subtenis la eksperimentajn klopodojn de la estraro por iel superi la obstinan kotizan baron.

Lingvaj Homaj Rajtoj

La dua kampanjo, la dua kruro sur kiu marŝos UEA, havos la nomon Lingvaj Homaj Rajtoj. Mi jam klarigis, pri kio temas en antaŭa artikolo, kaj do mi ne bezonas redetali la aferon.

Esence ni devas:
  • lerni mem, kio estas lingvaj problemoj en la vera mondo, en la unuopaj landoj (ankaŭ en niaj landoj) kaj internacie konvinkiĝi, ke Esperanto povas esti solvo por kelkaj el ili (ne por ĉiuj, ĉiam);
  • kompreni, ke ne estas ni, kiuj devas honti, sed tiuj, kiuj antaŭenportas viv-modelojn, kiuj neas la lingvajn rajtojn de la malpli fortaj;
  • konvinkiĝi, ke niaj valoroj havas pli grandan validecon, ne laste ĉar ili estas parto de tiuj klopodoj, kiuj provas eviti la detruon de la mondo, al kiu la homaro marŝas senkonscie. Tio eble sonas bele, sed estas malfacile realigebla. Tamen, ne tute, se vi kunlaboros.
  • La landaj asocioj reagu al la alvokoj de la Brusela Komunikad-Centro. Ili liveru bonkvalitajn tradukojn de porgazetaraj artikoloj. Ili sendu nomojn kaj (ret)adresojn de landaj ĵurnaloj. Ili sendu nomojn kaj (ret)adresojn de ĵurnalistoj.
  • La landaj asocioj organizu studseminariojn pri lingvaj rajtoj. Ili organizu grupon da membroj kiuj altnivele traduku en siajn naciajn lingvojn la informilojn de UEA.
  • La landaj asocioj komisiu estraranon por planado enlanda kaj faka (la respondeculo sin anoncu per malplena mesaĝo ĉe <a...@yahoogroups.com>. Li/ŝi tiel aliĝas al la rondo de plenumantoj de la labor-plano, kion, kompreneble, li povas fari ankaŭ per normala letero al UEA.)
  • Individuoj kiuj interesiĝas retu al <l...@esperanto.se>. Ili povas informi pri realigoj de la loka, landa aŭ faka asocio en kiu ili partoprenas. Ili faru tion ankaŭ papere per letero al la kutima adreso de UEA.

Ne diru, ke ni ne povas realigi nian labor-planon kaj ĉefe ĉi tiun lastan punkton pri “Lingvaj Homaj Rajtoj”, ĉar ni ekzistas por plibonigi la mondon ne por ni mem, kiel Zamenhof daŭre memorigis al siaj samtempuloj. Ĉu la mondo nun estas pli bona ol tiu de la tempoj de Zamenhof? Eble jes, eble ne, sed ĝi certe bezonas niajn idealojn. Ni provu daŭre labori je la nivelo de Zamenhof.

Renato Corsetti

La ĉefaj retpaĝoj de la Informa Kanalo Abonu.com, de UEA, kaj de Multlingva Informcentro pri Esperanto — Esperanto.net.

Kongresa Komuniko 1

88-a Universala Kongreso de Esperanto

Gotenburgo, Svedio, 26 julio - 2 aŭgusto 2003

Konstanta adreso: Adreso de UEA (vidu la kolofonon), TTT: http://www.uea.org/kongresoj Ĝenerale: k...@co.uea.org, Aliĝoj: a...@co.uea.org, Mendoj: m...@co.uea.org.

Kongresa Temo: Lingvaj rajtoj kaj respondecoj.

Kongresejo: Svenska Mässan (Mässans gata, SE-412 94, Göteborg, Svedio) estas moderna kaj multfunkcia kongresejo proksime de la urbocentro kaj hoteloj, facile atingebla de la flughavenoj kaj de la publika transporto.

Loka Kongresa Komitato: De antaŭ du jaroj funkcias 13-membra LKK, gvidata de Roland Lindblom, kiu jam duan fojon prezidas la komitaton (Stokholmo 1980 kaj nun).

Korespondado: Kongresanoj bv. skribi ne al LKK, sed ĉiam al la Kongresa Fako de UEA, ĉe la Centra Oficejo de UEA en Roterdamo. LKK ne povas respondi individuajn informpetojn. Bonvolu ankaŭ neniam skribi al la Kongresejo mem.

Informado: Kongresaj informoj aperas en la Unua Bulteno, en la retpaĝoj de UEA (www.uea.org), en la revuo Esperanto, aliaj E-gazetoj kaj en E-radioelsendoj (Varsovio, Vieno k.s.). Pliajn informojn bonvolu peti ĉe la Kongresa Fako de UEA.

Glumarko: La kongresa glumarko estas ideala surgluaĵo por viaj kovertoj dum tiu ĉi gotenburga jaro. Mendebla ĉe la Libroservo de UEA (1 folio kun 12 markoj) kontraŭ 1,2 EUR (plus sendokostoj). La kongressalono havas 1500 seĝojn, kiujn oni dum bankedoj kaj baloj levas al la plafono.

Kongresa Afiŝo: Bela kolora kongresa afiŝo (A1) estas havebla ĉe la Centra Oficejo, kontraŭ pago de sendokostoj (3 EUR).

Unua Bulteno: Bela kaj informplena kolora broŝuro kun detala urbomapo kaj utilaj detaloj estas dissendita al individuaj membroj de UEA, kongresaj perantoj kaj landaj asocioj. CO de UEA sendos ĝin volonte kaj senpage ankaŭ al via grupo aŭ klubo. Se vi organizas E-aranĝon, la Unua Bulteno estas la plej taŭga enmetaĵo en la dokumentujon de via aranĝo: bv. peti pli grandajn kvantojn.

Loĝado kaj ekskursoj: Fine de la jaro aperos la Dua Bulteno kun detala oferto de hoteloj, ekskursoj, antaŭ- kaj postkongresoj kaj aliaj servoj. Eblos elekti el diversaj variantoj kun vasta gamo da prezoj.

Infana kongreseto: Okazos en kabanaro, en bela apudlaga loko, meze de la naturo, proksime de Gotenburgo. Informoj kaj aliĝoj ĉe: Stefan MacGill, Bethlen G. u.2, HU-2030 Érd (S...@galamb.net).

Vojaĝo: Gotenburgo havas du flughavenojn kaj estas bone ligita kun la tuta mondo. La urbo estas atingebla ankaŭ trajne kaj aŭte (pontego el Danlando kaj tere el la cetero de Skandinavio). La skandinava flugkompanio SAS, kunlabore kun la tutmonda flugkompania reto Star-Alliance, proponas specialajn tarifojn por la kongresanoj (pli da informoj jarfine en la retpaĝoj de UEA kaj en la Dua Bulteno).

Aliĝoj: La individuaj membroj de UEA kaj la kongresaj perantoj ricevis la aliĝilojn. Vi povas ankaŭ aparte peti ilin. Cetere la aliĝilo estas trovebla en la reto PDF-formate (http://www.uea.org/kongresoj). Eblas aliĝi ankaŭ rete.

Kotizoj: Ĝis la jarfino (parenteze sumoj por B-landoj): IM de UEA 150 (115), ne-IM 190 (140); IM-junulo/kunulo/komitatano/handikapito 75 (60); ne-IM junulo ktp. 115 (85). Pagmanieroj kaj kategorioj en la Jarlibro aŭ en la TTT-paĝoj.

Raŭmisma vojo al la fina venko

Nun ĉiuj Esperanto-asocioj plendas pri malkresko de sia membraro. Certe, en la epoko de interreto homo povas praktiki Esperanton sen neceso ie membri kaj pagi kotizojn. Tamen evidente, post la fino de elementaj kursoj nur tre malmultaj personoj restas aktivaj en la Esperanto-medio: bone se unu el 50. Oni diskutas, kiel plibonigi la situacion...

Paralele, kaj preskaŭ sen ligo kun tio daŭras la eterna diskuto inter raŭmistoj kaj finvenkistoj. Pleje bedaŭrindas, ke la diskutantoj nur tre svage imagas la esencon de la oponata koncepto — kaj iam eĉ de la propra. Aperas bizaraj fantazioj kaj reciprokaj akuzoj pri diversaj pekoj. Anstataŭ kune labori por la bono de Esperanto, oni disipas fortojn en interkvereloj. Mi ne pretendas je absoluta vero, sed ŝatus proksimiĝi al ĝi kune kun vi...

Se ignori la plej ekstremismajn dirojn, la finvenkistoj revas kaj strebas, ke Esperanto estu la dua lingvo por ĉiuj, rimedo por ĉiutaga interkompreno en diversaj sferoj de la vivo: por tio necesas vasta propagando kaj instruado. La raŭmistoj pledas por “interna” evoluo de la Esperanto-medio, evoluigo de diversaj lingvotavoloj, pliriĉigo de la kulturo ktp, sen granda atento al ekspansio. Kiu pravas en kondiĉoj de la nuna mondo, se konsideri la karakterojn kaj mondkonceptojn de la plimulto de ordinaraj homoj?

Jen oni unuafoje legas/aŭdas pri Esperanto. Kutima (por ni) sortimento de asertoj, faktoj kaj fantazioj... Se la homo estas iom scivolema kaj havas iom da libera tempo, li/ŝi povas veni al elementa kurso, kaj — se ĉio bonordas — fini ĝin. Kaj kio poste? Uzi Esperanton kiel komunikilon kun renkontita alinaciano praktike ne eblas — nun por tio estas aplikata la (fuŝ)angla. Ĝuste pro tio la plejparto de la publiko restas indiferenta al la tradiciaj propagandaj argumentoj. Necesas proponi diversajn variantojn de la lingvoaplikado: aliron al riĉa kulturo, eblon esprimi sin, fari sian vivon pli interesa kaj varia...

Jen la homo lernis bazojn de la lingvo. La kursgvidanto jam laboras kun nova grupo de lernantoj. La kursfininto restas sola kaj ne scias — kion li faru kun/per Esperanto... do post kelkaj monatoj senspure malaperas. Kaj ni tion ne rimarkas, okupitaj per propagando kaj elementa instruado kaj fiere raportantaj pri la kvanto de la kursanoj. Ĉio ripetiĝas, denove kaj denove.

Ĉu ne absurdo? Ankaŭ en la komerco ja validas la regulo ke malpli da energio bezonatas por konservi malnovan klienton, ol por varbi kaj konvinki novan...

Aliflanke, allogi tute “freŝan” homon al Esperanto multe pli facilas, ol tiun, kiu iam lernis ĝin kaj poste seniluziiĝis: tiu lasta ja diros, ke li jam scias la lingvon (eĉ se li ĝin reale jam forgesis) kaj “ne havas tempon” por aktive uzi ĝin. La kutimaj blufoj al li ne aplikeblas. Se konsideri, ke plejparto de la ordinaraj homoj tute indiferentas al tio, kio ne donas tujan profiton — do fuŝa propagando kaj instruado, samkiel malatento pri freŝaj novicoj treege malutilas, ĉar ili detruas la bazon, t.e. por ĉiam forpuŝas tiujn (ne multajn) homojn, kiuj en normalaj kondiĉoj povus iĝi bonaj esperantistoj.

La konkludo evidentas: apud saĝa propagando kaj elementa instruado necesas same serioze atenti la finintojn de elementaj kursoj, zorgi pri instruado en pluaj ŝtupoj. Bezonatas bonaj perfektigaj lernolibroj — kiel Paŝoj al plena posedo kaj Vojaĝo en Esperanto-lando; fidindaj fontoj de scioj kiel la iama Gvidlibro por supera ekzameno aŭ la ĵus aperinta Epitomo de esperantologio. Tiaj libroj devas esti reeldonataj por esti ĉiam haveblaj por ĉiu deziranto. Homo, lerninta la bazon de Esperanto, havu la eblecon perfektiĝi kaj praktike apliki la lingvon en sfero interesa por li.

Por tio necesas ankaŭ pliriĉigi la Esperanto-kulturon kaj fari ĝin pli atingebla: ĉiu povu akiri klasikaĵojn kaj aliajn valorajn verkojn se ne libroforme, do almenaŭ rete. Neesperantistoj fakte nenion scias pri nia kulturo — sed ankaŭ la scioj de multaj esperantistoj estas tute nesufiĉaj! Necesas plu evoluigi la lingvon, prepari terminarojn por tiuj agadsferoj, kie Esperanto dume ne uzatas. Tiel ni povos reteni la homojn kaj allogi novajn, do niaj vicoj poiomete kreskos, kaj per raŭmisma agado ni moviĝos al finvenkisma celo.

Kompreneble, la nepra kaj ĉefa kondiĉo por sukcesa funkciado de nia kulturo estas la stabileco de Esperanto: oni povu ĉiam libere percepti tion, kio estis kreita antaŭ jarcento(j). Bonvolu relegi la Zamenhofan Esenco kaj estonteco de la ideo pri la lingvo internacia — vi klare vidos, kial ajna principa reformo de Esperanto estus sensenca kaj povus nur malutili. Ni neglektu la reformmaniulojn (mi ne menciu nomojn, por ne fari reklamon por ili), kiuj simple pigris sufiĉe lerni Esperanton por tutlibera uzado (aŭ ne scipovas agordi sian komputilon por korekte uzi ĉapelitajn literojn) kaj tial vidas en ĝi neekzistantajn “malperfektaĵojn”. Kial oni ne provas same draste reformi sian nacian lingvon?

Same gravas distanciĝi de diversaj stranguloj, strebantaj alligi al Esperanto iun, kutime ekstremisman, (pseŭdo)religian aŭ politikan doktrinon aŭ simple frenezan obsedan ideon. Tiaj uloj ĉiam havas enorme multe da energio — kaj rezulte normalaj homoj ricevas la misan impreson, ke Esperanto estas tio, pri kio okupiĝas nur frenezuloj...

Ni ne ĉasu okazojn reklami Esperanton iel ajn sendepende de la rimedoj. Indas memori, ke skandala mencio de Esperanto povas allogi dekon da ekzaltuloj (kiuj baldaŭ malaperos, altirite de alia hobio), sed por ĉiam forpuŝi milojn da prudentuloj. Ni trankvile parolu pri Esperanto al seriozaj homoj, sed evitu skandalemajn kaj sensaci-avidajn ĵurnalistojn de certaj amaskomunikiloj. Iam necesas atendi, iam kapti momenton. Ekzemple: dank’al persona amikeco kun lingvistoj al mi bonŝancis aperigi ampleksan, informriĉan kaj favoran artikolon pri Esperanto en prestiĝa Porinfana enciklopedio, jam trifoje reeldonita kun eldonkvanto pli ol 150 mil. Ĉar la enciklopedio havas sufiĉe altan prezon, ĝi estos gardata dum jardekoj kaj trafos unuavice al idoj de “elituloj”, havantaj pli grandajn ŝancojn iam okupi influhavajn poziciojn. Mi tre esperas, ke dank’ al tio post 10-20 jaroj Esperanto en Rusio estos pli favorata. Indas fari similon en aliaj landoj.

Ni ne disipu fortojn por agiti tiujn, kiuj tutegale nin ne komprenos (ekzemple, bruemajn naciismajn politikistojn). Indas konkeri plej progresemajn tavolojn: cento da interret-uzantoj pli gravas, pli rimarkeblas en la mondo, ol cento da dommastrinoj, interesiĝantaj nur pri “sap-operoj”. Oni sentu, ke Esperanto estas ne ia rara ekzotikaĵo, sed plenvalora kaj reale uzata lingvo (kaj necesas ke ĝi ja vere estu tia!). Unuvorte, necesas krei pozitivan impreson pri Esperanto kaj pozitivan etoson en Esperanto-medio — ke homoj ne nur venu al ni, sed ŝatu resti kun ni. Ĉio ĉi ne eblas per pure finvenkismaj metodoj...

Mi estas realisto — do certas, ke mi ne ĝisvivos la finan venkon. Tamen, ke tiu venko povu iam okazi, necesas prepari la grundon nun.

Valentin Melnikov

La revuo Esperanto lanĉas kampanjon MEMBRO-MEMBRON!

Se ĉiu el ni akirus nur unu novan membron, UEA, do ankaŭ la legantaro de la revuo, duobliĝus.

Multaj esperantistoj membriĝus en UEA, se iu proponus tion al ili!

La kampanjo MEMBRO-MEMBRON! estas samtempe konkurso. Ĝi daŭros ĝis la fino de januaro 2003.

Ĉiu membro de UEA, kiu akiros novan individuan membron (en ajna kategorio), ricevos libropremion kaj lia nomo aperos en tiu ĉi rubriko.

Unu konkursanto (decidos loto) ricevos La Novan Plenan Ilustritan Vortaron de Esperanto.

Ekzempleron de La Nova PIV ricevos ankaŭ membro, kiu akiros la plej multajn novajn membrojn.

La lotumado okazos la 10-an de februaro 2003. La rezulto aperos en la marta n-ro de la revuo.

La kondiĉoj: bonvolu rete aŭ skribe informi la redaktoron ke vi akiris novan membron: skribu vian nomon, vian UEA-kodon, la nomon kaj la adreson de la (de vi akirita) nova membro. Post alveno de la kotizo (eblas ankaŭ donaci ĝin!) vi eniros la konkurson.

Helpu ankaŭ vi vastigi nian komunumon!

VIZITU VIAN PROPRAN DOMON ĈE NIEUWE BINNENWEG 176 EN ROTERDAMO DUM MALFERMA TAGO

Sabato la 30-a de novembro 2002 (10h00-17h00)

Stano Marĉek: Kiel redakti kaj enpaĝigi Esperanto-revuon

Elisabeth Schwarzer: Interkultura kompreniĝo en praktiko

  • 10%-a rabato en la Libroservo
  • ekspozicio de valoraĵoj el la historio de Esperanto
  • senpagaj kafo kaj teo

KOTIZTABELO DE UEA POR 2003

Antaŭdankon pro frua pago de via UEA-kotizo por la jaro 2003!

Kiu pagas plej frue, membras plej ĝue!

Esperanto kaj sporto

Devas ekzisti internacia lingvo en ĉiuj sferoj, kie homoj laboras internacie. Sporto estas reala sfero, kiu jam bezonas internacian lingvon. Dum la internaciaj konkuroj la sportistoj ne nur sportas, sed ili ankaŭ havas liberan tempon. Ili provas rilati kun siaj rivaloj ne nur konkure, sed ili volas rilati ankaŭ lingve, komunikiĝi, interkompreniĝi.

Onidire por tio bele servas la angla, sed ĝi estas malfacila, ege malfacila por paroli, trovi la necesajn vortojn, por kompreni tiun, kiu opinias sin angleparolanta. La simpleco de Esperanto igas la internacian lingvon ege taŭga por tiu ĉi sfero.

La celo de Esperanto estas ne forpuŝi la ekzistantajn lingvon, sed uziĝi en internacia sfero, kie ĉiuj libere esprimiĝu. Ambaŭ, kaj Esperanto kaj sporto havas multajn komunajn trajtojn: ili klopodas pri paco, paca homa kunvivado kaj kunlaboro, respekto kaj toleremo al ĉiuj rasoj, nacioj kaj etnaj grupoj, nediskriminaciado kaj justa konkurado ktp.

Taskoj nun altrudiĝas al ni, jamaj esperantistoj, kiuj disponigu la internacian lingvon al la sporta medio. Kiel komenci? — Krei reton da delegitoj respondaj pri sportaj aferoj en ĉiuj landaj asocioj (kiuj povus eventuale formi sian grupon por dividi respondecojn pri diversaj agadoj en la lando). Tiu ĉi reto estus bona bazo por fondi fakan sportan asocion. Tiu devus formuli sian strategion surbaze de proponoj de landaj delegitoj kaj individuoj .

Niaj klopodoj koncernas du mediojn:

1) enlanda sporta agado — organizi proprajn movadajn sportajn aranĝojn, esti en kontakto kun naciaj sportaj asocioj kaj naciaj olimpiaj komitatoj; tial ni provu persvadi la lokajn sportistojn ellerni Esperanton, proponu al ili, ke ni mem venados al la trejnejoj por aranĝi tie la lecionojn. Ni skribu pri eblecoj de Esperanto al la lokaj kaj centraj sportistaj periodaĵoj. Ni dissendu leterojn al aliaj landoj, al aliaj landaj E-asocioj, al ties korespondamikoj, ke ili faru similajn paŝojn en siaj landoj. Ke de ili venu leteroj el aliaj landoj al viaj, al niaj sportistoj, al niaj sportaj organizaĵoj, al la redakcioj de niaj sportistaj periodaĵoj. Tiuj leteroj estu en du lingvoj: Esperanto kaj tiu uzata de la lando kien iras la leteroj. Tiuj leteroj temu pri oportunaĵoj kaj pri facileco de Esperanto. Ni scias, kiel en niaj landoj oni atentas leterojn el aliaj landoj! La sportistoj kaj redaktoroj verŝajne turnos sin al vi, ĉar vi jam “tedos ilin” per viaj proponoj, t.e. ili jam konos vin kaj viajn telefonojn, adresojn.

Siatempe en Hungario estis eldonita solida libro pri Esperanto kaj sporto kun necesaj terminoj. Necesas trovi ĝin*, peti reeldoni ĝin, kaj serĉi aliajn jam ekzistantajn.

Sporto estas nova tereno de la E-Movado. Nun multaj aktivuloj jam laboras aŭ sidas en siaj niĉoj kaj faretas siajn taskojn.

Necesas daŭrigi la paroladon pri uzado de Esperanto inter sportistoj. Ni almenaŭ parolu kaj planu nian laboron tiudirekte. Ni memoru ke antaŭ ol krei estas la vorto, la parolado, la planado, la intenco krei. Ne malesperiĝu. Ni ja scias ke ...eĉ guto malgranda, konstante frapante...

2) ekstera agado — rilatoj kun internaciaj sportaj organizaĵoj (laŭ sportoj) kaj Internacia olimpia komitato. Certe indus fari ion rilate al la Internacia olimpia komitato en Lausanne kaj en la lando, en kiu okazos la venontaj Someraj olimpiaj ludoj 2004 en Ateno. Sed oni bezonas por tio aktivan landan Esperanto-asocion. Lokaj esperantistoj kontaktiĝu kun lokaj kaj internaciaj organizaĵoj en siaj landoj.

Jen kelkaj ideoj por komenci. Ĉiu landa asocio starigu programon por tiu ĉi agado. La fortiĝo de la landa agado sporta estos bazo por la internacia agado. Tial ni petas, ke ĉiu landa asocio komencu ion, uzante niajn suprajn proponojn, kaj eventuale proponante aliajn paŝojn farindajn. Ni estas je ĉies dispono por kunlabori.

Gbeglo Koffi

[FORIGITA!: bildo]

Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono en Rio-de-Ĵaneiro organizas futbalajn matĉojn por veki atenton de la loĝantoj

Per gaja kongresa objektivo (aŭ: ne kredu eĉ la proprajn okulojn!)

Fotoaparata objektivo ne estas ĉiam objektiva! Iam ĝi donas al gestoj tute alian, falsan signifon. Ne kredu do, ke tio, kion vi vidas sur la subaj bildoj, vere okazis dum la ĉi-jara UK en Fortalezo!

Neniu krom nia gaja objektivo rimarkis, ke dum la Kongresa Balo “okazis batalo”! Almenaŭ tiel ŝajnas el la unua bildo. Plua suspektinda koincido: ambaŭ rolantoj, Kep Enderby kaj Gilbert Ledon, estis la sekvan tagon enhospitaligitaj... Sur la dua bildo ŝajnas, ke la brazila generalo Alberto Cardoso batas nian prezidanton! Nur Humphrey Tonkin (sur la tria bildo) eble rimarkis ĉion kaj “preĝis sub la verda standardo”, ke “frat’ fraton ne plu ataku ŝakale...”. (fotis kaj komentis Stano Marĉek)

[FORIGITA!: bildo]

Batalo dum la Kongresa Balo

[FORIGITA!: bildo]

Generalo batas nian Prezidanton

[FORIGITA!: bildo]

Preĝo sub la verda standardo

Lingva angulo

Por kiu estas la prepozicio PO diabla?

En mia pli ol 50-jara praktikado de Esperanto mi legis kelkajn pritaksojn de la prepozicio “po”, en kiuj koncentriĝis tre granda peno kaj energio por konvinki leganton, ke L. Zamenhof konceptis kaj praktikis la prepozicion mise, ke la unusola ĝusta, logika kaj modela uzmaniero estas ekzemple: denso de 7 kg po litro [*].

* Hermann Wagner: Resumo de la cirkulero pri “po” el 1967-06-02; Fürth

Mi legadis plurajn suverenajn asertojn, ekzemple ke:

  • el la Fundamento oni ne povas certiĝi pri ĝusta uzmaniero de po;
  • Zamenhof komentariis po en maniero, kiu estis tro speciala kaj tial ne povis adaptiĝi al la bezonoj de la evoluanta lingvo;
  • ni liberigu po de la katenoj, per kiuj Zamenhof neintence maltaŭgigis ĝin por la nuntempa komuna kaj scienca uzo;
  • ...kiel li (Zamenhof) estus povinta elekti la uzon de po kiel eble plej ne-internacia, se ne pro nekonscio pri tiu fakto? Kiel li estus dankema, se oni volas korekti unu lian rekomendon, kiu pruviĝas pli kaj pli malbona por Esperanto?;
  • estas stranga maniero progresigi Esperanton kaj honori ties kreinton, se oni defendas la erarojn, kiujn tiu faris.

La lasta iom ampleksa traktaĵo pri po aperis el la plumo de André Cherpillod en 1996 sub la nomo PO - la diabla vorto [*]. Mi legis ĝin nur fine de 2001 kaj konstatis, ke en la lastaj jaroj ŝajne okazis pozitiva evoluo, ĉar la nomita aŭtoro tute serioze kaj klare kondamnis la uzadon de po antaŭ ricevanto de poa kvanto, dum li agnoskis kiel ĝustan la Zamenhofan pozicion de la prepozicio po ĉiam antaŭ esprimo de mezuro. Por montri la malĝustan kaj ĝustan uzojn mi elektas el Lingvaj respondoj de Zamenhof [*] la respondon n-ro 42:

* André Cherpillod: PO - la diabla vorto. Memeldono, Courgenard 1996
* L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj. Eld. Hachette, Paris 1910

Oni ne povas diri “je 80 centimoj po funto” aŭ “30 mejlojn po horo”, sed oni devas diri “po 80 centimoj por (ĉiu) funto”, “po 30 mejloj en horo”.

La verko de A. Cherpillod okupiĝas detale pri la problemo de kazo, ĉu nominativo, ĉu akuzativo formu la substantivon starantan post la esprimo de mezuro (kvanto). Jen ekzemplo de la dilemo: “Mi donis al la infanoj po tri bombonoj”, “Mi donis al la infanoj po tri bombonojn”. La aŭtoro sin prezentas kiel tolereman kaj grandaniman personon, ĉar li en la 4-a kaj 5-a partoj de la Fina konkludo proponas:

1. Kelkfoje, pro elipso de iu alia prepozicio, po rilatas kune al du vortoj: al la kvoto, kaj al la sekvanta substantivo, kiu difinas la aron partigotan.

2. Kiam la dispartigota aro estas rekta objekto (aŭ foje adjekto), la logiko postulas akuzativon, sed la zamenhofa tradicio nominativon. Elektu ĉiu mem.

La konkludo estas pli-malpli senaflikta, almenaŭ laŭ praktiko, kiu fontus el la punktoj 4-a kaj 5-a de la konkludo. Tamen mi sentas devon rezoni, la aferon komenti.

Mi notas, ke A. Cherpillod ekde la unua paŝo ĝis la lasta 19-a klare montras, ke li estas senŝancele orientita al sia akuzativista logiko, kiun li klopodas por si favore konfronti kun la nominativista Zamenhofa tradicio. Kiel gravan apogon li uzas la aŭtorojn de PAG [*], Kalocsay kaj Waringhien. Estas konate, ke ili en sia verko defendis en la po-afero la akuzativon. A. Cherpillod tre aŭdace kaj laŭ mia opinio nehoneste esprimas la opinion, ke oni preskaŭ vetus, ke eĉ Zamenhof akceptus ĝin (la instruon de Kalocsay kaj Waringhien - rim. de J.W.) se li ankoraŭ vivus.

* K. Kalocsay - G. Waringhien: Plena analiza gramatiko de Esperanto; 4-a eldono. Eld. UEA, Rotterdam 1980

Cherpillod malĝuste tradukis slavlingvajn frazojn kun po al Esperanto, uzante akuzativon, spite tion, ke en la slavaj lingvoj estas prepozitivo, ne rekta objekto en akuzativo (ekz. en la pola estas ablativo: dostali po pięć jabłków). Li konscias, ke la Esperanta prepozicio po estas slavdevena, ke Zamenhof enkondukis ĝin en Esperanton komplete, t.e. ankaŭ kun prepozitiva formo (po + nominativo), tamen li apogas sin je neslavaj aŭtoroj, interalie li rifuzas pledon de A. D. Atanasov.

Sian rezonan konsideradon li nomas logika, tamen ĝi en tute simplaj kazoj fiaskas. Jen lia ekzemplo pri infanoj, sed nur kun triono de disdonataj bombonoj (po unu anstataŭ po tri):

  • Mi diras: Mi donis al la infanoj po unu bombono. A. Cherpillod devus diri: Mi donis al la infanoj po unu bombonojn. Tia logiko estas apenaŭ defendebla.
  • R. Rossetti krome elmetis al K. Kalocsay frazon: La virinoj, kiuj havis po kelkaj amantoj. Laŭ A. Cherpillod la frazo devus teksti: La virinoj, kiuj havis po kelkaj amantojn.

Sindefendo de A. Cherpillod atentigas pri malĝusta vortordo. Li kuraĝas dikti al esperantistoj, kiel aranĝi la fluon de siaj vortoj (citaĵo): Estas vere, ke la apudmeto de unu aŭ kelkaj kun pomojn estas ŝoka. Sed ĝi rezultas nur de maloportuna vortordo. Por forigi la maltrankviligan ŝokon, sufiĉas diri “li donis al la infanoj pomojn, po unu”, “— pomojn, po kelkaj”. Kaj finitas la afero. Mi rezonas: Kaj ne finitas, ĉar li prisilentis — po unu peco, — po kelkaj pecoj, kompreneble sen akuzativo.

Per komplika kaj nekonvinkiva dedukto la aŭtoro venas al la ideo, ke po rilatas sole al la numeralo kaj ne al la substantivo, kiu difinas la partigotan (distribuotan) aron. Por tiu aserto li interalie uzas la frazon: Po tri viroj gardis la pordojn. Li asertas, ke en neniu lingvo estas eble subjekton (ĉi tie viroj) enkonduki per prepozicio. Mi scias, ke la subjekto esprimas tion, pri kio la predikato ion deklaras. En nia frazo la predikato deklaras, ke ĉiun pordon gardas tri viroj, t.s. po tri viroj. Subjekto ja povas havi kiun ajn formon, subjekto povas esti kiu ajn vortkategorio, ankaŭ tuta frazo, miaopinie ankaŭ prepozitiva formo de kompleksa subjekto (ĉi tie po tri viroj).

Legante la verkon pri la diabla PO mi rememoris, ke en la junaĝo mi aŭdis pri po-traktaĵo de ĉeĥa esperantologo, akademiano kaj elstara tradukanto de poezio, d-ro Tomáš Pumpr (1909-1972). Serĉante ĝin mi estis sukcesa. M. Malovec, la ordiganto de lia postlasaĵo, kopiis por mi la traktaĵon [*] kaj samtempe ankaŭ leterojn interŝanĝitajn inter T. Pumpr kaj R. Rossetti kun mencioj pri la po-problemo. El ili mi ankaŭ eksciis pri publike nesciata malfeliĉa konduto de Kolomano Kalocsay koncerne la verkon de Pumpr. Krome montriĝis, ke la mencio de A. Cherpillod pri R. Rossetti estas miskompreniga, lia pozicio ne estis kompromisa, akceptanta ambaŭ formojn. Mi dokumentas tion per ekzaktaj citaĵoj el la leteroj.

* Tomáš Pumpr: Kaj tamen la Tero turniĝas. Teksto de la aŭtoro el 1948-03-19; Praha

La 14-an de novembro 1948 Pumpr skribis al Rossetti, ke lia artikolo La solvo de PO en Literatura Mondo n-ro 1-2/47 kaj la tuta polemiko tiutema vekis lian atenton. Pro tio li kompilis pri tiu ĉi afero traktaĵon, sed la redakcio ne akceptis ĝin kaj Kalocsay deklaris la polemikon fermita. Kopion de la traktaĵo li disponigis al Rossetti. Tiu respondis al Pumpr senprokraste la 25-an de novembro 1948. Pri la kompilaĵo li skribis (citaĵo):

Pri via PO-pritrakto mi opinias simple, ke ĝi koncize, sed esence kaj komplete, klarigas la tutan demandon. Mi legis ĝin kun admiro kaj opinias ĝin por la akuzativistoj nerespondebla. Mi ne komprenas, kial Kalocsay ne presigis ĝin en L.M. Mia artikolo estis pli longa, pli komplika kaj malpli trafa. Mi komencas senti kun ĝeno, ke Kalocsay agas sur la lingva paĝo de L.M. nedemokrate kaj eble malpli ol juste kaj honeste. Pri IO-UJO oni presigis longajn refutojn, sen antaŭe doni la refutatajn tezojn. Entute mi opinias, ke per sia akaparo la redaktoroj mortsufokis la lingvan rubrikon.

Kia koincido, ke vi titolis vian artikolon Kaj tamen la Tero turniĝas! Mi kunsendas leteron mian al Kalocsay, en kiu mi uzis la saman figuron laŭ la diro de Galileo. Mi sendas la leteron ne tial, ĉar ĝi aldonus ion gravan al via admirinda tezo, sed nur ĉar eble interesos vin (...) mia palpeserĉado, mia kapto ie-tie de tubero en la akuzativista teorio. Mi mem trafis nur unu-du el la kazoj por akuzativistoj ne solveblaj, kiujn vi tiel sisteme prezentas. Unu troviĝas en mia aldonata letero. Alia - la ĝena sed solvebla kazo kun kelkaj anstataŭ nombro - aperis al mi dum skribo de artikolo por Observo en L.M. Mi skribis: La virinoj, kiuj havis po kelkaj amantoj - kaj anstataŭ lasi mian konstruon aŭ kuraĝe akcepti la provokon kaj skribi la hipergramatikan frazon: havis po kelkaj amantojnKalocsay tute ŝanĝis ĝin je: havis amantojn pomulte! Mi tuj skribis al li, ke tio estas de li poltrona fuŝo. Ĝis nun li ne respondis.

Kvankam do la redaktoroj de L.M. ne prezentis juste la PO-aferon en L.M., ni povas esperi, ke la rezultoj de mia atako kaj via nerespondebla pravo montriĝos okaze de nova eldono de la Plena Gramatiko. (...) Kurba maniero de agnosko, certe, sed pli bona ol nenia!

Se mi havos okazon denove skribi al d-ro Kalocsay, mi certe pikos lin pro la prisilentado de via tezo.

Antaŭ ol fini mi prezentos ankoraŭ du valorajn opiniojn kiel instigon. La unua estas de C. Støp-Bowitz, kiu en 1985 skribis [*]:

* C. Støp-Bowitz: La vorto PO. En: Akademiaj studoj 1985; p. 217. Eld. Esperanto Press, Bailieboro, Kanado

En la Universala Vortaro en la Fundamento de Esperanto Zamenhof donas iom longajn kaj ne tre klarajn “tradukojn” (kiuj ne estas veraj tradukoj) de tiu vorto en la angla, franca kaj germana partoj, sed en la rusa kaj pola partoj la tradukoj simple estas “po”. Tiu vorto sekve estas slava. Evidente la slavaj lingvoj esprimas la distribuadon en alia maniero ol la okcidenteŭropaj lingvoj, metante la prepozicion po ĉiam antaŭ la esprimon de mezuro (la numeralon), dum la okcidenteŭropaj lingvoj metas prepozicion, kun iom alia senco, antaŭ la ricevanton de la poa kvanto. Manko de tiu lasta prepozicio en Esperanto metas la okcidentlingvanojn en dilemon, ili devas, en multaj frazoj, elekti inter ekz. en, je, sur, per, por, dum, laŭ. Ofte oni vidas, ke okcidentanoj kontraŭfundamente donas tiun lastan sencon al po, kio estas nepre evitinda.

C. Støp-Bowitz prave aldonas, ke personoj, por kiuj ĝusta uzado de po prezentas malfacilaĵojn, povas ĝin ne uzi. Tiun rekomendon li klarigas per ekzemploj: La Zamenhofa frazo La drapo kostas po 2 spesmiloj por metro fariĝas same klara sen po, kaj aldone oni evitas la dilemon pri uzo aŭ ne-uzo de akuzativo post tiu enigma prepozicio: La drapo kostas 2 spesmilojn por metro. En aliaj okazoj eta aliformado de la frazo superfluigas la vorton po: ili ricevis po 5 pomoj = ĉiu el ili ricevis 5 pomojn.

Fine estas notinda rekomendo de la Akademia Sekcio por Teknikaj Vortaroj [*] el la jaro 1964 (subskribita de R. Haferkorn), el kiu mi citas du fragmentojn:

* Rekomendo de la Akademia sekcio por teknikaj vortaroj pri la esprimado de kvantaj, nombraj kaj mezuraj indikoj kaj de proporcioj de unuoj. Scienca Revuo, vol. 14, p. 18 (1964)

La prepozicion po oni povas uzi laŭ ĝia fundamenta senco nur prefikse: labori po-ses horojn tage; veturi po-cent kilometrojn hore; sed nekorekta estas la prepozicio “po”, malgraŭ la ekzemploj de Plena Vortaro, en okazoj kiel posekunda rapideco, pomonata salajro ktp., ĉar la distribuataĵo estas ja la rapideco aŭ la salajro, ne la sekundoj aŭ la monatoj.

Kiel prave esprimis sian opinion C. Støp-Bowitz, la Esperanta po en la senco de la Fundamento estas la pola kaj rusa po, do ĝenerale la slava prepozicio. Tion estas necese respekti laŭ la aplika demonstro en la Fundamenta Ekzercaro, § 14: Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj.

Por esperantistoj, kiuj ne volas akcepti la Fundamentan karakteron de la prepozicio po kaj intencas plu puŝi ĝin en pozicion konforman al la okcidenteŭropaj lingvoj, mi memorigas, ke lingvoj ĝenerale ne estas plene interkomuteblaj, ĉar ĉiu el ili estas tute specifa en perceptado de la mondo, kiel tion foje priskribis Umberto Eco. La slava po-komplekso semantika, morfologia kaj sintaksa venis en Esperanton kaj estas necese ĝin ellerni. Perforti ĝin pro alia “perceptado de la mondo” signifas naski bastardon.

Jan Werner

(Daŭrigota, venonte Kaj tamen la tero turniĝas de T. Pumpr)

Konsultejo de la Akademio

Se vi havas lingvan dubon, ne mem solvu ĝin. Antaŭ ol decidi pri la plej bona solvo, demandu la Akademion per mesaĝo al la direktoro de la Konsultejo: Stefan Maul, <s...@aol.com>.

Akademianoj, kiuj kunlaboras kun la Konsultejo, debatos la peton rete kaj vi rapide ricevos la respondon. La servo estis uzata ĉefe de esperantlingvaj ĵurnalistoj, kiuj troviĝis antaŭ la neceso nomi lastatempan aĵon aŭ aferon. Ĝi funkcias ankaŭ laŭ la tradicia maniero, per letero al Stefan Maul, Pferseer Str. 15, DE-86150 Augsburg, Germanujo.

Mi deziras publike laŭdi, gratuli kaj kore danki la Konsultejon de la Akademio. Dum mia longa okupiĝo pri la verkado de vortaro, multfoje mi bezonis kaj petis helpon, kiu, ĉiufoje, tre volonte kaj rapide estis donita al mi.

Gratulojn meritas aparte Stefan Maul, la direktoro de la Konsultejo, kiu tiom afable, bonvole, sindoneme plenumas sian tre gravan taskon. La “lingvaj respondoj” de la Akademio povas esti efika armilo kontraŭ la falsado de nia lingvo. Homoj, kiuj kredas, ke ni devas konservi la lingvon pura, klara, simpla, zamenhofa, turnu sin al la Akademio, kiu per la perfekte funkcianta Konsultejo pruvas, ke ĝi povas esti tre utila al la E-verkistaro kaj publiko.

Spiros Sarafian, Grekio

Honoraj Membroj

En la Fortaleza kunsido la Komitato de UEA distingis kvar elstarajn esperantistojn per honora membreco de UEA.

Evaldo Pauli

naskiĝis en la jaro 1925, diplomiĝis pri filozofio kaj instruis ĝin dum la tuta vivo. Nun li estas emerita profesoro de la Federacia Universitato de Sankta Katarino, post tridek jaroj da laboro (1955-1985). Membro de la Brazila Akademio de Filozofio. Liaj grandaj kontribuoj al la movado estas en la kampo de kulturo kaj tute aparte de filozofio. Fondinto de la fondaĵo Simpozio. Kreinto de la Filozofia Enciklopedio. Verkinto de lernolibroj kaj de filozofiaj libroj. Prezidanto de la Filozofia Asocio Tutmonda.

Kathleen Mary Hall

naskiĝis la 28-an de januaro 1924. Ŝi instruis la francajn lingvon kaj kulturon en britaj universitatoj, verkis fakajn librojn kaj tradukis verkojn de Kipling al Esperanto. Lojala kaj laborpreta ano de la E-grupo de Oksfordo, dum jaroj ŝi instruis en la kursoj de Barlastono, Britujo, dum jardekoj helpis transdoni E-on al Afriko, kaj, inter ĉiuj aliaj servoj, redaktis la bultenon La Afrika Reto por afrikaj verkemuloj. Ŝi estas ekzemplo de esperantista laboremo kaj modesteco, daŭre helpas pri ĉiuj esperantistaj aferoj, servas ĉe propagandaj budoj, gastigas esperantistojn.

Kzotaro Deguĉi

naskiĝis en 1936. Kiam li estis juna, li faris esperantistan mondvojaĝon kaj estis la unua aziano, kiu gajnis premion en la kongresaj aŭtoraj oratoraj konkursoj, kio kuraĝigis aliajn azianojn partopreni. Lia libro pri la tiama mondvojaĝo estis tradukita al la japana kaj la angla. Kiel prezidanto de Esperanto-propaganda Asocio de Oomoto li daŭre subtenas la movadon lande kaj internacie, kaj rekte esperantistigis kelkajn nunajn influajn movadanojn. Li multe klopodis por ke ekestu subteno al Esperanto fare de religiaj gvidantoj tra la mondo, kaj ne laste, li estis la iniciatinto de la premio Deguĉi, kiu kuraĝigas esperantistojn ĉiujare agadi por Esperanto.

Hans Bakker

naskiĝis la 8-an de novembro 1937-a. Dum sia vivo li faris multajn laborojn, la lasta estas ĉe la nederlanda partio Verda-maldekstra. Li lernis Esperanton ĉirkaŭ la jaro 1953, iĝis membro de TEJO-Nederland de 1955, kunorganizis la 20-an kongreson de TEJO en Amsterdamo en 1964, gvidis NEJO-komisionon de TEJO (poste KER) de 1965 ĝis 1976, gvidis la afrikan agadon de UEA de 1980 ĝis 2001. Hans Bakker estas tre granda ekzemplo por la junaj generacioj, ĉar li estas unu el tiuj esperantistoj, kiuj laboregas kaj ne postulas dankojn pro la laboro, abunde uzas sian tempon sed ankaŭ sian monon, kaj ne afiŝas tion. Kiam li estis juna li iĝis honora membro de TEJO. Nun estas nia plezuro deklari lin honora membro de UEA.

Internacia Kongresa Universitato

En Gotenburgo okazos la 56-a sesio de IKU, kie rajtas prelegi universitataj profesoroj aŭ personoj kun simila kvalifiko.

Ili estas invitataj prezenti siajn prelegproponojn (prefere per retpoŝta aldonaĵo aŭ papere en kvar kopioj) al la sekretario de la IKU-komisiono: Prof. d-ro Hans Michael Maitzen, Endemanngasse 6-18/1/24, AT-1230 Wien, Aŭstrio rete: m...@astro.univie.ac.at) kaj unu kopion al la Centra Oficejo de UEA, retpoŝte aŭ papere (k...@co.uea.org).

La propono enhavu: koncizan resumon de la prelego (ĉ. 200 vortoj maksimume) en Esperanto kaj en la angla aŭ franca (laŭ elekto) kaj laŭeble en la sveda; koncizan biografion kaj personan bibliografion. Necesas aldoni ankaŭ foton taŭgan por publikigo.

La prelegoj prefere (ne devige) rilatu al la kongresa temo Lingvaj rajtoj kaj respondecoj. La elektotaj prelegantoj ricevos modestan honorarion, sed ne repagon de la kostoj. Ĉiuj prelegantoj devas esti kongresanoj kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Aparte bonvenaj estas junaj kandidatoj aŭ tiuj kiuj ankoraŭ ne prelegis en IKU.

Limdato por la kandidatiĝo: la 15-a de januaro 2003.

Nin forlasis varmkora aganto kun riĉa vivoverko

Nikola Aleksiev (29.6.1909-19.7.2002)

Filo de malriĉa analfabeta bulgara ŝuista familio, li fariĝis unu el la plej rimarkindaj kaj influhavaj personecoj de la tutmonda Esperanto-movado post la dua mondmilito. Li akiris siajn politikajn konvinkojn en komplika periodo de la bulgara historio, dum kaj inter militoj, malsatoj, politikaj agado kaj persekutoj, enprizonigoj kaj torturoj.

Li agis i.a. kiel kunfondinto kaj sekretario de Bulgara Laborista Esperanto-Asocio (fondita 1930) kaj aparte konatiĝis kiel redaktoro de Esperantaj laboristmovadaj, sindikataj, kontraŭfaŝistaj kaj aliaj gazetoj.

Postmilite li i.a. ĉefredaktoris gravajn bulgarajn sindikatajn gazetojn, estis sekretario de la Bulgaraj Sindikatoj kaj poste vicprezidanto de bulgara kultura organizaĵo por amikaj eksterlandaj ligoj. Li krome agadis en gvidaj (kungvidaj) funkcioj porpaca, ĵurnalista, abstinencula kaj aliaj organizaĵoj. Kiel apenaŭ alia la forpasinto per sia politika influo, sia sindediĉa kaj saĝa agado, surbaze de neskueblaj konvinkoj, helpegis en la rekonstruado de baldaŭ tutmonde aprezata Esperanto-movado en Bulgario (i.a. kiel prezidanto de BEA 1964-1976, poste honora membro) kaj, tre rimarkeble, en diversaj orienteŭropaj landoj.

Li estis prezidanto de Mondpaca Esperantista Movado, MEM (1983-1978, poste honora prezidanto), komitatano de UEA (1963-1980) kaj la ĉefa motoro de la sistema evoluigo de la kunlaboro inter Esperanto-organizaĵoj en la siatempaj socialismaj landoj (i.a. per la Konsultiĝoj 1969-1989).

Nikola Aleksiev grave kontribuis al la kvanta kaj kvalita plifortigo de la movado en tiu regiono, al la fondo de novaj organizaĵoj, al la forigo de malhelpoj kaj antaŭjuĝoj venintaj el la stalina epoko. Li grave meritiĝis pri multaj tre sukcesaj internaciaj Esperanto-aranĝoj en Bulgario, aparte per la UK-oj 1963 kaj 1978. La forpasinto estis aktiva komitatano de UEA de 1963-1980 kaj en malfacila historia periodo de UEA dum la 70-aj jaroj per sia vasta klero, profunda esperantisteco, diplomata talento kaj elasta kunlaboremo grave helpis restabiligi la asocion kaj gajnis la estimon kaj admiron de tiuj, kiuj kunlaboris kun li, malgraŭ foje malsamaj politikaj pozicioj. Ne senkaŭze la Komitato de UEA donis al li la honoran membrecon.

Aleksiev verkis en Esperanto kaj en la bulgara centojn da artikoloj kaj kelkajn librojn kaj tradukis el la rusa, el Esperanto kaj el la franca.

Li estis brila oratoro kaj ĉiam afabla, specife anekdotema diskutpartnero. La lastjardekaj politikaj ŝanĝoj, ankaŭ por li drastaj, tamen povis skui liajn bazajn konvinkojn. Li seninterrompe verkis, tradukis, redaktis, korespondis kaj publikigis.

Ĝis la lasta tago Nikola Aleksiev konservis sian viglan menson. Kiu konatiĝis kun tiu ĉiam modesta kaj varmkora homo, tiros inspirojn el lia vivo kaj agado kaj ne forgesos lin.

(Pri pluaj detaloj bv. legi la intervjuon en Esperanto 7-8/1999 kaj la Bibliografion pri Nikola Aleksiev de Dimo Martinov, Sofio 1998).

Detlev Blanke

Al lingva demokratio!

Alvoko al la esperantistaro (kaj aparte al la membroj de UEA/TEJO/ILEI)

Karaj membroj (kaj ne-membroj),

ni dankas ĉiujn el vi, kiuj dum la pasinta jaro kunlaboris kun siaj asocioj por la plenumo de la taskoj de la laborplano. Laŭ via memoro ni estas speco de “garantia komisiono”, kiu certigas, ke la labor-plano estos kunlabore plenumata de la membroj de niaj tri organizaĵoj.

La labor-plano emfazas la jenajn prioritatojn: informado, instruado, utiligado, plijuniĝo, tutmondiĝo kaj profesiiĝo.

Ili estas en si mem klaraj, kaj vi povas detale legi ĝuste en la labor-plano, kiel ili estas komprenataj. Cetere la teksto de la laborplano estas ricevebla per mesaĝo al <u...@co.uea.org> aŭ per aliĝo al la listo <a...@yahoogroups.com>.

Dum la pasinta jaro multo estis realigata en la kampo informado kaj papera kaj reta, kaj kelkaj progresoj estis realigataj en ĉiuj aliaj laborkampoj. En la nova jaro ni bezonas doni apartan atenton al instruado, utiligado kaj plijuniĝo.

Ni varme konsilas, ke en ĉiu lando kaj en ĉiu organizaĵo estu almenaŭ unu homo, kiu respondecas pri la realigo de la labor-plano kaj aliĝas al la listo, kie ĝuste oni diskutas pri tio, per malplena mesaĝo al la adreso <a...@yahoogroups.com>.

Ni kopias frazon de la pasintjara mesaĝo, kiu restas daŭre aktuala:

Unu lasta afero devas esti klara al ĉiuj: ni ne bezonas konkurenci kaj batali inter ni. Ni estas ĉiuj laborantoj por la sama idealo preter kelkfoje tro rigidaj asociaj limoj. La labor-plano, kiun vi legos, emfazas la rolon kaj de UEA kaj de TEJO kaj de ILEI, kaj de ĉiuj aliaj esperantistaj asocioj, kaj ni ŝatus en ĉiuj landoj vidi kunlaboron, eĉ se kun la bezonata memstareco de ĉiu organizaĵo.

Ni faros nian komunan eblon por helpi vin kaj ni dankas vin pro viaj estontaj klopodoj.

Renato Corsetti, prezidanto de UEA
Holger Boos, prezidanto de TEJO
Mauro La Torre, prezidanto de ILEI
Trevor Steele, ĝenerala direktoro de UEA

Estrara raporto 2001: UEA en 2001

aldonoj al la raporto en la junia numero

Gbeglo Koffi

Kulturo: Fekunda jaro

La 86-a Universala Kongreso en Zagrebo estis la plej grava kultura aranĝo en la jaro ĉe UEA. Milkvincento da esperantistoj el la 1691 aliĝintoj venintaj el 57 landoj partoprenis la kongreson, kies temo estis Kulturo de dialogo — dialogo de kulturo, temo rekte ligita al la kultura agado de UEA. Kiel kutime, amaso da kulturaj aranĝoj okazis dum la kongreso.

La 52-an serion de Belartaj Konkursoj partoprenis 47 poemoj de 19 aŭtoroj el 14 landoj, 16 prozaĵoj de 10 aŭtoroj el 9 landoj, 3 teatraj verkoj de 1 aŭtoro, 6 eseoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj, 4 kantoj de 1 aŭtora duopo, kaj 4 infanlibroj de 4 eldonejoj el 4 landoj. Venis neniuj konkursaĵoj por la vidbenda sekcio.

La Asocio havis aparte sukcesan jaron sur la kampo de eldonado. Aperis eĉ pluraj titoloj, inter ili traduko (de Daniel Moirand) de la granda verko de Marko Polo La libro de la mirindaĵoj kaj nova eldono de la verko Maskerado ĉirkaŭ la morto de Tivadar Soros (Teodoro Ŝvarc). La reeĥo de ĉi-lasta estis granda: ĝi aperis ĉe diversaj nacilingvaj eldonejoj ankaŭ en angla, rusa kaj turka tradukoj en la daŭro de la jaro. Tre utila Baza Esperanta radikaro kompilita de Wouter F. Pilger aperis — kaj ankaŭ represo de la angla vortaro de Andrew McLinen.

Dek Esperanto-bibliotekoj pliriĉiĝis helpe de Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen, kies subvenciojn UEA disdonis la kvinan fojon. Pri la disponebla sumo de 1750 eŭroj konkursis 17 petintoj el 15 landoj. Ekde 1997 Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen subtenis 53 bibliotekojn el 31 landoj: 4 en Afriko, 8 en Azio, 9 en Latina Ameriko kaj po 16 en Eŭropo Okcidenta kaj Orienta (vidu la revuon Esperanto, nov., p. 190).

La Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna aperigis la esearon Eseoj memore al Ivo Lapenna, redaktitan de Carlo Minnaja, eldonitan de Torben Kehlet, Kopenhago, prezentitan dum la UK en Zagrebo. Sur 418 paĝoj la 31 kontribuintoj pritraktis la vivon kaj atingojn de tiu ĉi iama kaj plej bone konata prezidanto de nia Asocio.

Nia vicprezidanto Lee Chong-Yeong aperigis (sub aŭspicio de UEA) la verkon Esperanto en la 21-a jarcento, kiu prezentas i.a. strategiajn konsiderojn pri la laboro de UEA ĉe UN kaj Unesko.

La Premio Pirlot iris al la verko La kosmo kaj ni de David Galadi-Enriquez kaj Amri Wandel, kiun eldonis Fundación Esperanto kaj Flandra Esperanto-Ligo, Antverpeno (200 paĝoj).

La 12-a Osiek-premio iris al Eli Urbanová por Hetajro dancas.

La titolo Esperantisto de la jaro, la kvaran jaron aljuĝita de ĵurio de la revuo La Ondo de Esperanto, honorigis la antaŭan ĝeneralan direktoron de UEA, Osmo Buller.

La subvencio Cigno (5400 eŭroj) estis aljuĝita al la ruslanda eldonejo Sezonoj, kiu jam de jardeko konstante kaj altkvalite kontribuas al la riĉiĝo de la Esperanta kulturo.

La Premio Deguĉi (2000 eŭroj, disponigitaj de la japana religia movado Oomoto) estis atribuita al unu el la plej gravaj servoj niamovadaj, Koresponda Servo Mondskala, kies prizorganto estas François Xavier Gilbert.

Eldonita en 7500 ekzempleroj, la 189-paĝa Esperanto-katalogo koncize priskribas, laŭ 32 fakoj, 4387 titolojn haveblajn de la Libroservo de UEA.

Informo pri demisioj

Oni atentigis ke en la estrara raporto, sub-ĉapitro pri la Centra Oficejo, ne estas mencio pri demisioj de la Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller, de la Direktoro de la CO, Pasquale Zapelli, kaj de la redaktoro de la revuo, István Ertl, okazintaj en la jaro 2002. Efektive tie oni parolas ĉefe pri la laboroj de la Oficeja Komisiono por solvi la problemojn.

Mi, do, informas nun pri tiuj demisioj kaj mi kaptas la okazon por danki la homojn, kiuj dediĉis parton de sia vivo al la laboro por la Asocio ĝis la jaro 2001, kaj kun kiuj ni esperas kunlabori estonte.

Renato Corsetti

La CO pardonpetas

2002 certe estis malfacila jaro por ni, ne nur pro la foriro kaj alveno de granda nombro da oficistoj, sed ankaŭ pro la neceso ĝisdatigi nian tutan datenaron. Ni novuloj faris diversajn erarojn, eĉ bonintencajn, kaj la Jarlibro atingis vin multe malpli frue, ol ni esperis. Certe eĉ nun estas ne plu aktualaj informoj en ĝi (la mondo ŝanĝiĝas ĉiutage, kaj kelkaj homoj ŝanĝas la retadreson ĉiun duontagon...) Bonvolu helpi nin: informu nin pri tiaj eraroj. Unu aferon ni promesas: en 2003 ĉio okazos pli glate kaj pli frue!

Alia korektindaĵo: la membrostatistiko aperinta en la julia-aŭgusta numero baziĝis sur miskompreno de la tradicia maniero kalkuli la membraron (ni dankas la antaŭan ĝeneralan direktoron, Osmo Buller, pro la atentigo). Laŭ la tradicia kalkulmetodo la tuta membraro en 2001 devus esti 19263, ne la anoncita 21317. Ankaŭ pri tio ni povas diri, ke certas nur, ke la nombro estas tro malgranda! Kiu povas varbi novajn membrojn por UEA? La respondo estas: vi, kara leganto.

La 87-a UK en Fortalezo

Laboro de la Komitato

La Komitato de UEA kunvenis dufoje, entute ok horojn: sabaton la 3-an kaj vendredon la 9-an de aŭgusto. Partoprenis entute 38 komitatanoj kaj 10 rajtigitaj anstataŭantoj, kvankam ne ĉiuj dum ambaŭ kunsidoj kaj ne ĉiuj dum kompletaj kunsidoj. Krome ĉeestis 4 observantoj. Komence ne estis kvorumo, sed kiam ĝi poste kolektiĝis, ĉiuj antaŭe faritaj decidoj estis ratifitaj.

La Komitato laboris laŭ tagordo proponita de la ĝenerala sekretario, konforme al la Komitata Regularo, kiun la Komitato akceptis ĉe la komenco. Tamen ne ĉiuj tagorderoj estis traktataj en la plenkunsidoj. Parton el ili la Komitato cedis por pritrakto al sep subkomitatoj: pri financo kaj administrado, eksteraj rilatoj, junularo kaj edukado/instruado, informado, kulturo kaj utiligo de Esperanto, landa kaj regiona agadoj, scienca kaj faka agadoj. La subkomitatoj en apartaj kunsidoj pridiskutis la problemaron en siaj respektivaj kampoj kaj submetis al la plenkunsido siajn proponojn por decidi rekomendojn al la Komitato kaj al la Estraro.

La centran parton de la diskuto okupis pritrakto de la Estraraj raportoj por la jaro 2001: ĝenerala kaj financa. La teksto publikigita en la junia numero de la revuo Esperanto estis kompletigita per erare ellasita ĉapitro pri kultura agado (p. 205), kiu estis disdonita dum la kunveno mem. Estas konstatita malkomforto en kiu trovis sin la Estraro, devanta raporti pri la tuta jaro 2001, kvankam ĝi enposteniĝis nur fine de julio. La okazaĵoj de la pasinta jaro kaj la sekvaj monatoj estis eksterordinaraj kaj oni eksterordinare sukcesis elturniĝi. La laboro kaj klopodoj pasintjaraj de la nova Estraro donis fruktojn por rikolti apenaŭ ĉi-jare. Ekzemple normaligo de la funkciado de la CO post grandaj ŝanĝoj, rekapto de la normala aperritmo de la revuo Esperanto, ekfunkciigo de la Komunikadcentro en Bruselo, pliintensigo de kontaktoj kun Unesko, partopreno en la Eŭropa Jaro de Lingvoj kaj la 16-a Lingva festivalo kiun dankinde kunordigis TEJO-komisiitino, ktp. Aliflanke aŭdiĝis kritikoj al la raporto. Ekzemple, riproĉoj pro raportendaĵoj neraportitaj, nemencio de la demisio de tri oficistoj en la CO, kelkaj faktoj malĝuste prezentitaj, foresto de membrostatistiko. Tamen estis konstato ke la Estraro faris kontentigan laboron, eĉ se la raporto ne estas sufiĉe kompleta. Estas eble publikigi kompletigojn de mankantaj eroj kaj ĝustigojn de malĝustaĵoj en la revuo, kie la raporto estis publikigita. Post tia diskuto la Komitato akceptis la ĝeneralan parton de la raporto per 33 voĉoj por kaj 3 sindetenoj (la estraranoj ne voĉdonis). Ankaŭ la financa parto de la raporto — la spezokonto kaj la bilanco — laŭ la rekomendo de la komitataj reviziantoj estas ankaŭ aprobita.

La financa politiko de la Asocio estis pridiskutita surbaze de la raporto de la subkomitato 1 pri financo kaj administrado. Ĝia rekomendo aprobi la buĝeton por la jaro 2003 estis akceptita. Interesa propono aperis kaj en la raporto de la komitataj reviziantoj kaj en la raporto de la subkomitato 1 (fakte ĝi estas renovigo de la propono el Zagreb) — enkonduki novan membrokategorion kun tre malalta kotizo (marĝena kosto) kaj kun ĉiuj rajtoj de individua membreco por difinitaj landoj aŭ regionoj. Findecido ne estas farita. La Komitato decidis komisii al la Estraro difini marĝenan koston kaj fari eksperimenton starigante kategorion, kiu kovru nur la kostojn de la revuo, malsame ol la nuntempa kotizo por B-landoj, kaj raporti dum la venonta komitatkunsido pri la rezultoj.

Ĉiu el la ceteraj ses subkomitatoj prezentis al la Komitato sian raporton kun diversaj proponoj kaj rekomendoj. Pridiskutinte ilin la Komitato akceptis la proponojn, iujn senŝanĝe, iujn post modifo. Nur unu propono ne estis akceptita.

Viglan diskuton elvokis la rekomendoj de la subkomitato 4 — informado pri la Komunikadcentro en Bruselo. Laŭdita estis la sukcesa profesia laboro de la ĵurnalisto-gvidanto. Kritikataj estis malglataĵoj en la rilatoj, laboraj kaj financaj, inter li, la Centro kaj la landaj asocioj por kiuj la Centro laboras.

Ĉi-jare estis tempo por elekti novan Elektokomisionon, kiu devos prizorgi kandidatigon de novaj komitatanoj C kaj estraranoj en la jaro 2004. Membroj de la Elektokomisiono fariĝis Takeuti Yoshikazu (Japanio), Edvige Tantin Ackermann (Italio) kaj Povilas Jegorovas (Litovio). Malfermita estas la eblo ke ankaŭ aliaj personoj de alta reputacio kunlaboru kun la Komisiono, sed sen voĉdonrajto. Estus rekomendinde ke la Komisiono aktive laboru dum la jaro per siaj konsiloj en la nomumo fare de landaj asocioj, por ke la konsisto de la Komitato estu kiel eble plej bona.

Jam ĉe la komenco la Komitato decidis aparte distingi per la titolo “Honora Membro” gesinjorojn Evaldo Pauli (Brazilo), Kathleen Mary Hall (Britio), Kyotaro Deguĉi (Japanio) kaj Hans Bakker (Nederlando). (Legu pli sur la p. 203.)

Kun kontento konstateblas, ke la Komitato en Fortaleza laboris vere efike kaj harmonie. Ĝi fintraktis ampleksan tagordon sen tempopremo. La diskutoj estis tre viglaj, la opinioj diversaj, ofte kontraŭaj. Sed fine la unuopaj decidoj estis farataj unuece, krom ĉe proceduraj decidoj.

Apenaŭ aperis kontraŭvoĉoj. La komitatanoj ofte detenis sin de voĉdono. Ĉe unuopaj decidoj tamen, krom en tri kazoj, la nombro de sindetenoj variis nur inter unu kaj kvin.

Ivo Osibov

Recenzoj

Perloj de moderna ĉina dramo

Du verkoj de Cao Yu: Fulmotondro (1934). El la ĉina trad. Liu Caisheng. Pekino: Ĉina E-Eldonejo, 1997. 135 p. ISBN 7-5052-0343-6. 21 cm. € 12,00. Sunleviĝo (1935). El la ĉina trad. Tan Xiuzhu. Pekino: Ĉina E-Eldonejo, 1997. 142 p. ISBN 7-5052-0342-8. 21 cm. € 12,00.

Du fruaj verkoj de Cao Yu, la fama ĉina dramisto kiu forpasis antaŭ 6 jaroj, aligas E-on al serio de aliaj lingvoj en kiujn tiuj dramoj tradukiĝis. La plej fama verko de Cao Yu, Fulmotondro, disvolvas korupcion en la alta tavolo de la socio, tra komplika intrigo de pasio kaj incesto, kaj skue tragedia fino. Sunleviĝo priskribas la malluman faceton de urba socio, de sekso, krimo kaj narkotaĵoj.

La zorge planita konflikto en ambaŭ verkoj kvazaŭ atendas eksplodon jam ekde la komenco. La forta konstruo des pli mirigas, ĉar la tragedioj helene ekestas kaj finiĝas ene de tagnokto, en unusola loko.

Okcidentaj legantoj vane serĉos iun ekzotan Ĉinion — la loko estas moderna salono (komence de la 20-a jarcento), kaj la etoso ne tiom malsamas ol tiuj de aliaj mondopartoj.

La tradukita teksto (de Tan Xiuzhu) tiom fluas, ke oni apenaŭ povas imagi ĝin en alia lingvo ol Esperanto. Unu malglataĵo estas jen-kaj-jena utiligado de Esperantaj ikonoj, kiuj estas flatado al la samideana gusto de la leganto. Lu Gui en Fulmotondro diras: Ne ŝovu vian nazon en fremdan vazon. Tio memorigas al la leganto pri Lordino Braknel en La graveco de fideliĝo ĉe William Auld: Jam temp’ está, ke s-ro Banbaro findecidiĝu, ĉu li intencas vivi aŭ morti, kaj pri (la cetere bona) Konto de l’ vivo de Paul Gubbins en kiu figuro diras: La kelo kiel volumoj en la libroservo de UEA. Tia flatado al la publiko forlogas la atenton el la dramo, kaj do estas evitinda. Estimataj verkistoj kaj tradukistoj, tio superfluas.

Fulmotondro kaj Sunleviĝo estas bonegaj tradukoj de du elstaraj verkoj. La grandega nombro da figuroj (11 en Fulmotondro kaj 15 en Sunleviĝo) apenaŭ ebligas surscenigon de la dramoj en la Esperanto-medio.

Jen defio al seriozaj teatrogrupoj. La troa abundo de reĝisoraj instrukcioj en la teksto, kiu iomete lacigas la leganton, pliriĉigos la laboron de entreprenema grupo.

Doron Modan

Ĉarma Mikspoto

Raportoj el Japanio 3, HORI Yasuo, Libroteko Tokio 2000, 146 p, ISBN 4-947728-23-X, € 13,50. Ĉarma mikspoto ankaŭ en la prezo, ĉar ĝis nun validas sesona rabato ekde tri ekzempleroj (por ambaŭ volumoj).

Malgraŭ la iom serioza titolo, la leganto ne atendu ion kio similas al Enciklopedieto Japana eldonita en Osaka jam en 1964. En la Enciklopedieto troviĝas informoj detalaj pri etnografio, ekologio, filologio, verkitaj en faka stilo.

La Raportoj de Hori Yasuo estas multe malpli fakaj, pli personaj, pli ĵurnalismaj kaj ili enhavas propran ĉarmon idiosinkrazian. Ili ja prezentas statistikajn informojn sed ĝenerale Hori Yasuo prezentas tion kio interesas lin. Tial oni lernas pri luktado, pri katoj, pri aŭtomataj vendmaŝinoj kie oni povas aĉeti rizon kaj pri vulkanoj. Oni lernas pri naciaj sentoj kaj pri t.n. “nacia himno”, pri intimaj rilatoj, pri kacuono (fiŝo). Abundas fotoj kaj ilustraĵoj diversspecaj. Aparte laŭdindaj estas la klaraj mapoj.

La ĉefa verkinto raportas foje ŝoke sed ĉiam honeste. Ekzemple li sciigas pri “monadora japana socio” kaj pri krimoj en sia hejmlando. Ideologian vidpunkton oni ne povas rimarki.

Japanaj terminoj aperas foje en nacia formo kaj foje en Esperanta vesto laŭ la bontrovo de la verkinto. Oni legas pri Hirosima (Hiroŝima por T. Nakamura en Enciklopedieto). Hori verkas pri “sakura-floroj” dum Nakamura informas pri “sakuro”.

Enestas kelkaj raportoj fare de nejapanoj, sed plejparte ambaŭ libroj prezentas Japanion laŭ vidpunkto de japano kiu jam spertis aliajn kulturojn.

Sume, jen ĉarma mikspoto, plena je varieco.

Hilary Chapman, Britio

Loke

TAIVALKOSKI: La litova ensemblo Asorti koncertis kun milo da aŭskultantoj dum la ĉi-jara Päätalo-semajno (1-7 julio) en Taivalkoski, Finnlando. Ĝi kontribuis ankaŭ al aliaj programeroj de la festivalo, nomita laŭ la verkisto Kalle Päätalo, kaj ludis kaj kantis en la vilaĝo Metsäkylä, en kies Arbaro de Zamenhof la ensemblo elektis arbon, kiu ekhavis la nomon Litovio. Dum la Päätalo-semajno kunsidis trideko da verkistoj el sep baltmaraj landoj en seminarioj, kunorganizitaj de Päätalo-instituto, kies direktoro Osmo Buller utiligis la okazon por informi ilin pri Esperanto kaj ĝia literaturo.

MARIBOR: La 21-an de majo loka maribora televido NET-TV elsendis unuhoran elsendon pri la rezultoj de la Eŭropa Lingva Jaro. La televidan rondtablan debaton kunordigis Melita Cimerman kaj gastis sinjorino Vera Klopĉić kaj du esperantistoj: Vinko Oŝlak kaj Zlatko Tiŝljar. En la elsendo oni konstatis ke Eŭropo nepre bezonas neŭtralan lingvan solvon por sia identeca kaj komunika problemo kaj plurfoje menciis Esperanton kiel ĉefan kandidaton por tio. La elsendo estis ripetita la 22-an de majo 2002.

SINGAPURO: La Singapura E-Asocio havas novan korespond-adreson, resp. poŝtkestan numeron: Singapura Esperanto-Asocio, p/d Bedok Centre P.O.Box 575, Singapore 914606.

DANDONG: En la lasta septembro Liaoning-Financa Kolegio, situanta en la urbo Dandong, oficiale enkondukis Esperanton kiel nedevigan studobjekton. Tio allogis 109 lernantojn. En la pasinta lernojaro, 42 studentoj finis Esperanto-kurson kaj ricevis 4 studopoentojn post strikta ekzameno okazinta la 5-an de julio. Prof. Sun Shiquan, la gvidinto de la objekto, estas kunlaboranta kun la estraro de la kolegio por altigi la studopoentojn (de 4 al 6) en la venonta lernojaro por varbi pli multajn studentojn al la kurso.

SVISLANDO: La 14-an de junio la brusela komunikadcentro dissendis germanlingvan gazetaran komunikon. La sekvan tagon en la svisa gazeto Neue Luzerner Zeitung aperis artikolo pri la protestoj de esperantistoj kontraŭ lingva diskriminacio. La titolo de la artikolo estas No English?, no Job! (Sen la angla, sen laboro!).

IRANO: Ekde la 22-a de julio perslingvanoj povas ĝui senpagan retan E-kurson, kiun enmetis Irana Esperanto-Centro kaj Irana Ligo de E-istaj Instruistoj, dank’ al afabla permeso de La komitato de SAT, sur kies eldonaĵo Junul-Kurso la sur-reta kurso baziĝas. Jen la adreso por atingi la kurson: http://groups.yahoo.com/group/Irana-Esperanto-Centro/files/Esperanto-Kurso/.

ReVELo: Rejnland-Vestfalia E-Ligo, la plej granda regiona asocio de Germana E-Asocio, havas novan estraron. La 1-an de junio 2002 elektiĝis en Dortmund: Ziko M. Sikosek (nova prezidanto), Rosa Ebel, Wolfgang Loose, Heinz Muhsal, Otto Nelken kaj Rudolf Fischer.

Fake

RETA RADIO: Kanadaj esperantistoj komencis kampanjon por ke Radio Kanada Internacia (RKI) elsendu rete en Esperanto. Oni povas subteni la kampanjon per apogmesaĝoj al http://www.chez.com/rki/. La radio RKI estas la oficiala voĉo de Kanado eksterlande. Nuntempe RKI (http://www.rcinet.ca/) esploras la eblon aldoni novajn lingvojn al la angla, araba, franca, hispana, kantona, mandarena, ukraina kaj rusa. Pliaj informoj riceveblas ĉe: r...@chez.com.

LA 2-A INTERNACIA SCIENC-PRAKTIKA SEMINARIO okazis inter 02-05. 07. 2002 en Sofio, Bulgario, kun la temo Utiligo de Esperanto en Komerco, Turismo kaj Interhomaj Rilatoj. Okazis ekspozicio kun kontraktado de varoj de komercaj kaj industriaj firmaoj, prelegoj kaj fakaj kunsidoj en sekcioj.

FILATELA EKSPOZICIO: Ĉe la retpaĝo http://www.abelo.supereva.it/esperanto.html estas trovebla dulingva (itala kaj Esperanta) 60-paĝa ekspozicio de Esperantaj filatelaĵoj.

INTELEKTAJ LUDOJ: En la aprila numero de la ruslingva revuo Igra (Ludo), aperis artikolo de Tatjana Auderskaja, la gvidantino de junulara klubo “Verdaĵo” el Odeso, pri la ligoj inter E-agado kaj Intelektaj Ludoj. Tatjana en aprilo venkis en konkursa maratono de Igra. La maratono, kun 687 demandoj seninterrompe responditaj de 51 teamoj, pretendas eniri Guinness-libron.

EKONOMIO KAJ KOMERCO: De la 21-a ĝis la 24-a de junio 2002 okazis en la urbo Xinxiang, Ĉinio, Azia-Eŭropa Konferenco pri Esperanto, Ekonomio kaj Komerco. Partoprenis ĝin pli ol 100 esperantistoj el Ĉinio, Mongolio, Koreio kaj Aŭstralio. La partoprenantoj diskutis pri ebloj praktike uzi Esperanton en komerco kaj turismo, kaj interŝanĝis spertojn.

ESPERANTO EN Mac OS X: Esperanton eblas elekti kiel menulingvon en la plej nova versio de nova operaciumo de Apple-komputiloj Jaguar (Mac OS X v.10.2)! La vorto Esperanto estas uzita eĉ kun akuzativo! Kial tiel gramatike korekte por Esperanto, sed ne por la angla, kiu estas la baza lingvo de la operaciumo, dume estas mistero.

UCP500: IKEF, Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo, eldonis Esperantan version de broŝuro de Internacia Komerca Ĉambro Unuformaj Kutimoj kaj Praktiko de ICC por Dokumentaj Kreditoj (UCP500). Temas pri internacie akceptata regularo kiu koncernas precipe financajn aspektojn de internacia komerco. Ĝi estas kompletigo de antaŭaj Inkotermoj, kiuj rilatis al transport-aspektoj. Membroj de IKEF ricevis ĝin, aliaj interesiĝantoj povas ĝin aĉeti ĉe FEL kaj UEA.

Persone

SVEN ZIEGLER, prezidanto de la Alta Kortumo de Danio (tre konata, ĉar ofte li donas sian ekspertizon en la dana televido) kaj membro de la “Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna”, prelegis la 16-an de septembro 2002 en la Kopenhaga Esperanto-Kulturgrupo. La titolo estis: La Supera Kortumo en la dana jura sistemo. Post la tre interesa prelego oni starigis al Sven Ziegler multajn demandojn kaj ekestis vigla diskutado.

(Birthe Lapenna)

BARKOVIĈ: Dum la ĉi-jara Internacia Esperanto-Konferenco en Loveno, Belgio, laŭ balotoj de sesdeko da ĉeestantoj, la ĉi-jara OSIEK-premio estis aljuĝita al Kreŝimir Barkoviĉ pro la traduko de la libro 7000 tagoj en Siberio de Karlo Ŝtajner. En la 496-paĝa libro, eldonita de SAT, Karlo Ŝtajner, sincera komunisto, fidela al sia idealo, priskribis sian 20-jaran restadon en Siberia gulago. La Premio OSIEK (400 eŭroj) estas aljuĝata ĉiujare.

Tra la mondo

La 3-a Azia Kongreso

okazis de la 23-a ĝis la 26-a de aŭgusto 2002 en Seulo, Koreio. Organizis ĝin la Komisiono pri Azia Esperanto-Movado de UEA kaj Loka Kongresa Komitato, konsistanta el membroj de Korea Esperanto-Asocio.

Aliĝis pli ol 500 interesiĝantoj, sed venis nur iom pli ol 400. La plej probabla kaŭzo estis la vizo-problemo: ekz. neniu el la 20 aliĝintoj el Mongolio alvenis. La kongresanoj venis el 16 landoj. La kongresa temo estis Interkompreniĝado inter kulturoj. Fine de la Kongreso oni aprobis Kongresan Rezolucion kaj anoncis ke la 4-a Azia Kongreso okazos en 2005 en Nepalo. Ankaŭ Irano kaj Mongolio oficiale invitis la kongreson.

Katinjo Fetes-Tosegi

[FORIGITA!: bildo]

Solena malfermo de la 3-a Azia Kongreso en Seulo.

Eŭropa Esperanto-Unio

La 5-a Kongreso de EEU okazis post dek jaroj denove en la “urbo de geamantoj”, la itala urbo Verono (23-28 aŭg 2002), en la moderna didaktika centro de la Verona Universitato.

Ĝia impona aŭlo donis eblon al 290 partoprenantoj, alvenintaj el 26 landoj, ĝui la inaŭguran ceremonion, kiun ĉeestis ankaŭ la prezidanto de UEA Renato Corsetti, la vicprezidanto Humphrey Tonkin; EEU-prezidanto Umberto Broccatelli, la rektoro de Verona Universitato Elio Mosele, la urbestro de Verono Paolo Zanotto kaj aliaj honoraj gastoj.

Okazis prelegoj de Humphrey Tonkin pri la kongresa temo Efektiva lingva egaleco: rajto de Eŭropanoj, John Wells La skribitaj lingvoj de Eŭropo; Claude Longue-Epée Lingva demokratio kontraŭ lingva diskriminaciado; Umberto Broccatelli Perspektivoj de la lingva demando en Eŭropa Unio; Augusto Casquero de la Cruz Lingva situacio en Hispanio; Xavier Dewidehem La projekto Euroscola kaj David Ferguson Brusela Komunikad-Centro. Oni havis la eblon spekti la operon Nabucco de Verdi en la fama Areno de Verono. Kompletan tagon dediĉis la organizantoj al la famuloj de Verono, al Julieta kaj Romeo. Matene jam tiris la atenton la prelego Ŝekspiro, Italio, Internacia lingvo de Humphrey Tonkin. La kongresanoj partoprenis duontagan ŝipekskurson sur la Lago de Garda kaj tuttagan ekskurson al Venecio. Jam tradicie okazis fakaj, landaj kaj regionaj kunsidoj, kunsidis Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo, Itala E-Federacio; Itala Instituto de Esperanto kaj E-Rondo de Alp-Adrio. EEU elektis novan estraron.

Katinjo Fetes-Tosegi

[FORIGITA!: bildo]

La nova EEU-estraro (de maldekstre): D-ro Seán Ó’ Riain (prezidanto), David Ferguson (direktoro de BKC), Johan Derks (kasisto). Sube: Katinjo Fetes-Tosegi (sekretario) kaj Flory Witdoeckt (vicprezidantino).

Studadsesio de AIS kaj TAKIS en Slovakio

Inter la 1-a kaj 8-a de septembro 2002 okazis la 25-a Sanmarineca Universitata Sesio (SUS) de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino. Kvarona cento da SUS-oj en malpli ol 20 jaroj, jen sukcesa bilanco, se ignori multajn aliajn, ne-SUS-ajn sesiojn en pluraj landoj kaj dum Universalaj Kongresoj, lastfoje en Fortaleza.

La unua duono de SUS-25 okazis en la Slovaka urbo Nitra, kun kies Universitato de la Filozofo Konstanteno AIS de jaroj kunlaboras. Ties profesoro Eva Poláková estis la surloka organizanto. Krom la utiligo de studenta domo la SUS-anoj havis la avantaĝon, ke tie samtempe okazis la 7-a kongreso de TAKIS (Tutmonda Asocio pri Kibernetiko, Informadiko kaj Sistemiko), kies prelegoj estis en Esperanto, same kiel kursoj, prelegoj kaj ekzamenoj de SUS.

Alvenis trideko da studentoj polaj, rumanaj kaj albanaj, el kiuj deko sukcesis en bakalaŭriga studfina ekzameno. Parto de la ekzamenoj okazis en la urbo Komárno (apud la Hungara landlimo), kiu gastigis la duan parton de SUS-25. En tiu urbo AIS intencas kunfondi internacian altlernejon Akademio Kelemantia, laŭ tiuregiona antikva romia fondaĵo. La 7-an de septembro okazis antaŭfonda solenaĵo en Pridanuba Muzeo sub la gvido de deputito Zoltán Zebök, dum kiu anoncis sian subtenon reprezentantoj de la urbo, de klerigaj aŭtoritatoj kaj de delegacio de Kroata Esperanto-Asocio. La urbo Komárno (www.komarno.sk) rekonas sian pluretnecon kaj plurlingvecon kiel ŝancon por evoluo kaj energie malfermiĝas kiel internacia renkontejo.

Pro la okazontaj balotoj en Slovakio ne estis eble tuj ekpaŝi al la fondo de Akademio Kelemantia, sed espereble ĝi okazos post kelkaj monatoj sub la rektoreco de Nobel-premiito kaj esperantisto Prof. Reinhard Selten.

Por 2003 AIS planas okazigi SUS-26 en sia naskiĝlando San-Marino.

Reinhard Fössmeier

[FORIGITA!: bildo]

Solena malfermo de la 7-a kongreso de TAKIS en Nitra.

EKOR trejnis instruistojn en Rio-de-Ĵanejro

Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono (EKOR), regiona brazila E-Asocio, okazigis la 22-an de aprilo 2002 jam la 7-an Trejnadon por Esperanto-Instruistoj.

La trejnado de E-instruistoj okazis ĉi-jare en la lernejo Rosária Trota, kvartalo Campo Grande, antaŭurbo de Rio-de-Ĵanejro. La temo de la trejnado estis Instruaj teknikoj por infanoj kaj junuloj. La trejnadon partoprenis 62 Esperanto-instruistoj.

La vere vigla asocio EKOR, fondita en 1991, estas unu el la plej aktivaj brazilaj E-grupoj. Ĝi fakte estas unuiĝo de diversaj E-grupetoj el la okcidenta regiono de Brazilo, plejparte el la mirinda urbo Rio-de-Ĵanejro.

Alia interesa aktiveco de EKOR estas regula diskonigado de Esperanto pere de — futbalo (vidu la foton sur la p. 200) — laŭ tri teamoj: la vira, la virina kaj la infana. Ĉiuj tri teamoj jam donis multajn golojn por Esperanto kaj grave kontribuas al popularigado de la internacia lingvo en la ĉijara kongreslando.

93-a Monda Kongreso de Rotario Internacia

Pli ol 19 000 rotarianoj el 146 landoj, evidente kun giganta lingva problemo, renkontiĝis de la 23-a ĝis la 26-a de junio 2002 en Barcelono. Rotaria Amikaro de Esperantistoj, la plej malnova fak-asocio de Rotario Internacia (fondita en 1928) instalis dum la kongreso informan Esperanto-standon.

Rotario celas reciprokan internacian kompreniĝon pere de bona volo kaj amo por la paco, starigante tutmonde amikajn rilatojn, celante ĉefe plibonigon de edukado, sankondiĉoj de infanoj kaj ilian helpon, precipe en la tria mondo.

Esperanto estis rekonita de Unesko kiel rimedo por faciligi internaciajn intelektajn interŝanĝojn kaj proksimigo de la popoloj. La du organizaĵoj komplementas unu la alian, kvankam ne multaj rotarianoj konscias pri sia lingva problemo kaj malmultaj esperantistoj konscias pri sia granda potencialo.

Ni starigis utilajn kontaktojn, precipe kun afrikanoj, tre sentemaj pri sia lingva identeco. La ĉi-jara devizo de Rotario Internacia estas “Plantu Semojn de Amo”. La unuajn semojn de “Amo al Esperanto” ni plantis en Barcelono. Venontjare en Brisbano ni vidos, ĉu ili ĝermis.

Giuseppe Grattapaglia

[FORIGITA!: bildo]

La teamo de esperantistaj rotarianoj

Forpasoj

Giordano AZZI (1910-2002), honora membro de IEF kaj UEA, forpasis la 1-an de julio 2002 en Como. Iama estrarano de UEA pri kulturo, komitatano, prezidanto de IEF, unu el la plej elstaraj personoj de la itala E-movado.

Speranta-Eugenia CORÂCIU (1937-2002), delegito kaj fakdelegito en Turda, Rumanio, mortis komence de 2002.

Henk DIENDER (1958 – 2002) mortis post longa malsano. Li estis unu el la plej gravaj aktivuloj de NEJ (Nederlanda Esperanta Junularo) en la periodo 1977-1983 kaj la unua redaktoro de JEN.

Charlotte Irwin KOHRS (1910-2002), fondinto de Infanoj ĉirkaŭ la Mondo kaj ĝia multjara direktoro, mortis la 31-an de julio 2002 en San-Diego, Kalifornio. Ŝi verkis “malgrandajn librojn” por infanoj, komponis konversaciajn kantojn por lernantoj, redaktis, eldonis, distribuis tra la mondo novaĵleterojn. Honora Membro de Esperanto-Ligo por Norda Ameriko. Materialoj, kiujn ŝi produktis, haveblas ĉe <http://www.ICxLM.org>.

Isidor LUNDMARK (1910-2002) forpasis en junio ĉi-jare en la sveda urbo Örebro. Esperanton li eklernis kiel 17-jarulo kaj ĝi estis lia ĉefa intereso dum la tuta vivo. Isse estis sindona kaj sprita homo, kiu multe faris por la E-vivo en sia urbo.

Sijtje Christine MABESOONE-VISSER (1912-2002), dumviva membro de UEA, edzino de la honora membro P.M. Mabesoone, kiu donis ŝian nomon al la fonduso subtenanta projektojn de lokaj sekcioj de Esperanto Nederland, mortis la 21-an de januaro 2002.

Vasil STANOVIĈ (1940-2002) forpasis la 19-an de julio en Ukrainio. Esperantisto de 1961, fotoĵurnalisto, eldonisto, kunfondinto de Ukrainia E-Asocio (1989) kaj ĝia sponsoro, IM de UEA, TEĴA, Ukrainia Ĵurnalista Asocio. En sia E-eldonejo ‘Bona Koro’ li renaskigis la aperon de E-almanako Ukraina Stelo, aperigis Ukrainan-Esperantan vortareton (kunaŭtoris ĝin). En Ukrainio kaj Esperantio li estis konata pro siaj multaj fotoekspozicioj.

Dimitar TERZIEV (1923-2002) forpasis la 30-an de majo 2002 en Sofio. Li fondis kaj gvidis Ĥoron de Sofiaj Esperantistoj, kiu fariĝis kerno de Internacia E-Ĥoro, kies ĥorestro li estis ĝis la UK en Zagrebo. Longjara prezidanto de Muzika E-Ligo kaj redaktoro de la bulteno Muziko.

Bruno VOGELMANN (1909-2002), esperantisto ekde 1926, honora membro de UEA, kunaŭtoro de Internacia Komerca Ekonomika Vortaro kaj aŭtoro de La Nova Realismo (tradukita el Esperanto en 25 naciajn lingvojn), laŭreato de premioj Deguĉi (1992) kaj FAME (1993), forpasis la 8-an de julio 2002.

Revuo Esperanto 2002 11

Vi trovos ...

ke inter ni ekzistas homoj, kiuj faras ion konkretan por plifortigi nian movadon. Unu el ili decidis zorgi pri niaj posteuloj, la komencantoj (bv. legi apude). En la novembra revuo vi trovos ankaŭ asertojn, ke Esperanto kaj interreto estas bona paro kaj ke ili favoras sin reciproke; daŭrigon de la rubriko Landaj Asocioj, satiron, lingvan angulon (rifuzita, perdita, retrovita post 54 jaroj, sed daŭre aktuala letero al legantoj de Literatura Mondo); inviton al Esperantujo en formo de aktuala Kalendaro, kaj retrorigardon al la ĵus okazintaj aranĝoj; vi ekscios, kiuj libroj furoris en Fortalezo kaj kiuj aperis poste... Agrablan legadon deziras kaj je persona renkontiĝo kun tiuj, kiuj venos al la novembra Malferma Tago ĝojas

Stano Marĉek

Malferme

Ni laboru kaj esperu!

Viktor Kudrjavcev

Dum mia plurjara aktivado mi ofte pensis: Kion mi, ordinara esperantisto, povas konkrete fari por plifortigi nian movadon? Mi rimarkis, ke multaj kiuj jam lernis nian lingvon, ne restas en la movado kaj lasas ĝin. Mi do penis serĉi respondon al la demando kaj provis trovi iun eblon por ŝanĝi la situacion.

La ĉefa strebo de ĉiu vera esperantisto estas plivastigi nian komunumon kaj pliefikigi nian agadon. Por realigi tion mi decidis agi konsekvence. Komprenante, ke la propagando estas spino de nia agado, mi komencis de la informado.

Indas rakonti, kiamaniere mi penis organizi la informadon: mi verkis artikolojn pri Esperanto kaj dissendis ilin al multaj distriktaj, urbaj kaj regionaj ĵurnaloj. Informante kio estas Esperanto mi citis ĝian difinon, kiun mi prenis el la Nacia Enciklopedia Vortaro kaj rimarkis, ke la mencio de la nacia enciklopedio pozitive efikis al la redakcioj kaj al la legantoj, kio helpis pli rapide atingi la celon. Mi petis la redakciojn ne trakti mian artikolon kiel reklamon, ĉar mi ne celis monan profiton kaj volis instrui ĉiujn interesiĝantojn koresponde, tute senpage.

La konvinkitoj pri la taŭgeco de esperantistaj idealoj komencis lerni la lingvon en mia koresponda kurso. La instruado estis la dua parto de mia konsekvenca laboro. Mi ŝatis ne nur plimultigi la nombron de la lernintoj, sed ankaŭ volis stimuli la kursfinintojn al praktika utiligado de la lingvokono. Mi provis helpi al la novuloj iĝi aktiva parto de nia lingva komunumo, uzante por tio jam konatajn rimedojn: invito al niaj lokaj renkontiĝoj, paroligo, propono legi bonan Esperantan literaturon ktp. Pensante pri eblaj formoj de la praktika utiligado, mi trovis propran rimedon aktivigi la novulojn. La tri celojn, kiujn mi sekvis en mia agado (informi, instrui kaj helpi utiligi), enhavas la nuna laborplano de UEA: Informado, Instruado kaj Utiligado.

Multaj homoj, ricevinte informojn pri Esperanto kaj fininte kursojn (korespondajn, ĉeestajn, interretajn ktp) aŭ lerninte la lingvon memstare, pensas: kiel mi apliku la akiritajn lingvosciojn? Mi rememoras la proverbon de Zamenhof: Plej granda potenco kuŝas en la komenco. Ja vere tre gravas, kiun paŝon homo faras en la komenco de ajna afero, kiun vojon li trovas por uzi siajn konojn kaj kapablojn.

Ekzistas multaj ebloj kiel utiligi Esperanton: partopreni renkontiĝojn kaj uzi la lingvon parolante, legi librojn kaj revuojn, apliki la lingvon en sia faka agado... Bone, se la homo mem klare vidas kaj scias, kiel apliki siajn konojn. Sed mi rimarkis, ke multaj komencantoj bezonas helpon en la fazo de la aliĝo al nia komunumo. Kaj estas bone se troviĝas homo, kiu delikate puŝas ilin al pliaj paŝoj, kuraĝigas la novulojn, apogas ties aspirojn. Male, foresto de atento al la freŝaj esperantistoj, same kiel manko de klara imago kiel plu moviĝi en la medio, rezultigas ke la homo ofte lasas siajn provojn kaj la emon fari sekvajn paŝojn.

Pensoj pri ĉio tio longe eĥiĝis en mia kapo kaj mi ricevis la ideon lanĉi specialan periodaĵon, kies spacon mi povus disponigi ĝuste al la unuaj praktikaj paŝoj de la komencantoj. La ideo ŝajnis al mi realigebla kaj realiginda! Tute nature la periodaĵo ekhavis la nomon Komencanto, ĉar unu el ĝiaj ĉefaj celoj estis doni la eblon komenci utiligi la konojn de Esperanto. Dekomence mi proponis al la novuloj provi traduki ion negrandan, kurtan: aforismon, ŝercon, rakonton; poste transiri al sekva paŝo — verki ion memstare, originale. Mi volis ke ĉiu sentu lokon en nia medio kaj estu pli kuraĝa. Esperiga atingo estis ke mi ricevis multajn reeĥojn de novuloj. Unu el la komencantoj sendis la sekvan versaĵeton:

Unua provo ĉiam malfacilas
Sed por komenco ege gravas ĝi.
Alie povas vi neniam ekscii:
“Ĉu kapablas vi?”

Konsciante ke multaj komencantoj ne havas elstarajn talentojn por la kreado kaj apenaŭ famiĝos pro siaj verkoj, mi tamen komprenis, ke iliaj kontribuoj helpos al ili iom-post-iom venki la hezitemon kaj akiri lingvan lertecon. Sed okazis, ke multaj el la unuaj verkoj vere tuŝis mian koron, kaj eĉ ravis min!

Evidentiĝis ke ĉe novuloj ekzistas soifo al pli bona scio pri la historio, literaturo kaj aliaj flankoj de la lingvo kaj movado. Ili petis prilumi sur la paĝoj de Komencanto tiujn sferojn. Mi ankaŭ konsciis ke bona periodaĵo por novuloj devas entuziasmigi, klerigi kaj plibonigi la regon de la lingvo. Ja lingva lernado neniam finiĝas. Estas utile doni en la revuo ankaŭ bazajn informojn pri nia movado.

Ĉe komencantoj en la verkado mi spertis ke multaj el ili hezitas sendi siajn unuajn verkojn al periodaĵoj. Okazas ke pri la ekzisto de tiuj verkoj scias nur malgranda rondo de konatoj. Sed multaj verkoj meritas diskonigon kaj la aŭtoroj — subtenon. La komencantaj aŭtoroj bezonas atenton kaj apartan spacon, kie ili povas prezenti siajn provojn. Evidentiĝis, ke malkaŝo de iliaj kapabloj estis motiviga forto por daŭrigi samtempe kaj la verkadon, kaj movadan agadon.

Ne hazarde mi decidis unuigi tiujn du kategoriojn (komencantojn en la lingvo kaj komencantajn aŭtorojn), kies lingvoniveloj estis malsamaj, dezirante, ke ili kuraĝigu unu la alian kaj verkoj de “la pli fortaj” pozitive influu la verkadon de “la ĵusfinintoj” kaj inspiru ilin. Mi povas konstati, ke por multaj Komencanto fariĝis loko por la unua praktika uzado, kaj por la aliaj — la unua plezuro vidi sian nomon sur la paĝoj de la internacia revuo.

Mi volis ke la periodaĵo en la internacia lingvo fariĝu vere internacia, ke ĝi estu fonto de reciproka ĝuo kaj riĉiĝo de la legantoj el ĉiuj anguloj de nia planedo. La legantoj mem proponis verkojn en diversaj formoj: rakontojn pri siaj lokaj festoj kaj tradicioj; tradukojn de naciaj fabeloj, fabloj, proverboj; poeziaĵojn en formo de klasikaj naciaj ĝenroj — limerikoj, hajkoj, ĉastuŝkoj ktp. Unu el la abonantoj, kiu servas nun kiel internacia policisto en Kosovo, proponis materialojn pri sia servo en formo de raportoj. Do, ĉio tio donis al la revuo vere internacian karakteron.

Komencanto, kiu aperis kiel provo montri ekzemplon de la aplikado, fariĝis ilo por praktika internacia kunlaboro kaj interkultura edukado. Ĝojiga fakto estas ke la revuo rezultas el komunaj klopodoj de multaj samideanoj. Ĝi do ne estas nur revuo, sed komuna afero, kiu kunigas, aktivigas kaj inspiras ĉiujn partoprenantojn. Kiu sentas sin preta aliĝi, al kiu plaĉas niaj ideoj, kiu volas elprovi siajn fortojn, tiu povas partopreni en la revuo verkante, tradukante, ŝercante aŭ pentrante.

La kampo de la poresperanta kaj peresperanta agado estas tre vasta, ĝi donas multajn eblojn kaj mi opinias, ke por ĉiu agemulo troveblas konvena spaco. Ni uzu ĉiujn vojojn por plifortigi kaj evoluigi Esperanton! Atentante kaj klerigante la komencantojn, subtenante kaj stimulante al aktivado la esperantistojn, ni atingu tion, ke homoj ne forlasu nian rondon, sed male — ke ili restu kaj per sia agado fortigu nian movadon.

La vortoj el la verkoj de Zamenhof, gravuritaj sur lia skribmaŝino Ni laboru kaj esperu! estu ankaŭ nia devizo!

[FORIGITA!: bildo]

Viktor Kudrjavcev kun la edzino Rafija Jafasova, kunlaboranto de Komencanto

[FORIGITA!: bildo]

Viktor Kudrjavcev kun la revuo Komencanto (Ab. ja. 132, 620041 Ekaterinburg, Rusio rete: k...@r66.ru)

Landaj Asocioj - la kolonoj de UEA

Universala Esperanto-Asocio konsistas el Individuaj Membroj, kiuj rekte pagas sian kotizon, kaj kolektivaj membroj de Landaj kaj Fakaj Asocioj. En tiu ĉi rubriko ni prezentas al vi la Landajn Asociojn.

Itala Esperanto-Federacio

La retadresoj: f...@esperanto.it; f...@infinito.it; la hejmpaĝo: www.esperanto.it. La neoficialaj listoj: E...@yahoogroups.com; i...@yahoogroups.com. La sidejo estas propra. Ekzistas biblioteko ĉe la ŝtata arkivejo en Massa Carrara (Toskanio) kaj libroservo; eldonatas bulteno: L’esperanto, 9-fojojn jare kun 16 paĝoj. La membraro estas ĉirkaŭ mil, lokaj grupoj estas 42. La estraro estas 7-persona; la nacia konsilio 21-homa (inkluzive de la estraro). La landa kongreso okazas ĉiujare fine de aŭgusto kaj kutime daŭras 5 tagojn. Ekzistas koresponda kurso kun multaj lernantoj. La ĉefaj atingoj: disvastigo, instruado, informado, uzo de la lingvo. La ĉefa problemo: manko de mono por la disvastigo, manko de volontuloj ĉe la sidejo.

Meksika E-Federacio

La ret-adreso: m...@esperantomex.org. La hejmpaĝo: www.esperantomex.org. La diskutlisto: InfoEspo (ĉe Yahoo-grupoj). La sidejo estas luita, ekzistas biblioteko kun 468 volumoj kaj funkcias libroservo. Eldonatas bultenoj Ni Ĉiuj (en Esperanto), 6-foje jare po 12 paĝoj kaj Contextos (hispane), 6-foje jare po 8 paĝoj. 40 membroj, 4 lokaj grupoj, la estraro estas 5-kapa. La landa kongreso okazas, ĝi daŭras tri tagojn, kun postkongreso (la ritmo neregula). La observanto ĉe UEA estas Luis Raudón Uribe, la ĉefdelegito Fidel Figueroa. Ne ekzistas koresponda kurso. La ĉefa atingo: la organizado de la 5-a TAKE (TutAmerika Kongreso de Esperanto) en aprilo 2001 (sukcesa, interesa kaj neforgesebla, rim. de Michela). La ĉefa problemo: manko de homoj por plenumi la laborplanon.

Mongola Esperanto-Asocio

La 5-an de januaro 2002 la reprezentantoj de Mongola E-Asocio, Mongola E-Ligo, Mongola E-Junulara Organizo kaj Mongola E-Centro kunsidis kaj diskutis pri la nuna situacio de la Mongola movado. Ili decidis unuigi la E-organizojn sub la nomo Mongola Esperanto-Asocio, kaj subskribis kvarflankan kontrakton. La kunveno elektis Ch. Dogsuren kiel prezidanton, s-inon O. Oyuntsetseg (eksprezidanto de malnova MEA) kiel vicprezidanton kaj Ch. Enkhee kiel Ĝeneralan sekretarion de Mongola Esperanto-Asocio.

Norvega Esperantista Ligo

Ĝi aktivas en propra sidejo. La retadreso estas: e...@online.no; la hejmpaĝo: www.esperanto.no kaj oficiala diskutlisto: n...@yahoogroups.com. Ekzistas biblioteko kun ĉirkaŭ 3000 libroj kaj libroservo. Norvega esperantisto, la landa bulteno, eldonatas 6 fojojn jare. Membroj estas 340, grupigitaj en kelkaj kategorioj: ordinaraj, junulaj, samdomaj, dumvivaj, honoraj. La lokaj grupoj estas 11 kaj la estraro estas 7-kapa. La landa kongreso okazas ĉiun duan jaron kaj daŭras du tagojn. La koresponda kurso estas tre malnova kaj neniu plu mendas ĝin. La ĉefaj atingoj: oni atingis vivkapablajn lokajn grupojn en Oslo, Trondheim kaj Tonsberg, kaj esperon pri daŭra vivo de la grupoj en Tromsø, Stavanger kaj Bergen. NEL komencis uzi la reton por informoj per la propra hejmpaĝaro kaj la reta kurso Esperanto Viva (elangligita), kaj sukcesas aranĝi kurson ĉiujare en kvar-kvin urboj. Estas eldonata kvalita gazeto Norvega Esperantisto pli-malpli regule. Klarigoj en E-o en la tutlandaj trajna kaj busa horaroj (Ruteboka) kaj informiloj de la Ministerio pri Ekstero en E-traduko ne plu funkcias. La ĉefa problemo: minacas perdo de kvarono de la membraro dum la nuna jaro, malfacilas varbi pli ol kvin personojn por la kurso, eĉ en grandaj urboj, mankas laborfortoj. Lamas prizorgado de la retpaĝoj, varbado al kaj evoluo de kursoj, informa laboro, intereso de la ekstera mondo pri Esperanto kiel serioza solvo de la lingva problemo. Esperanto estas konsiderata kiel ekzotika ŝatokupo de aparte interesitaj homoj. Estas malfacile havigi menciojn en la amaskomunikiloj, ne pro malfavora sinteno sed manko de novaĵoj.

Nov-Zelanda Esperanto-Asocio

La retadreso: n...@voyager.co.nz; la hejmpaĝo: www.geocities.com/esperanto-nz. La sidejo estas ĉe esperantisto, ne ekzistas biblioteko nek libroservo, sed la libroj - kelkaj miloj - estas stokitaj. La bulteno Arĝenta Filiko aperas du-foje jare kun amplekso dekdupaĝa. Membroj estas 65, dividitaj en kvar kategorioj, lokaj grupoj estas 4, la estraro estas 7-persona. La landa kongreso okazas ĉiujare kun daŭro de 3-5 tagoj. La ĉefdelegito estas G. David Dewar. Ekzistas perkoresponda kurso. La ĉefa atingo: antaŭenigo de Esperanto en Novzelando, la ĉefa problemo: manko de junaj novaj membroj.

Pola Esperanto-Asocio

En Pollando funkcias kelkaj E-societoj (grupoj), sed la plej granda kaj plej forta estas PEA. Oni pripensas la eventualaĵon fondi federacion de E-organizaĵoj en Pollando. Regule aperas 8-12-paĝa bulteno de PEA (formato A-5) Wydarzenia (Eventoj), sendata al ĉiuj kiuj volas kovri la kostojn de la eldonado kaj sendado. Aktuale ricevas ĝin dekkelkaj filioj de PEA kaj pli ol 60 individuaj personoj. Venontjare reaperos la iama fama Pola Esperantisto, kiu estos ne nur la revuo de PEA, sed de la tuta pola esperantistaro. Funkcias la polaj retpaĝoj www.esperanto.pl, kiun oni jam vizitis pli ol 350000-foje. La laborplano ligiĝas al tiu de UEA. Estas preparita nova programo de instruado de Esperanto, baldaŭ sendota al Ministerio pri Edukado por registriĝo. PEA preparas kurson por instruistoj kun granda stoko de koncernaj materialoj. Tre gravas ke tiuj kiuj instruas estu spertaj esperantistoj. Ekzistas kelkaj kursoj de Esperanto.

Portugala Esperanto-Asocio

Ĝi havas la retadreson: a...@netc.pt kaj la hejmpaĝon: www.esperanto.web.pt. La oficialaj diskutlistoj: p...@yahoogroups.com; p...@yahoogroups.com. La sidejo estas luita, la ĉefbiblioteko enhavas 3125 volumojn kaj la pruntbiblioteko 888. Ekzistas ankaŭ libroservo. Nia bulteno eldoniĝas 4-foje jare kaj ampleksas 12 paĝojn. La membroj estas 291, grupigitaj en kategoriojn junulara/ne junulara; honora/simpla. Ne ekzistas lokaj grupoj kaj la estraro estas 6-persona. La landa kongreso ne okazas, sed ja kelkaj sporadaj renkontiĝoj. Ne ekzistas perkoresponda kurso. La ĉefa atingo: la ŝtata agnosko de la asocio kiel institucio kun publika utileco (en aŭgusto 1999). La ĉefa problemo: manko de homfortoj.

Kompilis: Michela Lipari (daŭrigota)

[FORIGITA!: bildo]

Gazetara konferenco dum la ĉi-somera Jubilea Kongreso de Gazetara konferenco dum la ĉi-somera Jubilea Kongreso de Esperantistoj en Sosnoviec, Pollando.

Esperanto, interreto kaj multkultureco

de Li Shijun

En la pasinta jarcento, la homaro atingis brilajn sukcesojn en sciencoj kaj teknologioj: ĝi sukcesis krei rapidajn aviadilojn, lanĉis artefaritajn satelitojn, sukcesis ekspluati nuklean energion kaj funkciigi nukleajn elektrejojn, deĉifris la sekreton de genoj kaj sukcesis produkti klonajn ŝafon, simion ktp, kreis komputilojn kaj interreton, kiu preskaŭ nuligis la distancon en komunikado. Ni komencis novan epokon de informadiko.

La terglobo fariĝis vera vilaĝo

Ni eniris la novan jarcenton kun novaj esperoj kaj brila perspektivo. Tamen ni ankaŭ alfrontas multajn problemojn urĝe solvendajn: la serioza polucio malsanigas nian vivmedion; la teruraj tertremoj, la tajfunoj, la tromboj restas katastrofoj nekontraŭrimedeblaj; ĉiam pli larĝiĝas la diferenco inter la riĉaj kaj malriĉaj landoj kaj la malegaleco kaj konfliktoj inter la nacioj subfosas la mondpacon. La homaro bezonas pli bonan kunlaboron por solvi la problemojn. Kaj por tio ni devas atingi pli profundan interkomprenon per interparoloj, diskutoj kaj konferencoj en diversaj niveloj. Kvankam nia terglobo fariĝis vilaĝo, tamen pro manko de komuna lingvo por la popolamasoj plejparto de la loĝantoj de la tergloba vilaĝo estas surdmutaj unuj antaŭ aliaj. Ni urĝe bezonas solvi la lingvan problemon.

Ĉu la angla solvos la problemon?

Multaj kredas, ke la angla lingvo jam solvis tiun problemon. Sed efektive ne. La naciaj lingvoj ne taŭgas por la definitiva solvo. Kial? Ĉar ili estas kreitaj de la koncernaj nacioj, kaj estas strikte ligitaj al la historio kaj kulturo de la koncerna nacio kaj plej taŭgas por la uzado de ĝi, sed ne por aliaj. Cetere, la naciaj lingvoj estas kreitaj senplane. Ili senescepte havas multajn neregulaĵojn kaj idiotismojn. La prononcado de la angla estas tre komplika kaj malfacila, ĝia vortaro estas mikspoto, ĝia gramatiko havas multajn neregulaĵojn. Ĝi estas tro malfacile lernebla por ni orientanoj.

Por kompreni la neadekvatecon de la angla kiel taŭga internacia lingvo, ni devas preni lecionon el la historio. Ankaŭ la greka, latina kaj franca iam ludis gravan rolon en internacia komunikado, pro la potenca influo de la greka, roma kaj franca kulturoj. Sed la greka cedis sian lokon al la latina, la latina cedis sian lokon al la franca kaj la franca cedis sian lokon al la angla. Vasta uzo de la angla ne signifas, ke ĝi estas teknike supera, sed ke Usono havas grandegan influon en diversaj sferoj. Kvankam oni energie klopodas ĝin disvastigi, tamen la rezulto estas nekontentiga. Ekzemple, en Ĉinio, milionoj kaj milionoj lernas la anglan. Sed post diligenta studo dum 6, eĉ 9 jaroj, la lernantoj tamen ne povas legi kaj uzi ĝin buŝe kaj skribe. Japanaj kaj koreaj amikoj diris, ke simile estas en iliaj landoj. Cetere, la angla lingvo jam disbranĉiĝis. Laŭ Kent Jones el Ĉikago, ekzistas ok grupoj de 38 dialektoj de la angla lingvo, nome: brita irlanda, aŭstralia-novzelanda, orientazia, sudazia, afrika, karibia, kanada kaj usona anglaj lingvoj. Kiu estas la vera angla lingvo? La brita angla lingvo jam fariĝis malforta dialekto! Kaj pro malklareco de la angla lingvo en aviada komunikado eĉ okazis aviadaj akcidentoj. Franca sinjorino diris, ke ŝi studis la anglan pli ol dek jarojn, tamen ŝi ne kuraĝas paroli angle kun angloj aŭ usonanoj. Kiam alilandanoj devas komunikadi per la angla kun usonanoj aŭ britoj, ili ĉiam maltrankvilas kiel lernantoj antaŭ instruistoj. Laŭ statistiko de la aŭtoro de la artikolo Kiu estas la vera angla lingvo?, Britio ĉiujare enspezas 7 miliardojn da pundoj por instruado de la angla lingvo al alilandanoj. Pro la tutmonda apliko de la angla lingvo, Britio kaj Usono, kaj eĉ Kanado, Nov-Zelando kaj Aŭstralio povas profiti ekonomie. Do estas nemirinde, ke la angloj kaj usonanoj energie disvastigas la anglan. Nederlandanoj diras, ke ili oponas kontraŭ la uzo de la angla kiel komuna lingvo en la Eŭropa Unio, ĉar ili devas pagi por la lernado de la angla, sed la britoj ne. Tio estas lingva malegaleco. Cetere, la disvastigo de la angla lingvo minacas la aliajn lingvojn per polucio, kaj malgrandaj lingvoj estas puŝataj al pereo.

Multkultureco: vivteni naciajn lingvojn

La naciaj lingvoj estas gravaj portantoj de la naciaj kulturoj. Pereo de lingvoj signifas pereon de parto de la homa kulturo. Starigi unu nacian lingvon kiel internacian komunan lingvon signifas lingvan malegalecon, lingvan hegemonion, mortigon de lingvoj kaj pereigon de naciaj kulturoj.

La diversaj nacioj de la mondo vivas en malsamaj naturaj medioj, akiris malsamajn spertojn kaj kreis malsamajn kulturojn. La bunteco de la naciaj kulturoj estas ne nur bela sed ankaŭ valorega por la homaro. Por teni la multkulturecon de la homaro, ni devas batali kontraŭ lingva hegemoniismo.

Ideala solvo de la problemo

Esperanto estas ideala solvo de la internacia lingva problemo, pro jenaj kialoj:

  1. Esperanto estas neŭtrala, ĝi ne forpuŝas la naciajn lingvojn.
  2. Esperanto estas laŭplane kreita. Ĝi estas fonetika kaj belsona, ĝia gramatiko simpla kaj regula, ĝia vortfarado povas ŝpari multe da tempo al la lernantoj kaj uzantoj. Ĝia vortordo estas fleksebla.
  3. Esperanto estas naskita kun nobla idealo por la interkompreno, amikeco, kunlaboro kaj paca kunvivo de la homoj. Tiu ideologia aspekto de Esperanto estas tre utila al la homaro.

D-ro Zamenhof kreis Esperanton ĝuste por solvi la problemon de internacia komunikado. Tamen pro diversaj kaŭzoj lia bonega lingvo disvastiĝas malrapide kaj nur malgranda parto de la homoj ĝin uzas.

Interreto favoras Esperanton

La kreiĝo de interreto alportis grandan oportunon por disvastigi kaj praktike uzi Esperanton.

  1. Per interreto oni povas pli oportune lerni la lingvon. Por vaste instrui Esperanton, oni ne bezonas multajn klasĉambrojn kaj instruistojn.
  2. Per la retpoŝto oni povas rapide kaj malmultekoste korespondi kun diverslokanoj.
  3. Oni povas eldoni gazetojn per interreto.
  4. Per interreto la Akademio de Esperanto fondis konsultejon interretan por respondi lingvajn demandojn kaj interŝanĝi opiniojn pri problemoj.
  5. En 1999 esperantistoj de la Zamenhofa Mezlernejo en Bjalistoko sciigis min per retletero, ke la urba estraro decidis ŝanĝi la nomon de tiu mezlernejo. Por nuligi tiun decidon malfavoran al la E-movado, oni petis, ke la esperantistaro klarigu al la estraro de tiu urbo, kial oni ne devas ŝanĝi la nomon. Mi tuj leteris per e-poŝto al la urbestro de Bjalistoko kaj montris al li, ke konservo de la nomo de tiu lernejo estas bona ne nur por la urbo sed ankaŭ por la lando, ĉar la esperantistaro de la tuta mondo amas d-ron Zamenhof. Kaj la estraro de Bjalistoko fine ŝanĝis sian decidon laŭ petoj de la esperantistaro.
  6. Per la helpo de interreto, oni povas faciligi turismajn aktivadojn. Ekzemple, Rudolf Burmeister, nia germana amiko, kaj lia edzino, dufoje vizitis Pekinon. Ĉiufoje antaŭ sia alveno li avertis nin pri la tempo de sia alveno kaj la hotelo, kie li loĝos, por facile renkontiĝi kun ni. En la jaro 1985, kiam la redakcio de El Popola Ĉinio celebris sian 35-jariĝon, mi gvidis turisman grupon de esperantistoj el Japanio, Hungario, Pollando, Francio, Aŭstralio, Italio kaj Britio, kaj tiu aranĝo ebligis interŝanĝon de opinioj de la diverslandaj esperantistoj. Per Esperanto oni povas organizi tian internacian turisman grupon, tre bonan por kultura interŝanĝo. Kaj interreto povas helpi en aranĝo de tia aktivado.
  7. En la okdekaj jaroj, eŭropaj esperantistoj klopodis fondi Esperantan universitaton. Nun oni povas organizi Esperantan universitaton per interreto dank’ al kunlaboro de diverslandaj profesoroj. La fakultatoj de la universitato povas esti starigitaj en diversaj landoj. Ekzemple, ĉinaj specialistoj pri la ĉina medicino povas fondi interretan ĉinmedicinan kolegion en Pekino kaj germanaj sciencistoj povas fondi kolegion pri cibernetiko. La instruado kaj esplorado estas efektivigeblaj per interreto.
  8. Se komerco estas praktikebla interrete per la angla kaj aliaj lingvoj, tio eblas ankaŭ per Esperanto.
  9. Estas malfacile eldoni verkon en Esperanto papere. Nun interreto ebligas al ni eldoni verkon sen bezono de granda kapitalo. En la revuo Esperanto jam aperis listoj de elektronikaj E-libroj. Per interreto oni povas legi Fabeloj de Andersen, Kristnaska Kanto de Charles Dickens, La Faraono de Prus, La Neĝblovado de Puŝkin, Imenlagon de Storm, Patroj kaj Filoj de Turgenjev kaj aliajn.
  10. Interreto estas oportuna ankaŭ por aranĝi artajn, kulturajn, sciencajn kaj teknologiajn interfluojn. Por atingi rimarkindajn sukcesojn sur tiuj kampoj, oni devas fari necesajn preparojn por okazigi seriojn de tiaj aktivadoj kaj aranĝi konstantajn kunagadojn inter diverslandaj esperantistoj. Oni devas interŝanĝi spertojn pri tiaj aktivadoj kaj plivastigi la influon de la peresperanta aktivado per la gazetaro, radio, televido kaj eĉ libroj, en lernejoj kaj en societoj kulturaj, sciencaj, artistaj, literaturistaj k.s.
  11. Eblas fondi internaciajn informajn servojn per Esperanto. Dank’ al kunlaboro de esperantistoj kaj E-organizoj diverslandaj, oni povas uzi Esperanton en kolektado kaj dissendado de informoj por kontentigi la bezonojn de komercistoj, turistoj, artistoj kaj diversaj specialistoj. Se oni pagigos la uzantojn de la liveritaj informoj, oni povas akiri financajn rimedojn por tiaj servoj.
  12. Per interreto oni povas atingi multajn retpoŝtajn adresojn kaj hejmpaĝojn. La informaj servoj de Eventoj k.a. senpage helpos vin en tia afero. Ekzemple, per helpo de ĝia adreso http:www.eventoj.hu vi povas trovi pli ol 150 retlistojn en Esperanto.

Esperanto kaj interreto estas tre bona paro. Esperanto estas la plej bona lingvo por plene utiligi la oportunon de interreto, kaj interreto estas la plej bona kampo por montri la superecon de Esperanto. Ni ankoraŭ ne sisteme esploris la eblojn. Se interreto prezentas al ni bonajn ŝancojn por montri la valoron de Esperanto, ni ne hezitu ĝin utiligi. Se la esperantistaro strebados kune, kredeble baldaŭ ni jam vidos rimarkindan progreson de nia afero.

En la lastaj jaroj ankaŭ esperantistoj en Ĉinio komencis starigi hejmpaĝojn por E-societoj kaj individuoj. Tamen la laboro iras malrapide. Ni devas pli energie klopodi por la sukceso de tiu paŝo, kiu povas fari grandan kontribuon al nia movado ne nur en nia lando, sed ankaŭ en la mondo.

(Laŭ prelego dum la 3-a Nordorientĉina E-Kongreso en Changun)

Informado (satiro)

Agi por la ideo

de Gunnar Fischer kaj Till Schönberner

Tre ofte ni diskutas pri la Esperanto-movado uzante sensencajn argumentojn. Tute hazarde ni legis artikolon de unu el niaj plej elstaraj E-informantoj Andrej Grigorjevskij, kiu finfine prezentas la faktan veron. Sekve restas nia tasko konkludi el ĝi konkretajn agopaŝojn. — Kiel?

En la historio de la ĝenerala E-movado oni ne trovas iujn gravajn atingojn, skribas Grigorjevskij prave. Kelkaj malsanaj cerboj nun respondus ke la transformo de planlingva projekto al vera lingvo kun propra kulturo, parolata en pli ol cent landoj, ja estas rimarkebla sukceso, des pli se oni konsideras ke ĝi reprezentas la ununuran ekzemplon de tia evoluo. Por ni tiu argumento estas tiom ridinda kaj senbaza ke ni ne plu pritraktos ĝin.

Konkretaj aferoj kiel renkontiĝoj, interhomaj rilatoj, libroj ktp. detruas la originan karakteron de Esperanto kiel pure abstrakta ideo. Tiun esencan veron Grigorjevskij sentime pretas publikigi. Plie li jam donas indikojn kiuj gvidas al la kulpantoj. Per iom da pensado oni tuj trovas ilin: temas pri la esperantistoj mem — la ordinaraj membroj same kiel aktivuloj! Ili tute konscie kaj intence kaŭzas la ofte konstatitan stagnon de la membrokresko.

Tion pruvas la diagramo 1 kiu rezultas el niaj propraj matematikaj esploroj. Ĝi montras la membrokreskon en procento kaŭzita de unu plia membro depende de certa membronombro. Kiel tie klare videblas, surbaze de unu sola membro, aliĝo de plia persono signifas duobligon de la membronombro (centprocenta kresko!). Sed se estas jam dudek personoj tiam plia membro alportas nur kreskon de kvin procentoj. Ne imagebla kiom etas la relativa kresko ĉe organizoj kun pluraj miloj da membroj. Ĝis nun estis vaste prisilentita ke Zamenhof mem plej malgrandigis la kreskon. Antaŭ li ekzistis neniu esperantisto, kun li ekestis unu — do senlima kresko. Kompare kun ĉiuj postaj kreskoj, tio egalas al senlima kreskoperdo!

Kion entute montras la statistiko? La membroj mem kulpas se la movado stagnas. Tiuj aktivuloj kiuj varbas novulojn tute klare ne interesiĝas pri ĝia kresko.

Ni nun ĉi tie ne limigas nin al kritiko, ni ankaŭ jam trovis la nuran praktikeblan vojon el tiu sakostrato. Nia solvo unue eble ŝajnas esti iom radikala, sed en ekstremaj situacioj kelkfoje nepras agi forte. Unue ni devas ekskludi la malamikojn de nia movado el ĉiuj E-asocioj! Kiel ni antaŭe vidis tio inkludas absolute ĉiujn nunajn membrojn. Grigorjevski asertas, ke neesperantistoj pli bone kaj pli trafe kapablas informi pri Esperanto ol esperantistoj mem. Kiu serioze povus pridubi la universalan validecon de tiu frazo? Tial ni plie strikte malpermesu la uzon de Esperanto al ĉiuj homoj en la mondo. Tio nur estas logika konsekvenco, ĉar nur tiumaniere finfine ekzistas entute bona informado pri Esperanto (nome fare de la neesperantistoj).

Dua paŝo devas esti konstanta kresko de la movado. Ni tie orientiĝu je la pioniraj jaroj kaj alstrebu centprocentan kreskon. En la unua jaro ekzakte unu persono membriĝas. Ĉiujaran duobligon de la membronombro ni sekve atingas se ni aligas unu personon en la dua jaro, du en la tria jaro, kvar en la kvara jaro, ok en la kvina jaro, …

Laŭ tiu vojo ni povas garantii centprocentan kreskon por la ontaj dek tri jaroj. Post tiu tempo ni denove elĵetu ĉiujn membrojn (krom unu) por denove atingi pionirajn kondiĉojn. Per tio ni samtempe batalas kontraŭ la troa realiĝo de Esperanto kaj savas ĝian ideecon. Nun povas reeki la centprocenta kresko.

Ni jam pensis pri konkreta aplikado de nia plano kaj rekomendus ĝian tujan komenciĝon en la jaro 2003. Tiel ni povas jam en la sekva jaro bonvenigi la unuan membron kaj havos inter 2004 kaj 2017 konstantan centprocentan kreskon de niaj membroj (vidu diagramon 2). Konklude: Por ĝui la oportunaĵojn respektive stagnon de E-realo oni varbu novajn membrojn. Por tutmonde agi por la E-ideo necesas membrokresko laŭ nia plano.

Lingva angulo

Kaj tamen la Tero turniĝas!

D-ro T. Pumpr

Teda sed instrua traktato, per kiu la distranĉita Gordia nodo denove implikiĝas. Moto: La patro donis al la infanoj po unu pomo. (Freneziga proverbo.)

La supra frazo ne plaĉas al Kalocsay. Ĝi ŝajnas al li stumpa, ĉar mankas en ĝi rekta objekto en akuzativo, kiun postulas la transitiva verbo. Tial li konsilas meti la distribuatan substantivon ĉiam en akuzativon, kaj laŭ logikaj rezonoj, kiujn li detale priskribis, en akuzativon pluralan. Do la frazo tekstas laŭ Kalocsay jene: La patro donis al la infanoj po unu pomojn. Li asertas, ke la pekulo, kiu konfuzas la kapon de la gramatikistoj, malinklinaj uzi pluralon post unu, estas la numeralo, kiu kondutas duvizaĝe: Rilate al la substantivo ĝi rolas adjektive (unu pomo), rilate al la prepozicio ĝi rolas substantive (po unu). Mi volas elprovi la portkapablon de ĉi tiu teorio.

  1. Unue mi skribas jenajn frazojn: La filoj heredis po unu ĉevalojn — po du ĉevalojn — po kelkaj ĉevalojn — po pluraj ĉevalojn — po multaj ĉevalojn. Brave, bravisime, krias la akuzativistoj, dum la nominativistoj estas iom konfuzitaj, sed silentas sub la forto de la argumentoj de Kalocsay.
  2. Nun mi iom modifas la frazojn, alkroĉante al la pekema numeralo ankoraŭ alian kvantindikan esprimon: La filoj aĉetis po unu korbojn da pomoj — po du vagonojn da pomoj. Ankoraŭ brave, ĉu? La pli kuraĝaj el la nominativistoj dubas, ĉu la filoj vere aĉetis korbojn da pomoj, ĉiuj po unu. Ili asertas, ke la korboj restis propraĵo de la legomisto kaj ke la filoj aĉetis nur pomojn, ĉiu po unu korbo. Sed mi estas grandanima kaj diras, ke en la gramatiko oni ne povas ĉiam argumenti per logiko.
  3. Mi denove modifas la frazojn, nun tute ellasante la pekeman numeralon kaj anstataŭigante ĝin per sennumerala kvantindiko: La filoj aĉetis po korbo da pomoj. Sed kie estas nun la rekta objekto montrenda per akuzativo? Ĉu mi ellasu la prepozicion da? Mi tion provos: La filoj aĉetis po iom pomojn — po tutaj vagonoj pomojn — po multaj vagonoj karbon (singularo!) — po amaso varojn — po paro ŝuojn. Ili heredis po duopo ĉevalojn — po paro ĉevalojn — po miliono dolarojn. La bona onklino adiaŭis, doninte al ni po kelkfoja kisojn — po kelkobla kisojn. La bravo-krioj silentiĝis, sur la kapo de pluraj legintoj hirtiĝis la haroj kaj aŭdiĝis protesta murmurado. Nur la malmolkapaj akuzativistoj favore kaj entuziasme klarigas: Tiuj frazoj estas tute korektaj. Se oni povas diri, ke la filoj aĉetis ŝuojn, ĉiu po unusola paro, ni povas la kvantindikon ankaŭ antaŭmeti kaj diri, ke ili aĉetis (po unusola paro) ŝuojn. Estante tolerema viro, mi ne obĵetos, ke neadverba adjekto (prepozitivo), precipe longa (ĉi tie la esprimo po unusola paro), staras ordinare post la objekto kaj ne antaŭ ĝi (ĉi tie la vorto ŝuojn). Mi nur montras al la Plena Gramatiko, § 400.
  4. Mi faras plian paŝon, jam la lastan: Mi tute elĵetas la vorton de la kvantesprimo, subkomprenante ĝin el la singularo: La filoj heredis po ĉevalo — po ĉevalparo — po ĉevalduopo — po ĉevaltriopo — po ĉevala dujungaĵo. La bona onklino adiaŭis doninte al ni po kiso — po kelkfoje ripetita ŝmaca kiso. La saĝa reĝo starigis en la pordojn de sia kastelo po kuraĝa soldato kun halebardo. Mi vetas, ke nun eĉ la plej ortodoksaj akuzativistoj ne eltordos el ĉi tiuj frazoj akuzativon (sen paroli pri akuzativo plurala), krom ke ili rompus la premison kaj subŝovus tien la numeralon unu. Sed mi apelacias al la esperantista publiko kaj proponas, ke oni voĉdonu, ĉu ĉi tiuj miaj ekzemploj estas klaraj, logikaj kaj korektaj, aŭ ne. Kaj se oni jesos, do jen la konkludo: La teorio pri la plurala akuzativo post distribua prepozicio PO ne estas kontentiga, ĉar ĝi ne solvas ĉiujn kazojn.

Mi kompreneble ne volas nur detrui. Kondamninte unu teorion, mi devas prezenti alian, pli taŭgan. Tiu mia estas tre simpla, sed mi rakontos ĝin iom larĝvorte: Estas konata afero, ke Zamenhof prunteprenis la prepozicion PO el la slavaj lingvoj. Ĝi ekzistas ankaŭ en la ĉeĥa. Kaj tie la afero pri PO statas tute same, kiel en Esperanto. Oni diras ekzemple:

Ĉeĥe: Otec jim dal jablko (singulara akuzativo).

Esperante: La patro donis al ili pomon (singulara akuzativo).

Ĉeĥe: Otec jim dal po jednom jablku (singulara prepozitivo, ne plurala akuzativo).

Esperante: La patro donis al ili po unu pomo (singulara prepozitivo, ne plurala akuzativo).

Leginte la fervoran argumentadon de Kalocsay por plurala akuzativo post PO, mi demandis min mem, kial ni ankaŭ en la ĉeĥa lingvo ne havas post PO pluralan akuzativon. Mi prezentis tiun problemon al la Lingva Instituto de la Ĉeĥa Akademio de Sciencoj petante klarigon, kien malaperis la rekta objekto, nome la akuzativo post la transitiva verbo doni, kiam oni uzis la distribuan prepozicion PO. Kaj afabla profesoro min instruis jene:

Post la transitivaj verboj staras la objekto kutime en akuzativo, sed ne ĉiam. Povas ĝin esprimi ankaŭ tuta frazo (Mi vidas, ke pluvas), aŭ infinitivo (Mi vidas pluvi), aŭ mezurindika adjekto (Mi havas malmulte da pano). Speciala kazo estas, se tiu mezurindika adjekto estas prepozitivo kun la distribua PO. Tiam la rektan objekton rolas la tuta PO-komplekso, ne nur la substantivo, same kiel la tuta esprimo malmulte da pano estas rekta objekto de la verbo mi havas.

Kaj la afabla akademiano elŝutis amason da citaĵoj el la literaturo, gramatikoj kaj sintaksaj traktatoj. Mi koncedas, ke la Ĉeĥa Akademio ne estas kompetenta pri Esperanto, sed la ĵus nomita teorio ŝajnas al mi tre taŭga, ĉar ĝi estas simpla kaj konsekvenca kaj solvas ĉiujn eblajn kazojn. Kaj ĝi ne estas tute fremda al Esperanto, vidu Plenan Gramatikon, § 306, Rim. II.

Kompreneble oni povas ankaŭ en la ĉeĥa lingvo turni la frazon alimaniere kaj diri ekzemple: La patro donis al la infanoj pomojn, al ĉiu po unu. Sed tiam temas pri tute aliaj frazoj. Oni ankaŭ ne povas la esprimon al ĉiu po unu meti antaŭ la akuzativ-objekton, sed ĉiam nur postmeti ĝin.

La ĵus prezentita teorio povas esti aplikata ankaŭ ĉe la kvantesprimoj kun la prepozicio ĈIRKAŬ. La respektiva ĉeĥa frazo tekstas ekzemple en laŭvorta traduko: Mi vidis tie ĉirkaŭ ducent homoj. Ne estas tie akuzativo, sed simple prepozitivo, kaj ĉi tiu tuta mezurindika adjekto (ĉirkaŭ ducent homoj) rolas kiel objekto post transitiva verbo (mi vidis). Simila estas la afero pri la kvantesprimoj kun SUPER kaj ĜIS. Ni do vidas, ke ankaŭ nominativo estas ĉi tie defendebla.

Sed ni povas ĉi tiujn vortojn ĈIRKAŬ - SUPER - ĜIS opinii ankaŭ adverboj (Plena Gramatiko diras: pseŭdoadverboj), kaj tiam sekvos post ili la akuzativo: Mi vidis tie ĉirkaŭ - super - ĝis - ducent homojn, same kiel en la frazo: Mi vidis tie preskaŭ - plus-minus - pli-malpli - pli ol - almenaŭ - minimume - maksimume - proksimume ducent homojn.

Tiel la teorio pri sekvoj de duvizaĝa funkciado de la numeraloj (kiu cetere en unu kazo rifuzas servi) fariĝas nebezona.

Mi finas vokante al ĉiuj kvar ventoj la obstinan konfeson de Galileo Galilei pri la tero, kiu tamen moviĝas, eĉ se la aŭtoritato dekretis alimaniere: Eppur si muove! Tamen la nominativo!

Per tio mi adiaŭas al la afablaj kaj paciencaj legantoj kaj sendas al ĉiuj samsentaj nominativistoj po sincera saluto, kaj al la plural-akuzativistoj po unu bonajn noktojn.

Laŭ retrovita letero el la jaro 1948 de T. Pumpr, adresita al la redakcio de Literatura Mondo (sed rifuzita de la redaktoro K. Kalocsay).

Retajpis J. Werner

NAVIGE Tra TTT-paĝoj

Jen pluraj verdaj gutoj el la informoceano de Tut-Tera Teksaĵo. Sciigu nin pri pluaj konsultindaj paĝoj Esperantaj!

LANDOJ, REGIONOJ

Senlime (E-Asocio en Eŭregiono Mozo-Rejno) enhavas informojn pri Esperanto, historio, E-kurso, turismo, ret-version de la informilo Senlime: http://www.ping.be/jmjsenlime.

Estona E-Asocio havas novan retpaĝon http://www.esperanto.ee

E-Asocio de Irlando havas novan ejon aldonan al tiu anoncita en majo 2001: http://www.esperanto.ie

Biblioteko de la Fondaĵo Auschwitz: ĝeneralaj informoj en Esperanto troviĝas ĉe: http://www.auschwitz.be/biblio/?lg=esperanto, kun same esperantlingva serĉilo por ties katalogo.

Perslingvaj informiloj en formato PDF: http://groups.yahoo.com/group/Irana-Esperanto-Centro/files/PerslingvajInformiloj

KONGRESOJ, RENKONTIĜOJ

Plena kalendaro de E-aranĝoj, ĉiumonate aktualigata: http://www.eventoj.hu/kalendar.htm

LITERATURO, TEKSTOJ

Tipografitaj fabelkajeroj prezentantaj tiparojn de Franko Luin estas legeblaj, elŝuteblaj kaj donace sendeblaj al amikoj ĉe http://www.omnibus.se/espix/espa.html

Ŝercoj daŭre abundas ĉe http://groups.yahoo.com/group/E-anekdotoj (nomo kaj adreso ŝanĝitaj post ĝia anonciĝo en nov. 2000)

ARTO, MUZIKO

E-muzikspektaklo bazita sur la vivo de Sankta Francisko el Asizo: http://space.tin.it/io/pcinquan/venu.htm

E-traduko de la “Manifesto de ERBEFOLE” (eksperimenta franca artkomunumo): http://erbefole.free.fr/manifeste-eo.htm

SANO

Granda vegetarisma/vegetalisma manifestacio en Parizo aldonis E-on al naŭ aliaj lingvoj: http://www.veggiepride.org/esp/index.htm

DISSENDOLISTOJ

La longe ekzistanta novaĵgrupo soc.culture.esperanto estas legebla ĉe http://www.mailgate.org/soc/soc.culture.esperanto/index.html kaj ankaŭ ĉe http://groups.yahoo.com/group/esperanto-l

DIVERSAJ:

Greziljono: dank’ al la laboro de Dominique Cardon, la programo kaj aliaj informoj pri la Kulturdomo denove estas konsulteblaj sur la reto je adreso: http://greziljono.kastelo.free.fr/indekso.htm

Esperanto-Panorama translokiĝis al nova loko por pli efike reklami pri Eo. Ĝuu panoraman vidon de la tuta Esperantujo: http://esperanto-panorama.net/

Roy McCoy

Interretajn novaĵojn bv. sendi al <n...@co.uea.org>

BELARTAJ KONKURSOJ DE UEA EN 2003

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 54-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 88-a Universala Kongreso de Esperanto en Gotenburgo. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne limigita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti novaj kaj, escepte de la infanlibroj, antaŭe ne publikigitaj. Krome validas jenaj kondiĉoj:

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200×65 tajpospacoj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK, “Lingvaj rajtoj kaj respondecoj”. Premio: “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj.

Kanto: Teksto kaj melodio povas esti de malsamaj aŭtoroj. Premio “Ahn Song-san” kaj du aliaj premioj.

Vidbendo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongrestemo. Daŭro inter 15 kaj 60 min. Sistemo VHS/PAL. Tri premioj.

Infanlibro de la Jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 2002. Unu premio.

Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por poezio, prozo, teatraĵo, eseo kaj kanto oni sendu ilin en kvar ekzempleroj; por la infanlibra branĉo en tri ekzempleroj. Ĉiuj alvenu plej laste la 31-an de marto 2003. Por vidbendo oni sendu po unu ekzemplero ĝis la 1-a de julio 2003. Ĉion oni adresu al: Belartaj Konkursoj de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

La konkursaĵoj (krom vidbendoj kaj infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La veraj nomo kaj adreso estu en aparta koverto. Se eble, oni aldonu 5 internaciajn respondkuponojn por ĉiu branĉo en kiu oni konkursas.

Premioj: Unua premio: € 200; dua premio: € 140; tria premio: € 80; Nova Talento (por la plej bona konkursanto neniam premiita) € 140; Infanlibro de la Jaro: € 420.

Publikigo: La rajto je la unua presigo de la premiitaj verkoj apartenas al UEA, kiu ankaŭ poste rajtos aperigi ilin senpage en antologio de la Konkursoj. Laŭ interkonsento kun UEA, jam de multaj jaroj la literatura revuo Fonto aperigas la premiitajn beletraĵojn.

Detala regularo troviĝas ĉe www.uea. org, ĉe “Regularoj”, kaj haveblas kontraŭ unu respondkupono ĉe la CO de UEA (vidu kolofonon), ankaŭ retpoŝte (u...@co.uea.org).

Malfermitaj pordoj en Roterdamo

Malferma Tago de la Centra Oficejo en Roterdamo fariĝis sukcesa kaj novtipa E-aranĝo, kiu montras sinceran intereson de la membroj pri la vivo de ilia asocio. La lastan, jam la 16-an, vizitis fine de aprilo 62 esperantistoj. La nova ĝenerala direktoro Trevor Steele invitis kiel prelegantojn la direktoron de la Brusela Komunikad-Centro David Ferguson, kiu prelegis pri la centro kaj lingvopolitiko; kaj la direktoron de la Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno Herbert Mayer, kiu parolis i.a. pri la eldonaĵoj de IEM. Estis montritaj novaj videofilmojn en Esperanto de Roman Dobrzyński kaj okazis vigla butikumado en la libroservo kun donacitaj kafo, teo kaj — speciala rabato!

La 17-a Malferma Tago okazos sabate la 30-an de novembro 2002. Pri interkultura kompreniĝo en praktiko prelegos Elisabeth Schwarzer; pri redaktado de E-revuoj parolos kaj je renkontiĝo kun la legantoj ĝojas — via redaktoro Stano Marĉek!

UEA pardonpetas pro neĝusta informo en la Jarlibro p. 74: la juĝintoj de la poezia branĉo de la Belartaj Konkursoj de 2002 estis Lidia Ligeza, Katalina Halo kaj Rejna de Jong-Beukers.

Recenzoj

La vojo al perfektiĝo

Kiel oni akiras ekkonojn pri la superaj mondoj? (1914). Rudolf Steiner (1861-1925). El la germana tradukis Willy Nüesch. Berno: La tradukinto, 2001. 157p. 21 cm. € 18,00.

La edukado de la infano el la vidpunkto de la spiritoscienco (1907). Rudolf Steiner (1861-1925). El la germana tradukis Willy Nüesch. Berno: La tradukinto, 2000. 40p. 21cm. € 3,90.

Se vi interesiĝas pri la spirita scienco, en libroj de Rudolf Steiner vi certe tion trovos. Dum kelkaj jaroj mi studas la Kosmologion de Martinus, kaj nun la Providenco sendis al mi du librojn de Rudolf Steiner. Ambaŭ aŭtoroj rakontas pri la spiritaj aferoj. La vero estas unu, sed ili prezentas ĝin diversmaniere, kaj tio helpas ekkoni principojn de la vivo el diversaj vidpunktoj.

Rudolf Steiner skribis en la libro Kiel oni akiras ekkonojn pri la superaj mondoj?, ke en ĉiu homo dormas kapabloj, per kiuj li povas akiri al si ekkonojn pri la superaj mondoj. Temas nur pri tio, kiel procedi por evoluigi en si tiujn kapablojn. Bona helpanto estas la okulta instruado. Laŭ ĝiaj indikoj ĉiu lernanto devas trapasi tri ŝtupojn :

  1. La preparado. Ĝi evoluigas la spiritajn sensojn.
  2. La iluminado. Ĝi eklumigas la spiritan lumon.
  3. La inicado. Ĝi inaŭguras la komunikiĝon kun la superaj estaĵoj de la spirito.

La aŭtoro detale priskribas la procezon de instruado tra ĉiuj tri ŝtupoj, kaj li klarigas, ke la spirita scienco al neniu altrudas la veron, ĝi ne proklamas dogmojn, sed ĝi montras la vojon.

Kompreneble ĉiu mem iam trovos tiun vojon, sed eble nur post multaj reenkarniĝoj. La okulta instruado mallongigas tiun vojon. Sed ankaŭ al tiu, kiu ne volas aŭ ne povas trapasi la okultan instruadon, estas utile ekscii la aranĝon de la vivo en indikita direkto. Vivi laŭ tiuj mondrigardoj signifas labori je sia spirita perfektigo. Sin perfektigi neniel estas egoismo. Ĉar la neperfekta homo estas ankaŭ neperfekta servanto de la homaro kaj la mondo. Ju pli bona oni mem estas, des pli bone oni servas al la mondtuto.

La okult-lernanto ne rajtas senfare spekti kiel trokreskas la malbono, li devas serĉi en la malbono tiujn flankojn, per kiuj li povas ĝin transformi en bonon. Li pli kaj pli klare vidas, ke la plej ĝusta batalo kontraŭ malbono kaj neperfekto estas kreado de bono kaj perfekto, ke el nenio ne povas esti kreata io, sed ke io neperfekta povas esti transformata al perfekta. Li devas subpremi sian superfluan kritikon kontraŭ la neperfekta, malbona aŭ fia, kontraŭe li devas provi kompreni ĉion renkontitan. Kiel la suno sendas siajn lumon kaj varmon same al malbonuloj kaj bonuloj, tiel ankaŭ lernanto pri okultaĵoj devas kompreni kaj ami ĉiujn. Post inicado li ne rajtas vivi sola en la beato, li devas helpi al ĉiuj aliaj teraj estuloj evolui kaj liberiĝi de la malbono.

La vojo al perfektiĝo estas ege malfacila, oni devas atingi regadon super tri animfortoj: volado, sentado kaj pensado. Tiuj tri fortoj devas evolui inter si harmonie.

En la libreto La edukado de la infano el la vidpunkto de la spiritscienco R. Steiner rakontas kiamaniere eblas eduki infanojn helpe de la spiritscienco. Unue oni devas koni la naturon de infanoj. Ĉiu homo havas ne nur fizikan korpon, li havas ankaŭ la eteran aŭ vivokorpon, la astralan aŭ sencokorpon, kaj la miokorpon. La spiritscienco prezentas tri naskiĝojn: kiam bebo forlasas la patrinan uteron estas fizika naskiĝo; dum dentoŝanĝiĝo (ĉ. la 7-a jaro) la etera kovrilo ellasas la eteran korpon; en komenco de seksmaturiĝo la astrala korpo liberiĝas de la astrala kovrilo. Kiel antaŭ la naskiĝo la naturo pretigas la ĝustan ĉirkaŭaĵon por la fizika homa korpo, tiel post la naskiĝo la edukisto devas zorgi pri la ĝusta fizika ĉirkaŭaĵo.

Ĝis la dentoŝanĝiĝo la infano imitas tion, kio okazas en la fizika ĉirkaŭaĵo, kaj dum la imitado liaj fizikaj organoj muldiĝas en formojn, kiuj poste restas al li. Se la infano en sia ĉirkaŭaĵo vidas moralaĵojn, en ĝia cerbo kaj sangocirkulado formiĝas dispozicioj por la sana morala sento. Kiel ĝis la sepa jaro oni devas prezenti la fizikan modelon, kiun la infano povas imiti, tiel inter dentoŝanĝiĝo kaj seksmaturiĝo en la ĉirkaŭaĵon de la estiĝanta homo devas esti portata ĉio tio, laŭ kies interna senco kaj valoro li povas sin direkti. Tial antaŭ ĉio gravas, ke en tiuj jaroj la juna homo inter siaj edukantoj havu personojn, kies konduto povas veki en li la dezirindajn intelektajn kaj moralajn fortojn.

En tiu ĉi libreto estas elvolvataj nur kelkaj vidpunktoj por la edukado en spiritoscienca senco. Sed tio celas doni nur atentigon pri tio, kian kulturtaskon ĉi-rilate devas plenumi tiu spiritscienco.

Se vi deziras iĝi pli kaj pli perfekta, legu librojn de Rudolf Steiner, ili certe helpos al vi...

Rita Valãiukaito, Litovio

Planlingvoj: ekde projekto ĝis realaĵo

Planned Languages: From Concept to Reality. Red. Klaus Schubert. Bruselo: Hogeschool voor Wetenschap en Kunst (VLEKHO) / Interface. Journal of Applied Linguistics 15.1 (2000), 3-4. 257p. ISBN 806813-1-824. € 24,00

La interlingvistiko estas branĉo de la lingvistiko, kies valoro kaj praktika aplikado estas apenaŭ rekonata, ekster relative malgranda rondo de specialistoj. Sendube, ĉi tiu volumo estos ne nur interesa aldonaĵo al la literaturo pri interlingvistiko, sed demonstras kiel la rezultoj de interlingvistika studado kaj esplorado povas kontribui al la solvoj de diversaj problemoj en la kampo de la aplikata lingvistiko.

La verko konsistas el 8 referaĵoj en lingvoj germana, angla, franca kaj Esperanto, kontribuitaj de fakuloj bone konataj en la lingvistika kaj esperantologia medioj (Schubert, Tonkin, Blanke, Duc Goninaz, Koutny, Liu Haitao, Corsetti, La Torre kaj Van Oostendorp). Krome, W. M. A. De Smet kontribuas mallongan omaĝon al Edward Symoens en la nederlanda.

Tonkin montras kiel Zamenhof uzis la literaturon por krei vivantan komunumon, kaj por provizi sian lingvon ne nur per estonteco, sed ankaŭ per pasinteco.

Blanke skizas 28 etapojn tra kiuj planlingvo pasas por atingi la statuson de vivanta disvastigita idiomo. Duc Goninaz alfrontas la problemojn de la Esperanta leksikografio. Koutny raportas pri la utilo de Esperanto en parol-prilaborado kaj artifika parolsintezo.

Lingva evoluo, ilustrita per la historio de piĝinaj kaj kreolaj lingvoj, kaj komparo kun planlingvoj estas la temo de Liu Haitao, dum Corsetti kaj Torre diskutas la gravecon de klara strukturo ĉe lingva lernado. Van Oostendorp okupas sin per la komuna distingo inter konstruitaj kaj “naturaj” lingvoj, kaj anstataŭigas tiujn terminojn per la plej signifaj kategorioj, eblaj, neeblaj kaj efektivaj lingvoj.

Fine, Schubert traktas pri la apliko de planlingvoj al la kreado de reuzitaj lingvoj por industria uzado, al la maŝina tradukado, kaj al la faka komunikado.

Garbhan MacAoidh

Kontribuaĵoj al internacia simpozio

Lingva Planado kaj Leksikologio. Language Planning and Lexicology. Proceedings of an International Symposium, Zagreb 2001 07 28-30. Red. Christer Kiselman kaj Geraldo Mattos, Chapecó / Brasília: Fonto, 2001. € 15,90

Nome de la Akademio de Esperanto, Christer Kiselman kaj Geraldo Mattos kolektis lastjarajn kontribuojn al la simpozio, kiun ekde Prago 1996 (ne 1994, kiel eraras la enkonduko) oni foje organizas kadre de la Universala Kongreso. Dek du el la ricevitaj artikoloj estas en Esperanto, nur kvin en la angla (parte ili tre mallongas). Ekzemple unu serio okupiĝas pri planlingvoj kaj ilia leksikono, nome la kontribuoj de Julius Balbin (Language Planning and Planned International Languages), Vilmos Benczik (Komunikteoriaj konsideroj pri Esperanto kaj ĝia leksiko), Detlev Blanke (Pri la leksikografio de kelkaj planlingvoj. Tipologia kaj bibliografia skizo), kaj Walter Żelazny (La lingvoplanado favore al la Internacia Lingvo bezonas novan leksikon de la sociaj kaj politikaj sciencoj).

Kelkaj kontribuoj rilatas al terminologiaj demandoj kaj fakterminoj: Heinz Hoffmann (Komenco de nocisistemigo ĉe fervojo), Christer Kiselman (Kreado de matematikaj terminoj), Ilona Koutny (De nociklasifiko ĝis temvortaroj. Esperanta vortprovizo en temgrupoj). Pliaj esperantaĵoj foje nur malfacile estas ligeblaj al la temo de la simpozio, ekz. la ideoj de Ottó Haszpra pri Kritika trarigardo de la provoj modernigi la Fundamentan alfabeton de la komencoj ĝis 2001.

Inter la esperantaĵoj la (nur anglalingvaj) kontribuoj pri nacilingvaj fenomenoj aspektas sufiĉe apartaj, ekz. de Petek Kurtböke (Schizoglossia, Turkish Language Reform and Dictionaries) kaj de Fin Ku-hung (Lexical differences in Chinese across the Taiwan Strait).

Se simpozio estas origine la kuntrinkado de viroj en Grekio, tiam la zagrebaj gustumantoj havis brandon, el bonaj kaj foje ne tiom bonaj vinoj.

Rekomendinda aĉetaĵo la brando estas maksimume por legantaro kun tre larĝ-gama lingvistika interesiĝo. Bedaŭrinde mankas resumoj de la artikoloj en la alia lingvo, kvankam oni povus atendi tion je eldonaĵo kun dulingva titolo.

Ziko Marcus Sikosek

Baldaŭ 75 000 e-libroj

Preskaŭ 250 titoloj de elektronikaj libroj kaj 75 000 “aĉetoj” (senpagaj elŝutoj), tia estas la bilanco de eLibrejo www.esperanto.nu/eLibrejo.

Unu el ĝiaj plej ambiciaj projektoj estas publikigo de la unua originala romano en Esperanto Kastelo de Prelongo de Henri Vallienne el 1907. La 700-paĝan eLibron realigis Miroslav Malovec el Brno, Ĉeĥio, kaj Franko Luin el Tyresö, Svedio. Preparata estas ankaŭ la dua, pli ol 500-paĝa romano de d-ro Vallienne, Ĉu li? el 1908. Novaĵo estas elektronika libro-revuo Uzino, kun literaturaj eroj tro mallongaj por aperi en propra libro: rakontoj, noveloj kaj unuopaj ĉapitroj el libroj.

Franko Luin

Freŝa vento el Sudameriko

La Porkoj: Ŝako. Kompakta disko, 9 titoloj, 25 minutoj. Vinilkosmo, 1999, Donneville, Francio. € 15,00

Ke bona Esperanto-muziko ne nepre devas veni el Eŭropo, tio ne estas novaĵo. Sed ke ekzistas bonega rokmuziko el Argentino, tion nun pruvas La Porkoj per sia unua albumo kiu aperis kadre de la “Kolekto 2000”. Aparte de pluraj verkoj en la ĵus menciita stilo, Alejandro Cossavella kaj liaj kunbandanoj prezentas unu baladon kaj unu bluson. La rokaj partoj tamen restas pli fortaj kaj determinas la viglan, vivoplenan, ĝojan kaj ĝuan karakteron de la KD. La instrumentoj estas tipe rokaj, nome drumo, basgitaro kaj — kiel ĉiam en bona rokmuziko — elstara elektra gitaro; en la malrapidaj pecoj eksonas akustika gitaro. Plie plaĉas la klara, ofte alta kaj bone komprenebla kantado. En la maldecetaj tekstoj, ilustritaj cetere per kongruaj desegnaĵoj, la atenta aŭskultanto trovos foje ankaŭ aludon pri la Esperanto-movado mem. Tamen eĉ pli interesas la alparolo de “pacaj batalantoj” en la kontraŭmilita kanto. Kiel kritikpunktoj notindas ke la rokaj pecoj iom similas unu al la alia kaj ke la albumo mem tro mallongas. Sed entute temas pri konvinka KD kies rapidaj partoj jam plurfoje montris sian taŭgecon por dancado en etosplenaj Esperanto-diskotekoj.

Kunar

Loke

KINSHASA: okaze de la 115-a datreveno de Esperanto estis organizita en Kinshasa, Demokratia Respubliko Kongo, Kultura Tago pri Esperanto. Okazis ekspozicio kaj prelegoj pri la temo La loko de Esperanto kaj ĝia rolo en la tutmondiĝo. La prelego de Bagalama Ka Yange, prezidanto de KER/NRO (Neregistara Organizaĵo Kongolanda Esperantista Rondo) kaj Ĝenerala Sekretario ĉe la Ministerio pri Informado en Dem. Resp. Kongo, estis pri La graveco de la Komunikado pere de Esperanto. La dua preleganto Emile Malanda parolis pri Esperanto en tutmondisma skalo. La Kultura Tago okazis kongrue kun la malfermotago de la 87-a UK en Fortalezo. Estis invitita la Ambasadoro de la Japana Konsulejo, venis la Vic-prezidanto de DKEA, prezidantoj de diversaj NRO-j, ĵurnalistoj, studentoj.

(Emile Malanda).

RIJEKA: La multkultura kroatia havenurbo Rijeka gastigis de la 31-a de majo ĝis la 1-a de junio la 5-an Kongreson de Kroataj Esperantistoj, kun du paralelaj aranĝoj: 14-a Alp-Adria Konferenco kaj Mezeŭropa Konsultiĝo. Al la aranĝoj venis 170 partoprenantoj el naŭ landoj. Siajn bondezirojn sendis al la aranĝoj Prezidento de Kroatio Stjepan Mesić, la aŭspicianto de la 86-a UK en Zagreb. La prezidantoj kaj sekretarioj de Landaj asocioj de Mezeŭropo diskutis pri siaj laborprogramoj por 2002 kaj 2003 kaj informiĝis pri la kroata projekto Mezeŭropo estas mia hejmo, kiu celas inviti gimnazianojn al Kroatio por kompari lernolibrojn pri literaturo, historio kaj geografio.

VERMLANDO: Interesa seminario de la Sveda E-Instituto okazis en la konata E-Kursejo en Vermlando, dum la lasta septembra semajnfino. Prelegis Atilio Orellana Rojas kaj Ralf Frohlich. Atilio parolis pri la agado Indiĝenaj Dialogoj kaj pri la kulturo de la Inkaa Imperio. Ralf pri Informado pri Esperanto analizita laŭ profesiaj varbmetodoj kaj pri aktualaj projektoj de la E-movadoj en interreto. Partoprenis 46 samideanoj, inter ili 8 kursanoj de la lasta kurso de Karlskoga Popolaltlernejo.

HUKUSIMA: De la 4-a ĝis la 6-a de oktobro 2002 okazis en la japana urbo Hukusima (Fukuŝima) la 89-a Japana Esperanto-Kongreso kun la ĉeftemo Floru Kulturo Porpaca. Aliĝis 424, sed venis 248 kongresanoj. Krome 112 civitanoj vizitis publikan prelegon de HEMMI Yô. Okazis busa ekskurso, prelegoj, fakkunsidoj kaj kunsido dediĉita al organizado de la baldaŭa 100-jara jubileo de organizita E- movado en Japanio kun la propono inviti UK-on en 2007 al la banloko Lizaka.

Fake

RELIGIO: ekzistas faka ret-listo por esperantistoj, kiuj interesiĝas pri religiaj aŭ parencaj temoj: <p...@yahoogroups.com>. Oni aliĝas per la kutima senteksta mesaĝo al <p...@yahoogroups.com>.

HISTORIO: Fondiĝis Yahoo-retgrupo pri la historio de Esperanto: lingvo, movado, biografioj. La fondinto Ziko M. Sikosek esperas ke la listo fariĝos forumo por prezenti eltrovaĵojn kaj popularigi nian historion. Por aliĝi bv. simple sendi blankan mesaĝon al: e...@yahoogroups.com

SCIENCOJ: en Nederlando aperis la venontjara versio de la ĉiujara scienctema ŝirfolia kalendaro, kun po 1 demando/tezo kaj dorsflanka klarigo por ĉiu tago de la jaro. La kalendaro por 2003 enhavas Esperanto-teman semajnon de la 15-a ĝis la 22-a de decembro! La kalendaro estas populara jarfina donaco kaj estas vaste vendata tutlande. La sep demandojn kaj akompanajn klarigojn pri la Esperanto-semajno redaktis Wim Jansen.

KULTURO: En Ukrainio estis registrita Societo por subteno kaj defendo de ukraina kulturo “Espero”. Kunlabore kun la Kulturministerio, Fonduso Kulturo kaj aliaj organizaĵoj ĝi planas atentigi potenculojn pri la danĝera situacio rilate al la ukrainaj kulturo kaj lingvo, kaj helpe de ebloj, kiujn donas uzo de Esperanto promocii ukrainan kulturon eksterlanden. Kunlaboremuloj kontaktu la prezidanton: Mikaelo Lineckij, UEA-Delegito por Kijivo (Ukrainio).

MANKOLISTOJ: Retpaĝo pri titoloj de mankantaj titoloj de Esperanto-bibliotekoj troviĝas ĉe: http://www.xs4all.be/~rotsaert/bib/.

SAT: La broŝuro Kio estas SAT?, verkita de Henri Masson, ekzistas nun ankaŭ en interreta versio ĉe <http://users.skynet.be/Esperanto/Kio-estas-SAT.html>, dank’ al iniciato de Jakvo Schramm. Rimarkojn pri ev. tajperaroj adresu al Jakvo <p...@skynet.be>, pri la enhavo al Henri Masson <e...@club-internet.fr>.

Persone

ZVARA: La Urba Registaro de Poprad en Slovakio, aprobis dum sia kunsido la 26-an de septembro 2002, ke la parko en la centro de la urbo Poprad portos la nomon “Parko de Milan Zvara”. La mondkonata esperantisto Milan Zvara forpasis la 30-an de januaro 2002. Li estis Prezidanto de Slovaka Esperanto-Federacio kaj Estrarano de Monda Turismo.

JANSEN: En Nederlando aperis nova nederlandlingva libro de Wim Jansen kun la provoka anglalingva titolo Relax!, kun eseoj kaj rakontoj pri lingvoproblemoj. La aŭtoro en ĝi prilumas la eblecojn de Esperanto kiel helplingvo por Eŭropa Unio. La libro estas havebla en ĉiuj nederlandaj librovendejoj (ISBN 90-204-2055-0).

FIGHIERA: La Asocio de Profesiaj Kongres-Organizistoj (AIMP) asignis la prestiĝan premion Marco Ferronato 2002 al G. C. Fighiera pro lia kontribuo al la evoluado de la prikongresaj scienco kaj teknikoj. Fighiera, iama Konstanta Kongresa Sekretario de UEA, aperigis ses librojn kaj 15 monografiojn — en la itala, franca kaj Esperanto — pri la kongresaj merkato, produkto, manaĝerado kaj organizado.

LIBROFOIRO: Dum la granda librofoiro en Gotenburgo, Svedio (19-22 sep), en la sama ejo kie okazos la venontjara UK, partoprenis Eldona Societo Esperanto. Estis venditaj kelkaj libroj, prezentitaj Esperanto kaj nia movado, disdonitaj multaj ekzempleroj de Esperanto en interreto. Multaj junuloj montris seriozan intereson.

EXPLORER: Israela rusdevena novulo Alexey Kletsel (studanta E-on en rusia reta E-kurso) kunlaboris pri interfaco de senpaga aldonaĵo al Esplorilo (Explorer) kaj sukcesis konvinki la prizorgantojn, ke ankaŭ Esperanto estu aldonita. La programeto estas tute senpaga. Ĝi similas al programeto Google-bar — do, helpas pri serĉado, kontrolado de viaj POP3-poŝtkestoj, blokas elsaltantajn fenestrojn, kontrolas domajnnomojn, k.t.p. Elŝuti la programeton eblas ĉe: www.pbar.net (download).

FOTOKONKURSO: La redakcio de La Ondo de Esperanto invitas al la 5-a Internacia Fotokonkurso. La fotojn (min. formato 10×15 cm, koloraj aŭ nigreblankaj) sendu ĝis la 15-a de decembro 2002, kun pseŭdonima subskribo (kaj koverto kun kaŝita nomo) al: Halina Gorecka, ab. ja. 1248, RU-236039 Kaliningrad, Ruslando.

Anoncetoj

FERIU EN SARDINIO! Eblas mendi du belajn apartamentojn en la vilaĝo de Orosei, kiu situas en la orienta flanko de Sardinio. Plej proksima flughaveno estas Olbia. Estas multaj belaj plaĝoj kun varma blua maro en la regiono. Por atingi la plej proksiman eblas marŝi ĉirkaŭ 20 minutojn. Unu apartamento kun du litĉambroj, salono, kuirejo, ban-ĉambro por 15 tagoj/14 noktoj kostas 620 eŭrojn. Apartamento kun unu litĉambro, salono (kie oni povas ankaŭ dormi), kuirejo, banĉambro, por 15 tagoj/14 noktoj kostas 415 eurojn. Donna Marialuisa Satta, Via La Marmora 27, Orosei, 08028 (NU), Sardegna, Italia, tel. 0039-0784-98767.

Korespondi deziras 19-jara fraŭlino, interesiĝanta pri biciklado, vojaĝado, geografio kaj muziko (gitaro): Irmina Szustak, Targowa 39 m 73, PL-03-728, Pollando, rete: i...@poczta.onet.pl

Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno havas novan retpoŝtan adreson: p...@onb.ac.at, kiu atingas ĉiujn tri personojn tie laborantajn. Por viziti la hejmpaĝon kaj la retkatalogon uzu: http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/index.htm (En Jarlibro 2002 sub “Bibliotekoj” estas malnovaj, ne plu funkciantaj retadresoj). Hejmpaĝo kun la elektronika katalogo TROVANTO: http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/index.htm.

Venu Via Regno

Ni proponas senpagan

BIBLIAN STUDKURSON

Se mankas al vi Biblio, ni senpage provizos Biblion.

Via Vorto estas lumilo
por miaj piedoj
Kaj lumo por mia vojo.
Psalmo 119:105

INTERNACIA BIBLIO-MISIO
50 Wissage Road, LICHFIELD
WS13 6SW Anglio.

Tra la mondo

Ekologie kaj folklore en Rigo

La temo de la 12-a Internacia Esperanto-Kongreso estis Ekologio kaj folkloro. Ĝi okazis en la latva ĉefurbo de la 1-a ĝis la 7-a de julio 2002.

Partoprenis 200 ŝatantoj de folkloro kaj ekologio el 10 landoj: Hispanio, Italio, Belgio, Svislando, Danlando, Norvegio, Germanio, Pollando, Latvio, Ruslando.

Oni havis la eblon konatiĝi kun la latvia naturo, viziti naciajn parkojn, volontullabori (konstrui labirinton por meditado), ĉeesti koncertojn (kaj mem koncerti por publiko en pluraj urboj), en kiuj prezentiĝis kelkaj polaj kaj latviaj ensembloj.

Dum la kongreso okazis prelegoj kaj ekspozicioj pri ekologiaj temoj kiel Ekoturismo en Latvio, Homa sano, Sanigaj produktoj, oni vizitis firmaon, kiu produktas polimerajn pavimŝtonoj el duafoje refabrikataj polimeroj, estis plantita acero Espero kaj vizitita folklora festo.

Mara Timermane

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Acero Espero, plantita la 7-an de julio en Rigo, en la parko Grizinkalns.

Inaŭguro de la nova brita sidejo

La 17-an de septembro 2002, antaŭ 100 homoj, Renato Corsetti solene inaŭguris novan etapon en la historio de la brita movado. La sidejo troviĝas ĉe Wedgwood Memorial College en Barlastono, Stoke-on-Trent, kie dum multaj jaroj okazas la Somera Lernejo. Ĝi konsistas el oficejo, biblioteko Butler kaj 3 dormĉambroj: Boulton, Auld kaj Barks.

Antaŭ tri jaroj la Esperanto-Asocio de Britio forlasis sian londonan sidejon kaj uzis portempajn oficejojn ĝis la fino de komplika kontrakta intertraktado kaj la starigo de la barlastona sidejo, kie okazis la renovigado kaj pligrandigado de la antaŭa kaleŝejo. Apud la sidejo nun troviĝas Esperanto-ĝardeno, kiu estas unika en Britio.

D-ro Corsetti substrekis la gravecon de la brita movado, kiu faras unikan kontribuon al la antaŭenigo de Esperanto pro sia situo en la kerno de la anglalingva mondo.

La alveninta pola ambasadoro deklaris: Mi estas ĉi tie pro la genio kaj vizio de Ludoviko Zamenhof.

Edmund Grimley-Evans, la prezidanto de la Esperanto-Asocio de Britio, lerte resumis la historion de la Asocio kaj deklaris, ke la nuna strategio estas la relanĉo de Esperanto en Britio.

La urbestro de Stoke-on-Trent, Ellis Bevan, bonhumore kaj digne tranĉis la rubandon por ke oni eniru por rigardi la sidejon. Li uzis Esperanton por la klimakso de sia parolado.

Oni ankoraŭ analizas la reagon de la amaskomunikilaro; sed la konkludo jam estas pozitiva pro artikoloj en lokaj kaj regionaj ĵurnaloj, radiaj intervjuoj kaj triminuta programero dum la novaĵelsendo de la mezanglia televidstacio. La Inaŭguro estis meze de la tritaga celebra evento!

David Bisset

[FORIGITA!: bildo]

Maldekstre Renato Corsetti kun Vivien O’Dunnne, la administranto, apud la Esperanto-Domo, la nova brita sidejo por Esperanto-Asocio de Britio, dum la oficiala inaŭguro.

[FORIGITA!: bildo]

Dekstre: la nova brita sidejo de Esperanto-Asocio de Britio ĉe Wedgwood Memorial College, Barlaston, Stoke-on-Trent, Anglujo.

Niaj tagoj en Pollando

Ĉi-jare en majo okazis en Pollando la 18-aj Esperantaj Tagoj de Staszów.

La jam tradician aranĝon organizis la loka E-Klubo kaj partoprenis en ĝi 31 homoj el Pollando kaj unu gasto de Ukrainio.

La solena malfermo kun arta vespero okazis en la loka Kulturdomo. Ĉeestis la urbestro kun reprezentantoj de la urba estraro. La geklubanoj prezentis sian poezian programon kaj fotoekspozicion. Estis eldonitaj de Pola Poŝto okazaj Esperanta poŝtkarto kaj stampo. Prelegis Mikaelo Lineckij de Kievo, Marian Kostecki de Krakovo kaj Kazimierz Strzelecki de Opole.

Andrzej Sochacki

Paeljo, Valencio, Murcio

La 18-an kaj 19-an de majo 2002 okazis la 13-a Kongreso de Valencia E-Federacio kaj Murcio, en la bela vilaĝo Vall d’Uxó, Castellón (Hispanio). Ĉeestis kvardeko da samideanoj, alvenintaj ne nur el Hispanio, sed ankaŭ el eksterlando (Ukrainio, Rusio, Kolombio kaj Francio).

Dum la Ĝenerala Kunveno la ĝisnuna Prezidanto Augusto Casquero (el Valencio) transdonis la prezidantecon al Jose Miguel Bernabeu (el Alicante). La rusa samideano Sergej Maltsev prelegis pri Esperanto dum la bolŝevisma tempo en Sovetunio, kaj Augusto Casquero pri Pilgrimado al Santiago de Compostelo.

La kongresanoj vizitis per boato, laŭ invito de la Urba Registaro, la belegan groton Sankta Jozefo, kaj gustumis granda paeljon, preparitan de la kasteljonaj gesamideanoj Paco Conejero kaj Inés Comabella, kiel ja tradicias en la regiono. Krom plaĉo al la stomako tio donas agrablan kaj familian etoson.

Augusto Casquero

Sukcesa premiero de BEF

La unua Balta Esperanto-Forumo okazis 14-18 aŭg 2002 en Kaliningrad — la ĉefa urbo de la plej okcidenta regiono de Ruslando. Ĝi estis, verŝajne, la plej internacia el ĉiuj aranĝoj, kiujn organizis ruslandaj esperantistoj. Inter la 123 aliĝintoj (el ili 113 reale partoprenis) el 12 landoj, estis nur dudeko da ruslandanoj.

La forumanoj konatiĝis kun la historio, nuntempo kaj estonteco de Kaliningrad/Königsberg kaj ties regiono, interalie, per prelego de Wolfgang Kirschstein. Aliaj prelegoj estis dediĉitaj al Vladimir Varankin kaj ties Metropoliteno (Aleksander Korĵenkov), Eŭgeno Onegin de Puŝkin (Valentin Melnikov prezentis fragmentojn el sia traduko), Korupto en Pollando (Maciej Wnuk), Regiona kunlaboro en Nordio (Kalle Kniivilä), Ekologio de la Balta Maro (Ingvar Enghart), Rilatoj inter Ruslando kaj Ĉeĥio (Zdeněk Polák). Diverslandaj partoprenantoj faris raportojn, proponojn kaj demandojn en la seminario Esperanto en Baltio.

Kadre de BEF-1 okazis seminario pri literatura kritiko, kiun preparis Wolfgang Kirschstein. Li kaj aliaj redakcianoj de La Ondo de Esperanto respondis demandojn de legantoj. Pluraj forumanoj profitis la unuatagan oferton de la eldonejo “Sezonoj”, kiu lanĉis la unuan volumon de la kvinvoluma verkaro de Fjodor Dostojevskij en Esperanto. La unua volumo Blankaj Noktoj enhavas ses verkojn de Dostojevskij en novaj tradukoj. Du el la tri tradukintoj (Aleksej Birjulin kaj Aleksander Korĵenkov) subskribis la unuajn venditajn ekzemplerojn.

Oni havis la ŝancon konatiĝi kun personoj, kies nomojn oni konas, sed kiuj malofte vidiĝas en la movado: Maciej Wnuk, Wolfgang Kirschstein, Vladimir Vyĉegĵanin, Stasys Kružinauskas, Aleksej Birjulin kaj eĉ Alen Kris — tiu mistera poeto (kelkaj kredis ke “Alen Kris” estas plumnomo de alia esperantisto) en BEF unuafoje partoprenis esperantistan kunvenon.

La streĉan laborprogramon agrable variigis interkona vespero, kantkoncerto de studio “Lira” kaj kviza vespero de Marian Zdankowski. La duontaga ekskurso kondukis al ĉarma banurbo Svetlogorsk (Rauschen).

La Forumo altiris atenton de amaskomunikiloj, kiuj sendis siajn reprezentantojn al la malfermo en la Urbodomo, en kiu la forumanojn alparolis, interalie, la Ĝenerala Konsulo de Pollando, Jarosław Czubiński.

En la aperintaj gazetaj, radiaj kaj televida raportoj estis akcentita la rolo, kiun povas havi esperantistoj, kiel internacia neregistara movado, en la kontaktoj inter Ruslando kaj Eŭropa Unio.

Pluraj partoprenintoj pledis por okazigo de la dua BEF en la sama urbo post unu jaro.

Halina Gorecka

[FORIGITA!: bildo]

De maldekstre: Edward Kozyra salutas ĉe la malfermo. Valentin Melnikov interpretas por la pola konsulo Czubiński. Maksim Kejda prezidas, Andrej Malaŝenko aŭskultas la interpretadon de Aleksander Korĵenkov

ĜUSTIGO

En la artikolo Argentina retkurso, transprenita el Esper-inform (marto 2002, p. 63) estis mise indikita la aŭtoro de la kurso: ne Luis Cordova, sed d-ro Marcelo Casartelli.

En la teksto pri Nikola Aleksiev (Esperanto 10/02, p. 204, dekstra kolumo, 3-a alineo de sube) flanke de la redaktoro neintence enŝteliĝis eraro, kiu ŝanĝis la enhavon de la frazo. Korekta estas: “La lastjardekaj politikaj ŝanĝoj ankaŭ por li estis drastaj, sed ne povis skui liajn bazajn konvinkojn.”

En Esperanto 9/02, p. 181, en la teksto pri la 5-a Strategia Forumo, anstataŭ Wera Dehler devas esti Wera Blanke. La redaktoro pardonpetas.

VERKU FAKE POR TAKE!

LA REVUO DE LA PROFESIOJ KAJ DE LA SERVOJ

Via kontribuo: Vi verkas fakartikolon en popularscienca stilo por nia revuo LA DOMO

Vi estas: arkitekto, inĝeniero iufaka, entreprenisto, ĉarpentisto, lignaĵisto, masonisto, arganstiristo, dekoraciisto, ĝardenisto, pejzaĝisto, farbisto, inventisto, muntisto, elektristo, ktp... ktp

Niaj donacoj: Vi ricevos

  • unujaran senpagan abonon al la revuo LA DOMO
  • faklibreton verkitan en Esperanto de fakulo pri sia profesio

Senpaga prov-ekzemplero ĉe:
TAKE - LA DOMO
RN 83 - Rue de Tiefenbach,
FR-68920 Wintzenheim - Francio
e-poŝto: t...@wanadoo.fr retejo: http://take-esperanto.org

Revuo Esperanto 2002 12

Vi trovos ...

en la apuda malferma eseo de mia antaŭulo István Ertl, ke Esperanto estas invito konatiĝi kun la Alia. Ni esperu, ke en 2003 la mondo pli atente aŭskultos niajn invitojn... Dume mi invitas vin al la lasta ĉi-jara “Vojaĝo en Esperanto-lando”: ni vizitos junajn retemulojn en Svedio, “kontrolos”, kion faras nia brusela korespondanto, celebros kun francaj esperantistoj la 50-jariĝon de Grezijono, intervjuos ĉinan interlingviston, serĉos verdajn trezorojn en retaj brokantejoj, simpozios kun germanaj kaj ekzameniĝos pri Esperanto kun hungaraj universitataj studentoj, por poste serĉi malnovajn dokumentojn pri aeronaŭtiko en madrida universitato aŭ solvi plian krucenigmon...

Mi deziras al vi agrablajn jarfinajn festojn kaj sukcesan jaron 2003!

Stano Marĉek

Malferme

Diverseco: defio, ne minaco

István Ertl

Esperanto estas, denaske kaj laŭdifine, invito konatiĝi kun la Alia. Diference al etnaj lingvoj, kiuj estas iloj — kvankam plej ofte, tamen nur — akcesore uzataj por tiu celo, nia idiomo estas elplanita por ĝuste tiu funkcio.

Demandeblas kiagrade la Iniciatoro mem konsciis pri tio: ĉu, volvita en la miton de l’ moderno, li havis antaŭ la okuloj precipe iun (senduban, sed des pli deziratan) homaran samecon kiun la lingvo esprimu, aŭ ĉu li dekomence konceptis sian instrumenton kiel helpilon malkaŝi aliecojn…? Fakte, malgravas la intenco kaj esencas la reala senco: se Esperanto eble pretervole fariĝis rivelilo de malsamo, tiam ĝi estas plia en tiu vico de homaraj progresaĵoj kiuj evoluis el alicelaj inventoj — fenomeno cetere ilustrita de Umberto Eco en sia La serĉado de la perfekta lingvo.

Ankaŭ el la vidpunkto de la fina rezulto, estas malesenca la ĉefmotivo de individuo decidinta lerni la Internacian Lingvon: ĉu emo al lingva kuriozaĵo, ĉu pure mensa altiriĝo al brila produkto de pura racio, ĉu konsideroj elstare praktikaj kiel vojaĝ-faciligo: la fina efiko estas, kvazaŭ neeviteble, konfrontiĝo kun tiu Alia kiu samtempe malkaŝas kaj maskas sian identecon uzante la lingvon saman.

Malkaŝas kaj maskas? Kio el la du plie okazas? Komparo helpu nin malkovri.

Lernante etnan lingvon, oni ideale atingas iun gradon preter kiu nepras ekkonadi kaj — eventuale nur portempe, porokaze — eĉ alproprigi kiom eble plej multajn identerojn de la tiulingvanoj. (Ni lasu nun ekster konsidero — ni revenos al tio — ke identecon nur parte konstruas lingvo.) Parolante lingvon etnan, oni klopodu scii kiel ties parolantaro konceptas tempon kaj spacon; kielas ties socia strukturo; kiaj klimato, okuparo, religio, manĝkutimoj, kaj longe tiel plu, stampis la manieron laŭ kiu la lingvanaro sin esprimas. Sen tia kono, oni restas sur la — laŭdinda, kaj ofte ja sufiĉa — nivelo de turismaj frazlibroj. Kun tia kono, oni ne fariĝas sed maskas sin tiulingvano: des pli sukcese ju pli da konoj akumulitaj.

Komunikante per etna lingvo, do, ne eblas eviti la neceson iom koni la historian heredaĵon kiu en signifa parto difinas la konscion de tiu denaska (“normala”?) parolantaro kaj kunmodlas ties esprimilon.

Ĉu tio ĵus dirita validas ankaŭ kaze de lingvouzo transkultura, misnomata “internacia” (ja interpersona!), kiam A- kaj B-lingvanoj komunikas per lingvo C? Grandparte, jes: la valido malpli dependas de la komunik-situacio ol de la komunik-kvalito, proporcia al la intelekta investo en lingvolernadon. Ekzemple, senmaraj hungaro kaj mongolo bone lernintaj la anglan eble uzos esprimojn kondiĉitajn de la riĉa naviga pasinteco de la Brita Imperio: get one’s bearings, go by the board, safe haven…

Alparolante iun Alian ne per sia, sed per ties aŭ alies lingvo, oni normale ne celas prezentadon (“malkaŝadon”) de sia identeco, jam pro tio ke aliaj lingvoj ol la sia povus esti laŭdifine nur sekundaraj por tiu funkcio. Kio pli fremdig-efika ol klopodo alilingve klarigi la vortumajn kutimojn de nia grumblema avo, aŭ, eĉ, la recepton de nia ŝatata plado? Hungar-origina verkistino franca titolis franclingvan romanon pri sia naskiĝ-landa postadolesko V. O., versio originala, fingromontrante la paradokson ke en la romano, laŭ ŝia diro, “la franca lingvo ludas la rolon de la hungara”, kvazaŭ ŝi estus “dublinta sian vivon franclingven”.

Sed, ĉefe, la komunik-situacio mem kutime ne favoras identeco-montron, ĉar en alilingva komunikado ni instinkte serĉas ne diferencigojn, sed komunan denominatoron, kundivideblan spertobazon sur kiu konstrueblas la pluo de la kunparolo. (Kaj dume ni, kun sinĝena rideto, forŝovas mens-angulen aludojn proprakulturajn, citaĵojn nialingve komune konatajn, eĉ iujn mangestojn kaj mienojn, ĉiuj el kiuj tiom taŭge apogus nian argumenton — se nur tiu Alia komprenus.)

Ni venu al la komparo supre anoncita: kiel ĉi tiuj faktoroj funkcias, aŭ funkciu, kaze de komunikado Esperanta?

La grumbloj de nia avo, la recepto de nia plado ankaŭ en Esperanta traduko sonos fremdecaj — sed nur al ni mem. Por aliaj E-lingvanoj temos simple pri pluaj eroj de ilia Esperanta spertaro, kiuj ĝin samrange konstituas kiel la kontribuoj de ajna alia membro de la lingvokomunumo. Kaj ni mem aliros alies personajn alportaĵojn kun sama sinteno, ĉar — almenaŭ principe — nenies spertoj havas ian privilegie plian hejmecon en la Esperanta realo transreala.

Ni ĉiuj tradukas nin en Esperanton, ni ĉiuj peras, filtras nian propraĵaron en la komunan transkulturaĵon. Nia reciproka fremdeco konstruas nian malfremdecon.

Vi diros: jes, sed la denaskuloj? jes, sed raŭmismo? jes, sed la fakto ke ĉi tiuj ideoj mem estas Esperante formulataj kaj pensataj, ne perataj? Ĉu pro ĉio ĉi, kaj alikiale, ne estas tamen tiel ke Esperanto ja trudas al ni iagradan samecon, surmetas al ni maskon de Esperanta komuneco, rezignigas al ni gravajn erojn de niaj identecoj? Kaj ke, kaze de esence pli larĝa disvastiĝo de nia lingvo, des pli okazos tiel?

La lastan demandon prognozan, kvankam ĝi traktinde trapensendas, ni nun lasu ekster konsidero. Rilate la Esperantan nunon, sendubas ke 115 jaroj estas skafaldintaj imponan konstruaĵon propran, kies etaĝojn nov-venanto al nia lingvo povas konkeri unu post alia. Povas; ne devas.

Same kiel la dek ses reguloj estas — kiel vortumis Auld — “dekses permesaĵoj”, tiel ankaŭ nia kulturo ne estas, kaj ne estu, ekskludejo sed akceptejo. Estas pli ol krimo, ja eraro, krei superstrukturojn emfaze sur la — ĉiam nur krome kaj aldone ekzistanta — Esperanta identeco. Imiti ŝtaton egalas al forĵeto de nia ekzist-rajtiga preterŝtateco; meti sur piedestalon nian Esperantan apartecon estas redukti nian universalan potencialon al konkreto partikulara.

Ŝlosilaj vortoj, male, estas “gasto” kaj “gastigo”, ripete ideataj de Daŝgupto. La defion de la homara diverseco la esperantistaro respondu ne per rigidigo de ia propra maldiverso identec-fortiga, sed persistante pri sia supla, konstante rol-ŝanĝa sistemo de intergastado kaj -gastigado, kiu estas al ĝi “denaske” propra. Kompreneble, ĉiu el ni liberas difini principarojn, regularojn por lim-marki propran terenon en la tutmonda Esperanta spaco kaj inviti tiuspacen respektontojn de tiuj principaroj kaj regularoj. Ankaŭ tio estas gastigado — sed gastigado kiu memorigas pli la traktadon de eksterŝtatano fare de ŝtata burokratio ol hejmecan ĉesidon ĉirkaŭ komune homara fajro. Al nia tradicio pli konvenas la konduto de gastiganto kiu bonvenigas gaston sen starigi kondiĉojn, kaj de gasto kiu reciprokas la bonvenigon per siaj proproj pozitivaj.

Necesa kaj sufiĉa kondiĉo por tiu intergastado estas, evidente, la kunhavo de komunik-kodo, la scipovo de komuniga Esperanto. Postuli ion preter tiu komunaĵo egalas al la ĵus dirita lim-markado.

Sed ĉu ni tute rezignu, iu povus demandi, pri la nelingvaj eroj de Esperanta identeco? Kaj entute, kiuj estas tiuj eroj?

Reciproka toleremo, scivolo pri la alieco de la alia, preteco rekonsideri siajn starpunktojn sub influo de la alia — ni povus respondi, sed ĉi tiuj ecoj ja ŝajnas korolariaj al la fidinde universala principo de gast(ig)ado.

Ĉi tio ne ekskludas (estus freneze eĉ pensi pri ekskludo) la iompostioman, kaj evidente dekomence okazantan, konstruadon de komune Esperanta valoraro — sed tiuj valoroj ne rajtas funkcii kiel difiniloj de unuopula aparteno al nia komunumo. Ni aŭdacu diri ke valoroj povas esti postulatoj nur por la esperantistaro kiel tuto, sed ne por individuo: ĉar Esperanto povas plenumi sian klerige progresigan taskon ĝuste se ĝi peras — ne trudas — valorojn, anstataŭ prediki al konvertitoj.

Mi kredas ke la forteco de nia tradicio kaj de nia komunumo ebligas al ni plenumadi tiun taskon, evitante apartiĝemajn enfermiĝojn. Diverseco estas ne minaco; ĝi estas defio.

Eseo gajninta trian premion en la Belartaj Konkursoj de UEA 2002

Esperanto@Interreto

Esperanto@Interreto (mallonge E@I) estas agado de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO). Ĝi realigas projektojn, kiuj helpas al Esperanto-parolantoj uzi interreton por tutmonde kunlabori, informi pri Esperanto kaj instrui ĝin.

La tri ĉefaj agadkampoj de E@I estas krei retajn paĝarojn, aranĝi seminariojn kaj informi pri kiel Esperanto kaj interreto kune uzeblas por facile kaj rapide komuniki tutmonde. En tiu ĉi artikolo vi povas legi raporton de la lasta E@I-seminario, vidi iujn konkretajn rezultojn kaj informiĝi pri la nunaj E@I-projektoj kaj planoj pri novaj seminarioj.

La lasta E@I-Seminario

En la lasta oktobra semajno en Lesjöfors, Svedio, okazis seminario “Esperanto ĉe Interreto 4”. Al la seminario kunvenis 28 junuloj el 14 landoj de Eŭropo kaj Norda Ameriko. Kiel temo de la seminario estis elektita “Rete Informadi”.

La partoprenantoj loĝis en la Esperanto-domo “Esperanto-gården”, kiu, interalie, estos la ĉefa ejo de IJK-2003. Plejparto de la laboro okazis en la apuda mezlernejo. La Esperanto-domo, la urbeto kaj la ĉirkaŭaĵo estas tre belaj — konsideru tion dum planado de viaj someraj ferioj. Aparte menciindas la biblioteko de la Esperanto-domo, arbarkovritaj montetoj kaj loka muzeo.

Dum la seminario funkciis kvar laborgrupoj: strategia (prilaboris strategiajn demandojn de ekstera informado); informila (zorgis pri produktado de informiloj; enhavis du subgrupojn, “koran” kaj “mensan”, la “kora” okupiĝis pri aspektigo kaj la “mensa” pri la enhavo de produktataj informiloj); teknika (laboris pri la Reta Informado-Centro, RIC); kaj filma (produktis mallongajn filmojn por Interreto pri Esperanto-vivo).

Dum la seminario prelegis kelkaj spertuloj pri informado: Lu Wunsch-Rolshoven (Germanio), Ziko M. Sikosek (Germanio) kaj Giuseppe Castelli (Italio). Ili sukcesis bone klasifiki oftajn erarojn, kiujn faras esperantistoj informante pri sia lingvo la eksteran publikon.

E@I-4, estante TEJO-seminario, ne povis esti tute “seka”. Okazis interesaj vesperaj programeroj kaj kreiĝis novaj kulturaĵoj por nia internacia junulara komunumo. Vi ekscios pri ili iom poste, nur memoru la ŝlosilvortojn: “sandviĉo”, “kio okazas?” kaj “naprelo”.

Slavik Ivanov,
komitatano de REJM (Rusia Esperantista Junulara Movado)
Rezultoj de la seminario

Unu el la celoj de la seminario estis produkti konkretan informmaterialon. Ni sukcesis pri diversaj afiŝoj, informiloj, T-ĉemizoj kaj filmetoj. La informiloj estos unue en la rusa, franca, germana kaj la angla, kaj ilia celo estos informado al neesperantistoj pri TEJO. Afiŝo por Pasporta Servo estos presita unue en la angla, poste espereble ankaŭ en aliaj lingvoj. Sur la mano kiu videblas sur la afiŝo estas tatuo kun la vorto “Esperanto”, kaj malsupre maldekstre teksto “Prenu vian vojon al la mondo. Ĉio kion vi bezonas estas via dikfingro...” (“Hitch your ride to the world. All you need is your thumb...”), kun ttt-adreso de la retpaĝoj de Pasporta Servo.

Alia celo de la seminario estis komenci la realigadon de Reta Informado-Centro (mallonge RIC). La celo de RIC estas subteni informantojn pri Esperanto, TEJO, UEA, E@I ktp. Ni sukcesis krei teknikan kadron por la paĝaro sed ĝi ankoraŭ ne estas plenigita per informmaterialo. Se vi havas bonan informilon kaj vi pretas dividi ĝin kun aliaj informantoj, nepre alŝutu ĝin interrete al RIC per ĝia “Alŝutformularo”!

La menciitaj materialoj kaj ligilo al la filmeto “Kio okazas?”, ankaŭ farita dum la seminario, troviĝas ĉe:

http://www.ikso.net/cgi-bin/wiki.pl, KonkretajRezultoj (atentu pri majuskloj/minuskloj)

La nunaj projektoj

Jen listo de aktualaj projektoj kadre de la E@I-agado:

lernu! - www.lernu.net: Multlingva kursejo de Esperanto. Krom kursoj en diversaj niveloj, ĝi enhavas vortarojn, superrigardon de la gramatiko, laŭtlegitajn rakontojn kun bildoj, prezentojn de Esperanto, tujmesaĝilon ktp. Se vi volas helpi pri tradukado, bv. skribi al t...@lernu.net.

Edukado.net — www.edukado.net: Paĝaro kun la celo helpi al Esperanto-instruistoj, enhavas kolekton da lerniloj, librokatalogon kun opinioj de homoj kiuj uzis la librojn, liston de aktualaj kursoj ktp. Pri la enhavo de Edukado.net respondecas Katalin Kovats; vi bonvenas sendi viajn kontribuojn al r...@edukado.net.

La Lingva Prismo — www.lingvo.info, lanĉota en februaro 2003: Paĝaro pri lingva diverseco kiu prezentas aron da lingvoj kaj alfabetoj de la mondo kaj instigas al ekscio pri lingvaj faktoj per enreta kvizo. Krom la distra parto, la paĝaro prezentas la principojn kaj strategiojn de interlingvismo kaj de translingvaj komunik-strategioj.

Plurlingva versio de tejo.org — www.tejo.org/info: Plurlingva paĝaro kun informoj pri TEJO, Esperanto kaj la agado de TEJO. Tradukemuloj turnu sin al t...@tejo.org!

Reta Informado-Centro — www.ikso.net/ric, estos plibonigata kaj plenigata printempe: Per RIC eblos:

  • elŝuti informilojn en diversaj lingvoj kaj formatoj
  • preni informilerojn utilajn kiam oni volas krei sian propran informilon
  • legi kaj diskuti konsilojn pri informado
  • preni “faktojn” por sia prelego aŭ simile
  • alŝuti informilojn por ke ankaŭ aliaj povu uzi ilin

Traduksistemo — www.ikso.net/demo: Sistemo kiu ebligas al retemuloj traduki paĝaron al iu ajn lingvo sen havi spertojn pri TTT-teknikoj. Pluraj niaj paĝaroj uzas la sistemon kaj ni estas tre kontentaj pri ĝi. Se vi ŝatus uzi ĝin por via paĝaro skribu al a...@ikso.net.

Presado de informmaterialo kaj ĝia disvastigo: la kreitajn materialojn ni baldaŭ presos kaj disvastigos ilin Landaj Sekcioj de TEJO. Tiel ni espereble havos belajn kaj modernajn informilojn en universitatoj, lernejoj ktp en pluraj landoj printempe. Se vi volas helpi disvastigi la informmaterialon bv. skribi al o...@tejo.org.

Edukado, La Lingva Prismo kaj lernu! estas subtenataj de Esperantic Studies Foundation kaj ni tre dankas pri tiu subteno. Ĝi ebligas al ni dediĉi multe pli da tempo al la projektoj ol ni povus sen ĝi.

Estontaj seminarioj

Unu el la kernaj kampoj de E@I-agado estas seminarioj, en kiuj E-aktivuloj trejniĝas kaj spertiĝas pri diversaj manieroj uzi Esperanton kaj interreton. Aperas novaj aktivuloj kaj novaj Esperanto-parolantoj. Dum la seminarioj renkontiĝas kaj ofte freŝiĝas per novaj membroj teamoj de aktualaj E@I-projektoj, naskiĝas ideoj por novaj projektoj kaj aktiviĝas novaj homoj.

Ĝis nun okazis kvar E@I-seminarioj:

  • Esperanto@Interreto-1 — Svedio, printempo 2000
  • Esperanto@Interreto-2 “Rete Kunlabori” — Svedio, aŭtuno 2001
  • Esperanto@Interreto-3 “Rete Lingvumi” — Jugoslavio, printempo 2002
  • Esperanto@Interreto-4 “Rete Informadi” — Svedio, aŭtuno 2002

Kaj estas planataj, sed ankoraŭ ne certaj (ĉar ni ankoraŭ ne trovis sufiĉajn subvenciojn):

  • Esperanto@Interreto-5 “Rete Lerni” — Usono, ĉe universitato MIT, printempo 2003
  • Esperanto@Interreto-6 “Rete Komuniki” — Turkio, aŭtuno 2003
  • Esperanto@Interreto-7 — Kroatio, printempo 2004
  • E@I-oj en Rusio, Litovio, Sud-Ameriko, kaj laŭeble aliaj kontinentoj.
La E@I-teamo (e...@tejo.org)

Stato de la UK-aliĝoj

Ĝis la fino de novembro 2002 aliĝis al la 88-a UK en Gotenburgo (de la 26-a de julio ĝis la 2-a de aŭgusto 2003) ĉ. 300 personoj el 45 landoj.

Post Svedio (50), plej multaj kongresanoj estas el Nederlando (30), Germanio ( 24), Francio (20), Japanio (18), Britio (13), Belgio (12), Italio kaj Usono (10). Plej multajn aliĝojn oni atendas en decembro, pro la fino de la plej favora kotizperiodo. Ekde januaro 2003 la kotizoj plialtiĝos je 25%. Do, bv. rapidi aliĝi kaj pagi ĝis la jarfino.

Eŭropo bezonas komunan lingvon

Fine de oktobro Timothy Garton Ash, fama historiisto kaj prestiĝa publicisto, Oxforda profesoro, skribis en la brita gazeto The Guardian pri la lingva problemo.

Post kelkaj tagoj la tradukoj de la artikolo de Ash aperis en itala, flandra kaj kataluna gazetoj. Ash iom ŝerce konsideris la komunikadan problemon, konkludante ke: La latina ne taŭgas ... Esperanto estas ridinda. La sola serioza kandidato estas la angla, la nova komuna lingvo.

Ekestis, kompreneble, vigla diskuto inter esperantistoj kadre de la dissendolisto ĉe http://groups.yahoo.com/group/reago. Unuj opinias ke Ash konsideras ke necesas iom argumenti la netaŭgecon de la latina. Sed la ridindeco de Esperanto ŝajne estas tiel ‘memevidenta’ kaj ‘klara’ al la legantoj ke ĝi ne meritas pluan komenton laŭ Ash.

Ian Fantom el Britio klarigas la sintenon de Ash jene: “Laŭ mi li ne priskribas sian opinion, sed raportas, ne tute serioze, pri la diskuto. Do eble iom humura respondo estas bezonata: eble ke kompreneble ĝi ne taŭgas, ĉar tiu estas la sola kiu efektive solvus la problemon. La reĝo ne surhavas vestojn! Sed anstataŭ diskuti inter ni, eble povus esti pli bone direkti niajn komentojn al l...@guardian.co.uk.

Dafydd ap Fergus

Fondaĵo Esperanto@Interreto

Por subteni ĉiujn ĉi-projekton, kaj ebligi pludaŭron de E@I-agado, kreiĝis Fondaĵo Esperanto@Interreto. La rimedoj finance subtenas:

  • E@I-seminariojn, kiam rimedoj de aliaj fondaĵoj/subtenantoj ne sufiĉas
  • unuopulojn kiuj bezonas helpon por povi partopreni en eventoj utilaj por la E@I-agado
  • ĝeneralan administradon de la E@I-agado (retpaĝoj, kopiado, sendo-kostoj ktp)

Se vi volas kontribui al la fondaĵo, ni tre ĝojus kaj dankus! Ĝi uzas la UEA-konton ecxi-v.

Informoj el Bruselo

Komence de la jaro Universala Esperanto-Asocio kaj Eŭropa Esperanto-Unio interkonsentis pri la starigo de Komunikadcentro en Bruselo. Ni intervjuis la estron de la Centro kaj nian bruselan korespondanton Dafydd ap Fergus por ekscii pli.

Kie estas la Komunikadcentro? Ĉu ĝi estas en taŭga kaj centra loko?

Ankoraŭ ni ne havas oficejon, ĉefe pro tio ke mi ĝis nun estas la sola dungito de Eŭropa Esperanto-Unio. Mi mem laboras hejme aŭ en la Eŭropa Parlamento. Tamen la laboro rapide evoluas kaj baldaŭ nepros fizika oficejo. Kune kun UEA ni diskutas la eblojn.

Kion vi faras?

La agado celas plibonigi la publikan bildon pri Esperanto. Tamen komprenu ke UEA ne havas la financajn rimedojn de Coca Cola, PepsiSony. Ne eblas sendi belajn broŝurojn al miloj da politikistoj kaj ĵurnalistoj, sciante ke la broŝuroj atingos rubaĵujon! Pro tio la agado baziĝas sur kunlaboro de multaj voluntuloj. Estas tri ĉefaj taskoj.

Unue, la analizo kaj kreado de lingvaj dosieroj. Ni tranĉas la lingvan problemon en “manĝeblajn pecojn” por politikistoj kaj ĵurnalistoj. Do, ni evitas pretajn solvojn por lingvaj problemoj. Tion ni lasas al politikistoj kaj profesoroj, kiuj ja havas la monon por fari tion. Pro tio, ekzemple, UEA faras oficialan plendon kontraŭ la lingva diskriminacio ĉe eŭropaj organizoj. Ankaŭ la Flandra Esperanto-Ligo faras oficialan petskribon al la Flandra Parlamento por ke ĝi okupiĝu pri la lingva problemo kaj konsideru metodojn, inkluzive la uzadon de Esperanto, por eviti tiun problemon. Tiuj lingvaj dosieroj estas vizitkartoj kiuj permesas al ni paroli kun ĵurnalistoj, politikistoj kaj aliaj organizoj. Plejofte estas poste okazo informi pri Esperanto en pli neŭtrala sfero.

Due, sur bazo de la lingvaj dosieroj — kiujn ni vere kreas — mi kontaktas ĵurnalistojn aŭ mem skribas artikolojn kune kun voluntuloj. Dank’ al la bonega laboro de Aaron Irvine, kiu prizorgas nian retejon www.lingvo.org, ni regule informas politikistojn kaj ĵurnalistojn ilialingve. Foje artikolon aŭ gazetaran komunikon de lingvo.org ricevas 5000 homoj. Do, ĉio devas esti perfekta kaj profesia. Tiu inform-agado instigas ĵurnalistojn skribi artikolojn kaj politikistojn fari oficialajn demandojn al ministroj pri konkretaj lingvaj problemoj aŭ pri la uzado de Esperanto. Rigardu ĉe la “artikolo-biblioteko” je www.lingvo.org/eo/*gaz por legi artikolojn pri Esperanto kaj pri nia agado. Preskaŭ ĉiutage estas nova artikolo en la listo.

Tria parto de la agado estas sekvi la publikan bildon de Esperanto. Ni sekvas la uzadon de la vorto Esperanto en gazetoj kaj revuoj tra la mondo. Ofte ĵurnalistoj uzas la vorton por indiki ion artefaritan, senesperan aŭ frenezan. La Komunikadcentro afiŝas tiujn menciojn pri Esperanto, ebligante al pli ol 140 voluntuloj reagi rekte al la ĵurnalisto. Plejofte oni publikigas la reagojn kaj la ĵurnalistoj tiele konscias ke Esperanto ekzistas.

Tre bone, sed kiujn konkretajn rezultojn vi havas?

En oktobro, ekzemple, estis ĉirkaŭ dek artikoloj publikigitaj pri la lingva problemo. Ĉiumonate estas novaj parlamentaj demandoj, foje je nacia nivelo, foje en la Eŭropa Parlamento. Tio signifas ke EEU kaj UEA fariĝas ligataj al la diskuto pri la lingva problemo. Pro tio la Eŭropa Komisiono invitas la prezidanton de UEA, Renato Corsetti, al konferenco pri la lingva diverseco. Antaŭ semajno brusela gazeto telefonis al mi por skribi kritikan artikolon pri la uzado de la angla kiel pontolingvo por interpretado en la Eŭropa Parlamento. Do, eĉ se politikistoj aŭ oficistoj ne volas kaj neniam volos Esperanton kiel komunuman lingvon, ili tamen devas pritrakti niajn opinion kaj informojn.

Ĉu vi konvinkas homojn pri Esperanto?

Kompreneble. Ekzemple kelkaj membroj de la franca lingva asocio Défense de la Langue française nun lernas Esperanton. Ili ĉefe estas allogataj per la agado de esperantistoj por la lingva egaleco kaj diverseco. Estas kelkaj eŭropaj tradukistoj kiuj nun eklernas Esperanton. Mi mem baldaŭ komencos instrui komencantojn en Bruselo, en konstruaĵo de la Eŭropa Komisiono.

Oni memoru ke Esperantujo ne estas sekto. Pli facile kaj pli efike oni influas ol konvinkas homojn. La homoj mem devas havi la senton ke ili decidas eklerni aŭ apogi Esperanton. Oni devas vendi Esperanton laŭ la klientoj. Por junuloj estas tre allogaj muziko, Pasporta Servo, Interreto kaj junularaj seminarioj. Por politikistoj estas pli interesaj konkretaj lingvaj problemoj.

Ĉu via agado estas direktita kontraŭ la angla lingvo?

Tute ne. Grava parto de la agado estas montri la avantaĝojn, kiujn havas neŭtrala lingvo kiel Esperanto, ankaŭ por denaskaj parolantoj de la angla. Hodiaŭ, se denaskaj parolantoj de la angla provas paroli la araban, nederlandan aŭ alian lingvon, ili ofte nur ricevas respondon en la angla ĉar ĉie oni volas praktiki la anglan. Do, anglalingvanoj ne havas la samajn ŝancojn lerni aliajn lingvojn!

[FORIGITA!: bildo]

EU Reporter 11/11/2002: Artikolo pri la uzado de Esperanto kiel ponto-lingvo de Renato Corsetti aperis en la anglalingva gazeto EU Reporter, kiu pritraktas eŭroparlamentajn aferojn kaj estas atente legata de politikistoj kaj oficistoj en Bruselo. Apude aperis artikolo pri la novaj lingvoj, al kiuj oni interpretas — pere de la angla — en Strasburgo.

Jubilea festo en Grezijono

Ĉi-somere, la 20-an de julio, esperantistoj en la franca provinco Anĵuo celebris la 50-jariĝon de nia plej konata E-domo, instalita en kastelo, Esperantista Kulturdomo Grezijono.

Kelkajn jarojn antaŭ la lasta mondmilito, la franca asocio GEE (Grupo de Esperantistaj Edukistoj) organizis somerlernejojn por instrui la lingvon al homoj plenaj je idealoj. Tiuj somerlernejoj rekomenciĝis post la milito, ĉiujare en nova loko. Tamen, estis pli kaj pli malfacile trovi taŭgan ejon (hotelo, gimnazio...) kaj ekestis la ideo aĉeti propran bienon por organizi tiujn kursojn.

Henri Micard, instruisto, kiu loĝis en okcidenta Francio, komencis serĉi en sia regiono. En 1951 li iniciatis fondiĝon de la asocio “Kulturdomo de la Franclandaj Esperantistoj” kun la celo arigi sufiĉan monon por aĉeto de taŭga bieno. Temis pri kooperativa societo, kies tiamaj membroj investis multon el siaj ŝparaĵoj por atingi la celon.

En oktobro 1951 Henri Micard aŭdis pri “Grésillon”, kastelo situanta apud la urbeto Baugé.

Post financaj malfacilaĵoj, en januaro 1952 la asocio povis finpagi la kastelon. En ĝi estis neniu komforto, nek meblaro. Dum la printempo 1952 volontuloj instalis elektron kaj akvon. Por la someraj aranĝoj estis pruntedonitaj litoj de la Baugé-a gimnazio. La oficiala inaŭguro okazis la 31-an de aŭgusto 1952.

S-ino Micard preparis la manĝojn kaj eta skipo sin dediĉis al la funkciado de la domo. Dum la unuaj jaroj, staĝanoj devis labori ne nur en la kursejoj, sed ankaŭ en la kuirejo. Iom-post-iom, dank’ al donacoj kaj aĉetoj, la meblaro instaliĝis en la kastelo. Litkovriloj estis fabrikitaj el kvadratoj trikitaj de bonvolemulinoj. En 1954, kuraĝuloj konstruis banejon, kiu arigis grandan homamason dum la posttagmezoj. En 1963, kvar unuaj duŝiloj estis instalitaj.

Grésillon funkciis ne nur somere, sed ankaŭ dum Paskaj ferioj kaj okaze de vintraj jarfinaj festoj. Post grandega laboro por Grésillon, ges-roj Micard devis rezigni pro sanproblemoj kaj tiam ges-roj Babin prenis la taskon daŭrigi la aferon. Post pluraj jardekoj da sindediĉo, ankaŭ ili transdonis la torĉon al nova teamo.

Multo ŝanĝiĝis en la Kulturdomo, pro evoluo de la socio. Staĝanoj deziris pli da komforto: iom-post-iom dormoĉambroj disponis pri varma akvo kaj ricevis novajn litojn, kovrilojn, murtapetojn... Estis konstruitaj novaj duŝejoj. Dungitoj zorgis pri preparo de la manĝoj kaj purigado de la domo.

La unua celo de la asocio “Kulturdomo” estis provizi ejon por aranĝoj de diversaj Esperanto-asocioj. Tamen, maloftaj estis tiaj petoj kaj la Kulturdomo devis organizi sian propran programon. La diversnivelaj kursoj daŭris tri semajnojn. La deziroj de la publiko intertempe ŝanĝiĝis: nun estas pli da proponoj por E-aranĝoj, familioj preferas ferii en diversaj lokoj... Tial la daŭro de la studperiodoj reduktiĝis al du semajnoj, kaj fine nur unu.

Antaŭ tri jaroj granda bato frapis la kulturdomon. Sekureca komisiono malpermesis la uzadon de la dormoĉambroj kaj de la kuirejo. Dank’ al malavara helpo de esperantistoj kaj streĉa laboro de kuraĝaj kaj kompetentaj bonvolemuloj, eblis obei minimumajn postulojn por sekvan jaron uzi parton de la kastelo. Nun, progresive okazas novaj normigoj kaj plibonigoj por ebligi pli kompletan uzon de la domo.

La 50-a datreveno

La 20-an de julio 2002 la komitato de la Kastelo Grezijono organizis grandan feston por celebri la 50-an datrevenon de la Kulturdomo, dum sunbrila vetero.

Post paroladoj de Christian Rivière (komitatano), Bérengère Cheverry (aktivulino en la vivo de Grezijono), Marie-Thérèse Lloancy prezentis la ĵus eldonitan memorlibron, en kiu ŝi kompilis artikolojn kaj memor-atestaĵojn pri la kastela vivo ekde ĝia kreo. La memorlibron la kontribuintoj surloke subskribis. Cent ekzempleroj jam estas venditaj kaj aliaj printotaj, kiam mono sufiĉos por eldoni pliajn.

Dum la “honora vino” multaj esperantistoj kaj francaj amikoj gustumis la lokan vinon: regionaj oficialaj gravuloj, reprezentantoj de francaj E-asocioj (ekz UFE), grupo de partoprenantoj el Bouresse-staĝo (Marjorie Boulton), radio Esperanto, diversaĝaj gastoj.

Estis projekciitaj filmoj pri Grezijono, okazis ekspozicio pri Esperanto (en la franca lingvo), enketo por la infanoj pri Grezijono kaj la E-movado, prezentado de malnovaj metiistoj (fer-prilaboristo, korbfaristo, juvelkreistoj, lignaĵisto, skulptisto, pentristo, gluartisto, radio-amatoroj, pajloseĝoriparisto), ellaso de verdaj balonoj (sur la supra bildo), lokaj manĝaĵoj (krespoj, lokaj specialaĵoj el garnita pano), ludo “kiom pezas la korbo?”, muzikistoj, infanludaj budoj (ringoludo, skatolludo, sagetludo, ĵetdisketa ludo, fiŝkaptado). Vespere la staĝanoj kaj la organizantoj kunmanĝis kaj dancis ĝis malfrua nokto en la nova diskoteko. La organiza teamo preparas jubilean libron pri la memoraĵ-festo de la somero 2002 en la kastelo.

Dum la somero 2002 okazis diversgradaj Esperanto-staĝoj kaj programoj: staĝo pri astronomio, kreado de ludoj en Esperanto, seminario pri interkulturo, koruso kaj voĉa laboro, prelegoj (literaturo kaj teologio, historio de Grezijono kaj aktuala vivo, fromaĝfarado...), sportludoj en granda parko, infan-renkontiĝo, “Festo” (organizita de JEFO) kaj aliaj.

Grezijono hodiaŭ

La senprofitcela asocio “Kulturdomo de Esperanto”, fondita en 1951, ĝis nun posedas la kastelon Grezijono kun 18-hektara parko. Ĝi organizas aŭ gastigas diversgradajn kursojn, prelegojn, distraĵojn kaj ekskursojn en la belega regiono Anĵuo. Ĝi disponigas al la staĝanoj kursoĉambrojn, salonojn, riĉan bibliotekon kaj libroservon, butikon (agrabla kunvenejo, kie oni povas trinki kaj aĉeti memoraĵojn) kaj sportejojn (tablo-teniso, flugpilko, migradpadoj...).

Estas ebleco de senpagaj staĝoj: oni povas helpi dum la labor-semajnfinoj (5 ĝis 8 jare). La tranoktado kaj manĝoj estas ofertataj kontraŭ manlaborado (farbado, murtapetado, elektraĵoj, riparoj, eksteraj laboroj pri arboj, heĝoj, ktp). Tiujn semajnfinojn kutime partoprenas inter 10 kaj 40 samideanoj.

En 2003 en Grezijono okazos Kongreso de Laborista E-Federacio (FET), Kongreso de Esperanto en Francio (KEFO), Someraj semajnaj staĝoj kun prelegoj, Renkontiĝo Esperanto 44, Verkado-staĝoj kun István Nemere kaj Anna Lowenstein, Renkontiĝo de E-Familioj (REFO), neformalaj renkontiĝoj, Internacia Renkontiĝo de Infanoj (inter 6 kaj 15 jaroj, ankaŭ komencantoj), renkontiĝo “Festo” (konfirmota) kaj aliaj E-aranĝoj.

Pliaj informoj riceveblas ĉe: Kastelo Grezijono/Château de Grésillon, FR-49150 Baugé, Francio. Rete: k...@free.fr, http://grezijono.kastelo.free.fr

Sur la fotoj de Laurent Vignaud: Gejunuloj el JEFO, LS de TEJO, organizis de la 31-a de aŭgusto ĝis la 7-a de septembro en Grezijono propran Feston, kiun partoprenis trideko da gejunuloj el Usono, Nederlando, Germanio, Rusio, Hispanio kaj Francio.

Pri interlingvistiko kun prof. Liu Haitao

La ĉina interlingvisto Liu Haitao dum pli ol jardeko en kaj ekster Ĉinio multe agas por interlingvistiko kaj la scienca traktado de Esperanto (kp. lian retpaĝaron www.liuhaitao.net/eniro.html). Li publikigis aron da gravaj studoj kaj recenzoj kaj redaktis (kun Sabine Fiedler) ampleksan libron pri interlingvistiko. Li estas membro de la redakta komitato de la revuo Esperantologio — Esperanto Studies. Antaŭ nelonge la 40-jara eksperto estis nomumita universitata profesoro pri komputila lingvistiko en grava ĉina universitato, kiu ankaŭ ludis signifan rolon por Esperanto. La nova profesoro bezonas la helpon de kolegoj (h...@bbi.edu.cn). Detlev Blanke (d...@snafu.de) starigis al li kelkajn demandojn.

DB: Kiel vi venis al interlingvistiko, kaj ekde kiam vi okupiĝas pri ĝi?

LHT: Mi ekinteresiĝis pri lingvoj ĉirkaŭ la jaro 1980. En tiu tempo mi studis informadikon en la universitato. En Ĉinio estas vere malfacile ŝanĝi sian fakon laŭ sia prefero. Tial mi devis finstudi informadikon ĝis 1983. Esperanton mi memstudis en 1982, kio konatigis min kun interlingvistiko. La problemojn de interlingvistiko mi sisteme tuŝis ekde 1985. Laŭ mia kompreno interlingvistiko estas scienco pri interlingva komunikado. Oni povas studi ĝin laŭ diversaj vidpunktoj.

DB: Nuntempe — laŭ mia observo — vi estas la plej aktiva interlingvisto en Ĉinio. Vi publikigis aron da gravaj studoj kaj ampleksaj recenzoj en diversaj lingvoj, kunredaktis ampleksan libron. Pri kiuj temoj vi verkis kaj en kiuj lingvoj?

LHT: Dankon. Ĉar mi opinias, ke interlingvistiko ne nur estas scienco pri planlingvoj, mi volas studi la problemaron el multaj flankoj. Laŭ mia konvinko interlingvistoj devas respondi ĉiujn demandojn pri interlingva komunikado, ne nur pri interhoma, sed ankaŭ pri la komunikado inter homo kaj komputilo. Mi klopodas serĉi la radikojn de interlingvistiko en diversaj sciencoj kaj esplori la signifon de interlingvistiko por aliaj sciencoj. Mi povas legi dokumentojn en Esperanto, la angla, germana, franca, rusa kaj en aliaj planlingvoj. Bedaŭrinde mi nur pasive regas la lingvojn. Kutime, se la celitaj legantoj estas ĉinoj, mi verkas en la ĉina, por alilingvaj legantoj mi kutime uzas Esperanton. Mi ankaŭ verkas en la angla, se la redaktoro petas tion, konsiderante ke la studo estas signifa por fakuloj ekster Esperantio. Jen kelkaj temoj, kiujn mi iam tuŝis: fundamentaj demandoj de interlingvistiko kaj planlingvoj, interlingvistiko kaj komputila lingvistiko en diversaj aplikoj, planlingvoj kaj terminologio, planlingvoj kaj la strukturo de la ĉina lingvo, planlingvoj kaj kreolaj/piĝinaj lingvoj, interlingvistiko kaj interkultura komunikado, interlingvistiko kaj kibernetiko, planlingvoj kaj lingvoplanado, interlingvistiko kaj lingvaj homaj rajtoj…

DB: Kiun rolon interlingvistiko nun ludas en Ĉinio? Kiun rolon ĝi devus ludi ?

LHT: Kiel en aliaj landoj ankaŭ en Ĉinio interlingvistiko apenaŭ ludas rolon en la scienco. Laŭ mia takso oni tamen estus preta akcepti ĝin, se ni povus liveri pli multajn signifajn sciencajn rezultojn. Nuntempe multaj socilingvistoj interesiĝas pri lingvaj homaj rajtoj kaj lingva ekologio. Estas tamen por ili malfacile trovi taŭgan solvon. Interlingvistiko povus ludi gravan kaj efikan rolon en tiu ĉi kampo. Tio validas ne nur por Ĉinio, sed eĉ pli multe kaj pli grave por la tuta mondo.

DB: Ĉu la Esperanto-movado en Ĉinio subtenas viajn interlingvistikajn aktivaĵojn?

LHT: Ĉar mi antaŭe vivis en izolita regiono de Ĉinio, mi havis nur malmultajn kontaktojn kun Ĉina Esperanto-Ligo. Mi tamen havas la impreson, ke ĈEL ne tre interesiĝas pri la scienca flanko de planlingvoj, do pri interlingvistiko. Espereble inter ĈEL kaj mi estonte plifortiĝos la komunikado.

DB: Pri kiuj aliaj fakoj vi okupiĝas, krom pri interlingvistiko?

LHT: Mi krome okupiĝas pri informadiko, komputila lingvistiko, lingva planado, dependa sintakso kaj kelkaj aliaj branĉoj de lingvistiko.

DB: Bv. informi pri via originala profesio, via ĝisnuna laboro kaj la nova kariero kiel universitata profesoro.

LHT: Mi laboris ekde 1983 en unu el la plej grandaj fabrikoj pri aluminio en la mondo. Tie mi progresis de asista teknikisto al ĉefinformadikisto. Sub mia gvido fakte la informadika reputacio de mia fabriko fariĝis la plej bona inter la samtipaj firmaoj de Ĉinio.

DB: Kiel okazis, ke oni nomumis vin universitata profesoro?

LHT: Kiel konate, mi studas interlingvistikon kaj lingvistikon nur kiel ŝatokupon. La plej grandan parton de mia tempo mi devis uzi por mia profesio, do informadiko. La neprofesia studo limigis miajn interkomunikadojn kun aliaj kolegoj en la lingvistika medio. Mi mem ĉiam esperis labori kiel profesia lingvisto en universitato. Lastjare oni rekomendis min por BBI (Beijing Broadcasting Institute) kiel profesoron pri aplikata kaj komputila lingvistiko. Estas tre malfacile akiri laboreblecon en Beijing. Mi tial devis atendi ĝis ĉi aŭgusto. Nun ĉio estas en ordo.

En Ĉinio preskaŭ en ĉiuj profesioj ekzistas akademiaj titoloj pri teknika klereco. La titolo de universitata profesoro estas uzata nur en universitatoj. En aliaj profesioj ekzistas titoloj, kiuj samrangas al tiu de universitata profesoro. Antaŭ du jaroj oni nomumis min ‘elstara supera inĝeniero’. Tial mi povis kunporti la titolon al la universitato, kiu akceptis ĝin kaj donas al mi la samajn kondiĉojn de universitata profesoro.

DB: Bonvolu iom karakterizi la specifecon de via universitato kaj la rolon, kiun ĝi ludas en Ĉinio.

LHT: Beijing Broadcasting Institute (BBI) estas la sola universitato en Ĉinio, kiu sin koncentras al komunikado (tio inkludas televidon, radion kaj aliajn komunikilojn kaj teknikojn). BBI nun havas 70 fakojn je universitata nivelo kaj 12 000 studentojn. Ĝi estas unu el la plej gravaj el inter 100 universitatoj en Ĉinio. Multaj fakoj en ĝi estas la solaj en Ĉinio. La nomo de mia universitata departemento estas ‘aplikata lingvistiko’, kies ĉefaj esplordirektoj estas ‘lingva planado’ kaj ‘komputila lingvistiko’. La departemento estas la unua, kiun oni en ĉinaj universitatoj instalis pri aplikata (komputila) lingvistiko.

DB: Kiun statuson vi havas en la universitato kaj kiujn fakojn vi instruas al studentoj? Ĉu ankaŭ interlingvistikon?

LHT: Kiel profesoro de departemento, mi nun ĉefe instruas pri komputila lingvistiko. En tiu ĉi semestro mi instruas informadikon por lingvistoj kaj perkomputilan lingvan prilaboradon en prologo por la dua kaj tria gradoj. Mi ankaŭ devas partopreni aliajn esplortemojn de la departemento, ĉefe projektojn pri komputila lingvistiko. Miaj studentoj lernos la bazajn konojn en la unua kaj dua jaroj pri informadiko kaj lingvistiko, ekde la tria jaro ili studos subfakon laŭ siaj interesoj el lingva planado kaj komputila lingvistiko. Interlingvistikon mi ankoraŭ ne povas instrui. Tamen mi jam diskutis kun la departementestro pri la eblo enkonduki interlingvistikon kiel studobjekton. Li konsentas pri mia propono. Eventuale la universitata eldonejo povus eldoni ankaŭ miajn verkojn pri interlingvistiko. Pri tio mi devas fari tre bonan planon. Fakte BBI kaj Esperanto havas bonajn rilatojn. Jam en la jaro 1964 BBI malfermis la unuan fakon pri Esperanto en ĉina universitato. Multaj Esperanto-parolistoj de Radio-Beijing iam estis studentoj de la Esperanto-fako de BBI. La fako ankaŭ iam revarbis novajn studentojn, eble du- aŭ trifoje. Alidirite, BBI estas lulilo de profesiaj esperantistoj en Ĉinio.

DB: Ĉu vi jam ion povas diri pri viaj esplortaskoj?

LHT: Nun en la komenco mi havas malmultajn esplortaskojn. Ili rilatas nur al komputila lingvistiko. Kompreneble, mi rajtas fari aliajn esplorojn laŭ mia prefero, por tio mi tamen esperas ricevi financan subtenon de la universitato. Mi devas zorge plani la esplortemojn. La universitato ne rifuzos interlingvistikon, se oni povas liveri bonan programon.

DB: Mi supozas, ke necesas subteni vin en viaj klopodoj disvastigi interlingvistikon en Ĉinio. Ĉu vi havas iun ĉi-rilatan mesaĝon al interlingvistoj en aliaj landoj?

LHT: Dankon, tiaj subtenoj de alilandaj interlingvistoj certe estas necesaj. Fakte, se min neniu estus subteninta dum la pasintaj jaroj, ne eblus al mi esplori interlingvistikon, kaj ankaŭ ne eblus al mi nun funkcii kiel universitata profesoro pri lingvistiko. Kiel konate estas tre malfacile por ĉinoj akiri eldonaĵojn el alilandoj. Mi esperas, ke miaj kolegoj kiel antaŭe povos daŭre subteni min kaj sendos novajn eldonaĵojn. Estus bone kaj utile, se ni havus kompletan materialkolekton pri interlingvistiko en Ĉinio. Mi ankaŭ ŝatus kunlabori kun aliaj universitatoj pri interlingvistiko, komputila lingvistiko kaj lingvoplanado.

(por Esperanto intervjuis Detlev Blanke)

Okaze de la Tago de la Libro: Trezoroj en la reto

Fosi en brokantejoj eble donas ĝuon, sed estas ankaŭ temporabe. Tial pli kaj pli da libro-amantoj nun preferas vagi tra la interreto por serĉi malnovajn librojn.

Mi komencis la vagadon en Germanio. Pluraj libroj altiras atenton jam pro sia prezo. Jen unu brokantejo ofertas la libron de Bertha von Suttner, For la batalilojn! (1914), je prezo de 50 eŭroj. Alia, specialiĝinta pri “maldekstra” literaturo, postulas por 56-paĝa verketo de Stalin, Oktobra revolucio kaj taktiko de rusaj komunistoj (1932), 45 eŭrojn — kun la komento, ke ĝia apero estas paradoksa, ĉar Stalin persekutis Esperanton. La sama librejo ofertas “bibliografie ĉe ni ne dokumenteblan” libron: Jarkvino de la Oktobra Revolucio de L. Sosnovski (1923), “alloge farita volumo… (kiu) krom la grandaj gvidantoj kiel Lenin kaj Trockij ofte montras la ordinaran popolon”. La prezo: ne malpli ol 225 eŭroj.

Kiam mi ekvagis tra la usona Abebooks, mi havis klaran celon. Mi serĉis kuriozaĵon el la Malvarma Milito, nome la libron Esperanto the Aggressor Language (1962), kiun la usona armeo eldonis por la uzo en manovroj — por ke la soldatoj iom lernu la kvazaŭan “lingvon de la malamiko”. Pluraj librejoj ĝin ofertas — la prezoj varias inter 75 kaj 15 dolaroj. Kelkaj titoloj ofertataj en la usona listo estas altprezaj, ekz. la Zamenhofaĵo en traduko de Henry Phillips, An Attempt towards an International Language (1889, 125 dol.), Per balono al la poluso de S.A. Andrée k.a. (1930, 214 eŭroj), kaj la “tre rara” Orienta Almanako (1913, 275 $). Po 150 $ kostas Fundamento de Esperanto (1907) kaj Originala Verkaro (1929). Surprizas la prezo de 125 $ postulata por Vojaĝo inter la tempoj de K. Kalocsay (1966), kiun la ofertanto same nomas “tre rara”. Kvin virinoj de Amoro (1966) estas prezentita kiel exquisite translation (brila traduko) de japana klasikaĵo (60 $). Bonajn prezojn, nome po 75 $, atingas Prozo ridetanta de Raymond Schwartz (1928) kaj la romano de Ariĉima Takeo, Senbedaŭre amo rabas (1931); en la skalo sekvas Atakoj kontraŭ ĝardenplantoj de Paul Neergaard (1954, 55 $); du eldonaĵoj de Stafeto: Pío Baroja, La arbo de la sciado (1973, 50 dol.), kaj Japana kvodlibeto (1965, 40 $); krome, Shakespeare in Esperanto, bibliografio (“rara”) de Humphrey Tonkin (1966, 30 $). Flatas min, ke la unua, broŝura eldono de La danĝera lingvo (1973) ŝajne valoras jam 45 dolarojn. Same multe kostas la dulingva (en Esperanto kaj la angla) Manifesto de la Komunista Partio (1908). Pli malriĉaj kolektantoj devas kontentiĝi per kultur-revolucia ĉinaĵo, La malakordoj inter k-do Togliatti kaj ni (1963), kiu kostas nur 1 dolaron.

Eble la plej multekosta esperantaĵo estas nuntempe Dancu marionetoj! de Julio Baghy (1927). Ĝin ofertas budapeŝta librejo. Temas pri lede bindita volumo el la posedo de Baghy mem, kaj ĝi kostas 413 dolarojn. Similajn aŭ eĉ pli altajn prezojn atingas titoloj, kiuj laŭ la ofertantaj librejoj temas pri “antaŭuloj” de Esperanto. Ankoraŭ moderprezaj estas du germanlingvaj verkoj, la projektoj de J. Schipfer (1839, 143 eŭroj) kaj de Moses Paiĉ (1859, 144 eŭroj). Sed la itallingva gramatiko de G. Kalmar pri filozofia lingvo (1773) kostas en Usono 450 dolarojn, dum ĝian germanan version eblas akiri kontraŭ 203 eŭroj. Same en Germanio, oni ofertas pioniran verkon pri telekomunikado: Pasitelegraphie de Armand Charles Daniel de Firmas-Peries, t.e. priskribo de la pazigrafio de Joseph de Maimieux (1811) — kaj postulas por ĝi 2606 eŭrojn.

Konstatante la iom altajn prezojn de tiaj inkunabloj, la Esperanta libro-amanto ne devas paniki. Mi vidis en la usona listo oferton de la ĉarma libreto Rimportretoj de Kalocsay por preskaŭ 60 dolaroj. Sur la pure esperantista merkato tiu libro kostas malpli. Vi havas ŝancon pli malkare akiri ĝin, se vi hazarde trafos ekzempleron dum vizito al la Libroservo de UEA.

Ulrich Lins

Recenzoj

Ivo Lapenna: Rigardu en la spegulo

Eseoj memore al Ivo Lapenna. Red. Carlo Minnaja. Kopenhago: www.kehlet.com, 2001. Sub aŭspicio de Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna. 417p. ISBN 87-87089-09-2. 25 cm. Fotoj. Kun kompaktdisko: 3 festparoladoj de Ivo Lapenna. 47 kontribuaĵoj de 29 aŭtoroj. € 45,00.

En viaj manoj kuŝas memorlibro, ne adorlibro, skribas la redaktoro Carlo Minnaja en sia enkonduko al Eseoj memore al Ivo Lapenna. Ni bezonas tiajn memorlibrojn, ĉar Ivo Lapenna (1909-1987) certe meritas profundan pritraktadon. Sendube li estis unu el la plej gravaj gvidantoj de la movado, unu el la plej originalaj pensantoj pri la rolo de tiu movado en la ekstera mondo, kaj unu el la evidentaj modeloj por ĉiuj posteuloj, inkluzive tiujn kiujn oni nomas liaj kontraŭuloj.

Aliflanke estas malfacile trovi fidindajn informojn pri tiu homo, kiu tial restas iom nebula por multaj nuntempaj esperantistoj. Post kiam li forlasis UEA en 1974, ŝajnas daŭre ekzisti du tendaroj: tiu kiu kredas ke Lapenna konstruis la movadon, kaj tiu kiu kredas ke li detruis ĝin. Tial oni povas diri ke por ĉiuj esperantistoj de post tiu jaro (inkluzive la nunan recenzanton) estas preskaŭ neeble elfosi la veran Lapennan.

La Eseoj certe prezentas ŝpatojn por tia elfosado. Enestas kelkaj interesaj kontribuaĵoj biografiaj, ekz. de Minnaja pri la rilato de Lapenna al la junulara movado, aŭ de Ralph Harry pri la rolo de Lapenna en la strebado ligi la internacian lingvon al internacia juro. Enestas ankaŭ kelkaj belaj personaj rememoroj, kiel de John Wells, kiu ekzemple rakontas kiel li iam veturis tra la antaŭurboj de Londono kun Lapenna. Tiu ĵus lernis kiel konduki aŭton: “Li emis ripetadi al si anglalingve la devizojn instruitajn de la stirinstruisto, ekzemple ‘look in the mirror’ (rigardu en la spegulo)”.

Enestas multe da interesaj tekstoj, sed plej grave, enestas la tekstoj de kelkaj paroladoj de Lapenna mem, kiujn oni parte povas ankaŭ aŭskulti de akompananta kompaktdisko. La retorika talento de Lapenna ankoraŭ ĉiam kaptas la atenton, eĉ se lia stilo en modernaj oreloj eble estis iom pompa.

La historio de la libro estas nekutima, kaj tio speguliĝas en ĝia strukturo. Kelkaj kontribuaĵoj estis jam verkitaj en 1984, por omaĝa libro okaze de la 75-a naskiĝdatreveno de Lapenna; tiu tamen neniam eldoniĝis. Antaŭ kelkaj jaroj la dano Torben Kehlet ekhavis la planon eldoni tiun ĉi ‘memorlibron’ (bedaŭrinde Kehlet mortis ĵus antaŭ ol la libro aperis). La redaktoro Carlo Minnaja petis kelkajn novajn kontribuantojn “ke ili verku laŭ propra plaĉo ene de temo nur larĝtrajte antaŭfiksita”. La vidvino (kaj tria edzino) Birthe Lapenna-Zacho aldonis kelkajn eseojn kaj fotojn el sia privata arkivo.

La kontribuaĵoj tiel estas tre diversnivelaj kaj diverstemaj. Enestas eĉ kelkaj eseoj kiuj nur tre flanke traktas aspekton de Lapenna. Malgraŭ ĉiu tiu laboro, la leganto ne povas ne havi la impreson ke sur kelkaj paĝoj tamen temas pli pri adorlibro ol pli memorlibro. Preskaŭ malestas la kritikantoj kaj mallaŭdantoj, tie ĉi oni skribas pri Ivo Lapenna preskaŭ nur pozitive.

Por neŭtrala leganto tiu tono suspektindas. Estas eble ke Lapenna estas unu el la plej gravaj esperantistoj el la historio de la lingvo; estas tre verŝajne ke oni siatempe traktis lin maljuste en UEA-rondoj. Sed la Eseoj estas tro pozitivaj por samtempe esti fidindaj.

Oni aŭskultas nur la amikojn, kiuj kompreneble rajtas voĉi sian opinion, sed oni dezirus aŭdi pli. Kio vere okazis dum la Hamburga UK en 1974? Kiaj estis la rilatoj de Lapenna kun siaj ‘aliaj’ du edzinoj? Kiuj el liaj ideoj ankoraŭ estas vere gravaj por la nuntempa movado, kaj kiuj eksmodiĝis aŭ perdis sian intereson?

Kompreni kaj memori homon iel similas konduki veturilon: oni vidu ĉiujn flankojn. Bedaŭrinde la Eseoj precipe rigardas tra la antaŭa glaco, kie staras la geniulo; sed ili forgesas la retrospegulon, kie oni estus vidinta la homon.

Marc van Oostendorp

Brile kaj koncize pri domkonstruado

Konstruu vian domon. Gilbert R. Ledon. Campos do Jordao, Teknikaj Kajeroj n-ro 6, eldonita de la aŭtoro, 2002. 39p. 22cm. € 4,80.

En 40 paĝoj kaj per preskaŭ sama nombro da figuroj, la aŭtoro brile — koncize sed sufiĉe komplete — eksplikas bazaĵojn de domkonstruado de fundamento ĝis tegmento kaj de teren-elekto ĝis material-uzo. La libreto estas specife instrua al laikoj pri la fako. Pro la abundo je fakaj vortoj ĝi pli ĝenerale utilas al ĉiuj kiuj ŝatus ekkoni la Esperantajn terminojn de diversaj partoj kaj detaloj de konstruaĵoj k.s. Ilian nekonon ĉe multaj esperantistoj, fakspertaj aŭ ne, la aŭtoro celas malpliigi. La teksto klaras kaj foje spritas. La ekzemploj sufiĉe internaciecas, kvankam ili loke koloriĝis pro liaj spertoj de konstruinto en Brazilo, kio des pli interesas kaj ĉarmas.

Fabien van Mook

Ĉinaj fabloj pri multaj temoj el du jarmiloj

Cent ĉinaj fabloj. Kompilis Gao Jingmin. El la ĉina tradukis Yu Tao kaj Wang Lihua. Beijing: Ĉina E-Eldonejo, 1999. 147p. ISBN 7-5052-0443-2. 18cm. Ilus. Fabloj el du jarmiloj. € 6,00.

Mi mem legis kaj ŝatis ĉi tiun libron, ĉar en ĝi estas multaj temoj: gajaj, malgajaj, ridigaj, stultetaj, saĝaj. Ĝi havas koncizajn rakontetojn, meze malpli ol du-paĝajn, kun plaĉaj ĉin-stilaj bildoj.

Gaja estas Serĉado de litopiedo pri ligno-hakisto malplenmane reveninta el arbaro, ĉar neniu arbotrunko kreskas suben.

Malgaja estas Viandavida lupo kiam hoke pendigita viando allogas lupon, kiu mem surhoke pereas.

Ridinda estas Lernado de Skribado en kiu analfabeto eklernas skribi numerojn: - unu; = du, /// tri. “Tio sufiĉas!” li krias: “Maldungu la instruiston!” Sed tiam, eĉ post tut-taga laboro, li ne sukcesas finskribi invitilon al s-ro Wan (dek mil), kaj li jam foruzis kvincent paper-pecojn!

Stulteta estas Naŭkapa birdo, ĉar ties kapoj batalas inter si por ricevi manĝon kaj tiel ĝi pereigas sin mem.

Saĝa estas Achai rompis sagon; tiu rompis eĉ dudek sagojn unuope, poste petante la filojn rompi 19 kune en fasko. Tio instruas ke multaj homoj kune defendas sin kune pli bone ol dise. Paĉjo diras ke ekzistas slogano por tio: “Unueco estas forto”.

Karina MacGill (10-jara)

Libro ne nur pri steloj kaj ĉielumado

Astronomia almanako 2/2002. Kolektlibro de la Astronomia Esperanto-Klubo, numero 2 (2002). Red. Aleksander Mikiŝev. 56p. € 12,00. Triona rabato ekde 3 ekz.

Ĉu vi volas scii la horon dumnokte, simple rigardante la stelojn? Ĉu vi interesiĝas pri la konstruado de sunhorloĝoj? Ĉu vi miras kiamaniere la astronomoj malkovras planedajn sistemojn je centoj da lumjaroj for de nia tero? Se vi ŝatas observi la noktan ĉielon aŭ se la scienca aplikado de Esperanto ekscitas la verdan parton de via koro, la dua eldono de la Astronomia Esperanto-Klubo (AEK-o), Astronomia Almanako 2002, estas por vi.

En tiu 56-paĝa verko vi trovos artikolojn ne nur pri la antaŭe menciitaj temoj, sed ankaŭ pri astronomado, planeda observado, la mistero de la varmega sunkorono, la ĉasado de meteoroj kaj la studado de la minoraj planedoj. Tamen, la Astronomia Almanako 2002 ne estas simple libro pri steloj kaj ĉielumado. Ĉiu artikolo detale eksplikas sian temon per ekzemploj, bildoj, diagramoj, formuloj aŭ datumlistoj. Eĉ se vi estas astronomo, vi trovos aktualajn teoriaĵojn kaj praktikajn konsilojn, kiuj plifaciligos viajn ĉiunoktajn ĉielaventurojn. La Astronomian Almanakon 2002 vi certe ofte uzos dum la venontaj monatoj, dank’ al la kalendaro kiu aperas en ĝiaj lastaj paĝoj, kie listiĝas la plej gravaj astronomiaj eventoj de la dua duono de 2002 kaj la tuta 2003. Tiel vi povos antaŭprepari vin por la plej interesaj kaj observindaj fenomenoj de la ĉielo.

Efthimios Mavrogeorgiadis

Sen bru’ sed ne sen ĝu’

Sen. La akustika albumo de Persone. Tekstoj kaj muziko M. Wiese kaj B. Wennergren. Donneville (Francio): Vinilkosmo, 2002. KD: 40:04 minutoj + tekstlibreto 12p, 11 kantoj. € 16,50.

Nova albumo de la sveda muzik-triopo Persone estas ĉiam atentinda en Esperantio pro ĝia gvida rolo en la moderna originala Esperanta muzikkulturo. La albumo Sen sekvas kaj pluesploras la vojon de la lastaj du albumoj Povus esti simple kaj … sed estas ne laŭ poezio kaj baza muzikeco, sed laŭ muzikaranĝo rimarkeble diferencas. Kiel indikite en la kromtitolo, tiun ĉi albumon oni registris sen elektronikaj instrumentoj, kaj sen drumo. Ĝi ne estas rokmuziko.

La poezio de ĝia komenco estas unu el la fortoj de Persone, kaj la akustika aranĝo bone servas por ĝin reliefigi. Ĝi estas pensiga, lingve neriproĉebla (unu el la triopo ja estas akademiano) kaj ofte bela poezie. Preskaŭ ĉiu kantaĵo temas pri aŭ tuŝas iun mankon: esti sen la amatino, sen amiko, sen Dio, eĉ sen inspiro verki bonan poemon. La muziko sekvas tiun melankolian tonon konatan ĉe Persone, sed sen la pli “bruaj” instrumentoj, la efekto ŝajnas pli hante bela kaj pli rev-melankolia.

La grata voĉo de Martin Wiese ĉefrolas en liaj kantoj kies stilo muzika kaj poezia facile distingeblas disde tiu de la kantaĵoj verkitaj de Bertilo Wennergren, en kiuj pli aŭdeblas lia glata voĉo. En antaŭaj albumoj, mi emis preferi tiujn de Bertilo, sed nun kiam mi povas aŭdi kantaĵojn de Martin en pli egala prezento, sen la akompana bruo de amplifikiloj kaj drumo, liaj poluritaj kaj pli melodiaj kantoj tre plaĉas al mi. Entute, tre aŭskultinda kaj ĝuinda albumo.

Joel Brozovsky

Tra la mondo

Eventoj ĉesas aperi

Post 11 jaroj ĉesas aperadi la 2-semajna gazeto Eventoj, legata en 60 landoj. La fondinto kaj la eldoninto László Szilvási klarigas la kialojn jene:

La mondo daŭre ŝanĝiĝas. Nuntempe la informfluo ege rapidiĝis, kaj la uzado de interreto kaj retpoŝto iĝis ĉiutagaj laboriloj, same kiel papero kaj skribilo.

Ne nur Eventoj, kaj ne nur la Esperantaj revuoj, sed eldonantoj de ĉiuj paperaj gazetoj devas analizi sian situacion kaj rolon lige al la telekomunika revolucio. La informfluo en Esperantio iĝis multe pli rapida kaj operativa ol antaŭe, UEA iĝis multe pli malfermita, ĝisnunaj dogmoj kaj baroj falas tagon post tago, kaj la strukturo de komunikado signife ŝanĝiĝis. La antaŭa rolo de Eventoj estas plenumita, kaj ni decidis kun fiero kaj kontento fermi — aŭ almenaŭ suspendi — la 11-jaran periodon de la eldonado.

Fine de la jaro 2002 ĉesos nur la aperado de la papera gazeto, daŭre funkcios la retpoŝta novaĵ-servo Ret-Info kaj Plena Kalendaro.

Simpozio en universitato

De la 14-a ĝis la 16-a de junio en la universitato de Passau, Germanio, okazis simpozio sub la temo “Ĉu Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo?”. Organizanto estis la studenta asocio “KuWi-Netzwerk” (www.kuwi.de). Patronis Günter Verheugen, ano de la Eŭropa Komisiono, kaj Rainer Hertrich, prezidanto de la konzerno EADS.

Dank’ al Franz Josef Braun, la organizantoj invitis d-ron Reinhard Fössmeier, prezenti trihoran seminarion pri Esperanto.

Ĉar la intereso estis granda kaj la maksimuma kapacito nur 18 lokoj, necesis rifuzi kelkajn. Tamen 22 gestudentoj prezentis viglajn demandojn kaj opiniojn. Precipa intereso estis pri la baza arkitekturo de la lingvo, sed ankaŭ pri la praktikaj ebloj de apliko, kaj ĉu entute eblas ĝin apliki “antaŭ la fina venko”.

Ekestis demandoj pri la ebloj akiri pliajn informojn, kio ne prezentas problemojn, ĉar ĉiuj partoprenintoj havas aliron al interreto. Do eble ili pli profunde okupiĝos pri la Internacia Lingvo.

Ĝenerala miro estis, ke “oni” tiom malmulte informas pri la fenomeno Esperanto. Sed la demando, kiu “devus” fari tion kaj per kiuj rimedoj, ne trovis kontentigan respondon.

Reinhard Fössmeier

El Popola Ĉinio

La reta El Popola Ĉinio, daŭriganto de la pasinta revuo EPĈ, tamen kun pli rapidaj informoj, pli riĉa enhavo kaj pli belaj fotoj, atentas pri kulturo, socia vivo kaj Esperanto, kaj servas tiujn, kiuj amas Esperanton kaj pacon kaj deziras koni Ĉinion.

La reta EPĈ havas 17 partojn: Novaĵoj, Socio, Kulturo, Esperantujo, Inter Ni, Legu kaj Ridu, Ter-vilaĝo, Homaro kaj Naturo, Turismo, Ekonomio, Scienco kaj Eduko, Kuirarto, Kinejo, Muzikejo, Pentraĵoj, Metiarto, Ludejo, kun pli ol 50 rubrikoj entute. Krome, estas ankaŭ specialaj raportoj pri interesaj temoj, kiel pri Tibeto, Olimpikoj en Pekino, Nacimalplimultoj de Ĉinio, Koncize pri Ĉinio, APEK en Ĉinio ktp. Ĝi estas legebla per la retejoj: <www.espero.com.cn>, <www.chinareport.com.cn> kaj <www.china.org.cn/world>.

Estas ĉiam bonvenaj viaj kontribuaĵoj, proponoj kaj sugestoj pri la enhavo, paĝaranĝo kaj lingvaĵo. Kontaktiĝu kun: El Popola Ĉinio, P.O. Kesto 77, CN-100037 Beijing, Ĉinio; rete: <e...@china-report.com> aŭ <e...@china.com>.

Bankrotis Monda Turismo

La 22-an de septembro 2002 okazis la 13-a eksterordinara Ĝenerala Kunveno de Monda Turismo, dum kiu oni decidis, pro ekonomiaj kialoj, dissolvi la asocion. Samtage oni fondis novan Internacian Klubon Esperantotur, kiu daŭrigos la turisman agadon de Monda Turismo.

Ekzamenoj en Hungario

De la jaro 1995 okazas en Hungario interesa fenomeno pro la apero de leĝo pri deviga ekzameniĝo pri fremdaj lingvoj en altlernejoj kaj universitatoj. Ekde tiu tempo abrupte kreskis la nombro de la studentoj, kiuj trapasas ŝtatan lingvoekzamenon.

En Hungario, por ricevi diplomon en altlernejoj/universitatoj oni devas plenumi tri kondiĉojn: akiri certajn studunuojn, verki diplomlaboraĵon kaj prezenti dokumenton pri la kono de unu-du fremdaj lingvoj.

Feliĉe en Hungario jam de la sesdekaj jaroj aperis pluraj decidoj de la registaro, laŭ kiuj Esperanto estas egalrajte instruebla kiel aliaj fremdaj lingvoj. Sekve kiam aperis la leĝo pri la lingvoekzamenoj, oni rajtis elekti ankaŭ Esperanton. La kialoj estas konataj: oni bezonas malpli da tempo, peno kaj mono por akiri la diplomon pri ŝtata lingvoekzameno pri Esperanto.

Plimulto de la gestudentoj dum la lastaj jaroj trapasis ŝtatan lingvoekzamenon pri la lingvoj angla, germana kaj franca. Sed en 2002 sur la populareco-listo la trian lokon okupis Esperanto, preninte la lokon de la franca lingvo!

Dum la pasintaj 7 jaroj al la ŝtata lingvoekzameno el Esperanto aliĝis entute 6484 personoj laŭ la subaj kategorioj (Baza-Meza-Supera-Sume): 1995: 8-576-18-602. 1996: 25-485-11-521. 1997: 29-512-4-545. 1998: 50-509-5-564. 1999: 113-462-8-583. 2000: 168-1455-4-1627. 2001: 295-1721-26-2042. Sume: 688-5720-76-6484.

Nun oni povas akiri diplomon nur en unu instituto (kaj en ties filioj dise en la lando), en Idegennyelvi Továbbképzõ Központ (Fremdlingva Pluperfektiga Centro) kiu akreditis la E-an lingvoekzamenan sistemon. Jen kelkaj indikoj de la ĵus pasinta lernojaro. Inter septembro 2001 kaj junio 2002 okazis kvinfoje skribaj ekzamenoj sur baza, meza kaj supera gradoj. Se ni komparas la rezultojn de la ekzamenitoj pri Esperanta kaj germana lingvoj, ni vidas ne grandan diferencon. Al la mezgrada ekzameno aliĝis 2458 personoj kaj 59 %-oj el ili sukcesis. Samtempe ekzameniĝis 24604 personoj pri la germana kaj el inter ili 49 %-oj sukcesis.

La ekzamenatoj devas solvi kvin diversajn taskojn: testo, tradukado al fremda lingvo, konceptado en fremda lingvo, traduko nacilingven kaj kompreno de fremdlingva teksto. La rezultoj montras, ke kvar taskojn la ekzamenitoj pri Esperanto pli bone solvis ol la ekzamenitoj pri la germana lingvo. Ŝajnas, ke la lernantoj de Esperanto plej bone progresas en la kompreno de la teksto, supozeble pro la simpleco de la gramatiko de Esperanto.

Oszkár Princz

Viva intervjuo

Komence de septembro okazis viva radia elsendo de nokta magazino: La israela kontakto, en kiu oni parolas kun israelanoj tra la mondo. Doron Modan, kiu laboris volontule en la CO, dum 15 minutoj respondis per telefono al specifaj demandoj pri la laboro de la CO kaj UEA, kaj pri la Esperanta kulturo. La respondoj estis trafaj kaj bonhumoraj, kio tre konvenis nur du monatojn antaŭ la komenco de la ĉefa E-kurso en Tel-Avivo.

(DM)

Malkovroj pri Emilio Herrera

Dum ordigado de la Arĥivo Emilio Herrera en la Altlernejo pri Aeronaŭtiko de la Madrida Politeknika Universitato oni malkovris dokumentojn en aŭ pri Esperanto. La arĥivo omaĝas la generalon Emilio Herrera.

Emilio Herrera estis multflanka homo: pioniro de la aernavigado per balonoj kaj aviadiloj, sciencisto, militisto kaj politikisto. Li estis la unua kiu en 1914 transflugis la Ĝibraltaran Markolon en aviadilo; li partoprenis la unuan vojaĝon per zepelino inter Germanio kaj Novjorko, kaj poste el Eŭropo al Sudameriko. Li planis vojaĝon al la stratosfero per malfermita balono, kiun la hispana milito malebligis kiam ĝi estis preskaŭ preta.

S-ano Herrera havis fortan intereson pri sciencoj, kunlaboris en la esploroj pri aviado kaj interesiĝis pri matematiko kaj fiziko. Li fondis aeronaŭtikan laboratorion apud Madrido, kaj estis la unua direktoro de la unua hispana Altlernejo pri Aerotekniko. Li estis ano de la hispana Akademio pri Sciencoj.

Dum la hispana interna milito li restis lojala al la respublikana registaro. Li estis unu el la malmultaj militistoj kiuj atingis la gradon de generalo. Post la milito li ekziliĝis al Parizo, kie li daŭrigis sian sciencan karieron, kunlaborante en francaj revuoj; li laboris kiel scienca konsilanto ĉe Unesko kaj politikisto: ministro de la hispana registaro en ekzilo, kaj ties prezidanto inter 1960-62. Emilio Herrera mortis en Ĝenevo, en septembro 1967. Esperanton li lernis ĉirkaŭ 1911. Li partoprenis la Internacian Konferencon por la aplikado de Esperanto en la sciencoj, en 1925 en Parizo, kaj kunlaboris kun ISAE pri la verkado de aeronaŭtika terminaro. En la menciita Arĥivo troviĝas dokumentoj pri tiu lia intereso, kun leteroj, artikoloj kaj diversaj movadaj eroj en nia lingvo. Aperis du liaj artikoloj en la hispana pri Esperanto kaj scienco, resp. la aerlinioj. Konserviĝis kelkaj personaj leteroj en E-o, inkluzive de malneto de letero de li mem skribita, kaj pluraj aliaj dokumentoj. La Arĥivo “Emilio Herrera” havas retpaĝaron: http://eherrera.aero.upm.es/; post iom da tempo tie aperos ĉiuj dokumentoj en formato PDF.

Tonyo del Barrio

Forpasoj

Antonia GALBANY de CRIACH (1907-2002), la unua virino distingita per la medalo “Klara Silbernik” de la “Hispana E-Muzeo”, mortis en Calella (Hispanio). Kun sia edzo Antonio ŝi aĉetis lokalon, kiu nun estas propraĵo de la Centro de Esperanto Sabadell.

Raymond GONIN (1913-2002), fervora blinda esperantisto, honorigita per la ordeno Palmes Académiques, multjara prez. de Franca Unuiĝo de Blindaj E-istoj kaj ĝen. sekretario/prezidanto de Ligo Internacia de Blindaj E-istoj, redaktoro de Esperanta Ligilo, artisto, komitatano de UFE, kursgvidanto, Delegito de UEA kaj Honora membro, forpasis la 11-an de aprilo 2002.

D-ro Jerzy W. JARMASZ (1949-2002) mortis en Otavo (Kanado). Li membris en UEA de 1964, inter 1972-95 estis ĝia delegito.

Anĝelo MELLINI (1934-2002), iama sekretario de Svisa Esperanto-Societo, mortis la 10-an de septembro en Hermetschwil (Svislando).

François MESPLÈDE (1904-2002), membro de 1973, fakdelegito pri turismo (1977-1999), forpasis la 30-an de junio en Arcachon (Francio).

NGUYEN Minh Kinh (1914-2002), Honora Membro de UEA, kunfondinto de Vjetnama Pacdefenda Esperantista Asocio (VPEA-1956), forpasis la 17-an de aŭgusto en Hanojo. Li publikigis beletrajn tradukojn ĉe Fremdlingva Eldonejo en Hanojo. En 1999 aperis lia 1400-paĝa Granda vortaro vjetnam-Esperanta.

Ragnhild NIKLASSON (1908-2001), membro de 1951, iama FD pri kristanismo, forpasis la 19-an de novembro en Örebro (Svedio). En la sveda sekcio de KELI ŝi estis kasistino, sekretariino kaj prezidantino (1977-80), de 1993 ĝia honora membro.

Edo TADDEI (1940-2002), fakdelegito de 1963, forpasis la 17-an de junio en Florenco (Italio). Talenta deklamisto, lastatempe li aktivis precipe en ERA kaj italigis KD-kurson pri Esperanto el Brazilo.

Ruth TUMMAN (1919-2002), edzino de la forpasinta Gerard Tumman, fondinto de E-klubo en triagrada edukejo en Melburno, iniciatinto kaj kunorganizanto de la Kongreso de Aŭstralia E-Asocio en 1990, mortis en Melburno (Aŭstralio).

Cyril VRBIK: la 22-an de oktobro 2002 estis murdita homo kun larĝe amanta koro, mirinda, gastigema, afabla kaj kredoforta sacerdoto, multjara membro de IKUE, paroĥestro en Maria-pilgrimloko Dub nad Moravou (Ĉeĥio). Post la ĉi-jara 55-a Kongreso de IKUE li en sia paroĥejo gastigis internacian Renkonton de IKUE-junularo.

Ralph Harry (1917-2002)

Laŭ siaj naskiĝgrupo kaj kariero Ralph Lindsay Harry apartenis al tiuj, kiuj ŝajne malplej bezonas Esperanton.

Lia deveno estis angla-aŭstralia: la patro estris gimnazion kaj la patrino estis el altranga familio de politikistoj. Ralph tiel elstaris kiel lernejano kaj poste studento, kaj intelekte kaj sporte, ke li gajnis la plej deziratan stipendion, Rhodes Scholarship, kiu ebligis studadon de juro en la tiutempe plej prestiĝa angla universitato, tiu de Oksfordo.

En la 1930-aj jaroj Ralph aktivis en kristanaj rondoj kaj emis al pacifismo; dum tiu periodo li eklernis Esperanton (1937). Li ĉeestis kongreson de la Monda Kristana Junulara Movado en Hago la tagon, kiam anonciĝis la germana invado de Pollando. Tiam li ĵuris: Mi persone neniam perdos mian fidon je la fina venko de paco kaj justeco.... Sed la hororoj de la Dua Mondmilito igis lin dubi la ekziston de Dio kaj la validecon de pacifismo. Li do celis konstruon de pli bona mondo per nerevolucia agado ene de la institucioj.

Ralph spertis tre sukcesan karieron kiel diplomato. Li estis membro de la aŭstralia delegitaro, kiu helpis krei la strukturon de UN tuj post la milito. Li fieris pri sia kontribuo al la vortumado de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, la Ĉarto de UN kaj de la internacia mara juro. Poste li agis kiel la aŭstralia ambasadoro en diversaj landoj, inter ili Sud-Vjetnamio dum la terura milito tie, kaj fine li reprezentis sian landon kiel ambasadoro ĉe UN.

Dum la tuta plenkreskula vivo Ralph estis fervora esperantisto, kvankam en tio li restis sola kaj en la parencaro kaj inter la kolegoj. Li tradukis gravajn dokumentojn de UN; antaŭ la Olimpikaj Ludoj de Munkeno li eldonis kaj disdonis multlingvan broŝuron de sportaj terminoj kun Esperanto kiel la baza lingvo; li laboradis dum jardekoj pri vortaro de specife aŭstraliaj kaj nov-zelandaj vortoj. Antaŭ tre mallonge li eldonis kolekton de flugilhavaj vortoj el multaj lingvoj kun traduko en Esperanton. Li entuziasmis pri briĝo : do — laŭ li kompreneble — li ellaboris terminaron de tiu ludo en la internacia lingvo. Eble lia plej grava laboro estis la Harry-Plano por enkonduki Esperanton en UN en sesjara periodo. Kaj kiam li publikigis kolekton da memoraĵoj en 1983, The Diplomat who Laughed (la diplomato, kiu ridis), li daŭre aludis al Esperanto.

Kontraste al aliaj esperantistoj-diplomatoj/politikistoj tre konataj ekster niaj vicoj (ekz. Privat, Jonas, Enderby), Ralph Harry neniam ambiciis postenon en iu el niaj internaciaj movadoj, sed en 1960-1 kaj dum multaj jaroj post la emeritiĝo li prezidis la aŭstralian landan asocion, prelegis, propagandis, kaj agis en la ekzamena komisiono. Li konstante verkis artikolojn kaj ŝercajn analojn laŭ la modelo de Raymond Schwartz, kaj multon kontribuis al la traduklaboro de Aŭstralia antologio. Multajn financajn projektojn de AEA li lanĉis per malavara kontribuo de duono de la celita sumo.

Jam frue dumviva membro de UEA, Ralph en 1967 membriĝis en la malgranda grupo de la Honora Patrona Komitato. Lia alta, impona figuro tre mankos al la esperantistoj de Aŭstralio kaj la tuta mondo.

Trevor Steele

Loke

HELSINKO: Frat’ Jakobo, kunkantata Esperante, estis la lasta programero en la inaŭguro de la nova domo de la filologiaj institutoj en Universitato de Helsinko la 22-an de oktobro. La programon planis Andrew Chesterman, profesoro pri multlingva komunikado, kiu volis ke oni finu la oficialan programon per kanto, kiu estas en nenies gepatra lingvo. Tial fine de la programo Jouko Lindstedt, profesoro pri slava filologio, faris etan paroladon en Esperanto, kaj ĉiuj filologoj kanone kantis Frat’ Jakobo.

VIENO: La 5-an de oktobro 2002 renkontiĝis en Viena kafejo Korb 13 Esperanto-parolantoj el orienta Aŭstrio, aĝantaj inter 14 kaj 80 jaroj. La averaĝa aĝo estis 33 jaroj. Post pli ol tridekjara ŝrumpado kaj maljuniĝo de la Viena Esperanto-vivo kadre de la asocietoj AEF kaj AEM ekfloras nun nova grupo, en kiu troviĝas esperplena kvanto da junaj esperantistoj.

SOFIO: En la lastaj tagoj de oktobro 2002 en la bulgara ĉefurbo estis kreita nova E-societo Mondo Amika. Ĝi funkcios ĉe legejo “d-ro Petro Beron”, en kvartalo Ivan Vazov. “Legejo” estas tipa bulgara kultura institucio kaj ili troviĝas en ĉiu bulgara vilaĝo kaj en urboj eĉ po kelkaj. En ĉiu legejo funkcias biblioteko, unu aŭ kelkaj korusoj (por popolaj kantoj, por nuntempaj kantoj k.t.p.), teatra grupo, orkestro (ofte pli ol unu), muzika edukado, ktp kaj nun, kiel klubo, esperantista societo. Aliĝis 15 personoj el kiuj nur 2-3 aĝuloj kaj la ceteraj de 20- ĝis 35 -jaraj, kio garantias brilan estonton.

MALBORK: En la Parko de la Mondo en Malbork, Pollando, okazis la 21-an de septembro pliaj inaŭguroj de memorŝtonoj kaj arboj. Ĉi-foje de Brazilo, Ĉeĥio, Germanio, Hungario, Irlando, Latvio, Litovio, Pollando kaj Svedio. En la Parko estas nun reprezentitaj 15 landoj.

MARIBOR: En Maribor, Slovenio, la ŝtata instanco por senlaboruloj aprobis financi salajron ĝis la fino de 2003 por unu laboristo kiel helpsekretario de Asocio por Eŭropa Konscio, kiu konstante kunlaboras kun la loka Esperanto-societo. La oficisto estas juna esperantisto Ivo Moĉnik (m...@hotmail.com). La du organizaĵoj esperas en tiu periodo forte pliampleksigi sian aktivadon kaj certigi pli bonan financadon en estonto. Skribu al ni por ekscii pli pri niaj planoj kaj aktivado.

KATALUNIO: La sendependa elektronika kataluna ĵurnalo Vilaweb (<www.vilaweb.com>) havas dulingvan retpaĝon (en la kataluna kaj Esperanto), kiu prilumas la 80-tagan vojaĝon ĉirkaŭ la mondo de du katalunaj esperantistoj. Legu pri iliaj aventuroj ĉe: <www.vilaweb.com/especials/rodamon>.

RIO-DE-ĴANEJRO: En la Nacia Biblioteko en Rio-de-Ĵanejro estas registritaj 99 E-aj libroj. Vi povas informiĝi pri ili, konsultante la hejmo-paĝon de la Nacia Biblioteko: www.bn.br. Enirante la paĝon, skribu ĉe la serĉilo (busca) Esperanto - livros kaj ĝi listigos la librojn. Ŝanĝu la fenestreton de simples al completo kaj la slipo donos al vi pli da detaloj pri ĉiu libro.

Fake

ADRESARO: Derk Ederveen 10 jarojn okupiĝas pri la kompilado de ĉiumonate aktualigata Esperanto-Retadresaro. La novembra enhavas 3182 adresojn de 2089 personoj el 96 landoj, kaj adresojn de 780 retpaĝoj de 590 landaj/lokaj organizoj/gazetoj, plus 80 internaciaj. En la adresaro ĉiuj adresoj havas formon kiu malfaciligas grandskalan misuzon. Por trompi la aŭtomatajn adreskolektajn programojn al la reala adreso estas aldonitaj signoj antaŭ kaj post la heliko (@). La adresaro troveblas rete ĉe: http://home.6wxs.nl/~lide/esperanto-adresarotxt.zip, aŭ: http://home.qwxs.nl/~lide/esperanto-adresarohtml.zip.

ESPERANTO.NET: Komence de junio UEA refunkciigis la retejon <http://www.esperanto.net>, kiu nun prezentas informojn pri Esperanto en 57 lingvoj (kaj la nombro kreskas). Ankaŭ la kvanto de la vizitantoj kreskas kaj en septembro ĝi atingis 32000. Ĉe serĉado de Esperanto, la plej grandaj serĉmaŝinoj (Google, AltaVista, Yahoo) montras la retejon kiel la unuan!

RETA E-KURSO: nova senpaga E-kurso por hispanlingvanoj aperis ĉe hispana retpaĝaro kiu disponigas al siaj legantoj plurajn senpagajn kursojn. La kurson pretigis Ana Manero kaj Marcos Cruz de Hispana E-Federacio. Jam aliĝis 1500 lernantoj. Retadresoj: http://www.mailxmail.com kaj http://www.mailxmail.com/Idiomas/Esperanto.htm

LUDOJ en Esperanto: Miĥail Povorin esperantigis dudekon da ludoj. Ili povas utili por instruado, cerbotrejnado aŭ almenaŭ por plibonigo de la humoro. Juĝu mem: http://mpovorin.narod.ru/ludoj/ludoj.html. Bonvenas sugestoj.

Anoncetoj

Al la redakcio de la revuo Esperanto bv. sendadi nur artikolojn kaj fotojn ekskluzive verkitajn aŭ fotitajn por la revuo, do ne publikigi ilin aliloke (nek rete). Pri pagoj, adres-ŝanĝoj, nericevo de la revuo kaj aliaj administraj aferoj bv. skribi ne al la redakcio en Slovakio, sed al la CO en Roterdamo (rete: s...@co.uea.org, resp. f...@co.uea.org).

Malsato en Etiopio: Laŭ takso de la bonfaraj organizoj surloke kaj de la ĉefministro de la lando mem, Etiopio alfrontas periodon de nepriskribebla malsatmortado. Dum la mondo senfare spektas la preparon de nova milito, kiu kostos milojn da vivoj kaj sennombrajn dolarojn, oni “lacas” pri la venonta katastrofo. Laŭtakse la mortado de 1984-5, kiu aktivigis homojn de ĉiuj mondopartoj, estos “milda” kompare kun la nuna. Ni esperantistoj luktas por pli bona mondo. Jen unufraze la celo de nia aktivado. Ĉu ni ne faru ion pri Etiopio, eĉ se ne temas rekte pri lingvoproblemoj? Mi mem sentas bezonon kontribui monon por helpi. Sed mi preferus, ke mia mono ne estu de mi persone, sed kiel parto de granda kontribuo, kiu portu iel la nomon “Esperanto”. Mi malfermis konton ĉe UEA kun la nomo “Etiopio” kaj donacis sumon. Mi petas aliajn esperantistojn montri solidarecon kun niaj kunhomoj en Etiopio. Do, se vi sentas la saman bezonon, bonvolu sendi monon kaj indiku “por Etiopio”.

Trevor Steele

Nepala esperantisto volas korespondi, amikumi kaj esperantumi tutmonde (la aĝo ne gravas). Hobioj: bildkartoj, komputilo, legado, vojaĝado. Bv. sendi vian foton. Navin Lal Shrestha, GPO Box 11753, Kathmandu, Nepal. Rete: s...@yahoo.com.

Jeraĥmiel Giladi: Esperanto-Ligo en Israelo funebras la forpason de sia multjara membro kaj aktivulo Jeraĥmiel Giladi, fidela partoprenanto de multaj UK-oj kaj “kolektanto de amikoj el ĉiuj mondopartoj”. Estu benata Lia memoro!

“Romantika Germanio”

Vizitu la Germanan Esperanto-kongreson 2003 en Kaufbeuren!

Komenco de la programo: Dimanĉon, la 1-an de junio 2003. Vi vizitos dum kvin tagoj la plej romantikajn kaj vidindajn lokojn en Germanio: Heidelberg, Rothenburg, la Nigran Arbaron, kaj kompreneble Neuschwanstein. Vi partoprenos ŝipveturon kaj vingustumadon. Post la alveno en Kaufbeuren vi povos partopreni la kongreson kun pliaj interesaj aranĝoj ĝis la 9-a de junio.

La prezo: 695 Eŭroj por tranoktado en bonaj hoteloj, veturo en luksa buso. Inkluditaj estas enirbiletoj, matenmanĝoj kaj vespermanĝoj. Aldoniĝas 150 Eŭroj por unuopa ĉambro, krome la kostoj por kongrespartopreno.

Aliĝu tuj ĉe GEA, Immentalstr. 3, DE-79104 Freiburg, aŭ per retpoŝto al a...@esperanto.de Pliaj informoj estas haveblaj sur la ttt-paĝo de GEA: www.esperanto.de/gek

Estas tempo rekotizi por 2003!

Frua pago certigas la kontinuecon en la ricevado de ĉi tiu revuo. Krome, ĝi helpas la laboron de la Centra Oficejo kaj ŝparas monon al UEA. Antaŭdankon!

Revuo Esperanto 2003 1

Vi trovos ...

ke tiu ĉi numero venis al vi — el Slovakio! Espereble sen problemoj kaj malfruo: temas ja pri eksperimento por ŝpari tempon kaj monon. Forpasis unu jaro de la momento, kiam mi la unuan fojon, iom timeme kaj scivoleme, frapis vian pordon. Intertempe mi havis la okazon plurajn el vi renkonti persone, ekzemple dum la Universala Kongreso en Brazilo, aŭ dum la novembra Malferma Tago en Roterdamo, kaj paroli kun vi pri la aspekto kaj enhavo de nia revuo. Kaj jen ni ĉiuj staras antaŭ plua pordo — sur la sojlo de la jaro 2003. Mi sincere deziras al vi, ke ĝi estu bona kaj sukcesa.

Stano Marĉek

Novjara mesaĝo de la prezidanto

La ĵus finiĝinta jaro estis bona jaro por la movado

Renato Corsetti

Karaj esperantistoj,

malgraŭ tio, ke tradiciaj funkciuloj de movadaj organizaĵoj kiel mi emas koncentriĝi je la malfortaj flankoj de nia situacio (membronombroj, abonoj je paperaj revuoj, ktp.) oni ne povas ne rimarki ke daŭris en la jaro 2002-a la pliiĝo de la nombroj de retaj komencantoj. Ne eblas citi difinitajn retajn kursojn en difinitaj landoj, sed fakte ĉiuj tiaj kursoj havas centojn aŭ milojn da novaj lernantoj. Mi humile konfesas, ke, kiam mi aranĝas tradician ĉeestan kurson, mi havas problemojn atingi dekon da partoprenantoj, kaj tial mia admiro al la produktantoj kaj funkciigantoj de la retaj kursoj estas tre granda. Oni certe ne rajtas diri kaj rediri la konatan frazon: La moderna junularo pensas nur pri dancado kaj amuziĝado kaj ne pretas lerni novajn aferojn. Necesas nur, proponi ilin en la ĝusta maniero.

La kresko de intereso kaj entuziasmo pri Esperanto kaj ĝiaj idealoj ekster Eŭropo daŭris. La partoprenantoj de la Universala Kongreso povis proprasperte rimarki kia povas esti Esperanto-movado en Suda Ameriko: juna, brua kaj idealisma. Mi aldonu por vi etan informon laŭ la sama linio: en Afriko oni lanĉis kursojn por aparte varbi pli maljunajn homojn kaj eliri el la “pesto” de la troa juneco de la movado. En Azio, dum la jaro 2002-a, oni eksperimentis Esperanto-kongreson en mongola tendego, kaj vidis, ke ĝi funkcias.

Estas ankaŭ malgrandaj okazaĵoj, kiuj donis al mi la klaran senton, ke Esperanto havas tian forton, ke ĝi sukcesas superi la plej fortajn mondajn problemojn. Vi ĉiuj legis siatempe pri la heroaĵoj de esperantistoj de antaŭaj generacioj en militaj situacioj. Nun aŭskultu ĉi tion: islama esperantisto decidas pilgrimi al Mekko, Saŭda Arabujo. Temas pri la konata rita pilgrimado, kiun ĉiu pia islamano faras almenaŭ unu fojon dum la vivo. Tiu esperantisto kaŝas librojn pri Esperanto en kelkaj lingvoj en sian valizon, kaj li riskas tre drastajn sekvojn, se oni eventuale malkovros ilin, pro la malpermeso pri politika kaj alispeca propagandado dum la pilgrimado mem. Feliĉe li sukcesas trairi senprobleme la kontrolojn, kaj poste dum la tuta periodo riskas ankoraŭ eksterproporcie grandajn punojn, ĉar dum la tagaj paŭzoj li arigas kunpilgrimantojn kaj instruetas al ili pri kaj en Esperanto. Laŭ la sama pensolinio mi rimarkis kun miro kaj ĝojo la interŝanĝon de bondeziroj inter pakistanaj kaj barataj (hindujaj, se vi preferas) esperantistoj okaze de festo. Kiel vi scias Pakistano kaj Barato estas inter la landoj, kiuj plej malbone interrilatas nuntempe.

Ĉiukaze por malpravigi tiujn, kiuj daŭre diras al mi: Viaj mesaĝoj estas longaj kaj senkonkludaj!, mi venu nun al kelkaj pli konkretaj aferoj. Dum la pasinta jaro komencis funkcii la tiel nomata Komunikad-Centro en Bruselo (pli malfacilan nomon ni apenaŭ estus povintaj elpensi) de Eŭropa Esperanto-Unio, kiu havas la subtenon de UEA. En tiu Centro ĉefe laboras Dafydd Ap Fergus (oni sisteme kaŝas de mi la elparolon de kimraj nomoj, por ke mi ne skribu ilin en komprenebla formo).

Ĉu vi kredus, ke en kelkaj monatoj da laboro, baziĝante sur la ideo: la Esperanto-movado batalas kontraŭ lingvaj diskriminacioj, tial ni estas parolantoj de Esperanto, la Centro atingis sukcesojn, kiujn neniu el ni esperis, kiam ĝi estis starigita? Krom dekoj da artikoloj kaj informoj en pluraj ĵurnaloj, ĝi devigis la Eŭropan Komisionon (temas pri tiuj gesinjoroj en Bruselo, kiuj daŭre aperas en la televido, kaj kies mesaĝoj estas pli longaj kaj pli tedaj ol la miaj) agnoski, ke ĝi diskriminacias, kiam ĝi anoncas postenojn en Bruselo, al kiuj rajtas proponi sin nur denaskaj anglalingvanoj. Kompreneble tio estas nur la komenco de la batalo. Nun la Komisiono postulas nur kvazaŭdenaskajn konojn, ktp.

La Centro kaj EEU nun antaŭeniras al novaj bataloj kaj al novaj formoj de informado pri tio, ke lingva diskriminacio estas maljustaĵo. Ili komencas, danke al donacoj de malavaraj esperantistoj, aperigi anoncojn en gazetoj por rekte alparoli la koncernatajn politikistojn kaj la publikon. Mi estas tute konvinkita, ke tiu strategio de kunligado de Esperanto al konkretaj mondaj problemoj estas tio, kio donas al ni la rajton ekzisti kaj donas al la neesperantistoj la kialon por respekti nian laboron.

Mi havas tamen en la nuna momento du grandajn dolorojn, kaj kiam mi diras “mi”, mi fakte volas diri “ni”, la Esperanto-movado.

Ni devas sukcesi relanĉi la plijuniĝon de la movado ankaŭ en Eŭropo, ĉar pro la monda ekonomia situacio la riĉaj landoj kompreneble havas gravan signifon en nia laboro. Ni estas en ĉi tiu stranga situacio, en kiu multaj junaj homoj lernas Esperanton per la reto, sed apenaŭ iuj el ili iĝas aktivaj kaj organizataj movadanoj. Ni devas trovi la manieron alparoli ilin en formoj kompreneblaj por ili pri la neceso pli konkrete subteni la movadon pro ĝiaj potenciale mondotransforma rolo.

Ni devas sukcesi relanĉi la organizitan instruan agadon, la agadon de la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj. Kiel mi ofte diras ŝerce (kaj oni eĉ riproĉas tion al mi: La prezidanto de serioza organizaĵo ne ŝercas.) — la Esperanto-instruantoj estas la mankanta ĉenero inter homoj kaj esperantistoj.

Laboro pri tiuj du punktoj kaj pri amaso da aliaj punktoj atendas nin ĉiujn dum la jaro 2003-a, sed ni certe ne devas timi tiun laboron, precipe kiam ni rigardas la bonajn rezultojn de nia pasintjara laboro.

Bonan novan 2003-an jaron al ĉiuj!

Landaj Asocioj - la kolonoj de UEA

Universala Esperanto-Asocio konsistas el Individuaj Membroj, kiuj rekte pagas sian kotizon, kaj kolektivaj membroj de Landaj kaj Fakaj Asocioj. En tiu ĉi rubriko ni prezentas al vi la Landajn Asociojn.

Ĉina Esperanto-Ligo

La retadreso: c...@china-report.com. La hejmpaĝo: www.espero.com.cn. La sidejo: senpage disponigata de la ŝtato. Ekzistas biblioteko kun ĉirkaŭ 8000 libroj kaj libroservo. Aperas la bulteno La Mondo — dumonata kun 28 paĝoj. La membroj estas ĉirkaŭ 1000 — individuaj. Estas 29 provincaj kaj 5 fakaj asocioj, la estraro estas 7-persona. La landa kongreso okazas ĉiun kvaran jaron kaj daŭras 3 tagojn. La komitatanoj ĉe UEA: Tan Xiuzhu, Yu Tao, la ĉefdelegito: Yu Tao. Ekzistis perkoresponda kurso. La ĉefa atingo: en la pasintaj 50 jaroj ĈEL faris grandan klopodon por la diskonigo kaj utiligo de Esperanto en Ĉinio; ĝi sukcesis akiri subtenon de ŝtataj gvidantoj kaj eminentuloj, kaj fondiĝis el ili la societo Amikoj de Esperanto; ĝi aktive disvastigis Esperanton, en la tuta lando kelkcent mil personoj lernis nian lingvon. ĈEL eldonis multe da Esperantaj libroj kaj gazetoj; aktive partoprenis en la internacia E-movado, gastigis la 71-an UK-on, la 5-an Pacifikan Kongreson de Esperanto kaj la 1-an Azian Kongreson de Esperanto, kaj plifortigis interkomprenon kaj amikecon inter ĉinaj kaj alilandaj esperantistoj.

La ĉefa problemo: malmultaj gejunuloj kaj geknaboj volas lerni Esperanton; mankas financa rimedo por la E-movado.

[FORIGITA!: bildo]

En julio 2002 Chongqinga E-Asocio okazigis someran semajnon

[FORIGITA!: bildo]

La 10-an de oktobro 2002 Chongqing-a E-Asocio organizis E-kurson en la Chongqing-a Universitato por 400 studentoj kaj instruistoj.

Rusia Esperantista Unio

La retadreso: e...@au.ru, la hejmpaĝo: www.reu.ru. La oficiala diskutlisto: r...@yahoogroups. Sidejo ne ekzistas, nek biblioteko, sed jes ja libroservo.

Bulteno de REU ene de REGo (Rusia Esperanto gazeto) aperas 6 fojojn jare. En 2001 REU havis 303 membrojn kaj 12 lokajn grupojn, la estraro estas 6-persona. La landa kongreso okazas ĉiun jaron kaj daŭras 3-4 tagojn. La komitatano estas Georgij Kokolija, la ĉefdelegito Andrej Lyskov. Ekzistas retaj kursoj: http://subscribe.ru/catalog/job.lang.esperanto, al kiuj aliĝis 6000 homoj. La ĉefaj atingoj: bone funkcianta libroservo, gazeto REGo, komputila kompaktdisko Esperanto-2001 kaj muzikaj kompaktdiskoj Oraj kantoj 1 kaj 2. La ĉefaj problemoj: manko de sidejo, malmultnombreco de fidindaj aktivuloj, kiuj povus memstare okupiĝi pri iu agadtereno.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de Rusiaj E-Tagoj en aŭgusto 2002 apud Kovrov

Serbia Esperanto-Ligo

La adreso: Terazije 42, YU-11000 Beograd, Jugoslavio, tel. +381(0)11 687 528. La retadreso: e...@yubc.net, la hejmpaĝo: users.yubc.net/~esperanto. La sidejo estas kune kun alia asocio, ekzistas libroservo (Terazije 42, Beograd). La bulteno InfoSEL estas eldonata 10-12 fojojn jare po 8 paĝoj. Membroj estas 120. La lokaj grupoj estas 10-12 kaj la estraro estas 5-membra. La landa kongreso ne okazas (la lasta okazis en 1991, en Subotica). La komitatano ĉe UEA estas Radojica Petrović, la ĉefdelegito Milica Ristić-Dokmanović. Ne ekzistas perkoresponda kurso, la ĉefa atingo: DESKF. La ĉefa problemo: financaj problemoj kaj propra ejo por la laboro (por SEL kaj por la societoj).

[FORIGITA!: bildo]

Serbia Esperanto-Ligo partoprenas en Foiroj de Neregistaraj Organizoj en Banja Luka.

Esperanto-Asocio de Suda Afriko

La retadreso: v...@icon.co.za. La hejmpaĝo: www.esperanto.za.org. La oficiala diskutlisto: e...@yahoogroups.com. La sidejo: de la sekretario, privata. Ekzistas biblioteko, eta, en la domo de la prezidanto, kun ĉ. 100 volumoj. Ne ekzistas libroservo. La bulteno Bona Espero estas eldonata tri-foje jare, po 18 paĝoj. EASA havas 42 membrojn, aktivas 4 lokaj grupoj. La estraro estas 10-persona, la landa kongreso okazas ĉiun trian jaron kaj daŭras ses tagojn. Ekzistas perkoresponda kurso, la ĉefa atingo: akiro de heredaĵo, la ĉefa problemo: maljuniĝo de la aktivuloj.

[FORIGITA!: bildo]

Dum la Monda Konferenco pri Daŭrigebla Disvolviĝo en Johanesburgo (19 aŭg.-04 sep. 2002, 62000 partoprenantoj) EASA disdonis milon da flugfolioj kaj partoprenis en la diskutoj.

Svisa Esperanto-Societo

Ĝi ne havas propran sidejon, do gastas ĉe esperantisto, sed havas propran hejmpaĝon www.esperanto.ch/SES. Ĝia biblioteko estas ĉe CDELI, dume la libroservo estas ĉe KCE. La bulteno SES informas aperas kvin fojojn jare. La membroj sumas je 170, kaj la lokaj grupoj estas 7. La SES-estraro estas kvin-kapa. Ĝi organizas landan kongreson ĉiun jaron kaj ĝia daŭro estas 1-2 tagoj. Pormomente estas nur la franclingva perkoresponda kurso, zorge de Claude Gacond. La ĉefa atingo estas ioma reaktivigo de la movado kaj modernigo de la laboriloj. La ĉefa problemo: stagnado kaj batalo kontraŭ malkresko; mankas homfortoj. SES eldonis tre belan plurkoloran informilon, kiun oni taksas tre interesa laŭenhave (vidu la pasintjaran aprilan revuon, p. 87).

Esperanto-Ligo por Norda Ameriko

La retadreso: e...@esperanto-usa.org; la hejmpaĝo: www.esperanto-usa.org. ELNA aktivas en luita sidejo. Ekzistas malgranda biblioteko kaj libroservo. La bulteno Esperanto USA aperas 6 fojojn jare kaj ampleksas 12 paĝojn. Membroj estas ĉirkaŭ 800; lokaj grupoj ĉirkaŭ 30. La estraro estas 13-kapa. La landa kongreso okazas ĉiun jaron kaj daŭras 3-4 tagojn. Ekzistas perkoresponda kurso, dekleciona, senpaga, kaj en 4 niveloj kontraŭpage. La ĉefa atingo: eldono de kelkaj tre utilaj libroj. La ĉefa problemo: manko de intereso pri Esperanto en anglalingvio.

[FORIGITA!: bildo]

La Esperanto-Societo de Novjorko kunvenas vespere la trian vendredon kaj tage la unuan dimanĉon monate. Ĝi bonvenigas gastojn!

Venezuela Esperanto-Asocio

La retpoŝta adreso: v...@tutopia.com. La hejmpaĝo: www.esperanto-ve.org. La diskutlisto: e...@yahoogroups.com. La sidejo estas propra de VEA. La volumoj de la biblioteko estas proksimume 250; la libroservo funkcias en la sidejo mem. La bulteno estas Venezuela Stelo, ĝi aperas dufoje jare, 16 paĝoj, redaktas ĝin Andrés Turrisi. VEA havas 32 membrojn. Estas nur unu grupo, la karakasa, esperantistoj estas almenaŭ en aliaj 5 urboj, sed ne organiziĝas. La Tutlanda Renkontiĝo okazas ĉiun trian jaron dum tri tagoj, la lasta en novembro 2002 (90-jariĝo de VEA). La estraro estas 13-persona. Ekzistas koresponda kurso, bazita sur la lernolibro Sabe Ud. Esperanto de Jorge Hess, tiu kurso estas prizorgata de A. Turrisi, sed plejofte la perkorespondaj lernantoj studas per retaj kursoj kiuj multas. La plej gravaj atingoj estas eldono de Doña Barbara de Romulo Gallegos, La Agrikulturo de la Tropika Zono de Andrés Bello, kaj Kumeŭaŭa la Filo de la Ĝangalo de Tibor Sekelj, hispanigita de Guillermo Alfredo Cook; vivteno de Esperanto en la publika konscio per artikoloj, intervjuoj ktp, kaj eldonado de Venezuela Stelo dum la lastaj pli ol 30 jaroj; aĉeto de propra sidejo; pliaj kursoj ĉiujare por komencantoj kaj progresantoj. La ĉefaj problemoj: ne kontentiga intereso por Esperanto inter la junularo kaj ne sufiĉaj lernantoj por la kursoj. Neaktiviĝo de la finlernantoj en la movado.

[FORIGITA!: bildo]

Estraro de Venezuela Esperanto-Asocio

Efektiva lingva egaleco: rajto de la eŭropanoj

Humphrey Tonkin

Kiam antaŭ multaj jaroj oni komencis sisteme enkonduki la francan lingvon kiel la lingvon de la registaro en Kebekio, venis multaj protestoj de la anglalingvanoj. Kial oni volas per leĝoj ŝanĝi la konduton de la homoj, oni demandis? Ĉu oni ne komprenas, ke tiel intimaj aferoj kiel la utiligo de lingvoj ne estas ŝanĝeblaj per leĝoj? Kaj se oni protektas la lingvon parolatan de la franclingvanoj, kial oni ne protektas la lingvon parolatan de la anglalingvanoj?

Pasis jam trideko da jaroj depost la komenco de la lingvaj disputoj en Kebekio. Unu aferon oni lernis frue en tiuj disputoj: leĝojn oni bezonas por ŝirmi la malfortajn, ne por konfirmi la povon de la fortaj; lingvopolitikon oni bezonas ne por subteni la jam ekzistantajn privilegiojn, sed por doni rajtojn al tiuj, kiuj antaŭe ne ĝuis ilin.

En Kebekio hodiaŭ la lingva situacio estas nerekoneble alia ol ĝi estis antaŭ kvindek jaroj. La franclingva majoritato ne nur havas pli vastajn rajtojn al egala edukado en la propra lingvo aŭ al aliro al la registaro aŭ al aliro de la sistemo de justico, sed ĝi ankaŭ povas ĝui la franclingvan kulturon en esence franclingva medio. Kun la franca lingvo venis ekonomia prospero por multaj franclingvanoj, kaj venis ankaŭ sento, ke la franca kulturo ne plu konsistigas en la kanada kunteksto ian provincan kulturon utilan nur por kermesoj kaj sanktulaj festoj, sed alirejon al la mondo, pordon al la propra fiera heredaĵo.

Similajn nociojn pri la senutilo de novaj leĝoj oni esprimis pri leĝoj kontraŭ rasa diskriminacio en Usono en la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj. Kiel oni povas ŝanĝi la korojn de la homoj per ŝanĝo de la leĝoj? Kiel oni povas krei toleron per ŝajna jura maltolero? Sed homo, kiu revenus al Usono post kvindek jaroj da foresto trovus mondon ŝanĝitan: pli da nigruloj kun universitataj diplomoj, en influaj pozicioj en grandaj entreprenoj, en registaraj postenoj, inter advokatoj, kuracistoj, juĝistoj.

Similajn aferojn oni diris pri leĝoj kontraŭ diskriminacio ĉe virinoj en multaj landoj, sed ili rezultigis notindan progreson en la socia kaj ekonomia situo de virinoj.

Hodiaŭ en Eŭropo, same kiel en Kebekio antaŭ trideko da jaroj, oni riskas sekvi similan vojon kiam temas pri la lingvouzo. Malgraŭ tio, ke ene de preskaŭ ĉiu lando de la Eŭropa Unio ekzistas leĝoj pli aŭ malpli efikaj por protekti la lingvajn rajtojn de minoritatoj, la starigo de racia lingva politiko inter la eŭropaj ŝtatoj restas ridinde malalta prioritato. La nuna praktiko, laŭ kiu teorie ĉiu lingvo de la ŝtatoj-membroj estas traktata egale (kvankam en la praktiko kelkaj lingvoj estas pli egalaj ol aliaj), ne nur ne funkcias adekvate, sed estas ofte ignorata en la praktiko. Vane la malgrandaj landoj protestas, ĉar ĉiu ja scias, ke ili kapablas elturniĝi pere de la angla lingvo en kazoj de vera urĝo — kaj finfine lingvoj en tiu medio estas rigardataj kiel nuraj instrumentoj de komunikado, kelkaj el kies modeloj funkcias pli bone ol aliaj modeloj. Vane la malgrandaj landoj pledas por pli da lingva egaleco kiam la investitaj interesoj de la grandaj ŝtatoj efike baras al ili la vojon.

Se nur temus pri tio, ke, malgraŭ la reguloj kaj principoj de lingva egaleco en la instancoj de la Eŭropa Unio la grandaj lingvoj sukcesas regi en la kunvenejoj kaj koridoroj de la eŭropaj institucioj, oni eventuale plendus, sed malmulton perdus. Sed verdire la manko de prestiĝo kaj povo de la malgrandaj lingvoj etendiĝas al multaj aliaj medioj. Malfacile danlingva aŭ nederlandlingva verkisto sukcesas konkurenci kun tiuj de la grandaj lingvoj; malfacile la eldona industrio, la filma industrio, la teatro, kaj preskaŭ ĉiuj aliaj formoj de homa arta esprimiĝo sukcesas plue vivi sub la konstanta inundo de kulturaj produktoj el pli grandaj landoj. Rigardu foje la legaĵojn en nederlanda trajno aŭ en dana flughaveno: pli kaj pli oni legas siajn romanojn en la angla lingvo, kaj pli kaj pli la prezoj de danaj kulturaj produktoj altiĝas nekonkurencipove. Kaj se en Francio aŭ Germanio oni legas ĉefe en la franca kaj germana lingvoj, konsterne ofte la verkoj, kiujn oni legas, estas tradukoj el la angla: eĉ la tielnomataj grandaj lingvoj komencas cedi sian sendependecon antaŭ la efikoj de la angla.

Jes, la ludo fundamente ŝanĝiĝas — kaj ĉefe pro la preskaŭ krima neglekto de la lingva problemo fare de la iom pli fortaj ŝtatoj. Antaŭ deko da jaroj eblis argumenti, ke la danan oni tamen ne povus plene utiligi ekzemple en la neformalaj intertraktoj en la sino de la Eŭropa Unio, ĉar finfine temas pri lingvo apenaŭ uzata ekster sia propra lando; simile oni povis argumenti pri la greka aŭ la nederlanda. Necesis, ke tamen la parolantoj de tiuj lingvoj akiru scion de pli grandaj lingvoj. Antaŭ kvindeko da jaroj, la danoj kaj nederlandanoj ofte lernis la francan aŭ la germanan por elturniĝi en internaciaj medioj — eĉ se la angla tamen estis plej populara. Sed hodiaŭ ne plu temas pri malgrandaj lingvoj kiel la dana aŭ nederlanda, kiuj estas devigataj cedi antaŭ grupo da potencaj lingvoj — la franca, la germana, la angla, eventuale la hispana, la itala: nun temas pri tio, ke la franca kaj germana kaj la aliaj perdas sian influon al unusola lingvo, nome la angla lingvo. La franca de hodiaŭ estas la dana de hieraŭ; la germana de hodiaŭ estas la nederlanda de hieraŭ, kaj ili iras similan vojon.

Malgraŭ tiu ĉi iompostioma forronĝiĝo de la pozicio de la franca kaj la germana, kaj de la aliaj grandaj lingvoj (krom la angla) en Eŭropo, la registaroj ankoraŭ ne plene komprenas la situacion. La angla lingvo kaj ties kulturaj produktoj — filmoj, televido, muziko — rapide inundas iliajn kulturajn teritoriojn, tiel ke tutaj terenoj kie antaŭe regis la franca aŭ la germana estas nun koloniigataj de la angla lingvo — la scienco, ekzemple; la supera edukado ĝenerale; televida programado; komputila softvaro: temas pri preskaŭ senfina listo. Ne temas pri tio, ke unu lingvo dominas la aliajn (kvankam tio ja okazas), sed ke unu produktoserio transprenas la antaŭe plurecan kulturan ekonomion, do ke la lingvo pli kaj pli puŝas alies kulturajn produktojn en marĝenan pozicion. Lingvo egalas al potenco; potenco manifestiĝas en transpreno de la sendependeco, transpreno de la estetika libereco, kaj eĉ transpreno de la ekonomio.

Dum en Bruselo oni ignoras tiun ĉi problemon, ĝi iom post iom drivas al malavantaĝa solvo. Same kiel la anglalingvanoj de Montrealo rezistis la aplikon de leĝoj al demandoj lingvaj, aŭ la blankuloj de Alabamo rezistis la aplikon de leĝoj al demandoj rasaj, la parolantoj de la angla lingvo estas kontentaj lasi la nunan lingvan reĝimon en Bruselo kaj Strasburgo iri sian ĉiam pli diskriminacian vojon, en kiu la privilegioj de la malgrandaj lingvoj restas nur teoriaj en etoso, kiu ignoras la formalajn lingvajn principojn kaj pli kaj pli favoras la anglan. Jes, teorie la finna estas samrajta kun la franca, sed en la praktiko oni ne uzas la finnan en kunsidoj, en kiuj oni celas efektive konvinki la aliajn ĉeestantojn, interalie ĉar buĝetoj limigas la utiligon de interpretado el la finna entute.

Sed ĝuste pro la manko de influo de la malgrandaj lingvoj, la finnoj kaj grekoj kaj eĉ italoj fariĝas pli kaj pli kapablaj en la angla lingvo. La germanoj kaj la francoj nun devas rezisti ne nur la influon de la denaskaj parolantoj de la angla lingvo, sed tiun de la parolantoj de la malgrandaj lingvoj, kiuj jam rezignis pri la propraj lingvoj interalie ĉar la francoj kaj germanoj ne pretis defendi ilin. Tiel, do, la lingvoj de la dua rango estas nun minacataj de la angla unuflanke kaj de la bonaj uzantoj de la angla kiel dua lingvo (t.e. denaskaj parolantoj de malgrandaj lingvoj, kiuj bone ellernis la anglan) aliflanke.

La solvo al tiu ĉi problemo ne plu estas vanaj klopodoj insisti pri la lingvaj rajtoj de la francparolantoj aŭ germanparolantoj: tiun batalon oni jam perdis, kaj tiuj lingvoj fariĝas pli kaj pli regionaj, pli kaj pli neglektataj de insiste unulingvaj parolantoj de la angla. La sola eblo kapabla konservi la Eŭropon de kultura diverseco estas sistema kunlaboro de ĉiuj partioj ĉirkaŭ solvoj, kiuj samtempe konservos la lingvan diversecon kaj transpontos ĝin tie kie tio necesos. Tiu solvo nepre devus enhavi la konscion, ke parolantoj de la angla lingvo lernu aliajn lingvojn. Esperanto, lingvo neŭtrala, post cent jaroj kiel lingvo elprovata, komplete esprimiva kaj fleksebla, sidas tie antaŭ la nazoj de la solipsismaj batalantoj, kaj ili ĝin ignoras. Eble ili decidos, ke ankaŭ ĝi ne solvas ilian problemon — sed ili prefere faru tion surbaze de bona esplorado de ĝiaj kapabloj. Se la francoj aŭ germanoj komprenus, ke la plej bona vojo por konservi la aŭtonomion kaj influon de la propraj lingvoj estas limigo de la rolo kaj etendiĝo de la angla per subteno de neŭtrala solvo, ni finfine komencus trovi racian vojon el tiu ĉi hontinde unuflanka batalo.

Sed tiu situacio pozitiva ne ekestos se ni, la parolantoj de Esperanto, sidos kviete, samkiel la diversaj ŝtatoj sidas kviete, dum la angla transprenas la rolon de neegaleca, hegemonia, misglobalisma “solvo”. Samkiel la civitanoj de Kebekio antaŭ jardekoj komencis uzi la leĝojn, Eŭropo devus komenci konstrui lingvan reĝimon firme fundamentitan en logikan, justan kaj solidan lingvopolitikon. Kaj la esperantistoj devas helpi mobilizi la publikon ĉirkaŭ tian politikon.

Tiu politiko ekestos tiam kiam la homoj komencos kredi, ke la lingvaj rajtoj estas same gravaj kiel ekzemple la rajtoj de la virinoj, aŭ la civilaj rajtoj de la rasoj. En kelkaj landoj de Eŭropo, la lingvaj minoritatoj notinde sukcesis konservi sian vivkapablon kaj eĉ renversi jarcentojn da neglektiĝo. La landoj de Eŭropo devas kompreni, ke, fronte al la britoj kaj irlandanoj, ili estas landoj kies lingvoj estas minoritataj lingvoj, kies strebo al vivo ne estas tiel malsimila al tiuj de la samia aŭ la kimra, la frisa aŭ la friula, en ties respektivaj landoj. Atencoj kontraŭ ilia lingva memstareco estas atencoj esence diskriminaciaj.

Kaj ĉu la esperantistoj estas pretaj kun siaj argumentoj? Dank’ al la financa subteno de UEA kaj de la salutinda praktika kaj financa kunlaboro de la landaj Esperanto-asocioj grupigitaj en la Eŭropa Esperanto-Unio, notinde intensiĝis la informa kaj publikrilata laboro en Bruselo pere de la nun starigata Komunikadcentro, kiu celas interveni pri Esperanto kaj lingvaj problemoj ĉe la instancoj de la Eŭropa Unio. Tiu nova evoluo estas miaopinie la plej signifa en jam kvardeko da jaroj de eŭropa agado. La landaj asocioj de EEU kaj la aktivuloj en Bruselo kaj aliloke, meritas nian grandan laŭdon. La agresa interveno de la Komunikadcentro en la lingvajn aferojn de la EU, interalie por malhelpi lingvan diskriminacion, estas bona kaj ĝusta vojo: se oni ne konsciiĝos, ke lingva diskriminacio estas egale malakceptebla kiel aliaj formoj de diskriminacio, oni eĉ ne donos al la lingva problemo adekvatan atenton (kiel ni ja rimarkas en la nuna pasivo de la Bruselaj instancoj). Kaj se la ekzisto de la tielnomata Esperanto-solvo eĉ ne aperos sur la mensaj horizontoj de la Bruselaj influuloj, eĉ decido alfronti la lingvan problemon lasus Esperanton flanke.

Ĉu Esperanto pretas transpreni rolon en Eŭropo? Ĉu ni vere kuraĝas prezenti ĝin kiel solvon? Ni certe havus pli da kuraĝo se pli da eksterstarantoj registrus sian subtenon de nia laboro; kaj ni havus pli da kuraĝo se la lingvo mem estus tute preta kun sia faka terminologio kaj siaj profesiaj interpretistoj, tradukistoj kaj lingvoinstruistoj. Plia tasko de la Brusela Centro ja estas varbi la subtenon de eksterstarantoj, interalie de politikistoj, universitatanoj, edukistoj, lingvistoj. La Brusela Centro ankaŭ povus helpi konsciigi nin pri la neceso multe pli agreseme kaj diligente evoluigi nian propran lingvon, tiel ke ĝi plene pretu por la rolo, kiun ni antaŭvidas.

Mi esperas, ke la eŭropaj landaj asocioj daŭrigos sian subtenon al tiu vere eksterordinara iniciato. Raporto de la Centro citas tutan liston da sukcesaj lokigoj de artikoloj en ĵurnalojn en diversaj partoj de la mondo kaj longan serion da reagoj al aliaj tiaj artikoloj. La progreso de la Centro jam konvinkis unu grandan donacanton al UEA doni monon por reklama iniciato en Bruselo. Mi ne dubas, ke sekvos pliaj sukcesoj se oni efike kunlaboros por sukcesigi la Centron.

Sed tio dependos interalie de la aktiva kunlaboro de la homoj ĉirkaŭ la Centro — en Bruselo kaj Belgio ĝenerale, sed ankaŭ en la diversaj landaj asocioj, kaj en UEA. Ofte niaj iniciatoj forvelkas aŭ stumblas ne pro manko de mono aŭ manko de ideoj, sed pro manko de kunlaboro, manko de la spirito de kompromiso. Mi esperas, ke tiu ĉi nova eŭropa iniciato ne perdos sian impeton pro nia nekapablo organizi nin por efike ekspluati la bonajn okazojn por prezenti niajn argumentojn, kiuj malfermiĝas antaŭ ni.

Precize tia hezitemo, tia manko de kunlaboro, tia prefero ne veni al firma interkonsento afliktas la diversajn membrojn de la Eŭropa Unio. Se vere la diversaj nacioj volas konservi la Eŭropon de la kulturoj, ili aŭskultu la mesaĝon interalie de ni esperantistoj, kiuj jam de pli ol unu jarcento praktikas komunikadon kiu unuecigas la homojn en spirito de egaleco kaj konservas la lokan kaj regionan kulturan diversecon. Ĉu eta bando de utopiistoj aŭ antaŭanoncantoj de la nova Eŭropo? Tiu elekto restas ĉefe ĉe ni. Ni ne hezitu antaŭ tiu nova kaj unika defio.

(Inaŭgura parolado de la 5-a Eŭrop-Unia Esperanto-Kongreso en aŭgusto 2002.)

Bibliotekoj

Fajszi-kolekto en ŝtata prizorgo

La grandioza E-biblioteko de Károly Fajszi ricevos lokon en Muzeo Festetich en Keszthely, urbeto ĉe la lago Balaton — ni skribis pasintjare (feb. ’01, p. 31). Poste tamen alie, eĉ pli favore turniĝis la sorto de la Esperanto-Kolekto Fajszi, ĉiujare menciata en nia Jarlibro kiel unu el la plej grandaj E-bibliotekoj de la mondo. En marto 1997 (p. 43) Detlev Blanke ankoraŭ singarde vortumis: La posedanto kontraktis kun la hungara kulturministerio ke tiu protektu la bibliotekon… oni povas nur esperi ke… efektive disponiĝos la necesaj financoj.

Nu, la ministerio fine ja plenumis sian promeson, decidante en 2001 aĉeti la kolekton por ĉ. 44 mil eŭroj kaj transdoni ĝin al la zorgoj de la Tutlanda Fremdlingva Biblioteko, la instanco kiu jam en 1991 aperigis unuan parton de katalogo pri la kolekto (prezo: 33 eŭroj ĉe UEA; vidu recenzon en jul.-aŭg. ‘93, p. 132). La ĉ. 40-mil-era kolekto de Fajszi — kiu antaŭe preskaŭ tute okupis lian sesĉambran, urbocentran apartamenton — konsistas el 13 miloj da libroj, 18 miloj da periodaĵoj grandparte bindotaj, kaj el miloj da fotoj, filatelaĵoj, medaloj, insignoj, afiŝoj, flagoj, muzeaĵoj, objektoj de famaj esperantistoj ktp.

Kadre de eta festo la 11-an de aprilo, ŝtatsekretario László Baán gratulis la Fremdlingvan Bibliotekon pro la akiro de la kvara plej granda Esperanta kolekto de la mondo (post Internacia E-Muzeo en Vieno, Biblioteko Butler de Brita E-Asocio kaj Biblioteko Hodler de UEA). Laŭ komento de la plej legata hungara taggazeto, Népszabadság, “ĉi tiu nova eblo povus redoni elanon al la intereso pri la Zamenhofa galaksio, intereso lastatempe malkreskanta laŭ bibliotekistoj”.

La libra parto de la kolekto estos, post kelkaj monatoj, publike alirebla en elstara loko, sur la galerio de la ĉefa legosalono. La revuoj, gardataj en kela tenejo, estos laŭpete konsulteblaj. Oni planas ke fakuloj elektronike prilaboru la bibliografiajn donitaĵojn kaj kreu interrete alireblan katalogon. Jam prepariĝas nova surpapera katalogo, kiu baziĝos ne sur la katalogo el 1991, sed sur la ĝisdata bibliografia sliparo. Sola negativaĵo: la kolekto estas “fermita”, t.e. ĝi ne plu kreskos per novaj akiraĵoj.

Vendis sian ĝardenon

Lerninte Esperanton en 1963, Károly Fajszi preskaŭ tuj fariĝis pasia kolektanto. Por financi siajn aĉetojn, li iom post iom vendis siajn fruktoĝardenon kaj gepatran domon, eĉ meblojn el sia loĝejo. Li opinias posedi ĉ. 95 procentojn de ĉiuj Esperantaj eldonaĵoj aperintaj ĝis la 1970-aj jaroj, sed poste, precipe ekde 1990, la inflacio lamigis lian kolektan kaj interŝanĝan agadon.

En 1982 la Kolekto Fajszi ricevis ŝtatan protekton, kaj promesojn pri disponigo de komputilo, kopiilo, favorpreza bindado, eĉ pri kontribuo al la lupago de la apartamento. El la promesoj realiĝis nenio krom kelkmonata pagado de helpmono. Kontraste, pro la ŝtata protektateco Fajszi ne plu rajtis vendi sian kolekton, eĉ ne kiam aperis japana propono je sumo kiu nun valorus ĉ. 200 mil eŭrojn.

Oblikve fronte al la Budapeŝta Operdomo, sennombraj vizitantoj kaj esplorantoj ĝuis tra pli ol tri jardekoj la gastamon kaj helpemon de s-ano Fajszi, kiu neniam celis starigi sterilan monumenton el papero, sed ĉiam strebis estigi vivan flegejon de nia kulturo.

Károly Fajszi jam en 1994 ricevis la plej altan ŝtatan distingon iam donitan en Hungario pro esperantista agado — kaj nun lia vivoverko fariĝas vivanta, publika, por ĉiuj alirebla parto de la hungara kulturo.

István Ertl patro, István Ertl filo

[FORIGITA!: bildo]

Károly Fajszi, Honora Membro de UEA

[FORIGITA!: bildo]

Granda parto de la kolekto nun estas publike konsultebla en elstara loko, sur la galerio de la ĉefa legosalono de la Fremdlingva Biblioteko.

Informoj el Bruselo

Nia korespondanto Dafydd ap Fergus, estro de la Komunikad-Centro de Eŭropa Esperanto-Unio en Bruselo, subtenata de UEA, informas pri la lingva situacio en la mondo kaj la batalo de esperantistoj kontraŭ lingva diskriminacio.

La angla furiozas en Japanio

En la japana urbo Ota estos en 2004 malfermita dulingva lernejo. Dulingva en la senco ke la instruado estos ĉefe en la angla. Kelkaj fakoj, kiel la japana lingvo kaj sociaj studoj, daŭre estos instruataj japane en la publika lernejo. La celo de la urbestro sendube estas pretigi eliton de almenaŭ 380 infanoj el Ota, kiu povos konkurenci sur la internacia labormerkato. La dulingva lernejo estas signo pri tio, ke pli kaj pli da japanoj timas pri siaj konoj el la angla lingvo.

Rimarkeblan influon de la angla al la japana pruvas gairaigo — stoko da pruntitaj vortoj ĉefe el la angla. Lingvistoj taksas ke preskaŭ dek procentoj de la vortoj en novaj japanaj vortaroj estas pruntitaj el la angla. La ĉefministro Junichiro Koizumi eĉ komencis kritiki siajn proprajn ministrojn pro troa uzado de angladevenaj vortoj. La oficiala Nacia Instituto por la Japana Lingvo proponas vortaron kun malpermesataj vortoj por solvi la problemon kaj samtempe petas pli da financa subteno de la registaro. Vortoj malfacile elparoleblaj por japanoj, kiel ekz. digital camera (komputila fotilo), fariĝis degitaru kamera. Post iom da tempo junuloj parolas eĉ pri digi kamey. Problemo estas ke kamey similas al testudo. Dot-com estas nova firmao uzanta retadreson kun .com, sed ĝi similas al adjektivo kiu signifas svarmegi.

La prezidanto de Japana Esperanto-Instituto Zyun’iti Sibayama ne timas pri konfuzo pro angladevenaj vortoj. En dot-com, prononcata en la japana kiel dotto komu, li opinias, ke la konfuzo kun svarmegi ne okazos, kaj ev. miksiĝo estos bona temo por ŝercado. Alia japana esperantisto Satoru Nishikawa opinias: Komuna lingvo devas esti neŭtrala lingvo por ĉiuj nacioj. Se oni povas esprimi ion per la japana lingvo, oni devas esprimi tion japanlingve.

En la ĉiutaga vivo ne necesas uzi la anglan. La uzado de la angla ĝenerale estas limigita al kelkaj universitataj kursoj kaj specifaj departementoj de grandaj internaciaj firmaoj, diras Nobuyuki Tukahara de Nagoya Universitato. La entuziasmo por lerni la anglan ne kongruas kun la vera bezono por anglalingvaj konoj en la japana socio. Oni povas diri ke la kaŭzo de ĉi tiu fenomeno estas la lingva ideologio. Tukahara plendas ke ĉi tiu ideologio en Japanio enradikiĝis ĉe normalaj civitanoj. Multaj homoj lernas la anglan sen havi urĝan bezonon por tio. Ili volonte faras anglalingvajn ekzamenojn kaj pagas pro tio el la propra poŝo. Ni ne forgesu ke en 1997 la enspezoj de privataj lingvaj akademioj atingis 992 220 000 eŭrojn.

UEA gajnis tempon

Fine de novembro la UEA-prezidanto Renato Corsetti petis kaj ricevis pli da tempo por prepari oficialan respondon al la eŭropa mediaciisto Jacob Soederman. Corsetti bezonis plian monaton por prikomenti la respondon de la Eŭropa Komisiono rilate al la oficiala plendo de UEA pro la lingva diskriminacio ĉe eŭropaj organizoj. Por pli kaj pli da kandidatoj por internaciaj postenoj de Eŭropa Unio, sed ankaŭ de Unuiĝintaj Nacioj, bona aŭ bonega scipovo de la angla ne sufiĉas. Kreskanta nombro de dunganoncoj fare de la internaciaj organizoj celas nur denaskajn parolantojn de la angla (“English mother tongue”, “English native speaker”).

En sia respondo al la eŭropa mediaciisto Jacob Söderman, Eŭropa Komisiono finfine akceptis niajn argumentojn kaj ne tiujn de influpovaj lobiistoj de internaciaj firmaoj por kiuj ‘lingvo estas nur ilo, diras Corsetti. Post la venko de diversaj Esperanto-asocioj, la oficiala starpunkto de Eŭropa Unio nun estas ke la postulo pri denaska scipovo de la angla por eŭropaj postenoj, oficiale malfermitaj al civitanoj de ĉiuj membrolandoj, povas esti konsiderata kiel diskriminacia.

UEA devis respondi al Söderman antaŭ la 31-a de decembro. La ĉefa malfacilaĵo estas la longeco kaj komplikeco de la 45-paĝa dokumento sendita de la Eŭropa Komisiono. Strange, la Eŭropa Komisiono nun asertas ke dunganoncoj por “denaskaj aŭ samnivelaj parolantoj de la angla” ne estas diskriminaciaj,” diras Corsetti. En ĝia respondo, la Eŭropa Komisiono malkovris ke ĝi konsilas al la dungantoj ne uzi tiun vortumon (t.e. denaska parolanto de la angla) por eviti ke nedenaskaj parolantoj ne kandidatiĝu. Corsetti: Evidente, Eŭropa Komisiono volas minimumigi la jurajn ‘riskojn’ post la agnosko de la diskriminacia naturo de dunganoncoj por denaskaj parolantoj de la angla. Serioze konsideri la uzadon de neŭtrala lingvo kiel Esperanto por eviti la lingvan diskriminacion en eŭropaj organizoj evidente ankoraŭ estas tabuo ĉe la Eŭropa Komisiono.

La oficialaj dokumentoj estas legeblaj ĉe: http://uea.org/esperantop/dokumentoj/plendo/plendo.html

Britio: Eĉ anglalingvanoj timas pro la povo de la angla (Brita Turisma Agentejo)

Anglalingvanoj plendas

La ŝajna venko de la angla tra la mondo plaĉas ne al ĉiuj en Britio. Ian Fantom, redaktoro de EAB NetNews, la retgazeto de Esperanto-Asocio de Britio, timas pro la falanta intereso kaj kono pri fremdaj lingvoj. Mi emas emfazi la malavantaĝojn por la britoj. Alie multaj dirus ‘bone por la angla’. Tamen jam britoj komencas diskuti pri la scenaro en kiu finfine ĉiuj estos dulingvaj escepte de la britoj, kun tono ke tio estus malavantaĝa por ni, klarigas Fantom. La vortoj de Fantom montras la validecon de la Praga Manifesto eĉ por denaskaj parolantoj de la angla: Nur malgranda procentaĵo el tiuj, kiuj studas fremdan lingvon, ekmastras ĝin. Plena posedo de Esperanto eblas eĉ per memstudado.

Komence de la pasinta jaro la brita edukadministrejo permesis al infanoj ne plu studi fremdajn lingvojn post la 14-a jaro. Kaj eĉ la tradicie lingve nekonscia brita gazetaro komencis vekiĝi pro diversaj signoj de negativa efiko al lingva lernado de la edukaj ŝanĝoj. La eduka suplemento de unu el la plej respektataj anglaj gazetoj, The Times, lanĉis publikan debaton per artikolo titolata Lingva edukado je la sojlo de krizo. Laŭ antaŭa studo de la Centro por Informado pri Lingvoinstruado kaj Esplorado (CILT), nur 50% de la lernejoj, kompare al 73% en septembro 2000, instruas lingvojn al la infanoj. La studo de CILT indikas gravan malalti on en la nombro de lingvaj lernantoj en Britio. Ĉu unulingvaj parolantoj de la angla havos la samajn ŝancojn je laborpostenoj en la multlingva sed lingve malegala Eŭropo? Jam nun tiuj britoj kiuj ankoraŭ lernas aliajn lingvojn, plendas ke eŭropanoj nur volas praktiki la anglan kun ili.

Subtenu La Komunikadcentron

Mondonacoj por la Brusela Komunikadcentro estas tre bonvenaj. Se vi volas subteni ĝin, bv. noti la kodon de la konto ĉe UEA: eece-p.

Por ekscii pli pri la agado, legu nian raporton ĉe www.lingvo.org/raporto. Superrigardo pri la gazetara agado, kaj kolekto de publikigitaj artikoloj, konsulteblas ĉe: www.lingvo.org/eo/*gaz. Por legi ambaŭ dokumentojn entajpu la kaŝvorton saluton.

Johan Derks, k...@lingvo.org, Kasisto de la Brusela Komunikadcentro

Litovaj instancoj tre serioze traktas Esperanton

La revuo starigis kelkajn demandojn al la prezidanto de UEA Renato Corsetti, kiu en majo vizitis, kun la vic-prezidanto Lee Chong-Yeong, la landon de la 90-a Universala Kongreso en 2005, Litovion.

Kiajn novaĵojn vi alportis el Litovio?

Tre bonajn novaĵojn! Ni renkontis kaj la litovajn esperantistojn kaj la litovajn instancojn. Ĉiuj estas laboregantaj por ke la kongreso estu sukcesa: verŝajne ĉar Litovio estas malgranda lando, ĉar Zamenhof loĝis ankaŭ tie, ĉar Klara venis de tie, ĉar ili konsideras ke esperantistoj ekiris al la mondo el Litovio kaj estas konvinkitaj, ke Litovio estas la naskiĝlando de Esperanto... Do ili ĉiuj laboregas kaj antaŭvidas grandan kongreson kun almenaŭ 3000 homoj. Cetere neniam en la historio okazis en Litovio Universala Kongreso de Esperanto.

Krom la probabla enlanda sukceso, ĉu vi supozas ke la UK estos ankaŭ internacie sukcesa? Ĉu tamen Litovio ne estas iom ekster la cetera mondo?

Jes, ĝi estas relative ekster la cetera mondo, malgraŭ tio, ke en Litovio mem oni insistas ke la geografia centro de Eŭropo estas en iu vilaĝo apud Vilniuso, laŭ kalkulo de geografoj. Sed efektive ĝi estas iom ekster la ĉefaj turismaj fluoj en la mondo. Litovio tamen havas favoran pozicion en la senco ke ĝi estas inter okcidenta Eŭropo, el kiu oni relative facile tien povas veturi, kaj orienta Eŭropo, ĉar el Rusio kaj el ĉiuj ekssocialismaj landoj oni relative facile atingas Litovion. Kaj estas ankaŭ la nordaj landoj, Svedio ktp, el kiuj oni facile vojaĝas al Litovio. Restas la problemo por ekstereŭropanoj, kvankam la azianoj, ekz. la japanoj, kiuj estas tradiciaj vizitantoj de UK-oj, povas relative malmultekoste flugi de Tokio al Moskvo kaj de tie al Litovio. Por la sudamerikanoj estas iom malpli facile, ĉar ili devas unue salti al Parizo aŭ Amsterdamo kaj de tie havi postan flugon. Oni tamen havas realan esperon, ke la kongreson vizitos 3000 kongresanoj.

Ĉu vi povus rememori pri iu kuriozaĵo, kiu eble povus veki la intereson de esperantistoj pri Litovio?

Litovujo estas tre norda lando por mi, en la senco ke ĝi estas tre pura. Eblas demandi sin, kien oni ĵetas paperojn kaj cigaredstumpojn, ĉar la lando estas vere tre pura.

Kio eble povus interesi esperantistojn estas la fakto, ke la litovaj instancoj traktas Esperanton tre serioze. Mi kun Lee Chong-Yeong vidis preskaŭ ĉiujn prezidantojn de parlamentaj komisionoj, la prezidanton de la parlamento mem, almenaŭ tri ministrojn pri edukado, pri eksteraj rilatoj, pri kulturo, la rektoron de la universitato, kaj ĉiuj tute normale traktas Esperanton serioze kaj atendas ke ĝi fariĝu io tre konata en la lando. La komunikiloj, la ĵurnaloj, la radio, la televido intervjuis nin, aperigis artikolojn ktp, estas io kion ni kutime ne trovas en okcidentaj landoj.

Intervjuis Stano Marĉek

[FORIGITA!: bildo]

Gazetara konferenco en la novaĵagentejo BNS (Baltic News Service)

La interreta ŝanco de Esperanto

Profesoro Luis Guillermo Restrepo Rivas estas specialisto kaj esploristo pri artefarita intelekto, aŭtomata tradukado, robotiko, gvidanto de esplorprojektoj en Politeknika Universitato de Kolombio kaj instruisto pri interreto. Jen lia propono kiel ekspluati la ŝancojn de interreto.

Interreto estas decidiga ŝanco por la estonto de Esperanto: ĉu por Esperanto venkonta ĉu por Esperanto venkota. Esperanto venkos en la mondo, se ĝi venkos en interreto.

Rilate Esperanton la reto povas ludi tre ekstremajn rolojn: la plej granda danĝerola plej granda helpanto.

Ni, kiuj volas helpi Esperanton atingi ĝian celon esti mondskale disvastigita kaj komune akceptata kiel La Internacia Lingvo, devas profiti favore al nia lingvo la grandan povon kiun interreto havas por esti nia plej granda helpanto.

Faktoj

Interreto estas ege grava por iu internacia lingvo: la babela problemo, kvankam konata teorie de multaj homoj, estis antaŭe travivata, vere spertata, nur de malmultaj homoj. Nur tiuj kiuj havis sufiĉan monon, socian tavolon, aŭ intelektajn interesojn por vojaĝi aŭ interrilati per legado, poŝto aŭ telefonado internacie kun aliaj homoj.

Nun, interreto estas la populariĝanta tutmonda unika fenomeno, kiu frontigas ĉiujn homojn antaŭ la lingva diverseco. Ĝi portas tekstojn kaj voĉojn el foraj landoj kaj en strangaj lingvoj ĝis la tablo, kaj — baldaŭ — ĝis la poŝo de iu ajn homo, en maniero multe pli vasta ol kurtonda radio kaj satelita televido. Samtempe la reto permesas ke propra persona esprimo estu konata tuj en foraj landoj, en maniero multege pli facila ol kiun ebligis posedo de presilo, radia aŭ televida sendilo.

Tiel la babela problemo tuŝas, por la unua fojo, ĉiujn individuojn, kaj la batalo por la pozicio de internacia lingvo jam ne estas nur disvolviĝanta en la politikaj, diplomatiaj kaj komercaj sferoj, sed en la reto, je vere populara nivelo.

Nuntempe ne malpliiĝas la graveco de tiuj ceteraj menciitaj sferoj en kiuj unue kaj tradicie sentiĝis la bezono de komuna lingvo, tamen la nuna pli granda akirebleco de scio kaj teknologio produktas plialtiĝon de la povo de individuoj kaj homgrupoj, ne nur milita sed ankaŭ informa kaj komunikada.

La individuoj kaj homgrupoj nun havas la kapablon esti rimarkinde povaj aktoroj en la batalo por solvi la babelan problemon. La nuntempaj individuoj devus konsciiĝi pri tio, pri sia povo ankaŭ en tiu ĉi afero tutmonda.

Proponata agadplano

Simile kiel interreto rapide disvastigis tutmonde sciojn pri teknikaj aferoj (ekz. Linux, Java, HTML, kaj senpagaj programoj de GNU), la reto povas esti profitata far Esperanto por rapide disvastiĝi kiel la plej bona solvo por la babela problemo: senpaga, facila kaj efika lingvo internacia.

Por tio, mi proponas jenon: kvankam eble mi kontraŭas ĉi-rilate la opiniojn de kelkaj instruistoj, mi opinias ke la reguleco de Esperanto ebligas lernadon multe pli efikan ol tiu celata en la plimulto da lernolibroj, kiuj ŝajnas inspiritaj el nacilingvaj lernolibroj, ĉar tiaj lingvoj estas ege neregulaj kaj malfacilaj. Tiaj instrumetodikoj — miaopinie kaj miasperte — metas aferojn kaj ripetadojn kiuj en Esperanto estas nenecesa balasto por la baza lingvo-akiro.

Eblas desegni la plej efikan Esperanto-kurseton por ĉiu nacia lingvo kaj meti ĝin en la reton, por ke iu ajn homo povu elŝuti ĝin senpage kaj senkopirajte.

Ekzemple, en kelkaj kazoj oni povas profiti maksimume la similecojn inter vortoj aŭ gramatikaĵoj de Esperanto kaj de la nacia lingvo. Kie tio ne eblas, la nura reguleco de Esperanto ebligas ekonomion en la prezento de la baza gramatiko kaj vortaro, simple nekredebla kompare kun tiuj de naciaj lingvoj.

Mi ne diras ke iu ajn homo, lerninta el tia kurseto, verkos baldaŭ beletron konkursindan, sed certe akiros esprimivon je nivelo kiu en iu ajn nacia lingvo postulus multege da tempo, mono kaj mensa streĉo. Tio estas komenco.

La ideo pri tiaj kursetoj ne estas nova, ekzistis presaĵoj kun la nomo Ŝlosilo de Esperanto por pluraj lingvoj, sed bedaŭrinde ŝajnas ke oni tiom kritikis ilin, ĝis malaperis ilia eldonado. La ideo estas en tiu linio, kaj eble pli en la linio de Fulmo-kursoj, kiuj ankaŭ ekzistas en Esperantio.

Mia propono, do, estas:

1. Desegni tiajn bazajn kursetojn, lernolibretojn, specife kaj plejefike celitajn por ĉiu nacia lingvo.

2. Meti en interreton tiujn lernolibretojn, elŝuteblajn senpage, senkopirajte, kaj kun permeso por kopii, presi, multobligi kaj disdoni ilin.

3. Amase reklami pri la ekzisto de tiuj lernolibretoj.

4. Fari la samon, senpage kaj senkopirajte, kun aliaj jam ekzistantaj kaj novaj lernolibroj kaj legolibroj en Esperanto.

La nuntempa kaj estonta akiro de scioj estas kaj estos pli rilata al memlernado ol al instruado. Do, ni devas faciligi kaj disvastigi la rimedojn por memlernado pli ol insisti en la trejnado de instruistoj, kiuj ĉiam restos nesufiĉaj por la nombro de parolantoj kiun ni celas.

Ni povas profiti la reton por okazigi favore al Esperanto la saman fenomenon de perreta rapida (eĉ “virusa”) diskonigado, kiu okazas pri teknikaĵoj kiel Linux.

Ni devas fari ke interreto estu ilo por la triumfo de Esperanto. La ecoj kaj karaktero de nia lingvo faciligas tion, sed necesas nia helpo por montri ĝin al la popolo kaj ebligi la akiron de la lingvo en la plej apartaj mondopartoj.

Esperanto venkos en la mondo aŭ estos venkita en la mondo, se ĝi venkos en interreto aŭ estos venkita en interreto.

Luis Guillermo Restrepo Rivas
http://LuisGuillermo.com

Novembra Malferma Oficejo en Roterdamo

Ĉu li erarkalkulis? Cent subskriboj en la gastlibro, konstatis UEA-oficisto la 30-an de novembro, kiam la roterdama oficejo denove invitis al Malferma Tago.

Jam estas tradicio ke la Centra Oficejo organizas dufoje en la jaro tagon kun la eblo ĉeesti prelegojn, aĉeti globskribilojn kun surskribo “Esperanto”, konatiĝi kun la oficistoj kaj aliaj membroj. Mi mem ĉefe utiligis la okazon konversacii kun UEA-aktivuloj kutime ne estantaj en tiu urbo.

Nederlanda Esperanto-Junularo havis la bonan ideon samtempe inviti posttagmeze al komuna vizito de muzeo pri arkitekturo, fakte taŭgega solvo por tiuj kiuj ne la tutan tagon volas umi en la oficejo, kaj kiuj ŝatas konatiĝi kun Roterdamo mem. Slovakino karakterizis ĝin “freneza”: laŭta, bunta urbo, en sia speco tute ne komparebla kun multaj metropoloj en orienta Eŭropo.

Reveno post du jardekoj, tion la Malferma Tago signifis por Elisabeth Schwarzer el Berlino, kiu aranĝis interkulturajn/interkonatiĝajn laborgrupojn. Stano Marĉek iom pli ofte estas en Roterdamo, kvankam li kutime laboras en Slovakio — la legantoj de la revuo Esperanto konas lin. Li mem siavice tre scivolemas pri la legantoj, iliaj deziroj, miroj, ideoj, kaj enketis pri tio kaj papere kaj en prelego kaj demando-rondo. Sur lia portebla komputilo oni jam povis vidi la paĝojn de la decembra eldono.

Ĝenerala UEA-Direktoro Trevor Steele ŝajnis kapabli esti samtempe en la kvar malsamaj etaĝoj, prizorgante la gastojn, respondi al demandoj, helpi je problemetoj. Ankaŭ la aliaj oficistoj kontribuis al tio, ke la Malferma Tago kun sia programo havas sian firman lokon inter la Esperantaj renkontiĝoj en Nederlando. Certe bona okazo por ĉiuj, kiuj tiam hazarde troviĝas iom proksime.

Ziko Marcus Sikosek, Germanio

[FORIGITA!: bildo]

Elisabeth Schwarzer pri Interkultura kompreniĝo en praktiko

[FORIGITA!: bildo]

Stano Marĉek prelegas pri redaktado

El la poŝtkesto

Kia sinsekvo?

Leginte la kompletigon (okt., p. 205) de Renato Corsetti al la sub-ĉapitro Personaro de la Estrara Raporto 2001 (jun., p. 129), mi tamen devas konstati ke ĝi ne sukcesis kompensi la mankon de sinsekveco kaj kohero en tiu subĉapitro. Laŭ tiu teksto, unue la estraro nomumis oficejan komisionon; due montriĝis ke la etoso en la oficejo estas streĉa; trie la estraro elektis Trevor Steele kiel ĝeneralan direktoron, kaj fine Buller, Zapelli kaj Ertl forlasis la CO-n. Verfidela prezento estus tute ali-orda: unue la etoso streĉiĝis inter la CO kaj la Estraro (apenaŭ “en” la oficejo); due, Buller, Zapelli kaj Ertl decidis forlasi siajn postenojn, ĉar pro negativaj spertoj el la antaŭa Estraro ili ne povis plene akcepti la konsiston de la nova (sep. 01, p. 148); trie ekestis la oficeja komisiono, kaj kvare estis dungita Steele; fakte, jam en 2002.

István Ertl (Belgio)
Fekundaj semeroj

Aplaŭdojn al Trevor Steele pro lia klarmensa rezonado kaj teksto en la revuo Esperanto, jul.-aŭg. 2002. Delonge mi frapas la saman klavon, kun averto ke lingvohegemonio pli efikas ol nuklea armilo, por konkere faligi la suverenecon de landoj, kiuj neglektas reagi kontraŭ la fremdlingva invado, helpata de perfiduloj. En Brazilo turistoj, promenante enurbe, povas facile ricevi la impreson, ke ili vizitas antaŭurbon de angla aŭ usona provinco pro tiom da fremdlingvaj nomoj de vendejoj, servoj, varoj. Nialanda prezidento, poligloto, ne zorgas. Male. Kiam li veturas eksterlande, li tute neglektas sian rajton, laŭ la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, paroli sian nacian lingvon. Se la homaro kaĵolas invadantojn, ni, malmultaj revemuloj, restu fekundaj semeroj, kun espero ke multobliĝos prudentuloj antaŭ ol formortos ĉiuj minoritataj lingvoj.

Sergio Otto Vaske, Brazilo
Por praktike uzi ĝin

Kun ega intereso mi legis la artikolon Lerni Esperanton por praktike uzi ĝin kaj mi tute konsentas pri via vidpunkto. Laŭ mi, ĝis nun Esperanto ne estas sufiĉe uzata por fakaj celoj en la plej diversaj medioj.

Mi ja scias, ke multe pli facilas teoriumadi ol realigi konkretaĵojn, sed mi bedaŭras ke inter la 88 fakaj asocioj listigitaj en la Jarlibro 2001 la pli multaj estas nur surpaperaĵoj. Kiom el ili vere aktivas, kunlaborante kun neesperantistaj samfakaj medioj? Same kiam vi mencias ke pli ol 50 fakaj kunvenoj okazas dum UK: ĉu vere eblas serioze labori dum 1-2-hora kunveno? Mi preferus legi ke tiom da kunvenoj okazis kadre de neesperantistaj internaciaj kongresoj de samfakuloj. Aŭ, kiel faras IKEF, ke okaze de UK pli ol 50 fakasocioj organizis tut- aŭ duontagan aranĝon kun landaj samfakuloj dulingve (Esperanto + la lingvo de la UK-urbo).

Prave, vi substrekas en via artikolo ke internaciaj fakkunvenoj de esperantistoj estu okazo por ekkoni samfakulojn de la lando kie la kunveno okazas.

Aliaj ebloj estu klopodi havi E-angulon en nemovadaj ttt-ejoj. Mi pensas i.a. pri www.boliviainti.org, kiu pritraktas la aplikadon de suna energio (franca-hispana-Esperanto), aŭ pri Fonduso Ariadne www.ariadne-eu.org, aktiva en universitataj medioj (angla-franca-Esperanto), kun kiu ekkunlaboras areto da E-tradukemuloj por pliriĉigi la E-parton de tiu ttt-ejo.

En tia E-angulo endas mencii ligilojn i.a. pri retaj E-kursoj. Mi pensas ekz. pri la brita sindikata ttt-ejo w.labourstart.org/eo kiu ekzemple mencias 2200 e-ligilojn. Tiaj agadoj povus veki pli da intereso pri Esperanto, uzata tiam kiel “normala” lingvo apud gravaj lingvoj. Mi esperas ke multaj esperantistoj plene konsentos pri la enhavo de via mesaĝo kaj ke ili strebos konkretigi viajn ideojn. Taŭga aplikado valoras multe pli ol 1000-paĝa argumentado!

Aktiva kaj pozitiva kunlaborado kun neesperantistoj estas eble la plej efika metodo por havigi al ili motivon eklerni la lingvon. Oni lernas la anglan nek pro idealo, nek por klubumi aŭ ĉeesti “inter-ni-kongresojn”, sed por utile uzi ĝin; esperantistoj pripensu tion kaj klopodu realigi sanan ekvilibron inter necesa idealismo kaj nepra realismo!

Germain Pirlot
Utilo de la Jarlibro

Mi volonte helpas vin ripari la mankon rilate al la utilo de la Jarlibro kaj ĝia Delegita Reto kiel informiloj pri la praktika utilo de Esperanto. Mia edzino Anna-Lisa faris la ĉi-suban foton kaj mi donas la historion jene:

Ĵurnalisto venis intervjui min pri la nova (kaj unika) ekumena diserva libro Adoru. Li demandis, kiom da esperantistoj estas proksimume. Mi elpoŝigis mian Jarlibron de nia pinta asocio UEA, kaj montris la preskaŭ 100-paĝan parton de la delegita reto, dirante: la nombron de esperantistoj mi ne scias, sed jen, rigardu la grandan kvanton de senpagaj delegitoj, en preskaŭ ĉiuj mondpartoj, pretaj servi al ĉiuj scivolemaj membroj! Mi ricevis tutpaĝan artikolon, ne nur pri Adoru.

Åke Ahlrén, Svedio

[FORIGITA!: bildo]

Åke Ahlrén kun la ĵurnalisto

Recenzoj

Ĝuebla kaj esplorinda mondo

Rakontoj ne nur ŝercaj. Vladimír Váňa. Ilustris: Pavel Rak. Dobřichovice (Prago): Kava Pech, 2002. 128p. ISBN 808585354-X. Prezo: € 9,90.

Ĉu ŝerco, ke la unuaj rakontoj en la kolekto Rakontoj ne nur ŝercaj estas la plej nuraj kaj la plej malŝercaj en la tuta libro? Oni povus facile senkulpigi leganton, kiu, tramaĉinte dekon da paĝoj, forĵetus la volumeton, kredante sin trompata de la aŭtoro kaj eldonejo. Tamen per pacienco venas, se ne ĉi-foje scienco, scio — scio, ke la mondo de Vladimír Váňa certe esplorindas.

La rakontoj, entute 19 plus ne tre konvinka teatraĵeto, plejparte radikas en la socialismo de la 60-aj jaroj. Kiel grava estas la plano, ekzemple, primokas la tiaman ŝtatismon: kamparano kantigu unue ŝtatigitan kanarion, poste bovon, ĉar “ŝtata plano estas ŝtata plano: tiun oni ne povas ŝanĝi” (p. 74). Simile, burokratismo estas la celo en Kiel kondutas al ni kelkaj oficistoj.

Sed plej memorindas la rakontoj, kiuj transsaltas la epokon, en kiu ili estas koncipitaj, kaj kiuj fariĝas senepokaj, do ĉiamaj, ĉiesaj. Ekzemple Kisteho: tie ĉi ĉefrolas avareco, trompemo; temoj eternaj, klasikaj, tamen en la rakonto de Váňa freŝaj, aktualaj. Klarigo de kisteho — kiun mi ne malkaŝas — troveblas en la rakonto (ne en vortaro) kaj miaopinie bone resumas la filozofion de Vladimír Váňa.

Same vantemo: legindas Kiel mi eniris Parnason kaj Kelkaj konsiloj, kiel facile kaj rapide fariĝi verkisto. Jen juveloj, kiuj per simpla, klara lingvo brilas. En Kelkaj konsiloj ... ni lernas, ke redaktoro devenas de redoktoro, ĉar redaktoro devas esti ia doktoro, ia kuracisto de ĝis nun ne eldonitaj verkoj (p. 48). Trafe!

Kaj nepre menciindas la — jam konata — absurda sed klasike komika Kiel ni mortigadis leporon por la antaŭkristnaska vespermanĝo. La stilo kaj enhavo memorigas pri la rakontaro de J. H. Sullivan — sed juĝu, ĝuu vi mem. Ĉiaokaze valoras akiri la libron, se nur pro la Váňa-a leporo — kiu permesas indulgeme pretervidi etajn presmakulojn (ekzemple en la teatraĵeto, kie meze de kursivigitaj frazoj — literoj foje malkursiviĝas). Jen eble kroma ŝerco en la plejparte ĝueblaj Rakontoj ne nur ŝercaj.

Paul Gubbins

Senkovre

Dis! Sten Johansson (1950). Antverpeno: Flandra Esperanto-Ligo, 2001. 135p. ISBN 90-71205-95-98. 21cm. € 12,60.

En sia nova volumo Sten Johansson utiligas metodon ne sentradician en la Esperanta literaturo: similan praktikis antaŭnelonge membroj de la t.n. ibera skolo en siaj Ekstremoj. Temas pri libera asociado laŭ elektita(j) vorto(j) — ĉi-kaze la prefikso “dis”. Tiu vorteto fariĝos ankaŭ titolo de la tuta rakontaro, kies diversaj pecoj estas praktike sendependaj; kunligas ilin la unuapersona rakontado de la aŭtora “alter ego” nomata “Peter”.

Dektri mallongaj historioj prezentas la tutan vivociklon de la protagonisto, homo profunde malkontenta pri sia vivo, al kiu feliĉo neniam ĉeestas, nur postfeste rememoreblas. En tio plej multe rolas kontaktoj kaj kuniĝoj al virinoj — ŝajne nature kaj memkompreneble. Ja ĉiuj gravaj aferoj de la vira vivo ligiĝas al la alia sekso: ankaŭ ĉi tie krom amoj, amindumoj kaj amoradoj ankaŭ filo kaj morto pritraktiĝas ligite kun diversaj inoj. Nuraj pli-malpli senvirinaj temoj estas infanaĝo, psikodramo kaj esperantistumado.

En la lerte konstruita strukturo unuopajn ĉapitrojn kunligas alispecaj teksteroj: pensumadoj de la sama rakontisto dum aŭtobusa vojaĝo al sia lasta amatino. La diversaj rakontoj naskiĝas el tiuj meditadoj, ili estas kvazaŭ enprofundiĝoj en La ĉapitro Librojn legu la verkisto estas samtempe la plej sprita kaj plej pensiga parto de la volumo. Tie Johansson kun simpatia memkritiko kaj ironio parolas pri sia rilato al esperantismo. Krom la ideo fondi Federacion de Esperantaj la propran memoron, inspiritaj de specifaj scenoj dum la veturo. Sama tekniko aranĝas la materialon ankaŭ ene de la ĉapitroj, kaj tio foje jam montriĝas iom troa, peza ludo pri la rakontaj tempoj. Tamen fine la ĉefaj fadenoj renkontiĝas, tiel la fermo de la libro fariĝas surpriza, eventuale eĉ ŝoka.

Ĉiuokaze la asocia funkciado de la cerbo ne ĉiam donas la rakontan koheron dezirendan. La volumo kiel tuto restas sur la nivelo de anekdotismo: malgraŭ la mikso de interna tempoordo la rakontetoj estas unudirektaj, rekte kompreneblaj vivobildoj, kvazaŭ memportretoj de la artisto el siaj diversaj aĝoj. Ili ofte spritas kaj saĝas, aliflanke foje ne sukcesas eviti la kaptilon de banalo kaj naivo. Kelkloke melodrameco minacas — sed tio kutime okazas al verkoj nur iomete personecaj. Tamen se leganto akceptas rekoni siajn proprajn spertojn ekz. en priskriboj de amrilatoj, certe oni tuj fariĝos multe pli komprenema pri tiu peko de sincereco.

La ĉapitro Librojn legu la verkisto estas samtempe la plej sprita kaj plej pensiga parto de la volumo. Tie Johansson kun simpatia memkritiko kaj ironio parolas pri sia rilato al esperantismo. Krom la ideo fondi Federacion de Esperantaj Kabeintoj (FEK) li starigas ankaŭ kelkajn vere provokajn demandojn, kiel ekzemple: Ĉu povas esti tiel, ke esperantistoj suferas pro ia psika manko de kapablo komuniki kaj interrilati, sed tiun mankon ili ne konscias ĉe si mem, sed male atribuas al la ĉirkaŭa mondo?

Artismaj penoj delogas la verkiston ĉefe komence kaj fine de liaj rakontoj. En tiuj streboj al trafaj titoloj kaj frapaj lastaj frazoj plej ofte aperas ankaŭ metaforaj priskriboj. Bedaŭrinde ankaŭ Johansson suferas de kutima malsano de Esperantaj verkistoj: li volas mem zorgi pri la tuta literatura procedo, t.e. ne nur verkas, sed ankaŭ tuj klarigas. Kvankam klariga frazo same misefikas al metaforo kiel al ŝerco: per troa konkretigo ĝi ĝuste forprenas la ĝuon de enigmosolvado. Malgraŭ teoria alvoko en la antaŭparolo, en la praktiko Johansson lasas preskaŭ neniun spacon al la kreivo de la leganto.

Laŭ idea originaleco kaj literatura kvalito elstaras la framo de la rakontaro. La kontrasto de naska akvo kaj morta fajro povus konduki al pli altaj dimensioj; bedaŭrinde tiuj poeziaj pintoj montriĝos ne plu atingeblaj dum la cetero de la kolekto.

Sed la sola vere ĝena makulo sur la vizaĝo de tiu ĉi volumo estas la kovrilo: abomena kaj enhave, kaj preskvalite, kaj aranĝe, kaj kolore. Estas tute ne kompreneble, kiel povis elektiĝi tiu aĉa bildo, kiu neniel respegulas la enhavon de la libro. Por protekti ĉi-lastan de ties malvarba efiko, oni emus almeti ŝildon kun mesaĝo al la aĉetunto: Atentu! Ne lasu vin trompi de la kovrilo! Mi estas multe pli valora, ol tiu ĉi sugestas.

Lariko Golden

Du poemaroj el Kroatio

La Bluoj. Elektitaj poemoj. Modrine, Izabrame pjesme. Vesna Parun (1922). Dulingva: kroata-Esperanta. Trad. Lucija Borĉić. Zagreb: Internacia Kultura Servo, 1999. 141p. ISBN 953-96010-9-6. 20cm. € 10,80.

La Bluoj estas dulingva (kroata-Esperanta) poemlibro de Vesna Parun, tradukita de ŝia samaĝulino Lucia Borĉić. El la antaŭparolo kaj bibliografio oni povas vidi, ke temas pri vere elstara figuro de la kroata poezio. Ni legas observojn pri naturo, melankoliajn meditojn, kontraŭmilitajn versojn (ne klaras kaj ne gravas, ĉu verkitajn en 40-aj aŭ en 90-aj jaroj). La poemoj estas diversaj — rimitaj kaj (ĉefe) senrimaj; la ritmo tre varias kaj iam malfacile kapteblas. En Voko komplika ritmo bone transdonas penan remadon. Bedaŭrinde, la purajn rimojn de la originalo en la traduko ofte anstataŭas asonancoj, agordoj ks. — “strandoj-ondoj”, “brulas-fluas”, ĝis delonge kondamnita “idon-vidas” kaj tute neakceptebla “turnas-sturgon”. Plurloke rimoj simple perdiĝas.

Kvankam la kroata lingvo ne tre similas la rusan, multaj radikoj estas komunaj kaj komparo de la tradukoj kaj originaloj ofte helpis pli bone kompreni, ankaŭ pritaksi la adekvatecon. Ĝenerale la tradukoj estas fidelaj enhave, kvankam kelkloke implikiĝas: ne sciante la originalon, ne eblas kompreni la sencon de “Mi estis knabo” (reale — “infano”, ja temas pri knabino); iam eĉ scio de la originalo ne helpas (“Plaĉo”). Balado pri l’ trompitaj floroj estas tradukita laŭvorte, kun perdo de poezieco. Ie-tie pro rimbezono aperas fuŝoj: “kiam la neĝo la animon batos” (reale: kiam neĝo sur la animon falos); plurloke fuŝoj riveliĝas el komparo kun la originalo kaj/aŭ ioma pripenso: “dormkanto” (lulkanto), “kisas linde” (milde), “spuras” (atentas), “fordrivita neĝo” (degelinta), “prirevas” (sonĝas) k.a. Tamen ne eblas ne atenti vere brilajn vortojn kiel “ebriige traangias la vivkonjekto”.

Estas interese kompari tradukojn far L. Borĉić kun ŝiaj originalaj versaĵoj en la kolekto Pulsas la viv’. Multo estas komuna: beleco de naturo, rememoroj pri infaneco, tristaj meditoj de “tria aĝo”; skizoj pri maro, kvieta kaj ŝtorma; pri simplaj homoj — kampuloj kaj fiŝistoj. Ne ĉio estas egalnivela: ĉeestas priskriboj de bagateloj, iam eĉ ne eblas kompreni, kion celis la aŭtorino. Ie-tie agacas vanteco kaj banaleco (“Surterase en totalizolo”), edifa tono (“Superlativoj”, “En la sama korpo”), sed jen admirindaj “En nia golfo”, “Artist’ blua”, “Poezio”. Kaj apud plumpa “Post la incendio” troveblas brilega “Mi kongresis en Skotlando”. Min ravis interesaj esprimoj: “Ĉu nur trastrati sen okuli la povron?”, “pasinteroj”...

Zorga selekto de poemoj povus fari ambaŭ librojn pli bonaj. La teknika eldona laboro estas preskaŭ senriproĉa, preseraroj malmultas kaj ne okulfrapas.

Valentin Melnikov

Por informiĝi kaj amuzi viajn klubanojn aŭ lernantojn

Gloso-Blago. Ludo per lingvo. Skövde: Al-fab-et-o, 1999. 288 kartoj kun 1440 vortoj. Amuza lingva ludo, en kiu oni elpensas klarigojn kaj divenas signifojn. € 12,60.

Por instruistoj aŭ por organizantoj de klubaj aktivoj, jen valora aldonaĵo al via kolekto. Vortludo plej taŭga por 4 – 7 ludantoj je lingvonivelo progresinta. La instrukcioj estas facile kompreneblaj kaj ĝia celo estas super ĉio amuzi, kvankam paroligi kaj pligrandigi la vortprovizon oficialan de la ludantoj, kun atentigo pri la neoficialaj vortoj, povas esti bona kromefiko.

La kompleto konsistas el klariga folio, 288 gloskartoj surhavantaj unuflanke 440 vortojn kaj dorsoflanke signifofrazojn elektitajn el PIV 1981 — 690, Suplemento de PIV 1987 — 22, de André Cherpillod: ne-PIV-aj vortoj 1988 — 560 kaj de la aŭtoro de la ludo — 62 plus 106 “gloso-blagoj” elpensitaj de la sama aŭtoro. Kiel ĵetkubo troviĝas sesangula turbo kun numeroj sur si kaj por la ludantoj slipoj por surskribi.

Jen, ludprete elektitas glosisto kiu rotaciigas la turbon/ĵetkubon kaj donas vorton el la listo, kies signifon la ludantoj devas diveni kaj skribi sur sian slipon. Skribinte sur la slipon unue la donitan vorton, la ludantoj silente elpensas la signifon aŭ difinon de ofte nekonata vorto por skribi ĝin apude.

Kredante ke la vorto ne havas signifon ludanto rajtas skribi gloso-blagon. Intertempe la glosisto legas silente la ĝustan signifon kaj skribas ĝin sur sian slipon. La glosisto kolektas la slipojn, legas la respondojn kaj donas poenton al tiu kiu skribis la ĝustan signifon. Daŭrigante per divenado, la glosisto laŭtlegas la proponitajn difinojn kaj la ĝustan signifon. Se iu skribis gloso-blago, la glosisto laŭtlegas ankaŭ tiun vorton. Nun ĉiu ludanto, krom la glosisto, deklaras kiu el la difinoj, laŭ lia diveno, estas la ĝusta. La glosisto notas ĉiun divenon sur la koncernan slipon. Fine la glosisto malkaŝas la ĝustan signifon kaj kalkulas poentojn laŭ kvin kriterioj. Poste oni redistribuas la slipojn kaj daŭrigas.

Unu raŭndo povas daŭri duonan horon, sed tempo ne gravas. Plej grave estas ke ĉiu ludanto funkciigis la cerbon, parolis kaj plejverŝajne komencis diskutadon pri la ĝusta signifo. Ĉi tiu ekzercado en si mem atentigas la ludantojn pri la konsisto kaj praveco de Esperanto-vortradikoj. Ĉu vi jam scias kiel nomiĝas la stato de ino, kiam fekundiĝo eblas? Ĉu la respondo vere estas unu el ĉi tiuj — anĝo, oestro, labaro, predelo, kariko? Por informiĝi kaj amuzi viajn klubanojn/lernantojn nepre aĉetu la ludon. La aŭtoro, Sten Johansson, volonte akceptos viajn komentojn kaj kritikojn kaj povas proponi pluajn ludojn el la sama eldonejo.

Jennifer Bishop

Forumo

Afrika Agado en danĝero

Antaŭ nelonge mi legis pri kongreso de tanzaniaj esperantistoj. Dum jam pli ol unu jaro grupeto de la urbo Pangani, apud Hinda Oceano, preparas dutagan kongreson.

Sed, kiel la esperantistoj en tiu vasta lando, pagos sian vojaĝon? Ili devas veturi centojn da kilometroj per aŭtobusoj. Ili ne povas dormi en hoteloj. Por ĉeesti esperantistan kongreson ili devus elspezi salajron de kelkaj monatoj.

Fondaĵo Afriko de UEA ne povas helpi. Mi volus helpi, sed mi sola ne povas solvi tiun problemegon. Mi esprimas mian bedaŭron, eĉ ĉagrenon, sed mia mesaĝo neniel alportos solvon al la ĉiam pli kaj pli akre sentebla problemo de monmanko.

Ĉu ni povas tiel daŭrigi? Eĉ se oni sukcesus akiri helpon por la tanzania kongreso, morgaŭ prezentiĝos alia problemo. Kaj denove nia helpo povos konsisti nur el vortoj.

Gbeglo Koffi skribas al unu el la organizantoj, Costantine Mashauri, Tanzanio:

La afrika oficejo havas neniun financan bazon. Ĝi dependas de la fondaĵo Afriko, kiun administras la estraro de UEA pere de ties estrarano pri financoj. Nun la fondaĵo havas deficiton de pli ol 16 000 eŭroj.

Kion ni povas fari, tio estas disanonci pri la kongreso. Certe homoj povos sendi kontribuetojn al la kongreso. Bonvolu pretigi anoncon, kiun vi disponigu al mi. Kuraĝon!

gk

Ĉu ne eblas iumaniere pli laŭte helpkrii, komprenigi ke jardekoj da laboro de afrikanoj kaj ne-afrikanoj perdiĝos? Kion opinias la estraranoj de UEA? Pri la deficito de la fondaĵo mi aŭdis antaŭ iom da tempo kaj kvankam la fonto estis tute fidinda, mi ne volis vere kredi. Kial oni ne pli frue bremsis por ne atingi tiun grandegan deficiton? Ĝi ne subite ekestis en la daŭro de unu monato.

Ĉu ni povas kontraŭbatali la ekonomian maljustecon, la ofte malfavorajn politikajn cirkonstancojn kiuj malebligas esperi pri iama memstareco de afrika Esperantujo? Tamen, tion atingi estas la nura espero.

Miaj vortoj nenion diros kion vi ne jam mem scias.

Agnes Geelen

[FORIGITA!: bildo]

Mwenge Hassan el Tanzanio instruas Esperanton al infanoj

Loke

PEKINO: La 26-an de septembro 2002 kvindeko da pekinaj esperantistoj kunvenis por aŭskulti raportojn pri la 87-a Universala Kongreso de Esperanto en Fortalezo kaj la 3-a Azia Kongreso de Esperanto en Seŭlo, fare de s-ino Tan Xiuzhu, prezidanto de ĈEL, kaj s-ro Yu Tao, ĝia ĝenerala sekretario. S-ro Wang Hanping, asista ĝenerala sekretario kaj direktoro de la oficejo de ĈEL, konigis al la aŭskultantoj la laborojn de ĈEL pri la preparoj de la 89-a UK en Pekino.

RUSIO: Reta gazeto Novosti Esperanto-dviĵenija (Novaĵoj de E-movado), aperanta ekde 1999 en Subscribe.ru (redaktata de Slavik Ivanov) lastatempe akiris du pliajn disvastigajn kanalojn: en Content.mail.ru kaj en Maillist.ru. Tio aldonos al ĝiaj nunaj 1600 abonantoj milojn da novaj. Por kompari — la reta kurso de Andrej Grigorjevskij, kiu aperas en Subscribe.ru (ekde sept. 2001) havas ĉ. 1400 abonantojn, ĝia klono en Content.mail.ru (ekde sept. 2002) ĉ. 1200, en Maillist.ru (2001) ĉ. 3400. Entute pli ol 6000 E-kursanoj! Tre verŝajne monda rekordo.

NEDERLANDO: Inter la 1-a kaj la 3-a de novembro en la Internacia Esperanto-Instituto en Hago, Nederlando, okazis A-seminario por eduko de Cseh-metodaj instruistoj. Partoprenis 12 personoj el Belgio, Germanio kaj Nederlando. La partoprenantoj ricevis fundamentajn teoriajn sciojn pri la rektmetoda instruado: pri la historio de la metodo, biografio de Andreo Cseh kaj IEI; pri la bazaj principoj, fundamentaj reguloj kaj karakterizaj ecoj de la metodo.

DAGESTANO: Ekde septembro 2002 en la Kaŭkazia Laika Instituto en Mahaĉkala (Respubliko Dagestano, Rusio) oficiale funkcias Katedro de Internacia Lingvo Esperanto. Studentoj de la fakultatoj dizajna, religioscia, komputila k.a. studas E-on. Bonvenas kuraĝigaj leteroj ĉe la estro: Abdurahman Junusov, Ab/k 74, RU-367000 Mahaĉkala, Respubliko Dagestan, Rusio. Tel.: +7-8722-630643 Fakso: +7-8722-630643. Rete: j...@dagestan.ru; j...@labranet.ru.

BRAZILO: Dimanĉe la 1-an de decembro, pere de la TV-stacio de la Brazila Parlamento, okazis elsendo de unuhora programo pri Esperanto, sub la aŭspicio de neregistara organizaĵo Planeda Unuiĝo, kies celo estas la etna diverseco. Oni trafe informis pri niaj lingvo kaj movado: okazis intervjuoj kun la prezidanto de Brazila E-ista Junulara Organizo Cassius Desconsi kaj Josias Barbosa, eksa vicprezidanto de BEL, estis prezentitaj scenoj de la TEJO-Kongreso en Pato Branco kaj la UK en Fortalezo, montrita E-leciono fare de Sylla Chaves, intervjuita Fabricio Valle. Oni abunde informis pri diversaj aplikoj de E-o en muziko, teatro, prelegoj, ktp. Estis prezentita Flavio Fonseca kaj Banda Merlin, ne mankis citaĵo pri Bona Espero kaj intervjuo kun Ursula Grattapaglia kun prezento de la infanoj de tiu bieno-lernejo, eĉ specimeno de la filmo Mazi en Gondolando. Do bela kaj ĝusta prezento de Esperanto kaj nia movado, per kabla TV-stacio, kiu estas spektata tra la tuta Brazilo.

Fake

TROVANTO estas finita! En ĝi troviĝas la tuta havaĵo de IEM en Vieno, en jenaj kategorioj: libroj, broŝuroj, “griza literaturo”, manuskriptoj, gvidiloj, muziknotoj, aŭdkasedoj, vidbendoj ... Trovanto fariĝis kun siaj 29 000 rikordoj la plej granda datenbanko pri Esperanto kaj interlingvistiko.

MONDA ENKETO: La grupo Language Advantage provas instigi la britojn pli interesiĝi pri lingvolernado, kaj tiucele starigis diversajn agadojn, inkluzive de ĉiujara monda enketo pri lingvoj ĉe la laborejo. Britaj esperantistoj starigis kontaktojn kun ili, kaj ili interesiĝas pri Esperanto. Tio signifas, ke ni trovis aldonan organizaĵon kiu interesiĝas pri popularigo de Esperanto. La anoncita monda enketo (bedaŭrinde nur en la angla) troveblas ĉe <http://www.languageadvantage.com/surveys/worksurvey02.htm>. Amasa partopreno povus multe helpi.

RETKONFLUOJ: Eblas konsulti E-version de la retgazeto Retkonfluoj, organo de Tutmonda Federacio de Uneskaj Asocioj, Centroj kaj Kluboj ĉe http://fr.groups.yahoo.com/group/Retkonfluoj.

ĈINA RETKURSO: interrete jam funkcias versio en la ĉina lingvo de la Kurso de Esperanto de d-ro Marcelo Casartelli. La tradukon faris Li Zhongmin el Hangzhou, provinco Zhejiang, Ĉinio. La kurso konsistas el 15 lecionoj. La retadreso estas: http://www.hzmj.org/e-kurso/index.htm, la aliaj versioj (en la hispana, angla, germana, franca kaj itala): www.institutoesperanto.com.ar.

JAPANIO-KROATIO: Ŝia Imperiestra Moŝto Princino Sayako vizitis Kroation. Okaze de la restado ŝi vizitis operon. Aldone koncertis por ŝi kaj ŝia akompanantaro la 16-an de oktobro 2002 fama kroata pianisto Ivo Pogorelić. Post la koncerto ŝi renkontiĝis kun kvardeko da homoj el la kultura kaj scienca vivo kaj informiĝis pri diversaj aspektoj de la kunlaboro kun Japanio. Spomenka Ŝtimec, unu el la gastoj ĉe la koncerto, havis la okazon informi la princinon pri Esperanto, per kiu ŝi kunlaboras kun Japanio. Al garddamo de la princino estis enmanigita la traduko de la novelo La lasta batalo de la moretto, verkita por IJK en Rijeka kaj tradukita en la japanan de Mori Singo.

Persone

Jukka Pietiläinen defendis sian doktoran disertacion La regiona gazeto en la postsoveta Ruslando en la Universitato de Tampereo, la 5-an de oktobro. La studo esploras ŝanĝojn en la rusa gazetaro dum la politikaj reformoj fine de la 1980-aj jaroj kaj post la kolapso de la soveta sistemo. Ankaŭ Esperantaj kontaktoj helpis al la aŭtoro profundiĝi en la Ruslandan kulturon. La disertacio havas Esperantan resumon. Pietiläinen estis i.a. prezidanto de E-Asocio de Finnlando (1994-98) kaj LKK-ano de la Tamperea UK (1995). Li estas fakdelegito de UEA pri ĵurnalismo. (Legu pli en http://www.uta.fi/~tijupie). La disertacio havas la titolon The Regional Newspaper in Post-Soviet Russia: Society, Press and Journalism in the Republic of Karelia 1985-2001, 532 p., ISBN 951-44-5454-5, eld. Tampere University Press.

La 115-a ĉenero

Nia karmemora korifeo Gaston Waringhien omaĝis al la jubilea numero de la revuo Esperanto en julio ‘87 per la artikolo Kaj tamen ni ĝin atingis. Kaj de tiam jam pasis 15 pliaj jaroj, de flusoj kaj malflusoj, de ĝojoj kaj ĉagrenoj. Kio plej gravas, laŭ mia modesta opinio, estas ke, por ni, parolantoj de Esperanto, la lingvo, la movadoj, niaj kulturoj libra, ĵurnalista, muzika kaj sendube la kongresoj, fariĝis tiel memkomprenebla rutino, ke ni ne plu devas zorgi pri nia bazo kaj povas liberigi la laboremajn fortojn por okupiĝi pri la nuno kaj la estonto. Tio jam estas iaspeca venketo, kiu ebligas al ni direkti la fortojn al utila laboro, laŭ la vojo http://www.eventoj.hu montrita de Zamenhof kaj la pioniroj. La mondo ankoraŭ bagateligas kaj ignoras nin, sed ni rilatu al tio kiel elefanto al kulopiko.

Do estu la 115-a unu ĉenero en la rutina sinsekvo de jaroj, kiuj konduku nin al realigo de pli bona kaj justa mondo ankaŭ sur la lingva kampo. Ni havas la plenan rajton festi kaj daŭrigi.

Ĝis baldaŭa renkontiĝo en Esperantujo.

Korajn salutojn de David Shamgar

Tra la mondo

La Kataluna sur Majorko

La 31-a Kataluna kaj la 4-a Transpirenea Kongreso de Esperanto okazis komence de novembro en la marborda urbo Soller sur la insulo Majorko, 75 jarojn post la tie okazinta 14-a Kataluna Kongreso en la jaro 1927.

Aliĝis 64 gekongresanoj, krom katalunoj ankaŭ homoj el Portugalio, Hispanio, Britio, Italio, Kroatio, Francio, Svedio kaj Germanio. Prelegis gastoj Paul Gubbins kaj Viŝnja Branković, kaj kantis Gianfranco Molle. Kromaj prelegoj okazis fare de la KEA-prezidanto Josep Franquesa pri Malgrandaj entreprenoj kaj Hector Alos pri Lernado de fremdaj lingvoj: kiucele? Koncertis la kataluna teamo Kaj Tiel Plu kaj premiere prezentiĝis la teatraĵo La Balkanikoj de Albert Herranz. Elstaris omaĝo al la lokaj pioniroj fratoj Miquel kaj Andreu Arbona kun prezento de la verko de Xavier Margais pri la movado en Majorko, kiun la aŭtoro mem skizis.

Llibert Puig

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la teatro

Interlingvistiko populariĝas

Interlingvistikaj Studoj de UAM (Universitato Adam Mickiewicz en Poznań, Pollando) atingis gravan momenton fine de septembro: la unuaj studentoj finis siajn studojn kaj sukcese defendis sian diplomlaboraĵon.

Lenĉe Efremova el Makedonio prezentis la rolon de rido en la poemoj de Baghy, Andreas Emmerich, prezidanto de Germana E-Asocio analizis la tradukon de La Mastro de la Ringoj de Tolkien kaj Peter Zilvar, same el Germanio, komparis la vortprovizon de kelkaj bazaj vortaroj Esperantaj kaj etnolingvaj.

Dum la sama semajno (23-27.09) 23 novaj studentoj komencis siajn studojn. La interlingvistikaj studoj allogis studentojn el Pollando, Germanio, Litovio, Rusio, Aŭstrio, Belgio, Finnlando, Francio, Hungario, Italio, Kroatio, Svedio kaj eĉ el Irano. Ses el inter ili povis partopreni dank’ al la stipendioj de Esperantic Studies Foundation kaj unu dank’al la stipendio donacita far Mila van der Horst-Kolińska.

La internacia studentaro ĝuis la prelegojn de internacia profesoraro. Kun prof. Wells (Britio) ili malkovris la sekretojn de sonoj. Prof. Geraldo Mattos (Brazilo, prezidanto de la Akademio de Esperanto) prezentis al ili originalan aliron al literaturo surbaze de la unua periodo, kun la kontribuo de la poetino Lidia Ligéza kaj Tomasz Chmielik. D-ro Zbigniew Galor (el la surloka stabo) enkondukis la aŭskultantojn en la multkoloran E-kulturon kun la kontribuo de Zofia Banet-Fornalowa pri E-teatro kaj de Judit Schiller pri E-filmarto.

La partoprenantoj ekkonis kaj mem komparis la diversajn formojn de lingva kaj nelingva komunikado en interkultura kunteksto laŭ la instigo de d-rino Ilona Koutny, gvidanto de la Studoj.

La interkomunikado daŭris vespere kaj semajnfine, kiam okazis la tradicia kultura renkontiĝo Arkones en Poznań.

La kulturajn konojn kompletigis interalie la impresa spektaklo de Jerzy Fornal (Aniaro) okaze de la 20-jara jubileo de lia unupersona E-teatro kaj muzika koncerto de Leszek Dobrowolski, Oĉjo Dadaev, Zuzanna Kornicka kaj de Mikaelo Bronŝtejn kun mielvino.

Multaj aliaj prelegoj (pri Varankin, Dostojevskij, Eŭropa identeco, alfabetoj de Eŭropo, tradukarto, E-vortaroj en la reto, ktp) kaj diskutoj amuzis la homojn. La kunordigo de la du aranĝoj pruviĝis ankaŭ ĉi-foje fruktodona.

Ilona Koutny

[FORIGITA!: bildo]

Vicdekano de la filologia fakultato de UAM, Ilona Koutny kaj prof. G. Mattos

La Benina ĉefurbo de Esperanto

De la 5-a ĝis la 7-a de julio 2002 la urbo Lokossa, la ekonomia ĉefurbo de Benino, fariĝis nia benina ĉefurbo: okazis tie la Unua Benina Esperanto-Kongreso, en bela urba parko nomata Cese Pilote.

La unua BEK kunvenigis centon da enlandaj verdstelanoj kaj esperantistoj el la najbaraj landoj: Togolando, Niĝerio kaj Senegalio. Dum la kongreso okazis la unua parto de la ekzameno A de TIETO-Instituto de Esperanto en Togolando, kaj diskutrondo pri la temo Kial mi lernas Esperanton?

La malferman inaŭguron ĉeestis ankaŭ la urbestro kaj la reĝo de Lokossa. La kongresa temo estis: Ĉu Esperanto havas ŝancon en Benino? La ĉeestantaro venis al la konkludo, ke Esperanto havas ŝancon en Benino, pro la aktiveco kaj entuziasmo de la Beninaj esperantistoj, sed necesas fortigi tiun ŝancon. La kongreso akceptis rezolucion, kiu rekomendas, ke Benina E-Federacio organizu kaj kunordigu la agadojn de E-kluboj kaj ke ĝi plifortigu siajn rilatojn kun la afrika oficejo, UEA kaj aliaj landaj asocioj.

Gbeglo Koffi

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la Unua Benina Esperanto-Kongreso en Lokossa.

Rusa E-librejo

Dum multaj jaroj en la antikva rusa urbeto Tiĥvin, 200 km de Sankt-Peterburgo, funkcias Esperanto-fako ĉe urba librobutiko.

La posedanto de la butiko, konata esperantisto kaj maratonisto Aleksandr Belov, ne plendas pro manko de aĉetantoj. Bone vendataj estas lernolibroj, vortaroj kaj legolibroj por komencantoj, inter kiuj la plej populara estas Mamutido Miĉjo de Mikaelo Bronŝtejn. Tamen la kelkdekpersona komunumo vigle interesiĝas ankaŭ pri novaj eldonaĵoj.

Ne maloftas en la butiko eksterlandaj gastoj-esperantistoj, kiuj speciale atentas la rusajn E-librojn. Unu el la vizitantoj lastatempe estis Ilja De Koster, la kasisto de TEJO. Bedaŭrinde li venis sen la kaso...

Viktoro Kandalinskij

Rendevuo de praktikantoj

Preskaŭ 50 personoj partoprenis en GRUPE-6, Glivica Rendevuo de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto (08-11 nov. 2002).

La aranĝon organizis Pola Esperanto-Asocio, filio en Gliwice. Inter la partoprenantoj estis ankaŭ gastoj el Hispanio kaj Slovakio. El la programo oni povas mencii prezentadon de la krakova koruso Kamea kaj poezian programon fare de la infanoj de la Esperanto-klubo de Staszów. Kiel kutime Andrzej Sochacki prezentis sian foto-ekspozicion. Interese prelegis Bradio Moro, Kazimierz Leja kaj Augusto Casquero, diskutrondon gvidis Aleksander Zdechlik. La estraro de PEA havis la okazon prezenti siajn novaĵojn. Dimanĉe okazis kortuŝa Sankta Meso en Esperanto, kiun gvidis la pastro Jozef Zielonka.

Andrzej Sochacki

[FORIGITA!: bildo]

En la kapelo de la preĝejo Sankta Kruco post la Sankta Meso

Revuo Esperanto 2003 2

Vi trovos ...

tiun ĉi numeron en viaj leterkestoj iom malpli frue ol la januaran (tiu venis al multaj el vi jam la 3-an de januaro; onidire rekordo). Pli frue ol tiu ĉi numero povis foriri al presejo, via redaktoro trovis sin — en hospitalo... Resaniĝinte li do rapidas finpoluri la numeron, presigi ĝin kaj ekspedi al nekredeblaj 115 landoj de la mondo (ĉu eblas plene konscii tiun forton?). Promesante pli bone gardi sian sanon, por ke simila stumblo ne plu okazu, vin amike salutas

Stano Marĉek

Malferme

Malhobie tra hobioj

Gbeglo Koffi

La Esperanto-movado iras glate sian vojon. Ĝi neniam haltos, eĉ se momente oni ie observas relativan stagnadon aŭ eĉ malprogreson. Ĉiu povas siamaniere interpreti tion laŭ sia sento aŭ/kaj laŭ la loko, kiun li havas en la Esperanto-movado. La disvastiĝo de Esperanto dependas de ĉies klopodoj, kiuj estas preskaŭ nur bonvolaj. Ĉu pro tio tiuj, kiuj taskas al si labori por Esperanto, neglektu la tutan laboron?

Io tia plagas la movadon, kaj vere malhelpas la glatan disvastiĝon de Esperanto, kiu trafis ĉiujn kvin kontinentojn, kaj ankaŭ la “trian mondon”. Tio koncernas ne nur Afrikon, sed ankaŭ partojn de la aliaj kontinentoj. Ŝajnas, ke la aparteno al la unua aŭ al la tria mondo ege influas la disvastigon de la internacia lingvo.

Kiu rilatas kun homoj el tiuj “mondoj”, povas rimarki, ke la triamondanoj sin dediĉas al la E-lernado pli ol la aliaj. Nur manko de rimedoj bremsas la agadon. Eble la triamondanoj kredas, ke per Esperanto ili atingos la “unuamondecon”, dum la “unuamondanoj” ne havas alian superan rangon atingendan. Eblas fari eksperimenton: kolekti adresojn tra la mondo kaj skribi al ĉiuj. Oni rimarkus, de kiu parto de la mondo venus pli da respondoj. Tio estas nur unu flanko de la afero, ĉar temas pri rilato inter unuopuloj. Necesas ankaŭ eksperimenti ĉe rilatoj inter landaj asocioj kaj UEA por trovi alian fenomenon.

Ho, vi nur perdas vian tempon, dediĉante vin al Esperanto. Tio ĉi estas hobio por eŭropanoj. Tiel ĉi reagis afrikano, kiu multajn jarojn vivis en Eŭropo. Li diris tion, kiam li trovis kiel samlandanoj suferas por la disvastigo de Esperanto: iri multajn kilometrojn por partopreni kunvenojn, lerni la lingvon eĉ malsataj; maldormi por kopii tutan vortaron, verki tekston, skribi leterojn, senlaboraj, ktp. Ne necesas listigi ĉion, ĉar estas malfacile kompreni la situacion nur legante pri ĝi. Etnologo, kiu la tutan vivon studis sian fakon, neniam gustumante la vinon, scias pri ties gusto multe malpli ol vindrinkanto mem. Kiu neniam vizitis lokon, sed nur baziĝas sur legaĵoj, filmoj, rakontoj por juĝi, havas malprecizan juĝon pri la loko. Do, la afrikano kiu avertis, vivis en ambaŭ medioj. Ĉu li pravas?

Necesas alproksimiĝi al gvidantoj de E-organizaĵoj por rimarki ion. Preskaŭ ĉiuj niaj organizaĵoj bone funkcias nur dum E-renkontiĝoj, kiujn iliaj estraranoj partoprenas. Tiam la estraro faras nenion krom laboro. Ili regule partoprenas kunvenojn, diras belajn vortojn, faras allogajn proponojn/promesojn. Kaj kio poste? Jes, la posto estas la ĉefa problemo, kaj jen venas la praveco de la afrikano. En la jarlibro estas amaso da adresoj de landaj/fakaj asocioj. Ĉiuj konsentas, ke la plimulto, ekster la E-renkontiĝoj, funkcias nur dank’ al laboro de unu aŭ du personoj. Kion povas fari unusola persono? Kelkfoje tiujn sinoferulojn kaptas elreviĝo kaj frustriĝo pro neagemo de la aliaj. Jen do ankaŭ kelkaj el tiuj ĉi hezitas aŭ eĉ rifuzas labori. Tamen kiam okazas E-renkontiĝo, ĉiuj estraranoj ĉeestas, kaj tiam ĉiu el ili ŝatus montri sin la plej bona. Necesas do atendi la fermon de la renkontiĝo, kaj oni rimarkos ke preskaŭ ĉiuj reiras al sia silentado. Kiam iuj silentantoj devis reageti al vekaj provokoj, iliaj oftaj vortoj estas: Laborpremo, familia zorgo, vojaĝo, ktp. devigis min silenti. Kvankam ili plu nenion faras, tiuj reagetoj tamen estas pli bonaj ol tutjara silentado, ĉar ili scias kiam reagi: tuj post la renkontiĝo, ofte UK, ili iomete laboras kelkajn semajnojn; same antaŭ nova E-renkontiĝo, ĉar ili ŝatus “purigi” sin antaŭ la revido dum la nova E-renkontiĝo.

Ĉu tiu konduto progresigas la movadon? UEA jam havas belajn planojn, sed malmultaj el ili efektiviĝis. La kialon ni serĉu ne for, sed proksime, ĉe la hobieco, kiu estas donata al la Esperanto-afero. Estas homoj, kiuj mem elpensas iniciaton por Esperanto kaj uzas proprajn rimedojn por sukcesigi ĝin. Disaj esperantistoj fervore propagandas, sed estraranoj en E-organizaĵoj ofte silentas pli ol kadavro. Malmultaj tamen sindediĉe, sinofereme, malegoisme, diligente, akurate kaj tute malferme faras multegon; bedaŭrinde tiaj homoj maloftas: du el tiuj homoj estas Renato Corsetti kaj Hans Bakker (ĉiu rajtas longigi la liston, eĉ aldonante la propran nomon, se tia li/ŝi trovas sin).

Se la plimulto de la esperantistoj povus konduti kiel tiuj homoj, certe la ricevintoj de ĉirkaŭ ducent leteroj/cirkuleroj, kiuj iris al landaj asocioj pri rubrikoj de la strategia plano de UEA, jam estus reagintaj. La subkomitatoj de UEA bone funkcius, ILEI sukcesus bone zorgi pri la E-instruado tra la mondo, IEK zorgus ne nur pri ekzamenado, sed ankaŭ pripensus pri kio ekzameni, kaj montrus tion al ekzamenotoj kaj instruistoj. Estraroj de E-organizaĵoj estus ne disaj aroj, sed unu tuto, harmonie kaj kohere laboranta. IEI interkonsentus kun UEA/ILEI pri E-instruado, ktp. Spegulo ne mensogas. Se ĝi diras, ke iu havas fuŝeton, li/ŝi ne koleru kontraŭ la spegulo, sed zorgu pri si, ke la fuŝeto malaperu. Kiu rompas la spegulon, ne forigas la fuŝeton, sed pligrandigas ĝin kaj ĝi certe iam iĝos fuŝego, ĉar la spegulo ne plu ekzistos por informi. Necesas ke ĉiuj iomete enmemiĝu por bone vidi la aferon. Kion ajn ni decidas fari, ni sinofere zorgu, ke ĝi sukcesu. Se ni decidas amuziĝi, ni uzu ĉiujn rimedojn por sukcesigi la amuzon. Ni zorgu ankaŭ pri niaj hobioj, kiel ni tion faras por la “malhobioj”. Kvankam nia movado estas bonvola, ni devigu nin efektivigi la laboron, kiun ni akceptas fari. Tion farante ni progresigos Esperanton, kiu atingos pli da homoj ol nun.

Evoluoj en la Centra Oficejo

2002 ne estis facila jaro por la CO en Roterdamo, ĉar pluraj novaj kolegoj devis lerni sian metion. Novuloj kutime faras erarojn, kaj ni ne estas esceptuloj tiurilate. La plej sentebla problemo ekster la oficejo estis la malfrua apero de la Jarlibro, sed tio certe ne ripetiĝos en 2003.

Modernigo de la kontosistemo

Fakte la laborego modernigi nian komputilan sistemon, kiu kaŭzis la malfruiĝon de la Jarlibro, estas nun grandparte farita, kaj ni spertos la fruktojn ĉi-jare. Baldaŭ la homoj kun retaliro ricevos leteron de nia komputilisto Joost Witteveen, en kiu li petos konfirmon, ke oni volas ekspluati novan sistemon de rekta konsultado de la propra UEA-konto rete (neniu devos uzi la sistemon!). Joost petos vin konfirmi papere, ne rete, kaj subskribi.

Plua paŝo, kiu estos matura post kelkaj monatoj, permesos al vi eĉ rete fari transpagojn el via konto en aliajn. Pri tio, kaj pri la sekureco de la aranĝo, ni informos vin; kaj ni ripetu, ke neniu devas konsenti ekspluati la sistemon. Ni stumblis en 2002, kiam ni lanĉis la novan UEA-retadresaron sen antaŭa averto. Nun tamen ŝajnas, ke preskaŭ ĉiuj retantoj estas kontentaj uzi la novan sistemon: fakte, hodiaŭ 87 delegitoj, kiuj intertempe ŝanĝis sian iaman adreson, estas kontakteblaj nur per la UEA-adreso, se vi ne scias iliajn novajn adresojn el alia fonto. Ankoraŭ estas grupoj da retuzantoj, kiuj ne indikis sian deziron aliĝi al la UEA-kodaro; se vi estas inter tiuj, vi povas nun peti aliron.

Agado en Bruselo

Malgraŭ financaj problemoj la Brusela Komunikadcentro tre bone komencis sian agadon en 2002. Ĝis nun granda parto de tiu agado konsistis en reliefigo de la diskriminaciaj dunganoncoj aperantaj en EU-landoj, kiuj postulas, ke kandidatoj parolu la anglan denaske. Nia Centro faris tre specifajn demandojn al EU-instancoj, kiuj vole-nevole devis pritrakti la aferon, kaj ni foje ricevas demandojn de ĵurnalistoj kaj aliaj grupoj, kiuj aprobas nian agadon. Sendube tiu nova taktiko estas pli energia ol la tradicia; kaj povas esti, ke la epoko postulas pli rektan prezenton de nia celaro kaj malkaŝan reliefigon de nia programo kiel la sola, kiu povas liveri lingvan justecon kaj protekti aliajn lingvojn kontraŭ la hegemonio de la unusola. Dank’ al donacoj de japana mecenato nia agado en Eŭropo plivigliĝas. Estas ja danĝero tro koncentriĝi pri la originala hejmkontinento de Esperanto, sed ŝajnas, ke ĝuste tie la agado estas aktuale plej promesoplena kaj la drivo al lingva hegemonio plej evidenta.

Literaturo

Alia grava elemento de la laboro de UEA estas eldonado. En 2002 aperis ĉe ni kiel Esperanto-Dokumento traduko de broŝuro, Internaciaj lingvoj kaj internaciaj homaj rajtoj de la neesperantista anglo Robert Phillipson. Aperis kvar libroj: Esperanta frazeologio de Sabine Fiedler; Vojaĝo en Esperanto-Lando de Boris Kolker; Diskutlibro pri malpli uzataj lingvoj; Saluton de Audrey Childs-Mee la sepan fojon, kaj du aliaj libroj estas finpretigataj. Ni aperigis ankaŭ la broŝuron Skizoj pri Esperanto en Afriko. Kun granda kontento ni mencias, ke librovendoj en 2002 atingis rekordon, valoron de preskaŭ EUR 150 000. Tiu rekordo estis konvena adiaŭa donaco de Simo Milojeviĉ, kiu — ni apenaŭ povas kredi — fakte forlasis nin fine de la pasinta jaro, post jardekoj da sindediĉo al UEA. Alia plano de la CO estas ĝisdatigi Bibliotekon Hodler, kio postulos multe da tempo, energio kaj scio; ni esperas lanĉi tion frue en 2003.

Revuoj

Tiu ĉi revuo Esperanto venas al vi el Slovakio, kie ĝi estas nun redaktata, presata kaj ekspedata. Tiu paŝo jam ŝparis konsiderindan sumon, kaj ni esperas, ke la politika kaj ekonomia evoluoj ne ŝanĝos tion. Kontakto, kiu celas unuavice junan legantaron, estas redaktata en Ukrainio kaj presata kaj ekspedata en Pollando.

Vi povas nun legi la revuon en la reto. Sendube tiu evoluo pliiĝos en la venontaj jaroj. Entute, la interreto pli kaj pli gravas en la funkciado de nia movado.

Kongresoj

La UK en Fortalezo estis eble plej memorinda pro la unika brazila etoso. La bona financa rezulto estis kvazaŭ kroma beno, ĉar ekstereŭropaj kongresoj povas eĉ montri negativan saldon. (Tio klarigas, kial tiom da kongresoj okazas en Eŭropo.) Ni esperas vidi milojn da samideanoj en Gotenburgo, Svedio, en julio-aŭgusto ĉi-jare.

Kie la sidejo?

Dum jaroj estas klare, ke la nuna sidejo en Roterdamo ne povas daŭre kontentigi niajn bezonojn. Aktuale ni aktive serĉas alia(j)n domo(j)n, kiu(j) povus esti aŭ en Roterdamo aŭ aliloke. La unua paŝo estis, ke makleristoj taksis la valoron de la nuna domo.

Daŭra zorgo

Daŭre estas tamen fundamenta problemo, kiu donas zorgojn: la konstanta falo de nia membraro. Fine de 2001 estis 6450, fine de 2002 estis 5700, do falo de 11,6%; kaj inter la junuloj la falo estis eĉ pli malbona. Ni cerbumas pri la kaŭzoj: ĉu estas nekontentigaj servoj el la CO? Ĉu la kotizoj estas tro altaj? Ĉu la monda lingva situacio senesperigas kelkajn? Ĉu ni spertas la saman fenomenon kiel preskaŭ ĉiuj similaj organizoj, ke homoj ne plu emas amase aliĝi al organizoj? Ni konsolas nin iom per la konstato, ke multaj homoj ja uzas nian lingvon en interreto sed ne aliĝas al lokaj aŭ landaj aŭ internaciaj grupoj. Sendube tiuj supozas, ke moderna individuisma homo ne plu bezonas ligojn ekster la komputila mondo. Eble ili ununivele pravas, sed certe UEA kaj la landaj asocioj bezonas ĉiujn eblajn membrojn.

Imagu, se la nombro tiel falus, ke ne plu eblus havi centran oficejon. Rapide la movado disfalus sur organiza nivelo, ne plu estus mondskalaj kongresoj, ne plu estus la libroservo kaj la jarlibro kaj la revuo, nia literaturo ŝrumpus. Ĉu retmesaĝoj vere povus anstataŭi la movadan strukturon, la vizaĝ-alvizaĝajn renkontiĝojn, kiuj tenas vivaj niajn lingvon kaj kulturon? Se vi konas ekstermovadan esperantiston, bonvolu diri al li/ŝi, ke eble li/ŝi povas vivi sen UEA sed UEA ne povas vivi sen li/ŝi!

La kotiza strukturo de UEA-membreco estas tia, ke baze la membroj en pli riĉaj landoj subvencias tiujn en malpli riĉaj. Malgraŭ tiu helpo estas multaj Esperanto-parolantoj, kiuj malfacile povas pagi la nunajn kotizojn. Pri tio ni ofte cerbumas, kaj pri alternativaj manieroj financi nian agadon. Viaj ideoj pri tiaj temoj estas ĉiam bonvenaj.

Trevor Steele

[FORIGITA!: bildo]

La komputilisto Joost Witteveen modernigas la kontosistemon de UEA.

La membroj-abonantoj de UEA rajtas krom la papera eldono ricevi la elektronikan version de la revuo en la formatoj PDF, HTML aŭ teksto. Por mendi la revuon, bonvolu skribi al r...@uea.org, indikante vian UEA-kodon.

Nian centralon forlasis plua sperta homo

La 31-a de decembro 2002 estis la lasta labortago por la plej sperta UEA-oficisto Simo Milojević. Jen kelkaj rememoroj el la plumo de lia multjara amiko kaj kolego Hans Bakker.

En la vagonaro de Zagrebo al Beogrado sidis miaj gepatroj dum feria vojaĝo. Kontraŭ ili: ĉarma junulo, kiu kondutis tiel agrable ke mia patrino ankoraŭ ĝis sia morto memoris pri li. La junulo nomiĝis Simo Milojević .

Se vi volus scii la jaron de tiu unua kontakto kun la junulo, verŝajne li mem estus la sola kiu memoras ĝin. Tio karakterizas lin: Simo havas feran memorkapablon. Dum lia kariero en la movado lia cerbo registris sennombrajn spertojn, informojn, bildojn. Nuntempe oni dirus: lia memoro estas kvazaŭ codoromo. Oni povas registri ion sur ĝi kio restas tie eterne, neviŝebla. Alia karakterizaĵo estas lia ekstrema flegmeco. Kiam vi telefonas kun li, ne pensu pri la fakturo de la telefonkompanio. Ofte la rikolto de tia interparolado pli valoras ol dek tiaj fakturoj.

Simo estis unuavice redaktoro de Revuo Esperanto. Fakte tiu funkcio estis la kulmino de lia kariero. Redaktoro devas havi bonegan guston, ĉiudirektan atenton, vastan scion, beletran emon. Mi memoras kiel ni (multajn jarojn pli malfrue) samopiniis pri la malbela grafika vesto de la revuo Kontakto — sed ne kuraĝis tion diri publike, ĉar ĝi ricevis ĉie laŭdon kaj varbis abonantojn. Tiu karnavala aspekto estis la malo de tio kion Simo kaj mi ŝatis. Tiutempe la revuo Esperanto estis apenaŭ imagebla kun alia redaktoro. Ene de tiu periodo troviĝis la jaro 1974. Hamburgo. Kiam Simo reveturis de Hamburgo al Roterdamo li sciis ke li frontas la plej malfacilan numeron iam redaktitan kaj redaktotan. La movado evoluis post Lapenna, kaj la revuo Esperanto pluvivis post Simo. Ĝi eĉ reakiris sian normalan aperritmon. Se mi bone memoras, la revuo malfruis tamen nur kelkajn monatojn, neniam kelkajn jarojn. Pardoninde. Li suprengrimpis la hierarkion kaj fariĝis ĝenerala direktoro. Ankaŭ en tiu posteno utilis gusto, ĉarmo, trankvilo, atento. Meze en bolanta kongreso la sola neperturbebla (krom Marvin) estis ĉiam Simo. En kongresoj estis kutime li kiu reĝisoris tiun longegan vicon de salutantoj sur la podio. Kion memori pri li plu? Tion: kiel li konvinkis min fariĝi estrarano de UEA. Ni sidis en kafejo en Amsterdamo (je la angulo de Rokin) kaj ni interŝanĝis taskojn: li partoprenos anstataŭ mi kongreson en Afriko, mi fariĝos estrarano. Kompreneble li havis pli da plezuro el tiu negoco ol mi. Mia estraraneco fiaskis pro la rezisto de Simo kaj Osmo kontraŭ miaj planoj sveltigi la Centran Oficejon. Ambaŭ minacis eksiĝi el siaj postenoj se mi plu insistus, kaj la tiama estraro sub prezidanto Wells ne povis imagi Centran Oficejon sen Simo kaj Osmo. Fakte ankaŭ mi ne povis imagi tion, en tiu tempo.

Kompatinda UEA. Nun ĝi havas la revuon Esperanto sen Simo, Centran Oficejon sen Osmo kaj baldaŭ movadon sen Simo. Tiel pasas la gloro. Historiistoj iam donos al Simo Milojević lian lokon en la panteono.

Hans Bakker

Fiera pri sia Esperanto-Lando

Intervjuo kun la akademiano Boris Kolker pri la nova eldono de lia libro Vojaĝo en Esperanto-lando. Perfektiga kurso de Esperanto kaj Gvidlibro pri la Esperanta kulturo.

Gratulojn, d-ro Kolker, pro la apero de via nova libro kaj, cetere, pro ĝia imponega sukceso.

Dankon. La libro vere havis rekordan vendiĝon dum la 87-a Universala Kongreso de Esperanto en Fortalezo kaj plu rapide vendiĝas.

Vojaĝo en Esperanto-lando estas perfektiga lernolibro, sed samtempe ĝi estas gvidlibro pri la Esperanto-kulturo. Kiuj el tiuj du elementoj pli bone respegulas por vi la esencon de la libro?

Ambaŭ estas samvaloraj. Vojaĝo estas la sola lernolibro, kiu instruas regadon de la literatura lingvo kaj krean verkadon en Esperanto. Ĝi estas la sola gvidlibro pri la Esperanto-kulturo, kiu gvidas facile, nealtrude, plezurige kaj entuziasmige. Tiuj, kiuj trastudis Vojaĝon, iĝas fieraj pri sia aparteno al Esperanto-lando, simile al tio, ke oni estas fiera pri sia aparteno al sia patrolando.

Mi malkovris en la Esperanto-Instituto en Bat-Jam malnovan version de Vojaĝo, publikigitan antaŭ dek jaroj en Moskvo. Ĉu por vi Vojaĝo estas kvazaŭ vivo-projekto?

Jes. Antaŭ longe venis al mi la ideo, ke estas bezonata unu libro, kiu ebligus al nova esperantisto rapide kaj ĝue fariĝi kvazaŭ denaska civitano de Esperanto-lando. La nuna riĉege ilustrita eldono, kiun publikigis UEA, preskaŭ plene enkorpigas mian revon.

Kaj kio dekomence igis vin verki la libron?

Ni, instruistoj de Esperanto, ĉiujare naskas grandegan kvanton da novaj esperantistoj. La plimulto de ili baldaŭ malaperas. Multaj restas eternaj komencantoj. Nur manpleno da persistaj homoj aliĝas al la kerno de nia Esperanto-mondo. Tia situacio estas nenormala. Mi estas konvinkita, ke la homo, perfekte reganta Esperanton, profunde konanta ĝian kulturon kaj aktive partoprenanta en la vivo de la Esperanto-komunumo, restos en Esperanto-lando por multaj jaroj, eĉ por la tuta vivo. Tiu konvinkiĝo igis min verki la libron, kiu kontribuu al tiu ambicia tasko.

Vi instruas Esperanton ankaŭ per la reto. Kiel tio funkcias?

Mi instruas per Vojaĝo en la negranda reta Internacia Perfektiga Koresponda Kurso (IPKK). Miaj lernantoj sendas al mi por kontrolo kaj komentado la taskojn de ĉiu leciono, kiuj postulas krean verkadon. Plenumo de unu leciono postulas multan tempon, same ĝia kontrolo. Sed la rezultoj estas okulfrapaj. Mi esperas, ke IPKK fariĝos grava forĝejo de novaj klubestroj, kursgvidantoj, lingvoreviziantoj, recenzantoj, ĵurnalistoj, verkistoj, esploristoj de Esperanto.

Kiel vi sukcesas entuziasmigi viajn lernantojn?

La urbo Cleveland (Ohio, Usono), en kiu mi loĝas, estas mondfama pro sia Klevlanda simfonia orkestro. Klevlandanoj fieras pri ĝi, same kiel anoj de aliaj urboj fieras pri sia futbala aŭ basbala teamo. La orkestro posedas sian someran rezidejon, 50 kilometrojn for de la urbo. Imagu: miloj da urbanoj (tutfamilie, eĉ kun beboj!) en semajnfinaj vesperoj traveturas en aŭtoj tiun distancon por aŭskulti simfonian koncerton, sidante sur la montetodeklivo. — Kial tia entuziasmo? Ĉar la orkestro posedas ne nur altan majstrecon, sed ankaŭ kapablas krei spektaklecon kaj festecan humoron. Kiu vidis karnavalon en iu sud-amerika lando, povas tion imagi. Per Vojaĝo mi klopodas krei similan festecan etoson. Por mi mem, mi nomas Vojaĝon simfonio en formo de perfektiga lernolibro.

Ĉu vi kredas je la Fina Venko de Esperanto?

Por mi la Fina Venko estas ekzistanta realaĵo. Krom la reala mondo, mi konstante vivas ankaŭ en Esperanto-lando. Mi ne opinias, ke tiu lando nepre devas esti grandega: grandegaj landoj havas grandegajn problemojn. Mi deziras ĉefe, ke en Esperanto-lando estu kiel eble pli multe da homoj homecaj, altkleraj lingve kaj kulture.

Kiujn konsilojn vi donus, do, al komencanto, kiu deziras kleriĝi lingve kaj kulture?

Profunde trastudi la baznivelan kurson. Aktive partopreni kelkajn Esperanto-aranĝojn kaj ne krokodili tie. Trastudi tre detale la unuajn ses lecionojn de Vojaĝo en Esperanto-lando sub gvido de sperta lingvano.

Kaj al Esperanto-aktivulo?

Profunde trastudi la tutan libron Vojaĝo en Esperanto-lando, prefere sub gvido de tre sperta lingvano. Poste verki detalajn recenzojn pri ĉiuj E-libroj en sia hejma biblioteko. Aktive partopreni en internaciaj Esperanto-renkontiĝoj.

Ĉu vi povas malkaŝi al ni ion el viaj estontaj projektoj?

Pri miaj projektoj mi okupiĝas tre malrapide, ege zorge, dum multaj jaroj. Mi ne scias, kiam mi trovos tempon por la sekva grava projekto — verki libron pri Ludoviko Zamenhof. Se iam mi faros tion, ĝi ne similos al la ekzistantaj samtemaj libroj. Ĝi estos io... spektakleca..., festeca..., ĝuinda...

Intervjuis Doron Modan (Israela Esperantisto)

[FORIGITA!: bildo]

Boris Kolker aŭtografas sian verkon dum la 87-a UK en Fortalezo

La angla kiel la unua lingvo en Svislando: ĉu realismo aŭ surventrismo?

Claude Piron

Kebekianoj nomas à-plat-ventrisme (rampemo, ventrokuŝemo, adorkliniĝemo) la inklinon ĉiam cedi al la angla lingvo. Ĉu la decido de pluraj alemanaj (germansvisaj) kantonaj registaroj instrui la anglan kiel la unuan fremdlingvon estas kazo de tia rezigno pri digno?

Ni unue notu, ke la fascino, kiun kaŭzas la angla lingvo, kreas tunelan vidmanieron. Hipnotigite per la malproksima lumeco, oni ĉesas vidi la tutan ĉirkaŭaĵon. Tiel la prezidanto de Nissan, sekve al la interkonsento kun Renault, devigas sian personaron studi la anglan por ke la laboruloj de ambaŭ firmaoj disponu komunan lingvon (Jomiuri Shimbun, 2002.04.17). La francoj ja scipovas la anglan same malbone kiel la japanoj, li klarigis. Tamen, la angla estas nur kvazaŭ komputila programaro.

La fascino pri la angla lin blindigas: kion valoras programaro, kiun oni ankoraŭ ne regas post ses jaroj? La fakton, ke la angla nun superregas, preskaŭ ĉiuj rigardas io definitiva. Kvazaŭ estas fakto signifus estas bone. Se tiu sinteno regus la historion, sklaveco plu daŭrus, kaj ne estus virino en la Federacia Konsilantaro (t.e. la tutsvisa registaro).

Estas pli demokratie starigi la demandon: Kio konformas al ĉies intereso en la kampo de lingva komunikado? Nu, komparante la diversajn rimedojn aplikatajn por superi la lingvajn barojn, oni malkovras programaron pli efikan ol la angla: Esperanton, kaj tia ĝi montriĝas, laŭ kiu ajn kriterio: egaleco, flueco, precizeco, fonetika facileco, mallongeco de la lernado, ktp (Claude Piron, Communication linguistique — Etude comparative faite sur le terrain, Language Problems and Language Planning, printempo 2002, vol. 26, n-ro 1, p. 24-50 aŭ www.esperanto-sat.info, alklaki Dokumentojn, angla versio: www.geocities.com/c﹍piron). Efektive, mi parolis pli bone Esperanton post ses monatoj ol la anglan post ses jaroj, dum kiuj mi devis ŝtopi mian cerbon per sensencaĵoj, de la kvar malsamaj sonoj de -ough en tough, though, through kaj cough ĝis trompaj derivoj kiel hard > hardly (mi ĵus korektis la tekston de junulo, kiu volante diri mi pene, streĉe laboris skribis I hardly worked, kio signifas mi apenaŭ laboris).

Miaj kontaktoj ĉie en la mondo konfirmas, ke Esperanto estas pli bone adaptita ol la angla al internacia komunikado. Certe, jes ja, abundas tiuj, kiuj ĝin moke forĵetas, sed ili neniam observis kunsidon en Esperanto, vidis infanojn uzi ĝin ludante, foliumis tiulingvan magazinon, nek pridemandis personojn, kiuj praktikas kaj la Ŝekspiran lingvon kaj la Zamenhofan. Tiuj uloj verŝajne misfamige primokas restoraciojn, kien ili neniam eniris, kaj veturilojn, kiujn ili neniam stiris. Esperanto estas miskonata (Ĝenerala informado: http://www.esperanto.net). Kiu scias, ke ĝi estas, post la angla, unu el la lingvoj plej uzataj sur interreto? Ke ĝi estas la lingvo de konsiderinda produktado literatura? (http://donh.best.vwh.net/Esperanto/Literaturo; www.esperanto-sat.info, alklaki Documents). Ke Pekina kaj Varsovia radioj elsendas en ĝi plurfoje ĉiutage, kaj Vatikana radio plurfoje ĉiusemajne (Radioprogramoj en Eo http://members.aol.com/AERA)? Ke ĝi estas unu el la lingvoj de Internacia Akademio de Sciencoj (http://www.aissanmarino.org/)? Ke sep Nobelpremiitoj estis/as esperantistoj? Ke ĉiutage, ie en la mondo, ĝi estas la lingvo de staĝo, kultura renkontiĝo, kongreso (http://perso.wanadoo.fr/esperanto/kalendar.htm)? Ke troviĝas Eo-uzantoj en multaj urboj de multaj landoj, eĉ en Soweto, eĉ en Lomé, eĉ en Ulan-Bator? Ke ĝi stimulas la intereson al aliaj kulturoj? Ke multaj junuloj uzas la reton de senpaga loĝigo organizita de E-asocioj (www.esperanto.nu/ps, aŭ www.esperanto.net/ps)?

Klare, ekzistas vastaj kampoj de la socia vivo, kiujn la informiloj tute pretervidas. Ĉu havas sencon, ke franc- kaj germanlingvaj svisoj interkomunikas en fuŝa angla post ses studjaroj, penante prononci sonojn, kiuj ekzistas nek en la franca nek en la germana (th, ktp), dum ili povus agrable dialogi en Esperanto post kelkaj monatoj? Se, ĉie, oni diskonigus la realon, nome, ke el ĉiuj rimedoj uzataj por formoki Babelon, Esperanto estas tiu, kiu donas la plej bonajn rezultojn por la plej eta investo tempa, cerbostreĉa kaj mona (Claude Piron, Le défi des langues, Parizo: L’Harmattan, 2-a eld. 1998, ĉap. 11), la lingva diverseco fariĝus tio, kio ĝi fundfunde estas: riĉo, ne malhelpilo. Homo masoĥismas. Eble, por retrovi nian sanan prudenton, ni bezonos ke advokato lanĉu usonecan kolektivan plendon kontraŭ la ŝtatoj nome de ĉiuj, al kiuj ili trudis ŝviti super la angla, dum ekzistis rimedo pli demokratia, pli efika rilate al ĝia kosto, psikologie kaj kulture pli kontentiga, pri kiu ili neglektis informi sian civitanaron. En tempo kiam oni oferas tiom da dungoj al t.n. raciecigo, la miliardoj, kiujn sorbas la instruo de la angla, kaj la miloj da horoj, kiujn milionoj da junuloj ĉie en la mondo dediĉas al ĝi kun priplorindaj rezultoj, estas nekontestebla malobeo al la admono racie agi. Se diri nenion pri la katastrofa kultura influo, kiun ĉie havas la disvastigo de la broken English.

(Tribune de Genève, la 3-an de januaro 2003. El la franca tradukis la aŭtoro.)

Krizo en la Eŭropa Unio: Ni havas la solvon!

La brazila gazeto O Estado de São Paulo publikigis en novembro 2002 artikolon sub la titolo Eŭropa Babelo dungos 166 interpretistojn por ĉiu lingvo, informante ke en 2007, kiam la Eŭropa Unio havos 28 membrojn (24 lingvojn), la lingvaj kombinoj altiĝos al 552. La korespondanto kritikas la ne-adopton de laborlingvoj, forgesante ke en la Eŭropa Unio ĉiuj membroj estas samrajtaj, kaj privilegioj ne povas esti.

Ni supozu, ke estas nur 8 lingvoj kaj ke estos bezonataj interpretistoj/tradukistoj/tradukmaŝinoj de ĉiu el la lingvoj al la ceteraj (8 × 7). El tio rezultas 56 kanaloj (aŭ 56 interpretistoj).

Studante tiun ĉi problemon, la nederlanda firmao BSO kreis traduk-sistemon uzante nur unu lingvon: la projekton D.L.T. (Distribuita Lingva Tradukado). Por la tradukado ili adoptis la Internacian Lingvon. Ekzemplo por fari tradukon inter la angla kaj la franca: oni konektus la anglan komputilon al la E-komputilo. Poste, aŭ samtempe, estos la konekto inter la E-a kaj la franca komputiloj, kaj estos preta la traduko.

La eksperimento sukcese plenumiĝis, sed poste, pro monmanko, la projekto haltis. Estas sciate, ke (la same nederlanda) Philips aĉetis la projekton, enkestigis ĝin, kaj poste prezentis sian propran projekton “Rosetta”. Dume, kaj en Bruselo, kaj en Strasburgo, Eŭropa Komunumo planas dungi pli ol cent homojn por ĉiu lingvo en 2007, kiam estos 27 membroj — kun 24 oficialaj lingvoj — bezonante 552 traduk-kanalojn. (Anstataŭ 24 × 1, se estus uzata Esperanto). Krom la grandega mon-elspezo, eĉ ne estos spaco por tiom da homoj en la traduk-ĉambretoj.

Roberto Resende

Esperanto en universitatoj

Aperis la unua, 14-paĝa versio pri interlingvistikaj seminarioj kaj Esperanto-kursoj oficiale organizataj en universitataj medioj.

La kompilinto plenkonscias ke ĝi ne estas kompleta, ĉar li ne ricevis ĉiujn informojn. Kiu ajn rajtas peti kopion de tiu dokumento kaj uzi ĝin laŭplaĉe: por reprodukto, presigo, enretigo, traduko — kondiĉe ke oni indikos la fonton kaj havigos al la kompilinto ekzempleron informcele.

La kompilinto antaŭvidas dissendi ĝisdatigitan liston en novembro 2003, kaj tiucele li petas ĉiujn, kiuj havas informojn pri la temo, ke ili bonvolu komuniki ilin al li: Germain Pirlot, Steenbakkersstraat 21, BE-8400 Oostende, Belgio, rete: g...@pandora.be

Koresponda servo en spegulo

Koresponda Servo Mondskala (KSM), prizorgata de s-ro François Xavier Gilbert (B.P. 6 / FR-55000 Longeville en Barrois, Francio, retadreso e...@aol.com), iom spegulas la evoluon de la cetera movado.

En 2002 ĝi peris sume 219 petojn (en 2001 estis 332) de Afriko (57), Centra Ameriko (8), ekssovetaj landoj (42), orienta Azio (7), “mezorientaj landoj” (2), Norda Ameriko (3), okcidenta Eŭropo (52), orienta Eŭropo (30), kaj Suda Ameriko (18). La lando, el kiu venis la plej granda nombro da petoj, estis Francio (39), la dua Rusio (29). Aliaj landoj kun relative alta nombro estis Brazilo kaj Tanzanio (po 17), Pollando (11) kaj Konga Popola Respubliko (10).

El tiuj 219 venis rete 33, t.e. 15%. Ni konstatas, ke pli kaj pli homoj uzas la reton ankaŭ tiucele, ĉu pere de KSM aŭ aparte de ĝi.

Trevor Steele

Kongresa Komuniko 2

88-a Universala Kongreso de Esperanto
26 julio — 02 aŭgusto 2003 Gotenburgo, Svedio

Konstanta kongresa adreso: la adreso de UEA (kolofono) TTT: http://www.uea.org/esperanto/indexkongres.html Ĝenerale: k...@co.uea.org. Aliĝoj: a...@co.uea.org Mendoj: m...@co.uea.org

Dua Bulteno: Riĉenhava oferto de diverskategoria loĝigo, interesaj ekskursoj, allogaj antaŭ- kaj postkongresoj komence de februaro survojiĝis al la jam aliĝintaj kongresanoj, perantoj kaj landaj asocioj. Ekde februaro vi povas konsulti ĝin ankaŭ sur niaj retpaĝoj.

Loĝado: Kiel ĉiujare, oni ofertas vastan gamon da loĝebloj, inkluzive de la tre konvenprezaj; do laŭ ĉies gusto, komforto kaj buĝeto. Aparte abunda estas la oferto de moderkostaj loĝejoj, kaj la prezoj ne estas tiel altaj kiel oni eventuale supozis, konsiderante la ĝeneralan multekostecon de la lando.

Ekskursoj: La ekskursa oferto inkluzivas fakte ĉion vidindan en tiu ĉi vizitinda regiono kaj en Svedio entute. Aparte interesaj estas la programoj de antaŭkongresoj (Stokholmo, Smolando) kaj postkongresoj (Suda Mindistrikto, Norvegio). Pli da informoj ĉe la CO kaj en la Dua Bulteno mem.

Programo: La plej granda novaĵo en Gotenburgo estos ke la Solena Inaŭguro okazos lunde, kaj ne dimanĉe, kiel tradicie ĝis nun. Aliflanke la tuta dimanĉo estos novmaniere programita, ĉefe en la signo de klerigado kaj edukado de kongresanoj, aktivuloj kaj la loka loĝantaro. Pri la dimanĉaj programoj Interesitoj povas ricevi pli da informoj ĉe la konstanta adreso.

Glumarkoj: La kongresa glumarko estas ideala surgluaĵo por viaj kovertoj, dum tiu ĉi gotenburga jaro. Mendebla ĉe la Libroservo de UEA (1 folio kun 12 markoj) kontraŭ 1,2 EUR (plus la sendokostoj).

Infana kongreseto: Okazos en kabanaro, en bela apudlaga loko, meze de naturo sed ja proksime de Gotenburgo. Infanoj E-parolantaj, 3-13 jaraj, estas bonvenaj. Detalaj informoj kaj aliĝoj ĉe: Stefan MacGill, Pannoniau u. 30/I/6, HU-1136 Budapest, Hungario (S...@galamb.net).

Aliĝoj: Ĝis la 20-a de januaro aliĝis ĉ. 1100 personoj el 55 landoj. La plej multnombraj estas la kongresanoj el: Svedio, Francio, Japanio, Germanio, Nederlando, Finnlando kaj Italio.

Kotizoj: Ĝis la fino de marto (parenteze sumoj por B-landoj): Individua membro de UEA (IM) 190 (140); IM-junulo/kunulo/komitatano/handikapito 85 (70); ne-IM 235 (175); ne-IM junulo ktp. 140 (105). Pri la pagmanieroj kaj difinoj de la kategorioj bv. konsulti informojn en la Jarlibro aŭ en la TTT-paĝoj.

Kontakto kun la tuta mondo

La pasinta jaro estis la jaro de ŝanĝoj en la CO. Ŝanĝiĝis ankaŭ unu eksteroficeja UEA-oficisto kaj antaŭ unu jaro la soci-kultura revuo de TEJO, Kontakto, ekhavis novan redaktoron. Kia estis kaj kia estos Kontakto? Respondas la redaktorino Ĵenja Zvereva el Ukrainio.

Pri kio temas la revuo? Tio estas la demando, kiun mi plej ofte respondas. Laŭ mi, pli facilas diri, pri kio ne temas en Kontakto. Ne aperas en ĝi artikoloj pri la Esperanto-movado, ĉar Kontakto estas revuo en Esperanto, sed ne pri Esperanto, kaj pridiskutataj estas interesaj kaj aktualaj temoj. Multas ankaŭ intervjuoj, recenzoj, enigmoj, konkursoj, anekdotoj, poemoj kaj eĉ receptoj. Parto de la artikoloj aperas en facila kaj tre facila lingvo kun limigita kvanto da radikoj, por niaj komencantoj.

Ĝenerale, ĉiu numero konsistas el du partoj. En la unua aperas seriozaj materialoj, en la dua leĝeraj artikoloj por ĝue pasigi liberan tempon. En la leĝera aperas artikoloj el la serio Kontakto-superstiĉologio, lanĉita en la dua numero de 2002. Artikoloj pri nigraj katoj, rompitaj speguloj, troloj kaj gnomoj, aperas sur la 13-a paĝo de preskaŭ ĉiu numero. Kvin el ses numeroj, kiuj aperis en la jaro 2002, estis dediĉitaj al apartaj temoj. La dua numero temis pri Latin-Ameriko ĝenerale kaj Brazilo aparte. La ĉefa temo de la tria numero estis ekologio. Ĝuste en la tria numero Kontakto lanĉis novan rubrikon Sen tabuo, kie oni sentabue pridiskutas aktualajn demandojn. La temo de la unua Sen tabuo estis eŭtanazio, kaj sian opinion esprimis du kuracistoj, pastoro kaj junulo, kiu, bedaŭrinde, eksciis pri tiu problemo ne el gazetoj. La kvara numero aperis kun aparta kvarfolia aldonaĵo Kakto, kaj la ĉefa temo estis Azio. Inter priaziaj artikoloj estis ankaŭ intervjuo kun fama rusa esperantisto Vladimir Samodaj, kiu en la sesdekaj jaroj laboris kiel interpretisto en Irako. En la intervjuo li interalie rakontis, kiel li tute neintence timigis Saddam Husejn. La kvina numero estis iaspece rekorda: aperis en ĝi pli ol 20 artikoloj de 19 aŭtoroj el 16 landoj! La temo estis Religioj kaj kredoj — praaj kaj novaj. Temis pri budhismo kaj bahaismo, oomoto (religio, kiu uzas Esperanton) kaj spiritismo, framasonoj, remonstrantoj, sufiismo kaj santerio, afrikdevena kuba religio... La lasta numero de la jaro 2002 aparte pritraktis ksenofobion. Ĉu islamo estas danĝera religio? Kio estas ksenofobio, kiuj estas ĝiaj radikoj kaj sekvoj? Kio okazas, kiam francaj ekstremdekstruloj eniras la urbodomon? Jen kelkaj demandoj, al kiuj respondas tiu ĉi bunta numero. En la sesa numero de Kontakto 2002 aperis demandoj por la konkurso Ĉu vi konas Sud-Afrikon?

Pri kio temos ĉi-jare? En la serioza parto aperos artikoloj pri minoritataj lingvoj (ekzemple, pri la havaja), pri homaj rajtoj, diktatoroj kaj diktaturoj... En la malserioza parto vin atendas artikoloj pri superstiĉoj en Hindio kaj Rumanio, Urugvajo kaj Brazilo, Sud-Afriko, Ukrainio kaj aliaj landoj. Estos relanĉita konkurso de facillingvaj artikoloj kaj la gajnintojn atendas valoraj libropremioj. La dua numero estos dediĉita al Svedio, la lando de la venontaj UK kaj IJK, la kvara — al Afriko. La kvina numero estos jubilea: ja en la jaro 2003 la revuo festos sian 40-jariĝon. Vi havos la eblon konatiĝi kun la historio de Kontakto kaj legi intervjuojn kun ĝiaj antaŭaj redaktoroj. El pli proksimaj materialoj mi ŝatus aparte rekomendi ekskluzivan intervjuon kun Floreal Martorell, direktoro de la Esperanto-diskeldonejo Vinilkosmo. Ĝi aperis en la unua numero 2003. Ĝis renkontiĝo sur la paĝoj de Kontakto!

Ĵenja Zvereva

Ĉu vi konas Sud-Afrikon?

Konkurso de Kontakto

Tiun ĉi konkurson la redakcio de Kontakto preparis kun la Ambasadejo de Sud-Afriko en Ukrainio, kiu afable provizis nin per premioj por la gajnonto(j) kaj simpatiaj donacetoj por la partoprenantoj. Respondu la subajn demandojn kaj abonu Kontakton por la jaro 2003, kaj vi havos la ŝancojn gajni valorajn premiojn el Sud-Afriko! Por la konkurso bv. sendi leteron aŭ retmesaĝon ĝis la unua de majo 2003. Rete: <k...@tejo.org>. Poŝte: Kontakto, p/k 89, Kijiv, UA-02156, Ukrainio.

1. Kiom da monarkioj estas en Sud-Afrika Respubliko? Nomu ilin!

2. La lando ne havas proprajn naftominejojn, tamen importo de nafto ne estas granda. Kiel oni kontentigas siajn bezonojn en likva hejtaĵo?

3. Kiu(j) estas la ĉefurbo(j)?

4. Kiuj estas la oficialaj lingvoj?

5. Kio estas la florosimbolo de Sud-Afriko?

6. En kiu jaro estis fondita Kaburbo (Capetown) kaj en kiu jaro komenciĝis la koloniado fare de eŭropanoj?

7. Kiel nomiĝas la insulo, kie estis malliberigita Nelson Mandela?

8. Kiu urbo estas konata al ĉiuj ŝatantoj de diamantoj?

9. Kiel nomiĝas la granda dezerto en suda Afriko?

10. Kiel nomiĝas la sud-afrika kirurgo, kiu realigis kiel la unua en la mondo sukcesan transplantadon de homa koro?

Pri la kosto de la komuna lingvo

Ottó Haszpra

Estas vaste disvastiĝinta la kredo, ke la kosto de la multlingveco estas tiu de la lingvaj kostoj de la internaciaj institucioj, kiel UN, Unesko aŭ tiuj de la Eŭropa Unio. Fakte la plurcent milionoj da dolaroj pro la lingvaj servoj de la internaciaj organizaĵoj estas bagatelo, se kompari ĝin kun la lernokostoj de iu nacia lingvo, kiu kiel komuna lingvo estus deviga por ĉiuj homoj.

Laŭ mia konvinkiĝo EU bezonas havi unu komunan lingvon, kiun ĉiuj ĝiaj civitanoj bone komprenas, parolas kaj skribas en ĉiutagaj kaj proprafakaj temoj, kion nun nur la lingva elito kapablas fari. Samtempe la gepatraj lingvoj devas esti protektataj, libere uzataj kaj plu evoluigataj. Do la lernado de la komuna lingvo estu facila por kiu ajn averaĝkapabla civitano kaj ĝi ne forprenu energion de la gepatraj lingvoj kaj ne rezultigu la velkadon kaj formortadon de ĉi lastaj. Ĉu la komuna lingvo estu iu nacia lingvo, ekzemple la angla?

Konsideroj pri la lernado de la angla

Averaĝkapabla homo povas alproprigi la anglan (aŭ alian averaĝe malfacilan lingvon) dum ĉ. 2 000 laborhoroj por povi kontentige bone uzi ĝin en ĉiutagaj konversacioj kaj en sia fako (kio tamen ne estas gepatralingva nivelo!).

Ĉiujare ĉ. 1,5% de la loĝantaro devas aperi kiel novaj lingvosciantoj. Ekz. en Germanio, kun 80 milionoj da loĝantoj, tio signifas 1,2 milionojn da civitanoj, kiuj antaŭe jam lernis po 2 000 horojn. Se ni taksas la averaĝan horsalajron je 5 EUR, unu lernanto senpage plenumas laboron valoran je 10 000 EUR (USD), dum la suma lernotempo estas 2,4 miliardoj da laborhoroj, ekvivalento de 12 miliardoj da EUR/jaro.

Inter la 440 milionoj da neanglalingvuloj el la baldaŭ 500 milionoj da loĝantoj de la Eŭropa Unio, ĉiujare devos aperi 6,6 milionoj da novaj lingvosciantoj, kio signifas 13,2 miliardojn da laborhoroj, t.e. 66 miliardojn da EUR ĉiujare. Kun aldono de la instrukostoj, la totalo estos ĉ. 73 miliardoj da EUR/jaro.

La denaskaj anglalingvuloj de EU perdos nenian plusan tempon kaj monon por la lernado de la angla, ili eĉ povos utiligi tiun tempon por pli altnivela faka lernado aŭ pagata laboro (ekz. instruado de sia gepatra lingvo al alilingvanoj).

Se la tuta homaro de 6,4 miliardoj da homoj (el kiuj subtrahiĝas 400 milionoj, t.e. 6,2% da denaskaj anglalingvanoj) devos alproprigi la anglan, 90 milionoj da novaj lingvosciantoj devas aperi ĉiujare, kiuj enkorpigas antaŭe plenumitajn 180 miliardojn da laborhoroj, t.e. financan ekvivalenton de 900 miliardoj da EUR/jaro. Kune kun la kostoj de la instruado kaj aliaj rilataj kostoj la totalo atingos ĉ. 1000 miliardojn da EUR/jaro.

Estas notende, ke en 1999 la 15 plej fortaj potencoj kune elspezis 570 miliardojn da USD (EUR) por defendkostoj. La tutmonda lernado de la angla bezonos do preskaŭ ties duoblon.

Konsideroj pri la lernado de Esperanto

La alproprigo de Esperanto postulas averaĝe nur 200 laborhorojn/lernanto, do akcepti Esperanton dek-onigus la tempon kaj la financan ekvivalenton (koston) de la lernado, kompare kun tiuj de la angla.

En Germanio, kun 1,2 milionoj da novaj lingvosciantoj/jaro, la individua lernokosto estus 1000 EUR/lingvolernanto, tutlande la lernado bezonus 240 milionojn da laborhoroj/jaro t.e. 1,2 miliardojn da EUR/jaro. Kun aldono de la instrukostoj la totalo estus 1,3 miliardoj da EUR/jaro. En la Eŭropa Unio por la tuta (angla kaj neangla) loĝantaro kun 7,5 milionoj da novaj lingvosciantoj/jaro estos plenumendaj 1,5 miliardoj da laborhoroj/jaro, t.e. 7,5 miliardoj da EUR/jaro. Kune kun la instrukostoj ĉ. 8,3 miliardoj da EUR/jaro. En la tuta mondo, el la tuta (angla plus neangla) loĝantaro, 96 milionoj da novaj lingvosciantoj/jaro antaŭe lernus 192 miliardojn da laborhoroj, kies financa ekvivalento — se en tiu iom malproksima tempo en la tuta mondo estus similaj vivniveloj kaj salajroj kiel nun en Eŭropo — estus 96 miliardoj da EUR/jaro. Kun aldono de la kosto de instruado la totalo estus ĉ. 105 miliardoj da EUR/jaro.

Konkludoj

Elekto de nacia lingvo kiel komuna lingvo signifas ne nur politikan diskriminacion, sed ĝi rezultigas ankaŭ gravan malboniĝon de la ekonomia konkurenckapablo kaj falon de la vivnivelo de la neanglalingvanoj (pro la plialtigendaj impostoj por kovri la kostojn de la vivtenado de la aktuala lingvolernanta generacio) rilate al tiuj de la denaskaj anglalingvanoj, dum elekto de Esperanto kaŭzas diskriminacion nek en politiko, nek en la lingvolernado, nek en la ekonomiaj konsekvencoj.

Esperanto kiel deviga komuna dua lingvo kompreneble starigas nenian obstaklon kontraŭ laŭplaĉa alproprigo de kiaj ajn pluaj lingvoj, eĉ la scio de Esperanto grave plifaciligas la lernadon de aliaj lingvoj, ĉu de la devige oficiala (por minoritatoj en certaj landoj), ĉu de laŭplaĉe elekteblaj aliaj. Esperanto helpas plialtigi eĉ la scion kaj nivelon de la gepatra lingvo.

Pliajn detalojn eblas trovi en: Haszpra, Ottó: La natura ŝarĝo de la lingvolernado kaj ĝia radikala malpliigeblo. Scienca Revuo 3/2002 kaj Debrecena Bulteno 131, 2002. (Ambaŭ kun detala literaturlisto.) The Defence Budget. En: Stockholm International Peace Research Institute Yearbook, 2000. La aŭtoro estas diplomita konstruinĝeniero kaj Eŭropa Inĝeniero, Professor Emeritus de la Teknika kaj Ekonomika Universitato de Budapeŝto kaj membro de kvar sciencaj akademioj. Li konsilis, prelegis, instruis (ankaŭ Esperante) en universitatoj, sciencaj institucioj kaj konferencoj, en konstru-firmaoj en kvin kontinentoj, kaj publikigis ĉ. 300 sciencajn kaj 600 aliajn artikolojn kaj eldonaĵojn en diversaj lingvoj (inkluzive Esperanton). Lia biografio aperis en multaj Kiu estas kiu en Britio, Esperantio, Germanio, Hungario, Usono. Esperantisto de 1959, dekomence laboris por la scienca aplikado de Esperanto. Organizis preskaŭ 180 sciencajn prelegvesperojn, redaktis Sciencajn Komunikaĵojn, la 18 000-vortan natursciencan kaj teknikan materialon de la Hungara-Esperanta Mezvortaro, kultivis esperantologion, tradukis beletron ktp. Estrarano de UEA dum la jaroj 1986-89, vicprezidanto de HEA dum 1980-90 kaj de ISAE en 2000.

Informoj el Bruselo

La Komunikad-Centro de Eŭropa Esperanto-Unio en Bruselo, subtenata de UEA, informas pri la lingva situacio en la mondo kaj la batalo de esperantistoj kontraŭ lingva diskriminacio.

Lingva demando daŭre tabuo en EU

Eŭropaj ministroj daŭre diskutadas la uzon de lingvoj en la oficistaj kunsidoj de la Konsilio de Eŭropa Unio, sekve de plilarĝigo de post 2004. La ministroj esperas trovi akordon pri la maniero, kaj ankaŭ pri la buĝetado de la interpretado dum la kunsidoj de la Konsilio ĝis junio 2003.

Kelkaj volas daŭrigi la ĝisnunan sistemon, laŭ kiu teorie ĉiu oficiala EU-lingvo estu uzebla, kaj la kostoj de la interpretado estu kovritaj de la EU-buĝeto. Tamen en la praktiko oni pli kaj pli uzas la anglan por malpli gravaj kunsidoj. Estas ankaŭ la t.n. “sveda” modelo, kiu antaŭvidas la eblon paroli kaj aŭdi interpretadon en ĉiuj “oficialaj” lingvoj. La diferenco manifestiĝas en la financado, ĉar la “sveda” modelo diras ke ĉiu ŝtato devas pagi por sia propra lingvo. Se ekz. la estona registaro volas ke la estona lingvo estu interpretita dum konsiliaj kunsidoj, Estonio devas kovri la elspezojn.

Christian Lavarenne, redaktoro de Le Monde d’espéranto, la organo de la Unuiĝo Franca por Esperanto, atentigas pri la altaj kostoj por malgrandaj ŝtatoj kaj ekonomie malpli fortaj ŝtatoj. Mi ne plu memoras la nombron de la tunoj da papero ĉiumonate transportataj de Bruselo, de la Eŭropa Parlamento, per ŝarĝveturiloj, por la kunsidoj en Strasburgo kaj Luksemburgo, sed mi memoras ke la cifero ŝajnis al mi nekredebla, diras Lavarenne. Laŭ li, se politikistoj devas pagi tion kion ili parolas, eble ili malpli parolas. Se oni opinias ke oni havas ion dirindan aŭ direndan, oni estu preta pagi por tio — kiel, ekzemple, firmaoj kaj entreprenoj pagas por reklamoj.

Germanio fakte subtenas tiun “svedan” modelon, diras ambasadoro Wilhelm Schoenfelder de la konstanta germana reprezentejo ĉe Eŭropa Unio, sed pluraj ŝtatoj ne konsentas pri tiu modelo. Ŝtatoj kiel Francio aŭ Germanio havas sufiĉe da financa forto por pagi la kostojn de interpretado dum konsiliaj kunsidoj. La lingva demando estas daŭre tiom tikla afero, ke vi ĝin apenaŭ povas tuŝi, diras la germana ambasadoro kaj konkludas, ke Ni supozeble daŭrigos la plurlingvan reĝimon ene de EU.

Marko Naoki Lins
Kampanjaj sukcesoj

La kampanjo kontraŭ lingva diskriminacio en dunganoncoj de internaciaj organizoj registris lastatempe novajn sukcesojn.

La celo de la kampanjo estas starigi praktikajn rilatojn kun parlamentanoj, konsciigi ilin pri la negativaj sekvoj de la uzado de etna lingvo kiel internacia komunikilo, kaj, kompreneble, reliefigi la rolon de Esperanto-asocioj en la defendado de la lingva egaleco, klarigas Marko Naoki Lins, 29-jaraĝa esperantisto el Germanio, kiu dank’ al la malavara donaco de japana samideano, ekde decembro 2002 la Komunikadcentro. Lins nun kunordigas laboras en la kampanjon kontraŭ la lingva diskriminacio. Marko, filo de Ulrich Lins, la fama aŭtoro de La danĝera lingvo, loĝas en Bruselo ekde 2001.

Pro la kreskanta nombro de dunganoncoj de internaciaj organizoj, ankaŭ tiuj de la Unuiĝintaj Nacioj, en kiuj la postenoj estas eksplicite rezervitaj al gepatralingvaj parolantoj, preskaŭ ĉiam nur de la angla (English mother tongueEnglish native speakers), politikistoj multe pli facile pretas aŭskulti Esperanto-asociojn. Lins: Mi nun intencas etendi la parlamentan agadon al aliaj landoj en la mondo. Nia sperto estas ke procentaĵe politikistoj multnombre reagas al niaj alsendoj. Sep germanlingvaj parlamentanoj pretas fari oficialajn demandojn al la Eŭropa Komisiono.

Claude Longue-Epée, la prezidanto de Esperanto-France, spertas la saman kunlaboremon en Parizo. Ni sukcese instigis ondeton de parlamentaj demandoj pri la lingva diskriminacio en la Nacia Asembleo. “Esperanto-France” sendis oficialan, specialan leteron al 21 deputitoj de la Nacia Asembleo, petante, ke ili atentigu la registaron pri la diskriminacio. Ĝis hodiaŭ “Esperanto-France” ricevis ok respondojn, ĉiujn favorajn, de la deputitoj, kiuj starigis aŭ starigos al la registaro oficialan demandon.

Dafydd ap Fergus
Corsetti babilos

Fine de januaro, je kosto kaj invito de la Eŭropa Komisiono, Renato Corsetti estis en Bruselo pro kunveno de lingvaj spertuloj.

La Eŭropa Komisiono organizos jarmeze en Bruselo konferencon pri plurlingvismo kaj multlingvismo ene de la eŭropaj instancoj. Dank’ al la agado de UEA por la lingva egaleco, kaj pro la vigla kontraŭo al la lingva diskriminacio en Bruselo, la prezidanto de UEA estis petata doni sian opinion pri tio, kiel eŭropaj organizoj pli bone povas protekti la lingvajn rajtojn de ĉiuj civitanoj. Pri la tutmonda agado por la lingva egaleco, Corsetti ret-babilos kun esperantistoj el la tuta mondo en marto (je dato precizigota en retaj novaĵoj). Nepre ne malĉeestu, kaj aliĝu tiam al: http://babilejo.org.

Esperanto@Interreto

Dank’ al la internacia laborgrupo Esperanto@Interreto, TEJO organizas tradukkonkurson por rapide multlingvigi sian novan kaj belan retpaĝaron.

Kiel la unuaj venkis esperantistoj, kiuj fulmorapide tradukis en la internacian lingvon. Nun konsultebla en 17 lingvoj, la ttt-ejo www.tejo.org bele montras kiel Esperanto faciligas internacian kaj egalrajtan komunikadon. Momente estas granda konkurenco inter la japanaj, kimraj, turkaj, danaj kaj irlandaj esperantistoj por scii, kiuj fintradukos unue. Ĉu ankaŭ vi havas iom da libera tempo? Danke al la bonega traduksistemo de Clayton Smith (alinome: Argilo), facilege eblas helpi TEJO-n informi gejunulojn en via lingvo. Tuj iru al la tradukpaĝo: http://www.tejo.org/traduki kaj helpu.

Alia bela ttt-ejo de Esperanto@ Interreto estas www.lernu.net, kiu uzas la saman traduksistemon. Ĝi profesie informas pri Esperanto kiel lingvo kaj fenomeno kaj ofertas plurajn kursojn kaj subtenilojn por lerni Esperanton. La ĉefa celo de la paĝaro estas helpi al retemuloj kiuj volas facile kaj senkoste informiĝi kaj lerni Esperanton. Lanĉita la 21-an de decembro, la paĝaro jam ekzistas en 11 naciaj lingvoj. Helpu ĉe www.lernu.net/tradukado kaj aldonu pliajn tradukojn.

Pri nia lingvo en la nacilingva gazetaro

Fine de decembro aperis tripaĝa artikolo pri Esperanto, en la plej vaste legata semajngazeto en Belgio, Le Vif/L’Express. La artikolo tre favore pritraktas nian lingvon kaj detale priskribas la argumentojn de Claude Piron.

La 13-an de decembro aperis ankaŭ artikolo pri la lingva egaleco kaj Esperanto en European Voice (Eŭropa Voĉo), anglalingva gazeto multe legata de politikistoj kaj ĵurnalistoj en Bruselo. En tiu semajno la gazeto estis disdonita al partoprenantoj de la pinta konferenco de la Konsilio de la Eŭropa Unio en Kopenhago.

Kaj fine, en la januara numero de germana komputilgazeto aperis tre bela artikolo pri Esperanto kaj la komputilestra programo Linukso. La titolo: Esperanto: la Linukso de naturaj lingvoj. La artikolo notas, interalie, ke la neŭtrala lingvo Esperanto similas al la neŭtrala komputilestra programo Linukso, kaj malsamas al Microsoft Windows.

Por legi artikolojn kiuj publikiĝis pri Esperanto aŭ la agado de E-asocioj por la lingva egaleco iru al: http://lingvo.org/eo/*gaz (la pasvorto estas saluton).

Se vi deziras sekvi aŭ partopreni la agadojn de la Komunikadcentro, bv. aliĝi al unu el la sekvaj listoj. La aliĝo eblas per sendo de malplena mesaĝo al e...@yahoogroups.com, r...@yahoogroups.com, http://groups.yahoo.com/group/reago, http://groups.yahoo.com/group/europa-esperanto-unio.

Eŭropo akceptas Esperanto-projekton

En januaro, la antaŭprojekto por lingva festivalo, farita de Asocio por Eŭropa Konscio, kune kun Universala Esperanto-Asocio, estis akceptita de la Eŭropa Komisiono.

La projekto celas organizon de lingvaj festivaloj en diversaj urboj. Ni nun estas invititaj al seminario en Bruselo kiel daŭrigi la procedon por ellabori finan version de la projekto. Tuj post tio ni komencos ellabori la unuan version de la fina projekto, klarigas Zlatko Tišljar. La akceptita antaŭprojekto pri lingvaj festivaloj estas serioza projekto kaj la financpeto povas esti pri pli ol 100 000 EUR. Esperanto estos la helplingvo de la organizantoj kaj ĝi estos egalrajta ero de la programo.

Dafydd ap Fergus

Nova volontulo

Chuck Smith estas la nova plentempa TEJO-volontulo, kiu loĝas en la Centra Oficejo de TEJO en Roterdamo.

Antaŭ du jaroj li komencis studi Esperanton en Usono. Poste li aktivis en la estraro de Usona E-Junularo, USEJ. En 2001 li fondis la Esperantan version de la Vikipedio (www.vikipedio.org), kiu estas reta enciklopedio kun pli ol 4 000 artikoloj en Esperanto. En 2002 li vojaĝis tra 13 landoj. En Turkio li oficiale reprezentis TEJO-n ĉe la Eŭropa Junulara Festivalo. Li estas preta helpi ke oni pli bone ekkonu TEJO-n en 2003. Se vi havas demandojn aŭ volas kunlabori, bv. skribi rekte al lia retadreso: c...@uea.org

Recenzoj

Formuli Eŭropo-politikon sur esperantista bazo

Siegfried Piotrowski/Helmar G. Frank (eld.): Europas Sprachlosigkeit. Vom blinden Fleck der European Studies und seiner eurologischen Bedeutung [...], (Europäische Reihe: Entnationalisierte Wissenschaft 5), München: KoPäd Verlag, 2002. 284 p, 21cm. 16,80 €.

En 1974 fondiĝis en la okcidentgermana urbo Paderborn la Europaklub (EK), por propagandi eŭropan identecon kaj stimuli la lernadon de neŭtrala eŭropa lingvo, kiel la latina aŭ Esperanto. Nun aperis kolekto (ĉefe) de artikoloj kaj dokumentoj el tiu rondo ĉirkaŭ la kibernetikisto prof. Helmar Frank, pri EK kaj ties aktivaĵoj kaj ankaŭ pri eŭrologio, kiun Frank kaj la kuneldonanto, Siegfried Piotrowski, ŝatus vidi kiel novan universitatan fakon.

En historia superrigardo pri EK, Frank rakontas ke meze de la 1970-aj jaroj li kun sia instituto de la universitato de Paderborn planis lernejajn eksperimentojn, kiuj montru la propedeŭtikan valoron de Esperanto. La koncerna ministerio permesis la Paderbornan Eksperimenton, sed kun Esperanto ne kiel deviga fako por tutaj klasoj, sed kiel libervola kroma oferto. Krome, la urbo Paderborn ne deziris esti oficiala organizanto, kaj tiucele Frank fondis EK-on (p. 37). Kunklubanoj Behrmann, De Smet, Tsirimokos k.a. rerigardis en 1999 post 25 jaroj.

EK, resp. la Frankanoj komencis rimarkindan kaj memorindan aktivadon por “ILo”, kiel ili preferas nomi Esperanton. Ili eldonis Europakalender, eŭropan dokumentaron kaj serion sennaciigita scienco, kun i.a. vortaro Esperanta-germana kaj matematika vortaro en la tiamaj lingvoj de la Eŭropa Komunumo (p. 127-135). Oni legas pri la Akademio Internacia de Sciencoj (AIS), kunfondita de Frank, kaj pri la lernejaj eksperimentoj. Cetere Frank superrigardas la historion de la politika unuiĝo de Eŭropo. Mallonga gramatiko de ILo (la 16 reguloj) prezentas Esperanton. Ekster la konataj EK-ideoj oni trovas ankaŭ ekz. pledon de la latinistino Sigrid Albert por latino.

Al la scienca intenco de la eldonantoj kontraŭas la provo enkonduki novajn vortojn, kiel Europien (proks. en la senco de EU-io), Europisch (neŭtrala lingvo por Eŭropo) kaj Eurologie. Ankaŭ la sufiĉe forta kontraŭ-angla impeto donas negativan impreson, kiel ekz. la atentigo de Frank, ke la angla estas la helpa lingvo de la internacia prostitucio (p. 133/134). En iom kurba vortumado Frank postulas: se iu volas enmigri Eŭropan Union, aŭ serĉas azilon, li devas scipovi Esperanton aŭ alian neŭtralan lingvon (p. 19).

La titolo de la libro aperas en kvar lingvoj, kvankam preskaŭ ĉiuj kontribuoj estas en la germana: nur kelkaj havas tradukon aŭ resumon en Esperanto. Por movadanoj kaj EK-simpatiantoj interesa provo formuli Eŭropo-politikon sur esperantista bazo.

Ziko Marcus Sikosek

Ne ĉio verda estas smeralda

Esperanta frazeologio. Aŭtoro: Sabine Fiedler. UEA, Rotterdam, 2002. ISBN 92-9017-080-8. 185p. 21 cm. 19,80 €, rabato ekde 3 ekzempleroj.

Valoras ne la vesto, valoras la enesto, jen proverbo dukiale aplikebla al Esperanta frazeologio. Unuavice, ĉar, kvankam mi nostalgias la ĝishieraŭan grafikan modelecon de UEA-libroj (ekzemple de Lingva arto), tiu ĉi verko estas ne nur sufiĉe dignaspekta sed ankaŭ tre leginda, eĉ traleginda. Krome, ĉar proverbo estas unu el la stud-objektoj de frazeologio, nome unu speco de plurelementa lingvounuo, pleje idioma, kun relative fiksitaj strukturo kaj enhavo, kiun parolanto/skribanto reproduktas kaj laŭkutime uzas kiel pretan unuon kun intensiga funkcio (kiel la titolo de ĉi recenzo). Aliaj specoj estas flugilhavaj vortoj, citaĵoj, filmaj aŭ libraj titoloj, kaj esprimoj kiel troja ĉevalo, velura revoluciola patrino de ĉiuj militoj. Kaj, kiel diras la aŭtorino, por plenkompreni ilin ne sufiĉas lingvaj scioj.

Mi trovis tre instruaj kaj interesaj la klarigojn de forgeso. Same la bonegajn ekzemplojn pri uzado kaj komprenado de La Lucerna ponto mortis, vivu la Lucerna ponto! kaj Se la verda movado ne ekzistus, necesus krei ĝin, aŭ la montron de la ekzisto de frazeologiaj dialekt(et)oj, kiel tiu de ĉinaj aŭtoroj en El Popola Ĉinio. Ĉi tie ŝi levas jenan demandon: Ĉu la ofte kritikata tro eŭropeca karaktero de la Esperanto-leksiko ĝustas ankaŭ por la frazeologio? Mia respondo estus: kredeble jes.

Ĉar la libron mi sincere rekomendas, mi turnu min al kelkaj eroj miaopinie plibonigeblaj. Unue, en ekzemploj el gazetoj, utilus aldoni al la referenco indikon pri la aŭtoro, kiam konata, aŭ almenaŭ pri ties denaska lingvo, kiel en (23)-(27), ĉar el la vidpunkto de stilvaloro ne samas citoj el Golden, el Johansson, el Urbanová, kun tiuj el Dorval, MaulNemere. pri la esprimo talpa laboro, teorie perfekte uzebla ankaŭ nun laŭ sia enhavo sed praktike jam de longe ŝimanta en la kesto

Indiko pri la denaska lingvo bonvenus ankaŭ en la ekzemploj parolaj, verŝajne ne intencitaj por publikigo kun aŭtornomo. Due, indus plivastigi la indekson kaj, aldonante difinojn kaj font-indikojn, transformi ĝin en frazeologian vortaron. Mi, ekzemple, ne konas la esprimon rusa panjo (p. 57) kaj hezitas pri rompi al si la kapon (p. 67, 72).

Simile, indus kompili libroforme liston kun esperantigoj de la historie kaj kulture plej gravaj titoloj de libroj aŭ filmoj, tradukitaj aŭ ne, por ke eblu komune paroli pri la fabelo La Belo kaj la Besto, pri Marsaj kronikoj de Bradbury aŭ pri Stelmilitoj de Lucas.

Trie, mi tiom ĝojas pri la oportunaj neologismetoj denoti kaj konoti, ke mi kun plezuro vidus gloson; verŝajne la samo validus por habilitiĝi kaj publici, kies precizajn signifon kaj neceson mi ankoraŭ ne elvidis.

Kvare, ŝi pravas dirante (p. 129) ke en Esperantujo oni ĉiam celas homojn el kulturoj diversaj, disaj kaj distaj. Ĝuste tial niaj frazeologio kaj humuro baziĝas sur elementoj objektive palpeblaj, kiel rimoj aŭ kalemburoj. Samkiale oni sentas spontanan alergion al la PIV-aj francismoj apaĉogaskonaĵo (ni prefere nomu ilin gastonaĵoj).

Kvine, pri noto 50: mi opinias nevalida kaj malaktuala paroli pri unu sola tria etapo de la E-literaturo ekde 1945; eble oni aldonu jam kvaran etapon ekde 1971/1973 (de la apero de PIV1 aŭ de la petrola krizo, tute laŭplaĉe).

Kaj, fine, famas la proverbo traduki — truki, sed en Esperantujo traduki plej ofte signifas trakudri aŭ transkluki. Kial? Kial oni akceptu tiel facil-anime, ke ĉe ni oni tradukadas fuŝe kaj mise? Kutime oni esperantigas kaprice, proprainiciate, sen ajna mendo de eldonejo, des malpli kontraŭ pago! Kia kontrasto kun la profesiaj tradukistoj de nacilingvaj eldonejoj, kie oni la tekstojn ne nur mendas, sed aldone korektas, poluras kaj kribras (kvankam jen kaj jen ankaŭ ili produktas tradukojn muse kaj fiŝe). Fiedler laŭde mencias la admirindajn La inĝenia hidalgo Don Quijote de La Mancha de Cervantes kaj La majstro kaj Margarita de Bulgakov, en majstraj tradukoj de De Diego kaj Pokrovskij, sed forgesas precizigi, ke temas pri raraj esceptoj, ĉar ne ĉio verda smeraldas.

Jorge Camacho

Malpli PIV-a aŭ PAG-a, sed pli iva kaj aga

Vojaĝo en Esperanto-lando: Perfektiga kurso de Esperanto kaj gvidlibro pri la Esperanta kulturo. Boris Kolker. Rotterdam: UEA, 2002. Dua, reviziita kaj korektita eldono. 279p. 21cm. Abunde ilustrita, kun dukolora preso tra la tuta libro. Ilustris F.L. Veuthey. Prezo: 18,00 €, triona rabato ekde 3 ekzempleroj.

Abundas studmaterialoj en Esperanto: malmultaj, tamen, estas pli ol nuraj lerniloj. Inter tiuj estas la Auld-a Paŝoj al plena posedo kaj la Boulton-a Faktoj kaj fantazioj: libroj, per kiuj eblas esplori plej rafinitajn punktojn de Esperanto-gramatiko aŭ konatiĝi kun nuancoj de Esperanto-stilo, sed kiuj samtempe malfermas fenestron al mondo pli vasta, pli riĉa: mondo malpli PIV-a aŭ PAG-a, pli — por tiel diri — iva kaj aga. Inter tiaj verkoj enkalkuliĝu nepre la Kolker-a Vojaĝo en Esperanto-lando.

Verdire, la titolo iomete erarigas. Leganto neniel vojaĝas, sed vizitas kvazaŭan — kaj mirinde aktivan — Esperanto-klubon. Ke oni vizitas, ne vojaĝas, implicite agnoskas la aŭtoro, tiel enkondukante sian libron, kiu estas verkita kvazaŭ taglibro de ideala Esperanto-klubo, en kiu vi renkontiĝos kun steloj de la Esperanto-kulturo kaj ankaŭ kun (dume) malpli konataj Esperanto-landanoj (p.10). Ironie estas, ke, kiam en la reala Esperanto-lando multloke velkas la kluba vivo, en virtuala, Kolker-a Esperanto-lando, ĝi floregas. Apenaŭ imageblas la seniluziiĝo de vizitinto en la Kolker-a klubo, transpasante la unuan fojon la sojlon de malpli virt(ual)a klubo: en tiu ĉi senco — kaj nur en tiu ĉi — la libro trompas.

Krom tio, tamen, ĝi elstaras. Eĉ se laŭforme la libro radikas en ioma nostalgio, laŭteme ĝi prezentas la kulturon de Esperanto tia, kia ĝi estas: vasta, varia, viva. Do en ĉiu el la 26 lecionoj — prezentataj kvazaŭ kunvenoj de la klubo — troviĝas ĝis kvin plej diversaj legaĵoj, temantaj pri la historio, la socio, la literaturo de Esperanto, kune kun notoj kaj klarigoj pri lingvaj kaj aliaj eroj. Sekvas t.n. lingva praktiko, alivorte ekzercoj, inkluzive de kvizo pri la apartaj Esperanto-faktoj en la leciono. La 17-a leciono, ekzemple, substrekas la internaciecon de Esperanto per tradukita ero pri Japanio; la konservadon de Esperanto per artikolo pri la Internacia Esperanto-Muzeo; la prozan literaturon de Esperanto per eltiraĵo el Beaucaire-a Fabelo de la verda pigo; kaj la poezian literaturon de Esperanto per poemo de Nadija Andrianova.

Kaj kiu vizitu la Kolker-an Esperanto-klubon? Principe, laŭ la kromtitolo de la libro, tiuj, kiuj volas perfektiĝi en Esperanto. Tial mankas gramatikaj klarigoj; nur ie-tie troviĝas flankaj rimarkoj pri lingvo-uzo.

La ekzercoj ne tiom streĉas la leganton kiom ekzemple en Paŝoj al plena posedo; eble pro tio, kaj kontraste al la Auld-a libro, mankas solvoj. Pro tio, kvankam unuopulo povus kun profito ekspluati la materialon en Vojaĝo en Esperanto-lando, la ekzercoj pli konvenas al grupa, klasĉambra pritrakto. Jen, parenteze, la ĉefa diferenco inter la du libroj: Auld celas lingvon, surbaze de kulturo; Kolker kulturon, surbaze de lingvo.

Tamen ne nur perfektiĝemuloj vizitu la klubon. Tiuj, ekzemple, kiuj alfrontos ekzamenon de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI), en kiu staras kutime ŝvitiga sekcio kulturaj konoj, nun pli trankvile dormos. For la plendoj, ke malhaveblas enkonduka libro pri Esperanto-kulturo! Kaj espereble Vojaĝo en Esperanto-lando spronos al plia legado, al plia esplorado de la Esperanto-fenomeno.

Sed sendube, por pli spertaj, jam perfektiĝintaj esperantistoj — ĉu eblas? — kuŝas la unika valoro de la libro en la fotoj — hmm, ĉu tiel aspektis Jean Forge? — kaj en la biografiaj kaj literaturaj glosoj. Gratulindas la aŭtoro pro la amaso de detaloj, kiuj konstante memorigas pri faktoj duonforgesitaj, eble neniam konitaj. Ho, jes: Verdiro estis la pseŭdonimo de John Leslie, iama oficisto de Esperanto-Asocio de Britio. Ĉu tion mi iam sciis, aŭ ĉu mi simple forgesis? Ĉiaokaze — dankon pro la atentigo!

Tial, fakte, Vojaĝo en Esperanto-lando servas kiel eta enciklopedio; pro tio ĝi estas aparte bonvena. Ĉu do nun la estiminda kaj ege kapabla s-ro Kolker turnos sin al urĝe bezonata, tre utila, moderna Enciklopedio de Esperanto? Al mi ŝajnas, ke la vojaĝo jam komenciĝis...

Paul Gubbins

Dek E-Bibliotekoj pliriĉiĝis danke al Thorsen-apogo

18 bibliotekoj el 14 landoj konkuris ĉi-jare por la 1225 € disponeblaj en la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

La disponebla sumo estis dividita preskaŭ egale inter la jenaj dek bibliotekoj: Ĉina Esperanto-Biblioteko, Armenia Esperanto-Asocio, Litova Esperanto-Asocio, Biblioteko de KOLOMBEJO (Kolombia Esperanta Junulara Organizo), Tririvera Esperanto-Klubo (Brazilo), Kultura Esperanto-Centro Kinshasa (Demokratia Respubliko Kongo), Esperanto-Klubo de la Universitato de IFE en Iree (Niĝerio), Esperanto-Klubo Tiĥvin (Rusio), Esperanto-Klubo Tero en Jalta (Ukrainio) kaj Esperanto-Rondo en Suceava (Rumanio).

En la lastaj 6 jaroj Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen subtenis pli ol 60 bibliotekojn en pli ol 30 landoj en Afriko, Azio, Latina Ameriko, Orienta Eŭropo kaj Okcidenta Eŭropo.

Petoj por la venonta aljuĝo devas atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis la 15-a de oktobro 2003. Necesas sendi peton kiu enhavas: la nomon kaj adreson de la biblioteko, nomon kaj titolon de la petanto, liston de dezirataj libroj laŭ ordo de prefero. Oni ne subvencias akiron de ne-libraj varoj.

Por helpi al pli da bibliotekoj, UEA bonvenigas donacojn por la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

La subvencio Cigno

Ĝi estas establita de la japana mecenato Etsuo Miyoshi por agnoski efikan laboron por Esperanto en evolulandoj triamondaj aŭ orient-eŭropaj. Ĝi reprezentas ĉ. 5400 €. En la jaro 2002 la subvencio Cigno estis aljuĝita al:

La Amerika Komisiono de UEA, por ĝia efika laboro disvastigi Esperanton tra Ameriko kaj antaŭ ĉio por ligi izolitajn esperantistojn en malriĉaj landoj de Latinameriko kun la pli vasta mondo de esperantistoj.

La premio Deguĉi

Ĝi estis fondita en 1987 per kapitalo donacita de la japana religia movado Oomoto. Ĝi estas ĉiujare aljuĝata al individuo aŭ organizaĵo kiu agadas per Esperanto al internacia amikeco kaj solidareco. En la jaro 2002 estis la premio (ĉ. 2000 €) aljuĝita al du koreaj aktivuloj:

S-ro Ma Youngtae multajn jarojn aktive kontribuis al la korea Esperanto-movado. Li fondis kaj prizorgas interret-radion en Esperanto, instruis Esperanton kiel oficialan kurson ĉe Danguk-Universitato kaj gvidas interretan kaj telefonan E-kurson (www.esperanto-radio.net).

S-ro Lee Jung-ki, la prezidanto de Korea Esperanto-Asocio, multajn jarojn aktive la partoprenis Korean E-movadon, instruas Esperanton kiel oficialan kurson ĉe Danguk-Universitato, fondis Seulan Esperanto-Kulturcentron kaj gvidis E-kurson pli ol 110-foje. De s-ro Lee Jung-ki ni ricevis etan intervjuon:

S-ro Prezidanto, bv. diri al ni kelkajn vortojn pri la Seula Esperanto-Centro, kiun vi fondis kaj estras.

En la jaro 1991 mi fondis la edukcentron en Seulo kun la nomo Seula Esperanto-Kulturcentro por disvastigi nian lingvon. Mi kredis, ke sen dissemado de Esperanto ni neniel povos progresigi nian lingvon.

Dum 11 jaroj mi senpaŭze daŭrigis la monatan kurson, tra kiu ĉ.1200 Seulanoj lernis Esperanton ĉe SEK.

Mi movadas kun espero, ke iam tiuj iamaj lernantoj revenos al nia mondo.

Inter multaj agadoj vi okupiĝas ankaŭ pri komerco kun E-libroj. Kiom da E-libroj jam trairis viajn manojn? Kio pleje furorus en via librostatistiko?

La komerco kun E-libroj estas ne tiel frukta kaj esperiga. Oni facile trapasas bazan kurson, sed multaj rezignas studi daŭre. Tio estas solvenda tasko por mi en la nuna momento. Nature, E-libroj estas ne multe vendataj. Laŭ mia statistiko, La Sankta Biblio estas la plej ŝatata.

En la revuo oni longe ne skribis pri E-radioamatoroj, al kiuj vi aktive apartenas. Kio nova en la verda etero?

Antaŭ 10 jaroj, Esperanto estis populara inter koreaj radioamatoroj, sed pro la apero de interreto kaj poŝtelefono la valoro de radioamatorismo ŝrumpis en Koreio. Mi mem ne plu kaptas mikrofonon por ĝui radioamatorismon. Kompreneble, ankoraŭ ekzistas altnivelaj radioamatoroj en Esperantujo kaj ili ĝuas ĝin etere.

Loke

HUNGARIO: La 14-an de decembro 2002 Hungara Verkista Asocio kaj Hungaria Esperanto-Asocio komune inaŭguris memortabulon en Budapeŝto, sur n-ro 3 de urbocentra strato, kie 20 jarojn vivis kaj verkis la hungara kaj Esperanta poeto Adalberto Hules (Béla Hules).

MADAGASKARO: La ŝtata televido invitis la 12-an de decembro s-ron Désiré Rabevazaha, kaj petis informojn pri Esperanto kaj ĝia instruado en Madagaskaro, en universitato kaj lernejoj, kie Centre International d’Espéranto organizas kursojn. La ŝtata radio vizitis kursojn en la universitato la 21-an de decembro kun intervjuo, en ĉeesto de studentoj. Estas notinde ke la progresoj de Esperanto en Afriko povus esti fulmaj, se ne mankus rimedoj. Neniu alia lingvo estas tiel adaptita al landoj kie mankas instruistoj kaj ĉefe rimedoj por lerni (mono, lernolibroj, eĉ foje papero kaj skribiloj).

ĈINIO: Liaoninga Financa Kolegio serioze atentas la propagandon kaj popularigon de Esperanto kaj oficiale decidis enkonduki Esperanton kiel nedevigan studobjekton. 109 studentoj partoprenis en la unua E-kurso dum la studjaro (2001.9-2002.7) kaj 42 el ili diplomiĝis. Por fortigi la instruadon de Esperanto kaj instigi pli multajn studentojn lerni la lingvon, la estraro strategie decidis altigi ĝiajn studpoentojn de 4 al 6 por la dua E-kurso (2002.9-2003.7). Tio mobilizis la aktivecon de la studentoj kaj 750 aliĝintoj aperis en la kurso funkciigita en oktobro!

ITALIO: Ekde 2003 en la itala urbo Bolzano ekzistas Esperanto-strato Via Esperanto, dank’ al la persistemo de Karlo Behmann, Renzo Segalla kaj de la lokaj esperantistoj, kiuj subskribis (pli ol 400 homoj) la peton al la urbestraro.

VENEZUELO: En novembro 2002 okazis en la Pedagogia Universitato de Karakaso, Venezuelo, la 9-a Tutlanda Renkontiĝo de Venezuelaj Esperantistoj, por festi la 90-jariĝon de Venezuela Esperanto-Asocio, fondita en la urbo Maturin.

RUSIO: Memortabulo pri la E-pioniro N. Borovko malfermiĝis en Jalta. Dum sia komplika viva vojo li kelkajn jarojn troviĝis en Jalta kaj interalie fondis la urban publikan bibliotekon, kies centjariĝo nun estas festata. Lige al la jubileo, la 15-an de decembro, sur la muro de la biblioteko estis instalita marmora memortabulo kun ruslingva indiko pri N.A. Borovko, mencianta lin kiel E-pioniron.

NOV-ZELANDO: La dua disko de Daphne Lawless enhavas du Esperanto-kantojn (la aliaj estas en la angla). Daphne estas Nov-Zelanda artistino kiu faras elektronikan popmuzikon. Ŝi ne kantas “papage”, sed vere lernis la lingvon. Legu pli ĉe <http://www.randomstatic.net/lawless/eo/index.html>.

Fake

RADIO: La 2-an de novembro Claude Piron (Svislando) estis intervjuita en la anglalingva servo de Svisa Radio Internacia, aŭdebla ĉefe ekster Eŭropo kaj en Nordameriko. En sia bonega angla, Piron emfazis atingojn de Esperanto, kun aparta atento al Edmond Privat kaj Ruĝa Kruco, kaj al sia ŝatata temo — psikologiaj kialoj de rezisto kontraŭ Esperanto. (Richard E. Wood, Havajo, Usono)

INFORMBROŜURO: La turisma oficejo de la sudfranca departemento Aude, lando de la Kataroj, proponas broŝuron pri la allogaĵoj de la regiono (monumentoj, naturo, sportoj) en Esperanto. Petu ĝin ĉe la retadreso: c...@free.fr

BIBLIOTEKOJ: Krom la urba biblioteko en la germana urbo Erlangen (http://212.204.69.83/wwwopac/index.asp?) ankaŭ la urba biblioteko Nürnberg montras sian stokon en la reto. Oni povas rigardi kiujn librojn la biblioteko posedas, serĉi pri la E-libroj, kiuj estas en la stoko, kaj kiuj estas pruntedonitaj. La adreso de la urba biblioteko Nürnberg estas: http://online-service.nuernberg.de/webpac-bin/wgbroker.exe?new+-access+top.

MONDA ENKETO: La grupo Language Advantage provas instigi la britojn pli interesiĝi pri lingvolernado, kaj tiucele starigis diversajn agadojn, inkluzive de ĉiujara monda enketo pri lingvoj ĉe la laborejo. La britaj esperantistoj starigis kontaktojn kun la grupo kaj ĝi interesiĝas pri Esperanto. Oni do trovis organizaĵon kiu interesiĝas pri popularigo de nia lingvo. La enketo (en la angla) troveblas ĉe <http://www.languageadvantage.com/surveys/worksurvey02.htm>.

E-MELODIOJ POR POŜTELEFONOJ: Ĉe <http://www.tejo.org/rejm/melodioj.php> troveblas popularaj Esperantaj melodioj por poŝtelefonoj Nokia, Ericsson kaj Siemens. Vi povas libere uzi ilin kaj aldoni proprajn melodiojn.

Persone

GONINAZ: La franca profesoro Michel Duc Goninaz estas proklamita kiel la Esperantisto de la Jaro 2002. La internacia ĵurio elektis lin pro la eldono de la Nova Plena Ilustrita Vortaro, kies reviziadon li gvidis dum pluraj jaroj. La voĉdonado pri la Esperantisto de la Jaro okazas ĉiujare ekde 1998 laŭ iniciato de La Ondo de Esperanto.

BRONZETTI: Itala esperantisto Giorgio Bronzetti, la iniciatinto de presagentejo Disvastigo kaj lanĉinto de Allarme lingua, komitato por defendo de lingvoj kaj kulturoj, ricevis kulturan premion de la plej prestiĝa lingvodefenda itala institucio Accademia della Crusca. La premio estis transdonita la 14-an de decembro 2002 en Chieti, Italio.

Tra la mondo

Reĝa festivalo en kastelo

Kiuj bonŝanculoj silvestrumis en historia akvokastelo, ĉiutage manĝis en historiaj keloj, inaŭguris balon per polonezo en kavalira salonego, kies muroj estas ornamitaj de aŭtentaj 18a-jarcentaj tapetoj?

Ne temas pri princoj aŭ reĝoj, ne temas pri ŝtataj altranguloj, temas pri la partoprenantoj de la 19-a Internacia Festivalo, kiuj ne povus havi pli belan kadron ol la Junularkastelon Gemen (Borken, Vestfalio, proksime al la nederlanda landlimo). Oni ne venas pro la loko, sed certe la 200 partoprenantoj ĝuis tian eksterordinaran ejon, malgraŭ la pluvo kaj vento, malgraŭ la diseco de la ejoj, malgraŭ foja malvarmeco de iuj salonoj.

Ĉi-jare la festivalo vere meritis sian nomon, se oni konceptas festivalon kiel serion de artaj prezentoj: ĉiu vespero estis okazo por altkvalitaj spektakloj. La artistoj estis tiom multnombraj, ke iuj el ili eĉ ne povis havi propran programon. La konata grupo Kajto ĝuigis la partoprenantaron per siaj belaj kantoj, Elena Puĥova pretigis spektaklon pri La Eta Princo kaj prezentis ĝin kun Mikaelo Bronŝtejn, Solotronik tekno-muzikis, loka folklora grupo dancigis dancemulojn; kaj ankaŭ dum la lasta vespero, t.n. internacia, la partoprenantoj kiuj iris sur la scenejon estis talentaj.

Oni ja ne venas por la temo, sed ja estis temo Religioj kaj konfliktoj, kiu tamen estis nur pretere traktita: oni prezentis diversajn religiojn, prelegis pri konfliktoj, sed ne ĉiam rilatigis ilin. Laŭ mia ateisma gusto estis tro da religiaĵoj en la oficiala programo (diservo, preĝoj); sed la etoso tute ne estis religia. Multaj eroj de la programo ne rekte rilatis al la temo, kio donis abundon da ebloj ĉerpi ion por sia gusto: prelego de A. Wandel pri la pra-astronomio en Sudameriko, prelegoj de Paul Peeraerts kaj André Grossmann pri komputilaj temoj, seminarieto pri komunikado, trejnado al Jumeiho-masaĝo, kursetoj pri kaligrafio, paperfaldado, sorobano, briĝo kaj aliaj societaj ludoj, legokonkurso, pluraj dancokursoj...

Ĉiutage estis proponita ekskurseto, sed bedaŭrinde preskaŭ akurate kun la komenco ekis la pluvo...Tiu fenomeno inkluzivis ankaŭ la tuttagan ekskurson al Xanten, krom escepta momento kiam sur la ŝtupoj de la romia templo la ekskursantoj faris komunan foton. Oni vizitis la romiaĵojn kaj la katedralon, kaj ankaŭ la pilgrimejon de Kevelaer.

Infanoj kaj junuloj havis paralele propran programon, sed feliĉe ankaŭ estis diversaj komunaj interesoj, kiel ekzemple societaj ludoj, kiuj helpis kunvivigi la diversaĝajn partoprenantojn, kaj tiel kreis bonegan etoson.

Kaj ni ne forgesu la plej gravan ejon de ĉiu IF: la knajpon (el la germana Kneipe), etosoplenan trinkejon, kie oni trinkas, babiladas, ludas societajn ludojn, kantas, muzikludas... Ĝi funkcias ĝis fruaj horoj de la mateno, dank’ al nelaciĝema teamo kiu pluhelpas al la servado, kaj al nelaciĝema aro da soifaj babilemuloj...

Eble tio estas la plej ŝatata tradicio de IF. La aranĝo tiom plaĉas, ke multaj partoprenantoj de jaro al jaro revenas por re-tosti la novan jaron kun la malnovaj kaj novaj gekonatoj. Hans-Dieter Platz, kiu lanĉis la aranĝon kaj ĉeforganizas ĝin, faris statistikon, kiu montras ke nur unu kvinono de la partoprenantoj venis por la unua fojo. Fakte komence la aranĝo estis konceptita por ke la porjunulara renkontiĝo Internacia Seminario de GEJ restu porjunula, dum tamen pli aĝaj homoj, inter 25 kaj 55, kaj i.a. familioj kun junaj infanoj, havu plaĉan manieron pasigi silvestrajn feriojn en esperantista etoso. Sed nun la homoj prenis la kutimon veni al IF, kaj pli kaj pli venas tiuj paroj, kiuj iam venis kun siaj infanoj, sed nun sen la infanoj, ĉar la pliaĝiĝintaj infanoj partoprenas propran programon sen la gepatroj. Kaj malgraŭ transpaso de la aĝlimo por IF oni ŝatas pluveni por ĝui tian viglan Esperantujon.

Claude Nourmont

[FORIGITA!: bildo]

Gaja atmosfero dum la Silvestra Balo

[FORIGITA!: bildo]

La junularkastelo Gemen

La deka Togolanda

61 togolandanoj, 4 niĝerianoj kaj du beninanoj, tia estas la bilanco de la 10-a Togolanda Esperanto-kongreso, okazinta de la 27-a ĝis la 30-a de decembro 2002 en la urbo Noste.

Samloke, en decembro 1990, okazis la unua afrika kongreso. La nuna kongresa temo estis Nova danco. La agado sen Hans Bakker kiel komisiito de UEA pri Afriko devigis la kongresanojn pripensi la agadon de la landa asocio ekde 2003. Elekto de nova komitato kun novaj estraroj de Unuiĝo Togolanda por Esperanto kaj Junulara Organizo de Togolandaj Esperantistoj, redifino de membrokategorioj, respondecigo de homoj pri gravaj agadkampoj, ktp. certe helpos al la landa asocio skizi la paŝojn de la nova danco. La novaj prezidantoj Raoul Hounnake (de UTE) kaj Didier Agbolo (de JOTE) certe multe laboros, por ke la danco strebu al kongrueco kun la nova muziko.

(RH)

AIS-kurso en Rumanio

Kadre de la internacia kaj internacilingva katedro pri informadiko, kiun estras OProf. Quednau, en la Universitato Lucian Blaga en Sibiu (Rumanio) okazis gastdocenta kurso, enkonduka al datenprilaborado kaj interreto.

Ĝi okupis la semajnfinon 2002-12-14/15 kaj prezentis ĝin Reinhard Fössmeier, ano de la menciita katedro el Munkeno (Germanio). La kurso okazis en Esperanto, nur la komenca parto estis ripetita en la germana.

Pro la bona surloka organizado eblis prezenti 12 lecionojn en du tagoj. Kvardeko da studentoj oferis sian liberan semajnfinon por partopreni, kaj duono el ili submetiĝis al fina ekzameno, en kiu la plimulto sukcesis kun bonaj aŭ tre bonaj rezultoj. Partoj de la kurso estas disponeblaj en la retpaĝaro de AIS (Enkonduko en la datenprilaboradon; Enkonduko en la uzadon de la interreto).

La ekzamen-atesto de la kurso valoras por la loka studado en Sibiu, sed ankaŭ por eventuala (plu-)studado ĉe AIS, kiu okazigos sian sekvan studadsesion (SUS 26) kun finekzamenoj en la unua semajno de septembro en San-Marino kaj la apuda Itala urbo Rimini.

R. Fössmeier

[FORIGITA!: bildo]

Prof. Reinhard Fössmeier kun la studentoj

Rusio: La 22-a post 92 jaroj

La unua tutlanda E-Kongreso okazis en Rusio en la fora jaro 1910 kun partopreno de L.L. Zamenhof. Pro diversaj rusiaj perturboj (ĉefe politikaj) de la pasinta jarcento, nur en 2002 povis okazi la 22-a Rusia Esperantista Kongreso.

Ne tre granda nombro, precipe se konsideri, ke kiel landaj kongresoj estis kalkulitaj ankaŭ la Konferencoj de ASE kaj Kongresoj de SEU-REU (kiuj tamen meritas tion).

Jam la duan fojon REK okazis inter la 12-a kaj 16-a de decembro, kio estas oportuna, ĉar tio enhavas kaj ferion pro ŝtata festo, kaj la Zamenhof-tagon. Ĉi-foje la Kongreso okazis en Puŝĉino — urbeto apud Moskvo, kie kolektiĝis 48 gesamideanoj el 16 urboj.

Grandan parton de la kongresa programo okupis la 19-a Konferenco de Rusia Esperantista Unio. Malgraŭ ke la diskutoj ne ĉiam estis pacaj, oni restis kontentaj, ĉar oni sentis sin engaĝitaj en la komplikajn movadajn problemojn. La plej signifa rezulto estas novaj Estraro de REU kaj REU-Prezidanto Nikolao Gudskov (ne tute tia, antaŭ kelkaj jaroj li jam okupis tiun postenon). La nuna Estraro estas pli forta ol la antaŭa, ĉar al la plej aktivaj estraranoj aldoniĝis novaj laborkapablaj aktivuloj.

Alia nova establiĝanta tradicio de REK-oj estas elekto de la Atingoj de la Jaro en Rusia E-Movado. Estis nomitaj jenaj laŭreatoj: Rusia Esperantisto-2002: Vjaĉeslav Ivanov, Poeto-2002 kaj Kantisto-2002 — Mikaelo Bronŝtejn, Aranĝo-2002 — RET-02 (Rusiaj Esperanto-Tagoj), Esperantaĵo-2002 - REGo (Rusia Esperanto-Gazeto). La laŭreatoj estis anoncitaj dum solena vespermanĝo, dediĉita al Zamenhof-tago. Ligitaj al la elektoj de la Atingoj estis prezentoj de novaj esperantaĵoj. Menciindas du novaj muzikdiskoj: Esperantujo mia... kun movadaj kantoj de Mikaelo Bronŝtejn kaj La lingvo por ni — la tria disko en la serio Oraj kantoj.

Ĉiuvespere okazis koncertoj kaj la tempon, kiu ne estis okupita per la Konferenco, koncertoj, manĝoj kaj dormoj, plenigis diverstemaj prelegoj, interesa kvizo pri Esperantaj historio kaj literaturo, noktaj teumadoj kaj komunaj kantadoj, viglaj eksterprogramaj babiloj kaj diskutoj.

Espereble la bonaj impresoj, restintaj ĉe la kongresanoj post tiuj kvar tagoj, post unu jaro venigos al sekva Kongreso ne nur ilin, sed ankaŭ iliajn amikojn kaj konatojn.

Garik Kokolija

[FORIGITA!: bildo]

Kultura programo ĉiam okupas gravan parton en la rusiaj aranĝoj. Kantas junulinoj el Ribinsk.

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la kongresanoj post la solena vespermanĝo en Zamenhof-tago

Forpasoj

Angelo DURANTI (1927 – 2002), pastro, piliero de la Tutmonda Ekumena Ligo, iama vicdelegito kaj fakdelegito, mortis la 8-an de septembro 2002 en Madonna Degli Angeli (Italio).

Odd KOLBREK (1916 – 2002), plurjara kasisto de la Norvega Esperantista Fervojista Asocio (NEFA), forpasis la 2-an de novembro en Oslo.

Rene MATOUŜEK, kroata esperantisto, poeto kaj muzikisto, kiu malaperis en la milito la 19-an de novembro 1991 en Vukovar, ne plu estas unu el 620 malaperintoj el Vukovar, pri kiuj oni 11 jarojn post la militaj operacioj serĉas informojn: okaze de la esploroj de tombejo en Vukovar estis identigitaj la restaĵoj de lia korpo. La enterigo de Rene Matouŝek okazis en Vukovar la 22-an de novembro 2002. Rene estas unu el la kelkaj kroataj esperantistoj kiuj pereis en la milito inter Jugoslavio kaj Kroatio 1991-1995, la sola kies tombo ĝis nun ne estis konata.

Lawrence MEE (1922 – 2002), dumviva membro, vic- kaj fakdelegito, mortis la 27-an de oktobro en Manchester (Britio). En 1985 li estis kunfondinto de Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo (IKEF), komence ĝia Ĝenerala Sekretario, Dumviva Membro. Dum 1973-76 li estis oficisto en la CO de UEA. Li aŭtoris: “La komputoro en propra fono” (1992), “Toponima Terminaro” (1992).

Anĝelo MELLINI (1934-2002), iama sekretario de Svisa Esperanto-Societo, mortis la 10-an de septembro 2002 en Hermetschwil (Svislando).

Riccardo Di PRINZIO (1925 – 2002), pastro, dumviva membro de IKUE, forpasis la 21-an de aŭgusto en Manoppello (Italio).

Himar Al-RASHID (1933 – 2002), fakdelegito pri tradukado, forpasis en Bagdad, la 25-an de aŭgusto. Li estis kunfondinto de la Iraka Traduka Societo (1970), inter kies laborlingvoj apartenis ankaŭ Esperanto.

Wilhelm SCHMID (1927 – 2002), fakdelegito pri goo, mortis la 4-an de novembro 2002 en Kuki (Japanio). Kelkajn jarojn post 1959 li oficis en la CO en Roterdamo.

Patrice Augustin TONGA, prezidanto de la klubo Duala Esperanto-Ligo (DEL) kaj aktivulo ĉe Asocio pri Esperanto en Kamerunio (AEK) forpasis pro malsano en Douala la 26-an de novembro 2002 .

Karl VAVRA (1923 – 2002) forpasis la 21-an de oktobro 2002 en sia 79-a vivojaro. Li estas fondinto kaj afergvidanto de la Ĉefsekcio Knittelfeld (Stirio) de la Aŭstria Fervojista Esperanto-Federacio (AFEF) kaj redaktoro (1968-1977) de Bulteno, organo de la Aŭstria Fervojista Esperanto-Federacio.

Irena Radziewicz-WINNICKA (1917 – 2002) forpasis la 7-an de oktobro 2002 en Gliwice, Pollando. E-instruistino, redaktorino, konsultanto de la Silezia Branĉo de AIS, poeto, verkisto por infanoj kaj tradukisto.

Yang YIDE (1918 – 2002), iama vicprezidanto de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio(LEA), Ĉinio, kaj ano de la redakcia komitato de “Verda Stelo”, trimonata 48-paĝa organo de LEA, forpasis la 6-an de oktobro en Shengyang. Li grave kontribuis al Esperanto-movado en Liaoning.

Gigi Harabagiu

La 1-an de decembro 2002 pasis unu jaro de la forpaso de la grava, meritplena esperantisto kaj Esperanto-pioniro, s-ino Gigi Harabagiu. Ŝi forpasis en la aĝo de 88 jaroj en San-Francisko, Kalifornio (Usono). Dum la jaro 1922 ŝi kun sia frato Henry Harabagiu lernis Esperanton ĉe Andreo Cseh, en Rumanio, kie ŝi naskiĝis. Poste dum jardekoj ili ambaŭ estis la “ĉefmotoro” de la Esperanto-movado en Rumanio. Gigi Harabagiu gvidis sennombrajn E-kursojn laŭ Cseh-metodo preskaŭ ĉie kie ŝi sin trovis en la mondo. Post la fino de la 2-a mondmilito oni honorigis ŝin pro ŝiaj gravaj kaj eksterordinaraj servoj al la tutmonda Esperanto-movado kiel “Honoran Membron de UEA”. Ŝi estas la fondinto de la “Pokalo Henry Harabagiu” por la premio “Nova Talento” de la “Belartaj Konkursoj de UEA”. Ĝis sia forpaso ŝi estis fakdelegito de UEA en San-Francisko kaj membro de Societo Zamenhof, Patrono de TEJO kaj Dumviva Membro de ELNA (Esperanto-Ligo de Nord-Ameriko). Dum sia tuta vivo ŝi faris sennombrajn sinoferajn servojn por Esperanto kaj esperantistoj. Ĉiuj kiuj ŝin konis persone, mem spertis kaj aprezas ŝiajn neforgeseblajn ĝentilecon, modestecon, bonkorecon kaj helpemon.

Florin Caragea

Revuo Esperanto 2003 3

Vi trovos ...

en tiu ĉi numero konfeson de eksa volontulo, ke li tute ne elreviĝis post kiam plenumiĝis lia revo volontuli ĉe UEA, kaj ke li trovas nian kolegaron en la Centra Oficejo — diligenta. En la marta numero vi trovos informojn pri la ĉi-jaraj UK-urbo kaj -lando, vi ekscios el intervjuo kun Renato Corsetti, ke en Bruselo favoriĝas opinioj pri Esperanto, legos novajn informojn el la “eŭropa ĉefurbo” kaj vidos (sur belaj koloraj fotoj), kion faris esperantistoj dum la 3-a Monda Socia Forumo en Porto Alegre... La Kalendaro malkaŝos al vi, kiaj E-aranĝoj atendas vin en 2003, kaj la rubriko Tra la mondo kio interesa jam okazis... Kiel kutime ne mankos recenzoj, novaĵoj en via Libroservo, Oficialaj Informoj, Loke-Fake-Persone, Krucenigmo... Via redaktoro intertempe komplete resaniĝis kaj klopodas resanigi ankaŭ la aper-ritmon. Bonan legadon!

Stano Marĉek

Malferme

Nia diligenta kolegaro

Doron Modan

Impresoj el volontula deĵorado en la CO de UEA

Volontuli por UEA en ties Centra Oficejo estis mia malnova revo. Antaŭ ses jaroj oni proponis al mi kandidatiĝi kiel TEJO-volontulo, sed min interesis la pli ĝenerala bildo pri nia asocio. Lastsomere mi sukcesis vojaĝi Roterdamon. Alveninte el Israelo, kie busoj ne subite eksplodas, kaj kie ĉe kafejoj ne staras gardistoj, mi komence trovis Roterdamon preskaŭ stranga… Sed al trankvila etoso oni ja alkutimiĝas rapide.

Mia rekta labordonanto kaj amiko estis Simo Milojević, kiu instrukciis min kiel kompili la komputilan katalogon de brokantaĵoj. Sed laboro en la CO neniel signifas fari unusolan aferon. Mi vizitadis la poŝtoficejon, portis librojn en la stokejon, enarkivigis, trovis petatajn informerojn en la biblioteko, eĉ verkis recenzon por Esperanto… Mia laboro ne estis unika. Ĉies laboro en la CO estas multfaceta, kaj oni volonte helpas unu la alian. Trevor liveras sian ekzemplon, helpante en krizaj horoj pri simplaj taskoj, kiuj certe ne estas parto de la direktora laboro.

Nekredeblan multegon eblis lerni dum la laboro, sed la spiriton de la movado eblis ekhavi dum la mitologiaj kafopaŭzoj je 10:30 kaj 16:00 (precize, neniam unu minuton antaŭe aŭ poste!). Dum la trinkado oni parolas pri ĉio ajn. Sendube tiuj paŭzoj forte kontribuas al la hejma, harmonia etoso de la loko. La neoftaj okazoj kiam oni tuŝis la movadon en interparoloj, estis interesegaj. Per iom da imago, eblus similigi al si la rilatojn inter UEA kaj TEJO al klasikaj rilatoj de patro kaj filo: la filo postulas helpon de la patro, sed rifuzas aŭskulti liajn kondiĉojn kaj konsilojn. La rilatoj inter la Estraro kaj la CO estas kiel inter la klasikaj supera mastro kaj laboristoj. La mastro havas klarajn ideojn pri la laboro, sed senteblas la neceso, ke li eklernu la surlokajn faktojn, eĉ laborante kun la laboristoj dum kelkaj plenaj tagoj.

Dum miaj taskoj mi relernis pri kelkaj servoj de UEA, pri kiuj mi estis nur parte konscia. UEA ofertas bonegajn servojn, sed ĝi estas tro modesta.

Ĉu multaj scias, ekzemple, ke la CO eldonas la revuojn Informilo Por Interlingvistoj kaj Familia Esperanto, interesegajn por preskaŭ ĉiu esperantisto (malgraŭ la neallogaj nomoj), sed tamen abonas ilin mirinde malmultaj? Ke kontraŭ fiksita monsumo eblas ricevi fotokopiojn el amaso da E-revuoj, eĉ raraj aŭ malnovegaj? Ke eblas aĉeti trezorajn brokantajn librojn, jam delonge elĉerpiĝintajn? Kaj eĉ, kioma procentaĵo el la membraro uzas sian UEA-konton kun ties avantaĝoj? Nu, ĉio ĉi aperas en la Jarlibro, sed oni devus aktive informi pri la servoj, precipe al neaktivaj membroj, kaj al nemembroj. La fakto, ke la ŝildeto ĉe la enirejo al la centro de Esperantujo, indikanta Universala Esperanto-Asocio estas mirige eta, apenaŭ rimarkebla, aspektas simptomo pri la nedezirinda modesteco de UEA.

La domo mem estas jam preskaŭ kaduka. Konstruita en 1887, samjare kun Esperanto, ĝi suferas de problemoj. Unu matenon mi ellitiĝis, trovante neniun en la oficejo. Atie kaj Katja estis elirintaj tra la fenestro sur la tegmenton, starantaj meze de basenego pro la nokta pluvo. Ĉar la akvo damaĝus la malnovajn murojn, dum du horoj ni triope forigis la akvon per balailoj. Elektraj problemoj endanĝerigas la ĉeestantojn en la domo. Cetere, tie estas enarkivigita la tuta historio de nia movado. Se troviĝus la necesa monrimedo, oni rapidege translokiĝus.

Malsame al la fizika stato de la domo, la homa materialo estas treege bonkvalita. Kleraj kaj amikemaj estas la oficistoj, kio ebligis interesajn konversaciojn kun ĉiuj el ili, pri multaj temoj. Sed dum laborhoroj mi neniam vidis oficiston ripozi eĉ por momento, ja laboro tro abundas. Fojfoje mi emis konsili al Trevor, Marvin, Katja, Nikola, SimoIonel (fakte al kiu ne?) ke ili ne laboru tiom streĉe, sed mi sciis, ke se ili permesus al si ripozi, la laborstreĉo nur pliiĝus. Rob kaj Ina, kiuj memvole helpegas, ne sukcesas tamen solvi la problemon de troa farendaĵo. Pluraj oficistoj, precipe tiuj loĝantaj en, aŭ apud la Oficejo, laboras ĝis malfruaj horoj, multfoje nokte kaj semajnfine! En tia fervora etoso ankaŭ mi sentis ke estas kvazaŭ nature foje labori en nekutimaj horoj. Malgraŭ ĉiame maratona laboro, foje alvenis plendoj de membroj. Vidante deproksime la klaran mankon de homforto, mi ne miris, kaj tamen mi ricevis impreson de tre glata laboro.

La oficistoj bone scias, ke mi korligiĝis al ili, kaj ke mi volonte revenos iam por vizito, ĉar mi trovis ĉe ili ĝuste tion, kion oni serĉas en tiaspeca laborejo: amikecon, seriozecon, malamatorecon, intelekton, kaj plej grave: laboremon. Danke al tiu diligenta kolegaro, fervoraj E-aktivuloj dise en la mondo sciu, ke ili ne estas solaj.

Gotenburgo la venonta UK-urbo

Göteborg (elparolu jeteborj) havas ĉ. 450 000 loĝantojn kaj estas la dua plej granda urbo de Svedio. Ĝi apartenas al la gubernio Västra Götaland (Okcidenta Gotio), kiu estas aree pli granda ol iuj eŭropaj ŝtatoj kaj havas ĉ. 2 milionojn da loĝantoj. La urbo havas diverslingvajn nomojn: svede Göteborg (la oficiala nomo), angle Gothenburg, france Gothembourg, hispane/itale/portugale Gotemburgo, latine Gotoburg(um), Esperante Gotenburgo.

La unuaj loĝlokoj en la regiono aperis antaŭ 10 000 jaroj. Tre longe poste formiĝis la tri regnoj Svedio, Norvegio kaj Danio, kaj la gotenburga areo troviĝis en limlando inter ili. (Danio kaj Norvegio konsistigis unu regnon de la 14-a jarcento ĝis 1814.) Antaŭ 1658 la provinco Bohuslän, norde de Gotenburgo, apartenis al Norvegio, kaj Halland, la provinco sude, estis parto de Danio. La sveda teritorio ĉe la marbordo estis nur kelkajn kilometrojn longa. Fortikaĵo tie estis tre valora, kaj teritorie kaj komerce.

Ekde la mezepoko troviĝis kelkaj “praurboj” de Gotenburgo en tiu regiono, unu post la alia: Lödöse, Nya Lödöse, Älvsborg. Kio finis ilin estis la militoj inter Svedio kaj Danio-Norvegio, dum kiuj la praurboj estis forbruligitaj. En 1658 Svedio konkeris tiujn apudajn provincojn kaj Gotenburgo ektroviĝis en la mezo de la sveda okcidenta marbordo.

Gotenburgo mem fondiĝis en 1619 kaj ricevis siajn urbajn privilegiojn en 1621 de la reĝo Gustavo la II-a, Adolfo. Kelkaj fortikaĵoj kaj restaĵoj de la malnova urbomuro atestas pri la milita historio de Gotenburgo. La origina urbo okupis insulon ĉe la elfluejo de la rivero Göta Älv, kiu venas de la lagego Vänern. Nederlandanoj kaj germanoj estis granda parto de la loĝantaro en la komenco.

Gotenburgo estas la plej granda havenurbo de Skandinavio; preskaŭ 1/3 el la komerco de Svedio kun la eksterlando iras tra la haveno de Gotenburgo.

Ŝipfarejoj estis granda parto de la industriaro ĉi tie, ĝis la 1980-aj jaroj. Kelkaj mondfamaj industriaj entreprenoj havas siajn sidejon kaj originon en Gotenburgo: SKF (fabrikanto de globlagroj), Volvo (aŭtoj kaj kamionoj), kaj Hasselblad (fotiloj).

La 88-a UK

Ĝi estos la unua UK en Gotenburgo. Ĉi tie okazis unu skandinava E-kongreso (en 1918), du SAT-kongresoj (en 1928 kaj 1976) kaj unu postkongreso (de UK en Kopenhago en 1975). Sed ĝi estos la kvara UK en Svedio; la antaŭaj okazis en Stokholmo (1934 kaj 1980) kaj en Malmö (1948).

La kongresa kaj ekspozicia centro Svenska Mässan, kie okazos la plej multaj programeroj, troviĝas en la centro de la urbo, kelkcent metrojn de la ĉefa strato Kungsportsavenyn. Ankaŭ la plej multaj hoteloj troviĝas en la centro, ofte je piedira distanco de la kongresejo. Gotenburgo ne havas metroon, sed efikan reton de tramoj kaj busoj.

Laŭ sia enhavo UK plejparte similos al antaŭaj UK-oj, sed estas antaŭviditaj kelkaj novigoj. LKK klopodos utiligi la nuntempajn informadikajn eblojn por komuniki parton de la programo ankaŭ al nekongresanoj en diversaj mondpartoj, al tiuj kiuj pro diversaj kaŭzoj ne povos ĉeesti en UK sed tamen havas aliron al Interreto.

Samsomere okazos kelkaj gravaj aranĝoj en ĉi tiu regiono de Eŭropo: IJK en Lesjöfors, (UK,) kaj KEF en Helsingborg/Helsingör, unu post la alia. Okazos du antaŭkongresoj de UK, en Stokholmo kaj en sudorienta Svedio, kaj du postkongresoj, unu en Stokholmo kaj unu en la ferproduktanta parto de meza Svedio. Post UK krome sekvos ILEI-konferenco en suda Svedio kaj blindula kongreso en Gotenburgo.

La Dua Bulteno (kun informoj pri ekskursoj, hoteloj, antaŭ kaj postkongresoj k.a.) troviĝas en la TTT-ejo de UEA ĉe http://www.uea.org/kongresoj/ kaj ĝi kompreneble ankaŭ ekzistas en presita papera formo.

La gotenburga E-movado

En La Esperantisto (la unua E-gazeto) de februaro 1892 troviĝas notico pri la fondiĝo de Esperanto-klubo en Gotenburgo, “La Esperantistoj”. Laŭ fondotempo ĝi estis la tria en Svedio kaj la 12-a en la mondo. En la adresaro de “La Esperantisto tiujare troviĝis 25 gotenburganoj. La klubo daŭris almenaŭ du jarojn. Sekvis ĝin aliaj mallongdaŭraj kluboj, fonditaj en 1897, 1907, 1909 kaj 1913, respektive. (Tiu de 1909 estis laborista E-klubo.) En 1918 okazis skandinava E-kongreso en Gotenburgo; unu el ĝiaj rezultoj estis nova E-societo en la urbo. De tiam daŭre troviĝas E-movado en la urbo, plejofte pli ol unu klubo.

Multklubeco estas grava trajto de la gotenburga E-historio. En 1936 ekzistis 13 kluboj/grupoj en la urbo kaj ĝiaj antaŭlokoj. Iuj havis nur kelkajn membrojn, kontraste al ABF:s Esperantoklubb (fondita en 1929), kiu havis ĉ. 300 membrojn. Post la dua mondmilito ekzistis en la urbo 8 E-kluboj. Ili malaperis unu post la alia, kaj nun troviĝas nur unu: Esperanto-Societo de Gotenburgo, fondita en 1956 (nun 77 membroj). Dum la jaroj 1892-1992 agadis en Gotenburgo 41 E-organizoj.

En la Urba Biblioteko de Gotenburgo troviĝas ĉirkaŭ 800 E-libroj. Tiu librokolekto estiĝis pro testamentaĵo de la esperantisto E. S. Nilsson. De 1979 fonduso aĉetadas librojn por la kolekto. Ili estas deponitaj en la urba biblioteko, laŭ speciala kontrakto, kaj oni povas prunti ilin samkiel oni pruntas aliajn librojn tie. En Svedio kaj en ĉiuj nordiaj landoj eblas prunti librojn de tiu kolekto, per reto da urbaj kaj municipaj bibliotekoj, de Viborg en Finnlando al Rejkjaviko en Islando, de norda Norvegio al suda Danio kaj suda Svedio. Bedaŭrinde malmultaj utiligas tiun eblon; la librojn pruntas la lokaj esperantistoj kaj preskaŭ neniu alia. La plimulto de tiu kolekto troveblas per la katalogo de la urba biblioteko: http://www.stadsbiblioteket.goteborg.se (Bedaŭrinde nur svedlingve).

Bonvenon al Gotenburgo!

Christer Lörnemark

[FORIGITA!: bildo]

Celo de unu el la tuttagaj ekskursoj dum la 88-a UK en Svedio estos la kastelo Läckö, unu el la plej famaj barokaj kasteloj de Svedio, gajninto en arkitektura konkurso en 2001 pri la plej bela konstruaĵo de Svedio kaj situanta sur insulo en lago.

La ĝenerala opinio pri Esperanto fariĝas favora en Bruselo

Fine de januaro Renato Corsetti, prezidanto de UEA, je invito de la Eŭropa Komisiono estis en Bruselo dum prepara kunsido por simpozio pri multlingveco en Eŭropo, kiu okazos komence de majo. Ni kaptis la okazon por intervjui lin pri la tieaj rezultoj kaj lia percepto de la pozicio de Esperanto en Bruselo.

En la interret-portalo Gxangalo.com oni raportis ke vi ĉeestis konferencon en Bruselo laŭ invito de la Eŭropa Komisiono. Kia estas la antaŭhistorio de tiu ĉi konferenco?

Temis pri preparkunsido por pretigi iun pli ĝeneralan simpozion pri multlingveco en la institucioj de la Eŭropa Unio kiu devos okazi iam. Fakte la problemoj rilatas al la pliiĝo de la membroŝtatoj en la Eŭropa Unio kaj al la timoj de kelkaj oficejoj kaj branĉoj de la Unio ke ili ne povas trakti laboron en kromaj lingvoj. Reage ili volas eĉ pli limigi la lingvojn, kiujn ili devas uzi. Sed tio estas kontraŭ la ĝenerala atendo de la fakuloj kiuj estis ĉe la konferenco.

Kiujn fakulojn oni invitis al tiu preparkunsido?

Ĉeestis multaj tre konataj eŭropaj lingvistoj, ekzemple David Crystal por Britio, prof. Ammon por Germanio, Robert Phillipson, aŭtoro de pluraj tre famaj libroj pri lingva imperiismo. Por Italio kun la prezidanto de la itala akademio cetere ankaŭ ĉeestis du aŭ tri aliaj lingvistoj. Kaj multaj reprezentantoj de asocioj ekzemple por la defendo de la franca lingvo.

Ĉu vi estis invitita kiel prezidanto de Universala Esperanto-Asocio?

Ne precize. Mi estis invitita kiel italo, sed laŭ tio kion ili (la organizantoj de la Eŭropa Komisiono, rim. de la red.) diris dum la unua vespero, tio estas, ke ili studis la vivon de ĉiu invitito, praktike ili scias ke mi estas esperantisto kaj malgraŭ tio tamen (rideto) invitis min. Ĉefe por aŭdi opinion kaj ĉar mi okupiĝas pri ‘savo’ de la itala en ĉi tiu kunteksto.

Kiuj efektive estis la invitintoj? Ĉu oficiale la Eŭropa Komisiono aŭ unuopaj oficistoj?

Ne, estis la Eŭropa Komisiono. Por esti pli preciza: estis la Ĝenerala Sekretario de la Eŭropa Komisiono, David O’Sullivan, kiu subskribis la inviton. La direktoro en la komisiona direktejo pri dungado kaj sociaj aferoj, s-ro Jérôme Vignon, kiu evidente kunlaboris kun aliaj, interalie kun s-ino Sylvia Vlaeminck, kiu estras la unuon ‘lingvopolitiko’ en la direktejo edukado kaj kulturo de la Eŭropa Komisiono, estis la praktika organizanto kaj lerta, plurlingva gvidanto de la debato. Kaj krome estis reprezentitaj tre forte ĉiuj tradukaj servoj: de la Eŭropa Parlamento kaj de la Komisiono.

Ĉu vi povas rakonti pri la evoluo de la dutaga kunsido?

La ĉefa ideo de parto de la EU-oficejoj, nedirita sed komprenata de mi, estis: Ĉu oni rajtas uzi iun ‘lingua franca’? Nome iun interlingvon. Sed per tio ili fakte subkomprenis la anglan. Antaŭ ĉi tiu demando preskaŭ ĉiuj ĉeestantaj fakuloj, kiuj estis ĉirkaŭ kvardeko, respondis ke ne. Do, ke oni devas uzi ĉiujn lingvojn kaj ke nia tasko ne estas defendi la anglan kaj helpi ĝin. Sed eventuale defendi la slovakan kaj trovi interpretistojn por malgrandaj lingvoj. Estis nur unu aŭ du voĉoj ĉefe de angloj, interalie unu reprezentanto de la Brita Kultura Konsilio (British Council), kiuj iel parolis favore al la angla lingvo kaj al la tutmondiĝo. Mi mem havis iom da tempo por respondi ĉefe al la demando: Ĉu lingvo estas nepre ligita al kulturo? Alivorte: ĉu oni ne povas uzi lingvon nur por komuniki kaj forgesi pri la kulturo? Aŭ eĉ pli alivorte: kial ĉi tiuj francoj kaj ĉiuj aliaj ofendiĝas, se oni uzas la anglan nur por komuniki? Sed lingvo kompreneble ne situas en kulturmalplena spaco, sed ĉiam ligiĝas al kulturo.

Estis belgo, profesoro pri socilingvistiko kaj pri ekonomia lingvistiko, kiu havis amason da statistikoj pri tio, ke se oni uzas la anglan, la francan kaj la germanan, oni lasus ekster la bildo nur 18 procentojn de la eŭropanoj. Sed ĉiuj fakuloj reagis kun granda hororo je tiu speco de ekonomia rezonado. Li kvazaŭ draste formulis, ke slovakoj estas 3% de la loĝantaro de Eŭropo. For la slovakoj! Ne gravas! Tia sinteno estis tute marĝena. Kontraŭe estis la ĝenerala konkludo: Multlingveco estas io pozitiva kaj io kion oni devas pluteni en Eŭropo.

Vi diris, ke vi ne estis speciale invitita kiel prezidanto de UEA, sed kiel itala lingvisto. Ĉu la temo Esperanto estis iel traktita aŭ menciita dum la kunsido?

Ĝi ne estis traktita en la pleno, ĉar ĝuste en la pleno la ĉefa linio estis kontraŭ interlingvoj. Kompreneble estis kontraŭ la angla. Sed Esperanto estis abunde traktita en pli malgrandaj diskutgrupoj, ĉar inter la ĉeestantaj lingvistoj estis multaj amikoj de Esperanto aŭ konantoj de Esperanto. Prof. Phillipson mem estas tre interesata por ekscii kiam oni aperigos lian lastan libron en Esperanto kaj konfesis ke li komencas legi en Esperanto. Estis prof. Ammon ekzemple kiu ĉeestis la Nitobe-simpozion enkadre de la Universala Kongreso en Berlino 1999 kaj scias pri Esperanto. Ĉeestis aliaj oficistoj el la eŭropaj institucioj kiuj havas regulan kontakton kun la Brusela Komunikadcentro. Do, pluraj kiuj komencas kompreni ke esperantistoj fakte eniras la bildon, ke Esperanto ne estas iu strangaĵo, sed ke la homoj, kiuj ekokupiĝas pri lingvaj rajtoj, estas esperantistoj.

Resume oni povas diri ke estis forta pledo por lingva diverseco. Ĉu oni havas iun oficialan konkludon de la kunsido kaj kiuj estas nun la venontaj paŝoj? Vi menciis la simpozion kiu okazu en majo 2003.

La problemo estas ke fronte al ĉi tiu ĝenerala opinio ke multlingveco estas io bona kaj ke oni prefere ne diskutu pri redukto de lingvoj en la Eŭropa Unio, la prezidanto de la kunveno, s-ro Vignon, saĝe konkludis ke eble estas pli bone profundigi la temaron kaj labori en malgrandaj grupoj dum la venontaj monatoj kaj kunvenigi denove ĉiujn estrojn de la tradukaj servoj. Tio estas iasence stranga, ĉar la homoj de la tradukaj servoj ŝajnis la malplej ĝenataj de la multeco de lingvoj. Estas aliaj oficejoj aŭ individuoj en la institucioj kiuj volas ĉiuokaze puŝi la anglan kaj kiuj diras, ke ne, ne eblas kun pli ol dudek lingvoj en EU. Ili ankaŭ tre malvarme reagas al la proponoj ke la EU-oficejoj skribe klarigu la principojn, kiujn ĝi sekvas en ĉi tiu kampo. Inter ili tre verŝajne ne estas s-ro Vignon kaj la ceteraj organizantoj de ĉi tiu unua kunveno, nek la reprezentantoj de la Eŭropa Parlamento kiuj diras, ke ĉiuj scias ke ĉiu parlamentano devas rajti paroli en sia gepatra lingvo kaj ke oni ankaŭ sekve tiel praktikas sen grandaj problemoj.

Ŝajne la taktiko de la Komisiono nun estas iom malrapide trakti la tutan demandon. Kiajn ŝancojn vi nun vidas kiel UEA-reprezentanto aktive enmiksiĝi en la afero.

Ni devas simple pli kaj plu informi la homojn kaj daŭrigi la laboron de la Brusela Komunikadcentro pri ekzemple la temo de lingva diskriminacio, ĉar mi havas la impreson, ke la ĝenerala opinio pri Esperanto komencas fariĝi favora. Antaŭ tri jaroj mi estus dirinta ke se ni devus elekti lingvon nenuntempan, oni elektus la latinan, ĉar la latina havas grandan prestiĝon, sed nun mi komencas diri, ke eble ankaŭ Esperanto komencas esti konsiderata.

Intervjuis: Marko Naoki Lins

[FORIGITA!: bildo]

Anoj de la brusela Esperanto-Grupo dum la prelego de Renato Corsetti.

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti (meze) kaptis la okazon por renkonti lokajn esperantistojn en Bruselo. Maldekstre: Michael Cwik, dekstre: Angelos Tsirimokos.

Informoj el Bruselo

La Komunikad-Centro de Eŭropa Esperanto-Unio en Bruselo, subtenata de UEA, informas pri la lingva situacio en la mondo kaj la batalo de esperantistoj kontraŭ lingva diskriminacio.

Tago de la Gepatra Lingvo

Fine de februaro okazis la 3-a Internacia Tago de la Gepatra Lingvo, organizita de Unesko kune kun la usona firmao Discovery Communications, Inc.

Unesco informis, en la angla, pri diversaj minacataj lingvoj al 100 milionoj da homoj. La celo estis montri la valoron de la lingva diverseco en la mondo. Lingvoj estas ĉe la koro de la netuŝebla homara heredaĵo. Ili naskiĝas, evoluas kaj, foje, ili estas kondamnitaj morti. Tamen estas nia tasko fari ĉion por protekti ilin kaj tiel vivteni la nemezureblan kulturan diversecon de la mondo, diras Koïchiro Matsuura, ĝen. direktoro de Unesko.

Okaze de la 3-a Internacia Tago de la Gepatra Lingvo, la 21-an de februaro 2003, UEA pretigis deklaron. Ni dissendis ĝin al naciaj politikistoj kaj ĵurnalistoj, klarigas Marko Naoki Lins. La UEA-deklaro substrekas, surbaze de la Unesko-dokumento 16/C de 1970, ke la gepatra lingvo signas por la homa estaĵo la esencan vojon, danke al kiu ĝi eniras sian socion, igas sia la kulturon de la grupo, al kiu ĝi apartenas, kaj metas la bazojn por la evoluo de siaj intelektaj kapabloj. Marko Naoki Lins atentigas pri la vortoj de Mahatma Gandhi el 1920: Efektiva eduko estas neebla per fremda lingvo. Nur la popola lingvo povas instigi originalecon de penso en la plej larĝa nombro de homoj. En la verko Hind Swaraj, Gandhi estis ankoraŭ pli klara: Doni al milionoj da homoj la konon (nur) de la angla estas sklavigi ilin.

La UEA-deklaro notas ke Esperanto ne havas la celon forigi la aliajn lingvojn, sed ke morto de lingvoj ofte estas la sekvo de la uzo de lingvoj de nacioj pli fortaj en internaciaj rilatoj. Ni volas, ke ĉiu infano havu la homan rajton esti edukata en sia gepatra lingvo. Ni volas ke la art. 2 de la Deklaracio pri Homaj Rajtoj, kiu malpermesas diskriminaciojn surbaze de lingvo, estu aplikata je ĉiuj niveloj. En tiu senco la E-movado festis kune kun Unesko la Internacian Tagon de la Gepatra Lingvo. Espereble tio helpos almenaŭ kelkajn el la 6000 lingvoj en la mondo travivi ĉi tiun jarcenton. Laŭ spertuloj, duono de la lingvoj estas kondamnitaj je morto.

Plua dungito en BKC

La Brusela Komunikadcentro, kiu celas kontribui al la politika kaj amaskomunikila dimensio de la E-agado sur pluraj kampoj de la Strategia Laborplano de UEA, havas pluan dungiton.

La centro sekvas kaj analizas lingvopolitikajn decidojn, tutmonde agante kun aliaj naciaj kaj internaciaj E-organizoj. Pere de la agado pri kaj por lingva egaleco kaj diverseco ĉe internaciaj kaj naciaj organizoj, politikistoj kaj ĵurnalistoj, la centro celas plibonigi kaj la publikan bildon de Esperanto, kaj la lingvan konscion. Ĝi plie celas konkrete konsili E-asociojn pri la aliro al amaskomunikiloj kaj la diskonigo de Esperanto.

Por plibonigi tiujn servojn, ekde 2003 laboras en BKC krom Dafydd ap Fergus ankaŭ Marko Naoki Lins, 29-jaraĝa esperantisto el Germanio, loĝanta ekde 2001 en Bruselo. Li krome estas komitatano de UEA kaj estrarano de TEJO. BKC tiamaniere plibonigos la ĝeneralajn operaciojn de la centro, intensigos la kontaktojn kun politikistoj kaj ĵurnalistoj, realigos pli da gazetaraj komunikoj kaj artikoloj, pliprofesiigos la TTT-ejon de Eŭropa Esperanto-Unio kaj pliprofundigos la rilatojn kun la triangulo UEA, EEU kaj la landaj asocioj.

La kontraktado de la novdungito eblis dank’ al malavara mondonaco de japana samideano. Tio bone montras la tutmondan signifon de BKC.

Dafydd ap Fergus

Esperanto en la 3-a Monda Socia Forumo

De la 23-a ĝis la 28-a de januaro okazis en Porto Alegro (Brazilo) la 3-a Monda Socia Forumo, la plej grava kunveno de la tutmonda civila socio. Sub la slogano Alia mondo estas ebla, kiu legeblis ankaŭ en Esperanto sur la tiea plej populara T-ĉemizo, 100 000 alvenintoj de pluraj mondpartoj, landoj kaj regionoj interkonatiĝis, manifestaciis surstrate, interŝanĝis spertojn, ĝuis artaĵojn, sed precipe pridiskutis kadre de pli ol 1700 plej diverstemaj kunsidoj kritikojn kaj alternativojn al la maljusta kaj detruiva monda ordo kiun daŭre kreas la mondonmerkatiga procezo, serĉante tutmondiĝon de la homaj rajtoj, demokratio kaj egaleco.

Nature en tiu ĉi alimondista movado, kiu fakte estas eksterordinare bunta kaj multfaceta movado de movadoj, nia strebo por mondskala lingva demokratio havas plenigutan lokon kun granda potencialo. La gravan respondecon videbligi nian proponatan solvon alprenis plejparte la negranda sed entuziasma aro da lokaj gaŭĉaj esperantistoj, inter kiuj troviĝis ankaŭ UEA-delegitoj antaŭ la Forumo. Tute mankis subteno kaj partopreno flanke de la landa asocio BEL. Alvenis ankaŭ po unu francino, argentinano, rio-de-ĵanejrano kaj ĉiliano.

Je la malferma amasa marŝado proksimume kvardeko el ni iris kune portante rubandojn, flagojn kaj specialajn identigajn verdajn surĉemizojn, kaj jam unu el la plej fruaj atingaĵoj estis la apero de E-flago en foto de la marŝado, aperinta kovrile sur la plurmilioneldona brazila ĵurnalo O Globo. Dum la marŝado oni disdonis broŝurojn donacitajn de loka esperantisto al la spektantoj kaj aliaj marŝantoj kaj klopodis klarigi (diverslingve laŭ la alparolato) kio estas Esperanto, ktp. Simile sed stare okazis dum ĉiuj ceteraj tagoj de la Forumo en ties plej gravaj ejoj (la stadiono Gigantinho kaj la Katolika Universitato), danke al grupo da nelaciĝemaj fideluloj. Kelkaj membroj de la grupo estis intervjuitaj de diversaj amaskomunikiloj dum tiuj tagoj.

Ni okazigis nome de UEA tri proprajn sesiojn listigitajn en la programo de la Forumo, kun prelegoj pri Esperanto kiel en la portugala sub la gvido de César Dorneles (Jimes Vasco Milanez, José A. Pacheco, Marcelo Stodutto kaj Miguel Boeira Vianna), tiel en la angla (Paulo Izaías Ereno). La tria sesio temis pri la lingvaj homaj rajtoj kaj la indiĝenlingva genocido (J.A. Vergara), rilate kion oni substrekis kontrastige la E-movadan favoran sintenon al lingva ekologio. Ĉe la samtempa porinfana Forumeto tri lokaj esperantistinoj (Maria da Glória Teixeira Geyer, Maria Elisabeth Gomes Diehl kaj Nilce Maria Rodrigues) organizis sukcesan E-aranĝon kun dancado, kantado kaj skeĉo.

Mi partoprenis kiel publikano en speciala prelegsesio pri la temo Kiel garantii la kulturan kaj lingvan diversecon?

Estas interese noti ke malgraŭ la kundividita maltrankviliĝo pri la lingvobora kaj kulturhomogeniga efiko de la regantaj potencoj, la sola ideo pri ia kontraŭstara rolo de Esperanto ĉikampe ankoraŭ trovas antaŭjuĝojn kaj miskomprenojn, ĉi-foje flanke de la gvidanto de tiu diskuttablo Luciana Castellina, prezidanto de kulturasocio ARCI, Italio. Ŝi tamen promesis pridiskuti la eblon okazigi oficialan Foruman sesion pri Esperanto kadre de la venonta MSF, responde al mia propono.

Tial ke eble ni neniam trovos publikon pli kompreneman al nia ideo nek tiom amase kunvenintan ol tiu Foruma, oni devas plani nian partoprenon en similaj okazontaĵoj: laŭ mia opinio ni bezonas pli da politikkonsciaj esperantistoj tie, pli da profesinivelaj informiloj, ne tiom da ne tre taŭgaj verdaj steloj, sed pli da jubileaj E-simboloj, pli da disdoneblaj kopioj de la Manifesto de Prago en kiel eble plej diversaj etnolingvoj pro ties kohereco kun la fundaj ideoj de la MSF, ktp.

La venontaj Sociaj Forumoj estos jen Mondaj (Hajderabado, Barato, 2003, kaj ree en Porto Alegro, 2005), jen regionaj (ekz. Eŭropa, novembro 2004). Ni fosu nian E-sulkon kunflue kun ĉiuj kiuj volas konstrui novan mondon.

José Antonio Vergara (Ĉilio)

Forpasis Lou Harrison (1917-2003)

Lou Harrison, la bone konata usona komponisto, kiu forpasis la 2-an de februaro pro koratako je la aĝo de 85, plenigis sian landon per sia muziko dum pli ol duono de jarcento. Sed li estis pli ol komponisto — Lou estis simbolo de la vera internacia artisto.

Por ni en Esperantio, Lou Harrison famas pro sia subteno kaj uzo de nia kara lingvo. Li estis la unua usona komponisto kiu uzis titolojn en Esperanto, ekz. Konĉerto por Violono kaj Perkuta Orkestro, kaj estis eble la plej fama membro de la Esperanto-Ligo por Nordameriko. Dum mia skribado de ĉi tiuj pensoj, mi aŭskultas La Koro-Sutro’n, lian ĉefan verkon uzantan Esperanton. Jen lia amo por beleco, de la tradicioj de fremdaj kulturoj, de simplaj plezuroj, de muzika spico pere de ekzotikaj perkutinstrumentoj (ĉefe la gamelano — la povplena muzikilaro de Indonezio) kaj nekutimaj harmonioj. Jen la ŝato de Esperanto kiel ponto inter kulturoj, inter komponisto kaj lia aŭdantaro.

Lou Harrison naskiĝis en 1917, en la usona ŝtato Oregono. Krom kelkaj jaroj en la 1940-aj, li pasis sian vivon en Kalifornio, kaj oni konis lin kiel komponiston de la okcidenta marbordo (li apartigis la stilon de la pli severa, akademia stilo de Novjorko kaj la orienta marbordo). Li dronis en la muzikoj de Azio — Ĉinio, Japanio, Koreio, Indonezio — kaj ankaŭ de Meksiko kaj de la amerikaj indianoj. Oni nomis lin (ĝenerale mokeme) antaŭulo de la t.n. novaĝa muziko, sed li interesiĝis nur pri la esplorado de sia propra muzika vojo, la vojo de unuopulo. Li ankaŭ subtenis la usonan avangardon, kaj amikiĝis kun la elstaraj progresemaj komponistoj en Usono dum la jaroj post la dua mondmilito: John Cage, Edgard Varese, Carl Ruggles, kaj Alan Hovhaness. Kun du el la plej elstaraj komponistoj de tiuj jaroj Henry Cowell kaj Arnold Schoenberg li studis kaj kreskigis siajn proprajn eblojn kiel komponisto. Multaj rigardas al Lou kiel la baptopatro de la minimumismo en Usono, pro la ĉarma simpleco kaj dolĉeco de lia muziko.

Lou estis persono ŝatata de ĉiuj, eĉ tiuj, al kiuj ne plaĉas lia muziko. Li famis tra la mondo pri sia feliĉa spirito kaj gastigemo kaj mem volis esti memorata kiel maljuna viro, kiu multe amuziĝis. Sed lia kontribuaĵo al la usona kulturo en la 20-a lia jarcento — kaj kontribuaĵo al la scio kaj akceptado de Esperanto en Usono — estas unika, profunda, kaj daŭra.

Kiel komponisto, mi mem ĉiam lernas ion per aŭskultado al lia muziko. Lou Harrison daŭros kiel inspiro al komponistoj, kiuj vere interesiĝas pri la konstruado de pontoj, kaj lingve kaj muzike, kaj Esperante kaj belsone.

David Gaines (Usono)

*Por legi pli pri Lou Harrison (anglalingve), eblas viziti lian oficialan arĥivon ĉe: http://www.sjsu.edu/depts/musicdance/centers/harrisonarchive

Demisia etoso ĉe TEJO

Vi elektis min kiel estraranon de TEJO dum la Internacia Junulara Kongreso en Strasburgo. Do mi ŝuldas al vi klarigon kial mi nun decidis forlasi la estraron, komencis la demisia anonco de Hokan Lundberg. La kialo estas ke mi laciĝis je la sinteno de UEA al TEJO.

Hokan estis inter la plej aktivaj anoj de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo kaj organizanto de pluraj sukcesaj TEJO-seminarioj. Li ankaŭ estas la ĉefa motoro malantaŭ diversaj projektoj kiel www.lernu.net, www.lingvo.info kaj www.tejo.org.

Ekde jaroj TEJO petas UEA-n por plentempa oficisto, kiu povos okupiĝi pri subvencifontoj kaj administra laboro ĉe TEJO. Nekontenta pri duontempa oficisto, Lundberg volis montri sian malkontenton. Fontoj ĉe UEA substrekas la mankantajn financajn rimedojn: Ni tutsimple ne havas la monon.

Multaj verŝajne memoras, ke tiu ĉi temo jam delonge estas en la tagordo, sed ja temas pri afero, kiun ni bedaŭrinde ne mem simple povas decidi, kaj flanke de UEA oni ne tiom rapide moviĝas, kiom ni ŝatus, rimarkas Holger Boos, prezidanto de TEJO. Tamen progresoj okazas, kaj ni esperas, ke mono por TEJO-oficisto povas aperi en la UEA-buĝeto por 2004.

Alia temo kiu okupas la animon de TEJO, estas la demando pri jura — male al teknika aŭ administra — sendependiĝo de UEA, kiu donus al la junulara E-asocio grandajn avantaĝojn pri subvencipetado kaj tenado de kontaktoj kun neesperantistaj junularaj organizoj.

Diversaj internaciaj organizoj financas junularajn programojn. Por la IJK en la sveda urbo Lesjöfors, Sveda Esperantista Junulara Unuiĝo kaj TEJO petis financan subtenon de Eŭropa Unio. La ideo estas, pere de mona subteno, okazigi seminarion en Svedio pri ‘kulturo de toleremo’. La tre profesie farita financpeto de SEJU/TEJO estis fine de januaro sendita Bruselen por la EU-programo Junularo. Aparta intenco estas envolvi malpli privilegiitajn junulojn el la tuta mondo en la projekton de blindaj homoj aŭ junaj esperantistoj de sociekonomie malpli forta fono. Malgraŭ la demisio, Hokan Lundberg, unu el la ĉefaj organizantoj, antaŭĝojas : Mi estas optimisma, ke nia subvencipeto sukcesos. Nur per ekstera monfonto eblas starigi defian programon. Mi esperas, ke ankaŭ aliaj E-organizoj ankaŭ provos subvencipetojn al diversaj programoj.

La demisio de Lundberg okazis samtempe kun bona novaĵo de junuloj el Ĉeboksary en la Ĉuvaŝa Respubliko (Rusio). Komence de februaro ekfunkciis la oficejo de Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko kun salajrata oficistino (Saŝa Fedotova), komputilo, k.t.p. La akiro de la oficejo iĝis ebla dank’ al multjara sperto pri kontinua organizita laboro, kies ĉefa frukto estas ĉiujaraj Lingvaj Festivaloj, kaj certa lerteco pri akirado de subvencioj — respublike, naciskale kaj internacie, klarigas la UEA-estrarano Andrej Grigorjevskij. La oficejo miascie estas la sola en la mondo memstara junulara E-oficejo. Krom la oficistino tie regule kunvenas ankaŭ ĉeboksaraj E-aktivuloj por prizorgi agadojn de la Asocio.

Marko Naoki Lins

Satiro

65-jara infano preta por pensiiĝi!

TEJO naskiĝis en 1938 en Nederlando. Tiam ĝi estis baptita sub la nomo Tutmonda Junular-Organizo. 14-jaraĝa TJO transprenis en 1952 per laŭleĝa nomŝanĝo la aktualan nomon TEJO. Post longa batalado TEJO finfine kun sia 18-jariĝo kaj plenkreskiĝo estis rekonita de gepatra UEA kiel samdevena — eĉ sen la devo pruvi la samsangecon!

La biografio de TEJO estas historio de sukcesoj kaj malsukcesoj. La intergeneracia rilato inter la infana TEJO kaj la gepatra UEA neniam estis sen konfliktoj. Daŭra strebo al aŭtonomio ĉe unu flanko, daŭra kontrolemo kaj plendo pri neserioza konduto ĉe la alia flanko.

Ni imagu fikcian interparolon en ajna roterdama domo inter UEA kaj TEJO:

UEA: 65-jaraĝa vi nun fariĝis kaj vi daŭre loĝas ĉe la gepatroj!

TEJO: Mi almenaŭ pagas ĉiumonate luon al vi.

UEA: Ĉu vi ne iom hontas ke vi malgraŭ pensiiĝo daŭre ne atingis multon?

TEJO: Nu, mi ĉiam provis, sed post iom da tempo vi ja ĉiam elsuĉis miajn plej kapablajn fortojn.

UEA tusante: 65 kaj daŭre nutrata de viaj gepatroj!

TEJO: Dum mia tuta vivo mi devis almozpeti por sufiĉa nutrado. Estus multe pli ruze starigi iun nutraĵplanon por ke la infano kresku. Sed ne, dum jardekoj mi ricevis tro multe por morti, sed tro malmulte por prosperi.

UEA: Kial ni ankoraŭ donu pli da mono al vi? Vi ofte finance fiaskis kaj ni devis poste ordigi la financojn. TEJO: Sed nun kun 65 mi havas pro la kolektitaj spertoj longperspektivan, seriozan planon por propra mastrumado kaj esperas ke vi helpos al mi.

UEA: Tion vi jam ofte diris kaj je la fino viaj entreprenoj fiaskis.

TEJO: Mi bezonis longan tempon efektive por trovi bonan planon por mia vivo.

UEA: Kial viaj gepatroj ĝuste nun kredu vin?

TEJO: Estas demando de fido. Fidu min, ke mi atingis aĝon en kiu mi devas decidi kio estas la plej bona por mi.

UEA: Nu, eble estas bona ideo, helpi vin per startkapitalo por realigi viajn revojn. Finfine: Ĝoja infano, ĝojaj gepatroj.

TEJO kun emocio: Dankon, gepatroj. Vi ne pentos. Mi pensas ke per mia helpo mi povos prosperigi miajn ideojn kaj je la fino ne plu dependi de vi.

UEA: Espereble, sed ni fidas vin. Kiu finfine volas havi 65-jaraĝan infanon dependa de 95-jaraĝaj gepatroj? Tia situacio estas malsana!

Teĉjo Ueanjo

Recenzoj

Bonvenigenda ekzemplo ne tute senproblema

La Ĉevalo de Motizuki. Korusa suito kun muziknotoj (1998). Ôkawa Essei (1930-88), Miyazawa Hazime (1932). Muziko de Miki Minoru (1930). El la japana trad. Konisi Gaku. Tokio: Japana Esperanto-Instituto, 1999, 95p. ISBN 4-88887-015-2. 30cm. € 12.

La Ĉevalo de Motizuki, suito por gea koruso fare de Miki Minoru, estas ekzemplo bonvenigenda de artisma esprimo, kies eroj en Esperanto estas, bedaŭrinde, ĝis nun ankoraŭ tre maloftaj. Temas pri inda kaj interesa eldono dulingva, japana-Esperanta, kiu tamen aperas ne tute senproblema.

Pri tio mi klarigos poste, unue vi ricevu impreson, pri kio temas la tuto. Sur la kovrilo kiu ial ne mencias la titolon ankaŭ en Esperanto, ni vidas la ĉevalon de Motizuki, kiu — tiel al ni diras la rakonto — naskiĝis en la sama tago kiel la princino. Por gratuli la samtagan naskiĝon de sia filino kaj la ĉevalo Tukige, Lia Moŝto degnis nomi la princinon Ikoma, Virĉevalo. La princino kaj la ĉevalo fariĝas bonegaj geamikoj. Ŝi amas rajdi sur lia dorso kaj ŝia lerteco tiukampa provokas ĝeneralan admiron. Tiu feliĉa stato daŭras ĝis ŝia famo ĝiskuras la metropolon, kie la mikado dekretas, ke ŝi fariĝu lia kromsinjorino.

Al la princino tio ĉi neniel plaĉas kaj la ĉevalo, siavice, suferas, eĉ, pro amĉagreno(!). Dume ŝia patro, por solvi la aferon, intencas perforte fini ĉian diskuton kaj taski al la ĉevalo ion neplenumeblan: Aŭdu, Tukige. Kiam la sonorilo de la kastelo batos la dekan horon, vi ekkuru por trapasi ĉiujn sep vilaĝojn de Mimaki. Tri fojojn en du horoj. Sciu, ĝuste tri fojojn. Ne forgesu! [...] Tamen, se vi plenumos la taskon, Tukige, mia filino estos via. Vi rajtos preni ŝin kien ajn vi volas. La ĉevalo, nemirige, brile plenumas la taskon. Tial la patro de la princino ne povas ne forlasi la vojon honestan kaj li ruze igas la ĉevalon kredi, ke ĝi alvenos tro malfrue. Tukige, ege malĝoja, sin ĵetas en profundaĵon. La patro estas kontenta, sed lia filino rezignas pri ĉio tera kaj dediĉos la ceteron de sia vivo al memorado pri la amata ĉevalo.

Kvankam estas interese gustumi erojn el aliaj kulturoj, mi sentas tamen kelkan elreviĝon. Konisi Gaku estas sperta kaj kompetenta esperantisto, sed lia cetere vigla traduko de la japana teksto ne sukcesis tuŝi min. La teksto estas konsiderinde komplika por okcidentaj oreloj kaj ne fluas tiel kiel mi dezirus en poezio; krome mi dubas, ke tian, tekste kaj muzike nefacilan verkon, oni povus ĝui en Esperanto je nivelo komparebla kun la japana originalo. Supozeble dependos parte de tio ĉu kaj kiom oni rekonos la verkon kiel ion japanan kaj kian sperton oni havas pri la japana uzado de Esperanto kiu, kiel ajn kompetenta, ekde mia esperantistiĝo en 1986 ne ĉesis impresi min kiel speciala kaj “alimaniera”.

Sed ĉar temas pri verko muzika, mi finas per la deziro, ke iam ni povos ĝin aŭskulti sur kompakt-disko por apreci la verkon kia la komponinto ĝin intencis.

Antonio de Ruijter

Nemalhavebla, modela verko de leksikografio

Erich-Dieter Krause (1999): Grosses Wörterbuch Esperanto-Deutsch. Hamburg: Helmut Buske Verlag. XIV +882 p. ISBN 3-87548-193-3. € 42,00.

La Granda Esperanto-Germana Vortaro kun siaj 80 000 leksikaj unuoj (kapvortoj kaj internaj esprimoj, kunmetitaj vortoj) konsistigas ne nur la plej grandan vortaron de sia speco, sed ankaŭ unu el la plej grandaj Esperanto-vortaroj. Laŭ la nombro de unuoj ĝi eĉ superas La Novan Plenan Ilustritan Vortaron (PIV: 46 890), sed ne laŭ amplekso (komparebla kun la itala, franca, hungara kaj ĉina vortaroj). Ĝi estas konsiderinde pli granda ol la alidirekta Germana-Esperanto-vortaro de la sama aŭtoro el 1983.

De kie tiom da vortoj kaj esprimoj? Nek amaso da homoj kunlaboris, kiel kaze de PIV, nek granda korpuso disponiĝis. La aŭtoro mem kolektis dum 30 jaroj la novajn vortojn kaj diversajn esprimojn el gazetoj kaj libroj. Jam de longe sentiĝas la bezono por reprezenta Esperanta korpuso simila al tiu de aliaj naturaj lingvoj, surbaze de kiu eblus ĉerpi informojn pri la lingvouzo (pri vortoj, vortkombinoj, rekcioj) kaj tiel eblus doni al la leksikografoj firman bazon! Alie restas nur la persista kaj konscienca laboro kaj lerteco de la leksikografo. Krause kiel vera leksikografo (profesia, li profesoras en Lepzigo kaj membras en AdE) observas la lingvouzon, registras ĝin kaj post racia selekto proponas la vortojn. Laŭ li eĉ la ekstereŭropa uzo estas adekvate konsiderata. Li ne volas preskribi, doni devigajn normojn. Cetere tion neniu E-vortaro arogas al si.

Krause traktas Esperanton kiel aliajn lingvojn, kaj tute prave, ja malgraŭ tio ke ĝi naskiĝis en provtubo, ĝi evoluas nature. La ĝisdata vortprovizo de la vortaro rilatas al la ĉiutaga lingvo kaj al diversaj fakaj terenoj. La fakaj etikedoj estas eĉ pli detalaj ol en PIV. La botanikaj, zoologiaj kaj medicinaj terminoj aperas plej ofte kun siaj latinaj nomoj. Ni retrovas necesajn vortojn kiel kompakta disko, hamburgero, picejo kaj ankaŭ por la nuntempa komputado kiel interreto, retmesaĝo, retumi, ktp. Krause akceptas komputoron kiel terminon kaj etikedas komputilon kiel ĉiutagan vorton (PIV registras nur komputilon), kvankam la signifo de komputi jam entenas tiun agadon, kiun komputilo faras. Aparte envortariĝis kompti en la senco de teknika mezurado (ĝi ne aperas en PIV). Kelkajn mankojn oni kompreneble povas trovi, ja unu homo ne kapablas ĉion regi (ekz. mankas la matematika signifo de la morfemo aro: Menge). Ankaŭ enkonduko forgesiĝis kaj vane mi serĉis la trinkaĵon kolao, troviĝas nur kokakolao.

La aŭtoro uzas ankaŭ diversajn stiltavolojn (kiel ŝerce, insulto), ofte ni trovas la etikedon komunlingve (umg), ekz. ĉe foto por distingi ĝin de fotografio. Sed mankas arkaike, kiun meritus kelkaj niaj vortoj, ekz. bankiero. Post 100 jaroj da historio oni ne plu povas ignori la lingvoevoluon, envenon kaj malaperon de vortoj. Utila estas la referenco al sinonimoj (ekz. ĉe instrui vd. eduki, lernigi, klarigi) kaj la prezento de diversaj variantoj (buĝeto/budĝeto, Budho/Buddo/Budao), sed mankas ĝinzo, estas nur ĝinso (PIV registras ambaŭ). Ĉe naciaj karakterizaĵoj kelkfoje estas referenco.

Temas pri enciklopedia verko laŭ la modelo de PIV: ni povas trovi en ĝi proprajn nomojn de famaj personoj kaj geografiajn nomojn en esperantigita formo kun klarigo germanlingva. El la personaj nomoj ŝajne nur la viraj aperas. Strange! Ankaŭ Esperantaj akronimoj envortariĝis, kiel PIV, PAG, IJK kaj E-organizaĵoj. Laŭ la tradicio de E-vortaroj, la derivitaj kaj kunmetitaj vortoj aperas en la vortnesto de la radiko: unue la sufiksitaj vortoj kaj kunmetaĵoj kun aldonita radiko, poste la prefiksitaj vortoj kaj kunmetaĵoj kun antaŭmetita radiko. Tiu vicordo iom diferencas de tiu en PIV, kie la afiksitaj vortoj antaŭas la kunmetitajn. Ĉio estas en strikta alfabeta ordo, tiel lerneja antaŭas lernejon. Post la vortoj ni trovas karakterizajn kaj utilajn esprimojn: en la vortnesto de lerni troviĝas lernejo kaj post ĝi elementa lernejo, komerca lernejo, frekventi lernejon, regularo de lernejo. Aperas pli da kunmetaĵoj ol en PIV kaj inter ili pluraj fakvortoj. Sed mankas ekz. lernaĵo, mallerni kaj lernema, la unuaj du motivite, ja mankas ekvivalento en la germana, sed la dua sinonimas kun diligenta, tiel estus fleissig germane. Afiksoj aperas en memstaraj vortartikoloj.

La strukturado de la vortartikoloj estas klara, bone travidebla. La diversaj etikedoj helpas en la distingo de la signifoj. Jam la nova germana ortografio estas aplikata. Avantaĝo, ke li atentas ankaŭ la aŭstran kaj svisan lingvouzojn, kaj aldonas la genron al la germanaj vortoj, tiel helpas la uzon por negermanlingvanoj.

La Granda Esperanto-Germana Vortaro estas modela verko de leksikografio, ĝi nemalhaveblas por ĉiuj germanaj esperantistoj kaj por ĉiuj esperantistoj kiuj scias aŭ lernas la germanan.

Ilona Koutny

Obsediĝo pro detalo: skui la kapon en bedaŭro

Tri pri la Tria. Tri raportoj pri la tria alfabeto. André Albault kaj Jean Doublet. Toulouse, 2001: eldonis la aŭtoroj.

Foje okazas, ke eminenta maljuna esperantisto obsediĝas pro detalo de nia lingvo, tiom ke tiuj, kiuj antaŭe respektis lin, povas nur skui la kapon en bedaŭro. Jen eksprezidanto de la Akademio de Esperanto volas konvinki nin, skribi y anstataŭ j.

Laŭ Albault kaj Doublet, vi konas jam du alfabetojn de Esperanto: la ordinaran, kaj tiun Fundamentan surogaton en kiu oni skribas ch, gh ktp anstataŭ la supersignitaj literoj. Ili volas rekomendi ankaŭ “trian alfabeton”, la Novan Help-Alfabeton (NHA), en kiu ĉ ĵ ĥ ĵ ŝ ŭ fariĝas ch j kh zh sh u kaj la fundamenta j fariĝas y.

Ĉi tiu broŝuro konsistas el tri raportoj, du al la Akademio de Esperanto kaj unu “preter la Akademio al la inteligentaj”, plus aliaj dokumentoj diversoriginaj kaj diversdataj. Ĝi donas la impreson esti kunĵetita sen redaktado: abundas malglataĵoj, kaj nenie oni trovas unufrazan koncizigon de tio, kion la aŭtoroj rekomendas (kian mi metis ĉi-supre). La aŭtoroj pretendas, ke NHA komencas esti uzata en internet. Ĉu vere?

Per Google mi serĉis en la Tut-Tera Teksaĵo la vortojn lingvoj kaj lingvoy. Mi trovis: lingvoj (= trad. ortografio) — 28600 dokumentojn lingvoy (= NHA) — 12 dokumentojn

Jam ĉiu nova Windows-komputilo (almenaŭ en Eŭropo) estas ekipita per unikodaj tiparoj, en kiuj troviĝas niaj supersignitaj literoj. Milionoj da komputiluzantoj do disponas pri la supersignitaj literoj de la ĉeĥa, la pola, la hungara, la latva, kaj … Esperanto. Tiu malmulte konata iniciato de Microsoft okazis ne pro premo de esperantistoj, sed pro la komerca neceso internaciigi la komputprogramojn, por ke oni povu libere kombini diversajn lingvojn en la sama dokumento, en la sama tiparo. Flankefike, profitis Esperanto kaj malaperis la ĉefa argumento por NHA.

En la interreto NHA restas praktike neuzata. Oni aplikas aliajn provizorajn solvojn (^c, c^, c', cx) aŭ — ĉiam pli ofte — Unikodon, kiu ebligas al la esperantistoj resti ĉe sia tradicia ortografio, kiel ili prave preferas.

John Wells

Reago

Estas ja nekutime ke aŭtoro komentariu recenzon pri propra libro, tamen nepras iuj aldonaj vortoj al la recenzo de M. van Oostendorp pri Eseoj memore al Ivo Lapenna, aperinta en la revuo dec. 2002. La recenzanto diras: Preskaŭ malestas la kritikantoj kaj mallaŭdantoj... la Eseoj estas tro pozitivaj por samtempe esti fidindaj. Oni aŭskultas nur la amikojn... Kiel redaktoro de la verko mi devas aldoni, ke, ĝuste por garantii aliron ne nur unuflankan, estis invititaj al kontribuado ankaŭ personoj, kies rilatoj al Lapenna estis konataj kiel draste malpozitivaj; inter ili nunaj aŭ eksaj estraranoj de UEA. Sed ili rifuzis kunlaboron, aŭ eksplicite, aŭ implicite per silento malgraŭ plurfoja peto. Ne kulpas do la libro, se personoj havantaj aliajn argumentojn ne deziris/kapablis/povis (la leganto mem elektu la verbon) ilin esprimi. Same ne kulpas la redaktoro, se Lapenna lasis en la movadanoj tian memoron, ke pozitivaj esprimoj tiom abunde superas la kontraŭajn.

Atenta leganto sendube rimarkis, ke al la demando Kio vere okazis dum la Hamburga UK en 1974?, kiun la recenzinto opinias nerespondita en la verko, male respondas almenaŭ deko da paĝoj en diversaj eseoj verkitaj de tute malsamopiniaj personoj, tiel ke la bildo estas tre diversflanke prezentita. Kaj la demandon Kiuj el liaj ideoj ankoraŭ estas vere gravaj? respondas la fakto, ke grandega plimulto de la eseoj estas verkitaj pli ol jardekon post lia morto. Pri unu punkto mi agnoskas, ke la recenzinto pravas: la verko nur dutrifraze traktas la rilatojn de Lapenna kun siaj du mortintaj edzinoj. Senkonsidere al la fakto, ke eltombaj eseoj estas malfacile stimuleblaj, restus ĉiukaze la demando, ĉu privata temo, en esearo memore al homo kies graveco estis publika, interesus la legantojn.

Carlo Minnaja

Strategia Forumo

Kiel scienco helpu nin — kiel ni helpu al la scienco?

Sen praktika apliko Esperanto ne ekzistus. Sen scienca agado per kaj por nia lingvo en la diversaj kampoj, Esperanto apenaŭ havos estontecon. En la lingvo-komunumo ŝajne ekzistas certaj hezitoj pri sistema scienca agado kaj iuj duboj pri ĝia neceso. Do, necesas ŝanĝi tion.

Esence temas pri du aspektoj:

a) Por pli bone solvi multajn problemojn, gravajn por la praktika apliko, necesas pli bona scienca agado en la lingvo-komunumo mem (interna aspekto).

b) En medioj ekster la Esperanta lingvo-komunumo regas mitoj, misinformoj, distordoj kaj informvakuoj pri nia lingvo, inter ili aparte en opini- kaj decid-influaj medioj de sciencistoj. Ankaŭ tie necesas scienca kunlaboro kaj informado (ekstera aspekto).

La serio de strategiaj forumoj kadre de la Universalaj Kongresoj estas kreita por komune debati kaj solvi fundamentajn problemojn de la agado per kaj por Esperanto en la ŝanĝiĝanta mondo. La ĉi-jara Strategia Forumo havos la kadran temon Kiel la scienco helpu al ni — kiel ni helpu al la scienco?

La celo de la Forumo estas doni al interesatoj la eblon prezenti, kian rolon ludas scienco en kaj ekster fakaj asocioj kaj en aliaj Esperantaj medioj.

  • La Forumo do celu:
  • — prezenti spertojn, problemojn kaj defiojn pri la kontakto kun neesperantistaj sciencaj medioj
  • — informi, ĝis kiu grado Esperanto rolas kiel praktika ligilo inter sciencistoj (por komuna esplorado, por interŝanĝo de informoj ktp)
  • — debati pri la rolo de sciencaj aŭ sciencproksimaj institucioj en Esperantujo
  • kaj per tio
  • — ebligi spert-interŝanĝon, kiu pli forte konsciigu la aŭskultantojn pri bazaj problemoj de la sciencpolitika strategio de la Esperanto-komunumo kaj per tio i.a.
  • — esplori, kiel UEA kaj aliaj Esperantaj organizaĵoj povus kontribui por pligrandigi la rolon de la scienco.

La kontribuoj estu koncizaj kaj ne superu 15 minutojn.

La forumon gvidos d-ro Detlev Blanke, al kiu oni sendu anoncojn pri kontribu-deziroj.

Adreso: D-ro Detlev Blanke, Otto-Nagel-Str. 110, DE-12683 Berlin, rete: d...@snafu.de, tel. +49-30-54 12 6 33, fakso +49-30-54 56 742

Terminologia Forumo

Ĉiam denove oni legas pri novaj fakvortaroj aŭ pri ĉi-rilataj projektoj. Laŭ kiuj principoj ili estiĝis? Kiujn malfacilaĵojn oni devis venki? Kiuj solvendaj problemoj restis malfermaj?

Malgraŭ kelkaj esperigaj provoj, tamen pro manko de kompetentaj kaj laborpretaj homoj, UEA bedaŭrinde ankoraŭ ne sukcesis reaktivigi la Terminologian Esperanto-Centron (TEC), kiu ja povus helpi ĉe la solvo de diversaj demandoj, aparte kiel kunordiga, kleriga kaj informa centro pri terminologiaj aktivaĵoj. La temo pri terminologia agado do daŭre restas grava kaj aktuala.

Pro tio, sekvante la deziron de la Komitato de UEA, kadre de la UK en Gotenburgo okazos denove Terminologia Forumo, sub la kadra temo Novaj fakvortaroj, novaj projektoj — spertoj, problemoj, defioj.

  • La celo de la Forumo estas doni al interesatoj la eblon:
  • — prezenti siajn laste eldonitajn fakvortarojn,
  • — informi pri fakvortaraj projektoj prilaborataj aŭ antaŭvidataj
  • — esprimi sian opinion pri PIV 2 laŭ terminologi-rilata enhavo
  • — debati pri principaj terminologiaj problemoj
  • kaj per tio
  • — ebligi spert-interŝanĝon, kiu pli forte konsciigu la aŭskultantojn pri bazaj problemoj de la terminologia laboro.

Ĉe tio la prelegantoj antaŭ ĉio informu pri la principoj de la elekto de nocioj kaj farado de terminoj, pri redaktoprincipoj, malfacilaĵoj kaj aliaj problemoj.

La prezentoj estu koncizaj kaj se eble ne superu 15 minutojn.

La forumon gvidos d-ro Detlev Blanke, al kiu oni sendu anoncojn pri kontribu-deziroj.

Adreso: D-ro Detlev Blanke, Otto-Nagel-Str. 110, DE-12683 Berlin, rete: d...@snafu.de, tel. +49-30-54 12 6 33, fakso +49-30-54 56 742

Loke

ITALIO: La Milana Esperanta Grupo ekde 2003 translokiĝis al nova, propra sidejo: Circolo Esperantista Milanese, Via De Predis 9, IT-20155 Milano, Italio. Ĉar ĝi estas iama butiko, oni eniras rekte de la strato post la stratangulo de Via Bramantino. La kunvenoj okazas vendrede je la 21h15, krom festaj aŭ aŭgustaj tagoj. Retpoŝtaj adresoj plu validas: e...@infinito.it kaj www.infinito.it/utenti/esperantomi/.

NEDERLANDO: la asocio Esperanto Nederland jam tradicie metas anoncon en ĉiusemajnan senpagan gazeton Metro, kiu estas senpage je dispono de trajnvojaĝantoj. La nombro de reagoj kreskas: temas jare pri kelkaj centoj. Pasintjare, post la tiamaj balotoj por la parlamento, gratulante la novelektitojn, Esperanto Nederland donacis Esperanto-tradukon de du libretoj de konata nederlanda verkisto Godfried Bomans al ĉiuj parlamentanoj.

POLLANDO: Silezia Esperanto-Asocio aperigis raporton pri la okazinta 36-a Internacia Esperantista Feriado en Międzygorze. Familia etoso agrabligis komunan ripozon kaj multflankan uzadon de Esperanto. La raporto kun fotoj troviĝas ĉe http://vroclavo.republika.pl/feriado en Miedzygorze.

SINGAPURO: La 7-an de decembro, laŭ iniciato de Tan Koon Hee, naŭ esperantistoj en Singapuro kunvenis por revigligi la aktivadon de Singapura E-Asocio. Dum la kunveno oni elektis novan estraron de SEA: Yong Tek Kong (prezidanto), Tan Koon Hee (vic-prezidanto), Jenny Koh (ĝen. sekretario) kaj Sng Siok Hui (financo). La kunveno difinis klopodan celon en la venontaj jaroj inviti Universalan Kongreson de Esperanto al Singapuro, kaj ekde la jaro 2003 funkciigi E-kurson por multigi la membraron.

KAMERUNIO: Prezidanto de la landa asocio AEK kontaktis plurajn ministeriojn per speciale preparitaj dosieroj kun diversaj petoj. Fine de oktobro 2002 li alparolis instancojn pri turismo, paco, ŝtataj lernejoj, la Unesko-reprezentanton en Kamerunio k.s. Al la instancoj li disponigis projekton de rezolucio favora al Esperanto, por la Ĝenerala Konferenco de Unesko, okazonta en 2003 en Parizo.

RUSIO: La 3-an de februaro en la ejo de la Sankt-Peterburga societo Espero komenciĝis rektmetoda junulara E-kurso. La unuan lecionon ĉeestis 23 gejunuloj en la aĝo inter 15 kaj 42 jaroj. La kurson gvidas juna, sed jam sperta litova instruisto Eŭgeno Gaus. La kurso povis okazi danke al bonkora subteno de UEA (la ĝen. direktoro Trevor Steele) kaj prezidanto de la societo Espero Anna Butkeviĉ.

SVEDIO: Ekde la aŭtuno 2003 oni povos studi Esperanton en Stokholma Universitato. La studplano estis aprobita de la estraro de la instituto pri lingvistiko. La kurso okazos en aŭtuno 2003 kaj printempo 2004. La ĉefa lingvoinstruisto estos docento Joakim Envall. Prof. Hartmut Traunmüller instruos la interlingvistikan parton. Eble kontribuos kromaj instruistoj.

ĈINIO: 43 studentoj el 7 institutoj aŭ fakultatoj de Dalian-Universitato en Liaoning-provinco trapasis fine de decembro 2002 ekzamenon, per kio finiĝis la unua semestro de la lernojaro 2002-2003 por Esperanto kiel nedeviga studobjekto. La studobjekton gvidis s-ro Wang Tailin, vic-prezidantoj de la Fremdlingva Instituto de la universitato kaj Liaoning-provinca E-Asocio (LEA).

Fake

BIBLIOTEKOJ: En aŭgusto 2001 Kultura Kooperativo de Esperantistoj en Brazilo starigis kampanjon Esperanto en la bibliotekoj, kiu celas provizi per E-aj libroj la brazilajn aŭ alilandajn bibliotekojn. Estis senditaj pakaĵoj kun E-libroj al 14 brazilaj bibliotekoj, unu pakaĵo kun 40 E-libroj al la naskiĝanta E-movado de Paragvajo, kaj pakaĵo kun 10 E-libroj (bildvortaro, legolibroj, primovadaj kaj literaturaj verkoj) al Konga Esperanto-Rondo en Kinshasa.

FILMO: Mallongdaŭra filmo de Adam Gluzinski La Antikristo ricevis la unuan premion en la 44-a Internacia Festivalo de la Dokumentaj kaj Mallongdaŭraj Filmoj en Bilbao. La scenaro de la filmo baziĝas sur la rakonto de Endre Tóth Lappar, La Antikristo, kiu aperis libroforme en la samtitola novelaro (Budapeŝto, 1982). Tomasz Chmielik verkis pri tiu filmo artikolon, kiu aperis en la februara (centa) kajero de La Ondo de Esperanto (http://Esperanto.Org/Ondo — rubriko Novaĵoj.)

ĜEMELAJ URBOJ: Komisiito de UEA pri ĝemelaj urboj estas Wu Guojiang, Fushun Shiyouyichang Yanjiusuo, CN-113008 Fushun Liaoning, Ĉinio, retadreso: a...@21cn.com. Aperis jam tri Cirkuleroj pri la Ĝemelaj Urboj, kiujn oni povas peti de la komisiito.

STUDI ESPERANTE: Internacia Centro pri Kulturo kaj Turismo invitas al Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo, kiu funkcias ekde 1991, kaj en 1994 transformiĝis en trijaran (ĉiutagan aŭ eksterĉeestan) post-maturekzamenan lernejon. Ĝi agas laŭ permeso de la Pola Ministerio pri Edukado kaj en 1996 ĝi akiris la statuson de klerigejo de la Akademio Internacia de la Sciencoj — San Marino. En la studumo lekcias sciencistoj, instruistoj, lektoroj kaj fakuloj ekz. de AIS San Marino, Monda Turismo, Internacia Esperanto-Instituto en Hago kaj Akademio de Bydgoszcz. En la studumo povas studi personoj, kiuj finis 18-an vivjaron kaj havas almenaŭ meznivelan edukitecon. Plena eduk-ciklo daŭras tri jarojn, dum kiuj oni povas akiri naŭ profesiojn laŭ EU-normoj. En la studjaro 2001/2002 studis 180 gestudentoj el 11 landoj. Aliĝoj ĉe Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz, str. M. Skl-odowskiej-Curie 10, PL-85-094 Bydgoszcz, Pollando; informoj telefone aŭ fakse: (48-52) 3461151, rete: t...@bydg.pdi.net.

KOMPUTILA VORTARO: Alex Timaŝov kreis bonege funkciantan programon eVortaro surbaze de la Esperanto-Rusa vortaro de Bokarev, troveblan rete ĉe http://www.esperanto.mv.ru. Temas pri vera komputila vortaro, kun multaj tipaj oportunaĵoj: ĝi aŭtomate trovas, tradukas kaj en vindoza pleto montriĝas per verda steleto, kiam ajn elvokebla per unu klako. La programo estas libere uzebla kaj elŝutebla ĉe: http://www.evortaro.narod.ru.

AMRI WANDEL, iama prezidanto de TEJO, profesoro pri astrofiziko en Universitatoj de Jerusalemo kaj Los Anĝeleso, akademiano kaj profesoro de AIS, nun ofte donas intervjuojn al revuoj kaj parolas en la israela televido pri atingoj kaj celoj de spac-esplorado, pri internacia kunlaboro en spaca esploro, kaj pri la unua israela astronaŭto en la usona spacnavigilo Columbia. Oni povis vidi lin en la populara programo Bonan matenon Israelo kaj en la anglalingva Novaĵ-magazino (kiun oni sendas satelite ankaŭ al Usono kaj Eŭropo). Kiel scienca konsilanto al la projekto Hejmo sur Marso, ekspozicio en la Muzeo de Scienco en Jerusalemo (www.mada.org.il), li prelegas ankaŭ pri Vivo sur Marso: pasinteco, nuntempo kaj estonteco.

[FORIGITA!: bildo]

Amri Wandel sur “marsa” foto por gazetara intervjuo pri ekstertera vivo.

Anoncetoj

14-a konferenco de IKEK (komunistoj) okazos en Bankja apud Sofio (23-28.05. 2003). La temo Komunistaj movadoj en Bulgario kaj la mondo. Aliĝkotizo: 25 eŭroj. Sendu al: Dieter Rooke, Aüssere klus 14, CH-4702 Oensingen, Svislando.

Mariana Todorova Genĉeva (m...@dir.bg) deziras trovi seriozajn esperantistojn por longdaŭra korespondado. Ŝi ankaŭ ŝatus trovi homojn kaj grupojn, kiuj pretus kunlabori kun E-grupo de 9-10-araj gelernantoj, aŭ kun grupo de plenkreskuloj.

Aktivi-en-UEA! Estis starigita nova retpoŝtgrupo de UEA por faciligi enasocian serĉadon de taskoj, projektoj kaj helpantoj. La dissendolisto celas informi pri taskoj kiuj ankoraŭ ne havas respondeculon. Enskribiĝinte vi ricevos la taskopriskribojn kaj povos decidi ĉu vi volas kunlabori. Se vi volas helpi en iu projekto kadre de la UEA-agado, vi povas enskribiĝi al la listo Aktivi-en-UEA! per vizito de la retpaĝo http://abonu.com/catalog/esperanto.aktive kaj vi aŭtomate ricevados informojn pri novaj projektoj. Se vi mem volas proponi novan projekton, eblas skribi al t...@uea.org (bv. doni titolon de la tasko kaj mallongan sinprezenton).

Ĉiam konstante akceptas korespondproponojn Japana Esperanto-Korespond-Servo, ĉe KLEG, Sone-higasi 1-11-46-204, Toyonaka-si, JP 561-0802, Japanio.

Litovio dum jarcentoj estas 144-paĝa libro, kiu celas prezenti la landon de la 90-a Universala Kongreso en 2005. Oni ne multon scias pri Litovio, kies nomo la unuan fojon estis menciita en 1009. En la 15-a jarcento Litova Granda Duklando estis la plej granda regno en Eŭropo! La abunde ilustrita libro de Petras Ĉeliauskas estas aĉetebla en la Oficejo de Litova E-Asocio kaj en la Libroservo de UEA, <l...@uea.org>. La prezo estas 9 eŭroj.

Ĉe www.uea.org aperis reta mendilo por la 88-a UK en Gotenburgo. Eblas trovi ĝin en la parto Kongresoj — 88-a UK — Reta mendilo. Apude oni povas konsulti plenan tekston de la Dua Bulteno.

Tra la mondo

Filatelaj kovertoj el Kroatio

En Kroatio aperis okaze de la 5-a Kongreso de Kroatiaj Esperantistoj kaj la 14-a Konferenco de Alp-Adriaj Regionoj du unutagaj kovertoj.

Unu koverto surhavas Esperantan poŝtmarkon kaj la surskribon 14-a Alp-Adria Konferenco Rijeka-Kostrena, la dua (sube) havas la saman stampon, sed du diversajn E-poŝtmarkojn.

Temas pri filatela raraĵo, ĉar malofte estas emisiitaj du poŝtmarkoj rilataj al Esperanto por la sama aranĝo.

[FORIGITA!: bildo]

la kovertojn eblas mendi ĉe: Kroata Esperanto-Ligo Kneza Mislava 11/3 HR-1000 Zagreb Kroatio

Ertl malkontenta

Ni estas bedaŭrinde je la suba parto de eŭropaj landoj koncerne fremdlingvajn sciojn, deklaris, en parolado adresita al la nacio, la hungara ĉefministro Peter Medgyessy.

Lernado de lingvoj estas natura tasko kaj neceso ekde frua infanaĝo. Post la grandaj reformoj de post 1989, kaj ankaŭ pro la baldaŭa membriĝo en Eŭropa Unio, la pozicioj de lingvoj tre ŝanĝiĝis. Ĝenerale nun en Hungario oni kompreneble opinias la scion de la angla plibonigenda, sed konscias ankaŭ pri la neceso de la germana, klarigas el Bruselo István Ertl, informdirektoro de la Eŭropa Reto Kontraŭ Rasismo. La registaro deklaras apogi multlingvecon. Sed efektive ĝi celas diri: lernu la anglan, diras malkontenta Ertl, eks-redaktoro de la UEA-organo Esperanto. Laŭ la hungaro, la oficiala sinteno de la registaro rilate fremdlingvojn estas hipokrita.

Marko Naoki Lins

[FORIGITA!: bildo]

En novembro 2002 Chongqing-a Esperanto-Asocio en Ĉinio okazigis E-kurson en la Chongqing-a Universitato. La prezidanto Yuan Ailin kaj vicprezidanto Zeng Fanyue unue prezentis Esperanton al 400 studentoj kaj instruistoj, kio vekis grandan aplaŭdon kaj intereson pri la poste lanĉita E-kurso.

Kie okazos kio?

Kiel trovi Esperanto-renkontiĝojn en najbaraj aŭ aliaj landoj? La listoj laŭ datoj ofte ne multe helpas tiurilate.

Esperantoland kreis en la interreto mapojn, sur kiuj estas indikitaj la lokoj de estontaj Esperanto-renkontiĝoj. La rezulto estas trovebla ĉe www.EsperantoLand.org/renkontighoj. La organizantoj povas mem enmeti novan E-aranĝon kaj poste lauplaĉe ŝanĝi la indikojn helpe de kodvorto. Tiel eblas rapide prezenti sian renkontiĝon interrete, ankaŭ se oni ne disponas pri propra retpaĝaro.

Lu Wunsch-Rolshoven

Japana karto

Japana Poŝta Ministerio emisiis okaze de la 89-a Japana Esperanto-Kongreso 2002 en Hukusima specialan poŝtkarton.

La poŝtkarto estis vendata en 113 poŝtoficejoj, en 50 mil ekzempleroj. Normala poŝtkarto kostas 50 enojn, sed tiu ĉi, sponsorata de Japana Esperanto-Instituto, kostas 45 enojn. Japanaj esperantistoj donacis al tiu reklamkampanjo 5250 enojn.

Sur la poŝtkarto estas la jena teksto: Mondokomuna lingvo Esperanto estas lingvo por forigi landlimojn en la koro. La desegnaĵon faris Konisi Gaku, la tekston verkis Mutukawa Sumiko.

Tahira Masako

[FORIGITA!: bildo]

Karaj legantoj, se vi volas aĉeti tiun ĉi poŝtkarton, bv. mendi ĝin ĉe Japana Esperanto-Instituto: j...@biglobe.ne.jp

Ĝangalo: Ĉiutagaj novaĵoj en nia lingvo

Post preskaŭ unujara laboro, kompetenta kaj talentplena skipo invitas vin viziti la rezulton de siaj streboj — la Esperanto-portalon Ĝangalo! — anoncis, meze de januaro 2003 Flavio Rebelo, ĉefredaktoro de la nova ret-portalo Ĝangalo.

Ĉiutage la esperantlingva novaĵportalo ĉe www.gxangalo.com raportas pri la lastaj novaĵoj el la tuta mondo — pri politiko, ekonomio, sporto kaj Esperanto. En Ĝangalo vi trovos noticojn, artikolojn pri diversaj temoj, elŝutaĵojn, ligilojn, same kiel horoskopon, babilejon, forumon, veterprognozon, serĉilon, voĉdonejon kaj multe pli, klarigas Flavio Rebelo.

Ĝangalo povos fariĝi la plej granda kaj utila Esperantejo en la reto por la internacia lingvo. Jam post monato pluraj miloj da homoj regule vizitas la ttt-ejon.

Dafydd ap Fergus

[FORIGITA!: bildo]

Flavio Rebelo, la ĉefredaktoro de la portalo Ĝangalo www.gxangalo.com <g...@hotmail.com>

Esperanto alvenis al Paragvajo

En januaro 2002 Deolinda Vera López translokiĝis el Rio-de-Ĵanejro (Brazilo) al la urbo Asunción en Paragvajo, kaj komencis tie gvidi Esperanto-kursojn.

De la 15-a de februaro ĝis la 10-a de aprilo ŝi instruis al membroj de loka Filozofia Centro, poste komenciĝis nova E-kurso, kiu daŭris ĝis novembro 2002. La spertoj instruas ke estas eble ankaŭ por aliaj esperantistoj fari la samon en aliaj partoj de la mondo, se estas por tio konvena momento, bona volo, disciplino kaj amo.

Biblioteko Hector Hodler: Esploroj por la estonteco

UEA ricevis de nemovada fondaĵo subvencion de 20 mil eŭroj por okazigi laborojn pri reordigo kaj esplorado de la stato de Biblioteko Hector Hodler.

Sekve de la esploroj devus aperi konkretaj rekomendoj pri la plej efikaj vojoj konservi kaj utiligi por la publiko la librajn trezorojn de la biblioteko. Tiuj rekomendoj estos prezentataj al la fondaĵo, surbaze de kio ĝi povos decidi pri disponeblo de signife pli granda sumo por konservado de la biblioteko.

Kadre de la projekto la 1-an de februaro en la CO eklaboris oficisto Ziko Marcus Sikosek (Germanio), konata kiel la aŭtoro de unu el la plej diskutataj primovadaj libroj de la lastaj jaroj Esperanto sen mitoj. Ziko estas magistro pri historio, staĝinta en kelkaj arkivoj kaj bibliotekoj en Germanio. La Biblioteko Hector Hodler estas unu el la plej grandaj Esperanto-bibliotekoj, kun proksimume 20 000 libroj, cetere kun periodaĵoj, manuskriptoj, fotoj, sondiskoj kaj aliaj kolektaĵoj. BHH okupas en la Centra Oficejo tri ĉambrojn, nome Kanado, Aŭstralio kaj Simon Saft. Pli pri Biblioteko Hector Hodler kaj Ziko Marcus Sikosek vi povas legi ĉe www.uea.org, Servoj — Biblioteko.

Revuo Esperanto 2003 4

Vi trovos ...

tiun ĉi numeron en viaj leterkestoj en malfacilaj momentoj. La homaro denove ne trovis komunan lingvon por solvi la konfliktojn kaj anstataŭ dialogo eksonis — la kanonoj. Sur nia eterne militanta planedo do denove furiozas milito kaj vualas niajn revojn pri frata interkompreniĝo kaj paco. Bv. pardoni al via redaktoro ke li ne povis ne doni iom da loko al ĉi tiu temo sur la oficialaj paĝoj de la politike neŭtrala organizo. Por almenaŭ iom forgesigi vin pri la terura realo, vi trovos legaĵojn ankaŭ pri pli ĝojigaj temoj: iniciatoj de niaj gejunuloj, aktivaĵoj de francaj esperantistoj sur parlamenta nivelo, E-pioniro sur la aŭstra du-eŭra monero, historio de nia lingvo en Afriko, nia Delegita Reto, Gotenburgo, novaj E-libroj kaj aranĝoj de esperantistoj tra la mondo...

Stano Marĉek

Malferme

Pri la milito

Renato Corsetti

Ne estas facile skribi pri ĉi tiu temo en ĉi tiu revuo. Aliflanke la redaktanto tute prave rimarkis, ke ni ne povas ŝajnigi ke la milito ne okazas kaj pluparoli pri niaj ĉiutagaj temetoj. Estas ankaŭ vere, ke UEA estas neŭtrala pri politikaj demandoj, kaj certe milito estas nur daŭrigo de politiko per aliaj rimedoj, kiel diris famulo en la pasinteco. Ĉu tamen mi, kiel individuo, ne povas diri ion al multaj individuaj esperantistoj, kiuj en ĉi tiu momento estas trafitaj de angoro kaj atendas eble vorton pri la afero, por reakiri iom da espero pri la estonteco? Estas tre malfacile diri ion ekvilibran.

Mi serĉis, laŭ mia ĉiama praktiko, pecon el parolado de Zamenhof, aŭ el liaj verkoj, pri la sama temo. Kun granda bedaŭro mi devis rezigni, ĉar Zamenhof estis tre malneŭtrala pri milito kaj pri la instigantoj al milito kaj malamo inter la gentoj. Se li vivus nun, li apenaŭ povus esti prezidanto de UEA. Fakte la plej profunda motivo por lia agado estis justa paco inter la popoloj, kaj por tio li ankaŭ provizis lingvon (sed ne inverse). La saman celon de Zamenhof havis generacioj post generacioj de esperantistoj, kiuj per sia “misiisma” sinteno sukcesis vivteni la lingvon, grandigi la komunumon, produkti kulturon, en kiu la ideoj pri paco kaj egaleco tenas centran rolon.

Tio signifas, ke, malgraŭ tio ke UEA ne rajtas doni juĝon pri la nuna milito, ni certe rajtas doni juĝon pri ĉiuj militoj. Ni rifuzas ilin, aŭ almenaŭ mi kaj multaj aliaj esperantistoj rifuzas ilin. Neniu estas devigata samopinii kun ni, sed ni estas fieraj samopinii kun granda parto de la Esperanto-kulturo kaj de la Esperanto-tradicio.

Kiam mi skribas ĉi tiujn liniojn la milito ĵus komenciĝis kaj la novaĵoj pri morto kaj detruoj nur komencis time aperi en la televidaj informoj. Mi esperas ke mortintoj kaj vunditoj estos malpli multaj ol oni atendas, kaj ke kiam vi legos ĉi tiun artikolon tiam almenaŭ la unua pli batala fazo de la milito estos jam finiĝinta sen grandaj suferoj de la koncernatoj.

Post la milito, kiam la kanonoj ĉesos bleki, ni devos ree okupiĝi pri multo. Laŭ niaj ridinde malgrandaj kapabloj ni certe faros nian eblon por kontribui al la materia rekonstruado de Irako. La Agado Espero de UEA, kaj ĝia branĉo Lingvo de Paco, fakte okupiĝas pri tiaj situacioj. Krome ni devos kune kun multaj aliaj pli potencaj ol ni okupiĝi pri alia grava vundito, pri Unuiĝintaj Nacioj kaj ties rolo. Ni ne povas en ĉi tiu decida momento perfidi niajn tiel ofte disanoncatajn Konsultajn Rilatojn, ni ne povas rezigni pri nia ĉefa ideo: la malsamaj popoloj devas interkompreniĝi en paco kaj egaleco. En la nuna epoko la nura tutmonda loko, kie la popoloj (ankoraŭ nur pere de siaj registaroj) renkontiĝas kaj diskutas estas Unuiĝintaj Nacioj. Helpi ilin estas helpi nin, ĉar finfine ni sur la lingva-kultura kampo, kiel ili pli ĝenerale, volas nur starigi mondan ordon en kiu interkompreniĝo laŭgrade prenos la lokon de perforto, kaj prenos la lokon de gvidantaj landoj kaj gvidataj landoj.

Inter ĉiuj aferoj, kiujn mi legis lastatempe, unu aparte trafis min. Ĵurnalisto konstatis, ke kiam la tiamaj potencaj landoj komencis malatenti la tiaman Ligon de Nacioj, oni tre rapide ekmarŝis en la direkto de la dua mond-milito. Ni ne volas, ke tio reokazu nun. Tial mi diras al la legantoj: Ne timu, la milito baldaŭ finiĝos, sed ĝi ne solvos ion. Nia laboro por paco, justeco kaj interkompreniĝo estos eĉ pli bezonata.

Ni fermu ĉi tiun mallongan artikolon per la vortoj de alia “ekstremulo”, Kálmán Kalocsay, kiu invitas nin per sia Kongresa Runo:

Luktu firme, fajre, forte / kaj sufoke kaptu kole tiun urson ulno-ungan / monstron de la Mortolando la militon malicegan.

[FORIGITA!: bildo]

Atako kontraŭ Bagdado

[FORIGITA!: bildo]

Protesto de esperantistoj en Dublino

Nia nova paĝaro: www.lernu.net

Esperanto@Interreto

Ridetu kaj lernu!

lernu! estas nova plurlingva reta kursejo por Esperanto. Lanĉita fine de decembro 2002 ĝi jam ekzistas en 16 naciaj lingvoj kaj havas ĉirkaŭ mil registritajn uzantojn.

Priskribo de la paĝaro

La paĝaro www.lernu.net enhavas ĉirkaŭ 350 paĝojn kun tre diversa enhavo, por homoj kun malsamaj antaŭscioj kaj gustoj. Por faciligi la navigadon, ili estas grupigitaj en la jenajn partojn: lernu!, enkonduko, kursoj, helpiloj, biblioteko.

Enkonduko

En tiu ĉi parto oni povas informiĝi kaj konatiĝi pri/kun Esperanto kiel fenomeno kaj kiel lingvo.

Pri Esperanto: La teamo de lernu! prezentas siajn pensojn pri Esperanto.

Lingvoprezento: Jen, oni povas gustumi la lingvon mem.

Utilaj frazoj: Listo de kelkaj utilaj frazoj, ankaŭ estas eblo ekzerci pri ili.

Kursoj

Momente estas tri kursoj en la paĝaro; ni esperas povi aldoni pli dum la printempo (se vi havas ideon pri kurso bv. kontakti nin!).

Ana Pana: Nivelo: komencanta.

Komento: Koresponda kurso kiu ebligas fari la unuajn paŝojn en la lingvon kun helpo de spertaj Esperanto-parolantoj.

Jen nia IJK: Nivelo: komencinta. Komento: Oni kaj lernas pli da Esperanto kaj ricevas imagon kia estas granda renkontiĝo de Esperanto-junuloj.

Gerda Malaperis! Nivelo: daŭriga. Komento: Vaste uzata lernilo de la lerta Esperanto-verkisto Claude Piron. Samtempe estas interesa krimromaneto.

Helpiloj

Lerni novan lingvon estas longdaŭra proceso. Jen tri iloj al kiuj oni ofte povas reveni por ricevi helpon kaj subtenon.

Gramatiko: Donas superrigardon de la Esperanto-gramatiko.

Vortlernado: Helpas internigi novajn vortojn.

Lingvodemandoj: Prezentas diversajn lingvodemandojn kaj respondojn al ili.

Biblioteko

En la biblioteko troveblas libroj, muziko kaj filmoj.

Rakontoj kaj libroj: Rakontoj en diversaj niveloj. Vi povas kaj aŭskulti kaj legi ilin.

Muziko: Kelkaj kantoj en Esperanto. Eblas legi la tekstojn.

Filmoj: Troveblaj estas ankaŭ filmetoj. Iom frenezaj sed espereble tamen spektindaj!

Krome...

Enestas ankaŭ vortaroj, help-paĝoj kaj tujmesaĝilo. Utila afero estas ke oni povas klaki sur vorton en ajna Esperanta teksto kaj tuj venas la traduko en la vortar-fenestreto. Kadre de la paĝaro estas organizita iuspeca uzant-komunumo, kun la nomo mia lernu!. Per ĝi oni povas interŝanĝi mesaĝojn, prezenti sin kaj rigardi prezentojn de aliaj uzantoj, sekvi sian evoluon tra la paĝaro, havi personajn listojn kun lernitaj kaj malfacilaj vortoj ktp.

Via helpo estas bezonata!

lernu! estas novnaskito kaj bezonas multe da subteno por kreski... Ni tre ĝojus se vi povus kunhelpi. Specialan atenton ni volas doni al tradukado, informado kaj lingvohelpado al uzantoj:

Tradukado

Por ke nova uzanto de la paĝaro kaj interesito pri Esperanto sentu sin sekura ekde la komenco, gravas ke ŝi aŭ li povu uzi sian gepatran lingvon por informiĝi pri Esperanto kaj lernu!. La paĝaro ekzistas jam en 12 naciaj lingvoj. Se vi volas helpi kiel tradukanto aŭ kiel kontrolleganto, bv. skribi al t...@lernu.net.

Informado

Estas malfacile atingi multajn homojn sen multekostaj informkampanjoj. Ni provas atingi maksimumajn rezultojn per la rimedoj kiujn ni havas, kaj por tio bezonas vian helpon! Ĉe www.lernu.net/informadi troveblas printebla lernu!-faldfolio en multaj lingvoj. Tie eblas mendi ankaŭ lernu!-afiŝon, por pendigi ĝin en viaj lernejo/universitato/laborejo/urbo. Vi povus mallonge informi pri lernu! en via nacia aŭ loka E-revuo.

Lingvohelpanto ĉe lernu!

Unu el la celoj de la paĝaro estas ke komencanto de Esperanto ricevu subtenon de homoj kiuj jam bone regas la lingvon kaj volas helpi al aliaj lerni ĝin. Tiuj homoj, nomataj lingvohelpantoj, estas tre gravaj por lernu!. Iliaj taskoj estas legi kaj respondi en la koresponda kurso Ana Pana, respondi demandojn kaj paroligi komencantojn. Se vi volas fariĝi lingvohelpanto ĉe lernu! kaj tiel helpi al novaj esperantistoj, skribu al l...@lernu.net por pliaj instrukcioj.

Subtenantoj

lernu! estas realigata fare de la internacia laborgrupo Esperanto@Interreto (E@I). La tri ĉefaj agadkampoj de E@I estas: krei ret-paĝarojn, aranĝi seminariojn kaj informi pri tio, kiel Esperanto kaj Interreto kune uzeblas por tutmonde komuniki facile kaj rapide! lernu! estas finance subtenata de la usona esplorfondaĵo Esperantic Studies Foundation (ESF). ESF fondiĝis en 1968 unuavice por subteni kaj stimuli la evoluigon de la anglalingva faka literaturo pri Esperanto. Iom post iom la uzado de Esperanto en edukado fariĝis unu el la prioritataj zorgoj de ESF.

La Teamo

[FORIGITA!: bildo]

La aŭtoroj de la projekto kaj de tiu ĉi artikolo (La Teamo): Sonja Petrović, Henning von Rosen, Arono Chapman kaj Håkan Lundberg (mankas Clayton Smith), dum planrenkontiĝo en Davis, Usono.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la bildo: la vortaro sur la paĝaro www.lernu.net estas supre dekstre kaj la tujmesaĝilo estas malsupre dekstre.

  • Pri Esperanto
  • Lingvoprezento
  • Utilaj frazoj
  • Ana Pana
  • Jen nia
  • IJK
  • Vortlernado
  • Lingvodemandoj
  • Rakontoj kaj libroj
  • Gramatiko
  • Gerda Malaperis!

La parlamenta agado de Espéranto-France: Ĉu modelo por la aliaj?

Jam de jaroj esperantistoj tre fervore kultivas la parlamentan agadon dum kiu ili aŭ rekte informas pri Esperanto aŭ atentigas pri ĝeneralaj temoj ligitaj al Esperantio (ekzemple lingvopolitiko aŭ lingva diskriminacio). Modele la agadon praktikas la francaj esperantistoj. La landa asocio Unuiĝo Franca por Esperanto — Espéranto-France, kun la helpo de la regionaj federacioj de Francio, kontaktis dum la lastaj monatoj la francajn deputitojn, kaj de la Eŭropa Parlamento, kaj de la Nacia Asembleo.

Eŭropa dimensio de nacia agado

Claude Longue-Épée, prezidanto de UFE kaj ĉefa motoro de la agado, klarigas ke ilia strategio havis tri direktojn: Ni decidis ke nia unua kampo estu eŭropa. Do, ni ekkontaktis francajn deputitojn en la Eŭropa Parlamento kaj nur la demokratajn.

Kampanjo de regula informado per leteroj kaj rektaj rendevuoj kreis etoson de malfermiteco kaj informiteco ĉe ambaŭ flankoj. Longue-Epée substrekas la tuŝitajn temojn: Ni klare diris ke ni opinias ke Esperanto estas ŝirmilo de la lingva kaj kultura diverseco kaj ke Esperanto povas esti neŭtrala, objektiva, preciza, nuancplena kaj monŝpara interpreta pontlingvo, por debatoj de parlamento kaj de laborgrupoj, kaj por diskonigo al ŝtatoj kaj al civitanoj. La internacia lingvo tiel estus objektiva garantio de aŭtentika eŭropa multlingveco, kontraŭ riskoj de lingva hegemonio kaj lingva diskriminacio. — Aldone al la leteroj, diras la prezidanto de UFE, estis almetitaj diversaj dokumentoj, ekzemple la Manifesto de Prago aŭ Ĝisdate pri Esperanto.

Sed la granda kaj pena laboro havis tre sukcesan rezulton, ĉar 20 eŭropaj deputitoj (el 78 ‘demokratuloj’) sin deklaris favoraj al promocio de Esperanto en Eŭropo. Inter ili 5 deputitoj efektive montriĝis helpemaj kaj agemaj (Nobel-premio, oficialaj deklaroj, interveno favore al Euroscola, subskribo de peticioj kontraŭ diskriminacio). Kvin aliaj eŭropaj deputitoj restas skeptikaj, bedaŭras Xavier Dewidehem, aktivulo de la junulara Esperanto-asocio JEFO kaj unu el la ĉefkunordigantoj de la ‘Eŭroscola’-projekto, sed ili daŭre korespondas kun ni, kaj ne kontraŭstaras.

Informkampanjo al naciaj deputitoj

Post la printempa balotado 2002 UFE turnis sian atenton al la naciaj deputitoj. Vincent Charlot, komisionano por eksteraj rilatoj, klarigas: La naciaj deputitoj jam havis bildon pri Esperanto, ĉar UFE jam antaŭe faris informkampanjon. Akompane ni ankaŭ rilatis kun la ministerio pri klerigado. Li substrekas ke la kampanjo mem estis mastrumita de la regionaj federacioj de UFE, kiuj kontaktis per leteroj siajn lokajn deputitojn. La temoj estis tre abundaj, opinias entuziasme Charlot, ni menciis ke Esperanto estas propedeŭtiko por ŝatigi kaj faciligi lernadon de fremdaj lingvoj, ke la internacia lingvo estas garantio de aŭtentika — ne devojigita — plurlingveco, ke Esperanto povas esti laŭvola ekzamenero en bakalaŭro kaj proponis fine ankaŭ instruadon de Esperanto eksperimente, fake kontrolota, en unu aŭ du gimnazioj.Ni nur trafis proksimume 150 deputitojn, rimarkigas Longue-Épée, el ili proksimume 15 skribis oficiale al la ministro aŭ starigis oficialan demandon debatitan en la parlamento, por proponi Esperanton en bakalaŭreco. Kaj la ministro? La ministro ĉiufoje respondis — same negative — sed precizigante, ke Esperanto povas esti instruata, en ĉiuj gimnazioj, laŭ eksterhoraj ne oficialaj kursoj, emfazas Longue-Epée.

Parlamenta agado kontraŭ lingva diskriminacio

Tria granda parlamenta agadkampo de UFE estis kampanjo al naciaj deputitoj, kiuj jam starigis oficialan demandon por defendo de la franca lingvo.

Dum la lastaj monatoj de 2002 UFE koncentris sian parlamentan agadon al la temo de lingva diskriminacio per sendado de leteroj al 21 deputitoj. Longue-Épée klarigas: En kunlaboro kun la Brusela Komunikadcentro ni sugestis al la deputitoj demandi: “Kion faras la ministro pri la eŭropaj aferoj, koncerne la lingvan diskriminacion favorantan la ‘denaskajn angloparolantojn’ en dunganoncoj de Eŭropuniaj instancoj kaj en organizaĵoj subvenciataj de Eŭropa Unio?” Ĝis nun 10 deputitoj starigis po unu oficialan demandon, laŭ la modelo proponita — kaj informis min pri sia klopodo — kaj ricevis saman oficialan nekontentigan respondon. — Eble tio unuarigarde ne ŝajnas tre kuraĝiga, sed ni estas nun en bona kontakto kun pluraj parlamentanoj kaj la nekontentigaj respondoj ebligas ke ni daŭrigas nian parlamentan agadon provokante kaj sugestante novajn demandojn, opinias la prezidanto de UFE.

Marko Naoki Lins

Bertha von Suttner la nobelpremiita pacbatalanto

La 2-eŭra monero el Aŭstrio memorigas nin pri unu el la plej fervoraj batalantinoj por paco: Bertha von Suttner. Jen la historio laŭ Walter Klag el La dua jarcento de Esperanto 2/1997.

En la tempo, kiam la kredo, ke la patro de ĉiuj aferoj estas la milito ĝeneralis en la alta socio, ŝi iris alian vojon kaj fondis la unuan pacisman movadon. Ke ŝi pledis ankaŭ favore al Esperanto, pruvas la vortoj de Heinrich Arnold: Estis la jaro 1906, kiam baronino Bertha von Suttner, gastante ĉe miaj gepatroj, la unuan fojon atentigis min pri Esperanto kaj al mi, juna homo, rekomendis la lernadon de tiu ĉi lingvo. Mi sekvis la inviton, kaj kiom da ĝojo mi ŝuldas al Esperanto! Senfinan spiritan kaj animan gajnon, multajn ne forgeseblajn tagojn, la plej karajn memorojn.

Bertha von Suttner naskiĝis kiel filino de la grafo Franz Joseph Kinsky de Chinic kaj Tettau en Prago la 9-an de junio 1843. Kiam ŝi naskiĝis, la patro ne plu vivis. Kelkajn jarojn poste la patrino translokiĝis kun la eta Bertha al Brno kaj poste al Vieno. Ŝi ricevis por si kaj la filino alimenton de la familio Kinsky.

La junaĝon pasigis la juna Bertha en Vieno, en la banloko Baden apud Vieno kaj en diversaj aliaj kurac- kaj banlokoj. Tri gefianĉiĝoj finiĝis sen geedziĝo. En la jaro 1873 ŝi iĝis edukistino ĉe la familio de la barono Suttner. Tiu familio posedis domegon en Vieno kaj kastelon en Harmannsdorf, 80 km nordokcidente de Vieno. La familio vivis vintre en Vieno kaj somere en Harmannsdorf. La barono havis kvar filinojn kaj unu filon. Tiutempe Bertha estis 30-jara, la juna barono Suttner 23-jara. Bertha estis bona edukistino kaj bona kamaradino, ankaŭ por la filo Artur. Iom post iom la kamaradeco iĝis granda amo. Sed la familio Suttner ne deziris interligon. Tial baronino Suttner proponis al Bertha aspiradon kiel sekretariino ĉe la industriisto Alfred Nobel, kiu tiam loĝis en Parizo. Bertha konatiĝis kun Nobel, sed du semajnojn poste ŝi vojaĝis al Vieno kaj sekrete edziniĝis kun Artur von Suttner. Post la nupto ili fervojis al Kaŭkazio, kie Bertha havis malnovan amikinon, la rusan princinon de Mingrelio. Naŭ jarojn ili loĝis tie, en la urboj Kutais, Tiflis kaj Zugdidi. Tie ili ankaŭ komencis labori kiel verkistoj. Ili verkis priskribojn de vojaĝoj por eŭropaj magazinoj kaj literaturaj revuoj.

En la jaro 1885 okazis repaciĝo kun la gepatroj de Artur kaj la paro revenis al Harmannsdorf kaj vivis tie. Vintre 1886-87 la paro restadis en Parizo kaj renkontiĝis tie kun Alfred Nobel. Tiu enkondukis la paron en la salonon de sinjorino Juliette Adam, kiu estis granda patriotino. Jam ĉe la unua vizito estis politikaj interparoloj. Bertha konatiĝis kun multaj interesaj kaj influhavaj personoj, ŝi ankaŭ informiĝis pri la ekzistado de la Internacia Societo por Paco kaj Arbitracia Tribunalo en Londono. Bertha tre impresiĝis. Ŝi decidis labori por la paco. Dum la postaj jaroj 1887-89 ŝi verkis la romanon Die Waffen nieder! (For la batalilojn!). La romano aperis en 1889 kaj iĝis plena sukceso. Ĝi priskribis la sorton de virino dum la militoj en 1859, 1864-66 kaj 1870-71 kaj estas pledo kontraŭ la absurdo de milito.

En 1891 Bertha fondis la Aŭstran Pacsocieton kaj iĝis ĝia dumviva prezidantino. Ŝi partoprenis en ĉiuj packongresoj kaj — konferencoj. Perioda gazeto eldoniĝis sub la nomo Die Waffen nieder kaj poste Die Friedenswarte (La Pacobservejo).

Dum la kvara mondpaca kongreso en Berno en 1892 proponiĝis la fondado de eŭropa ŝtatunuiĝo. Ĝi malakceptiĝis. Alfred Nobel diris: Miaj fabrikoj, kiuj produktas dinamiton, eble finos la militon pli frue ol viaj kongresoj. En la tago, kiam du armeoj neniigos unu la alian dum unu sekundo, la homaro timos kaj forigos la trupojn. Bedaŭrinde la profetaĵo de Nobel ne efektiviĝis!

La 10-an de decembro 1896 Alfred Nobel mortis en sia vilao en San Remo. Li postlasis sian kapitalon por bonfaraj celoj, parton por pacaktiveco de Bertha von Suttner — ŝi estis, kiel la tria homo en la mondo, honorigita per la Nobelpremio por paco en 1905.

Antaŭ 105 jaroj, en 1898, la caro Nikolaus la II-a adresis al ĉiuj registaroj pacmanifeston pri internaciaj konferencoj por atingi veran kaj daŭran pacon. Sendube sukceso de Bertha von Suttner! En majo kaj junio 1899 okazis en Hago la unua packonferenco. Unuafoje delegitoj de ŝtatoj interkonsiliĝis! Bertha estis la sola ino. Dudek ses ŝtatoj partoprenis: ĉiuj eŭropaj ŝtatoj, Usono, Meksikio, Ĉinio, Japanio kaj Siamo (nun Tajlando). Oni rezoluciis kontrakton pri pacema finaranĝo de konfliktoj. Oni ankaŭ establis permanentan internacian arbitracian tribunalon. (La dua Haga Packonferenco okazis en 1907; ambaŭ konferencoj ebenigis la vojon por la Ligo de Nacioj.)

Antaŭ 89 jaroj, la 21-an de junio 1914 Bertha von Suttner mortis en Vieno, 71-jara. Ŝi ne ĝisvivis la eksplodon de la unua mondmilito. Laŭ esploro de la germana profesoro Dietrich Stoyan la monero kun la portreto de Bertha von Suttner estas la plej movebla eŭro-monero en la mondo.

Esperanto en Afriko

Ĵus aperis Esperanto-traduko de nederlandlingva universitata diplomverkaĵo de Heidi Goes, belga afrikistino. Ĝia titolo estas: La Esperanto-movado en Afriko, kun speciala atento por Tanzanio kaj Togolando. Heidi montras ke Esperanto en Afriko havas historion, kiu reiras ĝis preskaŭ la komenco de Esperanto. En tiu ĉi artikolo Hans Bakker kunplektas tiun prahistorion kun la periodo de post 1980, kiam UEA komencis doni multan atenton al tiu kontinento.

La nova danco

Tiuj kiuj sekvas la afrikan agadon, ekzemple abonante la retliston a...@yahoogroups.com, jam plurfoje renkontis la esprimon Nova danco. Ĝin eltrovis Gbeglo Koffi. Lian nomon nun preskaŭ ĉiu leganto konas. Ankaŭ lian vizaĝon, ĉar ĝi ilustris la ĉefartikolon en revuo Esperanto de februaro. En tiu numero aperis ankaŭ artikolo de Raoul Hounnake: La deka Togolanda, en kiu li skribis, ke la kongresa temo estis Nova danco. Ĝi esprimas ke la afrika agado devas ekde nun lerni novajn paŝojn. Finiĝis la epoko de malnova danco, kiu daŭris de 1980 ĝis 2002. Ĝi estis la epoko kiam eŭropanoj kune kun afrikanoj gvidadis la agadon de UEA en Afriko.

Pli malnova danco okazis en la jaroj 1960-1980, kaj ankoraŭ pli frua pratempo okazis de la aŭroro de la 20-a jarcento ĝis 1960, la jaro kiam Afriko komencis formale ekskoloniiĝi.

Pratempo

Revuo Esperanto de 1914 publikigis statistikon de UEA-membroj en resp. la jaroj 1913 kaj 1914: Alĝerio: 1/4; Egiptio: 8/29; Maroko: 2/6; Sudano: 0/1; Tunizio: 4/3; Okcidenta Afriko: 0/1; Suda Afriko: 10/44.

Evidente eŭropaj entuziasmuloj importis la lingvon al tiuj landoj. Iliaj rezultoj multe variis. Jam tiam la fenomeno ekzistis, ke pro vigla agado de unuopuloj ekflagras fajro kiu poste — estingiĝas.

Ekzemple, en Madagaskaro jam en 1901 aktivis du esperantistoj, unu franca kaj unu malagasa. En 1907 fondiĝis malagasa Esperanto-grupo kaj ankaŭ alia grupo en la 13-a regimento de la franca kolonia infanterio. Tiu lasta havis 30 membrojn. Dudek jarojn poste la statistiko nombras nur unu esperantiston kaj neniun klubon. Sparkoj fajrigis jen kaj jen la movadon, sed la amasevoluo de Esperanto en Eŭropo ne kuntrenis Afrikon.

La postkoloniaj jaroj 1960-1980

Grandaj nomoj en la movado de tiuj jaroj estis Tibor kaj Antonij Sekelj. Precipe la aventuroj de Tibor Sekelj, esploristo kaj verkisto, estis sensaciaj.

Ankaŭ en Afriko

UEA eldonis en 1962 broŝuron de Tibor Sekelj The international language Esperanto, Common language for Africa, Common language for the world (La internacia lingvo Esperanto, komuna lingvo por Afriko, komuna lingvo por la mondo). Tiu broŝuro estas uzebla eĉ nun.

La 8-an de marto 1962 ok aventuremuloj gvidataj de Tibor Sekelj ekvojaĝis al Turkio, Sirio, Egiptio kaj pli suden. Tiu Karavano de amikeco celis longan vojon tra tuta Afriko, sed ĝi atingis sian finon en Dar-es-Salam (Tanzanio) en 1963. La celo de la karavano ne estis disvastigi Esperanton en Afriko. Sekelj vekis interesiĝon ĉe kleruloj ĉie kie li pasis, sed li ne organizis ilin. La Karavano de amikeco pasis sed ne lasis daŭran spuron.

En 1970 aperis alia nomo: Renato Corsetti. La juna Renato estis estrarano, eĉ prezidanto, de TEJO. En 1969 TEJO kongresis en Tyresö, Svedio, kie ĝi malfrue vekiĝis en la nova epoko de junulara protesto. Precipe Humphrey Tonkin vekis ĝin per inspira prelego. Sekve de tio, TEJO lanĉis lavangon da agado kontraŭ kultura kaj lingva imperiismo. Tiu emancipada tasko koncernis ne nur Eŭropon sed ankaŭ Afrikon. Multaj el la tiutempaj entuziasmuloj, nun grizharaj kaj sulkvizaĝaj, restis ĝis nun fidelaj al UEA. Inter ili la verkanto de tiu ĉi artikolo. Rezistado kontraŭ kultura kaj lingva koloniismo estis lia ĉefa motivo por komenci afrikan karieron en 1980.

Esperanto en Afriko 1980-1990

En 1980 Renato Corsetti jam ne plu estis TEJO-membro. Li eniris la estraron de UEA kaj okupiĝis i.a. pri regiona agado. En la Universala Kongreso de Stokholmo, 1980, li siavice vekis en plenplena salonego grandan entuziasmon por agado en “regionoj”: Latin-Ameriko, Afriko, Azio.

Kiel varbi lernantojn en Afriko? Simple! Lernantoj sin anoncis grandnombre. En Kenjo, Nino Vessella publikigis kelkajn anoncetojn en svahilaj gazetoj. Multaj komencis sekvi lian suahillingvan kurson. En okcidenta Afriko Germain Pirlot sisteme respondadis al tiuj afrikanoj kiuj serĉis korespond-amikojn per Jeune Afrique kaj Bingo.

Ne nur UEA estis aktivega. Ankaŭ SAT laboris siamaniere. Aperadis gazetoj, bultenoj, artikoloj. En 1987, la jaro kiam Esperanto fariĝis centjara, Hungara Esperanto-Asocio faris paŝon de historia graveco: ĝi invitis 13 afrikanojn al Budapeŝto por kvinsemajna Cseh-seminario. De tie la grupo vojaĝis al la TEJO-kongreso en Krakovo kaj al la jubilea Universala Kongreso en Varsovio. Antaŭ miloj da aplaŭdantoj ili staris sur la podio — kiel apogeo de nova movado en Afriko.

Multaj, multaj esperantistoj emocie bonvenigadis tiujn afrikajn fratojn. En unu movo Afriko okupis sian lokon en Esperantujo.

Esperanto en Afriko 1990-2000

Abundis la kursfinintoj en Afriko. Normale, kursfininto membriĝas en asocio, aliĝas al klubo, ekkorespondas, partoprenas kongresojn. En Afriko ne estas tiel. Neniu el la junaj finlernintoj havis la monon por tio. Sed — neniu problemo. La movado ne nur aplaŭdis sed ankaŭ donacis monon al Fondaĵo Afriko, komencis korespondadon, ĝemeligis klubojn, invitis afrikajn amikojn transmaren. Asocioj donacis membrecojn. Eldonistoj eldonis siariske libretojn. Bultenoj kaj gazetoj en Afriko kiel fungoj ekkreskis — kaj multaj kiel fungoj mortis. Kelkaj tamen restis aperantaj: Ondo da Vero, Inter Ni, La Afrika Reto. Ĝis hodiaŭ.

Varbado de novuloj tute ne estis problemo. La problemo troviĝis aliloke: kiel akcepti ilin? Kie trovi instruistojn? Kie trovi ĝemelajn klubojn? La malnova, ĉefe eŭropa esperantistaro devis mobilizi sin por akcepti la ondon de novaj lernantoj, kiuj foje miskomprenis kian utilon esperi de sia aliĝo.

En 1989 aperis broŝuro pri la strategio por la agado en Afriko. En revuo Esperanto de januaro 1990 ĝi aperis kiel granda artikolo. Se mi devas resumi ĝin per unu slogano, jen ĝi: En Afriko ni ne bezonas pli multajn sed pli bonajn esperantistojn. El la triopo Varbado, Instruado, Utiligado, la lasta estas la plej grava kaj malfacila, la dua estas grava kaj malfacila, kaj la unua estas facila kaj senutila se mankas la dua kaj tria.

Okazis Afrikaj Kongresoj en Togolando, Benino, Ganao, Tanzanio, kun cento da afrikaj kaj deko da aliaj partoprenantoj. Pro deficitoj tiaj kongresoj ne plu okazas post 1995, sed naciaj kongresoj plu okazadis: en Kongolando, Madagaskaro, Benino, Togolando. Pri la deka togolanda kongreso raportis revuo Esperanto de februaro 2003. Tiujn kongresojn subvenciis UEA.

Nova danco ekde 2002

En la lastaj jaroj okazis denove ŝanĝoj. La unua estis ke afrikanoj transprenis la plenan gvidadon de sia movado. Por tio naskiĝis en UEA Afrika Komisiono kaj Afrika Oficejo. En la Afrika Oficejo deĵoras Raoul Hounnake kaj Doumegnon Koffi, gvidate de Gbeglo Koffi. La dua ŝanĝo estas ke Afriko ne plu estas “io nova, io aparte bonveniginda”. La ondo de entuziasmo pasis, ankaŭ en la donacemo por la afrika movado. Anstataŭ 20 000 eŭroj kiuj ĝis 1995 ĉiujare alvenadis al fondaĵo Afriko, nun alvenadas kelkaj miloj. Ne pli ol cento da fidelaj donacantoj kontribuas la plenan buĝeton.

La sekvoj estas ke fine de 2002 ĉesis la papera eldonado de Ondo da Vero, la tutkontinenta gazeto kun 400 ricevantoj. La 36-a numero aperis nur en la reto. Ŝrumpis la subvencietoj al kluboj de $40 jare al maksimume $20. Kongresoj ne povos plu okazi kiel ĝis nun.

Afrika kapitalo

Por savi sian afrikan movadon, UEA kreis apartan konton Afrika Kapitalo. En ĝi kolektiĝis jam kelkaj dekmiloj da eŭroj, sed la celo estas kelkcentmiloj da eŭroj — tiom, kiom jam la azia movado sukcesis kolekti en sia Azia Kapitalo. La kapitalo estas netuŝebla. Nur la rento certigos la bazan funkciadon en Afriko, sendepende de la kapricoj de la konjunkturo. Ne nur donacoj, ankaŭ senrentaj pruntoj estas bonvenaj. Mecenato eĉ ne bezonas fizike verŝi sian monon al Roterdamo: ĝi povas resti en la konto de lia hejma banko, sed la rento fluos konstante al Afriko.

La homa kapitalo

Afrikaj esperantistoj ne sidas kaj atendas ĝis venos monhelpo. Ili entreprenas enspezigajn projektetojn, aŭ ili iel ajn pagas sian propran agadon. Ekzemplo de projekto: klubo en Zambio komencis bredi kuniklojn kaj tiel sendependiĝas de subvencieto. Alia ekzemplo: instruisto en Kiliba, Kongolando, veturas per biciklo trifoje semajne 34 kilometrojn por instrui Esperanton en elementa kaj duagrada lernejoj en Uvira. Dum tiuj tagoj li ne havas enspezon por manĝi. Krome, la biciklo foje paneas. Tion li faradas jam dum du jaroj. — Kiu eŭropa esperantisto agas same?

Iuj afrikanoj skribis al mi: Esperanto ŝanĝis mian vivon. — Esperanto en Afriko havas fascinan historion. Ĝi enhavas miraklojn. Ĝi meritas nian ĉirkaŭbrakon.

Hans Bakker
Notoj:

1. La Esperanto-traduko de la nederlandlingva universitata diplomverkaĵo de Heidi Goes, belga afrikistino, estas trovebla en la retpaĝo de la tradukinto, Johan Derks: http://home.tiscali.nl/derks/. Ĝia titolo estas: La Esperanto-movado en Afriko, kun speciala atento por Tanzanio kaj Togolando. La nuna artikolo ĉerpas plurajn informojn el ĝi.

2. Revuo Orienta intencas publikigi similan artikolon pri tiu ĉi temo. Vi povas ĝin mendi ĉe: Japana Esperanto-Instituto, j...@mre.biglobe.ne.jp (Jarlibro de UEA 2002, p.204).

3. Informojn pri la afrika agado donas la TTT-ejo http://perso.wanadoo.fr/eric.coffinet/AfrikaAgado.html, kaj pri la Afrika Oficejo http://www.dromadaire.com/esperantogo/ao.

4. En julio 2002 aperis informfolio Skizoj pri Esperanto en Afriko kaj en oktobro 2002 sekvis alia eldono: Skizoj -2. Kun plezuro mi sendos en koverto tiujn foliojn al mendantoj. Mia adreso: H. Bakker, Kastelenstraat 231, NL 1082 EG Amsterdam, Nederlando. Retadreso: h...@raketnet.nl.

5. Kiu volas per la reto sekvi la evoluon, povas aliĝi al la retlisto, sendante malplenan mesaĝon al a...@ yahoogroups.com.

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj en Kigoma, Tanzanio, bezonas lernolibrojn por komencantoj kaj vortarojn. La progresantoj deziras korespondi tutmonde: Unuiĝo de Esperantistoj de Nyarugusu, U. E. N., c/o Bukuru Rubugara (prezidanto), P.O. Box 72, Kusulu/Kigoma, Tanzanio.

Delegita Reto en 2001-2002

Post la apero de la unuaj miloj da E-parolantoj Ludoviko Zamenhof kelkfoje arde alvokadis ilin unuiĝi kaj krei internacian E-organizon. Senrezulte... Verŝajne, ĉar funkciigo de organizo obeas tute aliajn principojn kaj postulas malsamajn talentojn ol lingvokonstruado... Nur en 1908 Hector Hodler fondis UEA — la unuan tutmondan E-organizon, vere indan je tiu titolo.

La formulo de sukceso de UEA estis la sistemo, kiun ni nun nomas Delegita Reto. Nur poste venis la administrado de Universalaj Kongresoj, aliĝis la landaj asocioj kun miloj da aligitaj membroj...

Sed la Delegita Reto daŭre restis la kerno de la Asocio, ĝia fundamento, konsistante el la plej movademaj kaj fidelaj individuaj membroj.

Kiel fartas la 95-jaraĝa Delegita Reto?

Por respondi tiun demandon fine de decembro 2002 okazis enketado inter la delegitoj de UEA, servintaj en la periodo inter la publikigoj de Jarlibro 2001 kaj 2002 (mezo de somero 2001 kaj septembro 2002). Pro ekonomiaj konsideroj oni turnis sin nur al tiuj, kiuj posedas retadresojn. La demando estis, ĉu ili estis petitaj pri delegitaj servoj, se jes, kiom ofte.

La enketiloj estis senditaj al 871 retadresoj en 75 landoj. Malgraŭ jarŝanĝaj festoj pluraj delegitoj kaj eksdelegitoj trovis tempon reeĥi kaj ĝis la 21-a de januaro 2003 al la enketo respondis 455 personoj de 65 landoj.

244 (54%) respondintoj deklaris, ke ili ricevis petojn kaj plenumis servojn enkadre de la Delegita Reto. 32 (7%) delegitoj skribis, ke ili ricevis petojn, ofte eĉ plurajn petojn, sed ili ne certas, ĉu tiuj venis pere de la Delegita Reto, aŭ per aliaj kanaloj. Samtempe 179 (39%) delegitoj opiniis, ke ili neniam ricevis petojn pere la Delegita Reto, kvankam foje ilin atingis E-lingvaj informpetoj laŭ aliaj vojoj.

La delegitoj, menciintaj ciferojn, ricevis kaj plenumis 418 informpetojn pri sia lando aŭ urbo, 653-foje peris informojn pri lokaj e-istoj kaj E-grupoj, 488-foje estis kontaktitaj fakcele, kio sume signifas 1559 servojn.

Krom tio, kutime ekster siaj delegitaj devoj, ili ricevis 256-foje petojn pri gastigado, 495-foje korespondpetojn, minimume 342-foje alispecajn petojn (de neordinaraj ĝis monpetoj).

Certe, tiujn nombrojn necesas konsideri minimumaj, ĉar multaj respondintoj hezitis indiki precizajn ciferojn kaj skribis “kelkfoje”, “multfoje”, “dekojn da fojoj” k.s. kaj tial tiuj informoj ne estis enkalkulitaj.

Eĉ se tio estas guto, do, ne malgranda!

Ĉiukaze, bonvolu juĝi mem pri la stato de nia ĉefa Reto per la aldonataj statistikaĵoj kaj citaĵoj el la respondaj leteroj.

Andrej Grigorjevskij,
estrarano de UEA pri informado
Citaĵoj el kelkaj delegitaj respondoj:
Alfred Tailpied, Francio:

Nur unufoje mi estis skribe kaj telefone kontaktita de itala samideano: temis pri aĉeto kaj sendo de franca vortaro. Tio okazis sen problemo.

Albert Claesen, Belgio:

Ekde 1982 ĝis la fino de mia delegiteco en 2000 (la lasta jaro kiam mi pagis mian UEA-kotizon), mi ricevis nur unu demandon pri malnova katedralo en Tongeren. Mi do estas konvinkita ke la delegiteco ne valoras la penon. Iam mi estis tre fervora Esperantisto, sed bedaŭrinde mi perdis la kredon je la valoro de tiu bela, facila, sed (preskaŭ) ne uzita lingvo.

Aniruddha Banhatti, Hinda Unio (Barato):

Min kontaktis Sauro Orsini per la Jarlibro, ĉar li havis bildkarton, kiun li volis sendi hazarde, metante fingron en la jarlibro sur mia adreso, kaj nun ni multe korespondas rete. Niaj komunaj interesoj estas parolrekonada programaro en Esperanto!

Augusto Casquero de la Cruz, Hispanio:

Kiom, por mi estas malfacile rememori, sed vi povas kalkuli ke minimume 10-foje en ĉiu punkto, krom tio ke mi estas membro de Pasporta Servo...

Axel von Blottnitz, Sud-Afriko:

Kvarfoje eksterlandaj vizitantoj sin anoncis kaj la koncernaj Sud-Afrikaj urbogrupoj aranĝis renkontojn. Sur tiu tereno ni estas ĝoje efikaj kaj profitas per tiuj vizitoj.

Christian Darbellay, Germanio:

La Jarlibro estas iel mia privata telefon- kaj adreslibro. La plimulto de la homoj kun kiuj mi rilatas estas en ĝi. La aliajn mi tutsimple alnotas en la koncerna paĝo.

Donald J. Harlow, Usono:

La listo de delegitoj foje utilis por trovi retadreson de iu, al kiu mi volis skribi alikuntekste, kaj mi du-tri fojojn uzis ĝin por direkti personon al delegito en urbo, kiun tiu volis viziti. Mi rekomendus, ke oni oficiale aldonu al la listo de delegitaj devoj la taskon servi kiel kontaktpersono por novuloj, precipe en la regiono kie servas la delegito.

Christian Lavarenne, Francio:

Samideano (el balta lando) bicikle venis en nian regionon sed subite ekmalsanis kaj estis veturigita en malsanulejon apud Saint-Girons. Se mi bone memoras mi trovis alvokon de flegistino en mia telefonrespondilo, kaj kompreneble akceptis viziti lin. Li jam pli bone fartis sed havis neniun komunan lingvon kun la prizorgantoj, flegistoj kaj kuracistoj (krom unufoje sed nekontentige pere de la germana), kio estis sufiĉe perturba; kaj bonŝance mi jam kelkajn tagojn antaŭe renkontis lin unufoje, do li kon(et)is min pro nia samideaneco. Ni povis longe babili, mi poŝtis leterojn (ĉar li ne havis monon) kaj, sekvan fojon, helpis al ili plenigi la elirpermesan dokumenton kaj klarigi al li ke ili kondukos lin al la stacidomo kun pagita bileto ĝis lia lando kaj kiel li devos nur ŝanĝi la trajnon en Tuluzo antaŭ ol esti akceptata en Parizo de aliaj helpemuloj. Mi skribis por li franclingvan mesaĝeton sur papereto por ke li povu montri ĝin al kiu ajn en la stacidomo por helpo certe elekti la taŭgan trajnon.

Egawa Harukuni, Japanio:

Mi prizorgis kontaktojn kun la kampadejo en mia urbo Wakayama por la dana futbala teamo, partoprenanta la Mondan Pokalon en la jaro 2002, laŭ la peto de la dana ĉefdelegito de UEA, s-ro Bent Wiinberg. Pri la agado estis informitaj ĵurnaloj kaj televido, kaj tio faris bonan propagandon por Esperanto. Ni ambaŭ peris Esperante la eĥojn de ambaŭ landoj al ĵurnalistoj.

Rodolfo Canet Marín, Hispanio:

Kvankam mi ne apartenas al SAT, kelkaj SAT-membroj petis mian helpon por reguligi dokumentojn por la SAT-Kongreso en Alicante. Ĉiam mi respondis akurate por solvi al ili la peton. Mian adreson ili konis per la jarlibro de UEA.

Fernando J. Galvão Marinho, Brazilo:

Dum ĉi tiu periodo, kiel UEA-Delegito mi ricevis nenian apartan helpo-peton. Tamen, tio ne signifas, ke mi restis kiel senmova movadano. Mi subtenis regulan korespondadon kun 2 eksterlandanoj; partoprenis 4 interretajn debatlistojn; ĉeestis ĉirkaŭ 10 lokajn Esperantajn renkontiĝojn; prelegis kadre de du el tiuj renkontiĝoj kaj partoprenis la 87-an UK en Fortalezo.

Hamzeh Shafiee, Irano:

Mi opinias ke Delegita Reto bezonas renovigon kaj novajn agadterenojn. Sed mi ne multe pensis pri tio por doni ideojn.

Huzimaki Keniti, Japanio:

Mi havis gastojn ĉe mi, sed mi ne povas diveni, ĉu ili vizitis min pro mia delegiteco aŭ pro mia pasportaneco, aŭ pro iu alia eco. Pardonon por mia neklara respondo. Sed bv. daŭre aperigi mian informon en la venonta jarlibro de UEA, mi petas. La densa reto de delegitoj montras utilecon de nia organizaĵo. Ne tre gravas, ĉu la reto estas efektive uzata aŭ ne. :-)

Jefim Zajdman, Ukrainio:

Ne! Strange, ĉar mi estas la unusola delegito en la aŭtonoma respubliko Krimeo.

Joâo Manoel Aguilera Jr, Brazilo:

Vi elspezas monon por eldoni librojn (Pasporta Servo kaj Jarlibro), kiuj ne estas uzataj. Mi en la lastaj jaroj ne petis aŭ ricevis petojn pri informoj pere de la Jarlibro.

Josef Schiffer, Germanio:

... tamen mi pensas, ke la reto de UEA-delegitoj estas treege valora.

Miĥail Ŝelestov, Bjelorusio:

Oni petis trovi mapon de Belorusio en belorusa lingvo.

Aleksandr Griŝĉenko, Ukrainio:

Al mi sin turnis la sekretario de Norvega Esperantista Ligo s-ro Douglas Draper, kiu petis helpon por norvega pac-asocio.

Reima Rannikko, Finnlando:

Ankoraŭ ete pri la okazo sinjoro S. (nomo konata ĉe la red.) Li skribis al mi (kaj al multaj aliaj) en aprilo 2002 kaj petis sendi inkujojn por lia komputila presilo. Laŭ li tiaj inkujoj ne estis haveblaj en Pollando kaj li bezonis ilin por publikigi tradukojn de finnaj verkistoj por polaj infanoj.

Mi bonvole sendis al li unu inkujon (valoran ĉ. 40 EUR) ĉar li promesis pagi ĉiujn kostojn. Poste mi nenion aŭdis pri sinjoro S. kaj en la finna E-gazeto Esperantolehti post kelkaj semajnoj ankaŭ oni konstatis ke sinjoro S. ne estas fidinda. La afero mem ne estas grava por mi, sed se sinjoro S. misuzis la adresaron de delegita reto, mi konsideras lian agadon kiel strikte malhonestan.

Tomas Jansson, Norvegio:

Plurfoje pri mia fako (onkologio).

Nguyên Dình Long, Vjetnamio:

El delegitoj en Hô Chí Minh-urbo nur mi havas retadreson indikitan en la Jarlibro. Pro tio, ĉiuj E-vojaĝontoj al Vjetnamio retletere skribis al mi por informi pri sia vojaĝo, por ke mi bonvenigu ilin ĉe la flughaveno de HCM-urbo, por ke mi antaŭmendu hotelon, ktp... Dum ilia restado en Ho Chi Minh-urbo, mi ĝoje helpis ilin laŭ mia libera tempo. Mi bonvenigis geesperantistojn, kiuj alvenis el Japanio, Koreio, Usono, Aŭstralio, ktp...

Gotenburgo la venonta UK-urbo II.

Okcidenta Svedio

La ekskursoj dum UK iros, krom tiuj en Gotenburgo mem, al la provincoj Vestrogotio (Västergötland; okcidente de Gotenburgo), Bohuslando (Bohuslän; norde de Gotenburgo), kaj Halland (sude de Gotenburgo). Jen mallonga prezento de tiuj provincoj, kun mencioj de kelkaj el la ekskursoceloj.

Vestrogotio

En la historio de Svedio elstaras du regionoj: Svealando (Svealand), kun centro en Uppsala, kaj Gotio (Götaland), kun tiama centro en Skara (nordoriente de Gotenburgo). (Oni ankoraŭ mencias tiujn du landpartojn en la veterprognozoj.) Svedio formiĝis en la 11-a —13-a jarcentoj per kuniĝo de Svealando kun Gotio. Laŭ historia tradicio Svealando dekomence estis la ĉefa potenco kaj subigis Gotion; la anekso de Gotio estis sufiĉe rapida proceso. Dum la lastaj 20 jaroj tamen ekestis debato pri la formiĝo de Svedio. La t.n. gotia skolo de historiistoj asertas, ke okazis male: Vestrogotio estis la tiutempa dominanto, potence kaj kulture, kaj ke nur post la 13-a jarcento la potenco transiris al la orientaj provincoj. La unuiĝo estis longa proceso, rezulto de multaj malgrandaj militoj inter provincestroj kaj reĝoj, kaj Svedio estis dum longa tempo loza federacio de provincoj antaŭ ol fariĝi unu regno. Laŭ la tradicia skolo Svedio ekestis dum la pagana epoko kaj poste kristaniĝis iom post iom. La gotia skolo, male, asertas ke kristanismo estis la grundo por povi administri grandan land-areon (i.a. pro la administrado de la katolika eklezio), kaj kontrastigas la kristanan Vestrogotion en la 12-a jarcento al la regiono ĉirkaŭ Uppsala, kie oni tiutempe ankoraŭ kredis je vikingaj dioj.

La defendantoj de la establita historiskribado troviĝas ĉe la universitatoj k.s., dum multaj el la anoj de la gotia skolo troviĝas ekster oficialaj sciencistaj rondoj.

Kiel ajn, Vestrogotio estas tre riĉe dotita per antikvaĵoj. Ŝtonaĝaj kamparanoj starigis ŝtonblokajn tombomonumentojn antaŭ 4000 jaroj. Dum la popolmigrada tempo (400-500 p. Kr.) Vestrogotio estis riĉa kamparana regiono. Vestrogotiaj runŝtonoj de la vikinga tempo rakontas pri vojaĝantoj al Anglio kaj Bizanco. La provinco estis kristanigita en la 11-a jarcento. La kirkoj troviĝas sufiĉe proksime unu al la alia, kio montras ke la provinco estis dense loĝata. La urbo Skara (unue menciita en islanda sagao de 1015) iĝis en 1150 loko por la unua katedralo de Svedio.

Unu el la ekskursoj vizitos ĝin kaj la monaĥan preĝejon de Varnhem, konstruitan en la 12-a jarcento.

Post la 17-a jarcento la historio de Vestrogotio estas paca. En la nuntempo Vestrogotio estas konata i.a. pro sia teksaĵa industrio, kun la urbo Borås kiel centro, kaj pro industriaj urboj kiel Trollhättan (i.a. sidejo de la aŭtofabrikanto Saab).

Eblas veturi perboate de Stokholmo al Gotenburgo per Göta Kanal, kanalo konstruita en la 19-a jarcento. Ĝi kunligas la du plej grandajn lagojn de Svedio, Vänern kaj Vättern.

Bohuslando

La regno Norvegio ekestis en la 10-a jarcento kaj jam dekomence Bohuslando estis parto de ĝi. Tiam la areo inter la Oslo-fjordo kaj la elfluejo de Göta Älv (kie nun situas Gotenburgo) nomiĝis Viken (la golfo). La provinco Bohuslando estis posta kreaĵo. Ĝin konkeris Svedio en 1658. Unu el la restaĵoj el malnovaj militaj tempoj estas la fortikaĵo de Marstrand, kiu estas ĉefe de la 17-a jarcento sed ekkonstruiĝis en la 14-a.

Bohuslando estas plej konata pro sia marbordo kaj insularo, kiujn vizitas turistoj dum la somero (sed apenaŭ dum la resto de la jaro). Tie plej oftas rokoj kaj ŝeroj, glatigitaj de la fortoj de la iama glacio antaŭ pli ol 10 000 jaroj. Troviĝas unu fjordo, Gullmarsfjorden. Simile al la norvegaj fjordoj ĝi tranĉas profunde en la marbordon.Troviĝas ankaŭ idiliaj sabloplaĝoj. La arkipelago de Gotenburgo estas tre vizitinda. Oni atingas ĝin per pramo, per la samaj biletoj kiel por tramoj kaj busoj.

En Svedio oni rajtas iri sur fremda tero kaj tranokti sur ĝi unu nokton sen demandi la terposedanton. (Tio validas por arbaroj kaj herbejoj, sed kompreneble ne por kultivataj kampoj, kaj des malpli por ĝardenoj.) En multaj landoj ja ne eblas atingi la naturon tiel facile. Unu el la kondiĉoj de la rajto estas, ke oni ne damaĝu la naturon, ekzemple oni ne rompu la branĉojn de arboj k.a. kreskaĵoj, ne faru fajron en la naturo (krom sub certaj kondiĉoj), k.s.

Rokĉizaĵoj de la bronza aĝo troviĝas dise en okcidenta Svedio, sed koncentriĝo troviĝas en norda Bohuslando, en Vitlycke proksime al la vilaĝo Tanum. Malgraŭ natura glatigado de 3 000 jaroj (kaj acida aerpoluo) ankoraŭ videblas la ĉizaĵoj. Ili portretas homojn, ŝipojn, bestojn kaj vivojn de tiu tempo. La homoj estas tre skeme faritaj, sed ili havas piedojn — tiel malgrandajn, ke foje aspektas kvazaŭ koboldo iris trans la rokon. Unesko proklamis la rokĉizaĵojn monda heredaĵo. Samloke estas rekonstruita bronzepoka bieneto.

Fiŝado estas grava parto de la bohuslanda ekonomio. Inter la aliaj industrioj troviĝas ekzemple petrolrafinejoj en la urbo Stenungsund.

Halland

La iam dana provinco Halland fariĝis parto de Svedio en 1658. Al norda Halland iras unu ekskurso: al Äskhult, kamparana vilaĝo konservita en la stilo de la 18-a jarcento.

Christer Lörnemark

(Informoj pri ĉiuj ekskursoj troviĝas en Dua Bulteno, kiun ricevas ĉiu aliĝinto al UK 2003.)

[FORIGITA!: bildo]

Enirejo al la ĉi-jara kongresejo kaj ekspoziciejo en Gotenburgo troviĝas meze de la urbo.

[FORIGITA!: bildo]

Naturbelaĵoj de Bohuslando

[FORIGITA!: bildo]

Bohuslando estas konata pro sia pitoreska marbordo kun idiliaj sabloplaĝoj kaj insularo kun rokoj kaj ŝeroj.

[FORIGITA!: bildo]

Iama minejo de Långban en gubernio Vermlando (Postkongreso P1).

[FORIGITA!: bildo]

La insularo de Bohuslando

[FORIGITA!: bildo]

Statuo pri Karolo IX (reĝo de Svedio 1599–1611)

[FORIGITA!: bildo]

Somero en la arkipelago

[FORIGITA!: bildo]

La rivero Säveån en centra Gotenburgo

[FORIGITA!: bildo]

Margolfeto en Bohuslando

[FORIGITA!: bildo]

La rok-ĉizaĵoj de Vitlicke, Talum

Recenzoj

Tri legindaj nacilingvaj libroj pri interlingvistiko

Sprachenpolitik in Europa. Beiträge einer Veranstaltung am 13. November 1999. Red. D. Blanke. Prelegoj de la 9-a konferenco de Societo pri Interlingvistiko pri eŭropa lingvopolitiko. Berlin: Gesellschaft für Interlinguistik, 2001. Kun kontribuoj de Barandovská-Frank, Fiedler, Bormann, ... — ĉiuj en la germana. A4, 161 p. (Blanke 2001 A). € 15,00.

Zur Struktur von Plansprachen. Beiträge der 10. Jahrestagung der Gesellschaft für Interlinguistik 17.-19. November 2000 in Berlin. Red. D. Blanke. Prelegoj de la 10-a konferenco de Societo pri Interlingvistiko pri strukturo de planlingvoj. Eldono: Berlin: GIL, 2001. Kontribuis: Frank, Fiedler, Bormann... /ĉiuj germane/. A4, 159 p. (Blanke 2001 B). € 15,00.

Domaine de la recherche en linguistique appliquée. Red. Tazio Carlevaro. Deuxième Colloque d’Interlinguistique: CDELILa Chaux-de-Fonds. Bellinzona: Hans Dubois, 1998. 235 p. Esperante, france. (Carlevaro 1998). € 16,80.

La Eŭropa Konsilio de Sevilla en junio pasintjare, la regula pint-renkontiĝo de la 15 ŝtatestroj de EU, decidis ke oni konsideru la uzon de lingvoj en pligrandigita EU, kaj prezentu preparan raporton plej malfrue al la Kopenhaga Eŭropa Konsilio en decembro 2002. Klaras ke la interlingvistiko povus, kaj devus, ludi gravan rolon en tia esplorado.

Ĉi tie temas pri tri interlingvistikaj libroj kiuj estas aparte interesaj. Blanke 2001 estas grava kontribuo al la Eŭropa Jaro de la Lingvoj kaj eldoniĝis do en eble decida momento por la eŭropa lingva politiko. Ĝi enhavas artikolojn pri Lingvodiverseco — malbeno aŭ beno (Mattusch); Pri la tipologia riĉeco de eŭropaj lingvoj (Lötsch); La rusa kiel internacia perila lingvo (Kostmarov); Lingva politiko el franca vidpunkto (Klare); Ĉu ekzistas Eŭropo? Kio estas eŭropa? (Barandovská-Frank); Pri la traduko de la Goethea “Faust” al Esperanto (Fiedler); Spertoj dum la terminologia prilaborado de forsta faklingvo (Simon/Ullrich); kun valora bibliografio pri Lingva politiko en Eŭropo (Blanke/Scharnhorst).

Gravas ke publikaĵoj kiuj celas influi la lingvan politikon de Eŭropo estu je profesia scienca nivelo, kaj tia certe estas Blanke 2001 A. Ĝi plenas de pensigaj kaj celtrafaj informoj, kaj ne nur pri Eŭropo. Ekzemple, Mattusch (p 21) citas UNFPA-ciferojn antaŭvidantajn ke en la jaro 2050 nek la franca, nek la germana, nek la itala lingvoj estos inter la 20 kvante plej uzataj lingvoj; ke anstataŭos ilin la turka, la persa, la amhara; ke eble la svahila anstataŭos la korean; kaj ke la angla estos en la tria loko, post la ĉina kaj la hinda. Li ankaŭ atentigas (p 20) ke ĝis 2050 oni timas ke la hispanparolanta parto de la usona loĝantaro povus kreski de la nunaj 10% al 25%! Kostomarov (p 55) citas informan ŝercon pri Ukrainio: la prezidanto de iu alta komitato demandas ĉu ĉeestas rusoj en la ĉambro. Ne? Do, ni diskutu ruse. Simon kaj Ullrich (p 154-7) donas liston de 37 praktikaj punktoj eltiritaj de la sperto pri terminologia laboro. Fiedler (p 141-2) donas kelkajn belajn ekzemplojn de frazoj elgermanigitaj de Faŭsto kiuj povus fariĝi tiom konataj en Esperanto kiom ili jam estas germane:

Jubilas ĉies ĝoja kri’:
Ĉi tie, rajte, homas mi. (37)

kaj

Jes, tiusence mi nun konvinkitas,
Jen finkonklud’ el saĝa sci’:
Liberon, vivon homo nur meritas,
Se ilin perluktadas li. (190).

Cetere, kiu povus kvereli kun la konkludo de Blanke (p 100): Se oni volas eviti estontajn konfliktojn en Eŭropo, endas demokrata formado de eŭropa lingvopolitiko, aparte kadre de EU.

Carlevaro 1998 komenciĝas per ampleksa (85-paĝa) kaj valorega artikolo de Detlev Blanke, Pri la aktuala stato de interlingvistiko. Krome ĝi enhavas kontribuojn pri Esploro sociologia pri la svisaj Esperanto-parolantoj (Carlevaro); La enciklopedia vortaro pri la inventitaj lingvoj (Silfer); S.B. Linde kaj lia provo krei interslavan esperanton (Chmielik); Pri la influo de gepatraj lingvoj al la verba morfologio en Esperanto (Dankova-Stackler); Pri la jida gramatiko de Zamenhof (Chmielik); Svisa Planlingva Enciklopedio (Künzli); Pri la rilatoj inter la svisaj kulturoj (Grosjean); Pri Erich Weferling kaj la konstruado de perfekta lingvo (Barandovská-Frank); kaj Studo pri terminologiaj aspektoj de Esperanto kaj naturaj sciencoj (Favre).

La artikolo de Blanke estas detala kaj atentema superrigardo de ĉio, kio okazis ĝis 1997 en la interlingvistiko en Eŭropo. Inter multaj interesaj punktoj li proponas (p 70) la starigon de scienca organizaĵo de interlingvistoj; substrekas ion tro ofte forgesitan, la faktoroj klarigantaj la relativan sukceson de Esperanto kaj la malsukceso de aliaj sistemoj krom la lingvaj altgrade estas nelingvaj; kaj proponas bazojn (p 71-5) por la ellaborado de interna kaj ekstera LiPEK (lingvopolitiko de la Esperanto-komunumo). La aliaj kontribuoj estas multfacetaj kaj ĉiam interesaj. Indas mencii kelkajn punktojn: la studo de Dankova-Stackler indikas ke nur ĉe la ruseparolantoj oni trovas psikologiajn verbojn prefiksitajn (ekscii, ekpensi), kaj ne ĉe la france- aŭ la itale-parolantoj. Tio memorigas min pri la irlanda lingvo, kie ni havas malsamajn verbajn formojn por esprimi estas nun () kaj estas ofte (bionn), kiuj respondas ĝuste al la pola jest kaj bywa.

Barandovská-Frank sugestas tezon ke Ido, Occidental, Novial, Interlingua, Neo kaj Intel estas dialektoj de la ununura naturalisma latinido.

Blanke 2001 B enhavas kontribuojn pri Giuseppe Peano kaj Latino sine flexione (Barandovská-Frank); Pri la strukturo kaj evoluo de Ido kompare al Esperanto (Anton); Occidental kaj ĝiaj strukturaj apartaĵoj (Back); Pri la strukturo kaj evoluo de Interlingua (Liebig); Natureco kaj aŭtonomio en planlingvoj — prezentataj ekzemple de la frazeologio (Fiedler); La lasta instanco (Bormann); Strukturkomparo de Esperanto-idoj — Kie ekestas la kritikoj de Esperanto (Günkel); Loglan: Lingvo, logiko kaj socia realeco (Fellmann); kaj Pri la strukturo de eksterterulaj lingvoj (Mannewitz).

Ĉiuj tri libroj estas legindaj. Blanke 2001 B pli taŭgas por la specialistoj, sed Blanke 2001 A legendas por ĉiuj esperantistoj kiuj interesiĝas pri la lingva kaj identeca flanko de Eŭropo, kaj kiuj scipovas legi la germanan.

Seán Ó’ Riain

Fenestroj sur la hungaran poezion

Plej probable mi, poeto kiu sin vivtenas ĉefe per instruado lingva, neniam (el)lernos la hungaran. Pro tio mia fekunda danko al la tradukisto Tibor Papp, kiu havigas belajn fenestrojn sur la hungaran poezion.

Sur la altaro de Sundio.

Napisten oltárán. Éva Kovács. El la hungara trad. Tibor Papp. Budapest: Püski, 1999. 87p. ISBN 963-9188-62-X. 20cm. Dulingva: E-hungara. € 4,80.

Sur la altaro de Sundio estas dulingva eldonaĵo. La kompleta hungara teksto lokiĝas unue. La Esperanta havas du prologojn far fakuloj. Nur la hungarlingvan tekston akompanas ilustraĵoj. Tiujn mi trovas ĉarmaj, certe taŭgaj.

Temas pri libro por homoj kiuj ŝatas kalevalojn, poeta sonĝo baze de prahungara originlegendo. Sed la rekonstruo estas pli teoria ol ĉe Lönnrot, kiel substrekas unu el la prologantoj, nia praepopeo, bedaŭrinde, malaperis. Tamen la ĉarma verko havas valoron propran; interalie, Éva D. Kovács elstaras kiel vera majstrino de la hungara aleksandrino, uzita tre ofte de klasikuloj. Kaj en la traduko oni vidas ke Tibor Papp vere, lerte, kaj profunde regas E-on, ties ecojn kaj ercojn. Ja la versoj havas muzikecon kiu pensigus ke oni originale verkis ilin verdlingve.

Dibesto — la Mircervo — havas gravan rolon ĉi-rakontare, kune kun figuroj pli homecaj (ekz. la Sundio mem). La cervo posedas parol-kapablon: Sed ĝi ekparolas, la vortoj veluraj/papilie flugas al koroj junulaj. / Min ne suferigu, junbravuloj belaj, / Mircervo mi estas el kampoj ĉielaj.

Temas pri malampleksa verko anstataŭ pri kalevalo dika. Tamen, pri volumo plenplena je ĉarmoj, vera trezoreto por folkloristoj, kaj kompar-literaturistoj.

Protestantaj magnolioj.

Elektitaj poemoj. Sándor Beke (1961). El la hungara trad. Tibor Papp. Debrecen: E-Societo, 1999. 72 p. ISBN 963-03-8833-2. 21 cm. € 3,00.

Mi rekomendas Protestantaj magnolioj al tiuj, kiuj serĉas metaforajn novaĵojn, foran sed plenan nunon en la poezia disfloro. Fakte la poemvolumon mi tralegis kun dankemo: Beke ja naskas juvelojn. Inter ili troviĝas Fenestroj de l’ poezio, vera metapoemo. Laŭ ĝi La poezio / estas tombejo / de ubiaj epokoj / kaj de ubiaj reĝoj. Ĉi-poeme ankaŭ estas aserto kiu memorigas pri la ĉilia Vicente Huidobro kaj ties skolo de kre-poezio: La poezio / estas kreita mondo: / la genezo de la floroj kaj animoj / patrolandoj kaj dioj. Mi ankaŭ ŝatas: La poezio / estas kronita malsano / en vundoj / de la mondo.

Alia bonega poemo en la kolekto estas Vin mi serĉadas. Temas pri scienc-poezio konstruita laŭ longa metonima kateno. Mi citu fragmenton: mi serĉas vin en kernaj pteridofitoj / de paleozoiko / mi serĉas / vin en karapacoj prakankraj / mi serĉas / vin en postrestaĵoj / de brontosaŭroj. La poeto serĉas Dion. La poemo ampleksas ses paĝojn.

La poemo Sankta fajrero estas tre mallonga: Nia vivo / estas / sankta fajrero / kiu foje / eksaltos en la senlimon. Kaj certe la volumo Protestantaj magnolioj enhavas multe pli da interesaj poemoj, de varia longeco.

Mia fenestro alĉiela.

Elektitaj poemoj (1989-99). László Ötvös (1930). El la hungara trad. Tibor Papp. Debrecen: E-Societo, 2000. 53p. 21cm. € 3,90.

Mia fenestro alĉiela plejparte pli banalas sur la tereno poezia. La loko de multaj el la poemoj estus la preĝejo, ne scienc-nivela poezi-konkurso. Mi citu ekzemple la kompletan tekston de Jesuo sur maro: Jesuo sur akvo iras / li lernigas al mi paŝi / sur malpura ŝaŭm’ de l’ vivo. Tralegante la volumon ni spertas tutan gamon de religi(em)aj sentoj. Ne surprize: Ötvös eĉ doktoriĝis pri teologio.

En la volumo ne ĉio tamen kirkecas. Poemoj kiel La vekanta alaŭdo, Hirundoj, kaj Per mano rompita gestas ne dependas de la teologio por beli. Mi citu el ĉi-lasta: Olda arbaro kaŭras, grumblas / kaj ĉi folio pala, malsana / al mi gestadas / la rompit-mana. Ötvös ankaŭ abunde prikantas la gloron de aliaj hungaraj poetoj, inter ili Endre Ady.

Peter Browne
Notoj

Kre-poezio — La sudamerika skolo (ĉefverko: Altazor, de Huidobro) “postulis” ke poemo ne spegulu eksterajn realojn, sed ke ĝi kreu siaproprajn.

Metapoemo — Poemo kies ĉefa temo estas la poezio mem, ties verkado: Ars Poetica.

Metonimo — La anstataŭigo de unu realo semantika per alia apuda aŭ simbola; ofte okazas katene (eĉ tre longe).

Ubia — La gloso al Protestantaj magnolioj klarigas ke la fikcia Reĝo Ubio ’enkorpigas la regon de etburĝa malvast-horizonteco’.

Netskapo en Esperanto

La versio 7 de la retfoliumilo Netscape ebligas ankaŭ elekton de Esperanto inter diversaj lingvoj por la preferoj: modifi -> preferoj -> navigilo -> lingvoj: klaki aldoni kaj elekti Esperanto (Eo). Eo respondas al la ISO-kodo por Esperanto.

Loke

POLLANDO: En la urbo Łódź estas strato D-ro L. L. Zamenhof. Ĝi ekzistas ekde 1920 (Enciklopedio de Esperanto, p. 515). Dek jarojn poste, en septembro 1930, okazis en Łódź la Kvara Tutpola Kongreso de Esperanto. Pro tio estis fiksita sur domo de la strato Zamenhof dulingva memortabulo. Komence de la dua mondmilito lodza esperantisto malfiksis la tabulon kaj kaŝgardis ĝin dum la tuta milito. En 1946 ĝi estis denove fiksita samloke. Nun ĝi estas videbla en la loka Muzeo de la Urba Historio. La kuraĝa esperantisto, kiu savis la memortabulon kaj la aŭtoro de la supra foto estas nekonataj. Ev. informojn eblas anonci al la komisiito pri ZEO-j: Raymond Boré, 481 Square Zamenhof, FR-73000 Chambéry, Francio, tel./faksilo + 33 479724413.

HISPANIO: La 10-a Internacia Esperanto-Semajno de la Kulturo kaj Turismo okazis en oktobro 2002 en Cambrils, Taragona. Partoprenis 65 esperantistoj, duono el Francio. Okazis du tuttagaj ekskursoj, estis prezentitaj novaj libroj Esperantismo, Prelegoj kaj Eseoj de G. Moya, Vortaro 2002 de M. Gutiérrez, La Nova PIV, reviziita de Duc Goninaz, okazis i.a. E-kurso kaj E-ekzameno de S. Aragaj, kvar prelegoj de Luis Serrano, Marco Botella, Rafaela Urueña kaj Renato Corsetti (la lasta pri UEA — faktoj kaj celoj).

BENINO: La 1-an de februaro 2003 okazis en Cotonou Ĝenerala Asembleo de la Benina Esperanta Federacio, kiu arigis esperantistojn el diversaj landaj kluboj. Estis prezentitaj raportoj pri agado kaj financoj, amendita la statuto kaj elektita nova estraro, kies prezidanto fariĝis Gbozo Clément.

PAKISTANO: Fine de decembro 2002 (29-30) okazis en Multano la 25-a Jara Kongreso de PakEsA. El la agadraportoj oni eksciis ekz., ke la E-klubo de Lahore aranĝis E-kursojn por pli ol 350 komencantoj, ke en Trust-Lernejo pli ol 200 lernantoj frekventis bazan E-kurson, ke la tria eldono de Baza Kurslibro de Esperanto aperos ĉi-jare, ke bone laboras IEM — Islama Esperanta Movado. Estis elektita nova estraro de PakEsA, kies nova prezidanto estas Bashir Bhatti Bhervi (sur la foto), kiu gvidos grupon, partoprenontan la 88-an Universalan Kongreson en Svedio.

BARATO: 600 000 mezlernejaj lernantoj en la tuta lando nun povas legi en siaj lernolibroj de la angla lecionon pri Esperanto, Zamenhof, pri facileco kaj uzado de Esperanto, kun pozitivaj informoj kaj koloraj ilustraĵoj.

Fake

TEATRO: En la Esperanta Teatra Sceno Areno, kiu jam du jarojn regule spektaklas ĉe Urbocentra Kulturdomo en Krakovo, Pollando, aktoris surscene jam pli ol cent personoj. La spektaklojn, kiuj okazas regule la unuan lundon de ĉiu monato en la krakova urbocentro (str. Mikolajska 2), jam vizitis televido, skribis pri ĝi Gazeta Wyborcza kaj la spektejo estas ĉiam plenplena. Ĝia iniciatinto kaj gvidanto estas honora membro de UEA Jadwiga Gibczyńska (os. 1000-lecia 7/89, PL-31-604 Kraków, Pollando, rete: l...@lameli.com.pl.

EKSPOZICIO: En 2004 la Esperanto-Centro de Angers en Francio festos la 100-an datrevenon de la grupo, kaj okazigos ekspozicion de infanaj desegnaĵoj pri la temo daŭra disvolviĝo (naturprotektado, lukto kontraŭ polucio, suna energio, sana agrikulturo, pura akvo, sanprotektado...). La plej belaj desegnaĵoj estos premiitaj. Informoj: Esperanto-Centro, A. Frangeul, 6 rue du Buis, FR-49000 Angers, Francio, rete: b...@wanadoo.fr

INTERLINGVISTIKO: Fine de 2002 universitato de Šiauliai en Litovio eldonis libron de prof. Aloyzas Gudavicius, prezidanto de ĝia Senato kaj vicprezidanto de Litova E-Asocio. La libro Interlingvistikos ivadas (Enkonduko en interlingvistikon) estas lernolibro por studentoj. La 104-paĝa libreto prezentas kutimajn aferojn de interlingvistiko, la multlingvecon de la mondo, diversajn projektojn de internaciaj lingvoj k.s. Pli vaste estas prezentita Esperanto, la E-movado kaj ĝia evoluo, eĉ baza gramatiko de Esperanto, eventualaj solvoj de internacia lingvoproblemo k.a. Enestas kelkaj tekstoj en Esperanto. Aĉetebla en la libroservo de UEA (6 eŭroj).

Persone

SMAIL GRBO: Siajn 40 jarojn de esperantisteco “Caro Smajlo”, kiel nomas lin geamikoj, festis per novaj sukcesoj: La Federacia Televido BkH filmis kaj prezentis pri li 30-minutan dokumentan filmon sub la titolo Esperanto, kvankam Smajlo estis prezentita ne nur kiel esperantisto, sed ankaŭ kiel instruisto, publicisto, mondvojaĝanto, hobiisto kaj posedanto de E-muzeo. Grbo en la filmo parolas ankaŭ Esperante kaj la filmo estis prezentita sur ambaŭ kanaloj de FTV. Krome li gastis du horojn en la plej aŭskultata elsendo de Radio B-H 1 kaj ĵurnalo Expres aperigis pri li tutpaĝan artikolon en la rubriko Neordinaraj homoj.

Anoncetoj

Fariĝu konscia subtenanto de TEJO! Fariĝu patrono de TEJO! Pagante trioblon de via landa MJ(-T)-kotizo vi ne nur subtenas la esperantistan junularon; de TEJO vi ankaŭ ricevas: Kontakton, TEJO-tutmonde, akcepton dum la ĉiujara Universala Kongreso, aliajn laŭokazajn servojn kaj publikaĵojn. Informiĝu ĉe: http://www.tejo.org/membreco/patrono.jsp

Multjara esperantisto manskribis franclingvan libron Le bréviaire de l’homme du 3ème millénaire. Li serĉas iun kiu bonvolos tajpi ĝin por li. J.M. Mboge Mbele, B.P.1816, Douala, Cameroun, retadreso j...@yahoo.com

ĜUSTIGO: Koboldo atakis la indikojn pri la aranĝoj en Ĉeĥio en nia marta Kalendaro. Jen la precizigo: La adreso kaj kontaktoj por la sekvaj aranĝoj: Petro Chrdle, KAVA-PECH, Anglická 878, CZ-252 29 Dobřichovice, ĝusta tel. +420 257 712 201, fakso +420 257 712 126, rete c...@kava-pech.cz

IBIRE (biciklista renkontiĝo) ĉijare ne okazos. Interesatoj por la venontjara tamen povas antaŭaliĝi.

12-18.7. EKOTUR (Ekoturisma renkontiĝo) en Bohemia Karsto (Karlŝtejn)

19.-25.7. Internacia Esperanto-Konferenco de OSIEK en Prago. Temo: Intimaj temoj en Esperanto-beletro.

En la artikolo pri la japana poŝtkarto en la ĉi-jara marta numero (p 69) troviĝas (mal)granda eraro pri la donacita sumo de japanaj esperantistoj: 5250 enoj devas esti 5250 eŭroj (= ĉ. 682 500 japanaj enoj), do 130-oble pli :-). La redaktoro pardonpetas

Tra la mondo

Porpaca manifestacio en Rio

La 15-an de februaro 2003 esperantistoj el Rio-de-Ĵanejro partoprenis en la porpaca manifestacio en Copacabana kun miloj da pacaj batalantoj. Ili portis Esperantajn flagojn, afiŝojn, disdonis prospektojn pri Esperanto, salutis ĉe mikrofono la partoprenantojn nome de esperantistoj kaj donis intervjuon al Radio CBN, la plej grava novaĵ-stacio de Brazilo.

Surstrate kaj rete

Sian sintenon al la milito esprimis esperantistoj per partopreno en porpacaj manifestacioj tra la tuta mondo. Pluraj E-asocioj publikigis rete siajn starpunktojn. Jen unu el ili el Belgio:

La Belga Esperanto-Federacio, kupola organizo de Asocio Por Esperanto en Valonio, Brusela Esperanto-Grupo kaj Flandra Esperanto-Ligo, kondamnas ĉian agreson, atakon kaj militon kontraŭ homoj kaj popoloj, ie ajn en la mondo, kaj do ankaŭ kondamnas la militon en Irako, same kiel la perforton de la homaj rajtoj fare de la iraka reĝimo kaj ties sinteno antaŭ la milita konflikto. BEF esperas ke baldaŭ finiĝos tiu netolerebla milito, kaj ke la paco denove venkos, ne nur en Irako.

Eŭropa Ponto kaj Esperanto

La 15-a de marto estas nacia festo de la libereco en Hungario. Ĉijare la hungara registaro, okaze de la festo, kunmuntigis en la centro de Budapeŝto provizoran flosponton sur Danubo inter la du urbopartoj Buda kaj Peŝt, nomatan Ponto Eŭropo, simboligantan la Ponton al la Eŭropa Unio.

La ponto estis vespere lumigita per lampoj kaj torĉoj. Esperantistino Maria Hiripi proponis kaj Lajos Molnár tuj rete disanoncis, ke esperantistoj skribu en la memorlibregon de la Eŭropa Ponto ion pri sia dezirata pontolingvo de Eŭropo: Esperanto.

Mi mem skribis en la memorlibregon hungare kaj Esperante: Vivu Esperanto, lingva ponto de Eŭropo.

Neatendite fotisto kaj raportistino de la ĵurnalo Blikk petis permeson foti la enskribaĵon kaj intervjuis min por la ĵurnalo.

Ottó Haszpra

Nemoveblaĵoj, lernejoj, pokaloj

Kiel funkciigi E-societojn kaj helpi la movadon? En Kroatio la problemoj estas financaj. Kaj aktivaj esperantistoj estas rara specio, kiu devas esti leĝe protektata.

Membrokotizoj sufiĉas eĉ ne por travivado. Junaj homoj forlasas nin post fino de kurso. Kion oferti al ili?

Nia movado bezonas materian bazon por agi. La plej stabilaj estas nemoveblaĵoj. E-Societo en Rijeka, Kroatio, posedas konstruaĵon en apudmara urbeto Kostrena, proksime de Rijeka. Kunlabore kun skoltoj estis fondita Skolta Restadejo Esperanto-Domo. Tiu kunlaboro ebligas al la societo financan sekurecon kaj la Esperanto-domo taŭgas por organizi Esperantajn renkontiĝojn. La lastan semajnfinon en majo en la Esperanto-Domo okazas konkursoj pri scio de Esperanto por lernantoj 10- ĝis 15-jaraj. La lernejoj mem pagas la restadon kaj vojaĝkostojn por la lernantoj. La plej sukcesaj lernantoj kaj lernejoj gajnas Pokalon Kostrena kaj diplomojn. Por partopreni en la ĉijara konkurso estas invititaj ankaŭ eksterlandaj grupoj.

Krom tio, komence de septembro Esperanto-Domo gastigas gejunulojn (pli ol 15-jarajn) el pluraj eŭropaj landoj, dum renkontiĝo Mezeŭropo estas mia hejmo.

Kontakt-adreso: Esperanto-Societo Rijeka, Korzo 2A, HR 5100 Rijeka, Kroatio, rete e...@tel.hr

Emil Hrvatin

[FORIGITA!: bildo]

Ekzameno pri Esperanto sur teraso de Esperanto-Domo

E-somero en bela orienta Usono

Vicprezidanto de UEA Humphrey Tonkin, kiu estas samtempe estrarano de la Universitato pri Internacia Lernado, atentigas pri unika okazo lerni Esperanton en internacia etoso en la montoj de Novanglio.

Ĉu vi partoprenis la kursojn pri Esperanto en la Sanfranciska Universitato? Tiu ofta demando inter esperantistoj montras kiel influaj kaj kiel kontinuaj estis tiuj kursaroj, per kiu amaso da Esperanto-parolantoj, de Japanio ĝis Francio kaj de Argentino ĝis Kanado, eklernis la lingvon aŭ pliperfektigis sian scion, samtempe vizitante Kalifornion.

Sed ĉu vi scias, ke pasintjare la kursoj pliproksimiĝis al Eŭropo, nome, ke ili transmigris de la universitato en Sanfrancisko al alia rendevuloko, t.e. la Universitato pri Internacia Lernado (School for International Training, SIT) en Brattleboro en la ŝtato Vermonto?

SIT estas malgranda universitato por magistraj studentoj, kiuj poste sekvos karierojn kiel lingvoinstruistoj, gvidantoj de neregistaraj organizaĵoj, funkciuloj de internaciaj help-servoj, diplomatoj k.s. Ĝi ankaŭ estas la sidejo de unu el la plej grandaj internaciaj organizaĵoj por la interŝanĝo de lernejanoj, la t.n. Eksperimento pri Internacia Kunvivado (Experiment in International Living), kaj de granda programo por eksterlandaj studoj por usonaj studentoj. Ĝi delonge simpatie rilatas al Esperanto: jam antaŭ 35 jaroj oni pretigis ĉe SIT sonbendan kurson pri Esperanto por parolantoj de la angla.

Kontraste al tiu universitato en la kalifornia grandurbo Sanfrancisko, Brattleboro estas kampara urbo en unu el la plej belaj regionoj en tuta orienta Usono. Nu, paroli pri aro da kampoj estas eble iom misgvida, ĉar la koncerna loko troviĝas inter la verdaj montoj de Vermonto, kovritaj de riĉaj arbaroj, kie oni povas vagadi en la sunaj tagoj de somero — se hazarde oni ne vizitas la pitoreskajn urbetojn de la regiono, kun ties blanke farbitaj lignaj domoj, ĝiaj preĝejetoj, kaj ĝiaj verdaj kaj bluaj riveroj.

Ĉi-somere, la kursoj daŭros de la 7-a ĝis la 25-a de julio. Ili havos tri nivelojn: la t.n. postbazan (por homoj kun tre baza scio de Esperanto), mezan (progresantan) kaj superan. Gvidos tiujn kursojn internacia teamo de instruistoj de alta kvalito. Ĉiuj kursoj estas malfermaj ankaŭ al neparolantoj de la angla lingvo.

Pasintjare, kiam por la unua fojo la kursoj okazis ĉe SIT, la tieaj profesoroj pri lingvoj miris pri la kvalito kaj intenseco de la komuna vivo de la esperantistoj dum ilia restado. Ili ne nur kune manĝis kaj babilis, sed estis tuta programo de komunaj aktivaĵoj, ekskursoj k.s., kaj ili avide insistis paroli nur Esperanton. Samtempe, tamen, la kursanoj havis okazon interrilati kun aliaj grupoj de anoj de specialaj kursoj kaj seminarioj el ĉiu angulo de la mondo: SIT estas ja tre internacia medio, kaj ĝiaj vizitantoj estas ofte homoj, kiuj dividas kun la esperantistoj interesiĝon pri paco kaj internacia kunlaboro.

Oni atingas la urbon Brattleboro el Eŭropo plej facile per la internacia flughaveno de Bostono. Aŭtobusoj transportas la vizitantojn de Bostono al Brattleboro. Sed, se oni venos kelkajn tagojn pli frue, oni ankaŭ povos partopreni la landan Esperanto-kongreson, kiu koincide okazos en Bostono de la 4-a ĝis la 6-a de julio, do tuj antaŭ la komencodato de la kursaro. Bostono certe estas konata al ĉiuj homoj kiel la lulilo de la Amerika Revolucio kaj kiel granda kolonia urbo, kiu tre bone konserviĝis, tiel ke abundas historiaj vidindaĵoj kaj muzeoj. Nelaste, la urbo estas granda centro de supera edukado: la universitatoj Harvard kaj MIT ambaŭ troviĝas en la proksimeco, kaj ĉi-lasta gastigos la kongreson.

Por ricevi pli da informoj pri la kursoj, turnu vin al www.esperantousa.org/nask/. Por informoj pri la landa Esperanto-kongreso, iru al: http://ttt.esperanto.org/ELNA/kongreso2003/ aŭ turnu vin al la kunordiganto de la kursaro, s-ino Ellen Eddy: e...@aol.com.

Bonan vojaĝon al Boston, Brattleboro kaj Esperantujo!

H.T.

Forpasoj

Ethel Alexander (1913-2002), dumviva membro de UEA kaj de Kanada E-Asocio, forpasis aŭguste sur insulo Vancouver.

Brian Curry (1947-2002), ĉefdelegito por Aŭstralio (1992-2002), sekretario (1988-94) kaj poste vicprezidanto (1995) de la Esperanto-Federacio de Nova Sud-Kimrio, mortis la 7-an de oktobro en Sidnejo.

Langkilde Ejnar (1911-2003), delegito por Nivå (Danlando), mortis la 17-an de januaro.

Aldo de’ Giorgi (1924-2003), honora membro, forpasis la 19-an de januaro en Pisa (Italio). Li estis komisiito de UEA pri kulturo (1977-80), ano de ties kultura konsilio (1978-80), juĝanto pri poezio en la Belartaj Konkursoj de UEA (1981-98) kaj organizanto de literaturaj konkursoj. Akademiano (1986-98), ano de la juĝkomisiono de Fondaĵo Grabowski (1990-2003). Redaktoro de la landa revuo L’esperanto (1979-88). Dum dudeko da jaroj (ĝis 1996) literatura redaktoro de Heroldo de Esperanto. Aŭtoro de poemaro Pretertempe (1982), redaktoro de la plena poemaro de William Auld En barko senpilota (1987).

Hans ten Hagen (1932-2003), delegito, komitatano A kaj membro de la Komisiono pri Financoj, diplomita Cseh-instruisto, mortis la 14-an de marto en Heerhugowaard (Nederlando). Li en 1982 membriĝis en Nederlanda E-Asocio kaj ĝia sekcio en Alkmaar, en 1985 fariĝis ties sekretario kaj kasisto, dum pluraj jaroj li redaktis la sekcian bultenon La Fromaĝo-kloŝo. Kunlabore kun Internacia E-Instituto en Hago li organizis la ĉiujarajn studotagojn de NGGE, ekde 1993 redaktis la bultenon NGGE Sciigas. De 1995 li estis kasisto de la nova asocio Esperanto Nederland, membro de la Komisiono pri statuto de ILEI.

Antônio Martins Filho, d-ro, forpasis la 21-an de decembro 2002. Fondinto kaj rektoro de Federacia Universitato de ŝtato Cearao (Brazilo), la plej granda amiko de Esperanto en la lando. La Kurson de Esperanto ĉe la universitato li subtenis per dono de propra domo, mebloj kaj aliaj rimedoj.

Titia van der Meulen-Bulthuis (1910-2003), dumviva membro, longjara delegito en Delft (Nederlando), mortis la 20-an de januaro.

Mary E. Meyers (1912-2002), dumviva membro, forpasis novembre en Hebron (Usono).

Phyllis Strapps (1905-2002), delegito kaj fakdelegito de UEA, dumviva membro de KELI / Fellowship of British Christian Esperantists, kunfondinto de Okcidenta Federacio de Esperanto-Asocio de Britio, forpasis pasintjare en Felixstowe.

Gabriel Dan Tabor (1923-2002), universitata profesoro, doktoro. Helpis la korektadon de la Vortaro Esperanto-Rumana kaj la revuon ES-TO, organizis E-kurson por progresintoj, aktiva en la E-movado je diversaj niveloj, mortis antaŭ unu jaro en Rumanio.

Usni Zenoski (pseŭdonimo Arifi; 1948-2003), delegito kaj fakdelegito; kunfondinto, prezidanto kaj poste estrarano de E-societo “La ondoj” en Struga, estrarano de Makedona E-Ligo kaj Jugoslavia E-Ligo. Li tradukis Aŭtobiografion de Zamenhof kaj Esperanto-himnon en la albanan. Li laboris je la eldono de Albana ŝlosilo. Distingita de JEL. Mortis februare en Ohrid (Makedonio).

Revuo Esperanto 2003 5

Vi trovos ...

en tiu ĉi numero iom pli da informoj pri libroj ol kutime: la 23-a de aprilo ja estis laŭ Unesko la Internacia Tago de la Libro. Vi bedaŭrinde ankoraŭ ne trovos la kutiman membro-statistikon (ĉar ĝi ankoraŭ ne ekzistas), informojn pri la aprila estrarkunsido (ĝi okazis post la limdato), nek rezulton de la konkurso Membro-membron! (mankis informoj pri kelkaj pagoj). Se vi ankoraŭ ion vane serĉos en la maja numero (aŭ serĉis en la antaŭaj), bonvolu noti tion: en la junia revuo vi trovos enketilon, per kiu ĉiu el la legantoj povos esprimi sian opinion pri la revuo kaj helpi tiel al la redaktoro baki kukon se eble laŭ ĉies gusto (ĉu tio eblas?)...

Stano Marĉek

Malferme

Repaciĝo

Stano Marĉek

Eksilentis kanonoj en Irako. La kristana mondo nun festas Paskajn Festojn kaj en pluraj landoj oni ĵus spektis en televido la solenan papan benon Urbi et Orbi (Por la urbo kaj la mondo) en Esperanto. Oni povis vidi esperantistojn, kiuj sur la Placo de Sankta Petro denove manifestis la ekziston de Esperanto per okulfrapaj portafiŝoj. La papo ripete alvokas al dialogo kaj repaciĝo de la kristana mondo kun ĉiuj eklezioj, al forigo de ĉiuj militoj.

Esperanto ekde sia naskiĝo portas en si idealojn ligitajn al la paco, justeco, egaleco, dialogo, interkompreniĝo, kaj proponas al la mondo facilan kaj justan rimedon por efektivigi la malnovajn revojn de la homaro pri pli justa kaj paca mondo.

Estas tamen interese, ke kvankam esperantistoj unuflanke proponas al la homaro facilan kaj justan interkomprenilon, aliflanke ili ofte ne scias pace kunvivi inter si mem. La historio ja alportis plurajn “verdajn konfliktojn kaj skismojn” kaj la malkonkordo inter iuj verdaj pacbatalantoj ne volas finiĝi: ni ne scias interkonsenti pri la rolo de Lapenna, pri la uzo de nia alfabeto en interreto, pli ol strangaj estas la rilatoj inter la Esperanta Civito kaj UEA, la paco ne sukcesis forte enradikiĝi eĉ en UEA mem: aŭdiĝas kritikoj kaj disputoj, atakoj kaj ofendoj, spertaj kaj utilaj homoj demisias el siaj funkcioj, ekestas retaj diskutrondoj kaj retaj gazetoj, ne kontentaj pri la politiko kaj demokratio en nia universala asocio...

Miskomprenoj, konfliktoj kaj malpaco naskiĝas tie, kie mankas dialogo, toleremo, komprenemo, amikeco aŭ amo, takto, deco, reciproka estimo kaj fido, kie oni ne emas aŭskulti unu la alian, aŭ ne scias formeti antaŭjuĝojn aŭ bridi la propran egoismon. La lingvo mem verŝajne ne ludas en interhomaj rilatoj tre grandan rolon.

En retaj diskutejoj aŭdiĝas voĉoj ke al manko de diskutoj kontribuas ankaŭ nia revuo. Ke ĝi ne informas objektive, ke ĝi ne aperigas reagojn kaj sugestojn de la legantoj, ke ĝi ne informas pri tio, kio okazas en la Centra Oficejo.

Kie mankas diskutantoj, mankas la diskuto. Kaj se mankas la diskuto, aperas miskomprenoj. La redaktoro ne povas mem produkti tiajn diskutojn por kontentigi ies dezirojn (krom intervjuoj, kiuj ja ekzistas), sed povas eventuale elprovoki konstruan diskuton pri iuj temoj sur la revuaj paĝoj.

Mi do invitas la legantojn, kiuj volas diskuti en nia revuo pri aktualaj temoj, ke ili faru tion. Ni povas tiucele fondi rubrikon, ekz. kun la titolo REPACIĜO. Ni povas en ĝi diskuti pri konfliktoj, analizi ilin, serĉi la elirejojn. Ĝi tamen estu diskuto deca, konstrua, sen atakoj kaj ofendoj, konforma al la ĵurnalismaj principoj kaj etiko.

Tiuj kiuj venis al la novembra Malferma Tago, dediĉita al nia revuo, povis respondi la disdonitajn enketilojn, diskuti kun la redaktoro pri tio, kiel naskiĝas nia revuo kaj ricevi respondojn al multaj demandoj. La enketo donis interesajn rezultojn kaj elvokis sekvan paŝon: en la venonta, junia revuo, vi trovos novajn enketilojn, destinitajn al ĉiuj legantoj de la revuo. Post ilia reveno oni tre atente klasifikos ilin, faros statistikojn, esplorojn kaj eblajn korektojn en la strukturo de la revuo.

Ĉiu el vi do povos esprimi sian opinion, indiki preferatajn aŭ nepreferatajn temojn, respektive proponi novajn temojn aŭ rubrikojn kaj tiel influi la venontajn enhavon kaj aspekton de via revuo.

Ne kredu ke via redaktoro ne emas aperigi interesajn leterojn aŭ ideojn. Tamen estas iom ĝene aperigi nur laŭdojn (tia estas la tendenco: al la redakcio oni skribas laŭdojn, dum kritiko aperas en — ofte fermitaj — retaj diskutrondoj).

La Papo (fakte pluraj eklezioj) proponas repaciĝon de ĉiuj eklezioj en la mondo. Ĉu ne estas tempo proponi, ke ankaŭ ni, esperantistoj, humile donu la manon unu al la alia kaj repaciĝu? Ke ni uzu la mirindan eltrovaĵon de Zamenhof por trovi la vojon unu al la alia kaj montri al la cetera mondo, ke ni havas kaj sukcese elprovis efikan rimedon por reciproka kaj paca interkompreniĝo, kiu elkondukos la homaron el la tenebro de eternaj miskomprenoj, konfliktoj kaj militoj?

Svedlingva literaturo en Esperanto

Eldonado de sveda literaturo tradukita en Esperanton okazis ĉefe en du periodoj: dum la jaroj 1925-55 kaj ekde 1985 ĝis nun. En la pli frua periodo oni okupiĝis multe pri du ĉefaj aŭtoroj — Strindberg kaj Lagerlöf — kaj pri antologioj. En la lasta periodo la eldonado havis pli vastan perspektivon.

El sveda literaturo pli frua ol el la 19-a jarcento kredeble aperis nur disaj poemoj — ekzemple de la kanzonisto Bellman — en revuoj. El la romantikismo aperis Frithiof-sagao el 1825 de Esaias Tegnér, verko iam fama sed hodiaŭ apenaŭ legata. Daŭre ĝuata tamen estas verketo el 1839, Tio konvenas! de C. J. L. Almqvist, ĉarma amokaj vojaĝrakonto kaj samtempe radikala pamfleto.

Post tio necesas salti ĝis August Strindberg (1849-1912), la plej konata sveda verkisto. Jam frue aperis tradukoj de kelkaj liaj noveloj kaj konataj dramoj, kiel Fraŭlino Julie, Pario kaj Pasko, kaj lastatempe ankaŭ de la pionira Sonĝodramo. En Sveda Antologio — eldonita en 1930, kie Strindberg estas la plej abunde reprezentita aŭtoro — aperis ankaŭ eroj el liaj romanoj.

De la nobelpremiita Selma Lagerlöf (1858-1940) aperis pluraj romanoj en Esperanta traduko, en la 30-aj jaroj Gösta Berling, La mono de sinjoro Arne kaj La ringo de la generalo, kaj en 2002 La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson, rakonto legata kaj de infanoj kaj de plenkreskuloj. Ankaŭ ŝi okupas gravan parton de Sveda Antologio.

Hjalmar Söderberg (1869-1941) estas la tria verkisto el tiu generacio, kiu iom abunde aperis Esperante. Tio tamen okazis nur en la 1990-aj jaroj, per du novelaroj, La kiso kaj La pelto, kaj per la famega romano Doktoro Glas. Se Strindberg reprezentas la energion kaj ardon, Lagerlöf la humanismon kaj fabelan mondon, ĉe Söderberg esencas la intelekta klarvido kaj sincero.

Poezion de diversaj poetoj oni trovas, krom en la Sveda Antologio, ankaŭ en Sveda Poemaro el 1954. Sed pleje rekomendindas Lando malekzista, poemoj el 1916-22 de Edith Södergran, kiu aperis Esperante en 1999. Temas pri svedlingva poetino Finnlanda, pioniro de moderna poezio.

De 1930 ĝis 1960 en la sveda prozo superregis aro de verkistoj konataj kiel proleta skolo. Tiujn ni trovas en Esperanto ĉefe en la antologio Sveda Novelaro el 1950, kaj en Nobela Novelaro el 1995. Unu el la plej konataj aŭtoroj de tiu epoko estas la nobelpremiito Harry Martinson, kies “spaco-utopia epopeo” Aniaro el 1956 aperis Esperante en 1979. De alia nobelpremiito, Pär Lagerkvist aperis la romaneto Mariamne.

El nuntempa sveda prozo oni trovas en Esperanto interalie verkojn de Torgny Lindgren. De li aperis la novelaro La beleco de Merab kaj la romano La vojo de serpento sur roko. En ambaŭ verkoj realismo kaj socia klarvido kunfandiĝas kun kompato kaj humuro. Krome li troviĝas kun kvin aliaj nunaj novelistoj en la antologieto En la realo troviĝas truo, kie legeblas eroj el la tre fekunda aktuala novelarto sveda.

En la sveda lingvo troviĝas famaj aŭtoroj de literaturo por infanoj. Plej konatas sendube Astrid Lindgren, kies Pipi Ŝtrumpolonga, Emilo de Smolando kaj La fratoj Leonkoro aperis Esperante en la 80-aj kaj 90-aj jaroj. De la svedlingva finnlandanino Tove Jansson aperis la novelaro Muminvalo, ĝuata de legantoj en ĉiuj aĝoj. Eldoniĝis ankaŭ aliaj infanlibroj, el kiuj eble plej konataj estas kvin libretoj pri Plupo de Inga Borg.

Se temas pri pli leĝeraj verkoj por plenkreskuloj, menciindas Humura novelaro de la pseŭdonimo Hasse Z el 1944 kaj la krimromano Roseanna de la paro Sjöwall-Wahlöö eldonita Esperante en 1990. Pozicion mezan inter “peza” kaj “malpeza” literaturo eble okupas humura kaj humanisma furoraĵo pri vikingoj, Orm la ruĝa de Frans G. Bengtsson el 1941, kiu aperis Esperante en 1989.

Por homoj, kiuj volas gustumi literaturon de la ĉi-jara UK-lando, do libroservoj kaj bibliotekoj povas disponigi sufiĉe abundan materialon. Krom tio, la diversaj kulturaj revuoj nature dum la paso de jaroj aperigis ampleksan aron da tradukoj. En pli fruaj epokoj tio validis precipe pri Malgranda Revuo kaj Norda Prismo, eldonitaj en Svedio. Hodiaŭ elstaras Fonto, kie dum la lastaj du jardekoj aperis sepdeko da prozaĵoj de preskaŭ 40 svedlingvaj verkistoj, kaj krome kelkaj poemoj.

(Venonte: originala sveda literaturo en Esperanto.)

Sten Johansson

Unu jaro de Ionel Oneţ en la Libroservo de UEA

La 1-an de majo 2003 pasis precize unu jaro ekde kiam en la Libroservo de UEA eklaboris Ionel Oneţ. Al Roterdamo li venis de Usono, kie li dum pluraj jaroj administris la libroservon de ELNA (Esperanto-Ligo por Norda Ameriko).

Ionel, kiom longe vi laboris en la Libroservo de ELNA?

Dum 13 jaroj, 1 monato kaj 15 tagoj. Ekde la 1-a de februaro 1989 ĝis la 15-a de marto 2002.

Kaj kion vi atingis dum tiuj jaroj?

Unue mi resanigis la libroservon, kio prenis preskaŭ unu jaron, poste zorgis pri ĝia pluevoluigo. Tre akurate aperadis la librokatalogo de la libroservo, la stoko de ofertataj titoloj kreskis por plenumi plejparton de la merkataj deziroj. La buĝeto de la libroservo fine de mia oficperiodo iĝis preskaŭ duoble pli granda ol ĝi estis komence.

Gravparte tio, kompreneble, estis merito de la publiko, kiu komencis pli multe legi kaj aĉeti. Iom ankaŭ mi kulpis, ĉar mi insistis, ke en ĉiuj eldonaĵoj de ELNA regule aperu recenzoj pri novaj libroj, “Laste aperis” kaj reklamoj pri novaj libroj. Miavidpunkte ĉiam pli gravis, ke aperu informoj pri libroj ol iu raporto pri estrara kunsido.

Mi legis amason da E-gazetoj — nu, legi ĉiujn ne eblas, sed mi almenaŭ “skanis” ilin, serĉante recenzojn kaj menciojn pri nove aperintaj libroj. Fakte, ankaŭ nun mi faras tiel kaj neniu E-informilo rajtas eniri en la Bibliotekon antaŭ ol mi trarigardis ĝin.

Laŭ tiuj recenzoj, informoj, mi kreas impreson pri la atentindaj novaj eldonaĵoj kaj mem kontaktas la eldonistojn, ne atendante ĝis ili trovos tempon oferti siajn novaĵojn al nia libroservo. Ne sidi atendante, ke io mem okazos, tio estas mia laborprincipo.

Tiel ni transiras al via nova laborposteno. Pasis unu jaro, dum vi estas sur ĝi kaj supozeble vi havas jam sufiĉe da impresoj, ĉu ne?

Jes. Antaŭ ĉio mi volus diri, ke mi estas ege feliĉa, ke dum la unuaj ok monatoj de mia ofico mi sukcesis labori kune kun Simo Milojević . Neniu en la mondo konas la internacian E-libromerkaton tiom profunde kiel li. Mi tre multe lernis de li, malgraŭ mia dektrijara antaŭa laborado en la sama kampo.

Ĉu vi tamen planas ion ŝanĝi en la Libroservo, okazigi iujn reformojn?

Mi ne volas enkonduki drastajn ŝanĝojn. Sed certe mi havas multajn ideojn pri tio, kiel plievoluigi kaj progresigi la Libroservon. Ekzemple, mi volus atingi, ke niaj mendantoj havu pli oportunan kaj pli informriĉan retan librokatalogon. Kaj havu sekuran eblon pagi rete. La reta katalogo devas esti ĉiam pli rapide aktualigata, k.t.p. Ni devas esti same rapidaj kiel la aliaj libroservoj aŭ eĉ pli rapidaj.

Ĉu tamen iu libroservo povas konkurenci kun la Libroservo de UEA internacie, krom tiu de FEL?

Jes, estas multaj tre bonaj kaj efikaj libroservoj. Kaj en nia tempo, kiam tiel facilas ricevi informojn rete, pagi dum sekundoj, por la klientoj estas ĉiam pli da elekto, de kiu libroservo mendi. Nia libroservo, kompreneble, estas la plej vasta, kun multaj titoloj, kiujn oni ofte ne povas trovi aliloke. Sed ankaŭ ni ne ĉion havas, kion la klientoj povas serĉi. Ni, libroservistoj, ĉiam estas inter martelo kaj amboso: ni povas oferti nur tion, kion oni eldonas, kaj kio atingas nin.

Kiom da titoloj estas en la Libroservo?

Ĉirkaŭ kvin mil.

Kaj kiom el ili estas popularaj? Ni diru, kiuj el ili vendiĝas almenaŭ unuekzemplere monate?

Mi preferus diri tiel: laŭ mia pritakso ĉ. el 7-8% da titoloj vendiĝas entute neniu ekzemplero dum tuta jaro. Samtempe ekzistas aliaj 7-8% da titoloj kiuj donas la leonan parton de la enspezoj de la Libroservo.

Kiuj estas tiuj libroj? Ĉu vi povus prezenti liston Libro de la Jaro en la Libroservo de UEA?

Sendube la unuan lokon okupas La Nova PIV. Ne nur amplekse, sed ankaŭ preze ĝi okupis la pintan pozicion en niaj vendoj de la pasinta jaro. Por tiu ĉi jaro mi donus tre bonan prognozon por la ĵus eldonita de UEA Konciza Etimologia Vortaro de André Cherpillod. Ĝi aperis nur en februaro, sed dum la pasintaj du monatoj vendiĝis jam pli ol 100 ekzempleroj.

Inter la instruaj libroj, kaj ja ne estas sekreto, ke tio estas la plej vendataj libroj en Esperantujo, la unuan lokon mi senhezite atribuas al Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker. Mi estas ankaŭ feliĉa, ke UEA finfine reeldonis Saluton de Audrey Childs-Mee. Ja la antaŭa eldono elĉerpiĝis jam antaŭ du jaroj. Mi nur bedaŭras, ke pro la “politik-geografiaj kialoj” ne reeldoniĝis la akompana kasedo. Temas pri tio, ke ne plu ekzistas kelkaj landoj, menciataj en la antaŭa teksto. En la libro mem oni tion facile korektis, sed la kasedo ja devus esti plene refarita.

Inter la tradukitaj libroj mian koron konkeris Mirinda vojaĝo de Nils Holgersson, eldonita de Fonto. Ĝi ne estas pinte de nia furorlisto, sed la libro estas sendube ĉarma. Ĝi taŭgas por adoleskuloj kaj por pensiuloj, por komencantoj kaj por spertuloj. Oni povas legi ĝin por malstreĉiĝi, oni povas legi ĝin por pasigi tempon, por plibonigi la lingvonivelon.

Inter la originalaj libroj mi nomus Kaj kiu pravas? de Eugene de Zilah. Ĝiaj ecoj estas kontraŭaj al tiuj de la antaŭa nomumo, ĝi estas tute ne tipa, tute ne atendita. Oni ne povas antaŭscii pri kio ja temas, ĉu tio estas memorlibro, ĉu esearo, ĉu romano... Libro ne por ĉiuj, ne por komencantoj.

Dankon. Mi ege ĝojas, ke UEA havas tian entuziasman kaj kompetentan libroserviston!

Mi povas aldoni, ke fine de ĉiu monato mi aŭtomate ricevas ciferojn pri la enspezoj de la Libroservo dum tiu jaro ĝis la fino de la ĵusa monato. Tiaj ciferoj estas konsulteblaj por la periodo ekde 1995-a jaro. Kaj kiel montriĝis, en marto 2003 la Libroservo de UEA havis la plej altan rezulton, iam ajn atingitan en la sama periodo !

Intervjuis Andrej Grigorjevskij

La ĉi-jara kongresa temo: Lingvaj rajtoj kaj respondecoj

Ni parolantoj de Esperanto foje pensas, ke demandoj pri lingva egaleco, lingva diskriminacio, kaj lingvaj rajtoj estus facile respondataj, se oni uzus la Internacian Lingvon en la internacia komunikado. La rajto je egala pritrakto senkonsidere de la lingvo, kiun oni parolas, havas historion pli longan ol la Zamenhofa lingvo.

La koncepto de lingvaj rajtoj originis, almenaŭ en okcidentaj landoj, en la dekoka kaj deknaŭa jarcentoj, precipe en aranĝoj por la klerigo de minoritatoj en minoritatlingvaj lernejoj, ekzemple en la Aŭstra Imperio; sed la postmilitaj internaciaj instrumentoj de la mezo de la dudeka jarcento firme starigis tiun koncepton, ekzemple pere de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj de 1948 kaj ĝiaj du pli poste akceptitaj konvencioj (pri ekonomiaj, sociaj kaj kulturaj rajtoj, kaj pri civilaj kaj politikaj rajtoj). En la Esperanto-movado la demando pri lingvaj rajtoj jam delonge estas esplorata kaj notata, precipe en la lasta kvardeko da jaroj, unue pro nia interesiĝo pri egaleca pritrakto de lingvoj je la internacia nivelo, kaj due pro nia esplorado de analogiaj situacioj ene de unuopaj ŝtatoj.

Tiuj situacioj efektive estas tre komplikaj. Sub kiuj cirkonstancoj oni povas aserti, ke difinita homo havas rajton utiligi difinitan lingvon en difinitaj situacioj? Ĉu, ekzemple, ni havas rajton postuli, ke la ŝtato eduku niajn infanojn en nia denaska lingvo? Kaj ĉu samas la situacio se temas, unuflanke, pri forta lingva komunumo en difinita ŝtato (ni diru, la kataluna) aŭ, aliflanke, se temas pri familio de enmigrintoj, kiuj estas la solaj en la regiono, kiuj parolas iun lingvon de la propra patrolando? Ŝajne, la rajto estas limigita al certaj kazoj kaj ne al aliaj — sed kiel difini la diferencojn?

Kaj ĉu estas kazoj kie difinita individuo ne havas rajton al aliro al lernejoj kie oni uzas lian aŭ ŝian denaskan lingvon, sed ja havas rajton al aliro al kortumo? Se jes, ĉu al ĉiu kortumo, aŭ nur kriminala kortumo? Kaj ĉu nur se oni estas enloĝanto aŭ civitano de la koncerna lando, aŭ ankaŭ se oni estas eksterlandano trapase arestita? Ne estas tiel facile difini la limojn de la rajtoj, nek ilian rilaton al la leĝoj de la koncerna lando.

Foje ni esperantistoj argumentas, ke la diversaj ŝtatoj-membroj de Unuiĝintaj Nacioj devus povi uzi la propran lingvon en la debatoj kaj aliaj oficialaj intertraktoj, aŭ almenaŭ, ke oni ne diskriminaciu favore al certaj lingvoj je la kosto de aliaj. Ĉu temas do pri ia rajto ne esti diskriminaciata? Ĉu entute oni povas difini rajtojn, kiuj etendiĝas ne nur al unuopuloj sed ankaŭ al kolektivoj? Facile povus okazi, ke en difinita ŝtato, por sekurigi la rajton de difinita minoritato (ekzemple al uzo de la propra lingvo en komerco aŭ en la publika vivo), oni malhelpus al unuopa nemembro de la koncerna minoritato ĝui siajn rajtojn kiel individuo. Se, kiel diras la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj (26.3), Gepatroj havas unuavican rajton elekti la specon de la edukado, kiun ricevu iliaj infanoj, ĉu tio inkluzivas elekton de la lingvo de instruado, ekzemple en la franclingva provinco Kebekio en la plejparte anglalingva Kanado?

Kaj kion fari se iu ŝtato estas tiel finance malforta, ke eĉ ne eblas liveri edukadon al ĉiu infano sub ajnaj cirkonstancoj? Kio nun pri lingvaj rajtoj? Tio estas la situacio en la landoj de Afriko kaj multaj aliaj mondopartoj — kaj foje ĝi povas ludi kiel motivo, aŭ preteksto, por ne fronti la problemon entute.

Kaj, ĉe la alia flanko de la medalo, kiujn respondecojn havas kolektivoj kaj individuoj sur la tereno de lingvaj rajtoj? Kiujn devojn havas ŝtatoj? Kaj, se oni devas iamaniere ekvilibrigi rimedojn kaj devojn, kiuj devoj gravas, kaj kiuj malpli gravas? Kaj ĉu ekzistas ia etiko de lingvouzo, ia lingva politiko de la individuo, kiu diktas la gamon de raciaj elektoj ĉe la individuo? Ĝis kiu grado ano de lingva minoritato, ekzemple, havas etikan devonrespondecon konservi kaj utiligi sian lingvon? Ĉu tia respondeco etendiĝas ankaŭ al uzantoj de Esperanto?

Kiel esperantistoj, ni havas nian unikan pensan aliron al la demando pri lingvaj rajtoj kaj respondecoj, sed ne ĉiuj el ni komprenas iliajn subtilecojn kaj la historion de ilia pritrakto. Ni ankaŭ ne komprenas, nek plene esploris, niajn respondecojn kiel civitanoj kaj kiel membroj de tutmonda kolektivo. La celo de la ĉi-jara temo en la Universala Kongreso en Gotenburgo estas pliklarigi la demandon kaj esplori kiel ĝi aplikiĝas al niaj argumentoj por utiligo de la Internacia Lingvo Esperanto.

Humphrey Tonkin

Perdo de granda kaj lojala talento

La decido de Nikola Raŝić forlasi sian postenon kiel Konstanta Kongresa Sekretario estas granda bato por la Asocio. Nikola venis al tiu posteno en 1988 post multjara sperto en la kroata, jugoslava kaj internacia Esperanto-movadoj, kie li kontribuis ne nur kiel organizanto sed ankaŭ kiel sociologo kaj kiel klerulo pri nia kulturo.

Lia multjara deĵoro en la ofico de KKS alportis stabilecon al tiu fako kaj rezultigis longan vicon de bone planitaj kaj organizitaj kongresoj.

Li aparte bone rilatis kun turismaj kaj aliaj instancoj en la landoj kie li laboris: kunlabore kun aliaj kolegoj kaj kun Lokaj Kongresaj Komitatoj li ofte sukcesis elnegoci aparte favorajn kondiĉojn por niaj kongresoj. Per siaj personaj talentoj kaj sia kapablo rilati kun la homoj, li kreis harmonian laboran etoson kun Lokaj Kongresaj Komitatoj eĉ en plej streĉaj kaj malfacilaj cirkonstancoj.

Ni ĉiuj dankeme deziras al Nikola ĉiun plian sukceson en la persona kaj profesia vivo.

Ni estas feliĉaj, ke malantaŭ Nikola staras talenta kunlaboranto, Clay Magalhães, kaj ankaŭ efika sveda LKK. La preparlaboro por la Gotenburga kongreso glate antaŭeniras sub ilia direktado.

La demisio de Nikola Raŝić estas nur la plej aktuala en serio de demisioj tra la pasintaj du jaroj. Kvankam ni neniel subtaksu la malakordojn pri la vojo, kiun iras la Asocio en la nuna deĵorperiodo — malakordoj parte organizaj kaj parte idealismaj — ni ne forgesu, ke laboro por UEA estas foje streĉa kaj malfacila: niaj homoj ofte volonte laboras septagajn semajnojn kaj dekduhorajn tagojn, kaj ili ne faras dividon inter la volontula kontribuo al Esperanto kaj la profesia. Kaj ĉion ĉi ili faras kontraŭ salajroj tre minimumaj.

La risko de fizika kaj emocia elbrulo ja estas granda ne nur inter niaj profesiuloj sed ankaŭ inter niaj ofte egale sindediĉaj amatoroj.

Eble pro tiaj konsideroj, la historio de la interna vivo de la Esperanto-movado estas tiel plena je kvereloj kaj disputoj — ekde la Ido-skismo la komence de jarcento, tra la divido UEA/IEL en la 1930-aj jaroj, tra Hamburgo en 1974, ĝis la hodiaŭa tago (kaj kun multaj haltoj survoje).

Esperantujo estas loko de fortaj opinioj kaj tenaca sindediĉo al propraj idealoj. Ĝi estas ankaŭ fortika kaj eltenema, eĉ se de tempo al tempo oni povus havi la eraran impreson deinterne, ke ĝi disfalas aŭ trairas senprecedencan krizon: ne nur la nuna krizo ne estas senprecedenca, eĉ oni povas demandi sin ĉu temas pri krizo entute, aŭ nur pri la foje serpentuma progreso de nia idealisma movado.

Humphrey Tonkin

Sukceso ĉe Unesko

Ĉi-jare UEA konkrete partoprenis la Internacian Tagon de Libroj per propra deklaro sendita al multaj instancoj kaj ĵurnaloj en nacilingvaj versioj.

La laboron gvidis Brusela Komunikad-Centro kaj ĝi estis plenumita de pluraj kunlaborantoj en pluraj landoj. Bv. viziti la ret-paĝojn: http://portal.unesco.org/culture/ev.php?URLID=8525&URLDO=DOTOPIC&URLSECTION=201&reload=1050399742. Temas pri ligo al la paĝaro de UEA, ricevita en la paĝaro de Unesko pro tiu deklaro, kiu havas la ĝustan idearon por Unesko.

Ĝi diras interalie, ke UEA aliĝas al la celebrado de la internacia tago de la libro (23-a de aprilo) fare de Unesko. Celoj de la tago estas la instigo legi librojn kaj aperigi librojn kaj protekti la rajtojn de la verkintoj. Ni komplete subtenas la deklaron de la Ĝen. Direktoro de Unesko Koichiro Matsuura, okaze de la last-jara librotago, kiam li diris ke: Libroj estas fundamenta rimedo por aliri la konon de valoroj, saĝo, belo kaj homa pensado. Kiel transportiloj de kreaĵoj, informoj kaj eduko, ili permesas al ĉiu kulturo esprimi la proprajn esencajn ecojn kaj vidi la identecon de aliaj. Kiel fenestro al la malsameco de kulturoj kaj kiel ponto inter civilizoj, preter spaco kaj tempo, libroj estas fonto de dialogo, rimedo por interŝanĝoj kaj fonto de evoluo.

La E-komunumo provas realigi la dezirojn, ke ĉiu popolo esprimu siajn ecojn kaj komprenu la identecon de aliaj gentoj por egaleco inter la lingvoj, la kulturoj kaj la popoloj. Esperanto celas justecon en la kampo de lingva-kultura internacia rilatado. Subteno al la libroj eldonataj en ĉiuj landoj, en ĉiuj lingvoj kaj pri ĉies valoroj estas, do, natura parto de niaj celoj kaj pro tio ni kuncelebras kun Unesko la agadon por pli justa mondo ankaŭ en ĉi tiu kampo.

Renato Corsetti

Internacia Tago de la Gepatra Lingvo

La 21-an de februaro okazis la Internacia Tago de la Gepatra Lingvo, proklamita en 1999 de la Ĝenerala Konferenco de Unesko. Universala Esperanto-Asocio aliĝis al tiu tago per propraj kampanjoj kaj publikigis deklaracion sur sia ttt-ejo.

Ne ĉiuj infanoj ricevas instruadon en sia gepatra lingvo. La deklaro tradukiĝis dank’ al la helpo de pluraj esperantistoj al lingvaj versioj en la latva, franca, angla, hungara, nederlanda, itala, hebrea, bulgara, brazilportugala, kroata, urdua kaj makedona, klarigas Dafydd ap Fergus de la Komunikadcentro, kiu kunordigis la UEA-kampanjeton. Unesko mem elsendis dum tiu tago naŭ tre kurtajn filmojn, spektitajn de pli ol 100 milionoj da homoj tra la tuta mondo, pri sekvaj danĝerigitaj lingvoj: skotgaela (Britio), samea (Svedio), hajda (Kanado), ajnua (Japanio), kadazandusuna (Malajzio), ĉukapa (Meksiko), toba (Argentino), ŝarda kaj idu-miŝmia (Hindio).

Ankaŭ Esperanto-organizaĵoj kaptis la ŝancon atentigi pri la malfacila lingva situacio, kaj por informi pri Esperanto kiel internacia, neŭtrala komunikilo, rimarkas Ap Fergus. Dan Van Herpe, kiu kunordigas la gazetaran servon de Flandra Esperanto-Ligo, sendis sian nacilingvan version al la gazetaro kaj rigardas jam antaŭen: Ideo povus esti ligi tion poste ankaŭ al kampanjoj por ekzemple Tago de la nederlandlingva kanto , ĉar flandraj radioelsendejoj kutime plejparte ludas nur anglalingvan muzikon.

La Makedonia Esperanto-Ligo abunde dissendis sian nacilingvan version de la UEA-deklaracio al diversaj radio- kaj televid-instancoj, al lernejoj, aliaj organizaĵoj kaj al politikaj instancoj. Viktor Galeski, makedona esperantisto, informis la Bruselan Komunikadcentron: TV Prilep, loka televidstacio, surbendigis intervjuon en nia societo pri la Esperanto-movado en Prilep. Saman tagon, en vesperaj novaĵoj, ili prezentis informon pri la deklaracio kaj vidbendprezentis la tradukitan deklaracion.

Same sukcese uzis la deklaracion la Kroata Esperanto-Ligo. La kroata versio estis sendita al novaĵagentejo kaj al politikaj instancoj. Spomenka Ŝtimec, sekretariino de KEL, diris: La kroata Unesko-oficejo kortuŝiĝis, kiam mi aperis en ĝia pordo kun la deklaracio, ĉar la Unesko-ambasadoro petis ricevi raporton pri kiu en Kroatio ion faris pri la gepatra lingvotago kaj la oficistino ne sciis kion respondi. En tiu momento frapis anĝelo ĉe la pordo kaj alportis la deklaracion.

Same kiel kroatoj ankaŭ la Bulgara Esperanto-Asocio kaj la Latvia Esperanto-Asocio sendis siajn nacilingvajn versiojn al la nacia Unesko-komisiono. Latvaj esperantistoj uzis la deklaracion ankaŭ por sendi ĝin al diversaj naciaj gazetoj, ĵurnaloj kaj al LETA (la ĉefa ŝtata agentejo de informado kaj komunikado), notas Ap Fergus. Simile al latvoj ankaŭ aŭstralianoj koncentriĝis al gazetara agado. Debra McCarney, prezidanto de la Esperanto-Ligo de Okcidenta Aŭstralio, plusendis la anglalingvan version al siaj lokaj ĵurnaloj.

Malpli gazetaran, sed pli sciencan vojon elektis Hungaria Esperanto-Asocio. Ties aktivulo, László Gados, raportas: Mi sendis la hungaran version al du universitataj katedroj kaj povis persone transdoni ekzemplerojn al kvin hungaraj lingvistoj (kiuj, cetere, simpatias al Esperanto). Pri la deklaro verŝajne aperos informo en pedagogia fakrevuo. La deklaro aperos ankaŭ en la sekva numero de informkajero La Eŭropa Unio kaj la lingva demando, kiun redaktas kaj eldonas Hungaria Esperanto-Asocio.

La deklaro de UEA, kiun ĉefverkis prezidanto d-ro Renato Corsetti, tre bonvenigis la iniciaton de Unesko. La deklaro mencias, ke Unesko ekde 1970 aparte atentas pri gepatraj lingvoj, substrekas Corsetti. La gepatra lingvo signas por la homa estaĵo la esencan vojon, danke al kiu ĝi eniras sian socion, igas sia la kulturon de la grupo, al kiu ĝi apartenas, kaj metas la bazojn por la evoluo de siaj intelektaj kapabloj, deklaras Unesko.

Ankaŭ Gandhi jam en 1920 klare diris: ... efektiva eduko estas neebla per fremda lingvo, nur la popola lingvo povas instigi originalecon de penso en la plej larĝa nombro da homoj. Corsetti reasertas la starpunkton de UEA en la deklaro: Esperantistoj ĉiam celis konservi ĉies gepatran lingvon, kaj proponi la uzon de Esperanto nur en la internaciaj rilatoj. Ni volas, ke ĉiu infano havu la homan rajton esti edukata en sia gepatra lingvo.

UEA kontaktis Uneskon, kun kiu ĝi estas en konsultaj rilatoj, deklarante sian subtenon al la iniciato de Unesko sur la kampo de lingva diverseco kaj kunsendante sian propran deklaracion en Esperanto, la angla kaj la franca.

Marko Naoki Lins

La esperantlingva deklaracio de UEA estas legebla ĉe: http://uea.org/esperantop/dokumentoj/deklaroj/gepatrajlingvoj.html.

Pluraj nacilingvaj versioj estas konsulteblaj ĉe: http://lingvo.org/xx/3/239.

Gazetara komuniko de Unesko pri komuna lingvoprojekto inter UNESCO/Discovery/UNworks estas legebla angle aŭ france ĉe: http://tinyurl.com/78qc.

Rumanio: kun digno kaj obstino antaŭen

Se oni volus uzi la E-movadon kiel barometron de la ĝenerala situacio en ajna lando, oni komencu de Rumanio. Pli ol 13 jarojn post la t.n. revolucio, la lando ankoraŭ dronas en ĥaoso kaj malriĉo. Korupto regas je ĉiuj niveloj, dum la optimismo de antaŭ 13 jaroj cedis sian lokon al apatio.

Dum la enspezoj stagnas aŭ falas, la prezoj kaj la impostoj atingis (kaj foje eĉ superas) okcidenteŭropajn nivelojn. Ne mirinde do, ke la E-movado en Rumanio (preskaŭ sufokita en la 1980-aj jaroj) apenaŭ videblas, malgraŭ kelkaj ege valoraj kaj sindediĉaj esperantistoj kaj tuta armeo de eternaj komencantoj (novaj kaj malnovaj).

Longdaŭraj efikoj

La efikoj de la antaŭa reĝimo, kiu en la fruaj 1980-aj jaroj malpermesis ĉian E-agadon, ankoraŭ sentiĝas; multaj el la plej valoraj esperantistoj de Rumanio forlasis sian landon kaj eĉ nian mondon. Ilin anstataŭas preskaŭ neniu. En la “nova” Rumanio oni preferas instrui/ lerni la anglan, kun rezultoj, plej ofte, dubindaj.

La ekonomia situacio estas tia, ke por la plejmulto da rumanianoj aĉeto de libro aŭ vortaro deprenas pecon el la ĉiutaga pano. Pri vojaĝoj eksterlanden eĉ malpli oni povas paroli en lando en kiu monata pensio ne sufiĉus por aĉeto de PIV.

Rande de Eŭropo, “ĝuante” reputacion neniel enviindan, Rumanio restas ankoraŭ ekster la vojoj de la vojaĝemaj esperantistoj. Sekve, la loka esperantistaro restas daŭre izolita, eĉ se la situacio pliboniĝis en la lastaj jaroj.

Kaj tamen...

Kun troaj modesteco kaj humileco, rumaniaj esperantistoj montras sian vizaĝon en internaciaj E-aranĝoj kaj eĉ aŭdacas organizi tiajn en sia lando. Inter la unuaj, kiuj kuraĝis agadi sur la E-kampo en Rumanio, estis la Internacia Akademio de la Sciencoj en San Marino (AIS), kiu trovis en la transilvania urbo Sibiu taŭgan kunlaborantaron. Okaze de mia vizito en tiu urbo (fine de februaro), mi havis la honoron ĉeesti la subskribon de kontrakto inter AIS kaj la Ŝtata Universitato Lucian Blaga en Sibiu, kadre de kiu stariĝis memstara universitata departemento kun la laborlingvoj Esperanto, germana kaj rumana (legu pli sur la p. 116). Preskaŭ paralele, 150 km oriente, en la urbo Braşov, preskaŭ cento da esperantistoj kaj simpatiantoj, plejparte fervojistoj, kunvenis (17-22 februaro) por diskuti pri kongresoj kaj Esperantaj renkontiĝoj. Balkana E-Konferenco okazis en la okcidentrumania urbo Timişoara, inter la 1-a kaj la 4-a de majo. Du monatojn post ĝi, en alia urbo de okcidenta Rumanio, Oradea, okazos la 14-a UMEA-kongreso (14-19 julio). Lige al ĝi, Viaţa medicală (La medicina vivo), semajna periodaĵo por medicinistoj, aperigis tre pozitivan artikolon pri Esperanto (informoj ĉe: www.esperanto.ro/imek.html). Oni planis intensivan kurson de Esperanto en la ĉefurbo dum la unua semajno de septembro ĉi-jara, kiam oni intencas levi la lingvonivelon de — precipe — membroj de AFER (Asocio de Fervojistoj-Esperantistoj en Rumanio), kiu planas organizi en 2005 la IFEF-kongreson en Braşov. Tiu ĉi kongreso estis la ĉefa diskuttemo de la semajno. Alia, eĉ se pli granda kongreso, la UK, okupis malpli da tempo. La ideo okazigi ĝin en Rumanio en 2007, kiam la nacia organizo festos sian centjariĝon (kaj kiam, oni esperas, Rumanio akceptiĝos en EU), estis la temo de seriozaj debatoj ne nur inter la ĉeestantoj, sed eĉ antaŭe sur la paĝoj de la rumaniaj E-periodaĵoj. Tamen, post seriozaj kaj profundaj pripensado kaj pridiskutado, oni konkludis ke la rumania E-movado ne estas sufiĉe matura kaj forta por surpreni la taskegon organizi UK-on en Rumanio en la nuna jardeko. Eĉ por la plej optimismaj, la tasko aspektas troa. Oni tamen diskutas pri aliaj manieroj festi la aluditan centjariĝon, evidente kun gastoj el eksterlando. Krome, estas prilaborata la historio de la E-movado en Rumanio (1887-1989), kiu devus aperi antaŭ la jubilea jaro, se la financoj permesos.

Lerni, lerni, lerni

Rigardante antaŭen kaj preparante sin por la menciitaj (kaj aliaj) renkontiĝoj, la rumaniaj esperantistoj komencis atenti ankaŭ sian lingvonivelon. ES-TO, la oficiala informilo de la E-movado en Rumanio (C.P. 351, RO-1900 Timişoara), publikigas E-lecionojn por rumanlingvanoj. Pasintjare, ĉe prestiĝa eldonejo aperis Poŝvortaro Esperanta-rumana kaj rumana-Esperanta. Post ĝia apero, la ĵurnalo Adevăurul de Cluj (La Kluĵa vero) aperigis tre pozitivan artikolon pri Esperanto la 15-an de oktobro 2002. La unua eldono de la vortaro elĉerpiĝis. Duan eldonon oni planas por la aŭtuno.

En februaro aperis la unua rumana eldono de la zagreba metodo kaj tuj poste aperis la vortlisto por rumanlingvanoj de la populara instruromaneto Gerda malaperis!. Bukareŝtaj esperantistoj pretigas novan lernolibron, kiun oni esperas eldoni antaŭ la jarfino. Dume, vilaĝa instruisto finverkis Abecedarul limbii esperanto (Abocolibro de Esperanto), kies aperon malhelpas manko de mono. En kelkaj elementaj lernejoj (eĉ vilaĝaj) oni instruas Esperanton. Antaŭ kelkaj jaroj kreiĝis Esperanta ttt-ejo por rumanlingvanoj, kie troveblas, inter aliaj, ankaŭ instrumaterialoj: www.esperanto.ro.

En Cluj-Napoca, la ĉefa urbo de Transilvanio, funkcias unu el la plej longdaŭraj kaj aktivaj E-kluboj en Rumanio (C.P. 1111, RO-3400 Cluj-Napoca), kies modestaspekta, sed enhavriĉa bulteno Bazaro (tute en Esperanto) havas internacian legantaron. Antaŭ kelkaj jaroj la klubo starigis pruntbibliotekon, kiun rajtas uzi iu ajn rumaniano. Ideo admirinda, kies realiĝo eblis danke al librodonacoj venintaj el la tuta mondo.

Kia mondo?

Mondo en kiu aperas centoj kaj centoj da esperantaĵoj, kiuj restas nekonataj por la rumaniaj esperantistoj. Mondo, en kiu okazas tiom da E-aranĝoj, pri kiuj la esperantistoj en la lando en kiu naskiĝis la Cseh-metodo, povas nur revi. Revi kaj esperi. Kaj tion ili faras. Kun digno kaj obstino, kaj kun la fido ke ilia agado fruktos iam. Ni aliĝu al iliaj esperoj!

Ionel Oneţ

[FORIGITA!: bildo]

SibiuHermannstadtNagyszeben, pluretna urbo, en kiu naskiĝis la Cseh-metodo kaj en kiu havas sian filion AIS.

TEJO ĉe vojkruciĝo: Ĉu agonio aŭ nova dinamismo?

“Ni havas veran ŝancon esence progresi kaj progresigi la junularan movadon”

Ĝis la somero 2003 — pli precize ĝis la Internacia Junulara Kongreso en sveda Lesjöfors — oficas la estraro de TEJO, kiu elektiĝis en 2000. La mandatperiodo estas forte influita de antagonismo inter daŭra strebo profesiigi la strukturon de la junulara kolono de la Esperanto-movado, kaj la sento de senpotenco kaj senrimedeco. Holger Boos, prezidanto de TEJO, rakontas en ĉi tiu intervjuo kaj pri la atingoj kaj pri la daŭraj problemoj de la asocio.

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo ĉijare fariĝas 65-jaraĝa. Datreveno ĉiam signifas rigardi ankaŭ en la pasintecon por trovi instigojn kaj ideojn kiel plibonigi la agadon en estonto. Ĉu en la lastaj monatoj de via mandato estas aparte gravaj ideoj ankoraŭ plenumindaj?

Ni troviĝas ankoraŭ en fazo en kiu oni ne vere povas juĝi kiom tiu ĉi TEJO-estraro atingis. La plej granda celo ja estis plibonigi la teknikan strukturon de TEJO — malpli abstrakte — ekhavi propran TEJO-oficiston en la Centra Oficejo de UEA.

Kion la oficisto faru?

La oficisto ĉefe transprenu la teknikajn laborojn, kiujn nuntempe la TEJO-estraro devas fari. En la momenta situacio la estraro ne havas la tempon por fari tion, kion ĝi ideale faru, kaj tio estas politikaj decidoj, realigo de projektoj kaj ĉefe agado per kaj por Esperanto.

Ĉu vi povas konkretigi tion?

Organizi pli da seminarioj, partopreni pli en la tutmonda Esperanto-junulara agado, instigi pli al kunlaboro, zorgi pri reprezentiĝo en diversaj aranĝoj, ĉu esperantistaj aŭ neesperantistaj, ekzemple ankaŭ en la Universala Kongreso.

Sed ĉu la Centra Oficejo de UEA ne povas transpreni tiujn taskojn por TEJO?

Mi dubas pro diversaj kialoj. La stato de la CO estas — kvankam iom pli bona ol antaŭe — daŭre malideala. Ni jam havis malbonajn spertojn tiurilate. Oni devas daŭre multon plibonigi tie por ke ĝi fariĝu vera ilo por la atingo de la celoj de la Esperanto-movado. Kaj krome ja la junulara movado estas tre speciala kampo por kiu oni bezonas specialiston, kiu vere ĉefokupiĝas pri tiu specifa taskaro de TEJO.

Kio estas la kromvaloro de la oficisto — ne nur por TEJO? Vi menciis la esperon je pliboniĝantaj kaj pliamasiĝantaj aranĝoj. Sed ĉu estas ankaŭ komuna valoro por la tuta movado?

Ĝi estas paŝo antaŭen en la senco de profesiiĝo, kio estas deklarita celo de UEA en la Strategia Laborplano kaj enkadre de tio ni ja alcelas ekhavi TEJO-oficiston. Ni ne volas nur TEJO-oficiston, sed oficiston en moderna kaj bone funkcianta Centra Oficejo.

La argumentado ŝajnas esti sufiĉe logika. Tamen stariĝas du demandoj. Unue kiel financi tiun oficiston kaj due kial li ankoraŭ ne ekzistas ĝis nun, se la bezonoj kaj necesoj ja estas konstatataj?

Unue, kompreneble TEJO ne povas mem financi tion. Pro tio ni petas subtenon de UEA kaj tio povas praktike funkcii tiel ke oni uzas monon el la kapitalo. Kompreneble mi konscias pri la zorgoj, kiujn kelkaj certe havas, kiam temas pri uzado de la kapitalo. Sed ni pristudas manieron kiel uzi ĝin sen malsekurigi la tutan financan staton de UEA. La ideo pri TEJO-oficisto ja ne estas nova, ofte diskutita, sed neniam findiskutita. Tio estas la unua problemo. Due, sen tiu TEJO-oficisto ne vere eblas akiri multajn monfontojn, kiuj estas bezonataj por financi lin kaj tial ni ne povas memstare akiri sufiĉe da mono. Pro tio estas bezonata startfinancado flanke de UEA.

Kial la oficisto ne ekzistas ĝis nun laŭ vi?

Ĉar ĝis nun oni ne kapablis sufiĉe konvinki la respondeculojn de UEA pri la bezono. En UEA oni simple ne vidas ke TEJO daŭre moviĝas ĉe la rando de tuta letargio kaj nenionkapablo.

Ĉu ne estas la tasko de la TEJO-organoj rompi tiun letargion?

Jes, tion ni ja de longa tempo — fakte ekde la komenco de nia laboro — klopodas fari, sed en UEA evidente aferoj iom malpli rapide funkcias. Oni devas refoje argumenti kaj nur tiel — post pli da tempo ol antaŭvidite — oni atingas iun komprenon.

Sed ĉu la oficisto ne povas ŝajni preteksto por aliaj ne labori?

Tute ne. Ni volas agadi, sed la problemo estas ke en tiu ĉi stato ni ne kapablas. Ni povas realigi kelketajn projektojn, sed tio estas ege malmulta konsiderante ke ni alstrebas esti tutmonda junulara organizo kaj krome tute ne veras, ke TEJO nenion faras. Tion ilustras la diversaj seminarioj, kiujn ni okazigis dum la lastaj jaroj, tion montras niaj tre profesiaj, belaj kaj multlingvaj retpaĝoj kaj la nedeficitaj IJK-oj. Ĉio ĉi montras ke TEJO kaj ĝiaj landaj sekcioj bone laboras — sed en tre malalta skalo.

Ĉu la kvanto da taskoj de la eventuala TEJO-oficisto ne estas tro ampleksa? Ĉu oni atendas de la oficisto, ke li faru ĉion?

Ne, tute ne. La oficisto estas nur unu persono en grupo de aktivuloj, kiuj escepte de li laboras libertempe. Sed li ne faros ĉion. Li havos kunordigan funkcion, li teknike helpas. La politikaj decidoj kaj la ideoj por aktivaĵoj venu de tiam pliiĝanta rondo de aktivuloj.

Ĉu la oficistan taskaron tamen ne povas transpreni volontuloj aŭ iu dumtempa oficisto?

Mi kredas ke ne, ĉar tia solvo ne donus al TEJO la bezonatan kontinuecon. Kiel asocio, kiu alstrebas seriozan agadon, ni ne povas dependi de homo, kiu restas nur dum certa periodo kaj kiu povas nur komenci iun laboron, kiun li poste ne finas. En tio kuŝas danĝero. Kaj ankaŭ tia persono ne povas havi la necesan daŭran kaj regulan kontakton kun aliaj junularaj asocioj, kun landaj sekcioj de TEJO kaj aliaj gravaj instancoj, kiel ekzemple subvencidonantoj.

Se juna homo el Portugalio volas fariĝi esperantisto, kiel tiu oficisto povas helpi lin?

Oni povas peri informojn, kie surloke aŭ proksime de tiu juna esperantisto en Portugalujo li povas havi kontaktojn kaj ricevi informojn aŭ eĉ fari kurson. Nome, la servoj de TEJO al siaj membroj, ĉu individuaj ĉu sekciaj, fariĝas pli bonaj kaj altkvalitaj kaj ankaŭ povas laŭkvante plimultiĝi.

Kial UEA aŭ ordinara esperantisto subtenu TEJOn en ĝia strebado al propra oficisto?

Per akiro de TEJO-oficisto ni povos multe pli efike agadi laŭ la spirito kaj enhavo de la Strategia Laborplano de UEA, nome eblas vere zorgi pri la plijuniĝo, tiel ke ni akiros pli da novaj membroj kaj ni povas pliprofesiiĝi, ĉar ni havas spertulon en nia oficejo al kiu oni povas sin turni kaj kiu povas asisti kaj teknike helpi al la aktivuloj aŭ sekcioj. La vortoj esprimitaj en la Strategia Laborplano pri profesiiĝo kaj plijuniĝo ankaŭ en la realeco ricevu la necesajn rimedojn por konkretiĝi.

Ĉu estas konkreta financa kaj enhava propono pri tiu teknika profesiigo?

Mi kredas ke TEJO faris sian hejmtaskon. Ni preparis ampleksan kaj bone pripensitan proponon, kiu ne nur koncentriĝas al havigo de TEJO-oficisto, sed samtempe proponas pli profundan modernigon de la Centra Oficejo kaj reformon de la tuta kapitala sistemo de UEA, tiel ke ni ĉiuj povu profiti.

Vi menciis ke vi estas en diskuta fazo kun UEA. Kiel vi juĝas la staton de la rilatoj inter UEA kaj TEJO kaj la kunlaboron?

La rilatoj homaj estas bonaj, ni povas amike komuniki, sed ja en la diskutoj evidentas la diferenco de la opinioj, kio verŝajne estas kaŭzita de la diversaj generacioj en kiuj oni anas. Iom ĝenas ke oni devas diradi la samajn aferojn plurfoje kaj ŝajne oni komprenas, sed poste evidentiĝas ke tamen oni ne komprenas aŭ havas alian interpreton aŭ oni nur post multaj monatoj konsentas pri tio kion oni antaŭe diris. Tamen la diskutoj ĝis nun montriĝis grandparte utilaj kaj rezultdonaj. La kunlaboro okazas precipe pri la modernigo kaj restrukturado de la Centra Oficejo. Tie TEJO tre aktive kunlaboras kaj laŭ mia pritakso ankaŭ donis kelkajn tre gravajn impulsojn, ekzemple ni dum longa tempo pledis por la engaĝo de ekstera neesperantista profesia konsilanto. Tio estas laŭ mi ege grava por havi sendependan opinion pri la stato kaj pri tio kion oni devus fari. TEJO krome aktive kunlaboras kun la Brusela Komunikadcentro, kiu ja fariĝis tre grava ero de la Esperanto-movado.

Instruado kaj TEJO. Kiaj ligoj ekzistas?

Ni montris grandan interesiĝon en kunlaboro ekzemple per seminario, kiu bedaŭrinde ne povis okazi, pro subvenciaj kialoj, kaj ni ankaŭ pretis tre aktive partopreni en projekto de UEA, ILEI kaj TEJO, sed ne estis kulpo de TEJO ke tiu kunlaboro ne bone funkciis.

Resume: kiel statas TEJO?

TEJO statas averaĝe kaj depende de tio, kiel evoluas la aferoj pri nia plej granda problemo, nome la solvo de niaj teknikaj problemoj, ĝi havas veran ŝancon esence progresi kaj progresigi la junularan Esperanto-movadon.

Intervjuis: Marko Naoki Lins

La lingva interplekto eŭropa

Claude Piron

La titolo de ĉi tiu artikolo elvokas Eŭropon. Mi tuj precizigu, ke, kiam mi diras Eŭropo, mi ne limigas min je Eŭropa Unio. Mi celas la tuton de nia mondoparto, kie la lingva diverseco estigas multajn problemojn.

Lingvaj problemoj

La lingvaj problemoj estas tre diversaj. Pensu pri la rifuĝintoj, la homoj, kiuj petas politikan azilon. Kiom da ili facile orientiĝas per la lingvo de la regiono, kien ili fine trafas? Kaj kiom da problemoj ĉe firmaestroj! La direktoro de mezgranda entrepreno povas perdi kontrakton ege interesan, ĉar lia angla lingvo ne situas sur la kvalita nivelo necesa por streĉa, delikata traktado kun partnero japana aŭ saŭdarabia. Kaj kion diri pri la problemoj, kiujn renkontas aviado? Laŭ esploro de Boeing, almenaŭ 11 procentojn el la mortigaj aviadaj akcidentoj kaŭzas nekompreno inter piloto kaj kontrolturo.

Humiligo kaj timo

Lingvaj problemoj prezentiĝas diverskampe — ili allasas politikan, ekonomian, socian, kulturan, pedagogian kaj psikologian alirojn — kaj ĉiu el tiuj mem akceptas multajn subdividojn. Ekzemple ne eblas serioze pritrakti la psikologian aspekton sen distingi la kampojn sentajn, intelektajn kaj neŭropsikologiajn. El senta, emocia vidpunkto, necesas konsideri, ke lingvo estas ligita al nia sento pri identeco. Ni identiĝas al nia lingvo. Ataki nian lingvon, aŭ doni al ĝi malsuperan statuson, tio estas ataki aŭ humiligi nin. Kiam oni transiras al alia lingvo, la personeco povas modifiĝi. Kiel siatempe diris s-ro Winkel, urbestro de Noordwijkerhout, ĉe la nederlanda televido: Eĉ se oni bone lernis la anglan, kiel ofte okazas en Nederlando, oni hezitas uzi ĝin por alparoli multnacian grupon, ĉar en tiu situacio, oni timas. Oni timas ne sukcesi diri ekzakte, kion oni celis, timas erari, timas ridinde prononci, timas ne senti sin sufiĉe hejme en la fremda lingvo por paf-al-pafe rebati al denaska anglalingvano kun la tuta forto, kiu necesus…

Kaj min tre tuŝis frazo de japana delegito, kiu foje diris al mi dum kunsido de Monda Organizo pri Sano: Fremdlingve parolante, vi aperas malpli inteligenta ol vi estas.

Apud ĉiuj faktoroj, kiuj apartenas al la diversaj supre menciitaj fakoj, aperas problemoj simple praktikaj. Mi foje aĉetis programeblan kafaparaton, en kies uzinstrukcioj mi legis, en la franclingva parto, dikliteran averton: Atentu, la akvo metota en la aparaton neniam estu varma! Sed vid-alvide troviĝis la itala teksto, kiu samlinie avertis: Atentu, neniam metu malvarman akvon en la ujon! Kion fari?

La problemoj diversas

La lingvaj problemoj estas komplikaj ne nur per tio, ke ili estas, se tiel diri, horizontale diversajt.e. ili aperas en multaj diversaj kampoj de la vivo — sed krome per tio, ke ili diversas ankaŭ vertikale: ili koncernas plurajn nivelojn, ekzemple la nivelojn de internaciaj institucioj, de ŝtataj registaroj kaj de civitanoj.

Kiom koncernas instituciojn, ekzemple, la konstruata Eŭropo staras antaŭ terura dilemo pro la aliĝo de novaj ŝtatoj-membroj. Ĉu prioritata estu demokratio, kaj oni enŝovu sin en teruran financan-ekonomian labirinton, akompanatan de multegaj praktikaj komplikaĵoj, kiel ekzemple la neceso instali mikrofonajn-aŭdilajn cirkvitojn por 380 lingvokombinoj, aŭ, pretekste de ekonomia sana prudento, prefere elektu sistemon, en kiu iuj lingvoj, kiel dirus Orwell, estas pli egalaj ol la ceteraj?

Multaj indikaĵoj pensigas, ke en la altaj instancoj oni taksas, sen la kuraĝo tion malferme diri, ke la solvo estas ne akcepti alian lingvon ol la anglan kiel komunikilon inter la diversaj eroj de Eŭropa Unio. Tiel, por la traktadoj kun la orienteŭropaj ŝtatoj-kandidatoj, la angla estas la sola lingvo permesita. Ke tiu maniero trudi lingvon signifas, ke landoj kiel Slovenio, Slovakio aŭ Litovio devas troviĝi en malsupera situacio ekde la komenco, tio ne ĝenis la bonfarton de la altuloj, kiuj, trudante tiun manieron agi, transdonis la mesaĝon Vi estas la petantoj, ni estas la fortuloj, vi adaptu vin. Ĉar la tradicia komuniklingvo en orienta Eŭropo estas la germana, ne la angla, tiuj ŝtatoj devis elekti siajn reprezentantojn en la traktadoj laŭ ilia nivelo en la angla, ne laŭ ilia ĝisfunda kompreno de tiu aŭ alia dosiero.

Fakte, reĝimo, en kiu la angla estus la sola komunikilo, estus profunde maljusta por la plimulto el la ŝtatoj, kaj do el la popoloj, se diri nenion pri la fakto, ke la plej favorata lando estus precize tiu, kiu, ĝenerale, montriĝas malplej eŭropeca, malplej solidara kun la aliaj membroj de la Unio.

La lingvo: armilo

Eble vi opinias, ke mi troigas dirante la plej favorata lando. Sed mi ĉeestis sufiĉe da interŝtataj traktadoj por povi garantii, ke efektive temas pri io reala. Mi foje reprezentis NROn dum tutmonda asembleo de Neregistaraj Organizoj kun oficialaj rilatoj kun UN. Tie kunsidis reprezentantoj el la tuta mondo. Teorie estis du laborlingvoj, la angla kaj la franca. Mi zorge notis la lingvon de ĉiu interveno kaj la gepatran lingvon de la parolanto. Naŭdek du procentoj el la intervenoj estis en la angla, kaj 87 procentoj el la parolantoj havis la anglan kiel gepatran lingvon. Ni venis el ĉie, el Mez-Oriento, el Latina Ameriko, el Orienta Eŭropo, el Azio, el Afriko. Sed la diskutoj disvolviĝis inter britoj, usonanoj, irlandanoj, aŭstralianoj. Kiam mi rimarkigis tion al mia najbarino, ŝi diris: La plej multaj asocioj elektas anglalingvanojn por ilin reprezenti, kun la celo certiĝi, ke iliaj interesoj estos bone defendataj. Tio pruvas, ke lingvo estas armilo. Internacia traktado estas kiel matĉo tablotenisa. Se mi traktas kun anglalingvano, estas kvazaŭ li rajtus uzi la dekstran manon, kiun li konstante uzas, dum mi, dekstramanulo, devus uzi la maldekstran, kio konsiderinde reduktus mian lertecon, mian facilecon taŭge rebati, miajn ŝancojn venki. En la sportomondo, tio vekus ŝtormon da indigno. Sed neniu konscias, ke tiel statas la aferoj en la internacia vivo.

Ree, vi eble trovis, ke mi troigas komparante la fakton fremdlingve esprimi sin kun devo uzi la ne-ĉefan manon. Tamen la komparo estas tute ĝusta. Por flue paroli lingvon, oni devis encerbigi al si centojn da miloj da refleksoj. Lingvo estas ja kompleksa interplektiĝo de programoj (laŭ la komputila senco de la vorto), kies funkciadon senĉese inhibas centoj da miloj da malsamcelaj subprogramoj. Tion ni ne konscias, ĉar la akiro de nia gepatra lingvo okazis nekonscie, en aĝo, kiam nenio ebligis al ni suspekti la amplekson de la laboro, kiun niaj nervoĉeloj plenumis. Simile ni forgesis la gigantan laboron, kiun niaj nervoĉeloj faris, kiam ni akiris ĉiujn gestojn de la ĉiutaga vivo, sed dekstramanulo tion rapide konstatas, kiam la dekstra brako rompiĝis: la lertulo, kiu li estis, jen retroviĝas mallerta. Kaj ni tion perceptas ankaŭ, kiam ni vidas, kiel pene infaneto nodas siajn laĉojn, kion ni sukcesas en apenaŭ du sekundoj. Por ĝuste esprimi sin, ni devas senĉese bloki la naturajn neŭropsikologiajn vojojn. Ekzemple, por esprimi en la franca la ideon kiun ne eblas solvi, la spontana movo de la cerbo kondukas al irrésolvable. Sed tiu vorto ne estas ĝusta; necesas bari tiun vojon kaj instali la devojiĝon, kiu kondukas al la ĝusta formo insoluble (nesolvebla). En la angla, natura movo kondukas al I comed, the sheeps, he knowed, sed tiuj formoj devas esti forprenitaj el la mensa stoko kaj anstataŭigitaj per I came, the sheep, he knew. Mi povus citi milojn da ekzemploj. La nervofluo ne povas sekvi sian naturan emon, kiu instigas ĝin esprimi paralelajn konceptojn per paralelaj formoj.

Ni havas naturan tendencon ĝeneraligi ĉiun lingvan trajton. Ĉiuj franclingvaj infanoj diras plus bon anstataŭ la ĝusta formo meilleur, ĉiuj anglalingvaj foots anstataŭ feet: ili ĝeneraligas la plej oftan formon, tian, kia oni trovas ĝin, en la franca, en plus beau, plus fort, plus petit, en la angla en hands, toys, books ktp. Lerni lingvon, tio estas senigi sin je la refleksoj de la gepatra lingvo, reenmeti en la cerbon serion da malsamaj refleksoj, kaj poste inhibi altan proporcion el ĉi-lastaj por konduki al ĝusta formo, kiu kontraŭas la spontanan emon ĝeneraligi. En la angla, ekzemple, la unua movo de la nerva fluo irigas al he comed, sed iom post iom la infano, konscie aŭ nekonscie, baras tiun naturan vojon, metas tie avizon sciigantan, ke estas malpermesite tien iri kaj vojmontrantan al devojiĝo ĝis la ĝusta formo he came.

Lerni lingvon estas do surmeti unu sur la alian kelkajn refleksotavolojn. Mi uzas la vorton reflekso, ĉar ne sufiĉas, ke oni komprenis kaj enmemorigis la formojn al si. Se vi devas pripensi, foliumi ĉiujn mensajn slipojn kaj dosierojn ordigitajn en via memoro por trovi la ĝustan vorton, vi ne parolas flue.

La EU-reĝimo privilegias

Sed ni revenu al la lingva reĝimo de Eŭropa Unio. Iuj opinias, ke la sola maniero solvi la lingvoproblemon estas limigi la lingvojn al nur tri, ekzemple al la angla, franca kaj germana. Tio ne igus la sistemon pli demokratia. La sola efiko estus, ke tiam iom pli da ŝtatoj ĝuus privilegion.

Estas vere, ke ekzistas sistemo, kiu ebligus uzi akcepteblan nombron da lingvoj sen privilegii iun ajn. Estus akcepti, ekzemple, la tri supre menciitajn lingvojn, sed kun la kondiĉo, ke neniu, egale ĉu delegito, ŝtatreprezentanto, traktanto, verkanto de dokumento, partoprenanto en politika aŭ teknika debato, rajtus uzi sian gepatran lingvon. Se britaj reprezentantoj devus esprimi sin france aŭ germane kaj francparolantoj germane aŭ angle, ili ekkonscius, kion ili postulas de la ĉeĥoj, finnoj, portugaloj, hungaroj kaj aliaj. Ili proprasperte malkovrus, kion signifas esti devigita rezigni la ĉiutagan parolmanieron por adapti sin al tute malsama maniero esprimi sin.

Sed ĉiufoje, kiam mi proponis tiun solvon, oni rebatis, ke mi ne realismas. Kial? Ĉar, oni diras, la britoj kaj francoj tion neniam akceptos. Jen ni retroviĝas en la sama situacio, kiel en la traktadoj kun la landoj de Orienta Eŭropo. Du grupoj: tiuj, kiuj rajtas postuli, kaj tiuj, kiuj povas nur submetiĝi. Tiuj, kiuj ĝuas la senton troviĝi hejme en sia lingvo, kun lerteco cent-procenta, ne akceptas malaltiĝi al 75- aŭ 50-procenta lerteco. Ili volas konservi cent procentojn el la povo. Se tiel estas, ĉu eblas diri, ke oni fundamentas Eŭropon sur la principoj, kiuj kuŝas baze de ĝia civilizacio: egaleco, demokratio, respekto al la alia?

Eŭropa Unio do staras antaŭ alternativo: ĉu demokratio, ĉu ekonomia kaj praktika oportuneco. Klare, ĝi ne serĉas trian vojon, kaj en la mensoj de la reganta rondo, estas evidente, ke praktika kaj ekonomia racieco devas superi demokratiecon.

Ĉu ni estas normalaj?

Ni nun transiru al la nivelo de la civitanoj, ĉar pli kaj pli da homoj trovas dungiĝon en alilingva regiono aŭ lando, kaj ĉar kreskas amasaj translokiĝoj, aferistaj vojaĝoj kaj internacia turismo, la nombro da personoj, kiuj alfrontas problemojn pro la lingva diverseco, grandiĝas konstante. Alia aspekto de la problemo estas tre grava, kaj ofte menciata en paroladoj, aspekto, pri kiu la politika praktiko ege distancas de la politikista belvortado: la kultura. Oni ne ĉesas proklami, ke lingva diverseco estas gravega riĉaĵo, kaj ke ĝin oni ĉiarimede subtenu. Ekzemple, oftas la admono, ke ĉiu eŭropano scipovu tri lingvojn. Tiuj paroladoj ĉiam prononciĝas laŭ la tono oni devas, necesas, sufiĉas ---i. Sed praktike, kio okazas? Ĉio estas farata por ke la plimulto el la homoj kunstreĉu siajn fortojn al ununura lingvo: la angla. Tio prezentiĝas, notinde, sur la kampo de publika instruado. La angla estas la unua fremda lingvo, kiun lernas 92 procentoj el la monda lernantaro. Se ekskludi kelkajn eŭropajn landojn du- aŭ plurlingvajn, kie oni komence instruas alian lingvon de la lando, kiel Finnlando kaj Svislando, la proporcio altiĝas ĝis 99 procentoj (fakte, eĉ granda parto de orienta Svislando ĵus transiris al la angla kiel unua lingvo).

Nia socio efektivigas similan premon per siaj reklamaj kaj amaskomunikaj iloj, disvastigante sloganajn trompajn asertojn, kiel: Per la angla oni elturniĝas ĉie en la mondo, La lingvaj restadoj organizitaj de firmao Y en anglalingva lando ebligos al vi plibonigi vian profesian situacion, Lernu la anglan en tri monatoj en la kursoj X. Tiuj mesaĝoj, malhonestaj, trompaj, estas tiagrade parto de nia ĉiutaga vivo, ke ni eĉ ne plu rimarkas ilin. Jen kaj jen, la sistemo estas eĉ pli kruda, ne hezitanta antaŭ psikologia manovrado, kiel en jena anonco, vidita en la Ĝeneva Foiro de la Lingvoj: vi ne plu pardonindas, se vi ne scipovas la anglan (subkomprenite: rapidu korekti tiun nenormalecon aliĝante al nia kurso laŭ metodo X). La frazo efikas, kvazaŭ superulo dirus al la leganto: vi estas nenormalulo, vi estas malsupera, vi estas kompatinda primitivulo, ĉiuj krom vi regas la anglan. Kaj tio tute ne veras. La dungofirmao Michael Page kontrolis en Eŭropo la nivelon en la angla de pli ol 40 000 kandidatoj al kadrulaj postenoj en la mendintaj entreprenoj. Nur 4 procentoj kapablis esprimi sin korekte en la angla.

En sondado efektivigita de Lintas Worldwide en la landoj de Eŭropa Unio, 94 procentoj el la pridemanditaj personoj montriĝis nekapablaj ĝuste kompreni tri etajn specimenojn de ĉiutaga angla. Kredigi al iu, ke li aŭ ŝi estas nenormala, dum temas pri situacio registrebla ĉe 94 procentoj el la loĝantaro, tamen estas iom troe. Sed neniu grumblas.

Simile, neniu protestas kontraŭ la reklamoj, kiuj asertas, ke eblas lerni lingvon en tri monatoj, kvankam la refleksoj, kiuj kondiĉas la regadon de lingvo, nombras milionon aŭ proksimume unu milionon laŭ la lingvo. Ĉiuj inter vi, kiuj lernis fremdan lingvon, scias, kiel rapide oni perdas la regadon, se oni kelkjare ĉesas praktiki ĝin. Kial? Ĉar la kondiĉitaj refleksoj estas malstabilaj, ilin oni devas konstante refortigi, kaj kiam vi ĉesas uzi lingvon vi ĉesas havigi al ili la necesan refortigon. Aŭtomate ili disfibriĝas kaj svenas for.

Ĉu eblas lerni la anglan?

En nia tutmondiĝinta socio milionoj kaj milionoj da gejunuloj faras konsiderindajn fortostreĉojn por konkeri la anglan, sed ju pli ili penas, des pli malproksimiĝas la celo. En tempo, kiam rendimento estas la baza kriterio, tiagrade, ke ĝianome multaj firmaoj reduktas sian dungitaron, kiel eblas, ke neniu starigas demandon pri la racieco de tiu maniero funkcii? Tiu lingvostudado ja prezentas per si gigante ampleksan kolektivan investon de cerba energio. Kun kiu rezulto? Je la abiturienta ekzameno, unu studento el cent en Eŭropo, unu el mil en Azio, kapablas pli-malpli ĝuste uzi la anglan, kiun ili lerneje studis. Kiam ministroj konstatas tiun priplorindan rezulton, ili kritikas la metodojn, la instruistojn, la nombron de studhoroj. Ili malvolas fronte rigardi objektivan fakton, nome, ke akiri nacian lingvon nur per lerneja instruiĝo ĝis la nivelo necesa por normala traktado aŭ por povi publike esprimi sin sen la risko iĝi objekto de mokado estas neeble. Instruado havigas maksimume 1200 ĝis 1500 lingvohorojn. Nu, laŭ esploro, kiun mi plenumis, nur personoj kun 10 000 horoj da praktikado staras sur egala nivelo kiel denaskuloj. Alivorte, vere regas la anglan, krom tiuj, kiuj akiras tuttagan praktikadon en la profesia vivo, nur la personoj, kiuj restadis plurjare en anglalingva lando, se eble tie farante universitatajn studojn. Ĉar tiuj restadoj multe kostas, kreiĝas rompo en la socio inter tiuj, kiuj povas, kaj tiuj, kiuj ne povas.

Neplena regado de la angla oftas ĉe homoj, kiuj dediĉis al ĝi kvar aŭ kvin horojn semajne en la lernejo, plus hejman laboron, dum ses aŭ sep jaroj.

En letero, kiun junulo petis min korekti antaŭ nelonge, mi trovis la frazon: I will eventually do as you say. Li volis diri eble mi faros, kion vi diris al mi, mi eventuale faros, kion vi diris, sed fakte li diris: mi finfine faros, kion vi diris. La diferenco estas grava. Same grava, kiel la fuŝo de s-ino Helle Degn, dana ministro, kiu unuafoje prezidante internacian kunsidon, volis diri: Senkulpigu min, se mi malbone konas la demandon, mi ĵus ministriĝis, kaj diris: I’m at the beginning of my period, kio signifas: estas la unua tago de mia menstruo. Multaj anglaj vortoj havas alian sencon ol similaj vortoj en la ceteraj eŭropaj lingvoj.

(Daŭrigo venontnumere)

Recenzoj

Antologio de kroata milita liriko

En tiu terura momento. Antologio de la nuntempa kroata milita liriko. ISBN 953-96918-1-8, 158 p. 20 × 12 cm, Eldonis: Kroata Esperanto-Ligo, 1998; kompilintoj: Ivo Sanader kaj Ante Stamać; redaktoro: D-ro Dalibor Brozović. Prezo: € 7,50.

Kiam kanonoj tondras, muzoj fuĝas en rifuĝkelon — rekonceptas en sia versaĵo Slavko Mihalić la bedaŭrinde vaste konatan latinan sentencon Inter arma silent musae, bedaŭrinde ĉar — kiel ni bone scias — en tiuj landoj elformiĝis nivele signifa literaturo, kies anoj devis travivi kor-torde tragikajn periodojn militajn. La poetoj kune kun siaj muzoj ja ne longe restas en rifuĝkeloj de domoj, ili ĉiam sentas la devon aŭ estas devigataj preni armilojn por defendi sin, siajn familianojn, sian urbon kaj sian nacion mem kontraŭ naciismaj invadoj, kontraŭ interesoj de proksimaj kaj foraj potencoj. Multegaj anoj de la popoloj en Eŭropo fariĝis viktimoj, vunditoj de ardaj militoj patrolandaj. Sentojn de patriotoj, aŭ nur de ordinaraj loĝantoj de bona volo, enversigas poetoj — la animoj de la nacioj — por pripentri suferojn de la invaditaj homoj, kaj disheroldi iliajn sentojn, intencojn.

La tragedio de la patrolanda milito 1991-1994, same kiel multloke en Eŭropo en multaj aliaj periodoj, postlasis dolorajn vundojn korpajn-animajn en la popolo de Kroatio. La militaj eventoj daŭris ankoraŭ, kiam la kompilintoj tralegadis aktualajn periodaĵojn en Kroatio, kaj la eldoninto publikigis en la jaro 1992 la originalan poemaron kroatlingvan.

Sekvis ĝin tradukoj en 18 naciaj lingvoj, la 19-a iĝis en 1998 tiu ĉi Esperanta versio kun diferenco nur de kelkaj poemoj. La volumo estis prezentita la 31-an de majo 1998 en la dua kongreso de la kroataj esperantistoj en Varaĵdin.

Tiu ĉi poemaro de milita liriko de kroataj poetoj enhavas entute 89 poemojn el la plumo de 62 aŭtoroj, el kiuj 11 estas virinoj. Bedaŭrinde, dekono de la aŭtoroj ne estas jam pluvivantaj. Travivintoj de la ruinigo de Vukovar en aŭtuno 1991 kaj la senkompata bombardado de la belega Dubrovnik, krom aliaj rakontas per propraj vortoj pri teruraj momentoj de la okazintaĵoj, esprimas siajn pensojn rilate la invadon kaj la amon al la patrujo.

Poemo de Ivo Boroveĉki, elstara poeto kaj tradukinto de Anno Domini 1992, dediĉita al A. Goodheir kaj W. Auld, enkondukas la serion de la poemoj. Dek kvin tradukintoj, ĉefe en Zagrebo kaj kelkaj vivantaj eĉ en pluraj landoj de Eŭropo ebligis la aperon de tiu ĉi E-versio. La plejparton de la poemoj transplantis esperantistoj de la meza aĝo. Mi aparte mencias laŭde kaj gratule la nomon de Lucija Borĉić, kiu mem tradukis duonon de la poemoj.

Kun granda interesiĝo mi legis tiun ĉi lirikan volumon presitan en Kroatio. Niaj kroataj samideanoj altnivele agis, publikigante la elektitajn poemojn pri- kaj pro-militajn, pri la patruj-amo kaj liberec-sopiro de sia popolo. Mi rekomendas kore al ĉiuj samideanoj de bona volo legi nepre tiun ĉi poemaron. Ĝi ja tre bone spegulas la animon de la popolo de Kroatio, kaj ebligas konsciiĝi pri ties historio, pri ties okazaĵoj antaŭaj kaj nunaj. Valoran legaĵon mi al vi rekomendas.

Tibor Papp

Por laŭtlegi al infanoj

Glaciflor’ en mia man’. Poemoj por infanoj. Sándor Beke. El la hungara trad. Tibor Papp. Debrecen: E-Societo, 2000. 58 p. ISBN 963-03-9047-7. 20cm. Ilus. Prezo: € 4,20.

Glaciflor’ en mia man’ konsistas el 58 paĝoj de simplaj, tradiciaj poemoj por infanoj. Ili uzas la kutimajn rimedojn de ritmo kaj rimo kaj la ripetado de onomatopeaj sonoj. La libro enhavas 5 nigrajn kaj blankajn ilustraĵojn de Sándor Karanczi kaj pliajn 16 aparte stilajn kaj allogajn de James Venczel. La bildoj helpos komprenadon de junaj legantoj kaj komencantoj.

La temo de la poemaro spegulas hungarajn tradiciojn, almenaŭ ĝi estis verkita relative antaŭnelonge, kaj naturmedion. Ĉu temoj kiel paŝtado, bakistoj, sablo-horloĝo, kukolhorloĝo kaj ludĉevalo ankoraŭ estas kompreneblaj hungare? Verŝajne iom da infanoj de la mondo ne facile identiĝos kun tiaj aferoj.

Unu poemo temas pri amo kaj du pri geografio kaj/aŭ historio sed, krom ĉi tiuj, la enhavo de la poemoj plejparte allogas tre junajn infanojn, kiuj eble ne povas legi Esperanton sufiĉe por fari ĝin solaj. Tiel, mi rekomendas ĉi tiun libron ĉefe al gepatroj por laŭtlegi kun infanoj aŭ al geinstruistoj por uzi por tradukado kaj interkultura diskutado, eble antaŭ verkado de verkoj pri la kutimoj kaj medio en aliaj partoj de la planedo.

Penny Vos

Iom stranga verko por hejma legado

Danteskaj itineroj, Vittorio Russo (1934-97), trad. Kálmán Kalocsay, Enrico Dondi kaj Nicolino Rossi. Napoli: Napola E-Asocio, 2001. 85p. 21cm. Ilus. Prezo: € 9,30.

Jen iom stranga verko. Kio ĝi do estas? Kredeble temas pri adapto de Danto por legantoj de la 21-a jarcento. Ni legu sur la libra orelo: ...la spektaklo ‘Danteskaj Itineroj’ (Teatro Mercadante, 2-9 decembro 1996), dramigita legado, laŭ plurvoĉa oratorio, de fragmentoj eltiritaj el la ‘Dia Komedio’ kaj el aliaj verkoj de Dante, por pruvi ke ‘Dante plu estas, tra sia sublima poezio, la peranto de profunde etika mesaĝo por denunco kontraŭ ĉia senvaloriĝo kaj ĉiuj mondaj malbonoj, ankoraŭ reproponebla en sia integreco kaj asimilebla en la nuntempula konscio’.

La libro iĝas antologieto el Danto plus enkonduko en lian vivon (unua parto) kun aparta emfazo pri lia politika sinteno (dua parto). Spite la abundajn klarigojn, verŝajne neitaloj devas iom scii pri Danto kaj lia universo por plena kompreno de ĉi verko.

Se komenci de la enkonduko, la Esperanta versio montriĝas vere kaj fere tro sklava kaj paŭsema, kvazaŭ itala lingvo sub Esperanta vesto: “...li elektas esti, kiel ni dirus hodiaŭ, iu ‘senmastra hundo’, kaj li suferas dum la tuta vivo per fiera animo kaj kohero ideologia, la persekutadon fare de liaj malamikoj, la kondamnon al ekzilo kaj la kondiĉon de malriĉeco kaj mizero de tio sekvigita (p. 11).

Feliĉe, la poeziaj fragmentoj en traduko de Kalocsay, Dondi kaj Rossi bonas kaj bele fluas...

Verdire, mi akceptis la recenzon nur pro la nomo Kalocsay: ĉu neeldonitaĵoj el Danto? Ne, ho ve, sed nur rebakaĵoj el lia Esperanta “Infero”... Tamen ja ankaŭ Rossi kaj Dondi meritas gratulon kaj dankemon pro sia bonega laboro en la poezia parto.

Retamen, la postaj prozaj partetoj estas de traduka vidpunkto tre modestaj kaj foje grincaj kaj fatrasaj — oni denove travidas la italan malantaŭ Esperanto — kaj, pli grave, ili ne emigas al plulegado manke de supleco. Jen: Tra ĉiu el tiuj ĉi renkontoj Danto memore reekzamenas, por ilin prijuĝi kaj elde ili sin elŝiri, la plurajn etapojn de sia poetika historio. Li estas firme konvinkita, ne nur esti superinta per sia ‘dolĉa stil’ nova’ la sperton de la poetoj de la Sicilia Skolo aŭ de Guittone d’Arezzo kaj de la aliaj toskaniaj poetoj, sed esti ankaŭ transirinta la sperton de la majstro Guinizelli kaj de la ‘amiko (sia) unua’ Cavalcanti (p. 23).

La libro naskiĝis por esti laŭtlegata en teatro. Publika deklamado de poezio implicas problemojn, ĉar ĝenerale oni malfacile aŭskultas, oni ne tro bone rimarkas la subtilaĵojn de l’ poezio kaj, pli grave, ofte oni ne ĉion komprenas — tiom pli se temas pri negepatra lingvo kaj tradukita poezio. Se iam oni farus spektaklan prezentadon de Danteskaj itineroj en ekzemple Universala Kongreso, preskaŭ certe du trionoj de la publiko apenaŭ iom komprenetus..., kvankam supozeble kaj kompense ili jes ja ŝatus ordinaran, hejman, trankvilan legadon de ĉi verko.

Antonio Valén

Interesaj retpaĝoj estas ĉe: www.werbeauto.com. Oni ofertas ĉe tiu dulingva (germana kaj Esperanto) retpaĝo modelojn de aŭtomobiloj, kiuj varbas por diversaj firmaoj kaj E-asocioj, ekz. UEA, GEA, JEFO. Eblas uzi ilin por instrui Esperanton, ĉar mendeblas aŭtomobiloj kun 16 bazaj reguloj de Esperanto aŭ kiel varbilo por via E-klubo, organizo aŭ entrepreno.

Loke

SVEDIO: La retejo de Sveda Esperanto-Federacio, www.esperanto.se registris sian 5-milionan vizitanton la 18-an de marto 2003. Dum la lastaj jaroj iom pli ol miliono da vizitantoj retumis en ĝiaj paĝoj ĉiun jaron. Por la jaro 2002 la ekzakta cifero estis 1 096 696.

LITOVIO: prepare al la 90-a Universala Kongreso de Esperanto (Vilnius, 2005) Litova E-Asocio kaj la redakcio de La Ondo de Esperanto decidis okazigi serion de Klerigaj Semajnfinoj. Kiel la unua temo estas elektita la historio de Esperanto. Aleksander Korĵenkov faros 10 temajn prelegojn. La unua Kleriga Semajnfino okazis la 22-23-an de februaro 2003; la dua 29-30-an de marto 2003 en la Esperanto-domo en Kaunas.

BRAZILO: Radiostacio Nacional en Brazilo disaŭdigis la 4-an de aprilo intervjuon kun la irana esperantisto Reza Torabi. Ĝi okazis portugallingve, utiligante Esperanton kiel lingvoponton kaj temis pri la konflikta situacio en Mezoriento kaj la konsekvencoj en najbaraj landoj de Irako. La intervjuo okazis pro kunlaborado de registara radiostacio Nacional kaj neregistara radiostacio Rio-de-Ĵanejro, per ĝia Departemento pri Esperanto. La tradukisto estis Givanildo Costa.

KOLOMBIO: 60 infanoj lernas Esperanton kadre de oficiala lernejo en San Pedro, Kolombio, ĝis la fino de ĉi tiu lernojaro. Mankas lernomaterialoj kaj mono por subteni la projekton, do bonvenas ajna helpo. Pliaj informoj ĉe: Rafael Mejia, rete: r...@coldecon.com.

POLLANDO: La 22-an/23-an de marto okazis en Lodzo renkontiĝo de lodzaj kaj varsoviaj esperantistoj. La programon preparis Robert Kamiński, prezidanto de Lodza PEA, la varsovian teamon reprezentis membroj de la klubo Varsovia Vento Ireneusz Bobrzak, Irmina Szustak kaj Anna Bichta. Oni priparolis ambaŭflankan kunlaboron kaj okazis vizito de Lodza Radio, dum kiu la aŭskultantoj eksciis ke Esperanto vivas kaj bone fartas.

KONGOLANDO: Inter la 10-a kaj 14-a de februaro okazis en Kinŝaso forumo organizita de la ministerio pri junularo kaj sportoj. Dum la aranĝo la Esperanto-klubo FLAM ekspoziciis esperantaĵojn kaj sukojn de tropikaj fruktoj, produktatajn de la klubo.

UKRAINIO: La 26-an de marto populara ukrainia televidkanalo ICTV en la vesperaj novaĵoj prezentis la temon Esperanto. Oni montris kurtan intervjuon kun Mikaelo Lineckij en lia hejmo kun demonstro de literaturo. La televidistoj vizitis ankaŭ liceon, en kiu jam pli ol 10 jarojn estas instruata Esperanto (la instruisto estas M. Lineckij). La infanoj rakontis, kiom bona kaj interesa estas la lingvo kaj kantis E-kanton.

MEKSIKO: Profesoro Ruben Feldman Gonzalez komencis en decembro 2002 kurson de Esperanto ĉe la Universidad Autonoma de Baja California en Mexicali en Meksiko. La grupo 332 de la Fakultato de Eksteraj Rilatoj organizis la kurson kiu konsistas el 18 gelernantoj, ĉiuj pli junaj ol 24 jaroj, 11 el la kursanoj estas junulinoj 20-jaraj. Allogo ĉefe venis de la anonco: Kontraŭ lingva imperiismo kaj por Lingvaj Homaj Rajtoj. Por la kurso estas uzata la vidbenda kurso Pasporto al la Tuta Mondo.

POLLANDO: Pola junulara E-klubo Varsovia Vento organizas Ago-Tagojn laŭ “Venta tempokalkulo”. Tio signifas, ke Ago-Tago en Varsovio kutimas okazi nuntempe plurfoje jare. Ĉi-jare la unua Ago-Tago okazis la 16-an de februaro. Anoj de la varsovia junulara klubo invadis la centran kaj historian urboparton de Varsovio kaj dum kelkaj horoj pridemandis homojn, kion oni scias pri Esperanto. Al homoj, kiuj ekinteresiĝis, oni donis informfolion pri Esperanto. Estis disdonitaj entute 180 informfolioj.

Fake

TURISMO: El Popola Ĉinio fondis Turisman Fakon por akcepti esperantistojn kaj amikojn el diversaj landoj de la mondo kaj rekomendas al vi tri konstantajn itinerojn: Orienta parto de Ĉinio: Pekino — Nankino — Suzhou — Hangzhou — Ŝanhajo. Silka Vojo: Pekino — Xi’an — Lanzhou — Jiayuguan — Dunhuang — Turpan — Urumqi — Kantono. Tibeto: Pekino — Chengdu — Tibeto (Zedang — Lhasa — Xigaze — Lhasa) — Kantono. La retpoŝto: T...@sina.com, aŭ l...@163.com. Poŝtadreso: Turisma Fako de El Popola Ĉinio, P.O. Kesto 77, CN-100037 Beijing, Ĉinio.

ABONU.COM: La Informa Kanalo Abonu.com, malfermita la 26-an de julio 2002, havas jam pli ol 500 abonantojn kaj disponas pri 30 retaj gazetoj, ekz. Gazetaraj komunikoj de UEA, TEJO-aktuale, Tefloro, El Popola Ĉinio, Plej bonaj anekdotoj, retlistoj pri vegetarismo, literaturo, novaĵoj de Pola Radio, lingvaj kursoj k.t.p.

TRANSSKRIBU: Nova sistemo por konverti tekstojn inter x, h, Latin3 sistemoj kaj Unikodo por HTML-paĝoj. Ĝi funkcias en ĉiuj versioj de Vindozo ekde 98 kaj en programoj kiuj permesas la enpoŝt-elpoŝtigon. Dum ĝi estas aktiva, vi disponas pri Latin3-tiparo sen ke tiu lasta estu instalita en la komputilo. TransSkribu estas elŝutebla de la TTT-ejo http://www.la-vortaro.net. Por elŝuti la programon klaku sur la ligo TransSkribu en la rubriko Utilaĵoj kaj sekvu la instrukciojn.

DENTISTOJ: Aldenora Mercês Mendonça, UEA-Delegito en Nova Iguaĉu (RJ), Brazilo, organizas de du jaroj E-standon en la Internacia Kongreso de Odontologio en Rio-de-Ĵanejro. Ĉi-jare la kongreso okazos de la 12-a ĝis la 16-a de julio. La foiron kutime vizitas ĉ. 40 mil homoj. Ŝi petas, ke E-parolantaj dentistoj kaj aliaj profesiuloj kontaktu ŝin: telefone: +55 (21) 2695 3873, aŭ rete: a...@ig.com.br. Bonvenaj estas ev. materialoj por la stando kaj disdoneblaj E-memoraĵetoj.

[FORIGITA!: bildo]

Sur foto de la antaŭa evento, apud la E-budo, Aldenora Mercês Mendonça kun esperantistoj-dentistoj João Eduardo Teixeira kaj Saviano Maurício de Oliveira.

Tra la mondo

AIS fondis departementon kun universitato en Rumanio

La 13-a Rumana studadsesio de AIS komenciĝis la 21-an de februaro 2003 per solena inaŭguro de la nova Departemento Akademia Internacia pri Scienc-Revizio, Universitat-Pedagogio kaj Eŭrologio de la fakultato pri filologio kaj teatro de la Universitato Lucian Blaga en Sibiu (ULBS).

En la Granda Aŭlo de la universitato multaj eminentuloj salutis, gratulis kaj bondeziris al la komuna iniciato de ULBS kaj AIS, interalie profesoroj Dumitru Ciocoi-Popp, rektoro de ULBS; Dan Maniu-Duşe Pamfil Matei, dekano de la fakultato pri filologio kaj teatro; Helmar Frank, prezidanto de AIS kaj de la nova departemento, honora senatano kaj honora doktoro de ULBS, Christoph Klein, episkopo, reprezentantoj de la Germana konsulejo de Sibiu/Hermannstadt, reprezentantoj de universitatoj kaj altlernejoj de Karlovo (BG), Moskvo (RU), Roslavl (RU), Bydgoszcz (PL), Komárno (SK), Nitra (SK), Padova (IT), Torino (IT), Bamberg (DE), Göttingen (DE), Paderborn (DE), Timişoara/Temesvár (RO). Salutojn de Renato Corsetti, prezidanto de UEA, transdonis Ionel Oneţ.

Poste la rektoro Ciocoi-Popp kaj la prezidanto Frank subskribis la fondodokumenton por la nova departemento, en kiu sciencistoj de AIS esploros kaj instruos kadre de ULBS. La ĉefa laborlingvo estos Esperanto, por kursoj servos ankaŭ la germana. La solenaĵon sekvis dutaga scienca prelegaro, kiu en tri sekcioj traktis temojn el la laborkampoj de la fondita departemento.

Dum la du lastaj konferencaj tagoj, 2003-02-24/25, okazis kvar kursoj por studentoj. La enkonduka kurso pri Esperanto okazis jam komence de la konferenco. Pliaj konferencoj de AIS ĉijare okazos: paske dum IJF en Savona (IT), septembre en Rimini/San-Marino (IT), septembre en Karlovo (BG) kaj septembre/oktobre en Sibiu-Hermannstadt (RO).

Reinhard Fössmeier

[FORIGITA!: bildo]

La rektorejo de ULBS

[FORIGITA!: bildo]

Subskribo de la fondoakto: prof. Ciocoi-Popp (maldekstre) kaj prof. Frank subskribas la fondo-dokumenton por la nova departemento. Malantaŭe prof. Konnerth.

Bonaero

Eliza Abraham, nepino de prof. Jorge Abraham, vizitis la 18-an de januaro 2003 la sidejon de Bonaera Esperanto-Asocio.

Eliza, 23-jaraĝa universitata studentino, jam instruas Esperanton. Ŝia celo estas daŭrigi la laboron de sia avo.

[FORIGITA!: bildo]

Eliza Abraham kun sia patrino Milda kaj Mario Miranda, loka esperantisto.

(RoSartor)

Por Aldo de’ Giorgi (1924-2003)

Antaŭ multaj jaroj, Aldo rakontis al mi kun rideto sur la lipoj, ke iu eksterlanda esperantisto adresis jene sian leteron: Aldo de’ Giorgi, Italio: kaj malgraŭ tiu skandala manko de detaloj, li ricevis la leteron tute glate. Vidu, kiom fama mi estas en la mondo!, li ŝercis. Mi rememoris tiun anekdoton dum ĉi tiuj malgajaj tagoj, kiam ni funebras lian forpason. Tiom da amikoj, kaj eĉ tiom da fremduloj nun sendis kondolencon pri li, ke ni subite malkovras kiom centra li estis en la movado, malgraŭ la neofta — ĉefe en la lastaj jaroj — apero en gazetoj; lia koresponda kaj kulture organiza laboro estis impona. Mia poŝtokesto dividas la alvenantan riveron en tri partojn, li iam diris al mi, responditaj, respondendaj kaj… respondotaj. Li estis kiel araneo meze de sia reto: li laboris senĉese, legis, studis, skribis, reagis; nur lastatempe li rezignis rebati ĉiujn opiniojn, kiujn li malaprobis — jam tro multaj ili estis, eble, por la febliĝanta polemikisto. Sed ni memoru nun, kiom longe dum la pasintaj jardekoj la plumo de Aldo seninterrompe stimulis la debaton interne de nia malgranda mondo, pikis la gurditajn pensmanierojn, enkondukis akran logikon en la mezon de sentimentala rezonado. Kion li plej abomenis, tio estis kliŝoj: Aldo ne povis elteni la rutinan frazadon, li ĉiam serĉis, en la aliaj kaj en si mem, la originalon. Tial ni konstatas nun, kiom kreiva kaj riĉa estis lia uzado de Esperanto, kiun li streĉis ĝis la limoj de esprimivo, kaj foje eĉ preter tiuj limoj. En liaj artikoloj — sed ankaŭ en liaj poemoj kaj en lia prozo, kiujn oni devos nun kolekti kaj ordigi — ĉiam troviĝis tipe “aldeska” esprimo, aŭ vortkunmeto, aŭ improvizita sintakso, kiu kapriole interrompis la regulan fluon de eĉ tro korekta Esperanto. Nefidinda homo, tiu Aldo; kiel en la lingvo, tiel en la vivo; li ĉiupaŝe surprizis vin en viaj propraj pensoj, devigis vin al pli preciza vortumo de via ideo; malkovris la ŝablonon en la ŝajne racia sinsekvo de la argumentoj, kaj primokis la filistran arieron de via parolo, kiun vi kredis inteligenta kaj originala. Diskuti kun Aldo estis dialektika riĉiĝo, eĉ kiam li paradokse defendis la plej ekscesan opinion.

Li estis komparebla kun araneo ankaŭ el alia vidpunkto: neniu vibrado el la periferio preteriris lian atenton, kaj li certe estis ĉiam preta adapti sian vidpunkton al novaj formoj, kiuj elmergiĝis en nia movado. Kiu havis ion novan por diri ĉiam trovis pretan orelon ĉe Aldo, kiu entuziasme proprigis al si novajn idealojn, novajn revoluciojn. Li ne estis unu el tiuj homoj, kiuj rolas incendiule en la junaĝo kaj fajrogardiste en la maljuno; preskaŭ instinkte li daŭre subtenis la ribelon kontraŭ la rezignacio, la ŝtatrenverson kontraŭ la stagnado. Mi kredas ke tio venis al li el lia formiĝo en la tradicio de la socialistaj liberpensuloj, tiuj homoj kiuj ankoraŭ naive kredis ke la homaj rajtoj povas iel plipezi ol la simple ekonomiaj meĥanismoj, kaj eĉ iugrade modifi ilin direkte al pli justa distribuo de la komuna riĉeco. Aldo ekzemple estis unu el la malmultaj, kiuj konis kaj admiris G. P. Pacini, la aŭtoron de Revolveraj pafoj (1909), unu el la klasikaj tekstoj de la liberisma penso. Certe, tia homo ne povis vivi sen grandaj seniluziiĝoj; kaj tiajn li travivis, en sia politika itinero li preskaŭ ĉiupaŝe devis konstati, ke la realo neniam kongruas kun la projektoj. Ĉe la kraŝo de siaj idealoj, plej multaj reagas tutsimple neante tiun kraŝon: ni preferas plukredi, ke iam venos la tempo, kiam finfine justeco regos; ni flegas la iluzion, ke ni estas la profetoj, kaj ke ni vivas tro frue por niaj celoj. — Sed Aldo ne povis pensi tiel. Kredeble ankaŭ lia regiona deveno influis lian pensmanieron: en Lombardio, la norda regiono de Italio kie li naskiĝis kaj vivis, homoj neniam ŝvebas super la realo, ili ĉiam partoprenas en iu akra konkreteco. Idealisto en tia medio! Ne mirinde, ke li estis kondamnita ĉiam denove remediti siajn malvenkojn.

Sed ĝuste tio estis karakterizo de Aldo: la emo al rigoro kontraŭ si mem, kio ofte fariĝis memskurĝo kaj ne malofte memdetruo. Ne nur per cigaredoj, kiujn li konsumis en impresaj kvantoj: sed ankaŭ per vortoj, kiujn li manipulis per senkompata brutalo kontraŭ la homoj, kiujn li tamen plej amis. Certe Aldo estis malfacila homo, ĉar li pudore — lombarde, mi dirus — kaŝis siajn sentojn kiam li amis; sed ne povis reteni siajn kritikojn, kiam ĝuste unu el la amatoj iel kuspis lian vidpunkton. Kiel ĉiuj homoj, kiujn regas lucida emocio, Aldo ofte kverelis, sed lia amo kaj estimo neniel difektiĝis de tiu impeto, kaj li kapablis rekoni la valoron de sia kontraŭanto.

Fine, mi volus esprimi du dezirojn okaze de ĉi tiu perdo. La unua: mi scias, ke Aldo rompis rilatojn kun multaj en la Esperanta kulturmedio, ĉefe pro tiu impeto, pri kiu mi jam parolis, sed foje ankaŭ pro pli gravaj, personaj kialoj. Ĉi tiu subita silento, kiu forprenas de ni lian viglecon, lian kulturan akrecon, povus tamen konvinki la homojn, kiuj ne plu rilatis kun li, noble omaĝi al lia memoro; kaj ne pro tiu kliŝo, ke oni diru nenion pri mortintoj, krom la bono: Aldo mem ne ŝatus tion, kaj de malamikoj preferus la honoron per pafiloj. Sed estus grandanime, en ĉi tiu momento, rekoni la gravecon de Aldo de’ Giorgi en la historio de la itala kaj internacia Esperanta movado, kie li ĉefrolis dum jardekoj per siaj inteligento kaj kulturo. Tiu rekono ĵetus belan lumon de forto kaj toleremo sur iniciatojn, kiuj volas esti larĝvidaj kaj fruktodonaj, laŭ la postuloj de vere internacia kulturo. Due, mi volas atentigi eldonistojn, ke Aldo de’ Giorgi lasis multon en manuskriptoj: ne nur leterojn, sed ankaŭ rimarkojn, literaturaĵojn, eseetojn. Tiu materialo estas valora dokumento pri homo kaj pri tuta epoko de la Esperanta movado. Kulturo, kiu volas kredi sin plenkreska, ne povas neglekti filologian konservon de siaj plej akrevidaj reprezentantoj, kaj ĝenerale de sia historio. Al tiu historio sendube apartenas Aldo de’ Giorgi, kiun ni kortuŝite salutas kaj dankas hodiaŭ.

Mauro Nervi

Forpasoj

Solomon Iljiĉ Cins (1910-2003) forpasis la 17-an de februaro en Kirjat-Mockin (Israelo). Li naskiĝis en Latvio, lernis Esperanton 18-jara, estis vic- kaj fakdelegito pri ŝoforaj aferoj en Riga, de 1960 ĝis sia enmigro Israelon en 1991. En 1997 li eldonigis propramone sian tradukon de Kiel ŝtalo estis hardata far N. Ostrovskij.

Zsuzsa Csiszár (1951-2002), instruistino, patrino de du denaskulinoj mortis la 8-an de septembro 2002 en Várpalota (HU). Ŝi gvidis E-tendarojn en Zánka (1980-84) kaj Csillebérc (1985-88), Infanajn Kongresetojn, kune kun sia edzo Ernö organizis Renkontiĝojn por E-lingvaj Familioj (REF). En 1987 distingita de Hungara E-Asocio.

Ingeborg M.J. Dijkhoff-Lenze (1913-2003), dumviva membro, mecenato, delegito kaj fakdelegito (1963-1989) forpasis en Den Haag (Nederlando).

Angel Figuerola Auque (1913-2003), esperantisto ekde 1930, forpasis komence de januaro en Madrido (Hispanio). Li prezidis la Hispanan Esperanto-Federacion (1970-1977), la asociojn Hispana Esperanta Aŭroro kaj Liceo de Esperanto, elstaris kiel aktivulo de Blindulara Hispana E-Movado, kadre de la UK en Madrido (1968) li organizis kaj prezidis Internacian Blindularan Kongreson.

Ernesto Geleta (1927-2003), dumviva membro, delegito kaj fakdelegito, estrarano de slovakiaj regionaj organizoj ESO kaj OSES, mezlerneja profesoro, E-instruisto, organizanto de Ĉedanubaj Renkontiĝoj, aŭtoro de ŝercaj aforismoj kaj poemoj, forpasis la 14-an de februaro en Nové Zámky.

Josef Lutz (1926-2003), dumviva membro, delegito kaj fakdelegito (1977-2003), forpasis en Lichteneike (Germanio).

Tibor Papp (1947-2003) forpasis la 8-an de aprilo pro pulmoembolio. Li esperantistiĝis en 1968 kaj ŝtatan superan lingvoekzamenon faris en 1993. HEA-prezidiano, redaktoro de La Mevo, fondinto-redaktoro kaj eldonanto de Debrecena Bulteno, tradukinto de pli ol 20 libroj. Li instruis E-on ekde 1997, en la jaro 2000 la nombro de liaj gekursanoj superis milon. Distingoj: Honorsigno de HEA, Pro Esperanto.

Eloi Thollière (1903-2003), membro de 1946, delegito (1946-1999), membro de Societo Zamenhof dum 10 jaroj, forpasis 99-jara en Saint-Etienne (Francio).

Yfke Weidema (1918-2003), membro de 1958, fakdelegito (1962-95) mortis en Leeuwarden (Nederlando).

Revuo Esperanto 2003 6

Vi trovos ...

en tiu ĉi numero la promesitan enketilon, kiu helpos al la redaktoro ekscii, kion vi, kara leganto, opinias pri la revuo: kio en ĝi plaĉas kaj ne plaĉas, kion vi preferas kaj malpreferas. Mi petas vin, ne subtaksu la gravecon de tiu ĉi iniciato: ja ankaŭ vi povas influi la enhavon kaj aspekton de la estontaj numeroj. Bonvolu do se eble tuj plenskribi ĝin (“laŭte kaj kuraĝe!”), faldi, alglui la poŝtmarkon kaj — forsendi... La Estrara raporto estas ĉi-foje iom pli ampleksa ol kutime, kio ŝovis plurajn bonegajn artikolojn (ekz. la promesitan daŭrigon de La lingva interplekto eŭropa kaj plurajn kutimajn rubrikojn) al la julia numero. Bonvolu ne koleri pro tio je via redaktoro...

Stano Marĉek

Pri kapitalo kaj evoluigo

Humphrey Tonkin

En sia aprila kunsido la Estraro de UEA, post longa debato, decidis ne meti en sian financan planon por 2004 proponon pri dungo de plentempa oficisto, kiu laboru en la Centra Oficejo nome de TEJO, la junulara sekcio de UEA, kaj sub ĝia gvido. La propono antaŭvidis utiligon de parto de la kapitalo de la Asocio por tiu celo, do ekster la regula buĝeto. Kvankam en si mem la propono ŝajnis al la estraranoj nerealigebla en sia nuna formo, ĝi konsistigis parton de ege interesa analizo de la situacio de la Asocio, en kiu oni argumentis, ke la Centra Oficejo urĝe bezonas modernigon, ne nur fizike sed ankaŭ laŭ siaj laborprincipoj. Tiun modernigon akompanu ankaŭ nova aliro al mastrumado de la asocia kapitalo, kiun oni “investu” en la laboron de la Asocio.

La propono, kiun prezentis en Roterdamo tri estraranoj de TEJO (Ilja De Coster, Marko Lins, Federico Breda) antaŭvidis dungon de persono, inter kies ĉefaj taskoj estus serĉado de novaj fontoj de rimedoj, ekzemple pere de subvencioj de la Eŭropa Unio. Tio ne nur stimulus la agadon, sed ankaŭ la enspezofluon de la Asocio. Tiu persono ankaŭ prizorgus la administradon de TEJO.

Normale, oni konsideras la kapitalon de asocio tia, kia estas la nia, netuŝebla: tio igis la Estraron taŭge hezitema. Eĉ se tia kapitalo ne estas destinita por iu specifa celo, oni kutime investas ĝin en akciojn aŭ aliajn valorpaperojn, kiuj produktas enspezojn. Tiuj enspezoj aŭ ree investiĝas aŭ estas uzataj por la normalaj elspezoj de la asocio.

La Estraro tamen decidis pludoni la proponon al la Komitato de UEA, por almenaŭ stimuli debaton pri la estonta financado de UEA. Kiel montris nia iama prezidanto Grégoire Maertens en lastatempa analizo, en lastaj jaroj la kapitalo de la Asocio multe kreskis, interalie pro testamentaĵoj de mortintaj membroj. Tiu rapida kresko igis plurajn voĉojn en nia rondo leviĝi por aserti, ke la aliro de UEA al tiu fonto de rimedoj estas tro konservativa. Laŭ ili, oni devus ne nur elspezi la renton, sed ankaŭ uzi parton de la kapitalo mem por financi agadon de la Asocio, alikaze nefinanceblan, kiu kreos pli firman bazon por nia agado. En la Estraro kaj Komitato de UEA ekzistas divido de opinioj inter tiuj, kiuj insiste emfazas, ke la Asocio ne elspezu en difinita jaro pli ol ĝi regule enspezas (ĉar fari tion estus iasence perfidi la intencojn de la donacintoj de la kapitalo), kaj tiuj, kiuj egale insiste emfazas, ke asocio, kiu ne progresas adekvate, mise agas antaŭ siaj apogantoj se ĝi ne plene uzas la rimedojn je sia dispono.

Persone, mi pli inklinas al la dua vojo ol al la unua. Kun kelkaj esceptoj (notinde la financado de la pligrandigo de la CO en la 1970-aj jaroj), nia aliro al la uzo de la kapitalo de la Asocio estas konservativa. Tio decas al bonfara asocio, kies membroj pene kaj tra multaj jaroj akumulis tiujn rimedojn. Se temus pri profitcela entrepreno, pli agresa politiko eventuale taŭgus.

Laŭ mia opinio la situacio de nia Asocio en la nuna tempo favoras, tamen, pli decidan vojon. Dum jaroj ni faras nian laboron esence pere de la kotizoj, kiujn ni ricevadas de niaj membroj, kaj la kongresoj, kiujn ni organizas por ili. Sed en la erao de interreto, kiam tradiciaj sistemoj de organizado ne plu funkcias kaj novaj aperas, la membronombro, kaj sekve la kotiza bazo, falas. Necesas drasta reorganizo de la Asocio por igi ĝin pli responda al la hodiaŭaj bezonoj, pli malferma al novaj metodoj, kaj pli fleksebla kaj kapabla kapti bonajn okazojn, kiam ili prezentiĝas. La proporcio inter la rutinaj laboroj de la Asocio kaj la informa kaj eduka flankoj de nia agado devas ŝanĝiĝi: ni devas fariĝi pli dependaj je volontulaj fortoj (kontraste al profesiaj), pli pretaj vendi niajn varojn kaj pli emaj prezenti niajn servojn al publikoj ekster nia regula membraro.

Sed kiel atingi tiun rezulton? La ŝrumpantaj enspezoj ne sufiĉas por produkti la kapitalajn kaj agadajn investojn necesajn por realigi tiun ŝanĝon de direkto sen malmunto de tio, kion ni jam havas. Tion klare komprenis la gvidantoj de TEJO, kiuj prezentis sian proponon.

Antaŭ unu jaro, UEA kaj la landoj de la Eŭropa Esperanto-Unio kombinis siajn fortojn por lanĉi la Bruselan Komunikadan Centron, por disvastigi informojn pri Esperanto. Malgraŭ la imponaj sukcesoj de la Centro (sub gvido de profesia ĵurnalisto Dafydd ap Fergus) dokumentitaj en pluraj artikoloj en nia revuo, la landaj asocioj ne sukcesis trovi la monon por kovri sian parton de tiu kosto — kaj rezulte UEA devis utiligi pli da mono ol ĝi komence pretis investi, kio nur kontribuis al ĝiaj buĝetaj problemoj. Por la jaro 2004 tiu ĉi ero mankas en la buĝeto, kiun la Asocio prezentos al la Komitato en Gotenburgo, kaj sekve oni riskas perdi ne nur la proponon de TEJO sed ankaŭ la bruselan iniciaton.

La Komitato en Gotenburgo devus insisti pri drastaj reformoj en la plenumado de la rutina laboro de la Asocio, sed doni al la Estraro sufiĉan spirospacon por plani kaj realigi tiujn reformojn. Oni tre zorge kaj elekteme utiligu la kapitalon por atingi difinitajn rezultojn: konantoj de nia historio scias, ke jam en la 1920-aj jaroj UEA lernis kiel fordiboĉi siajn kapitalajn rimedojn ĉasante kimerojn, kaj pro tio preskaŭ detruis sin. Tio ne ripetiĝu nun — sed ankaŭ ne okazu la malo, nome ke UEA mortu riĉa sed senkuraĝa. Ni esploru manierojn pli decide laborigi nian kapitalon por la bono de la Asocio.

Verda literaturo el Svedio

La “diligenta kolegaro” en Svedio ne amase kontribuis al la originala literaturo Esperanta. Troviĝas esceptoj, sed por trovi la du plej gravajn, necesas retro-salti tra la tempo duonan jarcenton. En la jaroj 30-aj ĝis 50-aj Stellan Engholm (1899-1960) kaj Ferenc Szilágyi (1895-1967) apartenis al la pintoj de Esperanta prozo.

La verkoj de Engholm estas esence ideaj, tamen lokitaj en popolan medion. Grava verko estas la romano Homoj sur la tero, per kiu li gajnis romankonkurson de Literatura Mondo en 1931. Ĝi prezentas la vivon de tri generacioj da terkultivistoj, kaj ĉefrolas en ĝi la tero kaj ties signifo por la homa spirito. Konata estas ankaŭ lia trilogio pri Torento el 1934-1946, kie rolas kelkaj infanoj kaj junuloj en sveda feruzina urbeto dum la jaroj tridekaj. Al hodiaŭa leganto mi tamen unuavice rekomendus liajn novelojn, kolektitajn en La lupo sur Kapitolo (1997). En ĉiuj liaj verkoj oni ĝuas simplan, konkretan stilon.

Szilágyi estis centreŭropa intelektulo el Budapeŝto, hazarde replantita en nordan humon. Li estas unu el la ĉefaj stilistoj de la Esperanta prozo el ĉiuj epokoj. Ankaŭ la humanismaj kaj toleremaj ideoj de liaj verkoj tre gravas. Elstaras la novelaro Koko krias jam! (1955) kaj la romano Mistero minora (1958), sed ankaŭ liaj pli fruaj novelaroj imponas. Ial Szilágyi ne estas laŭmerite konata, eble pro la ekzila vivo en Svedio, kiu tamen inspiris al li temojn de pluraj trafegaj noveletoj pri kulturaj diferencoj.

El la poezia kampo menciindas la poemoj de Magda Carlsson (1896-1971), kiu tamen pli multe tradukis ol verkis. Ankaŭ Engholm kaj Szilágyi bonege tradukis prozon kaj poezion.

Hodiaŭ eble plej famas poetoj: la konkretisto Jarlo Martelmonto (Jarl Hammarberg), konata poeto ankaŭ svedlingve, kaj la lirikisto Aira Kankkunen. De Martelmonto aperis tri originalaj poemaroj Esperantaj: Ajn (1983), Ike ize ive (1991) kaj Cetercetere (2002). En lia poezio ne estas frazoj, nur vortoj, kiuj kreas kvazaŭ vortpentraĵon. De Kankkunen aperis du poemaroj kaj unu novelaro. Plej konata estas eble ŝia poemaro Neniu povas ŝanĝi hieraŭon (1996).

Jen kaj jen videblas en la Esperanta gazetaro poemoj ankaŭ de aliuloj, ekz. Franko Luin, Leif Nordenstorm, Malte Markheden. De Gunnar Gällmo kaj Harold Brown aperis interalie dramoj, de Stig Jacobson noveloj. Kaj ankaŭ la verkinto de ĉi artikolo ŝutis aron da libretoj sur la verdajn librejojn, inter kiuj troviĝas du novelaroj, tri facillegaj rakontoj kaj kvar krimromanetoj. Informoj pri Esperantaj aŭtoroj kaj originalaj verkoj legeblas Interrete ĉe http://dreamwater.net/esperanto/ aŭ http://www.geocities.com/origlit/.

Traktante la Esperanto-verkadon en Svedio, ni ne forgesu la muzikistojn. Unue la tekstoj de la Stokholma rok-grupo Persone atingis amason da ge- kaj eksjunuloj. Plue la disfalo de Sovetunio ĵetis sur la Baltmaran bordon de Svedio aron da muziktalentuloj. Jam ĉie oni konas la tenerajn kantotekstojn de Ĵomart Amzeev kaj aliaj. Jen literaturo kiu penetras ne nur tra la oreloj, sed eĉ en la korojn!

Sten Johansson

Nekutima sperto

Dum la someraj ferioj, nia familio vojaĝis kvinope al Benino, malgranda lando okcidente en Afriko. Dank’ al Gaston Houssou kiu akceptis nin en la lokalo de la Esperanto-asocio de Lokossa, ni vivis dum du semajnoj laŭ la afrika maniero.

Ni tiel mem konstatis kiom bonŝancaj ni estas: premu la ŝaltilon, tuj aperos lumo; turnu la kranon, kaj alvenos trinkebla akvo, eĉ varma aŭ malvarma, laŭ via deziro! En Benino, multaj homoj ne havas elektron kaj devas paŝi tre longe por atingi la puton kie ili povos elĉerpi sitelon da netrinkebla akvo. En la vilaĝoj, la loĝejoj ankoraŭ estas faritaj el pajlargila mortero, la homoj dormas surgrunde kaj la infanoj estas preskaŭ ĉiam senvestaj.

Unu el la celoj de nia vojaĝo estis vizito de la orfa lernejo esperantista, kies direktoro estas Gaston Houssou mem. En Benino, la publikaj lernejoj ne estas senpagaj kaj, kvankam la prezo ne estas alta, multaj infanoj ne povas iri al tiuj lernejoj. La lernejo de S-ro Houssou akceptas la infanojn de tiuj kiuj ne povas pagi la publikan lernejon. Ĝi akceptas ankaŭ georfojn. Tial ĝi daŭre bezonas monhelpon.

Do, ni loĝis en Lokossa kaj dum dek tagoj ni veturis ĉiumatene je dudekkilometra distanco, laŭ vojoj tra la savano ĝis la vilaĝo Tozounmé.

La unuan tagon la infanoj (inter 4- kaj 13-jaraĝaj) akceptis nin per kantoj en la lingvoj fon, Esperanto kaj la franca, kaj per afrikaj dancoj. La programo estis tre simpla: matene, ni okupiĝis pri la infanoj; ni tagmanĝis en la orfejo, kaj poste piediris tra la vilaĝo por saluti iliajn familiojn. Posttagmeze ni denove estis kun la infanoj.

La lernejo akceptas pli ol cent infanojn disigitajn laŭ tri klasoj. Mia patro Christian Rivière okupiĝis pri la plej grandaj kaj instruis al ili la bazojn de Esperanto; mia patrino Martine kaj la fratino Solange vartis la plej junajn (kantetoj, ludoj ...), kaj mi mem prizorgis la grupon de la mezaĝaj infanoj.

Ni rapide konstatis ke ni ĉiuj havas la saman problemon: kiel komuniki kun tiuj infanoj? Efektive, kvankam la franca lingvo oficiale estas la “lingvo de la lando”, ni ekkomprenis ke ili tute ne regas ĝin. Konsekvence, ilia unua tasko, kiam ili eniras lernejon, estas eklerni fremdan lingvon kaj uzi ĝin dum ĉiuj kursoj (literaturo, matematiko, historio ...). Kaj eĉ la instruistoj kiuj supozeble devus paroli la francan por ĝin instrui, ofte nin ne komprenis (kaj inverse)!

Ni ĉiam estis reĝe akceptataj; ĉiam ni vidis ridetojn sur la vizaĝoj, eĉ se la vivkondiĉoj plej ofte estas minimumaj.

Krome ni estis komisiitaj transdoni, je la nomo de “Centre Culturel Nantes Espéranto” kaj “Espéranto 44” (du asocioj de suda Bretonio), sumojn kiuj ebligos restarigadon de klasĉambro kaj konstruadon de alia. Komence de la lernojaro, uzeblos entute kvar klasĉambroj.

Sed tia ago estas nur guto en oceano de bezono. Mankas ĉefe la lerniloj, libroj, papero, kajeroj, kreto, pli modernaj tabuloj ...

Ni varme gratulas la tutan sindediĉan skipon de la lernejo kaj orfejo, interalie G. Houssou, kiun ni plian fojon dankegas pro ĉio. Bela pruvo ke Esperanto estas kaj efika rimedo por helpi, kaj tutkontinenta celo por malaperigi lingvajn barilojn.

Nadine Rivière

[FORIGITA!: bildo]

La orfa lernejo esperantista

[FORIGITA!: bildo]

La infana orfejo en Tozounmé

Simpozio pri lingvopolitiko en Eŭropa Unio: Ĉu fina venko en Bruselo?

Kiom longe ekzistas diskriminacio en la interna komunikado de la institucio de la Unio, la kompetentaj organoj entreprenu esploradon en la kampo de ne-diskriminacia sistemo kiel universala lingvomodelo planlingva, diras la findeklaro de simpozio organizita de la esperantisto Michael Cwik, porparolanto de la organizanta ‘Forumo por lingvaj rajtoj kaj kultura diverseco’.

La simpozio, okazinta la 6-an de majo en la Eŭropa Parlamento en Bruselo pri la temo Kiun lingvopolitikon por plurlingva Eŭropa Unio?, allogis centon da politikistoj kaj interesitoj. Ĝi estis organizita de diversaj eŭropaj kaj lingvoasociaj organizaĵoj. Malgraŭ kontraŭaj klopodoj, la ĉeforganizanto Michael Cwik sukcesis teni mencion pri Esperanto en la fina deklaro. La grava simpozio alvokas la Eŭropan Union subteni studojn pri realigadoebleco kaj faciligi lingvoeksperimentojn rigarde al finfina solvo de restanta diskriminacio en interna kaj interetna komunikado.

Ĉu la simpozio estas antaŭsigno de la fina venko en Eŭropo? Entute ĝi estas utila afero, ĉar ĝi helpas pliatentigi pri la dimensioj de la eŭropa lingvo-problemo, diras Detlev Blanke, direktoro de la Societo por Interlingvistiko kaj docento ĉe la Humboldt-Universitato en Berlino. Oni ŝajne pli ol antaŭe jam iel akceptas, ke ankaŭ tia alternativo almenaŭ estas diskutebla. Tamen nemulte da homoj — jam pro politikaj kaŭzoj — donas ŝancon al la proponita planlingva modelo. Se oni atingus, ke iam oni almenaŭ verkos oficialan ekspertizon pri la ‘nuna stato de la aplikado de planlingvo(j) kaj eventuala perspektivo’, tio jam estus granda sukceso. Tia oficiala ekspertizo devus okazi antaŭ la proponoj pri eksperimentoj.

Blanke prelegis pri “Ŝancoj kaj limoj de planlingvoj”. La planlingva problemo estis lerte enkadrigita en la tuton, do ne altrude. Tamen, dufoje 15 minutoj kompare al la aliaj programeroj, kaj foje senfinaj detaldiskutoj, estis iom maltro. Cwik gratulinde preparis, laboris, diskutigis, gvidis. Tiaj simpozioj valoras, se oni ne havas tro da nerealaj esperoj, opinias Blanke.

La simpozianoj havis okazon aŭskulti Esperantan prelegon de Věra Barandovská pri Planlingvo kiel ilo por lingvolernado. Altnivelan interpretadon el Esperanto francen garantiis Angelos Tsirimokos, profesia tradukisto ĉe la Konsilio de la Eŭropa Unio. El lia franca la interpretĉeloj relajse interpretis al la aliaj oficialaj lingvoj de la simpozio: la angla kaj la germana. La interpretado al nur tri lingvoj fakte estis unu el la raraj kritikindaĵoj. Kial mi devas pagi dek eŭrojn por interpretado inter kaj el la grandaj lingvoj, nome la franca, germana kaj angla? plendis nederlandlingva partoprenanto. La interpreta servo de la Eŭropa Komisiono ne pretis finance subteni interpretadon. La organizantoj devis en la lasta momento dungi privatajn interpretistojn por garantii bazan interpretadon en tri lingvoj. Tiuj tri estis relative egalkvante parolitaj. Estis tamen nur germanoj, kiuj pretis rezigni paroli en sia gepatra lingvo kaj ofte ŝanĝis al la angla. Germana parlamentano eĉ pretus limigi la uzadon nur al la angla, observis Marko Naoki Lins, projektmanaĝero de la Brusela Komunikadcentro.

La simpozio ne estas antaŭsigno de la fina venko. Tamen homoj serioze konsideras Esperanton kiel alternativon. Tiel resumis Dafydd ap Fergus, ĝenerala sekretario de Eŭropa Esperanto-Unio, sian impreson pri la simpozio. Oni ankaŭ alimaniere kaj pli klare parolas pri la lingva malegaleco. Tio estas komenco kaj kelkaj neesperantistaj partoprenantoj laŭdis la agemon de esperantistoj en la defendado de la principo de la lingva egaleco, ĝojas Dafydd ap Fergus, kiu koncize prelegis pri kazoj de lingva diskriminacio en dunganoncoj. Post la simpozio parlamentano petis de mi pli da informoj pri la lingvaj problemoj.

Posttagmeze la simpozio koncentriĝis al praktikaj paŝoj por la estonto. La parlamentanoj Jean-Maurice Dehouse el Belgio kaj Astrid Thors el Finnlando konfesis ke la konkretaj rezultoj de la Eŭropa Jaro de Lingvoj en 2001 estis magraj. Konkreta ideo por longdaŭre efika aliro povus esti establo de eŭropa oficejo por plurlingvismo. Mi ŝatas tiun ideon, opinias Seán Ó Riain, prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, ni bezonas eŭropan programon por lingvolernado kaj plurlingvismo, kiu kreas emon kaj instigon al fremdlingva lernado. Mi estas kontraŭ iu ne-intervena principo, ĉar mi ne kredas ke la merkato solvas ĉion. Kulturo kaj do lingvo sekvas la ekonomion. La merkato jam forte tendencas al ‘solvo’, kiu reprezentas nur la anglan. Sed se ni devas protekti lingvojn, necesas politike kaj individue kontraŭagi.

Dum la simpozio esperantistoj vigle atentigas pri konkretaj lingvaj problemoj en la eŭropaj instancoj. Lins ĝeniĝas pro decido ke la surbendigoj de la eŭropparlamentaj sesioj estu tradukitaj unue nur en la anglan. Tiu angla versio servu poste kiel fonto por la tradukoj en la aliajn lingvojn. La sekvo estas sufiĉe klara: ekzemple kontribuo de portugala deputito estos unue tradukata en la anglan kaj el ĝi en la hispanan. Stultaĵo! Kial nur irlandaj kaj britaj civitanoj ricevu estonte profesiajn rekte tradukitajn dokumentojn kaj ĉiuj aliaj EU-civitanoj nur malplikvalitan, nerektan version? La Eŭropa Parlamento kaj ĝiaj politikistoj eĉ ne kapablas ordigi la lingvan demandon en sia propra domo, opinias Dafydd ap Fergus de Eŭropa Esperanto-Unio. Ne nur diskriminacia, sed ankaŭ praktike tute absurda estas tiu labormaniero, almenaŭ kiam temas pri lingvoj pli intime parencaj inter si ol al la angla, rimarkigas Tsirimokos. Jes, pragmatikan solvon, sed kial tiam tiom premi la anglan? Ofte ĝuste la angla havas malbonan koncepton por EU-diskutoj pri ekzemple leĝaro aŭ vino.

Post la plendoj pri specifaj lingvaj problemoj, la germana parlamentano Michael Gahler promesis trakti la problemon. La administracio ofte faras tion, kion ĝi opinias taŭga. La Eŭropa Parlamento insistas pri la plurlingvismo, asertas Gahler. Alia parlamentano Dehouse iomete pesimismas: Certe estas misproporcio inter la daŭra substreko de lingva diverseco kaj la realeco kun ĝia monolingvismiĝo al la angla.

Pluraj partoprenantoj proponis solvojn. Unu substrekis ke pragmatismo necesas same kiel pontolingvo, kiam EU havos 21 lingvojn — jam por subteni la tutan sistemon. Alikaze ja regus lingva anarkio. Alian ideon havas Yvo Peeters, flandra lingvorajta aktivisto: Neniu parolu sian gepatran lingvon. Tio jam en la 70-aj jaroj estis propono de la dana registaro.

La simpozio ne povis rezigni pri kelkaj kontraŭdiraj diskutaj temoj. Kelkaj tre emfazis la teknikan rolon de lingvo kiel komunikilo kaj vidis en la angla lingvo pragmatikan-praktikan solvon kiel ‘Esperanto de hodiaŭ’. Aliaj substrekis la neceson distingi ĉe lingvopolitiko inter interna kaj ekstera uzo. Nome, ke ene de la EU-instancoj oni certe devas trovi pragmatikajn solvojn, sed la civitano kaj la elektita deputito ĉiam povu paroli en sia gepatra lingvo.

Pliaj informoj pri la simpozio haveblas ĉe la simpozia retejo: http://www.europe-citizen.net, http://www.lingvo.org/xx/3/285

Brusela Komunikadcentro

[FORIGITA!: bildo]

Prelegas parlamentanino Astrid Thors. Dekstre Detlev Blanke.

[FORIGITA!: bildo]

Aŭskultantoj dum la simpozio.

Pli kaj pli da oazoj en la dezerto

Trian sinsekvan jaron mi trairis Centran Amerikon en decembro kaj januaro. Elirante el Usono mi kunportis skatolon da libroj donacitaj de ELNA kaj sufiĉe grandan stokon da vestaĵoj, donacotajn survoje.

En Meksiko, kiun mi fulmrapide traveturis, mi ĝustatempe atingis Oaxaca por partopreni Zamenhoftagon organizitan de la loka klubo, gvidata de Aurora kaj Leandro García, en belega muzeo. Notindas ke okazis diservo fare de la pastro Claramunt akompanata de infana ĥoro, ĉio Esperante. En San Cristobal de las Casas, mi ĝoje renkontis junan freŝbakitan esperantistinon Marcela, kun kiu mi jam korespondis rete. Eble dank’ al ŝi la ĝisnunaj kontaktoj kun la tieaj indiĝenaj organizoj kondukos al konkretaj paŝoj.

En Gvatemalo, post duhora veturado mi sukcesis retrovi indiĝeninon de longe izolitan kaj, malgraŭ la jarfinaj festoj, kiuj malfaciligas kunvenigi lernemulojn, starigi kurseton en nova komunumo. Krome la kontaktoj inter la ĉefurbaj esperantistoj kaj la indiĝenoj revigliĝis. Vizito al iama lernantino de Tibor Sekelj estis emociplena kiam ŝi eltiris el sia fotokolekto nebulan bildon kie eblis rekoni ŝin kaj Tibor ĉe la pinto de kostarika vulkano.

En Honduro la movado daŭre staras sur du pilieroj: talentaj retlernintoj Reynaldo Noll kaj Elmer Escoto, sed la plukonstruado prokrastiĝas. Tamen mi havis interesan kontakton kun deputito kies patro estis esperantisto. Li jam parolis pri nia movado al kolegoj.

Ĉi-jare Nikaragvo surprizis min. Skeptike mi haltis en Estelí, kie iam estis E-grupeto. Per nur duhora halto, mi retrovis la restantajn interesitojn kaj provis reentuziasmigi ilin. En Managvo akompanata de la ĉiam fidela Eddy Sylva, mi vizitis la vickonsulon de Brazilo, kiu pretas instrui Esperanton, kaj s-ron Cuadra Ortegaray, eksmembron de la Supera Kortego, kiu montris inklinon reaktiviĝi kaj informis nin pri sia kolego juĝisto, kiu interesiĝas pri Esperanto. Aliaj spuroj de malnovaj nikaragvaj esperantistoj aperis antaŭ nelonge en la reto. Do mia lakona komento pasintjara en Nikaragvo la situacio stagnas ne plu aktualas.

En Kostariko mi instruis kelkajn tagojn en indiĝena komunumo, ĉar mi volis dediĉi pli da tempo al Panamo, kiu daŭre rezistas Esperantan invadon!

Malgraŭ anticipa preparo per retkontaktoj kun Roberto Pérez kaj Alejandro Carrasquilla, kiam alproksimiĝis la alvendato, ne eblis organizi kurson kiel ni esperis. Tamen la vizito, post preskaŭ 15 000-kilometra veturado ne estis vana. Post partopreno en radioelsendo, dank’ al Roberto, ni prelegis antaŭ grupo de *Mensa, kaj tuj antaŭ mia foriro mi sukcesis interveni dum kelkaj minutoj okaze de la ferma ceremonio de la Nacia Kongreso de la Indiĝenaj Popoloj de Panamo. Notindas ke la panamaj indiĝenoj ĝuas la plej favoran statuson el tuta Centra Ameriko precipe pri teritoria aŭtonomeco kaj ke dum la kongreso kelkaj kacikoj bezonis interpretiston el etna lingvo al la hispana.

* Asocio por elstaraj menskapabluloj (Jarlibro p. 61).

Konklude, la evoluo en Mezameriko daŭre estas favora dank’ al la reto kaj al disvolviĝo de la rilatoj inter la E-movado kaj indiĝenaj medioj. Tiucele nia kontribuo estas esperata por sukcesigi plurajn stariĝantajn ekoturismajn kaj *nutroproduktajn projektojn en Gvatemalo kaj Kostariko. Ĝi estus ankaŭ aprezata rilate defendon de la indiĝenaj rajtoj.

* Pri nutroproduktaj projektoj, eblas kontribui al Monda Fonduso de Solidareco kontraŭ Malsato, kiu eldonas E-bultenon: http://www.globidar.org.
Philippe Chavignon
w...@wanadoo.fr

[FORIGITA!: bildo]

Zamenhof-tago en Oaxaca-Meksiko

[FORIGITA!: bildo]

Cseh-kurso por indiĝenoj en Parramos — Gvatemalo. Maldekstre staras la aŭtoro Philippe Chavignon.

Aktuala leksikono pri Biblioteko Hector Hodler

Ziko Marcus Sikosek

Kiam Hector Hodler mortis en marto 1920, la tuberkuloza 33-jarulo postlasis al Universala Esperanto-Asocio tri aferojn. La grandega kapitalo, kiu baziĝis sur la pentrista sukceso de la patro Ferdinand Hodler kaj kiu certigu la estontecon de la Asocio, estis foruzita ĉefe jam en la 20-aj kaj 30-aj jaroj.

La legantoj de la dua heredaĵo, nia revuo Esperanto, eble rememoras ke dum jaroj aperadis ĉi tie avertoj pri la malbonega stato de la tria, nome Biblioteko Hector Hodler (BHH). Tiu trezoro de la Esperantaj historio, literaturo kaj kulturo ĝenerale ricevis nur malmulton de la atento, kiun ĝi meritas. Estas malbonŝanco ke la plej multaj membroj loĝas tiom for de Roterdamo kaj eble eĉ ne konscias pri la teoria utiligebleco, aliflanke, mi aldonas cinike, povus eĉ boni se oni ne vidas la lokan kaoson.

Ekde februaro mi laboras ĉi tie, sed mia kontrakto kun UEA daŭras nur ses monatojn. Dum tiu ĉi tempo mia tasko estas verki raporton por Esperantic Studies Foundation kun rekomendoj por la estonteco de BHH kaj la Arkivo de UEA. Krome mi jam komencis kelkajn el la farindaj laboroj. Bibliotekisto, tiel oni kvazaŭoficiale nomas min, sed krom tio mi estas arkivisto, dokumentad-manaĝero kaj fakte la “endoma historiisto”, al kiu venas esplorantoj kun demandoj. Lastatempe pli kaj pli, cetere. Mi ŝate rememoras la grandan ĝojon de nia 82-jara gasto Georges Kersaudy, al kiu mi kopiis artikolon kun foto pri li, el 1954.

Jen mi provas prezenti al vi tiun agadon per “leksikono”, nekompleta kaj neperfekta, kiu baziĝas sur raporto verkita por la Estraro fine de marto 2003.

Arkivo: Dum la pasintaj jardekoj oni postlasis “hipotekojn” al la posteuloj, nome, oni foje simple metis neordigitan stokon da leteroj en grandan skatolon kaj ŝovis ĝin al iu angulo. Nun mi jam okupiĝis pri kelkaj el tiuj skatoloj kaj komencis selektadon kaj ordigadon. Tiel, malrapide, estiĝas vera, superrigardebla Arkivo de UEA. Tia superrigardo necesas por ekstarigi modernan ordon de arkivado, ĉu de la CO, ĉu de la aliaj asociaj organoj. Necesas ankaŭ intervjuoj kun oficistoj kaj aliaj aktivuloj, por lerni pri la bezonoj kaj nunaj kutimoj.

Domo: La esploroj, cerbumoj kaj diskutoj pri la domo de UEA ankoraŭ daŭras. Ĉu oni restos en Nieuwe Binnenweg, ĉu oni translokiĝos, ĉu oni anstataŭigos ĝin per pluraj oficejoj en diversaj lokoj? Estas malfacile proponi ion rilate al BHH kaj Arkivo de UEA, ne estante certa pri tio. Esperinde la nuna fazo de renovigo montriĝos fine ŝanco.

Eldonado: Estas iom frue grandskale cerbumi pri la grandaj ebloj de interesaj eldonaĵoj, al kiuj la biblioteko povos kontribui. Ni havas ekzemple la unuan Jarlibron de UEA, el 1908 — ĉu represo ne estus interesa legaĵo por multaj esperantistoj? Okazis jam pluraj skanadoj kaj diĝitigoj por eventuala publikigo.

Eliroj: En la domo, proksime aŭ malproksime de la biblioteko, troviĝas libroj kaj aliaj materialoj, kiuj ne estas kolektindaj por ni. Bildlibroj donacitaj al ni, sen iu rilato al Esperanto, ankaŭ Encyclopaedia Britannica, nuntempe ne plu uzata. Tio ĉi estas nun kolektata en unu loko kaj iam trovu la vojon al brokantejo en Roterdamo.

Esplorado: BHH servas por agadoj kaj eldonaĵoj de UEA, sed ankaŭ por la studado de esplorantoj ĝenerale. Kutime ni sendas (fakturitajn) fotokopiojn, se oni ne povas viziti la bibliotekon persone. La tuto da tiaj servoj estu nun rekonsiderata por trovi finan taŭgan kondiĉaron.

Financoj: Aparta problemo estas la tempa limigo de la posteno. Estas malfacile trovi eksterajn subvenciojn por tio. Sur la konto de la Fondaĵo Biblioteko estas bedaŭrinde malmulte da movo.

Foto-arkivo: Nia arkivo kun fotoj pri esperantistoj (kun diversaj gradoj de fameco), pri kongresoj, pri movadaj temoj kaj landaj asocioj povus esti multe pli uzata, se estus pli klara koncepto rilate al konservado kaj registrado. Kiel tiom ofte, ankaŭ jen problemo grandparte de labortempo.

Historio de BHH: Por kompreni la kolekton, necesas scii ion pri la historio. Kiam alvenis kiuj librodonacoj, kiel oni ĝis nun prizorgis la bibliotekon, kiom bonordis la translokiĝo de Ĝenevo al Roterdamo, ĉu ekzistas studoj pri ĝi... la rezulto de tia serĉado estas iom longa artikolo pri la historio de BHH, kaj aperu en konvena formo.

Katalogo: La problemo de moderna, elektronika katalogo anstataŭanta la ĝisnunan povas supozeble esti solvata nur en kunlaboro kun aliaj Esperanto-bibliotekoj. La demando estas komplika kaj postulas multe da kunordigado.

Kompleteco: Certe, tia biblioteko estu iagrade kompleta. Precipe ĉagrenas ke ekzemple ankoraŭ mankas kelkaj malnovaj numeroj de la revuo Esperanto; ŝajne oni ne ĉiam zorgis pri la konservado de specialaj numeroj (1920-aj, 1930-aj jaroj).

Konsulta Grupo: Malgranda grupo da movadaj spertuloj konsilas al la surlokulo, kaj krome multe da homoj subtenas.

Libroservo: La bibliotekisto kunlaboras kun la Libroservo, kiun nuntempe prizorgas Ionel Oneţ. La Libroservo de UEA, du etaĝojn sub mi, estas la plej grava fonto de novaj libroj, ĉar eldonisto kiu volas vendi ĉe ni, devas sendi ankaŭ du senpagajn ekzemplerojn: unu por recenzo en tiu ĉi revuo, la alian por Biblioteko Hector Hodler. Kaj se la Libroservo ne havas ion, oni transdonas la klienton al la fotokopia servo.

Mapigo kaj gvidilo: Niaj kolektoj entute troviĝas en pli ol dek ĉambroj de la domo. “Mapo”, nun verkata, donos al la bibliotekisto pli bonan superrigardon, ekzemple pri “ekzotikaj” objektoj kiel kalendaroj aŭ afiŝoj.

Ordigado: Malfacilas vere ordigi se spacomanko estas karakterizaĵo de la biblioteko, sed mi ekzemple kunportas samajn aferojn, ĉiujn muzikkasedojn al unu loko ktp. Cetere mi instalis specialajn kolektojn, do rezervis bretojn por bibliotekistaj materialoj, plian breton por kongresaj libroj kaj dokumentoj kaj simile. Al la ordigado apartenas parte ankaŭ purigado.

Prezentado: Verki artikolojn por diversaj E-gazetoj, kaj tekstojn aperontajn sur la retpaĝoj. Por tiu celo ankaŭ preparado de trovaĵoj, skanitaj. Celo: interesi pri la kolekto kaj instigi al esplorado.

Raporto: Daŭre etaj rezultoj kaj ideoj eniras dosieron por posta raporto al ESF, kiu konsilu kiel estonte aranĝi la bibliotekon kaj la arkivon.

Revuo: Kun Stano Marĉek mi estas en konstanta kontakto, preparante aferojn por la Revuo. Ni jam priparolis novan historian rubrikon kun trovaĵoj el BHH.

Sondokumentoj: Estas relative facile registri pere de komputilo sonojn de sondiskoj (33 aŭ 45 rotacioj) aŭ sonkasedoj. Pli granda problemo estas diskoj je 78 rotacioj kaj precipe la malnovaj sonbendoj el la Magnetofona Servo de UEA. Sed iom post iom ekspluatiĝas tiu grandioza arkivo de Esperantaj voĉoj, kaj oni cerbumas kiel plej bone prezenti la rezultojn. Kroma defio estas la filmskatoloj ĵus trovitaj en ŝranko en la ĉambro Saft.

Vizitoj: Ne nur esperantistoj vizitas la bibliotekon. Se mi rajtas diri tion, precipe koncerne neesperantistojn mi sufiĉe hontas pri la terura aspekto de nia kolekto. Mi konsolas min pensante, ke mi estas ĉi tie eĉ ankoraŭ ne tri monatojn. Mi mem vizitos diversajn Esperanto-bibliotekojn kaj eventuale aliajn fakajn bibliotekojn en Eŭropo.

Vizitantoj de BHH: Gubbins, van Oostendorp, M. Lins, Tonkin, Bakker-ten Hagen.

Novstila kongresa dimanĉo

Informado, Instruado, Utiligado

La Strategia Plano de UEA emfazas tri prioritatojn: Informadon, Instruadon kaj Utiligadon. Kion ni faras por plenumi tiujn prioritatojn en la Universala Kongreso? Nu, kelkajn novajn aferojn...

Novstila inaŭguro

En Gotenburgo, la kongresa inaŭguro okazos ne en la tradicia dimanĉa mateno sed en lundo. Kial? Interalie ĉar temas pri unu el la ĉefaj dumkongresaj okazoj por prezenti nin al la ekstera mondo. Lokaj funkciuloj en la urbaj instancoj, konsuloj — kaj ĵurnalistoj kaj televidistoj — emas veni al aranĝoj, kiuj okazas dum ilia laborsemajno, dum kapti ilin en somera dimanĉa mateno estas multe pli malfacile. Tiu aranĝo havas avantaĝon ankaŭ en tio, ke ni havos unu tutan tagon por finfari la aranĝojn kun niaj propraj homoj — elserĉi salutantojn de la diversaj landaj movadoj, interrilati kun parolantoj, k.s. La rezulto estos espereble ne nur novstila sed signife pli polurita aranĝo. Tiel ni ne nur informos la eksteran publikon pri nia ekzisto kaj pri la graveco de nia laboro, sed ni ankaŭ faros tion kun maksimumaj digno kaj trafo.

Tago por lerni kaj utiligi la lingvon

Dimanĉon ni utiligos parte por la tradiciaj aferoj — la Nacia Vespero, diservoj en la posttagmezo — sed plejparte ĝi estos dediĉita al aro da informaj kunsidoj pri temoj interesaj al aktivaj esperantistoj, ekzemple pri informado pri Esperanto, pri lingvoj, pri la kongreslanda kulturo, pri kiel organizi lokan agadon, pri Esperanto-literaturo, kaj plej diversaj aliaj temoj. La celo de la tago estos lernado kaj instruado (vi povos lerni pri la lingvo) kaj utiligado (vi pliriĉigos viajn proprajn sciojn pere de Esperanto) — kaj ankaŭ certagrade informado, ĉar dum la tago vi povos lerni kiel pli efike fari la informan laboron por Esperanto. Sed ĉefe la tago estos por ĝui — la lingvon, la kuneston kun aliaj esperantistoj, la kongreson. Ni invitas vin al plena partopreno en tiu ĉi riĉa kaj bunta tago!

Humphrey Tonkin

Ĉu resti aŭ ne resti: tiel staras nun la demando

Neniu meze informita esperantisto ne scias, ke brula temo en la nuntempa Esperanto-movado estas la estonteco de la Centra Oficejo en Roterdamo. La domo, kiun UEA okupas ĉe Nieuwe Binnenweg 176 estas malnova (same kiel Esperanto, ĝi estis starigita en 1887; same kiel Esperanto ĝia fundamento restas firma, sed la superstrukturo moviĝis kaj devis adaptiĝi al ŝanĝiĝantaj bezonoj).

Ĝi estis konstruita ne kiel oficejo sed kiel loĝdomo, kaj sekve ĝi ne estas ideala por niaj bezonoj. Kaj la esperantistoj, kiel grandaj produktantoj de papero tra la jaroj, igis ĝiajn trabojn kurbiĝi sub la granda arkiva pezo.

Leviĝas do la demando ĉu ni renovigu la domon aŭ translokiĝu. Se renovigi, de kie preni la monon por fari tion; se translokiĝi, ĉu resti en Roterdamo aŭ translokiĝi al iu pli oportuna urbo en iu eventuale pli oportuna lando? Ĉu teni nin memstaraj aŭ dividi niajn oficejajn instalaĵojn kun aliaj organizaĵoj Esperantaj aŭ neesperantistaj? La Estraro de UEA detale studas la eblojn kaj petas la konsilojn de aliaj personoj, kiuj bone konas la Esperanto-movadon kaj la konstruan kaj doman merkatojn.

Samtempe la Estraro studas la labormetodojn de la Asocio kaj ĝiajn laborajn prioritatojn. En la nuna mondo de pli facila kaj rapida komunikado, penseblas fari en aliaj lokoj aferojn faratajn antaŭe en Roterdamo. La redaktado de la revuo Esperanto, nun farata tre kompetente en Slovakio, estas ekzemplo. Verŝajne oni ĉiam bezonos Centran Oficejon, sed ne nepre kun la samaj funkcioj kiel ĝis nun.

Iom post iom la situacio klariĝas kaj la bonaj elektoj distingeblas disde la malpli bonaj. Ne estas tre verŝajne, ke la tuta CO subite forflugos al iu fora, malpli evoluinta lando, nur pro tio, ke la salajroj estas malpli altaj. Ne estas tre verŝajne, ke ĝi simple malaperos en la eteron pro dismeto de ĝiaj diversaj funkcioj. Ankaŭ ne estas tiel verŝajne, ke ĝi nur disfalos pro la aĝo: la plej lasta raporto de la konstrukonsilistoj, kun kiuj ni rilatas, estas, ke la konstruaĵo estas esence solida. Aliflanke, tio ne malpliigas la bezonon de pli facila aliro al influhavaj rondoj en Bruselo kaj aliloke, kaj pli bona evoluigo de la talentoj kaj laborkapablo de la esperantistoj mem.

La debato do daŭras. La sperto de la pasintaj kelkaj monatoj montras, ke necesas iom pli efike enplekti la opiniojn de la oficistoj en Roterdamo mem kaj la starpunktojn de la Komitato de UEA kaj la publiko. Sekve, la Estraro decidis en sia ĵusa kunsido prepari raporton kaj rekomendojn por la Komitato en Gotenburgo, prefere ne nur en la propra nomo sed ankaŭ kun apogo de la oficistoj, kaj certe post plena interkonsiliĝo kun ili.

Humphrey Tonkin

Estrara raporto 2002: UEA en 2002

Raportas la respondecaj estraranoj
redaktis Humphrey Tonkin

Kio estas la Estrara Raporto?

La Estraro de UEA ĉiujare pretigas raporton pri la agado de la Asocio dum la antaŭa jaro. La raporto estas diskutata de la Komitato de UEA kiam ĝi kunvenas dum la Universala Kongreso de Esperanto. Principe la raporto kovras la antaŭan kalendaran jaron kaj ĝi traktas tiujn agadojn, kiuj estas rekte ligeblaj al la Asocio. Tamen, en la praktiko, estas foje malfacile distingi la agadon de UEA mem disde la agado de la unuopaj landaj asocioj aliĝintaj al UEA, aŭ de la fakaj asocioj, aŭ eĉ de sendependaj institucioj, kiuj tamen proksime rilatas kun la Asocio. Tiu ĉi raporto do prezentas bildon de la agado de UEA en la kunteksto de la ĝenerala laboro de la Esperanto-movado, ĉefe dum la jaro 2002.

[FORIGITA!: bildo]

La Estraro de UEA dum la aprila kunveno

Informado, instruado, utiligado

Karaj membroj,

Vi tenas en viaj manoj, aŭ legas sur ekrano, novstilan estraran raporton. La raporto estas novstila, ĉar ĝi provas respeguli nian asocion, kiu eĉ malgraŭ ni kaj nia volo iĝas novstila. Jes, ni estas devigataj ŝanĝiĝi. La konata vojo ne plu estas irebla, kaj ni ĉiuj devas eltrovi nian novan pozicion en la mondo.

Kiam mi iĝis esperantisto, mi memlernis per malnova lernolibreto, per kiu, laŭ la fakuloj pri lingvoinstruado kiel mi, neniu iam ajn povos lerni lingvon. Kiam mi iĝis aktiva esperantisto, mi nature aliĝis al la junulara sekcio de la loka Esperanto-klubo kaj poste al la nacia kaj poste al la internacia. Por ĉiu nova aliĝo mi pagis novan kotizon kaj mi ricevis novan revuon. Kaj poste mi komencis renkonti eksterlandajn esperantistojn, kaj skribi, skribi, skribi leterojn kun multaj karbonkopioj kaj disdoni flugfoliojn en la lokoj de amasa kunestado de gejunuloj.

Estis mondo regebla: almenaŭ tiel ĝi ŝajnis. Ĉiu havis sian lokon, kaj ĉiu sciis kion fari. Tiu mondo ne plu ekzistas.

Hieraŭ vespere (rilate al la momento en kiu mi verkas) esperantisto volontulis en unu el la komputilaj ret-listoj por traduki la komencajn paĝojn de la retejo (la TTT-ejo) de Unuiĝintaj Nacioj, por ke UN mem uzu ilin (UN estas en konsultaj rilatoj kun UEA, ĉu ne — aŭ ĉu eble inverse?). Mi prezentis al li la problemojn, sed tamen mi ankaŭ kuraĝigis lin antaŭeniri, kaj ofertis mian helpon. Hodiaŭ li reagis al mia mesaĝo tre kontente, kaj diris, ke li jam kontaktas la retej-estron de UN mianome, kaj krome li iom flanke menciis, ke li ne timas pri la bezonata tempo ĉar li estas 15-jara knabo, kaj do li havas amason da tempo por fari la tradukon. Fakte li mem lernis Esperanton antaŭ unu jaro, loĝas en aŭstralia urbeto kaj malkovris min pere de la retejo Ĝangalo (www.gxangalo.com), kiun ni ambaŭ vizitas.

Nia juna aŭstralia kontaktanto de UN, kiel vi komprenis, ne sekvis la saman vojon, kiun junaj 15-jaruloj de mia generacio sekvis. Mi eĉ ne scias, ĝis kiu grado li konscias pri TEJOUEA aŭ la aŭstralia landa asocio. Revuojn, kompreneble, legu la redaktisto! Estas tiom da aferoj en la reto en Esperanto, ke via tuta vivo ne sufiĉos eĉ por legi nur la titolojn....

Evidente, do, la kondiĉoj, en kiuj nia Asocio laboras, profunde kaj rapide ŝanĝiĝas. Ĉie tra la mondo la tradiciaj asocioj, organizitaj ĉirkaŭ siaj kotizpagantaj membroj, siaj membrokunvenoj, kaj siaj revuoj orientataj al la membroj, suferas membroperdojn. Ankaŭ la nocio de volontula servado, kiu tenas tiujn asociojn vivaj, perdas sian aktualecon pro premo de profesia laboro kaj novaj ekonomiaj normoj. Dume, la interreto kaj retpoŝto fariĝas por multaj homoj la ĉefaj komunikiloj — multe pli ofte uzataj ol paperaj komunikiloj. Du sistemoj malfacile kunekzistas: la virtuala kaj la papera. La Asocio ankoraŭ ne trovis plene sian vojon inter tiuj du sistemoj, kaj ĝi ankoraŭ ne sukcesis adapti siajn financojn kaj organizajn strukturojn al la nova realo. Retpoŝto rezultigis intensegan komunikadon inter relative malgranda rondo de entuziasmuloj (kiuj ofte inter si malpaciĝas i.a. pro malsamaj kulturaj atendoj, kaj pro ne plene elpensitaj sinesprimoj), sed reduktis komunikadon precipe kun tiuj, kiuj ne uzas retpoŝton, kiuj tiel sentas sin malpli ligitaj al la laboro ol antaŭe.

En tiu ĉi situacio de ĝeneralaj membroperdoj, en la pasinta jaro la Asocio notis 5.657 individuajn kaj 12.173 aligitajn membrojn en 108 landoj. Dume, tamen, ekzistas neniu indiko, ke la nombro de uzantoj de Esperanto falas: eĉ male, ŝajnas, ke en multaj medioj la interesiĝo pri Esperanto kaj ĝia utiligo kreskas. Restas urĝa la demando, kiel UEA atingu ankaŭ la nemembrojn, kiuj povus fariĝi klientoj de la Asocio kaj kunlaborantoj sur pluraj terenoj.

Ni aranĝis la sinsekvon de la raporto ĉi-jare en du partojn. Unu parto respegulas la tri ĉefajn emfazojn de la Strategia Plano de UEA — Informado, Instruado, Utiligado. Ni nomis tiun unuan parton La Laboro. La bazo de la agado de la Asocio, la motoro de tiu laboro, estas kompreneble ĝiaj financoj kaj administrado, kaj la decidofara Komitato — sed ĉio ĉi ekzistas por atingi la celojn de la Asocio, kiuj, laŭ la Statuto estas (a) disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto, (b) agadi por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj, (c) plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter siaj homoj, kaj (ĉ) kreskigi inter [la] membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj. Tiun bazon ni traktas en la dua parto de la raporto, La Organiza Bazo.

Renato Corsetti
Prezidanto

1. La Laboro

1.1. Informado

Pri informado respondecis la estrarano Andrej Grigorjevskij. En la informado, la jaro 2002 estis la jaro de interreto: UEA faris grandan salton antaŭen. Post longaj traktadoj en junio 2002 ĝi transprenis la administradon de la retejo www.esperanto.net, konstruita kiel multlingva inform-centro pri Esperanto. Dank’ al laboro de kelkaj kapablaj kaj celkonsciaj volontuloj la retejo ekhavis multe pli belan kaj modernan aspekton kaj la kvanto de naciaj lingvoj, en kiuj estas donataj bazaj informoj pri Esperanto, kreskis ĝis 57. La retejo allogis ĉiam pli grandan atenton, averaĝe vizitata en 2002 de pli ol 30 000 personoj ĉiumonate. En la retaj serĉmaŝinoj ĝi okupas la unuan linion en la serĉrezultoj de la vorto Esperanto.

En julio UEA lanĉis alian gravan provon kvalite progresigi Esperanton en interreto kaj helpi al membroj kaj nemembroj de la Asocio produktive utiligi la lingvon. Temas pri la retejo Abonu.com, kiu ekservis kiel senpaga reta gastigejo kaj abonejo por retaj gazetoj en Esperanto. Fine de la jaro la retejo havis ĉ. 500 abonantojn el 40 landoj, pere de ĝi estis dissendataj 30 diverstemaj retgazetoj. Tiu ĉi senprecedenca kresko en la kvanto de informoj pri kaj per Esperanto povus havi implicojn vere revoluciajn.

Estis draste evoluigata ankaŭ la retejo www.uea.org. En ĝi regule aperis la kongresaj informoj de UEA, funkciis la Reta Katalogo de la Libroservo, troviĝis abundaj dokumentoj (informiloj, regularoj, kongresaj raportoj, ktp) kaj aperis ĉiumonate kelkaj ĉefaj artikoloj el la revuo Esperanto, tiel ke eĉ antaŭ sia apero en presita formo la revuo fariĝis parte alirebla. Unuafoje en 2002 estis rimarkite, ke la kvanto de retaj mendoj al la Libroservo superis duonon de la tuto kaj retaj aliĝoj al la Universala Kongreso alproksimiĝis al duono.

Ekspluatado de interreto estas natura kaj avantaĝa rolo por UEA kiel internacia organizaĵo, sed ankaŭ la landaj asocioj kaj eĉ unuopaj esperantistoj pli kaj pli abunde kaj efike laboras tiucele, tiel ke estas troveblaj pere de la reto multe pli abundaj kaj fidindaj informoj pri Esperanto ol estis antaŭe alireblaj per paperaj rimedoj, kiel ekzemple enciklopedioj. Sur pli tradiciaj terenoj, la Informa Agado de UEA en 2002 antaŭ ĉio estis la agado de la membroj en siaj landoj. Inter tiuj elstaris ekzemple brazilaj manifestacioj kadre de la Monda Socia Forumo en Porto Alegro, kaj tiuj italaj esperantistoj-katolikoj, kiuj vidigis ĉe televido per naŭ ŝildoj la vorton Esperanto sur la placo de Sankta Petro. En Italio rimarkinda estis ankaŭ la agado de Giorgio Bronzetti, la prizorganto de itala agentejo “Disvastigo”. Daŭre imitindas amasaj por-publikaj Lingvaj Festivaloj en Rusio, Francio, Svedio, Serbio kaj kelkaj aliaj landoj — kun ilia nova versio: Festivaloj de Interesoj.

UEA estis la ĉefa financa subtenanto de la nova Brusela Komunikad-centro (BKC), funkciigita de Eŭropa Esperanto-Unio. Per gazetaraj komunikoj kaj speciale tajlitaj artikoloj, la centro trafe ekspluatis la lingvo-rajtan temon en Eŭropo por altiri gazetaran atenton al la problemo de neŭtrala internacia lingvo. Rezultis dekoj kaj eĉ centoj da artikoloj kaj mencioj pri Esperanto kaj UEA en pluraj amaskomunikiloj de Eŭropa Unio kaj aliaj mondopartoj. La agado de la centro donis ankaŭ bonajn argumentojn por la lokaj Esperanto-informservoj tra la tuta mondo.

Komence de 2002 aperis aktualigita versio de la varbilo Ĝisdate pri Esperanto, verkita de Humphrey Tonkin. La informilo gajnis vastan rekonon en la movado kaj estis tradukita al 23 lingvoj (aktuale, en 2003, 24 lingvoj) — i.a. helpe de BKC. La Praga Manifesto, konciza deklaro de la principoj de UEA, estas nun havebla en 55 lingvoj. En aprilo 2002 UEA publikigis kiel Esperanto-dokumenton la artikolon de konata neesperantista lingvisto Robert Phillipson Internaciaj lingvoj kaj internaciaj homaj rajtoj.

1.2 Instruado

Respondeca estrarano estis Gbeglo Koffi. Reprezentanto de la Instruista Ligo ILEI ĉe la estraro de UEA estis Mauro La Torre. Laŭ la Strategia Laborplano de UEA, la kampo instruado signifas atingi, ke lerniloj kaj lern-okazoj — inkluzive de Esperanto-renkontiĝoj — estu facile troveblaj kaj allogaj por la celataj homoj.

Necesas distingi du sistemojn en la eduka kampo: la nacian kaj la internacian. Iuj landaj asocioj jam havas bone organizitajn edukajn strukturojn, dum en aliaj nur kelkaj esperantistoj sporade instruas. La internacian sistemon principe prizorgas la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj kiel faka organizaĵo de UEA, kaj aliaj institucioj de la Esperanto-komunumo (Esperantic Studies Foundation, E@I-grupo de TEJO, Internacia Esperanto-Instituto, Indiĝenaj Dialogoj, Akademio Internacia de la Sciencoj, universitataj katedroj kiuj havas interlingvistikon en sia programo, kulturcentroj kaj Esperanto-kursejoj). ILEI havas sian reprezentanton ĉe la Estraro de UEA, d-ron Mauro La Torre. Gravan paŝon antaŭen faras pluraj projektoj de perkomputila lernado de Esperanto (vidu sub Esploro kaj dokumentado).

La laboro de ILEI en difinita lando kaj tiu de la landa asocio ne forpuŝu unu la alian. Necesas kunlaboro de ambaŭ instancoj. Tial ILEI kaj UEA klopodas havi en ĉiu lando grupon zorgantan pri la eduka kampo. Tiucele la Afrika Oficejo de UEA dissendis enketilojn al landaj asocioj kaj kluboj, kiuj respondu pri la eduka kampo en la respektivaj landoj. Kvankam respondoj jam alvenas al la Afrika Oficejo, tamen multaj adresitoj ĝis la fino de la jaro ankoraŭ ne reagis. El la jam ricevitaj respondoj oni povas havi la impreson, ke nur kelkaj landoj havas bone organizitan edukan strukturon, dum en aliaj ekzistas nenio por organizi la instruadon. UEA/ILEI uzos la rezultojn de la esploroj por plani pli efikan helpon al la diversaj landoj. La internaciajn element- kaj meznivelajn ekzamenojn prizorgas la Internacia Ekzamena Komisiono de ILEI/UEA. Prioritata estas klara difino de la lernoŝtupoj de UEA/ILEI. Diskutoj en la subkomitato pri instruado kaj en aliaj diskutolistoj kondukis al propono de tri niveloj en la internacia sistemo: la elementa, meza kaj supera niveloj. La elementa kaj meza jam funkcias, kaj la supera estas en preparo. Trejnkursoj de instruistoj estos parto de la supera nivelo, kiu havos plurajn branĉojn. La diploma seminario de IEI estos parto de tiu supera nivelo.

Neforgesindas landoj kun neniu instru-agado. Estas proponata enkonduka nivelo al la internacia sistemo, kun minimuma programo de instruelementoj. Kontaktoj ekzistas kun zorgantoj pri edukado en kelkaj landoj, kiuj provos eksperimenti per tiu materialo. Post la eksperimentoj estas antaŭvidebla la disponigo de la fina materialo al ĉiuj instruemuloj en landoj kaj en lingvoj sen tradicio pri instruado de Esperanto. En tiu nivelo estas rimarkinda la uzo de retaj kursoj, kiuj en pluraj mondopartoj jam estas la fonto absolute plej grava je lernintoj de Esperanto.

Dum la nuna gvidilo priskribas la ekzamenojn elementan kaj mezan, necesas do havi ion pri trejnkurso por instruistoj. Propono nun skiziĝas, kaj la komitato de ILEI en sia venonta sesio decidos. Estas necese ke la Komitato de UEA konsideru ĝin kaj aplikadon de la Regularo pri Ekzamenoj pri Instrukapablo, kaj donu subtenon al ILEI kaj IEK por plua realigado. Alia grava afero kiu ne povis realiĝi malgraŭ la multaj alvokoj tiucelaj, estas starigo de komisiono pri instruado aŭ nomigo de komisiito pri instruado helpe al tiukampa estrarano.

La projekto Interkulturo, kun subvencio de ESF, daŭras kiel Interkulturo II (IK2), kiu kunlaborigas ILEI, TEJO-E@I kaj la Afrikan Oficejon de UEA. Aktuale estas konstruata nova retpaĝaro de Interkulturo (www.interkulturo.net) kaj difinata interkultura metodiko, kiu estos testata per 5-10 provklasoj dum la finaj monatoj de 2003 kaj plene aplikata ekde 2004. Trejnseminarioj por interkultur-edukantoj kaj helpantoj okazos en Svedio en aŭgusto 2003, Brazilo en decembro 2003, kaj Bosnio komence de 2004, kun ankoraŭ planeblaj novaj IK-trejnseminarioj subvenciotaj de institucioj kiuj subtenas interkulturan edukadon. Dume la Afrika Oficejo kolektas novajn partoprenantojn. Pli ol kvin klasoj jam aliĝis.

1.3 Utiligado: Faka Agado

Respondeca estrarano pri faka agado estis Ivo Osibov. Se UEA trairas periodon en kiu aperas novaj organizaj formoj, tiu ĉi ŝanĝo estas eĉ pli evidenta en la faka agado, kie la praktika uzado de Esperanto por ligi kolegojn el diversaj mondopartoj kaj por trakti fakajn demandojn rapide intensiĝas pere de la interreto, tiel ke nuntempe estas malfacile distingi inter fakaj grupoj, fakaj retlistoj kaj la oficialaj fakaj organizaĵoj, kaj membreco en fakaj organizaĵoj fariĝas malpli grava ol efektiva partopreno en la praktika utiligo. Vigle funkcias dekoj da fakaj retlistoj. Aliflanke, en la Universala Kongreso en Fortalezo okazis minimume 32 malsamaj “tradiciaj” fakaj kunvenoj, kiuj diskutis pri la pluraj kampoj, en kiuj Esperanto estas utiligata. Okazis sub egido de UEA ankaŭ la kvina kunveno de la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo, kiu grupigas ĉiujn asociojn, kiuj agas per aŭ por Esperanto. Prelegis en ĝi Bessie Schadee pri la problemoj de neesperantista organizaĵo (tiel difinas sin Indiĝenaj Dialogoj), kiu tamen uzas Esperanton. Wera Blanke kaj Vincent Charlot parolis pri alia speco de organizaĵo: ATTAC, kaj pri la agado de esperantistoj en la kadro de la naciaj ATTAC-asocioj. Fine la sama Wera Blanke parolis ankaŭ pri terminologia laboro, temo, kiu daŭre estas en la atento de fakaj asocioj.

La nura faka asocio, kiu dum la jaro menciinde malaperis, estis Monda Turismo, kiu tamen iel renaskiĝis el siaj cindroj sub la nomo Internacia Centro pri Kulturo kaj Turismo en Bydgoszcz, Pollando. Nun necesas formale prezenti al la Komitato la ŝanĝon de nomo kaj de asocia kategorio.

Dum la jaro refirmiĝis kelkaj el la agadoj de la unuopaj fakaj asocioj. Preterlasante la jam menciitan interreton, necesas atentigi pri komercistoj, kuracistoj kaj medicinistoj, kiuj kune kun la fervojistoj tenas bonan nivelon de agado. Kontaktoj inter UEA kaj la fakoj restis je bona nivelo, kvankam ĉiu rekonas la neceson intensigi la fakan agadon per Esperanto, kaj trovi manieron subteni novajn iniciatojn.

1.4 Utiligado: Kulturo

Respondeca estrarano estis Gbeglo Koffi. Kunlaboris ankaŭ Humphrey Tonkin, kiu en kunlaboro kun aliaj estraranoj pretigis por la Fortaleza Universala Kongreso priskribon de la kultura agado de UEA, kiu estis poste akceptita de la Komitato. Temis pri ambicia elpaŝo, rilate la lingvon (ekzemple, UEA havas intereson disvastigi la verkojn de Zamenhof kaj aliajn modelajn tekstojn, kiuj kontribuas al la efika evoluigo de la lingvo), la literaturon (UEA havas respondecon ... instigi la verkadon de bonkvalitaj verkoj.... ĝi ankaŭ havas respondecon ... kunordigi kaj instigi la eldonadon de Esperanto-verkoj), teatron (En diaspora movado kun malgrandaj grupiĝoj de homoj, necesas evoluigi pli intimajn teatrajn spektaklojn), la aliajn artojn, kaj la historion (La asocio havas respondecon konservi kaj konigi la heredaĵon de Esperanto). Espereble jam en 2003 oni komencos vidi rezultojn.

La Komitato ankaŭ rekomendis starigon de eldona politiko, super kiu la Estraro ankoraŭ laboras. Laŭ komitata rekomendo, la estrarano pri kulturo ankaŭ kompilas liston de pli ol tridek kursejoj kaj Esperanto-kulturcentroj, nun alireblan ĉe la retpaĝaro de la Asocio.

Inter la abundaj kulturaj aranĝoj en la 87-a Universala Kongreso en Fortalezo estis du teatraj prezentoj, prezento de la poezio de la brazilaj verkistoj Castro Alves kaj Mila Ramos, danca prezento de la baledo Du jarsezonoj de la trupo Edisca, koncerto de la multtalentaj brazilaj esperantistoj, kaj la kutimaj Nacia kaj Internacia Vesperoj. Aŭtoroj de novaj verkoj prezentiĝis ĉe la Libroservo en la kutimaj Aŭtoraj Duonhoroj. La Esperantologia Konferenco estis dediĉita al la Esperanto-kulturo: podia diskuto kunvenigis reprezentantojn de esperantlingva radio, teatro, kanto, eldonado kaj verkado. Ankaŭ la Internacia Kongresa Universitato, sub rektoreco de José Passini, havis siajn prikulturajn prelegojn. La 53-an serion de Belartaj Konkursoj partoprenis pli ol kvardek homoj. La detalaj rezultoj aperis en la revuo Esperanto de septembro, p. 181. La premio Deguĉi, disponigita de la japana religia organizaĵo Oomoto, iris al s-roj Ma Young-tae kaj Lee Jung-ki (Koreio), dum la subvencio Cigno al la Amerika Oficejo de UEA. Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen subvenciis dek Esperanto-bibliotekojn en dek landoj: en Armenio, Brazilo, Ĉinio, Demokratia Respubliko Kongo, Kolombio, Litovio, Niĝerio, Rumanio, Rusio kaj Ukrainio. Konkuris 18 bibliotekoj el 14 landoj. Detaloj pri la premioj aperis en la revuo Esperanto de februaro 2003, p. 40.

Ne nur en la Universala Kongreso okazis artaj prezentoj: ankaŭ en aranĝoj de landaj asocioj kaj je loka nivelo — eĉ ĝis prezento de adaptita versio de Reĝo Lear en Vjetnamio sub gvido de la honora membro de UEA poeto Dao Anh Kha (revuo Esperanto, februaro 2002, p. 40).

La eldona agado de UEA en 2002 bone respegulis la Strategian Planon. Titoloj pri aspektoj de instruado estis la tuj furora Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker kaj reeldono de la lernolibro Saluton! de Audrey Childs-Mee. La verko Esperanta frazeologio de germana fakulo pri lingvistiko Sabine Fiedler ekzamenis tiun lingvan fenomenon en Esperanto. Traduko de malgranda libro de la Eŭropa Buroo de Malpli Uzataj Lingvoj, Diskutlibro pri malpli uzataj lingvoj, bone utilis por interna informado pri la lingva situacio precipe en Eŭropo kaj konsistigis edukan utiligon de la lingvo Esperanto. Geoffrey Sutton ankaŭ pretigis por eldono ĝisdatigon de la bibliografio de Ockey pri Esperanto-vortaroj kaj terminaroj. La kompleta prelegaro de la Internacia Kongresa Universitato en Fortalezo aperis sub redakto de Roy McCoy. La reeĥo de libro eldonita en 2001, la dua eldono de Maskerado ĉirkaŭ la morto de Tivadar Soros, en redakto de Humphrey Tonkin, daŭris en 2002: post la tradukoj en la anglan, rusan kaj turkan, aperis traduko en la hungaran en 2002 kaj estis anoncita traduko en la germanan ĉe la granda eldonejo DVA.

1.5 Informado kaj Utiligado: Kongresoj

La 87-a Universala Kongreso en Fortalezo, Brazilo, grupigis 1484 aliĝintojn el 58 landoj el ĉiuj partoj de la mondo — pli bona rezulto, ol oni antaŭvidis. Ĝi donis eblon al 868 brazilaj esperantistoj, el kiuj multaj ne ofte havas okazon partopreni niajn kongresojn, senpere travivi kunvivadon en bunta internacia komunumo. Aparte menciindas la juneca etoso kiun donis al la Kongreso ĝuste multnombraj brazilaj gejunuloj. Aliflanke, malpli kontentiga estis partopreno el aliaj partoj de Suda Ameriko, pro la ekonomiaj kondiĉoj en diversaj landoj, la altaj kostoj, kaj la longaj distancoj. La membraro kaj la organoj de UEA en diversaj kunvenoj kaj forumoj pridiskutis la kongresan temon (Diverseco — ŝanco, ne minaco), la laboron de la Asocio, problemojn kiujn ĝi renkontas kaj ĝian perspektivon. Okazis minimume 32 diversaj fakaj kunsidoj. En la kadro de IKU kaj AIS okazis 16 sciencaj prelegoj. Estis prezentitaj 2 teatraĵoj. La libroservo vendis librojn valorajn pli ol 75 000 realojn. En la Belartaj Konkursoj, Oratora Konkurso kaj Internacia Arta Vespero esperantistoj mem aktive partoprenis en kreado de Esperanta kulturo. Okazis entute 35 ekskursoj kun 929 ekskursantoj. La gazetaro kaj televidaj retoj informis pri la Kongreso. La unuan fojon la Kongreso povis esti sekvata sur la reto. La kongresa kuriero, krom 6 numeroj presitaj, aperis ĉiutage ankaŭ en retpaĝaro. Pli kompleta raporto pri la kongreso aperis, kiel kutime, en la septembra numero de la revuo Esperanto.

Planoj por estontaj kongresoj (Gotenburgo 2003, Pekino 2004, Vilno 2005) kontentige komenciĝis aŭ pluiris. La financaj kaj informaj reeĥoj el la pasintjara kongreso en Zagrebo estis pozitivaj. Estrarano pri kongresoj estis Ivo Osibov, kvankam ankaŭ aliaj estraranoj kunlaboris en tiu ĉi fako.

[FORIGITA!: bildo]

La Komitato dum la 87-a UK en Fortalezo

1.6 Informado kaj Utiligado: Eksteraj Rilatoj

La ekstera agado de la Asocio celis ĉefe informadon kaj la praktikan utiligadon de la lingvo Esperanto. La respondeca estrarano pri eksteraj rilatoj estis Lee Chong-Yeong, kiu laboris surbaze de gvidlinioj de la Subkomitato pri Eksteraj Rilatoj. La laboro ĉefe koncentriĝis ĉe la grandaj interregistaraj organizaĵoj. Bonaj rilatoj kun Unesko (sub gvido de Vincent Charlot en Parizo) rezultigis partoprenon de reprezentanto de tiu organizaĵo, Patrick Gallaud, Ĝenerala Sekretario de la Monda Federacio de Unesko-Asocioj, en la Universala Kongreso en Fortalezo (la salutmesaĝo de Unesko aperis en la septembra numero de la revuo Esperanto, p. 174). S-ro Gallaud restis la tutan kongresan semajnon, kaj kelkfoje prelegis kaj intervenis, ekzemple kunlige kun diskuto de la kongresa temo, kiu traktis i.a. la kulturan diversecon (ankaŭ aperis en la septembra numero de la revuo traduko de la Universala Deklaracio de Unesko pri Kultura Diverseco). Kune kun reprezentantoj de UEA s-ro Gallaud planis pluan kunlaboron inter UEA kaj la Unesko-asocioj tra la mondo, kaj li kronis la semajnon per parolado en la ferma kunsido de la kongreso en bona Esperanto.

UEA aranĝis prezenton de la programo Indiĝenaj Dialogoj ĉe kunsido de Unesko en Parizo fine de novembro, kaj nun laboras por ke Esperanto, ne kiel lingvo sed kiel kulturo kaj movado, estu rekonata de Unesko kiel nemateria kultura heredaĵo, en la kadro de tiel titolita programo de Unesko.

Laŭ peto de UEA, la Azia Civilsocia Forumo de CONGO, la Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj ĉe Unuiĝintaj Nacioj, kiu okazis en decembro en Bangkoko, Tajlando, enprogramigis rondan tablon Lingvo kaj Homaj Rajtoj, kiun gvidis reprezentantoj de UEA kaj de la Oficejo de la Altkomisiito pri Homaj Rajtoj de UN (ĉe la retpaĝaro de la Alta Komisiono troviĝas la Esperanto-traduko de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj: http://www.unhchr.ch/udhr/lang/1115.htm). La ĉeestantoj en Tajlando akceptis rezolucion, kiu rekomendis, ke UN diskutu la lingvajn aspektojn de homaj rajtoj en unu el siaj venontaj kunsidoj, kaj ke internaciaj neregistaraj organizaĵoj kunlaboru pri tio (www.acsf.net -> download -> newsletter 3, kaj 5). Utiligante la privilegion de organizaĵo en konsultaj rilatoj kun UN, Prezidanto Corsetti formale transsendis la koncernajn rekomendojn al la Ĝenerala Sekretario de UN, kaj al la prezidanto de la Komisiono pri Homaj Rajtoj, petante ke ili atentigu la ŝtatojn-membrojn. UEA ankaŭ laboras por starigi en CONGO laborgrupon pri lingvo kaj homaj rajtoj. Kiel baza referencaĵo por la estonta agado ĉe internaciaj organizaĵoj, la Asocio nuntempe kompilas kolekton de pri-Esperantaj rezolucioj de internaciaj organizaĵoj ekde 1920 ĝis 2002. La agadon en Novjorko prizorgis malgranda oficejo de UEA sub volontula gvido de s-ino Rochelle Grossman kaj s-ro Thomas Eccardt.

Pere de la Brusela Komunikad-Centro, sub gvido de Dafydd ap Fergus, oni flegis la rilatojn kun la instancoj de la Eŭropa Unio (EU), kiuj konkretiĝis en 2003 en la partopreno de la prezidanto de UEA en kunveno pri eŭropa lingvopolitiko aranĝita de la Komisiono de EU. Sub aŭspicio de la Europa Parlamento, ankaŭ okazis Simpozio pri Lingva Politiko de Eŭropa Unio en la domo de la Eŭropa Parlamento, je iniciato de la Laborgrupo por Lingvaj Problemoj de EU, finance subvenciita de Miyoshi Etsuo, kiu ankaŭ lanĉis reklaman kampanjon pri Esperanto ĉe EU.

En preparo por 2004 estas la tria Nitobe-Simpozio pri la Lingvaj Problemoj en Interŝtataj Organizaĵoj, finance subvenciota de japana mecenato kaj okazonta dum la Universala Kongreso en Pekino. La simpozio ĉefe celos reprezentantojn de UN, EU kaj Unesko, por montri al ili kiel UK, granda internacia konferenco, funkcias sen lingvaj problemoj.

1.7 Informado, Instruado, Utiligado: Landa kaj Regiona Agado

La laboro en la landoj kaj regionoj ligiĝas al ĉiuj tri ĉefaj celoj de la Asocio: informado, instruado kaj utiligado. En 2002 la Asocio laboris per du ĉefaj rimedoj: (a) siaj regionaj komisionoj, kiuj kunordigas la laboron en la diversaj landoj, kaj (b) siaj rektaj rilatoj kun landaj asocioj. Estrarano Michela Lipari respondecis pri ambaŭ terenoj. Ilin suplementis la intensa agado de s-ro Wu Guojiang, komisiito de UEA pri ĝemelaj urboj, kiu tre aktive klopodas kaj interrilatigi esperantistojn el urboj, kiuj jam havas ĝemelajn rilatojn, kaj instigi al kreo de novaj ĝemelaj kontaktoj. Li ankaŭ redaktas regulan retan bultenon por informi pri la evoluo de la diversaj iniciatoj tra la mondo.

Afriko

UEA daŭre ludas gravan kunordigan rolon en Afriko — kontinento, kie nove floras la interesiĝo pri Esperanto (parte dank’ al la potenco de interreto). Sub gvido de estrarano Gbeglo Koffi, la Afrika Komisiono de UEA starigis laborgrupojn pri instruado, junularo, financoj, kaj eksteraj rilatoj. La kuriero de la komisiono (KUKO) aperis kvarfoje en la jaro, kaj la Komisiono tenis superrigardon super la Afrika Oficejo (AO) de UEA, en Togolando. En sia ĉiutaga funkciado, la Afrika Oficejo faras multon por la afrikaj esperantistoj, kies nombro daŭre kreskas. Alvenas multaj leteroj kaj retmesaĝoj de afrikanoj neesperantistaj kaj esperantistaj. Ilin siatempe respondis la oficistoj en Roterdamo, sed nun la AO-laborantoj.

La afrikaj korespondantoj ankaŭ demandas pri la Esperanto-movado. Komencantoj volas perfektigi sian lingvoscion kaj petas instruadon perkorespondan. Iuj naciaj asocioj petas al AO helpi pri organizado de kongreso aŭ nacia aranĝo. Ankaŭ venas leteroj de ekster-afrikaj esperantistoj kiuj scivolas pri la afrika movado. Foje iu bonvolulo deziras helpi al afrikano sed bezonas informojn pri liaj meritoj. AO batalas, por ke afrikanoj finlernu perfekte la lingvon, parolu, skribu kaj komprenu ĝin senerare. Tial ĝi organizas kursojn por komencantoj kaj por progresantoj. Por progresantoj ekzemple, inter aliaj metodoj la AO uzas korektadon de leteroj fare de esperantistoj — kiel faradis Hans Bakker antaŭe — kun aldono de klarigoj pri la eraroj faritaj ĉefe koncerne gramatikajn punktojn.

Dumlonge Afriko “mankas” en la Esperanto-kulturo. Tial AO okupiĝas pri diskonigado de la afrika kulturo pere de eldono de verkoj de afrikanoj, interalie la Kajeroj de la 8-a kaj 9-a Togolanda Esperanto-Kongresoj (2000 kaj 2001), kaj la libretoj La Koko Kantas, La Unuan Fojon, La CO de UEA en vortoj, Kiam Bestoj Parolis, Togolando fabelas ktp. Kuŝas pretaj en la AO aliaj verkoj, sed mankas adekvataj financaj rimedoj por aperigi ilin.

AO redaktas/enpaĝigas periodaĵojn de afrikaj Esperanto-grupoj: la informilon Alvoko de la togolanda Esperanto-movado, la trilingvan periodaĵon Tr’Afrik’, kiu montras paŝojn de Esperanto sur la afrika kontinento, kaj la periodaĵon Ondo da Vero de la eduka instituto TIETo. AO ankaŭ dissendas, laŭkomisie de UEA, rutinajn cirkulerojn de la Asocio. Citinda estas ĝia kunlaboro kun la instruista asocio ILEI en la revigligo de ILEI-sekcioj, starigo de edukaj fakoj ĉe landaj asocioj, kaj planado de kampanjo ĉe Unesko-lernejoj.

AO disdonas subvenciojn de UEA al la aktivaj kluboj en Afriko. Ĝi kontrolas ĉu tiuj kluboj estas vere viglaj kaj helpas al tio. La kluboj estas foje rondoj de amikoj kiuj helpas unu la aliajn en malfacilaj vivkondiĉoj, ekzemple Esperanto-kluboj kiuj kreiĝis en rifuĝejoj en orienta kaj suda Afriko. Militoj forpelis multajn afrikanojn al tiuj rifuĝejoj kie ili vivas mizere kaj sen perspektivo. Esperanto redonas al ili iom da espero. Fakte, esperantistoj abundas en rifuĝejoj, kaj aktive agadas. En Burundio, Tanzanio, Zimbabvo kaj Demokratia Kongolando svarmas tiaj rifuĝejoj. La tanzaniaj esperantistoj eĉ fondis unuiĝon, kies esenca tasko estas kunordigi la laborojn de la rifuĝejanoj.

Multas la malfacilaĵoj ĉefe financaj, sed la Afrika Oficejo obstine daŭrigas sian malfacilan vojon, esperante ĉiam ke la ĉielo sereniĝos iam. AO esperas pri kreado de Afrika Kapitalo, simila al la Azia Kapitalo. Jam estas kolektita ĉe UEA sumo de kelkdekmiloj da eŭroj. Se iuj mecenatoj kreskigus ĝin al kelkcentmiloj da eŭroj, la rento certigus ke neniam Esperanto en Afriko mortos pro monmanko.

Inter la agado en la unuopaj landoj menciindas Benino kaj Tanzanio, kiuj ambaŭ okazigis siajn unuajn naciajn kongresojn. La ĝenerala asembleo de la benina landa asocio BEF elektis novan estraron gvidatan de d-ro Gbozo Clement. Okazas Esperanto-kursoj en lernejoj: la Orfa Lernejo Esperantista, kaj Lernejoj en Kodji kaj Aguidahoue. En Niĝerio kaj Demokratia Kongolando elektiĝis novaj estraroj, ĉi-lasta sub gvido de Emile Malanda. La lernejo Orodo, Niĝerio, disponigas Esperanto-kursojn al siaj lernantoj.

En Togolando okazis la 10-a nacia kongreso. Funkciis ILEI-sekcio, kiu samtempe estis la eduka fako de la lando asocio. Kursoj okazis regule en kluboj, kaj ekzamenoj naciaj kaj internaciaj. Oni planas kurson por gvidantoj de porinfanaj kursoj. En Malagasio, kvankam la jaro estis iom problema, la landa asocio okazigis sian 2-an nacian kongreson. Ankaŭ la sudafrikaj esperantistoj ne silentis: partopreninte ties nacian kongreson, zimbabvano Bernard Londoni fondis kaj nun gvidas Esperanto-klubon en Harare.

Michel Dialundama gvidis kurson en Kongo-Brazzaville, kaj funkcias tie ankaŭ alia grupo kun la nomo EAKO. Okazis en Senegalio agado gvidata de Alphonse Diatta, kun helpo de franca vizitanto, Arnaud Lagrange. La ganaaj esperantistoj klopodis aktivigi la landan asocion. La klubo Nova Aero kaj la klubo de s-ro Tuo en la urbo Buake daŭrigas siajn klopodojn en Kotdivuaro (Ebura Bordo). Leterojn al ministerioj kaj aliaj instancoj dissendis la prezidanto de AEK Jean-Marie Mboge en Kamerunio.

Ameriko

UEA grave kontribuis al la amerika movado per du iniciatoj en 2002. Unue, en majo malfermiĝis Amerika Oficejo de UEA en Brazilio, en unu el la ĉambroj de la sidejo de Brazila Esperanto-Ligo. Ĝi celas kunordigi la agadojn en la kontinento, puŝi novajn iniciatojn, daŭre eldoni la bultenon AktivAmeriko kaj antaŭenigi informkampanjojn de UEA. Dum la jara kunveno de la Amerika Komisiono de UEA, okazinta dum la Fortaleza Universala Kongreso, gvidanto fariĝis la talenta Adonis Saliba (Brazilo).

Due, okazigo de la Universala Kongreso de UEA en Fortalezo, Brazilo, kaj de la Internacia Junulara Kongreso en Pato Branco, Brazilo, estus la pinto de la pluraj eventoj raportindaj en tiu ĉi ĉapitro, sed pri ili oni povas legi aliloke. Je pli regiona nivelo, okazis komuna kongreso de kolombiaj kaj venezuelaj esperantistoj: tre longdaŭra kongreso, ĉar, laŭ ies vortoj ĝi ankoraŭ ne finiĝas: ĝi daŭras per intensa komunikado interreta kiu estas tre promesplena je novaj iniciatoj. Tiu ĉi formo de agado: vizaĝalvizaĝa interkomunikado sekvata de intensa reta kunlaboro, prezentas modelon por la estonteco.

Al la landoj kie okazas Esperanto-agado aldoniĝis nova lando: Esperanto estas nun instruata en la urbo Asunción, Paragvajo. En Kubo la esperantistoj laboris la tutan jaron cele al pretigo de la Sesa Amerika Kongreso en 2004. La kolombia dojeno, Rafael Mejia, vojaĝis al Ekvadoro por instrui Esperanton, dum Addano Cordeiro partoprenis en la Somera Kursaro de Esperanto en Vermont (Usono) dank’ al subteno de la Fondaĵo Ameriko en la kadro de la agado “klerigo de aktivuloj”. La sama fondaĵo subtenis la disponigon de lego- kaj lernomaterialo al Haitio, Nikaragvo kaj Paragvajo. La Somera Kursaro, la t.n. Nord-Amerikaj Someraj Kursoj (NASK), transmigris el Sanfrancisko al Vermonto ĉi-jare, kie ili bone instaliĝis en la t.n. School for International Training, malgranda universitatnivela internacia edukejo.

Arabio

La juna Araba Komisiono de UEA, sub gvido de Trude Sinno, aktive laboris por pretigi la terenon al grava agado en tiu mondoparto, kaj dank’ al instigo de la gvidanto de la komisiono, la revuo Kontakto dediĉis numeron al la araba mondo. Ĉi-jare la komisiono enfokusigis sian atenton al Maroko, per anoncoj en tagĵurnaloj pri korespondaj kursoj. Rezulte, pluraj personoj nun lernas Esperanton kaj komenciĝis preparlaboroj por okazigo de Seminario pri Esperanto, okazonta en julio 2003. Kunlabore kun Agado Espero de UEA la araba komisiono lanĉis la kampanjon Lughatu-ssalam por helpi militviktimojn.

Kroman mencion meritas la nova Jordana Esperanto-Asocio, kiu starigis propran hejmpaĝon.

Azio

La ĉefa kunordiganto de agado en Azio, la Komisiono por la Azia Esperanto-Movado (KAEM) havis ses komisionanojn el Japanio, Ĉinio, Koreio, Vjetnamio, Barato kaj Pakistano kaj kelkajn subkomisionanojn en Japanio. Ĝin prezidis Hori Yasuo el Japanio kaj la vicprezidanto estis Tran Quan Ngoc el Vjetnamio. Por eviti disperdon de fortoj pro neorganizita laboro, tiu ĉi komisiono de UEA laboris laŭ klaraj prioritataj projektoj jam antaŭe difinitaj.

Projekto A rilatis al kunlaboro de aliĝintaj landaj asocioj. La bulteno Esperanto en Azio estis eldonita trifoje kaj sendata al ĉirkaŭ 500 legantoj. Estis ankaŭ starigita retpaĝaro dank’ al kunlaboro de s-ro Sibayama el Japanio. Projekto B celis sendi kompetentajn instruistojn al landoj, kie oni bezonas tiujn: tiu ĉi projekto estas ankoraŭ en preparo. Projekto C celis membrigi aziajn aktivulojn en UEA: en 2002 membriĝis 59 el Ĉinio, 1 el Irano, 3 el Pakistano kaj 14 el Vjetnamio.

La tria Azia Kongreso de Esperanto okazis en Seulo, Koreio, fine de aŭgusto, kun impona partopreno de 408 esperantistoj el 15 landoj, ne nur aziaj. Pluraj fakkunsidoj okazis, sed oni ne preterlasis la kulturan flankon interalie per okazigo de kurso de la Akademio Internacia de la Sciencoj. Estis decidite ke la kvara kongreso okazos en 2005 en Nepalo. En Nepalo jam okazis la kvara Himalaja Renkontiĝo fine de februaro. En Mongolio, interalie pro energia agado de vicprezidanto de UEA Lee Chong-Yeong, la landa movado intensigis sian laboron, kongresante en Ulaanbaatar kun sepdeko da partoprenantoj. En Irano aperis la unua oficiala revuo en Esperanto, kio markas gravan atingon de tiu ne tro konata sed tre aktiva movado. Nova atingo en Irano estas instruado de Esperanto al afganaj rifuĝintoj en la urbo Maĵado. Dume, en Singapuro kunvenis esperantistoj por revigligi la tiean movadon.

Eŭropo

Malfacilas raporti pri eŭropa agado, ĉar ĝi estas tiel multflanka kaj ĉar la diversaj asocioj emas iri propran direkton. La Asocio ankoraŭ ne sukcesis starigi regionajn komisionojn kiuj kunordigu la agadojn de la diversaj landoj de Eŭropo, kvankam tio iagrade okazas pere de la Eŭropa Esperanto-Unio kaj ties kongresoj kaj aliaj aranĝoj (inkluzive de la Brusela Inform-centro, sub la lerta gvido de kimra ĵurnalisto Dafydd ap Fergus). Aktivis tamen la Balkana Komisiono de UEA, kiu zorgis pri vigligo de la movado en Turkio, kaj pri okazigo de klerigaj seminarioj por instruistoj. Ankoraŭ nesolvita estas la starigo de komisionoj por mezeŭropaj kaj orienteŭropaj landoj. Ni kaptas la okazon por atentigi niajn membrojn en tiuj mondopartoj pri la ŝancoj, kiujn ili maltrafas.

Litovio, invitinte la Universalan Kongreson en 2005, tre serioze pretigas sin, aparte flegante la kontaktojn kun la landaj aŭtoritatoj. Citinda en tiu kunteksto estas la vizito de la prezidanto kaj vicprezidanto de UEA en aprilo kaj la instruado de Esperanto al centoj da interesitoj. Aparte menciinda agado estas eldono de litovlingvaj tradukoj de verkoj el Esperanto, aŭ de aliaj lingvoj per la internacia kiel ponto-lingvo. En Rumanio la movado estas tre aktiva en la kampoj eduka, kultura kaj literatureldona. En Italio okazis fine de la jaro, dank’ al la IEF-prezidanto Aldo Grassini, grava aranĝo, dum kiu oni atribuis por la unua fojo Premiojn Zamenhof al meritplenaj pacagantoj, inter kiuj estas la itala sekcio de Kuracistoj sen Limoj. La honora komitato konsistas el kelkaj italaj intelektuloj, inter kiuj prof. Tullio De Mauro kaj prof. Antonino Zichichi. La franca asocio daŭre aperigas sian novstilan kaj aparte belan revuon en la franca kaj en Esperanto, Le monde de l’espéranto; la brita instaliĝis en sia novkonstruita sidejo en Barlastono.

Dank’ al obstina laboro de Salvatore Argentino, la kvina Eŭropa Kongreso okazis fine de aŭgusto en Verono, Italio. Altnivelan kulturan programon pretigis Edvige Ackermann, en kiu ĉefrolis du prezidintoj de UEA, John Wells kaj Humphrey Tonkin. En la laborkunsidoj de la Eŭropa Esperanto-Unio, la ĝistiama prezidanto, Umberto Broccatelli, estis nomumita honora prezidanto, kaj la torĉon transprenis irlanda diplomato Seán Ó Riain, kiu tuj prezentis tre konkretan planon por rekonigi la valoron de la internacia lingvo en la medioj de la Eŭropa Unio.

Oceanio

La laboro de la Oceania Komisiono estis relative malfacila pro la diseco de la diversaj landoj. Kiel jam tradicie, okazis Someraj Kursoj de Esperanto en Aŭstralio kun ĉeesto de 60 personoj el Aŭstralio, Novzelando, Vjetnamio, Germanio kaj Nederlando. Estis starigita hejmpaĝo de la komisiono. Dank’ al Penny Vos, la entrepreno Lote Teaching Aids decidis eldoni instruhelpilojn en Esperanto. Komenciĝis la paca konkero de Indonezio per tradukoj en la tiean lingvon de varbmaterialo kaj lingvokurso.

1.8 Informado, Instruado, Utiligado: Esploro kaj Dokumentado

Respondeca estrarano pri esploro kaj dokumentado estis Humphrey Tonkin. La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la esplora fako de UEA, rekte subtenas la Strategian Laborplanon de UEA sur ĉiuj ties tri laborkampoj: informado, instruado, kaj utiligado. Jam en 2001 ni notis signifan kreskon en la agado de CED; tiu kresko daŭris kaj intensiĝis en 2002.

En la jaro 2002 CED daŭrigis sian agadon sub direkto de forta kaj bone informita estraro, kiu konsistis el profesoro pri slavistiko Jouko Lindstedt (Universitato de Helsinki), docento pri interlingvistiko kaj la hungara lingvo Ilona Koutny (Universitato de Poznań), docento pri interlingvistiko Detlev Blanke (Universitato Humboldt, Berlin), vicprofesoro pri edukado Mark Fettes (Universitato Simon Fraser, Vankuvero), kaj la direktoro de CED, Humphrey Tonkin, universitata profesoro pri humanistiko (Universitato de Hartford, Usono). Sur la kampo informado, d-ro Blanke redaktis la regule aperintan Informilo por Interlingvistoj, kiu celas teni ĝisdataj la sciojn de interlingvistoj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj, ktp. D-ro Tonkin kunlaboras kun d-ro Blanke en kompilado de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono), kiu por la jaro 2001 (registrita en 2002) enhavis pli ol tricent bibliografiajn erojn pri Esperanto kaj interlingvistiko. Tiu ĉi estas nepre la plej kompleta bibliografio pri interlingvistiko kaj esperantologio.

Sur la kampo instruado, d-ro Fettes, en sia rolo kiel direktoro de Esperantic Studies Foundation (ESF), donis konsilojn kaj kunlaboron al pluraj projektoj subvenciataj de ESF, ekzemple www.edukado.net, nova retpaĝaro, kiu grave antaŭenigas unu el la celoj de UEA, la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Edukado.net liveras informojn ĉefe por instruistoj, pri lerniloj kaj instruiloj kaj aliaj helpiloj rilate Esperanto-pedagogion. ESF ankaŭ subtenas www.lernu.net, kiu donas helpon al lernantoj de la lingvo. D-ro Tonkin estas prezidanto de ESF.

La kampon utiligado kovras precipe la revuo de CED, Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado) eldonata de la granda nederlanda eldonejo Benjamins (http://www.benjamins.com/cgi-bin/tseriesview.cgi?series=LPLP), kaj redaktata de d-ro Tonkin kaj d-ro Probal Daŝgupto, profesoro pri lingvistiko ĉe la Universitato de Hajderabado. La revuo aperas trifoje jare. Inter la artikoloj aperigitaj en 2002 estis detala recenzo de la etimologia vortaro de Vilborg (de Carlo Minnaja), studo pri lingva komunikado en internaciaj organizaĵoj (de Claude Piron), kaj prezento de la latina kiel internacia lingvo (de Vera Barandovská-Frank). La interlingvistikan fakon de la revuo redaktas d-ro Fettes. La artikoloj aperas en diversaj lingvoj, plej ofte la angla, sed kun resumoj de ĉiuj artikoloj en Esperanto. La revuo estas abonata de ĉiuj ĉefaj esplorbibliotekoj kaj membras en ĝia redaktokomitato eminentaj lingvistoj kiel ekzemple Ulrich Ammon, John Edwards, Joshua Fishman, David Graddol, Rainer Enrique Hamel, Shirley Brice Heath, Ali Mazrui, Robert Phillipson kaj Abram de Swaan. Pro tio, ke tiu ĉi unuaranga faka periodaĵo estas direktata unuavice al la ekstera publiko, ĝi estas relative nekonata en Esperanto-rondoj, sed ĝi ludas gravan rolon en la akceptigo de Esperanto inter lingvistoj kaj aliaj universitatanoj.

Aperas ĉe UEA ankaŭ la plurlingva serio Esperanto-Dokumentoj, broŝurformaj informiloj pri diversaj aspektoj de UEA, Esperanto, kaj rilataj temoj. Aldoniĝis al tiu serio en 2002 i.a. traduko de verko de Robert Phillipson, Internaciaj lingvoj kaj internaciaj homaj rajtoj. En preparo ĉe UEA estas traduko de libro de Phillipson pri la eŭropa lingvopolitiko. Inter la ĉefaj prioritatoj de CED estas la kreado de granda reprezenta korpuso de Esperanto taŭga por utiligo fare de esploristoj; tiu projekto bone antaŭeniras sub la gvido de Bertil Wennergren, en kunlaboro de d-rino Koutny kaj kun subvencio de ESF. Alia ĉefa prioritato estas evoluigo de la faka terminologio en Esperanto: aktive kunlaboris dum la jaro retlisto terminologio, kun partopreno de d-ro Blanke kaj aliaj. La retlisto bja-listo daŭrigas sian agadon kiel kontaktilo de CED sub gvido de d-ro Lindstedt.

En la Universala Kongreso en Fortalezo, la Esperantologia Konferenco pritraktis la temon La Esperanto-kulturo: Diverseco en unueco, unueco en diverseco. Raporto aperis en la septembra numero de la revuo Esperanto, p. 178-179. Finiĝis la serĉado de subvencio por la Biblioteko Hodler, la biblioteko de UEA en Roterdamo: ESF subskribis kun UEA kontrakton por plena analizo de la financaj kaj aliaj bezonoj de la Biblioteko. La rezultojn ni espereble prezentos en nia venonta jarraporto.

Vigle progresas ankaŭ la agado de organizaĵoj kaj iniciatoj, kiuj diversmaniere apogas aŭ komplementas la laboron de CED: aperis en Svedio plia numero de la revuo Esperantologio; la germana interlingvistika organizaĵo Gesellschaft für Interlinguistik aperigis sian informilon kaj aliajn eldonaĵojn; ESF subvenciis plurajn interlingvistikajn projektojn (vidu ĝian retpaĝaron www.esperantic.org) kaj gastigis (kaj daŭre gastigas) la retpaĝaron de CED (www.esperantic.org/ced); la nova docento pri interlingvistiko ĉe la Universitato de Amsterdamo, Wim Jansen, bone komencis sian agadon per organizado de publika kolokvo ĉe la universitato en decembro. Daŭris bonaj kaj intimaj rilatoj kun la Akademio de Esperanto: pluraj kunlaborantoj sur la tereno esploro kaj dokumentado estas samtempe Akademianoj. Kompreneble, la esplorado kaj dokumentado pri Esperanto kaj rilataj temoj estas preskaŭ senlima temo, sed la agado en kaj ĉirkaŭ UEA antaŭeniris tre efike en 2002.

La organiza bazo

2.1 La Decida Organo: La Komitato

Dum la jaro, je granda bedaŭro de ĉiuj aktivaj kunlaborantoj, mortis la slovaka A-komitatano Milan Zvara. Anstataŭ li la slovaka LA nomis novan komitataninon, s-inon Maria Tomašovičová. La Komitato kunsidis dum la Universala Kongreso en Fortalezo dufoje dum entute ok horoj. La kunsidojn partoprenis entute 38 komitatanoj persone kaj 11 komitatanoj A rajtigis siajn anstataŭantojn. Ĉeestis ankaŭ 3 observantoj. La komitatanoj estis informataj pri la okazaĵoj en la Asocio pere de komunikoj kaj komitataj cirkuleroj. La rilatoj kun la komitatanoj okazis ankaŭ pere de la reta diskutlisto de la Komitato. La fakto, ke ĉirkau 86 % de la komitatanoj havas aliron al la reto, ebligas al ili dum la tuta jaro rekte starigi demandojn kaj ricevi respondojn, kvankam la komuna laboro (kontraste al la debatado) de la Komitato inter siaj ĉiujaraj kunsidoj ankoraŭ bezonas atenton kaj pliglatigon. La subkomitatoj formitaj dum la Universala Kongreso en Zagreb plue funkciis. Dumkongrese ili sukcese funkciis kiel komitataj laborgrupoj. Ilia aktiveco dum la jaro plivigliĝis, tamen ne atingis ankoraŭ la deziratan nivelon. Nun ili estas entute ok.

En Fortaleza la Komitato nomis kvar novajn Honorajn Membrojn de la Asocio (detalojn vidu en la oktobra numero de la revuo Esperanto, p. 203): Evaldo Pauli (Brazilo), Kathleen Mary Hall (Britio), Kyotaro Deguĉi (Japanio) kaj Hans Bakker (Nederlando).

2.2 La Estonteco: Rilatoj kun TEJO

Inter la esperantista junularo elstaras la informada agado: TEJO organizis seminarion Esperanto@Interreto — Rete Lingvumi en Jugoslavio, seminarion Esperanto@Interreto — Rete Informadi en Svedio kaj seminarieton Esperanto@Interreto — Du bonegaj iloj de internacia komunikado en Turkio. Alia seminario estis organizita en marto 2002 en Litovio pri Aktiva civitaneco. Okazis ankaŭ seminario Homaj rajtoj sub ĉiutaga priesploro kunlabore kun la Junulara Centro de la Konsilio de Eŭropo, kiun partoprenis ankaŭ neesperantistoj (www.ikso.net/ric). TEJO kunlaboris kadre de la por-instruista paĝaro www.edukado.net, komencis laboron pri Reta Informado-Centro kiu celas helpi al informantoj pri Esperanto, produktis profesi-kvalitajn afiŝojn, faldfoliojn, informiletojn kaj T-ĉemizojn kadre de E@I en Svedio, liveris plurlingvan informpaĝaron por TEJO www.tejo.org kaj publikigis unuan paĝon de plurlingva E-kursejo, lernu!, www.lernu.net.

TEJO kaj ĝia brazila sekcio sukcese okazigis la 58-an IJK 2002 en Pato Branco, Brazilo, kun ĉirkaŭ 100 partoprenantoj, kaj kun la kongresa temo Lingvo, kulturo kaj oportunecoj. Pro nekvorumo la komitato tamen ne povis fari decidojn. TEJO starigis intensan kunlaboron kun la balkana komisiono de UEA kaj partoprenis en ekrenovigo de la projekto “Interkulturo”. Nova Pasporta Servo aperis kun rekorde multaj gastigantoj en la tuta mondo. Aktivuloj de TEJO kunlaboris en internaciaj junularaj konferencoj, dise en la mondo, informante pri Esperanto kaj serĉante kunlaboreblojn. La revuo Kontakto regule aperas kombinante sukcesajn tradiciajn elementojn kun novaj ideoj. TEJO-tutmonde daŭre prezentis ĉefajn movadajn agadojn de TEJO. Daŭre aperis la reta bulteno de TEJO TEJO-aktuale, kiu aktuale, koncize, senpage raportas pri junularaj temoj.

Tamen, la financa situacio de TEJO estis malbona. UEA devis kovri buĝetan deficiton, kiu estas kaŭzita pro la deziro oferti almenaŭ minimuman servon al membroj kaj teni ilin informitaj. En la Centra Oficejo tre aktive laboris la volontuloj Christopher Culver kaj Anna Skudlarska por TEJO. Tamen la TEJO-estraro konkludis, ke plia profesiigo de la agado estas bezonata. La komunikado inter TEJO kaj UEA intensiĝis, sed estas profundaj enhavaj malsamopinioj pri la direkto, kiun iru la asocio. La diskuto momente traktas plistabiligon de la financado, profesian strukturadon de TEJO por kapabligi ĝin respondi al la defioj de la tria jarmilo inter la junularo, la servojn kiujn povas doni al ĝi la CO, kaj la gradon kaj formon de sendependeco de TEJO por ebligi al ĝi pli efikan kunlaboron kun internaciaj junularaj organizaĵoj kaj institucioj neesperantistaj. Pro financa malabundo kaj malforto de kerna TEJO-aktivularo apenaŭ eblas al TEJO agadi vere tutmonde. Ĝi devas limigi sin al monŝparaj, sed ja utilaj servoj ofertitaj pere de la interreto aŭ al seminarioj, por kiuj ĝi ricevas ekstermovadajn subvenciojn. Klasika agado, kiu kaŝas sin malantaŭ esprimoj kiel landa agadoscienca agado apenaŭ okazas.

2.3 La Bazo kaj la Gvidado: Administrado

En aŭgusto 2001 la deĵorado de la nova estraro komenciĝis sub tre malfacilaj cirkonstancoj, per tri eksiĝoj de gvidantoj de la administra aparato de la Asocio. Ne nur temis pri problemo persona, sed ankaŭ pri problemo de la fizikaj laborkondiĉoj: jam delonge la Centra Oficejo en Roterdamo estas plenŝtopita de papero pro la kreskanta Biblioteko Hodler, la aktiva Libroservo, kaj la akumuliĝanta arkivo de la Asocio. Krome, la fizika kondiĉo de la konstruaĵo pli kaj pli bezonas atenton kaj riparon. Eĉ oni demandas pri tio, ĉu eventuale la CO translokiĝu al pli oportuna, internacie aktiva urbo.

Kiel jam menciite en nia pasintjara raporto, la estraro nomis Oficejan Komisionon, kies taskoj estis, interalie, gvidi la rekonsistigon de la oficistaro kaj fronti la demandon pri la estonteco de la oficejo. La komisiono konsistis el tri novaj estraranoj, vicprezidanto Humphrey Tonkin, ĝenerala sekretario Ivo Osibov kaj estrarano por financo kaj administrado Ans Bakker-ten Hagen. Ankaŭ Marko Naoki Lins, observanto por TEJO ĉe la estraro de UEA, partoprenis la laboron de la komisiono. La komisiono regule interkorespondis dum la jaro kaj kunvenis kelkfoje, tenante superrigardon pri la transiro al nova konsisto de la oficistoj, petante la oficistojn konsideri novajn labormetodojn en tiu ĉi epoko de komputiloj, kaj komencante esplorojn (i.a. kun fakuloj pri la domomerkato kaj pri konstruado) pri la domo kaj alternativoj por la estonteco. La fakto ke la domo estas senhipoteka posedaĵo de la Asocio kompreneble estas avantaĝo.

La estraro selektis Trevor Steele (Aŭstralio) kiel agantan ĝeneralan direktoron ekde januaro 2002 (kaj poste forprenis la titolon aganta, plilongigante lian kontrakton). La demisiinta ĝenerala direktoro Osmo Buller helpis per transdono de spertoj, kaj samon faris Pasquale Zapelli, direktoro de la CO, kiu ĝis aprilo restis en sia posteno. Li finis laborojn pri la komputila sistemo, ordigis aferojn rilate al la financa jarkonto, kaj postlasis por la nova aganto liston de taskoj. Simo Milojević, gvidanto de la Libroservo kaj antaŭa ĝenerala direktoro de la Asocio, kiu jam pretigis sin por emeritiĝo, prokrastis sian pensiiĝon je unu jaro kaj enkondukis en la laboron novan gvidanton de la Libroservo Ionel Oneţ kiu ekde 2003 transprenis respondecon pri la servo. Fine de 2002 Milojević definitive forlasis la CO kiel oficisto de UEA, organizaĵo, kiun li servis dum pli ol 30 jaroj en pluraj funkcioj.

Frue en 2002, István Ertl, la ĝistiama redaktoro de la revuo Esperanto, forlasis la oficejon post plurjara sukcesa redaktado, kaj la estraro nomumis novan redaktoron, Stano Marĉek, kiu, dank’ al modernaj elektronikaj ekipaĵoj, faras la redaktan kaj kompostan laboron ekster la CO. Sekve la redakta laboro ne plu okazas en la oficejo kaj la grafika laboro en la CO malpliiĝis, kun rezultaj reduktoj de laboro kaj kostoj. Pro tio en la jaro ni adiaŭis al Francisco L. Veuthey, kiu respondecis pri la jarlibro kaj grafiko. Marĉek jam metis sian stampon sur la revuon, kiu fariĝis pli bunta, kun alia grafika aspekto — kaj pli akurata.

Dungiĝis Joost Witteveen kiel respondeculo pri la komputila sistemo. Restis en siaj oficoj Roy McCoy (prespretigado), Clay Magalhaes (kongreso/administrado), Nikola Rašić (kongresoj), Marvin H. Stanley (financo), kaj Atie van Zeist (sekretario). Komence de la jaro estis 11 oficistoj. Fine de la jaro estis 9. Kunlaboris ankaŭ Rob Moerbeek (provlegado) kaj Ina v. d. Krans (librotenado). Krome helpis Michiel Meeuwissen kaj Hokan Lundberg pri komputilaj aferoj. Tri personoj laboris en la oficejo kiel volontuloj, el kiuj 2 speciale por TEJO, la junulara sekcio de UEA.

La labora situacio en la CO post tiom da ŝanĝoj kaj perturboj estis por ĉiuj malfacila. La oficistoj devis (re)trovi sian laborritmon, kaj speciale la ĝenerala direktoro ne nur bezonis ĉiujn siajn talentojn por harmonie kunlaborigi homojn sed ankaŭ devis spertiĝi en la administraj bezonoj de la asocio. Tio kaŭzis mankojn en la servoj al la membroj, kvankam la absoluta akurateco de la revuo parte rekompencis tion. La estraro, siavice, devis multe okupiĝi ankaŭ pri la rutina administrado — kio siavice forprenis tempon, kiun ĝi normale dediĉus al pli perspektivaj strategiaj demandoj. La estraro sincere dankas al ĉiuj pro ilia komprenemo kaj kunlaboremo. Aliflanke la facileco de retpoŝta komunikado kaŭzas daŭran kreskon de la nombro de komunikoj direktitaj al la oficistoj kaj la estraranoj, kies tempo pli kaj pli foruziĝas je simpla respondado.

La Afrika oficejo de UEA en Lomé pli kaj pli transprenis la laboron de la iama komisiito por Afriko Hans Bakker. En la oficejo deĵoris Koffi Doumégnon kaj Raoul Hounnake, sub gvido de la estrarano respondeca pri afrika agado Gbeglo Koffi. La oficejo prizorgis ankaŭ diversajn aliajn administrajn taskojn transdonitajn al ĝi de la CO. Dume, Brazila Esperanto-Ligo disponigis oficejan ĉambron por la Amerika Komisiono, kvankam nur malrapide la oficejo eklaboris. En Novjorko la oficejon de UEA daŭre prizorgis Rochelle Grossman kiel volontulo.

Kial jam aludite, la revuo Esperanto en 2002 aperis 11 fojojn, ĉiam en la monato de la aperdato! Kontakto, la dumonata socikultura periodaĵo de TEJO, aperis 6-foje, sub gvido de nova redaktoro, Ĵenja Zvereva, kiu prezentis allogan kaj tre varienhavan revuon.

Ĉe la Jarlibro estis negativoj kaj pozitivoj. Ĝi bedaŭrinde malfruis, ĉefe pro la multaj ŝanĝoj en la oficejo dum la periodo de produktado. Sed granda nova problemo de la epoko de retpoŝto estis solvita: la konstanta ŝanĝo de retadresoj. Iam, UEA devis okupiĝi nur pri fizikaj translokiĝoj, kiuj okazis multe malpli ofte ol la virtualaj. Rezulte, la Jarlibro estas malaktuala rilate al retadresoj jam kiam ĝi aperas. Tiun problemon oni bone solvis (kvankam ne sen peno): la Asocio enkondukis plusend-adreson por la Delegitoj kaj por la membroj kiuj deziras tion. Per adreso u...@uea.org mesaĝo estas aŭtomate plusendata al la aktuala retadreso de la adresito. Tiel la jarlibro restas daŭre aktuala rilate retadresojn.

Ankaŭ en la pasinta jaro la Centra Oficejo bonvenigis gastojn dufoje dum Malferma Tago. Unu okazis en aprilo, alia en novembro. Ambaŭ allogis multajn vizitantojn, kiuj kaptis la okazon profiti la reduktitajn prezojn en la Libroservo.

Kiel funkcias UEA?

Universala Esperanto-Asocio havas sian Centran Oficejon (la tielnomatan CO) en Roterdamo, Nederlando. La profesia stabo de la Asocio laboras en domo en unu el la grandaj stratoj de la urbo. Tie troviĝas i.a. la Biblioteko Hector Hodler, la Libroservo kaj la kongresa administrejo.

La konstruaĵo estas posedaĵo de UEA, kiu ĝin aĉetis en 1961. La brika domo estis konstruita en 1887. Gvidanto de la administracio de UEA estas la Ĝenerala Direktoro. La Komitato estas la ĉefa gvida organo de la Asocio: ĝi konsistas el reprezentantoj de la landaj kaj fakaj asocioj aliĝintaj al UEA (Komitatanoj A), reprezentantoj de la membraro (Komitatanoj B), kaj alelektitaj komitatanoj (Komitatanoj C). Ĝi kunvenas ĉiujare en la Universala Kongreso de Esperanto. Ĉiun trian jaron ĝi elektas Estraron, kutime 7- aŭ 8-membran, por teni superrigardon de la Asocio kaj fari necesajn decidojn inter la komitatkunsidoj. La Estraron helpas diversaj komisionoj kaj komisiitoj pri specifaj taskoj. La ĉiujara Universala Kongreso de Esperanto estas organizata de UEA en kunlaboro kun Loka Kongresa Komitato, ĉiam en alia lando. Okazis ĝis nun 87 kongresoj: tiu por 2003 okazos en Gotenburgo, Svedio. Por siaj membroj UEA eldonas ĉiumonate la revuon Esperanto kaj ĉiujare jarlibron kaj funkciigas ampleksan retpaĝaron.

La Estraro

Renato Corsetti, prezidanto. Iama prezidanto de TEJO. Profesoro pri Psikopedagogio de Lingvo kaj de Komunikado en la fakultato Psikologio 1 de la Universitato La Sapienza, Romo.

Humphrey Tonkin, vicprezidanto (esploro kaj dokumentado, strategio kaj planado). Iama prezidanto de TEJO; prezidanto de UEA 1974-80 kaj 1986-89. Universitata profesoro pri humanistiko ĉe la Universitato de Hartford, Usono; iama prezidanto de la universitato.

Lee Chong-Yeong, vicprezidanto (eksteraj rilatoj). Iama prezidanto de Korea Esperanto-Asocio; prezidanto de UEA 1995-98. Iama profesoro pri ekonomiko de Ŝtata Universitato Kyongpook, Koreio, kaj nuna prezidanto de Korea Instituto por Industria kaj Ekonomia Disvolviĝo.

Ivo Osibov, ĝenerala sekretario (faka agado, kongresoj, rilatoj kun TEJO). Iama prezidanto de TEJO. Iama estro de jura sekcio de granda industria entrepreno. Supera lekciisto pri komerca juro kaj kompania juro en la Jura Fakultato de Split, Kroatio.

Ans Bakker-ten Hagen (financo, administrado). Unua prezidanto de la landa asocio Esperanto-Nederland. Iama estrarano de diversaj organizaĵoj pri emancipado (sindikato, edukado); emeritiĝinta skabeno.

Gbeglo Koffi (edukado, kulturo, afrika agado). Aktivulo de la Togolanda Esperanto-movado, redaktoro de ĝia bulteno. Verkisto de rakontoj kaj de lerniloj en Esperanto. Instruisto pri matematiko.

Andrej Grigorjevskij (informado). Dufoja prezidanto de Rusia Esperanto-Unio. Esperanto-instruisto kaj organizinto de ĉ. 40 Esperanto-renkontiĝoj. Profesia retej-faristo.

Michela Lipari (landa kaj regiona agado). Iama komitatano de TEJO, estrarano de UEA de 1992, vicprezidanto de Itala Esperanto-Federacio. Funkciulo de la itala ŝtata kontrolkortumo.

Kion alportis la aprila estrarkunsido?

Dum la dua aprila semajnfino kunsidis en la Centra Oficejo en Roterdamo ĉiuj ok membroj de la UEA-Estraro por okupiĝi kaj decidi pri aktualaj demandoj kaj problemoj. Jen skize pri la plej gravaj novaĵoj.

La plej unua el ili verŝajne rajtus esti tiu, ke okazis renkontiĝo de la oficistoj kaj estraranoj dum kiu estis klarigitaj pluraj reciprokaj miskomprenoj. La oficistoj ricevis klarigojn pri la estrara politiko rilate al la Oficejo kaj garantiojn, ke neniukondiĉe la estraro planas okazigi iujn drastajn ŝanĝojn sen konsideri la oficistojn kaj ilian socian sekurecon.

Tre valore kaj pozitive al la sukceso de la kunveno kontribuis Nikola Raŝiĉ, nia ĵus demisiinta Konstanta Kongresa Sekretario. Li, ve, ne ŝanĝis sian decidon forlasi la CO-n de UEA (kie li oficis dum dek kvin jaroj), tamen klopodos maksimume helpi al la LKK de la Gotenburga UK kaj al la CO por ke la kongreso estu sukcesa.

Alia atentinda novaĵo estas ke estis decidite malfondi la Oficejan Komisionon, kiu plenumis sian rolon. Ĝiaj funkcioj estas redonataj al la regulaj organoj de la Asocio — la Estraro, la Komitato kaj la Financa Komisiono.

Grandan parton de la kunsida tempo okupis financaj demandoj, i.a. projekto pri la buĝeto 2004 kaj multnombraj urĝaj demandoj de tiu ĉi jaro. Multe da tempo kaj atento estis donitaj al la Proponaro de TEJO. Pluraj ĝiaj teoriaj partoj estis senprobleme akceptitaj, kiel koincidaj kun la streboj de UEA (temas pri la oficeja modernigo). Sed bedaŭrinde, ankaŭ ĉi-foje la estraro ne diris klaran “jes” aŭ “ne” pri la propono enkonduki plentempan TEJO-oficiston, por kio TEJO petis 105 mil eŭrojn dum 4 jaroj.

La decido tekstis, ke la Estraro ne povas preni starpunkton pri tiu demando antaŭ ol aperos instrukcioj de la Komitato pri la investa politiko de UEA: ĉu ni permesas al ni uzi partojn de la kapitalo kaj kiomajn aŭ elspezu nur renton de ĝi?

La peto al la Komitato decidi pri nia politiko tiukampa venos post kelkaj semajnoj per la ordinara poŝto — kun aldono de rekomendoj de la Financa Komisiono de UEA, kunsidinta en majo.

La lasta afero, kiun mi ŝatus mencii, estis parta redistribuo de la funkcioj en la Estraro. Pro troaj ŝarĝoj en la ekstermovadaj agadoj petis modifi siajn estrarajn taskarojn Humphrey Tonkin kaj Ivo Osibov.

Estis decidite, ke Humphrey Tonkin transdonas la respondecon pri la strategio al Renato Corsetti kaj anstataŭe prenas de Gbeglo Koffi la laborkampon pri kulturo. Ivo Osibov transdonis la respondecon pri TEJO al mi.

Andrej Grigorjevskij

Revuo Esperanto 2003 7 + 8

Vi trovos ...

ke kvankam la julia-aŭgusta revuo estis preparita antaŭ la gotenburga kongreso, vi trovos ĝin en via leterkesto — post la kongreso. Nur la retaj abonantoj ĝuos la escepton. La prokraston kaŭzis neplanita helpo ĉe finpretigo kaj presado de Jarlibro 2003, por ke ĝi aperu antaŭ la ĉi-jara UK. Tiuj, kiuj kongresos en Svedio, ricevos surloke etan rekompencon: la Jarlibron. La ceteraj ricevos ĝin kun ĉi tiu numero iom pli poste. La redaktoro petas vin pri indulgo kaj komprenemo. Feliĉe la ĉi-somera artikolbukedo ne riskas velki pro la eta prokrasto. La unuopaj floroj ja certe havas longdaŭran, se ne eternan valoron. Bonan legadon kaj ĝis revido dum, respektive post la kongreso!

Stano Marĉek

Malferme

Defendi naciajn kulturojn

Mikaelo Lineckij

Verŝajne multaj el vi sentas la gravecon de la nuna situacio. Denove komencis aperadi kontraŭ-Esperantaj artikoloj, diraĵoj ktp. Bonege! Tio signifas, ke nia ioma aktiviĝo estas rimarkita!

Mi opinias, ke ankaŭ nia multjara tolerema konduto rilate al la angla donis sian rezulton, sed ĝi estas ne tro pozitiva, ĉu ne? Ni humile atendas, ke la ĉirkaŭa mondo atentos nian inteligentecon kaj oni komencos persekuti nin kun la krioj: Ni konsentas, ke Esperanto estas la plej bona solvo de la monda lingva problemo! Helpu enkonduki ĝin tutmonde!...

Kaj kion faras en tiu tempo la angla? Ĝi, simile al nerapide iranta tanko, kontente murmuranta per potenca motoro kaj malavare provizata per petrolo, subpremas la mondon.

Min mirigas kiel ŝtatpotenculoj preskaŭ zombie defendas la solvon de la lingva problemo nur pere de la angla. Iel feble oni parolas ankaŭ pri varianto, kiam ĉiu lernu 3-4 lingvojn.

La dua situacio memorigas provojn modernigi vaporlokomotivon, fermante la okulojn al la fakto, ke ekzistas signife pli potencaj kaj pli ekonomiaj dizela aŭ elektra lokomotivoj.

Simile nia agado, direktita same kiel antaŭe al provoj disvastigi Esperanton en la popolo ne multe sukcesas. La rezulton ni ĉiuj bone vidas — nun ĉiam pli malfacilas motivigi al homoj, precipe al la junularo, la neceson lerni Esperanton, kiam oni energie lernas la anglan kaj vidas, ke tio donas pozitivajn rezultojn en la plua vivo. Eble jam venis la tempo direkti nian agadon ne al persvado de ni mem pri la bonecoj de la justa solvo de la problemo, sed al tiuj, de kiuj vere dependas la decido. Ni ĉiuj en niaj landoj bone vidas la rezultojn de la anglalingva invado — la naciaj lingvoj pli kaj pli asimiliĝas kun la angla.

Strange, ke oni tute ne asocias la enorman instruadon de la angla kun tiu minaco. Estas nature, ke bone ellernitan lingvon oni inklinas uzi. Malgraŭ tio, ke oni insistas pri vasta kaj profunda lernado de la lingvoj por uzi ilin en komunikado kun la ekstera mondo, oni pli kaj pli vaste uzas (99%-e) la anglan interne de la landoj. Fakte estas kreata reĝimo de pleja favoreco por homoj, kiuj kvante konsistigas nur 8% de la monda loĝantaro.

Antaŭ nelonge aperis trafa ŝerco:

  • — Kiel nomiĝas homo, scipovanta multajn lingvojn? — Poligloto.
  • — Kiel nomiĝas homo, scipovanta du lingvojn? — Bilingvulo.
  • — Kiel nomiĝas homo, scipovanta unu lingvon? — Usonano.

Certe temas ne pri usonaj esperantistoj kaj ne pri tiuj nemultaj usonaj stranguloj, kiuj okupiĝas pri lernado de fremdaj lingvoj. Se iu ofendiĝis pro la ŝerco, mi anticipe pardonpetas…

Laŭ mi ĝuste nun estas bona momento proponi apliki Esperanton kiel alternativan varianton por la internacia komunikado en ĉiuj niveloj — de la popola ĝis la ŝtata.

Ja ĉiuj komprenas, ke EU estas kreita kiel alternativo al la Usona potenco. Same eŭro estas alternativa al la monde uzata dolaro. Kial ni ne uzu tiujn argumentojn en nia agado? Verŝajne ĝuste esperantistoj estas tiuj homoj, kiuj plej bone vidas la malpurigon de siaj denaskaj lingvoj kaj povas argumente alarmi kaj moviĝi tiudirekte, aligante al tiu movado ankaŭ neesperantistojn.

Antaŭ du jaroj al mi venis ideo, kiel eblas fari bonan simbiozon por promocii Esperanton kiel defendilon de la kulturo kaj lingvo, estanta unu el la ĉefaj konsistaĵoj de kulturo. Pasintjare estis registrita Societo por subteno kaj defendo de la ukraina kulturo “Espero”, kies laborlingvoj estas la ukraina kaj Esperanto.

Kion signifas la subteno? Tio estas konatigo de eksterlandanoj kun ukrainaj kulturo kaj historio pere de Esperanto. Kulturo estas verŝajne la sola varo, kiu ne timas konkurencon — ĉiu popolo ja havas sian unikan nacian kulturon. Kion signifas la defendo? Tio estas atentigo de la potenculoj pri minaco al la kulturo kaj la lingvo flanke de (ĉefe) la sennacia, t.n. “amasa” usondevena kulturo.

Certe, neniuokaze mi alvokas al batalo kontraŭ la angla — oni povus nin tre nekorekte kompreni. Necesas strebi al subteno de praktika apliko de Esperanto en la ŝtata nivelo. Bona ekzemplo por ni estas interreto — kiam neniu premas Esperanton, ĝi mem montras sian potencon kaj okupas indan pozicion. Se ni sukcesos atingi ŝtatan subtenon por la komenco almenaŭ en kelkaj landoj, oni konvinkiĝos pri la utileco de nia lingvo.

Se iu el vi ekinteresiĝis, mi invitas viziti la ttt-ejon de la Societo www.espero.kiev.ua, en kiu estas respegulitaj la agado kaj planoj de la Societo. La ttt-ejo estas dulingva — ukraina kaj Esperanta.

Tre gravas, ke la agado estas sociutila kaj Esperanto estas uzata laŭ sia destino — esti laborinstrumento por la komunikado. Se tiu agado estas/os sukcesa, de ĝi profitos kaj la naciaj kulturoj kaj Esperanto.

Kaj nun mi volas turni min al tiuj esperantistoj, kiuj volas praktike promociigi Esperanton al vere serioza nivelo. Mi pretas lanĉi Internacian Asocion de Kulturdefendaj Societoj — AKSo. Ĝi ne planatas esti Esperanto-organizo — Esperanto estu nur ĝia laborlingvo, sed kunlabori kun UEA — jes.

Mi proponas sloganon por la Asocio — La sola rimedo, kiu povas savi naciajn kulturojn de la angligo — estas Esperanto!

Malpacience mi atendas reeĥojn, konsilojn, konsiderojn kaj sugestojn. Ni faru ĉion eblan por ke la bela sonĝo de l’ homaro por eterna ben’ efektiviĝu!

Mikaelo Lineckij
Gvidanto de Societo por subteno kaj defendo de la ukraina kulturo Espero,
l...@ukrpost.net

Alfronti la veron

Thierry Saladin

Esperanto estas lingvo preskaŭ nekonata en Francio. Kvankam kelkaj povus aserti la malon, estas nerefutebla fakto ke sepdek procentoj de nia junularo tute ne povas respondi la elementan demandon: Kio estas Esperanto?

Cetere, tiu konstato validas ne nur en Francio, sed en ĉiuj landoj, almenaŭ en la okcidenta parto de Eŭropo. Plie, se vi eldiras tiun vorton kaj proponas kelkajn pripensojn por nutri debaton, ekzemple post kiam lingvisto prelegis pri lingvaj problemoj en Eŭropo, la ĉeestantaro aŭ silentas, aŭ ridas. Kaj se vi aŭdacas rebati, ĉefe se la preleganto ĵus diris ian malveraĵon (ekzemple: Esperanto ne estas kultura lingvo ktp.), oni silentigas vin: Silentu, sinjoro, la profesoro Tia-tia ja ĵus diris, ke Esperanto ne estas lingvo, do ne insistu. Li eĉ afable respondis al vi, do sufiĉas! Kiuj ne kredas min, tiuj bonvolu legi la verkon de Claude Piron: Le Défi des langues (la Defio de la lingvoj). Ĉio estas bone analizita kaj mi travivas tion de ses jaroj. Pri kio temas ?

Farinte tiun konstaton jam en 1997, kiam mi mem interesiĝis pri Esperanto, mi kun geamikoj fondis asocion, kies projekto konsistas el la instruado de la lingvo al senlaboraj gejunuloj, kaj post kiam ili atingas la nivelon de la Atesto pri Kapableco, ni dungas ilin kiel profesiajn esperantistojn. Ilia laboro konsistas el vizitado de lernejoj por prezenti al gelernantoj la lingvon kaj ties valorojn. Jen genia ideo! asertis kelkaj, sed aldonante, ke ili faros nenion pro personaj kialoj.

Ĉu vere tiu ideo estas genia? Eble surpapere, sed praktike ĝi estas ege malfacila pro manko de subteno homa kaj financa. Eĉ se mi tute ne forgesas la multnombrajn esperantistojn, kiuj ekde la naskiĝo de la asocio komprenis la gravecon de la agado, kaj senĉese subtenis ĝin finance, estas vere, ke tiu projekto havas antaŭ si multajn obstaklojn. Ekzemple, junuloj, kiujn ni renkontis, interesiĝis pri la afero, sed la postan tagon multaj rifuzis aŭ tute ne respondis. Oni povas imagi, kion diris al ili la gepatroj: Ne perdu vian tempon per Esperanto. Antaŭ longe via avo lernis Esperanton, sed neniu plu parolas ĝin en la mondo. Estis bona ideo, jes, sed ĝi apartenas al la pasinteco. Nun lernu la anglan…

Mi estas kuracisto. Tamen, ĉar mi estas pli-malpli kuraĝa aŭ freneza (elektu mem), vidante la malfacilaĵojn, kiujn mi renkontis dum du jaroj, mi dediĉis mian tutan tempon por antaŭenigi la projekton. Kaj ĝi antaŭeniĝis, jes ja. Mi eĉ estis rekompencita kiam mi renkontis Zohran.

Tio okazis fine de 1999. Ŝi estas bela junulino, 23-jara. Ĉar berber-devena, ŝi tuj komprenis la seriozecon de la projekto kaj ankaŭ la valoron de la lingvo. Same kiel al la aliaj, mi instruis al ŝi la lingvon dum ĉirkaŭ sescent horoj, kaj la asocio dungis ŝin komence de 2001. Mi precizigas, ke la laborkontrakto estas nedifin-daŭra. Do estas vera laborposteno. De post la dungado ŝi vizitadas lernejojn. Mi mem vizitadis aliajn lernejojn ekde la komenco en 1997. Kaj la afero iris pli rapide, sed ĉiam ni alfrontis la samajn obstaklojn. Por renkonti gelernantojn, necesas ricevi permeson de la estroj aŭ de la instruistoj, kiuj plej ofte reagas al Esperanto same kiel tiuj, kiuj ridas, aŭdante la vorton Esperanto.

En Francio la instruistoj, same kiel la ĝenerala publiko, scias nenion pri Esperanto. Kaj se vi insistas (fidu min, ni ja insistas), ili klarigas al vi, ke ili havas aliajn, pli gravajn zorgojn ktp. Resume, ili ne scias, sed ĉefe ili deziras scii nenion. Ĉu mi troigas? Tute ne! Sed ĉar ni insistas, ni tamen sukcesis prezenti Esperanton al ĉirkaŭ naŭmil gelernantoj. Kredu min, tiuj ĉi opinias, kion ili volas pri Esperanto, sed ili ja scias pri kio temas, kiu estis Zamenhof, kaj kia estas la lingvo.

Post sesjara aktivado, ni eĉ sukcesis subskribi kun kvar kolegioj aŭ gimnazioj kontrakton por instrui (kontraŭpage, nature) la lingvon. Sed bedaŭrinde ni mem taksas mikroskopa la rezulton de nia laboro, se oni konsideras la necesan energion, se ne paroli pri financaj aspektoj, ĉar ni estas neprofitcela asocio.

Kiel do venki la psikologiajn barilojn, kiujn ni alfrontas? Kelkaj asertas, ke sufiĉus ke la politikistoj decidu, dum aliaj ekde la komenco diris al ni, ke nia projekto estas utopia. Aliaj aldonis ke estus bone, se okazus debato pri lingvaj problemoj... Ĉu vere la politikistoj pensas pri Esperanto, kiam tiom da homoj ĉu kredas ĝin mortinta, ĉu ne scias, ke ĝi ekzistas? Ĉu vere ekzistas lingvaj problemoj en Eŭropo? Fakte, jes, sed nur ni esperantistoj opinias tion. La socio pli malpli funkcias sen Esperanto, kaj ĝi estas eĉ tute fora de la ĉiutaga vivo de la civitanoj. Ĉu vere iun tagon la respondeculoj venos al ni, dirante: Ja vi, esperantistoj, pravas de pli ol unu jarcento. Ni ne revu. Nur kiam la civitanoj, bone informitaj, postulos, ke oni enkonduku Esperanton en la vivon, en la instru-programojn, tiam la politikistoj interesiĝos pri nia afero, kaj ne antaŭe. Kial ili interesiĝu pri nia afero, se ili faris nenion por ĝi de post la naskiĝo de la lingvo? Pro kiu mistera kialo ili irus kontraŭ la opinio de la homoj? La ĉi lastaj tute fajfas pri Esperanto. Kaj eĉ rigardas ĝin kiel sekton!

Kion fari? Ni multe pripensis la aferon kaj kreis banderolon, sur kiu estas france skribita la slogano Eŭropo havas ununuran valuton, eŭron, ĝi bezonas komunan lingvon, Esperanton. Ni ne subtenas la ĝisnunan Eŭropan Unuiĝon, sed profitas de la okazo por enirigi mesaĝon en la kapojn. Kaj, bonŝance, multaj esperantistoj en Francio kaj en Belgio komprenis tion. Ni jam vendis la banderolon pomile, kaj nun ĝi estas tradukita en diversajn lingvojn.

Por ricevi tiun belaspektan memglueblan bendon, ni elspezis 11 000 eŭrojn inkluzive de la modeloj tradukitaj en lingvojn de landoj, kiuj elektis eŭron. Okaze de la UK en Svedio s-ro Parisot-Delourmel, sekretario de nia asocio (KN=514), prezentos ĝin al interesiĝantoj. Temas pri gluado de la bendo sur malantaŭajn vitrojn de veturilo, por ke aŭtomobilistoj vidu ĝin dum urbaj trafikŝtopiĝoj.

Ni opinias, ke rigardante ĝin, oni pripensos la aferon alimaniere aŭ tuj diskutos pri ĝi. Oni povus diri, ke se Eŭropo elektus Esperanton kiel komunan lingvon, ĝi perdus sian neŭtralecon. Tiu argumento meritas seriozan atenton. Sed aliflanke se la movado maltrafus la nunan historian momenton, alivorte, se la angla-usona iĝus la lingvo de Eŭropo, kiom da esperantistoj estus pretaj veti eŭron pri la estonteco de nia bela lingvo?

Dum tutmondiĝo regas, kia defio staras antaŭ ni? Ni nepre ne perdu tempon. Esperanto montriĝu, ĉie!

D-ro Thierry Saladin
Asocio Réinsertion et Espéranto
26 rue Enclos Fermaud, FR-34000 Montpellier,
a...@yahoo.fr, http://reinsesperanto.multimania.com

Dekmiloj da eŭroj al litovaj esperantistoj

Elkoran gratulon al via bona sukcesa laboro. Mi ja povas diri ke la Universala Kongreso en 2005 estos granda sukceso, diras Lee Chong-Yeong, vicprezidanto de Universala Esperanto-Asocio. La gratulo koncernas la decidon de la litova registaro doni ĉirkaŭ 14 500 eŭrojn al Litova Esperanto-Asocio (LEA) por parte financi komencajn organizajn laborojn de la 90-a Universala Kongreso de Esperanto, okazonta inter la 23-a kaj 30-a de julio 2005 en Vilno.

La mono estos uzata por eldonado de literaturo pri Litovio en Esperanto. Tio estas nur malgranda parto de la financa subteno atendata de Litovia Registaro por diversaj projektoj de LEA, ligitaj kun la venonta UK en Vilnius, fieras Povilas Jegorovas, la prezidanto de Litova Esperanto-Asocio. Financa subteno estas atendata ankaŭ de urbaj instancoj de Kovno kaj Vilno, kie okazos kelkaj aranĝoj, ligitaj kun la UK.

Sed raporteblas sukcesoj ne nur ĉe la UK-fronto: ĵus aperis libro pri teknologio, kiu enhavas artikolon de la direktoro de la Vilna teknika kolegio kaj estrarano de LEA Algimantas Piliponis La internacia lingva komunikado kaj nuntempa mondo en la litova lingvo. La artikolo temas pri la rolo de Esperanto en internacia komunikado. Same aperis biografio Homoj de regiono Kaisiadorys. 100 biografioj, esploranta la vivon de Stasys Tijunaitis (1888-1966). Tiu fama litova esperantisto estis ankaŭ vaste konata pedagogo, ĵurnalisto, landesploristo kaj membro de la Litovia parlamento en 1920. Tijunaitis aperigis lernolibron de Esperanto por litovoj en 1912, partoprenis kelkajn Universalajn Kongresojn, instruis Esperanton kaj korespondis kun Ludoviko Zamenhof, la kreinto de Esperanto. Pli frue oni jam eldonis broŝuron pri Tijunaitis, kiu enhavas apartan ĉapitron Korespondanto de Zamenhof, aŭtoro de lernolibro.

Aŭtoportretoj estas alia libro ĵus aperinta, kiu enhavas rakontojn pri 22 famaj homoj de Vilno kaj ĉapitron pri Valdas Banaitis (naskiĝinta en 1942), fama litova esperantisto, kuracisto-psikiatro kaj arda artikolanto. Banaitis rakontas pri siaj vivo kaj mondkoncepto, tre multe pri sia esperantista agado. Lia tuta familio estas esperantista. Aperis krome libro Datoj de vivo kaj agado de Antanas Poška. Oni povas legi tie diversajn faktojn el lia esperantista agado.

Marko Naoki Lins

Litova mozaiko

El Litovio venas pozitivaj novaĵoj pri la preparoj al la 90-a UK en 2005. Kreskas E-aktivaĵoj, aperas novaj libroj pri kaj en Esperanto. Jen plua bukedo da informoj, venintaj de la prezidanto de LEA Povilas Jegorovas.

Kolora informilo

Laŭ preparprogramo al la 90-a UK, Litova Turisma Fondaĵo kaj Litova Esperanto-Asocio eldonis koloran grandformatan 28-paĝan turisman informilon Litovio. Jarmilo en Eŭropa centro. La tekston tradukis vilna esperantisto-ĵurnalisto Laimius Straznickas. Sur la lasta kovrilpaĝo estas oficiala emblemo de la 90-a UK kaj enestas foto de la monumento al Ludoviko Zamenhof en Veisiejai.

Broŝuro pri Vilno

La Turisma Fako de la litova ĉefurbo eldonis koloran grandformatan 20-paĝan informilon Vilnius. Neforgesebla harmonio kaj ĉarmo. Ĝi estas identa kun alilingvaj versioj de la eldonaĵo. La frontpaĝo surhavas la oficialan emblemon de la 90-a UK. La prospekton pri Litovio kaj la informilon pri Vilno eblos ricevi dum la Gotenburga UK ĉe la budo “Venontaj kongresoj” kaj “Litova stelo”. Landaj perantoj de UK-oj, organizantoj de karavanoj kaj landaj asocioj povas ricevi senpage stokon. Poste ili estos akireblaj ĉe Litova E-Asocio.

Buntaĵoj de la lingvo

Eldonejo Sviesa en Kovno aperigis popularan libron de la konata lingvisto Jonas Sukys Kalbos margumynai (Buntaĵoj de la lingvo). El la 246 paĝoj de la libro 8 paĝoj estas dediĉitaj al artefaritaj lingvoj kaj Esperanto, aparta ĉapitro nomiĝas Dirbtines kalbos (Artefaritaj lingvoj). La aŭtoro tre pozitive skribas pri Esperanto.

Litova Radio en Esperanto

La eldonejo Varpas en Kovno eldonis libron de Stasys Stikelis Eterio sviesa (Lumo de etero), kiu estas detala historio de Litova Radio inter 1919 kaj libro havas ĉapitron 1940. La Multlingva etero pri la radioelsendoj en Esperanto en 1927-1939. Tiam Litova nacia Radio el la tiutempa ĉefurbo Kovno disaŭdigis lecionojn de Esperanto kaj konstantajn informojn pri Litovio en Esperanto por eksterlandaj aŭskultantoj. La unua parolisto estis Antanas Poška. Esperanto en radio aperis kiel la unua post la litova, nur poste oni komencis disaŭdigi en la germana, franca, pola, angla kaj aliaj lingvoj.

Vojo de landesploristo

La eldonejo Gabija en Kovno aperigis libron de la konata pentristo Leonas Juozonis Krastotyrininko kelias (Vojo de landesploristo), okaze de lia 80-jariĝo. La aŭtoro rakontas pri siaj vivo, laboro, atingoj, kaj rakontas pri siaj interesiĝo pri Esperanto kaj kunlaboro kun esperantistoj. Enestas tutpaĝa genealogia arbo de la familio Zamenhof.

Sukcesa E-kurso

La 13-an de junio en Kovno, en Litova Esperantista Domo, finiĝis monata intensa ĉiutaga kurso de Esperanto. Gvidis ĝin konata Cseh-instruistino el Pollando Ewa Bondar. Estis du grupoj: la daŭrigan kurson frekventis 21 esperantistoj kaj la perfektigan grupon vizitis 15 esperantistoj. Fine de la kurso ĉiuj ekzameniĝis kaj ricevis atestojn de Litova Esperanto-Asocio. Sekvaj E-kursoj okazos komence de oktobro.

Sub la ĉielo de Dzukija

La ŝtata eldoncentro en Vilno aperigis libron de Antanas Pupienis Po Dzukijos dangumi (Sub la ĉielo de Dzukija). Dzukija estas suda parto de Litovio, kies loĝantoj havas sian dialekton kaj apartan vivmanieron. La libro priskribas la urbeton Veisiejai, kie en 1885 loĝis kaj laboris Ludoviko Zamenhof.

Tri filmoj en Esperanto

En Vilno aperis 20-minuta Esperanta filmo pri Litovio Baltmara sukceno. Ĝi estas el la serio de filmoj dediĉitaj al esperantistoj, por ke ili povu konatiĝi kun la lando de la 90-a UK en 2005.

La dua, 36-minuta filmo en Esperanto pri Litovio, havas la titolon Kaunas. Urbo ĉe riverkunfluo.

La titolo de la tria, 45-minuta filmo pri Litovio, estas Litova kalendaro. Festoj, moroj, tradicioj.

Ĉiuj tri filmoj ekzistas en du versioj: videobendo kaj kompakta disko. La filmojn eblos spekti dum la UK en Gotenburgo. Post la UK ili estos aĉeteblaj ĉe UEA kaj ĉe Litova Esperanto-Asocio.

Stratoj de esperantistoj

La eldonejo Aesti en Kovno aperigis libron en la litova lingvo Kovno: Stratoj kaj homoj, en kiu oni priskribas homojn, kies nomojn portas stratoj de Kovno. Oni detale priskribas la unuan litovan esperantiston Aleksandras Dambrauskas (pseŭdonomo Adomas Jakstas), la aŭtoro de la unua lernolibro de Esperanto por litovoj, aperinta en 1890, la unua prezidanto de Litova E-Asocio kaj ĝia fondinto en 1919, la unua redaktoro de Litova stelo, aŭtoro de kelkaj libroj en Esperanto, tradukinto de litova poezio al Esperanto k.s. Tiutempe li estis unu el la plej famaj homoj en Litovio — poeto, literatura kritikisto, filozofo, prelato, profesoro, publicisto, politikisto, eĉ matematikisto. Dambrauskas persone konis Zamenhof kaj korespondis kun li. Enestas ankaŭ duonpaĝa artikolo pri la aŭtoro de Esperanto.

Kurso por E-instruistoj

Ekde la 24-a de majo ĝis la 15-a de junio 2003 okazis en Kovno, en Litova Esperantista Domo, semajnfina kurso por E-instruistoj. Gvidis ĝin Ewa Bondar kaj partoprenis estontaj E-instruistoj el 10 urboj de Litovio. Partoprenis 26 personoj, el kiuj 16 ekzameniĝis.

Ekspozicio

Ekde la 30-a de junio ĝis la 21-a de julio en la publika biblioteko de distrikta urbo Trakai proksime de Vilno funkcias ekspozicio pri Esperanto. Iniciatis ĝin juna esperantistino Olga Baskir. La 9-an de julio okazis publika prezento de la ekspozicio, dum kiu parolis la prezidanto de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas, la parlamentano kaj esperantisto Stasys Kruzinauskas k.a.

[FORIGITA!: bildo]

La prezento de la ekspozicio pri Esperanto en la publika biblioteko en Trakai proksime de Vilno. Parolis la prezidanto de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas, parlamentano kaj esperantisto Stasys Kruzinauskas k.a.

Libra Printempo

Inter la 11-a kaj 13-a de aprilo 2003 okazis en Vilno, en Respublika Instruista Domo, la tradicia foiro Libra Printempo. En la stando de LEA (v. la fotojn) oni povis vidi kaj aĉeti librojn en la litova lingvo pri Esperanto kaj librojn en Esperanto. Funkciis konstanta ekspozicio Ĉio pri Esperanto kun libroj, revuoj, fotoj kaj afiŝoj. Pri la librofoiro vaste informis amaskomunikiloj. En ĉiuj informoj oni anoncis la partoprenon de LEA. Lige kun la foiro okazis 18-minuta radia programo ĉe ronda tablo kaj elsendo de la litova nacia televido.

Kovertoj pri Poška

Okaze de la 100-jariĝo de Antanas Poška Litova Poŝto eldonis du specialajn kovertojn. Unu koverto montras portreton de Poška kaj unuatagan poŝtan stampon, la alia havas gravuraĵon kaj subskribon. En granda kvanto estas presita portreto de Antanas Poška en bildkarta formato kun subskribo, kie temas ankaŭ pri lia esperantisteco.

Cent enigmoj

Eldonejo Algarve en Vilno aperigis litovlingvan libron Cent enigmoj de lingvo (Simtas kalbos misliu), kies aŭtoro estas la konata litova lingvisto Algirdas Sabaliauskas. Kelkaj ĉapitroj estas rekte ligitaj kun Esperanto, ekz. kiajn ligojn Zamenhof havis kun Litovio, kiu verkis la unuan lernolibron de Esperanto por litovoj, ĉu eblas elekti internacian lingvon voĉdonante k.s.

E-grupo en eldonejo

Litova Esperanto-Asocio kontraktis kun la plej prestiĝa eldonejo en Vilno, Eldona Instituto pri Sciencaj kaj Enciklopediaj Libroj, pri eldono de fundamentaj libroj pri Esperanto, lingvo-problemo k.s. Ekde la 1-a de julio en la instituto laboras Esperanto-grupo kaj enoficigitaj estas du sciencaj redaktoroj, kiuj zorgos pri la preparo de la libroj. La grupon gvidas eldonisto kaj esperantisto Adomas Mecislovas Grikpedis. Ĝis la jarfino en la eldonejo aperos sep libroj en la litova lingvo, preparitaj de la grupo, ekz. Ulrich Lins: La danĝera lingvo. Claude Piron: Le Défi des langues; Laurynas Algimantas Sküpas: Lernolibro de Esperanto; Telesforas Lukoševičius: Elementa kurso de Esperanto; Aloyzas Urbonas, Povilas Jegorovas: Mi estas soldato de Esperanto. La eldono de la libroj kune kostos 187 420 lidojn (54 325 eŭrojn).

Infana libro

Ĵus aperis kolora ilustrita grandformata porinfana libro de la konata litova verkisto Jeronimas Laucius La tria frato Teoristo. La libron la eldonis eldonejo Trys zvaigzdutes (Tri steletoj), kies posedanto kaj ĉefredaktoro estas la verkisto. Temas pri la centa libro de la verkisto kaj la unua en Esperanto. El la litova tradukis Valdas Banaitis, redaktis Gediminas Degėsys, la iniciatinto de kunlaboro inter esperantistoj kaj la eldonejo. La aŭtoro estas la prezidanto de la asocio “Litova porinfana libro”. Ilustris ĝin lernantoj de arta lernejo en la litova urbeto Vievis kaj iliaj instruistoj. La libro samtempe aperis en la litova (8000 ekz.). Sur la lasta paĝo ĝi havas duonpaĝan tekston pri la aŭtoro kaj liaj verkoj en Esperanto. Temas pri bonega reklamo de Esperanto. La libroj de Jeronimas Laucius ĝis nun aperis en la germana, pola, belorusa kaj rusa lingvoj. La libron oni povos akiri en la Libroservo de UEA kaj ĉe Litova Esperanto-Asocio. Ĝi estos aĉetebla dum la Gotenburga UK.

Reta Esperanto-lernado eksplodas:

Retkursoj: Ĉu taŭga metodo por instrui Esperanton?

Pli kaj pli da novaj esperantistoj lernas pere de la reto. La reto iĝis esenca ilo por Esperanto en la tuta mondo. Pro tio ke la reta Esperanto-lernado eksplodas, indas nun ekscii iom pli pri tiu fenomeno, pri didaktiko, statistiko kaj kiom da homoj nuntempe rete lernas Esperanton.

Ni prezentu ĉi tie kelkajn retajn kursojn: La brazila Kurso de Esperanto celas al tre internacia publiko, diras Paul Ebermann, mentoro de la germanlingvaj paĝoj de la retkurso. Fine de ĉiu leciono estas taskoj, kiujn la lernanto solvu. Tiujn solvojn li povas sendi retpoŝte al “mentoro” (kursestro), kiu korektas la erarojn. La defia projekto akiris ekzemple en Germanio intertempe 52 lernantojn kaj 19 mentorojn. Entute kvar lernantoj ĝis nun faris la finan ekzamenon. Germana Esperanto-Junularo tre subtenas la kursoprojekton. Ĝi donas provmembrecon de unu jaro al ili, se ili estas gejunuloj, klarigas Ebermann.

La kurso, elŝutebla lernprogramo, tradukita al pli ol dek lingvoj, jam famiĝis en la movado. En la tempo de Zamenhof, tiu komunikado okazis ĉefe per letero, klarigas la kreinto de la kurso, Carlos Alberto Alves Pereira. Esperanto jam ne profitis la rimedojn de radio kaj televido. Analoge, nun Esperanto ne povas preteratenti la helikopteron de interreto, filozofiumas Carlos. Li verkis profesian kaj senpagan programon, kiu eĉ instruas la elparolon de Esperanto. Grave estas, ke mi povas instrui ne forirante el la hejmo kaj povas korekti la taskojn en libera momento, emfazas Danuta Kowalska, kiu instruas en Israelo laŭ la brazila kurso. Kiam ne estas volontuloj por klubaj kursoj, estas bone ne perdi almenaŭ tiujn, kiuj volas lerni interrete. Por ili ĉi tiu formo estas ankaŭ pli komforta. Poste ili korespondas, povas partopreni en Esperanto-aranĝoj kaj elekti sian vojon. Junularaj hobioj estas komputilo kaj interreto, tial ili estas la vojoj sur kiuj oni povas trovi la lernontojn.

Axel Rousseau mastrumas la francan version de la Kurso de Esperanto. Ni havas samajn rezultojn kiel en Germanio. Male al Germanio niaj lernantoj venas el la tuta franclingvio. Ni havas lernantojn 60%-e en Francio, sed ankaŭ en Belgio, Kanado, Alĝerio kaj Svisio, aldonas Rousseau. Bedaŭrinde ĝis nun nur unu sukcese finis la kurson. Interesan statistikan materialon Rousseau ofertas ĉe http://ikurso.esperantojeunes.org/stat-fr.html. Tie li bildigas la geografian devenon de la studantoj. La reta adreso de Kurso de Esperanto: http://www.kurso.com.br/eo/.

Samaltnivela retkursa projekto kiel la brazila certe estas lernu!, kiu alportis Esperanto-retkursejojn al nova nivelo de profesieco. Ĝi ankaŭ montras la kreskantan kunlaboron inter Esperanto-instruistoj. Ĉimaniere homoj povas, anstataŭ verki kurson de la komenco, uzi la jam faritan laboron kaj plibonigi ĝin per sia kontribuo. Tiel la estontaj kursverkantoj havos eĉ pli bonan bazon por komenci, kaj la kvalito kreskos. Lernu! estas plurlingva kursejo kiu celas helpi al retemuloj lerni Esperanton en facila kaj senpaga maniero. Ni planas al ĝi aldoni iom post iom pli da kursoj kaj subteniloj, klarigas Hokan Lundberg, la teknika prizorganto de la retkurso, kaj aldonas: Ni volis enhave resti tre proksime al la reala Esperanto-mondo kaj pro tio tre atentis pri interaktiva kursaro, uzo de kutima ĉiutaga lingvaĵo, konsciigo pri E-aranĝoj kaj muziko, literaturo, filmetoj. La kursanoj ne sentu lernadon kiel ion sekan — ili ekde la komenco sentu ke Esperanto estas bunte aplikata kaj vivanta lingvo. Pro tio ĉe nia retejo ekzistas ankaŭ reta vortaro kaj tujmesaĝilo, do la kursanoj povas tuj babili inter si aŭ kun lingvohelpantoj, diras Sonja Petrović, respondeca pri la didaktiko. Lernu! laŭ ŝi estas ankaŭ iuspeca eksperimento pri metodiko de perreta, seninstruista kaj senklasa lingvolernado.

Ĉimomente lernu! ekzistas en 18 lingvaj versioj kun ĉirkaŭ 1350 registritaj lernantoj en pli ol 40 landoj, sed tiuj ciferoj konstante kreskas. La lingvonivelo de la uzantoj tre varias. Interesa cifero estas ke preskaŭ 40% de la registritoj lernas laŭ la anglalingva versio, tamen jam 35% rekte per Esperanto, dum ekzemple nur unu persono uzas la laste aldonitan slovakan version.

Lernu! ofertas tri diversajn kursojn. Momente nur ĉirkaŭ 12% de la kursanoj, kiuj komencis iun kurson, faris ĝin ĝis la fino, sed ni laboras por altigi tiun ciferon per altigo de motiviĝo kaj subteno al lernantoj, diras Petrović kaj malkaŝas alian interesan “problemon”: la kvanto da korespondoj venantaj kadre de la porkomencanta kurso superis fortojn de la lingvohelpantoj. Tial oni devis malintensigi la varbadon de novaj uzantoj kaj ekserĉi pliajn helpantojn por la plej popularaj lingvoj de lernu!

La projekto lernu! ricevas subtenon de la fondaĵo Esperantic Studies Foundation, tiel ke pluraj teamanoj povas profesie prizorgi ĝin. Pli frue mi rekomendis al la interesitoj librojn, menciis kursoliston kaj atentigis pri unu tre malnova koresponda kurso, kiu origine estis papera kaj ne bone adaptita al la interreto. Hodiaŭ la situacio multe pliboniĝis!, entuziasmas la germana lingvohelpanto Gunnar R. Fischer. Lernu.net certe estas ankoraŭ plibonigebla, sed ĝi jam bone funkcias kaj estas granda paŝo antaŭen. Malofte mi povas montri Esperanto-produktojn al homoj sen embaraso — sed jen brila escepto rilate al kvalito kaj kunlaboro de samideanoj. La retadreso de Lernu! estas: http://www.lernu.net

Ankaŭ la vasta Rusio ofertas Esperanto-retkurson por rusparolantoj. Ĝi sin bazas sur la klasika ruslingva lernolibro de Boris Kolker. La kurso funkcias kiel retgrupo ĉe Yahoo, en kiu ĉiu lernanto ricevas la tutan stokon de la lecionoj tuj ĉe la aliĝo kaj po iomete faras taskojn kaj sendas ilin al la grupo. Iu el la instruistoj kontrolas — kaj sendas reen al la grupo ktp. La rezultoj estas bonaj, diras Slavik Ivanov. Ofte okazas reklamado en diversaj ruslingvaj dissendoj kaj forumoj. Nun en ĝi membras 315 personoj, detalas Ivanov. Por li la reto fariĝas la sola loko, kie li delonge kaj konstante instruas. Emfazon la rusoj donas al la didaktika koncepto. Fakte temas pri tre serioza kurso (20 lecionoj): Vere malmultaj homoj finas ĉiujn 20 lecionojn, sed tiuj malmultaj kutime iĝas (almenaŭ amatoraj) esperantologoj, vere, substrekas Ivanov. La rusa retkurso: http://www.ikso.net/esperanto-kurso/.

La argentina kurso de Esperanto de la Instituto de Esperanto ekzistas ekde 2001. Ĝi estas kreita tre profesie kaj bonaspekte. Pli ol 50% de la lernantoj, jam pli ol 10 000, venas el hispanlingvaj landoj. Ĝi konsistas el 15 lecionoj, kaj estas tute senpaga. La lecionoj enhavas multajn demandojn, respondojn, dialogojn kaj esprimojn de la ĉiutaga vivo. Ĝi estas eminente praktika. Ĉiu leciono entenas glosaron, ekzercojn kaj respondojn kaj enhavas enkondukon al la literaturo de Esperanto. La lecionoj povas esti presitaj, kaj la kurso elŝutita al la malmola disko. Ĉiu versio de la kurso (havebla en 7 lingvoj) havas “instruistan estraron”, al kiu la lernanto povas sendi mesaĝojn por fari demandojn, klarigas Marcelo Casartelli, la ĉefadministranto. Argentina kurso de Esperanto: http://www.hzmj.org/e-kurso/indeh.htm; http://www.hzmj.org/e-kurso/index.htm (por la ĉina versio); http://www.institutoesperanto.com.ar (por la aliaj versioj).

Transirante la Pacifikon ni venas al reta semajna tradukkurso Syukan yasasii sakubun (Semajna facila frazfarado). Ĉi tiu retkurso, kiun partoprenas ĉiusemajne dudeko da kursanoj, estas senpaga. Ĉiudimanĉe mi donas japanan frazon, kaj la kursanoj retpoŝtas al mi sian tradukon. La sekvan dimanĉon ili legas mian korekton kaj mi donas novan ekzercfrazon, klarigas Saka Tadasi. Retkurso havas la avantaĝon ke mi povas verki komenton tiom longe kiom necesas. La retkurso de Saka celas doni al la kursanoj la kapablon esprimi sin en Esperanto komprenebla internacie. La tezo ke Esperanto malfacilas por japanoj parte trovas rekonon ĉe Saka: La lingva substrato kaj ideoasocioj de japanoj tute diferencas de tiuj de eŭropanoj, kaj pro tio japanoj havas nenion por gardi sin kontraŭ misuzo de subtilaj vortoj devenantaj de la radikoj komunaj al ĉefaj eŭropaj lingvoj se ne troveblaj en vortaroj. Semajna facila frazfarado: http://plaza.harmonix.ne.jp/~sakat/.

En 2002 ni lanĉis retpoŝtan korespondan kurson en la hungara kaj espereble baldaŭ sekvos franca versio, diras Thierry Salomon, la prizorganto de la kurso de la firmao AbonaSoft BT. Retaj kursoj estas gravaj en instruoplano en Hungario, ĉar multaj volas lerni Esperanton — pro la deviga atestilo por diplomiĝi — kaj mankas instruantoj. Kie ekzistas sufiĉe da postulado, eĉ Esperanto povas iomete gajnigi. Sekve AbonaSoft postulas por la 12 lecionoj, kun diplomo je la fino, 8000 hungarajn forintojn (25 eŭrojn). La didaktika koncepto estas neniel revolucia, sed kadre de la kurso oni uzas ankaŭ la adapteblan komputilan lernohelpilon. Tiu plurlingva programo baziĝas sur demandaroj. En la nova versio la demandoj povas esti ankaŭ sonoj aŭ bildoj. La ĉefa avantaĝo estas ke eblas mem facile aldoni novajn demandarojn kaj interŝanĝi ilin kun aliaj lernantoj/instruantoj, fieras Salomon pri sia produkto. AbonaSoft-kurso: http://abonasoft.netfirms.com

Ankaŭ en interretaj listoj ekestas diskuto pri la reta lingvolernado. Sergeo el Israelo ekzemple opinias, ke hodiaŭ homoj ne nur emas serĉi pli facilajn vojojn lerni la lingvon, sed ankaŭ la pli malmultekostajn aŭ eĉ senkostajn. Tio estus tutmonda tendenco, valida ne nur rilate al Esperanto. Laŭ nia reta statistiko la nombro de la novaj gelernantoj estas kvin fojojn pli granda ol la samtipa nombro dum la lastaj du jaroj. La absoluta plimulto de tiuj novaj esperontoj aĝas malpli ol 25 jarojn — mi pensas ke tio rilatas al la fakto, ke pli aĝaj homoj trovas tiatipan lernadon — pere de komputilo/interreto — pli komplika, filozofiumas Sergeo kaj aŭguras: La futuro de Esperanto pli kaj pli — se ne nur — dependas de la tutmonda reto — kaj ni nepre devas utiligi ĝin por nia profito. Aŭ perdi la ŝancon ekzisti.

La kostan flankon substrekas la slovako Viliam Búr: Certe homoj volas legi kaj lerni senpage. Ni vivas en la tempo de senpaga programaro, senpagaj libroj, senpage legeblaj novaĵoj. Ankaŭ Esperanto, la libera lingvo de la homaro, devas esti senpaga.

Sed ĉu la lernantoj de Esperanto ankaŭ fariĝos esperantistoj? Firman opinion pri tio havas Gunnar R. Fischer: Kvankam homoj nun amase lernas Esperanton per interreto, ni plej verŝajne ne spertos fortan pozitivan membrokreskon pro tio. Nur 10% de la kursanoj entute veturas al renkontiĝo kaj vere praktikas la lingvon. Kaj en interreto, kie la homoj pli senzorge uzas kaj konsumas aferojn, verŝajne la procentaĵo estos eĉ pli malgranda. Ĉu kialo por rezigni? Laŭ Fischer ne: Ĉar ĉiu persono, kiu iam lernis Esperanton, normalkaze havas pli bonan opinion pri la lingvo. Kaj tian subtenon ni ja urĝe bezonas... Gravas resti “en kontakto” kun la homoj!

Aparta “anekdoto” je la fino: Amiko antaŭ kelkaj tagoj rete rerenkontis knabinon, kiu jam ekde tri jaroj partoprenas renkontiĝojn. Ŝi neniam kapablis paroli pli ol 1-2 frazojn kaj krom tio krokodilis kaj aligatoris. Sed post kiam ŝi malkovris interretan kurson, ŝi en unu semajno atingis rimarkeblan nivelon.

Kiaj konkludoj eblas? Estis aparte interese ekscii pri la diversaj retkursoj kaj ilia sukceso. Certe la prizorgantoj devas pli bone (kaj daŭre) plani kaj allogi novajn lernantojn. Retaj kursoj ŝajne ekhavas ĉiam pli kaj pli gravan rolon en la instrua laboro de esperantistoj tra la mondo. Ankoraŭ ne estas studo pri la buĝetoj de Esperanto-asocioj dediĉitaj al retaj kursoj, nek pri la tempo uzita por organizi kursojn. Eble tiu ĉi artikolo helpos doni la unuan malgrandan superrigardon. Ĉiuokaze praktika konsilo al esperantistoj, kiuj jam havas aŭ planas verki novajn kursojn: Kontaktu unue la aliajn — kiel ekzemple la teamon de lernu! — kaj laboru kune.

Marko Naoki Lins

La lingva interplekto eŭropa II.

Claude Piron

La titolo de ĉi tiu artikolo elvokas Eŭropon. Mi tuj precizigu, ke, kiam mi diras Eŭropo, mi ne limigas min je Eŭropa Unio. Mi celas la tuton de nia mondoparto, kie la lingva diverseco estigas multajn problemojn.

Kompari kompareblan

Mi nun transiras al la rolo de la ŝtatoj. Miaopinie, ili evitas preni sur sin siajn respondecojn en la kampo lingva. La lingva diverseco estas riĉaĵo, kiun oni konservu. Sed ĝi estigas en la praktika vivo komplikaĵojn, je kiuj indus senigi sin. Oni do serĉu solvon, kiu respektu tiujn du konfliktajn indojn. Sed respondon oni ne trovas, se oni ne starigas la demandon. Nu, neniu ŝtato kuraĝas vortigi la demandon: Kio estas laŭ ĉies intereso en la kampo de lingva komunikado? Kaj eĉ malpli ili kuraĝas objektive esplori, kio eblas.

Por koni realaĵon, necesas kompari. Vi ne konas longecon, se vi ne komparas la mezurendan objekton al difinita mezuro, ekzemple metro. En agronomia esploro, oni semas la novan semon sur duono de terpeco kaj la malnovan sur la alia duono. Oni scias, ke la tero estas simila ambaŭflanke, ke la du terpecoj submetiĝis al samaj meteologiaj kondiĉoj. Se do la rikolto estas pli bona en unu duono, oni scias, kiu semo havigis la pli bonan rendimenton. Post kiam oni ellaboris novan kuracilon, oni ĝin ne surmerkatigas sen unue plenumi t.n. klinikajn provojn, kio signifas, ke oni komparas ĝin al medikamento kun konata efiko aŭ al inerta substanco (placebo). Kaj kiam oni intencas efektivigi grandajn konstrulaborojn, oni elsendas alvokon por ofertoj, kun la celo ricevi plurajn projektojn kaj kompari ilin unuj al la aliaj.

Se konsideri, ke tio estas la normala praktiko en ĉiaspecaj kampoj, estas nekredeble, ke neniu ŝtato diris: Ni investas riĉegojn en la instruadon de la angla, kiel, cetere, en tradukadon kaj interpretadon. Por scii, ĉu tio estas la farmaniero, kiu plej bone akordas kun la interesoj de nia loĝantaro, ni komparu ĝin al rivalaj sistemoj.

Eble mi eraras, sed mi opinias, ke mi estas la sola, kiu komparis en la faktoj la diversajn lingvajn aranĝojn uzatajn en altnivelaj interŝanĝoj, kaj kiu publikigis la rezultojn. Mi diras altnivela, ĉar sur elementa nivelo kompari tre malfacilas. Mi ne inkluzivigis en mian esploron gestan komunikadon aŭ la balbutadon de nebone regata lingvo, kiuj ofte estas la solaj rimedoj disponeblaj al ordinaraj homoj. Mi konsideris nur la sistemojn aplikatajn sur intelekte altaj niveloj, kiel ĉe negoca aŭ interŝtata traktado, politika asembleo, fakula kongreso, internacia laborgrupo k.s. Tianivele ekzistas en la mondo nur kvin sistemoj. Laŭ tutmonda uz-ofteco ili estas:

  1. la kelklingva sistemo: oni uzas nur kelkajn lingvojn, kun tradukado skriba kaj buŝa; tiu estas la sistemo uzata en UN kaj en la organizoj ligitaj al ĝi, same kiel en multegaj internaciaj kongresoj;
  2. la unulingva sistemo: tiu estas uzata de multaj multnaciaj kompanioj kaj de granda nombro da internaciaj kunsidoj: oni uzas nur unu lingvon, ĝenerale la anglan;
  3. la ĉiulingva sistemo, uzata de Eŭropa Unio: ĉiuj lingvoj de partoprenantoj estas akceptitaj, kun buŝa kaj skriba tradukado;
  4. la neŭtrallingva sistemo: oni uzas nur unu lingvon, sed ĝi ne estas la lingvo de iu popolo: latina, Esperanto; kaj
  5. la t.n. svisa aŭ skandinava sistemo: ĉiu uzas la propran lingvon, sed ne okazas tradukado, ĉar ĉiuj partoprenantoj komprenas ĉies lingvojn. Tiu estas la sistemo uzata en la aviada kompanio SAS; ĝi estas ofta ankaŭ en Svislando, notinde en la Parlamento, kie, en komisiaj kunsidoj, ĉiu parolas germane, france aŭ itale, kaj ĉiu estas supozata kompreni la tri lingvojn.

Tiu kvina sistemo ne estos konsiderata ĉi tie, ĉar ĝi ne estas vere aplikebla, se oni uzas pli ol tri lingvojn, kaj ankaŭ ĉar ĝi neprigas kulturan etoson kaj instrusistemon, kiuj estas esceptaj en la mondo.

La kvar aliajn sistemojn mi komparis laŭ tuta serio da kriterioj. La rezultoj aperas en la ĉi-sekva tabelo. Notu, ke ĝi registras nur, ĉu malavantaĝo ekzistas (1) aŭ ĉu ĝi forestas (0) en la koncerna lingvosistemo. Estis la sola maniero povi uzi fidindajn donitaĵojn.

Sistemo: kelklingva unulingva ĉiulingva neŭtrallingva
a) antaŭa individua lernado 1 1 0 1
b) antaŭa publika investado (lingvoinstruado) 1 1 0 1
c) institucia investado (lingvaj servoj) 1 0 1 0
d) neegaleco kaj diskriminado 1 1 0 0
e) lingva kosto de kunsido 1 0 1 0
f) kosto de dokumentproduktado 1 0 1 0
g) tempo necesa por ricevi dokumenton 1 0 1 0
h) informperdo kaj informfuŝo 1 1 1 0
i) graveco de lingva handikapo dum kunsido 1 1 0 1
j) graveco de lega lingva handikapo 1 1 0 1
k) limigoj kaj malagrablaĵoj (ekzemple neceso disponi interpretbudojn, devo uzi aŭskultilojn) 1 1 1 0
l) probabla kresko de la komplikaĵoj en la venontaj dudek jaroj 1 0 1 0
Nombro de la malavantaĝoj 12 7 7 4
La plej efika sistemo

Vi komprenas, kial mi diras, ke la ŝtatoj ne prenas serioze siajn respondecojn. Estas klare, ke Esperanto havigas la plej bonan sistemon, aŭ, se vi preferas, la malplej fuŝan. Tamen mia kalkulado estas aparte maljusta al ĝi. Ekzemple la unua punkto, antaŭa individua lernado, traktas egale ĉiujn aranĝojn, en kiuj almenaŭ parto de la partoprenantoj devis antaŭe lerni fremdan lingvon. Ĝi ne prenas en konsideron la fakton, ke, mezume, ĉe sama nombro da semajnaj horoj, ses monatoj da Esperanto havigas komunikkapablon, kiun oni atingas nur post ses jaroj ĉe alia lingvo. Simile pri kriterio i) graveco de lingva handikapo ĉe kunsido: ĝi preterlasas la fakton, ke Esperanto estas, por ĉiuj, pli facile prononcebla ol lingvo kiel la angla, kaj, aŭde, konsiderinde pli klara, kaj sekve pli komprenebla.

Se konsideri la fakton, facile kontroleblan, ke el ĉiuj rimedoj uzataj de homoj por superi la lingvobarilojn Esperanto estas tiu, kiu havigas la plej bonan efikecon rilate al la kosto kaj la plej bonan fluecon rilate al la lernodaŭro, estas neallasinde, ke la registaroj agas, kvazaŭ ĝi ne ekzistus. Se almenaŭ ili dirus: Ni objektive studis la demandon, ni komparis Esperanton, kiel komunikilon inter homoj el diversaj landoj, al la aliaj sistemoj uzataj, kaj ni konkludis el tiu esploro, ke Esperanto estas malsupera al la rivalaj metodoj laŭ tiu, tiu kaj tiu alia vidpunktoj, estus akcepteble. Sed neniu registaro esploris la aferon. Oni forĵetas Esperanton, aŭ, pli ĝuste, rifuzas starigi la demandon, al kiu ĝi eble kontentige respondas, ĉiam nur apriore. Oni akuzas Esperanton, ke ĝi estas idiota, aŭ fantazia, aŭ neserioza, kaj oni kondamnas ĝin resti ekster la intercivitana vivo. Sed ĉu estas normale akuzi kaj kondamni antaŭ ol enketi, kolekti informojn, studi la faktojn kaj alveni al iu grado de certeco? Tiu maniero agi egalas la eliminon de studento fare de juĝantaro, kiu ne interesiĝis pri liaj studoj, ne legis liajn verkaĵojn, kaj ne rigardis, kiajn poentojn li ricevis ĉe la diversaj ekzamenoj. Pretendi konstrui Eŭropon surbaze de sinteno tiel kontraŭdemokratia, tiagrade kontraŭa al la principoj de objektiveco kaj faktokontrolo ĉiam aplikataj en juro kaj scienco, tre malbone aŭguras pri la onta evoluo de nia mondoparto.

Malmultekosta medikamento

La fakto, ke la ŝtatoj tiel eskapas el siaj respondecoj estas des malpli pardonebla, ĉar ili ne devas fari multon, ili eĉ, praktike, apenaŭ bezonas elspezi unu groŝon. Multaj karakterizoj de la funkciado de lingva komunikado en la hodiaŭa mondo ebligas asimili al socia malsano la oftegan mankon de reciproka kompreno inter la homoj. Rilate al tiu malsano Esperanto prezentiĝas kiel efika kaj malmultekosta medikamento. Alivorte, la ŝtatoj estas en la situacio de ministro pri publika sano, kiu, fronte al epidemio — fakte, endemio — rifuzus rekomendi al la malsanuloj adekvatan kaj nemultekostan kuracilon, kaj malpermesus, ke liaj funkciuloj entreprenu klinikajn eksperimentojn por difini, kia estas tiu medikamento kompare kun la aliaj metodoj aplikataj por trakti la koncernan malsanon. Estas ne nur malmorale, ne nur masoĥisme, estas stulte.

Mi diris, ke la ŝtatoj povus helpi solvi la problemon apenaŭ agante, kaj preskaŭ sen elspezi groŝon. Tiu aserto verŝajne aperis al vi nekredebla. Mi tamen opinias, ke ĝi spegulas la veron. Kion la ŝtatoj devus fari, tio estus, tute simple, proklami la realon. Ne necesus, ke ili organizu ĝeneraligitan instruadon de Esperanto. Sed ke ili diru al siaj loĝantaroj: Ni studis la demandon. Esperanto povas solvi la problemojn starigitajn de la lingva diverseco sen kultura aŭ politika malavantaĝo (kontraste kun la angla) post relative mallonga daŭro. Ni do rekomendas al ĉiuj niaj landanoj eklerni Esperanton. Post kelka tempo ili povos komuniki trans la lingvaj baroj per la psikologie plej agrabla sistemo el ĉiuj, kiuj nun ekzistas, kaj per la komunikilo, kiu estas plej rapide akirebla. Vi vidus ĉiujn firmaojn, kiuj ofertas lingvokursojn proponi instruon de Esperanto. Radiaj kaj televidaj stacioj prezentus tiajn kursojn, dum kelkaj minutoj ĉiutage. Gepatroj postulus, ke la lernejoj aranĝu Esperanto-instruadon, kaj la lernejoj ĝin havigus kadre de la nedevigaj kromfakoj, apud ĵudo, fluto kaj la arto makrami. Multaj homoj eklernus mem, ĉu per mem-instruaj libroj, ĉu per unu aŭ alia el la multaj kursoj haveblaj sur interreto, ĉu en kursoj organizitaj de la lokaj Esperanto-societoj.

Post nelonge, eŭropanoj interkompreniĝus per preciza, humura, riĉa lingvo, kiun uzi estas tre agrable, kaj kiu respektas pli bone ol iu ajn alia la naturan funkciadon de cerbo celanta esprimi sin, kaj ili ĝin akirus sen elspezi pli da nerva energio ol tion, kion multaj investas en la ĉiutaga krucvorta enigmo. Mi esperas ne ŝoki vin, se mi diros, ke mi renkontis personon, kiu studis Esperanton en la necesejo, dediĉante al ĝi kelkajn minutojn ĉiumatene kaj ĉiuvespere, kaj, kiu post kvar monatoj, jam bone esprimis sin. Kaj ne nur eŭropanoj interkompreniĝus, sed ili malkovrus, ke ekzistas homoj en Japanio, Koreio, Mongolio, Ĉinio, Irano, Rusio, Kongo, Brazilo, fakte preskaŭ ie ajn, kiuj scipovas la lingvon kaj pretas diskuti kun ili, ĉu rekte, ĉu retmesaĝe. Sincere, ĉu tiel eksterordinara rezulto ne celindus, se konsideri, ke ĝi postulas praktike nenion de la ŝtataj administracioj, krom ege facila kontrolo de la faktoj, sekvata de solena deklaro, sufiĉe ripetata de la amaskomunikiloj, por ke ĝia mesaĝo penetru la mensojn?

Post kiam la lingvoproblemoj malaperos ĉe la ordinaruloj dank’ al Esperanto, la altaj funkciuloj de la eŭropaj institucioj finfine konstatos la ŝanĝon kaj demandos sin, ĉu ne indus, ke ankaŭ ili alprenu la solvon, kiun la loĝantaro antaŭ ili aplikis.

Por ke tiu projekto realiĝu, eble necesos atendi, ĝis iu advokato preparos kolektivan plendon, usonece, por procesi antaŭ tribunalo kontraŭ la registaroj, postulante kompenson de la damaĝo suferita de la landanoj, kiuj perdis grandajn kvantojn da tempo, mono, penoj por akiri la anglan, kun neentuziasmigaj rezultoj, simple ĉar la ŝtatoj rifuzis objektive informi ilin pri la ekzisto de sistemo multe pli bona, pli malmultekosta, kaj pli rapide akirebla.

Socia neŭrozo: masoĥismo

Mi transiris de lingva profesio al psikologia, kaj fariĝis psikoterapiisto. Unu el la konstatoj, kiuj ĉiam impresas min en mia praktiko, estas, ke tio, kio resanigas, estas la realo, aŭ pli ĝuste la fakto akcepti kaj agnoski la realon. Miaopinie, nia socio suferas pro terura neŭrozo, bazita unuflanke sur reciproka malfido kaj aliflanke sur masoĥismo, kiu kredigas, ke simplaj solvoj malpli valoras ol komplikaj. Kvazaŭ 28-litera alfabeto ne ebligus esprimi pensojn same profundajn kiel skribo enhavanta centojn da miloj da hieroglifoj. Sed tiun socian neŭrozon eblas resanigi kiel individuan: per alfronto al la realo. Tamen ĉiu, kiu praktikas psikoterapion, scias, ke fronti al la realo ofte postulas kuraĝon. Por niaj regantoj, por multaj intelektuloj, Esperanto estas kiel la aĉa, terura krokodilo, kiun kvarjara infano imagas kuŝanta sub la lito. Fakte, ne kuŝas tie krokodilo. Sed por certiĝi pri tio, vi devus ellitiĝi kaj rigardi. Ĉu vi ne riskas troviĝi front-al-fronte kun terura sovaĝa besto, kiu volos vin manĝi? Tial estas pli facile resti en la lito kaj nenion kontroli, kiaj ajn la malavantaĝoj de tiu decido, nekuraĝa, sed tipe homa. Rigardi la faktojn, kompari: jen la kuraĝa faro, kiun la intelekta kaj politika elito de nia mondoparto trovas tiel malfacile realigebla. Ke tiuj homoj, kun sia alta situo en la socio, ne facile prenas sur sin similan riskon, estas kompreneble: ili riskus konstati, ke dum pli ol jarcento ili eraris. Kaj kiu potenculo akceptas vidi siajn erarojn kaj ilin montri al la publiko? Tamen ilia rifuzo alfronti la realon ĉi-kampe estas ege bedaŭrinda por Eŭropo, kiu provas konstruiĝi. Kaj esti demokratia.

Recenzoj

Ĝuu rapide, homoj

Vidbendo: Venu rapide homoj. Muzika komedio en du aktoj. Tekstoj de M. kaj P. Castellacci k.a. Muziko de M. Paulicelli k.a. El la itala trad. Giuseppe Castelli kaj Pier Luigi Cinquantini. Blera: La Nuova Compagnia, 1998. PAL. Ĉ. 120 min. Muzikalo pri la vivo de Sankta Francisko el Asizo. Prezo: € 24,00.

En la jaro 1892 aperis en La esperantisto artikolo de la fama rusa E-pioniro N. Borovko: Teatro esperantista. Ĝi estis la unua artikolo ĉi-tema, en kiu la aŭtoro pledis por E-teatro. Post 4 jaroj en Smolensk junaj esperantistoj prezentis komedion de L. Tolstoj Unua brandfaristo, sekvis La edziĝo kontraŭvola de Molière, dum la unua UK. Kiom da prezentoj jam spektis esperantistoj dum la universalaj kaj landaj E-kongresoj! Jen estas ankoraŭ unu.

La filmo surprizis kaj kortuŝis min: longaj monologoj en perfekta Esperanto, preskaŭ 30 kantistoj kaj dancistoj, bonaj dekoracioj, kostumoj. Ĉu la aktoroj estas esperantistoj? Neimageble! Kion do mi faris? Tuj sendis mesaĝon al la Nuova Compagnia kaj jen kion mi eksciis. La rolantoj estas anoj de amatora teatro el vilaĝo Blera (3 mil loĝantoj), kaj komence de la filmo oni montras ĉi loketon kaj konatigas kun ĝia historio. Ĉefajn rolojn plenumas esperantistoj. Sanktan Franciskon ludas Pier Luigi Cinquantini, fama E-aktivulo, kiu iam organizis en Blera arkeologian E-brigadon kaj poste iniciatis la E-version de la muzikalo kaj tradukis al Esperanto la dialogojn. Li ankaŭ kunfondis Nuova Compagnia, kiu poste prezentis la spektaklon dum la IJK en Asizo (1987), kie iam Sankta Francisko fondis amason da monaĥejoj, kaj — dum Itala E-Kongreso en Frascati (1998). Aliajn ĉefajn rolojn brile plenumas Gianni Monaci, Laura Galli kaj Valeria Pagliari.

La muzikalo entenas 30 scenojn, el kiuj plejmulto estas muzikaj — atesto de la onidiro, ke en Italio preskaŭ ĉiu scipovas kanti. Kelkaj melodioj ĝis nun konstante nestas en mia kapo. La tekstojn de la kantoj brile kaj sprite tradukis Giuseppe Castelli. Ekzemple la sepa sceno komenciĝas per marŝado de 12 monaĥoj, kiuj kantas: Ni iru, ni iru: dudekvarpieda aro.

Venu rapide homoj al la ĉefa plac’, okazas vidinda spektaĵ’: al patro ĉion redonas Francisk’. Tiel komenciĝas la muzikalo: Francisko adiaŭas la patron por monaĥiĝi. Kaj tuj sekvas brila monologo de la patro Bernadone (Gianni Monacci) kaj lia dialogo kun la ĉifonulino (Laura Galli), plena de ŝercoj, kiuj restis same sukaj en Esperanta traduko. Interparoloj de tiuj ĉi du aktoroj, kies ludo estas brila, intermitigas muzikajn scenojn.

Mia amiko esperantisto, profesia muzikisto kaj talenta kantisto, kies opinio por mi estas grava, post spektado de la muzikalo diris nur: Mi trovas neniun mankon, kiun oni povus mencii en la recenzo. Ankaŭ al neesperantistoj mi montris la komedion kaj konstatis, ke al ili ĉiuj ĝi plaĉis. Tial mi rekomendas ĉi frandaĵon al la E-publiko. Ĝi taŭgas ankaŭ kiel propagandilo de la internacia lingvo al la ekstera publiko.

Ne nur la muziko, kant- kaj monologplenumoj estas laŭdindaj, ankaŭ la tekstoj estas senriproĉaj. UEA farus donacon al partoprenontoj de iu sekvonta UK, se ĝi regalus ilin per ĉi frandaĵo.

Sed ne atendu tion, aĉetu la filmon kaj ĝuu!

Zajdman Jefim

Bona ripozo - kun Simbiozo

Simbiozo — kant-albumo de F. Fonseca. Muziko kaj interpretado: F. Fonseca; versoj: G. Mattos. Brasília: BEL, 2002. KD: 35:26 min. Kun tekstolibreto, 12 kantoj. Prezo: € 12,60.

Jen kantalbumo, en kiu F. Fonseca — konata interpretisto en Esperantio — prezentas sin ankaŭ kiel komponisto. La komponaĵoj estas tre variaj laŭforme, verkitaj por (plejparte) tre seriozaj versoj de G. Mattos. La aranĝoj estas diversspecaj (dominas, tamen, malrapida pensiga stilo, malgraŭ ke estas ankaŭ kelkaj “bolantaj” komponaĵoj), ĉiuj muzikaĵoj estas riĉaj harmonie kaj sufiĉe interesaj melodie. Foje, tamen, la muziko ŝajnas eĉ iom malhelpi al la versoj, kiel, ekz, en “Tago tropika” kaj en kelkaj “Miniaturoj”, ege ŝarĝitaj je poezia senco, kiun muziko apenaŭ povas fari ankoraŭ pli reliefa. En la vizaĝa komponaĵo “Simbiozo” — male — la formo tre kongruas kun la senco de la versaĵo (interrilato inter la muziko kaj la parolo, kies simbiozo estas la kanto). La diskon kronas brila kanto Jam temp’ esta por verdera, la sola priesperanta ero en la albumo. La kantointerpretado estas tre plaĉa kaj agrabla; la simpatia tekstolibreto servas kiel fina plezuriga komponanto de la bonkvalita havindaĵo, kiu la disko ja estas.

Entute do la disko povas kontentigi multajn: la pensemuloj trovos en ĝi bonajn pensigajn versojn, la muzikemuloj — variajn kaj multkolorajn komponaĵojn. Kaj fine por ajna homo la medita muziko kaj altkvalitaj versoj helpos malstreĉiĝi kaj bone ripozi. Do — ek al ripozo kun “Simbiozo”!

Pavel Moĵajev

Ne sufiĉas bonintenco

Marc Bavant (2002): Les bases de l’espéranto d’après le fundamento. Dobřichovice: Kava-Pech. 115 p. ISBN 80-85853-56-6. Prezo € 11,70; Włodzimierz Opoka (2002): Basis of Esperanto. Kraków: Umea Shinoda-Kuracejo. 40p. ISBN 83-908748-9-X. Prezo: € 3,30.

Al la aŭtoroj de la du recenzataj libretoj mi starigas simplan demandon: Kial? Sendube vi ambaŭ multe laboris, multe ŝvitis por realigi viajn projektojn; aliflanke ni vivas — almenaŭ mi vivas — en la fruaj jaroj de la 21-a jarcento, ne meze de la pasinta. Simple, tiuj ĉi du libretoj — unu esence por franclingvanoj, la alia por anglalingvanoj — kontribuas malmulton al nia kompreno pri Esperanto kaj nenion al ties pedagogio.

La Bavant-a Les bases de l’espéranto d’après le fundamento estas franclingva komentario pri la Fundamento de Esperanto. En sia antaŭparolo la aŭtoro informas, ke la libreto estas destinita al ĉiuj, kiuj deziras sintezan enkondukon al Esperanto kaj kiujn delogas nek la gramatika terminologio, nek la denseco de teksto (p.9). Jen la hoko: leganto, aparte komencanto, kiu neniam funde studis gramatikon (aŭ studis ĝin antaŭ multaj jaroj), tuj perdiĝos en gramatikoĝangalo. Sendube ekzistas lingvaj — por tiel diri — futbal-zelotoj (teduloj, al kiuj plaĉas elgurdi matĉostatistikojn kaj pridemandi unu la alian tiel: Kiu pafis la trian golon en la duaronda tut-eŭropa pokal-gajninta pokalĉampionado de la jaro 19xx?) — nu, ekzistas lingvaj zelotoj, kiuj avide kaj dispecige kribros la komentojn de Bavant. Bone, sed tiel oni ne — eĉ sinteze — enkonduku Esperanton. Ne, kara sinjoro, en post-gramatika, situaci-komunika kaj nun elektronike interaktiva erao.

Simile la Opoka-a Basis of Esperanto. Per la libro la aŭtoro volas pruvi, ke tiu ĉi lingvo estas facila (p.3). Do jen — memevidente — la 16 reguloj (ve!); ankaŭ listoj pri gramatikaj finaĵoj, personaj pronomoj, konjugacioj, ktp, ktp. Do, kial? Informoj tiaj troviĝas en centoj da lernolibroj, broŝuroj kaj pamfletoj. Ĉu vere necesas nova? Kaj ĉu listoj tiaj pruvas la facilecon de Esperanto — kaj kiel kompreni facila? Krome aperas en la anglaj tradukoj pluraj bizaraĵoj: direktoro fariĝas en la angla head-manager (kio?); mankas al philarmonic (tiel) kroma h (inter l kaj a); kaj pli gravaj institucioj kaj lokoj tradukiĝas per institutions & places more important (more important staru antaŭ, ne post places; p.26). Se mi volus lerni Esperanton kaj trovus tian libreton, mi tuj seniluziiĝus: bazaj eraroj en la angla, kruda propagando pri ia Umea Shinoda-kuracejo — diable! Mi turnus min senhezite al io pli normala — futbal-zelotado, ekzemple. Do libreto bonintenca — sed kiam ni esperantistoj lernos, ke foje bonintenco ne sufiĉas por antaŭenigi nian lingvon?

Paul Gubbins

Libera Folio: opozicia reta gazeto

La demisio de Nikola Rašić el sia posteno de Konstanta Kongresa Sekretario de UEA komencis viglan diskutadon en la retlisto de UEA-membroj kaj igis eksredaktoron de Esperanto István Ertl kaj eksestraranon Kalle Kniivilä fondi interretan gazeton Libera Folio. UEA trovas sin en profunda krizo ili skribis en la unua eldono de la gazeto kaj plendis ke pri la nuna krizo de UEA ne skribas ties oficiala organo. Libera Folio celas sobre kaj kritike prilumi aktualajn evoluojn en la Esperanto-movado.

La gazeto ekaperis komence de aprilo, sed ĝi ne funkcias kiel tradicia gazeto kun distingeblaj numeroj. Male, ekzistas nur unu sola “numero” kiu konstante ĝisdatiĝas kaj tiam ankaŭ “la unua paĝo” (la unua retpaĝo) ŝanĝiĝas kaj la malnova malaperas.

Komence en Libera Folio aperis intervjuoj kun Nikola Rašić, Osmo Buller kaj diskuto inter Trevor Steele kaj Nikola Rašić. Krome aperis komentoj de konataj esperantistoj kaj ligoj al aliaj retejoj. Ĝis la komenco de majo aperis ankaŭ opinioj de kelkaj aliaj (i.a. Mark Fettes, Claude Piron kaj Ilja De Coster) pri la afero, raportoj pri la estrara kunsido en aprilo kaj, la unuan de majo, du intervjuoj kun Renato Corsetti. La materialo, kiu amasiĝis en la reta gazeto plenigus jam plenan numeron de revuo Esperanto, sed en reta gazeto la spacomanko ne same senteblas kiel en tradicia gazeto.

Laŭ Osmo Buller la kialo de la demisioj estas en malĝusta kaj damaĝa sinteno de gvidaj membroj de la nuna kaj antaŭa estraro al la rolo kaj funkciado de la Centra Oficejo. Li ankaŭ kritikas ke la estraro havis en si mem bonan intencon plifortigi eksteran agadon, unuavice la informadon (...) kaj sekve ĝi direktis multe da rimedoj por ĝi je la kosto de atento kaj rimedoj al la flegado de UEA kiel organizaĵo.

Renato Corsetti bedaŭras la demision de Nikola Rašić, sed vere ne komprenas ĝian kaŭzon. Li agnoskas, ke oni devas fari ankoraŭ multon pri reorganizado de la oficejo. Corsetti ankaŭ akuzas ke raŭmistoj transprenis la potencon ankaŭ en UEA, dum li mem volus havi pli da finvenkismo aŭ — kiel li preferas diri “venkismo”.

Surbaze de la materialoj en Libera Folio ne estas facile difini kio finfine kaŭzis la malkonkordon inter oficistoj kaj la estraro. Oni parolas pri diversaj laborstiloj kaj prioritatoj, sed ofte mankas konkretaj ekzemploj. Tamen unu tre konkreta ekzemplo estas la estonteco de la Centra Oficejo, sed tiu problemo fariĝis almenaŭ momente neaktuala pro la malfondo de Oficeja Komisiono en la aprila estrarkunsido. Ankaŭ la prezidanto Corsetti diras, ke li komencas kompreni, ke neniu ŝatas la movon al Samarkando (= malpli kosta lando) kaj ke tiu movo, ankaŭ se ĝi venos, venos post longa tempo.

Dum sia unua ekzistomonato Libera Folio estis vizitata jam preskaŭ 3000-foje kaj fariĝis unu el la plej rapidaj informejoj pri tio kio okazas ĉirkaŭ UEA kaj la Centra Oficejo. Iom bedaŭrinde, tiu ĉi fonto de informoj kaj opinioj ne estas atingebla por tiuj, kiuj ne havas aliron al interreto. Kvankam la artikoloj estas libere represeblaj, ne estas verŝajne, ke plejparto el ili aperus en paperaj gazetoj, simple pro manko de spaco. Espereble tamen la plej gravaj represiĝos. Momente la retejo de la bulteno funkcias sub tiu de Kalle Kniivilä, sed la konstanta adreso de la gazeto estas daŭre http://folio.xrs.net.

Jukka Pietiläinen

Loke

TOGOLANDO: La 21-an de junio okazis trejnseminario en Akrao, Togolando, pri administrado de kluboj. La seminarion partoprenis 10 personoj el diversaj partoj de la lando. Antaŭ la seminario jam okazis teoria eduko pere de lernolibro pri adminstrado de kluboj. La nuna seminario estis praktika aldonaĵo al la konoj.

KOREIO: Ĝis nun la Universitato Dankook estis la ununura universitato, en kiu Esperanto estas instruata oficiale kiel lerno-objekto kun poentoj. La 23-an de junio 2003 ankaŭ la Universitato Wonkwang enkondukis Esperanton kiel oficialan lerno-objekton. La lecionoj komenciĝos ekde la ĉi-jara septembra semestro. Gvidos ilin docento Lee Jung-kee. Universitato Wonkwang estis fondita surbaze de la religio ŭonbulismo. Gratulmesaĝoj estas bonvenaj ĉe: e...@unitel.co.kr.

FRANCIO: Ĉevalo nomata Zamenhof gajnis la 15-an de majo 2003 la ĉefan kurkonkurson en Longchamp (Prix du Bois de Boulogne/Premio de la Bulonja arbareto), apud Parizo. La ĵokeo estis S. Pasquier.

KATALUNIO: La kandidatoj de la kataluna partio Unuiĝo populara de Mataro (Unitat Popular de Mataró) adoptis Esperanton en la balotprogramo por la alproksimiĝanta urba voĉdonado. Laŭ la balotprogramo, la maldekstra kaj sendependa partio volas garantii la ĉeeston de la internacia lingvo Esperanto en edukado, publikaj librejoj, kaj uzi ĝin en internaciaj rilatoj kiel pontolingvon ekster la medio de romanĉaj (*latinidaj) lingvoj. Legu la programon ĉe: http://www.cupmataro.org/principis/09almon.html

SLOVENIO: La televidstacio Net-TV en Maribor, Slovenio, elsendis la 12-an, 13-an kaj 14-an de junio unuhoran diskuton pri Eŭropa identeco kaj egalrajteco de nacioj en EU. La elsendon gvidis la prezidantino de Esperanto-Societo de Maribor Melita Cimerman kaj gastoj estis Zlatko Tišljar, Vinko Ošlak (esperantistoj) kaj Janez Dular (eksa kulturministro de Slovenio). En la diskuto oni plurfoje menciis Esperanton kiel solvon por defendi malpli grandajn naciojn sub la danĝero de malapero en EU.

FINNLANDO: Päätalo-instituto, kultura-literatura centro en Taivalkoski, Norda Finnlando, organizas ĉiujare fabelkonkurson por infanoj. Ankaŭ ĉi-jare la instituto invitas konkursi en Esperanto. Estas tri kategorioj: infanoj ĝis 9-jaraj; 10-11-jaraj kaj 12-13-jaraj. La konkursaĵoj estu verkitaj originale en Esperanto de infanoj aŭ grupoj (lernejaj klasoj). Individuajn kaj grupajn konkursaĵojn oni taksos aparte. Longeco ne estas fiksita. En la skribado aŭ tajpado plenkreskulo rajtas helpi laŭ sia konscienco. En la prijuĝado oni aprezas antaŭ ĉio fabelecon kaj originalecon. La konkursaĵoj estu senditaj poŝte kaj alvenu plej laste la 15-an de septembro 2003 al: Päätalo-Instituto, Fabel-konkurso, PL 39, FI-93401 Taivalkoski, Finnlando. Oni uzu pseŭdonimon kaj menciu, ĉu temas pri grupo aŭ unuopulo. La nomo, adreso, naskiĝdato kaj (se eble) telefonnumero aŭ retadreso de la konkursanto estu en aparta koverto. La rezultojn oni publikigos la 18-an de oktobro. Pli da informoj donas la komisiito pri la konkurso: s-ino Aini Vääräniemi, Vääräjärventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando. Rete: a...@pp.inet.fi. Fabeloj, premiitaj en antaŭaj jaroj, estas legeblaj en: www.taivalkoski.fi/paatalo-instituutti/esperanto.htm

BRAZILO: Esperanto, la Lingvo de Frateco, estas la 4-a plej aŭskultata radioprogramo de la radistacio Rio-de Ĵanejro inter 22 aliaj. La rezulto aperis en la lasta bulteno de IBOPE, la plej grava esplorad-instituto en Brazilo. Oni povas aŭskulti la programon ĉiumarde je la 3-a ptm, kaj ĉiuvendrede je la 11-a vespere en www.radioriodejaneiro.am.br aŭ per 1400 kHz AM.

Fake

AKADEMIOJ: Antaŭ 250 personoj okazis la 15-an de julio 2003 en Niteroi, Brazilo, enpostenigo de Neide Barros Rego kiel akademianino ĉe Academia Fluminense de Letras en la fako Belartoj. La ĉefa temo de ŝia parolado estis E-o kaj Zamenhof. Ŝi eksplikis al la ĉeestantaro la devenon de E-o, ĝiajn ĉefajn aspektojn, detalojn pri la vivo de Zamenhof kaj nuntempa stato de la E-movado. Kiel kronon ŝi deklamis la poemon de Sylla Chaves Kvin Dronintoj, kiu trafe montras la lingvan problemon. La ĉeestantoj starante varme aplaŭdis ŝin.

FESTIVALOJ: La drama sekcio de la Kroata Esperantista Unuiĝo denove sukcese prezentiĝis en la programo de Surstrata festivalo, kiu la lastan semajnon de junio 2003 okazis en Zagrebo. La drama sekcio prezentiĝis du-foje per spritaj skeĉoj tradukitaj el Esperanto.

ĜISDATE: La dokumento Ĝisdate pri Esperanto nun legeblas en 24 lingvaj versioj. Utiligu kaj adaptu ĝin por informado al neesperantistoj. Se vi emas traduki en plian lingvon, proponu tion al k...@esperanto.org. Jam estas tradukoj en la angla, bulgara, dana, Esperanto, estona, finna, franca, germana, greka, hispana, hungara, itala, kataluna, korea, litova, nederlanda, norvega (boksmal), pola, portugala, rumana, rusa, serba, slovaka kaj la sveda. http://lingvo.org/xx/3/250.

KAMPANJOJ: Plenpaĝa reklamo pri Esperanto aperis en la ĵurnalo Le Monde la 14-a junio 2003 kadre de eŭropa kampanjo iniciatita kaj financita de esperantlingva japana mecenato. La malavara mecenato de la asocio Esperanto-France deziras progresigi la ideon de Esperanto en Eŭropo kaj li mem financas la aperon de kompleta paĝo en la ĉefa ĵurnalo de pluraj landoj.

ZEO-J: Publika fruktoĝardeno apud Kultura Centro Esperantista en La Chaux-de-Fonds, Svislando, ricevis la nomon Esperanto-ĝardeno. La nomiga ceremonio okazis la 13-an de julio 2003 dum la inaŭguro de la 76-a Kongreso de Sennacia Asocio Tutmonda (SAT).

E-LIBREJO: La e-librejon de www.esperanto.se vizitis jam pli ol 100 000 legantoj. La unuan pozicion okupas La Eta Princo. Plej multe oni legas diversajn popularajn tradukitajn verkojn. Inter la originalaĵoj la unuajn lokojn okupas verkoj de Zamenhof, Privat, Drezen kaj Neergaard. La unuan lokon inter originalaj verkoj de vivantaj aŭtoroj okupas Ne nur Leteroj de Plumamikoj de M. Boulton (598), la duan Eŭropa Identeco de Z. Tišljar (585) kaj la trian libro de Franko Luin Spuroj de Miaj Paŝoj (515).

Persone

ULRICH LINS, en la jaroj 1989 ĝis 1995 vicprezidanto de nia Asocio kaj nun komitatano, fariĝas 60-jara la 4-an de aŭgusto. Ekde 1957 esperantisto, la rekunfondinto de la junulara grupo en Kolonjo (Rejnlando, Germanio) interalie organizis Internaciajn Seminariojn, al kiuj li sukcesis altiri eminentulojn kiel Lapenna kaj Laurat. De 1964 ĝis 1969 li estis Estrarano de TEJO kaj reprezentis ĝin la lastajn du jarojn ĉe la UEA-Estraro; kvar jarojn post 1970 li redaktis Kontakto (kune kun Simo Milojević). La doktoriĝinto pri la japana Oomoto-movado estas nuntempe plej konata pro la monumenta La danĝera lingvo, kiu aperis de 1973 ĝis 1990 en pluraj, eldonoj kaj pluraj lingvoj. Esperantistoj povis rimarki lian interesiĝon pri historio, ne nur Esperanta. Ekzemple, en 1961 li altnivele verkis pri la IS-temo sur la junularaj paĝoj de Germana Esperanto-Revuo, kaj en 1966/1967 aperis en tiu organo de GEA la vojmontra Esperanto en la Tria Regno. Specialan atenton meritas lia historio pri UEA de 1908 ĝis la dua mondomilito, aperinta en Esperanto en perspektivo en 1974. El lia plumo venis ankaŭ la tre leginda biografio pri Ivo Lapenna en la revuo Esperanto, februaro 1988. Laste, en 2000, aperis ĉe UEA lia La laboro de Universala Esperanto-Asocio por pli paca mondo kiel Esperanto-Dokumento. Krome li estas komisiita de UEA redakti la estontan Enciklopedion de Esperanto.

Lins estas edzo de japanino kaj havas unu filinon kaj unu filon, la informado-aktivulon Marko Naoki Lins.

Ziko M. Sikosek

[FORIGITA!: bildo]

1973: transdono de la materialoj por Esperanto en perspektivo, kun Lapenna kaj Direktoro Victor Sadler.

Anoncetoj

Teniso: organizanto de E-kurso por tablotenisistoj de Junulara Sporta Centro en Jalto serĉas por la kursanoj kontaktojn kun esperantistoj-tenisistoj: Jefim Zajdman, str. Kirova 26-14, UA-98600 Jalta, Ukrainio. j...@uea.org; t...@yalta.us.

500 diversaj Esperanto-stampoj kaj poŝtmarkoj. Ofertolisto kontraŭ 1 irk. aŭ egalvaloro. Aĉeto de poŝtmarkoj el la tuta mondo laŭ miaj aĉetlistoj: Neussner, DE-37284 Waldkappel, Germanio.

Tango-dancado: Lecionoj en Esperanto en Bonaero (Buenos Aires), aŭ ĉe vi: Ale Kosavela. XX-54-11-4325.2487, a...@argentina.com.

Muzeo de Harmonikoj en Malden, Nederlando, eldonis prospekton kaj aranĝas rondgvidadojn ankaŭ en Esperanto: De Muse, Kerkplein 12, NL-6581 AC Malden, Nederlando. +31-24.3584196, 388 1902, k...@daxis.nl; www.accordeonmuseum.nl.

Tra la mondo

Fervojistoj kongresis en Saksio

Plenan semajnon (10-16 maj 03) pasigis 254 fervojistoj-esperantistoj el 19 landoj en la germana metropolo Dresdeno, dum la 55-a Kongreso de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio.

La programo, kiun kiel kutime favoris ankaŭ la vetero, estis vere bunta kaj interesa: fakajn prelegojn, kunsidojn de fakaj komisionoj kaj publikajn plenkunsidojn agrable alternis turismaj ekskursoj, nacia folklora vespero kaj distraj vesperoj kun kantoj kaj dancoj.

La ĉefan prelegon Teknikaj evoluoj por la estonto de la eŭropa fervojtrafiko kompilis kaj prezentis Bodo Ehrlich. Pri la programo ĉiutage informis Kongresa Kuriero, redaktita de Stano Marĉek.

Dum la semajno okazis sep fakaj prelegoj, tri tuttagaj kaj tri duontagaj ekskursoj al Dresdeno, al palacoj kaj ĝardenoj de Pillnitz, ŝipa ekskurso sur Elbo al sablo-ŝtonaj montaroj Saksa Svisio kun konkero de la fortikaĵo Bastei kaj vespermanĝo en subferdeka ŝipa restoracio, trajnveturo al Pirna kaj veturado sur vaporŝipo Meissen, konstruita en 1885. La venonta IFK okazos de la 8-a ĝis la 15-a de majo 2004 en Sopron, Hungario.

Stano Marĉek

[FORIGITA!: bildo]

Romano Bolognesi malfermas la 55-an IFEF-Kongreson en Dresdeno.

Novaĵoj el Barcelono

Okaze de la Ferioj de Asocioj (Firentitats), organizitaj de la sekretariejo de Asocioj de la urbestraro de Barcelono, en kiuj kunvenis 135 kulturaj kaj civitanaj asocioj, Barcelona Esperanto-Centro okazigis ekspozicion.

La ekspozicio konsistis el stando por kontakti interesiĝantojn, loko kun ekspoziciitaj afiŝoj pri universalaj, internaciaj kaj naciaj kongresoj, kaj du vitraj tabloj por montri la plej aktualajn E-librojn.

La Ferioj estis vizititaj de miloj da personoj. BEC disdonis 500 informilojn kaj akceptis aliĝojn por Somera E-Kurso en junio kaj julio 2003. Krom la ekspozicio estis aranĝita prelego fare de s-ro Martí Guerrero pri La problemo de la lingvoj.

En unu el la plej gravaj publikaj barcelonaj bibliotekoj Vapor Vell estis establita E-fako, kiu havas pli ol 60 verkojn: gramatikojn, vortarojn, novelojn, romanojn, eseojn. La plej interesajn librojn donacis Luis Serrano, Giordano Moya, Marco Botella, la eldonejo Prosveta kaj Hispana Esperanto-Federacio.

Ĉe la inaŭguro la prezidanto de BEC S. Aragaj dankis ĉiujn kunlaborantojn kaj ĉeestantojn, post kio s-ro Martí Guerrero, gvidanto de la E-kurso en la Aŭtonoma Universitato de Barcelono en Bellaterra, prelegis pri la temo La Eŭropa Unuiĝo kaj la lingva problemo.

Salvador Aragaj

Condomínio Esperanto

Almir kaj Zilda Ferreira estas agemaj samideanoj, loĝantaj en Rio-de-Ĵanejro. Ili ĉiel klopodas por disvastigi Esperanton. Antaŭ nelonge ili aĉetis novan apartamenton. Ĉar la apartamentaro ankoraŭ ne havis nomon, ili proponis al la entrepreno, kiu vendas la apartamentojn, ke ili nomu ĝin Condomínio Esperanto (Kunproprietaĵo Esperanto).

La propono estis varme akceptita kaj de la firmao kaj de granda parto de la novaj proprietuloj, kaj estis aprobita en speciala kunveno kunvokita tiucele. La dokumento estis notarie registrita. Condomínio Esperanto troviĝas ĉe strato Daniel Carneiro 128 en kvartalo Engenho de Dentro en Rio-de-Ĵanejro. Almir kaj Zilda intertempe informis, ke la entreprenisto tiom ŝatis la proponon, ke li intencas nomi aliajn konstruotajn apartamentarojn per Esperanto 2, Esperanto 3 ktp.

Aloísio Sartorato

Hungaroj en Tata

La 33-a Hungarlanda Esperanto-Kongreso okazis la 17-an kaj 18-an de majo 2003 en la belega, je historiaj monumentoj riĉa urbeto Tata, situanta 70 kilometrojn nordokcidente de Budapeŝto.

La Loka Kongresa Komitato gvidata de Elizabeta Ködmön realigis la dutagan aranĝon plaĉe, kontentige kaj modele.

La kongreson partoprenis pli ol 150 ĉiuaĝaj personoj, venintaj el ĉiuj regionoj de la lando. Estis iom nekutime, ke malnovaj kaj konataj esperantistoj alvenis malpli ol al la antaŭaj kongresoj, male abundis la kontribuantoj al la kulturaj programoj — grandparte nur simpatiantoj. Estas tamen rimarkinde, ke ĉiuj estraranoj de HEA partoprenis la kongreson krom unu, kiu nun laboras eksterlande.

Estis korvarmige, ke reprezentantoj de diversaj tavoloj de la socio venis al nia festo. Dum la inaŭguro salutis la kongresanojn vicurbestro, iama ano de HEA. Ankaŭ la parlamentano de la urbo András Tóth, kiel malnova konatulo de la loka esperantista grupo, salutis nin.

Pri la kongreso jam la antaŭan tagon aperis informoj en ĵurnaloj kaj radioelsendoj, sed sabate dufoje venis ĵurnalistoj de la urba televido kaj de urba kaj regiona ĵurnaloj.

Inaŭgure prelegis Sándor Jakab, vicprezidanto de HEA pri tio, kion alportu hungaraj esperantistoj al Eŭropa Unio kaj kia povos esti tie la situacio de esperantistoj.

Oszkár Princz, la ĝenerala sekretario, analizis la ĉefajn tendencojn de la okdekaj kaj naŭdekaj jaroj de la ĵus pasinta jarcento, kaj atentigis la partoprenantojn pri tio, ke ni vivas en unika jardeko de Eŭropo, kiam la en ĝi grandiĝanta Unio formas sian novan strukturon kaj serĉas komunan lingvon. Ni ne preterpasu ĉi tiun historian momenton.

En la diskuto — inter aliaj — parolis ankaŭ profesoro Ottó Haszpra, ano de Hungara Scienca Akademio, kiu per trafaj argumentoj prezentis la en mono mezureblajn kostojn de la multlingveco, kompare al la solvo per unu lingvo, speciale konstruita por la celo de internacia komunikado. Fine de la plenkunsido plimulto de la partoprenantoj subtenis la inviton de esperantista grupo el la fama historia urbo Sárospatak ke ĝi organizu la venontjaran kongreson inter la 21-a kaj 23-a de majo 2004.

Posttagmeze Sándor Jakab malfermis ekspozicion de Esperantista Pentrista Grupo funkcianta en la urboj Tata kaj Tatabánya. Por la ekspozicio dudek artistoj transdonis siajn verkojn. Post la ekspozicio okazis prezento de du esperantlingvaj romanoj. La historion de la naskiĝo de la unua romano prezentis d-ro Endre Dudich, la verkinto de la nekutima biologia fantasto. La 106-paĝan origine esperantlingve verkitan romanon la verkinto surloke dediĉis al la unuaj aĉetantoj. La dua prezentita libro estis romano de la Nobel-premiito Imre Kertész. La libro aperis post kelkaj tagoj dank’ al malavara subvencio de hungariĝinta esperantistino devenanta el Ĉinio Lin Nagy.

Dum la 33-a HEK la partoprenantoj povis ĝui krom la menciitaj programeroj ankaŭ urborigardon, veturante per speciala lokomotivo, ruliĝanta sur gumaj radoj, unuhoran kulturan programon, kongresan balon kaj ankaŭ fakajn kunsidojn. Kompreneble ili povis aĉeti esperantaĵojn dum la tuta daŭro de la kongreso.

Oszkár Princz

Subtenu E-movadon en Afriko!

En la kvara numero de Kontakto publikiĝos la respondoj al la konkurso Ĉu vi konas Sud-Afrikon? lanĉita en la numero 192 (2002:6). La numero estas parte dediĉita al Afriko, sed la ĉefa numero, kiu traktos tiun temon, estos la unua en 2004. Kontribuu al tiu numero ankaŭ vi (la aŭtorojn atendas valoraj premioj)! Kontaktu la redakcion rete <k...@tejo.org> aŭ poŝte: Ĵenja Zvereva (Kontakto), p/k 89, UA-01030 Kijiv, Ukrainio.

Oni ŝatus presi iom pli da ekzempleroj kaj sendi ilin al esperantistoj en Afriko, el kiuj multaj unuafoje havos la revuon en siaj manoj. Se vi ŝatus helpi realigi tiun ideon, sendu vian mon-kontribuon al la konto de UEA (vidu la Jarlibron), kun la indiko Kontakto-Afriko. Helpu afrikajn esperantistojn ricevi tiun numeron, kiu promesas esti vere bunta, alloga kaj interesa!

La temo de la tria numero de Kontakto estas Vojaĝoj — antaŭaj kaj nuntempaj, esperantistaj kaj ne. Ne maltrafu ĝin!

Por aboni Kontakto turnu vin al la CO de UEA. Por ricevi senpagan provekzempleron sendu mesaĝon kun via adreso al la CO de TEJO: <o...@tejo.org>.

Ĵenja Zvereva
redaktoro de Kontakto

Forpasoj

Frank Buckley (1914-2003), dumviva membro de UEA kaj de Brita E-Asocio, diplomito de Brita E-Asocio kaj de Internacia Cseh-Instituto, fervora propaganto de E en multaj landoj, mortis en Bristol (Britio).

Peter Danning (1928-2002), delegito, fakdelegito, fondinto de Ligo de Samseksamaj Geesperantistoj (1977), mortis pasintan oktobron en Richmond (Britio). Li estis membro de la Londona E-Klubo kaj kasisto de la Sudorienta Federacio.

Eurrico Figueira (1933-2003), D de UEA, forpasis la 30-an de marto en Taubate, Brazilo.

François Garrique (1911-2003), vicdelegito (1958-59) kaj delegito (1960-91), mortis en Rognes (Francio).

Walter Giannini-Aeppli (1914-2003), membro de UEA, Svisa E-Societo (SES), KELI kaj de Zurika E-Societo, kiun li prezidis, forpasis la 9-an de aprilo.

Salvator Gumà (1901-2003), E-instruisto kaj verkisto, forpasis la 22-an de majo 2003 en la aĝo de 101 jaroj.

Gerard van der Horst (1924-2003), la edzo de Mila van der Horst-Kolinska, forpasis la 13-an de aprilo en Hago, Nederlando. Li estis kunlaboranto de SAT, TANEF kaj E-radioelsendoj.

Signe Korstvedt (1911-2003) kunfondis E-klubon en Horten, kasisto en la E-klubo en Oslo, sekretario de Norvega E-Ligo kaj estrarano/anstataŭanto (1979-85). De 2001 honora membro de NEL, mortis en Oslo.

Edward Lindberg (1911-2003), dumviva membro, fakdelegito pri astronomio kaj radioamatorismo, mortis en Bowmansville (Usono).

Li Naixi (1908-2003), ĝenerala direktoro de la Ĉina E-Ligo, gvidis eldonadon de El Popola Ĉinio, laboris por Radio Pekino (posta Ĉina Radio Internacia), ĉefredaktis La Mondo (la organo de la Ĉina E-Ligo).

Wilhelm Theodor Oeste (1913-2002), membro de 1954, delegito, mortis en Sintra (Portugalio) la 17-an de oktobro. Li tradukis Esperanten la kompletan version de kanzonoj de Schubert (Lieder).

Alberto Solarz (1917-2003), aktiva esperantisto en Venezuelo kaj Francio ekde 1935, delegito kaj vicdelegito, forpasis en Parizo.

Alfred Wenger (1917-2003), dumviva membro, fakdelegito pri medicino (1964-83), mortis en Chez-le-Bart (Svislando).

Revuo Esperanto 2003 9

Vi trovos ...

Esperanto estas pli aĝa je unu Universala Kongreso. La 88-a, Gotenburga, plursence kontribuis al la maturiĝo de la mirinda projekto de Ludoviko Zamenhof. Ĝi elvokis tiel vastan intereson ne nur en la svedaj amaskomunikiloj, ke ĝi prave ricevis la epiteton — Amaskomunikila. Pri tiu kaj aliaj sukcesoj de nia lasta universala manifesto klopodas alporti atestojn tiu ĉi kongresa numero. Espereble vi komprenos, kial via redaktoro denove ŝovis preskaŭ ĉiujn alitemajn artikolojn al la posta numero. Agrablan legadon!

Stano Marĉek

Malferme

Internacia komuniklingvo estu sennacieca

Profesoro Charles Durand, specialisto pri informadiko kaj fama franca aŭtoro de du libroj pri la pozicio de la angla lingvo, estis invitita kiel ekstera fakulo al diskutoj pri la ĉi-jara kongresa temo. Jen lia parolado ĉe la Inaŭguro.

Antaŭ ĉio mi volas danki al Sinjoro Renato Corsetti, Prezidanto de Universala Esperanto-Asocio, pro tio ke li invitis min partopreni tiun ĉi kongreson kaj tiel havi la eblon alporti mian modestan kontribuon al la faritaĵoj kaj al la laboroj de la esperantistoj.

Hodiaŭ nepras, ke ni disrompu la cirklobarilon de silento, trude starigitan de la amaskomunikiloj kaj de la oligarkio, de kiu ili estas komisiitaj. La esperantistoj ne nur promocias Esperanton. Ili ankaŭ postulas la rajton, kiun havas la popoloj por sia digno, pensi, labori per siaj lingvoj, vivi laŭ siaj propraj kulturoj, esti si mem plene kaj sentrude. La esperantistaj asocioj havas multajn komunajn ecojn kun aliaj grupoj, kiuj kreiĝis dum la dek kvin pasintaj jaroj dise tra la mondo kaj aparte en Eŭropo. Tiuj grupoj prizorgas la defendon de multaj naciaj lingvoj, kiujn la tutmonda plutokrataro ŝatus nuraj dialektoj, kaj kies rolo tiel iĝus esence folklora. Jen kial alianco inter esperantistoj kaj la ĵus cititaj asocioj estas alte dezirinda. Dume, miaopinie ekzistas ĉiuj necesaj faktoroj por estigi el tiu alianco ververan simbiozon, kio helpos nin multe pli efike dissciigi niajn mesaĝojn.

Hodiaŭ la esperantistoj estas la solaj, por proponi al ni lingvon vere internacian kaj de ĉiuj akireblan. Mi ne priskribu ĉi tie la avantaĝojn de Esperanto, ĉar vi ĉiuj ilin scias pli bone ol mi, kiu ankoraŭ ne parolas vian lingvon. Tamen aliaj asertas al ni, ke la gepatra lingvo de iu grupo, reprezentanta ne pli ol 6 ĝis 7% de la tutmonda loĝantaro, estas universala lingvo, kaj tio starigas al ni seriozan problemon. Fakte, se unu natura lingvo estas proklamita universala, tio samtempe subaŭdigas, ke la aliaj ne estas tiaj. Se unu lingvo posedas superecojn super la aliaj, tio memkompreneble substrekas malsuperecon de aliaj. Tion oni nomas duopeco de la kvalifikiloj, kaj tio estas ege ĝena, ĉar, se unu lingvo superas la aliajn, ĝiaj parolantoj same konsideratos superantaj la alilingvanojn, vole nevole.

Mi ŝatus ĉi tie parentezumi. Ni ĉiuj scias, ke antaŭ 1960 ekzistis en Usono strikta rasa apartigo bazita sur la laŭdira malsupereco de la nigruloj. Dume ĝisfundaj enketoj montris, ke la nigruloj mem plejmulte samopiniis ĉi tiel. Tiu interkompletiĝo de la opinioj ĉiam ekzistas en la rilatoj inter koloniantoj kaj koloniatoj, inter regantoj kaj regatoj. Nu, ni konstatas similan situacion inter la denaskaj parolantoj de la laŭdire universala lingvo kaj la ceteruloj. La preskaŭ sistema diskriminacio favoranta la denaskajn angloparolantojn estas natura sekvo de la supereco prikonsentita al la angla lingvo, tial ke en multaj landoj la angla lingvo estas formale agnoskata kiel la nura lingvo uzota en ekzemple la internaciaj teknikaj-sciencaj interŝanĝoj. Ankaŭ la diskriminaciaj dungprocedoj povas ekzisti nur pro la kredo — komuna al la denaskaj angloparolantoj kaj al tiuj kiuj ne estas tiaj — pri tiu laŭdira “supereco” de la angla lingvo. Tiu kulpa interkonsento, kiu estas nenio alia ol unu reganta grupo kaj alia regata grupo, estas naskanta ene de ĉiuj internaciaj organizaĵoj — ja ne devigataj je dungaj kvotoj — evidentajn malegalecojn, kiujn la aktualaj tendencoj povas nur plifortigi.

En Eŭropo iuj provas kredigi al ni, ke la scipovo de la angla fariĝis nemalhavebla pro komercaj reguloj kaj planedskalaj komunikbezonoj. Dume kiel ni scias, se la celoj de tia lernado estus nur pragmataj, al Esperanto kaj ne al la angla la apostoloj de la universala interkompreniĝo devus sin turni! Devige ni konstatu, ke la angla rolas hodiaŭ en kontinenta Eŭropo same kiel antaŭ 1990 la rusa en la satelitoj de Soveta Unio kaj en ties aneksitaj respublikoj. La socilingvisto Louis-Jean Calvet evidentigis en tiu procezo etapojn tute similajn al tio, kio videblas nun en okcidenta Eŭropo pro la angla. Malesto de lingva politiko en la neruslingvaj respublikoj sekvigis ampleksajn vortajn prunteprenojn el la rusa lingvo, aparte en la sciencaj kaj teknikaj sferoj. Tiel tre rapide, la lokaj lingvoj izoliĝis en poramasaj funkcioj, dum la rusa specifiĝis por la informadaj, oficialaj, sciencaj funkcioj. En 1975 dum konferenco okazinta en Taŝkento estis proponita la instruado de la rusa ĉie ekde la infanvartejo, kaj poste en 1979, dum alia konferenco en Taŝkento titolita La rusa lingvo, lingvo de amikeco kaj de kunlaborado de la sovetaj popoloj, estis sugestite devigi la studentojn redakti siajn memuarojn en la rusa. Sekvis manifestacioj en Tbiliso (Kartvelio), Talino (Estonio), ribeletoj en la aliaj baltaj landoj, peticioj de la kartvelaj intelektuloj, ktp... Iuj lingvanoj ekkonsciis, ke ilia lingvo malrapide solviĝas en la rusa. Okazis do fenomeno de akcelata sorbado de la sovetaj lingvoj fare de la rusa, neniel volata de la popoloj, sed male ĉiel dependanta de la potenco kaj de la lingva politiko de Rusio fronte al ĝiaj satelitoj. Estas evidente, ke simila procezo disvolviĝas en la eŭropaj landoj, kaj tio igas opinii, ke la eŭropunia konstruiĝo faciligas la rapidan satelitiĝon de la malnova kontinento sub la usona Ameriko. En Soveta Unio la prunteprenoj el la rusa estis malpliigontaj la diferencojn inter la lingvoj profite al la rusa. Aplikite tiam en Soveta Unio kaj hodiaŭ en kontinenta Eŭropo, tiu speco de lingva imperiismo nature laŭiras diversajn vojojn, samtempe influante la lernejan kaj universitatan politikon, la lingvoplanadon kaj la amaskomunikilojn. La lingva imperiismo ne estus tre danĝera, se ĝi ne estus la elmontro de kruda simpla imperiismo, kaj sufiĉas observi por taksi ties entenaĵojn.

En multaj landoj ĉi tie reprezentataj la amaskomunikiloj injektas en la naciajn lingvojn, tute artifike, centojn da novaj anglo-usonaj vortoj, kiuj tiel anstataŭas la lokan vortprovizon. Tiel estas ekzemple en la itala, en la germana, en la franca, en la hispana, en la sveda. En la reklamiloj la bildoj pri moderneco, pri teknologio, tiel nomata alta, pri movebleco, pri scienco, pri liberaleco, pri efikeco, pri profesia sukceso, pri riĉeco, kaj eĉ pri sporto, estas ekde nun preskaŭ ĉiam kunligitaj kun anglo-usonaj terminoj, kiuj tiel tute artifike anstataŭas la terminojn de la gepatraj lingvoj, tiamaniere vunditaj. Tiu seninterrompa entrudiĝo kreas en la loĝantaro Pavlovan reflekson, kiu favoras ne nur la trejnadon al la angla lingvo sed ankaŭ la konsenton por la ega anglosaksa superrego kultura, ekonomia kaj politika fare de la socioj, kiuj pro ĝi suferas.

Rémi Kauffer, profesoro en la prestiĝa lernejo pri politikologio (Sciences-Po) de Parizo, skribas en sia libro titolita La armilo de la misinformado. Milito de la multnaciaj firmaoj kontraŭ Eŭropo:

“Trudante siajn konceptojn, siajn terminarojn, siajn mondprojektojn, Usono provas enkatenigi siajn rivalojn en pensadcirklon por ili desegnitan, tiamaniere ke tiel malliberigite ili ne plu povos eligi sin el ĝi. Trudi sian vortprovizon signifas venki la unuan batalon. De brainstorming al wargame, de teenagers al fast-food, de management al benchmarking la usonanoj estas plifruiĝintaj antaŭ ĉiuj aliaj...

Dank’ al tiu kreskanta entrudiĝo la usonbrita influo povis disvastiĝi. De la reganta elitaro, de la ekonomiaj medioj, ĝis la “antaŭeniĝantaj” rotoj el la mezaj socitavoloj, ĝi enpenetris la popolajn klasojn. Pervorta batalo, perbilda batalo. Laŭ tio ke la usonecigo de la terminoj kaj de la imagitaĵoj kunestas kun la usonecigo de la konsummodo, tiu fenomeno donas unu el la plej efikaj subteniloj por la entrudiĝo de la usonaj firmaoj en la progresantajn merkatojn. Nu, eĉ se komerca, ĉiu ajn milito estas unue milito de la spiritoj. Ankaŭ ĝi tute ne kompareblas kun psika blitzkrieg (fulm-milito) elpensita kaj gvidata al proksima celo. La misinformado male entenas daŭran agadon zorge estritan kaj gravajn rimedojn teknikajn, financajn, homajn”.

Tiu ĉi klarigo estas do geografi-politika kaj ĝi plene konfirmas la diraĵojn de Zbigniew Brzezinski, kiam li asertas, ke Eŭropo estas de nun usona protektorato.

Niaj tiel nomataj elitoj absolute ne prikonscias, ke la posedantoj de la vortoj kaj de la lingvo posedas ankaŭ la penson, kaj ke posedante alies penson oni posedas ĉion ceteran. Tiu ignoro estas ĝeneraligita. Tiel la ĝeneraligita uzado de la angla, kiel difinilo kaj prezentilo de scienco, kompreneble donacas pli vastan videblecon al la sciencaj laboroj de anglalingvaj popoloj, dum ĝi samtempe enmarĝenigas la aliajn, kompreneble tiom pli, ke la laboroj estas anglalingve redaktitaj, kaj ke sekve ili devas enmuldiĝi en la anglalingvajn postulojn koncerne la formon kaj la enhavon. El tio fontas mimetismo aŭ imitismo, kiu havas plagajn sekvojn, ĉar ĝi gvidas laŭ konkurenca inspiro al programoj, kiuj ne povas respondi al vere noviga logiko. Laŭ tio ke estas efektive la anglolingvaj landoj kiuj tiel difinas la normojn de la bona scienco, estas memkompreneble ke la scienco de la anglalingvaj landoj montriĝas tiel supera fronte al tiu de la aliaj. Tiel longe kiam la fremdaj sciencesploristoj, konscie aŭ nekonscie, konsentos pri tiu propra malsupereco, uzante la anglan kiel priskribilon de sia laboro, ili montriĝos simplaj perantoj de la anglo-usona sciencesplorado kaj ili ne povos plene valorigi sian laboron.

Do ĉu la scipovo de la sinpretende universala lingvo ebligas pli altan nivelon de prospero? Tion ŝajne kredas la registoj de Tajvano, ĉar ili ĵus dungis mil instruistojn denaske angloparolantajn por plialtigi la anglalingvan nivelon de siaj gejunuloj. Tamen, kion mi rimarkigis okaze de konferenco okazinta en tiu lando en novembro 2002, se ni rigardas la najbarajn landojn, ni ekvidas ke Filipinoj, kie la angla lingvo estas supere plej bone parolata en la regiono, estas ankaŭ malplej altnivelaj sur la ekonomia tereno en Sudokcidenta Azio!

Unusola lingvo malmultigas la nombron de esprimmodoj kaj de referencpunktoj, kaj ĝi ignoras la pens-skolojn funkciantajn per aliaj lingvoj. Ne eblas konfidi al aliaj la regadon de la difinoj kaj de la enbildigiloj de la homa kono. Jen kial la internacia komuniklingvo estu nepre sennacieca, kaj Esperanto estas la nura lingvo nun konforma al tiu kriterio.

Mia batalo estas batalo por la libero de la spirito, ĉar tiu libero estas la kondiĉo de ĉiuj aliaj liberoj. Mi estas hodiaŭ kun vi, ĉar la esperantistoj fundamente tiel samopinias.

El la franca tradukis:
Claude Longue-Epée

La ĉi-jara Kongresa Temo

Lingvaj rajtoj kaj respondecoj

En Gotenburgo oni traktis la Kongresan Temon en tri ĉefaj kunsidoj: lunde, marde kaj ĵaŭde posttagmeze. Partoprenantoj de la diskutoj laboris ĉefe en malgrandaj grupoj. Malgrandaj grupoj ja scias generi grandajn ideojn!

La Kongresan Temon Lingvaj rajtoj kaj respondecoj oni traktis pere de serio de anticipe preparitaj demandoj, kiuj estis la bazo por la grupaj diskutoj, kvankam pro limigita tempo oni bedaŭrinde ne povis sufiĉe funde okupiĝi pri la unuopaj demandoj. Nur la unua demando Kio estas rajto? postulus ja plurajn horojn por diskutado.

Jen la 17 oficiale prezentitaj demandoj, diskutitaj en la rondoj:

  1. Kio estas rajto, kaj, inter la diversaj homaj rajtoj, kio estas lingva rajto?
  2. Ĉu en via lando la lingvaj rajtoj havas lokon en via konstitucio aŭ via juro?
  3. Kiuj estas la ĉefaj instituciaj rolantoj en la apliko de la lingvaj rajtoj?
  4. Ĉu ekzistas ankaŭ lingvaj respondecoj — ne nur juraj, sed ankaŭ moralaj?
  5. Ĉu estas diferenco inter individua lingva rajto kaj kolektiva lingva rajto?
  6. Se ekzistas lingvouza rajto, lingvoeduka rajto, kaj lingvoflega rajto, kio estas la rilato inter tiuj tri?
  7. En sia parolado en la inaŭguro, Charles Durand mencias la lingvan situacion en kelkaj landoj. Ĝis kiu grado vi rimarkas similajn evoluojn en via propra lando?
  8. Kiun rolon povus ludi la heredaĵaj landoj en la konservado de la lingvoscio de elmigrintoj, kaj kiel tio povus rilati al iliaj lingvaj rajtoj en la nova, adoptita lando?
  9. La konservado de la lingvoj de malplimultoj kaj enmigrintoj helpas doni instruon al infanoj en la patrina lingvo kaj ankaŭ helpas la scian kaj biosferan diversecon. Kiujn aliajn avantaĝojn ĝi havas?
  10. Kiujn reciprokajn respondecojn havas lingva malplimulto kaj la ĉirkaŭanta lingva plimulto flegi kulturan interkompreniĝon per tradukado, lingvoinstruado kaj alimaniere?
  11. Infanoj ofte volas asimiliĝi kun la plimulto, ignorante gepatrajn klopodojn konservi tradiciajn valorojn. Poste, tamen, tiuj samaj eksinfanoj deziras plikleriĝi en la tradiciaj valoroj kaj la heredaĵa lingvo. Kiel plej bone ebligi tion?
  12. La utiligo de la angla inter la elito en certaj landoj, ekzemple Barato, kreas fendon inter tiu elito kaj la ordinaraj homoj. Kion fari por fermi tiun fendon?
  13. Kiun ekvilibron ni trovu inter unuflanke la pledado por Esperanto kaj aliflanke la atentigo pri maljustaj solvoj de la internacia komunikado per etnaj lingvoj?
  14. Ĉu ni povas ekspluati difinitajn nuntempajn politikajn evoluojn favore al Esperanto, ekzemple reziston al la influo de la angla lingvo en Eŭropo?
  15. Kiel ni povas konvinki asociojn por la defendo aŭ disvastigo de naciaj lingvoj (Brita Konsilio, Instituto Goethe ktp) apogi Esperanton? Kiel ni povas trovi komunan intereson kun ili?
  16. Ĉu ni povas veki apogon por Esperanto en sciencaj kaj teknikaj medioj?
  17. Kion fari por antaŭenigi Esperanton kiel perantan lingvon en traduksistemoj, en interpretado ktp?

La 17 demandojn la tri kunreĝisoroj Charles Durand, Probal Daŝgupto kaj Humphrey Tonkin (ĉiu mastris unu trionon) tamen prezentis al la diskutantoj en pli ampleksa formo. La unua, prezentita de Probal Daŝgupto, ekzemple tekstis: Homo trapasanta iun fremdan regionon povas bezoni servojn en sia lingvo; nomu tion la lingvouza rajto. Infano edukata for de sia heredaĵa lingvejo eble bezonas iom da eduko en aŭ pri sia lingvo; nomu tion la lingvoeduka rajto. Plenkreskulo volanta defore sekvi la fluon en sia heredaĵa lingvejo eventuale bezonas aliron al la gazetaro, la televido kaj la bibliotekaro de tiu heredaĵa regiono; nomu tion la lingvoflega rajto. Kia kontinuo, kia tabelo helpas pli bone kompreni la rilatojn inter tiuj kaj aliaj lingvaj rajtoj individuaj kaj kolektivaj?

Al la kunsidoj, kiuj okazis en la salonoj Lapenna kaj Hodler, venis rekorde multaj homoj, meze po 300. Pro tio oni disdividis la diskutantojn en malgrandajn grupojn kun grupgvidantoj, kio tre bone funkciis: oni povis tiel vere aktive partopreni en la diskutoj.

La fina versio de la Kongresa Rezolucio venis el speciala fina kunsido de la gvidantoj, kiu okazis ĵaude. Tie oni “kunbalais” diversajn rekomendojn, decidojn kaj sugestojn, kaj kvazaŭ “eltajlis” la kongresan rezolucion, kiun oni poste proponis al la Komitato por la aprobo (legu sur p. 177).

La diskutoj naskis multe pli da interesaj ideoj, sugestoj kaj proponoj, ol oni povis enŝovi en la finan rezolucion. Jen kelkaj disaj, sed certe pensigaj opinioj de la diskutintoj:

  • Esperantistoj havas konsciencon pri la lingva maljusto
  • Multaj komprenas, ke kun la angla lingvo venas la angla pensmaniero
  • Ni kampanju por ke lingvaj rajtoj aperu en landaj konstitucioj kaj en la eŭropa kortumo (ekz. ni procesu)
  • Ni ne batalu kontraŭ la angla. Se ĝi peras interkompreniĝon, bone. Malbone, ke kiel nacia lingvo ĝi klopodas anstataŭi la lingvojn de malgrandaj popoloj; ni estu kontraŭ tiu malbono
  • Oni subtenu BKC
  • Oni reekzamenu DLT
  • Oni reliefigu la tradukopontolingvajn sukcesojn de Esperanto
  • Oni flegu la leksikografion, precipe la fakan
  • Oni puŝu politikistojn por ke estu mono por instrui Esperanton al interpretistoj
  • Ni interne pretiĝu kaj ekstere aliru la instancojn fari studojn por pruvi taŭgecon de Esperanto
  • Strategie komenci per rolo (por Esperanto) de interpretista suplemento al la angla
  • Ni edukiĝu pri tradukistiko kaj interpretado
  • Lingvaj rajtoj estas rajtoj rilataj al la plenumo de komunikbezonoj en plurlingvaj situacioj
  • Homo havas rajton je propra lingvo pro principo de identeco, kaj rajton je neŭtrala lingvo pro principo de lingva demokratio
  • La lingvaj rajtoj inkluzivas la rajton de gepatroj postuli por gefiloj edukon en lingvo nefremda
  • Transdoni sian lingvon al la posta generacio estas, por la komunumo, morala devo al la estonteco
  • Rajto estas rekono kaj respekto de identeco
  • Pli bone esti por io ol kontraŭ io
  • Rajto estas tio kion oni opinias justa/ĝusta
  • Rajto estas io defendebla en kortumo
  • Lingva rajto: unu el la esencaj homaj rajtoj
  • Rajto: povi agi laŭvole sen ĝeni aliulojn
  • Rajto: eblo fari ke iu persono faru ion laŭ propra volo, laŭ la leĝo, ĉiam kun juraj sekvoj Homa rajto: koncernas statuson (ĉefe dignon) de la homoj
  • Lingva rajto duflanka: homo havas (1) pro principo de identeco rajton je propra lingvo; (2) pro principo de lingva demokratio rajton je neŭtrala lingvo
  • Lingvaj rajtoj estas rajtoj rilataj al plenumo de komunikbezonoj en plurlingvaj situacioj
  • Ne estas rajtoj sen devoj
  • Esperanto estas terapio por la lingva malegaleco
  • Lingva rajto inkluzivas la rajton postuli nefremdalingvan edukon por siaj infanoj
(stma)

[FORIGITA!: bildo]

Charles Durand dum la Inaŭguro enkondukas la kongresan temon.

[FORIGITA!: bildo]

Diskutoj pri la kongresa temo.

Esperantologia Konferenco

Esploroj pri esperantologio

La ĉi-jara Esperantologia Konferenco, kies temo estis Esploroj pri esperantologio: Kien iri, kaj per kiuj vojoj? okazis, sub prezido de prof. Humphrey Tonkin, en du partoj: lunde kaj marde posttagmeze en la salono Kalocsay, kun partopreno de po ĉirkaŭ 70 homoj.

La unuan tagon oni aŭdis raporton de Ziko M. Sikosek pri la historio kaj la nuna stato de la Biblioteko Hector Hodler en Roterdamo, kaj pri prioritatoj por Esperanto-bibliotekoj ĝenerale.

Ziko M. Sikosek nun profesie okupiĝas pri la ordigo de tiu biblioteko, kiu tra multaj jaroj ne ricevis sufiĉan atenton. La espero estas ke surbaze de lia laboro oni povos fronti la financan demandon, kiel apogi kaj funkciigi la bibliotekon, kiel ĝin ordigi kaj modernigi. Lia lunda prezento estis kvazaŭ komenca paŝo de la konferenco por informi pri tio, kio nun okazas en unu el la plej grandaj Esperanto-bibliotekoj. La paroladon de Sikosek poste komentis Ulrich Lins, nia konata historiisto.

En la marda kunsido Detlev Blanke, lekciisto pri interlingvistiko ĉe la Universitato Humboldt en Berlino, faris la ĉefan prezenton. Temis pri lia lastatempa tre detala eseo pri vojoj al la faka literaturo pri esperantologio kaj interlingvistiko, kiu ne estas simpla bibliografia laboro, sed prezento de la bazaj studaj kaj esploraj materialoj, kiujn oni bezonas por kompili kaj utiligi bibliografion. Tiu tre interesa parolado, kiu nun aperas anglalingve en la revuo Language Problems & Language Planning (LPLP), aperis ankaŭ en Esperanta versio, en la serio de Esperanto-dokumentoj 39E (Detlev Blanke: Interlingvistiko kaj esperantologio: vojoj al la faka literaturo, havebla ĉe la Libroservo de UEA). Prof. Probal Daŝgupto de la Universitato de Hajdebarado en Barato, komentis la vortojn de Detlev Blanke kaj ankaŭ mem faris prezenton de siaj ideoj pri la rolo de Esperanto kaj esperantologio.

(stma)

Solena Inaŭguro

Ondado de impresoj kaj emocioj

Lunde antaŭtagmeze je la 10-a horo okazis en la salonego Zamenhof la malferma ceremonio de la 88-a Universala Kongreso de Esperanto. Post prezento de la podianoj (vidu la foton), bonvenigo de la kongresanoj kaj saluto de la eminentaj gastoj, bonvenigis la kongresanojn la vicprezidantino de Gotenburgo Britt Golberg kaj reprezentanto de la gubernio Maria Vassén (la lasta en flua Esperanto!). Sekvis festparoloj de la ĉina ambasadoro Zou Mingrong, kiu invitis la kongresanojn al la venontjara UK en Pekino, kaj de la 1-a sekretario de la pola ambasadoro en Svedio Joanna Wijaszka. La vicprezidanto de UEA Lee Chong-Yeong legis mesaĝon de la Asista Ĝenerala Direktoro de Unesko John Daniel (vidu la p. 174) kaj Sean O’Riain leteron de la irlanda ambasadoro en Stokholmo Patrick McCabe. Post majstra muzika interludo de Andreo Korobejnikov la parolon prenis la prezidanto de Sveda Esperanto-Asocio Franko Luin, kiu i.a. komparis la svedan E-movadon al ondado — kun alternaj sukcesoj kaj malsukcesoj. Tiu transdonis la mikrofonon al la prezidanto de LKK Roland Lindblom, kiu i.a. skizis la trijarajn preparojn de la kongreso. Post la solena parolado de Louis C. Zaleski-Zamenhof (legu apude) parolis la invitita gasto Charles Durand (vidu Malferme). La kongresan temon Lingvaj rajtoj kaj respondecoj enkondukis ĝia reĝisoro Humphrey Tonkin, kiu invitis la kongresanojn al la debatoj. Sekvis la historie plej mallonga festparolo de la prezidanto de UEA pri niaj lastatempaj sukcesoj sur la kampo de informado kaj instruado, kaj post plua muzika interludo salutoj de Sonja Petrović (TEJO), Mauro La Torre (ILEI), Geraldo Mattos (AdE) kaj Tahira Masako (SAT). Post la tradiciaj salutoj de la reprezentantoj de Landaj Asocioj de UEA eksonis en la salonego Zamenhof nia himno La Espero kaj la UEA-prezidanto Renato Corsetti martelbate malfermis la 88-an Universalan Kongreson de Esperanto en Gotenburgo.

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj: Charles Durand, Roland Lindblom, Mauro La Torre, Andrej Grigorjevskij...

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj (daŭrigo el la antaŭa paĝo): Andrej Grigorjevskij, Michela Lipari, Lee Chong-Yeong, Trevor Steele, Renato Corsetti, Ivo Osibov, Humphrey Tonkin, Charles Durand, Ans Bakker, Geraldo Mattos, Sonja Petrović kaj Christer Kiselman.

Mesaĝo de Unesko al la 88-a Universala Kongreso de Esperanto

Kun granda plezuro mi, komisiite de la Ĝenerala Direktoro de Unesko, hodiaŭ sendas saluton al la partoprenantoj de la 88-a Universala Kongreso de Esperanto. Kiel vi scias, Unesko aljuĝas grandan gravecon al kunlaboro kun neregistaraj organizoj, ĉu internaciaj ĉu naciaj, ĉar ni same celas krei solidarecon kaj interkompreniĝon. Pro tio ni alte taksas niajn multjarajn rilatojn kun Universala Esperanto-Asocio, kiu ĉiam aktivis por establi ligojn inter diversaj popoloj, tiel kontribuante al internaciaj interkompreniĝo kaj paco.

Unesko rigardas lingvojn kiel kanalojn de dialogo kaj do de interkompreniĝo. Pacaj interrilatoj inter la nacioj de la mondo nepras en la nuntempo, kaj lingvo kaj kulturo estas la ŝlosilaj elementoj de internacia dialogo.

Ĉiu lingvo estas kaj esprimo de la kulturo de komunumo kaj ilo por konservi tiun kulturon por postaj generacioj. Ĉiu lingvo en la mondo prezentas unikan manieron percepti la realon. Estas danĝero, ke multaj el tiuj lingvoj, protektantoj de diverseco, malaperos dum la venontaj jaroj, se ni ne multe penos por ilin konservi.

Per tio, ke ĝi stimulas komunikmetodon, la Esperanto-movado helpas konstrui pontojn de interkompreniĝo inter diversaj popoloj kaj kulturoj. Tiamaniere Esperanto helpas montri, ke unueco kaj diverseco eblas kaj fakte necesas.

Mi gratulas Universalan Esperanto-Asocion pro tiu iniciato kaj mi deziras al la kongreso ĉian sukceson.

[FORIGITA!: bildo]

John Daniel, Parizo
Asista Ĝenerala Direktoro pri Edukado

[FORIGITA!: bildo]

Giĉetoj en la akcepteja halo

[FORIGITA!: bildo]

La Solena Inaŭguro kun gastoj surpodie

[FORIGITA!: bildo]

En la kongresejo bone funkciis informejoj

[FORIGITA!: bildo]

Gejunuloj dum la Interkona Vespero

[FORIGITA!: bildo]

La Internacia Koruso dum sia prezento

[FORIGITA!: bildo]

K. Fettes transdonas la unuan Jarlibron

[FORIGITA!: bildo]

Stanisław Mandrak kaj Joanna Wijaszka

[FORIGITA!: bildo]

Neformalaj diskutoj en la koridoroj

[FORIGITA!: bildo]

Irlanda muziko plaĉis kaj — dancigis!

[FORIGITA!: bildo]

Steele kaj Corsetti dum Estrarkunsido

[FORIGITA!: bildo]

En la kongresejo ne mankis gejunuloj

[FORIGITA!: bildo]

Silenta minuto honore al la forpasintoj

Parolado de Louis C. Zaleski-Zamenhof

Estimata Sinjoro Prezidanto,
Estimataj Gesinjoroj Honoraj Gastoj,
Estimataj Gekongresanoj,

Mi salutas vin, karaj Geamikoj, karaj Gefamilianoj de la granda Zamenhofa Rondo Familia, alvenintaj al Gotenburgo por kongresi kaj por debati pri la lingvaj rajtoj, grava kaj defendinda elemento de la homaj rajtoj ĝenerale. Okazis, ke antaŭ sesdeko da jaroj la nomo de tiam de ni ne konata urbo Gotenburgo aperis al mi, al mia familio, ĝuste kiel sinonimo de tiuj homaj rajtoj, kiel sinonimo de libereco. Al ni, en Varsovio tiam sub okupacio, al ni enkarcerigitaj antaŭ la fi-famaj muroj, Gotenburgo egalis mondon fabelan, mondon el kiu, same kiel manao de ĉielo en tempoj bibliaj, alvenadis diversaj bongustaj manĝaĵoj kies ekzisto estis ĉe ni, tiutempe, jam de longe forgesita. Mi ĉiam memoros la nomon de la sendinto aperinta sur la pakaĵoj: la nomon de Einar Adamsson, gotenburgano kaj esperantisto. Mi havis la ŝancon, kelkajn jarojn pli malfrue, konatiĝi persone kun la karmemora Homo, okaze de la kongreso en Malmö, la sola kiun mi sukcesis partopreni dum la postmilita jardeko. Tiam mi konatiĝis ankaŭ kun la urbo Gotenburgo, kaj amikiĝis kun la tuta familianaro Adamsson; cetere la filino de Einar daŭre estas amikino tre kara.

Pardonu, Geamikoj, la karakteron eble tro personan de ĉi tiu mesaĝo kiun mi volis havi oficiala. Ĝin konkludante, mi ŝatus deziri plenan sukceson al la 88-a Universala Kongreso nun komenciĝanta. Mi esperas ke la rezultoj de niaj debatoj, saĝe kaj lerte gvidataj de Profesoro Humphrey Tonkin, grave kontribuos plifortigi lingvajn rajtojn, sekve la rajton al propra kultura identeco de ĉiuj komunumoj sur nia terglobo; rajtojn kies protekton celas ja nia neŭtrala lingvo Esperanto. Rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante ni iru la Zamenhof-straton kondukantan al harmonia interkompreno de popoloj, kies plenrajta originlingva diverseco ne plu kaŭzu malamon reciprokan, sed estiĝu la plej valora komuna kultura riĉeco.

Enkadre de nia Universala Esperanto-Asocio ni daŭre laboru kaj batalu por la lingvaj rajtoj, sed ankaŭ, same kiel antaŭ sesdek jaroj, por la homaj rajtoj ĝenerale kaj tute specife por la rajto nenie malsati sur nia terglobo. Ni kontribuu al la monda etoso de solidareco, ni apogu tiukampan agadon de Unesko kaj de la Unuiĝintaj Nacioj, surbaze de niaj rilatoj, kiuj estu ne nur oficialaj, sed ankaŭ efikaj kaj konsiderindaj.

Louis C. Zaleski-Zamenhof

Plurnacie ĉe sveda lago

Sonoj de akvoludoj ŝvebis ĉiutage super la lago. Okazis la 35-a Internacia Infana Kongreseto, fine de julio en Lerum, 20 km de Gotenburgo.

Ĝi arigis 27 infanojn el ok landoj (Belgio, Francio, Hungario, Japanio, Kubo, Norvegio, Rumanio kaj Svedio), la plimulto knabinoj. Alta proporcio venis el Esperantaj familioj kun bona lingvoscio; tamen kvarono havis malpli da kapablo ol la kongreseto bezonas; tiuj spertis ĉiutagan paroligan kurson.

Popularaj programeroj estis pentrado, desegnado, kolĉenfarado, sportaj olimpikoj kun premioj, internacia futbalmatĉo kun komentario, apudlaga fajro, du trezor-serĉoj, muzikado kaj dancado, sego-ludoj kaj la ĉiunokta endormiga rakonto, per kiu la infanoj aŭskultis tutan libron Avinjo.

Kelkaj gepatroj kaj aliaj familioj kun infanoj aliĝis al nia ekskurso al la bestoĝardeno en Borås. Alitage, gepatroj, ĵurnalisto kaj interesitoj vizitis la IIK-ejon kaj la infanoj pretigis koncerteton por ili.

Vizitu la hejmpaĝon de IIK por legi raportojn verkitajn de la infanoj kaj por vidi fotojn. Iru al la hejmpaĝaro de UEA kaj serĉu sub Kongresoj.

Stefan MacGill

Strategia Forumo

La strategiaj forumoj — la unua okazis en la jaro 1998 en Montpeliero — celas diskutigi problemojn baze gravajn por la lingvokomunumo. La ĉi-jara aranĝo klopodis diskutigi la kadran temon Kiel la scienco helpu nin — kiel ni helpu al la scienco? (vidu la enkondukon en n-ro 3/03 de la revuo Esperanto kaj en la Kongreslibro), kio tamen pro la troa vasteco de la temo nur parte sukcesis.

Post enkondukoj de d-roj Renato Corsetti kaj Detlev Blanke, kiu gvidis la forumon, prof. Amri Wandel resumis la argumentojn por la scienca agado per, resp. por Esperanto ene de kaj ekster la Esperanto-komunumo kaj donis superrigardon pri la ĉi-koncerna situacio.

José Antonio Vergara pledis por demokratigo de la scio pri sciencaj aferoj kaj vidis en la Internacia Lingvo taŭgan ilon por disvastigi novajn ekkonojn en popularscienca formo. Radojica Petrović donis informojn pri la interna kaj ekstera agadoj, i.a. de ILEI, kaj atentigis pri la “inkluziva” scienca agado, kie esperantistoj organizas gravajn kolokvojn, kiuj inkluzivas neesperantistajn partoprenantojn. Pri la graveco de universitata agado kaj la apartaj spertoj, kiujn ŝi akiris per la interlingvistikaj kursoj en la universitato de Poznano, raportis d-rino Ilona Koutny. Detlev Blanke prezentis la neesperantistan germanan organizaĵon Societo pri interlingvistiko, kiu klopodas kolekti kaj aktivigi interlingvistojn kaj estas malferma al diversdisciplinaj sciencistoj. Similaj organizaĵoj eble fondindaj ankaŭ en aliaj landoj povus grave helpi al la celoj de la Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED), pri kies rezultoj, problemoj kaj defioj raportis prof. Humphrey Tonkin. La diskuto montris la kreskantan konscion pri la graveco kaj samtempe malfacileco de altnivela scienca agado kaj donis multajn utilajn sugestojn, kio ankaŭ esprimiĝis en la konkludaj finvortoj de la prezidanto de UEA. Cetere, estus bone tre frue pensi pri la kadra temo por la sekva strategia forumo, kiu sekvontjare devus okazi en Pekino. Ĉu eble Azia rigardo al la Esperanto-komunumo, ties celoj, strukturo kaj evolutendencoj? Estonte estu traktitaj ankaŭ tri temoj, kiuj interligiĝas: a) la rolo de la junularo en la aktuala Esperanto-komunumo, b) strukturaj problemoj de la lingvo-komunumo, c) la rolo de la reto.

Detlev Blanke

Kongresa Rezolucio

La 88-a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninte en Gotenburgo, Svedio, de la 26-a de julio ĝis la 2-a de aŭgusto 2003, en ĉeesto de 1800 personoj el 62 landoj, kaj traktinte la temon Lingvaj rajtoj kaj respondecoj

atentigas pri la pluraj iniciatoj kaj deklaroj de Universala Esperanto-Asocio en lastaj jaroj pri la konservado de lingva pluralismo ene de ŝtatoj kaj en la rilatoj inter ŝtatoj, kaj pri la rolo, kiun la Internacia Lingvo Esperanto povas ludi kiel efika kaj neŭtrala ponto inter la diversaj lingvoj;

notas en tiu rilato ekzemple la Manifeston de Prago (1996) pri lingva demokratio, kaj rezoluciojn de Universalaj Kongresoj de Esperanto en Zagreb, Kroatio (2001), kaj Fortaleza, Brazilo (2002);

konstatas,

  • — ke lingvoj plenumas fundamentan rolon en homaj socioj ne nur kiel iloj de komunikado sed ankaŭ kiel manieroj por esprimi sian identecon;
  • — ke lingva diverseco reprezentas unu el la grandaj riĉaĵoj de la homa kulturo kaj estas konservenda en la kunteksto de demokratia lingvopolitiko, kaj ke tia politiko ankaŭ liveras la lingvajn rimedojn ne nur por komunikado ene de socioj, sed ankaŭ inter la socioj;
  • — ke lingvaj rajtoj — nome tiuj rajtoj, kiuj rilatas al la kontentigo de komunikbezonoj kaj la esprimado de identeco en plurlingvaj situacioj — estas esenca sed tro ofte neglektata elemento en la fundamentaj homaj rajtoj;
  • — ke la realigo de lingvaj rajtoj estas afero ne nur jura sed ankaŭ morala, en kiu ĉiu havas respondecon partopreni;
  • — ke tiuj rajtoj aplikiĝas, aŭ devus aplikiĝi, je ĉiuj niveloj de la homa socio, ekde la rajtoj de individuoj tra la protektado de lingvaj malplimultoj ĝis lingva egaleco en la rilatoj inter ŝtatoj;
  • — ke la principoj de egalrajteco kaj de demokratia komunikado postulas konservadon de la lingva diverseco en multlingvaj komunumoj, en la kadro de egaleca kaj klara lingvopolitiko, ĉar tio ebligas maksimuman socian partoprenon de ĉiuj civitanoj;
  • — ke manko de klara kaj aktiva lingvopolitiko malfermas la vojon al lingva dominado kaj hegemonio;
  • — ke eblas konservi lingvan diversecon, precipe en interŝtataj rilatoj, nur per aktiva lingvopolitiko cele al realigo de neŭtrala multlingvismo, en kiu neniu lingvo havas dominan rolon;

atentigas pri la multjaraj spertoj de la Esperantlingva komunumo kiel modelo de egalrajta komunikado en multlingva socio kaj pri la preteco de tiu lingvo por ludi multe pli aktivan rolon kiel pontolingvo en la rilatoj inter ŝtatoj kaj en multlingvaj sistemoj de komunikado,

petas la diversajn Esperanto-organizaĵojn, je internacia, nacia kaj loka niveloj, kunlabori en sistema klopodo atentigi pri la kvalitoj de la Internacia Lingvo Esperanto, kaj konservi kaj evoluigi la lingvon tiel ke ĝi plej bone ludu sian rolon kiel transponta lingvo en multlingvaj situacioj,

kaj alvokas ĉiujn internaciajn organizaĵojn registarajn kaj neregistarajn, registarojn kaj aliajn instancojn, fakulojn kaj sciencajn organizaĵojn, kaj ĉiujn civitanojn, kiuj deziras konservi kaj fortigi lingvan egalecon je ĉiuj niveloj, pli profunde esplori la kapablojn kaj atingojn de la Internacia Lingvo Esperanto en la rilatoj inter lingvoj kaj popoloj ĉie en la mondo kaj apliki ties lingvajn rimedojn.

La Kongresa Rezolucio legeblas en pluraj aliaj lingvoj en interreto ĉe http://lingvo.org/xx/3/432. Se vi interesiĝas traduki ĝin al ankoraŭ mankanta lingvo aŭ disvastigi la rezolucion en via lando, bonvolu kontakti la Bruselan Komunikadcentron: Marko Naoki Lins, tel. +32-498-133 177, aŭ rete: m...@lingvo.org.

Terminologia Forumo

La graveco de bona faka apliko de Esperanto, kiu ne eblas sen altkvalitaj fakvortaroj/terminaroj, ĝenerale estas akceptita en la Esperanto-komunumo. Malgraŭ la neplufunkciado de Terminologia Esperanto-Centro (TEC), pri kies revivigo ofte kaj prave aŭdiĝas postuloj, daŭre aperas interesaj eldonaĵoj kaj rimarkeblas pozitivaj faktoj pri faka agado.

Tamen ankoraŭ tro oftas individuaj laboroj, kiuj ignoras la internacie akceptitajn ekkonojn kaj normojn de bona terminologia laboro. La terminologiaj aranĝoj kadre de la kongresoj celas helpi plibonigi la situacion. Bedaŭrinde ankoraŭ ne videblas gravaj ŝanĝoj. La Terminologia Forumo ĉi-jare en Gotenburgo prezentis kelkajn interesajn rezultojn kaj diskutojn.

Post enkondukoj de la estrarano pri faka agado, ĝenerala sekretario de UEA Ivo Osibov, kaj de la organizanto Detlev Blanke, Marc Bavant prezentis sian novan matematikan vortaron (kun oklingva leksikono), kiu eldoniĝis en la fake ege aktiva firmao KAVA-PECH, kiun gvidas d-ro Petro Chrdle kaj kiun li poste prezentis. D-rino Ilona Koutny informis pri metodologiaj problemoj ĉe la reviziado de lingvistikaj terminoj. Dum la diskuto i.a. estis prezentita la propono de Miroslav Malovec, ke oni ellaboru Esperantajn terminojn surbaze de la eŭrop-unia datenbanko Eurodicautom kaj ke oni aldonu ekvivalentojn en la eŭropuniaj lingvoj al la jam ekzistantaj Esperantaj vortaroj. Estis krome prezentita sufiĉe akra kritiko de Jan Werner pri la situacio de la terminologia agado. Pozitivas tamen ne nur kelkaj lastaj fakaj eldonaĵoj sed ankaŭ la elektronikaj bibliografioj, la Esperanto-terminaroj, aperintaj en 1980-2002 (J. Vachey) kaj la Bibliografio de vortaroj kaj terminaroj en Esperanto, 1887-2002 (Ockey/Sutton) (http://www.uea.org/dokumentoj/bibliografioj.html).

Inter la kelkaj modelaj terminaroj aparte menciindas la nesufiĉe konata Lexicon Silvestre (forstscienco) (http://w3.forst.tu-muenchen.de/~quednau/lex-silv/lexsilveo.html) kaj la Komputika leksikono de Sergio Pokrovskij (http://www.esperanto.mv.ru/KompLeks/Lat1/).

Bona ilo por interrete okupiĝi pri terminologio aktuale estas la Reta Vortaro (ReVo) (http://www.uni-leipzig.de/esperanto/voko/revo/). Ne mankis ideoj, sed ja kunlaboremuloj. Kaj restas i.a. la problemo, kiel revivigi TEC kaj trovi kunlaborantojn por la terminologia retdiskuta listo.

Detlev Blanke

Laboro de la Komitato

Diskutoj en la pleno kaj laŭ prefero

La ĉi-jaraj komitatkunsidoj elektis novan ekzamenan komisionon, laŭdis la Estraron pro la senkomenta Jarraporto, diskutis i.a. pri la tro grandaj elspezoj kaj la rilatoj kun TEJO kaj BKC.

Dum la ĉi-jara UK, la Komitato de UEA kunsidis en la pleno dum du sesioj, entute ok horoj. Plie, dum la semajno la komitatanoj kunsidis laŭ prefero en ok subkomitatoj (eksteraj rilatoj gvidata de Sean O’ Riain; landa kaj regiona agadoj gvidata de Atilio Orellana Rojas; scienca kaj faka agadoj gvidata de Marija Belošević; junularo gvidata de Hokan Lundberg; financo kaj administrado gvidata de Edvige Ackerman Tantin; edukado gvidata de Maŭro La Torre; informado gvidata de Marko Naoki Lins kaj kulturo kaj utiligado gvidata de Claude Nourmont).

Ĉar iuj subkomitatoj, krom la oficialaj anoncitaj tempoj, daŭris pli longe, oni ne povas precizigi tiun tempon. Menciindas, ke dum la pleno la diskuton aktive partoprenis dudeko da komitatanoj, inter kiuj duono pli ol dufoje.

Komence de la unua sesio estis elektita nova C-komitatano. Kvankam nur por unu jaro, ĉar venontjare oni (re)elektos la Komitaton. La C-komitatano iĝis Flory Witdoeckt (Oostende, Belgio).

La Komitato konfirmis la konsiston de la Ekzamena Komisiono. Dum la venonta trijara periodo ĝi estos en jena konsisto: d-ro Duncan Charters (prezidanto); Katalin Kováts (vicprezidanto); Bill Maxey (sekretario); Probal Daŝgupto (membro); Gbeglo Koffi (membro); Mireille Grosjean (membro) kaj Boo Mee Kim-Lindblom (kasistino de ILEI).

Novaj honoraj membroj iĝis: Edwin Burg (Nederlando), Adolf Burkhardt (Germanio), Imre Ferenczy (Hungario), Salah Ghanem (Libano), Josef Kavka (Ĉeĥio) kaj Antanas Mekys (Litovio). Nome de la honorigitoj dankis al la Komitato Imre Ferenczy.

Senkomenta Jarraporto

Pri la Estrara Jarraporto pri la agado en 2002 (cetere publikigita en la revuo Esperanto, junio 2003) oni ne havis pliajn komentojn. La Estraro estis laŭdita pri la kohera teksto kiun oni povas ŝuldi i.a. al la atentigoj kiujn la komitatanoj faris pri la pasintjara raporto.

Tro grandaj elspezoj

La financa flanko de UEA levis pli da diskutoj, ĉefe pro tro grandaj elspezoj. Estis donitaj klarigoj, kiuj turniĝis ĉefe ĉirkaŭ la enposteniĝo de novaj oficistoj en la CO kaj la pagoj por la foririntoj.

Estis prezentita kaj akceptita ankaŭ dokumento kiu entenis la dujaran laborplanon kun konciza listigo de la eroj kun rimarko pri ilia plenumo.

La Komitato decidis pri plialtigo de la baza kotizo je 4% (la origina propono de la Estraro estis 2%).

Jura personeco por TEJO

Pri la raportoj de la subkomitatoj aparte grandan intereson trafis la subkomitato pri junularo, respektive la rilato inter TEJO kaj UEA. Kiel konate, relative mallonge antaŭ la ĉi-jaraj TEJO-elektoj kelkaj estraranoj demisiis, i.a. pro la rifuzo de UEA pagi oficiston por TEJO el la kapitalo. La nova estraro kaj la komitato de TEJO rediskutis ĉi temon kaj la komitato de TEJO decidis solvi la oficejajn problemojn per aŭtomatigo kaj esplori la avantaĝojn akireblajn per jura personeco de TEJO, kio implicas rektan rilaton inter TEJO kaj eksteraj instancoj.

Konkludante la diskuton, la Komitato de UEA direktis al la Estraro de UEA peton ĝis la venontjara komitatkunsido esplori avantaĝojn kaj malavantaĝojn de propra jura personeco de TEJO, same kiel manierojn por akiri ĝin, kun minimuma ŝanĝiĝo de la nunaj rilatoj inter TEJO kaj UEA, laŭ la ideoj de la komitato de TEJO. Aldone al ĉi temo, kvankam oni tion traktis ĉe la punkto “oficejo”, oni diskutis ke unu inter la CO-stabanoj estu aparte komisiita kiel TEJO-oficisto.

Nuboj super Brusela Komunikadcentro

Alia subkomitata raporto kiu kaptis apartan intereson de la komitato rilatis la informadon, aŭ pli precize dirite la agadon de la Brusela Komunikadcentro.

Post sufiĉe longa diskuto, dum kiu pluraj aferoj ripetiĝis aŭ estis ne klaraj, ĉefe oni rimarkis nehavon de skriba raporto pri la farita agado kaj de priskribo de la estontaj planoj de BKC. Tamen, ĉiuj substrekis la gravecon de la atingoj de BKC informkampe.

Fine la Komitato akceptis konkludojn pri tiu ĉi punkto, kiuj estas jenaj:

  • — la informa agado de UEA estu traktata en la analizo de oficejaj bazaj servoj kaj en la analizo de bazaj funkcioj de la Asocio.
  • — la Komitato, konstatante ke Brusela Komunikadcentro estas iniciato de Eŭropa Esperanto-Unio, kaj konstatante ke EEU verŝajne ne sukcesos daŭrigi la funkciadon de BKC, petas al la Estraro de UEA interrilati kun EEU cele al plua funkciado de informado kaj prezenti pri tio proponon al la Komitato.

Rilate la rezolucion, estis ankaŭ proponita kompletigo fare de Miguel Faria de Bastos kun la atentigoj pri la defendo de lingvaj rajtoj kaj la respondeco rilate tion de la ŝtataj kaj superŝtataj instancoj. La komitato, konsciante pri la graveco de tiu ĉi punkto, tamen proponis ke ĝi estu submetita al la venontjara Eŭropunia Esperanto-Kongreso (Bilbao, aŭgusto 2004).

La komitato akceptis novan landan asocion, Esperantistan Asocion en Kongolando — Brazavilo. Same en la kategorio fakaj asocioj oni akceptis kunlaboran kontrakton kun la Ligo Humanitas.

Krom la subkomitatoj, kiel laborgrupoj de la Komitato, dum la semajno ege aktivis la elekto komisiono. Ĝi okazigis unu publikan kunsidon, dum kiu la kongresanoj havis eblon doni sugestojn, ĉefe ligitajn al la kvalitaj ecoj de la estontaj estraranoj.

Krome, la komisiono dum la semajno kolektis plurajn proponojn por la kandidatoj.

Post Vilno - Florenco kaj Jokohamo

Pri la venontaj kongresoj, estas konate kie oni kongresos en la jaro 2004, respektive 2005. Por postaj jaroj estas kelkaj proponoj: 2006 Florenco (Italio) kaj 2007 Jokohamo (Japanio).

Marija Belošević

Kasisto sonigas alarmon

Mi ne bone scias kiel alfronti la jaron 2004, konfesas Johan Derks, financa respondeculo pri la Brusela Komunikadcentro (BKC).

Tio evidentiĝas post la raporto de Derks, ankaŭ kasisto de Eŭropa Esperanto-Unio. Li havas la malfacilan taskon finance administri kaj vivteni la Bruselan Komunikadcentron. Ekde la venonta jaro ni eble devos ĉesigi ĝin.

La Brusela Komunikadcentro dum du jaroj ricevis financan helpon de UEA. Pro buĝetaj malfacilaĵoj 2004 estos decida jaro por BKC.

Jen mi elpensis veton. Ĉu esperantistoj pretus financi BKC per 0,5 procentoj de siaj enspezoj? Se BKC ne ekzistos dum 2004, tiukaze la vetantoj rericevos sian vetmonon, klarigas Derks.

La mono estos gardita de la kasistoj de la Landaj Asocioj kaj vetantoj partoprenos lotumadon. La propono ankaŭ ricevis la emocian subtenon de la prezidanto de UEA, Renato Corsetti, kaj de la prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, Seán Ó Riain.

BKC jam havas tutmondan signifon por la movado kaj multe helpas Landajn Asociojn en ĉiuj mondpartoj rilati kun ĵurnalistoj, diras Derks. Ankaŭ lanĉiĝis kampanjo por rektaj donacoj.

Por ekscii pli bv. kontakti Johan Derks, d...@tiscali.nl aŭ www.lingvo.org/veto.

Dafydd ap Fergus

Raporto el la amasloĝejo

El la plej belaj kaj altaj etaĝoj de la Kongresa hotelo Gothia Towers oni apenaŭ distingis la lernejon kie loĝis nepagipovaj esperantistoj. Ankoraŭ malpli konata al kongresanoj estis la volontulino de Sveda Esperantista Junulara Unuiĝo (SEJU) Lovisa Gustafsson.

Komence de la Kongreso, Gustafsson estis la sola kiu organizis loĝejon por ĉirkaŭ 200 nepagipovaj esperantistoj. La Internacia Junulara Kongreso ne okazis en Litovio, kiel planite, sed en la sveda urbeto Lesjöfors.

Multe da voluntuloj ĉeestis en Lesjöfors kaj do ne povis veni unu semajnon poste por helpi en Gotenburgo, klarigas Lovisa. La SEJU-prezidantino prenis liberan semajnon de sia laboro kaj venis la 25-an por ĉion prepari. Dum la unuaj tagoj mi dormis malmulte, ĉar estis tro da laboro dum la akceptado de esperantistoj. Alvenis ĉirkaŭ 200 homoj kaj estis ankaŭ organizita por 31 homoj senpaga kurso de Esperanto.

La laboro komenciĝis frue matene kaj ofte bezonis deĵoradon en la gufujo kie eblis aĉeti trinkaĵojn kaj kukojn ĝis la 3-a aŭ 4-a matene. Post la gufujo mi estis iom laca, agnoskas la 24-jaraĝulino. Tamen ŝi forte substrekas la utilon de malmultekosta loĝado por junaj kaj nepagipovaj partoprenantoj de la Universala Kongreso. Devas esti loko en UK por homoj, kiuj ne havas la monon por multstelaj kaj multekostaj hoteloj.

La prezo de maksimume 50 eŭroj por la tuta semajno estas favora kompare al la plej malaltaj gotenburgaj hotelprezoj de ĉirkaŭ 50 eŭroj por nokto. Laŭ Lovisa tiu prezdiferenco altiras pli da esperantistoj al UK-oj. Ŝi aparte laŭdas tiujn amasloĝantojn, kiuj volontulis kaj plenumis diversajn taskojn por helpi ŝin. Multaj homoj estis ege helpemaj kaj komprenemaj. Mi fakte ĝojis fari la amasloĝejon.

SEJU faris la eksperimenton kaj permesis ankaŭ al homoj, kiuj ne partoprenis la Kongreson, loĝi en la amasloĝejo. Ni volis inviti neesperantistojn kaj homojn, kiuj volis veni kun esperantistaj geamikoj por ĝui la internacian etoson. Tamen la decido de SEJU permesi la partoprenon ne nur de maljunuloj, sed de neesperantistoj, ricevis kritikon de diversaj flankoj. Spite al la plendoj la vasta plimulto forte laŭdis SEJU-n kaj ties prezidantinon Lovisa. La gufujo estas elstara, preskaŭ ĉie regas bonega etoso, la prezoj estas decaj, diras la slovaka junulo Martin Minich.

Dafydd ap Fergus
kiu ankaŭ fotis
Kopenhagaj konkludoj

Antaŭ la Universala Kongreso la usona fondaĵo Esperantic Studies Foundation kun profesoro Robert Phillipson okazigis seminarion pri la lingva politiko en Eŭropo.

Phillipson, aŭtoro de la libroj English-only Europe kaj Linguistic Imperialism, estas bone konata pro sia agado favore al la lingva egaleco. La celo de la seminario estis unuavice serĉi komunan grundon en la laboro por racia lingvopolitiko ne nur en la Eŭropa Unio sed internacie, kaj serĉi la vojon, per kiu la Esperanto-movado povu plej bone engaĝi sin, klarigas Humphrey Tonkin, kunorganizanto de la seminario kaj prezidanto de Esperantic Studies Foundation. Post la enkonduko sekvis serioj da prelegoj pri la lingva politiko, ĉefe en Eŭropo, sed ankaŭ pri Barato, informis Probal Daŝgupto, profesoro de aplikata lingvistiko kaj dekano ĉe Hajderabada universitato. Ĉeestis dudeko da lingvaj spertuloj. Por pli da informo kaj la konkludoj de la seminario bv. kontakti Esperantic Studies Foundation: http://esperantic.org

Dafydd ap Fergus

La kongreso produktis novajn esperantistojn

Dank’ al la Sveda Esperantista Junulara Unuiĝo, kiu disponigis klasĉambron en la amasloĝejo, kaj al la lerta instruisto Lars Forsman, la Universala Kongreso ankaŭ ĉi-jare produktis novajn esperantistojn.

Forsman, aŭtoro de sep lernolibroj de la internacia lingvo, fieras pri sia nova klaso: Ĝi estis granda kun 31 lernantoj kaj ili ege rapide lernis. Post du tagoj de lernado, ni povis paroli pri bildo kaj diskuti mallongan tekston. Ni ankaŭ studis la ki-vortojn, afiksojn kaj mi rakontis pri Zamenhof.

La klasanoj en la amasloĝejo havis tre diversajn kialojn lerni Esperanton. Mia edzino parolas Esperanton, diras Jan Pärke. Post dek jaroj de geedzeco kun esperantistino, li decidis eklerni la internacian lingvon. Kial nur nun? Bona demando. Mi ne havas respondon. Antaŭe mi pensis ke estas malfacile komenci lerni Esperanton. Nun mi scias ke tio ne veras. Mia edzino kompreneble tre kontentas. Tamen ŝi baldaŭ ne povos uzi Esperanton kiel sekretan lingvon.

Polino Nina Sjöqvist loĝas en Svedio ekde 1968. Ŝi ĉiam volis lerni Esperanton, sed antaŭe ne havis la ŝancon. Antaŭ du semajnoj mi vizitis amikon, kiu ne konas Esperanton, kaj hazarde vidis informon pri la Universala Kongreso. Sjöqvist fieras pro tio ke Zamenhof estis polo. Nun mi estas tre entuziasma. Laŭ Björn Samuelsson, Esperanto estas logika kaj bela lingvo kaj pro tio li nun studas ĝin. Mia fratino tamen diras ke lerni Esperanton estas perdo de tempo kaj ke mi devas lerni utilan lingvon kiel la angla. Samuelsson el Gotenburgo vizitis la gufujon (teoĉambron) de la amasloĝejo kaj post nur kelkaj tagoj de lernado provis paroli Esperante. Mi devis iom peni, sed oni klare kaj malrapide parolis, por ke mi komprenu.

Miaj lernantoj ĉiam diras ke la angla estas malfacila lingvo, diras Mia Larson. Ŝi studas lingvojn ĉe la gotenburga universitato kaj ankaŭ instruas la anglan. Pro tio mi interesiĝis pri Esperanto. Ĝi estas facile lernebla. Larson konsideras Esperanton kiel bonegan helpon por lingva scio. Instruisto Lars Forsman konscias ke kvin tagoj de lecionoj ne sufiĉas por flue paroli. Oni tamen povas akiri bonan bazon.

Dafydd ap Fergus

Multlingva kolora afiŝo kun teksto en 118 lingvoj

La berlina eldonejo Eisenkorn antaŭ la kongreso en Gotenburgo eldonis unikan afiŝon (formato A2) kun mesaĝo pri la konservindo de la tera multlingveco kaj multetneco. Ĝin faris la germana grafikistino Barbara Cain.

Apud multkolora totemo aperas irokeza indiana teksto pri paco kaj milito en traduko de Esperanto kiel grafike ĉefa lingvo. Apudas krome 118 alilingvaj tradukoj. La afiŝo estas kolore kaj grafike tre bele kaj efike aranĝita. Ĝi fakte ĉiam aktualas kaj ideale uzeblas ne nur en esperantistaj aranĝoj, sed ĉie, kie temas pri la defendo de lingvaj rajtoj.

Jen la teksto: Paco ne estas nur la kontraŭo de milito, ne nur la periodo inter du militoj — paco estas multe pli. Paco estas la leĝo de la homa vivo. Paco estas tiam, kiam ni agas juste kaj kiam inter ĉiuj unuopaj homoj kaj ĉiuj popoloj regas justeco.

Sur la afiŝo troveblas la adreso de UEA, spaco por alia adreso, ekzemple de landa asocio, kaj kelkaj utilaj retadresoj.

La unua versio de la afiŝo kun la irokeza originalo kaj angla kaj germana tradukoj en la centro kaj kun Esperanto inter la 120 aliaj lingvoj videblas sub www.peaceposter.de. La afiŝo estas havebla ĉe la libroservo de UEA.

(DB)

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Trans Generacioj

Esperanto trans la generacioj estis la temo de prelego kaj diskutado kiu allogis ĉ. 60 gekongresanojn dum la dimanĉa programo. Sub gvido de Amri Wandel oni diskutis la demografian strukturon de la Esperanto-socio: infanoj kiuj lernas la lingvon denaske aŭ junaĝe en E-parolantaj familioj, gejunuloj, kiuj aktivas en junularaj grupoj aŭ en TEJO, kaj plenkreskuloj, kiuj partoprenas en la landa kaj internacia movadoj.

Oni parolis pri la du breĉoj kiuj rompas la generacian kontinuecon, inter la aĝoj 14-18 (adoleska breĉo) kaj 30-50 (plenkreska breĉo). Aparte oni parolis pri Esperanto-parolantaj familioj kaj pri gejunuloj en la aĝgrupo 14-18, kiuj jam tro aĝas por familiaj E-renkontiĝoj sed ankoraŭ ne vojaĝas memstare kaj tro junas por junularaj aranĝoj kiel la IJK. Ebla solvo estas krei porjunularan lokon en la UK, kie povas okazi junulara programo, organizita aŭ spontanea, kiel okazis en Gotenburgo: la nokta programo en la “gufujo” — kvazaŭ klubejo kun muziko kaj kafejo kiu funkciis ĉiunokte en la amasloĝejo kaj logis ne nur junulojn.

En la vigla debato intervenis multaj personoj, kiuj rakontis pri siaj spertoj kiel denaskaj E-parolantoj aŭ membroj de E-familioj, inter aliaj Francisco Simonet, Kim Jan Henriksen, Gabrielo Corsetti, Tali Wandel, Kristoforo Fettes kaj Ursula Grattapaglia (Bona Espero).

Katarína Bodnárová (redaktorino de la revuo Familia Esperanto, abonebla ĉe UEA) prezentis la revuon, kiu atingas preskaŭ 400 E-familiojn kaj informas pri familiaj renkontiĝoj, pri spertoj de individuaj familioj kaj pri lingvaj aferoj rilataj al la E-lingvaĵo uzata hejme.

Wandel rakontis pri Rondo Familia de UEA, kiu aperigas la revuon Familia Esperanto kaj subtenas la Internacian Infanan Kongreseton, kaj priskribis kiel oni povas uzi tiujn du instrumentojn por helpi teni kontakton kun E-parolantaj infanoj kaj familioj, aparte dum la “breĉaj” periodoj.

Amri Wandel
Koncerto en Ĵazklubejo

Merkrede vespere de la 21-a horo ĝis la postnoktomezaj horoj okazis en la fama gotenburga ĵazdomo Jazzhuset koncerto de la roka (dana/pola/bosnia) grupo Esperanto-Desperado (Kim J. Henriksen sur la foto 1) kaj la duopo Ĵomart kaj Nataŝa (eksa Sovetunio, nun Stokholmo, Svedio). La sukcesa koncerto estis senpaga por ĉiuj kun la kongresŝildo, la neesperanta publiko devis por ĝi pagi. Esperantistoj kaj neesperantistoj povis kune ĝui koncerton de niaj plej bonaj muzikistoj en unu el la plej konataj ĵazaj klubejoj de Gotenburgo.

Varma Jarlibro 2003

Partoprenantoj de la 88-a UK en Stokholmo havis la ŝancon persone preni “ankoraŭ varmajn” Jarlibrojn aŭ Gvidlibrojn 2003, alportitajn el la presejo en Slovakio, rekte el la manoj de la Ĝenerala Direktoro Trevor Steele kaj lia asistantino Katja Bodnárová, alinome Cindrulino (la bildo 2), kio ŝparis kaj tempon, kaj ekspedkostojn. La ceteraj membroj, kiuj ne kongresis en Gotenburgo, ricevis sian Jarlibron aŭ Gvidlibron perpoŝte post la UK.

Akcepto ĉe la urbestro

La urbo Gotenburgo invitis kaj ĵaŭdon vespere, la 31-an de julio, akceptis delegacion de la 88-a UK en Börsen, la antikva borso el la 1840-aj jaroj. La vizitantojn atendis renkontiĝo kaj diskutoj kun la urbaj oficialuloj, regalo en la historiaj salonoj (la bildo 3) kaj la eblo trovi agrablan momenton por babili kun novaj aŭ malnovaj konatoj.

Renkontiĝis ankaŭ vegetaranoj

Inter diversaj fakaj kunvenoj okazis ankaŭ du kunvenoj de vegetaranoj kun interesaj prelegoj. Inter la giĉetoj funkciis ankaŭ tiu de Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio, faka asocio de UEA. Sur la bildo 4 la prezidanto de TEVA Kristoforo Fettes informas pri la aktivado de TEVA kaj pri ties organo — la revuo Esperantista Vegetarano.

Kongresa aŭkcio

Jam dum kelkaj jaroj la kongresajn aŭkciojn gvidas Humphrey Tonkin (la bildo 5). Ĉi-jare la mono estis kolektita por la Afrika Agado. La plej altan prezon atingis la libro Zamenhofa strato subskribita de d-ro Zaleski-Zamenhof, la aŭtoro Roman Dobrzyński kaj kelkaj estraranoj de UEA. Interesa aĵo estis la triangula flago farita por la UK en Parizo en la jaro 1914, kiu ne okazis pro la Unua Mondmilito. Unu libro, en kiu estis mane skribita poemo de Julio Baghy, estis jam antaŭ la aŭkcio aĉetita de Humphrey Tonkin kaj donacita al la Biblioteko Hector Hodler. Ankaŭ homoj, kiuj ne intencas ion aĉeti, venas al la aŭkcioj (la bildo 6), ĉar ili estas tre gajaj kongresaj okazaĵoj, dank’ al s-ro Tonkin. Li kapablas ŝercante plialtigi la prezon de interesaj libroj aŭ donacitaj aĵoj. En Gotenburgo li denove estis aktoro de la plej amuza spektaklo. Kiam li devis aŭkcii broditan bebotukon, li metis ĝin nur dum unu sekundo al si mem. Kiam iu partoprenantino diris al li Humphrey, metu ankoraŭ foje, mi deziras foti vin!, li respondis: Se vi pagos 50 kronojn.Mi pagos!, estis la respondo.

Katarina Eckstädt
Interkona Vespero

Al la plej impresaj kongreseroj sendube apartenas la kongresaj interkonaj vesperoj (la bildo 7). Post unu jaro oni renkontas konatojn kaj geamikojn, ekkonas la novajn, konatiĝas kun la medio. Ĉi-jare oni povis sur la endoma Placo Esperanto konatiĝi ankaŭ kun novaĵoj, ĉar la 88-a UK eksperimente enkondukis plurajn novajn programerojn kiel kleriga dimanĉo kaj malferma lundo.

Fervojista kontaktkunveno

Lunde posttagmeze okazis la fervojista kunveno en la salono Lapenna. Ĉeestis 50 personoj el 16 landoj. La kunvenon gvidis inĝ. István Gulyás, vicprezidanto de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio (IFEF). Li raportis pri la 55-a IFEF-kongreso okazinta en majo en la germana urbo Dresden, kaj informis la partoprenantojn pri la sekvontjaraj IFEF-kongresoj, kies planitaj lokoj estas Sopron, Hungario (2004), Brakovo, Rumanio (2005), kaj Pekino, Ĉinio (2006). Sekvis dudekminuta fakprelego de E. H. Olsen Kelkaj similecoj kaj diferencoj inter la nordiaj fervojoj.

La diskutantoj vigle interesiĝis pri la fervojaj vojaĝeblecoj al la IFEF-kongreso en Pekino. Kelkaj proponis vojaĝi aviadile, aliaj preferus uzi fervojon kaj aviadilon kombine. IFEF havas fervojan terminaron kun 16 000 fakesprimoj, tradukitaj al 19 lingvoj. Oni parolis pri la estonto de la fervojista E-movado. Fine la gvidanto de la kunveno esprimis la malfermitecon por membrigi al IFEF ankaŭ aliajn trafikajn esperantistojn.

István Gulyás
Vizito al komerca altlernejo

25 personoj, membroj de IKEF kaj interesitoj, vizitis marde la 29-an de julio posttagmeze la komercan altlernejon, parton de la Universitato de Gotenburgo. Ili estis akceptitaj de Bo Sandelin, profesoro de tiu lernejo kaj membro de IKEF.

Prof. Sandelin skizis la historion de la altlernejo, kies origino reiras al la jaro 1891, kiu en 1923 iĝis sendependa altlernejo. Principe la instruado estas senkosta. Tamen, eblas ke entreprenoj “aĉetu” kursojn.

Prof. Sandelin skizis la svedan ekonomion, komparante ĝin kun tiu de la Eŭropa Unio.

Komercistoj kaj ekonomoj

La membroj de IKEF, Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo, havis vendrede la 1-an de aŭgusto sian jaran ĝeneralan kunvenon kun 25 ĉeestantoj. La oficialan parton gvidis Roland Rotsaert, la postan diskuton gvidis Rainer Kurz, kiu prezentis vidbendon kun intervjuo de Prof. Selten. Kvar estraranoj atingis la finon de sia oficperiodo, pro kio okazis novaj elektoj.

Junularaj paĝoj

Mia unua IJK

Post monatoj de atendado, kaj preskaŭ du tagoj de vojaĝado, mi finfine alvenis al mia unua IJK. Mi tute ne sciis kion atendi. Ĉu seriozajn prelegojn? Ĉu tagojn plenaj je muziko, amuzo kaj biero?

Pro fuŝoj dum la vojaĝado (longa rakonto), mi kaj mia edzo alvenis al la IJK unu tagon malfrue. La vojaĝo estis laciga, do estis bonege alveni al la Esperanto-domo en Lesjöfors kaj vidi kelkajn amikojn kiujn mi jam konas. Kial vi malfruas? Ni atendis vin! ili diris inter la brakumado. La amikeco estis kiel varma suno al mia laca animo. Sed parolado devis atendi; baldaŭ estos koncerto de Ĵomart kaj Nataŝa.

La urbeto Lesjöfors en Svedio estis belega kaj tre taŭga loko por la IJK. La trankvila arbaro ĉirkaŭ ni, la ban-rivero… En pli granda urbo eblas ke la partoprenantoj foriru al diversaj trinkejoj, kafejoj, dancejoj. Sed tie ĉi, la plej interesaj ejoj estis partoj de la IJK. Eĉ la lokaj loĝantoj venis al la dancejo por ĝui la etoson. Kaj, en la urbeto, ĉiuj kongresejoj estis proksime. Inter la amasloĝejo, Esperanto-domo, dancejo, kinejo kaj manĝejoj necesis nur kvinminuta marŝo. La Esperanto-domo estis pli granda ol mi atendis; moderna, komforta, granda ejo. Estas bonege ke estas tuta domo por esperantistoj!

Mi kredis ke mi multe vojaĝis por atingi la kongreson, sed kelkaj homoj venis de Azio kaj Sud-Ameriko! Kaj ne ĉiuj estis “junuloj”.

Krom diversaj aĝoj kaj hejmlandoj, estis multe da diversaj lertoj. Mi aŭdis belan muzikon, vidis mirigajn aferojn, parolis kun inteligentaj homoj. Kelkaj homoj sciis kiel ĵongli, kaj ludi kun “diabloj”, aŭ estis bonegaj kubb-ludantoj (tradicia sveda ludo). Ĉiam mirigis min, ke mi povas paroli kaj amikiĝi, kaj mi tute ne scipovas la danan, la korean, la hispanan, ktp. Sen Esperanto, mi neniam renkontus tiom da afablaj homoj el la tuta mondo. Mi tre ĝuis la kurson pri la sveda lingvo. Antaŭ la kongreso, mia edzo klopodis instrui al mi kiel prononci la svedan, sed… tio ne funkciis.

La belaj odoroj de la aromoterapio tre plaĉis al mi. Mi ankaŭ lernis pri la psikologio de koloroj: energiplena ruĝo, trankvila bluo… Du afablaj homoj de Norvegio gvidis rokenrol-danckurson, kaj alia lerta viro instruis la argentinan tangon.

La ukulelo-leciono estis ege amuza, sed mi kredas ke mi neniam estos mondfama Esperanta ukulelisto.

Dum la ekskursa tago mi drezinis. Drezino estas bicikleca veturilo, kiun oni uzas sur fervojo. Do, proksimume 60 esperantistoj pedalis tra la bela arbaro. La vespera programo ĉiam estis amuza. Japanino aŭkciis esperantaĵojn. “Junas” kaj “Pli Junas” faris belan muzikon; ne eblis ne danci. Tradiciaj svedaj dancistoj vizitis nin, kaj eĉ instruis dancon al ni.

Eblis vidi kelkajn filmojn dum la semajno. Mi vidis nur unu: Lola Kuras, germanan filmon kun Esperantaj subtitoloj! Kial ne ĉiuj filmoj havas ilin?

Dum la Internacia Vespero multe da homoj aktoris, ludis muzikon, kantis, kaj parolis. Tre impona vespero. Eĉ estis kuko!

Eble la plej bona vespero, laŭ mi, inkluzivis la koncerton de Dolchamar. Post la diversaj koncertoj ĉiuvesperaj, la festo daŭris dum la nokto. La gufujo servis teon kaj kuketojn dum homoj babilis. Ĉe la diskoteko ĉiunokte, oni povis danci ĝis la mateno, kaj mi kredas ke multaj homoj ne dormis dum la tuta semajno.

Mi volas diri nun gratulojn al la organizintoj de la IJK! La programo ruliĝis tre bone kaj senprobleme.

Do, mia unua IJK pasis glate, sed tro rapide. Ĉiuj iru al almenaŭ unu IJK, se eblas. Ĝi vere montras ke Esperanto vivas kaj havas brilan estontecon.

Charlene Daley

Amaskomunikila Universala Kongreso

Iam ekzistis la bela kutimo doni al Universala Kongreso adjektivan epiteton, kiu resumu ĝiajn ĉefajn trajtojn. Por la nuna kongreso, mi dirus, ke ĝi estis la amaskomunikila, diris la prezidanto de UEA Renato Corsetti dum la solena fermo en Gotenburgo.

La reago de la gazetaro estis ĉi-jare granda. Okaze de la 88-a Universala Kongreso, la Brusela Komunikadcentro (BKC) kunordigis por UEA gazetaran agadon, atingante ĵurnalistojn en kvardeko da landoj kaj regionoj. Kunlaboris multaj landaj asocioj kaj unuopaj aktivuloj.

La kvanto de la artikoloj kaj elsendoj, pri kiu oni eksciis, superis 130 kaj tiamaniere sukcesis atingi pli ol dek milionojn da homoj tutmonde, diras Dafydd ap Fergus, estro de la Komunikadcentro. Li jam planas estontajn gazetarajn agadojn.

Ankaŭ la svedaj esperantistoj multe laboris por informi ĵurnalistojn. Je la fino estis pli ol 50 artikoloj kaj radioelsendoj.

Ondo da artikoloj komenciĝis dum la semajno antaŭ la UK, diras Christer Lörnemark, kunrespondeca en LKK pri informado.

Por kompletigi la UK-koncentriĝon pri amaskomunikiloj, Ziko M. Sikosek, aŭtoro de Esperanto sen mitoj, gvidis prelegon kaj simulludon pri informado. Li ilustris, ke ne sufiĉas scii multon pri Esperanto, sed la vera defio estas: kontakti homojn, fari bonan impreson, esti simpatia.

La Brusela Komunikadcentro ofte prezentis sian agadon dum la kongreso.

Céline-Anne Migeon, pariza ĵurnalistino (sur la tria bildo), ĉeestis la tutan kongreson:

Fortaleza montris, ke homoj vere povas komuniki pere de Esperanto. Tio ankaŭ konfirmis mian ideon fari dokumentfilmon pri Esperanto. Jam de du jaroj ŝi filmas kaj nun havas pli ol 30 horojn da bildmaterialo. La angla ne sufiĉas kaj ĝi ankaŭ estas fonto de miskomprenoj kaj malegaleco. Plie, la malegaleco inter naciaj lingvoj minacas la lingvan diversecon, opinias Migeon. Ŝia celo estas atentigi politikistojn per la filmo pri la valoro de Esperanto.

Ankaŭ teamo de la sveda televido (la supra bildo) preparis kontribuon por la kulturredakcio Cobra. Ĝi ne temas pri la kongreso, sed pri la homoj, kiuj okupiĝas pri Esperanto, pri la vasteco de interesoj inter esperantistoj, klarigas la ĵurnalistino Maria Sleszczynska. La ĵurnalisto Maximilian Moll de la francgermana televida kanalo ARTE havis alian aliron: Mia celo estas pli ĝenerala ol la laboroj de la kongreso. Mi interesiĝas speciale pri Esperanto-parolantaj familioj kaj la avantaĝoj, kiujn la infanoj en tiaj familioj eventuale ricevas per frua parolado de Esperanto.

Krome ĉeestis ĵurnalistino de la usona magazino Newsweek, kiu verkis artikolon pri Esperanto (la dua kaj lasta bildoj).

People’s Daily, la ŝtata Ĉina novaĵagentejo, publikigis longan artikolon pri la temo Esperanto kaj lingva diskriminacio.

Kiel resumi la temon informado kadre de la 88-a Universala Kongreso?

En ĉi tiu kongreso ne eblis iri trinki kafon sen stumbli je ĵurnalisto kun mikrofono kaj notkajero, konstatis Renato Corsetti.

Eĉ duŝante sin li devis respondi al ĵurnalistoj: Mi estis malfermanta la duŝon kaj kontrolanta la varmecon de la akvo, kiam jen sonoras la telefono kaj voĉo diras: “Mi estas ĉina ĵurnalisto el Stokholmo. Mi legis pri la kongreso”...

Por legi artikolojn pri la 88-a Universala Kongreso de Esperanto bv. vidi la retpaĝojn www.lingvo.org/eo/*gaz. La kaŝvorto estas ‘saluton’.

Marko Naoki Lins

Solena Fermo

Bona vino al la fino

Sabate matene je la deka horo la salonego Zamenhof denove kaj lastfoje pleniĝis de la kongresanoj por la Solena Fermo. Ĉi-jare la ferma solenaĵo komenciĝis ne per la tradicia prezento de la podianoj, sed per alvoko de la prezidanto Renato Corsetti ekstari kaj per silenta momento memorigi kaj omaĝi esperantistojn, kiuj forpasis dum la lasta jaro. La malnova tradicio, kutima dum la unuaj Universalaj Kongresoj, kiam Zamenhof mem legis la nomojn de la forpasintaj samideanoj, venigis al la salono fortajn emociojn kaj familiaran etoson.

La ferma solenaĵo poste revenis al eroj, kiuj pro diversaj kialoj devus, sed ne okazis dum la Inaŭguro: oni informis, ke la kongreson skribe salutis ankaŭ la itala kaj kroata ambasadoroj kaj petis ke la kongreson salutu ankaŭ reprezentantoj de la landaj asocioj de Britio, Bulgario kaj Vjetnamio.

La estrarano de UEA Ans Bakker-ten Hagen proklamis la novajn Honorajn Membrojn, kies biografietoj aperos en la oktobra revuo: Edwin Burg (Nederlando), Adolf Burkhardt (Germanio), Imre Ferenczy (Hungario), Salah Ghanem (Libano), Josef Kavka Ĉeĥio) kaj Antanas Mekys (Litovio). Ŝi invitis al la podio la ĉeestantajn Honorajn Membrojn kaj transdonis al ili florojn.

Stefan MacGill prezentis 28 infanojn el la 35-a Infana Internacia Kongreseto, ĵus okazinta en Lerum, 20 kilometrojn de Gotenburgo, kiuj salutis la kongreson, kantis kaj recitis.

La ĝenerala sekretario Ivo Osibov prezentis raporton pri la kongresaj laboroj (legu sekvapaĝe) kaj Renato Corsetti parolis pri la Strategia Forumo (vidu p. 176).

Humphrey Tonkin raportis pri la rezultoj de la oratora kaj belarta konkursoj (vidu p. 181), post kio Renato Corsetti anoncis la gajnintojn de la premio Deguĉi, kiu estis ĉi-jare dividita inter Don Harlow el Usono, premiita pro pionira laboro por Esperanto en interreto, kaj Franciska Reisel el Germanio pro apogado de la Esperanto-movado en Nepalo. La premion Deguĉi (2000 eŭroj), kiu rekompencas kontribuon al plifirmigo de internacia amikeco, financas la religia movado Oomoto kaj aljuĝas ĝin la Estraro de UEA.

La estraranino Michela Lipari anoncis pliajn premiojn: Subvencio Cigno estis aljuĝita al Armena Esperanto-Asocio por eldono de vortaro Esperanta-armena-rusa, kaj al Federacio Esperanto de Barato por grandskala inform-kampanjo, resp. al Azia Socia Forumo, kaj por aperigo de lerniloj. Subvencio Cigno valoras 4500 eŭrojn kaj ĝi estas helpo al valoraj Esperanto-projektoj en la tria mondo kaj en la eksaj socialismaj landoj. Trofeo Fyne, starigita memore al Adam kaj Erica Fyne el Kanado kaj donata ĉiun duan jaron al la plej aktiva landa asocio de UEA, estis aljuĝita al Litova Esperanto-Asocio pro eldonado de E-libroj, amasa instruado de Esperanto, bonaj rilatoj kun ŝtataj instancoj, informado pri la agado de litovaj esperantistoj kaj seriozaj preparoj por UK en Vilnius en 2005.

Ulrich Lins anoncis, ke la unuan premion de Fondaĵo Grabowski (ĝi aljuĝas premiojn kaj subvenciojn) ricevis ĉina esperantisto Li Ŝijun, alinome Laŭlum, pro edukado de esperantistoj de pluraj generacioj, laboro por la revuo El Popola Ĉinio kaj traduko de multaj ĉinaj literaturaĵoj. La duan premion ricevis Henri Masson, la ĝenerala sekretario de SAT-Amikaro, pro modela laboro por eldonigi franclingvajn verkojn pri Esperanto ĉe neesperantaj eldonejoj. La trian premion ricevis la rusa poeto kaj bardo Miĥaelo Bronŝtejn, kiu verkis kaj tradukis multajn librojn kaj kontribuis al la parola kulturo de Esperanto. La unuan subvencion de la Fondaĵo Grabowski ricevis, pro la eldona agado, Litova Esperanto-Asocio, kiu lastatempe publikigis multajn librojn pri kaj en Esperanto, kaj pro aperigo de gravaj nacilingvaj verkoj pri Esperanto kaj pri lingva problemo. La duan subvencion ricevis la eldonejo Bero de Ionel Oneţ, kiu aperigis pli ol 15 librojn dum la lastaj 12 jaroj kaj kies plej nova eldonaĵo estas la satira romano La Postdomo de István Ertl.

Sekvis muzika interludo, post kiu la vicprezidanto Humphrey Tonkin resumis la diskutojn pri la kongresa temo Lingvaj rajtoj kaj respondecoj (vidu la p. 172), dankis al la kunlaborantoj kaj alvokis al la podio la gaston Charles Durand, kiu tralegis en Esperanto siajn salutvortojn (ĉi-sube). Humphrey Tonkin voĉlegis la kongresan rezolucion, post kio Renato Corsetti faris la ferman paroladon. Li atentigis pri tio, ke la falanta membronombro havas pli profundajn kaŭzojn ol oni kutime prezentas: perdiĝas idealismo en socie riĉaj landoj, dum nia movado progresas en aliaj landoj (Brazilo, Ĉinio, Pakistano, Barato) kaj aperas retaj lernantoj, kiuj ne trovas vojon al E-organizoj kun kotizoj. Corsetti rememorigis la kongresanojn pri la ideoj de Zamenhof, ke ni restu movado por liberigi la popolojn de la lingva subpremado. La prezidanto de la Sveda Esperanto-Asocio Franko Luin transdonis la kongresan flagon al la prezidantino de la Ĉina Esperanto-Ligo.

Renato Corsetti dankis al la LKK kaj KKS pro la sukcese organizita kongreso kaj Clay Magalhães invitis al la podio ĉiujn LKK-anojn kaj la helpantojn.

La solena fermo finiĝis per komuna kantado de la himno “La Espero” en akompano de la Internacia Koruso, post kio Renato Corsetti per martelbato proklamis la 88-an Universalan Kongreson de Esperanto finita.

Ferma parolado de la verkisto Charles Durand - en Esperanto!

Ĉi tie mi malkovris novan lingvon, vivantan komunumon, kiu deziras starigon de multpolusa mondo kaj kiu donis al si la aŭtentikajn rimedojn por fari ke egaleco inter la popoloj estiĝu realaĵo, en la respekto al ties diferencoj kaj ties respektivaj identecoj. Vivu la Esperanta movado!

Kongresa Panoramo

[FORIGITA!: bildo]

Akcepto ĉe la urbestro en Börsen — la antikva borso el 1849: Dafydd ap Fergus, Céline-Anne Migeon kaj Edmund Grimley-Evans, prezidanto de EAB.

[FORIGITA!: bildo]

Se oni organizus konkurson pri la plej bela kongresanino, la ĵurio havus malfacilan taskon.

[FORIGITA!: bildo]

La publiko dum la kongresa aŭkcio, amuze gvidata de Humphrey Tonkin, bone amuziĝis kaj aprezis la arton de la ĉefa aktoro per malavaraj donacoj por la Afrika Agado.

[FORIGITA!: bildo]

Andrej Grigorjevskij kun sia edzino dum la akcepto ĉe la urbestro.

[FORIGITA!: bildo]

Italaj esperantistoj Francesco Maurelli kaj Filomena Canzano sur ferdeko de ŝipo, portanta ekskursantajn kongresanojn al bongusta tagmanĝo en ĉeborda restoracio en Bohuslando.

[FORIGITA!: bildo]

Ĝemeliĝo de Italio kaj Meksikio.

[FORIGITA!: bildo]

Pitoreska marbordo dum la ekskurso al Lysekil, norda Bohuslando.

[FORIGITA!: bildo]

Infanoj, partoprenintaj la 35-an Internacian Infanan Kongreseton en la sveda apudlaga urbeto Lerum, prezentas sin al la kongresanoj dum la solena fermo.

[FORIGITA!: bildo]

Gaja societo dum la akcepto ĉe la urbestro.

[FORIGITA!: bildo]

Korea danco dum Internacia Vespero.

Ferma parolado de la Ĝenerala Sekretario de UEA

Estimataj sinjorinoj kaj sinjoroj, karaj gekongresanoj,

dum unu semajno ni, 1796 kongresanoj el 63 landoj el diversaj partoj de la mondo, vivis en Svedio, kiun ni povus nomi Esperantio. En Gotenburgo, kiun ni povus nomi Esperanto-burgo aŭ Esperanto-urbo, la ĉefurbo de tiu unusemajna Esperantio. Nun alproksimiĝis la tempo de nia disiĝo, de nia hejmenreveno, alproksimiĝis la fino de la kongreso. Kun tio ankaŭ la tempo resumi, kion ni ĉi tie faris kaj atingis.

La 88-a Universala Kongreso diferencas de la antaŭaj almenaŭ laŭ tri gravaj elementoj. Unue, la solena inaŭguro estis ŝovita de la kutima dimanĉo al lundo. Due: tio postulis alian imagon kaj alian planadon de la dimanĉa programo. Apud parte kutima programo fluis paralele, en kvar salonoj, 15 prelegoj pri movado, informado, agado, lingvo kaj kulturo, kiuj vekis grandajn intereson kaj partoprenon de la kongresanoj kaj kiuj verŝajne estos bona montrilo por organizado de la sekvaj kongresoj. Trie, la informado lige kun la kongreso estis abunda kaj diversspeca, pro kio ĝi meritas apartan atenton. Jam antaŭ la kongreso UEA lanĉis pere de la Brusela Komunikadcentro gazetaran agadon kun la celo per modelartikolo eniri landajn gazetaron kaj radion. Tio rezultigis kunlaboron de cento da esperantistoj kaj landaj asocioj en 40 landoj, kiuj aperigis pli ol cent artikolojn, radio- kaj televidelsendojn. Tiuj informoj atingis ĉirkaŭ 10 milionojn da homoj. La sveda nacia novaĵagentejo publikigis du grandajn artikolojn, sekve de kio pluraj svedaj gazetoj publikigis aron da artikoloj. TV-skipo estis en la kongresejo kaj raportis ne nur pri la kongreso, sed ankaŭ pri Esperanto ĝenerale. Lokaj radio kaj televido intervjuis plurajn kongresanojn. Aparte menciindas filmado de la konata german-franca televido ARTE kaj ĉeesto de ĵurnalistino de vaste legata anglalingva semajna gazeto Newsweek. Hodiaŭ en nia solena fermo ĉeestas ankaŭ ĉina novaĵagentejo. La fidela Pola Radio kiel kutime sekvis la kongreson kaj disaŭdigis sep 25-minutajn ĉiutagajn raportojn pri la kongresaj eventoj en Esperanto, tri korespondaĵojn pollingvajn, kaj kolektis ĉ. 15-horan sonmaterialon utiligotan en la postkongresa periodo. Por la kongresanoj ĉiutage raportis pri la evoluo de la kongreso Kongresa Kuriero. Aperis entute sep numeroj. Sed Kurieron povis legi ankaŭ esperantistoj dise tra la mondo, havantaj retaliron, ĉar ĝi konstante aperis en la reto. Novaĵo estis la eblo mesaĝi al la kongresanoj al iliaj kongresaj retadresoj. La kongreso pligrandigis intereson pri Esperanto ĉe retuzantoj, tiel ekz. svedlingva retkurso de Esperanto notas dum la kongreso 5- ĝis 6-oble pli da aliĝoj ol antaŭe. (Aplaŭdo.) Kiel kutime dum la kongresoj, la organoj de UEA faris sian statutan laboron. La Estraro kunsidis ĉiutage krom merkredo, dum entute 10 horoj, solvante krom kurantaj aferoj ankaŭ aliajn temojn el sia kompetento. Jam pli frue estis decidite pri la venontjara 89-a UK en Pekino kaj pri la 90-a UK en 2005 en Vilno, Litovio. Nun ni havas principajn decidojn ankaŭ pri la postaj kongresoj: UK en 2006 okazos en Florenco, Italio (aplaŭdo), kaj en 2007 en Jokohamo, Japanio (aplaŭdo).

La Komitato de UEA kunsidis dufoje dum entute ok horoj. Ĝi pritaksis la laboron de la asocio dum la pasinta jaro, okupiĝis pri la financa problemaro, investa politiko de la asocio, interna kaj ekstera agadoj. Specialan atenton ĝi dediĉis al la Centra Oficejo, rilatoj kun TEJO kaj la Brusela Komunikadcentro. La Komitato akceptis aliĝon de la landa asocio el Kongolando (Brazavilo) kaj decidis establi kontraktan kunlaboron kun la faka asocio Humanitas.

Efikan laboron de la Komitato ebligis kunsidoj de ĝiaj ok subkomitatoj, kiuj preparis proponojn de la komitataj decidoj. La cetera laboro de la kongreso evoluis en diversaj sekcioj, kunvenoj, forumoj ktp. Oni povas ilin arigi en grupojn de la kunsidoj, kiuj okupiĝis pri la movadaj problemoj, ekz. pri la delegita reto, CO respondas, Strategia Forumo, Elektokomisiono, CED, BKC, Estraro Respondas, problemaro de la delegitoj kaj ĉefdelegitoj, TEJO-konferenco ktp, inter ili konferencoj pri landa kaj regiona agadoj. Ni dediĉas grandan atenton al la lingvo mem: okazis bazaj kursoj kaj seminarioj, Cseh-metodaj kursoj, Terminologia Forumo, du esperantologiaj konferencoj, internaciaj ekzamenoj, akademiaj kunvenoj ktp. En la kampo de scienca agado okazis tri komunaj prelegoj de la Internacia Kongresa Universitato kaj la Akademio Internacia de Sciencoj, kaj ses prelegoj de la Internacia Kongresa Universitato. Okazis 36 fakaj kunvenoj aŭ kunvenoj de asocioj kiuj okupiĝas pri interesgrupoj kaj hobiaj grupoj. Kultura vivo dum la kongreso estis kiel kutime bunta kaj riĉa. Okazis kelkaj koncertoj, du teatraĵoj, aŭtoraj duonhoroj, oratoraj konkursoj. La libroservo funkciis dum la tuta kongreso. Malgraŭ alta imposto ĝi enkasigis 25 mil eŭrojn.

La kongreso kiel kutime alproksimigis al ni la kongreslandon. Okazis ekspresa kurso pri la sveda lingvo, dum la nacia vespero ni ekkonis iom da sveda historio kaj kulturo, okazis kunvenoj kun demandoj pri Svedio kaj en 41 ekskursoj entute partoprenis 1800 kongresanoj. (Aplaŭdo). Nia junularo dum la kongreso havis sian parton de la programo. La sveda junulara branĉo de TEJO prizorgis amasloĝejon, kio ebligis al gejunuloj kiuj ne povas elteni la hotelajn kostojn pli facile partopreni la kongreson. Pro kolektiĝo en la amasloĝejo la gejunuloj povis tie organizi sian propran programon: okazis ĉiunokta vigla programo en t.n. “gufujo”, kun muzika programo, okazis ekskursoj tra la urbo, sukcesa koncerto en Ĵazdomo, kie esperantistoj kaj neesperantistoj kune povis ĝui muzikon de esperantistaj bandoj. (Aplaŭdo.) Ni ĵus vidis infanojn, partoprenintajn en la Internacia Infana Kongreseto. Ili venis el ok diversaj landoj. La aŭkcio, kiun brile kaj tradicie gvidas Humphrey Tonkin (aplaŭdo), ĉi-jare kolektis sumon de preskaŭ 18 mil svedaj kronoj. (Aplaŭdo.)

Niaj Universalaj Kongresoj estas okazo por establi interhomajn rilatojn, por pli bone konatiĝi kun jam konataj homoj, ekkoni ilin en nova lumo, ekkoni aliajn flankojn de ilia karaktero kaj tiamaniere plifaciligi pluajn kunlaboron kaj kontaktojn. Do, revenante hejmen de tiu ĉi kongreso, ekkoninte novajn homojn kaj profundiginte la konatecon kun la jam konataj homoj, ni povos pli sincere kaj kun pli da fido kunlabori unu kun la aliaj. Dankon. (Aplaŭdo.)

Ivo Osibov

[FORIGITA!: bildo]

La Estraro kunsidis ĉiumatene

[FORIGITA!: bildo]

Germana folklora dancensemblo

[FORIGITA!: bildo]

Kunsido de la Komitato: Sonja Petrović

[FORIGITA!: bildo]

La fermo: la LKK-anoj ricevas rozojn

[FORIGITA!: bildo]

Clay Magalhães kaj Roland Lindblom

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la simbola kongresa flago

Revuo Esperanto 2003 10

Vi trovos ...

Tiujn ĉi liniojn mi tajpas ĉiam kiel la lastajn, antaŭ transdono de la numero al la presejo. Ankoraŭ plena de impresoj, kiuj vin, kara leganto, nur atendas. La miaj nun estas bonaj kaj fortaj. Varmigas min la impreso, ke mi sukcesis kolekti bonan kaj valoran materialon. Mia (espereble ankaŭ via) dankemo iru al la aŭtoroj. La ĝisnunaj — kaj la estontaj. Ĉu ankaŭ vi apartenas — aŭ emus aparteni al ili? Kial ne provi tion?

Stano Marĉek

Malferme

Ni sukcesas, kiom ajn oni volas esti pesimisto

Renato Corsetti

Neniam antaŭe en mia esperantista vivo mi vidis tiom da gazetaj artikoloj en tiom da gravaj gazetoj, favoraj al Esperanto. Sukceso, kiel oni scias, havas multajn patrojn, kaj efektive ĉi tiuj sukcesoj en la informa kampo havis multajn kaŭzojn kaj multajn laborantojn. Certe la atento al informado de la Komitato de UEA, kaj sekve de la Estraro, helpis. Certe la kuraĝa starigo de la Brusela Komunikad-Centro fare de Eŭropa Esperanto-Unio helpis. Certe la decido de nia japana mecenato Etsuo Miyoshi pagi por tutpaĝaj anoncoj en grandaj ĵurnaloj helpis. Sed same multe helpis la informa laboro de landaj asocioj kaj de lokaj grupoj, kiu en multaj kazoj ankaŭ rezultigis artikolojn en grandaj gazetoj (mi menciu The Guardian).

Alia rakonto pri sukceso rilatas al la rimarkinda kvanto da homoj, kiuj volas lerni Esperanton. Tro multaj homoj volas lerni Esperanton. Tro multaj estas, evidente, relativa esprimo, rilatanta al la nombro de ekzistantaj esperantistoj, aŭ, se vi preferas, al la nombro de tiuj, kiuj volas ĉeesti kurson. Kie ajn mi rigardas en la komputila mondo, mi vidas elkriojn kaj alvokojn de la prizorgantoj de retaj kursoj, kiuj serĉegas pli da helpantoj, por gvidi la tro multajn aliĝantojn al la kursoj. En la antaŭaj dek tagoj (mi skribas en la mezo de septembro) ekzemple mi vidis ion tian, venantan de la prizorganto de la itala reta kurso (14 homoj aliĝis en unu tago, helpu!) kaj de la germana reta kurso (germana versio de la kurso de Carlos Pereira). Tamen tiaj help-krioj iĝis parto de nia pejzaĝo: estas tro multe da lernantoj, kompare kun spertaj esperantistoj pretaj gvidi ilin. Kaj kion diri pri la ĝentila kaj eterne juna Wil van Ganswijk-Vlasblom, kiu per sia hejmpaĝo, farita por ŝi de la filo, malfermis iom hezite eblon lerni Esperanton. Nederlandanoj kaj belgoj ekuzis tiun eblecon kaj ŝi trovis sin inundita de diversaĝuloj, kiuj volas lerni la internacian lingvon. Temas pri vera frenezaĵo, apenaŭ imagebla anticipe. Mi ne citas al vi ĉiujn mallongigojn, kiuj aperas pli kaj pli ofte en ĉi tiu kampo, de www.edukado.net (ĉio, kion instruisto povas deziri) al www.lernu.net (la kurso de gejunuloj por gejunuloj), ktp. Ĉu temas pri la fina venko? Tute ne, kompreneble! Sed temas pri bona situacio. En mia tuta esperantista vivo (por reuzi jam uzitan esprimon) mi havis la malan problemon: tro multe da esperantistoj en la loka klubo, kiuj amasiĝis por instrui ĉirkaŭ tro malmulte da kursanoj.

Do, tiujn rakontojn mi utiligas nun por instigi vin plulabori en la kampo de informado kaj instruado. Neniu ĉef-informisto povos fari por vi vian laboron. La sukceso de la gazetara kampanjo ĉirkaŭ la Universala Kongreso ŝuldiĝas certe al la Brusela Komunikad-Centro, kiu centre gvidis ĝin, sed same multe ŝuldiĝas al la kunlaborantoj tra la unuopaj landoj, kiuj tradukis, adaptis, dissendis. Neniu artikolo aperis en Etiopio, ĉar neniu etiopa esperantisto kunlaboris. Ĉu la mesaĝo estas klara? Ĉiuj landaj asocioj starigu kaj funkciigu sian informan fakon! Same, kiam temas pri instruado kaj kursoj, eble ni devas repensi niajn strategiojn kaj alirojn, kaj en la landoj teknologie pli progresintaj, kaj en la aliaj. La sukceso devigas nin adaptiĝi al la mondo. Ni ĉiuj devas helpi la instruistan ligon, ILEI, fortikiĝi kaj respondi je ĉi tiuj defioj. Instruado estas la dua prioritato de la labor-plano, pri kiu mi volis paroli al vi. Mi parolu al vi ankaŭ pri alia prioritato: tutmondiĝo. Danke al la laboro de niaj antaŭuloj ni estas ĉiam pli ĉeestaj en ĉiam pli da landoj. Mia koro sangas (temas pri metaforo sed ne tro malproksima de la realo) pro tio, ke neniu esperantisto estas en Etiopio aŭ en Indonezio, sed la grandaj landoj en kiuj ne estas esperantistoj fakte reduktiĝis al eble dek. UEA ricevas invitojn aranĝi Universalajn Kongresojn en multe pli da ekstereŭropaj landoj, ol ĝi povas akcepti. Eble baldaŭ oni devos ŝanĝi la regulon kaj kongresi en Eŭropo pli malofte. Rapide almarŝas la momento de la unua UK en Afriko kaj nur la manko de taŭga kongresejo iom bremsas la aferon.

Plijuniĝo estas alia prioritato de la labor-plano kaj la nova TEJO-estraro ŝajnas serioze pripensanta ĝin kunlabore kun la UEA-estraro. Kunlabore estas la ŝlosila vorto, kiu malkongruas kun ni, la gejunuloj, pensis kaj vi pagu (estas vero, ke gejunuloj pensas pli bone ol ni ĝenerale, sed ni eble ne ŝatas esti emfaze atentigataj pri tio). Pri la aliaj prioritatoj, utiligado kaj profesiiĝo, mi parolos al vi en alia artikolo. Por ne tro longigi ĉi tiun.

Fronte al ĉi tiu kuraĝiga situacio restas la kutimaj problemoj. Lernantoj en la reto ne volas pagi kotizojn. Oni devas trovi manierojn ligi ilin al la movado sen kotizoj kaj igi ilin subteni la movadon pagante pro servoj aŭ pro entuziasmo pri difinitaj projektoj. Mi intense cerbumas pri tio sen grandaj rezultoj (vi rajtas primoki min nur se vi pretas ne konsili min, sed mem realigi ion ĉi-rilate kunlabore kun UEA). Miaj pensoj ŝvebas ĉirkaŭ www.gxangalo.com kiel hejmo por la reta komunumo, kaj mi jam starigis kaj eksperimentis retan liston, l...@yahoogroups.com, kiu pretas akcepti retadresojn de esperantistoj sendepende de tio, ĉu ili pagis kotizon al iu Esperanto-instanco, loka, nacia aŭ internacia, aŭ al neniu. Ĝi ankaŭ povus akcepti centojn da ret-adresoj venantaj de landaj asocioj. Se vi interesiĝas, kontaktu min.

Mia penso ŝvebas ankaŭ ĉirkaŭ la Afrika kaj la Amerika Oficejoj, kiuj iel povus iĝi kunordigantoj de nepagopovaj esperantistoj en siaj kontinentoj. Ili, kompreneble ne ricevus la nunan revuon, sed ion alian por kiu ili ja povus pagi.

Sed, kiel ajn vi volas rigardi la aferon, la situacio de Esperanto en la nuna momento estas bona. Ni ĉiuj estas morale devigataj konstrui sur tiu situacio harmonie. Ni ne kverelu inter ni sed ni provu uzi tiun energion por konvinki neesperantistojn. Ili ŝajne pretas.

Esperanto en la reto: Kvanto kaj kvalito

En marto 2003 la retejo de Sveda Esperanto-Federacio registris sian 5-milionan vizitanton. Dum la lastaj jaroj iom pli ol miliono retumis en ĝiaj paĝoj ĉiun jaron. Ĉu svedoj estas superaveraĝe sukcesaj informantoj pri Esperanto? Ĉu unikaĵo? Ĉu konstateblas ĝenerala prijuĝo? Kia estas la kvanto da vizitoj kaj la diferenco inter grandaj kaj etaj Esperanto-retejoj? Dank’ al dekoj da respondoj de retejaj prizorgantoj eblas nun doni superrigardon, kiu ne pretendas esti reprezenta, ĉar ĝi tuŝas nur parteton de la tuta fenomemo Esperanto en la reto.

La gigantoj

Ĉe la pinto de la gigantoj oni atendus la retpaĝaron de Universala Esperanto-Asocio, sed UEA mistrafas la unuan pozicion sufiĉe klare. Esperanto.net, redaktita de UEA, havas averaĝe pli ol 30 000 vizitojn monate. Nia propra ejo UEA.org averaĝe 11 000 monate dum la pasintaj 12 monatoj, diras Andrej Grigorjevskij, UEA-estrarano pri informado. Pri la prizorgado de la vaste publikigita retejo Esperanto.net Grigorjevskij asertas: Nia unua celo estis revivigi, modernigi kaj aktualigi la retejon. Tio pli-malpli estas atingita. Nun la ĉefa tasko estas daŭre teni la retejon aktuala, samtempe pliriĉigante ĝin. Por tio bedaŭrinde ekzistas neniuj rimedoj, krom kunlaboremo de niaj bonegaj volontuloj. Renato Corsetti, prezidanto de UEA, donas al la prezentiĝo en la interreto kaj la informado per ĝi relative grandan signifon: Nuntempe ni evidente ne volas malatenti niajn senkomputilajn membrojn, sed ni provas kontentigi ankaŭ la komputil-havajn.

Ĉe serĉado de la vorto Esperanto la retejo Esperanto.net estas montrata sur la unua pozicio de la plej grandaj serĉmaŝinoj kiel Google, AltaVista kaj Yahoo.

La retejo nun prezentas informojn pri Esperanto en 57 lingvoj de la mondo kaj ilia nombro daŭre kreskas kaj sekve ankaŭ la graveco de la retejo, opinias Dafydd ap Fergus, estro de la Brusela Komunikadcentro. Kritikantoj opinias, ke UEA ne donas sufiĉe da atento kaj rimedoj al tiu grava ejo, kiu estas por amasoj da personoj la unua kontakto kun la (virtuala) Esperanto-mondo. Malgraŭ la kritiko Esperanto.net povas registri daŭre kreskantan nombron da vizitantoj. Rimarkeble plimultiĝis vizitoj al Esperanto.net en la dua duono de decembro. Tiam la retejon vizitis 45 000 personoj, anstataŭ averaĝaj por lastaj monatoj de la 2002-a 32 000. En januaro estis 34 000, laŭ Grigorjevskij.

Male al Esperanto.net la celgrupo de UEA.org estas por jamesperantistoj interesiĝantaj pri la Universala Kongreso, retaj aliĝiloj, librokatalogo kaj manieroj (re)membriĝi en UEA. Grigorjevskij detalas: Averaĝe UEA.org estas vizitata ĉiumonate de 13-15 000 personoj kun kreskanta tendenco. Tio estas duoble pli ol dum la respektiva periodo antaŭ unu jaro. Kaj Corsetti aldonas: Fakte UEA.org estas en fazo de rearanĝado por atingi la saman nivelon kiel Esperanto.net, sed en sia kampo: informado al esperantistoj.

UEA.org komence de aprilo efektive ŝanĝis draste la enhavon kaj aspekton. Laŭ Grigorjevskij, la navigado en la retejo iĝis pli oportuna. Aldoniĝis kaj aktualiĝis pli ol triono el ĝiaj nunaj 934 paĝoj. Enhave la retejo nun pli similas al siaspeca reta Gvidlibro pri la Esperanto-movado. Ĉi tie estas listoj de landaj kaj fakaj asocioj, kulturaj centroj kaj kursejoj, partoj pri informado, instruado, listoj de retaj grupoj por UEA-membroj ....

Alia propra reta servo de UEA estas la retlista forumo Abonu.com, kie registriĝis intertempe pli ol 530 personoj.

Krom Sveda Esperanto-Federacio kaj UEA ankaŭ diversaj naciaj aŭ regionaj asocioj povas kontenti pri la vizitokvanto al siaj retejoj: Inter tiuj Flandra Esperanto-Ligo (Belgio). Ni komencis statistikumi nur meze de 1999. Ni nun havas mezume 700 000 vizitojn jare. Ekde la komenco de la statistikado ni havis 2 000 000 da vizitoj. Ĉar nia retejo ekzistas de 12 jaroj, ni supozas, ke ankaŭ ni certe havis 5 milionojn da vizitantoj, kiel niaj svedaj kolegoj, ĝojas Paul Peerarts, direktoro de FEL.

Tute nova portalo inter la gigantoj jam estas la unua profesia interaktiva kaj daŭre aktualigata novaĵportalo Gxangalo.com. La vizitnombro de Ĝangalo, malgraŭ ĝia mallonga vivperiodo, jam impresas — averaĝe 283 personoj tage en januaro, 452 en februaro kaj 587 en marto. La monata totalo da vizitantoj estas en januaro 6864, en februaro 11 005 kaj en marto 13 500, fieras Ĝangalo-ĉefredaktoro Flavio Rebelo. Nia unua celo estas nun atingi 18 000 vizitantojn. La fakto, ke Ĝangalo estas unuavice novaĵportalo por esperantistoj, klare manifestiĝas ankaŭ en la ranglisto de la plej vizititaj paĝoj. Priesperantaj temoj estas legataj multe pli ofte ol ĝeneralaj novaĵoj pri politiko, socio aŭ ekonomio. Por informi sin amplekse, esperantistoj tamen vizitas aliajn retejojn.

La lasta giganto estas ankaŭ sufiĉe freŝbakita: La esperantlingva versio de la reta enciklopedio Vikipedio. Ekde sia lanĉo en novembro 2002 ĝi jam atingis 100 000 vizitojn, inter kiuj 30 000 dum marto 2003.

La averaĝuloj:

Inter giganto kaj averaĝo troviĝas ruslingva informilo Novosti pri Esperanto, movado, lingvaj problemoj kaj diverseco, kaj instruado. Vizitantoj dum la lasta monato estis 1520, ne malfieras prizorganto Slavik Ivanov kaj rakontas: Plej oftaj serĉfrazoj, kondukintaj al la paĝaro estis Esperanto, Esperanto Stalin, Esperanto mp3, lerni Esperanton, novaĵoj de/pri Esperanto, pasporta servo, lingva politiko en Sovetio, Isajev lingvo Esperanto. Iom pli ol duono de la vizitoj venas de serĉmaŝinoj. La paĝaro aperas ankaŭ kiel libere dissendata retrevuo, kaj en tiu formo ĝi havas ĉirkaŭ 3 500 abonantojn kaj aperas 1-2-foje dum monato.

La paĝaro de Japana Esperanto-Instituto estas malpli sukcesa laŭ kvanto de vizitoj. Ni registris 85 322 vizitojn de la unua tago de 2000. Kial tiom da diferenco? demandas sin Sibayama Zyuniti.

Pri la graveco de la reto por Esperanto ankaŭ cerbumis la kataluna aktivulo Hektor Alos i Font. Ĉu la interreto vere fariĝis tiel grava kaj esenca? Kontrolinte la statistikojn por la jaro 2002, la rezultoj montriĝas tre atentindaj. La kvanto de la vizitoj potage rapide kreskis kaj atingis kulminon ĉefe en la tagoj tuj post la loka kongreso. Eblas kontroli ankaŭ kiuj partoj plej popularas: multe pli vizitataj estas la katalunlingvaj paĝoj; poste tiuj de la vortaro; nur en la kvara loko alvenas la esperantlingvaj dosieroj, listigas Alos i Font. Resume, videblas, ke la reto fariĝas pli kaj pli grava informilo, kaj ke niaj retpaĝoj utilas por informi, ĉar ilin konsultas kelkaj centoj da homoj ĉiumonate. Gravas do teni la informojn ĝisdataj kaj enkonduki pliajn dosierojn por provizi la vizitantojn per la bezonataj informoj.

La hungara Esperanto.hu ne apartenas al Hungaria Esperanto-Asocio, sed al la Esperanto-Centro Eventoj en Budapeŝto. Ekde 1999 ĝi estis vizitita iom malpli ol 40 000 fojojn. La retejo de Eventoj, iama Esperanto-novaĵgazeto, nuntempe aperanta pure elektronike, estis vizitita ĉirkaŭ 17 500 fojojn. Pere de la retpaĝaj informoj ĉiumonate 1 ĝis 3 ĵurnalistoj telefone petas pliajn informojn, diras László Szilvási, direktoro de Eventoj, intertempe retmesaĝoj konsistigas ĉ. 70 % de niaj poŝtaĵoj. Niaj retejoj estas pure Esperanto-rilataj, do la ciferoj signifas veran Esperanto-interesiĝon. Ekzemple la plena kalendaro de Esperanto-aranĝoj havis ĝis nun (ekde 1999) 28 989 vizitojn.

Ne kalkuladon de vizitoj, sed interesajn observojn faris Jukka Pietiläinen, prizorganto de la ĉefa finna retejo. Kiam la Kultura Esperanto-Festivalo okazis en 2000 en Finnlando, tio grave influis al populareco de la paĝoj. Dum tiu periodo estis multe pli da vizitoj de eksterlandanoj al la paĝaro ol kutime. Dum 2002 estis meznombre 22-25 vizitantoj tage, kalkulas Pietiläinen. La paĝoj ne estas aparte popularaj kaj ili estas ĝisdatigataj malofte. Se aperus konstante nova materialo, la paĝoj certe allogus pli da vizitantoj.

La etuloj:

Tute aparta fenomeno videblas en Aŭstrio. Momente certe ne estas granda nombro da vizitantoj, malĝojas Otmar Liebhart, prizorganto de Esperanto.at, ĉar tiom longe kiom kunlaboro inter la aŭstriaj asocioj ne eblas, malfacilegas konstruado de bona informpaĝaro. Sed mi esperas, ke tiu ĉi problemo estos solvita. Des pli bedaŭrinde, ĉar sen la hejmpaĝo Esperanto.at oni tre verŝajne ne konus multajn gejunulojn. Preskaŭ sen ia reklamo ĉirkaŭ 70 gejunuloj aliĝis al la aŭstra diskutlisto. Liebhart: Do, la interreto estas tre granda eblo por ni en Aŭstrio.

La Sankt-Peterburgaj esperantistoj en Rusio ne tre ofte ŝanĝas la informojn sur sia retpaĝaro, tamen oni vizitas la paĝon ĉirkaŭ 400 fojojn monate. Same malofte frekventata estas la aŭstralia retejo. Ĝis aprilo ĉi-jare ni ricevis 4390 vizitojn. La retpaĝo enhavas informojn pri Esperanto en la oceania regiono kaj agas kiel pordo por aliaj Esperantaj internaĵoj, diras la prizorganto John Gallaghar.

Reprezentanto de tre malgranda retejo estas tiu de Esperanto-Asocio de Nordrejn-Vestfalio, regiona germana organizo. Pro la relative malgranda celgrupo ankaŭ la vizitkvanto estas magra: iom malpli ol 900 komence de aprilo post pli ol unujara ekzisto.

La fakuloj

Pluraj Esperanto-retejoj celas specifan publikon. Edukado.net, instrufaka projekto, tre zorgas pri siaj vizitantoj ekzemple per lotumado de premioj por ĉiu 5-mila aŭ 10-mila vizitanto. Ni ankaŭ dissendas regule cirkulerojn al membroj de nia komunumo, raportas Katalin Kováts, redaktorino de Edukado.net, momente ni havas 250 membrojn en la komunumo. Post 15-monata ekzisto Edukado.net povas anonci, ke 15 000 (meze pli ol 40 vizitoj tage) estas la nombro de vizitintoj.

Iom malpli interaktiva kaj bunta estas la retejo de Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo. Korespondado nun preskaŭ ekskluzive okazas rete. Multaj reagoj certe venas pro la retpaĝoj, opinias Roland Rotsaert, prizorganto de la paĝaro. Alia faka asocio estas la Societo por Interlingvistiko el Berlino, Germanio, kies retpaĝaro (en la germana kaj en la angla) estas direktita al neesperantistoj. Kiel paĝaro por sciencemuloj ĝi ne havas aparte elstaran vizitkvanton: iom pli ol 1200 ekde 2002.

La retpaĝaro de la Biblioteko Butler de Esperanto-Asocio en Britio estas baldaŭ lanĉotaj, sed jam nun la bibliotekisto Geoffrey King asertas, ke la retpaĝoj estos esenca kaj kerna parto de la biblioteka laboro, ĉar nur malmultaj personoj povos persone viziti la bibliotekon. Aperigo de katalogo, elektitaj fotoj kaj aliaj eroj el la kolekto, k.s. ne nur informos pri kaj varbos por la biblioteko, sed ankaŭ estos eta surogato de la biblioteko por tiuj, kiuj ne povas viziti ĝin, opinias King. Jam nun, eĉ sen la retpaĝoj, preskaŭ ĉiuj informpetoj venas retpoŝte. Li mem proprakoste administras kaj redaktas la retejon.

Post tiu mallonga ekskurso al la virtuala Esperanto-movado demandindas ĉu la vizitkvanto estas entute grava kriterio? Kelkaj voĉoj neas tion: Multe pli gravas kiom aktualaj estas la hejmpaĝoj. Tiu sveda, kiun ankaŭ mi multe vizitis kaj admiris, fakte seniluziigis min, — ĝi ja ne estas aktualigita kaj oni ne respondas al demandoj, mesaĝoj al la redakcio. Same pluraj aliaj... do, tiel nur la vizitnombroj estas altaj, sed ĉu ili utilas, kontentigas?

Replikas Franko Luin, prizorganto de Esperanto.se: Nia retejo enhavas bazajn informojn pri Esperanto por svedoj. Tiuj informoj ne estas konstante ĝisdatigataj, sed ja ekzistas esperant- kaj svedlingva novaĵservoj, kiuj estas konstante ĝisdatigataj. Mi respondas al nekredebla kvanto da leteroj mem, sed evidente ne al ĉiuj. Multaj estas mendoj de libroj, aliĝoj al la retkurso, membriĝoj, demandoj ... demandoj ... demandoj....

Marko Naoki Lins

Kiel kunlabori bonetose?

Supozeble vi mem spertis kunlaboran problemon en viaj laborejo, lernejo, organizo aŭ eĉ familio. Evidente, kunlabori en bona etoso ne estas facile.

Ankaŭ en la Esperanto-movado ni ofte spertas malglatajn kunlaborojn kaj foje eĉ kontraŭlaborojn. Do, klaras ke ne sufiĉas ke ni uzas la pacan lingvon por povi bonetose kunlabori. Mi mem multe kverelis kun esperantistoj lastjare kaj per tiu ĉi artikolo mi volas kaj sincere pardonpeti al ĉiuj kiujn mi ofendis aŭ ĝenis, kaj samtempe provi helpi al pli agrablaj kunlaborklimatoj estontece.

Citaĵoj pri kunlaboro

La libro La Kunlaborstrukturo estas suplemento al la verkaro de Martinus kaj celas plifaciligi la kunlaboron kiu ekzistas ĉirkaŭ lia kosmologio. Partoj de tiu libro povus esti helpo ankaŭ por ni esperantistoj, sed ĝi momente ekzistas nur en la dana. Tial mi elprenis kaj tradukis kelkajn citaĵojn kiuj estas aparte aktualaj por ni, kaj aldonis mallongajn komentojn. Tiuj citaĵoj montras principojn kiuj donas kunlaboran bazon kaj dum jardeko funkcias por Martinus-Instituto en Kopenhago kaj Martinus-centroj en Skandinavio.

Prijuĝo de eraroj

Oni ĉiam memoru pri la granda vidmalforteco aŭ blindeco, kiam temas pri ekzamenado aŭ prijuĝo de propraj eraroj, kaj la grandega vidakreco, kiam temas pri eraroj de la proksimulo, kiujn oni deziras substreki.

Ni ĉiuj foje eraras kaj faras fuŝojn, gravas konscii pri tio kaj ne vidi erarojn nur de aliaj.

Iritiĝo kaj elreviĝo

Oni ne lasu sin iritiĝi aŭ elreviĝi pro konduto de aliaj homoj, same kiel oni ja ankaŭ ne elreviĝas pri tio ke herbaĉo ne estas rozo aŭ lilio.

Ni ĉiuj estas kiaj ni estas. Tion foje malfacilas akcepti, sed indas provi, aparte kiam temas pri kunlaborantoj.

Trovi ĝojon kaj inspiron

Oni ne venu kaj kriplendu. La demando estas, ĉu la homoj povas trovi ion kio povas ĝojigi kaj inspiri ilin. Se tio ne eblas, ili devas foriri.

Anstataŭ esti malkontenta kaj plendema, estas pli bone foriri de la koncerna organizo aŭ kunlaboro, kaj agi en aliaj kadroj. Tiel oni povas kaj resti en amika rilato (almenaŭ ne malamika) kun ĉiuj, kaj samtempe pli bone helpi al la evoluo de la movado kaj de si mem aliloke.

Plej gravas amikeco

Ne tiom gravas ke ni samopiniu pri la analizoj, sed gravas ke ni estu amikoj.

Same en nia movado, se ni volas allogi aliajn kaj paroli pri komuna lingvo, kiu kreas amikecon kaj pacon inter nacioj kaj homoj, gravas ke ni mem estu amikoj kaj havu pacan etoson.

Humileco kaj memadmiro

Se venas iu kiu montriĝas esti talenta, oni ankaŭ atentu ĉu li fanfaronas pri sia talenteco, kaj ĉu li admiras sin mem kaj volas ke ankaŭ aliaj faru tion. Tiuj kiuj deziras la potencon, estas la malplej taŭgaj.

Se iu tre laŭdas sin mem kaj nepre volas potencon, verŝajne estas pli bone trovi alian pozicion por tiu persono.

Kritiki sin mem

Ni memoru ke ni ne kritiku aliajn. Oni ne kritiku la kunlaborantojn. Oni transiru al memkritiko. Tio estas tre grava punkto.

Iom da kritiko povas foje helpi en kunlaboroj, se ĝi estas konstruiva. Sed se ni povus havi kiel celon ne ĉefe kritiki aliajn sed subteni aliajn kaj pensi pri memkritiko, tio certe helpus eĉ pli.

Aŭskultemo

Ni volonte estu aŭskultemaj. Se iu donas bonajn konsilojn, ni ĝoju pri tio. Nur kun tiuj kiuj volas mem decidi, tiuj kiuj koleriĝas, ni ne diskutu.

Ne indas multe diskuti kun homoj kiuj koleriĝas kaj volas tro decidi, pli gravas havi bonan etoson kaj kunlabori kun homoj kiuj kongruas kun la strukturoj kaj celoj de la organizo aŭ koncerna agado.

Spertoj pri kunlaboro

Kiel menciite, mi mem plurfoje estis parto de kverelo kaj malbonetosa kunlaboro en la movado. El tiuj spertoj mi espereble iom lernis kaj povos pli bone agi dum similaj situacioj en estontaj kunlaboroj. Dum tiuj, foje sukcesaj, foje problemaj kunlaboroj, mi konstatis (sed ofte mem ne faris), ke por harmonia kunlaboro tre gravas atenti pri:

Amika komunikstilo — Aparte dum reta komunikado estas facile ofendi/ofendiĝi kaj miskompreni. Do, indas apliki tre afablan komunikstilon en kunlaboroj, kiuj okazas per la reto. Ankaŭ dum fizikaj kunsidoj gravas esprimi sin diplomate kaj amike, se oni volas sukcesi pri ekzemple nova propono.

Kolegeca sinteno — Se iu persono aŭ organizo havas pli da potenco ol alia(j) en kunlabora rilato (ekzemple financa aŭ decida), estas granda risko ke aperos malsana laborklimato. En tiuj kazoj helpas se la organizoj/personoj tamen havas reciproke kolegecan sintenon por eviti gepatroj-infano-rilaton, en kiu la pli potenca grupo ne tute serioze traktas sian kunlaboran partneron kaj samtempe la malpli potenca grupo ofte plendas pri sia malbona situacio ne agante mem por plibonigi ĝin.

La “realoj” estas diversaj — La kompreno de “estroj”, ekzemple estraranoj, ofte ne tute kongruas kun la realo, kiun spertas la “laboristoj”, ekzemple oficistoj. Same la “laboristoj” ne ĉiam bone (kon)scias pri la “granda bildo” kiun havu la estroj. Gravas ke oni atentu pri tio en kunlaboroj en organizoj kaj ke oni provu kompreni la vidpunkton de la aliaj por tiamaniere trovi solvojn kiuj kongruas kun la veraj bezonoj, kaj ĉiutagaj kaj longperspektivaj.

Sincereco — Tiuj, kiuj ĉiutage laboras pri io, tuj rimarkas kiam la estroj, kiuj ofte ne same bone konas la ĉiutagaĵojn, ne estas sinceraj kaj kaŝas problemojn en siaj prezentoj/raportoj kaj tio kaŭzas misfidon kaj malkontentecon. Sincera kaj malkaŝa traktado de problemoj helpas al kaj pli bonaj rilatoj, kaj trovado de longdaŭraj solvoj.

Ne tro akre diskuti — Longaj akraj diskutoj malofte donas iun bonan rezulton. Se vi rimarkas ke la plejmulto de la grupo/organizo havas sian imagon kaj ne ŝatas kion vi prezentas aŭ proponas, kaj ke vi sentas koleron kontraŭ ili pro tio, tiam estas pli bone ke vi forlasu la kunlaboron/organizon dum iom da tempo kaj lasu la aliajn en paco, ol ke vi insistu pri via propra starpunkto. Tiel ili havos pli da tempo por fari la veran laboron, vi havos tempon por aliaj kunlaboroj/projektoj kaj evitos kverelon kaj malbonan etoson. Plej ofte amika etoso pli gravas ol konvinki aliajn pri sia vero.

Estus tre interese aŭdi pri spertoj de viaj kunlaboroj kaj viajn konsilojn pri tio, kiel plibonigi etoson kaj kunlaboremon en grupoj. Se vi emas, skribu al mi pri tio kaj kion vi pensas pri tiu ĉi artikolo.

Laste mi volas substreki, ke se ni volas esti movado por mondpaco, ni devas mem lerni kunlabori en paco kaj amikeco. Komprenebla afero, tamen ne facile atingebla, sed iom post iom ni espereble sukcesos… Pacon al ni ĉiuj!

Hokan Lundberg
h...@ikso.net

ĈU VI SERĈAS ERAROJN?

NE UZU BINOKLON, SED SPEGULON

Desegnis Helen Claesson

Nia anonima movado

Jardar Eggesbø Abrahamsen

La Esperanto-movado havas problemon. Ni provas varbi kaj reklami, sed ni restas pli-malpli nevideblaj en la ekstera mondo. Kio estas la naturo de tiu problemo? Por respondi al tiu demando oni unue konstatu la celon de nia movado.

La oficiala celo

La Esperanto-movado havas celon, kaj tiu celo estas nia produkto, kiun ni ofertas al la mondo. Nia lingvo ekestis kiel rimedo por politike neŭtrala komunikado trans etnajn kaj naciajn limojn. Ni ofertas al la mondo pacon surbaze de kompreno kaj amikeco per politike neŭtrala lingvo. Ni multe parolas kaj reklamas pri tio.

Por atingi la pacan celon la Esperanto-movado varbas esperantistojn, ĉar oni bezonas esperantistojn por entute povi atingi pacon per Esperanto.

En praktiko

Sed kiel ni vere uzas la lingvon? Nu, ni verkas librojn en ĝi, kaj ofte la libroj temas pri la lingvo mem, aŭ pri la movado. Ni havas multajn organizojn, sed ilia celo plej ofte rilatas al la lingvo Esperanto aŭ ties kulturo kaj historio. Aldone estas kunvenoj kaj kongresoj, kie ni okupiĝas pri nia propra komunumo.

Amuzo estas grava, ĉar ni estas homoj. Gravas ankaŭ primovadaj libroj kaj organizoj, ĉar ni estas lingva kaj organiza komunumo. Sed ĉio ĉi signifas ke la ĉefa praktika celo de la Esperanto-movado estas varbi al movado, kies ĉefa praktika celo estas varbado kaj memokupiĝo.

Kaj tamen ni intense atendas ke la ekstera mondo donu al ni la Nobel-premion por paco. Ni ne meritas tian premion. La Nobel-premio postulas praktikan laboron. Ne sufiĉas bonaj ideoj. Anglalingvaj organizoj faras multe pli ol ni por paco kaj justeco.

Ekstrema komparo

La Savarmeo estas religia organizo, kies celo estas servi al la kristana Dio. La Esperanto-movado ne estas religia movado, tamen komparo de kelkaj aspektoj de la du tre malsimilaj movadoj povas esti utila.

Ambaŭ movadoj ja provas konvinki kaj varbi. Sed dum ni esperantistoj kutimas varbi per argumentoj, la Savarmeo fakte praktikas siajn ideojn, solvante problemojn, ekz. per disdonado de supo al malriĉuloj. Pro tio la Savarmeo ĝuas respekton kaj estimon. La Savarmeo, uzante sian internacian reton, helpas eksterulojn trovi malaperintajn personojn. La Esperanto-movado uzas sian internacian reton por mem ekhavi helpon unu de la aliaj, ĉu per Delegita Reto, ĉu per Pasporta Servo.

La Savarmeo ne estas helporganizo, sed helpas, konforme al siaj ideoj. La Esperanto-movado ne estas helporganizo, kaj ankaŭ ne helpas, male al niaj ideoj. Aliflanke ni volonte fanfaronas pri niaj nuraj ideoj, dum la Savarmeo simple inkluzivas sian Dion kiel nestrangan fundamenton.

Ĉu la movado taŭgas?

Ni havas movadanojn tra la tuta mondo, kaj ni estas relative multaj (ĉ. 20 000 organizitaj membroj). Nia reto estas uzebla multmaniere, kvankam ni ĝis nun uzis ĝin relative sencele aŭ simple por movadinternaj celoj.

Kompreneble ni devas okupiĝi pri la jam varbitaj esperantistoj, ni devas kongresi, amuziĝi, babili kaj ludi. Gravas niaj amaskomunikiloj kaj interretaj renkontejoj. Sed aldone eblas ankaŭ ekplenumi niajn reklamatajn celojn.

Ekzemploj

Bona ekzemplo de tia ekplenumo estas la projekto Agado Espero, kiu en 1999 per Esperanto helpis militviktimojn en eksa Jugoslavio, disdonante dumil helpajn pakaĵojn.

Alia bona ekzemplo estas la projekto Indiĝenaj Dialogoj, kiu faras praktikan laboron por interkulturaj dialogoj kaj por la rajtoj de indiĝenaj popoloj.

Verŝajne ne ekzistas pli bona reklamo por nia movado ol senfanfaronaj ekzemploj ke nia lingvo funkcias, ke niaj reklamoj pri paco kaj justeco estas pli ol senvaloraj ofertoj kaj teoria ideologio.

Esperantistoj multe kongresas. Sed kial niaj kongresoj tiom ofte okupiĝas pri la movado mem? Estas amaso da konfliktoj en la mondo. Per nia lingvo ni ne povas solaj solvi ilin, sed ni almenaŭ povas fari ekzemplojn pri transpolitika kompreniĝo.

Ekzemple oni povus aranĝi tute normalajn renkontiĝojn (malgrandajn kaj neformalajn), kien oni speciale invitu individuojn el specifaj konfliktantaj nacioj aŭ popoloj. Ili diskutu kaj malkonsentu, sed almenaŭ parolu unu kun la aliaj, kaj kune amuziĝu kaj ludu inter la diskutoj, kiel dum ordinaraj Esperanto-renkontiĝoj.

Eblas do ekdirekti niajn aktivecojn kaj organizojn al la konkretaj problemoj de la ekstera mondo, por fakte kontribui al neŭtrala komunikado kaj interkompreniĝo. Nia agado havu la lingvon kiel rimedon, kaj ne nur kiel celon.

Kaj se ne?

Povas esti ke la skizita praktika laboro ne estas la ĝusta pado por ni. Povas esti ke la Esperanto-movado havu alian celon ol tiun kiun ni teorie havas. Povas esti ke nia celo vere estu nura memokupiĝo. Povas esti ke ni havu ankoraŭ tute alian celon.

Ĉiukaze ni devos difini nian celon: Kion ni volas, kion ni praktike faros, kaj kion ni ofertos al la mondo? Ne estas facile vendi produkton, kiu ne estas klare difinita.

Sukcesa parlamenta agado de italoj kontraŭ lingva diskriminacio:

Malegaleco de la gepatra lingvo

Jam de jaroj esperantistoj tre fervore kultivas la parlamentan agadon, dum kiu ili aŭ rekte informas pri Esperanto, aŭ atentigas pri ĝeneralaj lingvaj temoj (ekzemple lingvopolitiko aŭ lingva diskriminacio). Modele agadas ĉi-kampe la Itala Esperanto-Federacio (IEF).

Dum la unuaj monatoj de 2003 IEF koncentris sian parlamentan agadon al la temo de lingva diskriminacio per sendado de retmesaĝoj al ĉiuj italaj deputitoj kaj al ĉiuj partioj reprezentataj en la itala senato. Enorma laboro, ĉar temas pri ĉirkaŭ 600 adresoj.

En kunlaboro kun la Brusela Komunikadcentro ni sugestis al la deputitoj demandi: “Kion faras la ministro pri eksterlandaj aferoj koncerne la lingvan diskriminacion favorantan la denaskajn angloparolantojn en dunganoncoj de Eŭropuniaj instancoj kaj en organizaĵoj stipendiataj de Eŭropa Unio?”, klarigas Michela Lipari, kiu estras la politikan komisionon de IEF. Ĝis nun 13 deputitoj — el ĉiuj politikaj grupoj — respondis kaj estis interesataj kaj prezentis/os oficialan demandon al la registaro pri la lingva diskriminacio en Eŭropo.

Unu deputito respondis ke temas unuavice pri la malbonega ekonomia situacio de la italaj firmaoj, ĉar se tiuj okupus unuajn rangojn en la mondo, ili postulus ankaŭ bonegan scipovon de la itala lingvo de dungutoj.

Mi estas kontenta pri la rezulto, konsiderante, ke estas la unua tia provo, ĝojas Lipari. Ni jam havis malpli bonajn spertojn: La italaj deputitoj en la Eŭropa Parlamento de jaroj ricevas la italan revuon kaj preskaŭ neniam donis vivosignon! Georges Sossois de la Belga Esperanto-Federacio gratulas la italojn pro la kampanjo. Oni ne devas iri tro rapide en la afero. Via alproksimiĝo de la problemo estas laŭ mi la plej taŭga, li notas. Iun tagon mi parolis kun verdula ministrino. Ŝi diris al mi “Esperanto? Sufiĉas al mi konado de la angla, de la germana kaj de la nederlanda!

Laŭ Sossois, tio signifas ke oni ne povas esperi je iu rapide atingebla komuna tereno kun ĉiuj politikistoj. Oni devas unue komenci per “Kion vi faras kontraŭ la malegalrajteco de nia gepatra lingvo? Poste oni venos kun aliaj demandoj.

IEF estonte ne intencas perdi la kontakton kun la deputitoj, kiuj sin montris malfermaj al la fenomeno de lingva diskriminacio: Mi intencas kunigi ilin en aparta adresaro kaj sendi al ili de tempo al tempo interesajn informojn, diras Lipari. Kaj mi tre scivolemas pri la respondo de la registaro.

Konsultu la liston de 500 diskriminaciaj laborposten-ofertoj ĉe: http://www.lingvo.org/it/2/15.

Tiuj, kiuj interesiĝas pri similspeca parlamenta agado kontraŭ lingva diskriminacio en sia lando, estas kore bonvenaj kontakti la Bruselan Komunikadcentron: k...@esperanto.org

Marko Naoki Lins

Eŭropa Jaro de Handikapitoj

Malkonstruu ne nur la fizikajn barojn, malkonstruu ankaŭ la lingvajn/kulturajn barojn por la internacia agado de handikapitoj! — Tion emfazas d-ro Renato Corsetti, prezidanto de Universala Esperanto-Asocio, kiu kune kun la prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, d-ro Seán O’ Riain kaj Jarmila Rýznarová, prezidantino de Asocio de Esperantistaj Handikapuloj (AEH), verkis deklaron okaze de la Eŭropa Jaro de Handikapuloj.

AEH, kiu ekde 1996 estas faka asocio de UEA, okazigas regule internaciajn kongresojn kaj eldonas propran bultenon.

La problemaro de personoj kun diverstipaj handikapoj estas malfacila afero. Certe estus bonege, kaj tio estas nia sincera deziro, helpi al ĉiuj senpovaj homoj sendepende de la speco de handikapo ne nur korpa, sed ankaŭ por la homoj de malbona sociala sekuriĝo kaj lingvaj obstakloj. Estus ideale, se handikapitaj homoj de la tuta mondo povus akiri egalrajtecon de sia pozicio en la socio pere de la internacia lingvo Esperanto, esperas s-ino Rýznarová kaj asertas: Bonan sukceson al handikapuloj de la tuta mondo eblus atingi nur per unusola komuna internacia lingvo Esperanto.

Pliaj informoj pri la Eŭropa Jaro de Handikapuloj troveblas rete ĉe: http://www.eypd2003.org/eypd/index.jsp.

Deklaro okaze de la Eŭropa Jaro de Handikapitaj Personoj

La jaro 2003-a estis deklarita Eŭropa Jaro de Handikapitaj Personoj. La Esperanto-movado tra unu jarcento kreis komunumon, kiu estas tre malfermita al homoj malsamaj, al homoj kun socie marĝenaj pozicioj, al homoj kun fizikaj malavantaĝoj. En nia komunumo fakte agas kelkaj asocioj de parolantoj de Esperanto kun malavantaĝoj. La plej ĝenerala estas la Asocio de Esperantistaj Handikapuloj, sed estas aliaj, ekzemple la Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj.

La devizo de la Eŭropa Jaro de Handikapitaj Personoj estas Ĉiuj en la vagonaron!, alivorte la eŭropa komisionanino Anna Diamantopoulou volas montri per tiu devizo la malferman sintenon de eŭropaj instancoj al 10% de la eŭropa loĝantaro, kiu suferas pro malavantaĝo fizika de ajna speco.

Same la prezidanto de la Eŭropa Federacio de Handikapuloj asertas, lige kun la jaro, ke handikapuloj estas plenrajtaj civitanoj de sia socio, kaj devas esti traktataj kiel tiaj.

La Esperanto-movado ĝenerale batalas por solvi la lingvajn kaj kulturajn malavantaĝojn de homoj, kiuj, ne parolante la fortajn lingvojn, estas konsiderataj duaklasaj civitanoj ofte en sia lando mem. Ni volas ke ankaŭ parolantoj de lingvo de malpli grandaj landoj estu konsiderataj plenrajtaj civitanoj de la Eŭropa Unio kaj de la respektivaj naciaj socioj.

En tiu senco la streboj de la Eŭropa Jaro de Handikapitaj Personoj estas tuj kompreneblaj por parolantoj de la internacia lingvo Esperanto, kiuj deziras ke ĉi tiu jaro estu okazo por efektiva plibonigo de la situacio en ĉi tiu kampo. Samtempe oni invitas la eŭropajn instancojn forigi la lingvajn kaj kulturajn barojn por ĉiuj eŭropanoj kaj oni invitas la handikapitajn personojn lerni Esperanton por iĝi membroj de sendiskriminacia komunumo, en kiu ĉiu estas samvalora homo.

Ni malkonstruu la lingvajn-kulturajn barojn por la internacia agado de handikapitoj!

Eŭropa Esperanto-Unio
Universala Esperanto-Asocio
Asocio de Esperantistaj Handikapuloj

El la poŝtkesto

Reago al R. Corsetti “Pri la milito” en Esperanto 4/03:

Gratulon kaj dankon al nia prezidanto!

Kuraĝe li tuŝis gravan tabuon, la kvazaŭ sanktigitan neŭtralecon de UEA! Al tiu aŭdaco kuraĝigis lin milito, kiu estis longe planita, preparita kaj anoncita antaŭ la vaste malfermitaj okuloj de la tutmonda publiko (male al multaj aliaj militoj) — kaj tamen li sentis necese, certigi al si la moralan subtenon de Zamenhof. Ĉu vere nia Universala Asocio estas tiom timema, ke oni devas pardonpeti por malaplaŭdi tian militon?

Neŭtraleco ja estas grava principo de UEA, kaj ni respektas ĝin. Dum la tempoj de Malvarma Milito ĝi ludis vivnecesan rolon por UEA, kiu devis teni sin, same kiel la terglobo, en labila ekvilibro inter du alte armitaj superpotencoj. De tiam la situacio profunde ŝanĝiĝis, la klaraj frontoj forviŝiĝis: El la superpotencoj restis nur unu. Registaroj penas novorientiĝi. Vekiĝis kaj ekparolas la popoloj. Komenciĝis tutmondaj diskutoj inter individuoj kaj grupiĝoj. Ĉu sen Esperanto?

Sed kiel aŭdigi nian voĉon, se ni mem silentas? Laŭ nia opinio ni, esperantistoj, devus partopreni en la granda tutmonda diskuto, por ne izoliĝi de la defioj de la nuntempo, fundamente gravaj ankaŭ por la estonto de nia lingvo.

UEA, kiel la plej grava organizaĵo de la Movado, devus akcepti tiun defion, ludi adekvatan rolon, kaj per tio subteni la pozicion de Unuiĝintaj Nacioj.

Wera kaj Detlev Blanke
Kiel multobligi la membraron de UEA?

Unue: sendube, la plej grava tasko de UEA kaj ĝiaj Landaj kaj Fakaj Asocioj, individuaj kaj aligitaj membroj estas Disvastigi Esperanton. Tiu estas la nura eblo longdaŭre fortigi la movadon kaj UEA, kaj multobligi ĝian membraron. Pro tio taŭga informado tra amaskomunikiloj je internacia nivelo estas urĝe bezonata. Ju pli da homoj scias ke ekzistas Esperanto, des pli da homoj lernos Esperanton kaj eventuale membriĝos en UEA.

Due: ni devus (ĉiuj LA, FA kaj/aŭ perantoj) esplori kiuj estas la esperantistoj, esperantoparolantoj kaj amikoj de Esperanto, kiuj ne membras en UEA, kaj kial. Unu persono devus respondeci kaj kunordigi tiun tutmondan agadon.

Trie: se estas malzorgemo, neinteresiĝo aŭ forgeso, ni (perantoj kaj CO kunlabore) devas klopodi (re)varbi ilin per bone planataj kaj kunordigataj rimedoj.

Kvare: se la kialo estas manko de rimedoj, ni devus oferti MG-membrecon (eble pli malmultekoste ol la nuna tarifo). Se eĉ tio ŝajnas tro por iuj, ni devas organizi kampanjon por trovi inter niaj membroj zorgantojn kiuj pretus pagi tiun malaltan kotizon por unu aŭ pliaj nepagipovaj samideanoj (se tio estas praktika, ili devus koni, almenaŭ letere, sia(j)n zorganto(j)n. Ĉiu juna aŭ ne tiel juna pagipova esperantisto devus helpi almenaŭ al unu! Ĉu estus tro esperi, ke tiamaniere ni akiru almenaŭ 1000 pliajn membrojn?

Kvine: kiam ni fiksas la prezon de kursoj, por komencantoj aŭ progresantoj, ni enkalkulu la membrigon de la lernanto en UEA (la kursgvidanto decidu en kiu kategorio); se la kursoj estas senpagaj, ni postulu almenaŭ sufiĉan pagon por ebligi la membriĝon. Tio ne nur helpos al UEA kaj al la LA akiri pliajn membrojn, sed ankaŭ reteni pliajn kursfinantojn en la movado.

Johano Bachrich
Repaciĝo laŭ Zamenhof

Mi gratulas vin pro via ĉefartikolo Repaciĝo. Mi neniam komprenis tiujn daŭrajn disputojn inter esperantistoj. Zamenhof certe antaŭvidis tion, kiam li volis enkonduki samtempe kun la lingvo sian homaranismon. Bedaŭrinde, en la unua UK de Bulonjo-ĉe-Maro li faris la eraron volante enkonduki superreligion, kio estis neakceptebla same por kredantoj kiel por nekredantoj, kaj tiel fuŝis la kern-ideon, kiu estis bona interrilatado inter ĉiuj esperantistoj. Poste li transformis sian ideon en specon de homaranismo (kvankam tiu vorto estas malbone elektita). Li eĉ konsideris korektan manieron interrilatadi pli grava ol la lingvon mem. La ideo ne estis ĝenerale akceptita.

Tamen estas klare, ke Esperantio bezonas ian komunan skribitan ĉarton, per kiu ĉiuj esperantistaj organizoj, kaj sekve ĉiuj esperantistoj, konsentas trakti unuj la aliajn kiel egalulojn, respekteme kaj demokratie, kaj kondamnas kaj klopodas ekskludi estontece ĉian formon de malrespekto, ofendoj kaj eĉ sarkasmo. Ĉar eĉ se la diversaj esperantistaj grupoj havas diversajn idiologiajn opiniojn, ili laboras por la sama komuna idealo: bona interrilatado kaj interkompreniĝo inter la homoj de ĉiuj popoloj. Tial pli bona simbolo ol la verda stelo por Esperanto estus fluganta kolombo, kies du flugiloj simboligas unu la lingvon kaj la alia la zamenhofan homaranismon. Se unu el ĝiaj flugiloj lamas, ĝi ne kapablas flugi.

Pieter Jan Doumen
Repaciĝo per kunlaboro

Al mi plaĉas via Repaciĝo. En la juneco mi laboris en laborista brigado. Mi sufiĉe forte “ne ŝatis” unu el la brigadanoj. Foje mi devis labori kun iu, sed mankis alia “parulo” krom la “malŝatato”. Dum tuta tago ni do laboregis kune, levante, muntante kaj malmuntante pezajn pecojn, turnante boltojn k.s., helpante unu la alian per la kvar manoj, per la samaj boltiloj, turniloj. Fine de la tago mia malŝato se ne malaperis, tamen multe reduktiĝis. Do, venis io simila al repaciĝo. Repaciĝo venas dum kunlaboro, dum laboro. Ĉu ni, UEA-anoj, ofte kunlaboras? La tasko de niaj gvidantoj estas trovi laboron, laborigi la UEA-anojn, kunigi ilin dum la laboro. Ni trovu kampojn, kampetojn, kie necesas internacie labori, internacie kunlabori.

Jen unu el ili. La plej gravaj taskoj de ĉiu esperantisto estas Disvastigado, Instruado kaj Utiligado de Esperanto. Tiuj temoj devas domini en la reto, listoj, E-gazetaro, E-renkontiĝoj. Oni parolas tie pri io ajn sed ne pri la plej grava direkto de la Movado. La Pasporta Servo estas unu el la utiligoj de la kono de la lingvo. Sed nek UEA, nek TEJO multe atentas PS-on. Mi estas certa, ke preskaŭ la tutan laboron pri PS heroe faras unusola homo, Derk Ederveen. Li meritas subtenon kaj laŭdojn. Oni devas multe paroli pri PS, ne nur inter la esperantistoj. Ekzistas miloj da vojaĝemuloj, kaj iliaj vojaĝoj havas diversajn celojn. Ĉu la mondo scias pri PS? Necesas, ke aperu artikoloj, sciigoj pri PS, pri la kondiĉoj de la gastigado en la nacia gazetaro. Aperu raportoj de la vojaĝantoj, aperu raportoj pri la avantaĝoj de E-o. E-uzantoj povas famigi nian aferon pli ol ni tion faras per parolado, teoriumado sen praktika uzado de nia lingvo.

Eŭgeno S.P.

Novaj Honoraj Membroj

En la Gotenburga kunsido la Komitato de UEA distingis ses elstarajn esperantistojn per honora membreco de UEA.

Edwin Burg

naskiĝis en 1925 en Indonezio. Post malliberigo en koncentrejo pro la Dua Mondmilito (1942-1945) li en 1946 ekloĝis en Nederlando, studis ekonomikon kaj laboris en banko. En 1965 li eklernis Esperanton kaj ekde tiam dediĉis sin al disvastigo de nia lingvo, varbis centojn da novaj esperantistoj, skribis leterojn al aŭtoritatuloj kaj ĵurnaloj, mecenatis plurajn E-organizojn. Ekde 1979, post emeritiĝo, gvidanto de la oficejo de la Internacia Esperanto-Instituto en Hago, ekde 1995 estrarano de IEI. Lia agado estas altnivela kaj profesia, li multloke kreis grandan respekton por la lingvo.

Adolf Burkhardt

naskiĝis en 1929 en Germanio. Esperanton li eklernis en 1947 per koresponda kurso kaj partopreninte en UK en Haarlem en 1954 li definitive esperantistiĝis. Protestanta pastro, tre aktiva en GEA, precipe pri la biblioteko: la nuna Germana Esperanto-Biblioteko en Aalen estas sub lia direktorado. Ekde 1961 prezidanto de KELI kaj ĝia motoro. En 1992 li ricevis Bundesverdienstkreuz (Federacia Ordeno pro Merito) pro la ekumena laboro per kaj por Esperanto. Li multe tradukis kaj krono de tiu laboro estas Adoru, granda kristana kantlibro, eldonita en 2001. Pro tiu verko kaj lia verkaro ĝenerale, li ricevis, kune kun pastroj Eichhom kaj Kronenberger, la Esperanto-kulturpremion de la FAME-fondaĵo.

Imre Ferenczy

naskiĝis en 1932 en Hungario. Li lernis Esperanton en 1950 kaj diplomiĝis kiel kuracisto en 1957. Kunfondinto de la Hungarlanda Esperanto-Konsilantaro en 1955; prezidanto de junulara fako de HEA ĝis 1960; gvidanto de medicina fakkomisiono de HEA en 1970-2000; junulara gvidanto de IFEF ĝis 1970; realiganto de laborkontrakto inter TEJO kaj IFEF en 1968 (UK Tarragona). Pro lia instigo ekde 1982 dum IFEF-kongresoj funkcias radioamatora stacio kun speciala voksignalo. En 1970 li iĝis privata sekretario de d-ro Hideo Shinoda; ekde 1985 daŭre prezidanto de IMEK, internacia kongreso por E-medicinistoj. Membro de redaktantaro de MIR, organo de UMEA. Prezidanto de la Monda Yumeiho-Societo, fondita en 2001 en Budapeŝto. Fondinto kaj prezidanto de hungara sekcio de ILERA kaj la hungara sekcio de la Internacia Fervojista Radioamatora Asocio.

Salah Ghanem

naskiĝis en 1933 en Libano. Profesoro, psikologo kaj grafologia jurspertulo ĉe tribunaloj. Esperanton li lernis en 1960; pioniro de la movado en Libano, kies landan asocion li prezidis dum pluraj jaroj. Li eldonis la unuan E-araban lernolibron en 1965 kaj prizorgis E-elsendojn de radio en Libano. Honora membro de la Internacia Societo de Amikeco kaj Bonvolo (1984); prezidanto de alta komitato por festi la centjariĝon de Esperanto (1987) kaj membro de la Brazila Akademio de Belarto (1965).

Josef Kavka

naskiĝis en 1922 en Ĉeĥio. Kiel doktoro pri natursciencoj, kandidato de teknikaj sciencoj kaj petrologo, li laboris multajn jarojn sur Esperanta scienca kampo, verkis plurfake informajn artikolojn kaj eseojn, ĉefredaktis Scienca Revuo (1978-1987) kaj Geologio Internacia (1968-1990), kunredaktis Scienca Revuo ekde 2000 kaj kunlaboris pri Poŝatlaso de la mondo (1971). Multjara funkciulo de ISAE, ĝia ĝenerala sekretario de 1971 ĝis 1980. ISAE kaj ĈEA atribuis al li honoran membrecon pro liaj meritoj.

Antanas Mekys

naskiĝis en 1917 en Litovio, studis ekonomikon, lektoris en la Vilniusa Universitato, poste laboris en Ŝtata Komisiono pri Planado ĝis emeritiĝo. Pri Esperanto li ekinteresiĝis en 1933 kaj serioze lernis ĝin en 1955. Ekde 1959 agis kiel instruisto, instruis al miloj da homoj per tradiciaj kaj korespondaj metodoj, verkis diversspecajn lernolibrojn kaj mem publikigis ilin, kontraŭleĝe en la tiama politika situacio; redaktis kaj aperigis specialajn kursojn, kiuj iĝis bazo por organizita movado en tuta Litovio. En 2001 aperis lia plej grava lernolibro por litovoj kun dudirekta vortaro. Li esploris la historion de E-movado en Litovio, kompilis biografiojn de 200 famaj litovaj esperantistoj. Okaze de lia 80-jariĝo la Respublika Kulturpalaco sendis al li dankleteron pro lia multjara kaj sindona laboro por Esperanto.

Internacia Kongresa Universitato

Dum la 89-a UK en Pekino okazos la 57-a sesio de IKU, kie rajtas prelegi universitataj profesoroj aŭ personoj kun simila kvalifiko.

Ili estas invitataj prezenti siajn prelegproponojn (prefere per retpoŝta aldonaĵo aŭ papere en kvar kopioj) al la sekretario de la IKU-komisiono:

Prof. d-ro Hans Michael Maitzen
Endemanngasse 6-18/1/24, AT-1230 Wien, Aŭstrio
rete: m...@astro.univie.ac.at

kaj unu kopion al la Centra Oficejo de UEA, retpoŝte aŭ papere (k...@co.uea.org).

La propono enhavu: koncizan resumon de la prelego (ĉ. 200 vortoj) en Esperanto kaj en la angla aŭ franca (laŭ elekto) kaj foton taŭgan por publikigo.

La prelegoj prefere (ne devige) rilatu al la kongresa temo (baldaŭ anoncota).

La elektotaj prelegantoj ricevos modestan honorarion, sed ne repagon de la kostoj. Ĉiuj prelegantoj devas esti kongresanoj kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Aparte bonvenaj estas junaj kandidatoj aŭ tiuj kiuj ankoraŭ ne prelegis en IKU.

Limdato por la kandidatiĝo: la 15-a de januaro 2004.

Koran dankon ke vi ne forgesis pagi vian UEA-kotizon por la jaro 2004!

Kiu pagas plej frue, membras plej ĝue!

La lingvo de skrablo

Ekde 1948 la usona arkitekto Alfred M. Butts merkatumis skrablon, vortludon bazitan po duono sur ŝanco kaj povo. Jam pli ol 100 milionoj da skrabloludoj, en 29 diversaj lingvoj, estis venditaj en 121 landoj de la mondo. Sed kiun lingvon uzi en la mondkonkursoj, ĉu nur la anglan? Aŭ ĉu Esperanto estas la solvo?

Usona esperantisto Clayton Smith multe cerbumis pri la lingva problemo de internacia skrabloludo kaj nun proponas solvon. Per programo en la interreto (http://skrablo.ikso.net) oni ludas vere internaciajn skrablokonkursojn per nia neŭtrala kaj tutmonda lingvo.

Smith: Mi mem ekhavis la ideon antaŭ proksimume du jaroj. Mi ekprogramis kaj lanĉis la unuan version de la skrabloludejo la 1-an de marto 2002. Mi programis ĝin dum ĉirkaŭ ok monatoj en mia libera tempo.

Post pli ol unu jaro da ekzisto enskribiĝis ĉirkaŭ 600 ludantoj. La interretan skrabloludejon oni vizitis 5800-foje. Estas homoj, kiuj vizitas la paĝon ĉiutage, sed foje neniu ĉeestas, agnoskas Smith. Mi nun preparas artefaritan inteligenton por ke oni povu ludi kontraŭ la komputilo kiam mankas aliaj ludantoj. Tio plej verŝajne aperos baldaŭ.

Dafydd ap Fergus

Recenzoj

Interlingvistika festmanĝaĵo

Studoj pri interlingvistiko/Studien zur Interlinguistik. Festlibro omaĝe al la 60-jariĝo de Detlev Blanke. Red. Sabine Fiedler kaj Liu Haitao. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2001. 736 p. ISBN 80 85853 53 v1. 21cm. Kun resumoj en la angla kaj germana/Esperanto. Studoj de 43 aŭtoroj el div. kampoj de interlingvistiko. Prezo: € 27,00.

Ĉiuj, kiuj scias ion pri interlingvistiko aŭ esperantologio, scias, kiu estas Detlev Blanke. Granda parto de tiuj personoj troviĝas en la Tabula gratulatoria de Studoj pri Interlingvistiko. Bedaŭrinde oni devas scii iom da Latino por kompreni, ke tabula gratulatoria estas listo de gratulantoj.

En tiu ĉi okazo la gratulato estas kompreneble Detlev Blanke (kaj mi povas — iom malfrue — aliĝi al la gratulado), kaj la libro estas festlibro por li okaze de lia sesdekjariĝo.

Min iom amuzis la uzo de tiu Latinaĵo, sed la elekton de Latino por tiu sola frazeto verŝajne kaŭzis la fakto, ke la libro cetere estas kaj en Esperanto, kaj en la germana.

Povas esti, ke la plej bona maniero neŭtrale interlingvi inter Esperanto kaj la germana, estas per Latino. Eble pri tio oni povus iam verki eseon interlingvistikan. Mi ne scias, ĉu tiu eseo povus konkurenci kun la vasta gamo de interesaĵoj, kiuj formas la enhavon de la nun recenzata festlibro. Verŝajne ne, ĉar la kvalito de tiuj artikoloj estas vere tre alta, kaj la panoramo de temoj, kiujn ili kovras, estas tre vasta.

La listo de nomoj de kontribuintoj estas preskaŭ same impona kiel la listo de gratulantoj, kaj inter ili estas aro da nomoj, kiuj garantias ĝuigan festmanĝaĵon al ĉiu, kiu volonte sin nutras per la kvar ĝeneralaj temoj Lingvoplanado kaj lingvopolitiko, Teoriaj, historiaj kaj aplikaj aspektoj de interlingvistiko, Esperantologio kaj Terminologisciencaj kaj leksikografiaj aspektoj. Ĉiuj tiuj temoj kompreneble rilatas ĝuste al la fakoj, pri kiuj laboris kaj plu laboras Blanke mem.

Partoprenis en la surtabligado de delikataĵoj aŭtoroj el 19 nacioj, kaj ili prezentas al ni sume 43 artikolojn. Proksimume du trionoj estas en Esperanto, kaj la tria triono estas en la Germana. Ĉiun artikolon akompanas resumo Esperanta aŭ germana, kaj ankaŭ resumo angla. La emfazo estas je la temoj esperantologio kaj interlingvistiko, kiuj kune kovras ĉirkaŭ 530 paĝojn de la 736-paĝa volumo. Inter la traktitaj lingvoj estas tamen pli ol Esperanto: ekz. Volapuko, Ido, Okcidentalo, Zilengo, la rumana, la greka, la sveda k.a.

Mencii ĉiujn artikolojn mi ja ne povas, kaj mi elektas jen iom hazarde el tiuj artikoloj, kiuj plej tiklis mian propran interesiĝon: Bociort donas interesajn ekzemplojn de (provoj pri) lingva planado de la rumana lingvo. Corsetti diskutas la temon Lingvaj homaj rajtoj. Kuznecov konatigas nin kun provoj (beletraj kaj nebeletraj) krei ne nur internacian, sed eĉ universan, t.e. kosman, lingvon (elstaras tie la lingvo AO kreita en 1919 en Rusio). Schubert parolas pri t.n. reguligitaj lingvoj, t.e. striktigitaj subaroj de ordinaraj lingvoj, intencitaj ne por ĝenerala uzo, sed por certaj difinitaj okazoj, en kiuj estas bezonata plia reguleco kaj ordo. Fettes kuraĝe kaj kritike traanalizas la faman Zamenhofan eseon Esenco kaj Estonteco. Becker donas tre detalan panoramon de Interlingvistiko en la interreto. Smidéliusz raportas pri universitata eksperimento, en kiu la studantoj mem skizis kaj eĉ detale ellaboris proprajn lingvoprojektojn por levi sian konscion pri lingvaj strukturoj. Tonkin lerte prezentas esperantologion, historie, kun ties du flankoj deekstera (eksogena) kaj deinterna (endogena), t.e. studado de Esperanto fare de lingvistoj-ne-esperantistoj, kaj fare de Esperantistoj mem. Li esperige konkludas, ke ne plu validas la ofta aserto, ke la lingvoscienco ignoras Esperanton. Vitali majstre diskutas detalojn pri Nazaj konsonantoj en Esperanto, kun multaj konkludoj gravaj ne nur teorie, sed ankaŭ praktike. Dominte kaj Haszpra en po unu eseo studas respektive Fonemstatistikon kaj Literoftecon en Esperanto, kaj oni povas kun intereso kompari iliajn respektivajn statistikaĵojn. Back serĉas Spurojn kaj influojn de Esperanto en Okcidentalo, la fama planlingvo de de Wahl, kaj trovas tie neatendite multe da ili. Künzli kaj Wacha prezentas en du artikoloj la fascinan Vivhistorion kaj agadon de René de Saussure, kiu estis ne nur unu el la plej gravaj esperantologoj siatempe, sed ankaŭ unu el la plej gravaj, kaj certe la plej produktema kaj verŝajne la plej lerta kreinto de reformprojektoj Esperantaj. Fellman pristudas delikatajn problemojn pri vortoj por grandaj nombroj en Esperanto (ekz. vortoj kiel biliono kaj miliardo). Feliĉe intertempe La Nova PIV solvis kelkajn el tiuj problemoj. — Mi povus daŭrigi, sed tiuj specimenoj sufiĉu.

Da kritiko negativa mi ne povas elfosi multon menciindan (krom ke mi volus, ke la artikoloj estu multe pli longaj — ĉar la temoj min tiom interesas). Tamen min surprizegis, kiam meze de cetere tre afereca kaj eĉ seka pritrakto de tutmondigo kaj Eŭropa instruado de fremdaj lingvoj, mi trovis alineon (ŝajne tute seriozan), en kiu la verkinto subite komencis paroli pri telepatia komunikado kun eksterteranoj, dirante ke telepatian kapablon la homoj havis iam ĝenerale, kaj ke ĝin plu havas la praloĝantoj de Aŭstralio. Nu, tiu ŝoka deflankiĝo (nur unualinea) vere estas tute escepta en tiu ĉi libro, kiu cetere estas ĉie strikte scienca kaj racia. Escepto pruvas regulon, kiel oni diras.

Bertilo Wennergren

Esperanto-dokumento pri interlingvistiko

Kvardekpaĝa broŝuro Interlingvistiko kaj esperantologio: vojoj al la faka literaturo estis publikigita de UEA en julio 2003. La aŭtoro estas d-ro Detlev Blanke (Germanio), kiu klopodis doni utilajn voj-indikojn por interlingvistikaj esploristoj. La dokumento priskribas kaj karakterizas atentindajn esperantologiajn materialfontojn kaj indikas, kie ili estas troveblaj. Kiel kutime la nova Esperanto-Dokumento estas mendebla ĉe UEA kaj abonebla ĉe la landaj kotizperantoj.

(GaKo)

Du steloj por la paco

Realigas la mondan pacon la Bahaa kredo kaj Esperanto. Aŭtoro: Paul Joseph Desailly. Melburno, la aŭtoro, 2002. 146 p. 30 cm. Ilus. Prezo: € 9,60.

Aperinta en Persio ĉirkaŭ la mezo de la 19-a jarcento sub la inspiro de Mírzá Husajn Alí Núrí (1817-1892), titolita Bahá’u’lláh (La Gloro de Dio), la Bahaa Kredo estas sendependa monoteisma religio senhierarkia, senrita kaj sendogma. Nuntempe ĝia internacia komunumo konsistas el ĉirkaŭ 5 milionoj da homoj, kiuj reprezentas la plej diversajn landojn kaj kulturojn.

En la centro de la Bahaa Kredo troviĝas la konvinko, ke la homaro konsistigas unu solan rason, kiu neeviteble marŝos al la formiĝo de unueca mondsocio regota de la principoj de amo kaj justeco. Ĝi subtenas i.a. ankaŭ la principon de egaleco de rajtoj inter viroj kaj virinoj, defendas monogamion, instigas la edukadon de la popoloj, kondamnas superstiĉojn, proklamas la akordon inter scienco kaj religio, instigas la kreon aŭ elekton de internacia helplingvo kaj emfaze pledas por la monda paco. Ne mirigas do la fakto, ke inter bahaanoj troviĝas multaj esperantistoj kaj ke obskurantismaj kaj subpremaj fortoj en Irano havis sekretan planon iam ekstermi tiun religion (kaj multaj bahaanoj fakte pereis sub la persekutaj batoj de tiu teokratio).

La verko de la aŭstralia esperantisto Paul Desailly, mem bahaano, kunigas pecojn de la ĉefaj Bahaaj skriboj pri la ideo de internacia helplingvo kaj monda paco kaj kelkajn zamenhofajn pensojn tiurilatajn. Ambaŭ — kaj Zamenhof kaj la Bahaa Kredo — kondiĉigas la stariĝon de monda paco je larĝa uzado de internacia lingvo, kion bone montras la verko. Tiel, la aŭtoro trovas paralelon inter sia religio kaj la zamenhofa pensado, ofte aldonante proprajn komentojn kaj interpretojn. Tio donas tre subjektivan koloron al la libro, sed iom pli da rigoro estus dezirinda en ĝi. Tiusence, eble povos surprizi pli bone informitan leganton la aserto (p. 50), ke la simpligo de la angla al 850 bazaj vortoj (Basic English) estis modere efika sed malpopulara probable pro sia tedo. Foje ĝenas la legadon ne nur tiuj impresionismaj eldiroj, sed ankaŭ la malglata stilo kaj manpleno da gramatikaj eraroj, kiujn oni povus elsarki per pli atenta lingva revizio.

Kompreneble, Paul Desailly tuŝas ankaŭ aliajn temojn, kiuj rekte koncernas la Bahaan kredon. Ekzemple, ĝiajn klopodojn por socia evoluo. En malgranda subĉapitro li mencias la tre pozitivan fakton ke la Bahaa komunumo ne malatentas la problemojn de la mondo. Laŭ la aŭtoro, ĝi aktivas sur pluraj kampoj (mediprotektado, virinaj rajtoj, monda paco, edukado, homaj rajtoj ktp), kunlaborante kun pluraj neregistaraj organizaĵoj. Rigardante Unuiĝintajn Naciojn kiel gravan ilon por la homara unuecigo, bahaanoj apogas ĝiajn aktivaĵojn per ĉiuj rimedoj.

En la interesa dokumento Turnopunkto por ĉiuj nacioj: deklaro de Bahaa Internacia Komunumo okaze de la 50-a datreveno de Unuiĝintaj Nacioj, parte reproduktita en la libro, enestas signoj de la klara lingva konscio de bahaanoj. Ilia koncepto pri la solvo de la monda lingvoproblemo tamen iom malsimilas al tiu de la Esperanta komunumo: dum esperantistoj principe rifuzas la nomumon de etna lingvo kiel internacia, bahaanoj ĝin akceptas kiel eblan kaj dezirindan. Ambaŭ movadoj, tamen, ne celas la forigon de naciaj lingvoj kaj kulturoj. Tute male, bahaismo estas por la principo unueco en diverseco, ne nur en lingvaj aferoj.

Por plu montri al la legantoj kelkajn paralelojn inter la Bahaa kredo kaj homaranismo, la aŭtoro rapide prezentas ĉi-lastan, akcentante la principojn komunajn al ambaŭ. Li ankaŭ revuas kelkajn leterojn kaj paroladojn de Zamenhof kaj kelkajn aliajn de la kolonoj de la Bahaa kredo, Abbás Effendi (1844-1921), konata kiel Abdúl-Bahá (La Servanto de Bahá, filo de Bahá’u’lláh) kaj Shoghi Effendi Rabbaná (1897-1957, nepo de Abdúl-Bahá). El tiu materialo evidentiĝas la kredo je la potencialo de internacia helplingvo kiel faktoro akcelanta pacon. Krome, per ĝi eblas al la leganto konatiĝi kun la kelkfoje iom nebula pozicio de Abdúl-Bahá rilate al Esperanto. En la fino de la libro troviĝas bahaaj preĝoj kaj bildo kun resumo de la Esperanta gramatiko (angle).

Oni povas bedaŭri, ke la verko de Paul Desailly estas tro asketisma, broŝurita, kun nealloga grafika aspekto kaj malbonkvalitaj fotoreproduktaĵoj. Tamen, se juĝi laŭ la nobleco de la enhavo, la libro meritas atenton de ni, homoj vivantaj en mondo, kiu tiom multe bezonas pacon.

Reinaldo Marcelo Ferreira

Esperanta najtingalo kantas

Ramona van Dalsem kantas 23 elektitajn kantojn. Kompakta disko. Eldonis: Kopenhago: www.kehlet.com, 2001. 69 min. Prezo: € 9,90. Rabato de 3 ekz.

Por gelernantoj de Esperanto, ĉi tiu disko de muziko, kiun la Esperanta Najtingalo kantas, estas havenda. La vortoj estas tre klaraj kaj libreto venas kune kun la disko, do oni povas sekvi la tekstojn dum Ramona kantas.

Ŝia voĉo estas freŝa kaj la vortoj de la kantoj (ŝi komponis kaj la muzikon kaj la tekstojn) signifoplenaj. Kelkaj estas amkantoj; aliaj bedaŭras la malbonan agadon de la homoj; ekzemple, n-ro. 7: La mondo ne estas florĝardeno, kaj ne iras la homaro en konstrua kunbatal’, detruiĝas propracele Zamenhofa ideal’. La etoso tamen estas optimista, ekz. n-ro 9: Morgaŭ, ĉio pasas for! Ĉio iros bone, ho, multe pli bone ol nun. Kelkaj kantoj povas instrui ion, ekzemple n-ro 20 estas alloga kanto pri paco.

Melodie, la kantoj estas simplaj, sed iom odoras laŭ la pasinteco; hodiaŭaj junuloj eble ne estus allogataj al illi. Ĉiuj estas en maĵora tonalo (kiu, laŭ mi, faras ilin iom tedaj), krom n-ro 14: Aŭtuna (minora) kaj n-ro 6: La Korŝtelistino, kiu alternas inter maĵora kaj minora, iom folklore. N-ro 13 estas interesa eĥa kanto. La akompano plejparte estas plaĉa kaj taŭga.

Fine — bona memora disko de iu, kiu certe donis multe da plezuro al samideanoj dum sia vivo.

Máire McKay, Irlando

Belaspekta kaj utila scienca eldonaĵo el Ĉeĥio

Fakaj studoj en Esperanto. Red. Zdeněk Pluhař. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. 146p. ISBN 80 85853 63 9. 20cm. Resumoj en la angla, germana kaj ĉeĥa. Pli ol 20 eseoj. Prezo: € 16,50.

Tiu ĉi dua volumo de la serio Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko de la eldonejo KAVA-PECH entenas kolekton de kontribuaĵoj prezentitaj dum la Kolokvo Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST), okazinta pasintjare en Prago, de la 10-a ĝis la 12-a de novembro 2002, organizita fare de Ĉeĥa Esperanto-Asocio, en kunlaboro kun la Kongresa kaj Kleriga Entrepreno KAVA-PECH, sub aŭspicioj de Universala Esperanto-Asocio. La kolokvo apartenas al serio de samtemaj aranĝoj distribuataj en du jardekoj.

La verko organiziĝas en tri partoj. La unua estas dediĉita al ekonomio en la tria jarmilo (7 prelegoj, el kiuj la lasta, La nomoj kaj simboloj de diversaj valutoj de s-ro Jiří Patera, povus esti konsiderata kiel apartenanta al la sekva sekcio); la dua, al terminologiaj problemoj de fakaj aplikoj de Esperanto (10 prelegoj); kaj la tria, al aplikoj de Esperanto en scienco kaj tekniko (4 prelegoj).

Kiel ofte okazas en nia komunumo, rilate al specialeca uzado de Esperanto, la pezo de la terminologia sekcio estas pli granda ol tiu de la aliaj, kio nur reflektas la fakton ke ni ankoraŭ estas en la etapo de nomado de la realo kaj, bedaŭrinde, ne de originala produktado de konoj en nia lingvo (pri kio, kompreneble, ni ne diskutos tie ĉi). Tamen ja estas apliko de la Internacia Lingvo en sciencoj kaj teknikoj; kaj tio estas demonstrata per la diverskvalitaj kunlaboroj konsistigantaj tiun ĉi verkon. La uzata lingvo ne estas senriproĉa, sed pro la allogeco de pluraj temoj kaj ilia trafa traktado, la leganto estas baldaŭ kaptita en la enhavo.

Indus detale prezenti ĉi tie plejparton de la prelegoj, sed ni lasas tiun laboron al la leganto, al kiu ni nur mencios ke, inter aliaj, estas kontribuaĵoj pri Adam Smith (de s-ro Bo Sandelin), projektoj financataj de Eŭropa Unio (de s-roj Alain Fagot kaj Gérard Claes), ekonomikaj aspektoj de la solvo de la cigana problemaro (s-ino Eva Poláková), la lingvo-nomo Esperanto kiel metaforo (de s-ro Detlev Blanke) kaj pri duonaŭtomata tekstotradukado (de s-ro Josef Vojáček).

Por la uzantoj de ne-Fundamentaj alfabet(ig)oj (ekzemple, en interreto) estos aparte interesa la kunlaboraĵo de s-ro Ottó Haszpra, Alternativaj alfabetoj por Esperanto kun historia trarigardo 1888-2000, kiu klarigas la estigon de alternativoj por diakritaj E-literoj, kies korekta skribado estis problemo dum longa tempo, kaj prezentas ĝiajn ĉefajn karakterizojn kaj kritike rigardas du proponojn.

Ĉiuj prelegoj estas esperantlingvaj kun resumoj en la angla, la germana kaj la ĉeĥa, kaj, kelkfoje, mallonga akademia prezento pri ĉiu aŭtoro en la sama lingvo de la kunlaboraĵo; do, homoj, kiuj ne regas Esperanton, povas iom kompreni la enhavon de tiu ĉi verko, kiu fizike kaj materiale estas belaspekta.

Espereble tiaj ĉi aranĝoj daŭre okazos kaj la prelegoj estos publikigitaj, tiel ke la Esperanta komunumo povos kaj informiĝi pri la diskutoj kaj apogi la sciencan eldonadon en Esperanto.

Jorge Antonio Leoni de León

Ĉu tamen Fundamento en modernaj vestoj?

Reage al la aperigita recenzo pri la libro de Marc Bavant Les Bases de l’espéranto d’après le fundamento (julia-aŭgusta Esperanto) venis pluraj protestaj reagoj. Pro tio ni aperigas alian prezenton de la sama libro, kiu aperis en la Katalogo de la paĝaro de edukado.net — http://www.edukado.net, la servo por subteni instruadon kaj lernadon de Esperanto.

La alloga libreto pretiĝis por sinteze prezenti la bazan gramatikon de Esperanto, ne tra plurcent paĝoj da preskribaj gramatikaj reguloj, sed tra la Ekzercaro de Zamenhof.

En la unua parto de la libreto la aŭtoro en la franca lingvo prezentas la 16 regulojn, aldonante siajn komentojn kaj ekzemplojn al la klarigoj.

La dua (pli ampleksa) parto okupiĝas pri la ekzercara materialo: sub la koncernaj paragrafoj legeblas la zamenhofaj frazoj, sekvataj ofte de komentoj kaj fine de la paragrafo legeblas vortlisto (E-o, franca kaj rusa) de la novaj vortoj de la koncerna ero. Tre plaĉaj kaj helpaj estas la piednotoj (entute 172), en kiuj la aŭtoro atentigas la leganton pri la klarigendaj fenomenoj de la ekzemplofrazoj, ofte rimarkante pri ne-logikaĵoj, elementoj kiuj povas esti kontraŭdiraj de la antaŭe konigita regularo.

La leganto ekscias ĉe kiuj lokoj la ekzercaraj frazoj ne plu estas same uzataj kiel en la tempo de la kreinto de la lingvo. Doniĝas ankaŭ sugestoj pri la nuntempaj uzendaj formoj. La libreton finas la dulingva korelativa tabelo kaj listo de la radikoj, kun la indiko de la paragrafnumeroj en kiuj ili aperis. La verkon ni konsilas al tiuj, kiuj en mallonga tempo ŝatus ricevi trarigardon kaj simplan, klaran, tamen kompetentan gvidadon pri la funkcio de la E-gramatiko. Ĝi utilas ankaŭ por tiuj kursgvidantoj kaj esperantistoj, kiuj trovas, sed ne ĉiam komprenas kio kial estis uzata de Zamenhof, tiel kiel tio aperas en la ekzercaro.

Tre bona kaj alloga materialo ankaŭ por varbi kaj konvinki seriozajn interesiĝantojn pri la “artefarita” lingvo.

Opinio de la legantoj:

Boris Kolker: Pioniroj de Esperanto havis je sia dispono la plej simplajn priskribojn de la nova lingvo. Malgraŭ tio, multaj el ili regis Esperanton tre bone. Marc Bavant prezentis la Fundamenton de Esperanto en nova lumo, provizinte ĝin per komentaroj kaj eltirinte regulojn el ĝiaj ekzemploj. Tre sprita provo, dank’ al kiu la Fundamento transformiĝis, en la interpreto de Marc, en modernan lernolibron. Gratulon al la aŭtoro!

Loke

KOREIO: En la dua semestro de la kuranta jaro, 197 gestudentoj lernas Esperanton en la Universitato Dankook, kiu havas du universitatajn terenojn en Seulo kaj Ĉonan. La leciono Esperanto estas oficiala lerno-objekto kun du notoj dum unu semestro. La kurso firme enradikiĝis en la universitato pro varma aliĝo de la studentoj, kiuj havas intereson pri Esperanto. Kiu volas korespondi kun ili, bv. lasi sian korespondo-peton en la hejmpaĝo www.esperanto.co.kr. (Libera-skribo).

Docento LEE Jung-kee

AMSTERDAMO: Post modesta rekomenco en 2002 de la kurso pri interlingvistiko kaj Esperanto en la universitato de Amsterdamo, la ĉi-jara kurso altiras konsiderinde pli altan nombron da studentoj. La fako estas instruata kiel oficiala 10-ECTS-poenta elektofako en la subfakultato pri teoria lingvistiko. Danke al subtenantoj ekster la universitato la subfakultato povas proponi staĝostipendion al studento kun lingvoscienca esplortasko dum la UK en Pekino. Kunlabore kun la Instituto Meertens ĝi planas por decembro 2003 la duan Amsterdaman interlingvistikan simpozion.

Wim Jansen

SUDA AFRIKO: La Esperanto Asocio de Suda Afriko decidis klopodi por varbi pli da junaj lernantoj. Unu el la paŝoj por varbado estis la kreado de koloraj informiloj pri Esperanto. Kiel informiloj de aliaj organizaĵoj, ili donas mallongajn faktojn pri Esperanto, ties historio kaj utileco. Malfacilas konvinki malriĉajn afrikanojn pri la utileco de Esperanto. Esperantistoj estas sufiĉe disaj en Afriko, renkontiĝebloj estas maloftaj pro manko de financoj, afrikanoj ne povas ofte vojaĝi por ĝui kongresojn aŭ renkonti geamikojn. Kaj la malfacilaĵoj de la vivo ne donas al ili la libertempon lerni la lingvon nur pro scivolemo. Pro tio, la faldfolio argumentas, ke indas lerni Esperanton por aniĝi en komunumo, kiu praktikas solidarecon. Ni petas niajn alikontinentajn samideanojn pravigi nin pri tio kaj esprimi sian solidarecon, per mesaĝoj de subteno, invito de afrikanoj al sia lando, aŭ donacoj al la Afrika Fondaĵo.

Magali

BJALISTOKO: La 14-an de septembro 2003, okaze de la 490-a naskiĝtago de Podlaĥia Vojevodio en Bjalistoko, la naskiĝurbo de Esperanto, okazis surstrata festo, dum kiu ankaŭ esperantistoj forte reklamis Esperanton kaj ĝian kreinton Zamenhof. Oni disdonis foliojn pri Esperanto.

OOSTENDE: La 27-an de aŭgusto 2003 estis oficiale inaŭgurita nova Esperanto-laan (Esperanto-ŝoseo) en industria kvartalo de Oostende, Belgio. Estus bonvene mallonge gratuli la urbestron (s-ron Jean Vandecasteele), kiu ĉeestis kun pluraj skabenoj, pro tiu iniciato favore al la diskonigo de Esperanto. Oni povas gratuli en Esperanto (kun aŭ sen traduko al la nederlanda, franca, germana, angla) al la retadreso: s...@oostende.be.

Germain Pirlot

IRANO: Ĉiujare okazas en Irano gazetarfestivalo, kiun partoprenas enlandaj gazetoj kaj ĵurnaloj. La Esperanto-persa revuo Sbazandishan (Verdpensuloj) partoprenis en la ĉi-jara festivalo kaj ĝian budon vizitis altrangaj ŝtatuloj, ministroj, politikistoj, famaj artistoj kaj ĵurnalistoj. Estis disdonitaj pli ol 16 000 informiloj pri E-o, okazis 5 prelegoj kaj multaj ĵurnalistoj kaj interesatoj enskribiĝis en E-kursojn. La dua plej granda irana tagĵurnalo Irana aperigis raporton pri la prelego de Ahmad Reza Mamduhi pri Esperanto kaj foton de la irana prezidento apud E-flago ĉe la budo de la revuo. La plej fama revuo por adoleskuloj Surush-e Noghavan faris intervjuon pri Esperanto kun Reza Torabi, la ĉefredaktoro de la revuo, kaj planas lanĉi E-kurson

KUBO: Esperanto-redakcio de Radio Havano, Kubo, invitas vin aŭskulti E-elsendojn per Real Audio ĉiudimanĉe je la 15-a horo UTC ĉe: http://216.138.240.229/rc4 kaj viziti la retpaĝojn http://www.radiohc.cu. (reagoj bonvenaj ĉe: r...@enet.cu).

MACWORLD: En la ĉi-jara septembra eldono de la revuo MacWorld, p. 35 (vidu la supran bildon), estas recenzo pri la programo Akrobat 6 de Adobe, en kiu la aŭtoroj uzis Esperanton por montri la eblecojn de Akrobat. Sendube tre bona reklamo por Esperanto.

Stano NG

VIKIPEDIO: La reta enciklopedio Vikipedio (www.vikipedio.org) nun estas elŝutebla (nur 5,4 MB) kaj vi povas legi ĝin en via (poŝ)komputilo per speciala programo. Pliaj detaloj ĉe http://eo.wikipedia.org/wiki/Vikipedio:Els'utilaVikipedion. La Esperanto-sekcio de la projekto jam havas 7500 artikolojn kaj atendas ankaŭ vian kunlaboron!

Chuck Smith
m...@yahoo.com

ESPTAPI estas senpaga voĉlega softvaro por Esperanta teksto, utila al blindaj, sed ankaŭ vidantaj esperantistoj, kiu servas por komputile voĉlegi Esperantan tekston. Ĝi funkcias sur persona komputilo laŭ Vindozo kaj elparolas helpe de la programoj Text-to-speech engine Italian kaj Microsoft Agent (ambaŭ utiligeblaj senpage). Legu pli en http://monto2000.hp.infoseek.co.jp/soft/esptapi.htm. Viajn raportojn atendas:

Yamano Toshio
y...@x.age.ne.jp

TELEVIDO: Loka televida stacio NET-TV de Maribor, Slovenio, atingebla de duonmiliono da spektantoj, surbendigis rondtablan diskuton pri Eŭropa identeco kaj egalrajteco de nacioj en EU. La elsendon gvidis prezidantino de Esperanto-Societo de Maribor Melita Cimerman kaj gastoj estis Zlatko Tišljar, Vinko Ošlak (esperantistoj) kaj Janez Dular (eksa kulturministro de Slovenio). En unuhora diskuto oni plurfoje menciis Esperanton kiel solvon por defendi malpli grandajn naciojn sub la danĝero de malapero en Eŭropa Unio. La diskuto estis elsendita trifoje: la 12-an, 13-an kaj 14-an de junio 2003.

Zlatko Tišljar

Tra la mondo

Primavero en Tobolsk

Antikva rusa siberia urbo Tobolsk, fondita en 1587, do 300 jarojn antaŭ la apero de Esperanto, gastigis partoprenantojn de regiona Esperanto-renkontigo. Ĝi kunvenigis 33 partoprenantojn el 11 urboj de 7 gubernioj.

La ĉefa temo de la renkontiĝo Regiona agado: direktoj kaj perspektivoj estas tre aktuala temo por Rusio, pro la grandegaj distancoj inter diversaj partoj de la lando. Sed renkontiĝi kaj paroli en Esperanto, interŝanĝi spertojn kaj informojn, kaj pridiskuti problemojn, bezonas ĉiuj esperantistoj. La ĉeestantoj aŭdis raporton pri la ĉefa temo, kiun faris Viktor Kudrjavcev, REU-estrarano pri la regiona agado en Rusio, informojn, kiuj prilumis diversajn manierojn organizi E-agadon surloke kaj opiniojn por plibonigi kaj pliintensigi rilatojn inter esperantistoj el najbaraj urboj. En la prelegserio oni informis ankaŭ pri Nuna stato de la E-movado en Rusio kaj Panoramo de la rusiaj E-gazetoj. La partoprenantojn tre impresis leciono de profesia instruisto Vladimir Opletajev Parolu en Esperanto klare kaj bele.

La ĉefan parton de la kultura programo konsistigis vespera koncerto de poeto, gitaristo kaj komponisto Anatolij Radajev, kiu prezentis siajn kantojn, du librojn kaj 3 kompaktdiskojn en Esperanto.

Dum vespera programo regis vere amika etoso; oni prezentis teatraĵetojn, humuraĵojn, talenta poeto Gafur Gazizi legis siajn poemojn, ĉiuj kune kantis kaj dancis. La interkomunikado daŭris ankaŭ malfruvespere, kiam okazis teumado ĉe la komuna tablo en agrabla etoso.

Esperantista programo alternis kun ekskursoj al la plej orienta en Rusio Tobolska Kremlo, domo, en kiu loĝis la lasta rusia caro Nikolao la Dua, kaj aliaj vidindaĵoj. Ĉiujn ravis eskursoj al Eklezia Supera Lernejo kaj ikon-arta metiejo.

Bona rezulto de la renkontiĝo estis fondo de iniciata grupo, kiu kunordigos la komunan agadon, gvidos al ĝia plia vigligo, kaj lanĉo de diskuto pri problemoj de regiona agado sur la paĝoj de Rusia Esperanto-Gazeto.

La reagoj de la ĉeestantoj al la okazigitaj aranĝoj en antaŭpreparita Reflekta tabelo estis pozitivaj kaj montris intereson aranĝi similan renkontiĝon sekvontprintempe.

Rafija Kudrjavceva

Prilepa Foiro

La diverskampe aktiva Esperanto-societo La Progreso en Prilep, Makedonio, festas ĉimonate la 40-an datrevenon de sia ekzisto.

De la 9-a ĝis la 10-a de majo en Prilep okazis Foiro por malgrandaj firmaoj kaj neŝtataj organizoj. La foirejo estis en la loka sporthalo Makedonija.

Inter 40 firmaoj kaj 20 neŝtataj organizoj partoprenis en la foiro ankaŭ Esperantaj societoj La Progreso kaj Estonto el Prilep, kun memstara stando kaj informtabulo.

La societoj prezentis siajn eldonaĵojn, fotojn, dokumentojn, flugfoliojn pri Esperanto — kaj specialan 10-minutan prezentan komputilan materialon. La verdan standon dum du tagoj vizitis 500 samurbanoj, al kiuj oni disdonis 300 flugfoliojn kaj esperantaĵojn.

Viktor Galeski

Konsultiĝo en Meza Eŭropo

Laŭvica Konsultiĝo de landaj reprezentantoj de Mez-Eŭropaj Esperanto-Asocioj okazis en la tagoj 12-14 sept 2003 en Gliwice, Pollando.

Partoprenis ĝin, krom la gastigantoj, reprezentantoj el Ĉeĥio, Slovakio, Hungario kaj Kroatio. UEA-n reprezentis s-ino Michela Lipari. La delegacioj pridiskutis diversajn aferojn ligitajn al la Esperanto-movado en koncernaj landoj. Estis priparolita la situacio kaj defendo de la lingvoj post la membriĝo al la strukturoj de EU. Dum la konsultiĝo estis proponita 3-persona komitato por gvidi la agadon de Mezeŭropa Komisiono: Stanisław Mandrak (Pollando), Juraj Gondžúr (Slovakio) kaj Spomenka Štimec (Kroatio). La konsultiĝon patronis la urbestro de la urbo Gliwice kaj raportis pri ĝi kelkaj lokaj kaj regionaj gazetoj.

Stanisław Mandrak
Rezolucio

La reprezentantoj de Mez-Eŭropaj Esperanto-Asocioj, kunvenintaj en Gliwice, Pollando, inter la 12-a kaj 14-a de septembro 2003,

traktante la temon Lingva komunikado en la plivastiĝanta Eŭropa Unio

konstatis, ke la problemoj de lingva komunikado eĉ pliakriĝos post la disvastigo de EU, pro tio

alvokas la respondecajn instituciojn de membro-ŝtatoj nunaj kaj estontaj, solvi la lingvan komunikadon ene de Eŭropa Unio laŭ sia baza principo, nome egalrajteco de ĉiuj civitanoj kaj ties lingvoj,

proponas tiucele Esperanton, la neŭtralan internacian lingvon,

postulas la elekteblecon de la lingvo Esperanto en ĉiuj niveloj de ŝtata lingvoinstruado.

Gliwice,
la 14-an de septembro 2003

[FORIGITA!: bildo]

Stanisław Mandrak (staranta) bonvenigas la urbestron (maldekstre).

La Unua Nordorientĉina Kongreso

En la okdekaj jaroj de la lasta jarcento, esperantistoj de la municipoj Pekino kaj Tianjin, kaj la provincoj Hebei, Shandong kaj Liaoning jam komune aranĝis somerajn semajnojn en pitoreskaj lokoj kiel la Somera Palaco de Pekino, la plaĝoj de Xingang (Nova Haveno) de Tianjin, la turisma urbo Qinhuangdao, la Maŭzoleo de Ĝingis-Ĥano, kaj proponis okazigi regionajn kongresojn pro tio, ke Ĉinio estas tro vasta por okazigi landajn kongresojn.

Efektive jam okazis regionaj kongresoj en la lasta jardeko en la regionoj de Nordorienta kaj Nordokcidenta Ĉinio. Ĵus okazis ankaŭ la Unua Nordorientĉina Kongreso de Esperanto en la Pekina Lingva Universitato.

La kongreson ĉeestis delegitoj de E-societoj de Pekino, Tianjin, la provincoj Hebei, Henan, Shandong, Shanxi, Liaoning, Jilin, Anhui, Jiangsu kaj Fujian, kaj la Aŭtonomia Regiono de Interna Mongolio. La 29-an de aŭgusto okazis la interkona vespero, dum kiu oni povis interbabili, rigardi filmojn kaj aĉeti en Libroservo de Wang Tianyi. Matene la 30-an de aŭgusto okazis la inaŭguro kun pli ol 100 ĉeestantoj. S-ro Zheng Bocheng, ĝen. sekretario de Pekina E-Asocio prezidis ĝin kaj s-ro Nan Youli, prezidanto de PEA bonvenigis la kongresanojn. S-ro Chai Zemin, veterana esperantisto kaj eksambasadoro de Ĉinio en Usono, kuraĝigis la junan generacion per sia parolado. S-ino Shi Mei, vicprezidanto de la Pekina Federacio de Socisciencaj Asocioj, salutis la kongreson kaj rikoltis varman aplaŭdon pro siaj vortoj en Esperanto. Post la inaŭguro plejparto de la ĉeestantoj kune fotiĝis flanke de la kongresejo.

Posttagmeze okazis prelegoj. Akademiano Li Shijun prelegis pri Esperanto kiel lingvo por tradukado de beletraĵoj, prof. Zhou Liuxi prelegis pri Interlingvistiko kaj esperantologio, kaj prof. Li Weilun parolis pri Instruado de Esperanto en superaj lernejoj. La 31-an de aŭgusto okazis spertinterŝanĝa kunsido sub prezidado de akademiano Li Shijun, kaj konsiliĝo pri preparoj por la 89-a UK en Pekino. La kongreso mobilizis esperantistojn en Ĉinio por fari bonajn preparojn por la 89-a UK en Pekino.

V. Kanto

Forpasoj

D-ro Guillermo Alfredo Cook (1919-2002), vicdelegito (1989-97), delegito (1998), fakdelegito (1999-2001), forpasis la 5-an de oktobro 2002 en Caracas (Venezuelo). Li estis Honora Membro de Venezuela E-Asocio, Membro-Fondinto de la Kultura Fondaĵo Esperanto, tradukinto de Kumeŭaŭa al la hispana kaj la financanto de ĝia unua eldono.

Santiago Alvarez-Gutierrez (1936-2003) mortis fine de marto en Bogoto, Kolombio. Li estis la ĉefa motoro de la Kolombia Esperanto-movado dum la lastaj du jardekoj, la plej agema kaj diligenta kunveniganto de la kolombiaj esperantistoj.

Roger Destabelle (1929-2003), delegito (1989-2003), forpasis en Fleurus (Belgio). Inter liaj multaj aktivadoj estis rete programitaj kursoj, instruado en vesperaj kursoj en lernejo Bosquetville kaj funkcio de sekretario de Asocio por Esperanto en Valonio.

Jean Dettwiller (1932-2003), delegito kaj fakdelegito pri kemio (1987-2003), membro de la klubo “Bona Stelo” en Romans, mortis aŭguste en Saint Appolinard (Francio).

Antoni Golonka (1934-2003), membro de 1961, ĉefdelegito (1991-2002), membro de Ĉefa Estraro de Pola E-Asocio. E-instruisto, gvidanto de E-kursoj kaj seminarioj en Miedzygórze, mortis en Gliwice (PL). Honorigita de Pola E-Asocio per titolo Merita Esperantisto, de Pola Kulturministerio Merita Kulturaganto.

Yves Guéniat, dumviva membro, forpasis la 11-an de septembro 2003 en St Pierre Bois (Francio).

James L. Harwood (1918-2003), prezidanto kaj kasisto de la Nov-Sud-Kimria Federacio, mortis en Sidnejo (Aŭstralio).

Henning Hauge (1935-2003) mortis dum aŭtoakcidento la 7-an de aŭgusto 2003. Esperantisto ekde 1960, sekretario kaj prezidanto de Dana Esperantista Fervojista Asocio jaroj, dum 20 enpaĝiganto kaj presanto de Dana Fervojisto, kasisto de IFEF dum 28 jaroj kaj ties Honora Membro, Honora Membro de FISAIC, kaj posedanto de ĝia Ora medalo.

Hang Jun (1943-2003), redaktorino de E-elsendoj de Ĉina Radio Internacia (1972-2003), volontulo en la CO de UEA (1989) forpasis la 25-an de junio.

Stig Kinnander (1915-2003), membro de la Sveda E-Asocio kaj ĝia sekcio de KELI ekde 1961, forpasis en Tibro (Svedio). En la jaroj 1983 ĝis 2000 li tre aktive organizis interalie 27 veturojn al Pollando kun nutraĵoj kaj medikamentoj.

Ivan Ko, ĉina veterana esperantisto, kiu sin okupis pri korespondado de EPĈ dum deko da jaroj, forpasis en la aĝo de 89 jaroj la 9-an de marto 2003.

Fay F. Koppel (1912-2003), dumviva membro, mortis la 10-an de junio en Clifton Hill (Aŭstralio). Kune kun la edzo ŝi multe laboris por E-o en Melburno kaj verkis ekz. De Z al A (1978) pri la E-literaturo. La Aŭstralia E-Asocio honorigis ŝin per titolo Fratulo.

Tomasz Jan Kudrewicz (1954-2003), fakdelegito pri komputiloj (1983-2003), Honora Ano de Monda Turismo, dum dudek jaroj direktoro de Centra Oficejo de Monda Turismo kaj Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz, prezidinto de Pola E-Junularo, eksestrarano de Pola E-Asocio, redaktoro de multaj E-eldonaĵoj, mortis la 19-an de aŭgusto en Bydgoszcz (Pollando).

Sigmund Kveim (1921-2003), membro de la instruista sekcio de Norvega E-Ligo, mortis en Gol (Norvegio).

Prof. Josef Manninger (1920-2003), dumviva membro, mortis en Graz-Andritz (Aŭstrio).

Dmitrij Aleksandroviĉ Perevalov (1951-2003) mortis en Malojaroslavec (Rusio) la 3-an de junio. En la 1980-aj jaroj li estis unu el la plej viglaj motoroj de la sovetia movado, estrarano de ASE, prezidanto de Moskva Centra E-Klubo kaj gvidanto de Sovetia sekcio de Mondpaca Esperantista Movado (MEM).

Ryuie Samura (1940-2003), la ĉefdirektoro de Japana Budhana Ligo Esperantista (JBLE, ekde 1990), bonzo de zen-budhismo, forpasis la 23-an de marto.

Etuzo Sato (1911-2003) forpasis en Hukuoka (Japanio). Li esperantistiĝis en Koreio en 1929, en UEA membris de 1958 ĝis 2001.

D-ro Manfred Uhlendorf (1920-2003) forpasis junie en Kassel (Germanio).

Renhu Wang (1938-2003), honora prezidanto de Liaoning-provinca E-A (LEA) en Ĉinio, direktoro de la redakcia komitato de la LEA-organo Verda Stelo, forpasis la 22-an de aŭgusto. Li organizis diversajn kursojn, i.a. radio-televidan, E-seminariojn, kunlaborante kun aliaj esperantistoj verkis kaj eldonis librojn pri E-o. (ekz. Konciza Gramatiko de Esperanto - 1987).

lernu per esperanto pri la tero

Estiĝo de la tero kaj de la homo. Leander Tell. Populara skizo pri la esploroj kaj teorioj malantaŭ la hodiaŭa koncepto de evolucio. Ilustrita. La Laguna: J. Régulo, 1969. 124p. 19cm. € 3,00.

El la polvo de la tero. Enkonduko en grundosciencon. William Frederick Rolt. Belstila prezento de la ecaro de la grundo, kaj rigardo al ties sekvoj por la nutrado de la homaro. Kun glosaro. Ilustrita. La Laguna: J. Régulo, 1967. 134p. 19cm. € 3,00.

Bela subtera mondo, La. Libro pri grotoj. Leander Tell. Ilustrita per belaj fotoj de naturfenomenoj kaj arĥeologiaj trovaĵoj en grotoj tra la tuta mondo. La Laguna: J. Régulo, 1959. 95p. 24cm. € 3,00.

Ĉu vi konas la teron? Endre Dudich. Altnivela enkonduko en la geologion kun abundaj figuroj kaj tabeloj. Budapest: Scienca Eldona Centro de UEA, 1983. 150+68p. 23cm. € 4,20.

triona rabato por kia ajn kombino de tri libroj ĉi-supraj (identaj aŭ ne)!

VORTLUDE KAJ ALUDE

ESPERANTA FRAZEOLOGIO de Sabine Fiedler

Esperanta frazeologio kiel spegulo de kulturo. Pri la ekesto kaj evoluo de frazeologio en Esperanto kaj aliaj planlingvoj, kompare kun tiuj de etnolingvoj.

Rotterdam: UEA, 2002. 185p. 21cm. Prezo: €19,80. Triona rabato ekde tri ekzempleroj.

ĈU VI VOLAS DEFENDI ESPERANTON TRAFE?

Lernu el tiu ĉi DISKUTLIBRO POR MALPLI UZATAJ LINGVOJ unue eldonita de la Eŭropa Buroo por Malpli Uzataj Lingvoj.

Diskutlibro pri malpli uzataj lingvoj de Jordi Bañeres kaj Miquel Strubell. Trad. Edmund Grimley Evans. Rotterdam: UEA, 2002. 59p. 22cm. Prezo: €7,50. Triona rabato ekde tri ekzempleroj.

DE PLANO AL EFEKTIVECO

Ok studoj pri la demando kiel planlingvo evoluas al efektiva lingvo. Libra eldono de la n-ro 2000/3-4 de Interface, Journal of Applied Linguistics.

Planned Languages: From Concept to Reality. De Smet, Schubert, Tonkin, Blanke, Duc Goninaz, Koutny, Liu Haitao, Corsetti, La Torre, van Oostendorp. Red. Klaus Schubert. Brussel: Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, 2001. 257p. ISBN 806813 1 8. 24 cm. Diverslingva: angla, Esperanto, franca, germana, nederlanda. € 24,00.

ŜLOSILO AL 1286 GASTLOKOJ

La plej populara eldonaĵo de TEJO, la listo de esperantistaj gastigantoj Pasporta Servo, aperas ekde 1974. Ĉi-jare ĝi enhavas 1286 adresojn en 80 landoj, sur 210 paĝoj.

La gastigantoj ricevas ĝin senpage. La aliaj povas mendi ĝin kontraŭ 15 EUR + sendokostoj (kun triona rabato ekde tri ekz.) ĉe la Libroservo de UEA.

Por aliĝi kiel gastiganto, petu aliĝilon de UEA, de la kompilinto aŭ de la landaj organizantoj.

Pliaj informoj ĉe la kompilinto: Derk Ederveen, Westenburgstr. 15, NL-2275 XR Voorburg, Nederlando, p...@wxs.nl, aŭ ĉe: www.esperanto.net/ps.

Revuo Esperanto 2003 11

Vi trovos ...

en tiu ĉi numero poŝtkarton por daŭrigi la kampanjon MEMBRO-MEMBRON! Vi certe memoras la ideon: Se ĉiu el ni akirus nur unu novan membron, UEA, do ankaŭ la legantaro de nia revuo — duobliĝus! Multaj esperantistoj membriĝus en UEA, se iu proponus tion al ili... Nu, la kampanjo allogis 13 entuziasmulojn, kiuj akiris sume 57 novajn membrojn de UEA. Ĉu la rezulto ŝajnas al vi iom magra? Ĉu ne pro tio, ke ĝuste vi forgesis partopreni? — Ni do provu denove, kun iom pli da bruo kaj entuziasmo. Kun speciala poŝtkarto, kiu estos pli bone videbla ol artikolo, kies enhavo pli facile falos en forgeson...

Stano Marĉek

Malferme

Problemoj de Albert Einstein

Jan Książek

Albert Einstein, unu el plej grandaj fizikistoj de ĉiuj tempoj, aŭtoro de sciencaj laboroj je fundamenta signifo por la nuntempa fiziko, renkontiĝis siatempe kun grandaj problemoj, kies konsekvencojn ni sentas ĝis hodiaŭ. Laborante sur duaranga posteno de patenta oficejo en Bern (Svislando), li publikigis en 1905 laboraĵon, enhavantan la bazajn ideojn de specifa teorio pri relativeco. En tiu ĉi laboro Einstein proponis novan komprenon de la tempo kaj la spaco, ŝanĝon de la ideo pri absoluta tempo, ligante spacon kaj tempon je kvardimensia tempospaco. En la sama jaro li publikigis la rezultojn de laboroj pri: Brown-movoj, korpuskla teorio pri lumo kaj dependeco inter maso kaj energio (simpla ekvacio: E = mc²).

La novaj fizikaj ideoj tamen ne trovis ĝustan komprenon ĉe tiutempaj fizikistoj. Simple ili ne volis akcepti novajn pensojn. Ĝis hodiaŭaj tempoj oni ne scias precize pro kio. Eble pro ĵaluzo, ke ĝuste Einstein fariĝos fama homo, eble pro financaj kialoj, ĉar ja ĉiuj scias, ke grava internacia rekono de la atingoj de iu fizikisto certe inspiros Svedan Sciencan Akademion atribui al tiu fizikisto Nobel-premion? Eble pro tio, ke li estis judo? Laŭ la teoria vidpunkto, fizikistoj vidis la teorion logika kaj ĝusta, tamen ili ne agnoskis novan fizikon kaj ĝis la hodiaŭaj tagoj ili ignoras ĝin.

Rezulto de la oficiala nerekono de la relativeca fiziko estas tio, ke preskaŭ neniu okupiĝas pri ĝi, neniu eksperimentas por pruvi antaŭvidojn sekvantajn el la Einsteinaj ekvacioj. Ĝis hodiaŭ neniu esploris ĉu fakte lumradioj, irantaj en la proksimeco de grandaj kosmaj masoj, kiel ekz. steloj, estas kurbigataj. Krome, neniu el la grandaj fizikistoj sukcesis ŝanĝi la kosmologian modelon pri la Universo, kaj ĝis hodiaŭ unu sola deviga modelo estas tiu de Isaak Newton. En neniun eminentan fizikistan kapon eniras eĉ penso, ke la Universo povas ŝanĝiĝi, ekzemple ekspansii.

La ideo de Einstein, ke oni povas disrompi atomon kaj ŝanĝi materion je energio, provizante tiamaniere la homaron je neelĉerpeblaj fontoj da energio, estis tro aŭdaca kaj riska por sobre pensantaj fizikistoj. Do, danke al tio, la vivo en la mondo estas pli simpla kaj pli trankvila. Aperas en la klasika fiziko iuj teoriaj problemoj, ekzemple la enigmoj en la teorio pri radiado de perfekte nigra korpo, sed amaso da fizikistoj provas solvi la problemojn kreante aliajn teoriojn, konsumante gigantajn monsumojn por pruvi eksperimente siajn proprajn vidpunktojn. Por ĉirkaŭiri la geniajn proponojn de Einstein, malgraŭ ke tio estas ege komplika kaj multekosta, la fizikistoj nodis preskaŭ komploton. En gravaj mondaj fizikaj revuoj oni ne publikigas artikolojn pri la relativeca fiziko, ĉar tiu fiziko estas kvazaŭ tabua temo. Nur kelkaj entuziasmuloj provas ekinteresi pli grandan grupon da fizikistoj pri la reala valoro de la Einsteinaj ideoj, sed iliaj provoj estas vanaj. Oni ilin primokas kaj rigardas kiel strangulojn. La lasta rezulto de tiu fiasko de Einstein estas, ke oni ne bezonas skribi novajn lernolibrojn por mezlernejanoj kaj studentoj. Kiel grava ŝparo de papero, ĉu ne?

Kara leganto, ĝis tiu ĉi momento vi certe orientiĝis, ke mia rakonto estas falsa. Ja tamen modesta fizikisto, laboristo de patenta oficejo en Bern, sukcesis. Liaj laboraĵoj fariĝis famaj, kaj ricevis ĝustan rekonon flanke de tiutempaj konataj mondaj fizikistoj. Kaj tio okazis relative rapide, ĉar jam en 1909 Einstein estis nomumita profesoro de la universitato en Zürich, en 1911 en Prago, kaj en 1913 li fariĝis ano de la berlina Prusa Akademio, kie li plue laboris pri siaj novaj ideoj, por en 1916 publikigi Ĝeneralan Teorion pri Relativeco. En 1921 Einstein ricevis la Nobel-premion pro la laboro pri korpuskla (fotona) teorio de la lumo.

Kaj nun, kara leganto, mi deziras rememorigi al vi alian grandan homon, kies genia eltrovaĵo povis eĉ pli signife influi la mondan historion, kaj la vivon de ĉiu simpla homo — ne nur vivon de fizikistoj, sciencistoj kaj ĝenerale kleraj homoj. Tiu geniulo estis Ludoviko Lazaro Zamenhof (naskiĝinta iom pli frue ol Einstein), samnaciano de la granda fizikisto. En 1887 Zamenhof publikigis projekton de internacia lingvo, bazitan sur lingvoj hindeŭropaj, ĉefe latino.

La verkon de Zamenhof oni povas kompari kun la fina rezulto de la laboroj de fizikisto. El multaj fenomenoj aperantaj en la naturo (en diversaj lokoj, diversaj tempoj, spertitaj de multaj homoj) fizikisto konkludas iun regulon formulitan kutime kiel matematika ekvacio. Unuopaj reguloj estas poste kunligitaj en pli grandan strukturon de fizika teorio priskribanta la tutan spacon de la fizika mondo.

Multaj entuziasmuloj, impresiĝemaj animoj en la mondo, komencis lerni tiun bonegan projekton de internacia lingvo. Ekestis granda literaturo originala kaj oni tradukis gravajn literaturajn verkojn el la tuta mondo. Danke al la facileco en lernado kaj en reciproka interhoma komunikado, la lingvo disvastiĝis en preskaŭ ĉiuj landoj de la mondo.

Tamen pasis jam 115 jaroj, kaj la internacia lingvo Esperanto, kaj teorie kaj praktike pruvita, ne trovis oficialan rekonon de internaciaj mondaj politikaj organizaĵoj. Oni ne enkondukis ĝin kiel oficialan internacian komunikilon. Kial tiel okazis? Kial la grava humanisma projekto, genia en sia teoria flanko, ne povas servi al la homaro, donante al ĝi ilon por kompreniĝo, por amikeco, por pli bona kunlaboro je ĉiuj flankoj de politika, scienca, industria, komerca kaj turisma vivoj? Ĝuste tion neniu scias. Aŭ scias, sed ne scipovis konvinki aliajn. Permesu, Kara Leganto, ke mi provu prezenti al vi tiujn kialojn, kiujn mi elpensis por mia propra uzo.

Unue, ni revenu al la unua parto de mia rakonto. Kontraŭe al miaj falsaj priskriboj la genia ellaboraĵo de Einstein estis rekonita relative rapide de la mondaj fizikistoj. Kial do, same genia eltrovaĵo de Zamenhof, ĝis nun, post 115 jaroj, ne servas ĝuste al la tuta homaro? Ĉar la atingaĵon de Einstein rapide pritaksis kaj agnoskis la mondaj fizikistoj. Ili estas tiu speco de homoj, por kiuj plej grava estas scienca vero. Tiu principo reganta la vivon de scienculoj estas por ili la plej grava en la mondo, pli grava ol ekzemple ĵaluzo, monavido, malamo, avido je regopovo, ktp.

Revenante al la internacia lingvo: kial ĝi ne estis monde oficiale akceptita ĝis nun? Ĉar fari tion devus politikistoj. Kial ili ne oficialigis la lingvon dum 115 jaroj? Laŭ mi, respondo al tiu demando estas tasko por psikologoj, sociologoj, kaj eble ankaŭ por psikiatroj! Jes, mi nun akuzas la mondajn politikistojn: pro siaj kontraŭhumanecaj ecoj ili neglektas projekton, kiu povis tre efike servi al la homaro jam pli ol 115 jarojn!

Mi provu nur en kelkaj frazoj klarigi tiun vidpunkton. Inter multaj bonaĵoj, Esperanto donus al la homoj demokratan egalecon de ĉiuj nacioj. Ĉe grandaj internaciaj organizaĵoj ĉu politikaj, sciencaj, ĉu iuj aliaj — parolantoj de la internacia lingvo havus egalan ŝancon.

Se politikistoj de potencaj nacioj faras nenion por enkonduki la internacian lingvon, ili volas konservi malegalecon, lingvan diskriminacion. Do, ili pro grupa egoismo kontraŭagas al la pli larĝa monda bono de reciproka neŭtrala komunikado.

Aliaj politikistoj, devenantaj el malpli grandaj, aŭ malpli signifaj landoj, nenion faras por enkonduki internacian komunikilon, ĉar ili timas:

  • ke potencaj ŝtatoj fariĝos malfavoraj al iliaj naciaj interesoj,
  • perdon de sia “varmeta” posteno en la landa politiko,
  • ke oni primokos ilin publike, pro elpaŝo kun politike nekorekta ideo.

Krome, eble estas multaj tiuj politikistoj, kiuj simple neniam sciis pri tiu eblo radikale plibonigi la mondan komunikadon. Tiu klarigo ŝajnas esti sufiĉe neprobabla, ĉar en politiko ĝenerale laboras sufiĉe kleraj homoj.

Resumante miajn rezonadojn: feliĉe pri la disvolviĝo de fiziko ne decidas politikistoj, ĉar, se estus tiel, ĝis nun ni vivus en ŝtona epoko de scienco! Tamen, bedaŭrinde politikistoj decidas pri tio, kiujn rezoluciojn dezirantajn enkonduki Esperanton en internacian forumon bloki (kaj estis tiuj provoj multaj). Pro tio, laŭ humanisma vidpunkto, nia epoko kun komunikado disrompita je kelkmil lingvoj, estas ankoraŭ epoko de rompita ŝtono! Tiun staton ni ŝuldas precize al politikistoj!

Ĝuste tiel aspektas Eŭropa Unio, al kiu ni, poloj, nun aspiras eniri! Mi ne aŭdis pri oficiala demando flanke de niaj polaj politikaj negocistoj: Kiu estas la perspektivo por enkonduki en Eŭropa Unio demokratian lingvan solvon — internacian neŭtralan lingvon?

Preparoj por la 89-a Universala Kongreso de Esperanto: La 5-a Ĉina Kongreso de Esperanto en Yanji

De la 2-a ĝis la 5-a de oktobro 2003 okazis la 5-a Ĉina Kongreso de Esperanto en Yanji, ĉefurbo de la Yanbiana Kore-nacia Aŭtonoma Subprovinco de Jilin-provinco, nordorienta Ĉinio. La kongreson ĉeestis 236 esperantistoj el 26 provincoj, aŭtonomaj regionoj, municipoj, Speciala Administra Regiono Honkongo, Koreio kaj Rusio.

La inaŭguro de la kongreso okazis la 2-an de oktobro je la 9-a horo matene. Prezidis ĝin s-ino Tan Xiuzhu, prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo (ĈEL). S-ro Jin Zhixi, prezidanto de la Yanbian-a Federacio de Socisciencaj Asocioj, faris gratulan paroladon en la nomo de la registaro de la subprovinco kaj s-ro Li Jundao, prezidanto de la Loka Kongresa Komitato, diris salutvortojn al la kongresanoj. La kongreson salutis ankaŭ reprezentantoj de kelkaj lokaj E-asocioj. S-ro Yu Tao, ĝenerala sekretario de ĈEL, faris raporton pri la laboro de la ligo en la pasintaj kvar jaroj. S-ro Wang Hanping, asista ĝenerala sekretario de ĈEL kaj direktoro de la centra oficejo de la ligo, prezentis al la kongresanoj la preparadon de ĈEL por la 89-a UK okazonta en Pekino en 2004 kaj resumis la laboron de la ĉina delegacio, partopreninta la 88-an UK en Svedio.

La kongreson salutis per letero Cai Mingzhao, vicministro de Informa Oficejo de Ĉinio kaj prezidanto de Ĉina Internacia Eldona Grupo, d-ro Renato Corsetti, prezidanto de UEA, prof. Lee Chong-Yeong, vicprezidanto de UEA, kvar E-organizoj kaj 13 esperantistoj el 17 landoj. S-ro Cai Mingzhao diris en la letero, ke la kongreso havas gravan signifon por la E-movadoj monda kaj ĉina, kaj oni devas bone plani, aranĝi kaj plenumi ĝian preparlaboron. D-ro Renato Corsetti skribis: Via laboro estas rekonata de eksterlandaj esperantistoj, kiuj volas nepre rilati kun vi, ricevi viajn revuojn, aŭskulti viajn radiojn, lerni pri via historio kaj pri via kulturo. Ne estas troe diri, ke ĉiu esperantisto estas ankaŭ iomete ĉino. Do, vi havas grandan respondecon pro la grandaj atendoj de neĉinaj esperantistoj.

Prof. Lee Chong-Yeong skribis en sia retletero: La ĉina kongreso estas grava okazo por pripensi kaj prepari sin fare de ĉinaj samideanoj pri la venontjara Universala Kongreso. La kongrestemo Universala Kongreso kaj ĉina Esperanto-movado en la nova jarcento estas tute trafa. Ĉinio estu la motoro de la Esperanto-movado en la 21-a jarcento!

S-ro Zou Guoxiang, vicprezidanto de ĈEL, montris en sia parolo, ke la okazigo de la 89-a UK en la komenco de la nova jarcento havas gravan signifon. Li alvokis la lokajn E-organizojn kaj esperantistojn agadi por sukcesigi la kongreson. Sekve de tio dekkelkaj samideanoj prezentis siajn opiniojn. S-ro Han Zuwu el Tianjin parolis pri la temo La loka E-movado estas la fundamento de la tutlanda E-movado, s-ro Hou Zhiping pri Universala Kongreso estas akcelilo de la ĉina Esperanto-movado, s-ro Li Shijun pri Kiaj taskoj staras antaŭ ni?, kaj aliaj samideanoj pri Kion ni faros por la 89-a UK?, Kion ni faros kontraŭ lingva hegemonio? ktp.

La kongreso havis kunsidon por respondeculoj de lokaj E-asocioj kaj komitatanoj de ĈEL. Ĝin prezidis s-ro Yu Tao, kiu parolis pri tio, kiel organizi kaj akordigi la agadon por sukcesigi la 89-an UK-on. Delegitoj el la E-asocioj de Interna Mongolio, Ŝanhajo, Shanxi, Dandong, Changzhou, Hubei, Sichuan kaj Shandong parolis pri spertoj kaj renkontitaj problemoj en siaj laboroj. Ili venis al la konsento, ke lokaj E-movadoj estas la fundamento de la ĉina E-movado, kaj esprimis, ke ili diligente laboros por antaŭenpuŝi la ĉinan E-movadon kaj kunlaboros kun ĈEL por plenumi la taskojn de la 89-a UK.

Posttagmeze la 3-an de oktobro okazis Esperanto-Seminario por memori Tikos okaze de la 20-jariĝo de lia forpaso kaj samtempe okazis premiero de la libro Elektitaj verkaĵoj de Tikos. S-ro Tikos faris gravan kontribuon al kulturado de esperantistoj, inter kiuj multaj estas ĉefaj fortoj de la nuna ĉina E-movado. La studentoj de Tikos rememoris lian la sindonemon kaj sindediĉon al Esperanto-afero dum la tuta vivo kaj nomis lin brava batalanto.

Dum la kongreso krom la tema kaj faka programoj estis aranĝitaj ankaŭ diskutoj pri interalie junularo, fervojoj, turismo, komerco kaj uzado de interreto. Okazis ankaŭ oratora konkurso kaj ekskursoj.

La 4-an de oktobro je la 2-a posttagmeze fermiĝis la 5-a Ĉina Kongreso de Esperanto. La fermon prezidis s-ro Zou Guoxiang. S-ro Wang Hanping faris resuman paroladon pri la kongreso. Post tio sekvis anonco pri la premiogajnintoj de la oratora konkurso kaj disdono de premioj kaj atestiloj. S-ro Yu Tao legis la rezolucion kaj ĉiuj ĝin aprobis per varma aplaŭdo. Ĉe la fino s-ro Hou Zhiping legis salutleteron al Bakin okaze de lia 100-jariĝo kaj la kongresanoj subskribis verdan ŝtofon, kiun ĈEL donacos al li.

Niu Xueqin

Neŭtrala lingvo por Sudafriko

Unesko avertas ke pli ol 250 afrikaj lingvoj povus perdiĝi por ĉiam. Almenaŭ 500 el la 1400 afrikaj lingvoj uzataj de la 700 milionoj da afrikanoj estas sur la vojo de falo. Niĝerio, Etiopio, Kenjo, Tanzanio kaj Sudano estas cititaj kiel ŝtatoj kun la plej seriozaj problemoj sur la lingva kampo. Ankaŭ en Sudafriko la situacio estas tre grava.

Estas vere emocia kaj politika debato en Sudafriko, diras Buyelwa Sonjica, vicministro pri kulturo. Laŭ la registaro nova lingvoleĝo protektus indiĝenajn lingvojn kaj kuraĝigus al tolerado de lingva diverseco. Kelkaj lingvistoj nomas la lingvoiniciaton revolucia en tempoj kiam indiĝenaj lingvoj en la tuta Afriko estas minacataj de la dominado de koloniaj lingvoj. Dum la celo ne estas malfortigi la signifon de eŭropaj lingvoj — kiuj dominas en la kampoj de medicino, scienco, komerco kaj teknologio — la subteno de indiĝenaj lingvoj kuraĝigus homojn respekti ilin, opinias sudafrikaj lingvospertuloj. Oficiale la registaro devas prefere publikigi dokumentojn en 11 oficialaj lingvoj. Se tio ne eblas pro praktikaj kialoj, la publikigo devas esti en almenaŭ ses lingvoj elektitaj el la ngunio- kaj soto-grupoj, la venda, tsonga, afrikansa kaj la angla.

Axel von Blottnitz de Esperanto-Asocio de Sudafriko kritikas la novan leĝon. Malbonŝance, la registaro ne esprimis favoron al la ideo de komuna lingvo por Afriko, aŭ almenaŭ Sudafriko, Mozambiko kaj Angolo. La Respubliko de Sudafriko akceptis, pro konsilo de la Organizo pri Afrika Unuiĝo kaj la Afrika Unio, la lingvon svahilan por tiu ĉi celo. Nun oni prisilentas kaj forgesas tion, bedaŭras von Blottnitz. Sen neŭtrala lingvo kiel Esperanto la vorto multlingvismo en la nuna lingva politiko similos al la uzado en Eŭropo. Tie multlingvismo estas sankta bovo.

Ankaŭ profesoro Mohlomi Moleleki, prezidanto de Pansalb, la sudafrika lingva konsilio, timas por la estonteco de sudafrikaj lingvoj: Homoj konsideras la anglan, prave aŭ malprave, kiel ilon por socia antaŭeniĝo. La opinio estas ke se vi ne konas la anglan, vi ne antaŭeniros en via laboro aŭ komunumo. Homoj fuĝas de lingvo se ili ne povas gajni monon per ĝi. Emfazi ke lingvo estas parto de kulturo ne sufiĉas. Ĝi devas zorgi ke pano estas sur via tablo. Tio ankoraŭ ne estas ofte la kazo de parolantoj de la afrikaj lingvoj.

Moleleki, ankaŭ ĉefo de la afriklingva departemento de la Liberŝtata Universitato, notas ke parolantoj de sudafrikaj lingvoj ofte preferas la anglan kiel instrulingvon.

Grava bato por la afrikaj lingvoj nun venas de parolantoj de la afrikansa, la nederlanddevena lingvo parolata de la antaŭa kolonia elito kaj de ĉefe miksitaj sudafrikanoj. La kreskanta prefero de afrikansparolantoj uzi la anglan signifos, laŭ Moleleki, la finon de la lukto de afrikaj lingvoj por fariĝi plene uzataj lingvoj.

Ŝajnas ke afrikansparolantoj pli kaj pli elektas la anglan, sendante siajn infanojn al anglalingvaj lernejoj, kaŭzante la fermadon de afrikanslingvaj lernejoj. Se tio okazas al lingvo, kiu bonege servas en ĉiuj terenoj, kaj ankaŭ en la scienco, dank’ al sia precizeco, kion tio signifos por la afrikaj lingvoj? La atingoj de la afrikansa, lingvo trioble pli aĝa ol Esperanto, estintus bona ekzemplo por parolantoj de afrikaj lingvoj.

Informoj pri la Tutsudafrika Lingva Konsilio: http://www.pansalb.org.za

El la Brusela Komunikadcentro

Malsatstriko

Komence de oktobro Giorgio Pagano, responsulo de Radikala Partio pri Kampanjo pri rajto je lingvo kaj je Internacia lingvo kaj Sekretario de Esperanto-Radikala Asocio (ERA), komencis fastadon.

La celo de la fasto estas devigi la italan ministron pri instruado, Letizia Moratti, plenumi iniciatojn interkonsentitajn kun la Radikala Partio. Unuavice temas pri kunvoko de Eŭropa konferenco pri lingvoj dum la itala jarduona prezido en Eŭropa Unio, klarigas gazetara komuniko de ERA. Tio estas celo pri kiu konsentas ĉiuj kiuj zorgas pri jam 20-lingva komunikado en Eŭropo, sendepende de diverseco en la prisolva opiniaro.

Bedaŭrinde, tri monatojn post la komenco de tiu itala jarduona EU-prezido, pri kunvoko de tiu konferenco estas nenia spuro. ERA lanĉis kampanjon por ke homoj sendu, subtene al la fastado de Giorgio Pagano, fakson aŭ telegramon, aŭ subskribu alvokon en interreto.

Brusela Komunikadcentro

Subtenu BKC

Brusela Komunikadcentro estas komuna informejo por ĉiuj esperantistoj, estrita de Eŭropa Esperanto-Unio. Ĝi jam havas tutmondan signifon por la movado kaj multe helpas Landajn Asociojn en ĉiuj mondopartoj rilati kun ĵurnalistoj. Ĉu esperantistoj pretus financi BKC per 0,5 procentoj de siaj enspezoj?

D-ro Esperanto en 1887 petis la legantojn de la unua broŝuro promesi, ke ili eklernos la lingvon, se 10 milionoj da homoj faros la saman promeson.

En 2003 Eŭropa Esperanto-Unio petas vin promesi donacon de 0,5% de via jara enspezo, se la sumo de la donacoj ebligos pluekziston de BKC en 2004 (sufiĉas 250 tiaj donacoj). Se BKC ne ekzistos dum 2004, la vetantoj rericevos sian vetmonon. Se BKC pluvivos, la vetantoj ricevos en 2004 la revuon La Ondo de Esperanto. La mono estos gardata de la kasistoj de la Landaj Asocioj kaj vetantoj partoprenos la lotumadon. Por ekscii pli pri la veto bv. kontakti la EEU-kasiston Johan Derks, Rietgors 40, NL 8271 GH IJsselmuiden, Nederlando, rete: d...@tiscali.nl, www.lingvo.org/veto.

Kio plej bone vendiĝis en Gotenburgo?

Malgraŭ la alta imposto kaj altaj prezoj en Svedio la vendoj ne malbonis, ĝojas Ionel Oneţ, respondeculo de la libroservo de UEA.

La ĉi-jara manko de volontuloj en la libroservo, laŭ la rumanidevena usonano, ankaŭ kaŭzis etan malaltigon en la vendado.

Li jam dufoje gvidis la librovendadon dum UK, post dektrijara librovendado ĉe Esperanto-Ligo de Nordameriko. Entute Oneţ kalkulas semajnan vendadon de ĉirkaŭ 30 000 eŭroj. Oni iom malpli vendis kompare kun antaŭaj jaroj, sed ne radikale malpli, li agnoskas. Ni sendis 500 titolojn, pezantajn ĉirkaŭ 2000 kg, de la Centra Oficejo en Roterdamo al Gotenburgo, diras Oneţ.

Unu el la plej bone venditaj libroj estas La Postdomo de la eksĉefredaktoro de la revuo Esperanto, István Ertl, ĵus elektita kiel tradukisto por la Eŭropa Financkontrola Kortumo en Luksemburgio. Ĉu ne strangas, ke la plej vendata libro dum la Universala Kongreso estas titolo tre kritika pri la nuna estraro de UEA? Mi ne dirus ke la libro estas kritika. Ĝi estas ironia. Ĝi ne insultas.

Tre bone vendiĝis kompaktdiskoj kaj vidbendoj. Esperanto Desperado kaj Persone estis inter la plej venditaj. Eble pro la averaĝa aĝo de kongresanoj la pli laŭta rokgrupo Dolcxamar malpli vendiĝis.

Oneţ ankaŭ rimarkis bonan vendadon de vidbendoj. Neplujunuloj emas sidi kaj spekti filmojn dum ili dormetas. Tio multe helpis la vendadon de vidbendoj. Aliflanke sonkasedoj pli kaj pli apartenas al la pasinteco.

Kiu estas la plej malbone vendita libro? Mi ne povas diri, sed estas pluraj nevenditaj titoloj, diplomatas Oneţ. Memorlibroj de Esperantaj famuloj aparte malbone vendiĝis.

Dafydd ap Fergus

Neanglalingvaj filmoj sub premo

2002 estis sukceso por anglalingvaj filmoj. Eŭropaj junuloj senpripense rakontas la nomojn de famaj filmoj kiel Harry Potter, Monsters, Lord of the Rings, Star Wars, Die Another Day.

En 2002, nur unu germanfranca filmo (Astérix et Obélix), el la 20 plej spektitaj filmoj en Eŭropa Unio, ne estis produkto de Usono, Britio, Aŭstralio aŭ Novzelando.

Laŭ la lastaj statistikoj pli ol 70 procentoj de la filmbiletoj aĉetitaj dum 2002 estis por filmoj produktitaj en anglalingvaj landoj. Eŭropa Komisionanino por Kulturo kaj Aŭdo-vidaj Komunikiloj Viviane Reding volas ŝanĝi tion. Meze de oktobro ŝi inaŭguris Cinedays 2003 (Kinej-tagoj 2003).

Ĉe la lanĉo de la dusemajna filmfestivalo Reding faris pasian pledon por pli da eŭropaj filmoj: Ni devas kuraĝigi junajn homojn ke ili pensu ke eŭropa kinejo estas alloga. La sensoj de niaj junuloj estas apatiigitaj de la grandegaj reklamaj kaj merkatumaj kampanjoj, kiuj premas usonajn rekordfilmojn, diras Reding. Neniu ilin instruas pri la graveco spekti niajn filmojn. Grandaj nomoj kiel Penelope Cruz, Aki Kaurismaki kaj Ken Loach, sed ankaŭ ses renomaj belgaj reĝisoroj, ĉeestas por interesi junulojn pri eŭropaj filmoj. Inter alie pro la lingva premo: pli ol 90 procentoj da eŭropanoj lernas la anglan kaj eŭropaj junuloj pli kaj pli evitas neanglalingvajn filmojn, eĉ la hejmlandajn.

Ankaŭ ĉe la arte altkvalitaj filmoj, kutime konsolo por eŭropaj intelektaj reĝisoroj kaj kinaj ĵurnalistoj, la eŭropanoj devis agnoski malvenkojn. Eĉ ne unu eŭropa filmo sukcesis gajni iun el la sep plej gravaj premioj dum la filmfestivalo de Cannes. La Palm d’Or atribuiĝis al usona reĝisoro.

Belga filmproduktisto Marion Hänsel plendis pri tio ke eŭropaj filmoj estas malmulte distribuataj. Seninterrompe labori por jaroj kaj poste ĝin spekti dum du semajnoj en kinejo ne estas kuraĝige. Ni devus subteni la produktadon kaj distribuadon. Hänsel ankaŭ volis kvoton por garantii ke eŭropaj filmoj eniru la kinejon. Ŝi substrekas ke eŭropaj filmoj facile konkursas kun siaj usonaj rivaloj kiam temas pri kvalito. La evento, subtenata de eŭropaj lernejoj, televidstacioj, kinejoj kaj filmmuzeoj, donas al miloj da junaj eŭropanoj la okazon spekti kaj malnovajn kaj novajn belgajn kaj eŭropajn klasikaĵojn.

Flory Witdoeckt, la vicprezidantino de Eŭropa Esperanto-Unio, vidas evidentan lingvan problemon: La situacio de la eŭropa filmindustrio montras, al kiuj absurdaĵoj irigas nin la ideologia rifuzo, bazita nur sur fortaj antaŭjuĝoj kaj manko de scio, konsideri vivan neŭtralan lingvon, kun riĉa originala kulturo, kiel Esperanto. La fina elekto estas klara: aŭ konsideri rolon je eŭropa nivelo por neŭtrala eŭropa lingvo kiel Esperanto, aŭ pasive akcepti la angligon de Eŭropo, ĉu temas pri filmoj, scienco aŭ politiko.

Aldonaj informoj ĉe http://cineuropa.org

Brusela Komunikadcentro

[FORIGITA!: bildo]

Viviane Reding provas promocii eŭropajn filmojn sen tuŝi la lingvan problemon.

Lenin parolas Esperante

Kalva kapo, malgranda barbeto, iom klinita kapo... Jes, Anatolij Koklenkov tre similas al la fama bolŝeviko Vladimir Lenin. Tiom, ke tiu simileco eĉ iĝis dum pluraj jaroj lia profesio: roli Lenin por turistoj sur la Ruĝa Placo de Moskvo.

Mi renkontis lin en medicinista E-renkontiĝo en Pljos (Centra Rusio). Lenin salutis min en Esperanto kaj pardonpetis, ke la aspekto ne tre bone konserviĝas dum la ripozado — mankis kravato, la barbeto ne estis bone flegita...

Kiel Lenin li laboras ekde 1994, rifuĝinte al Moskvo el sia hejmlando Taĝikio. Laŭ liaj vortoj tiam li estis la sola kaj la unua Lenin-similulo en Moskvo. Nun aperis tri aliaj, sed ili ĉiuj estas malpli similaj ol mi. Esperanton Anatolij Koklenkov eklernis en 2000 — unue memstare, poste kontaktinte moskvajn esperantistojn. Min pelis la timo pri ĵurnalistoj, li konfesas. Lenin ja estis tre klera persono, li parolis kelkajn fremdajn lingvojn. Mi timegis, ke iu ĵurnalisto demandos min, en kiuj lingvoj mi parolas — kaj mi scias neniujn!

Li provis studi la anglan, francan, germanan, ĉinan, sed la rezultoj estis malesperigaj. Tiam li trovis informojn pri Esperanto kaj decidis direkti sian energion al ĝi.

Nun li jam sufiĉe bone parolas, kvankam li ankoraŭ foje stumblas, serĉante vorton. Li esperas, ke jam sekvajare li parolos en Esperanto multe pli perfekte kaj nepre vizitos iujn internaciajn E-renkontiĝojn — ekz. IJK en Rusio kaj UK en Pekino.

Lenin-Koklenkov ankaŭ en la ordinara vivo ofte parolas kaj agas similmaniere al vera Lenin — tiel efikas la profesio. Fine de nia interparolo li absolute Lenin-stile deklaras: Mi volas doni signalon por la monda revolucio por Esperanto!

Andrej Grigorjevskij

Rememore al Jaroslav Novobilský — lernejestro kaj esperantisto

En tiu ĉi jaro ni rememoras la neĝisvivitan 100-an naskiĝtagon de Jaroslav Novobilský (14.10.1903 – 7.5.1942), respektata pedagogo de natursciencaj fakoj, meritplena kultur-organiza aganto kaj fervora esperantisto, kies vivon en la aĝo de neplenaj 39 jaroj perforte finis pafoj de faŝistaj murdistoj en la nazia koncentrejo Mauthausen (Aŭstrio) dum la dua mondmilito (1939-1945).

Jaroslav Novobilský naskiĝis la 14-an de oktobro 1903 en la moravia vilaĝo Závisice, Distrikto Nový Jičín. La medio de la laborista familio, kiu krom Jaroslav havis ankoraŭ kvin infanojn, estis simpla kaj en la tempo, kiam la patro estis sen laboro, ĝi estis sur rando de malriĉeco. Tamen la gepatroj, estinte atentigitaj pri la elstaraj kapabloj de sia filo, ebligis al li studi en gimnazio kaj la porinstruista instituto en Příbor. Frekventinte ĝin (1923) li fariĝis instruisto en kelkaj vilaĝaj lernejoj. Dum tiuj ĉi jaroj li plenumis ekzamenojn rajtigantajn lin instrui matematikon, fizikon kaj kemion en duagradaj lernejoj. Kun tiu ĉi diplomo li eklaboris (1927) en la ĵus fondita duagrada lernejo en Melč, apud la silezia urbo Opava.

En la ĉelima Melč ekzistis tiam ĉeĥa minoritato sub forta ekonomia kaj kultura premoj fare de la germana majoritato. En malfacilaj kondiĉoj li luktis — en la suverena Ĉeĥoslovaka Respubliko (!) — por la egalrajtigo de ambaŭ kunekzistantaj nacioj.

En 1931, en la aĝo de apenaŭ 28 jaroj, li estis nomumita direktoro de la duagrada kaj unuagrada lernejoj kaj de la antaŭlerneja infanedukejo. Tuj dekomence li starigis antaŭ sin taskon konstruigi en Melč, kiu estas natura geografia centro de la regiono, imponan novan lernejkonstruaĵon por la ĉeĥa junularo. Elspezinte enorman energion por konvinki ŝtatajn instituciojn en Opava kaj Praha pri la planoj, kaj por venki malamikajn intrigojn de la lokaj kontraŭuloj de la ĉeĥa lernejo, li tamen akiris konstru-permeson kaj en la rekorda tempoperiodo de ok monatoj estis la nova lernejo — kiu ankoraŭ nun estas fiero de Melč-regiono — konstruita.

La solenan malfermon perletere salutis la prezidento de la respubliko T.G. Masaryk, kiu konsentis, ke la nova lernejo portu lian nomon, ĉeestis ĝin ŝtata ministro kaj salutis ĝin per arda poemo la konata silezia poeto, nacia artisto Petr Bezruč.

En la nova lernejo oni praktikis la plej modernajn instrumetodojn kaj uzadis modernajn instruilojn. J. Novobilský fondis studentajn klubojn. El inter ili ni nomu klubojn literaturan, natursciencan, geografian, kantan, sportan, radioamatoran kaj Esperantan. La Esperantan kaj la radioamatoran klubojn gvidis li mem. Krome oni en la lernejo nedevige instruis piano- kaj violon-ludadon, kaj stenografion.

Ne nur en la pedagogia laboro, sed ankaŭ en la agado celanta al ĝenerala ekonomia, kultura kaj politika klerigo de la ĉeĥa minoritato, engaĝis sin la direktoro en maksimuma grado. Lia sinofera laboro rezultigis ĝojigajn fruktojn, kiujn ne povis ne aprezi eĉ la kontraŭuloj. La periodo de la rezultoporta laboro, de feliĉa familia medio kaj la amata edzino Helena kaj du infanoj Jaroslava kaj Vlastimil, de amo kaj estimo far la civitanoj, prezentis la plej feliĉajn jarojn de lia vivo. Sed ili daŭris nelonge: la perfida Munkena Kontrakto en 1938 neniigis ĉion, kio estis farita kun elspezo de tiom da energio. Antaŭ la proksimiĝanta nazia armeo, kiu aneksis la ĉelimajn teritoriojn de la Ĉeĥoslovaka Respubliko, inkluzive de Melč-regiono, kaj pro la kreskanta agresemo speciale kontraŭ la ĉeĥa lernejo kaj ĝia agado fare de lokaj germanoj, J. Novobilský kune kun sia familio devis fuĝi el Melč. Post dramecaj okazintaĵoj, kelkfoja transloĝiĝo, perdo de propra havaĵo ktp. li komence de 1939 eklaboris kiel direktoro de duagrada lernejo en Pňovice apud Olomouc. En la nova, nekonata medio, li kun elano rekomencis sian pedagogian laboron, ne preterlasante eksterlernejan laboron, per kiu li celis kuraĝigi siajn samcivitanojn kaj konvinki ilin pri la nur provizora ekzisto de la faŝisma misregado en la ĉeĥaj landoj. Kiel arda patrioto li aniĝis al la kontraŭfaŝisma kontraŭleĝa movado, en kiu li funkciis kiel regiona gvidanto.

Post perfido de la kontraŭleĝa organizo li estis la 23-an de oktobro 1941 arestita fare de la sekreta nazia polico Gestapo en Olomouc, poste lokita en Brno, kaj fine en la nazia koncentrejo Mauthausen, kie la 7-an de majo 1942 la pafoj de ekzekutgrupo mortigis lin, kune kun aliaj membroj de la rezist-organizaĵo.

Ĉi-jare pasis 61 jaroj depost lia morto, sed li daŭre vivas en la memoro de siaj lernantoj kaj samcivitanoj. Memortabuloj, gazetartikoloj kaj studaĵoj konkorde alte aprezas lian plurterenan senlacan laboron por sia patrujo, lian admirindan entuziasmon por ĉio nova, lian personan kuraĝon batali por progreso, justeco kaj rajto, senhezite ĝis la lasta spiro...

J. Novobilský fervore praktikis Esperanton, kun kiu li konatiĝis verŝajne en la porinstruista instituto en Příbor, kie studis kelkaj elstaraj ĉeĥaj esperantistoj, ekz. T. Čejka kaj J. Krumholz. Li fariĝis membro de Universala Esperanto-Asocio kaj ĝia delegito por Závišice, pli poste por Melč. Lia lernanto Jan Hadánek el Jekartovce rememoras: Aŭtune 1927 Novobilský fondis el la plej bonaj lernantoj de mia klaso Esperanto-grupon, en kiu li tre diligente kaj kun granda fervoro instruis Esperanton. Ni estis 16 gelernantoj. Jam post Kristnasko, en la jaro 1928 ni sendis unuajn poŝtkartojn kaj leterojn al eksterlando. Ni ĉiuj estis entuziasmaj, ni ardis por Esperanto. Je la fino de la lernojaro estis en la lernejo aranĝita ekspozicio de la lernej-laboroj sub la devizo: “Ni infanoj de la tuta mondo, volas pacon”. Sur la fronta muro estis granda mapo de la mondo kaj sur ĝi malgrandaj flagetoj en lokoj, kiujn ni kontaktis pere de Esperanto. Sur tableto sub la mapo estis modelo de nia lernejo, el kiu koloraj fadenoj gvidis al la flagetoj. Krom tio sur la tabletoj kuŝis nia kompleta korespondaĵaro el la fremdaj landoj. Ni legis Esperantajn gazetojn kaj librojn. Post frekvento de la instituto mi gvidis E-kursojn en Lhotka kaj poste en Mladecko.

J. Novobilský mem ligis kontaktojn kun eksterlandaj instruistoj kaj uzis Esperanton por interŝanĝo de pedagogiaj spertoj. Esperanton li eluzis ankaŭ dum siaj eksterlandaj vojaĝoj al Aŭstrio, Germanio, Italio, Jugoslavio kaj Sovetunio. Pri la akiritaj vojaĝspertoj li postrevene aranĝis plurajn publikajn prelegojn.

Post la anekso de Ĉeĥoslovakio en 1939 li uzis en siaj Esperantaj leteroj, sendataj eksterlanden, simplajn kodojn por informi siajn amikojn pri la vera situacio en la okupaciita respubliko. Gestapo kaptis tiujn ĉi leterojn, enketis la forsendinton kaj devigis lin surloke perletere rifuzi pliajn kontaktojn. Oni ne povas ekskludi la ideon, ke lia Esperanta aktiveco estis unu el la kialoj, gvidintaj al lia persona tragedio.

Pasis kelkaj jardekoj de post la tragika morto de J. Novobilský, sed lia persona sorto estas daŭre aktuala konekse kun la malstabila kaj komplika evoluo en la monda politiko. Lia morto averte atentigas nin pri la malhumana krueleco de la faŝismo, pri ĝia principa malamo rilate ĉiujn demokratiajn idealojn. La sorto de J. Novobilský atentigas nin ĉiujn pri la neceso daŭre labori por certigo de la paca evoluo de la homaro.

-van-

NAVIGE

jen pluraj verdaj gutoj el la informoceano de Tut-Tera Teksaĵo. Sciigu la redakcion pri pliaj konsultindaj paĝoj Esperantaj!

MUZEOJ:

Reta Muzeo: sur la paĝaro de UEA troviĝas seriozaj kaj malseriozaj eroj el la historio (ne nur) de la monda Asocio, per materialo el Biblioteko Hector Hodler: http://www.uea.org/dokumentoj/bhh/retamuzeo.html

RELIGIOJ:

Pola portalo www.religia.pl alportas interesaĵojn pri religio kaj pilgrimlokoj en la mondo. Inter aliaj lingvoj estas Esperanto. Eblas sendi al amikoj belajn bildkartojn kun foto kaj muziko.

LANDOJ, REGIONOJ:

Kartvelio: Esperanto-retpaĝoj pri la kartvela E-vivo: www.geocities.com/abuladze﹍2000/start.htm

Sosnowiec: E-versio de la retpaĝaro pri la pola urbo Sosnowiec: www.um.sosnowiec.pl/eo/

Hungarlingvaj informoj pri Esperanto por ne-esperantistoj troviĝas sur la hejmpaĝo de László Gados: http://vilagnyelv.tripod.com

Meksiko: Retpaĝaro de Meksika Esperanto-Federacio troviĝas ĉe: http://www.esperantomex.org

Vankuvero, Kanado, pri Esperanto, en Esperanto: http://groups.yahoo.com/group/vankuvero/

LINGVA EGALECO:

Brusela Komunikadcentro: raporto pri la agado estas unikode legebla ĉe http://lingvo.org/eo/3/238. Pasvorto estas saluton.

TURISMO:

Retpaĝaro de turisma servo AfrikaTur troviĝas ĉe: www.afrikatur.prv.pl

REVUOJ:

Komencanto: retpaĝoj pri la revuo por komencantoj estas ĉe: http://Esperanto.net/Komencanto

Kristana Espero, la n-ro julio-decembro 2003, legeblas ĉe: http://br.groups.yahoo.com/group/365tagojellabiblio/

Tefloro: socikultura kaj movada retgazeto, la plej ŝatata sendlisto en Abonu.com, nun havas novan hejmon en interreto: http://tefloro.7i24.com

Penseo estas Esperanta beletra revueto, redaktata de ĉinaj esperantistoj. Nun estas enretigitaj ĉiuj 144 numeroj (13 jaroj): http://www.elerno.net/penseo.htm

Eŭropa Bulteno — nun interrete en pdf-formato. Ĝi estas informilo pri Eŭropa Esperanto-Unio kaj pri la eŭropa agado de la Esperanto-movado ĝenerale: http://lingvo.org/bulteno (pasvorto: saluton).

Gazetaraj Komunikoj de UEA legeblas en la retejo www.uea.org: http://uea.org/dokumentoj/komunikoj/

DIVERSAJ:

Regularoj de UEA estas konsulteblaj rete en la parto Dokumentoj de la retejo www.uea.org. Samloke oni povas trovi ankaŭ principarojn, decidojn kaj aliajn gravajn dokumentojn.

Bela pinglo kun la vorto Paco kaj foto de la tero estas havebla kontraŭ simpla retpoŝta peto, ĉe D...@PeaceForFree.org

Need4Space estas programo por purigo de la durdisko de nebezonataj dosieroj kaj programoj, kaj unu el la elekteblaj lingvoj estas Esperanto: http://galasoft.avtograd.ru/. La plena programo haveblas ĉe: http://galasoft.avtograd.ru/Need4Space.exe, pli malgranda versio sen instalilo ĉe: http://galasoft.avtograd.ru/Need4Space.zip

Esperanto-SerĉoCentro havas novan adreson: www.servocentro.com.

(Kompilis: stma)

Recenzoj

Kozo leginda

Kaj kiu pravas. Memorspertoj. Eugène de Zilah. Ilustraĵoj de Jean-Pierre Cavelan. Vieno: Pro Esperanto, 2002. 360 p. ISBN 3 85182 040 1. 23cm. Prezo: € 24,00.

Ĉi tiu libro, laŭ la subtitolo, konsistas el memorspertoj. Eugène de Zilah (1939) klarigas triapersone pri si mem kiel aŭtoro en antaŭparola letero al amiko: Li elektas el siaj memoraĵoj nur tiujn kiuj lin kondukis al lia mondovido, al lia filozofio, al lia opiniaro. Lia problemo estas: Kial mi pensas tion kion mi pensas? kaj ne: Kiel mi vivis? Temas pri tempo tre antaŭa al tiu en Vivi sur barko, nome la komenco de la sesdekaj, en Francio, kien li fuĝis el Hungario post la tieaj eventoj en 1956.

Krom la retrorakonta prezento de lia unua kompleta seksa sperto, kun du hungaraj putinoj en 1953, oni preskaŭ nenion trovos pri lia antaŭa vivo, nek pri la posta. Neniom, ekzemple, pri lia hungara familio. Kiel multo alia, ĝi vanuis por lasi la scenejon al la historio de lia transamiĝo el Inesa al Madlena, kies komenco, evoluo kaj feliĉa fino romanece spinas la verkon. Tiom, ke kiam ĉi latenta romano cedas lokon al aliaj temoj, oni sentegas ĝian mankon, ĝis poste ĝi refontas gvadiane* por feliĉigi la leganton.

* Gvadiano: rivero en la hispana regiono Ekstremaduro, parte nekontinua.

En Esperantujo Kaj kiu pravas estas ĉefverko de ĝenro kun pokaj precedentuloj: Berveling kaj, trans la masko aŭ vualo de fikcio, la litomiŝla Piĉ kaj la adoleskala Váha (plia hungaro, cetere). Zilah relegas kaj rerakontas, kaj do beletrumas, sian vivon, foje eĉ pli interese ol Elias Canetti en siaj memorspertoj, kvankam sen ĉi ties strikta kronologia ordo. Li rekonstruas, rekreas ĝis plej etaj detaloj iamajn dialogojn, laŭdeklare surbaze de notoj en taglibroj kaj tagkajeroj, kaj la tuto sonas honeste, eĉ kiam li eksplicas la longon de sia kaco (espereble nur en erekto, ne priapisme). Tamen ne ĉiam klaras, ĉu temas pri pensoj de la tiama, dudekkelkjara Zilah, ĉu de la nuna.

Krom Madlena (kaj Inesa, la iama umikino*), abundas plej diversaj temoj: la ŝtatestro De Gaulle, Kamasutro, filozofio (kun malklimaksa digresio pri Sartre), katedraloj, ĵudo kaj, ĉefe, sekso, ĉar la prezentataj memorspertoj estis plejparte seksaj; tamen nur pervers(i)ulo aŭ fridpisulo vidus en liaj priskriboj de amoraj scenoj ion pornan. Same abundas citoj kaj prilegoj, de Kartezio al Tolkien, sed vive, ne perforte aŭ pedante. Al tio oni aldonu la kolorajn bildojn de Cavelan/Kavlan, plursence ilustrajn. Entute, libro pelmela kaj brikabraka, kaj eble ĝuste pro tio — kozo leginda.

* umiko: partnero en neformaligita ama/amora rilato.

La stilon de Zilah, platan kaj neglatan en liaj artikoloj en La Gazeto, kredeble poluris Declerck kaj Steele, pri kiuj oni legas, ke ili multe helpis la aŭtoron. Malgraŭ disfojaj elstaraj frazoj (kiel Mi flosis inter tepidaj fantasmoj kaj flavaj sonĝoj kiel merdobulo en noktovazo), ĝenerale mankas eleganto. Kiel ĉe NemereSeabra, kiuj ne artas la lingvon, sed nur uzas ĝin, ankaŭ ĉi-kaze restas la impreso, ke li pensadas alilingve la tutan tempon. Ĉu do pro tiu fideleco al la franca (kaj eble ankaŭ al la hungara), daŭre subkuŝanta, li uzas tra la tuta libro la pronomon ci, eĉ en citoj el la Biblio? Aŭ ĉu Zilah kaj Madlena ciumas en intimo (mi apenaŭ kapablas imagi pli hororan pekon)?

Pliaj zilahismoj estas la eventuale utila vorto kozo, kiun li uzas sennuance (kvankam plaĉas la derivitaj koĉjo kaj konjo por diminutivi la seksilojn), aŭ la sufikso -ala, multe malpli preciza kaj pravigita ol la ignorata -alo de Piĉ. Liaj seksala, spiritala k.a. verdire subfosas la avantaĝojn de la adjektiva finaĵo kaj last-instance devigus reverki duonon de la nova PIV. Simile pri unuela (unuela usona ĵurnalisto = unu el la usonaj ĵurnalistoj), kiun li vaste uzas kiel malprecizan ekvivalenton de la diverssencaj unu, certa, iu, ajna. Jen tipa vorto kiu lin obsedas, sed leganton tedas. Pliaj strangaĵoj: perfavore (kial per-? ĉu nur pro la lingvoj latinidaj?); la serio *ĵudoo, *kamasutrao, *avatarao, *tantrao ks anstataŭ la tradiciaj vortoj sen fina hiato; plumpaĵoj kiel Vi certe legis ‘Romeo kaj Julieta’-on; sporada uzo de Nova Help-Alfabeto por propraj nomoj kaj eĉ por tekstoj telegramaj (‘ATENDU FARI STULTAZHON — MI TUY ALVENAS’ — baf!!!); aŭ, fine, la eraraj formoj milico, nobelulo, Uranuso, kvesto, grilo, psikanalisto anst. resp. milicio, nobelo, Urano, serĉo, krado, psikanalizisto. Kontraste, oni povus noti por PIV3 la plaĉajn formojn kiloo, smalao kaj la religiajn fakterminojn dulio kaj latrio.

Ĉi lingvaĵoj egalas al salero en sukerujo, se konsideri la enhavon. Zilah esprimas siajn ideojn meditige kaj repensige, ekz. pri naturscienco kiel teologio, pri nia volo kiel batal-elefanto kun la egoo kiel mahuto ktp. Jen kelkaj disaj frazoj: Sed mi sentis interne ian premon al eskapo el la spacotempo kaj mi spertis ke sanktejoj ja estas truoj en la socia kvardimensiaĵo; Mi malkovris ke la tuta morala dinamismo de la komunisma ideologio fontas el la kristana kulposento; Geedziĝo estas socia ago ĉar ĝi estas enpaŝo en la ŝtate kontrolatan infanobredadon; La homaj, nure homaj kozoj ne gravas, sed nenio gravas pli ol ili. Obstine kontraŭ tabuoj kaj dogmoj, kontraŭ ĉiaj diktaturoj. Ofte Zilah igas nin vojaĝi en la tempo, kiam li pripentras la nuptajn preparojn, ceremonion kaj sakramenton, des pli interesajn nun, kiam tiom da homoj nuptas inercie, modeme (la katolika meso, sankta spektaklo teatra). Kaj finfine oni trovas Madlenan ĉie. Kiel amdeklaron ne unuavice al Madlena, sed al ĉiuj ceteraj pri sia amo al ŝi. Ne senmotive la titolo venas el kaloĉajverse librokomenca moto: Kaj kiu pravas? / Ĉu tio gravas? / La am’ — jen sur la tero / La sola vero!.

Jorge Camacho

Lingvo por la Tergloba Vilaĝo.

Esperanto: A Language for the Global Village. Sylvan Zaft. Calgary: Esperanto Antaŭen Publishing, 2002. 157 p. ISBN 0 7795 0031 8. 21cm. Prezo: € 13,50.

Flanke de mia lito, je la nivelo de la kapkuseno, estas breto. Sur ĝi troviĝas hazarde ĵetita monteto da libroj. Supre, la plej ofta foliumata, La Bona Lingvo. Pravas la verkisto kiam li diras: Homo, kiu legas sian Esperanton, en forma pli arta, sed ne pli komplika ol li (aŭ ŝi) povas uzi ĝin, sentas sin portata supren (La Bona Lingvo, p.110). Kia bedaŭro ke tiel malmultaj miaj samlandanoj kapablas ĝui ĝin. Sed Claude Piron verkis ankaŭ alian plezure legindan libron, Le Défi des langues. Al miloj de miaj samlandanoj oni instruis dum jaroj la francan lingvon; tiun ĉi ili kapablus legi, ĉu ne? Bedaŭrinde, ne. Lerneja lingvo-instruado donas nur malmaturajn fruktojn.

Kiam Sylvan Zaft legis Le Défi des Langues, li konstatis, ke angla-lingvanoj urĝe bezonas similan libron. Rekta traduko ne taŭgus, do Zaft decidis klarigi anglalingve la mesaĝon de Piron: kiel ege malfacile oni povas majstri fremdan lingvon, kaj kiel normale kaj institucioj kaj medioj rifuzas agnoski tian malfacilaĵon. Li montras kiom da tempo kaj laboro junuloj malŝparas por eta gajno kaj kiel mensogaj estas la promesoj ke per iu KD-ROM oni povas post pluraj semajnoj bone paroli novan lingvon.

Krome, Piron, kiu longe laboris ĉe UNO kaj Monda San-Organizaĵo, kalkulis la terurajn kostojn de tradukado kaj interpretado, kun iliaj neeviteblaj mankoj kaj fuŝoj.

Tiujn ĉi informojn Sylvan Zaft sukcesas klarigi, ne nur per informoj, sed per detalaj ekzemploj; li ne diras ke la angla literumado estas nelogika, li montras liston de 13 manieroj literumi la sonon de O en GO. Poste li listigas multajn aliajn manierojn prononci tiujn 13 litergrupojn (grafemoj). Fine de tiu ĉapitro Zaft skribas ke post mil horoj da studado de angla literumado, fremda studanto ne kapablus tiel bone literumi kiel komencanto povas literumi Esperanton. (Artikolo en Eventoj raportis sciencan studon: la angla lingvo prezentas 62 fonemojn per ne malpli ol 1120 skribmanieroj.) Zaft prave rakontas ke eĉ kleraj denaskaj parolantoj spertas problemojn.

Eble la plej grava ĉapitro estas tiu, en kiu li klarigas la rolon de ĝeneraliga asimilado. Nia cerbo nature asimilas elementon kaj tuj ĝeneraligas ĝian uzon ekster la kampo de la jam akiritaj scioj kaj spertoj. Zaft diras ke la problemo, kiu iom malfaciligas la akiron de angla lingvo je angla-parolantaj infanoj, kaj ege malfaciligas ĝin por fremdaj lernantoj estas, ke tia ĝeneraligo ofte pravas sed tre ofte malpravas, kaj nenie la lernantoj povas antaŭvidi la bonan solvon. Samas la plejmulto da lingvoj; nur Esperanto fidindas.

Mi bedaŭras eraron en la dua ĉapitro; en 1922 la Asembleo de la Ligo de Nacioj unuanime akceptis la Rezolucion favore al enkonduko de Esperanto en la lernejojn de la Nacioj. Nur poste la franca deputitaro sukcesis flankenŝovi ĝin. Dr. Nitobe Inazou, kiu instigis la enketon, komentis: Post dudek jaroj, oni ridos je ni. — Ĉu multaj ridis en 1942?

Eble Sylvan Zaft saĝe elektis ne fidele sekvi la planon de Claude Piron en Le Défi des Langues. Ĉi tiu sur 161 paĝoj priskribis lingvajn problemojn je ĉiuj niveloj; pri la solvo li silentis ĝis paĝo 165. Ŝajne, ideala plano. Sed ĉi-jare Piron rakontis rete ke dum iu kunveno franca faka lingvisto renkontis lin kaj demandis, ĉu estis li kiu verkis La Defi... ? — Mi gratulas vin. Jen vere mirinda libro. Sed, kompreneble, kiam mi renkontis la vorton Esperanto mi ne plu legis.

Male, Zaft defias vid-al-vide la kredon de la plejpovaj ŝtatoj. Li asertas firme, sur la unua paĝo, ke Esperanto povus, se oni dum unu aŭ du jaroj instruus ĝin tra la mondo, kapabligi normalajn homojn interkomunikiĝi pli bone ol nun povas la plej lertaj plurlingvaj parolantoj, kaj li substrekas la grandegan koston, la malŝparon de dolaroj, kiuj povus savi la sanon kaj la vivon de tiel multe da homoj. Poste li pentras allogan bildon de la sonĝo de tiu ebla terglobo, plenplena de amikeco.

Mi ne nur rekomendas ĉi tiun libron; mi intencas tuj mendi plurajn ekzemplerojn.

Máire Mullarney

Moderna elektronika muziko sen bruo

Elektronika kompilo. Donneville: Vinilkosmo, 2002. Kompaktdisko, 71 minutoj, 16 muzikaĵoj; akompana 12-paĝa broŝuro. Prezo: € 19,80.

Finfine bonkvalita kompilo en Esperanto — Elektronika Kompilo. Normale kiam oni elektas muzikon en Esperanto, oni trovas ke la kvalito ne estas tiom bona kiom la nacilingva muziko.

Alia afero kiun oni ofte ne trovas ĉe elektronika muziko, estas vortoj, sed kio estas la kialo aĉeti Esperantan diskon sen vortoj? Feliĉe, preskaŭ ĉiu kanto sur la kompakta disko enhavas tekston.

Gunnar R. Fischer tre zorge elektis la plej bonajn kantojn de la plej bonaj elektronikaj bandoj, por doni veran ĝuon al la aŭskultanto. La disko inkluzivas la plej konatajn aktualajn bandojn en Esperanto: Dolcxamar, Krio de Morto, Roger, Lunatiko, Solotronik, Kunar, Andreas Viklund, Magnus, Asorti kaj Mhz.

La Elektronika Kompilo ja respegulas la Interretan Esperanto-muzikscenon. Kiam mi estis komencanto, mi serĉis ĝuste ĉi tian diskon, sed tiutempe ĝi ankoraŭ ne ekzistis.

Do, se vi volas modernan elektronikan muzikon kun ritmo kaj sen bruo, tiam vi nepre devas havi ĉi tiun diskon! Ĝi ankaŭ estas bonega reklamilo por Esperanto-kulturo inter la junularo.

Chuck Smith

Trevor Steele forlasos sian postenon

La estraro de UEA ricevis peton de la Ĝenerala Direktoro forlasi sian postenon pli frue ol la antaŭe interkonsentita momento, pro personaj kialoj. La estraro, kun bedaŭro, akceptis lian peton, kaj dankas lin pro la laboro farita por la Asocio en malfacilaj kondiĉoj.

Lia personeco multe kontribuis al restarigo de bonaj homaj rilatoj inter la kunlaborantoj kaj inter la estraro kaj la Centra Oficejo.

Dum lia deĵoro komenciĝis rekonceptado de la funkciado de la Asocio en la modernaj kondiĉoj, adaptado de ĝia ĉiutaga agado al la nova epoko de reta komunikado, kaj restabiligo de aperigo de la revuo, kaj estis alfrontitaj novaj taskoj, kiel la kompreno pri la plej bona procedo por reordigo de la Biblioteko Hodler, la decido renovigi kaj modernigi la Centran Oficejon, kaj aliaj. Ankaŭ okazis du sukcesaj Universalaj Kongresoj kaj bone antaŭeniras la preparlaboro por du pliaj.

Pro ĉio ĉi la estraro ree dankas lin kaj bondeziras al li feliĉon en la nova vivo. La estraro estas aparte danka, ke Trevor donis al ĝi sesmonatan averton por trovi kaj enpostenigi posteulon.

La estraro de UEA

La 1-an de aprilo 2004 ekvakos la ofico de Ĝenerala Direktoro de UEA

La Ĝenerala Direktoro estas la ĉefa administra oficisto de UEA, kiu respondecas antaŭ la Estraro pri la ĝenerala funkciado de la Asocio kaj ties profesia stabo. Kiel ĉefa funkciulo en la prismo de servoj, kiujn la Asocio disponigas al siaj membroj kaj al la ekstera mondo, la Ĝenerala Direktoro tenas superrigardon pri plenumo de la diversaj operacioj de la Asocio, inkluzive de:

  • ĝeneralaj operacioj
  • eksteraj rilatoj
  • gvidado kaj evoluigo de la financoj
  • gvidado de la organizado de Universalaj Kongresoj
  • gvidado de la eldona agado
  • realigo de la decidoj de la Komitato, Estraro kaj aliaj organoj.

La Ĝenerala Direktoro regule kontaktiĝas kun la Estraro, tenante ĝin informita, plenumante ĝiajn decidojn, kaj kunlaborante kun unuopaj estraranoj. La funkcio praktike estas multenhava, streĉa, sed ankaŭ tre kontentiga.

LA ASOCIO. Universala Esperanto-Asocio estas plurmilmembra neregistara organizaĵo kun preskaŭ centjara historio, sed ankaŭ kun konstanta bezono transformi sin laŭ ŝanĝiĝantaj mondaj cirkonstancoj. La gvidaj organoj de la Asocio, nome la Komitato kaj Estraro, konsistas plejparte el spertaj movadanoj, kiuj faras sian por-asocian laboron libervole en libera tempo. Preter ili, la klientaro de la Asocio estas multnombra kaj diversa, konsistante el individuaj membroj; lokaj, landaj kaj fakaj asocioj; kaj lernantoj kaj utiligantoj de Esperanto. La Centra Oficejo de la Asocio, kie laboras profesia stabo kaj volontuloj de UEA kaj de TEJO (ĝia junulara sekcio), situas en Roterdamo, Nederlando, kaj konsistas el oficejaj ĉambroj kaj loĝoĉambroj, granda libroservo, grafikejo, kaj la Biblioteko Hodler.

KVALIFIKOJ. Inter la preferataj kvalifikoj de la Ĝenerala Direktoro estas:

  • kapablo komuniki kun homoj, efike plenumi decidojn de la organoj de la Asocio, kunlabori kun samranguloj kaj gvidi, estri, kaj organizi stabanojn kaj respondeci pri ili
  • eduko laŭ universitata nivelo
  • plurjara profesia sperto pri administrado
  • kono de la Esperanto-movado
  • flua scipovo de Esperanto kaj bona rego de aliaj ĉefaj lingvoj, prefere i.a. la angla aŭ la franca
  • bona skriba kaj parola esprimkapablo
  • iniciatema, matura, reprezenta kaj diplomatia personeco
  • energio, imagemo, kaj praktika kapablo plenumi la laboron de multfaceta kaj dinamisma organizaĵo.

RENOVIGO DE LA ASOCIO. En tiu ĉi periodo la Asocia Estraro, kune kun la Komitato kaj la oficistoj, reekzamenos la diversajn operaciojn de la Asocio por plej bone kombini tradiciajn elementojn kun novaj elpaŝoj taŭgaj por nova jarcento. Oni serĉas homon malferman al novaj metodoj, sed kun klara kompreno ankaŭ de tradiciaj labormetodoj, kiu povas helpi la Asocion rekoncepti la laboron. Kandidatoj, do, estu pretaj akcepti kaj gvidi ankaŭ eventuale aliajn laborajn kaj organizajn skemojn de la Asocia administrado.

DAŬRO KAJ ENPOSTENIĜO. La dungo okazos plej verŝajne laŭ 3- aŭ 5-jara kontrakto, kun 1-jara provperiodo. En Nederlando la aĝlimo por pensiiĝo estas 65-jara. Kandidatoj bonvolu konsideri tion rilate al la verŝajna kontrakta periodo. Dungiĝo estas kondiĉa je ricevo de restad- kaj laborpermeso en Nederlando.

KANDIDATIĜOJ. Informpetojn kaj skribajn kandidatigojn kaj kandidatiĝojn (prefere kun plenaj biografiaj informoj) oni direktu al la Estraro ĉe: s-ino A.J. Bakker-ten Hagen, Kastelenstraat 231, NL 1082 EG Amsterdam, Nederlando, retpoŝta adreso: t...@raketnet.nl. La Estraro prefere ricevu la leterojn antaŭ la 30-a de novembro 2003.

(Kaze de retpoŝta kandidatiĝo antaŭ tiu dato originalaj dokumentoj estos akceptitaj ankaŭ kun iom da prokrasto.)

Loke

JAPANIO: Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj en Oosaka, Japanio, donacos librojn al tiuj societoj, kiuj ne povas pagi, kaj tamen deziras riĉigi sian bibliotekon per eldonaĵoj el Japanio. Interesiĝantoj bonvolu skribi al k...@mvf.biglobe.ne.jp.

IRANO: Irana Esperantisto estas dulingva (Esperanto-persa) revuo, en kiu troveblas artikoloj kaj informoj pri lingvaj aferoj, E-movado, Irana kulturo, historio, literaturo ktp. La revuo estas unika pro tio ke oni povas aĉeti ĝin en ĉiuj gazetarbudoj tra la lando. La jara abon-prezo (4 n-roj) estas 25 eŭroj, inkluzive de sendo-kosto (pagebla al uea-konto: iece-h). Paralele kun la plialtiĝo de la kvalito, plidikiĝo (44 paĝoj) kaj la kresko de eksterlandaj abonantoj de la revuo, nun estas bonvenaj perantiĝ-proponoj el ĉiuj landoj. Interesiĝantoj bonvolu kontakti la suban adreson. Pli da abonoj subtenas daŭran aperon de la revuo. Adreso: S-ro Hamzeh Shafiee, Revuo Sabzandishan, P.O. Kesto 17765-184, Tehran, Irano; rete: h...@esperanto.org.

POLLANDO: la 15-an de oktobro okazis en la pola urbo Bydgoszcz prelego por blinduloj, pri hispana kulturo kaj pri Esperanto, fare de Jan Skonieczka (Pollando) kaj Augusto Casquero (Hispanio), organizita de s-ino Skonieczka, membro de tiu asocio, kaj elstara esperantisto. Estas intenco organizi E-kurson por la blindula asocio de Bydgoszcz, laŭ ilia peto.

KROATIO: Esperanto-Societo Bude Borjan, Studenta Esperanto-Klubo kaj Kroata Esperanto-Junulara Asocio translokiĝis. Ĉiuj havas novan adreson, la saman kun Kroata Esperanto-Ligo: Kneza Mislava 11, HR-10000 Zagreb, Kroatio. Telefono: + 385 1 4610044. Per la translokiĝo finiĝis la 56-jara restado de Esperanto en Amruševa 5. La granda translokiĝo kun la arkivo el 1908 forkonsumis multan energion, sed ekde nun la societoj en Zagrebo eklaboros en la nova sidejo kune.

LITOVIO: Akademia instituto de litova lingvo preparis kaj Instituto pri eldonado de sciencaj kaj enciklopediaj libroj eldonis solidan 745-paĝan Enciklopedion de litova lingvo (Lietuviu kalbos enciklopedija) en 3000 ekz. En ĝi sur paĝoj 183-184 estas vaste prezentita Esperanto kaj ĝia stato en Litovio. Enestas foto de la kovrilo de la unua lernolibro de Esperanto por litovoj, eldonita en 1890, sur paĝoj 164-165 estas prezentitaj artefaritaj lingvoj ĝenerale, kie oni skribas pri Esperanto kiel la plej populara artefarita lingvo.

AŬSTRIO: La ĉi-jara spektaklo de la Longa Nokto de la Muzeoj, okazanta en tuta Aŭstrio, estis speciale atentinda: laŭ la nombro de la partoprenintoj (675; 240 partoprenis la fulmokursojn) kaj etoso (la plimulto estis junuloj kaj regis ĝenerala scivolemo kaj entuziasmo dum la 40-minutaj fulmokursoj de Esperanto, kiujn energiplene gvidis Katalin Kováts). Estis senkoste disdonitaj 400 ekzempleroj de la lernolibro Esperanto eine Einführung in die moderne Umgangssprache de H. Mayer kaj 100 ekzempleroj Esperanto als Ratespass. Pri la aranĝo plurfoje raportis la aŭstra radio.

Fake

AGRIKULTURO: Eldonejo Gares en Vilno aperigis libron de konata litova ĵurnalisto kaj verkisto Aloyzas Urbonas Sutikti agronomu zemeje (Renkontitaj en lando de agronomoj) pri la dek plej famaj kaj meritaj agrikulturistoj de Litovio dum 1900-2000 kaj pri la dek plej famaj nuntempaj agrikulturaj agantoj (1990-2000). Sur paĝoj 82-92 oni skribas pri renkontiĝo de la aŭtoro en la oficejo de Litova Esperanto-Asocio sur la strato L. Zamenhof 5 en Kaunas, kun la aŭtoro de la libroj pri konata litova agrikultura profesoro kaj esperantisto Viktoras Ruokis kaj alia fama litova agrikultura aganto Juozas Tonkunas, profesoro de Litovia agrikultura universitato Algirdas Motuzas. Sur paĝoj 144-147 la aŭtoro skribas pri vilniusa esperantisto Vladas Juromskis, lia vojaĝo bicikle al la 83-a UK en Montpeliero, Francio, pri survojaj renkontiĝoj kun esperantistoj de diversaj landoj, pri aventuroj dum la vojaĝo k.s.

NOVA FILMO: La konata esperantisto kaj ĵurnalisto Roman Dobrzyński pretigas novan filmon. Tiucele li vojaĝis al la pola vilaĝo Miloradz, norde en Pollando, kie kun helpo de la loka esperantistaro, sub la gvido de Eduardo Kozyra, li filmis en bazlernejo, kie infanoj kaj profesoroj entuziasme kunlaboris. Konga esperantisto Molière Ngangu rolis instruadon de E-o al la lernantaro en klasĉambro, kaj Augusto Casquero same faris en la informadika laboratorio de la lernejo, pere de interreto. Lokaj instancoj, kiel la urbestro kaj tuta lernejestraro helpis kaj gastigis la stabon.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: La preleganto Roman Dobrzyński, kun la ĉefredaktorino de Pola Radio, Barbara Pietrzak, kaj Augusto Casquero.

ARTO: Ekde la 26-a ĝis la 28-a de septembro okazis la internacie konata E-aranĝo ARKONES (Artaj Konfrontoj en E-o), en la historia pola urbo Poznań. Interesaj prelegoj, muzikaj kaj teatraj prezentadoj, konkursoj, prezentado de E-eldonejoj, libroj ktp; okazis, senpaŭze, en tre agrabla etoso. Inter aliaj prelegis, muzikis, aktoris ktp. Ilona Koutny (Hungario), Zgibniew Galor (Pollando), Vera Barandovská, Bertilo Wennergren, Detlev Blanke (Germanio), Aleksander Korĵenkov (Rusio), Halina Gorecka (Rusio), Aida Cizikaitė (Litovio), Roman Dobrzyński (Pollando), Vilmos Benczik, Molière Ngangu kaj kolegoj (Kongo DR), Wera Blanke, (Germanio), Peter Chrdle (Ĉeĥio), Andrzej Sochacki (Pollando), Witold Czerwinski ktp.

JURO: Estis fondita reta diskutlisto por juristoj. La listo celas esti komuna forumo, helpilo, interŝanĝilo de esperantistaj juristoj. Eblas aliĝi al ĝi, sendante mesaĝon al p...@yahoogroups.com. Informoj pri juraj kaj juristaj aferoj troviĝas en la retpaĝaro de Esperanto-Jura Asocio, EJA, ĉe: http://es.geocities.com/ejaaeu/index.htm.

FAKA AGADO: La Estraro de UEA dum sia kunsido en Gotenburgo i.a. diskutis pri la prizorgado de la faka agado. La Estraro decidis ke kiel komisiito pri ĉi grava kampo de E-agado okupiĝos Marija Beloŝević (kontaktebla letere: Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb, Kroatio, rete: m...@public.srce.hr). Ŝi bonvenigas ideojn por plibonigo de la agado ĉi-kampe kaj invitas anonciĝi aktivulojn el la fakaj asocioj (en iu ajn kategorio rilata kun UEA), kies informoj en la JL estas nekompletaj. Pluraj fakaj asocioj estas rete atingeblaj, kio ebligas rapidan interŝanĝon de informoj. Krome, ĉiuj fak-agademuloj bonvenas al la listo: u...@yahoogroups.com.

Tra la mondo

Centjara jubileo en Svislando

Sabate la 23-an de septembro pli ol cent homoj kunvenis en la kastelo Ouchy en Laŭzano, por festi la fondon de SES, centjaron pli antaŭe, la saman tagon, en la lemana urbeto Rolle.

Lerta alpa kornisto, akompanata de esperantisto François Randin, salutis la kunvenantojn. Dum agrabla kafumado alparolis Claude Gacond, la organizanto, kaj Bruno Graf, la prezidanto de SES. Marion Bélisle-Grosjean majstre interpretis la 1-an suiton por violonĉelo de J. S. Bach.

Iom antaŭ la 10-a horo la tuta ĉeestantaro direktiĝis al la haveneto por enŝipiĝi sur la eksvaporŝipon Italie. Tie, en la unuaklasejo, loga aperitivo ĝojigis la jubileantojn, dum la laŭzana grupo incitis la kantemulojn al popolkantoj.

La albordiĝo al la malnova urbeto Rolle okazis ĉe sunsubiro kaj la muzikistoj, kornisto kaj violonĉelisto, denove regalis la gastojn. Jean-Thierry Von Büren fervore ekkantis nian himnon. Bongustaj fileoj plezurigis centon da frandemaj palatoj. Dume la lokaj kaj fakaj asocioj salutis, kaj Joelle Grosjean kantis, akompanate de sia fratino Marion. Mireille Grosjean legis salutan leteron de la prezidanto de UEA Renato Corsetti. Claude Piron amuzis per ludvortoj pri roloj, roloj de li, de la unuaj SES-fondantoj, roloj de la nunaj SES-anoj en la dua jarcento. Oni iris de barka-rolo al librotenada kont-rolo sen forgesi la kase-rolojn! Luc Allemand, tutfreŝa esperantisto deklamis poemojn de Privat. Kiom da junaj talentoj en nia societo! Ne restis multe da tempo al Andy Künzli, nia historiisto, por elvoki la unuajn SES-anojn en la rola restoracio la Nigra Kapo. Sed ne gravas, ĉar la jubileo nur malfermiĝas, ni plu povos kleriĝi pri la historio de nia societo en Vevey, en Les Brenets, en la enciklopedio promesita de Andy.

Kun ventro kaj oreloj sataj, la gastoj restariĝis por promenado tra la urbeto, preterpasante la lulilon de SES, la ekshotelon Nigra Kapo, ĝis la trajna stacidomo, kie la kornisto ilin adiaŭis per sia alpa, longega kaj elegante kurba muzikilo. En la stacidomo de Laŭzano formiĝis grupoj laŭ amikeco kaj laŭ direkto de la rehejmiĝo... Tiu sukcesa rememoriga tago ankaŭ estis okazo por revidi malnovajn amikojn kaj babiladi.

Nicole Margot

[FORIGITA!: bildo]

Marion Bélisle-Grosjean majstre interpretis la 1-an suiton por violonĉelo de J. S. Bach.

[FORIGITA!: bildo]

Bruno Graf, la prezidanto de SES, kaj Claude Gacond, la organizanto.

Itala sukceso nomiĝas Kirek

Kirek estas senpaga interreta kurso de Esperanto, per kiu en Italio ĉiam pli da homoj ekstudas la internacian lingvon. Jam en 1997 ekfunkciis la unua versio de la kurso, kiu estis traduko de la kurso de ELNA (Esperanto-Ligo de Norda Ameriko). La centra ideo estas provizi al la kursanoj korektanton, tiel ke ili havu personan kontakton. Multaj aktivaj italaj esperantistoj esperantiĝis per la kurso Kirek.

Post ses jaroj de la unua versio, IEJ, Itala Esperantista Junularo, kun la helpo de Itala Esperanto-Federacio (IEF), finpretigis novan version de Kirek, kiu estas traduko de la germana Korrespondenzkurs Esperanto (Ulrich Becker, Berlin, 1990).

La kurso konsistas el 11 lecionoj, faritaj per html-paĝoj. La kursano ricevas la lecionon 1 kaj sendas la ekzercojn al la korektanto.

La kursano finas la kurson, kiam li sendas al la korektanto la finan skribaĵon. Tiam li ricevas atestilon, kiun li povas uzi por gajni poentojn laŭ la nova itala sistemo de diplomado ĉe la supera lernejo. La nova kurso enhavas interretan sistemon por ke la atribuado de la kursanoj al la korektantoj estu aŭtomata, laŭ lokaj kaj aĝaj kriterioj.

La sukceso de la kurso estas granda: en 2002 la kursanoj estis 423, el kiuj 50 diplomiĝis. En 2003, ĝis la 9-a de septembro, la aliĝintoj jam estis 550, el kiuj 38 diplomiĝis. La korektantoj ĝis nun estas 52. Multaj estas la streboj de IEJ por ke la kursanoj kaj la diplomitoj aktiviĝu.

La “diplomitoj” de Kirek ricevas kiel donacon jaran abonon al la revuo L’Esperanto, tiel ke ili povas legi la revuon en Esperanto kaj informiĝi pri la itala agado. Ili ricevas ankaŭ senpagan aliĝon al la Itala Kongreso de IEF, tiel ke ili povas ĝui la esperantistan etoson.

Krome ili rajtas partopreni en la konkurso/loterio de IEJ, kiu donacas kiel premion senpagan partoprenon en la Internacia Junulara Festivalo, unu el la plej gravaj kaj allogaj junularaj aranĝoj en Eŭropo.

Flavia Dal Zilio, Francesco Maurelli
(Nova Sento in rete)

Korea Kongreso kaj la 80-jara jubileo

La 4-an kaj la 5-an de oktobro 2003 okazis en la hotelo Sangnok en la urbo Chonan, ĉirkaŭ 80 km sude de Seulo, la 35-a Korea Kongreso de Esperanto. Okaze de la kongreso aperis libro pri la 80-jara historio de la movado en Koreio.

Partoprenis 159 esperantistoj, inkluzive 9 eksterlandanojn, kiuj ĝuis diversajn programerojn, ekz. koreajn tradiciajn muzikon kaj dancon, teatraĵojn, 12 fakajn kunsidojn titolitajn La futuro de la lingvaj kaj kulturaj diferencoj inter la homoj, Kia devas esti la lingva sono de Esperanto?, Gramatika analizo de noveloj el Monato ktp.

En la kongresa universitato prof. So Gilsu prelegis pri la temo La restaĵoj de Koguryo-dinastio sur la kontinento.

Kunsidis iamaj kaj nunaj KEA-redakcianoj kaj diskutis pri la redaktoplano por la jubilea 200-a numero de La Lanterno Azia (la maja, 2004).

Precipe ĝojigis la kongresanojn la nove eldonita libro La 80-jara Historio de Korea Esperanto-Movado (370-paĝoj), kiun verkis d-ro Lee Chong-Yeong. Ĝi estas la dua libro pri korea Esperanto-movado. La unuan eldonis d-ro Kim Samsu en la jaro 1976.

Kim Uson

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: d-ro Lee Chong-Yeong prezentas sian novan verkon La 80-jara Historio de Korea Esperanto-Movado.

Forpasoj

Aristóphio Andrade Alves (1929-2002), vicdelegito (1995-2002), forpasis la 20-an de aŭgusto pasintjare en Maceió (Brazilo).

Roger Destabelle (1929-2003), E-aktivulo, sekretario, pedagogo kaj E-instruisto en Karloreĝo, Belgio, mortis julie pro koratako.

Ethel Alexander (1913-2002), dumviva membro de Kanada E-Asocio kaj UEA, forpasis la 16-an de aŭgusto 2002 en Vankuvero, Kanado. Ŝia hejmo estis rifuĝejo por la insulaj esperantistoj, por E-arkivejo kaj E-biblioteko.

Eric Fowden (?-2003) el Conwy, Britio, forpasis en septembro. Li estis lojala membro de UEA dum jardekoj, Delegito, aktivis en lokaj grupoj kaj gajnis multajn geamikojn en diversaj landoj.

Mieczysław Mackiewicz (1938-2002), matematikisto kaj filozofo de esperantismo, kreinto de Antikvaĵejo en Toruń (Pollando), E-instruisto kaj estro de PEA-filio en Toruń, forpasis la 11-an de aŭgusto 2002.

Wang Renhu (1938-2003) forpasis la 22-an de aŭgusto. Eminenta esperantisto, honora prezidanto kaj eksa prezidanto de LEA (Liaoning-provinca Esperanto-Asocio, Ĉinio), kaj direktoro de la redakcia komitato de Verda Stelo (organo de LEA). Li organizis E-kursojn, i.a. la unuan provincan radiotelevidan E-kurson en Ĉinio por kelkmil homoj, starigis la organon Verda Stelo, verkis librojn kaj lernilojn.

Karl Sigurethsson (1915-2003) forpasis la 4-an de julio en Reykjavík, Islando. Profesie maŝinisto kaj maristo, eklernis Esperanton en 1937 kaj dum jardekoj partoprenis en universalaj kongresoj, la landa movado kaj vaste korespondadis.

Bill Thorne (1921-2003) ne plu vizitos la Londonan klubon de esperantistoj. Li estis afabla, modesta, helpema membro, ĉiam preta prizorgi alvenintojn kaj kontribui por la kluba vivo per siaj spriteco kaj muzikakompano. Dum jaroj li kontribuis al la revuo Komencanto per versaĵoj, rakontoj, bildoj kaj limerikoj.

Revuo Esperanto 2003 12

Vi trovos ...

ke plua jaro rapide forflugis kaj antaŭ ni estas la jarfinaj festoj. Festoj, dum kiuj ni havas iom pli da tempo por niaj proksimuloj kaj por ni mem, por iom ripozi, bilanci kaj eble plani. Sed eble ankaŭ por ankoraŭ fari tion, kion ni ne sukcesis fari dum la jaro kaj kion ni ne volas porti al la nova jaro kiel ŝuldon el la jaro pasinta. Tia ŝuldo povus fariĝi ekzemple remembriĝo ĉe UEA aŭ reabono de ties revuo (bv. atenti la ŝanĝitan kotiztabelon, validas tiu de la faldfolio en la novembra revuo), la plano donaci rimedojn al iu fondaĵo, la membrecon al esperantisto en malriĉa lando (Fondaĵo Canuto) aŭ al via juna kluban/in/o (Membro-membron!). Belajn festotagojn kaj bonan novan jaron!

Stano Marĉek

Malferme

Por la estonteco

Rapide alproksimiĝas granda familia festo: la centjariĝo de UEA en 2008. Tiam ni rigardos ĉion, kion ni faris en ĉi tiu jarcento, kaj ni parolos pri tio, kion ni ankoraŭ devas fari.

Por inde festi ĉi tiun okazon per konkretaĵoj kaj ne nur per vortoj, la estraro de UEA pensis lanĉi grandan kampanjon, kiu devas porti nin en la restantaj jaroj al la kolektado de kapitalo de kelkaj milionoj da eŭroj. Ni ne petas nun vian monon, sed ĉefe viajn ideojn. Jam en la venonta numero de la revuo estos klariga artikolo de la estrarano pri financoj, Ans Bakker ten-Hagen, kiu klarigos la manieron de tiu kampanjo kaj la kunlaboron antaŭvidatan kun la komitato de UEA kaj kun la landaj asocioj.

UEA estas la membroj, vi, la esperantistoj, kaj tio pluvalidos en la estonteco. En ĉi tiu momento estas almenaŭ du kampoj, kie Esperanto floras: Unue: kreskas la movado en multaj landoj de Azio, Latinameriko kaj Afriko. Sed multaj el tiuj esperantistoj ne povas pagi sian kotizon al UEA. Male: ili bezonas subvenciojn el la fondaĵoj de UEA, por aĉeti librojn, aboni revuojn, akiri informan materialon, ktp. Malgrandaj estas tiuj subvencioj sed iu minimumo estas necesa. Jen du ekzemploj:

  • La Afrika Oficejo, kiu flegas la movadon en Afriko, devis rifuzi doni al la esperantistoj en Ganao por la jaro 2003 pli ol $50, por aĉetado de materialoj por unu tut-jara Esperanto-laboro, sed en la afrika buĝeto ne estis trovebla plia kelkdeko da dolaroj.
  • Demokrata Kongolanda Esperanto-Asocio estas vigla asocio kun multaj kluboj en unu el la plej grandaj landoj de Afriko. En la oriento la militado malebligas normalan vivon, sed spite tion oni varbas, donas kursojn kaj uzas la lingvon. La estraro de DKEA pagas la bazajn kostojn por veturado, retkonekto, radioprogramo, biblioteko, jarkunveno per sia eta propra mono. UEA apenaŭ povas helpi. Simile en aliaj landoj: Madagaskaro, Tanzanio, Kamerunio kaj aliaj.

Ni povus plenigi paĝojn per ekzemploj de sindona agado, de homoj kiuj apenaŭ havas ion por manĝi.

Due: pli kaj pli da esperantistoj precipe junaj en riĉaj landoj uzas la lingvon ne membriĝante al tradicia asocio. Tio ŝajnas logika: kial pagi kotizon se oni povas per la elektronika reto kaj per veturado plene utiligi la lingvon? Sed... se la tradiciaj asocioj ne plu havas pagantajn membrojn, ekestas problemoj ankaŭ por la ret-uzantoj. Esperanto ne estas jam tutmonde integrita en la ĝenerala vivo de la homoj kaj la ŝtatoj.

Tial ĝi bezonas memstaran organizon. Ĝi bezonas gvidantojn, oficistojn kaj oficejon. Ĝuste nun la fizika stato de la Centra Oficejo en Roterdamo postulas grandegan riparadon. Ne eblas ĝin neglekti aŭ prokrasti, se entute ni volas konservi la domon de la Centra Oficejo. Ĝi kostas ĝis 300 000 eŭrojn.

Karaj membroj,

tio estas la kialo de nia kampanjo Por la estonto, kiu celas kolekti kapitalon de kelkaj milionoj da eŭroj. Kiel ni uzos tiun kapitalon? Esence ni uzos la renton kaj ne la kapitalon, por du celoj:

  • firmigi la strukturon de la Asocio kaj plufunkciigi ĝin, por ke la Oficejo en Roterdamo estu riparita kaj la regionaj oficejoj plu funkciu en Ameriko kaj Afriko, por ke la servoj al la esperantistoj estu ĉiam pli bonaj;
  • labori por realigi la celojn de nia movado, kiu volas havigi egalecan kaj justan solvon al la problemo de malsameco de lingvoj kaj kulturoj en la mondo. Ni volas pluinformadi pri Esperanto al neesperantistoj, kiel ni jam sukcese komencis fari lastatempe.

Ni devas antaŭvidi estontecon kun forta kapitala bazo, kiu permesos pli da agado por la esperantlingva komunumo. Ni devas antaŭvidi fonton de enspezoj, kiu pliigu la normalajn kotizojn. Tiun fonton ni vidas en la kreo de kapitaloj, kies rento nutras la agadon. Jam estas pluraj kapitalaj fondaĵoj en UEA kiuj tiel funkcias: Kapitalo Azio, Kapitalo Afriko, ktp.

Ni ĝeneraligu tiun sistemon. Ni rediras: ni celas kolekti kapitalon, nur por uzi ties fruktojn dum longa tempo en la estonteco.

Viaj donacoj kaj heredaĵoj helpu nin atingi la celon de ĉi tiu kampanjo kaj tiel doni la bazon por pli intensa agado por Esperanto. Ili, kaj ĉefe viaj heredaĵoj, povas esti la fonto, el kiu ŝprucos pliaj agadoj por la internacia lingvo Esperanto en la estonta tempo. Ni volas pludiri al la mondo, ke eblas rilati en justa maniero nur pere de nia neŭtrala lingvo. Pri ĉiuj demandoj (ankaŭ juraj) kunlige kun donacoj kaj heredaĵoj, bonvolu ekrilati rekte kun la estraro. Precipe kun la prezidanto Renato Corsetti aŭ kun la estrarano pri administrado kaj financoj Ans Bakker-ten Hagen. Iliaj adresoj estas en la kolofono de ĉi tiu revuo.

Por la estonteco!

La estraro de UEA

Trezoroj en la Biblioteko Hector Hodler

La kolektoj de la Biblioteko Hector Hodler, unu el niaj plej grandaj bibliotekoj kun 20 mil bibliografiaj unuoj, kaj la Arkivo de UEA enhavas multe pli ol nur librojn, revuojn kaj broŝurojn. Apartan atenton meritas la fotoj, poŝtkartoj kaj aliaj bildaj materialoj.

1912: Miaj negravaj konfidencioj

Kiun sencon havas delegita reto? Jam en 1912 la delegito de la franca urbo Bordeaux trovis interesan respondon. Charles Jean Brunet, tiam 37-jara aŭtomekanikisto, trovis sian demandaron tiom grava, ke li presigis ĝin sur apartajn poŝtkartojn kaj dissendis tion certe ne nur al Ludoviko Zamenhof. Ties ekzemplero nun malkovriĝis en Biblioteko Hector Hodler.

Domaĝe, la Majstro skribis: Kara Sinjoro! Mi tre bedaŭras ke mi ne povas plenumi vian deziron. La kaŭzon vi sendube mem facile komprenas. Via L. Zamenhof.

Se li jam manskribis kelkajn vortojn sur la karton kaj enpoŝtigis ĝin, kial li ne simple ankaŭ iomete respondis... ekzemple pri lia plej granda malfacilaĵo ĉe la gramatiko de Esperanto.

La Jarlibro de 1912 admonis ke la delegitoj ne rajtas liveri “konfidenciajn informojn”, sed la Jarlibro de 1913 malpermesis jam la peton.

Tamen, por savi la honoron de Charles Brunet: li ne nur verkis amuzaĵojn (sub pseŭdonimo La Nazumulo), sed ankaŭ “faris gravajn servojn” helpe de Esperanto per la serĉo de vunditaj kaj malaperintaj soldatoj dum la unua mondomilito (laŭ Enciklopedio de Esperanto).

1912: Mapoj en la UEA-Jarlibro

En la unuaj jaroj Universala Esperanto-Asocio, fondita de junuloj kaj junaj plenkreskuloj, multe eksperimentumis. Tio videblas ankaŭ en la Jarlibroj, kiuj tiam sufiĉe variis.

Tiaj mapoj aperis en la Jarlibroj de 1911 kaj 1912. Ilin desegnis la arkitekto Marcel Génermont, dum la 1920-aj jaroj Komitatano kaj ankaŭ Delegito en diversaj francaj urboj. Temas pri du falditaj mapoj, unu pri Eŭropo, la alia pri Ameriko unuflanke kaj Azio/Aŭstralio (sen Afriko!) aliflanke. La Jarlibro de 1914 havis nur unu mapon, nome pri centra Eŭropo, sen indiko de la UEA-distriktoj. Laŭ tiuj UEA-propraj distriktoj funkciis la ĉefdelegitoj kaj entute la asocia administrado.

1933: Foto Seth Anomah, Togolando

Jen tre frua bildo pri Esperanto en Afriko. La UEA-Jarlibroj de 1933 kaj 1934 mencias s-ron Seth Bedcako Anomah, komizo, c/o Bremen Mission. Li estis Delegito en Lomé, la ĉefurbo de Togolando.

Supozeble la foto venas el tiu tempo, ĉar dorsflanke oni mencias lian delegitecon. Lomé aperas denove en la Jarlibro de 1985, kun Amikaro de Esperantistoj en Togolando. Nuntempe troviĝas en tiu urbo la Afrika Oficejo de UEA.

La lando estis en 1884-1916 germana kolonio, en 1919-1960 (post teritoriaj perdoj) franca kolonio. Ekde 1960 Respubliko Togolando.

Ziko M. Sikosek

Primovada babilado inter Claude Gacond kaj Henri Dognac

Edmond Privat kaj la privata Lernejo Privat

Henri: Ĉar vi persone konis la pioniron Edmond Privat*, mi permesas al mi demandon koncerne al lia devena medio. Neimageble matura estis lia tuja kultura aktiveco post sia memlerno de Esperanto en 1903.

* (1889 Genève — 1962 Neuchâtel).

Claude: Fakte, kun sia licea kamarado Hector Hodler*, Edmond Privat plenumis epokfaran laboron, ĉar ambaŭ knaboj perceptis la tiaman bezonon de la esperantistaro sopiranta al io kulture pli reala kaj natura, ol la argumentado pri la supereco de Esperanto fronte al la konkurencaj lingvoprojektoj. Post kuna samtempa trastudo de La Langue bleueBolak* (la blua lingvo), lanĉita de Léon-Moïse Bollak* en 1899 kaj de Idiom neutral*, propagandata ekde 1902 far la eksvolapukisto Woldemar Rosenberger*, ambaŭ ĝenevaj liceanoj baldaŭ konvinkiĝis, ke la idiomo skribiĝas kaj zamenhofa paroliĝas esprime pli flekseble kaj stile pli harmonie, ol la dirite pli simpla Bolak aŭ la pli latinece natura posteulo de Volapük*. Ili mem eksperimentis parole kaj skribe la tri lingvo-sistemojn, kaj absolute certaj pri la supereco de Esperanto komencis agadi per tiu ĉi lingvo por rilatigi mondskale samaĝulojn kaj ankaŭ instruantojn. Ilia iniciato fakte inaŭguris novan fazon en la historio de Esperanto: tiu de la perlingva aktiveco, kiu plifirmiĝos kvin jarojn poste per la fondo de Universala Esperanto-Asocio. Ilia maniero konsideri la lingvon por praktikaj celoj tuj renkontis pozitivan eĥon kaj viglan kunlaboremon, ĉar ĝi respondis al reala bezono tiama en Esperantujo. Sed sian sukceson la du knaboj ne nur ŝuldis al la propraj lerteco kaj iniciatemo. Ĝi ankaŭ rezultis el la neordinara medio avangarda, en kiu edukiĝis Edmond Privat.

* (1887 Genève — 1920 Leysin).
* Léon Bollack, Paris, Grammaire abrégée de la Langue Bleue — Bolak — Langue internationale pratique. Komenco de Nia patro en Bolak: Nea per, ev ra seri in silu, vea nom ecc santigui, vea regn ecc komi; vea vil ecc makui ib gev so in sil. Frazo de Volney en Bolak laŭ versio de 1899: Ak vop sfermed pro spes maned, if om pobl to pobl, ne ei mnoka pfo an am lan. Traduko: Kia giganta avantaĝo por la homa specio, se de popolo al popolo ni povus komuniki per sama lingvaĵo.
* (1859 — ?).
* Komenco de Patro Nia en Idiom neutral: Nost patr kel es in sieli, ke votr nom es sanktifiked; ke votr regnia veni; ke votr volu es fasied kuale in siel, tale et su ter.
* (1848 – 1918).
* Komenco de Patro nia en Volapük: O fat obas kel binol in süls, paisaludomöz nem ola, kömomöd monargän ola, jenomöz vil olik, äs in sül i su tal.

Henri: Do ne estas erara mia suspekto, ke la devena medio de Edmond Privat iel rolis favore al lia aga matureco.

Claude: Prave! Sed antaŭ ol raporti pri la familio Privat, indas unue precizigi kelkajn eksterordinarajn farojn de tiu juna Edmond. En 1905, sen helpo de plenkreskula akompano, li partoprenis la unuan Universalan Kongreson de Esperanto en Boulogne-sur-Mer. Li aĝis nur 16 jarojn kaj tamen liaj argumentoj estis priatentataj. Estas dank’ al lia insistemo, ke la dua UK okazis la sekvan jaron en lia urbo. La ĝenerala tendenco estis atendi, ke la britoj pretos ĝin organizi, sed Edmond timis, ke tiam la kunvena periodeco de la kongreso ne estos ĉiujara. Kaj rehejmiĝinte li plenumis sian funkcion de sekretario de la dua UK en Genève kun eksterordinara kompetento, tion ĉi paralele al la liceaj studoj kaj al la trapaso de la abiturienta ekzameno.

Henri: Kaj en sia 18-a jaro Privat komencis universitatan studadon en Cambridge, ĉu ne?

Claude: Jes, kun la celo helpi al la organizontoj de la tria Universala Kongreso li decidis ekstudi la anglan lingvon en Cambridge. Kaj la postan jaron la 19-jarulo veturos al Ameriko kaj kapablos esti aŭdience akceptita de la usona prezidento Teodoro Roosevelt*.

* (1858 – 1919).

Henri: Neimageble!

Claude: Tamen vere! Mi mencias tiun ĉi faktaron por reliefigi la neordinaran maturecon de tiu entuziasmulo, al kiu Esperanto multon ŝuldas. Fine de sia vivo, responde al petoj de aŭskultantoj, kadre de sia ĉiusemajna Esperanto-elsendo ĉe la svisa kurtonda radiostacio en Bern, Edmond Privat komencis aŭtobiografian rakonton pri siaj knabaj travivaĵoj. Post unu jaro la morto bedaŭrinde metis finon al tiu tre interesa prelegaro.

Henri: Kaj, se mi ne eraras, vi kontribuis al ĝia publikigo.

Claude: Fakte jes! Kiel posteulo de Edmond Privat ĉe Svisa Radio Internacia mi kolektis la disan foliaron de tiu prelegaro ĉe la vidvino Yvonne Privat-Bouvier* kaj kun Henri Vatré* pretigis libron, kiun Juan Régulo-Pérez* tuj eldonis en sia kolekto Stafeto sub la titolo Aventuroj de pioniro*.

* (1891 Genève — 1977 Genève).
* (1908 Genève — 1998 Genève).
* (1914–1933).
* Juan Régulo-Pérez, La Laguna de Tenerife, 1963.

Henri: Se mi ne eraras, estis dum la ŝipado al Usono en 1908, kiam Edmond Privat verkis la plej grandan parton de la poemoj de sia kolekto Tra l’ silento*.

* Unua eldono: Genève-Moscou, Universala Esperantia Librejo, 1912.

Claude: Jes, kaj alveninte en New York, kiel li rakontas en Aventuroj de pioniro, li recitis sian poemon Tre dolĉe sur lago, responde al la ĵurnalistoj informiĝantaj, ĉu poezio verkeblas en la nova lingvo Esperanto! Pri la valoro de tiu poemaro indas mencii juĝon de William Auld, kiu legeblas en lia enkonduko al la Esperanta Antologio* eldonita ankaŭ en la kolekto Stafeto: Plej grava kolekto de la Periodo (primitiva, 1887-1919) estas sendube Tra l’ silento, en kiu aperis por la unua fojo en la lingvo poemoj, kiuj kunfandis individue personan voĉon kun matura, vivanta lingvo- kaj vers-teĥniko.

* Juan Régulo-Pérez, La Laguna de Tenerife, 1958, p. 15.

Henri: Jen do kelkaj nerefuteblaj atestaĵoj pri la eksterordinara matureco de tiu juna Edmond. Do nun bonvolu raporti pri la familio Privat!

Claude: Aludante al sia infaneco Edmond Privat rakontis al ni dum renkontiĝo de Esperanto-junularo de Svislando, ke li kvazaŭ naskiĝis en lernejo, kaj ke pro tio li lernis legi ekde sia plej frua aĝo. Liaj gepatroj Emile* kaj Joséphine* Privat-Lüscher estis direktoroj de privata lernejo kun okdeko da lernantoj. Tiun instituton fondis en 1814 Egiste Privat*, la praavo de Edmond. Ĝin daŭre gvidis membroj de la familio Privat. Ekde 1884 sub la direkto de Emile ĝi instaliĝis en novan modelan lernejon ĵus konstruitan ĉe strato Florissant n-ro 10 en bieno nomata Pinchat, aĉetita fare de Philippe Privat*, la avo de Edmond.

* (1848-1926).
* (?-?).
* (1792-1869).
* (1814-1893).

Fakte indas mencii, kiel akiriĝis la kapitalo necesa al la aĉeto de tiu kamparo, ĉar tio respegulas la filantropan kristanismon, kiu regis en la familio Privat. Paro forveturonta al Ameriko enskribis siajn du filojn kiel internulojn en la instituto tiam gvidata de Egiste. Iliaj monataj pagoj, kiuj estis tute regule pagataj el Usono, subite interrompiĝis kaj absolute sensukcesa montriĝis la kontakt-esploroj kun la gepatroj de la du knaboj. Kion fari? Egiste kaj lia edzino ne hezitis varti pri tiuj du orfoj, kvazaŭ ili estus iliaj propraj filoj, eltenante ĉiujn elspezojn ĝis la fino de ilia profesia formiĝo. Multajn jarojn poste la gepatroj travivintaj neimageblajn aventurojn reaperis en Genève. Ili tuj venis al Egiste Privat por esprimi sian dankemon pro la malavara prizorgo de siaj filoj kaj rekompence donacis signifan monsumon, per kiu aĉetiĝis la menciita bieno Pinchat borde de la urbo Genève kun la projekto starigi modelan lernejon.

Philippe Privat, la avo de Edmond, planadis tiun konstruon. Kaj la lernejon inaŭguris la estontaj gepatroj de Edmond en 1884, kiam ili transprenis la gvidon de la instituto. Ili loĝis en la lernejo mem kaj do tial en ĝi naskiĝis Edmond kvin jarojn poste. Ĉar la lerneja instruistaro konsistis el membroj de la familio Privat, Edmond ekde sia naskiĝo ne nur vivis en la lernejo inter okdeko da lernantoj, sed ankaŭ en granda familio prizorgata de atentemaj geonkloj kaj gekuzoj. Jam kiel bubo dum la instruhoroj li ekkutimis sidadi kun aliaj knaboj, unue en la klaso de la etuloj, kie li do lernis skribi kaj legi kun ili, eĉ se li estis multe pli juna ol ili, kaj poste sinsekve en ĉiuj aliaj klasoj, li ĉiam estis la plej juna, ĝis kiam en 1900 alvenis por li la tempo forlasi la privatan lernejon por eniri la publikan liceon kun du jaroj de frueco al la kunlernantoj. Tio klarigas, kial lia klaskamarado Hector Hodler estas du jarojn malpli juna ol li.

Henri: Kaj malgraŭ sia juneco Edmond tamen bone sekvis la lecionojn.

Claude: Ho jes, ĉar en la Lernejo Privat oni ankaŭ zorge helpis al la lernantoj koncerne al ilia posta licea studo. La gepatroj ne nur frekventigis la Lernejon Privat al siaj filoj, por ke ili ricevu rafinitan edukon, kiun ne povas garantii la publika instruado; ili poste plue sendadis ilin al la Instituto Privat, por ke ili konvene efektivigu siajn hejmtaskojn liceajn kaj fariĝu kiel eble plej lertaj en siaj respektivaj klasoj. Same Edmond estis atentege prizorgata, kaj tio certe klarigas, ke malgraŭ sia junaĝo li rimarkiĝis en 1902 kiel talenta aŭtoro de teatraĵo, kiun prezentis lia klaso okaze de licea festo.

Henri: Do tiam debutis lia verkista kariero.

Claude: Fakte ĝi jam debutis pli frue, ĉar estis kutimo en la Lernejo Privat plurfoje jare okazigi teatrajn spektaklojn, en kiuj prezentiĝis scenoj rezultantaj el verkado individua aŭ kolektiva. Didaktike la Lernejo Privat avangardis. Obee al Jean-Jacques Rousseau* la flaŭron kaj bestojn la lernantoj studis en la naturo mem dum promenadoj, kaj samis por la geografiaj kaj historiaj faktoj. Kaj sub la influo de la zurika pedagogo Johann Heinrich Pestalozzi*, kiu famiĝis pro sia prizorgo de centoj da orfoj post la bruligo de la urbo Stans far la napoleona armeo, praktikiĝis aktiva didaktiko en studgrupoj. En la Lernejo Privat okazis kemiaj eksperimentoj, fizikaj observoj, manlaboro kaj la instruo de la franca lingvo ligiĝis interalie al la redaktado de lerneja gazeto dissendata al amikoj de la lernejo kaj disdonata al la gepatroj kaj lernintoj, kiuj estis invitataj al ceremonioj, festoj kaj spektakloj.

* (1712 Genève — 1778 Ermenonville), liaj pedagogiaj libroj estas Julie ou la Nouvelle Héloïse kaj Emile.
* (1746 Zürich — 1827 Brugg), liaj pedagogiaj verkoj estas Leonard und Gertrud kaj Wie Gertrud ihre Kinder lehrt. (Traduko: Kiel Gertrud instruas siajn infanojn).

Do kiam Edmond eniris la liceon, li estis jam sperta pri verkado de teatraĵoj kaj kiam li lernis Esperanton, li jam kapablis redakti gazeton. Kaj kun sia kamarado Hector li eĉ rajtis utiligi la lernejan ilaron por multobligi la bultenon Juna Esperantisto. Eĉ nun ne multas knaboj tiel helpataj por lanĉi tutmondan periodaĵon! Kaj ni ne forgesu, ke atentemaj familianoj ĉirkaŭis la junajn redaktorojn helpe kaj per konsiloj.

Henri: Jes, vere neordinara situacio.

Claude: Pruvo pri tiu ĉi vartado fare de la plenkreskularo estas la tuja interveno de la maljuna filozofo Jules Ernest Naville*, amiko de la lernejo. Li vizitis la lernejan subtegmentejon ne nur por observi la junajn redaktorojn en ties redakta aktiveco, sed ankaŭ por inviti ilin venadi al li ĉiusemajne. Dum tiuj renkontoj ege ŝatataj de ambaŭ liceanoj la maljunulo rakontis pri siaj travivaĵoj, kiuj enbrakis la tutan deknaŭan jarcenton. Raportante ekzemple pri la paciga rolo de la ĝeneva generalo Guillaume-Henri Dufour*, kiu en 1848, post la fino de la interkantona milito Sonderbund, jure kontribuis al la transformo de la Svisa Ligo en federacion de egalrajtaj kantonoj, la filozofo komprenigis al siaj instruatoj, ke nur sama jura metamorfozo en mondan federacion povos foje pacigi la eterne militantajn naciŝtatojn. Tiu instruo de ĝeneva filozofo eĥas en la verkaro de Edmond Privat kaj Hector Hodler.

* (1816 Chancy — 1909 Genève).
* (1787-1875).

Henri: Tiu vizito de Ernest Naville al la redaktoroj de Juna Esperantisto signifas, ke li havis grandan konsideron al Esperanto.

Claude: Multon pli! En la lernejo Privat okazadis vesperaj klerigaj kunvenoj por la lernintoj kaj amikoj de la instituto. Estas tiel, ke en tiu lerneja medio la filozofo Ernest Naville prezentis Esperanton en prelega vespero de la jaro 1902. Kaj al la interesatoj li ne nur malavare disdonis sian eseon La language internationale*, sed ankaŭ la efikan Commentaire sur la Grammaire Esperanto* de Louis Beaufront* kaj aliajn dokumentojn.

* Lausanne, 1899.
* Reims, 1900.
* Louis Chevreux (1855-1935).

Daŭrigo venontnumere!

[FORIGITA!: bildo]

Hector Hodler sur karikatura desegno de Jean Robert el la jaro 1912.

Ĉiam ree pri la laborplano. Ĉi tio estas vera turmento!

Vi rajtas pensi tion, tio estas, ke mi turmentas vin pri la laborplano. Oni eĉ diris, ke mi estas unu-maniulo (monomaniulo en la greka variaĵo de Esperanto), simple ĉar mi proponis anstataŭigi la banalan demandon: Kiel vi fartas? per la pli kompleta: Kiel vi informas, instruas kaj utiligas? Vi komprenas, ke ĉi tiu lasta demando ebligas multajn kaj pli variajn respondojn preter la kutima: Bone, dankon!

Ĉiukaze por ne paroli ĉiam pri la agad-kampoj: informado, instruado kaj utiligado, ĉi-foje mi parolos al vi pri la tiel nomataj agad-direktoj: profesiiĝo, plijuniĝo kaj tutmondiĝo. La agad-direktoj estas io, kio interkruciĝas kun la agad-kampoj en maniero, kiun nur matematikistoj kapablas al si bildigi. Por ni simpluloj, ili estu nur celoj de nia agado. Ni igu la laborplanon mem paroli:

1-a agad-direkto: Profesiiĝo

Tio signifas la varbadon kaj aktivigon de i.a. intelektuloj, universitatanoj, sciencistoj, organizistoj, ĵurnalistoj, instruistoj kaj aliaj. Celindas krome homoj kun fakaj kapabloj en kampoj ekster la propra profesio.

La nocio profesiiĝo havas implicojn por la tri agad-kampoj: En la kampo informado, tio signifas unuavice la ellaboron de dece taŭga informmaterialo. Ĝi ankaŭ signifas la ellaboron de stud-programoj pri Esperanto je supera nivelo, la nacian kaj internacian kunordigadon de interlingvistikaj kaj esperantologiaj agadoj, kaj la eldonadon de kompetentaj verkoj en tiuj kampoj.

En la kampo instruado, tio signifas unuavice la plibonigadon de nia instruista tradicio, kun disponigo de rimedoj por programo de instruista trejnado, perfektigo kaj ekzamenado, kaj eldonado de lernil-produktoj, modernaj kaj enhave kaj prezent-rimede...

En la kampo utiligado, tio signifas la kunligadon de samfakuloj por stimuli ilian agemon per Esperanto. Esperanto estos rigardata kiel vera lingvo, kiam ĝi estos utila ankaŭ por atingi ĉiuspecajn celojn de la homa vivo.

2-a agad-direkto: Plijuniĝo

Tio signifas la motivigon kaj aktivigon de gejunuloj. TEJO kaj ĝiaj landaj kaj fakaj sekcioj ludas gravegan rolon en la nuntempa Esperanto-kulturo, sed tro ofte ekzistas divido inter ili kaj la ceteraj movadaj strukturoj. Necesas pli da dialogado kaj reciproka subteno inter la generacioj je ĉiuj niveloj. Kunlabore kun la estraro de TEJO, tiu de UEA ellaboros apartan laborplanon por tiu celo, certigante ĝian efektivigon per komuna komisiito aŭ komisiono.

Fakaj kaj aliaj asocioj organizu siajn kongresojn, servojn kaj agadojn tiel, ke ili estu allogaj ankaŭ al junuloj, precipe praktikantaj fakuloj. Estu lokoj por junuloj en iliaj gvidorganoj.

3-a agad-direkto: Tutmondiĝo

Tio signifas la varbadon kaj aktivigon de anoj en landoj kie Esperanto ankoraŭ ne trovis radikojn.

Eŭropo ne plu rolas kiel la unusola pezocentro de la Esperanto-movado; ni bonvenigu kaj daŭrigu tiun evoluon. La regionaj komisionoj de UEA meritas plian apogon kaj diskonigon, interalie per pli elstara loko en ĝiaj ĉefaj eldonaĵoj kaj aranĝoj. La regionaj kongresoj transprenu rolon en la trejnado de instruistoj kaj klerigado pri Esperanto. ...”

La labor-plano parolas tre simple kaj apenaŭ oni devas aldoni ion. Mi nur diru, ke profesiiĝo ne simple signifas pagi pli da salajroj, sed povas signifi eĉ pagi malpli da salajroj kaj eble sukcesi utiligi pli profesiajn homojn kaj eduki esperantistojn agi pli profesie. Tion, laŭeble, ni estas jam farantaj. Kaj CED kaj ILEI kunlaboras tiucele, kaj multaj fakuloj komencas trovi sian vojon al kunlaboro kun samfakuloj pere de la reto. Kompreneble la reto estas nur rimedo; se ne ekzistas esperantistaj komercistoj, vi povas disponi pri ĉiuj komputiloj de la mondo, ne ekzistos komerco per Esperanto.

Pri plijuniĝo mi nur volas diri: rigardu TEJO-n. La rilatoj inter TEJO kaj UEA estas tre bonaj kaj komune ni estas ellaborantaj la aluditan komunan laborplanon. Per la vorto komune mi provas akapari meritojn, kiuj vere apartenas ĉefe al TEJO, kiu ĵus lanĉis vastan esploron pri laborplanaj direktoj. Menciindas ankaŭ, ke TEJO kunlaboras almenaŭ por provizi materian bazon por ellaboro de unu el la retaj versioj de la labor-plano de UEA kaj de la laboroj ĉirkaŭ ĝi. Bonvolu rigardi en www.tejo.org/uea.

Ĉiu rajtas havi sian amatan ĉevaleton kaj ankaŭ mi havas ĝin. Tio estas tutmondiĝo. Mi daŭre sekvas la mirindajn farojn kaj la bedaŭrindajn nefarojn de la kontinentaj (pli precize landaraj) komisionoj de UEA/TEJO, kaj mi povas diri al vi ke la faroj estas superaj al la nefaroj. Tio apenaŭ reflektiĝas en ĉi tiu revuo pro la modesteco de la agantoj, sed estu certaj, ke tio progresas. Persone mi opinias, ke gvidantoj de la movado, kiuj ne estas zorgoplenaj pro la manko de esperantistoj en Indonezio (nur ekzemplo), simple neniam legis la laborplanon.

Sed kial mi daŭre turmentas vin per ĉi tiuj banalaĵoj pri la labor-plano? Simple ĉar la labor-plano ne estas nur por UEA. Ĝi ne validas nur en Roterdamo. Ĝi estas labor-plano por la tuta movado. Mi provas konvinki vin, ke en via lando, ni diru: (temas pri ekzemploj sen iu ajn implico) Barato, aŭ en via loka klubo, ni diru: Guadalajara, vi devas okupiĝi pri informado, instruado, utiligado en maniero, kiu entrenas profesiiĝon, plijuniĝon kaj tutmondiĝon. Se vi faros tion en via urbo, kaj nur en tiu okazo, vi rajtos poste kritiki vian landan asocion, kiu ne faris tion, kion ĝi devus fari, ktp. supren.

Renato Corsetti

Kongresa Komuniko 1

89-a Universala Kongreso de Esperanto

Pekino, Ĉinio, 24-31 julio 2004

Konstanta adreso:

Adreso de UEA (vidu la kolofonon), TTT: http://www.uea.org/kongresoj; Retadreso: k...@co.uea.org

Kongresa Temo:

Lingva egaleco en internaciaj rilatoj

Kongresejo

Beijing International Convention Center (No.8 Beichendong Rd. Chaoyang Dist. Beijing 100101, Ĉinio) estas nova kongresejo kun agrabla disdivido de salonoj. Ĝi troviĝas en bela regiono ĉirkaŭita de hoteloj, restoracioj kaj aliaj butikoj. Ĝi estas facile atingebla kaj estas apud rapidvojo (ringvojo).

Loka Kongresa Komitato

La kompetenta 13-membra LKK intense laboras, pretigante ĉiujn detalojn por fari la pekinan UK-on neforgesebla sperto. Korespondado Kongresanoj bv. skribi ne al LKK, sed ĉiam al la Kongresa Fako de UEA, ĉe la Centra Oficejo de UEA en Roterdamo. LKK ne povas respondi individuajn informpetojn. Bonvolu ankaŭ neniam skribi al la Kongresejo mem.

Informado

Kongresaj informoj aperas en la Unua Bulteno, en la retpaĝoj de UEA (www.uea.org) kaj en la propra TTT-ejo de la kongreso (http://www.espero.com.cn/uk2004/e02-2.htm), en la revuo Esperanto, aliaj E-gazetoj kaj en E-radioelsendoj (Varsovio, Vieno, Pekino k.s.). Pliajn informojn bonvolu peti ĉe la Kongresa Fako de UEA.

Glumarko

La kongresa glumarko estas ideala surgluaĵo por viaj kovertoj dum tiu ĉi pekina jaro. Mendebla ĉe la Libroservo de UEA (1 folio kun 12 markoj) kontraŭ 1,20 EUR (plus sendokostoj).

Kongresa Afiŝo

Bela kolora kongresa afiŝo estas aĉetebla ĉe la Centra Oficejo kontraŭ 3,00 EUR (plus sendokostoj).

Unua Bulteno

Bela kaj informplena kolora broŝuro enkonduke pri Ĉinio kaj Pekino kun bazaj informoj pri hoteloj, kongresejo kaj ekskursoj. Dissendita al individuaj membroj de UEA, kongresaj perantoj kaj landaj asocioj. CO de UEA sendos ĝin volonte kaj senpage ankaŭ al via grupo aŭ klubo. Se vi organizas E-aranĝon, la Unua Bulteno estas la plej taŭga enmetaĵo en la dokumentujon de via aranĝo: bv. peti pli grandajn kvantojn.

Loĝado kaj ekskursoj

Komence de 2004 aperos la Dua Bulteno kun detala oferto de hoteloj, ekskursoj, antaŭ- kaj postkongresoj kaj aliaj servoj. Eblos elekti el diversaj variantoj kun vasta gamo da prezoj (ĉefe malmultekostaj).

Vojaĝo

Pekino estas facile atingebla fluge, trajne kaj buse. UEA traktas kun kelkaj flugkompanioj por elekti la plej taŭgan flugon por la kongresanoj (malmultekosta kaj komforta). Pli da informoj aperos en la Dua Bulteno kaj en la retpaĝoj de la kongreso.

Aliĝoj

La individuaj membroj de UEA kaj la kongresaj perantoj ricevis la aliĝilojn. Vi povas ankaŭ aparte peti ilin. Cetere la aliĝilo estas trovebla en la reto PDF-formate (http://www.uea.org/kongresoj). Eblas aliĝi ankaŭ rete.

Kotizoj

Ĝis la jarfino, en eŭroj (parenteze sumoj por B- kaj C-landoj): IM de UEA 150 (115 - 60), ne-IM 190 (140 - 70), IM-junulo/kunulo/komitatano/handikapito 75 (60 - 30), ne-IM junulo ktp. 115 (85 - 45). Pagmanieroj kaj kategorioj en la Jarlibro aŭ en la TTT-paĝoj.

Elekto de Komitatanoj B de UEA

En 2004 okazos elekto de novaj gvidorganoj de UEA. Parto de tiu procezo, kiu kulminos en la UK en Pekino, estos elekto de komitatanoj B kiel reprezentantoj de la individuaj membroj (IM) en la komitato de UEA.

Laŭ la Statuto (art. 24) oni elektas unu komitatanon B por ĉiu komencita milo da IM. Laŭ la antaŭvidebla nombro da IM je la 31-a de decembro 2003 oni elektos ses (6) komitatanojn B por la periodo 2004 - 2007.

La Ĝenerala Regularo (art. 8) preskribas: Dek individuaj membroj el minimume tri diversaj regnoj rajtas proponi unu solan kandidaton el inter la individuaj membroj. Al la proponoj, subskribitaj de la proponintoj, devas esti aldonitaj, krom la skriba konsento de la kandidato, ankaŭ biografieto kaj deklaro pri la movadaj celoj de la kandidato, kiuj kune ampleksu maksimume 150 vortojn.

Kompletaj proponoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA en Roterdamo ĝis la 28-a de februaro. Nur skribaj dokumentoj kun originalaj subskriboj validos (t.e., nek faksoj nek retmesaĝoj).

Ĉiu kandidato devas esti individua membro de UEA dum du jaroj antaŭ la elektiĝo (t.e. 2002-2003) kaj esti kotizinta ankaŭ por 2004. Salajrata UEA-oficisto ne rajtas kandidati.

Jama kandidato estas reelektebla, kondiĉe ke en la periodo 2001-2003 li/ŝi ĉeestis almenaŭ unu komitatkunsidon.

Se estos ne pli ol ses kandidatoj, oni konsideros ĉiujn elektitaj. Se ili estos pli ol ses, la individuaj membroj ricevos en aprilo voĉdonilon por elekti siajn reprezentantojn per baloto.

Uzu vian demokratian rajton reprezentiĝi aŭ reprezenti en la supera gvidorgano de UEA!

Trevor Steele,
ĝenerala direktoro

Danke al Thorsen-apogo kvin bibliotekoj pliriĉiĝis

Kvin bibliotekoj en kvin landoj estas la feliĉaj gajnintoj de la ĉi-jara financa subteno el Biblioteka Apogo Poul kaj Roma Thorsen. Ili estas: Esperanto-Gesellschaft Südharz (Germanio), Esperanto-Societo Flamo (Toruń, Pollando), Biblioteko de Ĉeĥa Esperanto-Asocio, Biblioteko de Brazila Esperanto-Ligo kaj Esperanto-Biblioteko de la Fakultato pri Medicino de Montevideo (Urugvajo). La kvin bibliotekoj ricevis librojn en suma valoro de ĉirkaŭ 500 eŭroj. Kandidatis ankaŭ aliaj bibliotekoj (du, ambaŭ en Eŭropo, kiuj jam ricevis financan subtenon el la sama fonduso). La kvin gajnintaj bibliotekoj aldoniĝas al listo de pli ol 60 bibliotekoj en Afriko, Azio, Latina Ameriko kaj Eŭropo, kiuj ricevis subtenon el la Fondaĵo Thorsen.

Petoj por venonta aljuĝo devas atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis la 15-a de oktobro 2004. sendi peton kiu enhavas: la nomon kaj adreson de la biblioteko, la nomon kaj titolon de la petanto, liston de dezirataj libroj laŭ Necesas ordo de prefero.

Oni ne subvencias akiron de ne-libraj varoj. Por helpi al pli da bibliotekoj, UEA bonvenigas financajn donacojn por la Biblioteka Apogo Poul kaj Roma Thorsen.

Avo Frosto parolas Esperanton!

Kristnasko 2003 alvenas kaj miloj da infanoj el Kanado kaj la tuta mondo skribos al Avo Frosto. Kiu skribos al li, ricevos respondon el la norda poluso. Jam la duan jaron eblas skribi kaj ricevi la respondon ankaŭ en Esperanto!

En 2001 la Esperanto-Societo Kebekia traktis kun la Kanada Poŝta Servo sugestante la uzon de Esperanto. Oni jesis kaj ekde Kristnasko 2002 Esperanto estas inter la korespondaj lingvoj uzataj de Avo Frosto kaj liaj helpantoj, volontuloj de la Kanada Poŝta Servo, por subteni alfabetigon.

La Esperanto-Societo Kebekia invitas esperantistojn, junajn kaj junkorajn, malkovri tiun kristnaskan tradicion kaj skribi al Avo Frosto. Simple sendu Avo Frosto, Norda Poluso, Hoh Oho, manskribitan leteron al la sekva adreso: Kanado — Canada.

Normand Fleury

Universitatoj kaj Esperanto

Unu manko de Esperanto estas ke ĝi ne aperas ofte kiel aparta studobjekto je altlerneja nivelo. Lastatempe tamen estas novaj klopodoj puŝi la internacian lingvon en universitatojn kaj la unuaj rezultoj estas pozitivaj. Jen skiza superrigardo pri la temo Esperanto en universitatoj, elektanta kelkajn konkretajn kazojn.

Sukcesoj en Orienteŭropo

La unua lastatempa sukceso estas Rumanio: Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlaboras tie kun la universitato Lucian Blaga en Sibiu. En 2003 inaŭguriĝis nova departemento Akademio Internacia pri Scienc-Revizio, Universitat-Pedagogio kaj Eŭrologio. Estonte tie sciencistoj de AIS esploros kaj instruos kadre de la nova departemento. La ĉefa laborlingvo estas Esperanto, sed oni ankaŭ uzos la germanan. La prezidanto de AIS, Helmar Frank, estras la novan departementon.

Profesoraro de AIS en Karlovo, Bulgario, septembro 2003 Venontjare AIS startos kiel partnero, interŝanĝante docentojn kaj studentojn kun Sibiu, en la dulingva, slovaka kaj hungara urbo Komarno en Slovakio, neŝtatan “Liberan Eŭropan Universitaton”, laborantan en Esperanto kaj en la germana. Ĝi laboros sub rektora triopo — i.a. nobelpremiito Selten — en propra Akademidomo, rakontas Frank. AIS agas ankaŭ en aliaj landoj, precipe en Pollando, kie ĝi havas partnerajn studentojn en Bydgoszcz kaj alstrebas fondon de filio ĉe la universitato de Lublin, kaj en Rusio. Daŭre ni aktivas ĉe Esperanto-aranĝoj, do iel ni estas ankaŭ “la universitato de Esperantujo”, diras Reinhard Fössmeier, porparolanto de AIS.

Poznań : Interlingvistikaj studoj

Relative novaj estas ankaŭ la interlingvistikaj studoj de la universitato en Poznań, Pollando. Ili donas superrigardon pri ĝenerala kaj aplikata lingvistiko, fokusiĝas al internacia kaj interkultura komunikado, traktas planlingvojn kaj detale okupiĝas pri gramatiko, literaturo, kulturo kaj historio de Esperanto, klarigas Ilona Koutny, gvidantino de la studoj. Post trijara studado la unuaj studentoj finis en 2002 siajn studojn kaj sukcese akiris diplomojn. La diplomlaboraĵoj variis inter temoj kiel La Mastro de la Ringoj kaj La sanskrita kiel regulsekva lingvo kaj ties implicoj por planlingvoj. La studentaro en Poznań estas internacia: ili venas ne nur el Pollando, sed ankaŭ el plej diversaj eŭropaj ŝtatoj kaj eĉ el Usono kaj Irano.

La diplomo valoras, ĉar tiu studado plivastigis mian horizonton kaj plibonigis mian nivelon kiel esperantisto, asertas Andreas Emmerich, kiu sukcese finstudis en Poznań. Ni esperantistoj devas montri, ke Esperanto estas plenvalora lingvo, inda je scienca priatento: taŭga, kaj por esti objekto de la scienco, kaj por esti uzata por la sciencoj. Esperanto estas hobio, vere; sed ankaŭ hobion oni praktiku serioze, opinias la prezidanto de Germana Esperanto-Asocio.

Nuntempe, kiam Eŭropo unuiĝas kaj tutmondiĝo forigas barojn inter nacioj, la lingva problemo ankoraŭ akre manifestiĝas. La esperantistaro proponas sian kontribuon al la solvo, sendiskriminacian dialogon inter kulturoj. Por fariĝi serioza partnero, necesas havi profesiulojn, kiuj havas kapablojn, sciojn kaj diplomon por entrepreni la taskojn de instruistoj, tradukistoj aŭ interpretistoj. Ĉu ni rajtas postuli samajn rajtojn en lernejoj aŭ en internaciaj organizaĵoj sen havi similajn bazojn? Malfacile!, opinias Koutny.

Rekorda Ĉinio

La situacio en Ĉinio je unua rigardo estas komplete alia ol en Eŭropo: Esperanto furoras en pluraj universitatoj. En la jaro 2002, 43 studentoj de Dalian-Universitato, Liaoning-provinco, trapasis la ekzamenon. Esperanto estas tie nedeviga studobjekto, raportas Wu Guojiang, vicprezidanto de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio. Nun estis kurso funkciigita ankaŭ en la renoma Beijing-a Nacia Universitato, ĝojas Wu Guojiang. En la jaro 2002 pli ol 3000 studentoj en ĉinaj altlernejoj kontaktis Esperanton per partopreno en la prelegoj kaj kursoj. Tamen pro manko de instruistoj pli ol 1000 aliĝintoj ne povis lerni nian lingvon. Nun en tuta Ĉinio 11 universitatoj aŭ kolegioj oficiale enkondukis Esperanton kiel nedevigan studobjekton kun la eblo por studentoj akiri studpoentojn. En deko da aliaj altlernejoj funkciis regule Esperanto-kursoj aŭ prelegoj pri Esperanto.

Najbara lando, Sudkoreio, ofertas E-kursojn ĉe du universitatoj. Lastatempe ankaŭ la universitato de Wonkwang oficiale enkondukis Esperanton. Por la unua semestro aliĝis ĉirkaŭ 70 studentoj. Entute preskaŭ 300 studentoj lernas ĉe la tri universitatoj en Wonkwang, Seŭlo kaj Chonan. La leciono Esperanto estas oficiala lernoobjekto kun du notoj dum unu semestro. La kurso firme enradikiĝis en la universitato pro varma aliĝo de la studentoj, kiuj havas intereson pri Esperanto, raportas Lee Jung-kee, docento kaj prezidanto de Korea Esperanto-Asocio.

Hungario: Riĉa tradicio

En Hungario la spertoj pri la universitata instruado de interlingvistiko kaj Esperanto estas verŝajne la plej riĉaj. Intertempe ŝanĝiĝis la pozicio de Esperanto kiel studfako en Eötvös-Loránd-Universitato (ELTE) en Budapeŝto. La fako ekfunkciis en 1966 kaj ĉesos funkcii en 2006, ĝis kiam la lastaj akceptitaj studentoj povos aŭ devos fini la studadojn. Ilia nombro estas entute dek, diras Iván Bujdosó, lekciisto ĉe la katedro “Ĝenerala kaj Aplikata Lingvistiko”. La altlernejnivela instruado daŭros 4 jarojn. Al la fako povas aliĝi gejunuloj kun abiturienta ekzameno kun aŭ sen antaŭscio de Esperanto laŭ propra elekto. Ĉi-jare ok personoj anoncis sin al la fakoj, sed je la fino restis nur tri personoj.

Ĉu Esperanto estas tro sukcesa?

Alia interesa fenomeno en Hungario estas la universitataj lingvaj ekzamenoj. Ekde 1995 ekzistas leĝo pri la deviga ekzameniĝo pri fremdaj lingvoj en altlernejoj. Ekde tiu tempo abrupte ekkreskis la nombro de tiuj gestudentoj kiuj trapasas ŝtatan lingvoekzamenon, klarigas Oszkár Princz, kunordiganto de Esperanto-lingvoekzamenoj. Por ricevi diplomon en altlernejoj aŭ universitatoj, diras Princz, oni devas interalie koni unu-du fremdajn lingvojn.

En Hungario jam de la sesdekaj jaroj aperis pluraj decidoj de la registaro-kabineto, laŭ kiuj Esperanto estas egalrajte instruebla same kiel aliaj fremdaj lingvoj. Sekve kiam aperis la leĝo pri la lingvoekzamenoj, oni rajtis elekti ankaŭ la Esperantan lingvon. La kialoj estas konataj: oni bezonas malpli da tempo, peno kaj mono por akiri la diplomon pri ŝtata lingvoekzameno pri la Esperanta lingvo. En la jaro 2002 sur la popularecolisto la trian lokon okupis Esperanto post la angla kaj germana, forpuŝante de la tria loko la francan. Princz volas eksporti la spertojn de hungaraj esperantistoj. Se oni metus Esperanton sur la liston de elekteblaj lingvoj kiel en Hungario, la homoj elektus la lingvon de Zamenhof. Sekve esperantistoj postulu ‘nur’, ke Esperanto estu libere elektebla en ĉiuj niveloj de la lernado, sed ni ne devas postuli la devigan instruadon de Esperanto.

La sukceso de Esperanto en hungaraj lernejoj estas dum la pasintaj sep jaroj tiom granda — aliĝis entute 13 571 personoj — ke kelkaj politikistoj kaj edukistoj komencas grumbli. Tamen en aŭtuno edukadkomisiono de la hungara parlamento denove konsideris Esperanton inter la elekteblaj lingvoj.

Magra Okcidenteŭropo

Ankaŭ en okcidenta Eŭropo estas kelkaj universitataj okupiĝoj pri Esperanto. Post modesta rekomenco en 2002, de la kurso pri interlingvistiko kaj Esperanto en la universitato de Amsterdamo, la kurso de 2003 altiras konsiderinde pli altan nombron da studentoj, raportas docento Wim Jansen. La fako estas instruata kiel oficiala poenta elektofako en la subfakultato pri teoria lingvistiko. Dank’ al subtenantoj de ekster la universitato, la subfakultato povas proponi staĝostipendion al studento kun lingvoscienca esplortasko dum la UK en Pekino.

La universitato de Torino havas tute normalan kurson pri interlingvistiko — esence pri Esperanto, kiun gvidas profesoro Fabrizio Pennacchietti. En pluraj aliaj okcidenteŭropaj universitatoj oni okupiĝas pri Esperanto ankaŭ manke de oficialaj kursoj. Ĝi estas temo por esploroj kaj por disertacioj, diras Renato Corsetti, kiu mem superrigardas diplomiĝojn pri interlingvistikaj temoj ĉe la universitato en Romo. Jam estas tiom multe da kursoj en universitatoj tra la mondo, ke la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj havas seriozajn problemojn kunordigi ilin kaj teni la kontakton kun la instruistoj, diras Renato Corsetti.

Iom da statistiko

Jam de iom da tempo Germain Pirlot strebas restarigi la liston de universitatoj kaj superaj lernejoj, kie Esperanto estas oficiale instruata. Tiun laboron li faris jam de 1977 ĝis 1992. En 1986 la nombro iom superis 120, dum fakte ekzistis spuroj pri ekzisto de pli ol 150 tiaj kursoj, sed mankis la konfirmo, per kiu oni estus povinta havigi fidindajn kaj pli gravajn statistikojn al aŭtoritatoj aŭ al la naciaj aŭ internaciaj institucioj, ktp.

Laŭ la stato de aprilo 2003 li povas raporti pri entute 66 tiaj pozitivaj kazoj en 22 landoj (je la dato de 30.11. 2002: 43 kursoj en 20 landoj): 34 en Eŭropo (inkl. de Rusio), 26 en Azio (i.a. 18 en Ĉinio) kaj 4 en Usono.

Kiuj estas la celoj kaj ebloj? Laŭ Detlev Blanke, interlingvistikisto el Berlino, la ĉefa celo de la universitataj aranĝoj ne estas la bakado de novaj esperantistoj per altruda varbado. Se oni provus fari tion, la rezulto ne nur estus negativa ĉe la studentoj mem, sed la prestiĝo de la aranĝoj en la kadro de la universitatoj falus kaj ekestus la “ŝanco”, ke la universitato ne plu permesus tiajn aranĝojn. Kontraŭe, laŭ li la ĉefa valoro estas, ke studentoj kontaktiĝas kun problemaro, antaŭe ofte komplete aŭ grandparte nekonata por ili. Ili krome konatiĝas kun ĝeneralaj lingvistikaj problemoj el iom nekutima vido-direkto, tra la prismo de interlingvistikaj ideoj. Eble nur malmultaj studentoj vere interesiĝos pri Esperanto. Ne gravas. Ili aŭdos ion seriozan pri problemaro, ofte prezentita eĉ inter lingvistoj ne nepre serioze. Ĉar multaj studentoj estos la intelektaj aktivuloj de la estonteco, ilia baza scio pri la interlingvistika problemaro ĝenerale, kaj pri Esperanto aparte, povas havi pozitivajn sekvojn. Mi tion jam spertis sufiĉe ofte.

Marko Naoki Lins

[FORIGITA!: bildo]

Solena malfermo de la 25-a SUS, Sanmarineca Universitata Sesio de AIS en Nitra, Slovakio

[FORIGITA!: bildo]

Studadsesio de AIS kaj TAKIS en Nitra, Slovakio

[FORIGITA!: bildo]

Interlingvistikaj Studoj en Poznań, Pollando

La 90-a Japana Kongreso kaj la proksimiĝanta 100-jara jubileo

La 90-a Japana Esperanto-Kongreso okazis en Kameoka, proksime de Kyoto, de la 11-a ĝis la 13-a de oktobro 2003. Aliĝis 1181 personoj, inkluzive de moralaj aliĝintoj, precipe Oomotanoj. Ĝia sukceso fariĝis bona komenco al 100-jara jubileo de Japana Esperanto-movado en 2006-2007.

La nuna spirita gvidantino de la religio Oomoto havas favoron al Esperanto kaj ĉe la malferma solenaĵo mem salutis en bela, flua Esperanto, kiel honora prezidanto de la kongreso. Esperante salutis ankaŭ urbestra aganto kaj eksurbestro, kiu nun kandidatas en la parlamento.

Prof. LEE Chong-Yeong legis la mesaĝon de la Prezidanto de UEA kaj Kreŝimir Barković salutis kiel reprezentanto de eksterlandanoj. En la malferma soleno partoprenis ĉ. 900 esperantistoj kaj civitanoj; inkluzive de 80 Kameoka-vartejanoj, kiuj kantis Esperante.

Post la inaŭguro la Nobel-premiito Prof. Reinhard Selten prelegis pri La distribuo de lingvaj spertoj kiel ludoteoria ekvilibro. Okazis 31 fakkunsidoj kaj 4 prelegoj, la redaktoroj Barbara Pietrzak el Pollando, Yu Tao el Ĉinio kaj Maritza Gutiérez el Kubo restis en Japanio dum 10 tagoj kaj raportis al la tuta mondo per siaj radiostacioj. El multaj fakkunsidoj mi volas prezenti la kunsidon Kolektiĝu geknaboj!, kiu per simplaj ludoj tuŝis la etoson de la Esperanto-mondo, kaj komencis saluti en Esperanto ĉe la fino de la kunsido. La kongreso montris al ni forton kaj energion, kiu estas nepre bezonata por sukceso de la UK en 2007, kiun ni invitis al Jokohamo.

Mi ricevis impreson pri la kongreso de la partopreninto Kawanis Tecuro: Kiam oni petas min esprimi impreson de tiu ĉi kongreso per tri vortoj, mi diros, ke tiu ĉi estis grandioza, agrabla kaj perfekta. Grandioza pro tio, ke per la nombro de partprenantoj ĝi transpasis la ĝisnunan rekordon. La kongresajn programojn riĉigis la prelego de la Nobel-premiito kaj partopreno el internaciaj Esperantaj elsendo-grupoj. La TV-kompanio NHK menciis nian kongreson en televidaj novaĵoj. En tiu senco R. Selten faris grandan kontribuon por propagando de Esperanto. Ĝi estis agrabla pro tio, ke la kongresejo estis tre taŭga por la programoj. La ĉambroj de la fakkunsidoj staris oportune laŭvice kun la apartaj afiŝoj, sur kiuj estis klare skribitaj la okazontaj programoj. La Librovendejo havis tre bonan etoson en konvena salono. Kaj la ĉirkaŭaĵo de la kongreso estis plena de verdaĵo. Perfekta estis la kongreso pro tio, ke la kongres-libro estis preparita en du versioj: japane kaj Esperante. En la kongresejo ĉie estis helpemaj zorgantoj kaj eĉ boteloj da akvo, kiuj helpis nin mildigi nian soifon pro entuziasma babilado.

Yas Kawamura

Kunloĝado en Ĉinio

En la urbo Huangshi, en la provinco Hubei, okazis de la 25-a ĝis la 26-a de oktobro kunloĝado de esperantistoj.

Pli ol 80 esperantistoj venis el 5 urboj por altigi la parolan lingvan nivelon kaj por prepari sin por la 89-a UK, kiu okazos en Pekino en la jaro 2004.

La kunloĝado montriĝis sukcesa aranĝo kaj ricevis subtenon de esperantistoj kaj Esperantaj organizoj en Ĉinio. Ili do decidis ke la kunloĝado daŭre okazos en aliaj urboj de Ĉinio. La venonta okazos en la urbo Wuhan, la ĉefurbo de la provinco Hubei, dum la ĉi-jara Zamenhof-festo.

Montego

Forumo ĉe Danubo

En Banja Luka, Bosnio kaj Hercegovino, okazis dum la lasta oktobra semajnfino la 6-a DESKF — Danubia scienca kaj kultura forumo.

Partoprenis kelkaj eksterlandaj esperantistoj, inter kiuj Eva Poláková el Slovakio, Zsuzsanna Agnes Berényi el Hungario, Boriŝa Miliĉević el Serbio kaj Viktor Galeski el Makedonio. Dum la forumo okazis 35 prelegoj, solena koncerto, vespero de poezio, ekspozicio de pentraĵoj k.a. Pri la aranĝo raportis la loka kaj ŝtata televidoj.

Viktor Galeski

Balkana Simpozio en Rumanio

Komence de majo okazis en Okcidenta Universitato de Timişoara la tutlanda E-simpozio, kiu ekde 2003 fariĝis balkana.

Organizis ĝin la E-Asocio de Rumanio, kunlabore kun la Balkana Komisiono de UEA. Partoprenis kvindeko da esperantistoj el Rumanio, Hungario, Serbio, Bosnio, Italio kaj Ĉeĥio. La partoprenantoj prezentis altnivelajn prelegojn, kiuj aperos en aparta eldonaĵo.

Radojica Petrović prezentis la projektojn Interkulturo kaj Lernu! kaj en la urba kulturdomo kantis la primadono de la Opero de Timişoara. Du muzikistoj ravis la aŭskultantojn per propraj komponaĵoj, kaj dancis bele kostumitaj etulinoj.

Okazis estrarkunsido de EAR kaj kunvenis membroj de la Balkana Komisiono de UEA.

Aurora Bute

Konfrontoj en Pollando

En la pola urbo Poznań okazis fine de septembro la tradiciaj Artaj Konfrontoj en Esperanto, ARKONES. Partoprenis pli ol 120 gastoj el la tuta mondo.

Kiel kutime, bonege organizita kaj kvalita aranĝo: dum tri tagoj, de mateno ĝis nokto, daŭris spektakloj, koncertoj, prelegoj kaj renkontiĝoj: koncerto Jen la viv’ de Roman Bura, muzika recitalo de Leszek Dobrowolski, koncerto de Oĉjo Dadajev, koncerto de punkgrupo Krio de morto el Poznań, Adiaŭo al timo de Urszula Lauferska, Tra de Jarlo Martelmonto, Recitalo kun akordeono de Fabrice Morandeau, Nokta muzikado de Molière Ngangu kun kolegoj el Kongo, La Vazoj de junulara teatro Instigo el Gorzów Wlkp., Fluto kaj gitaro de Birke Dockhorn kaj Bertilo Wennergren.

Okazis prelegoj Magiaj eldiroj de Harry Potter en lingvistika analizo de Vera Barandowská, Esperanto-literaturo kaj postmodernisma literaturokoncepto de Vilmos Benczik, La metafora uzo de la lingvo-nomo “Esperanto” en kulturaj tekstoj de Detlev Blanke, Pontoj inter du alternativaj movadoj de Wera Blanke, III-a periodo de Esperanto-literaturo — elektitaj problemoj de Tomasz Chmielik, Esperanto en la interreto de Witold Czerwiński, San Marino de Roman Dobrzyński, Kultura identeco de esperantistoj de Zbigniew Galor, Nikolao Hohlov de Aleksander Korĵenkov, Lingvo, komputilo kaj statistikaj esploroj de Zbigniew Kornicki, De lingvo al vortaro de Ilona Koutny, Rimarkoj de la poetino pri Esperanta verkado de Lidia Ligęza, Kosmologio de Bożena Pietrzyk, Pri la filmo de Adam Guziński “Antikristo”, farita laŭ rakonto de Endre Tóth, primovada panel-diskuto, interlingvistika rondo, tradicia Arkonesa Mielvespero, prezentiĝo de E-eldonejoj kaj revuoj, fotoekspozicio Impresoj de Andrzej Sochacki, kaj funkciis Libroservo (Paweł Janowczyk). Surpriza estis la eksterprograma apero de Walter Żelazny, konsulo de Esperanta Civito (sur la foto), kun la referaĵo Ĉu ni esperantistoj travivos propran morton?

Andrzej Sochacki

[FORIGITA!: bildo]

Walter Żelazny kontraŭas

Recenzoj

Por evoluanta monda komunumo

Monda federacio? Ampleksa analizo de federacia mondregistaro. Aŭtoro: Ronald J. Glossop. Traduko el la angla: Johano Rapley. Jennings: la aŭtoro, 2001. 368 p. 24cm. Bind. Prezo: € 27,00.

Jen antaŭ ni ege interesa libro kiu altiras la atenton de la leganto pli kaj pli laŭlonge de la legado, de la komenco ĝis la fina ĉapitro, en tiu nova eldono aperinta post la originala anglalingva versio en 1993.

La libro enhavas naŭ ĉapitrojn, sep bazajn kaj du aliajn pri resumo kaj ĝisdatigo. Sciante ekde la komenco ke la aŭtoro opinias ke la politika sistemo de la nuna mondo devas esti plibonigata kaj ke li pledas por federacia mondsistemo, la leganto estas altirata de la diversaj opinioj favoraj kaj nefavoraj al tiu mondfederacio.

Komprenante la aŭtoron ĉar li devas uzi jurajn konceptojn, la dua kaj tria ĉapitroj enhavas la necesajn klarigojn pri bazaj konceptoj kiel registaro, demokratio, naturleĝo ktp tiel kiel la rilato inter juro kaj registaro. Tiuj ĉi ĉapitroj estas esencaj por ke nefakuloj komprenu la tuton, kaj bonege fundamentiĝas sur klasikaj kaj modernaj aŭtoroj. Tiel s-ro Glossop klarigas bone la rilaton inter leĝaro kaj registaro, kaj skribas pri la du bazaj specoj de leĝoj (natura, bazita sur la homa racio kaj civila aŭ pozitiva).

Poste la aŭtoro kondukas la leganton al la koncepto pri monda juro kiu bezonos mondregistaron, kaj li demandas sin ĉu estus dezirinde ke la mondo transiru de dependeco de internacia juro al dependeco de monda juro (p. 62), komplika demando kun malfacila respondo. Tiun respondon la aŭtoro deziras doni en la tria ĉapitro, dediĉita al argumentaro por federacia mondregistaro, pensante ne en la natura leĝo, nek en la internacia, sed en monda leĝaro enjurigota kaj obeota laŭ la kondiĉoj de monda konstitucio. Temus pri tio anstataŭigi la nunan internacian socion de suverenaj ŝtatoj, lanĉante la ideon pri forgeso de tiu dependeco kaj aliro al tute alia monda regsistemo. Tiel la aŭtoro argumentas pri la federacia mondsistemo en la kvara ĉapitro kaj mi opinias ke temas pri transkapiĝo malfacila, reva, sed tamen ne sencmanka. Tiel kiel en la deknaŭa jarcento la nacioj pensis havi ĝian plenumon ene de ŝtato, en la dudekunua jarcento, kiam ekzistas novaj defioj, la internacia komunumo sentas la konfuzan bezonon realiĝi, kaj kiel asertas Prof. René Dupuy en la verko La clôture du système international* (1989), ni devas iri de la mondo de la urboj al la urbo de la mondo.

* La barilo de la sistemo internacia.

S-ro Glossop ne evitas la polemikon kontraŭ sia tezo, kiel aperas en la kvina ĉapitro, sekvata de respondo al la kontraŭaj argumentoj en la sesa kaj sepa ĉapitroj. Vere la aŭtoro ne volas la malaperon de la ŝtatoj, sed li pledas pri komuna konstitucio kaj obeo al monda leĝaro, afero kiun nuntempe mi konsideras ne realisma, ĉar tio signifos abolicii la diversajn jurajn kaj jurisdikciajn sistemojn.

Certe jam ekzistas spacoj deklaritaj kiel havaĵo de la homaro aŭ je ties intereso (marfundoj, la ekstera spaco, Antarkto) kaj por atingi la daŭran deklaron de aliaj spacoj, ni devus atendi la veran agnoskon de la homaro kiel subjekto de internacia juro. Nur tiam oni kreos fortan registaron agantan je la nomo de la homaro kaj povos alveni la momento por mondregistaro kaj komuna lingvo. La internacia juro historie evoluis kaj daŭre evoluas al estonta koncepto pri la homaro, ĝi evoluas al pli granda nombro da devigaj normoj por la tuta komunumo, estas starigita Internacia Krima Kortumo por juĝi krimojn kontraŭ la homaro, inter aliaj, sed mi pensas ke estas tro frue, kaj eble s-ro Glossop tiel akceptos ĝin, konsideri kiel facilan la transiron de la ŝtata suvereneco al tutmonda sistemo, pensante ke la homaro anstataŭos la ŝtatojn. Tamen, pli malfacile, laŭ mia opinio, statas la afero se la ŝtatoj ne malaperas, kaj fakte por havi federacion ili ne povas malaperi, ĉar la aŭtoro pensas pri la federacia sistemo de Usono. Por tio la kreado de monda federacio estus longa proceduro kaj ĝi ne povus okazi baldaŭ. Monda federacio ne povos ekzisti ĝis kiam la grandaj potencoj de la mondo decidos cedi sian suverenecon al tutmonda registaro kaj evidentas ke tio nun tute ne okazos. Pruvon pri tio ni havas en la rifuzo de Usono agnoski la jam funkciantan Internacian Kriman Kortumon, aŭ en la fakto ke eĉ la grandaj potencoj ne bone pagas la kotizon al Unuiĝintaj Nacioj, ili ofte ne obeas la Rezoluciojn, ili ignoras aŭ flankenlasas ilin kaj uzas la vetoorajton en la Sekureca Konsilio kiam iu ajn temo kontraŭas iliajn interesojn. Pro rio s-ro Glossop prave opinias ke multaj aferoj devas ŝanĝiĝi, kaj ke jam estas tempo por revizii la Ĉarton de Unuiĝintaj Nacioj.

La belaj dediĉaj vortoj de la verko Por evoluanta monda komunumo montras la strebojn de la aŭtoro, ĉar li estas utopia persono, sed ni ne devas forgesi ke utopio estas necesa por krei ion novan. Nek la malkovro de novaj mondopartoj kaj spacoj, nek la gravaj sciencaj atingoj, nek la alveno de la homo al la luno, nek la kreo de Esperanto estus nun realaĵo sen iama utopio. La utopio de monda federacio, kiu akceptas la malnovan sopiron de la homaro, kaj kiun genia hispana teologo kaj juristo de la dekkvina jarcento Francisco de Vitoria en sia verko De Potestate Civile esprimis per la latina formulo totus orbis qui alicubi mundi est una res publica*. Temas pri la ideo de la tuta mondo, kiel publika afero por ĉiuj, kiuj havas la rajton juste leĝdoni konvene por ĉiuj.

* La tuta mondo kie ajn sur la tero estas unu (unueca) ŝtato.

Fine necesas diri ke speciale klariga estas la ĝisdatigo, tre interesa, ankaŭ la bibliografio aperanta en ĉiu ĉapitro, kvankam eble tro briteca, certe pro la fakto ke la unua eldono estis anglalingva.

La libro aperas tre bone bindita kaj vere meritas esti legata de ĉiuj kiuj sopiras al pli paca kaj esperiga mondo.

Prof. M. Rafaela Urueña

La plej granda verko iam ajn verkita

Purgatorio. La dia komedio — Dua kantiko. Dante Alighieri (1265-1321). Ilustraĵoj de Gustave Doré. Chapecó - Brasília: Fonto, 2001. 255p. 31cm. El la itala tradukis Enrico Dondi. Dulingva: E-itala. Prezo: € 24,00.

Por marvetur’ pli bona la velaron / la ŝipo de l’ talento jam eklevas / kaj post si lasas tre kruelan maron... [I, 1-3]. Multo ŝanĝiĝas en la perspektivo, kiam Dante progresas de la Infero al la Purgatorio; kaj certe la abismo inter ĉi tiuj du estas multe pli larĝa ol inter Purgatorio kaj Paradizo. Inferanoj malhavas eĉ la esperon; en Purgatorio oni suferas, sed tiun suferon mildigas la certeco, ke oni iam atingos la eternan feliĉon. Ĝuste tiu iam karakterizas la kantikon, ĉar Purgatorio estas la sola loko en la postmorta mondo en kiu validas la tempaj kategorioj. Nur ĉi tie oni suferas en la tempo, kaj tiu tempo povas akceliĝi dank’ al la propetoj de la vivantoj. Tial la mortintoj, kiujn Dante renkontas ĉi tie, pli insiste kaj pli emfaze almozas de li, ke li sciigu iliajn parencojn pri la purgatoria kondiĉo, por ke ties propreĝo helpu al la purigo de iliaj pekoj. Sed tia insisto kaj emfazo neniam paroksismas al tiuj akutoj, kiujn la du flankaj kantikoj — ja en kontraŭa direkto — foje vortumas; en Purgatorio regas iu esperoplena pacienco, suverena ekvilibro de pasioj, trankvila elteno de la suferoj, en la antaŭvido de estonta, kvankam malproksima, plenumiĝo de la plej altaj sopiroj. La meza kantiko aspektas meze ankaŭ en la lingvaĵo, en la retorikaj rimedoj, en la bilda sursceniĝo: ĉie regas milda duonlumo, kiel en la mirinda komenca situacio, kiam Vergilio kaj Dante promenas sur la plaĝo, marborde, komence de la tago:

Jam venkis la tagiĝo la matenon
fuĝantan antaŭ ĝi, kaj mi distingis,
de for ekvidis la marondan tremon. [I, 115-117]

Jen subite Dante rimarkas ne nur la maron: sed ties tremon sub la leviĝanta suno. Mi volas substreki tion, ĉar grava kaj kortuŝa karakterizo de la Dantea lingvaĵo estas ties precizeco: Dante neniam banalas, neniam uzas la plej komunan koncepton: en ĉiu objekto li ĉiam rekonas la detalon. Kaj por li — kiel por ni — poezio ne konsistas el specialaj vortoj, kiujn oni aldonu al la ĉiutaga lingvo: poezio naskiĝas el daŭra magriĝo de la lingvo, la poeto deprenas la senutilajn vortojn de nia povra emociplena lingvaĵo por atingi vorton precizan. Por Dante ne ekzistas literatura ĵargono, sed nur ĉiutaga lingvo, kiun la poeta lenso purigis kaj klare difinis. Tiu principo fariĝas evidenta en la komparoj de Dante, kiuj neniam estas strangaj aŭ vane surprizaj, sed naskiĝas el detalema sindediĉo al la reala ĉiutago. Vidante la pekintojn, kiuj en longaj vicoj sin renkontas kaj salutas, li priskribas la scenon per jena similaĵo:

Jen ili ekkurante kun baldaŭo / sin kisis reciproke laŭ amikoj;
foriris tuj post hasta adiaŭo; / kiel en bruna aro la formikoj
unu l’ alian per la kapo tuŝas / por vojaj aŭ por ŝancaj komunikoj. [XXVI, 31-36]

Kaj tuj poste por diri, ke Guido Guinicelli ekmute malaperas en sian flamon, li tiel versas:

Poste, verŝajne por la vorton doni
al la najbar’, en flamojn li sin kaŝas,
kiel la fiŝon sinki vidas oni. [XXVI, 133-135]

Neniu artifiko raketas en ĉi tiuj komparoj, sed nur la memevidenta precizeco de la bildo. Kaj en la versojn sepcent jarojn aĝajn de ĉi tiu mezepoka itala poeto ni trovas modernecon, kiun la romantika aŭ la pasintjarcenta poezio nur malofte atingas. En Purgatorio tiu moderneco montriĝas ankaŭ en alia karakterizo: la ofte sonĝeca etoso de la scenoj. Tio estas implicita en la plejparto de la purgatoriaj kantoj: jam la renkontiĝo kun Katono en la unua estas iel oblikva interparolo, sub la stranga lumo de apudmara tagiĝo. Foje la priskribo preskaŭ senrimarke transformiĝas en dormon:

kaj tiel mi de pens’ al penso pasis,
ĝis la okuloj pro lacec’ sin fermis;
kaj l’ pensojn por la dormo mi forlasis. [XVIII, 143-145]

En lumo nekonceptebla, ĉe la Edeno Dante sonĝas pri Lia, virino mirinda, kiu plukas florojn:

jen belan, junan damon mi sonĝante
imagis vidi tra kamparo plandi,
por pluki florojn, kaj paroli kante:
“Se iu volas min pri l’ nom’ demandi,
mi estas Lia, kaj ĉirkaŭen gvidas
la belajn manojn, por min florgirlandi” [XXVII, 97-102]

Ja temas pri alegorio de la aktiva vivo; tuj poste Dante renkontos Beatrice, alegorion de Teologio; sed en ambaŭ kazoj la alegoria intenco estas solide mezepoka konstruo, kiu remparas la erotikan impeton de la poezio. Dante estas la plej varme erotika itala poeto, kaj samtempe la plej dokta el teologia kaj filozofia vidpunkto: tiu ŝajna kontrasto estas lia distinga eco en la plej alta poezia elito: streĉita tensio, kiu engaĝas cerbon kaj emocion en unika literatura sperto, eble la sola vere travivenda.

Nun, tiu tensio venas al ni en Esperanta formo dank’ al sindediĉa strebo de Enrico Dondi, kiu dum sia tuta vivo tradukis, poluris, plibonigis ĉi tiun tradukon; kaj la finfina — tiom malfruiĝanta! — presita versio estas probable ankoraŭ ne la lasta, ĉar supozeble Dondi ne ĉesos reveni al la eterna poemo. Oni ne povas liberiĝi de Dante. Tio estus des pli malfacila por tradukisto, kiu enfokusigis la ambician celon de rigora fideleco ne nur al la enhavo, sed ankaŭ al la formo de la Dantea poezio. Ne nur la metrika formo, inkluzive de la rima skemo (pri kiu la nun forgesebla versio de Peterlongo rezignis), estas perfekte konforma al la originalo, sed la nombro mem de la versoj estas la sama. Tiaj atingaĵoj eble restas nerimarkataj fare de la Esperanta leganto, sed en la efektivo ili estas heroeca venko kontraŭ mil malfacilaĵoj, kaj postulas ne nur senmakulan posedon de la lingvo, sed ankaŭ faŭsteskan inklinon al pacienca esploro kaj humila cerbostreĉo. Laŭdire de la tradukinto mem (p. 247), la versio finpretiĝis jam en 1955, kiam li estis dudekjara: kaj oni spuras en ĝi tiun junecan elanon, kiun la posta revizio nur enkanaligis en pli fluan lingvaĵon. Diversaj gramatikaj malglataĵoj kelkloke restas, sed tia traduko, je tia grado de fideleco, ne permesas pedantajn kritikojn. Antaŭ ol pluki la eraretojn, oni devus provi mem similan entreprenon. Dirus antikvuloj: Hic Rhodus, hic salta. (Ĉi tie Rhodus, ĉi tie saltu.)

La traduko de Purgatorio havas do grandan kulturan signifon, kaj kortuŝite ni ekscias, ke ties eldonon ni ŝuldas al la ĵus forpasinta Aldo de’ Giorgi, kies postkulisa agado estis decida faktoro, kiel kutime ĉe tiom da kulturaj okazaĵoj en la Esperanta medio. La eldonejo Fonto multmeritas pro la kuraĝa akcepto de tiu tasko, kvankam mi ne povas prisilenti, ke la troimpona formato de la volumo kaj la historiaj sed romantisme kaj pasintece misimpresaj ilustraĵoj de Doré iom plumpe akompanas la admirindan tradukon. Ĉiun kanton enkondukas klariga resumo de la tradukinto; malgraŭ la granda kvanto da informoj kiuj tiel venas al la leganto, poemo tiel komplika kaj kun tiom da historiaj aludoj eble meritus multe pli detalan, eĉ poversan komentarion. Temas ja pri same malfacila tasko, sed mi firme kredas ke la Esperanta kulturo iam devos plenumi ĝin.

Fine, unu el la plej interesaj informoj venas el la biografiaj notoj en la lasta paĝo, el kiu oni ekscias ke Dondi plu tradukas la trian kantikon. Do povas esti, ke baldaŭ Esperanto havos kompletan, indan tradukon de tiu poemo, kiun Borges pritaksis la plej granda verko iam ajn verkita, en iu ajn literaturo. Jen do la konkludoj, kiujn oni povas eltiri, kaj samtempe la proponoj por la estonteco: republikigi la tri kantikojn en unusola volumo, Infero en la kaloĉaja versio, Purgatorio kaj Paradizo en la reviziita dondia; adopti pli indan grafikan formon; aldoni kompletan historian enkondukon (eventuale kun mapoj) kaj detalajn notojn al la teksto. Ĉu la Esperanta eldona medio kuraĝos akcepti tian defion?

Mauro Nervi

Kiom artefarita estas Esperanto?

Kion pensas akademianoj pri Esperanto, ĉu ĝi estas natura aŭ artefarita lingvo?

En Amsterdamo okazas dum la lastaj jaroj ŝanĝiĝo de iama forta opinio pri la klara distingeblo inter natureco kaj artefariteco direkte al skalo de relativa artefariteco, kiu iras de unu ekstremo (totala nenormigiteco) al alia (absoluta fikso). Sur tiu skalo ankaŭ Esperanto trovas sian lokon, klarigas Wim Jansen, spertulo pri teoria lingvistiko ĉe la Amsterdama universitato.

Jansen ne certas ke la konceptoj artefariteco kaj natureco de lingvoj estas bonaj por ĉiuj lingvoj kaj lingvaj situacioj. La distingo validas por klarigi la devenon de iu lingvo. La nederlanda, ekzemple, iam aperis al ni en la historio. Esperanto estis disanoncita de Zamenhof per naskiĝkarto je la 26-a de julio 1887. Tamen la difinoj natureco-artefariteco malmulton diras pri la funkciado de la lingvo.

Jansen estas kontenta en sia posteno de eksterordinara katedro. Financata de ekster la Amsterdama universitato, la eksterordinara katedro estas aprobita kontraŭ la samaj kvalitokondiĉoj pri instruado kaj esplorado, kiuj validas por ĉiuj aliaj katedroj, ordinaraj kaj eksterordinaraj. Ĉu, do, pli da intereso en interlingvistiko kaj Esperanto en Amsterdamo? Jes. La interesiĝo kreskas. La nombro da studentoj rimarkeble kreskis. La simpozio iĝas kutimaĵo, kun la celo ke ĝi iĝu ĉiujara evento.

Estas lanĉita konkurso inter la studentoj por prezento de esplorplano efektivigota dum la Pekina UK. La venkanto ricevos oficialan staĝostipendion kaj la prezentenda esplorraporto validos 5 universitatajn poentojn.

La Amsterdama interlingvistika posteno celas i.a. certigi, ke Esperanto enviciĝu inter la lingvosistemojn rutine kaj nature pristudatajn en la kadro de la subfakultato pri teoria lingvistiko kaj ke ĝi restu kaj kresku en tiu pozicio. Ĝi ankaŭ prezentas al la studentoj pri ĝenerala lingvistiko aŭ pri iu specifa lingvo la fakon ‘interlingvistiko’ kiel elektofakon. La 16-an de decembro Jansen, kune kun Marc van Oostendorp de la Meertens-Instituto, okazigos nederlandlingvan seminarion pri la temo: Kiel natura estas lingvo. Ankaŭ pri la artefariteco kaj natureco de Esperanto oni diskutos. Ĉiuj estas kore bonvenaj, sed antaŭe oni sciigu min pro la limigita spaco de la salono, diras Jansen. Dum la seminario oni ankaŭ pritraktos la hebrean kaj jidan. Shlomo Berger parolos ankaŭ pri la freŝaj tendencoj al disdialektiĝo en la modern-hebrea. Ĉu tio povus iam okazi al Esperanto?

Por pli da informoj bv. kontakti: Wim Jansen, Rembrandtweg 1, NL-2202 AR Noordwijk tel./fakso: 071- 364 77 43, rete: w...@uva.nl aŭ J...@hcs.com.

De la Brusela Komunikadcentro

Gravaj servoj de Esperanto

Multaj esperantistoj opinias, ke la tradicia Esperanto-klubo ne plu havas signifon. Laŭ mi ili almenaŭ grandparte eraras. La lokaj Esperanto-kluboj estas ankoraŭ la loko, kie Esperanto vivas (poste ekzistas ankaŭ la reto, certe, sed ĉiu el vi konas dekojn da homoj, kiuj ankoraŭ tute ne uzas la reton).

Tamen tiuj, kiuj ja uzas la reton, povas helpi siajn samlokanojn vigligi la lokan grupon. Nun en la retejo www.tejo.org/uea/Lokaj﹍Esperanto-Grupoj vi komencas trovi sugestojn por la lokaj grupoj. Momente vi trovas la konsilon registri vian grupon ĉe www.esperantoland.org/grupoj/ por ricevi vizitantajn esperantistojn, se vi ŝatas plivigligi viajn klubajn vesperojn per esperantistoj, kiuj hazarde vojaĝas en via regiono. Validas ankaŭ la malo: se vi devas iri ien, kontrolu ĉu tie estas loka grupo, kiu ŝatus ke vi renkontu la klubanojn. Krome vi trovos la konsilon sendi informilon pri via urbo en Esperanto al iu centra kolektejo kaj enretigejo de tiuj informiloj: http://urbo.aliaflanko.de. Fine vi ne povos maltrafi informojn pri la agado de la projekto Ĝemelaj Urboj, alivorte de la agado por kunlaborigi Esperanto-grupojn de ĝemeliĝintaj urboj. Kontaktu tiucele la komisiiton de UEA Wu Guojiang: a...@21cn.com.

Renato Corsetti

La Arkivo de Ivo Lapenna nun en la Dana Ŝtata Arkivo

Unu el la plej grandaj danaj gazetoj Politiken publikigis la 1-an de decembro 2003 informon pri la transdono de la Arkivo Ivo Lapenna al la Dana Ŝtata Arkivo: Birthe Lapenna, vidvino de la sciencisto, profesoro, d-ro jur. Ivo Lapenna, transdonis la arkivon de sia edzo al la Dana Ŝtata Arkivo. La arkivo, kiu konsistas el 16 grandaj transportkestoj, inkluzivas juron, homajn rajtojn kaj la internacian lingvon Esperanto. Profesoro Lapenna mortis en 1987 en Kopenhago. Li estis ĝis sia morto profesoro ĉe The London School of Economics and Political Science.

Birthe Lapenna skribis por nia revuo la jenon: La 19-an de novembro 2003 mi transdonis la Arkivon de Prof. D-ro Ivo Lapenna, mia edzo, al la Dana Ŝtata Arkivo, kiu situas en la koro de Kopenhago ĉe la Dana Parlamentejo en Kastelo Christiansborg.

Antaŭ 11 jaroj mi kontaktis la Direktoron de la Dana Ŝtata Arkivo kaj pensis, ke nun mi devas peti tiun institucion akcepti la arkivon de eksterlandano. Kutime oni akceptas materialon nur de danoj. La tiam juna direktoro demandis, pri kiu persono temas. Kiam li aŭdis la nomon, li tuj diris, ke Prof. Ivo Lapenna ja estas mondkonata sciencisto, kaj, kompreneble, kun plezuro oni akceptas lian Arkivon. Tiam mi diris, ke temas ne nur pri materialo, kiu koncernas la juron, sed ankaŭ pri materialo, kiu koncernas la Internacian Lingvon Esperanto. La Direktoro respondis, ke Esperanto ja estas monda kultur-historio. Kiom da spaco vi bezonas?, li demandis. Mi respondis, ke mi ne scias, sed temas pri sufiĉe multe da materialo. Li diris: Vi povas havi tiom da spaco, kiom vi bezonas, kaj ekde nun vi ne plu demandu nin, sed de tempo al tempo ni petos vin liveri la Arkivon. Dum proksimume unuhora interbabilado ni trinkis kafon en lia granda, bela salono sidante sur bluaj apogseĝoj. Mi estis tre feliĉa pro tiu ĉi bela akcepto.

La jaroj pasis ... kaj de tempo al tempo la ĉefo de la departemento de la Dana Ŝtata Arkivo telefonis al mi por demandi, kiam mi intencas liveri la Arkivon de Prof. Lapenna. Ĉiufoje mi devis informi, ke mi ankoraŭ bezonas ĝin pro la multaj sciencistoj el la tuta mondo (ekster la Esperanto-Movado) kaj ankaŭ pro la “Internacia Scienca Instituto Ivo Lapenna”, kiuj ĉiuj daŭre bezonas informojn. Malgraŭ tio, ke oni ankoraŭ petas informojn, mi tamen fine pretigis la Arkivon kaj vokis la ĉefon por diri, ke nun 16 grandegaj kestoj estas pretaj. Efektive oni estis tre kontentaj kaj tuj sendis ŝarĝaŭton de la Dana Ŝtata Arkivo por preni ilin.

Tuj post la akcepto de la Arkivo de Ivo Lapenna la ĉefo, kiu estas doktoro pri filozofio, sendis al mi belan dankleteron.

Kiam seriozaj historiistoj kaj aliaj personoj deziras konsulti la Arkivon de Ivo Lapenna, oni vokos min de la Dana Ŝtata Arkivo por aŭdi, ĉu mi permesas, ke tiuj personoj studu lian Arkivon.

Do, la Arkivo de Ivo Lapenna nun estas por eterne perfekte prizorgata. Mi antaŭĝojas al la momento, kiam aperos kompetenta kaj sincera historiisto, kiu kapablos verki aŭtentikan historion pri la Internacia Lingvo.

Sendiskute la Arkivo de Ivo Lapenna estas vera trezoro, kiu — pro la abunda dokumentaro — facile povas “rebati” la daŭre multajn misprezentojn, kiujn de tempo al tempo oni povas legi en la Esperanto-gazetaro.

La fakto estas, ke la verko de Ivo Lapenna parolas per si mem kaj estas avide studata ne nur nun, sed ankaŭ — kaj tutcerte eĉ pli — en la estonteco.

Birthe Lapenna

Loke

GERMANIO: La 28-an de oktobro en Humboldt-Universitato de (orienta) Berlino d-ro Detlev Blanke komencis sian ĉi-semestran prelegaron kun la titolo Internacia lingvo en teorio kaj praktiko — Esperanto. La unuan prelegon partoprenis 60 gestudentoj el deko da eŭropaj landoj kaj el Usono. Sekvos 14 pliaj prelegoj.

FRANCIO: En la urbo Sainte Savine, Francio, la 18-an de oktobro estis inaŭgurita nova strato Zamenhof. Multaj amikoj de Esperanto ĉeestis la ceremonion, vizitis la ekspozicion aŭ partoprenis la prelegon, kiujn organizis la loka grupo “Esperanto 10”. Pliaj informoj troveblas ĉe la retejo de la grupo (franclingve kaj en Esperanto): http://perso.wanadoo.fr/esperanto.10.

SLOVENIO: Unu el tri grandfirmaoj pri portebla telefonado en Slovenio, Mobitel, aranĝis reklamkampanjon per afiŝegoj, sur kiuj krom bildo de iu persono estas du vortoj: multajn salutojn, sur ĉiu afiŝo en alia lingvo. Inter la lingvoj estas ankaŭ Esperanto. Do, ne miru, se vi pasos tra slovenaj stratoj kaj renkontos gigantan afiŝon, kiu salutos vin en Esperanto!

FINNLANDO: La Paatalo-instituto en Taivalkoski, Finnlando, organizis ĉi-jare por la kvara fojo fabelkonkurson en Esperanto por infanoj 6-13-jaraj. Ĝiaj rezultoj estis anoncitaj la 18-an de oktobro. La Esperanto-konkurso allogis 14 fabelojn el ok landoj, same kiel en 2002. La ĉefan premion Fabelo Internacia gajnis Jaroslav Vorobjov el Ruslando, pro sia fabelo Ljapiklando kaj ties loĝantoj ljapikoj. Informo pri la rezultoj de la konkurso aperis en pluraj finnaj ĵurnaloj. Anonco pri la sekva konkurso kaj elektitaj premiitaj verkoj el la jaroj 2000-2003 legeblas en la retejo de la instituto: http://www.taivalkoski.fi/paataloinstituutti/esperanto.htm.

LITOVIO: Okaze de la Tago de Eŭropaj Lingvoj la 22-an de septembro okazis en Kaunasa Humanisma Fakultato de Vilniusa Universitato prelego pri Esperanto por 40 studentoj-filologoj. Faris ĝin la prezidanto de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas. Muzikistino Lidija Gomolickaitė-Grudyinskaitė per fluto ludis kelkajn muzikverkojn kaj aktorino Birute Prekeviciuté deklamis versojn de fama litova poetino Salomeja Neris, en la litova kaj en Esperanto. Rezulte multaj studentoj ekinteresiĝis pri Esperanto kaj promesis studi ĝin.

BRAZILO: Kadre de la kampanjo Esperanto en la Bibliotekoj Kultura Kooperativo de Esperantistoj el Rio-de-Ĵaneiro, Brazilo, ekspedis al Dominika Respubliko pakaĵon entenantan dek E-librojn. Ekde la komenco de la Kampanjo en 2001, KKE sendis librojn en aŭ pri Esperanto al 18 brazilaj kaj al 4 alilandaj bibliotekoj (Paragvajo, Mozambiko, Rusio kaj Dominika Respubliko). La Kampanjo ekzistas danke al la malavara subteno de deko da brazilaj samideanoj, kiuj kontribuas per mondonacoj al specifa fonduso tiucele starigita.

Fake

RADIO: La itala Radio (Rai International) elsendas en Esperanto ankaŭ interrete, ĉu rekte, ĉu registrite (dum la semajno oni povas aŭskulti la elsendon de la sabato), ĉe la paĝo http://www.international.rai.it/radio/multilingue/presentazioni/esperanto.shtml. Per la sama paĝo eblas sendi raportojn pri la aŭskulto, al kiuj RAI Internacia respondas per elektronikaj konfirmokartoj.

INTERLINGVISTIKO: La 13-a konferenco de la germana Societo pri Interlingvistiko okazis de la 28-a ĝis 30-a de novembro 2003 en Berlino. Partoprenis ĝin 37 interlingvistoj kaj interesitoj. Prelegis Bertil Wennergren, Andreas Emmerich, Vera Barandovská-Frank, Martin Haase, Sabine Fiedler, Rudolf Fischer kaj Cornelia Mannewitz. Johann Pachter prezentis kiel kutime riĉan libroservon. La aktoj de la konferenco aperos en la jaro 2004.

ESPERANTA TELEVIDO: naskiĝas la unua interreta televidkanalo, tute en Esperanto, ITV (Internacia Televido). Jam eblas vidi la altan kvaliton, kiun ĝi havos, dank’ al 6-minuta filmo, en kiu Flavio Rebelo, la ĉefa administranto de la Projekto ITV, prezentas kelkajn detalojn pri interreta televido. Por spekti la filmon, vizitu la subportalon de Ĝangalo www.gxangalo.com/televido kaj legu la instrukciojn.

LINGVAJ KOSTOJ: La finna ĵurnalo Turun Sanomat de Turku (eldonkvanto 110 mil ekz., 281 mil legantoj) aperigis tradukon de la artikolo pri la lingva problemo de prof. Otto Haszpra Pri la kosto de la komuna lingvo, el nia februara revuo. Tradukis ĝin Anna-Liisa Ali Simola kaj Väinö Havu.

BIBLIOTEKOJ: Iom post iom aperas en interreto la teksto de la Klasifo de Esperantaj Temoj de Montagu Butler, laŭ la lastaj labornotoj de la aŭtoro. La celo de tiu aperigo estas havigi al la uzantoj pli aktualan version de la Klasifo, kaj krome instigi diskuton pri detala revizio. Ĝis nun ekzistas nur proksimume 20% de la teksto, sed la laboro energie progresas. La teksto legeblas ĉe www.biblbut.org/klasbut.

Persone

SAKAGUCHI: Prof. Alicja Sakaguchi (meze en la apuda foto inter siaj gekursanoj), finstudinto de la Esperanto-fako de la Budapeŝta Universitato Eötvös Loránd, enposteniĝis la 1-an de oktobro 2003 kiel profesoro en Instituto pri Lingvoedukado kaj Tradukado ĉe Novfilologia Fakultato de la Adam-Mickiewicz-Universitato en Poznań (Pollando), kie ŝi instruas interlingvistikon kaj faras E-kursojn por studentoj de la fakultato. En 1998 aperis ŝia 492-paĝa doktoriĝa laboraĵo Interlingvistiko. Objekto, celoj, taskoj, metodoj. Ŝia retadreso: a...@gmx.de

Forpasoj

D-ro Sidney S. CULBERT (1913-2003), membro de UEA ekde 1945, longtempa membro de ELNA, aktiva loke, naci- kaj internaci-nivele, mecenato, forpasis la 29-an de oktobro en Seatlo (Usono).

Eric FOWDEN (1921-2003), vicdelegito kaj fakdelegito pri sporto (1987-2003), forpasis en Conwy (Britio) la 1-an de septembro.

D-ro Gerhard KALCKHOFF (1907-2003), fakdelegito pri E-terminologio en scienco kaj tekniko (1978-1989), iama prezidanto de Internacia Scienca Asocio Esperantista -ISAE, mortis aŭguste en Munkeno (Germanio).

Seizirô KAWAMURA (1896-2003), delegito kaj fakdelegito (1976-94), mortis la 10-an de oktobro en Kyoto (Japanio). Membro de JEI li estis dum 75 jaroj (1929-2003). Li prezidis en Tokai E-Ligo (1963-73) kaj en E-rondo de Uzi (1977-93). Inter 1975-86 li estis vicprezidanto de Kansaja Ligo de E-kluboj.

Drahomír KOČVARA (1929-2003), delegito kaj fakdelegito pri edukado kaj ZEO-j (1960-2003), forpasis la 20-an de novembro en Ostrava-Zábřeh (Ĉeĥio). En 1947 li lernis Esperanton kaj baldaŭ fondis junularan grupon, en kiu li laboris en gvidaj funkcioj ĝis ĉi-jare. Li estis unu el la gvidantoj de Ĉeĥoslovaka E-Junularo, Ĉeĥa E-Asocio, Mondpaca E-Movado. Li partoprenis organizadon de konferencoj, eldonadon de junulara bulteno Tagiĝo kaj Junularo agu, instruis Esperanton en lernejoj, kluboj, someraj E-tendaroj. Rezulto de lia laboro estas broŝureto pri E-monumentoj en Ĉeĥio, vico da insignoj kaj bildkartoj pri E. ĈEA omaĝis lin en 1989 per honora membreco.

Niza C. KUITERMAN — VAN GOOR (1923-2003), dumviva membro, mortis julie en Groningen (Nederlando).

Zdenka NOVLJAN (1919-2003), elstara pioniro de E. en Kroatio, mortis la 10-an de novembro en Zagrebo (Kroatio). Ŝiaj poemoj originale verkitaj en E. aperis en Jubilea versgirlando (1990).

Fedoro ORLANDINI (1914-2003), delegito (1987-2000), forpasis julie en Italio.

M. G. SCHOUTENS (1908-2002), dumviva membro, forpasis en Heemstede (Nederlando).

Rudolf SKORUPPA (1930-2003), delegito kaj fakdelegito pri fotografio, katolikismo kaj naturkuracado (1995-2002), mortis februare en Bad Wörishofen (Germanio).

Revuo Esperanto 2004 1

Lastmomenta sciigo:

Prezidanto de la Ĉina Popola Kongreso fariĝis Alta Protektanto de la 89-a UK!

Wu Bangguo, prezidanto de la Konstanta Komitato de la Tutlanda Popola Kongreso de Ĉinio (la plej alta ŝtata organo de Ĉinio), kun plezuro akceptis inviton de LKK esti Alta Protektanto de la 89-a UK. De 1995 ĝis 2003 li estis vicĉefministro de Ĉinio kaj en 2003 elektita kiel prezidanto de la Ĉina Popola Kongreso.

Novjara mesaĝo de la Prezidanto de UEA

Bondezira mesaĝo

Foje mi havas la impreson, ke mi estas stultulo, tre profunda stultulo, por diri la aferon per la ĝustaj vortoj.

Kiam mi pensas tion? Tre ofte, preskaŭ ĉiutage. Kial mi pensas tion? Ĉar mi pensas, ke ni iĝis esperantistoj, ĉar ni volas disvastigi Esperanton al la tuta mondo, laŭgrade, laŭ niaj ebloj, eventuale dum jardekoj aŭ jarcentoj, sed ni ja volas disvastigi ĝin. Ĉu mi miskomprenis?

Krome, kaj tio estas la pinto de mia stulteco, mi pensas, ke per Esperanto la mondo iĝus pli bona loko, kun pli da justeco inter popoloj malsamlingvaj kaj pli da egaleco rilate al kulturaj interŝanĝoj. Mi ankaŭ opinias, ke oni finfine devos komenci agnoski la ekziston de Lingvaj Homaj Rajtoj, tio estas de rajtoj apartenantaj al ĉiuj unuopuloj pro la simpla fakto, ke ili estas homoj. Ĉiu homo rajtas paroli sian lingvon kaj ĉiu lingvo havas la saman dignon. En internacia medio ĉies digno devas esti respektata, kaj ĉiu rajtas kompreni ĉion kaj esti komprenata de ĉiuj.

Mi konscias, ke ne ĉiu esperantisto en ĉiu momento de sia vivo povas pensi pri tiel noblaj celoj, kaj ke inter unu lingva homa rajto kaj la alia oni ankaŭ ĝuas la lingvon, legas literaturaĵojn, eventuale eĉ verkas ilin, trovas amik(in)on, kolektas siajn poŝtmarkojn (fakte mi ricevis unu tre belan el Brazilo hieraŭ), ktp. Mi ankaŭ akceptas, ke parolantoj de la internacia lingvo Esperanto estas baze normalaj homoj malgraŭ la idealismo, kaj do ili renkontas ĉiujn homajn problemojn, kverelas inter si de tempo al tempo, envias sian najbaron kaj kaŝe fiparolas pri tiu aŭ tiu alia samideano.

Sed, kial mi, do, estas stultulo? Mi kredas, ke mi estas tia, ĉar mi tro ofte renkontas parolantojn de Esperanto, kies ĉefaj interesoj estas tute aliaj ol tiuj, kiujn mi mem havas. Ili tro multe interesiĝas pri ĉio, kio laŭ mi estas marĝena (poŝtmarkoj, kvereloj kaj ĝuado de la lingvo), kaj tro malmulte pri tio, kio laŭ mi estas esenca (informado, instruado kaj utiligado). Se multaj opinias tiel, kaj nur unu alimaniere, kion oni konkludu?

Aliflanke mi estas obstina, kaj mi fakte trovas ĉiutage aliajn homojn, kiuj kaŝe kaj silente faras tion, kion aliaj publike kaj brue deklaras neebla aŭ ĉiukaze nevera. Amaso da homoj lernas Esperanton en nur mallonga tempo (se vi ne kredas min, vizitu kursojn retajn aŭ ĉeestajn), dum niaj propraj lingvistoj verkas librojn por klarigi ke Esperanto estas same malfacile lernebla kiel aliaj lingvoj, kaj niaj verkistoj faras sian maksimuman eblon por igi la lingvon pli malfacila kaj normale escepto-hava.

Mi ofte proponas esperantistojn por premioj. Neniam miaj proponoj estas akceptataj de la juĝantaroj, eble ĉar mi proponas ĝuste tiujn esperantistojn, kiuj laboras trankvile, mem pagas siajn elspezojn, kaj postulas nenion pro tio, eĉ ne mencion en la loka bulteno. Sekve ili ne estas konataj kaj ne premieblaj. Kredu min, da tiaj esperantistoj ekzistas multaj. Mi neniam havas problemojn trovi maljunulinon, kiu el sia pensio financis la evoluon de Esperanto en tuta malriĉa lando, aŭ viron, kiu sukcesis instrui Esperanton en sia urbeto kaj konvinki la urban estraron starigi monumenton al Zamenhof, dum li samtempe persvadis la lernejestron enkonduki kurson pri Esperanto en la lokan lernejon. Mi ankaŭ trovas junajn homojn, kiuj volas iri al Bruselo kaj diri al la bruselaj politikistoj sian opinion pri tio, kion tiuj politikistoj nomas “multlingveco”. Mi trovas junajn ĵuslernintojn per la reto, kiuj volas traduki la Dian Komedion, ĉar ili ne scias, ke ĝi jam estas tradukita, aŭ kiuj volas starigi la Bervalan Esperanto-Asocion, ĉar ili ne scias, ke tiu jam ekzistas de 100 jaroj. Mi trovas ankaŭ multajn aliajn esperantistojn, kiuj pensas, ke la mondo bezonas justecon por atingi pacon, kaj pretas persone agi kaj mem pagi (foje rimoj ne estas hazardaj). Nu, eble la fenomeno de senesperiĝo ne estas tiel ĝenerala kiel kelkaj maloptimistoj ŝajnigas. Se la afero estus kiel ili pensas, kiu taksus tion realisma, ke bonstata juna okcidenta esperantista paro lasos ĉion por iri instrui Esperanton en la brazila forlasita interno, kie la ebloj ĝui sian esperantistecon kaj, ekzemple, partopreni la jarfinajn aranĝojn en Germanujo estas neekzistantaj? Mi ankaŭ trovas homojn, kiuj volas uzi freneze grandajn sumojn por anoncoj al neesperantistoj, kiuj ne volas aŭskulti.

Al ĉiuj ĉi kaj ĝenerale al ĉiuj esperantistoj, mi diras laŭ la konata versaĵo: Ne ĉesu, ne ĉesu!, ĉar tio en kor’ al ni sonas, kaj samtempe mi diras: Multajn bondezirojn por feliĉa jaro 2004-a!.

En ĉi tiu bondezira periodo oni serĉas espero-signojn en la mondo. Tamen estas malfacile en ĉi tiuj lastaj monatoj trovi, ke la mondo pliboniĝis. Militoj kaj minacoj pri la mema pluvivado de la planedo abundas. Perforto milita, ekonomia, kultura, trovas ĉiam pli da laŭdantoj.

Sed bonŝance kreskas ankaŭ la nombro de tiuj, kiuj vidas, ke perforto ne solvas problemojn, ke la egoismo de nur malgranda parto de la homaro portos nin ĉiujn malaperi de la kosmo, ke evoluo havas sencon nur se ĝi estas daŭropova kaj medi-respekta. Kune kun tiu parto de la homaro esperantistoj laboras, ĉar ankaŭ ni volas kontribui al la savado de nia homa kultura riĉeco.

Ankaŭ en ĉi tiu kampo ne estu la forto de la momentaj fortuloj, kiu diktu la solvon. Ne estu solvo de mastroj kaj sklavoj, sed solvo de egaluloj, ĉar homoj principe naskiĝas tiaj.

Renato Corsetti

[FORIGITA!: bildo]

Diversnaciaj gejunuloj dum Ekumena E-Kongreso en Rimini, Italio.

Ĉinio, la ĉi-jara kongreslando

Novjara Saluto el Ĉinio

Jam estas la nova jaro 2004, kiu havas apartan signifon por ĉinaj esperantistoj. Post 18 jaroj Universala Kongreso revenos al Ĉinio. Ĉe la sojlo de la nova jaro, kore salutas vin ĉinaj esperantistoj, kiuj deziras renkontiĝi kun vi en la Pekina UK en julio.

Esperantistoj estas homoj, kiuj amas amikecon kaj pacon kaj deziras kontaktiĝi kun la aliaj. En la Pekina UK, vi havos la unikan ŝancon renkonti pli multajn ĉinajn esperantistojn ol en ajna antaŭa UK, eĉ en la Pekina UK en 1986. Kaj vi vidos kia estas la ĉina movado, aŭdos kiel la ĉinoj parolas Esperanton.

Vi estos invitita viziti la oficejon de Ĉina Esperanto-Ligo, kiu en pli ol 50 jaroj servas al la ĉinaj kaj alilandaj samideanoj, la redakcion de El Popola Ĉinio, kiu papere eldonadis la revuon en 50 jaroj kaj nun daŭrigas la eldonadon en TTT-ejo, kaj la E-sekcion de Ĉina Radio Internacia, kiu festos 40-jaran jubileon de sia Esperanto-elsendado en 2004.

Ĉinio estas lando kun vasta teritorio de 9,6 milionoj da kvadrataj kilometroj. Tie vivas 1,3 miliardoj da loĝantoj — 22% de la tuta loĝantaro de la mondo. La vivo de nunaj ĉinoj ne estas senproblema, tamen esperoplena. Kongresi en Ĉinio donos al vi la eblon vidi diversajn aspektojn de la popola vivo, kiuj certe interesos vin.

En la rapide progresanta Ĉinio tamen estas io, kio restas sama kiel antaŭ miloj kaj centoj da jaroj. La Granda Muro, la Terakotaj Militistoj kaj Ĉevaloj ĉe la maŭzoleo de la Unua Imperiestro de Qin-dinastio, la Domo kaj Arbaro de Konfuceo k.a.

La reve belaj naturaj pejzaĝoj superos vian imagon. Jam 29 lokoj de Ĉinio estis enskribitaj de Unesko en la liston de Mondaj Kulturaj kaj Naturaj Heredaĵoj.

Nun preskaŭ ĉie en la mondo estas ĉinaj restoracioj, sed nur en Ĉinio vi povas ĝui la plej ĉinecajn bongustaĵojn kaj sperti la ĉinan gastronomian kulturon.

Kompreneble en Ĉinio vi ankaŭ povos aprezi la orientan arton, kiel kaligrafio, papertondado, metiarto, pekina opero, Taijiquan (Tajĝiĉjuan) ktp.

Unuvorte ni havas cent motivojn por vin inviti, kaj ni kredas, ke vi ne bedaŭros pro la aliĝo al la Pekina UK.

Yu Tao
komitatano de UEA
Ĝenerala sekretario de Ĉina Esperanto-Ligo
Preparoj por la 89-a UK en Pekino

Ĉinaj esperantistoj kaj E-organizoj aktive sin preparas por partopreni la Pekinan UK.

En Hubei-provinco oni organizis Kunloĝadon, al kiu aliĝis pli ol 80 esperantistoj el Huangshi, Wuhan kaj aliaj urboj. En du tagoj oni ekzercis sin pri Esperanta konversacio kaj la lingvonivelo.

Pri la aranĝo oni skribis en interreta forumo: Kelkdek partoprenantoj per Esperanto babilis kaj ŝercis, kio altiris multe da preterpasantoj en la ĝardeno. Iuj el ili demandis: “Ĉu Esperanto estas facile lernebla? Kie ni povas ĝin lerni?” Instruistino de apuda infanĝardeno tuj sin anoncis por lerni la lingvon.

Kiam ĵurnalisto vidis la ĉinojn paroli nian lingvon, li ŝanĝis sian raportplanon kaj intervjuis la kunloĝantojn okaze de la 144-a datreveno de la naskiĝo de Zamenhof.

La Pekina Esperanto-Asocio organizis aktivadon kun la temo Ĉu vi scias Esperanton, en kiu ĝi per prelegoj kaj video-materialoj konigis al la aŭskultantoj la historion de Esperanto. La Pekina Federacio de Socisciencaj Asocioj kaj la Pekina Esperanto-Asocio kune planas organizi simpozion pri Esperanto, okaze de la 144-a datreveno de la naskiĝo de Zamenhof.

Ĉinoj lernas

Ĉina Esperanto-Ligo kaj la redakcio de El Popola Ĉinio organizas diversnivelajn E-kursojn.

Similajn kursojn oni organizas en diversaj lokoj de Ĉinio. Esperanton oni lernas ankaŭ per interreto. El Popola Ĉinio (http://www.espero.com.cn/, http://www.chinareport.com.cn/) malfermis rubrikojn Ĉinan kaj Esperantan (http://www.chinareport.com.cn/uk2004/, http://www.espero.com.cn/uk2004), por doni informojn pri la kongreso. Krom tio ĝi havas subrubrikon speciale por komencantoj. Pluraj provincaj E-asocioj malfermis rubrikon pri lernado de nia lingvo. La Jilin-a Esperanta Asocio faris sian retpaĝon (http://taijiquan.fajo.net), por prezenti kaj instrui Taijiquan. ĈEL kaj kelkaj lokaj E-organizoj eldonis E-librojn pri Esperanto: Vivo de Zamenhof kun pli ol 150 fotoj, Antikvaj Vidindaĵoj de Pekino kun pli ol 100 fotoj. Ankaŭ la albumo Ĉina Esperanto-Movado kaj la libro Cent Jaroj de la Ĉina Esperanto-Movado estas en la eldonplano.

Ĉinaj gravuloj

Antaŭtagmeze de la 26-a de novembro 2003 Chai Zemin, prezidanto de la ĉina societo Amikoj de Esperanto, renkontiĝis kun Xu Jialu, vicprezidanto de la Ĉina Popola Kongreso.

Xu kaj Chai nun funkcias respektive kiel honora prezidanto kaj membro de la Honora Komitato de la 89-a UK.

Dum la interparolo Chai konigis al Xu la preparlaborojn de la Pekina UK. Xu ĝoje diris: Ja estas ekster mia atendo ke la kongreson povus ĉeesti tiom granda nombro da esperantistoj el tiom multaj landoj. Kiel amiko kaj subtenanto de Esperanto, mi volas fari ion por la kongreso.

Tuj post la renkontiĝo Chai komunikis la vortojn de Xu al LKK-anoj kaj instigis pri mobilizo de ĉiuj fortoj, precipe junaj, al la preparaj laboroj.

La supra foto montras la renkontiĝon de s-roj Xu (meze) kaj Chai (la dekstra najbaro de Xu) kun Renato Corsetti kaj Lee Chong-yeong.

Chen Ji

[FORIGITA!: bildo]

Ŝanhajo, la ĉinia havenurbo

[FORIGITA!: bildo]

Dayam-turo en Xi’an

[FORIGITA!: bildo]

Somera Palaco en Pekino

[FORIGITA!: bildo]

Mogao-kavernaro

[FORIGITA!: bildo]

Pejzaĝo de la Granda Muro

[FORIGITA!: bildo]

Somera Palaco en Pekino

[FORIGITA!: bildo]

La Malpermesita Urbo en Pekino

[FORIGITA!: bildo]

Ĉiela Altaro en Pekino

[FORIGITA!: bildo]

Potala-Palaco en Tibeto

[FORIGITA!: bildo]

Terakotaj militistoj

Esperanta Vikipedio atingis 10 000 artikolojn

Esperanta fako de la interrete konstruata enciklopedio Vikipedio (http://eo.vikipedio.org), iniciatita de Chuck Smith, Brian Vibber kaj Stefano Kalbo, atingis en decembro 10 000 artikolojn. La tuta multlingva projekto entenas pli ol 350 000 erojn. Inter kvardeko da lingvoj la Esperanta estas inter la dek plej grandaj.

Esperanto kaj Enciklopedioj

En la historio de Esperanto, gravas por la progreso de la lingvo la vortaroj ĝeneralaj, terminologiaj kaj enciklopediaj. Kian enciklopedion jam havas Esperanto?

Enciklopedio de Esperanto, eldonita en la 30-aj jaroj kiel rezulto de laborego de amaso da kunlaborantoj, precipe celis montri bildon de la movado, kaj la faktoj kiujn ĝi mencias okazis antaŭ pli ol 70 jaroj. En la 50-aj kaj 60-aj jaroj estis projekto esperantigi la germanan enciklopedion Duden, sed la projekto eble ne tute finatingis sian celon. PIV ja havas ian enciklopedian aspekton, kun siaj ilustraĵoj kaj diversfakaj precizigoj. Tamen ĝi restas precipe vortaro. Hodiaŭ do ankoraŭ forte mankas vera enciklopedio en Esperanto. Eble tamen estas granda ŝanco ke ekestos tia verko dank’ al la Vikipedio.

Kio ĝi estas?

Vikipedio estas reta, libere kunredaktata multlingva enciklopedio, kies Esperanto-fako ĵus atingis dek mil artikolojn. La projekto komenciĝis en 2001 en la angla lingvo. Iom post iom aldoniĝis ankaŭ aliaj lingvoj. Nun estas pli ol 160 000 artikoloj en la angla, kaj sume en ĉiuj lingvoj pli ol 350 000. La Esperanto-fako estis lanĉita komence de 2002, kaj ĝi longe staris en la kvara pozicio, ĝis aliaj lingvoj preterkuris ĝin. Nun ĝi estas sur la 10-a loko. Jam ekzistas fakoj en pli ol kvardek lingvoj kaj dudeko el ili entenas pli ol mil artikolojn. Jen la statistiko de la 9-a de decembro 2003: la angla — 180 966; germana — 40 623; franca — 21 370; japana — 20 466; sveda — 17 954; pola — 17 661 — nederlanda: 16 437; dana — 14 168; hispana — 10 392; Esperanto — 10 106; kataluna — 5 200; itala — 4 382; ĉina — 2 799; Interlingva — 2 667; finna — 2 522; portugala — 1 188; hebrea — 1071; estona — 1 006; ĉeĥa — 1 016; latina — 978. La ĉi-supraj grafikoj montras la relativan gravecon de la diverslingvaj vikipedioj.

Kvanto kaj kvalito

Krom la nombro estas konsiderinda la amplekso kaj la kvalito de la artikoloj. Iuj estas nur elirartikoloj aŭ entenas ne sufiĉe precizajn informojn, dum aliaj estas altnivelaj kaj lerte verkitaj de spertuloj kaj konsistigas veran sciencan referaĵon, uzeblan de studentoj kaj alireblan de kiu ajn kun reta konekto. Sed la artikoloj povas konstante progresi.

En ĉiu lingva fako estas aro da redaktantoj, en la angla miloj, en la Esperanta centoj, el kiuj dudeko da plej aktivaj. Vikipedio estas verko de homoj kaj ĝia valoro spegulas iliajn spertojn, klerecon kaj fakkonojn. La Esperanta Vikipedio spegulas la diversnaciecon de la esperantistaro: la redaktantoj estas el pli ol dudek malsamaj landoj kaj inter la dudek plej aktivaj troviĝas loĝantoj de preskaŭ dudek landoj. Temas pri laborema kaj produktiva komunumo, kiu kreis jam relative grandan verkon per siaj malfortaj rimedoj. Certe ekzistas multaj esperantistoj kiuj povus kunhelpi antaŭenigi la projekton, aliĝante al la komunumo.

Kiel oni redaktas Vikion?

Vikipedio (angle: Wikipedia) estas speco de “vikio” kun enciklopedia enteno. Vikio estas retejo kiun ĉiu vizitanto povas facile kaj libere redakti: sur ĉiu artikola paĝo estas butono Redaktu la paĝon. Alklakante ĝin la retumanto ricevas redaktofenestron kun la teksto de la artikolo, en kiun tiu povas libere modifi (korekti, kompletigi, plibonigi) kaj fine registri sian laboron alklakante la butonon Konservi. Vi eble timas ke per tiu rimedo estiĝas ĥaoso kaj ke stultuloj plenigas paĝojn per sensencaĵoj: la spertoj montras ke tute ne estas tiel. Male la sinsekvaj redaktantoj de la artikoloj konstante plibonigas ilin. Malbonintencaj fuŝaĵoj estas maloftaj kaj priatentataj de la ceteraj kunlaborantoj, kiuj rapide povas ripari ilin. Pri ĉiu artikolo estas diskutpaĝo: se du aŭ pluraj redaktantoj malkonsentas pri iu punkto, estiĝas diskuto en kiu ĉiu argumentas, ĝis oni atingas kontentigan rezulton.

Neŭtrala vidpunkto

Unu el la reguloj estas sekvi neŭtralan vidpunkton. Vikipedio ne volas esti tereno de propagando de iuj ideoj. Ĉiu ideo devas esti prezentita neŭtrale. Kiam estas malkonsento, diversaj vidpunktoj estas prezentataj sinsekve (unuj opinias ke ... dum aliaj kritikas tion ĉar ...).

Ligoj al la aliaj

Ene de artikolo estas facile ligi sin al aliaj artikoloj: redaktante sufiĉas ĉirkaŭigi vorton aŭ grupon de vortoj per duoblaj kvadrataj krampoj: [[Titolo]][[Titolo kun pluraj vortoj]] kaj la ĉirkaŭita(j) vorto(j) aŭtomate fariĝas ligilo al la artikolo kun tia titolo. Se la ligilo aperas ruĝe, tio signifas ke la artikolo ankoraŭ ne ekzistas, kaj alklakante tiun ligilon oni rekte malfermas redaktofenestron por povi tuj ekredakti la artikolon.

Pri kopirajto

Vikipedio sekvas la Permesilon por libera dokumentado (GFDL) kiu devenas de la Permesilo por libera programado (GPL). Ĝi regas la liberan malferman komputikon, el kiu Linukso estas la plej fame konata. La permesilo signifas ke neniu rajtas alproprigi al si la entenon de Vikipedio kaj malpermesi ke oni kopiu ĝin. Temas pri kopilasilo (angle copyleft) kiu kontraŭe de la kopirajto estas permeso al kiu ajn siavice kopii la dokumenton, kondiĉe ke tiu transdonas la saman kopipermesilon. La kunlaborantoj akceptas tiun regulon, kaj ili estas atentigitaj neniam kontraŭleĝe kopii dokumentojn kun kopirajto por eviti ke la projekto povu esti persekutata pro malrespekto de ies kopirajto.

Multlingveco

Aparta kaj unika trajto de Vikipedio estas ĝia vivanta multlingveco. En ĉiu lingvo estas ĉefpaĝo kun bonvenigaj vortoj kaj indekso de la ĉeftemoj (Matematiko, Naturscienco, Filozofio ktp) kaj de la plej gravaj subtemoj. Enestas ankaŭ aro da iloj por helpi trovi kion oni serĉas. El ĉiu paĝo povas esti ligiloj al samtemaj paĝoj en aliaj lingvoj, se ili ekzistas. La multlingveco uzas la duliterajn lingvokodojn (vidu la lastan Jarlibron): en por la angla, eo por Esperanto, cy por la kimra ktp. La ĉefpaĝo estas alirebla per la adreso http://xx.wikipedia.org, kie xx anstataŭas la lingvokodon. Tiel la projekto estas preparita ankaŭ por novaj lingvoj. La interlingvaj ligiloj estas faritaj pere de la duliteraj kodoj. Ekzemple en la artikolon Zoologio mi povos aldoni la ligilon [[de:Zoologie]] [[en:Zoology]] [[fr:Zoologie]] ktp, kiuj ligas respektive al la germana, angla kaj franca artikoloj pri zoologio. Tiam en la supro kaj en la malsupro de la paĝo aperos post Aliaj lingvoj la koncernaj ligiloj kiel alklakeblaj vortoj, per kiuj eblas rapide aliri la alilingvajn artikolojn. La multlingveco tiamaniere ebligas reciproke pliriĉigi la enhavon de Vikipedio en ĉiuj lingvoj.

Vikipedio sen reto

Vikipedio funkcias precipe kun reta aliro, tamen jam ekzistas la eblo kopii ĝin por povi legi ĝin ekster la konekto. Tiukaze oni perdas kaj la eblon ĝin redakti, kaj la multlingvecon.

Verŝajne iam aperos paperaj versioj. La demando estas diskutata. Necesus ke la enciklopedio atingu bonan nivelon (ke neniu grava temo estu neglektita) kaj ke estu solvitaj la eldonaj problemoj. Sed eblas ja printi artikolojn pri kiuj oni interesiĝas, anstataŭ havi volumenan paperan libraron el kiu oni neniam legos pli ol 1%.

Nia pozicio

Rimarkinda en la projekto estas la pozicio de Esperanto. Ĝi troviĝas en la kapgrupo kun larĝe disvastigitaj lingvoj kiel la angla, germana, franca, sveda, hispana, japana kaj aliaj. Esperanto nun okupas pli altan pozicion ol la rusa, portugala, itala aŭ ĉina.

Konsiderante ke la multlingva Vikipedio nun ricevas pli da atento ol konkurencaj komercaj retaj enciklopedioj (ekz. Encyclopedia Britannica), ĝi estas privilegia kadro por ke Esperanto montru al la vasta publiko sian valoron kiel la monda kulturlingvo.

Esperanto kaj la konkurantoj

Volapuka Vikipedio enhavas nur la ĉefpaĝon kaj eĉ ne unu artikolon. Latino aperas kiel historia mortinta lingvo de la pasintaj jarcentoj. Interlingvao ŝajnas esti pli serioza kun siaj pli ol 2 500 artikoloj, sed la plej multaj artikoloj estas nur duliniaj kaj multaj temoj tute ne estas traktitaj. Ido en Vikipedio ne aperas. Pripensiga estas la superreganta pozicio de la angl-usona lingvo.

Mondaj statistikoj montras ke estas pli granda proporcio da homoj kun alireblo al la reto inter la parolantoj de iuj lingvoj (la angla, la germana, la franca, la sveda, ...) kiuj sekve okupas pli gravan pozicion sur la reto, kompare kun ilia parolantaro rilate al la monda loĝantaro.

Spegulante tiun malegalecon, la angl-usona ne nur estas la unue komencita fako de la vikipedio, sed havas la plej vastan entenon, la plej grandan famon (gazetartikoloj, radio kaj televid-elsendoj kiel CNN), la plej prestiĝan agnoskon (eĉ de universitatoj).

Laŭ la reta serĉilo Alexa (www.alexa.com), la multlingva vikipedia projekto apartenas al la mil plej vizitataj retpaĝaroj en la tuta mondo!

Diverslingvaj vikipediistoj ofte konsideras la anglalingvan kiel la modelon kaj nur elangligas artikolojn.

Cetere ĝeneralaj diskutoj pri la projekto ĝis nun disvolviĝas preskaŭ nur en la angla. Do ankaŭ neanglalingvanoj devos batali por pli da lingva egaleco kaj demokratio.

Estas do dezirinde ke esperantistoj levu la nivelon de la Esperanta Vikipedio. Ĉiu esperantisto kun la reta aliro, kun iu ajn sperto (pri fako, profesio, scienco, arto, historio, ktp.) kaj kun iom da libera tempo, eĉ sen komputila sperto, devus zorgi pliriĉigi la Esperantan Vikipedion, por ke ĝi fariĝu altnivela kaj enhavoriĉa montrofenestro de la kultura valoro de Esperanto, alirebla al ĉiuj interesiĝantoj.

Altaj Valoroj de Vikipedio

Se iam plenumiĝos tio, kio nun ekzistas en nia menso pri la Vikipedio de la futuro, t.e. oceano da informoj pri plej diversaj temoj interret-eske interligitaj, kaj same grave, redakteblaj fare de ĉiuj uzantoj, la nura Vikipedio estos sufiĉa motivo por ke oni lernu nian lingvon. Eble ĝi estos bonvenigata en landoj en kies lingvoj ne ekzistas tiaj informaj fontegoj. Certe la plej multajn landojn de la mondo konsistigas ĝuste tiaj, la tuta Afriko, Azio, Sud-Ameriko, plejmulto el la eŭropaj landoj, — eble pli ol sep okonoj de la mondo!

Granda kreskrapido

Laŭnombre Esperanto-parolantoj estas minoritato kompare kun alilingvanoj. Tamen ili estas edukitaj kaj almenaŭ dulingvaj, kleraj, kaj konas diversajn kulturojn. Do ili povas facile traduki en Esperanton aŭ verki pri siaj ŝatataj temoj. En Vikipedio la spektro de la temoj ne estas limigita per ajna aŭtoritato, do ĉiu liberas en prezentado de materialoj, de la ĉiutagaj ĝis la fakaj. Verkado en Esperanto ĝenerale pli facilas por progresintoj ol en aliaj lernitaj lingvoj. Eĉ se ies kontribuaĵo ne estas tute ĝusta — ĉu enhave, lingve aŭ stile, aliaj ĝustigos/kompletigos ĝin dank’ al la viki-tekniko. Do fakte povas estiĝi diversspecaj vikipediistoj: redaktaj, verkaj, tradukaj kaj enpaĝigaj.

Arno Lagrange, kunredaktita de la vikipediistoj

[FORIGITA!: bildo]

Sur la bildoj: Supre: la grafikoj montras la relativan gravecon de la diverslingvaj Vikipedioj. Meze: ekzemplo de multlingveco: en Vikipedio ekzistas artikoloj pri Esperanto en 40 lingvoj. Sube: la ĉefa paĝo de Vikipedio en Esperanto kun bonvenigo kaj instrukcioj, kiel uzi, korekti kaj redakti la artikolojn. Sur la apuda paĝo: kelkaj artikoloj el la Esperanta Vikipedio.

[FORIGITA!: bildo]

La statistiko montras la gravecon de diverslingvaj vikipediaj fakoj.

Nia kapitalo — nia estonteco

Alproksimiĝas la centjariĝo de UEA kaj pluaj gravaj jubileoj. Lige kun la jubileoj, por firmigi la fundamentojn de la Asocio, UEA planas lanĉi grandan kampanjon Por la estonteco. Jen kelkaj klarigaj vortoj de la estrarano pri financoj Ans Bakker ten-Hagen.

Nia kapitalo - nia estinteco

Ni vivas en jaroj de jubileoj. Esperanto travivis historion. Eĉ la sola fakto ke ĝi aĝas jam 116 jarojn estas signo de forteco. La pasinteco estas nia kapitalo. Jen kelkaj trezoroj el tiu kapitalo:

2004: Antaŭ 50 jaroj, la 4-a Ĝenerala Konferenco de Unesko (Montevideo 1954) akceptis rezolucion pri Esperanto. Ĝin sekvis rezolucio pri la Jubilea Jaro en 1985, dum la 23-a Ĝenerala Konferenco de Unesko en Sofio.

2005: Antaŭ cent jaroj okazis la unua Universala Kongreso de Esperanto en Bulonjo ĉe Maro. La jubilea kongreso de 2005 okazos en Litovio.

2007: Antaŭ 120 jaroj Zamenhof oficiale prezentis la internacian lingvon. La saman jaron estis konstruita en Rotterdam domo, destinita fariĝi la Centra Oficejo de UEA.

2008: Antaŭ cent jaroj, la 28-an de aprilo, estis fondita Universala Esperanto-Asocio. Ĝi unuiĝis en 1947, ankaŭ la 28-an de aprilo, kun Internacia Esperanto-Ligo, fondita en 1936.

2008: Antaŭ 50 jaroj TEJO fariĝis la junulara sekcio de UEA.

Ni momenton memoru kaj honoru la sennombrajn esperantistojn kiuj per sia vivo kaj laboro heredigis al ni la movadon kiun ni nun havas. Iliaj fervoro, sindono, foje suferado estas transdonitaj al ni per tiu Esperanto-movado kiun ni heredis kaj flegas.

Nia kapitalo - nia estanteco

Jam ni povas utiligi la atingojn de la antaŭaj generacioj. Ni korespondas, kongresas, amikiĝas, utiligas la lingvon kaj la movadon. Jam ni vivas en internacia socio, tia, kia ĝin revis Zamenhof. Tiu socio estas malgranda kaj ne ĉiutaga. Ni (multaj el ni) klopodas fortigi tiun socion, kiun iuj nomas movado, aliaj komunumo.

Nia kapitalo - nia estonteco

Ni devas rigardi antaŭen. Multaj esperantistoj ne fidas la estontecon, sed estas pretaj batali por ĝi. Necesas fortigi la tradiciajn agadojn sed ankaŭ stimuli novajn. En la lastaj jardekoj kaj jaroj Azio, Latinameriko kaj Afriko estis fontoj de junaj, entuziasmaj esperantistoj. Pli ol iam nia movado tutmondiĝas kaj juniĝas. Sed samtempe malriĉiĝas.

Nia kapitalo

Jes, pezaj vortoj falis ĉi tie. Ni pli kaj pli frontas la mankon de mono por ke tiu entuziasmo disponu minimume bezonatajn rimedojn. La tradiciaj, fidele kotizantaj membroj eksmodiĝas. Anstataŭ tio venis mendantoj de servoj. UEA jam delonge cerbumas kiel ĝi pli juste kaj efike reformu sian sistemon de enspezado. En tiu sistemo ekzistos solidareco kun la malriĉuloj de la mondo. La riĉuloj nature helpos. Hector Hodler estis inter la unuaj kiuj heredigis al la asocio sian kapitalon.

Krom kotizoj kaj vendoj, ankaŭ la rento de kapitalo estas tre bonvena fonto de enspezoj. Kapitalo estas garantio por plu-funkciado, eĉ en periodoj de borsaj krizoj kaj politikaj katastrofoj.

Kelkaj tiusencaj kapitaloj jam ekzistas: Azia kapitalo, Afrika kapitalo, Kapitalo Dumvivaj Membroj, Kapitalo Belarta fondaĵo. Nun fondiĝos plia Kapitalo Estonteco kaj samtempe reaktiviĝas Institucio Hodler 68.

Kapitalo Estonteco

Kion servos tiu Kapitalo Estonteco? Pensu pri entuziasma asocio kun membroj en ĉiuj kontinentoj, pri serva reto kiu glate funkcias, pri kultura centro, pri subtenado de instruistoj, pri informaj kampanjoj. Pensu pri energia, estonta asocio.

Institucio Hodler

Fondita en 1968, ĝi uzas sian kapitalon por la domo de UEA en Roterdamo. En 2004 okazos granda riparado de tiu domo, samtempe ĝia granda plibonigado. Tiu faciligos kaj efikigos la laboron de la teamo en la oficejo. La oficejo gastigos bibliotekon Hodler digne kaj sekure.

Tiu metamorfozo kostos 300 000 eŭrojn, parte elspezo, sed parte investo. La domo estos duoble pli valora post la renovigado.

Kapitalo de kelkaj milionoj ŝajnas esti utopio, sed utopio ĝi ne estas. De 1887 ĝis nun esperantistoj amase investis en sian idealon. Pli ol milionojn. Ili investis dumvive, sed ankaŭ multaj heredigis UEA, kio estas postviva signo de lojaleco. De nun ĝis la estonto la esperantistoj kaj simpatiantoj certe investos denove.

En serio de artikoletoj ni plu informos vin pri la Kapitalo Estonteco, pri niaj fondaĵoj kaj pri la projektoj, kiujn viaj donacoj ebligis. Nia estonteco komenciĝas nun!

Ans Bakker-ten Hagen

La brila Kvaropo

En 2003 pasis 140 jaroj post la naskiĝo kaj 90 jaroj post la morto de la rusa E-pioniro Nikolao Borovko, homo konata al esperantistaro precipe dank’ al la letero de Zamenhof pri la deveno de Esperanto. Okupiĝante pri Borovko oni komprenas, ke paroli pri li aparte de la tri aliaj famaj esperantistoj Ĉajkovskaja, Ostrovskij kaj Langlet ne eblas, tiom la sorto kunligis ilin.

Pri Ĉajkovskaja oni scias, ke Zamenhof estis kortuŝita, kiam li en 1887, responde al la Unua libro, ricevis leteron de 15-jara knabino el Krimeo, kiu skribis en Esperanto, ke ŝi jam ellernis la lingvon kaj instruas ĝin al siaj amikoj. La fakto, ke la knabino estis el Krimeo, igis min esplori, kiu ŝi estis, en kiu urbo de Krimeo ŝi loĝis, ĉu eble en mia urbo Jalto? Ĉu ŝi ne estis parenco de la fama rusa komponisto P. Ĉajkovskij?

La tria nomo, d-ro Ilja Ostrovskij el Jalto, delonge tiklis miajn orelojn kaj okulojn. En iu malnova pola gazeto mi legis, ke en la pionira tempo li estis unu el la plej famaj esperantistoj de la mondo. En malnova numero de Hungara vivo mi legis, ke d-ro Ostrovskij el Jalta dum la unua UK iniciatis oficialigon de la E-flago, farita de la loka E-grupo. Mi okupiĝis pri la vivo kaj E-agado de la doktoro. El la Internacia E-muzeo en Vieno mi akiris numerojn de la unua ruslanda gazeto Esperanto, kies fondinto kaj redaktoro en 1905 li estis. En la gazeto Ostrovskij skribis, ke li komencis lerni la lingvon en 1892, kune kun sia 10-jara filino Nadja, propagandis ĝin, multe korespondis, sed ne havis parolan praktikon kaj tial invitis al Jalto 19-jaran aktivan svedan esperantiston Valdemar Langlet, kies familinomo frekventis tiam en la unua gazeto La esperantisto. Ostrovskij aranĝis la vojaĝon tiel, ke survoje Valdemar kaj lia amiko Entzel ĉie renkontis esperantistojn. En la Odesa E-klubo li konatiĝis kun Nikolao Borovko kaj Antonina Ĉajkovskaja (jen la enigma krimea knabino), kiu akompanis ilin al Jalta kaj ĉiĉeronis tra la montara Krimeo. Tiutempe Ostrovskij, interalie kuracisto de la fama rusa verkisto Anton Ĉeĥov, havis en la centro de la urbo vilaon “Esperanto” kaj tri domojn. Sur unu el ili antaŭ kelkaj jaroj la jalta E-klubo establis marmoran memortabulon al Ilja Ostrovskij en la lingvoj rusa kaj Esperanto. Dum E-aranĝoj super la tabulo flirtas E-flago.

La familinomo Langlet la unuan fojon trafis miajn okulojn nur kiam mi legis la rakonton de Ostrovskij. En Enciklopedio de Esperanto mi trovis menciojn pri niaj pioniroj. Pri Ostrovskij nur ke li multe propagandis Esperanton, en 1895 (???) ricevis permeson eldoni E-gazeton kaj en 1905-1910 estis ano de la Lingva Komitato. “Ne dense”, kiel oni diras ruse. Sed simpla trarigardo de La esperantisto kaj la Adresaroj montris, ke li estis tre aktiva esperantisto. En 1893 el inter malpli ol 900 abonantoj de La esperantisto — 100 varbis li. Ankaŭ en la Adresaroj ĉ. 250 esperantistojn el diversaj urboj de Ruslando kaj el aliaj landoj varbis li sola!

Pri Borovko el la enciklopedio oni povas ekscii, ke li lernis Esperanton en ekzilo en Siberio, vigle partoprenis la E-movadon en Odeso, en 1896-97 estis la dua prezidanto de “Espero” en Sankt-Peterburgo kaj en 1911-1912 energie disputis kontraŭ Gaston Moch por fonetika skribado de propraj nomoj en Esperanto. Tuj apude estas informo pri lia edzino A. Borovko-Ĉajkovskaja, informo pli kurta, sed pli beletra: ŝi eldonis kaj dissendis alvokon kontraŭ reformoj en Esperanto, akompanis tra Krimeo Valdemar Langlet dum lia unua vojaĝo al Ruslando, prelegis pri Esperanto en vaporŝipoj, krozantaj inter Odeso kaj Jalta, kaj varbis la faman verkiston V. Korolenko.

Pri Valdemar Langlet: kunfondinto de Lingvo internacia, unua prezidanto de Sveda E-Federacio, E-vojaĝanto, en 1925 geedziĝo kun Nina Borovko — filino de lia E-amiko N. Borovko.

Pasis jarcento post la t.n. Rusa periodo de Esperanto, sep jardekoj post la apero de la enciklopedio kaj en la libro Maŝino, kiu krias reaperis novelo de Borovko En la tombo, el La esperantisto (1892). La eldonisto de la libro, direktoro de la Internacia E-muzeo en Vieno H. Mayer, skizis tie literaturan agadon de Borovko kaj atentigis, ke li fakte estis unu el la inkunabloj de la E-literaturo, la unua E-novelisto, kaj konfesis, ke pluaj spuroj pri Borovko mankas.

Kelkaj feliĉaj koincidoj helpis al mi ekscii pli pri la familio Borovko. En 2002 en la urbo Jalta, okaze de la 100-jara jubileo de la unua urba publika biblioteko, estis menciita la nomo de la unua direktoro N.A. Borovko. Evidentiĝis, ke temas pri nia Borovko. Preskaŭ samtempe aperis Esperanta traduko de la libro Kaoso en Budapeŝto, kiun verkis Nina Langlet-Borovko. Jaltaj esperantistoj eĉ ne suspektis, ke krom d-ro I.D. Ostrovskij en Jalto loĝis kaj aktivis ankaŭ Nina Borovko. Dank’ al helpo de Henry Thomander, Istvan Ertl, Kalle Kniivilä, Monika Langlet (nepino de V. Langlet) kaj esploroj en arkivoj, mi sukcesis multon ekscii pri la brila duopo Nikolao — Antonina Borovko kaj komprenis, kiel rapide la tempo forviŝas multon eĉ el la memoro de historiistoj.

La 4-an de decembro 2002 oni solene festis la 100-jaran jubileon de la unua jalta publika biblioteko. Mi anticipe informis pri tio kelkajn E-bibliotekojn, Polan Radion kaj Radion de Pekino. Al la biblioteko venis gratulleteroj de la Internacia Muzeo de Paco (Uzbekio) kaj Internacia E-muzeo en Vieno, kiu sendis donace la libron Maŝino, kiu krias. UEA al la biblioteko sendis donace bezonatajn prihistoriajn E-librojn. Komence de la solenaĵo la estro de la biblioteko demonstris al ĉiuj raraĵojn — tri librojn en la latina, eldonitajn en 1650 kaj donacitajn de N. Borovko al la biblioteko en 1902. Poste mi rakontis pri lia vivo.

Nikolao Borovko naskiĝis en nobela familio, sed lia patrino mortis dum la nasko kaj la patro kiam la knabo estis 10-jara. Post fino de militista lernejo la juna oficiro estis sendita militservi al Odeso, sed en la stacidomo li mise lasis siajn librojn, inter kiuj estis kelkaj malpermesitaj artikoloj de rusaj demokratoj. La rezulto: 5-monata aresto kaj ekzilo militservi en fora regiono de Ruslando, kie la kutima okupo de oficiroj estis drinkado kaj kartludoj. Sed amo al literaturo kaj sciencoj savis la junan oficiron. Li perfekte ellernis la francan kaj la anglan, kaj en 1889 Esperanton.

Post 5-jara militservo li revenis al Odeso, tamen mencio en la dokumentoj pri la aresto ne permesis al li servi en la centra Rusujo. Li do elarmeiĝis kaj laboris kiel hejma instruisto. Dum ses jaroj li okupiĝis pri sinedukado en bonega urba biblioteko kaj fariĝis enciklopedie edukita homo: filozofo, psikologo, literaturisto kaj inĝeniero. En 1892 li kun V. Gernet fondis la odesan filion de la unua ruslanda E-societo “Espero”. En la klubo li konatiĝis kun Antonina Ĉajkovskaja kaj en 1895 ili geedziĝis.

En tiu tempo Zamenhof devis konstante okupiĝi pri diversaj proponoj reformi la lingvon. Inter la reformemuloj estis Grabovski, Trompeter, de Wahl. La plej principa kontraŭulo de ajnaj reformoj estis Borovko. En 1894 li kun sia edzino propramone organizis balotadon, kies rezulto estis kontraŭreforma. Ekde 1892 en La esperantisto aperis multaj rakontoj de N. Borovko: Okazo, En la tombo, Vivo, Nokto (Zamenhof aperigis ĝin en Fundamenta Krestomatio), teatraĵo Lasta sceno el Faust kaj per aparta eldono proza traduko de La ŝtona gasto de A. Puŝkin.

En 1896-1897 Nikolao kaj Antonina loĝis en Sankt-Peterburgo, kie Nikolao gvidis la societon “Espero”. Tiam naskiĝis ilia unua infano — la filino Nina. En 1902 ili ekloĝis en Jalto. Nikolao estris la urban bibliotekon kaj okupiĝis pri scienca laboro. En 1904 aperis lia libro Psikologio de pensado, en la urba ĵurnalo li gvidis sciencan kaj literaturan revuojn je pseŭdonimo “﹍.﹍.” (en E-gazetoj ĝi estis “EnBe”).

Post la cara manifesto en 1905 en la ĵurnalo aperis tri liaj akraj artikoloj, kies sekvo estis elurbigo de la familio. Tamen en 1908 li iĝis direktoro de la urba biblioteko en Simferopol, ĉefurbo de Krimeo, kaj Antonina direktoro de alia urba biblioteko. Borovko tiutempe estis aktiva ano de la Krimea societo de naturesploristoj, gvidis arkeologiajn ekspediciojn, liaj artikoloj aperis en la centraj sciencaj gazetoj Studoj pri filozofio kaj psikologio kaj Studoj pri edukado. En la gazeto Naturo aperis postmorte lia plej grava studo Pri parolantaj iloj. Post lia morto Antonina restis kun kvar infanoj kaj ĝis 1917 ŝi ricevadis monhelpon de la urbo por ilia edukado.

Borovko mortis la 7-an de februaro 1913 en Simferopol. Post 90 jaroj okazis en Jalto solena inaŭguro de marmora memortabulo, instalita sur la domo de la unua urba publika biblioteko, kie nun estas la Konsulejo de Kartvelio en Krimeo. La solenaĵon partoprenis 50 personoj: anoj de la E-klubo “Tero”, reprezentantoj de la urbaj biblioteko kaj muzeo. Deputito de la urba konsilantaro, esperantisto V. Strojvans, organizis ekskurson por skoltoj tra la urbaj memorlokoj. La partoprenantoj eksciis multon pri Nikolao Borovko kaj aliaj jaltaj E-pioniroj, vizitis la domon de Ostrovskij, kiu situas kelkcent metrojn de la Konsulejo. En la pionira periodo Jalta estis unu el la centroj de la ruslanda E-movado. Inter la tiamaj esperantistoj estis la urbaj agantoj, du princoj kaj grafo.

En 1923 Valdemar Langlet, vizitinte Moskvon kiel ĵurnalisto, trovis tie Antonina kun la infanoj. Li volis iel helpi al la malsatanta familio kaj proponis kunpreni al Svedio iun el la infanoj. Antonina petis preni Nina, kiu bezonis fini la superan muzikan edukon.

Nina estis 27-jara, kiam ŝi la unuan fojon ekvidis Valdemaron, junaspektan 50-jaran viron. Li estis ŝia idolo ekde la infaneco. Super ŝia lito ĉiam pendis foto, farita en 1895, sur kiu estas la kuracisto kun la filino Nadja, Antonina, Valdemar kaj Entzel. Nina restis en Svedio kaj en 1925 ili geedziĝis, loĝis en Jugoslavio, poste en Hungario. Tie Valdemar estis profesoro de la sveda en Budapeŝta universitato ĝis 1944, kiam li ekgvidis la Svedan Ruĝan Krucon kaj kune kun Nina savis milojn da homoj de nazioj kaj hungaraj faŝistoj.

En Stokholmo estas strato kaj lernejo kun la nomo Langlet. Nina kaj Valdemar en 1966 iĝis Justuloj de la mondo kaj pasintjare Honoraj civitanoj de Israelo. Ilja Ostrovskij, Nikolao Borovko, Antonina Ĉajkovskaja kaj Valdemar Langlet estis ne nur samideanoj: ili estis pli ol amikoj. Antonina skribis en La esperantisto (1894): Gastante ĉe s-ro Ostrovskij mi min sentas tiel bone, kvazaŭ mi gastus ĉe mia propra kara frato, ni eĉ helpas unu al la alia en tute privataj aferoj, kiel veraj parencoj. Ni konatiĝis nur dank’ al nia Esperanto. — Jes, dank’ al la interna ideo ili sentis sin parencoj. Vere brila kvaropo!

Jefim Zajdman
La fotojn disponigis Agneta Emanuelsson

[FORIGITA!: bildo]

Memortabulo de d-ro Ilja Ostrovskij en Odeso

[FORIGITA!: bildo]

En Jalta, 1895: Valdemar kaj Antonina Borovko-Ĉajkovskaja (sidantaj); Nadja Ostrovskaja, Ilja Ostrovskij kaj svedo Etzel (starantaj).

Primovada babilado inter Claude Gacond kaj Henri Dognac

Edmond Privat kaj la privata Lernejo Privat

(daŭrigo, 2-a/lasta parto)

Claude: Ĉe la juna Edmond Privat tiu lingvoprezento montriĝis ege fruktodona, same kiel por pluraj aliaj ĉeestantoj, kiel ekzemple la lerninto Adolphe Ferrière*, fondonto de la Institut Rousseau [instituto Rousseau].

* (1879 Genève — 1960 Genève).

Henri: Ĉu poste Edmond varbis al Esperanto sian kamaradon Hector?

Claude: Absolute ne! Ĉar kiam Edmond post eklerno de Esperanto eniris la licean klasejon per la mistera saluto Bonan tagon!, tiam Hector tuj respondis al li: Ha, ankaŭ vi lernis la lingvon! La filo de la pentristo Ferdinand Hodler* estis jam memlerninta la lingvon proksimume samepoke, kaj tre verŝajne ankaŭ pro la varba influo de la sama filozofo, ĉar post la eldono de sia priesperanta eseo Ernest Naville tre aktive disdonis sian broŝuron al la ĝeneva klerularo, kiun li propagande kontaktadis same efike, kiel siatempe li faris favore al la proporcia voĉdona sistemo okaze de elektoj. Tutcerte rekte aŭ pere de varbito Esperanta semo falis ankaŭ en la atelieron de la pentristo, kaj ne la pentristo mem, sed lia filo lernis la lingvon. Aliaj tiaj dokumentoj atingis la fratojn Ferdinand* kaj René* de Saussure kaj aliajn universitatajn profesorojn. Dankleteroj atestas pri tiu propaganda rolo de Naville.

* (1853 Bern — 1918 Genève).
* (1857 – 1913, lingvisto).
* (1872 – 1943), sub la pseŭdonimo Antido aŭtoras decidigajn eseojn pri la Esperanta vortfarado.

Henri: Tio certe faciligis la organizon de la dua UK en 1906.

Claude: Kaj ankaŭ ludis favoran rolon la amikeco, kiu intelekte ligis la lernintojn kaj la amikojn de la Lernejo Privat. En tiu medio Edmond Privat trovis multajn helpajn fortojn eĉ ankoraŭ en 1922-23, kiam li kampanjis por Esperanto ĉe la juna Ligo de Nacioj, kaj en 1925 kiam li refoje organizis Universalan Kongreson kaj fondis la radio-elsendejon Radio Genève.

Sed indas ankaŭ raporti pri la plej karakteriza trajto de la Lernejo Privat. Tio estas ĝia disciplino soldateca kaj la militekzercoj kun kanon-pafado, kiuj ripetiĝis semajnon post semajno. La patro de Edmond gvidis tiujn militekzercojn kaj liaj ordonoj skribitaj sur papero kun la svisa federacia kruco atingis la infanojn soldate vestitajn. Kaj la laboro mem en la lernejo efektiviĝis laŭ tag-ordoj, per elektado de leŭtenantoj, serĝentoj kaj kaporaloj. Infanteria kompanio kaj artileria sekcio kutimigis la knabojn al la soldata vivo, kiu celis inspiri al la lernantoj absolutan amon kaj servemon al la patrujo, nediskuteblan disciplinon obee al la superuloj kaj al la gepatroj. La militkrio je la levo de la flago estis Vivu la bonaj lernantoj kaj la kompanio!. La tuta laboro en la lernejo efektiviĝis laŭ tagordoj soldatecaj, kaj anstataŭ havi propran nomon ekde sia eniro en la lernejo la infanoj fieris pri sia numero. Okazis inspektado de la armiloj kaj de la lernejaj aferoj kaj dum lernejaj ekskursoj oni tiradis kun si kanonojn, starigis tendojn, organizis kuirejon kaj ĉiuj infanoj ricevis plenumotan funkcion laŭ sia grado. Formiĝis du armeoj, kiuj respegulis la eŭropan situacion, la franca kaj la prusa. Batal-ludoj kun militkrioj kondukis fine al venko de unu armeo kaj submetiĝo de la alia kaj poste al pactraktaĵoj. Ruĝ-kruca taĉmento zorgis pri la vunditoj kaj kontrolis la sorton de la enkarcerigitoj. Ni ne forgesu, ke la fondintoj de la Ruĝa Kruco estis interalie la ĝenevanoj Henri Dunand* kaj generalo Guillaume-Henri Dufour, fakte amikoj de la lernejo.

* (1828 Genève — 1910 Heiden), li ricevis la Nobel-premion pri paco en 1901.

Henri: Neimageble!

Claude: Oni konsciu, ke la direktoro Emile Privat estis partopreninta la defendon de la landlimoj svisaj okaze de la milito franca-prusa de 1871. Rememore li ŝatis montri al la soldatetoj sian tiaman pafilon, kaj li ankaŭ rakontis al ili, ke dum la napoleona invado de Genève Egiste Privat, la fondinto de la lernejo, post fuĝo al Nyon por ne esti rekrutita de la malamika napoleona armeo, revenis pli malfrue kun la aŭstria armeo por liberigi la urbon. Kaj li fiere rakontis, kiel en 1915 la respubliko Genève eniris la Svisan Konfederacion kiel 22-a kantono. Kaj levo de la svisa flago super la ĝeneva dum la soldat-ceremonioj celis komprenigi al la lernantoj, ke por eniri la svisan federacion la ĝeneva ŝtato devis rezigni pri parto de sia suvereneco profite al proklamo de definitiva interkantona paco.

Henri: Ĉu Edmond Privat rakontis al vi pri tiu soldateca eduko?

Claude: Jes ja, plurfoje li raportis, kiel estas facile soldatigi knabojn, kies preferata ludo estas militadi. Sed tre verŝajne, pro la instruoj de Ernest Naville kaj de la interna ideo akompananta Esperanton, Edmond baldaŭ kreskigis sian patrujan amon al tutmondismo. Okaze de prelegoj pri la temo Interpopola konduto*, titolo de unu el liaj gravaj verkoj, Privat komprenigis al la publiko, ke kiel super la kantonaj flagoj nun flirtas en Svislando la svisa flago, la homoj devas labori, por ke super la naci-ŝtataj flagoj foje fiere flirtu standardo, kiu konkretigos reale tutmondan federacion kun tutmonda lingvo, kiu devigos ĉiujn ŝtatojn kaj ĉiujn naciajn lingvojn al reciproka respekto. Lia filozofia metamorfozo de sviso al mondano konkretiĝis en marto 1905 per vasta poemo titolita La guerre (milito), kies aleksandraj versoj esprimas lian hororon de la militemo murdema kaj la absolutan neceson obei al la ordono de Kristo sin reciproke ami reziste al la batalkrioj de la ŝovinistoj naciistaj kaj kristanaj.

* Unua eldono: Literatura Mondo, Budapest, 1935.

Henri: Lia patro Emile ne devis esti kontenta pri la filozofia evoluo de sia filo.

Claude: Edmond Privat plurfoje aludis pri la ideologia distanco, kiu pli kaj pli izolis lin de la resto de lia familio politike radikal-tendenca, dum li fariĝis socialisto, protestantaj kristanoj dum li fariĝis kvakero, fidelaj svisaj soldatoj dum li defendis militrifuzantojn kiel Henri Vatré. Sed en la familio Privat regis demokrata sinteno respektema al la pensodiverseco. Tial sur foto realigita la 6-an de majo 1914 okaze de la centjara jubilea festo de la Lernejo Privat rekoniĝas Edmond Privat apud siaj familianoj inter vicoj da lernantoj soldatece vestitaj kaj bone armitaj kaj aliaj vicoj da lernintoj, famiĝintaj en karieroj soldataj, diplomatiaj, universitataj aŭ komercaj.

Henri: Ĉu la Lernejo Privat ankoraŭ ekzistas?

Claude: Post Emile Privat gvidis ĝin Philippe Privat, frato de Edmond, ĝis malfondo de la lernejo en 1960. Sub lia regado ekde 1930 akceptiĝis knabinoj, kvankam la instruado restis ĝis la fino kun disciplino soldateca. Tiurilate la lernejo restis avangarda en epoko, kiam oni tendencis disigi la lernantojn en klasoj knabaj kaj knabinaj. Dank’ al la financa apogo de la Asocio de la Lernintoj Philippe publikigis en 1963 ducentpaĝan bele ilustritan Histoire de l’Ecole Privat (historio de la Lernejo Privat), kiu estas minejo da informoj.

Henri: Ĉu Edmond ricevis financan helpon de sia patro Emile por siaj Esperanto-aventuroj?

Claude: Lia patro agis ĉiam kun absoluta respekto de la formiĝanta personeco de sia filo, sed rifuzadis ĉian financan apogon por la Esperanto-entreprenoj. Ekzemple Edmond ricevis la permeson veturi al Boulogne-sur-Mer nur kondiĉe, ke li pergajnu mem la necesan monsumon.

Henri: Kaj kion Edmond faris por akiri tiun monon?

Claude: Li rakontis al ni, ke li alianciĝis kun ĝeneva fotografo, kiu posedis ursofelon. Kiel bruna urso sur la trotuaro li brakumis la pasantojn dum la fotografo realigis fotojn, kiuj bone vendiĝis. La duono de la profito iris al li. Kaj Edmond Privat ŝatis fini sian rakonton aludante al la Biblia kondamno de Adamo, ĉar vere ŝvitante sub ursofelo li pergajnis la monon, kiu ebligis al li unuaklase veturi al Boulogne-sur-Mer kaj tie loĝi en unulita ĉambro de komforta hotelo. Sed poste pli kaj pli Edmond pergajnis sian monon per verkado de gazet-artikoloj. Tiel naskiĝis lia ĵurnalista kariero.

Henri: Kaj por la vojaĝo al Usono?

Claude: Estas la eldonejo Hachette, kiu pagis al li la vojaĝon kaj salajretis lin, por ke li trovu vendo-perantojn en tiu vasta lando. Tial la patro akceptis, ke lia filo forlasu Eŭropon. Sed krom permeso, neniun alian helpon Edmond ricevis de li. En Aventuroj de pioniro li raportas pri monproblemoj de dekokjarulo senmone perdita en New York kaj lia belega novelo Rozoj por la sinjorino ankaŭ eĥas la situacion de mizeruloj.

Henri: Fakte Edmond Privat fariĝis tre frue reale memstara homo mone kaj pense.

Claude: Kaj tio estas tutcerte unu el la konsekvencoj de la kvalita eduko, kiun li ricevis soldatumante en la Lernejo Privat.

Henri: Kaj lia amiko Hector, kiel disvolviĝis lia memstariĝo?

Claude: Ho, tio estas tuta romano inda je venonta konversacio!

Henri: Mi antaŭĝojas aŭdi vin pri tio, kaj la hodiaŭa babilado instigas min relegi la libron Aventuroj de pioniro.

Claude: Mi konsilas al vi ankaŭ legi liajn verkojn Junaĝa verkaro*, en kiu kolektiĝas liaj poemoj kaj noveloj, kaj Interpopola Konduto, kaj se vi volas pretiĝi al la venonta konversacio, eble ankaŭ legu la libron Hector Hodler, lia vivo kaj lia verko* de Eduard Stettler*: vi konstatos, kiom ankaŭ ĉe la filo de la pentristo Ferdinand Hodler la instruo de la filozofo Naville estis fruktodona.

* Juan Régulo-Pérez, La Laguna de Tenerife, 1960.
* Universala Esperanto-Asocio, Genève, 1928.
* (1880 Bern — 1940 Bern).

[FORIGITA!: bildo]

Edmond Privat en Boulogne-sur-Mer en 1905

Ni elprovu Esperanton!

La juna itala eŭroparlamentano Marco Cappato (32) plurfoje elpaŝis publike kun la propono pli konsideri Esperanton kiam oni diskutas pri la estonto de la lingva reĝimo en la Eŭropa Unio. Revuo Esperanto estis invitita diskuti kun li la aktualan lingvan demandon.

Pligrandiĝo de EU aldonos dek novajn lingvojn, kaŭzante centojn da eblaj interpretaj kaj tradukaj kombinaĵoj. Tiu problemo estas parte solvita, danke al interpretado kaj tradukado per la angla.

Tiu estas financa solvo kiu signifas malbonan kvaliton de interpretado kaj tradukado. La plej esprimplenaj EP-anoj nun devas tre atenti al tio kion ili diras. Marco Pannella, estro de Radikala Partio, havas tre koloran kaj karisman parolmanieron. Iam li estis ironia, dirante ke la Komisiono proponis grandiozan solvon. Kvankam li estis parolanta malsincere kaj fakte kritikanta la Komisionon, la interpretado ne trafis la ironion. Aŭskultante la interpretadon, oni havis impreson ke Pannella laŭdas la Komisionon!

Pasintjare radikalpartia EP-ano, Maurizio Turco, proponis uzi Esperanton kiel pontlingvon por interpretado kaj traduko en EP. Neil Kinnock, en la nomo de la Komisiono, diris ke Esperanto ne estas efektivigebla. Ekde tiam, nenio plu okazis.

Ni elprovu Esperanton kiel pontolingvon. Se vi interpretas kaj tradukas de la itala al la angla, kaj poste al la franca, vi perdas la signifon. Esperanto estas pli fleksebla kaj pli facile sorbas la kulturojn de aliaj lingvoj. Per investado, tiu ĉi lingvo estus pli bona por aŭtomata tradukado. Kial Esperanto rezistis tiom longe, kun tiom da homoj kontraŭ si, kaj neniu intereso de naciismaj registaroj? Ĉu tio ĉi ne indikas ke la lingvo estus grandioza solvo al komunikadoproblemoj en Eŭropo kaj la cetera mondo?

Brita eŭroparlamentano (EP-ano) lastatempe diris ke kolegoj kiuj ne parolas la anglan supozeble trovas malfacilaĵojn en Bruselo kaj sentas sin izolitaj. Ĉu vi konsentas? La EP-ano aldone sugestis ke politikistoj pensu dufoje pri venado al Bruselo, se ili ne parolas la anglan.

Estus kontraŭ demokrataj principoj postuli ke EP-ano estu elektita nur se li aŭ ŝi parolas la anglan. Kaj mi studis la anglan eksterlande. Mi lernis la anglan lerneje kaj universitate. Sed mi parolis la anglan nur modere bone, laborinte dum 18 monatoj en Novjorko. Kaj ankoraŭ nun, parolante la anglan publike aŭ dum vivaj TV-debatoj, mi ne havas la samajn eblojn de esprimado kiel brita EP-ano. Nur eta procento da eŭropanoj facile parolas la anglan.

Esperantistoj akuzis ke la Komisiono financis eŭropajn organizojn kiuj anoncas postenojn por denaske angle parolantoj, English-native speakers (denaskaj parolantoj de la angla), malgraŭ ke teorie ĉiu eŭropa civitano rajtas kandidatiĝi. Kial neniu plendas?

Homoj ja plendas. Oni kampanju pri tio. Bedaŭrinde, multaj vidas tiajn diskriminaciajn dunganoncojn, sed ne vidas solvojn. Eble ili eĉ protestas kiel individuoj. Ili devas tamen esti politike organizitaj. Ne estas sufiĉe por montri sin koncernata kaj protesti, sed vi bezonas efektivan organizon, politikan celon, kampanjojn kaj fondusojn.

Tra la historio, la plej fortaj lingvoj kiel la angla dominis la plej malfortajn. Angle parolantaj landoj estas la plej riĉaj kaj plej potencaj milite. Ĉu ĉi parolado pri Esperanto kaj lingva egaleco ne estas vana? Ĉu vi ne batalas perdonte?

La lukto por lingva egaleco ne estas perdota batalo. En Eŭropo la angla evidente havas grandan rolon. Sed grandega sumo estas elspezata por la angla en la publikaj kaj privataj sektoroj. Esperanto estas multe pli facila ol la angla. Zamenhof laboris sola sen Interreto. Li atingis multon. Per la nova, diĝita teknologio, granda progreso eblas.

Intervjuis: Dafydd ap Fergus

Rim. de la red.: Baldaŭ poste okazis, pro iniciato de ĉiuj eŭropaj parlamentanoj de la Radikala Partio, kunveno de subtenantoj de la partio, en kies kadro kunvenis ankaŭ esperantistoj el EU-landoj kaj diskutis pri la fondo de Komitato por efektivigi eksperimentan instruadon de Esperanto en la EU-landoj. En tiu kunveno ankaŭ Esperanto estis uzata kiel lingvo al kaj de kiu oni interpretis.

Fondaĵo Hans

Memore al Hans ten Hagen, unu el la plej aktivaj nederlandaj esperantistoj, forpasinta en marto 2003, estas starigita Fondaĵo Hans. Ĝia celo estas instruado de Esperanto en Afriko.

La fondaĵo servos al edukado de instruistoj en Afriko, ilia partopreno en lernejoj de Interkulturo kaj en la programoj kaj seminarioj de ILEI kaj IEI, al Lernejoj por evoluo (Konto Espero de UEA; Solidareco kaj Lingvo de paco), al sendado de instrumaterialoj al unuopuloj kaj grupoj en Afriko.

La fondaĵo estos pli ol memoraĵo, pli ol monumento memore al Hans ten Hagen: ĝi estos praktika daŭrigo de lia laboro.

La proponoj kiel uzi la rimedojn venos de la Afrika Oficejo de UEA, surbaze de la raportoj de la unuopaj Esperanto-asocioj kaj kluboj sur la afrika kontinento.

La komencan kapitalon de 100 000 eŭroj disponigis la familioj Ten Hagen-Renses kaj Bakker-ten Hagen.

La monon ili konservos en siaj propraj kontoj kaj la renton ili disponigos unufoje jare al la konto ĉe UEA.

Espereble ankaŭ aliaj esperantistoj aliĝos al la iniciato, sekvante tiun ĉi modelon. Eblas disponigi renton de kapitalo (lasante monon sur sia propra konto) aŭ donaci monon al la fondaĵo. Promesoj pri disponigoj de la rento validu por minimume tri jaroj.

Donacoj de 500 eŭroj kaj pli eniros la kapitalon. Sub tiu sumo la donacoj rekte servos al la jaraj subvencioj por edukado de Esperanto-instruistoj en Afriko.

Donacoj bonvenas en la konto de UEA (vidu la kolofonon). Bonvolu indiki: Fondaĵo edukado/konto Hans. Por pliaj informoj bonvolu skribi al la Centra Oficejo.

Recenzoj

Libro por tralegi, relegi kaj diskuti

La migranta judo. August Vermeylen (1872-1945). El la nederlanda trad. Christian Declerk. Antverpeno: Flandra E-Ligo, 2000. 21p. ISBN 90 71205 90 8. 31cm. Prezo: € 8,40.

Konata temo (Ahasvero), malpli konata aŭtoro. Alloge mallonga novelo el antaŭ jarcento, pri homo kiu kaptis la rigardon de Kristo, restis kaptita kaj ne povas forgesi.

Kiu estis Vermeylen? Nenia enkonduka antaŭparolo, nur frazoj surdorse pri aŭtobiografia nuanco. Eble jes, por tiu kiu konas lian vivon. Temas pri spiritaj spertoj de iu ajn, kies penso turniĝas kiel pudelo kiu persekutas sian voston, al kiu ŝajnas, ke li trovu nur unu aferon, nur unu parolon por esti feliĉa; tamen nul homo tuttere al li tiun diri.

Ĉapitroj pri Jesuo, pri faloj kaj ekstazoj — kaj fine, post priskriboj de pejzaĝoj, eksteraj kaj internaj, iom da solidareco kun homoj (ciganoj, konstrulaboristoj, kelnerino), evidente la plej malfacila afero... Ne aventuroj, sed mistika biografio, celanta universalon, malbanale.

Anstataŭ postparolo — glosaro kaj notoj. Glosaro el Piĉ kaj “NG” (Neologisma Glosaro?). Nur unu paĝon. Modela elekto laŭ mi: hilo, holmo, holino, kozo, mokra, sultra...

Ne timu: tiaj vortoj apenaŭ spicas la tekston. Mi eĉ sopiris pli da: se prato utilas anstataŭ herbejo, kion fari pri senarbejo? La tri montetoj supre rolas nur en listo, sen distingoj. La tradukisto rezistis la tenton ŝanĝi senmalica al ica!

Nenio truda do, nur sugesto pri lingvaj eblecoj kiam oni (ĉiun duan paĝon) stumblas kontraŭ tia vorto, aŭ rimarkas duradikajn vortojn jen kun meza o, jen sen, jen kun streketo... Noktosvarmo, mur-dento, baraktfalas sur unu paĝo: nu, mur- por eviti pensojn pri murdo, musko-kovrita evitas muson kaj kokon, post kiam meza o evitas duoblan k...

Do svarmoj da streketoj ie-tie forturnas la atenton for de neologismoj al (verŝajne neatingebla) neŭtrala stilo) nek okul- nek orelfrapa): ĉu pli grava por beletra verko ol novaj distingoj kaj konceptoj?

Do: libro por tralegi (en unu-du horoj), relegi (por kapti pluajn mistikajn aludojn, precipe en la infera ĉapitro) kaj lingve diskuti — senfine!

Chris Long

Pamflete pri kromamantinoj

Socia rolo de kromamantoj en konservado de monogamia geedzeco. Aŭtoro: Agenita Ameno. El la portugala trad. Paulo Sergio Viana. Schliegen: Gilbert R. Ledon, 2001. 81 p. 23cm. Prezo: € 9,90.

Sociologia literaturo en Esperanto ĉu en originalaĵoj ĉu en traduko estas relative malofta fenomeno kaj tiel ĉiu nova provo tiudirekte estas laŭdinda.

Fakte la libro de Agenita Ameno apartenas pli al grupo de sociaj pamfletoj ol al sociologiaj studoj. La aŭtorino estas fakulino pri sociaj sciencoj en Brazilo. La antaŭparolo deklaras, ke la titolo diras tion, kion ĉiu homo scias, sed hezitas diri — publike. Tamen en la libro ne temas pri la defendo de rajto al kromamantinoj, sed pri analizo de la nuna situacio de seksaj roloj kaj proponoj kiel ŝanĝi ilin.

Se diri mallonge la rezulto de sociologia esploro estas, ke ne estas bone vivi sola, sed geedzeco apenaŭ estas pli bona solvo kaj pro tio estas bezonata kromamantoj. En la libro temas unuavice pri la brazila socio kaj la rezultoj eble ne validas en aliaj socioj.

La aŭtorino esploras ankaŭ la ekzistokialon de la monogamia geedzeco kaj opinias, ke la kialo estas kapitalisma socia ordo. Laŭ mi la kialo estas multe pli simpla: la egala kvanto da viroj kaj virinoj en la homa socio. Fakte estas kontraŭdiro inter tio, ke (brazilaj) viroj ne ŝatus ke iliaj edzinoj havu kromamantojn kaj ke la kromamant(in)oj estus necesaj por la konservado de geedzeco. Se la ebleco de kromamantinoj estas rezervita nur por viroj (kvankam teorie la libro rajtigas tion ankaŭ al virinoj), ĉiu kromamantino fakte malaltigas la kvanton de monogamiaj geedzecoj. Krome apenaŭ eblas paroli pri monogamia geedzeco, se unu viro havas kaj edzinon kaj kromamantinon. La diferenco estas, ke unu el la rilatoj estas oficialigita kaj la alia ne.

En la libro temas ne nur pri sociologio, sed ankaŭ pri psikologio, antropologio kaj biologio, kaj foje mi sentis, ke tiaj ekskursoj al aliaj fakoj ne bone funkcias. Foje estas ankaŭ malfacile distingi inter la priskribo de la nuna (kritikinda) realo en Brazilo kaj tio, kion la libro proponas; la aŭtorino i.a. kontraŭas la edukadon de knaboj kaj knabinoj en malsama maniero, objektecon de virinoj kaj socie difinitajn seksajn rolojn, kaj proponas, ke necesus ŝanĝi la rolon de virinoj kaj edzinoj en la socio kaj tiam kromamantinoj ne plu bezonatus.

[FORIGITA!: bildo]

Jukka Pietiläinen

Profitodona paradoksaĵo

La memor-ŝtono. Ĉas-novelo (1994). Nikolaus Breyer. El la germana trad. Reinhard Haupenthal. Schliegen: Edition Iltis 2001. 112 p. ISBN 3-932807-22-7. 21cm. Prezo: € 16,80.

La intrigo de ĉi novelo, samtempe spirretena kaj atentokapta, baziĝas sur reala evento: en februaro 1932 nekonata murdinto mortpafis la sarlandan ĉasiston kaj forstiston Nikolaus Kessler. Jardekojn poste, lia samlandano, la sarlanda aŭtoro Nikolaus Breyer, entreprenas la taskon rakonti la lastan vivojaron de la protagonisto en ties kunteksto historia: antaŭ ni reviviĝas la ĉasisto kaj ties metio kaj medio; la topografio de la eventoj kun ties loka koloro kaj la sociaj faktoroj kunrolintaj.

La germana originalo ĝis nun aperis nur felietone en iom nekonata revuo: laŭ propra aserto de la aŭtoro li ĝis nun evitis la libroforman eldonon de la verko pro timo de linĉ-justico: kvankam la murdo-kazo neniam klariĝis justice, ankoraŭ ekzistas personoj konantaj la postkulisaĵojn...

Okazas do la paradokso, ke la internacia publiko de la esperantistoj konatiĝas kun la teksto pli frue ol la rekte koncernataj. Ĉi libron oni legos kun granda profito: ne nur pro la streĉa rakonto simila al krim-romano, sed ankaŭ pro la elstara lingvaĵo de pruvita traduka artisto, kiu alfrontis kaj venkis apartajn problemojn pro la kompleksa terminologio ĉasistika kaj forstistika. Ne mirige, ke li profitis el konsiloj de Albault, Boulton, Burkhardt, Cherpillod, Neves kaj aliaj.

Utila glosaro kaj bibliografio finas la libron kies eldonaj kvalitoj estas pura, okulplaĉa tipografio kaj, kovrilpaĝe, foto de la memorŝtono.

Fernando de Diego

Interesa por tradukistoj kaj lingvistoj

Duamana traduko por la Rusa Caro. Pri 17a-jarcentaj novaĵtradukoj en “Vesti-Kuranty. Aŭtoroj: Ingrid MaierWouter F. Pilger. Lelystad: Vulpo-Libroj, 2000. 95p. ISBN 90 70074 42 7. 20cm. Ilus. Prezo: € 7,20.

Antaŭ Petro la Granda en la cara Rusio ne ekzistis presitaj eldonaĵoj. Sed la caro kun la kortego devis scii la eŭropajn novaĵojn kaj tion liveris la ambasadoj kaj specialaj senditoj. Oni skrupule tradukadis la tiamajn eŭropajn gazetojn kaj apartajn gravajn dokumentojn. Tiele ekzistis t.n. manskribita gazeto Vesti-Kuranty.

Nome traduko de la dokumento kaj ties analizo estas la bazo de ĉi libro. Temas pri Packontrakto inter Nederlando kaj Hispanio de la jaro 1648. La dokumento iris al la rusa lingvo tra la alia traduko hispana-nederlanda. La aŭtoroj analizis la tutan tradukvojon ne sen aventuraj momentoj, kio faras la sekan sciencan esploron fojfoje interesa.

Oni trovas altan teknikon de la ruslingva traduko. La aŭtoroj fojfoje eĉ konstatas, ke la rusoj plibonigis la nederlandan tradukon, forigante la evidentajn erarojn de la nederlandaj tradukisto kaj presisto.

La manskribita informilo por la cara kortego ĉesis ĉe la stabiliĝo de la unua rusa presita gazeto.

La libro povas esti interesa por tradukistoj kaj lingvistoj. Bedaŭrinde la bindo-tekniko eltenas nur kelkajn foliumadojn de la libro, poste iuj folioj povas eliĝi.

Anatolo Gonĉarov

Voĉo, kiu eĉ ne bezonas la akompanon

Kompakta disko Bela revo. Kantas Anjo Amika. El div. lingvoj trad. Rados, Silfer k.a. La Chaux-de-Fonds: LF-koop, 2002. 19 kantoj, 72 min. Prezo: € 22,50.

Pasintsomere en REJO-2 (junulara E-renkontiĝo apud Kievo, Ukrainio) ĉarma junulino el Rumanio donacis al mi modestan E-gazeton el sia lando, kie mian atenton altiris la rubriko Kiam mi estis la plej feliĉa en la vivo? La demandon respondis kelkaj diverslandaj esperantistoj. Pasis iom da tempo. Mi estis komenconta recenzi la diskon Bela revo kaj mi subite rememoris, ke ties kantistino Anna Laszay estis inter la respondintoj al la demando.

Ŝia respondo estu enkonduko al la recenzo: Anna estis plej feliĉa en la vivo, kiam ŝi en 1971 eklernis Esperanton en la vilaĝo Gardony kaj kantis la kanton Esperanto estas la lingvo por ni. Sed ŝia adopta patrino malpermesis viziti la grupon. Post 13 jaroj ŝi tamen denove renkontiĝis kun Esperanto, partoprenante Internacian Korusan Renkontiĝon en Bulgario, kaj decidis profunde ellerni la lingvon. La dua granda feliĉo estis, kiam aperis ŝia unua kasedo Por vidi la mondon. Poste aperis la dua, Dimanĉa koncerto. Kaj la plej granda feliĉo por ŝi estas, ke ambaŭ kasedoj havis sukceson. Partoprenante E-aranĝojn, Anna akiras multajn geamikojn, tial ŝia Esperanta kromnomo estas Anjo Amika.

Kaj nun pri la disko. Ĝi entenas popolajn (hungarajn, italajn, grekan) kaj religiajn kantojn. La voĉo de la kantistino vere estas, mi diru, tre hela, kun popola koloro. Napolaj kantoj en ŝia plenumo sonas en Esperanto tre bele, kvazaŭ en la itala. La voĉo ne bezonas sintezilan akompanon, eĉ se tiu imitas bonan orkestron.

Pli taŭgus vivaj fluto, gitaro, orgeno — ajna natura instrumento. Aŭ eĉ tute ne bezonatas iu instrumento, kion pruvas du kantoj a capella (senakompane).

Kvankam prononco de Anjo estas ne nur bona, sed eĉ bela, diri multon pri la lingvaĵo de la kantoj ne eblas, ĉar la frazoj ne ĉiam estas kompreneblaj kaj la tekstaro de la kantoj bedaŭrinde forestas.

En Ave Maria de Bach la voĉo je orgena akompano sonas kristale pure kaj forte, kiel montara rojo. En ĝi senteblas la profunda kaj forta animo de Anjo Amika. Tiuj ecoj faris iam el la pasereto mondan stelulinon Edit Piaf. Kion do skribi aldone? Aĉetu kaj ĝuu.

Jefim Zajdman

En la novan jaron kun Grégoire Maertens

La 1-an de januaro festis sian 80-jariĝon Grégoire Maertens, flandro, kiu dum 15 jaroj laboris kiel Estrarano de UEA (1977 ĝis 1992) kaj dum 6 jaroj (1980 ĝis 1986) kiel la UEA-prezidanto.

Elkoran gratulon okaze de via jubileo. Ĉu vi memoras, kiel komenciĝis via verda vojo, kio aŭ kiu malfermis al vi la pordon al Esperantujo?

Dankon pro la gratuloj, sed la sanon kaj mian energion mi grandparte ricevis pere de la genoj de miaj prapatroj!

Stranga koincido, la eklerno de nia lingvo okazis pro la milito en 1940, kiam la lernantoj en mezgrada lernejo konstatis ke ne plu ekzistas multaj ebloj por amuziĝo. Amiko Debaets sekvis kurson ekde la komenco de septembro. Do mi sekvis kun li kurson de Flandra Ligo Esperantista, grupo Paco kaj Justeco, instruisto Fernand Roose, historiisto, dum kvindek jaroj prezidanto de la grupo, nun preskaŭ naŭdekjara. Post nur kelkaj monatoj mi eniris la grupan estraron kiel “propagandisto”!

Post la dua mondmilito vi aktivis en la flandra movado. Sed longan tempon Flandrio ne havis landan asocion aliĝintan al UEA. Kial tio daŭris tiom longe?

Iom post la milito mia amiko Debaets kaj mi veturis Bruselen, en decembro 1946 por la dua postmilita ĝenerala kunveno de Flandra Ligo Esperantista (FLE), kaj mi revenis Bruĝen kiel ĝenerala sekretario de la ligo. Mi tuj aktivis i.a. pri la aliĝo al Internacia Esperanto-Ligo, la internacia movado IEL kun sidejo en Britio, tiam ankoraŭ dise de la malnova UEA en Ĝenevo. La malfacilaĵo estis la dueco de nia movado sur la nederlandlingva teritorio de Belgio: Reĝa Belga Ligo, kiu kompetentis por la tuta lando, jam aliĝis al IEL, ne estis do simple konvinki la estraron de IEL, kiu denove fariĝis UEA post la Berna UK en 1947. La FLE, fondita en 1930, protestis jam dum la Pariza UK en 1932, salutante la gekongresanojn nome de la idoj de Rubens, van Dyck kaj Jordaens per speciala, iom pompa dokumento, pro la fakto ke oficiala saluto dum la inaŭguro ne estis permesita pro ne-aliĝinteco!

La oficiala akcepto de Flandra Ligo okazis dum la Paska kunsido de la UEA-estraro en 1948. La sinpropono de 1932 tiam finfine efektiviĝis.

Vi estis LKK-ano jam en 1960, dum la UK en Bruselo. Dudek jarojn poste, en via unua novjara mesaĝo de la prezidanto, vi diris ke la UK-oj devus ankoraŭ pli multe malfermiĝi al la kongreslanda publiko. Ĉu ŝajnas al vi, post pliaj dudek jaroj, ke io evoluis ĉi-koncerne?

Mi ĝojas pro tiu via demando! La plej granda publika manifestacio de Esperantio okazas ĉiujare denove en sekteca servado al propra publiko, kun, ofte tre bone organizitaj informfluoj al la cetera mondo. Mi ne pledas por forlasi tiun rutinan servadon al la propra publiko, sed ni devus enplekti la lokajn kaj regionajn oficialajn instancojn, la kulturajn kaj komercajn reprezentantojn, en niajn kongresaranĝojn. Konsentite, temas pri pli da laboro, pli da kostoj ktp. Ni volas evolui, profesiiĝi, kio estas instrukcioj ĉefe direktitaj al niaj movadanoj; sed ankaŭ UEA ion faru. Mi memoras pri iuj klopodoj kiel la ligo de KOMESKO ’83 kun la Kongresa temo Sociaj kaj lingvaj aspektoj de la moderna komunikado dum UK Budapeŝto 1983, kun multaj enlandaj specialistoj pri tiu temo. La Eŭropaj parlamentanoj ĉeestis dum la kunveno de la sciencistoj en la Antverpena UK 1982. La organizado de la Nitobe-simpozio en Prago UK 1996 ktp. Ekzemple, kial la bonegaj aranĝoj de IKEF kun la lokaj komercaj ĉambroj ne povus okazi ene de la kongreso kun tradukado? Oni povas apelacii al niaj fakestroj por iniciati tiajn kunvenojn kadre de la kongreso. Kial prof. Tonkin ne povus lekcii en la kongresejo por la profesoroj de la regiono, eventuale eĉ en la angla se ni komence ne disponas pri bona traduksistemo? Ni havas je dispono multajn specialistojn el la tuta mondo, ni montru tion al la publiko. Ni nepre devas malfermi nian kongreson. Konsekvence tamen, tio povas okazi nur per plifortigo de nia kongresa centro en Roterdamo, anstataŭ la nuna tendenco por redukti ĝin. Tio ne estas elspezo por burokratio, tio estas rekta elspezo por malrekte informi. Ni tamen scias ke nia rekta informado ne tre sukcesas.

Dum via estraraneco kaj prezidanteco kreskis la nombro de UEA-oficejoj: Novjorko, Antverpeno, Budapeŝto, kiuj tamen malaperis aŭ transformiĝis je aliaj institucioj. Kiel vi vidas nun tiujn projektojn?

Cerbumante kun aliaj, ĉefe kun Prof. Tonkin kaj la nuna prezidanto Corsetti, mi tre koncize substrekas la jenajn kialojn kiuj samvalidas nun kiel tiam:

1. Roterdamo ne estas centro de internaciaj aktivaĵoj, la urbo eĉ neniam aperis en la listo de 30 mondaj urboj kun la plej multaj kongresoj kaj internaciaj renkontiĝoj, je kies pinto ankoraŭ ĉiam troviĝas Parizo, Bruselo kaj Londono; en la listo por 2002 Novjorko troviĝas sur la 17-a loko, eĉ post Singapuro kaj Berlino. Ĝenevo, iam la sidejo de UEA, troviĝas sur la 8-a loko.

2. Ni ne kapablas stiri tutmondan movadon nur el urbo en unu lando, pro la multegaj aspektoj de la organiziteco. Pro la gravaj internaciaj kontaktoj ni fondis la Novjorkan, pro la ekonomiaj avantaĝoj ni fondis la Budapeŝtan oficejojn. La estraro kontaktis pro diversaj aliaj kialoj Brazilon (presado de la revuo je marĝenaj kostoj) kaj Japanion (deponejo por Azio kaj eldonejo de libroj).

3. Ni portas grandan parton de niaj kotizoj al la presisto. La duobla uzado de tiuj grandaj sumoj nur povas okazi per propra presejo: presado + laboro kaj malrekta informado; ni ekis en Antverpeno, simple ĉar ni tie trovis la adekvatajn cirkonstancojn.

Tiuj tri ĉefaj argumentoj ankoraŭ validas, kvankam la strategiaj punktoj eventuale ŝanĝiĝus. Krome estas la nuna konstato ke la domo en Roterdamo estas dormanta vulkano rilate al la valorega biblioteko Hodler. Ne eblas laŭ mi perfekte sekurigi tiun trezoron en tiu domo, nek malfermi ĝin tie por la publiko. La respondeco de la nunaj estraroj rilate al tiu sekurigo kaj malfermigo estas grava.

Vi estas, ankaŭ pro via profesia fono, fakulo pri financoj. Oni diras, ke dum vi estis estrarano pri financoj, vi kuracis la tiam malsanan situacion de UEA. Nun de kelkaj jaroj vi estas la komitata revizoro. Kiel vi taksas la ekonomian evoluon de la asocio en la epoko de interreto, kiam falas la nombro de kotizantaj membroj?

Dum la lastaj kvindek jaroj, la kotizoj neniam sufiĉis por vivteni UEA. Konstatindas ke la donacoj kaj testamentoj fakte estas tradicie antaŭvidebla parto de nia buĝeto, nur la grandeco de tiuj sumoj varias. Ni devas tamen uzi parton de tiuj sumoj por la vivteno de la rutinaj laboroj kaj por novaj projektoj. Nun UEA atingis certan kapitalon kiel bazon, antaŭ la okdekaj jaroj UEA devis labori preskaŭ sen sufiĉa kapitalo kaj sen sufiĉe da likvidaj sumoj. Ni zorgu ke la kapitalo restu stabila kun indico-apliko, kaj uzu la ceteran monon nun. Mi scias ke la nuna estraro tre bone komprenis tion kaj aplikas la principon kun la necesa diverseco.

Vi ludis gravan rolon kaj plu aktivas en la Institucio Hodler ‘68, instuticio kiu celas finance subteni UEA kaj ĝiajn agadojn. Kiel fartas tiu “via infano”?

Kiam f-ino Vermaas iniciatis la institucion, la kapitalo de UEA preskaŭ ne ekzistis. Ŝia plej grava zorgo estis sekurigi iun laborkapitalon pri kiu la UEA-estraro nur malrekte povis disponi pere de la rentoj. Ne ekzistis Financa Komisiono, revizoroj devis proponi al la komitato por malakcepti la spezokonton de CO ktp. Mi plene subtenis tiun vidpunkton en la tiamaj cirkonstancoj, pruvitaj per postaj okazintaĵoj. Kiel mi jam reliefigis, la cirkonstancoj tute ŝanĝiĝis. Krome, la sama sistemo kiel por Institucio Hodler ’68, ekis en diversaj landoj kaj asocioj de la movado, ekz. Fame kaj la Fondaĵo Ernst en Belgio. Ni jam traktis ene de la institucio la nunan situacion kaj eĉ diskutis pri la transpreno de la kapitalo fare de UEA, kun kiu la estraro de Institucio Hodler ’68 povas kontrakti por la disponigo de la rento.

Kiel prezidanto de UEA vi emfazis la gravecon de informado kaj eksteraj rilatoj, kaj vi mem ofte manpremis kun gravaj politikistoj. Je kiu vi plej volonte rememoras?

A. M. M’Bow, la ĝeneralan direktoron de Unesko en Parizo, mi ofte renkontis. Komence dum la kongreso en Islando en 1977, kaj laste en Parizo la 16-an de decembro 1986, por la transdono de la premio Zamenhof. Ankaŭ dank’ al lia sinteno rilate al Esperanto ni ricevis la Sofian rezolucion, kiu pli ol konfirmis la rezolucion de Montevideo...

Unuavice tamen mi volonte memoras tiom da esperantistoj ĉie en la mondo kun kiuj mi interkonatiĝis kaj kunlaboris dum mia dekkvinjara estraraneco ĉe UEA. Al ili ĉiuj kaj al ĉiuj legantoj de la revuo mi elkore deziras prosperan jaron 2004 kaj sanon kaj energion por daŭre labori por la aplikado kaj la disvastigo de nia lingvo.

INTERNACIA SEMAJNO DE AMIKECO

La lasta semajno de februaro (23 ĝis 29) kiel ĉiujare estos sub la devizo Amikeco trans limoj. Kreita por konsciigi pri la amikiga rolo de la internacia lingvo, ĝi estas taŭga okazo por komuna evento kun neesperantistoj, kun societoj de aliaj movadoj.

Loke

MAKEDONIO: Esperanto-societo La Progreso en Prilep la 9-an de decembro 2003 donacis al la urba biblioteko Borka Taleski 30 E-librojn, eldonitajn en Makedonio. Krom la libroj oni donacis KD-on kun makedonaj versoj en Esperanto, eldonitan de Junulara E-societo Estonto en Prilep. En la urba biblioteko oni fondis apartan fakon por Esperanta literaturo.

TAĜIKIO: En la tagoj 4-14 okt 03 okazis la 3-a Tutlanda E-Kongreso. Efektiviĝis renkontiĝoj kun studentoj de du universitatoj: Teknologia kaj Slava-Taĝika. Said Abbasi el Irano vizitis la universitatojn kaj ekestis kunlaboro por krei rekodadan komputilprogramon por tekstoj arabaj-kirilaj. En la Slava-Taĝika universitato okazis renkontiĝo kun studentoj de la ĉina lingvo. La partoprenantoj spektis videofilmon Malproksima eĥo de la silka vojo kaj vizitis koncerton de naciaj kantoj kaj dancoj, botanikan ĝardenon kaj la pitoreskan Barzoban valon.

RUSIO: Solena akcepto en la Ĝenerala Konsulejo de Pollando, prelegoj, seminario pri kunlaboro de baltaj esperantistoj, koncerto de Georgo Handzlik, filmo de Roman Dobrzyński, fotoekspozicio, proklamo de la rezulto de literatura konkurso Liro-2003, leciono, ekskursoj kaj agrabla Zamenhofa Bankedo estis en la programo de la tradicia Zamenhofa Semajnfino, kiu okazis 5-7 dec 2003 en Kaliningrado, kun 45 partoprenantoj el Pollando, Ruslando, Litovio, Germanio kaj Hispanio. La semajnfino altiris la atenton de amas-komunikiloj.

SVEDIO: Okaze de la jarkongreso de la svedaj esperantistoj Eldona Societo Esperanto prezentis sian plej novan libron Nemesis — Nemeza, tragedion verkitan de Alfred Nobel. La aŭtoro verkis ĝin en sia lasta vivojaro kaj presigis ĝin en 1896, sed la tuta eldono estis detruita. Temas pri dulingva eldono, sveda-Esperanta, vera monda sensacio, ĉar ĝi estas kaj la unua eldono por svedoj, kaj la unua traduko en iun ajn lingvon. La libro estas 253-paĝa kaj bele bindita. Eblos aĉeti ĝin en ordinaraj librovendejoj en Svedio kaj ĉe la kutimaj E-libroservoj.

IRANO: Irana Esperantisto estas dulingva (Esperanto-persa) revuo, kun interesaj artikoloj kaj informoj pri lingvaj aferoj, Esperanto kaj la E-movado, irana kulturo, historio, literaturo ktp. La revuo estas unika pro tio ke oni povas ĝin aĉeti en ĉiuj gazetar-budoj tra la lando. Pro kresko de la kvalito, plimultiĝo de la paĝnombro (44 paĝoj) kaj intereso de eksterlandaj abonantoj, estas bonvenaj proponoj de perantoj el eksterlando. Por pli da informoj aŭ por la abono bonvolu kontakti la suban adreson. Pli da abonoj garantios daŭran aperon de la revuo: Hamzeh Shafiee, Revuo Sabzandishan, P.O. Kesto 17765-184, Tehran, Irano; rete: h...@esperanto.org

LITOVIO: La 19-an de decembro en Kaŭna oficejo de Litova Esperanto-Asocio finiĝis vica unumonata ĉiutaga kurso de Esperanto por komencantoj kaj progresantoj. Ekzameniĝis 28 personoj, kvankam la kurson frekventis pli multaj. La diplomojn ricevis 18 komencantoj kaj 10 progresantoj. La kurson gvidis la konata Cseh-instruistino el Pollando Ewa Bondar.

RUMANIO: La braŝovaj esperantistoj preparas sin por gastigi en sia urbo la IFEF-kongreson en 2005. Komence de septembro Ionel Onet, gvidis unusemajnan kurson en Braşov, kiun partoprenis dudeko da personoj. Pri ĝi raportis tre pozitive loka televida kanalo kaj, la 9-an de septembro, la loka ĵurnalo Gazeta de Transilvania (La Gazeto de Transilvanio).

BRITIO: Junularo Esperantista Brita restariĝis kiel memstara organizo. Ĝi estis prezentita dum la lasta Brita Kongreso en Glasgovo. Kreiĝis grupo de aktivuloj, ekestis interreta listo kaj 30-membra grupo komencis interŝanĝi novaĵojn kaj ideojn. Komence de julio JEB organizis laborgrupan semajnfinon por krei novajn aliĝilojn, informilojn kaj retpaĝaron, sekvis plia kunsido en oktobro. La TTT-ejo atingeblas ĉe: www.jeb.org.uk.

Fake

FILMO: La 18-an de novembro Pola Nacia Televido elsendis filmon La Sieĝo de Malbork de la konata pola ĵurnalisto-esperantisto Roman Dobrzyński. Ĝi prezentas la historion de la urbo Malbork kaj ĝian plej grandan brikkastelon en Eŭropo. Oni parolis ankaŭ pri la tutmondaj kontaktoj de la urbo, dank’ al Esperanto kaj la lokaj esperantistoj, kiuj fondis interalie la Parkon de la Mondo kun 30 ZEO-j. En la filmo estis intervjuitaj i.a. la Nobel-premiito Reinhard Selten, la Prezidanto de UEA Renato Corsetti, japana entreprenisto kaj esperantisto, kiu dank’ al la kontaktoj kun la loka esperantistaro malfermos fabrikon en Malbork, la urbestro de la slovena urbo Maribor, kiu dank’ al nia lingvo starigis oficialajn kontaktojn inter ambaŭ urboj. Milionoj da poloj ĝuis la programon kaj la reagoj estis pozitivaj.

TEATRO: La 17-an de decembro estis prezentita en la teatro de Västerås, Svedio, teatraĵo laŭ la romano Popularmuziko de Vittula de Mikael Niemi. Esperanto havas sian lokon en la romano, ĉar ĝi paroligis la amikon de Matti, Niila, kiam alvenis pastro el Afriko. Ili uzis ĝin ankaŭ kiel sekretan lingvon. La reĝisoro petis Wim Posthuma kontroli la prononcon de la Esperantaj frazoj.

Persone

GERRIT BERVELING: La OSIEK-Premion 2003 atribuis sekreta voĉdonado de Organiza Societo de Internaciaj E-Konferencoj, dum la IEK en Prago, Ĉeĥio, al Gerrit Berveling, pro la verko Antologio Latina. La premio, kiun akompanas 500 eŭroj, rekompencas vivantan aŭtoron pro publikigita verkaĵo ne fikcia aŭ pro grava traduklaboro.

VERA JORDAN: Nova kantistino kaj komponistino el Rio-de-Ĵanejro debutas en la E-a muzika mondo. Ŝi disponigis por senpaga elŝutado en la hejmo-paĝo de Kultura Kooperativo de Esperantistoj kvin belajn kanzonojn, kiuj kune kun aliaj konsistigos baldaŭ eldonotan kompaktan diskon. La adreso de la ttt-ejo de KKE estas: http://www.kke.org.br.

DAFYDD AP FERGUS, kimra ĵurnalisto laboranta en Bruselo, estas proklamita kiel la Esperantisto de la Jaro 2003. La internacia ĵurio elektis lin pro lia tre aktiva informa laboro en la Brusela Komunikad-Centro. La magazino La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la Esperantisto de la Jaro. La unua laŭreato estis William Auld. En 1999 lin sekvis Kep Enderby. En la jaro 2000 estis distingitaj tri personoj: Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt. En 2001 laŭreatiĝis Osmo Buller kaj en 2002 ricevis la honoran titolon Michel Duc Goninaz.

Tra la mondo

Z-tago en pola Zamenhof-liceo

En la pola urbo Lodzo troviĝas Liceo kun la nomo de L. L. Zamenhof. La 12-an de decembro 2003 instruistoj kaj lernantoj de la Liceo, kun helpo de la PEA-filio en Lodzo, organizis festotagon de sia patrono.

Sub la gvido de la instruisto kaj esperantisto Jan Szalowski okazis konkursoj, koncertoj kaj teatraĵoj. Inter la gastoj estis anoj de la Ĉefa Estraro de PEA kaj lodzaj esperantistoj .

Gelernantoj de la mezlernejo prezentis interesan porokazan programon. La gastojn kaj partoprenantojn elkore akceptis la direktorino de la mezlernejo Boz’ena Matuszczak. La salonon ornamis bela porokaza tabulo kaj fotoj de A. Sochacki. Partoprenis la prezidanto de PEA Stanislaw Mandrak kaj la prezidanto de PEA-filio en Lodzo Robert Kamiński. Post la oficiala parto Irmina el la klubo Varsovia Vento forte kaj interese instigis al lernado de Esperanto.

Fotis kaj raportis: Andrzej Sochacki

La plej bona estis la vetero!

De la 17-a ĝis 19-a de oktobro 2003 okazis en Oberkirch, Germanio, la 26-a BAVELO-Seminario, komune kun la 54-a Regiona staĝo de France-Est.

Ĉu la seminario estis malbona? Tute ne! Sed se vi ĉeestintus, vi konsentus: eĉ la plej agrabla seminario, la plej interesaj prelegoj, la plej bonaj manĝaĵoj, la plej harmoniplena kunestado ne povintus superi la sunbrilon dum tiuj aŭtunaj tagoj. Kaj ankaŭ la bela pejzaĝo, la vitoj, kiuj kreskas rekte antaŭ la fenestroj de la manĝejo, la jam multloke koloriĝintaj folioj de la arboj ĝojigis la seminarianojn.

La seminario komenciĝis per kursoj kaj kantado de vesperaj kantoj el Adoru kaj interkona vespero kun vigla babilado en agrabla kompanio.

Sabate matene Josef Schiffer (el Villingen) prelegis pri sia angle-Esperanto-kurso, kiu estas granda sukceso. Li klarigis kiel la lernado funkcias: la partoprenantoj lernas unu lecionon de la angla kaj poste devas lerni unu lecionon de Esperanto. Multaj lernantoj jam post mallonga tempo diras, ke ili ne plu volas lerni la anglan, sed nur Esperanton. Kaj la nombro de lernantoj konsiderinde kreskis: kutime venis 5 personoj por lerni nur Esperanton, nun en la kurso estas 15 ĝis 20 personoj. Poste Janek Bender informis pri siaj klopodoj instali Esperanto-kurson ĉe la firmao Bosch. Kvankam li vane provis kelkfoje, li ne rezignis, kaj nun finfine sukcesis. Fine de oktobro okazis la kurso por komencantoj, kaj en novembro krome por la unua fojo okazos la kurso por progresantoj.

Je la unua kaj duono post la tagmanĝo Hermann Heiss gvidis grupon tra sia hejmurbo Oberkirch. Ni malsuprengrimpis la monteton, iris laŭ la rivero Rench kaj atingis la urbocentron kun trabhavaj domoj, parte konstruitaj sur la malnova urbomuro. Ni rigardis montrofenestrojn de lignoskulptistoj kaj brandofaristoj (Oberkirch estas la centro de la nigra-arbara brandofarado) kaj promenis tra la granda bela urboparko.

La sekva preleganto estis Thierry Saladin, kiu prezentis la novajn aŭtoglumarkojn kun la surskribo: Eŭropo havas unu monsistemon: la eŭron, Eŭropo bezonas komunan lingvon: Esperanton. Tiun ŝildon li produktas en ĉiuj lingvoj de Eŭropa Unio.

La lasta programero de tiu tago estis prelego de Konrad Gramelspacher pri la radiostacio Radio Dreyeckland, t.n. libera radio, en kiu grupoj povas mem fari kaj elsendi programon pri siaj aktivaĵoj. Konrad kaj lia grupo estas membroj de la radio-“klubo”, kaj dum unu horo monate ili informas la aŭskultantojn pri Esperanto. Li aŭdigis al ni kelkajn eltiraĵojn el siaj elsendoj.

Dimanĉe matene estis mia vico por prelegi kaj prezenti nian retejon aliaflanko.de. Per komputilo mi prezentis unuopajn partojn de la retejo, klarigis, kiel oni povas mem aldoni sian urbon, kiel anonci la aranĝojn por la kalendaro, kiel sendi senkostajn bildkartojn al amikoj ktp.

Bedaŭrinde la seminario proksimiĝis al sia fino. Restis la lasta komuna tagmanĝo kaj ni veturis hejmen. Mi jam ĝojas pri la venonta renkontiĝo printempe en Verdun.

Restas mencii kelkajn faktojn: La seminarion partoprenis 68 personoj, inter ili 26 francoj. Okazis kurso por komencantoj, paroliga kurso, bukeda kurso kaj infankurso. La libroservon bone prizorgis Jean-Luc Thibias. Funkciis foto-ekspozicio pri la pasintaj tri kunvenoj, aranĝita de Robert kaj mi. Dankon al la organizintoj kaj aparte al Maria Schiffer, kiu zorgis pri la financoj kaj ĉiutage deĵoris ĉe la akceptejo.

Karin Weirich

Nia ĉampiono

La 6-an de decembro 2003 okazis en la urbo Jundiai, Brazilo, la unua ŝtata ĉampionludo de ĉuk-pilko (Tchoukball, svisa pilko-sporto).

En la ŝtata ĉampionludo partoprenis ses teamoj el tri brazilaj urboj: São Paulo, Jundiai kaj Campinas.

Post kvin tre lacigaj kaj malfacilaj matĉoj, la teamo de Esperanto Tchoukball Clube finis kiel ĉampiono!

Julio Calegari

Ĝeneva manifestacio

De la 10-a ĝis la 12-a de decembro okazis en la ĉefa eŭropa sidejo de Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo pinta konferenco de ŝtatestroj kaj ministroj pri informado, kun la temo Ligu la neligitajn. Svisaj esperantistoj decidis montri sin surstrate antaŭ la konferenco kaj varbadi pri Esperanto, kvankam la temo de la konferenco ne temis ĝuste pri lingvaj problemoj. Tamen, ĉar multaj ĵurnalistoj estis en Ĝenevo, la manifestacio povis “movi la pensojn”.

La sesan de decembro je la 2-a posttagmeze kunvenis sepdeko da personoj en la stacidomo de Ĝenevo. Multaj svisoj memkompreneble, pluraj francoj el la apuda provinco Bresse, el Montpellier, Clermont-Ferrand kaj Parizo, unu germano kaj unu ukraino el Kievo.

Multaj afiŝoj videblis, trankvila marŝado kondukis tra la urbo al la Palaco de Nacioj, la eŭropa sidejo de UNO, kie aliĝis pliaj personoj. Entute estis pli ol 70 esperantistoj. Per laŭtparolilo kaj per disdono de flugfolioj oni informis la preterpasantojn pri Esperanto.

La organizantoj anticipe informis la gazetojn, la radion kaj televidon, tamen venis neniu ĵurnalisto. La kaŭzo estas, ke, bedaŭrinde, okazas multaj tiaj aferoj en Ĝenevo. Tamen venis surprizo: kiam irana ĵurnalisto de la ĵurnalo Daily vidis la Esperantan manifestacion el buso, li elsaltis, kaj montris grandan intereson. Li rakontis, ke li konas esperantistojn en Teherano. Do la marŝo eble efikos — en Irano.

Post reveno el la manifestacio, Claude Piron sendis interretan raporton pri la okazaĵoj al ĵurnalistino de La Tribune de Genève, kiu intervjuis lin la antaŭan tagon. Li taksis la nombron de partoprenantoj je 75 personoj kaj klarigis kial Esperanto havas, nun pli ol iam ajn, ekzistokialojn.

Mireille Grosjean

Revuo Esperanto 2004 2

Vi trovos ...

ke en tiu ĉi numero oni eble iom pli ol kutime polemikas pri tio, ĉu ni iras la ĝustan vojon, ĉu niaj aferoj stagnas aŭ normale progresas, ĉu eblas plibonigi nian verdan mondon kaj eble konvinki ankaŭ la mondon ceteran, ke tiu nia estas interesa, justa, unika kaj inda je vizito aŭ almenaŭ enpensiĝo. Al la kongresoj oni kutimas doni adjektivajn epitetojn. Se oni farus tion ankaŭ por la numeroj de nia revuo, mi nomus la nunan — polemika...

Stano Marĉek

Malferme

Kongresoj kaj tradicioj

Anna Löwenstein

En la unua tago, Dio kreis la Inaŭguron. En la dua tago Li kreis la komitatkunsidojn, en la tria la Tagon de la Lernejo, en la kvara la ekskursojn…

Merkredo dum la Universala Kongreso estas la ekskursa tago. Ĉiuj scias tion. Aŭ preskaŭ ĉiuj. Pasintjare venis al Gotenburgo nova kongresano el nia loka Esperanto-grupo. Ĉar neniu avertis lin pri la paŭzo meze de la kongresa semajno, li ne mendis ekskurson por tiu tago kaj malkovris kun malagrabla surprizo, ke en la merkredo okazas nenio. Li ja venis al Svedujo, pagis la hotelon ankaŭ por tiu tago, kaj nun ne sciis kion fari.

Poste li demandis min, iom kolere, kial la ekskursa tago ne okazas fine de la kongreso. Mia respondo tekstis pli-malpli: Nu, mi ne scias, la ekskursoj ĉiam okazas merkrede… nu, do, ĉar simple estas tiel.

Pripensante la aferon poste, mi opiniis, ke tamen li pravas. Mi mem ĉiam trovas tiun interrompon de la kongresaj laboroj sufiĉe ĝena. Se oni ne ekskursas, oni apenaŭ scias, kiel pasigi tiun tagon. Oni aldoniĝas al la rondo de tiuj kiuj vagas sencele ekster la fermita kongresejo kiel perditaj animoj, al kiuj oni neis la eniron en la paradizon. Sed neniam venis al mi la ideo, ke io estus farebla pri tio: simple mi akceptis la regulon — merkrede, ekskurso — kiel neŝanĝeblan manifestiĝon de la Dia volo.

Sed nun mi ekdemandas min: Ĉu efektive ne estus pli oportune, se la ekskursa tago okazus en la fina sabato? Tiel oni forigus tiun ĝenan interrompon meze de la semajno. Sabate, tiuj kiuj dezirus, povus rekte iri hejmen, aliaj povus ĉeesti tagajn ekskursojn aŭ tuj komenci la postkongresajn aranĝojn. (Alternative, la postkongresaj aranĝoj povus kiel ĉiam komenciĝi dimanĉe, tiel ke turismemuloj havus eblecon ĝui apartan ekskurson dum la sabato.) Tio ankaŭ havus la avantaĝon aldoni plian duonan tagon al la kongreso. La Fermo evidente okazus vendrede posttagmeze, do la vendreda mateno estus disponebla por pli da kunvenoj, estrarkunsidoj, kaj la aliaj aranĝoj per kiuj kongresanoj kutimas amuzi sin.

Ekestus la demando, kio okazus en la vendreda vespero post la Fermo. Tiu povus esti la okazo por la bankedo kaj balo, kiuj tiam provizus la kongresan semajnon per agrabla distra fino. Cetere, estus disponebla unu plia vespero — sed ne maltrankviliĝu: por tiu kroma vespero mi havas proponon, kiun mi priskribos sube.

Nu bone, eble la ekskursa tago ne datiĝas de la ekesto de la mondo, sed se ne tiam, kiam komenciĝis tiu kutimo? Ĉu eventuale jam dum la unua kongreso en Bulonjo ĉe Maro? Tio tute ne surprizus min. Kiom da aferoj ni faras dum niaj kongresoj ne ĉar ili estas aparte oportunaj sed simple pro tradicio? Estas tiom da aranĝoj, kiuj okazas tutsimple ĉar ili ĉiam okazas: la Solena Inaŭguro, la Kongresa Universitato, la Internacia Arta Vespero, la bankedo… Se ni nun okazigus la unuan Esperanto-kongreson anstataŭ la 89-an, ĉu ni nepre decidus fari la aferojn precize tiel? Eble jes — sed eble ni tamen decidus organizi ilin alimaniere.

Kaj cetere, pri tiu bankedo… Lastatempe mi aŭdis komenton, ke ĝi estas tre multekosta kaj elitisma aranĝo, kiun multaj kongresanoj ne havas la eblon ĉeesti. Eble oni povus pensi pri io malpli pretenda kaj pli populara, kiun ĉiuj kongresanoj rajtus ĉeesti per prezento de bileto, kiun ili ricevus kune kun la kongresaj dokumentoj. Tio iom altigus la bazan kotizon, sed eble ne tiom, se temus pri amasa aranĝo — kaj cetere, ni ja ĉiuj devas manĝi, ĉu ne?

Kaj kion diri pri la kongresejo mem? Ni ĉiam elektas tre luksajn kaj imponajn centrojn, kiuj donas bonan impreson al la ekstera publiko. Tio estas tre agrabla — sed mi neniam konstatis, ĝis kiu grado tio kontribuas al la alteco de la kotizo. Kiel membro de la LKK por la estonta kongreso en Florenco, 2006, mi estis ŝokita pro la malkovro ke la kongresejo (laŭ oferto ankoraŭ prinegocata) kostos proksimume 175 000 eŭrojn. Tio signifas, ke se ĉeestos, ni diru, 2 500 kongresanoj, la unuaj 70 eŭroj de ĉiu kotizo estus destinitaj nur por pagi la kongresejon — eĉ antaŭ ol konsideri aliajn kostojn.

Estas vere, ke por kelkaj el ni tio estas relative malgranda sumo kompare kun la kosto de la vojaĝo, la restado ktp. Sed estas aliaj kongresanoj, kiuj apenaŭ sukcesas kovri tiujn aliajn kostojn, kaj por kiuj la tre alta kotizo estas la fina bato. Ne estas surprize, ke en Gotenburgo estis signifa nombro da homoj kiuj provis ĉiamaniere eniri senpage.

Tio portas nin al pli ĝenerala demando pri la celo de la kongresoj. Mi povas pensi pri pluraj ebloj:

  1. Taŭge prezenti la Esperanto-movadon al la ekstera mondo;
  2. Ebligi kontaktojn inter aktivuloj;
  3. Doni al kiel eble plej granda nombro da esperantistoj la eblon partopreni en internacia kunveno;
  4. Plifortigi la financojn de la koncerna nacia asocio kaj de UEA.

Ĉiuj estas gravaj kompreneble, kaj iugrade ĉiuj okazas samtempe. Sed mi mem supozas, ke la tria celo estas la plej grava, sekvata de la dua. Se la ĉefa celo efektive estus ebligi al la plej granda nombro da esperantistoj partopreni, tio signifas ke oni devus zorgi, ke la kotizo kaj la restadkostoj ne estu tro altaj. Alivorte, la organizantoj zorgu, ke krom la pli luksaj hoteloj estu ankaŭ multaj meznivelaj kaj malmultekostaj, krom junulargastejoj kaj amasloĝejoj — kaj eble necesus serĉi malpli pompajn kongresejojn. Universitata kunvenejo ekzemple verŝajne kostus malpli ol vera kongrescentro, kaj samtempe substrekus niajn kulturajn kaj edukajn celojn.

Sed supre mi promesis proponi novan manieron pasigi unu el la kongresaj vesperoj. Denove mi estas inspirita de mia amiko el la loka klubo en Frascati, kiu plendis, ke li ne ricevis ĝeneralan bildon pri la stato de la movado. Mi proponas, ke unu el la vesperoj estu dediĉata al Movada Foiro. Ĝi funkcius jene: Tra la kongresejo, prefere en unu granda halo, se tio eblos, oni disponigu amason da tabloj, kie asocioj kaj instancoj povus prezenti sian agadon. Ĉiu landa asocio, ĉiu faka asocio, ĉiu movada kaj kultura instanco, ĉiu eldonejo ricevu tablon, kie ili montros ekzemple siajn afiŝojn, siajn informfoliojn, siajn eldonaĵojn, fotojn de sia agado kaj simile. Tie ili ankaŭ rajtus vendi aŭ senpage disdoni materialojn (evidente necesus tamen eviti konkurencon kun la libroservo): ne nepre nur esperantaĵojn, sed ankaŭ tipajn produktaĵojn aŭ manĝetaĵojn de la propra lando. Dume okazus neformala koncerto de Esperantaj kantistoj kaj grupoj. Tiel dum la vespero oni povus vagi de tablo al tablo, vidi kion oni faras en diversaj anguloj de la mondo, informiĝi pri novaj projektoj, babili kun la ekspoziciantoj, aŭskulti Esperantan muzikon, kaj espereble samtempe gustumeti naciajn specialaĵojn. La celo estus prezenti kiel eble plej vastan panoramon de la Esperanta agado; tial eĉ nealiĝintaj asocioj rajtus senpage partopreni. Eventuale tiu povus esti malfermita vespero, kiam ankaŭ la ekstera publiko rajtus eniri por viziti la ekspoziciojn kaj la libroservon.

Kaj por fini, mi revenos al mia ĉi-supra demando: se vi persone nun aranĝus la tut-unuan Esperanto-kongreson, kiel vi organizus la aferon? Ĉu ĝi okazus en luksa kongresejo aŭ malmultekoste en lernejo? Kion vi metus en la programon? Kion vi retenus el la tradicia programo, kion vi ŝanĝus, kion vi entute forigus?

Sed ne rezervu tiujn pensojn por vi mem — sendu viajn ideojn al la revuo!

[FORIGITA!: bildo]

Universalaj Kongresoj: Ĉu ni iras la ĝustan vojon?

[FORIGITA!: bildo]

Diversnacia societo dum la 88-a UK en Gotenburgo, Svedio.

Nomumo de la nova Ĝenerala Direktoro de UEA

La 22-an de decembro la estraro de UEA nomumis s-ron Osmo Buller la nova Ĝenerala Direktoro. Al multaj legantoj la nomo estas konata. Temas pri la homo, kiu ĝis 2002 estis la Ĝenerala Direktoro de Universala Esperanto-Asocio.

Osmo Buller, kiu antaŭ du jaroj preferis alian laborlokon, nun estis inter la kandidatoj por la posteno de Ĝenerala Direktoro. Li daŭre sentas sin kun-respondeca pri la bonfarto de la Esperanto-movado kaj tute aparte de Universala Esperanto-Asocio.

Cetere li agnoskas, ke kun la nuna estraro ja li povas kunlabori. Neniam estis veraj malkonsentoj pri la ĝenerala linio de la Asocio, kaj ĉiuj koncernatoj fakte harmonie kunlaboris pri la preparado kaj efektivigo de la antaŭa Kampanjo 2000 kaj de la nuna laborplano.

Kaj la estraro kaj la nova Ĝenerala Direktoro agnoskas, ke la pasinteco estas konsiderinda fermita kaj la situacio de ĝenerala interkonsento en UEA povas esti konsiderata reakirita. Por la funkcio de Ĝenerala Direktoro kandidatiĝis kelkaj personoj kaj estis kontaktoj kun potencialaj kandidatoj kaj el okcidenteŭropaj landoj kaj el landoj ekster Eŭropo. La estraro ekzamenis la kvalifikojn de ĉiuj kandidatoj kaj ankaŭ la personan situacion, tute aparte en la kazoj de bezonataj labor-permesoj en Nederlando.

La estraro agnoskas ke Osmo Buller havas plurjaran sperton pri la proceduroj de la Centra Oficejo. Kvankam en la lastaj du jaroj la procedo de modernigo de kelkaj fakoj en la oficejo kaj en la funkciado de la estraro mem kuntrenis modifojn kaj pliajn aŭtomatigojn, la novelektita Ĝenerala Direktoro povos facile daŭrigi tiun procedon.

La estraro fidas la promeson de Osmo Buller plene sin dediĉi al harmonia organiza laboro kaj al senkondiĉa antaŭenigo de UEA kaj la Esperanto-movado.

Gazetara Komuniko de UEA

Daŭre traduki por finfine konvinki

Toon Witkam

La DLT-projekton por efika tradukado en la Eŭropa Unio (vidu la revuon Esperanto 2/03, p. 32; DLT = Distribuita Lingvo-Tradukado) mi lanĉis en 1980. Ĝi daŭris ĝis 1990, kiam nia teamo en la nederlanda softvar-firmao BSO, kun i.a. Klaus Schubert kaj Victor Sadler, devis rezigni pluan evoluigon de tiu sur-Esperanto-bazita traduksistemo, manke de plia investmono.

La teamo poste disfalis, kaj mi mem dum la sekva jardeko devis labori pri tute aliaj projektoj kaj nur malmulte okupis min pri Esperanto. En 2000 mi emeritiĝis, kaj la fascinado pro la sentempa kreaĵo de Zamenhof plenplene revenis.

Nun trafoliumante la Esperanto-numerojn de la lastaj du jaroj, mi ĝojas pri diversaj signoj de optimismo kaj progreso. Sed kiel plej prudenta pensado trafis min la realismo de Trevor Steele, esprimita en Esperanto-kajero 7/02, p. 155-156, kie li argumentas ke ni travivas epokon malfavoran al la fina venko de Esperanto, ke ni devas akcepti tion kaj intertempe vivteni la lingvon, ke ni laboru pri tiu celo diligente kaj kreoplene.

Vivteni la lingvon — relativa koncepto kiu kaŝas pliajn tavolojn de kompreno. Por certaj lingvistoj aŭ etnologoj, eĉ kelkdek parolantoj sufiĉas por nomi lingvon vivanta. Tio estas certe sub nia ambici-nivelo, sed pripensu ke malgraŭ niaj dekmiloj da parolantoj, la ekstera mondo (inkluzive ankoraŭ multajn lingvistojn) rigardas E-on apenaŭ kiel vivantan — ĉar “neveran” — lingvon. Kion fari por ŝanĝi nur tion?

Neil Kinnock

En marto 2002 venis miaopinie grava komuniko el la ekstera mondo, kiam Neil Kinnock nome de la Eŭropa Komisiono respondis al longe antaŭe farita demando pri la taŭgeco de Esperanto kiel pontolingvo en eŭropaj tradukservoj (vidu la revuon La Ondo de Esperanto 5/02, p. 3). La respondo esprimis fortan dubon pri tiu taŭgeco, asertante ke lingvo, kiu ne estas uzata en la ĉiutaga vivo, alportus riskon, ke oni ne povos transdoni la plenan gamon da mesaĝoj kaj ideoj komunikataj dum kunvenoj. Tio evidente kolerigis esperantistojn, sed mi opinias ke Kinnock pravas. Ekzistas individuoj kaj familioj, kiuj uzas E-on ĉiutage, sed tio ne estas la afero: por la EU-organizo, la ĉiutaga vivo rilatas al la oficeja kulturo de sennombraj dosieroj, raportoj, notoj kaj diskutoj; de politiko, planado, administrado kaj leĝdonado; de komerco, industrio, enmigrado, medioprotektado ktp; kun uzo de fakspecifaj terminaroj kaj esprimoj kiuj spegulas la aktualecon same kiel la internacia gazetaro (ekz. The Economist, Le Monde, Frankfurter Allgemeine Zeitung) faras tion.

Esperantio posedas heredaĵon de respektindaj fakterminaroj, rezulton de kuraĝaj klopodoj de laboremaj kaj spertaj samideanoj. Esperantio posedas revuojn, gazetojn, kun (foje brilaj) artikoloj pri multaj kaj aktualaj temoj. Sed la diferenco kun nacilingvaj fontoj kaj rimedoj ankoraŭ estas granda: je nombro de terminologoj, de eldonoj, je amplekso kaj aper-ritmo de revuoj. Nek ĵurnalon, nek semajnan, nek eĉ monatan gazeton ni havas kiu povus imponi al komisionanoj aŭ oficistoj en la EU-organizo, konvinki ilin ke ĉiuj aktualaj temoj estas samkvante kaj samkvalite pritraktitaj en Esperanto kiel en la angla, franca ktp.

Brila iniciativo

Ĉu eblas malpligrandigi tiun fendon inter E-o kaj la naciaj lingvoj? Mi pensas ke jes. Fakte, ĝuste kiam Neil Kinnock donis sian respondon en marto 2002, Vilhelmo Lutermano estis komencinta traduki Le Monde Diplomatique, eminentan francan monatan revuon pri politiko en la larĝa senco, kiu nun estas publikigata ankaŭ esperantlingve en la interreto. Tra 2002-2003 Lutermano kun kelkaj samideanoj esperantigis pli ol 100 000 vortojn da teksto. Mi konsideras tiun ĉi daŭran esperantigon de nuntempa internacie konata revuo la plej grava progresigo de E-o dum la lastaj jaroj. Kvankam modeste priatentigita (en Sennaciulo 12/03, p. 166-168) ĝi meritas ĉiun laŭdon, kaj estas instigo por aliaj ambiciaj tradukistoj.

Imagu ke en 2022 la EU denove juĝos pri la taŭgeco de E-o por la ĉiutaga vivo. Se tiam Le Monde Diplomatique estos aperinta esperantlingve jam dudek jarojn, The Economist dek kvar, Der Spiegel dek ses jarojn ktp, la vivipoveco de nia lingvo prezentos sin multe pli konvinke. Profesiaj tradukistoj aŭ interpretistoj en la EU-servoj, do ne-esperantistoj, povas relative facile inspekti Esperantajn tradukojn paralele al iliaj fontotekstoj, kaj tiel formi juĝon pri precizeco, termin-unuformeco kaj ĝenerala fidindeco. En la situacio de 2002, konsultitaj eksteruloj bonvole analizantaj la kapablecon de E-o, konkludus maksimume ke ĝi povus taŭgi por transdoni la plenan gamon da mesaĝoj kaj ideoj komunikataj dum EU-kunvenoj. Al kio nia laboro en la venontaj jaroj devas konduki estas ke oni juĝos ke E-o efektive taŭgas por tiu celo. Aktualaj esperantigitaj jarkolektoj de prestiĝaj revuoj faros la taŭgecon pruvebla kaj kontrolebla.

En sekva artikolo mi klarigos la rilaton de ĉi tiu strategio al la iama DLT-projekto por permaŝina tradukado.

Tute normala progreso

Claude Piron

Oni povas aliri la mondan lingvoproblemon laŭ tre diversaj vojoj, ekzemple politika, lingvika, financa-ekonomia ktp. Mi aliros ĝin, verŝajne pro profesia misformiĝo, el la psikologia vidpunkto, kies graveco, miaopinie, ne estas ĝuste taksata.

Esperantistoj ofte plendas, ke la mondo ne komprenas ilian vidpunkton, ne interesiĝas pri ĝi, aŭ ke nia afero ne progresas sufiĉe rapide. Ili facile kulpigas pri tio unu la aliajn. Miaopinie, tiuj negativaj sentoj tute ne estas pravigeblaj, se oni konsideras la psikologian aspekton de la situacio. Alivorte, laŭ mi, Esperanto tute normale progresas, eĉ kiam ĝi malprogresas dum jardeko, kaj ankaŭ la konsciiĝo pri la monda lingvoproblemo antaŭeniras je normala ritmo, t.e. je la ritmo de historio.

Ni reagas infanece

La disvastigita ideo, en la esperantistaro, ke la afero ne progresas sufiĉe rapide, fontas el unu el la plej gravaj eroj de la homa psiko, nome deziro. Ni deziras, ke Esperanto progresu, kaj ni reagas al tiu deziro kiel eta infano: ni ne volas vidi la amplekson de la obstakloj, kiuj staras kiel barilo inter nia deziro kaj ĝia plenumiĝo. Ni do sentas frustron. Kiam ni sentas frustron, anstataŭ fronti al la fakto, ke al ni dekomence realismo mankis, kaj sekve ke la fuŝo kuŝas en ni, ni serĉas kulpulojn ekstere: tiuj estos la cetera mondo, kiu ne atentas nin, aŭ la fuŝuloj en la Esperanto-mondo, kiuj ne agas efike kaj laŭcele. Tio estas infaneca, sed dirante tion mi ne kritikas, mi nur esprimas ion pri la normala funkciado de la homa psiko: kiam aperas forta deziro, ni emas reagi infanece. Malpacienci pri la progreso de Esperanto, serĉi kulpulojn, estas tute normale kaj nature. Tiel en la plimulto el la kampoj reagas normalaj plenkreskuloj. Ni ja estas maturaj nur pri kelkaj aspektoj de nia vivo. En multaj sferoj, kiel la politika, la metafizika, kaj la homrilata, ni daŭre reagas kiel etaj infanoj.

Nekompreno fare de la socio

Ankaŭ kiam mi diris, ke la mondo ne komprenas nin, mi tuŝis psikologian aspekton de la situacio. Kial la mondo ne komprenas nin? Ĉar la socio ne komprenas la lingvan situacion ĝenerale. Kial? Pro multaj kaŭzoj. Ekzemple, ĉar lingva rilatado estas io tre kompleksa, kaj ne estas facile kompreni ion kompleksan. Kiam io estas tre kompleksa, la natura maniero aliri la aferon estas simpligi ĝin. Sekve, la socio ĝenerale havas tre simpligitan bildon pri la lingva situacio en la mondo. Bildon nur skeman.

Nekonscia timo

Alia psikologia kaŭzo, pro kiu la socio ne komprenas la lingvan problemon, estas timo. Tio eble mirigas vin. Kaj efektive, se vi diros al politikisto, aŭ al lingvisto, aŭ fakte al iu ajn surstrate renkontita, ke unu el la kaŭzoj, pro kiuj la mondo ne solvas la lingvoproblemon, estas timo, li aŭ ŝi rigardos vin, kvazaŭ vi estus freneza. Unue, ĉar por la alparolato lingvoproblemo simple ne ekzistas. La angla solvas ĝin, aŭ la tradukistoj. Kaj due, se entute estus problemo, estas klare, ke ĝi neniel rilatas al timo. Neniu sentas timon pri lingvo. Kio estas tiu frenezaĵo? ŝi aŭ li diros al vi.

Sed multaj timoj estas nekonsciaj. Ni ne sentas ilin, kio estas bona afero, ĉar sen tio estus neeble vivi agrable. Sed fakto restas, ke tiuj timoj kaŭzas multajn fuŝtordojn, misgvidojn en nia maniero kompreni la realon.

Kial lingvo elvokas timon? Refoje, pro multaj kaŭzoj. Ekzemple, lingvo estas ligita al nia identeco. Iun tagon en la infanaĝo ni ekkonscias, ke nia medio parolas tiun aŭ alian lingvon, kaj ke tio difinas nin, rilate al la cetera mondo. Mi apartenas al homa grupo difinita per la lingvo, kiun ĝi parolas. Do, en la profundo de la psiko, mia lingvo estas mi. La vasta uzo de la svisgermanaj dialektoj estas maniero diri: jen kiuj ni estas, ni ne estas germanoj. Aŭ rigardu, kiel reagas la flandroj aŭ la katalunoj: se oni persekutas aŭ kritikas mian lingvon, oni persekutas aŭ kritikas min.

Multaj homoj havas forĵetan sintenon al Esperanto, ĉar ili sentas ĝin lingvo sen difinita gento, do lingvo sen homa identeco, do aŭ ne lingvo, aŭ lingvo, kiu estas pli aĵa ol homa, lingvo, kiu estas, rilate al veraj lingvoj, tio, kio roboto estas, rilate al veraj homoj. Kaj tio timigas. Estas timo, ke tiu roboto, pri kiu oni diras, ke ĝi havas ambicion al universaleco, prempaŝos sur ĉiu alia lingvo, sur ĉiu popolo, sur ĉio individua kaj vivanta, detruante ĉion pasante. Tio eble ŝajnas al vi fantazia. Sed estas la vero. La psikologia metodo nomata klinika interparolo, en kiu oni esploras, kiuj ideoj aŭ bildoj asociiĝas unu al la alia, se oni petas personon diri, kio pasas tra la menso deirante de unu difinita vorto, ĉi-kaze Esperanto, rivelas la ekziston de tiu nekonscia timo ĉe multegaj personoj.

Identiĝo al la lingvo internacia

Unu el la problemoj de la esperantistoj devenas de tio, ke Esperanto havas trajton, kiu distingas ĝin de ĉiuj aliaj fremdaj lingvoj, nome, ke ĝi favoras identiĝon al si. Svedo kiu rilatas angle kun koreo kaj brazilano, sentas sin nur svedo kiu uzas la anglan, li ne sentas sin anglalingvano. Kontraste, svedo kiu rilatas per Esperanto kun koreo kaj brazilano sentas sin esperantisto kaj sentas, ke ankaŭ la du aliaj estas esperantistoj, kaj ke la tri apartenas al iu speciala kultursfero. Eĉ se oni ege bone regas la anglan, neanglalingvano ne sentas, ke tio havigas al li anglosaksan identecon. Kun Esperanto okazas la malo. Kial?

Kiel kutime en la kampo, kiun ni hodiaŭ vizitas, la rolantaj faktoroj estas pluraj kaj kompleksaj, sed eble la plej grava estas, ke Esperanto integriĝas en la homa psiko je nivelo pli profunda ol ĉiu ajn alia fremda lingvo. Ne tuj, ne ĉe komencanto, sed ĉe tiu, kiun Janton nomas matura esperantisto, homo kun sufiĉa sperto pri la lingvo por senti sin hejme en ĝi. Kial ĝi situas pli profunde en la psiko? Ĉar ĝi, pli ol iu ajn alia homa lingvo, sekvas la naturan movon de la cerbo ĉe homo, kiu volas esprimi sin.

Nia plej baza tendenco, kiam ni lernas lingvon, estas ĝeneraligi la lingvajn trajtojn, kiujn ni lernis. Tial ĉiuj franclingvaj infanoj diras des cheval, ĉevaloj, anstataŭ des chevaux, aŭ vous faisez, vi faras, anstataŭ vous faites. Tial ĉiuj anglalingvaj infanoj esprimas la koncepton piedoj per foots antaŭ ol akiri la ĝustan formon feet, aŭ la koncepton li venis per he comed antaŭ ol akiri la ĝustan formon he came. En Esperanto tiaj eraroj ne eblas, do oni rapide sentas sin sekura en la uzo de la lingvo. Krome en Esperanto oni estas multe pli libera ol en aliaj lingvoj. Tio validas pri la maniero rilatigi la vortojn unu al la alia. En la angla vi devas diri, laŭvorte: li helpas min, en la franca li min helpas, en la germana li helpas al mi. En la tri lingvoj ekzistas unu deviga strukturo, nur unu. En Esperanto vi povas libere elekti iun ajn el la tri. Same estas pri la elekto de la funkcio de vortoj en frazo. Vi ofte povas elekti iun ajn el la adjektiva, adverba, verba kaj substantiva funkcioj, ekzemple diri: mi venis trajne, mi venis per trajno, mi trajnis. Ne estas devigo tiurilate. Malmultaj lingvoj disponas la rimedojn, kiuj ebligas tian liberecon, kaj se ili havas ĝin, tre ofte oni ne rajtas ilin uzi. Krome, la Esperanto-medio estas tre tolerema pri gramatikaj kaj vortaraj fuŝoj, en mezuro neniam renkontata alilingve. Forgeso de akuzativo aŭ fuŝa uzo de ĝi estas, praktike, rigardata normala, probable ĉar tio preskaŭ neniam ĝenas la interkompreniĝon. Nur kelkaj pedantoj faras el tiaj eraroj dramon, sed ili situas ekster la normala medio esperantista. (Atentu! Ne miskomprenu ĉi tiun rimarkon pri lingvaj eraroj kiel rekomendon! Mi situas sur tereno pure observa.) Alivorte, ne estas rilato inter perfekta uzo de la lingvo kaj la sento de identiĝo al ĝi. Oni povas senti sin esperantisto eĉ se oni ĉiufoje preterlasas akuzativon.

Ĉio ĉi, kaj ankaŭ la eblo krei vortojn laŭvole, kion oni ne rajtas fari en multaj lingvoj, kreas etoson de libereco, kiu lokas la lingvon en pli profunda tavolo de la psiko, pli proksime al ties kerno, al ties instinkta bazo. Estas pli facile esti spontana en Esperanto ol en la franca, ekzemple, ĉar oni devas observi malpli da arbitraj malpermesoj. En ĝi do oni sentas sin pli facile si mem. Pro tiaj trajtoj Esperanto fiksiĝas pli profunde en la psiko ol la aliaj fremdaj lingvoj, kaj pro tio oni multe pli emas identiĝi al ĝi. Sed la homoj, kiuj ne apartenas al la Esperanto-mondo, tion ne povas kompreni. Ili ne komprenas tiun identiĝon. Tial la sinteno de multaj esperantistoj aperas al ili freneza aŭ almenaŭ tre stranga. Pro tiu sento de identeco kun la lingvo, esperantisto facile sentas sin atakata, kiam oni kritikas la lingvon, aŭ eĉ la ideon mem de internacia lingvo. Ataki la lingvon estas ataki lin mem, kaj la natura reago estas kontraŭataki, kelkfoje tre akre. Sed tion la neesperantisto ne komprenas. Li do vidas en la normala reago de esperantisto ion tro intensan, tro fortan, pruvon de ia fanatikeco, kiu estas la sola ebla klarigo de reago tiel neproporcia.

Du kategorioj

Miaopinie, esperantistoj psikologie apartenas al du kategorioj. Unuflanke estas homoj, kiuj nebone adaptiĝis al la kolektiva vivo, kiuj sentas sin iom ekster la fluoj de la modo, de la socio, de la regantaj ideoj kaj manieroj agi. Homoj, kiuj kutimiĝis al la fakto esti malsamaj ol la plimulto aŭ kiuj sentas sin forĵetitaj aŭ forĵetataj de la plimulto. Ne estas facile preni sur sin la fundan solecon de la homa vivo. Tial homoj, kiuj sentas sin malsamaj ol la plimulto, emas kuniĝi, krei kun similuloj komunumon, en kiu ili sentos sin bone. Ili tiam kunvenas kaj rediras unu al la aliaj, kiom pravaj ili estas, kaj kiom malprava estas la ekstera mondo. Tio estas tute normala kaj homa. Esperanto prezentis al multaj personoj ne bone adaptitaj al la socio lokon por trovi similulojn same nebone adaptitajn, ĉe kiuj eblis trovi la konsolon kaj plifortigojn necesajn por igi la vivon pli elportebla. Tio estis aparte vera en la periodo, post kiam la unuaj esperoj pri tuja alpreno de Esperanto montriĝis vanaj, kaj antaŭ ol la argumentaro favora al Esperanto iĝis sufiĉe forta kaj fakta, alivorte inter la unua mondmilito kaj la jaroj sepdekaj/okdekaj. Granda parto de la esperantistaro, tiuperiode, konsistis el neŭrozuloj, t.e. homoj kun psikaj problemoj pli multaj aŭ pli gravaj ol oni trovas ĉe iu ordinara.

Al tiuj neŭrozuloj, al tiuj homoj, kiujn psikaj problemoj kripligis, ni havas grandegan ŝuldon, ĉar sen ili la lingvo simple formortus. Estas naive kaj maljuste rigardi ilin de alte, kiel emas fari kelkaj advokatoj de la Raŭma Manifesto. En la historiaj cirkonstancoj, en kiuj ili troviĝis, tiuj iom sektecaj verdsteluloj necesis, por ke la lingvo disvolviĝu. Normaluloj ne povis interesiĝi pri Esperanto, uzi ĝin kaj do vivteni ĝin. Se Esperanto ne estus konstante uzata, se neniu verkus en ĝi, se ĝi ne utilus en korespondado, kunvenoj, kongresoj eĉ konsistantaj ĉefe el stranguloj, ĝi ne povus disvolvi sian lingvan kaj literaturan potencialon, ĝi ne povus riĉiĝi, ĝi ne povus iom post iom konduki al pli profunda analizo de la monda lingvoproblemo. Mi estas certa, ke post kelkaj jarcentoj, historiistoj konsideros, ke tiuj homoj faris grandegan servon al la homaro, vivtenante la lingvon kaj progresigante ĝin, eĉ se iliaj motivoj parte kuŝis en iu psika patologio.

Apud la neŭrozuloj, la stranguloj, pri kiuj mi ĵus parolis, Esperanto allogis homojn kun aparte forta personeco. Homo, kiu estas psike tute sana, povas aliĝi al grupo tute eksternorma nur, se li aŭ ŝi havas tiel fortan personecon, ke li aŭ ŝi povas fronti al la amasoj kaj bazi sian starpunkton sur bazoj klaraj, seriozaj, elprovitaj, tiel ke li kapablas senti sin prava, tamen sen orgojlo. Feliĉe, da tiaj homoj troviĝis sufiĉe multe en la Esperanto-mondo ekde la komenco. Unu el ili, ekzemple, estis Edmond Privat. Ankaŭ al ili ni havas grandan ŝuldon, ĉar ili multe helpis progresigi la aferon, kaj iom post iom montri, en diversaj medioj, ke esperantistoj ne estas nur stranguloj fanatikaj.

Kaj, klare, la du kategorioj havas intersekcion, t.e. homojn kun neŭrozaj trajtoj pli multaj aŭ severaj ol ĉe la averaĝa homo, sed ankaŭ kun pli forta personeco (ofte fortigita ĝuste per la konstanta devo ekzerci sin vivi en medio, al kiu oni ne sentas sin konforma aŭ plene adaptita).

Paradokso: kie estas mensa sano?

Ni do staras antaŭ paradokso: la Esperanto-mondo longe konsistis grandparte el homoj kun psika patologio, sed kiuj havis mense tute sanan pozicion pri lingva komunikado, dum la ĝenerala socio konsistas el homoj eble relative pli normalaj psike, sed kun tute neŭroza, patologia, mi eĉ dirus freneza sinteno rilate al ĝi.

Kio ebligas fari tiel drastan aserton? Nu, la fakto, ke la socio prezentas ĉiujn simptomojn de psikopatologio en sia rilato al lingva komunikado. Kiam sentiĝas bezono, kion faras normalulo? Li agas por kontentigi la bezonon per la plej efikaj, agrablaj kaj rapidaj rimedoj. Imagu iun, kiu malsatas. Li havas en sia poŝo monujon plenan je monbiletoj. Li troviĝas en kvartalo kun multaj manĝaĵvendejoj kaj restoracioj. Se li estas normala, li iros en unu el tiuj, por servigi al si manĝon aŭ por aĉeti ion manĝeblan, kiu liberigos lin je la malsato. Kion vi opinios pri homo, kiu, anstataŭ tion fari, iras al la stacidomo, aĉetas bileton por trajnvojaĝo ĝis loko 300 kilometrojn for, kaj tie marŝas longe en la kamparo ĝis li atingas etan restoracion, kiu proponas nur malplaĉan manĝon? Kion vi opinios pri tia homo, kiu, pro sia stranga aliro al la problemo, malsatis dum horoj kaj fine ricevas ion ne tre kontentigan, kaj ĉio kostis centoble pli ol necesis? Ĉiu diagnozos tiun konduton kiel neŭrozan, patologian. Kial agi tiel komplike, sen profito por iu ajn, dum eblis solvi la malsatproblemon facile kaj rekte? En la kampo de lingva komunikado, esperantistoj agas kiel la unua, la cetera mondo kiel la dua.

(Daŭrigo venontnumere.)

Trevor Steele konvinkis min kandidati

La financa situacio de la asocio estas malfacila, kaj neniaj novaj dungoj aktualas en la Centra Oficejo, opinias la ĵus elektita Ĝenerala Direktoro de UEA. Laŭ Osmo Buller necesas restarigi ekvilibron inter kostoj kaj rimedoj per singarda politiko. Mia preteco reveni unuavice signifas deziron servi asocion, kiu estas kara al mi ekde mia membriĝo antaŭ 35 jaroj, diras Osmo Buller en nia intervjuo.

Antaŭ du kaj duona jaroj vi demisiis de la posteno de Ĝenerala Direktoro proteste kontraŭ la konsisto de la nova Estraro de UEA. Tuj post via demisio vi iĝis direktoro de konata literatura instituto en norda Finnlando. Nun vi pretas forlasi tiun prestiĝan postenon, reveni al la Centra Oficejo kaj ricevante malpli altan salajron labori kun la sama Estraro kontraŭ kiu vi protestis en 2001. Kial?

Mia demisio sekvis el epizodo, kiun nek mi nek estraranoj iniciatis, sed oni trudis ĝin de ekstere kaj ni fariĝis ĝiaj viktimoj. Mi devis tiam apude sekvi koŝmaron de mia bona amiko kaj brila kolego pro kruelaj akuzoj, kio fine elĉerpis min. El tio fontis ankaŭ iuj miaj tiamaj komentoj, per kiuj maliculoj ekster UEA ankoraŭ volonte svingas. Mia preteco reveni unuavice signifas deziron servi asocion, kiu estas kara al mi ekde mia membriĝo antaŭ 35 jaroj, sed mi tre ĝojas, ke aldone al tio mi kaj la estraranoj, precipe Renato Corsetti kaj Michela Lipari, samtempe povas montri, ke ni sciis superi pasintajn malagrablaĵojn. Kolizioj povas okazi en homa agado, sed se oni ne restas ilia kaptito, ili fariĝas valora, eĉ se dolora leciono.

Post via demisio vi sufiĉe akre kritikis la sintenon de la Estraro de UEA al la oficistoj en la Centra Oficejo. Vi parolis pri serĝenta alirmaniero. Ĉu vi havas la impreson, ke tiu sinteno nun ŝanĝiĝos?

El miaj kontaktoj kun estraranoj kaj oficistoj mi konkludis, ke jam okazis pozitiva evoluo. Ekzemple, estraranino Ans Bakker, kiu aparte respondecas ĉi-rilate, renkontiĝas kun la stabo ĉiusemajne. Ambaŭflanke la streĉoj kaj iritiĝoj ofte rezultis el mankoj en la informfluo. La Estraro evidente donas multan atenton al tio.

Antaŭ ol vi kandidatis por la posteno de Ĝenerala Direktoro, vi havis longajn diskutojn kun reprezentantoj de la Estraro. Ĉu la Estraro klopodis konvinki vin kandidati, aŭ ĉu vi klopodis konvinki la Estraron akcepti vin?

Nek nek! La Estraro ne bezonis konvinki min, ĉar ĝi jam havis antaŭ si mian kandidatiĝon. Verdire, estis Trevor Steele, kiu konvinkis min. Kiam mi diskutis kun Renato Corsetti kaj Ans Bakker, mi ne celis persvadi ilin elekti min, sed mi klopodis bildigi pere de ili al la Estraro, kion ĝi povos atendi, se ĝi elektos min. Mi estis tute preta reveni, sed havante bonan postenon en Finnlando mi ne intencis lukti por esti elektita. Mi ja povus servi al UEA ankaŭ en aliaj manieroj kaj roloj.

Ĉu vi scias ion pri eventualaj aliaj kandidatoj por la posteno?

Mi scias nur, ke ja estis kelkaj aliaj.

Ĉu vi scias, ĉu la tuta Estraro subtenis vian elektiĝon?

Tion mi ne scias kaj mi eĉ ne intencas demandi.

Kiaj estos viaj unuaj paŝoj kiel Ĝenerala Direktoro de UEA?

Unue mi devos fari ĝeneralan inventaron pri la funkciado de la Centra Oficejo por decidiĝi pri prioritataj taskoj por reatingi ĝian kiel eble plej normalan kaj efikan funkciadon. Tuj mi devos okupiĝi ankaŭ pri buĝetpropono por 2005, por ke la Estraro povu trakti ĝin en sia kunveno fine de aprilo. Restas tamen tri monatoj ĝis mia ekdeĵoro kaj intertempe povos okazi aferoj, kiuj grave difinos miajn unuajn paŝojn, sed ĉiel ajn, mi certe vringos al mi la kapon por eltrovi manierojn rekreskigi la membraron.

Ĉu vi prezentis viajn planojn al la Estraro antaŭ ol vi kandidatis, kaj ricevis aprobon?

Ne nur ke mi prezentis ilin, sed pri multaj ŝlosilaj aferoj miaj kunparolantoj dum la Roterdama intervjuo jam havis samajn ideojn kaj celojn kiel mi. Al mi persone estis ĝojige konstati, ke Corsetti kaj Bakker akiris tre bonan konon pri la funkciado de la CO. Cetere, ĉiuj miaj planoj kompreneble sekvos el la aktuala laborplano de UEA, al kies preparado mi siatempe kontribuis.

Kiajn kontaktojn vi havis kun la Estraro kaj la nunaj oficistoj post kiam via elektiĝo estis anoncita?

Pro la festotagoj ne eblis havi substancajn kontaktojn. Praktike ili estis unudirektaj, nome ke mi estis superŝutata per gratuloj kaj bondeziroj, kiuj iom amase plu venas ankaŭ de komitatanoj kaj aliaj membroj. Mi mem sendis dankleteron al la estraranoj, emfazante ankaŭ, ke Trevor Steele plu estas nia Ĝenerala Direktoro kaj bezonas apogon de ni ĉiuj ĝis la fino de lia deĵoro.

En aprilo vi karakterizis la nunan situacion de UEA kiel pli seriozan ol la krizo post la eventoj en Hamburgo 1974. Ĉu via opinio ŝanĝiĝis?

Mi ricevis unikan ŝancon influi, ke mia opinio ŝanĝiĝu.

Kia estas la financa situacio de UEA? Kion vi proponas ke oni faru por plibonigi la situacion?

La situacio estas malfacila. Necesas restarigi ekvilibron inter kostoj kaj rimedoj per singarda politiko, kiu gardas la kapitalon, evitas novajn agadojn sen certigita financado kaj tranĉas ankaŭ buĝetitajn elspezojn, se la enspezoj ne evoluas laŭ la buĝeto. Necesas recertigi kaj evoluigi la servojn de UEA kaj ekigi novajn, ĉar ili firmigas la asocion krom finance ankaŭ organize. Mi ne konsentas, ke UEA bazu sian ekonomion je subvencioj de ekstere. Nia fundamento ankaŭ ĉi-rilate estu la membraro kaj esperantistoj ĝenerale, sed ja ni aldone serĉu ankaŭ subvenciojn pli aktive.

La dungitaro en la CO malpliiĝis dum la lastaj du jaroj. Interalie vakas la posteno de direktoro de la Centra Oficejo. Ĉu vi planas ŝanĝojn tiurilate?

La financa situacio ne permesos ŝanĝojn en antaŭvidebla estonteco.

Revuo Esperanto estas nun produktata ekster la Centra Oficejo. Ĉu vi vidas tion kiel problemon, aŭ ĉu la financaj avantaĝoj superpezas? Ĉu vi supozas, ke la situacio povos ŝanĝiĝi en la proksima estonteco?

Neniuj situacioj estas eternaj, sed mi ricevis informojn, ke la nuna aranĝo donas senteblan ŝparon. Ŝajnas tamen, ke troviĝas breĉoj en la informĉeno inter la CO kaj la redaktoro, kio povas kaŭzi problemojn kiel ekz. ĵus la aperigo de malĝusta kotiztabelo. Tio postulas atenton.

Laŭ la planoj de la Estraro, la tuta negranda informa buĝeto de UEA dum 2004 iros rekte en la kason de BKC, kiu formale havas nenian ligon kun UEA. Ĉu vi opinias tion strategie ĝusta decido? Kiel vi taksas la rezultojn de la monkolekta kampanjo subtene al BKC, kampanjo, kiun apogis UEA? Kiaj laŭ vi devus esti la rilatoj de UEA kaj BKC?

Laŭ mia kompreno la Estraro ankoraŭ ne decidis pri la uzo de la informa buĝeto kaj parte tio ankaŭ apartenos al la nova Estraro. Dependos krome de la efektiva financa evoluo, ĉu necesos etendi ŝparojn ankaŭ al tiu buĝetero. Por taksi la rezultojn de la kampanjo por BKC mi ne havas sufiĉe da informoj. Ĉiukaze BKC estas oficejo de Eŭropa Esperanto-Unio, kiu do respondecas pri ĝi. Kiam UEA havos bezonon kaj la necesan monon, ĝi povos mendi ĝiajn servojn, sed ne temas pri aŭtomata devo.

En Gotenburgo la Komitato akceptis investon de granda monsumo en la riparoj de la konstruaĵo ĉe Nieuwe Binnenweg. Ĉu vi scias, kio okazis pri la ripar-planoj post tio? Ĉu tiuj planoj signifas, ke la Centra Oficejo nun restos en sia nuna loko dum la antaŭvidebla estonteco?

Estas intensaj kontaktoj kun konstrufirmao por konkretigi la planojn. Oni faris saĝan decidon, ĉar la domo situas en urboparto, kie dum venontaj jaroj okazos grava evoluo kaj la valoro de la tieaj domoj jam komencis plialtiĝi. En 2005 ni festos la 50-jariĝon de Roterdamo kiel la urbo de la CO. Mi kredas, ke ankaŭ en 2008, kiam UEA 100-jariĝos, tiu nia lumturo estos tie kaj sekve Roterdamo estos konvena urbo por la jubilea UK tiujare.

Kiel oficisto vi ne rajtos kandidati por la posteno de B-komitatano, kiel vi antaŭe planis. Kion vi esperas de la komitataj elektoj, kaj la elekto de nova Estraro por la asocio?

Mi esperas, ke ĉiuj elektoj estos veraj, aktivaj kaj viglaj, aŭ kiel mi ŝatas diri, ke ekestu vera elekta etoso. Ĝuste nun estas aktuale certigi kiel eble plej multe da kandidatoj por elekti ses komitatanojn B. Mi esperas, ke ĝis la fino de februaro aperos almenaŭ duobla nombro da kandidatoj, sed prefere eĉ pli.

Kiel vi vidas la rolon de Libera Folio el la vidpunkto de UEA? La sinteno en la Estraro ŝajnas tre miksa, ekzemple Renato Corsetti volonte kunlaboras por intervjuoj, sed almenaŭ unu estrarano rifuzas ĝian kontakton.

Mi taksas la rolon de Libera Folio pozitiva kaj konstrua. Malgraŭ foje draŝaj komentoj kaj akraj titoloj eblas senti, ke la redakcion ne pelas facilanima skandalemo sed sincera deziro atentigi per ĵurnalismaj rimedoj pri problemoj kaj mankoj por katalizi ilian solvadon. En la ekstera mondo ĵurnalistoj kiel gardohundoj estas normala afero, sed en nia movado temas pri nova fenomeno, kiu postulas ankoraŭ alkutimiĝon. Jam nun eblas tamen diri, ke Libera Folio signas aperon de malferma etoso en la UEA-medio, kio en si mem estas pruvo pri ia juneca forto de nia asocio.

El Libera Folio

[FORIGITA!: bildo]

La ĉefa ĵurnalo de norda Finnlando, Kaleva, aperigis intervjuon kun Osmo Buller. La ĉefa finnlanda novaĵagentejo STT peris informon pri la nova Ĝenerala Direktoro de UEA kaj ĝi aperis en pluraj finnlandaj gazetoj, kaj en la ĉefa finnlingva gazeto de Svedio, Ruotsin Sanomat.

Estas tempo por ŝanĝiĝi

En la septembra numero de Esperanto (9/2003), p. 177, aperis artikolo pri Terminologia Forumo dum UK en Gotenburgo. En la artikolo aperis la frazo: Dum la diskuto i.a. estis prezentita la propono de Miroslav Malovec, ke oni ellaboru Esperantajn terminojn surbaze de la eŭrop-unia datenbanko Eurodicautom kaj ke oni aldonu ekvivalenton en la eŭropuniaj lingvoj al la jam ekzistantaj Esperantaj vortaroj.

Mia propono estis iomete miskomprenita. Kompreneble, traduki Eurodicautom kiel beletron estus kontraŭ terminologiaj principoj. Mi nur volis atentigi, kiel laboras la traduksistemo de Eŭropa Unio (la datenbanko havas 5 milionojn da terminoj en la eŭrop-uniaj lingvoj plus latino) kaj al kio devas nia movado strebi, se ni volas, ke ankaŭ Esperanto estu akceptita en la sistemon.

Sed procedi oni devas alimaniere. La terminarojn necesas ellabori laŭ la terminologiaj principoj (vidu Terminologia kurso de Jan WernerTerminologia gvidilo de Heidi Suonuuti), per kiuj estiĝas novaj Esperantaj terminoj. En niaj terminaroj estas kutime ekvivalentoj en la angla kaj en la nacia lingvo de la aŭtoro. Sed tio ne sufiĉas. La novajn terminojn necesas disvastigi tra Esperantujo, ĉar kiam esperantisto ne trovas la ĝustan terminon en sia nacilingva-Esperanta vortaro, li simple elpensas propran terminon (se li bezonas ĝin dum tradukado). Tiamaniere la faka lingvo en Esperanto estas malstabiligata, la uzantoj ne konas la ĝuste ellaboritajn terminojn kaj helpas al si per elpensado de ĉiam novaj sinonimoj. Por la faka lingvo tia stato estas preskaŭ mortiga.

Nia movado devus zorgi, ke ĉiu bone ellaborita Esperantlingva terminaro (kun difinoj) estu rigardata kiel terminara normo, surbaze de kiu estiĝu Esperantaj-nacilingvaj kaj nacilingvaj-Esperantaj vortaretoj (sen difinoj), kiuj disportos la novajn terminojn tra Esperantujo. La nacilingvajn terminojn ne necesas krei, ĉar la naciaj lingvoj kutime havas la koncernajn terminojn jam delonge ellaboritajn. Ni nur bezonas ilin parigi kun la terminoj Esperantaj. Eĉ plej bona terminaro restos senutila, se ĝiaj terminoj havos ekvivalentojn nur en la angla, kaj esperantistoj en la alilingvaj landoj ilin ne konos.

Oni obĵetis al mi, ke nia movado ne havas fortojn por tia laboro. Nu, tiukaze ne havas sencon proponadi Esperanton kiel solvon de la lingva problemo, ekz. en Eŭropa Unio. La eŭrop-uniaj oficistoj tute ne konas Esperanton kaj kapablas ellabori en nia lingvo absolute nenion. Ĉion ili postulus de ni, de plej primitivaj artikoletoj ĝis plej gigantaj vortaregoj.

En nia movado ekzistas multaj fortoj, al kiuj mankas nur direkto, klara kaj konkreta celo. Se UEA kaj ĝiaj UK-oj nur nebule rezolucias konservi kaj evoluigi la lingvon tiel, ke ĝi plej bone ludu sian rolon kiel transporta lingvo en multlingvaj situacioj (vidu sur la sama paĝo 177), esperantistoj ne scias, kion konkrete ili faru, kion la movado vere bezonas. Ofte niaj rezolucioj disdonas taskojn al registaroj kaj neesperantistaj institucioj, sed postulas nenion de esperantistoj mem.

La ekstera mondo atendas de ni ion tute alian. Se ni proponas Esperanton kiel pontolingvon, oni atendas precipe helpilojn, kiuj ebligos al homoj apliki Esperanton ĉefe en ilia profesia laboro (nur periferie en amuzo). Estas tre laŭdinda afero, ke aperis angla-Esperanta medicina vortaro (Yamazoe Saburoo), sed se ĉiu kuracisto devus lerni unue la anglajn terminojn por trovi la vojon al terminoj Esperantaj, li restos ĉe la angla kaj pri Esperanto fajfos. Se ni volas, ke kuracistoj uzu Esperanton, ni devas celkonscie zorgi, ke ĉiu kuracisto trovu Esperantlingvan medicinan terminaron en sia nacia lingvo. La jam aperinta vortaro estas ĉefe labormaterialo por leksikografoj, kiuj volas ellabori similan vortaron en sia gepatra lingvo. Almenaŭ en tridek lingvoj devas aperi tia vortaro, se ni volas, ke Esperanto ekfunkciu en medicino. Se la angla-Esperanta varianto restos la sola, ĝi fariĝos nur kuriozaĵo por niaj ekspozicietoj, sed neniam penetros en la praktikon.

Kiam mankas klaraj celoj, tiam mankas ankaŭ fortoj. Sed sufiĉis, ke kelkaj junuloj proponis retan enciklopedion Vikipedio kaj jam tie laboras 95 personoj, kiuj ellaboris 10 mil artikolojn kaj laboras plu. Tiel realiĝis ankaŭ plijuniĝo kaj leviĝo de la prestiĝo, ĉar la Esperanta Vikipedio inter tridek lingvaj versioj apartenas al la plej aktivaj, kaj en alilingvaj vikipediaj artikoloj estas atentigo, ke ekzistas simila artikolo en Esperanto. Kelkaj homoj jam kapablis krei modelajn vortarojn (Minnaja, Krause, Saburoo, Werner, Bavant k.a.), ellabori similajn surbaze de ili estas multe pli facile, do kial oni ne kapablu tion en aliaj lingvoj?

Esperanto plej bone ludos sian rolon kiel transporta lingvo en multlingvaj situacioj tiam, kiam ni ellaboros en multaj naciaj lingvoj (komence almenaŭ eŭropuniaj) vortarojn ĝeneralajn, kompareblajn kun tiuj de Minnaja kaj Krause, medicinajn kiel tiu de Saburoo, kaj matematikajn kiel de BavantWerner. Sufiĉus sur kompaktaj diskoj. En la reto ni bezonus celkonscie konstrui sistemon de turismaj informoj pri unuopaj landoj, iliaj urboj, memorindaĵoj, kulturoj k.s. Por tio tre taŭgas la menciita Vikipedio. Tria konkreta celo estu riĉa, rete atingebla literaturo, beletra kaj ĉefe la faka, ĉar miloj da gejunuloj forlasas ĉiujare la movadon, kiam ili ekscias, ke scio de Esperanto ne helpas al ili en ilia profesio, ke en Esperanto oni povas legi amasegon da beletraĵoj, sed neniujn aktualajn fakajn verkojn.

Bonaj vortaroj, enciklopediaj informoj kaj faka literaturo altiros ankaŭ gejunulojn kaj realigos plijunigon, instruadon, utiligon, levon de prestiĝo. La mondo ne povas estimi Esperanton, se esperantistoj mem estimas ĝin tiom malmulte, ke serioza poresperanta laboro ŝajnas al ili super siaj fortoj kaj prefere prezentas Esperanton nur kiel lingvan ludilon. Ni, ekipitaj per komputiloj kaj interreto, timas laborojn, kiujn niaj antaŭuloj kun tajpiloj ne timis. Estas tempo por ŝanĝiĝi.

Miroslav Malovec

La internacia respondkupono

De nederlanda UEA-membro mi ricevis plendon, ke li ne povis aĉeti internacian respondkuponon (irpk) en la loka poŝtoficejo. Mi esploris la aferon. La nederlanda poŝta servo TGP informis min, ke ĝi ne plu vendas la respondkuponojn ekde januaro 2002.

Oni ja akceptas la kuponojn en la poŝtoficejoj kaj poŝtagentejoj. Tamen mi devis konstati, ke ankaŭ tio ofte estas malfacila afero. Speciale en la poŝtagentejoj la geoficistoj ofte ne plu scias kio estas la internacia respondkupono.

Ĉar la internacia respondkupono estas menciita en la internacia poŝtleĝo de la Universala Poŝta Unio, oni rajtas supozi, ke ĉiuj membrolandoj kiuj subskribis kaj rekonas tiun leĝon (regularon), i.a. Nederlando ekde 1875, sin devigas vendi ankaŭ la respondkuponojn.

El mia esploro evidentiĝas ke tiel ne estas. En art. 22 de la UPU-konvencio i.a. legiĝas: La Internacia Oficejo de UPU ne vendas internaciajn respondkuponojn rekte al klientoj: tiuj devas aĉeti ilin de sia loka poŝtoficejo.

Kvankam la poŝtoficejoj ne estas devigataj vendi la respondkuponojn, estas devige por ĉiuj poŝtejoj de la UPU-membrolandoj interŝanĝi (= akcepti) la kuponojn! Uzante tiun elirvojon, Nederlando (ĉu ankaŭ aliaj landoj?) ne plu vendas ilin. Tio povas kaŭzi problemojn al nederlandaj esperantistoj. Se oni loĝas apud la landlimo, oni povas aĉeti la respondkuponojn ĉe germana poŝtoficejo. Eble ioma solvo estus, se la libroservo de UEA ekvendus ilin.

Alia grava afero koncernas la kuponojn mem. Universala Poŝta Unio eldonas novajn kuponojn ekde 2001. Tamen la malnovaj kuponoj restas validaj senlime. Sed atentu: la novaj validas nur ĝis la 31-a de decembro 2006!

Krome oni ne plu ricevas poŝtmarkojn interŝanĝe. Oni povas utiligi la kuponojn nur se oni samtempe transdonas sendaĵon ĉe la giĉeto de la poŝtejo.

Eble interesa aldona informo estas, ke UPU presigis 10 milionojn da novaj kuponoj kaj ke oni uzas ĉ. 6 milionojn jare. Malgraŭ la reta poŝto la internaciaj respondkuponoj do certe ne malmodiĝis.

Kees Ruig

[FORIGITA!: bildo]

Post la unua mondmilito, en 1926, UEA eldonis propran Esperantistan Respond-kuponon en la valoro de 50 svisaj centimoj.

Ĉu seksismo en la Akademio?

Ĉu la organo de la plej spertaj esperantistoj estas seksisma? Ĉu virinoj ne estas sufiĉe talentaj por fariĝi membroj de la Akademio de Esperanto, la plej alta lingvodecida organo de la Esperanto-komunumo?

Fakte la situacio eĉ iom pliboniĝis de antaŭ kelkaj jaroj. Tiam, laŭ mia memoro, Marjorie Boulton estis eĉ la sola virino, diras longjara akademiano kaj eksprezidanto de UEA Humphrey Tonkin.

La uson-brita profesoro scipovas klarigi kial nuntempe nur ses virinoj membras en la 44-kapa Akademio de Esperanto (http://akademio-de-esperanto.org): Ĝenerale en la esperantologio kaj rilataj kampoj iom severe mankas virinoj. Oni rigardu foje la konsiston de la prelegantaro ĉe Internacia Kongresa Universitato.

Ankaŭ la japana akademiano Seikô Yamazaki ne pensas pri intenca preterrigardo de virinoj. Estas memkompreneble ke la manko ne estas intenca. Sin trovas nenia kialo por ke la Akademio estu seksisma. Por kies bono?

Germana membro Stefan Maul, ĉefredaktoro de la revuo Monato, ne perceptas seksismon. Probable estas simile kiel en la ĝenerala socio, kie virinoj ofte ne ludas adekvatan rolon. La Akademio estas tre malnova, tradicia institucio, estiĝinta en epoko, kiam virinoj havis malmultajn rajtojn kaj eblojn. Ŝanĝi tion estas malfacile, precipe ĉar laŭ la statuto la Akademio ‘reproduktas’ sin mem.

La prezidanto de la Akademio, Geraldo Mattos, emas al simila opinio: Ŝajne, en ĉiu scienca aŭ arta akademio la nombro de la virinoj estas ege malpli granda ol tiu de la viroj. Ĉar jam estas virinoj en nia Akademio de Esperanto kaj ili superis per siaj ricevitaj voĉdonoj aliajn virseksajn kandidatojn, tio pruvas, ke ne estas pli da akademianoj inseksaj nur pro tio, ke ne multaj virinoj sin prezentas al la elektoj.

Tamen tiom okulfrapa estas la manko de virinoj ke eĉ membroj komencas demandi sin ĉu la Akademio de Esperanto estas seksisma organizaĵo. Anna Löwenstein faris esploron en 1980 pri la nombro de virinaj membroj en UEA. Rezultis ke virinoj konsistigas nur 25,58% de la individuaj membroj. Supozante ke la proporcio de virinoj ne multe ŝanĝiĝis dum la lastaj 20 jaroj, tio signifus ke en la Akademio devus esti 11 virinoj, dum tamen estas nur ses, diras Löwenstein. Tamen la brit-itala akademiano, aŭtoro de la Esperanto-libro La ŝtona urbo, ne volas kredi je seksismo: Eble mi estas tro naiva, sed mi ne kredas, ke la akademianoj intence voĉdonus kontraŭ virino simple ĉar ŝi estas virino. Eble la viraj membroj nature emus pensi pri viroj prefere ol virinoj kiam ili serĉas novajn kandidatojn. Löwenstein ne proponas ke oni elektu virinojn nur ĉar ili estas virinoj: Sed ja ke eblus aparte klopodi nomumi virinojn kiel kandidatojn kaj ili povus egalrange prezentiĝi apud la viroj, por ke la voĉdonantoj decidu inter ili surbaze de iliaj efektivaj meritoj. Löwenstein supozas ke parte kulpa estas la manko de memfido de multaj virinoj. Kaj tio parte ŝuldiĝus ĝuste al la terure vireca etoso de la Akademio, pri kiu ankaŭ mi konscias. Eble funkcius pli bone, se venontan fojon ili ricevus de alia virino la inviton kandidatiĝi, proponas Löwenstein.

La akuzo pri terure vireca etoso de virino vekas la virojn: Kiel tio manifestiĝas? Mi ja ne rimarkis tiun etoson sed ŝatus povi pli bone kompreni la fenomenon se ĝi ŝvebas tie en la aero, petas Tonkin respondojn. Löwenstein ne hezitas: La fakto en si mem, ke la akademio konsistas ĉefe el viroj, kreas difinitan etoson, kiu ne nepre estas tute komforta por virinoj! Se enestus pli da virinoj, la etoso estus malsama kaj eble plaĉus malpli al la viroj. Laŭ Löwenstein estas rekonata fakto, ke kiam sola viro troviĝas en grupo de virinoj, li emas alproprigi al si gvidan rolon, kiun la virinoj eĉ cedas al li. Kaj se sola virino troviĝas inter 20 viroj, emas okazi la malo. Temas pri enkonstruitaj sentoj de supereco aŭ malsupereco — la rezultoj, kompreneble, de eduko kaj kulturo.

Tonkin defendas la honoron de la Akademio: Eble la esprimo ‘normale vireca’ pli bone difinus la Akademion. La aldono de la adverbo ‘terure’ donis al mi la impreson, ke la Akademio estas io escepte katastrofa, do ke la akademianoj eble kolektive stamfas kaj henas en siaj kunsidoj, kion mi tamen ĝis nun ne rimarkis...

Marko Naoki Lins / Dafydd ap Fergus

Kulpigi la politikistojn ne sufiĉas

Du progresoj kun du disvastiĝaj ritmoj

Prave kontraŭmetas J. Książek la relative rapidan akcepton de la ideoj de Einstein kaj la oficialan neakcepton de Esperanto dum 115 jaroj (Problemoj de Einstein, Esperanto, nov. 2003), sed miaopinie lia konkludo: kulpas la politikistoj restas sen aktiva alternativa strategio.

Fakte la menciita kontraŭdiro apartenas al pli larĝa kultura demando: Kial la scienc-teknika progreso (STP) senkompare pli rapidas ol la spirita progreso (SP) — do politika, morala, estetika ktp. La kulturteorio donas jenan respondon: La veraĵoj de STP estas intuicie videblaj, montreblaj per laboratoria eksperimento aŭ matematike demonstreblaj, ili malkovras la misterojn de la naturo, aldonas al la homaro la fortojn de la naturo; ili havas universalan validecon. La veraĵoj de SP havas nur etparte tiajn ecojn; precipe ili falas en la kavon de la sociaj kontraŭdiroj, vundas privilegiojn de iuj homgrupoj, neas tradiciajn kutimojn kaj antaŭjuĝojn, postulas gravajn, libervolajn ŝanĝojn de pensmanieroj. La novaj akiraĵoj de STP povas decidi pri vivo aŭ morto de homgrupoj, tiuj de la SP ne. Tial estis gravegaj la vortoj de Jesuo: Ŝanĝu vian pensadon. Ĝuste tiu ŝanĝo estas la ĉefa problemo en la socia evoluo, sed la sociologio avertas: Ju pli profundaj estas la ŝanĝoj postulataj de iu SP-veraĵo, des pli malrapide tiu ĉi antaŭenmarŝas; ne la veraĵo estas utopio, sed la kredo, ke ĉiu veraĵo devas akceptiĝi rapide. La racieco de multaj validaj ideoj (paco, frateco, egaleco kaj ĝusteco, racia vivo ktp.) ne sufiĉis (-as) por ties mondvasta efektiviĝo; pro tio ni ne povas simple kulpigi iun socian kategorion, kvankam ne ĉiuj profesioj estas egaldistancaj de certaj ŝarĝoj. Por sukcesigi gravajn agadojn necesas larĝa preparo de la homaj spiritoj. Firma decido estas ne komenca, sed fina akto de la evoluoj.

Esperanto, kiel ideo, estas tipa ekzemplo de SP kaj renkontis (-as) la kutimajn obstaklojn. Kiu ne komprenas la objektivecon de tiuj certatempaj obstakloj, ja la neeviteble sinusoidan, zigzagan, kontraŭdiran vojon de nia movado, tiu povas fariĝi pesimisto, defetisto aŭ renegato. Ankaŭ simpla kredo je sukceso kaj hobiumi ne solvas la problemon. Oni devas vidi kaj aktivigi la sociajn kategoriojn kiuj plej proksimas al nia ŝarĝo, kiuj do respondecas pri la sorto de ideoj en la moderna mondo kaj rolas kiel opinigvidantoj.

Kolekti, krei, defendi kaj disvastigi la akiritajn veraĵojn estas neekskluziva, sed specifa kaj morala devo de la scienco.

Nu, samkiel aliaj iniciatoj, ankaŭ Esperanto havas siajn kapitulacantojn kaj renegatojn. Iuj eĉ kabeiĝas silente, sed krias sur la strato sian apostatecon, aldonante proprajn erarojn al la konfuzoj de aliaj aŭtoroj, kiuj anstataŭ pliriĉigi nian kulturon, komencis nei la jam delonge elpruvitajn principojn de Esperanto. Ni ne okupiĝu ĉi tie pri ili.

La vero estas ora peco kuŝanta en la profundoj de la naturo, de la socio kaj konscienco. La politikistoj havas nek tempon nek intereson okupiĝi pri tiaj senprofitaj esploroj, multaj eĉ ne atentas demokratiajn ideojn antaŭ ol tiuj estas akceptitaj en prestiĝaj intelektularaj medioj aŭ, pli bone, en larĝaj tavoloj de la loĝantaro. Neniu espero, ke ili fariĝos pasiaj apostoloj de la vero, kio povas damaĝi politikajn karierojn. Necesas intima rilato al la vero, arda deziro disvastigi ĝin por la bono de la homoj. Sciate, la sciencistoj, la intelektularo ĝenerale respondecas pri la sorto de ideoj, kvankam ankaŭ en tiu ĉi kategorio multaj estas nur funkciuloj, dungitoj, kapablaj aplaŭdi la novan ideon, sed ne riski ion por ĝi. Estas ege raraj grandaj karakteroj firme engaĝitaj en la progreso de la vero, defendante ĝin sinofere. Tiel naskiĝis la popolaj mitoj pri la neceso de la morto por sukcesigi gravajn iniciatojn, fini grandegajn konstruaĵojn ks. Ne la morto mem gravas, sed oni ne mortas por sukcesigi neniaĵojn. Post la morto de Jesuo, liaj ideoj venkis la romian imperion.

Konklude — kaj tion montras nia historio — ni bezonas pasiajn klerulojn, kiuj kuraĝe, prestiĝe, altnivele, plurflanke prezentu al la mondo la novan veron, por ke la cetera intelektularo, la junularo, sufiĉe granda nombro el la loĝantaro komprenu, ke temas pri ĝia grava, aktuala problemo, ne pri revaĵo de esperantistoj. Tamen tio ne estas universala agadmodelo. La problemo trovas sian favoran terenon en lingve diskriminaciitaj landoj, minoritatoj, regionoj, en porpacaj kaj kontraŭtutmondiĝaj movadoj, en fratecaj sentoj de iuj religioj ktp. Seriozaj politikistoj ne atendos ĝis la fino de tiu klariga procezo...

Ni iom rigardu sukcesajn praktikojn de nia movado.

Miaopinie la ĉi tie skizita koncepto estis ankaŭ tiu de Zamenhof, Privat, Lapenna k.a. Dum la UK en Berlino (1999) oni memorigis notindajn sukcesojn de simila agadmodelo en Bulgario dum certa fazo. Gravulo de UEA konsideris tiun vojon tro longa; li volis rapidan sukceson ĉe la internaciaj organizaĵoj. Tamen montriĝis prava popola proverbo: la rekta vojo povas esti pli longa. Nu, kiom longa povas esti la nerekta vojo?

Ni memoru almenaŭ unu el iom konataj faktoj: en Rumanio, kie faŝistoj kaj stalinistoj jardekojn persekutis nian ideon, du universitatanoj, helpate de kelkaj siaj kolegoj kaj de 4-5 esperantistoj, sukcesis, de 1970 ĝis 1978, post prelegoj kaj kontaktoj en sciencaj medioj, memuaroj ktp, signife ŝanĝi la penadon en la lando, aktivigi ŝtatajn instancojn adopti decidojn favore al Esperanto, spite al ankoraŭ valida cenzura malpermeso: oni kreis E-kolektivon en la Akademio pri Sociaj Sciencoj, E-lekcion en la Tutlanda Societo de Filologoj, enkondukis E-kursojn en la filologiajn fakultatojn (helpis ankaŭ la kontakto de Tonkin kun la vicministro pri klerigado), oni aperigis ses E-lernilojn — kiujn postulis pli ol 3000 personoj, precipe gestudentoj ktp. En 1990 (helpis H. Frank) la ministerio rekomendis al ĉiuj fakultatoj enkonduki E-kurson (se oni disponas pri instruistoj). En la universitatoj de Timişoara ekfunkciis 14 kursoj. Ĉion ĉi faris kelkaj personoj sen asocio, revuo k.s., sub diktatura reĝimo. Kaj la politikistoj? En publikaj debatoj iuj sincere konfesis ke nur nun ili komprenas la sencon de Esperanto, apogis nin kaj defendis nian agadon.

I. F. Bociort

Jarfinaj/jarkomencaj statistikoj de UEA

Ĝis la 19-a de januaro al UK en Pekino jam aliĝis 725 personoj el 43 landoj de la mondo.

En 2003 en UEA membris 5 627 personoj, kio estas je 0,9% malpli ol en la antaŭa jaro.

Jen kiel komentis la membronombrajn tendencojn Trevor Steele, la Ĝenerala Direktoro de UEA:

Plej malbona estas la falo de junaj membroj (MJ-T kaj MA-T) kaj de membroj kun Gvidlibro (ofte unuafojaj). Sed tiu fina rezulto, falo de eĉ ne unu plena procentaĵo, estas relative esperiga. La plej granda ŝanĝo estis salto en la nombro da membroj kun Jarlibro.

Kongresa Komuniko 2

89-a Universala Kongreso de Esperanto
24 – 31 de julio 2004 Pekino, Ĉinio

Konstanta kongresa adreso:

la adreso de UEA (kolofono)

TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2004.html

Retadreso: k...@co.uea.org

Dua Bulteno

Riĉenhava oferto de diverskategoria loĝigo, interesaj ekskursoj, allogaj antaŭ- kaj postkongresoj komence de februaro survojiĝas al la jam aliĝintaj kongresanoj, perantoj kaj landaj asocioj. La prezoj estas aparte malaltaj kaj la kvalito de la servoj aparte alta. Ekde februaro konsultebla ankaŭ en la kongresa retpaĝo.

Loĝado

Kiel ĉiujare, estas ofertata vasta gamo da loĝebloj, ĉiuj tre konvenprezaj. Preskaŭ ĉiuj hoteloj estas proksime de la kongresejo, inter 5 kaj 30 minutojn piedire. Tiuj kiuj loĝos for de la kongresejo, povos uzi publikan transporton aŭ la tre malaltprezajn taksiojn.

Ekskursoj

Tre kompleta oferto de diversprezaj ekskursoj tra la lando kaj regiono ĉirkaŭ Pekino certe estos kialo por partopreni en tiu ĉi kongreso. La malpermesita urbo en Pekino, Xi’an, kie estas la subtera terakota armeo, kaj la magia Tibeto estas nur ero de la granda oferto kiun ni havas. Pli da informoj en la Dua Bulteno, kongresa retpaĝo kaj ĉe la CO.

Glumarkoj

La kongresa glumarko estas ideala surgluaĵo por viaj kovertoj, dum tiu ĉi pekina jaro. Mendebla ĉe la Libroservo de UEA (1 folio kun 12 markoj kostas 1,20 EUR, ekde 3 folioj po 0,80 EUR plus sendokostoj. Por EU-landoj aldoniĝas 19%-a imposto).

Infana kongreseto

NE okazos en Pekino, sed estos infanvartejo en la kongresejo. Gepatroj estas invititaj volontuli.

Aliĝoj

Ĝis la 19-a de januaro aliĝis ĉ. 725 personoj el 43 landoj. La plej multnombraj estas la kongresanoj el: Ĉinio, Japanio, Francio, Germanio, Nederlando, Italio kaj Svedio.

Kotizoj

Ĝis la fino de marto (parenteze sumoj por B-landoj/C-landoj): Individua membro de UEA (IM) 190 (140/70); IM-junulo/kunulo/komitatano/handikapito 85 (70/35); ne-IM 235 (175/85); ne-IM junulo ktp. 140 (105/55). Pri la pagmanieroj kaj difinoj de la kategorioj bv. konsulti informojn en la Jarlibro aŭ en la TTT-paĝoj. Ĉinoj havas apartan tarifon!

Broŝuro pri betono por fakuloj

Terminaro de betono kaj de betonaj laboroj. Jan Werner kaj kolektivo. Brno: Eld. de la aŭtoro, 2002. 40 p. 21cm. Prezo: € 4,50.

Jen broŝuro esence konstruema, kiu fakte rilatas al la betono. La terminoj (kun numeraj referencoj por reciproka resendo) estas klasitaj laŭ ses rubrikoj kaj proksimume tridek teĥnikaj subrubrikoj. Ili aperas, krom en Esperanto, en la angla, germana kaj ĉeĥa lingvoj, la difinoj nur en Esperanto.

La prezento estas simpla, sed kohera, serioze aranĝita. Reviziado ne estus troa, sed malmultas la preseraroj. Apenaŭ dek vortoj ne estas PIVaj sed longe pravigitaj ĉe la fino de la broŝuro (eble konstrukto ne estas absolute necesa). La difinoj estas ĝenerale klaraj, escepte de grajneco (19) kaj frakcio (20), eble ĉar ĝuste tiuj pli specifas kaj difinas, ol priskribas. Bedaŭrinda estas la uzo de tiu stranga estiĝi, de certa (anstataŭ specifa / ia), sole (nur), osciligi (vibrigi), komponento (komponanto), laminita (eble lamenigita / laminatita), lokigo (lokado). La vorton disperga mi ne komprenis, kaj ŝajne la radiko pre ĉiuokaze ne estas pravigebla (antaŭ).

La terminaro estas forme valora, ŝajne uzebla. La betonfakuloj decidu mem ĉu utila kaj uzinda.

C. Rivière

Kompromisemo klera kaj klara

La Vivo de Henriko Kvina. William Shakespeare. El la angla trad. Humphrey Tonkin. Rotterdam: UEA, 2003. 158 p. ISBN 92 9017 083 2. 21cm. Prezo: € 12,00. Triona rabato ekde tri ekz.

Kompatinda Shakespeare: maĵora dramisto minore legata. Kulpas parte la angla de Shakespeare — la vortludoj, la nuancoj, ja la tuta stilo — kiuj tro foras de la hodiaŭa lingvo por esti facile komprenataj; kulpas ankaŭ lernejoj, kiuj en la pasinto traŝvitigis tra la tragedioj de la t.n. Bardo gimnazianojn ne sufiĉe maturajn por aprezi la riĉaĵojn de lingvo kaj enhavo. Tiuj, kiuj kutimiĝis al kolao, ne ĉiam dankas pro ĉampano. Tamen, feliĉe, dum lamas Shakespeare legata, dinamismas Shakespeare deklamata. En teatroj, kie aktoroj peras, interpretas, ankoraŭ vivas, parolas Shakespeare — kaj tiel estu, ĉar dramverko celas ne legadon, sed deklamadon kaj prezentadon.

Sed Shakespeare legata en Esperanto: jen io alia. Ĉi-kaze la lingvo ne arkaikas, sed aktualas kaj, kiel en la Tonkin-a traduko de La Vivo de Henriko Kvina, ĝi permesas tujan komprenon kaj aliron. Helpas la fakto, ke Tonkin — kiel li notas en studinda enkonduko — celis meti en mian tradukon vortojn, kiujn mi normale uzus, do ne la inkajn kreaĵojn de ies studĉambro (p.13). Same studindaj estas la abundaj piednotoj, en kiuj Tonkin klarigas historiajn kaj aliajn punktojn: ĉiupaĝe evidentiĝas la klereco — modesta, neniam troa — kaj principe la klareco de la Tonkin-a Esperanto.

Klareco, kiu rezultas de kompromisemo, ĉar favore al flueco rezignas Tonkin pri peza pedanteco. Jen ekzemple la konata — almenaŭ al anglalingvanoj en somero aŭ aŭtuno de siaj vivoj; pri printempuloj prefere silentu — parolado de la reĝo Henriko antaŭ la batalo ĉe Aĵinkorto. En tiu ĉi sceno Henriko kuraĝigas kaj spirite fortigas siajn trupojn, atentigante pri estontaj gloroj; tamen, diras la reĝo, en la traduko de Tonkin, …ke tiu, kiu ne batali volas, / foriru tuj (p.112). Shakespeare esprimas sin metafore: That he which hath no stomach to this fight, / Let him depart (ke tiu, kiu ne havas stomakon por tiu ĉi batalo, foriru). Ĉu pro manko de la stomako-metaforo (daŭre uzata en la angla por signifi toleremo, inklino, foje kuraĝo) — fakte, pro manko de ajna metaforo — la traduko lametas? Nu, eble jes: ĝi ne kontentigus profesorojn pri tradukarto. Aliflanke Tonkin saĝe kompromisas inter ĝusteco, pedanteco kaj — nepre — la bezonoj de Esperanto, tiel kreante makrokosme, se foje ne ĉiam mikrokosme, fidindan tradukon.

En la sama parolado Henriko fiere prognozas, ke [t]iu, kiu vivos en la maljuniĝon / jare l’ antaŭan tagon al najbaroj / diros: “Morgaŭo Krispinfesto estos” …. Shakespeare enmetas pli en siajn versojn: la Bardo aludas tiun, kiu spertos la bataltagon (shall live this day) kaj vivos en maljuniĝon; krome tiu regalos siajn najbarojn (feast his neighbours), antaŭ ol memorigi pri la Krispin-tago. Denove kompromisemo, sed nepra, laŭ Tonkin, por reteni la irrapidon kaj ritmon (enkonduko, p.13) de Shakespeare. Do, tradukante verson post verso, oni tenu klare en la menso nocion pri la arkitekturo de la tuta dramo kaj pretu elĵeti detalojn por pli bone redoni la efektan signifon (enkonduko, p.13). Kaj tiel estas.

Ĉu sukcesas la kompromisemo de Tonkin? Evidente, jes. El la buŝo de kompetenta Esperanto-aktoro, la menciita parolado de Henriko — malgraŭ etaj mankoj — povus same emocii, same kortuŝi kiel la angla originalo. Jen eble la sola vera mezurilo de tradukita dramo: deklamebleco. Kaj la Tonkin-traduko de La Vivo de Henriko Kvina — parenteze politika dramo aparte signifa en post-irakmilita epoko — tiun ĉi econ abunde posedas.

Paul Gubbins

Leginda intrigo, altnivela traduko

Sub la pir-arbo. Romano. Theodor Fontane. El la germana trad. Reinhard Haupenthal. Schliegen: Edition Iltis 2001. 145 p. ISBN 3-932807-21-9. 21cm. Prezo: € 22,50.

Theodor Fontane (1819-1898) rangas inter la grandaj germanaj verkistoj de sia epoko, kaj lia Sub la pir-arbo (germane titolita Unterm Birnbaum) ankoraŭ nun popularas.

Krimo kaj mistero konsistigas la kernon de la romano, kies intrigo disvolviĝas en rura germana medio de la unuaj dekadoj de la 19-a jarcento. Fontane kreis la fonon de Sub la pir-arbo surbaze de moroj kaj eventoj de tiu tumulta historia periodo, kiujn la tradukinto abunde glosis libro-fine.

Se Sub la pir-arbo legindas pro sia intrigo, ĝi same legindas pro la alta nivelo de la traduko. Ja, Reinhard Haupenthal estas bone konata en niaj beletraj medioj, ne nur kiel editoro, sed ankaŭ kiel avangarda literatoro kaj elstara esperantologo.

Se al tio oni aldonas la elegantan tipografion de la verko, ties akiro kunportos samtempe intelektan gajnon kaj estetikan plezuron.

Fernando de Diego

Dokumento pri modernismo

Sep manifestoj DADA. Tristan Tzara. El la franca trad. Ionel Oneţ. Berkeley: Bero, 2001. 50 p. ISBN 1-882251-32-6. 22cm. Prezo: € 6,90.

La dadamovado ekvivis en la 1910-aj jaroj. Diversloke agis dadaistoj, sed la dadamanifestojn Tzara prezentis en Zuriko kaj en Parizo, kien li poste translokiĝis. Unu el la manifestoj enhavas priskribon kiel fari dadapoemon:

Prenu ĵurnalon. Prenu tondilon. Elektu en la ĵurnalo artikolon havantan la longon kiun vi intencas doni al via poemo. Eltranĉu la artikolon. Poste eltranĉu zorge ĉiujn vortojn formantajn la artikolon kaj metu ilin en sakon. Skuu milde. Poste eligu ĉiujn eltranĉaĵojn unu post la alia. Kopiu ilin diligente en la ordo en kiu ili eliris el la sako. La poemo similos vin. Sekvas, en la sama manifesto, ekzemplo de poemo tiel farita.

Oni vidas en leksikonoj ktp, ke dadaistoj ofte estas vidataj kiel neniigantoj de tradiciaj kulturaj valoroj. Jes, la epoko antaŭ la dua mondmilito, kiam la dadaistoj agis, tre verŝajne malsimilegas la hodiaŭan. Multege da teknikaj novaĵoj nuntempaj ne ekzistis tiam, sed precipe la klasika kulturo multe dominis kaj oldaj moralismaj virtoj, ekzemple rasismo, koloniismo, militemo, ankoraŭ estis fortaj.

Inter dadaistoj inventiĝis novaj artformoj, kaj per tio dadaistoj kreis fundamenton de nova modernisma kulturo. Sekvis multe da diversaj poetoj kaj artistoj, kiuj kreis laŭ la priskribo de Tzara. Ekzemple, oni kreis/as perkomputile hazard-poemojn. Aliaj ekzemploj de dadaismaj artformoj, kiujn aliaj artistoj poste plievoluigis, estas sonpoemoj kaj bild-poemoj.

En la 1960-aj jaroj, mi mem malkovris la dadaistojn. Multe da dadadokumentoj re-aperis, kaj mi aĉetis multe da pridadaj eldonaĵoj. Samtempe venis multe da verkoj de novaj poetoj kaj artistoj, kiuj estas inspiritaj de la frua dadaismo. Ĉio ĉi tre instigis min dum miaj dudekaj jaroj.

La Tzarajn dadatekstojn mi tamen ne legis (ĉar ili estis franclingvaj). Mi legis nur liajn postajn surrealismajn poemojn tradukitajn en la svedan. La esperantigitajn manifestojn de Tzara mi legas kun interesiĝo, sed mi rimarkas, ke la manifestoj estas (por mi) malpli facile legeblaj ol dadapoemoj. La manifestoj estas kvazaŭ skribitaj precipe por aliaj tempo kaj kulturo, kiuj ne plu ekzistas, sed tamen oni pli-malpli povas legi ilin kiel poeziaĵojn. Estas ja bonege, ke venas al Esperantio dokumento pri modernismo, kio kreas bonvenajn referencojn por modernisma kreado en la E-mondo.

Jarlo Martelmonto

Bona kompanio al esperantologiaj verkoj

Lingvaj respondoj. Sergio Pokrovskij (1949). Jekaterinburg: Ruslanda esperantisto, 1999. 78 p. 20cm. Dek eseoj. Prezo: € 6,00.

Tiu ĉi verko, en la formo de simpla 78-paĝa kajero, estas ĉio krom simpla laŭenhave. Temas pri kolekto de artikoloj el Ruslanda Esperantisto (iom reviziitaj), en kiuj Sergio Pokrovskij (ano de la Akademio de Esperanto) respondas lingvajn demandojn de la legantaro, kaj en kiuj li prezentas sian konatan saĝon kaj klerecon traktante vicon da plejparte bone konataj temoj (iafoje eĉ iom tro bone konataj): la artikolo; medialo, refleksivo, pasivo; la transskribaj problemoj; ties kaj ĝia; la landnoma problemo; niaj karaj ĉapeloj; kiel skribi mian nomon?; sekso kaj intelekto; la aspektoj; da kaj de. Plejparte mi konsentas kun la respondoj de Pokrovskij, sed ne ĉiudetale. Tamen en ĉiu artikolo mi devas admiri lian traktadon de la temo, eĉ kiam mi havas alian opinion. Ĉiu respondo enhavas multon nepre atentindan, kaj multon ne facile troveblan aliloke. Ĉiuartikole mi lernis ion.

Pokrovskij iafoje adoptas tonon iom tro akran, ekz. en la traktado de landnomoj (sed estas ja longa tradicio, ke kiam temas pri landnomoj Esperantaj, la diskutoj nepre fariĝas emociaj). La traktado de la landnomoj estas la precipa ekzemplo, ĉe kiu mi ne konsentas kun Pokrovskij, sed tio ne signifas, ke li skribas pri la temo iajn stultaĵojn. Tute male. Kvankam li ne prezentas mian opinion, li prezentas opinion bone motivitan kaj bazitan sur faktoj kaj sur rezonado tute respektinda. La artikoloj ofte estas io alia, aŭ io plia, ol nura rekta respondo al la preciza demando. Pokrovskij anstataŭe donas lertajn kaj plurflankajn diskutojn de la temo. La celo estas klerigi la demandinton pli vaste ol tiu eble intencis. Tre laŭdinde, laŭ mi, kvankam demandintoj pri lingvaj aferoj laŭ miaj spertoj ofte preferas ekscii nur tute konkrete, kion ili uzu, sen ĉirkaŭa teoriumado. En tia ĉi verko tamen multe pli indas tia faktoplena kaj interesoveka prezento, kian elektis Pokrovskij. Pro la origino en Ruslanda Esperantisto la perspektivo ofte, sed neniel ĝene ofte, estas rusa, kaj abundas ekzemploj ruslingvaj. Sed tio ne signifas, ke alilandaj legantoj restas flankenlasitaj. Male ili havas okazon ion lerni. Kaj ni ne forgesu, ke nia lingvo havas kernon profunde influitan de la rusa lingvo. Komparo kun la rusa lingvo tre ofte estas la sola maniero vere atingi komprenon de la origino de iuj aferoj en la Esperantaj gramatiko kaj vortaro.

La Lingvaj Respondoj de Pokrovskij konsistigas en mia bretaro bonan kompanion de ekz. la Lingvaj Respondoj de Zamenhof, kaj de aliaj valoraj esperantologiaj verkoj. Riĉigu ankaŭ vi vian kolekton!

Bertilo Wennergren

Sonegoj de Geraldo Mattos

Barbaraj sonoj kaj sonetoj. Geraldo Mattos. Kolekto de sepdeko da sonetoj kaj poemetoj. Chapecó: Fonto, 2000. 80 p. 21cm. Prezo: € 5,40.

Geraldo Mattos (brazilano, 1921 — ) esperantistiĝis en 1948, ekverkis en 1951, aŭtoro de variaj literaturaĵoj (rakontoj, noveloj, teatraĵo, poemoj, vers-dramo), liaj kvin regulaj sonetoj rolis jam en Esperanta Antologio — poemoj 1998–1957 (eld. La Laguna 1958, red. William Auld) kaj naŭ verkoj (ĉiuj rimenhavaj) en Esperanta Antologio — Poemoj 1887-1981 (Eld. UEA 1984, red. William Auld). Dekoj da prilingvaj libroj en la portugala. Majstro de sonetverkado. Verkoj: La tento de junulo (1953, poemo), Ivan la sesa (1953, kvinakta teatraĵo), La nigra spartako (1955, rakonto), Miniaturoj (1959, japaneskaj poemoj), Arĉoj (1967, poemaro), Ritmoj de vivo (1968, poemaro).

La 28-a Fonto-kajero portas la titolon Barbaraj sonoj kaj sonetoj. La aŭtoro mem informas enkonduke la legantojn, ke lia poeto-memo longe cedis lokon al lia lingvisto-memo, ja lasis lin longe okupiĝi pri gramatikoj, lernolibroj, prilingvaj esploroj. Li esprimas sian esperon, ke tiun ĉi verkon legos minimume la aŭtoro kaj la editoro. Sed estas kaj estu ne tiel!

Povas esti ke Geraldo Mattos oldiĝis, ja li transpaŝis jam sian 80-an jaron, sed miaopinie la poezio de Mattos estas ne olda, sed forta, liaj sonoj kaj son-etoj estas sonegoj, tute ne barbaraj sed malpalaj. Ne sciante, ke granda oldulo de nia E-literaturo estas la aŭtoro de tiuj ĉi 50 “sonoj” kaj 18 “son-etoj”, mi salutus ekzalte junan poeton sin prezentantan en E-medio. Poezi-amantoj facile konstatas legante tiujn ĉi poemojn de Mattos, ke liaj sonetoj nun prezentataj tute ne bezonas la rafinitajn rim-parojn de la klasika soneto, ili egalvorte-klarforte esprimas sentojn-pensojn pri amo, pri virinoj, pri vivo, pri mondo, konfeseblajn de la aŭtoro. La longa silentado pro scienca laboro — miaopinie — utile efikis al la poezio de Mattos, liaj esprimoj, parolturnoj vigle vivas, primavere hopadas ĝojplene de verso al verso, de strofo al strofo. La lingvaĵo de la olda poeto estas orelplaĉe adolta, laŭ la vera senco de la vorto, ĝi ne imitas klasikulajn solvojn, ĉar ĝi mem fariĝas klasika, elkreskinte, plenaĝiĝinte. Tamen mi ne kaŝas mian opinion, ke nur tiaj sonetoj el la nuna aro de Mattos plene plaĉas al mi, kiuj spegulas adekvate jam per la unua tralego la direndon — poeteske intiman diraĵon — de la aŭtoro. Tiu ĉi speco “matoseska” (do, la senrima soneto) tre malfacile forportas ne sufiĉe trafajn vortuzon, vortordon, figurojn.

Per la latina esprimo tolle et lege (prenu kaj legu) mi kore rekomendas tiun ĉi poezian verkon de Geraldo Mattos. Gratulon ankaŭ al Fonto pro la bona elekto. Mi ĝoje prenis kaj legis ĝin, kaj mi estas certa pri tio, ke ankaŭ aliaj legantoj havos similan opinion pri la 28-a kajero de Fonto, verko de Geraldo Mattos.

Tibor Papp

Defendo de malfortaj idiomoj

Diskutlibro pri malpli uzataj lingvoj. Jordi Bañeres kaj Miquel Strubell. Trad. Edmund Grimley Evans. Rotterdam: UEA, 2002. 59 p. ISBN 92-90170-81-6. 22cm. Prezo: € 7,50. Triona rabato ekde 3 ekz.

Ekde la naskiĝo de niaj filoj, ni ĉiam alparolis ilin sole en la etna lingvo de niaj prapatroj — ne en la ŝtata lingvo de la lando, kie ni tiam loĝis. Pro tio ni estis ofte kritikataj kaj kelkfoje iomete primokataj.

Tiu lingvo ne estas adaptita al la bezonoj de la moderna vivo. Parolante ĝin, vi malavantaĝas viajn infanojn. Mankas literaturo en tiu lingvo. Estas tro da lingvoj en la mondo. Ununura sufiĉas. Plurlingveco disdividas la socion…

Surbaze de gravaj dokumentoj kaj deklaroj eligitaj de internaciaj instancoj, organizaĵoj kaj kunvenoj, la aŭtoroj de ĉi tiu libreto trafe refutas tiajn asertojn.

Ĝi konsistas el 80 demandoj pri malpli uzataj lingvoj, al kiuj ili respondas, plejofte per rilataj oficialaj citaĵoj. Tiuj emfazas la valoron kaj gravecon, kiel nemalhaveblan homaran trezoron, de la lingva kaj kultura diverseco. En nur 59 paĝoj la Diskutlibro traktas la temon laŭ ĉiuj aspektoj: homaj rajtoj, juro, publikaj servoj, komerco, edukado, socia kaj kultura vivo, ktp.

Kelkaj citaĵoj indikos la direkton de la argumento: La lingva diverseco de Eŭropo estas protektinda trezoro. Lingva kaj kultura diverseco neniam kaŭzas konflikton. Ja la rifuzo de iuj homoj adaptiĝi aŭ akcepti diversecon kaŭzas problemojn kaj konfliktojn. Preskaŭ ĉiuj parolantoj de malpli uzataj lingvoj… estas efektive ĉe la avangardo de tutmonda tendenco al kreskanta kompetenteco en pluraj lingvoj bezonata hodiaŭ. Ĉiuj lingvoj estas la esprimo de kolektiva identeco kaj aparta maniero percepti kaj priskribi la realon…

Konkludo: Konciza kaj utilega ilo por respondi al negativaj sintenoj pri malpli disvastigitaj lingvoj, kaj por kontribui al la protekto kaj konservado de endanĝerigitaj idiomoj.

Garbhan MacAoidh

Trezoroj en la Biblioteko Hector Hodler

La kolektoj de la Biblioteko Hector Hodler kaj la Arkivo de UEA enhavas multe pli ol nur librojn, revuojn kaj broŝurojn. Apartan atenton meritas fotoj, poŝtkartoj kaj bildaj materialoj.

1923: Biblioteka Ĉambro en la Centra Oficejo

Ekde 1920 la Centra Oficejo troviĝis en Boulevard Theâtre, n-ro 12, en Genève. La Biblioteko de UEA ricevis tiun ĉi ĉambron en la teretaĝo. Bone rekoneblaj estas la dorsoj de la binditaj gazetaj volumoj, kiel oni konas ilin nuntempe en la ĉambro Simon Saft en Rotterdam.

Tiu kaj aliaj fotoj videblas en la reklambroŝuro Universala Esperanto-Asocio en la juĝo de la esperantistoj, Genève 1923.

1933/34: Membrokartoj kombinitaj

Laŭ la Interkonsento de Kolonjo (1933), UEA kaj la Landaj Asocioj certagrade kombinis la membrecojn kaj ankaŭ la kotizojn. La membroj de ekzemple Svisa Esperanto-Societo aŭ Japana Esperanto-Instituto fariĝis simplaj membroj de UEA apud la jam ekzistantaj aktivaj membroj. (Nuntempe la esprimoj estas aligitaj kaj individuaj membroj.) La Landa Asocio pagis la kotizeton por la simplaj membroj kaj rajtis sendi anon aŭ anojn al la Komitato de UEA.

Tiu kombino videblas cetere en la tiamaj planitaj membrokartoj. Pro la komplikeco kaj la kostoj (oni devis presigi kartojn por ĉiu unuopa lando) oni tamen post malmulte da jaroj reiris al unuecaj kartoj, sur kiuj estis nun loko por landa stampo.

1935: Kongreso kaj Krozado Italio/Afriko

La Universala Kongreso de 1935 estis iusence unika, ĉar ĝi ne okazis en nur unu urbo, sed minimume en tri: Florenco (Firenze), Romo kaj Napolo. Pro tio la ŝerco “UK en Firona”.

Post semajno plena de ekskursoj eblis almeti plian semajnon: la Krozadon al Afriko. Unika ĝi estis ankaŭ pro la mirinda subteno de la itala ŝtato, tiam regata de la faŝisto Mussolini. En aliaj okazoj, kaj precipe post la kongreso, la ŝtato ĝuste malfaciligis la laboron de la esperantistoj.

La kongreso de 1935 (kaj ankaŭ la kolonja de 1933) estis certa antaŭgusto pri la kongresoj post la dua mondomilito en la orienteŭropaj landoj.

Ziko M. Sikosek

Loke

KONGOLANDO: Demokratia Kongolanda Esperanto-Asocio, DEKA, festis sian 40-jaran jubileon la 14-an de decembro 2003. Okaze de la jubileo estis aranĝita tutlanda kunveno. La adreso: Demokratia Kongolanda Esperanto-Asocio, B.P. 761, Kinshasa XI, Demokratia Kongolando. Rete: d...@yahoo.fr

MAKEDONIO: La 14-an de novembro Esperanto-societo La Progreso en Prilep festis sian 40-jariĝon kaj 75 jarojn de la fondiĝo de Stelo, la unua Esperanta societo en Makedonio. Prilepaj esperantistoj havis kelkajn aktivaĵojn; la 13-an de novembro en la urba biblioteko estis malfermita libroekspozicio de E-libroj kun dekoj da marmoraj, lignaj kaj ŝtonaj skulptaĵoj de prilepa skulptisto Emil Soleski. Sekvis solena distra vespero en la urba biblioteko Borka Taleski, kiun ĉeestis pli ol 100 esperantistaj veteranoj kaj aktivuloj, gastoj kaj subtenantoj de la E-movado. Loka TV-stacio NTVPrilep informis pri la jubileo. La 15-an de novembro, en loka radio-stacio Radio-Prilep, kadre de la radioelsendo por gejunuloj gastis Viktor Galeski, kiu parolis pri Esperanto kaj la E-movado en Prilep.

ĈINIO: Por bonvenigi la 89-an UK en Pekino en 2004, komenciĝis la 7-an de decembro 2003 en la Esperanto-lernejo Amanto en Harbino paroliga kurso. La kurson, gvidatan de Cui Jiayou, partoprenis 30 esperantistoj el diversaj lokoj. En la malfermo Tang Jiguo, rektoro de la lernejo, faris prezenton pri la 89-a UK kaj alvokis la kursanojn aktive partopreni en la kongreso. La kursanoj rapide progresis, utiligante ĉiun okazon. Ili esperas ke ili kapablos libere interparoli kun geamikoj el diversaj landoj kaj gastigi tiujn, kiuj volas viziti la urbon Harbino.

RUSIO: La 15-an de decembro okazis en Jekaterinburg Zamenhof-vespero. La festeno okazis en la regiona Domo de Paco kaj Amikeco, kiu situas en la urbocentro. Partoprenis pli ol 20 esperantistoj. En la programo estis rakonto pri Zamenhof, konkursoj, skeĉoj, anekdotoj, kantoj, teumado kaj amika babilado. La direktoro de Domo de Paco kaj Amikeco Tagir Sultanov tre favore rilatas al esperantistoj kaj disponigis por la kunvenoj imponan ejon. Festu kun ni la 20-jaran jubileon!

SINGAPURO: György Nánovfszky, la ambasadoro de Hungario en Singapuro, entuziasme invitis kaj akceptis tieajn esperantistojn en sia oficejo, por diskuti kun ili pri la E-movado. Sur la foto la dua persono de maldekstre estas Koon Hee Tan, aktiva esperantisto kaj unu el la estroj de Singapura Esperanto-Asocio, meze staras György Nánovfszky. Por kontaktoj kun singapuraj esperantistoj eblas skribi rete al Wu Guojiang: a...@21cn.com.

LITOVIO: La 23-an de decembro en Vilno finiĝis dumonata senpaga elementa Esperanto-kurso, kiun gvidis germana esperantisto Frank Wurft. La lecionoj okazis unufoje semajne en prestiĝa Vilna gimnazio de Salomeja Neris. La kurson komencis 50, sed finis 20 personoj. Organizis ĝin Vilna filio de Litova Esperanto-Asocio. La 20-an de januaro komenciĝis nova Esperanto-kurso.

HUNGARIO: La 9-an kaj 10-an de novembro Hungaria Esperanto-Asocio kaj Humana Eŭropa Asocio partoprenis en Budapeŝto dutagan ekspozicion de civilaj organizaĵoj Civiliada 2003. Plurcent interesiĝantoj vizitis la standon de HEA kaj ricevis informilojn pri nia lingvo, pri la movado kaj pri la lerneblecoj. HEA uzis la okazon informi ankau pli ol cent ekspoziciantajn sociajn organizaĵojn. Kun pluraj el ili ĝi interkonsentis pri estonta kunlaboro kaj spertis, ke ili estas tute malfermitaj al niaj ideoj kaj pretaj helpi. Dum la ekspozicio ĵurnalistino el Rumanio petis intervjuon de Oszkár Princz, ĝenerala sekretario de HEA.

Fake

MULTLINGVECO: La 18-an de novembro en Vilna Teknika Kolegio okazis scienca-praktika konferenco Modernaj teknologioj en studado kaj praktiko. Kontribuis al ĝi ankaŭ la direktoro de la kolegio kaj estrarano de Litova Esperanto-Asocio Algimantas Piliponis, per la prelego Multlingveco en studado laŭvoje al Eŭropa Unio. La aŭtoro analizis problemojn de multlingveco, parolis pri la rolo de Esperanto kaj proponis ĝin studi kaj utiligi en diversaj praktikaj agadoj. Li speciale substrekis la ekonomian aspekton de multlingveco.

LIBROFOIRO: La 5-an de decembro 2003, kadre de granda librofoiro en Pula, Kroatio, d-ro Ivo Borovečki, honora membro de UEA, publike parolis pri literatura tradukado. Liaj informoj pri Esperanto kiel literatura lingvo kaj ĝia rolo kiel pontolingvo por la kroata literaturo ricevis favoran subtenon de redaktoro, kiu gvidis la temon ĉe la librofoiro.

GAZETOTEKO: Estis kreita Gazetoteko Lanti, honore al la fama franca esperantisto de la pasinta jarcento. La prizorganto Jesuo de las Heras metas en ĝin gazetojn kaj periodaĵojn verkitajn en Esperanto en ĝia tuta historio. Dume enestas Kajeroj el la Sudo kaj Boletín, bulteno de la Hispana Esperanto-Federacio (pli ol 400 n-roj); baldaŭ sekvos pliaj, inkluzive de la revuo Esperanto. Por viziti la retpaĝaron oni bezonas nur retaliron kaj legilon por Akrobat-formato, PDF. La adresoj: http://www.gazetoteko.com kaj http://213.172.47.3/gazetoteko/.

ATEISTOJ: ATEO, la faka socio de UEA, havas TTT-paĝon kaj dissendolistojn. Interesiĝantoj bonvolu skribi al a...@iespana.es, aŭ vizitu la paĝon http://www.iespana.es/ateismo/. Oni povas aliĝi al dissendolisto por paroli en Esperanto pri ateismaj aferoj sur la paĝo http://www.iespana.es/ateismo/atelisto.htm. Ekzistas dissendolisto rezervita por anoj de ATEO. La prizorganto persone enmetas la aliĝintojn, kondiĉe ke ili estas anoj de Ateista Tutmonda Esperanto Organizo: l...@yahoogroups.com, aŭ a...@iespana.es.

KOMERCO: Bulgara Esperanto-organizo UPIEK partoprenis komercan ekspozici-bazaron Produktita en Bulgario, kiu okazis inter 20-30 nov. 2003 en Sofio, Bulgario. Dum dek tagoj oni varbis pri Esperanto ĉefe kiel ilo por internacia komerco.

Persone

LAŬLUM: La pli ol 80-jara pekina akademiano Li Shijun (Laŭlum) funkcios kiel la rektoro de Internacia Kongresa Universitato de la Pekina UK. Por eduki kompetentajn laborantojn kaj helpantojn, li gvidas kurson por pli ol 20 personoj. Li diris: Mi maljuniĝis, tamen mi volas fari ion por nia lingvo.

SANADER: La nova kroata ĉefministro Ivo Sanader estas laŭ sia profesio specialisto pri lingvoj kaj literaturoj. En 1998 Kroata Esperanto-Ligo eldonis libron En tiu terura momento, kiun redaktis Ivo Sanader kun sia kolego Ante Stamać. Temis pri tiutempa antologio de kroata milita liriko. La versojn tradukis 15 kroataj esperantistoj, la enkondukon verkis akademiano Dalibor Brozović, prezidanto de Kroata Esperanto-Ligo. La poemaro troveblas en la roterdama libroservo.

Tra la mondo

Eŭropa Socia Forumo 2003, Paris, Saint-Denis:

Ĉu eblas alia mondo sen alia lingvo?

La seminarioj, laborgrupoj kaj prelegoj de la dua Eŭropa Socia Forumo (de la 12-a ĝis la 15-a de novembro 2003 en Parizo, Saint-Denis, Bobigny kaj Ivry) estis ege disaj. Malmultaj partoprenantoj ne aŭdis aŭ ne vidis la vorton Esperanto kaj ne eksciis ke grandaj ebloj kuŝas en tiu lingvo por krei la bazojn de alia mondo. La rilato al la ideo de Esperanto estis preskaŭ ĉiam simpatia.

Ne mankis ebloj informiĝi, ĉar sub grandega tendo en kiu ariĝis 70 asocioj kaj organizoj en Saint-Denis, la norda antaŭurbo de Parizo, krom la stando de SAT kaj de SAT-Amikaro, estis ankaŭ tiu de Eŭropo-Demokratio-Esperanto (EDE) kun Esperanto-95. En la norda parto de Parizo, en La Villette, estis la stando de Espéranto-France, de JEFO (Junuloj) kaj FET (Esperanto-Federacio de la Laboro). Samloke troviĝis ankaŭ la stando de la Mondcivitanoj, movado, kiu uzas Esperanton.

Esperanto havis sukceson precipe ĉe juna publiko, senantaŭjuĝa kaj tre ema al malkovroj. Pluraj asocioj petis kunlaboron por la instruado de la lingvo, por tradukado de dokumentoj, aŭ por labori sur difinita tereno. Inter ili estis la Asocio por Disvastigo kaj Serĉado en Libera Informadiko, kiu laboras i.a. por la programo Linux (Linukso) laŭ spirito konforma al Esperanto.

Grava programero por Esperanto, iniciatita de Hungara Esperanto-Asocio, EDE kaj Esperanto 95, estis la seminario en Bobigny. Ĝi estis anoncita en la oficiala programo kun simultana interpretado al Esperanto, la franca, la angla kaj la hispana. En Esperanto prelegis Oszkár Princz, sekretario de HEA, pri La problemo de la lingvoj en Eŭropo kaj pri la ebla rolo de Esperanto; Christian Garino pri La Nova Eŭropa Konstitucio kaj la lingvoj, pri La Eŭropa Tago en Strasburgo (planata manifestacio sur la Ponto de Eŭropo la 9-an de majo 2004) kaj pri La planoj de EDE. Profesoro Pantaleo Rizzo, fakulo pri ekonomio, prelegis pri Esperanto kaj konstruo de komuna identeco; praktika propono en kiu rolos Esperanto.

Laŭ raporto de Jacques Schram el Belgio, okazis prelegoj ankaŭ en la sidejoj de Espéranto-France kaj de SAT-Amikaro, pri La nepra bezono de universala lingvo por progresigi la senton de homa senlima solidareco. Vilhelmo Lutermano parolis pri la monata gazeto Le Monde Diplomatique, pri ties historio kaj pri la kreskanta nombro da artikoloj publikigitaj en Esperanto-traduko, unue sur liaj personaj retpaĝoj kaj plej laste kadre de la retpaĝoj de la gazeto mem, tiel ke nun Esperanto estas agnoskata inter la diverslingvaj paĝaroj de tiu gazeto (http://eo.mondediplo.com). Claude Longue-Épée prezentis la planojn de Espéranto-France por festi la centan datrevenon de la Bulonja kongreso en 2005. En la sidejo de Espéranto-France Renato Corsetti klarigis, kial nenio malhelpas, ke membroj de UEA partoprenu en eventoj kiaj estas la sociaj forumoj. Samloke Wera Blanke el Germanio pritraktis la temon ATTAC kaj Esperanto. En sia TV-ĵurnalo la televido France 3 montris homamason, antaŭ kiu troviĝis granda banderolo kun la vorto Esperanto.

Dum malmultaj forumanoj haltis antaŭ la standoj de organizoj, kiuj konigis sin nur per la angla, multaj haltis antaŭ la du Esperanto-standoj de Saint-Denis. Tre utilis la seslingva flugfolio eldonita de SAT kaj presita de SAT-Amikaro (www.esperanto-sat.info), ĉar el tiuj ses lingvoj (Esperanto, angla, germana, franca, hispana, nederlanda) praktike ĉiuj vizitantoj scipovis almenaŭ unu.

La rezultoj de ESF 2003 estas ege kuraĝigaj. Tiu medio vere sentas kaj bone komprenas la bezonon de komuna lingvo. La spirito de la sociaj forumoj konsistigas ĝuste senliman interŝanĝon de spertoj kaj ideoj, kaj estis konstateble ke la lingvaj baroj prezentas gravan malhelpon en tiu interŝanĝo. Estas klare, ke la ĉeesto de Esperanto estos pli kaj pli dezirinda kaj eĉ necesa en tiu kadro. La venonta Eŭropa Socia Forumo okazos en Londono. Ĉu post tiu sperto, kaj la antaŭaj spertoj en Porto Alegre kaj Florenco, ni estos ankoraŭ pli videblaj kaj efikaj?

Henri Masson

Hotelo Esperanto en Makedonio

La 13-an de decembro 50 esperantistoj ĉeestis solenaĵon okaze de la 10-a jubileo de E-societo Suvenir en Samokov, 75 km nordokcidente de Prilep, dum kiu la hotelo en Samokov ricevis la nomon Hotelo Esperanto.

En la salono de la hotelo Gordana Poposka parolis pri la E-movado kaj aktivaĵoj de esperantistoj en Samokov, kaj Vlado Baboski el Prilep faris ekspozicion pri la E-movado kaj kunlaboro inter esperantistoj el Prilep kaj Samokov. La ĉeestantojn salutis Metodi Galeski, prezidanto de E-societo La Progreso en Prilep. Sekvis kolektiva fotado antaŭ la enirejo de la hotelo kaj koktelo en granda hotela salono.

Apud la hotelo Esperanto, kiu havas 20 dulitajn ĉambrojn kaj unu apartamenton, troviĝas nova ortodoksa kirko, kaj najbare malnova kirko de la 12-a jarcento.

Viktor Galeski

Reinaŭgurita monumento

Vendrede, la 28-an de novembro 2003, pro la alproksimiĝanta Zamenhofa Tago, estis renovigitaj du E-monumentoj omaĝe al la kreinto de Esperanto en Bydgoszcz (Pollando).

Pro petoj de la esperantistaro al la urba magistrato, la du monumentoj, starantaj ambaŭflanke de la Placo (Skvaro) Ludoviko Zamenhof, kiuj troviĝis en kaduka stato, estis rapide restaŭritaj. La re-inaŭguran ceremonion ĉeestis gestudentoj el Pollando, Albanio, Kongolando, Mongolio kaj Hispanio, profesoroj de Internacia Studumo en Bydgoszcz, kaj aliaj lokaj kaj alilokaj esperantistoj.

Ĉeestis ankaŭ la Prezidanto de la urbo, Konstanty Dabrowicz, kiu diris kelkajn afablajn vortojn rilate la eventon.

Augusto Casquero

En Serbio niaj sciencistoj ne nur diskutis

En Banjaluko okazis de la 24-a ĝis 26-a de oktobro 2003 la 6-a Danuba Scienca kaj Kultura Forumo.

La forumon organizis Esperanto-Ligo de Respubliko Serba, Centro por esplorado, promocio, edukado kaj internacia kunlaboro BeL@Espero, kaj galerio Dacešin. Aŭspiciis ĝin la urbo Banjaluko kaj Ministerio de scienco de Respubliko Serba. La ĝisnunaj sciencaj sesioj okazis en Rumanio, Hungario, Slovakio, Serbio-Montenegro.

La laborlingvoj estis la serba, Esperanto kaj la angla. Oni laboris en sekcioj: scienco, kulturo, sporto kaj ekologio. En 35 prelegoj partoprenis esperantistoj el Slovakio, Hungario, Serbio-Montenegro, Makedonio kaj Bosnio-Hercegovino.

La forumon solene malfermis la ministro de scienco kaj kulturo Demal Kolonić (la foto, sekvapaĝe) kaj la prezidanto de Loka Komitato estis la urbestro Dragoljub Davidović. La organizantoj transformis la forumon al scienckultura manifestacio, kiu komenciĝis per solena malfermo de internacia ekspozicio de pentraĵoj. Estis prezentita libro Informaciaj teĥnologioj de Ratko Dejanović kaj Ljubiša Preradović, interesa estis vespero de etna kantado kun kvar muzikaj grupoj. En infana teatro gastis aktoroj Saša Pilipović kaj Katarina Aleksić el Serbio kun teatraĵo Kabaredo, vespere prezentiĝis konataj verkistoj el Banjaluko.

Impresa estis la intereso de ŝtataj kaj lokaj radiaj/televidaj stacioj, kiuj regule informis pri la forumo. La solenan koncerton rekte elsendis RTV de Respubliko Serba.

Mico Vrhovac

[FORIGITA!: bildo]

Prof. Ljubiša Preradović parolas dum la verkista vespero.

Esperanto-terapio!

Jen feliĉaj brazilaj lernantoj de la daŭriga kurso de Esperanto, kiu okazis dum 2003 ĉiun merkredan matenon en Gerontologia Centro de Asocio de Emeritoj kaj Pensiuloj en Volta Redonda, Rio-de-Ĵanejro.

Temas pri maljunuloj, kiuj decidis lerni nian lingvon kiel okupan terapion kaj utilan manieron de socia kunvivado, por havigi al si novajn amikojn kaj malfermi al si novajn kulturajn horizontojn, subteni pacon, interhoman komprenon kaj fratecon. Nova kurso startos en marto 2004 en klaso, disponigita al la instruisto, emerita inĝeniero

Alberto Flores.

Forpasoj

Abraham VEGA ACOSTA (1902-2003), membro de 1978, malavara favoranto de la meksika E-movado, forpasis la 19-an de novembro en San Pedro de los Pinos (Meksiko).

Jan Otto de KAT (1920-2003), dumviva membro, fakdelegito pri elektrotekniko kaj matematiko (1980-2002), landa delegito de ISAE (1981-86), aŭtoro de artikoloj en Sciencaj Komunikaĵoj (1982, 1985) kaj Scienca Revuo (1983), forpasis aprile en Hago (Nederlando). Li estis membro de Asocio de Nederlandaj Sciencistoj Esperantistaj kaj kasisto de ISAE. Multaj memoras lin kiel gitarakompananton de la kantistino Ramona van Dalsem.

Hella LANKA (1925-2003), fakdelegito pri turismo kaj polico (1953-2003), mortis en Hamburg-Rissen en junio 2003. En 1948 ŝi fariĝis membro de Hamburga Esperanto-Societo kaj dum multaj jaroj estis sekretariino kaj kasistino de la klubo. Ĝis la aĝo de 78 jaroj ŝi restis aktiva en Internacia Kristana E-Ligo.

Daphne LISTER (1921-2003) forpasis en Manĉestro (Britio). Membro de 1953, ŝi prezidis la E-Societon de Manĉestro dum 1960-62 kaj 1974-76. Ŝiaj poemoj aperis en Monda Kulturo (1963) kaj ekde 1970 en diversaj periodaĵoj, kadre de Esperantaj Kajeroj sub titolo Ĝis nun (1976) kaj Kaj poste (1986). Ŝi regule recenzis librojn en The British Esperantist.

Mihail Petroviĉ MANDRIK (1902-2003), Honora Membro de UEA, lernis Esperanton en 1921. Li persone konis tiamajn eminentulojn (Drezen, Nekrasov, Devjatnin k.a.). En 1936 li estis kondamnita je kvinjara punlaboro. Ekde 1947 li gvidis kursojn laŭ propra adapto de Cseh-metodo, estis sekretario, prezidis E-organizaĵojn. Post 1974 li loĝis en Gomel, kie li fondis kaj gvidis klubon Konkordo. Arte talenta homo, li desegnis kaj pentris, ludis kelkajn muzikilojn, verkis proze, poezie kaj tradukis. Li verkis ambaŭdirektan vortareton por ruslingvanoj, lernolibron ABC de Esperanto, dudekon da rakontoj, aŭtobiografion Amara vojo. Li mortis la 22-an de decembro 2003. Lia 100-jara jubileo (21.01.2002) estis unika kaŭzo por diverslokaj esperantistoj viziti la meritoplenan samideanon kaj lin gratulis.

R.C. MARBLE (1914-2003), dumviva membro, delegito kaj fakdelegito pri ŝako (1979-1995), forpasis en Lompoc (Usono).

Olle OLSSON (1909-2003), honora membro de UEA kaj de ILEI, fakdelegito pri instruado (1950-1995), mortis la 13-an de oktobro 2003 en Lund (Svedio). Esperanton li lernis fine de la 1920-aj jaroj kaj en 1930 fondis E-klubon de Lund (kies honora membro li fariĝis en 1936). Kiel profesia instruisto li gvidis multajn E-kursojn kaj estis unu el la pioniroj de ILEI. De 1965 ĝis 1982 li plenumis la taskojn unue de dua sekretario kaj ekde 1974 de kasisto de ILEI. Dum multaj jaroj li estris ankaŭ en la Sveda sekcio de ILEI. Por helpi gejunulojn partopreni en internaciaj aranĝoj li kreis kun aŭstria donacinto Fondaĵon Erika Linz. Dum jardekoj li kunaranĝis Dan-Svedajn Tagojn kaj dum pli ol 20 jaroj membris en Societo Zamenhof.

Pieternella OOSTHOEK (1923-2003) estis dumviva membro. Ŝi forpasis en Roosendaal (Nederlando) la 26-an de decembro.

Revuo Esperanto 2004 3

Malferme

Babiloj kurzas nule Laŭdado de komuna prudento

Renato Corsetti

La unua duono de la titolo estas mallerta provo traduki tre sukan italan esprimon, kies senco estas, ke babiloj kostas neniom, ke ili estas libere doneblaj kaj libere riceveblaj. Tio, kio gravas, estas faktoj. Kial mi fiŝkaptis tiun italan esprimon? Simple por komenti la multajn, vere multajn babilojn, kiuj lastatempe diskuris pri la ŝanĝoj en la personaro de la Centra Oficejo. Kiam vi havos ĉi tiun revuon en la manoj, eble restos ankoraŭ malmultaj tagoj de deĵorado por la nuna Ĝenerala Direktoro, Trevor Steele, kaj malmultaj tagoj por la reenoficiĝo de la eksa kaj nun mal-eksa Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller.

Laŭ la tradicioj de ia okcidenta ĵurnalismo pluraj provis legi ĉi tiun fakton en amaso da manieroj kaj trovi profundajn signifojn, kaj fari antaŭvidojn por la estonteco, kaj antaŭvidi renversojn kaj movojn. Ĝenerale ne temis pri tre seriozaj supozoj, ĉar ili tute ne tuŝis la esencan laboron sed limiĝis al cerbumado pri homoj, kaj ĉambroj kaj skribotabloj. Mi diru nun, el mia vidpunkto, ke ĉiuj laborantoj por UEA kaj en la Centra Oficejo kaj en la mondo estas same valoraj. Provoj kontraŭstarigi la unujn (kiel dirus Zamenhof) kontraŭ la aliaj estas vanaj kaj senbazaj. En ĉi tiu okazo estas granda ĝojo por mi publike antaŭ la membroj danki la forirantan Ĝeneralan Direktoron, pro tio kion en malfacilaj kondiĉoj li sukcesis fari en la pasintaj jaroj, kaj danki la revenantan Ĝeneralan Direktoron pro tio, ke li revenas. Cetere mi malkaŝu al vi sekreton, kiun liberaj babilantoj ne imagas: en ĉi tiuj jaroj la du Ĝeneralaj Direktoroj bonege kunlaboris inter si.

Nun, kiam eĉ la spuroj de personaj kvereloj malaperis, ni dediĉu nin al la vera laboro, pro kiu ni rajtas kun fiero rigardi niajn neesperantistajn primokantojn, kaj la ceterajn favorantojn de perfortaj solvoj de lingvaj problemoj, al la disvastigo de Esperanto kaj de ties kulturo.

Parolante pri laboro ni venas nun al la dua duono de la titolo. Eble ne ĉiuj scias, kaj fakte la afero estas sufiĉe persona, ke antaŭ ol labori en universitato mi laboris en banko kaj okupiĝis pri organizado, komputiloj ktp. En tiu funkcio foje mi parolis kun supera direktoro de komputila firmao, kaj la parolado estis pri salajroj de dungitoj. La konkludo estis ke ne la plej gravaj informadikaj inĝenieroj ricevas la plej altajn salajrojn, sed simple homoj, kiuj posedas komunan prudenton. Tiuj iĝas la gravuloj en entreprenoj. Fakte superajn teknikistojn oni facile trovas sed homojn kun komuna prudento multe pli malfacile.

Ankaŭ ni en la movado bezonas amaseton da komuna prudento por antaŭenigi nian aferon kaj amaseton da toleremo. Daŭre mi aŭdas akrajn voĉojn de homoj, kiuj krie kaj ade asertas sian vidpunkton, ekzemple: Esperanto venkos nur se ĉiuj esperantistoj mastrumos malgrandajn hotelojn por turistojNur la originala literaturo estos nia atutoNur la tradukita literaturo valoras aŭ eĉ La problemo estas ke la mondo neniam akceptos Esperanton dum ne ĉiuj adverboj finiĝas per e, aŭ fine, sed vi ĉiuj konas multe pli da ekzemploj, Por Esperanto nur Pekino gravasnur suda Brazilo gravas. La cetera mondo sekvos. Nun, ankaŭ se estas en ĉiuj tiuj asertoj part(et)o da vero, oni devas je la lumo de komuna prudento pritaksi ilin kaj precipe siajn proprajn asertojn, kaj fariĝi pli larĝvida kaj pli tolerema. Neniu el ni scias vere, kiu estas la magia formulo por triumfigi Esperanton tuj kaj senpene. Mi mem tre volonte konfesas tion. Eble ni ĉiuj agnosku tion, kaj iĝu pli modestaj. Partaj venketoj estas eblaj kaj multaj el ni scias kiel atingi ilin, sed neniu perdu la senton pri la rilato inter vero kaj deziro.

Kaj parolante pri laboro, ni restu ĉe laboro por Esperanto. Lastatempe mi aŭdas laŭtajn kriojn, sed tre malmulte da mallaŭtaj sinanoncoj por iĝi komisiito de UEA kaj labori por difinita kampo. Niaj lastaj komisiitoj estis grandparte, vere grandparte, trovitaj nur ekster Eŭropo, en Brazilo, en Ĉinio ktp. Mi ne volas eltiri tro rapidajn konkludojn el tio, eble tio signifas nur ke eŭropanoj faras pli multe en aliaj kampoj kaj ke la tradiciaj laboroj ne tre altiras ilin (cetere la francaj esperantistoj, ekzemple, faras vere multon. Se vi serĉas landan asocion por imiti, rigardu ĝin.). Sed nun ni serĉas komisiitojn pri tre gravaj kampoj (de la Enkonduko de Esperanto en Aviadon al la refortigo de la projekto Indiĝenaj Dialogoj, ktp, ktp, ktp).

Se vi havas komunan prudenton kaj ne ŝatas babilojn, kontaktu min. La Esperanto-movado bezonas vin.

Renato Corsetti

Ĉu Esperanto floras en Afriko?

Tradicie, kluboj kaj asocioj en Afriko raportas jarfine al la Afrika Oficejo pri la pasinta jaro. Krom finance, ankaŭ vorte. Jen mozaiko da informoj pri la vivo kaj klopodoj de niaj samideanoj sur la nigra kontinento.

Virunga klubo serĉas leteramikojn

Virunga Esperanto-Klubo aktivas en Rutshuru-distrikto en nord-orienta Kongolando. En la regiono estas kelkaj aktivaj esperantistoj, kiuj fondis klubojn kaj volas uzi sian scion de Esperanto, sed ne estas facile trovi geamikojn en la mondo. La klubo estas tre aktiva. Ĝi varbas novajn membrojn por anstataŭi tiujn, kiuj migras al la urbo Goma por serĉi tie laboron. Tie ili ankaŭ fondis Esperanto-klubon de Goma.

La klubo luis ĉambreton per $10 monate. Por instruado ĝi fotokopiis la kurson Ferez kaj pagis $60 por dek serioj. Du skatoletoj kun kreto kostis $5. La membroj kontribuas ĉiumonatan kotizon de $20. Tiel ili sukcesas agi.

Tri novaj esperantistoj serĉas leteramikojn: Drosele Bavuna (naskiĝis en 1960), Kambere Kasongo (1978) kaj Ndungutse Vicent (1962). Ilia poŝta adreso estas: poŝtkesto 219, Kisoro, Ugando. La poŝto de Ugando funkcias pli bone ol tiu de Kongolando. Tial oni luas poŝtkeston en Ugando kaj tie prenas la leterojn. La klubo ne havas retadreson.

Ankaŭ kilibanoj emus korespondi

Esperanto-klubo de Kiliba (Orienta Kongolando) estas fondita en 1989 de Namutema Wabasobe Athanase. La klubo tiam havis 40 anojn. Ĝi fondis bibliotekon. Pro la senfina militado iuj rifuĝis eksterlanden. Nun la klubo havas 20 membrojn, kiuj kunvenas ĉiusemajne. Ili deziras regulan kontakton kun ĝemela klubo ie ajn en la mondo. La klubo servas al ĉirkaŭaj kluboj kaj grupoj: en Kavimvira, Kalimba, Kimanga, Ndunda, Lemera, Tanganika, Uvira, E-grupo de la Sukerfabriko. La prezidanto Namutema Wabasobe kaj sekretario Rutibaza Kwangabire Philippe instruas ankaŭ en lernejo en Uvira. Kelkfoje semajne unu el ili biciklas al Uvira (17 km) per biciklo donacita de UEA, kiu iam difektiĝas sur la malbonaj vojoj (kaj la mono por riparo ne estas). Mankas ankaŭ sapo (bona instruisto devas lavi sin kaj siajn vestaĵojn antaŭ ol aperi en la klaso), banano (por ne malsati tro dum tiu tago de forestado), pluvombrelo (por ne alveni malseka en pluva sezono), petrolo (por vespere korekti taskojn kaj prepari lecionojn). En 2003 UEA disponigis $50 por ĉiuj kluboj menciitaj. Finstudis en 2003 la korespondan kurson kaj ricevis diplomon: Namutema Wabasobe, Rutibaza Kwangabire Philippe, Michael Muyirike, f-ino Mado Ndandwe, Kashando Buregeya.

La klubo bezonas korespondantojn (ĝemelajn klubojn), lernilojn kaj vortarojn, gazetojn en facila Esperanto, iom da mono por poŝtmarkoj kaj por la kostoj de la instruisto.

La adreso: Namutema Wabasobe Athanase (prezidanto) aŭ Rutibaza Kwangabire Philippe (sekretario), c/o Paroisse Ste Marie de Kavimvira, B.P.500, Bujumbura, Burundio. (La adreso estas en la najbara lando Burundio, ĉar la poŝto en Burundio funkcias pli bone ol tiu en Kongolando.)

En Benino ĉio iras glate

Benina Esperanto-Federacio relanĉis sian agadon, renovigante la estraron dum la ĝenerala asembleo en Cotonou, la 1-an de februaro 2003. Ĝi kunvenis trifoje dum la jaro. La korespondado inter BEF kaj la Afrika Oficejo de UEA en la najbara Togolando iris tre glate. Franca samideanino Madeleine Crepatte vizitis la lernejon en Codji, kie Esperanto estas enkondukita, sed pro transbordiĝo de la riverego Mono Madeleine ne vizitis alian lernejon en Aguidahoue. En la norda urbo Parakou S. Sylvestre fondis novan klubon. BEF sukcesis organizi someran kurson en aŭgusto, kiun gvidis Gbadamassi Latifou, estis dissendita radiokurso (kurso de SAT-Amikaro) kaj organizitaj radio-ludoj por novaj esperantistoj. BEF premiis la gajnintojn. La ĝenerala sekretario interkonsentis kun la loka radio en Lokossa ke ili estu partneroj por diskonigi la lingvon en la regiono de Lokossa.

En 2003 BEF ricevis subvencion de UEA de 200 eŭroj kaj de la mecenato Martin Schaeffer (el Stuttgart) 250 eŭrojn. Tio permesis subvencii la klubojn: Nova Generacio de Esperanto, Verdaj Geamikoj, Pacaj Metiistoj, Zamenhofa Klubo, Geamikoj de Dio. Oni elspezis krome por korespondado kaj fotokopioj, por la vojaĝkostoj de la ĝenerala sekretario, por la telefonkostoj, kaj donis 5000 F.CFA por ebligi al novaj esperantistoj partopreni la jarfinan okcidentafrikan kongreson en Togolando.

BEF devis rezigni pri propra poŝtkesto (B.P.373) pro la alta luo (45,80 eŭroj). Tial ĝi nun uzas la privatan poŝtkeston de la ĝenerala sekretario, François Hounsounou: B.P.226, Lokossa (Mono). La federacio proponas dek kandidatojn por UEA-membreco per Fondaĵo Canuto.

François Hounsounou
Ĉu granda E-Centro en Goma?

Jam dek monatojn oni lernas en Goma Esperanton kaj dankas sian Dion, kiu sendis la afablan homon, samideanon Hubert Ntawu, kiu malkovris al la lernantoj nian pacan, unuigan lingvon.

En majo 2003 estis kreita Goma Esperanto-Klubo (GEK) kun la deziro kontribui, ke Esperanto fariĝu la dua lingvo de ĉiu homo. Registriĝis multaj gejunuloj kun la deziro lerni la lingvon. Hans Bakker sendis al la klubo kompletojn de la kurso Ferez kaj lernolibrojn. Alphonse Waseka kaj fraŭlino Gertrude Bembeleza iris al Kalonge kaj Kavuma por disvastigi Esperanton laŭ la peto de Daniel Durand de Monda Fonduso de Solidareco Kontraŭ la Malsato. En oktobro 2003 la klubo per siaj propraj rimedoj malfermis sian unuan publikan klason por komencantoj. Por ke GEK fariĝu granda centro por disvastigi Esperanton en tiu ĉi parto de Afriko, ĝi bezonas havi oficialan rekonon ĉe la lokaj instancoj, lernolibrojn por komencantoj, vortarojn (franca-E/E-franca), kaj lernolibrojn. La klubo esperas, ke UEA kaj la Afrika Oficejo disponigos al ĝi financajn rimedojn, kiuj ebligos lui ejon, pagi pro administraj aferoj, aĉeti kretojn, kajerojn ktp. Bonvenaj estas donacoj, malgrandaj financaj rimedoj, plej bone sendi per Western Union. (Bv. rete informi pri tio). Poŝta adreso: Goma Esperanto Klubo, B.P. 78 Gisenyi/Rwanda.

Alexis Assumani Bengantundu
Braza Centro seminariis

De la 28-a de januaro ĝis la 1-a de februaro 2004 okazis seminario en Braza-urbo (Kongo-Brazzaville, Kongolanda Respubliko) pri la graveco de Esperanto. Ĝiaj temoj: Historio de Esperanto, La vivo de Zamenhof, Tri elementaj lecionoj.

Alvenis 27 partoprenantoj, kiuj vigle interesiĝis pri la disvastigado de Esperanto en la lando. Multaj el ili deziras daŭrigi la kurson kaj esperas akiri la bezonatajn lernilojn.

Dialundama Michel
Kalimba en Kongolando

La Esperanto-klubo Kalimba en la urbo Uvira, orienta Kongolando, estis fondita en la jaro 2000 de s-ro Namutema Wabasobe Athanase. La 15 klubanoj studas Esperanton ĉiun vendredon kaj dimanĉon. Inter ili estas instruistoj de elementa kaj mezgrada lernejoj.

La kurson gvidas s-ro Namutema. Tiucele li ĉiufoje biciklas el sia vilaĝo Kiliba, je distanco de 17 km de la urbo Uvira. En la biblioteko de la klubo mankas E-libroj kaj vortaroj. Ĝi bezonas ekzemple Plenan Vortaron kaj Dictionnaire Pratique.

La klubo ne havas propran klubejon, sed pruntas ĉambron kiu ne havas nigran tabulon. Pro la militado oni vivas en ekstrema mizero. Mankas nutraĵoj kaj vestaĵoj, sed Esperanton oni ne forlasos.

Michael Muyirike
UTE en Togolando

La ĉefaj kampoj en nia agado ĝenerale estas informado, instruado kaj utiligado. La E-movado en Togolando tiom strukturiĝas, ke ĉiu kampo havas propran zorgantaron. Pri informado okupiĝas la TEJO-sekcio en Togolando, Junulara Organizo de Togolandaj Esperantistoj (JOTE). La instruadon prizorgas TIETTI-Instituto en Togolando (TIETo), la ILEI-sekcio en Togolando. La tria kampo estas tiom vasta, ke prizorgas ĝin la estraro de UTE kaj la organizaĵo Unu Homaro, Unu Planedo (HP) . Ĝia tasko estas helpi al UTE kaj al ties sekcioj realigi mondonajn aferojn cele al memstariĝo.

Ne estas silento ankaŭ sur la religia tereno; la Unuiĝo de Togolandaj Esperantistoj-Katolikoj (UTEK) disvastigas la lingvon inter katolikoj kaj la katolikismon inter esperantistoj.

Decas mencii ankaŭ la grupon, kiu zorgas en Togolando pri la doktrino de Bruno Gröning kaj ne malaperis spuroj pri la Tempa Trako de la germanino Margarete Bettmann.

Al la plej aktivaj fakoj apartenas TIETo, la instrufako de la landa asocio UTE, TIETTI-Instituto de Esperanto en Togolando, kies celoj estas informi kaj eduki pri la movado esperantista kaj per Esperanto pri temoj eksterlingvaj, ekzemple vivokonceptoj, vegetarismo, intersteno, parapsikologio, jogo, sanzorgo, ktp; organizi Esperanto-kursojn kaj ekzamenojn.

Ĝia periodaĵo OVo (Ondo da Vero) estas libera tribuno por esperantistoj. Per siaj kvar numeroj retaj kaj du paperaj jare OVo informas, instruas, legigas, ridigas kaj paroligas ankaŭ bestojn kaj plantojn per siaj fabloj, fabeloj, ktp.

Necesas viziti Togolandajn klasĉambrojn por malkovri la mankon de lernejoj. En unu ĉambro kutime estas pli ol cent junuloj, kaj multaj devas iri plurajn kilometrojn antaŭ ol atingi lernejojn, konstruitajn plejparte el pajlo-plektaĵoj. Dum nepluva momento tiom sunas, ke en la klasoj estas varme (pli ol 35 gradoj), kaj dum pluvsezono la klasoj transformiĝas en riveretojn. Lernejojn bezonas la kompatindaj infanoj, kiuj ne mem elektis veni en tiun ĉi mondon. Ili estas helpendaj.

TIETo ŝatus helpi kaj klopodas havi propran lernejon, kiu funkciu laŭ la leĝoj kaj instruprogramoj en Togolando. Krome estu instruata ankaŭ Esperanto, unue kiel vivokoncepto, kaj poste kiel lingvo.

TIETo alvokas ĉiujn kunkonstrui tiun lernejon. La legantoj sciu, ke eĉ unu moneron, kiu eble nun ŝimas sub lito aŭ en glaseto, oni prefere sendu al TIETo, ĉar en glaseto kaj sub la lito la monero valoras nenion, dum ĉe TIETo ĝi preparas infanojn kaj junulojn al ilia estonta vivo. Savante infanojn kaj gejunulojn de analfabeteco ni kontribuas al starigo de nova mondo-ordo! Ni faru tion.

Per granda sinofero de Hans Bakker, mono estas kolektita kaj la lernejo estas nun konstruata. Ĝian progreson vi povas vidi vizitante la retpaĝon: http://www.esperanto-nederland.nl/togo/bouw.htm. En septembro 2004 la lernejo malfermos siajn pordojn al la infanoj. Pli da helpoj estas bezonataj por finkonstrui la lernejon kaj funkciigi ĝin .

Pliaj informoj estas riceveblaj ĉe: TIETo, B.P. 13 169, Lomé, Togo, retpoŝto: esp.togo@cafe.tg, aŭ ĉe: Stichting “Een school in Togo”, Hans Bakker, Kastelenstraat 231, NL 1082 EG Amsterdam, Nederlando, rete: e...@raketnet.nl

Bona espero en Suda Afriko

Esperanto-Asocio de Suda Afriko (EASA) grupigas esperantistojn de la landoj de Suda Afriko, precipe Sudafriko kaj Zimbabvo. Bedaŭrinde, tre malfacilas la situacio en Zimbabvo kaj multaj el niaj samideanoj tie estas sub ĉiutaga minaco. Pruvo estis okazaĵoj de la pasinta novembro, kiam oni malliberigis tri junajn samideanojn en Harare, rifuĝintojn de aliaj afrikaj landoj. Bonŝance UEA akceptis helpi al ilia liberigo. Feliĉe en Sudafriko la situacio estas pli bona. Tio allogas eksterlandajn vizitantojn kaj ebligis niajn aktivaĵojn: en 2003 ni presigis novajn kolorajn informilojn, kunlabore kun ILEI, ni varbis dum la jara konferenco de internacia federacio de lingvoinstruistoj, kie okazis du prelegoj pri Esperanto kaj ekspozicio pri Indiĝenaj Dialogoj kun diskuttablo. Ni ekigis kunlaboron kun grupoj kiuj apogas multlingvecon en Sudafriko (MAG) kaj dissendis novaĵleteron al interesitoj en la angla, por ke ili vidu la utilecon de Esperanto. Ni aperigis duonpaĝan artikolon en Soweta gazeto Jozi News kaj komencis kompletigi nian informadon per interreto (www.esperanto.za.org). En Soweto ni starigis novajn kursojn kaj daŭrigas korespondan kurson. Fine de 2003 ni okazigis ekzamenon laŭ la reguloj de UEA.

Ni aperigas la revuon Bona Espero, kies lasta numero enhavis historion de nia movado, verkitan de eminenta sudafrika esperantisto Edwin de Kock. En majo 2003 ni okazigis mini-kongreson en Soweto kaj ni planas pli grandan tutafrikan kongreson por marto 2004. Ni tamen sukcesis sendi unu el niaj junaj lernintoj, Clement Mokone, al junulara renkontiĝo Festo en Francio. Post sukceso en elementa ekzameno, Clement estis lotumita kiel gajninto de nia konkurso kaj la asocio donacis al li la flugon kaj la kostojn.

Magali von Blottnitz, sekretario, Esperanto-Asocio de Suda Afriko 6, Dulwich Green Boundary Road Newlands 7700 South Africa, Tel.: +27 21 685 3979, e-poŝto: h...@mweb.co.za

Jubilea festo en Kinŝaso

La 14-an de decembro 2003 okazis en Kinŝaso jubilea festo de la landa asocio de Kongolanda Demokrata Respubliko, kiu aktivas jam 40 jarojn.

Sesdeko da partoprenantoj aŭdis prelegojn pri la historio de DKEA kaj pri Zamenhof, diskutis, spektis ekspozicion pri libroj kaj vidis filmon pri Jumeiho-terapio. Fine, en tre agrabla etoso okazis koktelo, kun Esperanto-kantoj de s-roj Junior Ngangu kaj Barba Mafuila, kiuj kantis kun gitara akompano. Dum la koktelo oni legis mesaĝojn ricevitajn okaze de la jubileo de Renato Corsetti, Hans Bakker kaj Molière Ngangu. Multaj partoprenantoj aliĝis al nova E-kurso.

(Barba Mafuila Mavomo)
Juna bando en Niĝerlando

La 12-an de decembro 2003 tri junaj esperantistoj de la ĉefurbo de Niĝerlando NiameyFlorent Cluse, Arthur Semedo kaj Mathieu Sediro — kunvenis por diskuti pri Esperanto kaj ties disvastigo en la lando. Dum la kunveno, kiun gvidis Florent Cluse, oni konstatis, ke Esperanto estas ĝis nun preskaŭ nekonata al multaj niĝerlandanoj. En Niĝerlando ekzistas multe da kulturaj mirindaĵoj kaj Esperanton oni povas ekspluati por teatro, kantoj, kongresoj, kunsidoj ktp.

La junuloj komencis la agadon per ekspozicio en la Franca Kulturcentro, per reklamo en lernejoj kaj per intervjuoj en radio. Tio vekis viglan intereson kaj nun ĉiudimanĉe kunvenas 12 geklubanoj, kiuj lernas per la Zagreba Metodo kaj la libro de Gbeglo Koffi Prenu plu. La klubanoj deziras rilati kun aliaj esperantistoj tra la mondo, korespondi, amikiĝi. Eventualajn donacojn (librojn, periodaĵojn, ktp) bonvolu sendi al: Cluse Florent, S/C Kossi Kodjo Medouhodji, B.P. 10951, Niamey, Niger.

Florent Cluse (f...@yahoo.fr)
Verda Maro en Niĝerio

La 23-an de aŭgusto 2001 fondiĝis en la urbo Badagry, dank’ al klopodoj de Opa Moses kaj Ahmed Seraphin Anagovi, la klubo Verda Maro. En la komenco la dek tri membroj de la klubo kunvenadis en baza lernejo de la vilaĝo Agbovipe. Pro la grandaj distancoj inter la loĝejoj de la klubanoj kaj la kunvenejo oni trovis alian kunvenejon en Ajara Vetho, kie nun okazas la kunvenoj merkrede kaj sabate. La klubanoj kune lernas kaj la progresantoj helpas al la komencantoj. Pro materialoj la klubo multe dankas s-inon Helga Farukuoye, kiu delonge helpas niĝeriajn esperantistojn kaj sendas pakaĵojn kun esperantaĵoj. La klubo ne havas fiksan membrokotizon. Klubanoj laŭvole donas kion ili havas kaj serĉas subvenciojn por helpi al la klubanoj partopreni kongresojn, afiŝi tra la urbo Badagry kaj interesi homojn pri Esperanto. Ilia slogano estas Ni verdigu nian Medion per Esperanto.

Ahmed Seraphin Anagovi

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la “Esperanta Minikongreso” en Soweto, dum ekskurso en la loka botanika ĝardeno.

Rondvojaĝo tra Togolando

La francaj gesamideanoj Evelyne, Françoise kaj Jean Pierre faris komence de tiu ĉi jaro unumonatan rondvojaĝon tra Togolando.

Dum la rondvojaĝo ili propagandis la internacian lingvon kaj varbis novajn adeptojn, donacante kurslibrojn kaj semante verdajn grenojn sur siaj itineroj.

En la vilaĝo Kuve, kie ilia amikino fondis bibliotekon, ili aranĝis 4-tagan E-kurseton por ses entuziasmuloj. Al la E-grupo en Lomé ili donacis tridekon da vortaroj, kurslibroj kaj romanoj, kaj al la Afrika Oficejo de UEA dek kompaktdiskojn. Menciindas ankaŭ vizito al la E-lernejo konstruata en Togolando de la Instituto TIETo. Al la kaso de tiu lernejo la malavaraj gesamideanoj donacis monsumon por financi plantadon de arboj, kies ombroj estos utilaj por la lernantoj.

Ĉiuj kiujn la francaj gastoj renkontis, ĝojis pri la rara vizito kaj nenie mankis gastamo tiel karakteriza por togolandanoj. La vizito de francaj geamikoj agrable vigligis la Esperanto-vivon en Togolando.

Adje Adjevi
ĝen. sekretario de la togolanda E-movado
B.P. 6062, Lomé - Togo rete: a...@yahoo.fr

[FORIGITA!: bildo]

Evelyne, Françoise kaj Jean Pierre kun la togolanda gastiganto Adje Adjevi

Seti Dismas 1995-2003

La plej juna esperantisto en Afriko estis verŝajne Seti Dismas, okjara filo de Robert Dismas, Bunda, Tanzanio. Li lernis Esperanton de la patro kaj korespondis kun svedaj esperantistoj. La 5-an de oktobro 2003 malaria atako mortigis lin en 18 horoj. Li estis la espero de sia familio kaj de siaj geamikoj en Svedio, sed ne rajtis plu vivi pro malsano, kuracebla se la riĉa mondo volus tion.

Hans Bakker

Ni, la svedaj geamikoj de la familio Dismas en Bunda, Tanzanio, kun profunda malĝojo ricevis la sciigon pri la morto de nia amiketo Seti Dismas. Seti ĝojigis nin per leteretoj kaj desegnaĵoj kaj ni antaŭvidis longdaŭran kontakton kun tiu milda, diligenta, lernavida knabeto. Ni funebre kuniĝas kun la familio pro perdo de ilia plej aĝa filo.

Anna-Maria Lange
la amikino de Seti en Lund, Svedio

Seti Dismas naskiĝis la 22-an de novembro 1995 en Bugando, Tanzanio. En 2002 li komencis viziti la elementan lernejon en Mazoezi. Tie li estis unu jaron kaj en 2003 li registriĝis en la unua klaso de la elementa lernejo en Miembeni. Seti interesiĝis pri religiaj kantoj kaj multe kantis. Li ankaŭ ŝatis desegni kaj pentri. Li lernis Esperanton kaj estis ano de Paca Esperanto-Klubo en Bunda. Lastatempe Seti interŝanĝis leteretojn kun Ebba, sveda knabino, kaj jam pli longe kun Anna-Maria Lange kaj Sture Andersson, ankaŭ en Svedio. Li estis silentema, humila, afabla knabo, bone edukita kaj kun bona konduto, ĉiam preta helpi la gepatrojn kaj prizorgi siajn gefratetojn. Li ripozu pace.

La gepatroj, la parencaro, la geamikoj

Bona tradukmaŝino baziĝas sur tradukmemoro

En antaŭa artikolo mi pledis por daŭra tradukado (esperantigo), de aktualaj prestiĝaj revuoj (The Economist, Der Spiegel, ktp) kiel strategio survoje al ĝenerala rekono de la esprimpovo kaj pontlingva kapableco de E-o, eĉ en la dinamika mondo de EU kaj internacia politiko. Mi laŭdis Vilhelmon Lutermanon pro lia bonega ekzemplo kun Le Monde Diplomatique, sed mi ne tuŝis la demandon ĉu aŭtomata tradukado povus helpi ĉi-rilate.

Por klarigi, mi rerigardas al la DLT-esplorprojekto de la 80-aj jaroj. Ĝiaj plej konataj ecoj (vidu la revuon Esperanto 2/03, p. 32; DLT = Distribuita Lingvo-Tradukado) estas la principo uzi pontolingvon aŭ interlingvon, kaj la elekto de Esperanto por tiu celo. En multlingva mondo, tiu aranĝo draste reduktas la nombron de tradukoj, sed atentu: restas la problemo aŭtomate traduki altkvalite inter nur du lingvoj. Homoj kiuj nuntempe uzas aŭtomatan tradukservon en la interreto, verŝajne konscias ke alta tradukkvalito ankoraŭ mankas. Tio validas por anglafranca, angla-rusa ktp same kiel por angla-Esperanta aŭ inverse. La fama reguleco de Esperanto ja ne estas absoluta, sed nur grada avantaĝo kompare al aliaj lingvoj. Do la DLT-teamo, malgraŭ nia okulfrapa arkitekturo, devis siatempe venki la saman teknologian obstaklon kiel aliaj evoluigantoj de tradukmaŝinoj: Eurotra, Rosetta, IBM ktp. Neniu el ili (Eurotra malgraŭ budĝeto dekobla de DLT) sukcesis, sed estas interese indiki la manieron en kiu la teknologio post 1990 ŝanĝis direkton.

Du revoj

Konstrui nevenkeblan ŝakkomputilon estas defio, aŭ eĉ revo, iomete komparebla kun altkvalita tradukmaŝino. Sur tiuj du unuavide tute malsamaj esplorterenoj okazis komuna direktoŝanĝo. Ĝis antaŭ la fino de la 80-aj jaroj oni konstruis maŝinojn kiuj estis regul-bazitaj: oni supozis ke nutri komputilojn per ŝakreguloj aŭ gramatikreguloj sufiĉas. Tio klarigas la abundon de lingvistoj, pleje gramatikistoj, en la iama tradukmaŝin-evoluigo.

Ĉirkaŭ 1990, iom post iom la alpaŝo ŝanĝiĝis en la direkto de grandegaj datumbazoj, en kiuj amaso da historiaj datenoj (kazoj) anstataŭigas la regulojn, almenaŭ ilian ĉefrolon. Do oni nun komencis enmeti detalajn registraĵojn de ĉiuj majstraj ŝakludoj. Analoge, tradukmaŝin-konstruantoj turnis sin al la kono de tradukistoj, en la formo de paralelaj korpusoj: vastaj kolektoj de dulingvaj tekstoj — la traduko ĉiam flanke de la fontoteksto. Se la kvanto de tiuj tekstoj estas sufiĉe granda (dekoj da milionoj da vortoj), la ĝusta softvaro funkciigos ĝin kvazaŭ ampleksan tradukmemoron kun frazeologiaĵoj kaj ĉiaspecaj ĉirkaŭtekstoj de vortuzo. La enorme kreskinta memorkapacito de modernaj komputiloj kontribuis al tiu nova direkto. Sed pli esence estas, ke la ĉiutaga sperto el la laborpraktiko de homaj tradukistoj iĝas tio sur kio la plua evoluigo de tradukkomputiloj baziĝos. En la jaroj 1988-1990 la DLT-projekto iris en tiu nova esplordirekto de tradukmemoro per paralelaj korpusoj, el kiuj ĉe DLT ĉiam unu korpuso estas Esperanta. Victor Sadler publikigis faklibron (Working with Analogical Semantics, 1989) pri nia korpus-bazita semantika metodo, kaj mia plano por la bedaŭrinde ne realigita sekva evoluigfazo (1990-1996) antaŭvidis konsiderindan plentempan dungon de Esperantaj tradukistoj, terminologoj ktp en starigota laborcentro en mezeŭropa urbo.

Obstaklo

Ke ankaŭ la novaj tradukmemor-bazitaj sistemoj ne estas rapide konstrueblaj, montras la fakto ke ĝis nun ankoraŭ neniu firmao surmerkatigis unu, almenaŭ ne ĉiuflankan altkvalitan tradukmaŝinon por iu ajn teksto. La obstaklo ĉi tie ne estas teknologia, sed pli ĝuste ekonomia: por kolekti kaj prizorgi la necesajn grandajn tekstkorpusojn oni bezonas tutan stabon de kunlaborantoj, ne kelktempe sed konstante, ĉar lingvoj (terminaro, esprimaro) iomete ŝanĝiĝas ĉiujare. En kazo de DLT al tio aldoniĝis ke la provizo de jam ekzistantaj dulingvaj korpusoj (ekz. angla-Esperanta) estas multe malpli granda ol ĉe aliaj lingvoparoj (ekz. angla-franca). Do sukcesplena revivigo de DLT aŭ simila projekto en la estonto, por konstrui komputilan traduksistemon kun Esperanto kiel pontlingvo, forte dependos de la ekzisto de grandegaj kolektoj de tekstoj tradukitaj (el ekz. la angla aŭ franca) en Esperanton. Tradukita literaturo (beletro) ne sufiĉas. Se la celo estas konstrui tradukkomputilon por ĉiutaga uzo en ekz. la EU-Komisiono, tiam oni devas unue nutri la tradukmemoron per aktualaj tekstoj proksimaj al la agadterenoj de tia organizo.

Simbiozo

Tiumaniere, multajn jarojn permane traduki finfine kondukos al konstruado de preskaŭ perfekta tradukaŭtomato. Se tiu perspektivo ne sufiĉe kontentigas vin, jen alia flanko de la afero: duonvoje, intertempe pretigota duonaŭtomato helpos la homajn tradukistojn fari la laboron pli facila. Ne forgesu ke hodiaŭ la plimulto de komercaj kaj publikservaj tradukburooj jam uzas tradukhelpilan softvaron, kiel enkomputiligitajn vortarojn kaj terminarojn, sed ofte ankaŭ kun ia formo de komuna tradukmemoro, tiel ke junaj tradukistoj utiligas la sperton de siaj superaj kolegoj, kaj komuna stilo aŭ termin-uzo rezultos ene de la sama tradukprojekto. Ankaŭ en Esperantio trezoro de diĝitaj tradukhelpiloj estas uzebla. Mi mencias nur la ampleksan germana-Esperantan vortaron de Thomas Schütz kun 41 000 Esperantaj enirvortoj, inkl. kunmetojn (vidu retejon www.thschuetz.de/computer/vortaro).

La longe atendita tradukkomputilo baziĝos sur tradukista lerteco — kaj inverse. Tiela simbiozo inter homa tradukisto kaj tradukmaŝino estas realisma antaŭvido por la nuna kaj sekva jardekoj.

Toon Witkam

Tute normala progreso II.

Claude Piron

Pasintnumere la aŭtoro, renoma svisa psikologo, aliris la mondan lingvoproblemon el la psikologia vidpunkto, kies graveco, liaopinie, ne estas ĝuste taksata. Jen la daŭrigo.

Rezisto konfirmas la diagnozon

Sed eble vi tamen havas dubon pri tio, ĉu la koncerna konduto vere estas patologia, kaj vi bezonas konfirmon pri la diagnozo. Nu, ni scias, ke unu el la karakterizoj de tiaj patologioj estas rezisto. La persono, kiu havas tiajn patologiajn trajtojn, faras ĉion ajn eblan por ne konscii, ke li aŭ ŝi ne agas sane, ke ŝi aŭ li povus agi tute alimaniere, multe pli agrable kaj efike. Kelkfoje la koncernato tamen agnoskas, ke tia konduto estas nenormala, sed diras: Jes, mi scias, ke tiel agi estas strange, nenormale, eĉ patologie, sed alimaniere mi ne povas fari. Tiun rifuzon akcepti, ke la konduto estas nenormala, aŭ la neeblon ĝin ŝanĝi, oni nomas rezisto.

Nu, estas interese vidi, ke la maniero, laŭ kiu lingva komunikado estas organizita en nia mondo, havas ĉiujn karakterizojn de patologia konduto. Esperanto ekzistas. Ĝi ebligas komuniki multe malpli multekoste ol samtempa interpretado, multe pli juste ol la angla, multe pli komforte ol iu ajn alia lingvo, kaj tio eblas post multe pli eta investo en tempon, monon kaj energion fare de la komunikontoj kaj fare de la ŝtato. Alivorte, ĝi estas la rekta vojo por kontentigi la bezonon. Sed anstataŭ uzi ĝin, la socio elektas tre komplikan kaj multekostan vojon. Ĝi devigas milionojn da infanoj studi dum jaroj kaj jaroj fremdajn lingvojn tiel malfacilajn, ke nur unu el cent, meznombre, en Eŭropo, unu el mil en Azio, kapablas efike uzi la lingvon fine de la studoj. Post kiam estis investitaj tiom da penoj, da nerva energio, da tempo kaj da mono en tiun lingvoinstruadon, montriĝas, ke oni ne solvis la problemon de malegaleco, kaj ke oni tiel fuŝe atakis la lingvobarilojn, ke necesas investi ree milionojn kaj milionojn da dolaroj por pretigi tradukojn en dekojn da lingvoj kaj por prizorgi la samtempan interpretadon, sen kiu la komunikontoj ne povus interkompreniĝi. Tio estas freneza. Estas freneze uzi sian tempon, sian monon, sian penon en tiel fuŝa, tiel neefika maniero, kiam eblas tion eviti. Jam per tio la socio montras sin patologia.

Sed kio konfirmas, ke temas pri aŭtenta psikopatologio, tio estas la fakto, ke, se vi atentigas pri la afero la ĵurnalistojn, la decidantojn, la gravulojn, la respondeculojn pri la organizado de la socia vivo, kaj provas vidigi al ili, ke la sistemo estas freneza, kaj ke ekzistas mense sana maniero komuniki, multe pli facile atingebla, tiam vi estigas reziston. La homoj rifuzas konsideri vian atentigon, ili rifuzas esplori la aferon, ili forbalaas la atestojn kaj la pruvojn, antaŭ ol konatiĝi kun ili. Tiu vorto antaŭ estas grava, ĉar ĝi estas la pruvo, ke la diagnozo estas ĝusta, ĝi atestas pri la rezisto. La respondeculoj de la socio preferas ne scii, ke ekzistas alia maniero komuniki interpopole, ol tiu, kiun ili trudas al la miliardoj da teranoj. Ili timas alfronti la veron. Kaj ĉar ili ne volas vidi, ke ili timas, kio estas plia pruvo pri la neŭroza, patologia karaktero de ilia konduto, ili uzas ĉiajn pretekstojn por ne malfermi la dosieron. La gravuloj do rifuzas ion ne sciante, ke ili rifuzas; ili timas nesciante, ke ili timas; ili kaŭzas embarason, maljustecon, frustron, kaj nenecesajn penadon, elspezadon, impostojn, komplikaĵojn ĉiaspecajn, kaj konsiderindan kvanton da suferoj (mi aludas i.a. al rifuĝintoj, por kiuj la manko de lingva komunikado ofte estas kaŭzo de tre konkretaj suferoj), ili kaŭzas ĉion ĉi ne sciante, ke ili tion kaŭzas. Temas pri vere serioza, severa psikopatologio socia. Sed tre malmultaj personoj tion rimarkas kaj komprenas.

Tabuo

Fakte, tabuo tuŝas la tutan kampon de interpopola kaj interŝtata lingva komunikado. Se vi studas la dokumentojn, kiuj estas produktataj tiukampe, vi konstatas, ke multe pli ol 99 procentoj prezentiĝas, kvazaŭ Esperanto ne ekzistus, kvazaŭ la homaro havus neniun sperton pri alia maniero internacie komuniki ol la kutimaj per tradukado, interpretado aŭ la uzo de prestiĝa nacia lingvo kiel la angla. Esperanto estas tabua. Oni ree tion vidis en Bruselo, en la Eŭropa Parlamento, dum kunsido de la t.n. Institucia Komisiono, kiu pritraktis la demandon pri (ne)komunikado en Eŭropa Unio. Kio pruvas, ke temas pri io tabua, estas la rifuzo kompari.

En scienco, kiam oni volas scii pri la valoro de io, oni ĉiam komparas al referenco. Antaŭ ol decidi pri nova medikamento, oni komparas ĝian efikecon al jam konataj substancoj. Kaj kiam oni decidis fari tiun aŭ alian grandan laboron, ekzemple konstrui novan stadionon, kion oni faras? Oni lanĉas ofertalvokon. Oni proponas al la diversaj firmaoj submeti projekton, kaj oni komparas la diversajn ofertojn por akcepti la plej racian rilate al ĝiaj kostoj kaj al la aliaj kriterioj, kiujn necesas konsideri. Tio estas la normala proceduro. Fakte ekzistas tuta scienca metodo pri la arto decidi elektante la plej bonan manieron atingi difinitan celon. Tiun sciencan metodon oni nomas operacia esplorado (operations research, recherche opérationnelle). Ĝi naskiĝis dum la dua mondmilito kiel maniero elekti la plej bonan vojon por transporti varojn aŭ homojn plej rapide kaj kun malplej da risko. Nu, se oni aplikas la regulojn de operacia esplorado al la lingvoproblemo, oni konstatas, ke, el ĉiuj rimedoj nuntempe observeblaj en la praktiko, la optimuma por atingi la celon estas Esperanto. Sed por tion trovi, necesas kompari la diversajn sistemojn unu al la aliaj, do vidi objektive, en la praktiko (surterene, kiel oni nun diras), kiel Esperanto prezentiĝas kompare al gestoj, al balbutado en lingvo malbone regata, al la uzo de la angla, al tradukado de dokumentoj kaj interpretado de paroladoj, ĉu samtempa, ĉu posta, al uzo de la latina, ktp. Nur tia komparo ebligas konkludi, kiu estas la plej bona sistemo.

Sed kvankam miloj kaj miloj da paĝoj troviĝas en dokumentoj pri la lingva situacio, jen en UN, jen en Eŭropa Unio, jen en lingvikaj fakoj de universitatoj ktp, la dokumentoj, kiuj aliras la problemon surbaze de komparo inkluzivanta Esperanton estas malpli nombraj ol la fingroj de unu homo. Ĉar komparo de la diversaj eblaj solvoj al problemo estas io tiel ofta alikampe, ĝia foresto en la kampo de internacia lingva komunikado pruvas, ke agas tabuo.

En kio radikas la tabuo?

Kial tiu patologia aliro al la lingvoproblemo? Denove la kaŭzoj estas multaj. Estas politikaj kaŭzoj. La ideo, ke la intelekte plej netalentaj individuoj povu senbare komuniki de popolo al popolo, malplaĉas al multaj ŝtatoj. Estas sociaj kaŭzoj. Tiu sama eblo malplaĉas al la privilegiitaj sociaj tavoloj. Homoj, kiuj scias sufiĉe bone la anglan aŭ alian gravan lingvon, havas multajn avantaĝojn super homoj, kiuj scipovas nur kelkajn lokajn lingvojn, ili tute ne deziras perdi tiujn avantaĝojn. Tio estas aparte videbla en la t.n. Tria Mondo.

Sed mi opinias, ke la ĉefaj kaŭzoj de la tabuo estas psikaj. La kerno de la problemo kuŝas en la emocia pezo, ŝargo, etoso de la koncepto lingvo, en ĝia povo vibrigi tre profundajn fibrojn de nia animo. Ni pensas per konceptoj aŭ vortoj. Kaj la vortoj aŭ konceptoj ne estas nur intelektaj aferoj, ili havas ian emocian, ian sentan etoson. Ne ĉiuj, sed multaj. Se mi diras militomonopatrinoseksoatomenergio, io vibras profunde en vi, kvankam vi tion ĝenerale ne konscias. Alivorte, ni ne estas indiferentaj fronte al granda parto de niaj konceptoj, ĉefe al tiuj, kiuj estas iel ligitaj al niaj deziroj, bezonoj, aspiroj, plezuroj, suferoj, potenco ktp.

Inter tiuj konceptoj kun forta emocia etoso troviĝas la koncepto lingvo. Kial? Ĉar la lingvo elvokas la fakton kapabli komprenigi sin, kaj la eblo esti komprenata estas unu el la plej bazaj deziroj de ĉiu homo. Kiam mi havas ian turmentan zorgon, aŭ suferon, se mi povas paroli pri ĝi al iu, kiu aŭskultos min kaj reagos komprene, mi sentos min helpata, okazos ia kundivido de la zorgo aŭ de la sufero, tiel ke mi ne plu sentos min sola, mi fartos pli bone kun ĝi. Kiam bebo suferas kaj krias, tre ofte, pro nekompreno, la reago de la apuda plenkreskulo mistrafas, aŭ tute ne venas reago, krom, survizaĝe, esprimo de senhelpeco. Sed kiam la infaneto akiris lingvon, kaj povas diri: Doloras al mi en la orelo, la reago de la plenkreskulo estas tute alia. Okazas vera komunikado, kiu ŝanĝas la vivon. Tial ke tiu komunikado plej ofte kaj plej save disvolviĝas kun la patrino, la emocia etoso de la koncepto lingvo inkluzivas la sentojn pri ŝi. Pro tio la plimulto el la lingvoj diras patrina lingvo, kiam fakte temas pri la gepatra aŭ la media lingvo.

Fakte, akiri lingvon, estas io tute banala. Tio okazas laŭ la normalaj vojoj de ĉia lernado. Estas nenio pli mistika en lingvoakirado ol en la asimilado de la kapablo regi aŭtomobilon. Tamen estas grandega diferenco inter la du. Pro la aĝo. Kiam ni lernas uzi aŭtomobilon, ni scias, ke ni lernas, kaj ni jam scias multegon pri la arto lerni, ĉar ni vizitadis lernejon multjare kaj lernis multon pri lernado. Sed kiam ni akiras la gepatran lingvon, ni absolute ne scias, ke ni lernas. Ni do vivas la aferon kiel miraklan. Antaŭe ni ne povis klare komuniki. Nun ni povas esprimi nin. Jen miraklo, kiu ŝanĝas la tutan vivon. Pro tiuj cirkonstancoj, en kiuj ni akiras lingvon, lernante sen scii, ke ni lernas, ke disvolviĝas tute banala lernprocezo, la lingvo fariĝas io sankta, io fea, io fabela, io mita. Io, kio situas ekster la kampo de racio. Io, pri kies deveno ni scias nenion. Por la plejprofundo de nia animo, lingvo estas donaco de la dioj, donaco supernatura. Neniu homo rajtas ŝanĝi ĝin. Neniu rajtas libervole kaj racie enmiksi sin en ion lingvan.

Vidu, kiel emocie la homoj reagas, kiam aperas propono ŝanĝi la ortografion. Rigardu atente la argumentojn, kaj vi vidos, ke nenio vere racia intervenas tie. Temas simple pri emocioj, la emocioj, kiujn ĉiam vibrigas la koncepto lingvo.

Kaŝita aŭtoritata mesaĝo

Tiu kerna sento pri lingvo kiel io mita, donita de la dioj, kaj do sankta kaj netuŝebla, estas la plej kerna ero de la emocia aŭro de la koncepto lingvo. Al tiu kerno aldoniĝas la fakto, ke la koncepto lingvo elvokas la plej unuajn rilatojn en la familio, ĉefe tiujn kun la patrino. Sed super tiuj du tavoloj alvenas tria: la rilato kun aŭtoritato. En la transdono de lingvo al infanoj, estas kaŝita mesaĝo, kiun oni praktike neniam eksplicas. Kaj tiu mesaĝo estas terure diktatora.

Fakte ĝi diktas la respektivan situacion de infano kaj plenkreskulo en la socio. Kiam infano parolas neĝuste, oni korektas ĝin, almenaŭ ek de kiam ĝi vizitadas lernejon. Se oni ne korektas ĝin, oni ridas aŭ mokas, aŭ ridetas signife. Kia ajn la reago, ĝi sentigas al la etulo, ke, kiam ĝi uzas tian formon, diferencan de la gramatike aŭ vortare ĝusta, ĝi troviĝas ekster la normo. Se eta franclingvano diras plus bon, oni diras al li: Ne tiel oni diras, oni diras “meilleur”. Eble ankaŭ en la germana oni ne rajtas diri mehr gutgutergueter kaj verŝajne infanoj uzas tiajn formojn. Tiam oni ilin korektas per frazo kiel: Ne tiel. Oni diras “besser.

Kion tio signifas por la profundo de la psiko? Tio transdonas kaŝitan mesaĝon, jene: Ne fidu vian spontanan, naturan tendencon, kiu igas vin ĝeneraligi lingvan trajton, kiun vi rimarkis. Ne fidu vian logikon. Ne fidu la racion. Ne fidu viajn refleksojn, vian instinkton. Ne fidu vin mem. Obeu nin, eĉ se nia sistemo estas absolute neracia, malsaĝa.

Por la infanoj ja la lingvo estas esence komunikilo. La unua ŝtupo en ilia pensado do estas: Se oni komprenas min, estas en ordo. Lingvo ja estas farita por ke ni interkompreniĝu. Sed la reagoj de la medio pli kaj pli sendas la mesaĝon: Lingvo ne estas io elpensita por interkompreniĝi. Lingvo estas kampo, en kiu oni lernas konformigi sin al la arbitraj, neklarigeblaj postuloj de la grandularo. En lingvo estas tabuoj, kiujn neniu povas pravigi. Se infano, kiu volas esprimi la ideon li venis, diras er kommte, il a venu, he comed, oni atentigas ĝin, ke ĝi devus diri er kam, il est venu, he came. Se tiam ĝi demandas: kial? Ne eblas doni al li racian respondon. Oni povas nur diri: ĉar estas tiel. Kaj tio subkomprenigas, ke la lingvo estas io regata de nekompreneblaj leĝoj, neniam klarigataj, kiuj radikas en la pratempo. Respekto al la praavoj aŭ al la dioj, kiuj donis la lingvon, estas pli grava ol logiko, ol racio, ol tendencoj spontanaj, instinktaj, do ol individua homa naturo.

Esperanto fuŝas ĉion ĉi. Ĝi naskiĝis antaŭ ne tre longe. Tio estas sakrilegio. Lingvo ne rajtas esti juna. Lingvo estas io sankta, transdonita de la praavoj aŭ de la dioj, ne io, kio povas estiĝi nuntempe. Kaj oni diras, ke tiu lingvo ne havas esceptojn, tio estas krimo! Se oni povas sekvi sian naturon, sian logikon por esprimi sin, kio restos el la aŭtoritato de la prauloj? Tial Esperanto kaŭzas terurajn timojn en la profundo de la psiko. Ĝi riskas perdigi al nia gepatra lingvo ĝian mitan, sanktan, fean karakteron. Ĝi relativigas ĝin, dum viglas emocia bezono, ke la gepatra lingvo estu io absoluta. Necesas ĉiarimede haltigi ĝian disvastigon. Kaj necesas ĉiarimede agi, por ke oni ne esploru pri ĝi. Oni eble vidus, ke lingvo ne estas tio, kion ni kredas, kaj tiel oni subfosus la bazon de la sociaj rilatoj. La afero estas tro emocia, por ke oni akceptu trankvile, objektive, science studi ĝin. Kaj trankvile, objektive studi la reagojn al ĝi.

Monstro

Krome, Esperanto aperas kiel monstro, ĉar oni diras, ke ĝin kreis unu viro. Alivorte, ĝi havas patron, sed ne patrinon. Ĝi estas la monstra produktaĵo de iu soleca perversulo. Al tiu ideo kontribuas multaj difinoj, troveblaj en vortaroj, enciklopedioj, prilingvaj libroj aŭ esperantistaj informiloj, laŭ kiuj Esperanto estis kreita de Zamenhof en 1887. Fakte, Esperanto ne kreiĝis en 1887. En 1887 aperis semo de lingvo, kiu dum multaj jaroj kreskis kaj transformiĝis en la menso de Zamenhof kaj sur liaj kajeroj. Post tiu longa procezo, kiu estas komparebla al la procezo per kiu laŭgrade kreiĝas semo en planto, la projekto publikiĝis, tio signifas, la semo estis ĵetita. Sed tiu semo povis iĝi io vivanta nur se grundo akceptis ĝin. Kaj tiu grundo estas la patrino de Esperanto, tio estas la komunumo de tiuj unuaj vastkoraj idealistoj, kiuj akceptis la semon, kaj provizis ĝin per la medio, en kiu ĝi povis kreski, transformiĝi kaj fariĝi io sufiĉe vivkapabla por vivteni sin sendepende de iu ajn individuo.

Esperanto, kia ni uzas ĝin nun, ne estas la verko de Zamenhof, ĝi estas lingvo, kiu disvolviĝis surbaze de la projekto de Zamenhof per jarcento da konstanta uzado inter homoj ege diversaj. Ĝi estas lingvo, kiu disvolviĝis tute nature, per uzado, per verkado, per alterno de proponoj kaj kontraŭproponoj, plej ofte nekonsciaj. Ĝi ne estas monstro, kiun estigis iu homo sola, ĝi havas patron, jes ja, mirindan patron, patron, kiu sukcesis meti en ĝin nekredeble taŭgan vivpotencialon, sed ĝi havas ankaŭ patrinon, kiu flegis ĝin ame, kaj kiu, multe pli ol la patro sola povis, donis al ĝi vivon.

Faktoj estas pli obstinaj ol paroloj

Vi vidas, ke la psikologiaj aspektoj de Esperanto, kaj de la monda lingvoproblemo, estas multe pli kompleksaj ol oni unuavide imagus. En la psiko de la plej multaj individuoj troviĝas terura rezisto al la ideo mem de lingvo internacia. Pro tiu rezisto, preskaŭ neniu en la politika, socia kaj intelekta elito akceptas serene esplori la aferon. Kaj tamen ĝi progresos. Similaj kazoj de rezisto al io pli bona, pli oportuna, pli demokratia abundas en la historio. Plej tipa ekzemplo estas la rezisto en Eŭropo, kontraŭ la ciferoj, kiujn ni nun uzas, la hindaj/arabaj ciferoj: ankaŭ ilin la intelekta elito (kaj ne nur ĝi) sentis sakrilegio kontraŭ la romiaj ciferoj ĝis tiam uzataj. Mi estas konvinkita, ke Esperanto estos ĝenerale akceptita iam. La patologio ne eterne estos pli forta ol la kuracaj fortoj, ankaŭ kiuj agas en la socio. Inter tiuj kuracaj fortoj estas la pli kaj pli bona kompreno de la fenomeno Esperanto fare de lingvistoj, ekzemple, kaj de multaj aliaj personoj. Estas ankaŭ la postuloj de la realo. Kiel diris Lincoln oni povas kaŝi la veron al parto de la publiko dum parto de la tempo. Oni ne povas kaŝi la veron al la tuta publiko dum la tuta tempo. Esperanto, se oni komparas ĝin al ĉiuj aliaj rimedoj intergente komuniki, estas objektive la plej bona, per tre granda distanco, por ĉiuj kriterioj. Faktoj estas pli obstinaj ol ideoj. La rezisto plu daŭros kaj estos akra, jes ja, certe, eĉ se nur ĉar oni povas percepti ion nur kiam oni estas tiurilate preta, tiel ke, nuntempe, multaj homoj simple ne aŭdas, kion vi diras pri Esperanto: ilia menso ne estas preta, do viaj frazoj preterpasas sen penetri ĝin. Jes, la rezisto plu estos forta. Sed, kredu min, ĝi ne povos superi. La faktoj venkos. Vero venkos. Esperanto venkos.

(fino)

Claude Piron

Recenzoj

Nova libro de produktema amatoro

Konciza etimologia vortaro. André Cherpillod. Roterdamo: UEA, 2003. 503p. ISBN 92 9017 082 4. 21cm. Prezo: € 19,80 (broŝ.), 24,90 (bind.). Triona rabato ekde tri ekz.

Jen nova libro de la produktema Cherpillod, kiu rangos kun tiu de Vilborg kiel unu el LA du etimologiaj vortaroj de Esperanto. Rimarkinde estas ke tiu verko estis aŭtorita de “amatoro”. Oni ĝenerale fidas nur profesiajn instruitojn, t.e. profesorojn: tiu banala vero ne validos post Cherpillod. Oni subite konsciiĝas ke Markso mokis profesorojn, kaj ke Markso kaj Ricardo kaj Quesnay estis amatoroj, en lingvistiko ankaŭ Benjamin Whorf estis tia.

Unu el la karakterizaĵoj de tiu ĉi vortaro estas ke la etimoj estas donitaj en siaj originalaj literaj kostumoj, kaj la aŭtoro mem pri tio fieras. Tio tamen ne estus saĝa, la Esperanta leganta publiko ne estas tiel vasta; kiom estus kiuj sentas sin komfortaj pri tiuj esoteraj signoj? Kiuj scias kompreni ilin, povas facile diveni la originajn se vestite latine. La efiko ne justigas la koston. Ties alia kvalifiko estas ĝia koncizeco, kiel la titolo montras: el kio la denseco de ĝia enhavo, aŭ informokvanto.

Ĉiuj ne povas ne admiri la erudicion de la aŭtoro, sed malicaj legantoj pensus ke tio ne necese signifas kreemon kaj ke temas nur pri fizika streĉado. Ne, ne, tio estus sakrilegio. Erudiciuloj ekspozicias kion ili elĉerpis el miloj kaj dekmiloj da libroj. Tiaj libroj estas oportunaj en tio ke ili ŝparigas la penon de ordinaraj homoj: kompreneble tio estas jam grandega atingo kaj meritas la dankon de la publiko. Tiu ĉi recenzanto estas unu el tiuj dankantoj. La promena foliumado estas vera ĝuo simila al la gastronomia.

Oni ofte neglektas la neceson de la serĉo pri la enirvojoj de tiuj etimoj en Esperanton. Pensu pri la pionira klopodo de la aŭtoroj de la oksfordaj vortaroj. Ili ne vane portas la ŝildon “sur historiaj principoj”: oni precize povas scii kio estis la plej malnova dokumenta spuro de iu ajn angla vorto - “ajn” estas kompreneble troigo, mi prolepse aldonu. Ankaŭ Esperantujo bezonas sian oksfordan. La Oksforda ne estas etimologia vortaro, ĝi estas ĝenerala vortaro, ne por specialistoj sed por ĉiuj kleraj amatoroj, kiel estas Ŝekspiro, kiu ne estas por ŝekspirologoj. Rememorante tion, oni ekscias la taŭgecon de la aserto de Cherpillod ke vortaro sen etimologio ne estas vortaro. Jes tio estas Robert kaj Brockhaus, se ne paroli pri Grimm. En Esperantujo aperas konkurence pli kaj pli grandaj naciaj-Esperantaj vortaroj kaj inverse, sed ili nur trumpetas pri la nombro de kapvortoj: pli grava kaj interesa estus la progreso de la metodo (la recenzanto opinias ke la metode vere progresinta vortaro estus la Esperanta-japana vortaro redaktata de komitato de dek lingvo-sciencistoj kaj -uzantoj, sed bedaŭrinde post atendado de dek jaroj ni eksteruloj ne scias kiam ĝi estos preta nek, pro la japana tradicio eviti nomi la kulpintojn, kio kaŭzas la prokraston - tiu komitato severe ekskluzivas etimologion, cetere). La elstara efikeco de leksikografiaj atingoj de Cherpillod konsistas en tio ke li laboras kiel sola lupo, ne ĝenate de komitato.

Iu asertas ke Esperanto ne postvivos la jaron 2045. Restas tamen arĥeologia tasko dokumenti la historion de estiĝo kaj formorto de la fenomemo Esperanto, ĝuste kiel oni esploras kaj rekreas tiun de dinosaŭroj. La klopodoj de Esperantaj etimologoj tial ne estas vanaj.

Profesoroj rikanas la scivolemon de amatoraj legantoj Esperantaj, asertante ke post la vortaro de Vilborg restas nenio por diri, krom peano al Profesoro Vilborg, pri etimologio en Esperantujo kaj ke la tempo spezita pri ĝi estas komplete senutila, sed vidu, kiom granda estas la amaso da dinosaŭramantoj. Tia hobio kontribuas multe pli al la eŭforio de la cirk-postulanta plebo ol instigado de militoj kontraŭ la imperioj de la malbono. Je la fascino de Volapuko, kiu altiras grandan nombron da eminentaj esperantistoj, la recenzanto nur gapas: Volapuko neniam estis o sociologia (tiu uzo de la vorto “o” estas de PIV2, Wüster kaj aliaj), kio estas Esperanto, kaj ne meritas esti objekto de arĥeologio.

Ŝajnas ke oni pensas ke Esperantaj radikoj estis rekte enkondukitaj el la fontlingvoj kaj ne dubas la taŭgecon de tiu ĉi metodo en etimologio. Prenu tamen ekz. la vorton katedralo. Ĉiu sentas ke tiu vorto havas parencecon kun katedro kvankam profesoroj malpermesas kredi alie ol ke ili estas sendependaj unu de la alia. Tiu sento de amatoroj estas sana kaj natura, kaj oni povus pensi ke la unua estas derivita de la dua per la sufikso -al/, kiu troviĝas jam en Wüster, poste Karolo Piĉ (li diras ke li ne estas naturisto sed skemisto kaj ke Esperanto estas kibernetika lingvo, kiu reproduktas sisteme lingvajn formojn), kaj André Albault legitimis ĝin per civitaneco. Pensante tion, oni povus hipotezi ĝis ia grado memsufiĉecon de etimologio ene de Esperanto. Bagatelaĵoj (kvankam la supraj ne estas malbagatelaĵoj).

La aŭtoro ekzekutas Bastien per unusola svingo de glavo: nur kompara, ne etimologia. La recenzanto kore dankas la bonan generalon Bastien pro tio ke la lia restis longe la sola tia en la tuta Esperantujo, same kiel la Vortaro de Esperanto de Kabe plenigis la breĉon ĝis la alveno de PV.

Estas ĝojige ke li konscience atentas pri la kvanto de la vokaloj: la recenzanto miris je la indiferento de eŭropanoj - ne profesoroj sed ordinaruloj - pri tiu punkto krom, eble, ĉe la germanoj kiuj havas longan kaj mallongan vokalojn foneme distingitajn (Robert kaj Webster ignoras ĝin). Pri la helena, li ne estas tiel asidua kiel pri latino, ekz. luo s.v., ne sub voce sed sub la vorto, paralizi. Kiel Homero li ankaŭ dormetas: ekz. omnes kun senmakrona e, s.v. omnibuso (makrono, longvokala signo, ne estas en PIV2 sed jes en la ŝerpijoda, aŭ ŝerpijoa). Ankaŭ bona estas markado de la akcento en la rusa, kaj distingo de la larĝa kaj mallarĝa e kaj o en la itala.

Sporade trovataj skatoletoj da notoj kiel homonimoj fine de la litero H estas oportunaj, kompreneble por ŝtopi la vakuon de restanta blanka spaco sur folioj, sed la hebrea alfabeto ne estas trovebla rilate al H sed ĉefine de F. Diablo scias kial.

Yamasaki Seikô

Faktoplena verko pri la litova historio

Litovio dum jarcentoj. Ilustrita historia skizo. Petras Čeliauskas. Kaunas: Litova E-Asocio, 2002. 144p. ISBN 9986 10 1107. 20 cm. Prezo: € 6,00.

Kiam la greka nacia teamo korbopilkis kontraŭ la litova dum iu internacia ĉampioneco antaŭ kelkaj jaroj, la greka komentariisto miris pri la simileco inter la finaĵoj de grekaj kaj litovaj nomoj, proponante rektan (lingvistikan) parencecon kiu ligus ambaŭ popolojn. Kvankam la novaperinta libro de Petras Čeliauskas Litovio dum jarcentoj prezentas nenian hipotezon pri tia ligo en siaj 144 paĝoj, vi trovos ke ĝi koncize prezentas la tutan historion de tiu eks-Soveta kaj baldaŭ estonta EU-membroŝtato.

La libro komenciĝas per komentoj pri la antikvaj popoloj, kiuj vivis ĉe la Balta Maro antaŭ 12 jarmiloj kaj finiĝas per detaloj pri la nuntempa politika situacio en Litovio. Preskaŭ triono de la libro estas dediĉita al la batalo de la litovoj por sendependeco dum la 20-a jarcento.

Simpatiantojn de la soveta reĝimo mi konsilus preterlasi tiun sekcion. La aŭtoro certe ne ekzamenas tiun periodon el la tradicia marksista vidpunkto kaj li evidente ne kredas ke la suferoj de ĝia popolo estas forgesindaj aŭ nemenciindaj.

La ceteraj paĝoj ekzamenas la litovan historion el politika kaj milita vidpunktoj koncentriĝante sur la agoj de reĝoj kaj estroj kaj prezentante la kulturan produktadon de Litovio nur supraĵe. La libro plenas je bildoj kaj desegnaĵoj kiuj permesas la tekston vivigi, kvankam mankas anekdotoj laŭ la herodota stilo. Tamen, oni povas trovi diversajn informojn kiuj fojfoje ŝajnas humuraj aŭ simple strangaj. Ekzemple, mi kredas ke la antaŭnelonge elektita estro de Kalifornio tremante legus ke ekstermantoj aperis en Litovio tuj post la 2-a mondmilito. Persone, mi ne komprenas kial la litova lingvo bezonas 258 sinonimojn de la vorto ĉevalo, sed tio eksplikus kial blanka ĉevalo aperas en la litova blazono!

Ĝenerale, Litovio dum jarcentoj prezentas mallongan, faktoplenan version de la litova historio, kiu enkondukas la leganton al la konfliktoj kaj problemoj, kiuj turmentis Litovion kaj ĝiajn najbarojn dum multaj jarcentoj. La sola problemo estas ke la aŭtoro evitis uzi konjunkciojn inter frazoj kaj, en kelkaj okazoj, tio rezultigas sintaksan idiotismon.

Efthimios Mavrogeorgiadis

Zamenhof vivas

La Zamenhof-strato. Roman Dobrzyński. Verkita laŭ interparoloj kun d-ro L.C. Zaleski-Zamenhof. Kaunas: Ryto varpas, 2003. 288 p. ISBN 9955-9635-1-4. 21cm. Bind. Prezo: € 18,00.

La Majstro estas la plej konata Zamenhof. Sed pli videbla, ĉar reale ekzistanta, estas lia nepo, nome doktoro Ludoviko Zaleski-Zamenhof, kiu preskaŭ regule partoprenas la Universalajn Kongresojn. Tiu ĉi libro unuafoje prezentas lian vivon. Roman Dobrzyński proksimigas lin al ni en la formo de intervjuo. Ili komencis interparoli en 1993 en Litovio, helpe de bongusta loka miel-likvoro. La rezulto estas ekscite interesa.

Esperanto ne estis jam metita en la lulilon de Ludoviko. Sed en 1934 la gepatroj ruze promesis kunpreni lin al la UK en Stokholmo, se li, tiam 9-jara, lernos la kongresan lingvon. Li faris — kaj kaptiĝis de la esperantista etoso. Sekvis la partopreno en pliaj kongresoj. Kiam en 1937 la UK okazis en Varsovio, Ludoviko ne povis scii, ke tie li lastfoje ludas la rolon de eta princo en Esperantujo. Du jarojn poste germanaj trupoj invadis Pollandon, la nazioj arestis kaj poste ekzekutis Adam Zamenhof, la patron. La filo diras: Neniam mi povis liberiĝi de la konvinko, ke pro sia nomo pereis mia patro. Wanda, la patrino, kaj Ludoviko enpremiĝis en la varsovian getton. De tie la du filinoj de la Majstro, Zofia kaj Lidja, estis en 1942 transportitaj al la neniigejo Treblinka. Tiu sorto minacis ankaŭ al Ludoviko, sed dank’ al feliĉa hazardo li sukcesis eskapi de la “transŝarĝa placo” kaj reveni unue al la getto, antaŭ ol li kaj la patrino dank’ al falsaj identigiloj (laŭ kiuj li nomiĝis Krzysztof Zaleski) povis sin kaŝi ekster Varsovio.

Pri la varsovia getto ekzistas abunda literaturo. Tamen, ĉar ĝi estis surtera infero, atestoj de transvivintoj troviĝas nur en limigita nombro. Tial la memoroj de la nepo estas spirhaltige interesa legaĵo. Min ili multloke memorigas pri la aŭtobiografio de alia eskapinto el la varsovia getto, la recenzisto Marcel Reich-Ranicki. Lia libro en 1999/2000 furore vendiĝis en Germanio.

La libro havas la titolon Zamenhof-strato. La n-ron 9 de tiu strato en Varsovio iam portis la domo, en kiu loĝis Lazaro Zamenhof. En 1942/43 la strato kondukis centmilojn da judoj en la direkto de vagonaroj al Treblinka. Pri tio enkonduke memorigas la nepo, kiu esprimas la esperon, ke virtuala Zamenhof-strato konduku la homaron al toleremo, al kompreno, al frateco. La unuopaj postaj ĉapitroj priskribas la vojon, kiun la intervjuito iris post la milito. Li studis la konstruinĝenieran sciencon kaj, post sia translokiĝo al Francio, komencis imponan profesian karieron, dum kiu li tutmonde akiris reputacion kiel specialisto pri pontoj kaj artefaritaj insuloj. Prembetono fariĝis parto de mia vivo… Ankaŭ tiu flanko de la nepo estis preskaŭ nekonata inter la esperantistoj. Malkovrante ĝin nun, ili kun plezuro legos la memorojn pri vojaĝoj al ekzemple Brazilo kaj Japanio, la enŝovitajn anekdotojn kaj diversajn trafajn komentojn pri la forpasinta komunisma sistemo kaj pri la nuna mondo. Ni multon (re)lernas pri la historia fono de Esperanto, al kiu estas ligita ankaŭ la persono de Ludoviko Zaleski-Zamenhof. Mi ĝis nun ne legis tiel klaran kompaktan prezenton de la signifo, kiun kun sia plurismo de lingvoj kaj religioj havis la Litova-Pola Regno en la historio de orienta Eŭropo kaj aparte por la estiĝo de Esperanto — signifo, kiu faras tiun iaman unuiĝon de Pollando kaj Litovio pramodelo de la eŭropa integriĝo.

Tra la tuta libro historiaĵoj reviviĝas, akirante gravecon por la nuntempo. Kion la avo iam celis, tio laŭ la nepo konservas validon. Krom kompreneble Esperanto, ankaŭ la ideoj de la Majstro pri proksimiĝo de nacioj kaj religioj restas aktualaj kaj parte jam trovis konfirmon en la Deklaracio pri Homaj Rajtoj kaj la Eŭropa Unio. Pri tio inspire rememorigas la nepo, la projektinto de pontoj, kiu, nun pensiita, konvinke pledas por la konstruado de multaj pontoj de l’ espero. Kiu povus pli kredinde proponi tion ol ido de Lazaro Zamenhof, ol homo, kiu rigardis en la abismon de homa malbono, sed ne perdis la fidon al pli bona homaro?

Ulrich Lins

La pekina UK komenciĝos denove per kleriga dimanĉo

Post la tre sukcesa eksperimento en Gotenburgo, denove en Pekino la unua kongresa dimanĉo estos dediĉita al serio da kunsidoj kaj seminarioj pri klerigaj temoj. La celo de la tago estos doni al la kongresanoj novajn sciojn pri la Esperanto-movado kaj rilataj demandoj, kaj liveri al ili okazojn mem alporti siajn sciojn kaj ideojn. La oficiala inaŭgura ceremonio do okazos, kiel en Gotenburgo, en lundo.

Por la kleriga dimanĉo ni antaŭvidas seriojn da aranĝoj tra la tuta tago sub unu el kvar ĝeneralaj temoj: Movado, Kulturo, Historio kaj Lingvo. La aranĝoj daŭros principe 60 aŭ 90 minutojn kaj kutime havos plurajn prezentantojn. Ni volonte ricevos proponojn de homoj, kiuj intencas aŭ konsideras partopreni la kongreson kaj pretus gvidi tian sesion aŭ alimaniere partopreni. Tiuj proponoj prezentu per kelkaj frazoj la temon de la proponata aranĝo, la rolantojn, kaj la metodon de agado. Ni ankaŭ ŝatus aŭdi de unuopuloj, kiuj sin proponas por partopreni sesion, kiun ni mem aranĝu.

Ekzemple, povus esti, ke difinita landa asocio faras interesan kaj imitindan informan kampanjon. Ĝi povus fari al ni proponon pri sesio por prezenti tiun kampanjon al la publiko. Povus esti, ke verkisto havas ion interesan por diri pri la verkado, aŭ tradukisto pri la tradukado, aŭ fakulo pri publikaj rilatoj pri nia ekstera agado. Aŭ povus esti, ke iu persono havas ion novan kaj interesan por diri pri la historio de Esperanto, pri la Esperanto-literaturo, aŭ pri iu aspekto de la lingvo. Tiu homo proponu sin — aŭ mem kontaktu aliajn interesajn homojn kaj formu grupon de prezentantoj.

Mallonge dirite, la kongresa dimanĉo estu tago kiam homoj kun io vere interesa por diri havu okazon prezenti ĝin al la publiko.

Kompreneble ni ne povos akcepti ĉiujn proponojn, kaj nia decido baziĝos ne nur sur la meritoj de difinita propono, sed ankaŭ sur la ĝeneralaj konturoj de la tago. Sed bonvolu ne superflue modesti: se vi havas ion interesan por prezenti, proponu vin (aŭ proponu, ke ni mem kontaktu homojn indajn kaj eble persvadeblajn).

Delegitaj de la estraro de UEA por trakti la proponojn (en kunlaboro kun la Konstanta Kongresa Sekretario) estas Humphrey Tonkin (t...@hartford.edu) kaj Michela Lipari (m...@esperanto.org). Prefere retpoŝtu al tiuj du aŭ sendu al ili aerpoŝtan leteron (adresojn vi trovos en tiu ĉi numero de la revuo) kiel eble plej baldaŭ.

HT

Loke

LITOVIO: En litovlingva bulteno Valstybes zinios (Informoj de la ŝtato), aperanta trifoje semajne, kie estas publikigataj leĝoj, internaciaj kontraktoj kaj aliaj normaj dokumentoj, aperis internaciaj normigaj dokumentoj pri doganaj aferoj. Inter ili estas ankaŭ listo de lingvoj uzeblaj en doganaferoj kaj iliaj mallongigoj. Inter la lingvoj estas ankaŭ Esperanto. Sekve, Esperanto estas agnoskita kaj povas esti uzata en dogandokumentoj.

AŬSTRIO: En la renoma germana Eldonejo Beck (Bek) aperis 199-paĝa libro Litauen (Litovio). Sur la paĝo 45 oni trovas preskaŭ unupaĝan artikolon pri Esperanto. La libro aperis en 2002, tamen la Universala Kongreso de 2005 en Litovio estas en ĝi menciita.

SVEDIO: La retejo de Sveda Esperanto-Federacio registris ankaŭ dum la jaro 2003 pli ol 1 milionon da vizitoj. Inter la 1-a de januaro kaj la 31-a de decembro ĝiaj paĝoj altiris ekzakte 1 050 877 vizitojn. La paĝoj vekas ne nur scivolemon, sed ankaŭ konkretajn membriĝojn aŭ mendojn de lernolibroj de Esperanto.

HISPANIO: La 16-an de januaro oni ekprojekciis en diversaj hispanaj kinejoj filmon La Pedelaŭto, en kiu Esperanto ludas gravan rolon. La protagonisto, la hispana aktoro Alex Angulo, estas profesoro de Esperanto kaj plurfoje parolas ĝin. Eĉ estas sceno pri klaso de Esperanto, kies lernantoj portas la verdan emblemon kaj la protagonisto diktas tekston en Esperanto. Kun la celo ke la prononcado estu kiel eble plej bona, la reĝisoro de la filmo sin turnis al Hispana Esperanto-Federacio, kiu pere de du aktivaj membroj helpis en la tasko, instruante Esperanton. Hispana E-Federacio en sia retpaĝo www.esperantoes.net plurfoje informis pri la evento.

RUSIO: La prezidantino de la 111-jara Societo Espero Anna Bukteviĉ donis intervjuon por Smena, populara gazeto en Peterburgo. La tekston pri Esperanto konsistigas krom la intervjuo ankaŭ imponaj frazoj de la ĵurnalisto (kredeble, ŝatanta sensaciojn). Eblas legi pri milionoj da parolantoj kaj pri brilaj perspektivoj de Esperanto en Eŭropa Unio.

ĈINIO: La 12-an de januaro 2004 okazis en la Informa Oficejo de la Ŝtata Konsilantaro de Ĉinio gazetara konferenco pri la 89-a UK en Pekino. Ĉeestis ĝin pli ol 80 raportistoj el la Xinhua-a Novaĵ-Agentejo, Ĉina Centra Televido, Ĉina Ĵurnalo, Ĉina Interreta Informa Centro kaj aliaj pli ol 40 amaskomunikiloj, inkluzive tiujn de aliaj landoj. La detaloj troveblas ĉe la retpaĝaro: http://www.amesp.com

Fake

ĴURNALISTOJ: Tutmonda Ĵurnalista Asocio (TEĴA), 55 jarojn post la fondo en 1948, estis la 31-an de decembro 2003 malfondita. Dum jardekoj TEĴA estis sub gvidado de precipe bulgaraj esperantistoj, ĝis disfalis la orienteŭropa socialisma bloko. En 1988 aperis la lasta n-ro de ĝia fakorgano Internacia Ĵurnalisto. En 1992 sub prezido de Stefan Maul la asocio estis refondita, reaperis Internacia Ĵurnalisto, ekfunkciis koresponda trejnkurso por ĵurnalistoj sub gvido de Paul Gubbins. Sed baldaŭ TEĴA ekstagnis, la revuo ne plu povis aperi pro manko de mono; el 130 membroj restis nur ĉ. 30 kaj la estraro proponis malfondon de “evidente superflua asocio”.

FILATELO: La 23-an de januaro 2004 okazis en Vilno kunsido de la ŝtata komisiono pri eldonado de poŝtmarkoj. Krom aliaj aferoj ĝi traktis proponon de Litova Esperanto-Asocio pri eldono de poŝtmarkoj kaj aliaj filatelaĵoj lige kun la 90-a UK en Vilno en 2005. La decido de la komisiono estis enigi proponon de Litova Esperanto-Asocio en la eldonplanon por 2005. LEA proponis eldoni poŝtmarkon pri la 90-a UK, kolekton de poŝtmarkoj, specialajn koverton, poŝtkarton kaj aerogramon, stampilojn de la unua tago k.a. En Litovio kutime estas eldonataj nur 25 novaj poŝtmarkoj jare.

VERKISTOJ: Esperantlingva Verkista Asocio (EVA, fondita en 1983) havas novan komitaton. Kiel prezidanto estis elektita Mauro Nervi, vicprezidanto Tomasz Chmielik, sekretario Spomenka Ŝtimec, kasisto Tomasz Chmielik. En la komitato krome membras Anna Löwenstein, Trevor Steele, Paul Gubbins kaj Mao Zifu. La nova paĝo de EVA estas www.everk.org. Kiel dum la pasintaj jaroj ankau ĉi-jare EVA kandidatigis William Auld por la Nobelpremio pri literaturo.

INTERLINGVISTIKO: La kvara sesio de Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz (Poznań, Pollando) okazis inter la 01-06.02.2004. Doc. Michel Duc Goninaz gvidis la partoprenantojn tra la problemoj de gramatiko kaj Esperanta leksikografio. La studentoj akiris konojn pri la historio de nia movado dank’ al Aleksander Korĵenkov. Ilona Koutny traktis temojn de aplikata lingvistiko kaj de pragmatiko, al kiu kontribuis ankaŭ d-ro Zbigniew Galor. La tradicia renkontiĝo altiris ankaŭ la reprezentantojn de la vigliĝanta junulara movado el Poznań . Ne mankis kantoj, gitarludo kaj humura versio de la scienca programo. UAM lanĉos novan 3-jaran interlingvistikan programon en septembro.

TEATRO: En 2003 Bulgara Esperanto-Teatro festis sian 45-an jubileon. Tiu ĉi unika profesia E-teatro unuafoje prezentiĝis publike la 19-an de majo 1958. La nacie kaj internacie konataj geaktoroj kaj reĝisoroj surscenejigis en ĉiuj mondopartoj dekojn da originalaj kaj tradukitaj verkoj. Pri la jubileo de BET aperis artikoloj en renomaj bulgaraj ĵurnaloj. En la revuo Teatro, la faka revuo de la bulgaraj teatruloj, aperis ilustrita artikolo de la “motoro” de BET Belka Beleva, kiu enhavis plurajn faktojn el la historio de BET. La revuo Za ĵenata publikigis emocian artikolon de Venelin Mitev kaj plurajn fotojn pri la jubileuloj, emfazante kaj ties meriton por la diskonigo de la bulgara kulturo eksterlande, kaj iliajn klopodojn popularigi la Esperantan kulturon en Bulgario.

[FORIGITA!: bildo]

La geaktoroj de BET post provludado dum la 54-a IFEF-kongreso en Plovdiv, Bulgario: T. Jurkov, V. Zjumbjuleva, I. Zlatarev, N. Uzunov, B. Beleva kaj D. Goranova.

RETA TELEFONADO: Ekzistas iloj por telefoni interrete, ekzemple Skype (Skajp’) ĉe www.skype.com. Bezonata estas PC kun Vindozo (prefereble XP) kaj mikrofono. Emilio Cid verkis Elingvan ttt-paĝon por helpi al elŝuto kaj konfigurado de la ilo: http://www.esperantointernacia.hpg.ig.com.br/skype.htm.

Tra la mondo

Raporto pri Esperanto-agado dum la Monda Socia Forumo

(Mumbajo, Barato, 15-22 jan 2004)

[FORIGITA!: bildo]

Aya el Filipinoj, sur la apuda foto, promesas en la angla al Ranganayakulu, ke venontfoje ili babilados en Esperanto!

Inter tiom da interesaĵoj, jen la plej interesa, deklaris Ŝjam Mohite, advokato (sube maldekstre), vizitante la budon de Universala Esperanto-Asocio dum la Monda Socia Forumo (MSF) en Mumbajo, Barato.

S-ro Mohite estis inter la pli ol mil homoj kiuj scivolis pri nia afero. Ja imponis la gamo de homoj kiuj volis scii pri Esperanto: agrikulturistoj, advokatoj, dommastrinoj, emeritoj, instruistinoj, ĵurnalistoj, monaĥinoj, pastroj, profesoroj, studentoj, tradukistoj, kaj plej videble, ĉiuspecaj aktivuloj kontraŭ iu aŭ alia nejusteco en la mondo. Por ĉiuj ĉi homoj, kaj plurlingveco kaj lingvaj malsimetrioj estas ĉiutagaj realaĵoj — realaĵoj des pli frapaj en tiu ĉi grandega evento, al kiu inter la 16-a kaj 21-a de januaro 2004 venis 80 mil homoj de 2 660 organizaĵoj el 132 landoj!

Agnoskante la gravajn lingvajn barilojn, tiu ĉi MSF havis 13 oficialajn lingvojn! Tamen, ni ĉe la UEA-budo, sufiĉe ofte aŭdis la malkontenton de la partoprenantoj pri lingva ekskludo.

Nesurprize do, ke la vizitantoj al nia budo tre interesiĝis pri lingva demokratio kaj tuj konsentis pri la bezono de facila kaj neŭtrala lingvo. Jen Esperanto! ni diris — Alia Lingvo Eblas! ni sloganis, eĥante la sloganon de la MSF Alia Mondo Eblas!

La respondoj kuŝis en la gamo: Ĉu vere? Bonvolu diri plu; 117-jara lingvo! Kial mi ne jam aŭdis pri ĝi?; Ŝajnas hispaneska — kial vi opinias, ke la hispana estas neŭtrala?; Tro eŭropeca, ĉu ne, ĉu ĝi fakte taŭgus por ni neeŭropanoj?; Kial ni bezonas plian lingvon: ĉu ne jam sufiĉas la ekzistantaj? Tamen, dirindas, ke frape malmulte da vizitintoj suferis pro tio kion ni povas Pironeske nomi La Kliŝa Malsano: Jam venkis la mondon la angla! La kaŭzo, parte, estas ke ni budanoj — d-ro P. V. Ranganayakulu de Tirupatio, s-ro Nischad Salam de Puneo, kaj mi de Hajderabado — parolis kun la vizitantoj ne nur en la “ĉiopova” angla, sed ankaŭ en la hindia, kanara, malajalama, maratha, telugua kaj la urdua. Efektive, multaj baratanoj vizitis la budon ĝuste pro la fakto, ke ni videble aspektis barataj! Kamparanoj, precipe, ĝojegis babiladi en siaj propraj lingvoj pri ekzotaĵo kiel Esperanto. Se temas pri ekzotaĵoj, ni sukcesis aldoni la francan al nia lingvaro!

Tiun lastan, danke al s-ro Guy Barbier, kiu subite aperis ĉe la budo kaj anoncis, Saluton! Mi lernis Esperanton antaŭ du monatoj. Kaj Guy jam parolis Esperanton pli bone ol la anglan! Li do rapide iĝis nia Elmontraĵo A (kiel oni diras en la kortumo!) — jen demonstro de kaj la facileco kaj la utileco de Esperanto....

Multaj venis poste nur por kontroli la lingvon de nia kunbabilado. Krome, ĉiutage du aŭ tri homoj venis al la budo, malkaŝante ke ili iam lernis Esperanton, kaj mirante, ke la lingvo ankoraŭ vivas. Bedaŭrinde, pro nia malmulto, kaj pro la konstanta fluo de vizitantoj, ni tute ne povis partopreni en iu ajn el la pli ol mil seminarioj kaj kunsidoj kiuj okazis samtempe en la MSF.

Al ĉiuj kiuj vizitis nian budon, ni disdonis flugfolion unupaĝan. Ni adaptetis la retpaĝon de oftaj demandoj ĉe la Multlingva Inform-centro pri Esperanto (http://www.esperanto.net/info/bazaen.html). Ni ĝisdatigis la retadresojn tie, kaj aldonis kontaktinformon pri Federacio Esperanto de Barato (FEB). Tion ni ankaŭ faris dum la Azia Socia Forumo en januaro 2003.

Ni multobligis la seslingvan flugfolion de SAT (http://satamikarohm.free.fr/esperanto/soc/seslingva.pdf), kiu enfokusigis lingvan demokration. Sufiĉe da eksterlandaj vizitantoj interesiĝis pri ĝi. Krom tiuj ĉi, ni montris la viglecon de Esperantujo per revuoj, libroj, lernolibroj kaj vortaroj. Multaj konvinkiĝis, ke ne temas pri ia privata ludo. Interese, multaj vizitintoj, inkluzive nian advokaton Mohite, revenis kun siaj geamikoj por ke ni prezentu nian aferon ankaŭ al ili!

Siajn retpoŝtadresojn lasis multaj vizitantoj. La tasko dum la venontaj semajnoj estas kontakti ilin, kaj doni la lernorimedojn tra la reto. Efektive, informas min amiko Ranganayakulu, ke filipinanino Aya — politika aktivistino kiu ĉeestis la MSF-on — ĵus lin kontaktis, esperante, ke venontfoje ili povos interparoli en Esperanto!

D-ro A. Giridhar Rao
(d...@eth.net)

Ĉu la movado malbonfartas?

La direktoron de la pacmuzeo de Samarkand, fiŝkaptiston el Islando, mondkonatan bulgardevenan akordionistinon, ĵurnaliston el Dagestano, germanan etnologinon, verkiston el Rusio, polan profesoron pri manaĝerado, germanan diplomaton, pranepon de verkistino Marie Hankel, tri akademianojn: kie oni povas renkonti kune tiajn personecojn?

Kompreneble en la Internacia Festivalo, la tradicia aranĝo por familioj, kiu festis ĉi-jare sian 20-an sesion. Inter la preskaŭ 200 partoprenantoj el 21 landoj ĉeestis amaso da tre diversaj kaj tre interesaj homoj.

La temo? Rusio — sed oni ja ne venas pro la temo, oni venas por renkonti homojn. Kaj babili kun ili — pri ajna temo, en ajna momento. Tial oni malmulte protestas se oni devas vicostari por ricevi sian manĝon (ĉu por redoni iom de la siatempaj kutimoj de Rusio kaj apudaj teritorioj?).

Malfrue dum la nokto restis multaj homoj, kantantaj, trinkantaj, ludantaj sociajn ludojn aŭ simple kune babilantaj. La knajpo (etosplena tipa gastejo) estas ĉiam la plej forta punkto de la IF, ĝi funkciis ekde la mateno ĝis… ni diru fruege matene (aŭ malfruege nokte).

Ankaŭ la silvestra balo estas unu el la kulminoj de la aranĝo. Malfermo per polonezo nun fariĝas tradicio. Bonega etoso, sinsekva festo de la diversaj novaj jaroj (laŭ la horzonoj) kaj kompreneble dancado, ĝis la 6-a matene.

Kaj la temo? Estis interese aŭdi diversajn punktojn pri Rusio, ekzemple de germano, kiu estis studento en Leningrado en la breĵnjeva epoko, aŭ de belgino, kies edzo estas rusa, kaj kiu klopodis reliefigi la kulturajn diferencojn inter Rusio kaj okcidenta Eŭropo. Estis ankaŭ bona eblo informiĝi pri landoj, kiuj refariĝis sendependaj, kiel ekzemple Latvio. Michael Bronŝtejn prezentis sian eldonotan libron Dek jaroj de la vivo de kolonelo Postnikov, kiu rakontas pri rusa pioniro de la movado, kaj en kiu li imagas konversaciojn inter Postnikov kaj Zamenhof sur la ŝipo al Vaŝingtono. Michael ankaŭ kantis, multe kantis. Ĉiun vesperon ni havis rusan koncerton, kaj tiel ni plezure aŭskultis Oksana, Vitalik, Mikaelon, Jelena, Ĵomart kaj Nataŝa.

Ĝenerale ne malpli sekvataj estis la ekstertemaj aktivaĵoj, ekzemple prelegoj pri korea ginsengo, pri spamoj, pri AIS, pri tiklaj lingvaj demandoj, pedagogia seminario pri edukado al demokratio, kaj danckursoj, tablotenisa turniro, promenadoj tra la urbo… La abundo de programeroj (foje okazis paralele tri aŭ kvar prelegoj) havis malavantaĝon, ke kelkajn interesajn prelegojn ĉeestis nur manpleno da homoj.

Majstre ĉiĉeronis d-ro Werner Bormann la ekskurson al la bela hansa urbo Lübeck, konata pro sia simbola enirpordego, sed ankaŭ pro siaj marcipanoj: ni tiel tagmanĝis en la fama marcipanejo, vizitis ĝian muzeon, trinkis specialan marcipanan kafon kaj ankaŭ rigardis la tre interesajn monumentojn: la malnova urbodomo, la belegaj fasadoj de la domoj en la centra strato, la katedralo kaj aliaj preĝejoj, kaj, ni ne forgesu ke ĝi estas la urbo de Thomas Mann, ankaŭ la t.n. domo Buddenbrook.

La mastro de IF, Hans-Dieter Platz, konata al ĉiuj kiel HDP, rajtas fieri pri sia realigaĵo, kaj aparte ĝoji, ke lia iniciato plensukcese daŭras.

IF naskiĝis kiam kelkaj kutimuloj de IS (Internacia seminario) konstatis, ke ili estas tro maljunaj por IS, kaj ke tamen ili ŝatus plusilvestrumi kun geamikoj en simila etoso. La bona ideo fari kune la du aranĝojn (kiel oni provis en fruaj IF) tamen apenaŭ estas realigebla, pro la granda nombro da partoprenantoj: ne eblas trovi taŭgan ejon por tiom multe da homoj (ekzemple ĉi-jare, 200 en IF, 250 en IS). Sed IF altiras pli kaj pli da homoj… kaj nun, en Germanio, okazas ne nur IF kaj IS, sed jam la duan fojon okazis paralele tria renkontiĝo, organizita de la asocio EsperantoLand — nova nomo por la tradicia Esperanto-Centro, iam en Paderborn. La dua “Novjara Renkontiĝo” en la urbeto Tecklenburg apud Münster kunigis ĉi-foje 60 partoprenantojn, kiuj ĝuis varian kulturan kaj kursan oferton, muzikajn prezentojn; eblis koruse kanti, lerni Jumeiho-terapion kaj gimnastikon, fari surbastonajn pupojn… En la prelega programo prezentiĝis i.a. la Elektronika Bibliografio de Esperanto-Artikoloj.

Kion konkludi? En la sesdekaj jaroj okazis IS, kiu pene kunigis inter 50 kaj 80 partoprenantojn. Nuntempe eblas okazigi samtempe en la sama lando tri aranĝojn, kun riĉenhava programo, kaj venigi entute pli ol 500 esperantistojn.

Kiu diris, ke la movado malbonfartas?

Claude Nourmont

[FORIGITA!: bildo]

Sveda vespero dum la jubilea Internacia Festivalo, tradicia aranĝo por E-familioj.

Forpasoj

Roger DESPINEY (1907-2003), delegito, prez. de Pariza Federacio, sideja direktoro de UFE (1978-1987) kaj ties honora prezidanto.

Hans J. BROGWARDT (1924-2003), delegito pri humanismo kaj homaj rajtoj (1991-2003) en Stralsund (Germanio), forpasis pasintan novembron.

Hayrettin DURAL (1921-2003), kolonelo, fakdelegito pri lingvoj en Istanbul (1996-2003), mortis la 28-an de novembro 2003 en Ankara (Turkio).

Johano GIBAUX (? - 2002), librotenisto, delegito en Le Havre, Francio, dumviva membro, forpasis la 23-an de septembro 2002.

Martin HOWARD (1939-2003), delegito kaj fakdelegito pri kvakerismo (1998-2003), forpasis en Braintree (Britio).

Luisa la MANNA (1924-2004), fakdelegito pri blindulaj aferoj (1989-2003), mortis januare en Singen (Germanio).

Raoul-Georges MELO (1908-2004), delegito kaj fakdelegito pri filatelo, korespondado, parapsikologio (1993-2003), forpasis jarkomence en Bellerive-sur-Allier (Francio).

Josef MURĴAN (1920-2004), delegito kaj fakdelegito (1979-2001) naskiĝinta en Pollando, forpasis en Bat-Jam (Israelo) la 31-an de januaro. Esperanton li lernis en 1937 kaj instruadis ĝin en multegaj kursoj. En E-Ligo de Israelo li aktivis kiel komitatano, redaktoro de la revuo Nia Ligilo, LKK-ano de UK en Tel-Avivo. Li iniciatis, kompilis, redaktis plurajn E-eldonaĵojn, inter ili Antologio de Hebrea poezio (1987). Li verkis Praktika vortaro hebrea-Esperanta (1989) kaj Plena vortaro Esperanta-hebrea (2000).

Marjorie ELLYARD (1913-2003) membro de 1976, delegito en Canberra (1979-2000), mortis la 23-an de decembro en Canberra (Aŭstralio). Ŝi estis sekretario de Aŭstralia E-A dum ŝia edzo, Samuel W.G. Ellyard (forpasis en 1983), la kasisto. Profesia instruistino ŝi multe instruis E-on kaj laboris en la Ekzamena Komitato de AEA. Unu el ŝiaj plej konataj agadoj estis kreo kaj eldono de populara vortludkompleto.

Revuo Esperanto 2004 4

Malferme

Ni faldos la manikojn

Osmo Buller

Antaŭ multaj jaroj dum ferioj en Finnlando ne-esperantista konato subite demandis min: Kiun lingvon vi uzas en via oficejo? Mi estis konsternita. Mi pensis, ke li estis ŝercanta, sed montriĝis, ke li demandis tute serioze. Li ne povis kredi, ke oficejo kun multnacia laborantaro povas funkcii per lingvo, kiu ne estas “vera” lingvo. Mi ne havis alian rimedon por provi konvinki lin ol doni mian honoran vorton, ke la oficistoj de UEA interparolas en Esperanto, kaj, se li tamen ne kredus, inviti lin foje veni al Roterdamo por konstati tion per propraj oreloj.

Komenton de alia ne-esperantista konato tute lastatempe mi povis plene konfirmi. Eksciinte, ke mi baldaŭ eklaboros en la Centra Oficejo jam por la tria fojo, li diris: Vi devas ŝati tiun oficejon. Prave, mi vere ŝatas ĝin!

La Centra Oficejo estas ĉiutaga pruvo, ke Esperanto estas vera lingvo. Kiam ni proponas ĝin kiel lingvon de internacia kunlaboro, ĉu en internaciaj organizaĵoj ĉu inter ordinaraj homoj, ni ne povus havi pli nekontesteblan pravigon por nia propono ol la sperto de la CO pri ĝi kiel laborlingvo de oficistoj kaj volontuloj el malsamaj landoj. Nenie Esperanto vivas tiel normale kiel en Nieuwe Binnenweg 176. Pri tio bone konsciis la finna veterano Hemmo Tietti, jam forpasinta, kiu de tempo al tempo petis konsilon de la Roterdama stabo pri lingvaj demandoj, ekzemple pri internacia komprenebleco de esprimoj. Laŭ li, la kaftablo de la CO estas pli fidinda lingva institucio ol la Akademio.

Jam antaŭ ol mi fariĝis dungito de UEA, mi kiel simpla membro sentis fieron pri la Centra Oficejo. Ke UEA havas profesian kaj eĉ relative grandan oficejon, estis por mi signo, ke ĝi estas serioza organizaĵo. Estis speciala sento, kiam mi post 17-jara membreco unuafoje malfermis la pordon de la CO. Memoro pri tio influis ie fone, kiam ni ricevis la ideon pri Malferma Tago de la CO. Mi ĉiam memoros la plej unuan vizitanton de la premiera Malferma Tago en novembro 1994, laboristan esperantiston el Roterdamo, kiu dum trideko da jaroj sennombrajn fojojn estis preterpasinta la oficejon sen kuraĝi eniri, ĉar “mankis afero”, ĝis li vidis inviton viziti ĝin en la Malferma Tago sen bezono je ajna alia afero ol vidi sian propran domon kaj ĝian laborantaron.

UEA kiel tuto estas io tro abstrakta aŭ tro granda por povi bildigi ĝin al si mem. Kvankam la CO estas nur ero de UEA, ĝi tamen estas io tiel konkreta kaj centra, ke kun ĝi estas facile identigi la tutan asocion. Por plej multaj esperantistoj preskaŭ ĉiuj rektaj ligoj, kiujn ili havas kun UEA, estas ligoj kun la CO en formo de diversaj servoj, kiujn ili ricevas kiel membroj, kongresanoj, kontohavantoj, libroservaj klientoj. Kiel ili estas priservataj, tiel ili juĝas pri la asocio, ekzemple kiam venas tempo rekotizi por sekva jaro. Eĉ se ĉiuj estraranoj estus elokventaj oratoroj, en tiu decida horo ili apenaŭ povus influi la membron, se ties bildo pri UEA tro kontuziĝis pro propraj spertoj. Tial granda respondeco kuŝas sur la ŝultroj de ni, kiuj laboras en la oficejo.

Mia unua sperto pri la oficejo, nome pri la libroservo, taŭgus kiel reklamo. Kiel studento mi devis ekzameniĝi pri unu el la klasikaĵoj de filozofio, Simpozio de Platono. Finna traduko ne plu estis aĉetebla kaj ĉiuj ekzempleroj en la universitata biblioteko estis forpruntitaj. En la katalogo de UEA mi vidis, ke la verko haveblas en Esperanto. Mi do tuj mendis ĝin per ekspresa letero, kun fasko da respondkuponoj kiel pago. Unu semajnon poste mi jam povis eklegi ĝin, eĉ se ne en tute simpla traduko, ĝustatempe antaŭ la ekzameno. Tio eblis en la tempo, kiam la poŝtaj servoj ankoraŭ ne estis distranĉitaj, venditaj kaj revenditaj en la nomo de modernigo kaj pliefikigo. Antaŭ ĉio tio eblis, ĉar la oficejo funkciis kaj meze de sia raviĝo pri ĵus akirita nekredebla modernaĵo, fotokopiilo, la dungitoj ne subtaksis la gravecon tuj plenumi tiel tradician servon kiel libromendo de iu periferia studento.

Mi skribas tion ĉi, kiam mi ankoraŭ ne ekpakis mian valizon por reiri al Roterdamo. Miaj pensoj tamen jam vagas en la CO kaj mi scias, ke multe da laboro atendas min. Intertempe okazis pozitivaj evoluoj, sed oni ankoraŭ ne sufiĉe konscias pri ili, ĉar senpere senteblaj malglataĵoj kovras ilin per sia ombro. Necesas ataki tiujn malglataĵojn. Mi faros tion kun optimismo, ĉar la spertoj de la pasintaj jaroj instruis multon. Unu el la plej valoraj instruoj estas pli klara konscio de niaj decidfarantoj pri la ŝlosila graveco de bone funkcianta Centra Oficejo por la tuta vivo de UEA. Por mi persone tio estas granda kuraĝigo.

Ni en la Centra Oficejo faldos la manikojn.

Kongresa komuniko 3

Pekino gastigas la UK-on 2004

La ĉefurbo de Ĉinio, Pekino, gastigas la UK-on por la dua fojo. Ne senkiale. Ekde la lasta fojo kiam la Universala Kongreso okazis en tiu urbo ĝis hodiaŭ la urbo ŝanĝiĝis multe. Sed, tio ne forprenis ĝian ĉarmon, male, donis al ĝi novajn vidindaĵojn.

Sed ne nur Pekino, la tuta lando estas nia ekskursa celo. Kaj pro tio ni ofertas al la kongresanoj 8 antaŭ- kaj postkongresajn ekskursojn. Por ĉiuj plaĉoj kaj poŝoj.

A1

Ŝanhajo, Guilin kaj Xi’an estas nia unua proponata antaŭkongresa ekskurso. Ŝanhajo, la havenurbo de Ĉinio, estas ankaŭ la industria kaj komerca bazo de la lando. Ĝia moderneco impresas ĉiujn vizitantojn, kiuj certe ankaŭ restas longan tempon vizitante interesegajn kaj famajn templojn kaj ĝardenojn. Guilin estas tutmonde konata pro sia belega pejzaĝo, kun unikaj montoj, riveroj kaj kavernoj. En Xi’an, antikva ĉefurbo de Ĉinio, la lasta celo de la ekskurso, oni vidas inter aliaj, la miraklajn terakotajn ĉevalojn kaj militistojn de la Qin-dinastio.

A2

La dua antaŭkongresa ekskurso iras al Ŝanhajo, Zhouzhuang, Suzhou kaj Hangzhou. Zhouzhuang estas urbeto kun pli ol 900 jaroj da historio. Ĝi estas tre interesa loko, ne nur pro la dometoj konstruitaj ĉe la riveroj aŭ la 14 pontoj el la dinastioj Yuan, Ming kaj Qing, sed ĉar la riveretoj kiuj interkruciĝas tie havas la formon de “#”. Suzhou famiĝis pro siaj ŝtonaj pontoj, ĝardenoj kaj pro silko. Hangzhou, “Paradizo en la Homa Mondo” imponas pro la pejzaĝo, kun lagoj kaj ruinoj, kaj pro la temploj troveblaj en la urbo.

A3

Tria eblo antaŭkongresi estas vojaĝo al Kunming, Dali, Lijiang, Xishuangbanna kaj Kunming. La sudokcidenta Kunming, konata kiel “Printempa Urbo” kaj “Flora Urbo”, havas verdan pejzaĝon dum la tuta jaro kaj ankaŭ belajn homfaritajn konstruaĵojn, kiel ekzemple temploj kaj pordegoj. Dali estas fama kultururbo de Ĉinio, kie vivas ĉefe baj-nacianoj. Miljara pagoda triopo kaj la antikva urbo estas inter la vizitotaj lokoj. Lijiang estas antikva urbo sub neĝa monto je alteco de 5595 metroj super la marnivelo. Inter la vidindaĵoj estas oceana glacirivero. Xishuangbanna estas en tropika regiono. Krom la belega naturo ankaŭ la kioskoj, temploj kaj pagodoj havas grandan turisman valoron.

A4

Kiel lasta opcio antaŭkongresi la kongresanoj povas iri al Shenyang, Yanji kaj Changbai-monto. Tiun ĉi ekskurson ni planis precipe por niaj koreaj samideanoj, sed ne nur por ili. En Shenyang troviĝas la alia imperiestra palaco de Ĉinio (krom tiu en Pekino), kiu estas impona konstruaĵo. Yanji, landlima regiono kun la Popola Demokratia Respubliko de Koreio, estas la plej frua loĝloko de kore-nacianoj en Ĉinio. Changbai-monto estas unu el la 8 famaj montoj de Ĉinio. Ĝi allogas pro imponeco, mistereco kaj primitiveco. Ĉirkaŭe troviĝas, inter aliaj, la Ĉiela Lago, belega akvofalo kaj termofontaro.

P1

Por daŭrigi en la etoso de la kongreso, post la solena fermo, restas ankoraŭ 4 ebloj ekskursi. La unua portas la kongresanojn al Xi’an kaj Guilin.

P2

La dua al Xi’an, Dunhuang, Turpan kaj Urumqi. Post Xi’an oni iras al la 2000-jara Dunhuang kiu estas en la provinco Gansu. Tie oni vizitos Sonantan Sablomonton, Lunarkan Fonton kaj Mogao-kavernaron. Turpan estas urbo sur la Silka Vojo, kie estas la ruinoj de la antikva urbo Jiaohe, subtera puto, Fajra Monto kaj Vinbera Valo. La ekskurso finiĝas ĉe Urumqi. La vizitotaj lokoj tie: la Ĉiela Lago kaj Nanshan-paŝtejo.

P3

Tria eblo ekskursi estas partopreni en la belega postkongresa ekskurso P3, kiu portos la kongresanojn al Chengdu, Chongqing, La Tri Gorĝoj de Yangzi-rivero, Yichang kaj Ŝanhajo. Ĉe Chengdu vizitindas la 2500-jara akvoreguliga konstruaĵo, kiu ĝis hodiaŭ irigacias 600 mil hektarojn da kampoj. La plej granda municipo de Ĉinio, Chongqing, situas ĉe la kunfluejo de Yangzi-rivero kaj ĝia branĉo Jialing. La ekskurso iras ankaŭ al la Eling-parko kaj al telfero super Jialing-rivero. La Tri Gorĝoj de Yangzi-rivero estas 192-kilometra parto de la rivero, ekde la turisma loko Bajdicheng, en Sichuan-provinco, ĝis Nanjin-pasejo, en Hubei-provinco. La tri gorĝoj estas Qutang, Wuia kaj Xiling. Post vizito al la belega urbo Yichang oni flugos al la famega Ŝanhajo, kie finiĝas la ekskurso.

P4

Kiel lasta eblo, sed unu el la plej interesaj, estas ekskurso al Chengdu kaj Lhasa, en Tibeto. Post vizito al Chengdu la ekskursanoj flugos al Lhasa, la ĉefurbo de Tibeto. Dum la unua tago oni devas ripozi por alkutimiĝi al la altecdiferenco. Ekde la dua tago en Tibeto oni vizitos la Potalan-palacon, Jokhang-monaĥejon, Barkhon-straton, parkon Norbu Lingka, hospitalon de tibeta medicino kaj Gandain-monaĥejon.

Kiel oni povas vidi, la granda problemo rilate al la ekskursoj ĉi-jare estas: kiu(j)n el ili elekti?

Clay Magalhães
Konstanta Kongresa Sekretario

(Informoj pri ĉiuj ekskursoj troviĝas en la Dua Bulteno, kiun ricevas ĉiu aliĝinto al la UK 2004, kaj ankaŭ en la retpaĝo de la kongreso http://www.uea.org/kongresoj/uk2004.html).

Lastmomenta sciigo: en la mezo de marto 2004 la nombro de aliĝintoj transpasis milon.

Reta Katalogo de UEA

Post plurmonataj preparoj estas malfermita por publika aliro la nova reta Katalogo de UEA: http://katalogo.uea.org.

La nova Katalogo regule prenas la informojn el la datumbazo de la Libroservo de UEA kaj aŭtomate respegulas ŝanĝojn en ĝi. Interalie, oni tuj vidas, ĉu iu varo estas havebla aŭ jam elĉerpiĝis.

La testintoj, partoprenintaj en la lasta etapo de la preparlaboroj, trovas ĝin oportuna kaj facila por la uzado. Oni laŭde mencias ankaŭ la aspekton de la Katalogo, kiu nun estas samstila kiel la retejo UEA.org, kaj la variajn serĉmanierojn, kiujn ĝi prezentas.

Oni povas serĉi la varojn ne nur per la titoloj, la aŭtoraj nomoj kaj kategorioj, sed vokinte aldonajn serĉkriteriojn ankaŭ per la nomo de la eldonejo, vortoj en la priskriboj, lingvo, eldonjaroj kaj eĉ intervaloj de paĝonombroj kaj prezoj.

Elstara servo de la Katalogo estas reta abonejo por la periodaĵoj eldonataj kaj perataj de UEA. Plia grava oportunaĵo estas eblo liste trarigardi la enmetitajn recenzojn kaj fari serĉadon laŭ iliaj titoloj, aŭtoroj kaj tekstoj.

La vizitantoj povas mem kontribui al ĝia enhavo per opiniesprimo, aŭ propra recenzo por iu ajn el la verkoj en la Katalogo.

Bone ellaborita kaj “amikeca” estas ankaŭ la menda sistemo, kiu prezentas al la vizitantoj ĉiujn necesajn ciferojn, aŭtomate kalkulas rabatojn, impostojn kaj sendokostojn.

Restas kompreneble ankoraŭ multe da aldona laboro: momente en la Katalogo estas nur 20 recenzoj kaj nur tre malmultaj libroj jam havas bildeton de la kovriloj.

La Katalogon preparis Andrej Grigorjevskij. Helpis, konsilis kaj testis: Ionel Oneţ, Dirk Bindmann, Joost Witteveen, Trevor Steele, Osmo Buller, Renato Corsetti, Ziko Sikosek, Boris Kolker, Claude Nourmont, Aleksandr Griŝĉenko kaj kelkaj aliaj.

Bonvenon por viziti, rigardi kaj uzi! (Gazetaraj Komunikoj de UEA)

Nova TEJO-volontulo

Saluton! Mi estas Joel Amis kaj ekde januaro 2004 mi estas la nova plentempa volontulo por TEJO en la Centra Oficejo de UEA.

Antaŭ ĉirkaŭ naŭ jaroj mi eklernis Esperanton en mia hejmurbo Atlanto (ŝtato Georgio), Usono. En 1997 mi helpis fondi la unuan Esperanto-societon en Atlanto, kaj en 2000 helpis organizi la unuan nacian Esperanto-kongreson en Georgio. Tiutempe mi ankaŭ aktivis en la revigligado de USEJ (Usona E-Junularo).

Inter 2000 kaj 2002 mi loĝis kaj laboris en Japanio, kaj tie ĝuis la kontaktojn kun la Esperanta komunumo.

Ekde 2002 mi kunlaboris pri la revuo Kontakto kiel ĉef-korektisto, kaj ekde somero 2003 mi kunlaboras kiel vic-redaktoro, ĉefa asistanto al redaktorino Ĵenja Zvereva.

Krome, mi vojaĝis tra multaj diversaj landoj, utiligante nian Pasportan Servon kiel eble plej multe.

Mi tre antaŭĝuas kunlabori kaj kun la membroj kaj kun la estraro de TEJO, kaj ĉiel klopodos faciligi la komunikadon inter la du. Se vi havas ajnajn demandojn pri TEJO, aŭ deziras mem aktiviĝi, ne hezitu kontakti min!

Joel Amis
o...@tejo.org

“finfine kompletigita plena verkaro de l.l. zamenhof”

Ludovikito ricevas premion de usona fondaĵo

Precipe al esperantologoj, sed ankaŭ al ĉiu alia, kiun interesas la historio de Esperanto, estas konata la absolute esenca rolo, kiun ludas la verkoj de Lazaro Zamenhof. Li ne nur kreis la lingvon, sed ĝis sia morto elprovis ĝin per tradukado kaj originala verkado, konsilis pri lingvouzo, kontribuis al la organiza fortikigo de la movado kaj klopodis per paroladoj influi ankaŭ la publikon. Tial jam dum sia vivo aperadis liaj verkoj, el kiuj multaj estis tra la jardekoj eĉ plurfoje reeldonitaj.

Mankis tamen kohera eldono de la verkoj de Zamenhof. Ili aperis dise, ekz. ĉe Hachette antaŭ la Unua Mondmilito. En 1929 aperis la volumo Originala Verkaro (OV), redaktita de Johannes Dietterle. Sekvis preskaŭ 20 jarojn poste, en 1948, Leteroj de L.-L. Zamenhof, kompilita de G. Waringhien. La unua kunigis multajn elstarajn eseojn, paroladojn kaj leterojn de Zamenhof, sed necese estis elektaĵo. Ankaŭ la leterkolekto de Waringhien ne estis kompleta, ĉar post ĝia apero pliaj pecoj de korespondaĵoj iĝis konataj. Aldonendas, ke OV entenas ne malmultajn erarojn, kiuj ŝuldiĝas al la troa okupiteco de la kompilinto.

Dum jardekoj ne ŝajnis imagebla, ke aperu reviziita OV, des malpli novkompilita verkaro de Zamenhof. La ideo prezenti eĉ plenan verkaron venis de la japano Kanzi (Kanĵi) Itô. Jam kiel nura ideo ĝi verŝajne estis unika. Aldone, Itô, kiu ĝis tiam estis konata nur al malmultaj japanoj pro japanlingva biografia romano pri Zamenhof, tuj paŝis al realigo. Itô (kiu uzas la dusencan pseŭdonimon “Ludovikito”) surprizis la Esperantan mondon per la aŭdaca lanĉo de volumoj, kiuj portis iom longan, ŝajne ne tute seriozan serian titolon — en minuskloj, kiujn “itô kanzi” preferas: iam kompletigota plena verkaro de l.l. zamenhof (PVZ). Ili aperis, komence en rapida sinsekvo, ekde 1973. La volumoj jam aspekte estis tre plaĉaj, kaj ili tiklis la legemon per titoloj kiel Ni laboru kaj esperu!, Tamen la afero progresas!, Mortinta, sed senmorta! kaj La inkunabloj de Esperanto. La unua parto de PVZ (16 volumoj) kunigis la plej gravajn verkojn (inkluzive ĝis tiam nepublikigitajn leterojn) de Zamenhof en kronologia ordo (1887 ĝis 1917). La dua parto estas liaj tradukoj (7 vol.). La tria parto (10 t.n. “kromkajeroj”) entenas diversajn “specialaĵojn”, parte pri Zamenhof, inter ili biografion el la plumo de Itô kaj la neordinare interesan korespondon de Itô kun Waringhien kaj N.Z. Maimon. Tri tre ampleksaj volumoj estas la “originalaro”. Krome, ĝis 1997 Itô eldonis aldonojn al PVZ, nome 19 volumojn de Ludovikologia Dokumentaro, t.e. represoj de la pioniraj verkoj pri kaj en Esperanto.

La kolekto imponas pro sia amplekso kaj pro la konsekvenca zorgo pri teknike senriproĉa kvalito, plie pro la skrupula redakto kaj pripensita komentado. Fakte, Itô kvazaŭ restas en fono, li neniam elstarigas sian propran, grandan meriton, sed male sekvas manieron de subtila sindistancigo de la Majstro, ironiante ankaŭ pri si mem. Aparte ĉarma spico penetras la volumojn per la lingvaĵo de Itô, kiu, sen perdi eĉ nur ioman klarecon, nerezisteble demonstras la potencialon, kiu troviĝas en la lingvouzo fare de japana erudiciulo.

Ĝis 2003, la trideka datreveno de la apero de la unua volumo de PVZ, ŝajnis, ke la verkaro, kiu dekomence vendiĝis malfurore, neniam kompletiĝos, pro “malpleniĝo de mia de la komenco malplena poŝo” (Itô). Sed feliĉe fine de tiu jaro la usona fondaĵo Esperantic Studies Foundation decidis asigni al Itô premion kiel rekonon al lia eksterordinara redakta kaj eldona agado. La premio konsistas el dek mil usonaj dolaroj. Tiun sumon Itô tuj utiligis por fine eldoni la du restintajn volumojn 10 kaj 18 de Ludovikologia Dokumentaro. Ambaŭ ĵus aperis koincide kun la 86-a naskiĝtago de “Ludovikito”.

Aperis do sume 57 volumoj de PVZ. Kvankam tri pionir-epokaj verkoj restis fantomaj kaj do ne povis esti represitaj kaj kvankam verŝajne subite montros sin ankoraŭ iuj nekonataj leteroj de Zamenhof, “Ludovikito” konsideras sian taskon nun finita — PVZ fine kompletiĝis.

Ulrich Lins

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: la 11-an de februaro 2004 Barbara Pietrzak vizitis s-ron Itô Kanzi kaj intervjuis lin por Pola Radio.

Estu lumo el Ĝangalo!

Flavio Rebelo estas brazilano, kiu dediĉas sin al nova speco de laboro en Esperanto, lanĉis kaj organizas la interretan portalon Ĝangalo kaj nun planas establi interretan televidan kanalon. En februaro li vizitis la Centra oficejon en Roterdamo, kie li estis intervjuita de Trevor Steele.

Flavio, kion celas Ĝangalo?

Ĝi celas roli kiel esperantlingva amaskomunikilo al la tuta mondo. Jam de dudek jaroj oni legas, ho estus bone, se ni havus propran televidan kanalon! Ni kalkulis la bezonojn kaj la merkaton kaj ni scias, ke pro favoraj cirkonstancoj en Brazilo kaj novaj teknikaj ebloj nun tiu revo estas plenumebla.

Ni? Kiuj estas “ni”?

Ĝangalo estas grupo de ses brazilanoj kun lokaj redaktantoj en ok landoj: krom en Brazilo, en Argentino, Barejno, Rusio, Novzelando, Britio, Japanio kaj Meksiko. Ni havas retajn membrojn en landoj, kie oni apenaŭ scias pri esperantistoj, ekzemple en Indonezio, Egiptio, Maroko, Alĝerio.

Kiam Ĝangalo komencis funkcii?

La preparlaboroj komenciĝis en julio 2002. La publika lanĉo okazis en januaro 2003.

En kiom da formoj oni povas ricevi la informojn de Ĝangalo?

Ĝis nun ĉefe per interreto ĉe gxangalo.com, sed ankaŭ per poŝtelefono (per skap, tio estas wap, angle wireless application protocol). Ni lanĉos radion Ĝangalo tre baldaŭ.

Kia estas la enhavo de via retejo?

Informoj, ĝenerale mallongaj, pri ĉio, kion raportas nacilingvaj komunikiloj.

De kie vi prenas vian materialon?

Ni havas, kiel mi diris, redaktantojn en diversaj landoj, kaj ni daŭre konsultas amaskomunikilojn en pluraj lingvoj.

Se vi devas konsulti tiom da fontoj, la afero estas certe tempopostula.

Mi profesie laboras pri Ĝangalo inter dek kaj dek ses horojn tage.

Kiujn lingvojn vi povas uzi?

Esperanton, la portugalan, hispanan, anglan, italan, francan, japanan, araban kaj svahilan.

Kiu decidas pri la enhavo?

Mi kiel ĉefredaktisto.

Kiom da rubrikoj havas Ĝangalo?

La rubrikoj estas mondaj eventoj (kiuj koncernas almenaŭ du kontinentojn), Eŭropo, Nordameriko (inkluzive Centran Amerikon), Sudameriko, Mezoriento, Azio kaj Oceanio; aliaj estas kulturo, naturmedio, sporto, religio, ekonomio, scienco, interreto, Esperanto kaj specialaj raportoj (kutime pli longaj).

Vi do laboras en Esperanto sed ne nepre pri Esperanto. Ĉu tamen vi raportas pri la movado?

Nur, kiam la informo pri Esperanto-aranĝo aŭ okazaĵo estas internacie interesa.

Nun venas la malfacilaj demandoj... Ĉu vi kredas, ke Ĝangalo povas sin finance subteni?

En januaro 2004, do unu jaron post la lanĉo, ni havis pli ol 35 000 “vizitojn” kaj 1,5 milionojn da paĝlegoj. Ni enspezas per vendo de reklamspaco kaj sponsorado. Ni jam delonge rezignis pri aliĝkotizoj — tio estas eksmoda afero.

Ĉu vi pagas honorariojn? Al niaj oficialaj redaktantoj ni komencis pagi honorariojn, kaj ni planas iom post iom pagi ankaŭ al korespondantoj.

Kio estas tiu projekto ITV de Ĝangalo?

Tio estas nia plano establi la unuan interretan televidan kanalon tute en Esperanto.

Ĉu la plano jam survojas al realiĝo?

Antaŭ ses monatoj ni lanĉis internacian retan kampanjon por kolekti la necesan kapitalon. Ekzistas jam sepminuta reklamfilmeto, en kiu oni povas antaŭĝui la altan kvaliton de la kanalo kaj spekti specimenajn programerojn.

Ĉu vi povas taksi la sumon necesan?

Post multe da kalkulado ni taksas, ke ni bezonas 35.000 eŭrojn por ĝin establi kaj pagi salajrojn al kvin dungitoj dum ses monatoj, kaj aĉeti la aparataron. Post ses monatoj da ITV-funkciado ni jam havos sufiĉe da enspezoj per reklamoj.

Kial la nomo Ĝangalo?

Mi ne volas aldoni al la troaj mallongigoj en nia movado — UEA, PIV, PAG, SAT, BKC, TEJO — tiaj esprimoj jam tro abundas. Ĝangalo ne estas ĉiutaga vorto sed ne tro ekzotika. Kaj fine, Ĝangalo pensigas pri io kreskanta, vivanta, bunta.

Kiel oni povas vin helpi?

Oni povas kontribui monon al la konto ĉe UEA, gxan-v, por helpi transponti la unuajn ses monatojn — poste ni vivos per propraj rimedoj.

Nu, Flavio, mi dankas pro la konversacio kaj elkore deziras al vi ĉian sukceson. Estu lumo el Ĝangalo!

[FORIGITA!: bildo]

Modelo de ITV-studio

Esperanto kiel senpaga transdonilo

Multe tradukadi dum multaj jaroj nur por finfine gajni rekonon de la aktualeco de Esperanto? Aŭ — eĉ pli strange — por ebligi konstruadon de altkvalita tradukmaŝino, tiel ke ankoraŭ pli da anglaj kaj aliaj tekstoj povos esti esperantigitaj? Tiuj celoj, kiujn mi priskribis en miaj antaŭaj du artikoloj, ne kovras la tuton. Devus esti ankaŭ veraj uzantoj de ĉiuj tiuj tradukoj.

Esperantistoj mem verŝajne ĝojus pri la eblo legi certajn alilingvajn gazetojn per Esperanta traduko, diskuti ilin kun alilandaj samideanoj ktp, sed ili certe ne restos la solaj uzantoj.

Supozu ke klera ne-esperantisto volus regule legi artikolojn el internaciaj aŭ eksterlandaj revuoj, ekz. la franca Le Monde Diplomatique, la usona NewsWeek ktp. Tamen ŝi aŭ li ne volas aboni, nek aĉeti unuopajn ekzemplerojn. Sekve supozu ke en la interreto, la tutaj esperantigitaj artikoltekstoj estas alireblaj senpage, kontraŭe al la originaltekstoj. Se tiu situacio ne estas hazarda, sed regula, kio okazos?

Se oni trarigardas la motivojn pro kiuj ĝis nun homoj estas allogitaj al Esperanto, oni rare renkontas: Mi bezonas Esperanton por mia laboroPor mi Esperanto estas grava por informiĝi pri la progreso en mia fakoPer Esperanto mi estos pli bone informita pri internaciaj novaĵoj kaj opinioj. Escepto eble estas la partoprenantoj en la projekto Indiĝenaj Dialogoj, kiuj laŭdire ne scipovas la anglan. Sed ne nur fremda lingvo, ankaŭ manko de tuja kaj senpaga inform-akireblo konsistigas inform-barieron, en la interret-epoko.

Ora triopo

Kial ne traduki prestiĝajn kaj aktualajn nacilingvajn revuojn kaj gazetojn, ĝuste tiujn kiuj ne estas senpage alireblaj sur la reto? Se la Esperantaj tradukoj estas fidindaj, ĝustatempaj kaj senpagaj (jen ora triopo), kleraj ne-esperantistoj frue aŭ malfrue certe komencos konsulti tiujn. Reklamo apenaŭ necesas. La citado de propraj nomoj per si mem (kondiĉe ke tiuj ne estas esperantigitaj!) povas konduki serĉantojn al la Esperantaj tradukoj. Sekve, homoj kiuj havas iun konon de du eŭropaj lingvoj, konjektos kelkajn vortsignifojn per la radikoj, kaj cetere la retpaĝo kiu enhavas la tradukon, montros ligilon al retejo kun Esperanto-kursoj, vortaroj ktp.

Tiuj novaj uzantoj de E-o verŝajne ne aliĝos al UEA, ne fariĝos ‘movadistoj’, ne ekinteresiĝos pri eventoj en Esperantio, nek pri lokaj festoj, fabeloj aŭ poeziaĵoj. Sed almenaŭ ili konatiĝos kun Esperanto, kaj iom uzos ĝin.

La interreto, kies gravecon por E-o diversaj aŭtoroj en tiu ĉi revuo substrekis, estas nuntempe la scenejo de pliintensiĝinta batalado inter tuta libereco kaj reguligado de informinterŝanĝo. Muziko kaj bildoj estas la ĉefrolantoj sur la reto — kompare kun tiuj, tekstkonsumado estas bagatelo. Sed tamen antaŭvideblas ke ankaŭ por tekstaj enhavoj la “diĝitaj rajtoj” estos pli kaj pli reguligitaj.

Balanci pri rajtoj

Hodiaŭ la juro pri kopirajtoj en la interreto troviĝas ankoraŭ en pli-malpli nebula sfero, komplikigita per la mondvasta etendo de la reto. Kion faros The Economist, Nature, ktp, kiam ili malkovros ke iliaj artikoloj aperas (ni diru unu monaton poste) senaverte kaj senpage sur la reto en iu preskaŭ nekonata artefarita lingvo, kiun nur mikroskopa parto de la mondloĝantaro regas? Ĉu ili iros al juĝisto? Ĉu la gazetoj en la mondo malbenos Esperanton kiel kontraŭleĝan publikigilon, ĝenan dissendilon de informoj?

Verdire, tio estus bonvena ŝanĝo en la imago pri Esperanto!

La plej teda kio povus okazi, estas ke la jurfako de granda eldonisto, al kiu iu gazeto apartenas, rutine pritraktos malobeon de tradukrajtoj, kaj sekve jure sukcesos, sen ke Esperantio regajnus ion en la sfero de publika konateco.

Plej prudenta ŝajnas al mi esti preta por alfronti la posedanton de la rajtoj unuflanke, sed kuraĝe ektesti la terenon aliflanke. Certe se la esperantigo de iu revuo komenciĝas per la laboro de nur unu persono, kio ofte estos la kazo, temporaba konsilado kun la eldonisto havas pli da senco post kiam nombro da artikoloj estas jam tradukitaj kaj alireblaj en retejo. Se tuta kooperativo de tradukistoj devontigas sin traduki iun revuon, interkonsento kun la eldonisto povas esti pli saĝa. Kaj kompreneble, se esperantistoj jam havas bonajn rilatojn kun iu eldonisto antaŭe: des pli bone.

Plusvaloro

Diversaj manieroj imageblas por rezisti postajn akuzojn pri traduk- aŭ kopirajto. Unu estas doni plusvaloron al la traduko per ampleksa notaro: notoj kiuj klarigas landspecifajn esprimojn, nomojn, okazaĵojn ktp por internacia legantaro (bona ekzemplo de tio estas la Esperanta versio de Le Monde Diplomatique), sen tuŝi la fidindecon de la traduko mem. Alia alpaŝo estas, prefere elekti artikolojn de kiuj la aŭtoroj estas politikistoj, inkluzive la skribajn versiojn de paroladoj de ministroj ktp ĉar je tiuj la inform-libereco maksimumas.

Se finfine aktualaj artikoloj en Esperanta traduko atingos vastan popularecon, la mondkomerco enviciĝos por anonci sur niaj retejoj, kaj ĉiuj tradukintoj iĝos riĉaj!

Toon Witkam

Forumo

Daŭre atentigi politikistojn pri la ekzistantaj lingvaj problemoj

Enkonduke al la februara revuo la redaktoro nomis ĝin polemika. Kelkajn artikolojn — ĉu ili povus esti polemikaj, ĉu ne — mi trovis tre aktualaj kaj bezonaj.

Ekzemple pri la argumentado de Toon Witkam (Daŭre traduki por finfine konvinki) mi tute konsentas. Same konvinkaj por mi estas la klarigoj de Miroslav Malovec (Estas tempo por ŝanĝiĝi). Tamen, pri la respondeco koncerne la tradukfarendaĵojn por konveni al la Eŭropa Unio mi havas pli nuancan ideon ol li, kaj eble ankaŭ aliaj. La eŭrop-uniaj oficistoj tute ne konas Esperanton kaj kapablas ellabori en nia lingvo absolute nenion. Ĉion ili postulus de ni, de plej primitivaj artikoletoj ĝis plej gigantaj vortaregoj — li skribis. Sendube, Esperantajn tekstojn, vortarojn ktp povas krei nur kiu regas la lingvon. Tamen estas provoka demando de mi: Ĉu ĉiam oni devos oferlabore plenumi ĉion? Antaŭ ol doni mian respondon eble estas utile konigi mian opinion pri la bezono je Esperanto en la Eŭropa Unio.

Kiam en artikoloj temas pri la akceptigo de Esperanto en la Eŭropa Unio oni plej ofte celas la uzadon de Esperanto ĉefe ĉe la eŭropuniaj instancoj. Por mi estas evidente, ke prefere kaj unue devus esti celata la akceptigo de Esperanto ĉe la loĝantaro. La disvastigo de la Internacia Lingvo devas esti nememcela. La destino de tiu lingvo estas servi la homojn tie kaj tiam, kie kaj kiam ili fakte bezonas ĝin. Pli klare: kie kaj kiam estiĝas fakta bezono pri interkomunikado inter diverslingvanoj kaj por kontentigi ĝin Esperanto povas esti pli favore akirebla kaj uzebla ilo ol la akiro kaj uzado de alia lingvo. El la politikaj, ekonomiaj kaj sociaj celoj de la Eŭropa Unio sekvas — kaj videble, kaj kaŝe — bezonoj pri tia interkomunikado kaj favora ilo por ĝi.

Enketo farita de la Eurobarometer en 1999 montris, ke 44% de la loĝantaro scias fremdan lingvon. Post unu jaro, en 2000 la Eurobarometer denove faris specialan enketon pri la lingvodemando en EU. Laŭ tiu enketo 53% de la loĝantaro scias fremdan lingvon. (Estus vera miraklo se tiu altiĝo estus fakto. Sed nun flanken la dubon!) Estas videble, ke 56 aŭ 47% de la EU-loĝantaro tute ne scias fremdan lingvon. Sed en 2000 iom pli ol 70% de la respondantoj opiniis, ke ĉiu devus scii fremdan lingvon, kaj preskaŭ 70% opiniis, ke tiu lingvo devus esti la angla. La nombroj montras, ke en la pensado de la homoj kaŝiĝas ideo pri bezono de komuna lingvo en Eŭropa Unio. Paralele ni devas rekoni, kial la homoj menciis la anglan. Temas pri tio, ke homoj povas elekti el inter tiuj lingvoj, pri kiuj ili konas fidindajn informojn. Ĉe granda plimulto de la EU-loĝantaro en la lingvo-sortimento, el kiu la elekto povas okazi, la lingvo Esperanto mankas. (Vidu ekz. la artikolon de Thierry Saladin: Alfronti la veron, Esperanto, julio-aŭgusto 2003.) Se la Esperanto-movado en Eŭropo povos konigi aŭtentikajn informojn pri Esperanto kaj pri ĝiaj favoraj ecoj al signifa vasta loĝantara medio, tiam krome tiu ĉi lingvo aperos en la lingvosortimento de eŭropanoj. Ankaŭ el tiu vidpunkto havas tre grandan signifon la apero de tutpaĝa anonco pri Esperanto en prestiĝaj gazetoj (Le Monde, Die Zeit, La Repubblica, European Voice, Berlinske Tidende). La Eurobarometer komunikis pliajn rezultojn, kiuj povas esti tre pripensindaj por ni. La plej oftaj kaŭzoj por lerni fremdan lingvon estas la sekvaj: uzi ĝin okaze de feriado, per ĝi altigi la memvaloron, kompreni aliajn kulturojn. Ĉu tiuj celoj postulas nepre la anglan?

Same estas interesaj la argumentoj pri la ne-lernado de fremda(j) lingvo(j). Nome: la lingvolernado estas tre malfacila, postulas multe da tempo, multekostas ktp. Ĉu esperantistoj en la informado pri Esperanto ne estas tro senkuraĝaj kaj tre singardaj? La plimulto de la respondintoj (53,4%) rifuzas la ideon de EU-instancoj pri la regado de du fremdaj lingvoj kaj nur 32,4%-oj akceptas ĝin.

Ne estas konsilinde preteratenti la fakton, ke la decidpovo pri kulturaj aferoj tutplene apartenas al la membroŝtatoj, krome, ke la ĉefa decidpova EU-instanco konsistas el la ŝtatestroj kaj la registaranoj de la membroŝtatoj.

El la supre dirita sekvas, ke la bezono je Esperanto nuntempe estas pli probable trovebla, eble nur kaŝe, ĉe la EU-loĝantaro ol ĉe la EU-instancoj. Nature, por tio, ke la Internacia Lingvo iam funkciu kiel komuna lingvo, necesos vasta manifestiĝo de la bezono je Esperanto, kaj ke signifa parto de la loĝantaro postulu aŭ almenaŭ apogu la (devigan) lernejan instruadon de tiu lingvo. Post oficiala akcepto de Esperanto, eĉ se nur ĉe grupo de membroŝtatoj tio okazus, ŝtataj kaj ankaŭ EU-instancoj portos respondecon pri la necesaj kondiĉoj de la instruado ktp. Tiam komenciĝos procezo, en kiu oni laboros per Esperanto ne nur oferlabore. Kaj se la progreso atingos ankaŭ la EU-instancojn, tiam ĉe ili estos dungitaj oficistoj regantaj ankaŭ Esperanton.

Jen, tio respondas la pli fruan demandon: Ĉu ĉiam oni devos oferlabore plenumi ĉion? Sed ĝis tia atingaĵo ni devas diligente sekvi tian vojon, kian en la artikoloj emfazis al ni Toon Witkam, Miroslav Malovec, I. F. Bociort. Sed paralele estos dezirinde daŭre atentigi politikistojn pri la ekzistantaj lingvaj problemoj, kaj fojefoje memorigi ilin aldone pri la ekzisto de Esperanto.

László Gados

[FORIGITA!: bildo]

László Gados dum prelego en Zalaegerszeg

Per flugiloj de facila vento

Kent Jones, Dumviva Membro kaj Fakdelegito de UEA, pristudis la problemojn de la internacia aviada lingvo. Antaŭ sia morto ĉijare en februaro (legu sur la p. 94) li verkis por nia revuo la ĉi-suban artikolon.

La Aviada Terminaro de Gilbert Ledon estas lia heredaĵo al ni por plibonigi la komunikadon inter pilotoj kaj surteraj aertrafikaj registoj. Nia aviada projekto baziĝos sur lia libro. Jen skizo pri la plano kaj progreso de la projekto.

Anglaj esprimoj estas hodiaŭ kutimaj por internacia aviado. Du specoj de difektoj estas en ĝi, ripareblaj kaj neripareblaj. La nunaj esprimoj ne estas partoj de kohera sistemo, sed hazarda akumuliĝo. Ili enhavas ambiguecojn, misnomojn, kaj nemetrajn mezurunuojn. Tiaj difektoj estas ripareblaj per la apliko de logiko. Mankas nur la ekkonscio de la problemo, kaj sufiĉe da politika volo. Post la kreado de bonkvalitaj esprimoj, kiuj estas partoj de vera sistemo, la realigo ja estos zorgema redakta laboro kaj grandega eldona peno. Ĉiu dokumento en ĉiu lando, kiu tuŝas la temon de aviado, devos esti anstataŭigita per nova eldono. Tio estos plibonigo numero unu.

Neripareblaj estas la difektoj propraj al la naturo de la angla. La angla eĉ ne estas difinebla, ĉar ekzistas 38 dialektoj, sed ne ekzistas Akademio. La 26 literoj ne sufiĉas por la 46 sonoj de la angla, tial la literumado estas nekuraceble kaosa. Estas 7700 vortoj kies sonoj povas signifi malsame. Estas 1440 vortoj kun la samaj literoj, sed malsamaj sonoj. Miloj da anglaj vortoj havas pli ol unu signifon. La angla ne plaĉas al registoj alilandaj, ekzemple en Francio kaj Brazilo.

La lingva kvalito de Esperanto superas tiun de la angla. Tial la enkonduko de Esperanto por aviado estos plibonigo numero du. Sed la anstataŭigo de la angla per Esperanto ne okazos senpene. Eksperimenta pruvo de la supera komunika kapablo de Esperanto necesos por gajni la necesan politikan volon. En la praktiko devos ekzisti aviada literaturo en Esperanto. Bezonos ĝin registaroj, fabrikoj, lernejoj por pilotoj, registoj, mekanikistoj, homoj kiuj servas kaj purigas aviojn, stevardoj, vendistoj de biletoj, policanoj, fajrobrigadistoj, eĉ la homoj en la flughavenaj restoracioj.

Tia bezono montras la amplekson de nia preparlaboro. Per traduko kaj verkado ni devas krei multegajn Esperanto-tekstojn. La ĉefo kaj redaktoro de tiu kreskanta monto de dokumentoj estas d-rino Diana Weichert. Ŝi estas germandevena, kaj nun loĝas apud la usona flughaveno Pittsburgh. Lertega ŝi estas pri lingvoj kaj komputiloj.

Tiu kiu deziras partopreni la aviadan projekton, bv kontakti ŝin, ekde la venonta majo (tel. +49-175-4804622). Nia ttt-ejo estas http://www.esperanto.de/essen/aviado aŭ www.esperanto.de/essen/aviado. Tien ŝi povas enmeti tekstojn, kiuj devas esti ankoraŭ tradukitaj, kaj kiu volas kaj povas oferti tradukon, povas preni la tekston el la ttt-ejo, traduki ĝin kaj sendi ĝin al ŝi. Bv. ekipi vin per La Nova PIV kaj la Aviada Terminaro.

Mi mem jam sendis al ŝi mian tradukon de la ĉapitro 1, de Pilota Manlibro, libreto de la usona FAA. Sed mia ĉefa kontribuo al la projekto restas politika premado al la FAA.

Kent Jones

Aviada Terminaro

La forpasinta civila inĝeniero en Ĉikago Kent Jones pristudis la problemojn de la angla kiel aviada lingvo. Surbaze de tre diversaj fontoj kaj esploroj, li demonstris ke ĝi estas ne nur malbone adaptita al tiu funkcio, sed ke ĝi reprezentas realan danĝeron.

La origino de multaj aviadaj incidentoj kaj akcidentoj troviĝas en tiu lingvo, kiu, kiel la anglosaksa mezursistemo, brilas nek pro klareco, nek pro simpleco, nek pro logikeco.

Kent Jones entreprenis klopodojn ĉe naciaj kaj internaciaj aviadaj organizoj, por ke la demando pri aera sekureco estu pritraktata ankaŭ sub la lingvaj aspektoj. Ĉar reformo de la angla montriĝis tute neebla, kiel konstatis G. B. Shaw, Kent Jones pristudis la uzeblecon de alia lingvo kiun li konas kaj kiu estis konceptita por la lingva komunikado inter plej diverslingvaj loĝantaroj kaj pro tio adaptita al la diversaj mensaj kaj lingvaj strukturoj: Esperanto.

Iniciate de li, kompilita kaj subskribita de Gilbert R. Ledon, aperis Aviada Terminaro, kiun kuneldonis en Brazilo la aŭtoro mem kaj Gersi Alfredo Bays de la eldonejo Fonto.

Temas pri 288-paĝa verko konsistanta el 1200 terminoj, 23 ilustraj platoj, aeronaŭtika vortaro angla-Esperanta kun 4000 esprimoj en 13 laŭtemaj ĉapitroj kaj “Baza aviada frazeologio”. (Mendebla ĉe UEA-Libroservo; 15 EUR.)

Esperanto: serioza alternativo al hegemoniaj lingvoj

Robert Phillipson (1942) estas Esplora Profesoro en la Fakultato de la Angla, Komerca Skolo, Kopenhago, Danio. Phillipson publikigis, ofte kun sia edzino Tove Skutnabb-Kangas, plurajn studojn pri lingvo-rajtoj. Lia plej bone konata verko, Linguistic Imperialism (1992), estis represita kvinfoje. Lia plej lastatempa libro, English-Only Europe? estas esenca legaĵo por ĉiu interesata de la lingva estonteco de Eŭropa Unio. Ni parolis kun profesoro Phillipson pri lingvoj en Eŭropo kaj la speciala rolo, kiun povus ludi Esperanto.

Ĉu estas iu speciala ligo inter esperantistoj kaj lingvoj?

Esperantistoj estas entuziasmaj pri sia propra internacia lingvo, sed ili estas pasiaj ankaŭ pri siaj naciaj lingvoj. Multaj homoj erare vidas Esperanton kiel alternativon al ekzistantaj etnaj kaj naciaj lingvoj. Post kiam Universala Esperanto-Asocio (UEA) tradukis unu el miaj artikoloj pri homaj lingvo-rajtoj, ĝi estis plu tradukita en la italan, hispanan kaj portugalan. Homoj, kiuj funkcias per la angla lingvo, plejparte opinias, ke la angla malfermas ĉiujn pordojn. La fakto, ke tiu dokumento estas tradukita pere de Esperanto kaj ne la angla, montras ke tio ne estas vera.

Ĉu ni havas lingvo-problemon?

Evidente la angla plifaciligas kontakton inter homgrupoj. Sed kial tiu lingvo tiom disvastiĝas? Ĉu tiu kresko estas bona? Ĉu tio limigas lingvo-diversecon kaj la funkciadon de eŭropaj institucioj, gazetaro kaj akademia mondo? Verŝajne tre malmultaj homoj analizis tiujn demandojn, ĉar estas tro malmulte da fakuloj laborantaj en la sfero de lingvo-politiko kiel esploristoj. Necesas pli bone informi la mondojn de edukado, de ministerioj, de kulturo kaj industrio pri temoj de lingvopolitiko. Krome, en la kampo de tia esplorado estas tre malmultaj postenoj. Jen problemoj absolute kernaj en la nuna evoluo en Eŭropo.

Homoj engaĝiĝas multmaniere pri lingvoj, kiel etnofederistoj, defendantoj de naciaj lingvoj kaj kulturaj minoritatoj kaj de eduka diverseco. Ĉu vi opinias, ke tiaj homoj kunlaboras sub komuna ideologia tegmento?

La lingvo tuŝas la laboron de pluraj ministerioj en ia ajn ŝtata administrado. Se vi iras al Katalunio aŭ Kebekio, homoj tie havas certajn respondecojn kaj ampleksan opiniaron, ĉar ili spertis grandajn krizojn pri sia identeco.

Kian rolon povas Esperanto ludi en lingvopolitiko?

Mi konsideras Esperanton kiel seriozan alternativon al superregaj naciaj lingvoj kaj lingvo-hierarkioj, kaj estas iuj homoj kaj politikistoj, kiuj sincere konvinkiĝis, ke necesas multe pli serioze ol ĝis nun pripensi, kiel Esperanto povus funkcii. Encyclopedia Britannica sub la rubriko internaciaj lingvoj ne aludas al la angla aŭ rusa, sed al internaciaj planlingvoj, ekzemple Esperanto. Antaŭ iom da tempo tiu estis la reganta interpreto de la termino internacia lingvo. Kaj tio konceptas Esperanton kiel potencialan pontolingvon por interpretado aŭ kiel pontolingvon por traduki tekstojn el unu lingvo en alian.

Kial Esperanto ankoraŭ ne estas agnoskita? Ĉu temas pri politiko?

Baze, jes. Post la Unua Mondmilito eblis serioze pripensi Esperanton ĉe la Ligo de Nacioj malgraŭ la rezisto de francoj — kaj britoj. Tiutempe Esperanto donintus tre utilan sperton. Esperanto kia ĝi estas aktuale, ne povus funkcii kiel plena alternativo al EU-lingvoj. Necesus grandega klopodo, ne nur rilate la lernadon de la lingvo — tion oni povus organizi rapide kaj efike — sed ankaŭ rilate la vastan terminologiaron de oficialaj tekstoj kaj specialaj faklingvoj nepraj en skribaj tekstoj. Esperanto pli taŭgus por tuja uzado en debatoj en la Parlamento.

La vivo estas malfacila por interpretistoj kiam homoj uzas malbone la anglan. En Svedio kaj Finnlando, ekzemple, oni maltrankviliĝas ke la terminologio en la landaj lingvoj ne evoluas sur kelkaj kampoj, ĉar homoj uzas la anglajn terminojn, kaj kuracistoj, inĝenieroj aŭ teknikistoj laboras ekskluzive en la angla kaj ne ankaŭ en la naciaj lingvoj. La EU-komisiona direktoraro por edukado kaj kulturo atentigis, ke estas risko, ke en kelkaj membro-ŝtatoj oni pli kaj pli uzos la anglan anstataŭ la nacian lingvon. Tio estas nacia problemo. Oni supozus, ke tio devus pensigi naciajn politikistojn pri alternativoj por subteni la uzadon de sia nacia lingvo sur ĉiuj kampoj, pri kiuj ili respondecas, kio signifus plifortigi la nacian lingvon kaj demokration en la propraj landoj. Ili certigu, ke politikaj kaj gazetaraj eminentuloj povu bone funkcii ne nur en unu lingvo, sed ideale en pluraj lingvoj. Tiukuntekste Esperanto ne estu rigardata kiel alternativo al aliaj lingvoj, sed kiel paŝo-ŝtono al la lernado de fremdaj lingvoj.

Kial Eŭropo moviĝas al nur-anglalingva Eŭropo? Kiuj estas la premgrupoj malantaŭ tiu politiko?

Estas multaj. Unu el ili certe fontas el tio, ke tutmondiĝo grandagrade signifas usoniĝon. Sed ĉu usonaj valoroj estas universalaj, kaj ĉu Usono rajtas dikti, kio okazu tutmonde? Multaj junuloj — almenaŭ en norda Eŭropo — tiel kutimiĝis dum sia tuta vivo al uzo de la angla, ke ili vidas nenian problemon. Komercaj, universitataj kaj politikaj estroj sentas sin komfortaj en la angla, kaj certagrade tio signifas, ke ili neniel perceptas, ke la disvastigo de la angla okazas je la kosto de aliaj lingvoj kaj kulturoj. Ili estas nek konsciaj nek malfermitaj al alternativoj. Ni esperu, ke ili pli malfermiĝos. Jen ĝuste kial la pacmovado kun sia pacocelo estas potenca. Esperanto gravas kiel funkcianta alternativo permesanta malfermitan aliron al aliaj kulturoj.

Kion vi opinias pri la EU-politiko por subteni multlingvismon?

Sendube interpretistoj, tradukistoj kaj aliaj laborantaj per fremdaj lingvoj tre bone subtenas multlingvismon malgraŭ grandaj obstakloj. Eble gravuloj en EU vere antaŭvidas por la angla apartan statuson — la nur-anglan sistemon. Tio samus kiel ĉe la Eŭropa Justic-Kortumo, kie pro historiaj kialoj ekzistas nur franclingva sistemo.

Kia estas via mallongtempa supozo pri la lingva politiko en EU post kvin jaroj?

Kiu scias? Eble post kvin jaroj nur-anglalingva sistemo estos enkondukita. La lingva demando estas ankoraŭ tabua temo en EU. Oni demandas sin kial, eĉ se ni tion scias, ĝi estas eksplodiva temo. Por francoj ĝi estas eksplodema, ĉar estas risko, ke ilia propra lingvo estos ĉiam malpli uzata, kvankam ĝi ankoraŭ ofte uziĝas interne de EU. Aliflanke povas esti, ke oni ja malplivalorigas la francan. Eble francoj subite konscios, ke oni devus serioze rigardi la alternativon Esperanto.

Vi povas jam legi Esperanton. Ĉu vi volas plivastigi vian konon de Esperanto?

Jes, kompreneble mi devus. Tio ege plaĉus al mi. Se estus pli ol 24 horoj en tago, mi lernus rapide. Mi jam komprenas multon.

Intervjuis István Ertl kaj Marko Naoki Lins
Elangligis David Curtis

Baldaŭ aperos ĉe UEA:
Robert Phillipson: Eŭropo: Sur nur-angla lingva fundamento?

Institucio Hodler ’68: formikoj kun ŝtalŝranko

Ni ĉiuj en la okcidenta mondo konas la fablon pri la formiko kaj la cikado. Cikado estas la simbolo de senpensa gajulo, kiu tre ĝoje vivas sian vivon dum la somero kaj ne pensas pri la venanta vintro, dum formiko laboras tre intense dum la tuta somero por havi rezervon por la vintro.

Intertempe oni produktis ankaŭ versiojn de tiu fablo, en kiu la fino estas inversigita, ĉar en la decida momento cikado partoprenas registaran programon por senlaboruloj, dum formiko devas pagi eksterordinaran imposton, ktp... Sed tiuj versioj estas versioj de kontraŭuloj de registaraj programoj por senlaboruloj, kaj ni povas preteratenti ilin. La vero kuŝas en la originala versio, kiu estas konata ankaŭ ekster la okcidenta mondo per proverboj, kiuj ĉie asertas, ke se vi volas, ke la dio (de kiu ajn religio) helpu vin, vi devas ankaŭ helpi vin mem.

Tion komprenis kelkaj tiamaj aktivuloj de UEA en la 60-aj jaroj, kiuj fondis la Institucion Hodler ‘68, kies celo estis kaj plu estas kolekti kapitalon por financi per la rento agadojn ĉefe de UEA mem sed ankaŭ de aliaj instancoj de la Esperanto-movado.

La historio de IH ‘68 estas longa kaj mi ne volas rakonti ĝin. Sed en unu frazo mi povas diri, ke IH ‘68 de tiam funkciis kiel ŝtalŝranko de UEA.

Membroj malavare subvenciis ĝin per donacoj, pruntoj kaj heredaĵoj, kaj IH ‘68 laŭ sia statuto investis ĉion en nemoveblaĵoj (financaj kaj domaj), kiuj ankoraŭ estas kun ni kaj ankoraŭ per siaj fruktoj permesas al IH ‘68 helpi la movadon post 35 jaroj.

Kiam IH estis fondita, la mondo estis esence alia. Ne ekzistis komputiloj nek poŝtelefonoj kaj la tuta labormaniero estis esence pasintjarcenta.

Tamen, danke al la saĝaj decidoj de la tiamaj fondintoj IH estas ankoraŭ aktiva. La statuto de IH ‘68 fakte estas tre rigora kaj ne permesas eĉ al la plej fantaziaj estraranoj (eble la cikadoj de la fablo) foruzi la kapitalon por laŭmodaj furoraĵoj, promesantaj la finan venkon por morgaŭ maksimume en la posttagmezo. Tiu eco de IH estas bona, se oni pensas, ke ni estas movado, kiu ankoraŭ dum iom da tempo devas pluagadi por “atingi la celon en gloro”, kaj tiu pluagado normale signifas “pluelspezadon”.

La estraro de UEA, kiu nomumas la estraron de IH, ĵus renovigis tiun estraron, en kiu nun troviĝas la tre juneca Grégoire Maertens, kiu stampis la historion de IH, kaj de la tuta movado, dum jardekoj, kaj la tre mature serioza Ilja De Coster, estrarano de TEJO ĝis la lasta tempo. Al ili aldoniĝas, kiel helpformiketoj, mi mem kaj Ans Bakker-ten Hagen.

Kiel vi vidas, temas pri bela miksaĵo de ĉiuj tendencoj en la movado. Ĉi tiu nova estraro jam kunvenis kaj jam aljuĝis subvenciojn. Nun ĝi intencas relanĉi la tutan agadon de IH, konservante ĝian esencan trajton: IH estas ŝtalŝranko por la Esperanto-movado. Esperantistoj devas scii, ke la sumoj donacataj al ĝi restas sekuraj kaj produktas siajn efikojn dum longa tempo.

Estraranoj de movadaj instancoj venas kaj foriras. Oficistoj venas kaj foriras, sed IH restas tie kaj daŭre serĉas indajn agadojn por Esperanto, kiujn ĝi subtenu.

Ĉar tute ne estas antaŭvideble, ke en la tria jarmilo oni ne plu bezonos monon por agadi por Esperanto, vi povas fidi, ke IH estos ankoraŭ bezonata.

Se vi interesiĝas kiel helpi la movadon finance pere de IH (per donacoj, senrentaj kaj kunrentaj pruntoj aŭ heredaĵoj), bonvolu skribi al ĝia estraro ĉe la adreso de la Centra Oficejo de UEA.

Renato Corsetti

[FORIGITA!: bildo]

Hector Hodler (1887-1920) Fondinto de UEA

Esperanto en radio

Internaciaj radioelsendoj

Radio Lormont, Francio

estas aŭskultebla kiel loka radio kaj en interreto. Ĝi elsendas lunde je 19:30-20:00 laŭ loka tempo (18:30-19:00 UTC). Frekvenco: 91,3 FM. Kontakt-adreso: z...@minitel.net (metu Por Gloria Gargallo en tem-linio). TTT-ejo: http://hautsderadio.ifrance.com/hautsderadio/. La lastajn programerojn oni aŭskulti ĉe: http://radioarkivo.org.

Pola Radio Varsovio

elsendas 5-foje tage: 09:30-09:59 (SAT), 11:00-11:59 (SAT), 16:00-16:25 (frekvencoj 7270 kaj 7285 kHz; 41,26 kaj 41,18 m), 19:00-19:25 (frekvenco 7285 kHz; 41,18 m), 20:00-20:29 (SAT). Detaloj troveblas en la TTT-ejo: http://www.radio.com.pl/polonia/eo/. Elsendoj per satelito Eutelsat II F - 6 - Hot Bird, 13 gradoj de la orienta latitudo; frekvenco 11,474 GHz, polarizado horizontala (H); subportanto 7,38 MHz. En Eŭropo estas rekomendata parabolo 80 cm, en aliaj mondpartoj 1,8 m. La elsendoj laŭ la universala, do griniĉa tempo je unu horo malpli frue. Multaj sonmaterialoj troviĝas en la sonarkivo de Anton Oberndorfer: http://start.at/retradio.

Radio 3ZZZ

en Melburno, Aŭstralio, estas aŭskultebla en loka radio ĉe 92,3 FM kaj en interreto lunde je 13:00-14:00 laŭ la loka tempo (02:00-03:00 UTC). Frekvenco: 92,3 FM. Kontakt-adreso: s...@hotmail.com, http://www.3zzz.com.au/; http://www.3zzz.com.au/broadcast/esperanto.html. La lasta programero aŭdeblas interrete per Real-Audio: http://www.3zzz.com.au/rmFiles/MON13.ram, aŭ http://radioarkivo.org.

Esperanto-Radio Interreta

en Koreio troveblas interrete ĉe: http://esperanto-radio.net/.

Radio Bronka

en Barcelono, Hispanio, estas aŭskultebla en loka radio sur la frekvenco 99,0 MHz (FM). La programo Esperanta Mondo, farata de la fratoj Juanjo kaj Pako Crespo, estas elsendata lunde (loka tempo 19:00), marde (24:00), ĵaŭde (10:00) kaj dimanĉe (15:00). Kontakta retadreso: a...@teleline.es, TTT-ejo de Radio Bronko (hispane): http://www.sindominio.net/rbronka/; de Esperanta Mondo (hispane): http://www.sindominio.net/rbronka/esperanta/index.html.

Radio Canal Sud

en Tuluzo, Francio: La programo titoliĝas Esperanto-Magazino de Tuluzo, la tri programoj estas parte malsamaj. Radio Canal Sud (Radio Suda Kanalo), 92.2 MHz, lunde 20:00-21:00 laŭ loka tempo. La programo aŭdeblas ankaŭ en interreto ĉe: http://www.tv-radio.com/new/ficheclients2.php?station=canalsud tra la retejo: http://www.canalsud.net; aŭ: http://www.comfm.com. Adreso: Canal Sud, Esperanto-Magazino, Redakcio, Kristina Vidotto, 40 rue Alfred Duménil FR-31400 Toulouse, Francio. Rete: c...@canalsud.net; c...@laposte.net.

Radio Ĉina Internacia

elsendas el Pekino, Ĉinio. La frekvencoj al Japanio kaj Koreio estas 9510 kaj 7150 kHz (31,55 kaj 41,96 m); la frekvencoj al Eŭropo estas 9720 kaj 7265 kHz (30,86 kaj 41,29 m). Rete: http://esperanto.cri.com.cn; klaku sur Surlinia Aŭskulto. Retadreso: e...@cri.com.cn.

Radio Dreyeckland

en Freiburg, Badenio-Vurtembergo, Germanio, estas aŭdebla en loka radio. Ĝi elsendas sian Esperanto-magazinon Triangulujo ĉiun duan kaj kvaran lundon inter 15:00 kaj 16:00 UTC. Kontakto: Esperanto Freiburg, tel.: +49 (0) 761 289 299. Ĝi estas aŭdebla je frekvencoj 102,3 MHz (Freiburg) kaj 104,5 MHz (Schopfheim; nur inter 23:00 kaj 14:00 UTC); perkable: 88,15 MHz (Lahr), 93,6 MHz (Freiburg), 97,35 MHz (Muellheim/Neuenburg) kaj 89,35 MHz (Staufen/Bad Krozingen). TTT-ejo: http://www.rdl.de. La lastajn programerojn oni aŭdas (ekde la 19-a de dec 2003) ankaŭ ĉe http://radioarkivo.org.

Radio Esperanto

el la sveda urbo Västerås estas aŭdebla rete ĉe: http://www.quicknet.se/home/q-111060/radioe.htm aŭ: http://www.quicknet.se/ftp/dialup/q-111060/radioe.htm.

Radio Esperanto

en Viskonsino, Usono, estas tuttaga muzika radiostacio, projekto de s-ro Tony Freeman, kiu dissendas diversspecan muzikon kun vortoj en Esperanto, 24 horojn ĉiutage. Oni povas aŭskulti ĝin ĉe: http://www.radio-esperanto.com/. Per la TTT-paĝo oni povas legi la tekston dum oni aŭskultas, kaj havigi al si informojn, kie kaj kiel aĉeti la diskojn, de kiuj venas la muziko. Oni bezonas la plej novan version de Winamp. Temas pri tre utila radiostacio, kiu povas funkcii fone, dum oni faras alian laboron ĉe la komputilo.

Radio Klara

el Valencio, Hispanio, elsendas vendrede inter 19:30 kaj 20:30 UTC kaj estas aŭskultebla radie (104.4 FM) aŭ rete: http://www.radioklara.org/emision.m3u (formato MP3). TTT-ejo de Radio Klara: http://www.radioklara.org. La lastaj programeroj aŭdeblas ankaŭ ĉe: http://radioarkivo.org.

Radio FMR

en Tuluzo, Francio: La programo titoliĝas Esperanto-Magazino de Tuluzo. Elsendoj merkrede de la 14:00-15:00 laŭ loka tempo. La redakcio: FMR, Esperanto-Magazino, Floreal Martorell, 9 Boulevard des Minimes, FR-31500 Toulouse, Francio, rete: f...@radio-fmr.net, aŭ e...@club-internet.fr. La programoj konsistas el informoj pri Esperanto, pri lingvaj problemoj en la franca, foje estas invitataj esperantistoj venantaj al Tuluzo, tiam oni parolas Esperante kaj tradukas france. Inter la temoj aperas E-muziko kaj freŝaj muzikaj novaĵoj.

Radio Havano, Kubo

elsendas dimanĉe laŭ jena horaro: Nordamerika-Pacifika Regiono, 07:00-07:30 UTC, 31 m/9820 kHz; Nordamerika Regiono, 15:00-15:30 UTC, 25 m/11760 kHz; Nordamerika Regiono, 19:30-20:00 UTC, 25 m/11760 kHz; Tut-Amerika, Karibea Regiono, 23:30-24:00 UTC, 31 m/9600 kHz, 9505 kHz. Rete: http://www.radiohc.cu; r...@enet.cu. Redaktorino: Maritza Gutiérrez — m...@enet.cu. Poŝta-adreso: Radio Havano Kubo, Poŝta Fako 6240, Havano, Kubo. La lastaj programeroj aŭdeblas ĉe: http://radioarkivo.org.

Radio Itala Internacia

La elsendoj en Esperanto komenciĝis en 1935, okaze de la Universala Kongreso de Esperanto en Romo. Nun Rai Internacia elsendas radiajn informajn programojn en 25 lingvoj, krom en la itala. La elsendo en Esperanto okazas ĉiun sabaton je 21:00 laŭ itala tempo (20.00 U.T.C./G.M.T.), frekvencoj 6040 kaj 9710 kHz (49,67 kaj 30,89 m). La programo estas dissendata ankaŭ per la satelito Hot Bird 1, laŭ analoga metodo, de la internacia radia kanalo sur la aŭda subportanto de Raidue (dua kanalo de Rai): polarizado okcidenta vertikala 1,446 GHz. Pliaj informoj ĉe: http://www.international.rai.it/radio/multilingue/presentazioni/esperanto.shtml. La lastajn programerojn oni aŭdas ankaŭ ĉe: http://radioarkivo.org.

Radio Occitania

en Tuluzo, Francio, elsendas sur frekvenco 98.3 MHz ĵaŭde de la 19:00-20:00 laŭ loka tempo. La programo aŭskulteblas ankaŭ rete ĉe: http://www.radio-occitania.com. Adreso: Esperanto-Magazino, Redakcio, Rikardo Cash, Radio Occitania, 60 rue Assalit, FR-31500 Toulouse, Okcitanio, Francio, rete: Rikardo Cash r...@free.fr.

Rádio Rio de Janeiro

La elsendoj el Brazilo okazas pere de Rádio Rio de Janeiro (1400 kHz, AM), ĉiumarde, 15:00-15:55 (Rio-horaro = UTC-2 somere, UTC-3 alitempe). Ripeto okazas vendrede 23:00-23:55 (loka tempo). Oni povas ĝin aŭdi en rekta elsendo pere de TTT-ejo de Rádio Rio de Janeiro: http://www.radioriodejaneiro.am.br. La lastaj programeroj aŭdeblas ĉe: http://radioarkivo.org.

Radio Vatikana

La elsendoj el Vatikano okazas trifoje semajne je la sama horo 21.20 MET, dimanĉe je 21:20 MET (ripeto je 23:50 MET; daŭro 9'20"), 527 kaj 1530 kHz; 4005-5880 kHz. Merkrede je 21:20 MET (daŭro: 9'), 1611 kHz kaj 7250-9645 kHz. Ĵaŭde je 21.20 MET (daŭro: 9'), 1611 kHz kaj 7250-9645 kHz. Satelite: Dimanĉe: Intelsat 325,5° East - 4097.75 MHz - LHCP-polarizo, merkrede kaj ĵaŭde: Intelsat 602,62° East - 4097.100 MHz - LHCP-polarizo. Adreso: Radio Vatikana, Esperanto-redakcio, VA-00120 Vatikanurbo, rete: e...@vatiradio.va.

(Laŭ www.tejo.org/UEA/Radioj en Esperanto)

Recenzoj

Valora leksikografia kontribuaĵo por lernado de Esperanto

Baza Esperanta Radikaro. Wouter F. Pilger. Rotterdam: UEA, 2001. 160p. ISBN 92 9017 076 X. 18cm. Prezo: € 7,50. Triona rabato ekde 3 ekz.

Jen bonege elpensita kaj prilaborita lernovortaro Esperanto-Esperanta, kohera kun la nuntempa lingvoinstrua leksikografio, kiu evidentigas la avantaĝojn de unulingvaj vortaroj speciale produktitaj por lernantoj de fremda lingvo, cele al evitado de la tradukpaŝo ligita al la dulingva tipo. La klarigoj senpere pensigas Esperante, profitante la kapablon de nia lingvo memfidigi kaj stimuli ties lernantojn al aktiva ekuzo danke al ĝia strukturo.

La verkinto (nederlanda sociologo, fondinto de E-familio kun polino) zorge elektis iom pli ol 2700 radikojn plej uzatajn kaj plej utilajn surbaze de listo publikigita de la Akademio de Esperanto en 1972 (Baza Radikaro Oficiala). Li sukcesis per tiu elementa vortprovizo doni simplajn, tamen taŭgajn difinojn, komprenotajn en kunteksto. Ĝuste la bezono de difina vortolisto estis paralele rimarkita de la EPĈ-tradukinto Wen Jingen kontribue al la Zagreba Simpozio de la Akademio (2001).

Ĉe ĉiu alfabete ordigita leksika unuo la aparteno al la radikgrupoj 1-9 kaj X laŭ ofteco kaj utilo indikitas per malgranda cifero, por ŝtupa studo (vortkonstruiloj: grupo 0). Krome estas prononcindika tabelo laŭ IFA* kaj 8 mondaj etnolingvoj (ne nur eŭropaj!) kaj listoj de gramatikaj finaĵoj, prefiksoj kaj sufiksoj. Interese, hindeŭropaj gramatikvortoj estas unue difinitaj per propra Esperanta terminologio (adjektivo = a-vorto; substantivo = o-vorto; ktp), simile al PMEG*.

* Internacia Fonetika Alfabeto
* Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko

Verko ĉi tia iel kompensas la mankon de E-vortaroj por pluraj lingvoj. Bele, ĝi plu evoluas sur la interreto je la libera dispono de la lernantoj, progresantoj kaj kontribuantoj ĉe http://www.xs4all.nl/~pilger/ber/: la nuna BER enhavas pli ol 2900 radikojn klarigitajn per simpla, memstara, vere tutmonda Esperanto.

José Antonio Vergara

Ĉefverko originale nia

The Music of David Gaines. Woburn: MMC Recordings, 2001. Jiří Vydra, eŭfoniumo; Kimball Wheeler, voĉo (mezosoprano); Moravia Filharmonia Orkestro dirigentita de Vít Micka. 52-minuta KD kun 12-paĝa broŝuro. € 15,00

Ne malmultas la muzikeventoj ligitaj al la lingvo Esperanto, sed laŭŝajne ili servas unuavice la praktikadon de la internacia lingvo pere de voĉaj verkoj solistaj aŭ ĥoraj, pli-malpli kultaj. For de la ideo minimumigi la gravecon kaj belecon de la muziko utiligata kiel harmonia portanto de la vorto, ni ne rajtas preteratenti la gravecon de la rimarkenda apero de KD portanta la subskribon de la usona komponisto David Gaines.

La du ampleksaj muzikaĵoj — Konĉerto por eŭfoniumo kaj orkestro, respektive Simfonio n-ro 1, subtitolita Esperanto, certagrade ŝuldaj al la novklasika tekniko verki — spegulas samtempe videblajn intencojn de integriĝo en nuntempecon, sed frapas antaŭ ĉio per la originaleco de la aŭtoro. La akompanaj klarignotoj, subskribitaj de Reynold Meni, verkitaj el komponista vidpunkto, konsistigas necesan kaj taŭgan revuon de la arĥitekturaj komponantoj kaj de la orkestra koloraturo, kio igas neutila priskriban aliron, anstataŭ kiun ni preferas la rivelon, el vidpunkto tute persona, de kelkaj aspektoj de originaleco.

La muziko de David Gaines sonas fakte kiel provoko, altirante la atenton al la intima intenco de la komponisto konforme al la elmontro de ties ĉi propra profesia identeco (tiu de fakulo-instrumentisto), konfirmata de la vizitkarto de mondcivitano por kiu Esperanto signifas samtempe lingvon kaj principon. Ĉi-sence, la konĉerto esprimas publikan deklaron, simultane rivelante la praan formiĝon de la muzikisto, dum la simfonio elmontras veran kredon de la homo — laŭ konvinkoj profunde engaĝitaj.

Ni spektas, do, unue premieran elmontron celantan reporti sur la scenejon blovinstrumenton malĝuste neglektatan — la eŭfoniumon — apartenantan al la familio de latuninstrumentoj tipaj por fanfaro kaj konstrue proksiman al la baritona tjubo. Ellaborante tian partituron, la aŭtoro proponas al si multe pli ol tembran rememorigon kiam li metas la instrumenton sur la unuan planon de la sonscenaro. La elekto de la konĉerta ĝenro — neniel facila el komponista vidpunkto, postulante perfektan regon de la procedoj supermeti la solistan kaj orkestran planojn — respondas fakte al ampleksa pledo por la rekonsidero de la instrumento se enkalkuli ĝiajn multajn kapablojn — kaj pure teknikajn kaj, precipe, esprimivajn.

La admirinda prezentado de la ludensemblo plene kontribuas al la realigo de la kreadakto, plene servante la malfacilan surprenitan taskon per grupigo de elitaj artistoj kiel la instrumentisto Jiří Vydra kaj la dirigento Vít Micka, ĉe la pupitro de la Moravia Filharmonia Orkestro.

Tute originala per si mem, la dua verko de la KD rivelas la saman preferon por la monumenta ĝenro, emante ĉi-foje al deklara celo rilate Esperanton kun la kialo evidentigi principon kaj implicite vivmanieron. Ektrakti la simfonian ciklon signifas la klarig-establon de la eksplicita sonora kadro por la plenumo de la proponita deziro, baze de la surpriza plektiĝo de la orkestra parto, ja ampleksa, kun la mezosoprana solo. La kvar arĥitekturaj blokoj — specifaj al ĉi ĝenro — determinatas de mesaĝoj respondaj al ideaj kaj literaturaj serioj, enradikiĝintaj en la Esperanta kulturo, celantaj certigi — malgraŭ la diversa temaro — la kontinuecon de la tuto per la enhavo konsekvence batala. La voĉa fadeno — subtile integrita en la harmonian teksaĵon — rivelas la profundan kredon de la aŭtoro, ligitan al libereco, amo kaj paco, en taŭga rilatigo de la teksto kantata kun la etoso sugestata en la instrumenta plano, difinanta la juntojn de la simfonia konstruaĵo. Tiel la literaturaj sencoj aliĝas al la melodi-harmoniaj direktoj, determinante la retorikon de la movimentoj, konforme al la jenaj fontoj: la parolado de L.L. Zamenhof okaze de la Universala Kongreso de Esperanto (Washington, 1910), versoj de Marjorie Boulton kaj Penka Papazova kaj, fine, kvazaŭ elmontro de sentema poezia stato, versoj de David Gaines mem. Indas mencii la esceptan kvaliton de la solista prezentado de Kimball Wheeler, mezosopranulino kies valoro altiĝas sendube je la nivelo de la teknikaj kaj esprimaj postuloj de la partituro.

Antaŭ ol meti la finan punkton al la kurtaj konsideroj pri la du verkoj, ni ŝatus atentigi pri la estetika aspekto rilata la ellaboron de la lingvaĵo. Se la komponisto preferas resti en la tonala kampo — aŭtentikigante sin kiel novklasikulo sur la fono de la diversaj evoluoj de la nuntempa muziko — lia gesto praviĝas per la videbla intenco atentigi ideplane pri problemoj. Deduktiĝas el tio la neceso transpasi la sterilan spacon de utopiaj asertoj kaj, implicite, la neceso riveli certecojn; alie, la rezigno pri tonaleco signifus penetri en labilan sferon kiu al la komponisto ne aparte agrablas. Jen kial la surscenejigoj celas sonorajn disvolviĝojn inter la limoj de kompleksaj strukturformoj, konforme al la eblo riveli la enhavon. Tia maniero konkretigi muziksfere rilatas evidente al difina aspekto kaj samtempe konsistigas tion kion ni nomis la originaleco de David Gaines.

Cornelia Bătrânca

Muzika Ago-Tago?

Por disvastigi niajn idealojn, atentigi pri Esperanto kaj por akiri por ĝi agnoskon kaj prestiĝon, sed ankaŭ por certigi alfluon de novaj adeptoj, estas bezonataj propagando kaj reklamo. Esperantistoj estas ĉiujare alvokataj dum la unua oktobra sabato fari publikajn agadojn por diskonigi sian lingvon, ĉiu laŭ siaj ebloj kaj kapabloj: disdoni informilojn, ekspozicii, afiŝi, prelegi, publike manifestacii, fari reklamon en amaskomunikiloj...

Interesa propono venis de Anna-Liisa Ali-Simola, nia muzika fakdelegitino en Turku, Finnlando: Esperantujo havas nun, dank’ al D-ro David Gaines, sian unuan simfonion Esperanto. Mi proponas ke oni aranĝu la sekvan Ago-Tagon kadre de la simfonio kaj originala E-muziko. La Simfonio n-ro 1 “Esperanto” estas tiel rimarkinda akiro sur la kampo de Esperanta muziko, ke per ĝi oni facile vekus intereson de amaskomunikiloj pri la samtempa aranĝo tutmonda.

Koktelo de problemoj, kuriozaĵoj kaj ŝercoj

Matematiko kaj legaĵoj por ĉiuj. Ljudmila Arnaudova kaj Petko Arnaudov. Pazarĝik: E-Societo Radio, 2000. 112p. 20 cm. Prezo: € 9,90.

Ni unue nepre notu ke tiu ĉi libro, malgraŭ sia titolo, ne estas libro pri matematiko, kio krome plage mankas en Esperantio. Ni fermu la parentezon.

Temas pri du apartaj aferoj: unuflanke ludoj kaj divenaĵoj pri aritmetiko, figurita geometrio, aliflanke kompilado de diversaj informoj pri historio, sciencaĵoj, juraj kuriozaĵoj, eĉ ŝercoj, kaj fine pledo por Esperanto. La tuto estas ie-tie prisemita per mallongaj diraĵoj el la buŝo aŭ el la plumo de spritaj famuloj.

Jen do libro por distrado kaj ĝi ofte atingas sian celon. Estas ekzemple interese scii kiom da distanco ni ĉiusekunde moviĝas en la spaco pro la movoj de nia planedo, de nia suno, de nia galaksio (p. 25). Same instruiva estas la paragrafo (p. 10 ĝis 15) pri “la sep mirakloj de la pasinto” kaj imago de sep nunaj (ŝajne trafe elektitaj).

La uzo de la lingvo (foje tradukoj, sed neniu nomo de verkisto estas menciita) estas ĝenerale aprobebla, kvankam regule velkas ĝia kvalito ĝis la fino, kie pli multnombras malglataĵoj. La ekzercoj estas plej ofte simplaj, kelkaj neutile simplegaj, kelkaj pli akraj. Ĝuste pri ĉi-lastaj foje ne sufiĉas la klarigo fine de la libro (solvo-parto ekde la paĝo 81).

Restas la ĉefa problemo, t.e. grava manko de provlegado precipe ĉe tiuj ekzercoj. Abundas la eraroj: problemoj sen solvoj aŭ inverse, solvoj miksitaj aŭ misnumeritaj, nekoheraĵoj inter la problemo kaj la solvo (ekz. problemo 9, p. 23: nevo anstataŭ nepo), multaj nombroj fuŝe skribitaj (loko de la spaceto), subita ŝanĝo de la tiparo, de marĝeno-larĝeco, eraroj en la problemo (n-ro 6, p. 58), eraroj en la solvoj (n-ro 3, p. 89; n-ro 4, p. 91-92; n-ro 1, p. 93; n-ro 3, p. 98; n-ro 16, p. 101; n-ro 10, p. 104, cetere solvo de la problemo n-ro 9, ...). Pro manko de reviziado, senĉese estas ĝenata la kompatinda leganto pro ĝenerala proksimumeco.

La kovrilo estas bele prezentita, kvankam frazo sub la titolo estas troa, ĉar sensenca.

Fina riproĉo: mankas la dato kaj ISBN-numero. Freŝdata artikolo de Esperanto pravis plendi pri regula eldono de amatoraĵoj!

Christian Rivière

Loke

ARGENTINO: Argentina Esperanto-Ligo kunvenis la 14-an de februaro 2004 por sia jara asembleo. En la sidejo de BEA dudeko da partoprenantoj plenumis la kutiman tagordon: elektis novan komitaton, aŭskultis raportojn, informojn pri la libroservo, revuo, cirkuleroj, Argent-reto kaj aliaj servoj de la ligo. La nova estraro estas: Alcides P. Wentinck (prezidanto), René Arce (vicprezidanto), Roberto Sartor (sekretario), Fernando Inocencio, Mario Miranda, José Dioguardi, Elisa Vazquez Abraham, Silvia Rottenberg, Ruben T. Diaconu (redaktoro de A-E-Vento).

ITALIO: La 91-a Universala Kongreso de Esperanto okazos en Florenco, Italio, de la 29-a de julio ĝis la 5-a de aŭgusto 2006. Italiaj esperantistoj jam komencis labori por ke la kongreso estu epokfara kaj jam la premisoj montras ke certe temos pri tre zorge preparita kongreso. En la Landa Kongresa Komitato aniĝas internacie konataj aktivuloj, sub la reĝisorado, en la rolo de sekretario, de Diccon Masterman, iama Konstanta Kongresa Sekretario ĉe UEA kaj poste estrarano de UEA pri kongresoj. La fakto ke ĉi-jare li ankaŭ kandidatiĝas kiel B-komitatano, montras lian decidon plentempe sindediĉi al la Esperanto-movado en venontaj jaroj.

Michela Lipari, estrarano de IEF, respondeca pri UK-2006

LITOVIO: Meze de februaro ĉi-jare la katolika pastro kaj esperantisto Saulius Keras donacis poezian libron en tri lingvoj (litova, rusa, Esperanto) de Gediminas Degėsys Momento de malkovro al mezlernejoj de Vilnius, Rokiskis, Juodupe kaj Luksiai (entute pli ol 80 ekz.). Komence de marto Saulius Keras kaj Genovaité Gerikienė donacis la saman libron al ĉiuj mezlernejoj kaj bazaj lernejoj de Kaunas (entute 60 ekz.). Ĉiuj lernejoj ricevis po unu ekzempleron de la libro.

(P. Jegorovas)

BURUNDIO/TANZANIO: UBE, Unuiĝo de Esperantistoj en rifuĝejoj burundiaj kaj tanzaniaj, havas kvin klubojn: Mtabila, Amikeco, Mirinda, Mtabila Infana klubo kaj Hans Bakker. Kvankam ĝia sidejo troviĝas en Mtabila Rifuĝejo en Tanzanio, UBE agadas kaj en Tanzanio kaj en Burundio. Ĝiaj celoj estas esperantigi burundianojn troviĝantajn en Burundio kaj en tanzaniaj rifuĝejoj, kaj rilatigi la burundiajn kun aliaj afrikaj kaj tutmondaj esperantistoj. Por atingi la celojn UBE kunlaboras kun esperantistoj en aliaj lokoj de Tanzanio kaj Burundio, kaj rilatas kun UEA kaj la Afrika Oficejo. La agadon gvidas estraro, kies konsisto estas Nyabenda Jacques (prezidanto), Bigirimana Evariste kaj Ntakirutimana Nicodème.

Nyabenda Jacques
P.O. Box 243 Kasulu, Kigoma, Tanzanio

MALAGASIO: La internacia lingvo jam penetris la studentan medion en Malagasio. Por pli efike labori, la studentoj fondis en sia universitato, la 7-an de februaro 2004, la asocion Studenta Esperantista Asocio de Madagaskaro (SEAM). Ĝia prezidanto fariĝis f-ino Randriamialisoa Volatiana Minah. La nova asocio kunlaboras kun la landa asocio en Malagasio kaj esperas kunlabori ankaŭ kun aliaj E-organizaĵoj.

(Anja Randriampionona)

BRAZILO: Ĉirkaŭ 100 esperantistoj venis la 7-an de marto 2004 al la urbo San José dos Campos, al la 55-a tradicia Regiona Renkontiĝo de Sud-Paraiba Valo. La renkontiĝo estas konsiderata unu el la plej gravaj okazaĵoj en la brazila esperantista kalendaro, realigata ĉiam post tri monatoj en San-Paŭlo kaj Rio-de-Ĵanejro. Legu pli, vidu fotojn kaj aŭskultu en la TTT-paĝo de la renkontiĝo: http://geocities.yahoo.com.br/esperanto10/renkontig'o.htm.

MALTO: Okaze de la Semajno de Internacia Amikeco la Malta Esperanto-Societo organizis la 28-an de februaro Kulturan Vesperon. Okazis prelegoj pri la centjariĝo de la fondiĝo de la unua Esperanto-Movado en Malto kaj pri la centjara datreveno de la naskiĝtago de Lydia Zamenhof. Al la ĉeestantoj estis donacita libro en la malta lingvo pri Lydia Zamenhof, speciale eldonita por la okazo, kaj estis disdonitaj premioj kaj atestoj al studentoj, kiuj sukcese finis la kurson de Esperanto. Partoprenis lokaj samideanoj, amikoj, kaj speciale invititaj Bahaanoj.

ISRAELO: La 26-an de februaro 2004 la tria plej legata israela ĵurnalo Haarec publikigis artikolon pri la forpasinta aktiva esperantisto Josef Murĵan (1920-2004). Ĝia titolo tekstas: Instruis Esperanton kaŝe, pro timo de Stalinaj agentoj, kun subtitolo: Josef Murĵan, verkinto de la Esperanto-Hebrea vortaro. Temas pri la esperantista historio de Murĵan, kun emfazo pri lia lasta kaj plej granda verko, Plena Vortaro Esperanto-Hebrea el 2000. La artikolon iniciatis Doron Modan kaj la filino de Josef Murĵan.

POLLANDO: Dum malfermaj tagoj de Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz (30.01-01.02) okazis kunveno de junaj polaj esperantistoj, en kiu partoprenis membroj de Varsovia Vento kaj gestudentoj de la Internacia Studumo. La provizora estraro serĉas kontaktojn kun polaj gejunuloj, do se vi estas juna, almenaŭ portempe loĝas en Pollando kaj volas kunagi, bonvolu aliĝi al: http://groupsyahoo.com/group/polaesperantojunularo/. Por ekscii la detalojn de la kunveno kaj la celojn de PEJ legu la raporton de Irmina kaj Janusz ĉe: http://republika.pl/viavento.

Ireneusz Bobrzak

BET-40

Jubileaj Baltiaj Esperanto-Tagoj 10-18 julio 2004

Litova Esperanto-Asocio invitas al sia jubilea somera E-aranĝo en la fama kuracloka urbeto Birštonas, en nacia parko apud Kaŭno. Somera universitato, paroligaj kaj perfektigaj kursoj, literaturaj aranĝoj, muzikaj kaj artaj vesperoj, debatoj pri la E-movado, tradukista kurso, seminarioj por pedagogoj, klubestroj kaj aktivuloj, movada lernejo, sciencteknikaj kaj fakaj aranĝoj, instruado de kantoj, junularaj aranĝoj, konkursoj, kvizoj, distraj programeroj, ekskursoj, diskutoj, forumoj, libroservo, interkona vespero, konatiĝo kun litovaj lingvo kaj kulturo, ekspozicioj, filmoj kaj lumbildoj, gazetara konferenco, sportaj ludoj, ripozo, kuracaj proceduroj, naĝado, rajdado sur ĉevaloj.

Aliĝoj: Litova Esperanto-Asocio: p.k. 167, LT-44287 Kaunas, Litovio. Fakse: 370-37-228616, tel. 208503, rete: l...@mail.lt, www.esperanto.lt

Fake

TURISMO: La 23-an de januaro 2003 en Vilno, en Ŝtata turisma departemento, okazis kunsido pri turismaj eldonaĵoj en Esperanto en 2004, lige kun la UK en 2005. La estraro de la departemento, prezidanto de Litovia turisma fondaĵo Jonas Ignationis, prezidanto de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas kaj gvidantoj de la turisma agentejo Delta Tours diskutis pri eldono de kvar turismaj broŝuroj pri Litovio, afiŝoj, mapoj, videofilmoj, kaj pri la informoj en Esperanto pri Litovio en retpaĝoj de la turisma departemento kaj turisma fondaĵo. Oni intencas eldoni ilin antaŭ la UK en Pekino.

(P. Jegorovas)

BIBLIOTEKOJ: Iom post iom aperas en interreto la teksto de la Klasifo de Esperantaj Temoj de Montagu Butler, laŭ la lastaj labornotoj de la aŭtoro. La celo estas havigi al la uzantoj pli aktualan version de la klasifo kaj instigi diskuton pri detala revizio. Ĝis nun ekzistas proksimume 20% de la teksto, sed la laboro progresas. La teksto legeblas ĉe www.biblbut.org/klasbut.

LERNI LA ĈINAN: La Esperanto-Sekcio de Ĉina Radio Internacia ekde la 5-a de marto 2004 elsendas ekspresan ĉinlingvan kurson kadre de la programero Socia Vivo. La kurso ripetiĝas dimanĉe kaj merkrede.

METEOLOGIO: La nacia Belga Televido elsendas pri meteologio kaj mencias la uzon de Esperanto. Senlime prezentas E-lingvan resumon kaj pretigis retejon kun bildoj el la elsendo: http://www.ping.be/jmjsenlime/JetStream/.

(w...@sfere.be)

INTERRETO: La estraro de UEA donis aŭspicion por reta projekto. La subtenon havos volontula grupo gvidata de Tim Morley, kiu celas esperantigi OpenOffice, nekomercan, senpage distribuatan programaron, kreatan kolektive de volontulaj programistoj. Laŭ funkcioj ĝi estas simila al la oficeja programaro de Microsoft (Word, Excel, PowerPoint, ktp). Ĝi povas funkcii en pluraj operaciaj sistemoj, inkluzive Vindozon kaj Linukson. Oni povas elŝuti la programaron el www.openoffice.org aŭ aĉeti KD-on kontraŭ tre eta sumo ekz. ĉe (http://www.linuxemporium.co.uk/products/applications/#pid4523). La laboro estas granda, sed la efiko estus signifa. Por sukcesigi la projekton oni bezonas volontulojn. La sinanoncojn oni sendu al: r...@uea.org.

(GaKo)

Persone

STEELE: Sabate la 6-an de marto 2004 geedziĝis en la slovaka urbo Poprad la foriranta Ĝenerala direktoro de UEA Trevor Steele (aŭstraliano) kaj “Cindrulino”, la UEA-volontulino Katarína Bodnárová (slovakino). La oficiala geedziĝa ceremonio okazis en du lingvoj: en la slovaka kaj Esperanto. La feliĉaj novgeedzoj planas pasigi la venontan duonjaron en Hindio, kie Trevor instruos Esperanton, post kio ili transloĝiĝos al Aŭstralio. La redakcio tutkore gratulas!

(stma)

Tra la mondo

Marko Naoki Lins:

TEJO-Trejnkurso organizita de Eŭropa Komisiono sukcesis en Bruselo

Per tiu ĉi trejnkurso Tutmonda Esperantista Junulara Organizo denove pruvis ke ĝi povas per ekstermovada monfonto starigi ion tre valoran por siaj aktivuloj. Tio estas unu el la gravaj aferoj, asertas Sonja Petrović, vicprezidantino de TEJO kaj tema respondeculino de la trejnkurso.

La 19.000-eŭra financa subteno de la Komisiono el la programo Junularo ebligis okazigon de seminario pri aktivula trejnado por 30 gvidantoj de eŭropaj Esperantaj junularaj asocioj. La seminario okazis en Bruselo inter la 29-a de februaro kaj 7-a de marto 2004. La temo Junularaj Ne-Registaraj Organizaĵoj, iliaj rolo kaj ŝancoj en Eŭropo estis tre taŭga por kunveni en Bruselo, ĉar tie estas la roluloj, de kiuj ni povas lerni kiel plibonigi nian agadon, klarigas Petrović.

Aktivuloj el Belgio, Germanio, Francio, Nederlando, Italio, Svedio, Finnlando, Danio, Britio, Hungario, Pollando, Litovio, Norvegio kaj Aŭstrio dum unu semajno estis instruataj de pluraj konsilantoj kaj trejnistoj. La kunordigadon kaj programefektivigon gvidis Marko Naoki Lins de la Brusela Komunikadcentro. Ankaŭ la loka brusela Esperanto-grupo finance subtenis la aranĝon.

La grupo povis spertiĝi pri diversaj temoj kiel lobiado, amaskomunikiloj, eksteraj rilatoj kaj eŭropa politiko, ĉiam kun la ideo ke ili poste povu apliki siajn novajn sciojn kaj spertojn en la ĉiutaga agado en la hejmlando aŭ loka grupo. Spertiĝi por poste pli bone funkcii kiel aktivulo — tio estas la prioritata celo, klarigas Ralf Fröhlich, profesia konsilisto el Berlino. Ni devas profesiigi niajn aktivulojn.

Petrović estas optimisma ke el tiu ĉi unua trejnkurso kreskos pliaj novaj projektoj inter eŭropaj junularaj asocioj: Mi certas ke la partoprenantoj uzos ekzemple sian scion pri monfontoj por peti subvenciojn por novaj projektoj en siaj landoj. Sen ekstermovada mono oni malfacile povus oferti aranĝojn pageblajn por plejparto de la juna esperantistaro, ĉar la propraj rimedoj de TEJO estas tro malgrandaj. La subteno de la Komisiono kreis favorajn partoprenkondiĉojn. Kostoj ligitaj al manĝado kaj loĝigo kaj granda parto de la vojaĝkostoj estis kovritaj. Nur tiamaniere orienteŭropaj aktivuloj povis partopreni, substrekas Petrović.

La trejnkurso estis aparte sukcesa ankaŭ rilate praktikan gazetaran kaj politikan agadon: dum du tagoj ĉeestis teamo de la german-franca televidkanalo ARTE por filmi kiel esperantistoj laboras kaj argumentas por sia ideo. Okazis unuhora diskuto kun la eŭropa parlamentano Marco Cappato de la italaj radikaluloj, la fervora subtenanto de la internacia lingvo, pri lingvopolitiko en Eŭropa Unio. Tiel la partoprenantoj havis eblon tuj ekapliki sciojn pri rilatado al ekstero akiritajn dum la trejnkurso.

Estis tre bona grupo kaj mi tre kontentas pri la rezultoj, ĝojas Petrović. Mi pensas ke ni intensigis kontaktojn inter ni, amuziĝis kaj multe lernis. Tre gravas ankaŭ ke ni renkontis homojn el la politika, amaskomunikila, junulara kaj eŭropa komisiona mondo, por interkonatiĝi kun ili kaj diskuti temojn gravajn por ni. Mi pensas, ke ni faris bonan impreson ĉe ili.

[FORIGITA!: bildo]

Dum la trejnkurso ĉeestis teamo de la german-franca televidkanalo ARTE por filmi kiel esperantistoj laboras kaj argumentas por sia ideo.

Sukcesa librofoiro

19-22 feb 2004 sukcese okazis en Vilno, en la ĉefa Litovia ekspozicia centro Litexpo, la 5-a internacia librofoiro, kiun partoprenis pli ol 340 firmaoj (eldonejoj, librovendejoj, institutoj, asocioj, fondaĵoj, centroj, bibliotekoj k.s.) el 11 landoj: Litovio, Francio, Hispanio, Germanio, Kroatio, Slovakio, Rusio, Italio, Pollando, Svedio, Britio.

La ĉefa temo de la librofoiro, kiun dum kvar tagoj vizitis pli ol 50 mil vizitantoj, estis Litovio en Eŭropo — Eŭropo en Litovio. Okazis pli ol 100 diversaj kulturaj aranĝoj kaj la unuan fojon oficiale partoprenis Litova Esperanto-Asocio, kiu havis konstante funkciantan standon. Estis ekspoziciataj kaj vendataj kelkaj dekoj da libroj en la litova kaj en Esperanto, dum lastaj jaroj eldonitaj fare de diversaj litovaj eldonejoj, kunlabore kun LEA. Ĉe la stando konstante deĵoris esperantistoj, donis klarigojn pri Esperanto, libroeldonado, pri la estonta UK en Vilno en 2005, kaj vendis librojn. Estis disdonataj faldfolioj kaj kartetoj pri Esperanto, speciale presitaj por la librofoiro. La partopreno havis grandan informan kaj propagandan efikon.

Laŭ la oficiala programo de kulturaj eventoj dum la librofoiro, la 21-an de februaro en konferenca salono okazis prezento de tri libroj, lastatempe eldonitaj en Instituto pri eldonado de sciencaj kaj enciklopediaj libroj. Temas pri la libro de prof. Aleksandr Duliĉenko Pasaulinės kalbos beieškant arba interlingvistika visiems (En la serĉado de la universala lingvo aŭ interlingvistiko por ĉiuj), la libro de Aloyzas Urbonas kaj Povilas Jegorovas Esu Esperanto eilinis (Mi estas soldato de Esperanto) kaj la libro de Aleksandr Koroleviĉ Knyga apie Esperanto (Libro pri Esperanto). Dum la prezento de la libroj partoprenis pli ol 100 personoj kaj gvidis ĝin la estrino de la fako pri eldonado de sciencaj libroj de la eldonejo, Virginija Bogusienė. Parolis prof. dr. Aleksandr Duliĉenko el Tartu (Estonio), speciale veninta al la librofoiro, ĵurnalisto Aloyzas Urbonas, la prezidanto de LEA Povilas Jegorovas, kaj la direktoro de la Instituto pri eldonado de sciencaj kaj enciklopediaj libroj, Rimantas Kareckas. Surloke oni povis aĉeti la menciitajn librojn kaj tuj ricevi subskribojn de la aŭtoroj.

La aranĝo estis filmita de unu el la litovaj televidoj. Prof. d-ro Aleksandr Duliĉenko kaj Povilas Jegorovas estis intervjuitaj por televida elsendo apud la stando de LEA (vidu la foton sube maldekstre), kiu estis dece prezentita en la katalogo de la librofoiro en du lingvoj (litova kaj angla). LEA donacis 30 librojn por speciala fondaĵo, kiuj atingos sengepatrajn infanojn.

Povilas Jegorovas

[FORIGITA!: bildo]

Povilas Jegorovas, intervjuata de Litova Televido apud la stando de LEA

[FORIGITA!: bildo]

Litexpo, la 5-a internacia librofoiro en Vilno, Litovio

Esperanto estas viva lingvo!

Post plurjara batalo hungariaj esperantistoj sukcesis rekonigi Esperanton kiel vivan lingvon!

Kompreneble por esperantistoj neniam estis dubo pri tio ke Esperanto, kvankam laŭdevene artefarita, planita lingvo, jam fariĝis viva lingvo. Malgraŭ la praktikaj pruvoj, en la burokrata ŝtata institutaro oni lastatempe tamen ne volis taksi nian lingvon egalrajta al la aliaj. Ĉi tiu kvalifikado foje bremsis la instruadon de Esperanto en Hungario.

La 2-an de februaro 2004 sekciestro de la Ministerio pri Instruado en letero informis s-ron Oszkár Princz, la ĝeneralan sekretarion de Hungaria Esperanto-Asocio, ke laŭ la deklaro de Lingvoscienca Instituto de Hungara Scienca Akademio (HSA) la lingvo Esperanto kvalifikiĝis viva.

Pri la okazintaĵoj kiuj anticipis ĉi tiun deklaron, ni menciu du gravajn paŝojn okazintajn dum la pasintaj jaroj. La unua estis la scienca konferenco organizita la 10-an de decembro 2002 fare de la Katedro pri Ĝenerala kaj Aplika Lingvistiko de la Universitato ELTE kaj Hungaria Esperanto-Asocio, pri naturaj kaj artefaritaj lingvoj. La dua estis la sendado de privataj leteroj al la Ministerio, postulantaj favoran deklaron pri la statuso de Esperanto.

La menciitaj aktivadoj baziĝis sur la plurjardekaj esperantistaj agadoj kaj ĉefe tiu de esperantistaj lingvistoj mortintaj aŭ nun laborantaj en pluraj lingvaj institutoj, universitataj katedroj, eĉ en la Lingvoscienca Instituto de HSA.

Laŭ niaj taksoj, unu gravan barilon ni sukcesis forigi de sur la celita vojo. Nun ni jam povas denove proponi Esperanton inter la elekteblajn studobjektojn de lernejoj, funkciantaj sur ĉiuj niveloj.

Oszkár Princz

Forpasoj

Jozef Paweł BIELIŅSKI, honora ano de Pola E-Asocio kaj certan Rondo en Bydgoszcz, forpasis la 2-tempon prezidanto de la PEA-an de februaro 2004.

A. J. M. (Kieg, Kiĥ) EICHHOLTZ (1930-2004), membro en Haarlem (Nederlando), konata pro siaj biciklaj vojaĝoj, mortis la 11-an de februaro 2004 pro cerba infarkto.

Aage FALCH (1915-2003), membro en Kragerø, membro de Norvega E-Ligo ekde 1932, em. ŝtatoficisto, mortis la 15-an de oktobro 2003.

Joachim GIESSNER (1913-2003), honora membro de UEA, mortis la 25-an de novembro 2003. La aktivulo precipe en la fervojista movado havis multajn taskojn sur nacia kaj internacia niveloj, prelegis, verkis, redaktis (interalie la GEFA-bultenon kaj historion de IFEF), tradukis. Li partoprenis, sinsekve, 52 IFEF-kongresojn. FR Germanio distingis lin en 1984 per la Meritkruco, IFEF faris lin honora prezidanto. En 1985 li membris en la LKK de la aŭgsburga UK (laŭ Romano Bolognesi).

Kent R. JONES (1926-2004), dumviva membro kaj fakdelegito pri inĝenierado (Usono), kampanjanto por la adopto de Esperanto en aviado, forpasis la 3-an de februaro 2004 en Ĉikago (Usono).

Boo Mee KIM-LINDBLOM (1941-2003), kasistino de ILEI depost 1999, mortis la 10-an de novembro 2003. La korea instruistino en 1964 ekhavis kontakton kun Esperanto kaj kunfondis asocion en Seulo; dum 1967-1972 ŝi estis sekretariino de Korea E-Instituto. Veninte al Svedio, ŝi edziniĝis al Roland Lindblom. Ŝi organizis interŝanĝojn kun infanaj grupoj, administris, ekzamenis, kunlaboris por la gotenburga UK en 2003 kaj estis estraranino de la stokholma origamia asocio (laŭ Ulla Luin).

Elise KOLLER, iama UEA-membro kaj honora membro de La Norda Stelo en Hamar (Norvegio), mortis en decembro 2003.

Enrico MINGO (1915-2003), delegito dum 42 jaroj, mortis la 30-an de novembro 2003 en Napolo (Italio), malsaniĝinta je pneŭmonito. Lerninte Esperanton en 1955, la naskita siciliano gvidis lokan grupon, la katedron de la Itala E-Instituto, kaj esperantigis interalie napolajn kanzonojn. Li estis ne nur honora membro de Itala E-Federacio (ekde 2002), sed kiel monarkisto ankaŭ “nobla gvardiano de Panteono” (laŭ Carlo Sarandrea).

Marcel MOREILLON (1906-2004), UEA-membro el Satigny (Svislando) kaj membro de la ĝeneva grupo La Stelo, mortis la 20-an de januaro 2004.

Ervins MOZERTS (1934-2003), latvo, esperantisto ekde 1956, proponinto de la Ĉebaltiaj E-Tendaroj, organizanto de la junulara movado en Baltio en la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj, forpasis la 30-an de oktobro 2003 (laŭ La Ondo de Esperanto).

Eugeniu MUSTEA (1935-2003), de la klubo en Norrköping (Svedio), mortis la 24-an de junio 2003 dum vojaĝo en Rio de Janeiro. Naskiĝinta en Moldavio, li servis kiel meteologo en Rumanio kaj Svedio. Interalie li estis UN-spertulo en Angolo kaj multe agadis precipe en tiu afrika lando ankaŭ por Esperanto; li financis la poemaron Brulo kaj ritmo de Agostinho Neto (laŭ Haldo Vedin).

Allama MUZTAR ABBASI (1931-2004), la patro de la pakistana Esperanto-movado, fondita de li en 1978, forpasis en Islamabado. Li estis la unua en la lando kiu lernis Esperanton. La verkinto de lernolibro kaj tradukinto de la Nobla Korano estis honora membro de UEA; li instruis en diversaj lernejoj kaj havis tre riĉan bibliotekon (laŭ Saeed Ahmad Farani, Rawalpindi).

Jaan OJALO (1914-2004), honora membro de UEA, delegito kaj fakdelegito pri kooperativismo kaj paco (1977-1995), forpasis la 2-an de februaro 2004 en Tallinn (Estonio). Li esperantistiĝis en 1929. En la 1950-aj jaroj li aktive kontribuis al la renaskiĝo de Esperanto en Estonio kaj Sovetunio. Li estis prezidanto de la Tallina Esperanto-klubo (1958-1989), sekretario de Estona Esperanto-Komisiono (1970-1980), sekretario de Estona Esperanto-Asocio (EAE, 1992-1995), poste honora prezidanto de EAE. Li verkis lernolibrojn (unu eldonita en 55 mil ekz.) kaj tradukis (laŭ Virve Ernits).

Amaro PINANGÉ SOARES (1920-2004), vicdelegito en Recife (Brazilo) kaj fakdelegito pri presado, longtempa membro de Pernambuka Esperanto-Asocio kaj Brazila-Esperanto-Ligo, forpasis la 17-an de januaro 2004. La (emerita) presejestro instruis Esperanton kaj kelkjare prezidis la pernambukan asocion (laŭ Pernambuka Esperanto-Asocio).

Ardell SHIREY, membro en Humble (Texas, Usono), mortis en 2003.

Nikolaj Nikolajeviĉ ZVEREV (1913-2003), ekskolonelo, honora civitano de Tiĥvin (Ruslando), esperantisto ekde la 1930-aj jaroj, mortis la 6-an de novembro 2003 en Tiĥvin (laŭ La Ondo de Esperanto).

Revuo Esperanto 2004 5

Malferme

En ĉiu eŭropa vilaĝo kaj en Bruselo

Konsideroj pri agado por Esperanto en Eŭropa Unio

Bruselo triumfigos Esperanton kaj la homajn rajtojn en la mondo, diras kelkaj. Bruselo iĝos plia kolonio de Usono kaj la bruselaj instancoj estas simple la helpantoj de tiu procedo, diras aliaj. Sufiĉas konvinki la eŭropajn parlamentanojn pri Esperanto kaj ĝia racieco, diras kelkaj esperantistoj, kaj ili ordonos al la civitanoj lerni ĝin.

La afero laŭ ni estas multe pli komplika. Parto de la eŭropanoj certe estas idealismaj kaj pensas ke Eŭropo estos la ĉampiono de ĉio bela kaj bona ankaŭ kontraŭ Usono, kiam tio necesos. Aliaj eŭropanoj preferas flanki kun la fortuloj de la momento. Kelkaj parlamentanoj povas ankaŭ simpatii al Esperanto, sed aktive disvastigi ĝin, tio estas alia afero.

Unu afero, tamen, ŝajnas nedubeble vera: se la parolantoj de Esperanto ne estos multnombraj kaj loĝantaj en ĉiu unuopa vilaĝo de Eŭropo, neniu atentos Esperanton nur pro la beleco de la ideo. Do, se vi volas konkeri Bruselon, unue konkeru vian lokan lernejestron aŭ urbestron, kiu subtenu kurson ĉe vi. Ĉio cetera sekvos, ne inverse. Ne pensu ke grekaj eŭropaj parlamentanoj aŭskultos vin, se ne ekzistas multaj grekaj esperantistoj. Kiel parto el vi jam scias el komputil-retaj komunikoj, la Eŭropa Parlamento finfine havis okazon esprimi sian starpunkton pri Esperanto. Ĝi devis voĉdoni en Strasburgo kaj ĝi plimulte ja malakceptis la 7-an amendon de la radikala eŭropa parlamentano Dell’Alba, kiu menciis Esperanton kiel studobjekton fare de la eŭropaj instancoj cele al solvo de la problemoj de plureco de lingvoj. Tion pluraj el la agantoj pri tio atendis pro la rezultoj de antaŭa voĉdono en la komisiono (14 kontraŭe kaj 12 pore), sed la evento estis same historia, ĉar la unuan fojon la Eŭropa Parlamento en la pleno devis alfronti la temon.

Mirinda estis la reago de EU-aj esperantistoj, eĉ supera je tio, kion ni atendis. Malgraŭ tio, ke pro la malmulta tempo oni povis informi nur tiujn ligitajn je la reto, en kelkaj landoj oni kontaktis ĉiujn unuopajn eŭropajn parlamentanojn kaj en ĉiuj landoj estis agado tiurilata. Ĉio ĉi montras, ke ni ne timas alfronti la plej altajn instancojn de EU, kaj ke ili, ne ni, estas en defenda pozicio. Frazoj de la speco: Mi teorie favoras vin, sed oni devas agnoski, ke la angla.... ofte aperis en la respondoj de parlamentanoj. Ĝi ankaŭ montras, ke eŭropaj esperantistoj, kiam ili devas agi rekte por Esperanto, povas kaj volas fari tion.

Do, nun estas la momento daŭrigi kaj estas tasko nia, de la Esperanto-organizaĵoj, kaj unuavice ĉi-kampe de Eŭropa Esperanto-Unio, gvidi la eŭropajn esperantistojn al tiaj agadoj. Pluraj konkretaj taskoj estas nun antaŭ ni en ĉi tiu kampo. Ĉefas la agado okaze de la elektoj al la Eŭropa Parlamento meze de junio: la celo estas ke ĉiu kandidato ricevu almenaŭ unu kontakton de ni pri:

1) La neceso fini la nuntempan neglekton de la lingva demando en EU — oni ĉiam pensas ke io alia pli gravas. La EU sisteme kaj strukture konfrontu tiun gravan demandon, kaj se ĝi ne farus, ni senĉese demandu kial ne. Renato Corsetti

2) Lingva samrajteco kaj la nuntempa lingva diskriminacio en EU, kun konkretaj ekzemploj pri, ekzemple, eŭropaj postenoj rezervitaj al denaskaj angleparolantoj. La nuna situacio estas ke angla- kaj franclingvaj denaskuloj (ĉiu el ili ĉirkaŭ 13% de la loĝantaro de EU de 25) rajtas ĉiam uzi la gepatran lingvon dum la ĉiutaga laboro de EU; neniu alia rajtas fari tion: tiu estas klara diskriminacio kontraŭ 74% de la EU-civitanoj, kiu donas nemerititan privilegian pozicion al 26%. Ni kuraĝu diri malkaŝe: tio kontraŭus demokration, eĉ se ne ekzistus alternativo, kaj EU ŝuldas al la eŭropa popolo klarigon, kial ĝi obstine rifuzas eĉ konsideri alternativon.

3) La ebla kontribuo de Esperanto al forigo de tiu diskriminacio, ekz. kiel pontolingvo por tradukado inter la estona kaj la dana, aŭ la hungara kaj la greka.

— Novaj leĝproponoj, kiuj estas nun pristudataj,

— Kontinenta referendumo, permesota de la nova adaptota eŭropa konstitucio, pri lingva libereco por ĉiuj lingvoj kaj por Esperanto, kaj pri lingva samrajteco en Eŭropo.

4) Eĉ se ni mem ne estas eŭropaj federistoj, estas fakto ke rolo por Esperanto estas en la propra intereso de EU: ĝia uzo plifortigus komunan eŭropan identecon, en harmonio kun naciaj kaj regionaj identecoj. La uzo de la angla aŭ hispana ne povas fari tion, ĉar la plimulto de iliaj uzantoj ne loĝas en Eŭropo. La franca, germana aŭ itala kiel komuna lingvo helpus komunan eŭropan identecon, sed tute ne la samrajtecon de eŭropanoj. Ili ĉiuj klare favorus denaskulojn. Nur Esperanto povas fari ambaŭ. Tio estas grava argumento en niaj rilatoj kun la EU-aŭtoritatoj.

Ŝajnas ke la nova Eŭropa Parlamento elektota en junio entenos pli da simpatiantoj pri nia afero, pro la ĝenerala plibonigo de informado pri Esperanto, kaj pro la verŝajna plimultigo de la maldekstruloj en ĝi. Ni jam pruvis al ni mem kaj al la eŭropaj parlamentanoj, ke ni povas. Nun estas la momento daŭrigi. Tion ni volis emfazi per ĉi tiu komuna artikoleto de la agantoj pri la Amendo de Dell’Alba. La sukceso certas, sed la laboro endas kaj urĝas. La EP-elektoj okazos post ses semajnoj. Pro tio la oreloj de ĉiuj kandidatoj estas aparte malfermaj NUN. Ek al la agado!

Seán Ó Riain
Prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio
Renato Corsetti
Prezidanto de UEA
Radojica Petrović:

Instruado: interlingve kaj interkulture

Trafa respondo por la kviza demando En kiu regno sur la Tero la loĝantaro ne plimultiĝas denaske? certe ne estas Esperantujo. Tamen, daŭran ekziston de Esperanto kiel vivanta lingvo ankoraŭ ne certigas la denaskaj parolantoj, malkiel ĉe la etnaj lingvo-komunumoj.

La instruado de Esperanto estas la mekanismo kiu ebligas pluekziston kaj plukreskon de la Esperanto-komunumo. Tio difinas ĝian rolon en la rado de Esperanto-agada triunuo, kie ĝi funkcias nedisigeble de la informado kaj aplikado (vidu la bildon). En la moderna mondo de rapidaj sociaj ŝanĝoj kaj teknika progreso, ĝi renkontas novajn riskojn kaj obstaklojn, sed ankaŭ inspirajn defiojn kaj nelasindajn ŝancojn. La bezono de interkultura komunikado, la problemo de multlingveco kaj ĉiam pli laŭtaj postuloj de lingva kaj kultura ekologio starigis al la edukscienco taskojn kiuj kondukas ĝian evoluon en la direkto multaspekte trafanta la esencajn celojn de la esperantismo, esprimitajn jam en la Bulonja Deklaracio el 1905: egalrajta lingva komunikado, paca kunvivado kaj kreado de komunaj kulturaj valoroj. Samtempe la esperantismo mem evoluis kaj pli profunde esprimiĝis tra la 7 principoj de la Manifesto de Prago: demokratio en la komunikado, transnacia edukado, pedagogia efikeco de la lingvolernado, plurlingveco en persona edukiĝo, lingvaj rajtoj, lingva diverseco kaj homa emancipiĝo. Kelkaj elstaraj esperantistaj projektoj, ekzemple Infanoj ĉirkaŭ la Mondo, Interkulturo, Indiĝenaj Dialogoj, Euroscola en Esperanto, Lingvo de Paco, Lingva Prismo, eksplicite aŭ implicite baziĝas sur tiuj principoj.

Aliflanke, interesoj de potenculoj, streboj de la “fortaj” lingvoj kaj kulturoj al hegemonio, kaj nesufiĉa rekono de Esperanto en la ekstermovadaj sciencaj kaj kulturaj rondoj, baras ĝian penetron en oficialan uzon. Ekzemple, la Eŭropa Parlamento en marto ĉijare rifuzis eĉ mencion de ebla rolo de Esperanto por konservado de diverseco kaj riĉeco de Eŭropo en kultura kaj lingva kampoj. La preteksto estis, ke Esperanto kiel artefarita lingvo ne havas kulturon. Ĉi tio admone memorigas pri la dokumento pri kultura politiko de UEA, kiun traktis la Komitato dum UK en Fortalezo, 2002, laŭ propono de H. Tonkin (Esperanto, septembro 2002, p.179-181), kiu emfazas la gravecon de Esperanto-kulturo kaj ĝia konigo al la ekstera mondo. Necesas reveni al tiu dokumento kaj necesas konsulti ĝin ĉe planado de E-eduka agado. Plia kaj pli celkonscie organizita malfermiĝo al la ekstera mondo estas bezonata por plibonigo de ambaŭdirekta fluo de informoj kaj daŭra progresigo kaj plisukcesigo de la E-agado.

Organizaj aspektoj

Ĉio menciita indikas, ke la triunua rado de informado, instruado kaj utiligado bezonas bonan motoron por ruliĝi sufiĉe rapide en ĝusta direkto. Tiu motoro devas havi kvar “cilindrojn”: Planado, Plenumado, Pritaksado kaj Plibonigado laŭ rezultoj de la pritaksado kiu startigas novan planadon ktp. La PPPP-ciklon de kontinua plibonigo proponis W. Edwards Deming meze de la pasinta jarcento en Usono (angle: PDCA cycle — Plan, Do, Check, Act), sed unuan seriozan aplikadon ĝi havis en Japanio, kiu progresigis sian industrion sekvante tiun paradigmon. Hodiaŭ ĝi estas vaste aplikata en ĉiuspeca organiza laboro, implicite ankaŭ en subvenciataj esperantistaj edukprojektoj, kiuj devas submetiĝi al postuloj kaj kriterioj de subvenciantoj. Necesas disvastigi kaj pli celkonscie utiligi tiujn bonajn organizajn spertojn.

Praktikaj konsideroj

Laŭ la Interkonsento inter UEA kaj ILEI (Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj), aprobita en la jaro 1990 kaj ankoraŭ valida, UEA komisiis al ILEI la plenumon de sia internacia eduka laboro. ILEI transprenis la agadon por altigi la lingvan kaj kulturan nivelojn de la Esperanto-parolantoj, por disvastigi la instruadon de la internacia lingvo ĉiunivele kaj por rilati kun edukaj instancoj tiucele. La Strategia Laborplano de UEA, aprobita en 2001, antaŭvidas daŭrigon de la edukkampa kunlaboro de UEA kaj ILEI. La plano celas konkretigi tiun kunlaboron turnante atenton al pluevoluigo de la ekzistantaj centroj por instruado pri Esperanto, komputilretaj kursoj kaj edukprojektoj, evoluigo de instruiloj kaj metodiko, trejnado de E-instruistoj kaj ekzamenado de instrukapablo, daŭrigo de la projekto Interkulturo k.s. ILEI, kiu laŭdifine okupiĝas pri Esperanto-instruado kaj zorgas pri fakaj kaj profesiaj bezonoj de esperantistaj instruistoj kaj instruantoj, en sia laborplano (Internacia Pedagogia Revuo 2003/4, p. 17-20) akcentas instrukapabligan agadon ĉe E-junularo, E-instruajn kaj interkulturedukajn retprojektojn kaj evoluigon de rilatoj kun movadaj kaj ekstermovadaj institucioj en la kampoj de edukado kaj kulturo.

La klopodoj de UEA kaj ILEI kolekti kaj teni sistemigitaj kaj aktualaj informojn pri E-edukado en ĉiuj medioj kaj niveloj, kaj antaŭenigi ĝiajn rimedojn kaj komunikeblojn, ricevis firman apogon en la TTT-teknologio kaj projektoj bazitaj sur ĝi. Edukado.net, subvenciata de ESF (Esperantic Studies Foundation), en sia TTT-ejo www.edukado.net kolektas, konservas kaj disponigas informojn, lernilojn, kontaktadresojn kaj inspirojn por novaj agadoj. Ankaŭ aliaj edukprojektoj de la fakgrupo E@I (Esperanto ĉe Interreto) de TEJO, ILEI, kontinentaj komisionoj de UEA kaj aliaj movadaj institucioj kaj aktivuloj, signifas gravan edukteknologian paŝon antaŭen en la E-eduka kampo. Kelkaj el ili, kiel Lingva Prismo (www.lingvo.info), lernu! (www.lernu.net) kaj Interkulturo (www.interkulturo.net) estis prezentitaj ĉe pluraj internaciaj konferencoj en la edukteknologia kaj pedagogia fakoj. Agadraportoj de ILEI-sekcioj kolektitaj en la lasta monato kaj kalendaro de E-aranĝoj en tradiciaj E-kursejoj atestas pri daŭraj klopodoj “surterene”. Universitataj kursoj pri kaj per Esperanto tenas la pordon al la akademia mondo malfermita sed ankoraŭ ne sufiĉe uzata por Esperanto. La nove lanĉita projekto Flugiloj de Malfacila Vento de ILEI kaj E@I, kun financa subteno de ESF, adresas unue al junaj E-instruemuloj kaj promesas provizi ilin per metodikaj materialoj, trejnkursoj kaj nova ekzamensistemo adaptebla al retmedio kaj junularaj E-aranĝoj. Ĝi estos suplemento al la ekzistanta ekzamensistemo, kiun necesas plu evoluigi kaj apliki.

La Strategia Laborplano de UEA preskribas ke la Komitato estu informita pri la progreso de la laboro minimume ĉiun trian monaton. Tio signifus sufiĉe oftan pritaksadon de la plenumado, sed efektive ĝi ne okazas. Se ĝi okazus, ĝi povus pli klare indiki la vojojn por plua evoluo, kaj verŝajne konkludigus, kiom gravas plenumi ankaŭ aliajn preskribojn el la Strategia Plano kiuj tuŝas la edukan kampon, ekzemple tiun pri starigo de ofico en la CO por ekstera subvencipetado, aŭ pri la investpolitiko de UEA. Evidente, laŭ la citita interkonsento el 1990, estas la tasko de ILEI plenumi la taksadon kaj proponi plibonigojn en la eduka kampo, sed ankaŭ efektiva oficista subteno de la CO estas nepre bezonata.

Konklude

Konsiderante la kondiĉojn kaj taksante la rezultojn eblas konstati la bezonon kaj ŝancojn de plua modernigo de Esperanto-edukado kaj malfermiĝo al ekstera pedagogia kaj kultura medioj por reciprokaj influo kaj servoj. La postuloj de interkultura edukado kaj konservado de lingva kaj kultura diversecoj malfermas spacon por interlingvismo kiel solvo kaj Esperanto kiel rimedo por translingva kaj transkultura komunikado. Multlingvaj edukprojektoj kun Esperanto kiel centra laborlingvo, partneriĝo kun ekstermovadaj institucioj en la kampo de pacedukado, partopreno en internaciaj konferencoj kaj edukprojektoj, plia malfermiĝo de E-aranĝoj al eksteraj partoprenantoj kaj publiko, evoluigo de la instrumetodoj kaj lernmaterialoj konforme al atingoj de moderna pedagogio kaj edukteknologio, kaj pli aktiva ofertado de solvoj por la interlingva kaj interkultura mondo, estas la vojoj por konkeri tiun spacon.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la bildo: Infanoj de la klaso 3b de Baza Lernejo n-ro 34 en Rybnik, Pollando (str. Raymonta 69, PL-44-200), lernantaj dulingve, pole kaj Esperante, serĉas korespondamikojn! Foto: el la ricevita mur-kalendaro por la lernojaro 2003/2004

El Deklaracio pri la esenco de la esperantismo, Bulonja Kongreso, 1905

La esperantismo estas penado disvastigi en la tuta mondo la uzadon de lingvo neŭtrale homa, kiu “ne entrudante sin en la internan vivon de la popoloj kaj neniom celante elpuŝi la ekzistantajn lingvojn naciajn”, donus al la homoj de malsamaj nacioj la eblon kompreniĝadi inter si, kiu povus servi kiel paciga lingvo de publikaj institucioj en tiuj landoj, kie diversaj nacioj batalas inter si pri la lingvo, kaj en kiu povus esti publikigataj tiuj verkoj, kiuj havas egalan intereson por ĉiuj popoloj.

Homa emancipiĝo (El: Manifesto de Prago, 1996)

Ĉiu lingvo liberigas kaj malliberigas siajn anojn, donante al ili la povon komuniki inter si, barante la komunikadon kun aliaj. Planita kiel universala komunikilo, Esperanto estas unu el la grandaj funkciantaj projektoj de la homa emancipiĝo — projekto por ebligi al ĉiu homo partopreni kiel individuo en la homa komunumo, kun firmaj radikoj ĉe sia loka kultura kaj lingva identeco, sed ne limigite de ili.

El: Strategia Laborplano de UEA

La Centra Oficejo starigos oficon por sekvi kaj utiligi financeblojn el la fontoj de internaciaj kaj neregistaraj organizoj kaj fondaĵoj, kiuj subvencias projektojn kun celoj kongruaj aŭ parencaj al la celoj de UEA kaj kunlaborantaj Esperanto-organizaĵoj, kiuj ricevu helpon por realigi siajn projekto-prezentojn. La asocio anticipe taksu por ĉiu jaro la sumon da disponigeblaj rimedoj (el spezokonto, donacoj kaj rentoj el kapitalo). La asocio dediĉu kaj anticipe buĝetu minimumon de kvin procentoj el tiu sumo ĉiujare al novaj agadoj en ĉiu el la tri ĉefaj agad-kampoj proklamitaj en ĉi tiu plano. La dezirata investo-nivelo (kondiĉe je taŭgaj projektoj kaj plenumantoj) por ĉiu el la tri ĉefkampoj estas dek procentoj.

El: La Kultura Agado de UEA, H. Tonkin, Esperanto 1151, p. 180

La kulturo de Esperanto, kaj ĝiaj produktoj, estas tro nekonataj en la ekstera mondo. La Asocio povas ludi gravan rolon en disvastigo de informoj pri la Esperanto-kulturo al la ekstera publiko, interalie konvinkante tiun publikon, ke Esperanto ne konsistas el seka gramatiko, sed vibra, verva kaj inventema parolantaro.

Tereza Kapista, Cseh-metoda instruistino el Beogrado, Serbio, gvidis en decembro 2003 (1382 laŭ irana kalendaro), kadre de la UEA-programo “Lingvo de la Paco”, E-kursojn al rifuĝintoj el Afganio. Sur la foto de Reza Torabi Tereza Kapista (staranta) kun 25 kursanoj en Tehrano.

En Mashad, kie afganinoj-rifuĝintoj ne rajtas frekventi regulajn ŝtatajn lernejojn, estis tiel granda intereso pri la kursoj de Esperanto, ke la kursanoj devis stari. Malgraŭ tio, ke en Irano la virinoj ne rajtas kanti, Tereza kantigis ilin: tio ja apartenis al la instruado!

Al nia lingvo kaj al ĝia instruado estas dediĉata atento ankaŭ dum niaj Universalaj Kongresoj. La rektmetodaj Cseh-kursoj celas personojn kiuj ne konas la lingvon aŭ havas nur supraĵajn konojn. Cseh-seminarioj estas destinitaj al instruistoj de Esperanto kiuj volas studi la metodon kaj trejniĝi en la teknikoj de rektmetoda lingvoinstruado. La partoprenantoj ricevas lernomaterialon kaj kursanoj kaj seminarianoj, kiuj sukcesas en ekzamenoj, ricevas post la fino atestilojn. Sur la foto Atilio Orellana Rojas gvidas Cseh-metodajn seminariojn dum la 87-a UK en Fortalezo, Brazilo.

La disvolvo de Esperanto-instruado en ĉinaj altlernejoj

Wu Guojiang

Esperanto-instruado komenciĝis ekde la unua tago de la naskiĝo de Esperanto, ĉar la unua libro pri Internacia Lingvo, kiun D-ro Zamenhof eldonis en 1887, mem estis lernolibro. La t.n. Esperanto-movado rezultis el la pliigo de la lernantoj. Esperanto-instruo kaj Esperanto-movado estas nedisigeblaj.

La altlernejoj estas grava pozicio de Esperanto-instruado. Pri la Esperanto-instruado en ĉinaj altlernejoj oni unue menciis s-ron Cai Yuanpei, la unua estro pri eduko de la provizora registaro de Respubliko Ĉinio. Jam en 1912 li publikigis ordonon, ke la tutlandaj normalaj lernejoj enkonduku Esperanton kiel nedevigan studobjekton (NS). Ĝi ludis aktivan rolon por disvastigi Esperanton en Ĉinio, kvankam ĝi tuj ne estis praktikita pro la tiamaj kondiĉoj. Tion pruvis la fakto, ke 51 altlernejoj okazigis Esperanto-kursojn spite al tio, ke la Ĉina Esperanto-Movado (ĈEM) estis en treega malfacilo de la komenco de la 20-a jarcento ĝis 1949. Dum tiu periodo Ĉinio trapasis multajn militojn, ekz. la miksbatalojn de la civilaj militaristoj, la Kontraŭjapanan Rezistmiliton, la civilajn militojn ktp.

Post la fondiĝo de la Nova Ĉinio (1949), la registaro serioze atentis la Esperanto-instruadon en altlernejoj. Por kulturi Esperantajn talentulojn la ŝtata ministerio pri eduko publike dissendis en 1963 oficialan dokumenton, en kiu klare montriĝis, ke la tutlandaj altlernejoj starigis Esperanto-lecionon kiel la duan fremdlandan lingvon en siaj fakultatoj pri la fremlanda lingvo, kaj funkciigis Esperanto-kurson kiel NS en siaj aliaj fakultatoj, se la kondiĉoj permesus. En tiu dokumento estis proponite, ke la kurso okazu en 13 altlernejoj por plimultigi E-instruistojn. En 1982 la ministerio refoje akcentis tiun dokumenton en la sciigo pri la Esperanto-kurso al ĉiu altlernejo. Krome montriĝis, ke Esperanto kiel la dua fremlanda lingvo estu uzata en la ekzamenoj por la diplomiĝo de la studentoj, la kontrolo de la kadroj kaj la varbo de la postdiplomiĝaj studentoj. La dokumento kaj la sciigo ne nur akcelis ĈEM, sed ankaŭ grandege antaŭenigis la Esperanto-instruadon en altlernejoj. Laŭ nekompleta statistiko de 1949 ĝis nun la instruado jam okazis en pli ol 140 altlernejoj, kelkdekmil esperantistoj venis el ili. Dume eldoniĝis ĉ. 60 lernolibroj. La libro La lecionoj de Esperanto verkita de Prof. Wei Yuanshu laŭ la propono de la ministerio trapasis la kontrolon en 1985, kaj en 1988 fariĝis instrua materialo por la altlernejoj, en kiuj la Esperanto-lecionoj estis establitaj. Fondiĝis la Ĉina Societo de Esperanto-Instruado en Superaj Lernejoj kaj la filio de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI), funkciis progresigaj kursoj de Esperanto-instruistoj por la altlernejoj kaj okazis la 71-a UK en Ĉinio. Ĉio ĉi akcelis la instruadon kaj la varman tajdon de lernado de Esperanto en la 80-aj jaroj de la 20-a jarcento.

Tamen la instruado ne estas sub konstanta favora vento. En la 90-aj jaroj ĝi estis ĉiam en la malalta tajdo. La ĉefaj kialoj estas, ke la sistemo de la socialisma merkata ekonomio ekfunkciigita en Ĉinio igis homojn ege emfazi aplikon de Esperanto kaj ignori la instruadon, ke kompare kun la t.n. ekonomiaj lingvoj, ekz. la angla, germana, franca, rusa, korea, japana ktp multaj lernantoj de la fremlandaj lingvoj estis pragmataj kaj ne deziris elekti nian lingvon, ke kelkaj personoj havis pesimismon al la perspektivo de Esperanto kaj forlasis la instruadon. Tiam plejparto de lokaj E-organizaĵoj en Ĉinio perdis financan subtenon, eĉ kelkaj bankrotis aŭ stagnis. Esperanto estis nuligita kiel ekzamena objekto en ne malmultaj lokoj. La progresigaj kursoj paneis. Nur malpli ol 20 altlernejoj daŭrigis la Esperanto-kursojn en la tuta lando, kaj en 1999 nur ĉ.160 studentoj ĉeestis la kursojn okazantajn en la altlernejoj.

Dank’ al la penado kaj la diligentaj laboroj de ĉinaj esperantistoj, precipe tiuj, kiuj ĉiam persistis okupiĝi pri tiu laboro en la altlernejoj, la instruado finfine eltenis la severajn provojn kaŭzitajn de la nova ekonomia sistemo de Ĉinio. Precipe post kiam Ĉina Esperanto-Ligo (ĈEL) faris en la 4-a Ĉina Kongreso de Esperanto, okazinta en 1999, la decidon prepari refoje inviti UK-on al Ĉinio, la ĝojiga situacio denove ekaperas en ĉinaj universitataj medioj. Dum la kvinjara periodo 1999-2003 la Esperanto-kursoj aŭ la prelegoj pri Esperanto estis funkciigitaj en pli ol 40 altlernejoj, 16 el ili enkondukis Esperanton kiel nedevigan studobjekton, i.a. Pekina Lingva Universitato kiel komunan NS. Aliflanke surbaze de NS Guangxi Normala Universitato sukcese provis Esperanton kiel helpan studfakon en 2003. La nombro de studentoj lernantaj Esperanton en la altlernejoj kontinue pliiĝis: de 160 en 1999 al pli ol 1500 en 2003 (detale vidu la tabelon), i.a. en 2001 Liaoning Financa Kolegio starigis en Ĉinio du plej altajn rekordojn, ke nur en unu semestro entute 750 studentoj elektis Esperanton kiel NS kaj la studpoentoj atingis 6. Ĉi-jare Xianyang Tibeto-nacia Instituto kaj la Ĉina Universitato de Administro kaj Softvaro unuafoje funkciigis Esperanto-kursojn, la aliaj du alternejoj, nome Tibeta Universitato kaj Luoyang Universitato, preparos enkonduki Esperanton kiel NS. Indas mencii, ke kelkaj altlernejoj, ekz. Dalian Universitato, Hefei Industria Universitato, Shandong Universitato, Beijing Lingva Universitato, Tonghua Normala Instituto ktp ankoraŭ longe persistas en la instruado malgraŭ ajna kondiĉo. Ili ja ludis gravan rolon por stabiligi la Esperanto-instruadon en ĉinaj altlernejoj. Ĉijare la 89-a UK okazos en Pekino. Mi kredas, ke tio ne nur akcelos ĈEM, sed ankaŭ la instruadon, kaj ke ĝi povos esti en stabila progreso.

[FORIGITA!: bildo]

La nombro de studentoj lernintaj Esperanton

La ciferoj estas el la statistiko de la aŭtoro laŭ la raportoj aperintaj en gazetoj. La ĉefaj referencoj: 1. Esperanto de Centojaro en Ĉinio, Ĉina Esperanto-Eldonejo, 1999. 2. La Mondo, organo de Ĉina Esperanto-Ligo. 3. Esperanto Aktivas, organo de Xi’an-Esperanto-Asocio. 4. Verda Stelo, organo de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio.

Esperanto-instruado tra la mondo

Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj, aliĝinta faka asocio de UEA, celas akceli la instruadon de Esperanto, trejni instruistojn, okazigi ekzamenojn, eldoni modernajn lernilojn, proksimigi kaj kunordigi E-klasojn, specife per la projekto de ILEI/UEA “Interkulturo”. Pri sia laboro raportas kelkaj ĝiaj landaj sekcioj.

Armenio

Dum la lastaj dek jaroj Esperanto-kursoj en Armenio estis organizitaj en kulturdomoj, lernejoj, institutoj, bibliotekoj kaj ĉe la Armena Societo de Amikeco (AOKS), sub kies tegmento ĝis nun kondukas sian agadon Armenia E-Asocio. En kelkaj edukejoj, ekzemple en la Kolegio de Sociaj Sciencoj, Esperanto dum kelkaj jaroj estis oficiale akceptata kiel la dua fremda lingvo kaj ĝia instruado estas en la instruplanoj.

Grandan edukklerigan laboron faris tri E-Kluboj en Erevan kaj en diversaj regionoj de Armenio, eĉ en Montara Karabaĥo.

Nuntempe ĉe Armena E-Asocio konstante funkcias E-kursoj kaj ilin ĉeestas gejunuloj. La kursoj okazas ankaŭ en la Centra Porinfana Biblioteko. Ĉiusemajne dum la kluba kunveno, speciala tempo estas donata al la perfektigo de la lingvoscio de la esperantistoj.

[FORIGITA!: bildo]

Disdonado de diplomoj al kursfinintoj en Armenio

Aŭstralio

Okazis instruado ĉe Treetops Montessori, privata lernejo en Okcidenta Aŭstralio: en 2003 Saani Bennetts instruis al 20 infanoj en la 5-a klaso po 45 minutoj semajne, al 34 infanoj en klasoj 6-a, 7-a kaj 8-a en 3 grupoj po 45 minutoj semajne, al 32 infanoj en klasoj 9-a, 10-a kaj 11-a en 3 grupoj po 1 horo semajne kaj al 13 en klasoj 11-a, 12-a, 13-a kaj 14-a po 1 horo semajne. La teksto utiligita estis Ludu kun ni kaj memkreita materialo.

E-kursoj okazis ankaŭ ĉe la ŝtata baza lernejo Kingsthorpe en Kvinslando. Tie Hazel Green instruis en la 4-a klaso po 30 minutoj semajne utiligante Mazi en Gondolando. Tio eblis ĉar la direktoro interesiĝas pri Esperanto. Oni rajtas instrui Esperanton en ŝtataj lernejoj, se la komunumo tion volas kaj se la instruado ne kolizias kun ekzistantaj programoj por LOTE (lingvo krom la angla). La Kvinslanda Registaro subvencias ĉiun lernanton de fremda lingvo, sed nur se la lernejo elektis la lingvon el la listo de 8 lingvoj aprobitaj de la Departemento de Edukado Kvinslanda. Esperanto ne estas en tiu listo. Ĉiu provinco de Aŭstralio havas Departementon pri Edukado kaj propran politikon, kvankam ili ricevas grandan subvencion de la Ŝtata Registaro. Aŭstralia E-Asocio okazigis Someran Kursaron en Melbourne. Ĝin ĉeestis 80 personoj.

Brazilo

La brazila ILEI-sekcio ILEI-BR reaperis en la brazila movado kun granda forto, en konstantdeĵora oficejo. La Sekcio alvokis la geinstruistojn por partopreni novan instrukunvenon ĉe sia sidejo. La unua granda projekto estis la listigo de la E-instruistoj disigitaj en la kontinenta lando. Post la tragika forpaso de Symilde kaj Gilbert Ledon ĝi nomis la esploron “Projekto Ledon”, kies celo estas, krom listigi la E-instruistojn, kunligi ilin en la tuta lando kaj instigi ilin instrui E-on. Por plenumi la taskon, estis dungitaj tri esperantistoj, kiuj telefonis kaj sendis mesaĝojn al la tuta lando por intervjui kaj kapti la datumojn de pli ol du miloj da homoj kiuj instruis aŭ instruas la Internacian Lingvon. Post senlaca laboro, “Projekto Ledon” jam atingis pli ol 700 registrojn de E-instruantoj. Alia novaĵo estis la lanĉo de Bulteno de ILEI, la oficiala informilo kun eldonofteco posezona, kiu estas liverata senpage al ĉiuj membroj de la Sekcio. La enhavo estas varia kaj estas farata de profesia skipo kaj de la sekciestro.

La sekcio lanĉis propran retpaĝaron www.ileibr.kit.net (Rim. de la red:dum la redaktado ĝi ne funkciis, sed jes: http://www.linguauniversal.com.br/ileibr/home.php — vidu la bildon sur la apuda paĝo). La plej granda kunveno de ILEI-BR okazis en decembro en la impona kaj mondfama Hotelo Maksoud Plaza en San-Paŭlo kun pli ol 200 partoprenantoj. Venis ankaŭ Prof. D-ro Geraldo Mattos, prezidanto de la Akademio de Esperanto, kiu membriĝis al ILEI-BR. La evento finiĝis per Zamenhoffesto.

Britio

Fine de 2002 la brita sekcio, antaŭe konata kiel Esperanto Teachers’ Association, kuniĝis kun la Landa Asocio, Esperanto-Asocio de Britio. La iom dormanta sekcio revigliĝis meze de 2003 kaj komencis denove agi. Finpretiĝis nova porkomencanta koresponda kurso, Elementary..., bazita sur la libro Gerda Malaperis! de Claude Piron; estis reviziita la mezgrada koresponda kurso kaj same la 12-leciona senpaga perpoŝta kurso, kun la aldono de libreto kaj KD (La Junaj Trezorserĉantoj); estis starigita nova reto de kurskorektantoj kaj estis enkondukita nova porkomencanta semajnfina kurso ĉe Wedgwood Memorial College, kie ĉiujare okazas la Somerlernejo sub la gvido de Paul Gubbins. La sekcio ekfunkciigis novan priedukan retpaĝaron kun du adresoj: www.esperantoeducation.co.uk kaj www.esperantoeducation.com. Reformiĝis kaj moderniĝis la nunaj ekzamenoj kaj komenciĝis la ĝisdatigado de la enhavo. La specimenoj estas elŝuteblaj de la reto. La brita sekcio kunlaboras kun EAB por eldoni novan E-an version de Mil Unuaj Vortoj kaj novan porkomencantan vortaron Mini-D, kaj subtenas la pilotan programon de Elizabeth Stanley enkonduki Esperanton en la studprogramon de elementaj lernejoj per la provizado de instrumaterialoj k.s.

Finnlando

La Sekcio (ELFI) raportas pri kursoj en 8 urboj aŭ urbetoj en la lando. Ili okazis en civitanaj institutoj aŭ ĉe lokaj societoj. Du grupoj estis lernejaj (libervola studado). ELFI-ano Raita Pyhälä instruis en Grezijono en kursosemajno en aŭgusto. La informilo Interligilo aperis 3-foje jare. En la norda urbeto Enontekiö sin preparis liceanoj por partopreni en 2004 en Euroscola-Tago en Strasburgo. De tie veturos 21 gelernantoj, kiuj en 2003 kaj jam antaŭe studis la lingvon sub la instruado de instruisto Pekka Välimäki. Krome partoprenos 10 lernantoj el aliaj lokoj. Carola Antskog instruis al kelkaj el ili helpe de Mazi-kurso dum la nordhemisferaj printempo kaj aŭtuno. Ŝi aranĝis korespondadon inter la diverslandaj grupoj, kiuj partoprenos en Euroscola 2004 kaj en seminario Eŭropa Amikeco. Du membroj de ELFI helpis en kontrolado de tekstoj de la Esperanto-branĉo en la fabelkonkurso de Päätalo-Instituto en Taivalkoski. Okazis kelkaj vizitoj en lernejoj, ELFI-ano okazigis ekspozicion en biblioteko pri E-lernomaterialo kaj artikoloj aŭ intervjuoj en lokaj ĵurnaloj. ELFI estis reprezentita dum la ILEI-Konferenco en Svedio.

Francio

Kunlabore kun Esperanto-France, la Grupo de Esperantistaj Edukistoj (GEE) klopodis trovi kolegojn kiel ekzamenontojn pri la opcio de Esperanto en mezlernejoj. Tiu listo, enhavanta 25 volontulojn, estis transdonita al la Prezidanto de Esperanto-France cele al estonta ago ĉe la Ministro pri Klerigado. GEE kompilis du organigramojn: pri ILEI kaj pri la movada strukturo. Ili permesas al la homoj klarigi kiel funkcias la organizaĵoj. Kun helpo de surlokaj kolegoj, oni provis kontaktojn kun tri IUFM (Universitata Preparado al Instruado) en la departementoj Charente, Indre-et-Loire kaj Somme. Nuntempe GEE, helpe de la instruistoj en la diversaj universitatoj, kolektas informojn pri la historio de Esperanto-kursoj en la pasinteco cele al verkado de dokumento pri Esperanto-instruado en la Universitato. Kolegoj petis de la estraro ĉiujn dokumentojn pri la ekzamenoj de la Franca Esperanto-Instituto. La celo estis ekscii kiel organizi surloke ekzamenojn kaj havi ideon pri provlecionoj. Joseph Catil prezentis la du GEE-dokumentojn inter la multnombraj varbiloj en la loka klubo en Genève. GEE sendis al ĉiuj regionaj federacioj la varbilon por instigi la abonon al IPR.

Hungario

En marto 2003 okazis la tradiciaj Pedagogiaj Tagoj en Budapeŝto. La ĉeftemo estis: instruado de progresintoj. Pli ol 50 partoprenantoj povis ĝui modellecionojn kaj aŭskulti prelegon pri ŝtataj E-lingvoekzamenoj. La preleganto Oszkár Princz disdonis kajereton kiu koncize enhavas ĉiun informon pri la ŝtata ekzameno. Tiam estis ankaŭ prezentitaj al la publiko du kompaktdiskoj, eldonitaj de la sekcio kun la prelegoj de István Szerdahelyi. Estis kompilita hejmpaĝaro de la hungara ILEI-Sekcio.

La sekciestro dissendis cirkulerojn kaj membroliston al ĉiuj hungaraj membroj. Li daŭre faris la librotenadon de la asocio kaj pretigis impostan deklaron pri ĝi.

Irano

Post kelkjara duondormo IRLEI en 2002 spertis sukcesan jaron. La ĉefa projekto (Lingvo de Paco) atingis bonajn rezultojn kaj post la fondo de AFESPO (Afgana Esperanto-Klubo) nun afganaj rifuĝintoj daŭre agadas por antaŭenigi la movadon inter afganoj. En Tehrano oni sukcese instruis en bazaj kaj mezaj kursoj. Entute 40 personoj partoprenis ĉeestajn kursojn. La korespondaj kursoj kiel kutime daŭras.

Fine de la jaro, dank’ al IEI kaj UEA Tereza Kapista vojaĝis al Irano kaj gvidis kelkajn kursojn por afganoj kaj irananoj kadre de la projekto “Lingvo de Paco”. Tiu okazo estis alte bonvenigita kaj instigodona por nia movado.

Italio

La Sekcio konigis la ekziston de ILEI al la instruistoj de Italio pere de IPR kaj Juna amiko. Tiucele estis tradukita la hejmpaĝo de ILEI al la itala kaj resumo de ĝi estas metita en la hejmpaĝo de la Itala Esperanto-Asocio FEI ĉe www.esperanto.it. La Sekcio kunlaboris en la instruado de neĉeesta kurso KIREK, prenante sur sin la taskon asisti la studantojn pere de daŭra kuratorado. Membroj de la Sekcio partoprenis en la du seminarioj en Rimini por plibonigi la instruadon mem kaj la lertecon en la komputila laboro. Okazis du E-kursoj en Parma kaj mezlernejaj instruistoj estis helpataj en la programado de 4 lecionoj pri edukado al pli bona kompreno de la aliaj kaj starto de interŝanĝoj de personaj kaj grupaj leteroj inter lernejoj de Modena kaj Pescara kun lernejoj en Aŭstralio, Bulgario, Ĉinio, Francio, Kroatio kaj Litovio. Dum junio 2003 la sekciestrino partoprenis en Cseh-seminario en Herzberg am Harz (Germanio) kaj poste ekzameniĝis. Nun ŝi estas la dua Cseh-instruistino en Italio kaj jam uzadas tiun metodon (kun kelkaj modifoj) en kurso, kiu okazas ĉiun sabaton en Parma.

Japanio

La Japana Sekcio de ILEI bedaŭrinde ne havas sufiĉan forton kaj povon agadi kiel memstara grupo ene de la japana Esperanto-movado, kvankam ĝi estis akceptita kiel ILEI-Sekcio jam en1996. Nur kvin el la 13 membroj de la Sekcio estas aktivaj instruistoj de supermezlernejoj kaj kolegioj. Nova edukprogramo progresigita de la Ministerio de Edukado kaj Scienco ebligis enkonduki Esperanton en lernejojn pli facile ol antaŭe. Por plene profiti de tiuj favoraj cirkonstancoj, la japana sekcio kunlabore kun la studeduka fako de Japana Esperanto-Instituto (JEI) daŭre agadas. Dum la lastaj jaroj en lernejoj okazis notindaj ŝanĝoj favore al Esperanto. Alain Lauffenburger partoprenis la 36-an ILEI-Konferencon kaj raportis pri ĝi kadre de la fakkunsido de ALE (Asocio de Lernejaj Esperantistoj) dum la Japana Kongreso de Esperanto en oktobro.

Kroatio

La kroata ILEI-sekcio dum la jaro 2003 havis 5 membrojn, kiuj membris en ILEI. La membroj kaj aliaj interesitoj pri E-instruado kunvenis 3-foje, laborgrupoj kiuj prilaboris unuopajn programerojn, kunsidis 6-foje dum la jaro. Tri membroj gvidis kursojn en baz- kaj mezlernejoj dum la lernojaro, kiujn ĉeestis kvindeko da lernantoj. Por la kursanoj estis organizitaj du renkontiĝoj kaj unu studvojaĝo. Tradicia seminario okazis dum la vintraj ferioj. La temo estis Komputilaj E-kursoj. Dua seminario okazis dum la vintraj feriaj tagoj. La temo estis Aplikado de la komputilo en instruado de Esperanto (rezultoj de la eksperimenta uzado de la komputilaj kursoj kaj ludoj). Lernantoj el baz- kaj mezlernejoj aktive partoprenis konkurson de Juna amiko. La E-lernantoj el zagreba medicina lernejo partoprenis la konkurson okaze de Tago de Eŭropo, organizita de la Ministerio pri eŭropa integriĝo. Al la projekto Interkulturo aliĝis tri lernejaj grupoj. Okaze de manifestacio Graz, eŭropa kultururbo por kursanoj kaj E-kursgvidantoj estis organizita studvojaĝo al Graz kun vizito de la ekspozicio.

Litovio

En Kaŭno, en la Esperanto-Domo, denove komenciĝis serio de seminarioj por Esperanto-instruistoj. Enkonduka seminario okazis en februaro, gramatikaj seminarioj sekvis en marto kaj aprilo. Specialaj preparseminarioj por la ekzameno de la tria grado okazis en februaro, marto kaj aprilo. La seminariojn vizitas meze 15 personoj kaj gvidas ilin la konata Cseh-instruistino kaj membro de ekzamena komisiono de Internacia Esperanto-Instituto Ewa Bondar el Pollando. La 17-an de februaro 2004 en Kaunas komenciĝis nova speciala unumonata intensa senpaga ĉiutaga kurso de Esperanto, gvidata de Ewa Bondar. Estas du grupoj por komencantaj kaj po unu grupo de la dua kaj tria gradoj. La grupojn por komencantoj frekventas 15 personoj, la aliajn du po 12 personoj. Estas planataj E-kursoj en Birstonas kaj en Kretinga, t.e. en la urboj, kie somere okazos la 40-aj Baltiaj Esperanto-Tagoj kaj la 57-a kongreso de IKUE.

Nederlando

La Jarkunveno okazis la 29-an de marto 2003 en la sidejo de Internacia Esperanto-Instituto en Hago. Estis reelektita Atilio Orellana Rojas por la posteno de la sekretario. Hans ten Hagen estis nomumita Honora Membro. NGGE lanĉis informilon por konigi sian agadon kaj tiun de ILEI. Sekve de la kunlaboraj rilatoj kun la Kuba ILEI-Sekcio, NGGE disponigis sumon por la ĉeestigo de kuba infano en IIK 2003. La Studotago okazis la 26-an de oktobro ĉe Internacia Esperanto-Instituto. Okazis bunta prezentado de instruiloj kaj instruspertoj flanke de la ĉeestantaj membroj. La tago finiĝis per la kutima “Gramatika duonhoro” de Rob Moerbeek. NGGE Sciigas aperis 3-foje: en marto, junio kaj oktobro. La numeroj estis sub la redakta respondeco de Simon Smits. La Estraro, konsistanta el Rob Moerbeek, Nel Overwater, Simon Smits kaj Atilio Orellana Rojas, kunvenis 4 fojojn en la sidejo de Internacia Esperanto-Instituto en Hago (februare, maje, septembre kaj novembre 2003).

Pollando

La Sekcio eldonis la bultenon Ligilo, okazigis konferencon pri instruado kaj organizis enketadon pri E-instruado en Pollando. La Sekcio rilatas kun universitatoj kaj apogas, interalie, altrangan fremdlingvan artkonkurson. Ĝi forte apogas la E-fakon en Poznań kaj helpis en la varbado de novaj studentoj. La Estraro de la Sekcio aktive varbis, interalie deĵorante dum E-aranĝoj, en revuoj kaj bultenoj, ktp.

[FORIGITA!: bildo]

Kurso de Esperanto en Kutno, Pollando

La demando de Esperanto fariĝas aktuala

En la suba intervjuo respondas d-ro Géza Balázs, hungara lingvisto, universitata docento (Budapeŝto, ELTE), altlerneja katedrestro-profesoro (Szombathely, BDF); aŭtoro kaj redaktoro de multaj faklibroj. En la hungara lingvotereno li estas konata kiel gvidanto de televidaj kaj radiaj programoj pri la hungara lingvo. Lian personecon karakterizas afableco, sana malfermiteco kaj vasta interesiĝo, observanta el multaj vidpunktoj okazaĵojn kaj lingvajn simptomojn de nia ŝanĝiĝanta mondo. Ankaŭ tio klarigas, ke el la ebla ilaro por la reduktado de la Eŭropaj lingvaj problemoj li ne ekskludas Esperanton. La plej freŝa ekzemplo pri tio estas la baldaŭ aperonta de li redaktita studvolumo kiu enhavas ankaŭ la verkon La Eŭropa Unio bezonus modernan lingvopolitikon, kies aŭtoro, László Gados, petis intervjuon de profesoro Géza Balázs.

Sinjoro profesoro, la studvolumo, kiun vi redaktis, havas la titolon La estanto kaj estonto de la hungara lingvo. Mi petas, parolu pri la celo de la aperigo de tiu ĉi verko; krome pri viaj impresoj akiritaj dum la redaktado, konsidere de tio, ke en la volumo aperas opinioj de multaj aŭtoroj. Ĉu la laboraĵoj donas multajn novajn interesajn ideojn?

Nun, kiam en Hungario oni diskutadas pri tio, ĉu havas ian sencon la lingvokulturado kaj kiajn lingvajn servojn oni bezonas, al tiu demando la Nacia Strategia Esplora Programo de la Hungara Scienca Akademio donas tre seriozan respondon: ĝi aperigas pli ol 30 laboraĵojn el la temaro de la lingvostrategio, kulturado de la lingva kulturo. Inter ili estas ampleksaj laboraĵoj pri la informadikaj, interkulturaj lingvaj efikoj, kaj estas ankaŭ tute specifaj terenoj, kiel — ni diru — la malkovro de la trans-ŝtatlimaj hungaraj loknomoj aŭ la nomoj de la fervojstacioj. Multaj eĉ ne pensus, ke la fiksado de fervojstacio-nomoj bezonas tre multajn vidpunktojn, kaj dank’ al la estraro de la Hungaraj Ŝtataj Fervojoj pro tio, ke ili ne permesis, ke la nomo de iu aŭ alia fervojstacio estu OpelSuzuki. Tamen, la plej grava konkludo de la volumo estas, ke oni bezonas prizorgadon de la lingvoj, kaj tiu devas esti organizata, pripensita agado.

Laŭ mia informo en la altlernejo vi prelegas ankaŭ pri lingvopolitiko. Kia estas la interesiĝo de la studentoj al lingvopolitikaj demandoj? Ĉu okaze de viaj prelegoj vi mencias Esperanton, kiel faktoron uzeblan en la lingvopolitiko?

Jes, en la aplikata lingvistiko, universitata fako de Altlernejo Dániel Berzsenyi (BDF) en la urbo Szombathely mi havas lingvopolitikan kurson. En ĝi, kompreneble, naturan emfazon ricevas la interlingvistiko kaj en ĝi Esperanto. La hungaraj esperantistoj faris multon en la pasinta tempo por la enfokusiĝo de la lingvopolitika pensado, por la emfazo de la samrajteco de lingvoj, kaj ŝajnas al mi, ne nur por la intereso de Esperanto, sed por la intereso de mondo lingve pli simpla, demokratia. Multfoje mi spertis la lingvoteorian, lingvopolitikan konon, toleron, kulturamon de la esperantistoj. Kvankam mi ne scipovas Esperanton (kion mi bedaŭras), pro ĉi tiuj karaktertrajtoj la esperantistoj estas tre altiraj por mi!

Apartenante al la Esperanto-movado, multe mi ŝuldas al vi pro via malferma sinteno, per kiu vi konsideras Esperanton esplorante lingvajn, lingvopolitikajn aperaĵojn kaj eblojn, kaj vi helpas, ke niaj argumentadoj pri ĝia utiligeblo akiru pli vastan publikon. Tion pruvas, ke mia laboraĵo ricevis lokon en la jam menciita volumo. Sed ankaŭ pli frue estis pluraj ekzemploj de la apogoj ricevitaj de vi (valora antaŭparolo por mia broŝuro, eblo por disdoni al studentoj skriban prelegon pri la ĉeesto de la Esperanto-movado sur la mondreto ktp). Precipe honorigis min la afablaj invitoj al lingvistikaj aranĝoj kaj societaj kunvenoj, kiuj ne nur riĉigas min per intelektaj eventoj, sed donas eblojn al mi por tio, ke mi persone transdonu inform-materialojn al la ĉeestantoj, kiuj plej ofte estas tiuj personoj, kiuj sentas respondecon pri la sorto de la gepatra lingvo. Laŭ mia konjekto, la plimulto el ili kun interesiĝo kaj simpatio — eble iom skeptike — akceptas la ideon, ke Esperanto, pro sia neŭtraleco, povus helpi la savgardon de la prestiĝo de la gepatraj lingvoj. Ĉu mi ne eraras, vi ja pli bone konas ilin, ĉu vi havas pli proksiman rilaton al ili?

Mi alvenis de ege malproksime al la ekŝato de Esperanto. Mi konfesas, komence min iom mallogis ĝia “artefariteco”, krome — kvankam ankaŭ jam tiam mi rekonis ĝian komunan etoson — ĝia inklino al ceteraj ideologioj. Sed ĉio ĉi apartenas jam al la pasinteco. Miaj esperantistaj amikoj alproksimiĝis al miaj temoj kaj al mi kun tia amo, ke mi ne povis kontraŭstari. Dume ankaŭ mi eksciis pli pri Esperanto. Momente mi ne vidas eblon por tio, ke Esperanto vere povus esti neŭtrala pera lingvo de Eŭropo aŭ la mondo, sed oni neniam rezignu la esperon. Kiu pensis antaŭ cent, kvindek aŭ dudek kvin jaroj, ke Esperanto plu restos? Kiu estus pensinta, ke en la unua universitato de Hungario estos Esperanto-fako? Kiu estus pensinta, ke en 2003 en Hungario pli ol ses mil homoj faros lingvoekzamenon pri Esperanto? Kiu estus pensinta, ke lingvojn (preskaŭ el nenio) oni povas revivigi? Kiu estus pensinta, ke dum relative mallonga tempo plejparto de Eŭropo integriĝos? Kial ni ne povus kredi, ke povos veni momento, kiam Esperanto povos trabati sin el siaj malgrandaj komunumoj, kaj abrupte transpasos kvantan sojlon, kiam eble ĝi ŝanĝos la statuson?

En la jaro 2003 la Ministerio pri Nacia Kultura Heredaĵo kaj la Asocio de Flegantoj de la gepatra lingvo komune anoncis lingvan konkurson en du temaroj: 1) La Eŭropa Unio kaj la lingvoj; 2) Novaj aperaĵoj en la hungara lingvo. La detalado de la 1-a temaro enhavis multajn tiajn vidpunktojn, demandojn, kiuj rolas ankaŭ en niaj informiloj, ekzemple en la kajeroj Az Európai Unió és a nyelvi kérdés (La Eŭropa Unio kaj la lingva demando). Ĉu niaj informiloj havis ian instigan rolon al la anonco de la 1-a temaro aŭ tiu paŝo sekvis nur el la proksimiĝo de la EU-aliĝo?

Mi konas ĝin, ĉar mi kutime ricevas la menciitan eldonserion. Sed okaze de la konkurso ŝvebas antaŭ niaj okuloj ne tio, sed la plej granda evento de la 2004-a jaro: la 1-an de majo Hungario iĝos membro de EU, kaj la hungara lingvo atingos sian plej altan statuson ĝis nun, ĝi iĝos oficiala lingvo de EU. Estas grave diri por ne-hungaroj: la hungara lingvo eliĝinta el la finno-ugra lingvofamilio ekde 2500 jaroj vivas sola, ĉirkaŭate de lingvoj kun aliaj konstruoj. En la finno-ugra lingvofamilio la hungara lingvo havas la plej malnovajn, 800-900 jarajn skribajn heredaĵojn. Kontraŭ tio en la mezepoka Hungario la latina estis la oficiala lingvo, poste en la fino de la 18-a jarcento dum iom da tempo la germana. La hungara nur en 1844 iĝis ŝtatlingvo! Kaj post 160 jaroj, nun ĝi iĝas eŭropunia oficiala lingvo. Pro tio oni devas ĝoji. Sed krom tio oni devas pensadi pri tio, ĉu la hungara povos esti laborlingvo en EU, kiel okazos la tradukoj el kaj al pli ol 400 direktoj, kiel efikos la EU-terminologio al la lingvoj, entute kio atendas en la proksima estonteco la hungaran lingvon. Kaj en tiu ĉi pripensada procezo oni devas difini ankaŭ la lokon de Esperanto.

Kiel mi scias, ankaŭ pluraj konkurslaboraĵoj rekomendis priatenti Esperanton. Vi estis ĵuriano. Kio estas via sperto, ĉu la konkurslaboraĵoj, alvenintaj multnombre en ambaŭ temaroj, enhavis interesajn, utiligeblajn ideojn?

Jes, ĉirkaŭ unu triono de la konkurslaboraĵoj pritraktis Esperanton. Ni nun redaktis volumon kun la sama titolo (La Eŭropa Unio kaj la lingvoj), kaj en ĝi 13 laboraĵoj ricevis lokon, inter ili — se mi bone memoras — 3 traktas nur Esperanton. Ankaŭ la plej ampleksa laboraĵo de la volumo parolas pri Esperanto. El tio sekvas, ke la demando de Esperanto estas aktuala!

Ĉu vi deziras rekomendi ion alian al la legantoj krom la dirita?

Ĝuste nun ni organizas laborgrupon koncerne la lingvajn konfliktojn kaj rajtojn. Ankaŭ lige kun tio stariĝas la vidpunktoj de la neŭtrala pera lingvo.

Reagoj

Pasintjarcenta tradicio

Malofte mi sentas la bezonon reagi al artikoloj, sed mi tutkore gratulas al Anna pro bonega artikolo rilate kongresojn kaj tradiciojn (E-o feb 2004 p.27). Mi nuntempe okupiĝas pri organizo de la 86-a Brita Kongreso kaj mi — en nia multe malpli grandskala aranĝo — frontas al la samaj demandoj. Mi plene konsentas kun ĉio, kion ŝi diras en tiu artikolo, sed aparte plaĉas al mi la ideo de Movada Foiro. Nu, mi risku esti akuzata pri seksismo (p. 35 “Ĉu seksismo...”) kaj diru, ke nur virino povus tiel klarvide kaj kuraĝe proponi — spite de la “terure vireca etoso” — ŝanĝon en longdaŭra, tamen iom pasint-jarcenta E-tradicio!

Angela Tellier

Kongresoj kaj tradicioj

Pri la rimarkoj de Anna en la artikolo “Kongresoj kaj tradicioj” mi plene konsentas. Post partopreno en kvardeko da Universalaj Kongresoj, mi devas konfesi ke ilia senŝanĝa rutino iom forprenis mian entuziasmon por nia ĉefa tutmonda manifestacio. Restis nur la plezuro pri la renkontiĝo kun novaj kaj malnovaj geamikoj por reciproke konstati nian neeviteblan maljuniĝon, atendante la “finan venkon”!

Kiel regula ne-partoprenanto de ekskursoj kaj bankedoj, mi konscias ke ili utilas por plialtigi la eventualan profiton de la kongreso aŭ almenaŭ mildigi ĝian eventualan malprofiton. Tamen estas subteninda la ideo aranĝi la tuttagajn ekskursojn je la fino de la kongreso por tiuj kiuj avide sopiras al turismado. Pri la bankedo eble estas tempo por ŝanĝi nian strategion: anstataŭ gajni grandan procentaĵon sur nur kelkcento da bankedantoj (kiuj ofte plendas ĉar ili sentas sin trompitaj pri la menuo, ĉar la luksa medio ne plenigas la stomakon), estas preferinde gajni po-malmulte, sed malfermi la eblon al ĉiuj kongresanoj partopreni. La financa rezulto estus demokratie la sama. Tio okazis kun sukceso, ekzemple dum la UK en Brasília en 1981, kie ĉiuj estis kontentaj pri la relative malalta kotizo de 18 dolaroj. Pro la alveno de la eŭro, la baza kotizo de nia bankedo fariĝis 55 eŭroj, kiu, en kelkaj landoj, estas pli ol duono de monata salajro!

Pri la elekto de kongres-urbo, unu el la kriterioj devus esti havigo de senpaga kongresejo kaj ankaŭ pri tio ekzemplon donas Brasília 1981. Ekzistas aliaj rimedoj por ŝpari la absurdan elspezon de centmilo da eŭroj, se ni ne trovos la eblon pri subvencio, kiu kovru tiun sumon. Ekzemple, kontrakto kun granda hotelo, kiu disponigu kongresajn salonojn, ekzemple en Tel AvivPortland; luo, por nur unu aŭ du tagoj, de teatro aŭ konferencejo por la inaŭguro, artaj vesperoj kaj fermo.

La “Movada Foiro” devus esti ne nur unu-vespera aranĝo, sed tut-semajna. Unu el la plej grandaj NRO-oj en la mondo, nome “Rotario Internacia” (de kiu ni povus multe lerni), ĝuste emfazas en siaj “konvencioj” la gravecon de la “Amikeca Domo”, kie senpage ekspozicias, en bele aranĝitaj standoj, ĉiuj seriozaj fak-asocioj iel ligitaj al tiu organizaĵo. Ili ne rajtas komerci, ĉar tiucele estas aranĝita alia halo kie plej diversaj entreprenoj luas spacon por sia komerca aktiveco. Tiu Foiro donus grandan impulson al niaj Fak-Asocioj, kiuj nuntempe vegetas pro manko de financaj rimedoj por aranĝi standon en la kadro de la UK.

Estas tre oportuna la malfermo de debato pri ĉi tiu tikla temo kaj mi esperas ke, se ne pli frue, en Florenco 2006 blovos nova vento kaj niaj CO-LKK-KKS cerbumos por alloge plibonigi niajn Internaciajn Manifestaciojn!

Giuseppe Grattapaglia

UK en nova formo?

Persone mi volonte vidus la ĉiujaran ĉefkunvenon de l’ esperantistoj en tute alia formo. La nunaj UK-oj miaguste estas tro luksemaj, tro turismemaj, kaj ne sufiĉe allogaj — nek por la ĝenerala esperantistaro nek por eksteruloj.

Mi forte preferus ian ĉiujaran Esperanto-festivalon: oni luu grandegan ejon, ni pensu pri salonego kiel ĝis nun aŭ — kie estas belega vetero — eble eĉ en stadiono, por la malferma kaj ferma ceremonioj. Multe da pompo kaj bruo — ankaŭ por televido. Kun brila oratoraĵo de iu John Wells aŭ simile.

Krom tio tra la semajno oni havu je dispono multajn diverslokajn kaj ne tro grandajn — sekve ne tro kostajn ejojn, en lernejoj, eklezioj, kulturaj kaj sociaj organizaĵoj ktp — kaj tie okazu — ĉie tra la urbo — bone afiŝitaj prezentadoj de teatro, kabaredo, videofilmoj, koncertoj klasikstilaj, folkloraj kaj popstilaj. Jen la festivala flanko de la aranĝo.

Krome okazu debatoj seriozaj, ĉiujare laŭ speciale elektita(j) temo(j), konforme al la lokaj cirkonstancoj: ĉu politika (homaj rajtoj, libereco de minoritatoj k.s.) ĉu religia (interkompreniĝo kristana-islama ekz) ĉu socia (rajto je propra vivstilo por geaj kaj gejaj paroj, se doni aktualan temon). Eble foje estos pli saĝe iom miksi la temojn. Laŭ mi plej bone estus, se tiuj debatoj okazos plurlingve: nome kun kontribuoj de parolantaro en la loka nacia lingvo, en loka — eventuale dua minoritata — lingvo, apud kontribuoj en Esperanto. Tiamaniere eblos allogi seriozan partoprenon ankaŭ de ekzemple eŭroparlamentanoj, de lokaj oficialuloj (urbestro / skabeno / lokaj politikaj partioj, religiaj gvidantoj) apud diversnaciaj aliĝintoj al la UK mem.

Kompreneble funkciu bona tradukservo. Tio klare montros ke nia lingvo vere taŭgas (ĝi estas uzebla por trakti ne nur bagatelojn sed ankaŭ seriozajn aferojn) kaj ĝi vere funkcias (do aŭskultu nur!).

Gerrit Berveling

Stranga dimanĉo

Mi bedaŭris la decidon movi la inaŭguron de la Universala Kongreso de dimanĉo al lundo. La malferma ceremonio estas natura parto de iu ajn kongreso, kaj ĝia manko donis al la dimanĉo strangan karakteron, kvazaŭ la kongreso ankoraŭ ne vere komenciĝis. Mi imagas, ke tio devus esti aparte sentata de novaj kongresanoj, kiuj atendus iun ĝeneralan enkondukon al la laboroj.

Laŭ mia kompreno la kialo por tiu nekutima aranĝo estis tio, ke oni supozis ke pli da diplomatoj akceptos la inviton en labortago. Mi volas memorigi, ke ni organizas internaciajn kongresojn ne por la diplomatoj, sed por la esperantistoj. Kompreneble, estas ĉiam dezirinde konigi niajn agadojn al la ekstera mondo, tamen tio ne estas ĉefa celo de la kongreso.

Mi esperas, ke oni ne ripetos tiun eksperimenton en estontaj kongresoj.

Anna Löwenstein

Duobla Esperanta baptofesto

okazis la 17-an de marto en Bratislava, la ĉefurbo de Slovakio. Al la publiko estis prezentita la nova baza lernolibro de Esperanto por slovakoj Esperanto pre každého (Esperanto por ĉiu) de d-rino Magda Šaturová kaj multlingva kaj multmedia kompaktdisko Esperanto — lingua incognita (lingvo nekonata), eldonitaj de Slovakia Esperanta Junularo.

La celo de la baptofesto estis prezenti al la invititaj gastoj (ĵurnalistoj, reprezentantoj de ministerioj kaj junularaj organizoj) Esperanton kiel vivantan kaj funkciantan lingvon. La multmedian kompaktdiskon, kiu enhavas ok apartajn erojn (Muziko, Libroj, Fotoj, Filmo, Pri Esperanto, Interreto, E-kurso, Aliaĵoj) kompilis kaj eldonis Slovakia Esperanta Junularo. La baptofesto havis valoran programon: krom detala prezento de la lernolibro kaj de la multmedia kompaktdisko (vidu ĉe www.espero.sk, aŭ www.esperanto.sk) okazis prelegoj de du elstaraj fakuloj pri lingvaj problemoj: Jozef Reinvart (Ministerio de eksterlandaj aferoj) kaj prof. Eva Poláková (Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino). La organizantoj estis surloke intervjuitaj por kvar radioj kaj okazis diskutoj kun Metodika pedagogia centro pri instruado de Esperanto al instruistoj, kiuj poste proponu la lingvon en lernejoj kiel nedevigan instruobjekton.

Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

Al la programo de la baptofesto kontribuis Milan Dočekal, membro de la fama slovaka muzika grupo TEAM’, kiu kantis Esperante du kantojn: Sur la sama ŝipo kaj En kaĉ’, el la albumo Ora Team’.

La nova Dolchamar videblas en finnaj rokrondoj

La fama finna espobando Dolcxamar ŝanĝis ne nur sian nomon (nun: Dolchamar), sed ankaŭ la ularon. El la x-forma prabando restas nur la komponisto-lirikisto Pieĉjo kaj Stoedoe, la basisto. La nova konsisto estas jena: Piechjo (kanto), Larputilo (gitaro), Stoedoe (basgitaro), Lenja (klavaro) kaj Valdemar (drumaro). Ilia muziko ŝanĝiĝis al pli melodia roka direkto.

Ĉi-jare la nova Dolchamar multe videblis en ne-Esperantaj, rokaj kuntekstoj en Finnlando. La 13-an de marto la nova bando havis sian unuan koncerton en la rokklubejo Poppari en la urbocentro de Jyväskylä. La klubejo estis plenplena je ĉefe neesperantista publiko.

La koncerto de esporoka bando vaste interesis la regionajn amaskomunikilojn. Dolchamar aperis en la kulturpaĝoj de pluraj regionaj gazetoj, inkluzive de la plej granda regiona ĵurnalo Keskisuomalainen, en loka radiostacio Radio Jyväskylä kaj en kelkaj retaj rokgazetoj sub titoloj Esperantlingva roko en Poppari kaj La plej fama espobando de la mondo en Jyväskylä.

En la koncerto oni aŭdis malnovajn furoraĵojn kiel Ĉu vi pretas, Malbonulo, Pacman kaj Junaj idealistoj, sed ĉefe tute novan materialon, aperontan en la nova albumo en aŭtuno 2004. La publiko videble ŝatis la bandon, dancis antaŭ la scenejo kaj postulis ekstraĵojn. Post la koncerto oni kolektis longan fanliston por posta informado pri dolchamaraj aferoj. Dolchamar koncertos la 13-an de majo rokklubeje en Helsinko kun finnlingva bando Acedia.

En februaro aperis pri la bando, kaj ĝenerale pri esperantlingva muziko, artikolo en kelkaj helsinkaj ĵurnaloj kaj fine de marto aperis longa intervjuo kun la bando en finna reta rokgazeto Rockmusica (www.rockmusica.net/rose/index.php?category=all&id=496) sub esperantlingva titolo Daŭre roku en la libera mondo!. En la intervjuo oni traktas ne nur muzikon, sed ankaŭ Esperanton.

La someron Dolchamar pasigos en studio kaj koncentriĝos al la nova albumo. Sekve oni ne aŭdos ĝin sur Esperantaj scenejoj ĉi-somere. Ili tamen koncertos en kelkaj finnaj rokfestivaloj kaj revenos al Esperanta publiko en KEF 2005, kiu okazos en Helsinko. La paĝaro de Dolchamar (ankoraŭ konstruata) videblas ĉe: www.nettie.fi/dolchamar.

Riitta Hämäläinen

Recenzoj

Duobligoj embarasaj

Ŝia lasta poŝtkarto. Serĝo Elgo. Vieno: Internacia Esperanto-Muzeo, 2002 (2-a eld.). 200p . ISBN 3 01 00029 4. 23cm. Prezo: € 15,00.

Iama debuta krimromano de Georges Lagrange aperas post dek kvin jaroj en dua eldono. Pluraj klarigoj troveblas por tio: la ĝenro ne postulas malfacilan lingvaĵon, sekve troan fortostreĉon de la leganto por povi ĝui. Ideale do por la Esperanta libromerkato.

Tamen ankaŭ rakontoj el tiu speco havas siajn kelkajn regulojn sekvindajn, se oni alcelas veran sukceson. Kiel kerno devas stari la enigmo — la mistero, kiun ni pene malkovros manenmane kun la detektivo. Fakte ĝi kaj ĝia solvo estas ĉi-kaze sufiĉe originalaj kaj spritaj. Sed por teni la atenton de la leganto, oni devas lerte konstrui ankaŭ la intrigon, t.e. la enketan procedon. Jam en tiu kampo ne ĉiuj bataloj fariĝas venkaj, kvankam la aŭtoro prezentas al ni eĉ du scenejojn kun du protagonistoj: inspektoroj Kramer kaj Waddi.

Ili ambaŭ ricevas kelkajn personajn trajtojn, tamen tro malmulte (kaj proporcie, kaj strukture) por fariĝi niaj herooj, kiel Sherlock HolmesHercule Poirot. Tiun rolon la aŭtoro prefere atribuas al la viktimo — lernantino deksepjara, tamen pli bela, pli inteligenta kaj pli akravida ol ĉiuj aliaj. Almenaŭ laŭ la pritakso de la rakontisto, kvankam ŝiaj efektivaj eldiroj estas pli simpligaj kaj banaletaj, ol esencaj. Kiel mort”u”nto, plejparte ŝi kompreneble ne rajtas aperi sur la paĝoj, kio kaŭzas al la rakonto daŭran mankon de vera centro.

Ankaŭ ceteraj rolantoj restas kun malklaraj konturoj. Rimarkindas tamen la provoj por karakterizi personecon per lingvouzo. Plej sukcese ĉe la profesorino pri beletro, kies parolo plenas je piĉismoj — apenaŭ kompreneble por la kompatinda inspektoro.

Ĝenerale la intrigo ne estas sufiĉe komplika: pro tro malfortaj misgvidoj ni povas diveni aferojn multe pli frue, ol ili evidentiĝas laŭ la rakonto (ekz. rilaton inter aŭtomobilo damaĝita kaj persono trafita). La enketa paralelo fariĝas pli kaj pli peza, la leganto devas kvazaŭ “atendi”, ĝis unu detektivo malkovras finfine, kion ni jam eksciis antaŭe sekvante la alian. Seriozan surprizon kaŭzas nur unu afero: la ŝoforo Marĉelo ŝanĝas sian familian nomon dum la rakonto sen ajna averto — komence kaj fine li estas Ferrari (74; 193-194), kvankam intertempe li aperis kiel Padovani (168-169; 178; 192).

Lariko Golden

Libreto kiu devigos vin montri la dentojn

Unuan fojon, La. 3 diversaj aŭtoroj. Kompilis Delfeno Tietti. Lomé: Fondaĵo Afriko de UEA, 2001. 40p. 21 cm. Prezo: € 4,20. Triona rabato ekde tri ekzempleroj.

Certe vi ofte rememoras aferojn, kiuj unuafoje okazis en via vivo. La okazintaĵojn ni diversmaniere sentas. Pri kelkaj oni nun povas ridi, sed pri aliaj plu estas la amaraj sentoj.

Dudeko da togolandanoj-esperantistoj disponigas siajn vortojn pri unuafojaj okazaĵoj. Estas malkovrindaj la vivmanieroj de afrikanoj, pri ties reagoj kiam ili spertis por la unua fojo kelkajn aferojn. Tiajn la verko siamaniere prezentas. Naiveco, fremdeco kaj eĉ sensperteco intermiksiĝas. La libreto La unuan fojon portos vin en la menson mem de togolandanoj.

Certe ni ĉiuj deziras koni niajn proksimulojn pli profunde. Jen la okazo tion fari kaj nun nur la facila kvardekpaĝa legolibreto verkita de 23 togolandaj esperantistoj ebligas tion al vi. Provu gustumi ĝin!

La teksto de Kouevi Togbe Basile montris la rolon de Esperanto: okaze de internacia renkontiĝo, afrikanoj kaj eŭropanoj ne povis kompreni unu la alian kaj tial okazis disputo. Eŭropano komprenas nur lingvon kiun afrikano ne scipovas, sed dank’ al Esperanto ili ĉiuj brakumis unu la alian, premis al si reciproke la manojn kaj fariĝis amikoj. Kiel tio estis ebla, tion priskribis nia amiko Basile. De la paĝo 32 ĝis 36, kortuŝaj frazoj en la poemo de Agbolo Basile kaj ridigaj rakontoj de Gbeglo Koffi sendube devigos vin ĉiujn montri viajn dentojn!

Sur la paĝoj 22-23 vi konatiĝos kun la unua amo en la vivo de togolandaj gejunuloj. Kiom legindaj estas la verkaĵetoj, kiuj tute transprenas vin en alian mondon!

Subrivera/tera metroo-linio, rul-ŝtuparo ktp estas aferoj ne tute konataj en Afriko. Imagu kiel kondutas afrikanoj kiam ili unuafoje vidas tiajn. Tekstoj en la libreto priskribas ankaŭ tion ĉi. Vere oni ne timu pordon, sed s-ro Attiogbe-Agbemadon Mensah tion faris. Tion ĉi li mem diris en la libreto.

Ho! Kiom krudaj legaĵoj! krius iuj, kiuj tuj post klara kompreno de la rakontoj certe aldonos: tamen vere interesaj ili estas.

La libreto estas jam uzita en togolanda seminario por perfektiga kurso. Ĝi multe ĝojigis la seminarianojn. Mi konsilas al vi klopodi havigi al vi ekzempleron de tiu ĉi libreto bone prezentita kaj plena je unuafojaj spertoj.

Koffi Doumegnon

Distraj rakontoj en facila legaĵo

Inter tero kaj ĉielo. Kvin gajaj memoroj. Benjamin Jacobsen. El la dana trad. Sten Johansson. Skövde: Al-fab-et-o, 1997. 38p. 21 cm. Prezo: € 3,90.

Vere tiu ĉi libreto estas tre facile legata kaj ĝian enhavon povas kompreni eĉ komencantoj. Tamen por la lastaj mi ne tro rekomendus legi ĝin, ĉar iuj faciligitaj nuancoj povus malĝuste influi plian perfektiĝon en Esperanto.

La bonstilan tekston de tiuj amuzaj rakontetoj, plenaj de subtila humuro, estas interese legi ne nur al infanoj, sed ĝin volonte legos ankaŭ plenkreskuloj.

Tamen, dumlege la teksto foj-foje sentigas, ke la vortfaradon kaj la stilon influas (mi nur konsideras, ĉar mi ne konas la danan) la gepatra lingvo de la tradukinto, aŭ eble tio estas nur troa fervoro simpligi la frazon.

Jen kelkaj ekzemploj: Tamen ŝi venis longe antaŭ li... (5-a paĝo). Li sidis kun la dorso al la fenestro... (10-a paĝo). Oskar kaj mi vekiĝis kun forta doloro en la kapoj kaj postaĵoj... (14-a paĝo). Iufoje en la aŭtuno... (15-a paĝo). ... ni faris belajn planojn... (16-a paĝo). Li tamen ne atingis malproksimen... (21-a paĝo). ... mi malvarmis laŭ dorso... (33-a paĝo).

Min iomete ĝenas la majuskligo de la vortoj patro, patrino, avino kaj ankaŭ kvin gajaj memoroj, ĉar tio laŭsence tute ne konformas al kvin gajaj memoraĵoj aŭ al kvin gajaj rakontoj. Troviĝas ankaŭ aliaj, negravaj malĝustaĵoj.

Malgraŭ ĉio mi povas ripeti, ke tiu ĉi amuza libreto certe estas leginda. Ĝi ankaŭ taŭgus por uzo dum progresigaj kursoj, sed nur por plej vaste kaj profunde analizi la specifikecon de Esperanto.

Viktoras Baniulaitis

Anatemoj de kontraŭretulo

Ŝak-vojo. Noveloj. Christian Rivière. Nantes: La aŭtoro, 2001. 88p. ISBN 2 9514747 2 5. 19cm. € 10,20.

Kion la kovrilo anoncas kiel “novelojn”, tio estas verdire mallongaj rakontoj temantaj ĝenerale pri teknologiemo, (manko) de komunikado kaj la rezultantaj fremdiĝo kaj elreviĝo. Enestas ankaŭ kelkaj rakontoj, kiuj ne rilatas al la ĉefa objekto de la aŭtora malamo: la virtuala mondo kun ĉiuj ĝiaj komputiloj kaj akcesoraĵoj. Ekzemple, “Pulokule” estas nenio alia ol teksto teksita el vortludoj, verkita probable por distri feriantan samideanon. En “Ŝi, seks’ en sun’”, belkorpa sunbaniĝanta plaĝulino, kiu altiras al si seksavidajn rigardojn, enkarnigas la homan frivolecon.

Interreto, “tiu templo de la mezkvaliteco”, aperas en pluraj el la 16 rakontoj, ĉiam nigre pentrita, kvazaŭ ĝi estus la kaŭzo de ĉiuj nuntempaj sociopatioj. Kaj kvazaŭ vid-al-vida komunikado estus panaceo.

En tiu virtuala mondo, ne estas loko por sincera kaj efika komunikado. Indas kaj endas reveni al la “naturo” el krajonoj, karbopapero, plumo kaj skrapgumo, kiel subkomprenige predikas la kvazaŭfantasta “Krajone”.

En “Fuĝo”, laboristo rifuĝas en la virtualan mondon, kie li portempe trovas ĝojon, sed jen frapo, kiam li devas reiri laborejen: “Realo revenas,/ĉagrenas”, kiel iam poeziis Kris Long en bela poemo pri homa elreviĝo.

Eble literaturan valoron havas nur “Disŝiro”: malfeliĉulo ĉiuflanke trafita de malbonŝanco decidas forgesi sian grizan pasintecon, fariĝante transvestito. Lia edzino same agas. Malgraŭ la krudeco de la situacio kaj ioma naiveco, “Disŝiro” konsistigas legindan metaforon pri la postmoderna identecokrizo.

Ĝenas la legadon oftaj neologismoj kaj la peza stilo. La aŭtoro pretendas lingve avangardi, sed li nur sputas sian galon kontraŭ interreto kaj teknologiemo. Kaj tiel la Esperanta literaturo maltrafas plian okazon pliriĉiĝi.

Reinaldo Marcelo Ferreira

Rakontoj kiuj meritus esti romanoj

Kaj tiam floris la ĉerizarboj. Aira Kankkunen. Göteborg, 1997. 127p. 21cm. Rakontetoj pri “sortoŝanĝoj”, pripensigaj. € 9,00.

Jen kolekto de tre variaj rakontoj, kies komuna trajto estas tio, ke ĉiuj forte enplektas la emociojn de la leganto, ĉu per ĝojigaj, ĉu per maldolĉaj okazaĵoj. Eblas konatiĝi ekzemple kun Lena kiu loĝas en ĉambro plena je artefaritaj floroj kaj tenas neuzatan tomboŝtonon kiel kuirpleton, kun infanoj kiuj fuĝas por eviti la vakcinadon, kun juna vilaĝanino kiu gravediĝas dum milita malĉeesto de la edzo.

La dua parto, Viv-observoj, enhavas pli mallongajn pecetojn, ekzemple priskribon de urso kiu la unuan fojon eliras post la vintra dormado, flaras la printempan aeron kaj manĝas neĝon dum ĝi serĉas pli solidan nutraĵon.

Pro la mallongeco kaj la senriproĉa lingvouzo, ĉi tiuj noveletoj estus aparte taŭgaj por kursoj aŭ por ne tre spertaj legantoj. Kaj por progresintoj? Laŭ tiu vidpunkto, ĝuste la mallongeco de la rakontoj estas ilia malforto. Ĉiu rakonto enhavas interesajn kaj originalajn ideojn, ellaboritajn per zorga vortelekto, kiuj tamen disvolviĝas tiel rapide ke oni legas tutajn vivhistoriojn en la spaco de 6-7 paĝoj. Tio evidente ne donas tempon por plene evoluigi la detalojn de la intrigo aŭ la rilatojn inter la rolantoj. Ĉiu el ĉi tiuj rakontoj povus, kaj meritus, esti la bazo por multe pli ampleksa novelo, eĉ por plena romano.

Anna Löwenstein

Loke

LITOVIO: La 6-an de aprilo 2004 en Vilno, en la urba gimnazio de Salomeja Neris, komenciĝis nova senpaga Esperanto-kurso por komencantoj por la urba publiko. Al la unua leciono venis 56 interesiĝantoj pri Esperanto. La kurson gvidas Gediminas Degesys kaj ĝi daŭros ĝis la 25-a de majo. Samtempe okazas Esperanto-kurso de la dua grado, kiun frekventas 10 studantoj kaj kiun gvidas Frank Wurft, germana esperantisto loĝanta en Vilno.

ĈINIO: la Universitato de Administro kaj Softvaro en Pekino lanĉis la 13-an de marto 2004 E-kurson por komencantoj, en kiu partoprenas pli ol 80 gestudentoj el la Fakultato pri Turismo Internacia. La kurson gvidas s-ro Cui Jiayou (rete: c...@yahoo.com.cn).

ITALIO: dekkvino da esperantistoj partoprenis fine de februaro seminarion pri interpretado en Montepulciano (Toskanio). Dum unu tago kaj duono ili ekzercis sin pri tuja tradukado de la itala al Esperanto. La seminario estis jam la dua el serio kiu celas trejni interpretistojn, kiuj helpos dum la ekskursoj kadre de la Universala Kongreso okazonta en Florenco (somero 2006).

HUNGARIO: estis fondita futbala teamo Esperanto-SE (SE=Sporta Asocio) en Zalaegerszeg. Ĝis nun alvenis jam kvin oficialaj leteroj de la loka kaj regiona registaroj kaj okazis du oficialaj renkontoj. Preskaŭ ĉie oni demandas, kial la nomo Esperanto. La klubo Esperanto estas bona varbilo por nia lingvo. Ankaŭ la futbalistoj ĝuas la ludon. Fondu ankaŭ vi Esperanto-futbalklubon!

AŬSTRIO: La estraro de la dulingva (slovena-germana) komerca akademio, troviĝanta sub la sama tegmento de la slovena gimnazio en Klaŭdiforumo (Klagenfurt/Celovec) proprainiciate invitis Esperantan verkiston Vinko Oŝlak dum tri tagoj inter la 3-a kaj 5-a de februaro 2004 po du horoj prezenti Esperanton al interesita grupo da gelernantoj. Sendu aprobmesaĝojn al la adreso: Dvojezicna trgovska akademija, Prof.-Janezic-Platz 1, AT-9020 Klagenfurt/Celovec, rete: a...@hak.at.

POLLANDO: En la 2-a numero de la monata gazeto de la varsovia studentaro Uniwersytet aperis artikolo pri Esperanto kun la titolo Esperanto fariĝas moda, kiu estas rekta impreso-reago de Beata Gromadzka, redaktorino, post vizito en la Varsovia Vento-klubo! Esperanto estas grava ŝanco por lingva demokratio de la hodiaŭa mondo por egalaj rajtoj de ĉiuj homoj de ĉiuj nacioj, skribas la aŭtorino. Pli da detaloj kaj foto troveblas ĉe: http://republika.pl/viavento.

LATVIO: La 6-an de marto okazis en Rigo la 7-a Konferenco de Latvia Esperanto-Asocio, dediĉita al la 15-a jubileo de la asocio, al la 115-a jubileo de la unua E-lernolibro por latvoj kaj la 150-jara naskiĝdatreveno de ĝia aŭtoro A. Zigmunde. La elektoj donis novan prezidanton al LatEA: Aldis Bušs.

AŬSTRIO: Esperanto en la Uragano de Ideologioj estas la nomo de Internacia Esperanto-Simpozio, kiun okazigos la 8-an kaj 9-an de oktobro 2004 la Aŭstria Nacia Biblioteko en kunlaboro kun Universala Esperanto-Asocio okaze de la centa datreveno de la naskiĝo de Lidja Zamenhof (1904 – 1942) kaj la 75-jariĝo de Internacia Esperanto-Muzeo (IEM). Prelegos Ulrich Lins, Vilmos Benczik, Wera kaj Detlev Blanke, Heiner Eichner, Alex Käfer, Herbert Mayer kaj Claude Piron. Informoj kaj aliĝoj: p...@onb.ac.at.

GERMANIO: Post pli ol trijara studado ĉe Germana Esperanto-Centro por Baz- kaj Pluklerigado en Herzberg/Harz la unuaj studantoj ricevis la diplomojn el la manoj de GEA-prezidanto Andreas Emmerich kaj Peter Zilvar. La unuaj diplomitoj estas Andrea Arloth el Halle/Saale, Karin Klose el Detmold, d-ro Jörg Gersonde el Köthen, Otto Kern kaj Peter Zilvar (ambaŭ el Herzberg). Ekzistas kvar niveloj por klerigado, i.a. klerigado por Esperanto-konsilisto/GEA (senekzamena studado), Esperanto-kursestro/GEA (1 sukcesa ekzameno), Esperanto-instruisto/GEA (3 sukcesaj ekzamenoj). La studado ampleksas sciencnivelajn kaj praktikrilatajn enhavojn. La telestudado kun ĉ. 12 semajnfinaj studsesioj, hejmtasko kaj ekzamenoj daŭras 2-4 jarojn. Grandparte ĝi identas laŭteme kun la studfakoj esperantologio aŭ interlingvistiko. Jam trideko da docentoj el diversaj landoj honorofice instruis en Herzberg/Harz. Nun gejunuloj ĝis 25 jaroj povas senkotize partopreni la studsesiojn. Pli da informoj en la reto: www.Esperanto-Zentrum.de

Elekto de novaj Komitatanoj B

En majo la voĉdonrajtaj membroj de UEA ricevas voĉdonilojn por elekti ses novajn komitatanojn B por la periodo 2004-2007. En la listo oni trovas 16 nomojn de la kandidatoj, kiuj ĝustatempe sukcesis kolekti la necesajn subtensubskribojn de minimume dek individuaj membroj el minimume tri landoj.

La difinitiva listo de la kandidatoj (alfabetorde) estas: Yves Bellefeuille (Kanado), Marija Belošević (Kroatio), Philippe Chavignon (Francio), Choi Yunhuy (Hortensio) (Koreio), István Ertl (Belgio), Vjaĉeslav Ivanov (Rusio), Lee Chong-Yeong (Koreio), Hokan Lundberg (Svedio), Diccon Masterman (Italio), Ivo Osibov (Kroatio), Jukka Pietilainen (Finnlando), François Simonnet (Francio), Chuck Smith (Usono), José Antonio Vergara (Ĉilio), Amri Wandel (Israelo) kaj Wu Guojiang (Ĉinio). Laŭ la Ĝenerala Regularo elektitaj estos tiuj kandidatoj, kiuj kolektos plej multe da voĉoj.

(GaKo)

Fake

INTERLINGVISTIKO: Merkredon, 2004-03-31, la interlingvistika mondo memoris la 125-an datrevenon de la naskiĝo de Volapuko en Litzelstetten. La popola alt-lernejo de Konstanz dediĉis al ĉi evento prelegon pri Volapuko kaj al prelato Johann Martin Schleyer, okazintan je 2004-04-28. En la sama tago en la pastra domo de Litzelstetten kunsidis la Schleyer-komitato, i.a. por prepari la lanĉon de Schleyer-Jahrbuch (Jarlibro) kiu pristudos la vivon, agadon kaj verkaron de la aŭtoro. Literaturo pri Volapuko kaj de/pri Schleyer havebla ĉe: e...@aol.com.

RECENZOJ: Se vi havas recenzojn pri E-verkoj, vi povas disponigi ilin al E-legemuloj pere de la parto Recenzoj en la nova reta Katalogo de UEA. Se vi ne havas recenzojn, sed havas opiniojn pri iuj libroj kaj se vi ŝatus rekomendi aŭ malrekomendi ilin, vi povas uzi la funkcion Opinio.

BIBLIOTEKOJ: Nova rezulto de la kampanjo “Esperanto en la bibliotekojn” estas, ke la universitata biblioteko de Babolsar, Irano, ricevis pakaĵon da libroj rilataj al Esperanto per la helpo de esperantistoj kaj Japana Esperanto-Instituto. La kampanjo “Esperanto en la bibliotekojn” daŭras. Se vi interesiĝas aktive partopreni kaj per agado kaj per financa subteno, bonvolu kontakti la komisiiton de UEA: Aloísio Sartorato, rete: l...@yahoo.com.br. Vi ankaŭ rajtas sendi monon al UEA laŭ la kutimaj kanaloj kun la indiko “Fondaĵo Edukado/Esperanto en la bibliotekojn”.

STIPENDIO “Ivo Lapenna”, financata de la samnoma fondaĵo, starigita honore al la iama prezidanto de UEA, premias ĉiun duan jaron la plej bonan disertacion prezentitan por universitata diplomo kaj rilatantan al la internacia lingvo aŭ al la problemoj al ĝi ligitaj.

Ĉi-jare la stipendion gajnis Ana Luisa Stevens, kiu magistriĝis en Meksiko per hispanlingva disertacio pri la lernado de Esperanto pere de komputilo. Regularo por konkursi estas havebla ĉe la Fondaĵo “Ivo Lapenna”, Lendkai 111, Graz, Aŭstrio.

Tra la mondo

La Papo bondeziris Esperante

La 11-an de aprilo la papo diris la tradiciajn paskajn bondezirojn al la mondo. Ĉi-jare li parolis en 62 lingvoj kaj kiel kutime, jam la dekan fojon, li faris la bondezirojn ankaŭ en Esperanto.

En la placo Sankta Petro en Vatikano, meze de la pilgrimuloj, ĉeestis kiel kutime la grupo de esperantistoj por danki al la Papo pro la esperantlingva bondeziro kaj por montri, ke la Esperanta popolo ĉeestas.

La esperantistoj denove portis panelojn, kiuj konsistigis la vorton “Esperanto”. La televidaj kameraoj plurfoje montris la grupon de esperantistoj kaj ankaŭ ilian reagon, kiam la Papo bondeziris en Esperanto.

En multaj landoj de la mondo oni bone vidis tiun okulfrapan reklamon (ankaŭ la redaktoro en Slovakio).

La ceremonion ĉeestis: Giovanni Conti, Giancarlo Baraldi, Giovanni Daminelli, Felice Sorosina, Vittorio Madella, Luisa Oberrauch Madella, Cosetta Bernardi, Patrizio Cilli, Giancarlo Rinaldo, Ambrosina Pavan Rinaldo, Elio Bonomolo, Ranieri Clerici kaj Isabella Leon Fonseca Clerici. La fotoj videblas sur la retpaĝoj http://www.ikue.org/pasko2004/pasko2004.htm.

Kolosa laboro de Mirinda Strigo

Meze de marto en Moskvo finiĝis la 9-a FaRo — intensa Esperanto-kurso por novuloj, gvidata de profesia Esperanta instruistino Irina Gonĉarova. La unikan kaj riĉenhavan kurson finis 13 homoj, kiuj dum dek vesperoj post plenŝtopitaj streĉaj labortagoj entuziasme venadis al la kurso, brile preparita de Irina.

Eĉ ne unu litero, vorto aŭ frazo estis skribita sur tabulo, en kajeroj aŭ ie ajn. Dum ĉiu leciono sonis nur Esperanto, kaj la gejunuloj senĝene paroletis, dialogis, ludis, kantis, komprenante preskaŭ ĉion. Ĉiu leciono enhavis riĉan vort- kaj gramatikmaterialon, okazis originalaj lingvaj ludoj kaj atentokaptaj situacioj. Por malstreĉiĝo sonis mildaj kantoj de rusiaj kantistoj. Brile! Preskaŭ ĉiulecione teamanoj — eksaj kursanoj de iamaj FaRoj, helpis pliriĉigi la Esperantan etoson. Neforgeseblaj estis la nomoj de la kursanoj, ekzemple, Just Sagaca, Juristo el Britio, Milda Tuŝi-Puŝi, Skulptistino el Usono. Fine multaj preferas lasi la nomon por la plia esperantista vivo. Tamen, tion la ĉarma, sed severa Mirinda Strigo (la instruistino) permesis nur post sukcesa plenumo de certaj taskoj fine de la kurso. Novaj freŝaj fortoj enfluas la moskvan Esperantan Klubon “MASI” kaj la rusian movadon. Post nelonga paŭzo la novbakitaj esperantistoj venos al la daŭriga kurso de Irina Gonĉarova. Glorinda laboro!

S. Smetanina

Amri Wandel en Brazilo

Amri Wandel, profesoro pri astronomio kaj fiziko, vojaĝis en marto al Brazilo okaze de scienca konferenco pri astrofiziko (pri nigraj truoj) en la sud-brazila urbo Gramado apud Porto Alegre.

Li vizitis la Esperanto-klubon en Rio (en la Kooperativo en Rio de Janeiro), kie oni festis tiam la naskiĝtagan feston de ĉiuj membroj, kiuj naskiĝis en februaro. Ĉeestis ankaŭ du kantistinoj kaj oni petis lin instrui al ili la israelan kanton “Hava Nagila”, kion li faris kaj hebree kaj Esperante. La klubanoj tre entuziasme kunkantis. Sur la fotoj maldekstre videblas la tuta kluba grupo, dekstre estas Amri Wandel kun tri knabinoj, unu el kiuj nomiĝas Zamenha: tial oni faris la foton sub la bildo de Zamenhof.

(Laŭ Amri Wandel)

Brazila televido

Adonis Saliba, komisionestro de la Amerika Komisiono, la 3-an de marto estis intervjuita de TV União Planetaria, kabla televido kiu elsendas siajn programojn en pli ol 35 grandaj brazilaj urboj.

Dum la unuhora intervjuo oni parolis pri diversaj temoj, pri disvastiĝo de esperantismo, pri la rekono de Esperanto, pri la laboro de Universala Esperanto-Asocio kaj la celoj de la Amerika Komisiono. La intervjuo estis tre sukcesa kaj la TV-estraro estas tre favora al Esperanto. Multaj el la dungitoj estas esperantistoj kaj Esperanto aŭdeblas en la koridoroj kaj operatoraj ĉambroj de la Televido. Poste la komisionestro vizitis la sidejon de Brazila Esperanto-Ligo.

E-kurso en Tibeta Nacia Instituto

Por subteni la E-movadon en Tibeto kaj helpi tibetajn esperantistojn, okaze de la Unua Esperanto-Kongreso de la Nordokcidenta Ĉinio en Lanzhou en Oktobro 2002 ĉinaj esperantistoj decidis kontribui al disvastigo de Esperanto en Tibeto.

Multaj esperantistoj el la tuta lando monkontribuis kaj sinjoro Hu Xu kompilis kaj eldonis lernolibrojn. Bedaŭrinde pro la malsano sarso ne eblis plenumi tiun mision en la lasta jaro.

Ĉi-jare la 6-an de marto finfine oni sukcesis okazigi Esperanto-kurson en la Tibeta Nacia Instituto. 47 tibetaj studentoj sin anoncis por partopreni la kurson kaj ili diligente lernas nian lingvon. La kurson gvidas s-ro Wei Shan. Ĉinaj esperantistoj esperas, ke la plej elstaraj el la tibetaj E-kursanoj povos aperi dum la 89-a UK en Pekino.

Wei Shandong

Forpasoj

Adolf BURKHARDT (1929-2004) Post longa malsano pro kancero forpasis Adolf Burkhardt, la 2-an de aprilo 2004. La germana luterana pastro estis jam frue aktiva en la ekumena movado kaj fariĝis prezidanto de Kristana Esperantista Ligo Internacia (unuafoje ekde 1961). El lia traduka laboro elstaras precipe tiu por la kristana kantlibro Adoru, verko kiu estas rezulto ankaŭ de lia granda administra penado. Danke al li Germana Esperanto-Biblioteko longe havis hejmon kaj prizorgon en la diversaj oficloĝejoj de la pastro, kiu multe bibliografiis. Post pli ol dudek jaroj, en 1989, la urba biblioteko de la sudgermana Aalen transprenis ĝin, subtenante la kolekton komune kun Germana Esperanto-Asocio. Adolf Burkhardt restis ĝia direktoro. Esperantistoj kaj neesperantistoj vaste rekonis la agadon de Adolf Burkhardt. Interalie, la germana ŝtato en 1992 donis al li la Federacian Meritkrucon, UEA en 2003 faris lin Honora Membro, kaj ankoraŭ en januaro 2004 okazis honorigo en la paroĥa domo en Weilheim an der Teck.

José María BERNABEU FRANCO (1920-2004), esperantisto de 1936, mortis en Callosa de Segura (Hispanio) en aprilo 2004 (laŭ Tonyo de Barrio).

Harold BROWN (1925-2004) mortis la 10-an de marto 2004 post denova apopleksio. Li verkis multajn librojn kaj artikolojn en Esperanto kaj prelegis (laŭ Kerstin Rohdin). Li loĝis en Högsby (Svedio).

Stanley Neil GLASS (1947-2004) mortis la 10-an de februaro 2004 en Sankta-Luiso (Misurio, Usono), pro sia tria koratako. La psikologo esperantistiĝis en 1992 kaj fariĝis konata interalie kiel helpanto pri Macintosh-problemoj (laŭ Ron Glossop).

Margaret KENNEDY (1910-2004), antaŭe Margaret Jay, mortis la 13-an de marto 2004. La dumviva membro de UEA kaj ILEI el Bishop Auckland (Britio) aliĝis al la brita asocio en 1935 kaj estis prezidantino de 1941 ĝis 1948. Ŝi estis la vidvino de David Kennedy, iama vicprezidanto de UEA.

Stanley D. NISBET (1912-2004), Delegito kaj fakdelegito pri edukado en Glasgow (Britio), mortis la 14-an de aprilo 2004.

Petko Petrov ARNAUDOV (1931-2004), iama bulgara Ĉefdelegito de UEA, mortis la 31-an de marto 2004. La honora membro de la Asocio de Bulgaraj Matematikistoj estis interalie prezidanto de la Internacia Asocio de Esperantistaj Matematikistoj (laŭ Grozdenka Filipova).

Oszkár PRINCZ (1947-2004), ĉefsekretario de Hungara Esperanto-Asocio, mortis la 11-an de aprilo 2004 pro koratako en vagonaro hejmenveturante. La Delegito kaj fakdelegito, dumviva membro kaj eksa estrarano de UEA (1989-1992) direktoris vojaĝagentejon kaj laboris dum tridek jaroj en diversaj funkcioj de la Esperanto-movado, interalie kunmetis kaj aperigis Esperanto-lernolibrojn por ekzamenkandidatoj (laŭ Ada CSISZÁR).

Usko TUOMISTO (1933-2004), membro en Ylöjärvi (Finnlando), mortis la 2-an de marto 2004.

Afrika Kapitalo kreskas

La agado de UEA en Afriko jam de 24 jaroj ne estus ebla se membroj ne kontribuus al Fondaĵo Afriko.

La jaroj inter 1985 kaj 1995 estis la “oraj jaroj”, kiam donacoj al la fondaĵo atingis ĉiujare 20 000 eŭrojn. Post la oraj jaroj venis la sobraj jaroj. Afrikanoj komprenis tion kaj kun grandaj klopodoj apartigis iom el siaj etaj enspezoj por ke la agado ne mortu. UEA fondis Afrikan Kapitalon (laŭ la modelo de la Azia Kapitalo de UEA), kies rento donas bazan enspezon.

Finprilaborinte la kontojn por la estrara raporto 2003, ni vidas ĝojigan kreskadon de tiu kapitalo. En 2002 Fondaĵo Afriko ricevis donacojn de 4 533 eŭroj. Je 1-1-2002 Kapitalo Afriko enhavis 12 749, en 2002 ĝi enspezis 11 797, je 1-1-2003 ĝi enhavis 24 546 eŭrojn. En 2003 Fondaĵo Afriko ricevis donacojn de 3 500 eŭroj. En 2003 Kapitalo Afriko enspezis 23 110 eŭrojn, je 1-1-2004 ĝi enhavis 47 656 — kaj nun, kelkajn monatojn poste, ĝi kreskis trans 50.000 eŭroj. La tuj sentebla efiko estas ke en la buĝeto 2004 aperas enspezo pro rento de ĉ. 1 500 eŭroj. Tiu rento en 2003 estis 1 094 eŭroj.

Plia paŝo sur tiu vojo estas “Fondaĵo Hans”, fondita en 2003 de la familianoj de Hans ten Hagen. Li estis dum sia tuta vivo ege aktiva esperantisto, interesiĝis precipe pri instruado, administrado kaj... Afriko. Kiel memor-statuon la familianoj apartigis 50 000 eŭrojn. La ekzemplon jam sekvis alia nederlanda familio. Rezulte 100 000 eŭroj komencas en 2004 doni renton de 4 000 eŭroj por edukado de Esperanto-instruistoj en Afriko.

Hans Bakker

Revuo Esperanto 2004 6

Malferme

Pluraj kialoj por iri al Ĉinio

Restas nur kelkaj semajnoj ĝis la 89-a UK en Pekino. Pri tio, kiel statas la preparoj kaj kio atendas nin post la Granda Muro, intervjuis Marko Naoki Lins du kompetentajn homojn: la Ĝeneralan Direktoron de UEA Osmo Buller kaj la Konstantan Kongresan Sekretarion Clay Magalhães.

Duan fojon post 1986 la UK gastos en Ĉinio, denove en Pekino. Bonvolu rakonti koncize pri la loko, ejo kaj la ebloj.

Magalhães: La kongresejo estas nova, kun ĉiuj modernaj ekipaĵoj kaj homamika disdivido de la spaco. Ĝi situas en strategia loko, ĉe unu el la plej gravaj vojoj de la urbo kaj ligita kun du altkomfortaj hoteloj.

Kiuj estas la plej grandaj diferencoj inter Ĉinio de 1986 kaj tiu ĉi jaro?

Magalhães: Mi ne estis en Ĉinio antaŭ mia unua vojaĝo pasintjare, sed Pekino bele impresis min. Ĝi estas tre moderna urbo kiu harmonie vivas kun sia pasinteco.

Buller: Mi estis en Pekino en 1986. Kiam mi revenis en 2001 por esplori reokazigon de UK, nur la famaj historiaj vidindaĵoj atestis, ke tiu moderna urbego tamen estas la sama, kie ni jam unufoje kongresis. Estis vere malfacile imagi tian ŝanĝegon en nur 15 jaroj.

Bonvolu rakonti iomete pri la specialaĵoj de la programo.

Magalhães: La artaj aranĝoj estos ĉine kaj azie orientitaj kaj ankaŭ la kongresa temo Lingva egaleco en internaciaj rilatoj tuŝos apartaĵojn de la regiono, i.a. kadre de la Nitobe-simpozio. Eble la ĉefa specialaĵo tamen estos la ekskursoj. Ili estos abundaj kaj konatigos kun historio, naturo, kulturo kaj modernaj flankoj de Ĉinio. Plia kialo iri al Ĉinio estas konatiĝi kun ĝia kuirarto. La Pekina anaso estas delikataĵo, kiun ĉiu ne-vegetarano nepre gustumu. Tamen, ankaŭ vegetaranoj absolute ne malsatos!

Kun kiom da partoprenantoj vi kalkulas?

Buller: La 13-an de majo estis 1488 aliĝintoj el 49 landoj. La nombro kreskos ankoraŭ eble je 200-300.

Kio igos la ĉi-jaran UK speciala? Ĉu ĝi estos speciale ĉina aŭ azia?

Magalhães: Ĉiu UK estas speciala. Per Esperanto eblas ekkoni aliajn homojn kaj kulturojn sen lingvaj ĝenoj. Tio evidentiĝas precipe dum UK-oj. Ĉinio estas lando kun kulturo pli malnova ol tiu de okcidento, sed, iagrade, malfacile enirebla. La kono de okcidentanoj pri Ĉinio estas supraĵa kaj ŝablona, sed dum la UK eblos pli profundaj kontaktoj kun ĝiaj kulturo kaj la kutimoj de la popolo. Kaj ankaŭ ĉinoj havos la eblon ekkoni, renkonti eksterlandanojn. Imagu kiel bela estos la etoso, kiam tiom da diversaj personoj interkonatiĝas! La UK estos ĉina, kun kelkaj elementoj tutaziaj.

Buller: Ĝi estos ĉina jam pro tio, ke ĉ. duono de la kongresanoj estos ĉinoj. Krom ke ili estos pli multnombraj ol en la unua Pekina UK, ankaŭ lingve ili estas pli maturaj ol en 1986, kiam la movado en Ĉinio estis apenaŭ naskiĝanta. Ke du trionoj de la kongresanoj estos azianoj, faros la Pekinan UK ankaŭ azia.

En Gotenburgo oni povis la unuan fojon virtuale ĉeesti la UK-on. Ĉu vi antaŭvidas ion similan aŭ ion absolute novan?

Buller: La retejoj www.uea.org/kongresoj/u﹍k2004 kaj www.espero.com.cn/uk2004 jam nun havas multe da materialo. Dum la kongresa semajno oni sekvu la ĉi-lastan adreson por virtuale ĉeesti.

De tempo al tempo oni aŭdas pri novaj Sarso-kazoj en Pekino. Kiel reala vi taksas la danĝeron de tiu malsano por la kongresano?

Magalhães: La ĉinaj aŭtoritatoj certe, surbaze de pasintjaraj spertoj, efike zorgas por ke ne aperu nova epidemio. Nun, meze de majo, oni ankaŭ ne plu aŭdas pri novaj suspektaj kazoj. Mi mem denove iros al Ĉinio fine de majo kaj estas tute trankvila. Estas tamen fakto, bedaŭrinde, ke la pasintjara epidemio malfavore influis la aliĝojn.

Kiajn ideojn vi havas por atentigi la publikon kaj la gazetaron pri la UK?

Buller: Indas emfazi ĝuste tion, ke la UK okazos en Ĉinio, lando kun ĉiam pli ŝlosila rolo en la monda vivo kaj pozitive scivolema pri potencialoj de Esperanto en internacia rilatado. Se temas pri la ĉina gazetaro, ĝian atenton sendube altiros la jama subteno de ŝtataj eminentuloj al la UK kaj ilia persona ĉeesto en kongresaj aranĝoj.

Kiun lokon havas la UK en la tuta Esperanto-movado? Kio estas ĝia signifo? Kiujn impulsojn vi atendas de la UK por la regiona E-movado?

Magalhães: UK estas la plej grava okazaĵo en la movado, ĉar ĝi kunigas la plej grandan nombron da esperantistoj en la jaro. Dum ĝi la gvidorganoj de UEA decidas pri la estonto de la organizita movado kaj preskaŭ ĉiuj asocioj, grupoj kaj rondoj kunsidas, sur neŭtrala tereno. Post la UK, krom eble ankaŭ financa profito, la regiona movado havas homajn profitojn. Multaj, kiuj iam aŭdis pri Esperanto kaj kredis ke ĝi fariĝis morta lingvo, vidas konvinke, ke ĝi vivas kaj bonfartas. Tio kuraĝigas ilin kaj ili aldoniĝas al nia movado. UK-oj estas bonega ŝanco montri al la aŭtoritatoj, ke ni estas seriozaj, kio estas kondiĉo, por ke ili estu pretaj helpi la lokan movadon.

Buller: La Pekina UK ricevos ekstran signifon pro tio, ke tie oni elektos novan Estraron de UEA. Ankaŭ tial esperantistoj ligas kun ĝi grandajn esperojn.

Resume: kial oni partoprenu la UK-on 2004?

Buller: Ĉar nenio estas kiel UK kaj certe ne kiel UK 2004.

Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno 75-jariĝas

En oktobro la Aŭstria Nacia Biblioteko festos per simpozio la 75-jariĝon de la Esperanto-muzeo en Vieno, kiu en 1929 fariĝis sekcio de tiu renoma biblioteko. La organizon de la aranĝo subtenas Universala Esperanto-Asocio kaj Internacia Esperanto-Instituto en Hago. La evento estis por ni okazo paroli kun la gvidanto de la “Esperanto-muzeo kaj Kolekto por Planlingvoj”, Herbert Mayer, kiu informas pri la evoluo de tiu instituto dum la lastaj jaroj.

En la lastaj tri jaroj okazis gravaj ŝanĝoj por la Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno. Fakte temas pri speco de privatigo, oni diras.

Ne estas “privatigo” en la vera senco de la vorto. La Esperanto-muzeo (ekde nun ĝia oficiala nomo) estas parto de la Aŭstria Nacia Biblioteko, unu el la plej renomaj bibliotekoj en Mez-Eŭropo. Kaj ĝin oni administras ekde 2002 laŭ privata juro. La havaĵo de la biblioteko restos ĉiam posedaĵo de la ŝtato, sed la bibliotekistoj laborantaj tie fariĝis dungitoj de speco de firmao kaj ne plu de la ŝtato. Kompreneble la necesa mono venas daŭre de la ŝtato, ĉar ne ekzistas biblioteko, kiu povus produkti gajnon.

Kiel vi taksas tiun evoluon?

Kompreneble rezultis el tio konsekvencoj por la dungitoj. La entrepreno spertis nov-organizon kaj la muzeo devis trovi sian lokon en la novaj strukturoj. Nun ni povas fari la unuan bilancon: La ŝanĝoj por ni estas tre pozitivaj. Ni ne nur sukcesis gardi la antaŭan statuson, sed firmigi provizoraĵon: la tria labor-posteno, kiun ni ricevis nur provizore en 1995, fariĝis definitiva. Tri personoj deĵoras nun en nia instituto. La ŝtato do financas Esperanto-muzeon kun biblioteko, kiu estas la plej granda kolektaĵo por planlingvoj.

Vi ĝuas do specon de privilegio. Krom UEA estas nur malmulte da Esperanto-organizoj kun pli da dungitoj. Por kio vi uzas tiun laborforton?

Nu, unu plentempa posteno konsumiĝas komplete por la rilato kun la publiko. Ekzemple en 2003 ni havis 2600 vizitantojn de la muzeo kaj estis proksimume 400 homoj, kiuj utiligis nian bibliotekon. Ni respondas rete kaj telefone diversajn demandojn pri Esperanto. La vizitantoj estas grandparte neesperantistoj, kiuj volas havi informon pri nia lingvo. Informante ni tiel varbas por Esperanto — kaj pro la fakto, ke la plejmulto venas el eksterlando, nia varbado efikas ankaŭ por foraj landoj. Kaj krom muzeo, nia instituto estas biblioteko. Kiel parto de la Nacia Biblioteko ni estas tute integritaj en la necesa moderniga evoluo. Nia celo estas komputile katalogi ĉiujn niajn havaĵojn: ĵus ni finis la retrospektivan laboron de la kataloga datumbanko TROVANTO, kiu dokumentas niajn librojn, broŝurojn, manuskriptojn, muzikaĵojn ktp. Ekde somero enestos ankaŭ niaj revuoj. Per tio ni atingos preskaŭ 40 000 rikordojn, t.e. 40 000 dokumentojn. Sed grandaj taskoj atendas la prilaboron, ekz. la komputila enkatalogigo de niaj 20 000 fotoj kaj de niaj 2000 muzeaj objektoj.

Ĉu la publiko utiligas tiajn katalogojn?

Klara respondo: jes. TROVANTO estas atingebla en interreto kaj ricevas monate proksimume 1000 vizitojn. Tio jam estas sufiĉe bona stato. Sed ju pli da homoj konstante konsultas TROVANTOn, des pli nia graveco interne de la Nacia Biblioteko akcentiĝas.

Kiel vi pritaksas la estontecon de via instituto?

Se mi rigardas la evoluon de nia instituto, mi havas tute pozitivan opinion. Kiam mi ekdeĵoris en 1985, nia instituto estis rigardata interne de la biblioteko mem kiel strangaĵo. Tiuepoke estis terura situacio. Mi ankoraŭ bone memoras, ke estis konstantaj mokoj de miaj kolegoj-bibliotekistoj pri tiu stranga muzeo ie en subtegmentejo de la Kortega Kastelo. Hodiaŭ — du jardekojn poste — ni estas tute plenrajta instituto, kiun oni ne plu honte kaŝas, sed prezentas al la publiko. Kronos tiun evoluon la translokado al renovigita baroka palaco, antaŭvidita por la venonta jaro. Tie ni havos malgrandan, sed tute modernan kaj informan muzeon pri Esperanto — kaj sufiĉe da loko por nia konstante kreskanta libraro.

Kiel vi vidas la rilaton inter la Esperantomuzeo kaj la Esperanto-movado?

Mi vidas tiun rilaton kiel simbiozon. La vivo de forta Esperanto-parola komunumo estas parto de nia ekzistorajto. Ni havas grandan intereson, ke ĝi floru kaj prosperu. Aliflanke la Esperantomuzeo en sia funkcio kiel unika planlingva biblioteko ofertas valorajn servojn al la kulture interesitaj esperantistoj. Sed ni estas nemovada instanco kaj devas konduti kiel tia. Tio havas ankaŭ konsekvencojn en nia publikrilata laboro.

Publikrilata laboro, varbado kaj informado estas esencaj taskoj de la Esperanto-parola komunumo. Kial via statuso de nemovada instanco havas konsekvencojn ĝuste sur tiu tereno?

Kiel mi diris, ni informas multajn diversnaciajn vizitantojn pri Esperanto. Sed mi devas atentigi pri principo de ŝtata entrepreno: Nia tasko ne estas varbi por Esperanto, sed dokumenti kaj informi pri la faktoj. Tamen grandparte informo pri Esperanto estas samtempe varbado. Ni klopodas forigi tiujn trivitajn antaŭjuĝojn kontraŭ nia lingvo kaj celas prezenti ĝin en objektiva kaj samtempe tre pozitiva maniero.

Ni ne forgesu, ke ĝuste la fakto, ke ni estas parto de la Nacia Biblioteko, donas al ni regule la eblojn elpaŝi al la publiko. Ni partoprenas preskaŭ ĉiujare grandajn ekspoziciojn kaj per tio rikoltas eĥojn en la amas-komunikiloj neatingeblajn ekzemple per gazetara servo.

La Esperantomuzeo ofertas al la esperantistoj kaj ĉiu interesito kulturan instrumenton, nome plene funkciantan modernan bibliotekon, kiun en tiu formo la Esperanto-movado ne povus financi, precipe ne dum tiom longa tempo.

La Esperantomuzeo festos en 2004 jubileon kaj vi planas organizi simpozion en tiu ĉi jaro.

Jes, jam 75 jarojn ni estas parto de la Nacia Biblioteko. Tio estas unika fakto en la historio de Esperanto. Nur dum la tempo de la nazia reĝimo nia instituto estis fermita — kaj ĝuste tion ni memorigos per la simpozio okazonta la 8-an kaj 9-an de oktobro en la Nacia Biblioteko en Vieno. La titolo de la simpozio: Esperanto en la Uragano de la Ideologioj. Ĉefpreleganto estos Ulrich Lins, la korifeo pri tiu temo. Sed la temaro ne estos tute historia. La prelegantoj, inter ili la lingvisto profesoro Heiner Eichner, Detlev kaj Vera Blanke, Claude Piron kaj Vilmos Benczik, eminenta specialisto pri komunikada teorio, tuŝos la temon ne nur el pure historia vidpunkto, sed trovos konekson al la hodiaŭo kaj la hodiaŭa situacio de nia lingva komunumo. Dum la simpozio ni honoros ankaŭ la filinon de la majstro Lidia Zamenhof, kiu fariĝus ĉi-jare centjara, kaj en soleno prezentiĝos la eldono de ŝia Plena Verkaro editorita de Bernhard Westerhoff. La simpozion apogas UEA kaj Internacia Esperanto-Instituo en Hago, pro kio ni kore dankas. Paralele okazas: “Internacia Esperanto kurso laŭ la rekta metodo”.

Kontaktoj: Esperanto-muzeo, Hofburg, Michaelerkuppel, AT-1010 Wien. Tel. +43/1/53 55 145, rete: p...@onb.ac.at. Hejmpaĝo kaj aliro al TROVANTO: http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/eo/index.htm.

[FORIGITA!: bildo]

La ekspozicia salono de la Esperantomuzeo.

Esperanto en amaskomunikiloj

La ĉi-jara aprilo estis speciale sukcesa monato rilate raportadon pri Esperanto en amaskomunikiloj.

Germanio estis fekunda tereno por pri-Esperanta raportado: Krom pluraj artikoloj en tre renomaj kaj eldonkvantofortaj gazetoj, dufoje oni raportis en televidaj elsendaĵoj. La germanfranca kulturkanalo Arte prezentis partoprenantojn de la marta TEJO-seminario en Bruselo kaj la edukkanalo 3sat diskutigis Esperanton kiel alternativon por la lingva demando en Eŭropo.

Specialan dankon meritas la Esperanto-novaĵportalo EsperantoLand (www.esperantoland.org) de Lu Wunsch-Rolshoven el Berlino, kiu tre profesinivele kampanjis gazetare por la germana paska Esperanto-aranĝo PSI. Rezulto: notico pri la aranĝo de la germana novaĵagentejo dpa, kiu sekvigis plurajn noticojn en germanaj gazetoj. Kontinue raportas pri Esperanto aŭ esperantistoj ankaŭ pluraj francaj gazetoj. Aprile Ouest France kaj la franca novaĵagentejo AFP raportis pri Zef, bretona esperantisto kiu volas dum la venontaj monatoj bicikli tra Eŭropo ĝis fora Siberio. Ankaŭ germana gazeto raportis pri tio. Sojle al la plilarĝigo de Eŭropa Unio la lingva temo estis vaste prezentita en eŭropaj gazetoj. Pluraj artikoloj menciis Esperanton, ĉu kiel seriozan, ĉu utopian alternativon. La raporto de Dell’Alba pri plurlingvismo en la Eŭropa Parlamento kaj ĝia sugesto pri Esperanto ankaŭ estis temo en Sunday Herald, BBC News kaj Euractiv.com.

La vjetnama novaĵagentejo AVI raportas pri tutmonda kvizo organizita kvaran fojon por esperantistoj. Ankaŭ legantleteroj aperis en renomaj gazetoj. Irlanda Irish Times, brita Financial Times, germana Süddeutsche Zeitung kaj itala La Stampa publikigis reagojn de esperantistoj.

La daŭra afiŝado de Esperanto-rilataj artikoloj en la retlisto Reago (groups.yahoo.com/group/reago) ebligas la tujan reagon de esperantistoj el la tuta mondo al tiuj artikoloj. Videbla sukceso estas la publikigo de legantleteroj. Vi estas bonvena aliĝi al Reago. La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: www.lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton).

Bedaŭrinde ni ne sukcesas — malgraŭ interreto — trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Precipe la ekstereŭropa kaj nordamerika gazetaro estas subreprezentata. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
Brusela Komunikadcentro

ESTRARA RAPORTO 2003

UEA en 2003

Memoro kaj prognozo

Raportas la respondecaj estraranoj kaj iliaj komisiitoj; redaktis Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

La Estraro kaj la Ĝenerala Direktoro dum la aprila estrarkunsido. Supre: Andrej Grigorjevskij, Humphrey Tonkin, Lee Chong-Yeong, Osmo Buller, Gbeglo Koffi, Radojica Petrović (observanto, ILEI). Sube: Renato Corsetti, Ans Bakker-ten Hagen, Ivo Osibov, Sonja Petrović (observanto, TEJO) kaj Michela Lipari.

Enkonduko

Karaj membroj,

Estrara Raporto estas nur enrigardo kaj resumo de la abunda laboro de la Asocio dum la jaro, de la vidpunkto ĉefe de la respondecaj estraranoj. Tiuj estraranoj raportas ĉu abunde ĉu malabunde, kun forgesoj aŭ sen forgesoj, kaj la redaktoro (en la lastaj du jaroj la Vicprezidanto Humphrey Tonkin) bezonas ne nur tempon por la fizika laboro sed ankaŭ mensan energion por enŝtopi forgesitaĵojn kaj (eĉ pli malfacile) ellasi informojn kaj observojn ofte interesajn kaj atentindajn, sed tro ampleksajn por la paĝolimo. Vi do rigardas ĉi tie nur palan bildon de la abunda laboro de via Asocio.

Malfacile tamen estas decidi, kio estas la aŭtentika laboro de la organizaĵo nomata Universala Esperanto-Asocio, kaj kio estas la laboro de ĝiaj ordinaraj membroj, aŭ evoluoj de la Esperanto-movado ekster la kadro de la Asocio. Dum la malnovaj kaj tradiciaj strukturoj de laboro — membroj, kotizoj, leteroj, presitaj tekstoj, poŝtaj voĉdonoj, cirkuleroj, fakaj asocioj, eĉ tradiciaj landaj asocioj — forfalas antaŭ la novaj — retmesaĝoj, retpaĝoj, retaj informoservoj, diskutejoj, elektronaj mendoj, porokazaj kunlaboroj — fariĝas eĉ pli malfacile distingi la asocian laboron disde la movada ĝenerale. Kaj eĉ nia Asocio kaj la movado, kies parto ĝi estas, pli kaj pli proksime kunfandiĝas.

Sekve, la nuna raporto, kvankam ni klopodas klare indiki, kiu respondecis pri kio, ne ekskluzivas pli ĝeneralajn iniciatojn kaj agadojn ekster la tuja respondeco aŭ iniciato de la Estraro de UEA. Kvankam nia atento restas ĉefe sur la jaro 2003, ni ankaŭ konscias, ke tiu ĉi estos la lasta raporto de la nuna estraro, ĉar okazos elektoj de nova komitato kaj nova estraro en 2004. Pro tio, ni ankaŭ ĵetis atenton al tio, kion ni raportis en antaŭaj jaroj, kaj donas etan superrigardon de la taskoj farendaj en la lastaj monatoj de la nuna mandato kaj la nova deĵorperiodo de nova Estraro.

Kio do, pri la jaro 2003? Ĉu sukcesa por UEA kaj la Esperanto-movado? Sukcesa en pli granda kadro, sed plena, aliflanke, de malgrandaj misoj....

Jaro de tre granda informa laboro, sed samtempe jaro de tro oftaj etaj administraj problemoj en la laboro de la Estraro kaj la Centra Oficejo.

Vi certe trovos, ke informado dum la jaro 2003-a rikoltis la unuajn fruktojn de la bona preparlaboro de la pasinta periodo. Aperis artikoloj en granda usona revuo kaj en brita gazeto kun la sekvo, ke ĉi tiuj artikoloj estis ree kaj ree presataj tra la mondo (oni parolas foje pri kultura imperiismo en la amasmedioj, sed en ĉi tiu kazo ĝi estis avantaĝa al ni!). Aperis ankaŭ tutpaĝaj anoncoj en grandaj eŭropaj ĵurnaloj danke al la subteno de konata mecenato de la movado. La Brusela Komunikad-Centro gvidis esperantistojn pri kelkaj informkampanjoj, kun konsiderinda rikolto da artikoloj kaj artikoletoj en multaj lokaj kaj naciaj gazetoj. En Bruselo oni komencis atenti pri ni, kaj la sekvoj estas kroniko legebla en la ĉi-jaraj revu-numeroj.

Kvankam la eŭropa agado estas grava, ĉar la vastiĝanta Eŭropa Unio estas la plej intensa ekzemplo de novaj formoj de regiona kunlaboro, en kiuj Esperanto devus havi sian rolon, en ĉi tiu periodo de tutmondiĝo ankaŭ la Esperanto-movado tutmondiĝas. La lastaj informoj, kiuj atingas min parolas pri la komenciĝanta movado en Paragvajo kaj Indonezio.

La daŭrajn problemojn de administrado multaj membroj spertis. Feliĉe, multaj el tiuj problemoj estas nun survoje al definitiva solvo. Ili ja havis ankaŭ pozitivan flankon, ĉar ili sukcesis konvinki eĉ niajn tradiciulojn pri la neceso refari ĉiujn komputilajn programojn de la Asocio, kaj tio ekokazis. Ĉu vi jam vidis la pozitivajn flankojn de tio, mi ne tute scias, sed certe la oficistoj jam vidis ilin. La komputila sistemo de UEA estis projektita kaj grandparte farita antaŭ kelkaj jardekoj kaj poste daŭre ĝisdatigata kaj iel subtenata per novaj lambastonoj. Ĝi tre bone servis la asocion dum longa tempo, sed ni forsalutas ĝin, kaj danke kaj kun iom da senstreĉiĝo. Kaj la libroserva parto de la nova programaro kaj tiu de la Universala Kongreso jam funkcias, kaj aliaj partoj estas nun farataj. En 2004 espereble sekvos solvo de la problemoj de la financa administrado de la Asocio. Mi ne volas nei, ke ĝi spertis malfacilaĵojn dum la pasintaj jaroj, kaj mi ree pardonpetas pro ili kaj dankas ĉiujn pro la tre granda komprenemo.

La finiĝinta jaro 2003-a estas karakterizata ankaŭ de vasta debato en pluraj forumoj de UEA pri la vojo irenda dum la venontaj jaroj kaj pri la uzo de la financaj rimedoj. La Komitato alprenis pasintjare en Gotenburgo saĝajn decidojn, kies efikojn ni vidos en la daŭro de la venontaj jaroj. Tiuj decidoj ĉefe rondiras ĉirkaŭ konceptoj de stabileco, kaj de konservado de nia potencialo por daŭra agado en la estonteco.

Tiun estontecon la Asocio ĝenerale komencas fronti per pli optimisma rigardo, ĉar ni finfine komprenis ke tio, kio malkreskas, estas la kutimo pagi sian kotizon, dum tio, kio reale kreskas estas la nombro de homoj, kiuj lernas kaj praktikas Esperanton. Ni ankoraŭ ne trovis la plej bonan manieron plene ligi ilin al la tradiciaj strukturoj, sed eble tio ankaŭ ne plene necesas: ja la tradiciaj strukturoj devas ŝanĝiĝi. Kiel ekzemple vi interpretus la informon, ke UEA havas neniun membron en Indonezio, sed ke dek indonezianoj registriĝis kiel kutimaj legantoj de la retpordego Ĝangalo? La tuja penso de mi, malnova movadano, estas: ni sendu al ili cirkuleron por ke ili aliĝu, pagu sian kotizon kaj ricevu siajn membromarkojn. Mia dua penso estas, ke ilia laboro estas grava, en aŭ ekster la Asocio, kaj nia ĉefa tasko estas liveri al ili la rimedojn por informi, instrui kaj utiligi — tiuj tri ĉefaj taskoj preskribitaj en la Strategia Laborplano de nia Asocio — tiel ke ili povu iom post iom roli kiel plene potencaj, plene kontribuaj, kaj plene aktivaj membroj de nia eksterordinara rondo tutmonda.

Renato Corsetti, Prezidanto

Kunlige kun la kompilado de la Estrara Raporto, oni utiligis diversajn ampleksajn raportojn pretigitajn kiel normalan parton de la laboro sed tro detalajn por aperigo tie ĉi. Tiuj kiuj deziras legi pli detale tiujn raportojn povas sin turni al la retejo de UEA, kie ili trovos:

La Afrika Agado en 2003: Tamenaj klopodoj, raporto de UEA-estrarano Gbeglo Koffi.

Esperanto kaj Sporto en 2003, raporto de UEA-estrarano Gbeglo Koffi.

Fakaj Asocioj dum la jaro 2003, raporto de komisiito de UEA pri faka agado Marija Beloŝević.

Jarraporto de la Internacia Ekzamena Komisiono UEA/ILEI, 2003, verkita de Duncan Charters, Prezidanto, IEK.

1. La laboro

1.1. Planado

La laboro prezentata en tiu ĉi raporto de la estraro estas kompreneble rigardebla tra la prismo de la laborplano. La unua frazo de tiu labor-plano (la Strategia Plano de UEA) diras, ke la Asocio celas grupigi la uzantojn de Esperanto, kiuj kunlaboras por ties progresigo en la vasta kadro de agado por pli justa mondo. La jaro 2003 prezentis grandajn defiojn al tiu agado por pli justa mondo, tiel farante nian laboron eĉ pli necesa kaj pli urĝa ol antaŭe.

Dum la jaro, la estraro, sub la gvido de nia prezidanto (kiu respondecas en la estraro pri la fako Planado), aparte emfazis en sia laboro la ĉefajn prioritatojn de la plano. En la raporto vi legas pri la progresoj en la tri agad-kampoj: informado, instruado kaj utiligado, kaj en la tri agad-direktoj: profesiiĝo, plijuniĝo, kaj tutmondiĝo. Ĉiuj ĉapitroj de la raporto estas bazitaj sur tiuj principoj.

Pri informado la plej granda sukceso estis la apero de favoraj informartikoloj kaj tutpaĝaj anoncoj en vaste legataj kaj vaste represataj gazetoj. La plej granda problemo restas nia nekapablo konvinki esperantistojn informi daŭre pri Esperanto per profesie produktitaj materialoj kaj starigi sistemon de informaj fakoj en ĉiuj landoj. La laboro de kelkaj individuoj kaj de kelkaj asocioj restas elstara (kiel vi vidos ĉisube), sed multaj pro la malfacileco de la tasko neniam akiris bonan nivelon de informado, kaj ankaŭ la speco de informoj, kiujn oni emas doni pri Esperanto suferis lastatempe pro la “morto” de ideologioj kaj utopioj. Esperanto, malgraŭ ĉio, restas unu el la grandaj utopioj — en plej pozitiva senco.

Nia klopodo doni al niaj Universalaj Kongresoj pli “klerigan” kaj “instruan” aspekton estas unu reago al tiuj ĉi bezonoj. La evoluigo de bonaj retaj rimedoj (elŝuteblaj dokumentoj, ekzemple) estas alia. Ankaŭ en la kampo de instruado la plej granda sukceso estas la definitiva konkero de la virtuala spaco. La interreto abundas je kursoj kaj aliaj materialoj en Esperanto, multe pli ol unu homo povas legi dum sia tuta vivo. La plej granda problemo restas la pli tradicia instruado kaj lernado: malfacilo konvinki gepatrojn kaj lernantojn antaŭ ol konvinki lernejajn instancojn havi pli vastan instruadon de Esperanto en lernejoj.

Se temas pri utiligado, ni povas diri, ke neniam antaŭe en la historio de la lingvo, ĝi estis tiom uzata en ĉiu momento de la tago kaj de la nokto en ĉiu angulo de la mondo. Reta dialogo per mesaĝoj, per babilejoj, kaj per aliaj retaj iloj estas tre, tre intensa en la nuna momento. Je iu ajn momento oni povas aŭskulti bonan Esperanton en sia hejmo per retigitaj radioelsendoj, kompaktaj diskoj, ktp. Granda problemo, tamen, restas la utiligado de Esperanto por praktikaj celoj, kiu ankoraŭ ne elkreskis el sia beba stato. Malgraŭ kuraĝaj iniciatoj la utiligo de Esperanto en la komerco, ekzemple, restas tre limigita.

Kunlige kun la problemoj de utiligado ni povas diri ke la samajn problemojn spertis profesiiĝo. Multaj elstaraj homoj sukcesaj en siaj profesioj lernas Esperanton kaj iĝas esperantistoj, sed profesiiĝo pere de la movado restas io marĝena.

Plijuniĝo de la movado progresas en videbla maniero en la evoluantaj landoj kaj en kaŝita maniero en la evoluintaj landoj, kie la junaj homoj lernas Esperanton sed ofte ne aperas en niaj renkontiĝoj, preferante sian virtualan mondon. La nuna raporto tamen donas bonan enrigardon al la intensa junulara agado.

Tutmondiĝo, kiel vi legas en aliaj partoj de la raporto (notinde pri Afriko), rekomencis sian marŝon ankaŭ rilate al Esperanto. Tiurilate la ĉefaj problemoj estas financaj, ĉar ni volus fari multe pli ol niaj rimedoj permesas — kvankam ankaŭ la malstabileco de nia nuntempa mondo malfaciligas vojaĝadon, metas barilojn antaŭ la profesiaj aspiroj, ekzemple de tiuj esktereŭropanoj, kiuj ŝatus labori en Roterdamo sed ne povas pro regionaj leĝaj limigoj, kaj daŭre forprenas tiun trankvilon kaj liberan tempon necesan por plene ĝui la plezurojn kaj defiojn de la esperantisteco.

1.2 Informado

Ne estas eble ene de unu malgranda raporta ĉapitro doni kompletan superrigardon de la abunda informa agado farita dum la jaro, sub gvido de la respondeca estrarano Andrej Grigorjevskij. Ĝi evoluis en plej diversaj manieroj — per rekta informa agado de la Centra Oficejo (aperigo de dokumentoj, distribuo de informoj, liverado de informmaterialo pere de la ĉiam ekspansianta retpaĝaro de UEA, kien aktivuloj povas sin turni por ricevi elŝuteblajn informilojn kaj dokumentojn en pluraj lingvoj), per la Brusela Komunikada Centro (projekto de Eŭropa Esperanto-Unio, sed financata ĉefe de subvencio de UEA), per la landaj asocioj (kelkaj el kiuj regule aperigas revuojn taŭgajn por ekstermovada distribuo, aŭ funkciigas Esperanto-kursojn, aŭ eldonas gazetarajn bultenojn), per la fakaj asocioj, kaj, precipe, per la simplaj membroj de la Asocio, kiuj entuziasme rebatas misinformojn en la gazetaro, verkas kaj publikigas siajn artikolojn pri Esperanto, agadas en lokaj grupoj kaj en lernejoj, kaj stimulas publikan debatadon pri Esperanto kaj pri lingva egaleco. En 2003 estis plene reaspektigita kaj rearanĝita la retejo www.uea.org, kiu ricevis pli modernan kaj profesian aspekton, preparitan de Dirk Bindmann, kaj je triono pligrandiĝis en sia informa enhavo.

Kaj la retejo de UEA ja ne estas la sola. Ekster la kadro de UEA, grava impulso por Esperanto-aplikado kaj informado en la reto iĝis du novaj sendependaj projektoj aperintaj en 2003: novaĵ-portalo Ĝangalo kaj Libera Folio. La unua strebis plenigi la niĉon de ĝenerala novaĵliverejo (kaj plenumas tiun rolon elstare), kaj la dua analizi movadajn problemojn kaj atentigi pri ili la publikon. UEA-temoj kaj membroj grave rolis en ilia informa plenigo, kaj ambaŭ retejoj ludis sian rolon en la debato ĉirkaŭ personaraj kaj strategiaj ŝanĝoj en UEA. La propra aplikada projekto de la informfako de UEA www.abonu.com daŭre funkciis en 2003 sen grandaj ŝanĝoj kaj iom post iom kolektis pli ol 1000 abonantojn. Stabile funkciis alia propra retprojekto de UEA, www.Esperanto.net, kiu restas la plej konata informa retejo pri Esperanto.

La plej rimarkinda eksterreta informa agado de la jaro evidente estis la pagata anonca kampanjo en gravaj eŭropaj tagĵurnaloj, okazinta meze de 2003 kaj financita de japana entreprenisto-esperantisto Miyoshi Etsuo. Verŝajne dank’ al ĝi kaj bone kunordigita agado de la Brusela Komunikada Centro la Universala Kongreso en Gotenburgo ricevis elstare bonan reeĥon en la mondaj amaskomunikiloj (vidu sub Kongresoj). La Gotenburga UK estis diskonigata tutmonde ankaŭ inter la esperantistoj, kiuj ne povis veni al Svedio. Por tio servis profesie preparita kaj ĉiutage aktualigata retejo, dediĉita al la kongreso.

Kvankam tiuj agadoj okazas pli-malpli sendepende de UEA (tamen ili ofte uzas informojn liveritajn de la Asocio), indas mencii la ĉiam fidelan kaj efikan agadon de tiuj, kiuj redaktas kaj distribuas nacilingvajn informilojn kaj periodaĵojn pri Esperanto, tiujn, kiuj prizorgas radioprogramojn en Esperanto, kaj tiujn, kiuj formulas kaj diskutigas la argumentojn kaj la strategiojn, kiujn ni bezonas por efike agadi kaj informadi.

1.3 Instruado

Konforme al interkonsento de 1990, la edukan kampon de UEA prizorgas Internacia Ligo de Esperanto-Instruistoj, laŭ kiu la estraro de UEA donis ankaŭ en 2003 financan subvencion al ILEI kaj akceptis inter si reprezentanton de ILEI, Mauro La Torre en la komenco de la jaro kaj Radojica Petrović, prezidanton de ILEI, ekde aŭgusto. ILEI prizorgas siajn sekciojn kaj reprezentantejojn en diversaj landoj, kunlabore, interalie, kun la kontinentaj kaj regionaj komisionoj de UEA, pere de kiuj ILEI alproksimiĝis al la instrua agado en landoj, kien ĝi antaŭe ne eniris (ekzemple Pakistano, Maroko, Dominika Respubliko).

La instruadon de lingvoj ĝenerale karakterizas rapida evoluo de instruteknologioj, kaj metodika progreso kun emfazo de edukado al interkultura kompetento. La Esperanto-edukado evoluas konforme al tiuj tendencoj. Interretaj kursoj kaj aplikoj en la kampo de interkultura edukado ne nur pliriĉigas la enhavon kaj rimedojn de Esperanto-instruado, sed ankaŭ malfermas novajn vojojn por disvastigi Esperanton interalie per kunlaboro kun ekstermovadaj kolegoj kaj institucioj.

Kadre de la projekto Lugatu-ssalam okazis kurso en Maroko, kaj subtene de Zaban-e-salam kaj la ILEI-Sekcio en Irano okazis kursoj en novembro en diversaj urboj en Irano por afganaj rifuĝintoj. Plie, la Biblioteko de la Universitato de Kabulo ricevis instrumaterialon en la araba kaj Esperanto. Kunlabore kun la branĉo Lernejoj por Evoluoj de Agado Espero kaj de Internacia Esperanto-Instituto, estis subtenata okazigo de Esperanto-kursoj en lernejo en Kolombio kaj esplorataj la ebloj en Albanio, Burundio, Mongolio kaj Tanzanio.

La strategia plano de UEA antaŭvidas daŭrigon de la kunlaboro UEA/ ILEI kun emfazo je (1) komputil-retaj kursoj kaj servoj, (2) pluevoluigo de ekzistantaj centroj por instruado de Esperanto, (3) produktado de lerniloj por landoj kaj lingvoj, kie ili mankas, (4) subteno al la projekto Interkulturo de ILEI, kaj (5) komuna laboro de UEA kaj ILEI por starigi programon de instruista trejnado. Jen la ĝisnuna progreso:

(1) Retaj kursoj pli kaj pli abundas. La Amerika komisiono jam havas propran sistemon de ofertataj retkursoj kaj ankaŭ la Afrika komisiono proponas ion en tiu kampo. La de ILEI-aŭspiciataj retejoj edukado.net kaj lernu.net disponigas multajn alirojn al lernado, kaj UEA daŭre instigas krei novajn aŭ traduki jam ekzistantajn kursojn en la lingvoj por kiuj ili ne ekzistas. Krome, kiel ni notas ĉi-sube, la Amerika komisiono de UEA lanĉis du instruprojektojn, KORE kaj NESTO, kunlabore, interalie, kun la ILEI-Sekcio en Brazilo. Ili kalkulas je vasta nombro de instruistoj-korektantoj.

(2) Pluevoluigo de ekzistantaj instrucentroj okazas per starigo de retejo pri Esperanto-centroj kaj kursejoj. Ĉe http://www.tejo.org/uea troviĝas informoj pri tiuj kursejoj — kalendaroj, programoj, ktp. Ĉiu respondeculo povas mem ĝisdatigi informojn pri sia kursejo aŭ turni sin al la afrika oficejo de UEA, a...@uea.org, kiu zorgas pri tio.

(3) UEA kaj ILEI spronas landajn asociojn havi ankaŭ surpaperajn lernilojn en sia nacia lingvo. Kvankam la eldona fako de ILEI plue klopodas por aperigo de novaj verkoj, en novaj lingvoj, neniu povis aperi en 2003. Tiu projekto havas propran hejmpaĝon: http://ikso.net/ilei/index.php?lingvo=eo. Revizio de la gvidilo de la internaciaj ekzamenoj estas pridiskutata. La periodaĵoj Juna Amiko kaj Internacia Pedagogia Revuo regule aperis en la jaro.

(4) La projekto Interkulturo (IK) signife evoluis, en kunlaboro ankaŭ kun TEJO (vidu sube). Lernejoj tra la mondo estas registritaj. Esperantic Studies Foundation disponigis subvencion al ILEI por la progresigo de la laboroj. IK nuntempe arigas 12 grupojn en 10 landoj; kunlaboras ankaŭ 19 grupgvidantoj el 17 landoj kaj 10 helpantoj en 7 landoj.

(5) Klopodoj por starigi la programon Trejnkurso pluiras. Por tio ILEI havas nun estraranon pri instruprogramoj. La jaro 2004 nepre alportos novaĵojn.

Krome, ni menciu aliajn aferojn, kiuj okazis ĉe la instrufako de UEA aŭ/kaj koncernas Esperanto-instruadon tra la mondo. En Svedio okazis la 36-a ILEI-konferenco, ĉe kiu elektiĝis nova estraro, kiun stiras prezidanto Radojica Petrović. ILEI lanĉis sian novan laborplanon kaj varbkampanjon por plivastigi la membraron. Ĝi starigis kunlaboran rilaton kun E@I, kun kiu ĝi lanĉis la projekton Flugiloj de Malfacila Vento, kiu celas instrukapabligon de junaj esperantistoj, kun rete atingebla metodika materialo kaj ekzamensistemo aplikebla rete kaj ĉe junularaj aranĝoj.

La de UEA eldonita libro Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker estas vaste uzata por prepari la ekzamenojn de UEA/ILEI, tiel ke ĝi atingis pintan lokon inter la plej vendataj libroj de la jaro en la Libroservo de UEA.

Renoviĝis la konsisto de la Internacia Ekzamena Komisiono (IEK) sub prezidanto Duncan Charters. Kontentige progresis la organizado de ekzamen-sesioj kaj kreado de novaj ekzamenoj laŭ profesiaj normoj. Fine de la jaro, la Internacia Rajtigita Ekzamenantaro konsistis el 72 membroj el 31 landoj. Okazis kiel kutime ekzamen-sesio ĉe la Universala Kongreso. Aliaj ekzamen-sesioj okazis en Antananarivo (Malagasio) en aprilo, en Assoukopé kaj Lomé (Togolando) en aŭgusto, kaj en Aneho (Togolando) en decembro. Tamen, restas multaj problemoj ankoraŭ pritraktendaj. Gravas ke IEK elpaŝu por preni siajn respondecojn firme apogita de ILEI kaj UEA, kaj prilaboru ĝis realigo iniciatojn kiel la prioritata Ekzameno pri Instrukapablo de Esperanto.

Katalin Kováts, kiel redaktoro de Edukado.net kaj vicprezidanto de IEK, enretigadis informojn pri IEK kaj multajn specimenajn tekstojn elŝuteblajn de instruistoj kaj kandidatoj en pdf-formato. Tiuj tekstoj komencis prepariĝi dum la dua parto de 2003, ĉefe per kunlaboro de Bill Maxey, sekretario de IEK. Oni atendas almenaŭ ĉiujare aldoni novajn materialojn. En rilataj retlistoj de ILEI okazis ampleksaj diskutoj pri la sistemo, enhavo kaj principoj de ekzamenado, la prepariĝo de kandidatoj kaj rimedoj plifaciligi la preparon kaj ekzameniĝon. Partoprenis akademianoj, gvidanto de universitataj Esperanto-programoj, la eksa kaj nuna prezidantoj de ILEI, la prezidanto de UEA, kaj membroj de IEK. Ĉefe spronis pliprofundiĝon de la diskutado eseo de Maxey (vidu ĉe: http://www.ikso.net/ilei/ipr/opiniodemaxey.htm). Rezulte, pliklariĝis supozoj kaj atendoj de la koncernaj diskutantoj kaj la grupoj kiujn ili reprezentas — kio helpos ellabori la prioritatojn de IEK laŭ realeca programo konsekvenca kun niaj rimedoj kaj homfortoj.

En sia raporto pri IEK, d-ro Charters mencias i.a. la jenajn prioritatojn por 2004: Ellabori planon por krei kaj administri Ekzamenon pri Instru-kapablo de Esperanto; atenti la bezonojn de difinitaj grupoj kaj individuoj kiuj ne havas facilan aliron al rimedoj por prepari sin por la ekzamenoj; revizii la gvidlibron Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/ UEA; preparadi novajn ekzamenojn kaj evoluigi la programon laŭ profesiaj normoj.

Germain Pirlot daŭre kompilas liston de superaj instruejoj (universitatoj, institutoj, altlernejoj k.s.) kie Esperanto estas oficiale instruata. La listo certe ne estas ankoraŭ kompleta: kompletigojn oni sendu al g...@esperanto.org, de kiu la raporto estas havebla kiel 19-paĝa Word-dokumento. Laŭlande, okazas almenaŭ unu oficiala kurso en superaj edukejoj en Aŭstrio (3), Belgio, Brazilo, Bulgario, Ĉeĥio (2), Ĉinio (18), Germanio (5), Hispanio (2), Hungario (2), Israelo, Italio, Japanio (2), Korea Resp. (2), Kostariko (2), Litovio (3), Meksiko, Nederlando, Pollando (3), Rusio (4), Slovakio, Svedio, Usono (5) kaj Uzbekio — sume 63 en 23 landoj (43 en 20 landoj en 2002).

La kampanjo Esperanto en la Bibliotekojn akiras ĉiam pli klaran strukturon, nun sub gvido de komisiito Aloísio Sartorato (l...@yahoo.com.br). La kampanjon partoprenas jam kelkaj centroj en la mondo, krom la Kultura Kooperativo de Esperantistoj en Rio de Janeiro, kaj daŭre serĉas novajn kunlaborantojn kaj mecenatojn.

1.4 Faka agado

La faka agado de la Asocio okazas precipe pere de asocioj aliĝintaj al UEA aŭ kontrakte kunlaborantaj. Ĝi stimulas organiziĝon de apartenantoj al diversaj fakoj por praktike utiligi Esperanton en siaj respektivaj interesokampoj, por evoluigi la lingvon kaj pretigi ĝin por plene funkcii en ĉiuj aspektoj de la internacia vivo, kaj por prezenti ĝin kiel taŭgan komunikilon al neesperantistaj samfakuloj. Por ĝenerala interŝanĝo de opinioj estas uzata retlisto u...@yahoogroups.com. Marija Beloŝević, kiel komisiito pri faka agado ekde la mezo de 2003 (laborante sub gvido de Ivo Osibov, estrarano pri faka agado), kontaktadis la fakajn asociojn, kolektis informojn pri iliaj agado kaj problemoj, partoprenis iliajn listojn, komencis ordigi datumbazon pri ili, kaj provizis informojn pri ili al la (reta) Vikipedio. La nombro de la fakaj asocioj kiuj kontrakte kunlaboras kun UEA kreskis je unu per akcepto de kontrakto pri kunlaboro kun la Ligo Humanitas. Kelkaj fakaj asocioj renkontis problemojn en sia funkciado. Tiel Kristana Esperanto-Ligo Internacia, ne trovinte kandidaton por prezidanto, prokrastis la elektojn, kiuj devis okazi en 2003. Ankaŭ la Asocio de Sociallaboristoj ASLE, ne trovinte kandidatojn por la nova estraro, decidis ke la asocio estu ripozanta ĝis la venonta kunveno en Vilnius, 2005, kiam oni decidos pri la estonto. Ankaŭ MEL (muziko) trairas krizon. La plej bedaŭrinda afero estas la formala malfondo de la ĵurnalista asocio TEĴA, unu el la plej malnovaj fakaj asocioj, fondita en 1948 kaj ekde tiam kunlaboranta kun UEA. Nun, kiam la informado pri la internacia lingvo disfloras, kiam aperas novaj formoj de informiloj en Esperanto ne nur primovadaj, kiel retaj gazetoj kaj aliaj elektronaj rimedoj, tia asocio devus esti aparte bezonata. Aliflanke, pluraj fakaj asocioj starigis proprajn retejojn, kaj ankaŭ ekestis aŭ daŭris, ĉu ene de la fakaj asocioj ĉu ekster ili, dudeko da retaj diskutlistoj pri fakaj temoj kaj similaj agadoj.

Ankaŭ la junulara movado havis rimarkeblan fakan agadon dum la jaro 2003. Internacia laborgrupo Esperanto@Interreto, kunordiganta plurajn retajn Esperanto-projektojn, iĝis faka sekcio de TEJO, kaj la jamaj fakaj sekcioj BEMI (biciklistoj) kaj EUROKKA (muzikistoj) aktive laboris dum la jaro. Dum la Universala Kongreso en Gotenburgo okazis 36 kunvenoj de diversaj fakaj asocioj. Kunlabore kun la lokaj radioamatoroj, ILERA starigis dumkongresan amatoran radio-stacion. Aparte menciindaj estas programeroj direktitaj al la neesperantista publiko ekster la kongresejo. IKUE (katolikoj) kaj KELI okazigis ekumenan diservon. IKEF (komerco kaj ekonomio) havis prezenton de la sveda ekonomio en la Komerca Altlernejo. UMEA (medicino) gastis ĉe la Universitata Kliniko. Per tiaj publikaj aranĝoj oni ebligas konatiĝon kun kongreslandaj gekolegoj, kun la samfake renkontataj problemoj kaj la manieroj solvi ilin en la koncerna lando kaj samtempe prezentas Esperanton al neesperantistaj samfakuloj plej konvinke atestante pri ĝia praktika utiligeblo. Konforme al la decido de la komitato estis senpage disponigita budo en la kongresejo. Al la demando pri uzo de la budo pozitive respondis 10 fakaj asocioj, kaj du aliaj havis propran budon. Dum la jaro revekiĝis granda intereso pri terminologia evoluigo. Multaj mesaĝoj estis interŝanĝitaj en diversaj listoj. Pluraj agopretaj personoj anonciĝis. Aperis ses numeroj de elektronika bulteno dank’ al modela laboro de Luko Jasumora. En la tempo de klopodoj akceptigi Esperanton en la Eŭropa Unio, preparado de adekvataj terminaroj diversfakaj montriĝas urĝa neceso. La Asocio devus sproni kaj prizorgi revivigon de laboro de la Terminologia Centro.

En 2003 lanĉiĝis projekto, gvidata de Tim Morley, kiu celas esperantigi la programaron OpenOffice. La estraro de UEA decidis doni aŭspicion por tiu ĉi projekto. Estrarano Gbeglo Koffi aparte laboris super la rolo de Esperanto en la sporta medio. Kvankam jam eldoniĝis eĉ libroj pri sportaj terminoj, kaj esperantistoj disdonadis esperantaĵojn dum sportaj renkontiĝoj; kvankam kreiĝis ankaŭ sportaj kluboj de esperantistoj, kiuj partoprenas turnirojn organizitajn de neesperantistoj, ĝis nun Esperanto ne bone penetris la sportan medion. En la jaro 2003 okazis pliaj klopodoj.

En Korea Respubliko, post la sukcesa sperto uzi Esperanton por la lernado kaj disvastigo de la plej malnova tradicia korea batalarto Teggjon, naskiĝis la ideo fondi tutmondan sportan asocion MELMS (Monda Esperantista Ligo por Memdefendartoj kaj Sportoj, kontaktebla ĉe r...@eses.net aŭ s...@yahoo.com), kio grandigos la eblon disvastigi Esperanton uzante la kampon de sportoj kaj memdefendartoj. La unuaj membroj estas gesamideanoj el Brazilo, Koreio, Germanio, Svislando, Togolando, Zimbabvo, Hungario, Japanio, Francio kaj Mongolio. Gvidanto estas Klarita Velikova. Alia klopodo en tiu ĉi sfero estas iniciato de Eugeno S. Perevertajlo (Uzbekio) pri la projekto “Esperanto-Sporto”. Naskiĝis diskutlisto p...@yahoogroups.com. Inter sportaj ludoj dum la jaro, citindas la matĉoj de esperantistaj futbalteamoj en Togolando kaj D.R. Kongolando. Krome, Korea Asocio de Teggjon metis en sian edukprogramon prelegojn pri Esperanto por siaj 111 trejnistoj. La Grand-Majstro de Teggjon Lee Yong Bok intencas partopreni kun profesia teamo en la Pekina Universala Kongreso kaj subteni la iniciaton fondi sportan ligon.

Malfacilas priskribi en kelkaj linioj la mirindan agadon de s-ro Wu Guojiang, komisiito de UEA pri ĝemelaj urboj. Tiuj formalaj ligoj inter urboj en diversaj partoj de la mondo estas jam firme establitaj en la neesperantista mondo: s-ro Wu, sub egido de UEA, nun klopodas ĝis maksimumo ekspluati tiujn kontaktojn ankaŭ por Esperanto. Li regule eldonas retan cirkuleron, en kiu aperas raportoj pri establitaj kontaktoj kaj invitoj krei novajn, kaj li stimulis aperigon de la revuo Pontoj, kiu raportas pri tiu laboro per kulturaj k.s. artikoloj. Inter la diversaj unuaj sukcesoj de la programo estis ekzemple kunlaboro inter la esperantistoj de la urbo Weston-super-Mare, Britio, kaj Hildesheim, Germanio.

Kio pri la estonteco de la agado sur tiu ĉi kampo? Necesas stimuli organiziĝon de fakuloj en gravaj fakoj en kiuj asocioj ankoraŭ ne ekzistas, trovi adekvatajn manierojn por helpi al la asocioj kiuj travivas malfacilaĵojn, kaj instigi kaj plivastigi kunlaboron kun neesperantistaj samfakuloj en landoj kie esperantistaj fakaj asocioj kunvenas.

[FORIGITA!: bildo]

Brazilaj esperantistoj ludas futbalon.

1.5 Kulturo

Respondeca estrarano estis Humphrey Tonkin. Malgraŭ la akcepto en 2002 de ambicia plano por evoluigo de la Esperanto-kulturo en la kadro de UEA, la internaj organizaj problemoj de la Asocio kaj la severaj financaj premoj limigis la progreson. Oni povas legi aliloke en tiu ĉi raporto pri la eldona agado de la Asocio: en 2003 la estraro fine akceptis eldonan politikon por la Asocio, sed restas ankoraŭ la demando realigi pli perspektivan eldonan planon laŭ tiu akceptita politiko. Certe tio estos unu el la prioritatoj de la nove instalita ĝenerala direktoro de UEA.

En la 87-a Universala Kongreso en Gotenburgo okazis, kiel kutime, abundaj kulturaj programeroj, interalie teatraj prezentoj de La Kabaredo en kiu ĉefrolis Saša Pilipović (TEJO-veterano kaj ofta ludanto en kongresoj, nun profesia aktoro) kaj Sanja Matejić, kaj teatra versio de la versa epopeo de Harry Martinson, Aniaro, en traduko de William Auld. Okazis pluraj koncertoj kaj recitaloj, la kutimaj Nacia kaj Internacia Vesperoj, kaj la anonco de premiitoj de la Belartaj Konkursoj. Ĉi-lasta kunveno estis riĉigita de prezentoj de nunaj kaj iamaj premiitaj verkoj, inkluzive de legado de teatraĵo de Paul Gubbins. La ĉefa novaĵo tamen estis la t.n. Kleriga Dimanĉo, kiu donis okazon por pluraj kunsidoj en kiuj verkistoj parolis pri sia verkado, oni pridiskutis Esperanto-literaturon, kaj la publiko enprofundiĝis en la Esperanto-kulturon. Tiun eksperimenton oni ripetos en 2004 en Pekino.

Sed eble la plej signifa kontribuo de la Asocio al la kulturo okazis ĝuste en la Centra Oficejo, kie Marcus Ziko Sikosek estis dungita, pere de ekstera monfonto, por reordigi la Bibliotekon Hector Hodler, unu el la trezoroj de la Asocio. La biblioteko jam de jardekoj (argumenteble jam de la komenco antaŭ cent jaroj) suferas pro manko de adekvataj homaj kaj financaj rimedoj, tiel ke ĝia utiligeblo reduktiĝis kaj ĝi fariĝis ŝarĝo al la Asocio anstataŭ fruktodona investo. Tion oni nun komencas ŝanĝi. S-ro Sikosek unue inventariis la havaĵojn de la biblioteko kaj la arkivo de UEA, kaj poste pretigis raporton kaj rekomendaron pri kiel trakti tiujn diversajn objektojn. La tuta valorega kolekto de la iama Magnetofona Servo de UEA, ekzemple, atendas ciferecigon (se estos trovebla la mono por tio...): ĝi estas ankoraŭ savebla, sed la primitivaj surbobenaj bendoj ne longe eltenos. Ankaŭ multaj libroj atendas riparon kaj la kolekto kiel tuto bezonas diversajn kompletigojn. La tuta situacio alprenis certan urĝon pro la planoj renovigi la Centran Oficejon — kio antaŭvidas translokadon de la biblioteko en pli taŭgan parton de la domo. Sed la estonteco de la biblioteko dependos de la preteco de niaj membroj konservi kaj utiligi tiun ĉi historian investon. Inter la planoj de s-ro Sikosek estas lanĉi organizaĵon de Amikoj de la Biblioteko, sisteme serĉi financajn heredaĵojn por doni pli firman financan bazon, transmeti en pli konsulteblajn formojn diversajn riĉaĵojn en la kolekto (la nova serio de kompaktaj diskoj, menciita sube, estas unu ekzemplo) — kaj sekurigi la postenon de bibliotekisto, tiel ke ni ne denove trovu nin en situacio, en kiu ne eblas prizorgi tiun nian konservejon de la historio — kaj minejon por konstrui estontecon.

1.6 Kongresoj

Respondeca estrarano pri tiu ĉi fako estis Ivo Osibov. La 88-a Universala Kongreso de Esperanto okazis en Gotenburgo, Svedio, de 26 julio ĝis 2 aŭgusto 2003 kun 1 796 kongresanoj el 63 landoj. En ĝia kadro okazis ankaŭ Internacia Infana Kongreseto, kiun partoprenis infanoj el 8 landoj. La kongreson markis tri novaĵoj. Unue, la solena inaŭguro okazis lundon anstataŭ la kutiman dimanĉon. Due, apud parte kutima dimanĉa programo fluis paralele en tiu tago 15 prelegoj kaj aliaj renkontiĝoj pri la movado, informado, agado, lingvo kaj kulturo, kiuj vekis grandajn intereson kaj partoprenon de la kongresanoj. Trie, informado al la ekstera publiko antaŭ kaj dum la kongreso estis nekutime abunda laŭ kvanto kaj bunta laŭ enhavo kaj formo. Ĝi ŝuldiĝas al bona preparlaboro de la Brusela Komunikad-Centro, kiu sukcesis kunlaborigi centon da esperantistoj kaj 40 landajn asociojn kaj pere de ili aperigi pli ol 100 artikolojn, kaj radio- kaj televidelsendojn nur ĝis la fino de la kongreso. LKK mem tre efike prizorgis la enlandan informadon kio rezultigis plurajn artikolojn kaj elsendojn en la tutlandaj kaj lokaj informaj medioj de la kongreslando. Tio siaflanke kelkobligis la interesiĝon de la publiko pri la retaj kursoj de Esperanto. La evoluon de la kongreso estis eble sekvi ankaŭ rete. Por la unua fojo oni povis mesaĝi al la kongresanoj pere de iliaj kongresaj retadresoj. La kongresa temo, “Lingvaj rajtoj kaj respondecoj,” estis pritraktita en pluraj viglaj sesioj multnombre ĉeestataj, kaj kongresa rezolucio pri tiu temo estis direktita al eksteraj organizaĵoj, inkluzive UN kaj Uneskon.

La organoj de la Asocio plenumis dum la kongreso siajn statutajn laborojn. Pri la komitato vidu aliloke en la raporto. La estraro kunsidis ĉiutage krom merkredo, dum entute 10 horoj. La kongreso laboris kiel kutime en diversaj sekcioj, forumoj, kunvenoj ktp, okupiĝantaj pri movadaj problemoj, la lingvo, scienco, kulturo, kongreslando. Internacia Kongresa Universitato kaj Akademio Internacia de Sciencoj okazigis 3 komunajn sciencajn prelegojn kaj IKU mem 6 pliajn.

Ankaŭ la Belartaj kaj Oratora Konkursoj trovis lokon en la kongresa programo. La kongresanoj ĝuis 2 teatraĵojn kaj kelkajn koncertojn, kaj nacian kaj internacian artajn vesperojn. La junularo organizis sian parton de la programo inkluzive publikan koncerton. Entute 1800 lokoj en 41 ekskursoj estis venditaj. La aŭkcio kolektis preskaŭ 18 000 svedajn kronojn kaj la Libroservo enkasigis pli ol 25 mil eŭrojn. La venonta kongreso okazos en Pekino (24-31 julio 2004) kaj la postvenonta en Vilno, Litovio (23-30 julio 2005). La estraro decidis ke la 91-a Universala Kongreso okazos en Florenco, Italio, en 2006, kaj principe akceptis inviton okazigi la 92-an Universalan Kongreson en Jokohamo, Japanio, en 2007.

Apartajn dankojn pro la sukcesoj en Gotenburgo meritas la modele laborinta Loka Kongresa Komitato sub prezido de Roland Lindblom, kaj s-ro Clay Magalhães, kiu, post eksiĝo de la antaŭa Konstanta Kongresa Sekretario Nikola Rašić, rapide kaj glate transiris el sia rolo kiel asista KKS en la plenan sekretariecon. Surbaze de la spertoj en Gotenburgo, eblas daŭrigi ŝanĝojn en la kongresa programo por adapti ĝin al novaj ebloj kaj bezonoj de la movado kaj movadanoj.

1.7 Eksteraj rilatoj

Lee Chong-Yeong rolis kiel estrarano pri eksteraj rilatoj, kun helpo de la prezidanto Renato Corsetti. Kvankam la laboro de UEA pri eksteraj rilatoj (rilatoj kun aliaj organizaĵoj) estas tutmonda, ĝi ĉefe koncentriĝas en kelkaj ŝlosilaj urboj — ĉe UN en Novjorko kaj Ĝenevo, ĉe Unesko en Parizo, ĉe la Eŭropa Unio en Bruselo, ktp. Kunlaboras en Parizo Renée Triolle; Mireille Grosjean reprezentas nin en Ĝenevo; Rochelle Grossman prizorgas la agadon en Novjorko. Sed la Asocio urĝe bezonas pli da helpo en tiuj kaj aliaj urboj.

En Bruselo, sub aŭspicio de kvar Eŭropaj Parlamentanoj, plentaga simpozio pri “Kiaj lingvaj politikoj en multlingva Eŭropa Unio?”, ĉefe iniciatita de Michael Cwik de la Laborgrupo por Lingvaj Problemoj de EU kaj finance subvenciita de Miyoshi Etsuo, okazis en la Eŭropa Parlamentejo en Bruselo (6 majo). Sub prezido de parlamentano Michael Gahler, konkludoj pri komunikaj principoj en multlingva komunumo kiel la EU estis akceptitaj de la proksimume 70 partoprenantoj (detaloj ĉe http://www.cwik-online.net).

Niaj formale agnoskitaj rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj daŭras. Philippe Chavignon reprezentis UEA ĉe laborgrupoj kadre de la Jardeko de UN pri Indiĝenaj Popoloj, 19-24 julio 2003. UEA estis rekomendita kiel kandidato por la 20-kapa estraro de CONGO (Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj), sed la rekomendo montriĝis nevalida pro teknika kialo. Ni denove provos en 2006.

Ankaŭ ĉe Unesko la formalaj rilatoj daŭras. La kroata registaro, laŭ iniciato de Spomenka Štimec, rekomendis UEA al Unesko kiel kandidaton por la Pacpremio Felix Houphouet-Boigny, pro ĝia kontribuo al internacia kompreniĝo kaj paco. La Dialogo inter Kulturoj, lanĉita de UN kaj Unesko antaŭ kelkaj jaroj, en kiu UEA ludas aktivan rolon, rezultigis apartan subvencian programon por t.n. kulturaj heredaĵoj, en kiu kandidatos la 90-jara tradicio de la Universala Kongreso de Esperanto. Formalan proponon UEA esperas sendi al Unesko en majo 2004. En Londono en novembro, kunveno de la Mondfederista Movado akceptis rezolucion favoran al instruado de Esperanto, laŭ iniciato de Miyoshi Etsuo kaj Ronald Glossop, kun helpo de la Esperanto-Asocio de Britio kaj Londona Esperanto-Klubo.

Jam realigitaj planoj por 2004 inkluzivas agadon dum la Monda Socia Forumo en Mumbajo, Barato, en januaro, kaj preparlaboron por la 3-a Nitobe-Simpozio pri Lingvaj Problemoj de Internaciaj Organizoj, kiu okazos kadre de la Universala Kongreso en Pekino. Unesko, EU kaj la Mondfederista Movado promesis sendi siajn reprezentantojn al la simpozio, kaj respondoj de UN kaj la Alta Komisiono pri Homaj Rajtoj estas atendataj.

Krome, dum 2003 TEJO daŭrigis plurjaran tradicion de reprezentado de esperantistaro en internaciaj junularaj konferencoj dise en la mondo, kaj fruktodonan flegadon de kontaktoj kun diversaj ekstermovadaj fondaĵoj.

1.8 Landa kaj regiona agado

La komplikan rolon de kunordiganto de la landa kaj regiona agado superrigardis kaj kunordigis estrarano Michela Lipari. La laboro evoluis sur pluraj paralelaj vojoj: la formala kaj rutina kunordigado de rilatoj kun la landaj asocioj pere de la Centra Oficejo, la evoluiga laboro precipe per la regionaj komisionoj de UEA, kaj plej diversaj kontaktoj surbaze de intervenoj de nia estrarano, regionaj agadoj iniciatitaj de landaj asocioj, k.s. (aparte menciindas la laboro inter ĝemelaj urboj, raportita en la ĉapitro pri faka agado). Por Afriko la Asocio havis sian apartan estraranon, sed tie ankaŭ laboris komisiono. Jen raporto laŭ regionoj.

Afriko

Kiel atentigas Gbeglo Koffi, estrarano respondeca pri afrika agado, la ĉefaj rubrikoj de la agado en Afriko estas, konforme al la strategia plano de UEA, informado, instruado kaj utiligado de la lingvo. Ĉe ĉiu el la tri rubrikoj la agantoj de la movado en Afriko provis ion fari. La afrikaj oficejo kaj komisiono, landaj asocioj kaj afrikaj kluboj, kaj eĉ eksterafrikaj esperantistoj kaj Esperanto-organizaĵoj partoprenis en la agado. Plej granda malhelpo estas manko de financaj rimedoj.

En la jaro la afrika fondaĵo ricevis malpli ol 4000 eŭrojn kiel donacojn, sed la bezonoj eĉ post redukto sumiĝis je 11 000 eŭroj. Minacas malkresko de agado sur la kontinento, se la esperantistaro ne tuj trovos rimedojn. Certe neniu ŝatus, ke Esperanto malaperu en Afriko. Ja nur lastatempe, dank’ al la diligenta laboro de kelkaj pioniroj, ĝi komencis flori. Efektive, la pli fora estonteco aspektas iom pli hela: dum la jaro la Afrika Kapitalo kreskis de 24 546 eŭroj komence de la jaro ĝis 48 756 ĉe la fino.

La afrika oficejo de UEA regule respondas al centoj da informpetoj el ĉiuj partoj de Afriko kaj gvidas korespondajn k.s. kursojn, la Afrika Komisiono verkas kaj distribuas helpilojn por la informa laboro, kaj (ofte dank’ al helpo el Eŭropo) aperas Esperanto-periodaĵoj ne nur ĉe la afrika oficejo (Tr’Afrik’ kaj Afrika Reto) kaj la Afrika Komisiono (Kuko) sed ankaŭ ĉe pluraj landaj movadoj (precipe en Togolando kaj en Sudafriko). Pluraj afrikaj retaj diskutolistoj donas buntajn informojn al siaj membroj. La Afrika Oficejo havas novan retpaĝon, ĉe http://www.uea.org/kiu/afriko.

Instruado en Afriko okazas perkoresponde, perrete, kaj surloke en kluboj kaj lernejoj. La lerneja instruado pli kaj pli okazas sub la rubriko “Lernejoj por evoluoj” de la programo Prioritato Afriko. En Benino elementaj lernejoj de Tozounmé, Kodji, kaj Aguidahoué disponigas Esperanto-kursojn al gelernantoj, same lernejo Orodo en Niĝerio kaj almenaŭ unu lernejo en Kongo Brazavila. Namutema Wabasobe en D.R. Kongolando instruas Esperanton al infanoj en la lernejo CEFI de la urbo Uvira.

Ekster la kadro de formalaj kursoj, la malagasoj kompilis propran kurson, kiun ili disponigis perkoresponde al la gelernantoj; la estraro de la togolanda junularo JOTE gvidas kurson en la universitato de Lomé kaj la katolika unuiĝo UTEK instruas al estontaj pastroj de la pastra lernejo de Lomé. Rifuĝejoj en D.R. Kongolando, Burundio, Ruando ktp klopodas diligente lerni kaj uzi la lingvon por proksimiĝi unuj al la aliaj. Ni scias ankaŭ pri kursoj en aliaj landoj (ekzemple Maroko, Niĝerlando, Sudafriko, Komoraj Insuloj, Senegalio). Dume la instrufako de la togolanda landa asocio daŭrigas sian instruagadon: instruado perkoresponda per la kurso Ferez, surloka en kluboj per la Zagreba Metodo, perfektiga per la libro Por la praktikanto. Ĝi krome organizis siajn kutimajn jarajn ekzamenojn. Ĉe nova lernejo nun konstruata en Lomé per financado de esperantistoj oni antaŭvidas ne nur la normalan instruprogramon sed ankaŭ kursojn pri Esperanto kaj pri pacedukado. La stato de la nunaj laboroj videblas ĉe http://www.esperanto-nederland.nl/togo/bouw.html.

Havi komunan programon de instruado en Afriko estas granda deziro de la Afrika Komisiono. Tiucele ĝi ĵus starigis programon de la nacia nivelo en Afriko. Starigo de programoj de aliaj niveloj sekvos poste. Afriko bezonas instruistojn kaj instruilojn/lernilojn. Naskiĝis la fondaĵo Hans omaĝe al la karmemora Hans ten Hagen. Tiu fondaĵo subvencias instrulaboron, ĉefe trejnkursojn por instruistoj en Afriko. La informa laboro antaŭeniris energie. En Benino okazis radioelsendoj dum pluraj semajnoj pri la internacia lingvo, gvidataj de Hounsounou François kaj Gbadamassi Latifou. En Ganao, dum renkontiĝo de Unesko-kluboj Paul Kwessi Messan kaj Alfred Arthur prezentis la lingvon. Estraranoj de la junulara sekcio de Unuiĝo Togolando por Esperanto prezentis la lingvon per elsendoj tra la radiostacioj de Amegnran kaj Vogan, kaj membroj organizis prelegojn en liceoj kaj kolegioj. Ĝia vicprezidanto, s-ro Attaglo Elom, prezentis la lingvon al studentoj de la universitato de Lomé, kiuj enskribiĝis por kurso. Krom informado per la matĉoj de la futbalteamo, ankaŭ la 11-a nacia Esperanto-kongreso estis okazo por informi: la radio-kaj televidstacio de la urbo Aneho prezentis la lingvon kaj detale raportis pri la kongreso. Aparte elstara informa agado okazis ankaŭ en Kamerunio, Konga Respubliko (okaze de la muzika festivalo FESPAM), Niĝerlando (prelegoj en la franca kultura centro kaj en lernejoj, radioelsendoj), Maroko (gazetaraj anoncoj), Sudafriko (novaj informiloj de la landa asocio EASA, retejo http://www.esperanto.za.org, informado ĉe la internacia kongreso de la Internacia Federacio de Profesoroj de Vivantaj Lingvoj FIPLV).

Kluboj kaj asocioj daŭre laboras aŭ estis starigitaj en Burundio (Klubo Karitato), Zimbabvo (Harare), Kamerunio (Douala), kaj Kotdivuaro (kie oni kombinas Esperanton kaj sporton). En Ganao okazis seminario pri gvidado de kluboj. Naciaj kongresoj okazis en Malagasio (aprilo) kaj Togolando (decembro) kaj oni planas sudafrikan kongreson por 2004. En Niĝerio la landa asocio estas nun oficiale rekonata. En Tanzanio oni kombinas lernadon kaj uzadon de Esperanto kun komunuma servado pere de ZDIF (Zinduka Forumo por Evoluigaj Iniciatoj). Laŭdindas laboro de TEJO-komisiito por Afrika agado, François Hounsounou, kiu ekde sia elektiĝo en julio regule kaj ĝisdate informadas pri junulara agado en Afriko al la cetera mondo, kaj peras informojn pri monda Esperanto-movado al Afriko.

Novaĵojn el Afriko oni povas legi sur kvar paĝoj de la revuo Esperanto, marto 2004, p. 52-55.

Ameriko

2003 estis eventoplena jaro por la amerika kontinento. Post migrado el Brasília al Taguatinga, la oficejo de la UEA-komisiono por Ameriko estis fine translokita al la urbo São Paulo kaj ekdeĵoris volontulo tie. La komisionanoj sukcese transprenis la torĉon de Atilio Orellana, ilia iniciatinto, kaj firme kaj aktive tenas ĝin. Gvidanto de la komisiono estas Adonis Saliba. La hejmpaĝo de la komisiono estis renovigita kaj ĝi nun troviĝas ĉe http://www.ameriko.org/.

La komisiono lanĉis kvar projektojn: NESTO, KORE, Biblioteko kaj Literaturo. El ili NESTO estas furora kaj jam 1000 lernantoj konatiĝis kun la lingvo pere de ĝi. La bulteno de la komisiono, AktivAmeriko, aperis 2-foje en la jaro. La komisiono subtenis la ĉeeston de aktivuloj el Ĉilio, Dominika Respubliko kaj Venezuelo en Esperanto-aranĝoj en Svedio kaj Usono.

Landaj kongresoj okazis en Argentino, Brazilo, Kolombio kaj Usono. En Kanado kaj Usono la tradicia laboro de la landaj asocioj bone antaŭeniris, kaj denove okazis someraj kursoj NASK en Brattleboro, Vermonto, Usono. En Meksiko la movado daŭre plifortiĝas sekve de la entuziasmo vekita de la 5-a tutamerika kongreso TAKE, kiu venigis al tiu lando multajn eksterlandanojn kaj stimulis transliman kunlaboron. En Kubo la sperta stirado de Maritza Gutiérrez sukcesas doni al ĉiuj la necesan energion por supervenki malfacilaĵojn kaj organizi gravan kontinentan kongreson en printempo 2004. Aparte kuraĝiga estas la granda interesiĝo pri Esperanto inter la junularo.

Ankoraŭ la reeĥoj de la Fortaleza Universala Kongreso de 2002 stimulis la agadon en Brazilo, kvankam gravan baton suferis la movado pro la abrupta forpaso de du kolonoj de la tiea movado Symilde kaj Gilbert Ledon. En Peruo oni laboras por revivigi la landan asocion, dum la esperantistoj en Kolombio kaj Venezuelo okazigis komunan kongreson. Aktivis ankaŭ esperantistoj en Argentino kaj Ĉilio, kaj okazis kursoj pri Esperanto en Paragvajo.

Arabaj landoj

Ĉi-jare la agado koncentriĝis ĉefe en la okcidenta parto de la arablingva mondo. Jen, ekzemplocele, raporteto pri du el la landoj. Unue, pri Maroko.... La efikoj de anonco aperinta en julio 2002 provizis al ni 46 petojn por lernomaterialo. El tiuj petoj, duono venis el grandaj urboj, la cetero el tre diversaj regionoj, kies foreco malebligis personajn kontaktojn kaj aliron al eventuala kurso. Post sesmonataj kontaktoj kun marokaj lernantoj, oni decidis starigi preskaŭ senpagan kurson en Kazablanko en julio. Tiun kurson multe malfaciligis la malfido de la loĝantoj ĝenerale, kiuj tre timas reprezaliojn post la majaj atencoj, kiuj mortigis dekojn da homoj en diversaj lokoj de Kazablanko. Tamen, dum semajna restado en Maroko de membro de la Araba Komisiono, okazis pluraj renkontoj kun lernantoj. Se ili ne volas mem organizi ion ajn pro riskoj (ĉu realaj ĉu supozitaj), ili tute pretas partopreni staĝon, daŭrajn kursojn kaj gvidadon interrete el Eŭropo.

En nia dua ekzempla lando, Alĝerio, Esperanto estas konata nur dank’ al franclingvaj interretaj kursoj. Evidentiĝis, ke, same kiel en Maroko, eblas lerni nur supraĵe per la interreto. Ĝenerale la homoj preferas lerni hejme perpapere kaj sendi la taskojn rete au poŝte. Tial la Araba Komisiono sendis fotokopiojn de la kurso por ke ili ne perdu la intereson survoje. Tio estas malmultekosta solvo se oni konsideras ke multaj kabiloj/berberoj ne volas lerni arablingve.

En aliaj partoj de la regiono, unuopaj esperantistoj daŭrigas sian agadon.

Azio

Pli ol 80 personoj ĉeestis la kunsidon organizitan de la Azia Komisiono de UEA dum la Universala Kongreso en Gotenburgo. La organo de la Komisiono, Esperanto en Azio, laŭregule eldoniĝis trifoje kaj estis ekspedita al ĉ. 500 legantoj. Projekto C, kiu celas aligi aziajn aktivulojn al UEA, sukcesis: 92 homoj aliĝis al UEA. Laŭ Projekto Ĉ, ĉ. 200 libroj estis senditaj al irana universitato je la jarfino, donacitaj de Japana Esperanto-Instituto kaj Libroteko Tokio. La laboron de la Komisiono subtenas ĉefe mondonacoj, plejparte el Japanio.

Laŭ raporto de la Azia Komisiono, la Esperanto-movado estis aktiva en Azio, profitante la okazigon de la Universala Kongreso en Pekino en 2004. En Ĉinio oni aktive agadas por sukcesigi la Kongreson. En la kvina Ĉina Kongreso de Esperanto, okazinta en oktobro en Jilin-provinco, partoprenis 236 homoj. Diversloke oni vigle agadas sub la devizo “Per la UK por la Ĉina Esperanto-movado”.

En Japanio regas similaj aspiroj — ĉi-foje pro tio, ke Jokohamo estas kandidato por la UK en 2007 kaj pro la 100-jara jubileo de japana Esperanto-movado en 2006. Dume, en Koreio daŭras vigla movado, kies 35-a landa kongreso okazis en 2003. La mongola movado estas en tumulto: nova Mongola Esperanto-Societo fondiĝis ekster la kadro de la Mongola Esperanto-Asocio. Vicprezidanto de UEA Lee Chong-Yeong sekvas la situacion kaj jam ĝi komencas renormaliĝi. La dua Azia Kongreso de Esperanto stimulis agadon de la Vjetnama Esperanto-Asocio. En Vjetnamio oni eldonis du vortarojn kaj planas eldoni plian.

Okazigonte la 5-an Himalajan Internacian Renkontiĝon en 2004 kaj la 4-an Azian Kongreson de Esperanto en 2005, en Nepalo oni aktive laboras per kursoj kaj eldonado. Dume, en Pakistano la movado restas vigla, kaj en Barato en la suda parto de la lando oni okazigas Esperanto-kursojn amase vizitatajn.

Ŝajne okazas nova eksplodo de interesiĝo pri Esperanto en Irano, interalie dank’ al eldonado de la organo Irana Esperantisto, kiu estas aĉetebla en surstrataj budoj. Post la sukcesaj Esperanto-kursoj en 2002 subtenataj de Irana Esperanto-Asocio, la 18-an de majo 2003 fondiĝis AFESPO (Afgana Esperantista Klubo) kaj multaj homoj vice atendas por ĉeesti ĉe sekvantaj Esperanto-kursoj. Sed mankas lernomaterialoj kaj lokoj por kunveni. UEA helpas laŭeble. Dume, en Taĝikio okazis la 3-a landa kongreso en oktobro.

En Filipinoj kaj Indonezio troviĝas kelkaj esperantistoj, sed la agado estas esence loka; pli videbla agado okazas en Singapuro.

Eŭropo

En la landoj de la Eŭropa Unio, Eŭropa Esperanto-Unio daŭrigis sian tradician agadon, sed la kontaktoj inter la landaj asocioj kaj la centra estraro multe kreskis. Estis kunlaboro por realigi la jam menciitan (sub Informado) serion de grandaj tutpaĝaj anoncoj en pluraj ĵurnaloj. Al tio aldoniĝas la informa agado de la Brusela Komunikado-Centro, kiu kampanjis kontraŭ diskriminaciaj dungo-anoncoj, kiuj postulas la anglan kiel gepatran lingvon. Serio de tre utilaj kontaktoj kun EU-parlamentanoj estis realigitaj kaj pluraj parlamentaj demandoj estis metitaj kaj en la eŭropa kaj en la naciaj parlamentoj. La plivastigo de la Eŭropa Unio en la nuna periodo prezentos novajn defiojn por la regiona agado.

En sudorienta Eŭropo la Esperanto-agadon daŭre malfaciligas la malbona ekonomia stato, dispartiĝo de la ŝtatoj kaj interetnaj malamoj. Kvankam pluraj lokaj organizaĵoj kaj unuopuloj plu aktivas kaj kelkaj internaciaj aranĝoj okazas, la agado de kelkaj el la landaj asocioj apenaŭ senteblas kaj ĝenerale mankas emo al komuna agadprogramo en la regiono. Sed rimarkindas la laboro de la albanaj esperantistoj kaj de la makedonaj, bosnaj kaj rumanaj, kvankam en multaj lokoj tiu agado okazas ekster la kadro de la landaj asocioj. En Bulgario daŭras klopodoj reorganizi la asocion.

La Balkana Komisiono de UEA, kunlabore kun TEJO, precipe kun ĝia faka sekcio Esperanto ĉe Interreto (E@I), strebis al pliaktiviĝo, kunordigata laboro kaj kreado de novaj esperantistoj. La rezultoj precipe senteblas inter la junaj esperantistoj en Turkio kaj Bosnio kaj Hercegovino, sed estas necesaj novaj impulsoj por daŭrigi tiun tendencon.

En Centra Eŭropo plulaboras la Mezeŭropa Komisiono de UEA, kies septembra kunsido en Gliwice, Pollando, estis markita per la transdono de ĝia stirado de Oszkár Princz, Hungario, al Stanisław Mandrak, Pollando.

Ene de TEJO-kadro, el iamaj OKEJ (okcident-Eŭropa) kaj MEJK (mez-Eŭropa), formiĝis TEJK (Tut-Eŭropa Junulara Konferenco), kiu helpas kunordigitan agadon, kunlaboron kaj interŝanĝon de spertoj inter junuloj en la “malnova” kontinento. TEJO-komisiito pri Eŭropa agado estas Anna-Laura Wickström.

El inter la landaj asocioj aparte menciendas la franca pro informa agado vere altnivela kaj modela, fakte diversmaniere imitata de aliaj landaj asocioj. Ankaŭ Italio trovis novan viglon sub la prezidanteco de Aldo Grassini, kaj dediĉas sin aparte al kreskigo de la prestiĝo de Esperanto inter la “laika” mondo, per kunvenoj kaj kongresoj enhave kiel eble plej malfermaj. Okazis ankaŭ modela informa laboro en Svedio, precipe perreta (la svedoj aparte efike ekspluatis por la informa laboro la lastatempan Universalan Kongreson, kiel oni povas legi aliloke en tiu ĉi raporto).

En Hungario Esperanto estas regule instruata kiel elektebla studobjekto en la universitatoj. La kroataj esperantistoj travivis historian jaron pro akiro de nova sidejo, dum jam rutinas la sukcesaj kontaktoj kun la kulturaj instancoj enlandaj. En la baltaj landoj stimulas la agadon la preparlaboro por la Universala Kongreso en Litovio en 2005.

Daŭras la klopodoj unuigi la kelkajn aŭstriajn asociojn, kaj en oktobro elektiĝis nova estraro, kiu konkrete agas por ke la aŭstra movado denove aperu inter niaj plej aktivaj landaj asocioj. Rusio vivas alternajn momentojn pro la enlanda socia situacio. Elstaras ĉiam la aranĝoj en Ĉeboksari, nova kerno de Esperantujo. Ukrainio ricevis novan impulson post sperto en Gotenburgo. En Armenio oni sukcesis finpretigi la manuskripton de nova vortaro, eldonota dank’ al subvencio Cigno, asignita en 2003.

Studentoj en la Universitato de Adam Mickiewicz en Poznań, Pollando

Oceanio

La Oceania Komisiono de UEA nun konsistas el Bradley MacDonald, kunordiganto, Matthew Maguire kaj Jonathan Moylan, reprezentanto de la Aŭstralia Asocio, dum Bradley MacDonald kaj Brian Fox reprezentas Nov-Zelandon. La Komisiono okupiĝis pri tradukado de la kurso de Carlos Pereira en la indonezian kaj diligente laboras por enkondukigi Esperanton en aliajn landojn en la ĝenerala regiono (kun helpo de la esperantista bahaa movado). Dum la jaro 2003 okazis viglaj intertraktoj cele al trovado de kontaktoj en Indonezio, kiuj portas siajn fruktojn en la jaro 2004. La aŭstralia kaj novzelanda asocioj aranĝis siajn kutimajn programojn kaj kontentige antaŭeniras.

1.9 Esploro kaj dokumentado

La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la esplora fako de UEA, daŭrigis sian agadon sub forta kaj bone informita estraro, kiu konsistis el profesoro pri slavistiko Jouko Lindstedt (Universitato de Helsinki), docento pri interlingvistiko kaj la hungara lingvo Ilona Koutny (Universitato de Poznań), docento pri interlingvistiko Detlev Blanke (Universitato Humboldt Berlin), vicprofesoro pri edukado Mark Fettes (Universitato Simon Fraser, Vankuvero), kaj la direktoro de CED, Humphrey Tonkin, universitata profesoro pri humanistiko (Universitato de Hartford, Usono). Tonkin estis la respondeca estrarano de UEA. Sur la kampo informado, d-ro Blanke redaktis la regule aperintan Informilo por Interlingvistoj, kiu celas teni ĝisdataj la sciojn de interlingvistoj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj, ktp. D-ro Tonkin kunlaboras kun d-ro Blanke en kompilado de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono), kiu por la jaro 2002 (registrita en 2003) denove enhavis pli ol tricent bibliografiajn erojn pri Esperanto kaj interlingvistiko. Tiu ĉi estas nepre la plej kompleta alirebla bibliografio pri interlingvistiko kaj esperantologio (kvankam ekokazas en niaj rondoj ankaŭ aliaj interesaj bibliografiaj iniciatoj).

Pri la instruado de kaj pri Esperanto en universitatoj, vidu la ĉapitron Instruado. Ĉi-somere, la universitato de Amsterdamo, Nederlando, sendos du studentojn pri lingvistiko al la Universala Kongreso en Pekino por plenumo de surloka esplortasko rilate la intonacian fenomenon en Esperanto. La studenta duopo venkis konkurson, kies premio estas staĝovojaĝo al la UK. La Amsterdama universitato jam antaŭ unu jaro agnoskis la Universalajn Kongresojn kiel formalan staĝejon. Per sia esplorraporto la studentoj akiros kreditpoentojn konforme al la normalaj universitataj reguloj. Ĉe la Universitato Adam Mickiewicz, en Poznań, Pollando, daŭre okazas interlingvistikaj studoj sub la gvido de Ilona Koutny, kun kunlaboro de CED kaj de Esperantic Studies Foundation. En Usono, la Nordamerikaj Someraj Kursoj (NASK) denove okazis ĉe School for International Training (SIT), universitatnivela institucio en Brattleboro, Vermonto.

La revuo LPLP (Language Problems and Language Planning — Lingvaj problemoj kaj lingvo-planado) aperis, kiel kutime, trifoje en la jaro, en eldono de Benjamins, Amsterdamo, kaj sub redakto de Humphrey Tonkin kaj Probal Daŝgupto, kun kunlaboro de Mark Fettes (interlingvistika redaktoro, kaj Frank Nuessel kaj Renato Corsetti (recenzaj redaktoroj). Al la redakcia komitato, kiu konsistas el eminentaj fakuloj el la tuta mondo, aldoniĝis Sabine Fiedler (Germanio) kaj Liu Haitao (Ĉinio). Aperis la unua volumo en nova serio de okazaj volumoj, Studies in World Language Problems (Studoj pri mondaj lingvoproblemoj), same eldonataj de CED en kunlaboro kun la eldonejo Benjamins. Tiu ĉi libro, en la angla lingvo kaj redaktita de Humphrey Tonkin kaj Timothy Reagan, celas ĵeti rigardon al la nuna lingva situacio tutmonda kaj konsideri la estontecon, sub la titolo Language in the 21st Century (La lingvo en la 21-a jarcento). En preparo ĉe UEA estis kaj ĵus aperis ankaŭ libro de Robert Phillipson, en esperantlingva traduko de István Ertl, pri la minacanta rolo de la angla lingvo en la Eŭropa Unio.

CED organizis en julio seminarion ĉe la Kopenhaga Komerca Fakultato pri la eŭropa lingvo-problemo, laŭ invito de tiu sama prof. Phillipson. Dudeko da invititaj fakuloj pasigis plenan tagon en diskutado de la eŭropa situacio kaj la ebloj, kiujn ĝi prezentas por Esperanto kaj aliaj alternativaj solvoj. La Akademio de Esperanto kaj la Sveda Akademio gastigis simpozion en la Gotenburga Universitato tuj post la tiea Universala Kongreso, en kiu partoprenis pluraj aktivuloj de CED. Organizis ĝin prof. Christer Kiselman. Aparte kontentigaj al CED estas la signoj de nova spirito en la Akademio — kaj la notindaj atingoj ankaŭ de la Akademio Internacia de Sciencoj Sanmarino, sub la lerta gvido de prof. Helmar Frank. Plurrilate la perspektivoj por serioza pritrakto de Esperanto kaj internaciaj lingvaj problemoj pliboniĝas. Pri reviviĝo de la terminologia laboro, vidu la ĉapitron Faka Agado.

En la Gotenburga kongreso, okazis kiel kutime Esperantologia Konferenco organizita de CED, ĉi-foje pri Esploroj pri esperantologio: Kien iri, kaj per kiuj vojoj? Raporto aperis en la septembra numero de la revuo Esperanto, p. 173.

2. La organiza bazo

2.1 La decida organo: la Komitato

La nombro de la komitatanoj kreskis al 76 per elekto de unu komitatano C en Gotenburgo. La Komitato kun granda bedaŭro notis la tragikan forpason de unu el siaj plej fidelaj kaj aktivaj kolegoj, Symilde Ledon, Ĉefdelegito en Brazilo. Pli ol 90% de la komitatanoj havas aliron al la reto, kio ebligas facilan kaj rektan komunikadon de la komitatanoj inter si, kun la organoj de la Asocio kaj kun la Centra Oficejo. Kvankam dum la raportata jaro minimume 50 komitatanoj sendis minimume 360 retajn mesaĝojn per la retlisto de la komitato, oni povas konstati ke ne ĉiuj mesaĝoj rilatis rekte al la laboro de la Asocio kaj ĝiaj organoj. La reto donas la eblon tuj prezenti laboron, problemojn, proponojn, kritikon ktp, sed ne estis sufiĉe eluzata tiucele. La komitato kunsidis dum la 88-a Universala Kongreso dufoje dum entute ok horoj. La kunsidojn partoprenis 51 komitatanoj kaj 5 anstataŭantoj. Bedaŭrinde (kaj iom konsterne) ne sendis siajn komitatanojn nek iliajn anstataŭantojn 5 landaj asocioj kaj 2 fakaj asocioj. Partoprenis la komitatkunsidojn ankaŭ 4 observantoj.

Dum la jaro daŭris la eksperimento labori per ok subkomitatoj, kiuj povis funkcii dum la tuta jaro — kaj ili faris tion, iuj pli, iuj malpli (inter la plej viglaj estis Subkomitato 8 — Junularo). La subkomitatoj kunsidis ankaŭ dum la kongreso en Gotenburgo, pridiskutante la temojn de la tagordo kiujn asignis al ili la komitato kaj preparante proponojn por la komitataj decidoj. La sperto kun la laboro de la subkomitatoj montras ke tia formo de laboro povus transformiĝi el eksperimento al normo, precipe kiam granda plimulto de la komitatanoj kaj ĉiam pli multaj ceteraj membroj havas aliron al la reto. Per la reto eblus pliintensigi la funkciadon de la komitato dum la tuta jaro, precipe pere de la subkomitatoj.

2.2 Rilatoj kun TEJO

La jaro 2003 estis perturba jaro por Tutmonda Esperantista Junulara Organizo. Dum printempo demisiis kvin el naŭ estraranoj pro malkontento pri kunlaboro kun la UEA-estraro kaj la Centra Oficejo. Pluraj raportoj al unu el la plej grandaj ekstermovadaj subtenantoj malfruis pli ol unu jaron, la aperritmo de TEJO-tutmonde, oficiala informorgano de TEJO, malreguliĝis, kaj, kombinite kun aliaj okazaĵoj en UEA kaj la CO oni povis havi impreson de ĝenerala krizo. Bonŝance, dum tiu sama jaro la evoluo ankaŭ sukcesis reakiri pli pozitivan direkton. Tagnokta laboro de paro de restintaj TEJO-estraranoj rezultigis finfaron de mankintaj raportoj kaj oni devis repagi neniun el la subvencioj al la minacanta fondaĵo; dum viglaj kunsidoj ĉe la Internacia Junulara Kongreso, la TEJO-komitato elektis novan estraron kaj decidis pri konkretaj agaddirektoj; nomumo de komisiitoj por kontinentaj agadoj en Afriko, Ameriko kaj Eŭropo ebligis pli malcentritan kunordigadon de la landaj sekcioj. La novelektita TEJO-prezidanto Bertrand Hugon transprenis la taskon kune kun nunaj kaj iamaj aktivuloj de TEJO redifini la strategion de la organizaĵo, kaj pluraj unuopaj komitatanoj akceptis ĝis la venontjara kunsido sekvi kaj raporti al la komitato la evoluon de plej prioritataj ŝanĝoj en la organizaĵo. Jam tiuj novaj iniciatoj komencis alporti fruktojn.

Do, ŝajnas ke la momentaj krizosimptomoj en la junulara movado estas, almenaŭ por nun, forigitaj, kaj restas esperi kaj labori ke ĝis la someraj kunsidoj de ambaŭ komitatoj (tiu de UEA kaj tiu de TEJO), la du estraroj trovos solvon por kernaj problemoj ligitaj al la junulara agado kaj difinitaj fare de la komitatoj en Svedio, 2003. Tio inkluzivas (de la flanko de TEJO) la demandon pri propra jura personeco de TEJO, kaj pli adekvatan strukturan subtenon flanke de la CO, en maniero kiu ebligos pli harmonian kaj konstantan evoluon de la junulara agado, kaj espereble malebligos ripetiĝon de la streĉiteco de la unua duono de 2003.

Ni raportas ĉi tie nur pri plej elstaraj agadoj sur kampo tre bunta kaj aktiva. La agadon de la junulara sekcio de UEA, Tutmonda Esperantista Junulara Organizo, subtenas parte la kotizoj, kiujn TEJO-membroj pagas al UEA, parte subvencioj, kiujn TEJO (modele) sukcesas akiri ĉe la instancoj de Konsilio de Eŭropo, Eŭropa Unio, kaj parte subvencioj de fondaĵoj (precipe Esperantic Studies Foundation, ESF). Dank’ al tiuj subvencioj, TEJO subtenas i.a. ankaŭ partoprenon de aktivuloj el nepagipovaj landoj en ĝiaj trejn-aranĝoj. TEJO havas sian reprezentanton ĉe la estraro de UEA (Marko Naoki Lins en la komenco de la periodo, Sonja Petrović en la fino), kaj daŭre okazas bona kunlaboro inter TEJO kaj UEA, eĉ se foje kun intergeneraciaj streĉitecoj (aparte akutaj, kiel ni jam notis, en la fruaj monatoj de 2003). Ambaŭ kunsidoj de la estraro de TEJO en 2003 okazis en la sidejo de TEJO kaj UEA en Roterdamo — en junio kaj septembro. Same kiel ĉe UEA, la limo inter la agado de TEJO mem kaj de la junulara movado ĝenerale estas malfacile difinebla. Amaso da agado — renkontiĝoj, eldonaĵoj, lingvolernado, informado — evoluas ekster la kadro de TEJO, sed ofte dank’ al la inspiro aŭ la praktika trejnado, kiun TEJO liveras. Ni mencias ĉi tie agadon klare ligitan al TEJO mem.

Okazis en 2003 tuta serio da seminarioj, konferencoj kaj aliaj aranĝoj. La tradicia Internacia Seminario de la germana junularo okazis jarkomence (27 decembro 2002 – 3 januaro 2003), ĉi-foje en Trier, kun temo “Ekstremismo — tipoj, originoj, efikoj.” Partoprenantoj diskutis diversajn formojn de ekstremismo politika, religia kaj sporta.

En la Internacia Junulara Festivalo en Savona, Italio (16-22 aprilo), la partoprenantoj havis okazon diskuti la temon “Tutmondismo, lokismo, kaj junulara idento.”

De la 20-a ĝis la 27-a de aprilo ĉe universitato MIT en Bostono, Usono, TEJO kunorganizis kvinan en la vico de seminarioj Esperanto@Interreto, koncentritan al perreta lernado. Dank’ al loka Esperanto-klubo la seminarianoj povis uzi klasĉambrojn de la fama universitato kaj prezenti Esperanton al ĝiaj studentoj.

TEJO organizis internacian Esperanto-kurson kunlige kun la 59-a Internacia Junulara Kongreso en Lesjöfors, Svedio, de 19 ĝis 26 julio, en kiu partoprenis trideko da komencantoj. La sperto estis tre pozitiva, kaj espereble tia kurso iĝos tradicia parto de ĉiuj pli grandaj Esperanto-aranĝoj. La samtempan IJK-on, organizitan unuafoje de internacia teamo, partoprenis 220 homoj el pli ol 50 landoj. Raporton oni povas legi en la septembra numero de la revuo Esperanto (p. 185).

Trejnkurso pri “Interkultura lernado” okazis kadre de la ILEI-konferenco en Örestrand, Svedio, de 4 ĝis 9 aŭgusto, kun la celo pretigi kunlaborantojn por la projekto “Interkulturo” (vidu sube). La programo konsistis el prelegoj, interagaj aktivecoj kaj ekzercoj pri teoriaj kaj praktikaj aspektoj de interkultura agado. Samtempe, en Győr, Hungario, de 4 ĝis 10 aŭgusto, esperantistaj gejunuloj kunvenis por Internacia Junulara Semajno sub la temo “La mondo estas teatro.”

En 2001, la Eŭropa Jaro de Lingvoj, TEJO donis grandan impulson al la lingvofestivala movado, fondita kelkajn jarojn pli frue de usona esperantisto Dennis Keefe en Tours (Francio). Tiuj lingvofestivaloj nun fariĝis ofta fenomeno: en la jaroj 2002-2003, ekzemple, okazis festivaloj en Toulouse (Francio), Ĉeboksary, Ivanovo kaj Volgograd (Rusio), Jalta (Ukrainio) kaj Västerås (Svedio). De 11 ĝis 14 majo en Parizo okazis Konferenco de Esperanto-junularo el Centra kaj Okcidenta Eŭropo por pridiskuti la agadon de la eŭropaj TEJO-sekcioj, taksi la sukcesojn kaj malsukcesojn de la pasinta jaro, kaj plani la strategion por kunlaboroj en la jaro 2003-2004. Inter la rezultoj, kiel jam menciite, estis decido starigi apartan strukturon, TEJK, por la estonta kunlaboro.

Se temas pri eldonaĵoj, la revuo Kontakto aperis sesfoje, en numeroj kun ĉeftemoj Ĵazo, La Silka Vojo, Vojaĝado, Afriko, Handikapoj kaj Akvo. Ankaŭ la interna bulteno TEJO-Tutmonde bone ludis sian rolon kiel ligilo kaj informiloj por TEJO-membroj, malgraŭ neantaŭviditaj malfruoj. Komence de 2004 la bulteno ekhavis novan redaktoron, nome la TEJO-volontulon Joel Amis, kaj dum la sekva jaro estos redaktata en la CO. TEJO-aktuale, la senpaga informilo de TEJO, aperis semajne kaj liveris aktualajn informojn pri TEJO-agado kaj agado de aliaj junularaj organizaĵoj al siaj 400 abonantoj.

Jam 25 jarojn la Pasporta Servo de TEJO aperigas jaran liston de homoj pretaj gastigi membrojn dum vojaĝado — senpaga maniero ekkoni la lokajn kulturojn, familian vivon kaj kutimojn en diversaj mondopartoj. La eldono de 2003 enhavas 1286 adresojn de TEJO-membroj en 80 landoj.

Sur la kampo de interreto kaj modernaj komunikteknologioj, TEJO tre bone montras sian junecon kaj progresemon. Dum 2003 al ĝi, kiel faka sekcio, aliĝis internacia laborgrupo Esperanto@Interreto, kunordiganta projektojn kiel lernu! (20-lingva kursejo kaj informejo pri Esperanto, kun jam pli ol 6 000 registritaj uzantoj el pli ol 50 landoj), RIC (Reta Informado-Centro kun konsiloj pri informado pri Esperanto kaj alŝuteblo/elŝuteblo de diverslingva informmaterialo) kaj Lingva Prismo (paĝaro pri kaj por lingvoj, kiu al vasta celgrupo en alloga maniero enkondukas demandojn pri lingva riĉeco, interlingvismo kaj Esperanto). Krome, la rethejmo de TEJO mem, http://www.tejo.org, tradukita en 25 lingvojn, ricevis “Premion pri multlingva lernado” de sveda organizaĵo Tema Modersmål. Novaj projektoj pri kiuj TEJO kaj E@I laboras, estas starigo de Reta Oficejo (espereble ne bezonata, se modernigo de la Centra Oficejo okazos laŭ la plano) kaj Artista Datumbazo en kiu, por komenco, eblos facile trovi ĉiujn necesajn informojn pri esperantistaj muzikistoj.

Pri la reta projekto Interkulturo (www.interkulturo.net) ni jam aludis. La ĉefa celo de tiu ĉi retpaĝaro estas antaŭenigi interkulturajn dialogon kaj kunlaboron, stimuli pensadon kiel superi interkulturajn konfliktojn kaj instrui toleron kaj senton de solidaro. Interkulturo liveras vastan gamon de teoriaj kaj metodikaj materialoj, kaj praktikajn ekzercojn por aktivuloj. Ekde septembro 2004, la retpaĝaro espereble estos multlingva kaj ankaŭ funkcios kiel kunvenejo por la kunagantoj en la projekto, kie oni povas pridiskuti la plej tiklajn demandojn kaj partopreni komunajn perretajn aktivaĵojn.

TEJO ankaŭ havas plurajn retajn diskutajn grupojn, aldone al tiuj por la komitato (k...@tejo.org), estraro (e...@tejo.org) kaj membroj (m...@tejo.org). Plej aktivaj en 2003 estis la grupoj tejoker (pri eksteraj rilatoj), tejo-informado, tejo-ecxei (pri utiligo de la reto en la Esperanto-agado), kaj tejo-monpetado.

2.3 Revuo

Post la reakuratiĝo en 2002 nia ĉefa informilo, revuo Esperanto, konservis normalan aperritmon ankaŭ en 2003, sub redakto de Stano Marĉek. Eĉ pli rapide ĝi atingadis retajn abonantojn, kiuj mendis la elektronikan version kadre de pasintjare okazinta eksperimento pri reta abonado. Rete aboni rajtis la membroj-abonantoj aldone al la ricevado de la papera revuo. La eblecon uzis entute ĉ. 50 UEA-membroj, kio permesis kolekti necesajn spertojn por pluevoluigo de la retaj servoj de UEA en la sekvaj jaroj. La revuo daŭre prezentas superrigardon de la laboro de UEA kaj de la Esperanto-movado ĝenerale, kaj ĝi rolas kiel diskutejo, informejo, kaj ankaŭ recenzejo de novaj libroj. La decido trovi redaktoron ekster la Centra Oficejo, anstataŭ utiligi la servojn de dungito en la Roterdama sidejo, montriĝis ĝenerale sukcesa, parte pro la personeco de s-ro Marĉek, kiu ĉiam pretas esplori novajn vojojn kaj novajn manierojn liveri la revuon al la legantoj, sed parte ankaŭ pro la moderna teknologio, kiu ebligas tian deforan agadon. Oni ja perdas ion pro tio, ke la redaktoro ne sidas inter la oficistoj, sed la gajnoj (interalie financaj) ŝajne superas la perdojn.

2.4 Administrado

Estrarano pri financo kaj administrado estis Ans Bakker-ten Hagen. La plej granda, sed samtempe perturba novaĵo de la fino de la jaro estis decido de la nuna Ĝenerala Direktoro Trevor Steele eksiĝi el sia posteno en aprilo 2004. S-ro Steele estis nomita de la estraro por okupi tiun postenon dum periodo de konsiderinda streĉiteco en la Asocio. Kiel homo, kiu komence ne bone konis la internan funkciadon de la Asocio, li entuziasme laboris por restarigi fidon kaj konfidon inter la oficistoj kaj kun la ekstera publiko, tiel ke nun, malgraŭ la diversaj administraj paneoj, kiuj ŝajne afliktas nin, li povas transdoni al sia posteulo iom pli trankvilan organizaĵon ol tiu, kiun li heredis. La Estraro estas tre danka al li. Fine de la jaro Osmo Buller, la antaŭa Ĝenerala Direktoro, estis nomita de la Estraro por ree okupi la postenon. Li ekoficos denove en aprilo 2004.

Komence de 2003 laboris en la CO sekvaj kolegoj: Trevor Steele (ĝenerala direktoro), Ionel Oneţ, (libroservo), Roy McCoy (grafikisto), Marvin Stanley (kasisto), Atie van Zeist (sekretario), Nikola Rašić (konstanta kongresa sekretario), Clay Magalhães (kongresa administrado), kaj Joost Witteveen (komputilisto). La redaktoro de la revuo Esperanto, Stano Marĉek, loĝas en Martin, Slovakio. Frue en la jaro aldoniĝis Ziko Marcus Sikosek, kiu komencis la grandegan laboron ordigi Bibliotekon Hector Hodler laŭ kontrakto financita de Esperantic Studies Foundation, kaj “Linda” Maria de Fatima Borges Monteiro, nia ĉiam bonhumora purigistino. Valoran helpon donis volontuloj: Rob Moerbeek, kiu ankaŭ provlegis la revuon; Alfons Pijnacker, kiu helpis registri kongresajn mendojn; Ina van der Krans, kiu venis dufoje semajne por helpi en la financa fako sed foriris frue en la jaro; Simo Milojević, kiu tre emfaze dum la preparado por la Universala Kongreso kaj la sekva inventarado tre bone kontribuis al la funkciado de la libroservo; kaj Katja Bodnárová, kiu laboris volontule dum kelkaj periodoj en la sekretariejo. TEJO-volontulo dum la tuta jaro estis la usonano Charles Smith. En majo Nikola Rašić demisiis, kaj Clay Magalhães transprenis la rolon de Konstanta Kongresa Sekretario. Stanka Starčević estis dungita por labori plentempe en la financa fako. Fine de 2003 estis evidente, ke Joost Witteveen ne oficos en 2004, kaj nun necesas trovi homon, kiu scias prizorgi la komputilan sistemon. Fine de la raportita jaro do deĵoris 9 oficistoj.

Pro la fluoj de la monda kaj nederlanda politiko fariĝas ĉiam pli malfacile dungi — aŭ eĉ inviti homon, kiu ne estas civitano de EU-lando. Aliflanke, la pligrandiĝo de EU sendube plifaciligos akiron de laborfortoj. Dum la lasta kvarono de 2002 kaj la tuta 2003 ĉiu oficisto plenigis semajne folion, kiu registris la laborhorojn dediĉitajn al la diversaj areoj en la staba buĝeto. La procentaĵo de la areoj aperas en la grafikaĵo. Neatendite granda estas la sekcio “diversaj ceteraj”, sed post analizo oni konstatas, ke multaj laboroj (ekzemple intervjuoj ĉe la direktoro, aŭ pagado de fakturoj ĉe la kasisto) ne rekte rilatas al specifa buĝeta areo. Celo de tiu grafikaĵo estas indiki al la asocio, al kiaj taskoj kaj kiomagrade ĝiaj oficistoj dediĉas sian tempon.

La printempa Malferma Tago de 2003 havis relative malmulte da vizitantoj, malpli ol 80, sed la aŭtuna estis tre sukcesa (pli ol 120). Librovendado variis: dum la jaro vendoj estis sub atendoj, sed dum la Universala Kongreso en Gotenburgo ili superis atendojn. Plej popularaj estis la nove aperinta Konciza etimologia vortaro de André Cherpillod, kaj la libro de Boris Kolker Vojaĝo en Esperanto-Lando. Alia nova iniciato, kompaktaj diskoj el la sonarkivo de Biblioteko Hector Hodler, kunmetitaj de Marcus Sikosek, trovis multajn ŝatantojn (la unua temis pri la Universala Kongreso de Rejkjaviko (1977), la dua pri recitaĵoj el nia literaturo. Dum la jaro aperis ĉe UEA kromaj eldonaĵoj: la traduko far Humphrey Tonkin de la dramo de Ŝekspiro Henriko Kvina, kaj du Esperanto-dokumentoj, de Lee Chong Yeong, Esperanto kaj internaciaj organizoj, kaj Detlev Blanke, Interlingvistiko kaj esperantologio: vojoj al la faka literaturo. Anglalingvaj dokumentoj estas preparitaj, sed atendas eldonon aliloke.

Post plurjara falo la nombro de individuaj membroj stabiliĝis en 2003 kaj nombris 5714 (5713 en 2002) en 111 landoj. Estis 375 (410) Membroj (M) kun Gvidlibro, 1197 (1099) M kun Jarlibro, 231 (235) junaj MJ, 2799 (2834) M-Abonantoj, 139 (161) junaj MA, 843 (860) Dumvivaj M, 23 (18) junaj DM, 26 (19) DM kun Jarlibro, 6 (5) junaj DMJ, 65 (61) Honoraj M kaj 10 (11) Honoraj Patronoj.

Ĝojiga estas la plimultiĝo de aligitaj membroj. En 2003 la aliĝintaj landaj asocioj pagis por 11264 aligitaj membroj (10549 en 2002), el kiuj aligitaj membroj de TEJO estis 1908 (1162). La tuta membraro de UEA, t.e. individuaj kaj aligitaj kune, plimultiĝis de 16262 en 2002 al 16978 en 2003, t.e. kresko de 716 membroj (4,4%).

S-ro Ranieri Clerici el Italio fariĝis Dumviva Patrono de UEA, kreskigante la nombron en tiu mecenata kategorio al 3. La subtena kategorio Societo Zamenhof havis 138 membrojn (155 en 2002). Estis 71 (82) Patronoj de TEJO kaj 18 (17) Dumvivaj Patronoj de TEJO. La revuo Esperanto havis 140 (164) individuajn kaj 30 (40) kolektivajn abonojn. Kontakto havis 262 (279) individuajn kaj 78 (221) kolektivajn abonojn.

En la dua duono de 2003 rekomenciĝis aktivaj laboroj laŭ ankoraŭ unu aspekto de informado: oficejaj informsistemoj. Kadre de tiu programo estas preparataj novaj administraj sistemoj por la CO, bazitaj sur la modernaj teknologioj kaj postuloj. Ĝis la fino de la jaro estis konstruita la laborversio de la nova membro-administra programo, kaj la bazoj de la novaj administraj programoj por la Libroservo kaj la Kongresa fako, kaj preparita la prototipo de la nova reta Katalogo (http://katalogo.uea.org).

En 2003 la estraro komisiis eksterajn konsilistojn raporti pri la kvalito de la konstruaĵo Nieuwe Binnenweg 176. El la raportoj la estraro konkludis ke indas ripari kaj renovigi la Centran Oficejon. Tial la estraro kaj komitato decidis finance investi en la konstruaĵo. Okazis la unuaj interŝanĝoj de ideoj (respondeca estrarano Ans Bakker-ten Hagen) kun la stabo kaj kun eksteraj konsilistoj. En 2004 interalie pro la okupoj koncerne dungon de nova Ĝenerala Direktoro la laboro rilate al la konstruaĵo estas prokrastita ĝis enposteniĝo de la nova funkciulo. La renovigo invitas samtempe al reorientiĝo pri la diversaj funkcioj kaj servoj de la Asocio, respektive la Centra Oficejo. Evidentiĝas ke nun estas okazo serioze trakti la ekziston kaj funkcion de la Biblioteko Hector Hodler (BHH). Dum jardekoj komitatoj kaj estraroj esprimis la deziron bone organizi la BHH, arkivojn de UEA kaj aliajn historiajn materialojn. Neniam realiĝis tiu deziro per dungo de homforto, per altiro de adekvataj iloj por dokumenti la materialon laŭ nuntempaj normoj kaj por konservi ilin. Dank’ al la financa helpo de ESF, la unuaj paŝoj estas faritaj por prezenti planon, kiel atingi tiun celon. Sed ĝi ne estos la fina celo rilate al nia historia havaĵo. UEA ne nur posedas, gardas kaj konservas la historion de la Esperanto-movado: ĝi ankaŭ esploru kiel utiligi tiun materialon el nia kultura heredaĵo en- kaj ekstermovade.

Rilate al la suprenomitaj temoj (daŭrigo de la Centra Oficejo en Rotterdam, renovigo de la posedaĵo Nieuwe Binnenweg kaj ebligo al larĝa publiko konatiĝi kun BHH kaj aliaj kulturaj heredaĵoj) la estraro komencis informan kampanjon kiu kondukos al financa varbkampanjo. Cetere la konstato, ke malpliiĝas enspezoj per donacoj por diversaj agadkampoj, rezultigis starigon de celdestinitaj kapitaloj. La rentumoj estu la bazaj kaj konstantaj enspezoj por garantii la laboron sur tiuj diversaj kampoj (laŭ la ekzemplo de la Kapitalo Azio stariĝis i.a. Kapitalo Afriko, Kapitalo Ameriko, Kapitalo Eŭropo, same por Junularo kaj Informado ktp.).

La Estraro, surbaze de regularo aprobita de la komitato en Fortalezo, aljuĝis subvenciojn por projektoj pri informado kaj instruado.

Konkludo

Kvankam oni ne povas esti kontenta pri la progreso de la Asocio, nek de Esperanto entute, dum la jaro 2003 (trokontento ja estas malamiko de progreso...), tamen la jaro montris siajn gajnojn. Sur plej vasta kampo, nia prezidanto plurfoje atentigis, tute prave, ke, eĉ se la tradicia movado ne registras signifajn gajnojn en siaj tradiciaj laboroj, la nombro de homoj, kiuj aliĝas al la movado kiel liberaj agantoj, ekzemple pere de la reto, ŝajne kreskas; la nombro de veraj kompetentaj uzantoj de la lingvo same altiĝas dank’ al la elektronikaj modeloj kaj komunikrimedoj je ilia dispono; la movado ŝajnas plijuniĝi. La granda defio de la estonteco estos ne nur stimuli la sendependan agadon de tiuj homoj kiel kontribuantoj al la Esperanto-kulturo kaj la Esperanto-socio, sed trovi la ĝustajn kadrojn por kunlaborigi ilin en la kunteksto ne nur de nia socio sed ankaŭ de nia Esperanto-movado.

Se temas pri UEA mem, ni vidis ĝis la fino de la jaro daŭran kaj signifan progreson en la retrankviliĝo de la homaj rilatoj en kaj ekster la Centra Oficejo de UEA — sed la problemoj de administrado ne malaperis, eĉ sur kelkaj kampoj akutiĝis. Ni rajtas esperi, ke en la jaro 2004 ankaŭ tiuj problemoj komencos reduktiĝi. En Gotenburgo la komitato de UEA faris plurajn tre gravajn decidojn pri la estonteco de nia oficejo — ĉefe, ke ĝi restu en Roterdamo kaj ke ni renovigu nian tiean oficejan domon. Tio estis neta progreso, kaj fermis longan periodon de debatado kaj hezito. Aliflanke, la grandaj laboroj ankoraŭ ne komenciĝis, kaj tio venos nur en 2004. Dume, la informa laboro, ekzemple en Bruselo kaj aliloke, alportis signifajn fruktojn en 2003 — sed la estonteco estas iom malklara pro severaj financaj premoj. Bone sukcesis nia kongreso — sed ĝi ne alportis la financan pluson bezonatan por vere efika laboro en 2004. La progresoj sur la kampo de instruado de Esperanto estis konsiderindaj, precipe se temas pri retaj kursoj k.s. — sed multo restas por fari. Jaro, do, de miksaj rezultoj, sed nepre pli pozitivaj kaj promesplenaj, ol negativaj.

Kaj la jaro 2004 estos elektojaro, kiam la nuna estraro adiaŭos kaj nova estraro elektiĝos. La nuna estraro dankas al la komitato kaj membraro de UEA pro la okazo labori por Esperanto kaj la bono de nia asocio kaj ĝi deziras al sia posteulo kuraĝon, diligenton, energion — kaj bonan sukceson.

Forpasoj

Walerian (Waldi) Baumgart (1911-2004) mortis la 18-an de aprilo 2004 en Bydgoszcz (Pollando).

Roger Colney (1917-2004) el Gap Cedex (Francio) mortis la 3-an de aprilo 2004.

Georges Lagrange (1928-2004), Akademiano, membro de Franca E-Instituto, mortis la 30-an de aprilo 2004 en Bouresse (Francio). Esperantisto ekde 1947, la kunfondinto de la E-Centro “Kvinpetalo” verkis interalie Ŝia lasta poŝtkarto (1988), kaj tradukis interalie kanzonojn de Brassens.

Héctor Palacios (-2004), D kaj FD (pentrado), mortis en Villa General Belgrano (Argentino).

Károly Fajszi forpasis la 3-an de februaro (1911-2004). Li estis emerita poŝtoficisto, honora membro de UEA, honora membro de Hungaria Esperanto-Asocio, kunfondinto de nia faka asocio pri poŝto kaj telekomunikado (IPTEA) en Hungario. Lia lando honorigis lin interalie per la Malgranda Kruco de la Ordeno de Hungara Respubliko (1994), kaj lia naskiĝurbo faris lin honora civitano. Li esperantistiĝis en 1964 kaj komencis kolekti Esperantajn librojn kaj aliajn esperantaĵojn. La kolektaĵo riĉiĝadis ĉefe pere de interŝanĝoj, por kio li oferis sian familian heredaĵon. La finrezulto de la preskaŭ kvarjardeka kolektado estis, en 2002, 17 mil volumoj, okmil binditaj jarkolektoj de periodaĵoj, dekmil periodaĵoj ne kompletaj, kaj multo pli. Ekde 1982 la kolekto estas ŝtate protektata, sub aŭspicio de la Nacia Széchenyi-Biblioteko. En 1991 aperis lia 550-paĝa Katalogo de la Esperanto-Kolektaĵo. En 2002 li transdonis la kolekton al la Landa Fremdlingva Biblioteko por ŝtata administrado.

(Laŭ Ada Csiszár)

Revuo Esperanto 2004 7 + 8

Malferme

Harmonia fino de estrara trijaro

Osmo Buller

La Estraro elektita en Zagrebo havis la lastan laborkunsidon en Roterdamo de la 25-a ĝis la 27-a e aprilo. Ĝi ja kunvenos ankaŭ komence de la UK en Pekino, sed tie ĝi ĉefe traktos praktikaĵojn por glate ekfunkciigi la kongreson kaj la laborojn de la Komitato. En la aprila kunsido ĉeestis ĉiuj ok estraranoj. Por kvar el ili (Gbeglo, Lee, Lipari kaj Tonkin) temis pri adiaŭo kiel estraranoj, ĉar ili ne kandidatas por reelekto, dum prezidanto Corsetti kaj la membroj Bakker-ten Hagen, Grigorjevskij kaj Osibov estas disponeblaj ankaŭ por nova trijaro. Preskaŭ ĉiuj venis al Roterdamo unu tagon pli frue por povi interŝanĝi pensojn kun vizitantoj de la Malferma Tago de la CO.

Dum la kunsido oni apenaŭ rimarkis, ke la Estraro estas finanta sian laboron, ĉar tiel diligente ĝi atakis ampleksan tagordon, kiu lasis netuŝita apenaŭ iun ajn niĉon de la vivo de UEA. Al mi, kiu unuafoje de post tri jaroj ĉeestis kunsidon de nia “registaro”, plaĉis la pozitiva etoso, kvankam ja ne mankis zorgoj kaj problemoj, pri kiuj ankaŭ la Estraro elektota en Pekino ankoraŭ devos multe rompi al si la kapon.

Eble la plej grava el la problemoj estas, kiel rekreskigi la membraron, ĉar kun tio iel kunplektiĝas ĉio alia. Feliĉe la evoluo en 2003 estis kuraĝiga: la individua membraro ĉesis fali. La unuaj informoj pri 2004 indikas almenaŭ modestan kreskon. Pri la kaŭzoj de la ĝisnuna malkresko kaj pri manieroj turni ĝin en firman kreskon aperis en la kunsido same diversaj opinioj kiel en diskutoj en retlistoj kaj gazetoj. Komuna opinio ŝajnis esti, ke ĉiuj iom pravas kaj ke al la ĉeso de la malkresko kontribuis la pli harmonia etoso en la Asocio kaj pliboniĝinta funkciado de la Centra Oficejo, kiu tamen ankoraŭ ne venkis ĉiujn siajn problemojn.

Apenaŭ surprizas, ke financaj problemoj okupis ankaŭ tiun ĉi kunvenon. Kvankam la kotiz-enspezoj kresketis en 2003, ili tamen restis multe sub la buĝeto, kiu montriĝis tro optimisma precipe pri tiu grava detalo, tiel ke la pasintjara spezokonto saldiĝis negative je 49 452 eŭroj. Tio tamen estis ĉ. 8 000 eŭrojn pli bona rezulto ol en 2002. La Estraro bone konscias pri la neceso reekvilibrigi la financojn kiel eble plej rapide, sed ĝi ne vidas ŝancojn fari tion per turno de mano sen damaĝi la normalan funkciadon de la Asocio. Ja ne temas pri financa krizo, ĉar malgraŭ la rezulto de la spezokonto, la kapitalaj kontoj de UEA tamen kreskis. Por 2005 la Estraro proponas buĝeton kun negativa saldo de 37 000 eŭroj, kun instigo al la CO streĉi siajn kapablojn por tamen atingi ankoraŭ pli bonan rezulton. Multo dependos de la sukceso de planataj kampanjoj por (re)varbi membrojn kaj apogantojn. Ilia realigo espereble ne dependos nur de la CO.

Se temas pri bona etoso, tiurilate vere ĝojige progresis la rilatoj kun TEJO, kiu estis reprezentita en la kunsido unue de sia ĝenerala sekretario Aleks Kadar kaj poste de sia konstanta observanto Sonja Petrović. La iam tikla demando pri jura sendependeco de TEJO evoluis en pli prudentan demandon pri eltrovo de konvena formo de jura personeco, kun kiu TEJO plu restu integra parto de UEA.

Tre bonan kunlaboron UEA nuntempe havas kun ILEI, kies prezidanto Radojica Petrović kun prava fiero raportis en la kunsido, ke ILEI sukcesis eliri el profunda organiza krizo. Plej bone tion ilustras la sukcesa varbokampanjo, kiu kreskigis la membraron de ILEI al ĉ. 700.

Oni diskutis ankaŭ pri la estonteco de la Afrika Oficejo de UEA en Lomeo. Ĝis nun ĝi funkciis kvazaŭ eksperimente, sed oni celas doni al ĝi pli firman kaj formalan rolon en la strukturo de UEA. Pro tio la proponata buĝeto de UEA por 2005 unuafoje enkondukas apartan rubrikon por elspezoj de la Afrika Oficejo, nome 5 000 eŭroj, kvankam la ĉefa fonto por ĝia financado plu restos Fondaĵo Afriko.

Multan tempon oni dediĉis al UK-oj. Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães raportis pri bona disvolviĝo de la preparoj por la Pekina UK. Bedaŭrindaĵo tamen estas, ke laŭnombre ĝi ne atingos la komencajn esperojn pro la fortimiga efiko de sarso k.a. plagoj, kiuj lastatempe bremsas turismon. Ili espereble ne plu ĝenos la aliĝadon al la venontjara UK en Vilno, kie LKK rikoltas unu sukceson post alia ĉe oficialaj instancoj kaj amaskomunikiloj. La Estraro ankaŭ formale definitivigis la decidon pri Florenco kiel kongresurbo en 2006.

[FORIGITA!: bildo]

La Estraro kun gastoj dum tagmanĝa paŭzo en ĝardeno de finna preĝejo en Roterdamo.

Internaciaj organizaĵoj por amikeco kaj servado

Komence de la pasinta jarcento kreiĝis pluraj internaciaj organizaĵoj por amikeco kaj servado. Jen mallonga resumo pri la plej gravaj, kronologie laŭ ilia fondiĝo. Kiel vi vidos, ili estas usondevenaj, sed iĝis mondskalaj NROj. Ilia komuna trajto estas ke ĝenerale la membroj, ĉu viroj aŭ virinoj, ekzercas liberalan profesion aŭ agas kiel superaj kadroj. Ili kutime kunvenas unu fojon ĉiusemajne aŭ ĉiun duan semajnon, kaj la kunvenojn karakterizas vere amika etoso. Alia komuna trajto estas ke tiuj organizaĵoj kaj iliaj membroj celas sindediĉe servi al la ĝenerala bono kaj helpi unuopulojn aŭ kunapartenantajn persongrupojn sur loka, nacia aŭ internacia niveloj.

Rotario, Rotary International (R.I.), estis fondita de Paul Harris en 1905 en Chicago, Illinois. Ĝia ĉefsidejo situas en Evanston, antaŭurbo de Ĉikago. Rotario nombras pli ol 1 200 000 membrojn en ĉ. 31 000 kluboj en 166 landoj kaj teritorioj. La Rotaria Fondaĵo malavare subtenas ĉiuspecajn programojn edukajn, humanecajn kaj publiksanajn. Ĝia plej ambicia programo estas PolioPlus, al kiu Rotario jam dediĉis 500 milionojn da dolaroj kaj per kiu Rotario kaj centmiloj da volontuloj — kunlabore kun la Monda Organizaĵo por Sano en Ĝenevo — klopodas mondskale ekstermi la poliomjeliton antaŭ la jaro 2005.

Kiwanis International estis fondita en 1915 en Detroit, Michigan. Ĝia nomo originas el malnova indiana vorto. La ĉefsidejo troviĝas en Indianapolis, Indiana. La organizaĵo havas pli ol 300 000 membrojn en 8 000 kluboj kaj devas provizi servojn en sociaj kaj kulturaj aferoj.

Lions Internatonal (laŭdire laŭ la komencaj literoj latine Liberant iter omnium nobilibus sacrificiis aŭ angle Liberty, intelligence, our nations’ safeguard) estas laŭnombre la plej granda porserva organizaĵo en la mondo kun 1 450 000 membroj en pli ol 44 000 kluboj en 188 landoj. La organizaĵon fondis Melvin Jones en 1917 en Ĉikago, kie ankoraŭ situas ĝia ĉefsidejo. Ĝiaj komencaj helpagadoj favoris la usonajn soldatojn en Eŭropo dum la Unua Mondmilito. Inter la multaj porsociaj iniciatoj de Lions elstaras nun la lukto kontraŭ la blindeco kaj la helpo al senviduloj, i.a. per la “invento” de la blanka bastono, la havigo de gvidhundoj al blinduloj, la kreo de parolaj bibliotekoj k.s. Lions ankaŭ partoprenas en la lukto kontraŭ muskolaj malsanoj.

Zonta estas virina movado fondita en 1919 en Buffalo, Novjorkio. Principe ĝi laboras por plibonigi la statuson politikan, juran kaj profesian de la virino. Hodiaŭ Zonta nombras ĉ. 37 000 membrojn en 70 landoj. Ĝia ĉefsidejo estas Ĉikago.

Soroptimist estas virina organizaĵo, fondita en Oakland, Kalifornio, en 1921. Ankaŭ tiu movado luktas por plibonigi la staton de virinoj kaj por antaŭenigi pacon kaj internacian interkompreniĝon. Ĝi kunlaboras kun la Virina Komisiono de UN en Ĝenevo kaj havas ĉ. 100 000 membrojn en 3 400 kluboj en 112 landoj. Ĝia ĉefsidejo situas en Philadelphia, Pennsylvania.

Konklude oni povas konstati ke tra la menciitaj organizaĵoj — kaj kelkaj aliaj, malpli konataj — proksimume 3 milionoj da homoj, viroj kaj virinoj, estas membroj de internacia reto de kluboj kiuj praktikas amikecon kaj la volon servi al la aliulo.

[FORIGITA!: bildo]

Giuseppe Grattapaglia antaŭ multlingva afiŝo pri Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Ursula Grattapaglia dum la monda rotaria kongreso.

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj dum monda konferenco de Rotario en Osaka kun 45 000 partoprenantoj.

[FORIGITA!: bildo]

Giuseppe (maldekstre) kaj Ursula (dekstre) Grattapaglia kun japanaj gekolegoj.

Precipe pri Rotario

La 31 000 kluboj tra la mondo konsistigas la konstrubrikojn de Rotario. La amplekso de la kluboj varias inter malgrandaj kluboj kun du dekoj kaj tre grandaj kluboj kun 200–300 membroj. Distinga trajto estas ke principe ĉiu klubo havas nur unu aŭ du reprezentantojn de ĉiu profesio aŭ subprofesio por ke neniu profesio estu superreprezentata. La membroj kutime kunvenas, diskutas kaj planas agadojn ĉirkaŭ manĝotablo(j), ĉu dum tagmanĝo, ĉu vespermanĝo. Kelkaj kluboj kunvenas eĉ dum komuna matenmanĝo.

Alia trajto estas ke ĉiujare, la 1-an de julio, ĉiuj respondeculoj de Rotario, t.e. prezidantoj, estraranoj aŭ komitatanoj, ĉu internaciaj, regionaj aŭ lokaj, devas esti anstataŭigitaj per novaj skipoj, kiuj transprenas la gvidadon de la organizaĵo dum la sekvanta jaro (Rotario = rotacio!). Lions International praktikas samspecan rotacion ĉiun 1-an de julio.

Oni ne povas membriĝi rekte al Rotario. Necesas ke ekzistanta membro rekomendu onin kiel estontan membron kaj ke la klubo aprobu. La kotiza strukturo de rotaria membreco estas tia, ke la membroj en pli riĉaj landoj subvencias tiujn en malpli riĉaj. Ekz-e mi membras en klubo en sudfranca urbeto kaj pagas 800 eŭrojn jare, sed tiu sumo inkluzivas la kluban kotizon, kontribuon por lokaj helpagadoj, “imposton” al R.I., kontribuon al la bonfara Rotaria Fondaĵo kaj fine la manĝojn kaj trinkaĵojn dum la kunvenoj tra la tuta jaro.

Ĉiujare R.I. organizas mondkongreson, ĉiam en alia grandurbo. Kutime ĉeestas 15 – 20 mil partoprenantoj, en esceptaj okazoj preskaŭ 40 000.

Rotario havas junularan sekcion, Rotaract, por gejunuloj inter 18 kaj 30 jaroj; ekzistas ĉ. 7 500 kluboj kun 173 000 rotaraktanoj en 120 landoj.

Rotario kaj Esperanto

Rotaria Amikaro de Esperantistoj (RADE) estas la plej aĝa de ĉiuj amikaroj (fakgrupoj) rekonitaj de R.I. Ĝi havas sesdekon da membroj en ĉiuj kontinentoj kaj eldonas bultenon RADE-Informilo. Nia amikaro klopodas informi rotarianojn pri la internacia lingvo kaj la Esperanto-movado per korespondado, prelegoj kaj artikoloj en naciaj rotariaj revuoj. La membroj renkontiĝas marĝene de esperantistaj aŭ rotariaj kongresoj. Dum la lastaj tri rotariaj mondkongresoj RADE aranĝis bone vizitatajn ekspoziciajn standojn.

Dum la Universalaj Kongresoj de Esperanto RADE-membroj vizitas rotariajn klubojn en la kongresa urbo kaj informas pri nia amikaro kaj pri la UK.

Jen propono al niaj kongresaj organizantoj: Kial vi ne sisteme invitas respondeculojn de tiuj kaj similaj organizaĵoj al niaj UK-oj, ekz-e al la solena malfermo aŭ al interesaj diskut-forumoj? Nia Esperanto-movado vivas tro izole kaj tial restas nekonata!

La miloj kaj miloj da rotariaj kaj aliaj kluboj en la mondo konsistigas vastan kampon por informado, kvankam oni devas ĉiam memori ke en tiuj uson-devenaj organizaĵoj la uson-angla lingvo estas — neoficiale! — la oficiala aŭ almenaŭ la ĉefa laborlingvo. Laŭ mia sperto tiaj kluboj ofte serĉas novajn temojn kaj prelegantojn por siaj kunvenoj. Se vi bone regas la internacian lingvon kaj scias prezenti nian movadon kiel modernan movadon, ne nur poresperantan, sed ankaŭ peresperantan — kulturan kaj socian — tiam vi eble povus proponi vin al la klubo(j) en via ĉirkaŭaĵo. Sed nepre, nepre ne iru por konvinki la membrojn pri “la grandioza beleco de nia amata lingvo kaj kara idealo”: Preferindas ke junaj esperantistoj parolu al rotaraktaj kluboj; mi ofte pensas ke Esperanto pli facile allogas junulojn, ĉar pli aĝaj rotarianoj ja jam komfortiĝis en establitaj kutimoj kaj pro profesiaj devoj ne ŝatas novajn “eksperimentojn”.*

* Antaŭ kelkaj jaroj mi proponis al la tre viglaj, seriozaj kaj junecaj Esperanto-kluboj en du francaj urboj ke ili invitu lokajn rotaraktanojn al ekz-e siaj festoj aŭ artaj kaj kulturaj aranĝoj. La du kluboj eĉ ne degnis respondi al mi.

Fine mi demandas min, ĉu vere ne ekzistas almenaŭ kelkaj Esperanto-parolantoj inter la centmiloj kaj centmiloj da membroj de la supre menciitaj organizaĵoj. Estas absolute necese ke ili anoncu sin.

Eskil Svane
Prezidanto de RADE
Solvo de lingva problemo?

Plejofte ni esperantistoj emas instrui nian lingvon al homoj, kiuj entute ne bezonas komuniki kun eksterlandanoj, ne komprenas pri kio entute temas aŭ simple ne havas intereson pri internaciaj rilatoj. Pro tio estas oportune, ke ni direktu nian inform-agadon al individuoj aŭ grupoj da individuoj, kiuj fakte havas rektajn lingvojn problemojn, kiel profesiuloj, kiuj rilatas internacie kaj spertas praktike la lingvajn barojn.

Inter centoj da tiuj organizaĵoj, ni havis la eblon kaj ŝancon elekti grupon, kiu aperis en 1905, paralele al nia Esperanto-movado, kaj same kiel ni, evoluis en la daŭro de la lastaj cent jaroj kun interrompoj pro la militoj aŭ pro politikaj malpermesoj. Temas pri unu el la plej grandaj servoinstitucioj: Rotary International. Kvankam ĝi naskiĝis en Usono, ĝi pleje evoluis en Britio, Aŭstralio kaj Kanado. Tamen ekde la dudekaj jaroj ĝi jam sentis la lingvan problemon kaj aldonis al la oficiala uzo de la angla la francan kaj hispanan, kaj en la daŭro de la jaroj pliajn kiel la portugalan, japanan, korean, germanan, svedan kaj italan. Krome kelkaj larĝvidaj mondaj prezidantoj el Britio kaj Francio fondis en 1928 fakgrupon de rotarianoj, kiuj uzis Esperanton en siaj internaciaj rilatoj.

Hodiaŭ ekzistas 70 fakgrupoj pri la plej diversaj temoj, sed restas la rekonata fakto, ke RADE (Rotaria Amikaro de Esperanto) festis pasintjare sian 75-jaran jubileon kiel la historie unua fakgrupo de R.I.! Antaŭvide al tio, la nunaj rotarianoj-esperantistoj decidis antaŭ du jaroj ellabori rezoluci-proponon al la Monda Konsilio de Rotario, kiu decidas pri novaj aspektoj de la organizaĵoj per la voĉdonado de 530 distriktaj reprezentantoj.

La strategio ne estis peti adopton de Esperanto kiel deka oficiala lingvo, sed voĉdonigi proponon, kiu konsciigu la 1 200 000 rotarianojn en 32 000 kluboj en 166 landoj pri ilia lingvo-problemo kaj ties racia solvo per la vasta uzo de Esperanto inter la kluboj, kiuj inter siaj celoj deklaras agadi por pli paca, solidareca kaj pli justa mondo!

Por alveni al la nun atingita stadio de nia rezolucipropono, la RADE-membroj devis vastaskale klopodi per prelegoj kaj intervenoj por akiri la skriban apogon de kluboj kaj distriktoj en Brazilo. Sekve, la internacia komisiono de Rotary International konsideris la laŭstatutan tekston de nia propono kaj protokolis ĝin en la tagordo de la Konsilio sub la numero 04-265, preta por debato kaj voĉdono en junio. Notinda estas la fakto, ke antaŭ ol voĉdoni pri Esperanto, la delegitoj devos okupiĝi pri la enkonduko aŭ ne de du grandegaj naciaj lingvoj en R.I., nome la hinda kaj mandarina. Evidente kun signifaj financaj sekvoj, ĉar ĉiu plia tradukisto en R.I. kostus jare 40 000 USD. Kontraŭe, nia propono estis zorge redaktita por eviti kostojn al la internacia organizaĵo. Pro tio ni estas optimismaj.

Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia

TEJO: Ĉu denove amiko de UEA?

Bertrand Hugon estas la francdevena prezidanto de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO) ekde 2003. Profesie li instruas matematikon en Dunkirko. Esperantisto ekde 1999, li estis prezidanto de la franca landa sekcio de TEJO de 2001 ĝis 2003. Marko Naoki Lins diskutis kun li pri la grandaj defioj, kiujn alfrontas TEJO.

Kiuj estas viaj prioritatoj dum via mandatperiodo en la estraro de TEJO?

Tre koncize: Harmonio en la laboro de la estraro, pli da dialogo kun la membroj, starigo de kohera kaj realisma agadplano por la tuta asocio.

Pri kiuj atingoj vi jam povas rakonti?

Mi ĝojas pri la ĝenerale bona funkciado de la TEJO-estraro kaj pri la pliboniĝintaj rilatoj kun UEA. Konkretan ateston pri tio ĉi ni povas vidi en la fakto, ke de kelkaj semajnoj UEA pagas la poŝmonon de nia volontulo en la Centra Oficejo.

Kiuj estas la problemoj de TEJO ĉi-momente?

La aktivuloj plendetas, ke la estraro ne sufiĉe komunikas kun la membroj kaj landaj sekcioj. Tion ĉi ni klopodas solvi plioftigante la aperon de nia organo TEJO-tutmonde (TT), kiu iĝos kvarpaĝa informletero sendata kune kun Kontakto. Pri TT mi povas aldoni, ke ŝanĝiĝas la redaktoro: pro manko de tempo Rick Newsum post ok jaroj da entuziasma redaktado transdonas la torĉon al Joel Amis, nia nuna volontulo.

Apud manko de interna informado alia nia problemo estas la falo de la membronombro. Laŭ mia sperto la simpla sendado de regulaj memorigleteroj por instigi remembriĝi efikas por kontraŭbatali la malkreskadan tendencon. Sed longperspektive nenio anstataŭas komunan vizion pri la mallongtemplimaj celoj kaj strategion por atingi ilin.

Vi parolas pri vizio, strategio kaj pri kohera agadplano. Sed por paroli konkrete: Kiuj estas viaj prioritatoj?

Nia unua prioritato estas daŭra aktivula trejnado. Du aliaj estas informado kaj sekurigo de kernaj funkcioj. Kaj por la estonteco ni planas engaĝi interesitojn en sociutilajn agadojn.

La aspekto de tutmondeco de TEJO: kiom grava ĝi estas por vi?

Ĝi estas tre grava, ĉar ni reklamas lingvon kiu apartenas al neniu lando kaj popolo. Kion TEJO konkrete povas fari estas doni helpon al la partoj de la mondo kiuj plej bezonas ĝin en la Esperanto-agado. Mi ĉefe celas Afrikon, kie ekzistas entuziasmaj aktivuloj, sed al kiuj la monaj rimedoj por komuniki per interreto regule mankas. TEJO verŝajne helpos solvi tiun problemon.

Antaŭ unu jaro la rilato inter TEJO kaj UEA estis tre kriza. Vi nun parolas pri pliboniĝintaj rilatoj. Ĉu temoj kiel sendependiĝo de TEJO aŭ translokiĝo al Bruselo estas malaktualaj?

Sendependiĝo estas malaktuala, sed por propra jura personeco ni serioze laboras, ĉar ĉefa monfonto por financi la projektojn de TEJO estas eksteraj fondaĵoj, kiuj kutime postulas kunlabori kun jure memstaraj organizoj. Laŭ mi estas danĝere daŭrigi la mensogadon al niaj monsubtenantoj. Pri translokigo de la oficejo al Bruselo: mi opinias ke en la perspektivo de tutmondiĝo tio ne estas prioritata, ĉar laŭ siaj respektivaj publikaj bildoj Bruselo estas eŭropa burokratejo kaj Roterdamo estas haveno tutmondeca.

Kiun avantaĝon alportas TEJO al UEA?

Unuavice por plijunigi la movadon, sed TEJO ankaŭ povus esti montrofenestro de UEA ĉe amaskomunikiloj, kondiĉe ke ni organizu ion kongruan kun iu temego regule reaperanta ĉe la amasmedioj.

Kion TEJO povas lerni de UEA?

Mi dirus eble la spertojn kaj — ni povas esperi — la saĝecon.

Ĉu la koncepto subvenciigi Esperanto-eventojn per ekstermovada mono estas grava?

En la senco ke ĝis nun TEJO ne havas sufiĉe da patronoj, tio estas deviga, se ni volas plufinanci tiajn aranĝojn, kiuj unuflanke tre plaĉas al la partoprenantoj kaj aliflanke helpas nin por organizi la junularan movadon.

Kiuj estos la ĉefaj okazaĵoj de TEJO dum 2004?

Krom la du martaj trejnseminarioj okazos la tria oktobre en Strasburgo. Sed kiel ĉiujare nia ĉefa okazaĵo estos la Internacia Junulara Kongreso. Ĝin akceptos la rusa urbo Kovrov. La temo June kaj kune estos bona motivo por instigi la partoprenantojn interŝanĝi siajn ideojn pri la dezirata rolo de TEJO en la socio. Ankaŭ menciindas la tendumara internacia lingvokurso ĝuste antaŭ la IJK. Bona eblo eĉ por komencantoj eklerni Esperanton kaj poste ĝui la kongreson. Sed urĝas aliĝi por tiuj, kiuj bezonas vizon.

Sur kiu vojo vi vidas TEJO-n?

Kvankam TEJO liveras bonajn servojn al la komunumo, nome la eldonaĵojn Kontakto kaj Pasporta Servo, verŝajne ĝi evoluos al reto de aktivuloj, kiuj provos servi al la socio. Ekzemple mia nuna ideo estus internacie kunlaborigi per Esperanto studentajn klubojn, kiuj laboras en la kampo de kontraŭrasismo, ĉar tio estas sufiĉe utila en la okuloj de la publika opinio, konsidere ke en multaj landoj la ekstremdekstraj partioj daŭre kreskadas. Sed ĉiuokaze laŭ mi indas ekspluati la fakton, ke du monatojn post la IJK rekomenciĝos la universitata jaro, kaj tiam oportunos serĉi partnerecojn ĉe studentaj organizaĵoj.

(Pliaj informoj pri TEJO: www.tejo.org, www.tejo.org/ijk)

Bertrand Hugon (maldekstre) en interparolo kun TEJO-aktivuloj dum brusela trejnkurso

Bona Espero en brazila ĝangalo

La laborplano de UEA rekomendas informadon, instruadon kaj aplikadon. En la bieno-lernejo Bona Espero, kie vivas ĉirkaŭ 40 personoj, el kiuj 30 infanoj, la tri rekomendoj funkcias daŭre kaj paralele pro unika situacio, kreita de la fondintoj antaŭ 47 jaroj: Esperanto-parolantoj faru volontule socian laboron en la Tria Mondo favore al infanoj en riska situacio.

La ĉefa celo ne estas instrui Esperanton al malfavorataj analfabetoj, sed protekti kaj nutri, alfabetigi kaj eduki ilin.Tiuj volontuloj el diversaj nacioj, kiuj alprenas la defion certe ne facilan, uzas inter si la internacian lingvon Esperanto. Kaj tiu fakto per si mem estas daŭra inform-agado, interesa al ĵurnalistoj pro sia unikeco.

La infanoj do ricevas nature internacian edukadon, kunvivante kun homoj el diversaj kulturoj. Sekve la ĉiutaga aplikado de la lingvo per si mem kreas la daŭran informadon. Kaj la instruado? — Preskaŭ per simbiozo, kiel en normala familio, la infanoj lernas Esperanton. Kiam ili kapablas legi, ili ricevas sisteman instruadon de la lingvo pere de la vizitantaj voluntuloj (kiel sur la foto). Ĝenerale junaj voluntuloj kunlaboras dum tri ĝis ses monatoj kaj venas plejparte el Eŭropo.

Nuntempe Aneta Ubik el Germanio instruas la sekretojn de la ĉapelitaj literoj, antaŭe estis Marit Bohr kaj la franca Magali, la argentinano Alejandre kaj la franco Patrick, Katarina el Slovakio, Vitaly el Murmansk, Fernando el Urugvajo, Tobias kaj Gabriella, Krystoph kaj Agnieszka, Riccardo el Italio kaj Giovanna — preskaŭ senfina listo en la lastaj dudek jaroj de spontaneaj deziroj helpi.

Esperanto-parolantoj en Bona Espero do ne nur sidas en bibliotekoj kun plenaj stomakoj, defendante lingvajn rajtojn, sed ja emas solidarece engaĝiĝi ankaŭ en la lukto por la baza pretervivado sen la perfortoj de la malsato kaj de la forlaso, ĉefe inter la infanoj de la mondo.

Ursula Grattapaglia

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj en Bona Espero estas multkoloraj, ĉar miksaĵo de indiĝenoj, nigruloj kaj blankuloj — sen rasa diskriminacio. La instruistino estas Aneta Ubik, germana volontulino dum ses monatoj.

Esperanto-instruado tra la mondo

Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj, aliĝinta faka asocio de UEA, celas akceli la instruadon de Esperanto, trejni instruistojn, okazigi ekzamenojn, eldoni modernajn lernilojn, proksimigi kaj kunordigi E-klasojn, specife per la projekto de ILEI/UEA “Interkulturo”. Pri sia laboro raportas kelkaj ĝiaj landaj sekcioj. (Daŭrigo al la maja revuo.)

Kroatio

Kroatan nacian konkurson pri scio de Esperanto por lernantoj el elementaj lernejoj partoprenis 24 lernantoj el 7 elementaj lernejoj. Ses lernejoj oficiale sendis kaj finance subtenis siajn lernantojn. La aranĝon, okazintan 23-25 maj 2003 en la marborda urbeto Kostrena, organizis en sia skolta ripozejo Esperanto-Domo de la E-Societo en Rijeka kaj Kroata E-Ligo. Krom la konkurso Kroata ILEI-sekcio organizis komence de septembro en Esperanto-Domo unusemajnan renkontiĝon de gejunuloj “Mezeŭropo estas mia hejmo”, kiun partoprenis gejunuloj el Hungario, Francio kaj Kroatio. En Kroatio nun okazas 15 E-kursoj en lernejoj kaj kluboj.

Emil Hrvatin
Rumanio

En 2003 Mihai Trifoi estis elektita kiel ILEI-sekciestro. La ILEI-konferencon en Örestrand partoprenis tri membroj el Rumanio.Tra la lando okazis diversaj E-kursoj. La nova sekciestro planas altigi la nombron de la kotizantaj membroj, reorganizi la sekcion kaj plani la agadon por la periodo 2004-2007. Jarfine jam estis preta kaj parte diskonigita la projekto pri la agadplano de la Rumana ILEI-sekcio por tiu periodo. Dum la Balkana Esperanto-Simpozio (01-04/05/2003, Timişoara), okazis ILEI-kunveno. Radojica Petrović prelegis pri Interkulturo kaj konigis al la partoprenantoj la celojn de la edukprojekto Interkulturo 2. Mihai Trifoi, instruisto en Bixad, prelegis pri La lernejo de Bixad en la projekto Interkulturo.

Svislando

Preskaŭ ĉiumonate okazas studsabatoj en la Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI), en la urba biblioteko de La Chaux-de-Fonds. La partoprenantoj, meze 20, estas dividitaj en 3 grupoj. La komencantoj akiras la bazajn konojn kun Stefano Keller, la mezuloj lertiĝas en la konversacio kun Monika Molnar, E-instruisto en privata lernejo de La Chaux-de-Fonds, kaj la supera grupo studas diversajn temojn de la esperantista kulturo sub la gvidado de Claude Gacond.

Novembre la lastaj komencis konsideri la vivon, la pensojn kaj la verkaron de L.L. Zamenhof pere de lia letero al Alfred Michaux. Tiu letero estis prezentita en du versioj, la originala kaj la aktualigita, fare de Claude Piron. La komparo inter la du versioj ebligis kompreni la stilon de Zamenhof, tiun de la komenco, forte arkaikiĝintan. La enhavo de la letero pli precize komprenigis la ideojn de la kreinto de nia lingvo. La partoprenantoj havis la taskon ekzameni pli profunde la tekston hejme, por kapabli ĝin komenti dum posta studsabato.

Januare la mezuloj aliris la superan grupon kaj tradukis franclingvan tekston de Charles-Albert Cingria, romanda verkisto, kiu en 1906 dum la dua Universala Kongreso en Ĝenevo provokis la esperantistojn komparante ilian lingvon kun senplumigita cigno. Tiun saman semajnfinon la komencantoj vigligis la etoson kaj prezentis amuzan teatraĵon.

Nicole Margot
Togolando

TIETo, la instrufako de UTE, organizas kursojn kaj helpis en la organizado de la 11-a TEK: akcepto kaj kvizo estas apartaj programeroj de la instituto dum la kongreso. En 2003 okazis korespondaj kaj surlokaj kursoj kun ekzamenoj. Porkomencantaj kursoj okazis en kluboj de la lando per la Zagreba Metodo. De la 18-a ĝis la 22-a de aŭgusto speciala sesio de surloka kurso okazis en Lomé kaj Glidji. La korespondan kurson laŭ tiu de Ferez sekvis 15 lernantoj. Kursoj por progresantoj okazis de la 18-a ĝis la 22-a de aŭgusto 2003 en Lomé kaj Glidji. Ekzameno A okazis en Lomé, Glidji kaj dum la 11-a TEK en Aneho. La 22-an de aŭgusto 3 kandidatoj el 8 sukcesis ĉe la ekzameno en Lomé, 2 el 5 en Glidji. Ekzamenoj B kaj C: ili estas la elementa kaj meza niveloj de ILEI/UEA. La unua okazis la 22-an de aŭgusto 2003 por togolandanoj. La dua okazis en la 11-a TEK kun tri partoprenantoj. La meza ekzameno okazis en la 11-a TEK.

Ukrainio

La 3-an de oktobro 2000 estis fondita Ukraina Ligo de E-Instruantoj, kiu ekde la jaro 2003 estas sekcio de ILEI. La sekcio laboris laŭ la Strategia Laborplano de UEA, ILEI kaj TEJO Al lingva demokratio por la jaroj 2001-2010. Estis eldonita programo de Esperanto kiel elektebla kurso por mezlernejoj kaj gimnazioj, rekomendita por uzado de la Ministerio pri Klerigado kaj Scienco de Ukrainio (ĝin aŭtoris Nina Daniljuk). Okazis seminarioj pri Cseh-metodo sub la gvidado de Ewa Bondar (niveloj A kaj B) kaj ekzamenoj de ILEI (komenca kaj meza niveloj). Dum la jaro 2003 estis proponita al la Ministerio pri Klerigado kaj Scienco projekto pri instruado de Esperanto al specialaj lernejoj, gimnazioj, liceoj kaj ricevita rekomendo prilabori la programon de Volodimir Hordijenko. Estis preparitaj du programaj variantoj de Esperanto por lernejoj, gimnazioj kaj liceoj. Maje de 2003, kadre de la aranĝo Aroma Jalto, okazis kunsido de la Instru-Metodika Fako, kie oni priparolis gravajn demandojn de la agado, ekzamenado, profesiiĝo k.a. Tiam okazis A, B kaj C-Seminarioj pri Cseh-metodo sub la gvidado de Ewa Bondar kaj Atilio Orellana Rojas. Diplomiĝis kiel Cseh-instruistoj Tatjana Auderskaja, Nina Daniljuk, Konstantin Demjanenko, Volodimir Hordijenko, Pawel Moajev kaj Svetlana Pogorelaja. Dum Aroma Jalto funkciis kursoj por komencantoj kaj progresantoj. Okazis ekzamenoj por novicoj, kiun sukcese plenumis 6 personoj. Estas preparita la programo de speciala kurso de Esperanto sub la aspekto de interlingvistiko kaj lingvokulturologio por studentoj-filologoj de la Volinia universitato, rekomendita de la Scienca konsilio, kiun eblas uzi en aliaj altlernejoj. Tiun gvidas la sekciestro. La sekcio estis reprezentita dum la ILEI-Konferenco en Örestrand pere de Volodimir Hordijenko kaj Nina Daniljuk. La sekciestro partoprenis seminarion pri Interkulturo, kiu okazis kadre de la ILEI-konferenco en Svedio. La studentoj kaj gimnazianoj el la urbo Lucjk aliĝis al la projekto Interkulturo.

[FORIGITA!: bildo]

Gejunuloj en Esperanto-Domo dum junulara renkontiĝo Mezeŭropo estas mia hejmo en Kostrena, Kroatio

Esperanto en amaskomunikiloj

La plej elstara gazetara mencio de Esperanto dum majo certe estis tre longa artikolo La lingva instinkto de Ciaran Carson en la renoma brita taggazeto The Guardian pri revo, kiu ligis lian patron, poŝtiston en la nordirlanda urbo Belfast, al pola doktoro, nome Zamenhof.

La aŭtoro priskribas en sia artikolo per tre sentemaj vortoj sian patron, kiu dum jardekoj estis fervora simpla esperantisto, kaj Esperanton. La patro, same verva irlanda naciisto, instruis en sia libertempo la irlandan lingvon kaj malpermesis hejme uzadon de la angla. Esperanto ĉiam estis kontaktilo por la patro al la fora mondo. Kiam la filo plenkreskis, li kverelis kun la patro pri Esperanto, dirante ke ĝi ne taŭgus por verki poemojn. Esperanto ŝajnis milda kaj plasta, sen ajna historio malantaŭ la signifoj. Sed Carson intertempe ŝanĝis sian opinion: Retrospektive ŝajnas al mi, ke mia kompreno de Esperanto estis iel unudimensia.

Lingvopolitiko estis ofta temo dum majo en la gazetaro pro la plilarĝigo de Eŭropa Unio. Nun ĝi nombras 20 oficialajn lingvojn. Pluraj artikoloj, kiuj raportis pri la lingva reĝimo de EU, menciis Esperanton, ĉu kiel utopiaĵon, ĉu kiel diskutindan elementon.

Pri Uzi la slovakan lingvon en la slovak-anglalingva gazeto The Slovak Spectator skribas Dafydd ap Fergus. Li demandas sin ĉu la malgrandaj etnaj lingvoj havas ŝancon kontraŭ la hegemonio de la angla lingvo kaj rimarkigas, ke eble estu neŭtrala ne-etna lingvo kiel Novlatino, Esperanto, aŭ iu alia nova lingvo. La artikolo kaŭzis serion da legantleteroj, pluraj ankaŭ de esperantistoj, kiuj aktive kundiskutis pri la graveco de lingva egaleco. Efektive tiu artikolo temis pri la pozicio de la slovaka, kaj ne de Esperanto. Tamen pluraj homoj mem menciis la eblecojn de Esperanto kaj mi ankaŭ intervjuis plurajn esperantistojn‚ komentas Dafydd ap Fergus. Eble taŭga maniero mallaŭte enŝovi Esperanton en la aktualan diskuton pri lingvoj.

Pluraj mencioj ĉirkaŭ la temo Esperanto aperis en la litova kaj franca gazetaro. La lasta raportis pri la Esperanto-manifesto, okazinta la 9-an de majo en Strasburgo. Tiu evento, nomita Eŭropa Bunto, celis atentigi la publikon pri la neceso de lingva diverseco en Eŭropo. Ĝin partoprenis 400 manifestaciantoj el deko da ŝtatoj. La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: www.lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton).

Bedaŭrinde ni ne sukcesas — malgraŭ interreto — trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Precipe la ekstereŭropa kaj nordamerika gazetaro estas subreprezentata. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins Brusela Komunikadcentro, m...@lingvo.org

Oratora konkurso de UEA

En la 89-a Universala Kongreso de Esperanto en Pekino denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Temoj
  • (a) Lingva egaleco en internaciaj rilatoj
  • (b) Libera senpaga kopiado de muziko: Kion fari?
  • (c) Kial lerni Esperanton?
Partoprenantoj

Rajtas partopreni gejunuloj ĝis 28-jaraj, kiuj aliĝis al la kongreso. La partopreno en la konkurso estas senpaga, sed ĉiu kandidato devas, minimume unu tagon antaŭ la konkurso, sin skribe anonci al la LKK aŭ al la estrarano pri kulturo, Humphrey Tonkin.

Okazigo

La Konkurso okazos publike, sub prezido de la prezidanto de la Komisiono kaj en la ĉeesto de la du pliaj membroj de la juĝkomisiono. Ĝi okazos en la Internacia Lingvo. La kandidatoj devas paroli pri unu el la temoj libere, sen anticipe skribita teksto, sed ili povas uzi memorigajn notojn. Ĉiu kandidato rajtas paroli dum proksimume 10 minutoj, sed la Komisiono povas, depende de la nombro de kandidatoj, longigi aŭ mallongigi tiun limtempon. La prezidanto de la Komisiono anoncas, antaŭ la komenciĝo de la konkurso, la decidon de la Komisiono rilate la daŭron de ĉiu parolado.

La Komisiono juĝos la paroladojn el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. La konkurso okazos la kongresan mardon, de la 10-a ĝis la 11-a horo. La nomo de la salono aperos en la kongresa libro.

Premioj

La premioj estas tre valoraj libroj. La gajnintoj ricevos ankaŭ diplomojn kaj iliaj nomoj estos proklamitaj dum unu el la kongresaj kunsidoj kaj publikigitaj en la oficiala organo de UEA.

Kie malaperas membroj?

En 1991 UEA havis 8071 membrojn, la rekorda nombro post ses jardekoj. En 2002 kaj 2003 la membronombro estis 5713-5714, tio estas 30 procentojn malpli. UEA perdis entute 2357 membrojn en 12 jaroj. La publikigitaj membronombroj laŭlande donas eblon serĉi la kialojn por membroperdo, unue por difini kie la membroj malaperis. La apuda tabelo donas informojn pri la evoluo de la membronombro en 19 landoj kun pli ol 100 individuaj membroj.

Lando 1991 2002-2003 averaĝe ŝanĝo
Francio 728 591 -19%
Germanio 640 542 -15%
Usono 545 365 -33%
Brazilo 489 465 -5%
Nederlando 459 250 -46%
Japanio 380 356 -6%
Pollando 369 81 -78%
Svedio 365 208 -43%
Britio 362 162 -55%
Italio 304 195 -36%
Finnlando 272 197 -28%
Belgio 239 146 -39%
Hispanio 209 145 -31%
Ĉeĥio kaj Slovakio 177 100 -44%
Rusio 173 151 -13%
Ĉinio 156 123 -21%
Svislando 143 114 -20%
Hungario 119 81 -32%
Danio 105 85 -19%

En tiuj ĉi 19 landoj UEA perdis entute preskaŭ du mil (ekzakte 1967) membrojn. La plej grandaj faloj rezultis en kelkaj eksaj socialismaj landoj kie la membronombro falegis, plej draste en Pollando, Ĉeĥio kaj Slovakio (la lastaj du estis unu lando en 1991). Same okazis en Latvio kaj Estonio, kaj iomete malpli en Rumanio kaj Bulgario, sed ne en Litovio (14 membroj pli en 2003), Albanio kaj Ukrainio.

En okcidenta Eŭropo la plej grandaj faloj okazis en Britio kaj Nederlando, kie la membraro duoniĝis. Similaj kazoj kun malpli granda membronombro estas Argentino (de 88 en 1991 al 28 en 2003), Greklando (de 34 al 16), Irano (de 80 al 30), Islando (de 42 al 24), Kolombio (de 50 al 7) kaj Portugalio (de 32 al 12). Ankaŭ en Svedio, Belgio, Italio kaj Usono la falo estis pli granda ol averaĝe.

En Brazilo kaj Japanio la membronombro falis nur malmulte (en 2002 Brazilo havis 525 membrojn, kio signifis kreskon kompare al 1991, sed nur 404 membrojn en 2003). Ĉinio estas interesa kazo, ĉar la falo okazis preskaŭ komplete en Tajvano, dum en la ĉina kontinento la membronombro restis preskaŭ la sama.

La plej granda membronombro en la jaroj 2002-2003 en lando kie la membraro kreskis estas Kroatio, kie estis 49 membroj en 1991, sed 62 membroj en 2003, kaj en Vjetnamio, kie estis 38 membroj en 2002 kaj 46 en 2003, sed nur 17 en 1991. La membraro kreskis ankaŭ en landoj kiel Tanzanio (+17), Burundio (+14), Togolando (+12) kaj Urugvajo (+10). UEA havis nur sep landojn kie la membronombro kreskis je pli ol 10, kaj sep landojn, kie ĝi perdis pli ol 100 membrojn.

Laŭ kontinentoj la evoluo de membronombro indikas ke la kresko okazis nur en Afriko, dum en Azio la membronombro falis malpli rapide ol en Eŭropo kaj Ameriko.

Kontinento 1991 2003 ŝanĝo
Eŭropo 5431 3722 -31%
Azio 916 756 -17%
Suda kaj meza Ameriko 776 535 -31%
Norda Ameriko 638 436 -32%
Afriko 159 176 +11%
Oceanio 147 89 -39%

En 2003 UEA estas nur iomete malpli eŭropeca (65% eŭropaj membroj en 2003 kaj 67% en 1991), sed la membronombro falis ankaŭ en Azio, Ameriko kaj Oceanio kaj kreskis nur en Afriko.

Ankaŭ la divido inter la kotizkategorioj A kaj B apenaŭ ŝanĝiĝis. En 1991 A-landanoj estis 68%, en 2003 ili estis same 68%. Kotizkategorio A inkluzivas Okcidentan Eŭropon, Nordan Amerikon, Japanion, Koreion, Tajvanon, Honkongon, Israelon, Aŭstralion kaj Nov-Zelandon.

La falo de la membronombro okazis en landoj kun tradicie forta movado. Eventuale la asocioj ne sukcesis varbi novajn membrojn por kompensi la mortintojn. Pri tio atestas ankaŭ la falo de junaj membroj: en 1991 ili estis 867 (en 1990 tamen nur 743), sed en 2003 nur 399 (419 en 2002). La nombro de junaj membroj pli ol duoniĝis. Ne povas temi unuavice pro la falo de populareco de UEA, ĉar ekzemple en Finnlando la membronombro de UEA falis je 28%, sed samtempe la membronombro de Esperanto-Asocio de Finnlando falis je preskaŭ 40%, do finnaj esperantistoj aliĝis pli aktive al UEA.

Necesus esplori la landajn asociojn por trovi la kialojn de membroperdo. Unuavice necesus atenti tiujn en kiuj la falo estis la plej granda. Tamen eble por la estonteco plej grave estus lerni el spertoj de tiuj asocioj kie la membronombro falis plej malmulte (unuavice Japanio kaj Brazilo, sed ankaŭ Germanio, Francio, Danio kaj Svislando). Landoj tiom diversaj eventuale povus doni bonajn respondojn por varbado, ne nur por Esperanto, sed ankaŭ por UEA.

Jukka Pietiläinen

Tamen pozitiva evoluo

Kun 16 978 membroj la statistiko de UEA denove turniĝis en kreskon en 2003. La pasintjara membronombro superas per 716 la nombron de 16 262 en 2002. La kresko ŝuldiĝas al plimultiĝo de aligitaj membroj. En 2003 la landaj asocioj pagis al UEA por 11 264 membroj, dum en 2002 temis pri 10 549. Inter la aligitaj membroj radikale kreskis la nombro de junaj membroj, kiuj konsistigas la aligitan membraron de la junulara sekcio TEJO. Kompare kun 1162 en la antaŭa jaro, en 2003 TEJO havis 1908 aligitajn membrojn. Tiu kresko tamen plejparte estas ŝajna, ĉar en 2002 multaj landaj asocioj ne indikis, kiom el iliaj membroj estas junaj.

Ankaŭ la nombro de individuaj membroj ĉesis fali. En 2003 UEA havis 5714 individuajn membrojn, kio signifas simbolan kreskon de 1 membro kompare kun 2002, kiam la nombro estis 5713. Provizoraj informoj pri la evoluo en 2004 indikas, ke la pasintjara rezulto ne estis incidenta. La 20-an de majo la Centra Oficejo registris jam la 5000-an membron, kiu kotizis por la nuna jaro. En 2003 oni atingis tiun limon nur fine de junio. Tio parte rezultas el pli efika administrado en la CO, sed temas ankaŭ pri efektiva kresko de la membraro. En 2003 la konsisto de la individua membraro estis: Membroj kun Gvidlibro 375 (410 en 2002), Membroj kun Jarlibro 1197 (1099), Junaj Membroj kun Jarlibro 231 (235), Membroj-Abonantoj 2799 (2834), Junaj Membroj-Abonantoj 139 (161), Dumvivaj Membroj 843 (860), Junaj Dumvivaj Membroj 23 (18), Dumvivaj Membroj kun Jarlibro 26 (19), Junaj Dumvivaj Membroj kun Jarlibro 6 (5), Honoraj Membroj 65 (61) kaj Membroj de la Honora Patrona Komitato 10 (11).

La plej fortan bazon UEA havis en Japanio, kie el 1445 membroj 1069 estis aligitaj kaj 376 individuaj membroj. Sekvis Germanio kun 1231 membroj (resp. 682 kaj 549), Ĉinio 1180 (1050 kaj 130), Francio 1165 (564 kaj 601), Italio 1025 (821 kaj 204), Belgio 789 (641 kaj 148), Usono 721 (350 kaj 371), Brazilo 650 (246 kaj 404), Svedio 615 (400 kaj 215), Britio 569 (403 kaj 166) kaj Nederlando 536 (277 kaj 259). En 2003 UEA havis membrojn en entute 111 landoj. Laŭlanda membrostatistiko aperis en la junia numero de la revuo Esperanto.

(GaKo)

Recenzoj

Ĝuinda avangardaĵo

Cetercetere. Jarl Martelmonto. Stockholm: la aŭtoro, 2002. 63p. ISBN 91-7910-409-6. 20cm. Prezo: € 15,90

Ekde kiam mi malkovris (en la liceaj jaroj) la avangardan arton, mi ekŝatis ĝin. Eble la politika etoso de tiuj fruaj 1970-aj jaroj en mia denaska Rumanio kontribuis al tiu avangardemo. La tre (tro) striktaj reguloj, laŭ kiuj ni ĉiuj devis vivi, igis min serĉi rifuĝon en ĵazo, eksperimenta muziko, absurda teatro, surrealismaj kaj dada artformoj, kiuj ŝajnis rompi la striktecon, la regulecon de la ĉiutaga vivo, cetere ege monotona.

Lernante Esperanton mi esperis trovi ankaŭ en tiu lingvo la ŝatatan literaturon. Mi devis konstati ke tamen tiu avangarda movado, kiun ni nomas Esperanta, ne estas aparte apreza rilate avangardan kulturon. Ĝis mi malkovris la unuan E-lingvan poemaron de Jarlo Martelmonto Ajn (1983). Mi voris ĝin tuj, sed mia apetito ne malaperis. Ĝi restis ĉe/kun/en mi kaj nur en 1991 mi havis novan ŝancon kontentigi ĝin (portempe) okaze de la apero de Ike ize ive, la dua E-lingva poemaro de Jarlo. Kaj jen, post 9 pliaj jaroj, ni havas la bonŝancon vidi trian poemaron el la sama plumo en la sama lingvo, Cetercetere, ĉi-foje kun akompana KD.

Jarl Hammarberg (esperantigita Jarl Martelmonto) debutis kiel poeto antaŭ 40 jaroj en sia denaska sveda kaj, kiel li mem konfesas, li konsideras sin ero de la modernismo. Bonvena ero, aldonus mi, se enkalkuli ke nialingve ne abundas tiaj eroj.

Enkonduke al Ike ize ive, la aŭtoro antaŭvidis “ke iuj opinias, ke ĉi-verko ja konsistas el vortoj, sed mankas kunligo de ili”. Simila averto bonvenus ankaŭ por granda parto de Cetercetere, kies unua poemo komenciĝas per “optoj indoj edoj agoj” kaj finiĝas per “huuralaan, haaruuarí”, ĉi-lastaj vortoj pli nederlandlingvecaj ol esperantecaj. Tamen en ĉi libro troviĝas ankaŭ pli digestebla poemo inspirita de skandinavia kantfabelo. Temas pri Klas Grimpomuso kantas pri si mem. La mallaborema muso filozofias: “Agrable estas vivi kaj amuzi sin”. Ankaŭ per la lasta libro de Jarl Martelmonto eblas amuzi sin, se oni ŝatas certan literaturon.

Malfeliĉe, kiel multaj aliaj eldonaĵoj publikigitaj de la aŭtoroj mem, ankaŭ Cetercetere suferas pro la samaj mankoj, kaŭzitaj de nesufiĉa zorgo kaj de manko de atenta provlegado: tajperaroj kaj lingvaj eraroj aperas jen kaj jen, kaj — certagrade — stumbligas la leganton. Bedaŭrinde, ĉar alie ĝi ja estas ĝuinda avangardaĵo.

Ionel Oneţ

Kun kaj sen barbo

Iom da bono de Bruna Ŝtono. Mikaelo Bronŝtejn. Tihvin, 2000. 78-minuta KD. Prezo: € 13,50. Ni tostu la verdan fortunon. Georgo Handzlik. Bielsko-Bial-a: KLEKS, 1999. 51-minuta KD. Prezo: € 15,00

La disko Iom da bono... estis kompilita el tri kasedoj. Do, se vi ilin ankoraŭ ne akiris, profitu la okazon por “trafi tri celojn per unu groŝo”... Tra 22 kanzonoj, vi baniĝos en La verda ĝardeno de Mikaelo (eble lia plej bela melodio), tiu de la epoko de SEJM — Sovetia Esperantista Junulara Movado: Jen, en verda ĝarden’, Ni sidas, ni mutas, ni ĉiuj aŭskultas kun tiu profunda konkludo: Ĉu ekas la fino aŭ daŭras komenco? Vi eble bezonos ŝlosilon por kapti la tutan sukon de Kanto de leganto, kvankam tintas kovrilpaĝoj en la tornistro por iri al tendaro kie enlitiĝas nur analfabetaj kaj kie post fino de tago oni retroviĝas kun La vizaĝoj ĉifaj pro legaĵoj ĉipaj! Do, bongustas libroj! Iom post iom venas Novaj kondiĉoj, sed tamen plu necesas planti terpomojn ĉar Stultulo nur fidas, ke nutros lin vintre la ŝtato... Koran dankon al vi, onklo Borja (Jelcin), ke rajtas ni nun post laboro denove labori! Ankaŭ gustumu la spican Monologo en vendeja vico, kie pluvas la insultoj: Iru al Israelo! Putin’, Bovin’, ktp. Sed malgraŭ ĉio ĉi la nostalgio de l’ poeto al Vorkutaal Moskvo — aĥ Moskvo! instigas onin konatiĝi kun la lando de Mikaelo.

Georgo Handzlik reprenis kanzonojn de du antaŭaj kasedoj, Sur placo de ĉiela pac’ kaj Vivu Esperantujo, kaj aldonis novajn. Post danko al Sinjoro Ludoviko... pro Verda koro de Julio, Streĉita kord’ de Koloman’, Kabeiĝos iam mi kantas nia bardo, sed tamen post kongres’! En Esperantisto, ekesto kaj malapero, venas nigrahara belulin’, kiu rapide, per Ĉe-metodo lernas E-on, ĉar Verda stelo, amikaro — Falos la obstinaj baroj. Sed Per svisfrankoj, per dolaroj — Fortas la obstinaj baroj. Sed ne nur verdas la mondo de Handzlik, ĝi nigras kiam falas bomboj, Justaj bomboj..., kiam dronas Titanik’. Dum Titanik’ dronis, orkestro ludis tangon kaj tiam Tropostulo plej forte kaj emocie spegulas la spiriton de nia bardo (kun barbo!) Ke ne plu uniforma ul’ — Demandu min pri la ide’ — Ĉu estas kontraŭ mi aŭ pro — Sed ŝajne mi postulas tro.

Postulu verdajn bardojn, kun aŭ sen barbo, aŭskultu, aŭskultigu Mikaelon Bronŝtejn kaj Georgon Handzlik! Ĉar la dua mem baptis sin “Bardo sen barbo”, vi senprobleme rekonos la alian...

Ĵak Le Puil

Modernigita vortaro

Esperanta-rusa vortaro. Reviziita kaj kompletigita de Jurij Finkel kaj Igor Galiĉskij. E.A. Bokarjov. 2002. 308p. 21cm. Prezo: € 7,50

Ĉe la sojlo de la renaskiĝo de la Esperanto-movado en la post-Stalina Sovet-Unio staris profesoro Jevgenij Aleksejeviĉ Bokarjov (tiu transskribo de lia familinomo pli ĝuste reflektas ĝian prononcon ol la transliterigo Bokarev). Ĝuste en tiu ĉi jaro 2004 ni celebras la centjaran jubileon de post lia naskiĝo, pri kio aperis artikolo de Viktor Aroloviĉ en Rusia Esperanto-Gazeto, No 1, 2004. En la epoko, kiam tio ŝajnis tute nekredebla, li sukcesis, kun grupo de kunlaborantoj, kompili rusan-Esperantan vortaron kaj publikigi ĝin en la jaro 1966 ĉe grava ŝtata eldonejo.

Paralele kaj dum postaj jaroj li sola plu laboris pri Esperanta-rusa vortaro. Kiel ĉefaj fontoj servis Plena vortaro, Granda vortaro Esperanta-franca de Gaston Waringhien kaj aliaj gravaj tiutempaj vortaroj kaj pluraj vortaroj eldonitaj en Rusio. Tre grandan atenton E.A. Bokarjov donis al la Zamenhofa tradicio, inkluzive ties rimarkojn pri la vortaro de Korzlinskij. PIV aperis kiam la laboro pri la Esperanta-rusa vortaro estis plimalpli finita, do ĝi preskaŭ ne influis ĉi-kaze.

En septembro 1969 mi estis lastfoje en la hejmo de E.A. Bokarjov. Tiam li montris al mi la sliparon de la ankoraŭ ne finita Esperanta-rusa vortaro, kaj ni parolis pri tiu vortaro kaj pri vortaraj temoj. Li diris al mi: Mi nenion fidas blinde, mi ĉion zorge kontrolas. Rezulte, mi trovis amason da fuŝaĵoj ne nur en Esperantaj vortaroj, sed ankaŭ, ekzemple, en la franca-rusa vortaro de Ganŝina. Mankas tempo por verki artikolon pri tio. Sed mi penas fari la vortaron perfekta. Se iam mi havos la trian infarkton kaj mortos, tio okazos pro la intensa laboro pri la Esperanta-rusa vortaro. Kiel ekzemplojn, li citis plurajn nomojn de plantoj, fiŝoj kaj mineraloj mistradukitaj. Mi honte konstatis, ke tiuj vortoj estis por mi nekonataj. Lia antaŭdiro, bedaŭrinde, realiĝis tre baldaŭ: post jaro kaj duono li forpasis pro infarkto. La laboro pri la vortaro restis nefinita. Ĝi aperis nur en 1974 sub redakto de profesoro Viktoro Grigorjev kaj estis dufoje represita senŝanĝe.

Dum nia lasta konversacio E.A. Bokarjov emfazis, ke li konsekvence atentis pri la ĉefa diferenco inter la Esperanta-nacia kaj nacia-Esperanta vortaroj. La unua enhavu maksimumon da Esperantaj radikaj vortoj; la dua — nur rekomendatajn, ofte uzatajn. La du vortaroj de Bokarjov nete sekvas tiun principon. Kiam aperis PIV, ĝi fariĝis etalono; tial la post-PIV-aj vortaroj diverslandaj similas unu la alian. La antaŭ-PIV-aj vortaroj estas pli buntaj. La merito de Esperanta-rusa vortaro de Bokarjov estas ankaŭ en tio, ke ĝi donas vortojn, kiuj ne trafis eĉ PIV-on.

Kun la paso de la jaroj, ruslingvaj esperantistoj sentis bezonon de pli moderna vortaro. Ĉar tia ne videblas ĉe la horizonto, Jurij Finkel (vaste konata pro sia komputila programo EK!, kiu ebligas tajpi Esperantajn supersignitajn literojn surbaze de la normo Unikodo) kaj Igor Galiĉskij entreprenis modernigon de la Bokarjova vortaro. Kiel konsilantoj kaj helpantoj servis S. Pokrovskij, B. Kolker, S. Verŝinin kaj V. Melnikov. La nova versio de la vortaro enprenis multajn novajn vortojn kaj pliĝustigis multajn tradukojn. Por tio estis prilaboritaj plej novaj vortaroj kaj la ĉiam pli perfektigata Reta vortaro. La vortoj ricevis indikojn pri fundamenteco aŭ oficialeco. En tradukoj estas pligrandigita la kvanto de sinonimoj. Plimultiĝis indikoj pri la sferoj de uzado de vortoj. Biologiaj terminoj estas provizitaj per latinaj ekvivalentoj. Granda prilaboro okazis ĉe propraj kaj geografiaj nomoj, kiuj nun troviĝas ne en suplemento sed en la korpuso de la vortaro.

La vortaro estas modeste, sed klare presita (eble negrandkvante). Grave — ĝi estas nemultekosta. Kompreneble, oni povus riproĉi ion al la novaj redaktoroj, ekzemple, ke ili enprenis tro multe da novaj vortoj. Sed, kiel diras proverbo, butero ne difektas la kaĉon. Laŭ mia opinio, la nova versio de la vortaro ne nur ebligas al ruslingvanoj senĝene legi kiujn ajn tekstojn, sed ankaŭ povas fariĝi bona fonto por estontaj Esperantaj-naciaj vortaroj.

Boris Kolker

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Eŭgeno Miĥalski: el Ciklo de l’ arĝenta astro (Prologo, 1929)

Aspergas mi per spermo de l’ espero
virginon de l’ arĝenta astro
en la arom’ de ŝia sino ĉasta
dum farniento de l’ vespero.
Aspiras mi per spiro de l’ pasio
elkrei novan mondon de la sonoj —
mi, nova pastro de l’ venonta dio:
virgino de l’ arĝenta astro
de l’ fantaziaj tonoj.

Eŭgeno Miĥalski (1897-1937) estas unu el la plej altaj voĉoj en la frua tempo de nia literaturo. Li estis la unua poeto kiu konscie kaj majstre ekspluatis la fonetikajn nuancojn de la lingvo, kaj samtempe evitis umbilikismon, celante grandajn sociajn kaj politikajn temojn. Li estis mortpafita kiel supozata trockiisto, ankaŭ pro siaj esperantistaj kontaktoj.

Thorsen-apogo por bibliotekoj

UEA disdonos jam por la oka fojo subvenciojn al Esperanto-bibliotekoj el la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

Rajtas peti subvencion Esperanto-bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco.

La subvencipetojn devas akompani listo de dezirataj libroj, ordigita laŭ prefero.

Diskoj, sonkasedoj, vidbendoj, k.a. ne-libraj varoj ne estas subvencieblaj. La subvencion oni ricevos kiel librojn surbaze de la listo, kiu akompanis la peton.

La petoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA plej laste la 1-an de novembro 2004.

Loke

KATALUNIO: La 20-an de marto dudeko da esperantistoj manifestaciis en Barcelono en la internacia porpaca agotago, sub videbla afiŝo. Majorkaj esperantistoj marŝis la 14-an de februaro en granda manifestacio, subtenante la protekton de la medio. La 23-an de aprilo, dum la ĉiujara librofesto okazanta ĉie tra la lando, Kataluna Esperanto-Asocio organizis du budojn: en Sabadell, jam funkciantan de multaj jaroj, kaj en la centra promenejo de Barcelona. Oni disdonis flugfoliojn kaj libromarkilojn, disvendis librojn kaj speciale pretigitan kompaktdiskon kun instrua materialo. La foiro utilis por kontakti aliajn asociojn cele al estonta kunlaboro. En la nordkataluna urbeto Prada de Conflent la 8-an de majo la loka E-grupo partoprenis la unuan forumon de lokaj asocioj.

STRASBURGO: La 9-an de majo 2004 pli ol 400 homoj venis al Strasburgo el Francio, Germanio, Belgio, Svislando, Britio kaj Serbio por la manifestacio Eŭropa Bunto. La partoprenantoj amasiĝis sur la Placo de la Universitato, sub balonego kun la banderolo Eŭropa Bunto. Post bonvenigaj vortoj de Denis-Serge Clopeau, pluraj partoprenantoj salutis la publikon en sia gepatra lingvo. La koncerto de JOMO donis etoson al la aranĝo kaj tiklis la atenton de la strasburga publiko.

La manifestacio ekis je la 14-a kaj duono. La kunirantaro en la aleo de Robertsau estis impona pro ties longeco kaj multeco de banderoloj. La pluvo, kiu falis ekde la duono de la marŝado, ne senkuraĝigis la marŝantojn, kiuj iris ĝis la Eŭropa Parlamento.

Dum la manifestacio la EEU-prezidanto Seán Ó Riain prelegis ĉe Eŭropa Parlamento pri eŭropa identeco kaj la eŭropa tradukisto Brian Moon informis pri uzado de lingvoj en la EU-instancoj. La manifestacio estis menciita en pluraj amaskomuniloj, interalie la gazeto France Bleu kaj la eŭska ĵurnalo Berria. La retpaĝo de la manifestacio www.europa-bunto.org estis tradukita al 50 lingvoj.

POLLANDO: La edzino de Jerzy Handzlik (bardo sen barbo), Małgorzata Handzlik, estas elektita eŭropa parlamentanino de Pollando. Ŝi ne nur apogas Esperanton, kiel facilanime povus fari aliaj kandidatoj, sed parolas ĝin jam 20 jarojn kaj havas eĉ propran dulingvan interretan paĝon, en la pola kaj en Esperanto ĉe http://www.malgorzatahandzlik.com

LITOVIO: La 9-an de junio, pere de kvin regionaj televidoj de Litovio en televida elsendo “En la mondo de libroj” estis montrita 15-minuta diskuto pri la temo Esperanto — intelekta ludo aŭ perfekta ilo de komunikado, kiu okazis la 3-an de aprilo dum la aranĝo “Printempo de libroj” en Vilno, en Instruista domo. Gvidis ĝin ĵurnalisto-esperantisto Audrys Antanaitis. La televida elsendo estis ripetita la 12-an kaj la 13-an de junio.

Povilas Jegorovas

KOREIO: Korea Esperanto-Asocio ĉiujare la 15-an de majo rememoras la forpasintajn pionirojn de la korea E-movado okaze de “Tago de Pioniro” kaj eldonas memor-libron pri li aŭ ŝi. La ĉi-jara pioniro estas s-ro Jacxong Choi Haechong, kiu dum la korea milito fondis Chong-gu Universitaton en la urbo Taegu kaj strebis ke pere de la universitato nia movado revigliĝu post la milito. Samtage oni celebris ankaŭ la jubilean 200-an numeron de La Lanterno Azia kaj 3 nove eldonitajn librojn. Unu el ili estas kolekto de ĉiuj numeroj de La Lanterno Azia, konsistanta el 10 volumoj.

Fake

SKOLTOJ: JOTI, Ĵamboreo en InterReto, estas tutmonda skolta renkontiĝo, kiu okazas ĉiujare en la tria semajnfino de oktobro. Ĉi-jare la Centra Organiza Komitato akceptis Esperanton en sia TTT-ejo, danke al la klopodoj de la redaktoro de La Skolta Mondo, organo de Skolta Esperanto-Ligo. Oni planas pretigi 15-lingvan tradukon de la verko Pli Vastaj Horizontoj en Internacia Skoltado kaj eldoni ĝin sur KD. Legu pli ĉe: http://ttt.esperanto.org/skolta/vasta.html kaj http://www.joti.org

EUROSCOLA: Carola Antskog el Finnlando estis la motoro de E-seminario por eŭropaj lernejoj. Krom ŝia grupo partoprenis grupoj el Anglio, Pollando, Slovenio kaj gastoj el Rusio, Ukrainio kaj Albanio. En la seminario en Strasburgo, kiun partoprenis 90 junaj esperantistoj, okazis dum tri tagoj interesaj programoj kaj en la kvara tago, la 28-a de aprilo, ĉiuj partoprenis en la Eŭropa Parlamentejo Euroscola. Pro intensa programo la gejunuloj multe amikis kaj interligiĝis. La finna, angla kaj pola lernejoj estis oficiale invititaj al Euroscola kaj sendis ĉefe Esperanto-lernantojn. Bona sperto kaŭzos sekvajaran ripeton.

Zlatko Tiŝljar

Tra la mondo

Esperanto-subtenanto

D-ro Heinz Fischer, socialdemokrato, kiu ekde la 9-a de julio fariĝos la nova aŭstra ŝtatprezidanto, estis alta protektanto de la Universala Kongreso 1992 en Vieno kaj deklaris en sia kongresa mesaĝo, ke li ĉiam admiris la ideon de Esperanto, jam eksciinte pri ĝi kiel infano, ĉar liaj gepatroj estis entuziasmaj esperantistoj.

Fischer ĉiam apogis Esperanton, diras Herbert Mayer, direktoro de la Esperanto-muzeo en Vieno. Renato Corsetti, prezidanto de Universala Esperanto-Asocio, substrekas la fakton, ke Fischer estas ligita al la Esperanto-movado pro siaj personaj spertoj pri ĝi. Tio certe kontribuus al lia pritakso de la internaciaj problemoj en solidareca spirito inter la landoj, certas Corsetti. Laŭ Fischer Esperanto ne nur estas “genia lingvokreaĵo”, sed ĝi estas rimarkinda pro sia “humanisma kaj popolinterliga ideo”. Komuna lingvo signifus grandiozan progreson kaj estus dezirinde, ke tiu ideo venku kaj ke ĝi estu konsiderata kiel koncepto por la 21-a jarcento, opinias Fischer.

Fischer ne scias ĉu kaj kiomgrade Esperanto povas helpi solvi la dumtempajn problemojn de lingva diverseco je eŭropa nivelo, sed opinias, ke Esperanto kiel komuna eŭropa lingvo havus la avantaĝon, ke ĝi ne favorus ajnan eŭropan lingvofamilion. Subteni Esperanton por li ĉiuokaze estas sencohave kaj li ĝojus, se ĝi ekhavus pli da signifo je eŭropa nivelo.

Marko Naoki Lins
Brusela Komunikadcentro

[FORIGITA!: bildo]

Heinz Fischer skribis al nia fakdelegito en Vieno Walter Klag jenan leteron en germana lingvo: Mi tre kore dankas pro via letero kaj la bondeziroj (rim.: pro la elekto), pri kiuj mi tre ĝojis. Estas vere, ke mi estas familiara kun la ideo de Esperanto, ĉar mia patro dum la Unua Respubliko (rim.: 1918 ĝis 1938) aktivis kiel Esperanto-instruisto kaj ankaŭ mia patrino parolis flue Esperanton. Mi mem bedaŭrinde ne lernis tiun lingvon. (Laŭ Walter Klag)

Venu nun la espero

Esperanta versio de tiu kanzono, verkita de la populara muzikisto kuba Silvio Rodríguez, fariĝis kanto de la 6-a Tut-Amerika Kongreso de Esperanto, okazinta en la Internacia Gazetara Centro de Havano de la 21-a ĝis la 27-a de marto.

Kvankam temis pri modesta kongreso, aliĝis entute 204 homoj el 21 landoj. Bedaŭrinde kelkaj ne povis veni en Kubon pro diversaj kialoj, kaj tio respeguliĝis en la magra ĉeesto de amerikaj samideanoj: nur 6 landoj amerikaj (Kubo, Kanado, Usono, Brazilo, Meksiko kaj Kostariko) estis reprezentitaj.

Tio minacis la estontecon mem de la Tutamerikaj Kongresoj, ĉar venis vico por Sudameriko okazigi la venontan, sed ne estis kandidataj landoj. Bonŝance reprezentanto de la esperantistaro en Kalgario (Kanado) venis kun la celo preni la torĉon, kaj la 7-a TAKE okazos do maje de 2007 en Kanado.

Ĝenerala temo estis Kia Esperanto-movado por Ameriko? La Kongresa preparkomitato dediĉis la plej grandan parton de la Kongreso al analizoj kaj diskutoj pri la estonteco de Esperanto en la kontinento. Ĉiutage okazis forumo pri gravaj aferoj (instruado, utiligo, disvastigo, informado, junularo), enkondukitaj de trafaj prelegoj, dum kiuj svarmis ideoj, surprizoj kaj iniciatoj. La Kongreso vekis grandan atenton ĉe la nacia gazetaro kaj radiostacioj. Aperis artikoloj en du naciskalaj ĵurnaloj kaj elsendiĝis intervjuoj kaj informoj pere de radio Horloĝo (la plej aŭskultata informa radiostacio), radio Taíno, Habana Radio kaj Radio Havano Kubo. Du ĵurnalistoj (esperantistaj!) el Radio Ĉina Internacia ĉeestis la sesiojn.

Okazis ankaŭ kunsido kun radioaŭskultantoj kaj ne mankis kultura distro: lernantoj el la muziklernejo Paulita Concepción agrable muzikis kaj kantis ĥore. Arta kaj Nacia Vesperoj estis ŝanco por konatiĝi kun la amerika kultura fono. Ekskursoj kaj promenadoj ebligis al ĉiuj eltrovi la ĉarmon de la Malnova Havano, Heredaĵo de l’ Homaro.

Agrabla surprizo estis, ke oni povis aĉeti telefonkartojn kun la portreto de Zamenhof (pentrita de la fama pasintjarcenta kuba pentristo E. Valderrama), faritajn laŭ interkonsento kun la Nacia Publika Telefon-entrepreno.

Entute temis pri streĉa, sed fruktodona semajno, kiu elaste ligis prelegojn kun ekskursoj, pasante tra ekspozicioj, ILEI-ekzamenoj, ekumena diservo, fondiĝo de kuba sekcio de IKEK, paroliga kurso, demonstrado de Yumeiho-terapio kaj agrabla babilado inter homoj diversfonaj kaj diverslandaj, kiu ĉiam kompensos la ŝviton kaj sendormajn noktojn de LKK-anoj.

Apartan dankon al Alex Humet, kiu transprenis sur sin la taskon gvidi la paroligan kurson; al Ana Montesinos kaj Normand Fleury, ILEI-ekzamenintoj, al Flory Witdoeckt, pro ĉiam trafaj intervenoj kaj al ĉiuj, finfine.

Ĝis revido en Kanado!

Alberto García Fumero

Modelaj aktivaĵoj en Jalto

La fama ripozurbo Jalto en duoninsulo Krimeo ĉe la Nigra Maro (aŭtonoma krimea respubliko de Ukrainio) estis unu el la luliloj de la frupionira E-movado en Rusio (v. Brila kvaropo en la januara numero).

Jalto estas eble la unusola urbo en la teritorio de la iama Sovetunio, kie estas memortabuloj omaĝe al E-pioniroj. Unika naturo kaj klimato altiras tien amason da en- kaj eksterlandaj turistoj. En majo tie okazas E-renkontiĝoj Aroma Jalto, organizataj de Ukrainia E-Asocio.

En la 50-aj jaroj de la pasinta jarcento en la urbo funkciis E-klubo Mevo, poste aperis junulara E-klubo Tero, kiu daŭrigas la tradicion. Antaŭ la “rekonstrua periodo” ĝi organizadis tradician E-festivalon Velura sezono. Ĉe la klubo estis fondita la unua urba barda klubo kaj festivalo, kie aŭtoraj kantoj sonis en la rusa, en aliaj naciaj lingvoj kaj en Esperanto. Post longa periodo la klubanoj decidis revivigi la festivalon kaj komencis la preparlaborojn.

E-kurson ĉi-jare finis 12 personoj, el kiuj 3 eniris la preparan teamon. La festivalo estos parto de la agado Vizaĝe al la ekstera mondo, kies celo estas propagando de Esperanto en Krimeo en bardaj tendaroj kaj dum turistaj marŝoj tra ripozlokoj de Krimeo. La koncertoj en naciaj lingvoj kaj Esperanto okazos ankaŭ por la urbanoj kaj ripozantoj (rigardu www.krimeo.h12.ru).

Jefim Zajdman

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: jaltaj esperantistoj gaste ĉe la odesaj dum la unuaprila humurkarnavalo en Odeso.

Konferenco pri lingvodiverseco

20-23 maj 2004 okazis en Barcelono la 10-a Kongreso de Linguapax kun la ĉeftemo Dialogo pri Lingva Diverseco, Daŭripova Evoluo kaj Paco, organizita de la Instituto Linguapax lige kun la Universala Forumo de Kulturoj Barcelono 2004.

La konferencon partoprenis monde konataj lingvistoj, kiel David Crystal, Bernard Comrie, Suzanne Romaine, Fernand de Varennes, Miquel Siguan kaj Joshua Fishman.

Krom la prezentoj en la pleno la laboroj okazis en kvin paralelaj seminarioj pri Pozitivaj modeloj de lingvopolitiko kaj lingvoplanado, Studkazoj pri lingvorevigligo kaj normigo, Pritakso de la nuna socilingvistika esplorado, Lingvojuro kaj lingvorajtoj, Rolantoj favoraj al lingvodiverseco.

Universala Esperanto-Asocio estis reprezentita de Abel Montagut kaj Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj de Radojica Petrović. Li prezentis tri E-projektojn de E@I, ILEI kaj Hesselbom Berlin GMBH, kiuj subtenas lingvan diversecon per praktikaj rimedoj kaj efektiva agado: Lingva Prismo, lernu! kaj Interkulturo. Notindan atenton de la publiko altiris la principoj de interlingvismo, kiujn interpretas kaj favoras la Lingva Prismo kaj kiujn la aliaj du projektoj praktike aplikas.

François Grin plurfoje menciis la pozitivan rolon de la internacia lingvo. Estis intervjuitaj du katalunaj socilingvistoj, Miquel Siguan kaj Jesus Tuson, kiuj menciis Esperanton.

(Gazetaraj Komunikoj)

Forpasoj

Naren Dholakia (1906-2002), iam FD pri vidbendoj, fotografio kaj hinda kuirarto en Burnley (Barato), emerita kvalitkontrolisto, interalie tradukis hindajn poemojn.

Desmond J.Langman (1923-2004), D kaj FD en Christchurch (Nov-Zelando), emerita ŝtatoficisto, mortis la 28-an de majo 2004.

Nicolai Liventhal (1916-2004), FD pri ekonomio, lingvoj kaj kriptologio en Kopenhago, forpasis en Kastrup. La ekonomiisto el Tallinn, esperantisto ekde 1934 kaj estrarano de la estona asocio (1938-1940), venis en 1943 pro edziĝo al Danio. Post 1974 li apogis la Neŭtralan Esperanto-Movadon (NEM).

Vladimir Němec (1941-2004), D kaj FD pri Esperanto-instruado kaj komputiko en Žilina (Slovakio), mortis la 6-an de majo 2004. La inĝeniero estis komitatano A de 1988 ĝis 1992.

Sven Strandberg (1925-2003), iam FD pri aŭtomobilismo, mortis la 30-an de majo 2003 en Lund (Svedio). La pedelo estis longtempe kluba estrarano.

Alberto Vigliani (1911-2004), membro de UEA, mortis en Buenos Aires. Esperantisto ekde 1948, la asekuristo multe instruis (ankaŭ per radio kaj filmo).

E. L. M. Wensing

1913-2004

En februaro 1962 la Ĝenerala Sekretario de UEA, Ivo Lapenna, ricevis longan leteron de estrarkolego Evert Jan Woessink. La nederlandano konatiĝis kun samlandano, iama tre aktiva Esperanto-instruisto, kiu intertempe karieris en la firmao Philips, la konata produktanto de elektronikaĵoj, kaj li “estas tre agrabla, lerta kaj kapabla sinjoro, kiu ne fieras pro sia bonega posteno en la entreprena kaj komerca vivo”.

Temis pri E. L. M. Wensing, naskita en 1913 en Roterdamo kaj lerninta Esperanton en 1930. Li estis komence peranto de entrepreno pri trinkaĵoj kaj pro tio la multlingvulo ofte vojaĝis. Ekde 1937 en Philips, li poste gvidis la sekcion de medicinaj aparatoj. Vizitante interalie Kuvajton, Hindion, Brazilon kaj Bulgarion, li spertis ke la angla ne estas monde konata, ke en Japanio ankaŭ la plej elstaraj personoj preskaŭ ne scias ĝin paroli.

Ne volante flankenmeti alian personon, li pretas helpi al UEA kaj servi ĝin, Wensing sciigis al Woessink. Gesinjoroj Isbrücker jam parolis kun li pri prezidanteco, sed Wensing tute ne estus ofendita fariĝi nur komitatano.

En la kopenhaga kongreso tiujare, kiam Hideo Yagi fariĝis Prezidanto, Wensing eniris la Estraron tamen jam kiel Vicprezidanto. Ĉar post la subita morto de Yagi, en majo 1964, Lapenna hezitis preni la prezidantecon, la Komitato elektis Wensing en la UK de Hago Prezidanto. Lapenna proteste eksiĝis kiel Ĝenerala Sekretario, tiel ke Wensing retiris sian kandidatecon kaj Lapenna fariĝis Prezidanto.

Vicprezidanto Wensing okupiĝis unuavice pri komerco kaj eldonis vortaron pri ekonomiko, estante direktoro de la Instituto por Esperanto en Komerco kaj Industrio (EKI). Pro li, Philips eldonis kelkajn varbilojn en Esperanto. Kunlaborintoj kiel CO-direktoro Sadler priskribas Wensing kiel elokventan, trejnitan gvidanton, kiu estus estinta bonega Prezidanto.

Sed li konservis ankaŭ sian interesiĝon pri la lingvo; en tiu ĉi revuo li redaktis la rubrikon Komenco bona, ĉio bona por komencantoj. Siajn spertojn pri instruado li havis ankoraŭ el la tridekaj jaroj: en aprilo 1933 li estis diplomita kiel Cseh-instruisto en Hago, post kurso gvidita de Cseh mem, kaj jam antaŭe li komencis instrui en la popola altlernejo en Roterdamo. Kvankam li ne nomis sian kurson Cseh-metoda, li tamen transprenis tipajn elementojn, kiel la kolektivan respondadon al demandoj. Cetere, en 1932 Wensing ankoraŭ mem trapasis kurson, kaj poste estis ekzamenita de la konata Esperanto-verkisto Hendrik Jan Bulthuis.

Wensing: Por elprovi mian parolkapablecon kaj scion pri literaturo, li elektis la de li verkitan romanon Idoj de Orfeo, libron, kiun mi plendetale pristudis por la ekzameno. Dum pli ol duona horo mi preskaŭ senĉese parolis pri la romano, ĝia enhavo, ĝiaj ĉefaj personoj, ĝia tendenco ktp, kaj kiam li fine interrompis min, li ekkriis: “Bonege, perfekte, vi konas la libron eĉ pli bone ol mi”.

Longan tempon Wensing havis “bonegajn rilatojn” kun Lapenna, sed poste li seniluziiĝis pri sia “iama idolo”. La industriisto agnoskis certagradajn sukcesojn de la angla, kion Lapenna nomis “defetismo”. En Londono 1971 Wensing prezentis sin kiel kontraŭkandidaton, kvankam la elektokomisiono preferis ne mencii lin. Estis la unua kaj ĝis tiam sola konkurenceca baloto por la UEA-prezidanteco iam okazinta. Wensing ricevis 21 voĉojn, Lapenna 26. Post pliaj disputoj kun Lapenna, interalie pro financoj, la Vicprezidanto en decembro 1972 forlasis la Estraron.

Wensing revenis en 1974 kaj fariĝis Ĝenerala Sekretario en la Estraro sub la juna universitatano Tonkin. Tiun oficon la eksdirektoro de Philips plenumis ĝis 1977 kaj ankaŭ poste helpis, ekzemple en la ellaborado de la nova statuto. En la Komitato li restis ĝis 1983. La katoliko energie rifuzis riproĉojn pri “neneŭtraleco” de la Asocio: “Se montriĝus nur plej etaj trajtoj de maldekstra superregado, ĉu en la Estraro, ĉu en la Komitato, mi estus la unua, kiu forlasus la vicojn de UEA.”

Egidius Lucas Maria Wensing, Honora Membro de UEA ekde 1992, mortis la 28-an de aprilo 2004 en la belga urbeto Neerpelt.

Ziko Marcus Sikosek

Fabelkonkurso

Päätalo-instituto, kultura-literatura centro en Taivalkoski, Norda Finnlando, organizas ĉiujare fabelkonkurson por infanoj. Ankaŭ ĉijare la instituto invitas konkursi en Esperanto.

Estas tri kategorioj: infanoj ĝis 9-jaraj; 10-11-jaraj kaj 12-13-jaraj. La konkursaĵoj estu verkitaj originale en Esperanto de infanoj aŭ grupoj (lernejaj klasoj). Individuajn kaj grupajn konkursaĵojn oni taksos aparte. Longeco ne estas fiksita. En la skribado aŭ tajpado plenkreskulo rajtas helpi laŭ sia konscienco. En la prijuĝado oni aprezas antaŭ ĉio fabelecon kaj originalecon. La konkursaĵoj estu senditaj poŝte kaj alvenu plej laste la 15-an de septembro 2004 al:

Päätalo-Instituto, Fabelkonkurso, PL 39, FI-93401 Taivalkoski, Finnlando

Oni uzu pseŭdonimon kaj menciu, ĉu temas pri grupo aŭ unuopulo. La nomo, adreso, naskiĝdato kaj (se eble) telefonnumero aŭ retadreso de la konkursanto estu en aparta koverto. La rezultojn oni publikigos la 18-an de oktobro. Pli da informoj donas la komisiito pri la konkurso: s-ino Aini Vääräniemi, Vääräjärventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando. Rete: a...@pp.inet.fi. Fabeloj, premiitaj en antaŭaj jaroj, estas legeblaj en: www.taivalkoski.fi/paatalo-instituutti/esperanto.htm

Revuo Esperanto 2004 9

Malferme

Ŝanĝo kaj stabileco

Dum la lasta duonjaro mi studis daŭrigan kurson pri ekonomiko en la universitato de Stokholmo en Svedio. La kurso donis tute alian bildon pri scienco ol tiu, kiun mi enmetis en mian kapon antaŭ pli ol tridek jaroj. Scienco estis la samo kiel ciferoj, kiam mi studis ekonomion je la baza nivelo. “Ekonomiko” nuntempe temas ankaŭ pri la homoj en la organizaĵo, pri iliaj rilatoj kaj evoluo. Okazis gravaj ŝanĝoj en la universitata mondo en tiuj jardekoj.

Ankaŭ en UEA estas grandaj ŝanĝoj dum la sama periodo. Aktivaj esperantistoj estas nun ĉirkaŭ la terglobo. La vorto internacia, kiu iam estis preskaŭ la samo kiel Eŭropa, nun rilatas al ĉiuj flankoj de la terglobo.

Kio gravas en la hodiaŭa UEA?

Dum la lastaj dek jaroj, mia profesia laboro praktike ne donis tempon por fari ion ajn krom labori. En 2003 mi emeritiĝis, kaj la situacio estis subite alia. Sed ĉu mi povas ion diri pri la bezonoj de UEA, post dek jaroj da foresto? Nu, mi trovas kvin punktojn, kiuj laŭ mi estas gravaj.

Mono, mono, mono

UEA plenumas kelkajn el la necesaj bazaj servoj por Esperanto. Per la membroregistro kaj la Jarlibro kaj la revuo eblas teni la Esperanto-parolantan popolon en kontakto tra la tuta mondo. La libroservo de UEA estas la memklara loko por referenco kaj mendoj, kaj plenumas gravan kulturan funkcion. Aranĝado de kongresoj estas ebla pro la funkcio de KKS en la centra oficejo.

Tiuj funkcioj neniam estis eblaj nur per la membrokotizoj. Sed en la lastaj jaroj la ekonomia raporto montris pli grandan deficiton, kaj ankaŭ la buĝeto por la venonta jaro montras deficiton. Necesas eliri el tiu spiralo de manko de mono.

Projektoj pri novaj agadoj abundas. Plibonigo de la domo en Roterdamo estas planata, por bona funkciado estonte. La biblioteko kaj arkivo bezonas spacon kaj prizorgon, jen kultura demando. Informado pri Esperanto estas prioritata punkto.

Ni devas trovi pli da mono, kaj la financoj ne rajtas esti la okupo de nur unu estrarano aŭ financa komisiono, sed devas esti intereso de la tuta estraro aŭ ĉiuj membroj.

Junuloj kaj neplujunuloj

Jam la malnovaj grekaj kaj ĉinaj filozofoj okupiĝis pri la demando de juneco kaj maljuneco. En la nuna mondo, junuloj opinias ke ĉio estas havebla per la interreto, kaj ke ĉio en la interreto estas senpaga. Sed junuloj ĉiam havis amason da ideoj, kaj neniam havis monon, kaj ĉiam opiniis, ke la generacio de la gepatroj estas avara. Kiam poste tiuj samaj junuloj havas pli da sperto pri la vivo, ni konstatas, ke la demando pri mono estas ĉiama demando. Tiam gravas reteni la ideojn kaj la entuziasmon, kaj gravas, ke la membroj en ĉiuj aĝoj sentu sin hejme en UEA.

Organiza stabileco

En mia laborejo mi respondecis pri la funkciado de la ekonomia informsistemo. Se iu parto de la programo ne funkciis, okazis neatenditaj problemoj en aliaj partoj de la laborejo. Same estas en organizaĵo kiel UEA. Necesas, ke la baza administrado funkciu bone.

Necesas, ke la decidaj organoj kiel Komitato kaj Estraro kaj komisionoj funkciu bone. Kaj ni memoru, ke la mono rolas ankaŭ tie ĉi.

Aktivaĵoj kaj iniciatoj de membroj

En organiza teorio mi lernis, ke ĉefo interesiĝu pri la iniciatoj de la dungitoj. En mia profesia vivo mi havis taskon en la sindikato, kaj ofte devis memorigi al la laborgvidantoj pri la graveco de la iniciatemo de la dungitoj.

Eĉ pli grava tio estas en idealisma organizaĵo kiel UEA. Tie ĉi ne temas pri ĉefo kaj dungitoj, sed pri ni ĉiuj kiel membroj. Ne eblas ordoni al membro pri aktivaĵoj aŭ iniciatoj. Eblas nur utiligi tion, kion ni ĉiuj faras kune.

Interna debato kaj kunlaboro

La pac-movado atentigas pri la neceso ke ni parolu, ne militu. Esprimo de penso kaj parolo estas esencaj en ĉiuj ŝtatoj, kiuj opinias, ke ili estas liberaj.

UEA bezonas la internan debaton de la Esperanto-movado. Tiu, kiu volas esti aktiva, bezonas scii, kion aliaj faras aŭ faris, kaj ĉu tio estis sukcesa aŭ ne. Sed ni memoru, ke ni ĉiuj laboras laŭ niaj propraj kondiĉoj de tempo kaj scioj kaj mono. Eble estas pli bone kolekti sian kuraĝon por fari ion, kio ne estas perfekta, ol atendi ĝis ĉio estos perfekta sed neniam preta.

Do, kio plej gravas?

En la interna debato, la aktivaĵoj de la membroj estas ja tre gravaj. Same, por ke iniciato sukcesu, necesas havi bazan stabilecon de la organizaĵo. Ni bezonas la kompetenton de membroj el ĉiuj aĝoj por fari bonan laboron. Je la malantaŭo de ĉio estas la bezono de mono. Nenio nova, sed ĉiam aktuala.

Ulla Luin

La Kongresa Temo

Lingva egaleco en internaciaj rilatoj

La kongresa temo estis ĉi-jare traktita en tri kunsidoj: dimanĉe, marde kaj ĵaŭde. La kunvenojn gvidis Humphrey Tonkin kaj Paul Gubbins.

La temon oni traktis en tri etapoj: dum la unua, dimanĉe, oni diskutis pri la signifo kaj graveco de internaciaj rilatoj kaj la tuta demando pri kio estas lingva egaleco ĝenerale.

En la dua kunsido, marde, oni parolis pri la rolo de Esperanto, kiun ĝi povus ludi por antaŭenigi tiun egalecon de lingvoj kaj ĉu Esperanto efektive estas egaleca lingvo, respektive ĉu la homoj entute volas la lingvan egalecon.

Dum la tria kunsido, ĵaŭde, oni fiksis la prioritatojn por la estonteco kaj la rezultojn de la rekomendoj, decidoj kaj sugestoj de la diskutoj oni enbakis en la Kongresan Rezolucion, kiu ĉi-jare ricevis kroman epiteton — La Pekina Deklaro (legu sur la p. 177).

(Pliaj detaloj aperos venontnumere.)

Centra Oficejo respondas:

Ni estas sur la bona vojo!

Marde je la 10-a horo okazis en la salono Lapenna la tradicia UK-programero La Centra Oficejo respondas. Partoprenis kvar oficistoj: Osmo Buller, la Ĝenerala Direktoro de UEA, Clay Magalhães, la Konstanta Kongresa Sekretario, Marvin H. Stanley, financoj, kaj Stano Marĉek, la redaktoro de la revuo Esperanto.

Enkonduke Osmo Buller faris mallongan rapidan superrigardon pri la ĝenerala situacio de UEA kaj la taskoj, starantaj antaŭ la Centra Oficejo. Li diris, ke la teamo de la CO espereble solvos la aktualajn problemojn kaj ke la oficejo troviĝas nun sur la bona vojo. Li deklaris por la ĉeestantoj de la salono Lapenna la ĉefajn direktojn de la laboro. La ĉefaj aferoj, laŭ liaj vortoj, estas administrado, Jarlibro, la revuo, funkciado de la Libroservo, kune kun eldona agado kaj la biblioteko, kaj Universalaj Kongresoj.

Poste Osmo Buller kaj la ĉeestantaj oficistoj respondis al demandoj. Ekzemple, kial ĉe la Pekina kongreso la nomŝildoj estas kun fotoj. Clay Magalhães, Konstanta Kongresa sekretario, respondis, ke tio estis deviga postulo de la lokaj instancoj. Al alia demando, ĉu eblas regule sendi rete konteltirojn al la konto-posedantoj, Marvin H. Stanley respondis, ke tio estas superflua, ĉar plejparto de la kontoj ne moviĝas, kaj ke li sendas retajn konteltirojn laŭ individuaj postuloj de la posedantoj. Pri la propono ŝanĝi la ekskursan tagon de merkredo al sabato, la lasta tago, por ke ne estu “truo” meze de Kongreso, ĉar evidente ne ĉiuj partoprenas ekskursojn, Clay Magalhães respondis, ke unue ĝi estas tradicio kaj due — la lokaj organizantoj, kiuj plejparte estas volontuloj, bezonas tiun ripoztagon meze de la streĉa kongresa semajno.

Estis demando pri renovigo de la Domo en Roterdamo. Osmo Buller respondis, ke UEA apartigis 300 mil eŭrojn por rekonstruo de la sidejo ĉe Nieuwe Binnenweg 176, kaj ke tio ne estas malŝparo de kapitalo, male la merkata valoro de la domo kreskos. Al la demando pri alia eventuala urbo/lando por la CO Osmo Buller respondis, ke li mem estas por Roterdamo, kiu pro multaj kialoj estas pli oportuna ol ceteraj variantoj, ekzemple tromultekosta Bruselo. Por malaltigi la elspezojn ekzistas diversaj rimedoj, ekzemple presado kaj dissendo de la revuo, kiun oni nun faras en Slovakio.

Al la demando, ĉu jam pasis kriza periodo kaj ĉu normaliĝis la atmosfero en la CO, Osmo Buller respondis, ke nun la kunlaboro de la funkciuloj de la Centra Oficejo estas pli bona, harmonia, kaj ke konfliktoj, kiuj okazis pasintjare, estas solvitaj. Ni estas sur la bona vojo, la indikoj estas entuziasmigaj.

Viktor Kudrjavcev

Esperantologia Konferenco

Lunde posttagmeze en la salono Ĵelezo okazis Esperantologia konferenco, kies tasko estis esplori aspektojn de la studado de la fenomeno Esperanto. Gvidis ĝin Humphrey Tonkin, kaj ĝi havis la temon La rolo de la neeŭropaj lingvoj en la evoluo kaj evoluigo de Esperanto.

Estis grupo de prelegantoj, kiuj parolis dum kvaronhoro, kaj poste okazis diskutoj. La aranĝo komenciĝis per mallonga parolado de Renato Corsetti pri la araba kaj Esperanto, kaj ĉefe pri la vortkrea sistemo en la araba lingvo, kiu aperas ankaŭ en aliaj semidaj lingvoj. Li argumentis, ke eŭropanoj ne sufiĉe utiligas la vortokrean sistemon, kiun disponigis al ni Zamenhof. La araba lingvo ekzemple uzas multe pli ampleksan sistemon.

Poste oni Alain Lauffenburger parolis pri la koncepto de lingva milito en la verkoj de la franca lingvisto Louis-Jean Calvet. Laŭ Calvet la lingvoj efektive konstante inter si batalas por sia pozicio.

Sekvis mallonga prezento de Liu HaiTao, kiu parolis pri la lingvistikaj konceptoj de Zamenhof, kaj pri la vortokrea sistemo en Esperanto. Li trovis diversajn paralelojn ĝuste en la ĉina lingvo.

Geraldo Mattos, la prezidanto de la Akademio, parolis pri verŝajnaj sekvoj de la diasporeco de Esperanto. Efektive li interesiĝis pri latentaj kapabloj de Esperanto, pri formoj kiuj ne eniris la normalan lingvon, sed kiuj laŭ la bazaj reguloj de Esperanto estus tute akcepteblaj.

Prof. Zhou Liuxi parolis pri tio, kiel orientuloj povas ekspluati la gramatikecon de Esperanto, pri la nivelo ĝis kiu oni povas priskribi Esperanton kiel analizan lingvon, kaj traktis la demandon pri la relativa eŭropeco aŭ orienteco de Esperanto.

Sekvis tre interesa diskuto. La forumon ĉeestis okdeko da kongresanoj, kiuj vigle interesiĝis pri la temoj. La organizantoj planas kunmeti la prelegojn kaj publikigi ilin libroforme.

Terminologia Forumo

La ĉi-jara Terminologia Forumo celis daŭrigi la tradicion iniciatitan jam en Gotenburgo, kio montriĝis ne tro facila pro la malgranda nombro da terminologoj en ĉi tiu UK. Tamen la forumo okazis laŭplane (ĵaŭde antaŭtagmeze) kaj prezentis sufiĉe novan materialon.

Petro Chrdle (Ĉeĥio) komence parolis pri Terminologia Esperanto-Centro de historia vidpunkto, kaj poste li prezentis kelkajn aktualajn terminologiajn verkojn eldonitajn de KAVA-PECH. Temas interalie pri la nova verko de Jan Werner Terminologiaj konsideroj, laborresumo de la tuta vivo, kaj la pasintjare aperinta Matematika vortaro kaj oklingva leksikono de Marc Bavant. Poste, la sama legis skriban kontribuaĵon de Lucas Yassumura (Brazilo) pri la nunaj provoj revivigi TEC-on en la interreta mondo. Ĉi-okaze la aŭskultantoj povis ekscii, ke jam ekzistas portempa TTT-ejo, gastigata de Ĝangalo (http://gxangalo.com/terminologio).

Kiel lastan eron Marc Bavant (Francio) prezentis prelegon pri XML (akronimo laŭvorte tradukebla per etendebla marklingvo*. Fakte XML estas komputika normo difinanta tutan familion de formalaj lingvoj ebligantaj evidentigi la strukturon de tekstoj cele al ilia aŭtomata prilaborado pere de komputiloj. Kia rilato kun terminologio? Nu, ekzemple, se tiuj tekstoj estas vortaroj aŭ leksikografiaj datumbazoj, oni komprenos, ke evidentigi la strukturon per XML-igo ebligas diversajn aŭtomatajn esplorojn (ekz. serĉi ĉiujn terminojn rilatantajn kun difinita fako), kiuj estus tre malfacile fareblaj, se la teksto restus senstruktura aro da tipografiaj unuoj. La preleganto montris kelkajn aplikojn de XML, ekzemple al kreado de fakaj terminaroj, al leksikografiaj esploroj ĉirkaŭ la kapvortoj de PIV (http://perso.wanadoo.fr/kursoj/piv1/piv1.htm), kaj ĉefe al la projekto REVO, kiu de pluraj jaroj evoluigas rete alireblan kaj rete prilaboratan vortaron (http://purl.org/net/voko/revo/) kaj montriĝas ideala kadro por ĉiu serioza terminologia projekto. La ne tre abunda publiko montris sian intereson per pluraj trafaj demandoj.

* La materialo de la prelego de Marc Bavant estas havebla sur la reto (http://perso.wanadoo.fr/kursoj/prelegoj/UK89TerminologiaForumo.zip).
Marc Bavant

Solena Inaŭguro

La Pekina UK malfermiĝis gongofrape

Al la solena malfermo de la 89-a UK en la antikva ĉina ĉefurbo ĉe la Granda Muro venis dimanĉe je la 10-a horo 1904 esperantistoj el 51 landoj (la nombro dum la kongresa semajno kreskis al 2031).

La inaŭguro okazis en la halo Zamenhof, la plej granda ejo de la Pekina Internacia Konferenca Centro. Sur la podio tradicie sidis la UEA-estraranoj (krom Gbeglo Koffi, kiu ne kongresis), ĉinaj aŭtoritatoj, honoraj gastoj, funkciuloj kaj ambasadoroj. Persone ĉeestis la vicprezidanto de la Konstanta Komitato de la Tutlanda Popola Kongreso kaj prezidanto de la Honora Komitato Xu Jialu. Kiel kutime la prezidanto de UEA Renato Corsetti salutis la honorajn gastojn kaj kongresanojn.

Zhao Qizheng, ministro de la Ĉina Ŝtata Informa Oficejo kaj prezidanto de la Honora Komitato de la 89-a UK, laŭtlegis salutvortojn de la ĉina prezidento (Prezidanto de la Konstanta Komitato de la Tutlanda Popola Kongreso) kaj alta protektanto de la kongreso Wu Bangguo. S-ino Lin Wenyi laŭtlegis salutvortojn de la urbestro de Pekino Wang Qishan, kaj vicprezidanto de UEA Lee Chong-yeong legis leteron de Asista Ĝenerala Direktoro de Unesko John Daniel. Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller peris salutmesaĝon de la nepo de L.L. Zamenhof, Louis C. Zamenhof.

Post muzika interludo (ĉina instrumento pipa, speco de bivo) kaj salutparolado de Tan Xiuzhu, prezidantino de Ĉina Esperanto-Ligo kaj LKK, reĝisoro de la kongresa temo Humphrey Tonkin enkondukis la kongresan temon Lingva egaleco en internaciaj rilatoj kaj invitis la kongresanojn al la diskutoj.

Sekvis festparoladoj de la prezidantoj aŭ reprezentantoj de UEA (Renato Corsetti), TEJO (Bertrand Hugon), ILEI (Jennifer Bishop), Akademio de Esperanto (Geraldo Mattos)kaj Sennacieca Asocio Tutmonda (Seikô Yamasaki).

Post la tradiciaj salutoj de la reprezentantoj de Landaj Asocioj de UEA eksonis en la salonego Zamenhof la himno La Espero, post kio la UEA-prezidanto Renato Corsetti per gongofrapo malfermis la 89-an Universalan Kongreson de Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

La kongresejo

[FORIGITA!: bildo]

Xu Jialu salutas la kongresanojn

[FORIGITA!: bildo]

La akceptejo funkciis modele

[FORIGITA!: bildo]

Giĉeto pri ekskursoj

[FORIGITA!: bildo]

Surloke aliĝis cento da kongresanoj

[FORIGITA!: bildo]

Marvin Stanley, la UEA-kasisto

[FORIGITA!: bildo]

Giĉeto de Nepala Esperanto-Asocio

[FORIGITA!: bildo]

Ionel Oneţ, Libroservo de UEA

[FORIGITA!: bildo]

Ĉinaj LKK-anoj en la publiko

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

Voĉdonado dum Komitat-kunsidoj

[FORIGITA!: bildo]

Litova delegacio dum la Bankedo en la hotelo Continental Grand

Saluto de Unesko al la 89-a Universala Kongreso de Esperanto

Mi ĝojas adresi al vi mian mesaĝon okaze de la 89-a Universala Kongreso de Esperanto. Efektive, ĉi tio ne estas la unua fojo, ke Unesko asocias sin al ĉi tiu evento, kies hodiaŭa temo estas “Lingva egaleco en Internaciaj rilatoj”.

Tio estas temo, kiu figuras inter niaj zorgoj, tiom pli ĉar la intencoj de niaj du organizoj konverĝas direkte al la sama celo: paco en la mondo.

Ĉi-jare la Nitobe-Simpozio pritraktas la temon lingvoj uzataj en internaciaj organizoj, inkluzive Uneskon, kaj mi povas certigi vin, ke ni atentos kun intereso la konkludojn de ĝia laboro.

La homaro posedas kiel senmaterian heredaĵon tiun mirindan ilon, kiu estas lingvo, por antaŭenigi internacian dialogon kaj interkomprenon. Pro tio Unesko senĉese laboras por konservado de kultura kaj lingva diverseco kaj por evoluigo de plurlingva edukado per siaj edukaj programoj kaj projektoj.

La Universala Deklaro pri Kultura Diverseco, adoptita unuanime en la 30-a sesio de la Ĝenerala Konferenco de Unesko en 2001, atestas la volon de ĝiaj membro-ŝtatoj antaŭenigi lingvojn kiel vehiklon de dialogo, paco kaj internacia interkompreno.

Cetere, en la Uneska kadra dokumento “Edukado en Plurlingva Mondo”, publikigita en 2003 en ĝiaj ses laboraj lingvoj, ni montras klaran starpunkton koncerne la lingvan politikon, aplikotan en edukado.

Ni invitas niajn membro-ŝtatojn kaj asociiĝintajn membrojn uzi la denaskan lingvon kiel la lingvon de instruado en la elementa lernejo. Krome, sekve de la decido de la Uneska Ĝenerala Konferenco en sia 30-a sesio en 1999 proklami la Internacian Tagon de la Denaska Lingvo, tiu tago estas celebrata en la membroŝtatoj kaj asociiĝintaj membroj ĉiujare la 21-an de februaro.

Tiu kadra dokumento tradukiĝis en lokajn lingvojn en certaj landoj, kaj publikigante ĝin, Unesko esperas kontribui al la ideoj de paco per instigado de evoluo de plurlingva edukado. Rekono de lingvo-diverseco estas la bazo de la decido de Unesko celebri la Internacian Tagon de la Denaska Lingvo ĉiujare la 21-an de februaro.

Siaflanke Universala Esperanto-Asocio laboras ankaŭ por pli kaj pli vasta kaj multa uzado de Esperanto tra la mondo. Efektive, ĝuste pro sia naturo de internacia komuna lingvo, neŭtrala rilate al “naturaj” lingvoj, ĝi konsiderinde kontribuas al alproksimigo de popoloj kaj al mondpaco.

Niaj du organizoj daŭre kombinos siajn klopodojn cele al interkompreno de la popoloj de la mondo.

Mi deziras por vi bonegan simpozion kaj sukcesoplenan kongreson.

John Daniel, Ĝenerala Vicdirektoro de Unesko

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 89-a Universala Kongreso de Esperanto

Estimata Sinjoro Prezidanto,
Estimataj Gesinjoroj Honoraj Gastoj,
Estimataj Gekongresanoj,

kunvenintaj ĉi tie en Pekino por debati, surbaze de lingva egaleco, ĝuste pri tiu lingva egaleco en internaciaj rilatoj ĝenerale. Mi ŝatus ĉeesti kun vi por ĝui la ununuran atmosferon de niaj renkontoj kaj por reviziti tiun urbon ununuran, revidi kaj readmiri ĝiajn mirindajn monumentojn kaj por rerenkonti amikojn ĉi-tieajn. Bedaŭrinde kelkaj kontraŭaĵoj malebligis al mi la vojaĝon tiutempe; tamen mi kongresas kun vi virtuale…

Antaŭ pli ol du jarcentoj la Granda Franca Revolucio proklamis al la mondo liberecon, egalecon kaj fratecon interhoman. Tiuj idealoj daŭre estas validaj, kaj oni ne devas forgesi, ke unu inter la gravaj elementoj de tiu egaleco estas ja la egaleco lingva. Ni firme konscias, ke ĉiu lingvo vehiklas specifan kulturon, kulturon de nacio, aŭ ĝenerale de grupo de homoj tiun lingvon parolantaj. Egaleco de lingvoj signifas respekton de ĉies kulturo. Ni ne ĉesu ripetadi, ke ĝuste la diverseco de tiuj kulturoj, pere de rilataj lingvoj rivelata, prezentas ja la senprezan riĉecon de la homaro. Uzado de lingvo neŭtrala en rilatoj internaciaj celas ŝirmi lingvojn naciajn kaj ŝirmi tiamaniere ankaŭ la trezoron de kulturoj plej diversaj. Ni, esperantistoj, pruvas ĉiujare dum la Kongresoj Universalaj, ke nia lingvo neŭtrala taŭge tiucele funkcias; ke Esperanto funkcias kiel sukcesa ilo de lingva egaleco. Ni sekve klopodu konvinki la mondon, ke sen lingvo neŭtrala la egaleco en internaciaj rilatoj estas ĉiutage kompromitata.

Mi deziras al vi, geamikoj tre karaj, kunvenintaj dum la 89-a Universala Kongreso de Esperanto en Pekino, ke vi havu tie profundan kaj valoran debaton, esperante, ke la konkludoj de tiu debato trovos larĝan eĥon tra nia terglobo, vekante ankaŭ la internaciajn instancojn, respondecajn pri observado de la homa egaleco.

Louis C. Zaleski-Zamenhof

Inaŭgura parolado de la UEA-Prezidanto:

Mirindaĵoj de la nuna Ĉinio

Estimataj reprezentantoj de ĉinaj instancoj kaj de eksterlandaj ŝtatoj, karaj parolantoj de la internacia lingvo, karaj “esperantoj”, kiel oni nomis nin iam — malgraŭ tio, ke tiu vorto ne plu estas ofte uzata, fakte ni daŭre restas esperantoj pri pli justa mondo — mi bonvenigas vin al Pekino, al la ĉefurbo de Esperanto dum unu semajno.

Jen ni estas finfine en Pekino! Tio ŝajnas iom malplena diro, sed ĝi ne estas. Krom du unuaj provoj en Vaŝingtono kaj Sanfrancisko, kongresoj ekster Eŭropo komencis aperi en la 60-aj jaroj: Tokio en 1965, Portlando en 1972, ktp, sed ekde la jaro 2000-a, ĉiu dua kongreso okazis ekster Eŭropo: 2000-a en Telavivo, Israelo, 2002-a en Fortalezo, Brazilo, kaj nun 2004-a en Pekino. La kialo estas simple ke la Esperanto-movado ĉiutage iĝas realaĵo pli tutmonda. La Esperanto-movado, do, estas jam tutmonda kaj ĝi, krome, estas plurcentra, plur-mensa kaj plur-pensa. Neniu mondo-parto valoras pli ol alia. Sed, ni laboras en kaj por la reala mondo.

Ĉu la mondo esence ŝanĝiĝis samsence kiel la Esperanto-movado? La respondo estas: ne! Aŭskultu kion diris Zamenhof en la jaro 1906-a en Ĝenevo okaze de la 2-a Universala Kongreso: Nun, kiam en diversaj lokoj de la mondo la batalado inter la gentoj fariĝis tiel kruela, ni, esperantistoj devas labori pli energie ol iam. Tiu “nun” estis la jaro 1906-a, sed ĝi perfekte priskribas la staton de la jaro 2004-a. Oni povus eĉ opinii, ke la monda situacio malpliboniĝis. Nun oni sisteme parolas pri fendo inter la civilizoj, kaj sekve pri la nepra neceso batali por regi la malamikajn civilizojn aŭ protekti sian civilizon. La mondo ne fariĝis pli plurcentra, malgraŭ provoj kaj esperoj. Male oni sisteme traktas Unuiĝintajn Naciojn kiel unu el la rimedoj de la regantaj potencoj, kiujn oni utiligu laŭbezone, kiam aliaj iloj ne oportunas. Pardonu, ke mi tiel emocie provas defendi Unuiĝintajn Naciojn, ĉar ili kaj Unesko kaj la aliaj internaciaj organizaĵoj estas tiel karaj al la esperantistoj ek de la tempoj de la Ligo de Nacioj, en kiu nobla aziano, Nitobe Inazo, provis diskutigi pri Esperanto. En tiuj organizaĵoj ni daŭre vidis la ĉefan rimedon por atingi formon de tutmonda regado per konsento kaj ne per milito. Generacioj da esperantistoj apogis ilin plurmaniere, kaj la simpla fakto ke mi nun estas devigata defendi ilin estas signo de la barbareco de la tempoj en kiuj ni vivas. Nun okazas “tutmondigo”. Mi parolas pri “tutmondigo” kaj ne pri “tutmondiĝo”, ĉar esence temas ne pri tio, ke la popoloj faras en konsento unu grandan rondon familian, sed pri tio, ke oni insiste eksportadas unu sistemon kaj ĝiajn valorojn. Bonŝance la vero estas multe pli komplika.

Antaŭ kelkaj tagoj estis prezentita la Raporto pri Homara Evoluo 2004 de la Evolu-programo de Unuiĝintaj Nacioj. Tiu programo havas la subtitolon Kultura Libereco en la Hodiaŭa Divers-speca Mondo. Tiu raporto ŝajnas verkita de esperantisto aŭ preskaŭ-esperantisto, ĉar ĝi ekagnoskas la ekziston de lingva dimensio de la homaj rajtoj, insistas pri la neceso eduki homojn per la gepatra lingvo, montras la praktikajn avantaĝojn de tio, ktp. Entute temas pri tre utila ilo por la laboro por Esperanto. Esence ĝi diras ke la mondo konsistas el malsamaj grupoj, kaj ke oni devas starigi programojn por ke tiuj grupoj libere evoluu. Ĝi ankaŭ diras ke solidareco estas la ĝusta respondo al intergrupaj problemoj, ne divido kaj incito al interciviliza batalado. La Esperanto-movado daŭre estis kaj ĝis nun restas kontraŭ perforta solvo de intergentaj problemoj. Ĉu vi memoras la dolor-krion “Malbenita, milfoje de Zamenhof: malbenita, estu la intergenta malamo!”? Refortigitaj pro la aprobo de Unuiĝintaj Nacioj ni laŭ niaj tradicioj faras nian devon por klopodi interkomprenigi homojn kaj solvi problemojn laŭ paca maniero. En la mondo estas nun pluraj neregistaraj organizaĵoj, kiuj akiras en la okuloj de la civitanoj multe pli da meritoj ol pluraj registaroj. La ekologiistoj, ekzemple, per siaj vaste raportataj agadoj por savi balenojn aŭ por malhelpi poluciantajn industriojn, certe estas multe pli konataj ol ni. Tio devas esti nia modelo. Kion faros UEA, aŭ la Esperanto-movado ĝenerale, por igi sin kiel eble plej simila al tiuj ekologiaj asocioj? Ĝis ni havos la kuraĝon komplete rekoncepti nian agadmanieron, ni restos periferiaj al la mondo ĝenerale kaj ĉiam pli periferiaj eĉ al la Esperanto-movado. Sed ni ne rajtas iĝi periferiaj en la mondo. Tion malpermesas nia historio, tion malpermesas la heroaĵoj faritaj dum la pasinta sanga jarcento de esperantistoj ĉie tra la mondo. Eĉ Unesko, eĉ kelkaj neesperantistoj mem fariĝas pli kaj pli sentemaj pri la danĝero de malapero de lingvoj kaj kulturoj kaj provas fari ion. Malgravaj kaj atakataj nuntempe estas preskaŭ ĉiuj lingvoj, la itala, la germana, la ĉina mem kiel la bretona aŭ la ujgura. Nia tasko estas defendi la lingvajn homajn rajtojn de milionoj da homoj en la mondo, kiuj estas ĉiutage, ĉiuhore, ĉiumomente diskriminaciataj pro la lingvo, kiun ili parolas, pro la lingvo-grupo en kiu ili naskiĝis. Nia tasko estas diri al, ekzemple, la ĉina registaro: Bone pri tio, ke vi proklamis la jaron de lingvoj, sed vi ne devas tiel fervore instrui al ili nur la anglan, ĉar per tio vi simple mem konstruas la kaĝon, en kiu vi estos enŝlositaj morgaŭ. Instruu ankaŭ la hispanan aŭ la francan aŭ la japanan, se vi ne kuraĝas jam nun fari la decidan paŝon instrui al ĉiuj neŭtralan lingvon, kiu ne havas malantaŭ si kulturan industrion, kiu estas gvatanta embuske por detrui morgaŭ viajn librojn en la ĉina, viajn filmojn en la ĉina kaj viajn televidajn dissendojn en la ĉina. Ĉu vi ne kredas tion? Iru al Eŭropo por sperti la aferon. Unuvorte ni laboru por iĝi monde agnoskata Esperanto Internacia, la movado, kiu aperas ĉie kie fortulo provas devigi per forto, per mono aŭ alirimede malfortulon forlasi sian lingvon hodiaŭ kaj sian animon morgaŭ. La Esperanto-movado ne plu estas nur eŭropa fenomeno. En ĉi tiu salono mem ni havas la pruvon pri tio. Esperantistoj ekzistas kaj daŭre laboras en milita situacio ankaŭ en la koro de Afriko, en la regionoj, kie okazas daŭre militoj. En tiuj regionoj oni instruas Esperanton, malgraŭ tio, ke oni bomb-atakas lernejojn. Oni ne nur instruas pri finaĵoj kaj substantivoj, sed oni instruas pri homa amo kaj egaleco kaj malamo al militoj kaj al la militantaj triboj. La kongresa temo de ĉi tiu kongreso: Lingva egaleco en internaciaj rilatoj klare diras ke esperantistoj estas por plurcentra mondo, en kiu ĉiuj parolu kaj ĉiuj aŭskultu. Ni, esperantistoj, asertas, ke tiu celo povas esti realigata nur per unu neŭtrala internacia lingvo.

Fine mi volas diri al vi, ke ni ne estas la unuaj vizitantoj de Ĉinujo, kaj certe mi ne estas la unua italo, kiu venis al Pekino. Antaŭ mi venis iu alia, Marko Polo, antaŭ multaj jarcentoj, kaj li lasis al ni libron, kies titolo en Esperanto estas La libro de la mirindaĵoj. Mi bondeziras al vi konatiĝi dum ĉi tiu semajno kun la mirindaĵoj de la nuna Ĉinujo. Unu el ili estas ke kaj la esperantistoj kaj Ĉinujo deziras labori por mondo pli ekvilibra kaj pli justa. Dankon pro via atento.

(Mallongigita)

Renato Corsetti

Pekina Deklaro

La 89-a Universala Kongreso de Esperanto, okazinta en Pekino, Ĉinio, de la 24-a ĝis la 31-a de julio 2004, kun 2031 partoprenantoj el 51 landoj,

  • traktinte la temon Lingva egaleco en internaciaj rilatoj‚
  • notante, ke la jaro 2004 markas 50 jarojn da oficialaj rilatoj inter UEA kaj Unesko,
  • memorante, ke rezolucioj de Unesko notis la rezultojn atingitajn per Esperanto sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo kaj rekonis, ke tiuj rezultoj respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko,
  • notante la Raporton pri Homa Evoluigo 2004 de la Evoluiga Programo de Unuiĝintaj Nacioj, kiu asertas, ke la libereco de esprimado kaj la uzado de lingvo estas nedisigeblaj,
  • alte taksante la agadon de la ĉina registaro, kiu, cele al pli justa kaj diverseca aliro al internacia interkompreniĝo, subtenas la instruadon kaj utiligon de Esperanto, konforme al la spirito de la rezolucioj de Unesko,

DEKLARAS

  • ke demokratia kaj egalrajta komunikado en internaciaj rilatoj estas esenca por internacia interkompreno kaj paca kunlaboro surbaze de egalaj lingvaj rilatoj,
  • ke estas bezonata nova internacia lingva ordo, kiu garantiu egalecon, diversecon kaj demokration en lingvaj aferoj kaj efikan komunikadon inter nacioj kaj aliaj homgrupoj lingve malsamaj, ĉar en la nuna monda lingva situacio, kun kreskanta superrego de iuj lingvoj super aliaj, ne eblas realigi tiujn principojn,
  • ke neŭtrala komuna lingvo estu kerna elemento en tiu ordo, por atingi unuecon en diverseco inter la diversaj lingvoj kaj kulturoj je internacia nivelo,
  • ke sekve la internacia lingvo Esperanto, pruvinte dum pli ol cent jaroj sian utilecon kaj praktikecon, meritas seriozan konsideron fare de internaciaj organizoj, ties membro-ŝtatoj kaj ĉiuj personoj kaj organizaĵoj de bona volo, kiuj respektas kaj deziras pacon kaj pacan kompreniĝon en egaleca etoso en nia hodiaŭa mondo,
  • ke por krei novan internacian lingvan ordon, kiu kontribuos al internacia kompreno kaj mondpaco, necesas forte subteni la enkondukadon de Esperanto en lernejojn, konforme al la spirito de la Unesko-rezolucioj, ĉar tio faciligas lingvolernadon ĝenerale kaj antaŭenigas internaciecan aliron al la mondo.

Rezolucio de la Nitobe-Simpozio pri la Lingvaj Problemoj en Internaciaj Rilatoj

25-26 julio 2004, Pekino

La internaciaj partoprenintoj en la Nitobe-Simpozio pri la Lingvaj Problemoj en Internaciaj Rilatoj, kiu okazis en Pekino, Ĉinio, dum 25-26 julio 2004,

konstatante, ke demokratia kaj egalrajta lingva komunikado en internaciaj rilatoj estas esenca por internacia interkompreniĝado kaj paca kunvivado surbaze de egalaj lingvaj rajtoj, kaj

konstatante, ke lingvaj homaj rajtoj estas esenca faktoro de internaciaj homaj rajtoj, kaj ke la nuna monda lingva ordo kiu estas regata de kelkaj aŭ unu dominaj etnaj lingvoj malhelpas demokratian kaj egalajn lingvajn rajtojn, kaj

alte taksante la favoran sintenon de la ĉina registaro por la celoj de egalaj internaciaj lingvaj rajtoj kaj de unueco en diverseco de malsamaj kulturoj, rezolucias:

1. ke serioza konsidero por starigi novan internacian lingvan ordon estas necesa, kaj

2. ke Unuiĝintaj Nacioj diskutu pri la nuntempaj lingvaj problemoj en internaciaj rilatoj dum unu el siaj kunsidoj, kaj starigu Porokazan Laborgrupon pri la Lingvaj Problemoj en Internaciaj Rilatoj por esplori la nuntempajn internaciajn lingvajn problemojn kaj por rekomendi kiel plibonigi la nunan internacian lingvan ordon, kaj

invitas, specife:

1. la ĉinan registaron kaj la registarojn de la membro-ŝtatoj de Eŭropa Unio rekomendi al la Ĝenerala Sekretario de UN enmeti la “Lingvaj Problemoj en Internaciaj Rilatoj” kiel tagorderon de unu temon el la venontaj kunsidoj de UN, kaj

2. ĉiujn internaciajn organizojn, registarajn kaj ne-registarajn asociojn, agantajn en internaciaj rilatoj, apogi la proponon studi kaj organizi lingvajn eksperimentojn per universala help-lingvo por prepari justan kaj demokratian novan internacian lingvan ordon.

Laboro de la Komitato

Corsetti reelektita en trankvila etoso

La kunsidojn de la Komitato oni atendis kun granda intereso, ĉar la supera organo de UEA havis en Pekino la taskon elekti novan Estraron. Ankaŭ la Komitato mem estis nova, kvankam plimulto de ĝiaj malnovaj membroj ricevis mandaton ankaŭ por la trijaro 2004-2007.

Komence de la unua kunsido sabaton, la 24-an de julio, la Komitato konsistis el 43 komitatanoj A, reprezentantaj la aliĝintajn landajn kaj fakajn asociojn kaj TEJO-n, kaj el 6 komitatanoj B nome de la individuaj membroj. Novaj inter ili estis 10. En la unua tago ĉeestis 34 komitatanoj A aŭ anstataŭantoj kaj 3 komitatanoj B. Ili eklaboris kompletigante la Komitaton per alelekto de komitatanoj C, da kiuj povas esti maksimume unu kvarono de la nombro de A kaj B, do en tiu momento maksimume 12. La Elekta Komisiono proponis sep kandidatojn. Kun granda plimulto el la donitaj 28 voĉoj estis elektitaj ĉiuj sep: Paulo Branco (Belgio; 22 voĉoj; nova), Renato Corsetti (Italio; 24), Marcel Delforge (Belgio; 26), Loes Demmendaal (Nederlando; 25; nova), Josep Franquesa Solé (Katalunio/Hispanio; 23), Andrej Grigorjevskij (Rusio; 21) kaj Ulla Luin (Svedio; 27; nova). Ĉeestis tri el ili, tiel ke entute 37 komitatanoj povis partopreni la elektadon de la Estraro, komencitan tuj poste.

Du jarojn pli frue estis nomumita Elekta Komisiono, kiu konsistis el Edvige Tantin Ackermann, Povilas Jegorovas kaj Takeuti Yosikazu, kiu lasta tamen devis rezigni pro malsano post la Gotenburga UK. En majo la komitatanoj ricevis finan raporton de la Komisiono, kiu proponis elekti sep estraranojn el naŭ kandidatoj. Konforme al la elekta regularo ĝi akceptis kiel validajn kandidatojn nur tiujn, kiujn almenaŭ du komitatanoj proponis antaŭ la fino de marto. Sojle de UK unu kandidato elfalis, nome Ivo Osibov, antaŭa ĝenerala sekretario, kiu pretis rekandidatiĝi tre kontraŭvole kaj nur kondiĉe, ke li antaŭe elektiĝus komitatano B, kio ne realiĝis.

Antaŭ la UK oni kritikis la fakton, ke nur la membroj de la antaŭa Komitato povis proponi kandidatojn, dum la novaj havus tiun ŝancon nur en la kazo, ke plimulto de la komitatanoj kontraŭus la antaŭe proponitajn kandidatojn. Komitatano Yves Bellefeuille proponis fari escepton al la regularo kaj akcepti, aldone al la kandidatoj en la listo de la Elekta Komisiono, ankaŭ aliajn kandidatojn subtenitajn de almenaŭ du komitatanoj. Lia propono tamen falis (4 por, 26 kontraŭ, 3 sindetenoj). Estas interese, ke ankaŭ en la antaŭaj elektoj en 2001 la regularo estis kritikata, sed neniu tamen faris konkretajn proponojn por amendi ĝin. La propono, ke la Estraro estu 7-membra, estis akceptita sen kontraŭaj voĉoj. En sekreta baloto, kiun partoprenis 35 komitatanoj, la subtenaj voĉoj por la ok kandidatoj dividiĝis jene: Renato Corsetti (30), Claude Nourmont (Francio; 31), Ulla Luin (32), Ans Bakker-ten Hagen (Nederlando; 33), Maritza Gutiérrez-González (Kubo; 26), Amri Wandel (Israelo; 24), Andrej Grigorjevskij (18) kaj Yu Tao (Ĉinio; 30). Sekve Grigorjevskij, antaŭe estrarano pri informado, ne estis reelektita.

Tri estraranoj estis elektitaj por specifa ofico: Corsetti kiel prezidanto por dua mandato, Nourmont kiel vicprezidanto kaj Luin kiel ĝenerala sekretario. Kiel vicprezidantan kandidaton la komisiono proponis ankaŭ Bakker-ten Hagen, kiu tamen trovis siajn respondecojn pri financo kaj administrado tro pezaj por akcepti ankaŭ tiun rolon.

Jam antaŭ la UK estis klare, ke UEA ricevos Estraron kun rekorda virina partopreno, sed fine ĝi ricevis Estraron eĉ kun virina plimulto. Plimulto de la estraranoj estas ankaŭ novaj, ĉar nur Corsetti kaj Bakker-ten Hagen membris ankaŭ en la antaŭa Estraro.

Kiel komitataj reviziantoj estis elektitaj Paulo Branco (Belgio) kaj Loes Demmendaal (Nederlando). Por elekti tri membrojn de la Financa Komisiono el inter kvar kandidatoj, la Komitato devis voĉdoni dufoje, antaŭ ol unu kandidato forfalis. Elektitaj estis Ilja De Coster, Marcel Delforge kaj Flory Witdoeckt, ĉiuj el Belgio.

Ĉiam agrabla tasko por la Komitato estas distingi elstarajn esperantistojn per honoraj titoloj. Kiel nova membro de la Honora Patrona Komitato de UEA, kiu arigas esperantistojn kun elstara rolo ankaŭ ekster la movado, estis elektita Kep Enderby, iama ministro pri justico en Aŭstralio kaj eksa prezidanto de UEA. Novaj Honoraj Membroj fariĝis Gian Carlo Fighiera (Italio), Lee Chong-Yeong (Korea Resp.), Li Shijun (Laŭlum; Ĉinio), Vladimir Samodaj (Rusio), Magda Šaturová (Slovakio), Takeuti Yosikazu (Japanio) kaj Jiri Vychodil (Ĉeĥio).

Ankaŭ unu nova landa asocio estis akceptita per konfirmo de la aliĝo de Esperantista Asocio en Popola Respubliko Kongolando. Sekve UEA havas 64 aliĝintajn landajn asociojn.

Sen kontraŭaj voĉoj oni akceptis la agadraporton, spezokonton kaj bilancon de la jaro 2003.

La buĝeto por 2005 inkluzivas plialtigon de la baza membrokotizo (MA por Nederlando) per unu eŭro, t.e. de 54 al 55 eŭroj. Kontraŭ la plialtigo voĉdonis unu komitatano, sed la buĝeto estis akeptita unuanime.

Iom da diskuto, precipe en la subkomitato pri financo, estis pri la lastatempaj grandaj negativaj saldoj de la spezokonto (resp. 57 194 kaj 49 453 eŭroj en 2002 kaj 2003). Ankaŭ la buĝeto por 2005 ne antaŭvidas ekvilibron de kostoj kaj rimedoj. Tamen, la prognozata minuso de 37 000 eŭroj indikas, ke vojo por malaltigi kaj forigi la deficitojn ŝajnas esti trovita.

Krom du plenkunsidoj, okazis ankaŭ kunsidoj de ok subkomitatoj, t.e. laborgrupoj pri specifaj kampoj, kiujn partoprenis komitatanoj interesitaj pri la koncerna temo kaj en kiuj rajtis interveni ankaŭ publiko. Krom pri financo kaj administrado, estis kunsidoj pri eksteraj rilatoj, edukado, informado, kulturo, landa kaj regiona agado, scienca kaj faka agado, kaj junularo. La subkomitatoj produktis multe da proponoj kaj rekomendoj, kiuj estis transdonitaj al la Estraro por plua konsiderado kaj laŭebla realigo.

En la plenkunsido vendredon, la 30-an de julio, kiun partoprenis 42 komitatanoj aŭ anstataŭantoj, oni aprobis unuanime ankaŭ ĝisdatigitan version de la laborplano de UEA, al kiu en tiu ĉi revuo oni ankoraŭ ofte revenos. Oni akceptis ankaŭ reviziitan regularon de la Internaciaj Ekzamenoj de UEA kaj ILEI, sed la proponon pri regularo pri perantoj oni ankoraŭ ne trovis matura por akcepto. Unuanime estis akceptita la kongresa rezolucio, kromnomita kiel Pekina Deklaro.

La nova Estraro kunsidis plurfoje por plani sian funkciadon kaj dividi la taskojn (vidu la kolofonon). Ĉar la sola estrara kandidato kun informado kiel fako, Grigorjevskij, ne estis elektita kaj ĉar neniu el la elektitaj membroj povis transpreni ankaŭ tiun gravan respondecon, la Estraro decidis nomumi Jukka Pietiläinen (Finnlando) kiel komisiiton pri informado.

Decido, kiu rikoltis fortan aplaŭdon en la kongresa fermo, estis la elekto de la japana Jokohamo kiel la urbo de la UK en 2007.

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

La supera organo de UEA, la Komitato, havis en Pekino la taskon elekti novan Estraron.

[FORIGITA!: bildo]

La malnova Estraro dum la komitatkunsido.

Nova UEA-Estraro sin prezentis

La Nova Estraro de UEA, kiu estis en Pekino elektita por la periodo 2004-2007, prezentis sin al la kongresanoj marde je la 9-a horo en la salono Wensing.

Por ekkoni la vizaĝojn kaj ideojn de la novaj gvidantoj de nia asocio venis al la salono pli ol cent kongresanoj. La nova estraro de UEA estas 7-membra kaj la unuan fojon en la historio la virinoj estas en plimulto (kvar). El la antaŭa estraro restis krom la prezidanto Renato Corsetti nur Ans Bakker-ten Hagen.

Komence de la kunsido la estraranoj prezentis sin kaj parolis pri siaj taskoj kaj planoj.

La nova/malnova prezidanto Renato Corsetti el Italio malkaŝis, ke li estas esperantisto de malnova speco, en la koro profunde finvenkisma. Li apelaciis je “komuna prudento” (kamparana saĝo), laŭ kiu ni komune sekvu plurajn vojojn ĉe niaj strebadoj, reciproke tolerante kaj respektante nin. En la Estraro li plu okupiĝos pri planado, eksteraj rilatoj kaj informado.

La nova vicprezidanto Claude Nourmont el Luksemburgio decidis okupiĝi pri kulturo, landaj asocioj, regionaj renkontiĝoj kaj kongresoj, helpi la organizantojn.

La Ĝenerala Sekretario Ulla Luin el Svedio volas okupiĝi pri mono (ŝi estas ekonomikisto), junuloj kaj “ne plu junuloj” (kiel reteni ilin en la movado), pri organiza stabileco de UEA (“etaj problemoj kaŭzas problemojn en la tuta asocio”), pri aktivaĵoj kaj iniciatoj de la membroj (“kiuj ja estas la bazo de la asocio”) kaj pri la interna debato kaj kunlaboro (“rigardi la agadon pozitive kaj sincere paroli pri miskomprenoj kaj eraroj”).

Ans Bakker-ten Hagen el Nederlando plu deziras zorgi pri niaj financoj, administrado kaj TEJO. Ŝi volas “konstrui ekonomie sanan asocion kaj serĉi vojojn kiel ligi esperantistojn al la movado”. Ŝi konstatis bonan kunlaboron kun TEJO, kiu ja estas la estonto de UEA.

La plej juna, 36-jara estrarano Yu Tao el Ĉinio estas la unusola aziano en la Estraro. Li volas okupiĝi pri Azia Agado kaj strebos internacie vastigi la programon Amikoj de Esperanto, kiu membrigas en siaj vicoj eminentulojn kaj famulojn de la ĉina socio, starigas Esperanto-organizaĵojn, propagandas, eldonas gazetojn, funkciigas korespondajn kursojn, seminariojn, ekspoziciojn kaj somerajn semajnojn, kaj jam 23 jarojn kun sukcesoj strebas pri la progreso de Esperanto en Ĉinio.

Maritza Gutiérrez Gonzáles, ĵurnalistino el Kubo, estrarano de KEA, okupiĝos en la Estraro pri Landa Agado. Ŝia celo estas “plifortigi la ligojn kun ĉiuj landaj asocioj kaj konsciigi ilin pri la forteco de UEA kaj pri grava rolo de ties brakoj — la landaj asocioj, sur ĉiuj agad-kampoj”.

Amri Wandel, profesoro pri astronomio kaj astrofiziko en Jeruzalemo, Israelo, estas konata estrarano de UEA de antaŭ ses jaroj. En la nova Estraro li okupiĝos pri la faka kaj scienca agadoj, “kiuj nuntempe ne tre bone fartas, kaj estas bone fari ion por plibonigi tion”. Li “klopodos trovi organizaĵojn ekster la movado kaj ligi kun ili sciencajn kontaktojn, interveni per sciencaj agadoj en universitatoj kaj akademioj, proponi kontaktojn en landaj asocioj, plifortigi la fakan agadon dum UK-oj (ekz. fakaj giĉetoj dum UK-oj)”.

Post la prezento sekvis vigla diskuto. Jukka Pietiläinen el Finnlando, la nova komisiito pri informado, volas plisistemigi la informadon, kolekti gravajn dokumentojn, kiuj nun troviĝas diversloke (UEA, SEF, BKC...), renovigi la iaman Gvidlibron pri Informado, kolekti sukcesajn iniciatojn, prezenti kaj analizi ilin.

Flory Witdoeckt el Belgio gratulis al la kvar virinoj en la Estraro kaj parolis pri problemoj en regionoj.

Ans Bakker-ten Hagen prezentis novan kampanjon pri financoj kaj varbado, kiu startos aŭtune post la ferioj. Otto Prytz petis “malfermi la pordojn de UEA kaj paroli pri antagonismo inter la Estraro kaj la UEA-dungitoj”. Osmo Buller klarigis, ke jes estis aferoj pri kiuj oni ne povis paroli publike, sed ke ne plu estas similaj problemoj kaj nun ĉiuj kune laboras kaj dividas la komunan entuziasmon por nia komuna laboro.

El la publiko ĉe la fino eksonis interesaj proponoj, ekz. kiel stimuli la kulturan agadon, Esperantan teatron, kiel instigi novajn talentojn kaj enketi pere de la landaj asocioj.

Rezulto de la elekto de komitatanoj B

Ĵaŭdon, la 1-an de julio, okazis en la Centra Oficejo la nombrado de la voĉoj donitaj en la elektado de la Komitatanoj B por la periodo 2004-2007.

Partoprenis la membroj de la komisiono tiucele elektita de la Estraro de UEA. Ĝi konsistis el la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller kaj la individuaj membroj Simo Milojević, Rob Moerbeek kaj Piet Schuil. Invitite de la Ĝenerala Direktoro helpis la komisionon individua membro Francisco L. Veuthey, la oficistoj Ziko Marcus Sikosek kaj Stanka Starcěvić, kaj volontulo de TEJO Joel Amis.

En la nombrado estis konsideritaj nur la balotiloj, kiuj atingis la Centran Oficejon plej laste la 30-an de junio, entute 1491, t.e. 29,01% el la dissenditaj 5140 balotiloj. La komisiono konstatis, ke estas 1485 validaj balotiloj kaj 6 malvalidaj.

La kandidatoj ricevis voĉojn jene: Yves Bellefeuille 535, Marija Beloŝević 605, Philippe Chavignon 422, Choi Yunhuy (Hortensio) 419, István Ertl 882, Slavik Ivanov 546, Lee Chong-Yeong 602, Hokan Lundberg 480, Diccon Masterman 347, Ivo Osibov 359, Jukka Pietiläinen 565, Francisko Simonnet 233, Chuck Smith 534, José Antonio Vergara 450, Amri Wandel 720, Wu Guojiang 525. Elektitaj kiel Komitatanoj B por la periodo 2004-2007 estas: István Ertl, Amri Wandel, Marija Beloŝevic, Lee Chong-Yeong, Jukka Pietiläinen kaj Slavik Ivanov.

En Roterdamo, 01 julio 2004 Osmo Buller, Simo Milojević, Rob Moerbeek, Piet Schuil

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Etaj kongresanoj

Sur la tria etaĝo de la Pekina Internacia Konferenca Centro, en la salono Song Qingling (honora prezidanto de Ĉina Popola Respubliko, arda protektanto de infanoj kaj subtenanto de Esperanto, 1893-1981) funkciis dum la kongresa semajno infanvartejo (bildo 1). Dudek ĝis sesdek infanoj el diversaj ŝakon, desegnis kaligrafaĵojn, pentris, landoj tie lernis Esperanton, ludis ĉinan konstruis paperajn piramidojn, ludis muzikinstrumentojn kaj legis infanajn bildlibrojn. Ĵaŭde posttagmeze kaj dum la sabata solena fermo la infanoj prezentis artajn programerojn: kantis, ludis instrumentojn, dancis kaj deklamis.

Esperanto-Bosko

Marde la 27-an de julio okazis en la impona Chaoyang-parko de Pekino la inaŭguro de Esperanto-bosko kun monumento el marmoro alta 2,6 metrojn. Sur ĝia fronto legeblas en Esperanto kaj la ĉina la vorto “Esperanto-bosko”, sur la dorsa flanko estas gravurita konciza historio de Esperanto kaj la dato de la 89-a UK. La inaŭguron ĉeestis cento da invititaj gastoj el kvindeko da landoj, inter ili prezidanto de ĈEL Tan Xiuzhu, estraranoj de UEA, la pekina registaro, societo Amikoj de Esperanto k.a. Humphrey Tonkin (UEA), Zhou Mingwei (Ĉina Fremdlingva Eldona kaj Distribua Buroo), Chen Haosu (Ĉina Popola Asocio por Amikeco kun Fremdaj Landoj) kaj Zhang Heping (Pekina Komitato de Ĉina Popola Politika Interkonsiliĝa Konferenco) faris dum la inaŭguro solenajn paroladojn. La solenaĵon ĉeestis kelkdeko da ĵurnalistoj de la plej gravaj ĉinaj amaskomunikiloj.

Bankedo de la registaro

La vicurbestro de Pekino Zhang Mao okazigis dimanĉe vespere en salono de la hotelo Grand Continental bankedon por regali estraranojn de UEA kaj aliajn invititajn gastojn (la bildo 3). La solenan toston faris la vicurbestro Zhang Mao kaj li rememorigis, ke Pekino post 18 jaroj denove gastigas la plej gravan eventon de esperantistoj. En la nomo de 13 milionoj da pekinanoj li dankis la estraranojn de UEA pro ilia decido. Renato Corsetti en sia alparolo diris ke la grandaj ŝanĝoj en Pekino forte impresis lin kaj ke li ĝojas pro la progreso de la ĉina ĉefurbo. Li donacis al la vicurbestro kompaktdiskon kun paroladoj de eksaj prezidantoj de UEA kaj kelkajn librojn, inter ili La Libron de la Mirindaĵoj de Marko Polo.

Nekutima kaj bunta interkonatiĝo

La Interkona vespero en Pekino pasis iom malsame ol kutime. Ĝi okazis en tre granda salono Hodler, kun kelkaj vicoj da seĝoj laŭlonge de tri muroj kaj scenejo ĉe la kvara. Sur la interna plankospaco troviĝis koncertantoj kaj granda nombro de fotistoj, filmistoj kaj televidistoj.

La improvizita koncerto daŭris du horojn. Aktivis en ĝi precipe ĉinoj — jen per antaŭpreparitaj koncertaj numeroj, jen spontane. Sonis kantoj, svingiĝis dancoj, grupo de gimnastikistoj prezentis tajĝiĉuanon. Grandajn aplaŭdojn ricevis ĉina knabino Guo Lei pro hispana danco. Subite eliris trideko da kongresanoj el la provinco Hunan, videble ekscititaj pro trafo al tiel impona kongreso en la ĉefurbo, kaj prezentis kanton, ĵus lernitan.

Ankaŭ aliaj azianoj fervore partoprenis — el Koreio (ĉarmaj dancistinoj/tamburistinoj, la bildo 4), Japanio kaj Nepalo. Estis tre bunta kaj nekutima koncerto. Vane alvokis la gvidanto de la vespero: Kie estas la eŭropanoj? Tiuj preferis esti — spektantoj. La publiko tre varme akceptis la koncertantojn. Tiuj, kiuj deziris babili kaj interkonatiĝi, uzis la grandegajn spacojn de la vestiblo: ĉi-rilate la kongresejo estis tre oportuna.

Boris Kolker
Konu Ĉinion, vizitu ĉarman Pekinon

Tiel nomiĝis impona ekspozicio pri Ĉinio, inaŭgurita sabate posttagmeze teretaĝe de la kongresejo (la bildo 5). La ceremonion ĉeestis Renato Corsetti, ministro de Informa Oficejo de Ŝtata Konsilantaro de Ĉinio Li Dan, direktoro de Ĉina Radio Internacia kaj vicprezidanto de la Honora Komitato de la 89-a UK Chai Zemin, prezidanto de ĉina societo Amikoj de Esperanto Wang Hui, direktoro de Informa Oficejo de Pekino kaj pli ol 200 esperantistoj.

Bunta bukedo da ekskursoj

La ĉi-jara oferto de la kongresaj ekskursoj estis tre riĉa. Okazis 5 tuttagaj kaj 8 duontagaj ekskursoj. La tuttagaj, kiuj okazis precipe en merkredo, ebligis viziti la plej bone konservitan parton de La Granda Muro ĉe Badaling kaj Dingling-maŭzoleon kun tombo de imperiestro Shenzong (la bildo 6), la faman historian urbon Tianjin kun budhisma monaĥejo Dabei, 15 Orientajn Maŭzoleojn imperiestroj de la Qing-dinastio en Zunhua, Tanze-templon (265-316 p.K.) kaj 7-etaĝan Shihua-groton, la unuan budhisman templon Hongluo el la jaro 378, la Imperiestran Palacon (Malpermesitan Urbon), malnovajn mallarĝajn stratojn Hutong-ojn kun Tambura Turo, la princdomon de Gongwang, Ĉielan Altaron kaj Tian’anmen-pordegon (la simbolon de Ĉinio), Someran Palacon, la Pekinan Bestoĝardenon, Yonghe-lamaejon kaj Konfucean Templon kaj aliajn famajn historiajn lokojn de la nova kaj malnova Ĉinio.

Litovoj en Pekino

La Pekinan UK-on partoprenis 30 litovaj esperantistoj. Ilia ĉefa tasko estis prezenti la 90-an jubilean Universalan Kongreson en Vilno en 2005, la ĉefurbon de Litovio kaj la landon mem. Pro tio al Pekino venis preskaŭ ĉiuj el la 28-persona LKK. Dum la kongresa semajno en la kongresejo funkciis budo de la Vilna UK (la bildo 7), kie oni povis ricevi informojn pri la venonta UK, pri Litovio kaj Vilno, kaj ricevi eldonaĵojn en Esperanto, Unuan Bultenon, kongresan afiŝon, glumarkojn k.s. La Unuan Bultenon kaj la aliĝilon trovis ĉiu kongresano en sia kongresa sako. En la sama budo oni povis aboni al Litova stelo. Vendrede la 30-an de julio okazis programero “Venontaj UK-oj”, dum kiu oni rakontis pri preparlaboroj al la 90-a UK, pri Vilno kaj Litovio. Petras Čeliauskas gvidis la kunvenon “Legantoj de Litova stelo”. La 30-an de julio la urbestro de Vilno Arturas Zuokas kun delegacio estis akceptita de la urbestro de Pekino Wang Qishan, dum kiu oni parolis pri la organizado de la UK en Pekino kaj Vilno. La urbestro de Pekino diris, ke UK per sia graveco kaj prestiĝo al la urbo kaj lando egalas al Olimpikaj Ludoj. Pri organizado de UK oni traktis ankaŭ dum renkontiĝo de la vilna urbestro kun la prezidanto de Ĉina Popola Asocio por Amikeco kun Fremdaj landoj Chen Haosu kaj aliaj ĉinaj gravuloj.

La 31-an de julio la urbestro de Vilno kun delegacio venis al la kongresejo por partopreni la solenan fermon de la Pekina UK. Fine de la ceremonio la urbestro kaj la prezidanto de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas transprenis la kongresan flagon de la vicurbestro de Pekino Sun Anmin kaj de la prezidantino de Ĉina Esperanto-Ligo Tan Xiuzhu, post kio la vilna urbestro faris paroladon parte en Esperanto.

Povilas Jegorovas
Fervojista kontaktkunveno

Dimanĉe posttagmeze okazis la tradicia fervojista kunveno en la salono Chen Yi. Partoprenis 53 kongresanoj el 14 landoj. La kunvenon gvidis inĝ. István Gulyás, vicprezidanto de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio (IFEF). Li raportis pri la pasinta IFEF-kongreso okazinta en la hungara urbo Sopron, kiun komune aranĝis hungaraj kaj aŭstraj fervojistaj esperantistoj. Poste li parolis pri la historio de IFEF kaj pri la venontaj IFEF-kongresoj. La ĉeestantoj vigle interesiĝis pri la 58-a IFEF-kongreso, okazonta en Ŝanhajo en 2006. La organizantoj promesis prilabori planon pri la vojaĝeblecoj precipe el Eŭropo al Ĉinio, per trajnoj aŭ aviadiloj. Sylviane Lafargue, franca fervojistino, laŭtlegis alvokon de la aviadila sindikata organizaĵo por enkonduki Esperanton en la aviadilan trafikon apud la angla. Fine sekvis informo pri la sekvontjara IFEF-Kongreso, okazonta en la urbo Braşov (Rumanio).

István Gulyás

Teatro

Monda premiero

Artaj aranĝoj abundas en la kongresa programo. Tamen ĉi-jare nur unu teatraĵo estis prezentita. Sed kia teatraĵo! Denove Vida Jerman regalis nin per unu el siaj virtuozaj prezentoj.

La aktorino perfekte plenumis la rolon, la teatraĵo estis kvazaŭ speciale por ŝi verkita. “Judita”, unu-persona dramo adaptita el la romano de la kroata aŭtoro Miro Gavran, baziĝas sur la biblia rakonto pri la heroa ago de Judita por savi Betulion. La legendo rakontas, ke Judita, por savi la judan popolon de sklavigo sub asiria armeo, sukcese ruzis kaj tranĉis la kapon de la tutpotenca Holoferno. Kaj tial ŝi fariĝis heroino, tre respektata kaj ŝatata. Jen la baza historio. Sed al tiu skemo, la verkisto aldonis diversajn epizodojn laŭ propra fantazio — tamen tute kongruigeblajn kun la baza legendo. Li imagis la infanaĝon kaj la junecon de Judita. Li ankaŭ multe priskribis la emociojn kaj personecon de Judita, tra la diversaj epizodoj de ŝia vivo.

La prezenton ĉeestis la kultura ataŝeo de la ambasadejo de Kroatio en Pekino, kiu alte taksis tiun prezenton. Ankaŭ la publiko varme aplaŭdis: ĝi aprezis la majstran enscenigon — unupersona dramo bezonas des pli zorgan enscenigon, ĉar nur unu aktoro okupas la tutan scenejon dum la tuta tempo, eĉ se helpate de eksteraj voĉoj surbendigitaj — kaj la talenton de Vida: la brilan ludmanieron, la klaran elparolon, la kapablon elmontri emociojn, kaj vivigi la scenojn, unuvorte, la profesiecon de la spektaklo.

Oni ŝatus pli da tiaj profesiaj prezentoj, sed kiom da profesiaj aktoroj ni havas, kiuj kapablas kaj pretas ensceniĝi por prezenti spektaklon, kiun ili nur malmultfoje ludos? Oni ankaŭ ŝatus spekti teatraĵojn originale verkitajn en Esperanto, sed tiuj postulas eĉ pli da investo flanke de la aktoroj: dum teatraĵo verkita en nacia lingvo (kaj tradukita al Esperanto) estos eble ludita de la aktoro ankaŭ en la nacia lingvo, malprobable estas, ke originale esperantlingva teatraĵo ricevos ankaŭ nacilingvan veston.

Dankon kaj gratulon al Vida por tiu ĉi plua monda premiero!

Claude Nourmont

Internacia Arta Vespero

Temas pri la lasta vespero, fina bukedo de la Pekina Kongreso. Prezentis ĝin s-ino Wang kaj s-ro Jiang el Ĉinio, en kunlaboro kun Mireille Grosjean el Svislando, kiu jam en Fortalezo kaj Gotenburgo faris tiun prezenton. Tiu internacia skipo efike, brile kaj gaje gvidis la tutan kunvenon.

Dum la vespero estis dancoj kaj muzikpecoj el Koreio, Nepalo, Litovio, Italio, Serbio, Barato (Hindio), Belgio, Germanio kaj kompreneble el Ĉinio. Fakte pluraj ĉinaj samideanoj preparis folkloran programeron, kiujn ili ne povis prezenti dum la Nacia Vespero; do nia internacia vespero temis ankaŭ pri Ĉinio, ĉar Ĉinio ja estas plurnacia ŝtato kaj ĝi estis nia gastiganta lando! Pluraj kantoj de la internacia koruso sub la gvidado de Alan Bishop el Aŭstralio kaj du pianopecoj ludataj de s-ino Novin el Italio plezurigis la geaŭskultantojn. Fluto, tamburoj, piano, klarneto, kanto, kuŝanta harpo en la ĉina nomata guzheng (tre simila al japana koto), diversaj instrumentoj estis aŭdataj. Alterne en grupo aŭ ludata de ununura persono, rapida ritmo aŭ reva etoso, ĉiujara prezento aŭ tute nova programero, foje tute profesia aŭ iom amatora prezento, sed ŝatata kantado aŭ ludado. La muzikpecoj estis spektataj kun admiro kaj forte aplaŭdataj pro sia bunteco kaj rapida senenua sinsekvo.

Ĉiuj ludantoj estu refoje dankataj! Danke al ili nia duhora lasta vespero estis granda sukceso.

(mgs)

[FORIGITA!: bildo]

Ĉina dancistino Guo Lei dancas hispanajn dancojn.

Kleriga lundo

La estraro de UEA, konscia ke UK devas esti ankaŭ klerigejo por la esperantistaro, enkondukis, ekde la pasinta jaro, novan programeron “kleriga lundo” (pasintjare temis pri dimanĉo, sed la strukturo samis).

La organiza teamo (Tonkin, Lipari) elektis kvar ĉeftemojn por kiel eble plej vaste interesi la kongresanojn. Ĉijare: movado, kulturo, utiligado, ekstera mondo, kaj por ĉiu el ili ni elektis tri subtemojn kaj prelegantojn/diskutigantojn por ĉiu el la 12 seminarioj tiel rezultantaj.

La laboro estis longa kaj malfacila, ekzemple ni ŝatintus okazigi seminarion pri la utiligo de Esperanto en komercaj rilatoj, certe ŝatata temo en Ĉinio, sed ne sukcesis trovi gvidantojn! Tamen la rezulto estis kontentiga; mezume 50 homoj partoprenis la 12 erojn kaj vigle debatis la proponatajn temojn.

Verŝajne la plej sukcesa estis tiu pri Esperanto kaj la reta mondo, sed certe klerige estis aŭdi de tiamaj ĉefrolantoj pri la historio de la movado; kaj malkovri la sekretojn de konataj, ne nur esperantlingve, verkistoj; kaj kiu ne ĝuis la lecionon pri oratorado far niaj plej famaj prelegantoj; aŭ la prezenton far lertaj ĵurnalistoj de la sekretoj por verki interesovekajn artikolojn? Tre interese estis ankaŭ koni de interne iujn landajn movadojn, el tri malsamaj mondopartoj, seminario, kiun certe ne maltrafis landaj aktivuloj, por ĉerpi ideojn, sugestojn kaj — kial ne — konsolon pro propraj enlandaj problemoj, kiuj ja estas ofte komunaj. Kaj post la sukcesa eŭropa kampanjo por kontakti politikistojn okaze de la ĵusaj eŭropaj balotoj, ne povis manki seminario pri manieroj aliri politikistojn, gvidata de la ĉefrolantoj de la supredirita kampanjo. Ne tre vizitata estis la seminario pri organizado de internaciaj aranĝoj: ĉu ĉar organizant/ontoj jam estas spertuloj, aŭ ĉar ĝi okazis tagmanĝhore?

La preparlaboro estis longa, sed la rezultoj tre kontentigaj. Kaj tiu ne estas nur impreso de kunorganizinto, sed ĝin mi aŭdis de pluraj partoprenintoj. Dankon do al la trideko da samideanoj kiuj akceptis nian inviton surpreni respondecon de la unuopaj seminarioj, sen ili, sen iliaj streĉoj nenio povintus okazi!

Michela Lipari

Gejunuloj dum la Pekina UK

LKK ĉiumatene organizis por gejunuloj kolektivan ekzercadon pri tajĝiĉjuano kaj uŝuo. Krome okazis tri memstaraj porjunularaj aranĝoj.

Akcepto de la patronoj

Ĵaŭde vespere okazis akcepto de la TEJO-patronoj. Dudeko da personoj aŭskultis la prezidanton de TEJO, kiu varme dankis la ĉeestantojn kaj skizis la buĝetajn ŝanĝetojn, antaŭviditajn por la venontaj jaroj. Nome de UEA parolis ties vicprezidanto Claude Nourmont, kiu ankaŭ siatempe prezidis TEJO-n. La demandoj flanke de la publiko ne abundis kaj ĉiuj ĉefe atendis la komunan trinkadon en tute nestreĉa etoso.

Sed kio ĝuste estas TEJO-patrono? Plenkreskulo, kiu memvole pagas trioblan TEJO-kotizon por subteni la junularan movadon. Nuntempe sufiĉe zorgigas ilia malalta nombro: entute nur 89 en la tuta mondo. Tio ne sufiĉas por ebligi pli videblan partoprenon de ne-eŭropaj junuloj en la TEJO-agado, ĉar la eksteran monon el eŭrop-uniaj fontoj oni ne rajtas uzi por tiu celo. Cetere la patronoj ricevas la revuojn TEJO Tutmonde kaj Kontakto.

Bertrand Hugon
Junulara Vespero

Ĵaŭde la 29-an de aŭgusto okazis Junulara Vespero en la salono Zamenhof. La unua parto konsistis el programeroj prezentataj de ĉinaj kongresanoj kaj grupo da nepalaj samideanoj, kiuj prezentis ĉinajn tradiciajn programerojn, kiel ludado de antikvaj muzikiloj, kantado de popolaj kanzonoj ktp. La dua parto estis prezentado de la korea muzikgrupo Espera mondo. La esperamondanoj prezentis korean tradician muzikon per tamburoj, gongoj kaj aliaj muzikiloj. La du partoj iris alterne dum la vespero. Pli ol duono de ĉiuj kongresanoj spektis la Junularan Vesperon! Post la vespero okazis balo kaj oni festis ĝis profunda nokto.

La Junularan Vesperon oni preparis kelkajn monatojn antaŭe. Multaj entuziasmuloj sin anoncis, tamen ne ĉiuj havis la ŝancon prezenti sin, ĉar la vespero daŭris nur du horojn. La organizantoj devis zorgeme elekti la programerojn.

Subkomitato pri Junularo

Ĵaŭde tagmeze okazis subkomitato pri junularo en la salono Chun-Chan Yeh. Partoprenis kongresanoj el Francio, Vjetnamio, Ĉinio, Rusio, Litovio kaj Nederlando. Inter ili estis ne nur junuloj, sed ankaŭ “ne-junuloj” interesiĝantaj pri la junulara E-movado. La kunsidon gvidis la prezidanto de TEJO Bertrand Hugon, kiu unue rakontis al la ĉeestantoj pri la IJK, ĵus okazinta en Rusio. Oni pridiskutis kelkajn ĝeneralajn problemojn, ekz. kiel esperantistigi kaj aktivigi junulojn, ĉu junuloj povas facile koni kaj kontakti TEJO-n ktp.

Ĉar la ĉi-jara UK okazis en Ĉinio, oni interesiĝis precipe pri la stato de la ĉina junulara E-movado. Oni detale pridemandis la ĉinajn gejunulojn kaj ricevis interesajn respondojn: Ekzistas landskala E-organizo por junuloj en Ĉinio, nome Ĉina Esperanta Junularo. Tamen dum multaj jaroj ĝi tute dormas. La kialo estas iom kompleksa. Tamen por aktivigi kaj antaŭenpuŝi la movadon oni devas elfosi la kialojn. Ne eblas solvi la problemojn per unu aŭ kelkaj kunsidoj. La malforta junulara movado en Ĉinio estas en sama situacio kiel en multaj aliaj landoj. Junuloj ne volas nur lerni la lingvon, sed ankaŭ utiligi ĝin en la vivo. Se junuloj vere havas profiton de Esperanto, ili nature kunigas siajn vivojn kun ĝi kaj disvastigas la lingvon en sia komunumo.

Do, kio estas la solvo? Mi pensas, ke internacia kunlaborado. Per ĝi junuloj ne nur povas ĝui internacie la amikecon, sed ankaŭ povas rekte ricevi profiton (sperton, scion, monon... ktp). Tio estas revo kaj ni komencas ĝin per La Amikeco, retgazeto komune redaktata de junaj aziaj esperantistoj el Vjetnamio, Koreio, Japanio kaj Ĉinio. Ĝi startis januare 2004, aperas monate kaj estas legebla ĉe la jena adreso: www.la-amikeco.net.

Zhu Xin

[FORIGITA!: bildo]

Prezentado de la korea muzikgrupo Espera mondo

[FORIGITA!: bildo]

Bertrand Hugon, prezidanto de TEJO

Sukcesa gazetara kampanjo ĉirkaŭ la Pekina UK

Jam la duan fojon ni kunordigis tutmondan gazetaran kampanjon antaŭ la Universala Kongreso (UK) kaj dank’ al la agado de aktivuloj en ĉiuj kontinentoj ni sukcesis aperigi dekojn da artikoloj pri la UK kaj Esperanto, ĝojas Dafydd ap Fergus, direktoro de la Brusela Komunikadcentro, kiu komisie por UEA transprenis la kunordigan laboron.

Specialan laŭdon certe meritas la ĉinaj aktivuloj, kiuj sukcesis enigi Esperanton en la nacian amaskomunikilaron je ĝis nun malofte spertita kvanto. Aperis i.a. abunde da artikoloj kaj noticoj en la ŝtataj ĉinaj novaĵoservoj Xinhua kaj Ĉina Interreta Informcentro.

Supozeble regionaj kaj lokaj ĉinaj gazetoj transprenis la novaĵojn lanĉitajn de la novaĵoservoj. Ankaŭ la plej konata ĉina ĵurnalo Renmin Ribao (Popola Taggazeto) publikigis ampleksajn artikolojn. Renmin Ribao estas la ĉefa organo de la ĉina komunisma partio, kaj ĝia eldonkvanto superas 3 milionojn.

La anglalingva gazeto China Daily same publikigis artikolon pri la kongreso, kiu aperis sur la frontpaĝo de la gazeto. Ke Yu Tao, la ĝenerala sekretario de Ĉina Esperanto-Ligo, iĝis la unua ĉina estrarano de Universala Esperanto-Asocio, certe nutris la intereson de ĉinaj amaskomunikiloj.

Se vi legas la historion de la movado en kelkaj landoj, vi vidos ke en la komenco estis ĵurnalisto, kiu verkis artikolon en gazeto pri Esperanto kaj poste sekvis kursoj, el kiuj estiĝis novaj adeptoj. Gazetara agado estis grava ne nur tiam sed ankaŭ nun, emfazas UEA-prezidanto Renato Corsetti. Ĝi estas grava ne nur je monda skalo kaj pri grandaj eventoj, sed ankaŭ loke. Lokaj ĵurnaloj tre volonte aperigas informojn pri lokaj kluboj kaj ties agadoj.

Certe dum tiu ĉi somero Ĉinio estis la plej grava kaj fruktodona lando rilate gazetaran agadon, sed ankaŭ en aliaj landoj Esperanto estis temo. La serba gazeto Politika, la franca La Libération aŭ la germana ĵurnalo Westfalische Rundschau raportis pri la kongreso kaj Esperanto sekve de propraj esploroj aŭ surbaze de la centra artikolo, kiun la Brusela Komunikadcentro verkis kaj disvastigis helpe de aktivuloj en la tuta mondo. Artikoloj aperis ankaŭ en Argentino, Aŭstralio, Belgio, Brazilo, Hispanio, Italio, Norvegio kaj aliaj landoj.

Ankaŭ la irana ĉeftelevidkanalo raportis en sia taga ĉefraporto favore pri Esperanto, Zamenhof kaj la okazonta UK en Ĉinio. Menciindas ke post la apero de la revuo Irana Esperantisto dum pasintaj monataj fojfoje la amaskomunikiloj en Irano raportas pri Esperanto kaj eventoj Esperantrilataj, raportas la irana aktivulo Reza Torabi.

Sed ne nur la UK interesas la ĵurnalistojn: tre favora artikolo aperis en la internacie renoma svisa gazeto Neue Zürcher Zeitung pri la travivaĵoj de du blindaj esperantistoj kaj la avantaĝoj, kiujn la internacia lingvo ofertas al ili. Ne-temporaba maniero enigi Esperanton en amaskomunikilojn estas legant-leteroj. Ekzemple la konata ĵurnalo Newsweek aperigis tian en junia numero, en kiu la aŭtoro pledas por Esperanto kiel lingvo por Eŭropa Unio.

Junie okazis unuhora dissendo per la centra programo de la armena televido. Tio estis jam la dua dissendo dum la lastaj du monatoj. Oni parolis pri Esperanto kaj ĝia movado, la historio kaj celoj de la movado, agado de armenaj esperantistoj. La dissendo vekis intereson inter la aŭskultantoj, ĉar dum la dissendo venis telefonalvokoj kaj demandoj pri la lingvo, lingvaj kursoj kaj kongresoj, raportas armenaj aktivuloj.

Ne estu timemaj, ni valoras multe pli ol ni mem pensas. Sen informado nia movado ne progresas, pro tio mi daŭre ĝenas landajn asociojn kaj lokajn klubojn, por ke ili funkciigu informan fakon, alvokas Corsetti.

La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: www.lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton).

Bedaŭrinde ni ne sukcesas — malgraŭ interreto — trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Precipe la ekstereŭropa kaj nordamerika gazetaro estas subreprezentata. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
Brusela Komunikadcentro, m...@lingvo.org

Solena Fermo

Mirinda UK en mirinda lando!

La Pekina Kongreso estis mirinda kongreso en mirinda urbo kaj mirinda lando, kaj Esperanto floras nun ne nur en Pekino, sed en la tuta Ĉinio, kies loĝantoj konsistigas kvinonon de tiu de la mondo, diris en sia ferma parolado la reelektita prezidanto de UEA Renato Corsetti.

Sabate la 31-an de julio akurate je la 10-a horo la salonon Zamenhof la lastan fojon plenigis la kongresanoj por partopreni la Solenan Fermon. Sur la podio estis la novelektita UEA-Estraro, prezidanto de la Akademio Geraldo Mattos, Jennifer Bishop por ILEI, kaj la urbestro de Vilno Arturas Zuokas, akompanata de la prezidanto de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas. Ĉeestis ankaŭ membroj de la honora patrona komitato Humphrey Tonkin, Reinhart Selten kaj Kep Enderby, apud la honoraj gastoj — elstaraj aŭtoritatuloj de la ĉina socia vivo kaj de la urbo: Chen Haosu, prezidanto de la Ĉina Popola Asocio por Amikeco kun Fremdaj Landoj kaj vicprezidanto de la Honora Komitato de la 89-a UK, Sun Anmin, vicurbestro de Pekino, Zhou Mingwei, vicdirektoro de la Ĉina Fremdlingva Eldona kaj Distribua Buroo, Guo Xiaoyong, vicdirektoro de la Ĉina Fremdlingva Eldona kaj Distribua Buroo, Tan Xiuzhu, prezidanto de ĈEL kaj LKK, Li Hongjie, estro de la redakcio de EPĈ kaj vicprezidanto de LKK, kaj aliaj.

Renato Corsetti, la reelektita prezidanto de UEA, malfermis kaj gvidis la ferman ceremonion. Post prezento de la podianoj kaj prezento de la tagordo Chen Haosu kaj Guo Xiaoyong aŭdigis siajn salutparolojn, post kio la Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller prezentis novan membron de Honora Patrona sep novajn Honorajn Membrojn kaj unu Komitato (legu sur la p. 178).

Dum la solena fermo estis transdonita honora tabulo Ĉina Eksperimenta Bazo de Esperanto-Instruado al Privata Universitato en Xi’an, kiu kun 40 mil lernantoj estas la plej granda privata universitato en Ĉinio, kaj kiu disponigis al la Pekina UK 30 helpantojn. La tabulon transprenis la rektoro de la universitato. Pri la ĉi-jaraj premio Deguĉi kaj Subvencio Cigno informis la nova estraranino el Kubo Maritza Guttiérez Gonzáles (detaloj venontnumere). Alia nova estrarano, Yu Tao el Ĉinio, laŭtlegis salutleteron al la membro de la Honora Patrona Komitato de UEA, 100-jara esperantisto Bakin, kiu faris grandan kontribuon por la kulturo kaj mondpaco, kaj dediĉis grandan energion al la Ĉina kaj internacia Esperanto-movado.

Post piana interludo de Andrej Korobejnikov la prezidanto de UEA esprimis elkorajn dankojn al la eksiĝintaj membroj de la Estraro de UEA: Humphrey Tonkin, Lee Chong-Yeong, Ivo Osibov, Michela Lipary, Gbeglo Koffi kaj Andrej Grigorjevskij. La nova Ĝenerala sekretario de UEA Ulla Luin resumis la semajnan aktivadon de la 89-a UK (legu sur la p. 190). Humphrey Tonkin, la reĝisoro de la kongresa temo, laŭtlegis la kongresan rezolucion, kiu ĉi-jare ricevis la nomon “Pekina Deklaro” (legu sur la p. 177).

Surpodiiĝis 27 infanoj de la infanvartejo Song Qingling, kiuj prezentis artan programeron kaj donacis grandegan komunan desegnaĵon al Renato Corsetti (vidu foton sur la p. 189).

Interludo de la juna rusa virtuozo Andrej Korobejnikov agrable plenigis paŭzon, post kiu okazis solena transdono de la kongresa flago. Prezidantino de la Pekina LKK Tan Cu Ĝu kaj la vicurbestro de Pekino transdonis ĝin al la urbestro de Vilno kaj al la LEA-prezidanto.

Sekvis ferma parolado de Renato Corsetti, en kiu li konstatis, ke Esperanto plene hejmiĝis en Azio kaj ke la Pekina Kongreso estis mirinda kongreso en mirinda urbo kaj mirinda lando, kaj ke Esperanto floras nun ne nur en Pekino, sed en la tuta Ĉinio, kies loĝantoj konsistigas kvinonon de tiu de la mondo. Li anoncis, ke post tri jaroj la semajna centro de la Esperanto-movado revenos al Azio, nome al Jokohamo, kion la publiko akceptis kun forta aplaŭdo.

Fine alvenis sur la podion la pekinaj LKK-anoj kaj volontuloj, kaj ĉiu ricevis kiel dankesprimon rozon de la Ĝenerala Sekretario de UEA. La kongresanoj ekstaris kaj kantis la himnon La Espero, akompanate de la Internacia Koruso. La sukcesa kaj vere mirinda 89-a UK fermiĝis per gongofrapo fare de Renato Corsetti.

[FORIGITA!: bildo]

Adiaŭo antaŭ la kongresejo

[FORIGITA!: bildo]

Fine alvenis sur la podion la pekinaj LKK-anoj kaj volontuloj kaj ĉiu ricevis kiel dankesprimon rozon de la Ĝenerala Sekretario de UEA

Kongresa Panoramo

[FORIGITA!: bildo]

Du ĉinaj kongresaninoj

[FORIGITA!: bildo]

Solena inaŭguro de la ekspozicio Konu Ĉinion, vizitu ĉarman Pekinon

[FORIGITA!: bildo]

Bunte vestitaj dancistinoj dum la sabata Interkona Vespero

[FORIGITA!: bildo]

Diversnaciaj esperantistoj, ekskursantaj sur la Granda Muro

[FORIGITA!: bildo]

Eruda Li kantas ĉinajn kantojn

[FORIGITA!: bildo]

Membrino de la korea grupo

[FORIGITA!: bildo]

Eta ĉina kongresanino

[FORIGITA!: bildo]

Solena bankedo, akcepto de la Pekina Registaro

[FORIGITA!: bildo]

La juna rusa virtuozo Andrej Korobejnikov havis vendrede en la salono Zamenhof propran pianokoncerton “Poezio en la Muziko” kaj plurfoje ravis la partoprenantojn per impresaj pianaj interludoj.

[FORIGITA!: bildo]

Tibetaj gejunuloj, studentoj de la Pekina Tibeta Mezlernejo, plurfoje dum la kongreso prezentis la tibetajn kantojn kaj folklorajn vestojn.

[FORIGITA!: bildo]

27 infanoj de la infanvartejo Song Qingling prezentis dum la Solena Fermo artan programeron kaj donacis grandegan komunan desegnaĵon al la UEA-prezidanto.

Ferma parolado

Estimataj gastoj,
karaj kongresanoj!

Esperanto-kongreso estas la kultura centro de la lingvo Esperanto. Ĝi gastis dum semajno en Pekino, kun 2 031 kongresanoj el 51 landoj.

Festa akcepto

Pekino akceptis la kongreson feste. Ruĝaj banderoloj pendas je ĉiuj stangoj ĉe la stratoj apud la kongresejo. Ĉinaj aŭtoritatoj honoris nin per ĉeesto. Bela ekspozicio pri Ĉinio troviĝas en la kongresejo.

Speciala poŝtmarko kaj poŝtstampo estas eldonitaj. En granda parko de Pekino okazis inaŭguro de bosko, kun arboj kaj ŝtona monumento.

Gazetaro atentis pri la kongreso: la ŝtata novaĵagentejo Xinhua, ĵurnalo Renmin Ribao, Centra Televizio de Ĉinio, Ĉina Radio Internacia kaj multaj aliaj. Ankaŭ multaj Esperantaj redakcioj tra la mondo, kiel Pola Radio, abunde raportis.

La kongreso havis la temon “Lingva egaleco en internaciaj rilatoj”. En la programo estis tri kunvenoj pri la temo, kun prelegoj kaj grupaj diskutoj, kaj vigla partopreno. La “Nitobe”-simpozio havis la saman temon, kaj aranĝis prelegojn ne nur en Esperanto dum ok horoj.

Kulturo

Kulturo povas esti eduko, scienco, klerigo. La Internacia Kongresa Universitato (IKU) okazis la 57-an fojon, kun ok prelegoj. Ili temis pri medicino, astronomio, evoluo de Esperanto, ĉinaj ideogramoj, produktado de manĝo, budha pagodo, ĉina kulturo. Aparta kunveno okazis pri esperantologio. Kleriga lundo havis 36 mallongajn prelegojn pri organizado, planado, interreta mondo, informado, verkado, Esperanto. Unu tago temis pri lernejoj. Estis ebleco lerni iom pri la ĉina lingvo, kaj okazis konversaciaj rondoj en Esperanto. Ses personoj trapasis ekzamenojn pri Esperanto.

Kaj plia kulturo

Kulturo estas ankaŭ arto, jubileoj, distro. La nacia vespero estis impona. En aliaj vesperoj estis teatroprezento, trupo de korea tradicia arto, internacia arta vespero. Ni aŭdis pianokoncerton kaj la internacian koruson. Libroservo aranĝis aŭtorajn duonhorojn.

La kongreso festis la 50-jaran jubileon de la rezolucio de Montevideo. Unu vespero temis pri junulara programo. En oratora konkurso partoprenis naŭ junuloj.

Dum la kongresa semajno estis ekskursoj al ok diversaj celoj, kun 1 389 ekskursaj biletoj. Jam antaŭ la kongreso 87 personoj partoprenis antaŭkongresajn vojaĝojn, kaj venontsemajne 121 personoj faros postkongresajn ekskursojn.

Laborkunsidoj

Por kulturo necesas ankaŭ laborkunsidoj. La Komitato de UEA kunsidis dum 12 horoj en pleno, kaj en 8 subkomitatoj. Ĝi elektis novan estraron, kiu jam sin prezentis. Okazis pluraj dekoj da kunsidoj de fakaj asocioj, komisionoj, projektoj. Okazis ankaŭ fondkunveno pri sporta asocio. La Akademio kunsidis, same kiel la Centro de Esploro kaj Dokumentado. Krome okazis forumo pri terminologio kaj forumo pri strategio.

Organizo

Por kulturo necesas ankaŭ organizo. Loka kongresa komitato (LKK) kaj pli ol cent volontuloj laboris, kaj donis amikan helpon kaj afablan atmosferon. Infanoj ricevis prizorgon en infanvartejo. Ĵurnaleto aperis ĉiutage.

Restos en la koroj

Post horo, Pekino ĉesos esti la geografia kultura centro de la Esperanto-movado. Sed Pekino kaj la Pekina Kongreso restos en pli ol 2 000 lokoj tra la tuta mondo, nome en niaj koroj. Ĝi same troviĝos en la mensoj de ĉiuj kun kiuj ni parolos, kiam ni venos hejmen.

Ulla Luin
la Ĝenerala Sekretario de UEA

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj dum la Solena Fermo

[FORIGITA!: bildo]

La UEA-Prezidanto, ferma parolado

[FORIGITA!: bildo]

P. Jegorovas kun la urbestro de Vilno

[FORIGITA!: bildo]

Ĉinaj studentoj, LKK-anoj

[FORIGITA!: bildo]

La helpantoj ricevis rozojn

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la kongresa flago al la venontjaraj organizantoj

Revuo Esperanto 2004 10

Malferme

Lingva egaleco: en kiaj rilatoj?

István Ertl

Lingva egaleco estas unu el tiuj aferoj obstine alstrebindaj kiuj neniam ekzistis, ne ekzistas kaj ankaŭ ne ekzistos. Ĉiuj homoj naskiĝas egalaj, ĉar egale senlingvaj (se ne konsideri enuterajn aŭdospertojn), sed ilia malegaleco estas kodita en ilia ĉirkaŭaĵo socia kaj familia, en ilia malsameco individua. Iuj el ni uzas lingvon kun pli da sperto kaj lerto ol aliaj (kiuj eble mastras kaj majstras ŝraŭbturnilojn kaj stirilojn). Kelkaj, eĉ ne malmultaj homoj, faras el lingvo la precipan ilon de sia laboro aŭ kreado, ekde aktoroj kaj advokatoj ĝis interpretistoj, psikologoj kaj poetoj. Lingvo estas akirilo, gardilo kaj eĉ esprimilo de potenco. La fajnan evoluintecon de nia infana raso pruvas ke ĝi eĉ ne ĉiam bezonas pugnon aŭ armilon por vundi kaj murdi — foje lingvo sufiĉas. Lingvo estas kapablo — laŭ iuj, eĉ organo.

Se lingva egaleco inter individuoj ne eblas, kian sencon havas paroli pri lingva egaleco en internaciaj rilatoj? Ŝajne, ne multan.

Tamen, ĝis nun ni konsideris lingvan egalecon kiel egalecon de kapabloj, tial laŭdifine neeblan. Se anstataŭe ni ekrigardas ĝin kiel egalecon de ŝancoj por diverslingvanoj, la bildo ŝanĝiĝas. Tiam ni ektraktas la kampon de homaj rajtoj kaj emancipiĝo, ekrigardas nian temon kiel parton de longa batalo por socia justeco, kiu apenaŭ komenciĝis.

Ŝtatoj, ĉi tiuj “malvarmaj monstroj”, trudis kaj trudas sian lingvon al siaj ŝtatanoj — ne ĉefe pro motivoj de efikeco, kiel ili volus kredigi, sed precipe por ke la ŝtatanoj iĝu kiel eble plej ĝismedole anoj de sia ŝtato. Kiam la siberia popolo de njenjecoj (nuntempe 40-milopa) estis pelita al ruslingvaj lernejoj, ĝi spertis ekperdon ne nur de sia lingvo, sed ankaŭ de siaj tradicioj kaj kutimoj ĝenerale, dum ĝiaj ŝamanoj estis murdataj kaj ĝiaj boacoj — kolĥozigitaj. Ne rajtis ekzisti pli ol unu maniero esti sovetiano, kaj la homaro survojis al unulingviĝo rusa, laŭ Stalin-flataj istoj pri lingvo.

Por ke ŝtato pretu kompromisi kaj iugrade plurlingviĝi, necesas speciala ekvilibro de sociaj fortoj malsamlingvaj: tiel klariĝas la diversema lingvopolitiko de la Habsburga monarkio, de nuntempaj Kanado aŭ Kebekio. En aliaj kazoj principajn deklarojn pri lingva egaleco kontraŭas manko de rimedoj, kiel en Sud-Afriko, kie dek unu lingvoj estas egalrajtaj nur laŭ la konstitucio.

La lingvan funkciadon de ideala mondo difinus ne ŝtatoj de supre, sed desubaj bezonoj individuaj. Tion ja devus plifaciligi la rol-reduktiĝo de ŝtatoj en la nuna epoko tutmondiĝa — se la ŝtatojn ne ekanstataŭus, jam nun, aliaj rolantoj tutmondaj, de konzernoj ĝis kontaktoretoj, interesataj pri normigo (do maldiversigo) de komunikado.

Ĉu iu estonta tutmonda lingvouzo difinata de individuaj bezonoj estus tiom malsama de la hodiaŭa realo? Tio eĉ ne estas certa. Unue, ne forgesindas ke la influkapablo de individuo forte dependas de ties ekonomia potencialo. Tio lasus relative senvoĉaj almenaŭ kvin sesonojn de la homaro, ĝuste tiujn kiuj reprezentas almenaŭ 90 procentojn de ĝia lingva diverseco. La “riĉmondanoj”, unuflanke, efektive povas postuli por si varian priservadon en ilia propra lingvo, de la greka ĝis la norvega (plus pli kaj pli en la bulgara, latva, ukraina... studu la pakumojn de multlande vendataj vindotukoj), sed la samaj riĉmondanoj pli kaj pli iĝas parto de komuna reto provizanta ilin per la samaj varoj, muzikoj kaj novaĵoj — ofte en unu sama lingvo. Pli kaj pli ili sentas bezonon lerni tiun lingvon (vi jam divenis kiun) por efike rilatumi en tiu reto. Laŭ iuj ideologoj de tiu evoluo, ili baldaŭ forprenos de la denaskaj parolantoj, por tiel diri, la aŭtorajn rajtojn. (Kaj tio devus, laŭ ili, silentigi akuzojn pri kultura imperiismo.)

Multaj jam priskribis ĉi tiun scenaron de homaro (aŭ granda parto ĝia) unulingviĝanta — iuj jubile, aliaj kondamne. Apenaŭ eblas paroli pri ĝi sen valorjuĝo, kaj tion ankaŭ ni ne kapablas. Ni kondamnas tiun evolueventualon pro almenaŭ du kialoj. Unue, la lingva egaleco tiel akirita koncernus nur la bonhavan parton de la homaro, kaj signifus do timigan mankon de solidareco kun la aliaj. Due, ni malfacile kredas la mantron de tiuj hura-optimistoj laŭ kiuj ĉies angla (aŭ ĉies Esperanto) ne nepre mortigus lokajn specifecojn lingvajn. Stabilaj situacioj multlingvaj estas escepto en la “riĉmondo”, kaj necesus granda ŝoviĝo de la ĉefflua pensado por ke tio ŝanĝiĝu.

Eble tie kuŝas rolo por ni esperantistoj? Kuninflui la ĉeffluan pensadon, instigi ĝin al aprezo de multlingveco, montrante la baldaŭ 120-jaran sperton de nia lingvokomunumo, kiu, iom paradokse, kunvivigis la ideon de “lingvo por ĉiuj” kun praktiko de neevitebla multlingveco ĉe la uzantoj de Esperanto?

La ĉi-jara Kongresa Temo

Lingva Egaleco ankaŭ por kongresanoj?

Iam, en la fora pasinteco, la kongresa temo estis la plej lasta afero, pri kiu la organizantoj de Universala Kongreso pensis. Esence, oni elektis ion, kio plaĉus al Unesko aŭ Unuiĝintaj Nacioj, aŭ kio bone kaptus la atenton de la lokaj amasmedioj, kaj oni enprogramigis unu kongresan kunsidon pri la temo, eble kun preleganto aŭ podia diskuto. Poste, la gvidantoj, sen interkonsiliĝo kun la ĝenerala publiko, produktis kongresan rezolucion, kiu iris kvazaŭ senpere de la Solena Fermo ĝis la tirkestoj de UN kaj Unesko — ĝis la venonta jaro kaj la venonta kongresa rezolucio.

Antaŭ dudekkvino da jaroj, en 1980, esceptokaze, la Universala Kongreso en Stokholmo pritraktis la kongresan temon ne per grandaj paroladoj de fakuloj sed per diskutado de la kongresanoj mem, kiujn oni organizis en diskutajn grupojn kaj kies konstatojn oni zorge notis, transformante ilin en kongresan rezolucion kaj samtempe donante al la kongresanoj (a) okazon esprimi sin kaj (b) okazon lerni ion de la aliaj kongresanoj. La ĉefaj rolantoj en tiu ŝanĝo de direkto estis Ulla kaj Franko Luin — kaj nun Ulla Luin, granda subtenanto de la demokratia aliro al la aferoj de nia Asocio, feliĉe fariĝis nia ĝenerala sekretario.

Antaŭ kelkaj jaroj, en Zagrebo (2001), ni revivigis tiun formon de la pritrakto de la kongresa temo, kaj ĝi restas ĝis nun la normo. La homoj venas al niaj kongresoj ne nur por aŭskulti, sed por partopreni, por dividi kun aliaj siajn spertojn kaj opiniojn, kaj indas, ke ni enkonstruu tiun deziron en la formon de niaj kongresoj. Samo validas, cetere, pri la t.n. Kleriga Lundo aŭ Kleriga Dimanĉo, kiu eksperimente realiĝis jam la duan fojon en Pekino, kaj kiu celas doni okazon al tiuj, kiuj havas ion interesan por prezenti al la kongreso, ĝin prezenti — eĉ se ili ne estas gvidantoj de iu faka organizaĵo aŭ profesoroj ĉe iu universitato (aŭ estraranoj de UEA). La Esperanto-publiko ankoraŭ ne plene kaptis tiun intencon, sed certe la intenco iom post iom plenumiĝos, tiel ke tiu kleriga aranĝo fariĝu vera foiro de novaj ideoj.

Lingva egaleco en internaciaj rilatoj estis la kongresa temo de Pekino — simpla kaj aktuala temo, aparte taŭga por lando, kies lingvo estas kvante la plej parolata en la mondo sed nepre ne inter la plej influaj en internaciaj aferoj. La gvidadon de la diskutoj pri la temo ĉi-jare la Estraro de UEA delegis al mi mem, kunlabore de mia kolego Paŭlo Gubbins el Britio. Ni havis je nia dispono tri kunsidojn, en kiuj ni laboris ĉefe en diskutaj grupoj, al kiuj ni direktis demandojn kaj poste kolektis kaj ordigis la respondojn. Baze, la tri kunsidoj, kiuj okazis dise tra la semajno, traktis sinsekve (1) Kio estas lingva egaleco entute? (2) Kiel Esperanto rilatas al lingva egaleco? kaj (3) Kion fari en la estonteco? La temo de la tria kunsido, Kion fari?, nature kondukis al la kongresa rezolucio, kiun ni elbakis en posta pli afereca kunsido.

La deirpunkto, do la demandoj por la unua kunsido, klopodis difini la internaciajn rilatojn: Kio estas internaciaj rilatoj — ĉu nur ŝtataj aŭ pli multflankaj? En kio konsistas la dezirinda internacia vivo? La respondoj de la diversaj diskutaj grupoj (ĉiun gvidis sperta esperantisto, foje eĉ profesia fakulo pri la temo) estis resumitaj jene:

Internaciaj rilatoj estas ĉiuspecaj rilatoj inter la homoj, de la plej grandaj unuoj (ŝtatoj, regionoj) ĝis la plej malgrandaj (individuaj homoj individue agantaj). Konscio pri (kaj aliro al) personaj internaciaj rilatoj varias de lando al lando, ekzemple retaj rilatoj, individuaj eblecoj vojaĝi, realigi la proprajn ekonomiajn ambiciojn ktp. Interalie pro intermigrado, estas malfacile plu rigardi internaciajn rilatojn simple kiel la rilatojn inter homo aŭ ŝtato en unu loko kaj homo aŭ ŝtato en alia loko.

La dua granda demando por la unua kunsido havis kelkajn partojn: Kio estas lingva egaleco? En kiu senco la nuna internacia agado estas efektive malegaleca? Tiuj du demandoj naskis aliajn: Ĉu lingva egaleco celu kompletan egalecon aŭ simple egalecon de ŝancoj? Ĉu la ideo de lingva egaleco estas logika kontraŭdiro? De la komenco de la homaro, la lingvoj luktis inter si por gajni potencon. Ĉu lingva egaleco estas eĉ dezirinda? Ĉu, kompare kun aliaj grandaj mondaj problemoj, ĝi meritas nian atenton? Kial batali por lingva egaleco en evidente neegala mondo?

La partoprenantoj tre firme klarigis, ke ĉiuj lingvoj estas en si mem egalaj, sed ne en funkciado, kaj (laŭ la resumo de la diskutoj), Egaleco inkluzivas la individuan rajton al egaleco ene de lingva reĝimo — ne nur respekto kaj la rajto je esprimiĝo, sed la rajto efektive komunikiĝi, esti aŭskultata. Al la demando Ĉu lingva egaleco celu kompletan egalecon aŭ simple egalecon de ŝancoj? venis la respondo: Nek unu nek la alia estas plene realigebla. Tamen, egaleco de ŝancoj estas survoje al kompleta egaleco kaj do apoginda. Eĉ se lingva egaleco estas en si mem fantaziaĵo, la juro povas protekti kontraŭ ĝia malo, la malegaleco.

La demando Ĉu la ideo de lingva egaleco estas logika kontraŭdiro kaj la rimarko, ke De la komenco de la homaro, la lingvoj luktis inter si por gajni potencon, rezultigis iom da vivoplena diskuto (pri tio, ke eĉ en Esperanto la pli fluaj parolantoj estas pli egalaj ol la aliaj, ekzemple), sed fine oni notis kiel konkludon nur la gravan konstaton, ke Lingva egaleco fariĝas pli grava ĉar hodiaŭ oni batalas per scio pli ol per armiloj. Tamen, bedaŭrinde, al la demando Ĉu, kompare kun aliaj grandaj mondaj problemoj, ĝi meritas nian atenton? oni rimarkis, ke Ofte oni eĉ ne konscias pri ĝia ekzisto: esperantistoj multe pensas pri ĝi, sed ne nepre aliaj homoj.

Pli facile respondeblaj estis la demandoj: En kiu senco la internaciaj, interlingvaj rilatoj estas nun neegalecaj? Kiuj estas la avantaĝoj por la fortaj lingvoj kaj la malavantaĝoj por la malfortaj? En ĉiu senco la rilatoj estas neegalaj, oni respondis: La fortaj lingvoj ĝuas avantaĝojn politikajn, ekonomiajn kaj sociajn. La malforteco de lingvo fontas el manko de prestiĝo kaj rezultigas perdon de sia kulturo. Pli ol unu diskuta grupo acide asertis: Kiu havas monon, havas forton.

Inaŭgura parolado de Xu Jialu, Vicprezidento de Ĉinio

(Vicprezidanto de la Konstanta Komitato de la Ĉina Popola Kongreso):

Estimata prezidanto,
Karaj gekongresanoj,
Bonan matenon!

En la varmega julio la 89-a Universala Kongreso de Esperanto solene inaŭguriĝis en Pekino. Mi varme gratulas vin.

Mi estas ĝoja kunesti kun du mil esperantistoj el dekoj da landoj por vidi, kiel la kongresanoj kun malsamaj kulturaj tradicioj de malsamaj nacioj senpere kaj intime interkomunikiĝas pere de la internacia lingvo Esperanto, sed bedaŭrinde, escepte de mi.

Mi estas ĝoja ankaŭ pro tio, ke mi refoje renkontiĝis kun kelkaj malnovaj amikoj. En 2001 mi konatiĝis en Pekino kun d-ro Renato Corsetti, prezidanto de UEA, kaj prof. Lee Chong-Yeong, ĝia vicprezidanto. Tiam ni interparolis pri la eblo akceli la Esperanto-movadon ĉinan kaj tutmondan pere de gastigo de Universala Kongreso en Pekino. Hodiaŭ nia deziro realiĝis. Mi kore dankas UEA kaj diverslandajn esperantistojn pro ilia varma subteno al la Pekina Kongreso kaj la ĉina Esperanto-movado.

Nia kongresa temo estas “Lingva egaleco en internaciaj rilatoj”. Tio estas bona kaj grava temo. En la nuna mondo estas diversaj neegalecoj: ekonomia, kultura kaj politika, dum la lingva neegaleco koncentre spegulas la nacian neegalecon. Kiel la plej grava portanto de kulturo kaj kiel speciala kaj grava formo de nacia kulturo, lingvo ludas neanstataŭigeblan rolon en heredado kaj interŝanĝo de la naciaj kulturaj tradicioj, en la ekonomia kaj socia disvolviĝo de diversaj lokoj. La lingva neegaleco certe plirapidigos flankiĝon de iuj nacioj. Nun, kiam multaj malproksimvidaj personoj pledas por intensigi kulturan interŝanĝon de diversaj nacioj, energia disvolvo de Esperanto estas necesa por realigi lingvan egalecon en la nova jarcento.

Jam forpasis 117 jaroj de tiam, kiam naskiĝis Esperanto. En tiu periodo, Esperanto, kiel lingvo neŭtrala kaj pli kaj pli perfektiĝanta, jam faris sian apartan kontribuon al la paco, amikeco kaj interkompreno de la homaro. Nun esperantistoj de la tuta mondo daŭre penadas por lingva egaleco, paco kaj prospero de la morgaŭa mondo. Tio estas vere laŭdinda.

La ĉina registaro ĉiam subtenas la Esperanto-movadon. En 1986 en Pekino okazis la 71-a UK. Post 18 jaroj Ĉinio refoje bonvenigis diverslandajn geamikojn. En la pasintaj 18 jaroj la ĉinaj socio, ekonomio, kulturo kaj aliaj rapide disvolviĝis kaj ankaŭ la ĉina Esperanto-movado senĉese progresis. Ĉion ĉi vi povas sperti dum la kongresaj tagoj kaj postkongresaj ekskursoj.

Sendube, vi trovos ankaŭ, ke estas multaj aferoj kiuj ne ŝanĝiĝis en Ĉinio. La Granda Muro staras same impone kiel antaŭe. La pekinaj stratetoj “hutong” de la antikvaj kvartaloj restas samaj kiel antaŭe, kaj pli grave, la 5000-jara kulturo de Ĉinio vidiĝas ĉie tra la tuta lando. Kaj la ĉina popolo restas en Pekino. Mi kredas, ke vi jam spertis tion. Mi petas vin preni paca, amika kaj gastama kiel antaŭe. Nun estas plej varme la varmecon de la vetero kiel amikecon de la ĉina popolo al alilandaj gastoj. Akceptu kaj spertu ĝin, kvankam vi ankoraŭ ne povas alkutimiĝi al ĝi.

Esperanto, kiel lingvo, estas tre utila instrumento por ni ĉiuj, dum UK donas al ni bonan ŝancon por koni aliajn landojn, aliajn homgrupojn kaj aliajn naciojn. En la pasintaj jaroj UK okazis sinsekve en Germanio, Israelo, Kroatio, Brazilo kaj Svedio. Mi kredas, ke vi jam havas certan konon pri la tieaj kulturo kaj popolo. La nuna kongreso estos utila al vi por koni kaj kompreni nian landon kaj popolon. Post la kongreso vi povos fiere diri: “Mi jam konatiĝis kun la lando, kies loĝantoj konsistigas kvinonon de tiuj de la mondo.”

Interkompreno estas bazo de amikeco kaj paco. Se ĉiuj popoloj bone komprenos unu la alian, la mondo estos pli bela. Surbaze de interkompreno ni povas vivi pace por kune konstrui pli belan mondon. Ĉi tie mi volas citi versojn de L. L. Zamenhof el lia poemo “La Espero”. Mi scias ke vi bone konas ĝin. Kun muziko ĝi fariĝis himno de la Esperantujo:

Sur neŭtrala lingva fundamento,
Komprenante unu la alian
La popoloj faros en konsento
Unu grandan rondon familian.

Fine mi deziras grandajn sukcesojn al la 89-a UK. Sanon kaj agrablan restadon en Ĉinio al vi ĉiuj. Dankon!

La rolo de Esperanto

Ĉio ĉi kondukis en la dua kunsido al la demando: Kio estas la rolo de Esperanto en la nuna mondo, kaj Kio estu tiu rolo? Laŭ iuj, Esperanto estas lingvo de fermita socio, nesufiĉe malferma al la ekstera mondo. Laŭ aliaj, ĝi tamen estas eksperimento pri la internacia kunvivado kaj ĝiaj parolantoj estas esence pioniroj. Ĝi estas ofte rigardata kiel ludilo por kelkaj hobiistoj. Ankoraŭ aliaj klarigis, ke Esperanto permesas al ni fari tion, kion ni faras kaj deziras fari: ĝi estas komunikilo, kiun ni uzas por niaj propraj personaj celoj. Ĉi-rilate, tamen, necesas diferencigi inter individuaj deziroj kaj kolektivaj deziroj: sendepende de la interesoj de unuopuloj, niaj organizaĵoj povas emfazi la kolektivan celon de Esperanto ŝanĝi la bazon de internacia lingva komunikado.

Kio estu tiu rolo? Tiu ĉi (asertis la ĉeestantoj) estas granda temo. Por eliri el nia fermita rondo, indas, ke ni elektu projektojn de tre specifa utiligo, kie ni havas eblecon sukcesi. Gravas ankaŭ, ke ni prezentu la lingvon kiel pontolingvon en organizaĵoj, kiuj spertas lingvajn problemojn aŭ uzas komplikajn sistemojn por superi ilin.

La partoprenantojn oni petis plue esplori la demandon per pluraj subdemandoj. Jen, resumitaj, la demandoj kaj la respondoj:

(1) Esperanto estis kreita en la 19-a jarcento en difinitaj cirkonstancoj (la kresko de meza klaso, la evoluo de la teknologio, la tutmondiĝo tiuepoka). Ĉu ĝi estas ankoraŭ aktuala?

Esperanto estas hodiaŭ plu aktuala — se oni konsideras ĝin simpla komunikilo kaj peranto de etikaj valoroj. Tiuj karakterizoj kaj bezonoj ne ŝanĝiĝis kaj restas daŭre gravaj por la mondo. La lingvo estas ofte rigardata iel eksmoda (kontraste al la angla, kiun oni ofte rigardas kiel la lingvon de la estonteco), sed la ekumena spirito de Esperanto (la fakto ke ĝi estas perilo inter lingvoj kaj kulturoj) igas ĝin eĉ pli aktuala, kaj pli bezonata, ol iam ajn antaŭe.

(2) Ĝis kiu grado Esperanto prezentas egalecan solvon? Ĉu la pretendoj de Esperanto kiel instrumento de egaleco estas pravaj?

Ĝi ne prezentas absolutan egalecon, sed relativan: multo dependas de la deira nacia lingvo (ekzemple, ĉinoj kaj, ni diru, italoj ne komencas de sama loko), sed ĝi donas pli da egaleco ol aliaj lingvoj.

(3) Ĉu Esperanto, kreita por egaligi la internaciajn rilatojn, povus forigi tiun malegalecon?

Jes, altgrade, almenaŭ laŭ iuj.

(4) Kiun rolon povas ludi Esperanto aŭ aliaj alternativaj solvoj en la konstruado de pli egaleca mondo?

Evidente ĝi povas kontribui sur la lingva tereno, sed tio siavice tuŝas ankaŭ aliajn terenojn gravajn, ekzemple ekonomiajn (pli da homoj povus partopreni en la internacia vivo), jurajn ktp.

(5) Ĉu Esperanto povas elteni kontraŭ la potenco de la naciaj lingvoj, kun ties ŝtata potenco?

Esperanto efektive jam eltenis, kontraste al aliaj lingvaj projektoj. La nunaj ŝtataj potencoj ne estas eternaj, kaj ĉiuokaze estas demando ĉu entute necesas iel fronti la grandajn ŝtatajn lingvojn.

(6) Ĉu Esperanto povus prezenti alternativon al la angla lingvo kiel maniero malfermiĝi al la ekstera mondo, ekzemple en Ĉinio?

Esperanto estas pli facila ol aliaj lingvoj, sed oni ne studas ĝin. Ĝi estus bona alternativo al la angla lingvo, interalie ĉar ĝi implicas pli justan vivmanieron: oni nun lernas la anglan pro strikte konkurencaj kaj instrumentaj kialoj, do ne tiom por kompreni la mondon kiom por konkurenci ekonomie. La mondo ja bezonas alternativojn al la angla: Esperanto troviĝu inter tiuj alternativoj. Oni ne okupu jarojn por lerneti malfacilan lingvon kiam ekzistas pli facila alternativo facile alirebla, kun vere internacia etoso: la celo ja ne estas akiri la lingvon, sed ĝin uzi kiel eble plej rapide. Esperanto estas maniero atingi la mondon kaj rilati kun ĝi.

(7) Ĉu la solvo multlingveco-plus-Esperanto estas realisma? Lingva plurismo ofte nur donas al la plej forta la okazon disvastiĝi.

Gravas, ke esperantistoj defendu plurlingvecon, interalie ĉar unulingva modelo, se ĝi estas bazita sur iu nacia lingvo, emas redukti la uzon de ĉiuj aliaj lingvoj.

(8) Ĉu la multflankeco de internaciaj kontaktoj, do ne nur pere de ŝtatoj, malfermas novajn eblojn por Esperanto?

Internacia lingvo ne sufiĉas por efike komunikiĝi: necesas ankaŭ kulturaj normoj. La termino “esperantisto” estas pli vasta termino ol oni supozas: ĝi implicas certan aliron al la mondo, certan mensostaton. La estonteco de Esperanto kuŝas parte en la sociaj movadoj (ekzemple neregistaraj organizaĵoj), kiuj ne havas la forton de la ŝtatoj. La moderna mondo donas novajn eblojn al Esperanto — sed ankaŭ, tamen, al la angla…

Kion fari?

Post tiom riĉa diskuto en la dua kunsido, estis malfacile ĉion digesti kaj pritrakti en la tria. Tie temis pri praktika agado: Kion ni faru nun? La demandoj, kiujn ni formulis por la diskuto, kompreneble ne ricevis plenajn respondojn, kaj ili ja povus formi belajn diskutopunktojn por la venonta kunsido de via loka grupo, aŭ via landa asocio, aŭ via retlisto:

  • Kiel konvinki tiujn, kiuj nun regas la internaciajn rilatojn, sekvi alian vojon?
  • Kiel realigi la aserton, ke dum epokoj la esperantistoj prave gloris sian lingvon: nun venis la tempo ekagi el la modesta politika bazo je ilia dispono, per realisma persvadado pri la preteco de Esperanto ludi novan internacian rolon.
  • Kiel, praktike, ni starigu lingvan egalecon internacie?
  • Kiel konvinki la influhavajn landojn kombini siajn fortojn por antaŭenigi Esperanton kiel solvon?
  • Kiel ekspluati ene de niaj propraj movado kaj kulturo tiun egalecon, kiun alportas Esperanto?
  • Kiel utiligi nian lingvon por igi ĝin pli efika, pli laborpreta, pli utila al la egalecaj internaciaj rilatoj?

Precipe sur la kampo de la ekstera agado, oni aldonis la jenajn demandojn:

  • Kiel konvinki tiujn, kiuj nun regas la internaciajn rilatojn, sekvi alian vojon rilate al lingvoj? Kiel konvinki la influhavajn landojn kombini siajn fortojn por antaŭenigi Esperanton kiel solvon?
  • Kiuj forumoj ekzistas por prezenti niajn argumentojn klare kaj insiste? Kion ni bezonas por agi sur tiuj terenoj?
  • Kio estu nia venonta paŝo ĉe UN kaj Unesko?
  • Ĉu la ĉina sperto pri Esperanto, kaj la subteno, kiun Esperanto ĝuas tie, povas esti uzata por antaŭenigi niajn celojn?

Kaj en la interna agado?

  • Kiel realigi la aserton, ke dum epokoj la esperantistoj prave gloris pri sia lingvo: nun venis la tempo ekagi el la modesta politika bazo je ilia dispono, per realisma persvadado pri la preteco de Esperanto ludi novan internacian rolon? Kion ni praktike faru?
  • Kiel ekspluati ene de niaj propraj movado kaj kulturo tiun egalecon, kiun alportas Esperanto?
  • Kiel utiligi nian lingvon por igi ĝin pli efika, pli laborpreta, pli utila al la egalecaj internaciaj rilatoj?
  • Kion fari por plue studi en nia Esperanto-rondo la demandon “lingva egaleco”?

Kvankam la diskuto estis viva, kaj kvankam venis (kaj oni zorge kolektis ilin) amaso da ideoj por la kongresa rezolucio, oni ne povas diri, ke venis mallongaj, konkretaj respondoj al la plejparto de tiuj ĉi demandoj. Fakte ili estis tro multaj kaj tro komplikaj por unu mallonga kunsido. Tamen, tiuj demandoj stimulis ege vivan diskuton kaj produktis diversajn pozitivajn ideojn, pluraj el kiuj poste reaperis en aliaj formoj en la Komitato de UEA la postan tagon kaj en la kongresa rezolucio.

Prezenti niajn ideojn

Kaj kiel mallonge kaj resume respondi al tiu aro de demandoj? Urĝe necesas pli efika kaj pli specifa prezento de niaj ideoj al la ekstera publiko kaj al ĉiuj homoj, kiuj havas influon en la internacia vivo. Ni evidente ne povas ĉion fari samtempe, kaj sekve ni devas limigi nin al la plej trafaj taktikoj.

Nia strategia plano (almenaŭ ni havas planon!) devas konstante troviĝi sur nia tagordo kaj necesas konstante renovigi kaj aktualigi ĝin. Samtempe, interne de nia Asocio kaj nia Esperanto-movado, necesas daŭre stimuli la debaton pri nia estonteco, fari koaliciojn inter asocioj kaj unuopuloj, kaj labori por fari la lingvon mem preta kaj efika por la internacia rolo, kiun ni deziras, ke ĝi havu. Ni laboras en medio kie regas la potenco — sed ankaŭ en mondo kie oni uzas retorikon por firmigi sian potencon kaj malfortigi aliajn. La potencorilatojn ni ne povas rekte ŝanĝi, sed ni povas influi la retorikon.

Jarmilaj Celoj

Konsideru la jenon. En la jaro 2000, la diversaj landoj de la mondo, pere de siaj gvidantoj, unuanime akceptis ok tielnomatajn Jarmilajn Celojn. La unua tiu celo anoncas la intencon en dek kvin jaroj forigi el la mondo ekstreman malriĉecon (kondiĉo, kiu nun afliktas kvardek procentojn de la monda homaro). La diversaj registaroj tion promesis ne ĉar ili subite fariĝis altruismaj, sed ĉar la retorikaj kondiĉoj malebligis, ke ili rifuzu (publike diri, ke la malriĉuloj meritas esti malriĉaj, aŭ ke la riĉuloj havas di-donitan rajton al siaj riĉaĵoj, estas tamen neakcepteble, eĉ se oni kredas ĝin...). Tial la diversaj landoj, eble eĉ kontraŭ sia volo, kunlaboros (helike malrapide) en tiu celado — sed la monda publiko nun havas eblon memorigi ilin pri ilia promeso, insisti, ke ili kunlaboru, kaj iom post iom atingi la celon. Promesoj, malgraŭ ĉio, gravas. Necesas nun, ke ni manovradu internacie por konvinki la potencojn promesi lingvan egalecon — ĉar fariĝis neakcepteble kontraŭstari tiun bazan principon de la internacia vivo. Longa vojo, sed vojo necesa!

Humphrey Tonkin kaj Paul Gubbins

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Paul Gubbins en la kongresa publiko

[FORIGITA!: bildo]

Laŭ iuj diskutantoj Esperanto estas lingvo de fermita socio, nesufiĉe malferma al la ekstera mondo.

Privata universitato instruas Esperanton

En Ĉinio nun funkcias 1300 neregistaraj, do privataj lernejoj. En la plej granda, la Fanyi-universitato (Tradukista Kolegio en Xi’an, kun 40 mil studentoj), funkcias E-kurso kun 102 lernantoj. La universitato disponigis al la Pekina UK tridek helpantojn, kiuj dum la libera ekskursa tago vizitis la Grandan Muron. Sur la bildo ili kantas kun la ĉina kantistino Eruda Li.

Parolado de Arturas Zuokas, la urbestro de Vilno

dum la fermo de la 89-a UK, post transpreno de la kongresa flago:

Estimataj,

Mi sincere salutas ĉiujn organizantojn kaj partoprenantojn de la 89-a Universala Kongreso de Esperanto.

Esperanto estas kreita por faciligi komunikadon inter homoj de diversaj nacioj. Pli grave — por ke tiu ĉi komunikado estu egalrajta kaj demokratia. Esperanto ekzistas jam pli ol 100 jarojn kaj dum tiu tempo pruvis, ke ĝi estas viva lingvo, per kiu oni povas esprimi la plej delikatajn pensojn. Hodiaŭ kelkaj milionoj da homoj en pli ol 100 landoj de la mondo parolas tiun internacian lingvon. Ĝi estas taŭga kaj por poezio, kaj por scienco, kaj por filozofio, kaj por komerco. Ne ekzistas penso, kiun oni ne povus esprimi en Esperanto. Ĝi estas por neniu homo nacia lingvo. Ĝi kvazaŭ ponto kunigas diversajn kulturojn kaj apartenas al ĉiuj homoj. Hodiaŭ Esperanto fariĝas elokventa senpera ponto inter Oriento kaj Okcidento, inter Ĉinio kaj Litovio.

Litovio fieras pro tio, ke Litova Esperanto-Asocio en nia ŝtato estis fondita ankoraŭ en la jaro 1918. Nun en Litovio estas pli ol 3000 esperantistoj. Pli ol triono de ili estas membroj de Litova Esperanto-Asocio, kiu estas unu el la plej aktivaj neregistaraj organizaĵoj en la lando. Litovaj esperantistoj ĉiujare partoprenas en Universalaj Kongresoj de Esperanto kaj aliaj internaciaj esperantistaj aranĝoj en diversaj landoj. La maturecon de la asocio, ĝian internacian agnoskon kaj aŭtoritaton konfirmas tio, ke Universala Esperanto-Asocio decidis en 2005 en Vilnius organizi la 90-an jubilean Universalan Kongreson de Esperanto, en kiu, mi esperas, partoprenos pli ol tri mil esperantistoj el pli ol 70 landoj.

Hodiaŭ mi havas la honoron kaj respondecon transpreni la flagon de la kongreso kaj transporti ĝin al Vilnius. Kiel urbestro de Vilnius mi garantias, ke la ĉefurbo de Litovio faros ĉion eblan, por ke la jubilea tutmonda esperantista forumo estu memorinda evento kaj fariĝu ankoraŭ unu granda festo de la amikaj kaj malfermaj homoj de la tuta mondo.

Ĝis la revido en Vilnius!

(El la litova: Povilas Jegorovas)

90-a Universala Kongreso de Esperanto

Bonvenigaj vortoj

Nome de Loka Kongresa Komitato de la 90-a jubilea Universala Kongreso de Esperanto, kiu okazos de la 23-a ĝis la 30-a de julio 2005 en la ĉefurbo de Litovio Vilnius, mi havas la honoron kaj respondecon bonvenigi vin ĉiujn al Litovio por partopreni en tiu ĉefa ĉiujara internacia esperantista manifestacio. Tamen tiu ĉi kongreso ne estos vica — ĝi estos jubilea, ĉar la 90-a, kaj multe pli grave — ĝi okazos 100 jarojn post la unua UK en 1905 en Boulogne-sur-Mer. Do, en Vilnius ni kune festos 100-jarojn de Universalaj Kongresoj, 100 jarojn de egalrajta kaj demokratia internacia komunikado, 100 jarojn de aktiva dialogo inter kulturoj.

Gravas ankau tio, ke la sekvontjara UK okazos en lando, kiu estas tiel forte ligita kun la vivo kaj agado de la kreinto de Esperanto d-ro Ludoviko Zamenhof kaj kun la ekesto de Esperanto ĝenerale, kaj kie estas tradicie forta Esperanto-movado. Litovio jam delonge meritas Universalan Kongreson, tamen pro historiaj kaŭzoj nur nun esperantistoj el ajna angulo de la mondo povos veni al siaj radikoj, al sia hejmo.

Litovio nur antaŭ 15 jaroj reaperis sur la mondmapo. Nun ĝi energie kaj vigle evoluas kaj kuraĝe eniras la tutmondan komunumon. Tamen ĝi havas longan historion, antikvan lingvon, unikan kulturon, belegan naturon. Ĝia ĉefurbo Vilnius estas malnova kaj samtempe moderna multnacia kaj multkultura Eŭropa urbo, kiu famas pro sia unika malnova urboparto, pro la impeta kaj rapidega evoluo, pro la toleremo al ĉiuj kulturoj, nacioj, lingvoj, pro la gastamaj kaj bonvolaj homoj. La ĉefurbon nun ofte oni nomas simbolo de la nova Eŭropo.

Loka Kongresa Komitato kaj Litova Esperanto-Asocio faras multe jam nun kaj faros ĉion eblan estonte, por ke la Universala Kongreso en Vilnius, kiel la jubilea tutmonda esperantista forumo, estu ankaŭ eksterordinare grava, interesa, utila kaj memorinda evento por vi ĉiuj. Ni kune helpe de la Litovia Registaro, urba municipo de Vilnius kaj aliaj litovaj ŝtataj instancoj strebos, ke vi ĝuu la urbon, la landon, la kongreson, kaj ke vi ekhavu dum la kongreso la plej belajn impresojn pri via gastado en Litovio. Ni en Litovio konsideras Universalan Kongreson de Esperanto kiel eventon de nacia graveco kaj dediĉos ĉiujn niajn fortojn kaj kapablojn por sukcesigi ĝin. Ni deziras, ke ankaŭ laŭ la kvanto de partoprenantoj tiu ĉi kongreso estu rekorda. Por litovaj esperantistoj la venonta UK estas ankaŭ kaŭzo por ĝenerale progresigi la litovan Esperanto-movadon ĉiudirekte.

Do, bonvenon al Vilnius, bonvenon al Litovio. Ni kune fortigu nian solidarecon, progresigu nian movadon, studu ĝiajn problemojn.

Povilas Jegorovas
Prezidanto de Loka Kongresa Komitato

Aŭgusto: Krepusko de la Pekina UK kaj novaj temoj

Per la komencaŭgustaj artikoloj la postefikoj de la pekina kongreso ankoraŭ senteblas en la internacia gazetaro. En la ĉina, franca, usona, hispana, germana, slovaka kaj aliaj gazetaroj la internacia lingvo trovis sian publikigon.

Speciale multajn artikolojn aŭ radiokontribuojn sukcesis lanĉi dum la somero Kroata Esperanto-Ligo kaj Litova Esperanto-Asocio. En Kroatio la teatraĵ-prezento de Vida Jerman vekis apartan intereson, dum la fakto, ke la venontjara Universala Kongreso (UK) okazos en Litovo, helpis konsciigi la tiean gazetaron pri la signifo de la internacia lingvo.

Pruvo de la intereso pri Esperanto en Litovio estas la vizito de la urbestro de Vilno al la pekina UK (legu sur la p. 199).

Pozitiva artikolo — tipo: lokuloj parolas Esperanton — aperis en nordamerika gazeto The Halifax Daily News (21/08): “Ni ĉi-momente batalas en Unuiĝintaj Nacioj kaj en Eŭropa Unio, la lingvoproblemo estas ekstreme malfacila, diras en ĝi Esperanto-aktivulo Stevens Norvell. Iam oni nombris 400 000 ĉinajn esperantistojn, kontraŭ nur dekmilo nuntempe, skribas la franca La Libération (03/08), oficiale la kongreso celas “akceli la evoluon de la movado”... En aliaj vortoj por bremsi Esperanto-komunumoj. la falon de unu el la plej gravaj

La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: www.lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton).

Bedaŭrinde ni ne sukcesas trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
Brusela Komunikadcentro de Eŭropa Esperanto-Unio
m...@lingvo.org

[FORIGITA!: bildo]

Vida Jerman dum la premiero de la monodramo Judita de Miro Gavran. La monda premiero igis multajn kroatajn gazetojn raporti ankaŭ pri Esperanto.

Semoj plantitaj en Hindio

de Trevor Steele

Tuj post mia eksiĝo kiel ĝenerala direktoro de UEA mi akceptis la inviton de s-ro Venkatesh Reddy iri kun mia edzino Katja al Bangaloro, Hindio*, kaj tie instrui Esperanton. Tiu landego faris dum nia kvarmonata restado neforgeseblajn impresojn sur ni (resumitajn en baldaŭ aperonta libro Diverskolore), sed tie ĉi temos pri nia instruado kaj aliaj observoj rilate la Esperanto-movadon.

* La nomo de la lando estas nestabila: la homoj tie ĝenerale preferas Barato.
En lernejoj

Niaj lernantoj apartenis al speciala kategorio, preskaŭ senescepte geskoltoj. Venkatesh estas skolta funkciulo, kaj tiu movado havas propran lokon en la administrado de privataj lernejoj: unu el la instruistoj respondecas ankaŭ pri skoltaj aferoj. Do Venkatesh devis unue ricevi permeson de la lernejestro kaj poste peti helpon de tiu instruisto. Ne ĉiam tiuj permesoj kaj kunlaboroj venis facile, kaj nur dank’ al la sindediĉa persisto de nia samideano la kursoj okazis — kiu el ni kapablus reiri al la sama lernejo pli ol dudek fojojn por aranĝi kurson?

Fine ni donis dektagajn kursetojn al pli-malpli 450 junuloj (laŭtakse trikvarone knabinoj) en ok lernejoj en Bangaloro (en la provinco Karnataka) kaj Salem (en la provinco Tamil Nadu). Venkatesh disdonis post kurso atestilon al ĉiu partopreninto, kaj ni konstatis, ke tio gravas en Hindio. Du fojojn ni vizitis skoltan tendumejon kaj iom parolis pri nia lingvo kaj donis ekzemplan lecionon al po 200 geskoltoj. Osmo Buller, la nuna ĝenerala direktoro, konsentis doni membrecon en UEA/TEJO al po unu reprezentant(in)o de ĉiu lernejo, kaj estas nia espero, ke tiuj vere elitaj elektitaj junaj homoj mem ellernos la lingvon kaj fariĝos aktivuloj surloke. Se instruistoj en aliaj landoj serĉas nomojn de korespondemuloj en Hindio por siaj propraj lernantoj, ili kontaktu Venkatesh ĉe e...@yahoo.co.in.

Pri tiuj junaj homoj ni havas tre altan opinion. Ili ĉeestas bonkvalitajn lernejojn kaj ili submetiĝas krome al la disciplino de la skolta movado, kaj ilia konduto neniel memorigas pri tiu de trodorlotataj junuloj: fojon post fojo ili montris sin ĉarme ĝentilaj, spontane amikemaj kaj lernemaj. Fakte nia plej pozitiva memoraĵo de la lando estas tiuj afablaj kontaktoj.

Ekster lernejoj

Ne nur al lernejanoj ni instruis. Mi donis similan mallongan kurson al 20 oficistoj de softvara kompanio (dank’ al la perado de alia bangalora aktivulo Pradhan S.) — ankaŭ tiuj volis havi atestilon! Krome mi ricevis inviton prelegi pri nia lingvo antaŭ 20-30 sciencistoj ĉe la prestiĝa National Institute of Advanced Studies; la sekvaj demandoj montris inteligentan intereson pri la temo, kaj tute mankis la ironia mokemo eble atendebla en tia medio en aliaj landoj.

Du gazetoj sendis ĵurnalistinon por nin intervjui: The Indian Express (eldonkvanto 35 000) kaj The Deccan Herald (130 000). Ambaŭ artikoloj estis pozitivaj, kaj la fojaj miskomprenoj de la ĵurnalistinoj ne detruas tiun impreson. Instigite de la unua artikolo, kontaktis nin la muzikgrupo Esperanto. Tiu grupo, el kiu neniu membro ĝis nun lernis nian lingvon, ja bone komprenas la celon de nia movado, kaj ĝi mem celas krei “universalan muzikon” kaj do elektis “universalan nomon”. Oni petis min paroli pri la lingvo dum paŭzo en koncerto de la grupo. La bandestro Gopal Navale intencas lerni la lingvon surbaze de poemoj, kiujn li uzos por komponi kantojn. Ĝis nun li prilaboras belegan fragmenton de poemo de Tagore esperantigitan de Probal Dasgupta kaj Langomorde de István Ertl. Ni esperu, ke tiu lernmetodo sukcesos.

Ni faris kelkajn turismajn ekskursojn, sed eĉ tiam Esperanto ne “feriis”. Dank’ al kontaktoj de Venkatesh ni loĝis en Chennai (la iama Madras) ĉe katolikaj fratoj (Holy Cross), kie ni prezentis la lingvon al la estro kaj sepo da ontaj fratoj. En simila situacio en la urbo Salem ni alparolis dudekon da aspirantoj al frateco en tiu sama ordeno.

Kaj la sekvo?

Kaj kio restos el ĉi ĉio? Ĉu post unu jaro tiuj junaj homoj, kiuj montris tian intereson pri Esperanto tute forgesos ĝin? Tio dependas grandparte de lokaj esperantistoj, unuavice de Venkatesh Reddy, kaj de eksteraj instruantoj (Venkatesh vidas sin mem kiel organizanton pli ol instruanton, kaj sendube li pravas tiurilate). Estus tre domaĝe, se ĉiuj semoj perdiĝus, ĉar la potenciala rikolto estas grandega. Unufraze: kelkaj el la ĉefaj obstakloj al disvastigo de nia lingvo en Eŭropo — mokemo pri “fiaskinta projekto”, pseŭdaj argumentoj pri “senkultura komunik-kodo, ne lingvo” — ne senteblas en Hindio, kie oni tre konscias pri lingvaj problemoj kaj havas malpli da antaŭjuĝoj.

En la urbo Tirupati ni vizitis la aktivulon Ranganayakulu, kiu instruas surloke. “Ranga” iam volontulis ĉe UEA kaj eble konas la movadon pli bone ol ĉiuj samlandanoj. Lia analizo de la malfortoj de nia movado en Hindio ŝajnas aparte leginda (vidu sekvan artikolon). Ranga opinias, ke plej akute mankas organizanto, kiu kunordigu la libroservon, informu la membrojn pri aktualaj okazaĵoj, aranĝu renkontiĝojn, ktp.

Venkatesh Reddy estas advokato, sed plej volonte fordonus sian nunan profesion por plenumi ĝuste tian rolon, kaj ni elkore deziras al li plenan sukceson.

Ni esperas, ke la venonta paŝo en la laboro de tiu disĉiplo de Zamenhof estos fruktodona daŭrigo de la lingvolernado far la imponaj junaj homoj, kiuj tiel riĉigus nian movadon. Por helpi Venkatesh en lia tre subteninda laboro mi donacas monon al la konto HindAgado, kaj mi esperas, ke aliaj samideanoj simile donacos*. Venkatesh planas krome konstruigi domon apud Bangaloro, kiu servu kiel E-oficejo kaj krome enspezu monon per aliaj servoj. La plano ne dependos de donacoj sed de investoj, kaj sendube Venkatesh baldaŭ informos la legantojn de nia revuo pri la projekto.

* La donacon al la konto HindAgado vi povas sendi pere de la kotizperanto de via lando, aŭ rekte al UEA (Jarlibro p. 32, 38).

[FORIGITA!: bildo]

La geedzoj Nath kaj Reddy (meze).

[FORIGITA!: bildo]

Trevor Steele kaj Venkatesh (meze) inter lernantoj de la lernejo Fatima en la urbo Salem

[FORIGITA!: bildo]

Katja inter lernantoj en Publika Lernejo en Florence, Bangalore

La elefanto moviĝas antaŭen

La unuaj E-grupoj en Hindio aperis en 1906 en Bombajo kaj Kalkato. Pioniran laboron faris angla kolonelo John Pollen kaj Henry Joseph en la ŝtato Kerala. La movadon stimulis ankaŭ Laksmishvar Sinha, amiko de la nobelpremiita bengala poeto Rabindranath Tagore. Jam antaŭ la sendependiĝo de la lando (1947) fondiĝis E-kluboj en diversaj partoj de Barato. En 1958 komencis sian 16-jaran misiistan E-agadon parizanino Madeleine Haudebine. Ŝi semis de Delhio ĝis Bangaloro, kaj la Tutbarata E-Renkontiĝo en Delhio, de ŝi organizita en 1964, signas la komencon de vigla kluba vivo tra la tuta lando. Siajn spurojn lasis en la lando ankaŭ Tibor Sekelj, kiu instruis Esperanton interalie al unu el la gravaj sociaj reformistoj — Vinoba Bhave. Pri la aktuala bildo de la barata movado Katja Steele intervjuis Potturu Venkata Ranganayakulu, estraranon de la tutlanda Federacio Esperanto de Barato (FEB).

FEB, la unua tutlanda E-asocio en Barato, estis fondita en februaro 1982. Kial ĝuste tiam?

Mi lernis Esperanton en 1980 kaj baldaŭ varbis kelkajn amikojn en la urbo Vijayavara (ŝtato Andhra Pradesh). Kun la celo kontakti aliajn esperantistojn-samlandanojn mi petis informojn pri ili de UEA kaj sekve sukcesis atingi la gvidantojn de la lokaj grupoj. Komence de 1982 kunvenis en nia urbo 50 esperantistoj el diversaj partoj de la lando kaj dum ĉi tiu unua kongreso ni decidis fondi landan asocion: FEB. Elektitaj estis kiel la unua prezidanto K. Vaidya Nath, vicprezidanto Probal Daŝgupto, kaj mi sekretario.

Kion vi konsideras la plej grandaj atingoj de tiam?

Ke ĉiun trian jaron ni sukcesis okazigi kongreson. Dume la informoj pri Esperanto disvastiĝis: pere de la ŝtata televid-elsendo de edukaj programoj en la 1990-aj jaroj kaj per artikoloj en multaj ĵurnaloj. En tiuj jaroj aperis multaj lernolibroj (ekz. en la bengala), miaj lernolibro (1992) kaj vortaro (1997). En 1998 FEB fariĝis aliĝinta asocio de UEA. Artikolo pri Esperanto eniris la tutlandan lernolibron pri la angla por la 12-jaraj sesa-klasaj lernantoj (la angla estas deviga lernobjekto), atingante tiel ĉiujare proksimume 600 000 infanojn (vidu Esperanto, aprilo 2003, p. 90). Kunordigite de FEB okazas kursoj en diversaj partoj de la lando kaj la ĝenerala konscio pri Esperanto estis levita sufiĉe alten.

Informoj pri la E-agado en Barato troveblas en www.geocities.com/bharato. Ĉu komuna surpapere presita revuo ne havus sufiĉajn legantojn?

Ni jam havis presitan organon: Fenestro. Mi mem redaktis ĝin dum 10 jaroj. Nuntempe ĝi povus havi 500 ĝis 1000 legantojn en Barato kaj nia deziro estas baldaŭ rekomenci ĝian eldonadon.

Vi aŭtoras la unuan E-lernolibron verkitan de baratano por baratanoj en la angla — do tutlande uzeblan (Let’s Learn Esperanto The International Language). Ĝia unua eldono el 1992 elĉerpiĝis jam antaŭ 4 jaroj. Kia estas nun la ĝenerala stato de lerniloj kaj literaturo por la E-merkato?

La dua eldono de mia lernolibro estas jam en la presejo. Kiel esperantisto mi ŝatus lernolibron en multaj barataj lingvoj (en la bengala kaj kanadaa jam aperis). La telugua, ekzemple, estas preta por preso, sed la granda parto de la publiko preferas la anglan. Tio, kompreneble, malkuraĝigas la eldonon de neanglalingvaj lerniloj. Ĝuste pro tio mi verkis angle, kaj la 1000 ekzempleroj senprobleme vendiĝis.

Kian “municion” havas FEB kaj kio al ĝi mankas por la efika disvastigo de Esperanto?

FEB estas federacio de diversaj grupoj kaj la valoroj kunmetiĝas el la unuopaj havaĵoj. Ekz. FEB en Kalkato kaj en Pune posedas eĉ proprajn domojn. Laŭ mi tamen pli gravas fidindaj homoj ol la materiaj kondiĉoj. Ni devus celi organizadon de kursoj (alceli publikon, kiu aparte interesiĝas pri la lingvolernado), okazigi kongreson ĉiun trian jaron, aranĝi kulturajn festivalojn kaj provizi sufiĉe da lerniloj. Ĉar en Barato ni parolas diversajn lingvojn, la angla estas ĝis nun necesa. Pro tio la agado por Esperanto estas aparte malfacila. En la lastaj jaroj pozitive influas la disvastiĝo de la retuzado. Lokaj kluboj funkcias nun en Bangaloro, Tirupatio, Puneo, Kalkato, Hajderabado, Laknaŭo, sed aktivaj esperantistoj loĝas ankaŭ en diversaj aliaj partoj de Barato. Ege gravas, ke barataj verkoj eniru la E-literaturon. Mi menciu almenaŭ la tradukon de la aŭtobiografio de Gandhi far Giridhar Rao (al esperantistoj liverata per reto senpage) kaj la originalaĵojn de lekciistino Sovona. Ne estas troigo diri, ke la Esperanta movado en Barato moviĝas kiel elefanto: malrapide, sed firme!

Reagoj

La kontribuoj aperantaj en tiu ĉi rubriko esprimas la opinion de siaj aŭtoroj, kaj la redakcio ne respondecas pri ili.

Kabeiĝi kaj malvarbi?

En Esperanto n-ro 1170 (majo 2004) la prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio kaj la prezidanto de UEA kune pledas por Esperanto kiel komuna lingvo en Eŭropo (p. 99). Tiun celon mi tutkore aprobas. Sed unu argumento iom surprizis min. Ili skribas, ke Esperanto helpas fortigi eŭropan identecon, sed la uzo de la angla aŭ hispana ne povas fari tion (fortigi komunan eŭropan identecon), ĉar la plimulto de iliaj uzantoj ne loĝas en Eŭropo. Tia argumento ŝajnas aliflanke premisi, ke Esperanto taŭgas tiucele pro tio ke la plimulto de ĝiaj uzantoj loĝas en Eŭropo. Tio implicas, ke Esperanto ne plu tiom taŭgus kiel eŭropa interlingvo, se ĝi havus plimulte da uzantoj ekster Eŭropo. Do, mi kiel Esperanto-parolanto loĝanta ekster Eŭropo devas konkludi, ke, laŭ tia logiko, mia plej bona kontribuo al sukceso de Esperanto en Eŭropo estos, ke mi kabeiĝu kaj malvarbu homojn ĉe ni lerni Esperanton. Se UEA tiel favoras Eŭropon pli ol aliajn mondpartojn, kial ne tuj ĉesigi ĉian afrikan kaj azian agadon, por ne ĝeni la kaŝe laŭdatan eŭropecon de Esperanto?

Kimura Goro

Nova fazo

Evidente en la vivo de la Esperanto-movado okazas io tute nova. La klasika 120-jara ideologio de neŭtraleco komencis cedi al politikigo de niaj metodoj. La movado ekkonsciis pri si kiel pri socia forto, kiu decidis publike batali por siaj celoj. Ĝis nun esperantistoj ne agnoskis ke ili mem estas ia aparta kolektivo, sed daŭre pretendis esti movado, kiu reprezentas la mondon (la homaron, kiu bezonas komunan lingvon, sed ne konscias pri tio). Ideoj pri la memidenteco en la pionira tempo kaj la epoko de Lapenna estis praktike malpermesitaj. En la okdekaj jaroj ekkreskis la raŭmismo, kiu ankoraŭ ne parolis pri politikigo, sed komencis laŭtigi siajn ideojn, ke ja esperantistoj havas sian grupidentecon.

La Itala Radikala Partio, malgranda — sed parlamenta partio — jam en la naŭdekaj jaroj komencis malferme trakti la lingvan neegalecan problemon kaj ekagis por diskonigi Esperanton kiel solvon por tio. En 2003 dum Italio prezidis la Eŭropan Union, la Radikala Partio dramece elbatalis ĉe la Ministerio por Edukado sindevigon iniciati en EU ekesploron pri la eblo uzi Esperanton kaj unue financi eksperimenton pri lernado de tiu lingvo. Fine de 2003 Kongreso de la Asocio de Radikalaj Partioj de Eŭropo en Bruselo konfirmis la subtenon al Esperanto kiel ebla eŭropa komuna lingvo.

Samjare en Bruselo ekfunkciis Brusela Komunikada Centro, en kiu profesie agas du junaj aktivuloj kaj kies agadon finance subtenas UEA. La lobia karaktero de ilia aktivado estas ege utila, ĉar gravuloj de EU nun regule estas atentigataj pri lingvaj demandoj kaj la Esperanto-gvidantaro pri ŝancoj fojfoje aperantaj en Eŭropo. Kaj la pinton de tiu politika agadlinio ni travivis ĉi-jare. Kuraĝe novan ŝancon vidis aro da francaj esperantistoj, gvidataj de Christian Garino, en parlamentaj balotoj de EU. Ili sukcesis organiziĝi eĉ en 7 francaj departementoj kaj oficiale akceptigi kandidatlistojn de Eŭropo-Demokratio-Esperanto (E-D-E) kaj partopreni kiel unu el trideko da partioj en la balotoj. Sekvis la ideon unu germana departemento, sed iom tro malfrue kaj ĝi ne sukcesis kolekti sufiĉe da subskriboj por rajtigi la grupon partopreni en la balotoj.

La rezultoj de E-D-E en Francio estas laŭ mi tre stimulaj. Kvankam neniu E-D-E-kandidato estis elektita, tamen aperi la unuan fojon kiel novuloj en balotoj sur kvinona teritorio de Francio kaj gajni inter 0,1 kaj 0,24% — sume pli ol 25 000 voĉojn estas grava sukceso. Tio klare indikas, ke necesas daŭrigi la marŝadon sur tiu ĉi vojo.

Surprize elektiĝis esperantisto en alia lando kiel nova EU-parlamentano. Ja kiu lando havu la honoron esti la unua — la lando de Zamenhof. Sinjorino Margareta Handzlik klare esprimis post la elektiĝo sian intencon en la parlamento agi ankaŭ por Esperanto.

Se ni aldonas al tiu agado ankaŭ certan flankan kaj bizaran aktivadon, kiu tamen estas politika, tiun de la Esperanto-Civito, ni vere devas konstati: nova vento ekblovis.

Ne plu neŭtralaj politike — nun ni batalu per politikaj rimedoj!

Zlatko Tišljar

Historia falsaĵo - ankoraŭfoje

En nekrologo pri E.L.M. Wensing en Esperanto, julio-aŭgusto 2004, s-ro Ziko Sikosek i.a. skribis, ke en majo 1964 ...la Komitato elektis Wensing en la UK de Hago Prezidanto. Pri la elekto dum la sama Kongreso Prof. D-ro Carlo Minnaja, tiama komitatano, skribas en sia artikolo en la verko Eseoj memore al Ivo Lapenna, p. 98: La elekto de Lapenna kiel prezidanto estis preskaŭ unuanima fare de la Komitato .... S-ro Z. Sikosek asertas: ...Lapenna proteste eksiĝis kiel Ĝenerala Sekretario, tiel ke Wensing retiris sian kandidatecon kaj Lapenna fariĝis Prezidanto. Laŭ mia memoro la vero estas, ke Wensing unue esprimis sian plenan subtenon al Ivo Lapenna kiel Prezidanto, sed tuj poste proponis sin mem kiel kandidaton. Kiam li konstatis, ke oni ne sufiĉe subtenas lin, li retiris sian kandidatecon. Mi klare memoras nian tiaman miron pri la duflanka konduto.

Laŭ la Wensing-anekdoto ŝajnas, ke la Komitato elektis du prezidantojn dum la sama Kongreso. Ĥaosa situacio! Ĉu vere la tiamaj kongresanoj — preskaŭ ĉiuj venintaj el liberaj okcidentaj landoj — volis toleri tiaspecan misuzon de potenco? Eĉ potenco, kiu estas nur hipoteza. Mi estas tute certa, ke ne — ankaŭ ne la tiel nomataj “adorantoj” de Ivo Lapenna.

Mi pli ol bedaŭras, ke la Wensing-anekdoto entute aperis, ĉar mi timas, ke nova “mito” estas kreita pri Ivo Lapenna — 17 jarojn post lia forpaso...

Birthe Lapenna

Novaj Honoraj Membroj

Dum la Pekina UK la Komitato distingis ok elstarajn esperantistojn per honoraj titoloj: sep Honoraj Membroj de UEA kaj unu nova membro de Honora Patrona Komitato.

Vladimir Vladimiroviĉ Samodaj

(1935), Rusio. Fakulo pri la araba, li laboris kiel interpretisto en arabaj landoj kaj kiel ĵurnalisto por la araba versio de la Moskvaj Novaĵoj. Nun li laboras en la agentejo ITAR-TASS. Lerninte Esperanton en 1958 en Odeso, li gvidis kursojn, organizis universitatan E-vivon, kunfondis Sovetian Esperantistan Junularan Movadon kaj estis vicprezidanto de Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (1979-1989). En 1989 li fariĝis la unua prezidanto de Sovet-respublikara Esperantista Unio kaj preparis la aliĝon de SEU al UEA. Al lia kultura agado apartenas esperantigo de universitata aktora trupo, kiu en 1966 turneis en Pollando. En 1990 li ekgvidis Moskvan Literaturan E-Klubon; li okupiĝis pri kolektado de materialoj por la historiografio de Esperanto en Sovetio, tradukis poeziaĵojn el la rusa kaj la ukraina kaj originale verkis. Liaj rememoroj kaj poemoj estas kolektitaj en Ne nur legendoj, ne nur pri SEJM (1999).

Gian Carlo Fighiera

(1929), Italio. Li esperantistiĝis en 1947 kiel studento en Torino kaj aktivis kiel kursgvidanto kaj fondis Informan Servon de Itala Esperanto-Federacio. Ekde 1955 li estis Konstanta Kongresa Sekretario de UEA kaj kunorganizis ses UK-ojn. En 1961 li fariĝis asista ĝenerala sekretario de internacia asocio de vojaĝ-agentejoj en Bruselo, ekde 1978 ĝis la emeritiĝo en 1988 li laboris ĉe la Monda Turisma Organizaĵo en Madrido, kaj instruas kongres-organizadon en superaj lernejoj en italaj urboj. Fighiera aktivis en la loka kaj nacia Esperanto-movado kiel preleganto, kursgvidanto, propagandanto kaj kunlaboranto pri renkontiĝoj. La familia lingvo ĉe Fighiera kaj lia edzino Ada Sikorska estis Esperanto. Kiel prezidanto de la senprofitcela societo “Heroldo de Esperanto” li kunlaboris kun Ada 34 jarojn ĝis ŝia morto en 1996, eldonante la gazeton Heroldo de Esperanto. Tiutempe li prizorgis la eldonon de la Zamenhofa traduko de Fabeloj de Andersen kaj de lernolibroj en diversaj lingvoj. Li verkis multajn artikolojn kaj proponojn rilate al la E-movado kaj UEA.

Li Shijun,

konata per la plumnomo Laŭlum (1923), Ĉinio. Li lernis Esperanton en 1937, aranĝis ekspoziciojn kaj gvidis kursojn. En 1950 li kunpreparis la fondon de Ĉina Esperanto-Ligo kaj redaktis la gazeton El Popola Ĉinio. Li tradukis i.a. la verkojn Sinjoro Dongguo, Kvin Fratoj Liu, Pri Popol-demokratia Diktaturo, Elektitaj Ĉinaj Antikvaj Poemoj Ilustritaj, kaj en 2004 Ĉe akvorando; partoprenis la laboron de la trivoluma Ĉina Antologio; kunkompilis vortarojn kaj lernilojn, kaj mem verkis, krom lernolibroj, 250 rakontojn pri Afanti kaj multajn artikolojn, eseojn, recenzojn kaj poemojn. Laŭlum membras en la Ŝtata Komisiono por Juĝo pri Kompetenteco de Superaj Tradukistoj, estas estro de Ĉina Esperanto-Instituto kaj ekde 1983 membro de la Akademio de Esperanto.

Takeuti Yosikazu

(1931), Japanio. Esperanton li ekkonis en 1946 kaj ekde 1958 li aktivas en la regiona organizaĵo Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj (KLEG), i.a. kiel prezidanto de la komitato kaj kiel redaktoro. Li flegis la lokan grupon de Takatuki dum 40 jaroj, organizis kaj gvidis kursojn. En 1965 li estis prezidanto de la LKK de la 21-a IJK en Ootu. En 1994 li fariĝis la unua prezidanto de la Komisiono pri Azia Esperanto-Movado de UEA. Ekde 1993 Takeuti estas estrarano de Japana Esperanto-Instituto, 1992-1998 komitatano A kaj 1998-2004 komitatano C de UEA. Kiel ano de la Elekta Komisiono li kunpreparis ekde 2002 la elektojn de UEA en 2004. Li prezidas la lokan grupon kaj estas vicprezidanto de JEI. En 1999 li ricevis la premion Ossaka.

Lee Chong-Yeong

(1932), Korea Respubliko. Li studis ĉe la universitatoj Yeungnam (Koreio), Hawaii kaj Harvard (Usono) kaj doktoriĝis en Japanio pri komerca ekonomiko. Li estas eksa ĉefo de la merkatuma grupo de la UN-organizo pri Nutraĵoj kaj Agrikulturo, emerita profesoro de la Ŝtata Universitato Kyungpook (Koreio) kaj orda profesoro de Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino. Li esperantistiĝis en 1949 kaj estis prezidanto de Korea Esperanto-Asocio (1994-95, 1998-2001), prezidanto (1995-1998) kaj vicprezidanto de UEA (2001-2004). Li verkis Esperanto en la 21-a jarcento (2001), Esperanto, la lingvo de la 21-a jarcento (en la korea, 2001), Esperanto kaj internaciaj organizaĵoj (2003) kaj 80-jara historio de la korea Esperanto-movado (en la korea, 2003). Li prelegis okfoje en IKU kaj dufoje ĉe AIS-kursoj.

Magda Šaturová-Seppová

(1929), Slovakio. Studinte la anglan kaj doktoriĝinte en 1953 ŝi laboris kiel eldoneja redaktoro por belliteratura eldonejo kaj poste por la Slovaka Pedagogia Eldonejo (1955-1987). Ŝi redaktis lernolibrojn kaj vortarojn kaj redaktis, aŭtoris aŭ tradukis plurajn librojn en Esperanto (Slovaka antologio 1977, 1980), prelegis pri leksikografiaj kaj didaktikaj problemoj, instruis, verkis poemojn, recenzis, gvidis kursojn ĉe la katedro de fremdaj lingvoj en la Universitato de Komenio, Bratislava, kaj membras en AIS San Marino. Ekde 1990 ŝi estas landa reprezentanto de IKUE kaj Slovakia Esperanto-Asocio en 1987 distingis ŝin per arĝenta medalo. Ekde 1947 ŝi membras en UEA (komence en Internacia Esperanto-Ligo), kies fakdelegito pri lingvistiko, literaturo kaj katolikismo ŝi estas ekde 1960.

Jiří Vychodil

(1940), Ĉeĥio. Denaske nevidanta, post lernejo por blinduloj en Prago li studis en ŝtata konservatorio. De 1960 ĝis 1980 li laboris kiel instruisto pri pianludado kaj ĝis sia emeritiĝo kiel informisto en asekura kompanio. Li lernis Esperanton en 1954 kaj ekzameniĝis ĉe Ĉeĥa Esperanto-Asocio kaj UEA/ILEI. En ĈEA li kunfondis la sekcion de blinduloj kaj prezidis ĝin de 1976 ĝis 1999, instruis kaj kunlaboris pri vortaroj kaj lerniloj, redaktis la porblindulan revuon Aŭroro, helpas la organon de LIBE kaj brajligas kongresajn materialojn. En 1996 li gvidis la Internacian Kongreson de Blindaj Esperantistoj kaj membris en LKK de la 81-a UK en Prago. Vychodil estas honora membro de ĈEA ekde 1999.

Honora Patrona Komitato:

Kep Enderby (1926), Aŭstralio. Edukita en la Altlernejo de Dubbo li aliĝis en 1944 al flugarmeo, studis juron en la universitatoj de Sidnejo kaj Londono, ekde 1950 laboris kiel juristo kaj instruis. Ekde 1962 li estis universitata preleganto kaj en 1970 li estis elektita al la Aŭstralia Parlamento. De 1972 ĝis 1975 li estis ministro, unue pri aŭstralia produktado, poste pri justico. Kiel juristo li ricevis la titolon Advokato de la Reĝino. De 1982 ĝis la emeritiĝo en 1992 li estis juĝisto ĉe la Supera Kortumo de Nova Sud-Kimrujo. La iama amatora golf-ĉampiono havis diversajn gravajn funkciojn en tutaŭstraliaj kaj regionaj juraj institucioj. Ekde 2003 li prezidas la regionan societon pri libervola eŭtanazio. Kep Enderby esperantistiĝis en 1987 kaj funkciis de 1992 ĝis 1997 kiel prezidanto de Aŭstralia Esperanto-Asocio, estis komitatano de UEA 1992-2004 kaj prezidanto de Esperanta Jura Asocio 1996-2002. De 1998 ĝis 2001 li estis prezidanto de UEA.

Instruistoj kunsidis en Slovakio

La 37-a ILEI-Konferenco estis en la urbo Bratislava (Slovakio) inter la 14-a kaj la 21-a de aŭgusto. Aliĝis 49 personoj el 20 landoj. La konferenca temo estis Kultura kaj lingva diverseco en edukado kaj ĝi estis pritraktita de Radojica Petrović.

Du seminarioj okazis paralele: de Interkulturo kaj de Flugiloj de Malfacila Vento, dum kiuj la partoprenantoj enprofundiĝis en la celojn de ambaŭ projektoj.

Grave estas, ke en la konferenca programo estis tempo dediĉita al la pridiskuto de Strategio por ILEI kaj tio okupis du sesiojn.

La programo estis riĉigita de kontribuoj de Nina Daniljuk pri Lingvokultura leksiko en la instruado de la denaskaj kaj fremdaj lingvoj, Sándor Horváth pri Monda instruado de la angla. Faktoj, mitoj, ekscesoj, problemoj, Hokan Lundberg kaj la lernu!-teamo pri la lernu!, projekto Tereza Kapista pri Instrulaboroj kaj spertoj en Irano, Atilio Orellana Rojas pri ILEI 55-jara, kaj Josef Vojácěk pri Projektoj pri la instruado de Esperanto.

Eblis renkontiĝi kun la redaktoroj de la ILEI-revuoj, Internacia Pedagogia Revuo kaj Juna Amiko, kaj tiam trakti pri la evolubezonoj kaj planoj por ambaŭ eldonaĵoj.

En la posttagmezo de la lasta konferenca tago okazis Lingva Festivalo, dum kiu estis prezentitaj 20 diversaj lingvoj. Ĝi vekis la atenton de la lokaj amaskomunikiloj.

Enviciĝis ankaŭ sesio de la internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA kaj el la 8 kandidatoj sukcesis 2 en la elementa kaj 4 en la meza niveloj.

Diversaj ekskursoj kaj tuttagaj kaj duontagaj permesis al la ĉeestantoj konatiĝi kun la urbo Bratislava kaj aliaj regionoj de Slovakio.

La samtempeco kaj samlokeco de la Konferenco kun la SAT-Kongreso donis la okazon al la Plenum-Komitato de SAT kaj al la Estraro de ILEI renkontiĝi kaj diskuti pri eventuala kunlaboro en kampoj komunaj, ekzemple en taskoj ligitaj al la teksto de la reeldonota PIV.

Pri la konferenco raportis 5 TV-stacioj, 7 radiostacioj kaj 6 gazetoj. La ILEI-Komitato kunsidis dum pli ol 7 horoj. Ĉeestis reprezentantoj el Ĉeĥio, Finnlando, Hungario, Italio, Kroatio-KEU, Kubo, Nederlando kaj Ukrainio.

La ĉefaj decidoj de la Komitato estas la jenaj:

  • akcepto de nova Honora Membro: s-ino Adriana Middelkoop el Nederlando;
  • aprobo de la jara kaj financa raporto por la jaro 2003;
  • aprobo de buĝeto por la jaro 2004;
  • fondo de Azia Komisiono por prizorgi la rilatojn kun la aziaj kolegoj;
  • malfondo de la Lerneja Komisiono;
  • aprobo de la teksto de la Regularo de la Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA;
  • aprobo de ŝanĝoj al la Interna kaj la Konferenca Regularoj.

Dum la konferenco estis traktitaj temoj kiel la ekzistantaj bonaj rilatoj kun E-organizoj kiel UEA, TEJO kaj ne-esperantistaj kiel Unesko kaj FIPLV (Internacia Federacio de Instruistoj pri Vivaj Lingvoj).

Atilio Orellana Rojas

Internacia Kongresa Universitato 2005

Dum la 90-a UK en Vilno okazos la 58-a sesio de la IKU, kie rajtas lekcii universitataj profesoroj kaj personoj kun simila kvalifiko.

UEA nun invitas tiajn personojn rete aŭ papere prezenti siajn proponojn pri prelegoj al la sekretario de la IKU-komisiono:

Prof. dr-o Christer Kiselman
Poŝtkesto 480
SE-751 06 Uppsala, Svedio
rete: k...@math.uu.se (plej laste 2005-01-15)

Okazos ankaŭ studsesio de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Membroj de AIS povas samtempe proponi kursojn, kies unua lekcio povus esti parto de la IKU.

La propono enhavu

  1. mallongan resumon de la prelego en Esperanto,
  2. mallongan resumon en la angla, franca, germana aŭ rusa (laŭ propra elekto), kaj, se eble, en la litova,
  3. koncizan biografieton kun persona bibliografio kaj
  4. foton taŭgan por publikigo.

La prelegoj prefere, sed ne devige, rilatu al la kongresa temo, kiu estas Universalaj Kongresoj: 100 jaroj de interkultura komunikado.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Aparte bonvenaj estas junaj kandidatoj kaj tiuj kiuj ankoraŭ ne prelegis en iu IKU. Prelego estos rekompencita per modesta honorario.

Recenzoj

Vojoj al kompreno - sed la mistero Lapenna restas

Perspektivo. Studgrupo pri internacia lingvo (eld.): Universala Esperanto-Asocio en la periodo 1970-1980. Tekstoj de la konkurso de la Premio Miyoshi 2001, sen loko: Sonorilo a.s.p.c., 2001. 80 p. Prezo: € 15,90

En iu Internacia Seminario de GEJ Ivo Lapenna prelegis, kaj ankaŭ krome ĉiam grupeto de junuloj sidis apud li, fascinite. Sed ve, se iu havis iom malsaman opinion, Lapenna ne toleris tion. Malfruuloj kiel la recenzanto, kiu nur en 1988 eklernis Esperanton, dependas de la rakontoj de pliaĝuloj, ekzemple jen de flandra aktivulo. Kaj ĝuste Lapenna estas la ĉion-superanta temo de la periodo ĉirkaŭ la 59-a Universala Kongreso de Esperanto (p. 7) en Hamburgo 1974, periodo kiu meritas dokumentitecon kaj studadon, ne nur laŭ la opinio de la studgrupo “Perspektivo”.

Kiu parolas kun la tiutempuloj pri la tiamaj konfliktoj, tiu ricevas informojn ofte nur “sub la mano”, ĉar oni timas per publika diskuto remalfermi malnovajn vundojn en la Esperanto-komunumo kaj venenajn leterojn. Tio principe ne tre stimulas esplorojn kaj publikigojn.

Ivo Lapenna (1909-1987) venis el Jugoslavio, kie li partoprenis la komunistan batalon kontraŭ la germanaj okupantoj dum la Dua Mondomilito. Fariĝinte oficiro pri propagando, li poste daŭrigis sian universitatan karieron. Sed en 1949 li fuĝis al Parizo, poste al Londono. Estrarano de IEL (poste UEA) li estis jam ekde 1938. En 1964 li fariĝis prezidanto. Pro siaj allogeco, certeco pri la fina venko de Esperanto kaj retorikaj kapabloj, Lapenna trovis la subtenon de multaj. Minacante per sia abdiko, en 1955 kaj 1968, li akiris eĉ pli da influo.

Sed kolektiĝis kontraŭstaro, en 1971 li atingis nur kelkajn voĉojn pli ol la konkurenca kandidato Wensing, kaj en 1974 Lapenna devis kompreni ke li ne plu ricevos plimulton en la elekto de nova estraro. Tial li demetis siajn funkciojn, esperante ke multe da individuaj membroj kaj Landaj Asocioj sekvos lin. Por pravigi sin, li asertis ke forigis lin “puĉo de komunistoj”.

La prezentita kajero de “Perspektivo” donas al la postaj generacioj klarigojn pri tiu periodo en la historio de nia Asocio. Kvar personoj kontribuis al la konkurso premiita de la konata japana mecenato Miyoshi, el ili la ĉeforganizanto Wim De Smet mem, cetere Dmitrij Cibulevskij, Nikola Aleksiev kaj Grégoire Maertens. Aldonitaj estas leteroj de Dermod Quirke, siatempe viktimo de la karaktero de Lapenna.

Oni povas diskuti ĉu konkurso prezentis la plej taŭgan manieron por venigi tiajn tekstojn; ne necesas diskuti pri tio ke la ekstera aspekto kaj eldona kvalito de la kajero ne estas altaj. Kaj malgraŭ la konkursa decido, prijuĝi la tekstojn ankaŭ laŭ lingva nivelo, oni estu doninta al la aŭtoroj la ŝancon ankoraŭ revizii siajn kontribuojn antaŭ la publikigo.

Tio validas ankaŭ por la artikolo de la flandro Wim De Smet (n. 1932), la gajninto. Ĝi enhavas multajn interesajn informojn kaj klarigojn, parte je la rando de klaĉo, sed tre ĝenas la ofte videblaj etaj eraroj, kvazaŭ “mensaj tajperaroj”. Lapenna ne mortis en novembro (p. 54), sed en decembro 1987, kiel De Smet ja mem skribis kelkajn paĝojn antaŭe; kaj Lapenna ne estis 12 jarojn prezidanto (p. 50), sed nur dek. Jarindikoj foje malĝustas.

De Smet supozas ke aĝo fariĝis influa faktoro en la karaktero de Lapenna: la prezidanto pli rapide laciĝis, aperis la signoj de paranojo.

La komunisto Nikola Aleksiev (1909-2002), dum multaj jaroj estro de la bulgara Esperanto-movado, citis el konfidencaj paroloj kun homoj dum la hamburga UK, ekzemple kun lingvisto-estrarano, tio estas relative facile eltrovebla. Li mencias interalie la longajn telefonvokojn de Lapenna al la Centra Oficejo, kiuj pezis sur la monujo de la Asocio kaj per kiuj li volis disciplini la oficistojn. Fine Aleksiev uzas la kontribuon, kiu ricevis la duan rangon en la konkurso, por polemiki kontraŭ Usono kaj la “globalismo”.

Pli internan enrigardon havis Grégoire Maertens (n. 1924) el Belgio, UEA-prezidanto de 1980 ĝis 1986 kaj estrarano antaŭe kaj poste. Li rakontas kiel li ankoraŭ en Hamburgo 1974 admiris la homon Lapenna, sed ne la idolon. Li neniam aperis kiel viktimo aŭ martiro, sed kiel forta personeco, kiu konsekvence iras sian vojon. Ĉiuj kvazaŭ kondolencaj leteroj, mesaĝoj kaj artikoloj kiuj metis lin en pozicio de viktimo de iu puĉo, malhonoras lin. Maertens, en la normala vivo inspektoro pri publikaj financoj, emfazas la elspezan flankon de la Lapenna-prezidanteco: la nova Estraro kun Tonkin savis la Asocion de bankroto.

La kontribuo de la ukrainiano Dmitrij Cibulevskij (n. 1946) prezentas ĉefe nur statistikojn pri la UEA-membroj en komunismaj landoj, sed apenaŭ liveras klarecon pri la landoj malantaŭ la “fera kurteno”, kiel Cibulevskij mem skribas.

Tiu historiisto, pri kiu jam Auld en 1975 esperis (laŭ cito de De Smet), ankoraŭ ne venis, sed li dankeme konsideros tiun ĉi tre legindan kajeron.

Ziko Marcus Sikosek

[FORIGITA!: bildo]

UK 1974: Becker gratulas, Tonkin akceptas, Sadler notas, Lapenna foriras.

Fantazia, kolora, neleĝera

La tria frato Teroristo kaj Veturu al Piedpilklando. Jeronimus Laucius (1946-). El la litova trad. Valdas Banaitis kaj Inita Tamosiunienė. Vilno, Tri steletoj, 2003. Ambaŭ 18p. Prezo: po € 4,50

Jen du infan-rakontoj kun alia stilo ol kutima. Ilia traduko donas al ni freŝan vidon kiel povas esti tiu ĝenro. La verkinto agemas, ĉi tiuj estas liaj centa kaj centdua libroj. Tradukoj jam aperis germane, pole, ruse kaj bjeloruse. Ne temas pri lerniloj, la lingvaĵo ne estas simpligita. Vi renkontos vortojn kiaj: zeloto, profanulo, skoldi, obtuza.

Ĉiu grandformata paĝo havas plenkoloran bildan fonon, ĉe la unua libro la pentraĵojn kreis lernejanoj. La verk-stilon oni devas karakterizi surrealisma kaj fantazia. Sed bazita sur realo kaj tuŝanta aktualajn problemojn.

La tria frato, Teroristo, spite ferocan reputacion, estas sentema junulo kiu pro miskomprenoj timigas ĉiun. Li renkontas verajn teroristojn kaj persvadas ilin (per kukurboj!) rezigni pri kaperado kaj ostaĝ-prenado. Dume, en Futballando, la ludo disvolviĝas je mal-liliputa skalo: mil ludantoj en ĉiu teamo, cent juĝistoj kaj 5 km inter la golejoj. La subtemoj? Korupto kaj perforto en sporto, regado de tumultoj, huliganismo, rajtoj de posedantoj, socia (mal)ordo, la etiko de reklamado, tromposkemoj.

Reago de Karina: Mi ne ŝatas futbalon, do ne-interesa. Eble por knaboj. Surfaca juĝo!

Jen verkoj ne leĝere engluteblaj, sed valoraj kontraŭpezoj al la senlaca unuecigo de la menso-nutriloj por niaj infanoj.

Stefan kaj Karina MacGill

Ankoraŭfoje pri Broŝuro pri betono por fakuloj

En la n-ro 1167 (2/2004) de tiu ĉi revuo estis publikigita recenzo pri la terminaro ellaborita de kvinmembra internacia kolektivo de konstruinĝenieroj el kvar naciaj lingvomedioj kaj antaŭ la eldono prijuĝita de aliaj du inĝenieroj el denove aliaj du nacioj.

Tio pravigas la supozon, ke la faka kaj lingva nivelo de la terminaro ne estas malbona. Mirigas min, ke oni (?) komisiis la recenzon al nefakulo konstrua kaj terminologia. Mi ne dubas pri la bona intenco de la recenzinto C. Rivière, sed miaopinie lia rezigno pri la tasko estus pli adekvata. Bonvolu konatiĝi kun kelkaj miaj rezonoj:

En la titolo ne estas betonaj laboroj, sed betonistaj laboroj. En faka verko laboro ne povas esti betona (“el betono”). Cetere, ekzistas betonista profesio.

Laŭ C. Rivière la termino konstrukto ne estas necesa. La aŭtoroj opinias alie, ĉar inter la nocioj konstruaĵo kaj konstru-elemento en Esperanto longe estis vakaĵo. Nur antaŭ kelkaj jaroj ekestis la vorto konstrukciaĵo derivita de la nove lanĉita verbo konstrukcii (La Nova PIV, p. 599). Tiu estas rezulto de projekta konstrukciado, ne de konstruado, ne estas komprenata kiel klasifika nocio de konstruinĝeniera vorto, kiel ekz. de parto de domo. Ekz. tegmento ne estas konstruaĵo (domo, ponto ktp), nek konstruelemento. Ĝi estas konstrukto kovranta konstruaĵon desupre kaj protektanta ĝin kontraŭ vetero. Konstrukto estas vorto internacia, la aŭtoroj ne inventis ĝin kaj ankaŭ ne uzis ĝin kiel la unuaj. Ili pruntis ĝin el verko de Reto Rossetti.

La terminojn grajneco kaj frakcio la recenzinto ne komprenas eĉ post tralego de la koncernaj difinoj. Sed tio ne pravigas lin kritiki profesiulojn.

La vortoj estiĝi, certa, sole, osciligi estas ĝustaj Esperantaj vortoj, do neriproĉindaj.

Komponento de betono ne estas nepre ties aktuala komponanto. La internacia sufikso -ent havas neekskludeblan lokon en Esperanto, ĝi indikas realan ekzistadon sen tempa rilatigo.

Laminita estas la ĝusta formo por “laminatita”, kies sufikso -at ne estas pravigebla. Oni observu la vortarojn de E.D. Krause (Grosses Wörterbuch; 1999) kaj de R. Eichholz (Bildvortaro; 1988) kaj konsciu pri la latinidaj nacilingvaj formoj de lamini.

Lokigo ne estas ekvivalento de lokado, kiu prezentas nedeziratan daŭran verban aspekton.

Laŭ la recenzinto la internacia prefikso pre- ne estas pravigebla anstataŭ antaŭ. Sed vidu, la aŭtoroj de la Nova PIV prezentas ĝin, prave. Ĝi ja apartenas al la heredaĵo de la klasika latina lingvo.

La recenzinto tamen alte taksas la verkon dirante, ke ĝi estas forme valora, ŝajne uzebla. Tamen li ne menciis tion, kio meritas laŭdon: la sistemecon de la terminaro, kiu estas konforma al la normoj de ISO (International Organization for Standardization) kaj la aŭtoran kolektivecon, kio en Esperanta terminfarado estas io apenaŭ trovebla. Krome, la verko estas deklarita kiel prova versio post kelkaj jaroj reviziota surbaze de akiritaj spertoj.

Jan Werner
(estro de la aŭtora kolektivo)

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Reto Rossetti: el “Glasgovo nokte”, (“Kvaropo”, 1952)

Ĉirkaŭ mi la nokta vivo fluis
en frivola drivo,
tramo svingis sin kun taŭra
vervo. Puce pompis
nokta klubo kaj teatra
neontubo brulis kiel
inflaminta nervo.

Reto Rossetti (1909-1994) vivis en Britujo kaj verkis poeme, novele, traduke. Li estis unu el la pintoj de nia literaturo en la 50-aj kaj 60-aj jaroj.

Loke

SVEDIO: Kiel daŭrigo de la pasintjara kurso pri Esperanto por komencantoj, en la lingvistika instituto de la universitato de Stockholm, Svedio, nun komenciĝis daŭriga kurso pri Esperanto. La kurso okazas ekster la publikigita universitata programo, sed ene de la ĉi-jara skemo de la instituto, kaj ĝi donos akademiajn poentojn post ekzameniĝoj. Ĝi havas duonan rapidecon, tiel ke la studentoj uzos du semestrojn por la kurso, kiu donas poentojn kiel por unu normala semestro. La daŭriga kurso, kiu enhavas kvar partojn: faka literaturo, traduko el la sveda en Esperanton, beletro, kaj propra laboro, finiĝos en junio 2005. La kursgvidanto estas Joakim Enwall, konata lingvisto. La pasintjara kurso havis similan formalan statuson, kaj finiĝis per ekzamenoj en junio. Ankaŭ ĝi havis kvar partojn, nome kurson por komencantoj, interlingvistikon, kurson por progresantoj, kaj realaĵojn (historio, movado, literaturo).

Ulla Luin

EŬROPO: Inter la 25-a kaj 30-a de aŭgusto okazis en Bilbao (Eŭskio, Hispanio) la 6-a Kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio. Dum la kongreso, kiun partoprenis 300 esperantistoj el 24 landoj, estis akceptita nova statuto de EEU, post kies registriĝo en Bruselo povos aliĝi novaj landoj de EU. Estis akceptita la invito de la maribora urbestro Boris Sović, ke la sekva kongreso okazu aŭguste 2007 en Maribor, Slovenio. En la inaŭguro festprelegis s-ro M. Cwik el Belgio pri la temo Eŭropa Unuiĝo: Esperanto por multlingva mondo. Aliaj prelegoj temis pri Historio de la eŭska laborista movado (A. del Barrio), Vidpunktoj pri Eŭropa Unio el neunia Esperanto-lando (A. Nikolaeva); Juraj aspektoj pri la pligrandigo de la Eŭropa Unio (Urueña); Kian Eŭropon ni volas aŭ bezonas? (Cwik) kaj Eŭropa identeco mallonge (Tišljar). La komitato elektis novan sekretarion — Zlatko Tišljar. La rezolucio de Bilbao invitas la EU-parlamentanojn establi interpartian grupon pri lingva egalrajteco. Krom la prelegoj okazis interesaj kulturaj programoj kaj ekskursoj.

KOREIO: La 7-an kaj 8-an de aŭgusto okazis la 36-a Korea Kongreso de Esperanto en la universitato Wonkwang en Iksan. La universitato enkondukis Esperanton kiel unu el la fremdlingvaj lern-objektoj de la jaro 2003. Partoprenis 120 samideanoj el 11 landoj. Inter la kongresanoj estis ankaŭ Bertrand Hugon, prezidanto de TEJO, d-ro Kawanishi Tetsurou, estro de Ishikawa Esperanto-Societo, Japanio, kaj prof. Geraldo Mattos, prezidanto de Akademio de Esperanto. S-ro Hugon stimulis la entuziasmon de la KEJ-anoj. D-ro Kawanishi prelegis pri “Praktiko de bela deklamado de Esperanto” kaj Prof. Mattos prelegis en la Kongresa Universitato pri la uzado de prepozicioj da kaj po, kaj participoj.

La ĝenerala kunsido de la KEA-deputitoj elektis novan estraron de KEA. Prof. Lee Young-Gu estas elektita kiel ĝia nova prezidanto. Kadre de la kongreso okazis speciala seminario Esperanto kaj Religio.

BALKANIO: De la 13-a ĝis la 15-a de aŭgusto 2004 okazis en la urbo Niš (Serbio) la 6-a Balkanlanda Esperanto-Konferenco. Partoprenis pli ol 150 personoj. El la programo menciindas interkona vespero, kunvenoj de literaturistoj kaj literaturemuloj, tradukistoj/antoj kaj instruistoj/antoj, prelego pri la 89-a UK en Pekino kun projekciado de bildoj, ekzameno de Esperanto laŭ la Regularo de Esperanto-Instituto de SEL, bonetosa vespero kun loterio kaj aliaj programeroj.

La sekva Balkanlanda Esperanto-Konferenco okazos en Karlovo, Bulgario, en junio 2005.

Boriŝa Miliĉević

Fake

E-FAMILIOJ: de la 31-a de julio ĝis la 7-a de aŭgusto 2004 okazis en Mali Idjoš, aŭtonoma provinco en Serbio, la 26-a Renkontiĝo de Esperantistaj Familioj. Partprenis ĝin 92 familianoj, el kiuj 51 infanoj el 10 landoj. Okazis du interesaj ekskursoj al Subotica kaj al la lago Palič, kie troviĝas alloga zooĝardeno. La ĉiutaga gazeto Dnevnik aperigis la 15-an de aŭgusto preskaŭ tutpaĝan artikolon pri REF kun la titolo Parolu Esperanton por ke ĉiu komprenu vin. Por la renkontiĝo estis farita bela kolora afiŝo.

Boriŝa Miliĉević

VEGETARANOJ: Esperanto havos spacon apud la oficialaj lingvoj (la portugala, la hispana kaj la angla) dum la 36-a Monda Vegetarana Kongreso, okazonta en Novembro en la urbo Florianópolis (ŝtato Sankta Katarina), Brazilo, organizata de Internacia Vegetarana Unuigo kaj Brazila Vegetarana Societo. Estas invitataj esperantistoj, vegetaranoj aŭ ne, por disvastigi la internacian lingvon kadre de tiu internacia evento. Por pliaj kontaktoj kaj informoj pri aliĝo vizitu www.svb.org.br aŭ rekte kontaktu la respondeculon Rogener Paviński: e...@ivu.org.

ESPERANTO-FAKO: Jam dum tri jaroj en unu el la ĉefaj librovendejoj de Kaŭno sur la ĉefa piedira strato Avenuo de Libero Nr.29, interkonsente kun Litova Esperanto-Asocio, funkcias fako de literaturo en Esperanto, kiu enhavas kelkajn bretojn kun libroj en Esperanto, eldonitajn en Litovio kaj eksterlande. La librovendejo nomiĝas Avenuo de libroj, ĝi estas privata kaj apartenas al posteuloj de la konata librovendisto Juozas Masiulis. Nun tiuj librovendejoj funkcias en Vilno, Kaŭno kaj Panevezys. Post 1990 parencoj de Juozas Masiulis revenis el Francio por konstante loĝi en Litovio kaj malfermis tiujn librovendejojn.

Povilas Jegorovas

POŜTMARKO: La unuan de julio 2004 en Aŭstrio aperis nova poŝtmarko Esperanto 2004. La nova poŝtmarko montras aŭstrian poŝtmarkon el 1949, aperintan okaze de Esperanto-kongreso en Graz (la dua plej granda urbo en Aŭstrio). Ĝia nominala valoro estas 0,55 €. La poŝtmarko validas nur en Aŭstrio, por afranki leterojn aŭ poŝtkartojn al Aŭstrio aŭ Eŭropo.

Walter Klag

Tra la mondo

AIS malfermis propran universitaton

La 27-a Sanmarineca Universitata Sesio de Akademio Internacia de la Sciencoj San-Marino, dum kiu estis inaŭgurita Libera Eŭropia Universitato Kelemantia de AIS (LEUKAIS), okazis de la 29-a de aŭgusto ĝis la 5-a de septembro 2004 en la slovaka limurbo Komárno.

Komárno havas ĝemelon aliflanke de la rivero, la hungaran urbon Komárom, kun kiu ĝi formis unuon ĝis la Unua Mondmilito.

La unuan fojon AIS povis kunveni en propraj ejoj ĵus akiritaj. Okazis kiel ĉe la olimpikoj de Ateno: ĝis la lasta minuto oni instalis, purigis kaj starigis ŝrankojn, tablojn, seĝojn, skribtabulojn kaj projekciilojn.

La ejoj situas centre de Komárno, inter la Eŭropa Korto (sube maldekstre) kaj la strato Megye/Župná, kies numeron 1 ili portas. Ili servos ne nur al okazaj kunvenoj de AIS, sed precipe al ties nova klerigejo “Libera Eŭropia Universitato Kelemantia de AIS” (LEUKAIS), kiu instruos studentojn precipe pri la fakoj “Eŭropiko” kaj “Interkultura Dialogo”. Unu el la instrulingvoj estos la Internacia Lingvo Esperanto, kiun ĉiuj studentoj devos almenaŭ lege kompreni.

La sesi-komenca dimanĉo, kun belega vetero, vidis unue la SUS-inaŭguron en la Danubia Muzeo de Komárno, dum kiu parolis du el la tri fondo-rektoroj de LEUKAIS, profesoroj Eva Poláková (SK) kaj Helmar Frank (DE); la tria, prof. Reinhard Selten (DE), ne povis ĉeesti. Salutis ankaŭ d-ro Sebök Zoltán, regiona deputito kaj adjunkto de AIS.

Post la SUS-malfermo oni transiris al la novaj LEUKAIS-ejoj kaj inaŭguris la dek salonojn, pendigante bildojn de la nomdonantaj eminentuloj. La salono de la tria LEUKAIS-fakultato (pri interkultura dialogo) estis baptita je la nomo de Zamenhof, iniciatinto de Esperanto.

En la programo de la sekva SUS-semajno okazis 12 sciencaj kursoj kaj pluraj prelegoj. La temoj estis el kvin AIS-sekcioj kaj etendiĝis de la tekniko de programita instruado tra astronomio ĝis konkluda statistiko. Paralele al tiu esperantlingva scienca programo okazis “Someraj Universitataj Semajnoj” kun aranĝoj el la LEUKAIS-fakultatoj. La lastajn du antaŭtagmezojn okupis seminario pri kristana ekumeno, nomita honore al pastro Adolf Burkhardt, kiu ne ĝisvivis tiun eventon. Aliaj aranĝoj informis pri la tri mozeaj religioj kaj pri la skoloj de budhismo kaj diskutis pri diversmanieraj interreligiaj rilatoj. Ĉiun tagon enkondukis komuna meditado por budhanoj, islamanoj kaj kristanoj. Ĉar Komárno, kvankam slovakia, estas plejparte hungarlingva, okazis ankaŭ enkonduka kurso pri la hungara lingvo.

En SUS 27 partoprenis 80 sciencistoj, studentoj kaj interesitoj el 17 landoj. La plej longan vojaĝon faris prof. Steven Brewer el Amherst en Usono. 19 SUS-anoj per studfina ekzameno akiris sciencan gradon de AIS (bakalaŭrecon, magistrecon aŭ doktorecon). Tiuj nombroj estas pintaj en la historio de la SUS-oj; unuafoje necesis finekzameni dum du tagoj kaj en du paralelaj komisionoj.

Je la SUS-fina dimanĉo AIS-prezidanto Frank kaj OProf. Quednau, direktoro de la AIS-ekzamenofico, enmanigis al la ekzamenitoj iliajn dokumentojn kaj atestojn. Poste OProf. Frank solene malfermis la “Gronlandan Portalon”, kiu ligas la LEUKAIS-ejon al la Eŭropa Korto (sube meze), ĉirkaŭ kiu estas por ĉiu eŭropa lando po domo kun tipa konstru-stilo. Ĉiuj SUS-anoj solene ĉirkaŭmarŝis la domon “San-Marino” (sube dekstre), kiu staras antaŭ la Gronlanda Portalo. Per tio finiĝis la konferenco. AIS konstante informas pri siaj konferencoj en siaj retpaĝoj, www.ais-sanmarino.org.

R. Fössmeier

[FORIGITA!: bildo]

Solena enmanigo de dokumentoj kaj atestoj

NASK 2004: 3-semajna mergado en Esperantujon

La Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto okazis en julio en la usona ŝtato Vermonto, idilia loko, ĉirkaŭata de verdaj montoj. Tien kunvenis dudek kvar studantoj. Entute ĉeestis tridek homoj, el ses landoj kaj tri kontinentoj.

Notinda parto de NASK estis la seminario pri instru-metodoj en Esperanto, gvidata de Duncan Charters (Usono) kaj Katalin Kováts (Nederlando). La lecionoj estis filmataj kaj la filmojn oni disponigos por trejnado de Esperanto-instruistoj.

La aliaj studantoj estis dividitaj en tri klasojn. En la unua kaj dua kunvenis komencantoj kaj progresantoj. La trian klason, kies temo estis Esperanto: lingvo, kulturo kaj komunumo, ĉeestis tiuj, kiuj jam bone regas la lingvon.

Lee Miller (Usono) estis la tria instruisto. Ĉiuj klasoj havis la privilegion kaj plezuron esti laŭvice instruataj de la tri instruistoj.

Ni havis la honoron aŭskulti du prelegojn de Humphrey Tonkin, vicprezidinto de UEA. En la unua, kun la titolo Libereco, egaleco, Esperanto, li pritraktis, kun siaj kutimaj klareco kaj originaleco, lingvajn problemojn en la mondo. En la dua, titolita Mia penco, prof. Tonkin humile kaj humure priskribis sian kvindek-jaran itineron tra Esperantujo.

NASK okazis ĉiusomere dum 35 jaroj, antaŭe en San-Francisko, sed nun, de tri jaroj, en la ŝtato Vermonto. Ĝin gastigas la “Lernejo por internacia trejnado”, malgranda neordinara altlernejo, kies celo estas stimuli internacian interkompreniĝon per lingvoinstruado, kursoj pri disvolviĝo kaj organiza administrado, staĝoj en pluraj landoj, kaj diversaj paccelaj aktivadoj.

Francisko Lorrain

Britoj festis sian centjariĝon

Inspira kaj pozitiva evento: tiel resumis John Wells, novelektita prezidanto de Esperanto-Asocio de Britio (EAB), la 86-an Britan Kongreson de Esperanto, okazintan komence de majo en la sudorienta angla banurbo Felixstowe.

Aparte ĝojigis Wells la partopreno de junaj britaj esperantistoj, membroj de lastatempe relanĉita Junularo Esperantista Brita (JEB), kiu ankaŭ havas novan prezidanton, Petra Fantom. (Sur la meza bildo sube: gejunuloj el JEB en la akceptejo; sube dekstre: John Wells kaj Helen Fantom).

La kongreso festis 100 jarojn de Esperanto en Britio: EAB — tiam The British Esperanto Association — estis fondita en oktobro 1904. Pluraj prelegoj kaj ankaŭ teatraĵo spegulis la unuajn jarojn de la movado en Britio; krome kongresanoj ĝuis verdstele ornamitan kukon bakitan de Matthew Tellier kaj tranĉitan de Marjorie Boulton, kiu kelkajn tagojn post la kongreso festis propran jubileon — sian 80-an naskiĝdatrevenon. Prelegis dum la kongreso Ziko Marko Sikosek pri anekdotoj el la historio de UEA, pri informado kaj pri Esperanto-mitoj. Aliaj prelegoj temis pri la unika situacio de Esperanta verkisto (Marjorie Boulton), la pentristo John Constable (Joyce Bunting), astronomiaj fenomenoj (Simon Davies), Ŝekspiro (Edmund Grimley Evans), la brita Esperanto-pioniro W. T. Stead (Paul Gubbins), britaj esperantistoj en Bulonjo (Terry Page) kaj Juan Régulo Pérez (John Wells). Partoprenis la kongreson, plej kapable organizitan ĉefe de Angela Tellier (kun helpo i.a. de familianoj kaj de Terry Page), entute 87 homoj.

Paul Gubbins

[FORIGITA!: bildo]

Manpremo inter Edmund Grimley-Evans kaj John Wells.

Forpasoj

Hans Martin Butter (1931-2004), dumviva membro en Amsterdamo, mortis la 11-an de junio post longa malsano.

Stella Toogood Cope (1914-2004), D kaj FD (kvakerismo) en Berkeley/Kalifornio, mortis la 1-an de aŭgusto pro kancero.

Johanna Douma-van Wisse (1918-2004), membro en Zutphen (Nederlando), forpasis la 19-an de aŭgusto.

Katsumori Hirosi (1925-2004), membro de UEA en Chubu (Japanio), mortis la 9-an de junio pro kancero. La profesoro pri fiziko interalie kompilis fakan terminaron Esperantan-japanan-anglan.

Teresa Metherall (1923-2004), dumviva membro en Melburno, forpasis la 18-an de majo post apopleksio.

Nisikawa Toyozô (1909-2004) mortis la 20-an de junio. En 1991/1992 li estis prezidanto de Japana Esperanto-Instituto kaj poste ties revizoro.

Johan Hammond Rosbach (1921-2004) mortis la 7-an de septembro en Sarpsborg (Norvegio), post dufoja apopleksio. Ano de la Akademio de Esperanto, la FD (lingvoj) verkis interalie novelojn kaj romanojn, laste en 2002 Fajrejo. Longan tempon li ĉefredaktis Norvega Esperantisto. La kursgvidinto, filologo, lektoro kaj verkinto de norvegaj etimologiaj vortaroj fariĝis en 1991 honora membro de UEA.

Anoncetoj

1 vorto = 1 internacia rpk (€ 0,77). Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P.6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

Informiĝu, edukiĝu, amuziĝu per la politika, kultura, skandalema, ajnista La Kancerkliniko, kiu aperas kvar fojojn jare en formato A4 (28 paĝoj). Al ĝi kontribuas aŭtoroj el diversaj landoj — de komencantoj ĝis akademianoj. Abonu ĝin pere de la Libroservo de UEA, kontraŭ € 20,00 (la prezo varias laŭlande).

Korektindaĵo: La Jarlibro-anonceto por Esperanto-Klubo de Aŭstino, Usono (kie okazos venontjare ELNA-Kongreso), aperis ne sur paĝo 253 sub Austin, sed erare sur paĝo 258 sub San Antonio. La redaktoro pardonpetas.

La membraro de UEA kreskas!

Provizora statistiko fine de aŭgusto montras, ke post kelkjara malkreskado la membronombro de UEA turniĝis en senteblan kreskon.

La malkresko ĉesis jam pasintjare, kiam UEA havis je unu individua membro pli ol en la jaro 2002, dum la nombro de aligitaj membroj jam tiam klare kreskis kaj superis per 715 la nombron de la antaŭa jaro. Fine de aŭgusto 2004 UEA nombris 5615 individuajn membrojn, kio superas per 167 la nombron je la sama dato en 2003. Rimarkinde estas, ke la nombro de aligitaj membroj jam nun estas je 606 super la definitiva rezulto en 2003, kvankam kvin asocioj ankoraŭ ne pagis tiun kotizon. Surbaze de la ĝisnuna evoluo la Centra Oficejo antaŭvidas, ke la suma kresko de la membraro de UEA en tiu ĉi jaro estos ĉ. 1000.

Ĝojiga detalo estas, ke unuafoje de post 1997 ree plimultiĝas junaj individuaj membroj. Fine de aŭgusto la junulara sekcio TEJO arigis 419 individuajn membrojn, kio jam superas per 20 la definitivan nombron en 2003. Kompare kun la fino de aŭgusto 2003 la junaj membroj plimultiĝis eĉ per 64. Kreskas ankaŭ la populareco de la revuo Esperanto, dum la nombro de membroj kun Jarlibro ankoraŭ estas sub tiu de la pasinta jaro. Ĉar la nombro de unuamondaj aliĝintoj al la ĉi-jara UK estis apenaŭ duono de la pasintjara nombro, la Jarlibra kategorio ne profitis de la t.n. kongresa efiko. Verŝajne ĝi tamen ankoraŭ ĉi-jare ĝuos tiun profiton dank’ al tiuj aliĝontoj al la UK en Vilno, kiuj pagos kongresan kotizon en la plej malmultekosta periodo antaŭ la fino de la jaro kaj samtempe kotizos ankaŭ al UEA. Ke ankaŭ sen la kongresa efiko la membraro forte kreskis, estas aparte ilustre. Tio promesas, ke ne temas pri hazarda fenomeno sed pri komenco de nova solida kresko de la Asocio.

Osmo Buller

Revuo Esperanto 2004 11

Malferme

Helpon, ankaŭ mia patro aktivas en la Esperanto-movado!

Marko Naoki Lins

Zamenhof estis la unua Esperanto-aktivulo, sed kompreneble ne la unua denaska esperantisto. Nur la postaj generacioj povis ekigi kreskantan fenomenon: aparteni ne nur al la granda Esperanto-familio, sed ankaŭ al la sama genetika familio. Jen kelkaj biografieroj, kiuj montras, ke ne ĉiam facilas aparteni aŭ eĉ aktivi en la sama movado kiel la gepatroj.

Biografieroj ...

Mi denaske scias pri Esperanto, ĉar ambaŭ miaj gepatroj aktivadis en la movado, sed ili ne devigis nin infanojn paroli en Esperanto, memoras Thomas Bormann, kiu, same kiel liaj fratino kaj la gepatroj Werner kaj forpasinta Elsbeth Bormann, estas mem aktiva en la Esperanto-movado. Li estas jam triageneracia aktivulo, ĉar ankaŭ lia avo, Artur Bormann, propagandis Esperanton.

Gunnar Fischer venas el familio en kiu Esperanto estas la dua gepatra lingvo. Avo, la gepatroj, du gefratoj kaj la bofrato parolas Esperanton kaj estas aktivaj. La informadikisto, nun 26-jara, dum multaj jaroj aktivis en la estraro de la Germana Esperanto-Junularo (GEJ), kaj ankaŭ kulture tre ambicias, ĉu kiel diskotekestro “DJx Kunar” aŭ kiel membro de la rokgrupo “La Kuracistoj”. En 2003 aperis la Elektronika Kompilo, KD kun elektronika Esperanto-muziko, por kiu mi tre multe laboris.

Mi ekde ĉiam sciis pri Esperanto, kiel infano lernis kalkuli en la lingvo kaj prezentis ĝin en programo de loka televido, sed eklernis ĝin nur 15-jara, foririnte de la hejmo por studi en alia urbo, memoras la nuntempa vicprezidanto de TEJO, serbino Sonja Petrović . Por ŝi komence la fakto ke ŝia patro estis aktiva esperantisto iom malfaciligis la agadon, ĉar la aliaj ne transdonadis al ŝi informojn kredante ke la patro faros tion, kaj la patro ne faris ĉar li ne volis avantaĝigi ŝin.

Kiam mi naskiĝis, la esperantisteco de miaj gepatroj destinis min al la verda eduko. Esperanto estis parto de la familia vivo, io memkomprenebla, memoras Hans Bakker, multjara UEA-estrarano kaj la motoro de la Afrika agado. Tio ne signifas ke mi lernis la lingvon denaske. Nur poste mi komencis memstare fari ion por Esperanto, li klarigas. Por Bakker la TEJO-kongreso en Tyresö estis lia konsciiĝo kiel esperantisto. Nur ekde tiam mi havis la senton ke Esperanto estas io valora kaj grava.

[FORIGITA!: bildo]

Gunnar Fischer kun sia patro Rudolf. Ankaŭ lia pli juna frato Harald aktivas kaj estas la administranto de la Internacia Seminario de Germana E-Junularo. La patrino de Gunnar (kiu fotis), estas prezidanto de la loka E-klubo en Muenster kaj la 90-jara avo ĉiutage interrete korespondas per Esperanto. La unua esperantisto en la familio estis onklo de la patro de Rudolf, Josef Leissing, ankoraŭ el la vivtempo de Zamenhof. Rudolf (la redaktoro de Esperanto aktuell, la revuo de GEA) estis la dua en la familio, kaj de li Esperanto senhaltigeble iris al la patro, edzino, tri gefiloj, eĉ bofilo...

Kunlaboro transgeneracia

La 46-jaraĝa Thomas Bormann lernis propravole la lingvon en 1973 en Hamburgo. Post tio, mi pli kaj pli aktivis en GEJ kaj en TEJO. Precipe liaj oficoj en TEJO rezultigis “oficialajn” kontaktojn kun la patro, kiu tiutempe aktivis en UEA. Foje, en estrarkunsidoj de UEA, mi reprezentis TEJOn, kaj ĉe la sama tablo sidis mia patro kiel estrarano de UEA. Laŭ miaj memoroj tio neniam alportis apartajn problemojn al ni ambaŭ, diras Thomas. Kialo por tio estis laŭ li unuagrade, ke ne estis gravaj aŭ nesolveblaj konfliktoj inter UEA kaj TEJO. Ambaŭflanke, ni estimis la laboron de la alia. Mi ne memoras, ke ni havis tiom diversajn opiniojn, ke tio estigis veran konflikton.

Werner Bormann memoras ke li ĉiam evitis la temon Esperanto kaj ĝia movado kun sia patro Artur. La geedzoj Bormann sidis dum dek jaroj en la sama germana estraro, sen ke tio vekis apartan intereson. Ŝi kaj mi simple faris niajn (aŭ “ĉiu sian”) laborojn, memoras Werner Bormann. La esperantistoj enviis nin: ĉe ni ne okazis “edzino — fino”, sed pliintensigo pro komuna klopodado.

Kunlaboro kun familianoj je Esperanta nivelo ankaŭ ne mankas ĉe familio Fischer: Mia patro estas redaktanto de la membrogazeto de Germana Esperanto-Asocio, dum mi verkas muzikrecenzojn ankaŭ por lia revuo. Helpe al harmonia kunlaboro estas ke ni ambaŭ ŝatas la stilon de la alia.

Ekde 2000 Sonja kunlaboras kun sia patro, Radojica Petrović, nuntempe ILEI-prezidanto, pri pluraj lokaj aranĝoj kaj kulturaj projektoj, sed ankaŭ ekagis sendepende de li, en TEJO. Ni ambaŭ estas teamanoj de la projekto Interkulturo, UEA-komitatanoj kaj observantoj en la UEA-estraro. Foje familiaj renkontiĝoj iĝas laborkunsidoj, ĉar malfacile eblas distingi privatajn kaj esperantrilatajn temojn.

Esperanto-kunagado kun mia patro plej ofte estis agrabla, sed ne ĉiam, malferme diras Sonja. Ekzemple ne estis facile kombini rilatojn patro-filino kaj instruisto-lernantino dum iuj Esperanto-kursoj. Kontraŭargumenti unu al la alia por ili neniam estis probleme, ŝi kredas. Mi tre ĝojas ke mia koramiko — Hokan Lundberg, ankaŭ aktiva esperantisto — kaj la patro dank’ al Esperanto ekde la komenco bone kongruis kaj havis komunan lingvon.

Bakker, kies edzino Ans Bakker-ten Hagen nuntempe estas UEA-estraranino, ripetas la sloganon de sia patro: Praktika uzebleco de Esperanto estas la sola argumento kiu konvinkos la homojn lerni ĝin. Ju pli aĝaj ili estis, des pli malsamaj estis iliaj Esperantaj vojoj. Mi havis dubojn pri la laboro de la patro kaj tio fine nervozigis lin multe. Ni ne povis kun kompreno paroli pri tio. Certe li sentis sin malsukcesinta, kaj ĝuis pro ĉiu eĉ eta sukceso kaj ĉagreniĝis pro ĉiu kritiketo. Mi bedaŭras ke mi ne povis multon fari por konsoli lin. Mi ŝuldas multon al li.

Thomas povas rakonti ĉarmajn anekdotojn: Dum la UK en Stokholmo en 1980 mi estis tiom ekstreme ŝparema, ke surloke mi dormis sur benko en parko. La parko situis proksime al hotelo en kiu loĝis multaj kongresanoj. Al miaj gepatroj tre malplaĉis, ke ilia filo apartenas al tiuj junuloj, kiuj elektis tiun formon de tranoktado, sed fine ili toleris tion.

Apartaj observoj

Gunnar foje ĝeniĝis pro tio, ke oni perceptas lin nur kiel idon de sia patro, ne kiel memstaran personon kun propra volo. Intertempe tamen okazas, ke homoj unue ekkonas min kaj nur poste mian patron, rakontas Gunnar ne malfiere. Ankaŭ ke la patro fieras pri la filo, Gunnar komprenas, ĉar aktivaj gefiloj simbolas transdonon de la torĉo al la sekva generacio, kaj por la gepatroj speciale signifas gravan atingon.

Tamen ne ĉiuj havis tian facilan aliron al la movado kiel Gunnar, ThomasSonja. Miaj tri infanoj, ĉiuj denaskaj, estas forpuŝataj de Esperanta aktivado ĝuste pro la tro ideologia karaktero de multo (mi ne komprenas tute tiun frazon, aparte la unuan uzon de “multo”): ĉiam oni entemigus Esperanton, kvankam multaj aliaj temoj estus pli interesaj, rakontas Blazio Wacha, hungara lingvisto.

Infanoj ofte tion faras, kion la gepatroj jam faris. Tio estas tute natura, diras Marlene Vanderpoorten, belga psikologino. Dum la eksperimentema fazo gejunuloj elprovas multon kaj ofte el tio rezultas pliproksimiĝo al la gepatroj en formo de samaj interesoj.

Resume ...

Konklude abundas la avantaĝoj laŭ Thomas, ke ambaŭ generacioj samtempe aktivis en la Esperanto-movado: Tiel eblis ligi feriojn kun la hobio Esperanto kaj kun la familio. Nun ni havas belajn rememorojn pri vojaĝoj al diversaj UK-oj.

Eble por la aktiveco de la gefiloj validas la samo kiel por la esperantistigo de ili — trudado ne funkcias, rekomendas Gunnar al ĉiuj ontaj Esperanto-gepatroj. Ĉiu devas iri sian propran vojon kaj trovi por si taŭgan lokon. La vera valoro transdoninda do ne konsistas el simpla heredado de posteno, sed ekzemple el entuziasmo kaj laboremo. Sonja konsentas kun Gunnar: Nun mi fakte ĝojas pri tio, ke mi ne lernis Esperanton kiel infano, ĉar estis tre interesa kaj riĉiga sperto malkovri la Esperanto-mondon proprainiciate.

Wolfgang Loose, germana aktivulo kaj patro de du gefiloj, ambaŭ aktivaj en GEJ, ne bedaŭras, ke li ne edukis ilin esperantlingve: Tio ne tro gravas, pli gravas, ke la infanoj havis pozitivajn spertojn per Esperanto, tiel nia lingvo ankaŭ servas perfekte kiel edukilo al mondmalferma karaktero. Li aldonas pensige: Helpas al la pluvivo de Esperanto malpli tiuj aktivuloj, kiuj postkuras la politikistojn kaj lingvistojn, ol la organizantoj de niaj aranĝoj.

PS: Ankaŭ la aŭtoro estas duageneracia Esperanto-aktivulo, estinte estrarano de TEJO, kaj nacinivele. Nuntempe li laboras en la Brusela Komunikadcentro de la Eŭropa Esperanto-Unio. Li estas la filo de Ulrich Lins, kiu instruis la internacian lingvon al la aŭtoro kun multe da pacienco.

Venki komunajn barojn al disvastigo kaj atingo de la jarmilaj evoluigaj celoj

Raporto pri reprezentiĝo de UEA ĉe la 57-a Jarkonferenco de Neregistaraj Organizaĵoj, Fako de Unuiĝintaj Nacioj pri Publika Informado, Novjorko, 8-10 septembro 2004

La konferencon organizis la Fako pri Publika Informado ĉe Unuiĝintaj Nacioj, kun la temo La Jarmilaj Evoluigaj Celoj: La civila socio ekagas. Ĉeestis nome de UEA Rochelle Grossman, Chuck Smith kaj Humphrey Tonkin. En septembro 2000, la gvidantoj de 189 ŝtatoj-membroj de Unuiĝintaj Nacioj okazigis Jarmilan Pintokonferencon en Novjorko, kie ili interkonsentis dediĉi sin al plenumo de ok Jarmilaj Evoluigaj Celoj (JEC) ĝis la jaro 2015. La Jarmila Deklaracio, kiu rezultis el tiu pintokonferenco, priskribis la ok celojn jene:

  1. Elradikigi ekstreman malriĉecon kaj malsaton
  2. Atingi universalan elementan edukadon
  3. Antaŭenigi seksan egalecon kaj doni povon al virinoj
  4. Redukti la nombron de infanaj mortoj
  5. Plibonigi patrinan sanon
  6. Kontraŭbatali HIV/aidoson, malarion kaj aliajn malsanojn
  7. Certigi median daŭripovon
  8. Starigi tutmondan partnerecon por evoluigo.

La konferenco, kiun ĉeestis 2700 reprezentantoj de 570 organizaĵoj el 80 landoj, plejparte tamen usonanoj, konsistis el serio de sesioj en la pleno, kun diversaj elstaraj kaj elstare interesaj parolantoj, kaj trideko da “Posttagmezaj Laborejoj” (ĉiutage po dek). Tiuj “laborejoj” estis esence sesioj kun enkondukaj parolantoj kaj posta diskutado.

La ok celoj ne donas evidentan niĉon por UEA. Tamen, la dimensio lingvo leviĝas iasence ĉe ĉiu celo — kaj tute aparte ĉe la oka. Tio sufiĉis por ke UEA, kune kun la Bahaa Internacia Komunumo (kiu estis siatempe membro de la malgranda grupo de NROj, kiun UEA arigis antaŭ kvino da jaroj ĉirkaŭ la temo lingvaj problemoj), proponu organizi “laborejon” pri la lingva dimensio de la ok celoj, kaj tute aparte pri la oka celo. La propono estis akceptita de la organizantoj de la konferenco. Poste aliĝis la Monda Federacio de Asocioj pri Unuiĝintaj Nacioj (WFUNA) kaj oni iom vastigis la temon, kiu fariĝis Venki komunikajn barojn al disvastigo kaj atingo de la Jarmilaj Evoluigaj Celoj. Ĝi estis enprogramigita por la 10-a de septembro 2004.

La sesion gvidis s-ino Bahiyyih Chaffers, de la Bahaa Internacia Komunumo, kaj faris prezentojn Humphrey Tonkin kaj Timothy Reagan nome de UEA, John Woodall nome de la Bahaanoj, kaj Baguma Tinkasimire Richard nome de WFUNA. En sia alparolo Tonkin rimarkigis, ke Nia asocio interesiĝas ne nur pri antaŭenigo de Esperanto kiel internacia lingvo kreita por trovi egalecajn solvojn al problemoj de lingva malegaleco, sed ankaŭ pri lingvaj problemoj kaj ilia solvado kie ajn ili aperas. Do li celis ne simple argumenti por Esperanto sed argumenti ĉefe por lingva egaleco. La oka JEC, li diris, emas emfazi la gravecon de partnereco inter tiuj, kiuj liveras la evoluhelpon — kaj ja havas sencon, ke oni reduktu la piramidan strukturon de evoluigaj programoj, transformante ilin en komunajn iniciatojn kun komuna respondeco pri rezultoj. Sed kompleta partnereco kaj kompleta realigo de tiu ĉi celo inkluzivu ankaŭ tiujn, kiuj ricevas la evoluhelpon — ĝis la plej malriĉaj el la malriĉaj, la analfabetoj, virinoj kiuj estas viktimoj de diskriminacio aŭ al kiuj mankas sanaj servoj, aidosaj viktimoj, kaj tiuj, kiuj vivas en kondiĉoj de naturmedia degenero.

Sed tiuj partneroj, Tonkin aldonis, ne scipovas paroli nian lingvon — nek laŭvorte nek metafore. Nek, pro siaj malavantaĝoj, ili verŝajne iam scipovos. Sekve ni, la privilegiitoj, devas adaptiĝi, lernante iliajn lingvojn (aŭ utiligante fidindajn personojn, kiuj ilin kapablas) kaj registrante iliajn bezonojn kaj zorgojn. La granda plimulto de la internaciaj evoluigaj iniciatoj postulas por sia realigo multajn lingvojn. Tipan projekton oni ekzemple povus elkovi en anglalingva medio, administri en hispanlingva aŭ franclingva neregistara organizaĵo, realigi pere de personaro parolanta regionan lingvon, kaj direkti al parolantoj de pure loka lingvo. Je ĉiu ŝtupo io perdiĝas. Kiam la anglalingvaj parolantoj levas iun demandon, kia ŝanco ekzistas, ke tiu demando portiĝu malsupren tra la lingva ĉeno, kaj respondo trabatu sian vojon denove al la pinto? Komunumoj ĉe la fino de tiu ĉi serpentuma komunika ĉeno ofte restas nedemandataj pri siaj opinioj nek kapablaj liveri ilin.

Reagan, kiu estas dekano pri edukado ĉe la Universitato Roger Williams kaj membro de la redakta komitato de la revuo Lingvaj Problemoj kaj Lingvoplanado (LPLP), eldonata de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), agnoskis, ke la malsameco de lingvoj estas esenca problemo en la evoluigo, sed li aldonis, ke ankaŭ ekzistas profundaj diferencoj inter kulturoj, mondkonceptoj kaj personaj identecoj, tiel ke solvo de la lingvaj malsamecoj povas foje doni la iluzion de kompreniĝo sen efektiva kompreniĝo. Tiun punkton plue esploris John Woodall (esploristo ĉe la Universitato Harvard). Baguma Richard aldonis, ke en Ugando, lia hejmlando, ekzistas pli ol kvindek lingvoj. Kiel eĉ traduki la konceptojn de la JEC-oj en tiujn lingvojn, li demandis.

La sesio estis tre bone ĉeestata. Venis pli ol cent personoj, al kiuj UEA distribuis unupaŝan priskribon de sia interesiĝo pri la temo. Per la kunlaboro, UEA firmigis siajn bonajn kontaktojn kun la Bahaanoj. WFUNA nun proponas, ke Tonkin alparolu sesion pri tiu ĉi sama temo, espereble organizotan de WFUNA dum la jarkonferenco de la Usona Asocio pri UN (UNA-USA) en marto. En neformalaj diskutoj post la sesio, pluraj homoj esprimis interesiĝon pri Esperanto.

La tuta aranĝo okazis esence en la angla lingvo. Kvankam la plimulto de la ĉeestantoj scipovis la anglan aŭ kiel denaskaj parolantoj aŭ kiel relative bonaj lernintoj, pluraj homoj spertis malfacilaĵojn. La organizantoj klopodis liveri interpretadon en la franca kaj la hispana, sed plejparte la interpretistoj mankis. Mankis interpretado entute dum la mateno de la 9-a de septembro pro kunsido de la Sekureca Konsilio aliloke en la domo. Dum la posttagmezo unu el la ĉefparolantoj volis prezenti siajn rimarkojn en la hispana, sed la interpretistoj alvenis tro malfrue por ebligi tion. La parolanto bonhumore kaj kun laŭdinda sukceso baraktis por uzi la anglan, kun multa kuraĝigo de sia aŭskultantaro — sed tiu estis evidente malfacila por ŝi. Certe okazis aliaj tiaj incidentoj, kiujn mi ne notis.

Dum la Konferenco estis ligitaj kontaktoj kun WFUNA, ĉefe pere de Pera Wells, vica ĝenerala sekretario de WFUNA, aŭstraliano, kiu proponis nian kunlaboron en sesio en la jarkonferenco de la usona asocio pri UN. Ni priparolis la tradukadon kaj eldonadon de dokumentoj de WFUNA pri UN en Esperanto.

Estis ligita kontakto kun Bahaa Internacia Komunumo, pere de Bahiyyih Chaffers, reprezentanto de la Komunumo ĉe UN, kio ebligos pli bone informiĝi pri la NRO-laboro ĉe UN kaj eventuale revivigi nian laborgrupon pri lingvaj problemoj.

Kontaktoj estis ligitaj ankaŭ kun Internacia Ŝinto-Fondaĵo, pere de Yoshimi Umeda, ĝenerala direktoro (iama vicprezidanto de UEA) kaj Mitsutaka Inui, gvidanto de la Novjorka Centro de la Fondaĵo (ankaŭ esperantisto); kun Anne Zanes, kunlaboranto kun la NRO-Komitato pri kunordigo de komunikado por UN; kun Hanifa D. Mezoui, estro de la NRO-sekcio de EKOSOK; kun Jennifer Corriero, fondinto de TakingITGlobal, kanada organizaĵo tutmonda, kiu celas junulojn, kaj aliaj reprezentantoj de la partoprenintaj Neregistaraj Organizaĵoj.

Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin dum la kunsido (Malantaŭe B. Chaffers)

[FORIGITA!: bildo]

Preparkunsido ĉe la bahaa oficejo. Malantaŭe (de maldekstre): Timothy Reagan, Humphrey Tonkin, Bahiyyih Chaffers. Antaŭe: John Woodall, Baguma Richard, kaj nederlanda reprezentanto de WFUNA.

Aranĝo-serio en la viena Esperantomuzeo

Inaŭguro de ekspozicio kaj dutaga internacia simpozio kronita per Cseh-metodaj kursoj dum la longa nokto de la muzeoj

La tagoj de la 7-a ĝis la 10-a de oktobro estis eventoplenaj en viena Esperantio: la viena Esperantomuzeo, okaze de sia 75-jariĝo, aranĝis en Hofburg simpozion Esperanto en Uragano de ideologioj. Ĝi estis dediĉita al Lidia Zamenhof, okaze de 100 jaroj de ŝia naskiĝo.

Persekutado de Esperanto sub Hitler kaj Stalin estas la titolo de ekspozicio, organizita de la teamo de la viena Esperantomuzeo. Antaŭ la translokiĝo de la muzeo kaj biblioteko sekvontjare, ĝi estas la lasta ekspozicio organizita en la ejoj de Michaelerkuppel de la viena Kortega kastelo.

La nivelon de la inaŭgura ceremonio levis salutvortoj de Johanna Rachinger, ĝenerala direktoro de la Aŭstria Nacia biblioteko, prelego de prof. Heiner Eichner Nomigo, strukturo kaj ŝancoj de internaciaj planlingvoj kaj la muzika programo.

La interesiĝantoj plenigis la ejojn de la muzeo kaj multajn demandojn direktis al la senlaca gvidanto, la direktoro de la Esperantomuzeo, Mag. Herbert Mayer.

La Aŭstria Nacia Biblioteko disponigis la oratorion kaj la ĉirkaŭajn ejojn por la simpozio. Ĝi daŭris du tagojn, vendrede kaj sabate, plejparte en Esperanto. Inter la prelegantoj estis elstaraj personecoj de la internacia scienca kaj movada vivo. Komencis la gastiganto Herbert Mayer per lumigo de okazintaĵoj ĉirkaŭ Internacia Esperantomuzeo dum la naziismo. Humphrey Tonkin detaligis la okazintaĵojn de la Esperanto-movado en la 1970-aj jaroj, kiam generacioj kaj ideologioj koliziis. Detlev Blanke ebligis enrigardon en la Esperanto-movadajn ŝancojn kaj limigojn en la iama GDR. Vera Blanke tiris la interesiĝon al nuntempaj ebloj, al Alimondista movado.

La vendreda vespero estis dediĉita al Lidia Zamenhof. Bernard Westerhoff flanke de la Bahaa Esperanto-Ligo kaj Alex Käfer, la gvidanto de la Aŭstria Bahaa Komunumo, prelegis kaj germane kaj Esperante pri la vivo de Lidia Zamenhof kaj ŝia agado.

Sabate Claude Piron traktis La tiel nomatan fiaskon de Esperanto. Zlatko Tišljar levis la demandon Kio estas ideologio? Heiner Eichner lumigis la Faktojn kaj problemojn en la interrilato de internacia lingvo kaj internaciaj institucioj. Vilmos Benczik klarigis Kia ilo estas Esperanto en la komunikado. Eduard Borsboom direktis la atenton al Interesaj momentoj kaj problemoj en la biografio de Andreo Cseh.

Dum la prelegoj daŭris en la oratorio, Atilio Orellana Rojas sukcese gvidis kursojn laŭ la Cseh-metodo en apuda ĉambro. Fine la partoprenantoj havis la eblon viziti la ekspozicion en la Esperanto-muzeo, sub la gvidado kaj detala informado de Herbert Mayer. La aranĝo transformiĝis en la tutaŭstrian eventon La longa nokto de la muzeoj, en kies kadro ĉiuj muzeoj viziteblis per unusola enirbileto kaj estis malfermitaj ĝis la 1-a nokte. Dum tiu ĉi longa nokto ĉiuhore ekis Cseh-metoda kurso de Eduard Borsboom aŭ Atilio Orellana Rojas. Dum la longa nokto rekorda nombro de 1025 vizitantoj interesiĝis pri la Esperantomuzeo kaj kelkcento partoprenis la kursojn.

Kiuj laciĝis dum la vizitado de muzeoj, havis la eblon interkonatiĝi kun kelkaj membroj de la aŭstria esperantista junularo en agrabla bierejo, aŭ akcepti inviton de la geedza paro Bianca kaj Giorgio Novello al sia viena hejmo por plu diskuti kaj babili pri la simpoziaj temoj.

La partoprenantoj de la eventoserio sendube ĝuis ĝian multflankecon. Al tiuj, kiuj ĉi-foje ne povis veni, mi sincere konsilas ĉeesti la sekvontan samtipan aranĝon de la viena Esperantomuzeo, al kies teamo ni dankas la altnivelan organizadon.

Katinjo Fetes-Tosegi

[FORIGITA!: bildo]

Ĝenerala direktoro de la Aŭstria Nacia Biblioteko Johanna Rachinger diskutas kun la partoprenantoj

Lunĉo-debato en Varsovio:

Lingva egaleco en internaciaj rilatoj

[FORIGITA!: bildo]

Barbara Pietrzak kaj Etsuo Miyoshi (fone L. K. Zaleski-Zamenhof)

La nunjara eŭropa Tago de Lingvoj, la 26-a de septembro, tutcerte signas novan etapon en la historio de la pagataj informanoncoj pri Esperanto en la eŭropa gazetaro. Lige kun ĝi la anoncoj aperis samtempe en tri diverslandaj gazetoj, dank’ al la konata japana sponsoro, lobianta por la apliko de la komuna lingvo en la internacia komunikado, Etsuo Miyoshi.

Krom en la franca Le Monde (sur la sekva paĝo), oni trovis ilin tiuokaze ankaŭ en la periodaĵoj de du novaj membroj de la Eŭropa Unio — la litova Lietuvos rytas kaj la pola Rzeczpospolita. En la pola periodaĵo ĝi tamen havis apartan karakteron, ĉar ne temis sole pri sekaj informoj pri Esperanto, sed pri ampleksa kaj atentokapta intervjuo de Roman Dobrzyński kun Etsuo Miyoshi, kiel la prezidanto de la japana korporacio Swany. Etsuo Miyoshi respondante al la titola demando Kial mi investas en Pollando? eksplikis la fruktodonan kunlaboron kun la polaj esperantistoj, kio instigas lin funkciigi fabrikon en Malbork, historia urbo de Pollando, kiun aktuale plagas tridekprocenta senlaboreco. En la intervjuo ŝpiniĝas multaj bazaj informoj pri Esperanto kiel internacia komunikilo, pri ĝiaj aplikebloj kaj pri la E-komunumo en la mondo.

En Pollando la lanĉkampanjo de Esperanto dum la eŭropa Tago de Lingvoj ne limiĝis nur al la gazetara kampanjo. Samtage en la prestiĝa varsovia hotelo Victoria okazis la t.n. lunĉo-debato, dediĉita al la temo La lingva egaleco en la internaciaj rilatoj. La ĉefinvitanto estis Etsuo Miyoshi, kiu kiel la institucian kuninvitanton de la pola flanko petis la Poreksterlandan Programon de Pola Radio, kaj tute aparte ĝian E-Redakcion. La organizan taskon ligitan kun la preparo de la debato transprenis Edward Kozyra el Malbork, la kreinto de la konata Parko de la Nacioj, vicprezidanto de Pola Esperanto-Asocio kaj homo, kiu sukcesis — kune kun la urbaj aŭtoritatoj de Malbork — konvinki la japanan merkatiston investi en Pollando.

La varsovia debato — kun du aparte invititaj prelegantoj — prof. d-ro Reinhard Selten kaj d-ro L. K. Zaleski-Zamenhof — estis adresita al polaj eŭrodeputitoj kaj invititaj gastoj el la mondo de politiko, scienco kaj amaskomunikiloj. Inaŭguris ĝin la himno de EU, kiun en la lingvoj germana, pola kaj Esperanto prezentis la infana koruso Modraki el Pelplin. Sekve per la bonvenigaj vortoj prezentis sin la invitantoj. Barbara Pietrzak parolis pri la 45-jara serva laboro de la E-redakcio de Pola Radio en la promociado de Pollando kaj pri viglaj kontaktoj kun geaŭskultantoj en la tuta mondo. Etsuo Miyoshi, akcentante la mesaĝon de sia religio Oomoto, ligitan kun Esperanto, akcentis sian vivcelon diskonigi nian lingvon, kiel la universalan komunikilon por konservi la mondan pacon. Li ankaŭ dividis siajn spertojn pri malfacilaĵoj ligitaj kun la lingva komunikado en la merkat-agado kaj pri utiligo de Esperanto en la planata investaĵo en la pola Malbork. Prof. d-ro Reinhard Selten skizis en sia prelego la evoluon de la eŭropa integriĝo. Li atentigis, ke multaj elementoj de tiu ĉi integriĝo, kiel libera persontrafiko, komuna valuto, membriĝo de landoj de la eksa Varsovia Traktato kaj ekslandoj de Sovetunio ankoraŭ antaŭ kelka tempo ŝajnis tute neverŝajnaj. Citante kelkfoje sentencon konatan en la sciencista medio, estu realisma, atendu la neeblan! li substrekis, ke same kiel en la lastaj 25 jaroj okazis nekredeblaj progresoj — tiel ankaŭ en la plej proksimaj 20-25 jaroj eblas atendi similajn ŝanĝojn. Povos do okazi, ke Esperanto fariĝos en komparebla periodo dominanta, komuna lingvo en Eŭropo. La preleganto samtempe memorigis pri minaco de lingvaj konfliktoj — kiuj jam okazis en la historio — pro la avantaĝigo de la denaskaj parolantoj de nur unu nacia lingvo, kaj reliefigis la propedeŭtikan valoron de Esperanto. Profesoro Selten konturis ankaŭ perspektivon, kiel povus evolui la lingva egaleco en EU per pacaj, demokrataj rimedoj.

Kiel la dua invitita gastparolanto elpaŝis d-ro Ludoviko Kristoforo Zaleski-Zamenhof, kiu parolis pri siaj propraj spertoj pri la lingva komunikado el la riĉa profesia kariero de betonkonstrua specialisto, altlerneja lekcianto, kiu direktis lin al plej foraj anguloj de la mondo. Baze de tiuj ĉi prelegoj disvolviĝis vigla debato pri la problemoj de la lingva komunikado en EU. Per siaj kontribuoj riĉigis ĝin la prezidanto de la Komisiono por la Eksterlandaj Aferoj de la Senato de la Pola Respubliko d-ro Zbigniew Kulak. Li interalie atentigis pri la signifo, kiun ligas la pola ministerio por eksterlandaj aferoj al la rolo de Esperanto en la lanĉado de pozitiva bildo de Pollando. Kiel konkretan ekzemplon li menciis la subtenon donatan de la pola ministerio al la E-Redakcio de Pola Radio.

La pola Esperantlingva eŭrodeputitino, Małgorzata Handzlik prezentis siajn multjarajn spertojn pri la utiligo de Esperanto en la familia vivo, internaciaj kontaktoj kaj eldonagado. En la debato la parolon prenis ankaŭ la deputito de la litova parlamento Stasys Kruzinauskas. Li informis pri aparta programo de la litova registaro rilate al la gardo de la statuso de la litova kiel la ŝtata lingvo dum la integradoprocezo. Samtempe li atentigis pri granda subtena kaj subvencia kampanjo de la litova registaro por la landa E-movado antaŭtage de la venontjara UK en Vilno. Plurvoĉe la debaton riĉigis reprezentantoj de la scienca mondo, profesoroj Witold Stępniewski, la vicrektoro de la Universitato en Lublin, profesoro Helmar Frank, la prezidanto de AIS, kaj d-ro Renato Corsetti el la Universitato “La Sapienzia” en Romo kaj prezidanto de UEA. En ĉiuj ĉi kontribuoj oni akcentis la malegalajn ŝancojn kaj praktikan diskriminacion inter denaskaj reprezentantoj de malpli grandaj naciaj lingvoj kaj lingvoj dominantaj en la praktiko de la internacia komunikado sur diversaj platformoj, ne nur politika, sed ankaŭ scienca. Tiun ĉi konstaton konfirmis baze de siaj propraj spertoj la pola eŭrodeputito Ryszard Czarnecki, konstatinte i.a. la emocian rilaton de diversnaciaj kolegoj en kazoj, kiam polaj deputitoj kadre de la unuopaj komisionoj, ne povante paroli pole, pro manko de interpretistoj, uzas iun el la grandaj eŭropaj lingvoj. Baze de tiuj spertoj li esprimis la konvinkon, ke komuna lingvo kiel Esperanto povus en praktika uzo malvarmigi naciajn emociojn kaj politikan tro-impresiĝemon en la laboroj de la Eŭropa Parlamento. Sekve li lanĉis la ideon establi superpartian grupon, konsistontan el eŭrodeputitoj interesiĝantaj pri la esploro de la demando rilatanta al la komuna lingva komunikado. Laŭ tuja interveno de la eŭrodeputitino Małgorzata Handzlik interesiĝon pri la laboro kadre de tia grupo jam deklaris kelkaj diversnaciaj eŭrodeputitoj. Tiu ĉi informo evidente elvokis viglan reagon de la ĉeestintoj, kiuj daŭrigis la ĉikoncernan opiniinterŝanĝon kadre de sekvinta lunĉo.

La varsovia pionira eŭrodebato de esperantistoj kun invititaj reprezentantoj de la politika mondo montris promesplenan, irendan vojon de esperantistaro en la kontaktoj kun la ekstera mondo, por pli efike kaj malferme argumenti favore al komuna lingvo en la internaciaj rilatoj. Ĉiu el la invititoj en sia debatdokumentujo trovis interesajn helpmaterialojn. Temas pri la pola versio de la aŭtobiografio de Etsuo Miyoshi Per aktiveco ĉielen, arda pri idealoj kaj trilingva informilo pri la korporacio Swany. Ĉiuj ricevis informojn pri la Esperanto-Redakcio de Pola Radio kaj elekton de opinioj de ĝiaj diverslandaj aŭskultantoj pri la temo Kiajn esperojn mi ligas kun la vastiĝo de la Eŭropa Unio? Kiajn esperojn mi ligas kun membriĝo de Pollando? Apartan donacon por la invititaj partoprenantoj de la lunĉodebato konsistigis la persone adresitaj ekzempleroj de la fama kaj daŭre furoranta (tradukita kaj tradukata en multajn naciajn lingvojn) libro-intervjuo de Roman Dobrzyński kun d-ro L.K. Zaleski-Zamenhof La Zamenhof-strato. Ili estis speciale pretigitaj de la eldonejo Kleks de Georgo Handzlik. Ĉiun ekzempleron al la invititaj gastoj aŭtografis la prezidanto de la korporacio Swany, Etsuo Miyoshi — la ideodoninto de la varsovia lunĉo-debato. Necesas substreki, ke sen lia malavara financa subvenciado de la anonckampanjo ne eblus paroli pri la sukceso ne nur de ĉi tiu aranĝo. Arda je idealoj la japana mecenato Etsuo Miyoshi senlace laboras favore al la kreado de favora klimato en vasta socia opinio por la ideoj de lingva demokratio.

Barbara Pietrzak

Septembra gazetara eĥo:

Ĉu Esperanto ankoraŭ estas necesa?

La belga magazino Trends opinias, ke la angla fariĝas la lingua franca de la Eŭropa Unio, certe ekde la plilarĝigo de la 1-a de majo 2004. Centra Eŭropo forigis la koloniigantan rusan, la germana malfortiĝas kun malfermaj okuloj kaj la angla, la hiperlingvo de la internaciismo, plenigas la deziron je supernacia komunikilo. Esperanto ŝajne ne havas multe da ŝancoj, sed Trends memorigas, ke iam sur belga teritorio ekzistis dum mallonga tempo libera kaj sendependa ŝtateto Esperantio Amikejo en orientbelga Moresnet.

En Translorial, novaĵletero de kaliforniaj tradukistoj, aperis profunda kaj objektiva artikolo pri la historio, la idealo de Zamenhof, kun poezio kaj faktoj. En Unu kiu esperas. La promeso de Esperanto la aŭtoro skribas: Kvankam reprezentante nur etan parton de la monda loĝantaro, kaj sekve neatingante la celon de Zamenhof kiel monda lingvo, Esperanto restas pasia revo por siaj adeptoj. Tiuj standardportantoj daŭre tenas la flamon viva, por tutmonda interkompreniĝo, egaleco inter nacioj, kaj reciproka respekto inter popoloj kaj ŝtatoj.

En la retejo de la germana radiostacio Deutsche Welle la aŭtoro demandas sub la titolo Flatantaj lingvomelodioj, ĉu li eble havas la solvon de la monda lingvoproblemo, ĉar ankaŭ Idiom Neutral, Interlingua aŭ Esperanto ne pruviĝis esti sufiĉe sukcesaj. Laŭ li la tutmonda kvanto de esperantistoj estas malpli alta ol la nombro de “katolikaj Deathmetal-subtenantoj”. Do, kial ne mem inventi lingvon? Sur la anglalingva hejmpaĝo www.zompist.com ĉiu interesito trovas rekomendojn por krei lingvojn. Cetere estis afiŝitaj pluraj pozitivaj reagoj de esperantistoj al la demando sur la retejo Ĉu planlingvoj estas ankoraŭ necesaj?

Alia priatentinda germana radioelsendaĵo titoliĝis Lando kiu nomiĝas Esperanto. En recenzo la gazeto Der Tagesspiegel skribas pri ĝi: Esperanto estu iam reganta la mondon. Dum iom da tempo la ŝancoj eĉ ne tiom malbonis, iel la projekto ja similis al la aliaj artefaritaj paradizoj, kiuj estis elpensitaj en la 20-a jarcento. Intertempe oni malmulton aŭdas pri Esperanto. Aldona sonĝo, kiu forfluis per la rivereto de la mondhistorio. La raportisto vizitis la “ombrujon Esperanto” kaj parolis kun maljunaj homoj, kiuj perceptas la kreaĵon de Zamenhof kiel sian gepatran lingvon.

En sia novaĵletero la interpreta servo de la Eŭropa Komisiono, la plej granda de la mondo, raportas pri la pekina kongreso kaj demandas, ĉu eble ekzistas kialo por kiu ni ĉiuj parolas diversajn lingvojn, ĉar en la notico legeblas pri malfacilaĵoj kompreni unu la alian pro akĉentoj kaj ĉar la membraro plimaljuniĝas.

La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: www.lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton).

Bedaŭrinde ni ne sukcesas trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins, Brusela Komunikadcentro de Eŭropa Esperanto-Unio, m...@lingvo.org

Kion diris la enketo?

En la pasintjara junia numero estis enmetita enketilo pri nia revuo, kies celo estis esplori, kian opinion havas la legantoj pri sia periodaĵo. Jen la unua parto de la rezulto (daŭrigo venontnumere).

Al la redakcio revenis 244 plenigitaj enketiloj (respondis 7% de la legantoj), el kio 150 viroj (61 %) kaj 44 virinoj (18%). 50 personoj (20%) ne indikis la sekson. 59 legantoj (24%) indikis, ke ili legas la revuon komplete, 114 (47%) legas preskaŭ ĉion, 55 (23%) legas nur tion kio interesas ilin. 176 legantoj (72%) legas la revuon solaj, 27 (11%) kun familianoj, 24 (10%) kun geklubanoj. 11 legantoj (5%) la revuon post la tralego forĵetas, 115 (47%) ĝin konservas, 35 (14%) ĝin jarfine bindigas, 58 (24%) donacas la revuon al aliaj esperantistoj, 25 legantoj (10%) lasas la revuon al la loka E-klubo. Interreton uzas 92 (38%) el la respondintaj legantoj. La plej ŝatataj rubrikoj estas Laste Aperis, Tra la mondo kaj informoj pri la Libroservo. Ĉi-sube la revuaj rubrikoj/eroj kun la respektivaj poentoj:

Laste aperis 958
Tra la mondo 949
Libroservo 937
Recenzoj 925
Lingva angulo 924
Loke — Fake — Persone 915
Malferme 911
Historio de la movado 909
Kalendaro de E-aranĝoj 897
Kulturo 896
Forumo, Reagoj 893
Eksteraj rilatoj 862
Leterkesto 859
Literaturo (beletro) 858
Faka agado 857
La grafika aspekto 855
Informoj el la CO 855
Kongresaj komunikoj 854
La enhavo ĝenerale 849
Estraraj raportoj 837
Oficiala informilo 837
Kongresaj temoj 834
Interlingvistiko 834
Scienco, tekniko 834
Novaĵoj el Bruselo 827
Landaj asocioj 823
Estraro de UEA 804
Junularo, TEJO 792
Vi trovos... 784
Instruado, ILEI 782
Afrika agado 779
Komitato de UEA 772
Strategia laborplano 765
Esperanto en radio 756
Navige tra TTT-paĝoj 751
Statistikoj 737
Strategia Forumo 725
Rondo Familia 692
Interreto 673
Muziko 673
Administrado, financoj 645
Ĝemelaj urboj 640
Religioj 604
Komputiloj, informadiko 557
Krucenigmoj 532

(Venontnumere pri aliaj preferataj temoj, viaj rimarkoj kaj sugestoj.)

BELARTAJ KONKURSOJ DE UEA EN 2005

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 56-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 90-a Universala Kongreso en Vilno. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti novaj kaj, escepte de la infanlibroj, antaŭe ne publikigitaj. Krome validas jenaj kondiĉoj:

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200×65 tajpospacoj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK, Universalaj Kongresoj: 100 jaroj da interkultura komunikado. Premio: “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj.

Kanto: Teksto kaj melodio povas esti de malsamaj aŭtoroj. La melodion oni povas sendi sonbende aŭ skribe (notoj). Premio “Ahn Song-san” kaj du aliaj premioj.

Vidbendo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo. Daŭro inter 15 kaj 60 minutoj. Sistemo VHS/PAL. Tri premioj.

Infanlibro de la Jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 2004. Unu premio.

Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por poezio, prozo, teatraĵo, eseo kaj kanto oni sendu ilin en unu ekzemplero; por la infanlibra branĉo en tri ekzempleroj. Ĉiuj alvenu plej laste la 31-an de marto 2005. Por vidbendo oni sendu po unu ekzemplero ĝis la 1-a de julio 2005. Ĉion oni adresu al: Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, Viale Giulio Cesare, 223, IT-00192 Roma (Italio), rete: m...@esperanto.org.

La konkursaĵoj (krom vidbendoj kaj infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La vera nomo kaj adreso estu en aparta koverto. Se eble, oni aldonu 5 internaciajn respondkuponojn por ĉiu branĉo, en kiu oni konkursas. Se oni sendas la konkursaĵon rete, oni indiku la elektitan pseŭdonimon.

Premioj: Unua premio: € 220; dua premio: € 154; tria premio: € 88; Nova Talento (por la plej bona konkursanto neniam premiita) € 154; Infanlibro de la Jaro: € 462.

Publikigo: La rajto je la unua presigo de la premiitaj verkoj apartenas al UEA, kiu ankaŭ poste rajtos aperigi ilin senpage en antologio de la Konkursoj.

Detala regularo troviĝas ĉe UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando, aŭ rete ĉe u...@inter.nl.net.

Premio Deguĉi

Starigita en la Jubilea Jaro 1987 per donaco de Oomoto por ĉiujare premii agadon, kiu pere de Esperanto antaŭenigas internacian amikecon kaj solidarecon en la spirito de L.L. Zamenhof kaj Onisaburo Deguĉi. Ĉi-jare la Premio (2000 eŭroj) estis aljuĝita al la Esperanta poetino Marjorie Boulton, kiu en grandioza maniero esprimis la idealojn de la Premio en sia originala verkaro kaj dum pluraj jardekoj organizis someran Esperanto-Lernejon en Barlastono.

Subvencio Cigno

La subvencio Cigno estas donata ĉiujare al esperantistoj laborantaj en evolu-landoj, kiuj faras gravajn kontribuojn al la afero de Esperanto. La premio en japanaj enoj estas 500 000 kaj ĝi estas donacata de la japana mecenato Etsuo Miyoshi. Ĉi-jare ricevis ĝin la Oceania Komisiono de UEA konsidere de la laboro, kiun ĝi faras por disvastigi Esperanton tra la oceaniaj landoj. Tute aparte dum la lasta periodo ĝi kunordigis la laborojn por helpi la kelkajn indoneziajn esperantistojn disvastigi Esperanton en tiu landego. Ĝi prizorgis kaj paperan kurson kaj version en la indonezia de la konata kurso de Carlos Pereira.

Forumo

Esperanto: la lingvo kun generacia problemo

Ekzistas arbo, tre alta kaj malhela kun elegante pinta konturo, kiu taŭge laŭrandas longajn avenuojn. Zamenhof nomis ĝin cipreso. La kreado de nova lingvo postulas milojn da sufiĉe arbitraj decidoj, kaj Zamenhof estus povinta nomi ĝin sipresokupreso. Sed li elektis la vorton cipreso, verŝajne surbaze de ĝia nomo en pluraj eŭropaj lingvoj.

Serĉante la nomon de tiu arbo en la nova eldono de PIV, mi kun miro legis jenon: ★ cipres/o ♣ Kupreso. (La steleto signifas, ke la vorto estas Fundamenta: alivorte ĝi aperis en la verko Fundamento de Esperanto, kiun dum la unua Universala Kongreso en Bulonjo-ĉe-Maro la esperantistaro formale akceptis kiel la netuŝeblan bazon de la lingvo.)

Kio estas tiu mistera vorto kupreso, kiu aperas loke de la difino? Ŝajne la redaktoro (aŭ pli precize, la redaktoro de tiu parto de la vortaro, kiu rilatas al arbonomoj) konsideris ĝin grava, ĉar li movis la detalan difinon al tiu kapvorto. La vorto ne aperas en la malnova eldono de PIV, des malpli en la antikva Plena Vortaro — do, evidente temas pri nova vorto.

Kiel povas esti, ke nova vorto en mallonga tempo fariĝis tiel grava, ke ĝi akaparis la lokon de la tradicia cipreso, vorto kiu ne nur havas longan historion, sed estas eĉ Fundamenta? La respondo, kompreneble, estas ke tio tute ne okazis. Mi suspektas, ke kupreso estas inventaĵo de la vortaristo, eble pro deziro unuecigi la derivadon de plantonomoj el la latina. Do, nun en Esperanto ni havas du vortojn por la sama, ne tre grava arbo. En lingvo, kiu pretendas esti facile lernebla, tio estas stranga troigo.

Kompreneble, la ekzisto de Fundamento ne malhelpas, ke la esperantistaro ekuzu alian vorton por la sama koncepto; estas natura afero, ke lingvo evoluas. Sed en ĉi tiu kazo ne temas pri natura evoluo, sed pri intenca provo reinventi la lingvon. Estas kvazaŭ la vortaristo konsiderus Esperanton nura projekto, en kiu multaj bazaj konceptoj restas ankoraŭ diskutendaj. Li forgesas, ke jam ekzistas miloj da homoj, kiuj uzas Esperanton en sia ĉiutaga vivo. Por ili la vorto cipreso ne estas eventuale reviziota propono, sed normala (eĉ se ne ofta) parto de ilia vortprovizo.

Sama afero okazis pri la vorto Groenlando. Mi ĉiam nomas la landon tiel, ĉar tiun nomon mi lernis, kiam mi lernis la lingvon; mi trovis la vorton en PIV kaj ankaŭ en la nacilingvaj vortaroj, kiujn mi tiutempe konsultis. En La Nova PIV, same kiel ĉe cipreso, aperas transsendo al la nove enkondukita kapvorto Gronlando. Ĉu ni devos ŝanĝi nian lingvouzon, ĉiufoje kiam aperos nova eldono de la vortaro?

Neinformitoj ofte demandas nin, ĉu Esperanto povus disfali en dialektojn, kaj ni esperantistoj ĉiam firme respondas, ke ne. Bonŝance, la samaj homoj neniam pensas demandi, ĉu ni havas generacio-problemon. Esperantistoj estas distingeblaj laŭ la eldono de la vortaro, kiu aktualis, kiam ili mem akiris siajn proprajn lingvokutimojn. Jam rimarkeblas diferencoj inter la PV-generacio kaj la PIV-generacio; al tiuj nun aldoniĝos post kelkaj jaroj la NPIV-generacio.

Sed ni reiru al niaj arboj. Sub la Fundamenta kapvorto arbo oni trovas jenon: ★ arbeto. Malgranda, malalta arbo… [arb]etaĵo Z (evi) = arbusto aŭ vepro. [arb]etaĵaro Z (evi) = veprejo aŭ makiso. La malgranda levita “z” signifas, ke la vorto aperas ie en la verkaro de Zamenhof, dum la indiko “evi” en krampoj signifas “evitinda”. Alivorte, la vortaristo opinias, ke anstataŭ Fundamenta, zamenhofa kunmetaĵo oni prefere uzu simplan vorton, eĉ se tio postulas lerni novan radikon. Kio okazis pri la famaj principoj de Esperanta vortfarado, kiujn ni esperantistoj fiere ilustras en niaj flugfolioj kaj trumpetas al ĉiuj komencantoj? Ĉu ili ne plu validas? Kiel la kompilintoj de PIV arogis al si la rajton aserti, ke ne?

La deklaro pri la netuŝebleco de la Fundamento post kelkaj monatoj festos sian centan datrevenon. Tamen, ni modernuloj ne nepre sentas la neceson respekti malnovajn tradiciojn; kiom da aliaj deklaroj faritaj en 1905 ankoraŭ validas en la 21-a jarcento? Ĉu venis la momento por repripensi nian fidelecon al la Fundamento? Ekzemple la cipreso montras, kio okazus, se ni rezignus pri ĝi: esperantistoj sentus sin liberaj reinventi jam ekzistantajn vortojn, tiel ke la vortaro riskus fariĝi pli ampleksa ol tiu de la angla.

Oni povus argumenti, ke la tasko de vortaristo estas simple registri la aktualan lingvouzon. Tio certe validas por nacilingvaj vortaroj, sed tiu aliro ne nepre taŭgas en la kazo de Esperanto. Por la plejmulto da parolantoj Esperanto estas dua lingvo, kiun ili konas pli aŭ malpli bone, tiel ke ili foje preterintence enkondukas erarojn. Ekzistas, ekzemple, speco de itala fromaĝo, kiu nomiĝas en la itala parmigiano. La ĝusta traduko en Esperanto estas parma fromaĝo (t.e. fromaĝo de la urbo Parma). En la franca kaj la angla tiu fromaĝo nomiĝas Parmesan, tiel ke parolantoj de tiuj lingvoj facile glitas al la missupozo, ke ĝia Esperanta formo devus esti parmezano. Ĉu estas dezirinde registri tian eraran uzon en la vortaro? Se vi rigardos en la nova PIV, vi tuj rimarkos, ke oni efektive faris tion, kaj eĉ sankciis tiun formon, traktante ĝin kiel validan kapvorton kun difino.

La kompilintoj de PIV senkritike registras ĉiajn vortojn aperintajn ie ajn en Esperantujo, ĉu en artikoloj aŭ poemoj, en romanoj aŭ sciencaj verkoj, senkonsidere ĉu tiuj vortoj estas rekomendindaj aŭ ne. Ŝajnas, ke ili elektis la rolon de registranto. En aliaj momentoj, tamen, ili cedas al la tento pri aktiva interveno, kiel en la kazo de cipreso. Ĉu registri aŭ interveni? Fari ambaŭ samtempe estas kontraŭdiro.

Eble ĉi tiu estas la ĝusta loko por aldoni, ke PIV ne estas oficiala vortaro de la Esperanto-movado, kiel multaj esperantistoj sendube supozas. Kiel la plej granda kaj kompleta Esperanto-vortaro, ĝi estas tre influhava, kaj certe ĉiuj seriozaj (pagipovaj) esperantistoj posedas ĝin. Sed ĝi ne estas eldonata de UEA, nek de la Akademio de Esperanto, kvankam ĝia ĉefredaktoro estas akademiano, kaj multaj akademianoj kontribuis al ĝi kiel kunlaborantoj.

Mi ne volas nei la multajn pozitivajn ecojn de PIV. Mi mem konstante konsultas ĝin. Ĝi enhavas mirindan kolekton da citaĵoj kaj aliaj indikoj, kiuj donas amason da esencaj informoj pri ĉiu vorto. Se mi ne certas, kiun prepozicion uzi post difinita verbo, mi rigardas en PIV. Se mi serĉas sinonimon, mi rigardas en PIV. Se mi volas scii, ĉu vorto havas longan tradicion en Esperanto aŭ estis inventita antaŭ du semajnoj, mi rigardas en PIV. Tio ne signifas, ke mi blinde akceptas ĉion, kion mi trovas tie. Necesas atenti pri tiuj steletoj kaj ciferetoj kaj aliaj indikoj, kiujn multaj homoj verŝajne ignoras. Alie, ni baldaŭ devos cedi nian lokon en La libro de rekordoj de Guinness kiel la plej facila lingvo de la mondo, kaj ricevos anstataŭe tiun de la lingvo kun la plej granda vortprovizo el ĉiuj.

Anna Löwenstein

Recenzoj

Malferma tago en la infero

Postdomo, La. Paŭsaĵo. István Ertl. Ilus. Francisco Veuthey. Rotterdam: Bero, 2003. 85p. 18cm. Satira romaneto (kun movada fono). Prezo: € 9,00

Ĉu vi scivolas pri la ombra flanko de nia Esperanta mondo? Ĉu vi pretas descendi al la movada infero, fermita de antaŭ la okuloj de ordinaraj homoj, kie eterne brulas la flamoj de kverelo, senĉese bolas la kaldrono de ekscito kaj rondiras neniam pacigeblaj animoj de intaj, antaj kaj ontaj adeptoj de la Sankta Ideo? Vi devas nur sekvi gvidanton sendube adekvatan, István Ertl — kiu ja spertis ĉion tion el haŭtbruliga proksimo kiel antaŭa redaktoro de tiu ĉi revuo.

Dek jarojn post la epokfare akra satiro de Jorge Camacho (La Majstro kaj Martinelli) jen nova peco el la sama ĝenro, en amika proksimeco al la pionira. (Eĉ nomoj de ties ĉefrolantoj: Georg Silber kaj Eméric Ország reaperas.) Tamen diferencoj plias. Ĉi-foje primara “viktimo” fariĝas UEA, pli precize ĝiaj gvidaj organoj: la estraro kaj la Centra Oficejo. Ne mirige, se oni aŭdis ion pri la tieaj konfliktoj antaŭ nelonge.

La Postdomo ne estas por komencantoj — nek lingve, nek movade, nek, ni diru, psike. Por plene absorbi la venenan enhavon de Pokalo Averaĝu, ekzemple, oni bezonas specifajn impresojn pri la Esperanta kulturo ĝenerale. Ideala leganto de la libro devus havi pli ol supraĵajn konojn pri la neoficialaj ĉapitroj de nia movadhistorio, pri la personoj rolantaj en ili, kaj krom Esperanto de la lingvoj nederlanda, eĉ hungara.

Fakte tiu problemo koncernas iun ajn pamfleton: ĝisfunde kompreni ilin povas nur tiuj malmultaj, kiuj havas la samajn travivaĵojn kiel la aŭtoro, kaj tiel la ŝancon deĉifri ĉiujn aludojn enigmajn. Ekzemple al homo vivanta ekster Nederlando (kiel mi) devas resti nebula la tuta rakonta fadeno ĉirkaŭ la t.n. Batava Fonteyn-Fronto. Pro la sama kialo la titoldona paraleligo de la aŭtora traŭmato kun tiu de Anna Frank ŝajnas ankaŭ iom troiga, malkongrua kun la ĝenerala ironia tono.

Feliĉe la verko estas tamen pli distra ol ŝlosila; ne estas ĝia ĉefa intenco detale klarigi en maskita formo, kio vere okazis ĉirkaŭ la Centra Oficejo. La romaneto de Ertl prezentas veran, originalan intrigon. Je unua rigardo temas pri t.n. konspirhistorio, kie ĉiuj agoj — ĉu malfermaj, ĉu sekretaj — alcelas la gajnon de monda potenco. La unua ĉapitro komenciĝas tuj per mistera murdo, pri kiu oni rapide akuzas nian ĉefheroon, redaktoron “Erwin Tastl”, dungiton de “Internacia Esperanto-Asocio (IEA)”. Sekve li trovas sin unue en karcero, poste en la mezo de internacia naciisma komplico, kiu minacos la movadon per fina malvenko. Intertempe pluraj esperantistoj fervore enmiksiĝas, kio nature nenion ŝanĝas. La vivon de la herooj savos nur lastmomenta neatendita turno (“dio el maŝino”, kiel la aŭtoro mem dokte diras), kiu tamen ne prokrastos metafore apokalipsan kolapson...

Unu el la atutoj de la teksto estas la “palimpsestoj de propraj nomoj”. La metodo estis jam praktikata de Camacho (en la kazoj de la kantistino “Nikotin’” kaj la unua Esperanta filmo, “Langvoroj”), sed Ertl majstre pluevoluigas ĝin. Pere de tiu litermiksa kaj -ŝanĝa tekniko li ricevas t.n. parolajn nomojn, kiuj respegulas ĉefan trajton de la koncerna persono. Jen kelkaj el la pli indulgaj, nur por doni la guston: “Fernando Virtej, Paŝa Drakuliĉ, Toy Bigboy, Trefort Stilo” — ĝuan malkovron de vere pikantaj mi lasu al la legunto... Same pinĉaj-trafaj estas la akompanaj karikaturaĵoj de Francisco Veuthey (kvankam kelkfoje mislokitaj en la volumo).

Alia grava trajto, en kiu Ertl sekvas Camacho (kaj kredeble precipe gvidan hungaran postmodernan proziston Péter Esterházy), estas la grandskala uzo de “intertekstoj” (t.e. citaĵoj prunteprenitaj de plej diversaj aŭtoroj, enkonstruitaj sen ajna indiko). Dank’ al tiu rimedo la “Epilogo” levas nin al elegiaj altoj. (Samtempe la ankoraŭ posta “Ad libitum” ne plu forte efikas, iomete eĉ malklaras.)

Simile elstaraj estas la fajne desegnitaj “stilportretoj”: tiu de artikolo el la novaĵmagazeno “Minuto”, tiu de komunikaĵo de la inform-misformilo “Verondo Ekskomunikas” kaj tiuj de personaj skrib- kaj parolmanieroj de diversaj eminentuloj — kies lingvouzoj fakte montriĝas pli kliŝemaj kaj kliŝamaj, ol eminentaj...

La libro liveras ankoraŭ kelkajn surprizojn al la atenta leganto, kiel pseŭdoanonco pri cenzurado komence kaj pseŭdorecenzoj de la verko fine. Pro tiuj eĉ pri la ŝajna komposteraro de paĝo 59 oni ne povas centprocente decidi, ĉu la mesaĝo de la verkisto al la enpaĝiganto restis intence aŭ kontraŭvole en la volumo.

La Postdomo estas vera satiro: plena je humuro, tamen tute ne gajiga. Kontraŭe, kiel frosteta vento ĝi dispelas ankoraŭ ŝvebantajn mitojn pri specifaj bonoj de Esperanto kaj ĝiaj parolantoj. Ĝi montras, ke la Esperanta mikrosocio estas “modelo” por la cetera mondo ne en la senco io aŭ iu imitinda pro sia perfekteco (PIV, n-ro 4), sed kiel simpligita prezento ... de la esencaj ecoj de sistemo... (PIV, n-ro 5). Ĝi prezentas en siaj kadroj la saman ĝeneralan nekapablon por interkompreniĝo, interkonsentiĝo kaj paca kunvivado.

Verŝajne do pravas unu el la pseŭdorecenzantoj dirante: “La Postdomo kontribuas nek al la disvastigo, nek al la instruado, nek al la utiligado de Esperanto.” Al io simile grava eble tamen jes: al la memkono de la Esperanta lingvokomunumo. Kaj tio jam ne estus malmulto.

Lariko Golden

Ŝoka? Fantazia? Kurioza? Eksmoda?

Kompendio de Psikanalizo. Sigmund Freud. El la germana trad. Gérard Patureaux. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. 106p. ISBN 80-85853-62-0. 21cm. Bind. Prezo: € 12,60

Sigmund Freud (1856-1939) gravas en la kultura evoluo de la lasta jarcento, ne nur en la okcidenta mondo. Franca psikanalizisto D-ro Gérard Patureaux enkondukas pecon de la lastaj jaroj de la fondinto de la psikoanalizo, kun helpo de Claude Piron kaj Donald Broadribb.

El sia viena oficejo Sigmund Freud, kuracisto, neŭrologo, germanlingva verkisto kaj oratoro, gvidis novan internacian movadon. Liaj psikologia teorio, terapio kaj filozofio skuis ne nur ĉiaspecajn intelektulojn, sed multajn aspektojn de la popola kulturo. La Freŭda celo estis scienca ekspliko de la homa psiko, ŝanĝanta la tiaman animo-scion (Seelenkunde) en konstateblan ĝeneralan psikologion. Li admiris artistojn, kiuj intuis ecojn de la homo kaj li agnoskas klopodojn de filozofoj kompreni la menson. Tamen la Freŭda tasko estis sisteme sciencigi tion, kion antaŭuloj brile pentris sed ne pruvis. Ni havas, do, la Freŭdan legon de Edipo (Sofoklo), transformon de nekredebla familia dramo en sciencan paradigmon. Jen el la traduko: La knabeto eniras en la Edipfazon, ekmanipulas la penison fordonante sin al seksaj revoj rilate al ajna penisa aktiveco kun la patrino, ĝis, per efikoj kunligitaj de la kastra minaco kaj de la konstato, ke penison ino ne havas, la knabeto suferas la plej grandan traŭmaton de sia vivo, kiu inaŭguras la periodon de latenteco kun ĉiuj ties konsekvencoj. La knabineto post vanaj provadoj konkuri kun knabeto, agnoskas sian penismankon aŭ prefere sian klitoran malsuperecon kun daŭraj konsekvencoj por sia karaktera disvolviĝo; sekve de tiu unua seniluziiĝo en rivaleco kun knabetoj ŝi ofte sin deturnas de la seksa vivo.

Ŝoka? Fantazia? Kurioza? Eksmoda? Kompreneble feministoj malŝatas la klasikan psikanalizon. Ironie, la Freŭda verkaro pentris pli ol pruvis: trafaj ekzemploj, misa teorio. Ĉi tiu traduko estas valora kaj bonvena, eĉ se la terminaro iom disputindas. Grava pensulo esperantiĝas postmorte. Interesitoj trovos diskuton pri la psikoterapio post Freud Interrete: www.ottorank.com/evoluo.html

E. James Lieberman

Enrigardo en la pensmanieron de Nobel

Nemeza. Nemesis. Alfred Nobel. El la sveda trad. Gunnar Gällmo. Stockholm: Eldona Societo Esperanto, 2003. 253p. ISBN 91-85288-29-2. 22cm. Bind. Dulingva (E, sveda). Prezo: € 27,00

La nomo Alfred Nobel asociiĝas kun premioj, ne kun dramarto — sed jen tragedio de pluraj vidpunktoj studinda. Principe, kiel atentigas la Nemeza-tradukinto Gunnar Gällmo en konciza sed informoriĉa antaŭvorto, la dramo klare reliefigas la kontraŭkatolikajn, eĉ kontraŭkristanajn sintenojn de la aŭtoro. Renkonteblas tra la tuta dramo ‘herezoj’ tiaj: Sed kion la homoj babilas pri lia eterna justeco, tio ja estas la plej ridinda el ĉiuj fabeloj. Tiu punejo, kiun ili nomas infero, estas eminenta invento, ĉar ĝi permesas al la pastraro senmonigi la tutan stultan homaron (p.60).

La intrigo pivotas ĉirkaŭ Beatrice Cenci (kiu vere ekzistis: ŝi estis ekzekutita en Romo en 1599). Beatrice informiĝas, ke ŝia patro, la tirano Cenci, kiun ŝi abomenas, estas fakte nur duonpatro, alivorte leĝa, ne biologia patro. Cenci deziras ŝin kiel edzinon: nur tiel, sin elmetante al monstro, ŝi povos mildigi la suferadon de siaj kruele torturataj fratoj. Konsultinte la madonon, Beatrice finfine decidas murdi sian opresanton, kiu mortas pro ponardo-pikoj en la brakoj kaj kruroj kaj pro plumbo verŝita en la orelojn.

Argumenteblas, ke la tragedio, kiel ekzemplo de dramarto, lamas. La teatraĵo estas vortopeza, agoleĝera. Aparte la scenoj inter Beatrice kaj unue la madono, poste Satano, kiuj decidigas al Beatrice ekagi kontraŭ Cenci, esploras pli religiajn, malpli homajn, eĉ humanajn temojn. Tamen la dramo posedas bazan, iasence krudan energion, kiu ĝin antaŭenpelas, kaj kiu ebligus al ĝi (en redaktita formo) esti laŭde aplaŭde prezentata.

Ne scipovante la svedan, mi ne povas prijuĝi la tradukon. Tamen la lingvo nature fluas, nenie ĝenas: malgraŭ la kontraŭapaĝa ĉeesto de la sveda originalo oni ne sentas, ke pri tradukita dramo temas. Bele estus posedi pliajn tiajn dulingvajn teatraĵojn — aparte, se ili estus tiel belaspektaj kaj fortikaj kiel tiu ĉi volumo. Gratulindas kaj Eldona Societo Esperanto kaj, memevidente, la tradukinto Gunnar Gällmo, kiuj ebligas al esperantistoj — kredeble ankaŭ parolantoj de ĉiuj aliaj lingvoj krom la sveda — unikan enrigardon en la pensmanieron de Alfred Nobel.

Paul Gubbins

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Lajos Tárkony: el “La spegulo” (“Soifo”, 1964)

Sur stratoj or-aŭtunaj tra vigla svarm’ de homoj
mi vagas nostalgie, sencele, kun revemo
en la kvartalo, kie mia malnova memo,
la knabo pale blonda loĝis en oldaj domoj.

Dum hela tag’ min hantas revenaj tombfantomoj,
la sojlojn tre konatajn repaŝas mi kun tremo,
kaj tordas mian koron trista, sufoka premo:
la homojn mi ne konas, forgesis min la ŝtonoj.

Lajos Tárkony (1902-1978), hungara oficisto, longjara amiko de Kálmán Kálocsay. Li estis elstara poeto, kies rafinita versa muzikeco plej alte sonoras en lia ĉefverko “Soifo”.

Loke

EŬROPO: Fine de aŭgusto okazis en Bilbao, Hispanio, la 6-a Kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio. Partoprenis ĝin 284 esperantistoj el 24 landoj. La rezolucio de Bilbao interalie invitas EU-parlamentanojn establi interpartian grupon pri lingva egalrajteco. Okazis pluraj prelegoj, kulturaj programoj kaj ekskursoj. En la inaŭguro festprelegis pri la temo Eŭropa Unuiĝo: Esperanto por multlingva mondo Michael Cwik el Belgio. Aliaj prelegoj temis pri Historio de la vaska laborista movado (A. del Barrio), Vidpunktoj pri Eŭropa Unio el neunia lando (A. Nikolaeva); Juraj aspektoj pri la pligrandigo de Eŭropa Unio (Urueña); Kian Eŭropon ni volas aŭ bezonas (Cwik). Estis akceptita la invito de la maribora urbestro Boris Sović, ke la sekva kongreso okazu aŭguste 2007 en Maribor, Slovenio.

SVEDIO: Sveda Esperanto-Federacio, kiu kongresis en la Esperanto-domo en Lesjöfors, draste malaltigis la mezaĝon de sia estraro. Estis novelektitaj kiel estraranoj tri junaj homoj kun ĵusa aŭ daŭra aktiveco en la junulara movado. La novaj estraranoj estas Sjoerd Bosga, antaŭa prezidanto de TEJO, Katja Ignatijeva, daŭre en la TEJO-estraro, kaj Fredrik Olofsson, pli frue estrarano de SEJU, organizaĵo de la junaj svedaj esperantistoj. La jarkunveno reelektis kiel prezidanton Frankon Luin por ankoraŭ unu jaro.

(Irja Kaponen)

SERBIO: De la 7-a ĝis la 10-a de oktobro 2004 en Teslić, Banja Vručica, Respubliko Serba, okazis TAMEN (Teslića Alvoko Moviĝi al Eŭropa Nacieco). La seminarion, kiun organizis Esperanto-Societo Teslić, kun subteno de IKV (nederlanda pacmovada organizaĵo) kaj EEU, ĉeestis 34 homoj el balkanaj landoj (Kroatio, Bosnio kaj Hercegovino, Serbio kaj Montenegro, Makedonio). Dum prelegoj oni pritraktis la staton de ne-EU-landoj kaj ilian vojon al Eŭropa Unio. La partoprenantoj estis plejparte junaj homoj.

[FORIGITA!: bildo]

La partoprenantoj de TAMEN

AŬSTRIO: La 3-an de majo 2004 Walter Klag prelegis pri Lingvoplanado kaj planlingvoj en la klublokalo de Mensa (Gastejo Hopfenstange, Vieno, 7-a distrikto). La unuhora prelego temis pri lingvoj en la mondo, etnaj kaj planitaj lingvoj, lingvopolitiko de EU, la “vivantaj” planlingvoj Esperanto, Ido, Interlingua, pliaj novaj lingvoprojektoj kaj Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno. Post la prelego sekvis duonhora diskuto kun la 20 partoprenantoj.

FRANCIO: En la provenca vilaĝo La Roque d’Anthéron okazis kongreso de pluraj Esperanto-asocioj el Francio: Espéranto-France, Espéranto-jeunes, Fédération espérantiste du Travail, Franca Katolika Esperanto-Asocio kaj Grupo de Esperantistaj Edukistoj. Pli ol cent partoprenantoj ĝuis interesajn prelegojn kaj kunsidojn, riĉan kulturan programon kaj agrablajn promenadojn en belega naturo. Okazis laborgrupoj pri Eksteraj rilatoj (rilatoj kun politikistoj, asocioj, eŭropaj instancoj, instruado kaj varbado, ne sufiĉas instrui la lingvon por fari el interesitoj praktikantojn kaj uzantojn de Esperanto), Al kio utilas landa Esperanto-asocio? kaj Vendo de kartoj de “amikoj” de Esperanto. La membraro elektis novan komitaton, kiu elektis novan estraron: Claude Longue-Epée (prezidanto), Xavier Godivier (vicprezidanto pri rilatoj kun federacioj), François Bartsch (vicprezidanto pri informado), Jérôme Mathieu (ĝenerala sekretario), Vincent Charlot (vicsekretario), Alain Fagot (kasisto), Claude Nourmont (estrarano pri kulturo) kaj Jean-Louis Texier (estrarano pri specifaj taskoj). La komitato elektis du komitatanojn A por UEA: François Bartsch kaj Claude Nourmont. En la kultura programo JoMo regalis la kongresanojn per bunto da kantoj kaj lingvoj. Ne malpli valora estis satira kabaredeca teatraĵeto, prezentita de la teatra trupo La Cikadoj.

(Claude Nourmont)

ĈINIO: Jam antaŭ 40 jaroj la Pekina Disaŭdiga Instituto kulturis profesiajn esperantistojn por E-organizoj de Ĉinio. Jen Liu Junfang, vicprezidanto de la Ĉina Esperanto-Ligo kaj parolisto de Ĉina Radio Internacia, Tan Xiuzhu, prezidantino de ĈEL kaj komitatano de UEA, Yu Tao, ĝenerala sekretario de ĈEL kaj estrarano de UEA, Yu Jianchao, estrino de E-sekcio de Ĉina Radio Internacia, ĉiuj estas elbakitaj de la instituto. Nun en la Esperanta fako de la instituto lernas 7 junuloj el diversaj lokoj de Ĉinio. Ili eklernis la lingvon en septembro de 2003, kaj nun jam kapablas interbabili Esperante. Laŭ Zhao Jianping, raportisto de ĈRI kaj instruisto de ilia konversacia leciono (sur la foto), ili rapide progresas en la lernado. La grupo partoprenas en aktivado de la Pekina E-Asocio, akceptas fremdlandajn esperantistojn, vizitantajn Pekinon, kaj planas organizi ekspozicion pri Esperanto en kelkaj universitatoj de Pekino.

(Chen Ji)

[FORIGITA!: bildo]

Inter la lecionoj

GERMANIO: 61 personoj partoprenis en la ĉi-jara SOMERE, SOmera MEz-eŭropa REnkontiĝo, organizita de EsperantoLand. Ĝi okazis en la vilaĝo Kall-Krekel, sudokcidente de Bonn, dum du semajnoj: de la 26-a de julio ĝis la 8-a de aŭgusto. La aĝo variis inter unu kaj sepdek sep jaroj. 31 partoprenantoj venis el eksterlando. Entute ĉeestis homoj el 13 nacioj, kio kreis tre agrable internacian rondon. La programo estis multfaceta: ŝak-turniro, infana teatraĵo, bivakfajro, prelegoj, dancado, malstreĉanta gimnastiko, muziko, ekskursoj en la bela ĉirkaŭa naturo, al la apudaj urbetoj, kastelo, monakejo, bestoparko, naturcentro... La komencantoj, progresantoj kaj konversaciemuloj partoprenis en kurso aŭ babila rondo por eniri Esperantujon kaj plupaŝi en ĝi. Pri la renkontiĝo aperis plurkolumnaj raportoj en Kölnische Rundschau kaj Kölner Stadtanzeiger. Pluraj el la SOMER-umantoj jam anoncis sian partoprenon en la venonta 3-a Novjara Renkontiĝo (NR) de EsperantoLand jarfine en la kastelo Marienburg (http://www. esperantoland.org/nr/). La 3-a SOMERE okazos venontjare en julio/aŭgusto, denove en la limregiono de Nederlando, Belgio, Luksemburgio, Francio kaj Germanio.

(Lu Wunsch-Rolshoven)

Fake

EU-PARLAMENTO: La 8-an de julio Małgorzata Handzlik, la unua esperantista EU-parlamentanino, renkontiĝis kun budapeŝtaj esperantistoj. La renkontiĝo okazis en la hungara Landa Fremdlingva Biblioteko, kie trovis lokon la fama Esperanto-Kolektaĵo Fajszi (40 mil bibliografiaj unuoj). Ĉeestis la vicprezidanto de HEA Aleksandro Jakab, Stefano Mészáros (Kultura E-Asocio), Emeriko Szabó (Presejo Saluton), Andreo Lukács (Medioprotekta Asocio Aero) kaj 6 membroj de la Budapeŝta Medicina E-Fakgrupo. Oni parolis pri la — ebla — estonta rolo de Esperanto en la Eŭropa Unio: Esperanto, kiel unu el la oficialaj lingvoj de EU kaj Esperanto, kiel la unua fremda lingvo kaj kapabloevoluiga lernobjekto en la bazaj lernejoj.

(Ludoviko Molnár)

SKOLTOJ: Centra Organiza Komitato de JOTI (Ĵamboreo en Interreto), la tutmonda skolta renkontiĝo, kiu okazas ĉiujare en la tria semajnfino de oktobro, akceptis Esperanton en sia TTT-ejo, danke al la klopodoj de la redaktoro de La Skolta Mondo, la organo de Skolta Esperanto-Ligo (la unua internacia skolta organizaĵo en la mondo). La redaktoro pretigas 15-lingvan tradukon de la verko Pli Vastaj Horizontoj en Internacia Skoltado. Ligoj: http://ttt.esperanto.org/skolta/vasta.html; http://www.joti.org

RETA BABILADO: Lastatempe en interreto viglas ĉinaj esperantistoj, kiuj interparolas en babilejo, uzante la komputilan sistemon Skype. Ili ekz. sekvis la 89-an UK en Pekino kaj diskonigas informojn pri Ĉinio. La oficistoj de Ĉina Esperanto-Ligo kaj la redakcio de El Popola Ĉinio aliĝis al la babilejo kaj interparolas kun esperantistoj el diversaj landoj. Por eniri en la babilejon oni povas transpreni tekston de Skype ĉe la retejo www.skype.com kaj aldoni uk-2004 kaj cel2004.

(Niu Xueqin)

[FORIGITA!: bildo]

Reta babilado inter esperantistoj

Persone

TIŜLJAR: La nordslovenia ĵurnalo Večer aperigis la 8-an de septembro duonpaĝan intervjuon kun Zlatko Tišljar, la nova sekretario de Eŭropa Esperanto-Unio, pri la perspektivoj de Esperanto en EU kaj pri la nuntempa situacio en la Esperanto-movado. En la artikolo Tišljar substrekis la gravecon de neŭtrala lingvo por Eŭropo kiel identeca lingvo. Je la demando kiel li taksas la ŝancojn de Esperanto, li respondis, ke ili dependas de tio, ĉu la eŭropaj politikistoj komprenos, ke la estonteco de Eŭropo dependas de evoluigita eŭropa identeco, kiu ne povas ekzisti sen eŭropa identeca lingvo.

POŠKA: La 14-an de novembro estis en Vilno inaŭgurita memortabulo al la konata litova sciencisto, esperantisto, verkisto kaj vojaĝanto Antanas Poška. Sur la muro de la domo N-ro 15 en la strato Smelio, kie li post la ekzilo loĝis, Litovia ministerio de kulturo lokis memortabulon kun jena teksto en la litova lingvo: En tiu ĉi domo dum la jaroj 1959-1992 loĝis antropologo, esperantisto, verkisto kaj vojaĝanto Antanas Poška (1903-1992). La inaŭguron partoprenis multaj famuloj de Litovio. En preskaŭ ĉiuj solenaj paroladoj estis substrekita la esperantisteco de Antanas Poška. Pri la evento informis multaj litovaj gazetoj, radio, kaj kelkaj litovaj televidoj faris mallongajn raportojn por siaj novaĵprogramoj. Specialan informon por la gazetaro pere de novaĵagentejoj disvastigis la Litovia ministerio de kulturo.

(Povilas Jegorovas)

LEE YOUNG-KOO: Korea Esperanto-Asocio la 7-an de aŭgusto, dum sia 36-a nacia kongreso, elektis sian novan prezidanton. Prof. LEE Young-koo, ĉinlingva profesoro de Korea Fremdlingva Universitato, transprenis la martelon de S-ro LEE Jung-kee. Prof. LEE havis intervjuon en Jungang, la plej fama ĵurnalo en Koreio, pri Esperanto kaj siaj ambiciaj planoj.

Tra la mondo

SAT kongresis en Bratislavo

Inter la 14-a kaj 21-a de aŭgusto — ĉi-jare paralele kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj — kongresis Sennacieca Asocio Tutmonda en Bratislavo, Slovakio.

Partoprenis pli ol 140 personoj el 19 landoj. Plimulto el la partoprenantaro venis el Francio, kie SAT havas plejmulton da membroj. Sabato, la 14-a de aŭgusto, estis la tago de bonvenigoj kaj por konatiĝo kun la urbo.

La oficiala malfermo de la Kongreso okazis dimanĉe matene. La kongreson salutis Petro Chrdle, prezidanto de la loka kongres-komitato, sekvis salutvortoj de Alica Komlóši, kiu skizis la historion de la urbo Bratislavo. Salutvortojn de Renato Corsetti peris Marija Belošević .

En sia inaŭgura parolado Jakvo Schram, prezidanto de la Plenum-Komitato de SAT, parolis pri Eŭgeno Lanti, la ĉefa fondinto de SAT, kiu naskiĝis antaŭ 125 jaroj. Li substrekis, ke Lanti konsekvence kondamnis la fanatikecon, ne malpli decide ol (kiel poste restis pli memorate) la esperantistan politikan neŭtralismon.

SAT-kongreso konsistas ĝenerale el kvar partoj: ekskursoj, prelegoj, kiuj prefere rilatas al politikaj aŭ lingvaj temoj, kunsidoj de diversaj Frakcioj de SAT, kaj plej grave laborkunsidoj kiuj estas la jarkunveno de la asocio.

La ekskursoj estis tre ŝatataj de plejmulto el la partoprenantoj kaj certe helpis sukcesigi la kongreson.

Eble iom tro oni parolis en la prelegoj pri la lando Slovakio kaj la urbo Bratislavo kaj ne sufiĉe pritraktis politikajn problemojn, kiuj certe ankaŭ en Slovakio ekzistas. Tre gravaj estis la kunsidoj de Frakcioj de SAT, grupoj de homoj, kiuj defendas saman politikan koncepton kaj klopodas prezenti sur sia politika kampo Esperanton kiel plej ĝustan rimedon por komuniki trans lingvaj limoj. Anoj de la komunista Frakcio eĉ rezignis partopreni ekskursojn pro multe da laboro. Certe la komunista Frakcio bonŝancas kun la nuna gvidanto de la Frakcio, la konata aktivulo Stan Keable. Aliaj Frakcioj kiuj kunvenis estis la Liberecanoj, Sennaciistoj, Ekologiistoj, Ĉielarko (defendo de la rajtoj de aliaj formoj de seksumado kiel gejoj ktp).

Ĉi-jare oni klopodis krei Humanistan Frakcion, sed diskuto montris ke jam la statuto de SAT bone substrekas la humanisman idearon de la asocio kaj aperis demando, ĉu necesas aparta Frakcio kies idearo jam troviĝas plene en la asocio?

Kunvenis kun pli da sukceso ol kutime la Junulfako, precipe dank’ al la samtempe okazanta ILEI-Konferenco (ILEI pritraktas instruadon de Esperanto kaj havas plejparte junajn membrojn.)

Fondiĝis Por-Esperanta Fako. Ĝis nun SAT ne pritraktis instruadon aŭ disvastigadon de Esperanto. Montriĝis tamen, ekzemple dum Eŭropa Sociala Forumo, okazinta en St Denis (Pariza regiono) la neceso ke SAT pritraktu ankaŭ ĉi tiun temon. Gary Mickle estas la iniciatinto kaj motoro malantaŭ la projekto, kiu eble povus altiri novajn membrojn.

Dum la politika forumo, kiu okazis mardon la 17-an de aŭgusto, oni vigle diskutis pri la temo Honesta Merkato (Fair Trade). La ĝeneralaj laborkunsidoj, kelkfoje la okazejo de tempestoj en SAT, estis ĉi-foje nekutime pacaj. Aprobiĝis la Regularo de la Por-Esperanta Fako, kiu celas i.a. informi pri Esperanto kaj varbi por SAT en regionoj kaj medioj ekster la atingopovo de la LEA*-oj, tute aparte per interreto, faciligi interŝanĝon de informiloj en la SAT/LEA-medio kaj stimuli la debaton pri informstrategiaj konceptoj. Debato pri la rilatoj kun la Esperanta Civito evidentigis preskaŭ senescepte kritikan sintenon pri tiu organizaĵo, kvankam plimulto voĉdonis por la ne-pritrakto de mocio celanta ĉesigi formalajn rilatojn inter SAT kaj ĝi.

Jakvo Schram

Jubileaj 20-aj Artaj Konfrontoj

La jubilea 20-a Arkones (Artaj Konfrontoj en Esperanto) okazis dum la unua oktobra semajnofino en la pola urbo Poznań. Partoprenis ĝin pli ol 190 personoj el 16 landoj kaj raportis pri ĝi televido, radio kaj gazetaro. Kiel kutime ĝi okazis tuj post la sesio de Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz en Poznań (25 sept–01 okt 2004).

Tri novaj spektakloj ornamis la Konfrontojn. Unue la prapremiera — avangarda prezentaĵo en plenumo de la aŭtoro Jarlo Martelmonto, Krzysztof Usakiewicz, Lu Wunsch-Rolshoven kaj Zuzanna Kornicka-Stępniak. Due Laodamia — laŭ la dramo de Stanisław Wyspiański, esperantigita de Czesław Straburzyński kaj prezentita de Junulara Teatro Instigo el Gorzów Wielkopolski. Reĝisoris Ludwina Nowicka; ĉefrolis Małgorzata Ławrynowicz, kunludis Bogusława Ławrynowicz, Karina Stanek kaj Tobiasz Kaźmierski. Trie Kontaktoj — laŭ tekstoj de Łukasz Mikołajewski, kiun reĝisoris la aŭtoro kaj prezentis teatra grupo Spontanea.

Okazis tri fotoekspozicioj: Transigoj de Ilona Ejsmont, Esperantaj aranĝoj kaj Impresoj de Andrzej Sochacki. La amasloĝejon plenŝtopis grupo de PEJ-anoj, kiuj sub la gvido de la PEJ-prezidantino Irmina Szustak vigle diskutis organizajn aferojn de PEJ kaj la IJK de TEJO en Zakopane. La junaj spektantoj ĝuis recitalojn de Zuzanna Kornicka-Stępniak Koncerto dediĉe al Tadeo, Georgo Handzlik Mi volas danki vin ... kaj Moliere Ngangu Nduantoni Afrika muziko. Impone funkciis “la plej riĉa en Pollando E-libroservo”, gvidata de Paweł Janowczyk. Averaĝe ĉiu arkonesano aĉetis pli ol du librojn. Kiel ĉiam prezentiĝis multaj Esperantaj eldonejoj, gazetoj kaj aranĝoj.

Post la ĵusa morto de Tadeo Chrobak — plurfoje rememorata dum la aranĝo — la gvidon de primovada paneldiskutrondo transprenis Ireneusz Bobrzak kaj la programerojn anoncis kaj gvidis Tobiasz Kaźmierski kaj Zuzanna Kornicka. Okazis aŭtora vespero kun István Ertl, publika renkontiĝo de Esperantlingva Verkista Asocio (EVA), diskutrondo de ŝatantoj de la Esperanta Poezio sub la gvido de Maria Majerczak, trejngrupoj pri interpersona komunikado gvidataj de Jerzy Rządzki, prezentoj de videofilmoj (Sieĝo de Malborko, Raporto pri la UK en Pekino kaj Kamenskrapisto). 45-an jubileon festis la Esperanto-Redakcio de Pola Radio. Pri siaj travivaĵoj parolis Grzegorz Turbański (proze) kaj Tadeusz Chmiel (poezie). Dum Miela vespero, kiun tradicie gvidis Ela Malik, amuzis nin junulara sakŝalma grupo kaj modernstila dancgrupo. Walter Żelazny kaj Tomasz Chmielik prezentis projekton de deklaro pri la okazintaĵoj en PEA en 1985, kiun subskribis dekkelkaj personoj. En abunda seminaria programo prelegis: Augusto Casquero de la Cruz, Tomasz Chmielik, Aida Čižikatė, Witold Czerwiński, Roman Dobrzyński, István Ertl, Halina Gorecka, Andrzej Grzębowski, Zbigniew Kornicki, Ilona Koutny, Boĵidar Leonov, Lidia Ligęza, Maria Majerczak, Bradio Moro III, Moliere Ngangu Nduantoni, Barbara Pietrzak, Katarzyna Tempczyk, Walter Zelazny. La Arkonesan forumon vizitis la direktoro de la Arta kaj Kultura Departemento por persone enmanigi gratulleterojn al la ĉeforganizantoj de Arkones: Paweł Janowczyk, Zbigniew Kornicki kaj Tobiasz Kaźmierski.

Paweł Janowczyk kaj Zbigniew Kornicki

[FORIGITA!: bildo]

Paweł Janowczyk en la libroservo

Velura Sezono

Esperanto-aranĝoj en diversaj landoj estas tre malsamaj. Mi ne “malkovrus Amerikon” dirante, ke en Rusio, Ukrainio, kaj fakte en preskaŭ ĉiuj landoj de la iama Sovetunio, oni tre inklinas al kantoj, aparte al bardaj kantoj. Ukrainaj esperantistoj sukcese ligis ĉi tiun econ al ekstera informado. La rezulto — sukcesa E-muzikfestivalo plus dekoj da informoj en la ukrainaj amaskomunikiloj.

Ĉi-septembre en Jalto (Krimeo, suda Ukrainio), post 16-jara interrompo, renaskiĝis Internacia E-muzikfestivalo Velura Sezono, fama kaj ŝatata en la tuta iama Sovetunio. Ĝi festis samtempe du jubileojn: sian dekan okazon kaj kvaronjarcenton ekde la momento de la fondiĝo: la unua okazis en 1979.

En la 80-aj jaroj Velura Sezono estis unu el la plej popularaj E-aranĝoj en Sovetunio, kiu kunigis artismemajn esperantistojn de la tuta lando. En ĉi tiu festivalo interkonatiĝis kaj amikiĝis multaj talentaj aŭtoroj kaj kantistoj; naskiĝis ensembloj, sen kies kantoj nun ne eblas imagi rusiajn aŭ ukrainajn E-renkontiĝojn. Dank’ al Velura Sezono estis kreita en Jalto la unua urba klubo de bardaj kantoj Tero, la sola en Sovetunio, kie aŭtoraj kantoj sonis en diversaj lingvoj. Tero aktive partoprenis en krimeaj festivaloj de bardaj kantoj kaj eĉ mem organizis la unuan urban bardan festivalon.

La festivalon partoprenis ĉ. 90 homoj el 10 landoj. Por la partoprenantoj estis organizitaj ekskursoj kaj turistaj marŝoj, okazis E-kursoj, prezento de Vinilkosmo. Sed la ĉefa celo estis Informado pri la Esperanto-movado al la ekstera publiko, por kiu okazis 4 koncertoj.

Kial Jalto? La urbo estas unika: ne nur pro sia kuraca subtropika klimato kaj riĉega naturo (en Krimeo kreskas ĉ. 2500 specoj de plantoj, el kiuj 240 ne troviĝas aliloke), sed ankaŭ pro multaj historiaj eventoj, ligitaj al ĝi. Ankaŭ por esperantistoj ĝi estas tre speciala loko, ĉar Jalto estis unu el la luliloj de la E-movado kun memortabuloj honore al pioniroj de E-movado I. Ostrovskij (kuracisto de la fama rusa verkisto A. Ĉeĥov, redaktoro de la unua ruslanda E-revuo) kaj N. Borovko (direktoro de la Jalta urba biblioteko, kreinto de la unuaj originalaj noveloj en Esperanto). La memortabuloj aperis dank’ al la historiaj esploroj de Jefim Zajdman kaj sponsorado de jaltaj esperantistoj.

Unu el la ĉefaj punktoj de la aranĝo estis gazetara konferenco. Ni aperigis anoncon en la ĉefa ukraina novaĵagentejo kaj sendis ĝin al ĵurnalistoj, kiuj verkas pri turismo. La ĉefaj allogaĵoj estis JoMo, kiu estis speciale invitita por la festivalo, kaj turismo pere de Esperanto kaj Pasporta Servo. La aranĝon vizitis japana esperantisto Kaneko Yoichi, kiu jam tri jarojn vojaĝas pere de Esperanto, kaj tiel ni havis bonan ilustraĵon por niaj informoj. Aliaj eksterlandaj gastoj estis Joel Amis (Usono/Nederlando) de TEJO, Šarunas Tamulenas el Litovio kaj, kompreneble, JoMo (Francio). La konferenco okazis en la urba biblioteko, tiu, kies unua direktoro estis la E-pioniro N. Borovko. Venis ĵurnalistoj de jaltaj gazetoj kaj radio. La plej grava novaĵportanto estis la tutlanda televidkanalo ICTV, kiu faris elsendon en la tago de nia ĉefa publika koncerto. La novaĵo estis disvastigita de diversaj novaĵportaloj, inkluzive la plej grandan ukrainan novaĵservilon - MigNews. La unuan tagon de la aranĝo en la tutukrainia Nia Radio aperis intervjuo kun Ĵenja Zvereva kaj Jefim Zajdman. La ĉefa celo de la festivalo estis realigita jam antaŭ la komenco de la festivalo.

La publika koncerta programo de Velura Sezono konsistis el tri senpagaj koncertoj. La unua estis ekstera, ĝi okazis sur la jalta ĉefpromenejo apud la maro. Du aliaj okazis en la urba kulturdomo. Koncertis jam konataj kaj komencantaj ukrainaj kaj rusaj bardoj, plejparte esperantistaj.

JoMo vere estis ĉies ŝatato. Tre imponis lia kapablo komuniki kun la aŭskultantaro kaj lia eksterordinara arto dancigi ĉiujn ĉeestantojn. Liaj “gaskon-musketeraj” kantoj (kiuj evidentiĝis... ukrainaj, tradukitaj de li en la gaskonan) furoris. La ukrainan lingvon li komencis lerni antaŭ unu jaro. Je granda ĝojo de jaltanoj li dediĉis unu kanton al ilia urbo kaj promesis viziti Jalton denove.

Ĵenja Zvereva, k...@tejo.org

[FORIGITA!: bildo]

La komuna gazetara konferenco

[FORIGITA!: bildo]

Jefim Zajdman, intervjuata de la tutlanda televidkanalo ICTV

Forpasoj

Chuck Donoghue (1924-2004), delegito kaj fakdelegito (muziko, bahaismo) en Boone (Usono), mortis la 23-an de septembro pro pulmokancero. La muzikisto iam servis kiel estrarano i.a. de Amerika Asocio de Instruistoj de Esperanto.

Maria Henriksen (1931-2004), dumviva membro, forpasis la 4-an de julio 2004 en Kopenhago.

Franz Jodozi (1918-2004), iam delegito kaj fakdelegito (televizio, turismo) kaj dumviva membro en Hürtgenwald-Gey (Germanio), mortis ĉi-jare.

John B. Moore (1911-2004), iam delegito en Rockhampton (Aŭstralio), forpasis ĉi-jare en Emu Park Qld.

Bernd Ziegler (1944-2004), fakdelegito (poŝto) en Neustadt (Germanio), mortis la 19-an de marto 2004.

Anoncetoj

Doganejo hungaria-serbia en septembro. Ni estis du germanoj. Vi en ruĝa auto kun glumarko Internacia Lingvo. Ni ne povis paroli plu - la doganejo ne enlasis nin. Bv. skribi al: t...@arcor.de

Andersen: La 2-an de aprilo 2005 estos festata 200-jariĝo de la naskiĝo de Hans Christian Andersen, famkonata dana verkisto de fabeloj kaj rakontoj. Okaze de la memorfesto ni organizas ekspozicion pri la temo Vojaĝo tra la fabeloj kaj rakontoj de Andersen. Tiu vojaĝemulo ĉiam bedaŭris, ke ne ekzistas komuna lingvo kaj certe fariĝus esperantisto. L.L. Zamenhof tradukis liajn fabelojn por provi kaj poluri sian lingvon. Por montri, ke tia komuna lingvo ekzistas, kaj ke ni povas uzi ĝin, ni petas esperantistojn el la 5 kontinentoj sendi al ni ilustritan nacilingvan infanlibreton kun unu aŭ du fabeloj de Andersen. Ni jam ricevis libretojn el Germanio, Italio, Hispanio, Finnlando, Brazilo, Ĉinio, Japanio, Hungario. La nomoj de la sendintoj kaj ilia lando estos skribita en la libro. Ni tiel esperas vidigi, ke Esperanto estas forta ligo inter ĉiuj kontinentoj kaj ebligas komunikadon. Infanoj povas partopreni en tiu ekspozicio per desegnaĵoj pri la fabeloj de Andersen kaj sendi ilin antaŭ la fino de februaro.

André Bourdet, b...@wanadoo.fr
Kion sendi kien?
  • Viajn kontribuaĵojn, artikolojn kaj fotojn por la revuo, rimarkojn k.s. bonvolu sendi al la redakcio en Slovakio (vidu la kolofonon).
  • Reklamaciojn pri ne-ricevo de la revuo, adres-ŝanĝojn, informojn pri la abono aŭ pago de la membrokotizo k.s. bonvolu sendi al la Centra Oficejo de UEA en Roterdamo, Nederlando (vidu la kolofonon).

VERDA DOMO DE ARIZONO (VDA)

Oazo en Dezerto

  • Lingva kaj kultura domo en Usono
  • Por naciaj kaj internaciaj gastoj esperantlingvaj
  • Plaĉega globskala samideana etoso en belega, komforta, ĝardena medio mezdezerta
  • Mondfamaj geologiaj mirindaĵoj, i.a. la Grand-Kanjono, por viziti ĉiuterene
  • Nekutimaj botanikaj belegaĵoj por spekti ĉiuflanke
  • Antaŭhistoriaj arkeologiaj restaĵoj por admiri ĉiuangule
  • Bongustaj indiĝenaj kaj popolaj kuirartoj por sperti ĉiuloke
  • Fascinaj regionaj vivmanieroj (vakera, pionira, mormona, afrikamerika, indiĝenamerika, latinamerika, ktp) por renkonti ĉiuparte
  • Altrangaj muzeoj, teatroj, preĝejoj kaj universitatoj por ĝui ĉiustrate
  • Eksterlandaj (meksikiaj) kaj indian-rezervejaj ekskursoj por fari ĉiuregione
  • Ĉiutagaj, ĉiuhoraj, ĉiunivelaj konversaciaj rondoj sub la sperta kaj bonvola direktado de afabla multe vojaĝinta iran-usona esperantistino Anĝelina Taremi.

VDA disponas pri: biblioteko, naĝejo (varmigata vintre), ekzerca salono, saŭno, bilardsalono, varmega bankuvego, dancejo, muzikiloj, piknikejo, ktp. Privata dormĉambro, salono por tiuj, kiuj dormas sur sofolitoj aŭ surplanke en dormosako. Verda Domo de Arizono situas en Tempe, antaŭurbo de Phoenix (Fenikso), miraklourbo naskiĝinta pionirepoke en la 19-a jarcento.

Revuo Esperanto 2004 12

Malferme

Trezoroj en rubujo

Claude Nourmont

Antaŭ 145 jaroj, la 15-an de decembro 1859, enmondiĝis Ludwik Lejzer Zamenhof en urbo Białystok. Memore al la kreinto de la Lingvo Internacia, kiel li nomis la proponatan lingvon, la Esperanto-komunumo diversmaniere festas la eventon: paroladoj, vizito al monumento, kulturaj spektakloj, manĝofestoj, eĉ futbalmatĉoj…

Sed verŝajne unu el la plej taŭgaj manieroj digne festi la kreinton de Esperanto estas laŭ la propono farita jam en 1927 de Julio Baghy, ke la naskiĝtago de Zamenhof estu ĉiujare la tago de la Esperanto-literaturo, do festo de la libro. Eĉ en nia retema erao libroj plene konservas sian kulturan valoron. Kontraste al aliaj lingvoj, kiuj vivas parole antaŭ ol esti transskribitaj, Esperanto ekvivis unue dank’ al modesta libro, kaj estis poste ekparolata.

Kion oni faru okaze de festo de la libro? Tradicie, oni sugestis, ke ĉiu “vera” esperantisto devus je tiu okazo aĉeti minimume unu libron. Sed ekzistas aliaj manieroj festi: organizi ekspozicion (eĉ modestan) de novaj libroj, aŭ de malnovaj, prezenti iun aspekton de la Esperanta literaturo, informi pri lastaj aperintaĵoj…

Lastatempe, mi vizitis kunvenon de klubo, kiu estis translokiĝanta. Dum la festeto, oni ankaŭ movis diversajn aĵojn: kartonojn, meblojn, kaj mi supozis, ke oni transigas la tuton al la estonta klubejo — aŭ al iu membro, kiu provizore gastigos la havaĵojn. Surprize, elirante de la ne plu uzota klubejo, mi trovis sur trotuaro kartonaron de malnovaj libroj, irontaj al rubujo.

Mi mem ĉiam vivis en librema etoso, mia profesia laboro temis pri libroj, mi ĉiam amis librojn. Libron oni ne forĵetas! Kaj des malpli Esperantan libron.

Post ioma ŝokiĝo, tuj agi: savi la tuton; mi ne venis per aŭtomobilo, sed homoj samideaj pri la valoro de Esperantaj libroj helpis kunporti la tuton en pli ĝustan lokon. El tiu stoko (laŭdire nur duoblaĵoj), kompreneble ne ĉio estas grandvalora: malnovaj lernolibroj, siatempe eldonitaj grandkvante, difektitaj libroj, kun flaviĝintaj paĝoj, aŭ relative lastatempaj eroj facile troveblaj.

En revuo Esperanto de decembro 2002, en artikolo Trezoroj en la reto, Ulrich Lins feliĉis trovi brokante por 50 eŭroj la libron de Bertha von Suttner For la batalilojn! Tiun trezoron mi trovis en la rubujo, same kiel ekzemple libreton La arto fariĝi centjara de L. Wegener, kun subskribo de la aŭtoro. Ankaŭ kelkajn erojn pri kiuj oni volonte batalus ĉe aŭkcio ankaŭ tie akireblis: Oficiala dokumentaro de la 1-a kongreso de Universala Esperanto-Asocio (Augsburg 1910 — Washington 1910), aŭ Laŭroj, kolekto de la originalaj verkoj premiitaj en la unua literatura konkurso de La revuo, eldonita en 1908.

Pri multe pli lastatempaj libroj, oni ne forĵetu libron pri Lidja Zamenhof, ĝuste kiam oni festas la centan datrevenon de ŝia naskiĝo. Oni ankaŭ ne forĵetu libron al kiu oni iel kontribuis (kie la propra nomo estas menciita). Por niaj historiistoj ankaŭ estus interese havi ekzempleron de fakbulteno kiu eldoniĝis en nur 80 ekzempleroj, kiel menciite en la koncerna eldonaĵo.

Mi ne intencas fari ĉi tie katalogon, la paĝoj de la revuo ne sufiĉus. Ĉu mi danku la forĵetintojn, ke mi trovis trezorojn en rubujo?

Ne faru libro-malfeston!

[FORIGITA!: bildo]

Historiaj raraĵoj en la Biblioteko Hector Hodler.

InterKulturo

Nova paŝo

IK-teama plankunsido, kiu okazis de la 22-a ĝis la 25-a de oktobro 2004 en Oslo, Norvegio, signifis novan paŝon de la projekto Interkulturo (IK) en la direkto de kunlaboro kun neesperantistaj uzontoj kaj plua pliproksimiĝo al akademiaj rondoj.

Iniciatita en la jaro 1998, naskita en la Laboratorio por eksperimenta pedagogio de la Tria Roma Universitato kiel Kvazaŭa Lernejo “Tibor Sekelj kaj flegata de ILEI kiel lerneja projekto por interkultura lernado kaj transkultura komunikado per Esperanto kaj Interreto, IK paŝis sian evoluvojon tra diversaj fazoj: rapida disvastiĝo kaj entuziasma akcepto dise en la mondo en la jaroj 1988-2000 (97 klasoj de 50 bazaj kaj mezaj lernejoj en 25 landoj de 6 kontinentoj), elreviĝo kaj preskaŭ estingiĝo en 2001 kaj 2002, reviviĝo ekde 2003 per financa subteno de ESF kaj aktivula apogo de E@I/TEJO kun nova rethejmo www.interkulturo.net, rekono en internaciaj konferencoj pri interkultura edukado kaj lingva diverseco en 2003 kaj 2004 (Unesko, FIPLV, Linguapax k.c.) kaj daŭrigo de malrapida sed daŭrpova kresko.

La IK-teamo (Heming Welde Thorbjørnsen el Norvega Junularo Esperantista, Katja Ignatijeva el TEJO, Anna-Laura Wickström el Germana Esperanto-Junularo, Ljuan Marko Gashi el Centro por Multkultureco de Universitato de Novi Sad — Serbio, Haris Subačić el Esperanto-Junularo de Bosnio kaj Hercegovino, Francesco Maurelli el Skolta Grupo Marino 1 — Italio, kaj Radojica Petrović el ILEI) dum la menciita kunsido en Oslo konkretigis evoluplanon de kontaktreto de Interkulturo en la periodo novembro 2004 — decembro 2005, kiun subvencias Youth (EU) aldone al la subvencio kiun IK jam ricevis de ESF. Por tiu periodo estas antaŭvidita pritrakto de minimume kvin interkulturaj temoj. La unua — Kio estas tipa por mia kulturo? — estos traktata dum novembro/decembro 2004. Ĉe http://www.interkulturo.net/kovrilpagxorezultoj legeblas diversaj kontribuoj pri la antaŭaj esplortemoj: Interkulturaj spertoj, Popularaj libroj, Nia urbo, Fabeloj de la mondo kaj Legendoj pri kreado de la universo. Tie troveblas ankaŭ kvizoj por testeti interkulturajn sciojn.

La novan paŝon de IK karakterizas plurlingvigo kaj pli ambicia turniĝo al universitataj fakuloj kaj ekstermovadaj institucioj en la sfero de interkultura edukado kaj protektado de kultura kaj lingva diverseco. Ĝia retpaĝaro estos tradukita unue en la anglan, rusan, germanan kaj francan lingvojn, kaj poste restos malfermita por tradukado en ajnan lingvon de la mondo, sed ĉiam kun klara indiko, ke la originalo estas en Esperanto. Tiel ĝin povos uzi ankaŭ studantoj de aliaj lingvoj kaj tiel ĝi renkontigos pli vastan publikon kun Esperanto kaj ĝiaj servoj.

[FORIGITA!: bildo]

Kaj fine — kiom ĝi kostis: Anna Laura, Heming, Haris kaj Ljuan Marko en la Esperanto-Domo en Oslo, post la IK-kunsido

La plurlingvigo, aldone al la interesaj enhavo, metodoj kaj ĝisnunaj rezultoj de IK, faros ĝin eĉ pli alloga por ekstermovadaj interesatoj kaj ilia kunlaboro.

Unu el la jamaj neesperantistaj partneroj de IK, la Centro por Multkultureco el Novi Sad (Serbio), venas el la rondoj de la projekto IntCultNet, kun kiu IK renkontiĝis en junio pasintjare dum la Unesko-konferenco pri interkultura edukado okazanta en Finnlando. Temas pri projekto gvidata ĉefe de profesoroj el finnlandaj universitatoj kaj aplikata en 6 landoj de Eŭropo kaj Azio kun similaj ĉef-ideo kaj metodologia bazo kiel IK, sed pli universitateca, kun pli strikte difinita instruprogramo kaj pli formale direktata. Ĝi estis prezentita kaj analizkomparata kun IK dum la teamkunsido en Oslo. La prezentanto emfazis lingvajn malfacilaĵojn en la komunikado inter la diversnaciaj partoprenantoj kiel unu el la plej gravaj problemoj de IntCultNet. La angla kiel laborlingvo ofte montriĝis ĝeno, ĉar ne ĉiuj bone regis ĝin. Estis plezuro prezenti la sukceson de la Esperanto-bazita IK al homoj kun tiaj spertoj pri la lingva problemo en internaciaj edukprojektoj.

Aliflanke, la spertoj el IntCultNet estos utilaj por IK, unuavice ĝiaj scienca baziteco kaj taksmetodoj. IK fakte bezonas eksterajn evaluantojn* por certigi al ĝi pli solidajn gvidliniojn por plua evoluo. La unuaj kontaktoj estas faritaj tiucele kaj ni esperas trovi bonan solvon. Tio estos vojo al pli konvinka konatigo kaj rekonigo de la eduka kaj praktika utileco de Esperanto en la neesperantistaj akademiaj rondoj. Kaj ĝi plifaciligos la vojon al neesperantistaj fondaĵoj kiuj subtenas interkulturan edukadon kaj protektadon de kultura kaj lingva diverseco. Unu el tiuj estas la Eŭropa programo Comenius.

* evalui: valortaksi, fintaksi

Ĉe http://www.eurodesk.org:8080/edesk/Deadline.do?progId=EU0010000031&show legeblas alvoko por proponi edukprojektojn en la programoj Comenius 1 (lernejaj partner-projektoj) kaj Comenius 2 (trejnade de edukantoj). La limdato estas 2005-03-01. Nun estas la ĝusta tempo por komenci prepari la subvenci-petojn. Ne nur la mona subvencio gravas: eniri la rondojn de Socrates/Comenius signifas pluan penetron de Esperanto en EU.

Radojica Petrović, r...@ptt.yu

Tema esploro - la ĉefmetodo de IK

Efektive materialon por interkultura esploro oni povas trovi en preskaŭ ajna temo, ajna esplorkampo. Eĉ ene de tiom teknika temo kiel “Energio” oni povas starigi “interkulturajn” demandojn: Kiel la vivstilo kaj valoroj/principoj de popolo influas la uzon de energio? Ĉu oni estas ŝparemaj pri energio? Kiel oni povas klarigi tiun (mal)ŝparemon? Kiel uzo de certa energifonto influas la medion kaj kiel homoj reagas al tiu influo? Ĉu dum la lastaj 100 jaroj en via socio/medio oni ekis uzi novajn energifontojn? Kiel tio influis la vivon kaj kutimojn de homoj? ktp.

Esplori kion pensas pri certa temo aŭ certa(j) demando(j) grupo de IK-lernantoj el alia lando povas esti efika metodo de interkultura lernado kaj en si mem interesa interkultura sperto. Ajna temo povas taŭgi, se ĝi estas interesa al lernantoj kaj se la partoprenantoj kune kun la gvidanto sukcesos trovi en ĝi interkulturajn aspektojn. La pritema esplorinterŝanĝo povas okazi laŭ la jena skemo:

  1. Elekto de temo
  2. Serĉado de kunlaboronta grupo kaj interkonsento pri la temo.
  3. Disdivido de taskoj ene de grupo.
  4. Preparado de detala plano kaj interkonsento pri la daŭro de ĉiu laborpaŝo.
  5. Kolektado de esplormaterialo kaj interŝanĝo kun la alia(j) grupo(j).
  6. Analizo de la ricevita materialo.
  7. Respondo al la demandoj kaj petoj de la alia grupo kaj reciproka sendo de demandoj kaj petoj por klarigo ktp.
  8. (Ripeti laŭbezone ekde la paŝo 5).
  9. Redaktado de la rezultoj kaj pretigo de prezento/raporto pri la esploro.
  10. Aperigo de raporto/prezento sur retpaĝoj de Interkulturo.
  11. (Opcia) Kvizo pri la esplorita temo.
Laŭ http://www.interkulturo.net/metodiko/

IK-interŝanĝo pri la temo

Popularaj libroj

Pri Pipi Ŝtrumpolonga (fragmento)

Pipi estis la unua vere populara kaj nekutima knabina karaktero en la literaturo. Antaŭ ŝi knabinoj ĉiam estis prezentataj kiel ĝentilaj estaĵoj, kiuj ne rajtas petoli kaj ne rajtas esti sendependaj. Sed ĉio ŝanĝiĝis kun la apero de Pipi! Ŝi estis la unua ekzemplo de tio, ke knabinoj (kaj virinoj ĝenerale) estas same amuzaj, kuraĝaj, fortaj kaj sendependaj, kiel knaboj. Per tio Pipi kontribuis al antaŭenigo de egaleco de virinoj. Pluraj generacioj de svedinoj kaj alilandaj virinoj kreskis havante Pipi kiel sian idealon.

Reagoj al la prezento de Pipi Ŝtrumpolonga

Aleksandra, 2004-01-15: Estas interese konatiĝi kun via imago de Pipi. Mi neniam pensis pri Pipi kiel pri idealo por virino, kun ŝia emo al libero. Mi simple pensis ke tio estas ekzemplo de infaneco — libera infano kiu scias kion ĝi volas, kiu ne havas limojn por fari deziraĵon.

Respondo de Katja, 2004-01-18: Sed ĉu vi povas nomi aliajn librojn (aparte de 1940-1950) kie oni havus inan karakteron similan al Pipi? Eble por ni estas strange nun, en la jaro 2004 — sed ja 50 jarojn antaŭe estis tute alia situacio pri virinoj kaj eĉ en la plej feminismaj landoj de la mondo tiam oni ne jam havis tiom da virinaj liberoj, ĉu ne? Cetere — mi ne povas rememori iujn rusajn librojn kie la ĉefa karaktero estus knabino, kiu estus pli forta, pli sendependa kaj pli amuza ol knaboj. Ĉu eble vi konas? Tiuokaze — bv nomi tiujn librojn.

Respondo de Aleksandra, 2004-01-20: Estas tre malfacila demando... Mi simple ne pensas pri Pipi kiel pri infano de 1940-1950-jaroj. Sed, eblas eltrovi aliajn liberajn infanojn, mi esperas. Mi devas pensi. :-)

Sergeo, 2004-08-17: Ŝajnas al mi, ke nur inoj emas ĉie serĉi diferencon inter knaboj kaj knabinoj. :-) Laŭ mi, infano estas infano, sendepende de sekso — pli libera kaj amuza ol plenkreskuloj, kiu volas fari ĈION, sed ne nur tion, kion permesas la plenkreskuloj. El tiu vidpunkto ankaŭ al mi plaĉas la libro. Do, mi ŝatus Pipi sendepende de tio, ĉu ŝi/li estas knabino aŭ knabo. Tamen, la infanoj, kiuj legas la libron, povas iom “malboniĝi” laŭ opinio de siaj gepatroj, ĉu ne? ;-) Ĉu vi volus, ke viaj ontaj infanoj estu tute liberaj, sendependaj de vi? Laŭ mi, oni devas tamen instrui infanojn, ke ili devas estimi siajn gepatrojn, kaj ke libero ne signifas tutan sendependecon.

Interkulturaj spertoj:

Manĝaĵoj kaj donacoj

Mi loĝas en urbo en Anglio, kie loĝas multaj alilandanoj. Miaj najbaroj ambaŭ estas pakistanaj familioj.

Kiam miaj gepatroj, kiuj estas italoj kaj loĝas en Italio, vizitis min, ili konatiĝis kun miaj najbaroj. En Pakistano la gepatroj estas ege gravaj, kaj por montri respekton miaj najbaroj ĉiam vizitis miajn gepatrojn ĉe mia domo, kaj kunportis multe da manĝaĵoj. Por miaj gepatroj estis pena afero manĝi ilin, ĉar ili ne kutimas ege spicajn manĝaĵojn. Do ili penis manĝi tiujn spicaĵojn, sed ili faris tion por ne ŝajni malafablaj. Miaj gepatroj estis iom ĝenataj de la multaj vizitoj, ĉar en norda Italio oni sufiĉe multe respektas privatecon de la domo. Ili interpretis tiujn vizitojn kiel altrudadon, dum miaj najbaroj interpretis tiujn vizitojn kiel afablecon kaj zorgecon. Miaj gepatroj, krome, sentis sin devigataj doni al miaj najbaroj manĝaĵojn, kvankam vere ili volis nur ferii kaj ne zorgi pri tio.

Alia problemo estis la donacoj. En Italio, kiam oni vizitas familion, oni kutime kunportas donacojn nur por la infanoj, aŭ unu por la tuta familio (ekz. ĉokoladon). Male, en Pakistano oni kutimas donaci ion al ĉiuj membroj de la familio. Krome, en Italio ege gravas bone paki la donacojn per bela kolora papero. En Pakistano ne tiom gravas la pakado.

Por ne krei kulturajn ŝokojn al ambaŭ kaj eviti ofendiĝojn, mi simple ĉiam aĉetas individuajn donacojn por ĉiuj membroj de la pakistanaj familioj kaj ŝajnigas ke miaj gepatroj sendis ilin. Kaj inverse, kiam miaj pakistanaj geamikoj sendas donacojn al miaj gepatroj, mi ĉiam pakas ilin belaspekte.

Rakontis partoprenanto de IK-seminario en Sarajevo, marto 2004

Montevideo antaŭ 50 jaroj: Memorinda datreveno

Kiel konate UEA estas en konsultaj rilatoj kun Unesko ekde 1954. Vendredon la 10-an de decembro en la menciita jaro Unesko oficiale rekonis la valoron de Esperanto por la scienco, la edukado kaj la kulturo.

Estis historia tiu momento ne nur por nia Movado, sed ankaŭ por la kulturo de la mondo. Sabaton matene ĉiuj gazetoj alportis la novaĵon. La gazeto La Tribuna Popolar de la dekunua de decembro notis ĝin sub la titolo Triumfo de Esperanto.

Estis fakte vera triumfo. Profesoro Carlo Minnaja detale raportas pri la okazintaĵoj en la verko Eseoj memore al Ivo Lapenna (2001). Okaze de la jubilea jaro indas relegi pri tiu memorinda Oka Sesio de la Ĝenerala Konferenco, dum kiu en Montevideo vere sukcese defendis Esperanton prof. d-ro Ivo Lapenna. Ni ja konas liajn oratorajn talentojn kaj atingaĵojn.

Feliĉe ankaŭ hodiaŭ ni havas eblon ĝui la parolarton de Ivo Lapenna, ĉar estas eldonitaj du kompaktdiskoj (2003) enhavantaj elokventajn paroladojn de la prestiĝa korifeo. Krome estas grave ne forgesi la verkon Elektitaj paroladoj kaj prelegoj (1966), en kiu ni per la okuloj povas sekvi la faman oratoron sur internaciaj podioj. Ĉiu lia parolado estas verko de fekunda menso, prezentita kun la krea spontano de vera oratoro. Lia simpatia voĉo kaptas nin. Ĝi gvidas aŭskultantojn tra la valora kaj vive prezentita enhavo. Prof. J.C. Wells skribas: En unu afero Ivo Lapenna restas por mi ideala figuro, inspira modelo: nome kiel parolanto de Esperanto. Ĉu temas pri oratorado, ĉu temas pri ĉiutaga konversacio, mi admiris kaj admiras lian lingvokapablon. Lia propra lingvofono — la kroata kun konsiderinda influo de la itala — dotis lin per prononco tre proksima al la internacia Esperanta idealo. Lia konscio de sia publiko pelis lin al klara esprimado, al eleganta sed simpla elekto de vortprovizo, kaj al perfekte formulita sintakso. Li mem flegis sian lingvouzon, kaj per sia ekzemplo montris al aliaj kiel fari same. Lia daŭra testamentaĵo troviĝas ne nur en la organizado de la movado, sed ankaŭ en la “la fundamento, sur kiu kuŝas la tuta konstruaĵo de Esperanto”, nome en la lingvo mem.

Dankeme ni konservu la memoron pri tiu ĉi signifa atingaĵo antaŭ kvindek jaroj en Montevideo.

Jorma Ahomäki

Ekspozicio renaskis asocion en Urugvajo

La 10-an de decembro pasos 50 jaroj de post la akcepto de la fama rezolucio pri Esperanto en la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Montevideo. Por omaĝi tion Urugvaja Esperanto-Societo organizis imponan ekspozicion pri Esperanto ĉe la 27-a Internacia Libro-Foiro en Montevideo, de la 27-a de aŭgusto ĝis la 12-a de septembro. UEA apogis ĝin finance kaj per granda librodonaco.

Dum la foiro UES okazigis tri prelegojn, tre bone akceptatajn de la ĉeestantoj. Daniel Bebelaqua prelegis pri Esperanto kaj amaskomunikiloj. Prof. Geraldo Mattos, prezidanto de la Akademio de Esperanto, venis el Brazilo por prelegi en la Humanisma Fakultato de la Urugvaja Universitato pri la temo Al ĉiu lingvo respondas kvar gramatikoj.

UES disdonis broŝurojn pri Esperanto ĝenerale, kun mallongaj tradukoj de konataj verkistoj, pri Esperanto en la reto kaj broŝuron kun enkonduka kurseto. La respondado de kelkaj demandoj “rajtigis” ricevi la unuan lecionon de normala kurso. Tio ege bone funkciis kaj en la unuaj tagoj post la foiro UES jam ricevis dudekon da respondoj. Oni petis la vizitantojn, kiuj iom pli interesiĝis pri nia lingvo, doni siajn donitaĵojn por daŭrigi kontaktadon kun ili. Tiel eblis atingi ankaŭ tiujn, kiuj ne uzas la reton. Entute oni akiris pli ol 70 adresojn.

Aparte grandioza estis la sukceso ĉe amaskomunikiloj. Multaj raportoj kaj intervjuoj aperis en ĉefaj urugvajaj gazetoj kaj ankaŭ en radio kaj televido.

Oni povus rakonti multajn interesajn anekdotojn, sed ĉefe tre feliĉigis nin la fakto, ke kiam multaj homoj, kiuj jam preskaŭ preterpasis nian budon, ekkonis la celon de nia movado, ili restis ĉe ni parolante kaj demandante duonhoron. Kelkaj eĉ revenis al la foiro, aĉetante denove la enirkarton, nur por viziti nin duafoje kaj trarigardi la montritajn librojn. Sed eble tio, kio plej multe feliĉigis nin, estis sperti la gajan kaj ĝojan etoson de nia budo (vidu la suban filmon), kie kunlaboris ankaŭ lernantoj de senpagaj kursetoj, kiujn ni ofertis antaŭ la foiro. Agrable estis ankaŭ vidi, ke anstataŭ la atendebla laciĝo post la longa laboro ĉe la foiro, ĉiuj UES-anoj sentas pli da energio kaj volo por antaŭenigi la agadon. Tion pruvas du faktoj: trideko da lernantoj ekstudis Esperanton post la foiro kaj UES organize reviviĝis post longa dormado. La 22-an de oktobro 2004 okazis ĝenerala kunsido de UES. Ĝi unuanime elektis estraron kaj rekonfirmis la antaŭan statuton de UES. La kunsido aklame deklaris sin daŭriganto de la agado de UES. Kiel prezidanto estis elektita Alberto Barrocas, kiel sekretario Eduardo Trápani kaj kiel kasisto Daniel Belacqua.

Laŭ raportoj de Alberto Barrocas, Sandra Burgues kaj Eduardo Trápani

Rezolucioj de Unesko

En du okazoj la Ĝenerala Konferenco de Unesko akceptis specialan rezolucion dediĉitan al Esperanto. Tiu de la 4-a Ĝenerala Konferenco (Montevideo 1954) rezultis el kelkjara kampanjo kunordigita de UEA, precipe de ĝia estrarano Ivo Lapenna. La rezolucio pri la Jubilea Jaro, akceptita de la 23-a Ĝenerala Konferenco (Sofio 1985), estis la frukto de tridekjara kunlaboro kaj bonaj kontaktoj de kelkaj naciaj delegacioj. Kune la du rezolucioj konsistigas la plej klaran agnoskon de la valoro de Esperanto fare de grava interŝtata organizaĵo.

Kvankam en 1993 la 27-a Ĝenerala Konferenco denove diskutis pri Esperanto, la favora rezolucio proponita de Italio ne atingis voĉdonon kaj restis labordokumento.

IV.1.4.422 La Ĝenerala Konferenco, diskutinte la Raporton de la Ĝenerala Direktoro pri la Internacia Peticio favora al Esperanto;

IV.1.4.4221 Notas la rezultojn atingitajn per Esperanto sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo;

IV.1.4.4222 Rekonas, ke tiuj rezultoj respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko;

IV.1.4.4223 Notas, ke pluraj Ŝtatoj-Membroj informis pri sia preteco enkonduki aŭ ampleksigi la instruadon de Esperanto en siaj lernejoj aŭ superaj edukaj institucioj, kaj petas tiujn Ŝtatojn-Membrojn informadi la Ĝeneralan Direktoron pri la rezultoj atingitaj sur tiu kampo;

IV.1.4.4224 Komisias la Ĝeneralan Direktoron sekvi la kurantan evoluon en la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo, kaj tiucele kunlabori kun Universala Esperanto-Asocio en aferoj koncernantaj ambaŭ organizaĵojn.

Ĝenerala Konferenco de Unesko, Montevideo, 1954
Festado de la centjariĝo de Esperanto

La Ĝenerala Konferenco,

Konsiderante, ke ĝi en sia sesio de 1954, okazinta en Montevideo, per la rezolucio IV.1.4.422-4224 notis la rezultojn, atingitajn pere de la internacia lingvo Esperanto sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj reciproka kompreniĝo inter la popoloj de la mondo, kaj rekonis, ke tiuj kongruas kun la celoj kaj idealoj de Unesko,

Memorigante, ke Esperanto intertempe faris konsiderindan progreson kiel ilo de kompreniĝo inter popoloj kaj kulturoj de malsamaj landoj, penetrante en la plimulton de la regionoj de la mondo kaj la plimulton de la homaj agadoj,

Rekonante la grandajn eblecojn, kiujn Esperanto prezentas por la internacia kompreniĝo kaj la komunikado inter popoloj de malsamaj naciecoj,

Notante la tre gravan kontribuon de la Esperanto-movado, kaj precipe de Universala Esperanto-Asocio, al la disvastigado de informoj pri la agado de Unesko, same kiel ĝian partoprenon en tiu agado,

Konscia pri la fakto, ke en 1987 oni festos la centjariĝon de la ekzisto de Esperanto,

1. Gratulas la Esperanto-movadon okaze de ĝia centa datreveno;

2. Petas la Ĝeneralan Direktoron daŭre sekvi kun atento la evoluon de Esperanto kiel rimedo por plibonigi la komprenon inter malsamaj nacioj kaj kulturoj;

3. Invitas la Ŝtatojn-Membrojn marki la centjariĝon de Esperanto per konvenaj aranĝoj, deklaroj, eldono de specialaj poŝtmarkoj kaj simile, kaj instigi al la enkonduko de studprogramo pri la lingvo-problemo kaj pri Esperanto en siaj lernejoj kaj siaj institucioj de supera edukado;

4. Rekomendas al la internaciaj neregistaraj organizaĵoj aliĝi al la festado de la centjariĝo de Esperanto kaj pristudi la eblecon utiligi Esperanton kiel rimedon por disvastigi inter siaj membroj ĉiajn informojn, inkluzive de tiuj pri la agado de Unesko.

Ĝenerala Konferenco de Unesko, Sofio, 1985

Kongresa Komuniko 1

90-a Universala Kongreso de Esperanto

Vilno, Litovio, 23-30 julio 2005

Konstanta adreso:

Poŝta adreso: Centra Oficejo de UEA (vidu la kolofonon). Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2005.html.

Kongresa temo:

En 2005 pasos 100 jaroj de post la unua Universala Kongreso en Bulonjo-ĉe-Maro en 1905. Al tiu jubileo estas dediĉita la temo de la Vilna UK, Universalaj Kongresoj: 100 jaroj de interkultura komunikado.

Kongresejoj

La ĉefa kongresejo Reval Hotel Lietuva (Konstitucijos pr. 20, LT-2600, Vilnius, Litovio) situas proksime al la urbocentro. Ĝi estas 3-stela hotelo kun luksaj dormoĉambroj kaj kun modernaj kaj multfunkciaj kunsidejoj. Artaj kaj edukaj programeroj ĉefe okazos en la Vilna Kongrespalaco (Vilniaus Kongresu, Rumai; adreso: Vilniaus str. 6/14). La inaŭguro kaj fermo okazos en Siemens Arena (Ozo str. 14a), ĵus inaŭgurita sportejo-koncertejo 5 km for de la urbocentro.

Loka Kongresa Komitato

La konsisto de la 28-membra LKK estis konfirmita de la Estraro de UEA en la Pekina UK, sed LKK fakte komencis sian laboron por la sukceso de la 90-a UK jam multe pli frue. Ĝia prezidanto estas la internacie konata aktivulo Povilas Jegorovas.

Korespondado

Kongresanoj bv. skribi ne al LKK sed ĉiam al la Kongresa Fako de UEA ĉe la Centra Oficejo en Roterdamo. LKK ne povas respondi individuajn informpetojn. Oni ankaŭ ne skribu al la Kongresejo.

Informado

Kongresaj informoj aperas en la Unua Bulteno, Dua Bulteno, kongresa TTT-ejo, revuoj Esperanto kaj Litova Stelo (jara abono € 14,00; aere € 20,00) k.a. gazetoj, kaj en Esperantaj radioelsendoj (Varsovio, Pekino k.a.). En la kongreslando la 90-a UK estis jam multfoje priraportita en amaskomunikiloj dank’ al modela agado de LKK.

Glumarko

Glumarko (4×4cm) kun la kongresa emblemo estas mendebla ĉe la Libroservo de UEA. Folio kun 15 pecoj kostas € 1,20 (plus sendokoston kaj en EU imposton 19%). Triona rabato ekde 3 ekz.

Kongresa afiŝo

La afiŝo de la 90-a UK (99×69cm, vidu la foton) kun vidaĵo de la urbo Vilno estas nekutime impona. Ĝi kostas € 4,50 (plus sendokoston kaj en EU imposton 19%). Triona rabato ekde 3 ekz.

Unua Bulteno

La tre bele presita Unua Bulteno enhavas ĝeneralajn informojn pri Vilno kaj Litovio kun koloraj fotoj sur kvar A4-formataj paĝoj. Oni povas ricevi ĝin senpage de la kongresaj perantoj aŭ de la Centra Oficejo de UEA, kiu volonte sendos pli grandajn kvantojn por distribuo ekz. en kluboj kaj E-renkontiĝoj kaj kun E-gazetoj.

Loĝado kaj ekskursoj

Komence de 2005 aperos la Dua Bulteno kun detala oferto de hoteloj, ekskursoj, antaŭ- kaj postkongresoj kaj aliaj servoj. Ĉiuj ĉi informoj kun mendilo troviĝos ankaŭ en la kongresa TTT-ejo.

Internacia Infana Kongreseto

La Infana Kongreseto havos tre taŭgan lokon en la ripozejo Perlo de Pailgis ĉe la lago Pailgis, ĉ. 36 km nordoriente de Vilno. Informoj kaj aliĝoj ĉe: Stefan MacGill, Pannonia u. 30/I/6, HU-1136, Budapest, Hungario; S...@scansoft.com.

Vojaĝado

Densa reto de rektaj flugoj, ĉefe de la nacia kompanio Lithuanian Airlines LAL (Lietuvos avialinijos), ligas Vilnon kun multaj eŭropaj urboj, tra kiuj Vilno estas facile atingebla per konektaj flugoj de la grandaj internaciaj flugaliancoj. La Vilna flughaveno situas nur je 7 km for de la urbocentro. Krome estas facile vojaĝi al Litovio ankaŭ trajne aŭ aŭtobuse.

Aliĝoj

La aliĝilo de la 90-a UK estas jam vaste distribuita. Ĝi estas daŭre ricevebla ĉe la kongresaj perantoj kaj ĉe UEA, kaj ĝi troviĝas en PDF-formato ankaŭ en la reto, http://www.uea.org/pdf/alighilo05vilno.pdf, por elŝuto kaj kopiado. Eblas kaj ankaŭ konsilindas aliĝi rete ĉe http://www.uea.org/kongresoj/ukalighilo.html.

Kotizoj

Indas aliĝi jam en 2004 por ĝui la plej malmultekostan tarifon, kiu validos ĝis la fino de la jaro. Apud la kutima divido de landoj en la kategoriojn A kaj B ekzistas speciala kategorio C, al kiu apartenas ĉiuj landoj de la eksa Sovetunio. La kotizoj de la unua periodo estas (parenteze tiuj por kat. B kaj C): IM de UEA 150 (115 k 75); ne-IM 190 (140 k 95); IM-junulo/kunulo/komitatano/handikapito 75 (60 k 40); ne-IM junulo ktp. 115 (85 k 60). Pagmanieroj kaj kategorioj troviĝas en Jarlibro 2004 (p. 38) kaj en la TTT-paĝoj.

Junaj esperantologoj prelegu en Vilno

Estas fakto, ke jen kaj jen aperas junaj talentaj esperantistoj kun universitata klero, eĉ kun doktoreco, kiuj verkis interesajn esperantologiajn studojn, prezentis magistrigajn aŭ doktorigajn disertaciojn aŭ intencas tion fari, kaj tamen restas relative nekonataj.

La bedaŭrinde nesufiĉa intereso en la movado por tia scienca agado ofte sekvigas certan frustron aŭ eĉ malaperon de tiuj talentuloj.

Ni tamen bezonas ĉiun talentulon, ne nur en la sferoj de faka apliko, beletro ktp, sed ankaŭ aparte en la sferoj de interlingvistiko kaj esperantologio. Ja restas ankoraŭ multo por esplori pri internacia lingva komunikado, pri planlingvoj kaj — aparte — pri Esperanto kun ĝia komunumo, por havi pli bonan science bazitan fundamenton por niaj klopodoj kaj argumentoj.

Pro tio la tradicia esperantologia konferenco, okazonta kadre de la Universala Kongreso 2005 en Vilno, ĉi-foje ne rilatiĝos al iu konkreta temo, sed estos loko aparte por junaj esperantologoj. Ili prezentu siajn studofinajn disertaciojn, diskutigu siajn aperintajn aŭ aperontajn verkojn aŭ informu pri temoj, pri kiuj ili estas laborantaj aŭ pri sciencorganizaj aspektoj de sia esperantologia agado. Krom tio la konferenco diskutu, kion ŝanĝi, por ke junaj intelektuloj, provizitaj per diversfakaj modernaj scioj, sin sentu pli forte ol ĝis nun motivitaj verki science pri Esperanto.

Estas planite eldoni la aktojn de la konferenco. La Estraro de Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED), kiu aŭspicias la konferencon, inter la altkvalitaj kontribuoj elektos la plej bonan por eventuala aperigo en la socilingvistika revuo Language Problems & Language Planning. En kazo de neceso oni klopodos trovi eblon finance subvencii la partoprenon de taŭgaj kandidatoj.

Interesatoj sin anoncu ĉe d-ro Detlev Blanke (d...@snafu.de).

Detlev Blanke

Oktobra gazetara eĥo:

Retlisto Reago havas pozitivan efikon

Pluraj germanlingvaj gazetoj kaj revuoj priatentis la aktivadon de la Internacia Esperanto-Muzeo, kiu okazigis simpozion pri la persekutoj de esperantistoj sub Hitler kaj Stalin. Inter aliaj la renoma scienca revuo Bild der Wissenschaft (10-01) mencias tion en eta artikolo: Por Hitler ĝi estis la “lingvo de judoj”, Stalin murdigis dekmilojn de ĝiaj subtenantoj. Kvankam Esperanto nur plifaciligu la interkomprenadon.

Leeuwarder Courant (10-12) raportas, ke la Esperanto-folklora grupo Kajto el Nederlando gajnis la Esperanto-kulturpremion de la germana urbo Aalen. La grupo ricevis la premion pro sia grava kontribuo al la Esperanto-muzikkulturo. La tradicia bildo volas, ke Esperanto ĉefe estu parolata de maldekstraj idealistoj de ĉiaspeca plumaro, konstatas la nederlanda gazeto Haagsche Courant (10-15), prezentante la novan libron de Marc Van Oostendorp pri la historio de Esperanto. La sola idealo, kiun la parolantoj ankoraŭ flegas, estas, ke Esperanto ofertas al ili la eblon komuniki kun homoj tra la tuta mondo, daŭrigas la gazeto. Se vere la sola ideo, tamen bela kaj utila por multaj.

Daŭre tre sukcesa estas la pri-Esperanta raportado en Litovio. Kaj en regionaj televidkanaloj kaj en radiostacioj oni raportas pri la litovlingva eldono de la libro La Zamenhof-strato de Roman Dobrzyński. Ankaŭ en Oceanio Esperanto trovas novajn adeptojn. Tion rimarkas la gazeto Les Nouvelles Caledonniens (25.10.), raportante pri fervora manpleno da lernantoj en Novkaledonio.

En usona regiona gazeto Elkhart Truth (09-26) aperis satira kolumno pri starigo de Esperanto-partio por unuigi la landon. Reagis pluraj Esperanto-aktivuloj por klarigi la veran ideon malantaŭ Esperanto. Nun en nova kontribuo (10-10) la kolumnisto konstatas, ke lia legantaro estas vere tutmonda kaj ŝanĝis sian iom skeptikan opinion pri Esperanto: Ŝajnas, ke Esperanto efektive ekenradikiĝis, kvankam probable ne tiom larĝe kiel oni esperis.

La fakto, ke la kolumnisto ricevis enhave bone skribitajn reagojn al sia unua kontribuo el Usono, Anglio, Kolombio kaj Svedio, montras la utilon de la retlisto Reago. Ĉi tiu listo anoncas menciojn pri Esperanto en la nacilingva informilaro. Ĝia celo estas ebligi al listanoj konvene respondi al tiaj mencioj, klarigas Dafydd ap Fergus de la Brusela Komunikadcentro.

Se ankaŭ vi emas trafe reagi al artikoloj pri Esperanto, bonvolu viziti http://groups.yahoo.com/group/reago. La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: www.lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton).

Bedaŭrinde ni ne sukcesas trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
Brusela Komunikadcentro de Eŭropa Esperanto-Unio, m...@lingvo.org

Kion diris la enketo?

En la novembra revuo aperis la unuaj informoj (statistiko kaj konkurso pri la rubrikoj/temoj) el la pasintjara enketo, kies celo estis esplori, kian opinion havas la legantoj pri sia periodaĵo. Jen la daŭrigo.

Aliaj ŝatataj temoj:

Vortoj de la Prezidanto. Honestaj reagoj de la legantoj. Kongres-raportoj. Informoj pri E-o en radio. Rubriko por komencantoj. Turismo, reklamoj. Humuro, ridigaj artikoloj. Fragmentoj el Belartaj konkursoj. Fervojo. Noveloj aŭ romanetoj. Filatelo, ateismo. Nova koncepto de neŭtraleco. Diversaj religioj. Kaŝitaj sensacioj en la movado, ekz. pri la eksiĝoj en UEA. Iom da kritikaj voĉoj. Pli da anoncoj. Ekonomio, scienco. Fakaj asocioj. Unesko, UN, organizaĵoj kun kiuj UEA kunlaboras. Rakontoj el la vivo de esperantistoj. Novaĵoj el Novjorko, ateismo, E-filmoj, agado sur ĉiuj kontinentoj, paco, politiko, komunismo, demokratio en UEA, neŭtralismo, tutmonda federacio. Akademio de Esperanto. Klarigo de novaj vortoj. Matematiko, go-ludo, verkado, laikeco. Ekleziaj katolikaj informoj. Evoluo kaj historio de Esperanto. Ŝercoj kaj satiroj. Rememoraj artikoloj 50 jarojn malnovaj. Antropologio, inaj temoj. Historio de la movado (“Antaŭ 100 jaroj”). La UEA-prezidantoj. Scienco, paco, E-historiaĵoj. Infana E-movado. Aliaj mondaj movadoj. Esperanto-teatro. Distraj artikoloj, anekdotoj, aforismoj, fabeloj. Romano je daŭrigoj (ekz. elĉerpita titolo). Esperantologio. Lingvopolitiko de la E-komunumo. Fotoj faritaj de esperantistoj. Praktika aplikado. Minoritataj lingvoj. Rubriko por perfekta lingvo-uzo. Psikologio, psikiatrio. Nia historio kaj niaj famuloj. Evoluo de nia domo en Roterdamo. Biografioj de esperantistoj kun prezento de iliaj verkoj. Rezultoj de surstrataj enketoj. Interkulturaj konfliktoj, solvoj, paco. TEJO. Ekzamenoj ILEI. Interna ideo. Politiko, solidareco, help-preteco, arto, nova strategio. Listo de novaj membroj. Landaj kaj fakaj revuoj. Lingva angulo, trarigardo de E-gazetaro. Sportoj, luktoartoj. Handikapuloj. Lingvaj minoritatoj, socilingvistiko. Samseksemuloj, gejoj.

Rimarkoj, sugestoj:
  • Iniciatoj kiuj estas stimulaj kaj ekzemplaj
  • Por revuo kiu aperas monate bonvenus 12 numeroj
  • Estrarajn raportojn for el la revuo!
  • Kampanjo ke la Papo stimulu paroĥestrojn rekomendi E-lernadon
  • Kial ĉiam tiom da spaco por nekrologoj? Tio donas la impreson ke nia movado mortas
  • Plej interesaj estas anoncoj pri niaj forpasintoj, bedaŭrinde ne en ĉiu monato
  • Forigi polemikojn
  • Pli da recenzoj
  • Forigi la krucenigmon kaj utiligi tiun spacon pli saĝe
  • Mi dezirus en ĉiu revuo krucenigmon
  • Tro senzorge kunmetita revuo, kio aludas mankon de zorgo = profesieco
  • La revuo konsiderinde pliboniĝis, ne malkuraĝiĝu pro kritikoj nek pro kritikemuloj
  • Pli kaj pli bone farate, sed provu realigi pli da laboro vere ĵurnalista, esplora, ne nur uzi pretajn tekstojn.
  • La Kalendaro aperas rete, ni ŝparu spacon por pli gravaj temoj
  • La kalendaro aperu pli ofte
  • Duonigu ĉiujn artikolojn, ili estas tedaj
  • La revuo daŭre plenumas sian gravan rolon kaj samtempe estas interesa kaj aktuala
  • La revuo laŭ mi estas multe plibonigita dum la jaroj, ĝi bone konkurencas kun aliaj gazetoj en la moderna mondo
  • La litertipoj povus esti pli grandaj, multaj esperantistoj suferas pro malforta vidado
  • Daŭrigu simile kiel ĝis nun, vi vere refreŝigis nian centran revuon
  • Ne faru tro da atakoj kontraŭ alia lingvo (la angla)
  • Artikoloj kiel “PO” estas tro specifaj (por fakrevuoj)
  • Superfluas cirkli aŭ substreki apartajn rubrikojn aŭ temojn (pri enketilo) en la nuntempa redaktado de la revuo, ĉar la ĝisnuna kombino de tekstoj fariĝis por mi — kaj ne sola! — aparte agrabla kaj varia. Sinceran gratulon
  • Nepre daŭrigu la paperan formon!
  • Laŭ mi vi sukcesas bone ĵongli la diversajn postulojn de nia oficiala organo — gratulon!
  • Mi ege ŝatas la revuon kaj deziras ke ĝi daŭre estu tia. Sen la revuo mi profunde enuadus!
  • Multe malpli bela ol antaŭe. Teksto tro “dika”, densa, tro da fotoj, enpaĝigo ne lerta. Tro da artikoloj de ĉiam la samaj CO-anoj aŭ estraranoj. La kovrilo tro ofte montras iun grupon de esperantistoj, ofte neprofesie fotitan. Mi preferus iom pli abstraktajn, sed belajn fotojn
  • Post la ŝanĝo de la redaktoro la revuo fariĝis iom pli plaĉa, ne tiel “peza”, iom pli interesa
  • Mi estas tre kontenta. Mi dankas pro via bonega laboro. La revuo min kontentigas, tamen mi ŝatus ricevi la gazeton pli ampleksan...

*Rimarko de la redaktoro: jen kiom da interesaj (kvankam iam kontraŭaj) opinioj kaj sugestoj. Mankas nur la konsilo, kiel kontentigi ĉiujn sur nur 24 paĝoj monate...

Stato de la UK-aliĝoj

Ĝis la 17-a de novembro la 90-a UK en Vilno (23-20 julio 2005) havis 364 registritajn aliĝintojn el 41 landoj. Plej multe da aliĝintoj estis el la kongreslando Litovio (52). Sekvis Germanio (32), Nederlando (28), Japanio (20), Italio (17), Finnlando kaj Rusio (po 14), Francio kaj Pollando (po 13), Danio kaj Svedio (po 11). La kongresa administracio antaŭvidas grandan kreskon de la nombro ĉirkaŭ la jarfino, kiam finiĝos la unua kotizperiodo.

Afranko Tria Mondo

Laŭ la sugesto de kelkaj membroj de Esperanto Nederland, en 2003 kreiĝis ĉe UEA konto el kiu oni pagas afrankokostojn por brokantaĵoj senditaj al Esperantaj organizoj en landoj kun transpagaj problemoj.

La konto Afranko Tria Mondo bonvenigas donacojn kiuj helpos al niaj malpli riĉaj samlingvanoj ricevi malnovajn librojn el la brokantejo de UEA.

Institucio Hodler ’68: la ŝtalŝranko de la movado

Se vi volas subteni la movadon finance, bonvolu peti informojn pri nia agado:

IH ’68, Nieuwe Binnenweg 176 NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando, tel. +31 10 436 1044, fakso +31 10 436 1751 rete: u...@co.uea.org

Ni estas tre aktiva asocio kun tre grava mesaĝo

Por la irlanda diplomato Seán Ó Riain Eŭropo ne estas iu abstraktaĵo, sed vivata realeco. Ekde 2002 li tenas la torĉon de prezidanteco de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) kaj estis reelektita dum la EEU-kongreso en Bilbao. Marko Naoki Lins intervjuis lin por nia revuo pri Esperanto kaj Eŭropo.

Kiun mesaĝon havas EEU?

Ni estas tre aktiva asocio kun tre grava mesaĝo: nome, ni kontraŭbatalas lingvan diskriminacion en Eŭropo kaj ni havas taŭgan ilon por superi la diskriminacion: Esperanton. Ni lobias pri tio en Bruselo ĉe la EU-institucioj kaj informas la gazetaron, ni agadas en la eŭropaj ĉefurboj kaj en niaj lokaj Esperanto-grupoj. Sed ni devas ankoraŭ plifortigi niajn klopodojn — ĉiu el ni, kiu certas, ke Esperanto estas bonega afero kaj taŭga lingvo por Eŭropo. Tre klare ni surpaperigis nian mesaĝon en la rezolucio de Bilbao (http://www.lingvo.org/xx/4/908)

Same kiel Eŭropa Unio plilarĝiĝis, ankaŭ nia asocio baldaŭ bonvenigos novajn landajn asociojn el mezorienta Eŭropo. En 2007 ni por la unua fojo okazigos nian kongreson en nove aliĝinta EU-lando, nome en Maribor.

Granda parto de via agado estas kunordigita de la Brusela Komunikadcentro (BKC), kies problemo estas ĉefe de financa naturo. Kiel vi intencas certigi ĝian pluekziston en 2005?

Ni havis en 2004 tre sukcesan “veton je la pluvivo de BKC”, dum kies kampanjo la esperantistaro sin montris tre malavara. EEU, sed ankaŭ la tuta esperantistaro, bezonas profesian stabon de lobiistoj kaj informistoj en Bruselo, kie okazas la ĉefaj kontaktoj kun la politika mondo kaj internaciaj organizoj. Ne esti reprezentata tie de profesiaj fortoj estus granda peko de la tuta Esperanto-movado. Profesieco postulas monon: mi certas, ke multaj konscias pri la graveco de nia laboro en Bruselo kaj volonte subtenas ĝin finance.

Kiuj estis la ĉefaj eventoj de la pasintaj jaroj koncerne Esperanton en Eŭropo?

Ĉi-jare EU adoptis konstitucion, kiu aparte gravos por Esperanto. Aprile la Eŭropa Parlamento (EP) voĉdonis la unuan fojon pri ebla rolo por Esperanto en EU. Nur eta plimulto kontraŭis. Estis pluraj parlamentaj demandoj pri lingva diskriminacio, instigitaj de EEU. Intertempe elektiĝis la unua EP-ano, kiu parolas Esperanton, la polino Margareta Handzlik. Aliaj pozitivaj evoluoj estis, ke en 2002 la pola registaro decidis, ke la eksterlanda servo de Radio Pollando havos tri prioritatajn lingvojn: la anglan, la germanan kaj Esperanton. Fine de 2002 nia japana mecenato Etsuo Miyoshi decidis financi gazetan anonckampanjon por antaŭenigi Esperanton kaj lingvan samrajtecon en Eŭropo. La kampanjo daŭros ankaŭ en 2005.

Kial Esperanto havas tiom da problemoj establiĝi en la plurlingva Eŭropo?

La ĉefmalsano de Eŭropo estas la manko de eŭropa “ni-sento”. Por multaj, Eŭropo estas apenaŭ pli ol regiono de harmoniigitaj porkoprezoj — kaj tia Eŭropo neniam havos la lojalecon kaj amon de la popoloj de Eŭropo. Estas nia tasko konvinki eŭropajn civitanojn kaj politikistojn, ke Esperanto ja estas realigebla alternativo, kaj ne utopiaĵo. La vera problemo estas, ke la plimulto de “seriozaj” homoj ne traktas Esperanton serioze, kaj plenas je eksmodaj antaŭjuĝoj. Oni opinias ke ĝi estas “artefarita, ne vivanta lingvo; iu bastarda miksaĵo de lingvoj”.

Kial la angla maltaŭgas kiel komuna eŭropa lingvo?

Unue, ĉar ĝi estas denaska nur por 13 procentoj de la EU-civitanoj; do ĝi neniam povos doni lingvan samrajtecon. Due, la angla lingvo pro plejparte fonetikaj kialoj ne taŭgas kiel internacia lingvo. Robert Phillipson en pluraj libroj klare montras kiel Usono kaj Britio elspezis grandegajn monsumojn por antaŭenigi kaj instrui la anglan mondskale. Ĉu tio signifas, ke ni kiĥote kontraŭbatalu la anglan? Tute ne. Ni kontraŭbatalas ne la anglan, sed la maljustecon. Tio estas nia kialo por ekzisti. Maljusta estas maljusta, kaj neniu argumento pri praktikeco aŭ io ajn alia konvinkos nin akcepti ĝin.

Kiujn ideojn vi havas por antaŭenigi la Esperantan projekton en Eŭropo?

Ni ne povas sukcesi solaj, ni bezonas aliancanojn kiel defendantojn de lingvoj de nacioj kaj malplimultoj. La nova EU-Konstitucio diras, ke oni per kolekto de unu miliono da subskriboj povas devigi la EU-Komisionon iniciati politikan proponon pri aferoj kie civitanoj konsideras efektivigi la Konstitucion. La Konstitucio ja garantias la samrajtecon de civitanoj, sed ni bone scias ke la praktiko de EU ne respektas la lingvan samrajtecon. Kune kun la defendantoj de aliaj lingvoj esperantistoj certe povus arigi unu milionon da subskriboj. Nemalhavebla kondiĉo por havi la kunlaboron de la aliaj estas, ke ni substreku la lernfaciligajn ecojn de Esperanto, kaj ĉiam menciu la gravecon de lingva diverseco: Eŭropo estos “Unueco en Diverseco”, aŭ ĝi tute ne estos.

Mi alvokas ĉiujn aliĝi al nia agado aŭ skribi al ni por proponi novajn ideojn. Se vi emas kunlabori aŭ finance subteni nin, bonvolu kontakti nin ĉe www.komunikadcentroesperanto.org

[FORIGITA!: bildo]

Neformala diskuto pri EEU dum UK

Ĉu Nitobe-raporton por Eŭropa Unio?

Antaŭ la 1-a de majo 2004 Eŭropa Unio konsistis el 15 landoj kun 11 lingvoj, kiuj laŭ jura direktivo estis ne nur oficialaj sed ankaŭ samrajtaj laboraj lingvoj. Almenaŭ teorie. Malgraŭ grandegaj fortostreĉoj de la monde plej grandaj tradukaj kaj interpretaj servoj (de EU) traduki kaj interpreti el/en kiom eble plej multaj(n) lingvoj(n), en la ĉiutaga praktiko de EU regis la angla (kun kreskanta tendenco) kaj la franca (kun malkreskanta tendenco).

Por la germana restis inter 1-3%, kaj eĉ malpli por la ceteraj 8 lingvoj. Aliĝis 10 novaj landoj. Ĉu la Unio povas kiel ĝis nun daŭrigi kun 20 lingvoj? Ĉu oni ŝanĝos la lingvoregulojn, kun la rezulto de ankoraŭ malpli da lingva egaleco?

Ekzistas ellaboritaj proponoj. Jam antaŭ la plivastiĝo de EU en internaj rondoj de ĝiaj instancoj kaj en socilingvistikaj publikaĵoj oni pli-malpli malkaŝe esprimis, ke ankaŭ jure la ĝisnuna lingva reĝimo ne plu estas konservebla kun 20 lingvoj, ne parolante pri la perspektivo, kiam aliĝos pluaj landoj kun siaj lingvoj. Do en la perspektivo eventuale kreskos la interna lingvo-politika konfliktpotencialo, kiu fakte ligiĝus al pli profundaj ekonomiaj kaj politikaj problemoj kaj ambicioj de la unuopaj membro-ŝtatoj.

Diversaj esperantistaj lobiaj grupoj, ekz. Eŭropa Esperanto-Unio, la Studgrupo pri komunikado kaj lingvaj problemoj de EU, la Brusela Komunikadcentro de EEU kaj diversaj aliaj grupiĝoj kaj individuoj tra la jaroj proponas Esperanton kiel interkomunikilon por Eŭropo, foje kun propono de eksperimentoj (kiujn neniu pretas realigi kaj financi), ĝenerale kun la kutimaj argumentoj.

De la flanko de la EU-koncernatoj ripetiĝas la argumentoj, ke en EU oni preferas la “vivajn” naciajn lingvojn por konservi la multlingvismon kaj ne povas sin engaĝi por “morta” lingvo, kiu cetere ne havas kulturon k.s. Tio montras ĝeneralan nekonon de bazaj faktoj pri Esperanto kaj pri ĝia ebla rolo protekti ĝuste la multlingvismon (kiel tia modelo funkcius, estus alia temo).

Feliĉe oni ne demandas pri tio, ĉu Esperanto jam disponas pri stabilaj (!) fakleksikoj por ĉiutage funkcii kiel perilo por la plej diversaj fakaj temoj. Se oni pri tio tamen demandus, oni povus respondi, ke sian fakan komunikpotencialon Esperanto jam montris kaj la mankanta leksiko estas sisteme evoluigebla per lingvo-planado (kiel tiu lingvo-planado funkcius, estus alia temo), SE.

Jes, se ekzistus la politika volo. Ĝi klare mankas. Almenaŭ ĝis nun inter la membro-ŝtatoj mankas la konscio pri la bezono radikale ŝanĝi la lingvopolitikon en EU kaj enkonduki neŭtralan lingvon. Eble tia konscio povus kreski iam estonte, sed verŝajne nur en okazo de lingvo-politike determinita politika krizo. Tia krizo ne baldaŭ estas verŝajna.

Do, kion fari? Ĉu ne plu agi? Kvankam oni povus kritiki diversajn aspektojn de nia lingvo-politika lobiado por Esperanto en Eŭropo, mi ne asertas, ke ĉiuj tiaj diversaj provoj, proponoj, demandoj de parlamentanoj, kolokvoj, proponoj pri eksperimentoj ktp estas tute superfluaj kaj senbezonaj. Almenaŭ ili daŭre reatentigas pri la ekzisto de Esperanto kaj eble videbligas simpatiantojn. Sed envere tiaj proponoj estas malfacile realigeblaj.

Pli realigebla en proksima estonteco al mi tamen ŝajnas projekto, kiun mi provizore volas nomi Nitobe-raporto por Eŭropa Unio kaj kiun mi sube prezentas al diskuto.

Pri kio temas? Se oni ne postulas la enkondukon de Esperanto postmorgaŭ en la Unio, sed multe pli modeste, ke la Unio almenaŭ pretu informiĝi, tio eble havus pli da ŝanco. Preni politikan decidon surbaze de certaj informoj jam estas tute alia afero. Ne temas pri informoj, kiujn diligentaj leterantoj (tro?) ofte sendas al parlamentanoj (kiuj ne ĉiam ĝojas pri tiaj leteroj kaj disponas pri grandaj paperujoj). Eble tiuj informoj estas pravaj, eble troigitaj, sed ĉiuokaze ili estas senprestiĝaj. Mi pensas pri verkota “Nitobe-raporto”, eble kun la provizora titolo Nuna stato kaj potencialo de Esperanto kiel internacia komunikilo. Tia raporto povus havi prestiĝon.

Eble per niaj kontaktoj kaj lobiadoj ni trovos iun eŭropan Nitobe Inazô? Aŭ iun grupon de gravaj (neesperantistaj) eŭropaj intelektuloj, kiuj atingus, ke iu eŭropunia instanco oficiale mendus tian raporton? Tia raporto certe ne kondukos al “akcepto” de Esperanto en EU (kion ajn oni komprenu sub “akcepto”), sed estus grava referenca materialo, kiu almenaŭ malfaciligus la ĝenerale netrafajn kaj absurdajn ideojn, kiujn la plej multaj koncernatoj en EU ligas al Esperanto. Ĝi donus kvalitan bazon por pluaj paŝoj, eble ne nur en Eŭropo.

Kiel realigi la Raporton? Mi vidas almenaŭ jenajn ĉefajn ŝtupojn: 1. Interne de la lingvo-komunumo, oni traktu la projekton kaj trovu interkonsenton. 2. Se UEA, eble kun aliaj partneroj, pretas sin engaĝi, tiam ĝi kiel ĉefa organizaĵo de la tutmonda esperantistaro serĉu sciencistojn kaj aliajn eminentulojn de la eŭropa intelektula vivo. Ili estu influaj neesperantistoj, sed principe malfermaj kaj simpatiaj al la ideo. Kaj ili atingu, ke EU mendu tian raporton kaj formu redaktan komitaton. Tiu redakta komitato povus identi kun la neesperantistaj proponantoj. 3. La redakta komitato (espereble) konsciu, ke ne ili mem estas la fakuloj pri la temo. Ili mendu ĉe fakuloj (interlingvistoj/esperantologoj kaj alidisciplinaj sciencistoj: la “fakula teamo”) la bazan materialon por la Raporto, kiu estu ellaborata laŭ tre rigoraj science neatakeblaj kriterioj kaj ne kaŝu malfermajn demandojn. La redakta komitato finredaktu ĉion, donu sian prestiĝan benon kaj oficiale prezentu la Raporton al EU. 4. Tia Raporto, se EU ĝin akceptos, estu vaste publikigita en ĉiuj oficialaj (kaj eble aliaj) EU-lingvoj. Ĉu diskutinda propono?

Detlev Blanke, d...@snafu.de

Recenzoj

Bona kompanio en via fotelo

Leteroj el Svedio. Harold Brown. Londono: Londona E-Klubo, 2003, 46+4p. ISBN 0 902756 19 2. 21cm. Prezo: € 5,70

Pensiuliĝinte, Harold Brown transloĝiĝis de Anglio al Svedio. Li tamen daŭrigis sian kontakton kun la Londona Esperanto-klubo per serio da leteroj por La Bulteno de la klubo. Ĝi, festante sian centjariĝon, atenteme eldonis tridekon de la leteroj en 45-paĝa libreto.

Por ĉiuj esperantistoj certe estos interese legi pri okazaĵoj en Svedio, spegulitaj tra la akraj okuloj de anglo. Li sprite kaj klere rakontas pri nekutimaj, okulfrapaj legindaĵoj, trovinte ilin en svedaj lokaj kaj landaj ĵurnaloj. La enhavo pri politiko, kulturo, edukado kaj aliaj aferoj estas bonhumora, pripensinda kaj neatendita. Kelkaj el la leteroj temas pri interesaĵoj dum vojaĝoj en aliaj landoj.

La lingva stilo bonas sed ne komplikas. Tial mi povas rekomendi la libreton ankaŭ al relative novaj esperantistoj kaj studrondanoj. Je la fino fakvortoj kaj maloftaj vortoj estas klarigitaj.

La leteraro estas por vi bela kompanio dum vojaĝo, en via preferata fotelo aŭ sur la litotableto. La libreto aĉeteblas ĉe Esperanto-Asocio de Britio kaj ĉe UEA.

Lars Forsman

Granda verko inter la plej bonaj

Matematika vortaro kaj oklingva leksikono. Marc Bavant. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. 231p. ISBN 80 85853 65 5. 21cm. Bind. Prezo: € 19,80

Vortarista laboro en matematika kampo ne devus esti malfacila tasko, memironie asertas la verkinto de ĉi vortaro; devus helpi la precizeco de la fako, la longjara praktikado de matematikistoj en Esperanto, la ekzisto de multaj terminaroj matematikaj en diversaj lingvoj. Kaj tamen la aŭtoro difinis al si taskon tute novan, por kiu la jam ekzistantaj verkoj estis neadekvataj. La matematikaj vortaroj en Esperanto antaŭe aperintaj ne ĉiam konkordis inter si: la unua Matematika terminaro kaj krestomatio de Bricard aperis en 1905, sed ĝin forte influis ia naturisma pensofluo, kaj pluraj vortoj kiel funcio, fracio, binomjo estis poste anstataŭitaj de aliaj pli lingvokonformaj, kiel funkcio, frakcio, binomo. Posta plurlingva terminaro eldonita en Germanio registris pli uzatan lingvaĵon, kaj havis sintezajn difinojn kaj tradukojn al pluraj lingvoj de la tiama Eŭropa Komunumo. La Matematika vortaro Esperanta-Ĉeĥa-Germana de Werner eldonita de AIS en 1990 enhavis jam 4000 terminojn kaj estis ĝis nun la plej aŭtoritata vortaro ĉi-tema (ekzistis ja, sed sen Esperanto, kvinlingva anglagermana-franca-rusa-slovaka matematika terminaro kun 25 000 terminoj!). La tute nova PIV2 (2002) kodigis novajn principojn pri scienca vortfarado, inkluzive la utiligon de sciencaj sufiksoj aŭ pseŭdosufiksoj; kaj ankaŭ la REVO (Reta Vortaro) fariĝis intertempe aŭtoritata kaj estas ĉiam ĝisdatigata.

Inĝ. Bavant zorge kaj kritike, sed tre respekte pri jam firmiĝinta tradicio, utiligas ĉiujn antaŭajn spertojn, kaj proponas al ni tute novan verkon: matematikan vortaron kaj 8-lingvan leksikonon. La listigo estas klasika laŭ la alfabeta listo en Esperanto: ĉiu vorto havas laŭvican numeron, informon pri la aŭtoro kiu jam registris ĝin, difinon, eventuale rimarkon pri la konstruo de la vorto mem, kaj tujan tradukon en la germanan, anglan, francan kaj rusan. Al la laŭvica numero resendas la terminaroj en la ĉeĥa, hungara, kaj pola, tiel ke se iu volas scii kiel oni diras angle kaj pole iun koncepton pri kiu li konas la hungaran vorton, li serĉas la hungaran vorton kaj trovas numeron: ĉi numero sendas lin al la E-vorto, ĉe kiu li trovas la anglan tradukon, aŭ, eĉ ne pasante tra la Esperanta vorto, sendas lin al la pola terminaro, kie li trovas la polan tradukon. Se enestus nur tio, la vortaro ne multe distingiĝus de pluraj bonaj diverslingvaj terminaroj ekzistantaj ekster la E-mondo. Distingas ĝin tamen la precizeco de la difinoj kaj, por multegaj konceptoj difineblaj tra ekvacioj, la ekvacioj mem, tiel ke la vortaro alprenas la kvalitojn de konciza enciklopedio. En multaj aliaj difinoj aperas ankaŭ helpaj prezentoj de la vorto mem ene de ekzempla frazo, kaj tre interesaj estas la rimarkoj pri la jam ekzistantaj difinoj en aliaj vortaroj, kiuj ofte montras malsamajn nuancojn: tiujn nuancojn Bavant klarigas tre kompetente, ekzemple ĉe kapvortoj dimensio, diskreta, kartezia produto, plursenca funkcio, se citi nur kelkajn. Plurvortan esprimon oni trovas, eble per resendoj, tra ĉiuj unuopaj vortoj, tiel ke ne eblas maltrafi difinon, eĉ se oni aliras ĝin nur tra unu flanko.

La kapvortoj estas pli ol 1300, sed la subkapaj etendas la tuton al pli ol 2000 esprimoj. La aŭtoro intence ellasis ĉiujn terminojn, eĉ la bazajn, pri fakoj marĝenaj al matematiko, kiel statistiko aŭ ludteorio, prave konsiderante, ke por la bazaj terminoj PIV2 sufiĉas, kaj ke eniro en ĉi tiujn flankajn kampojn estus transirinta la difinitan taskon. Aparte utilaj kaj taŭge elektitaj estas la 15 paĝoj da ilustraj platoj, kie oni tuj havas unurigarde ĉiujn nomojn de la simboloj de logiko, de la operaciantoj en analitiko, de la diferencialaj operatoroj ktp. Klaregaj bildoj prezentas ĉiujn matematikajn konceptojn renkontatajn en la lerneja studado ĝis la unua jarduo de universitata scienca fako.

La malgrandaj sed klaraj litertipoj kaj la ege zorga tipografia aspekto de la simboloj estas atuto ŝuldata al la eldonisto, kiu en 230 paĝoj kuntenas vere grandan verkon, inter la plej bonaj fakaj vortaroj pri matematiko ekzistantaj surmerkate. Fierinde, ke ĝi aparte traktas la Esperantajn terminojn.

Carlo Minnaja

Profesie farita kantareto por neprofesiaj kantistoj

Kantoj por ĝojo. Kompilis Stanislava Chrdlová. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2003. 63p. ISBN 80-85853-68 X. 17cm. Prezo: € 5,10

Antaŭnelonge mi trarigardis malnovan albumon kun la fotoj de miaj geamikoj kaj subite mi komprenis, ke post iom da tempo ŝanĝiĝis ne nur la koloro de niaj haroj, sed la plej granda diferenco estas, ke mankas niaj ridetoj. Bedaŭrinde, kun la plimultiĝantaj jaroj ni ofte perdas feliĉan eblon ĝoji. Pro tio nin tiom altiras homoj, kiuj elradias ĝojon dum la tuta vivo. Al ĉi tiuj homoj, sendube, apartenis Stanjo (Stanislava Chrdlová, 1954-2000), pedagogo, preleganto, ĉiĉerono kaj bonega amikino. Mi tenas en miaj manoj la libron Kantoj por ĝojo, kompilitan de Stanjo, kaj mi komprenas, ke per la multkoloraj aŭtunaj folioj sur la kovrilpaĝo, ŝi lasas en ni parteton de siaj varmaj lumo kaj ĝojo. Ŝi mem bonege kantis kaj dancis, kolektis popolkantojn kaj volonte gvidis la komunan kantadon. Stanjo estis kapabla kantigi pro sia muzika energio eĉ la plej malmuzikemajn homojn.

La malgranda libro havas konvenan formaton por facila portado, kaj ĝi enhavas tridek kantojn: ĉeĥajn, slovakajn, francajn, anglajn, rusajn, italajn, polajn, svedajn, usonajn kaj originalajn Esperantajn. Vere internacia kantkompanio. Multaj estas konataj kaj ŝatataj: Mariŝa — la slovaka popola kanto, Mia amato — la angla, Katjuŝa — la rusa, la aliaj, precipe ĉeĥaj kaj slovakaj popolkantoj, ĉarmos vin per siaj freŝaj, petolaj melodioj. Ĉiujn kantojn unuigas la ĉefa specifa eco — ili estas helaj kaj ĝojaj kun simplaj, bone memoreblaj melodioj kaj facilaj akordoj por la gitara akompano. Eĉ la plej simpla muzika edukiteco sufiĉas por kompreni la notojn. Estas ankaŭ tre agrable, ke ĉiuj kantoj estas skribitaj en komfortaj voĉampleksoj kaj ne postulas de vi neordinaran kantan talenton. La Esperantaj tekstoj estas simplaj, ofte amuzaj, ĉiam bone kompreneblaj kaj memoreblaj.

Petro Chrdle, la edzo de Stanjo, profesia eldonisto kaj redaktoro, faris ĉi tiun kantareton kun vera amo. Bonega poligrafio, ĉarmaj, bonkoraj kaj ridetigaj ilustraĵoj de Pavel Rak, tre bela kovrilpaĝo de Luděk Neužil, komforta por okuloj enpaĝigo de notoj de Albrecht Kronenberger privilegias la kantareton Kantoj por ĝojo inter multaj aliaj kantaretoj kiujn mi vidis en la Esperanta mondo. Profesie farita kantareto por neprofesiaj kantistoj. Fakte — Kantoj por ĝojo estas kantoj por ni ĉiuj. Ne estas sekreto, ke ni, esperantistoj, volonte kunkantas. Mi estas certa, ke la libro plaĉos al vi. Do, karaj geamikoj, kantu kaj ĝoju!

Elena Puchova

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Julio Baghy: Post striko

Ĉu estas vero, kiun ŝajno maskis?
Venkitaj estas vi. Jen via gloro:
humile nun reveni al laboro
kaj scii tion, ke la strik’ fiaskis.

Venkitaj estas ni — vi prave diris.
Ĉi fanfarono indas al sinjoro.
Por vero ni forsangis, ne por gloro
kaj al batal’ ni jam venkite iris.

Ĉar senarmile luktis la korpuso,
dum vin la luksobastion’ defendis.
La vero vivas, nur la korpon venkis
stomak’ malsata, ve’ de l’ infanbuŝo.

Julio Baghy (1891-1967) estis multfaceta artisto, kiu aktivis ankaŭ kiel aktoro kaj reĝisoro. Li kaj Kálmán Kalocsay estis la “ora duopo” de nia poezio. Lian fortan lingvosenton akrigis sesjara kaptiteco en Siberio, kie li instruis Esperanton al diverslingvaj kunkaptitoj. Li famiĝis pro sia grandkvanta facilversa produktado (ĉefe: “Sonĝe sub pomarbo”, lirika dramo, 1958), sed li verkis ankaŭ malpli konatajn, socie engaĝitajn poemojn, kiel la ĉi-supran. Lian eksterordinaran homan kvaliton ankoraŭ nun, preskaŭ 40 jarojn post lia morto, rememoras ĉiuj kiuj povis lin koni.

La Centra Oficejo de UEA en vortoj

Dum la ĉi-somera kunsido de la Komitato de UEA la ‘novaj’ komitatanoj ricevis bonvenigan surprizon. Temas pri la libreto La Centra Oficejo de UEA en vortoj, verkita de eks-estrarano. Koffi Gbeglo verkis ĝin post sia unua vizito al la Centra Oficejo en Rotterdam.

Multaj esperantistoj, inter kiuj pluraj komitatanoj, verŝajne neniam vizitis/vizitos tiun centron de la movado. Estas bele ke tamen eblas konatiĝi kun ĝi. La vera ĉiutaga funkciado de la CO kaj de la stabo estas rigardita kaj observita per la okuloj de (tiam) eksterstaranto.

Komitatanoj, kiuj ne ĉeestis la kunsidojn en Pekino kaj kiuj ja interesiĝas, povas peti senpagan ekzempleron ĉe Ans Bakker-ten Hagen, Kastelenstraat 231, NL-1082 EG Nederlando (a...@esperanto.org). Aliaj interesiĝantoj turnu sin al la Libroservo de UEA.

La verkaĵo kostas EUR 4,80 plus sendokoston. Trionan rabaton kiam vi aĉetas tri ekzemplerojn, sendotajn al la sama adreso. Se vi aĉetas plurajn ekzemplerojn, vi povas donaci al viaj amikoj intiman bildon pri la administra animo de nia Asocio.

(AB-tH)

Loke

JAPANIO: La 91-a Japana Esperanto-Kongreso okazis de la 22-a ĝis la 24-a de oktobro en Inuyama, apud Nagojo/Nagoya kun 457 aliĝintoj, el kiuj 123 estas “la moralaj”. Inter la gastoj estis P. Jegorovas el Litovio, la lando de la venontjara UK, la ambasadoro de Litovio en Japanio d-ro Kudzys, Henry Studer el Davis, ĝemelurbo de Inuyama en Kalifornio, Usono, Jakvo Schram el Belgio, Duong Tu Kieu el Vjetnamio kaj Andrej Korobejnikov el Rusio, kiu donis piano-koncerton. La kongresan standardon transprenis esperantistoj el Jokohamo, kie okazos la venonta japana kongreso.

(Sibayama Zyuniti)

ĈEĤIO: Konferenco por Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko, KAEST, okazis 12-14 nov 2004 en Dobřichovice, Ĉeĥio. La organizanto estis KAVA-PECH kaj partoprenis 40 personoj. Okazis 11 prelegoj kaj ĝenerala diskuto. Prelegis M. Bavant kaj O. Haszpra (akademianoj), V. kaj D. Blanke, J. Werner, M. Malovec, R. Sachs, B. Leonov, H. Hoffmann, M. Minich kaj J. Hron. Oni prezentis plurajn projektojn de fakaj vortaroj kaj terminaroj, kaj elektronikajn sistemojn kaj solvojn utilajn aparte en la vortarfarado. Elstaris prezento de la laboro de E@I. La sekva KAEST okazos en 2005.

(Zlatko Tiŝljar)

LITOVIO/NEDERLANDO: La 31-an de aŭgusto fare de la prezidento de Litovio estis nomumita kiel ambasadoro de Litovio en Nederlando la esperantisto Romualdas Kalonaitis. Siatempe li tre aktive interesiĝis pri Esperanto, vizitadis la Vilnan Esperanto-klubon, eĉ provis verki en nia lingvo. En la sovetia periodo li estis longjara vicĉefredaktoro de la sciencpopulara litovlingva monata revuo Mokslas ir technika (Scienco kaj tekniko) kaj verkis ok sciencpopularajn kaj porinfanajn librojn. Dum kelkaj jaroj li estis ambasadoro de Litovio en Svedio (1992-1997), ambasadoro ĉe Eŭropa Unio en Bruselo (1997-2001), lastatempe li laboris en la ministerio de eksterlandaj aferoj de Litovio kiel ambasadoro por specialaj taskoj. Dum lastaj jaroj pro troa ŝarĝiteco en la profesia laboro li ne plu aktivis en la Esperanto-movado.

(Povilas Jegorovas)

Fake

UNUA HIRUNDO: Kaptita Universo nomiĝas la unua romano en Esperanto, voĉlegita kaj registrita en formato MP3. La romano apartenas al la plumo de la konata scienc-fikcia verkisto Harry Harrison, en E-o eldonita de la eldonejo “Impeto”, Moskvo, en 2001. Ĝi ne estas la unua sonlibro en Esperanto, jam de jardekoj oni eldonadis en Esperanto voĉlegitajn romanojn. Tiuj antaŭaj sonlibroj troviĝis sur dekoj da sonkasedoj, kio estis maloportuna kaj multekosta. Kutime tiaj sonlibroj (krom la malgrandaj unu-dukasedaj verkoj) estis troveblaj nur en specialaj bibliotekoj. Diference de la sonkasedaj registraĵoj, la teknologio de MP3 permesas meti plurhoran sonregistraĵon sur unu lumdiskon. Kaptita Universo daŭras 7 horojn 41 minutojn kaj okupas nur iom pli ol duonon de la disko! Sekve la produktokostoj de tia sonlibro (dum la kvalito estas sama aŭ pli alta) estas rimarkeble pli malaltaj, kio promesas pli vastan popularecon por la MP3-formataj sonlibroj en Esperanto. Espereble, post la “unua hirundo” venos pliaj tiaj eldonaĵoj en Esperanto. La bezono por ili ekzistas: inter la memlernantoj, kiuj bezonas ilin por praktiki la lingvon, inter homoj, kiuj ŝatas “legi” dum stirado, sportado, kuirado ks., inter vidhandikapuloj k.t.p.

OPENOFFICE: La estraro de la grandioza reta projekto OpenOffice.org (kreanta liberan oficejan programaron alternativan al Microsoft Office) oficiale akceptis la projekton pri esperantigo de la programaro. En la retejo aperis subdomajno http://eo.openoffice.org/ kaj la sciigo pri la Esperanta versio legeblas sur la ĉefa paĝo de la projekto (en la parto Pliaj naciaj lingvoj). La Esperanto-versio estas preparata de internacia teamo, gvidata de Joey Stanford kaj Tim Morley kaj estas la sola reta projekto rekte aŭspiciata de UEA.

(Andrej Grigorjevskij)

Forpasoj

Eterna respekto al Chen Yuan

La 26-an de oktobro 2004 forpasis 86-jara Chen Yuan, la fama ĉina filologo, eldonisto, tradukisto kaj E-aktivulo, membro de la Honora Patrona Komitato de UEA, honora prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo. Chen Yuan naskiĝis en julio de 1918, en Xinhui de Guangdong-provinco. Li diplomiĝis en Zhongshan-universitato en 1938 kaj laboris kiel redaktoro en Chongqing, Ŝanhajo kaj Hongkongo. Post la fondiĝo de la nova Ĉinio en 1949 li laboris kiel gvidanto en la Popola Eldonejo, Librejo de Kuna Eldona Kompanio, Eldonejo de Mondaj Aferoj, Zhonghua-eldonejo, Komerca Eldonejo, Eldonejo de Skriblingva Reformado, Eldona Buroo de la Kultura Ministerio, Ŝtata Eldona Buroo kaj la Ŝtata Komisiono de Lingvo. Li emeritiĝis aŭguste de 1997 kaj estis membro de la Honora Patrona Komitato de UEA, honora prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo, vicprezidanto de Ĉina Eldonista Asocio kaj membro de Ĉina Filologia Asocio. En 2004 li ricevis Ŝtatan Honoran Eldonan Premion. Li publikigis la verkojn Disertacioj de Chen Yuan pri Eldonado, Lingvo kaj Socia Vivo, Socilingvistiko, Vortaro kaj Informadiko kaj multajn aliajn kaj tradukis Mia Muzika Vivo, Berlioz kaj Betoveno. Li verkis multajn eseojn. Lia verko Lingvo kaj Socia Vivo publikigita en 1979 estas pionira studo pri socilingvistiko en Ĉinio. Lia Socilingvistiko eldonita en 1982 estas la unua ĉina verko eksplikanta la simplan teorion kaj studmetodojn de socilingvistiko de Ĉinio. Ĝi metis firman teorian bazon por la studo de socilingvistiko de Ĉinio. Verkoj de Chen Yuan pri lingvistiko havigis al li gravan lokon en la kampo de ĉina lingvistika studo. Chen Yuan eksciis pri Esperanto en 1931 kaj lernis ĝin de sinjoro Xu Lunbo en Kantono. En la 30-aj jaroj li entuziasme partoprenis en la E-movado de Kantono kaj estis unu el la gvidantoj de la esperantista societo “Verdemularo” de Zhongshan-universitato. Li partoprenis en redaktado kaj eldonado de Informilo el Ĉinio, Justeco kaj Al Nova Etapo, kiuj faris internacian diskonigadon pri la Kontraŭjapana Rezistmilito de la ĉina popolo. De 1951, post kiam fondiĝis Ĉina Esperanto-Ligo, li funkciis kiel ĝia ĝenerala sekretario, vicprezidanto kaj prezidanto kaj gvidis la organizadon de la 71-a UK en 1986, kaj estis elektita membro de la Honora Patrona Komitato de UEA. Dum pli ol 70 jaroj Chen Yuan dediĉis sin al diskonigo, studo kaj aplikado de Esperanto, grave kontribuante al la ĉina kaj internacia E-movado. Lia forpaso estas granda perdo por la ĉina kaj internacia E-movado. Lia senlaca strebado kaj oferemo al la Esperanta idealo ĉiam restos en nia memoro.

Ĉina Esperanto-Ligo
Forpasis Sija Van Wijngaarden

La 14-an de oktobro forpasis en Roterdamo s-ino Sija van Wijngaarden, honora membro de UEA, kiu en 1985 emeritiĝis post 27-jara laboro kiel oficisto en la Centra Oficejo de UEA. Ŝi naskiĝis la 31-an de julio 1920. Aŭdinte pri Esperanto en kunsidoj de la Bellamy-movado, ŝi lernis la lingvon en 1948 kaj jam en 1950 en Vieno ŝi unuafoje partoprenis en Esperanto-kongreso eksterlande. Esperanto estis la sola fremda lingvo, kiun ŝi parolis, kaj ĝi malfermis al ŝi la tutan mondon. Ĉie en la mondo ŝi havis multe da geamikoj, kiujn ŝi ekkonis pere de sia laboro en la CO kaj dum siaj multaj vojaĝoj kaj partopreno en kvardeko da Universalaj Kongresoj. Esperantistaj geamikoj kaj gekolegoj ĉeestis la funebran ceremonion la 19-an de oktobro. Nome de la Estraro de UEA parolis estraranino Ans Bakker-ten Hagen kaj, nome de la kolegoj en la Centra Oficejo, la eksa ĝenerala direktoro Simo Milojević. S-ro Peter den Breems omaĝis al la forpasinta aktiva membro nome de la Roterdama Esperanto-Societo Merkurio.

Henri Ménard (1927-2004), iam delegito kaj fakdelegito (pedagogio) en Le Pallet (Francio), mortis la 22-an de oktobro. La instruisto estis aktiva en SAT kaj ICEM Esperanto (pedagogio Freinet).

Ernst von May (1922-2004), membro en Oberzwil (Svislando), mortis la 1-an de julio.

Francisco José Dávila Dorta (1941-2004), fakdelegito (astronomio, amatora Esperanto-agado, radio-amatorismo) en La Laguna (Hispanio), forpasis la 19-an de oktobro.

La impresa junulara en Rusio

Rusio ofte ŝajnas al la eksteraj vizitantoj unulingva oceano: tra miloj da kilometroj oni apenaŭ povas uzi ĉi tie alian lingvon, krom la rusa. La ekzisto de iuj aliaj “mondlingvoj” povas aspekti de ĉi tie senbaza mito — cetere simila situacio kiel pri la ĉi-jara UK-lando Ĉinio, kie onidire la alilandaj kongresanoj ne povis interkompreniĝi kun la lokanoj en ajna fremda lingvo.

En tia “ruslingvana oceano” trovis sin ankaŭ la eksterlandaj gastoj de la rusia IJK: entute en la kongreso partoprenis 355 personoj el 27 landoj, el kiuj 234 (66%) estis rusianoj.

La statistiko estis grave antaŭdifinita per la elekto de la kongresejo: anstataŭ okazigi IJK-on en iu turisma urbo, la organizantoj post multaj diskutoj elektis ripozejon en profunda rusia provinco, 280 km for de Moskvo, meze de kampoj kaj arbaroj, surborde de melankolia centrarusia rivero. La decidaj avantaĝoj estis, ke la ripozejo estas sufiĉe komforta kaj samtempe pagebla por ajna averaĝa rusia e-isto: diference de la ĉiele altaj prezoj en la gravaj turismaj centroj. (Sed ankaŭ la turismado ne estis forgesita: al la alilandaj gastoj estis proponitaj multnombraj antaŭ- kaj postkongresaj programoj: en Sankt-Peterburgo, Moskvo, Ĉeboksari kaj Novosibirsk, krome je ĉ. 70-kilometra distanco de la IJK-ejo troviĝas la orkupolaj mezepokaj rusaj urboj Suzdal kaj Vladimir, kien oni havis ŝancon veturi dum la ekskursa tago.)

Ne mirindas, ke la programo de la kongreso estis “rus-tipa” — en tiu senco, ke ĝi sekvis plurjardekajn tradiciojn de la rusia junulara E-movado pri okazigo de E-aranĝoj — sufiĉe malsimilaj al, ekzemple, okcidenteŭropaj. Feliĉe, ke unu el la tradicioj de tiuj aranĝoj estas konstanta uzado de nur unu laborlingvo: Esperanto, tial la rusa ne iĝis la ĉefa lingvo en tiu ĉi IJK.

La “ruseco” konsistis ĉefe el tio, ke dekomence ĉiuj IJK-anoj estis disdividitaj je grupoj kaj tiuj grupoj tuj ricevis diversajn taskojn. La grupoj kune laboris, diskutis, provludis kaj rezulte prezentadis iun teatraĵeton surbaze de rusaj fabeloj. Tia “severa perforto” kontraŭ individueco de la partoprenantoj ne de ĉiuj estis favore akceptita, tamen tiuj, kiuj trapasis la “turmentadon” iom mire trovis, ke ekde nun ili sentas sin multe pli hejme kaj amike inter la plurlandaj samgrupanoj...

Ne mankis kompreneble ankaŭ pli “internaciaj” organizaj metodoj: oni povis danci en diskotekoj, bierumi kaj tetrinki en kafejoj, viziti multnombrajn koncertojn de konataj kaj tute nekonataj sed bonaj muzikistoj. Ankaŭ la cetera programo ne estis specife ruseca: kursoj de dancado, kursoj de manlaboro, prelegoj, filmospektadoj, diskutrondoj, TEJO-kunsidoj, eroj kadre de la kongresa temo June kaj kune, ILEI-seminario ktp. Eble nur la denseco de ĉio ĉi: ofte la programo enhavis ĝis ok paralelaj okazaĵoj!

Krome, okazis “Rusa tago” kun diversaj nacifonaj ludoj kaj konkursoj, dancoj de loka folklora ensemblo — kaj aliaj “tagoj” kaj “festoj”, interalie tute furora “Festivalo de Kulturoj” — tiom kiom povis enŝoviĝi en la mallongan unusemajnan programon...

La relativa foreco de la kongresejo ne iĝis malhelpaĵo por la rusiaj amaskomunikiloj: pri IJK rakontis preskaŭ ĉiuj ĉefaj televidaj kanaloj, raportis interretaj kaj paperaj gazetoj. Pli malhelpis, ke inter la organizantoj ne troviĝis sperta persono, kiu celkonscie informadus la gazetaron.

Multe subtenis la kongreson lokaj entreprenistoj (tute neesperantistaj, sed fieraj, ke al ilia tero venis tiom internacia aranĝo) el proksima urbo Kovrov: ili provizis senpage tiom multajn servojn (regalaĵojn, busojn, piroteknikaĵojn, komputilojn, fakulojn), ke ilia kosto verŝajne superis la organizan buĝeton de la kongreso. I.a. la militistan kuirejon, el kiu oni dum la malfermo regalis la IJK-anojn per ekzotika (sed ne tre bongusta) soldata kaĉo, provizis ĝuste ili.

Pluraj partoprenintoj en siaj impresoj pri la IJK notis “eksterordinaran etoson”, senton de frateco, sed tio estas ja ordinara por ĉiuj sukcesaj E-aranĝoj.

Eble pli grava indiko pri la sukceso de la aranĝo estas la “impresoj”, kiujn ĝi faris je la vivoj de la partoprenintoj: kiom da longdaŭraj amikecoj kaj kunlaborligoj aperis, kiom da geedziĝoj sekvis... Post la antaŭa rusia IJK en 1995 da tiaj “impresoj” estis dekoj. Pri IJK-60 ankoraŭ estas frue juĝi.

...Sed ĉiukaze ĝi estis tre bona. Gratulojn al la organiza teamo: junaj E-aktivuloj el Moskvo, Ĉeboksari, Sankt-Peterburgo kaj aliaj lokoj!

Andrej Grigorjevskij

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la antaŭkongreso en Moskvo

EK al UK — en Florenco en 2006!

Sub tiu devizo kunvenis de la 5-a ĝis la 7-a de novembro en Florenco kvindeko da italaj geesperantistoj el tuta Italio por plibonigi sian lingvokonon.

Luisa Madella, ILEI-reprezentanto kaj vicprezidanto de IEF, malkaŝis al novbakitaj esperantistoj, plej parte lernantaj aŭ lernintaj la lingvon per la reta kurso KIREK, la sekretojn de la gramatiko. Anna Lowenstein spertigis ilin pri dialogado en la internacia lingvo; Renato Corsetti ludigis ilin per serĉado kaj eltrovado de “falsaj amikoj” aparte danĝeraj por italoj pro la ŝajna simileco de la du lingvoj.

Dume, en alia grupo, en alia salono, progresintoj konatiĝis kun la problemoj ligitaj al vortfarado, kaj kun la ĵurnalisma lingvaĵo dank’ al Ranieri Clerici, kaj eksperimentis sinsekvan tradukadon sub gvidado de Cristina de’ Giorgi. Tiu lasta grupo laboris aparte por sin pretiĝi por alfronti la ampleksan taskaron ligita al la preparado de la Florenca UK de la 29-a de julio ĝis la 5-a de aŭgusto 2006.

Ekzemple Cristina laborigis ilin kiel se ili estus akompanantoj de turisma grupo vizitanta Romon, kaj aŭskultante itallingvan priskribon de la ĉefaj monumentoj ili devis laŭvice redoni la sciojn al la aŭskultantaro en Esperanto. Kompreneble estis ankaŭ malstreĉigaj momentoj, kiel dumnokta urbopromenado (sen devigo de traduko !!!) kaj vigla interbabilado ĉe manĝotablo.

Kronis la seminarion dimanĉe tagmeze tre klera prelego de Mauro Nervi, prezidanto de EVA (Esperantlingva Verkista Asocio) pri la arto poeti de nia esperantista dojeno William Auld, omaĝe al lia okdekjariĝo (ĝuste la antaŭan tagon). Ĉiuj ĝin aŭskultis senspire, kaptitaj de la komparoj, de la laŭtlegado de plej signifoplenaj fragmentoj, de la amo kaj respekto al la Majstro, kiuj okulfrapis de la tuta prelego.

Piednotis la kronon amuza anekdoto: en la salonon eniris lastmomente homo kiu silente staris ĝis la fino de la prelego kaj kiu estis poste invitita de la organizantoj saluti la partoprenantaron, ĉar ja li estis la nura ‘vera’ eksterlandano, hazarde tiutage en Florenco. Temis pri Martin Haase el Germanio. La amuzo estis en observado de la vizaĝmienoj de Mauro kaj Martin, kiuj renkontiĝis post 20 jaroj kaj ne rekonis unu la alian!

Evidente pro la paso de la jaroj ŝanĝiĝas la korpo sed ne la esperantista spirito!!!!!

Michela Lipari

Modela kunlaboro en Baden-Württemberg:

Ĉiuj kune en kastelo

La Esperanto-organizoj de France-Est kaj Baden-Württemberg eluzas sian najbarecon por komune “seminarii”, respektive “staĝi” unufoje jare. La kastelo Teck ĉe Kirchheim/Teck de la 8-a ĝis la 10-a de oktobro gastigis kvindekon da lernemuloj de 8- ĝis 68-jaraĝaj.

Libroservis Jean Luc Thibias, la prezidanto de France-Est. Kvin diversaj kursoj kontentigis bezonojn de la partoprenantoj. Atentindas la modela kunlaboro de la generacioj en tiu aranĝo: GEJ kune seminariis kun GEA. Iniciatis la komunan entreprenon la landa sekcio de GEJ en Baden-Württemberg, “BAVELido” kaj volonte akceptis ĝin BAVELO, la landa sekcio de GEA.

La komunan agadon de la generacioj kompletigis infankurso, gvidita de Renate Steinke, kune kun Alois Eder. La junularo havis parte siajn proprajn programerojn. Bone fruktis evidente la kunlaboro: riĉis la programo, samtempe la junuloj ĝuis la kuneston inter samaĝuloj. En la “bukeda kurso”, (ĉar bunta bukedo da diversaj temoj), prelegis Andreas Emmerich, la GEA-prezidanto, Michael Scherm, same prezidanto, sed de la Asocio de Germanaj Esperanto-instruistoj (AGEI) kaj Manfred Westermeyer el Gundelfingen.

La brazilano Edmilson Lima Serejo kaj la franco André Grossmann gvidis progresigajn kursojn, la unua sur la baza,la dua sur pli alta lern-nivelo. La konversacia kapablo estis la unuaranga celo de ambaŭ.

Alois Eder

Revuo Esperanto 2005 1

Novjara mesaĝo por la jaro 2005-a

Karaj legantoj de nia revuo, eble vi jam laciĝis pri miaj mesaĝoj, kiuj daŭre instigas nur al agado por Esperanto kaj al nenio alia. Kaj krome temas en miaj instigoj pri la plej banala kaj praa agad-metodo, alivorte vi persone devas fari ion konkretan pli ol pensi ion grandiozan, kion aliaj faru. Fakte io, pri kio ni povas fieri, estas la demokrateco de nia movado, en kiu generaloj kaj soldatoj praktike estas malfacile distingeblaj. Kaj tiel devas esti, laŭ mi, ĉar ni ĉiuj laboras por ideo kaj ne por rikolti mondajn gajnojn en la formo de riĉeco, famo aŭ alispecaj avantaĝoj.

Mi scias, ke pluraj el vi senkuraĝiĝas, ĉar vi daŭre vidas ĉirkaŭ vi viajn najbarojn, kiuj volonte lernas la lingvon de la momentaj fortuloj kaj same volonte forlasus sian lingvon, se ili nur kapablus, por esti parto de la riĉaj kaj potencaj. Bonvolu ne senkuraĝiĝi tiel facile. La mondo ĉiam estis tia. Jam araba saĝulo de la mezepoko (nia mezepoko pli ol ilia) Ibn Ĥaldun diris en libro ankoraŭ hodiaŭ studata, ke la venkito ĉiam volas simili la venkinton, veste, sintene, lingve ktp. Sed ĝuste nun iĝas iom pli malklare, kiun lingvon volos lerni via najbaro post 10 jaroj aŭ kiun lingvon volos lerni liaj infanoj. Ĉu la nova jarcento estos la jarcento de Azio? Estas tre malfacile antaŭvidi, ĉefe kiam temas pri la estonteco, kiel ŝercis alia famulo, sed multaj signoj antaŭdiras, ke eble la infanoj de via najbaro, se ili estos famaj lingvistoj aŭ ĵurnalistoj, estos pagataj por klarigi al siaj samlandanoj, kial neniu alia lingvo krom la ĉina rajtas esti la tutmonda lingvo pro sia simpleco, klareco, abunda literaturo, imago-riĉa skrib-sistemo ktp.

Tiam niaj posteuloj estos ankoraŭ tie por rediri esence tion, kion ni diras nun: justeco kaj ne forto estu la gvidprincipo de la homaro en la lingva kampo kaj en ĉiuj aliaj kampoj.

Bonvolu permesi al mi citi alian faman homon de la pasinta jarcento, Gandi (Gandhi en la kutima transskribo), kiu nevole parolis pri la fenomeno de tutmondigo, kiu apartenas al nia tempo multe pli ol al lia tempo: Mi ne volas, ke mia domo estu ĉirkaŭmasonita per muroj en ĉiuj flankoj kaj ke la fenestroj estu plen-ŝtopitaj. Mi volas, ke la kulturo de ĉiuj landoj estu blovata tra mia domo kiel eble plej libere. Sed mi rifuzas esti mem for-blovata de la planko malproksimen fare de iu ajn. Tion saman ni diras, kaj ni aldonas, ke nur la internacia neŭtrala lingvo Esperanto povas savi homojn el tiu destino en ĉi tiu epoko de tutmondigo.

Ni taksas la nunan internacian lingvan ordon, alivorte la manieron laŭ kiu nuntempe oni utiligas nur difinitajn lingvojn por la rilatoj inter homoj apartenantaj al malsamaj popoloj, nekontentiga kaj nekongrua kun la bezono favori interkompreniĝon, pacon kaj samrajtecon inter ĉiuj homoj.

Ni opinias, ke ĉiuj lingvoj kaj ĉiuj kulturoj havas en si valorojn, kiujn la homaro ne perdu. Krome ni opinias, ke oni devas respekti je ĉiu nivelo la lingvajn homajn rajtojn. Ĉiu homo estas protektata de la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj kontraŭ diskriminacioj surbaze, interalie, de lingvo. Neniu nacia aŭ internacia instanco rajtas malobservi tiun rajton surbaze de konsideroj pri efikeco aŭ alispecaj avantaĝoj.

Unesko kaj Unuiĝintaj Nacioj jam produktis multajn dokumentojn en ĉi tiu kampo. La lasta Raporto pri la Homara Evoluo 2004 de la Programo por Evoluo de Unuiĝintaj Nacioj, ekzemple, estas tute aprobinda kaj referencas ankaŭ al la principo de la uzado de tri lingvoj rekomenditaj de Unesko: gepatra lingvo (kiom ajn malgranda ĝi estas), loka kontaktlingvo (ĝenerale la nacia lingvo) kaj internacia lingvo.

En ĉi tiu kadro ni reasertas (malgraŭ la opinioj de ĉiuj niaj najbaroj kaj de la lingvistoj kaj ĵurnalistoj pagitaj por influi ilin), ke la optimuma lingvo por la rolo de internacia lingvo estas la internacia planlingvo Esperanto. La uzo de kiu ajn alia nacia lingvo estas maljusta, kaŭzas homajn suferojn kaj kaŭzas perdon de mono flanke de la lernantaj socioj kaj en la longa daŭro perdon de lingvoj kaj de kulturoj.

Ni asertas, ke la instruado de Esperanto kiel fremda lingvo estas avantaĝa kompare kun la instruado, ekzemple, de la angla (pli granda facileco kaj sekva atingo de la lernoceloj en ono de la tempo, pli malmultekosta instruado pere de lokaj instruistoj kaj lokaj materialoj).

Ni opinias ke la transiro de, ekzemple, la angla al Esperanto en la instruado de fremdaj lingvoj en la mondo kunportus tiom gigantajn ŝparojn, ke ili sufiĉus por venki problemojn de maloftaj malsanoj, de malsato almenaŭ en kelkaj lokoj kaj de starigo de sistemoj de kvalita instruado, por kiuj nuntempe mankas rimedoj.

Forlasante aliajn konsiderojn, kaj restante en la kampo de justo kaj rajtoj, ni ĝojas ke dum la pasintaj jaroj laŭgrade la internaciaj ŝtataj organizaĵoj tutmondaj venis al la samaj konkludoj kiel ni: …estas homaj rajtoj kun enkonstruita lingva enhavo… Aparte gravaj estas la rajtoj al libereco de esprimo kaj egaleco. Libereco de esprimo kaj la uzo de lingvoj estas nedisigeblaj.

Same en la Universala Deklaro pri Kultura Diverseco, aprobita de la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Parizo, la 2-an de novembro 2001, oni klare diras, ke …Kulturaj rajtoj estas integra parto de homaj rajtoj… Tial ĉiuj homoj havas la rajton esprimi sin, krei kaj disvastigi siajn verkojn en la lingvo, kiun ili elektas, kaj tute aparte en sia gepatra lingvo.

Se ili komencas opinii kiel ni, eble niaj ideoj pri justeco en internaciaj rilatoj estas laŭgrade gajnantaj. Ni helpu tiun procedon laŭ niaj ebloj ankaŭ en la nova jaro kun la klara konscio, ke ni pravas, kaj samtempe ni ĝuu nian kulturon, de kies ĉefa valoro, justeco inter la popoloj, ni estas la malhumilaj portantoj.

Multajn bondezirojn por sukcesa jaro al ni kaj al la ideoj pri justeco en la rilatoj inter homoj.

Renato Corsetti

La lingva situacio en Hindio

de Trevor Steele

La landego, pri kiu oni prognozas, ke post kelkaj jardekoj ĝi havos la plej grandan loĝantaron de la mondo, estas la hejmo de kolosaj lingvogrupoj. Se pensi nur pri suda Hindio, ĉiu el la kvar provincoj Karnataka, Andhra Pradesh, Tamil Nadu kaj Kerala havas antikvan propran lingvon parolatan de dekoj da milionoj.

En Karnataka temas pri la kanadaa (50 milionoj), en Andhra Pradesh la telugua (75 milionoj), en Tamil Nadu la tamila (60 milionoj), kaj en Kerala la malajalama (25 milionoj). Laŭtakse oni devus aldoni po 5 milionoj al ĉiu sumo pro la “diasporo”. Tiuj kvar apartenas al la dravida lingvofamilio, kontraste kun la lingvoj de norda Hindio, kiuj devenas de la sanskrita. Tiu situacio de pli-malpli same grandaj lingvoj ne speguliĝas en la nordo, kie la hindia estas giganto inter relative malgrandaj parencoj. Tie estas aliaj gravaj lingvoj, ekzemple la bengala kaj la marata, sed ilia granda frato, la hindia, estas parolata preskaŭ ĉie kaj havas multajn centojn da milionoj da parolantoj. Ankoraŭ vivetas la pralingvo, la sanskrita, sed ĉefe kiel liturgiaĵo kaj studobjekto de intelektuloj: ĝia rolo memorigas pri tiu de la latina en Eŭropo, antaŭ ol la katolika eklezio ĉesis uzi ĝin en siaj adorado kaj administrado. Krome, la sanskrita estas aparte ligita al la bramana kasto, kies ilo ĝi tradicie estis.

La urdua kaj la hindia

Alia elemento en tiu multlingva mikspoto estas la urdua, la tradicia lingvo de islamanoj. Ankaŭ ĝi devus havi parolantaron de proksimume 150 milionoj en Hindio kaj 50 milionoj en Pakistano. Sed laŭ niaj observoj multaj infanoj ja hejme parolas urdue, sed nek legas nek skribas la lingvon: ĉu ĝi do vere estas ilia unua lingvo, se ili edukiĝas en la kanadaa aŭ telegua — aŭ angla?

Kiam la britoj foriris en 1947, necesis difini la novan politikan-lingvan realon. La registaro de Jawaharlal Nehru (grandparte norduloj) volis deklari la hindian la nacia lingvo, kvankam ĉiuj komprenis, ke dum longa tempo la lingvo de la iama okupacianto, la angla, rolos, almenaŭ en kontaktoj kun la cetera mondo. Sed tiu provo oficialigi la hindian fiaskis pro fortaj protestoj el la sudo: unue oni ŝanĝis la terminon la nacia lingvo al la oficiala lingvo kaj poste, multe pli modeste, al oficiala lingvo.

Kial estis tiel forta rezisto al akcepto de la hindia? Sendube multaj suduloj timis, ke iliaj propraj lingvoj perdus terenon. Kiel en multaj landoj de la mondo, estas longa historio de streĉitecoj inter nordo kaj sudo, kaj al tiuj suduloj ŝajnis, ke la solvo estas daŭra uzado de la loka lingvo, kaj de la angla por translingvaj kontaktoj.

Bangaloro kaj la angla

Ni loĝis en Bangaloro, la ĉefurbo de Karnataka, relative kosmopolita urbo, kiu altiras laborfortojn el la tuta lando, ĉar ĝi estas la hinda centro de la nova “softvara” industrio. Kiel juna bengalo aŭ tamilo interkompreniĝu en Bangaloro? Kompreneble per la angla. En ĉiuj ok lernejoj, kie ni ĝis nun instruis Esperanton, la angla estas la ĉefa lingvo de instruado. La hindian oni ja proponas inter la fremdaj lingvoj, sed nia impreso estas, ke ĝi ne estas inter la gravaj studobjektoj. La sukcespoentaro por la angla estas multege pli alta ol tiu por la hindia: alivorte, oni volas, ke la lernantoj sukcesu en la hindia, sed ne atendas seriozan lernadon.

En la plej emfaze kontraŭhindia provinco, Tamil Nadu, ŝtataj lernejoj ne instruas la hindian, sed jes — jen bela ironio — la multekostaj privataj lernejoj, kie la instrulingvo estas la angla! Tiu instruado de la hindia estas plia atuto por la riĉulaj lernejoj, ĉar en kelkaj profesioj la hindia fakte oficiale necesas, se homo volas labori ekster sia propra provinco. Tio eĉ pligrandigas la diferencon inter la ŝtataj lernejoj, kien devas iri infanoj de malriĉuloj, kaj la elitaj lernejoj, kies ekslernantoj preskaŭ ĉiam facile ricevas laborpostenon en lando, kie senlaboreco estas gravega problemo kaj kie estas nenia registara subvencio por senlaboruloj. La provinca registaro de Tamil Nadu provas garantii laborlokojn al la plej sukcesaj ekslernantoj de ŝtataj lernejoj — sed temas pri malgranda procentaĵo. Neevitebla rezulto de tio estas sinkanta prestiĝo de la tamila lingvo, kiun la elito apenaŭ uzas skribe post la lernejaj jaroj. Do la timoj, ke la sudaj lingvoj suferos en konkurenco kontraŭ pli “grava” lingvo, plenumiĝas, sed la danĝero venas ne de la hindia sed de la angla.

Ĵurnalanoncoj pri laborpostenoj en Bangaloro foje mencias konon de la hindia, sed ĉiam de la angla kaj la kanadaa (en nordaj urboj la hindia ŝajnas pli grava ol la angla, se temas pri ne tre altrangaj postenoj aŭ pli internlanda komercado). Sed absolute ĉiuj akceptas, ke se temas pri eksterlandaj kontaktoj, gravas nur la angla.

Loĝdomoj kaj apartamentoj en Hindio estas multe malpli grandaj kaj proksimaj unu al aliaj ol tiuj en riĉaj landoj, kaj devi aŭdi la konversacion de la najbaroj estas ĉiutaga sperto. Ĉar nia kvartalo estas riĉula, ne surprizas, ke ofte ni aŭdis gepatrojn insisti, ke la infanoj parolu angle. Oni povus diri, ke tiaj infanoj estas denaske angleparolantoj, sed oni aldonu, ke la hinda angla ne estas tute sama kiel “la internacia angla”. La intonacio de la lokaj lingvoj tiel forte influas, ke vizitanto foje supozas, ke la angla ĉi tie parolata estas iu hinda lingvo! Direndas tamen, ke la hinda versio de la angla estas pli facile komprenebla ol la honkonga aŭ japana versioj.

Minaco de la angla

Ĉu la angla siaflanke influas la kanadaan, la teluguan ktp? Ni ofte aŭdis konversacion en tiuj lingvoj kaj parte komprenis — pro la amaso da anglaj vortoj. Ŝajnas, ke oni simple prunteprenas metiajn, jurajn, sportajn, distro-industriajn kaj diversajn aliajn terminojn rekte el la angla. (Onidire samas, se homoj parolas hindie). Ĉu do la angla minacas iom post iom forpuŝi la lokajn lingvojn? La respondo estas probable, ke jes, en longa perspektivo. Se lingvo ĉesas kreski sur iu specifa kampo, poste sur aliaj, se oni daŭre pruntas de alia fonto, certe tiu lingvo perdas prestiĝon kaj esprimpovon, kaj fine ĝi estos nur hejma idiomo de ne alte edukitaj homoj.

Tia ŝajnas esti la situacio en la grandaj kosmopolitaj urboj. En nordaj vilaĝoj, laŭdire, la homoj parolas kaj lokan lingvon kaj la hindian, sed en la sudo la vilaĝanoj ĝenerale estas unulingvaj (kio pliigas la izoliĝon). Ĉar 70% de ĉiuj hindoj ankoraŭ loĝas en vilaĝoj, tio signifas, ke la tutlanda procentaĵo de homoj, kiuj scias uzi la anglan, estas ne tre alta, sed inkluzivas la plej influajn grupojn.

Resume, la angla funkcias internlande, rivale al la hindia, kiel pontolingvo inter la elituloj, kaj en la sudo oni ĝenerale preferas ĝin al la hindia. La angla estas senrivale la ilo, per kiu hindoj rilatas al la ekstera mondo. Krome, oni povas opinii, ke la “lingvocido”, t.e., la “mortigo” de aliaj lingvoj, konstatita de multaj lingvistoj, se temas pri invado de la angla en alilingvan medion, estas ankaŭ en Hindio reala minaco.

Ĉu Esperanton por hindoj?

Kian sencon do havas proponi Esperanton al hindoj? Tujan avantaĝon ĝi simple ne povas doni: hindoj volas plibonigi sian anglan kaj rigardus la internacian planlingvon, en la plej bona kazo, kiel intelektan interesaĵon. Cetere, tre malmultaj eĉ aŭdis pri Esperanto. En ĉiu socio estas lingve interesataj homoj, do ankaŭ en Hindio oni trovas tiajn, kiaj volus pli scii pri nia lingvo. Sed kiel atingi per argumentoj la ceterajn?

Unue necesus, ke hindoj komprenu, ke la situacio de la angla en ilia lando estas, pro historiaj kialoj, unika. Fakte la angla tiel senpere gravas kiel vivnecesaĵo en tre malmultaj landoj. Kaj malgraŭ multaj asertoj la angla ne jam solvis la lingvajn problemojn de la mondo. La tutmonda procentaĵo de homoj, kiuj flue uzas ĝin, estas simila al tiu en Hindio, eble 10%, kaj tio inkluzivas denaske parolantojn. Ankoraŭ floras la profesioj de tradukistoj kaj interpretistoj, ankoraŭ grandega plimulto de la homoj dependas de tiuj lingvo-perantoj kaj de ties dungintoj. Ankoraŭ la posedo de kelkaj grandaj lingvoj, unualoke de la angla, estas nepra parto de la mondaj potencostrukturoj. Ke la angla estas la lingvo de la plej potenca ekonomia-kultura-militista bloko, devus veki suspekton inter tiuj, kiuj deziras pli egalecan, pli justan mondon. Tiaj argumentoj povus havi efikon en Hindio.

Necesus krome, ke hindoj komprenu la relativan facilecon kaj tempoŝparon, kiun donas Esperanto kompare kun la angla. Kiom da mono estas dediĉata al produkto de libroj kaj afiŝoj, kiuj provas klarigi la malregulaĵojn de la angla, kiom da instruistaj salajroj pagataj tiucele, kiom da jaroj da lernado, kaj kiom da ĝeniĝoj kaj sentoj de frustriĝo flanke de lernantoj kostas tiu ega industrio, industrio ne necesa, se oni adoptus lingvon planitan kun la intenco fari ĝin kiel eble plej simpla kaj regula? Sed ĉar pli kaj pli da hindoj eklernas la anglan kiel beboj aŭ en infanĝardeno, ili apenaŭ konscias pri la penoj necesaj por mastri tiun idiomon. Kiel do konsciigi ilin pri la kontrasto?

Estas iom brutala persvadmaniero, kiun mi ne volonte uzus, sed la vero estas, ke hindoj ofte malpli bone parolas kaj skribas la anglan, ol ili supozas: ofte ili ne uzas la “anglan de la reĝino”. Germana misiisto diris al mi antaŭ nelonge, ke li tre malfacile komprenas la anglan parolatan en Hindio, kaj li ne estas la sola, kiu tiel plendis. Ankaŭ mi foje rezignis pri la provo kompreni post la triafoja “Pardonu?” Se mi volus ludi la rolon de aroganta denaskulo el unulingva lando, mi povus atentigi ilin pri iliaj “eraroj” — situacio apenaŭ ebla en Esperanto, kie regas ne la privilegioj de la denaskuloj sed la kohereco de la argumentoj.

Mi havis la honoron prelegi antaŭ la National Institute of Advanced Studies, vere elita grupo da intelektuloj. Mi finis per resumo de la kialoj por adopti Esperanton. Eble indus redoni tiun resumon tie ĉi:

Mi vidas tri ĉefajn karakterizaĵojn de Esperanto, kiuj igas ĝin la plej bona kandidato por la rolo de internacia pontlingvo. Unue, pro siaj relativaj simpleco kaj fidindeco ĝi povas esti lernata rapide kaj ĝisfunde, kaj se oni ĝuste lernas ĝin, oni estas mem spertulo, ne la malsuperulo de iu denaska parolanto. Due, mi deziras lingvan justecon. Kial angloj, aŭstralianoj, usonanoj kaj aliaj denaskaj anglalingvuloj estu la solaj ne devigataj lerni fremdan lingvon, kaj samtempe havu la privilegion esti tiuj superaj denaskuloj, antaŭ kiuj aliaj devas klini sian kapon? La tria karakterizaĵo estas pli filozofia kaj malpli facile esprimebla. Sed memoru la motivojn de tiu brila knabo en Bjalistoko: permesi al homoj vivi pace kaj tolereme. Mi neniam asertus, ke lernado de Esperanto aŭtomate faras el ĉiu paceman mondcivitanon. Sed ĝi helpas tiudirekten. Nur skizofreniulo povus esti samtempe esperantisto kaj etmensa ŝovinisto. La originoj, historio kaj celoj de Esperanto helpas krei senton de homa solidareco multe pli klare ol povus la lingvo de nur unu sekcio de la homa raso.

[FORIGITA!: bildo]

Annie-Besant-Parko apud Bangaloro, leciono al skoltinoj

[FORIGITA!: bildo]

Stela Maris, katolika lernejo en Bangaloro. Leciono de Trevor al geskoltoj.

La jubilea Malferma Tago

Ĉirkaŭ 150 vizitantoj el — rekte kaj ne — 18 landoj (inkluzive de Rusio kaj Japanio). Pli ol 5 000 eŭroj la valoro de la libroj venditaj (kun speciala rabato). Inkluzive de la valoro de la malgrandaj bazaraĵoj venditaj (inter kiuj troviĝis eĉ belaj kaj funkciantaj horloĝoj). Proksimume 400 tasoj da kafo kaj teo, kaj 2 kilogramoj da biskvitoj eltrinkitaj kaj manĝitaj (ĉio bongusta kaj senpaga). Ses plenaj horoj da kulturaj, preskaŭ seninterrompaj eventoj. Tiuj ĉi estas la sekaj kaj nudaj ciferoj reprezentantaj la 21-an prezenton de la Malferma Tago de la Centra Oficejo.

Tiu ĉi Malferma Tago, kiu okazis la 27-an de novembro, havis specialan karakteron, ĉar ĝi okazis en la 10-jara datreveno de sia establiĝo. Fakte estis novembro 1994 kiam la domo de la Centra Oficejo malfermiĝis la unuan fojon — tuttage kaj feste — al tiuj membroj de UEA, kiuj deziris viziti la administrejon de sia asocio kaj vivi, eĉ dum mallonga tempo, ĝian vivon. Konfirme al la atendo de la Direktoro de la CO, kiu estis la fervora iniciatinto, la unua Malferma Tago akiris tian promesan sukceson, ke, anstataŭ okazigi la duan Tagon en novembro de la posta jaro, kiel antaŭprogramite, estis decidite havi ĝin jam en aprilo kaj de tiam la Malferma Tago okazas dufoje jare.

La programo de la laste okazinta Tago estis tre bunta kaj ekstreme interesa, verŝajne ankaŭ por reliefigi ĝian 10-jaran datrevenon.

Flanke de la kulturaj aranĝoj la partoprenantoj havis la okazon atesti la dankesprimojn kiujn la franca Landa Asocio donis publike al sia fidela kaj longdaŭra sekretariino Luiza Marin. Kaj simpla kaj kortuŝa estis ankaŭ la transdono de la Premio Deguĉi al Marjorie Boulton, kiun ŝi ne povis ricevi en Pekino, dum la 89-a UK, pro sia malĉeesto. Plenriĉa kaj memorveka, speciale por la ĉeestantaj “veteranoj”, estis ŝia prelego, kiu sekvis la transdonon de la Premio: Tra Lumo kaj Mallumo: kelkaj memoroj de veteranino.

La programon riĉigis ankaŭ la prezento de la ĵus aperinta romano de John Francis La Kastelo de Vitro, fare de Francisco Veuthey, kies ilustraĵoj esta verko de Veuthey mem. La tempo de tiu programero estis dividita kun Jorge Camacho, kiu brile kaj pasie prezentis siajn poemarojn Celakantoj kaj Saturno. Kontribuon al la riĉigo de la programo donis Mikaelo Bronŝtejn pere de siaj bardaj kantoj kaj prezento de sia romano Dek tagoj de Kapitano Postnikov. Gaja atmosfero trairis la Domon kiam “Akordo” koncertis kaj la programo de la Tago havis sian ... deserton kiam la kelkaj ĉeestantaj estraranoj de UEA, inter kiuj la Prezidanto Corsetti, respondis al “pezaj” kaj “malpezaj” demandoj fare de la partoprenantoj.

Glauco G. Pompilio

Trovita letero de Zamenhof

Boris Kolker malkovris ĝis nun nekonatan artikolon de L. L. Zamenhof, en formo de malfermita gazeta letero. En ĝi Zamenhof akre refutas kulpigojn pri asimiliĝemo, aperintajn en la sama gazeto unu monaton antaŭe. La artikolo aperis en la lasta numero de Israelo Esperantisto (n-ro 140), kun ampleksa artikolaro, prilaborita de Doron Modan kaj Sergej Tyrin. La artikolaro klarigas la miskomprenon, kiu generis la tiom nekutime akran Zamenhofan tekston.

Estimata Sinjoro,

Mi ricevis de vi fragmentojn el la gazetoj Varhajt kaj Jidiŝes Togblat. Kutime mi evitas ajnan personan polemikon, kaj mi lasas al ĉiu homo plenan liberon havi pri mi tian opinion, kia al li plaĉas. Nur ĉar mi vidas, ke la menciitaj artikoloj kaŭzis al vi, kiel ankaŭ al la aliaj usonaj judaj esperantistoj, ĉagrenon, mi sendas al vi malgrandan respondon, kiun vi povas je mia nomo publikigi en la judaj gazetoj.

La korespondanto de ambaŭ menciitaj gazetoj “kulpigas” min, ke mi estas “asimiliĝinto”, kaj instruas al mi lecionon pri moralo. Se mi vere estus asimiliĝinto, mi tute ne hontus konfesi pri tio, ĉar ĉiu havas la rajton havi konvinkon, kiel diktas al li liaj kapo kaj koro. Sed tute ne volante min “justigi”, mi povas diri, ke la juĝo de la korespondanto pri miaj konvinkoj kaj la leciono kiun li donas al mi, estas iom ridindaj. Ĉiu, kiu iomete konas min, mian biografion kaj mian ĝisnunan agadon, scias, kio estas mia opinio pri la juda demando, ĉar super tiu ĉi demando mi dum certa tempo laboris kaj skribis. Ankoraŭ antaŭ 10 jaroj mi akurate klarigis mian opinion pri la juda demando en granda broŝuro titolita Hilelizm. Mi ne povas postuli de korespondanto, ke li konu mian politikan kredaron, sed se li volas publike skribi ion pri ĝi, mi havas la rajton postuli, ke li antaŭe esploru pri ĝi.

Mi ne deziras ĉi tie detale klarigi mian politikan-religian kredaron, ĉar tio estas mia pure persona afero, pri kio mi devas al neniu doni iun ajn raporton. Sed se la korespondanto diras, ke mi hontas pri mia judeco, ke mi kaŝas tion, kaj des pli se li rakontas, ke mi mem (!) diris tion al iu en Krakovo, mi devas kolerege elkrii: tio estas abomeninda mensogo.

Ĉiuj esperantistoj en la mondo scias tre bone, ke mi estas judo, ĉar kvankam mi ne krias pri tio ŝovinisme en ĉiu paŝo, mi tamen neniam kaŝis tion. La esperantistoj scias, ke mi tradukis verkojn el la jida lingvo, ili scias, ke jam pli ol tri jarojn mi dediĉas mian tutan liberan tempon al la traduko de la Biblio el la hebrea originalo; ili scias, ke mi loĝas ĉiam en la strikte juda parto de Varsovio (en kiu multaj judoj hontas loĝi), ke mi daŭre presigis miajn verkojn en juda presejo, k.t.p. Ĉu tiel agas homo, kiu hontas pri sia deveno kaj kiu klopodas kaŝi sian judecon?

Dum la Krakova kongreso venis al mi kelkaj tieaj judaj esperantistoj kaj plendis al mi, ke la organiza komitato de la kongreso ne permesas al ili aperi oficiale antaŭ la kongreso reprezentante la judan popolon. Mi respondis al ili, ke mi havas neniun rajton doni ordonojn al la organiza komitato, mi povas nur diri mian opinion, sed ankaŭ sen mia opinio, la komitato tute ne agis malprave, ĉar se miaj vizitantoj ekaperus nesendite, kaj neantaŭanoncite kiel reprezentantoj de la juda popolo kaj de ties lingvo, tio povus kaŭzi ne nur protestojn, sed eĉ skandalon. La protesto venus ne de la nejudaj popoloj (ili certe ne protestus, ĉar la principo de la esperantismo estas “justeco kaj frateco inter ĉiuj popoloj”, sed de la judoj mem, ĉar — kiel estas sciate — multaj judoj volas (precipe la okcidenteŭropaj) ne esti konsiderataj aparta popolo kaj ili havas nenion komunan kun la lingvo ‘jidiŝ’. Tial mi diris, ke miaopinie estos multe pli takte se ni evitos skandalon kaj publikan fifamigon de la juda nomo, kaj oni ne tuŝos en nia kongreso la demandon pri la juda popolo, kiu estas nur interna demando de la judoj mem; kaj se oni volas havi specialan judan reprezentanton, oni devas antaŭprepari, en tia maniero, ke ĝi ne kaŭzu akrajn protestojn el la aliaj judaj esperantistoj, ekzemple, anstataŭ aperi je la nomo de la tuta “juda popolo”, devas ili aperi kiel reprezentantoj de la “jidparolantoj”, aŭ de “tiuj judoj, kiuj konsideras sin aparta popolo”, ktp.

Se la korespondanto imagis, ke mi diris ke por ne malutili al Esperanto mi devas kaŝi mian judecon, li devas pri tio raporti antaŭ sia propra konscienco.

L. L. Zamenhof (El la jida tradukis Doron Modan)

La nova TEJO-volontulo

Martin Minich (Marteno Miniĥ) estas aktiva esperantisto ekde la jaro 2000. En 2003 li helpis refondi SKEJ — la landan sekcion de TEJO en Slovakio. Li aktivas ankaŭ kiel tradukanto kaj lingvohelpanto de la paĝaro www.lernu.net kadre de la projektaro E@I, kiun li novembre 2004 prezentis ĉe KAEST. Al liaj plej grandaj hobioj apartenas petveturado, kantado/deklamado/repado, tradukado kaj linuks-uzado. Dum sia deĵorado kiel TEJO-volontulo li ŝatus kontribui al glata inform-fluo ene de Esperantio, kaj ankaŭ inter Esperantio kaj la ekstera mondo. Ekde nun li estas atingebla ĉe la adreso o...@tejo.org.

INTERNACIA SEMAJNO DE AMIKECO

La lasta semajno de februaro (21 ĝis 27) kiel ĉiujare estos sub la devizo Amikeco trans limoj. Kreita por konsciigi pri la amikiga rolo de la internacia lingvo, ĝi estas taŭga okazo por komuna evento kun neesperantistoj, kun societoj de aliaj movadoj.

Magazino por la tuta gamo de la homa vivo

En 2004 Monato, la monata internacia revuo sendependa, festas sian 25-jariĝon. Bona okazo por diskuti kun la fondinto kaj ĉefredaktoro Stefan Maul pri tiu unika literatura projekto en Esperantio. La estonto ŝajnas malfacila, sed Maul klarigas kial la Esperanto-komunumo bezonas Monaton. La demandojn starigis Marko Naoki Lins.

Kial la Esperanto-movado bezonas sian per-Esperantan novaĵmagazinon?

Por montri, ke Esperanto havas praktikan valoron, ke ĝi utilas. Nu, tio certe ne estas la precipa kvalito de Monato, sed ĝi sendube estas bonega varbilo, kiel atestas multaj homoj. Iama UEA-prezidanto Humphrey Tonkin, ekzemple, rakontas ke iam li provis konvinki siajn kolegojn-lingvistojn, ke Esperanto estas plene vivanta lingvo kaj aĉetis por ili abonojn al Monato. Tonkin spertis: La efiko estis ĝuste tia, kian mi deziris: ili traktis tiun revuon kiel tute normalan fenomenon de tute normala kaj funkcianta lingvo. Tial Monato ne manku en varbostando aŭ en ekspozicio. Montrante ĝin al skeptikaj neesperantistoj oni facile povas pruvi, ke la lingvo estas vivanta, aktuala kaj utila, valora. Se vi prezentas al homoj, kiuj finas Esperanto-kurson, tiun ĉi magazinon, ili certe komprenas, ke valoras ellerni la lingvon.

Kio distingas Monaton de aliaj esperantlingvaj informiloj? Kion Monato faras por Esperanto?

Kontraste al movadaj revuoj, kiujn ni bezonas por subteni la adeptojn disvastigi la lingvon, kontraste al literaturaj kaj fakaj revuoj, Monato uzas la lingvon por la tuta gamo de la homa vivo, politiko, ekonomio, kulturo, ĉiutagaĵoj, sociaj kaj socialaj temoj. Unika ĝi estas laŭ pluraj aspektoj, sed precipe ke en ĝi aperas nur originale en Esperanto verkitaj artikoloj pri ĉiuj ajn temoj, pri kiuj aliaj periodaĵoj raportas nur sporade aŭ tute ne. Tial Monato ludas gravan rolon por pluevoluigi la lingvon, la ĉiutagan lingvon. Kiam aperas novaj fenomenoj aŭ objektoj, ĝi — multe pli rapide ol iu alia revuo — uzas por ili bezonatajn vortojn. Monato ekzemple enkondukis la vorton poŝtelefono; per ĝi homoj eksciis kio estas popolisto, ke aŭto portas licenc-platon ktp. En la nova PIV sekve oni trovas multajn novajn vortojn kun fontindiko Monato.

Kiuj estas la plej grandaj ŝanĝoj kaj malfacilaĵoj dum la pasintaj 25 jaroj?

Kaj aspekte kaj enhave la magazino fariĝis pli bunta, pli distra. Nun estas multe pli da ilustraĵoj kaj artikoloj fariĝis malpli longaj. En tio la revuo sekvis la ĝeneralan evoluon en ĵurnalismo. Malfacilaĵoj? Jes, ni havis kelkajn krizojn, el kiuj la plej grava estis la subita rezigno de la unua eldonisto, Torben Kehlet. Sed la krizojn ni superis. Vera malfacilaĵo preskaŭ ĉiam estis, ke ni havis tro multan materialon por tro malmultaj paĝoj...

Ĉu la Esperanto-komunumo estas sufiĉe granda por ekonomie vivteni projekton kiel Monato?

Ni neniam konsiderinde superis la nombron de 2000 abonantoj — kaj tio nur sufiĉas por vivteni la revuon, tamen ja sufiĉas. Monato sendube meritas sian prezon, tamen por ne malmultaj homoj estas tro kosta, precipe nun kiam vastajn partojn de la mondo kaptis ekonomia krizo.

Kiu estis la plej disputita temo en la 25 jaroj?

Tiu sendube estis la golfa milito en 1991, kiam aperis tre multaj kontraŭaj kaj diverĝaj artikoloj pri tiu temo. Mi mem kaj pluraj aliaj aŭtoroj forte kritikis tiun militon. Hodiaŭ ni scias, ke efektive la aliancaj ŝtatoj senhonte blufis kaj mensogis pri tiu onidire “higiena” milito. Interese estas, ke la aktuala Irak-milito konsiderinde malpli akre estas disputata sur la paĝoj de la magazino.

Kia estas la averaĝa Monato-abonanto?

Tion respondi estas malfacile, ĉar kompreneble ni ne povas koni 2000 homojn. Supozeble la legantoj spegulas la strukturon de la Esperanto-komunumo, sed certe inter la abonantoj ne troviĝas tiuj, kiuj uzas la lingvon ekzemple nur por turismi aŭ por sia hobio, kvankam ankaŭ pri tiuj temoj aperas artikoloj. Krome abonas ĝin tro malmultaj junaj homoj, ne nur pro financaj kialoj, sed ankaŭ pro la kreskinta nelegemo de junuloj.

Kiel aspektos Monato post 25 jaroj?

Mi ne estas profeto. La demando eble estas, ĉu entute ĝi vivos pliajn 25 jarojn, ĉu presitaj komunikiloj havas veran perspektivon. Eble post 25 jaroj Monato ekzistos nur en la reto, do en elektronika formo — kiu scias. Aliflanke, kiam ni fondis la revuon mi tute ne imagis, ke ĝi eltenos dum 25 jaroj. Do mi estu optimisto.

István Ertl

Pliaj informoj: http://www.esperanto.be/monato

“En neniu lando de la mondo kaj en neniu lingvo de la mondo ekzistas simila revuo, en kiu laŭprincipe pri okazaĵoj en Afriko verku afrikano, en Brazilo verku brazilano, en Japanio, japano. Tio estas unu el la grandaj atingoj de la Esperanto-movado, kiu taksas ĉiujn homojn egalaj.”

“En la Budapeŝto de la 80-aj jaroj Monato estis por mi unika informfonto, helpa konsciigilo politika, kaj grava fenestro por elrigardi el la duonfermita domo kie ni hungaroj tiam vivis.”

Renato Corsetti

Novembra gazetara eĥo:

Esperanto povas helpi Eŭropon

Italaj amaskomunikiloj raportis (22, 30 nov) pri la Premio Zamenhof por la paco en la mondo aljuĝita inter pluraj al Bona Espero, la Esperanto-orfejo en Brazilo. La premio, atribuita por la 3-a fojo, estas organizita de Itala Esperanto-Federacio kaj la provinco de Ancona.

Por vere internacia lingvo pledas Gilbert Stammbach, prezidanto de Esperanto-kulturcentro de Strasburgo, en kolumno en la franca gazeto DNA (19 nov). Por li la lingva diverseco estas riĉeco de la homaro, kolektiva memoro de la popoloj, al kiu konvenas esti protektata. Li pledas por eksperimente pristudi la solvon ofertitan de Esperanto, ekzemple kiel pontolingvo en la eŭropaj institucioj. La gazeto aperigis ankaŭ plurajn legantleterojn reage al tiu ĉi kolumno.

La granda hispana taggazeto El Pais (19 nov) resumas la historion de Esperanto en Katalunio kaj prezentas ĝiajn hodiaŭajn junajn adeptojn, kiuj siavice klarigas al la legantoj la simplecon de Esperanto kaj kiel oni ĝin povas apliki.

Promocii la ideon de Esperanto estas unu el la ĉefaj celoj de Margareta Handzlik, la unua esperantisto en la Eŭropa Parlamento. En profila kontribuo ŝi estas prezentita en The Parliament Magazine (15 nov). Evidente mi sentas ke Esperanto povus helpi Eŭropon kaj mi havos veran ŝancon pledi por Esperanto, ŝi diras. Kiel konkretan paŝon ŝi volas helpi starigi parlamentan interpartian grupon por promocii studojn pri aktualaj eŭropaj lingvoproblemoj kaj -solvoj, kaj rigardi la eblojn kiujn proponas Esperanto.

Germana Hannoversche Allgemeine Zeitung (9 nov) parolas pri “perfekta lernejo” en Hanovro: Krom didaktikaj reformoj la lernejo ofertas ekde la 8-a klaso Esperanton. Modelprojekto, al kiu aliĝas espereble multaj aliaj landoj, tiel ke la lernejanoj povas interkompreniĝi ĉie.

Litova televidkanalo LNK (16 nov) vaste informis pri litovlingva retejo Esperanto mozaika, kiun preparis grupo de gejunuloj en Kaŭno. En ĝi estas prezentata Esperanto kaj foje ankaŭ aliaj artefaritaj lingvoj. La dua programo de litova nacia televido montris (9 nov) dokumentan filmon pri unu el la plej famaj litovaj esperantistoj Antanas Poška (1903-1992), kiu nomiĝas Fabelo de unu vivo. En ĝi la heroo de la filmo rakontas pri la ĉefaj eventoj de sia vivo. En la filmo multfoje estas menciata Esperanto.

La ĉi-jara Esperanto-kulturpremio de la FAME-fondaĵo kaj de la germana urbo Aalen, kie situas la Germana Esperanto-biblioteko, estis aljuĝita al la nederland-frisa Esperanto-muzikgrupo Kajto. La premio sumiĝas je 5000 eŭroj. Pri Kajto raportis kaj Badisches Tageblatt (6 nov.) kaj Leeuwarder Courant (5 nov).

La menciitaj kaj pliaj artikoloj estas troveblaj ĉe: http://lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton). Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins, BKC de EEU, m...@lingvo.org

Reagoj

Ĉiu mondoparto estas same grava!

En la oktobra numero de nia revuo s-ro Kimura Goro tre emfaze atentigas, ke, se UEA tiel favoras Eŭropon pli ol aliajn mondopartojn, kial ne tuj ĉesigi ĉian afrikan kaj azian agadon, por ne ĝeni la kaŝe laŭdatan eŭropecon de Esperanto?

Kara s-ro Kimura Goro, mi kredas, ke, certe pro kulpo de la verkintoj, vi iom misinterpretis almenaŭ mian penson. Mi verkis artikolon kune kun la prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, ĉar mi kredas, ke estas devo de UEA helpi la eŭropajn esperantistojn rilate al ilia agado. Mi same estus feliĉa verki artikolojn kun la kunordigantoj de la alikontinentaj komisionoj de UEA rilate al iliaj agadoj en tiuj mondopartoj. Fakte kun ili mi faras multe pli ol verki artikolojn, mi daŭre interkonsiliĝas pri farataj agadoj.

Mi mem estas la sola (aŭ eble unu el la malmultaj eŭropaj esperantistoj), kiu ne kredas ke Esperanto decide antaŭeniros en Eŭropo pli frue ol en aliaj kontinentoj. Eble mi malpravas, sed mi opinias tiel. Estas bone, tamen, ke eŭropaj esperantistoj agas, kiel se mi malpravas, kaj mi ŝatas helpi ilin pruvi, ke mi malpravas.

Mi havas grandegajn esperojn pri la potencialo de Esperanto en Azio. Ĉu Ĉinujo ne estas la estonta granda potenc-lando? Pluraj divenistoj antaŭvidas ke la 21-a jarcento estos la jarcento de Azio. Mi ne scias, ĉu ili pravas, sed valoras atenti pri tio.

Mi havas grandajn esperojn pri la helpo de Ameriko. Ameriko estas mirinda kontinento. En la sudo de ĝi ekzistas multaj esperantistoj kaj en la nordo de ĝi ekzistas nun la ebleco komuniki facile al la tuta mondo pri io ajn, ankaŭ pri avangardaj movadoj. Ĉu pri inismo, ekologio ktp la informoj ne venis unue ĝuste el tiu lando? Nia vera problemo, en ĉi tiu historia fazo, estas ke niaj samideanoj en Usono ne estas tiom potencaj, ke ili povas devigi la usonajn komunikilojn atenti pri Esperanto. Se ili povus fari tion, ni estus en tre pli bona situacio, ĉar la mondaj komunikiloj atentas pri la usonaj.

Mi havas grandajn esperojn pri Aŭstralio, kiu komencas intense interesiĝi pri Oceanio kaj finfine mi havas ankaŭ grandajn esperojn pri Afriko. En malfacilaj kondiĉoj kiel la afrikaj, la lokaj esperantistoj sukcesas fari miraklojn kaj disvastigi Esperanton pli multe ol mi sukcesas en mia eŭropa urbo.

Konklude, laŭ mi, ĉiuj mondopartoj estas gravaj por Esperanto, kaj mi dirus ke la historio de la lastaj jardekoj pruvas ke Esperanto vere iĝis tutmonda fenomeno. Ĝi estas la lingvo de paco kaj kunlaboro tra la tuta mondo. Se temas pri identeco, nun ĝi estas la lingvo de identeco por tiuj, kiuj volas plibonigi la mondon, kaj alveni al egaleca komunika situacio, ĉu en Eŭropo, ĉu en Azio, ĉu ie ajn en la mondo. Ĉiu alia identeco, kiun oni ligas al ĝi, estas pure persona afero, por laŭi faman deklaron.

Do, kara Kimura Goro, malkabeiĝu kaj varbu!

Renato Corsetti

Kion diris la enketo III.

En la novembra kaj decembra numeroj aperis ĝenerala prezento de la rezultoj de la enketo. Nun temas pri pli profunda analizo de la rezultoj.

Al la enketo respondis plejparte malnovaj legantoj de la revuo: la meza jaro kiam ili komencis legi ĝin estas 1975 kaj la meza aĝo de respondintoj estas 64 jaroj. Kvar el kvin respondintoj loĝas en Eŭropo.

La enketo malkovris, ke la diversaj legantgrupoj nur relative malmulte malsimilas unu la alian. La plej popularaj temoj estas ofte la samaj sendepende de aĝo, sekso ktp. Tamen troviĝas kelkaj interesaj diferencoj.

La demando en la enketilo temis pri ŝato aŭ ne-ŝato, do la malbona noto povas indiki ke la leganto ne ŝatas la kvaliton de materialoj pri iu temo, aŭ ke li/ŝi opinias la temon malinteresa aŭ nenecesa. Klare, ekzemple tiuj kiuj ne uzas komputilon donas malbonajn notojn, eble pro malintereso al komputilaj kaj interretaj temoj.

La plej bona indikilo pri la ĝenerala ŝato de la revuo estas la ŝato de ĝia grafika aspekto. Ankaŭ tiuj, kiuj ŝatas rubrikojn Malferme, Strategia laborplano, Estrara raporto kaj Novaĵoj el Bruselo plej ofte donas altajn poentojn por la enhavo ĝenerale. Aliflanke la ŝato de Kalendaro, Laste aperis kaj Recenzoj ne bone indikas la ŝaton de la enhavo ĝenerale.

Novaj legantoj de la revuo (tiuj kiuj legas ĝin nur ekde 1990) ŝatas pli pri Religio, Interreto, Komputiloj, Ĝemelurboj kaj Krucenigmoj, sed ilin malpli interesas UEA-estraro, Administrado kaj financoj kaj la rubriko Loke, fake kaj persone.

Tiuj, kiuj estas sub 40-jaraĝaj interesiĝas pli pri Navige tra ttt-paĝoj, Komputiloj, Interreto, Statistikoj kaj Muziko, sed ankaŭ pri Laste aperis kaj Kulturo. La pli junaj legantoj ŝatas malpli pri Radio, Kongresa temo, UEA-estraro, Komitato, Strategia laborplano, Strategia forumo kaj Krucenigmoj.

La maljunaj legantoj, tiuj kies aĝo estas super 70 jaroj, interesiĝas pli pri aferoj de UEA, nome UEA-estraro, Komitato, Kongresa temo, Kongresaj komunikoj, Strategia laborplano, Administrado kaj financoj, sed ankaŭ pri Afrika agado, Ĝemelurboj, Literaturo kaj Religio. Al ili plaĉas krome la grafika aspekto multe pli ol al respondintoj kutime kaj ili estas pli kontentaj ĝenerale pri la enhavo. Ili interesiĝas malpli ofte pri Interreto kaj Komputiloj.

Krucenigmoj estas malŝatataj de kelkaj grupoj, unuavice de retuzantoj, sed la novaj legantoj kaj ekstereŭropanoj preferas ilin pli ofte ol la aliaj. Tamen ankaŭ ĉe ili la krucenigmoj estas la malplej populara ero en la revuo.

Virinoj donis en la enketo kutime pli bonajn notojn ol viroj. Krome al virinoj aparte plaĉas materialoj pri Literaturo kaj Kulturo. Ankaŭ Muziko, Ĝemelaj urboj, Kongresaj temoj kaj UEA-rilataj administraj temoj plaĉas al virinoj pli ofte ol al viroj. Tamen la dek plej ŝatataj temoj estas preskaŭ identaj kaj por viroj kaj por virinoj. Nur Kongresoj, Kulturo kaj Literaturo pli interesas virinojn, dum al la vira listo aperas ankaŭ Laste aperis, Tra la mondo kaj Historio.

Eblas formi kvar diversajn grupojn da legantoj surbaze de iliaj preferoj. La unua grupo inkluzivas ĉ. trionon el la respondintoj. Tiu ĉi grupo ŝatas preskaŭ ĉion. Nur religio, ĝemelurboj kaj krucenigmoj ne apartenas al tiuj, kiujn ili tre ŝatas (meze minimume 4). Tiu ĉi grupo legas ĉion aŭ preskaŭ ĉion, sed ofte donacas la revuon post legado. Duono el la virinoj, kiuj respondis, apartenas al tiu ĉi grupo.

La dua grupo da legantoj inkluzivas ĉ. kvaronon el la respondintoj. Tiu ĉi grupo ŝatas multajn temojn, sed ne komputilajn temojn kaj muzikon. La grupo estas la plej maljuna kaj legas la revuon ofte jam pli ol 30 jarojn. Interreton tiu ĉi grupo uzas malpli ofte ol la aliaj kaj en ĝi troviĝas plej multaj eŭropanoj.

Ankaŭ la tria grupo inkluzivas ĉ. kvaronon el la legantoj, sed ĝi uzas aktive interreton kaj ŝatas komputilajn temojn. Tiu ĉi grupo plej ofte konservas kaj bindigas la revuon. Kvin el la ses anoj de tiu ĉi grupo estas viroj kaj ili legas la revuon same aktive kiel la unua grupo.

La kvara grupo inkluzivas unu seponon el la respondintoj. Ĝi estas la plej selektema kaj kritika al la enhavo kaj legas ofte nur tion kio estas interesa. En ĝi troviĝas ankaŭ la plej multaj ekstereŭropanoj. En tiu ĉi grupo la plej popularaj temoj estas Laste Aperis, Recenzoj kaj Lingva Angulo, kaj preskaŭ kvarono el ili eklegis la revuon nur post la jaro 1990. Ili ankaŭ malpli ofte konservas la revuon.

Konklude eblas diri, ke la uzo de komputilo kaj ŝato de komputilaj temoj estas la faktoro kiu plej grave kaŭzas diferencojn en ŝatoj. Relative granda parto da legantoj estas firmaj anoj de UEA kaj ili ŝatas plejparte ĉion. Tamen la plej novaj, la plej junaj kaj ekstereŭropaj legantoj havas pli kritikan sintenon al la revuo.

La enketilojn analizis Jukka Pietiläinen
doktoro pri sociaj sciencoj

[FORIGITA!: bildo]

La plej ŝatataj kaj malŝatataj temoj en diversaj grupoj da legantoj (meza noto en skalo 1-5; 1: ne ŝatas, 5: tre ŝatas)

Reagoj

Pri lingva egaleco..., taŭzitaj pensoj

La artikolo de István Ertl en la oktobra Malferme memorigis min pri iamaj konversacioj kaj diskutoj kun movadanoj pri la rolo de Esperanto kaj nia movado en la nuntempo. Lingva egaleco, kiel prave diras Ertl, estas unu el tiuj aferoj obstine alstrebindaj kiuj neniam ekzistis, ne ekzistas kaj ankaŭ ne ekzistos. Ĉar idealoj estas laŭdifine neatingeblaj, tio tute ne konsistigas problemon.

Geometriaj figuroj, matematikaj formuloj priskribantaj fizikajn fenomenojn, ĉio tio rilatas al idealo. Sed eĉ se io estas tute neatingebla, nia homeco instigas nin ne rezigni pri bela revo...

Egaleco de ŝancoj antaŭ la lingva problemo, jen la kerno. Jen kion la mondo bezonas, miaopinie. Aŭ almenaŭ unu el tiom da aferoj, kiujn la mondo bezonas, kune kun sano kaj pano por ĉiuj. Kvankam la mondo ŝajnas pli timi universalan lingvon aŭ koheran kalendaron ol nutraĵan aŭ sanan katastrofon...

Kvankam kelkaj timas, ke ĉiesa angla aŭ Esperanto mortigus lokajn specifaĵojn lingvajn, tion almenaŭ mi ne timas. Kelkaj el la plej spicitaj konversacioj de mi aŭskultitaj okazis en Esperanto, kaj oni vere frandis ilin. Krome, la angla ne estas unusola lingvo, sed enhavas pli da variaĵoj ol multaj kapablas imagi.

Kian ŝancon havas nun denaska parolanto de minoritata lingvo? Tiu frazo: ŝtatoj ĉiam trudas sian lingvon al ŝtatanoj memorigis min pri kafeja konversacio kun du elstaraj movadanoj, kaj mia tiama aserto, ke lingvoj estas dialektoj kun armeo (kiu estis la unua, kiu diris tion?) Egaleco inter lingvoj devas (ĉu?) neeviteble konduki al la ideo pri egaleco inter kulturoj. Kvankam nuntempe oni vidas kelkajn paŝojn en tiu direkto, oni ankoraŭ ne povas paroli pri firmaj decidoj de ĉiu akcepteblaj. Kaj nia Esperanta kulturo devas ludi sian rolon. Sed kian rolon? Miaopinie, kunligivan. Ni jam montris, ke eblas senprobleme senti sin civitano de l’ mondo kondiĉe ke la lingvo ne estu baro.

Memorante miajn jarojn kiel instruisto pri kemio, mi ĉiam taksas Esperanton kiel katalizilon, ĉar katalizilo malpliigas la kvanton da energio bezonata por kemia reakcio. Sed katalizilo ne sufiĉas, oni bezonas ankaŭ kaj la kemiaĵojn kaj la okazon...

Kaj almenaŭ mi same ĝojas pri komencanto kiel pri simpatianto, kiu neniam lernos Esperanton (dum ni ne finvenkos...) kiu agnoskas, ke ekzistas lingva problemo kaj ke Esperanto estas ebla solvo. Aŭ almenaŭ agnoskas ke ekzistas lingva problemo, eĉ se Esperanto ne aspektas al li/ŝi taŭga. Feliĉe ni finfine havas UEA-estraranon pri Amikoj de Esperanto. Jam temp’ está...

Por mi, ĝisosta kvankam ne fundamentisma finvenkisto, idealo estas io tre ĉiutaga; io, kio sidas ĉiutage ĉe mia tablo por trinki kafon kun mi, rigardas min dum mi entajpas ĉi tiun tekston... mi ne revas, ke mi mem persone vidos la finan venkon; tamen romantike kaj nekuraceble esperas, ke la mondo asimptote alproksimiĝos al komuna lingvo, eĉ se ĝi ne estos nia Esperanto. Mi kelkfoje ludas per pensoj kiaj: Kaj se morgaŭ ĈIUJ decidos, ke la turka (aŭ la angla, al mi estas same) estas LA universala lingvo, kaj komencos ĝin instrui ĉie, kio do? Aŭ la plej harhirtiga:

Kaj se morgaŭ ĈIUJ senescepte decidus lerni Esperanton, kio do? Kio se morgaŭ iu Pacifika insuleto decidos alpreni Esperanton kiel oficialan lingvon? Ĉu ni estas pretaj, ververe? Oni povas senfine kotopoi pri tio.

Mi forte dubas, ĉu nia movado nuntempa estas preta por tiaj defioj. Ĉar mi estas katoliko, komparoj kun la decido okazigi la koncilion Vatikana II-a estas por mi neeviteblaj. Eble nia movado bezonas iatipan ĝisdatigon, eble ni devos jam analizi la spertojn de pli ol centjara agado. Kaj ni profitus la okazon iom eliri el niaj kluboj kaj enpaŝi en la mondon, kie ekzistas multaj aferoj nepre solvendaj.

Ne sufiĉas, ke ni estu progresemaj; ankaŭ la mondo devas scii pri tio (dankon, aktivuloj!). Kaj la unusola maniero tion atingi estas engaĝiĝo, kunlaboro diverskampa.

Alberto G. Fumero

Forumo

Unesko kaj Esperanto

Kiel reprezentanto de UEA ĉe Unesko mi konstatas, ke, kiel diras la du deklaracioj pri kiuj ni fieras, la rezultoj atingitaj per Esperanto sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko. Sed mia dua konstato estas, ke ni ne kapablas reklami pri tio, kion ni faras en lokaj kluboj, kursoj, dum aranĝoj, personaj interŝanĝoj, instruado al infanoj ktp. Ni tro modestas kaj ne kapablas vendi nin. Pensu, ke ĉiuj gutoj en la oceano de nia Esperanto-vivo gravas.

Nuntempe ĉefas ĉe Unesko kvar prioritatoj: Edukado al paco kaj senperforto. Edukado de knabinoj ĉefe en Afriko aŭ mizeraj kvartaloj. Kultura diverseco. Novaj teknologioj por diskonigi sciojn. Al ĉiuj tiuj prioritatoj ni kontribuu!

Edukado al paco: nia ĉiutaga praktiko! Kiam homo decidis lerni Esperanton por alparoli fremdulon, plej verŝajne li ne planas batali! Ĝis la jaro 2010 disvolviĝas la jardeko de Kulturo de Paco kaj Senperforto favore al la infanoj de la mondo. Subskribu (se vi ne jam faris en 2000) la Manifeston 2000 kaj subskribigu ĝin. Temas pri persona engaĝiĝo respekti ĉiun vivon, rifuzi perforton, dividi kun aliaj, aŭskulti por kompreni, konservi la planedon, remalkovri solidarecon.

Ni povas disponigi al vi la tutan tekston en Esperanto (se vi ne uzas unu el la oficialaj lingvoj de Unesko) kaj foliojn por kolekti subskribojn. (Petu de la aŭtorino: Renée Triolle, Bello Bauco, Chemin de la Civade Verde, FR-136OO La Ciotat, Francio).

Cetere UEA estis citita dum la lasta tago de la Neregistaraj Organizoj en Parizo la 22-an de novembro, kiel modelo de la uzo de lingvo kiel heredaĵo por kulturo de paco kaj pro la originala programo Interkulturo de ILEI.

Do kolektu subskribojn, sed ankaŭ proponu la Manifeston 2000 kiel etikan bazon de kunvivado al kvartalaj asocioj, lernejoj, junularaj komitatoj ks.

Se en via urbo estas monumento al Zamenhof, elstarigu lian rolon kaj iniciatu debaton kun partneraj asocioj pri la rolo de lingvo en paco, la rolo de Esperanto por paciga mondo ktp.

Afriko daŭre prioritatas. UEA faras sian eblon por disvastigi Esperanton en Afriko, do daŭre helpu per partnereco kun afrikaj kluboj, sendo de libroj aŭ vortaroj, vizitoj. Kaj ne forgesu la Afrikan Fondaĵon.

Kultura diverseco: ĝi estas la fundamento de nia Esperanto-vivo, sed tiom banala por ni, ke ni ne raportas pri Esperanto kiel ponto inter la kulturoj. En landoj kie pluraj etnoj/popoloj/komunumoj kunvivas pli-malpli harmonie, stimulu interŝanĝojn, aranĝojn, ekspoziciojn. Kiam via loka klubo akceptas eksterlandanon, diskutu kun li pri kultura diverseco, notu, redaktu libreton, raportu al la gazetaro. Se vi tradukis verkon aŭ verketon el ne tro konata lingvo aŭ se vi mem verkas pri iu tipa festo, muzikinstrumento, manĝaĵo ktp, vi jam kontribuas al kultura diverseco. Ni same devos pli aktive partopreni la Internacian Tagon de la denaska lingvo la 21-an de februaro. Do ni certe multon faras, sed se vi ne informas min, mi ne povas raporti al Unesko...

Komputiloj por diskonigi sciojn: vi jam havis la eblon legi en nia revuo pri Vikipedio, tiu reta enciklopedio. Do ne hezitu verki por ĝi. Tio povas eĉ stimuli lokan klubon.

Ofte UEA kiel Neregistara Organizaĵo bezonas la subtenon de landaj komisionoj de Unesko. Ni certe ne havos kontaktojn kun la 140 landaj komisionoj, sed estus bone se pli da Landaj Asocioj de UEA tenus kontaktojn kun sia Unesko-komisiono. Do la estraro de niaj Landaj Asocioj laboru ĉi-direkten kaj evidente ne hezitu raporti!

Vi komprenis: en tiu ĉi mondo ne sufiĉas agi, ĉefas raporti pri sia agado.

Renée Triolle

Pri arkivoj

Grava kontribuo de prof. Noltenius

La tutmonde ĉefa neesperantista institucio, kiu sisteme kolektas materialojn pri la historio de la laborista Esperanto-movado, estas la Instituto-Fritz-Hüser en Dortmund/Germanio, kiu fondiĝis en 1973 kaj kolektas ĉion rilate la kulturhistorion de la laborista kaj sindikata movadoj.

Ĝia dokumenta materialo pri la historio de la laborista Esperanto-movado daŭre kreskas dank’ al donacoj kaj al la bonvolema gvidado de la direktoro prof. Rainer Noltenius. La Esperantan parton de la arkivo fake prizorgas la esperantisto Jiří Proskovec.

Prof. Rainer Noltenius ĉiam simpatie rilatis al Esperanto kaj ekzemple kadre de la 78-a UK 1993 en Valencio malfermis la konatan ekspozion pri la historio de la laborista Esperanto-movado, kiu poste estis montrita ankaŭ kadre de la UK-oj en Seoul (1994) kaj Tampere (1994), krome 1994 en Japanio (Tokio, Kioto, Osaka).

Decembre 2003 en Dortmund dum solenaĵo prof. Noltenius pro emeritiĝo adiaŭis la direktoran postenon. Al li estis dediĉita riĉa festlibro (752p.) okaze de lia 65-a naskiĝtago. En ĝi troviĝas 40-paĝa artikolo de Detlev Blanke pri la tradicioj de la Germana Laborista Esperanto-Asocio (1911-1933) en la Esperanto-Asocio de Germana Demokratia Respubliko (1965-1990).

La Instituto daŭre akceptas materialojn kaj postlasaĵojn de laboristaj esperantistoj.

Ankoraŭ haveblas la 114-paĝa kaj ilustrita dulingva katalogo Ilustrita Historio de la Laborista Esperanto-Movado. Al la laboristoj de ĉiuj landoj unu lingvon! el 1993 (kun dulingvaj kontribuoj [germane kaj Esperante] de Rainer Noltenius, Eduard Weichmann, Jiří Proskovec, Ulrich Lins kaj Detlev Blanke). Krome haveblas kolekto de ok parte koloraj poŝtkartoj kun la motivoj de la menciita ekspozicio.

Detlev Blanke

Recenzoj

Malmalico pri Alico

Trans la Spegulo kaj kion Alico trovis tie. Lewis Carroll (ps. de Charles Lutwidge Dodgson). El la angla trad. Donald Broadribb. Jekaterinburg: Sezonoj, 2001. 128p. ISBN 1-876042-06-0. 20cm. Ilustraĵoj de John Tenniel. Prezo: € 9,00

Jen libro, kiun ne eblas recenzi objektive, se veras la aserto de pastro Sidney Smith. Li skribis: Mi neniam legas libron antaŭ ol recenzi ĝin; tio kreas antaŭjuĝon. Supozeble ankaŭ la legantoj de la Esperanta traduko estas same antaŭjuĝemaj kiel mi, ĉar ankaŭ ili konas Alicon el sia infanaĝo. Se mi ne povas ĵuri pri mia objektiveco, mi tamen deklaru, ke la tradukon mi legis kun maksimumo de malmalico — kvazaŭ mi renkontus malnovan amikon, kaj scivoleme, tamen bonintence esploras, kiom tiu ŝanĝiĝis dum la jaroj.

En la unua momento senteblis ia fremdiĝo. Unue, por miaj oreloj la esperantigita nomo “Alico” sonas iom nekutime. Due, la kompreno (aŭ eventuale la miskompreno) de iuj detaloj dependas de la nacilingva kunteksto: ekzemple, en mia gepatra lingvo la ŝakfiguroj estas blankaj kaj nigraj, ne ruĝaj — kaj la opozicio blanka-nigra kaŝas tavolojn da kromsignifoj, kiujn mi neeviteble sentis, legante la libron bulgarlingve. Nun mi konscias, ke iuj nuancoj kaj aludoj, kiujn mi perceptis ĉe mia unua konatiĝo kun la libro, tute ne ekzistas en la originalo. Sed mi supozas, ke la samo okazas al la pli multaj legantoj de la Esperanta versio, kiuj legas ĝin jam leginte la libron nacilingve — jen danĝero apenaŭ evitebla, se oni tradukas tro konatan verkon.

Malgraŭ la menciitaj ĝenetoj, mi ĝuis la libron — eble eĉ pli ol en mia infanaĝo. Tio igas min pensi, ke eble mi ankoraŭ ne atingis “malkomfortan aĝon” kaj almenaŭ anime ĉesis je sep jaroj laŭ la saĝa konsilo de Humpti Dumpti.

Se ankaŭ vi ne volas aparteni al la sonĝo de alia persono, se ankaŭ vi preferas nenaskiĝtagajn donacojn, ĉar estas tricent kaj sesdek kvar tagoj, dum kiuj vi povas ricevi nenaskiĝtagajn donacojn kaj nur unu por naskiĝtagaj donacoj, mi invitas vin (re)veni en la transspegulan mondon, kie oni povas kredi eĉ ses neeblaĵojn antaŭ matenmanĝo; kie unukornuloj kredas infanojn fabelaj monstroj kaj kie oni bezonas laŭeble plej kuri por resti samloke. Se oni volas iri al alia loko, oni devas kuri almenaŭ duoble pli rapide!

Se iu konsideras tiun ĉi recenzeton malklara, tiu sciu, ke Kiam mi uzas vorton, ĝi signifas precize kion mi volas ke ĝi signifu — nek pli nek malpli.

Mariana Evlogieva

Kurta vojo al sano

Reveno al la manĝoj de ĉiela patro. Saniga menuo. Kristina-Maria Luite. El la estona trad. Kalju Pill. 1995. 44p. 21cm. Prezo: € 4,50

La bestaro, inkluzive de la homo, moviĝas de unu loko al la alia por akiri manĝon kaj elfeki nedigestitaĵojn. Sed la plantoj ne moviĝas kaj do devas mem fari la nutraĵojn, recikligi la fekendaĵojn starante en la sama loko.

La plantoj parte recikligas la forĵetsubstancojn, parte konservas ilin en diversaj lokoj, kiel folioj, ŝelo, radikoj, branĉoj ktp, en sendanĝeraj, ofte utilaj formoj.

Do indas diri ke la plantoj pli taŭgas kaj por kuraci kaj por nutri la homojn. Troviĝas multaj aliaj kialoj en ĉi tiu kuirlibreca broŝuro por voĉdoni favore al la vegetara kaj senfajra manĝado.

Ĉu rafinitaj manĝaĵoj maturigas geknabojn sekse pli frue kaj kreas sociajn problemojn? Ĉu virinoj manĝantaj nur verdaĵojn naskas bebojn sen doloro? La aŭtoro diras ‘jes’. La libro rakontas multajn avantaĝojn de la vegetara manĝado kaj donas larĝan gamon de menuoj el diversaj verdaĵoj por matenmanĝo, tagmanĝo kaj vespermanĝo. La abunde ilustrita paĝaro de la libro listigas nomojn kaj fakvortojn en Esperanto de la manĝeblaj plantoj.

Estas priskribitaj la avantaĝoj kaj maniero de fastado, akvoterapio, kiajn vegetaĵojn manĝi, kiam ktp. La libro plurloke insistas ke la naturo provizas kion ni bezonas por vivi sane. La slogano estas Manĝu vegetare kaj krude! Ĝi ankaŭ priskribas skize la kuracmetodojn de Horace Fletcher, Kuhne, sidbanoj, ŝvitigo per vaporo ktp. La priskriboj pri diversaj vegetaĵoj diras ankaŭ kiaj vegetaĵoj taŭgas al nia korpo. Kaj ni legas kiel kuraci la oftajn malsanojn kaj preventi tiajn sen la helpo de kuracisto.

Do valoras venigi ĉi tiun libron al la breto de nia kuirejo. Tamen, kelkaj esprimoj estas miskompreneblaj, ekz. akvofasto: ĉu trinki nur akvon aŭ ne trinki akvon? La menuo de ĉiela patro ne estas unufoja legaĵo sed libro konsultebla trifoje tage. Ĝi ankaŭ riĉigas nian scion pri Esperantaj nomoj de la ĉiutage manĝataj verdaĵoj.

D-ro P.V. Ranganayakulu

Libro, kiu ŝtopas truon

Epitomo de Esperantologio. Nikolai Gudskov. Moskvo: REU, 2002. 151p. ISBN 5-7161-0094-5. 20cm. Prezo: € 7,50

Epitomo de Esperantologio klare kaj koncize prezentas bazajn informojn pri la historio, la komunumo, la kulturo kaj la organizaĵoj de la Esperanto-mondo.

Suplemente troveblas listo de kongresoj kaj dokumentoj pri esperantismo, ekz. la manifestoj de Raŭmo kaj de Prago kaj la Esperanto-himno (kontraste ankaŭ la himno volapuka, kun Esperanto-traduko). Tiel la libro, lerte strukturita kaj organizita (ekz. nomoj de plej gravaj aŭtoroj kaj verkoj dike presitas kaj do tuj rekoneblas), servas kiel inteligenta gvidilo por freŝe bakitaj esperantistoj ekesplorantaj sian novan komunumon aŭ kiel konsult-libro por ĝisostuloj.

Pardoneblas la ruseco de la libro (internacia leganto eble ne tre interesiĝos pri la listo de rusaj kongresoj), tamen la libro celas unuavice tiujn, kiuj sin preparas por ekzamenoj de ĈALK de REU. Kaj longe mi serĉadis, ĝis mi solvis aparte la unuan akronimon: Ĉefa Atesta kaj Lingva Komisiono de Rusia Esperanta Unio. Ho, aŭtoroj, nepre unue donu kompletan formon, nur poste mallongigon, aparte se vi celas nur duavice internacian legantaron!

Evidente la libro plene taŭgas ankaŭ por tiuj, kiuj prepariĝas al ajnlandaj, internaciaj ekzamenoj. Kunlige kun la elstara Kolker-a Vojaĝo en Esperanto-lando ĝi ŝtopas breĉon en nia instruilaro (la Janton-a Esperanto: lingvo-literaturomondo, kvankam intelekte solida, plurloke ne plu aktualas). Tial mi senhezite rekomendas Epitomo de Esperantologio.

Paul Gubbins

Bona, streĉa kaj plaĉa legolibro

Johano. El la vivo de roterdama knabo. K.J.K. Vroegop (ps. de K.J. Klein, 1926-2000). Antverpeno: E-klubo Den Helder, 2001. 95p. ISBN 90 71205 93 2. 21cm. Prezo: € 7,50

Frue ellitiĝinta li sin kaŝnomis [Pruĥop’], laŭ la unua frazo de ĉi tiu parta aŭtobiografio: Roterdamon atakis la germanoj en ankoraŭ dorma horo (10 majo 1940). Kaj ankaŭ la germana vicpatrino estis tiel strikte severa, ke li sopiris frue elhejmiĝi. Logis la maro, sed la milito ebligis ŝipadon nur surrivere, pleje sur Rejno. Tie tamen necesis subiĝi al germana estro. Kaj en Germanio lia vivo estis ofte en danĝero. En ses ĉapitroj ni sekvas liajn multajn spirretenajn aventurojn. Lia sinteno al la najbaraj landoj restas humana — kiom eblis laŭ la cirkonstancoj.

Ĉu li servis al nazioj?, demandis min leganto. Nu, la rakonto montras, kiel la parolanto konservis sian karakteran firmecon. Vere, lia stilo estas parola, simpla, foje iom nederlanda*. Sed (pres)eraroj* malabundas kaj la libreto, eldonita de la klubo kiun li aktive prezidis, aspektas plaĉe, ankaŭ pro la bildoj kiujn li mem desegnis, en bona prizorgo de Flandra Esperanto-Ligo. Entute: bona, streĉa legolibro.

* Ankoraŭ kelkaj monatoj, tiam li fariĝis dek-kvarjara.
* p.8, l-10: etuloj ĝis-ses-jara<j>, infanoj ĝis-18-jara<j>.
Rob Moerbeek

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Hilda Dresen: El: “Vintra luno”

Ankaŭ en la ĉambron falas luna brilo tra l’ kurtenoj:
kuŝas en timiga, prema senviveco la meblar’.
Riproĉete alrigardi ŝajnas la kanapkusenoj,
kaj fantome kvazaŭ glitus la lunlum’ laŭ la klavar’.

Nun la mildaj rememoroj forviŝiĝas de l’ animo:
la lunbrilo froste morta ŝajnas pleni je danĝer’,
inter la senvivaj mebloj kaptas min subita timo:
malgraŭ la lunlumo kvazaŭ kuŝis mi sub nigra ter’.

Hilda Dresen (1896-1981) naskiĝis kaj vivis en Estonio, kaj multe tradukis el la estona, el la rusa kaj el la germana literaturo. Ĉi tiu lasta lasis sian spuron ankaŭ en ŝia originala produktado, kiel en la supraj versoj, en kiuj la ĉiutagaj “senvivaj” objektoj ŝajne partoprenas en la poeta mortosento. La originalaĵoj de Hilda Dresen aperis en “Dekdu poetoj” (1934).

Kvin bibliotekoj ricevis Thorsen-apogon

La kolektoj de kvin Esperanto-bibliotekoj pliriĉiĝas dank’ al la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen, pri kies subvencioj lastatempe decidis la UEA-estraranino pri kulturo Claude Nourmont kaj Ĝenerala Direktoro Osmo Buller.

Subvencion de po 250 eŭroj ricevis Esperanto 3000 en Loveno (Belgio), Kulturdomo de Franclandaj Esperantistoj kaj la Varsovia Filio de Pola Esperanto-Asocio. Esperanto-rondo en Bangaloro (Hinda Unio) estis apogita per 150 eŭroj kaj la Germana Esperanto-Centro Herzberg per 100 eŭroj.

Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen disdonis ekde 1997 subvenciojn je la suma valoro de 11 750 eŭroj. La apogataj bibliotekoj ricevas librojn laŭ la dezirlistoj, kiujn ili sendis kun siaj subvencipetoj. Pri la subvencioj oni decidas unufoje jare.

Petoj por la jaro 2005 devos atingi la Centran Oficejon de UEA ĝis la 15-a de oktobro 2005.

Loke

LITOVIO: La 11-an de decembro 2004 en Kaŭno okazis la 40-a kongreso de Litova Esperanto-Asocio. Partoprenis ĝin 232 esperantistoj el 27 litoviaj urboj kaj gastoj el Rusio, Pollando, Latvio kaj Belorusio. Raporton pri la agado de litoviaj esperantistoj dum 2004 faris la prezidanto de LEA Povilas Jegorovas, kiu speciale elstarigis la agadon lige kun la proksimiĝanta 90-a UK. La kongreson vaste pritraktis amaskomunikiloj: artikoloj de Povilas Jegorovas pri la agado de litovaj esperantistoj aperis en la gazetoj Lietuvos aidas, Teviskes zinios, Lietuvos rytas kaj Kauno diena. La 11-an de decembro informon pri la kongreso kaj agado de LEA disvastigis la nacia novaĵagentejo ELTA. En la kongreso estis reprezentantoj de du televidoj, kiuj vespere faris raportojn dum novaĵprogramoj. Post la kongreso okazis la tradicia aranĝo de litovaj esperantistoj “Zamenhof-tagoj-2004”.

(Povilas Jegorovas)

GERMANIO: En la urbeto Herzberg/Harz en centra Germanio estis inaŭgurita nova Kulturcentro. Ĝi funkciis jam kiel Klerigejo de GEA, ekz. por trejni Esperanto-instruistojn kaj klubestrojn en regulritmaj studsesioj. La Centro invitas gastojn por vizito, studado, lingva perfektiĝo. Ĝi posedas riĉenhavan bibliotekon kun miloj da Esperanto-libroj kaj diverslingvaj vortaroj, gazetarkivon, unikan vidbend-kolekton kaj aron da sondiskoj, kasedoj, KD-oj ktp. Ĉe la festa inaŭguro la 20-an de novembro 2004 partoprenis esperantistoj, reprezentantoj de la loka kulturo kaj la urbestro de Herzberg, Gerhard Walter. Li gratulis la ICH-teamon pro la iniciato kaj diris, ke la nova Interkultura Centro Herzberg havos gravan rolon ne nur por la Esperanto-movado sed por la kultura vivo de la urbo kaj la tuta regiono. ICH ofertas multspecajn kursojn, renkontiĝojn kaj seminariojn, kaj ĝojas pri kunlaboro kun alilandaj kulturcentroj. Kontaktadreso: e...@web.de.

(Peter Zilvar)

FRANCIO: La ideo, ke Esperanto aperu en diversaj budoj de foiroj estas subteninda, kaj dank’ al René Ballaguy tio okazis dum eduka foiro Educatec, en Parizo, inter la 17-a kaj la 19-a de novembro 2004. Gérard Claes, estro de A6-Mediaguide, subtenas Esperanton kaj imagis ludon por valorigi sian programilon Mediatrame, per kiu oni prilaboras diverslingvajn instruprogramojn. Dum tritaga “Omeriado 2004”, junuloj laboris en la propra lingvo: angla, franca, hispana, portugala, rusa, araba, hindia kaj... Esperanto. La firmao A6-Mediaguide havas apartajn rilatojn kun Alĝerio: vizitis nin unu el la fratoj de la prezidento Boutaflika, kaj la nacia Alĝera televido demandis min pri Esperanto, ĉar esperantistino Ludivine Delnatte brile sukcesis. Utilaj diskutoj okazis kun reprezentantoj de Unesko kaj kun la programorganizanto de la foiro Educatec. Bela, daŭriginda kaj imitinda eksperimento.

(François Lo Jacomo)

RUMANIO: La 27-an de novembro 2004 okazis kunveno de lokaj esperantistoj en Timişoara. Ĉi-okaze malfermiĝis la E-kursoj por komencantoj kaj progresantoj, okazontaj vendrede kaj sabate en la Arta Liceo. La kursmaterialoj estos la vidbendo Mazi en Gondolando, Gerda malaperis de Claude Piron, kaj Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker. La kunveno atingis tri gravajn celojn: Inter la kursanoj estos gestudentoj, partoprenintoj en la projekto Euroscola 2001 (la tiamaj gelernantoj revenas al Esperanto!); la kursmalfermo okazis en International Forum, kie oni instruas la anglan lingvon (temas pri la eksa International House, kie instruistoj el Oksfordo kaj Kembriĝo amase kaj sukcese instruis la anglan); la gestudentoj akceptis transpreni la aferojn de RumEJA (la Rumana E-Junulara Asocio).

(Aurora Bute)

HISPANIO: La ensemblo Kaj Tiel Plu ludis la 12-an de novembro en la tradiciaj danckoncertoj de Plaça del Rei de Barcelono. Tiuj subĉielaj koncertoj en la kerno de la Gotika Kvartalo komenciĝis neregule meze de la 1970-aj jaroj, kaj iom post iom fariĝis ĉiusemajna kunvenejo por popolmuzikaj dancemuloj. En ĝi Kaj Tiel Plu prezentis siajn novajn kantojn el la ĵus aperinta dua disko Plaĉas al mi, enkondukante dum la koncerto ĉiam pli kaj pli danceblajn pecojn. La publiko ĝuis la aranĝon ĝis la unua nokte. Kiel kutime en siaj eksteresperantiaj koncertoj, Kaj Tiel Plu kantis ĉefe nacilingve, en la kataluna kaj la okcitana, sed uzis ankaŭ Esperanton, kaj klarigis la kialon de ĝia uzado. En budo bone disvendiĝis, krom la diskoj de la grupo, ankaŭ aliaj produktaĵoj de Vinilkosmo kaj diversaj esperantaĵoj.

(Pep Pou)

Fake

FORUMO DE NRO-J: La 25-an de Novembro 2004 en la nordlitovia urbo Šiauliai okazis forumo de neregistaraj organizaĵoj. La loka Esperanto-klubo estas membro de tiu forumo. Dum la forumo la ĉefan paroladon faris esperantisto, honora civitano de Šiauliai, Zenonas Sabalys, kiu kelkfoje parolis pri la agado de esperantistoj en la urbo. Menciindas, ke en la forumo partoprenis la prezidento de Litovio Valdas Adamkus. Dum la forumo funkciis giĉetoj de diversaj neregistaraj organizaĵoj kaj unu el la plej interesaj kaj riĉaj estis tiu de esperantistoj. La prezidento de Litovio Adamkus vizitis la giĉeton de la esperantistoj, scivolis pri la agado, rememoris, ke en la juneco li interesiĝis pri Esperanto, kaj diris, ke li scias pri la venonta Universala Kongreso en Vilno. La prezentiĝo de esperantistoj dum la forumo estis tre sukcesa, rezulte de kio multaj partoprenantoj ekinteresiĝis pri nia lingvo.

(Povilas Jegorovas)

Persone

REZA: Kadre de la ekster-kursara agado ekde septembro ekzistas oficiala Esperanto-kurso en la mez-alta lernejo, kie Reza Kheir-khah instruas la anglan. Tiu lernejo (Ping Rong high school) estas unu el la plej grandaj en la sudo de Tajvano kun ĉirkaŭ 3000 studentoj. La kurso estis iniciatita post propono al la sekretario de la lernejo, kiu ĝenerale subtenas Esperanton. Nun la kurso havas 14 studentojn, kaj la lernejo pagas por ĝi la saman sumon kiel por la angla. Ĝi okazas unufoje semajne dum du horoj.

Tra la mondo

ILEI aktiva en Katalunio

Antaŭ cent jaroj en la urbo Ceret estis fondita de Paul Berthelot la unua kataluna Esperanto-asocio. Tial okazis ĝuste tie la 32-a Kataluna Kongreso de Esperanto.

Tiu tri-taga evento allogis centon da partoprenantoj. Ĉefe literaturo kaj instruado figuris en la faka programo kaj ILEI kontribuis al la dua per du engaĝiĝoj de ĝia vicprezidanto Stefan MacGill.

Unue, li gvidis du-tagan tri-horan atelieron; ĉiuj 15 lokoj estis okupitaj. La programo inkluzivis paran ekzercon ligi gramatikaĵojn kun komunikaj kapabloj, prezenton kaj diskuton de skemo instrui la transitivecon de verboj, realigon de rol-ludo pri la aventuroj de E-spiono 005, rigardon al paroliga, kunlaboriga tasko kaj diskuton kiel reteni lernantojn en libervolaj kursoj.

Due, li prelegis kun diskuto pri la temo Ĉu Esperanto havas didaktikan gramatikon? La demando estis respondita jese, sed kun aldono ke evoluo de pliaj kaj pli bonaj gramatikaj ŝtuparoj eblas kaj indas. Krome, la ecoj de situaci-komunika instruado venis sub la lupeon. Resumo de tiu prelego, kaj du apogaj materialoj por la ateliero estas elŝuteblaj en PDF-formato el la kongresa hejmpaĝo: http://www.esperantoct.org/c/novetats/32KKECeret.htm. La literaturan parton prizorgis ĉefe Aleksander Korĵenkov, de la eldonejo Sezonoj kaj revuo La Ondo de Esperanto, kiu interalie prelegis pri la verkoj de Ĉeĥov. Kvar katalun-lingvaj libroj estis lanĉitaj. Arno Lagrange prezentis la nunan staton de la Vikipedia projekto. Kantis Ĵak Le Puil, Kaj Tiel Plu kaj la duo Ĵomart kaj Nataŝa. Teatro-Trupo de Tuluzo prezentis la komedion Familia etoso de Agnès Jaoui kaj Jean-Pierre Bacri en traduko de Rikardo Cash.

Stefan MacGill

Esperanto-parlamento en israela televido

Lastatempe esperantistoj en Israelo rikoltis plurajn atingojn, sed la plej impona estas duonhora televida elsendo pri Esperanto.

Temas pri debato kiu estis elsendita la 9-an (kaj la 12-an) de decembro kadre de la soci-kultura programo “Strata parlamento”, en la parlamenta kanalo de la Israela televido.

Debatis kvin aktivaj esperantistoj kiuj prezentis E-on el la persona kaj socia vidpunktoj: la iniciatinto de la projekto Eran Vodevoz, instruistino Nava Cinori, komputilisto kaj Esperanto-kursgvidanto Gian Piero Savio, kaj UEA-estrarano Prof. Amri Wandel kaj lia filino Tali. Ĉiuj partoprenantoj entuziasme rakontis pri siaj internaciaj amikecoj, kontaktoj kaj vojaĝoj per Esperanto. Oni debatis principajn demandojn kiel Ĉu Esperanto sukcesis? kaj Esperanto kaj paco, sed ankaŭ prezentis praktikajn uzojn de Esperanto kiel la Delegita Reto, Esperanto en la Interreto kaj Esperanto en la familio, kaj eĉ lingvo-politikajn aspektojn kiel Esperanto kaj la angla kaj La Akademio de Esperanto.

Anonco pri la televida elsendo kun favora teksto pri Esperanto aperis en la ĉefa paĝo de Tapuz — la plej granda Israela interreta portalo, kie daŭre ekzistas tre aktiva forumo pri Esperanto — lingvo kaj kulturo. La sama programo estos elsendata ankaŭ en du francaj televid-kanaloj.

Alia lastatempa sukceso de la Esperanto-movado en Israelo estis la kvina Komuna Israela Esperanto-Semajnfino (KIES), kiu okazis fine de novembro en Jerusalemo.

Ripetante la sukcesan formulon de la antaŭaj KIES-oj (vd. Esperanto, aprilo 2004) tridek kvin esperantistoj ĝuis abundan du-tagan programon de ekskursoj, vizito de scienca muzeo, prelegoj, lingvaj ludoj kaj komputilaj prezentaĵoj.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la kvina Komuna Israela Esperanto-Semajnfino en Jerusalemo.

Paroliga Semajno en Ĉeĥio

La kurso sekvis staĝon en Parizo, kiu permesis al ni akiri la bazajn konojn. Ni, ok francaj lernantoj de FFEA kaj du eksterlandanoj (belga kaj ĉeĥa), kuniĝis en Dobřichovice, 20 km de Prago.

Ni loĝis en pensiono de sporta centro, kie ni manĝis, dormis kaj lernis. Estis du studaj niveloj: paroliga aŭdo-vida kurso por komencantoj per rekta metodo kaj kurso por progresantoj. Stano Marĉek el Slovakio gvidis la unuan kaj Petro Chrdle el Ĉeĥio la duan. Ili ambaŭ estis tre agrablaj kaj lertaj instruistoj, kaj, interese por ni, tute ne parolantaj la francan lingvon.

Ni sufiĉe progresis por interparoli kun lokaj esperantistoj, kiujn ni vizitis en ilia klubo en Prago. Akceptite en agrabla etoso ni trinkis ĉeĥan kaj francan vinojn, gustumis kukojn kaj interŝanĝis adresojn por korespondado. Ni ankaŭ ricevis donacojn de la klubanoj.

Matene ni partoprenis la kursojn kaj posttagmeze ni ĝuis la belecon de Prago, gvidate de Petro. Tio permesis al ni resti mergitaj en la lingvo kaj alkutimiĝi al ĝia belsoneco.

Ni vidis belegajn kastelojn, la Ponton de Karlo, la preĝejon de Sankta Nikolao kaj diversajn historiajn vidindaĵojn, gustumis specialaĵojn en kelkaj restoracioj, kaj spektis la faman nigran teatraĵon. Kiel memoraĵon ni ricevis de Stano kompaktdiskojn kun lia aŭdo-vida kurso, kun fotoj el nia restado, E-revuoj kaj libroj kaj registritaj Esperantaj radioelsendoj. La venonta INPASEM okazos en la sama loko de la 3-a ĝis la 9-a de oktobro 2005.

La partoprenintoj

La ĉuvaŝa leciono

Iun someran vesperon mi renkontis en la ĝardeno de “Varsovia Vento” junan ĉuvaŝinon Aleksandra Fedotova, kiun oni nomas simple Saŝa. Nome de la Ĉuvaŝa Junulara Esperanto-Asocio ŝi invitis min partopreni “Lingvan Festivalon” (21-24 de okt 2004), en Ĉeboksari, la ĉefurbo de Ĉuvaŝio.

La propono estis tre alloga same pro la aranĝo kiel pro la loko. Ĉeboksari situas sur la bordo de la grandega rivero Volgo inter Niĵnij Novgorod kaj Kazan. Ĉuvaŝio estas aŭtonoma respubliko enkadre de la Rusa Federacio. Vivas tie proksimume 1,5 milionoj da homoj. Granda plimulto estas ĉuvaŝoj, kiuj apartenas al la tjurka familio, tamen ili ne estas muzulmanoj, sed ortodoksaj kristanoj.

Ĉiuj parolas ruse, sed ankaŭ la ĉuvaŝa ankaŭ vaste uzata kiel lingvo de literaturo, kulturo kaj scienco. Tamen nuntempaj sociaj procezoj en la mondo endanĝerigas la ĉuvaŝan samkiel ĉiujn malgrandajn lingvojn.

Funkciado de minoritataj lingvoj en kondiĉoj de tutmondiĝo estis la temo de scienca konferenco okazinta dum la tuta 22-a tago de oktobro. Prelegis dek ok personoj, ĉefe titolitaj sciencistoj. La konferenco estis nur parto de la riĉa, festivala programo. Konsistigis ĝin teatraj spektakloj, koncertoj, ekspozicioj, prezentado kaj instruado de diversaj lingvoj. En ĉiuj programeroj Esperanto rolis kiel laborlingvo apud la rusa kaj ĉuvaŝa.

La Lingvan Festivalon organizas lokaj esperantistoj. Iniciatis ĝin antaŭ naŭ jaroj Aleksandro Blinov, nun universitata instruisto de la franca lingvo. La organizan komitaton konsistigas ĉirkaŭ tridek junaj esperantistoj. Kial tiom multaj? Ĉar la festivalon partoprenas centoj da personoj. Ĝenerale ili ne estas esperantistoj. Vojaĝante al la malproksima apudvolga urbo mi certis partopreni rutinan Esperanto-aranĝon, dum kiu esperantistoj propagandas Esperanton al esperantistoj. La gejunuloj en Ĉeboksari kapablas propagandi Esperanton al ĝenerala publiko.

En Ĉeboksari vivas diversaj popoloj, krom ĉuvaŝoj kaj rusoj ankaŭ tataroj, armenoj, ĉukĉoj, ĉeĉenoj kaj multaj aliaj. Alvenis esperantistoj el diversaj anguloj de la granda Rusia Federacio, interalie el Kartvelio kaj Dagestano. La Lingva Festivalo donis al ili oportunon prezenti siajn lingvojn kaj eĉ instrui ilin. Ĉeestis ankaŭ esperantistoj el Katalunio, Italio, Germanio kaj Pollando. Ili rajtis propagandi siajn lingvojn, tamen pere de Esperanto. Dum kelkaj tagoj estis eksprese instruataj... 45 lingvoj, interalie azerbajĝana, karaĉava, kurda, nepala, tatara, udmurta, ĉeĉena... Kun granda miro mi eniris plenplenan salonon, en kiu juna ĉuvaŝo, esperantisto Loj Timle, helpate de pol-ĉuvaŝino Tanja, instruis la polan lingvon.

Samtempe okazis rapidaj kursoj de Esperanto, gvidataj de spertaj instruistoj kiel Irina Gonĉarova el Moskvo, Aleksandro Melnikov el Rostovo, Konstantin Ĥlizov el Krasnojarsko kaj Abduraĥman Junusov el Dagestano. Sur folioj ĉe la elirejo povis skribi siajn nomojn kaj adresojn tiuj, kiuj volis daŭrigi la lernadon de Esperanto. Tiamaniere la junaj esperantistoj en Ĉeboksari baldaŭ pligrandigos sian nombron. Ili montris praktike la esencon de la lingva egaleco kaj la rolon, kiun povas sur tiu kampo ludi Esperanto. Jen la esenco de la ĉuvaŝa leciono.

Roman Dobrzyński

Zamenhof-festo en Italio

La 27-an de novembro italaj esperantistoj festis — iom frue kaj tre solene — la Zamenhof-tagon. Ili kunvenis en Ancona, centra Italio, kie la IEF-prezidanto Aldo Grassini organizis trian fojon la ceremonion por la transdono de Premio Zamenhof al tri personoj kiuj aparte kaj plenmerite agadas por la paco, kaj de Premio Stoppoloni al asocioj kiuj laboras por la realigo de la “neeblaj integriĝoj”.

Ĉi-jare la premion Zamenhof ricevis Ursula kaj Beppe Grattapaglia, por la komunumo Bona Espero en Brazilo, oazo de paco kaj gastigado de infanoj senhejmaj kaj senfamiliaj. La premion transprenis Ada Ferreira Souza, kiu estis inter la unuaj infanoj edukitaj de geedzoj Grattapaglia kaj kiu poste iĝis diplomita instruistino en Brazilio, kaj reiris al Bona Espero por, kiel ŝi diris dum la ceremonio, redoni al la nuntempe gastigataj infanoj tion kion ŝi ricevis de bonesperanoj.

Alia premiito estis Ennio Remondino, konata televida ĵurnalisto, ofte laboranta en militaj mondopartoj, pro sia intelekta libero kaj pro la kapablo informi honeste kaj sendepende de la kliŝaj opinioj, pri la kruelaĵoj de militoj kaj pri la rajtoj kaj pravoj de la malfortuloj.

Fine la honora komitato, konsistanta el Bruno Bartoletti, emerita artdirektoro de la Operteatro de Chicago, prof. Tullo De Mauro, fama lingvisto de la roma universitato ‘La Sapienza’, mons. Antonio Riboldi, episkopo de Acerra, d-ro Armando Spataro, juĝisto en Milano, d-ro Saverio Tutino, ĵurnalisto de La Repubblica, kaj prof. Antonino Zichichi, fama astronomo kaj fondinto de societo “Ettore Majorana”, atribuis la premion al la memoro de Tiziano Terzani, ĵurnalisto kaj verkisto, pro lia verkaro kaj pro la pacaj signifo kaj enhavo de lia mesaĝo kaj de lia vivo-stilo.

La premioj konsistis el skulptaĵo de Valeriano Trubbiani “Fuĝo el Babelturo”, inspirita al interkompreniĝo inter la popoloj.

Premion Umberto Stoppoloni 2004 ricevis la sporta grupo “Il gabbiano” (la mevo), fondita enkadre de la departemento pri mensa sano de Romo, pro sia engaĝiĝo helpi personojn psike malfortajn kaj kiu, pere de futballudo, klopodas integriĝi en nian socion. Itala televido, filminte la sperton, ĝin prezentis al la publiko per la slogano “frenezaj pro futbalo”. La ceremonion kronis koncerto de akordiona orkestro. La aranĝo estis finance subtenita de la urba, provinca kaj regiona instancoj dank’ al la prestiĝo kaj populareco de Aldo Grassini.

La premion Zamenhof oni asignas ĉiun jaron al italoj kiuj elstaris en la persona engaĝiĝo por la kunhelpado al kaj interkompreniĝo inter la popoloj, respektante unuopajn diversecojn kaj pro sincera strebo al paco kaj amikeco intergenta kaj al helpo al homoj en evolulandoj kaj al defendo de la tiel nomataj malgrandaj lingvoj kaj kulturoj.

Ĝin ricevis en 2002 la itala sekcio de Kuracistoj sen Limoj; pastro Giulio Albanese, la ĉefrolanto de la itala helpo en Ugando; kaj la Komunaĵo de S. Egidio, konata pro la streboj favore al interreligia kunagado.

En 2003 kuracisto Aldo Siena, pro la agado inter la politikaj rifuĝintoj en Milano; al la memoro de kuracisto Carlo Urbani, pro lia ĝismorta agado en Azio por kuraci SARS-malsanulojn kaj Nicola Zingaretti, fama aktoro, reprezentanto de AMREF, itala societo kiu helpas afrikajn infanojn per konstruado de lernejoj kaj malsanulejoj en iliaj landoj.

Premio Umberto Stoppoloni, iniciatita de la familio kaj de la Esperanto-grupo de Pistoia, konsistanta el financa subteno, estas asignata al personoj aŭ asocioj kiuj signife kontribuas por atingi integriĝojn en agadkampoj, kies kondiĉoj ŝajnigus ilin ne eblaj.

La premiad-ceremonio en la daŭro de la tri jaroj iĝis grava momento de la Esperanto-vivo en Italio kaj kun la paso de la jaroj altiras ĉiam pli da interesiĝo de la amaskomunikiloj regionaj kaj landaj.

Dankon do al la organizantoj kiuj sukcesis en novstila Zamenhof-festo direktata al ne-esperantista publiko multe pli ol al samideanaro.

Michela Lipari

Forpasoj

Gerrit J. Brons (1926-2004), delegito en Maassluis (Nederlando), mortis la 12-an de novembro.

Choi Bong-yeol (1916-2004, forpasis la 8-an de oktobro en Seulo (Koreio) pro kancero. Li estis prezidanto de Korea E-Instituto (1966-1968), prezidanto (1977-1979) kaj honora prezidanto (ekde 1979) de Korea E-Asocio.

Peter Glover Forster (1944-2003) forpasis la 10-an de januaro 2003. La brita sociologo estas konata precipe pro la disertacio The Esperanto Movement (La Esperanto-Movado, aperinta en 1982), en kiu li superrigardis la historion de la organizita Movado, okupiĝis pri ideologiaj kaj teoriaj demandoj kaj precipe prezentis siajn esplorojn pri la esperantistoj en Britio. Plurajn semajnojn li estis konsultinta la Bibliotekon Hector Hodler de UEA. Post la doktoriĝo en 1977 Forster akceptis funkciojn en Afriko, interalie en la universitato de Malavio. Li edzinigis afrikaninon kaj patris tri infanojn. Pro sia instrufunkcio interalie en la universitato de Hull (Britio) kaj pro la familio li ne havis multe da tempo por Esperanto, sed fariĝis membro de la studgrupo “Perspektivo” kaj funkciis kiel ĝia prezidanto de 1996 ĝis 2001. (Laŭ informoj de W. M. A. De Smet.)

Ingrid Ottosson (1919-2004), fakdelegito pri flegado en Vällingby (Svedio), forpasis la 23-an de aprilo.

ATENTINDAJ TRADUKAĴOJ

Martin Fierro. José Hernández. El la hispana trad. E. Sonnenfeld. La nacia eposo de Argentino. Pri la sorto de la gaŭĉoj. Serio Oriento-Okcidento n-ro 5. La Laguna: J. Régulo, 1965. 289p. 21cm. € 10,80.

Kantoj kaj romancoj. Heinrich Heine. El la germana trad. G. Waringhien kaj K. Kalocsay. La famaj ampoemoj kune kun poemoj el la lasta, “pariza”, periodo de Heine. La Laguna: J. Régulo, 1966. 381p. 23cm. € 10,50.

Reĝo Edipo kaj Antigona. Sofoklo. El la antikva greka trad. D.B. Gregor. Eleganta traduko de du klasikaj tragedioj ege influintaj la eŭropan kulturon, form- kaj enhavfidela. La Laguna: J. Régulo, 1960. 216p. 22cm. € 7,50.

La granda Meaulnes. Alain Fournier. El la franca trad. R. Bernard. Romano pri “la verda paradizo de amoj knabnaivaj”; unu el la plej famaj francaj romanoj. La Laguna: J. Régulo, 1975. 222p. 21cm. € 4,80.

Hamleto, reĝido de Danujo. William Shakespeare. El la angla trad. L.L. Zamenhof. La unua traduko de tiu teatraĵo, kun antaŭparolo kaj klarigo pri dubaj punktoj. Marmande: Editions Françaises d’Espéranto, 1964. 206p. Bind. 20cm. € 9,00.

La graveco de la fideliĝo. Oscar Wilde. El la angla trad. W. Auld. Ege sprita triakta komedio. Manĉestro: Esperantaj kajeroj, 1987. 79p. 21cm. € 3,00. Haveblas ankaŭ vidbendo (1987) kontraŭ € 18,90.

Romeo, Julieta kaj la tenebro. Jan Otčenášek. El la ĉeĥa trad.V. Váňa. Romano pri amo de juda knabino kaj ĉeĥa knabo. La Laguna: J. Régulo, 1965. 175p. 19cm. € 2,40.

Cigana romancaro. Federico García Lorca. El la hispana trad. F. de Diego. Poemaro pure hispana, sed universale aklamita. La Laguna: J. Régulo, 1971. 119p. 19cm. € 3,00.

Triona rabato por mendo de tri ekzempleroj de la sama libro sendotaj samtempe al la sama adreso.

NIAJ PLEJ FREŜAJ ELDONAĴOJ

La kastelo de vitro. John Francis. Ilustraĵoj de Francisco L. Veuthey. Kion Stela kaj Ernesto trovos malantaŭ la pordo al… alia mondo? Evidente ion magian, mirindan. Rotterdam: UEA, 2004. 197p. 21cm. ISBN 92 9017 079 4. €18,00.

Al nova internacia lingva ordo. Aktoj de la 3-a Nitobe-Simpozio de Internaciaj Organizaĵoj. Red. Lee Chong-Yeong kaj Liu Haitao. Rotterdam: UEA, 2004. 239p. 24cm. ISBN 92 9017 085 9. Trilingva (E, angla, ĉina). €18,00.

The hidden perverse effects of the current system of international communication. Claude Piron. Rotterdam: UEA, 2004. 15p. 21cm. ISSN 0165 2575. Esperanto Documents 48A. Parolado okaze de la Internacia Junulara Forumo en Novosibirsk, 15 majo 1994. €2,70.

Communication linguistique. Étude comparative faite sur le terrain. Claude Piron. Rotterdam: UEA, 2004. 28p. 21cm. ISSN 0165 2524. Documents sur l’Espéranto 29F. Komparo de la diversaj sistemoj de internacia komunikado laŭ 13 kriterioj. €2,70.

Interlinguistics and Esperanto studies: Paths to the scholarly literature. Detlev Blanke. En la anglan trad. H. Tonkin. Rotterdam: UEA, 2004. 40p. 21cm. ISSN 0165 2575. Esperanto Documents 47A. Vojmontrilo al la fakliteraturo, atentiganta pri multspecaj uzindaj materialfontoj. €2,70.

Triona rabato por aĉeto de minimume tri ekzempleroj de la sama libro, sendotaj samtempe al la sama adreso.

KIO ESTU NIA LINGVOPOLITIKO?

Ĉu ni bezonas lingvopolitikon? Kio estas lingvopolitiko? Ĉu nur UEA devus havi ĝin aŭ la tuta Esperanto-komunumo? Kiel lerni el la spertoj de naciaj lingvoj? Kontribuaĵoj de Humphrey Tonkin, Werner Bormann, YAMASAKI Seikô, Amri Wandel, Renato Corsetti kaj Detlev Blanke.

Por aktiva lingvopolitiko. Aktoj de la lingvopolitika seminario en la 81-a UK de Esperanto, Prago 1996. Red. D. Blanke, R. McCoy kaj O. Buller. Rotterdam: UEA 1999. 71p. € 7,10. Triona rabato ekde tri ekz.

POR LERNI KAJ ARGUMENTI

Ĉu la lingvopolitiko de internaciaj organizaĵoj utilas nur por simbolaj politikaj celoj? Ĉu aktualaj modeloj de plurlingva demokratio efektive diskriminacias? Kian rolon ludu lokaj lingvoj en la solvado de mondaj problemoj? Kion eblas lerni el la spertoj pri Esperanto? Ĉiu kontribuaĵo en la originala lingvo (angla, franca aŭ Esperanto), kun resumo en ĉiuj tri lingvoj. La angla teksto de la pionira raporto “Esperanto kaj la lingva demando ĉe Ligo de Nacioj” de NITOBE Inazô estas unuafoje publikigita ĉi-libre.

Al lingva demokratio / Towards linguistic democracy / Vers la démocratie linguistique. Aktoj de la Nitobe-Simpozio, Prago, 1996. Red. M. Fettes kaj S. Bolduc. Rotterdam: UEA, 1998. 212p. 24cm. € 10,20. Triona rabato ekde tri ekz.

Revuo Esperanto 2005 2

Malferme

Por pli firmaj pilieroj

Estas fakto ke ni esperantistoj scias ke la lingvo funkcias, ke tio kion ni faras, estas komunikiĝi. Se ni praktike aplikas interkomunikiĝon, dum multaj aliaj personoj nur parolas pri ĝi abstrakte, aŭ proponas aliajn solvojn tre multekostajn kaj malegalajn al la lingva problemo, oni povas diri ke nur tiam ni faras veran kontribuon al la movada plifortiĝo.

Sed la tempo laboras por ni. La mondo pli malgrandiĝas kaj la bezono de internacia komunikado kreskas dum niaj ekonomioj pli kaj pli interplektiĝas, niaj komunikretoj internaciiĝas kaj ni klopodas regi kaj solvi niajn internaciajn problemojn.

Vi certe konscias pri la bezono plu agi por konsciigi la mondon pri la lingva problemo. Tamen, ĉiu pozitiva eltrovo de la tekniko havas siajn paralelajn negativajn konsekvencojn. La spertoj de la pasinta jarcento tion instruas al ni, kaj do, ni ne povas pensi ke per iaspeca procedo de socia determinismo la homoj venos aŭtomate al Esperanto.

Ĝuste tial necesas laboro. Necesas, interalie, memori ke lokaj kluboj estas unuavice kovejoj de ideoj, preparejoj, ke kongresoj estas lokoj kie ni planas, strategias kaj trovas komunajn direktojn. Nia loko de aktiveco daŭre kuŝas fronte al la publiko, en la instruado, informado, argumentado por Esperanto. Ni estas esperantistoj por krei esperantistojn kaj realajn kaj virtualajn, laŭ la disponeblaj rimedoj kaj novaj teknikoj.

Ni estas ankaŭ portantoj konsciaj aŭ nekonsciaj de la lingva konscienco de nia generacio. Ni estas ĉi tie ĉar ni iamaniere konsideris tiun socian problemon multe pli ol aliaj. Tio siavice signifas ke ni havas respondecon antaŭ la mondo disvastigi la ideojn, kiujn tra unu jarcento evoluigis la Esperanto-movado.

Jen aparta alvoko al ĉiuj aktivuloj kaj gvidantoj de nia movado tra la tuta mondo. Niaopinie, landaj asocioj kaj unuopaj esperantistoj devas pli kaj pli konsciiĝi pri tio ke ili estas la pilieroj de nia movado. Ni pli efike utiligu iliajn sistemojn de eldonado, instruado, scienca kaj faka aplikado, inkluzive kongresojn, por vera plifortigo de la movado de sube supren. Kie montriĝas necesa, oni rekonsideru tiajn sistemojn. Ni utiligu niajn kongresojn por alpreni decidojn konkretajn kaj realigeblajn.

La manifesto de Prago kaj la strategia laborplano de UEA estas kernaj dokumentoj por plua progresigo de la movado. Sed bezonatas persisto, kuraĝo kaj pliaj agantoj celkonsciaj pri la lingvoproblemo kaj pri la realaj kondiĉoj de la komunumo kaj de la celataj grupoj, el kiuj fontos la estontaj membroj. Landaj asocioj kaj spertaj aktivuloj en lokaj kluboj povas multon alporti tiudirekte, precipe se oni konsideras ke nia movado estas ne nur lingva komunumo, sed ankaŭ homgrupo kun la celo penetri kaj influi la eksteran socion.

Ni plu trairu la duan jarcenton de Esperanto pretaj por saĝe, mature kaj konscie disvastigi la lingvon, ĉar Esperanto, same kiel Zamenhof kuracis okulojn, kuracos la spiriton de la homa socio.

Maritza Gutiérrez González

Malkovru Litovion!

La jubilea 90-a Universala Kongreso de Esperanto okazos ĉi-jare, do 100 jarojn post la 1-a UK en Bulonjo ĉe maro, en lando forte ligita kun la vivo kaj agado de Ludoviko Zamenhof, Litovio.

Povas esti, ke por multaj Litovio restas terra incognita*. Eĉ la nomo mem ne estas internacia, ĉar ĝi estas formita el la rusa vorto litovec = litovo. Pli internacia estus la latindevena nomo de la vorto lituanus = lituano, do Lituanio (angle Lithuania, france Lituanie, itale kaj latine - Lituania). Sed jam estu tiel kiel estas.

Litovio okupas 65 300 kvadratajn kilometrojn kaj havas 3,5 milionojn da loĝantoj. En Eŭropo estas 15 ŝtatoj malpli grandaj laŭ areo kaj 8 laŭ nombro de loĝantoj. Laŭ naciecoj litovoj konsistigas 83,5 %, poloj 6,7 %, rusoj 6,3 %, belorusoj 1,4 %. La denseco de la loĝantaro estas 53,5 homoj en km². La averaĝa vivodaŭro en 2000 estis 72,87 jaroj (por viroj 67,62 jaroj, por virinoj 77,93 jaroj). Plimulto da la loĝantaro estas rom-katolikoj, sed estas ankaŭ grandaj komunumoj de ortodoksuloj kaj protestantoj. La ŝtata lingvo estas la litova; kun pliaĝuloj eblas interkomunikiĝi ankaŭ en la rusa, la junularo jam pli ofte scias la anglan. La unuan fojon la nomo Litua estis menciita en 1009 en la Kvedlinburgaj analoj, do post kvar jaroj oni festos la jarmilon de Litovio. Obstinaj litovoj distingiĝis ankaŭ per tio, ke ili estis la lastaj paganoj en Eŭropo, baptitaj en la jaro 1387 (la okcidenta parto Ĵemajtio nur en 1413). Litovaj granddukoj en la 13-a /15-a jarcentoj sukcesis konkeri multajn slavajn terojn en oriento, tiutempe la Litova regno okupis preskaŭ milionon da km² kaj laŭ areo ĝi estis la plej granda en Eŭropo. En 1569 Litovio kaj Pollando iĝis konfederacio, sed en 1795 la komunan ŝtaton disŝiris najbaroj: Rusio, Prusio, Aŭstrio. Litovio iĝis parto de la Rusia imperio kaj 120 jarojn devis toleri nacian subpremon kaj denaciigan politikon. Post la Unua Mondmilito, en la jaro 1918, la litovoj sukcesis rekrei sendependan ŝtaton. Tamen libera vivo daŭris nur 22 jarojn. Komploto inter Hitler kaj Stalin kondukis al tio, ke en la jaro 1940 la landon okupis la Ruĝa Armeo, Litovio estis aneksita kaj denove iĝis parto de rusa (soveta) imperio. Feliĉe, neniu imperio estas eterna, ankaŭ la soveta disfalis kaj en 1990 la litovoj restarigis la propran ŝtaton.

En majo 2004 Litovio membriĝis en Eŭropa Unio. Oni diris, ke ĝi fine “venis en Eŭropon”... Fakte, Eŭropa Unio venis al ĝi, ĉar Litovio mem troviĝas en la centro de la kontinento. Iam oni diras, ke la teritorio de Litovio troviĝas en tre danĝera loko — en vojkruciĝo inter okcidento kaj oriento, inter Rusio kaj Germanio. Tial ĝi similas al akvoguto sur varmega ŝtono, al ĝi minacas elvaporiĝo. Vere, ambaŭ mondmilitoj faris Litovion areno de milit-agoj, restiginte ruinojn kaj suferojn. Tamen nun la situacio ŝajne ŝanĝiĝis, Eŭropo unuiĝis kaj povos garantii pacan kunvivadon sur la malnova kontinento.

Malgraŭ tiu geopolitika vidpunkto, la litova tero estas vere bela, ĝi ne konas detruajn uraganojn, tertremojn nek inundojn. La ĉefa koloro de la lando estas la verda (same kara ankaŭ por esperantistoj), ĝi videblas en la nacia standardo flava-verda-ruĝa. Preskaŭ trionon de la teritorio kovras verdaj arbaroj, kaj ili ja estas la pulmoj de nia planedo. Pura aero kaj purakvaj riveroj kaj lagoj (pli ol 2800) allogas multajn turistojn. Sed ne samopiniu kun iu germana ĵurnalisto, kiu dum la Monda Ekspozicio en Hannover en 2000 nomis Litovion lando de ursoj. Laŭ li, la ĉefa trafiko en Litovio estas sur internaj akvaj vojoj! Sendube la ĵurnalisto neniam estis en Litovio; se li estus dezirinta ekvidi tie urson, li devus iri en zooparkon, kaj laŭ riveroj li povus veturi nur per turistaj kanotoj... Litovoj preferas veturi per aŭtobusoj laŭ asfaltitaj vojoj. En la litova lingvo estas la vorto monto (= kalnas), sed la plej alta “monto” estas nur 293 metrojn super marnivelo. Tio ne malhelpas fieri pri Kryziu kalnas (Monto de krucoj), unika en la mondo, la monteto sur kiu staras multaj miloj da krucoj kaj krucetoj, atestantaj pri religiaj sentoj kaj aspiroj de la litova popolo.

La ĉefurbo Vilno (litove Vilnius) havas 543 000 loĝantojn. Ĝi fariĝis la ĉefurbo en 1323, kiam grandduko Gediminas sendis leterojn al Hansaj urboj, invitante metiistojn kaj negocistojn, kaj proponante al ili protekton kaj privilegiojn. Dum la sekvaj 200 jaroj Vilno prosperis, allogante fremdlandanojn: slavojn, germanojn, tatarojn kaj judojn (ĝi estis nomata la Norda Jerusalemo). En 1579 estis fondita la Vilna universitato, unu el la plej malnovaj en Meza Eŭropo. Vilno ĉiam estis multnacia urbo, grava por kulturo ne nur de litovoj, sed ankaŭ de poloj, belorusoj, rusoj, judoj. Litovaj regnestroj estis toleremaj, ĉi tie pace kunvivadis diversaj lingvoj, religioj kaj kulturoj. Kiam Moskvaj ekleziuloj forpelis la libropresiston I. Fjodorov, li en 1566 trovis azilon en Litovio kaj daŭrigis la presadon de ruslingvaj libroj. La itala medicinisto kaj filozofo S. Simonius, devinta pro siaj progresemaj konceptoj forlasi la Ĝenevan universitaton, en Vilno povis daŭrigi sian laboron. Ankaŭ la svisa kuracisto kaj reformaciulo J. Hasler, persekutata pro siaj religiaj konvinkoj, trovis azilon en Litovio.

La hodiaŭa malnova urboparto de Vilno estas la plej granda en Orienta Eŭropo. Ĝi ampleksas diversajn historiajn stilojn, kie dominas malfrua baroko. Unesko proklamis en 1994 la Vilnan malnovan urboparton la monumento de monda kultura heredaĵo.

La ekskurso tra Vilno ne estos kompleta sen vizito de eŭropskale famaj preĝejoj de la malnova universitato. Ne malpli alloga estas ankaŭ la nova Vilno, grave ŝanĝiĝinta dum la lasta jardeko. Vizitante kafejojn kaj klubojn vi povas facile imagi, ke vi troviĝas en Parizo aŭ Londono. Nur je distanco de 28 km for de Vilno inter belaj lagoj troviĝas la antikva ĉefurbo Trakai kun la fama surinsula kastelo, loko tre ŝatata de turistoj. La urbon Trakai ĉirkaŭas nacia parko. En la rekonstruita kastelo funkcias riĉa muzeo. Necesas aldoni, ke en Trakai loĝas la nacia minoritato karaimoj, tjurka tribo, ekloĝinta tie en la fino de la 14-a jarcento; funkcias tie karaima muzeeto.

Kaŭno (litove Kaunas) kun 381 000 loĝantoj laŭ grandeco estas la dua urbo en Litovio. Ĝin kun Vilno interligas 100 km longa moderna aŭtovojo. Dum la jaroj 1920-1939 Kaŭno estis provizora ĉefurbo, ĉar Vilno estis okupita de poloj. Ankaŭ Kaŭno altiras multajn turistojn — ĉi tie oni vizitas unikan muzeon de diabloj, artgalerion de fama pentristo kaj komponisto M.K. Ciurlionis. Kaŭno estas ligita ankaŭ kun la historio de Esperanto — el ĉi tiu urbo devenis Klara, la edzino de L. Zamenhof, kaj ŝia patro A. Zilbernik, kiu subtenis la eldonon de la Unua Libro de Esperanto.

Pasintsomere Litovion vizitis je 30% pli da eksterlandaj gastoj ol en la jaro 2003. Preskaŭ ĉiuj diris, ke tio, kion ili vidas, superas iliajn imagojn. Multaj esperantistoj el najbaraj landoj jam vizitis Litovion. Se vi ankoraŭ ne estis tie — malkovru Litovion ĉisomere — partoprenante en la jubilea 90-a Universala Kongreso!

Petras Čeliauskas

Cunamo: Kiel helpi viktimojn de la katastrofo?

Pri la helpo al la viktimoj de la mara ondego en Azio kaj iom pli ĝenerale pri helpo de esperantistoj

Antaŭ kelkaj tagoj okazis unu el la plej grandaj naturaj katastrofoj de la lastaj jarcentoj. Tute prave la tutmonda komunikilaro atentadis pri ĝi seninterrompe kaj tute prave ĉiuj organizaĵoj kaj homoj provis fari tion, kion ili povis.

En Italio ekzemple per la donac-kampanjo Donu unu eŭron telefone oni atingis konsiderindan sumon, kaj da tiaj kampanjoj estis multaj en ĉiuj landoj. Unuiĝintaj Nacioj kaj la registaroj de bonhavaj landoj komencis decidi pri financa helpo. Entute okazis tre salutinda helpo-reago.

Bedaŭrinde pro la funkci-maniero de nia socio, kiu bezonas fortajn emociojn por vekiĝi el sia ĉiutaga rutino, oni atentos pri ĉi tiu katastrofo nur dum la komunikiloj martele informos pri ĝi. Poste venos io alia, kaj oni certe forgesos. Ĉu oni ne forgesas, ke simile timinde alta nombro da infanoj mortas ĉiujare pro malsato, AIDS-malsano, militoj, kiujn certe ne estigis la koncernatoj?

Tamen ekzistas multaj homoj tra la mondo, kiujn ni povus difini la praktikantoj de la interna ideo de Esperanto eĉ sen scio pri ĝia ekzisto kaj pri Esperanto. Tiuj homoj estas la volontuloj de help-instancoj naciaj kaj internaciaj, kiuj daŭre prizorgas ĉi tiun kampon, eĉ kiam oni ne parolas pri ili. Laŭ mi ili estas la espero de la mondo. Ili daŭre okupiĝas pri ĉiuj problemoj de malsato, malsano kaj evoluo. Ili daŭre rekrias al neaŭskultantaj gravuloj, ke jam estas tempo fari plugilojn el la metalo de glavoj.

Kaj kion faru esperantistoj? Esperantistoj, kompreneble, scias kaj pri Esperanto kaj pri ĝia interna ideo. Ili estas tre okupataj labori en sia kampo por porti justecon al la mondo en tiu kampo. Sed laŭeble ili ne forgesas helpi kaj la esperantistajn viktimojn de naturaj aŭ militaj katastrofoj kaj ili estas ĉiam inter la aktiva parto de la loĝantaro en siaj landoj, kiam temas pri respondo al ĝeneralaj help-alvokoj.

En la ĵusa katastrofo en Azio, malgraŭ esploroj ankoraŭ okazantaj, oni ankoraŭ ne trovis esperantistajn viktimojn. Se ili ekzistos, ili estos helpataj, kiel en similaj kazoj, de la Agado Espero de UEA. Ĉi tiu agado, kies kunordiganto estas Hans Bakker, okupiĝas pri tri ĉefaj branĉoj:

  1. Solidareco kun unuopaj esperantistaj viktimoj.
  2. Helpo al la tiel nomataj lernejoj por evoluo (temas pri lernejoj en evoluantaj landoj en malfacilaj kondiĉoj, en kiuj oni instruas ankaŭ pri Esperanto kaj pri paco).
  3. Portado de Esperanto kaj de la ideoj pri paco kaj komprenemo al regionoj, kie okazas militoj (la agado nomiĝas lingvo de paco).

Ĉion ĉi subtenas esperantistoj per donacoj al UEA kun la indiko Fondaĵo Espero. Ili estas ĉiam bonvenaj, ĉar tiuj agadoj apartenas al la daŭraj agadoj preter la nuna urĝa krizo en Azio.

Kiam temas pri helpo al la neesperantistoj, tio estas pri partopreno al la ĝenerala helpo, mi rekomendus kelkajn bazajn principojn:

  • Kolektu enlande la kontribuojn de esperantistoj. Ni devas eviti ke malgrandaj helpo-pagoj simple malaperu pro bankaj kostoj kiam oni transpagas internacie.
  • La enlanda kolektanto, kiu povas esti la landa asocio aŭ individuaj esperantistoj, transpagu la kolektitan sumon al enlanda help-instanco.
  • Se la kolektanto deziras transpagi internacie al esperantista instanco, li aŭ ŝi transpagu al unu el la kontoj indikitaj en la suba kadro.

Dankon al ĉiuj!

Renato Corsetti

Kontoj de esperantistaj instancoj al kiuj vi povas transpagi:

1) Poŝtĝira konto de Budhana Ligo Esperantista en Japanio, numero: 00810-4-113665. Ĉar en kelkaj landoj ne estas eble fari tian pagon al Japanio, oni povas sendi kontantan ĉekon al s-ro Yamamoto Osamu, Sibagakityo 10-7, Obaneen, Komono-tyo, JP-510-1242 Japanio, aŭ en Usono transpagi pere de Stephen Schwichow, 210 Upper Terrace Apt 3, San Francisco CA 94117-4536, tel: 415-665-7646, ret-adreso: s...@sbcglobal.net.

2) Poŝta konto de la itala sekcio de IKUE — Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista: poŝta konto je la nomo de Unione Esperantista Cattolica Italiana U.E.C.I., numero 47127675. Se vi pagas per banko jen estas la banka identiga numero de tiu samtempe banka kaj poŝta konto: IT 66 R 07601 01600 0000 47127675 (vi bezonas citi tiun numeron se vi pagas per banko).

3) Poŝta konto je la nomo de “Changamano Onlus” (asocio fondita de esperantistoj, kiu normale helpas homojn en Afriko, sed ĉi-kaze transdonos la helpon al Azio) kies numero estas 39280409 kaj kies banka identiga numero estas IT 29 J07601 14700 0000039280409.

4) Fine, vi povus esplori ĉe http://www.recim.org/aui. Internacia Urĝa Agado estas organizaĵo fondita de kelkaj mondcivitanoj en 1977. IUA/AUI ĵus sendis teamon el 7 volontuloj en Srilankon. La alvoko por donacoj estas ankaŭ gastigata de la TTT-ejo de la Mondcivitanoj.

Kien iris knabineto?

Imagu jenan scenon: Parko de Ĝojo en la ĉina urbo Hefejo. Tagiĝas. La unuaj sunradioj prilumas amason da homoj, kiuj gimnastikas. Diversmaniere. Populara formo de fizikaj ekzercoj estas dancado. El la proksima surakva pavilono la “facila vento” portas melodion de... pola popola kanzono pri knabineto, kiu iris en arbaron. Mi kuregas kun mia kamerao kaj sukcesas filmi dancantajn parojn.

Tiamaniere la hazardo skribis al mi la komencon de scenaro por unu el la filmoj, kiujn mi devas fari en Ĉinio por la Pola Televido. Bona komenco certigas duonon de sukceso. Ĉifoje en unu komenca sceno tiom da surprizoj: je la kvina matene ĉinoj dancas valson laŭ melodio de la pola popola kanzono.

Mi priskribas la okazintaĵon ne pro mia pola patriotismo, sed pro tio, ke ĝi plifortigas mian finvenkisman senton, ĉar la kanzono estis kantata en... Esperanto. Ne necesas streĉi la fantazion, por vidi la saman scenon en la fora estonteco kiel normalan fakton, kompreneble nur post la fina venko. Samideano Liu Jianguo, kiu min akompanis, ne sciis, kial en la publika parko de lia urbo oni kantas en Esperanto. Li respondis ĝenerale: En Ĉinio oni tradukas en la internacian lingvon multajn popolajn ĉinajn kanzonojn. Jen nova surprizo. La pola kanzono kantata en Esperanto evidentiĝas ĉina.

Laŭ kiu vojo ĝi trafis al Ĉinio? Verŝajne okazis tiel. En la pasinteco ekzistis en Pollando du ensembloj de danco kaj kanto “Mazovio” kaj “Silezio”. Ili multe vojaĝis tra la mondo, kiel imponaj kulturaj “vizitkartoj” de la tiama pola ŝtato. En la repertuaroj de unu kaj de la alia troviĝis la kanzono pri la knabineto. Pro sia simpla kaj bela melodio ĝi estis facile adoptebla eĉ en kulture malsamaj mondanguloj. Mi ekkonsciis pri tio dum vizito al Japanio en la jaro 1987, kiam gejunuloj en la centro de Oomoto kantis al mi “la knabineton” kiel... japanan kanzonon.

Kiamaniere la kanzono disvastiĝis en Esperantujo? En la jaro 1955 mi komencis lerni Esperanton. Kiel aliaj tiamaj esperantistoj mi verkis poemojn antaŭ ol mi kapablis “uzi akuzativo”. Ĉar la kanzono pri la knabineto estis tre populara, mi tradukis ĝin en Esperanton. Oni sciis, ke la kanzono originas el la Silezia regiono, sed ĝi estis kantata en la tuta Pollando.

Unu jaron pli malfrue venis al Varsovio la fama Esperanta poeto Julio Baghy el Hungario. Pollando ĝuis tiam sian sensangan “oktobran revolucion”. La revolucio, komenciĝinta tuj poste en Hungario, finiĝis tragike, subpremis ĝin la soveta armeo. La hungara poeto ne povis reveni al sia hejmo, li restis en Varsovio kaj gvidis Esperanto-kursojn, kiujn amase partoprenis varsovianoj, ĉefe gejunuloj.

Foje mi kuraĝis montri al la eminenta poeto mian “elŝvitaĵon”. Li reagis simpatie, korektis erarojn, faris kelkajn ŝanĝojn, sed aprobis la tuton, kio flatis mian junan ambicion. Ĝi tekstis jene:

Knabineto arbareton iris kun la ĝoj’
Kaj renkontis ĉasisteton sur la sama voj’.
Ĉasisteto, samvojano, mi salutas vin,
Vi ricevus buterpanon, sed mi manĝis ĝin.

Vi rimarkis, ke la tradukaĵo ne atingis pintojn de la Esperanta poezio, sed ankaŭ la pola originalo estas senpretenda popola versaĵeto. Cetere la plej bela parto de la kanzono estas refreno, en kiu oni nur ripetas la la la... Eble tial la kanzonon volonte adoptis ĉinoj kaj japanoj, ĉar ili facile prononcas la. Sed tio okazis pli malfrue. Pli frue, en la jaro 1959 okazis en Varsovio jubilea kongreso.

Aliĝis multaj gejunuloj, okazis aranĝoj, dum kiuj oni ŝatis kanti. La Knabineto furoris, kvankam ĝi ne estis publikigita. Tiam ne estis facile presi kion ajn en Esperanto. La Knabineto komencis sian esperantistan vivon sendepende de la aŭtoro. Nur en 1964 ĝi aperis sub mia nomo en la kantaro Kantante tra Pollando eldonita de Pola Esperanto-Asocio. La eldonkvanto 4500 ekzempleroj rememorigas la forton de la tiama movado.

Internaciaj renkontiĝoj de esperantistoj estis ĉiam pli kaj pli oftaj, polaj samideanoj vojaĝis eksterlanden. Kun ili iris la Knabineto al diversaj partoj de Esperantujo. En la jaro 1977 en Meksikio mi vizitis familion Najera. Ĝi konsistis el 13 personoj, ĉiuj parolis Esperanton kaj kiel tipaj meksikanoj — ĉiuj kantis. Foje mi ekaŭdis: Knabineto arbareton... Forte kortuŝita mi demandis: De kie vi konas la kanzonon? Oni respondis: Tio estas dana popola kanzono. — Dana!? — mi ekmiris. Jes, instruis ĝin al ni dana esperantisto, kiu antaŭ nelonge vizitis nian hejmon.

Meze de junio 2004 mi vojaĝis al Ĉinio laŭ invito de la ĉina ministerio pri eksterlandaj aferoj kun la celo fari filmojn por la Pola Televido. Kiam finiĝis la tempo de la oficiala gastigado, restis ankoraŭ tri semajnoj ĝis la inaŭguro de la Universala Kongreso en Pekino. Helpate de esperantistoj en Ŝanghajo kaj Hefejo mi pasigis tiun periodon tiel interese, ke mi ankoraŭfoje devas danki vin, sinjoro Ludoviko. Mi sukcesis fari filmojn, kiuj ne estus realigeblaj laŭ la ministeria programo. La filmoj pri Hefejo kaj la Pekina kongreso, faritaj por la Pola Televido, estas jam esperantigitaj.*

* Muroj de miljaroj kaj Ie en Ĉinio, du filmoj pri Ĉinio sur unu DVD aŭ vidbendo (VHS).

Reveninte Pollandon, mi tuj iris partopreni la internacian Esperanto-feriadon en Kudowa apud la ĉeha limo. Esperantistoj el Vroclavo daŭrigas la longan tradicion de praktikado de Esperanto, kombinita kun aktiva ripozo en la atrakcia montara regiono. Al la tradicio apartenas ankaŭ kantado. Por vigligi ĝin la organizantoj, Paŭlo Breś kaj Tereska Pomorska, enmanigis al ĉiu partoprenanto kantaron, en kiu inter multaj aliaj kanzonoj troviĝas la eterne juna Knabineto, sed ĉifoje iom pliriĉigita. Al mia teksto iu aldonis unu strofon. Kiu estas mia “helpanto”, mi ne scias, ĉar oni kaŝis lian nomon, same kiel la mian. Nenio malbona, nek mirinda. Tio konfirmas interesan fenomenon: la kanzono vivas en Esperantujo per sia suverena ekzisto, same kiel ĝia pola “fratino”. Multfoje mi spertis tion, kantante Knabineton kune kun aliaj esperantistoj, kiuj tute ne sciis kaj ne bezonis scii, ke mi estas la aŭtoro de la Esperanta teksto.

Tamen antaŭ kelka tempo mia aŭtoreco estis klare eksponita en Kantoj por ĝojo,** kiun mi ricevis donace de mia malnova ĉeĥa amiko Petro Chrdle. La kantaro estas kompilita de Stanislava Chrdlová, la edzino de Petro, la tro, tro frue mortinta Stanjo. Ĝi estas frukto de praktika bezono, Stanjo kolektis en ĝi la ŝatatajn kantojn por kantemuloj en Esperantujo. Mi tre ekĝojis, ke la aŭtorino rekonis “ŝatata kanto” ankaŭ mian Knabineton. Apud la titolo troviĝas noto, ke ĝi estas pola popola kanto. Tiuj ĉi tri vortoj kaŭzis problemon al la eldonisto: antaŭ nelonge Petro Chrdle mesaĝis al mi, ke ĉeĥa esperantisto riproĉis lin pro la atribuo de poleco al la kanto, kiu estas evidente... ĉeĥa, pli precize — sudbohema.

* Kantoj por ĝojo, kompilita de Stanislava Chrdlová, Kava Pech, Prago 2003. Ambaŭ akireblaj ĉe la Libroservo de UEA.

Kion fari nun? Ĉu fari studon pri tio, al kiu popolo vere apartenas Knabineto? Facile povas evidentiĝi, ke la kanzono estas slovaka. Mi proponas nenion fari. Sufiĉas, ke la knabineto iranta arbareton, dumvoje sukcesis danke al Esperanto atingi multajn landojn kaj akcepti krom la pola kaj ĉeĥa civitanecoj, ankaŭ la danan, ĉinan kaj japanan. Mi havas nenion kontraŭ ke kantu ĝin ankaŭ brazilanoj, afrikanoj, svedoj kaj la samideanaj eskimoj. Tiam mi vere ĝuos la finan venkon.

Roman Dobrzyński

Kongresa komuniko 2

90-a Universala Kongreso de Esperanto
23-30 de julio 2005
Vilno, Litovio

Konstanta adreso: Poŝta adreso: Centra Oficejo de UEA (vidu la kolofonon). Retadreso: k...@ co.uea.org. TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2005.html.

Kongresa temo: La temo de la 90-a UK estas Universalaj Kongresoj — 100 jaroj de interkultura komunikado. Se vi volas kontribui al ĝia traktado per prelego aŭ alimaniere, bv. skribi al la tema reĝisoro: d-ro Ulrich Lins, Sedanstr. 13, DE-53173 Bonn, Germanio; rete: u...@gmx.net.

Dua Bulteno: En februaro aperos la Dua Bulteno kun priskribo de loĝigaj, ekskursaj k.a. servoj kaj kun praktikaj konsiloj por la kongresanoj. Ĝi estos sendita al ĉiuj aliĝintoj kaj estos konsultebla ankaŭ en la kongresa TTT-ejo.

Loĝado: La oferto de loĝado varias de simplaj gastejoj ĝis luksaj hoteloj, tute apud la kongresejo aŭ ĝis 5 km for de ĝi. La tagaj prezoj varias de po 9 eŭroj por persono en trilita ĉambro ĝis po 102 eŭroj en unulita ĉambro. La loĝejoj kiuj estas for de la kongresejoj estas atingeblaj facile per publika transporto.

Ekskursoj: Por ekkoni la kongresan landon oni povos elekti inter pluraj ekskursoj, ekz. al la bela kastelo en Trakai, al la Nacia Parko de Aukŝtajtio, kaj al la urboj Veisiejaj (kie Zamenhof vivis en 1885) kaj Kaunas. Antaŭ aŭ post la UK eblos ekskursi ankaŭ al la najbaraj landoj Latvio, Estonio kaj Rusio.

Mendoj: Kun la Dua Bulteno la aliĝintoj ricevos presitan mendilon de loĝado, ekskursoj kaj bankedo kun paginstrukcioj. Pli simpla kaj rapida maniero mendi tamen estas pere de la kongresa retpaĝo.

Flugoj: La litova nacia kompanio Lietuvos avijalinijos estas la oficiala flugkompanio de la 90-a UK. Ĝi havas rektajn flugojn inter Vilno kaj 15 eŭropaj urboj kun tre favoraj prezoj.

Reklamiloj: La kongresaj glumarko kaj granda afiŝo (99×69cm) bone funkcias ankaŭ kiel reklamiloj pri Esperanto. Ili estas mendeblaj ĉe la Libroservo de UEA. Unu folio kun 15 glumarkoj kostas 1,20 EUR kaj unu afiŝo 4,50 EUR. Por ambaŭ oni ricevas rabaton de 1/3 ekde samtempa mendo de 3 ekz. Aldoniĝas la sendokostoj kaj por EU-landoj imposto de 19%.

Fakaj kunvenoj: Fakaj asocioj k.a. Esperantaj instancoj ricevis cirkuleron pri mendo de salonoj kaj budo dum la UK. Asocioj, kiuj ne ricevis ĝin, bv. peti de la Centra Oficejo. Limdato por la mendoj estas la 15-a de marto.

Infana kongreseto: La 36-a IIK okazos en ĉe-laga ripozejo je 36 km de Vilno. La kotizo, kiu inkluzivas restadon kaj transporton, varias laŭ loĝlando kaj aliĝperiodo. Informoj kun aliĝilo troviĝas ĉe http://www.uea.org/pdf/IIK2005.pdf kaj la komisiito Stefan MacGill, Pannonia u. 30/I/6, HU-1136 Budapest, Hungario; tel. +361 349 5207; rete: s...@galamb.net aŭ s...@yahoo.co.nz.

Aliĝoj: La 14-an de januaro estis registritaj 1174 aliĝintoj el 49 landoj. Plej multe da aliĝoj liveris Litovio (153), Francio (139), Germanio (119), Japanio (102), Pollando (57), Finnlando (54), Italio, Nederlando kaj Svedio (po 50), Belgio (46), Danio (39), Rusio (37), Ĉeĥio (31) kaj Estonio (29).

Kotizoj: Apud la kutima grupigo de landoj laŭ kat. A kaj B estas speciala kategorio C por la landoj de la iama Sovetunio. Ĝis la fino de marto validas jenaj kotizoj (parenteze tiuj por kat. B kaj C): Individua membro de UEA (IM) 190 eŭroj (140/95); IM-junulo/kunulo/komitatano/handikapito 85 (70/45); ne-IM 235 (175/120); ne-IM junulo ktp. 140 (105/70). Pri pagmanieroj estas informoj en Jarlibro 2004 (p.38) kaj en la kongresa TTT-ejo.

Decembra gazetara eĥo:

La papo kaj holivuda filmo uzas Esperanton

Dua lingvo por ĉiu titoliĝas bonkvalita prezento de Esperanto en nederlanda scienc-kleriga magazino Quest (01 dec). Esperanto dekomence trovis intereson, ĉar la tempo estis markita de idealismo: pacifismo kaj socialismo gajnis subtenon. Sed ĉi-tempe Esperanto fariĝis por la plimulto hobio, asertas la artikolo.

Televida sukceso estis atingita en brazila televidkanalo TVE (15 dec). Dum la intervjuo pluraj brazilaj aktivuloj estis saĝe demanditaj pri Esperanto.

Similan sukceson atingis la Esperanto-Radikala Asocio, kies reprezentantoj parolis dum dekminuta intervjuo sur ŝtata TV-kanalo RAI Uno (10 dec) pri la temo de lingva demokratio per Esperanto kaj la anglalingva hegemonio en Eŭropo.

Kaj denove pri aŭdvidado: La nova horora filmo Blade: Trinity (The Tulsa World, 11 dec.) uzas Esperanton kiel duan lingvon apud la angla. Ĉu la reĝisoro uzas ĝin por promocii la internacian lingvon? Ne, mi pensis ke tio povus esti iel amuza, li konfesas.

Specialan atenton donis la gazetaro kiel ĉiujare al la plurlingva kristnaska mesaĝo de papo Johano Paŭlo 2-a. Oni substrekis ke li tion faris en 62 lingvoj kaj menciante la plej eksterordinarajn kutime envicigis ankaŭ Esperanton. Tion faris i.a. la franca Le Figaro, la germana Wiesbadener Kurier, la usona New York Times kaj la kanada Vancouver Sun.

La svisa novaĵagentejo Schweizerische Depeschenagentur amplekse raportas pri Esperanto (26 dec) okaze de la centjariĝo de la Esperanto-klubo de Zuriko. Baza prezento de la lingvo kaj de lokaj aktivuloj, same kiel kelkaj kritikaj vortoj de la svisa lingvisto Georg Bossong, kiu i.a. asertas ke artefarita lingvo nur povas sukcesi, kiam ĝi ĉesas esti artefarita kaj fariĝas gepatra lingvo. Por regi lingvon perfekte, necesas jaroj da intensa studado. Tio ankaŭ ĉe Esperanto supozeble ne estus alia, diras Bossong. La sola monda lingvo estos la angla, kiu laŭ li iĝos kiel universala lingvo ĉiam pli kaj pli lingvo sen difinita kulturo. Esperanto estis kaj estas, pardonpete, hobio por eta aro da idealistoj.

La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: http://lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton).

Bedaŭrinde ni ne sukcesas trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
m...@lingvo.org
Brusela Komunikadcentro de Eŭropa Esperanto-Unio
k...@lingvo.org

Varbi dum renkontiĝoj

Meze de januaro 2005 la nombro de individuaj membroj de UEA en 2004 estis 5840. Tio estas 126 pli ol en 2003 kaj la nombro ankoraŭ kreskos. La nombro de aligitaj membroj en 2004 estis 12 043, t.e. 779 pli ol en 2003. La membraro do kreskis je 905. Ni klopodu atingi eĉ pli bonan rezulton en la nuna jaro!

Esperanto-renkontiĝoj estas bonaj okazoj por varbi kaj revarbi membrojn de UEA. Pro tio la Centra Oficejo ofte sendas al organizantoj membroaliĝilojn por distribuado al la partoprenantoj. Temas pri la folieto, kiu estis dissendita ekz. kun la oktobra numero de la revuo Esperanto. Ĝi enhavas la kotiztabelon de 2005 kaj kuponon, kiun la membriĝanto plenigu. Ĝi mencias ankaŭ la kutimajn manierojn, en kiuj eblas pagi la kotizon.

La CO ne povas sendi la folietojn al ĉiuj renkontiĝoj, ĉar ĝi ne ĉiam konas ĝustan adreson. Estas ankaŭ malfacile taksi la nombron de partoprenontoj. Pro tio mi petas, ke la organizantoj de diversaj aranĝoj mem petu de la CO taŭgan kvanton da membroaliĝiloj. Mi rekomendas peti samtempe ankaŭ aliĝilojn por la UK en Vilno. Esperantistoj, kiuj ne membras en UEA, ne ricevas UK-aliĝilon kun la Jarlibro aŭ revuo Esperanto, nek de la landa peranto, se ili ne aparte petas. Mi esperas, ke ekde nun la partoprenantoj de E-renkontiĝoj ricevos du gravajn slipojn: UEA-aliĝilon kaj UK-aliĝilon! La CO volonte sendos ilin ankaŭ por disdonado en kluboj kaj kursoj, kaj por dissendo kun landaj kaj klubaj bultenoj, ktp. Fakte, ĉiu aktivulo devus havi ilin en sia sako, ĉar kiam ajn povas aperi bezono.

Multaj volus membriĝi al UEA kaj aliĝi al UK, sed ili ne scias, kiel ili povas fari tion, ĉar neniu iam proponis tion al ili kaj ili neniam vidis kuponon, kiun ili povus plenigi. Mi eĉ ricevas demandojn de samideanoj, ĉu ili rajtas aliĝi al UEA malgraŭ tio, ke neniu proponis tion al ili. Ili kredas, ke oni devas esti minimume estrarano de loka klubo por havi la rajton fariĝi membro de UEA. Tio ne surprizas min, ĉar iam ankaŭ mi kredis same... Mi kore dankas pro via kunlaboro!

Osmo Buller, Ĝenerala direktoro de UEA

Kio nova en Afriko?

Instituto Zamenhof

Nova Instituto aperis en Esperantujo: lernejo mezgrada kaj elementgrada en Togolando. Ĝi estis konstruita en 2003-2004 kaj ekde septembro 2004 ĝin vizitadas pli ol 200 lernantoj. Ili lernas la normalan instruprogramon de Togolando kaj krome Esperanton. Poste ili volos uzi la lingvon en internaciaj kontaktoj, do la tutmonda esperantistaro povas baldaŭ bonvenigi multajn novajn togolandajn esperantistojn kiuj serĉos kontaktojn tutmonde.

Certe iuj demandos: kiel la togolandaj esperantistoj sukcesis atingi tiun sukceson? De kie ili prenis la monon? La respondon povas doni Hans Bakker, kiu laŭ peto de Gbeglo Koffi komencis kolekti monon ĉe nederlandaj neesperantistoj por tiu ĉi projekto. Lernejoj, fondaĵoj kaj entreprenoj kontribuis al “Lernejo en Togolando” eĉ ne sciante ke temas pri iniciato de esperantistoj. La esperantistaro, kiu kutimas ricevi alvokojn por finance subteni dekojn da fondaĵoj, ĉi-foje ne estis ĝenata pro tiu ĉi kampanjo. Tamen iuj kontribuis memvole — ĉu unuopuloj, ĉu asocioj. Meritas honoran mencion la nederlanda Esperanto-Asocio, kiu estis en la jaro 2000 la unua “sponsoro” kaj tiel metis la fundamenton de la kampanjo. Honoran mencion meritas la grupo Sunkompanio en Francio, kiu eĉ fondis francan helpasocion Une école au Togo.

La nova lernejo estas mastrumata de Asocio Tietti (mallonge: TIETo), togolanda asocio de instruistoj, kunlaboranta kun la landa asocio UTE. La kerna aktivulo tie estas Gbeglo Koffi, kiu nun krom sia profesia laboro kiel mezgrada instruisto pri matematiko, dum siaj “liberaj horoj” ankaŭ gvidas la Afrikan Oficejon de UEA, la novan lernejon Instituto Zamenhof kaj plenumas mil aliajn taskojn. Kuraĝon al niaj togolandaj amikoj!

[FORIGITA!: bildo]

Instituto Zamenhof, la nova lernejo en Togolando

La Tago de Zamenhof

Neniu inter la partoprenantoj rimarkis la varmon, kiun ŝutis sunradioj sur la korton de la Instituto Zamenhof: la animoj de la partoprenantoj ŝvebis en la aero pro la programo: parolado de la pedagogia direktoro Elom Attaglo, prelego de Raoul Hounnake kaj D’Almeida Selete Parfait pri la vivo de Zamenhof, kantado de la koruso, proklamo de la rezulto de la konkurso pri la vivo de Zamenhof, kvizo, kantoj, skeĉo kaj dancoj. Tondradis ankaŭ muzikaparatoj.

La klasĉambro ne povis enteni ĉiujn partoprenantojn de la malferma ceremonio. Tial nur invititoj havis aliron. Elom Attaglo bonvenigis la gepatrojn, direktorojn de privataj lernejoj de la ĉirkaŭaĵo, kvartalestron, la flandrinon Agnes Geelen, la nederlandanon Marinus ’t Hart, estraranojn de la landa socio UTE kaj simpatiantojn de la instituto. Agnes tralegis mesaĝon de Hans Bakker. Liaj vortoj emfazis egalecon inter ĉiuj homoj, kion la instituto ĉiel klopodu instrui al la gelernantoj.

Surprizis la koruso de la lernejo: kiel trimonata instituto povas havi tion! Prelego pri Zamenhof fermis la buŝojn malfermitajn pro miro. Gbeglo Koffi parolis pri la Akademio de Esperanto kaj pri la naskiĝo de la Instituto Zamenhof. Sekvis honora vino kaj Esperanta himno, kantata de la koruso. Gelernantoj ricevis ekzempleron de bildstrio pri la vivo de Zamenhof, lernis ĝin, kaj la 10-an de decembro okazis skriba konkurso. La dudek plej sukcesaj gelernantoj ricevis premiojn.

Vespere okazis fermo de la festo. Gelernantoj kun diversaj donacoj en la manoj malfacile eliris el la domo, ĉar ili deziris plilongigon de la aranĝo. Hans Bakker, dankon, dankon, dankon! — krias la animoj de la savataj infanoj de la Instituto Zamenhof.

Gbeglo Koffi

[FORIGITA!: bildo]

Attaglo Elom kun gelernantoj de la tria klaso.

[FORIGITA!: bildo]

Gbeglo Koffi en la unua klaso de la kolegio.

Nova vento en Benino

En Benino okazas ĉiujare premio-tago en lernejoj, kie Esperanto estas instruata. Estas tradicio, ke je la fino de ĉiu lernojaro oni disdonas premiojn al lernantoj. La premioj konsistas el ĉiuspecaj donacoj, senditaj de esperantistoj. La premioj estas modestaj, sed ĝojigaj.

La 31-an de julio 2004, unu tagon antaŭ la celebro de la datreveno de la sendependiĝo de Benino, okazis la ĉijara premio-tago en la lernejo Aguidahoue, en kiu agadas Esperanto-Projekto Interkulturo (E.P.I.). Multaj gelernantoj ricevis skribilojn, bildkartojn, skrapgumojn, paŝtelojn kaj poŝkalendarojn. Aldone al tio iuj lernantoj ricevis, konforme al la klasrezulto atingita, kaŭĉukajn pilketojn, vestaĵojn, notfoliarojn, poŝhorloĝojn, monujojn, liniilojn kaj pupojn.

La donacoj estis senditaj de Doroteo Holland (Esperanto-Rondeto de Santa Barbara, Usono), Agnes Geelen (Belgio), Madeleine Crepatte (Francio), Hans Bakker (Nederlando), Jennifer Bishop (Aŭstralio), Jean-Yves Santerre (Francio) kaj Roland Larsson (Svedio).

Kajeroj estis aparte donacitaj al lernantoj, kiuj sukcesis en la lasta ekzameno de la elementa lernejo por atingi la kolegion. Kajeroj venis de Imprimerie Tunde S.A. (Benino) kaj Jennifer Bishop. Notindas sendado de gazetoj de Françoise Goetz (Francio) kaj libroj de Jean-Yves Santerre. Tio ebligis, ke E.P.I. starigis bibliotekon por la gelernantoj.

Ĉi-jare E.P.I. kontribuis al la premio-tago en la lernejo Jules Verstraeten de Codji, disponigante al la tieaj lernantoj kajerojn, skribilojn, gazetojn kaj skrapgumojn. Korektiloj, insignoj kaj sakoj (senditaj de Jean-Yves Santerre kaj Hans Bakker) estis donacitaj al la instruistoj, kiuj partoprenis la seminarion de E.P.I. okazintan en la lernejo Aguidahoue (http://esperanto-vorpommern.de). Pro tre bela trofeo disponigita de Agnes Geelen al E.P.I., ĝi organizas turniron inter la lernejoj: Aguidahoue, Codji kaj Adame.

Laŭdon kaj dankon al gesamideanoj, kiuj pensis pri la lernantoj de E.P.I., sendante donacojn por instigi la lernantojn utiligi la lingvon.

E.P.I. bedaŭras la perdiĝon de letero de la mecenato Gunter Ebert el Germanio. Ni kaptas la okazon por atentigi ĉiujn bonvolemulojn, ke la donaco-mono povas atingi E.P.I. per la UEA-konto hufs-j, por eviti perdojn ĉe poŝtoficejoj kaj konfuzojn.

Por pliaj informoj kaj subteno, bonvolu turni vin al la aŭtoro, gvidanto de E.P.I.:

François Hounsounou
BP 226, Lokossa-Mono, Benino, Afriko

[FORIGITA!: bildo]

François Hounsonou transdonas premion al lernanto.

[FORIGITA!: bildo]

Premio-tago en Benino, kie estas instruata Esperanto.

Seminario en Tanzanio

En malproksima angulo de Tanzanio, en la kampara urbeto Bunda apud la Lago Viktorio, esperantisto havis la ideon organizi seminarion por studi niajn lingvon kaj movadon. Propraforte li ellaboris la ideon kaj plenumis ĝin. Li raportas:

De la 20-a ĝis la 24-a de decembro 2004 ni partoprenis seminarion en la urbo Bunda. Partoprenis s-roj Ambrose F. Polle, Mulele S. Mbassa, Robert Dismas, Mwenge Hassan, Paŭlo K. Joseph kaj s-ino Eŭsebia Mathias Temba. En la lasta tago alvenis junulo Clement John.

Estis nur unu virino. La partoprenantoj donis defion al tanzaniaj virinoj, ke ili ne estu malantaŭe, sed marŝu kun viroj en ĉiuj aferoj.

La seminarion gvidis s-roj A.F. Polle kaj M.S. Mbassa. La lecionoj estis tre plaĉaj kaj progresigaj. Vere ni ĝuis la seminarion. Ni praktikis la lingvon parole, skribe kaj aŭskulte kaj lernis gramatikon el la libroj La tuta Esperanto kaj Prenu plu. La lecionoj daŭris dum kvar tagoj kaj estis dividitaj en dek periodoj. La lecionoj multe ekzercigis pri la prononcado kaj la konversacio.

Fine de la seminario ni kunsidis kaj decidis ke ni okazigu seminariojn post ĉiuj tri monatoj, por ke ni estu aktivaj kaj bone pretigu nin por la seminario, kiun UEA organizos en 2005 en nia regiono.

Ni preferas ke la seminarioj okazu en unu loko (Mwanza) kaj daŭru dum du semajnoj.

Resumo: La partoprenantoj verdire bezonas pli da ekzercoj parolaj kaj skribaj. Ilia scio pri la gramatiko estas tro malmulta. Tio estas atribuita al la influo de la nacia lingvo kaj de la memlernado. Ni gaje kantis en la lasta tago de nia seminario kaj poste parolis pri diversaj aferoj kaj planoj.

Mulele S. Mbassa
P.O. Box 25, Bunda, Mara, Tanzanio

AFRIKO

Afrika agado povis burĝoni kaj povos plufloradi nur se esperantistoj tutmonde korespondas kun afrikanoj, sendas gazetojn kaj librojn kaj donacas al Fondaĵo Afriko ĉe UEA. La kolektita sumo en 2004 estis 6 173,70 eŭroj. Krom donacoj, ankaŭ la rento de la Afrika kapitalo komencas pli kaj pli esti konstanta enspezo por la agado. La jarfina sumo de la kapitalo estis 68 007,53 eŭroj.

Afrika Oficejo transprenis jam de kelkaj jaroj la taskojn de Hans Bakker (tiama komisiito de UEA) kaj faras tion kun granda vervo kaj sindediĉo. Ĝi havas sian oficejon en Instituto Zamenhof, 11 B.P.48, Lomé 11, Togo.

[FORIGITA!: bildo]

Junaj esperantistoj de la elementa lernejo en Codji nokte revenas hejmen (12 km!) post Zamenhof -festo en Aguidahoué.

CBE en Burundio

La klubo CBE (Club burundais d’Espéranto; E-Klubo Burundia) ekzistas ekde februaro 2003. Ĝi kreas kaj subtenas plurajn klubetojn. En la jaro 2003 la klubanoj iris tra Burundio kaj gvidis Esperanto-kursojn. La klubanoj renkontis multajn problemojn, sed ili persistis kaj Dio multe helpis ilin.

Malgraŭ la milito, kiu malhelpis kelkfoje la instruadon, la klubanoj iĝis kuraĝaj kaj eltenis tion de tago al tago. Fine la klubo sukcesis en ĉiuj agoj.

Prezentindaj estas du aliaj kluboj, kreitaj de la ĉefa klubo BCE. La unua nomiĝas La Paco kaj ĝi estas direktata de Sabiyumva Jérémie en la ĉefurbo Bujumbura. Li multe laboras kaj disvastigas la lingvon en preskaŭ ĉiuj partoj de la urbo.

La dua klubo nomiĝas La Espero. Ĝi troviĝas en alia civito kaj estas gvidata de Bejamin. Tiuj kluboj progresas bone kaj estas subtenataj de la membroj de la ĉefa klubo CBE.

La klubo de Jérémie Sabiyumva en la ĉefurbo Bujumbura multe laboris por starigi la aliajn. Ĝi propagandis, disvastigis la lingvon kaj gvidis kursojn, veturis de loko al loko por instrui kaj gvidi kunvenojn kaj ekskursojn.

Ankaŭ la klubo Espero de Mugara estas aktiva kaj la nombro de la klubanoj atingas tridekon. Kelkfoje ili petas aliajn instruistojn el la ĉefa klubo CBE por subteni ilin dum la instruado.

La obstakloj, kiujn havas CBE: ĝi ne disponas atestilojn por liveri al la lernantoj, kiuj jam finis la instruadon. Pri tio nun klopodas la afrika oficejo de UEA en Lomé. Ĝi havas malmulte da libroj, kiujn ĝi volus uzi dum la instruado. Ekzemple ĝi havas nur du vortarojn por tri kluboj. La klubanoj iĝos tre kontentaj se ili ricevos sufiĉan kvanton da libroj, ĉar sen libroj oni ne povas daŭrigi la lernadon.

CBE planas baldaŭ krei la nacian Esperanto-asocion, kiu helpos burundiajn samideanojn kunveni kaj organizi Esperanto-kongreson. Ĝi volus havi statuton kaj ŝatus inspiriĝi de tiu de UEA, sed ne havas ĝin.

Ntunzwenimana Bazori Japhet
Prezidanto de CBE
Senegala E-asocio

En 2003, dank’ al klopodoj de Dakara Esperanto-Klubo de Zamenhof, reprezentata de Alphonse Diatta kaj helpata de la Inspektoro de la Ĉefa Polico, estis kreita la Senegala Esperanto-Asocio, kiu nun havas kvardek membrojn. Senegaliaj esperantistoj jam havas la rajton organizi Esperanto-aranĝojn, oficiale, en ĉiuj anguloj de la lando.

La vivo de la Dakara Esperanto-Klubo de Zamenhof konsistas el interŝanĝo de ideoj por organizi E-aranĝojn en Senegalio, planado de la E-instruado en la lando, fiksado de membrokotizoj kaj prizorgado de la membroj de Senegala Esperanto-Asocio.

Dum la jaro, la klubanoj dekkvarfoje kunvenis por pritrakti la suprajn punktojn. Senegala Esperanto-Asocio pretas kunlabori man-en-mane kun ĉiuj E-organizaĵoj. La respondeculoj celas fari ekskursojn por malkovri izolitajn esperantistojn, vivantajn en Senegalio.

Apartaj dankegoj iru al la inspektoro Pierre Diouf, kiu vere faciligis la registriĝon de la asocio. Pri la financa parto ne estas gravaj malfacilaĵoj, ĉar DEKZ bone pritraktas la financajn rimedojn kaj feliĉe trovas tre ofte taŭgan respondon, kiam temas pri financa problemo.

Alphonse Diatta
Maroko

Madak Bouchta ne tute silentis. Li lernas la lingvon, korespondas kaj estas membro de la afrika komisiono de UEA. Kvankam li ne multe korespondis en la lastaj monatoj, li tamen rilatas kun esperantistoj tra la mondo kaj propagandas la lingvon.

Li volas labori kaj kunlabori kun la homoj de UEA, sed bezonus kompensmonon, kiu ebligus al li afranki leterojn, retumi kaj kontakti homojn en la lando. Li ĵuris batali por Esperanto ĝis la fino de sia vivo. Lia retadreso:

m...@caramail.com
Kluboj ne nur en Kenjo

Mi ne nur kreis klubojn en Kenjo (Kakuma Kampadejo) kaj en Nairobi, la ĉefurbo, sed ankaŭ revenis decembre 2003 en Tanzanion, kie mi revivigis la movadon dum 1987. Nun mi reaktivigas Interkredan Konsultejan Akademion (Interfaith Consultation Academy, I.C.A) kun 70 novaj membroj.

Princo Nzaniye

Komoraj Insuloj

Mi estas Mihidjahi Ali Mze, 32-jara instruisto en elementa lernejo. Mi havas unu edzinon kaj du filojn. Unue mi pardonpetas ĉar mi ricevas rete novaĵojn/informojn pri Esperanto el la afrika oficejo de UEA, sed mia financa situacio ne ebligas al mi respondi, ĉar mi ne havas komputilon kaj devas veturi al la ĉefurbo por aĉeti konektan karton. Nun mi ricevis mian unuan subvencion de Hans Bakker kaj tio helpos al mi respondi al miaj korespondantoj. Mi jam disdonis la subvenciojn ankaŭ al la koncernaj kluboj kiel petite.

De 1998 mi faras inform-kampanjon al miaj samvilaĝanoj pri nia lingvo kaj ĝia lernado. En 1999 mi starigis en mia vilaĝo la klubon La Komora Espero. Mi aliris aliajn regionojn kaj tie starigis du aliajn klubojn: La Komora Luno kaj La Kvar Steloj. En 2004 mi iris al la suda regiono kaj restis tie dum monato por instrui la internacian lingvon kaj mi starigis la 4-an klubon kiu nomiĝas La Suda Esperanta Klubo.

En mia regiono (nordo) mi komencis instrui Esperanton per nia regiona radiostacio. Miaj klopodoj koncernas nur unu el la kvar insuloj, kiuj konsistigas Komorojn. Mi ne havas la eblecon flugi al la tri aliaj, sed planas korespondan kurson por la ceteraj tri insuloj.

Bedaŭrinde mi ofte enŝuldiĝas por viziti miajn gelernantojn. Mi ja tute ne povas peti ke ili repagu miajn elspezojn. Kiel instruisto mi havas salajron ne sufiĉan eĉ por prizorgi mian propran familion — kaj estas pagata kun malfruo de 4 ĝis 5 monatoj. Mi ofte ne respondas retmesaĝojn. Anstataŭ uzi 10 dolarojn por retumi, mi utiligas ilin por veturi al aliaj lokoj kaj instrui. Por instrui Esperanton en lernejoj mi bezonas havi atestilon. Mi bezonus partopreni la Universalan Kongreson aŭ internacian aranĝon por ekzameniĝi, sed ĝis nun mi neniam havis tiun ŝancon.

Mihidjahi Ali Mze
Ndzaouze-Mitsamiouli, KM-Moroni, Komoroj
a...@yahoo.fr
Respubliko Kongo

Brazavila Esperanto-Centro (BEC) pluagadas en la jaro. Ĝi ricevis esperantaĵojn de SAT-Amikaro, Belga Esperanto-Federacio kaj Kroata Esperanto-Ligo. La unua sendis kvin kilogramojn da libroj: vortaroj, junulkursoj kaj legolibroj. Pliajn kvin kilogramojn da periodaĵoj BEC ricevis de André Grossmann el Francio. BEC organizas ankaŭ kurson por progresantoj kaj bezonas lernilojn (ekzemple Nouveau cours rationnel et complet d’espéranto) kaj ĉefe vortarojn.

En Brazavilo nun estas infanoj kiuj povas paroli en Esperanto. En majo 2004 la familio Madzella invitis Michel Dialundama por semajnfina festeto. La tuta familio povis tiam babili Esperante kaj Michel profitis la okazon por klarigi tiklajn lingvajn punktojn. La kunmanĝo okazis en vera Esperanto-etoso.

Unu el la esperantistoj de Brazavilo ŝatus korespondi kun gesamideanoj tra la mondo. Jen lia retadreso: b...@ yahoo. BEC tutkore dankas ĉiujn donacintojn kaj la prezidanton Renato Corsetti, kiu dissendas ĝiajn raportojn tra la mondo.

Brazavila Esperanto-Centro,
Rue Banda N° 98/Potpoto, Brazzaville, Kongo,
d...@yahoo.fr
Malagasio

Estraranoj de Unuiĝo de Malagasaj Esperantistoj vizitis la klubon Mahabo fine de 2003. En aprilo 2004 estis semajna kurso en Mandritsara kaj de la 12-a ĝis la 14-a de junio simila kurso okazis en Antsirabe. Plia kurso okazis fine de aŭgusto 2004, dum kiu Fafah, Henriel kaj Raveloson gvidis seminariojn. La kurson partoprenis 40 esperantistoj. UME kompilis lernolibron, multobligis ĝin kaj ĉiuj kluboj ricevis po du ekzempleroj.

Lala
Niĝerlando

Niĝerlanda Esperanta Klubo (NEK) daŭrigas sian kurson al Niĝerlandanoj kaj restas fidela al sia devizo Rapidu malrapide! Ĝiaj membroj ŝatus finstudi la tutan libron Zagreba Metodo antaŭ ol komenci aliajn taskojn. La kursoj pluiras per multaj ekzercoj. Nuntempe la lernantoj pli kaj pli bone komprenas la lingvon kaj uzas ĝin eĉ en sia ĉiutaga vivo. NEK planas prelegojn ĉe la Universitato Abdou Moumouni pri la vivo de la kreinto de Esperanto kaj preparas ekspozicion de esperantaĵoj. La klubanoj varbas novajn membrojn kaj kredas, ke iam ili esperantistigos la tutan loĝantaron de Niĝerlando! La klubo tamen baraktas kun malfacilaĵoj: la klubo ne ricevas E-gazetojn, revuojn kaj informilojn — kaj do ne estas informata pri la novaĵoj el Esperantujo, kaj kion oni faras en aliaj landoj. Pro tio ĝi alvokas bonvolemajn homojn helpi.

Florent Cluse
f...@yahoo.fr; c...@hotmail.com

Birindwa Mushosi

Unu el la plej aktivaj esperantistoj en Bujumbura, Burundio, estas Birindwa Mushosi, iama instruisto en porpastra seminariejo de Bubanza. Li instruis Esperanton al la studentoj. Estante eksterlandano li devis cedi lokon al burundiano, kiu revenis el tanzania rifuĝejo. De tiam li suferas, eĉ malsatas, sed ne forlasis Esperanton. La kurson nun gvidas Libère Mudende. La retadreso de Birindwa Mushosi nun estas: b...@yahoo.fr.

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj en Bujumbura kun Birindwa Mushosi (dekstre).

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: Dekstre: la instruisto Birindwa Mushosi. Sube: Junaj esperantistoj en la porpastra seminariejo de Bubanza en Bujumbura, Burundio.

Esperanta teatro

La septembra numero 2004 de la revuo Esperanto donis al mi la senton pri varia, riĉa programo dum la UK en Pekino. Dankon al la aŭtoroj de la artikoloj, dankon al fotografistoj, dankon al la redaktoro.

Aparte ĝojigas min la artikolo de Claude Nourmont Monda premiero (p. 182). Ĝojigas min la aŭtoritataj, bonaj vortoj, dediĉitaj al la aktora majstreco de Vida Jerman pri ŝia monospektaklo Judita. Kaj ankaŭ la konkludaj vortoj pri la teatro sur nia E-scenejo. Sed antaŭ ĉio, mi dezirus prezenti miajn gratulojn al la kolegino Vida Jerman pro ŝia talenta, sindona teatra agado, realigita jam dum multaj jaroj. Aktorino, kiu daŭrigas la tradicion de teatra prezentado al la grandaj E-forumoj. Brakumon, Vida!

Mi dezirus tuŝi du punktojn el la artikolo. Unue: ...kiom da profesiaj aktoroj ni havas, kiuj kapablas kaj pretas... por prezenti spektaklon... nur malmultfoje...? Mi tuj respondas: ni havas. Mia propra sperto de 46 E-teatraj jaroj pruvas tion. Kompreneble, estus pli bone, se la spektaklo ekvivus sur la scenejo kelkfoje, sed eblus mencii titolojn, kiuj havis mallongan vivon. Vera lukso, ĉu ne? Ĉar preparo kaj realigo de teatra spektaklo signifas grandegan laboron! Nur nia ŝatata agado dediĉita al Esperanto kaj la varma akcepto far la publiko, povas klarigi similan fenomenon.

La dua punkto: Oni ankaŭ ŝatus spekti teatraĵojn originale verkitajn en Esperanto. Bonege! En la repertuaro de Bulgara Esperanto-Teatro havis lokojn teatraĵoj de E. Lapenna, R. Schwartz, G. Silfer, J. Modest. Vere, iufoje ni malakceptis proponitajn teatraĵojn, ĉar ili ne konvenis al nia stilo.

Ekzistas teatraĵoj premiitaj de la Belartaj Konkursoj — certe ili devus ricevi eldonon, kiu havigas al ni eblecon tralegi ilin kaj eventuale elekti iun.

Mi certas, ke majstra E-traduko de fremdlingva dramaturgio proponas agrablan travivaĵon kaj por la aktoroj mem, kaj por la spektantoj. Tiamaniere ili konatiĝas kun nekonataj aŭtoraj nomoj. Mi ne forgesas la riĉecon de altnivela klasikaĵo — feliĉe ĝi talente havis lokon en nia repertuaro.

Min emociis ankaŭ la lasta frazo (p. 184): El la publiko... eksonis interesaj proponoj kiel stimuli... Esperantan teatron... Dankon, geamikoj!

La viva arta parolo eksonis ankoraŭ sur la unua kongresa scenejo en Bulonjo ĉe Maro en 1905. Ĝis la nuna tago profesiaj geaktoroj kaj reĝisoroj daŭrigas tiun tradicion. La resono de ilia arto kutime trovas lokon en la koncerna nacia gazetaro.

Nun mi parolas pri la spektaklo, kiu havas tradician lokon en la programo de Universalaj Kongresoj. BET tamen, kaj ankaŭ niaj alilandaj gekolegoj, ricevis la ĝojon prezenti teatraĵon dum Naciaj E-kongresoj, E-festivaloj, celebroj k.a. Kaj mia propra revo: diversnaciaj geaktoroj prezentu komunan spektaklon. Ĉar mi travivis tiun emocion ludi kun Internacia Arta Teatro, kun Srdjan Flego, kun la eminentaj Zagrebaj geaktoroj Mladen Ŝerment kaj Zdenka Herŝak, kun la fajna majstro Jerzy Fornal; ĉar mi konas la E-teatran triumfon sur la scenejo de la kamera teatro Miklós Darnóti en la kadroj de la Printempa Arta Festivalo en Budapeŝto. Vespere viciĝis spektantoj kun partopreno de Kálmán Szabó, Gabi Jobba, Jadwiga Gibczyńska, Populara Teatro el Lodzo kaj Anani Anev kun la teatra konsisto de BET... La teatra arto realiĝas per du partoj, spirantaj samtempe: aktora sur la scenejo kaj spektanta — en la salono. Se ni sukcesis krei ion sur la scenejo, tion ni ŝuldas al vi, ŝatataj spektantoj!

Belka Beleva, aktorino de BET

[FORIGITA!: bildo]

Lanĉo de Emilija Lapenna. Bulgara Esperanto-Teatro: N. Klisurov, T. Jurkov, N. Uzunov, V. Zjumbjuleva, P. Ĉernev. Tria Balkanlanda Esperanto-Konferenco en Ohrid, 1989.

[FORIGITA!: bildo]

Edziĝpropono de A.P. Ĉeĥov: Srdjan Flego kaj Belka Beleva. UK Den Haag, 1964.

Recenzoj

Rave pri fervoro de brava pastoro

Esperante kaj Ekumene. Fest-libro por la 75-a naskiĝtago de Adolf Burkhardt. 21 aŭtoroj. Editoris Irmi kaj Reinhard Haupenthal. Schliengen: Iltis, 2004. 368p. ISBN 3 932807 43 X. 21cm. Prezo: € 48,30

Internacie konata eminentulo de la Esperanto-movado estas pastoro Adolf Burkhardt (1929-2004), kiun UEA distingis per honora membreco en 2003. Burkhardt elstaris sur tri kampoj: kiel multjara prezidanto de KELI, kiel ĉefaŭtoro de la ekumena diserva libro Adoru kaj kiel direktoro de Germana Esperanto-Biblioteko en Aalen. Ne mirige, ke por lia 75-jariĝo oni lin honoris per impona festlibro, sur kies kovrilo li staras ĉe ambono kaj disbrake predikas en nigra talaro kun blanka ĵaboto.

La libro dividiĝas en kvar sekciojn: teologio, esperantologio, interlingvistiko kaj literaturscienco. En la unua ni trovas i.a. detalan prezenton pri la uzo de Esperanto en la ekumena movado (B. Eichkorn). Ankaŭ du aliaj aŭtoroj tuŝas la rilatojn inter teologio kaj Esperanto: P. Cousson (teologia dokumentado) kaj L. Nordenstorm (studo de religihistorio per Esperanto). La sama aŭtoro skizas la biografion de O. Zeidlitz, pastro kaj Esperanto-pioniro. Alian pastron priskribas M. Boulton: la fikcian Eden en romano de C. Reede. Kaj ankoraŭ unu pastron reliefigas R. Haupenthal en studo pri la Litzelstetten-epoko de J.M. Schleyer, la aŭtoro de Volapuko. Decas, ke en libro por ekleziulo pluraj aŭtoroj estas pastroj aŭ teologoj.

La historion de du Esperanto-bibliotekoj pritraktas C. Gacond (naskiĝo de CDELI) kaj A. Szimkat (pri la morto de Germana Esperanto-Biblioteko en 1936). Bibliotekan temon pritraktas ankaŭ G. King per detala indekso de la fama Klasifo de Butler. La personecon de Marie Hankel prilumas B. Pabst, dum D. Blanke analizas la planlingvan verkaron de Ernst Beermann (1853-1936). La viena lingvisto O. Back donas superrigardon pri lingvo-inventado en la Danuba monarkio (1821-1918) kaj la rumanoj C. Dominte kaj I. Nagy skizas la panoramon de interlingvistiko kaj esperantologio en sia lando. C. Minnaja esploras la beletran faceton de la revuo Horizonto dum ties hispana periodo (1976-1980). A. Künzli elstarigas la rilatojn inter kristanismo kaj planlingvoj en Svislando, dum alia sviso, R. Schneller, resumas la historion de la presarto kun aparta konsidero de Esperanto.

Pluraj artikoloj estas en rilato kun la biografio de la jubileulo: R. Lorösch verkis biografian skizon pri sia patro A. Burkhardt, J. Tuinder karakterizas la esperantistan pastoron, R. Haupenthal parolas pri siaj personaj kontaktoj kun Burkhardt kaj ellaboris bibliografion de lia verkaro. La grandan ŝatatecon de Burkhardt montras longaj listoj de gratulantoj kaj sponsoroj, ebligintaj la eldonon de tipografie kaj fizike plaĉa libro, kiun en januaro 2004 en la ĉeesto de cento da honoraj gastoj oni transdonis al la jubileulo dum ceremonio en Weilheim/Teck.

Gonçalo Neves

Tri pordoj al la poezio

Eola harpo. Mikaelo Giŝpling. Moskvo: Eŭropa Jura Universitato Justo, 1999. 106p. 21 cm. Prezo: € 7,60. Kvio. Oĉjo Dadaev. Moskvo: Impeto, 2000. 47p. 14cm. Prezo: € 1,80. Mi rebruligos la meĉon. Preĝopoemoj. Sándor Beke. El la hungara trad. Tibor Papp. Debrecen: HEA, 2002. 54p. Prezo: € 4,50

Mikaelo Giŝpling gajnis la unuan premion en poezio per sia longa poemo Neĝa fantazio en la Belartaj Konkursoj de UEA, 2000. Tio mem sugestus ke legindas lia Eola harpo (1999).

Fakte, malgraŭ okazaj faloj en banalon, la volumo legindas kiel montrejo de la rim-kaj-muzik-eblecoj de nia lingvo. Ĉi-volume Giŝpling multe poezias pri vintro kaj neĝo. Eble la “ruseco” de kelkaj tiaj poemoj iom ŝablonas; tamen ili (kaj ilia neĝo) estas belaj. Tipa tono estas leĝera sentimentalo, nostalgio. Senzorge iam (p. 6) estas bild-riĉa kaj tenera, natur-proksima ampoemo. Jen ĝia leĝera erotiko: Vesperoj friskaj ĉe flagranta fajro / Sed nokte nin varmigas ne mohajro / Al ni sufiĉas nia propra varmo / En la kunfluo de l’ anim’ kaj karno. Laŭ angla proverbo, varieco estas la vivospico. Tio veras ĉi-volume. Giŝpling prikantas la pluvivon de la vorto: Sed spite al arestoj kaj ekstermo / La vort’ enterigita, kiel semo / Post tempo reaperas, kiel ĝermo / kaj la homoj venas al la poemo. (p.43). Li prikantas la literaturon kiel pleja patrujo: Kaj per la lipoj sekaj pro soif’ / Ektuŝi l’ puran fonton de beletro / kaj aŭdi, kiel batas kontraŭ klif’ / La ondoj de homera heksametro. (p. 44). Krom tio pluraj poemoj estas bibli-temaj (ne ĉiuj tiuj ŝablonemas) kaj politik-temaj (prezentante sufiĉe nigran vizion de la nuntempa Rusujo). Eola harpo pruvas, ke per Esperanto eblas esti tre tradicia rim-perfekta poeto, ja altnivela. Sed inter tiom da belo kaj perfekto, ĉu enestas noveco, eksperimentemo? Laŭ mi, tre apenaŭ, malgraŭ okazaj surpriz-efektoj.

Simplo, ĉarmo, kaj freŝo estas la ecoj de mallonga kaj et-formata volumo, Kvio, de Oĉjo Dadaev. La titolo estas person-devena; Kvio ŝajnas esti la amatino, ĉu reala, ĉu fikcia. Saluton, mia kara Kvio! / Kaj — dankon! — pasis la pasio. / Kaj restis am’. (p. 32). Sed la volumeto estas divers-tema, kaj amo vagas precipe tra la mondo natura. Tipas ja jen liriko, kun sia koncepta kaj metafora elasto: Flustro. Interparolas arboj. Supre per foliar’ babilas. Iam arboj fariĝas karboj... Fajre langoj iliaj brilas. Bonnivelas ja semantika kreivo: Kaj nur de ni dependas — ĉu ni falos / Aŭ plu ĉevalos... (p. 9); Maro min plenigos. / Mi plenigos maron. (p. 23). Miaopinie, ne estas tempoperdo legi ĉi facilan volumeton, elplumaĵon de juna sed promesmontra poeto. Kaj por Kvio oni bezonas nur kelkajn legohorojn maksimume.

Mi rebruligos la meĉon estas tradukvolumo. Sándor Beke verkis la versojn hungare; la talentoplena Tibor Papp ilin esperantigis. Ĉar mi jam trovis grandan valoron en Protestantaj magnolioj, kolekton kiun mi recenzis en Esperanto, mi ekĝojis vidi plian volumon de la sama aŭtoro. Tamen, tralegante la enhavon de Mi rebruligos la meĉon, mia entuziasmo defalis. Pluraj poemoj estas samaj kiel en Protestantaj magnolioj, kaj la ceteraj estas tre similaj.

Tamen, al tiuj kiuj neniam legis la aŭtoron, egale fervore mi rekomendus unu volumon aŭ la alian. Tio pro poeto kiu religias freŝe, nekliŝe, nekirkece, ja scienc-ame kaj metaforriĉe. Poeto kiu mesaĝas jene al Dio (p. 29): mi serĉas / vin en kranioj / de pitekantropoj / dormantaj / sub magnolioj (...).

Peter Browne

Taŭga girlando por Fernando

Klaro kaj Elasto. Fest-libro por la 80-a naskiĝtago de Fernando de Diego. 21 aŭtoroj. Editoris Irmi kaj Reinhard Haupenthal. Schliengen: Iltis, 2003. 422 p. ISBN 3 932807 26 X. 21cm. Prezo: € 69,00

Fernando de Diego (n. 1919), prave rigardata kiel la plej granda traduk-talento inter la hispanlingvaj esperantistoj, konata ankaŭ kiel sagaca recenzanto, eseisto kaj leksikografo (lia vortaro hispana-Esperanta, aperinta en 2003, rangas inter la plej ampleksaj de nia lingvo) skribis en 1979 (Pri Esperanta tradukarto, p. 57): Kiel ajn oni verŝu el la diversaj lingvoj en Esperanton, oni ĉiam memoru, ke nia lingvo, pro sia aspiro fariĝi tutmonda komprenilo, devas esti, antaŭ ĉio, klara kaj elasta.

Ne mirige, ke dudek jarojn post tiu eldiro, okaze de lia 80-jariĝo, oni elektis tiun trafan moton por lin omaĝi per festlibro pli ol 400-paĝa, al kiu kontribuis 21 aŭtoroj. La libro dividiĝas en la sekciojn literaturo, lingvo, movado kaj traduk-arto. Ĝin uverturas omaĝa odo de Miguel Fernández kaj ege leginda aŭtobiografia skizo de Diego mem. Al la verkaro de Diego rekte rilatas la kontribuoj de Luez (pri lia traduko de Cigana romancaro), Szimkat (pri liaj recenzoj en la revuo Dialogo: 1973-1988) kaj Vatré (pri lia traduko de Boule de Suif). En sia studo Vatré prilumas kelkajn gravajn punktojn pri la rekrea laboro de Diego. Citante faskon da frazoj el la originalo kaj respektivaj esperantigoj el lia plumo, li i.a. elstarigas la teknikon, kiun la tradukisto konscie kaj konsekvence uzis por evitadi troan akumuliĝon de estas, estis kaj similaj verboformoj. Atentokapta kaj sekvinda leciono pri Esperanta stilbeligo.

Al la krea laboro de konataj esperantistoj estas dediĉitaj la kontribuoj de Csiszár (pri la pseŭdonimoj de Kalocsay), Urbanová (pri Rumler), Vidman (pri Karen), Künzli (pri Auguste Forel), Marco Botella (pri Mangada Rosenörn), Burkhardt (pri la tradukoj de Haupenthal) kaj Hršel (pri Miloš Lukáč).

Leksikologiajn problemojn traktas Fiedler (pri la frazeologio en la Wüster-vortaro) kaj Haupenthal (pri la bezono de historia Esperanta vortaro, kaj analizo de la Krause-vortaro). En sia unua kontribuo, tre leginda kaj atentoveka, Haupenthal ne nur skizas la sciencajn principojn, kiujn devus sekvi vere historia vortaro, sed eĉ regalas nin per specimena provo, skizita surbaze de La neĝa blovado, epokfara traduko de Grabowski. La japana literaturisto Kurisu Kei prilumas facetojn de sia propra aktiveco, dum C. Minnaja analizas la unuan jardekon de Literatura Foiro. La mirinde vastan reprezentiĝon de la latva kaj estona literaturoj en Esperanto skizas S. Neilande kaj J. Ojalo.

Tre ampleksa kaj zorge dokumentita hispanlingva studo de la jezuito G.M. Verd prilumas la demandon pri la nacieco kaj lingvoj de Zamenhof. La temo ŝajnas neelĉerpebla puto. Por ĝin esplori kaj pritrakti Verd bezonis trarigardi 76 bibliografiajn unuojn kaj plenigi 46 paĝojn, kiujn li ornamis per 214 piednotoj. Ĉi tiu grava kontribuo nepre meritas esperantigon kaj eĉ apartan broŝuran eldonon. A. Albault verkis pri la Zamenhofaj alfabetoj, C. Mallia reliefigis paralelajn facetojn de Zamenhof kaj la maltano Dun Karm, dum Li Shijun eseis pri Esperanto kiel lingvo por beletra traduko.

La festlibron finas detala bibliografio de la vasta kaj plurfaceta verkaro (ankaŭ hispanlingva) de F. de Diego. La fizika libro tre plaĉas: ĝin distingas klara kaj pura tipografio kaj bela prezento ekstera: kovrilpaĝe simpatie ridetas Fernando de Diego. Varme rekomendinda verko.

Gonçalo Neves

Loke

KOREIO: La 15-an de novembro 2004 Korea Universitato de Fremdaj Studoj (KUFS) oficiale akceptis Esperanton kiel unu el la oficialaj instruobjektoj. La instruado komenciĝos ekde la nova semestro en marto 2005. Tion rezultigis la klopodo de prof. d-ro Lee Young-koo, la prezidanto de KEA kaj ĉinlingva profesoro de la universitato. La universitato, fondita en 1954, havas 14 fakultatojn kaj 7 postuniversitatajn kursojn, kaj instruas 39 fremdajn lingvojn. Ĝia prestiĝo estas tiel alta, ke oni antaŭvidas, ke aliaj universitatoj sekvos la ekzemplon. Krom KUFS en Koreio Esperanto estas instruata en du universitatoj: Dankook (ekde 1985) kaj Wonkwang (ekde 2003). Nun entute 200 studentoj lernas Esperanton en la du universitatoj. Esperplena estas la Korea Esperanto-movado.

(Kim Uson)

ĈEĤIO: Kurson por progresantoj en la Pedagogia fakultato de Masaryk-Universitato en Brno finis en la printempa semestro kvar studentinoj. Ili solvis interaktivan teston Mia profesorino el edukado.net kaj havis la taskon diri ion al lotumita TTT-paĝo. Antaŭe ili ricevis la retadresojn por trarigardi la paĝojn dum preparo al la ekzameno. Trie ili ricevis demandon el la gramatiko — klarigon de la signifo de vortoj kun sufiksoj/prefiksoj. La notoj estis unu eminente kaj tri tre bone.

(Josef Vojáček)

ĈINIO: La Kvara Kongreso de Pekina Esperanto-Asocio (PEA) okazis la 14-an de novembro. Ĉeestis 80 reprezentantoj de la membroj de PEA. Dum la kongreso oni raportis pri la laboro de la konsilantaro, estis reviziita la statuto de PEA kaj elektita nova konsilantaro kun Li Weilun, vic-profesoro de Pekina Lingva Universitato, (prezidanto) kaj Zheng Bocheng, profesoro de la Ĉina Centro por Preventado kaj Kontrolado de Malsanoj, (ĝenerala sekretario). Antaŭ nelonge la nova konsilantaro okazigis sian unuan plenkunsidon kaj ellaboris realecan laborplanon, decidante promocii la Esperanto-movadon en Pekino.

(Zheng Bocheng)

GERMANIO: La 9-an de novembro 2004 venis televidteamo MDR (Mitteldeutsche Rundfunk) el Berlin por filmi la novan Interkulturan Centron en Herzberg/Harz. La ŝatata germana prezentisto H.-J. Wolfram intervjuis Zsofia Korody (Hungario), Rita Valciukaitė (Litovio), Otto Kern kaj Peter Zilvar pri la situacio de Esperanto en la mondo kaj pri la rolo de la lingvo en la eŭropa integriĝo. Interkultura Centro Herzberg funkcias kiel Germana Esperanto-Centro (klerigejo de GEA) kaj kiel novagnoskita Kultura Centro de UEA. Komence de januaro 2005 la intervjuoj estis videblaj en vespera televida diskutprogramo. La Esperanto-centro krom biblioteko kaj gazetarkivo havas ankaŭ bone ekipitajn seminariejojn. Fotoj pri ICH troveblas ĉe: www.fotos.web.de/esperanto-zentrum. Kontaktadreso: e...@web.de

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Interkultura Centro Herzberg funkcias kiel Germana Esperanto-Centro (klerigejo de GEA) kaj kiel novagnoskita Kultura Centro de UEA.

Simpozio de UEA: Bulonjo ĉe Maro 1905-2005

Ĉi-jare oni solenos la centjariĝon de Esperanto-kongresoj. La Norda Esperanto-Federacio de Francio, kune kun aliaj asocioj, organizas de la 25-a ĝis la 30-a de marto 2005 renkontiĝon en Bulonjo ĉe Maro, al kiu venos pli ol 500 homoj.

Ĵus antaŭ tiu renkontiĝo, UEA decidis organizi simpozion pri la lingvaj problemoj kaj pri la signifo de la Esperanto-renkontiĝoj tra la historio de Esperanto. Ĝi okazos en la sama urbo, ĉe la universitato Université du Littoral Côte d’Opale, la 25-an de marto.

Tiu simpozio estos espereble fonto por novaj esploroj pri la historio de Esperanto, pri la naskiĝo kaj evoluo de la “movado”, tra la renkontiĝoj, kaj aparte tra la Universalaj Kongresoj, pri la rolo de Esperanto estinte kaj estonte en la monda lingvo-pejzaĝo.

Universalaj Kongresoj estas esplorinda fenomeno, kiel fundamenta elemento en la kreo kaj disvolvo de la Esperanta parolkomunumo. Prelegos elstaraj fakuloj pri la temo: Prof. Humphrey Tonkin, D-ro Ulrich Lins, konata historiisto de la movado, Prof. Roland Breton (franca profesoro, la franca specialisto pri geografio de la lingvoj), Prof. Jean-Claude Lescure (franca specialisto pri la historio de Esperanto, kiu ĵus verkis libron pri la temo), Ziko M. Sikosek (kiu verkas pri la historio de la universalaj kongresoj). La simpozio okazos en Esperanto kaj en la franca. Pliaj informoj ĉe b...@ename.lu

Claude Nourmont
Estrarano de UEA pri kulturo

Fake

BIRDOKALKULO: La 9-an de januaro en Odeso okazis la 6-a Kristnaska Birdokalkulo, organizata de la junulara E-klubo Verdaĵo. Ĝi okupiĝas krom Esperanto ankaŭ pri ekologio, kunigante tiel ambaŭ verdajn movadojn. Dum tiuj internaciaj aranĝoj oni kalkulas vintrumantajn birdojn en ĉiuj regionoj de la Tero, de Afriko ĝis Eŭropo. Naturamantoj havas eblecon por 1 aŭ 2 tagoj forkuri el urboj al naturo kaj grave helpi al internaciaj naturprotektaj organizoj en ilia laboro. La Birdokalkuloj estas laboro — kaj samtempe ĝuo. Sed ne nur vintre tio eblas: aŭguste, ekde la 1-a ĝis la 14-a, la klubo denove organizos la tradician Ekspedicion Dnestro kaj invitas naturamantojn! Detaloj ĉe: v...@mail.ru.

(Tatjana Auderskaja)

Persone

IVA KRISTIN GURLI LUNDBERG:

naskiĝis la 3-an de decembro al niaj junularaj aktivuloj Sonja Petrović kaj Hokan Lundberg. Pri ŝia naskiĝo informis la plej prestiĝa serba taggazeto Politika la 15-an de decembro en artikolo Esperanto kiel gepatra lingvo. ☺

Tra la mondo

Jarfina festivalo: duan fojon en Magdeburgo

Gaja grupo de infanoj, gejunuloj kaj plenkreskuloj, ludantaj, ridantaj kaj amuziĝantaj kune ĝis post la kvara matene — tiel oni festis la lastan nokton de la Internacia Festivalo (IF), la konata jarfina aranĝo por familioj kaj mezaĝaj personoj.

Efektive ne nur la lastan, sed preskaŭ ĉiun nokton grupoj da noktaj birdoj viglis en la Knajpo (la jam tradicia IF-trinkejo) ĝis la matenaj horoj. Aliaj partoprenantoj ne restis vekaj tiom malfrue, preferante partopreni en la matenaj prelegoj.

La IF estas unu el tri grandaj jarfinaj internaciaj renkontiĝoj en Germanio. La aliaj du estas la longtradicia Internacia Seminario por la gejunuloj, laste en Wetzlar, kun la ĉeftemo Kulturaj diversoj — problemoj kaj perspektivoj, kaj la relative nova aranĝo (nur triafoje) — la Novjara Renkontiĝo, por familioj, ĉi-jare okazinta en surmonta kastelo ĉe Mozelo.

Tiuj kaj aliaj tutsemajnaj renkontiĝoj kiel REF en la somero kaj PSI en pasko estas iom similaj al la Universalaj Kongresoj laŭ la programa kadro, sed havas familiecan atmosferon pli similan al la kongresoj de TEJO — dank’ al la komunaj loĝado kaj manĝoj en unu konstruaĵo, la kunesto de ĉiuaĝuloj kaj tutaj familioj — kaj ĉar ili estas malpli amasaj ol la UK.

Pli ol cent personoj (156 laŭ la aliĝlisto), el preskaŭ dudek landoj partoprenis en la ĉi-jara IF, kunvenante dum la novjara semajno en junulargastejo en la urbo Magdeburg, la duan fojon en la samaj urbo kaj ejo.

Kvankam la IF jam pasis sian dudekan jubileon, ĝi restis dinamika familia renkontiĝo kun longaj sociaj noktoj ĝis preskaŭ mateniĝo. Okazis artaj vesperoj — popmuzika parado de la fratoj Friese, kiuj esperantigis malnovajn klasikajn pop-kanzonojn, koncertis la opero-kantistino Evelina Sokolova el Siberio kaj la kantisto Solotronik el Hispanio, kiu kantigis kaj dancigis volontulojn el la aŭskultantaro kaj prezentis i.a. modernstilan version de La Espero. Kiel ĉiujare oni vigle festis en la silvestraj bufedo kaj balo, kiuj daŭris ĝis la mateno.

Sed ne nur distraj vesperoj kaj noktoj stiris la intereson de la partoprenantoj. Okazis plej diversa programo kun prelegoj pri variaj temoj, infana programo (en du grupoj, por junaj kaj mezaĝaj infanoj), kursoj, ekskursoj kaj konkurso (tablotenisa).

Oni povis partopreni kursojn pri diversaj temoj — kiel paroligo kaj instruado, la litova lingvo, Origami, japana kuirarto kaj valsdanco. Oni plurfoje ekskursis en la urbo kaj la ĉirkaŭaĵo (kaj aparte okazis tuttaga ekskurso al la tradiciplena urbo Tangermuende).

Ankaŭ la prelegoj variis: pluraj temis pri la kadra temo — tradicioj, en kiuj eblis aŭdi pri tradiciaj kutimoj en Rusio, pri festoj en Litovio, la somera Johano-festo en Latvio, siberiaj naturo, vilaĝoj kaj la trans-siberia trajnvojaĝado, Origami-arto en Japanio, juda tradicio en Israelo, kaj eĉ tradicioj en Esperantujo. Estis multaj aliaj diverstemaj prelegoj, kiel Japana tradicia manĝo, 25-jara magazino Monato, Naturmetoda medicino, Ginsengo-radiko, Srilanko, Norda kurado, Kristnaskaj kantoj, Esperanto en la komputilo kaj en la reto, universitataj tradicioj en Akademio Internacia de la Sciencoj kaj spacmisioj al Marso kaj marsa ŝako, kiu estis unu el la popularaj societaj ludoj luditaj de infanoj kaj plenkreskuloj dum la tago kaj vespero. Kvankam la obstinaj kaj tempohavaj partoprenantoj povis plilongigi la restadon je unu plia tago, la fino tamen alvenis kaj oni adiaŭis la ĉiaman organizanton HDP, la novajn kaj jamajn geamikojn, ĝis la venonta renkontiĝo — paske, somere aŭ novjare.

Amri Wandel

Vi povas legi pli pri familiaj renkontiĝoj tra la jaro en la bulteno Familia Esperanto, eldonata de Rondo Familia de UEA. La bulteno, kiu informas ankaŭ pri Esperantaj familiaj aferoj en la mondo, estis dum multaj jaroj sendata senpage al centoj da Esperanto-familioj kaj interesiĝantoj. Ĉi-jare Rondo Familia decidis limigi la sendadon nur al abonantoj (5-10 eŭroj) sed nepagipovuloj povos plu ricevi ĝin senpage. Vi estas bonvena ricevi provekzempleron aŭ aliĝi al la ricevantoj de la bulteno per simpla peto al la Centra Oficejo.

Evolua forumo en ĉina universitato

Komence de januaro 2005 okazis en Luoyang-Universitato, Henan-provinco, Ĉina Esperanta Evolua Forumo. Partoprenis pli ol 50 ĉinaj kaj 2 eksterlandaj esperantistoj (Aŭstralio kaj Singapuro).

Renato Corsetti, prezidanto de UEA, kaj Hori Yasuo, prezidanto de KAEM, sendis al la forumo salutajn mesaĝojn. Zhang Jingzhao, rektoro de Luoyang-Universitato, kaj Wang Zhengsong, la vicrektoro, ĉeestis la inaŭguron kaj faris varman paroladon.

La ĉefa temo de la forumo estis evoluo de ĉina Esperanto-movado kaj praktika uzado de Esperanto en turismo, komerco kaj edukado. Peng Zhengming, Qi Jian kaj Wang Tianyi prezentis siajn spertojn pri la utiligo de Esperanto en turismo kaj komerco. Cao Ruiming, direktoro de la Fremdlingva Instituto de Luoyang-Universitato, esprimis la deziron daŭre okazigi E-kurson en la universitato. Tiucele li kompilis kaj eldonis specialan lernolibron. Oni diskutis kiel evoluigi la ĉinan Esperanto-Movadon sub la merkata ekonomio kaj kiel utiligi Esperanton por servi al la socio kaj la reala vivo. Aŭstralia esperantisto Roger Spring prezidis konversacion en la forumo.

La forumo aranĝis fakajn prelegojn por la studentoj. La kunvenintoj alte taksis, ke Luoyang-Universitato prenas Esperanton kiel nedevigan fakon kaj proponis, ke pli da altlernejoj faru same por kreskigi pli da junaj talentuloj por ĉina E-movado. La forumo proponis prepari Ĉinan E-Turisman Reton, ligi turistojn por enpuŝi uzadon de Esperanto en turismon, sendi instruiston al Birmo por okazigi E-kurson en la lando, kaj traduki diversajn naciajn dokumentojn kaj materialojn, uzante Esperanton kiel pontolingvon, por altigi la utiligon kaj influon de Esperanto.

Zhang Xuesong

Profesoro Canuto vivas

La nomo Canuto por multaj novaj esperantistoj estas nur la mistera nomo de Fondaĵo Canuto de UEA, tiu kiu pagas la aliĝ-kotizon por esperantistoj en nepagipovaj landoj.

Por italoj la afero estas iom alia. Profesoro Canuto estis siatempe konata universitata profesoro kaj salono en lia universitato en Parma ankoraŭ nun portas lian nomon, same kiel la Esperanto-grupo en Parma.

Dum la lastaj jaroj juna universitata profesoro, Davide Astori, gvidas kursojn en tiu sama universitato. Li estas konata kiel verkinto de lernolibroj kaj eksa aktivulo en la itala junulara movado. Kaj jen, okaze de la ĉi-jara Zamenhof-festo li decidis italajn profesorojn el aliaj universitatoj por inviti kelkajn paroli al la studentoj pri literaturoj kaj lingvoj kaj pri Esperanto el pluraj vidpunktoj.

La aranĝo okazis la 13-an de decembro kaj estis tre sukcesa. Parolis al la studentoj Fabrizio Pennacchietti el Torino, Giordano Formizi el Verono, Renato Corsetti kaj Mauro La Torre el Romo. Sekvis interesa debato kun la studentoj, kiun sekvis atente ankaŭ deko da esperantistoj de la loka grupo. Giorgio Canuto certe estus kontenta scii, ke Esperanto reeniris lian universitaton.

Renato Corsetti

En la kvartalo Campo Grande de la brazila metropolo Rio-de-Ĵanejro okazis en la unua oktobra sabato la 7-a Ago-Tago, organizita de EKOR (Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono). La ekoranoj propagandis nian idealon per ekspozicio de libroj, leteroj kaj revuoj el diversaj landoj — kaj disdonis 1000 flugfoliojn pri Esperanto, por interesi homojn pri la estontaj kursoj. Multaj homoj plenigis la aliĝilojn.

Celso Pinheiro

Prof. Selten en Pollando

La 24-an de septembro gastis en Lublina Politekniko prof. Reinhard Selten el la Universitato en Bonn, Germanio, nobelpremiito pri ekonomiko en 1994. Li estis invitita kiel honora gasto de la Rektoro de la Politekniko. La vizito okazis enkadre de Lublina Festivalo de Scienco.

Profesoro Selten lekciis en plena aŭlo de la Politekniko. La lekcio pri la temo Imita ekvilibro de firmaoj sekvantaj strategion de la sukcesgvidanto en situacio de oligopolo estis prezentita esperantlingve kaj tradukita en la polan fare de prof. Witold Stępniewski, la vicrektoro de la Politekniko por scienco kaj eksterlanda kunlaboro.

La lekcio de profesoro Selten estis grava evento en la scienca medio de Lublino, kie studas ĉirkau cent mil studentoj. Ĝi estis grava ankaŭ por la lingvo internacia, ĉar la unuan fojon en Lublino oni oficiale lekciis en Esperanto pri nova scienca koncepto al multaj profesiuloj, studentoj kaj eminentuloj. En la lekcio partoprenis ankaŭ profesoroj kaj studentoj de la kvina bakalaŭra studsesio, kiu samtempe okazis en la Politekniko. Ĉeestis ankaŭ prof. Renato Corsetti el la Roma Universitato La Sapienza, la prezidanto de Akademio Internacia de la Sciencoj prof. Helmar Frank el la Unversitato Paderborn, prof. Ludoviko Kristoforo Zaleski-Zamenhof, prof. Zdzisław Targonski, la rektoro de Agrikultura Universitato en Lublino, prof. Jan Glinski, la prezidanto de Lublina Branĉo de la Pola Akademio de la Sciencoj, prof. Dieter Quednau el la Teknika Universitato en Munkeno (Germanio), doc. Alicja Lewanderska kaj prof. Zbigniew Galor, la prezidanto de AIS Pollando.

En la studdirekto Media Inĝenierio de la Politekniko Lublina jam 6 jarojn Esperanto estas instruata kiel elektebla lingvo dum du semestroj (entute 60 horoj). La lektoro estas la konata tradukisto Tomasz Chmielik. Ĉirkaŭ 40% de la studentoj de la studdirekto elektas Esperanton (ĉi-jare 70 personoj).

W. Stępniewski kaj B. Kijak

Forpasoj

Simone Bernard (1909-2004), esperantistino en Asnières, forpasis.

Francesco Branchi (1917-2004), esperantisto en Brescia (Italio), forpasis la 30-an de novembro 2004. Li naskiĝis la 14-an de aprilo 1917, do la saman tagon kiam mortis Zamenhof.

Rudolf Hahlbohm (1910-2005), iam fakdelegito pri turismo en Berlino, mortis la 5-an de januaro 2005. La pentristo gvidis la Esperanto-organizaĵon en GDR de 1977 ĝis 1981 kaj estis tiam ankaŭ komitatano de UEA (laŭ informoj de Detlev Blanke).

Eugène Raveloson (1944-2004), delegito kaj fakdelegito pri koresponda Esperanto-internacia instruado kaj komerco, mortis en decembro 2004 en Antananarivo. La administra agento estis la pioniro de la Esperanto-Movado en Magadaskaro.

Hermann Schalk (1929-2004), dum multaj jaroj la ĉefa aktivulo de Aŭstria Esperanto-Movado, mortis la 17-an de novembro 2004 en Kaltenleutgeben.

Armín Schneider (1916-2004), iama Delegito de UEA en la urbo Esperanza (Argentino), mortis la 22-an de aŭgusto 2004.

Madelaine Stakian-Vuille (1910-2004) mortis la 3-an de decembro 2004 en Ĝenevo. Ĝis 1937 ŝi laboris tie en la tiama Centra Oficejo de UEA. Ŝi fariĝis Honora Membro de Svisa Esperanto-Societo en 1978 (informis Andy Künzli).

Laurynas Skúpas (1937-2005) forpasis la 10-an de januaro. Universitata profesoro pri la franca lingvo, li estis unu el la plej elstaraj figuroj de la litova E-movado. Li esperantistiĝis en 1959, gvidis multajn E-kursojn kaj prelegis pri Esperanto kaj interlingvistiko en la Universitato de Vilno. Li aktive artikolis por Horizonto de Soveta Litovio, Litovio hodiau, Litova stelo k.a. Dum 1989 li prizorgis E-elsendojn en la Litova Radio. En 1987-1989 li aktivis en Mondpaca Esperantista Movado. En la Jubilea Jaro 1987 li aŭtoris popularan libreton pri Esperanto, Esperanto tarptautinė kalba. Skúpas estis estrarano de Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (ASE), prezidanto de Litovia filio de ASE (1979-1988), prezidanto de Litova E-Asocio (1988-1993). En 2004 aperis lia ampleksa lernolibro de Esperanto por litovoj. Baldaŭ aperos lia traduko de Lingvistikaj aspektoj de Esperanto de John Wells. En 2004 li gvidis la organizan komitaton de la 57-a kongreso de IKUE en Kretinga kaj entuziasme partoprenis en la preparado de la 90-a UK, kies LKK-ano li estis, sed severa malsano forkonsumis lin tro frue.

Zhang Qicheng (1913-2004), honora membro de UEA ekde 1986, honora prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo, forpasis la 22-an de decembro 2004. Li eklernis Esperanton en 1928 kaj baldaŭ fariĝis unu el la plej elstaraj aktivuloj en la ĉina Esperanto-movado.

Li kunfondis Ŝanhajan Esperanto-Ligon kaj redaktis la gazetojn Ĉinio Hurlas kaj La Mondo. Post la ekesto de Ĉina Popola Respubliko li kunfondis Ĉinan Esperanto-Ligon kaj ĝian revuon El Popola Ĉinio. Dum multaj jaroj li estis ĝenerala sekretario de ĈEL. En tiu funkcio li pretigis la aliĝon de ĈEL al UEA en 1980 kaj reprezentis ĝin kiel komitatano A ĝis 1989. En 2001 aperis lia esearo Ĉina lingvo — la riĉa kaj bela lingvo.

Revuo Esperanto 2005 3

Malferme

Klubestroj, organiziĝu!

Anatolo Gonĉarov

Ekde kiam ekzistas la Esperanto-movado, ĝia ĉefa bazo estis kaj ĝis nun restas la Esperanto-kluboj. Ne subtaksante la rolon de multaj “neklubitaj” esperantistoj, ni konsciu, ke la ĉefa parola praktiko kaj organizita agado pasis tra la multnombraj kluboj. En la kluboj oni fariĝis konsciaj esperantistoj, pasigas interesajn horojn, seriozas kaj amuziĝas, enamiĝas kaj elamiĝas... Sed el la kluboj foriris ankaŭ miloj kaj miloj da silentaj kabeintoj.

Des pli ŝoke estas konstati, ke la organizita Esperanto-movado neniam serioze okupiĝis pri la kluba laboro. Preskaŭ ne estis seriozaj studoj kaj konferencoj, kie la klubestroj interŝanĝus spertojn. Sed gvidi la klubon, fari la programon alloga, ne perdi postkomencantojn estas veraj scienco kaj arto.

Jam pasis pli ol cent jaroj ekde kiam aperis niaj kluboj, sed ili laboras laŭ la samaj principoj kiel de komence, kiel en la 20-aj jaroj de la pasinta jarcento. La tuta mondo ĉirkaŭ la kluboj jam komplete kelkfoje ŝanĝiĝis, sed ni kunsidas kaj sidadas laŭ la sama interparola skemo.

Estis pluraj esceptoj, kiam kluboj bone kaj harmonie funkciis, la klubanoj ne disperdiĝis, sed strebis veni al ĉiu vica kunveno. La sperto de tiuj kluboj restis surloka, anstataŭ esti prenita de la aliaj kluboj. Ĉiulande estas naciaj specifoj influantaj la kluban laboron, tamen plejmulto el la kluba sperto estas esence la sama, sendepende de la lando aŭ kontinento.

Klarvidaj esperantistoj fojfoje levis la problemon de la stagnado de la kluba laboro, sed iliaj vokoj kaj rimarkoj ne estis subtenataj. La movado arde okupiĝas pri la disvastigado kaj tro malofte pri la kvalito.

Mi proponas du citaĵojn:

1) La psiko de la hodiaŭa homo nepre nur escepte inklinas al idealisma, senegoisma kaj nenian profiton postulanta laboro, kia estas la pormovada. Ĝuste tia psiko, hodiaŭ ĉie renkontata kulpas, se ni tion povas titoli kulpo, pro la stagno en nia societa vivo, kio estas fenomeno internacia. Labori en societoj estas sendanka aktivado, ofte alportanta nur riproĉojn kaj neniam renomon. Pro tio mi ne malofte renkontas eldirojn de bonaj esperantistoj: “Ne plu mi volas okupiĝi pri la societa vivo. Mi verkos aŭ tradukos ion, kaj pri la societo zorgu aliaj...”. Kursgvidado, agrabla atmosfero en societejoj, societaj kunvenoj, eĉ ne proponantaj altnivelan programon, tamen estas nepre necesaj ĝis la momento, kiam Esperanto estos oficiale agnoskita. Niaj societoj estas nia sola patrujo. Se ni perdos niajn societojn, ni perdos la bazon, sur kiu staras ĉio, kaj nia evoluinta literaturo estos majesta turo staranta sur aera fundamento. En la nuna stadio de la movado ni bezonas niajn societojn. …

Norda Prismo, 1969, 1, p.4.
(evidente de la ĉefredaktoro, William Auld)

2) Multrilate Esperantujo tre similas al subevoluinta lando. En ĝi ekzistas tre klera elito kaj sufiĉe vasta publiko esperantlingve preskaŭ analfabeta. Kaj inter ambaŭ popoltavoloj mankas la perantoj: ne ekzistas minimuma instruado en la publikaj lernejoj kaj do la necesaj instruiloj… La elito rilatadas internaciskale, sed ĝenerale malmulte kun la popolo, kiu vivas en fermitaj rondetoj en pli kaj pli senesperaj situacioj.

Literatura Foiro, 175 (okt. 1998), p.254.
(Claude Gacond)

Ni ĉesu strute malvidi la egan gravecon de la kluba laboro kaj ne esperu al UEA, SAT kaj aliaj E-organizaĵoj, kiuj havas aliajn ne malpli gravajn prioritatojn. La afero de la kluboj estas en la manoj de la klubestroj kaj klubaj aktivuloj mem.

Kiel la unuan paŝon mi proponas organizi grupon de klubestroj, kiuj reeĥos al mia alvoko. Kiel la duan paŝon mi proponas konferencon de klubestroj, kie oni proponos formojn de organiziĝo, kunlaboro kaj fakte komencos la spertinterŝanĝon.

Sen pretendi ajnajn postenojn, mi estas preta fari la nulan preparlaboron: la ekkonsciajn samideanojn mi petas reeĥi.

a...@mail.ru

[FORIGITA!: bildo]

Ekskursantaj membroj de la Esperanto-klubo en Munkeno

Esperanto kaj Litovio

Komence oni devus paroli pri la ligoj de Zamenhof mem kun Litovio. La fakto, ke li en 1907 dum akcepto en la Londona Guildhall nomis Litovion sia patrujo, pruvas nur lian nostalgion pri la tempoj, kiam lia naskiĝurbo Bjalistoko apartenis al Litova Granda Duklando; tiu eldiro ne rilatas al la nuntempa Litovio. Tamen lia vivo estis ankaŭ alimaniere ligita kun tiu lando.

En januaro 1885 Zamenhof finis Varsovian universitaton kaj ricevis la diplomon de kuracisto. Ricevinte inviton de la fratino Fani, li forveturis al la litova urbeto Veisiejai kaj komencis tie la kuracistan praktikon. Tie li havis pli da libera tempo por rekonstrui la neniigitan projekton de sia lingvo internacia kaj prepari por eldono la Unuan Libron de Esperanto.

Laŭ atesto de sia estinta dommastrino, li konsumadis dumsemajne po tri funtoj da vakskandeloj kaj multajn noktojn pasigadis kurbiĝinta ĉe skribotablo. Ne restas dubo, pri kio li estis tiel okupita tiutempe. Sed loĝante en malgranda urbeto Zamenhof ne povis eldoni sian libreton, do post kvar monatoj li revenis en Varsovion. Tie li vane serĉadis eldoniston — neniu volis riski la monon por tia dubinda afero.

En 1887 Zamenhof konatiĝis kun Klara Zilbernik, kiam ŝi gastis ĉe sia fratino en Varsovio. Samjare en marto ili gefianĉiĝis. Klara loĝis en Kaŭno, kie ŝia patro posedis sap-fabriketon. La bopatro Aleksandro Zilbernik ne kontraŭis, ke duonon de la doto Ludoviko elspezu por la publikigo de sia libro. Tiu doto estis 10 mil rubloj, tiutempe granda sumo, egala al 7,742 kg da oro. Kontraŭ tiu mono Zamenhof povis eldoni la unuajn Esperantajn librojn kaj kovri la poŝtelspezojn de la abunda korespondado. Poste Zilbernik, malgraŭ la aĝo, mem ellernis Esperanton. Nun tiu Kaŭna strateto havas la nomon de L. Zamenhof. Kiam la Unua Libro aperis, Zamenhof komencis ricevadi leterojn de homoj, kiuj ekinteresiĝis kaj eklernis Esperanton. En la jaro 1889 li eldonis la adresaron de la unua milo da esperantistoj. En tiu milo 54 adresoj estis el la nuntempa Litovio, 26 el Vilno. Al la nombro oni povas aldoni la pastron Aleksandras Dambrauskas, kiu tiutempe estis ekzilita el Litovio kaj devis loĝi en Rusujo. A. Dambrauskas en la listo estis la 186-a. Li verkis kaj en 1890 eldonis la unuan lernolibron de Esperanto por litovoj.

Ĝis la Unua Mondmilito en Vilno kaj Kaŭno agis Esperanto-societoj kaj aperadis la dulingva gazeto Kovno-Esperanto. Ĉi tiun periodon de la Litovia E-movado oni povas nomi la rusa, ĉar inter la esperantistoj estis nemultaj litovoj.

Post la mondmilito, en decembro 1919, fondiĝis Litova Esperanto-Asocio. Dekomence ĝia agado estis fruktodona: en 1921 estis ricevita la permeso organizi E-kursojn en la lando, en 1922 aperis la monata revuo Litova Stelo, samjare Esperanto estis enkondukita kiel nedeviga studobjekto en la Litova universitato. Post kelkjara malfluso la nova ondo leviĝis en 1934. Aperis kelkaj libroj, 12 lernolibroj, 2 vortaroj, Kaŭna radio disaŭdigis esperantlingvajn elsendojn. Bedaŭrinde venis la jaro 1940. Litovio estis aneksita de Sovetunio, kie la Esperanto-movado estis netolerata kaj persekutata. La vorto Esperanto fariĝis tabua ankaŭ en Litovio. La letargio daŭris 16 jarojn.

Post la morto de Stalin (en 1953) la klimato iomete mildiĝis. Al la reviviĝo de la Esperanto-movado helpis la 6-a Tutmonda Festivalo de Junularo kaj Studentoj, okazinta en 1957 en Moskvo. La partoprenontaj esperantistoj eldiris la deziron renkontiĝi kun la sovetaj samideanoj, do necesis urĝe fari esperantistojn kaj tiucele estis organizitaj kursoj, eldonitaj libreto kaj du vortaroj. En la kadro de la festivalo okazis dutaga kunveno de 250 esperantistoj el 26 landoj. En diversaj urboj de Sovetunio ekfunkciis kursoj de Esperanto kaj aperis artikoloj en la gazetaro.

Ankaŭ en litovaj gazetoj aperis artikoloj pri Esperanto. Aŭtune en 1956 organiziĝis la unuaj lingvostudaj rondetoj en Vilno kaj Kaŭno, poste ankaŭ en aliaj urboj. En 1959 estis eldonita ampleksa lernolibro kun krestomatio kaj vortareto. Samjare en Latvio apud Rigo estis organizita la unua Ĉebalta Esperanto-Tendaro. Poste la tendaroj nomiĝis Baltiaj (BET). Tiuj tendaroj okazadis laŭvice en Latvio, Litovio kaj Estonio. Ili fariĝis komunaj renkontiĝoj de Sovetiaj esperantistoj, kiuj ne rajtis veturi al Universalaj Kongresoj. Do tiuj BET-oj estis kvazaŭ mini-kongresoj kaj en ili kolektiĝadis po 200-400 personoj. La tradicio vivas, pasintjare en Litovio okazis jam la 40-a BET. En multaj urboj organiziĝis kaj aktivis Esperanto-kluboj. Menciindas la Vilna junulara klubo “Juneco”, naskiĝinta en 1961. La klubo funkcias ĝis nun.

Esperanto povis esti instruata fakultative en mezlernejoj kaj en 1972 en Panevėžys okazis la unua “kunflugo” de lernantoj-esperantistoj, en kiu partoprenis preskaŭ 200 gelernantoj el 32 lernejoj. Tamen la reago de la centra komitato de la komunista partio estis ege negativa, ĉar la aranĝo okazis sen ĝia la aprobo. Estis ordonite ĉesigi fakultativan instruadon kaj diversmaniere bremsi la E-movadon. En la gazetaro aperis kontraŭ-Esperantaj artikoloj. Pro malhelpo de oficialaj instancoj kelkajn jarojn ne povis okazi tradiciaj BET-oj. Kiam finfine en 1976 en Viekšniai oni organizis BET-17 kaj jam kolektiĝis la partoprenantoj, el Vilno venis postulo ne malfermi la tendaron. Kontraŭ tio ekprotestis la venintaj rusaj esperantistoj, inter kiuj estis partianoj kaj veteranoj de la milito, minacante plendi al Moskvo, se la tendaro estos dispelita. Kaj la Vilnaj marionetoj cedis. La 17-a BET estis savita, kvankam direktoro de la profesia lernejo, disponiginta la ejojn, perdis sian postenon.

Praktike dum la soveta periodo ne estis ebla la eldonado de Esperanta literaturo, tial oni uzis multobligitajn tajpaĵojn, t.n. samizdatojn. Iam oni nomas ilin ekstercenzuraj, sed tiu difino ne estas ĝusta. Jes, ilin ne kontrolis la ŝtata cenzuro, sed tion faris la eldonantoj mem, eĉ pli severe, komprenante la eblajn postsekvojn. Persekuti la memeldonaĵojn oni povis nur pro ne laŭleĝa uzado de multobliga tekniko. Necesas mencii la plej meritajn aktivulojn de tiu tempo: Adomas Vaitilavičius (Vilnius), Albinas Vebeliūnas (Kaunas), Telesforas Lukoševičius (Panevežys), Antanas Mekys, la aŭtoro kaj multobliganto de multaj E-lernolibroj.

Finfine en 1979 estis permesite fondi la organizaĵon - Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (ASE) kun filioj en la respublikoj. Sed ĉekape de la organizo estis starigita homo, ne-esperantisto, zorganta ne pri disvastigo de la lingvo, sed pri ĝia bremsado.

En decembro 1988 la litova filio decidis apartiĝi de ASE kaj refondi la antaŭmilitan Litovan Esperanto-Asocion, kiu jam en 1989 aliĝis al UEA. Sekvontjare ankaŭ Litovio proklamis la rekreon de la sendependa ŝtato. En 1991 reaperis la dumonata revuo Litova Stelo kaj ĝi jam 14 jarojn brilas sur la Esperanta firmamento.

Al la Asocio en 1992 estis transdonita la iama domo de A. Zilbernik en Kaŭno, kie nun troviĝas la oficejo de LitEA, la redakcio de Litova Stelo, la riĉa biblioteko kun pli ol 4000 libroj, la kunvenejo kaj la kursejo. Ĉi tie regule okazas senpagaj E-kursoj, gvidataj de spertaj instruistoj. En la jaro 2001 la farita tutlanda popolnombrado trovis en Litovio 858 personojn indikintajn, ke ili scias Esperanton, kiu okupis la 16-an lokon inter la fremdlingvoj. Filio de LitEA fondiĝis ankaŭ en la ĉefurbo Vilno. Ekde la jaro 1991 delegacioj de litovaj esperantistoj partoprenas en ĉiuj Universalaj Kongresoj de Esperanto. Iomete reduktiĝis la rolo de lokaj kluboj, ĉar nun unuopaj homoj povas senbare uzi personajn kontaktojn kaj libere vojaĝi tra la mondo. La nuntempa “spirito” de la E-movado en Litovio sendube estas la prezidanto de la Asocio Povilas Jegorovas.

Precipe fruktodona estas la eldona agado: dum la lastaj jaroj aperis 10 lernolibroj de la lingvo internacia, multaj informaj eldonaĵoj por turistoj pri Litovio, Vilno kaj aliaj urboj, ankaŭ abunda litovlingva literaturo pri Esperanto. Per tio oni celas prepari la litovan socion al la venonta 90-a UK, ke ĝi pli profunde ekkonu la esencon kaj sencon de la Esperanto-movado, ke post la kongreso ĝi ne estu tuj forgesita, sed metu firman bazon por la estonta pli kvalita kaj profunda movado en la lando.

Petras Čeliauskas

[FORIGITA!: bildo]

Kunsido de la Loka Kongresa Komitato

[FORIGITA!: bildo]

Inaŭguro de monumento en Veisiejai

[FORIGITA!: bildo]

Zamenhof kun la edzino Klara

[FORIGITA!: bildo]

Antaŭ la domo de Zilbernik en Kaŭno

[FORIGITA!: bildo]

Gejunuloj dum ekskurso

[FORIGITA!: bildo]

E-kurso en Vilno

[FORIGITA!: bildo]

La kursgvidanto Gediminas Degesys

[FORIGITA!: bildo]

Junaj litovaj esperantistoj

La esperantisto, kiu fine atingis la kosmon

La 27-an de januaro pasis 60 jaroj de la liberigo de la koncentrejo Aŭŝvico. Unu el ĝiaj viktimoj estis la knabo Petr Ginz, kies mallonga vivhistorio tute skuis mian animon, dum neatendita esploro por la de mi redaktata Israela Esperantisto.

Antaŭ kelkaj monatoj mi interesiĝis pri eminentaj esperantistaj figuroj el Israelo por iam verkota libro. Mi hazarde decidis komenci per Ota Ginz, intervjuante s-anon Jehoŝua Tilleman, kiu konis lin persone. Ginz (1896-1976), mondkonata esperantisto ankoraŭ en Ĉeĥio, estis eminenta eksperto pri lingvaj demandoj, kunredaktoro de Ĉeĥoslovaka Antologio kaj aŭtoro de Radio-amatora vortaro kvinlingva. Li multe tradukis, interalie, ĉeĥen el Esperanto la libron Fine mi komprenas la radion. Danke al lia iniciato, tiu libro estis plutradukita en 28 lingvojn! Enmigrinte Israelon li loĝis en Kirjat-Jam, kie li elhebreigis la romanon de Reuven Kritz Freŝa Mateno.

Unu tagon, serĉante interrete la nomon Ota Ginz, mi trovis esperantlingvan retejon kie aperis la nomo Petr Ginz, kun unusola frazo: Petr Ginz, filo de Ota Ginz, deportita kiel 16-jara, pereis en nazia koncentrejo.

Strange, mi pensis. Neniu el miaj intervjuitoj sciis rakonti, ke Ota Ginz havis iam filon, kiu pereis en la Holokaŭsto. Verŝajne Ota malemis rakonti pri sia persona tragedio eĉ al siaj plej proksimaj kolegoj. Serĉinte paĝojn enhavantajn la vortojn Ota Ginz, mi trovis 40 retejojn. Sed provante nun la samon per la vortoj Petr Ginz, kaj kun la varianto Peter Ginz, mi apenaŭ povis kredi: troviĝis sume 2094 retaj paĝoj! Kvankam tio ŝajnis komplete malebla, aperis multegaj informoj ĝuste pri la filo de Ota Ginz, Petr. Tekstoj en amaso da lingvoj, tuŝantaj jen iun sekretan gazeton, jen Esperanton, jen vojaĝon de la kosmoŝipo Columbia, jen la getton Terezín, poemojn, romanon, kaj ĉie, ĉie, belegajn desegnaĵojn.

Petr Ginz naskiĝis en 1928 en Prago en juda esperantista familio, al la gepatroj Ota kaj Mirjam Ginz, kiuj konatiĝis en Esperanto-Kongreso. Ankaŭ aliaj familianoj de ambaŭ geedzoj estis esperantistoj. Mirjam (antaŭe Marie) judiĝis, kaj lernis gvidi la judan hejmon de sia bopatrino. La Internacia Lingvo estis parolata inter la gepatroj de mateno ĝis nokto, kaj Petr kaj lia pli juna fratino Ĥava plene ensorbis ĝin, kvankam alparolataj ĉeĥe.

Petr, sentema kaj verva knabo, elmontris jam kiel etulo elstarajn talentojn pri pentrado kaj verkado. En 1940 la germanoj okupis Ĉeĥoslovakion, kaj en 1942, kiel 14-jarulo, Petr estis malliberigita en la getto Terezín (Theresienstadt), 60 kilometrojn norde de Prago. Li alvenis al la getto sen la gepatroj, kiuj estis protektataj, estante laŭ la nazia difino miksita paro. Petr loĝis en la getto en junulejo de 350 ĉeĥparolantaj knaboj en la aĝo 11-17.

En la junulejo estis eldonata sekreta, malpermesita junulara gazeto en la ĉeĥa, nomita Vedem (Ni gvidas). Petr surprenis sur sin la taskojn de la redaktado kaj desegnado. Fojfoje, por kuraĝigi verkadon de artikoloj, la juna redaktoro pagadis al la verkantoj per manĝaĵoj, kiujn li ricevis en pakaĵoj de siaj gepatroj.

En Vedem aperis poemoj kaj anoncoj pri la agado de la semajno, flanke de raportaĵoj pri la malgaja realo de Terezín, kiel pri maljunuloj serĉantaj manĝorestaĵojn en rubujoj, aŭ pri la terurego de deportado al la “oriento”. La gazeto vivis ekde julio 1942 ĝis septembro 1944, kaj ampleksis entute pli ol 800 paĝojn. Ĝi elstaris en sia alta literatura nivelo, ĉefe dank’ al la alta intelekta kaj humanisma nivelo de ties redaktoro, al kiu multaj profetis gloran estontecon pri arto. Vedem plene konserviĝis, kaj ĝi servas kiel unika dokumento pri la interna mondo de la junularo en la Holokaŭsto.

Same kiel la aliaj loĝantoj de la getto, ankaŭ Petr devis lukti kun la ĉiutaga malhela realo kaj kun la ĉiama minaco de la deportado al la mortokoncentrejoj. La verkado kaj desegnado helpis al la talenta knabo krozi per la imago trans la getton kaj navigi en aliaj sferoj. Ne hazarde la redaktoro priskribis sian gazeton kiel kanonon, kies armilo estas satiro kaj humuro, kaj kiu pafas aerostaton en la ĉielon.

Kaj tiel, frapite de sopirego al la vidaĵoj de sia infaneco, revenas Petr al la bela Prago: Jaro, preskaŭ jaro pasis, kaj anstataŭ via beleco al mi restis nur malmultaj stratoj. Preskaŭ jaron sidas mi en karcero, kiel sovaĝa animalo en kaĝo.

Pli ol ion alian, la junulo amis navigi per sia imago sur la maroj, kiel ŝipa kapitano. Tiu ĉi motivo ripetiĝas multfoje en liaj desegnaĵoj el la getto. Sed ne nur trans la getton kaj sur la maroj li navigis, sed eĉ ekster la terglobo: jam estante 12-jaraĝa li desegnis krajone sian Vidaĵon de la Luno. En la desegnaĵo videblas, super la ĥaosa montaro de la Luno, la eta kaj serena terglobo, kiel ĝi aspektas de sur la Luno. Ĉu Petr imagis, ke nur sur la Luno li trovos pacon kaj trankvilon, sen persekutado kaj timo?

En septembro 1944 Petr estis deportita al Aŭŝvico kaj pereis en gaskamero. Lia fratino Ĥava, kiu alvenis al Terezín jaron kaj duonon post sia frato, kaj la patro Ota, kiu alvenis tien en februaro 1945, ambaŭ restis en la getto ĝis la liberigo.

58 jarojn post la pereo de Petr Ginz, en januaro 2003, la israela astronaŭto Ilan Ramon vojaĝis al la kosmo kun la usona stabo de la kosmoŝipo Columbia. Mirinda koincido estas, ke Ilan Ramon estis kuzo de Jehoŝua Tilleman, la esperantisto kiun mi unue intervjuis pri Ota Ginz, la patro de Petr.

Ramon, 48-jara kolonelo en la Israela aerarmeo, deziris preni kun si al la kosmo simbolan objekton ligitan al la Holokaŭsto, estante israelano, kies patrino kaj avino saviĝis de Aŭŝvico kaj parto de kies familianoj pereis en la Holokaŭsto. Li turnis sin al la muzeo pri la Holokaŭsto Jad Vaŝem, kaj de ilia kolekto elektis la desegnaĵon de Petr Ginz Vidaĵo de la Luno. Li diris: Mi sentas ke mia vojaĝo realigas la revon de Petr je distanco de 58 jaroj. La fakto ke li pereis en la krematorioj de Aŭŝvico atestas pri lia fizika neniiĝo. Liaj verkoj atestas pri la venko de l’ spirito. Venko de junulo kun multfaceta talento, kiu sukcesis elteriĝi trans la realo de la getto en kiu li estis malliberigita, per siaj imago kaj talento.

Fine de la sukcesa vojaĝo, 11 minutojn antaŭ la atendita surteriĝo, Columbia kraŝis kaj falis de alteco de 60 kilometroj. Tio okazis la 1-an de februaro, en la naskiĝtago de Petr. Tiam li estus precize 75-jara, se li vivus.

De la familio Ginz restis hodiaŭ nur Ĥava. Kiel ŝia frato, ankaŭ Ĥava estas artisto. Ŝi pentras laŭ profunda influo de siaj knabinaj travivaĵoj dum la Holokaŭsto. Ŝi loĝas en la prospera endezerta urbeto Omer, kaj uzas por sia arto materialojn kiujn ŝi produktas el la dezertaj kreskaĵoj kaj grundo.

Kiam mi kontaktis ŝin, Ĥava Presburger-Ginz, kiel ŝi hodiaŭ nomiĝas, salutis min en Esperanto, sed sentis sin pli komforte daŭrigante hebree. Tamen dum nia posta reta korespondado ŝi skribis en tre klara Esperanto, sed en lingvaĵo de iu, kiu jam jardekojn ne aŭdis la hejman lingvon.

S-ino Presburger-Ginz rakontis al mi pri tio, ke Esperanto servis ĉe ili, krom kiel parolata lingvo inter la gepatroj, ankaŭ kiel sekreta lingvo de la tuta familio, inkluzive la gefilojn, kiam ili ne deziris ke oni komprenu ilin. Esperantistoj el la tuta mondo gastis ĉe ili.

Je la demando, kiu el la gefratoj scipovis E-on pli bone, ŝi respondis: Ŝajnas al mi ke Petr kaj mi scipovis la lingvon samnivele. Sed poste venis surpriza aldono: Petr provis kompili en la getto Esperantan-ĉeĥan vortaron laŭ la memoro. Tremvoĉe mi demandis: Ĉu ĝi ekzistas ie? — Du paĝoj el ĝi saviĝis, kaj mia patro donacis ilin antaŭ sia morto al Jad Vaŝem.

Ĥava estis vojaĝonta al Prago por sia ekspozicio, kaj ni decidis renkontiĝi post ŝia reveno. Mi vojaĝis al Jerusalemo, al Jad Vaŝem, por vidi la vortaron. Oni enmanigis al mi fotokopiitan broŝuritan libron kun la etikedo Petr Ginz — por esploristoj. Laŭdire, neniu havas aliron al originalaj dosieroj, sed mi tamen insistis rigardi la originalan dosieron Ginz, prezentante min kiel la redaktoron de Israela Esperantisto. Post longa interkonsultado venis oficiala permeso, ke mi rigardu la originalaĵojn, sub proksima inspektado de la oficistino, kiu diris, ke tiaĵo neniam okazis. Kiam mi tenis la fragmentojn el la vortaro, mi povis nur admiri la knabon kiu en tiaj kondiĉoj okupiĝis pri tia tasko.

Reveninte el Ĉeĥio, akceptis min Ĥava Presburger-Ginz tre afable en Omer, kaj montris al mi interalie la taglibrojn de sia frato kaj lian originalan sciencfikcian romanon, propramane desegnitan kaj binditan, en kiu ŝi vidas kontraŭ-hitleran kritikon. El la havaĵo de la patro Ota, ŝi montris al mi interalie poŝtkarton el la dua UK, kun originalaj subskriboj de D-ro Zamenhof kaj aliaj eminentuloj.

Demando: Vedem kaj aliaj heroecaj kulturaj entreprenoj estis eco de la getto Terezín. La historia literaturo pri tiu ĉi getto substrekas ilin, tiel ke la publiko ne multon scias pri la malfacila vivo en la getto. Kion vi povas rakonti pri tio?

Mi estis en Terezín dum unu jaro, kaj dum jaro mi estis malsata. La infanoj sukcesis tamen plejparte supervivi dum ili estis ankoraŭ en la getto. Tio okazis, ĉar la judoj tiel dividis la limigitajn manĝaĵojn, ke la infanoj, kaj tiuj kiuj laboris, ricevis pli ol la maljunuloj. Tial mi vidis fojfoje, ke maljunuloj kverelas super ŝeloj de terpomoj.

Kiel povas esti, ke ni, esperantistoj, sciis nenion pri via frato?

Ni neniam parolis pri Petr eĉ ene de nia familio. Tro doloriga la afero estis.

Aŭdinte tion, mi rememoris la vortojn de la patrino Mirjam jam en 1972: “Kiam mi ekaŭdis de amikoj — sur la strato en Prago — ke Petr estis deportita, mi svenis surloke. Mi sentis ke io terura okazis. Ni provas ne pensi pri tio, ne memori, por ke ni povu entute vivi.”

Nun la fratino Ĥava ĉesigis la familian silentadon. De post la kosmoŝipa vojaĝo kun la desegnaĵo de Petr ŝi intervjuiĝas tutmonde. Eble ŝia esperantista anima kordo estis restreĉita post nia renkontiĝo, ĉar ŝajne la unuan fojon ŝi menciis la Esperantan vortaron de Petr en intervjuo, aperinta en International Herald Tribune, la 27-an de januaro.

Antaŭ nelonge malkovriĝis en Praga mansardo taglibro de Petr. La 8-an de februaro Ĥava eldonigis ĝin en Prago. Nun esperantlingva eldono estas prilaborata de Petro Chrdle. En januaro aperis en Ĉeĥio poŝtmarko memore al Petr kaj al la kosmoŝipo Columbia. La 27-an de januaro la asteroido 50413 alinomiĝis al Petr Ginz. Ĝi troviĝas inter la planedoj Jupitero kaj Marso, kaj ĝi ĉirkaŭas la Sunon ĉiun kvaran jaron kaj duonon. Finiĝis la vojaĝo de Petr al la kosmo.

Doron Modan

[FORIGITA!: bildo]

Petr Ginz

[FORIGITA!: bildo]

La astronaŭto Ramon ŝvebas en la kosmoŝipo

[FORIGITA!: bildo]

La familio Ginz

[FORIGITA!: bildo]

La familio en Prago, 1938

[FORIGITA!: bildo]

La gazeto Vedem

[FORIGITA!: bildo]

El la taglibro

[FORIGITA!: bildo]

Du paĝoj el la vortaro de Petr

[FORIGITA!: bildo]

La poŝtmarko

[FORIGITA!: bildo]

La eldonita taglibro

[FORIGITA!: bildo]

La desegnaĵo “Vidaĵo el la Luno”

[FORIGITA!: bildo]

La aŭtoro ĉe Ĥava Presburger-Ginz

Januara gazetara eĥo:

Per rokmuziko diskonigi Esperanton

International Herald Tribune (27 jan) raportis pri la juda ĉeĥa knabo Petr Ginz, kiu pereis 14-jaraĝa en koncentrejo (legu pli sur la p. 54-56). Pri Petr aperis ankaŭ longa kontribuo en Israela Esperantisto (12/2004). Tre probable pro la kontakto kun Modan, la fratino rakontis dum intervjuo al la ĵurnalistino de International Herald Tribune ankaŭ pri la Esperanto-vortaro, certas Josef Ŝemer, prezidanto de Esperanto-Ligo en Israelo.

La kutiman antaŭjuĝon ke Esperanto ne estas kulturprodukta lingvo brile refutas la finna rokbando Dolchamar per sia nova albumo Rebela sono, kies lanĉon krom la finna kulturgazetaro komentis ankaŭ la granda gazeto Turun Sanomat (12 jan): Ili muzikas dancritman rokmuzikon, enmiksante influojn etnajn kaj regeajn plus ete da slava melankolio. La kantoj rakontas pri la vivo inter la aktualaj renversiĝegoj. La kerno de la mesaĝo de la tekstoj estas tio, ke kune oni povas ion ajn.

Mi ja antaŭe verkis muzikon per la suoma, sveda kaj angla lingvoj, sed aktuale la plej konvena alternativo sentiĝas Esperanto. Esperanto estas krea lingvo kaj funkcias alimaniere. Ĝi malfermas diversajn eblojn uzi la imagon, diras la kantisto Patrik Austin. Kaj kompreneble plaĉas, ke ni havas vere internacian aŭskultantaron. Ni ricevas admirpoŝton eĉ el Japanio kaj Ĉinio.

Teksasa sindikato ofertas unikan lingvan sperton, asertas titolo en la usona gazeto The Daily Texan (28 jan.). Tiuj, kiuj emas lerni alian lingvon, sed ne estas entuziasmaj pri la ideo pasigi jarojn en lernejo, povas resti trankvilaj, plu legeblas en la artikolo. Ĉar la solvo estas komenci Esperanton — la internacian lingvon, en kurso ofertita de teksasaj esperantistoj. La teksasa urbo Austin gastigos la nordamerikan Esperanto-kongreson ĉi-junie. Kvin monatoj estas multe da tempo por atingi nivelon je kiu vi povas babili kun aliaj parolantoj, diras loka esperantisto. Simple eleganta, belsona lingvo.

Esperanto: potencaj malamikoj kaj tro malmulte da amikoj, titolas Eindhovens Dagblad (15 jan) kaj prezentas la libron de la lingvisto Marc van Oostendorp pri la historio de Esperanto. Li klarigas ke la granda danĝero kiu minacas aron de idealistoj, nome kverelo kaj disiĝo, ankaŭ ne lasas netuŝita la Esperanto-movadon. Krome oni povas bone paroli la saman lingvon, sed tio ne nepre signifas, ke vi ĝin uzas en sama maniero. Japano kaj Nederlandano esprimas sin en alia maniero kaj interpretas la konduton de alia ankaŭ diversmaniere. Laŭ Van Oostendorp la amara ironio de Esperanto estas, ke ĝi en sia historio ne havis sufiĉe da geamikoj por vere sukcesi, sed ĝi havis certe la ĝustajn malamikojn, nome Hitler kaj Stalin.

La menciitaj kaj pliaj artikoloj estas troveblaj ĉe: http://lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton). Bedaŭrinde ni ne sukcesas trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
k...@lingvo.org

[FORIGITA!: bildo]

La finna rokbando Dolchamar

Komisionano Figel por multlingvismo

Ni prilaboris prilingvan agadplanon surbaze de multlingveco, kiu inkluzivas tiujn niajn lingvojn kiuj ne estas oficialaj, sed certe ne Esperanton. Ni havas sufiĉe da vivantaj lingvoj en malfacilaĵoj, por krei, krome, lingvojn artefaritajn, diris pasintjare Viviane Reding, tiam la membro de la Eŭropa Komisiono respondeca pri multlingvismo.

Estis Reding, luksemburgianino, kiu evoluigis la Eŭropan jaron de lingvoj: ... de ĉiuj lingvoj, senescepte: de agnoskitaj lingvoj, de neagnoskitaj lingvoj, de majoritataj lingvoj, de minoritataj lingvoj, ĉar mi ĉiam diris, ke ne ekzistas lingvoj grandaj, ne ekzistas lingvoj malgrandaj, ekzistas nenio krom patrin-lingvoj, kaj ili ĉiuj grandas, eldifine.

Ĉiam freŝaj politikistoj alportas novajn esperojn diversflanke. Ankaŭ esperantistoj esperas ke la nova Eŭropa Komisiono estos pli favora aŭ almenaŭ ne tiom misinformita pri la internacia lingvo. Dum longa intervjuo kun la nova membro de la Eŭropa Komisiono respondeca pri edukado, kulturo kaj multlingvismo Jan Figel, estis ŝanco starigi tiurilatajn demandojn. — Ĉu neŭtrala lingvo kiel Esperanto povas esti vojo por pluteni la lingvan diversecon en Eŭropa Unio? Mia kredo estas ke spite al ĉiuj komplikaĵoj, multlingvismo estas grava eco de la Unio, diris Figel. Mia respondo estas multe da lingvoj eĉ se tio signifas kostojn. Ĉi tio estas pli bona ol elekti iun artefaritan aŭ unuforman solvon, daŭrigis Figel. El la demando, la nova komisionano miskomprenis ke la celo de Esperanto estas anstataŭi naciajn lingvojn. Kiel venki tiujn gravajn miskomprenojn ĉe Figel kaj aliaj potenculoj?

Martin Säckl, direktoro de la publikrilat-firmao Eacon Consulting, havas multjaran sperton en Bruselo. Ĉu profesiaj Esperanto-lobiistoj aŭ grupo de favoraj parlamentanoj helpus? Kompreneble. Kaj des pli se estus agnoskita interparlamenta grupo en la Eŭropa Parlamento, diras Säckl. Li substrekas la gravecon de pozitivaj personaj kontaktoj kun Esperanto-parolantoj. Säckl unue konatiĝis kun Esperanto en 1987 ĉe seminario de Junaj Eŭropaj Federalistoj. Iu membro de la aŭstria Esperanto-movado entuziasmigis min pri Esperanto. La homo donis vizitkarton kun la kompleta gramatiko de Esperanto dorsoflanke! Säckl bedaŭras ke la angla fariĝas pli kaj pli iuspeca Esperanto por la eŭropa elito: La filozofo Immanuel Kant parolas pri la normiga potenco de faktoj. Ni adaptas ĉion al situacioj, ĉu ĝuste aŭ ne ĝuste.

Ĉu ankaŭ Figel alkutimiĝas al la tielnomata normiga potenco de faktoj kiam temas pri Esperanto kaj lingva samvaloreco? Dum la intervjuo de 50 minutoj, estis okazo ree pridemandi lin el alia angulo. Ĉu vi havas personajn spertojn pri Esperanto? Figel denove evitis rektan respondon: Mi ne povas imagi ke membro-ŝtato fordonas sian propran oficialan lingvon al la familio de novaj lingvoj. Ĉiu solvo, teorie, devas esti vivanta solvo, ne artefarita. La historio de Eŭropo instruas ke eĉ la latina ne estas uzata en konferencoj por kuracistaj spertuloj. Ĝi ne estas vivanta lingvo, diris la eŭropa komisionano Figel.

Se li ne — aŭ ankoraŭ ne — apogas Esperanton, kiujn celojn alstrebas Figel rilate al lingvoj? Mi estas la unua komisionano speciale respondeca pri multlingvismo. Daŭris pli ol 40 jarojn por meti multlingvismon ne nur sur la administracian, sed ankaŭ politikan tagordon. Eŭropa Unio estas por multlingvismo, kaj mia rolo estas promocii ĝin.

Sed en Bruselo ĉiuj parolas pri multlingvismo. Ĉiuj scias ke ĉiuj lingvoj estas samvaloraj kaj nur kelkaj — kiel la angla, franca kaj germana — estas multe pli samvaloraj ol lia slovaka. Ni ne povas kaj ne devas subvalorigi malpli uzatajn lingvojn. Eŭropa Unio devas fari ĉion por gardi kaj promocii la principojn de multlingvismo, diras Figel. La baza vero estas ke bonas lerni fremdajn lingvojn, inkluzive la anglan, kiu estas komuna lingvo por multe da homoj. Sed ni ne devas anstataŭigi multlingvismon per unulingvismo.

Figel ankaŭ volonte parolis pri la ĉiam pli grava potenco de la angla en Eŭropa Unio, kaj agnoskas ke anglalingvaj landoj gajnas ĉiam pli por instrui la anglan aŭ vendi siajn lingvajn produktojn. Figel ŝajnas esti homo kiu batalas por multlingvismo kaj kredas je la valoro de diverseco en Eŭropo. Sed kiel plej bone informi lin pri la valoro de Esperanto?

David Ferguson

[FORIGITA!: bildo]

Komisionano Jan Figel: Mia respondo estas multe da lingvoj eĉ se tio signifas kostojn. Ĉi tio estas pli bona ol elekti iun artefaritan aŭ unuforman solvon.

[FORIGITA!: bildo]

Konsilanto Martin Säckl: Ne estas Esperanto, kiu bezonas lobiistojn. Estas Eŭropo kiu bezonas Esperanton!

Kiu kapablas interpreti?

Fojfoje eĉ la esperantistoj bezonas interpretistojn, kapablajn labori profesinivele en budoj. Tio estas malfacila laboro: samtempe interpreti el Esperanto en la anglan kaj inverse, aŭ por aliaj lingvoj. Pro la nervostreĉa laboro profesiuloj alternas ĉiujn 20-33 minutojn...

La Nitobe-kolokvoj en Prago 1996, Berlino 1999 kaj pasintjare en Pekino bezonis tiajn spertulojn. Por tiaj kaj similaj aranĝoj kun kelkaj laborlingvoj, direktitaj al la neesperantista publiko, nur ege malfacile estis troveblaj laborpretaj homoj.

Nur esceptokaze je nia dispono estis profesiaj interpretistoj, ne por Esperanto, ili ne ekzistas. Ili tamen profesie interpretis por aliaj lingvoj kaj samtempe bone regas Esperanton. Ili konas la metion de interpretado kaj kapablas plenumi la atendojn. Bedaŭrinde ekzistas grandaj miskomprenoj pri la temo, interalie laŭ jena skemo: Mi bone konas Esperanton, sekve mi kapablas traduki; mi kapablas traduki, sekve mi kapablas interpreti ktp. Tio nur malofte funkcias.

Kiel konate ankaŭ bonaj konantoj de la lingvoj ne nepre kapablas bone traduki en sian gepatran lingvon aŭ el ĝi Esperanten. Oni ja devas konscii pri diversaj problemoj por tion bone fari. Kaj nur malmultaj bonaj tradukistoj aŭ regantoj de la lingvoj samtempe havas la lerton (kaj la nervojn) interpreti. Ekzistas kelkaj tiaj homoj, kiuj ja interpretis ekz. dum la Nitobe-simpozioj. Sed ankaŭ estas fakto, ke ne ĉiu el la volontuloj liveris akcepteblan rezulton.

Diversaj spertoj montris, ke estas urĝe necese sisteme serĉi talentulojn.

Tio signifas, ke UEA (la Centra Oficejo) devus scii:

a) Kiu esperantisto estas profesia interpretisto, samtempe bona lingvospertulo kaj pretus se necese interpreti “siajn” lingvojn en Esperanton, respektive el ili en “siajn” lingvojn?

b) Kiu esperantisto, eĉ ne estante profesiulo, tamen disponas pri la necesaj kuraĝo, lerto kaj spertoj?

Estus tre dezirinde, se tiuj malmultaj profesiaj interpretistoj en niaj vicoj ne nur disponigus siajn spertojn kaj kapablojn por konkretaj aranĝoj, sed — eble en la kadro de trejnseminarioj — helpus trovi kaj kvalifiki taŭgajn personojn, kiuj fariĝus nia interpretista rezervo. Interesatoj pri la temoj plej bone sin direktu al la Centra Oficejo.

Detlev Blanke

Koresponda Servo Mondskala en 2004

210 esperantistoj petis korespondantojn ĉe Koresponda Servo Mondskala en la jaro 2004. Jam tri jarojn la nombro de petantoj restas sur sama nivelo (220 en 2002, 230 en 2003), dum en 2001 ĝi estis 385.

Kreskanta uzo de retumado jam de pluraj jaroj reduktis la nombron de petantoj. Pli grava kialo de la subita falo post 2001 verŝajne tamen estas nesufiĉa diskonigo de la servoj de KSM fare de Esperanto-gazetoj kaj kursgvidantoj, pro kio UEA instigas ilin al pli da aktiveco ĉirilate.

Inter la pasintjaraj petantoj estis 32 retuzantoj. Tri petantoj volis korespondi nur rete. Same kiel en antaŭaj jaroj, plej multe da petantoj estis el Francio (59) kaj la duan lokon okupis Brazilo (42). El Kubo kaj Pollando al KSM sin turnis po 12 petantoj. La plej rimarkindaj faloj kompare kun 2003 estis en Rusio (el 35 al 6) kaj la afrikaj landoj (el 53 al 30). Entute KSM ricevis petojn el 37 landoj.

Jam de 1990 la korespondan servon de UEA prizorgas S-ro François Xavier Gilbert. La adreso de KSM estas: B.P. 6, FR-55000 Longeville en Barrois, Francio. Informilon kaj aliĝilon oni povas peti kontraŭ unu respondkupono. Por rekte ricevi adresojn de korespondemuloj, oni sendu du respondkuponojn kun detalaj indikoj pri si mem kaj pri la dezirataj korespondantoj.

La retadreso de KSM estas: k...@aol.com kaj de ĝia TTT-ejo: http://www.multimania.com/kosomo. En la TTT-ejo troviĝas ankaŭ aliĝilo, kiun oni povas surpaperigi kaj sendi al KSM.

Recenzoj

Ĉu baldaŭ forgesita libro?

Fajrejo. Skizoj kaj noveloj. Johan Hammond Rosbach. Prozo originala, rakontoj. Ascoli Piceno / Venafro: Gabrielli / Eva, 2002. 147 p. 20cm. Prezo: € 10,50

Vica novelkolekto de Johan Hammond Rosbach Fajrejo konsistas el 25 mallongaj eroj.

Ne eblas kompreni: kial la aŭtoro verkis ĉion ĉi, kion li volis diri per tiu aŭ alia novelo. La priskribitaj personoj estas tro bonaj (aŭ mal-, ĉiakaze unuflankaj) kaj ĝuste tial aspektas nerealaj. Eĉ kiam temas pri dummilitaj travivaĵoj, la rakonto ofte koncentriĝas ĉe iu bagatela detalo, atentokaptaj eventoj kaj agoj (preskaŭ) tute forestas.

Plejparto de la noveloj similas unu la alian: rememoroj pri fora paseo, kampara vivo, vojaĝoj tra la mondo, duonfabelaj edifaĵoj. Nur kelkaj elstaras: JOH 14.6 komenciĝas simile al ceteraj, sed poste prezentas surprizon. Ankaŭ en La cervo neatendita lasta frazo ŝanĝas la tutan impreson. Aliflanke, La pordo, Ruĝaj krucoj kaj Plurala ikso estas fuŝaj eĉ kompare kun la nealta ĝenerala nivelo de la kolekto.

Nature, maljunuloj ŝatas rakonti siajn rememorojn — sed ja oni konsciu, ke plejparte io kara por la rakontanto restas neinteresa kaj nekomprenebla por aŭskultantoj.

Eble samaĝuloj de la aŭtoro pli ŝatos ĉi libron (tamen, eble ili preferus rakonti proprajn rememorojn, sed ne legi la fremdajn?), sed gejunulojn ĝi agacos eĉ pli ol min. Se vi havas elekton — prefere legu ion alian ol Fajrejo. Tamen por ŝtopi tempon la libro taŭgas, precipe por etaj paŭzoj, ja la noveloj mallongas, do eblas legi pecojn sen disŝiro.

Sufiĉe multas (almenaŭ okulfrapas) preseraroj: trembilis (eĉ plurfoje), firnamento; anglismoj aŭ ĝermanismoj: ekzamo (ekzameno), problemoj en senco de lernejaj taskoj k.a.

Do unu plia libro el multaj, kiu restos nerimarkita kaj baldaŭ forgesita...

Valentin Melnikov

Du verkoj pri budhismo

Enkonduko en budhismon. Yamaguti Sin’iti. JBLE. Nagoya. 2002. 112 p. 21cm. ISBN 4 901651 00 5. Prezo: € 12,00. Kelkaj faktoj pri la budhismo. Gunnar Gällmo. Religio. ESE. Stockholm: ESE. 2002. 77 p. 21cm. ISBN 9185288276. Prezo: € 10,50

Aperis du libroj pri budhismo. Ambaŭ estas verkitaj de budhanoj, kiuj en siaj libroj priskribas sian religion nek ĉefe propagandcele, nek teorie kaj science, sed de interne kaj kun engaĝiĝo. Ambaŭ libroj estas legindaj kaj por studantoj pri religio, kaj por personoj, kiuj havas ĝeneralan intereson pri religioj, dezirantaj lerni pli pri budhismo, kaj — kiel kristano mi povas nur supozi — por kredantaj budhanoj kiuj volas pliprofundiĝi en sia religio. Ambaŭ libroj dividiĝas en tri ĉapitroj, el kiuj la unua pritraktas Budhon (Ŝakja-munion) kaj lian vivon. Ambaŭ libroj finiĝas per glosaro. Neniu el la libro temas pri diversaj skoloj budhismaj, pri ĝenerale popola budhismo aŭ pri budhismaj temploj kaj bildoj. Cetere la libroj estas tre malsamaj.

En Enkonduko en Budhismon, Yamaguti Sin’iti, mem ŝin-budhano, en sia dua ĉapitro en la bele presita libro traktas la fundamentajn ideojn de budhismo: laŭkondiĉa estiĝo, ateismo, malkonstanteco de fenomenoj, ĉio estas suferiga, malaprobo de atmano kaj metempsikozo, kontraŭ metafiziko, nirvano, ŝunjato, meza vojo kaj amo. Sub la rubriko heterodokso en budhismo, la verkinto traktas skolojn, kiujn li kontraŭas, ekz.: esoterismo kaj sinkretismo. En la lasta ĉapitro pri praktikoj por budhistoj, aparte interesa estas la parto pri “budhismo kaj socio”, kie la verkinto komparas la liberigan teologion kristanisman de la 1970-aj jaroj kun kelkaj tendencoj en moderna budhismo. En apendico legeblas multaj sanktaj frazoj.

Gunnar Gällmo, mem teravadano — theravadano laŭ la ortografio de Gällmo — en sia Kelkaj faktoj pri la budhismo en la dua ĉapitro en la iom simple vinktita libro pritraktas la instruon budhisman (Dharmon). En sia tria ĉapitro li priskribas la instruataron (Sanghon), traktante la historion de budhanoj ekde la komenco ĝis nun. Asoko kaj Olcott estis gravaj por disvastigi budhismon en Azio kaj en Eŭropo. Apartan atenton ricevas la budhismo dum la lastaj cent kelk jaroj. Gällmo multe interesiĝas pri terminoj budhanaj, kaj ne malofte diskutas ilin kaj proponas ne-PIV-ajn formojn.

Aparte interesa estas la sinteno al kristanismo de la verkintoj. Yamaguti inklinas atenti la similecojn inter budhismo kaj kristanismo; Gällmo inklinas atenti la malsimilecojn.

Esperantio riĉiĝis per du novaj legindaj libroj.

Leif Nordenstorm

Kohera verko pri korea medicino

Kompleksia medicino kaj saama akupunkturo. Puramo Chong. Dobřichovice: Kava-Pech, 2003. 267p. 28cm. ISBN 8085853558. Prezo: € 31,50

Pro la teknologia eksplodo kaj sekva modernigo de la vivo, oni mise antaŭvidis ke la orientaj medicinoj iom post iom perdos grundon al la okcidenta medicino. Sed la plurismo en kurackulturo verŝajne gajnas grundon. La sano ne estas rimedo liverebla de kuracisto al malsanulo. Ĝi estas ekvilibra stato en la fizika, psika kaj socia vivo. La filozofoj kaj kuracistoj el la tradiciaj medicinoj tra la mondo komencis diri ke la kompleksia medicino estas taŭga, malkara, amika vojo al la sano. Ili asertas ke la kompleksia medicino emas brakumi ĉiun aspekton de la homa vivo mensa kaj korpa, kaj strebas renversi la patalogian staton en la fiziologian.

Gravas la fakto ke alternativoj en la sansistemo varias laŭlande. Ekzemple, ajurvedo, la barata medicino, rekonas 7 temperamentojn de la homoj kaj laŭe priskribas la dieton kaj medicinon. La denaska naturo de la korpo estas heredita kaj tio ne ŝanĝiĝas. Oni povas nur nutri ĝin bone aŭ malbone. Viaj provizoraj fizikaj kaj mensaj statoj influas vin nur portempe, sed via ena naturo neniam ŝanĝiĝas. Se vi manĝus aŭ kondutus kontraŭ ĝi, vi malsaniĝus. En diversaj kulturoj tia estas la alirmaniero kompreni la sanon kaj malsanon. Sed kia estas tiu ena naturo de la korpo? La korea tradicia medicino kaj aliaj tradiciaj medicinoj provis klare vidi tiun kaj fondi la bazajn, kredeble eternajn principojn. La moderna evoluo en tiu kampo estas strebi objektivigi la eltrovitajn principojn por universala aplikebleco. Momente la moderna medicino havas tian universalecon, aplikeblan ĉie kaj tuje. La nuna libro volas proponi tiujn sanprincipojn al la tuta mondo.

La korea tradicia medicino, kiu kreskis sur la fundamento de la ĉina medicino, dividas la homojn en 4 kaj poste 8 grupojn. La teorio de kvar korp-karakteroj, proponita de la filozofo Lee Jema (1837-1900), evoluis al la teorio de ok korp-karakteroj dank’ al Kwon Dowon kaj Lee Myngbok. El ili Lee Myngbok estis la moderna anatomiisto. La kvar temperamentoj gvidas la sanstaton. Ekzemple en tejangino-kompleksio la pulmo estas forta kaj la hepato estas malforta. En teumino la hepato estas forta kaj la pulmo malforta. En sojangino la pankreato estas forta kaj la reno malforta. En soumino la reno estas forta kaj la pankreato estas malforta. Plie, depende de la interrilato inter tiuj ĉi kvar kompleksioj ok kompleksioj estas elpenseblaj. Kvankam tiuj ok situacioj ne estis rekte nomitaj de Lee, ili estas facile diveneblaj. En tejangino povas esti ke aŭ la reno aŭ la pankreato estas forta aŭ malforta kune kun fortaj pulmoj kaj malforta hepato. La organoj reno, pankreato, hepato kaj pulmoj ne indikas sin mem sed grupojn de organoj. Do, diversaj organoj de la korpo estas dividitaj en kvar grupojn kaj ili estas reprezentataj de pulmoj, hepato, pankreato kaj reno. La organteorio ankaŭ ligas kvin elementojn al la organoj, ekz. fajro al la koro, metalo al la pulmoj, tero al la pankreato, akvo al la reno kaj ligno al la hepato.

La korea medicino komprenis ke la korpa karaktero dependas ankaŭ de la geografiaj cirkonstancoj. Per bildoj kaj tabuloj kun sufiĉe da informo, la leganto povas analizi la korpnaturon kaj scii al kiu grupo oni aliĝas. Estas utilaj informoj pri manĝeblaĵoj kaj evitendaĵoj al ĉiu grupo. La O-ringa testo, eksplikita tekste kaj bilde, provas objektive ekkonigi la korpnaturon. Kvankam la aŭtoro rekomendas la O-ringan teston, li samtempe dubas pri la dependebleco de la O-ringo, ĉar tia testo ne povas ĉiam doni al ni konfirmon pri nia vera ‘naturo’ aŭ konstitucio. La testo ne bezonas maŝinojn sed nur la ekzamenanton kaj ekzamenaton. Puramo Chong tre lerte priskribas la teston en unu detala ĉapitro.

La libro enhavas du partojn. La unua parto traktas la kompleksian medicinon de Koreio kaj la dua parto la ‘saaman akupunkturon’. La ĉapitro pri la pulspalpo estas meze de tiuj du partoj de la libro. La pulspalpo estas tre grava diagnozilo en orientaj medicinoj kaj ankaŭ en la korea. La karakteroj de la pulso, ekzemple flosanta, profunda, malrapida kaj rapida, signas ke la homo havas unu el la karakteroj de la kvar korpaj statoj. La saama akupunkturo estas simpligita sed tre efika versio de la ĉina akupunkturo. Saam vivis antaŭ 400 jaroj en la Chosun-dinastio. Li estis bonzo kiu simpligis la teorion de la ĉina akupunkturo kaj lokis novajn meridianojn post severa meditado kaj enrigardo. Saam aludas al nur 60 punktoj kontraŭ la miloj en la ĉina sistemo. Tiuj akupunkturaj punktoj situas sur la brakoj kaj gamboj, do estas tre konvenaj por kaj kuracisto kaj malsanulo. Tiel, Saam kreis solidan teorion el la roka groto, kie li loĝis.

Konsiderante la lokajn kondiĉojn, la ĉina medicino estis bone adaptita al koreaj kondiĉoj. De la 5-elementa teorio kun la jinjang-koncepto de la Han-dinastio, tra la periodo de 3 ŝtatoj (4-a/10-a jc) kaj ĝis la Chosun-dinastio (15-a — 19-a jc) la ideoj maturiĝis. Poste venis fazo de japana okupacio. En Koreion la okcidenta medicino estis enkondukita. Unuflanke Ĉinio kaj aliflanke Japanio. Tamen la Korea medicino travivis la japanan premon. Plie, la 6-elementa korestila akupunkturo eniris Japanion. Nun Koreio fieras pri sia tradicio de proprastila medicino. Situante inter gigantoj, la korea medicino agnoskas ambaŭ influojn. Meze de tia situacio, la koreaj enlumuloj serĉis la veron en la homa korpo kaj eltrovis ion gravan. La akupunkturo, valora donaco de Ĉinio, evoluis sub diversaj formoj en diversaj landoj. La aŭtoro memfide diras ke Koreio plejsimpligis ĝin kun sama efikeco. Nun, ĉiujare pli ol 700 kuracistoj pri korea medicino elvenas el la kolegioj. Ili ne ŝatas nomi sin orientaj medicinistoj sed kore-medicinistoj.

Ĉu la libro estas por profesiulo? Entuziasmulo? Lernanto? Laiko? La aŭtoro respondas ke ĝi estas enkonduka libro por akupunkturistoj kaj kuracistoj. La kvalito de la libro taŭgas por la profesia studanto de korea medicino. La esperantistaro bonvenigas verkojn pri raraj temoj. Ĉiu tradicia sistemo de medicino havas siajn proprajn loĝlokon kaj rolon. La medicinaj antropologoj ja konscias pri la vera rolo de tiel nomataj KAM-sistemoj (komplementaj kaj alternativaj medicinoj). La moderna medicino estas kosmopolita kaj monelspeziga. La kostoj por la diagnozado jam superas la kurackostojn. Do la KAM-sistemoj povas savi monon kaj eĉ doni pacon al pacientoj. Oni komprenu ke ne estas konkuro inter la KAM-sistemoj kaj moderna medicino. Plie, la parametroj uzataj en la moderna medicino juĝas la veron de la KAM-teorioj. Ja popoloj trans la limoj respektas kaj apogas la KAM-sistemojn. Sed, la medicinaj antropologoj opinias ke KAM ne povas profunde ŝanĝi la evoludirekton de la moderna medicino. Kompreneble, kompleksiaj medicinoj ne povas estigi ‘revolucion en la kampo de medicino’ aŭ ‘novan paradigmon’ en medicino. KAMoj ja montras interesan vojon al malsanuloj regajni ekvilibron en la korpo per nedanĝeraj metodoj kaj al sanuloj protekti sian sanon per simplaj ŝanĝoj en la ĉiutaga vivo.

D-ro P.V. Ranganayakulu

UEA tiras atenton de UN-Komisiono al lingvaj homaj rajtoj

Pro siaj konsultaj rilatoj kun la Ekonomia kaj Socia Konsilio de Unuiĝintaj Nacioj, UEA havas la rajton liveri al UN-organoj skribajn dokumentojn, kiuj rilatas al tagordaj punktoj de iliaj kunvenoj. Uzante tiun eblecon la prezidanto Renato Corsetti sendis dokumenton al la Komisiono de UN pri Homaj Rajtoj por distribuo inter la membroj de ĝia 61-a sesio, kiu kunvenos en Ĝenevo de la 14-a de marto ĝis la 22-a de aprilo. La dokumento rilatas al la tagorda punkto, kiu pritraktos la ekonomiajn, sociajn kaj kulturajn rajtojn.

UEA atentigas la Komisionon, ke laŭ la dua artikolo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en la Deklaracio apartenas al ĉiuj homoj sen diferencigo i.a. laŭ lingvo, sed malgraŭ tio UN kaj ĝiaj membroŝtatoj donis al la lingva aspekto de la homaj rajtoj malmulte da atento ĝis nun.

La dokumento de UEA elstarigas la negativajn sekvojn de la edukado de infanoj en alia lingvo ol la gepatra. Laŭ multaj esploroj uzo de netaŭga lingvo en lernejo estas unu el la plej gravaj kaŭzoj, aŭ eĉ la plej grava kaŭzo, de antaŭtempa forlaso de lernejo, kiu siavice kondukas al seriozaj sociaj problemoj, ĉar ĝi pligrandigas la riskon je senlaboreco, krimado, alkoholismo kaj drog-uzado. Laŭ studo de UN mem, la plej malriĉaj landoj povus ŝpari grandegajn sumojn, se la lingvaj homaj rajtoj de iliaj loĝantoj estus respektataj per la uzado de lokaj lingvoj en instruado. Pli ĝenerale UEA komentas ankaŭ la uzon de nur kelkaj difinitaj lingvoj por kontaktoj inter homoj de malsamaj popoloj kiel malkontentigan kaj diskriminacian praktikon kaj kiel kontraŭdiran al la dua artikolo de la Universala Deklaracio.

UEA proponas, ke la Komisiono starigu laborgrupon por pristudi la problemojn de lingvaj homaj rajtoj kaj la malobservon de homaj rajtoj pro lingvaj malegaleco kaj maljusteco. En sia raporto la laborgrupo devus proponi mez- kaj longperspektivajn agojn por certigi lingvajn homajn rajtojn en diversaj lingvaj kaj kulturaj situacioj. La Komisiono devus ankaŭ apogi la klopodojn de fakuloj, interalie de UEA, esplori kaj eksperimenti la plej efikajn manierojn elekti la lingvojn uzotajn en lerneja instruado, kun la celo respekti lingvajn homajn rajtojn kaj kuraĝigi la evoluon en la koncernaj landoj. UEA ankaŭ renovigas sian malnovan proponon, ke la Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN metu la temon Lingvaj kaj Homaj Rajtoj en la tagordon de unu el siaj estontaj kunvenoj.

Loke

HISPANIO: La 11-an de februaro, en la Fakultato pri Tradukado de Soria, prelegis kadre de la doktoriga kurso pri Esperanto kaj tradukado, kiun gvidas D-ro Juan Zarandona, pri la temo La rolo de Esperanto en la defendo de la lingva diverseco D-rino M. R. Urueña, profesorino pri Internacia Juro en la Universitato de Valladolid. La prelego en la hispana estis atente aŭskultata de la lernantoj, kiuj fine faris demandojn.

(L. Hernandez)

BRAZILO: La 15-an de decembro (Z-tago) okazis en unu el la ĉefaj edukaj kanaloj de Brazilo (TVE/Rio de Janeiro) 15-minuta intervjuo pri Esperanto, elsendita al la tuta Brazilo. Estis la eduka kanalo mem, kiu proponis la intervjuon, kaj partoprenis ĝin Aloísio Sartorato kaj la junaj esperantistoj Paulo Fabiano, Renata Ventura kaj Rosinha Matos.

(A. Sartorato)

RUSIO: Ĉiusemajne la ruslingva Vikipedio elektas elstaran artikolon por meti ĝin en la ĉefpaĝon kaj en specialan kategorion Elektitaj artikoloj. Lastatempe la plej enciklopedieca evidentiĝis artikolo pri Esperanto, kies komencon eblas vidi ĉe http://ru.wikipedia.org/. La ruslingva Vikipedio lastatempe furoras en la rusa interreto, ĝia amplekso forte kreskis kaj atingis 11 500 mil artikolojn. Detala rakonto pri Esperanto en la unua paĝo de la projekto estas grava atingo.

(Slavik)

BRITIO: Cent jarojn da originalaj Esperanto-dramoj festis britaj teatroamantoj en januaro ĉe Wedgwood Memorial College, Barlaston. La semajnfino estis dediĉita ĉefe al studado kaj provprezentado de originalaj monologoj, precipe el la pionira periodo de la Esperanta dramarto; sed la ĉefa ero estis prezentado de kredeble la unua publikigita kaj libere havebla Esperanto-dramo — la monologo La duonokulvitro de Augusto Baissac, aperinta en 1905. Brile prezentis ĝin la brita aktoro Colin Simmonds, kiu rikoltis plurminutan aplaŭdadon de la publiko. (P. Gubbins)

ĈINIO: La 30-an de januaro Pekina Esperanto-Asocio okazigis en la Pekina Tibet-mezlernejo amuzan kunvenon por festi la Printempan Feston. La kunvenon ĉeestis pli ol 50 pekinaj esperantistoj, inkluzive de laborantoj el la redakcio de El Popola Ĉinio, Ĉina Esperanto-Ligo kaj Ĉina Radio Internacia. Pei Zhi ludis per memfarita muzikil-segilo klasikajn ĉinajn muzikaĵojn. Lernantoj de la Pekina Tibet-mezlernejo prezentis tibetnaciajn kantojn kaj dancojn. Ĉiuj kun granda intereso kaj plezuro faris divenludon en Esperanto.

(Jiang Limin)

ISRAELO: La 17-an de januaro Mor Dii, 17-jara lernanto de Esperanto, iniciatis kaj mem efektivigis 50-minutan programon pri Esperanto, kadre de la programo por la junularo, dissendata en la ŝtata radio-stacio Kol-Israel. Li lerte prezentis bone planitan kaj seriozan programon, intervjuante la junulinon Tali Wandel, kiu sidis kun li en la studio, la junulon Sergej Tirin kaj la instruiston kaj aktivulon Gian Piero Savio (ambaŭ pertelefone). La programo prezentis multajn faktojn, personajn impresojn, opiniojn kaj kantojn en Esperanto.

(J. Ŝemer kaj A. Wandel)

Fake

FILMO: La 26-an de januaro en Tokio la korea bildstria filmo Esperanto gajnis premion de la Korea Instituto por Kultura Promocio, ĉe la 19-a Japana Ciferecfilma Grandpremiado. Esperanto, kiu gajnis la plej altan premion inter bildstrioj, estas verkita de OH Jha-Gyun, filmarta studento de Hansu-Universitato en Koreio.

DISERTACIO: La 1-an de februaro magistriĝis ĉe la universitato de Utrecht, Nederlando, studentino pri la angla lingvo Emily van Someren, per disertacio pri lingvaj kaj tradukaj problemoj en Eŭropa Unio. En sia verko Emily alvokas Eŭropan Union serioze konsideri Esperanton kiel laborlingvon kaj investi monon por ĝia evoluigo kaj pretigo por tiu rolo. Wim Jansen, docento pri interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la universitato de Amsterdamo, mentoris la magistrigon.

DIPLOMVERKO: La 27-an de januaro la sekretariino de Litova Esperanto-Asocio Aida Cizikaitė defendis en la Vilna jura fakultato de distanca eduka instituto de Moskva Ŝtata Industria Universitato diplomverkon Lingvaj rajtoj: Stato “de jure” kaj “de facto”. La verko temas pri lingva politiko, juraj statuso kaj reguligado de lingvoj, lingvaj problemoj, jura aspekto de lingva naciismo, justeco de ideologioj de superado de lingvoj, lingvaj homaj rajtoj aŭ lingvaj rajtoj, lingvoj kaj juro de Eŭropa Unio, kun resumoj en pluraj lingvoj, inkluzive Esperanton.

(P. Jegorovas)

Persone

AUGUSTO CASQUERO: En Salou (Katalunio, Hispanio) la 4-an de oktobro 2004 estis unuafoje asignita la internacia Premio “Ada Sikorska Fighiera”. Ricevis ĝin Augusto Casquero el Valencio pro sia plurjardeka sindediĉa agado por Esperanto en diversaj landoj kiel kursgvidanto, preleganto kaj organizanto de multaj naciaj kaj internaciaj kongresoj. La transdono okazis kadre de la 12-a Internacia E-Semajno de Kulturo kaj Turismo, malfermita de la loka urbestro: cento da esperantistoj el sep landoj partoprenis en la semajnaj programoj (prelegoj, debatoj kaj ekskursoj).

La venonta ĉiujara premio, dediĉita al la memoro de Ada, kiu dum 35 jaroj redaktis kaj eldonis la tiaman sendependan Heroldo de Esperanto, estos asignita dum la 13-a Internacia Esperanto-Semajno de Kulturo kaj Turismo en Calella (01-08 okt 2005).

Terminologia Forumo en Vilno

Kiel kutime dum la kongresoj okazas aranĝo dediĉita al la spertinterŝanĝo inter homoj, kiuj verkis/verkas fakvortarojn aŭ alimaniere okupiĝas pri problemoj de la evoluigo de la faka lingvo en Esperanto, aparte pri problemoj de kreado de bonkvalitaj terminologioj.

Ankaŭ dum la ĉi-jara UK en Vilno okazos simila aranĝo: la Terminologia Forumo. Ĝi i.a. ebligu al kolegoj:

  • Informi pri verkitaj fakvortaroj kaj pri la problemoj spertitaj dum la verkado;
  • Informi pri planataj aŭ prilaborataj projektoj kaj eventuale varbi kunlaborantojn;
  • Diskuti la lastajn klopodojn refunkciigi la Terminologian Centron de UEA (TEC).

Kontribuontoj bv. sin direkti al la organizanto de la aranĝo Detlev Blanke (...@snafu.de)

Tra la mondo

5-a Monda Socia Forumo: Speciale por la junularo

  • Esperanto?! Mi jam aŭdis pri ĝi!
  • Vidu, Esperanto!
  • Ĝi estas simila al la latina.
  • Ĝi estas simila al la itala!

Jen estas esprimoj, kiujn oni multfoje aŭdis kaj de preterpasantaj homoj, kaj de multdekoj da viroj kaj virinoj, kiuj venis peti pliajn informojn pri Esperanto.

La Monda Socia Forumo estas senkompara mondskala evento, kiu sendube reprezentas la veran demokratian ideologion de popolaj plurfakaj grupoj, kies espero estas edifi al pli justa, solidara kaj interkompreniĝa mondon.

La 5-a MSF (26-31 jan 2005, Porto Alegre, Brazilo) kalkulis je la partopreno de ĉ. 155 mil homoj venintaj el 135 landoj el la kvin kontinentoj. Politikistoj, ekonomikistoj, ekologoj, verkistoj, muzikistoj, ĵurnalistoj, religiuloj, lingvistoj, prostituitinoj, gejoj, kontraŭrasistoj ktp, ktp. Fine, iu bunta gamo da interesoj diversaj.

Kaj Esperanto? Denove la regiona esperantistaro kaptis tiel unikan okazaĵon por disvastigi Esperanton. Ĉi-foje oni starigis budon, sub la aŭspicioj de Brazila Esperanto-Ligo kaj UEA, tre vizitatan de la homoj dum la kvar tagoj. Multis la nombro de tiuj, kiuj vizitis la budon kaj por aĉeti librojn, revuojn, KD-ojn, kaj por havi informojn pri la neŭtrala internacia lingvo Esperanto kaj ĝia kultur-movado.

Du prelegaroj estis realigitaj: Esperanto: ebla solvo al la babelismo kaj La lingva riĉeco de Esperanto en la esprimo de la penso. En ambaŭ prelegis César Dorneles Soares (Brazilo), Marcelo Stoduto (Brazilo), Paulo Izaías Ereno (Brazilo), José António Vergara (Ĉilio) kaj Nijl Blonstein (Usono). Ĉe la fino de tiuj aranĝoj oni okazigis unuhoran minikurson por la ĉeestantoj. En tiu lasta etapo, la publiko montriĝis tre entuziasma, kiam ili konstatis, ke post malpli ol unu horo ili jam kapablas legi teksteton Esperante, sen misprononcoj. Ili ankaŭ lernis kelkajn bazajn demandojn kaj respondojn ofte uzatajn en elementaj konversacioj.

En la prelegaro de la organizaĵo Libero por la Lingvoj, sub la respondeco de Prof. François Simonnet (Francio) kaj kun partopreno de Prof. Maria Luíza de Carvalho Armando (Brazilo) kaj D-ro José António Vergara (Ĉilio), oni atentigis la publikon pri la serioza problemo rilata al la t.n. “lingva genocido”. La faldfolio pri tia ero de la programo estis 4-lingva, inkluzive Esperanton.

Aparte menciinda estis la fakto, ke oni prioritatigis la diskonigadon de Esperanto inter la junularo, kiu amase gastis en la Internacia Kampadejo de la Junularo (ĉ. 35 mil homoj). Tre impresis la granda intereso de la gejunuloj pri nia afero. Ŝajnas, ke la junulara fako komencas ampleksigi sian horizonton tiamaniere, ke Esperanto ne plu iĝas stranga vorto nekonata kaj preskaŭ sensignifa. Esperanto jam estas ĝenerale konata, sed ankoraŭ ne studata de la plejmulto. Jenas nia klopodo, por ke ni “venku la barojn”, laŭ Zamenhof.

Denove la Monda Socia Forumo fariĝis unika kaj grava evento por diskonigi Esperanton. Oni esperas, ke okaze de la venontaj Forumoj, tiaj kiaj en Porto Alegre kaj Mumbajo, la “pacaj batalantoj” de nia Movado plukonsideros ĝin valora oportuno por atentigo pri Esperanto kaj ties celo.

César Dorneles Soares kaj Marcelo Stoduto

Sukceso en la skolta Ĵamboreo

Fondita en 1918, Skolta Esperanto-Ligo, la unua internacia skolta organizaĵo, jen progresas, jen malprogresas. Jen ĝi havas bonajn rilatojn kun Monda Organizaĵo de la Skolta Movado (kiu fondiĝis poste), jen ĝi ricevas malpermesojn.

Ĉi-jare, danke al la klopodoj de ArgentEJO, SEL sukcesis instali senpagan budon en la 12-a TutAmerika Skolta Ĵamboreo — grandega tendumado kiu okazas ĉiun kvaran jaron kun 13 mil partoprenantoj.

Ankaŭ la UEA-prezidanto komprenis la gravecon de la okazaĵo kaj petis la samideanaron sendi salutkartojn al la evento. Antaŭ la inaŭguro la organizantoj volis scii, kio estas SEL, kaj kiu lingvo estas tiu de la kartoj.

TEJO subvenciis la aliĝon de la rovero (skolto pli ol 17-jara, rim. de la red.) Marcelo Daniel Lucero, kaj la redaktoro de La Skolta Mondo subvenciis la bud-materialon (10 mil modernaj vizitkartoj kun la nomoj de la deĵorantoj, T-ĉemizoj, koltukoj, KD-oj kun la verko Pli Vastaj Horizontoj en Skoltado). Hans Bakker sendis 100 ekzemplerojn de la lernolibro Ĵamborea Lingvo. Pro stulta dogana burokrateco la estrarano de SEL ne sukcesis eniri Argentinon, tamen Marcelo kaj Fernando Inocenao laboregis — kaj ne povis persone profiti de la tre interesaj aktivadoj dum la Ĵamboreo por roveroj. Sed ili ĉiutage varbis, akceptis milojn da interesitoj, instruis fulm-kursojn kaj intervjuiĝis ĉe la Ĵamborea radio. En kontakto kun la Ĝenerala Sekretario de Monda Skolta Movado, ili sukcesis kapti lian simpation al Esperanto. Nun ni esperu la samajn ŝancojn en EŭroJam ‘05 kaj en la gravega Jubilea Tutmonda Ĵamboreo en Britio 2007. Ni laboru kaj esperu!

Roberto Resende

[FORIGITA!: bildo]

La inaŭguro

[FORIGITA!: bildo]

La budo de SEL

Aŭstralia Somerkursaro

La 20-a Aŭstralia Esperanto-Somerkursaro okazis en Adelajdo inter la 9-a kaj la 21-a de januaro kun pli ol 80 partoprenantoj.

Venis gastoj el Francio kaj Japanio kaj instruistoj el Germanio (Sabine Trenner) kaj Zimbabvo (Oliver Mazodze). Aparte bonvena estis la partopreno de pluraj familioj kun infanoj. Kiel ĉiujare, ankaŭ nun okazis ekzamenoj, teatra kaj kant-konkursoj kaj multaj ekskursoj. Nova programero estis la “Forumo”, kadre de kiu okazis dudeko da diversaj prelegoj. La lastvesperan bankedon originale buntigis la projekciado de pli ol 500 fotoj, faritaj de la kursanoj mem. La prezon de la venditaj diskoj kun la fotoj kaj la enspezon de la aŭkcio la kursanoj donacis al la Zimbabva Esperanto-Instituto kaj al la movado en sudbarata urbo Bangaloro. Organizate de Diane Lukes oni kolektis monon ankaŭ por la indonezia movado kaj viktimoj de la cunamo.

Trevor Steele

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Nikolai Hohlov: El “Eŭropo”

Aŭskultu kaj konfidu la jam proksiman horon,
en kiu nova sango trafluos nian koron;
ankoraŭ kelkaj limoj, hezitoj kaj decidoj —
kaj kun la mirtaj branĉoj pilgrimos blankaj idoj,

kuraci viajn vundojn kaj super la cikatroj
trasenti la hontigan brutecon de la patroj,
starigi novan mondon de l’ paco kaj libero,
proklami la Laboron reĝino de la tero...

Tempestas la mistikaj abismoj de l’ animo,
sed jam vidiĝas lumo en nova malproksimo;
obee donas vojon laciĝo kaj miopo
al kredo de l’ estonto de la patrin’ — Eŭropo.

Nikolai Hohlov (1891-1953), ruso, loĝis plejparte en Moskvo. Li aktivis en la vigla loka movado post la unua mondmilito. Lian ĉefan verkon, “La tajdo” (1928), karakterizas muzikplena liriko kaj larĝspira sento pri la fluo de la historio.

Forpasoj

Floyd C. Anderson (1923-2004), dumviva membro en Riverton WY (Usono), mortis pasintjare.

Marc Delforge (1907-2005) forpasis la 13-an de februaro en Bruselo. Veterana esperantisto, kiu dum multaj jaroj aktivis pri informado kaj instruado kadre de la klubo Esperantujo.

Georg Eisenhardt (1925-2004), delegito kaj fakdelegito pri filozofio, historio kaj literaturo en Detmold (Germanio) forpasis la 29-an de novembro.

Ervin Fenyvesi (1917-2005) forpasis la 12-an de januaro en Budapeŝto. Longtempa laborinto en la Hungara E-Asocio, fakdelegito pri geografio, historio kaj naturismo, kaj redaktoro de la bulteno Naturista Vivo. Aktive esperantigis beletrajn kaj fakajn tekstojn, precipe por Hungara Vivo.

Walter L. Gnagy (1924-2004), dumviva membro, iama delegito kaj fakdelegito pri geologio en Colville WA (Usono), forpasis lastatempe.

Frato Bertino Goerner (1910-2004), fakdelegito pri katolikismo, forpasis la 18-an de aŭgusto en Pindamonhangaba SP (Brazilo).

Jaroslav Mráz (1933-2005), mezlerneja profesoro, forpasis la 12-an de januaro 2005. Erudicia preleganto pri lingvaj kaj historiaj temoj, gvidanto de skribaj kursoj. Abunde tradukis el la ĉeĥa poezio, i.a. Vortoj de la nokto (2002) de Z. Bergrová kaj, kun M. Malovec, Ekaŭdi la animon (1998) de V. Ludíková. Kunlaboris kun K. Kraft por lia Vortaro ĉeĥa-Esperanta (1998).

Nguyen Quang (1926-2004), fakdelegito pri lingvistiko kaj instruado en Hanojo, forpasis pasintjare.

Elfriede Sudec (1925-2005) mortis la 19-an de januaro en Zagrebo. Ŝi esperantistiĝis en 1948, aktivis en Hamburga E-Societo kaj estis kasisto de LKK de la Hamburga UK en 1974. En 1985 ŝi migris kun sia e-ista edzo al Hispanio, kie ili iniciatis Internacian E-Semajnon, kiu okazis dum 13 jaroj. Ekde 1997 ŝi vivis en Kroatio, la patrolando de sia edzo.

Elsa (Eija) Salovaara (1920-2004) forpasis la 28-an de decembro en Helsinko. Ŝiaj rakontoj aperis en ŝia propra libro Kie boacoj vagadas (1967; 2-a eld. 1994) kaj en la kolekto Sub la signo de la Verda Stelo (1964).

Imre Szenes, konata ĵurnalisto, forpasis la 29-an de januaro en Budapeŝto. Longtempa laborinto en Hungara E-Asocio, iniciatinto kaj ĉefredaktoro de la iamaj Eszperantó Magazin kaj Világ és Nyelv.

Solomon Vysokovskij (1933-2005), poeto, tradukisto, kunaŭtoro de la poemlibro Moskvaro (1998) forpasis la 19-an de januaro en Moskvo.

SPECIALA OFERTO POR SONBENDOJ

Kun la alveno de kompaktaj diskoj, la iam popularaj sonbendoj iom post iom eksmodiĝas. Tamen ili havas sian valoron, eĉ se nur nostalgian. La Libroservo de UEA decidis proponi plejparton de sia sonbenda stoko en tiu ĉi speciala oferto: por samtempa mendo de tri ĝis naŭ sonbendoj (identaj aŭ ne), sendotaj al la sama adreso, oni ricevas sesonan rabaton; por samtempa mendo de minimume dek sonbendoj (identaj aŭ ne), sendotaj al la sama adreso, oni ricevas sesonan rabaton kaj oni ne pagas sendokostojn. La mendoj por tiu ĉi speciala oferto devas atingi la Libroservon de UEA antaŭ la 1-a de junio 2005. Al ĉiuj netaj prezoj de sonbendoj sendotaj al adresoj en Eŭropa Unio aldoniĝos 19% pro la aldonvalora imposto. Al ĉiuj netaj prezoj por malpli ol 10 sonbendoj, aldoniĝas 10% por sendokostoj (min. 2,25 eŭroj). Tiu ĉi oferto ne kombineblas kun aliaj ofertoj aŭ rabatoj.

Revuo Esperanto 2005 4

Malferme

Mi kredas je la bono. Mi kredas je Esperanto.

Claude Piron

Mi kredas je la Bono. Kaj, male al multaj homoj, mi kredas, ke Bono tute ne simetrias kun Malbono, sed ege superas ĝin. Malbone konstruita domo disfalas. Bone konstruita rezistas al la atakoj, eĉ plej teruraj, de naturaj fortoj. Tial mi havas neniun dubon pri la estonteco de Esperanto. Se oni komparas ĝin kun la aliaj rimedoj interpopole komunikiĝi, estas klare, ke ĝi estas la plej bona. Mi perceptas, ke Esperanto estas unu el la konkretiĝoj de la Bono.

Ekzistas tri sistemoj de internacia komunikiĝo: burokrata, ĝangala kaj demokratia. La burokrata sistemo estas tiu de la internaciaj organizaĵoj, kiel UN aŭ Eŭropa Unio. Kiel ĉiuj burokrataj sistemoj, ĝi uzas gigantajn kvantojn da papero, tempo, mono, elektro, homa energio, por mizeraj rezultoj. Kaj ĉion ĉi pagas la impostpaganto.

La ĝangala sistemo estas tiu, en kiu unu lingvo, kaj sekve unu kulturo, unu nacio aŭ grupo de nacioj, ricevas monopolan pozicion ne pro la propraj kvalitoj de la koncerna lingvo aŭ kulturo, sed sole pro politikaj, ekonomiaj kaj similspecaj faktoroj, kiuj neniel rilatas al la postuloj de lingva komunikiĝo kontentiga por ĉiuj. Tia estis la sistemo komunikiĝi per la franca en la dek-naŭa jarcento, tia estas la internacia uzo de la angla en la nuna. Tiu sistemo, kiu privilegias la anojn de unu kulturo, havas multajn fiajn efikojn, kiuj kreas en la mondo danĝerajn fuŝ-ekvilibrojn, se diri nenion pri la katastrofaj kulturaj konsekvencoj de tia lingva sintrudemo.

Kaj al la burokrata sistemo kaj al la ĝangala mankas unu el la ĉefaj ingrediencoj de homa boneco, nome sento. Ili estas sensentaj sistemoj. Mankas al ili ĉefe kunsento, kompato, sento pri justeco kaj komunika komforto, konsidero al la bezonoj de tiuj, kiuj estas etaj kaj malfortaj, sento pri homa digneco kaj pri la rajto de ĉiu renkonti iun, kiu aŭskultos kaj komprenos, iun, kun kiu eblos senprobleme komunikiĝi.

La tria sistemo estas la demokratia. Ĝi nomiĝas Esperanto. Kiel ĉio demokratia, ĝi havas multajn mankojn, multajn malperfektaĵojn. Sed ĝi, tamen, estas la plej justa, la plej efika, la socie kaj psike plej kontentiga sistemo. Unuvorte, ĝi estas bona. Ĝi naskiĝis el la boneco de unu homo. Ĝi naskiĝis el sento de kompato, de solidareco, el postulo al justeco kaj homa digneco. Jes, ĝi estas bona. Kaj tial ĝi supervivos la aliajn.

Mi kredas je Esperanto. Mi kredas, ke tiu lingvo estas multe pli valora ol la plimulto el la esperantistoj konscias. Mi kredas, ke ĝi solvos multe pli da problemoj en la estonteco de la homaro, ol estas ĝenerale imagate, eĉ inter ni. Mi kredas, ke ĝi povas forigi multajn suferojn, pri kiuj homoj ne konscias, kaj kiuj estas ligitaj al la manko de interkomprenilo.

(Daŭre aktuala teksto el la lernolibro Vojaĝo en Esperanto-Lando de Boris Kolker kaj la revuo Oomoto.)

[FORIGITA!: bildo]

Brazilaj esperantistoj dum la lasta Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono.

Litova Mozaiko

La litova ŝtatestro estas La Alta Protektanto de la 90-A UK

La prezidento de la Litova Respubliko Valdas Adamkus akceptis la inviton esti la Alta Protektanto de la 90-a Universala Kongreso de Esperanto, kiu okazos en Vilno de la 23-a ĝis la 30-a de julio 2005.

La litova ŝtatestro esprimis sian varman sintenon al la UK jam en septembro 2001, kiam la Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller vizitis Litovion por esplori la kondiĉojn. Tiam Valdas Adamkus akceptis en la prezidenta palaco Osmo Buller, la prezidanton de Litova Esperanto-Asocio Povilas Jegorovas kaj la parlamentanon Stasys Kruzinauskas. Dum la aŭdienco li menciis, ke li unuafoje interesiĝis kaj eĉ iom lernetis Esperanton kiel gimnaziano en Kaŭno.

Valdas Adamkus naskiĝis la 3-an de novembro 1926 en Kaŭno. Post la dua mondmilito li vivis komence en Germanio kaj ekde 1949 en Usono, kie li diplomiĝis kiel civila inĝeniero kaj okupis gravajn postenojn en la Usona Mediprotekta Agentejo EPA. Li estis ankaŭ kunordiganto de la usona helpo al la baltaj ŝtatoj pri mediprotektado, en kiu funkcio li povis ekde 1972 ĉiujare viziti sian naskiĝlandon.

Valdas Adamkus estis renoma aktivulo en la ekzila litova komunumo, precipe en ĝia kultura kaj sporta vivo. Ankoraŭ vivante en Usono li komencis partopreni en la socia kaj politika vivo de Litovio post la restarigo de ĝia sendependeco en 1990.

Reveninte al sia patrolando li en 1998 unuafoje elektiĝis prezidento de la respubliko por kvinjara mandato. Por la dua fojo li ekokupis la oficon de la ŝtatestro en 2004.

Pro siaj meritoj por mediprotektado Valdas Adamkus en 1988 ricevis internacian mediprotektan premion kaj oran medalon de la Usona Mediprotekta Agentejo. En 2003 li fariĝis Ambasadoro de Bona Volo de Unesko por la konstruado de la informsocio.

[FORIGITA!: bildo]

La litova prezidento Valdas Adamkus

Librofoiro en Vilno

De la 10-a ĝis la13-a de februaro okazis en la ĉefa litova ekspozicia centro la 6-a internacia librofoiro, kiun partoprenis pli ol 350 firmaoj el 11 landoj. Dum kvar tagoj vizitis ĝin pli ol 55 mil vizitantoj. La duan fojon la librofoiron oficiale partoprenis ankaŭ Litova Esperanto-Asocio. En la stando de LEA deĵoris esperantistoj, donis informojn al la vizitantoj pri Esperanto, libroeldonado kaj pri la UK en Vilno, vendis librojn kaj disdonis faldfoliojn kaj kartetojn pri Esperanto. La partopreno de LEA havis grandan informan kaj propagandan efikon. Laŭ la oficiala programo de kulturaj eventoj la 12-an de februaro en unu el konferencaj salonoj okazis prezento de du libroj en la litova lingvo: La Zamenhof-strato de Roman Dobrzyński kaj La danĝera lingvo de Ulrich Lins, kun partopreno de ambaŭ aŭtoroj. La librofoiro estis vaste prezentita en la litovaj gazetaro, radioj kaj televidoj, kie oni menciis ankaŭ la partoprenon de LEA.

[FORIGITA!: bildo]

D-ro L.C. Zaleski-Zamenhof dum prezentado de La Zamenhof-Strato en la urba librovendejo

Jubilea festeno

La 10-an de marto en la sidejo de LEA en Kaŭno okazis festeno okaze de la 50-jariĝo de ĝia prezidanto Povilas Jegorovas. La eksparlamentano kaj la unua vicprezidanto de la asocio Stasys Kruzinauskas enmanigis al la jubileulo Dankfolion de la Litovia Ministerio de kulturo. La konsilanto de la urbestro de Kaŭno kaj eksparlamentano Jonas Jucas nome de la urbestro transdonis specialan danktabulon. La prezidanto de UEA Renato Corsetti gratulis la jubileulon telefone kaj la redaktoro de Litova stelo Petras Čeliauskas enmanigis gratulfolion de UEA. La vicprezidanto de LEA kaj eksurbestro de Kauno Arimantas Rackauskas legis gratulmesaĝon de la ĝenerala direktoro de UEA Osmo Buller kaj aliaj oficistoj de la CO. Alvenis multaj gratulmesaĝoj, pro kiuj la jubileanto kore dankas.

La litovaj vizoj

Por ricevi vizojn al Litovio validos la kutima invito de UEA. Neniu alia invito estos postulata, pri kio estis instrukciitaj ĉiuj litovaj konsuloj en diversaj landoj. Pluaj detaloj estas troveblaj en la retejo de la Litovia Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj www.urm.lt (en la litova kaj angla). Por kongresanoj de landoj, kie mankas litovaj ambasadejoj kaj konsulejoj, oni aplikos tiel nomatan poŝtan proceduron, t.e. la petanto anticipe sendas poŝte aŭ fakse kopiojn de la bezonataj dokumentoj al la koncerna litova konsulejo (prefere en traveturota lando) kaj poste venos al la konsulejo por ricevi la vizon kaj prezenti la originalajn dokumentojn (ekz. survoje al la UK). Listo de ĉiuj litovaj konsulejoj kaj ambasadejoj estas en la menciita retejo. Esceptokaze eblos ricevi la vizon ĉe la litova limo (ekz. en flughaveno).

Helpo por ripari ejojn

Komence de marto, dum kunsido de speciala komisiono en la municipa administracio de Vilno, oni decidis liveri al Litova Esperanto-Asocio 42 mil lidojn (12 mil eŭrojn) por ripari la ejojn, donitajn al la Asocio, lige kun la proksimiĝanta UK. La 10-an de marto estis subskribita kontrakto pri riparo de la ejoj je tiu sumo. La riparlaboroj komenciĝis la 14-an de marto kaj finiĝos la 20-an de aprilo, post kio ĉiuj ĉefurbaj esperantistaj organizaĵoj povos translokiĝi al la novaj ejoj.

Renkontiĝo en Akademio

Povilas Jegorovas, la prezidanto de LEA, renkontiĝis en Vilno kun la prezidanto de Litovia Scienca Akademio Zenonas Rokus Rudzikas. Estis traktitaj demandoj pri la aranĝo de la 4-a Nitobe-simpozio kun la temo Lingvopolitikaj aspektoj de la pliampleksigo de Eŭropa Unio, okazonta post la UK. La scienca akademio konsentis esti la kunorganizanto, kune kun la universitato de Vilno kaj Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo. La akademio disvastigos informojn pri la simpozio inter siaj partneroj en aliaj landoj, serĉos kaj eventuale invitos prelegantojn.

Instruado en Universitato

La 15-an de februaro en la universitato de la nordlitovia urbo Siauliai komenciĝis instruado de Esperanto kiel libere elektebla studobjekto. Por studi Esperanton enskribiĝis 30 studentoj el diversaj fakultatoj de la universitato. Instruas la konata esperantisto de Siauliai Zenonas Sabalzs. La lecionoj okazas unu fojon semajne. La instruado daŭros duonjaron. La studentoj pro tiu studado ricevos du kreditpoentojn.

Vizito al rektoro

La 7-an de marto 2005 la prezidanto de LEA vizitis la rektoron de la vilna universitato Benediktas Juodka (kiu, kune kun la urbestro de Vilno, partoprenis en la Pekina UK). Partoprenis ankaŭ la vicrektoro pri sciencaj aferoj Juozas Vidmantis Vaitkus. Estis traktitaj organizaj aferoj de la Nitobe-simpozio. La vicrektoro estis nomumita kiel kontaktpersono flanke de la universitato kaj kiel membro de la organiza komitato de la simpozio. La universitato informos pri la simpozio partnerajn universitatojn en aliaj eŭropaj landoj kaj serĉos prelegantojn ankaŭ inter enlandaj filologoj, politikologoj kaj specialistoj de komunikado. La rektoro de la ĉefa Litovia universitato, same kiel la prezidanto de Litovia Scienca Akademio, konsentis eniri la Honoran Komitaton de la jubilea UK.

En juda komunumo

La 16-an de januaro en la vilna kultura centro de la litovia juda komunumo okazis renkontiĝo de la prezidanto de LEA kun la komunumo. Partoprenis okdeko da homoj. Povilas Jegorovas prelegis pri la kreinto de Esperanto kaj liaj ligoj kun Litovio, pri la estonta UK en Vilno, pri la eldona agado de LEA k.s. Al la kultura centro estis donacitaj kvin libroj pri L. Zamenhof, lastatempe eldonitaj en Litovio. La vilna esperantistino-poetino Emilija Rapkeviciutė-Rapka deklamis siajn versojn en Esperanto kaj en la litova kaj parolis la fama verkisto kaj ĵurnalisto Albertas Laurinciukas. Post la renkontiĝo Povilas Jegorovas estis intervjuita por du radioelsendoj de la litova nacia radio (por litovlingva kaj ruslingva radioelsendoj).

Pri Esperanto en libro

Fine de 2004 en Kaŭno aperis grandformata 488-paĝa, abunde ilustrita libro Lietuvos parkai (Parkoj de Litovio) de la aŭtoro Laimutis Januskevicius. Sur du paĝoj estas prezentita la biena parko de Veisiejai kun la informo, ke en 1998 en ĝi estis inaŭgurita monumento al la kreinto de Esperanto L. Zamenhof, kiu loĝis en Veisiejai. Tie li finpretigis la unuan lernolibron de Esperanto, poste eldonitan en Varsovio. La libro, prezentita dum la internacia librofoiro en Vilno februare ĉi-jare, estas akirebla en ĝeneralaj librovendejoj de Litovio. Gazeto pri la UK La 9-an de februaro la ĉiutaga gazeto Teviskes zinios aperigis pli ol kvaronpaĝan artikolon de Povilas Jegorovas Esperantistoj prepariĝas al la tutmonda kongreso. En la artikolo temas pri la venonta UK, la laboro de litovaj esperantistoj, la aktiva eldona agado de LEA, la librofoiro en Vilno kaj la ligoj de L. Zamenhof kun Litovio. La artikolo estas ilustrita per foto de la libro La Zamenhof-strato de Roman Dobrzyński.

[FORIGITA!: bildo]

Roman Dobrzyński kaj Dalia Pileckiené

Artikolo de esperantistino

En la dua ĉi-jara numero de la monata revuo Mokslas ir gyvenimas (Scienco kaj vivo) estas artikolo pri la unua geografo de Litovio Georgo Forstyer, de la konata litova esperantistino Ieva Svarcaitė. Apud la artikolo estas foto kaj prezento de la aŭtorino. Oni mencias, ke ŝi partoprenis multajn UK-ojn (en Bulgario, Hungario, Pollando, Britio, Finnlando k.a.) kaj tie prelegis en internaciaj kongresaj universitatoj, ke ŝi estas membro de Internacia Scienca Akademio en San Marino, nuntempe pretigas multlingvan vortaron de geografiaj terminoj kaj ke inter la lingvoj estos ankaŭ Esperanto. Ŝi konkursas por prelegado dum la ĉi-jara Internacia Kongresa Universitato.

Revuo pri Esperanto

La kultura revuo Santara (Konkordo) en la numero 43 (vintro 2005) publikigis kelkajn tiel nomatajn “leterojn” el la sudo de Litovio, de la konata verkisto kaj ĵurnalisto Laimonas Inis. Unu el ili nomiĝas Nokto ĉe Ancia. (Ancia estas lago en Veisiejai.) En la artikolo temas pri L. Zamenhof kaj Esperanto, la strato Esperanto, du monumentoj kaj muzeeto al L. Zamenhof.

Prezentita poezia libro

La 24-an de februaro en la Biblioteko de Muziko kaj Arto en Vilno, enkadre de muzika kaj poezia horo, okazis publika prezento de antaŭnelonge aperinta poezia libreto en Esperanto de la vilna esperantistino Emilija Rapka Apud Balta maro. Al la kunvenintoj parolis pri Esperanto Solveiga Sadauskaitė, Valdas Banaitis prezentis la libron, Nina Binder ludis pianon kaj Valdas Striuzas kantis. La aŭtorino deklamis kelkajn versojn kaj al ĉiuj kunvenintoj donacis sian libreton kun la subskribo. Estis esprimita la deziro aranĝi kurson de Esperanto por bibliotekistoj. Anticipa anonco pri la aranĝo aperis en la ĉiutaga tutlanda gazeto Lietuvos aidas.

En ĉefurba municipo

La LKK-prezidanto de la 90-a jubilea UK en Vilno kaj la LEA-prezidanto Povilas Jegorovas, la unua vicprezidanto de LKK Stasys Kruzinauskas, kaj gvidantino de la vilna filio de la turisma agentejo Delta Tours Vilma Tamasauskienė renkontiĝis meze de februaro kun la vicurbestro de Vilno Kestutis Masiulis kaj la vicdirektoro de administracio de la ĉefurba municipo Vytas Karsokas. Estis pridiskutitaj aktualaj demandoj de la kongresaj preparlaboroj por la jubilea UK.

Renkontiĝo kun Unesko

La 23-an de februaro la prezidanto de LEA renkontiĝis kun la ĝenerala sekretario de Litova Nacia Komisiono de Unesko Asta Dirmaitė. Temis pri invito al la 90-a jubilea UK en Vilno por la Ĝenerala Direktoro de Unesko Koichiro Matsuura. Asta Dirmaitė aprobis la ideon kaj retmesaĝis pri tio al Unesko en Parizo, al la prezidentejo de Litovio kaj al la Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj de Litovio. Ŝi proponis, ke la Vilna UK estu unu el la temoj de la konversacio inter la Prezidento de Litovio kaj la Asista Ĝenerala Direktoro de Unesko pri komunikado kaj informado Abdul Waheed Khan, dum lia vizito en Litovio la 17-18-an de marto. Ŝi informis, ke dum la ĝenerala konferenco de Litovia Nacia Komisiono de Unesko la rektoro de Muzika Akademio Juozas Antanavicius publike kritikis la komisionon de Unesko, ke ĝi nenion faras por Esperanto kaj proponis, ke estu entreprenitaj paŝoj por instruado de Esperanto en mezlernejoj de Litovio kaj ke tio estu proponita fare de Litovio al aliaj landoj enkadre de Unesko.

Nova lernolibro

En Kaŭno aperis lernolibro de Esperanto por litovoj de Adomas Vaitilavičius Tarptautinė esperanto kalba. Temas pri la dua eldono, la unua aperis en 1994 (tiam en 5 mil ekz.). La nuna eldono estas luksa kompare kun la unua kaj aperis en mil ekzempleroj. Ĝi estas firme bindita, 168-paĝa kaj riĉe ilustrita. La imponan kovrilon faris la pentristo Vladimiras Beresniovas. Oni povas ĝin uzi aŭtodidakte kaj en kursoj. Abundas bonhumoraj kurtaj prozaĵoj, versoj, enigmoj, kantoj k.s., kio faras la lernadon pli alloga. Ĝi estas akirebla en librovendejoj de Litovio, en oficejoj de LEA en Kaŭno kaj Vilno kaj ĉe UEA.

Terminologia volumo

Aperis la 11-a terminologia volumo, eldonata de Instituto pri litova lingvo de Litovia Akademio de Sciencoj Terminologija 11. Sur la paĝoj 177-185 estas artikolo de la sekretariino de LEA Aida Cizikaitė E. Wüster kaj E. Drezen — pioniroj de terminologio kaj esperantologoj. Ŝi nun studas doktoriĝajn studojn en la kaŭna humanisma fakultato de la vilna universitato kaj preparas doktoriĝan verkon pri terminologio. En la 5-a volumo de la sama revuo en 1998 estis artikolo de J. Gaivenytė pri E. Wüster, okaze de lia 100-a datreveno.

Urbestra iniciato

Dum la pasintjara UK en Pekino la urbestro de Vilno Arturas Zuokas prezentis la ideon sendi invitleterojn al urbestroj en diversaj landoj, por instigi esperantistojn de tiuj urboj kaj landoj veni al la jubilea UK en Vilno. La propono validas kaj la urbestro pretas sendi tiajn leterojn al alilandaj urbestroj, peti ilin helpi al lokaj esperantistoj aranĝi la vojaĝojn al Vilno kaj instigi al partopreno en la jubilea UK. Tio havas sencon por tiuj urboj, kie la urbaj administracioj havas kontaktojn kun lokaj E-organizaĵoj kaj individuoj, kie oni scias pri la ekzisto de esperantistoj kaj ilia agado. Se estas tiaj eblecoj en viaj urboj, bonvolu informi Litovan Esperanto-Asocion pri la deziro, ke via urbestro ricevu tian invitleteron, kaj LEA aranĝos la aferon kun la urba administracio de Vilno.

Insigno pri la UK

Okaze de la 90-a jubilea UK en Vilno, laŭ iniciato de la litova esperantisto, kolektanto kaj produktanto de Esperanto-insignoj Rimantas Endriulaitis, aperis metala insigno, dediĉita al la kongreso. Ĝi aspektas same kiel la kongresa glumarko. La insignon oni povos akiri dum la kongreso kaj poste en la libroservo de UEA kaj en la oficejoj de LEA en Kaŭno kaj Vilno.

Bildkartoj pri la UK

Aperis la unuaj kvar bildkartoj dediĉitaj al la 90-a jubilea UK. Temas pri bildkarto kun vidaĵo de la Arkikatedralo sur la ĉefa placo de Vilno, la monumento al la grandduko Gediminas sur la katedrala placo, la kastelo en Trakai, kaj la domo de Aleksandro Zilbernik en Kaŭno, kie nun estas la sidejo de LEA. Sur la bildkartoj estas surskribo en Esperanto: 90-a Universala Kongreso de Esperanto, Vilno 2005, kaj priskribo de la vidaĵo en Esperanto.

Kovertoj pri la UK

Aperis la unuaj kvar kovertoj, dediĉitaj al la 90-a UK. Ili estas duformataj. Sur unu estas presita la vidaĵo de la Zilbernik-domo en Kaŭno kaj emblemo de la UK, sur alia estas presita nur la emblemo (en du grandecoj), sur la tria estas presita litovino en nacia vestaĵo kaj la emblemo de la UK. La kovertoj estas akireblaj en oficejoj de LEA kaj ĉe la libroservo de UEA.

Nova porinfana libro

Komence de 2005 aperis en Vilno porinfana libro en Esperanto de la litova porinfana verkisto Jeronimas Laucius Se mi ne estus. Ĝi estas la kvina libro de la aŭtoro en Esperanto kaj tradukis ĝin la vilna esperantisto kaj ĵurnalisto Laimius Straznickas (eldonkvanto estas mil ekz.).

Edukistoj pri Esperanto

La decembra numero de Novaĵoj de edukado, kiun eldonas Litovia ministerio pri edukado kaj scienco, publikigis du materialojn pri Esperanto: artikolon de Angelina Liaudanskienė, esperantistino kaj ĵurnalistino, Centjariĝo de Universalaj Kongresoj de Esperanto en Vilno kun foto de la gazetara konferenco, okazinta en Vilno, kiam en Litovio gastis Osmo Buller kaj Clay Magalhães, kaj artikolon pri la 40-a kongreso de Litova Esperanto-Asocio, okazinta meze de decembro. La bulteno planas aperigi lecionojn de Esperanto. Post parlamentaj elektoj en Litovio ekfunkciis nova Registaro, kies nova ministro pri edukado kaj scienco Remigijus Motuzas estas favora al Esperanto.

Povilas Jegorovas

[FORIGITA!: bildo]

Dum prezentado en la librofoiro: Dalia Pileckienė, Roman Dobrzyński kaj Povilas Jegorovas.

Doktoro pri esperantologio kaj interlingvistiko

La 24-an de decembro 2004 la UEA-Delegito Aleksandro S. Melnikov defendis ĉe la Ĉuvaŝa ŝtata universitato (Ĉeboksary, Rusio) la unuan doktoran disertaĵon pri esperantologio/interlingvistiko en la historio de Sovetunio kaj Rusio.

Ankaŭ la temo estis pionira: Lingvokulturologiaj aspektoj de internaciaj planlingvoj (fone de la etnaj). Fakte la esploro (660 paĝoj A4) estis farita ĉefe surbaze de analizo de E-tekstoj (ĉ. 10 mil paĝoj!). Ĝi montris profundajn kialojn de tio, kial eblas kulturo en Esperanto kaj kiel ĝi reflektiĝas en la lingvo. La studo inkludas jenajn subtemojn: 1. En- kaj eksterlingvaj premisoj por la ebleco krei, konservi kaj transdoni kulturajn valoraĵojn, inkluzive beletrajn kaj emoci-nuancajn tekstojn en aposterioraj internaciaj planlingvoj ĝenerale kaj en Esperanto aparte. 2. Luda komunikado kaj vortludoj en Esperanto kiel rimedoj de arta kreado ĝenerale (priskribitaj ĉ. 40 tipoj). 3. Specifaĵoj de la lingva personeco de “tipa E-parolanto” (fakte temas pri E-kultura elitulo). 4. Elementoj de la specifa kulturo de la esperantista kvazaŭetno kaj iliaj respeguliĝoj en la koncerna lingv(aĵ)o. Suplemente estis prezentitaj: 1. La funkcia matrico de Esperanto. 2. La Praga manifesto de la movado por la internacia lingvo Esperanto. 3. La rezolucioj de la Ĝeneralaj konferencoj de Unesko dediĉitaj al Esperanto. 4. Konciza laŭtema vortareto de esperantonimoj (t.e. vortoj, kiuj nomas realaĵojn de la Esperanta kulturo). La disertacio estis eldonita ruslingve ĉe la Rostova pedagogia universitato kiel 632-paĝa libro kun la sama titolo.

La scienca konsultato de la esploro (kaj scienca redaktanto de la koncerna monografio) estis la aŭtoro de la konsultlibro Internaciaj planlingvoj kaj la redaktoro de la serio Interlinguistica Tartuensis, ĉefprofesoro pri la slava filologio ĉe la Tartua universitato (Estonio) A.D. Duliĉenko. Inter la ĉefaj unuopaj kaj instituciaj ekspertoj (ruse oni nomas ilin oficialaj oponantoj kaj gvida organizo) estis la vicdirektoro de la Orientologia instituto de la Rusia sciencakademio V.M. Alpatov, la konata interlingvisto, profesoro de la Moskva ŝtata universitato kaj Rusia universitato de interpopola amikeco (Universitet druĵby narodov) S.N. Kuznecov. Ĉiuj tre alte taksis la verkon. V. Alpatov diris, cetere, ke estas ege interese legi ĝin kaj necesas konatigi kun ĝi pli vastan sciencistaron (tial li sendis recenzon pri la koncerna librego al la gazeto Filologiaj sciencoj). Kaj S. Kuznecov emfazis, ke nur post la apero de tiu ĉi studego eblas argumentite refuti la miton ke Esperanto kaj kulturo estas du aferoj nekunigeblaj. Pluraj membroj de la Disertacia Konsilio diris, ke la verko estis por ili iuspeca revelacio koncerne Esperanton. Kaj unu el la konsilianoj deklaris, ke la disertinto faris al ĉiuj belegan Kristnaskan/Novjaran donacon. Ambaŭ ekspertoj kaj la disertinto estis invititaj plue kunlabori, cetere, kadre de la ĉiujaraj sciencaj konferencoj omaĝe al la ĉuvaŝologo Aŝmarin. Cetere, en la du ĝis nun okazintaj forumoj A. Melnikov jam prelegis pri eroj de sia disertacio. Tuj post la defendo A. Melnikov kaj S. Kuznecov estis invititaj al la ĉuvaŝa pedagogia universitato por prelegi antaŭ studentoj kaj pripensi eventualan pluan kunlaboron.

Ĉiuj dokumentoj estas fordonitaj al la ĉefa aproba instanco de Rusio — la Supera Atesta Komisiono (rusa siglo VAK), kiu rajtas trakti ilin (ve!) ĝis dum tutaj 9 monatoj. Nur post tio A. Melnikov povas esti oficiale konsiderata kiel doktoro habilitacia*.

* science-pedagogia rango (docento)
A. Melnikov

[FORIGITA!: bildo]

Prezento de la disertaĵo: A. Melnikov, scienca sekretario kaj prezidanto de la Disertacia konsilio A. Gubanov kaj V. Rodionov, V. Alpatov, S. Kuznecov.

[FORIGITA!: bildo]

Aleksandro Melnikov kun la aŭskultantoj

Esperantistoj sieĝas Malborkon

Kiel longjara ĵurnalisto de la Pola Televido mi aŭdis de tempo al tempo samideanajn postulojn pli multe propagandi Esperanton. Mi ĉiam respondis: Esperantistoj, donu al mi ŝancon, faru ion, kio povus esti interesa por la televido. Tia ŝanco finfine aperis en Malborko.

Verdaj ZEOj

Malborko, urbo situanta en la norda Pollando, famas pro sia historia monumento, registrita de Unesko kiel kultura heredaĵo de la homaro. Ĝi estas teŭtona kastelo el la 13-a jarcento, la plej granda gotika brikkonstruaĵo en la mondo. En Esperantujo Malborko meritas famon kiel la urbo de la plej multaj ZEOj. Aktuale ili estas 31, sed ilia nombro daŭre kreskas. Preskaŭ ĉiuj malborkaj ZEOj troviĝas en la tiea “Parko de la Mondo”. En ĝia centro okulfrapas ŝtonego kun medaliono de Ludoviko Zamenhof.

La parkon iniciatis la fondinto de la Esperanto-klubo “Kastelo” Eduardo Kozyra. Kune kun siaj klubanoj li ordigis malzorgitan placon en la centra parto de la urbo kaj laŭ permeso de la urbaj instancoj nomis ĝin “Esperanto-Skvaro”. Baldaŭ kreskis razeno, floroj kaj arbetoj.

Okaze de la inaŭguro la lokaj amaskomunikiloj ekinteresiĝis pri la afero. Tio spronis la klubanojn lanĉi novan ideon, nome inviti eksterlandajn esperantistojn, ke ili enplantu siajn “naciajn” arbojn. Unue estis enplantitaj la korea alizujo kaj la germana kverko.

Tiamaniere naskiĝis la “Parko de la Mondo”. Apud ĉiu arbo troviĝas ŝtono kun Esperantlingva informo pri la arbo mem kaj pri la persono, kiu ĝin plantis. Tiuj ŝtonoj estas la malborkaj ZEOj.

La unuan fojon mi iris tien somere 2001, akompanante la novelektitan prezidanton de UEA, Renato Corsetti, kiu enplantis larikon, simbolantan Italion. Mi kunhavis kameraon kaj registris scenojn, kiuj ŝajnis ĝermoj de interesa eldonaĵo.

Blua fadeno

Baldaŭ okazis sensacia vizito de prof. Reinhard Selten. Pri Malborko subite ekinteresiĝis la amaskomunikiloj. Mi filmis la scenojn en la parko kaj akiris intervjuon de la eminenta Nobel-premiito, kiu en perfekta Esperanto rakontis pri la problemoj de multlingveco en Eŭropa Unio. Tiamaniere prof. Selten metis en mian manon la “bluan fadenon”. Ĝuste tiam la prioritata temo de propagando estis la proksimiĝanta aliĝo de dek ŝtatoj al la Eŭropa Unio. La Malborka afero saturita per Eŭrop-uniaj akcentoj prezentiĝis kiel materialo eble taŭga eĉ por dokumenta filmo.

Mi estis certa, ke la Pola Televido TVP akceptos mian projekton, kiam la Malborkaj esperantistoj regalis min per nova ŝanco. Dank’ al iliaj kontaktoj kun samideanoj en Mariboro, ĉefe Jano Mirković, estis ligitaj oficialaj rilatoj inter la urbestroj de ambaŭ urboj. Printempe 2003 grupo de urbaj kaj distriktaj aŭtoritatuloj kun esperantistoj el Malborko vizitis la slovenan urbon. Esperanto bone funkciis kiel laborlingvo, al kio ankaŭ kontribuis la tie loĝanta kroato Zlatko Tišljar. La poloj revenis hejmen kun novtranĉitaj branĉetoj de la plej malnova vito en Eŭropo. La Maribora ŝoso estis enplantita en la Malborka parko.

Sekve la urbestro de Mariboro Boris Sović revizitis Malborkon. Apud la muregoj de la giganta kastelo li enplantis alian vitŝoson kaj diris jenajn vortojn, kiuj perfekte taŭgis kiel konkludo de la virtuala filmo: Eŭropo fariĝas nia komuna domo. Esperantistoj iniciatis kontaktojn inter niaj urboj kaj samtempe proponis la formulon de reciprokaj rilatoj, bazitan sur la principo de egaleco. Nia vito enplantita en via urbo estu simbolo de la komunaj valoroj, kiuj konsistigas la ideon de eŭropeco, ĝi estu ĝermo de la eŭropa identeco, komprenata samsence de la grandaj kaj malgrandaj popoloj. La estonteco apartenas al Eŭropo unuiĝanta laŭ tiu ĉi principo, ĝi estu modelo por la tuta mondo.

Japana kontribuo

Julie 2003 la nordpolan urbeton vizitis la japana industriisto kaj oomotano Etsuo Miyoshi. Li enplantis ĉerizujon kaj inaŭguris memorŝtonon. La ceremonion antaŭis diservo laŭ la rito de Oomoto, kiu forte impresis la amase kolektiĝintan publikon kaj ĵurnalistojn. Ĝi ŝajnis intence preparita sceno por ornami mian filmon. Tamen la saman tagon mi filmis malpli ornaman, sed multe pli gravan scenon. La japana “reĝo de gantoj” ekinteresiĝis pri Malborko kiel eventuala investloko. Li konstatis, ke la urbo povus fariĝi lia “pordo” al Eŭropa Unio. La klare esprimita intenco de Etsuo Miyoshi pri investo de kapitalo en Malborko estis tuj laŭtigita fare de la amaskomunikiloj. Esperanto ekhavis novan dimension. Jen pere de la lingvo internacia venis eksterlanda milionulo kaj pensas starigi fabrikon en la urbo, kie la koeficiento de senlaboreco atingis 37 procentojn.

En tiu momento mi jam havis la plej gravajn elementojn de la filmo. Estis bezonata nur atrakcia komenco, sed ne necesis ĝin inventi. Ĉiun someron okazas en la urbo granda festo nomata “Sieĝo de Malborko”. Ĝi rememorigas eventojn de la jaro 1410, kiam la teŭtona kastelo, germane nomata Marienburg, estis sieĝata tuj post la okazinta batalo, unu el la plej grandaj militkonfrontoj de la mezepoka Eŭropo. La feston konsistigas diversaj kulturaj aranĝoj kaj multaj turniroj, en kiuj luktas 350 kirasitaj kavaliroj. Kelkaj bone filmitaj batalscenoj sufiĉis por atrakcie komenci la filmon. Ne eblis preteratenti la mirindan fortreson kiel allogaĵon en si mem. Mia scenaro estis senprobleme aprobita kaj komenciĝis ĝia realigado.

Televida filmo

La filmo Sieĝoj de Malborko estis dufoje prezentita en la unua kanalo de la Pola TV kaj kelkfoje ripetita en la kanalo por la pola diasporo en la tuta mondo. Sume spektis ĝin proksimume kvin milionoj da homoj. Esperanto kaj esperantistoj tute nature ekludis en ĝi gravan rolon. Estis bona okazo por eksponi ilian kontribuon al la evoluigo de la urbo. La prezidanto de la Esperanto-klubo Eduardo Kozyra diris interalie: Esperantistoj ekzistas en preskaŭ 200 landoj. Ni kredas, ke post kelkaj jaroj la sama nombro da arboj kreskos en nia parko. La celo estas allogi al Malborko gastojn parolantajn Esperanton. Ĉiam pli da ili alvenas. Oni povas eĉ diri, ke esperantistoj sieĝas Malborkon.

La lokaj aŭtoritatuloj rimarkis en la filmo alian avantaĝon, iliaj vizaĝoj aperis tutlande kaj eĉ dufoje. Ĉiu scias, ke en la nuna “bildepoko” politikisto, kiu ne ekzistas televide, tute ne ekzistas. Por provinca politikisto penetri tutlandan televidkanalon estas same malfacile kiel trapasi la biblian kudriltruon. Sed ankaŭ mi mem profitis. La urbestro Jan Wilk invitis min partopreni publikan seancon de la filmo. En la plej granda salono de Malborko kolektiĝis la elito de la urbo. Post la spektaklo aŭdiĝis aplaŭdoj. Memkompreneble mi ĝuis ilin, ĉar la kompatindaj televidaj ĵurnalistoj, kies verkojn spektas milionoj, kutime ne aŭdas aplaŭdojn. Sekvis kortuŝa solenaĵo, dum kiu oni distingis min pro meritoj por la urbo.

Venis gratuloj de polaj esperantistoj. Tamen unu samideano aldonis al sia laŭdo riproĉeton; li bedaŭris, ke en la filmo estas ne sufiĉe prezentita Esperanto mem. Vere, li ne povis pli trafe komplimenti min. Ĝuste mia granda zorgo estis tiel aranĝi la filmon, ke oni ne sentu ĝin reklamo de la lingvo internacia. Efektive tiel okazis, Esperanto ekfunkciis kiel normala lingvo, parolata kaj utila, pere de kiu oni promocias la urbon kaj eĉ allogas eksterlandan investkapitalon. Ĝuste tiel perceptis ĝin ankaŭ mia estro.

Esperplena balono

Junie 2004 mi forveturis al Ĉinio laŭ invito de la ĉina ministerio pri eksterlandaj aferoj kun la celo fari kelkajn filmojn por la TVP. Priparolante kun mia ĉefo temojn, mi menciis la koincide okazontan Universalan Kongreson de Esperanto en Pekino. Li aprobis la proponon fari raporton pri la kongreso, des pli volonte, kiam li eksciis pri la ebleco daŭrigi la “Malborkan temon”. En Pekino mi intervjuis sinjoron Miyoshi, kiu interalie deklaris: Mi volas fabriki bastonvalizojn en Malborko. Mi investos du milionojn da eŭroj por fabriki bastonvalizojn. Per mia decido mi povas helpi multajn senlaborulojn en Malborko kaj kontribui por la lando.

Sed ne nur pro tio la TVP bone akceptis la filmon Muroj de miljaroj. La Pekina kongreso kun lingva egaleco kiel la ĉeftemo bonege trafis la bezonojn de la amaskomunikiloj. Tiu temo estis forte akcentita en la filmo. Efike helpis min per siaj eldiroj la aktuala kaj eksa prezidantoj de UEA, Renato Corsetti kaj Humphrey Tonkin. Nun la filmo atendas dissendon. Sed jam multaj esperantistoj spektis ĝian esperantigitan varianton kaj en Malborko okazis publika antaŭpremiera seanco de ĝia originala versio. Memkompreneble la malborkanojn plej interesis la epizodo kun la japana industriisto. Ili volonte reaŭdis la deklaron pri investo, kiu jam septembre 2004 aperis en la ĵurnalo Rzeczpospolita en la intervjuo kun Etsuo Miyoshi sub la titolo Kial mi investas en Pollando?

Esperanto faris en Malborko multajn esperantojn. La espero leviĝas super la urbo kiel granda balono. Ne mankas skeptikuloj, kiuj konsideras, ke la tropumpita balono krevos kaj sekvos katastrofo. Por Esperanto. Tamen granda plimulto kredas, ke la espero plenumiĝos kaj la “malborka fenomeno” okupos gravan lokon en la historio de nia movado, ĉar la starigo de fabriko en tiu loko kaj en tiu momento pli efike propagandos Esperanton ol mil surpaperaj teorioj, proklamoj kaj rezolucioj.

Roman Dobrzyński

[FORIGITA!: bildo]

Julie 2003 la nordpolan urbeton vizitis la japana industriisto kaj oomotano Etsuo Miyoshi. Li enplantis ĉerizujon kaj inaŭguris memorŝtonon Japanio.

[FORIGITA!: bildo]

En novembro 2002 Prof. Selten solene malkovris memorŝtonon ĉe la kverko Germanio.

[FORIGITA!: bildo]

Videobendo/DVD Sieĝoj de Malborko/La Roko de Libereco en Esperanto (mendebla ĉe la UEA-Libroservo)

[FORIGITA!: bildo]

Plantado de la 30-a arbo, Valencia kverko, dum la unua Kongreso de Esperanto-Turismo

Esperantumi en Zimbabvo

Serĉante informon pri la zimbabva E-movado vi trovos en la Jarlibro sub Landaj Asocioj la adreson de Zimbabva Esperanto-Instituto. En la sekcio pri delegita reto aperas sub Zimbabvo nur unu urbo: Bindura, kaj en ĝi nur unu reprezentanto: Oliver Mazodze.

De kiam ekzistas la Zimbabva Esperanto-Instituto (ZEI)?

De 1992, mi mem ĝin iniciatis.

Kion gravan alportis la 13 jaroj de ĝia ekzisto?

Unue la oficialigon de nia instituto kiel Unesko-klubo. Se ni ne havus tiun ĉi statuson, estus tre malfacile ricevi permeson agi. En 1994 ni ricevis oficialan rajtigon de la Ministerio pri eduko kaj kulturo por instrui Esperanton al instruistoj kaj starigi E-klubojn ĉe la lernejoj. Tre grava estis la okazigo de kurso por geinstruistoj en 1996 (foto pri ĝi aperas en Vojaĝo en Esperanto-lando). Sekve de ĝi kelkaj el la partoprenintoj starigis E-klubojn en siaj lernejoj kaj poste gvidis kursojn same en propraj lernejoj. Samtempe ZEI okazigis perkorespondajn kursojn. Iliaj partoprenantoj estis plejparte tiuj, kiuj vidis la televidan intervjuon kun mi kaj loĝis tro for por povi partopreni ĉeestajn kursojn.

Kiom da esperantistoj vi registras vialande?

En iu periodo ni havis ĉirkaŭ 500, sed la aktualan nombron mi ne konas. Mi scias, ke pluraj el niaj instruistoj intertempe mortis aŭ fuĝis el la lando. Nun multaj homoj ne pretas doni sian adreson al aliulo, ĉar oni timas, ke ĝi povus esti misuzita. Multaj ŝanĝis sian loĝlokon kaj ne informis nin pri tio. Tiuj ŝanĝoj igas nin pripensi novan strategion laŭ kiu la instruantoj iru tien, kie jam ekzistas kaj restadas esperantistoj (kolegioj, universitatoj). Ankaŭ tio ne simplas, ĉar malfacilas kaj multekostas vojaĝi.

Kiuj estas la gvidaj esperantistoj en la aliaj partoj de la lando?

En Harare loĝas Bernard kaj Kelly Londoni (ili ne estas fratoj), Alford Tachiona kaj Shelter Magonde agas en Masvingo, Leonard Mazodze en Beitbridge kaj Francis Muzenda en Ngundu.

Ĉu venas helpo de ekstere?

Mi estas membro de UEA kaj do ricevas la revuon kaj la Jarlibron. Persone multe helpis min s-ro Hans Bakker. Kiam mi havis problemojn mi ofte turniĝis al li kaj li ege malavare helpis min ankaŭ el propraj rimedoj. Laŭ la instigo de la tiama prezidanto de la Kuba E-Asocio (Jesus Castillo) UEA partoprenigis min en la UK en Havano (1990). La unuan komputilon por la E-agado donacis al mi Harald Schmidt (el Germanio), loĝanta siatempe en Zimbabvo. Poste mi mem aĉetis el mia stipendio novajn komputilon, printilon kaj skanilon (tiun mi poste vendis por akiri monon).

Ĉu la Afrika oficejo de UEA rolis en via agado?

Mi ricevadas de ĝi retajn informojn.

Kia estas la stato de E-literaturo, de instrumaterialoj ĉe vi?

La plejparton de la libroj en nia biblioteko aĉetis aŭ akiris de diversaj organizoj mi mem. Kelkajn librojn donacis al mi s-ro H. Bakker kaj la Sveda Esperanto-Asocio. Kasedojn kun E-muziko donacis al ni H. Schmidt kaj Eŭrokka. Kiel instrumaterialon mi uzas tekston, preparitan de mi mem. Laŭeble mi ĝin multobligas per simpla kopiado.

Kiaj estas la kondiĉoj por la uzado de la reto?

Mi povas retumi nur en mia universitato, kie mi laboras. La reto ege malrapide funkcias kaj ne ĉiam haveblas la ligo. Ofte daŭras horojn, ĝis mi malfermas aŭ forsendas leteron. Tial mi pasigas ankaŭ la semajnfinojn en la universitato por uzi la reton kiam la aliaj ne bezonas ĝin.

Ĉu eblas reti de hejme aŭ de retkafejoj?

Tio tro multe kostas. Nur malmultaj povas al si permesi aĉeti komputilon, havigi telefon-ligon, pagi ret-aliron. Kun Kelly Londoni ni pripensas la ideon starigi propran retejon ĝuste por doni ŝancon al la esperantistoj uzi ĝin.

Kiom fidindas la ordinaraj poŝtaj servoj?

Ili estas ĉe ni malrapidaj kaj oftas plursemajnaj strikoj de poŝtistoj.

Ĉu ZEI havas sidejon?

Ankoraŭ ne. Ĝis nun funkcias kiel oficejo miaj loĝejo kaj oficejo en la universitato.

Ĉu la Instituto havas iajn enspezojn, ekzemple el la kursoj?

Pro la malfacilaj ekonomiaj kondiĉoj en nia Trevor Steele kaj Oliver Mazodze en Adelajdo lando ZEI ne povas postuli de la membroj pagon de signifa kotizo, same ne pagigi pro la kursoj. Ĝuste por eviti elspezojn ni organizas kursojn en universitatoj aŭ kolegioj, kie ni povas senpage uzi la ejojn kaj foj-foje ankaŭ multobligi. Jen la ĉefa kaŭzo kial la esperantistaro ĉe ni konsistas nur el junuloj.

Kiaj estas viaj planoj por la proksima estonto?

Unue mi ŝatus trovi tiujn esperantistojn, kiuj partoprenis la kurson por instruistoj en 1996 kaj refreŝigi iliajn sciojn. Por la varbado necesus produkti faldfoliojn. Ni ŝatus havi surstratajn ekspoziciojn, realigotajn de esperantistoj en diversaj lernejoj, kolegioj aŭ universitatoj kaj pere de la gazetaro informi pri Esperanto en la naciaj lingvoj.

Nur antaŭ nelonge vi instruis Esperanton en Adelajdo (Aŭstralio) kadre de la 20-a Aŭstralia E-Somerkursaro. Ĉu estis io surpriza en la tiea E-mondo?

Ke en Aŭstralio esperantumas multaj plenkreskaj homoj. Nia movado en Zimbabvo inkluzivas nur junulojn. La plenkreskuloj laboras dum la tuta semajno kaj ne havas liberan tempon. Ni bezonus apartan rajtigon kaj monon por aranĝi kurson por ili. Gejunuloj estas en universitatoj — tie estas ejoj, tempo. Ni nur esperas, ke ili plutenos la lingvon ankaŭ plenkreskinte.

Ĉu vi pretas ankaŭ estonte instrui eksterlande?

Esperanto estas internacia lingvo. Mi lernis ĝin ekster mia lando kaj volonte kontribuus al ĝia disvastigo kie ajn en la mondo. Mi kontakteblas ĉe o...@yahoo.com aŭ P.O. Box 273, Bindura, Zimbabvo.

Intervjuis: Katarína Steele

Ekzamenoj de ILEI/UEA ĉi-jare ankaŭ en Germanio

La laboro de multaj Esperantaj instancoj dependas de la lingvaj kapabloj de ties aktivuloj, sekve ankaŭ UEA prave sugestas, ke ekzemple delegito havu la lingvan nivelon de la meza grado de la ILEI/UEA-ekzamenoj.

Ne povas do kontentigi, ke la ebleco frekventi tiujn ekzamenojn estas plejparte ligita al la partopreno de Universala Kongreso.

La spertoj plie montras, ke nur tre malmultaj samideanoj pretas foresti dum UK de aliaj programeroj. Pro tio la Internacia Ekzamena Komisiono de ILEI/UEA kaj Sarlanda Esperanto-Ligo preparas ekzamenan sesion por elementa kaj meza gradoj enkadre de la 59-a Kultura Semajnfino, okazonta de la 16-a ĝis la 18-a de decembro 2005 en la universitata urbo Homburg. Ĝi troviĝas en la trilanda angulo de Francio, Germanio kaj Luksemburgio kaj estas bone atingebla aŭte kaj trajne el granda parto de la okcidenteŭropaj landoj. La distanco al la du grandaj internaciaj flughavenoj en Frankfurto ĉe Majno kaj Strasburgo estas malpli ol ducent kilometroj.

La okazigo tamen dependas de sufiĉe frua aliĝo de minimuma nombro da interesiĝantoj. La limdato por alveno de la aliĝoj estas la 30-a de septembro 2005. Detaloj pri la ekzamenoj troveblas sur la retpaĝo http://www.edukado.net kaj detaloj pri la ekzamena sesio baldaŭ troveblos ĉe la renovigata retpaĝaro http://www.esperanto-info.net, kiu ebligos aliron ankaŭ por handikapuloj.

Oliver Walz

Esperanto sukcese tutmondiĝas

Ofte homoj demandas: Ĉu Esperanto ankoraŭ kreskas? Al tio vi honeste povas respondi: Ĝenerale la kresko de Esperanto estas rimarkinda ne en la riĉa mondo sed en novaj landoj, malproksimaj de Eŭropo. En Latinameriko, Azio, Afriko.

Vere, estas mirinde ke homoj kiuj eĉ pri sia ĉiutaga nutraĵo devas batali, disponigas energion ankaŭ por idealo. Malvera estas la aserto ke nur homoj kun sata ventro interesiĝas pri spiritaj aferoj. Ekzistas multaj kies aliĝo al la Esperanto-movado ŝanĝis ilian vivon.

UEA pli ol volonte bonvenigas la novajn esperantistojn. Sed tiu tutmondiĝo havas sian prezon. UEA ne ricevas kotizojn de ili. Kaj aliflanke pagas kostojn: per fondaĵo Canuto, kongresa fondaĵo triamonda, fondaĵoj Afriko, Azio, Ameriko, Espero. Per la donacoj de siaj pagipovaj membroj UEA brakumas multajn nepagipovajn esperantistojn.

Kion fari kiam tiuj donacoj ne plu sufiĉas? Du respondoj ekzistas al tiu demando: 1. Vi povas fortigi la kapitalojn Afriko kaj Azio. Ilia rento eterne nutros la agadon en tiuj kontinentoj, eĉ se neniu donaco plu venus. 2. Vi povas mem elekti korespondanton al kiu vi donacas dumvivan membrecon de UEA. Ankaŭ tio certigos lian kotizadon, eĉ se neniu helpo plu venus el Fondaĵo Canuto.

Ni titolis ĉi tiun artikolon: Esperanto sukcese tutmondiĝas. Alia trafa titolo povus esti: Esperanto eterna en tria mondo.

Ans Bakker-ten Hagen

Februara gazetara eĥo

Ami kaj vojaĝi per Esperanto

Mi edukas mian filon en Esperanto, diras Bart Demeyere, esperantisto el la belga urbo Brugge, al la flandra gazeto Het Nieuwsblad (04 feb). Kio por la leganto ŝajnas malkutima, por Demeyere estas tute normala: Kion mi faras kun mia filo ne estas eksperimento, ĉar tutmonde estas 3000 familioj, kiuj edukas siajn infanojn en Esperanto. Por Demeyere estas du avantaĝoj: Kiu kreskas dulingve, lernas pli facile aliajn lingvojn. La dua avantaĝo estas ke lia filo Thomas povas kunpartopreni E-aranĝojn.

Sudafrika paro setliĝas en Edinburg post kiam ili enamiĝis kaj vojaĝis tra la mondo, longe titoliĝas kontribuo en la usona gazeto The Monitor (22 feb). En tre biografia artikolo estas prezentita la esperantista paro de Kock. Edwin de Kock parolas 13 lingvojn. La artikolo priskribas kiel la paro vojaĝis al multaj landoj kiel Israelo, Italio, Britio kaj Germanio. Ne ekzistas unu sola lando, kiu kulminas en ĉio, diras Edwin.

Kroata Esperanto-Ligo ricevis apartan atenton en la naciaj amaskomunikiloj pro sia abunda eldona aktivado. Unue pro la japana traduko de la infanlibro Mirindaj aventuroj de metilernanto Hlapic kiu estis japanigita el la Esperanta traduko. La lanĉon organizis en februaro KEL kunlabore kun la japana ambasadejo en Kroatio. La aranĝo provokis grandan atenton, ĉar la infanverko estas ege populara en Kroatio. La artikolo en Vecernji list (15 feb) okupas duonpaĝon kaj estas riĉe ilustrita. Esperanto estas menciita en ĉiuj prezentoj kiel valora kultura perilo, ĝojas KEL-direktorino Spomenka Štimec pri la publikigoj. Due en lerneja gazeto Skolske novine oni titolpaĝe (01 feb) raportas sub Esperanto kunligis Zagrebon kaj Ŝanhajon pri la eniro de la kroata literaturo en Ĉinion per Esperanto en la 30-aj jaroj de la pasinta jarcento.

En la renoma germana gazeto Frankfurter Rundschau (01 feb) aperis pluraj artikoloj pri Esperanto okaze de la centjariĝo de la Esperanto-grupo en Frankfurto. La ĉefa titoliĝas Junuloj apenaŭ interesiĝas pri Esperanto. La titolo kaŝas iomete la pozitivan enhavon de la kontribuo, kiu bone respegulas la movadon kaj ĝiajn celojn. Bedaŭrinde ke la artikolo mencias niajn “problemojn” kun novaj generacioj, anstataŭ raporti pli pri grandaj E-junularaj aranĝoj kaj la vigla intereso por E-interretkursoj, malĝojas unu grupmembro.

Ĉu vi mem emas foje verki gazetaran eĥon? Tiam kontaktu la Bruselan Komunikadcentron. La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: http://lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton). Bedaŭrinde ni ne sukcesas trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
Brusela Komunikadcentro de Eŭropa Esperanto-Unio,
k...@esperanto.org

Utila stipendio

La Aŭstralia Esperanto-Asocio estas relative riĉa inter la Landaj Asocioj kaj povas permesi al si projekton rekomendindan al aliaj Landaj Asocioj kun sufiĉe da rimedoj.

Ĉiujare AEA okazigas someran lernejon (Aŭstralia Somerkursaro, v. la martan revuon, p. 69), kaj pretas subvencii per stipendio jamajn aŭ estontajn instruistojn, kiuj promesas lerni nian lingvon kaj laŭeble ĝin instrui.

En 2005 kvin junaj instruistinoj el la urbo Perth (Michelle Weeks, Sarah Durling, Yvonne Siegwart, Merradean Pettit kaj Terri Fitzgerald) gajnis tiun stipendion, kiu kovris ĉiujn elspezojn rilate partoprenon en la somerkursaro en Adelajdo kaj krome lernolibrojn kaj KD pri Esperanto. Tiuj kvin estas la elektitoj post sufiĉe rigora proceduro. ELWA (Esperanto League of Western Australia) anoncis la stipendion ĵurnale. Venis 27 skribaj sinproponoj, sekve de kio ELWA intervjuis 15 kandidatojn kaj elektis la kvin.

ELWA kaj la kvin gajnintoj subskribis kontrakton, laŭ kiu la instruistinoj promesis unue fari 10 lecionojn de Esperanto antaŭ ol ĉeesti la somerkursaron, poste partopreni en ĝi kaj fari bazan ekzamenon, sendi progresraporton pri siaj perspektivoj instrui Esperanton, kaj sendi finan raporton septembre de 2005. Do tute serioza projekto.

Aldonendas, ke la ĉefa kunlaborantino en la projekto estas Saani Bennetts, mem antaŭa stipendiulino, kiun unue varbis Penny Vos, eĉ pli frua gajninto de la sama stipendio.

Fine de la kursaro la ses junaj virinoj prezentis amuzan skeĉon pri siaj tute bona spertoj en Esperanto.

Trevor Steele

[FORIGITA!: bildo]

Fine de la ĉi-jara Aŭstralia Somerkursaro la ses junaj stipendiitaj instruistinoj prezentis amuzan skeĉon pri siaj spertoj en tute bona Esperanto.

KAEST - unikaj spertoj

Pri kio temas? La mallongigo signifas Konferenco pri Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko, kiun jam la 4-an fojon okazigis la entrepreno KAVA-PECH (sub gvido de D-ro Petro Chrdle).

Ĝi okazis de la 12-a ĝis la 14-a de novembro 2004, denove en Dobřichovice (ĉe Praha), kun iom vastaj temkompleksoj: Fake pri Esperanto kaj Esperante pri sciencoj.

Pli ol 35 diversdisciplinaj fakuloj aŭskultis gamon da prelegoj: D-ro Detlev Blanke (DE): Kio estas faklingvo? D-ro Heinz Hoffmann (DE): Problemo de ‘nespecifa’ speco (termino kaj sistemo de fervoj-faka nocio). Wera Blanke (DE): Pri terminoj el la Vikipedio — ekzemploj el la teatra fako. Marc Bavant (FR): Apliko de XML al fakaj laboroj pri Esperanto. Martin Minich (SK): Esperanto@Interreto. Prof. D-ro Ottó Haszpra (HU): La lingvaj kostoj en Eŭropa Unio. Miroslav Malovec (CZ): La Enciklopedio de Esperanto (en elektronika formo). Jan Werner (CZ): Planlingvo (kaj kion signifas/signifu ‘planiteco’ en Esperanto). Prof. D-ro Rüdiger Sachs (DE): Parazitismo kaj parazitologio. Boĵidar Leonov (BG): Evoluo de la internacia kaj ekologia turismo en Eŭropo. Josef Hron (CZ): Ebloj por la elektronika prilaborado de la grandaj tradukaj vortaroj de Esperanto.

La prelegoj aperos libroforme, same kiel okazis kun la tekstoj de la unuaj tri KAEST-oj. La bone eldonitaj aktoj ankoraŭ haveblas. (Informiĝu ĉe: i...@kava-pech.cz, vidu ankaŭ http://www.kava-pech.cz/kaest). KAEST 5 estas planita por 2006 kaj eventuale traktos la temon Lingvoj kaj fakoj en la reto.

Ĉar KAEST troviĝas en tradicia linio, ofte ne sufiĉe konata, mi aldonu komenton: Kompare al beletro en Esperanto bedaŭrinde ne multas scienc-aplika faka literaturo, kvankam ĝuste ĝi estus ege bezonata. Konsciaj pri tiu grava manko la du esperantistaj asocioj de la siatempa Ĉeĥoslovakio (la ĉeĥa kaj la slovaka) alterne aranĝis serion da seminarioj (fakte temis pri simpozioj!) kun la nomo “[Seminario] Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko” ([S]AEST). Okazis entute 7 tiaj aranĝoj, eksterlande bedaŭrinde ne sufiĉe konataj (1978 Žilina, 1980 Ústí nad Labem, 1981 Žilina, 1982 České Budĕjovice, 1984 Brno, 1988 Poprad, 1989 Strážnice), kun ĉefe 50-70 partoprenantoj, foje tamen kun pli ol 100. Ĉiu aranĝo havis kadran temon el la vasta gamo de scienco kaj tekniko; kaj en aparta sekcio ĝi okupiĝis pri ĝeneralaj kaj specifaj demandoj de terminologio en Esperanto. Inter la traktitaj temoj estis ekz. raciigo, transporto, nutraĵproduktado, energio, komputiloj, vivmedio ktp. La prelegoj ne nur klerigis la aŭskultantojn sed ankaŭ montris aplikon de la koncerna faka terminologio. La aranĝoj estis bone organizitaj kaj vere altnivelaj, kaj la organizintoj eĉ sukcesis eldoni ĉiujn prelegojn en formo de modeste produktitaj aktoj, kiuj formas ankoraŭ nun bonegan fakaplikan kaj terminologi-rilatan materialon.

Tiun gravan tradicion de la SAEST-serio kun precize la samaj celoj post 1989, ekde la jaro 1998 ĉiun duan jaron, daŭrigas KAVA-PECH. La menciitaj tri antaŭaj aranĝoj havis la kadrajn temojn Modernaj rimedoj de komunikado (Prago 1998), Ekonomio (Prago 2000) kaj Elektronikaj rimedoj (Dobřichovice/Praha 2002). Ne mankis ankaŭ aliaj temoj kaj, kompreneble, sekcio, kiu aparte traktis problemojn de terminologio.

Partopreno en KAEST signifas rikolti unikajn spertojn.

Detlev Blanke

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Stanislav Schulhof: El: “Desperanto”

Dolĉe sonas via nova nomo,
ho Espero! nia bela vorto!
En la nokto plena je sopiro
Vi, Espero, estas eliksiro,
sed nur eliksiro sen la forto.

[…]

Ni atendas vane tempon belan,
kiam regos sole via nomo.
En eterna monda karuselo
vi Espero restos ĉiam stelo,
ĉiam malproksima por la homo.

Eĉ se iam jena tempo venos
post jarmiloj, kaj post miliardo,
tiam ree homon batos homo,
sed li batos lin en via nomo
ankaŭ kun la stelo sur standardo.

Stanislav Schulhof (1864-1919), ĉeĥo, estis aktiva movadano antaŭ la unua mondmilito. Kvankam liaj versaĵoj fluas simple kaj sincere kiel kutime ĉe nia frua poezio, oni foje renkontas ĉe li surprizajn poemojn, kiuj pruvas lian realismon kaj akran pesimismon, ankaŭ koncerne Esperanton mem.

Recenzoj

Fundamenta verko pri eŭropa lingvo-politiko

Ĉu nur-angla Eŭropo? Defio al lingva politiko. Robert Phillipson. El la angla trad. István Ertl. Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 2004. 254p. ISBN 9738329191. 22cm. Prezo: € 21,00

La Esperanta traduko de la recenzata libro baziĝas sur la angla originalo English-only Europe? Challenging Language Policy (London-New York: Routledge, 2003, ISBN 041528807X). La libroj aperis en la tempo de la 15-landa Eŭropa Unio (kun [almenaŭ jure] 11 samrajtaj lingvoj). Post la plilarĝiĝo de EU (25-ŝtata unio kun 20 lingvoj) la kontraŭdiro inter jura samrajteco kaj lingva praktiko pliakriĝas kaj la plua angliĝo de la eŭropunia lingva komunikado tute klare evidentiĝas.

D-ro Phillipson vidas tiun danĝeron de nurangla Eŭropo, ĉar li konstatas ĉe respondecaj politikaj rondoj neintervenemon en lingvopolitikaj demandoj kaj pledas por pli aktiva lingva politiko, povanta certigi pluan vivkapablon de ĉiuj lingvoj eŭropaj (p. 13)

La aŭtoro aparte kompetentas pri problemoj de lingvaj hegemonio, samrajteco, rajtoj k.s. Li iam laboris ĉe British Council, la ĉefa brita lingvo-disvastiga institucio. Nun li profesoras en la Fakultato de Lingvoj, Komunikado kaj Kulturaj Studoj ĉe la Kopenhaga Altlernejo pri Komerco. Phillipson aperigis plurajn bonegajn ĉi-rilatajn studojn kaj antologiojn (ofte kunlabore kun sia similteme aktiva edzino D-rino Tove Skutnabb-Kangas). Fundamenta estas lia libro Linguistic Imperialism (Oxford University Press 1992), fakte legenda ne nur komprenige al la makdonaldigaj efikoj de la uson-angla globaligo* sed ankaŭ klarige al fonaj fenomenoj de la eŭropa lingvo-politiko. Laŭ li lingva imperiismo konstruiĝas sur la supozo ke unu lingvo estas preferinda al aliaj (p. 162 de la recenzata libro). Cetere, la koncepto pri lingvo-imperiismo jam ludis rolon en la rondoj de TEJO [Komisiono por Eksteraj Rilatoj, KER] dum la 70-aj jaroj.

* tutmondigo

La libro konsistas el 6 ĉefaj ĉapitroj (kun 35 subĉapitroj; ilia mencio en la enhavtabelo faciligus la orientiĝon).

En la unua ĉapitro (La risko de neintervenisma lingva politiko, p.11-32) la aŭtoro karakterizas lingvopolitikajn defiojn por Eŭropo, klarigas la nocion lingvo-politiko kaj montras per ekzemploj, kiam lingvo-politikaj temoj atingas novaĵvaloron (ekz. en la amaskomunikiloj).

La dua ĉapitro (Eŭropaj lingvoj. Familioj, nacioj, imperioj, ŝtatoj, p. 33-66) aparte reliefigas trajtojn de kulturoj kaj lingvoj en Eŭropo. La aŭtoro tie i.a. komparas la samajn kaj malsamajn rolojn de la latina kaj de la angla kiel eŭropaj pontlingvoj, traktas la rilatojn inter lingvo kaj naciismo kaj kritikas la ideologion de lingva supereco (ekz. lige kun la franca). Li diskutas problemojn de nacia kaj supernacia identeco (i.a. atentigas pri la laŭlande tre malsama ligiteco de la loĝantaroj al Eŭropo, p. 65).

En la tria ĉapitro (Tutmondaj tendencoj kiuj influas la eŭropan lingvan politikon, p. 67-108) la leganto trovos tre utilan materialon ekz. pri la faktoroj (strukturaj kaj ideologioj), kontribuantaj al la kreskanta uzo de la angla en Eŭropo. Phillipson detale diskutas la pozicion kaj tendencon de disvastiĝo de la angla aparte en la kampoj de komerco, scienco, kulturo kaj edukado. Li krome informas pri la pozitivaj ekzemploj de solvo de lingvo-politikaj problemoj en Kanado, Aŭstralio kaj Sudafriko, kie ekzistas streĉiĝo inter la potenco de la angla kaj la rajtoj de alilingvaj parolantoj (p. 73), kaj kiujn li poste komparas kun la situacio en EU (p. 143-145).

En la kvara ĉapitro (Lingvoj en EU-institucioj, p. 109-139) la aŭtoro ekzamenas la funkciadon de la lingva komunikado ene de EU kaj montras, ke lingvo-politikaj temoj en decidhavaj medioj de EU kutime estas evitataj, kvankam — aŭ pli bone ĉar — ili estas io politike eksplodema (p. 111). Ni ricevas multajn informojn pri la strukturo, funkciado, problemoj kaj kostoj de la lingvaj servoj de EU, kiuj — kvankam kun enorma laborkvanto — neniel povas certigi la samrajtan trakton de ĉiuj EU-lingvoj.

En la kvina ĉapitro (Al justa komunikado, p. 140-173) Phillipson diskutas i.a. celojn kaj premisojn de lingva politiko, la rilatojn inter ekonomio kaj lingvo (kiuj ne redukteblas al lingvaj kostoj!), la koncepton pri lingvaj rajtoj, la paradigmon de lingva ekologio kaj la demandon, kiun anglan variaĵon oni uzas/uzu kiel pontlingvon. Tre gravas la subĉapitro pri lingvoj kaj Eŭrojuro (p. 157-160). Ŝanĝo de la lingva reĝimo ankoraŭ necesigas unuanimecon de la registaroj. Tamen Phillipson povus imagi ke iam en la estonteco eblus dekreti restrikton de la laborlingva nombro[...], ĉi tio signifus grandegan renverson politikan, sed ne estas nepenseble ke la parolantoj de la ‚grandaj’ lingvoj premos tiucele” (p.159). Se mi ne eraras, ili jam tre premas...

La leganto rimarkos, ke por Phillipson Esperanto estas realaĵo, ne nur utopia ideo. Ĝi ankaŭ simbolas la idealismon, la pasion por lingvoj kaj la principon de lingva egaleco (9), pri kiu li povis konvinkiĝi dum universalaj kongresoj (Prago 1996, Berlino 1999; vd. p. 16). Kaj li vidas en ĝi defion al la nur-anglisma pensado (9), do praktikatan lingvo-politikan alternativon. Tiun vidpunkton li pliprofundigas en subĉapitro Ĉu lingvo por komunikada egaleco? (170-173), kie li donas bazajn socilingvistikajn informojn pri Esperanto kaj pri ĝia potencialo kiel eventuala komunikilo en EU. Ankaŭ aliloke li plurfoje mencias Esperanton (i.a. 143, 167, 176, 179, 182, 185) kaj postulas ĝian seriozan konsideron kaj esploron.

En la sesa ĉapitro la aŭtoro donas 45 Rekomendojn por lingvopolitika agado (p. 175-190) direktitajn al Eŭropa Unio kaj avertas: Se daŭros la lingvo-politika senageco je supernacia kaj nacia niveloj, tiam ni eble survojas al Eŭropo sur usona, nur-angla lingva fundamento. Ĉu do tion volas la civitanoj kaj gvidantoj de Eŭropo? (p. 190).

En la libro troviĝas 13 informriĉaj “skatoloj” kaj 3 tabeloj. Jen du skatoloj: Faktoj kaj ciferoj pri tradukado kaj interpretado ĉe EU (p. 116-118), La lingva ĉarto de Eŭropa Unio (p. 122).

Kvin apendicoj (kial ne simple aldonoj?) prezentas lingvopolitikajn rezoluciojn. Sekvas listo kun 13 leksikaj glosoj (morbo-malsano??) de la tradukinto (p. 205), en kiu mankas eŭrokrato (p. 124). La laŭĉapitre ordigitaj finaj notoj enhavas tre gravajn klarigojn, bibliografiajn indikojn kaj fontojn el la reto (p. 206-246). Ilia aperigo kiel piednotoj plifaciligus la tralaboron de la libro. Bedaŭrinde mankas alfabeta bibliografio. Ĉe la fino de la libro troviĝas miksita indekso (temoj kaj personoj).

La traduko de István Ertl estas tre bona kaj legiĝas flue (cetere, li ĉiam skribas la Eŭropa Unio, la EU, ĉu ne kun superflua artikolo?). Li tradukis konscia pri la specifa celgrupo (kion multaj tradukistoj ignoras), kaj ofte enkrampe donas utilajn rimarkojn kaj klarigojn, krome la esperantigojn de ĉiuj alilingvaj titoloj kaj citoj. (Foje la konvertilo de -tekstoj -igas francajn vortojn: ekz. Bordeaŭ, p. 209).

La libro de Robert Phillipson klare montras la sekvojn de lingva hegemonio por i.a. politiko, ekonomio, kulturo, eduksistemoj kaj profesiaj kvalifikiĝoj de aliaj lingvoj kaj kulturoj. Ĝi ja ankaŭ estas instrua por naciaj lingvopolitikoj, ĉar vastskala pruntado el la angla estas simptomo de tutmonda usoneciĝo (p. 148). Vere fundamenta verko, tradukinda ankaŭ en aliajn lingvojn.

La angla eldono devus troviĝi sur la tablo de ĉiuj lingvopolitikaj institucioj en Eŭropo.

La libro estas fundamenta por ĉiuj lingvopolitike interesatoj, aparte por tiuj esperantistaj rondoj, kiuj klopodas lobii por lingvaj rajtoj, por konservo de eŭropa multlingveco kaj kiuj vidas en Esperanto rimedon por tion subteni. (Valoras legi ankaŭ la studon de la sama aŭtoro Internaciaj lingvoj kaj internaciaj homaj rajtoj, Esperanto-Dokumento N-ro 37).

Mi deziras al la libro grandan disvastiĝon.

Detlev Blanke

Kajto konvinkas denove

Masko. Kajto. Vinilkosmo. Donneville. 1999. Daŭro 28 min. Dek popolmuzikaj kantoj de populara grupo. Prezo: € 9,90

La kvara KD de Kajto bedaŭrinde enhavas malpli multajn titolojn ol la antaŭaj. Same kiel ĉiuj aliaj kontribuoj al la Kolekto 2000, ĝi estas iom mallonga por albumo. Tamen la folklora kvaropo el Nederlando ravas per siaj konataj kvalitoj. La plurvoĉan kantadon — foje kun vira, foje kun virina ĉefvoĉo — akompanas riĉa instrumentaro: gitaro, cistero, buŝharmoniko, bekflutoj, ŝalmo, banĝo, akordiono, kontrabaso, violono kaj tubjo.

Al la gaja rakontado pri havena vivo kaj ludado de infanoj en povra kvartalo aldoniĝas interalie filozofiado pri la originaleco de homoj kaj agrable akra socikritiko.

La grandioza titola verko povas servi kiel digna Kajto-versio de la Persone-kanto Maskobalo. Estus dezirinde, ke aperus pli da tiaj tekstoj! Se unu de la aliaj pecoj preskaŭ endormigas, tio ankaŭ ne estas katastrofo: Ja temas pri lulkanto. La albumo finiĝas per trankvila, malrapida kanono, kiu dum koncertoj same taŭgas kiel lasta, adiaŭa kanto.

Malgraŭ la mallonga daŭro de la disko, Kajto konvinkas denove.

Kunar

Konciza, portebla vortaro

English-Esperanto / Esperanto-English Mini-Dictionary. Edmund Grimley Evans. Poŝvortareto por anglalingvanoj kun po ĉ. 2500 vortoj en ĉiu direkto. EAB. Barlaston. 2003. 64 p. 15cm. ISBN 0-902756-20-6. Prezo: € 4,50

Post elĉerpiĝo de la jam tre malnova Nixon-Vocabulary, anglalingvanoj ne disponis pri malgranda poŝvortaro kiu efektive povas vivi komforte en poŝo dum vojaĝoj. Ekzistas la E-E dictionary and Phrasebook de Joseph Conroy, kiu funkcias bone kiel fraztradukilo, sed kiel vortaro impresas ĉefe per siaj mankoj — kaj krome estas tro granda por tipa poŝo.

Tial la apero de la Mini-Dictionary de EAB estas tre bonvena. Ĝi ja eniras tipan poŝon facile, pezas nur 42 gramojn, kaj ne multe kostas. En tiom malgranda libreto, la kompilinto Edmund Grimley Evans sukcesis enŝovi surprize multajn vortojn, kaj per zorge elektitaj tradukoj kun la necesaj helpindikiloj adekvate montras la ĉefajn signifojn de la vortoj. Eĉ transitiveco de verboj plej ofte (sed ne ĉiam) estas klara, aŭ pro la tradukvorto, aŭ se tiu havas ambaŭ sencojn, per indiko “tr” aŭ “intr”.

La elekto de kapvortoj estas plejparte trafa, sed se oni serĉas, oni povas trovi mistrafon. Ekzemple aperas la tre malofta vorto kaskedo, sed mankas kasko, kion uzadas ĉiutage ĉiuj kiuj veturas per du radoj, ĉiu usonfutbalisto, konstruisto, motorsporta konkuristo ktp. Malmultajn misojn mi trovis en la vortaro, kaj, kontraste al la tielnomata Poŝvortaro de McKlinen, kies abundaj eraroj kondukus al gravaj lingvaj misoj, tiuj ĉi ŝajnas ne tre gravaj. Ekzemple, Bay estas tradukita (ambaŭdirekte) kiel golfo, anstataŭ la pli ĝusta golfeto.

Ĉe la interna kovrilo troviĝas listo de oftaj afiksoj, kaj fine de la libro estas tre koncizaj rememorigiloj pri la gramatiko. Tro konciza por esti klara al novula memlernanto — oni ja bezonas gramatikan lernolibron por lerni tion — sed por refreŝigi la memoron dum la vojaĝo, tiuj lastaj tri paĝoj certe utilus. La vortaro estas tre konciza, do ne povas amplekse klarigi signifojn, nek doni ĉiujn signifojn de multsignifa vorto. Tiu ĉi libreto ne estu la sola vortaro por lernanto. Sed por ĉiutage kunporti dum vojaĝo aŭ eĉ al semajna kunveno, ĝi povas bone servi al lernantoj sen ŝarĝi ilin per pezo de plengranda libro.

Joel Brozovsky

Loke

JAPANIO: 67 japanaj esperantistoj kune tradukis japanlingven la libron La Zamenhof-strato kaj la japana gazetaro vaste raportis pri tiu projekto. (Ekz. Asahi-ĵurnalo, eldonkv. 8,26 milionoj!) Post la traduko kontrolantoj plibonigis la verkon kaj montris ĝin rete ĉe: (http://www.rato.jp/zs/), por ke la tradukintoj povu komenti la tekston. Sed, pro la gazetaj raportoj, pli ol 13 mil japanoj vizitis ĉi hejmpaĝon por legi la tradukon. La libro estis eldonita ĉijanuare de ne-esperantista eldonejo. Tio signifas ke la libro vaste atingos ĝeneralajn librovendejojn. La 15-an de januaro la kuntradukintoj de la libro havis kunsidon ĉe Japana Esperanto-Instituto por celebri la japanan eldonon kaj — por persone ekkoni unu la alian. Samtempe aperis aliaj du libroj (japanlingve verkitaj) de Kobayashi Tsukasa: Zamenhof-biografio de juda kuracisto kiu kreis Internacian Lingvon kaj Oni ne povas savi la terglobon per armiloj (Rakonto pri Zamenhof por geknaboj). Ĉiuj tri libroj estas presitaj po 3000 ekz. Nun la japana tradukista skipo komune tradukas japanlingven la libron Vojaĝo en Esperanto-Lando de Boris Kolker.

Kobayashi Tsukasa

[FORIGITA!: bildo]

La tri japanlingvaj verkoj.

FINNLANDO: La ombrela studenta asocio de la helsinka universitato akceptis novan membron: Esperanto en Universitato de Helsinko (EsperHe). Ĝi estas la unua universitata Esperanto-asocio en Finnlando post pli ol 100-jara paŭzo: fine de la 19-a jarcento aktivis la t.n. “Dancanta Esperanto-klubo” de studentoj de politeknika lernejo, kiu famis pro siaj gajaj dancvesperoj. Krom dance, EsperHe aktivas ankaŭ alimaniere. Ĝi organizas agadon por Esperante parolantaj universitataj studentoj, informas pri Esperanto en universitataj rondoj kaj ligas kontaktojn kun similaj studentasocioj en alilandaj universitatoj. EsperHe organizas studrondon pri Esperanto sub la flugiloj de Instituto pri Ĝenerala Lingvistiko. La rondon gvidas Riitta Hämäläinen. Post EsperHe estis fondita IESAR, retaro de esperantistaj studentasocioj. Ĝia celo estas funkcii kiel ligilo inter la asocioj kaj kiel informilo por esperantistaj studentoj, kiuj pripensas studi eksterlande: http://www.esperanto.fi/fejo/iesar/iesar.htm.

Riitta Hämäläinen

ARGENTINO: Argentina Esperanto-Ligo kunvenis la 12-an de februaro por sia 64-a jara asembleo, en sia sidejo en Bonaero. La asembleo plenumis la kutiman tagordon kun raportoj pri la jara agado. Menciindas progreso de la enlanda reorganizo de AEL kun rektaj Delegitoj kaj deko da novaj Rondoj. Progresis la instruado, kun la helpo de ret-kursoj kaj komputiloj. AEL planas krei E-Lernejon, jure kapablan por ricevi ŝtatan subvencion, por profesiigi Esperantajn instruistojn kaj docentojn kaj eniri en publikajn lernejojn kaj universitatojn. La tutamerika skolta ĵamboreo malfermis vojon por dediĉi sin al instruado ene de la skolta movado. Tiun taskon transprenis ArgentEJO, en kiu nombras pli ol tridek junuloj. La venonta asembleo okazos en februaro 2006, okaze de la centjariĝo de la unua E-asocio de Bonaero, kies honora membro estis Zamenhof mem.

A. Wentinck, R. Sartor

TAĜIKIO: Saidnabi Saidilhomzoda el Taĝikio en sia medicinista universitato sukcesis organizi kurson de Esperanto. Li kiel magistro de la 3-a studjaro instruas al kelkaj gestudentoj kaj al profesorino Aĥrorova, kiu kelkajn jarojn antaŭe instruis al li oftalmologion. Aktiviĝo de studenta E-movado en la eksa sovetia respubliko iĝis ebla nelaste dank’ al partopreno de Saidnabi en IJK-2004, kion helpis TEJO kaj UEA.

BRAZILO/ARGENTINO: Kultura Kooperativo de Esperantistoj en Rio-de-Ĵanejro ekspedis pluan pakaĵon kun 17 E-libroj al Ushuaia E-Rondo en Fajrolando, Argentino. KKE sendis jam pli ol 500 E-librojn al 29 brazilaj kaj 10 alilandaj bibliotekoj.

Aloísio Sartorato

Rapide mendi por la 90-a UK per http://www.uea.org/kongresoj/uk2005.html

Jam por la dua jaro eblas mendi hotelojn, ekskursojn k.a. servojn por la Universala Kongreso de Esperanto pere de la kongresa TTT-ejo.

Tio donas la avantaĝon tuj ekscii, ĉu en la dezirata hotelo aŭ/kaj ekskurso estas liberaj lokoj, kaj ebligas tuj rezervi la deziratan servon. La reta mendilo aŭtomate kalkulas la pagendan sumon kaj ebligas kontroli la staton de la faritaj mendoj. La retpaĝo estas plibonigita, kun plia sekureckontrolo. Al la reta mendilo havas aliron nur la kongresanoj, kiuj informis la Centran Oficejon de UEA pri sia retadreso.

La mendilo troviĝas ĉe: http://uea.org/kongresoj/ukmendilo.html. Ankaŭ por la dua jaro funkcias la reta “Anonctabulo”, kiu helpas al tiuj kiuj volas loĝi en du- aŭ plurlita ĉambro trovi la plej taŭgan kunĉambran(in)on. Ĝi estas pli kaj pli uzata kaj troviĝas ĉe: http://uea.org/kongresoj/anonctabulo.html. Uzante la kongresan retpaĝon la kongresanoj mendas pli simple, pli rapide kaj pli sekure.

Kongresa Fako de UEA

Fake

NATURKURACADO: La retejo www.naturkuracado.info de naturkuracisto Harald Schicke el Germanio startis kun pli ol 500 retpaĝoj. Ĝi supozeble estas la plej granda retejo pri naturkuracado en Esperantujo. La celo estas kolekti informojn pri naturkuracado en Esperanto. Oni invitas viziti la retejon kaj kontribui per artikoloj.

Harald Schicke

UNIVERSITATOJ: La 11-an de februaro en la fakultato pri Tradukado de Soria (Hispanio), apartenanta al la Universitato de Valladolid, kadre de la libervola doktoriga kurso pri Esperanto kaj tradukado, gvidata de D-ro Juan Zarandona, prelegis D-rino Urueña, profesorino pri Internacia Juro en la Valadolida universitato, pri la temo Kontribuo de Esperanto al la lingva diverseco. La studentoj atente sekvis la prelegon kaj je la fino faris interesajn demandojn.

Luis Hernández

UN/UNESKO: La projekto Esperanto por paco de la Instituto de Esperanto en Cordoba, Argentino, fariĝis unu el la projektoj de la Jardeko por Kulturo de Paco de UN/Unesko (http://www.unesco.org/cp). La celo de la projekto estas kontribuo al la Kulturo de Paco per faciligo de komunikado, interkompreniĝo kaj amikeco inter la popoloj de ĉiuj landoj, rasoj kaj sociaj klasoj. La Instituto, kiu instruas Esperanton rete (http://www.institutoesperanto.com.ar), estis akceptita en la retejon de Unesko kiel aganto, registrita en la kadro de Universala Esperanto-Asocio, kiu estas partnero de Unesko por la Jardeko por Kulturo de Paco.

SCIENCO: En la unua ĉi-jara numero de la plej prestiĝa kaj renoma rusia scienc-populara revuo Nauka i ĵiznj (Scienco kaj vivo, eldonkvanto 45 mil ekz.) aperis ampleksa 8-paĝa materialo pri Esperanto. Ĝi konsistas el redakcia enkonduko, 3-paĝa artikolo de Prof. A. D. Duliĉenko, 3,5-paĝa artikolo de T. V. Auderskaja Neturisma vojaĝo pri ŝia vojaĝo al SAT-Kongreso en Hispanio kaj 1,5-paĝa letero de V. Orlov Sorto de esperantisto. Krome troviĝas, kiel lingva ilustraĵo, la fama traduko de la poemo de M. Lermontov Velo fare de K. Gusev. La artikoloj, kiujn eblas vidi ankaŭ rete ĉe http://miresperanto.narod.ru/kiononiskribas/naukaijhiznj.htm, estas altnivelaj kaj kompetente verkitaj. Temas pri granda sukceso — vasta publikigo de priesperantaj materialoj en populara kaj serioza revuo.

T. Auderskaja

Persone

HELMAR FRANK: Internacia sendependa magazino La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 ĉiujaran proklamon de la Esperantisto de la Jaro. Al la projekto aliĝis reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komunumo kaj sendependaj kompetentuloj. La unua laŭreato en 1998 estis elektita William Auld. En 1999 lin sekvis Kep Enderby. En 2000 estis distingitaj tri personoj: Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt. En 2001 laŭreatiĝis Osmo Buller, en 2002 Michel Duc Goninaz kaj pasintjare Dafydd ap Fergus.

Ĉi-jare la kandidatigantoj proponis 25 personojn, al kiuj la elektantoj povis doni siajn voĉojn. Helmar Frank, prezidanto de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), estas proklamita kiel la Esperantisto de la Jaro 2004. La internacia ĵurio elektis lin pro la sukcesa kunordigo de la agadoj de AIS kaj de ties Universitataj Sesioj, kaj pro ĉi-jara lanĉo de LEUKAIS (Libera Eŭropia Universitato Kelemantia de AIS en Komárno, Slovakio), unu el kies tri fondo-rektoroj li estas.

(Halina Gorecka)

AMERIGO IANNACONE, konata literaturisto, verkisto, organizanto de literaturaj konkursoj, eldonisto, redaktoro de La flugfolio, monata literatura kaj kultura gazeto, ricevis la internacian ĵurnalistan premion Inars Ciociaria, aŭspiciatan interalie de la itala nacia konsilio de la ĵurnalistoj. La motivado tekstas: Al Amerigo Iannacone kiu per sia laboro kiel prozisto, poeto, eseisto, eldonisto kaj tradukisto al Esperanto prizorgas kaj promocias la kulturan identecon de la historiaj regionoj de Italio.

EMMERICH: La 18-an de januaro naskiĝis al Lena (naskita Payuk en Ukrainio) kaj Andreas Emmerich, prezidanto de Germana Esperanto-Asocio, filino Elisabeth. Ilia familia lingvo, kompreneble, estas Esperanto. Gratulon al la feliĉaj gepatroj!

Tra la mondo

Freŝa vento el Rumanio

Sabate la 27-an de februaro, kadre de la Semajno de Internacia Amikeco, en la urbo Braŝovo, Rumanio, fondiĝis la Esperanto-klubo Amikeco, kiu funkcios en la Urba Kulturdomo Reduta.

La fondintoj estas du grupoj de kursanoj, inter kiuj unu grupo (23 personoj) ĵus finis E-kurson por komencantoj kaj daŭrigos kiel progresantoj. Okaze de tiu evento ili ricevis diplomojn. La dua grupo (19 personoj), ekde la 1-a de marto komencis studi Esperanton. Gvidas ilin s-ino Rodica Todor, prezidantino de Rumana Esperanto-Fervojista Asocio, kun la sidejo en Braŝovo.

La Esperanto-klubo kunigas novajn esperantistojn, kiuj helpos dum la 57-a Kongreso de IFEF (Internacia Federacio de Esperantistaj Fervojistoj), okazonta ĉi-jare, inter la 7-a kaj la 14-a de majo en Braŝovo.

Sur la suba foto oni povas rimarki, ke la klubanoj estas precipe junuloj kaj tio ege utilas al la refreŝigo de la E-movado en Rumanio.

Rodica Todor

Imitinda iniciato en Paragvajo

En la urbo Yatayti Del Norte en Paragvajo jam du jarojn funkcias Esperanto-kurso, gvidata de Prof. Lilia Samudio. La grupo havas nun pli ol cent infanojn kaj gejunulojn.

Sur la bildoj videblas la infanoj dum la festo de la Esperanto-tago 2004, kiam oni donis al ili atestilojn. Okaze de la festo ili kantis kanzonojn kaj deklamis poemojn en Esperanto. Meritplena, imitinda kaj helpinda estas la iniciato de la paragvaja entuziasmulino.

R. Sartoro

Montgrimpi en Slovakio

Liptova Esperanto-klubo en Slovakio jam tradicie organizas turismajn renkontiĝojn por esperantistoj. Al ili apartenas Vintra supreniro sur la monton Poludnica.

De la 7-a ĝis la 9-a de januaro 2005 ĝi okazis jam la 23-an fojon. La renkontiĝo ekhavis tradician programon. La ĉefa punkto estas supreniro sur la montopinton Poludnica (1549 m). Ĉi-jare ĝi estis rekorda: grimpis 51 esperantistoj sur nova vojeto, somere preparita de la organizantoj. La nova vojeto estas turisme malfacila, aparte dum vintro, kiam la neĝtavolo estas dika pli ol unu metron. La grimpantoj suprenportas ŝtonojn el la tuta mondo al “Esperanto-obo”. Temas pri loko najbare de la montopinto, al kiu esperantistoj laŭ mongola tradicio alportas ŝtonojn el siaj vojaĝoj. La ĉi-jaraj partoprenantoj suprenportis 50 kg da ŝtonoj. Vespere estis prezentitaj la rezultoj de la supreniro kaj honorigitaj la plej olda, la plej juna kaj la plej brava partoprenanto. La plej pezan ŝtonon (14,1 kg) suprenportis Miroslav Valášek.

La dua programero estis prelegoj pri vojaĝoj. Dek unu prelegantoj faris 17 prelegojn pri Irano, Ukrainio, montopinto Triglav, biciklista Sukcena vojo, pri longdistancaj marŝadoj en Koreio, Japanio kaj Tajvano, pri Rio-de-Ĵanejro ktp. Ne mankis ankaŭ prelegoj pri la Esperanto-movado en Ĉeĥio, Pollando kaj Slovakio. Tre interesa estis la prelego de Petro Baláž pri la IJK en Rusio kaj pri la sekva IJK en Zakopane (Pollando). Dum la renkontiĝo estis prezentita la projekto Dek du monatoj — dek du montopintoj. Preparis kaj realigis ĝin turisma kaj biciklista sekcio de Slovakia Esperanta Federacio (SKEF) en la jaro 2004. Esperantistoj kaj simpatiantoj ĉiumonate grimpis sur alian montopinton en Slovakio. Dank’ al la projekto oni tre agrable propagandis Esperanton, aktivigis esperantistojn kaj revivigis organizantojn. La projekton partoprenis 62 esperantistoj kaj simpatiantoj el Ĉeĥio, Hungario, Japanio kaj Slovakio.

Akompana dimanĉa programero sub la montopinto Poludnica estis vizito de la groto “Malá Stanišovská”, kie la vizitantoj povis trarigardi belajn glaciajn ornamaĵojn. La lasta punkto de la renkontiĝo estis dediĉita al praktika vojaĝado: Kiel transporti biciklon en vagonaro, Kiamaniere eluzi “kilometran bankon” (antaŭpagita trajnbileto) kaj Kio estas Pasporta servo. La venontjara renkontiĝo okazos de la 5-a ĝis 8-a de januaro 2006.

Ján Vajs

Prof. Reinhard Selten en Kubo

Profesoro Reinhard Selten, Nobel-premiito pri ekonomiko kaj Membro de la Honora Patrona Komitato de UEA, kiu estis invitita partopreni la 7-an Renkontiĝon de Ekonomikistoj pri Tutmondiĝo kaj Problemoj de Evoluo (Havano, de la 07-11 feb), vizitis kun sia edzino la sidejon de Kuba Esperanto-Asocio kaj renkontiĝis tie kun estraranoj de KEA kaj aliaj aktivuloj.

La renkontiĝon partoprenis i.a. Julián Hernández Angulo, prezidanto de KEA; Alberto Fernández-Calienes Barrios, la ĝenerala sekretario, Maritza Gutiérrez González, estrarano de UEA pri Landa kaj Regiona Agado kaj de KEA, Albania Duthil Álvarez, estrarano de KEA, kaj Alberto Rodríguez Pineda, direktoro de la CO de KEA. Dum la renkontiĝo oni informis pri la ĉefaj atingoj de la asocio dum la lastaj dudek kvin jaroj kaj pri estontaj planoj. Prof. Selten informis pri la 7-a Renkontiĝo de Ekonomikistoj pri Tutmondiĝo kaj Problemoj de Evoluo kaj pri multaj kontaktoj kun kubaj kaj alilandaj fakuloj.

Alberto Fernández-Calienes

[FORIGITA!: bildo]

Profesoro Reinhard Selten inter kubaj esperantistoj

Forpasoj

Agnete Anjer (1915-2005) forpasis la 31-an de januaro en Oslo. Dumviva membro de UEA, ŝi ne akceptis oficialajn funkciojn en la movado, sed en la aktivado de sia edzo Ludvig, estro de la Informa Fako de Norvega E-ista Ligo, ŝi partoprenis “malantaŭ la kulisoj”.

Juan (Johano) Eduardo Bachrich (1921-2005) forpasis la 28-an de februaro en Karakaso. La eminenta venezuela movadano naskiĝis la 30-an de aprilo 1921 en Vieno kaj lernis Esperanton en 1938 en Zemun, Jugoslavio. En 1937 li konatiĝis en Zagrebo kun Ivo Lapenna, kaj ekstudinte en 1940 en Budapeŝto li mallongan tempon kunlaboris kun tieaj esperantistoj. En 1948 li elmigris al Venezuelo, kie li tuj ekinformis pri Esperanto per prelegoj kaj artikoloj kaj fariĝis motoro de Venezuela Esperanto-Asocio, fondita en 1912. En 1975 VEA estis leĝe registrita kun Bachrich kiel ĝenerala sekretario. En UEA li membris ekde 1937 kaj ekde 1952 li estis delegito kaj fakdelegito pri plantkultivado. Peranto de UEA li estis de 1974 ĝis 2001. Li estis membro de la Komitato de UEA 1992-1998, observanto 1978-82 kaj de 1998 ĝis sia forpaso. En 1992 li lanĉis la ideon pri amasa instruado de Esperanto per televido. Por tiu celo li kontribuis al la realigo de la projektoj Mazi en Gondolando kaj Esperanto: Pasporto al la tuta mondo. En 2000 la Komitato de UEA elektis lin honora membro de la Asocio.

Albin Backholm (1911-2005), longtempa membro de UEA kaj plurjara patrono de TEJO, forpasis en Vasa, Finnlando.

Heinz M. Bleicher (1923-2005) mortis la 9-an de marto. En la 70-aj kaj 80-aj jaroj la germana eldonisto riĉigis la Esperanto-kulturon per eldono de pluraj gravaj verkoj. Inter ili elstaras la E-a kaj germana eldonoj de La danĝera lingvo de U. Lins, Mein geliebtes Esperanto de R. Schulz, Germana antologio, Elektitaj satiroj de E. Kiŝon kaj La perdita honoro de iu Katarino Blum de H. Böll.

Patro Louis Bourdon (1904-2005) forpasis la 14-an de marto en Lille, Francio. Lerninte Esperanton ĉ. 65-jaraĝa li entuziasme partoprenis en multaj kongresoj kaj renkontiĝoj, ĉe kiuj li ofte celebris la Sanktan Meson.

Max Hollinger (1923-2004) forpasis la 30-an de decembro en Linz, Aŭstrio. Li aktivis ĉefe en SAT-rondoj kaj organizis tri SAT-kongresojn.

Dai Lining (1941-2005), sciencisto, edukisto kaj entreprenisto, mortis la 6-an de marto en Guangzhou, Ĉinio. Fine de la 70-aj jaroj li kunorganizis la Xinhua-an Korespondan Lernejon de Esperanto, en kiu lernis kelkcent mil homoj. Komence de la 80-aj jaroj li kunfondis la Changchun-an E-Asocion. Li multe vojaĝis en Ĉinio kaj ĉie fervore propagandis Esperanton. En 2004 li trejnis grupon de volontuloj por la 89-a UK en Pekino. Dum la UK li organizis eksterordinaran kantadon de “La Espero” sur la Granda Muro, kiu neforgeseble impresis la ekskursantajn kongresanojn.

Elli Husso (1929-2005) forpasis en Mikkeli, Finnlando, kie ŝi estis delegito en la 90-aj jaroj.

Alfredo Kohn Loncarica (1945-2005), mortis en Bonaero, Argentino. Esperantisto ekde junaĝo, li estis kuracisto kaj docento en la Universitato de Bonaero.

Sybil V. Sly (1920-2004), longtempa delegito en Letchworth, Britio, forpasis en aŭgusto. Ŝi estis dumviva membro de UEA jam ekde sia infanaĝo kaj fervora kluba aktivulo. Dum multaj jaroj ŝi membris en Societo Zamenhof kaj subtenis la Novjorkan Oficejon de UEA.

POR INFANOJ kaj ne nur

Fabeloj. Mirka Tomečkova. Kvar originalaj fabeloj en bildstria formo. Haarlem: FLE, 1987. 16p. 29cm. €3,00.

Unuiĝintaj Nacioj: Venu kun mi! Nane Annan. El la angla trad. Anna Löwenstein. Porinfana prezento de nia bunta mondo kaj de la laboro de UN. Zagreb: Izvori, 2001. 34p. 21cm. €4,80.

La kastelo de vitro. John Francis. Kion Stela kaj Ernesto trovos malantaŭ la pordo al… alia mondo? Rotterdam: UEA, 2004. 197p. 21cm. €18,00.

Infanoj ne konas limojn. Sam Waagenaar. El la nederlanda trad. M.H. Vermaas. Nigre-blankaj fotoj kun akompana eseo. Utrecht: Bruna, 1961. 151p. 18cm. €1,80.

Kiel ĉiuj katetoj. Agnieszka Usakiewicz. El la pola trad. Wojciech Usakiewicz. Ok rakontoj pri urseto kaj aliaj bestoj, kiuj kondutas simile al infanoj. Bielsko-Biała: Kleks, 1993. 64p. 26cm. Bind. €10,80.

La bona arbo. Shel Silverstein. El la angla trad. Victor Sadler. Kortuŝa fablo pri ama sinofero, en bildstria formo. Zagreb: Izvori, 1999. 56p. 22cm. Bind. €9,90.

Kumeŭaŭa, la filo de la ĝangalo. Tibor Sekelj. Aventuroj inter la indianaj triboj en Brazilo. Rotterdam: UEA, 1994 (2a eld.). 94p. 21cm. €4,80.

Winnie-la-Pu. A.A. Milne. El la angla trad. Ivy Kellermann Reed, Ralph A. Lewin. Klasika infanlibro pri fama urso. Rotterdam: UEA, 1992 (2a eld.). 175p. 19cm. Bind. €12,30.

triona rabato por mendo de tri ekzempleroj de la sama libro, sendotaj samtempe al la sama adreso

Revuo Esperanto 2005 5

Malferme

Mortis granda amiko de Esperanto

Renato Corsetti

Vi eble ne scias, sed mi rakontas al vi, ke en niaj mizeraj teraj debatoj pri manieroj por antaŭenigi Esperanton, la estraro kaj komitato de UEA de tempo al tempo debatas pri starigo de grupo laŭ la nomo “Amikoj de Esperanto”.

Temus pri famaj homoj, kiuj deklaras sian amikecon al Esperanto kaj iel laŭokaze subtenas ĝin. La debatoj, foje eĉ ardaj, temas ankaŭ pri tio, kiu estu la taŭga rango por esti amiko de Esperanto: Ĉu germana vic-ministreco estas sufiĉa? Ĉu ankaŭ urbestroj de ĉefurboj estu allasataj?, ktp.

Intertempe, dum ni debatis, ekzistis unu granda amiko de Esperanto, la papo Johano Paŭlo la dua, ĵus fortpasinta. Ĉiuj esperantistoj certe scias pri liaj bondeziroj en Esperanto dum la benoj al la mondo en Kristnasko kaj Pasko. Tamen estis ankaŭ multaj aliaj liaj agoj favore al Esperanto, kiujn aparte konas la anoj de IKUE, Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista. Ni kaptas la okazon por aparte gratuli al niaj katolikaj samideanoj, kiuj kapablis dum la jaroj de la papa regado de Johano Paŭlo multege firmigi la poziciojn de Esperanto en katolikaj medioj.

Bonvolu kompreni, alireligia leganto, ke mi mem vere estas neŭtrala pri religio, sed tio ne signifas, ke oni ne rajtas (eble oni eĉ devas) agnoski la meritojn de tiuj, kiuj antaŭenigas Esperanton en difinitaj medioj. Se islamanoj, budhanoj, oomotanoj aŭ bahaanoj sukcesus same multe disvastigi Esperanton interne de sia samreligianaro, mi same aplaŭdus.

Pri la meritoj kaj malmeritoj de Johano Paŭlo mem, tamen, ĉio jam estis dirita en ĉiuj ĵurnaloj kaj televidoj de la mondo, kaj mi ne estas inda aldoni ion pri tio. Mi tamen devas diri, ke li estis granda amiko de Esperanto, eble la plej fama en ĉi tiu generacio, kaj nun, danke salutante lin, mi restas kun unu granda bedaŭro: eble ni ne kapablis sufiĉe utiligi lian amikecon dum la pasintaj jardekoj, ĉar ni estis tro okupitaj per niaj teoriaj debatoj pri kiu rajtas esti amiko de Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj sur Placo de Sankta Petro: Ĉi-jare ne okazis post la paska beno la tradiciaj plurlingvaj bondeziroj de la Papo al la mondo. Tiun en Esperanto atendis la grupeto de esperantistoj kiuj, jam tradicie, ĉeestas Paske kaj Kristnaske, kun siaj paneloj, kiuj konsistigas la vorton Esperanto. Tio tamen ne limigis la entuziasmon de niaj samideanoj gvidataj de Giovanni Conti, kiuj levis siajn panelojn. Dum la rekta elsendo de 104 televidstacioj de la tuta mondo eblis de tempo al tempo vidi la panelojn. La esperantistoj staris vid-al-vide al la apostola palaco, por esti vidataj de la Papo, kiu malgraŭ sia tre serioza malsano aperis en la fenestro. Multaj scivolemuloj alproksimiĝis por demandi kio estas Esperanto. La esperantistoj volonte respondis kaj disdonis flugfoliojn en pluraj lingvoj.

Du jubileaj aranĝoj en Bulonjo ĉe Maro

Fine de marto okazis en la franca urbo Bulonjo ĉe Maro du gravaj aranĝoj, dediĉitaj al la 100-jariĝo de la Universalaj Kongresoj de Esperanto: Simpozio de UEA pri la lingvaj problemoj kaj signifo de la Esperanto-aranĝoj, kaj Internacia amikeca renkontiĝo “Boulogne2005 Esperanto”, memorfesto okaze de la 100-jariĝo de la unua Universala Kongreso de Esperanto.

Lingvoj kaj la strebo al justa tutmondiĝo
La 100-jara sperto de Esperanto-renkontiĝoj

Sub tiu ŝildo UEA organizis la 25-an de marto en Bulonjo ĉe Maro simpozion, al kiu kontribuis elstaraj fakuloj esperantistaj kaj neesperantistaj.

Kial tie? Ĉar, kiel ĉiuj legantoj scias, en tiu franca urbo okazis en 1905 la unua Internacia Esperanto-Kongreso en ĉeesto de la Majstro kaj de la plej gravaj tiutempaj aktivuloj.

Kial simpozio? Ĉar UEA esperis organizi Universalan Kongreson, sed la urbo tro malgrandas kaj malestas la necesaj strukturoj hotelaj kaj kongresejaj.

Kaj do? Kaj do, lige kun la jubilea renkontiĝo de la francaj, belga kaj brita asocioj, UEA organizis la simpozion, per kiu konkretiĝis la stafetado inter la antaŭa kaj nuna UEA-estraranoj pri kulturo. Fakte la unua, Tonkin, ĝin volis kaj ekplanis, kaj la dua (Nourmont) transprenis la ideon kaj realigis ĝin.

Kie? La simpozio okazis ĉe la urba universitato, en tre prestiĝa kaj historia salono, sub aŭspicio de la prezidanto de la Universitato de la Opala Marbordo (tiel nomiĝas tiu parto de Francio).

Kiel? La organizado estis akurata kaj diskreta. Dum la laboroj oni uzis la francan kaj Esperanton, kun disdono — al nekonantoj de la lingvo uzata en tiu momento — de skriba traduko de la koncerna prelego. La tuto estis ankaŭ surbendigita kaj aperos ĉe UEA la aktoj de la simpozio. Jam antaŭmendu ilin, mi povas garantii ke vi legos informojn nekonatajn ĝis nun!

Kio? Sed estas tempo ne plu ĉirkaŭparoli kaj eniri la simpozion mem!

Kiuj? Matene, sub prezido de Marc Bavant kaj post la enkondukaj bonvenigaj vortoj de la vicprezidanto de la Universitato, prelegis Roland Breton, emerita profesoro pri geografio, aŭtoro de la Atlaso de lingvoj pri Unueco en diverseco — devizo de la eŭropanoj kaj de la baratanoj. La preleganto faris interesan komparon inter la situacio en Barato, iĝinta federacia ŝtato en 1950, kun pli ol miliardo da loĝantoj parolantaj centon da lokaj lingvoj, kun la nuna situacio en Eŭropa Unio, konsistanta el 25 ŝtatoj, kun 450 milionoj da loĝantoj kaj 21 oficialaj lingvoj.

Sekvis Ulrich Lins, tre konata esperantista historiisto, kiu alfrontis la temon La mondo de 1905 kaj la Esperanto-movado, bildigante al ni la socian, politikan kaj kulturan situaciojn de Francio kaj de Eŭropo, kiuj estis la fono de nia kongreso, kaj ilian evoluon — aŭ malevoluon — en la sekvaj jaroj ĝis la mondmilitoj. Tiel ni povis pli bone kompreni iujn decidojn de Zamenhof kaj de la movadgvidantoj, kaj la rolon de Esperanto al formiĝo de tutmonda identeco.

Fine Jean-Pierre Boulet, reprezentanto de ILEI ĉe Unesko, plilumigis la kialojn de elekto ĝuste de Bulonjo ĉe Maro kiel urbo por la unua kongreso. Post la tagmeza paŭzo transprenis la prezidantecon de la simpozio François Lo Jacomo, membro de la Akademio de Esperanto.

La unuan kontribuon prezentis Ziko M. Sikosek, verkinto interalie de la libro Sed homoj kun homoj: Universalaj Kongresoj de Esperanto 1905-2005. Kun li ni foliumis ekrane familian fotoalbumon, aŭdante la simpatiajn konversaciajn komentojn pri la esperantistoj aperantaj sur la fotoj.

Kaj jen denove sonis la franca lingvo per la voĉo de Jean-Claude Lescure, direktoro de la ĵurnalisma altlernejo ĉe Instituto pri Politikaj Studoj en Parizo, por pritrakti ne tre konatan flankon de nia historio Kiel la francaj oficialaj instancoj traktis Esperanton antaŭ 1940.

Mi ne kuraĝas aserti ke temis pri la plej interesa prelego, por ne ofendi la aliajn kontribuintojn, sed certe estis tre instrue aŭdi de franca historiisto, kiu serioze esploris oficialajn dokumentojn, kio okazis en la “registaraj palacoj” je la tempoj de la “problemo de Beaufront” kaj de la “Societo de Nacioj” kaj kiel kaj kial la pozicio de la franca registaro estis kontraŭa al Esperanto.

La lasta preleganto (ĉu ĉerizo sur la kuko?) estis Humphrey Tonkin, kiu pritraktis la temon La Universalaj Kongresoj kaj la kreo de Esperanto-Komunumo. Fakte la Bulonja kongreso markas por Esperanto la transiron de skribata al parolata lingvo kaj tio kreis iun senton de solidareco inter la ĉeestantoj, kiu restas ankoraŭ nuntempe kaj kreas la fortajn ligojn kiuj permesas al la movado superi ĉiajn malfacilaĵojn; kaj retrorigardante la Universalajn Kongresojn ni povas rimarki ke ne multo ŝanĝiĝis kaj ke la novo kiu aldoniĝis estas adapto al la ŝanĝiĝantaj bezonoj de la Esperanto-movado.

Kiom? Tre interesa tago, kiu allogis pli ol 200 aŭskultantojn ne nur esperantistajn, vigle partoprenantajn al la debatoj kiuj sekvis la unuopajn kontribuojn.

Dankon al UEA pro la decido ĝin organizi, dankon al la prelegintoj pro la streboj sin pretigi kaj apartan dankon al la organizintoj, kiuj sukcesis solvi ĝis plej lasta momento grandajn problemojn, por ke la esperantistoj povu digne, solene, interese jubilei la unuan Kongreson en Bulonjo ĉe Maro.

Michela Lipari

1905–2005
Esperanto: perspektivoj post 100 jaroj de renkontiĝoj

De la 25-a ĝis la 30-a de marto okazis renkontiĝo de Unuiĝo Franca por Esperanto. Rutina afero, ĉiujare okazanta. Tamen ĉijare ne banala, pro kelkaj kaŭzoj: pluraj asocioj de franclingvio kaj la regiono kongresis kune.

Sed eble ni ne tiom raportus pri ĝi, se ĝi ne okazus en… Bulonjo ĉe Maro! En la urbo de la unua UK, cent jarojn post ĝi! Kaj la solena inaŭguro eĉ okazis en la sama teatro, kiu mirakle ne estis dummilite bombita, dum la urbo estis grandparte detruita. En la sama ejo kie kun L.L. Zamenhof antaŭ cent jaroj kunvenis ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj, kiel oni denove deklamis antaŭ la atentema partoprenantaro kiu, cent jarojn poste, venis al la loko kie Esperanto, lingvo unue ĉefe nur skribita, akiris la statuson de parolita lingvo, kiel oni substrekis en la simpozio ĵus antaŭe okazinta.

La solenaĵon partoprenis pli multe da oficialaj instancoj, ol en iuj universalaj kongresoj. Parolis la urbestro, la nepo de la iniciatinto de Esperanto Louis Zaleski-Zamenhof, la konsulo de Pollando, kaj pluraj aliaj altranguloj. La bulonja urbestraro certe tre alte taksis la aranĝon, kaj subtenis ĝin malavare ne nur per vortoj kaj promesoj. La inaŭguron en la teatro sekvis solena parado tra la urbo, ekde la teatro nerekte tra la tuta urbo ĝis placo Zamenhof, kie staras busto (ĵus purigita pro la okazo) de L.L. Zamenhof. Tie post paroladoj oni ceremonie deponis florojn memore al la familianoj de Zamenhof kaj al la esperantistoj forpasintaj dum la holokaŭsto. La parado pluiris al la urbodomo, kie la kvincento da partoprenantoj estis akceptita.

Tiuj kortuŝaj momentoj memorigis la historion de la movado, sed la celo de la kongreso estis ligi la pasinton kun la estonto: Esperanto: perspektivoj post 100 jaroj de renkontiĝoj. Kion niavice por la estonteco? Tiel tekstis la temo de la renkontiĝo, pri kiu prelegis Claude Piron, kiel kutime verve kaj talente. Malpli konata de la esperantistoj, sed ne malpli interesa, Raymond Besson, prezidanto de la beletra klubo de la fervojistaj verkistoj, kaj membro de asocio por defendo de la franca lingvo, prelegis en Esperanto, lingvo de li lastatempe lernita, pri la lingvaj demandoj en Eŭropo, kaj la rolo, kiun Esperanto povus ludi. Tiaj altnivelaj prelegoj altiris amasan publikon, preskaŭ ĉiam la salonego estis plenplena. Post publika debato la kongresanoj akceptis rekomendaron, kutima afero, sed malpli kutime, ĝin akceptis ankaŭ la urbestra konsilantaro de Bulonjo en sia kunsido okazanta la saman tagon!

Krom la propraj kunsidoj de la diversaj asocioj (UFE, SAT-amikaro, Franca Fervojista Esperanto-Asocio, ktp) okazis tuta aro da kunsidetoj, ekskursoj kaj bunta kultura programo.

Klasika koncerto agrabligis la interkonan vesperon. Dum la teatra vespero du spektakloj estis prezentitaj: Henri de Sabates majstre prezentis novan version de la Stilekzercoj de Raymond Queneau, kies unua parto estis pli-malpli propra aldonaĵo, fakte iom fora de la tradiciaj prezentoj. La komedion de Agnès Jaoui kaj Jean-Pierre Bacri Familia etoso oni povis ĝui en la prezento de la Teatro-trupo de Tuluzo. Realisma kaj humura priskribo de la funkciado de familio. Du prezentoj estis ankaŭ dum la sekva vespero, sed ili fojfoje kuniĝis kaj kantisto kaj koruso kunkantis: Jacques Yvart, kiu kantas i.a. kanzonojn de Georges Brassens, kaj la bretona grupo Meven, kiu rondirigis nin tra la mondo.

La bonega folklora grupo “Soleils boulonnais” (bulonjaj sunoj, t.e. la nomo de la kufoj kiujn siatempe surportis bulonjaninoj) ravis ĉiujn per sia viglaj muziko kaj dancado. Laŭdire, alvenante en Bulonjon Zamenhof estis akceptita de tiel tradicie vestita bulonjanino; memore al tio, unu el la bulonjaj dancistinoj invitis la prezidanton de la organiza komitato valsi kun ŝi sur la scenejo…

Ekskursoj bone ĉiĉeronataj gvidis tra la urbo, speciale vizitante la maristan kvartalon, kaj al la naturaj vidindaĵoj de la marbordo. Sed la kulmino de la ekskursoj estis tuttaga vizito al Britio, sekvanta la paŝojn de Zamenhof kaj la siatempaj kongresanoj. Tunelaj kaj aliaj problemetoj malfruigis la programon, sed agrable nin akceptis la urbestrino de Folkestone, kiu memorigis la viziton okazintan antaŭ cent jaroj. Bedaŭrinde kion vidis siatempe Zamenhof ni nur povis imagi: plene densa nebulo, plej altkvalita, kovris la tutan pejzaĝon de Folkestone ĝis Dovro. Belegan bufedon la Esperanto-Asocio de Britio proponis al la vizitantoj, kaj vigla folklora prezento kronis la aranĝon.

Oni ja ŝatintus havi denove universalan kongreson tie, sed nun feliĉe venas 2000 aŭ 3000 homoj por tiaj eventoj, kaj tiom da homoj oni malfacile povus taŭge loki en Bulonjo. Jam por la nuna aranĝo oni devis limigi la nombron al 500 partoprenantoj, je la bedaŭro de multaj homoj, kiuj ankaŭ deziris partopreni la neordinaran renkontiĝon.

Claude Nourmont

Esperanto: Kiaj perspektivoj jarcenton post la unua kongreso?

Claude Piron, sviso, profesoro pri psikologio, psikoterapiisto kaj verkisto, kontribuis al la bulonjaj solenaĵoj per atentokapta prelego pri la nuna stato kaj perspektivoj de Esperanto. Ĉu la eta Davido havas ankoraŭ la ŝancon kontraŭ la angla Goliato?

Antaŭ cent jaroj

Cent jaroj. Jam cent jaroj pasis, ekde tiu ĉefmomento en la homara historio, kiam Zamenhof ĉi-urbe alparolis la unuan kongreson de Esperanto, dirante: Mi salutas vin, karaj samideanoj, fratoj kaj fratinoj el la granda tutmonda homa familio, kiuj kunvenis el landoj proksimaj kaj malproksimaj, el la plej diversaj regnoj de la mondo, por frate premi al si reciproke la manojn.(...) Modesta estas nia kunveno; la mondo ekstera ne multe scias pri ĝi kaj [niaj] vortoj ne flugos telegrafe al ĉiuj urboj (...) de la mondo. (...) Sed tra la aero de nia salono flugas misteraj sonoj, sonoj tre mallaŭtaj, ne aŭdeblaj por la orelo, sed senteblaj por ĉiu animo sentema: (...) la sonoj de io granda, kiu nun naskiĝas. Kaj iom pli poste li diris: En nia kunveno ne ekzistas nacioj fortaj kaj malfortaj, privilegiitaj kaj [senprivilegiaj], neniu humiliĝas, neniu sin ĝenas, (...), ni ĉiuj estas plene egalrajtaj; ni ĉiuj sentas nin kiel membroj de unu nacio, kiel membroj de unu familio. Kaj la unuan fojon en la historio de la homaro ni, membroj de la plej malsamaj popoloj, staras unu apud la alia ne kiel fremduloj, ne kiel konkurantoj, sed kiel fratoj (...) kiuj premas al si reciproke la manojn (...) sincere, kiel homo al homo. Ni konsciu bone la gravecon de la hodiaŭa tago, ĉar hodiaŭ, inter la gastamaj muroj de Bulonjo ĉe Maro kunvenis ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj.

Verŝajne, kiam mi parolis pri tiu tago de 1905 kiel ĉefmomento de la homa historio, la plimulto el vi pensis: Nu, li vere troigas. Eble. Sed mia opinio ne estas senbaza.

Min ege impresis fakto, pri kiu mi legis en Unesko-dokumento. Antaŭ longe, afrika tribestro, kiun oni provis konvinki, ke utilas kapabli skribi kaj legi, rifuzis tion kredi. Oni do proponis al li eksperimenton. Li diru ion, ion ajn, al iu, kiu notos liajn parolojn, kaj la paperon oni portos al alia vilaĝo, kaj li akompanos tiujn, kiuj portos ĝin. En tiu vilaĝo estos iu, kiu ne ĉeestis, kiam li parolis, kaj kiu do ne aŭdis liajn vortojn, sed kiu scipovas legi. Tiun oni petos legi la tekston sur la papero. La tribestro konsentis. Kaj kiam la grupo alvenis al la alia vilaĝo, kaj iu tie laŭtlegis, kion li diktis antaŭe, li estis ege mirigita. Iu, kiu estis for, kiam li parolis, kapablis ekzakte rediri liajn vortojn. Nekredeble! Vere mirakla afero!

Estas fakto, ke la invento de skribado havis impresajn konsekvencojn. Grandan parton de nia komforto, de nia plezuro, de niaj scioj, de niaj ĝojoj, de nia sano ni ŝuldas al la fakto, ke skribo ekzistas. Se skribo ne ekzistus, ni ne estus tiuj, kiuj ni estas. Tial oni povas diri, ke la momento, kiam unuafoje transdoniĝis ideoj aŭ informoj skribe, estis ŝlosila momento en la historio de la homaro, eĉ se neniu scias, kie kaj kiam ĝi okazis. Miaopinie, ankaŭ la momento, kiam interkompreniĝis unuafoje homoj el dudek landoj sen interpretistoj, kaj sen tio, ke iu devus paroli la lingvon de alia popolo, estis ŝlosila momento en la historio de la homaro. Kaj tiu eksterordinara momento okazis ĉi tie en Bulonjo en 1905.

Okazis ankaŭ io tre grava, kiam Zamenhof deklamis sian poemon Preĝo sub la verda standardo: pluraj ĉeestantoj ploris! Per tiu fakto estis definitive rebatita la argumento de tiuj, kiuj asertas, ke lingvo enkabinete naskita ne povas havi animon. Se deklamo povas emocii, ĝis larmoj, tio signifas, ke la uzata lingvo estas multe pli ol io robota, meĥanika, uzebla nur por celoj praktikaj, kiel opiniis la plimulto el la tiutempaj intelektuloj, ĝi kapablas tuŝi la korojn, ĝi havas animon.

Multaj el ni spertis tiun animon diversokaze. Ni scias, ke Esperanto povas igi nin vibri, jen entuziasme, jen ĝoje, jen elreviĝe, jen furioze, ni spertis, ke niaj sentoj vibras per ĝi, ni scias, ke ni povas disputi, kvereli, koleri en ĝi, sed ankaŭ uzi ĝin konsole kaj ame, kaj ke en ĉiuj ĉi okazoj ĝi neniam montriĝas malsupera al la aliaj lingvoj. Kiam oni ion travivis, oni ne povas dubi pri la travivaĵo. Tial, egale kion diros la skeptikuloj, kiuj identigas Esperanton al senviva kodo, ni scias, ke ili eraras. Eĉ se ni ne sukcesas komuniki nian sperton al la ekstera mondo, tamen la fakto restas, ke Esperanto estas io viva, lingvo kun animo. Tion ni scias proprasperte. Kaj tio ne estas afero de opinio, kaj do de subjektiveco. Tio estas fakto, io objektiva, dum la ideo, ke Esperanto ne havas animon, estas simpla, subjektiva opinio, bazita sur neniu sperto aŭ observo. Apud faktoj, subjektivaj opinioj neniom pezas, longperspektive. Opinioj varias, opinioj ŝanĝiĝas, sed faktoj restas faktoj, solidaj, nerenverseblaj, ĉiam venkontaj, ĉar ili estas la realo, dum opinioj estas nur mensaj bildoj, kiuj, se ili ne baziĝas sur io reala, povos nur post ia tempo disfali.

La tri homaj cerboj kaj la animo de Esperanto

Mi insistas pri tiu punkto, ke Esperanto havas animon, ĉar ĝi estas laŭ mi ege grava. Mi multe legis la tekstojn de Zamenhof, liajn paroladojn, liajn leterojn. Kaj mi ĉiam admiris unu el liaj karakterizoj, kiu estas ne ofta: la rimarkindan ekvilibron inter la du duonsferoj de lia cerbo.

Homa cerbo estas triopo. En la plej malalta tavolo, ĝi estas pure instinkta, ĝi estas kiel la cerbo de serpento: en tiu plej funda tavolo troviĝas la praa, primitiva parto de ni: tie ni travivas la bazajn emociojn, kiel paniko, deziro, agresemo, kaj tie estas la komandejoj, kiuj igas nin reagi kapte, sinkaŝe, forkure aŭ atake. Sed super tiu praa cerbo troviĝas la t.n. kortekso, kiu dividiĝas en du duonsferojn, similajn al la du partoj de senŝeligita nukso. Tiuj du duonsferoj havas malsamajn funkciojn. (En tio, kion mi priparolos nun, kiam mi diros dekstramaldekstra tio validos nur por la plimulto, kiu konsistas el dekstramanuloj. Ĉe maldekstramanuloj la afero estas pli kompleksa). Nu, ĉe dekstramanulo, la maldekstra duonsfero funkcias per vortoj, ciferoj, mezuroj, racio, analizo, dedukto, faktoj, volo, disciplino kaj similaj aferoj, tial mi emas nomi ĝin la cerbo de rigoro.

Kontraste, la dekstra funkcias per bildoj, senvortaj simboloj, sentoj, inkluzive de la estetikaj kaj artaj, etosoj, imago, metaforoj, intuicio, spontanaj pensoĉenoj, sonĝoj kaj revoj, poezia maniero rigardi la mondon, kreemo, libereco, tial mi nomas ĝin la cerbo de fido, ĉar nur se oni fidas oni povas lasi ĝin funkcii laŭ sia nekredebla fekundeco. Ĝenerale ĉe homo, kaj ofte ĉe tuta popolo, unu el la duonsferoj superregas. Sed ĉe Zamenhof ambaŭ estis, ne nur bonege disvolvitaj, sed ankaŭ kunordigitaj tute harmonie.

Kaj tion oni retrovas en la lingvo mem. Ĝi estas rigora, ĝi postulas disciplinon, kaj do postulas, ke oni aktivigu la maldekstran duoncerbon. Pensu nur pri la akuzativo, pri la fakto, ke verboj estas ĉu transitivaj, ĉu netransitivaj, aŭ pri la nete difinita senco de la prepozicioj. Esperanto estas lingvo pli rigora ol la plimulto. Sed ĝi estas ankaŭ pli libera. La rajto kombini radikojn kaj afiksojn sen ia limigo esta io tipa pri la dekstra duoncerbo, kaj same la libereco en la vortordo aŭ en la sintakso. Por esprimi unu ideon, Esperanto disponas multe pli da diversaj ebloj ol aliaj lingvoj. Vidu, kiom da manieroj prezentiĝas por esprimi la ideon: Mi venis al Bulonjo per trajno: Al Bulonjo mi trajnis, mi venis trajne Bulonjon, Bulonjen trajnis mi, pertrajne mi al Bulonjo venis, eĉ — almenaŭ humure aŭ poezie — mia alBulonja veno estis trajna, trajne mi alBulonjis. Se, por verkisto, Esperanto havas ŝatindajn flekseblecon kaj riĉecon, tio ŝuldiĝas ĝuste al tiu maloftega kunordigo de rigoro kaj libereco, al tiu integriĝo de la du cerbaj duonsferoj.

Esperanto per tio estas unika. Lingvoj akcentas jen unu, jen alian trajton. La franca kaj germana estas rigoraj, sed lasas malmulte da libereco en la maniero esprimi sin. La angla kaj la ĉina estas pli liberaj, sed al ili mankas rigoro, kaj, sekve, precizeco. Jes, Esperanto estas unika en la panoramo de la lingvoj. Per ĝi la menso povas funkcii fajne, nuance, precize, klare, sed en ĝi ankaŭ la koro trovas ilon por esprimi sian vastecon, sian fantazion, siajn plej intimajn kaj intensajn sentojn kaj emociojn.

Al io unika mezuma homo ne emas kredi. Tial la elstaran bonecon de Esperanto la plimulto de niaj samtempuloj simple ne povas imagi.

Subtila transdono de kaŝaj mesaĝoj

Kaj ĝuste tial, antaŭ kelkaj minutoj, mi intence uzis la vorton longperspektive. Oni ne povas ĝuste kompreni la fenomenon Esperanto, se oni ne lokas ĝin en historian perspektivon. Kaj pro tio, ke ili evitas tion fari, tiom da homoj nun diras: la mondolingvo estas la angla. Eble vi tuj trovos, ke mi parolas negative pri la angla lingvo. Fakte mi kritikas nek la lingvon mem, nek la kulturon ligitan al ĝi, nek la homojn, kies gepatra lingvo ĝi estas. Mi tre ŝatas la anglan kaj ĝian kulturon. Kiam mi pensas pri homoj kiel P.G. Wodehouse, Woody Allen aŭ eĉ Louis L’Amour, mia koro ŝvelas pro dankemo. Kaj la kvin jaroj, kiujn mi travivis en Novjorko, ludis grandan rolon en mia feliĉiĝo. Kion mi kritikas, tio estas la statuso de la angla en nia tutmonda socio, statuso maldemokratia kun multaj negativaj konsekvencoj. Sed pri tiu nejusta pozicio de la angla respondecas kaj kulpas ĉefe neanglalingvanoj.

Konstante amaskomunikiloj, ministroj, firmaestroj, kaj simplaj homoj, kiuj babilas en trinkejo, rediras tiun frazon. Kaj ili ne konscias, ke kune kun ĝi ili transdonas tutan serion da neeksplicitaj ideoj. Ekzemple: la venko de la angla estas definitiva, lingva diverseco ne plu kaŭzas problemojn, la uzo de la angla ne havas financajn konsekvencojn por vi, ne ekzistas realisma alternativo, ne ekzistas lingvaj handikapuloj, se fremdulo suferas maljustecon, ĉar li ne kapablas taŭge esprimi sin, aŭ se firmaestro maltrafas profitdonan kontrakton, ĉar lia nivelo en la angla ne estas adekvata por la traktado kun la alilanda partnero, ili havas nur tion, kion ili meritas, ili nur devis bone lerni la anglan. Se vi pripensos kelkminute, vi nepre sentos, ke efektive tiuj mesaĝoj — kaj aliaj — kaŝe akompanas la frazon pri la venko de la angla. Ili estas mesaĝoj, kiuj fermas, kiuj puŝas la mensojn en tunelon, kie nenio videblas ĉe-flanke, kaj kun nur unu lumo ĉe la fino: la angla, sen kiu ne estas elirejo. Tiu kondiĉado malhelpas havi normalajn reagojn, kia estus, ekzemple, jena ideo.

Denaskaj anglalingvanoj tiras multege da avantaĝoj, kaj da profito, de la nuna lingva sistemo. Britio ricevas unu miliardon (mil milionojn) da eŭroj ĉiujare el la lingvostudaj restadoj. English language teaching is very big business [Instruado de la angla estas tre granda profitdona kampo] siatempe diris la informbulteno de la Foiro de la Angla Lingvo, en Barbican Centre (Londono). Kaj tion konfirmis la prezidanto de British Council dirante: La angla lingvo enspezigas al ni pli ol la nafto de la Norda Maro. Kion mi ĵus diris, tio rilatas nur al Britio, sed Usono eĉ pli profitas de la ampleksa uzo de la angla.

Estus do normale, ke anglalingvanoj pagu por ili. Ĉu ne estas absurde, ke en la tuta mondo neanglalingvaj impostpagantoj pagas gigantajn sumojn por ke la ŝtatoj organizu instruadon de la angla, kio finfine metas ilin en malsuperan pozicion? Dume, tiuj, kiuj havas ĉiujn profitojn, kiuj ricevas pro denaska rajto superecon en ĉiu diskuto, traktado aŭ debato kaj al kiuj la peno lerni lingvon estas ŝparita, estas ĝuste tiuj, kiuj pagas nenion por tiu impresa avantaĝo! Justeco postulus, ke la anglalingvaj ŝtatoj pagu al ĉiuj aliaj landoj la monon necesan por ebligi al alilingvanoj lingve renkonti ilin. Krome, dum ni dediĉas multegajn horojn al studado de la angla, la angleparolantoj povas dediĉi tiun tempon al studado de scienco, tekniko, profesio, aŭ al ripozo, kaj malstreĉo. Ĉu ne estus normale, ke ili finance kompensu nian tempoperdon kaj niajn penojn, akceptitajn grandparte je ilia profito? En nia tutmondigita kaj novliberalisma socio, neniu avantaĝo estas senpaga. Ili ricevas egan avantaĝon, ili pagu, iom laŭ la principo kiu poluas, tiu pagu.

La neeksplicitaj, kaŝaj mesaĝoj, kiuj kunformas la pensan akompanadon sed ankaŭ la sentan etoson de la konstante ripetata frazo, enŝovas sin en la mensojn nekonscie. Ĉar ili ne estas eksplicitaj, oni ne povas defendi sin kontraŭ ili. Kaj ĉar ili eniĝas en la nekonscian parton de la psiko, ili trudas masoĥismon, kontraŭ kiu nur konscieco povus gardi nin. Pro tiu subtila maniero de penetro, la viktimoj de la situacio konstante ripetas al si frazojn, kiuj konfirmas kaj plifortigas ilian statuson de viktimoj. Tio estas la sistemo uzata por teni sklavojn kaptitajn en sia sklava pozicio, aŭ por eviti, ke homo el plej malalta kasto provu ŝanĝi la kastan sistemon. Papage ripetante la frazon, niaj samtempuloj persvadas sin, ke nenio estas plibonigebla, ke nenion ili povas fari, ke ili estas sklavoj sen espero pri libereco, ĉar la mastroj venkis definitive, kaj venkitoj ne relevu la kapon. Estas kvazaŭ sorĉa ĉanto, magia formulo, kies efiko estas, ke la viktimoj pli kaj pli akceptas sian viktimecon. La masoĥismo plifortiĝas de ripeto al ripeto, sed tion, ho ve!, la viktimoj ne rimarkas.

Kiuj parolas pri la koncerna temo, tiuj preteratentas fakton ege gravan. En la dekstra duoncerbo, ekzistas ĉe ĉiu homo nekonscia, malklara aspiro al io, io nedifinebla, sennoma, ĉar tro malpreciza, sed io bona por la tuta homaro, aspiro al iu paradiza harmonio, al mondo, kie maljusteco ne ekzistus. Kaj tiu aspiro, kvankam nebula, estas tre forta, ege potenca, kapabla movi gigantajn individuajn energiojn, veki rimarkindajn sindediĉojn ne facile pravigeblajn racie. En iu nombro da individuoj tiu aspiro al iu bono senkontura kaj sennoma kristaliĝis en la koncepto “Esperanto”, tiel ke ili investas grandan parton de sia memo, de sia libido, dirus Freud, en la kampon, kiun la vorto Esperanto elvokas. La koncepto “Esperanto” tiel alprenas la altirforton, kiun Carl Gustav Jung atribuas al tiuj kernoj de psika energio, tiuj nebulozoj psikaj, kiujn li nomas arketipoj. Ĝi estas la konkretiĝo, do la pensebla formo de io nepensebla, de io kio staras trans nomeblo, sed kio altiras psikojn kun forto senfine pli granda ol la forto, per kiu la plej giganta elektromagneto altiras feron. La ripetado de la ideo, ke la angla venkis, agas sur la maldekstran cerban duonsferon, kaj ĝi blokas la fekundecon de la dekstra, kie ĝi subpremas la arketipon, la aspiron al justeco tutmonda, pri kiu mi ĵus parolis. Ĝi blokas la kapablon imagi. Tial homoj, kiujn oni tiom bombadis per tiu mensfermanta slogano, ke ili asimilis ĝin, eĉ ne plu povas imagi, ke ekzistas alternativo. Tiel mortas scivolemo, kaj kritika menso steriliĝas. Pro tiu socipsikologia procezo milionoj kaj milionoj da gejunuloj, en la tuta mondo, estas devigitaj fordoni sin dum jaroj kaj jaroj al senproporcia mensostreĉado por provi mastri lingvon, en kiu ili neniam situos egale al la denaskuloj. Kaj, ke tiu plago ne necesas, ke ekzistas alternativo, kiu donus al la tutmonda junularo, kaj al ĉiuj impostpagantoj, fakte al ĉiuj ŝtatoj, krom la anglalingvaj, senpezigon de multaj pezaj financaj ŝarĝoj, kaj liberigon el absurda maniero investi sian tempon kaj sian nervan energion, ni, eta marĝena malplimulto, scias proprasperte. Sed la ĝenerala publiko sorbis la mesaĝon pri la definitiva venko de la angla. Kaj kiam oni tutforte kredas ĝin, sen havigi al si iom da distanco por ĝin rigardi kritike, oni nepre devas alpreni komplementan ideon, nome, ke, ĉar venkis la angla, Esperanto fiaskis.

(daŭrigota)

Interkultura esploro

Eĉ vizitinte landon, ne eblas tuj ricevi ĝustan imagon pri ĝia kulturo

La mondo strebas al integriĝo. Malfermiĝas landlimoj, unuiĝas ŝtatoj, kreiĝas unuecaj ekonomiaj sistemoj. Estas, sendube, multaj kialoj por paroli pri evidenta utileco de la tutglobiĝo. Tamen, la stato de la hodiaŭa mondo naskas iujn aliajn demandojn. Kiel, sur kiuj principoj konstruiĝos rilatoj inter popoloj en la kondiĉoj de unueca ekonomia, politika, kultura (do ankaŭ lingva) spaco? Ĉu la universala integriĝo ne signifos universalan samiĝon, rezulte de kiu ni ricevos averaĝan teranon kun samaj opinioj, pensoj, sentoj? Ĉu ĝi ne kondukos finfine al nacia kaj kultura asimiliĝo de la popoloj? Kio entute difinas la nacian kaj kulturan memkonscion de la homo?

Tiel demandis sin Elena Nadikova, la gvidanto de la grupo “Betuleto”, kiam ŝi decidis organizi malgrandan sociologian esploron inter la infanoj de sia lernejo. Ŝi laboras en meza lernejo kaj paralele jam dum du jaroj okupiĝas kun infanoj pri Esperanto. La lerneja E-grupo ekde aŭtuno 2003 partoprenas en la projekto Interkulturo sub la nomo Betuletoj. Ĉeboksari estas la ĉefurbo de la Ĉuvaŝa Respubliko, unu el la naciaj respublikoj de Rusio, kiu situas en la centro de la lando, en la Volga regiono. Ĝi estas malgranda kaj laŭ la teritorio kaj laŭ la nombro de loĝantoj (1.351.700). En ĝi loĝas 67,8% da ĉuvaŝoj, 26,7% da rusoj, 5,5% da aliaj nacioj (sume 50 nacioj).

En novembro 2004 estis lanĉita enkadre de la projekto nova diskuttemo — Mia kulturo. Ĝi ŝajnis al Elena interesa ne nur kiel interkultura, sed kiel vasta sociologia temo. Kion pensas rusiaj infanoj pri sia kulturo, ĉu ili entute interesiĝas pri ĝi? Jen kio interesis ŝin ne nur kiel instruistinon, sed kiel rusianinon ĝenerale. Por la esploro ŝi enketis lernantojn de la 5-a ĝis 11-a klasoj (aĝo de 10-17 jaroj) de tipa urba lernejo. La demandoj estis: Al kiu kulturo vi atribuas vin kaj kial? Kia vi imagas vian kulturon? Ĉu vi pensas ke estas multaj homoj, kiuj dividas vian imagon pri via kulturo? Ĉu via kulturo havas iujn distingajn trajtojn? Se jes, kiujn? Kiun imagon havas pri via kulturo tiuj, kiuj ne apartenas al ĝi? Ĉu tiu imago estas ĝusta aŭ oni havas multajn antaŭjuĝojn?

Estis enketitaj 451 lernantoj. La infanoj atribuis sin al tiu aŭ alia kulturo depende de kelkaj kriterioj: al kiu nacio apartenas iliaj gepatroj kaj proksimaj parencoj, ĉu ili scias la nacian lingvon, kie ili loĝas, kies tradiciojn kaj morojn ili sekvas. Kiel ĉefan kriterion la infanoj indikas la loĝlokon, nacion de la gepatroj kaj sekvadon de tradicioj kaj moroj. Laŭ tiuj kriterioj, 63% de la enketitoj opinias sin reprezentantoj de la ĉuvaŝa kulturo, 21% de la rusa, 14 % de ambaŭ kulturoj, 2 lernantoj atribuis al si apartenon al la armena kulturo, kelkaj — al miksitaj kulturoj: ĉuvaŝa-tatara 2 lernantoj, rusa-ĉuvaŝa-ukraina 2, rusa-baŝkira-ukraina 1, rusa-ukraina 1, rusa-ĉuvaŝa-finna 1. Estas interese, ke multaj el tiuj, kiuj konsideris sin apartenantoj de neĉuvaŝa kulturo, respondante pri sia kulturo priskribis tamen la ĉuvaŝan kulturon. Interesa momento estas, ke, ekzemple, infano-armeno atribuis sin al la rusa kulturo, ĉar li scias ĉiujn morojn kaj tradiciojn, loĝas en Rusio kaj havas ĝian vivmanieron. Ankoraŭ unu simila respondo: Mia patro estas azerbajĝanano, la patrino — rusino, sed mi estas reprezentanto de la rusa kulturo, ĉar mi loĝas en ĝi.

La respondoj montris, ke la ĉuvaŝaj infanoj bone konas precipe sian nacian kulturon, ĝiajn distingajn trajtojn. Ili skribis, ke la ĉuvaŝa kulturo estas antikva, unika kaj belega. Multaj skribis pri ĝiaj paganaj radikoj. Ĝi havas interesajn popolajn metiojn (ekzemple lignoĉizadon kaj brodadon), belajn kantojn kaj naciajn kostumojn, interesajn ritojn kaj bongustan kuirarton. Malpli detale estis priskribita la rusa kulturo.

La infanoj ne apartigas la kulturon disde la gepatra lando, gepatra urbo kaj ĝiaj portantoj, pro tio al ĝiaj distingaj trajtoj ĉiuj enketitaj atribuis ankaŭ tipajn trajtojn de la nacia popolkaraktero. Ili opinias, ke distingaj trajtoj de la ĉuvaŝa kulturo estas mirinda ĉuvaŝa brodaĵo, piemo, unika lingvo — unusola konservita en la mondo lingvo de la bulgara grupo, belaj vestoj, moroj kaj tio, ke la naciaj tradicioj “vivas” ankoraŭ nun, en la 21-a jarcento. Laŭ ilia opinio, ĉuvaŝojn diferencigas antaŭ ĉio laboremo, poste gastamo kaj ŝparemo (kelkaj menciis tion kiel mankon). Distingaj trajtoj de rusa popolo, laŭ ilia opinio, estas antaŭ ĉio gastamo, malavareco, talento kaj vireco. Respondante al la demando, la infanoj menciis antaŭ ĉio pozitivajn ecojn de sia popolo. La mankojn indikis precipe lernantoj de la pli aĝaj klasoj 10-a kaj 11-a (aĝo de 16-17 jaroj).

Koncerne la demandon pri sinteno de alikulturanoj rilate al la kulturo de la enketitoj, 43% de la enketitoj esprimis la opinion, ke apartenantoj de aliaj kulturoj iom scias pri la rusa kulturo, sed la ĉuvaŝa kulturo por ili estas preskaŭ tute ne konata.

Aliaj (42%) opinias, ke nun Ĉuvaŝion oni poiome komencis koni, ĉar nin dum la lastaj jaroj ofte vizitas eksterlandanoj. Samtempe ĉiuj tiel respondintaj skribis, ke tiuj, kiuj vizitas nin, ekkonas nin kaj komencas rilati al ni bone.

La infanoj plene agnoskas la rajton de ĉiu homo al propra opinio kaj ofte montras neatenditan saĝon: Ĉiu popolo opinias sin pli bona ol aliaj, aŭ eĉ: Mi estimas ĉiujn kulturojn, sed jen la plenaĝuloj, kiel al mi ŝajnas, multajn kulturojn ne estimas kaj eĉ fimokas — amara, sed, necesas diri, justa riproĉo! La respondoj estis diversaj, sed ĉiujn unuigas komuna trajto: la infanoj ne kontraŭstaras diversajn kulturojn, ne dividas ilin en siajn kaj fremdajn. Ili estas malfermitaj al ĉiuj kulturoj, kaj tio konvinkas, ke necesas aktive okupiĝi kun infanoj pri variaj kulturaj kaj ĝenerale humanismaj projektoj. Kvankam la infanoj ne ĉiam povas objektive taksi la situacion, iliaj respondoj permesas esperi ke ne minacas nin senpersonigo, kultura aŭ nacia asimiliĝo, subpremo de unu nacio fare de alia. Sed kio estos en la estonteco, tio dependas de ni mem — kiel ni edukos la infanojn al reciproka estimo. Kaj ni havas bonegan rimedon por tio — nian interkulturan lingvon.

(Laŭ raporto de Elena Nadikova)

[FORIGITA!: bildo]

Elena Nadikova kun la “Betuletoj”

[FORIGITA!: bildo]

Popolaj ĉuvaŝaj kostumoj

Esperanto en Ĝenevo

ĉe la 61-a Konferenco de UN pri homaj rajtoj

Mi mem kaj Andreas Kuenzli partoprenis la laborojn de la 61-a Sesio de la Komisiono pri Homaj Rajtoj de Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo kiel reprezentantoj de UEA. La tuta Sesio daŭras dum unu monato kaj alfrontas ĉiujn subtemojn ligitajn al la respekto de homaj rajtoj en ĉiuj partoj de la mondo. Ni partoprenis en la tagoj, en kiuj oni diskutis i.a. pri kulturaj rajtoj kaj edukado, ĉar UEA, kiel asocio en rilatoj kun UN, estis sendinta skriban deklaron disdonotan al ĉiuj naciaj delegitaroj, pri kiu jam parolis ĉi tiu revuo.

Esence ni substrekis en tiu skriba deklaro ke oni respektu la lingvajn homajn rajtojn per uzado de gepatraj lingvoj en lernejoj kaj, krome, ke ni konsideras, ke la nuna situacio, en kiu nur kelkaj naciaj lingvoj estas uzataj por kontaktoj inter homoj el malsamaj nacioj estas nekontentiga, diskriminacia kaj ne kontribuas al internaciaj kompreniĝado, paco kaj egaleco. Ĝi, fakte, kontraŭdiras la Artikolon 2 de la Deklaracio de Homaj Rajtoj de UN. Surbaze de tio kaj aliaj ni proponis ke la Komisiono de UN pri Homaj Rajtoj starigu porokazan laborgrupon por ekzameni la problemojn de lingvaj homaj rajtoj, apogu la klopodojn de fakuloj, interalie de UEA, esplori kaj eksperimenti la plej efikajn manierojn elekti la lingvojn uzotajn en lerneja instruado kaj metu la temon Lingvo kaj Homaj Rajtoj en la tagordon de unu el siaj estontaj kunvenoj.

Kompreneble temas pri grandaj petoj kun la celo ke almenaŭ eniru la konscion de la okupiĝantoj pri ĉi tiuj problemoj pri la ekzisto de Esperanto kaj pri la solvo, kiun Esperanto proponas.

Partoprenante kunvenon kun la “Speciala Raportanto de UN pri la rajto je edukado, Vernor Muñoz Villalobos, ĉiuj ĉeestantaj organizaĵoj ricevis la rajton alparoli la kunvenon, ĉar tiu Speciala Raportanto estas nova en sia laboro kaj entuziasma, kaj serĉas subtenon. Prezentinte Universalan Esperanto-Asocion kaj la apartan intereson de esperantistoj pri lingvaj homaj rajtoj, mi substrekis la neceson ke la fina rezolucio emfazu ankoraŭ pli la rajton je la edukado en la denaska lingvo de infanoj kaj la lingvajn homajn rajtojn ĝenerale. La interveno estis tuj favore komentita de la Speciala Raportanto, kiu mem citis sukcesajn kazojn de edukado en la gepatra lingvo kaj kiu promesis sekvi la temon dum sia mandato. Tuj poste ankaŭ la reprezentanto de Unesko, sinjoro Singh, de la fako pri lingva diverseco de Unesko, petis parolrajton por klarigi, ke tio kongruas kun la nuna politiko de Unesko mem. Fine de la kunveno en privata interparolo kun la Speciala Raportanto de UN estis interŝanĝitaj ret-adresoj (laŭ la nuna modo) kaj promesoj pri estonta kunlaboro inter UEA kaj li, kiu intencas lanĉi tra la mondo serion de enketoj pri ĉi tiuj temoj kaj bonvenigas la kunlaboron de esperantistoj. Fakte li jam aktive rekontaktis min per retmesaĝo pri tiuj temoj. Mi profitis la okazon ankaŭ por altiri lian atenton al la skriba deklaro de UEA, kiu estis jam disdonita de la sekretariejo de la konferenco al ĉiuj landaj delegitaroj.

Estas malfacile diri, kio estos la sekvo de tiu skriba deklaro. En kunveno pri la malneto de la rezolucio pri edukado, en kiu nur ŝtatoj rajtis paroli, la postan tagon mi rimarkis, ke la malpermeso de lingva diskriminacio en edukado estas klare formulita. Eble plia eĥo de la skriba deklaro de UEA estas la enmeto de la Programo por Evoluo de UN, pri kiu aparte parolis la deklaro de UEA, inter la Agentejoj de UN, kiuj devas partopreni la difinadon de la eduka politiko de UN/Unesko.

Kompreneble Andreas kaj mi disdonis informan materialon al reprezentantoj de pluraj Ne-Registaraj Organizaĵoj kaj ĉe kontaktoj kun landaj delegitaroj kaj kun alispecaj gravuloj, kiel Marco Pannella, eŭropa parlamentano, interesiĝanta pri Esperanto. Tiu materialo estis disponigita ankaŭ sur la informaj tabloj rezervitaj por la NRO-oj. Tiel provizore finiĝis la aventuro. Nun ni atendas la finajn rezoluciojn de la Konferenco.

Tamen estas oportunaj kelkaj observoj. Mi kredas, ke UEA potenciale havas tre pli grandajn eblojn en UN-Ĝenevo ol ĝi sukcesas eluzi. Ni rajtus havi poŝtkeston tie kaj uzi ĉambron komune kun aliaj asocioj. Temus pri speco de oficejo, kiu efikus, se estus esperantisto el Ĝenevo aŭ ĉirkaŭaĵoj, kiu irus almenaŭ unu fojon semajne por renkonti la reprezentantojn de aliaj NRO-oj, preni la poŝton, ktp. En ĉi tiu sama konferenco ni estus povintaj ricevi ĉambron kaj aranĝi kunvenon, ekzemple pri “Esperanto kaj Homaj Rajtoj”, se ni estus estintaj pli konsciaj pri la eblecoj tie. Niaj nunaj reprezentantoj en Ĝenevo estas ĉiuj eksterĝenevanoj. Ĉu iu ĝeneva aŭ apudĝeneva leganto povus helpi?

En la nuna reta mondo eblas fari parton de la kontaktoj kun aliaj NRO-oj rete de malproksime. Tion momente provas fari mi kaj irana esperantistino, Nazi Solat, sed helpo estus ekstreme bezonata. Temas pri tre tedaj administraj laboroj: starigi adresaron, sendi unuopajn mesaĝojn, ktp. Sen tio neniu eĉ konscias, ke ni ekzistas. Ĉu alia leganto kun tempo kaj komputilo sin anoncos?

Tamen, tio utilas, sed ĝi ne estas, laŭ mi, la plej grava afero. Se ni deziras ke iam ree la vorto Esperanto aŭ ĉirkaŭparola esprimo por ĝi aperu en iu rezolucio de UN (same validas por Unesko), la ĉefan laboron oni devas fari enlande por konvinki siajn respondecajn oficistojn en la Ministerioj pri Eksterlandaj Aferoj. Pro la facileco de la nuntempaj komunikoj la reprezentantoj surloke havas multe malpli da libereco nun ol ili havis iam, kaj daŭre “demandas sian ĉef-urbon”, kiel ili diras, pri ĉiu detalo. Do vi povas mem imagi, kion ili farus se oni diskutus pri enmeto de frazo pri Esperanto. Pro tio UEA, la centra UEA, devas havi multe pli da kapablo daŭre kontakti la landajn aktivulojn (vin, la estraranojn de viaj landaj asocioj) kaj peti, instigi, gvidi, se ni volas alveni al veraj rezultoj. Mi konfesas, ke mi kaj aliaj en UEA faras nian eblon sed simple ne sukcesas fari ĉion bezonatan. Aktivan helpon por fari tion ni bezonas. Neniu pli bone ol aktivulo sperta pri la movado povus helpi. Temas pri iom teda kaj iom temporaba agado kaj mi scias, ke vi ĉiuj jam estas plene okupitaj, sed se eble iu el vi povas, li aŭ ŝi bonvolu kontakti min persone.

Renato Corsetti

Nia lingvo parolita en Eŭropa Parlamento

La 23-a de februaro estis speciala tago en la Eŭropa Parlamento. Probable por la unua fojo oni parolis tie ne nur pri Esperanto, sed Esperanto estis la laborlingvo de la oficiala kunveno. Grupo de dekkelkaj personoj el naŭ landoj, parolantaj denaske 11 lingvojn, vizitis la Eŭropan Parlamentejon. La grupon gvidis la organizinto de la evento, la germana pastro Bernhard Eichkorn el Villingen.

Preskaŭ ĉiuj estis en Strasburgo por la unua fojo kaj por la unua fojo en la sidejo de la Eŭropa Parlamento. Iom da tempo okupis vizitado de diversaj flankoj de la interno kaj aŭskultado pri la funkciado de tiu internacia institucio. Venis D-ro Andrea Schwab, germana eŭrodeputito, simpatianto de Esperanto. Kun li venis Norbert Lins, la asistanto de la parlamentano kaj samtempe bona esperantisto.

Ni kunvenis en unu el la multaj prelegejoj situantaj tuj ĉe la granda ronda parlamenta debatejo. Nia interparolo tuŝis la lingvajn malfacilaĵojn ene de EP kaj de aliaj uniaj institucioj. D-ron Schwab interesis interalie la uzebleco de Esperanto por solvi la problemon. Venis la pola parlamentanino Małgorzata Handzlik. La diskuto vigliĝis, ĉar ŝi transdonis siajn impresojn el la parlamenta laboro.

La kalkuleblaj kostoj de la tradukadoj de kunvenoj kaj dokumentoj formanĝas pli ol 30% de la buĝeto de Eŭropa Unio. Ne ĉiuj kunvenoj kaj ne ĉiuj dokumentoj estas tradukataj al ĉiuj oficialaj lingvoj de EU, kvankam devus esti tiel. La kvalito de la tradukoj estas tute aparta afero. En sia elpaŝo Stanisław Mandrak, la prezidanto de PEA, informis pri dekoj da seriozaj eraroj kaj mistradukoj en la pollingva versio de la Konstitucia Traktato.

La ĉeestantaj EU-parlamentanoj parolis pri mistradukoj de diversaj dokumentoj kaj eldiroj, kelkfoje tre ridindaj eraroj. Ne malofte dum voĉdonado la eŭrodeputitoj ekzemple demandas — kiun version ni voĉdonas?la francan aŭ la anglan? — ĉar ili ne estas egalaj. Resumante la diskuton ni poste provis diveni demandante nin: kiom da milionoj da novaj entreprenoj por milionoj da personoj oni povus krei por tiu mono, kiu nun estas senproduktive elverŝata por la sencelaj tradukoj? Se ne estus solvo... Tamen ĝi ekzistas: Esperanto.

Poste ni partoprenis la ĝeneralan debaton gvidatan de Prodi kun sekva voĉdonado. En la parlamentejo ni vidis voĉdoni ankaŭ niajn polajn EU-deputitojn.

Kiam ni foriris, ni rimarkis diversajn presaĵojn kaj kelkajn kunprenis por memoro kaj eventuala pluuzo. Mi serĉis la pollingvan Konstitucian Traktaton. Vane. Estis aliaj, la pola mankis. Mi kunprenis la litovan tekston de la Konstitucio por la memoro de mia estado en la Eŭropa Parlamento.

Andreo Marszałkowski

La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK)

• lerni interkulture • lerni interkulture • lerni interkulture • lerni interkulture •

  • trisemajna intensa lernado de Esperanto
  • por komencantoj ĝis akademianoj
  • internaciaj instruistaro kaj studentaro
  • riĉa vespera kaj semajnfina programo

En 2005 NASK okazos denove ĉe la monde konata interkultura altlernejo, The School for International Training, en nordorienta Usono. La instruista skipo pretigas trinivelan studprogramon kiu emfazas la uzadon de Esperanto en interkulturaj komunikado, kompreno kaj kunlaboro. Krome estos speciala seminario por Esperanto-gramatiko gvidata de Bertilo Wennergren.

Datoj: 4-22 julio, 2005

Loko: Brattleboro, Vermonto (facile atingebla de Bostono, Novjorko aŭ Hartfordo)

Instruistoj: Paul Gubbins (Britio), Birke Dockhorn (Germanio) kaj Lee Miller (Usono)

Kotizoj: loĝado en dulitaj ĉambroj kun manĝoj 700US$; kurskotizo 995US$. Stipendioj haveblas.

Por pliaj informoj: http://esperanto.org/nask/ aŭ skribu al la kunordiganto: Ellen M. Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512; tel. (360) 754-4563; fakso: (360) 786-9175; retpoŝto e...@aol.com

Partoprenu Internacian Junularan Kongreson en Zakopane!

Jam pli ol 300 personoj el 40 landoj aliĝis al la IJK en Pollando. Se vi ankoraŭ ne planis vian feriadon, antaŭ vi estas nekredebla ŝanco. Tri gravaj aranĝoj dum unu vojaĝo: Antaŭ la IJK en Pollando vi povas partopreni la jubilean Universalan Kongreson en Litovio, poste veni al Zakopane kaj finfine veturi al la Internacia Junulara Seminario en Hungario. Vi neniam forgesos tiun internacian sperton. La IJK okazos ekde la 31-a de julio ĝis la 7-a de aŭgusto 2005.

Pli da informoj vi trovos en la ttt-ejo: http://www.tejo.org/ijk

Helpu al la konto Partoprenu IJK

Internacia Junulara Kongreso estas ĉiujare la plej populara kaj plej granda junulara aranĝo, sed multaj junuloj ne povas tien iri, ĉefe tiuj, kiuj devenas de foraj, malriĉaj landoj.

Por kontribui al la solvo de tiu problemo, TEJO havas la subkonton “Partoprenu IJK”, kiu ofte utilas por kovri aliĝkostojn (parton de vojaĝkostoj) de IJK-partoprenantoj, kiuj sen tiu monhelpo ne havus ŝancon partopreni la ĉefan junularan aranĝon en la jaro.

Ĉi-jare TEJO estas eĉ pli ambicia. Cele plifortigi kreiĝantajn Landajn Sekciojn, kaj venigi junajn aktivajn sed alikontinentajn esperantistojn unuafoje al IJK, ĝi starigis Konkurson “Partoprenu IJK”. Al la elektotaj gajnintoj ĝi deziras repagi vojaĝkostojn, depende de la financaj rimedoj.

Tial ni alvokas esperantistojn kontribui mone al la konto Partoprenu IJK. Ju pli da mono ĝi enhavos, des pli da junaj C-landanoj TEJO povos inviti al IJK 2005 en Zakopane.

Por ricevi pli da informoj, skribu al a...@ikso.net, kopie al TEJO-oficejo o...@tejo.org

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

G.E. Maura: El: “En konko de vintro”

Suno tra muslino lunas;
en la herb’ eĉ ne leporo
min amike orelumas;
akvojn stompas jam vaporo.

Flavas la kronaĵ’ folia.
Plu hirundoj ne atendis.
Ankaŭ en animo mia
la fontanoj eksilentis.

[…]

Falu, ho neĝo, falu en longaj flugoj glitaj
sur la rigidon de la dezertaj horizontoj,
sur la sordidojn urbajn, niajn sekretajn hontojn,
kaj la okulojn vakajn de l’ popoloj murditaj!

Gaston Waringhien (1901-1991), franco, estis unu el la plej grandaj prozistoj kaj vortaristoj de nia historio; pinto de lia aktiveco estis la Plena Ilustrita Vortaro (1970), sed oni ne forgesu lian redaktadon de Literatura Mondo kaj, kiel ĉefredaktoro, de La Nica Literatura Revuo (parte legeblaj en interreto: vidu la ligojn en la EVA-paĝo). Li kunlaboris kun Kalocsay en multaj epokfaraj publikaĵoj (Parnasa Gvidlibro, Plena analiza gramatiko). Tamen li aktivis ankaŭ kiel mirinda poeto, kaj sub la pseŭdonimo G.E. Maura publikigis la poemaron Duonvoĉe (1939 kaj 1963).

Membriĝi juna estas avantaĝe

Tiu kiu pagas unufoje la 25-oblon de sia kotizo al UEA, fariĝas Dumviva membro, neniam plu pagante tiun kotizon. Kompreneble precipe junaj homoj devus legi ĉi tiun frazon. Por ili la avantaĝo estos, statistike, grandega. Kial do ne ĉiu juna esperantisto nun kuras al sia banko por sendi tiun sumon al UEA?

Unu el la kialoj povas esti ke li aŭ ŝi ne povas pagi tiel multe. Tamen, okaze de naskiĝdato, diplomiĝo, aŭ iu alia festo, vi povus pripensi: ĉu donaci al la juna festanto dumvivan membrecon en TEJO/UEA?

Ĉu vi amas Esperanton?

Verŝajne vi respondas: “Jes, sed unuavice mi amas miajn infanojn, mian edz(in)on, kaj aliajn familianojn”. Tamen ankaŭ Esperanto ludas rolon en via vivo. Vi kore deziras al ĝi bonfarton. Se tiel, ĉu ĝi meritas lokon en via testamento, post viaj plej proksimaj karuloj? Grandajn donacojn (inter ili: heredaĵojn) UEA aldonas al sia ĝenerala kapitalo. Per la rento de tiu kapitalo UEA vivas, krom per la kotizoj kaj la librovendoj. Multaj ŝtatoj jure mildigas la imposton de heredaĵoj al homamaj celoj. Se vi volas, ni pristudos kune kun vi la impostajn regulojn en via lando. Vi povas kontakti la ĝeneralan direktoron, s-ron Osmo Buller, Centra Oficejo de UEA. Li estos via diskreta konsilanto.

Ans Bakker-ten Hagen

Marta gazetara eĥo

Ne-Komisiona Esperanto

En Eŭropa Unio kreskis la nombro de la oficialaj lingvoj de 11 al 20 kaj David Ferguson en Euro-Reporters.com (31 mar) demandas sub la titolo Ne-Komisiona Esperanto: Ĉu helpus neŭtrala, facile lernebla Esperanto? Komisionano por multlingvismo Ján Figel, respondis: Mi ne povas imagi iun ajn membro-ŝtaton, kiu povas forlasi sian propran lingvon por iu nova. La solvo devas esti vivanta, ne artefarita lingvo. Eĉ medicinaj konferencoj ne uzas la latinan; ĝi ne estas vivanta lingvo.

Italo gajnis internacian konkurson de Hanojo titoliĝas kontribuo en Le Courrier du Vietnam (17 mar). Esperantisto Gianfranco Polerani estis premiita en la kategorio Hanojo — via rendevuo por eseo en Esperanto — unu el la kvin konkursaj lingvoj. Tiu konkurso okazas ekde kelkaj jaroj sekve de iniciato de la hanoja Esperanto-klubo por fortigi la konojn pri la urbo. Ĉiufoje la konkurso altiras esperantistojn de la tuta mondo, informas la artikolo. Informoj pri la konkursoj legeblas ĉe: http://hanea.vnn.vn.

Granda, dupaĝa artikolo pri la sorto de la knabo Petr Ginz aperis en la kroata taggazeto Vecernji list (26 mar). La artikolon iniciatis Judita Rey Hudeček. La titolo de la artikolo estas La fatala ligo inter la knabo el koncentrejo kaj la pereinta astronaŭto. En la teksto, provizita per multaj fotoj, la ĵurnalisto informas ke li ricevis informojn de Kroata Esperanto-Ligo, ĉar la knabo parolis Esperanton.

La centjariĝo de Universalaj Kongresoj kaj la internacia kongreso en Bulonjo ĉe Maro ricevis atenton en La Voix du Nord (27 mar). Ĝi rememorigas pri la kongreso de 1905, rakontas koncize pri Esperanto kaj listigas la okazaĵojn de la datrevena kongreso.

Alia dumpaska renkontiĝo, Printempa Semajno Internacia (PSI) en Germanio, estis prezentita fare de regiona heslanda televido HR (27 mar). Ankaŭ sur la televida retpaĝaro aperis pozitiva kontribuo. La ampleksa raporto mencias la historion, kulturon kaj aliajn aplikeblecojn de Esperanto. Ili parolas lingvon, kiu en neniu lando de la mondo estas oficiala. Tamen de la babilona lingvokonfuzo neniu spuro.

Ĉu vi mem emas foje verki gazetaran eĥon? Tiam kontaktu la Komunikadcentron. La menciitaj artikoloj kaj pliaj estas troveblaj ĉe: http://lingvo.org/gazetaro (pasvorto: saluton). Bedaŭrinde ni ne sukcesas trovi ĉiujn Esperanto-menciojn. Se vi legas pri Esperanto en la gazetaro, bonvolu sciigi al ni. Ni sciigos al la aliaj!

Marko Naoki Lins
Brusela Komunikadcentro de Eŭropa Esperanto-Unio
k...@esperanto.org

Vojaĝo al Pollando 2005: lando 2005: holokaŭsto kaj Esperanto

Mi rakontos pri miaj spertoj el mezlerneja vojaĝo al la juda heredaĵo en Pollando, kies ĉefa celo estis ekkoni kaj provi kompreni la holokaŭston, kaj vizito de la juda tombejo en Varsovio, kie troviĝas la tombo de Lazaro Ludoviko Zamenhof.

Nia delegacio de tricent gelernantoj estis verŝajne la plej granda junulara delegacio de Israelo al Pollando. Akompanis nin du “atestantoj” — judoj kiuj travivis la holokaŭston. La vojaĝo komenciĝis en la juda kvartalo en Krakovo. Ni vizitis kvartalon kie estis la geto, kaj apude vidis la lokon kie estis la fabriko de Oskar Shindler, kiu savis centojn da judoj per la fabriko, kiun li fondis, kaj kie judoj povis labori.

Sekve ni vizitis la mortigejon Aŭŝvico (Auschwitz-Birkenau). Tio vere estis ŝoko, ke en la loko kie ni staris, antaŭ sesdek jaroj pereis judoj kiel ni, nur ĉar ili estis judoj. Ni vidis la barakojn kaj la stakojn da okulvitroj, hararoj, valizoj, ŝuoj, kaj multajn personajn objektojn kiujn nazioj prenis de la murditaj judoj.

La bariloj, gardoturoj, gaso-ĉambroj, la krematorioj. Ĉio subite ŝajnis tiom reala kaj ŝoka ke ni tremis. En unu el la barakoj en la apuda koncentrejo Birkenau loĝis nia “atestanto”, kiam li estis kaptito tie. Li montris al ni benkon, kie li dormis, kaj rakontis pri siaj travivaĵoj.

En unu el la barakoj ni faris ceremonion kaj lumigis kandelojn je la memoro de la holokaŭstaj viktimoj el niaj familioj. Pli kaj pli leviĝis infanoj, diris nomojn de viktimoj el siaj familioj kaj lumigis kandelojn. Tio estis unu el la plej kortuŝaj momentoj de la vojaĝo, kaj ni ĉiuj sentis la sufokon en la gorĝo.

Ni ekkomprenis kiom da personoj pereis, kaj ke preskaŭ ĉiu el ni havas personan rilaton al la holokaŭsto, en kiu estis murditaj ses milionoj da judoj. Ankaŭ mi havas parencojn kiuj pereis.

En mia tuta vivo mi ne forgesos tiujn vidaĵojn. Mi memorigos ilin al la venontaj generacioj, por ke neniu forgesu la holokaŭston kaj por ke neniam io simila ripetiĝu.

Fine de la vizito en Aŭŝvico la tuta delegacio kantis la israelan himnon Hatikva (la espero). Mi sentis sufokon kiam ni kantis la himnon, tenante la israelan flagon kun la stelo de David, kaj pensis pri la simboleco de tio, ke antaŭ sesdek jaroj en la sama loko judoj estis murditaj pro la sama simbolo kaj la sama espero.

En la postaj tagoj ni vizitis la koncentrejojn Treblinka kaj Majdanek. En Majdanek ni vidis restaŭritan mortofabrikon. Ni sekvis la trakon sur kiu pasis la viktimoj de la alveno ĝis ili estis gasumitaj kaj poste bruligitaj.

Varsovio estis la lasta urbo kiun ni vizitis. Ni vojaĝis tra la kvartalo kie estis la geto kaj vizitis la judan tombejon en Varsovio.

Tie ni haltis ĉe la tombo de Zamenhof. Sur la tomboŝtono estas granda verda stelo el mozaiko kaj teksto en Esperanto. En tiu okazo mi fariĝis la gvidanto kaj rakontis al mia grupo pri Zamenhof kaj Esperanto. Kiam mi vidis ke ĉiuj aŭskultas kaj interesiĝas, mi rakontis kiel Zamenhof kreis Esperanton por internacia paco, kaj ke Esperanto ne havas landon, sed estas internacia lingvo. Nia gvidanto aldonis ke la nazioj arestis la esperantistojn kaj sendis ilin al la koncentrejoj.

Mi rakontis ankaŭ pri mia persona rilato al Esperanto: miaj gepatroj konatiĝis en Esperanto-kurso. Mia patro parolis kun mi Esperanton kaj la panjo parolis la hebrean, kaj tiel mi kaj mia fratino fariĝis denaskaj parolantoj de Esperanto. Ni partoprenis kongresojn kaj infanajn kongresetojn en multaj landoj. Tiel mi konatiĝis kun infanoj de la tuta mondo kun kiuj mi havas komunan lingvon. Post mia parolado la gvidanto disdonis flugfoliojn pri Esperanto kaj Zamenhof. Ĉiuj vigle interesiĝis pri Esperanto kaj eĉ volis ke mi instruu ilin.

La vojaĝo estis por mi neforgesebla travivaĵo kaj helpis min kompreni la katastrofon de la holokaŭsto. Ĝi kaŭzis ke mi pli alte taksos tion kion mi havas — la vivon, landon, liberon, kaj igis min pli matura persono.

Maja Wandel, Israelo (17-jara)

Ni forĝu kiam ĝi varmegas

La 11-an de aprilo la nombro de individuaj membroj de UEA, kiuj jam kotizis por 2005, superis 5000. (La preciza nombro tiutage estis 5021.) Ni estas sur bona vojo, ĉar pasintjare tiu etapo estis atingita fine de majo.

Pro manko de statistikaj informoj mi ne scias, kiom da membroj kotizis ĝis la 11-a de aprilo pasintjare, sed mi taksas, ke la tiama nombro estis je 400 malpli alta. Membreco en UEA estas denove alloga afero, sed restas la problemo, ke ni ne sufiĉe ofte proponas ĝin. Dum la pasintaj monatoj la Centra Oficejo ricevis ĝojige multajn petojn pri la folieto kun kotiztabelo 2005 kaj membroaliĝilo por distribuado ekz. en Esperantaj renkontiĝoj, kluboj kaj kursoj. Tiu aktivado jam kontribuis al la kresko de la membraro. Ni forĝu la feron, kiam ĝi varmegas. Mi denove alvokas, ke oni petu kvanton da tiuj aliĝiloj por distribuado. Bv. sendi viajn petojn al mia adreso: d...@co.uea.org.

Osmo Buller

Recenzoj

Le défi des langues en portugallingva versio

O desafio das línguas — da má gestão ao bom senso. Claude Piron. El la franca trad. Ismael Mattos Andrade Ávila. Campinas: Pontes Editores, 2002. 287p. 21cm. ISBN 8571131600. Prezo: € 15,00

Prezenti Claude Piron estas nenecese. Li estas vaste konata en Esperantio, precipe kiel populara prozisto kaj verkisto de didaktikaj noveloj (lia poeta faceto estas eble malpli konata). En sia O desafio das línguas — Da má gestão ao bom senso, la aŭtoro kritike analizas la nunan ordon de internacia komunikado. La temo estas pritraktita el vidpunkto ne nur lingvistika aŭ financa, sed — kio estas plej interesa — ankaŭ el la psika. Nehazarde, ĉar la multflankeco de la konata svisa aŭtoro inkluzivas ankaŭ psikanalizon kiel profesian okupon.

Piron montras, ke dum la mondo ignoras Esperanton, oni forĵetas astronomiajn monsumojn per kaj por neefikaj kaj maldemokratiaj komuniksistemoj. Se la homaro do rifuzas la zamenhofan lingvon — komunikilon, kiu jam pruviĝis efika kaj “malmultekosta” tra sia ekzistado — kaj preferas longan, malfacilan kaj kostan vojon por fine atingi ofte fuŝajn rezultojn sur la kampo de internacia komunikado, ĝi eble suferas pro patologio: la sindromo de Babelo. Tio ne spegulas senutilan terminologian kreadon fare de la aŭtoro: ĉi tiu komprenas la sindromon de Babelo kiel soci-patologion (laŭ la faka senco), kiun endas elradikigi.

Helpate de sia sperto de praktikanta psikanalizisto, Piron malkaŝas la psikologiajn mekanismojn rolantajn malantaŭ la sindromo. Pli precize, li montras kiel granda parto de la neesperantista mondo, per defendmekanismoj, “protektas” sin de Esperanto kaj subkonscie kontribuas al la daŭrigo de la nuna monda lingva ordo. Tiel, jen ni trovas, i.a., analizon pri rifuzo alfronti la realon (Esperanton) kaj pri raciigo (de la argumentoj kontraŭ Esperanto).

Sur la financa tereno, la aŭtoro komparas Babelon al vampiro. Trafa komparo, ĉar, kiel sciate, multlingveco en transnaciaj organizaĵoj suĉas grandan parton de iliaj budĝetoj. Ĉi-sence, menciindas reala ekzemplo, ĉerpita el la verko: en 1975, Monda Organizaĵo pri Sano (MOS) donis al la araba kaj ĉina la statuson de laborlingvoj. Malgraŭ la protesto de la Sekretariejo de MOS kontraŭ tiu decido, kiu kostus al la organizaĵo kvin milionojn da dolaroj jare, la naciaj delegitoj ĝin aprobis. Kelkajn tagojn poste, tiuj samaj delegitoj devis nuligi, pro manko de monrimedoj, projektojn pri plibonigo de sano en subsahara Afriko...

Kiel eksa tradukisto-interpretisto de UN kaj MOS, la aŭtoro estas bone dokumentita, kio per si mem donas al la verko grandan persvadan valoron, plifortigitan per la ofta ripetado de argumentoj. Malgraŭ la seriozeco de la temo, Piron gvidas nin, en esea ĝenro, tra la dornplenaj padoj de internacia komunikado en glata, ĉiutaga lingvaĵo. Oni ricevas la impreson, ke la verkisto simple babilas kun la leganto ĉe kafeja tablo.

La traduko, farita de la juna brazilano Ismael Mattos Andrade Ávila, kvankam bona, ne estas senmakula. En ĝi enestas pluraj gramatikaj eraroj, kelkaj nepre evitindaj pleonasmoj kaj stilaj malglataĵoj, malgraŭ la anoncita reviziado de la manuskripto. Krome, estas kelkaj evidentaj traduk-eraroj. Sonas do ironie ke libro tiel elokvente pritraktanta i.a. la fuŝojn de tradukado-interpretado, prezentas fasketon da traduk-eraroj. Spite tion, ĝi restas grava kaj nemalhavebla verko por portugallingvanoj, ĉu esperantistaj aŭ ne.

Reinaldo Marcelo Ferreira

Tre rekomendinda helpilo

Angla-Esperanta-hungara etvortaro pri lingvo kaj komunikado. Ilona Koutny. Prodruk. Poznań: Prodruk, 2003. 126 p. 17cm. ISBN 8388518722. Prezo: € 9,90

Ĉi tiu libreto estas la dua en la serio de la trilingvaj etvortaroj: la unua temis pri lernado kaj laboro.

La unua ĉapitro enhavas terminojn pri lingvoscienco kaj gramatiko (inkluzive la liston de ĉ. 250 lingvoj), la dua registras la parolturnojn rilatajn al la plej oftaj komunikadaj situacioj (salutoj, ĝentileco, diskuto, esprimo de diversaj opinioj, sentoj kaj reagoj).

La lingvoscienca terminaro, kiel sciate, ne estas plene fiksita kaj la aŭtoro proponas foje sinonimojn por unu nocio, eĉ kiam unu estas nekonsilinda (ekz. substrato estas menciita kiel nekonsilinda apud subtavolo). La dua parto donas riĉan esprimaron por ĉiaspecaj konversacioj kaj devus interesi ĉiujn instruistojn kaj aŭtorojn de lernolibroj.

Malmultegaj detaloj estus kritikindaj (uzo de negoco en tre vasta signifo; alia solvo kiel anstataŭ […] ol; fine kaj ne balaste, anstataŭ laste […]).

Entute tre rekomendinda helpilo por plibonigi la esprimkapablon.

Michel Duc Goninaz

Trezoro, ne sen makuloj

La kalendaro tra la tempo, tra la spaco. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2002. 203p. 21cm. ISBN 2906134562. Prezo: € 15,00

Se vi neniam havis la oportunon tuŝi 203-paĝan trezoron, La kalendaro tra la tempo, tra la spaco de André Cherpillod proponas sin al vi dank’ al la franca eldonejo La Blanchetière. Temas pri 22-ĉapitra libro kiu detale prezentas amason da informoj pri la diversaj kalendaroj kiuj, tra la mondo kaj la homara historio, estis aŭ ankoraŭ estas uzataj.

En la unuaj tri ĉapitroj, s-ro Cherpillod pridiskutas la bazajn manierojn de tempomezurado, kiel ili aperas en la pristudotaj sistemoj, kaj eksplikas la originojn de la kristana erao, la olimpiadojn kaj aliajn pli-malpli ekzotikajn bazojn de jarnombrado. La sekvaj 3 ĉapitroj analizas la modernan kalendaron, kiel ĝi emerĝis el la sino de la Roma Imperio kaj la reformojn de Julio Cezaro kaj Papo Gregorio XIII. La ĉapitroj 7 kaj 8 ĝojigos ĉiun lingvistikeman esperantiston. La nomoj de la tagoj de la semajno kaj la monatoj de la jaro listiĝas en lingvaj familigrupoj por facila studado kaj komparado, kune kun klarigaj komentoj historiaj aŭ socialaj. La 11 sekvaj ĉapitroj portas la leganton tra diversaj landoj, eraoj kaj okazaĵoj por prezenti bazajn informojn pri la amaso da aperintaj kalendarsistemoj.

La aŭtoro eksplikas kial la stelo Siriuso okupis gravan pozicion en la egipta kalendaro, kial la antikvaj grekoj havis nur 3 semajnojn ĉiumonate, kio estas la araba erao kaj la islamaj festoj, kia estas la kalkulmetodo de la juda kalendaro, kio okazos la 21-an de decembro 2012 laŭ la majaoj, kaj multegon da aliaj pli aŭ malpli signifoplenaj informoj. La lastaj tri ĉapitroj analizas la kalkulmetodojn de la kristana eklezio, algoritmojn por trovi la semajntagon de iu ajn dato kaj diversajn reformajn proponojn kiuj provis normaligi la kalendaron.

Estas evidente ke la aŭtoro sukcesis fini sizifan taskon substance kaj teknike. Li ne nur kolektis grandan volumenon da informoj, sed li ankaŭ prezentis ilin en iliaj originaj formoj. Grekaj literoj interŝanĝiĝas kun hebreaj, arabaj, ĉinaj, siriakaj* ktp. Preskaŭ ĉie ili estas tradukitaj kaj transskribitaj latinlitere, helpante la leganton imiti la originan prononcon. Tamen, la prezentado ne estas ĉiam sukcesa. Anstataŭ tabelojn, la aŭtoro ofte preferis uzi longajn liniojn da teksto kie unu alfabeto miksiĝas kun la alia, kaj la serĉado por specifa informo estas problema. La aŭtoro ankaŭ preferis esperantigi ol traduki multajn kalendarajn terminojn. Tiel li proponas multon da novaperantaj vortoj al la esperantistaro. Tio estus akceptebla, eĉ laŭdebla, se la libro estus almenaŭ akompanata de malgranda glosara sekcio. La manko de glosaro ofte kaŭzas konfuzon. Ekzemple, kvankam s-ro Cherpillod eksplikas sur la paĝo 108 kio estas “embolisma jaro”, oni poste devas foliumi malantaŭen por trovi tiun difinon aŭ memori ke tia jaro neniel rilatas al iu ajn “embola fenomeno”. Do, oni ne devus esti misgvidata. Kiel ĉiu trezoro, tiu ĉi libro estas ankaŭ malfacile “portebla” de laikoj. Komentante pri la ĉapitroj 7 kaj 8, la aŭtoro mem konfesas ke tiuj kiuj volas trempi sin en diluvon da tag- kaj monatnomoj estas bonvenaj, sed la aliaj eble trovos nur “mortigan enuon”. Bedaŭrinde, tiu komento validas por la tuta libro. Interesaj komentoj aperas meze de faktoplenaj paĝoj, kiuj, tamen, tedus nespertulon simple serĉantan por facila legado.

* prasiriaj

Entute, La kalendaro tra la tempo, tra la spaco estas escepta kiel referenca libro, sed ĝi estas apenaŭ legebla dum vintra malstreĉiĝo apud la kameno.

Efthimios Mavrogeorgiadis

Okazo por forigi stereotipojn

Tom Jobim en Esperanto. Brazila kolekto. Kantas Alejandro Cossavella, Flávio Fonseca, Silvana Albuquerque. Brasília: VER, 2002. 31-minuta KD. Dek popularaj kantoj de la fama brazila komponisto Jobim. Prezo: € 12,00

Por multaj homoj la “tipa” sudamerika kanto eble estas vigla, ritma kaj senzorge ĝoja. Ĉi albumo tamen montras la malrapidan, molan kaj agrable melankolian flankon de la brazila muziko. La plej konataj verkoj de la prezentita artisto Tom Jobim verŝajne estas Unutona sambo kaj La knabino el Ipanemo. Tiuj du kantoj jam trafe montras la etoson de la disko. Laŭdon meritas la kvalito de la muziko: La argentinano Alejandro Cossavella (“La Porkoj”) kantas plaĉe; kaj se temas pri bosanovo, sambo, ĵazo aŭ popmuziko, Flávio Fonseca same troviĝas en sia elemento. Ilin subtenas interalie Marcelo Lafetá per tre impresa sologitaro. Pri la nivelo de la kantotradukoj zorgis lingvaj spertuloj, ekzemple Bertilo Wennergren. Per ĉi tiu disko eblas lerni ke brazila muziko konsistas el pli ol ekscite rapidegaj, furiozritmaj “someraj” kantoj. Jen bona okazo por forigi siajn stereotipojn en tre plezuriga maniero.

Kunar

KULTURA ESPERANTO-FESTIVALO: 16.-23.7.2005 en Helsinko, Finnlando

  • Literaturo, Muziko, Teatro, Komiksoj
  • Kvin krimaj kvaropoj — kaj kelkaj kromaj kadavroj
  • Seksoj kaj tekstoj
  • Recenza arto kaj beletra tradukado
  • Korpolingvo kaj kulturaj diferencoj
  • Esperanta teatro, muziko, rokliriko
  • Amoj kaj mamoj: Erotika poezio
  • Filmodublada konkurso kaj Esperanta karaokeo
  • Kursoj pri poemoj, prozo, artikolverkado, kantotradukado, dancado, voĉouzado
  • Probal Dasgupta
  • Jorge Camacho
  • Sten Johansson
  • Anja Karkiainen
  • Arnau Torras
  • Fraŭlino Barlaston
  • Teatra Trupo Tuluza kaj Familia Etoso
  • Floréal Martorell
  • David-Emil Wickström
  • Dolchamar elektre kaj akustike
  • Ĵomart, Nataŝa kaj Karina
  • Alejandro Cossavella
  • Flávio Fonseca
  • Esperanto Desperado
  • JoMo kaj la Liberecanoj
  • Martin Wiese
  • Liisa Viinanen kaj Esperanta opero
  • Timo Väänänen kaj kantelo
  • Pliaj informoj: www.esperanto.fi/kef2005 aŭ h...@kolumbus.fi

Kongresaj novaĵoj

Vilno postkuras Pekinon

La 90-a Universala Kongreso de Esperanto en Vilno (23-30 julio 2005) survojas, por transpreni de la pasintjara UK en Pekino la honoron de la plej multnombra UK en la 3-a jarmilo.

Ĝis la 13-a de aprilo estis registritaj jam 1772 aliĝintoj. Sekve la 90-a UK jam preterpasis la UK-ojn de Tel-Avivo en 2000 (1212 aliĝintoj), Zagrebo en 2001 (1691) kaj Fortalezo en 2002 (1484). Kiam tiu ĉi numero aperas, la Vilna UK jam estas superinta ankaŭ la Gotenburgan UK en 2003, al kiu aliĝis 1792 kongresanoj. La Pekina UK altiris 2031 aliĝintojn, sed jam la tujsekva UK do denove estos kongreso kun pli ol 2000 aliĝintoj. Rilate la nombron de landoj la ĉi-jara UK jam superis la pasintjaran: en Pekino renkontiĝis esperantistoj el 51 landoj, sed meze de aprilo la Vilna statistiko nombris 58 landojn.

Ekde la komenco de la aliĝado Francio persiste postsekvis Litovion kun malgranda marĝeno, sed intertempe la gastigonta lando ŝajnas esti firme certiginta sian pozicion sur la pinto de la statistiko. Ĝis la mezo de aprilo aliĝis jam 248 kongresontoj el Litovio kaj 211 el Francio. La trian lokon okupas Japanio, kiu kun 150 aliĝintoj estas senkompare la plej granda ekstereŭropa lando, proksime sekvata de Germanio kun 148 aliĝintoj. El Pollando kaj Rusio venis ĝis la mezo de aprilo respektive 87 kaj 79 aliĝoj. Estas antaŭvideble, ke en la fina statistiko de la 90-a UK ankaŭ tiuj du landoj reprezentiĝos per pli ol 100 aliĝintoj.

En la pinta listo de 20 landoj sekvis ankoraŭ Nederlando (69), Finnlando (65), Italio (64), Svedio (60), Belgio (57), Ĉeĥio (45), Britio (40), Danio (39), Usono (36), Svislando (32), Estonio (31), Hungario (28), Korea Resp. (25) kaj Irano (24).

Kiu ankoraŭ ne mendis loĝadon por la kongresa semajno, devas rapidi. La Kongresa Fako de UEA anoncas, ke meze de aprilo restis liberaj unulitaj ĉambroj nur en la hoteloj Reval Hotel (la kongreseja hotelo), Crowne Plaza, Holiday Inn, Novotel, Citypark kaj Best Western. Jam plene rezervita estas ankaŭ la postkongresa ekskurso P2 (Vilno-Riga-Tallinn-Vilno), sed lokoj disponeblas en la aliaj antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj. Liberaj lokoj troviĝas ankaŭ en ĉiuj duon- kaj tuttagaj ekskursoj dum la kongresa semajno kaj en la bankedo.

Mendojn por loĝado kaj ekskursoj oni principe akceptas ĝis la 20-a de majo kaj post tiu dato nur esceptokaze. Tre konsilinde estas mendi en la TTT-ejo http://www.uea.org/kongresoj/ukmendilo.html, ĉar tie eblas tuj vidi, ĉu en la dezirata loĝkategorio aŭ ekskurso ankoraŭ estas disponeblaj lokoj. Uzante la retan mendilon oni ankaŭ plifaciligas la laboron de la Kongresa Fako, kiu tre ĝojas, ke la proporcio de tiaj mendoj ĉijare estas jam ĉ. 40%.

Loke

ITALIO: La 25-an de februaro okazis en la aŭditorio de la prestiĝa Instituto Pontano en Napolo prelego La kialoj de Esperanto. Pri la temo parolis kleraj oratoroj kiel D-ro Renato Corsetti, Prof. Amerigo Iannacone kaj D-ro Alessandro Sarno. La prelegojn gvidis Nicolino Rossi, docento pri Esperanto ĉe UTESPED (Emeritula Eksperimenta Universitato Teritoria) kaj direktoro de la Napola Esperanto-katedro. En la kadro de Semajno de Internacia Amikeco okazis manifestacio. La ĉeestantojn salutis la Rektoro de Instituto Pontano, pastro Francesco Guerello.

(Nicolino Rossi)

HISPANIO: La Universitato de La Laguna ofertas jam dum sep jaroj liberelektan seminarion por la universitata studentaro kadre de la Fakultato pri Filologio (Lingvistiko) Enkonduko al Esperanto kaj al ĝia kulturo. Temas ne nur pri la instruado de la lingvo, sed ankaŭ pri la historio kaj kulturo de Esperanto kaj pri aliaj planitaj lingvoj (interlingvistiko). La direktoro kaj iniciatinto de la kurso estas Prof. Alejandro Lopez de Vergara Méndez, profesoro de Filologio en la Universitato, kaj ĝin subtenas la Fakultato de Filologio. La seminario komenciĝis la 1-an de marto kun tri akademiaj kreditoj kaj tridek docentaj horoj. Kun atestilo post sukcesa, libervola ekzameno aŭ mallonga tezo por akiri poentojn. La profesoro Alejandro López de Vergara reprenis la laboron de Juan Régulo Pérez en la Universitato kaj ekde 1999 pli ol 150 gelernantoj sekvis la kurson (ĉiujare pli ol 30). Por pliaj informoj: http://webpages.ull.es/users/aflopez/esperanto/index.htm.

(Laŭ Luno: p...@yahoo.es)

MAKEDONIO: Anoj de la Junulara E-societo Estonto, kunlabore kun ekologiaj societoj labore festis la Mondan tagon de Ekologio. En la korto de bazlernejo Kliment Ohridski ili plantis dek arbojn, simbole al la 10-jara datreveno de Estonto. Poste ĉe la Centro por intelekte handikapitaj infanoj ili ordigis korton kaj plantis arbojn kaj herbon. Anoj de ekologiaj societoj el Prilep lastatempe plantis pli ol 2000 arbojn najbare de Prilep kaj okazigas prelegojn pri Ekologio por la lernantoj.

Viktor Galeski

Jarlibro — rete!

Por la individuaj membroj de UEA estas lanĉita nova reta servo: aliro al la aktualaj informoj pri la Delegita Reto kaj al aliaj movadaj informoj per Interreto.

Ne estas sekreto, ke iuj informoj en la Jarlibro iĝas malaktualaj jam antaŭ ol ĝi eliras el la presejo. Dum la jaro la fluo de korektoj pri novaj retadresoj, stratadresoj, telefonnumeroj, renomitaj stratoj kaj foje eĉ landoj, neniam haltas, tiel ke en la momento, kiam aperas nova Jarlibro, signifa parto de la antaŭa jam ne plu estas fidinda.

Ekde nun aldone al la papera poŝformata libro la UEA-membroj ricevas la eblecon konsulti ĉiam aktualajn informojn rete — kun ĉiuj korektoj, konataj al UEA.

La sistemo ĉerpas la informojn rekte el la komputiloj de la Centra Oficejo kaj prezentas ilin en la maniero simila al la papera eldono, sed samtempe kun oportunaĵoj kutimaj por la retuzantoj: serĉiloj, hiperligoj, retpoŝto k.s.

La reta Jarlibro estas atingebla per la adreso http://reto.uea.org. Eniri ĝin rajtas ajna individua membro de UEA. La sola limigo estas, ke la membroj kun Gvidlibro vidas nur la movadajn informojn.

Fake

INTERLINGVISTIKO: Dum la unuaj du jaroj de la Interlingvistikaj Studoj en UAM (Poznań, Pollando) okazis enkonduko al lingvistikaj branĉoj; analizo de internacia kaj interkultura komunikado, prezento de planlingvoj kaj detala esploro de la Esperantaj kulturo, literaturo, historio kaj lingvistiko per la kontribuo de esperantistaj profesoroj. La lasta (sesa) sesio de la trijaraj studoj okazis inter 30.01-04.02.2005. La tria jaro estas dediĉita al la elektita specialiĝo, lingvopedagogio. Katalin Kovats, la vojaĝanta metodikistino, trejnis la gestudentojn, uzante filmitajn lecionojn, materialojn sur kompaktdiskoj kaj interreton krom la tradicia instruista ilaro. Maria Majerczak, metodikistino el la Krakova Universitato, gvidis metodikajn okupojn. Ilona Koutny kontribuis al la metodika programo. La superrigardajn prelegojn pri nuntempaj problemoj de Esperanto-movado de Humphrey Tonkin eblis sekvi el disko speciale pretigita por la kurso kaj poste okazis telefona konsultiĝo. Inter la studentoj estas ses stipendiatoj de Esperantic Studies Foundation kaj unu polino, dank’ al la subteno de Mila van der Horst-Kolinska. La postdiplomaj eksteraj Interlingvistikaj Studoj varbas novan grupon por la studjaro 2005/06. La partoprenontoj komencos siajn studojn fine de septembro. La celo de la Studoj daŭre estas doni lingvistikajn kaj komunikadajn bazojn por serioze esplori la mondan lingvan problemon kaj Esperanton kiel lingvan, kulturan kaj socian fenomenon. La specialiĝoj en la tria jaro kontribuos al la instruista trejnado kaj laŭ elekto povos trakti interkulturan komunikadon, tradukadon kaj interpretadon, lingvistikon, literaturon aŭ planlingvistikon. Aliĝo ebla ĝis la 15-a de aŭgusto, postuloj: bona lingvoscio kaj bazaj kulturaj konoj koncerne Esperanton. Informoj ĉe D-rino Ilona Koutny, Lingvistika Instituto, Universitato Adam Mickiewicz, Miedzychodzka 5, PL-60-371 Poznań, Pollando; rete: i...@amu.edu.pl.

ĜEMELAJ URBOJ: sabate 19 mar 2005 la urbestroj de du urboj: Tadeusz Wrotkowski (Gora en Pollando) kaj Gerhard Walter (Herzberg am Herz en Germanio) interkonsentis pri projekto, kiu celas praktikan uzadon de Esperanto fare de la civitanoj de ambaŭ urboj. Tiel oni celas vigligi la urbpartnerecon, reduktante la komunikadbaraĵojn. La tuta projekto estas sub la gvido kaj respondeco de Peter Zilvar, de la Interkultura Centro en Herzberg.

Andrzej Kiszkiel

UNIVERSITATOJ: Industria Universitato Hefei daŭrigas E-instruadon ankaŭ ĉisemestre: 88 studentoj partoprenas E-kurson kun 96 lernohoroj, gvidatan de Liu Baoguo (D de UEA en Hefei). Antaŭ pli ol 23 jaroj la universitato komencis funkciigi E-kurson kaj tio daŭras ĝis nun. La kurso estas nedeviga, ĉiuj studentoj de la tria lernojaro de la tuta universitato povas elekti ĝin kiel la duan fremdan lingvon.

RADIO: Grandan sukceson havis la israelaj esperantistoj, dank’ al 17-jara lernanto Mor Dii. Li iniciatis kaj mem efektivigis 50-minutan programon pri Esperanto, kadre de porjunulara programo, dissendita en la radiostacio Kol-Israel. Mor intervjuis tri esperantistojn: la junulinon Tali Wandel, kiu sidis apud li en la studio, kaj du aliajn esperantistojn pertelefone. La programo prezentis multajn faktojn, personajn impresojn kaj opiniojn pri Esperanto.

Persone

ANDERSEN: En Danlando okazas amasa festado de la granda fabelisto Hans Christian Andersen, kiu naskiĝis antaŭ 200 jaroj. Liaj fabeloj legeblas ankaŭ en Esperanto, en traduko de Zamenhof mem. Ili ekzistas en kvar volumoj, eble malfacile troveblaj ĉe libroservoj, sed ili ekzistas ankaŭ en elektronika formo, senpage elŝuteblaj ĉe www.esperanto.nu/eLibrejo. Alia eblo legi ilin estas pere de t.n. Upsala Arkivo ĉe www.esperanto. nu/upsala/.

MESIĆ: La 24-an de marto 2005 la prezidento de Kroatio Stjepan Mesić akceptis la vicprezidanton de Kroata Esperanto-Ligo Radenkon Milosević. Dum la interparolo la prezidento akceptis la inviton fariĝi la Alta Protektanto de la 7-a kongreso de kroataj esperantistoj, okazonta la 18-an kaj la 19-an de junio 2005 en urbo Zabok. La Prezidento aŭspiciis ankaŭ la Universalan Kongreson de Esperanto 2001 en Zagrebo, kie li ĉeestis la inaŭguron kaj alparolis la ĉeestantojn.

Spomenka Štimec

Tra la mondo

20-jariĝo de Tianjin-a E-Asocio kaj ĝia 5-a kongreso

Posttagmeze de la 19-a de marto 2005 kolektiĝis en la Tianjin-a Fremdlingva Universitato pli ol sesdek esperantistoj por celebri la 20-jariĝon de la Tianjin-a Esperanto-Asocio (TEA) kaj ĉeesti la 5-an kongreson de la asocio.

Dum la kongreso estis retrorigardita la 20-jara historio de TEA, raportita la laboro de la kvara konsilantaro, reviziita la statuto de TEA, kaj elektita nova konsilantaro, kun Han Zuwu kiel ĝia prezidanto kaj Song Jingquan kiel ĝia ĝenerala sekretario. Han Zuwu prezentis la venontan laboron de TEA.

Tan Xiuzhu, la prezidanto de la Ĉina Esperanto-Ligo, kaj Li Shijun, akademiano de Esperanto, faris gratulparoladojn. Gratulajn leterojn sendis E-organizaĵoj kaj ĉinaj kaj alilandaj esperantistoj.

Han Zuwu

Kubaj esperantistoj kongresis

La Muzeo pri Historio de la Sciencoj “Carlos J. Finlay”, en la Centra Havano, estis la sidejo de la 5-a Kongreso de Kuba Esperanto-Asocio, okazinta de la 3-a ĝis la 6-a de marto 2005, kun partopreno de 104 esperantistoj kaj eksterlandaj gastoj el Belgio, Francio, Svisio kaj Meksiko.

En la salonoj Zamenhof kaj Fernando Ortiz okazis interesaj debatoj kadre de la variaj prelegoj kaj kunsidoj, en rilato kun la kongresa temo Esperanto: realo kaj estonteco. Prelegis Maritza Gutiérrez González (Esperanto en internaciaj rilatoj), Norberto Díaz Guevara (Oftaj eraroj de Kubanoj parolantaj la internacian lingvon), Julián Hernández Angulo (Strategio por bone lerni lingvon), Juan Ramón Rodríguez (Disvastigo en Karibio kaj Centra Ameriko). Martín Castro López (Pripensoj rilate E-instruadon), Olga Lidia Meneses Duarte (Esperanto en Interreto), Juan Lázaro Besada Toledo (Plej elstaraj verkistoj de la 20-a jarcento), Alberto García Fumero (Sugestoj pri tradukado) kaj Vilhelmo Lutermano (Perspektivoj de la E-movado).

La programon riĉigis urba promenado tra la Malnova Havano, Arta Vespero kun prezento de kuba arto kaj teatraĵoj, adiaŭa tagmanĝo kaj kultura aranĝo en la sidejo de la Provinca Filio en la Centra Havano. La gazetaro estis tre atenta pri la kongreso kaj okazis intervjuoj por pluraj radiostacioj. Raporto pri la kongreso kun fotoj troviĝas ĉe: http://www.esiss.co.cu/esperanto/jajabokubo.htm.

Pekinanoj akvumas E-boskon

La 2-an de aprilo 2005 pli ol 40 pekinaj esperantistoj renkontiĝis en Chaoyang-parko por akvumi arbojn en la Esperanto-bosko, kiu naskiĝis dum la 89-a Universala Kongreso de Esperanto en Pekino.

Inter la partoprenantoj estis ankaŭ laborantoj de la redakcio de El Popola Ĉinio, Ĉina Esperanto-Ligo kaj la E-sekcio de Ĉina Radio Internacia. Post akvumado ili interparolis pri la problemo de medioprotektado.

Li Jianhua

Poste elektiĝis alia urbestro kaj iu el liaj oficistoj ordonis forigi la monumenton argumentante ke ĝi ne estis oficiale registrita. Flustre oni diras ke pro la stelo, eble li timis ke la verda stelo maturiĝos kaj ruĝiĝos.

Antaŭ du jaroj estis elektita en la magistraton Rafael Mussiello, bofrato de Wolmar Campostrini (entuziasma batalanto por Esperanto) kun sekretario Lucio Queiros, kies patro estis simpatianto de Esperanto. La situacion profitis Wolmar kaj la rezulto jenas: La magistrato de Vitória decidis ke la urbodomo de Vitória devas rekonstrui la monumenton Verda Stelo en placo nomota Largo do Esperanto (placo de Esperanto).

La 30-an de decembro 2004 okazis la inaŭguro de la monumento: Stelo el verda granito sur kolono kvinangula, kovrita de griza granito. Granito kiun oni produktas en Espírito Santo.

Carlos de Faria

Paska kajtumado en Aŭstralio

Grupo de adelajdaj esperantistoj festis la ĉi-jaran Paskon kune. La pinto de la agrabla posttagmezo estis kajtumado sur la marbordo. Ilia modesta kreaĵo ne povis konkurenci kun la gigantaj konkursantaj kajtegoj, sed ĝi tamen estis unika ereto de la ĉijara kajtofestivalo.

K. Steele

Granita Verda Stelo

Eĉ guto malgranda konstante frapanta traboras la monton granitan...

En 1991, okaze de la 27-a Brazila Kongreso de Esperanto en Vitória, ni grupe vizitis nian tiaman Esperanto-monumenton. Konstruigis ĝin la tiama urbestro Vitor Buaiz, kiu ofte helpis esperantistojn.

Forpasoj

Walter Lewis Gnagy (1924-2005), dumviva membro de UEA, iama delegito kaj fakdelegito pri geologio, mortis en Colville, Usono.

Tore Johansson (1917-2005) forpasis la 23-an de marto. Esperantisto de 1938, ekde 1946 li estis membro de UEA kaj ekde 1949 delegito en Kalmar, Svedio, kies lokan klubon li ankaŭ longe servis kiel kasisto. Li estis fidela membro de Societo Zamenhof ekde ĝia fondo en 1975 kaj partoprenis en pli ol 30 UK-oj.

Dimitar Ivanov Kalĉev (1923-2005), ĵurnalisto, fakdelegito pri ekologio en Sofio, mortis la 10-an de marto.

Onda Hiromasa (1934-2003), fakdelegito pri orienta medicino mortis en Oosakasayama, Japanio.

Saionji Masayuki (1943-2005), fakdelegito pri la Yumeiho-terapio en Tokio, forpasis la 1-an de marto. Li famiĝis kiel ofta vizitanto de UK-oj, en kiuj li prelegis pri la Yumeiho-terapio kaj praktike demonstris ĝin. Li fondis Mondan Yumeiho-Societon, kiu fariĝis kunlaboranta FA de UEA en 2001. D-ro Saionji verkis kaj eldonis en Esperanto plurajn librojn pri sia kuracmetodo.

Pierre Métivier (1925-2005) mortis la 26-an de februaro. Profesie ĝardenisto, li estis delegito en Saint-Martin-de-la-Place, Francio, dumviva membro de UEA kaj regula membro en Societo Zamenhof.

Peter Miles (1929-2005) forpasis en januaro. Li seninterrompe membris en UEA ekde 1953. Per tutpaĝaj anoncoj, kiuj aperis dum jardekoj en la Jarlibro, la Esperanto Traduk-Servo de la klera ŝoforo fariĝis ĉie konata.

Václav Rajlich (1914-2005) mortis la 4-an de aprilo en Tábor, Ĉeĥio. Iama instruanto en la Somera E-Tendaro Lanĉov kaj en la Katolika E-tendaro en Sebranice. Esperantigis La vivoj kaj martiraj mortoj de Sankta Venceslao kaj de lia avino Sankta Ludmila.

Irmgard Rössler (1932-2005), dumviva membro en St. Martin, Germanio, mortis la 10-an de januaro post longa malsano.

Romolo Trivella (1917-2003) mortis la 28-an de januaro. Pli ol 70-jara li reentuziasmiĝis pri E-o, el kies originala poezio li tradukis multajn perlojn en la italan, sed la tradukoj ankoraŭ atendas eldononton. Dank’ al lia malavara helpo aperis la lernolibro Esperanto rapide de Nicolino Rossi en 2002.

Nitobe-Simpozio pri lingvopolitikaj sekvoj de la pliampleksiĝo de EU

Post la lingvopolitikaj Nitobe-Simpozioj kadre de la Universalaj Kongresoj en 1996 en Prago, en 1999 en Berlino kaj en 2004 en Pekino, estas planate okazigi la 4-an Simpozion tuj post la 90-a Universala Kongreso en Vilno, de la 30-a de julio (sabate posttagmeze) ĝis la 1-a de aŭgusto 2005 (lunde posttagmeze).

La aktoj de la 1-a kaj 3-a simpozioj (resp. Al lingva demokratio kaj Al nova internacia lingva ordo) aperis libroforme kaj haveblas ĉe UEA .

La simpozioj ricevis la nomon laŭ la japana diplomato Nitobe Inazô, asista ĝenerala sekretario de la Ligo de Nacioj, kiu post partopreno de la UK 1921 en Prago, prezentis raporton pri Esperanto al la monda organizaĵo. La raporto estis represita en la aktoj de la 1-a Simpozio.

La Nitobe-Simpozioj celas diskutigi gravajn lingvopolitikajn problemojn ĉirkaŭ la temoj de lingva egaleco kaj internacia lingva komunikado, samtempe indikante pri alternativa lingvopolitika modelo, kiun jam prezentas aŭ povus prezenti la utiligo de Esperanto. La organizantoj invitas renomajn neesperantistajn lingvistojn kaj alifakajn kompetentulojn pri lingvopolitikaj problemoj. La simpozioj estas direktitaj unuavice al neesperantistoj.

La 4-a Nitobe-Simpozio en Vilno traktos la kadran temon Lingvopolitikaj aspektoj de la pliampleksigo de Eŭropa Unio. Pri kio temas? Inter la multaj demandoj levitaj de la plivastigita membreco de Eŭropa Unio estas la demando pri lingvoj. Kiujn aranĝojn oni faru pri la uzo de lingvoj en la diversaj EU-instancoj mem, kaj kiujn politikojn oni enkonduku ekzemple rilate la lernadon de lingvoj en la edukaj sistemoj de la diversaj landoj? La aktuala manko de formalaj politikoj en tiu ĉi tereno iom post iom kondukas al neformalaj aranĝoj, kiuj povus minaci la lingvojn kaj la kulturajn valorojn de iuj pli malgrandaj ŝtatoj kaj povus kompromiti la principon de egaleco inter ŝtatoj-membroj. La planata simpozio en Vilno celos esplori la diversajn politikajn alternativojn kaj atingi interkonsenton pri kelkaj bazaj rekomendoj pri la lingva politiko de EU en la novaj kondiĉoj.

Inter la aŭspiciantoj de la 4-a Nitobe-Simpozio estas la Litova Parlamento, la Universitato de Vilno, la Litova Akademio de Sciencoj, kaj Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-problemo (CED).

Revuo Esperanto 2005 6

Malferme

La revuo Esperanto estas centjara

Ulrich Lins

En 1905 ni, la esperantistoj, memoras ne nur pri Bulonjo, pri la unua Universala Kongreso. Estas alia datreveno, kiu samtempe memorigas, ke post nelonge ni festos la centjariĝon de Universala Esperanto-Asocio. Nome, en 1905 ankaŭ fondiĝis periodaĵo, kiu estis fariĝonta la organo de UEA.

La 18-an de junio 1905 en Céret, suda Francio, aperis la unua numero de la gazeto Esperanto. Ĝi multe diferencas de la nuna revuo — ĝi aperis grandformate, estis dulingva, en Esperanto kaj en la franca, kaj ne havis bildojn, des malpli multkolorajn. Ĝia fondinto estis junulo iom ekstravaganca, la franco Paul Berthelot, kiu kredis je anarkiismo. Kuraĝe provante konkurenci al renomaj internaciaj revuoj kiel Lingvo Internacia, li tamen trotaksis siajn eblojn, jam en 1907 transdonis la revuon al Hector Hodler en Ĝenevo kaj elmigris al Brazilo, kie li mortis en 1910, nur 29-jara.

La revuo iĝis la organo de UEA, kiun Hodler fondis en 1908, kaj de tiam aperis preskaŭ seninterrompe. En Esperanto aperis la unuaj vojmontraj, mobilizaj artikoloj de Hodler kaj, post la Unua Mondmilito, simile stimulaj kontribuaĵoj de Edmond Privat, la redaktoro ĝis 1934, pri nova mond-ordo. Alia multjara redaktoro, Hans Jakob, frue avertis kontraŭ la nazia danĝero. Kiu foliumas en ĝiaj jarkolektoj, povas ekkompreni la baroplenan vojon de la revuo tra du militoj, ĝian balanciĝadon inter senkoloreco kaj (aktiva) neŭtraleco, inter nura raportado pri movad-eventoj kaj konvinka engaĝiteco, ĝian ĝis nun ne finitan serĉadon de la plej taŭga strategio por agnoskata loko de Esperanto en la publiko kaj por rekono flanke de siaj legantoj.

La kvalito kaj efiko de Esperanto multe dependis (kaj dependas) de la Estraro de UEA. Tra pli ol du jardekoj sentiĝis la influo de Ivo Lapenna. (Ties ĉefartikolo en la aprila numero de 1974 montriĝis memmortiga por la Prezidanto.) Ankaŭ la posteuloj, de Humphrey Tonkin ĝis Renato Corsetti, estis la aŭtoroj de multaj inspiraj ĉefartikoloj. Kunlabore kun la Estraro agadis la redaktoroj de la revuo — kelkaj ekster la Centra Oficejo, kiel William Auld, Kirsten Zacho kaj la nuna, Stano Marĉek, aliaj kadre de ĝi, Victor Sadler, Simo Milojević, Mark Fettes kaj István Ertl. Kun ili la revuo grimpis kaj falis — ne estas facile teni la entuziasmon de la movado ĉiam sur la ĝusta nivelo. La redaktoroj celis laŭ sia maniero kontribui al la kvalito de la revuo, kiu estas ne nur la plej malnova, sed nekontesteble plej grava periodaĵo de la Esperanto-movado. Ĉu troigo diri, ke sen ĝi kaj la UK-oj UEA estus nenio?

Milojević post sia retiriĝo memoris, kion li foje diris en estrara kunsido al la Prezidanto de la Asocio: Vi havas facilan vivon. Vi interpretas la politikon de UEA unufoje jare, en festparolado kongresa. Mi festparolas 11-foje jare sur po 24 paĝoj. Ni eble ne komprenu tion kiel pledon, ke la revuon plenigu predikoj, sed se anstataŭe ni uzas la esprimon, ke la revuo devas respeguli la respondeco-senton de la gvidantoj de UEA, ni atingas la plenan, ĉiam aktualan difinon de la tasko de Esperanto.

Tostis kun ni

Saluto de la parenco

La jam centjaraĝa revuo La Brita Esperantisto salutas sian iom pli junan samfamilianon kaj deziras al ĝi pliajn cent jarojn da fruktodona, informinspira riĉa kaj verda ĵurnalismo. Gratulon!

Amike,
Paul Gubbins
Mia unua revuo

Gratulojn al la serioza jubileulo, la jam 100-jara revuo Esperanto kun la deziro, ke dum pliaj centoj da jaroj ĝi bone servu per interesaj enhavoj la esperantlingvan komunumon.

Ĉu eblas kredi, ke ni konatiĝis jam antaŭ 45 jaroj? Kaj tiel estas! En la 1960-a jaro mi fieris esti esperantistino kun jam unujara sperto. Vizitante iufoje kun mia pli aĝa fratino gazetaran klubon, en kiu eblis aĉeti ankaŭ diverslingvajn periodaĵojn, mi nepre volis montri al ŝi mian seriozan interesiĝon pri Esperanto kaj petis, ke ŝi aĉetu por mi la ĵus rimarkitan duoblan someran numeron de la revuo Esperanto. Verdire mi certis, ke legi ĝin estos por mi afero senproblema.

Tiel okazis, la gazeto estis aĉetita, sed miaj tiamaj aĝo kaj ankaŭ lingvokono ne estis adekvataj, por vere ĝui tiun seriozan legaĵon. Mia unua numero de la revuo Esperanto longe do kuŝis forgesita en la stoko de flankenmetitaj paperaĵoj. Multajn jarojn poste kun ioma kortiklo mi remalkovris ĝin ordigante miajn E-dokumentojn. Ĝis nun mi vigle memoras la tiaman ioman konsterniĝon pri ĝia “malnoveca” aspekto kaj stilo, sed ankaŭ ioman rideton pri la iamaj malfaciloj legi mian unuan E-revuon.

Kaj nun lige kun la jubileo mi denove kun nostalgio refoliumas ĝiajn paĝojn, informantajn — jen pri la informa laboro de UEA en la jaro 1959, jen pri cirkuligo de steloj — digna honorigo de la centjara datreveno, konforme al la ideo “unu mondo, unu lingvo, unu mono”, jen pri pluraj diverskontinentaj radioelsendoj, inter kiuj nur la varsoviaj aperis en la rubriko “ĉiutagaj”. Kun tiu ĉi mia unua revuo Esperanto mi kvazaŭ reiras al la radikoj de mia esperantisteco.

Al ĉiuj nunaj kaj estontaj legantoj de la revuo Esperanto mi deziras, ke kun sama fiero kaj malpacienco kiel mi, ili prenu en la manojn laŭvicajn numerojn de la revuo, nu kaj ke ili ne lasu sin timigi de seriozaj temoj, ĝuante varian enhavon kaj allogan formon de la revuo Esperanto, tiom diligente pretigatan de sia redaktoro, Stano Marĉek.

Barbara Pietrzak
Estro de la E-Redakcio de Pola Radio
Komplete kaj kun ĝuo

Mi legas la revuon kun ĝuo — kaj komplete. Pleje ĝi gravis por mi en la prepara tempo de la Universala Kongreso en 1974 en Hamburgo. Prof. Lapenna skizis tie sian ĉagrenon pri mi kaj la Hamburga LKK, kaj mi respondis. Entute mi memoras pri multaj interesaj skribaj diskutoj en la revuo, en kiuj mi volonte partoprenis. Daŭrigu!

Sincere via
Werner Bormann
Fenestro al la mondo

La centjariĝo de la revuo Esperanto pruvas la persistemon de la esperantistoj kaj la vivforton de la koncepto mem de Esperanto. Mi ne povus kalkuli kiom ofte mi uzis tiun revuon kiel allogilon por interesi junulojn studi la internacian lingvon. La revuo Esperanto estas la fenestro de Esperanto al la ekstera mondo — precipe la esperantista mondo, sed ofte efike al la cetera mondo. Mi gratulas la redaktorojn estintajn kaj aktualajn. La revuo estas vera juvelo inter tiaj revuoj.

William R. Harmon
Ĉefdelegito, Usono
La popolo de la revuo

Ekzistas kelkaj “popoloj de la libro” kaj ekzistas unu “popolo de la revuoj”, tio estas la esperantlingva komunumo. Se oni rerigardas al la pasintaj cent jaroj, oni devas kun granda respekto agnoski, ke la redaktintoj de revuoj, la verkintoj por ili, la presintoj kaj la administrintoj estis la kuntena ilo de nia komunumo. Pere de ili oni eniris la komunumon kaj ĝian kulturon. Pere de ili oni eniris la movadon kaj ĝiajn agadojn. La mito pri la unua revuo, La esperantisto, kaj ĝiaj baraktadoj, kiuj iĝis la baraktadoj de la juna komunumo, estas pli ol konataj. Pritrakti la rolon de la revuo de UEA en la nun festata cent-jara periodo, ne estas io farebla en ĉi tiu saluto, sed estu certaj, ke sen ĝi multaj el la nunaj legantoj ne sentus tiun senton de kunaparteno, pro kiu enirante la Esperanto-klubon de Sanpaŭlo en Brazilo aŭ de Novosibirsko en Rusio, vi diras al vi mem: mi sentas min hejme. Cetere pro ĝia grafika beleco, mi ofte vidis ĉi tiun revuon donacata al urbestroj kaj similuloj, kiuj atente foliumis ĝin. Do, jen revuo, kiu havas ankaŭ publikon de nelegantoj.

Esperanto estas la revuo por mi! (Laŭ la konata melodio) Gratulojn al nia historio kaj bondezirojn al nia estonteco!

Renato Corsetti
Dekono de la historio

Se mi estus tempomilionulo, aŭ historiisto stipendiata de Esperanta studfondaĵo, mi sidiĝus en komforta fotelo (eble eĉ kun botelo) por ekstudi la jarcenton da Esperanta kaj homara historio kiun entenas la 98 jarkolektoj de nia revuo Esperanto. Sed ĉar mi estas nur verda nostalgiulo, mi ĵus trafoliumis ne pli ol kelkajn numerojn el la jardeko sub mia redakto (1992-2001).

Esti dekono el la historio de nia revuo, kia honoro... kaj kiom da memoroj! Pri la turmentaj momentoj elekti bildon por la kovrilo... pri ĉasado de anoncantoj kaj persekutado de malfruemaj recenzantoj... kontrolado de diversfontaj informoj kaj de informecaj onidiroj... konsultiĝoj pri landnomoj kaj pri fajnaĵoj de -ata/ita... kolero pri eskapintaj preseraroj... noktaj horoj de ŝvito antaŭ redaktofino... sed ankaŭ, kaj ĉefe, la rekompenco renkonti legantojn, ricevi iliajn leterojn kaj telefonvokojn... la sento produkti ion atendatan, aprezatan kaj atentatan, kies enhava kvalito kaj lingva nivelo, mi kredas, ne multe postrestis tiujn ĉe miaj redaktoraj antaŭuloj. Dankon al ĉiuj miaj helpintoj kaj legintoj — sen kiuj en mia vivo nun gapus dekjara truo!

István Ertl, redaktoro 1992-2001
Amo ekde la unua rigardo

Komence de la jaro 1959 mi venis el Kiŝinevo (Moldavio) al Odeso (Ukrainio) por renkontiĝi kun vivantaj esperantistoj. Inter aliaj, mi vizitis la hejmon de Tigran Peŝtimalĝjan, armeno, malnova esperantisto, kiu transloĝiĝis el Bulgario. Ni multe konversaciis en la nova por mi lingvo, kaj li pruntedonis al mi por kelkaj tagoj etformatajn numerojn de la revuo Esperanto el la jaro 1955. Plej multe min impresis la numero, kiu detale priskribis la aventuran historion pri tio, kiel estis preparata kaj efektivigita la fama rezolucio de la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Montevideo, dediĉita al Esperanto. Mi tuj eksentis proksimecon al tiu revuo kaj samjare fariĝis membro de UEA, dank’ al mia franca korespondanto Ernest Permanne. Ekde tiu tempo mi estas aktiva membro de UEA kaj konstanta leganto de la revuo Esperanto, kiu sub ĉiuj redaktoroj estis riĉa fonto de informoj. Nun, kun koloraj bildoj, ĝi iĝis ankaŭ bela.

Boris Kolker
iama komitatano kaj ĉefdelegito de UEA
Sovetio-Rusio-Usono
Kovrilaj knabinoj

Okazas ke unu sola bildo kiun oni fotas tute spontanee kaj sen aparta intenco, famiĝas kaj fariĝas simbolo. Kiam la infanoj de la Internacia Infana Kongreseto alvenis al la fermo de la UK en Zagrebo, en la jaro 2001, mia fotilo kaptis kvar knabinojn amike brakumantajn: mian filinon Maja kun siaj amikinoj el Francio kaj Kroatio. Ĉarma bildo, sed nur unu el dekoj kiujn mi fotis tiuokaze. Duonon de jaro poste oni petis ke mi verku artikolon pri Rondo Familia por la revuo Esperanto. La artikolo, kiu temis pri la tri generacioj de la Esperanto-socio, bezonis trafan foton, kaj ĉar en ĝi mi longe skribis pri infanoj en la Esperanto-familioj kaj pri la rolo de familiaj renkontiĝoj kaj specife la IIK kaj la UK por la reteno de infanoj kaj iliaj gepatroj en la E-movado, mi nature elektis la foton de la kvar knabinoj: internacia amikeco en la IIK. Mi imagis modestan artikolon kun malgranda foto, tial mi taksis ke la portreta foto de la kvar knabinoj, kiu estis tre klara, estos grafike taŭga. Estis bela surprizo kiam la redaktoro elektis tiun foton por la kovrilo de la revuo. Rondo Familia ricevis vastan atenton, kaj sur la kovrilo de la marta n-ro de 2002 brilis la ridetoj de kvar ĉarmaj knabinoj.

Ankaŭ en Familia Esperanto, la bulteno de Rondo Familia, aperis la foto surkovrile, sed tio ne estis la fino. Mi apenaŭ memoris pri la foto kiam post monatoj venis peto de japana samideano — Etsuo Miyoshi — ĉu mi permesas ke oni uzu mian foton de la kvar knabinoj, aperintan sur la kovrilo de la revuo, por propagandi Esperanton en gazeta anonco. Li argumentis ke la internacia amikeco inter infanoj emfazata per la foto plej trafe transdonas la animon de internacia lingvo. Kompreneble kaj volonte mi konsentis kaj sendis la originalan foton, sed ankoraŭ mi ne taksis la plenan skalon de la kampanjo kiun iniciatis Miyoshi kunlabore kun UEA.

Dum la venontaj jaroj aperis la foto de la kvar knabinoj en tutpaĝaj informartikoloj en la plej gravaj tagaj ĵurnaloj de pluraj landoj — la franca Le Monde, la itala La Republica, la germana Die Zeit, kaj pliaj en Pollando, Belgio, Slovakio kaj Litovio. Tiel okazis ke la revuo Esperanto servis kiel saltejo por venigi la bildon de infanoj en kongreso de Esperanto al milionoj da legantoj tra la mondo, kiel simbolon de internacia amikeco per Esperanto.

Amri Wandel

Kuniĝu la fratoj, plektiĝu la manoj

Fakte ni vivas, ni esperantistoj, jaron jubilean; ni festas samtempe la centjaran datrevenon de la bulonja kongreso kaj de la apero de la unua numero de Esperanto, la revuo kiu dum jarcento defendas la ideojn dum tiu kongreso proklamitajn kaj dum jarcento atestas la vivon de nia lingvo kaj de nia kulturo. Tial la vortoj per kiuj mi inaŭguris la festajn aranĝojn en Bulonjo ĉe maro, validas same al la festo de via (nia!) revuo. Jen kelkaj ekstraktoj de mia parolado:

Oni kutimas konsideri, ke nia lingvo Esperanto koncipiĝis en la cerbo de la juna Ludoviko, promenanta tra sia, tiutempe belorusa urbo Bjalistoko, tiam malamikecon observanta inter loĝantoj diverslingvaj, unu la alian ne komprenantaj. Oni ankaŭ kutimas konsideri, ke la embrio de la lingvo evoluis en la litova urbeto Vejsiejai, kie la juna doktoro dumtage kuracis malsanulojn aŭ akuŝigis infanetojn, kaj dumnokte akuŝigis vortojn kaj gramatikajn regulojn. Finfine Esperanto naskiĝis en historie pola, kvankam dumtempe ruslanda Varsovio, en la formo de la Unua Libro, akuŝita en la presejo de Kelter, de patro Ludoviko, de patrino Klara, la entuziasma sponsoro Aleksander, la litova bopatro. Same kiel la junuloj bakalaŭriĝas je la aĝo de dek ok jaroj, same bakalaŭriĝis dekokjara Esperanto. Sian bakalaŭran diplomon ĝi ricevis en Bulonjo ĉe Maro, antaŭ unu jarcento. Ĉar tiam en Bulonjo la lingvo skribata estiĝis lingvo vivanta, lingvo parolata. Lingvo parolata de francoj kun angloj, de rusoj kun poloj, kiuj forgesis sian diversecon, kaj sentis sin amikoj reciprokaj...

Kaj tie antaŭ unu jarcento eksonis el la brustoj de niaj geavoj la Himno de Espero. De Bulonjo ĉe Maro en la mondon venis nova sento kaj tra la mondo iris forta voko. Tie pacaj batalantoj kolektiĝis, tie al la mond’ eterne militanta ili kantis promeson de granda rondo familia de popoloj komprenantaj unu la alian.

Falis la muroj de miljaroj, kies fortan staron ni ankoraŭ priploras en la vortoj de nia himno. La dudek kvin eŭropaj ŝtatoj faras hodiaŭ en konsento unu grandan rondon familian. Kiu riskus iam imagi ke la kernon de tiu rondo konstituos du popoloj amikaj, kvankam dum pasintaj jarcentoj sange unu kontraŭ la alia militintaj: la francoj kaj la germanoj. Kaj en tiu promesplena Eŭropa Unio, almenaŭ hodiaŭ plejofte amerikalingve parolanta, kolektiĝas parlamentanoj de diversaj nacioj kaj de diversaj politikaj grupoj, intencante pledi favore al uzado de lingvo neŭtrala. Ĉar minacanta denove altrudo de lingvo de nacio pli forta al popoloj malfortaj riskas detrui la ekziston mem de multnombraj lingvoj naciaj, lingvoj naciajn kulturojn vehiklantaj. Ĝi riskas detrui la diverslingvecon ŝirmantan la plurismon de kulturoj, unu el la plej valoraj riĉecoj de la homaro. Krome, kiel iam diris japana lingvisto respondante al ĵurnalisto dum gazetarrenkonto: Jes, ni povas interkompreniĝi anglalingve, portugale aŭ ĉine parolante, tamen en Esperanto ni ne nur interparolas, ni amikiĝas! Ni neniam forgesu: Esperanto konstituas ne sole la lingvon; ĝi portas en si la noblan idealon de toleremo interhoma: de toleremo, do de estimo por la diverseco. Tial hodiaŭ mi deklamu la strofon de la Preĝo sub la Verda Standardo, strofon antaŭ cent jaroj forstrekitan.

Jen tiuj belaj Zamenhofaj vortoj, hodiaŭ centjaraĝaj, tamen daŭre aktualaj:

Kuniĝu la fratoj, plektiĝu la manoj,
antaŭen kun pacaj armiloj!
Kristanoj, hebreoj aŭ mahometanoj
ni ĉiuj de Di’ estas filoj...

Ni daŭre memorigu tiun veron al la legantoj de la revuo, sed ankaŭ al la ne-legantoj ekstere de la esperantista familio!

L.C. Zaleski-Zamenhof

La centjara datreveno de nia revuo:

Berthelot, la fondinto

La 18-an de junio 1905 aperis la unua numero de nia revuo. Okaze de la 70-jara datreveno, en junio 1975, omaĝe al la fondinto de la revuo Paul Berthelot (1881-1910), nia revuo aperigis la sekvan artikolon.

Mallonga sed kompleksa kaj riĉa je paradoksoj estis la vivo de Paul Berthelot. Li estis eksterleĝa filo de Paul Bert (1833-1886), fama scienculo kaj politikisto, iama franca ministro pri publika instruado. Sed, kiam Paul Berthelot naskiĝis, la 26-an de julio 1881, en Auxerre (Francio), la loka bakisto Paul Berthelot — do samnoma — deklaris lin sia laŭleĝa filo. La knabeto ricevis la antaŭnomojn Paul kaj Marcel, el kiuj li poste la unuan uzis kiel voknomon, kaj la duan en sia pseŭdonimo Marcelo Verema.

Berthelot iam konfesis, ke dum sia tuta vivo li provis sin difini, daŭre serĉante sian vojon, neniam bone sin sentante en sia propra haŭto. Diversaj ideologioj kaj filozofioj forte altiris lin: spiritismo, determinismo, socialismo kaj fine anarkiismo. Flame kaj idealiste li ĉiam defendis siajn opiniojn (ilin metante super ĉio): “La esprimo sincera de miaj ideoj estas al mi pli kara ol ia ajn konsidero”.

Fine de 1903 li venis al la urbeto Céret, je kelkaj kilometroj de Perpignan, ĉe la hispana limo. Entuziasma disĉiplo de Francisco Ferrer (fama anarkiisto, ekzekutita en 1909), Berthelot aktive simpatiis la katalunan naciistan movadon.

Komence de 1906 Berthelot definitive forlasis Francion por iri al Ĝenevo, laŭdire, por helpi la preparadon de la 2-a Universala Kongreso de Esperanto, sed, pli probable, por spiri la por li pli “puran” aeron de neŭtrala lando. Li tie eldonis “rondirantan folieton por kreado de tutmonda Socia Revuo”. Tri el la kvar numeroj li redaktis. La “folieto” fariĝis Internacia Socia Revuo, kiu ekaperis en 1907 kiel la unua klasbatala revuo en Esperanto. Dum la 2-a Universala Kongreso Berthelot aranĝis la unuan kongreson de “verdruĝuloj”. Post la kongreso li vojaĝis al Portugalio kaj poste al Argentino kaj Urugvajo, por fine ekloĝi en Brazilo.

En Goias (Brazilo) Berthelot provis starigi diversnacian komunisman komunumon, sed la entrepreno baldaŭ fiaskis. Persekutata de la aŭtoritatoj, perfidita de siaj kunuloj, priŝtelita kaj ĉifonvestita, grave malsana pro ftizo, eksciinte pri la ekzisto de katolika misio de francaj dominikanoj en la brazila ĝangalo, Berthelot pene vojaĝis tien. En majo 1910 li kuraĝis frapi ĉe la pordo de la misiistoj, petante loĝadon por la “kelkaj vivotagoj, kiuj restis al li”.

Perdinte la katolikan kredon jam en 1900, dum sia studado en Parizo, frate akceptita de la dominikanoj, iom post iom Berthelot repiiĝis. Li konfesis: Ĉion de la vivo mi trinkis, englutis kaj vomis. Nun, nur nutras min la riĉenhava lakto de la katolika doktrino.

Malgraŭ siaj gravaj psikaj kaj fizikaj suferoj, Berthelot ankaŭ tie laboris por Esperanto kompilante kun la dominikanoj la unuan gramatikon en la latina lingvo Compendium grammaticae Esperanto, kiu neniam aperis. Al la dominikanoj li diris: Kiam vi anoncos mian morton, diru al ili (la esperantistoj), ke mi multe laboris.

Piece pasiginte siajn lastajn monatojn, la 2-an de novembro 1910, Berthelot mortis ĉe la dominikanoj en la misio de Conceição do Araguaia (Brazilio) kiel vera kristano, kvazaŭ sanktulece.

Sian veran identecon li ĉiam volis kaŝi kaj al la dominikanoj li kutimis diri: Antaŭ ol morti, mi rivelos al vi kiu mi estas. Fakte, nur post anonco de lia morto al la franca ambasado, la dominikanoj eksciis, ke li estis filo de Paul Bert.

Ni klopodu nun ĵeti iom pli da lumo al Berthelot kiel esperantisto kaj al lia aktiveco en la Esperanto-movado. Post brilaj studoj en la liceo de Reims, Berthelot daŭrigis la studadon en Parizo. Tie profesoris pri matematiko la fame konata gvidanto de la Esperanto-movado Carlo Bourlet. Jen kiel en La Revuo, n-ro 8(56) de aprilo 1911, estis resumita per la plumo de Bourlet la forta personeco de Berthelot:

Kiam, en oktobro 1901, mi revenis al mia klaso, mi kun plezuro ekvidis sur la unua benko mian junan samideanon. Malofte, dum mia jam longa profesorado, mi renkontis junulon pli inteligentan, sed ankaŭ pli fantazian. Li kun mirinda facileco lernis matematikon kaj cetere ĉion, kion li volis lerni. Sed li nur lernis tion, kio al li plaĉis, kaj neniu forto en la mondo, neniu rezono estus povinta lin devigi studi ion, eĉ necesegan, kio lin ne allogis. En julio 1902 li prezentiĝis al la ekzameno por eniro en la Politeknikan Lernejon. Mi tre esperis, ke malgraŭ sia neregula laborado, li tamen, pro siaj grandaj kapabloj en matematiko, estos akceptita. Li senpene transpaŝis la unuan parton, sed dum la dua fina parto, en la ĉefa ekzameno pri matematiko, li vigle kontraŭdiskutis sian ekzameniston. Li cetere estis prava kaj la ekzamenisto malprava. Tion malfacile oni pardonas al kandidato: Berthelot ne estis akceptita.

Varbita de samlernejano en la liceo de Reims, Berthelot esperantistiĝis en 1899 kaj ricevis la numeron 4874 en la Adresaro de la esperantistoj de d-ro Zamenhof. La lingvon li lernis ĝisfunde. Flame kaj entuziasme li propagandis ĝin.

Alveninte en Céret kaj dungiĝinte ĉe presisto, li tuj provis arigi la katalunajn esperantistojn, loĝantajn en la hispana kaj franca flankoj de Pireneoj, en unu sola kataluna asocio. En decembro 1904, li fondis la “Aplech Esperantista de Catalunya” (Kataluna Esperantista Grupo), kiu celis diskonigi Esperanton pere de la kataluna lingvo. Ĝia organo fariĝis Espero de Katalunjo (aperis nur kelkaj numeroj), presita de Berthelot mem, la unua Esperanta gazeto aperinta en la kataluna lingvo. Notinde estas, ke la unuan plurpaĝan ĉefartikolon verkis Salvator Dali, la patro de la nuntempe fame konata pentristo.

La unua ĝenerala kunveno de la grupo okazis en Barcelono la 24-an de aprilo 1905. Krom diversaj delegitoj el ambaŭ flankoj de Pireneoj ĉeestis ankaŭ Emile Boirac, rektoro de la Universitato de Dijon, kiu poste, ĝis sia morto en 1917, estis prezidanto de la Akademio de Esperanto kaj de ĝia Lingva Komitato.

La 18-an de junio 1905 Berthelot aperigis la unuan numeron de Esperanto, kies unua numero estis presita en Perpignan, sed la ceteraj, fare de Berthelot mem, en Céret. Duonmonata, kvarpaĝa (du en Esperanto kaj du en la franca lingvo), en formato 33×50cm, la revuo estis redaktata de Charles Lambert, universitata profesoro en Dijon; la administradon kaj presadon prizorgis Berthelot, ĝia proprietulo.

(daŭrigota)

Marcel Delcourt kaj Jean Amouroux

Pri nia revuo kun ĝia redaktoro

Kia estis la proceduro, laŭ kiu vi iĝis redaktoro de Esperanto?

Kiam la antaŭa redaktoro István Ertl demisiis, UEA serĉis novan redaktoron por la revuo. Mi proponis min al la vakanta posteno en Roterdamo. La UEA-Estraro elektis min el inter la adeptoj. Malgraŭ mia kondiĉo “labori hejme”, ne en la CO, kiel mia antaŭulo.

Vi jam havis multajn redaktorajn spertojn, redaktinte Esperantisto Slovaka (1985-1995), Esperantista Vegetarano (1982-1997), Heroldo de Esperanto (2000-2001). Kiu trajto de la revuo Esperanto pleje distingas ĝin de la aliaj, de vi redaktitaj?

La revuo Esperanto estas “bombono sur mia redaktora torto”. Ĝi ja estas oficiala organo de la plej grava E-organizaĵo kaj la plej legata E-periodaĵo en la mondo. De la antaŭaj gazetoj ĝi do distingiĝas precipe per la “graveco”, per la kvanto de la legantoj, sed certe ankaŭ per la kvalito.

En la “unua periodo” vi preparis la revuon en Slovakio kaj sendadis la pretan materialon rete al la CO. Kiajn rememorojn vi havas pri ĉi-etapo?

Ne al la CO, sed rekte al roterdama presejo. En mia laboro tamen ne multo ŝanĝiĝis: Same kiel tiam, ankaŭ nun mi la revuon redaktas, enpaĝigas, grafike aranĝas kaj teknike preparas por presado (la rezulto estas elektronika formo, “densa” pdf-formato). La diferenco estas nur ke mi antaŭe sendadis ĝin al Nederlando rete, dum al miaurba presejo mi portas ĝin sur kompaktdisko. Sed nun mi zorgas ankaŭ pri la ekspedado al 115 landoj de la mondo: printas la adresetikedojn kaj gardas ke en presejo oni ĝuste kompletigu ĉion. La tutan stokon mi ĉiumonate mem portas aŭte al poŝtoficejo.

Per vi la revuo, ĝis tiam redaktita en la CO (ĉu ĉiam?) eliris el la oficejo, eĉ el la lando de la CO, kaj ekkompiliĝis en via loĝejo en Slovakio. Kia estis la “digesto” de ĉi-ideo kaj poste fakto ĉe la respondeculoj de la movado?

En Roterdamo la ideo unue ne alportis entuziasmon kaj senteblis eĉ kontraŭstaro — precipe koncerne la presadon en Slovakio. Sed mi konvinkis la Estraron, ke en Slovakio ni scias fari tiun laboron malpli koste kaj ne malpli kvalite. Eĉ “scias doni iom pli da muziko (pli da koloraj paĝoj) kontraŭ malpli da mono”. Ekster la CO la revuo estis redaktata nur en la periodo de William Auld (dum du jaroj), se mi ne eraras.

Kia estas via labormetodo: ĉu vi mendas artikolojn aŭ selektas el la ricevitaj? Ĉu eblas anticipe plani ekzemple por duonjaro?

Kaj — kaj. Plani oni povas nur parte. La revuo ja devas reagi al aktualaj eventoj, kiujn oni planas au efektivigas diversloke.

Laŭ la kontrakto vi iĝis sendependa redaktoro kaj do estas via rajto decidi pri la enhavo, aspekto ktp. de la revuo. Ĉu via memstareco renkontis obstaklojn de ekstere?

Ne, mi eĉ miris, kompilinte la unuan numeron, ke neniu estrarano aŭ oficisto volis vidi ĝin antaŭ ol mi transdonis ĝin al presejo. Kia fido. Tio nature devigas al respondeco.

Grava evoluo: la revuo do ne nur pretiĝas en Slovakio, sed eĉ presiĝas kaj dissendiĝas de tie! Kiel tio okazis?

Kiel mi jam diris, mi proponis — en situacio, kiam oni devas ŝpari — malpli kostan solvon — kaj mi sukcesis konvinki pri tio la Estraron.

Dum via redaktado la revuo iom ŝanĝis kompare kun la redaktado de via antaŭulo — István Ertl — la karakteron de sia enhavo. Kiel vi priskribus ĝin? Kia estis/-as via intenco per la enkonduko de tiuj ŝanĝoj?

Unu el miaj devizoj (defioj) estis “Reen al la popolo”. Ŝajnis al mi, ke la revuo certagrade fariĝis frandaĵo por la elito kaj ne tiom por simplaj esperantistoj, kiuj tamen estas la plimulto. Do mi klopodas proksimiĝi al “averaĝa esperantisto”, kio tamen ne estas simpla afero.

Dum la tempo de via redaktado vi faris kelkajn ŝanĝojn en la aspekto de la revuo. Ĉu vi kontentas pri la rezulto?

Ne, mi daŭre serĉas la plej bonan vojon. Ankaŭ per daŭra enketado inter la legantoj.

El kiuj ĉefaj partoj konsistas via redakta laboro? Kiun parton de la laboro vi pleje ŝatas?

Post la ekspedado (komence de ĉiu monato) mi kelkajn tagojn faras ion tute alian (ĝardeno, hobioj, instruado, veturado). Poste komenciĝas la formika laboro: respondi centojn da retmesaĝoj, korespondi kun la aŭtoroj, observi kio kie okazis aŭ okazas, mendi artikolojn aŭ fotojn, korespondi kun kunlaborantoj... La 10-a estas la limdato (por la sekvontmonata revuo) kaj mi komencas fari la projekton: unue la ĉefartikoloj, regulaj rubrikoj (Laste Aperis, Recenzoj, Oficialaj Informoj, Forpasoj, reklamoj...), poste selektas inter la akiritaj materialoj, kribras, redaktas ... ĝis mi venas al la rubrikoj Tra la mondo kaj Loke-Fake-Persone — kaj ĉiam bedaŭras ke la revuo ne povas havi pli da paĝoj... Bedaŭrinde multaj bonaj artikoloj kaj fotoj ne povas aperi pro manko de spaco (24 paĝoj). Pli ne eblas, pro la poŝtaj tarifoj.

La sukceso de via laboro multe ŝuldiĝas al viaj komputilaj-teknikaj kapabloj kaj al la teknikaĵoj. Ĉu la redaktado de la revuo necesigis investon en vian ekipaĵon?

Jes, mi uzas mian propran ekipaĵon, kiu postulis investojn (ne in-vestojn ☺), sen kiu ne povas funkcii redakcio: kvalitaj komputiloj (Macintosh), skanilo, printiloj, profesia softvaro, bona retkonekto (ISDN kaj DSL)...

Kien direktas vin la rezultoj de enketoj, kiujn vi regule faras pri la revuo?

Al kontentigo de la legantoj, kiuj laŭ la lasta enketo preferas la rubrikojn Laste aperis, Tra la mondo, Libroservo/Recenzoj, Lingva angulo, Loke-Fake-Persone, Malferme, Historio de la movado, Kalendaro... — kaj malpli krucenigmojn (☹), komputilajn kaj religiajn temojn, financajn raportojn...

Ĉu vi memoras iujn “malfacilajn” numerojn aŭ krizajn situaciojn dumtempajn?

Malfacilaj estas la kongresaj numeroj. Malgraŭ la persona ĉeesto ne ĉion povas skribi la redaktoro mem (ne estus eĉ bone havi ĉion “el unu plumo”). Dum la Universalaj Kongresoj okazas multaj paralelaj aranĝoj, pri fakaj kunvenoj devas raporti fakuloj. Mi do mendas artikolojn kaj fotojn ĉe kolegoj, kunlaborantoj, organizantoj. Sed ve, post la kongreso ŝajnas ke ĉiuj mortis, la homoj revenas al sia laboro kaj forgesas pri la promesoj. Kongresaj numeroj do tradicie malfruas.

La foresto de la CO havas almenaŭ unu negativaĵon: vi ne havas la simplan aliron al la tie stokitaj libroj, revuoj, informoj. Kiel vi solvas tiun ĉi problemon? Ĉu la CO-oficistoj kunlaboras en la preparado de la revuo?

Mi estas en daŭra kontakto kun Roterdamo, ĉiutage rete korespondas aŭ telefonas kun la Ĝenerala Direktoro, libroservisto, librotenisto kaj aliaj CO-anoj. Ekz. Laste AperisOficiala Informilo komplete naskiĝas en Roterdamo (mi nur enpaĝigas kaj grafike aranĝas ilin).

Ĉu vi dividas vian redaktadon de la revuo en etapojn?

Jes, ne nur la redaktadon. Mi mian tutan vivon vivas je etapoj. Mi ne scias fari diversajn aferojn samtempe — kaj ne ŝatas se io aŭ iu interrompas min. Tio estas plia avantaĝo de la laboro hejme, kie ne “ĝenas” kolegoj, telefonoj, neatenditaj taskoj aŭ vizitoj.

La Esperanto-akvoj malofte stagnas. Okazis, ke vi devis la revuon “vojaĝigi” al la najbaroj, ĉeĥoj. Kiel tio okazis?

En Slovakio jarkomence draste altiĝis la afrankokostoj kaj la Slovaka Poŝto nuligis la kontrakton, proponinte novajn, neakcepteblajn prezojn. Feliĉe ni jam estas en Eŭropa Unio, mi do eluzis pli favorajn tarifojn en la apuda Ĉeĥio, veturigante la tutan stokon trans neĝokovritan montaran limon en mia eta troŝarĝita aŭto, glitante inter kamionoj.

Ĉu antaŭvideblas por la proksima estonto iuj ŝanĝoj — ĉu en la redakta stilo, ĉu aspekto, ĉu ekspedo...?

Mi enpaĝigas la revuon pere de la programo PageMaker. Interrete oni pli kaj pli uzas unikodajn litertiparojn, kiujn PageMaker ne kapablas. Mi do planas baldaŭ transiri al la pli nova InDesign, kiu alportos novajn eblojn ankaŭ en la grafiko. Ekde la marta numero la revuo aperas sur iom pli kvalita papero. Pri la ekspedado (tarifoj, ekspedkostoj) mi traktas kun la slovaka kaj ĉeĥa poŝtoj. Kaj la redaktado? Nu, mi daŭre sekvas la reagojn de la legantoj, lernas kiel fari pli bone, sekvas la evoluon en ĵurnalismo. Espereble tio estas la ĝusta vojo.

Kioma redaktoro de la revuo vi estas laŭvice?

Estas iom malfacile diri, kioma mi estas, ĉar en iuj periodoj estis du redaktoroj. En aŭtuno 1986 estis tuta kolektivo, ĉar post la foriro de Sutton la septembran revuon faris Simo Milojević kaj Osmo Buller, poste Mark Fettes kaj Osmo Buller, ekde januaro 1987 Mark sola iĝis redaktoro. Eblas, ke ankaŭ antaŭe estis tiaj transiraj aranĝoj. Alia komplikaĵo estas, ke dum la skismo UEA/IEL ekzistis du revuoj.

Jen la redaktoroj, laŭ informoj de Osmo Buller: 1905-1907 Charles Lambert, 1907-1920 Hector Hodler, 1920-1934 Edmond Privat, 1934-1936 Robert Kreuz, 1936 M. Wittenberg, 1936-1942 Hans Jakob, 1936-1940 Teo Jung, 1940-1947 C.C. Goldsmith kaj Mason Stuttard, 1946-1947 Hans Jakob, 1947-1954 Hans Jakob kaj Mason Stuttard, 1955 Reto Rossetti, 1955-1958 William Auld, 1958-1960 Kirsten Zacho (kun helpo de H.V. Rasmussen), 1961-1962 William Auld, 1963-1973 Victor Sadler (helpredaktoro 1970-73 Akiko Woessink-Nagata), 1974-1984 Simo Milojević, 1984-1986 Geoffrey Sutton, 1986 Milojević/Buller/Fettes, 1987-1991 Mark Fettes, 1992-2001 István Ertl, de 2002 Stano Marĉek.

Ankaŭ via edzino Olga estas envolvita en la kompleksan laboron rilate la revuon. Kio estas ŝia tasko?

Ŝi konsilas, se mi hezitas pri iu problemo kaj helpas ĉe la ekspedado. Do se iu malfrue (re)abonas, li/ŝi devas ricevi ankaŭ la antaŭajn numerojn de la koncerna jaro. Tion faras Olga. Krom tio ŝi zorgas pri bona laboratmosfero kaj harmonio en la redakcio (nia hejmo), ke la redaktoro ne estu malsata aŭ malpura, aŭ ke li ne forgesu nokte dormi... ☺

Klerigu kaj kleriĝu en la UK!

En Gotenburgo kaj Pekino, ni organizis en la kadro de la Universala Kongreso specialan kaj tre sukcesan klerigan tagon, en kiu okazis plej diversaj kunvenoj — pri la lingvo Esperanto, pri ĝia historio, pri la kongresa lando, pri novaj metodoj de informado, pri kiel organizi kongresojn, ktp. Multaj kongresanoj partoprenis (verŝajne eĉ plimulto de la kongresanoj), kaj sekve iris hejmen kun novaj ideoj kaj nova entuziasmo. En Vilno ni denove prezentos nian Klerigan Tagon. Ni invitas vian partoprenon.

Ĉu vi en via urbo aŭ lando ellaboris sukcesan elpaŝon en la disvastigo de Esperanto? Eble vi trovis manieron enpenetri la lokan gazetaron, aŭ utiligas lokajn foirojn por prezenti Esperanton, aŭ ellaboris novajn kaj trafajn informilojn, aŭ organizas novstilajn kongresojn aŭ kunvenojn? Ni deziras, ke tiuj bonaj ideoj cirkulu en la Esperanto-movado, kaj ke vi prezentu ilin en nia Kleriga Tago.

Ĉu vi aparte interesiĝas pri iu aspekto de lingvoj — pri la minoritataj lingvoj en via lando, aŭ pri la stato de la angla lingvo, aŭ pri lingvoinstruado? Ĉu vi havas ion seriozan por diri pri la lingvo Esperanto kaj ĝia funkciado? Se jes, proponu vin kiel parolanton en la Kleriga Tago. Ĉu vi havas ion por diri pri la historio de nia lingvo, eble en via regiono? Ĉu ion pri la Esperanto-literaturo, kiun eble vi aparte studis aŭ deziras prezenti? Aŭ pri tradukado? Aŭ pri utiligo de Esperanto en Interreto? Aŭ pri Esperanto en radio? Aŭ en scienco?

Bonaj ideoj kaj interesaj informoj abundas en nia movado, sed ili ofte ne atingas la tagolumon. Jen okazo por prezenti viajn ideojn kaj opiniojn.

Ni ankaŭ aparte interesiĝas pri plenaj programeroj. Se du-tri personoj deziras kune prezenti ion novan, aŭ organizi podian diskuton pri iu temo, ili nepre proponu tion.

Tradicie, nur fakaj asocioj kaj instancoj de UEA aŭ aparte invititaj personoj havis rajton prezenti programojn en la kadro de la Universalaj Kongresoj. Nun, per la Kleriga Tago, la vojo estas malfermita ankaŭ al vi. Kaptu la okazon! Sendu vian proponon kiel eble plej baldaŭ al la organizantoj Humphrey Tonkin (t...@hartford.edu) kaj Michela Lipari (m...@esperanto.org) aŭ al la Centra Oficejo en Roterdamo. Sed ne prokrastu!

ESTRARA RAPORTO 2004

UEA EN 2004

Enkonduko

Karaj amikoj,

Jen la Estrara Raporto de UEA pri la laborjaro 2004. Tiu jaro estis elektojaro, kaj tio signifas, ke la unua duono de la jaro estis la respondeco de la malnova Estraro, dum praktike nur la lastaj kvin monatoj aŭgusto-decembro apartenis al la nova Estraro kaj la nova Komitato.

La jaro 2004 estis jaro de pluraj ŝanĝoj, kiuj unuope ne estis tre grandaj, sed tamen signifaj por la evoluo de UEA. Pluraj paŝoj estis faritaj en la eksteraj rilatoj. La universala kongreso en Pekino estis mirinde sukcesa kiel kultura evento kaj kiel manifestacio al ekstero. La centra oficejo adaptiĝas al la fakto ke la stabo nuntempe estas pli malgranda ol antaŭ kelkaj jaroj, kaj la “nova” direktoro rapide re-eniris sian funkcion. En la esperantista mondo, la uzo de la interreto kreskas kaj maturiĝas.

Vi vidos en tiu ĉi estrara raporto pri 2004, ke la unua duono de la jaro ricevas malpli da atento ol la dua duono. En ioma grado, la estrara raporto pri 2003 havis malan pezon, nome ke ĝi donis atenton ne nur al la jaro 2003, sed ankaŭ al la komenco de 2004.

Por la novaj estraranoj, la malfrua parto de la jaro 2004 estis plena de laboro por starigi aŭ restarigi komisiitojn kaj komisionojn.

En la kongresaj kunsidoj de la Komitato de UEA kaj la subkomitatoj, okazis diskutoj pri strategia laborplano kaj pri konkretaj deziroj de la komitatanoj pri la agado de la nova Estraro. Tio rezultigis longan liston de taskoj, kiuj kompreneble ne estis realigitaj dum la lastaj monatoj de la jaro, sed kiuj formas bazon por plia planado de la plej proksimaj jaroj.

Tiu ĉi estrara raporto pri 2004 estas komuna verko de la estraranoj. Eblas trovi, ke la estraranoj preparis la tekstojn pri siaj respektivaj taskoj, sed la Estraro respondecas kiel tuto pri la raporto. En Vilno, la Estraro respondos al demandoj dum unu el la kongresaj kunsidoj.

1. La laboro

1.1 Planado

En la jaro 2004 daŭris la aplikado de la nun valida dekjara laborplano. Dum la jaro en la komitatkunsido en Pekino la Komitato akceptis novan iom reviziitan version de la parto pri taskoj de la nunaj tri jaroj.

Se oni devas doni en ĉi tiu sekcio malgrandan juĝon pri la aplikado de la plano, oni povas esprimi sian kontenton kaj sian malkontenton samtempe.

La bazaj ideoj temas pri tri agadlinioj kaj tri strukturaj linioj, nome agadlinioj pri informado, instruado, utiligado, kaj strukturaj linioj pri plijuniĝo, profesiiĝo kaj tutmondiĝo. Tiuj ideoj komencas trovi akcepton ĉe la esperantista publiko. Sed ili havas malsaman gradon de sukceso.

Sukcesa informado

Sukcesa informado renkontas ĉiam pli da malfacilaĵoj ĉe la normala publiko en ekonomie fortaj landoj, kiu pli kaj pli estas konvinkita ke la angla estas la internacia lingvo. Antaŭ tiu fenomeno, parto de la esperantistaro en la riĉaj landoj provas trovi solvon en du manieroj:

1) la konvinkitaj venkistoj provas plialtigi la nivelon de la celatoj. Pli kaj pli ili emas informi nur parlamentanojn kaj homojn en similaj pozicioj, esperante ke tiuj decidos por ĉiuj, kontraŭ la volo de ĉiuj;

2) la aliaj deklaras ke batalo kontraŭ la angla ne estas nia celo, ke ni celas nur konstrui nian komunumeton kaj flegi ĝiajn valorojn, kaj ĝui ĝin kaj ilin. Ili interesiĝas pri ĉio (literaturo, renkontiĝoj, ktp.) krom pri informado al neesperantistoj.

Instruado

Instruado, ankaŭ danke al la sukcesa agado de ILEI en tiu kampo, trovis novan elanon ĉefe en la retaj kursoj, kiuj iĝas la nova maniero alproksimiĝi al Esperanto. Ekzistas ĉiam pli da kursoj kaj ĉiam pli da klientoj por ĉiuspecaj retaj kursoj. Kompreneble ĉeestaj kursoj estas ankoraŭ tre popularaj en ekonomie malfortaj landoj. Eble danke al tio, la komunumo tamen kresketas.

Utiligado

Utiligado ankaŭ funkcias, ĉefe en kelkaj fakoj (literaturo, flegado de la lingvo mem). Ekzistis ankaŭ kelkaj tre interesaj provoj utiligi Esperanton en la reto, ekzemple Le Monde Diplomatique en Esperanto, Ĝangalo. Ilia limo estas la manko de sufiĉe vasta komunumo, sufiĉe granda merkato, por teni ilin elspeze ekvilibraj. Ankoraŭ ili ĉefe baziĝas sur volontuloj. Aparta formo de utiligado estas la renkontiĝoj, la feriumado en Esperantujo, kiu daŭre kresketas ankaŭ en Eŭropo.

Profesiiĝo

Profesiiĝo ĝenerale ne povas kreski se ne kreskas la komunumo, kiu pagas por subteni la profesiulojn. Aperis novaj subvencifontoj, sed entute la nivelo de profesiiĝo de la komunumo restas je la sama nivelo kun kelkaj bonaj personaj esceptoj.

Plijuniĝo

Plijuniĝo antaŭeniras bone en la ekonomie malfortaj landoj kaj parte ankaŭ en la ekonomie fortaj landoj, kie la reto pozitive influis la pejzaĝon de la Esperanto-aktivuloj.

Tutmondiĝo

Tutmondiĝo progresas kun malfacilaĵoj, ĉefe financaj, sed ankaŭ pro manko de konvinko ĉe multaj esperantistoj en finance bonstataj landoj, ke la estonteco de Esperanto estas en Barato kaj Brazilo pli ol en Bruselo aŭ almenaŭ samtempe kun Bruselo.

En la jaro 2005 la Komitato ree havos la okazon revizii la laborplanon.

Estrarano pri planado en 2004: Renato Corsetti

1.2 Informado

En 2004 UEA daŭrigis sian informan laboron. Ĝi ĉefe kunlaboris kun la Brusela Komunikada Centro de Eŭropa Esperanto-Unio, kiu konsistas el pluraj el la landaj asocioj de UEA en Eŭropo. Plej elstaris la kampanjoj okaze de la universala kongreso en Pekino kaj okaze de la Eŭropa Tago de Lingvoj. Krome daŭris la pagata anonca kampanjo financata de japana esperantisto Miyoshi Etsuo, en kies kadro aperis anoncoj en Belgio, Litovio, Pollando kaj Slovakio.

Internaciaj eventoj

Nepre menciindaj estas la partopreno en internaciaj eventoj. Ekzemplo estas la ĉeesto en la Monda Socia Forumo 15-22 januaro en Mumbajo, Barato, ĉefe organizata de A Giridhar Rao per la helpo de UEA. Alia ekzemplo estas la partopreno en la Monda Kongreso pri Lingva Diverseco, Daŭropoveco kaj Paco en Barcelono, 20-23 majo 2004, organizita de Instituto Linguapax. Tie UEA estis reprezentita de Abel Montagut kaj ILEI de Radojica Petrović.

Elektoj en Eŭropo

Okaze de la elektoj por la eŭropa parlamento en junio, esperantistoj kontaktis la kandidatojn en preskaŭ ĉiuj EU-landoj, kaj provis levigi lingvopolitikon en la agendon de la elekta kampanjo. En Pollando, esperantista kandidato Małgorzata Handzlik, kiu elektiĝis al la parlamento, publikigis sian kampanjan retpaĝon ankaŭ en Esperanto.

Preparo de informilo por lingvistoj

En la malfrua parto de la jaro estis esplorata preparo de aparta informilo por lingvistoj kaj ĝisdatiĝo de la baza Esperanta versio de la informilo Ĝisdate. Tiu informilo nun aperis ankaŭ en la turka. Krome estis preparita la kolektado de diverslingvaj versioj de Ĝisdate en unu lokon en la retejo de UEA.

Rezolucioj

La rezolucio de la Nitobe-simpozio, la Pekina Deklaracio kaj la Deklaracio de Bilbao estis tradukitaj diverslingven kaj senditaj al naciaj kaj internaciaj instancoj.

50-jariĝo

La 10-an de decembro 2004 estis la 50-jariĝo de la unua rezolucio de la Ĝenerala Konferenco de Unesko pri Esperanto, alprenita en Montevideo (Urugvajo). Urugvaja Esperanto-Societo kun helpo de UEA organizis ekspozicion pri Esperanto en la loka 27-a Internacia Libro-Foiro (27 aŭg - 12 sep), kiu alportis grandiozan gazetaran sukceson. UEA estis tie reprezentata de Geraldo Mattos.

Daŭris la prizorgado de la granda reta informejo www.esperanto.net.

Estrarano pri informado en 2004: komence Andrej Grigorjevski, poste Renato Corsetti, speciala komisiito Jukka Pietiläinen

1.3 Instruado

Instruado de Esperanto estas unu el la bazaj aktivaĵoj de lokaj kluboj kaj landaj asocioj. Multaj el la aranĝoj, kiujn oni trovas en la kalendaro de la revuo Esperanto, enhavas kursojn je diversaj niveloj, speciale tiuj kiuj okazas en la someraj libertempoj de la diversaj mondopartoj.

Plijuniĝo

En la agaddirekto de plijuniĝo, notindas ke TEJO nature estas unu el la aktivaj agantoj. Ĝiaj projektoj pri seminarioj kaj interretaj kursoj celas al junaj homoj, kaj altiras junajn homojn, kutime en kunlaboro kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj, ILEI.

Tutmondiĝo

La tutmondiĝa agaddirekto montriĝas ekzemple en la kursoj de la eksdirektoro Trevor Steele en Hindio, la intensa eduka agado de la Afrika Oficejo de UEA, someraj kursoj de NASK (Nord-Amerika Somera Kursaro), kaj la enhavo de la tradicia Tago de la lernejo en la Universala Kongreso de Pekino 2004, kie ILEI aranĝis prelegojn pri diversaj mondopartoj.

Fondaĵoj de UEA kaj regionaj komisionoj de UEA kunlaboras kun ILEI pri Esperanto-eduka agado. Eldonado de lernolibroj, uzeblaj por kursoj aŭ memstudado, estas videbla en la listo de “Laste aperis” en la revuo Esperanto. Nevidebla tie, sed uzebla tra la tuta mondo kaj trovebla en aliaj listoj, estas la pluevoluigo kaj utiligo de la interretaj kursoj, ekzemple tiuj de lernu.net kaj Nesto. Revuo de ILEI, Juna Amiko, provizas instrumaterialon, kiu estas uzebla tra la mondo. Alia speco de eduko estas la projekto InterKulturo, kiun ILEI kune kun TEJO evoluigas, kun subvencioj de ESF kaj fondaĵoj de EU. Du trejnseminarioj de InterKulturo okazis dum 2004, marte en Sarajevo kaj aŭguste en Bratislavo. InterKulturo estis prezentita en la 10-a Kongreso de Linguapax maje en Barcelono, kune kun la projektoj lernu! kaj Lingva Prismo, kaj enlistigita ĉe Unesko inter projektojn de la Jardeko por Kulturo de Paco.

La revuo World News (organo de FIPLV — Internacia Federacio de Instruistoj de Modernaj Lingvoj, en kiu ILEI membras) aperigis anglalingvan artikolon de la prezidanto de ILEI kun prezento de la projektoj lernu!, edukado.net, Lingva Prismo kaj InterKulturo.

Profesiiĝo

La agadkampo profesiiĝo rilatas al instruado kiel grava punkto. Iniciate de E@I (Esperanto ĉe interreto), en kunlaboro inter TEJO kaj ILEI, kaj kun financa subteno de ESF, okazis tri trejnseminarioj sub la projekto “Flugiloj de malfacila vento”, nome en Sarajevo, dum IJK kaj dum la konferenco de ILEI. La fokuso estis je instrukapablo kaj edukmaterialoj. Kunlabore inter eŭropaj landaj asocioj de UEA kaj ILEI okazis ankaŭ du metodikaj trejnseminarioj.

Internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA okazis en la UK en Pekino kaj plurloke dum aliaj internaciaj Esperanto-aranĝoj gvidate de IEK (Internacia Ekzamena Komitato). Restis ne solvita la problemo de ekzamenoj pri instrukapablo de Esperanto kaj ekapliko de la koncerna regularo. Diskutoj okazis pri la bezono de diplomoj por universitataj kursoj por Esperanto-instruisto, kaj pri la ebleco de reta ekzameniĝo kunlige kun retaj kursejoj.

La tuta kampo de instruado estas fruktodona kunlaboro inter UEA, TEJO kaj ILEI. Laŭ interkonsento, UEA donas financan subtenon al ILEI, dum ILEI prizorgas agadojn por altigi la lingvan kaj kulturan nivelon de la Esperanto-parolantoj, i.a. ekzamenojn. La estraroj de UEA kaj ILEI reciproke interŝanĝas informojn pri siaj agadoj. Kunlaboro inter TEJO kaj ILEI okazas per komunaj projektoj.

Estrarano pri Instruado en 2004: komence Gbeglo Koffi, poste Claude Nourmont, reprezentanto de ILEI ĉe la estraro de UEA Radojica Petrović.

1.4 Faka kaj scienca agado

La faka agado de UEA enfokusiĝas al la fakaj asocioj, kiuj estas la fakaj ekvivalentoj de la landaj asocioj. Ĝi iom rilatas al kulturo kaj edukado, kaj okupiĝas ankaŭ pri scienca agado, interna kaj ekstera.

Funkciuloj

Dum la unua duono de 2004 respondecis pri faka agado estrarano kaj komisiito (M. Belošević), kiu multe okupiĝis pri la informado de la fakaj asocioj. Post la UK estis nomumitaj komisiono por Faka kaj Scienca agado (M. Belošević, P. Chrdle, I. Ferenczy, I. Gulyás) sub gvido de la nova estrarano. Estis verkita detala laborplano por gvidi la fakan kaj la sciencan agadon dum la jaro, kaj por la fakaj asocioj kaj por la komisiono.

Fakaj kunvenoj

Ofte fakaj asocioj okazigas siajn jarkunvenojn dum la Universala Kongreso. Dum la UK en Pekino okazis pluraj kunsidoj rilataj al faka agado. Pli ol dudek fakaj asocioj havis siajn kunsidojn. Okazis Terminologia Forumo. Aldone al la budoj menditaj de specifaj fakaj asocioj, dum unu tago funkciis la speciala libera budo, la tiel nomata “faka giĉeto”, kiun ses fakaj asocioj uzis, dividante la deĵortempon inter si.

IKU

En Pekino okazis ok bonkvalitaj prelegoj de la Internacia Kongresa Universitato, IKU. Poste estis nomumita nova IKU-komisiono (C. Kiselman — sekretario, H. Tonkin, M. Maitzen, S. Fiedler, J. Wen). Okazis kontaktoj kun Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) por nova kontrakto kun UEA, kiu faciligos la okazigon de komunaj AIS/IKU sesioj.

Interreto

Dum promesplenaj novaj fakaj iniciatoj aperas en la reto, tradiciaj fakaj asocioj foje havis problemojn administrajn kaj pri sia membraro kaj pri la buĝeto.

Estis kreita reta diskutlisto de ĉiuj fakaj asocioj, kiu servu kaj por administrado, kunordigo de kongresaj aktivecoj, kaj por komunikado kaj disvastigo de novaĵoj inter fakaj asocioj. Terminologia Esperanto-Centro (TEC) ricevis novan virtualan retejon — www.terminologio.org, konstruitan de L. Yasumura.

Scienco

La scienco estas grava parto de la faka agado de UEA — temas kaj pri interna agado, scienca kaj teknika verkado, kaj aplikado en Esperanto, kaj pri eksteraj rilatoj, kontaktoj kun sciencaj instancoj internaciaj. 12-14 nov 2004 okazis en Ĉeĥio la Konferenco pri Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST 04). Kadre de la ekstera scienca aktiveco la estrarano provas reaktivigi la kunlaboron inter UEA kaj Internacia Asocio de Universitatoj (IAU, grava NRO de UNESKO).

Rondo Familia

Komence de la jaro Rondo Familia (RF) ekvilibrigis sian deficitan buĝeton dank’ al subvencio de Instituto Hodler 68. Estis ŝanĝita la eldonado kaj distribuado de la bulteno de RF Familia Esperanto, por ke ne estiĝu nova deficito. Estis renomumita la antaŭa komisiono pri Rondo Familia: A. Wandel (kunordiganto), J.R. Piton (redaktoro), S. MacGill (IIK), K. Bodnárová, J. Lindstedt. Estraranoj: komence de 2004 Ivo Osibov, poste Amri Wandel

1.5 Kulturo

Pri la kultura jaro 2004 menciindas kvar ĉefaj punktoj. La Universala Kongreso estas kvazaŭ la kultura ĉefurbo de Esperanto. Kulturaj eventoj dum la jaro respeguliĝas per la revuo Esperanto, farataj de unuopaj membroj aŭ landaj kaj fakaj asocioj. Biblioteko Hector Hodler kaj ĝia estonteco estas aktuala punkto. La diversaj kunvenoj kaj kongresoj de la landaj asocioj de UEA preskaŭ ĉiam enhavas kulturajn erojn.

Kongreso

En la Universala Kongreso en Pekino, plej okulfrapaj kulturaj eroj estis la artaj aranĝoj kun teatroprezentoj, pianokoncertoj, nacia kaj internacia vesperoj. Aldone al tio, kelkaj el la kunsidoj havis kulturan karakteron, ekzemple la diskutoj pri la kongresa temo, kaj la junulara programo. Ankaŭ oratora konkurso havas karakteron de kulturo. En kunligo kun la kongreso, ĉinaj esperantistoj pretigis belajn eldonaĵojn de tradukita beletro kaj libroj pri la historio de Esperanto en Ĉinio.

Literaturo

Eldonado de Esperanta literaturo okazis tra la tuta mondo per kelkcent titoloj, kiuj havis la karakteron de originala beletro, tradukita beletro, faka literaturo, kaj lernomaterialo kune kun vortaroj. Pri la eldonaĵoj aperis kiel kutime dokumenta listo en la revuo Esperanto, kaj elektita aro da libroj estis recenzita en la revuo. La libroservo de UEA plibonigis sian interretan paĝon pri la libroj, kaj daŭre prezentas eblon mendi pli-malpli ĉiujn el la haveblaj libroj en Esperanto. Eldonaĵo de UEA dum la jaro, en la kampo de beletro, estis Kastelo de vitro de John Francis, originala prozo. La komisiono pri Belartaj Konkursoj tute renoviĝis.

Kulturaj okazaĵoj

Multaj el la kulturaj okazaĵoj en Esperanto estas aranĝataj ekster la formalaj kadroj de UEA, sed la diskonigo kaj informado pri ili ofte trapasas almenaŭ la paĝojn de la revuo Esperanto. La Esperantomuzeo en Vieno festis sian jubileon kun kultura aranĝo, kiu enhavis multajn prelegojn. La projekto InterKulturo progresas, kun diskutaj tekstoj pri diversaj temoj, kiuj rilatas al la manieroj percepti kulturon, aŭ kulturaj manieroj percepti la mondon. Interreta enciklopedio konstante kreskas en la paĝoj de Vikipedio. La revuo Monato festis siajn 25 jarojn de ekzisto. La profunda kolekto de materialoj de Zamenhof en formo de libroserio iam kompletigota... fariĝis kompletigita per eldono de la lasta libro en la serio. Ĉio respeguliĝas tra la Esperanto-mondo, kaj inkluzivas laboron de UEA-membroj aŭ landaj kaj fakaj asocioj.

Biblioteko Hector Hodler

La projekto pri Biblioteko Hector Hodler, kun subvencio el ekstera fondaĵo, daŭris dum la jaro 2004, kaj estas grava projekto en tempo kiam pli kaj pli da historio riskas malaperi pro ekonomiaj kaŭzoj. Multaj el la landaj aŭ fakaj aŭ privataj aranĝoj de kongresoj, konferencoj kaj kunvenoj en diversaj partoj de la mondo enhavas erojn de kulturo, kiel muziko, prelego, prezento de teatraĵo aŭ ekspozicio. Kulturaj aspektoj de la agado por Esperanto estas unu el la centraj punktoj de la aktiveco de multaj membroj. Ankaŭ la informado pri Esperanto, kulturo kaj kulturaj kontaktoj estas unu el la ĉefaj praktikaj agadoj.

Estrarano pri kulturo en 2004: komence Humphrey Tonkin, poste Claude Nourmont

1.6 Kongresoj

La 89-a Universala Kongreso en Pekino (24-31 jul) kunvenigis 2 031 kongresanojn el 51 landoj. Pekino akceptis la kongreson en festa maniero, kun ĉeesto de ĉinaj aŭtoritatuloj, bela ekspozicio, banderoloj ĉe-strate. Ĉinaj amaskomunikiloj montris fortan intereson pri la kongreso.

Kultura kaj kleriga programo

La kongreso havis abundan kulturan kaj klerigan programon. IKU, la Internacia Kongresa Universitato, donis ok prelegojn. Krom tio estis aparta Esperantologia Konferenco kaj Nitobe-simpozio kun la sama temo kiel la tuta kongreso, nome Lingva egaleco en internaciaj rilatoj. En kleriga lundo okazis 36 mallongaj prelegoj pri diversaj temoj, grupigitaj sub ĉeftemoj, kaj kun viglaj diskutoj.

El la vesperaj programoj elstaras la impona nacia vespero, ĝuinda teatroprezento, tradicia arto, internacia arta vespero. La libroservo aranĝis aŭtorajn duonhorojn kaj la kongresanoj aŭdis ravan pianokoncerton. Bone organizitaj ekskursoj donis turisman ripozon inter la laborkunsidoj.

Laboraj kunsidoj

Pri la komitatkunsidoj kaj fakaj kunsidoj estas mencioj en aliaj partoj de la estrara raporto. La Akademio kunsidis, same kiel la Centro de Esploro kaj Dokumentado, kaj okazis festa kunveno okaze de la 50-jara jubileo de la rezolucio de Montevideo.

Organize la kongreso estis bona, kun glata funkcio de ĉio, kaj kun cento da junaj volontuloj, kiuj donis amikan atmosferon. Je la fino de la kongreso estis akceptita Pekina Deklaro.

En kunligo kun la Universala Kongreso okazis aliaj kongresoj, kiel la 60-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO en Rusio, dum ILEI ĉi-foje kongresis en Slovakio, samtempe kun SAT.

Pri urboj por Universalaj Kongresoj de la jaroj 2005 kaj 2006 ekzistis jam pli frue decido. Dum la laborjaro, la Estraro decidis pri Jokohamo kiel kongresurbo por la jaro 2007.

Estrarano pri kongresoj en 2004: komence Ivo Osibov, poste Claude Nourmont

1.7 Eksteraj rilatoj

La eksteraj rilatoj de UEA en la jaro 2004 estis plurflankaj kaj plurdirektaj. Ĝenerale oni komprenas sub “eksteraj rilatoj” tiujn kun internaciaj grandaj organizaĵoj, kaj fakte oni okupiĝis en la unua parto de la jaro esence pri Eŭropa Unio kaj en la dua parto pri Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko.

Monda Socia Forumo

La jaro komenciĝis per la ĉeesto de esperantistoj nome de UEA (sed fakte kun subteno de aliaj Esperanto-organizaĵoj) en la Monda Socia Forumo en Barato, pli precize en Mumbajo, de la 15-a ĝis la 22-a de januaro. La slogano Alia lingvo eblas altiris interesiĝantojn, kiuj elĉerpis ĉiujn kapablojn de niaj barataj samideanoj informi kaj instrui. La ĉeesto de esperantistoj en tiuj manifestacioj iĝas ĉiam pli tradicia kaj ĉiam pli utila.

Eŭropaj instancoj

Samtempe en alia parto de la mondo, Eŭropo, okazis provoj atentigi la instancojn de Eŭropa Unio pri Esperanto. La unuaj iniciatoj venis de la Radikala Partio, kiu atentigis pri Esperanto kaj jam aranĝis kunvenojn en Bruselo, en kiuj ankaŭ Esperanto estis uzata kiel unu el la interpretaj lingvoj kaj en kiu esperantistoj parolis pri instruado de Esperanto en EU-landoj. La agado pliintensiĝis en la postaj monatoj pro iniciato de la radikala eŭropa parlamentano G. Dell’Alba, kiu prezentis unue al la komisiono kaj poste al la pleno amendon al la raporto pri multlingveco, en kiu li petis ekzameni ĉu la paralela enkonduko de neŭtrala pivota lingvo, kiel ekzemple Esperanto, ne povus kontribui al plu-konservado de ekzistantaj lingvoj, kaj samtempe eviti, ke unu aŭ alia el ĉi tiuj akiru rolon ne nur pli gravan sed tian, ke ĝi entute superregos la aliajn lingvojn.

Eŭropaj esperantistoj sekve de agado de Eŭropa Esperanto-Unio kaj UEA en marto 2004 mobiliziĝis grandskale por trovi subtenantojn de la propono en la Parlamento. La aldono de tiu frazo estis en la fina voĉdono forigita, sed la procentaĵo de ĝiaj favorantoj kreskis ĝis pli ol 40%, kio bonaŭguras por estontaj provoj.

Lingvo-diverseca kongreso

En majo UEA kaj ILEI estis reprezentitaj en Barcelono, Hispanio, en la monda kongreso pri lingvo-diverseco, evolua daŭropovo kaj paco, organizita de la Instituto Linguapax kaj de la Forumo de Kulturoj ekzistantaj en Barcelono. La Instituto Linguapax estas la heredanto de la samnoma agado de Unesko.

La kongreson partoprenis monde konataj lingvistoj, kiel David Crystal, Bernard Comrie, Suzanne Romaine, Fernand de Varennes, Miquel Siguan kaj Joshua Fishman. UEA estis reprezentita de Abel Montagut kaj ILEI de Radojica Petrović. La prezento de Abel Montagut en unu el la seminarioj estis tre pozitiva, laŭ la juĝo de la prezentinto kaj de la prezidanto de la Seminario, Lachman Khubchandani. Preskaŭ la sola obĵeto flanke de la partoprenintoj: Esperanto ne havas subtenon de ŝtato(j), kaj tial ĝi ne povas disvastiĝi. Precize samhore, kiam okazis la prezento de la reprezentanto de UEA, en apuda salono faris sian prezenton Radojica Petrović, reprezentanto de ILEI, pri esperantlingva retpaĝaro por la lingva diverseco.

UK en Pekino

Dum la Universala Kongreso en Pekino la atento estis ree turnita al rilatoj kun la ĉinaj instancoj unuflanke kaj kun la tutmondaj instancoj aliflanke. Pri la sukcesaj rilatoj kun la ĉinaj instancoj kaj pri la Nitobe-simpozio oni jam multe legis en nia gazetaro. Ties rezolucio, kiel ankaŭ la kongresa rezolucio, estis tradukitaj al multaj lingvoj kaj senditaj al ĉiuj reprezentantoj de internaciaj interŝtataj organizaĵoj kaj al pluraj registaroj.

Eventoj en Urugvajo kaj Novjorko

Nelonge post la Universala Kongreso, en Urugvajo, la landa asocio de UEA kaj UEA mem organizis eventon por memorigi la 50-an datrevenon de la unua rezolucio pri Esperanto de la Ĝenerala Asembleo de Unesko. UEA estis reprezentita de la prezidanto de la Akademio de Esperanto, Geraldo Mattos. La tuta aranĝo montriĝis ege sukcesa el la gazetara vidpunkto. Tuj poste, de la 8-a ĝis la 10-a de septembro, okazis en Novjorko konferenco pri la temo: La Jarmilaj Evoluigaj Celoj — La civila socio ekagas, en kiu UEA estis reprezentita de Rochelle Grossman, Chuck Smith kaj Humphrey Tonkin. En la “laborejo” organizita de UEA kune kun la Bahaa Internacia Komunumo kaj la Monda Federacio de Asocioj por Unuiĝintaj Nacioj, oni parolis pri venkado de la komunikaj baroj al disvastigo kaj atingo de la Jarmilaj Evoluigaj Celoj. Nome de UEA faris prezentojn Humphrey Tonkin kaj Timothy Reagan. Pri la funkciado de la Novjorka Oficejo, vidu sub punkto 2.4 Administrado.

Plano pri Amikoj de Esperanto

La plano de internacia listo Amikoj de Esperanto (AE) estis diskutita inter la estraranoj. Disvastigi la uzadon de la internacia lingvo ne estas facila tasko, kiam la mondo tiel rapide ŝanĝiĝas kaj homoj kolektiĝas en pli multaj sed pli malgrandaj grupoj. Per la projekto pri Amikoj de Esperanto ni celas trovi personojn, kiuj havas grandan influon socie, meritas esti modelo por la publiko, kaj subtenas la ideon de Esperanto. Ni esperas, ke Amikoj de Esperanto helpos ĝeneralan diskonigon de Esperanto, prezenton de Esperanto en Eŭropa Unio, Unesko, UN ktp. En diskutoj tamen la afero antaŭenmarŝas: s-ro Zhao Qizheng, ministro de la Informa Oficejo de Ĉinio kaj prezidanto de la Honora Komitato de la 89-a UK en Pekino, konsentas esti Amiko de Esperanto, kaj diras en la letero al la prezidanto de UEA: Mi volontas fari mian kontribuon al popularigo de Esperanto. Mi kredas, ke Esperanto helpos al profundigo de la interkompreno kaj amikeco de diversaj popoloj.

Unesko en Parizo

Dum la lasta parto de la jaro, la Estraro restarigis la teamon, kiu okupiĝas pri rilatoj kun Unesko en Parizo, kiu efike rekomencis siajn kontaktojn, kaj kies fruktojn oni legos en la venontjara estrara raporto.

Estrarano pri eksteraj rilatoj en 2004: Renato Corsetti, pri Amikoj de Esperanto Yu Tao

1.8 Landa kaj regiona agado

Bazo de la laboro de UEA estas iniciatoj de membroj en diversaj landoj de la mondo, kaj bazo de tiu laboro ofte estas tute loka agado. Estas neeble mencii ĉion, sed grava parto de la raporto pri la jaro 2004 estas superrigardo pri la Esperanto-laboro en la regionoj, kio proksimume egalas al mondopartoj.

Multaj el la kontaktoj inter membroj nuntempe okazas per interreto aŭ per interretaj diskutlistoj, speciale kiam temas pri disvastigo de informoj pri kongresoj, kunvenoj kaj kursoj. En tio menciindas ankaŭ la laboro de la komisiito pri “ĝemelaj urboj”. La revuo Esperanto estas alia centra punkto de fidindaj informoj pri aranĝoj. Dum la 89-a UK en Pekino sukcese okazis la unua kunveno pri la projekto “Ĝemelaj Urboj”. En 2004 la projekto entute ricevis reagojn de 119 esperantistoj el 35 landoj. Indas mencii, ke s-ro Hans Fechler el Germanio sukcesigis la aperon de la 78-paĝa Pontoj 7, speciala gazeto pri ĝemelurboj de Hildesheim. KAEM enigis la projekton en la laborplanon por 2004-2010. Ĉeestinte la celebradon de la 40-a jubileo de ĝemeliĝo inter du urboj, Knittelfeld (Aŭstrio) kaj Kameoka (Japanio), s-ro Yas Kawamura trovis dokumenton pri la ĝemeliĝa atestilo de la du urboj, kiu estas skribita en la lingvoj germana, japana kaj Esperanto. S-ro Chimedtseren Enkhee en la pasinta oktobro publikigis proponon ĝemeligi universitatojn. La aktiva kaj sindona agado de la komisiito pri urbo-ĝemeliĝo s-ro Wu Guojing estas dankinda kaj stimula por plu paŝi antaŭen.

Estrarano pri landa kaj regiona agado en 2004: komence Michela Lipari, poste Maritza Gutiérrez González, kun Yu Tao por Azio

Afriko

La jaro 2004 en Afriko markis plian firman paŝon de la afrikaj esperantistoj cele al progresigo de Esperanto en la kontinento, sekvante la tri grandajn rubrikojn de la strategia plano de UEA. Aliflanke, post la elekto de nova Estraro de UEA ankaŭ la Afrika komisiono ekhavis novan konsiston sub kunordigo de s-ro Gbeglo Koffi (Togolando) kun la helpo de la laborantoj de la Afrika Oficejo, nun gastigata de Instituto Zamenhof en Togolando. Ĝi havas firman deziron fariĝi centro de edukado de Esperanto-instruistoj kaj ankaŭ gastejo de internaciaj esperantistaj renkontiĝoj. Dum la jaro la Afrika Oficejo denove multe rolis en la inform-agado, respondante al centoj da informpetantoj. La Afrika agado tute ne eblus, se malavaraj esperantistoj ne donacus al la afrika fondaĵo. Al ĉiuj kunlaborantoj indas danki kaj rekoni la senlacan kaj sindoneman agadon.

En la Informa agado rimarkindas ke informadon oni faris de homo al homo jen en la familio, en la vilaĝo aŭ en la regiono, tiel estis fonditaj kluboj en Benino. Same tiel agis la Junulara Organizo de Togolandaj Esperantistoj, Tietti-Instituto de Esperanto en Togolando, la Niĝerlanda klubo kaj la klubo Karitato el Demokratia Kongolando. Ankaŭ en lernejoj la informa agado estis farata pere de la instruistoj mem. En Tanzanio, UBE (Unuiĝo de Burundiaj Esperantistoj), estrata de Jacques Nyabenda, disponigis la lingvon al rifuĝintoj de Kigoma kaj al gelernantoj de la loka liceo. Kaj nun pro la abundo de radiostacioj en Afriko, oni profitis tiun eblon regule.

En lando kie iam furoris Esperanto kaj poste regadis silento, denove unuopulo ege aktivis, travagante la landon, prelegante, instruante. Temas pri Alĝerio, malgraŭ bezono de prudento pro la politika situacio. Esperanto-organizaĵoj partoprenis aranĝojn de la ne-Esperantaj, kaj tiel informis pri la lingvo. Tiel okazis en Kongo-Braza. En julio 2004, la konsilantaro de la Ruĝa Kruco de la kvartalo Potopoto en Braza-urbo invitis Brazan Esperanto-Centron partopreni debatkonferencon pri la lingvoj. Aliaj klopodoj estis faritaj de eksterafrikanoj kiel Pastro Duilio Magnani kaj s-ino Agnes Geelen.

En instrua kaj eduka agadkampo indas rimarki ke instruado okazadis ankaŭ en diversaj E-kluboj en Malagasio, Senegalio, Tanzanio, Burundio, Kamerunio, Niĝerlando kaj Togolando. En Niĝerio kaj Demokratia Kongolando okazis perfektigaj kursoj.

En decembro trideko da esperantistoj el Ganao, Benino, Niĝerio kaj Togolando sekvis pedagogian seminarion en la instituto Zamenhof. Perkoresponda kurso furoris, kaj tion prizorgas ĉefe la Afrika Oficejo, kiu disponigas al interesiĝantoj kursojn per la franca, angla kaj Esperanto .

La kluba vivo en Afriko aparte aktivis rilate la utiligon de la lingvo. En la diversaj kluboj regis etoso de amikeco kaj solidaro. La kluboj kunvenis regule, ankaŭ la landaj asocioj. La sekretario de BEF, s-ro Hounsounou François, komisiito de TEJO pri landa agado en Afriko, partoprenis seminarion en Strasburgo, Francio.

Dum en Niĝerlando kunvenadis la klubo NEK, EFEN en Niĝerio organizis komitatkunsidojn kaj povis registriĝi ĉe la ministerio pri enlandaj aferoj. En Togolando, krom la regulaj kunvenoj de la landa asocio kaj ties sekcioj, okazis la Zamenhoffesto, kiu en la jaro havis apartan karakteron. En la 12-a Togolanda kongreso kulminis la agado de la jaro. Pli ol okdek esperantistoj el Benino, Ganao, Niĝerio, Belgio kaj Togolando partoprenis la kongreson, kiu okazis de la 27-a ĝis la 30-a de decembro.

Kvankam nur dufoje, tamen pluaperadis la bulteno La Afrika Reto kiun d-rino Katelina Hall (Britio) redaktas jam dum multaj jaroj. Aliflanke, la movado tute ne silentis en aliaj landoj, kiel Komora Insularo, Sudafriko kaj Zimbabvo, danke al fervora agado de multaj unuopaj aktivuloj. La seminarioj en Niĝerio, Demokratia Kongolando kaj Togolando okazis danke al la fondaĵo Hans. Tiu ĉi raporto temas pri la Afrika agado de UEA. Ekster ĝi restas la Afrika agado de aliaj Esperanto-asocioj. Tamen per unu vorto ni honoru la agadon de SAT kaj SAT-Amikaro, kiuj faris multon por unuopuloj kaj kluboj.

Ameriko

La jaro 2004 estis plena je signifaj okazaĵoj por la kontinento. La unuaj monatoj estis signitaj de la organizaj laboroj por la okazigo de la 6-a TAKE en Kubo, kiu arigis pli ol 170 esperantistojn tutamerikajn, el kiuj meksikaj grupe kaj aktive elstaris, sed ankaŭ eŭropaj kaj eĉ aziaj kongresanoj briligis la kongreson. La amerika komisiono de UEA finance subtenis la partoprenon de kubaj esperantistoj el malproksimaj regionoj, kaj la kongreso altiris atenton de la enlandaj prikulturaj institucioj kaj amaskomunikiloj. Kadre de la kongreso oni sukcese okazigis internacian sesion de ILEI/UEA-ekzamenoj. Indas raporti ke dum la jaro elstaris la modela subteno kaj plifortigo de la ĝemelaj rilatoj inter la nederlanda kaj kuba ILEI-sekcioj.

La diversaj projektoj lanĉitaj de la Amerika Komisiono (Nesto, Kore, Biblioteko, Literaturo) travivis la jaron 2004 je malsamaj gradoj de sukceso, sed apartan mencion meritas Projekto Nesto kaj ties plej nova ido Radio Nesto, zorgata de Grupo Monda, gvidata de Adonis Saliba en Brazilo, komisionestro pri Ameriko ĝis la mezo de la jaro. Grupo Monda institucie kunlaboras sub la ĝeneralaj gvidlinioj de UEA kaj la Amerika Komisiono. Ĝiaj projekto kaj radio celas la instruadon de Esperanto. Oni uzas elektronikajn metodojn por instrui la lingvon kaj disponigas al la lernantoj virtualajn instruistojn en pli ol 60 landoj, per preskaŭ 30 etnolingvoj. Pri la evoluo de Projekto Nesto indas diri, ke ĝi atingis 1257 registritajn lernantojn por Nesto-Kape. Nesto-Gerda havas 50 lernantojn. La diplomitoj de Projekto Nesto estas entute 158. Oni havas 156 Kape-instruistojn kaj 19 Gerda-instruistojn kaj jam atingis 63 landojn. La ĉefaj estas: Brazilo(45%), Hispanio (11%),Usono(10%), Meksiko (8%), Pollando (5%), Argentino (3%), Portugalio (2%).

Aliaj elstaraj momentoj estis la 39-a Brazila Kongreso okazinta en Maceió, kie oni elektis novan estraron de BEL, kiu eklaboris por plifortigi sian organizan kaj strukturan agadon. Brazilo meritas iom da atento ankaŭ pro la nombro de delegitoj en la UEA-Jarlibro.

En la dua jarduono, Atilio Orellana Rojas ree transprenis la ĉefrolon de la Amerika Komisiono kaj estis renovigita ĝia konsisto; aliflanke oni modifis la aspekton de la hejmpaĝo de la Komisiono; rimarkindas kresko de diskutlistoj en la amerika kontinento; en Argentino reorganizis sin ArgentEJO, Kolombia E-Ligo elektis novan prezidanton kaj en julio por la tria fojo okazis komuna kongreso de ELNA/KEA, ĉi-foje en Sydney, Brita Kolumbio. Estis bela okazo por konfirmi la bezonon agi kune kaj kunlaboreme cele al plifortigo de la amerika movado.

Se paroli pri utiligo de Esperanto en Ameriko indas raporti pri la konstanta laboro dum jaroj plenumataj de la radiostacioj Rio-de-Ĵanejro en Brazilo kaj Radio Havano Kubo, kiuj konsistigas efikan movadan ligilon translimen jam dum pli ol jardeko. Aparte elstaris la agado de la usona esperantisto Scott Red el Nebrasko, kiu elŝutas Esperantajn disaŭdigojn kaj disponigas ilin al la tutmonda aŭskultantaro. La Amerika Komisiono dankas pro la kunlaboro de ĉiuj amerikaj kaj alilandaj esperantistoj.

Arabaj landoj

Dum la jaro 2004 la Araba Komisiono de UEA aparte okupiĝis pri la okcidenta parto de la arablingva landaro. La komisiono estis renovigita, kaj novaj kunlaborantoj aniĝis al ĝi, pretaj daŭre labori sub kunordigo de Marie-Hélène Desert, kiu havis plurajn kontaktojn en Maroko, kaj ŝi provis aranĝi kunvenon por la esperantistoj surloke. Daŭris la lernado de Esperanto en multaj arabaj landoj kaj aparte en Alĝerio. Multaj lerno-materialoj estas senditaj al tiuj landoj. Bedaŭrinde ne povis okazi la antaŭvidita kunveno en Libano.

Tre utilaj montriĝis retaj kursoj, aparte tiuj en la franca kun lerno-gvidantoj provizitaj de la franca esperantista junularo. La komisiono de UEA por Arabaj Landoj alfrontas la jaron 2005 kun multaj novaj planoj kaj defioj malgraŭ la malfacilaj kondiĉoj ekzistantaj en la regiono. Oni aparte dankas ĉiujn kontribuantojn kaj subtenantojn kiuj dum 2004 vigle laboris por plu teni la torĉon de Esperanto en la regiono.

Azio

Pli ol 60% el la 2031 kongresanoj de la Pekina UK estis azianoj. En Pekino la Estraro de UEA decidis, ke la UK en 2007 okazos en Jokohamo, Japanio. Dank’ al la Pekina UK, la amikeco inter azianoj multe profundiĝas, kaj oni antaŭvidas plivigliĝon de la azia movado en la venontaj jaroj ankaŭ pro la UK en Japanio.

KAEM (Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado) renovigis sian personaron, ses komisionanoj estis elektitaj, inter kiuj s-ro Hori Yasuo reelektiĝis kiel la prezidanto. La organo de KAEM, Esperanto en Azio, konstante eldoniĝis kun tri numeroj (entute 68 paĝoj) kaj estis ekspedita al 250 legantoj kaj 150 subtenantoj, kiuj mondonacis al la Azia Fondaĵo de UEA. En la Pekina UK, KAEM organizis tri kunsidojn pri azia agado, aziaj landoj kaj laboro de KAEM (fermita kunsido). Reprezentantoj el Ĉinio, Japanio, Koreio, Mongolio, Nepalo, Pakistano kaj Vjetnamio raportis sian agadon; samideanoj el 7 landoj prezentis sian kulturon por kompreniĝo kaj interŝanĝo; novaj KAEM-anoj diskutis sian laborplanon kaj la 4-a Azia Kongreso en Nepalo (pro la nova situacio en Nepalo, la kongreso jam estis prokrastita al 25-29 aŭg 2005). La prezidanto de KAEM, s-ro Hori Yasuo, vizitis Vjetnamion en septembro kiel Esperanto-instruisto. Laŭ Projekto C de KAEM, 88 azianoj estis membrigitaj al UEA. Tri libroj ricevis subvencion: Let’s Learn Esperanto, Vjetnama-Esperanto-Vortaro kaj Esperanto apud Everesto. La komisiono peris libro-donacon de Japana Esperanto-Instituto al irana universitato de Mazandaran. Unuafoje eldoniĝis Jarlibro de KAEM 2004, kiu helpas komprenon kaj scion pri nia movado.

Aperas klopodo por disvastigi Esperanton en landoj ankoraŭ sen movado. Yu Tao, estrarano pri azia movado, kontaktis Ĉinan Radion Internacian (ĈRI), kiu elsendas programon per la filipina, indonezia, tajlanda kaj malajzia lingvoj ktp. ĈRI montris sian volontecon diskonigi Esperanton per tiuj lingvoj. Plimultiĝas helpoj kaj subtenoj inter azianoj. Al la komisiono venas kelkaj proponoj pri sendo de instruistoj al Esperante progresantaj landoj.

Eŭropo

En la landoj de Eŭropa Unio, al kiu aliĝis dek novaj landoj, daŭris la koncentriĝo al la agadkampoj de informado kaj politika agado. La agado estis efektivigita de la Brusela Komunikadcentro (BKC) kun la helpo de la landaj asocioj kaj multaj aktivuloj en tuta Eŭropo. En multaj landoj aktivuloj energie agis okaze de la eŭropaj politikaj balotoj. Elstara momento de la jaro por la regiono estis la EEU-kongreso 25-30 aŭg en Bilbao. Dum la kongreso solviĝis pluraj strukturaj kaj formalaj demandoj, kaj i.a. pretiĝis statuto por doni juran personecon al EEU.

Estis kunlaboro kun Etsuo Miyoshi, japana mecenato, por realigi la jam menciitan serion de grandaj tutpaĝaj anoncoj en pluraj ĵurnaloj. Sekve de ĝi oni aranĝis lunĉo-debaton (26 sep) en varsovia hotelo, kiun partoprenis gravaj polaj politikistoj. La cetera informa agado de EEU fokusiĝis al afiŝado en la retlisto Reago de Esperanto-rilataj artikoloj en amaskomunikiloj, instigante volontulojn klere reagi. BKC sukcesis ankaŭ mem publikigi artikolojn pri Esperanto aŭ lingvorilata problemaro, kaj ĝi kunordigis la mondskalan gazetaran agadon por la Universalaj Kongresoj.

En aprilo Eŭropa Parlamento (EP) voĉdonis la unuan fojon pri ebla rolo por Esperanto en EU, proponita en la raporto Dell’Alba. Nur eta plimulto de ĉirkau 57% de la ĉeestantaj deputitoj kontraŭis. Estis intertempe dekoj da parlamentaj demandoj pri lingva diskriminacio, instigitaj de EEU kaj elektiĝis la unua esperantlingvano al la Eŭropa Parlamento, la polino Margareta Handzlik. EEU organizis kampanjon de Esperanto-asocioj ĉirkaŭ la balotoj. Ĝi kunordigis serion de kampanjoj okaze de lingvotagoj kiel la Tago de la Gepatra Lingvo aŭ la Eŭropa Tago de Lingvoj. Tradicia agado restas ankaŭ la kampanjo kontraŭ diskriminaciaj dunganoncoj, kiuj postulas la anglan kiel gepatran lingvon. Kunlabore kun TEJO en marto okazis en Bruselo profesie organizita seminario por trejni junajn Esperanto-aktivulojn. Ankaŭ la interna informado pliboniĝis per relanĉo de la asocia monata bulteno Eŭropa Bulteno. Ni ne forgesu, ke en la unuopaj landoj de EU okazis intensa Esperanto-laboro, pri financoj, pri renkontiĝoj, pri eldono de bultenoj, pri informa materialo, pri membroprizorgo, same kiel en la eŭropaj landoj, kiuj ne estas membroj de Eŭropa Unio.

En Litovio tra la tuta jaro estis serio de agadoj en la informa kaj instrua kampoj, interalie por pretigi la Universalan Kongreson. Same vigle agadis la landaj asocioj en aliaj landoj. Ni menciu Kroation kaj ĝiajn eldonaĵojn, kaj Hungarion, kiu ŝajne sukcesis reunuigi la movadon post longa periodo. En Rusio la Esperanto-movado vigle laboris en la diversaj agadkampoj kaj prioritatoj de UEA, interalie la regula kaj bonkvalita apero de REGo kaj aktualigo de la retpaĝaro www.reu.ru. Inter aranĝoj menciindas la regiona renkontiĝo “Printempo en Uralo”; REU helpis en preparado de Moskva antaŭkongreso kaj Internacia Junulara Kongreso (IJK-60) en julio 2004; Rusiaj Esperanto-Tagoj en Tiĥvin; kunlaboris en organizo de la konferenco pri minoritataj lingvoj en Ĉeboksaro, kaj kontribuis sekve al la Lingva Festivalo. En la instrua kampo indas mencii ke okazis TEJO-ILEI-seminario kaj trejnado de grupgvidantoj dum IJK-60.

Sud-orienta Eŭropo

En la balkana regiono la jaro 2004 estis plena je eventoj lokaj, regionaj kaj internaciaj, kiuj signas la emon de la landaj asocioj kaj la tuta regiono al plia aktivado kaj proksimiĝo. La komisionanoj rekonfirmis sian anecon en la Balkana Komisiono kaj favoris ĉiujaran renkontiĝon. Prilepaj esperantistoj evidentigis sian informan agadon per partopreno en radioelsendoj de loka radio. En septembro estis solene malfermita granda fotoekspozicio, dediĉita al la Esperanto-movado en Prilep kaj Makedonio. En la Esperanta biblioteko estis muntita kvazaŭ malgranda Esperanto-muzeo kie oni prezentis librojn eldonitajn en Prilep, sonmaterialojn, videofilmojn kaj aliajn esperantaĵojn. Honore de Ago-tago en septembro, televido filmis materialojn pri la movado en Prilep. Krom informa agado la prilepaj esperantistoj vigle aktivis en la instrua kampo per kursoj por komencantoj. Samtempe Esperanto-renkontiĝoj okazis en Serbio je internacia kaj regiona niveloj. Somere okazis en Vojvodino la 26-a Renkontiĝo de Esperantistaj Familioj, kaj pri ĝi aperis ampleksaj informoj en gazetoj. Blinduloj okazigis en Beogrado la 70-an Internacian Kongreson de Blindaj Esperantistoj. En aŭgusto en Niš sesiis la 6-a Balkanlanda Esperanto-Konferenco.

Ankaŭ en Rumanio okazis kursoj en kelkaj Esperanto-centroj. La ĉiujara Esperanta Tutlanda Simpozio kaj Kongreso de la landa asocio EAR okazis en 2004 en Braŝovo, kie rumanaj esperantistoj prezentis altnivelajn prelegojn. La eksaj partoprenintoj en la projekto Euroscola 2001, nuntempe gestudentoj, akceptis transpreni la junularan agadon, kiu dum la lastaj jaroj ne plu aktivis. La fervojistoj esperantistaj en Rumanio preparas sin por la Internacia Fervojista Esperanto-Kongreso 2005. Stariĝis bona kunlabora rilato inter la landa kaj la fervojista asocioj. En Albanio la esperantistoj vigle laboris dum la jaro kaj nova semajna kurso okazis en gimnazio en Tirano. Regule aperis Bulteno de la Albana Esperanto-Instituto. Sendube la balkanaj landoj plurdirekte agadis kaj celas estontece plibonigi sian laboron kaj kunlaboremon.

Oceanio

La movado por Esperanto en Oceanio estis tre vigla dum 2004. Kune la du landaj asocioj, AEA por Aŭstralio kaj NZEA por Nov-Zelando, kongresis en januaro 2004 en Redcliffe, Brisbano. La sestagan okazaĵon bone aranĝis LKK de inaj kvinslandanoj. Ekskursetoj, varia distra programo kaj lingvaj sesioj por plibonigi la lingvonivelon de la partoprenantoj trovis lokon apud la formalaĵoj de jarkunsidoj. Ĉeesto de japaninoj, kvar junaj komencantoj kaj ilia instruistino el la ĝemelurbo Onoda vigligis la eventon. Komitato en Adelajdo, Sud-Aŭstralio, preparis januare 2005 la dudekan somerkursaron de AEA. Persista varbado en 2004 ligita kun stipendioj por la freŝaj novaj instruistoj sendube efikis. La kampanjo ĉirkau ‘LOTE’ (lingvoj aliaj ol la angla en lernejoj) iom progresis.

En Nov-Zelando la movado restis relative stabila en 2004. Nova strategio direktas al pli efika utiligo de interreto. Tiucele teamo en Velingtono komencis prilabori novaspektan retpaĝaron kaj enkondukas novan ttt-ejon en kiu la uzata lingvo estas la angla. Evidentiĝis ke bezonatas agado pri taŭga alproksimiĝo kaj kontakto kun gravuloj en la landa instanco “Maori Language Commission” (Komisiono por la maoria lingvo).

La Oceania Komisiono de UEA verve agis por disvastigi Esperanton en la ceterajn pacifikajn regionojn, kaj unuavice interesiĝis pri Indonezio. Estis verkitaj lernolibroj, kaj ili estis aperigitaj rete. Dankindas s-ro Hazairin Junep, kiu laboras por la renaskiĝo de la movado tie, kaj Vera Payne, kiu tradukis la tutan brazilan retan kurson al la indonezia. Estis produktitaj bazaj informiloj en la indonezia. Dianne Lukes de oktobro ĝis decembro surloke helpis motori la aferon. Jarfine signoj de Esperanto-agado aperis en Nov-Kaledonio. En decembro 2004 vizitis Nov-Zelandon du freŝbakitaj esperantistoj el Noumea. La Aŭklanda Esperanto-Societo donacis iom da legmaterialo al la ‘komencantoj/progresantoj’ por ke la grupo en Noumea ekhavu bibliotekon.

La Oceania Komisiono ricevis la subvencion “Cigno”, kiu instigis ĝin daŭrigi sian laboron. La novan komisionon formas s-inoj Penny Vos-Pym, Jennifer Bishop, Dianne Lukes, Debra McCarney kaj s-ro Jonathan Moylan, ĉiuj aŭstralianoj, kaj la kunordiganto Bradley McDonald el Nov-Zelando. Oni dankas al ekskomisionanoj S-ro Matt Maguire kaj s-ro Brian Fox pro iliaj kontribuoj en 2004.

1.9 Esploro kaj dokumentado

La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Monda Lingvo-Problemo (CED), la esplora fako de UEA, daŭrigis sian intensan agadon por subteni la agadon de UEA kaj de la tuta movado en siaj laborkampoj. En la jaro 2004 CED daŭrigis sian agadon sub direkto de la estraro, kiu konsistis el profesoro pri slavistiko Jouko Lindstedt (Universitato de Helsinki), docento pri interlingvistiko kaj la hungara lingvo Ilona Koutny (Universitato de Poznań), docento pri interlingvistiko Detlev Blanke (Universitato Humboldt Berlin), vicprofesoro pri edukado Mark Fettes (Universitato Simon Fraser, Vankuvero), kaj la direktoro de CED, Humphrey Tonkin, universitata profesoro pri humanistiko (Universitato de Hartford, Usono).

Informado

Sur la kampo informado, d-ro Blanke redaktis la regule aperantan Informilon por Interlingvistoj, kiu celas teni ĝisdataj la sciojn de interlingvistoj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp. Tiu Informilo nun estas senpage havebla por ĉiu interesiĝanto. D-ro Tonkin kunlaboras kun d-ro Blanke en kompilado de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). Por la jaro 2003 (registrita en 2004) ĝi enhavis pli ol tricent bibliografiajn erojn pri Esperanto kaj interlingvistiko. Ĝi estas nepre la plej kompleta bibliografio pri interlingvistiko kaj esperantologio.

Retejoj

Daŭris en la jaro 2004 la subteno de Esperantic Studies Foundation (ESF) al la retejoj, kiuj okupiĝas pri instruado de la lingvo. La retejo de edukado.net grave antaŭenigas unu el la celoj de UEA, la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Edukado.net liveras informojn ĉefe por instruistoj, pri lerniloj kaj instruiloj kaj aliaj helpiloj rilate Esperanto-pedagogion. La retejo lernu.net donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj. InterKulturo de ILEI havas retejon kiel gvidejon kaj laborejon por la projekto.

Revuo LPLP

Pluaperis regule la revuo de CED, Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado), eldonata de la granda nederlanda eldonejo Benjamins kaj redaktata de d-ro Tonkin kaj d-ro Probal Daŝgupto, profesoro pri lingvistiko ĉe la Universitato de Hajderabado. La artikoloj aperas en diversaj lingvoj, plej ofte en la angla, sed kun resumoj de ĉiuj artikoloj en Esperanto. La revuo estas abonata de ĉiuj ĉefaj esplorbibliotekoj, kaj membras en ĝia redaktokomitato eminentaj lingvistoj kiel ekzemple Ulrich Ammon, John Edwards, Joshua Fishman, David Graddol, Rainer Enrique Hamel, Shirley Brice Heath, Ali Mazrui, Robert Phillipson kaj Abram de Swaan. Pro tio, ke tiu ĉi elstara faka periodaĵo estas direktata unuavice al la ekstera publiko, ĝi estas relative nekonata en Esperanto-rondoj, sed ĝi ludas gravan rolon en la akceptigo de Esperanto inter lingvistoj kaj aliaj universitatanoj.

Eldonaĵoj

Ĉe UEA aperas la plurlingva serio Esperanto-Dokumentoj, broŝurformaj informiloj pri diversaj aspektoj de UEA, Esperanto, kaj rilataj temoj. Aldoniĝis al tiu serio en 2004 libretoj de Claude Piron kaj Detlev Blanke. En 2004 aperis ĉe UEA la traduko de libro de Robert Phillipson pri la eŭropa lingvopolitiko Ĉu nurangla Eŭropo?

Esperantologio, biblioteko

En la Universala Kongreso en Pekino, la Esperantologia Konferenco pritraktis la temon La rolo de la neeŭropaj lingvoj en la evoluo kaj evoluigo de Esperanto. Raporto pri ĝi aperis en la revuo Esperanto. Dum la jaro daŭris la laboroj por la reordigo de Biblioteko Hodler, la biblioteko de UEA en Roterdamo. La planado de la laboro estis subvenciata de ESF. Ĝi rezultigis eldonon de sondiskoj kun materialo el la historio de UEA.

La germana interlingvistika organizaĵo Gesellschaft für Interlinguistik aperigis informilon kaj aliajn eldonaĵojn. Inter la sciencaj eldonaĵoj de UEA menciindas tekstoj el la Internacia Kongresa Universitato 2004, kaj la aktoj de la 3-a Nitobe-Simpozio.

Estrarano pri Esploro kaj Dokumentado en 2004: komence Humphrey Tonkin, poste Claude Nourmont

2.1 Komitato

La Komitato estas la supera decida organo de UEA. Ĝin elektas la landaj asocioj, fakaj asocioj, TEJO, kaj la individuaj membroj. La Komitato mem povas elekti plian malgrandan nombron da membroj por kompletigi la kompetentojn. Elektojaro estas ĉiu tria jaro, kaj en 2004 okazis elektoj je ĉiuj niveloj. Post la elektoj, la Komitato havis 68 membrojn.

En la Universala Kongreso en Pekino okazis la kunveno de la Komitato, per pluraj kunsidoj en la pleno, kaj krome ok kunsidoj de la subkomitatoj. Elektiĝis nova Estraro de UEA por la venontaj tri jaroj, financa komisiono kaj komitataj revizoroj. La Komitato akceptis elekton de membro de la Honora Patrona Komitato, kaj 7 novajn Honorajn Membrojn, kiuj estas prezentitaj en la paĝoj de la kongresa numero de la revuo Esperanto.

Strategio

La strategia laborplano estis diskutata, kaj la Komitato decidis pri granda nombro da konkretigaj taskoj por la nove elektita Estraro. Kiel rezulto de la kunsidoj en la subkomitatoj estis pliaj decidoj pri taskoj, kaj krome la Komitato faris decidon pri nova regularo pri ekzamenoj kunlabore kun ILEI. Antaŭ kaj post la kunveno de la Komitato en la kongreso, komitatanoj kun retpoŝta aliro tenis kontakton per interretaj diskutlistoj, kun variaj niveloj de aktiveco. La Estraro dissendis cirkulerojn al la komitatanoj per papera poŝto antaŭ la kongreso kaj dufoje dum la lasta parto de la jaro.

Estrarano pri Komitato: la Ĝenerala Sekretario

2.2 Rilatoj kun TEJO

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO) estas la junulara sekcio de UEA, kaj kiel tia, ĝi havas gravan rolon en la ellaboro de la estonteco de UEA. TEJO havas landajn sekciojn en 42 landoj, post la aliĝo de la Slovakia Esperanta Junularo en 2004.

Junulara kongreso

Junulara kongreso, IJK, estas ĉiujara evento, kaj en la jaro 2004 ĝi okazis en Kovrov, Rusio, kun bona programo kaj kun partopreno de 355 personoj el 27 landoj, ĉirkaŭata de antaŭ- kaj post-kongresaj aranĝoj. Kadre de la IJK okazis trejnado pri Esperanto-instruado.

Seminarioj

Seminarioj kaj trejnkursoj por aktivuloj estas grava parto de la aktivado de TEJO, kune kun serĉado de rimedoj el ekstermovadaj fontoj por junuloj. Menciindas seminario kune kun la Brusela komunikad-centro en Bruselo en februaro-marto, seminario kune kun E@I pri InterKulturo en Sarajevo en marto, seminario pri projektmastrumado kun ekstera subvencio en Strasburgo en oktobro, kaj aktivula trejnado dum IS 2004 pri konfliktmastrumado.

Fakaj sekcioj

Kulture la intereso de TEJO estas pli koncentrita al muziko, kaj en tiu kampo ĝi kunlaboras kun sia faka sekcio pri rok-muziko, ankaŭ pri eldono de kompaktdiskoj. Notindas kunlaboro kun la biciklista faka sekcio de TEJO, kaj kunlaboro kun E@I, Esperanto ĉe Interreto, pri retpaĝoj kaj projektoj kiel “lernu”, InterKulturo, Lingva Prismo ktp.

Eldonado

La eldono de la revuo Kontakto estas alia flanko de la junulara kulturo, kaj la revuo havas altan kvaliton. TEJO eldonas primovadan revuon Tejo Tutmonde, nun redaktatan de Joel Amis, eksa TEJO-volontulo en la Centra Oficejo. Aliaj eldonaĵoj de TEJO estas la ĉiujara Pasporta Servo, kaj du retaj eldonaĵoj, nome la ĉiusemajna TEJO-Aktuale, kaj la nacilingva informletero Dialog. La utiligo de interreto estas eĉ pli vasta en junularaj rondoj, ol en la cetera Esperanto-mondo, kaj ekzemple la evoluigo de Vikipedio estis iniciato el junularaj rondoj.

Administrado

Administre, TEJO havas komunan Centran Oficejon kun UEA, kaj en la jaro 2004 estis denove volontulaj junaj oficistoj en tiu oficejo. Multaj agadoj de junaj membroj okazas kune kun la plenkreskulaj organizaĵoj en la diversaj landaj asocioj, kaj retroviĝas en aliaj partoj de la nuna estrara raporto. Speciale tio rilatas al landoj kun nova Esperanto-movado kiel afrikaj landoj.

Estrarano pri TEJO en 2004: komence Andrej Grigorjevskij, poste Ans Bakker-ten Hagen; reprezentanto de TEJO en la Estraro de UEA: Sonja Petrović.

2.3 Revuo

La revuo Esperanto estas la membrorevuo de UEA. La jarkolekto 2004 estas bone redaktita, la aperritmo estas regula, kaj la kvalito de la enhavo estas tre kontentiga. Ĝia enhavo balanciĝas inter Esperantaj novaĵoj, kultura debato, fidinda kolekto de faktoj pri la aktuala Esperanto-movado, recenzoj pri novaj libroj kaj administraj informoj pri UEA.

La novaĵoj temis pri Esperanto en la eksteraj rilatoj, pri landaj asocioj, pri fakaj asocioj kaj pri personoj. Al la kultura flanko rilatas ekzemple debato pri terminologio, sed ankaŭ la gvidaj artikoloj sub “Malferme” povas aparteni al la kultura enhavo.

En la revuo estis fidindaj kolektoj de informoj pri kalendaro de venontaj aranĝoj, kio ampleksas kongresojn, kunvenojn, kursojn ktp de internacia intereso. Listoj pri novaj libroj povas esti rigardataj kiel fidinda dokumentado pri la Esperanta literaturo, beletra kaj faka, same kiel pri muzik-eldonoj kaj aliaj son-eldonoj. Krome aperis informoj pri radio-elsendoj en Esperanto, kaj notoj pri interretaj Esperantaj paĝoj. La revuo Esperanto estas ankaŭ la forumo por aktuala informado pri administraj aferoj kiel adresoj, ricevitaj donacoj, estrara raporto kaj kongresaj informoj. La revuo plurfoje estas stimulo por la leganto imiti agadon aŭ kontakti aktivulojn en aliaj regionoj.

Redaktoro de Revuo Esperanto en 2004: Stano Marĉek

2.4 Administrado

La membroj estas la bazo de UEA, unuavice kiam temas pri la agado, sed tre grave ankaŭ kiam temas pri la administrado kaj financoj. En la jaro 2004 la membronombro iom kreskis, kio estas ĝojiga post pluraj jaroj de stagno aŭ malkresko. En 2004 estis 5856 individuaj membroj (en la jaro 2003 estis 5714). Ankaŭ la nombro de asociaj membroj (aligitaj pere de landaj asocioj) iom kreskis ĝis 12 148 membroj (en la jaro 2003 estis 11 264). El la membroj, la nombro de individuaj TEJO-membroj kreskis de 399 al 436, kaj la nombro de asociaj TEJO-membroj malkreskis de 1908 al 1840.

Grave por la ekonomio de UEA kaj TEJO estas, ke la nombro de membroj de Societo Zamenhof restis sama kiel en 2003 (138), kaj ke la nombro de patronoj de TEJO kreskis de 71 al 76.

Centra Oficejo

Grava ŝanĝo — denove — okazis en la Centra Oficejo. En la lasta parto de 2003, la aganta Ĝenerala Direktoro petis de la Estraro permeson pli frue forlasi sian postenon ol estis kontrakte interkonsentite. La rezulto de la sekva proceduro estis, ke Osmo Buller estis renomumita kiel Ĝenerala Direktoro. Li deĵoras ekde aprilo 2004. Trevor Steele servis al la Asocio en tre malfacilaj cirkonstancoj, kaj la Estraro estimas lian sindediĉon kaj optimisman energion.

En la jaro 2004 finiĝis la kontrakto kun Joost Witteveen, kiu okupiĝis pri nova komputila sistemo kaj pri la reto. Parte danke al financa subteno de ESF (Esperantic Studies Foundation), funkciis dum la jaro Ziko M. Sikosek kiel deĵoranto por la Biblioteko Hector Hodler. Li preparis skizon pri la estonta funkciado de la Biblioteko en la Centra Oficejo (CO). Dume li laboris pri ordigo de la Biblioteko kaj arĥivaĵoj por la estonta translokiĝo ene de la konstruaĵo.

Restis en siaj oficoj Clay Magalhães (KKS, konstanta kongresa sekretario), Roy McCoy (prespretigado, Jarlibro), Linda B. Monteiro (purigado), Ionel Oneţ, (Libroservo), Stanka Starčević (financoj), Marvin H. Stanley (financoj), Atie van Zeist (sekretariado). Fidela volontulo estas Rob Moerbeek. Ankaŭ Simo Milojević regule venis por asisti sian anstataŭanton en la Libroservo. En la CO volontulis kiel TEJO-volontulo sinsekve Chuck Smith, Joel Amis kaj Martin Minich.

Pro ŝanĝo en la posteno de Ĝenerala Direktoro stagnis la laboro pri renovigo de la konstruaĵo Nieuwe Binnenweg 176 en Roterdamo (la CO). Tamen, post la UK en Pekino ni restarigis la kontakton kun la konstrukonsilistoj. Okazis kelkaj kunvenoj, kiujn flanke de UEA partoprenas la Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller, kaj estrarano Ans Bakker-ten Hagen. Oni preparis la decidojn pri la necesaj tujaj riparoj (kiuj efektiviĝas komence de la jaro 2005). Krome estas farita inventaro de deziroj por plibonigi la oficejan funkciadon. Grava punkto de la tagordoj estas la transloko de Biblioteko Hector Hodler, por ke la valora historia heredaĵo trovu sekuran lokon, samtempe lokon kie oni trankvile povas studi kaj konsulti la dokumentojn. Malgraŭ la stagno en la temposkemo, la celo estas finprepari la “Liston de bezonoj kaj deziroj” en la printempo. La rekonstrulaboroj komenciĝu en la dua duono de 2005. Antaŭvidita fino de la laboroj estas en decembro 2006. Ni atendas streĉan tempon por la stabo en la CO. La estraro ne neglektas tion. Ĝi konscias ke vera sukceso dependas de harmonia kunlaboro. Tial ĝi danke konstatas ke ĝis nun tiu ekzistas.

Afrika Oficejo

Plene funkciis la Afrika Oficejo (AO) en Lomé. En la oficejo laboras Koffi Doumegnon kaj Raoul Hounnake. La estrarano, kiu respondecis pri la Afrika agado ĝis la Pekina UK, estis Koffi Gbeglo. Lin la nova estraro de UEA nomumis kunordiganto de la Komisiono por Afrika agado. La AO translokiĝis fine de la jaro 2003 al la lernejo “Instituto Zamenhof”, kie ĝi havas sian konstantan oficejon. Tio estis anticipe interkonsentita inter la nederlanda monvarbanto por tiu lernejo kaj la surloka iniciatinto Koffi Gbeglo. Fine de la jaro la Estraro kaj la Ĝenerala Direktoro aranĝis kontrakton por la laboroj en AO, por kiu laboro la Komitato garantiis financojn por la baza funkciado.

Novjorka Oficejo

La Novjorka oficejo de UEA estas oficejo por rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj. La reprezentantoj de UEA ĉe UN estas Humphrey Tonkin, Rochelle Grossmann kaj Chuck Smith. UEA estas membro de la Konferenco de Neregistaraj Organizoj ĉe EKOSOK (Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN). En la septembra kunveno de la Konferenco UEA estis reprezentata de Humphrey Tonkin kaj Chuck Smith. Ni konscias ke en niaj oficejoj, same kiel en multaj aliaj lokoj en la Asocia agado, la laboron malpezigas multaj volontulaj helpantoj. Al ĉiuj, kiuj tiel ebligas la funkciadon de la Esperanto-movado, ni ŝuldas varman dankon!

Jarlibro

La Jarlibro estis sendita en la monato julio 2004. Ĝi estas eldonaĵo kiu estas vaste uzata pro la organizaj informoj kaj speciale pro la delegitaj servoj. Ĝi estas eldono en kiu la anoncoj de fakaj asocioj, privatuloj kaj komercaj instancoj regule kaptas la atenton de la uzantoj.

Malfermaj tagoj

Dum la Malfermaj Tagoj en la Centra Oficejo denove multaj gastoj estis bonvenigitaj. Malfermaj Tagoj okazis la 24-an de aprilo kaj la 27-an de novembro. La lasta estis la dekjara datreveno de ĝia establiĝo.

Komisionoj, komisiitoj

Longa listo de komisionoj kaj komisiitoj estis starigita, renomumita aŭ ŝanĝita dum la lasta parto de la jaro 2004. Temas pri komisionoj pri landa kaj regiona agado en la diversaj mondopartoj, pri reprezentantoj de UEA ĉe internaciaj organizaĵoj kiel Unesko, kaj ankaŭ pri taskoj menciitaj en aliaj lokoj de la estrara raporto. La Estraro de UEA volas tie ĉi esprimi dankon al tiuj, kiuj funkciis ĝis la kongreso en Pekino, kaj deziri bonan sukceson al tiuj, kiuj nun estas nomumitaj.

Financoj

Laste, necesas konstati ke la financoj de UEA ne estas plene sub kontrolo, se per tio oni volas diri, ke la spezokonto havu ekvilibron inter enspezoj kaj kostoj. La laboro por redukti kostojn, kiu okazis dum la lastaj jaroj, ne estis sufiĉa. Multaj idealismaj organizaĵoj havas la saman problemon. Por eliri el tiu situacio, eble necesas pli longdaŭra planado pri varbado, akiro de subvencioj por investoj, petoj pri donacoj, sed nur marĝene eblas fari pliajn reduktojn de kostoj.

Estrarano pri financoj kaj administrado en 2004: Ans Bakker-ten Hagen

Konkludo

La malnova Estraro de UEA transdonis bone funkciantan organizaĵon al la nova Estraro, kaj la nova prilaboris dum la dua parto de la jaro 2004 la bazon por la venontaj jaroj de la ofico. La Estraro havas antaŭ si longan liston de taskoj deciditaj de la Komitato dum la kunveno en Pekino, laŭ la strategia laborplano kaj laŭ la proponoj de subkomitataj kunsidoj. Krome, la Estraro aŭ almenaŭ parto de ĝi havas antaŭ si la praktikan laboron pri administrado de la Asocio (membronombro, financoj, rekonstruo de la domo en Roterdamo).

Necesas trovi ekvilibron inter la ĉiutagaj praktikaj aferoj kaj la ĉefaj agadkampoj de la strategia laborplano, kiuj estas daŭre informado, instruado, utiligado laŭ la ĉefaj direktoj de la agado: profesiiĝo, plijuniĝo, tutmondiĝo. Optimuma ekvilibro ankoraŭ ne estis trovita, ĉar ĉi tiu Estraro ankoraŭ ne sukcesis kolekti la fortojn de ĉiuj esperantistoj, por labori kune por la venontaj jaroj. Informado pri Esperanto kaj proponado de Esperanto al la mondo estas plejparte farata je loka/landa nivelo. La subteno de la centro estas ioma kaj sukcesas foje helpi en situacioj en kiuj la lokaj/landaj movadoj estas tro malfortaj. Sed tio, kio pleje necesas, estas revalorigo de la ideo, ke nia ĉefa tasko en la mondo estas ne zorgi pri la homoj, kiuj jam parolas Esperanton, sed pri tiuj, kiuj ankoraŭ ne parolas ĝin. Tion daŭre faris tra la lasta jarcento volontuloj, kaj la strukturo de la movado ne permesas, malgraŭ ĉiuj esperoj, ke tion faru profesiuloj, simple ĉar neniu havas la rimedojn por pagi tiajn profesiulojn kaj la sekvon, tio estas la utiligon de pagitaj ĵurnalaj aŭ televidaj informoj. La spertoj faritaj dum la lastaj jaroj pri la tutpaĝaj anoncoj financataj de la konata japana mecenato montris la nivelon de tiuj kostoj. Aliflanke en movado kiel la nia, ĉio dependas de informado. Ne informi signifas pretigi sian propran malaperon. La situacio ne estas tiel malbona, kiel la ĉi-supraj linioj montras, ĉar tamen la reto permesas al multaj junaj homoj trovi Esperanton sen apartaj klopodoj de la Esperanto-organizaĵoj, ĉar la reta Esperanto-mondo nun kolektas tiujn entuziasmajn volontulojn, kiuj pro sia propra plezuro starigas paĝojn kaj paĝojn en Esperanto.

Instruado plejparte funkciis kontentige. Ni diras plejparte, ĉar la reta flanko de “instruado”, pri kiu zorgis ILEI kaj aliaj vivigantoj de retaj kursoj, funkciis tre bone. La tradiciaj kursoj en pluraj landoj lamas, sed en la tria mondo floras, tiom ke oni devas rifuzi lernantojn. ILEI mem estas en daŭra reorganiziĝo por alfronti tiujn novajn situaciojn kaj krei siajn sekciojn en Afriko, Azio kaj Suda Ameriko. Ĉar la komunumo ne estas sufiĉe granda, la utiligo de Esperanto en ĉiuj kampoj de la praktika vivo restas limigita. Jes ekzistas pioniraj aplikoj de Esperanto en komerco, ekzemple, por eksporti mineralojn al Ĉinio, sed ne sufiĉaj. La fakaj asocioj ĉiam pli adaptiĝas al la nove bezonata funkcimaniero, sed ankoraŭ multo restas farinda.

Do, entute se oni devus prezenti per bildo la situacion de Esperanto en la mondo, oni verŝajne pentrus bildon kun multaj kaj nuancaj koloroj: granda verda makulo, por montri la esperon de esperantistoj kaj ilian daŭran obstinan agemon, granda nigra makulo, por montri la homojn, kiuj intence antaŭenportas solvojn bazitajn sur la forto de la fortaj (nombroj, ekonomio, reala politiko), granda griza makulo, por montri la indiferentulojn kaj grandegan blankan makulon, por montri tiujn, kiuj eĉ ne scias, ke Esperanto ekzistas, kaj ke ĝi povus bonege solvi kelkajn el iliaj problemoj.

Por plenigi la spacon de tiu blanka makulo, ni povas nur apelacii al la fortaj kaj sindonemaj inter la membroj de UEA.

La Estraro de UEA

La Estraro de UEA

Renato Corsetti estas prezidanto de la Estraro, kun taskoj pri ĝenerala planado, eksteraj rilatoj kaj informado. Siatempe li estis prezidanto de TEJO, kaj dum aliaj jaroj li estis prezidanto de la Itala Esperanto-Federacio. Profesie li estas profesoro pri psikopedagogio de la lingvo kaj de komunikado en universitato en Romo. Oni trovas liajn kontribuojn kaj labor-instigojn en multaj interretaj diskutlistoj

Claude Nourmont estas vicprezidanto, kun tri el la grandaj taskoj de la Estraro, nome kulturo, kongresoj kaj edukado. Same kiel Renato, ankaŭ ŝi estis siatempe prezidanto de TEJO, kaj ŝi estis dum aliaj jaroj prezidanto de Unuiĝo Franca por Esperanto. La profesia vivo de Claude Nourmont temis pri instruado de filozofio kaj dokumentado, post studoj pri filozofio, psikologio kaj arthistorio.

Ulla Luin estas la ĝenerala sekretario, siatempe estrarano de TEJO pri financoj, kaj je aliaj jaroj sekretario en la Estraro de Sveda Esperanto-Federacio. La profesia vivo temis pri ekonomio kaj administra komputila sistemo.

Ans Bakker-ten Hagen el Nederlando estas estrarano pri financo, administrado kaj kontaktoj kun TEJO. Ankaŭ ŝi havis TEJO-periodon, kaj je alia periodo estis prezidanto de Esperanto Nederland. Profesie ŝia laboro temis pri sindikataj aferoj, pri laboro en diversaj organizaĵoj pri emancipado kaj edukado, ankaŭ kun taskoj de konsilanto en konfliktaj situacioj. Ans Bakker-ten Hagen estas la brako de la Estraro en la Centra Oficejo, kiun ŝi regule vizitas.

Yu Tao estas estrarano pri azia agado kaj pri la projekto Amikoj de Esperanto. Lia periodo kiel komitatano de TEJO okazis antaŭ nur deko da jaroj, kaj post tio li funkcias kiel ĝenerala sekretario de Ĉina Esperanto-Ligo. Li laboras ankaŭ profesie per Esperanto, en la redakcio de la konata El Popola Ĉinio.

Amri Wandel havas la kampojn de faka kaj scienca agado kaj pri Rondo Familia en la Estraro. Li estis prezidanto de TEJO, kaj dum alia periodo prezidanto de Esperanto-Ligo en Israelo. Lia profesia vivo temas pri astrofiziko en la Universitato de Jerusalemo.

Maritza Gutiérrez González havas la landan kaj regionan agadon kiel fakon en la Estraro, krom la azia, kio signifas tre vastan laboron. Ŝi estas la sola estrarano sen profunda sperto pri TEJO, sed havas sperton kiel prezidanto de la Kuba Esperanto-Asocio. Ŝi estas unu el la du estraranoj, kiuj laboras profesie per Esperanto, ĉar ŝi estas ĵurnalistino de la Esperanto-redakcio de Radio Havana.

Observantoj en la Estraro:

Radojica Petrović por ILEI, Sonja Petrović por TEJO, Osmo Buller pro sia ofico kiel Ĝenerala Direktoro de la Centra Oficejo, kaj ankaŭ Stano Marček, kiu estas redaktoro de la revuo Esperanto.

Komuniko el la CO

La Centra Oficejo de UEA travivas malfacilan periodon pro longdaŭra malsano de sia ĉefkontisto s-ro Marvin H. Stanley. Kvankam intertempe la antaŭa direktoro de la CO, s-ro Pasquale Zapelli, ekdeĵoris kiel duontempa administra oficisto, foresto de la ĉefkontisto neeviteble lezas la funkciadon de la CO. Pro eventualaj malglataĵoj en la plenumado de servoj mi petas komprenemon de la membroj.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro de UEA

Unua kunsido, kiu ne impresis unua

Ĉiuj sep membroj de la pasintjare elektita Estraro de UEA kunvenis por sia unua “vera” kunsido en la Centra Oficejo de la 29-a de aprilo ĝis la 1-a de majo.

La estraranoj ja kunsidis ankaŭ dum la UK en Pekino, sed tiam ilin ĉefe okupis tuj solvendaj kongresaj urĝaĵoj. Kvankam la Roterdama kunsido okazis naŭ monatojn post la enoficiĝo de la Estraro, tio ne signifas, ke intertempe nia plenumorgano ne aktivis. Tute male; ekde Pekino ĝiaj membroj konstante korespondis rete kaj okazigis ne malpli ol 27 retajn voĉdonadojn. Krome, kelkaj estraranoj renkontiĝis en la CO lige kun la novembra Malferma Tago. Pro tiuj intensaj kontaktoj dum la antaŭaj monatoj la unua “printempa” kunsido — se lokalizi ĝin tempe laŭ la sezono en la mondoparto, kie ĝi okazis — ne impresis kiel kunsido de estraranoj, kiuj novule palpas kiel ekplenumi la taskon, kiun la Komitato konfidis al ili, sed kiel kunsido de gvidantoj, kiuj jam plene iniciĝis.

Por raportanto la kunsido estas problema, ĉar multaj el ĝiaj tagordaj punktoj ne jam estis fintraktitaj, sed ili alvenos al rezulto iam poste. Kelkaj decidoj, kiuj ja estis jam faritaj, tamen restas nepublikaj ĝis la UK en Vilno. Ĝuste la preparado de la kongresa programo okupis grandan parton de la kunsida tempo. Kun kontento la estraranoj aŭdis la raporton de KKS Clay Magalhães pri relative glata progreso de la ĝenerala organizado. Je la tempo de la kunsido la nombro de aliĝintoj superis 1800, tiel ke estis jam certe, ke la fina nombro en Vilno estos pli granda ol tiu en Pekino (2031), kiu de post la Berlina UK en 1999 estis la unua kun pli ol 2000 aliĝintoj. Komencas konturiĝi ankaŭ la preparoj por la UK en Florenco en 2006, kies buĝeton la Estraro akceptis. KKS raportis ankaŭ pri siaj freŝaj, pozitivaj impresoj el Jokohamo, la kongresurbo en 2007, kie li partoprenis la unuan LKK-kunsidon komence de aprilo.

Surbaze de praktikaj spertoj la Estraro faris kelkajn precizigojn en la interkonsento, kiun UEA kaj Akademio Internacia de Sciencoj subskribis en 1998 pri kunlaboro lige kun Internacia Kongresa Universitato. La kunlaboro daŭros ankaŭ en Vilno: du el la naŭ IKU-prelegoj estos samtempe enkondukaj prelegoj de AIS-kursoj. Krome AIS okazigos en Vilno trian kurson sen ligo kun IKU. La Estraro proponas al la Komitato kelkajn teknikajn modifojn en la regularo de UEA pri IKU, ĉefe por certigi glatan pretigon de la jam tradiciiĝinta presita kolekto de IKU-prelegoj. Ankaŭ la regularo pri la Belartaj Konkursoj estos tuŝita, kun la celo ebligi retan sendon de konkursaĵoj.

Aparte ĝojiga estis la informo pri rimarkinda kresko de la membraro, kaj individua kaj aligita, en 2004, kaj antaŭ ĉio la fakto, ke la kresko de individuaj membroj daŭras eĉ pli forta en la nuna jaro. Oni antaŭvidas, ke post trijara interrompo la individua membraro ĉi-jare denove superos 6000. Ekde aprilo la individuaj membroj ankaŭ povas profiti de nova servo sen ekstra pago: la reta Jarlibro (vd. www.uea.org). Laŭgrade la retaj servoj ankoraŭ plivastiĝos.

La membrara kresko estas unu el la faktoroj, kiuj sanige influas la financojn de la Asocio. Pro la malsano de la ĉefa kontisto de la CO la spezokonto de la pasinta jaro ankoraŭ ne estis preta ĝis la kunsido, sed oni taksis, ke ĝia negativa saldo estus ĉ. 35 000 eŭroj, dum en 2003 ĝi estis 49 453 eŭroj kaj en 2002 eĉ 57 194 eŭroj. Multe da laboro kaj prudenta mastrumado plu necesas sur la financa kampo, sed la plirapidiĝanta reduktiĝo de la minuso estas kuraĝiga.

Osmo Buller

Oratora konkurso de UEA

En la 90-a Universala Kongreso de Esperanto en Vilno denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Temoj: a) Universalaj Kongresoj de Esperanto: por mi persone, kion ili signifas? Kiel Universalaj Kongresoj influis al mi? b) Ĉu la Fundamento bremsas la lingvan evoluon de Esperanto aŭ ĉu ĝi funkcias kiel unuigilo? c) Modo, ĉu esprimo de liberiĝo, ĉu esprimo de sklaviĝo? d) Eŭropo, ĉu nova potenco, ĉu nova kolonio?

Partoprenantoj: Rajtas partopreni gejunuloj ĝis 28-jaraj, kiuj aliĝis al la kongreso. La partopreno en la konkurso estas senpaga, sed ĉiu kandidato devas, minimume unu tagon antaŭ la konkurso, sin skribe anonci al la LKK aŭ al la estrarano pri kulturo, Claude Nourmont.

Okazigo: La Konkurso okazos publike, sub prezido de la prezidanto de la Komisiono kaj en la ĉeesto de la du pliaj membroj de la juĝkomisiono. Ĝi okazos en la Internacia Lingvo. La kandidatoj devas paroli pri unu el la temoj libere, sen anticipe skribita teksto, sed ili povas uzi memorigajn notojn. Ĉiu kandidato rajtas paroli dum proksimume 10 minutoj, sed la Komisiono povas, depende de la nombro de kandidatoj, longigi aŭ mallongigi tiun limtempon. La prezidanto de la Komisiono anoncas, antaŭ la komenciĝo de la konkurso, la decidon de la Komisiono rilate la daŭron de ĉiu parolado. La Komisiono juĝos la paroladojn el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. La konkurso okazos la kongresan mardon, de la 10-a ĝis la 11-a horo. La nomo de la salono aperos en la kongresa libro.

Premioj: La premioj estas tre valoraj libroj. La gajnintoj ricevos ankaŭ diplomojn kaj iliaj nomoj estos proklamitaj dum unu el la kongresaj kunsidoj kaj publikigitaj en la oficiala organo de UEA.

Revuo Esperanto 2005 7 + 8

Malferme

Projekto Nesto viglas

Adonis Saliba

La 1-an de majo la projekto Nesto festis sian duan naskiĝtagon. Ĝi ŝajnas esti simpla interreta servo por longdistanca instruado de Esperanto, tamen ĝi estas ja revolucia instrusistemo por la Esperanto-movado. Ĝi ne nur celas instrui la lingvon, sed ankaŭ prepari esperantistojn por la loka kaj regiona movado. Ekzistas en la reto tre belaspektaj kaj instruaj retlokoj, kie oni trovas kursojn de Esperanto. Aldone al ili, Nesto pretas virtuale parigi homojn al homoj. Temas pri lernantoj kaj instruistoj, kiuj parolas la saman nacian lingvon kaj preferinde vivas proksime.

Nia movado, post la alveno de interreto, krizas pro grava homa perdo en siaj malofte vizitataj asocioj, pro diversaj kaŭzoj, kiuj varias de maljuniĝo de la membroj ĝis ekstermodaj instrusistemoj. Tamen jam de dek jaroj ni, esperantistoj, svarmas en la reto. Kelkaj diras ke ni, interretanoj, ribelas kontraŭ niaj tradiciaj organoj, ĉar ili estas mucide stagnaj kaj hobiaj. Tio povas esti la kazo, ĉar la mondaj paradigmoj ŝanĝiĝis, tial ni bezonas renoviĝojn kaj revigliĝojn.

Nesto, kiu estas sukcesa entrepreno por longdistanca instruado de Esperanto, helpas la migradon de nia simpla lingvoprotekta strukturo, kiu ekzistas en la tradiciaj kluboj, al socia interagado, kiu permesas lernadon kaj praktikadon de la lingvo en virtuala mondo. Sociscience tio estas grava kontribuo al diversnacia intelekta kunvivado kaj Esperanto estas ilo por tio. La tradicia Esperanto-Movado devos rekoni la ekeston de alia kulturo kun tute diversa interrilatiĝa etiketo. Nur tiel oni postvivos. Interreto estas absolute neformala. Ĝi permesas ampleksegan elektokapablon kun bunta opciaro, inter ili, Esperanto. Kaj ni nur povas atingi opciantojn favore al Esperanto per konvinkaj ideoj pri la lingvo kaj ties neceso por la mondo. La antaŭaj naciaj kontaktoj fariĝas nun translimaj. Niaj antaŭaj sporadaj kontaktoj en kongresoj kaj monataj klubaj eventoj ne plu estas necesaj por praktiki nian lingvon. Fakte oni faras tion multe pli forte kaj firme nuntempe. Legi, skribi, paroli kaj interrilati estas simpla interretumada ago kaj Esperanto fariĝas kreskanta ilo por tio.

Dum du jaroj Nesto havis pli ol 3700 interesitojn, kun mezuma aĝo de 33 jaroj. Ĝi atingis pli ol 150 instruistojn en pli ol 30 landoj. La fama baznivela metodo KaPe, kreita de Carlos Pereira, estas adoptita de la skipo. Por meznivela kurso ni adoptis la faman metodon de Claude Piron Gerda Malaperis. Kuntekste de tuja interreta kontakto, ni adoptas la diskutlistojn por administri kaj ĉiutage kongresumi inter ni, instruistoj kaj “nestidoj”. Tiuj komunumoj en jahuaj* listoj arigas nun ĉirkaŭ mil homojn en pli ol 5 nacilingvaj virtualaj komunumoj (angla, hispana, portugala, pola kaj administra listo). Brazilo, ekde la komenco, pintas en la statistikoj de Nesto, kiu estas forte sekvata de Hispanio, Usono kaj Meksiko. Viglaj komunumoj de Nesto estas en Pollando, Portugalio kaj Argentino. Nesto celas ne nur Eŭropon. Ĝi celas la mondon kaj celas produkti esperantistojn, kie ili maldensas. Ĝi emas semi la ideojn de la Manifesto de Prago en Afriko kaj en la diversaj landoj de Sud- kaj Centrameriko, en Azio kaj en Oceanio, kie ĝi stipendias la kursojn kaj jam havas naciajn reprezentantojn en dek landoj, kiuj helpas kunordigi kaj evoluigi la landajn lernantojn. Pedagogie, ĝi havas la subtenon de Grupo de Kibernetika Pedagogio de Universitato de San-Paŭlo kaj per la internacia ekzameno jam diplomis ĉirkaŭ 180 lernantojn.

* de liveristo Yahoo

Nesto (http://www.monda.org/nesto) volas instrui ne nur la lingvon, sed ankaŭ la idearon de Esperanto. Kiel saŭcon al tiu mirinda salato, ĝi aldonis Radion Nesto (http://www.monda.org/radionesto), kiu funkcias en interreto kun 24-hora servo, por prezenti la parolatan kaj kantatan Esperanton. Ĉio estas kunordigata el la centra sekretariejo en San-Paŭlo (Brazilo), kiu havas pagitan sekretarion Marsjo kaj volontulon Adonis (administra listo kaj Radio), sub potenca komputilo reganta pezan bankdatumaron.

Kelkfoje la homoj pensas ke ni marŝas reen kiam ni volas batali kun kelkaj simbolaj motivoj de esperantismo, kiam ni montras “fratecon” kiel flagon. Ni aldonis tion al la fama dekjara programo de Unesko “Kulturo por la paco” kun la spicoj de la Praga Manifesto kaj celas disvolvi la programon kadre de la NRO-aj celoj. Pro tio ni ĉeestas en la retpaĝoj de Unesko sub UEA-ŝildo. La projekto bezonas interretemajn homojn: baznivelajn kaj meznivelajn instruistojn de Esperanto. Ĝi havas donacan konton ĉe UEA: “nest-o”. Dankon al la donacintoj, ĝi ja bezonas monon por pagi sian strukturon kaj diskonigi la ideojn tra la reto, kiel ĝi ekzemple faras per guglo*. Krom tio bezonatas ke oni diskonigu la projekton Nesto en pluaj landoj kaj komunumoj. La projekto volas esti produktejo de esperantistoj, kiuj renovigos niajn ne tiel firmajn asociojn kaj kiuj povos interkomunikiĝi tra la mondo kaj daŭre montri la viglecon de nia jarcenta movado. Ni certas ke inter niaj inteligentaj kaj interretemaj nestidoj estos kelkaj respondoj por niaj nunaj demandoj pri la estonteco de Esperanto. Ni semas kaj semas konstante.

* serĉprogramo

Esperanto@Interreto: novaj paŝoj antaŭen

Certe multaj el vi jam konas la internacian grupon Esperanto@Interreto (mallonge: E@I). Nun venis ĝia plua evolu-paŝo, pri kiu ni ŝatus iom diri al vi — ĉu kiel uzi(a/o)ntoj de ĝiaj projektoj, retpaĝoj, ĉu ĝiaj kunlabori(a/o)ntojsubvencidoni(a/o)ntoj. Ni nun strebos skizi ĝian ĝisnunan vojon.

Ideoj malantaŭ Esperanto@Interreto:

  • Esperanto estas komunikilo interhoma, sendependa de nacieco kaj gepatra lingvo.
  • Ne gravas el kiu lando vi estas, la eblo komuniki samas!
  • Interreto estas komunikilo interhoma, sendependa de geografia distanco.
  • Ambaŭ kune eĉ pli bone: perfekta paro por tutmonde komuniki facile kaj rapide!

Historio: “Gepatroj” de E@I estas tri junaj homoj (Hokan, Nastja kaj Dovile), kiuj en la jaro 1999 naskis la ideon pri organizaĵo, kiu kunmetu en sian celaron ambaŭ komunikilojn — la neŭtralajn lingvon kaj teknikon. Ekde la jaro 2000 okazadas regule seminarioj: Rete Kunlabori, Rete Lingvumi, Rete Informadi... kun la celo spertigi junajn esperantistojn pri aferoj rilataj al Esperanto kaj interreto. La lasta okazis ĉi-junie en Slovakio kaj tuŝis la aspektigadon de afiŝoj, flugfolioj kaj kreadon de ret-paĝoj. (Rezultoj de la trejn-seminario, afiŝoj, informiloj: http://ikso.net/cgi-bin/wiki.pl). Ekde la jaro 2001 oni prizorgas retpaĝarajn projektojn. Ekde la somero 2003 Esperanto@Interreto estas faka sekcio de TEJO.

Nuntempo: Esperanto@Interreto (E@I) estas laborgrupo rilate al TEJO. Ĝi realigas projektojn kiuj helpas al Esperanto-parolantoj uzi interreton por tutmonde kunlabori, informi pri Esperanto kaj instrui ĝin. La tri ĉefaj agadkampoj de E@I estas krei ret-paĝarojn, organizi seminariojn kaj informi pri kiel Esperanto kaj interreto kune uzeblas por tutmonde komuniki facile kaj rapide!

Estonto: Espereble jam en tiu ĉi momento, kiam vi legas ĉi tiujn liniojn, E@I ekzistas kiel memstara, internacia, neregistara organizaĵo, jure sendependa, kun propra statuto (registrita kiel “civitana societo” en Slovakio). Antaŭvideblas pluaj sukcesaj projektoj, vasta komunumo de anoj, kunlabora(o)ntoj.

Celoj de E@I: (laŭ la “freŝa” statuto):

  • Instigi interkulturan lernadon kaj internacian kunlaboron kaj komunikadon.
  • Subteni lernadon kaj uzadon de interret-teknikoj kaj lingvoj.
  • Helpi la validigadon de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj kaj ĝia Deklaracio de homaj rajtoj.

Vojoj:

  • Iniciati kaj subteni projektojn pri internacia kunlaboro de junuloj.
  • Organizi klerigajn kaj kulturajn aranĝojn, rilatajn al la celoj.
  • Informi pri la graveco kaj utileco de internacia senbara komunikado.

La plejaj projektoj de E@I: Ĝis nun E@I povas fieri pri kelkaj projektoj, kiuj vere meritas atenton:

La Lingva prismo (www.lingvo.info): Paĝaro pri lingva diverseco kiu prezentas aron da lingvoj kaj alfabetoj de la mondo kaj instigas al ekscio pri lingvaj faktoj per enreta kvizo. Krom la distra parto, la paĝaro prezentas la principojn kaj strategiojn de interlingvismo kaj de translingvaj komunik-strategioj. Ĝis nun la paĝaro ekzistas en 9 lingvaj versioj.

lernu! (www.lernu.net): multlingva kursejo de Esperanto kiu celas Esperanto-lernemulojn. Krom kursoj en diversaj niveloj, ĝi enhavas vortarojn, superrigardon de la gramatiko, laŭtlegitajn rakontojn kun bildoj, prezentojn de Esperanto, tujmesaĝilon, filmetojn, virtualajn lecionojn ktp. Ĝi disponeblas en 24 lingvoj.

Interkulturo (www.interkulturo.net): Tiu ĉi paĝaro celas subteni grupojn kiuj partoprenas en la projekto Interkulturo. La ideo de Interkulturo estas ke grupoj de diversaj landoj duope interŝanĝu sciojn kaj spertojn pri kulturaj temoj. La paĝaro enhavas buntan materialon, ebligas kontakti fremdlandajn grupojn, unuopulojn, celante pliriĉigi siajn konojn kaj sciojn pri aliaj (kulturoj, kutimoj, vidpunktoj...). La sinsekvo ne estas hazarda, ĝi estas t.n. Triopa efiko interkultura (laŭ Radojica Petrović):

  • Informado kaj edukado pri lingva diverseco (Lingva prismo).
  • Lingvolernado kaj edukado al lingva diverseco (“Lernu!”).
  • Edukado al kultura diverseco per aplikata lingvolernado (Interkulturo).

Tiu ĉi projekt-triopo per sia kontribuo al la kampo de interkultura komunikado vekis intereson de Federacio Internacia de Profesoroj de Lingvoj Vivantaj (FIPLV, www.fiplv.org), kiu dum sia konferenco Linguapax, maje 2004 en Barcelona, atribuis al ĝi premion kaj rekomendis ĝin al Unesko kiel modelan subtenindan projekton!

Edukado (www.edukado.net): Paĝaro kun la celo helpi al Esperanto-instruistoj, enhavas lerniloj, 320 ekzercojn, kolekton de librokatalogon kun opinioj de homoj kiuj uzis la librojn (220 libroj kun plena analizo), liston de aktualaj kursoj ktp. (Ĉi-somere la paĝaro estos renovigita, kun novaj servoj.)

www.tejo.org: La paĝaro de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo pro sia multlingveco ricevis en la jaro 2003 Premion pri multlingva lernado de la sveda organizaĵo Tema Modersmål.

Reta Informado-Centro (www.ikso.net/RIC): Paĝaro kiu subtenas Esperanto-informantojn. Per RIC eblas:

  • Elŝuti informilojn en diversaj lingvoj kaj formatoj.
  • Preni informilerojn utilajn kiam oni volas krei sian propran informilon.
  • Legi kaj diskuti konsilojn pri informado.
  • Preni “faktojn” por sia prelego aŭ simile.
  • Alŝuti informilojn por ke ankaŭ aliaj povu uzi ilin.

Artista datenbazo (http://artista.ikso.net/): La artista datenbazo celas plifaciligi la organizadon de koncertoj kaj aliaj artaj aranĝoj en kaj ankaŭ ekster Esperantujo. Kerne estas datenbazo kun informoj pri artistoj (kaj prelegantoj, eble longperspektive ankaŭ ĝenerala datenbazo pri homfortoj en Esperantujo). Aldone estos aro da iloj por organizado kiel:

  • Modelaj kontraktoj.
  • Modelaj buĝetoj.
  • Kiel organizi koncerton kaj oftaj problemoj en organizado de koncertoj?
  • Kiuj subvencioj ekzistas kaj kie peti ilin?
  • Diversaj utilaj dokumentoj kaj ligoj.

Flugiloj de malfacila vento (www.ikso.net/flugiloj) estas projekto por plivastigi kaj subteni la instruadon de Esperanto inter junuloj. Ekzistas pluraj aferoj kiuj malfaciligas la instruadon de Esperanto al kaj fare de gejunuloj, ekzemple:

  • Malalta lingvonivelo ĉe multaj junuloj.
  • Ekzistas malmulte da junaj E-instruantoj.
  • Malabundas materialo taŭga por junuloj.
  • Malestas ebloj peti monon de eksteraj fondaĵoj por Esperanto-instruado.
  • Malfacilas trovi interesiĝantojn kaj / aŭ instigi komencintojn daŭrigi la lernadon.

La projekto estas farata kunlabore kun ILEI — kaj krom teoriaj konsiloj, ekz. freŝeldonitaj en Manlibro pri instruado de Esperanto — ĝi konsistas ankaŭ el trejn-seminarioj por gejunuloj (la sekva okazos dum la IJK en Zakopane), tuŝantaj la temon instruado de Esperanto.

Kelkaj estontaj projektoj de E@I:

Profesinivela DVD “Elektronika Esperantio” — la celo estas disponigi al vasta publiko (kaj e-ista kaj “ekster-movada”) Esperanton en kiel eble plej bunta materialaro, de bazaj informoj (reguloj, fotaro, vortaroj, kursoj, muziko, filmoj...) kaj prezenti ĝin kiel vivantan komunikilon, kun propraj kulturo, historio, personecoj... La disko havu liberan kopirajton kaj servu kaj kiel inform-fonto kaj kiel reklamilo.

La paĝaro www.esperanto.info — estu la baza “ŝtono” por homoj, kiuj volas rete ekscii ion pri Esperanto. Ĝi estu multlingva, konciza, kun bazaj sed trafaj informoj pri Esperanto.

Reta butiko — reta vendejo de esperantaĵoj, celanta ankaŭ neesperantistan publikon (komencantojn, subtenantojn...). Multlingva, moderna vendejo de libroj, lernolibroj, T-ĉemizoj, surgluaĵoj, kartetoj, insignoj...

Elektronika fotaro — servu kiel publika stokejo kun fotoj de E-aranĝoj, serĉeblaj laŭ pluraj kriterioj (lando, dato, okazaĵo...).

Trejn-seminarioj: Unu el la kernaj kampoj de E@I-agado restas seminarioj. En tiuj seminarioj jamaj Esperanto-aktivuloj trejniĝas kaj spertiĝas pri diversaj manieroj uzi Esperanton kaj interreton, aperas novaj aktivuloj, kaj eĉ novaj Esperanto-parolantoj. Dum la seminarioj teamoj de aktualaj E@I-projektoj renkontiĝas kaj ofte freŝiĝas per novaj membroj, naskiĝas ideoj por novaj projektoj kaj aktiviĝas novaj homoj.

La nuna estraro de E@I: Petro Baláž: prezidanto, prezentado dum aranĝoj, kunordigado ktp. Hokan Lundberg: ĝen. sekretario, komunikado, ev. subteno al aliaj. Nastja Koĵevnikova: financoj, seminarioj. Chuck Smith: amerika agado kaj eksteraj rilatoj. Slavik Ivanov: informado kaj komitatano de TEJO.

Konsilantoj: Ralf Frölich: strategio kaj subvencipetado. Sonja Petrović : subvencipetado. Bertilo Wennergren: lingvaj aferoj.

Membreco: Nuntempe la ĉefa strukturo de E@I estas retpoŝta diskutlisto: e...@yahoogroups.com, al kiu interesiĝanto/kunlaboremulo povas aliĝi per sendo de ajnenhava (aŭ malplena) mesaĝo al: e...@yahoogroups.com.

Fondaĵo: Se vi opinias nian laboron valora kaj utila kaj volus subteni ĝin estonte, viaj financaj donacoj estas bonvenaj ĉe la UEA-konto ecxi-v. La rimedoj de la fondaĵo estas uzataj por finance subteni:

  • E@I-seminariojn, kiam rimedoj de aliaj fondaĵoj/subtenantoj ne sufiĉas.
  • Unuopulojn kiuj bezonas subtenon por partopreni en eventoj utilaj por la E@I-agado.
  • Ĝenerala administrado de la E@I-agado (retpaĝoj, kopiado, sendo-kostoj ktp).

Kunlaboro: E@I bonvenigas homojn, pretajn helpi kaj kunlabori ĉe ajna projekto (kongruanta kun ĝiaj celoj). Se vi pretas helpi — okupiĝi pri iu projekto (aŭ volas proponi tute novan), scipovas programi, tradukadi, aspektigadi — vi havos la pordon malfermita.

E@I estraro
www.ikso.net, e...@ikso.net

PS: La estonteco al kiu Lingvo Internacia iam estis donaco, komencis alveni. La iama estonteco estas nia nuna tempo. Ni ĝuu ĝin kune, malfermante la okulojn al la ebloj kaj ivoj de Esperanto kaj interreto!

[FORIGITA!: bildo]

Ĉeestintoj de la seminario en Sarajevo, 2004

[FORIGITA!: bildo]

Komputilejoj jam apartenas al la nepraj partoj de E@I-seminarioj.

[FORIGITA!: bildo]

Ĉeestintoj de la junia trejnseminario en Slovakio

Nia intervjuo

Ĉu la Akademio bone flegas nian teknikan lingvon?

La Akademio de Esperanto estas sendependa lingva institucio, kies tasko estas konservi kaj protekti la fundamentajn principojn de nia lingvo kaj kontroli ĝian evoluon. Marc Bavant, mineja inĝeniero, fakulo pri komunik-retoj kaj direktoro de la Sekcio pri faka lingvo (antaŭe Sekcio pri teknika vortaro) de la Akademio de Esperanto, parolas pri sia laboro.

Vi estis elektita unuafoje al la Akademio de Esperanto en 2004. Kiel aspektas tiu institucio por novulo?

Nu, ĝuste, estante novulo mi ne povas multon diri pri ĝi. Multaj akademianoj estas famuloj, jam tre aktivaj en la profesio aŭ en la Movado, kaj facilas kompreni, ke ili aktiviĝas por la Akademio ĉefe en gravaj cirkonstancoj. Mi do surpriziĝis vidante, ke ni havis viglegan kaj bonkvalitan laboron ene de la Sekcio pri ĝenerala vortaro pere de reta diskutrondo. Ja ĉi tiu Sekcio estas preparanta grandskalan Oficialan Aldonon, t.e. la oficialigon de novaj radikoj kaj de ilia signifo, kaj estas bone, ke tiom grava evento vekas ĉies atenton.

Sed vi partoprenas ankaŭ en la laboroj de aliaj Sekcioj, ĉu?

Jes, multaj akademianoj apartenas samtempe al pluraj Sekcioj, sed pro la limigita laborforto ne ĉiuj Sekcioj povas aktive labori samtempe. Mi do atendis aprilon por lanĉi la Sekcion pri faka lingvo, kiun mi estras de la komenco de 2005. Estas defio veki ĉi tiun Sekcion, kiu dormas de pluraj jaroj, sed mi havas ideojn.

Kiujn ekzemple?

Unue necesis redifini la agadkampon de la Sekcio. Antaŭe ĝi nomiĝis Sekcio pri teknikaj vortaroj kaj ni decidis ŝanĝi ĉi tion al Sekcio pri faka lingvo. Tio estas ne nur simbola, sed montras, ke ni celas tre vastan diapazonon: ne nur “teknikon”, kion ajn tio signifas, ne nur sciencojn (“purajn”, naturajn, homajn...), sed ĉian fakon kun ĝia propra vortprovizo kaj, pli ĝenerale, propra faklingvo.

Ĉu ne estas tro ambicie vastigi la diapazonon, se mankas laborforto?

Jes, estas ambicie, sed aliflanke per tio ni pli larĝe malfermas la pordon kaj ebligas, ke pli da homoj kun serioza terminologia projekto vidu eblecon turni sin al ni. Ĉiuokaze ni bezonas malfermi la pordon al eksteruloj. La Akademio nek povas, nek devas ĉion fari mem. Nuntempe en la Sekcio oficiale registriĝis naŭ Akademianoj kaj ni invitis kvin fakulojn, t.n. ekster-Akademiajn fakajn kunlaborantojn, partopreni niajn diskutojn en reta diskutrondo. Ni kompreneble invitos pliajn laŭ la bezonoj kaj la pritraktotaj temoj.

Ĉu la Sekcio eldonos terminarojn, fakajn vortarojn...?

Tio povus esti celo, sed por ke tio funkciu, necesus arigi multajn kompetentulojn kaj gvidi ilian laboron. Tio estas malfacile realigebla por la strukturoj de nia tipo. Pli realisma scenaro estus, ke iu individuo, ne nepre akademiano, sed kun la necesaj kompetentoj kaj laborpreteco, organizu mem la laboron de sia grupeto kaj kontaktu la Sekcion konsulte, por ke ĉi-lasta donu al li konsilojn, kontrolu la progreson de la laboro, kaj povu proponi al la Akademio, ke ĝi aprobu la koncernan verkon.

Ĉu tiaj homoj ekzistas?

Certe! Mi troviĝis en iom simila situacio, kiam mi verkis mian Matematikan vortaron, aperintan ĉe Kava-Pech en 2003. Mi faris grandan parton de la laboro sola, krom dum la kontrola etapo, kaj ioma subteno povus esti grava instigo. Cetere ekzistas homoj pretaj labori en diversaj flankaj branĉoj de la terminologia laboro: ekzistas fakaj asocioj, ekzistas la Terminologia Esperanto-Centro de UEA (TEC), ekzistas la projekto Reta Vortaro (REVO), ekzistas la reta Scienca kaj Teknika E-Biblioteko (STEB)...

Kiuj estos la rilatoj inter la supre menciita TEC kaj via Sekcio?

Nu, vi eble scias, ke la antaŭa respondeculo de TEC kreis ambician TTT-paĝaron, kiu bedaŭrinde restis apenaŭ uzata. Do ĉi tiu paĝaro fermiĝis kaj anstataŭe estis kreita pli modesta paĝaro, por vivteni la Centron ĝis pli favoraj tempoj. La Sekcio principe subtenas la klopodojn revivigi TEC-on kaj igi, ke ĝi estu fonto de informo pri la internaciaj normoj de terminologia laboro. Jam ekzistas tiutema literaturo sur la bretoj de niaj libroservoj, sed indas diskonigi la enhavon de diversaj ISO-normoj kaj Dirk Bindmann, la nova TTT-estro de TEC, komencis la taskon.

El la supre dirita ŝajnas, ke vi celas, ke la Akademio donu al si rimedojn por kapabli almeti la stampon “Aprobita de la Akademio”?

Jes. Tio estas aparte grava en la kampo de faka vortprovizo, ĉar tie regas granda ĥaoso kaj estas konate, ke la kampo de nomendaj nocioj vastiĝas en ĉiu sekundo. Estus tre bone, se la Akademio povus ludi stabiligan rolon en la afero. Tial do ni difinis kiel prioritatan taskon difini aron da kriterioj respektotaj de la aŭtoroj de terminaro aŭ faka vortaro.

Ĉu tamen la aŭtoritataj vortaroj kiel PIV ne ludas tiun stabiligan rolon?

Jes, ili ĝin ludas laŭ siaj rimedoj. Unue ne ĉiuj fakoj ricevas en ĝenerala vortaro samkvalitan pritrakton, kaj due la elekto de aperontaj vortoj estas tikla afero: ekzemple, iuj fakaj vortoj aperas en la vortaro, ĉar oni aŭdas ilin ankaŭ en nacilingvaj amaskomunukiloj kaj aspektus malmoderne ilin malhavi. Sed ili ne povas ricevi taŭgan difinon en tiu kadro. Cetere, se ni sekvas la evoluojn ekde Plena Vortaro ĝis la lasta Plena Ilustrita Vortaro, necesas rimarkigi, ke multaj terminoj ŝanĝiĝis eĉ por la plej senŝanĝaj nocioj. Kaj tio estas tre malnova emo de la esperantistaro. Antaŭ nelonge mi havis la ŝancon konsulti en Biblioteko Hodler de la Centra Oficejo sciencan terminaron el la jaro 1931. Malgraŭ tio ke ĝin redaktis tiama famulo Rollet de l’Isle, estas interese konstati, ke en la tuj poste aperinta Plena Vortaro multaj el tiuj proponitaj terminoj ne troviĝas aŭ troviĝas sub alia formo.

Foje aŭdiĝas plendoj, ke la faka lingvo estas tro malproksima de la popola, kaj ke malmultaj ĝin komprenas. Ĉu eblas fari, ke pacientoj komprenu, je kiu malsano ili suferas?

La demando ne tuŝas nur Esperanton. Efektive, en iuj lingvoj ekzistas paralelaj terminprovizoj por la plej ofte renkontataj nocioj en medicino, anatomio ktp: oni ekzemple povas diri rekta intesto anstataŭ rektumo, ŝlosil-osto anstataŭ klavikulo k.s. Ni certe povus lasi nin inspiri per tiuj lingvoj por eviti enkondukon de novaj radikoj el la latin-greka vortprovizo, sed tio ne estas universala solvo, kaj proksimigas la fakan lingvon al la popola nur ŝajne: ja kvankam la termino estas malpli timiga, ni tamen bezonas lerni, kio estas ŝlosilosto, ĉu ne? Iom da scienca edukado ĉiam estos bezonata. Estas vero, ke la Esperanta scienca terminologio distingiĝas per troa deziro apartiĝi de la komunuzaj vortoj. Por preni ekzemplon matematikan, de ĉiuj lernantoj estas bone konataj la nombroj entjeraj, racionalaj, reelaj kaj kompleksaj: kvar adjektivoj kun pure faka senco, dum por poloj tiuj nombroj estas respektive tutecaj, mezureblaj, realaj kaj kunmetitaj...

Kiel vi pensas, ke oni povas teni Esperanton simpla kaj fleksebla antaŭ sciencistoj, kiuj opinias ke la plej bona solvo estas preni internaciajn vortojn en la formo, en kiu ili ekzistas en eŭropaj lingvoj?

Evidente devas esti ĉies zorgo teni la komunan lingvon simpla, eviti uzon de neoficialaj vortoj kaj preferi kunmetaĵojn al perpleksigaj pruntaĵoj. Aliflanke la scienca lingvo havas multajn internaciajn vortojn kaj la 15-a Regulo rajtas aplikiĝi, el kio aŭtomate rezultas plia eŭropeco de la lingvo. Tio estas bedaŭrinda, sed mi ne certas, se ni prenus araban aŭ korean formon anstataŭ la latindevena klavikulo, ĉu tio helpus teni la lingvon pli simpla por la plimulto. Ĉiuokaze la problemo ne estas facile forgesebla: multaj el la sciencaj radikoj, kiujn ni prunteprenas el la latin-greka vorttrezoro, havas internan strukturon, kiun Esperanto ne povas analizi. Eĉ mezkleraj homoj scias, ke hemoragio, hematomo kaj multaj aliaj ne hazarde komenciĝas per hemat-, ĉar temas pri greka elemento signifanta sangon. Foje oni povus laŭvorte traduki la latin-grekan kunmetaĵon (ekz-e sangelfluo, sangamasiĝo), sed tio malofte funkcias. La internaciaj terminologiaj instancoj ne hezitas uzi vortfarajn rimedojn similajn al tiuj de Esperanto por produkti la tute artefaritajn nomenklaturojn de ĥemiaj komponaĵoj, malsanoj k.a. En Esperanto ni delonge parolas pri la t.n. sciencaj afiksoj (ekz-e la sufikso -it montranta inflamon, kiel en ezofagito), sed nek volas, nek povas doni oficialan statuson al tiuj ĉi elementoj, kiuj ne kondutas kiel la bazaj afiksoj: ili ne estas uzeblaj memstare (oni ne diras ito por signifi inflamon), kaj algluiĝas nur al kelkaj radikoj, difinitaj de la etimologia kaprico (ekz-e otito, dermito, ne orelito aŭ haŭtito). Ŝajnas, ke tio estas grava kampo de teoria pripensado.

Kio alia kuŝas sur la tablo?

La Sekcio ĵus aprobis sian unuan laborplanon. Krom la supre skizitaj taskoj ni intencas ankaŭ interesiĝi pri la historio de la Sekcio kaj pri la terminologiaj dokumentoj de la pasinteco. Ne eblas konstrui ion sen atenta konsidero de la laboroj de niaj antaŭuloj.

La 90-a UK jam super 2000 aliĝintoj

Ĝis la 1-a de junio entute 2040 kongresanoj el 60 landoj aliĝis al la 90-a Universala Kongreso de Esperanto en Vilno (23-30 julio 2005).

Sekve jam du monatojn antaŭ sia komenco la Vilna UK superis la pasintjaran UK en Pekino, al kiu aliĝis 2031 kongresanoj el 51 landoj kaj kiu estis la plej granda UK post la jaro 1999, kiam la UK en Berlino arigis 2712 aliĝintojn.

Kun 357 aliĝintoj Litovio estas ĉe la pinto de la statistiko. Sekvas Francio (225), Japanio (165) kaj Germanio (154). Multnombre reprezentataj en Vilno estos ankaŭ Pollando (95), Rusio (91), Italio (78), Nederlando (73), Finnlando (68), Svedio (62), Belgio (59), Ĉeĥio (45), Britio (44) kaj Danio (40). Apud Japanio, plej multe da ekstereŭropaj aliĝintoj ĝis nun liveris Usono (38), Korea Respubliko (32), Irano (24), Aŭstralio kaj Brazilo (po 21).

Thorsen-apogo por bibliotekoj

Esperanto-bibliotekoj povas denove peti librojn, kiuj mankas en iliaj kolektoj, ĉar jam la naŭan fojon UEA disdonos subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

Por subvencio rajtas kandidatiĝi bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco. La petojn devas akompani listo de dezirataj libroj, ordigita laŭ prefero. Diskoj, sonkasedoj, vidbendoj, k.a. ne-libraj varoj ne estas subvencieblaj. La subvencion oni ricevos kiel librojn surbaze de la listo, kiu akompanis la peton.

La petoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA plej laste la 15-an de oktobro 2005. Krom paperpoŝte (UEA, Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando), eblas sendi ilin ankaŭ rete al <d...@co.uea.org>.

La membrara kresko de UEA plifortiĝas

La kresko de la individua membraro de UEA plifortiĝis en la unuaj monatoj de la nuna jaro. Ĝis la 31-a de majo ĉe UEA estis registritaj 5424 individuaj membroj, kio estas je 312 pli multe ol en la sama dato pasintjare.

En 2004 la tutjara kresko estis 142. Parte la pli forta kresko en la maja statistiko verŝajne rezultas el pli efika administrado de kotizoj en la Centra Oficejo, sed ĉefe temas pri efektiva kresko. La Centra Oficejo antaŭvidas, ke ĉi-jare la fina nombro de individuaj membroj denove superos 6000, unuafoje post la jaro 2001.

La 100-jara jubileo

Berthelot, la fondinto

La 18-an de junio 1905 aperis la unua numero de nia revuo. Okaze de la 70-jara datreveno, en junio 1975, omaĝe al la fondinto de la revuo Paul Berthelot (1881-1910), nia revuo aperigis la sekvan artikolon. (Daŭrigo/fino el la junia revuo.)

La nova periodaĵo estis primovada kaj bone akceptita; ĝi estis ne nur abonebla sed ankaŭ “aĉetebla en ĉiuj francaj kaj svisaj stacidomoj”. Jen letero de d-ro Zamenhof, presita en la dua numero de la nova gazeto:

“Kara sinjoro, Mi ricevis la unuan numeron de Via gazeto ‘Esperanto’ kaj mi dankas Vin kore. Mi legis la numeron kun plezuro kaj granda intereso. Mi deziras al Via entrepreno la plej bonan sukceson. Via, L. Zamenhof.”

En la sama — dua — numero de la gazeto, Berthelot ekpublikigis sian “Vortareto Esperanto-Esperanta”, la unuan provon de vortaro tute en Esperanto.

Transloĝiĝinte al Ĝenevo, Berthelot pene daŭrigis la eldonadon de la gazeto. Ĝi tiam estis presata en Ballegarde (Ain, Francio), sed, pro financoj, administraj malhelpoj kaj bojkotado, Berthelot cedis sian gazeton al Hector Hodler. La 12-an de februaro 1907 reaperis Esperanto, kies nova direktoro estis Hodler. Por la unua fojo, krom kvarlingva ĉefartikolo, ĝi havis tekston tute en Esperanto — signo nekontestebla de ĝia jama universaleco.

Je la fondiĝo de UEA, en 1908, Esperanto fariĝis ĝia oficiala organo.

Ŝuldaj ni estas al Paul Berthelot. Li meritis, ke ni pli bone konu liajn ĝis nun nedankitajn servojn por Esperanto.

Kromaj verkoj de Paul Berthelot:

Vocabulaire Français-espéranto (kun Cart kaj Merckens), Paris 1903; kvarfoje reeldonita.

Komercaj leteroj (kun Lambert), Paris 1903; dufoje reeldonita.

Fonetiko litera (pseŭdonimo Marcelo Verema), Céret 1904; reeldonita.

Provo de khemia nomigado, Céret 1904.

L’évangile de l’heure (La Evangelio de la horo). Anarkiista sloganaro. En 1912, do post la morto de Berthelot, tradukita en Esperanton de D. Ivanski kaj eldonita broŝurforme de Internacia Socia Revuo. El Esperanto tradukita japanen kaj ĉinen. Plurfoje reeldonita de japanaj anarkiistoj kaj felietone ankaŭ en La Voĉo de la Popolo, ĉina Esperanto-periodaĵo, ekaperinta en 1913.

Tradukaĵo: Fantasio, komedio en du aktoj de Musset. Post la morto de Berthelot omaĝe publikigita de Bourlet, unue en La Revuo kaj poste libroforme.

Por Esperanto kunlabore verkis
Marcel Delcourt kaj Jean Amouroux

Kion skribis pri nia revuo en 1933 Enciklopedio de Esperanto?

Esperanto. Ĉefa gazeto de la E-movado, oficiala organo (monata) de UEA. Fondis la gazeton la franca esperantisto Paul Berthelot en junio 1905. Post dujara baraktado li transdonis ĝin en 1907 al H. Hodler, kiu estis posedanto kaj redaktoro ĝis 1920.

Tiam kaj ĝis 1910 ĝi aperis en 48×34 cm-a formato, en 1909 eĉ 60 cm alta kaj 44 cm larĝa, la “littuka” periodo; paĝonombro: 4-6. Ekde 1911 la formato fariĝis 32×23. Ĝis 1914 la gazeto aperis dufoje monate kun preskaŭ matematika reguleco. La enhavo estis lerta miksaĵo de tagaj kaj esperantistaj okazintaĵoj. Jam en la unuaj numeroj montriĝas la talento de Hodler, turni la atenton al praktikaj aferoj. Li tendence atentis sociajn problemojn kaj ĉiam revenis je la ĉefa ideo: harmonia kunlaboro de ĉiuj popoloj pere de Esperanto. En 1908 fondiĝis UEA, konkreta solvo de tiu ĉi ideo. La evoluon tranĉis la milito.

Post kelkmonata interrompo tamen reaperis la revuo en 1915. En artikoloj ankoraŭ nun legindaj la redaktoro montris la kaŭzojn de la tutmonda katastrofo, laŭgrade evoluigante la ĉefajn ideojn pri la intergenta malordo. Hodler mortis en apr. 1920, la revuon heredis UEA kune kun sumo por kovri eblan deficiton. Nova redaktoro fariĝis E. Privat, kiu fidele sekvis la tradicion de la revuo kaj klopodis igi ĝin tribuno de plej noblaj ideoj. Periodaĵo, kiu servas por movado kun nepolitika karaktero, por movado lingva, internacia, kaj kies legantaro grupiĝas el ĉiuj klasoj sociaj, havas certan malfacilecon. Aŭ ĝi fariĝos senkolora, oficiala komunikilo plej teda, aŭ ĝi estos amuza kafotabla legaĵo kun rakontetoj infanecaj. Multaj temoj estas neeblaj por ĝi, aliaj postulas atenton, dekstre kaj maldekstre, dume restas ankoraŭ la plia malhelpo, ke la legantaro ne estas unuforma. Nombro de la presitaj ekzempleroj: en 1913: 66 000, en 1920: 35 000, en 1925: 96 000, en 1930: 75 000, en 1932: 72 000. Paĝonombro en 1913: 382, en 1920: 244, en 1925: 234, en 1930: 210, en 1932: 200. La teknikan aranĝon kaj parte la redaktan laboron prizorgas la direktoro de UEA, H. Jakob, la recenzadon de l’ libroj plenumas de 1920 G. Stroele. Al la revuo ĉiam kunlaboris aro da bonaj verkistoj.

(Kompilita laŭ UEA-Jarlibro 1933)

Esperanto: Kiaj perspektivoj jarcenton post la unua kongreso?

Claude Piron, sviso, profesoro pri psikologio, psikoterapiisto kaj verkisto, kontribuis al la bulonjaj solenaĵoj per atentokapta prelego pri la nuna stato kaj perspektivoj de Esperanto. (Daŭrigo/fino el la maja revuo.)

Pensmaniero tipa pri kvarjaruloj

Bedaŭrinde, esperantistoj estas influataj de la ĝenerala opinio. Kaj parto de ili emas akcepti ĝin. Ili tiel suferas disduiĝon, kiu povas esti doloriga. En ili ja vivas la sento, ke Esperanto, por ili, sukcesis, ĉar ĝi riĉigis ilian vivon. Sed tiun senton ili ne povas kunordigi kun la ĝenerala opinio, ke Esperanto malsukcesis. Estas do en ili streĉiĝo inter io socia kaj io individua, inter la dekstra kaj maldekstra duoncerboj.

Indas analizi, kion diras tiuj, kiuj ne dubas pri la fiasko. Se ni tion faros, ni unue konstatos, ke tiu konvinko estas absoluta. Homo, kiu diras: “Esperanto fiaskis”, estas certa, ke tiu malsukceso estas evidenta, tuta kaj definitiva. Fakte, ĝi egalas liamense al “Esperanto estas nulo”. Ĝi ekzistis kiel projekto, sed la projekto disfalis. Ĝi do ne plu ekzistas.

Interese, tiu impreso, ke la nuna ŝajna malsukceso estas io absoluta, tuta, definitiva, fakte povas aperi nur, se oni rezonas kiel infano malpli ol sesjara. Ĉiu el ni estas mense plenkreska nur pri kelkaj kampoj de la vivo. En multaj aliaj kampoj ni mense plu funkcias kiel kvar- aŭ kvinjaruloj. Kaj tiuaĝe la menso ne povas kune teni pli ol du konceptojn, kiuj ĉiam estas simetriaj, kontraŭaj kaj ekstremaj: “granda” / “malgranda”, “forta” / “malforta”, “unua” / “lasta”, “ĉio” / “nenio”. Plenkreskuloj eĉ tre inteligentaj kaj mense tute kompetentaj en sia profesio aŭ en la ĉiutaga vivo, tamen plu funkcias laŭ la pensa sistemo de kvarjarulo en multaj kampoj, kiel politiko, religio, etnoj, maniero vidi sin mem, pritakso de la alia sekso (ofte ideoj pri la edzo aŭ edzino) ktp. Nu, Esperanto estas kampo, en kiu estas facile evidentigi tiun prapensan funkciadon.

Ekzemple, multaj simple ne kapablas imagi, ke la nuna Esperanto diferencas de la lingvo, kia ĝi prezentiĝis en 1887. Tiaj homoj diras: “Vivanta lingvo evoluas, Esperanto ne povas evolui, Esperanto do ne estas vivanta lingvo, tial ĝi fiaskis.” Ne temas nur pri malĝusta informiĝo; temas fakte pri nekapablo imagi, ke lingvo proponita de unu homo povas evolui. Etinfana pensmaniero! Eblas nur du terminoj: ĉu ĉio, ĉu nenio. Ekzistas Lingvo Internacia de D-ro Esperanto de 1887, kaj tio estas ĉio, krom ĝi ekzistas nenio nomebla Esperanto. Tiuj homoj ne aplikas al Esperanto la saman rigardon kiel al aliaj realaĵoj. Urboj modifiĝas, ŝanĝiĝas stiloj, muzikoj evoluas, vesta modo tre diferencas de jardeko al jardeko, sed Esperanto restas definitive fiksita, kia ĝi estis en 1887.

Aŭ ni konsideru la manieron kompreni sukceson. Por multaj homoj Esperanto ne sukcesis, ĉar ĝi ne konkeris la mondon. Por ili, sukceso neprigus, ke oni povu iri ien ajn kaj alparoli iun ajn surtrotuare en Esperanto kaj esti komprenata. Sed tiun manieron koncepti sukceson ili ne aplikas en aliaj kampoj. Neniam ili pensus: “Honda-veturiloj malsukcesis, ĉar multegaj homoj uzas Toyota, Mercedes, Citroën, Ford aŭ ion alian.” Oni aplikas al la sukceso de Esperanto kriteriojn, kiujn oni ne aplikas en aliaj kampoj. Interese, ĉu ne?

Historia perspektivo

Aldoniĝas al ĉio ĉi nekapablo rigardi la aferon laŭ historia perspektivo. La rezulto estas ignoro de la koncepto “ankoraŭ ne”, “ne jam”, “ĝis nun ne”. Refoje ni vidas, ke estas diferenco inter Esperanto kaj la aliaj kampoj de la vivo. Estas multaj terenoj en la socia vivo, sur kiuj homoj luktas por plibonigi la mondon. Ekzemple pri egaleco inter viroj kaj virinoj, inter nigrahaŭtuloj kaj blankhaŭtuloj, inter sociaj tavoloj rilate al ŝancoj povi studi, aŭ pri indiĝenaj rajtoj, komerca justeco inter nordo kaj sudo, kaj multaj aliaj. Ĉu homoj, kiuj priparolas tiujn temojn, pensas: “la lukto fiaskis”? Ne. Ili pensas: “Ni ankoraŭ ne sukcesis. Restas multo por fari.” En 1700, jam estis homoj, kiuj luktis por elimini sklavecon. Sed en 1850 sklaveco ankoraŭ ekzistis. Ĉu en 1850 estus ĝuste diri “la lukto kontraŭ sklaveco fiaskis”? Ne. Historio instruas al ni, ke la sola ĝusta frazo estus: “En 1850 la lukto kontraŭ sklaveco ankoraŭ ne sukcesis”. Sed neniam vi aŭdas homon certan pri la esperanta fiasko diri: “Esperanto ankoraŭ ne sukcesis”. Kvazaŭ la lingvo disponis nur limigitan nombron da jaroj por konkeri la mondon, kaj ne atingis tiun celon antaŭ la fiksita limdato. Sed kial limdato? De kie limdato?

La ideo, ke Esperanto sekvas la ritmon de naturaj fenomenoj, kiuj kreskas eksponenciale, ne venas al ili en la kapon. Eksponenciala kresko estas malrapida komence, sed ĝi laŭgrade akceliĝas kaj post iu sojla momento iĝas rapidega. Tiuj, kiuj dubas pri la estonteco de Esperanto, ignoras historion. Pensu ekzemple pri la metra sistemo. Ĉi-lasta estis proponita de Gilbert Mouton, pastro en Liono, en 1647. Cent dudek jarojn poste, en 1767, nenie ĝi estis uzebla, ĉar konis ĝin nur kelkaj stranguloj. Ĉu oni tiam povis diri, ke la metra sistemo fiaskis? Tute ne. La sekvo de la historio montras, ke oni tiam rajtus diri nur: 120 jarojn post sia apero, la metra sistemo ankoraŭ ne sukcesis. Same, cent dudek jarojn post la apero de Esperanto, oni devas fari la hipotezon, ke eble Esperanto ankoraŭ ne sukcesis. Se sukcesi signifus universaliĝi, kio estas alia afero.

Tiu historia perspektivo povas helpi seniĝi je la streĉiĝo inter la subjektiva sento kaj la objektiva konstato, kiun mi antaŭe elvokis. Oni povas elekti la starpunkton: “Mi apartenas al avangardo”. Efektive, la homoj, kiuj luktis por liberigi la mondon je sklaveco, aŭ por oficialigi la metran sistemon, pravis eĉ dum la tuta daŭro, dum kiu ilia agado restis ŝajne senrezulta, kaj ili estis rigardataj moke, kiel homoj kroĉitaj al ridinda utopio. Ni povas vidi nin en la sama situacio. Jes ja, eble ni eraras, sed la hipotezo, ke eble ni estas pioniroj, ne estas malpli probabla ol la kontraŭa, se kompari kun similaj agadoj en historia perspektivo.

Ni sondu la baldaŭ venontan tempon

Historia perspektivo utilas ankaŭ por pripensi pri tio, kio povos okazi post la nuna tempo. Tio estas delikata afero. Se oni esploras la konjektojn pri la posta verŝajna evoluo, faritajn de homoj, kiuj pretendas esti specialistoj, oni konstatas, ke tre ofte ili eraras, ĝenerale ĉar aperas ŝancaj okazaĵoj, neantaŭvideblaj, kiujn neniu enmetis en siajn kalkulojn. Tamen, en aliaj kazoj oni povas antaŭvidi sufiĉe ekzakte, kiel la aferoj disvolviĝos. Demografiaj prognozoj ĝenerale estas fidindaj, kaj same la prognozoj pri la disvolviĝo de epidemio.

Mi revenas al la ideo, ke la angla venkis. En la mediteranea regiono, en la unua jarcento de nia erao, oni povis diri la samon pri la greka, eble ne la klasika greka, sed simpla fuŝa greka, kiel oni hodiaŭ en kelkaj medioj diras, ke la mondolingvo estas “simpla fuŝa angla”. En Eŭropo, en la dekunua jarcento, oni povis diri, ke la latina venkis. En la dekoka, ke venkis la franca. Sed ni scias, kiel historio evoluis, ĉiuj ĉi lingvoj poste perdis sian superregadon. Kaj la koncernaj ŝanĝoj sekvis la ŝanĝojn en la politika-ekonomia vivo internacia.

Nu, la superregado de la angla lingvo en nia tutmonda socio estas ligita al la superregado, politika kaj ekonomia, de Usono. La faktoj nun disponeblaj ebligas konjekti, ke eble Usono jam komencis sian dekadencon. Tiu ideo estas eksplicite prezentita en oficiala raporto de la Centra Informa Agentejo usona (CIA), disponebla de nelonge. Mi iom timas aliri tiun kampon, ĉar kelkaj certe riproĉos al mi, ke mi enmiksas min en politikon. Tamen ne temas pri politiko, sed pri konsideroj pri io ebla, io, kio povas okazi, ĉar tio kontraŭdiras nek la faktojn nek logikon, sed kio ankaŭ povas ne okazi. Kio okazos, neniu scias. Sed multegaj seriozaj komentistoj pensas, ke post kelkaj jardekoj la politika kaj ekonomia superpotenco estos alianco inter Ĉinio, Barato (tio estas Hindio) kaj Brazilo. Tiuj estas la landoj, kiuj plej rapide kaj certe disvolviĝas, kaj kun giganta potencialo. Sekve, multaj fakuloj opinias, ke la venonta mondolingvo estos la ĉina. Kaj fakto estas, ke kursoj de la ĉina lingvo allogas pli kaj pli da homoj de jaro al jaro.

Kio ebligas diri, ke eble — kaj mi substrekas tiun eble — Usono nun rapide kuras al sia perdiĝo, al kolapso? Multaj faktoj.

Ni konsideru ekzemple la ekonomian situacion. La usona ekonomio estas bazita sur ege facile disrompebla sistemo, kiun eblas resumi dirante: la mondo produktas, kaj Usono konsumas. Tio jam validis pri industriaj varoj, sed en 2004 la unuan fojon dum multaj jardekoj, Usono estis neta importanto de manĝaĵoj. La usona agrikulturo ne plu sukcesis nutri la loĝantaron. La komerca deficito de Usono atingis nun 630 miliardojn da dolaroj. Por pagi tiujn ŝuldojn, Usono devas ricevi el la resto de la mondo proksimume unu miliardon da dolaroj ĉiutage. Ĉu tiasisteme eblas eviti bankroton? La ĉefa ŝtato, kiu ebligas al Usono finance vivteni sin, nun estas Ĉinio, kies pluso en la komerca bilanco de Usono estas 160 miliardoj da dolaroj.

Tio koncernas la rilaton inter importoj kaj eksportoj, do, la privatan ekonomion usonan. Se nun ni turnas nin al la publika, al la ŝtato, ni konstatas, ke ties financaj aferoj estas eĉ pli malprosperaj. La sumo de la nacia ŝuldo estis hieraŭ 7,79 bilionoj da dolaroj, t.e. 7,7 milionoj da milionoj da dolaroj aŭ 7,7 mil miliardoj da dolaroj. (Kiam Bush fariĝis prezidento en 2001, li heredis de Clinton kasojn tute plenajn: ne ekzistis ŝtata ŝuldo tiutempe). Kaj la plej grandan parton de tiu sumego Usono ŝuldas al aziaj landoj: Ĉinio, ekzemple, pruntedonis al la Usona Trezorejo 83 miliardojn da dolaroj. Tiu ŝuldo rapide kreskas. La iraka aventuro ja kostas al la usona ŝtato 5,8 miliardojn da dolaroj ĉiumonate. Estas dube, ĉu iu ŝtato povas longe plu funkcii kun tiel giganta nacia ŝuldo. Pro ĝi, cetere, la usona dolaro perdas pli kaj pli de sia valoro, tiagrade, ke la naftoproduktantaj landoj, t.e. la petrollandoj, pli kaj pli konsideras la eblon ne plu akcepti pagojn en dolaroj, sed igi la eŭron la referenca valuto por la naftokomerco.

Multaj aliaj faktoj indikas katastrofan evoluon de Usono, kiel la reduktiĝo de la mezuma salajro, la ĉiujara kresko de la proporcio de homoj sub la mizersojlo, la nombro de malliberuloj — la plej granda el la tuta mondo (2,2 milionoj, dum en 1975 estis nur 380 000), kiu restas la plej granda eĉ se vi kalkulas proporcie al la loĝantaro — la fakto, ke la militaj fortoj estas tro vaste dismetitaj eksterlande aŭ la fakto, ke, kiel en Sovet-Unio antaŭ ties disfalo, la distanco inter objektivaj faktoj kaj subjektivaj impresoj estas aparte granda: ekzemple, kvankam ĉiuj oficialaj dokumentoj de la usona ŝtato montras, ke Irako ne ludis rolon en la atako kontraŭ la novjorkaj turoj, pli ol 50 elcentoj el la usonanoj, se fidi sondojn, estas konvinkitaj, ke la koncernaj pilotoj havis irakan naciecon.

Komprenu min bone, mi ne diras, ke Usono tute certe baldaŭ kolapsos. Mi ne scias. Neniu scias. Eble ĝi sukcesos per mirinda fortostreĉo, je kiu la usona loĝantaro estas perfekte kapabla, eble pli kapabla ol multaj aliaj popoloj, restarigi sian situacion. Estas en la usona loĝantaro vastega potencialo de energio, kuraĝo, klarvidado, kaj fundfunde utila optimismo, kiun la lando eble sukcesos ekspluati. Mi diras nur, ke se oni komparas kun la superpotencoj de la historio antaŭ ilia disfalo, oni retrovas la samajn trajtojn en la nuna Usono.

Kiel ĉio ĉi rilatas al Esperanto? Tio rilatas al ĝi simple per tio, ke la superreganta lingvo ĝenerale estas la lingvo de la superreganta lando. Se la statuso de superpotenco transiros de Usono al alianco inkluzivanta Ĉinion, Baraton (t.e. Hindio) kaj Brazilon, estas antaŭvideble, ke post iu tempospaco la homoj diros al si: kial plu uzi inter ni la anglan, malfacilan lingvon fremdan al niaj kulturoj? Tiam eble ili emos alpreni la ĉinan kiel mondolingvon, ĉar en tiu alianco Ĉinio pezos per pezo aparte grava. Sed la ĉina estas eĉ pli malbone adaptita ol la angla al internacia uzado. Pro sia skribo kaj pro sia prononco. Tiam estas ŝanco, ke la homoj rimarkos, ke Esperanto disponeblas kaj perfekte taŭgas por tiu rolo.

Se vi opinias, ke mi komplete misjuĝas la faktojn kaj iliajn eblajn sekvojn, mi tuj koncedas, ke eble vi pravas kaj ke mi povas komplete malpravi. Sed, nu, oni petis min diri, kiel mi imagas la perspektivojn por nia lingvo unu jarcenton post la unua Esperanto-Kongreso, kaj tion mi diris, kiel eble plej sincere. Fakte, ĉio, kion mi diris ĝis nun, estis simple plenigo de la tempo disponigita al mi por ĉi tiu parolado. La fundo de mia penso estas multe pli simpla. Mi kredas je Esperanto, mi kredas, ke ĝi estos la mondolingvo, ĉu post dudek jaroj, ĉu post cent, ĉu post tricent, tion mi ne povas diveni kaj tio estas al mi egala.

Mi kredas je ĝi pro iu nevenkeble potenca intuicio, kaj mi ne ofendiĝos, se oni taksos min tiurilate freneza. Sed se tiu freneza zono en mi malbonfaras al neniu, kaj igas min pli feliĉa, kial mi hontus pri ĝi kaj ĝin forĵetus? Kredi je tia intuicio povas esti freneze, sed ankaŭ povas esti io mense tute sana. Mi ja povas konfirmi mian manieron rigardi la venontajn jardekojn per raciaj, faktaj argumentoj, kiuj ne malpli valoras ol la argumentoj de la homoj, laŭ kiuj Esperanto ne havas estontecon. Tamen ne pro tiuj argumentoj mi kredas je ĝi, nur pro iu kvazaŭ mistika neklarigebla certeco, pri kiu ne eblas diskuti, ĉar ĝi radikas en mia dekstra cerba duonsfero. Ĉi-lasta, se oni sukcesas ekspluati ĝiajn pozitivajn aspektojn, povas prezentiĝi kiel mirinda, eksterordinara ĝardeno, ĝardeno, kie floras beleco, amikeco, fantazio, gajeco, kreemo. Kaj tiu mia kredo havigas al mi tiom da ĝojo, ke eĉ se ĝi montriĝos erara laŭ vidpunkto historia aŭ socia, ĝi ĉiam estos por mi, laŭ individua, amikeckrea kaj animriĉiga vidpunkto, trezoro, kies valoro superas ĉiujn eblajn homajn kalkulojn. Jes, nia dekstra cerba duonsfero enhavas, en sia paradiza parto, grandegan potencialon da plezuro kaj energio. Kiom mi dezirus, ke ĉiuj esperantistoj kapablu iri plaĉe promeni en ĝi! Kaj ke ĉiuj homoj sekvu ilin tien kaj tie. Tiam ja la bela sonĝo de l’ homaro por eterna ben’ efektiviĝos.

[FORIGITA!: bildo]

Solena inaŭguro en la urba teatro (kongresejo en 1905)

Recenzoj

Utila legaĵo pri la kongresoj

Sed homoj kun homoj. Universalaj Kongresoj de Esperanto 1905-2005. Ziko Marcus Sikosek. Rotterdam: UEA, 2005. 197p. 24cm. ISBN 9290170875 (bind); 9290170867 (broŝ). Prezoj: (bind) € 30,00; (broŝ) € 21,00

Al esperantisto UK plej ofte donas multe da “ebriiga internacia etoso”. Tial Universalaj Kongresoj kaj aliaj internaciaj renkontiĝoj estas gravega parto de la Esperanta Kulturo, kiu nun priskribiĝas en ampleksa tema verko. La verkinto serioze esploris trafoliumante amason da libroj kaj revuoj en la CO de UEA kaj intervjuante plurajn aktivulojn en la movado. La rezulto estas alloga libro kun priskribaj tekstoj, fotoj pri homoj kaj afiŝoj kaj kolekto da anekdotoj el la historio de la UK-oj.

La ĉapitro Reguloj kaj homoj traktas formalaĵojn pri organizado de la UK-oj. La unuan organizis la franca advokato Alfred Michaux. Poste organizaĵoj kiel KKK, IOK, ICK, UEA kaj IEL planis la kongresojn kun helpo de kongressekretarioj ĝis la nuna Clay Magalhães.

La ĉefaj ĉapitroj de la libro tamen traktas la unuopajn kongresojn. Dum la Kongresoj en la belepoko (1905-1915) la etoso estis aparte entuziasma, kvankam lingvaj demandoj estis nebonvenaj pro la Ido-krizo. Kongresoj inter la mondmilitoj (1920-1939) kaj la Kongresoj dum la malvarma milito spertis malfacilaĵojn vojaĝi dum kaj post militoj kaj akuzojn pri neneŭtraleco dum kongresoj en nedemokratiaj landoj kaj iam malbonan lokan organizadon.

Ankaŭ Kongresoj post la falo de la muro spertis malfacilaĵojn vojaĝi pro malsimilaj ekonomiaj eblecoj de anoj de malsamaj landoj. Pro tio la UK-oj restis ĉefe Eŭropa fenomeno, kvankam nun ĉirkaŭ ĉiu tria UK okazas ekster Eŭropo. Ankoraŭ UK neniam okazis en Afriko kvankam invitis kaj Madagaskaro kaj Sud-Afriko.

Se la malfacilaĵoj estis malsamaj, la ĝeneralaj impresoj pri la diversaj kongresoj tamen estas similaj kaj tre pozitivaj: unika ebleco utiligi Esperanton, kultura okazaĵo, pli festivalo ol kongreso, riĉa ebleco turismi, sciencaj prelegoj, fakaj kontaktoj kaj multaj belaj anekdotoj pri okazaĵoj.

Citaĵoj en la libro donas ekzemplojn pri malnoviĝintaj E-vortoj, presitaj kursive kun la moderna versio interkrampe. La lingvaĵo kaj aspekto de la libro estas bonaj. Ĝi estas utila legaĵo por ĉiuj, kiuj vizitis UK-on kaj por tiuj, kiuj ĝenerale interesiĝas pri la movado.

Leif Nordenstorm

Sur la lingvonormigaj spuroj de E. Wüster

Terminologiaj konsideroj. Jan Werner. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2004. 180p. 21cm. ISBN/ISSN 808585371X. Prezo: € 15,90

Ne hazarde, la internacian terminologian normigon komencitan en la 1930-aj jaroj pionire gvidis elstaraj esperantologoj kiel Eugen Wüster kaj Ernest Drezen. Pro diversaj kaŭzoj tiu grava ekstermovada pozicio de Esperanto tute perdiĝis kaj la terminologia scienco plu evoluis sen referenco al ĝi. Tamen eblas konstati diversmomente tra la jardekoj kelkajn klopodojn sisteme alfronti la ĉi-kampan Esperantlingvan postrestintecon, fare de homoj kiel Rudolf Haferkorn, Rüdiger Eichholz, Wera Blanke k.a. Ĉi tiu verko bele prezentas altvaloran rikolton de la longtempa laboro de unu el ili, la ĉeĥa inĝeniero Jan Werner.

Trafe kolektitaj en kvin partojn (teorio, principoj, leksikaj observoj, prilingvaj konsideroj, terminologia terminaro), la diverstemaj tekstoj ne nur serioze kaj kohere aliras la kompleksan problemaron de la Esperantaj faka apliko kaj terminologio, sed evidentigas ĉe la verkinto profundan scion pri la lingvo kaj rigoran esploradon de la studkampo. Diversloke tra la verko legeblas liaj argumentoj plede al kolektiva, demokrata kunlaboro por la stabiligo kaj normigo de la terminaroj surbaze de la procedo analizo-sistemigoklasifiko-difinado de nocioj, kontraŭ la spontana evoluo, laŭ sole individua eksperimentado. La terminologia principaro estas detale prilaborita (sistemeco, motiviteco, laŭreguleco, bonsoneco, vorta ekonomio, vortara ekonomio, internacieco ktp), esprimante racian starpunkton pri la potencialo de la skema strukturo de Esperanto por terminigo, ankaŭ koncerne la necesan enkondukon de internaciaj terminoj. Ĉi-teme profesoro Werner prave atentigas pri la ĝenerala neglektado al la dua parto de la 15-a regulo de Zamenhof, kies rezulto estas evitenda naturalisma penetro en la lingvan sistemon.

La libro certe plenumas la deziron de la verkinto veki interesiĝon pri la speciala (faka) lingvo, cetere esenca por la disvolviĝo kaj estonto de Esperanto, pro la nuntempa graveco de scienco kaj teĥnologio (jes ja, la verko estas bele ‘ĥoisma’). Tial, espereble ankaŭ lia instigo al establiĝo de E-organo sekvanta la linion kaj normojn de ISO (International Organization for Standardization) estos fekunda. Tiel, la E-komunumo vere profitus de la giganta laboro iniciatita de unu el ties plej gravaj membroj (E. Wüster).

W. Auld iam resumis unufraze la Ido-krizon kiel la apartiĝon disde Esperanto de tiuj kiuj preferis ludi per ĝi anstataŭ labori por ĝi. Mi timas ke klasigo tia daŭre validas, sed feliĉe ekzistas seriozaj, sindonaj reprezentantoj de la dua kategorio, kion ĉi tiu kolekto pruvas.

José Antonio Vergara

Vojaĝo al libero

Sensorteco. Imre Kertész. El la hungara István Ertl. Budapest: Aranygolyó, 2003. 207p. 20cm.

Bind. Numero 37 en la serio Oriento-Okcidento. ISBN 963206217 5. Prezo: € 13,50

Kun rimarkinda rapideco la eldonejo Aranygolyó (Orglobo 2002) eldonis sub la redaktado de Oszkár Princz la Esperantan tradukon far István Ertl de la Nobelpremiita romano Sensorteco de Imre Kertész.

Bedaŭrinde, la recenzo ne sekvis same rapide. Ne, ne skribi la recenzon estis malfacile, sed legi, pli ĝuste eklegi la romanon. Mi havis la saman senton, sed de la kontraŭa direkto, kiel Humphrey Tonkin, eĉ se mi ne kapablas formuli ĝin tiel elegante: kial denove disŝiri la vundojn, kial rerakonti la malnovan historion? Ja ĉiuj konas ĝin: Li iris la vojon al Auschwitz kaj mortis […] Nu, kion plu diri? Kial denove priplori Hekubon, se ŝiaj larmoj jam delonge sekiĝis?

Nu, sed la tempo urĝis, la redaktoro premis, kaj finfine mi eklegis la romanon. Kaj mi legis ĝin senhalte, seninterrompe, preskaŭ senspire, ĉar ĝi estas granda romano, unu el la plej grandaj, kiujn mi iam legis. Ne, Imre Kertész ne volas eligi larmojn. Li cizelis por si glatan, egalan, senpasian stilon, kiun oni povas senhezite akcepti kiel tiun de dekkvinjara knabo, sensperta, kelkfoje eĉ naiva, kiun oni fortrenis de liaj gepatroj rekte en la koncentrejon. La knabo rakontas siajn travivaĵojn, eĉ la plej terurajn — terurajn por ni, ĉar plejparte li eĉ ne perceptas ilin tiaj — preskaŭ sen komentoj, tute neŭtrale, senemocie, eble, kelkfoje, iom mirigite. Nur unu fojon mi sentis lin emociita, ĉe la ekzekuto de la rekaptitaj forfuĝintoj, kiam la rabeno ekmurmuras la kadiŝon, kaj la tuta lager*, bloko post bloko, vico post vico, kunmurmuras: jiskadal, vejiskadal. Sed eble ankaŭ tio estis nur mia emocio, ne lia.

* koncentrejo

La knabo perceptas siajn travivaĵojn kiel vojaĝon, kaj fakte ili estas vera odiseado, kun la brikfarejo por la groto de la ciklopo, kun Cajco por la insulo de Circo kaj la zal zeks* por tiu de Kalipso. Aŭ, pli ĝuste, ĝi estas speco de inicada vojaĝo dum kiu, kun ĉiu ŝtupo, li mergiĝas en suferojn kaj mizeron, ĝis la kvazaŭa forperdo de sia homeco. Kaj je la fino de tiu inicado, sur la plej profunda ŝtupo de tiu submergiĝo, dum li kuŝis sur malvarma pajlo humida pro diversaj suspektaj likvaĵoj, sur skuiĝanta vagonplanko, dum la flamo de la vivo apenaŭ flagretis, apenaŭ bruletis en li, okazis io tiel neatendita, io tiel eksterordinara, ke apenaŭ oni emas ĝin kredi: unuafoje mi estis kaptita de iu malkutima, nenormala, iu timema, kvazaŭ mallerta sento — eventuale la amo, mi kredas. Por mi, ĉi tiu bruletanta, flagretanta, nekredebla amo estas la ĉefa mesaĝo de la romano, kaj ne tiu spite provoka Malamon …mi malamas …ĉiujn, kiun, fine de la romano, jam ree en Budapeŝto, li alĵetas al la demando de la ĵurnalisto.

* la sesa ĉambrego

La lasta linio de la romano respondis ankaŭ al miaj komencaj duboj pri la senco de la rememoro. Jes, oni devas rememori la historion, por ne forgesi ĝin. Ĉar la forgeso minacas ne nur tiujn, kiuj kredas jam koni la rakonton, sed ankaŭ tiujn, kiuj travivis ĝin. Tial oni devas paroli. Se ili ja demandos. Kaj se nur mi mem ne estos forgesinta. Sed mia plej granda surprizo estis konsciiĝi, ke mi misinterpretis la vorton sensorteco. Ĝi ne aludas la forrabitan junecon de la heroo, György Köves, nek la forrabitajn vivojn kaj destinojn de la milionoj kiuj ne transvivis la koncentrejojn, sed la liberecon!: se ekzistas sorto, tiam ne eblas libereco; sed se ekzistas libereco, tiam ne estas sorto, aŭ pli bone dirite […] ni mem estas la sorto. Oni povas do kompreni kial la komunisma diktaturo prisilentis la romanon kiu, krome — meze de la plej gaja barako de la socialisma tendaro — aŭdacis proklami ke en koncentrejo ĉio tio [mankoj, mizeroj, malsato, batoj] estas komprenebla [...] sed la koncentrejo en si mem ne estas komprenebla!

La verko kaj la persono de Imre Kertész estas malkomfortaj ankaŭ por certaj dekstrulaj nostalgiuloj, kiuj volus minimumigi aŭ forgesigi la kontraŭjudajn krimojn. Kertész estas honesta atestanto — unu el la ŝlosilaj vortoj de Sensorteco estas honesto — kies atestaĵon oni ne povas tutsimple flankenŝovi. Oni ne povas akuzi lin pri kunlaborado kun la komunisma diktaturo, nek pri manko de patriotismo: ĉi tiu homo revenis el la koncentrejo al Budapeŝto kaj decidis resti en Hungario ankaŭ post 1956. Li verkadis en la hungara, la lingvo kiun li plej bone konas, kaj gajnis per sia hungarlingva verko — por si mem, sed nedisigeble de la hungara literaturo — la Nobelpremion. Kaj tamen oni atakadis lin furioze kaj senracie, eĉ — kiel konfesis du el liaj kontraŭuloj en televida elsendo — sen legi nur unu linion de li. Eble pro tio ili ne konsciis, ke Kertész jam delonge ridindigis ilin en la figuro de la bakisto.

Ŝajne mi nenion diris pri la traduko mem, sed tio estas nur ŝajno, ĉar ĝuste pri la Esperanto-traduko mi parolis ĝis nun. Ja mi legis la romanon — senhalte, seninterrompe, preskaŭ senspire — unue en la Esperanto-traduko, kaj estis nenio en la traduko, kio ĝenus tian legadon, kaj mi trovis nenion ĝenan eĉ dum la posta komparo kun la hungara originalo. Jam delonge mi enviis la tradukinton, István Ertl, ĉar li hungarigis La infana raso-n de Auld. De nun, mi enviegas lin ankaŭ ĉar li elhungarigis la Sensorteco-n de Kertész.

Jozefo E. Nagy

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Clarence Bicknell: El: “Aŭtuno”

Mallaŭta voĉo de l’ venonta vintro
tra nia norda lando ekmurmuras;
la floroj velkas sub ĉielo griza,
hirundamikoj aliloken kuras.

La gloro de l’ somero jam finiĝis:
la fruktojn ni rikoltis kaj la grenojn;
nin kaptas iom da pensad’ malgaja,
eĉ forgesante la pasintajn benojn.

[…]

Nek de l’ printempo la mantelo verda,
nek de l’ somer’ la rozokrono suna,
valoras la trenaĵon fajrsimilan,
la orbrodaĵon de l’ vestar’ aŭtuna.

Malmulto estas konata pri la anglo Clarence Bicknell (1842-1918) krom la fakto ke li estis anglikana ekspastro, doktoro pri matematiko, kaj ke li longe vivis en Italio. Fakte li loĝis en Bordighera, aktivis i.a. kiel botanikisto kaj pentristo, kaj fondis la Muzeon de Okcidenta Ligurio, kiu ankoraŭ nun portas lian nomon. Lian amon al naturo atestas kaj lia vivo kaj liaj postrestintaj versaĵoj.

Loke — Fake — Persone

ALBANIO: La 7-an de majo 2005 okazis la ekzamensesio pri Elementa Nivelo de Esperanto ĉe la Tutnacia Hotela kaj Turisma lernejo de Tirana. Partoprenis la ekzamenon 15 gekursanoj kaj dek el ili akiris la diplomon.

Bardhyl Selimi

ITALIO: De la 8-a ĝis la 10-a de aprilo okazis en Florenco ekspozicio pri ekologiaj temoj, TERRAFUTURA (estonta mondo), en kiu Itala Esperanto-Federacio partoprenis per propra budo, en kiu deĵoris ĉefe esperantistoj el Florenco kaj la ĉirkaŭa regiono. Centoj da vizitantoj estis informitaj pri Esperanto kaj ricevis ĝis elĉerpiĝo plurajn informilojn. La okazo estis utiligata por testi la reagon de la publiko al la nova inform-materialo de Itala Esperanto-Federacio. Multaj vizitantoj surloke esprimis intereson lerni Esperanton kaj rete kaj per tradicia kurso. La grupo de Florenco aranĝas ĝin en la kadro de la pretig-laboroj por la UK okazonta en Florenco.

HISPANIO: En la tagoj 20-22 maj 2005 oni en Barcelono organizis la 6-ajn Feriojn de la Kulturaj Asocioj. Partoprenis ĝin 130 asocioj, inter ili Barcelona Esperanto-Centro. La urbestro de Barcelono Joan Clos vizitis la standon, rigardis librojn kaj interparolis kun BEC-estraranoj. La feriojn vizitis pli ol 10 mil personoj.

S. Aragaj

BRAZILO: 107 homoj el 14 urboj de la sudparaiba valo okazigis en Paraíba-do-Sul, Brazilo, sian 60-an Renkontiĝon. Funkciis libroservo, okazis provlecionoj de Esperanto (J.R. da Silva kaj J. Salles) kaj la ĉina (Su Xue Yun), aktivaĵoj pri muziknotoj (V. Jordan) kaj abakkalkulo (Francisco Batista), prelego (palindromoj de P.S. Viana), intervjuo kun konataj movadanoj (Givanildo R. Costa kaj A. Sartorato), kvizo (Celso Tinta), kunvenoj pri la E-katolika movado (Jorge Linck) kaj E-klubo (Luiz A. de O. Coelho), konversacia rondo (Ademar S. Diniz), kvizo (Celso J. Tinta) kaj kantado de Vera Jordan.

Luiz Alberto de Oliveira Coelho

LITOVIO: Ekde la 25-a de aprilo 2005 la oficejo de Litova Esperanto-Asocio en Vilno funkcias en sia nova ejo, sur la strato “av. de Gediminas 10/1”, sur la tria etaĝo. Dume LEA okupas kvin ĉambrojn, kiuj estas jam riparitaj. Tie laboras la respondeca sekretariino de LEA Irena Alijosiute, troviĝas ejo por biblioteko, salono por kunvenoj, kursoj, Esperanto-kluboj, libroservo de la asocio. Nova telefonnumero de la oficejo estas: 2312313, el alia litova urbo: 8 5 2312313, el alia lando +370 5 2312313. Bonvolu viziti la novan oficejon.

Povilas Jegorovas

LERNU.NET: Pli ol 30 000 vizitojn monate ricevas la retejo Lernu.net, kie eblas studi Esperanton en 24 lingvoj. Pluraj dekoj da kunlaborantoj vivigas la projekton, kiun financas la organizaĵo Esperantic Studies Foundation. Tra la popularega ret-serĉilo Google nun aperas reklamo pri Lernu.net. Fine de marto la teamo de la retejo sukcesis gajni konkurson de Google pri senpaga reklamo. De tiam aktivuloj preparadis la reklam-ŝildojn, kiuj ekde junio aperas diversloke en la reto.

VIKIPEDIO: la Esperanta Vikipedio (http://eo.wikipedia.org) atingis sian 25 000-an artikolon, pri la ‘Inkaa imperio’. La Esperanta enciklopedio kreskas je proksimume 33 artikoloj tage, kaj dum la lasta jaro en ĝi aperis 7 500 novaj artikoloj. La Vikipedio-Projekto estas multlingva enciklopedio kun proksimume du milionoj da artikoloj en 92 lingvoj. La Esperanta versio rangas kiel la 14-a plej ampleksa Vikipedio laŭ la nombro de artikoloj.

Scott Starkey

✪ HUMANISTOJ: La 1-an kaj 2-an de majo okazis en Peterburgo la 9-a konferenco de la Internacia Koalicio “Por la Humanismo!” Enkadre de la programo Oksana Burkina elpaŝis kun la prelego Humanismaj tendencoj en la moderna socio. Lingvistika aspekto. La plej grava rezulto de la prelego estis unu el la oficialaj decidoj de la konferenco: Akcepti Esperanton kiel la lingvon por internacia komunikado de la Koalicio kaj establi kontaktojn kun humanistoj-esperantistoj. Oksana Burkina estas peterburga E-aktivulino, studanta nun en postdiploma fako de la Peterburga ŝtata universitato kaj verkanta disertaĵon pri moderna fonologio de Esperanto. Ŝi estas REJM-komitatano kaj membro de TEJO. Informoj pri la konferenco kaj ties decidoj troveblas ĉe: http://forhumanism.org/?target=ru/conf2005about.html.

HASZPRA: Prof. d-ro Ottó Haszpra, redaktoro de la iamaj Sciencaj Komunikaĵoj, estas membro ne nur de la Akademio de Esperanto, sed ankaŭ de la Hungara Akademio de Sciencoj. Li estis elektita ties koresponda membro en 1998, kaj pasintjare kiel ordinara membro. La 14-an de aprilo 2005 li faris en la Salono de la Akademio sian membriĝan prelegon, kies titolo estis: Samrajteco kaj ekonomieco en la internacia komunikado, kiun sekvis granda aplaŭdo de la 60-persona aŭskultantaro. La prelego estis la unua en la historio de la Scienca Akademio, kiam la membriĝa prelego plene temis pri Esperanto kaj temoj ligitaj al la Internacia Lingvo.

ZVEREVA/AMIS: La 7-an de majo 2005, en la urbo Atlanto (Georgio, Usono) geedziĝis la redaktorino de Kontakto (kaj vicredaktorino de Tejo Tutmonde) Ĵenja Zvereva, kaj la redaktoro de Tejo Tutmonde (kaj vicredaktoro de Kontakto) Joel Amis. La ceremonio okazis en la Atlanta Loĝio de la Rozkruca Ordeno, AMORC (www.amorc.org), en la ĉeesto de parencoj, esperantistaj amikoj, kaj aliaj rozkrucanoj. Elkorajn bondezirojn!

Naŭ prelegoj en IKU kaj tri AIS-kursoj en Vilno

Naŭ fakuloj prelegos en la 58-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato en la 90-a Universala Kongreso en Vilno. La Estraro aprobis la programon de IKU surbaze de la rekomendoj de la Komisiono pri IKU.

Du el la prelegoj funkcios ankaŭ kiel enkondukoj al samtema kurso de Akademio Internacia de Sciencoj. Ekster la formala kadro de IKU okazos krome tria AIS-kurso.

La Vilnan IKU-sesion inaŭguros ĝia rektoro, prof. Aloyzas Gudavičius (Litovio). Post la inaŭguro li prelegos pri etnolingvistikaj aspektoj de Esperanto. Ankaŭ aliaj prelegoj rilatos al Esperanto aŭ interlingvistiko. D-ro Vilmos Benczik (Hungario) pritraktos skriban kaj voĉan Esperanton en semiotika spegulo kaj d-ro Aleksandr Duliĉenko (Estonio) la serĉadon de komuna lingvo por Eŭropo. Pri la aĝo de lingvoj parolos prof. Jouko Lindstedt (Finnlando), demandante, ĉu la litova vere estas maljuna kaj Esperanto juna lingvo. Pri granda publiko povas sendube jam anticipe kalkuli inĝ. Toon Witkam (Nederlando) kaj d-rino Jane Edwards (Usono), kies temoj estos respektive aŭtomata tradukado kaj vampiroj. D-ro Shigeaki Nagamachi (Japanio) prelegos pri la evoluo de matematiko kaj moderna matematika fiziko.

La prelego de prof. Hans Michael Maitzen (Aŭstrio) kaj prof. Amri Wandel (Israelo), La Lakta Vojo — nia hejmo en la universo, kaj tiu de prof. Ieva Švarcaitė (Litovio), Homara agado en la teritorio de la lasta kontinenta glaciepoko en la ĉebalta regiono: ekologia aspekto enkondukos AIS-kurson. Trian kurson de AIS en Vilno donos prof. Helmar Frank (Germanio) pri la temo La Sibiua programo de eŭrolingvistiko.

Same kiel en ĉiuj Universalaj Kongresoj ekde 1997, ankaŭ en Vilno kongresanoj povos aĉeti presitan kolekton de la IKU-prelegoj, kiu estos vendata post la UK en la Libroservo de UEA.

Tra la mondo

Aktivula trejnado en Havano

Kun aktiva partopreno de pli ol 30 geesperantistoj el Havano kaj reprezento de la gestudentoj de Universitato de Informadikaj Sciencoj, okazis semajnfine (2005.05.21-22) Seminario pri Aktivula Trejnado en Havano.

Julián Hernández Angulo, prezidanto de KEA, bonvenigis la partoprenantojn kaj informis pri la Aktuala situacio de la E-movado en Kubo. Aliaj traktitaj temoj estis: Alberto Fernández-Calienes Barrios Organizaj demandoj; Albania Duthill Álvarez kaj Julián Hernández Angulo Kulturo; Marta Alonso Gutiérrez kaj Pedro Fernández Rodríguez Instruado. Posttagmeze okazis prelegoj de Maritza Gutiérrez González: Utiligo de Esperanto laŭ la ekzemplo de Vikipedio; Esperanto, plia lingvo ĉe Nacia Inform-Agentejo (AIN); Ronald Baby González prezentis filmon dublitan kaj subtitolitan en Esperanto. Juan Ramón Rodríguez Gómez prelegis pri Informado pri Esperanto kaj prezentis kantojn kun gitara akompano. Oni deklamis poemojn kaj karaokeo en Esperanto provis kantigi ĉiujn. Dimanĉe okazis Ronda Tablo kun la temo Kiel plifortigi la movadon en Havano? Ĝin gvidis Julián Hernández Angulo kaj Mario Ruiz Karell. Dum adiaŭa tagmanĝo oni aŭdis pozitivajn komentojn pri la fruktodona semajnfino, kiu certe efikos je pli bona E-laboro en la ĉefurbo.

Alberto Fernández-Calienes

Kunveno de la Turo de Princo

De la 2-a ĝis la 4-a de majo 2005 okazis Esperanta Kunveno de la Turo de Princo Teng en Nanchang, ĉefurbo de Jianĝi-provinco en suda Ĉinio.

La kunveno, kiun partoprenis 72 ĉinaj kaj 5 eksterlandaj esperantistoj (unu niĝeriano, du poloj kaj du aŭstralianoj), havis riĉan programon kun interesaj interkona kaj distra vesperoj kaj ok kunsidoj pri Disvolviĝo de Esperanto kaj komerco per Esperanto, Ĉina Esperanto-movado, Esperanto kaj interreto, Pri Antaŭparolo en la Turo de Princo Teng k.a. La partoprenantoj ĝuis busan ekskurson tra la urbo, admiris la antikvan Turon de Princo Teng, la Aŭtun-akvan kaj Bayi-Placojn. Dum la kunveno funkciis Libroservo, okazis ekspozicioj kun fotoj pri la Esperanto-Movado kaj Esperantaj filatelaĵoj.

Chen Ji

Ni sciigu aliajn pri ni!

Ekde la 4-a ĝis la 11-a junio 2005 okazis en la urbo Partizánske (Slovakio) la trejn-seminario “Ni sciigu aliajn pri ni”. Junaj aktivuloj lernis kiel krei diversajn informilojn ilin uzi kaj efike kaj praktike.

Partoprenis 18 homoj el 7 landoj. La trejn-seminarion organizis SKEJ — Slovakia Esperanta Junularo kaj grupo Esperanto ĉe Interreto, kaj subtenis ĝin la EU-fondusa programo Junularo.

La unua el la du ĉefaj programlinioj traktis kreadon de paperaj informiloj (afiŝoj, flugfolioj, ktp). La trejnisto Haris Subačić baznivele sciigis la ĉeestantojn pri la ebloj de aspektig-programoj (Corel Draw, Adobe Photoshop), kaj donis ĝeneralajn konsilojn.

Poste la partoprenantoj havis spacon por krei proprajn afiŝojn. Fine de la seminario ne nur la trejnistoj pritraktis la afiŝojn, sed okazis ankaŭ konkurso. Laŭ la partoprenantoj en la por-Esperanta kategorio la plej bonaj verkoj estis de Vilam Búr, Łukasz Żebrowski, Katharina Tanzberger kaj Veronika Szabó, kaj en la kontraŭksenofobia kategorio verko de Tomasz Rozmiarek.

La dua programlinio temis pri kreado de multmediaj KD-oj/DVD-oj. Vilam Búr parolis pri la grandeco kaj universaleco de diversaj dosier-formatoj, gvidis kurson pri Kiel krei retpaĝojn kaj kiel uzi ilin por kunigi multmedian enhavon de KDDVD. Kiel ekzemplon la ĉeestantoj ricevis KD-n kun afiŝoj kaj fotografaĵoj, kiujn ili mem faris dum la seminario.

Sian spacon trovis ankaŭ la prelego La interkultura kaj psikologia aspekto de informoj fare de Peter Baláž, kelkfoje estis pritraktata la temo Projektoj, loka konzultanto informis (slovaklingve, kun traduko) pri la fondusa programo Junularo, Stano Marĉek prelegis pri enpaĝigo de revuoj kaj artikol-verkado, kaj Petr Chrdle pri Internacia kopirajto. La ĉeestantoj vizitis lokan reklamagentejon REKUK kaj spertiĝis pri kreado de reklamaĵoj.

La organizantoj dekomence sukcesis krei amikan, agrablan kaj kreeman etoson. Dank’ al tio la prelegoj estis ne nur monologoj de la prelegantoj, sed ankaŭ okazo por inspir- kaj spertigplenaj diskutoj. La trejnseminario estas ankaŭ pruvo, ke se ni uzos Esperanton ne kiel celon, sed kiel ilon, nia agado povas esti subtenata de ne-Esperantaj internaciaj organizaĵoj. Niaj celoj ja ne kontraŭas, sufiĉas nur trovi la plej taŭgan metodon. Eble tio estas la ĝusta vojo al la fina venko.

Rastislav Šarišský

[FORIGITA!: bildo]

Vigla laboro en koridoroj apud la prelegejoj

[FORIGITA!: bildo]

“Pacaj batalantoj” de la slovakia trejn-seminario dum ekskurso al Bojnice-kastelo

Freŝa vento en Mataró

Dum oktobro 2004 la liberecana sindikato CNT en la urbo Mataró petis de Kataluna Esperanto-Asocio kurson de Esperanto. La 23-an de oktobro oni publike prezentis ĝin kaj en novembro la kurso komenciĝis kun surpriza partopreno de 26 lernantoj.

La kurso, kiu disvolviĝis en du niveloj kaj al kiu KEA sendis du instruistojn, daŭris ĝis majo 2005.

Mataró ne estas nova loko por la esperantistaro: plurfoje Kataluna Esperanto-Junularo organizis renkontiĝojn en la urbo kaj en 1995 tie okazis la nacia kongreso. La loka bulteno Subversats uzas Esperanton de pluraj jaroj. KEA aranĝas ĉiujare kvar renkontiĝojn. La unua okazis ĉi-jare en Mataró kaj ĝi fariĝis 70-homa kongreseto kun kvar samtempaj programeroj.

Rezulte de la Esperanto-kurso en Mataró tie aperis nova Esperanto-grupo kaj venontjare sekvos trisemajna intensa Esperanto-kurso. Unu el la iniciatoj de la grupo estis dissendo de cirkuleroj al la tuta sindikata sidejaro de Katalunio kaj Balearoj, konsilantaj la lernadon de Esperanto, kune kun cirkulero de KEA, kiu proponis siajn lingvoservojn. El tio jam sekvis, ke aperos prezento pri Esperanto en la ĉi-jara jarlibro de la katalunaj liberecanoj.

Ferriol Macip i Bonet

Forpasoj

John A. Cole (1922-2005), dumviva membro, iama delegito kaj fakdelegito pri urbaj aferoj mortis en Santa Barbara, Usono.

Paulo Izaías Ereno (1949-2005), aktivulo de la E-movado i.a. en la brazila ŝtato Rio Grande do Sul, forpasis la 1-an de junio. En 1973-74 li laboris kiel grafikisto en la Centra Oficejo de UEA.

D-ro György Ferencz (1908-2005) forpasis la 30-an de januaro en Budapeŝto. Eminenta juristo, esperantisto ekde 1926. Li aktivis precipe movade unue en sia junaĝo, i.a. membro de UEA ekde 1928 kaj delegito 1932-34. En 1964 li reaktiviĝis kaj en 1970 realiĝis al UEA. Li precipe aktivis kiel instruisto kaj i.a. anstataŭis prof. Szerdahelyi en la E-fako de la universitato ELTE en 1977-78. Honora membro de Hungara E-Asocio ekde 1991. Aperigis multajn artikolojn, precipe pri juraj temoj, en “Hungara Vivo” k.a. gazetoj.

ITO Kanzi (1918-2005), “Ludovikito”, honora membro de UEA, forpasis post longa malsano la 25-an de aprilo en Kioto. Li esperantistiĝis en 1959, kiam oni festis la 100-an datrevenon de la naskiĝo de L.L. Zamenhof. Tio kvazaŭ aŭguris, ke kolektado kaj publikigo de la verkoj de d-ro Zamenhof estis fariĝonta lia vivoverko, al kiu li sin dediĉis dum pli ol tri jardekoj. Kiam UEA petis lin verki biografieton pri si por tiu ĉi revuo, krom la jaroj de siaj naskiĝo kaj esperantistiĝo, li skribis nur: komencis eldonadi la pvz-on en 1973. La minuskle skribita PVZ — li konsekvence ne uzis majusklojn — estas mallongigo de Plena Verkaro de Zamenhof, al kiu li aldonadis la vortojn iam kompletigota, ĝis li fine povis anstataŭigi ilin per iel tiel kompletigita. La grafike bela kompleto konsistas el 16 volumoj de originalaĵoj, 7 de tradukoj kaj 8 miks-enhavaj kromkajeroj. La plej signifajn verkojn li kunigis en la trivoluma iom reviziita plena verkaro de l.l. zamenhof (Originalaroj I-III). Tria serio estas Ludovikologia Dokumentaro, eble neniam kompletigotaj necesaj aldonoj al la pvz, kies plano antaŭvidis 26 volumojn, el kiuj aperis 21. Ito Kanzi krome verkis pli ol 5000-paĝan japanlingvan biografian romanon pri la vivo de Zamenhof, kies unua volumo aperis en 1967 kaj la lasta en 1978.

D-ro Klaus Karner (1943-2005) mortis neatendite la 27-an de majo. Li estis reprezentanto de SAT en Aŭstrio kaj dum la lastaj jaroj instruis Esperanton en la Universitato de Innsbruck.

Prof. d-ro Jan Knappert (1927-2005), internacie fama fakulo pri la svahila lingvo, mortis la 30-an de majo 2005 en Hilversum, Nederlando. Li profesoris en Loveno kaj Londono kaj pluraj universitatoj afrikaj. Li prelegis en pluraj TEJO-seminarioj en la 70-aj jaroj kaj estis rektoro de IKU de la 73-a UK en Roterdamo en 1988. Lia dudirekta Esperanto-suahila vortaro aperis en du eldonoj (1983, 1996).

Lalju C. Lalev (1922-2005), iama delegito, mortis la 8-an de februaro en Trojan, Bulgario.

MAEDA Kimiko (1928-2005) mortis la 21-an de januaro. Nomata de Ludovikito kiel unusola mia amikino, ŝi estis lia sekretario en medicina eldonejo. Ŝi eklernis Esperanton kun s-ro Ito kaj estis poste, sub la pseŭdonimo “emilia k. m. ĝojkampf”, unu el la “provizoraj komitatanoj” de PVZ.

Josef Merz (1938-2004), dumviva membro, mortis en Bamberg, Germanio.

Ali B. Milani (1913-2005), iama fakdelegito pri bahaismo, forpasis la 25-an de marto en Sidnejo. Li naskiĝis en Turkmenio kaj aktivis por Esperanto, precipe en bahaaj rondoj, en Britio, Usono kaj Aŭstralio. Li gvidis korespondan E-kurson kaj partoprenis en multaj UK-oj.

Ivan Slávik (1932-2005), mortis la 22-an de majo en Nová Dubnica, Slovakio. Li estis fakdelegito pri ĵurnalismo kaj aktiva aŭtoro de krucvortenigmoj por Esperantisto Slovaka.

Kjell Walraamoen (1931-2005), kunverkinto (kun Lina Gabrielli) de la poemaro “Ni devas vivi” (1974), mortis en Alvdal, Norvegio, la 20-an de majo.

L.A. Walther (1917-2004) mortis en Portland, Usono. Ŝi estis regula membro de Societo Zamenhof kaj patrono de TEJO.

Julie Winter (1906-2004) forpasis en Wolfhagen, Germanio. Ŝi estis konstanta membro de Societo Zamenhof ekde 1979. De 1969 ĝis 1992 ŝi estis respondeculo de Veterana Esperantista Klubo.

Jarlibro 2005 aperis

Kun moderna kovrila dezajno fare de Ferriol Macip i Bonet aperis Jarlibro 2005 de UEA.

Omaĝe al la jubileo de la Universalaj Kongresoj de Esperanto la 288-paĝan volumon malfermas foto de Alfred Michaux kaj Paul Boulet, organizintoj de la Bulonja Kongreso en 1905. La antaŭparolon de Claude Nourmont, vicprezidantino de UEA, inspiris ankaŭ tri aliaj jubileoj: same antaŭ cent jaroj fondiĝis la Lingva Komitato, estis eldonita la Fundamento de Esperanto kaj ekaperis la revuo Esperanto.

En la unua parto de la Jarlibro, eldonita ankaŭ aparte kiel Gvidlibro 2005, aperas adresoj k.a. informoj pri la organoj, instancoj kaj servoj de UEA kaj TEJO, same kiel pri landaj kaj fakaj asocioj, pri edukaj kaj kulturaj organizaĵoj, bibliotekoj k.a. establoj. Krom tio oni trovas tie la Esperanto-rezoluciojn de Unesko kaj la gvidliniojn de UEA por informado pri Esperanto. La Jarlibro enhavas multajn anoncojn kaj kuponon, kiu rajtigas je 10-procenta rabato ĉe la libroservo de UEA. Du trionoj el la libro konsistas el la adresaro de la Delegita Reto de UEA kun 1784 individuoj en 92 landoj. Estas 53 ĉefdelegitoj, 991 lokaj delegitoj, 133 vicdelegitoj, 36 junularaj kaj 1344 fakaj delegitoj. Krome en Brazilo estas 5 regionaj delegitoj. La fakaj delegitoj reprezentas ĉ. 800 fakojn. Du el tri delegitoj estas kontakteblaj retpoŝte, ĉar sian retadreson publikigas 1203 delegitoj, t.e. 67,4% el la tuta delegitaro. Sub la koncernaj urboj aperas kontakt-informoj pri 81 lokaj Esperanto-grupoj en 28 landoj.

Invito al Esperanta Fabelkonkurso

La finna literatura centro Päätalo-instituto okazigas jam la sesan fabelkonkurson en Esperanto por infanoj. Estas tri kategorioj: infanoj ĝis 8-jaraj, 9-10-jaraj kaj 11-13-jaraj.

La konkursaĵoj estu verkitaj originale en Esperanto de individuaj infanoj aŭ de grupoj (ekz. lernejaj klasoj). En la skribado aŭ tajpado plenkreskulo rajtas helpi laŭ sia konscienco. Individuaj kaj grupaj konkursaĵoj estos taksataj aparte. Oni sendu la konkursaĵojn poŝte kaj ili alvenu plej laste la 15-an de septembro 2005 je la adreso: Päätalo-instituto, Fabelkonkurso, PL 39, FI-93401 Taivalkoski, Finnlando.

Oni uzu pseŭdonimon kaj menciu, ĉu temas pri grupo aŭ unuopulo. La nomo, adreso, naskiĝdato kaj (se eble) telefonnumero aŭ retadreso de la konkursanto estu en aparta koverto. La rezultojn oni publikigos la 18-an de oktobro, kiam finnoj festas la nomtagon de Satu (finna vorto por fabelo). En ĉiu branĉo estas principe tri premioj. Unu el la gajnintoj de la unua premio ricevos ankaŭ la ĉefpremion “Fabelo Internacia”.

Pli da informoj donas la komisiito pri la konkurso: S-ino Aini Vääräniemi, Vääräjärventie 26 A, FI-93590 Vanhala, Finnlando; rete: a...@pp.inet.fi.

Fabeloj, premiitaj en antaŭaj jaroj, legeblas en: http://www.taivalkoski.fi/paatalo-instituutti/esperanto.htm

Revuo Esperanto 2005 9

Malferme

Tra l’ okulvitroj de simpla kongresano

La ĉefa avantaĝo

Finfine okazis. En la centa jaro de la UK-historio, mi, partopreninta ses Universalajn Kongresojn el la naŭdeko, venis al la UK en Vilno kiel simpla kongresano. Esti simpla kongresano — jam avantaĝo! Mi povintus dormegi ĝis la tagmezo, poste promenadi tra la belega urbo, dormeti en iu el la vesperaj koncertoj aŭ teatraĵoj, poste diboĉi kun amikinoj, renkontante novan sunaperon, kaj tiel — ĝis la Solena Fermo. Tamen tiu vojo ne estas la mia.

En la antaŭaj kongresoj vizititaj — en Vieno, Tampereo, Tel-Avivo ktp — mi opiniis min vere kompatinda! Ĉar, venante al UK-oj por labori, mi povis viziti apenaŭ dudekonon de la programo — la ceteran tempon formanĝis la preparado de la programeroj, pri kiuj mi respondecis. Mi trarigardis la Kongresajn Librojn kaj glutis larmojn, komprenante, ke mi neeviteble perdas la brilon de Tonkin-prelegoj, la spriton de ĉeftemaj diskutoj, la ĝuon aŭdi eminentajn aŭtorojn en la Libroservo ktp, ktp. Mi esprimas sinceran kompaton al la organizantoj, kiuj konstante perdas tion, kiuj havas liberan tempon nur por spekti vesperajn programerojn, kaj eĉ tiujn — ne ĉiutage. Ja jes — dank’ al ili la UK-oj estas vive plensangaj, incitaj, allogaj, ĝuindaj — sed mi kompatas ilin, ĉar ĉiu el ili ĉeestas nur sian parton de la programa trezoro.

Nun mi scias, kio estas la ĉefa avantaĝo de simpla kongresano. Estas liberoj. La libero tuj post registriĝo kaj enhoteliĝo marki en la ĵus ricevita freŝa Kongresa Libro ĉiujn allogajn programerojn. La libero konscii certe, ke nenio, krom eventuala propra pigro, estas nun serioza obstaklo por viziti kaj ĝui ĉiujn markitaĵojn. La libero pripensi ĉion viditan-aŭditan, pentri en la kapo pli-malpli ĝeneralan bildon pri la UK kaj fari konkludojn. Ĉio ĉi validas, certe, nur por la simpla kongresano, venanta kongresumi, ne turismumi.

Ĉi foje mi uzis ĉiujn liberojn — mi markis ĉ. 50 programerojn, mi vizitis eĉ pli, mi faris konkludojn laŭ mia kompreno nur tie, kie mi opinias min pli-malpli kompetenta. Kelkaj el la konkludoj eble estas interesaj kaj diskutindaj, mi kuraĝas prezenti ilin ĉi-sube.

Klerigo furoras

La plej interesa kaj enhavoriĉa mi opinias la Klerigan Lundon — vastan antaŭtagmezan programon, organizatan jam la trian fojon post Gotenburgo kaj Pekino. Por mi ĝi estis la unua, kaj mi strebis kapti laŭeble pli da eroj el tiu programo. Tamen ja kiel oni kaptu, se dividitaj je tri unuhoraj blokoj en kelkaj aŭditorioj samtempe estis prezentataj temoj diversaj, sed egale interesaj. Ne nur por mi — la salonetoj estis plenŝtopitaj! El la unua bloko mi elektis prezentadon de literaturaj skoloj, lerte faritan de Nikolao Gudskov (Rusio), Árpád Máthé (Hungario) kaj Jacques Le Puil (Francio) — mi restis plene kontenta. Sed ja ankaŭ pri Landaj Asocioj mi volonte estus aŭdinta, des pli — pri la situacio en internaciaj rilatoj… La duan blokon mi devis oferi por partopreni la kunvenon de artistoj; mi faris tion preskaŭ plorante, ĉar la prezentado pri Informado treege logis min. El la tria bloko mi elektis por mi la atentotiran prezentadon pri Tradukado, lerte faritan de István Ertl, Gerrit Berveling kaj Spomenka Štimec, sed mi ege bedaŭris pri la nevizitita prezentado de la Kulturcentroj Esperantistaj… Ĉu ne estus bona solvo, se la programreĝisoroj decidus semi la klerigajn erojn iel-tiel en ĉiu kongresa tago, kaj nomu la tuton ekzemple tiel: Klerigaj Kongresaj Horoj (KKH)? Ĉar, mi konfesu, alitempe pli ol unu fojon mi havis liberan horeton, ne trovinte en la programo ion interesan por mi persone.

Kongresa temo

Tri kunsidoj, majstre reĝisoritaj de Ulrich Lins, laŭmerite allogis atenton de la kongresanoj — ĉiufoje la granda salono Hodler ne havis liberajn seĝojn. Temis ĉi-foje pri kelkaj interesaj momentoj en la historio de UK-oj (la unua kunsido), pri la signifo de UK por kongresano aparta (la dua kunsido) kaj pri la perspektivoj por UK (la tria kunsido). Artisteca enkonduko de Humphrey Tonkin tuj ekde la unua kunsido kaptis la atenton de la ĉeestantoj, kaj en la du sekvantaj kunsidoj mi jam vidis en la salono preskaŭ la saman konsiston de la venintoj. La kunsidantoj sufiĉe aktive partoprenis la diskutadon post la prezento de ĉiuj podianoj, sed mi ne kuraĝu diri, ke la opinirezervo de tiom amasa aŭditorio estis uzita centprocente. Ĉu la ĉeestantojn eksterpodiajn iom subpremis la paroloj faritaj de la podianoj, aŭ mankis la tempo por pripensi ĉion aŭditan kaj formi propran opinion? Cetere, la tempo efektive mankis por la publiko, ĉar kelkaj podianoj ne tro rigore zorgis enpremi sian paroladon en la minutokvinon donitan de la reĝisoro. Laŭ mi, la lasta nepre devas agi iom pli diktatorece kontraŭ ĉiu ŝatanto babili de sur la podio. Ĉiuokaze — eble pro la speciala gusto kaj speciala signifo de la ĉijara kongresa temo — ĝi estis akceptita kaj laŭdita de la kongresanoj.

Kompatindaj bardoj

Tute ne mankis artaj prezentaĵoj en la programo. Mi kun anima ĝuo vizitis la koncerton de Daniel Xavier Haddad, kiu sukcesis farĉi per speciale brazila gusto eĉ nian tradician himnon. Mi admire akceptis la programojn de la koruso de la Litova Scienca Akademio kaj de la nederlanda Akordo. Mi venis al la teatraĵo Kiel mortigi sian edzinon verŝajne por ricevi specialan sperton. La aspiratan sperton mi ne trovis, sed trovis multajn kaŭzojn por sincera rido, ĉar la aktora paro rolis tute elokvente. Mi estis ravita per la kolorabundo de la Nacia Vespero. Mi eĉ sukcesis pli-malpli kviete dormi dum la pli-malpli enua Internacia Vespero, vekiĝante ĝustatempe por atentindaj partoj. Sed kiel simpla kongresano, ankaŭ kiel iama reĝisoro de dumkongresaj artaj programoj, mi ne komprenas ies altintencan decidon pri unusola koncerto por unusola profesie forta esperantista ensemblo litovia Asorti. Des pli ĉar mi ne sukcesis trafi ĝin — la koncerto okazis en la alventago kongresa, sabate je la 15-a horo, dum mi ricevis mian Kongresan Libron nur je la 16-a… Ĉu estonte oni provu konatigi kongresontojn kun la Kongresa Libro minimume semajnon antaŭ la UK? Mi tamen emfazu, ke eblus trovi ankaŭ certajn temporezervojn en la programo, por ke tiom interesaj muzikistoj ricevu du koncertojn. Ekzemple, la Horo de Litova Poezio (rava kaj inda programero, tamen ĉambra!) por ok aŭskultantoj ricevis la koncertejon Bulonjo…

Alia afero estis por mi okulfrapa speciale. La UK-on en Vilno kiel simplaj kongresanoj partoprenis bardoj en kvanto rekorda. Mi nomu ĉiujn: Georgo Handzlik (Pollando), Julián Hernández (Kubo), Jacques Le Puil (Francio), Mikaelo Bronŝtejn, Mikaelo Povorin, Evelina Sokolova (Rusio). Neniu el la nomitoj prezentis sin oficiale sur la kongresa podio, krom po unu kanto de kelkaj en la programo de la Internacia Vespero. Ĉu iu komprenas la kialon? Mi — ne. Reliefiĝas la demando: se al certa UK aliĝas tiom da bardoj (ja tio kontroleblas anticipe per la listo de aliĝintoj), ĉu ne endus fari specialan vesperon de barda arto? Ja la bardoj kutime eĉ ne postulas pagon por siaj prezentadoj… Iam en Vieno mi provis fari ion similan spontane, bonŝance ricevinte unu programhoron de la gvidantoj. Tri elstaraj personoj, restintaj ekster la oficiala programo — Anjo Amika, Jacques Le Puil kaj Nikolaj Lozgaĉev — sukcesis prezenti sin al la plenplena salono kaj ravis la aŭskultantojn. Por la brila poeto kaj kantisto Nikolaj Lozgaĉev tiu apero sur la kongresa podio estis la unua kaj la lasta. Post kelkaj jaroj li pereis pro hazarda akcidento…

Kongreso-insulo

Jen la demando eble plej grava: Ĉu la kongresurbo Vilno sciis pri la Kongreso? Evidentas la respondo: jes, certe jes! Mi legis, ke estis aro da antaŭkongresaj artikoloj en la loka gazetaro. Mi vidis diversajn atentokaptajn reklamaĵojn dum promenado en la urbo. Tamen aserto pri sufiĉo de ĉio ĉi provokas mian sinceran dubon. En iu kanto ĉeestis la frazo, ke la Kongreso estas insulo, kie ni dum semajno restas en ideala societo, forpuŝinte la eksterajn zorgojn kaj problemojn. Nun mi konfesu, ke mi ne plu opinias similan sintenon bona.

Ni, kongresanoj, ne venis al la urbanoj. Do, la urbanoj ĉerpis la informojn pri la Kongreso kaj pri ni, kongresanoj, el lokaj amaskomunikiloj, kiuj, siavice ĉerpis tiujn el fontoj ne ĉiam objektivaj. Sen povo kompreni la litovan, mi avide konsumis ĉion, kio aperadis pri la UK en la loka gazetaro ruslingva. Ho, kiom da stultaj klaĉoj, kiom da ofendaj onidiroj mi estis leginta! Ne indas citi la tutan fatrason, sed ja ni mem kulpas!

Mi diras ni, supozante ĉiujn kongresanojn, senescepte. La lokaj organizantoj havis tro da zorgoj por akcepti nin, por senproblemigi nian restadon dumkongresan, fakte — por krei tiun idealan Kongreso-insulon. Sed ni, kongresanoj, preteratentis, ke ekster tiu insulo plaŭdas la homa maro, regule misinformata pri ni, eĉ se ne intence.

Ni rajtas jam forgesi. La Kongreso finiĝis. Sed boras mian kapon la penso, ke tiuj misinformitoj, aborigenoj de la kongresurbo, eble neniam estos en niaj vicoj, kaj ke ankaŭ mi kulpas… Estas multaj rimedoj por montri nin al la ekstera publiko en ajna kongresurbo. Ni faru rondajn tablojn por lokaj raportistoj — nur absoluta ŝtipkapulo preterlasos la eblecon intervjui reprezentantojn de ĉiuj kontinentoj. Ni venigu konvenajn ekspoziciojn kaj montru ilin en iu bone vizitata loko. Ni petu la samajn “espajn bardojn” veni en la stratojn kongresdimanĉe por kanti — neniu rifuzos…

Eĉ nia perfekta laboro-ripozo enkadre de nia Kongreso-insulo estiĝas certagrade malinda ne nur pro tio, ke ni ne informas la eksterulojn, ne varbas novajn adeptojn, sed ĉefe pro tio, ke, ĉar ni ne informas kaj ne varbas, aliaj informas pri ni. Kaj jam dirite, ke oni ne objektive informas, do faras kontraŭvarbadon, ĉu ne? Ni ne forgesu tion dum ontaj UK-oj.

Ekster la kongresejo

Tre multaj aranĝoj estis okazintaj ekster hotelo Reval, ekster Bulonjo kaj ekster Zamenhof (Siemens Arena). Ne mankis la multnaciaj kunsidoj-kundrinkoj en la hoteloj, kie loĝis esperantistoj, en apudaj kafejoj, en parkoj de la urbo. Tio estas tradicia ero eksterprograma, sed okazis ankaŭ kelkaj pligravaĵoj.

Endas mencii unuavice la kunvenon de ekssovetiaj esperantistoj, dediĉitan al la 40-jara jubileo de la fama SEJM — Sovetia Esperantista Junulara Movado. La kunvenon ĉeestis ĉ. 80 iamaj gejunuloj, loĝantaj nun en la sendependaj ŝtatoj, formiĝintaj post la disfalo de Soveta Unio, aŭ en aliaj, pli foraj lokoj de la terglobo. La ejon por la kunveno afable disponigis Litova Esperanto-Asocio. La kunvenintoj konstatis, ke la ideon pri fondo de SEJM sufloris Humphrey Tonkin, kaj ke la suflorito Anatolo Gonĉarov brile efektivigis tiun ideon, fondante eble la plej amasan kaj la plej aktivan junularan E-organizaĵon, kiu sukcese funkciis dum 13 jaroj. Estis faritaj multaj gravaj paroladoj, estis kantitaj multaj famaj “oraj kantoj” el la SEJM-epoko. Entute la kunveno daŭris kvar horojn; bedaŭrindas nur, ke nenia, almenaŭ duonhora informo pri la grava jubileo trovis lokon en la oficiala kongresa programo.

Kaj certe menciindas la riĉa junulara programo, okazanta ĉiutage en la studenta komunloĝejo transstrate de la kongresejo. La kunordiganto de la junulara programo, la ĉarma Vita Petronyté, meritas sincerajn laŭdojn kaj dankojn. La junaj kongresanoj ne nur havis prezindan loĝlokon. Dank’ al zorgoj de Vita kaj kelkaj helpantoj, ili havis la eblecon trinki malmultekostan teon aŭ kafon kun kukoj, spertiĝi pri litovaj popoldancoj, diskotekumi kaj ĝui ĉiuvespere la koncertojn de bardoj kaj de rokmuzikistoj “espaj”. Ankaŭ ĉi tie, tamen, senteblis manko de informoj pri la junularaj aranĝoj: du alineoj ĝeneralaj en la Kongresa Libro nenion diris prie, sed la anoncojn, kiuj akurate aperadis sur la anonctabulo, ne multaj atentis en la kongresa svarmado.

Mikaelo Bronŝtejn

La UK kiel Kongresa temo:

En Vilno oni diskutis pri la historio, nuntempo kaj estonteco de niaj Kongresoj

Vilno okazis cent jarojn post Bulonjo. Tial la kongresa temo ĉi-foje celis trakti la Kongresojn mem. Al la temo Universalaj Kongresoj: 100 jaroj de interkultura komunikado estis dediĉitaj tri diskutkunvenoj, ĉiufoje kun malsamaj podianoj; ili daŭris entute ses horojn.

La unua kunveno koncentriĝis al la historia perspektivo. Humphrey Tonkin enkonduke parolis pri la signifo, kiun la Unua UK havis por la formiĝo de Esperanto-parolkomunumo. Poste, eksmembroj de Lokaj Kongresaj Komitatoj (LKK) parolis pri siaj organizaj spertoj, malkaŝante kio okazis malantaŭ la kulisoj. Vilmos Benczik kaj Josi Ŝemer ilustris la politikan fonon de “siaj” UK-oj: la ĵongladon, kiu necesis en la periodo de la Malvarma Milito, kaj la ekscitan historion de neokazinta kaj de bonŝance sukcesinta Kongresoj en Telavivo. Estis memorigite ankaŭ pri la vojo al vera tutmondeco de la Kongresoj, komencita antaŭ precize 40 jaroj per la 50-a UK en Tokio.

La dua kunsido traktis la kernan demandon Kion donas (donis) al mi Universala Kongreso? Tre ofte oni aludas je la granda populareco de kongresa partopreno. Sed ĝis nun oni malofte precizigis, kiuj trajtoj faras la kongresojn tiel allogaj, kio en la programo (aŭ ekster ĝi) kontribuas al la formiĝo de la unika etoso. En Vilno konataj esperantistoj, sed ankaŭ ordinaraj kongresanoj, rakontis pri la tute persona utilo, kiun UK donas al ili, kaj tiel helpis klarigi al ni la “sekreton” de la sukceso. Plej elokvente faris tion la koreino Song Jeong-ok, kiu konfesis, ke iam estis por ŝi kultura ŝoko rimarki la diferencon de eŭropanoj disde koreoj, sed ankaŭ la nekredeblan diversecon de kongresanoj. La ekssovetiano Mikaelo Bronŝtejn memoris la partoprenon en sia unua UK (Varna 1978) kvazaŭ revelacion, dum la italino Edvige Tantin, tre ofte partopreninta en UK, emfazis, ke la Solena Malfermo ĉiam ravis kaj daŭre ravas ŝin, ĉar ĝi inaŭguras la ĉiujaran feston de la esperantista “popolo”, kie senfine prezentiĝas okazoj por renkonti interesajn homojn. La ĉino Yu Tao aldonis, ke dank’ al UK li iĝis “konkreta esperantisto”. Por pluraj podianoj la UK-oj estas granda edukejo, ankaŭ interkultura; fontas tie impresoj, kiuj povas eĉ ŝanĝi la vivon. La kroato Zlatko Tišljar argumentis, ke UK estas la teritorio de la esperantistoj kaj ĝi restu tia, sed postulis, ke ĝi elmontru sin ankaŭ ekster la Esperanto-movado, ekz. per prelegoj por la ĝenerala publiko aŭ dancfesto kun loĝantoj sur la urba ĉefplaco.

Ankaŭ la tria kunveno, kiu temis pri la estonteco de UK, revenis al la demando kiel alirebligi partojn de la programo al eksteruloj. Konkretaj proponoj pli multe rilatis tamen al estontaj aspektoj de la interna strukturo; ili kune iom kontraŭdiris la tezon de Tonkin, ke la esperantistoj estas tre konservativaj kaj malmulte emas al ŝanĝoj en la karaktero de la UK-oj. Masako Tahira opiniis, ke “drastaj ŝanĝoj” ne eblas; ŝi nomis la lastatempajn UK-ojn kompromisaj modeloj ankaŭ por la estonteco “kiel kulturejo por Esperanto, servejo por turismo, montrofenestro por la ekstera mondo kaj laborkunvenejo por Esperantio”. Anna Löwenstein ripetis sian proponon (vidu nian revuon, februaro 2004) riĉigi la UK-on per foiraj elementoj, Franko Luin pensas pri “virtuala kongreso” kompletige al la reala UK, kaj Detlev Blanke pledis por serio de laborkonferencoj apud la UK, kies “festivala” karaktero ne facile ebligas seriozan diskuton pri movadaj aferoj. Aliaj proponis, ke la Kongresa Libro estu pli frue, nome rete, havebla, ke la Interkona Vespero kaj pli da “socialaj” aranĝoj donu la ŝancon paroligi, ne nur aŭskultigi la kongresanojn, kaj ke ankaŭ en la ekskursa tago estu vesperaj programeroj. Pluraj parolantoj esprimis la deziron, ke al pli da triamondanoj per financa helpo estu ebligata la partopreno en UK-oj. Ĉiuj ĉi ideoj kaj proponoj estu ekzamenataj en laborgrupo (proponita de Tonkin), kiu esploru kiel reformi la UK-ojn.

Kiel atingi la publikon — tiu demando ne lasis ankaŭ la diskutantojn de la Vilna UK trankvilaj. Kelkaj avertis kontraŭ troaj atendoj, argumentante ke la esenco de UK, nome ĝia person-interproksimiga valoro, ne estas facile komprenigebla al eksteruloj, eĉ se taŭgaj interpretistoj estus je dispono. Eble ankaŭ pro tio la Kongreso akceptis Deklaron (ne rezolucion), kiu alvokas bonvolajn homojn lerni Esperanton kaj praktiki ĝin, ekzemple en la granda ĉiujara evento “Universala Kongreso”. Ke la UK estas nia plej granda fieraĵo, estas verŝajne preskaŭ unuanima opinio — bone do, ke Vilno donis okazon (re)konsciigi pri tio.

Ulrich Lins

Solena Inaŭguro

Okazaĵo de nacia signifo

La jubilea 90-a Universala Kongreso de Esperanto, jubilea ankaŭ pro tio, ke ĝi okazis 100 jarojn post la unua UK en Bulonjo ĉe Maro, komenciĝis en la salono Zamenhof dimanĉe matene je la 10-a horo, per la Solena Inaŭguro.

La prezidanto de UEA Renato Corsetti bonvenigis la kongresanojn, prezentis la podianojn kaj salutis la ĉeestantajn diplomatojn kaj honorajn gastojn. Salutvortojn de la alta protektanto, prezidento de Litovio Valdas Adamkus, laŭtlegis la litova ministro por eksteraj aferoj Antanas Valionis. Sekvis salutparolado de la urbestro de Vilno Artūras Zuokas (parte en bonega Esperanto) kaj salutvortoj de la Ĝenerala Direktoro de Unesko Koïchiro Matsuura, kiujn voĉlegis la Vicprezidanto de UEA Claude Nourmont (legu apude). La kongreson jam tradicie alparolis D-ro Louis Zaleski-Zamenhof, la nepo de Ludoviko Zamenhof (legu sube). Renato Corsetti jene enkondukis liajn salutvortojn: Vi ĉiuj konas la linion en “La Vojo”: La nepoj vin benos. Mi ĉiam komprenis ĝin kiel ĝeneralan bondeziron de Zamenhof. Sed li eble havis en la menso ankaŭ konkretan nepon, kiu nun nin “benos”...

Post muzika interludo de la ĉambra koruso Brevis, Povilas Jegorovas, prezidanto de Litova Esperanto-Asocio kaj de la Loka Kongresa Komitato, en sia salutparolo atentigis, ke la Universala Kongreso por Litovio estas okazaĵo de nacia signifo. D-ro Ulrich Lins, reĝisoro de la Kongresa Temo, enkondukis la kongresan temon Universalaj Kongresoj: 100 jaroj de interkultura komunikado kaj invitis la kongresanojn al la tri kongresaj diskutoj: dimanĉe, marde kaj ĵaŭde. Renato Corsetti, Prezidanto de UEA, prezentis sian solenan paroladon (sur la p. 177).

Post plua muzika interludo sekvis tradiciaj salutoj de la reprezentantoj de TEJO (Aleks Kadar), ILEI (Atilio Orellana Rojas), Akademio de Esperanto (Geraldo Mattos) kaj SAT (Yamasaki Seiko). Dum la Solena Inaŭguro estis publike anoncitaj la nomoj de ok novaj honoraj membroj de UEA (detaloj en la oktobra numero). Sekvis la plej emocia parto de Universalaj Kongresoj, la tradiciaj salutoj de niaj landaj reprezentantoj el 55 landoj, laŭ alfabeta ordo. Du el la landoj estis reprezentitaj de la sama salutanto, György Nanovfszky, kiu estas la ambasadoro de Hungario en Singapuro.

La solena inaŭguro finiĝis tagmeze per la tradicia komuna kantado de “La Espero”, en agrabla akompano de la ĉambra koruso Brevis. Post la himno la prezidanto de UEA per martelbato oficiale malfermis la kongreson.

[FORIGITA!: bildo]

Solena malfermo de la 90-a UK

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj dum la malfermo

[FORIGITA!: bildo]

D-ro Lins enkondukas la kongresan temon

[FORIGITA!: bildo]

Salutas Hernández Angulo el Kubo

[FORIGITA!: bildo]

Libroservo de UEA, Ionel Oneţ

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

Salutmesaĝoj

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 90-a Universala Kongreso de Esperanto

Sinjoro Prezidanto, Gesinjoroj Honoraj Gastoj, Estimataj Gekongresanoj, karaj Amikoj,

Mi ĝojas renkontiĝi kun vi en Vilno, urbo, ho, kiel ĝuste elektita rilate al la kongresa temo, urbo kie plurjarcent-longe pace kunvivas multnombraj kulturoj: la litova, la pola, la rutena, la juda kaj la karaima. Vilno, la ĉefurbo de iama grandduklando reginta sur larĝegaj teritorioj inter du maroj: la Balta kaj la Nigra. Vilno, ekde la dekkvina jarcento ĉefurbo de la litova parto de la pol-litova plurnacia respubliko, tiam unusola respubliko en la tuta Eŭropo (fakte la dua, se konsideri tiun de San Marino), pramodelo de la hodiaŭa Eŭropa Unio, pramodelo de la interkultura komunikado.

Ni festas hodiaŭ ĉi tie la centjaran jubileon de niaj universalaj kongresoj, kongresoj kiuj dum la pasinta jarcento al tiu interkultura komunikado daŭre kontribuadis. Permesu al mi, okaze de tiu jubileo doni la parolon al mia Avo, kiu ĝuste antaŭ cent jaroj la unuan Esperanto-kongreson inaŭguris. Mi ŝatus rememorigi tiamaniere kelkajn frazojn de li tiam esprimitajn:

Mi salutas vin, karaj samideanoj, fratoj kaj fratinoj el la granda tutmonda homa familio, kiuj kunvenis el landoj proksimaj kaj malproksimaj, el la plej diversaj regnoj de la mondo, por frate premi al si reciproke la manojn pro la nomo de granda ideo, kiu ĉiujn nin ligas… Tra la aero de nia salono flugas misteraj sonoj… la sonoj de io granda, kio nun naskiĝas. Tra la aero flugas misteraj fantomoj... ili estas imagoj de tempo estonta, de tempo tute nova. La fantomoj flugos en la mondon, korpiĝos kaj potenciĝos, kaj niaj filoj kaj nepoj ilin vidos, ilin sentos kaj ĝuos… Nun la unuan fojon la revo de miljaroj komencas realiĝi. En la malgrandan urbon de la franca marbordo kunvenis homoj el la plej diversaj landoj…, kaj ili renkontas sin… ne mute kaj surde, sed ili komprenas unu la alian, ili parolas unu al la alia kiel… membroj de unu nacio… Ni, membroj de la plej malsamaj popoloj staras unu apud alia ne kiel fremduloj…, sed kiel fratoj, kiuj ne altrudante unu al la alia sian lingvon, komprenas sin reciproke… Ni konsciu bone la tutan gravecon de la hodiaŭa tago, ĉar hodiaŭ inter la gastamaj muroj de Bulonjo-sur-Maro kunvenis ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj. Benata estu la tago, kaj grandaj kaj gloraj estu ĝiaj sekvoj!

Nun post cent jaroj pasintaj, mi insistu pri la graveco, daŭre aktuala, de tiuj ĉi vortoj. Ĉar la altrudo de lingvo de nacio pli forta al popoloj malfortaj daŭre minacas; altrudo, kiu riskas detrui la ekziston mem de multnombraj lingvoj nur de malgrandaj naciaj grupoj parolataj, tamen estantaj vehikloj de iliaj specifaj kulturoj. Dum kontraŭe: la lingvo neŭtrala, la dua lingvo por ĉiuj, permesas komuniki respektante kulturojn plej diversajn, kies plurismo prezentas unu el la plej valoraj riĉecoj de la homaro. Nia lingvo Esperanto servas komunikadon interkulturan apogiĝantan sur estimo reciproka. Kaj jarcentlonge la Universalaj Esperanto-Kongresoj pruvas al la mondo la eblon kaj la atingojn de interkultura komunikado sur neŭtrala fundamento de egaleco kaj de toleremo.

Dum tiu nia jubilea jaro forlasis nin granda amiko de Esperanto, la Papo Johano Paŭlo la dua. Ordeninte Lin siatempe per medalo de la Fondumo Zamenhof, mi prononcis al Li vortojn de mia Avo, antaŭ cent jaroj de Li verkitajn: kristanoj, hebreoj aŭ mahometanoj, ni ĉiuj de Di’ estas filoj…, vortojn kiuj perfekte aŭguris la ekumenan idealon de Johano Paŭlo, komunikadon interreligian, same sur fundamento de toleremo realigatan. Omaĝo al Lia memoro!

Karaj Geamikoj! Estinte malgranda knabo, mi salutis unuafoje, antaŭ sepdek jaroj, la Universalan Kongreson, parolinte en la nomo de la Familio Zamenhof. Dum la freŝdataj kongresoj, same dum la hodiaŭa, mi salutas vin ĉiujn kiel unu grandan Zamenhof-Familion; Familion ne nur interreligie kaj interkulture komunikantan, sed samtempe kreantan kulturon internacian, kulturon bazitan sur nia lingvo kaj sur ĝia globa Interna Ideo. Ni ne ĉesu klopodi tiun nian familion daŭre larĝigi, alcelante iĝi la kerno de granda rondo familia, kiun popoloj faros en konsento, komprenante unu la alian… ĝis la bela sonĝo de l’ homaro por eterna ben’ efektiviĝos…

Louis C. Zaleski-Zamenhof

Mesaĝo de Unesko al la 90-a Universala Kongreso de Esperanto

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj dum la Solena Malfermo

Mi estas tre feliĉa sendi tiun ĉi mesaĝon al la 90-a Universala Kongreso de Esperanto, kiu decidis, tre oportune, meti sian centjariĝon sub la signon kaj simbolon de interkultura komunikado.

Universala Esperanto-Asocio kaj ĝiaj regionaj asocioj nun havas komune kun Unesko 50 jarojn da fruktodona kunlaborado favore al kultura kaj lingva diverseco. Plie, ekde 1997 tiu NRO havas operaciajn rilatojn kun Unesko, tiel atestante la gravecon, kiun la Organizo donas al tia kunlaborado.

Esperanto, kiel ni scias, estas konstruita lingvo kiu celas faciligi komunikadon inter homoj kun malsamaj lingvoj ĉie en la mondo. Tiu propono pri interkultura komunikado, malfermita al ĉiuj, estas plene moderna kaj resendas nin al la revo pri internacia konsento rilate al komuna lingvo, unuiga kaj paca.

Oni nepre devas ĝoji pro via deziro faciligi kaj antaŭenigi, tute konforme kun la Universala Deklaracio pri Kultura Diverseco, akceptita de la Ĝenerala Konferenco de Unesko en 2001, la valorojn kaj principojn de kultura kaj lingva diverseco.

Efektive, Esperanto, kiu havas universalajn kaj internaciajn celojn, estas unika ilo por kunligi kulturojn kaj lingvojn. Unesko, siaflanke, zorgas pri tio ke la kultura riĉeco de la mondo, kiun esprimas la plureco de identecoj ene de socioj kiuj mem estas plurecaj, spegulu ĝian renovigitan dialogan diversecon.

Okaze de la centjariĝo de la Universala Kongreso de Esperanto, mi do invitas la partoprenantojn de la kongreso labori kun UEA kaj kun Unesko por antaŭenigi plurismon, el kiu fontos interŝanĝoj kaj kreemo, kiu favoros kulturajn interŝanĝojn, kaj kiu helpos la komunan kunvivadon de homoj kaj de grupoj kun malsamaj kulturaj identecoj.

Mi dankas al la Universala Kongreso de Esperanto ke ĝi ligis nin al tiu okazaĵo kaj mi deziras al vi tre bonan kongreson.

Koïchiro Matsuura
Ĝenerala Direktoro de Unesko

[FORIGITA!: bildo]

D-ro Zaleski-Zamenhof en la publiko

[FORIGITA!: bildo]

Salutas la reprezentanto el Togolando

[FORIGITA!: bildo]

La ĉambra koruso Brevis

[FORIGITA!: bildo]

La ĉefa enirejo de la kongresejo

[FORIGITA!: bildo]

Diana Weichert kun la plej juna kongresano

[FORIGITA!: bildo]

Kongresanoj en la Kongrespalaco

Festparolado de la prezidanto

Ni devas daŭre adaptiĝi

Estimataj reprezentantoj de la litovaj ŝtataj instancoj, estimataj diplomatoj, karaj partoprenantoj de la 90-a Universala Kongreso de Esperanto,

Antaŭ cent jaroj, aŭ pli precize antaŭ cent jaroj minus du semajnoj, komenciĝis la unua kongreso, kies 90-a versio estas ĉi tiu. Dum ĉi tiu semajno vi abunde aŭdos pri la signifo de niaj kongresoj tra la tuta pasinta jarcento kaj pri la apartaj, foje dramaj cirkonstancoj, en kiuj ili okazis, kaj vi ankaŭ aŭdos pri la jaroj en kiuj ili ne povis okazi pro mondaj militoj, kaj mondaj militoj estas la malo de monda paco kaj kunlaboro, kiujn niaj kongresoj simbolas. Ĉi tiu kongreso pro tiuj militoj estas la 90-a kaj ne la 100-a. Vi aŭdos dum la semajno ankaŭ pri la signifo de Bulonjo ĉe Maro, kie okazis tiu unua kongreso, kaj kie antaŭ kelkaj monatoj tiu unua kongreso estis festata. En la monatoj post tiu unua kongreso la kongresanoj revenintaj hejmen entuziasme fondis novajn grupojn kaj novajn asociojn. Pro tio ĉi-jare oni en multaj lokoj tra la mondo festas la centjariĝon de lokaj grupoj kaj asocioj. Ni havas ĉi-jare “orgion de historio”.

Unu jarcento estas longa periodo por individuo kaj relative ankaŭ por movado. Oni devas rerigardi kun respekto al la travivaĵoj, al la laboroj faritaj, foje al la senespero pro la eksteraj teruraj kondiĉoj, kaj al la ĝojoj pro atingitaj rezultoj de la antaŭaj generacioj de esperantistoj dum la pasinta jarcento. Se oni rigardas al tio, al nia historio, oni havas multon por fieri.

Mi mem, ekzemple, estas ekstreme fiera pri tio, kion faris esperantistoj dum la pasinta sanga jarcento. Ili estis en la unuaj vicoj, kiam temis pri movadoj por paco en la komenco de la jarcento. Ili help-agadis dum la unua mond-milito. Ili laboregis por reva estonteco, kiam oni revis pri la estonto post la revolucio en Rusujo. Ili kontraŭstaris naciismajn reĝimojn, kie tiuj reĝimoj ekestis. Ili mortis en pluraj lokoj pro kontraŭstaro al la invadintoj kaj al la favorantoj. Ili partoprenis ĉiujn manifestaciojn kontraŭ militoj post la dua mondmilito. Ili estis la plej ardaj subtenantoj de formoj de internacia kunlaboro kiel Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko. Mia penso nun iras kun granda humileco al ĉiuj tiuj, kiuj iĝis viktimoj de la potencoj, kiuj volis en unu maniero aŭ alia aserti la logikon, pro kiu la plej forta regas super la plej malforta. Ili estis gigantoj, kiujn ni povas nur de nia malgiganteco rigardi kaj aplaŭdi kaj esperi, ke en la sama situacio, ni sukcesus agi same kuraĝe kiel ili.

Sed tio, karaj geamikoj, ne sufiĉas, neniel sufiĉas, neniom sufiĉas, nenial sufiĉas (vi rajtas uzi la tutan linion de la vortoj kun neni-). Nia tasko estas vivi en la nuna tempo kaj antaŭenporti la idealojn de Esperanto en la nuna mondo en la landoj en kiuj ni vivas, en la kondiĉoj, en kiuj ni vivas. Ne sufiĉas aplaŭdi niajn grandulojn de la pasinteco kaj niajn grandajn verkistojn de la pasinteco. Ne sufiĉas eĉ daŭre citi Zamenhofon, kiel mi mem tro kutimas fari, kaj daŭre citi liajn kuraĝegajn dirojn kontraŭ la abomenindaj krimuloj, kiuj per diversaj kaj plej malnoblaj rimedoj ... kreas teruran malamon inter unuj gentoj kaj aliaj (eble antaŭtempa aludo al niaj teroristoj kaj kontraŭteroristoj). Zamenhof, ĉiukaze, estis rekta kaj kuraĝa kaj ne flankiĝanta multe pli ol ni sukcesas esti nun.

Laŭ mi, la plej bona maniero por honorigi lin kaj niajn historiajn glorojn estas ne retorikumi pri ili, sed fari praktikajn aferojn nuntempajn, indajn je ilia grandeco.

Pluraj klarigoj estis donitaj pri la ligoj inter Esperanto kaj la tempoj, en kiuj ĝi ekestis. Mi kredas, ke oni povas resumi la klarigojn tiel: ke tiam temis pri tempoj de espero. Homoj esperis pri pli bona mondo kaj pretis labori por tio. Homoj certis pri tio, ke la homa teĥniko estos utiligata por plibonigo de la homa vivo. Esperanto estis parto de tio, de la scienca progreso en la kampo de lingvoj.

Estas vero, ke ankaŭ tiam parto de la homoj admonis la esperantistojn, mokante: “Ho, ĉesu!”, sed tiu parto, laŭ mi, ne estis tiel granda kiel ĝi estas nun.

Pri la nuntempo ĉiu el vi havas sian juĝon kaj mi respektas viajn juĝojn. Mi mem pensas, ke la nuntempo ne estas pli favora ol la tiama tempo al ideoj de frateco kaj kunlaborado inter la gentoj. Nuntempe ŝajnas pli kaj pli regi etoso, en kiu ĉiuj parolas kaj neniu pretas aŭskulti. La plej konataj televidaj kanaloj en la lingvo de la mastro redonas la ideojn de la mastro senĉese de unu hotelo al la alia tra la tuta mondo. Ili postkuras vin, sed ili tute ne interesiĝas prezenti vian vidpunkton. En Eŭropo nun, post la voĉdono kontraŭ la proponita konstitucia traktato, la ĉefaj respondeculoj, eĉ sen demandi sin kial, simple diras: Ni ne sufiĉe bone klarigis. Ni reklarigu kaj en la fino ili konvinkiĝos. Neniu eĉ provis kompreni kial homoj voĉdonis kontraŭ la propono. Tamen, bonvolu ne lasi vin senkuraĝigi de miaj katastrofismaj observoj. Apud tiuj malpozitivaj trajtoj la nuntempo posedas multajn trajtojn esperodonajn. Ni provu analizi kelkajn.

La granda faciligo de komunikado favoras, almenaŭ ĝis iu nivelo, ĉiujn malgrandajn grupojn, kiuj havas ion por komuniki, kaj ni certe havas ion por komuniki al la mondo. Finfine en la tempoj de Zamenhof, li bezonis la helpon de la litova bopatro por eldoni la unuan libron. Certe, eĉ se ni limiĝus je tio, la kontribuo de Litovujo al la ekesto de Esperanto estis esenca.

Ĉiukaze mi volis nur diri, ke tiam eldoni broŝuron kiel la unuan libreton pri Esperanto estis entrepreno multekosta kaj malfacila. Hodiaŭ iu ajn juna homo povas eldoni en la reto la samon sen problemo, eĉ ne utiligante groŝon de la semajna mono, kiun li aŭ ŝi ricevas de la gepatroj.

Tio portas al la lavango da kaŝitaj lernantoj de Esperanto, kiuj estas granda glacimonto, kies pinton de tempo al tempo ni renkontas. Mi ne povas ĉi tie ne dankegi al ĉiuj produktantoj de retaj kursoj de Esperanto. Ili estas la esencaj produktantoj de esperantistoj en la ekonomie fortaj landoj kaj ne nur. Sen la produktado de esperantistoj, ni povus fermi nian fabrikon.

Nuntempe ĉie estas rekonata, kvankam nur retorike, supraĵe kaj multajn fojojn eĉ hipokrite, la boneco de internacia kunlaboro kaj organiziĝo. Tio estas io iom malsimila al la etoso en la tempoj de Zamenhof, en kiuj apud la komenco de la pacismaj movadoj ekzistis ankoraŭ la firmaj konvinkoj pri la pravo de la naciaj egoismoj. Tamen, kvankam ĝenerale modeste prisilentataj, la naciaj egoismoj ankoraŭ pravigas la agojn de la unuopaj ŝtatoj. Ĉi-rilate esperantistoj de ĉiam estas firmaj subtenantoj de tiuj formoj de internacia organiziĝo, kiuj ofte lastatempe estis atakataj. Ni povas nur bedaŭri, ke ni ne tiom faras en tiu kampo, kiom ni povus.

En Eŭropo mem, en nia deven-loko, internacia kunlaborado akiras strukturon ĉiam pli firman. Bonvolu ne subrideti pro la lastatempaj halto-signoj venintaj el kelkaj el la landoj de Eŭropa Unio. Mi estas konvinkita, ke la popoloj de Eŭropo deziras la realigon de ĉiam pli integra unuiĝo, sed ke ili rifuzas la klopodon forigi la specifecon de la eŭropa modelo, kiu kunmetas kaj efikecon kaj solidarecon, favore al modelo, kiu insistas nur pri ekonomia efikeco kaj libereco de la merkatistoj. Estas klare, ke kun ĉi tiu lasta modelo kuniras la lingvo de la lando, kiu ĉampionas tiun modelon.

Sed, kaj ni ĉiuj tion esperas, se Eŭropo restos lando de libereco kaj solidareco kaj respekto de la homaj rajtoj de ĉiuj popoloj grandaj kaj malgrandaj, fortaj kaj malfortaj, tiam oni ne povos ne respekti ankaŭ la lingvajn homajn rajtojn de ĉiuj. Kiam mi diras “ĉiuj”, mi volas diri “ĉiuj homoj loĝantaj en Eŭropo”, inkluzive de la maltanoj kaj de la litovoj samnivele kun la francoj kaj la germanoj kaj la multnombraj etnaj malplimultoj kaj enmigrintaj grupoj. Homaj rajtoj ne estas io dividebla. Oni devas respekti ilin tute kaj ĉiujn, de la unua paĝo ĝis la lasta de la Deklaro pri Homaj Rajtoj. Tion faru Eŭropo, kaj ĝi restos modelo por la mondo. Ni estas konvinkitaj, ke en la lingva kampo tio estos ebla nur se oni alprenos Esperanton kiel neŭtralan komunikan lingvon. La uzo de unu el la naciaj lingvoj por tiu rolo estas, por uzi la vortojn uzitajn de Zamenhof antaŭ cent jaroj, “nenatura, ofenda kaj maljusta”. Mi rediras pli klare: devigi min paroli en la angla estas io “nenatura, ofenda kaj maljusta”. Pri ĉi tio ni ĉiuj okupiĝas, ĉi tion aprobas ankaŭ kelkaj eŭropaj parlamentanoj, kiel certe faras nia Margareta Handzlik, kiu mem parolas en Esperanto. La vojo por konvinki ĉiujn en Bruselo estas ankoraŭ longa kaj malfacila. Vi ĉiuj estas petataj laboregi, precipe en via lando. Ni bezonas multajn esperantistojn en Malto kaj en Grekujo kaj en Italujo kaj en Irlando, ktp. Estu certaj, ke sen tio, la marŝo de nia ideo, kiom ajn bela, ne estos facila.

Laste, parolante pri la malsamaj kondiĉoj inter la nuna tempo kaj tiu de Zamenhof, mi diru, ke ni povas komenci vidi la unuajn signojn de fortiĝo de ekstereŭropaj ekonomiaj regionoj, kiuj devus porti al pli da egaliĝo mondskale. Tio evidente ankaŭ havos sekvojn en la kampoj de kulturo kaj lingvo, kiel la ĉiam pli granda evoluo de Esperanto ekster Eŭropo montras. Ĉeestintoj de la pasintjara kongreso en Pekino povas tion atesti.

Niaj pioniroj renkontis la problemon de la franca, la tiam nediskutebla internacia lingvo, ni renkontas la problemon de la angla, la nun pli forta internacia lingvo, niaj gefiloj renkontos la problemon eble de la hispana aŭ de la ĉina.

D-ro Renato Corsetti

Vilna Deklaro

De la 23-a ĝis la 30-a de julio 2005 kunvenis la ĝis nun plej granda internacia renkonto okazinta en la litova ĉefurbo Vilno: la 90-a Universala Kongreso de Esperanto (UK) kun pli ol 2300 homoj el 62 landoj. Ĉiuj laborkunsidoj, prelegoj kaj artaj aranĝoj disvolviĝis en la internacia lingvo Esperanto.

La Kongreso okazis cent jarojn post la Unua Universala Kongreso de Esperanto en Bulonjo ĉe Maro (1905), kiu markis la eniron de Esperanto en la epokon de parola uzo. La Vilna Kongreso donis tial okazon pensi — sub la titolo Universalaj Kongresoj: 100 jaroj de interkultura komunikado — pri la tuta sinsekvo de Universalaj Kongresoj.

Tra jardekoj, kiujn karakterizis sociaj ŝanĝoj, politikaj perturboj kaj du teruraj militoj, la Kongresoj konservis sian plej elstaran trajton — tiun de forumo por la renkonto de “homoj kun homoj” (kiel formulis Lazaro Zamenhof, la kreinto de Esperanto, en Bulonjo) kun firma volo superi la barojn de nacieco kaj ideologio. Pluraj sesioj de la Vilna UK estis dediĉitaj al la utilo, kiun la Kongresoj alportas al la partoprenantoj. Multaj emfazis la klerigan valoron de UK — ne nur por vastigi sian scion en diversaj fakoj, sed ankaŭ por konsciigi pri la efikoj de interkultura komunikado je plej persona nivelo.

Zamenhof en sia parolado en 1905 celis krei senton de solidareco kaj la konvinkon, ke helpe de Esperanto eblas plibonigi la kunvivadon de homoj en la mondo. Sur tiu tradicio plue apogas sin la UK-oj, kiuj demonstras la daŭran aktualecon de la klopodo faciligi la homaran kunvivadon per la poioma laboro de individuoj kaj pruvas la gravecon de bona volo en la interproksimigo de homoj.

La Vilna UK, kiu okazis en la naskiĝregiono de Esperanto, je vojkruciĝo de kulturoj, denove montris, kiom sukcesa estas la unusemajna kunestado de homoj unuigitaj per la lingvo Esperanto kaj komune praktikantaj komunikadon sen antaŭjugoj kaj limigoj. La kongresanoj de Vilno firme fidas, ke la centjara historio de Universalaj Kongresoj kiel sukcesa ekzemplo de interkultura komunikado estos daŭrigata, kaj tial alvokas al homoj de simila bona volo lerni Esperanton kaj sperti similan travivaĵon, kiun ĵus donis la Kongreso de Vilno.

Laboro de la Komitato

Kontento pri pozitiva evoluo

Entute 58 komitatanoj aŭ iliaj rajtigitaj anstataŭantoj kaj kvar observantoj partoprenis en la laboroj de la supera organo de UEA dum la 90-a Universala Kongreso en Vilno. Okazis du plenkunsidoj, kiuj kune daŭris naŭ horojn. Inter ili la komitatanoj povis enprofundiĝi pli detale en problemojn kaj defiojn de specialaj laborkampoj en ok “subkomitatoj” (edukado, eksteraj rilatoj, faka agado, financo kaj administrado, informado, junularo, kulturo, landa kaj regiona agado).

Antaŭ la UK la Komitato konsistis el 57 komitatanoj A (elektitaj de aliĝintaj asocioj kaj TEJO), 6 komitatanoj B (elektitaj de individuaj membroj) kaj 7 komitatanoj C (alelektitaj de komitatanoj A kaj B “por certigi la kunlaboron de fakuloj”). En la unua kunsido estis alelektitaj tri pliaj komitatanoj C: Philippe Chavignon (Francio), Julián Hernández Angulo (Kubo) kaj Edvige Tantin Ackermann (Italio). Sekve la nombro de komitatanoj kreskis al 73. En Vilno estis farita ankaŭ la unua paŝo survoje al la elekto de novaj Estraro kaj aliaj organoj en 2007 en la Jokohama UK. Por stiri la dujaran procezon oni nomumis Elektan Komisionon, kiun konsistigas komitatanoj István Ertl, Janez Jug kaj Edvige Tantin Ackermann, kiu ĉi-lasta membris ankaŭ en la antaŭa komisiono. Plia elekto estis tiu de la komisiono, kiu kontrolas la aliĝpetojn de landaj kaj fakaj asocioj. Krom la antaŭaj membroj Ulrich Lins kaj Brian Moon, eniris ĝin komitatano Yves Bellefeuille.

Solena kaj ankaŭ emocia tagordero tradicie estas la distingo de eminentaj aktivuloj per la honora membreco de la Asocio. Ĉar temis pri jubilea jaro, UEA ricevis iom pli da novaj honoraj membroj ol en ordinaraj jaroj, entute ok. Ili estas Roman Dobrzyński (Pollando), Ursula Grattapaglia (Brazilo), Heta Kesälä (Finnlando), Boris Kolker (Rusio/Usono), Telesforas Lukocěvičius (Litovio), Duilio Magnani (Italio), Stevens T. Norvell (Kanado) kaj Andrzej Pettyn (Pollando). (Iliaj biografietoj aperos en nia oktobra numero.)

La komunumo de landaj asocioj aliĝintaj al UEA kreskis al 65 per la akcepto de la aliĝpetoj de Esperanto-Federacio de Niĝerio kaj Irana Esperanto-Asocio, kvankam la decido pri tiu lasta ekvalidos post la formala kompletiĝo de ĝiaj dokumentoj. UEA nun havas 37 landajn asociojn en Eŭropo kaj 28 ekster ĝi.

Statuson de aliĝinta faka asocio petis Esperanto-Populariga Asocio kaj la revigliĝinta Universala Homama Asocio petis fariĝi kunlaboranta asocio, sed pro tempomanko oni prokrastis la traktadon de iliaj komplikaj petoj ĝis la venonta UK. La Komitato ricevis formalan informon pri la nuliĝo de la kunlaboraj kontraktoj kun la endormiĝintaj aŭ malfonditaj asocioj de bibliistoj-orientalistoj, kooperativistoj, mormonoj, ŝakistoj, Yumeiho-terapiistoj kaj kun Ligo “Humanitas”. Oficialajn rilatojn kun UEA nun tenas 41 fakaj asocioj, el kiuj 7 estas aliĝintaj kaj 34 kunlaborantaj.

La traktado de la agadraporto pri 2004 (vidu la junian numeron) ne estis malfacila elprovo al la estraranoj. Anstataŭ alfronti kritikojn ili ĉefe devis doni kompletigajn informojn, kiujn ofte prezentis ankaŭ komitatanoj enplektitaj en la koncerna agado. La komitatanoj ŝajnis kontentaj pri siaj estraranoj, sed alie apenaŭ eblus, kiam diversaj indikiloj pri la asocia laboro, unuavice la membrostatistiko, montras senteblan progreson. Bedaŭrinde estis nur, ke ĉi-foje neniu el la publiko komentis la raporton malgraŭ tio, ke ĉiu ajn rajtis partopreni en la diskuto.

La financa evoluo estis antaŭe tre zorgiga kaj ankaŭ en la spezokonto de 2004 la elspezoj multe superis la enspezojn. La negativa saldo de 35 234 eŭroj tamen signifis preskaŭ “trionan rabaton” je la minusa rezulto de 49 453 eŭroj en 2003. Kun kontento la komitatanoj notis, ke por tiu ĉi jaro la CO prognozas duoniĝon de la deficito. Por 2006 oni aprobis buĝeton kun negativa saldo de 8 650 eŭroj, kio signifas, ke la pozitiva evoluo solide daŭros ankaŭ venontjare. Tiu bona evoluo estas des pli rimarkinda, se oni konsideras, ke la elspezoj de 2005 kaj 2006 inkluzivas po 5000 eŭrojn por la Afrika Oficejo, kies kostojn en 2004 ankoraŭ kovris Fondaĵo Afriko.

La buĝeto por 2006 enhavas plialtigon de la baza membrokotizo (MA por Nederlando) de 55 al 56 eŭroj. La aliajn kotizojn fiksos la CO surbaze de la baza kotizo. Ĉar tiu ĉi plialtiĝos nur minimume, multaj aliaj kotizoj ne ŝanĝiĝos kaj ekz. ĉiuj kotizoj de la tarifo B en 2006 restos samaj kiel ĉi-jare.

Al la riĉa kolekto de regularoj aldoniĝis tiu pri kotizperantoj. Per kelkaj modifoj estis tuŝita la regularo pri Internacia Kongresa Universitato. Temis pri plifruigo de limdatoj por kandidatiĝo kaj akcepto de prelegantoj, por ke la presita IKU-prelegaro povu esti preparita sen troa hasto por vendado en UK. Etan revizion spertis ankaŭ la regularo pri la Belartaj Konkursoj, interalie por ebligi ankaŭ retpoŝtan sendon de konkursaĵoj.

Al la ideoj kaj rekomendoj, kiujn entenis la raportoj de la subkomitatoj kaj kiujn la plenkunsido benis, ni revenos en venontaj numeroj. Multajn konkretajn proponojn la subkomitatoj ne produktis, pri kio la Komitato plendis. Tamen, en aliaj jaroj oni plendis, ke ili hokiĝis en siaj proponoj al detaloj, pri kiuj devus okupiĝi la Estraro aŭ la CO. Evidente estas malfacile trovi fruktodonan manieron por la subkomitata laboro. En kunsido de unu-du horoj neniu subkomitato eĉ povas vere funde trakti kompleksajn problemojn, se la komitatanoj ne pripensas kaj diskutas ilin en siaj retlistoj ankaŭ inter la UK-oj. Tio apenaŭ okazas, sed tio nepre devos okazi, por ke la Komitato inde plenumu la rolon, kiun difinas por ĝi la Statuto.

Osmo Buller

Esperantologia konferenco

Novaj projektoj en preparo

La jam tradicia esperantologia konferenco, gvidata de Detlev Blanke, allogis inter 90 kaj 100 homojn.

Ili aŭskultis diskutigajn prelegojn pri jenaj temoj: kompara gramatiko (Aida Čižikaitė/Litovio, pri la refleksivo), la Esperanta prononca normo (Oksana Burkina/Rusio), apliko de komputilo por tekststatistikaj kaj vortanalizaj problemoj (Toon Witkam/Nederlando), ĉapitro el la fremdlingvo-politiko de Sovetunio 1920-1930 (Sébastien Moret/Svisio), novaj faktoj pri la rilatoj inter la katolika eklezio kaj Esperanto (Christian Lavarenne/Francio) kaj la preskaŭ preta ampleksa Svisa Enciklopedio Planlingva (Andreas Künzli/Svisio). Nodiĝis novaj fakaj kontaktoj, kiuj espereble estos fruktuzataj. Valoras substreki, ke kvar el la prelegantoj preparas siajn doktorigajn disertaciojn pri esperantologiaj temoj. Aperos la aktoj de la konferenco.

DB

Terminologia Forumo

Nova retejo de TEC

Dum la forumo, kiun gvidis Detlev Blanke, estis prezentitaj kelkaj fakleksikografiaj materialoj (maŝinkonstruo, geografio, medicino kaj eĉ trikado), kiuj provokis tre viglan diskuton pri la kriterioj kaj principoj, laŭ kiuj oni verku fakvortarojn resp. formu terminojn.

Aparte elstaris la prelego de Marc Bavant pri la problemoj de la faka lingvo en Esperanto. La forumo ankaŭ donis la eblon informi pri la aktuala stato de Terminologia Esperanto-Centro (TEC) kaj pri diversaj terminologiaj aktivaĵoj (i.a. en Ĉeĥio pri la agado de Jan Werner kaj okazigo de la fakaplikaj konferencoj KAEST).

Oni substrekis, ke serioza terminologia agado postulas la konatiĝon kun la ĉi-rilate jam akiritaj spertoj kaj la utiligon de la reto. Gravan rolon pri tio povas ludi la nova TEC-retejo, preparata de Dirk Bindmann: http://esperanto.net/tec/, kiu nepre estu konsultata antaŭ ol komenci novajn terminologiajn projektojn.

DB

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Interkona vespero

La loko de la ĉi-jara interkona vespero estis nekonata eĉ al la kongresa informejo. La enigmo solviĝis, kiam sur la placeto ĉe la hotela enirejo aperis litova folklora ensemblo. Multaj kongresanoj amuziĝis, dancante lokajn kaj nelokajn dancojn (bildo 1). Preterpasantoj haltadis kaj gapis al la bunta bildo de dancantaj eksterlandanoj. Ĉar ekstere mankis seĝoj, iuj eksidis sur herbejon. Sed por multaj personoj longa starado estis laciga, kaj ili restis en la kongreseja vestiblo, kie ili interkonatiĝis kaj babilis.

Boris Kolker
Bankedo kaj Balo

Iom escepte, la Bankedo (bildo 2) estis tute disigita de la balo, kiu okazis tuj apud la kongresejo. Por festmanĝi, oni devis ekskursi je dudeko da kilometroj de Vilno, al izolita hotelo ie en la kamparo. Kun la akompano de muzikisto, kiu ludis tradician litovan instrumenton, oni havis la okazon gustumi, kiel decas en tia aranĝo, diversajn lokajn specialaĵojn. Tute bonkvalita menuo, agrabla festa etoso. Sed mi ankoraŭ ne komprenis, kiel la bovidaĵo povis esti pektena, kiel anoncite en la dua bulteno: nek laŭguste, nek laŭforme ĝi estis tia. Reveninte al Vilno ne tre frue, bankedintoj tamen povis iri al la balo. Eble gejunuloj ĝuis ĝin, sed la loko estis nete tro malgranda por akcepti en agrablaj kondiĉoj la dancemulojn. Kaj kiel kutime, bedaŭrinde, jam je noktomezo la kaleŝo refariĝis citrolo, kaj kongresanoj devis reiri hejmen.

C. Nourmont
La Zamenhof-strato

Malofte okazas, ke dum unu aŭtora duonhoro estas lanĉataj tri eldonoj de la sama libro. Por la Vilna UK aperis La Zamenhof-strato de Roman Dobrzyński jam duaeldone en Esperanto kaj krome en la ĉeĥa kaj kroata lingvoj. Spomenka Štimec, kiu gvidis la aranĝon (bildo 3), montris ankaŭ ekzemplerojn de la sama libro eldonitajn pli frue en la pola, litova kaj japana lingvoj. Ŝi rakontis pri la projekto realigata de Esperanta Verkista Asocio kaj Kroata Esperanto-Ligo eldoni La Zamenhof-strato en la hungara, slovena, slovaka, estona kaj latva. Necesas aldoni, ke la libron enhungarigas la fama verkisto István Nemere kaj enslovakigas la redaktoro de Esperanto, Stano Marček. Roman Dobrzyński ne emis paroli pri la enhavo de la libro, ĉar liaopinie verko publikigita devas defendi sin mem. Li preferis malkaŝi la hazardan genezon kaj fascinajn kulisojn de ĝia verkado, kiu daŭris dek jarojn. La aŭtoro informis pri plu ricevataj spontanaj tradukofertoj; la libro jam pretas ruse kaj estas tradukata en la ukrainan kaj italan lingvojn. Dobrzyński konsideras sia ĉefa sukceso atingi tion, ke doktoro L.C. Zaleski-Zamenhof decidis paroli pri sia vivo. D-ro Zaleski-Zamenhof esprimis sian profundan ĝojon povi pere de la libro disvastigi la idealojn de sia granda avo. La nepo de Ludoviko Zamenhof parolis fiere kaj, kiel kutime, plenhumure pri sia propra nepo, kiu studas la japanan kaj povis admiri Zamenhofu dori.

Dalia Pileckienė
Altnivela arta vespero

Bunta programo regalis la vastan publikon vendrede vespere. Triopo sidis kiel en kabaredo sursceneje kaj prezentis la vesperon: Birutė Prekeviciuté Meskauskienė, Aida Cizikaitė kaj Mireille Grosjean el Svislando. Aida kaj Mireille organizis kaj reĝisoris ĝin. Grupo de japanaj kantistoj, moderna danco prezentata de Usonano, kanto de Rusino, deklamado, kanto el Armenio, muziko el Brazilo kaj aliaj pecoj plezurigis la publikon. Bela ĉinino kantis kun akompano de fluto. Granda Japano ludis etan ukulelon. Teatraĵeto ludiĝis fare de tri litovoj. Ne mankis la kutima belega korea danco. La kulmino estis la deklamado de la kroata aktorino Vida Jerman, kiu prezentis parton de Judita, la teatraĵo, kiun ŝi aktoris komplete en Pekino en 2004. Ĉe la fino venis la 80-persona koruso. Brilanta fino de granda kolekto de malsamaĵoj!

Nacia vespero

La ĉi-jara Nacia Vespero konsistis el du partoj. Dum la unua parto temis pri prezento de diversaj naciaj kostumoj. Certe vidiĝis belaj kostumoj, sed la afero fariĝis tre ripeta por ne-specialisto (do ĝenerale por la tuta publiko) kaj do iom teda. Feliĉe la dua parto estis tute alia. La Nacia ensemblo de dancoj kaj kantoj Lietuva (bildo 4) absolute ravis la publikon per bunta prezento. Kompreneble temas pri profesia ensemblo, kaj ĝi kunigas grupojn de dancistoj, popolan orkestron kaj koruson. Bonega koktelo por prezenti la litovan kulturon. La tradicia repertuaro ne lacigis la publikon, kiu aplaŭdegis, kaj nur bedaŭris, ke ne pli longe daŭris tiu elstara spektaklo.

C. Nourmont
Internaciaj ekzamenoj

Kvankam ekzistas rekomendo, ke la delegitoj de UEA havu lingvonivelon, postulatan de la Internacia Meza Ekzameno de ILEI/UEA, al la dumkongresaj ekzamenoj kutime kandidatiĝas nemulte da personoj. Tiom pli ĝojiga estas la fakto, ke ĉi-jare kandidatiĝis por la Meza ekzameno (kaj brile sukcesis) internacie konata aktivulino Kikusima Kazuko (Krizantemo). Entute por la ekzamenoj aliĝis 14 personoj, post la antaŭtesto restis 13, kaj post la skriba parto nur 7. La parola parto de la ekzameno konsistis el interparolo pri du temoj, du demandoj pri la Esperanta kulturo kaj priskribo de bildo. Rezulte sukcesis en la Elementa ekzameno Juan Sendra (Hispanio) kaj Remy Sproelants (Belgio); la Mezan ekzamenon - Rafael Blanco (Hispanio), Alfred Heiligenbrunner (Aŭstrio), Tomaz Longyka (Slovenio), Martin Minich (Slovakio) kaj Kikusima Kazuko (Japanio). Ili ĉiuj ricevis belajn diplomojn. La Kongreson partoprenis plurcent personoj, kapablaj sukcesi en la Internaciaj ekzamenoj. Estas domaĝe, ke nur malmultaj decidis kandidatiĝi. Espereble venontjare troviĝos pli da kuraĝuloj. Sur la foto (de la aŭtoro; bildo 6): Katalin Kováts enmanigis atestilojn pri Internaciaj ekzamenoj.

Boris Kolker
Familia Forumo

La aĝoj de la kongresanoj tre variis: la juna parto de la aĝgamo estis infanoj (kvardeko da ili partoprenis la Internacian Infanan Kongreseton) kaj gejunuloj (kiuj havis apartan “junularan programon” en la amasloĝejo apud la kongresejo). Estis ankaŭ multaj familioj. (Sur la bildo 7, kiun fotis surpodie dum la Solena Fermo Choe Taesok, estas tri litovaj LKK-aninoj: Dalia Pileckienė, Cseh-metoda instruistino kaj tradukintino de la libro Zamenhof-strato en la litovan, kun siaj du filinoj).

Tiun temon speciale traktis la jam tradicia Familia Forumo — kie oni libere diskutis pri diversaj temoj rilataj al Esperanto-familioj. Gvidis A. Wandel, kiu prezentis la generaciajn problemojn en la movado kaj aparte en la kongreso. Ĉeestis pluraj familioj kun infanoj kaj gejunuloj kiuj rakontis pri sia sperto. Oni parolis pri la bulteno Familia Esperanto kaj esprimis la deziron ke ĝi plu aperu en papera formo. Aparte la partoprenantoj diskutis pri la allogeco de la Universala Kongreso por familioj kaj gejunuloj. Oni laŭdis la junularan programon kaj la infanan kongreseton, sed konstatis ke ankaŭ en la Vilna UK (kiel ĝenerale dum UK) mankas kadro por infanoj kiuj ne povas aŭ volas partopreni en la infana kongreseto. Estus dezirinde organizi infanvartejon kaj ofertojn de familia loĝigo. Tiujn spertojn mi prezentis en la dua kunveno pri la kongresa temo, kiel konsilojn por la organizantoj.

A. Wandel
Sukcesa spektaklo

Unika spektaklo, kies tekston vi ne povas koni antaŭe, kaj kiu altiras eĉ ne-ŝatantojn de teatraĵoj: temas pri la unuhoma spektaklo, trovebla en la programo sub la titolo “Aŭkcio”. Ĝin, kiel kutime, majstre regis Humphrey Tonkin, kiu sukcesas vendi diversajn malnovajn librojn kaj ceterajn objektojn de ne ĉiam granda intereso je nekredeble alta prezo, kaj krome rikolti amason da aplaŭdoj. Mi ne imagas, ke kutima aŭkciisto sukcesus tiel interesi la publikon. Kiel kutime vendiĝis kelkaj malnovaj kongreslibroj, iuj preskaŭ centjaraj dokumentoj (ekz. Franca gramatiko por esperantistoj de Paul Boulet, aŭ Vocabulaire Français-Espéranto de Théophile Cart, aperintaj en 1907, Komercaj leteroj de Paul Berthelot kaj Charles Lambert, eldonita en 1905) kaj ankaŭ la kongresa numero 1 de UK Florenco 2006. Novan posedanton ricevis speciala koverto kun poŝtmarkoj kaj stampo de UK Zagrebo 1953, donacita de la konata franca kolektanto Jean Amouroux. La tuta ludo fine enkasigis al la Fondaĵo Canuto ĉ. 2000 eŭrojn, ebligante UEA-membrecon por ĉ. 70 nepagipovaj esperantistoj.

C. Nourmont

UEA Respondas

Estraro respondis modeste

La Estraro de UEA planas daŭrigi la ĝisnunan laboron kaj volas garantii stabilan funkciadon de la asocio, kiel evidentiĝis en la ĉi-jara kongresero “Estraro respondas”.

Jam pasis la unua jaro de la mandatperiodo, nun la kunlaborantoj estas trovitaj kaj eblas profundiĝi al la agado. Inter la kutimaj demandoj pri la translokiĝo de la Centra Oficejo kaj okupiĝo pri la oficialigo de Esperanto en Eŭropa Unio, troviĝis ankaŭ pli fundamentaj demandoj. La kunsidon partoprenis ĉiuj sep estraranoj kaj la salonon plenigis proksimume 150 kongresanoj.

Ian Fantom instigis la estraranojn difini siajn dezirojn, se ili havus en uzo ian magian bastoneton. Ans Bakker-ten Hagen volus minimume mil Membro-Abonantojn pli en malfortaj landoj kaj mil dumvivajn membrojn, ne precipe el riĉaj landoj. Claude Nourmont volus, ke ĉiuj lernantoj lernu Esperanton en siaj lernejoj. Yu Tao volus havi minimume 100 landajn asociojn, dum Maritza Gutiérrez volus pli fortajn landajn asociojn kaj tion, ke junularo amase venu al UEA kaj transsaltu tiujn barojn, kiujn ni ofte mem starigas inter junuloj kaj maljunuloj kaj inter la nordo kaj la sudo. Renato Corsetti volus bati per tiu bastoneto la kapon de ĉiuj homoj kiuj decidas pri la instruado de fremdaj lingvoj: la solvo estus se ili farus pli racian politikon favore al Esperanto. Ulla Luin volus, apud tio ke Esperanto jam venkis kaj UEA ne plu estu bezonata, multe pli da membroj en societo Zamenhof.

Al demando, ĉu ne estas kontraŭdiro inter tutmondigaj celoj de UEA kaj Eŭropa agado, Renato Corsetti respondis, ke la grandaj esperoj en Eŭropo restas grandaj esperoj, dum la veraj esperantistoj, junaj kaj aktivaj, ekzistas en aliaj partoj de la mondo. UEA ricevas pli da petoj pri lernomaterialo el aliaj partoj de la mondo ol el Eŭropo.

Amri Wandel, la estrarano pri scienca agado, respondis al demando pri manko de sciencaj libroj en Esperanto, ke necesas kuraĝigi al scienca verkadon sed ne bremsi la literaturistojn. Jam ekzistas teknika kaj scienca biblioteko en la retejo de Eventoj.

En sia estonta agado estraranoj volas daŭrigi la jam faritan laboron kaj havi organizan stabilecon. Laŭ Ulla Luin tio estas plejparte merito de la Centra Oficejo. La interna kunlaboro estas nun en tre bona nivelo. Unu el la estontaj taskoj estas renovigo de la oficejo, kiu donus al la laborantoj pli agrablajn laborkondiĉojn. Laŭ Ans Bakker-ten Hagen la kondiĉoj ne devus esti luksaj, sed ke nun ili estas sub la meza nivelo.

Translokado de la Centra Oficejo aŭ ĝiaj funkcioj aperis ankaŭ en la diskuto, sed la estraranoj klare ne subtenis la ideon. Ans Bakker-ten Hagen atentigis, ke estas facile paroli pri translokiĝo, sed realigi ĝin postulus novajn kontraktojn kun la oficistoj kaj laŭ la nederlanda leĝo, se oficistoj estas maldungitaj, necesas pagi al ili kompenson. Krome, ofte en malpli kostaj landoj la situacio ne estas sekura kaj teknikaj ebloj ne estas tiom bonaj. Ulla Luin resumis la spertojn de aliaj entreprenoj kaj atentigis, ke eĉ se parto el la agado estas translokita al malpli kosta lando, la ĉefsidejo restas en okcidenta lando. UEA kaj ĝiaj ĉefdelegitoj kaj volontuloj fakte jam faras grandan parton el la laboro en malpli kostaj landoj. Ankaŭ la forta subteno de estraranoj al renovigado de la Centra Oficejo estas klara signo pri la prefero havi la oficejon en Roterdamo.

En sia estonta agado Claude Nourmont volas prepari kelkajn erojn de la kongreso, Maritza Gutiérrez volas fortigi landajn asociojn kaj kunlaborigi ilin, Yu Tao celas havigi pli da altrangaj amikoj de Esperanto, Amri Wandel volus pli bone funkciantajn fakajn asociojn, Ulla Luin volas organizan stabilecon kaj atenton al iniciatoj de la membroj, Ans Bakker-ten Hagen okupiĝos pri la renovigo de la oficejo kaj kampanjo por havi pli da financaj rimedoj por tio.

Al la fina demando, kie estas la limoj de UEA, ekzemple rilate al diversaj fundamentistoj, la prezidanto Corsetti diris, ke UEA estas neŭtrala rilate al ĉio alia ol lingvo kaj homaj rajtoj, kaj kiam membroj aliĝas, UEA ne demandas ilin pri aliaj aferoj. Se iuj fundamentistoj volus fariĝi kunlaboranta asocio de UEA, estas proceduroj, kiuj malhelpus eniron de ekstremistoj, nome la komitata komisiono unue pristudus la aferon, opiniis Claude Nourmont.

Jukka Pietiläinen

Centra Oficejo kontentas

Marde matene je la 9-a horo respondis al la demandoj de la kongresanoj ankaŭ niaj oficistoj el Roterdamo.

La Ĝenerala Direktoro Osmo Buller esprimis sian kontenton pri la multaj kunvenintoj (plena salono, pli ol 90) kaj prezentis la ĉeestantajn nunajn kaj eksajn oficistojn: la nunan kasiston de UEA Stanka Starčević, la Konstantan Kongresan Sekretarion Clay Magalhães, la volontulon Martin Minich kaj la redaktoron Stano Marček. Ĉeestis ankaŭ la eksaj oficistoj Atie van Zeist kaj Francisco Veuthey.

Eksonis pluraj interesaj demandoj kaj proponoj de la publiko. Oni scivolis, ĉu la Kongresa Libro povus aperi anticipe kaj ĉu ĝi povus aperi ankaŭ rete. Osmo Buller promesis tion kaj klarigis ke UEA komencis prepari ĝin por la Vilna Kongreso, sed sukcesis enretigi nur skizan programon de la Dua Bulteno. Alia kongresano scivolis pri la eblo publikigi retadresojn en la Kongresa Libro. Clay Magalhaes klarigis, ke la retadresoj ŝanĝiĝas pli ofte ol la stratadresoj kaj ke ne sufiĉas loko en la jam tro dense presita kongresa aliĝilo. Aperis demandoj kaj eksonis respondoj pri konteltiroj. Ĉe la bezono oni simple petu ilin de la CO. Aliaj kongresanoj demandis pri invitleteroj, bezonataj por vizoj, kiuj venas tro malfrue. Venis klarigo ke pri tio kulpas la oficialaj instancoj de la gastigantaj landoj, kiuj agas tro malrapide. Aperis ankaŭ proponoj instali ekspozicion pri Esperanto ekster la kongresejo por la publiko, respektive ebligi al la publiko senpage viziti la kongresejon por vidi la internacian etoson, kio estas malfacile realigebla pro la kostoj kaj la sekureco. Al la demando pri sekureco de la UEA-kodoj kaj kontoj venis respondo ke la sistemo estas sekura kaj ĝis nun ne okazis kazo de misuzo. Oni proponis ke en la kongresaj dokumentoj aperu ankaŭ nacilingva informilo pri Esperanto. Osmo Buller respondis ke oni simple ne pensis pri la afero, ĉar la loka informado en Litovio estis tiel bona, ke informilo ne estas bezonata. Iu kongresano proponis, ke anstataŭ meti informilon en la kongresan dokumentujon, estu almenaŭ la ebleco ricevi tiajn informilojn ĉe la alveno. Martin Minich atentigis, ke en la giĉeto de TEJO en la kongresejo haveblas informilo pri lernu.net en la litova lingvo.

[FORIGITA!: bildo]

La Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães, la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller kaj la kasisto de UEA Stanka Starčević.

Rezultoj de Konkursoj

Belartaj Konkursoj de UEA 2005

POEZIO: Juĝkomisiono: Carmel Mallia (Malto), Roberto Passos Nogueira (Brazilo), Wouter Pilger (Nederlando). Partoprenis 31 verkoj de 16 aŭtoroj el 13 landoj.

Unua premio: Ekvadoro de Benoît Filip, Germanio. Dua premio: Rajdanto de l’ revo de Neide Barros Reĝo, Brazilo. Tria premio: Vilna Vilanelo de Sten Johansson, Svedio.

PROZO: Juĝkomisiono: Donald Broadribb (Aŭstralio), Konisi Gaku (Japanio), Don Harlow (Usono). Partoprenis 34 verkoj de 18 aŭtoroj el 14 landoj.

Unua premio: Signoj dum ŝtormo de Leif Nordenstorm, Svedio. Dua premio: Stranga hobio de Sten Johansson, Svedio. Tria premio: Spektaklo de Tim Westover, Usono.

ESEO: Juĝkomisiono: Detlev Blanke (Germanio), Giancarlo Fighiera (Italio), Kobayashi Tsukasa (Japanio). Partoprenis 6 verkoj de 5 aŭtoroj el 5 landoj.

Unua premio: Uzi interreton kiel tekstaron por lingvaj esploroj de Sten Johansson, Svedio. Dua premio: Bohemia amoro de Sten Johansson, Svedio. Tria premio: ne aljuĝita.

TEATRAĴO: Juĝkomisiono: Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio), Martin Haase (Germanio). Partoprenis 2 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj.

Unua premio: ne aljuĝita. Dua premio: ne aljuĝita. Tria premio: Vuk kaj Revolucio de Marko Nikolić (Serbio/Montenegro).

KANTO: Juĝkomisiono: Jacques Le Puil (Germanio), Paul Gubbins (Britio), Bertilo Wennergren (Germanio). Partoprenis 11 verkoj de 9 aŭtoroj el 6 landoj. Unua premio: Balado pri Hamleto de Enrica Arbib (Israelo). Dua premio: Suna veno — teksto de Roy McCoy (Nederlando), melodio de Reese Scott (Usono). Tria premio: Eble de Doron Modan (Israelo) kaj La Pordo de Alejandro Cossavella (Argentino).

INFANLIBRO DE LA JARO 2004: Juĝkomisiono: Jouko Lindstedt (Finnlando), Anna Löwenstein (Italio), James Resende Piton (Brazilo). Partoprenis 2 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj.

Infanlibro de la jaro 2005: Rakontoj sub la lito de Antoaneta Klobučar, eldonita de Esperanto-Societo “Liberiga Stelo”, Osijek, Kroatio.

VIDBENDO: Juĝkomisiono: B. Moon (Luksemburgio), Roman Dobrzyński (Pollando), F. Veuthey (Nederlando). Partoprenis 3 konkursaĵoj el 3 landoj. Dua premio: La Duonokulvitro de Jill Gubbins (Britio).

Oratora Konkurso

La Oratora Konkurso por gejunuloj estis relanĉita en la Universala Kongreso en Zagrebo en 2001. En la ĉi-jara konkurso en la Vilna UK partoprenis tri gejunuloj.

La unuan premion gajnis laborantino de la Esperanta redakcio de Ĉina Radio Internacia, Wang Fang, kiu pritraktis la temon Universalaj Kongresoj de Esperanto: por mi persone, kion ili signifas? Aleks Kadar el Francio serĉis en sia parolado respondon al la demando Eŭropo: ĉu nova potenco, ĉu nova kolonio? kaj ricevis la duan premion. La tria premio estis aljuĝita al Natalja Parŝina el Rusio, kiu parolis pri la sama temo kiel la laŭreatino de la unua premio.

Nova Elekta Komisiono elektita en Vilno

La Komitato de UEA, dum sia kunsido la 22-an de julio 2005, kadre de la 90-a UK en Vilno, elektis la novan elektokomisionon por la laborperiodo 2005-2008.

Ĝiaj membroj estas: István Ertl, Luksemburgio (e...@tiscali.be), Janez Jug, Slovenio (j...@guest.arnes.si), LEE Chong-Yeong, Koreio (L...@esperanto.net) kaj Edvige Tantin Ackermann, Italio (n...@tele2.it).

Laŭ la elekta regularo de UEA, la Elekta Komisiono okupiĝas pri elekto de: Komitatanoj “C”, Estraro, Komitataj Reviziantoj, Financa Komisiono. Sekve ĝi esploras pri eventualaj kandidatoj kaj teamkunmetoj por la koncernaj oficoj kaj speciale pri taŭga estrara teamo (inkluzive la prezidanton de UEA) por la sekvanta ofico-periodo (2007-2010). Ĝi invitas, ricevas kaj registras kandidatigojn kaj kontrolas la validecon de la kandidatigo. La Elekta Komisiono bonvenigas rekomendojn por la venontaj UEA-estraranoj. La rekomendoj estu adresitaj konfidence al iu el ĝiaj 4 membroj.

Chong, Edvige, István, Janez

Faka Agado

Vampiroj kaj galaksioj en Vilno: la scienca kaj faka programo de la UK

Apliko de Esperanto en la scienca kaj faka agado manifestiĝis en la Vilna kongreso en pluraj programeroj — IKU, AIS, Faka Forumo, Terminologia Forumo, Esperantologia Konferenco.

IKU kaj AIS

Kiel ĉiam, la prelegoj en Internacia Kongresa Universitato (IKU) vekis grandan interesiĝon kaj eĉ havis pli altan nivelon ol averaĝe. Ofte la salono Lapenna estis plenplena.

Pli ol cent personoj partoprenis la inaŭguron de la 58-a sesio de IKU. Malfermis ĝin A. Wandel, kiu emfazis la valoron de IKU en la scienca aplikado de Esperanto. La IKU-rektoro, prof. A. Gudavičius, prezentis la temojn de la prelegoj kaj Prof. Frank prezentis Akademion Internacian de la Sciencoj (AIS), kaj la komunan sesion de AIS kaj IKU. La temoj estis tre diversaj - astronomio, ekologio, lingvistiko, matematiko, tradukado kaj etnologio. Por iom pli konkreta impreso, jen la (koncizigitaj) titoloj de la naŭ prelegoj: La Lakta Vojo (Maitzen kaj Wandel), Homa agado en la balta regiono (Švarcaitė), La Sibiua programo de eŭrolingvistiko (Frank), Skriba kaj voĉa Esperanto (Benczik), Etnolingvistikaj aspektoj de Esperanto (Gudavičius), La aĝo de lingvoj (Lindstedt), Evoluo de matematiko (Nagamachi), Aŭtomata tradukado (Witkam) kaj Vampiroj (Edwards).

La unuaj tri prelegoj estis parto de AIS/IKU-kursoj — kombino de IKU-prelego kaj daŭrigaj prelegoj pri la sama temo, kiuj okazis en la urba planetario apud la kongresejo. En Vilno la komuna sesio okazis la okan fojon, de post la unua AIS/IKU-sesio en Tampere (1995). Dum la kunveno pri la kongresa temo Wandel prezentis la potencialon de la IKU- kaj AIS/IKU-sesioj por la kongresa kleriga programo kaj por la scienca aplikado de Esperanto. Kiel en antaŭaj kongresoj, la plenaj IKU-tekstoj estis (kaj ankoraŭ estas) haveblaj en la Libroservo en redaktita broŝura formo. Ĝi povas servi kiel referenco kaj por montri la sciencan, fakan kaj edukan aplikojn de Esperanto ankaŭ al eksteraj instancoj, kiel Unesko kaj sciencrilataj aŭ universitataj organizaĵoj. Kiel redaktoro Wandel prezentis la ‘IKU-libron’ en la Libroservo (aŭtora duonhoro) kaj dum la programero ‘Libro de la jaro’.

Faka agado

Aldone al pli ol dudeko da kunvenoj de fakaj asocioj okazis du ĝeneralaj kunvenoj pri faka kaj scienca agado — la kombinita kunveno de Strategia kaj Faka Forumo, kaj la subkomitata laborgrupo pri scienca kaj faka agado. En la faka forumo prezentis sin pluraj fakaj asocioj kaj grupoj. Krome estis diskutataj la servoj al fakaj asocioj — la retlisto per kiu fakaj asocioj povas komuniki inter si kaj kun UEA, kaj la faka budo — giĉeto libere uzebla de fakaj asocioj dum la UK. Dum la nuna kongreso uzis la fakan budon ses deĵorantaj fakaj asocioj, kaj kelkaj pliaj kiuj nur ‘gastis’. Estis diskutitaj ankaŭ rimedoj kiel kontakti kaj kunlabori kun ne-Esperantaj fakaj organizaĵoj kun interesoj similaj al niaj fakaj asocioj. (Pri la Terminologia Forumo legu sur la p. 179.)

A. Wandel

AERA-kunsido

Jam tradicie kadre de la 90-a UK en Vilno okazis la faka renkontiĝo de AERA, kiu ebligas rektan kontakton inter reprezentantoj de la esperantlingvaj radiofonioj kaj ties radioaŭskultantoj.

La komunaj dumkongresaj renkontiĝoj de AERA ebligas reciproke konatiĝi al la redaktoroj kaj geaŭskultantoj, ekscii kio nova okazas en diversaj radiofonioj, en rekta interbabilo ricevi de la aŭskultantoj sugestojn kaj proponojn. Ĉi-jare estis reprezentitaj sole la publikaj radiostacioj, nome Ĉina Radio Internacia, Havana Radio kaj Radio Polonia. Estis prezentita aparta mesaĝo de la redaktoro de Vatikana Radio, Carlo Sarandrea.

Dum la pritrakto de la plej gravaj novaĵoj en unuopaj radiostacioj la vicdirektorino de Ĉina Radio Internacia informis, ke la E-redakcio de Pekina Radio riĉiĝos per kvar novaj laborantoj. Multan atenton oni donas al la ĉiutaga enretigado de la programoj, sed oni ne forgesas pri tiuj kiuj aŭskultas tradicimaniere. La pekinaj E-elsendoj estas bone aŭdeblaj per mezaj ondoj dank’ al la retransmisiado el Albanio.

Maritza Guttiérez el Radio Havana Kuba informis, ke de kelka tempo la celtereno de la emisiado ne plu estas Mediteraneo, sed daŭre Ameriko kaj la Karaiba Regiono. Ŝi proksimigis al la ĉeestantoj la manieron en kiu estas prilaborataj la programoj, kies unusola oficiala dungito ŝi estas. Krom kolegino el alia regiono de Kubo, al la pretigado de la programoj — aparte dum ŝiaj forestoj — multe kontribuas ankaŭ membroj de ŝia esperantlingva familio: la edzo kiu estas sonteknikisto kaj la filino, kiu ĉiam pli kuraĝe kontribuas al la pretigado de programoj.

Barbara Pietrzak, la estro de la E-Redakcio de Pola Radio, aparte koncentriĝis pri kelkaj problemoj ligitaj kun satelita emisiado. Multan atenton ŝi dediĉis al la klopodoj vastigi kaj rejunigi la redakcian teamon en Varsovio. La kunvenintoj ricevis krome informojn pri la ĉiutage aŭdiĝantaj sonraportoj en la E-Redakcio de Pola Radio kaj pri la sonmaterialoj kolektitaj por la postkongresa uzo.

Ĉi-jare multaj interesaj sugestoj kaj proponoj venis de la kunvenintaj aŭskultantoj kaj radioamikoj. La plej grava koncernas regulan informadon de la E-gazetaro pri la eblo aŭskulti la esperantlingvajn programojn, pri iliaj adresoj, pri ŝanĝoj en la kadra programo. Tutcerte tio estas la plej urĝe realigenda tasko.

Barbara Pietrzak

Junulara paĝo

Gejunuloj en Vilno ne enuis

Dum la julia Universala Kongreso en Vilno ankaŭ nia junularo trovis sian spacon en la programaro de tiu ĉi plej granda kaj plej grava Esperanto-aranĝo.

Komence de la kongreso la junulara programo estis iom kaosa kaj kvazaŭ kaŝita — malmultaj sciis ke — kaj ĉefe kie — ĝi okazas. Sed iom post iom la persona “reklamado” — kaj ankaŭ plibonigo de la informado pri ĝi ekfunkciis kaj ĉiutage estis pli kaj pli da homoj, kiuj vizitadis ĝin kaj ankaŭ kontribuis al ĝi.

La ĉefa “stando” de la programoj estis la tiel nomata “amasloĝejo”, konstruaĵo ege proksima, je nur 200 metroj de la kongresejo, trans la strato. Tie eblis kaj tranokti malmultekoste (en la amasa grupo — en la sporta salono), kaj en la sama konstruaĵo ankaŭ okazis la plimulto de la junularaj programeroj. Laŭdinda estas jam la decido okazigi programon por gejunuloj (en la Gotenburga UK oni plejparte mem devis krei ĝin) — kaj tiu ago estas nepre sekvinda ankaŭ dum ontaj UK-oj. (Verdire la diskuto pri la neceso de la programo por gejunuloj dum UK okupis tutan tempon de la subkomitato pri Junularo, kiun partoprenis ĉ. 20 gejunuloj, kiuj vere montris intereson pri la temo kaj multe kontribuis al la diskuto.)

La programo por la junularo estis bunta: okazis ekskursoj (tre interesa estis ekzemple bicikla ekskurso, ekskurso al Trakai, Kernave...), koncertoj (de Miĥail Povorin, loka roka bando...), diskotekoj, instruado de litovaj naciaj popol-dancoj, manlaboroj (farado de origami, de flugdrakoj...), spektado de E-subtekstitaj filmoj (Animatrico, Horoj...), prelego pri E@I (jes, ankaŭ je la 24:00 horo eblas prelegi — kaj eĉ ne dormigi ĉiujn ĉeestantojn)...

Krom la eksterkongreseja okazis ankaŭ programeroj fare de gejunuloj ene de la kongresejo: temis pri la TEJO/E@I/ILEI-budo, kie oni povis dum la semajno ekscii pri tiuj ĉi organizaĵoj, aliĝi al iu ajn, preni informilojn, surgluaĵojn...

Plia programero estis sinprezento de TEJO (vere bone, eĉ artece farita de la nuna TEJO-volontulo Martin Minich kaj freŝa eks-ĝenerala sekretario de TEJO Aleks Kadar).

Oni nur devas esperi, ke ankaŭ la itala LKK-teamo daŭrigos en la sama stilo kaj pensos pri la junularo — kiu ja kompreneble interesiĝas aldone pri la “seriozaj” aferoj dum UK, sed pretas ankaŭ amuziĝi en la tempo, dum kiu jam la malpli juna ĉeestantaro ripozas. (Ja oni konsciu, ke por gejunuloj la tempo dum E-aranĝoj dividiĝas ne je du sed je tri partoj: taga, vespera kaj nokta programoj.) Laŭdinda estus ankaŭ “pliproksimiĝo” de ambaŭ grupoj (tiu ĉi fenomeno, abismo/gapo inter gejunuloj kaj plenkreskuloj, ekzemple tute ne ekzistas en multaj landoj, kulturoj kaj por ili estas eĉ nekomprenebla) per komunaj programoj, per pli granda atentemo al la interesoj kaj bezonoj de junaj homoj...

La programo por gejunuloj dum la Vilna UK estis interesa kaj fruktodona kaj certe ĝi pliriĉigis la ĝeneralan UK-programaron. Koran dankon al la litova teamo, kiu prizorgis nin, la gejunulojn: Alina, Frank, Olga, Jolita, Indrė, Aisté...

Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: Supre: litovaj junulinoj dum la interkona vespero. Sube: TEJO-volontulo Martin Minich “kaptas novajn animojn” por TEJO.

Solena Fermo

La Belega Kongreso

Sabato la 30-a de julio estis la lasta tago de la 90-a Universala Kongreso de Esperanto en Vilno. Kun ioma malfruo komenciĝis — kiel diris enkonduke la UEA-prezidanto Renato Corsetti — la “malfermo de la Fermo”.

Inter la podianoj ĉi-foje krom la Estraro kaj la Ĝenerala Direktoro de UEA troviĝis la nobel-premiito kaj Honora Patrono de UEA Reinhard Selten, la kongrestema reĝisoro Ulrich Lins, la duobla prezidanto (de LKK kaj LEA) Povilas Jegorovas kaj la kunorganizanto de la Nitobe-simpozio kaj Honora Membro de UEA Humphrey Tonkin. Renato Corsetti en la unuaj momentoj de la ferma ceremonio petis omaĝi la memoron de la forpasintaj honoraj membroj, kiuj postlasis al ni ĉiuj valoran heredaĵon, per momento da silento.

Tuj poste aperis kvardeko da infanoj, kiuj ĵus revenis el la 36-a Internacia Infana Kongreseto apud Vilno, por saluti “la gepatrojn” kaj atesti, ke la Esperanto-komunumo vivas kaj havas reprezentantojn de ĉiuj generacioj. Kelkajn vortojn pri Rondo Familia kaj vera sperto pri internacia amikeco enkonduke diris Amri Wandel. Infanoj regalis la kongresanojn per kantoj, fabeloj kaj ludoj. Akompanis ilin orkestro de junaj artistoj el ses landoj.

Iom nekutime eksonis saluto de la belga ambasadorino en Vilno Marie-Louise Vanherk, kiu estas esperantistino kaj membro de la societo Zamenhof. Ŝi, flue parolante en Esperanto, rakontis, kiel reagis al la UK la litova socio, la publiko, la ĵurnaloj, la aŭtoritatoj ktp.

Sekvis honorigo — transdono de (okkilograma!) medalo Ariste, memore al la fama estona pedagogo kaj interlingvisto Paul Ariste. La estona konsulino ĝin transdonis al du elstaraj esperantologoj: D-ro Detlev Blanke kaj Prof. Humphrey Tonkin. Venis momento por transdono de la movadaj premioj, subvencioj kaj honorigoj. (Detaloj pri la Premio Deguĉi, Subvencio Cigno kaj la Trofeo Fyne aperos venontnumere).

Post muzika interludo de Juozas Janušaitis, kantisto el la Ŝtata Muzika Teatro en Vilno, la estraranino Ulla Luin raportis pri la kongresaj laboroj (legu sur la apuda paĝo), Claude Nourmont anoncis la rezultojn de la Oratora Konkurso (paĝo 183) kaj Amri Wandel priskribis la sciencajn kunsidojn de la kongreso (legu sur la p. 184). Humphrey Tonkin informis pri la 4-a Nitobe-simpozio, okazonta tuj post la Vilna UK. Ĝi diskutos pri Lingvo-politikaj aspektoj de la ekspansio de la Eŭropa Unio kaj partoprenos ĝin 60 lingvistoj. La debatoj okazos en la litova parlamentejo, kun partopreno de deputitoj kaj politikistoj.

La reĝisoro de la Kongresa Temo d-ro Ulrich Lins voĉlegis la rezulton de la diskutoj, la kongresan rezolucion, kiu ĉijare ricevis la nomon La Vilna Deklaro (legu sur la p. 177) kaj kiun la antaŭan tagon aprobis la Komitato.

La Ferman Paroladon faris la UEA-prezidanto Renato Corsetti. Li konfesis, ke li jam spertis tridekon da kongresoj, sed tiu ĉi meritas la epiteton “La Belega”, el ĉiuj vidpunktoj. Okulfrapa estis la ĉie videbla laboremo de la kongresanoj. Ĉiuj laborkunvenoj estis plenplenaj. De la litova movado ni povas lerni kaj la movadan lecionon pro la modela organizado, kaj la lecionon pri la defendo de sia lingvo, ekz. dum la tempo de la rusa Caro, kiu malpermesis en la tiama imperio ĉiujn lingvojn krom la rusa. Post plua muzika interludo de la kantisto Juozas Janušaitis sekvis ero, kiu pensigas pri la venonta UK — la simbola transpreno de la flago. La kongresan standardon transprenis la ambasadoro de Italio en Litovio, kiu dankis pro la invito kaj esprimis siajn du impresojn: sentojn de emocio kaj honorigo — kaj samtempe bedaŭron ke li ne parolas Esperanton. Feliĉe ke la belga ambasadorino savis la dignon de la diplomatoj en Vilno! La vorto Universala forte impresis la diplomaton en tempo kiam oni parolas pri tutmondiĝo kaj merkatoj. Fine de sia parolado li en modela Esperanto invitis la esperantistojn al la venonta UK en Florenco, pro kio li ricevis varmajn aplaŭdojn.

Jam tradicie oni ĉe la fino ne forgesis danki: al la prezidanto de Loka Kongresa Komitato Povilas Jegorovas, al ĉiuj LKK-anoj, al la Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães kaj al ĉiuj, kiuj kontribuis al la sukceso de la Vilna UK. Ans Bakker-ten Hagen publike dankis al la multjara laboranto de UEA, la sekretariino Atie van Zeist, kiu ĉi-maje pensiiĝis.

Komuna kantado de nia himno La Espero, sub gvido de la koruso, kaj martelbato de Renato Corsetti donis punkton post la jubilea 90-a Universala Kongreso en la litova ĉefurbo.

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj dum la himno-kantado

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj salutas la kongreson

[FORIGITA!: bildo]

La publiko dum la infana prezento

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj kantis, ludis kaj petolis

[FORIGITA!: bildo]

La belga ambasadorino en Vilno

[FORIGITA!: bildo]

Reklamiloj en la urbo-centro

[FORIGITA!: bildo]

Loka Kongresa Komitato dankas al sia prezidanto

[FORIGITA!: bildo]

Ferma parolado de Ulla Luin

[FORIGITA!: bildo]

Pendantaj flagetoj en Vilnaj stratoj

[FORIGITA!: bildo]

Esperanto-poŝtmarkoj forlasas Vilnon

[FORIGITA!: bildo]

Daniel Haddad el Brazilo

[FORIGITA!: bildo]

Ovacioj post Internacia Vespero

[FORIGITA!: bildo]

Marjorie Boulton spektas Pasporto

[FORIGITA!: bildo]

En Vilno okazis ankaŭ gefianĉiĝo

Ferma Parolado

Kongresfina resumo

Al la 90-a Universala Kongreso en Vilno aliĝis 2344 partoprenantoj el 60 landoj. Por trovi kongreson kun pli da partoprenantoj, necesas rigardi malantaŭen al la pasinta jarcento: Berlino 1999.

Videbla

Tiu ĉi kongreso estis bone videbla en Litovio kaj ĝia ĉefurbo Vilno. Gazetaro, radio kaj televido abunde raportis jam monatojn antaŭ la kongreso. La litova flugkompanio salutas vojaĝantojn per artikolo en sia anglalingva revuo, Bonan tagon amiko. Banderolo pendas super la ponto, pendantaj standardetoj aŭ flagetoj estas sur la lumstangoj ĉe la ĉefstrato Gedimino, kaj la rondaj reklamtabuloj havas grandajn afiŝojn pri la kongreso. Esperanto-poŝtmarko vendiĝas en la poŝtoficejoj. La fakto, ke la kongresaj ejoj estas en kelkaj diversaj lokoj, signifas ke kongresanoj videblas, promenante sur la ponto super la rivero Neris. La loka kongresa komitato tiom fidis je la veterprognozo, kiun ĝi mem faris plurajn monatojn antaŭ la kongreso, ke la interkona vespero okazis surstrate ekster la kongresejo. La kongresa balo okazis sur la apuda ponto, kun ebleco danci ankaŭ en restoracio sub la ponto, bonŝance tie kie la ponto pasas super herbejo kaj ne la rivero. Videbla al aŭtoritatoj la kongreso estis per tio, ke la prezidento de la Litova Respubliko, Valdas Adamkus, estis Alta Protektanto, kaj ke lian mesaĝon al la kongreso legis la ministro pri eksterlandaj aferoj. La urbestro de Vilno, Artūras Zuokas, salutis la kongreson, kaj enplektis kelkajn vortojn en Esperanto en sian paroladon. Diplomatoj el kvin landoj honorigis la kongreson per la ĉeesto. Kaj kiel kutime, Esperantaj radiostacioj, periodaĵoj kaj interretaj paĝaroj sekvis la laboron.

Temo

Kongresa temo estis la kongreso mem: Universalaj Kongresoj: 100 jaroj de interkultura komunikado. Reĝisoro de la kongresa temo estis Ulrich Lins, kiu estas lerta pri historio de la Esperanto-movado, sed ankaŭ lerta reĝisoro. Li kolektis dudekon el la plej diskutemaj esperantistoj, kiuj donis siajn impresojn kaj memorojn pri pasintaj kongresoj. Tie oni trovis spertojn pri aranĝoj kaj administrado, pri informado al publiko dum kongresoj, pri tiu mirinda momento kiam nova esperantisto malkovras ke Esperanto ne estas nur kvanto da literoj sed funkcianta lingvo, en kiu eblas ĉion esprimi, pri amikiĝoj kaj eĉ enamiĝoj.

Kleriga lundo

La 12 blokoj en la kleriga lundo estis tre sukcesaj en tiu ĉi kongreso. Humphrey Tonkin kune kun Michela Lipari reĝisoris la prelegetojn, kaj trovis 42 personojn por la enkondukaj prezentoj. Je ĉiu bloko ĉeestis inter 50 kaj 150 personoj, kio signifis ke la seĝoj ne sufiĉis, kaj ke aŭskultantoj plenigis la lokon ĝis en la koridoro. La programeroj estis paroligaj, kaj elvokis multajn demandojn de la aŭskultantoj. Kelkaj el la temoj de la kleriga lundo estis: Literaturaj skoloj de Esperanto, Balta literaturo en Esperanto; pri lingvaj demandoj estis blokoj de tradukado kaj de baltaj lingvoj, pri informado estis blokoj de redaktado, kaj estis ankaŭ blokoj pri internaciaj rilatoj kaj pri landa agado de Esperanto-asocioj. Kaj ni ne forgesu la blokon pri ne-plu-junaj junuloj.

Edukado

Unu el la gravaj enhavoj de la Esperanto-laboro estas edukado. Unu tago de la kongreso estis speciale dediĉita al edukado. Tiam oni aŭdis prezentojn pri la eduksistemo en la baltaj landoj, pri instru-centroj aŭ kursejoj, pri nuntempaj instrumetodoj kaj projektoj, kaj pri ekzamensistemoj. Praktika edukado estis konversaciaj rondoj, kursoj laŭ la Cseh-metodo kaj metiejoj pri la instrumetodo “edukado.net”. La instruista organizaĵo ILEI organizis ekzamenojn, kiuj estis je tia nivelo, ke el la aliĝintoj 7 sukcesis trapasi ilin. Pri la kongresa lando Litovio estis bone elpensita kaj vasta serio da prelegoj.

Je pli alta nivelo de eduko estis prelegoj enkadre de la Internacia Kongresa Universitato, Terminologia Forumo kaj Esperantologia Forumo.

Arto

El vidpunkto de arto, la 90-a Universala Kongreso en Vilno estis tre abunda. Jam en la Interkona Vespero estis kvalita eksterdoma prezentado. La Nacia Vespero havis prezenton de litovaj dancoj. Muzikgrupo Asorti donis koncerton kun litovaj kaj propraj kantoj. Muzikgrupo Akordo koncertis. Teatraĵo el la litova historio temis pri reĝino Barbora. Daniel Haddad el Brazilo donis koncerton. Orkestro de Sankta Kristoforo donis koncerton, kaj litova flutistino ludis klasikan muzikon. Du teatraĵoj estis prezentitaj: Familia etoso, kaj Kiel mortigi sian edzinon. Krom tio estis du aliaj koncertoj, recitalo kaj poezio, kaj prezento de la Internacia Koruso. Laste estis la tradicia Internacia Arta Vespero, en la vespero antaŭ la Fermo. Belartaj konkursoj estis anoncitaj en kunsido dum la semajno. Oratora konkurso por junaj partoprenantoj okazis en la vendredo. Ni ankaŭ menciu la vendredan Aŭkcion sub “kulturo” aŭ “arto”.

Libroj

En la kultura fako de la kongresa laboro estas ankaŭ la libroservo. Ionel Oneţ transportigis al Vilno kamionon kun 136 skatoloj da libroj, je la pezo de 1500 kilogramoj, el mil titoloj. Surloke aldoniĝis cent aliaj titoloj, alportitaj el Litovio, Rusio kaj Ĉinio. Ĉiutage okazis aŭtoraj duonhoroj en la ejo de la libroservo. Ĉu kune kun kulturo mi rajtas mencii ankaŭ religiajn aranĝojn? Vilno estas riĉa je preĝejoj, kaj okazis diservoj ĉiutage, el kiuj la ekumena diservo en la dimanĉo estis la plej grava.

Komitato kaj aliaj laborkunsidoj

Tradicie la laboro de la kongreso enhavas la kunsidojn de la Komitato de UEA kiel ĉefan punkton. La Komitato kunsidis en pleno sub gvido de Renato Corsetti du-foje, kaj en ok subkomitatoj inter ili. La komitato decidis pri buĝeto, membrokotizo, ŝanĝoj en la strategia laborplano, elektis elektopreparan komisionon por la elektoj en 2007, kaj akceptis du novajn landajn asociojn: Esperanto-Federacio de Niĝerio kaj Irana Esperanto-Asocio, kaj ni kore bonvenigas ilin. La Komitato nomumis ok novajn honorajn membrojn, kaj akceptis ŝanĝojn aŭ novaĵojn je tri regularoj. Granda aro da fakaj asocioj kunsidis, kaj la UEA-komisionoj pri regionaj agadoj kaj ĝemelurboj aranĝis kunsidojn. Strategia-faka forumo okazis krom tio. Tradiciaj kunvenoj de Delegitoj, Ĉefdelegitoj kaj Perantoj estis gviditaj de la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller.

Junularo

Dum la tuta semajno okazis junulara programo, iom ekster la programo de la kongresa libro. Ĝi enhavis ekskursojn, promenojn, praktikajn programerojn pri pentrado kaj farado de flugdrakoj, kaj multajn muzikprogramojn vespere kaj nokte. Pli junaj homoj estis videblaj en la Fermo. Estis 39 infanoj kaj ok plenkreskuloj en la Infankongreseto, kiuj prezentis kantojn kaj ludojn sur la podio.

Ekskursoj

La kongresaj ekskursoj trovis bonan partoprenon. En antaŭkongresoj partoprenis 78 personoj, en postkongresoj 136 personoj, kaj en dumkongresaj ekskursoj 1708 biletoj vendiĝis. La plej popularaj ekskursoj estis “Malnova Vilno”, “Kastelo de Trakai” kaj tuttaga ekskurso al Kaŭno.

Administrado

La kongresa administrado funkciis tre bone, kaj la Vilna Sonorilo aperis ĉiutage krom en la ekskursa tago, ĉiam akurate je la 8-a horo matene. Granda nombro da funkciuloj en la Loka Kongresa Komitato kun 28 personoj kaj kun 60 helpantoj realigis la kongreson, entute do preskaŭ cent personoj.

Resumo de resumo

Pri la kongreso eblas fari multajn diversajn rakontojn. Tio ĉi estis unu, kaj jen mia dua versio de rakonto pri la kongreso en Vilno: La 90-a Universala Kongreso en Vilno 2005 estis belega, kaj ni ĉiam memoros ĝin!

[FORIGITA!: bildo]

Ulla Luin

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin gvidas Aŭkcion

[FORIGITA!: bildo]

Koncerto kaj dancado en amasloĝejo

[FORIGITA!: bildo]

Redaktoro de Vilna Sonoro Choe Taesok

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe Zamenhof-monumento en Veisiejai

[FORIGITA!: bildo]

Povilas Jegorovas kun sia LKK-skipo

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la kongresa flago al la venontjaraj organizantoj

OMAĜE AL AULD KAJ BOULTON

En 1999 William Auld kaj Marjorie Boulton festis sian 75-an datrevenon. Okaze de la jubileo UEA donacis al ili festlibron, en kiu pluraj kontribuaĵoj prilumas ilian verkistan karieron kaj analizas iliajn verkojn. Aliaj eseoj traktas aktualajn temojn de la movada kaj kultura vivo de Esperantujo.

Kontribuis V. Benczik, G. Berveling, W. Bormann, J. Camacho, P. Daŝgupto, S. Fiedler, P. Gubbins, T. Huĝimoto, R. Jaderstrom, E. de Kock, A. Korĵenkov, Laŭlum, Mao Zifu, G. Mattos, S. Maul, A. Montagut, S. Pokrovskij, B. Ragnarsson, M. de Seabra, G. Silfer, H. Tonkin, L. Trifonĉovski kaj J. Wells. Kun la bibliografioj de Auld kaj Boulton fare de C. Cimpa.

LINGVA ARTO. Jubilea libro omaĝe al William Auld kaj Marjorie Boulton. Red. Vilmos Benczik. Rotterdam: UEA, 1999. 5+217p. 21cm. Prezo: € 16,50. Triona rabato ekde 3 ekz.

Rikolto de 50 jaroj

“La jaro 1997 signas la 50-jariĝon de mia serioza verkado en Esperanto. La ĉefa rikolto de tiu verkado estas la kvindeko de miaj libroj (ankoraŭ plimultiĝonta) sur breto en mia biblioteko. Sed post ĉiu rikoltado postrestas surkampe pajleroj kaj stoploj, kiujn oni kutime forbalaas aŭ surtretas. — Mi do decidis kolekti libroforme tekstojn miajn, kiuj ŝajne havas valoron pli ol nur efemeran, kaj jen la rezulto. Ekzemple, dum mia vivo mi verkis verŝajne centojn da librorecenzoj; la plimultaj estas sufiĉe rutinaj, sed de tempo al tempo mi pliprofundiĝis en la koncerna afero, kaj la rezultinta recenzo eble kontribuas al nia literaturesplora laboro. Tiajn do mi decidis ‘savi’.” (William Auld)

La libro estas aranĝita en kvar sekcioj: Eseoj, Rakontoj, Tradukoj, Libro-kulturo. Tre bela grafika prezento.

PAJLEROJ KAJ STOPLOJ. Elektitaj prozaĵoj. William Auld. Rotterdam: UEA, 1997. 348p. 21cm. Prezo: € 16,50. Triona rabato ekde 3 ekz.

La Centra Oficejo de UEA en vortoj.

Gbeglo Koffi. Kvazaŭpromeno tra la CO de UEA, kun priskribo de ties ĉambroj kaj ĉiutaga laboro. Lomé: Fondaĵo Afriko de UEA, 2002. 46p. 21cm. €4,80. Triona rabato ekde 3 ekz.

Cent jaroj (1896-1996) da stratoj, placoj, monumentoj, bustoj, kulturcentroj, tabuloj, parkoj, pontoj, asteroidoj en unu libro

HUGO RÖLLINGER

Monumente pri Esperanto

Redaktis Thomas Bormann. Rotterdam: UEA, 1997. 111p. 86 fotoj kaj pluraj tabeloj. ISBN 92 9017 051 4. 24cm. Prezo: € 7,50. Triona rabato ekde tri ekzempleroj.

Fondaĵo Canuto

Multaj arde deziras membriĝi en UEA, sed ne ĉiuj povas. Via donaco al Fondaĵo Canuto helpos nin teni la kontaktojn kun tiuj kiuj suferas pro transpagaj baroj. Antaŭdankon pro via solidareco!

En 2004 138 esperantistoj subtenis la agadon de UEA per aliĝo al

Societo Zamenhof

Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mecenatoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA, inviton al akcepto en UK kaj specialan donaceton. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

Revuo Esperanto 2005 10

Malferme

Kvara Nitobe-Simpozio, Vilno, 30 julio — 1 aŭgusto 2005:

Lingvopolitikaj aspektoj de la plivastiĝo de Eŭropa Unio

Konkluda Dokumento

Kunteksto

Inter la multaj demandoj levitaj de la plimultiĝo de la membraro de Eŭropa Unio estas la demando pri lingvoj. Kvankam la Traktato de Romo antaŭvidis egalecon de statuso por la naciaj lingvoj en la institucioj de EU, konsiderinde altiĝis la baroj al efektivigo de tiu principo, en la nuna situacio de 25 ŝtatoj-membroj kun 21 oficialaj lingvoj, pli ol 25 regionaj kaj minoritataj lingvoj, kaj multaj iom grandaj enmigrintaj lingvokomunumoj, ĉiuj kun tre diversaj nombroj de parolantoj. Sen atenta, sistema kaj bone financata aliro al mastrumo de la multlingva karaktero de EU, la lingvoj kaj kulturaj valoroj de iuj el la pli malgrandaj ŝtatoj kaj neŝtataj lingvogrupoj povus minaciĝi, kun sekva kompromito de la principo de egaleco inter EU-membroj kaj malfermiĝo al novaj specoj de konflikto kaj lukto en kaj inter nacioj.

Tiu situacio estis la fokuso de la Kvara Nitobe-Simpozio, organizita de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj en kunlaboro kun la Komitato pri Eŭropaj Aferoj de la Litova Parlamento, la Akademio de Sciencoj de Litovio, kaj la Universitato de Vilno. Pli ol 70 partoprenantoj el pli ol 20 landoj, inkluzive de naŭ novaj ŝtatoj-membroj de EU, kunvenis por esplori la diversajn politikajn alternativojn kaj serĉi unuanimecon pri kelkaj bazaj rekomendoj pri la lingvopolitiko de EU sub la novaj kondiĉoj.

Zorgoj

La simpozianoj komune esprimis fortan apogon al la procezo de eŭropa integriĝo, kaj precipe al la streboj disvolvi justan, demokratan kaj altkvalitan komunikadon inter ĉiuj eŭropanoj. Ili ankaŭ dividis la kredon, ke la aktuala lingvopolitiko de EU, ĉu en la EU-institucioj mem, ĉu je la nivelo de naciaj registaroj, estas neadekvata por atingi tiujn celojn. La jenaj problemaj evoluoj ŝajnas larĝe disvastigitaj tra EU:

  • Neglekto de lingvaj demandoj en la politika decidofarado sur terenoj kiel ekzemple supera edukado, sciencaj esploroj kaj amaskomunikiloj, kun negativa efiko je la valoroj kaj bezonoj de malgrandaj naciaj kaj nenaciaj lingvokomunumoj;
  • Tolero aŭ kultivo de normoj de lingva praktiko, kiuj kontraŭas la principojn de multlingvismo kaj lingva egaleco, ofte estigante situaciojn en kiuj homoj kun limigita aŭ nenia rego de la angla lingvo ne povas partopreni egalece en la politika decidoprocezo en EU;
  • Troa dependo je ekzistantaj lingvorilataj institucioj kaj ideoj, kiujn oni ne evoluigis por alfronti demandojn en eŭropa aŭ tutmonda kunteksto — tendenco kiu refortigas la persistan mankon de lingvaj konscio kaj faka kono en registaroj je ĉiuj niveloj;
  • Rimarkinda redukto de la instruado de lingvoj aliaj ol la angla, malpliiganta la ŝancojn ke eŭropanoj akiros profundajn komprenon kaj estimon de la kulturoj de najbaraj landoj, kaj refortiganta eksterproporcian ĉeeston de britaj kaj usonaj kulturaj produktoj tra EU;
  • Evito de malferma publika diskutado de lingvopolitiko, kaj precipe de realecaj alternativoj al la nuna situacio de oficiala sed dubkvalita multlingvismo ligita al la nereguligita kaj neegaleca disvastiĝo de la angla.

En la kunteksto de la 25-membra Eŭropa Unio, la simpozianoj opiniis ke tiuj lingvopolitikaj malfortoj tendencas subfosi la lingvojn de la pli malgrandaj ŝtatoj. La simpoziaj prelegantoj atentigis pri la ekzisto de signifaj ekonomiaj kaj politikaj ŝarĝoj truditaj de la nuna sistemo al la parolantoj de tiuj lingvoj, kaj ili esprimis la timon, ke tio longperspektive kondukos al la perdo de statuso kaj vivanteco de ĉiuj lingvoj escepte de la plej grandaj.

Agaddirektoj

Kvankam ili pledas por vasta gamo de ideoj kaj prioritatoj en la traktado de tiuj problemoj, la partoprenantoj de la simpozio interkonsentis pri la sekvaj kvin ĉefaj agaddirektoj:

1. Komuna kadro. Oni bezonas konstrueman, realisman lingvopolitikan kadron por la Eŭropa Unio de 25 landoj, kiu ekvilibrigu la protektadon kaj aprezadon de lingva diverseco kun la bezono de efika, altkvalita komunikado inter ĉiuj civitanoj de EU. Partopreno de larĝa gamo de individuoj kaj institucioj, reprezentantaj multajn diversajn perspektivojn kaj interesojn, estos nepre necesa por realigi tian vizion.

2. Publika kaj politika debato. Por estigi la bezonatan politikan volon subtene al tia komuna kadro, necesas multe pli da klopodoj altigi la nivelon kaj intensecon de la prilingvaj debatoj publikaj kaj politikaj. La malavantaĝoj de la nuna sistemo, la investitaj interesoj kiuj subtenas ĝin, kaj aro da pozitivaj politikaj alternativoj bezonas vortumadon en manieroj kiuj ebligas diskutadon inter ordinaraj homoj, raportadon fare de ĵurnalistoj, kaj konkretajn elpaŝojn flanke de elektitaj deputitoj. Gravas disvolvi longdaŭrajn politikajn interesgrupojn kaj koaliciojn por alstrebi lingvan egalecon, diversecon, kaj vivipovon.

3. Diversaj solvoj. En la evoluigo de komuna lingvopolitika kadro, necesas atenti almenaŭ jenajn kvin agadkampojn, el kiuj ĉiu povus postuli malsaman kombinon de solvoj kaj iom malsaman politikan strategion:

  • internan kaj profesian komunikadon de EU-institucioj, kiu intime ligiĝas al la profesia kulturo kaj la memregado de la institucioj mem;
  • oficialan komunikadon de EU-institucioj kun civitanoj kaj registaroj, kiun reguligas la politikoprocedo de EU inkluzive de ŝtatoj-membroj, la Konsilio de Ministroj, la Eŭropa Komisiono ktp;
  • mastrumon de la lingva situacio de la ŝtatoj-membroj de EU, kiu estas sub la jurisdikcio de naciaj parlamentoj kaj fine respondas al la demokrata procedo;
  • mastrumon de komunikado kaj kulturaj rilatoj, interne de EU, de la flanko de grandega gamo de publikaj, profesiaj, komercaj, neregistaraj kaj privataj organizaĵoj kaj institucioj, kies lingvopolitikoj estas plejparte memstaraj, sed ofte forte limigitaj de ekonomiaj kaj politikaj faktoroj;
  • eksteran komunikadon de EU-institucioj kaj ŝtatoj-membroj kun ne-eŭropaj ŝtatoj kaj internaciaj organizaĵoj, kiu estas influata de kuntekstoj same tutmondaj kiel lokaj, kaj siavice povas havi implicojn por politikaj decidoj ene de EU mem.

4. Alternativaj vizioj. La evoluigo de komuna kadro, kaj de politikaj solvoj en difinitaj kuntekstoj, profitos el informita publika debatado pri konkurencaj vizioj de la lingva estonteco de Eŭropa Unio. Inter la vizioj atendantaj formuladon kaj ellaboron estas la jenaj:

  • Vizioj, kiuj tiras konkludojn el diversaj modeloj de multlingvismo tra la mondo por pli bone kompreni la dinamikon kaj potencialajn fortojn kaj malfortojn de la EU-lingvosistemo, kaj ĝia loko ene de tutmonda lingvosistemo;
  • Vizioj, kiuj difinas kaj defendas la statuson kaj bezonojn de malgrandaj naciaj kaj ne-naciaj lingvokomunumoj, kaj indiĝenaj kaj enmigraj, ene de EU;
  • Vizioj, kiuj disvolvas politikajn rimedojn por certigi ke iu ajn vaste uzata interlingvo ne subfosu la pluvivipovon de la naciaj lingvoj, la egalecan traktadon de ties parolantoj en EU-institucioj, kaj la konservadon de kultura diverseco;
  • Vizioj, kiuj esploras la potencialan rolon de Esperanto ene de komuna lingvokadro de EU, precipe en rilato al ĝiaj ekonomiaj avantaĝoj kiel pivota lingvo en tradukado kaj interpretado, ĝia efikeco kiel enkonduko al lingvolernado, kaj ĝiaj meritoj sur la kampo de interkultura komunikado;
  • Vizioj, kiuj projekcias la estontan disvolviĝon de lingva kaj komunika teknologio, kaj de novaj sistemoj de fremdlingva edukado, kaj iliajn potencialajn sekvojn en lingvo-lernado kaj uzado ene de EU.

5. Politika kaj fakula kunlaboro. La Kvara Nitobe-Simpozio konsistigis unu el la unuaj okazoj, kie politikistoj kaj fakuloj el plimulto de la ŝtatoj de la pligrandigita EU povis diskuti komunajn zorgojn kaj prioritatojn sur la tereno de lingvopolitiko kaj komunikado. Progreso pri la demandoj skizitaj ĉi tie dependos de plua kaj plivastiĝanta kunlaboro de ĉi tiu speco, inkluzive de:

  • Regulaj kunvenoj, kaj je EU-nivelo, kaj inter diversaj ŝtataj grupiĝoj, ekzemple en la formo de lingvopolitika konferenco por la malpli grandaj EU-ŝtatoj, kiel oni proponis dum la Simpozio;
  • Disvolvo de reto por sciencaj esploroj, kiu kunligas esploristojn pri la ekonomiko, sociologio, politiko, kaj planado de lingvoj (inkluzive i.a. de edukaj, terminologiaj kaj juraj aspektoj) kaj kiu kapablas provizi per rapidaj kaj bone dokumentitaj informoj decidofarantojn kaj ĵurnalistojn;
  • Daŭra komunikado per retpoŝto kaj aliaj rimedoj, kun la celo engaĝi kreskantan nombron de ŝlosilaj individuoj en la akademiaj, burokrataj kaj politikaj medioj de la EU-ŝtatoj, por la evoluigo de komunaj solvoj al komunaj lingvaj problemoj.

La evoluo de EU en kompleksan, novspecan formon de internacia kunlaboro postulas novajn alirojn al la mastrumado de multlingvismo kaj de efika, egaleca komunikado. La disvolvo de kapabloj sur ĉi tiu tereno, en la formo de novaj ideoj, fakaj kompetentoj kaj institucioj, estas urĝa prioritato, kiu meritas atenton kaj rimedojn de la naciaj registaroj same kiel de la EU-instancoj.

Agnoskoj

La partoprenantoj de la Kvara Nitobe-Simpozio deziras danki la organizantojn kaj subtenantojn de tiu ĉi unua renkontiĝo, kaj precipe al la litova parlamento, pro la afabla disponigo de kunvenejo kaj interpretaj servoj, kaj al Esperantic Studies Foundation (Washington, Usono) pro ties malavara financa subteno.

[FORIGITA!: bildo]

La partoprenantoj diskutis 8-10-ope ĉe rondaj tabloj

La 61-a IJK

Laŭdan Brave al la organizantoj

La sudpola urbo Zakopane, kaŭranta sub la montaro Altaj Tatroj, altiris en la unua aŭgusta semajno 500 junajn esperantistojn, por gustumi la etoson de nia plej granda junulara renkontiĝo.

Zakopane… Perfekta loko por ideala IJK, ĉirkaŭata de la Tatry-montaroj, kun afablaj lokuloj kaj la folkloro de la regiono. Ironie, estis la ejo de la IJK mem kiu ĝenis fojfoje en la prezentado de noktaj programeroj :) — ja la najbaroj kutimas aŭdi ridojn kaj kriojn de la infanoj en la lernejo uzata kiel IJK-ejo, kaj somere ili ĝuas la longan silent-paŭzon… Do laŭdinda Esperanta roka aŭ skaa koncerto ofte ne estis bonvenigita, tion oni ja povis konstati laŭ la esprimo de la policistoj, kiuj preskaŭ ĉiunokte subite aperis en la ejo por uzi sian aŭtoritaton.

Tamen, malgraŭ kelkaj problemoj kiel tiu ĉi, ĝi estis sukcesa IJK. Kutime mi ne partoprenas en la programeroj, sed ĉi-jare mi decidis havi pli aktivan rolon. Mi do ĵonglis kun tri aferoj dum la IJK: dufoje gvidis Tajĝiĉjuan-kurson, prezentis aspekton de mia nuntempa staĝo pri UN kaj Indiĝenaj Popoloj, kaj helpis iomete ĉiunokte deĵori en la “maloficiala” trinkejo. La tri estis bonegaj spertoj — unue ĉar mi kutime ne ŝatas paroli publike, kaj mi miris eltrovi ke fakte ne estas tiom malfacila afero, speciale se vi bone konas la temon kaj tre ĝuas ĝin. Due ĉar deĵori en trinkejo estis bonega okazo ekkoni novajn homojn kaj krei novajn kontaktojn. Mi ankaŭ ĝojis ke estas tiom bunta IJK-programo ĉi-jare, fakte ĝuste pro tio ke pli kaj pli da homoj kontribuas en ĝi: estis preskaŭ tiom da diversaj aktivaĵoj kiom da kulturoj! Korpo-pentrado, Falun Gong, batalartoj, kursoj de Esperanto, kurso de la pola lingvo, la dua kurso pri didaktiko “Flugiloj de Malfacila Vento” kurso, teatraĵo, diversstila muziko, lingva festivalo, plena elekto de ekskursoj... — eĉ estis tro da interesaj ekskursoj samtempe, kaj do oni povis elekti nur unu inter ili. Estas ĝojiga afero konstati ke tiu bunta programo reflektas pensmanieron: dum la renkontiĝoj oni ne plu tiom parolas pri la evoluo de Esperanto mem kaj kiom da homoj parolas ĝin, kaj kiel fari por ke pli da homoj parolu ĝin — kontraŭe, mi rimarkis ke la diskutoj pli kaj pli turniĝas al la interesoj de la esperantistoj: kio okazas en la mondo, pri politiko, pri konservado de biodiverseco, pri aliaj popoloj ktp. Kaj mi suspektas ke tio estas konektita kun la nombro de novuloj dum tiu ĉi IJK: estis certe la plej granda IJK al kiu mi iam ajn partoprenis, kun ĉirkaŭ 500 personoj, kaj mi pensas ke plej multo de tiuj homoj venis pro intereso ne al la lingvo mem, sed al la ĝenerala Esperanta etoso kaj interesoj de la esperantistoj. La kvanto de novuloj, kiuj troviĝis sursceneje ĉe la malferma ceremonio de la IJK, estis granda pozitiva ŝoko por mi :).

Do finfine, mi simple finus dirante laŭdan “brave” al la organizantoj, kiuj faris grandegan laboron dum la semajno kaj dum la monatoj antaŭ la IJK, kun bonega IJK-retejo, bonega prizorgado de la aliĝintoj kaj informado, kaj certe oni pardonus al ili kelkajn fuŝojn kiuj okazis — ĉiu evento estas defio, kaj LKK laŭ mi bone scipovis reagi al la neatendita nombro da aliĝintoj, kaj resti je la dispono de tiuj kiuj ion bezonis. Do, sukceson al la venonta IJK!

Estelle Maria Loiseau

Nitobe-Simpozio

Esperanto en Eŭropo: ĉu sonĝo, revo aŭ realo?

Tuj post la Universala Kongreso en Vilno okazis en la prestiĝa parlamentejo de la litova ĉefurbo la 4-a Nitobe-Simpozio. Partoprenis ĝin sepdeko da konataj lingvistoj, sciencistoj kaj politikistoj.

Kiam Zamenhof poeziis pri la bela sonĝo de l’ homaro, kiu estas Esperanto, li verŝajne celis ne tiom sonĝo kiom revo — ne produkton de dormo, sed produkton de la krea imagopovo de la taglumaj horoj. Tra nia historio tiu revo de Zamenhof ŝajnis de tempo al tempo preta realiĝi en la praktiko — en la komencaj jaroj de la dudeka jarcento kiam la Esperanto-movado komencis internacie organiziĝi kaj oni kongresis en Bulonjo, en la fruaj tagoj de la Ligo de Nacioj, en la fruaj tagoj de la postrevolucia Sovetunio, en la postmilita Jugoslavio, en Montevideo en 1954, en Sofio ĉe Unesko en 1985, kaj en diversaj jaroj en diversaj landoj en diversaj eduksistemoj aŭ parlamentoj — sed tro rapide la kruda realo intervenis.

Jam de la komenco de la eŭropa ideo, kiam Jean Monnet kaj aliaj fondis sian Agadkomitaton por la Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo (kiun Monnet prezidis ekde 1956), oni parolis pri eventuala rolo por Esperanto en la nova Eŭropo. Sed tiu “oni” konsistis bedaŭrinde el nur du grupoj: entuziasmaj esperantistoj, kies entuziasmon la politikistoj kaj fakuloj ĉefe mokis; kaj plejparte neinformitaj politikistoj, kiuj de tempo al tempo lanĉis la ideon — ĝis la pli mondanaj kaj malpli revemaj kolegoj facile malmuntis iliajn ne trapensitajn argumentojn.

En tiuj jaroj — en la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj — tre malmultaj lingvistoj aŭ aliaj fakuloj traktis Esperanton serioze. Malofte oni vidis mencion pri Esperanto en la lingvistikaj libroj aŭ en la studoj plenumataj de la fruaj eŭrokratoj. Esperanto estis plejparte traktata kiel malsukcesinta eksperimento aŭ kiel pura revo de naivaj revantoj.

Sed tio komencis ŝanĝiĝi en la 1960-aj kaj 1970-aj jaroj, interalie pro la iom-post-ioma apero de aliaj fakaj aliroj al lingvoj ol tiu de la tradiciaj lingvistoj. La socilingvistoj komencis esplori lingvojn kiel sociajn fenomenojn kaj instituciojn (ideo, kiun Lapenna havis jam en la 1950-aj jaroj, kaj kiun Zamenhof komprenis jam fine de la 19-a jarcento). La procedo de malkoloniado malfermis novajn eblojn al fakuloj pri lingva planado kaj lingva politiko, kiuj serĉis praktikajn solvojn al la lingvaj hierarkioj kaj la lingva diverseco en la novaj ekstereŭropaj landoj. Tiu ekspertizo siavice influis la evoluigon de lingvopolitiko ankaŭ en la industriaj landoj, ekzemple en Kanado, kie oni esploris la ekonomiajn konsekvencojn de diversaj lingvaj aranĝoj kaj elpensis diversajn scenarojn por klopodi trovi la ĝustan. Dum ekonomoj kreis siajn modelojn de profito kaj malprofito, ili ankaŭ evoluigis la nocion de ludoteorio — fako kie la esperantisto Reinhard Selten estis agnoskata kiel pioniro per Nobel-premio.

Nova juna generacio de esperantistoj komencis okupi siajn lokojn en universitataj medioj, interalie en influaj pozicioj, tiel ke en la 1980-aj kaj 1990-aj jaroj Esperanto havis siajn reprezentantojn eĉ inter estroj de universitatoj kaj katedraj profesoroj. Iliaj argumentoj por Esperanto portis pli da pezo ol tiuj de antaŭa generacio, ne pro pli granda pravo sed pro pli granda povo. Unu el la konsekvencoj de tiu pezo estis la decido en la 1980-aj jaroj eksperimenti pri Esperanto kiel lingvo de maŝintradukado, kvankam tio fine kondukis nenien, ĉefe pro manko de investa kapitalo. Hodiaŭ ekzistas tuta reto da influaj homoj, precipe en universitatoj, kiuj estas aŭ esperantistoj aŭ homoj konvinkitaj pri la seriozaj pretendoj de Esperanto, kaj pri tio, ke Esperanto meritas seriozan konsideron kiam oni frontas lingvajn problemojn je internacia nivelo.

De la 30-a de julio ĝis la 1-a de aŭgusto ĉi-jare, pluraj tiaj homoj kolektiĝis en Vilno, Litovio, por partopreni la Kvaran Nitobe-Simpozion. Tiaj simpozioj jam okazis en Prago, Berlino kaj Pekino kadre de Universalaj Kongresoj kaj ili celis ĉefe prezenti kadron por objektiva pritrakto de la demando Esperanto pere de eksterstarantaj fakuloj neesperantistaj. Ĉiuj tri simpozioj estis malfermaj al kongresanoj kaj ili celis interalie konvinki la eksterstarantojn pri la seriozeco de Esperanto.

La kvara simpozio konstruis sian programon sur la sukcesoj de la antaŭaj simpozioj, kiuj ja helpis entiri fakulojn el ekstero, por observi la Esperanto-movadon en plena esprimiĝo (por tiel diri). Sed ĝia programo estis iom pli ambicia. Ĝi estis konceptita kiel kunveno de invititoj, kiu traktu je plej serioza nivelo demandon tute aktualan interalie al Litovio, kiu, kiel nova membro de Eŭropa Unio, kune kun naŭ aliaj novaj membroj, frontas ĉiunivele la demandon kiel integriĝi en la Union kaj samtempe teni siajn proprajn karakterizojn kaj unikaĵojn. Ĉu la nova eŭropa kulturo postulas kompletan submetiĝon al tuteŭropaj fortoj, aŭ ĉu estas imageble, ke la diversaj landoj tenu certan kulturan apartecon eĉ dum ili aliĝas al pli vasta eŭropa kulturo? Jen la demando, kiun jam delonge oni frontas en Eŭropo, sed kiu nun aparte aktualiĝas en la novaj ŝtatoj, kiuj estas en pluraj kazoj malgrandaj, havantaj nur fragilajn kulturojn, kun nur limigita politika influo. Kaj nenie la dilemo estas tiel sentebla kiel sur la lingva kampo, kie malgrandaj lingvoj kiel la litova, la latva, la estona, la slovena kaj la slovaka staras vidalvide al la vasta influo de la angla lingvo kaj la forta influo ankaŭ de la aliaj grandaj eŭropaj lingvoj.

Tiel oni decidis inviti reprezentantojn de ĉiuj dek novaj ŝtatoj-membroj, kune kun fakuloj pri lingvo kaj lingvopolitiko, al Vilno, por tie pridiskuti la “Lingvopolitikajn aspektojn de la plivastiĝo de Eŭropa Unio.” La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri La Monda Lingvo-Problemo (CED) estis la ĉefa motoro en tiu ĉi nova iniciato. CED estas la esplora fako de UEA kaj la eldonanto de la internacie konata faka revuo Language Problems and Language Planning (LPLP: Lingvaj Problemoj kaj Lingva Planado). Jam en 1998 CED kunvokis internacian kolokvon je invito de la Universitato de Hartford, Usono, por pridiskuti la rolon de lingvoj en la socio de la dudekunua jarcento, kaj en 1999 ĝi la kunvokis similan kolokvon ĉe Universitato Yale (rezultis el tio la libro Language in the Twenty-First Century).

Ricevinte subvencion de la nordamerika fondaĵo Esperantic Studies Foundation, CED kun la helpo de litovaj esperantistoj, kaj ĉefe de la prezidanto de la Loka Kongresa Komitato de la Vilna UK Povilas Jegorovas, sukcesis konvinki la Eŭropan Komitaton de la litova parlamento, la prestiĝan Vilnan Universitaton kaj la Litovan Akademion de Sciencoj, aŭspicii la Nitobe-Simpozion. Ĝi komencis inviti lingvistojn kaj politikistojn veni al Vilno. La litova parlamento malfermis siajn ejojn por okazigo de la simpozio kaj liveris tre utilan praktikan subtenon (interpretistojn, teknikistojn ktp), kaj la vicprezidanto de la parlamento (samtempe prezidanto de ties komitato pri eŭropaj aferoj) Prof. Vydas Gedvilas rolis kiel protektanto. Eĉ ĝis embarasiĝo, la invitoj de CED estis akceptitaj. Inter la partoprenantoj estis konataj Esperanto-figuroj, kiel ekzemple Detlev Blanke (Humboldt-Universitato, Berlino), Renato Corsetti (Roma Universitato), Barbara Despiney (Pariza Universitato), Wim Jansen (Amsterdama Universitato), Ilona Koutny (Poznana Universitato), kaj Mark Fettes (Universitato Simon Fraser, Kanado). Sed venis ankaŭ Robert Phillipson, de la Komerca Universitato de Kopenhago, kiu jam de kelkaj jaroj interesiĝas pri Esperanto kiel praktika elemento en la eltrovo de bona lingva reĝimo por Eŭropo kaj kies libro pri la minaco de la angla lingvo en Eŭropo estis tradukita en Esperanton kaj aperis ĉe UEA. Venis François Grin (Ĝeneva Universitato), konata pro sia ekonomika aliro al lingva diverseco, Abram de Swaan (Amsterdama Universitato), renoma sociologo kaj egale renoma filozofo, Philippe Van Parijs, kiu estas samtempe profesoro en Loveno (Belgio) kaj la Universitato Harvard, Usono. Partoprenis Charles Durand, kiu nun gvidas franclingvan informadikan centron en Vjetnamio, John Edwards, psikologo el Kanado, David Graddol, verkinto de tre influa raporto pri la angla lingvo por la Brita Konsilio, Timothy Reagan, usona fakulo pri lingvo en edukado, kiu ĵus fariĝis dekano ĉe la Universitato Witwatersrand, Sudafriko, prof. Paulin Djité el Aŭstralio, prof. Lydia Ramahobo el Bocvano. Phillipson jam venis al pli frua Nitobe-simpozio, Grin kaj Edwards (kaj ankaŭ Reagan kaj Graddol) al la CED-konferencoj en Usono, Durand al Universala Kongreso kiel ekstera eksperto. De Swaan, Djité kaj Ramahobo estas membroj de la redakta komitato de LPLP. Mi iam konis kolegon, kiu ĉiam asertis, ke “la povo kunvenigi” estas la plej grava socia kaj politika povo — do situacio, en kiu homoj volas partopreni aranĝon ĉar ili fidas la invitanton: pro siaj diversaj strategiaj elpaŝoj en la pasintaj kelkaj jaroj, CED nun havas tiun “povon kunvenigi.”

La povo etendiĝas ankaŭ al politikistoj. Inter la partoprenantoj en Vilno estis Ina Druviete, ministro pri edukado de Latvio, kaj parlamentanoj el Pollando, Slovenio, Slovakio kaj Litovio mem. Kaj el la dek novaj EU-ŝtatoj nur la eta Malto ne estis reprezentata.

Sed tiu nova generacio de esperantistoj, kiuj komencis siajn karierojn en la 1960-aj jaroj, al kiuj mi pli frue aludis, nun gajnis siajn influajn poziciojn en la socio, tiel ke ankaŭ ili havis sian naturan kaj logikan rolon en nia simpozio. El Hungario venis György Nanovfszky, ambasadoro en Singapuro, el Ĉeĥio eksa ambasadoro Jozef Suchánek, el Japanio Etsuo Miyoshi, kaj el instancoj de la Eŭropa Unio mem Brian Moon kaj Michael Cwik. Ĉeestis la Nobel-premiito profesoro Reinhard Selten. Ankaŭ la belga ambasadoro en Litovio, s-ino Marie Louise Vanherk, kiu mem parolas Esperanton, partoprenis la simpozion.

Alia bela sukceso estis tio, ke CED sukcesis kunvenigi ege kompetentan teamon de interpretistoj, tiel ke Esperanto rolis en la simpozio tute egale kiel la angla, franca kaj germana. La teamon gvidis la profesia interpretisto Eliza Kehlet, subtenata de Trevor Steele (Aŭstralio), Duncan Charters (Usono) kaj Francisko Simonnet (Francio).

Kaj pri kio oni parolis en la simpozio? Nu, ja ne temis nur pri Esperanto, kaj la diversaj partoprenantoj havis siajn diversajn opiniojn pri la ĉefa temo, ne ĉiam plene subtenante nian lingvon. Sed ĉiuj ŝajne konsentis, ke (laŭ la vortoj de posta gazetara komuniko) “La 25-nacia Eŭropa Unio devas agi decide se ĝi deziras garantii la estontan vivipovon de siaj 21 oficialaj lingvoj.” La granda risko, kompreneble, estas tio, ke, por ĝui la maksimumajn avantaĝojn de membreco en EU, la malgrandaj landoj kompromitos la propran kulturan heredaĵon, inkluzive la lingvan. La naciaj kaj minoritataj lingvoj de la novaj EU-landoj riskas diversmaniere flankenŝoviĝi ene de EU. Bonan ekzemplon donis la latva ministrino Ina Druviete. “Estis pli ol 500 eraroj en la latva traduko de la Konstitucia Traktato,” ŝi notis. “Kiel entute fari sencoplenan politikan debaton en tiaj kondiĉoj?”

Ĉe la alia flanko de la bilanco, prof. François Grin prezentis pritakson de la ekonomiaj avantaĝoj al Britio de la vasta uzo de la angla, kontraste al pli larĝa lingvomikso en Eŭropa Unio. “Eĉ laŭ plej sobra kalkulo, tiuj transpagoj al Britio sumas je pli ol 10 miliardoj da eŭroj jare,” diris d-ro Grin. “Pli aktiva multlingva politiko kostus similan sumon, sed distribuus la kostojn kaj avantaĝojn multe pli egale.”

Ne mankis pledantoj por pli granda rolo por Esperanto. “Ĝi estas la sola solvo samtempe justa kaj efika,” pretendis d-ro Seán Ó Riain, irlanda diplomato, kiu aktuale prezidas la Eŭropan Esperanto-Union. Eĉ tiuj, kiuj emis al aliaj solvoj, ŝajnis rekonsideri sian pozicion fronte al la evidenta funkcikapablo de Esperanto kaj la seriozo kaj modero de la esperantistoj.

La konkluda dokumento de la Simpozio, redaktita de unu el la ĉefaj organizantoj, d-ro Mark Fettes, alvokas la ŝtatojn-membrojn de EU al kunlaboro pri evoluigo de komuna lingva kadro, kiu kreu ekvilibron inter, unuflanke, protekto kaj pozitiva agnosko de lingva diverseco, kaj, aliflanke, la bezono de efika, altkvalita komunikado inter ĉiuj civitanoj de EU. “Kvankam la Traktato de Romo antaŭvidis egalecon de statuso por la naciaj lingvoj en la institucioj de EU, konsiderinde altiĝis la baroj al efektivigo de tiu principo” pro aliĝo de la novaj ŝtatoj. Krome, la simpozianoj opiniis, ke lingvaj demandoj estas relative neglektataj “en la politika decidofarado” en EU, kaj ke “normoj de lingva praktiko, kiuj kontraŭas la principojn de multlingvismo kaj lingva egaleco” estas tamen tolerataj. Ili bedaŭris la “rimarkindan redukton de la instruado de lingvoj aliaj ol la angla” en la lernejoj de la EU-ŝtatoj kaj la “eviton de malferma publika diskutado” pri alternativoj al la dominado de la angla lingvo kaj pri lingvopolitiko ĝenerale.

Mallonge dirite, la grandaj lingvoj ĝuas avantaĝojn kaj la malgrandaj portas ŝarĝojn, ekzemple en edukado, kie por la anglalingvaj landoj fremdlingva edukado estas preskaŭ lukso, dum ĉe landoj kun malgrandaj lingvoj ĝi estas peza neceso: “Simpoziaj prelegantoj atentigis pri la ekzisto de signifaj ekonomiaj kaj politikaj ŝarĝoj truditaj de la nuna sistemo al la parolantoj de tiuj lingvoj, kaj ili esprimis la timon, ke tio longperspektive kondukos al la perdo de statuso kaj vivanteco de ĉiuj lingvoj escepte de la plej grandaj.”

La prelegantoj prezentis diversajn viziojn de la lingva estonteco de Eŭropa Unio. Inter ili la konkluda dokumento mencias “viziojn, kiuj esploras la potencialan rolon de Esperanto ene de komuna lingvokadro de EU, precipe en rilato al ĝiaj ekonomiaj avantaĝoj kiel pivota lingvo en tradukado kaj interpretado, ĝia efikeco kiel enkonduko al lingvolernado, kaj ĝiaj meritoj sur la kampo de interkultura komunikado.” La partoprenantoj interkonsentis daŭrigi la debaton kaj la serĉadon de komuna grundo. Jam tiu komuna grundo inkluzivas klopodojn ŝirmi la statuson de la malgrandaj lingvoj kaj elserĉi egalecajn lingvajn politikojn. CED ne celis plenigi la simpozion nur per kredantoj pri la efikeco de Esperanto, sed ja konvinki la ĉeestantojn, ke Esperanto estas realisma solvo al la nuna lingva malegaleco de EU kaj ke ĝi kaj aliaj proponataj solvoj meritas seriozan esploron. En tiu rilato la simpozio ŝajne estis granda sukceso. La debato ja daŭros, kaj jam oni komencas paroli pri pliaj paŝoj en la formo de interretaj diskutoj, eldonaĵoj, estontaj konferencoj kaj praktikaj intervenoj.

La simpozioj portas la nomon de la japano Nitobe Inazo (1862-1933), Vica Ĝenerala Sekretario de la Ligo de Nacioj, kiu strebis al lingva egaleco kaj lingva justeco en tiu organizaĵo. La “Nitobe-procedo”, lanĉita en Vilno, espereble alportos fruktojn en la formo de seriozaj esploroj, praktikaj intervenoj, kaj fina sukceso. Juna parlamentanino el Slovakio, Edita Angyalova, per saĝo preter sia juneco, memorigis la simpozianojn, ke havi solvon al io, kion la publiko ne rimarkis kiel problemon, kondukas al politika sakstrato: unue necesas konsciigi la publikon pri la problemo. Kaj tiu tasko, granda kaj komplika, restas plejparte neplenumita. La Nitobe-procedo do devos enkadrigi ankaŭ la neceson rakonti la rakonton de lingva kaj kultura egaleco al publiko eĉ tro preta akcepti malegalecon, kiu povus fine konduki al kompromitiĝo aŭ eĉ neniigo de la kultura diverseco en Eŭropo. Detrui la malnovajn eŭropajn naciismojn estas inda celo, sed socia kaj kultura homogeneco ne estu la sola alternativo.

Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Prof. Humphrey Tonkin, iama prezidanto de la Universitato de Hartford kaj iama prezidanto de UEA, gvidas la estraron de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri La Monda Lingva Problemo kaj rolis kiel prezidanto de la Nitobe-simpozio.

Vilnaj premioj kaj subvencioj

Dum la solena fermo de la Vilna UK estis solene anoncitaj la ricevantoj de la tradiciaj premioj kaj subvencioj.

La premion Deguĉi, pro plifirmigo de internacia amikeco (2000 eŭroj), ricevis la internacia magazino Monato, kiu jam kvaronjarcenton permesas al esperantistoj kompreni okazaĵojn el la vidpunktoj de lokanoj, kaj tiel kontribuas al egaleco kaj malfermiteco al aliaj landoj. La premion financas la religia movado Oomoto kaj aljuĝas ĝin la Estraro de UEA.

La subvencion Cigno, donatan ĉiujare al esperantistoj laborantaj en evolu-landoj, ricevis la projekto “Lingvo de paco” de UEA, kiu okupiĝas pri helpado de esperantistoj en la kriza centra parto de Afriko. La subvencio de 500 mil japanaj enoj estas financata de la konata japana mecenato Etsuo Miyoshi.

Fondaĵo Grabowski, kiu subtenas Esperanto-kulturon per premioj kaj subvencioj (precipe por beletro) kaj kuraĝigas junajn verkistojn, ĉiujare aljuĝas tri premiojn (700, 300 kaj 150 dolaroj). La ĉefan premion ricevis la novbakita honora membro de UEA, Roman Dobrzyński, pro siaj esperantlingvaj filmoj kaj la verko La Zamenhof-strato; kaj la eldonisto Ulrich Becker, kies eldonejo Mondial jam aperigis plurajn gravajn verkojn. La ceterajn subvenciojn ricevis la retejo Ĝangalo “pro pionira laboro, kaj kiel kuraĝigo por aliaj ret-projektoj”, kaj la revuo Laŭte.

La trofeo Fyne, starigita memore al Adam kaj Erica Fyne el Kanado kaj donata ĉiun duan jaron al la plej sukcesa landa asocio de UEA, estis aljuĝita al Dana Esperanto-Asocio.

Kongresa Mozaiko

La spaco en la septembra, kongresa revuo permesis raporti nur pri parto de la okazintaj eventoj. Jen mozaike pri aliaj interesaj kongreseroj.

Centjariĝanta Akademio debatetis pri singulara ge-

Preskaŭ duono (19 el 45) el la membroj de la Akademio de Esperanto ĉeestis ĝian publikan kunsidon, en kiu la publiko povis fari skribajn demandojn pri la lingvouzo. La kunsidon gvidis la nuna prezidanto de la Akademio, Geraldo Mattos. La kunsidon sekvis proksimume 200 kongresanoj, kiuj interesiĝis pri lingvaj temoj.

La Akademio de Esperanto estis fondita sub la nomo de Lingva Komitato en la unua Universala Kongreso en 1905. Nuntempe la Akademio laboras pri la 9-a aldono al la Universala Vortaro, kiu enhavos proksimume 200 novajn radikojn. Jam ekzistas propono, pri kiu la tuta Akademio voĉdonos eventuale antaŭ la fino de la jaro aŭ komence de la venonta jaro. Unuan fojon la Akademio donas difinojn de la oficialigitaj vortoj en Esperanto, kio ankaŭ demonstras la ekziston de Esperanto kiel sendependa lingvo. La lasta oficialigo okazis en 1974, sed oficialigo ne ofertas ion novan al la lingvouzo, nur konstatas la jam okazintan evoluon. Do, en la listo estas malmulte da vortoj aperintaj en la praktika uzo post tiu jaro.

Alia novaĵo estas, ke la gramatika sekcio de la Akademio diskutas pri la transitiveco aŭ netransitiveco de verboj derivitaj el substantivoj kaj eventuale faros proponon estontece. Temas pri tio, ĉu ekzemple “strukturi” signifas “doni strukturon” aŭ “havi strukturon”. La demandoj de la publiko traktis, ekzemple, la enkondukon de novaj vortoj, gramatikan kategorion de radikoj (ĉu manĝo estas ago aŭ aĵo), regulojn de interpunkcio (detalaj rekomendoj ne ekzistas) kaj prononcadon. Ankaŭ tradiciaj temoj kiel landonomoj estis pridemanditaj, sed ili ne vekis grandan diskuton.

Unu el la vicprezidantoj, Brian Moon, emfazis, ke la Akademio ne faras proponojn pri iuj novaj vortoj aŭ reformoj al Esperanto, sed akceptas jam uzatajn vortojn. “Esperanto ne estas lingva projekto, sed vivanta lingvo”, li emfazis kaj diris, ke li havas eĉ alergian reagon, kiam li aŭdas parolon pri proponoj.

La akademianoj havis iom malsimilajn opiniojn pri la uzo de “li” en la signifo “li aŭ ŝi”, sed pri la ekesto de eventuala neŭtra pronomo necesas atendi kiel la lingvo evoluos. La uzo de tiutemaj ĝisnunaj proponoj (ri aŭ ŝli) restis relative marĝenaj. Geraldo Mattos menciis, ke kiam la angla kaj la franca havas senseksan pronomon, ankaŭ Esperanto povas havi tian, dum Brian Moon atentigis, ke Esperanto ne devus sekvi ekzemplojn de aliaj lingvoj, el kiuj ekzemple la finna kaj la estona ĉiukaze havas tian pronomon.

En la kampo de prononcado de Esperanto okazis pozitiva evoluo, ĉar antaŭe ni havis multe pli diversajn elparolojn. La akademianoj opinias, ke ĉiu parolu laŭ klare komprenebla maniero, sed estas nenecese forigi nacian prononcmanieron, se tio ne malhelpas komprenon.

Fine de la kunsido la akademianoj havis malsimilajn opiniojn pri la singulara uzo de ge-. Kelkaj, inter ili Anna Löwenstein kaj Geraldo Mattos, opiniis, ke tia uzo ne kontraŭas la regulojn de la lingvo kaj ke la uzo portas kelkajn avantaĝojn, sed iuj aliaj, ekzemple Gerrit Berveling kaj Marc Bavant, kontraŭis kaj opiniis, ke la uzo de formoj kiel “gepatro” portas pli da problemoj ol ĝi solvas. Geraldo Mattos fine difinis la nunan politikon de la Akademio: “Ĉio estas ĝusta, se ĝi estas uzata de majoritato”.

Jukka Pietiläinen

Kongreso pri kongresado, redaktoroj pri redaktado

Post informabunda prezento de tri el kvin literaturaj skoloj en la Kleriga Lundo sekvis la Redaktado de Revuoj.

Mikrofonis la voĉoj de Esperanto, Monato, REGo kaj La Revuo Orienta. La salono mem, Berthelot, memorigis pri la 24-jarulo, kiu la 31-an de majo 1905 patris la centjaran historion de Esperanto. La tiuteman elsendon de Pola Radio aŭdigis la sama tekokomputilo per kiu Stano Marĉek ellaboras la tutan revuon. Sian redaktan celon li vortigis per Reen al la popolo, proksimiĝo al la averaĝa esperantisto. Tio ja provokas stilistojn kiel Baldur Ragnarsson deziri plian atenton al la lingvaĵo kaj ankaŭ el la Komitato venis alvoko pli reliefigi gravaĵojn, redukti novaĵojn nur loke interesajn. Aliflanke enketoj montras ĝeneralan kontenton pri la kolorriĉa organo de UEA. Kaj la kunveno ja celis celebri la jubileon. Ni aŭdis kiom da laboro surprenis Stano Marĉek en 2002: kolekti materialon, mendi artikolojn, komponi la tuton, provlegigi, korekti, paĝaranĝi kaj ilustri, porti la surdiskigitan numeron al la presisto, reporti la pretajn revuojn kaj ekspedi, eĉ el Ĉeĥio pro afrankosalto en Slovakio.

Tute alie statas pri Monato: Paul Peeraerts, la direktoro de la antverpena oficejo, distribuas kontribuojn de 100 kunlaborantoj al la rubrikaj redaktoroj. Komence, do antaŭ 25 jaroj — gratulon! — Stefan Maul ĉion mem redaktis, ĝis venis severa sciencula kritiko. El lia propra sperto fontis la daŭre studinda Manlibro pri Ĵurnalismo kaj la teamo brile solvas problemojn pri komprenebla vortigo de modernaĵoj: poŝtelefono estas nur unu el tiaj lingvoriĉigoj. Ĉiam korektas la tekstojn alilingvanoj, plene akorde kun rekomendo de la Kultura Subkomitato de UEA el 2004.

Nikolaj Gudskov, la redaktoro de Rusa Esperanto-Gazeto (REGo), okaze de jubileoj ne hezitas duobligi la paĝnombron, pagante la diferencon proprapoŝe. Bonŝance la tarifoj ne tiom diferencas kiel en Eŭropa Unio. Lia dumonata revuo iras ĉefe al 200 – 300 rusaj abonantoj. Enestas bultenoj de la Landa Asocio REU kaj la junularo, informoj el la eksterlanda movado, sed ankaŭ diskutoj pri la lingvo kaj historio. Plej multan zorgon kostas trafa kovrilbildo. Asistas nur provleganto kaj presisto-ekspedisto.

S-ino Doi Chieko aperigas en La Revuo Orienta artikolojn japane kaj Esperante, sed kun resumo en la alia lingvo. Krome oni brajligas kaj surkasedigas la revuon por vidhandikapitoj. Ankaŭ Esperantolehti aperigas kelkajn tekstojn finne kaj Esperante. La timon ke tio nur subtenas eternajn komencantojn, kontraŭis la argumento ke ĝi servas al apogantoj.

Humphrey Tonkin donace abonis Monato por dek kolegoj kaj post jaro kvazaŭ hazarde ekparolis pri Esperanto. Evidentiĝis, ke la kolegoj bone komprenis la enhavon.

Kvankam pluraj revuoj komencas oferti retversion, por Monato nur trideko sin anoncis, malgraŭ la pli frudata disponigo kaj kostoŝparo. Male El Popola Ĉinio surprizis la kongresanojn per tre bela reprova numero surpapera.

Oni demandis pri provlegado: tio okazas ĝenerale ne surekrane sed surpapere. Mi promesis iam publikigi la plej oftajn kaj infektajn erarojn kaj tuj ricevis mendon.

Rob Moerbeek

Fervojista kontaktkunveno

La 28-an de julio en la salono Grabowski okazis la tradicia fervojista kontaktkunveno. Ĉeestis preskaŭ 50 personoj el 14 landoj.

La kunvenon gvidis István Gulyás, vicprezidanto de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio (IFEF). Li raportis pri la pasinta IFEF-Kongreso, okazinta en la rumana Braŝovo, kiun partoprenis 264 reprezentantoj de 22 fervojistaj landaj asocioj. Unuafoje okazis IFEF-Kongreso en Rumanio, kaj la partoprenantoj konstatis, ke ĝi estis sukcesa kaj rezultohava. La vicprezidanto parolis pri la centjariĝo de IFEF en 2009, kaj pri la decido de ties komitato pretigi novan historian broŝuron okaze de la jubileo. Li parolis pri la malfermo de la pordo de IFEF antaŭ aliaj trafikbranĉoj (ŝipistoj, maristoj, aviadistoj, poŝtistoj k.a.).

Bone funkcias la kunlaboro kun la medicinistoj (UMEA), pri kiu d-ro Imre Ferenczy, la prezidanto de UMEA, donis detalan klarigon antaŭ ol transdoni honoran diplomon al IFEF pro la fruktodona agado kaj kunlaboro. Okazis interrilato kun ISAE, kies rezulto espereble estos utila por ambaŭ fakaj asocioj. En la kontaktkunveno okazis raporto pri la terminara kaj fake-aplika laboro kaj pri ceteraj movadaj temoj. La plej interesa temo estis la venontjara IFEF-Kongreso, okazonta maje en la ĉina metropolo Ŝanhajo, unuafoje ekster Eŭropo. Oni priparolis la vojaĝeblojn, la programon, la ekskursojn kaj la efikon de la kongreso al la ĉina fervojista Esperanto-movado.

Inter la alparolantoj kelkaj plendis pro la malfrua informo de la kongresaj aranĝoj, interalie pri la fervojista kunveno. Oni petis la gvidanton de la kunsido diskonigi la programon pli frue, kaj ke la unuopaj fakaj kunsidoj okazadu ĉiujare en sama tago. La partoprenantoj estis kontentaj pri la kongresa faka budo, kie la fervojistoj dum la UK donis informojn pri la fervojista Esperanto-movado.

István Gulyás

Legantoj de Esperanto plenigis la salonon Berthelot

Interesa estis jam la komenco de “Legantoj de Esperanto”: la redaktoro Stano Marĉek esploris, kiom da ĉeestantoj regule legas la UEA-organon.

Leviĝis preskaŭ ĉiuj manoj. Tial li trafe, anstataŭ paroli pri la periodaĵo varbcele (kion li verŝajne farus se la publiko konsistus el ĝiaj nelegantoj), elektis nur tre mallongan enkondukon. En ĝi li klarigis la procedon de la naskiĝo de la revuo, parte en Roterdamo (novaj eldonaĵoj, provlegado, informoj de la CO), parte en Slovakio, kie la redaktoro loĝas, verkas kaj kie la gazeto estas ankaŭ presata kaj dissendata.

Pli longa tempo do restis al la diskuto kun la legantoj, respondo al la demandoj kaj prezento de instigoj, kio tre plaĉis al mi. Ne eblas koncize resumi la diskuton kaj dezirojn de la legantoj, ĉar ili tiom diferencis, ke necesus mencii ĉiujn, por ke la mozaiko estu kompleta. Mi tamen kuraĝas iomete alproksimigi la etoson al neĉeestintoj per mencio de iuj el la intervenoj. La plejparto de la intervenoj esprimis kontenton kaj kun la enhavo, kaj kun la aspekto, tamen eksonis ankaŭ kritikoj (kutime kontraŭstaraj) kaj deziroj (preskaŭ ĉiuj preter la respondeco de la redaktoro). Kiel ekzemplon mi menciu, ke unu partoprenantino kritikis, ke estas tro da bildoj kaj proponis, ke oni dediĉu anstataŭ ili pli da spaco al interesaj tekstoj. Tuj leviĝis aliaj opinioj, tute male, ke la bildoj tre gravas por allogi legantojn, kiuj ne kutimas legadi longajn tekstojn, ĉu pro ankoraŭ nesufiĉa lingvoscio, ĉu pro manko de tempo. Krome estis ankaŭ substrekita la estetika flanko de la gazeto, kiu certe suferus pro minimumigo de la bildoj. Kritikaj voĉoj precipe postulis pli da spaco, ekzemple ke la kajero estu pli dika (la redaktoro respondis ke ununura plia paĝo jam duobligus la sendokostojn, kiuj jam nun estas pli altaj ol la produktokosto de la kajero), aŭ ke do estu aldonita unu kroma numero fine de ĉiu jaro, kiu estu dediĉita al literaturo.

En la lasta minuto de la kunsido unu partoprenantino petis la redaktoron difini koncize siajn tri ĉefajn prioritatojn dum la redaktado. Informi pri la vivo de UEA, pri la Esperanto-movado ĝenerale, kaj doni spacon por movadaj diskutoj, respondis la redaktoro.

Petro Chrdle

Niaj ĵurnalistoj reaktivas

La celo reaktivigi Tutmondan Esperantistan Ĵurnalistan Asocion estis atingita dum la Vilna UK. Trideko da interesiĝantoj ĉeestis la refondan kunsidon sub la gvido de Yamasaki Seiko (dekstre), István Ertl (meze) kaj Jukka Pietiläinen (maldekstre), vendrede la 29-an julio.

Ĉirkaŭ triono de la ĉeestantoj iam estis membroj de TEĴA kaj granda parto el la ceteraj pretas aliĝi. Esperantista ĵurnalista asocio estis fondita en 1948, sed fine de 2003 la tiama estraro decidis malfondi la asocion. Tamen ne ĉiuj akceptis la fermon de la asocio. La refondaj diskutoj komenciĝis pasintjare kaj nun realiĝis refonda kunsido.

La partoprenantoj diskutis pri la celoj de esperantista ĵurnalisma asocio, kiuj estas precipe interŝanĝi konojn inter profesiaj ĵurnalistoj-esperantistoj kaj redaktoroj de Esperanto-gazetoj. Oni esprimis ankaŭ ideon reaktivigi la korespondan kurson por ĵurnalistoj en iu formo. Ne estis elektita estraro, sed la tri kunvokintoj de la kunsido daŭrigas kiel prizorgantoj. Nova estraro estos elektita en la sekva kongreso en Florenco. Same la membrokotizo estos decidita venontjare. La asocio planas havi retpaĝojn sufiĉe baldaŭ, kiu enhavu materialon pri la agado.

Jukka Pietiläinen

Asembleo de EEU

La 26-an de julio 2005 okazis kadre de la Vilna UK asemblea kunveno de Eŭropa Esperanto-Unio.

Temis pri unua oficiala asembleo, ĉar EEU estas leĝe registrita asocio ekde majo 2005 en Bruselo. Ĉeestis asembleanoj el 18 landoj kaj pli ol 40 gastoj kaj interesitoj ĉefe el eŭropaj landoj. La nuna ekonomia situacio de EEU estas kontentiga kaj la planitajn elspezojn kovras certigitaj rimedoj. La asembleo akceptis laborplanojn por 2005 kaj 2006 kaj elektis novan estraron: Seán Ó Riain, prezidanto (4), Flory Witdoeckt, vicprezidantino (5), Zlatko Tišljar, sekretario (3), membroj J. Handzlik (6) kaj P. Baláž (2).

Zlatko Tišljar

Kunvenis Oomoto kaj EPA

Estas jam tradicio, ke Oomoto havas tre allogajn programojn dum Universalaj Kongresoj. La ĉi-jara neniel estis escepto.

Dum la fakkunveno de Oomoto, kiun prezidis Masamiĉi Tanaka, oni unue spertis sub la gvido de Yas Kawamura la meditadon ĉe japana klasika muziko. Sekve oni gustumis la voĉon de la 5-a spirita gvidantino dum la prezento de DVD pri la Uta-festo de Oomoto. Etsuo Myioshi (sur la apuda foto) en sia prelego prezentis i.a. siajn spertojn trovitajn ĉe Oomoto, kie li la unuan fojon renkontiĝis kun Esperanto, sed ankaŭ siajn riĉajn spertojn dum la efika propagandado de Esperanto.

Dum la unua fakkunsido de Esperanto-Populariga Asocio (EPA) Yas Kawamura gvidis intensan kurson pri tradicia teceremonio kaj la EPA-membroj helpis al la ĉeestantoj mem faldi silkan tukon kaj uzi diversajn ekipaĵojn. Oni ankaŭ faldkreis belajn ujojn, en kiuj oni kutimas servi per dolĉaĵoj dum teceremonioj.

Ankaŭ la dua fakkunsido de EPA estis dediĉita al la prezento de japana kulturo, konkrete de la japana skribmaniero, kiun lerte prezentis Masamiĉi Tanaka. Sekve la partoprenantoj povis mem (helpate de afablaj EPA-membroj) produkti vizitkarton kun sia nomo en la japana alfabeto hiragana. Mi supozas, ke same lerte, kiel la membroj de EPA informis nin esperantistojn pri la japana kulturo, ili informadas ankaŭ japanajn neesperantistojn pri Esperanto!

Unu mankon tamen havis ĉiuj tri kunsidoj: ne restis sufiĉe da lokoj por kunsidi kaj multaj interesatoj do devis “kunstari”.

Teksto kaj fotoj: Petro Chrdle

IKEF dudekjariĝis

Marde la 26-an de julio okazis la Ĝenerala Kunveno de IKEF en la salono Grabowski. La foriranta prezidanto Franz Josef Braun povis saluti 43 ĉeestantojn, inter ili 24 membrojn de IKEF.

IKEF aĝas ĉi-jare 20 jarojn; ĝi estis fondita en 1985 kadre de la 70-a UK en Augsburg en Germanio. La prezidanto de UEA Renato Corsetti skribis en sia salutmesaĝo i.a.: La rolo de IKEF en Esperantujo estas esenca. Dum ne eblas aĉeti kamionon en Esperanto, Esperanto ne estas vera lingvo.

La ĝisnuna prezidanto kaj kunfondinto de IKEF, Franz Josef Braun, kiu ne plu kandidatiĝis, menciis en sia adiaŭa parolado la esencajn sukcesojn de “la faka asocio aliĝinta al UEA” dum 20 jaroj de ĝia ekzistado: la retpaĝaro www.ikef.org, la ĉiujaraj vizitoj al firmaoj aŭ ekonomiaj institutoj en la kongresa urbo, fakaj terminaroj kaj libroj, reklamanoncoj por firmaoj en la revuo Monato kaj komercado per Esperanto, precipe de la ĉinaj membroj, k.a. Li aparte dankis al tri estraranoj, kiuj dekomence kun li deĵoris kaj modele agadis. La estraro de IKEF dume ne havas novan prezidanton.

Novaj Honoraj Membroj

En la Vilna UK la Komitato de UEA distingis ok elstarajn Esperanto-agantojn per la Honora Membreco de la Asocio.

Roman Dobrzyński (1937), Pollando. Dobrzyński esperantistiĝis en 1955. Li magistriĝis pri juro kaj poste pri ĵurnalismo per tezo pri la Esperanta gazetaro. Kiel studento li aktivis en la Esperanto-movado per verkado, redaktado kaj instruado, kaj kiel estrarano de Pola Esperanto-Junularo. Li estis vicprezidanto de TEJO 1966-1968 kaj redaktoro de Kontakto 1968-70. De 1973 ĝis 2003 li laboris kiel ĵurnalisto de Pola Televido kaj en tiu rolo multfoje traktis Esperanto-rilatajn temojn, farante ankaŭ filmojn pri Esperanto, ekz. Bona Espero (1984). En 1995 li esperantistigis la televidan lingvokurson de BBC Mazi en Gondolando. Dobrzyński estis membro de LKK de la ĝis nun plej granda UK, en Varsovio 1987. Li estas membro de UEA ekde1961 kaj estis komitatano kaj vicprezidanto de UEA 1989-92. Li kontribuis al la establo de Fondumo Zamenhof kaj estis ĝia unua prezidanto. En 2003 aperis lia libro La Zamenhof-strato kun interparoloj kun d-ro L.C. Zaleski-Zamenhof. Dobrzyński daŭre aktivas per filmraportoj pri Esperanto-aranĝoj.

Ursula Grattapaglia (1933), Brazilo. Grattapaglia travivis la duan mondmiliton en Pollando kaj Berlino, kio influis al ŝia posta esperantisteco. Ŝi eklernis Esperanton 16-jara, apud aliaj lingvoj, kaj ekde tiam aktivas en la movado. Post sesjara korespondado ŝi renkontis Giuseppe Grattapaglia kaj en la posta jaro ili geedziĝis. Ŝi ekloĝis en Italio, aktivis pri kongreskaravanoj kaj eldonado de la itala landa Esperanto-revuo. Grattapaglia estis komitatano (1971-92) kaj estrarano (1977-83) de UEA. En sia profesia laboro kiel simultana interpretisto en eŭropaj kongresoj, ĉefe en Italio kaj Germanio, ŝi utiligis okazojn por informi pri Esperanto, precipe politikistojn kaj ĵurnalistojn. Ekde 1974 ŝi laboras volontule kun sia edzo en Brazilo en la bieno-lernejo Bona Espero, esperantista eduka institucio por protekti, eduki kaj instrui infanojn en socia risko. Apud tiu laboro ŝi dum la lastaj sep jaroj aktivas en la internacia Rotaria Movado favore al Esperanto.

Heta Kesälä (1934), Finnlando. Kesälä lernis Esperanton kiel devigan fakon en la lernejo en Somero kaj en pli libera formo en lerneja klubo post la instruhoroj. Ŝi ekaktivis en la Esperanto-movado post la 54-a Universala Kongreso en Helsinko 1969. Ekde tiam ŝi partoprenis preskaŭ ĉiun Universalan Kongreson. Longtempe ŝi servis en diversaj funkcioj en la estraro de Esperanto-Klubo de Helsinko. De 1973 ĝis 1995 ŝi estis estrarano de Esperanto-Asocio de Finnlando, kies honora membro ŝi fariĝis en 2005. Ekde 1975 ŝi estas delegito de UEA kaj ekde 1976 fakdelegito pri komputiloj kaj turismo. Ŝi estis vicprezidanto de LKK de la 80-a UK en Tampereo en 1995. Same kiel siatempe ŝia lerneja instruisto Joel Vilkki, Heta Kesälä servis kiel ĉefdelegito kaj kotizperanto de UEA de 1990 ĝis 2005.

Boris Grigorjeviĉ Kolker (1939), Rusio/Usono. Kolker esperantistiĝis en 1957 aŭtodidakte. Li finis ŝtatan universitaton en 1962 kaj specialistiĝis pri la rusa lingvo kaj literaturo, kaj la franca lingvo. Li doktoriĝis pri lingvoscienco per disertacio pri esperantologia temo. Kolker estas aŭtoro de tri lernolibroj de Esperanto, interlingvistikaj artikoloj kaj recenzoj. Inter liaj verkoj elstaras la legolibro Vojaĝo en Esperanto-lando (3-a eld. 2005). En sia junaĝo li verkis poeziaĵojn kaj kantotekstojn. En la Akademio de Esperanto Kolker membras ekde 1992. Dum du jardekoj li gvidis amasan korespondan kurson en Rusio. Li estis kunfondinto kaj kungvidanto de sovetiaj, poste rusaj esperantistaj organizaĵoj (SEJM, ASE, SEU, REU). Li kunfondis ankaŭ la Esperantlingvan Verkistan Asocion. Li estas membro de UEA ekde 1959, delegito ekde 1973, ĉefdelegito por Sovetunio 1977-85; komitatano 1989-92.

Telesforas Lukosěvičius (1926), Litovio. Post pedagogia instituto Lukoševičius studis en la Litova Agrikultura Akademio. Li laboris en mezlernejo, ekde 1963 en agrikultura teknikumo, kaj de 1975 ĝis emeritiĝo en hidraŭlika teknikumo. Li esperantistiĝis en 1960, kaj post tio konstante gvidis kursojn. En Joniškėlis li fondis la lokan grupon kaj gvidis ne nur ĝin, sed ankaŭ aliajn grupojn. Li prelegis, organizis ekspoziciojn k.a. aranĝojn, aktivis en instruistaj rondoj, fondis Esperantajn koruson kaj teatron, informadis (i.a. kolektis subskribojn por la propono pri Esperanto al UN en 1966). En la 10-a Balta Esperanto-Tendaro li fariĝis membro de la interrespublika metodika pedagogia komisiono pri Esperanto-instruado. Lastatempe li precipe okupiĝas pri esperantigo de litova beletro. En 1999 Litova Esperanto-Asocio donis al li Honoran Dankfolion.

Duilio Magnani (1928), Italio. Magnani studis teologion, sacerdotiĝis en 1953 kaj laboris kiel paroĥestro ĝis 2003. En 1969 li sukcese trapasis la unuagradan ekzamenon de Esperanto. Li membras en UEA ekde 1974 kaj estas delegito ekde 1978. Li aktivis en Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista (IKUE), kies prezidanto li estis de 1979 ĝis 1995. Grandaj atingoj en tiu periodo estis la oficiala agnosko de IKUE kiel privata internacia asocio de fideluloj fare de la Sankta Seĝo, aprobo de la Meslibro kaj Esperantaj salutvortoj de la Papo je kristnasko kaj pasko. Grava parto de la aktivado de Magnani estas lia helpagado por esperantistoj en orienteŭropaj kaj evoluantaj landoj. Li ankaŭ kunlaboris por okazigo de Esperantaj fakaj kongresoj. En preĝejo en Rimini li realigis Esperantajn kaj itallingvajn artajn mozaikojn. Per siaj kontaktoj kun gravuloj de la civila kaj religia mondo li ofte akiris subtenon por Esperanto.

D-ro Stevens T Norvell (1923), Kanado. Norvell naskiĝis en Usono. Li ekstudis medicinon dum soldatservo kaj diplomiĝis en 1947. En 1950, kiel konvinkita pacifisto, li ekloĝis en Kanado, kie li faris karieron kiel ĥirurgo ĝis sia emeritiĝo en 1992 kun la titolo Honora Emerita Profesoro de Ĥirurgio. Esperanton li eklernis unuafoje kiel 15-jarulo. En 1987, pro la venonta emeritiĝo, li decidis reveni al ĝi. De post tiam li partoprenas somerkursojn, ekzamenojn kaj kongresojn. Li prelegas en IKU kaj aktive verkas en Esperanto. Li kontribuis pri la medicina fako en la reviziado de Plena Ilustrita Vortaro kaj kunlaboris por medicinaj terminaroj. Li estis ankaŭ vicprezidanto de Internacia Scienca Asocio Esperantista. Norvell estas membro de UEA ekde 1967, delegito ekde 1987 kaj fidela membro de Societo Zamenhof ekde 1990.

Andrzej Pettyn (1938), Pollando. Pettyn ekkunlaboris kun la Esperanto-redakcio de la Pola Radio jam kiel junulo en 1959. Post studoj pri pedagogio kaj laboro kiel instruisto, li fariĝis plentempa laboranto de Pola Radio en 1962. Entute li laboris pli ol 40 jarojn en ĝia Esperanto-redakcio kaj dum 12 el tiuj jaroj samtempe en la finna redakcio. Pettyn aŭtoris ĉ. 50 lernolibrojn, vortarojn, ekzercarojn, legolibrojn kaj kasedojn kun parolekzercoj. Lia lernolibro Ĉu vi parolas Esperante? aperis ankaŭ en pluraj aliaj landoj. Li instruis Esperanton kaj prelegis pri ĝi, interalie en Pollando, Finnlando kaj Svedio. Li abunde tradukis kaj prezentis literaturajn tekstojn. Pettyn estas membro de UEA ekde 1958 kaj delegito ekde 1959. Li estis komitatano 1974-82, 1986-92 kaj 1995-2001, estrarano 1977-80 kaj ano de la Lingva Servo de UEA 1986-95. Ekde 1975 li estas membro de la Akademio de Esperanto.

Nekrologo

Fernando de Diego (1919-2005)

Fernando de Diego, kvara el ses fratoj, naskiĝis kaj mortis en Hispanio, sed loĝis ankaŭ multajn jarojn en Venezuelo kaj Pollando. Li lernis Esperanton en 1933 dum longa poliomjelito-konvalesko kaj tuj aliĝis al Kultura Klubo, la anarkiisma E-grupo de lia tiama loĝ-urbo Zaragozo.

En la E-klubo li povis legi ĉiujn numerojn eldonitajn de Literatura Mondo en 1935 kaj en la unuaj monatoj de 1936, kio signis lian definitivan enamiĝon al nia lingvo. En julio de 1936, la hispana milito atingis ankaŭ la familion de Diego: du fratoj devis militservi; alia estis arestita kaj preskaŭ ekzekutita; kaj Fernandon oni soldatigis en 1938 kaj sendis unue al la kataluna fronto kaj, iom poste, al la Ebro-fronto, kie okazis eble la plej sanga batalo de la tuta milito. Lia kontingento estis denove mobilizita en 1940 por interveni ĉe eventuala atako de aliancitaj trupoj kontraŭ Hispanio; apenaŭ unu jaron poste lin trafis epidemia tuberkulozo, sed li sukcesis resaniĝi en montara vilaĝo, kie loĝis unu el liaj onklinoj.

Fernando edziĝis en 1946, ankoraŭ loĝis en Zaragozo kaj laboris kiel tradukisto el la angla kaj la franca por du eldonejoj en Barcelono kaj unu en Madrido. En 1949 li kun sia edzino transloĝiĝis al Karakaso, kie du fratoj jam instaliĝis iom antaŭe. Komence li oficis kiel tradukisto kaj redaktoro de ĵurnal-oficejoj, sed en 1952 dungis lin la petrol-kompanio Shell, por kiu li laboris dek jarojn kiel ĉefo de la informaj servoj kaj kiel ĉefredaktoro de la monata revuo Tópicos Shell. En 1962 li eksiĝis sukcesinte atingi ekonomian sendependon kaj ekloĝis en Kanarioj kun la edzino kaj la filo. Tie li ekkonis la eldoniston Juan Régulo. Ili renkontiĝis unuafoje en la hejmo de Régulo en La Laguna, kaj de Diego montris al li sian tradukon de La arbo de la sciado, eldonotan ĉe Stafeto en 1973. Sen ajna dubo, de Diego ne tradukus tiom multe sen la konstanta apogo de Régulo tra multaj jaroj.

En 1964 li transloĝiĝis al Zaragozo por prizorgi la maljunajn gepatrojn, kaj en 1968 li partoprenis sian unuan kaj lastan UEA-kongreson en Madrido. Indas mencii, ke li enkotiĝis ĝiskubute kaj ĝisgenue en la UEA-krizo de 1974 post la t.n. “Hamburgaj eventoj”. Li decide partianiĝis al la Lapenna-tendaro kaj eldiris sian direndon en la unuaj numeroj de la revuo Horizonto. Tio tamen ne malhelpis, ke UEA elektis lin Honora Membro en 1993.

De 1970 ĝis 1986 li dediĉis sian tempon kaj energion al Esperanto: tradukis el la hispana, angla, franca; kunlaboris per artikoloj, beletraĵoj kaj recenzoj en Monda Kulturo, Horizonto, Esperanto, Fonto, La Gazeto, Dialogo, Venezuela Stelo... ; prelegis en pluraj urboj hispanaj, en Venezuelo, Hungario kaj Pollando. Ĝuste en Pollando li konatiĝis kun Czesa, sia dua edzino, ĉar li divorcis en 1975. La nova paro ekloĝis en Zaragozo, sed denove cirkonstancoj postulis transloĝiĝon en 1986, ree al Karakaso, pro fiskaj motivoj same favoraj en Venezuelo kiel malfavoraj en Hispanio. Dek jarojn ili loĝis tie, dum kiuj li ankoraŭ laboris en venezuelaj eldon-entreprenoj kiel tradukisto kaj ĵurnalisto. Sed ĉion li flanklasis en 1990, kiam li decidis kompili vastan vortaron hispanan-Esperantan kun speciala prilaboro de frazeologio.

Dum pli ol kvar jaroj li laboris tagon post tago, ok horojn ĉiutage, kaj kiam li finis la manuskripton, liaj fratoj Óscar kaj Octavio tajpis kaj surdiskigis la tuton. La impona vortarego iĝis la vivo-verko de Fernando de Diego: 1 300 grandformataj paĝoj, 50 750 kapvortoj, dekmiloj da parolturnoj kaj proverboj, centmiloj da ekzemplo-frazoj... Nur en 2003 ĝi vidis la lumon post zorga plurhoma kaj plurjara reviziado.

En 1996 la paro transloĝiĝis al Pollando pro la pli kaj pli malstabila situacio en Venezuelo kaj pro la granda aĝo de Fernando, 13 jarojn pli olda ol lia edzino, sed ankaŭ cirkonstancoj rolis ĉi-foje kaj, tute neatendite, Czesa forpasis en 2004. Fernando denove iris al Hispanio, kie loĝis kaj loĝas lia frato Óscar, kaj nur unu jaron postvivis la edzinon: la 30-an de junio de 2005 li forpasis 85-jara en Zaragozo.

Fernando de Diego verkis originale unu lernolibron por hispanlingvanoj kaj du interesegajn eseojn Pri esperanta traduk-arto kaj Pri literatura kritiko. En la unua li analizas la uzadon de neologismoj kaj arkaismoj, kritikas la ĝistiamajn E-tradukojn kaj finas per kelkaj trafaj konsiloj. La duan konsistigas kvin eseoj pri beletro, lingvo kaj ideologio de Esperanto verkitaj same elegante kiel polemike.

Li tamen elfaris sian lokon en la Esperanta Parnaso per siaj multaj tradukoj, kiuj kunaj formus volumegon de 3 700 paĝoj. De Diego ĉiam zorge elektis kaj skrupule tradukis el unuarangaj aŭtoroj: li donacis al ni verkojn en Esperanta vesto de i.a. Baroja, Bécquer, Cela, Cervantes, García Lorca, García Márquez, Machado, Neruda, Valle-Inclán... Ankaŭ el aliaj beletroj li plukis: jen Castelao el la galega; jen Balzac kaj Maupassant el la franca; jen Hemingway, London kaj Stevenson el la angla.

Ĉiuj tradukoj de Fernando de Diego prezentas modelon de lerto, elasto kaj pacienco. Komparado kun la originaloj ĉiam rivelas, ke la solvoj de nia traduk-majstro estas skue simplaj... Demandite pri sia neologismemo, li diris en 1994: “La plej granda parto de miaj neologismoj kuŝas sur la paĝoj de PIV jam de multaj jaroj. La neologismoj multiĝis kun la kresko kaj maturiĝo de Esperanto, kaj se ili ĉesus aperi, la lingvo mortus senrimede de anemio kaj ankilozo. Mia utiligo de neologismoj povas ŝajni troa al samideanoj kun nesolida lingvo-scio, tamen mi ne verkas por ili, sed por esperantistoj, kiuj profunde posedas Esperanton kaj amas nian beletron”.

Fernando de Diego, perfektiĝema kirurgo de l’ vortoj, ravas nin per frazoj trafaj kaj precizaj, elpurigitaj de ĉia balasto: jen eble la plej fajna stilisto de Esperanto, kies vasta vorto-stoko igas la lingvon supla, vigla — kuraĝa. Li rangas nun en nia Elizeo apud aliaj granduloj, apud Kalocsay, apud Waringhien, apud Zamenhof. Nia plej bona omaĝo estu atenta legado de liaj verkoj.

Antoni Valén

Recenzoj

Moderna rusa vortaro

Russko-esperantskij slovar’ (Rusa-Esperanta vortaro). Kompilis A.B. Ŝevĉenko. Moskva: Eld. Impeto, 2004. 263 paĝoj. 22 cm. ISBN 5716101003. Prezo: € 19,80

Oni ne povas plendi pri manko de rusaj-Esperantaj vortaroj. Kontraŭe, kelkaj el ili estas elstaraj. La unua nacilingva-Esperanta vortaro estis ĝuste rusa, verkis ĝin Ludoviko Zamenhof mem. Ĝi aperis en la jaro 1889 kaj estis tre ampleksa por la ĵus naskiĝinta lingvo, enhavante 10 500 rusajn vortojn, tradukitajn per 3 097 Esperantaj radikoj. Fakte, ĝi prezentis la staton de la nova lingvo antaŭ ĝia publikigo, sed Zamenhof lastmomente decidis publikigi nur reduktitan version de la lingvo. Laborante pri mia esperantologia disertacio, mi trovis en tiu ĉi pionira verko amason da interesaĵoj, kiuj meritas pluan esploron de esperantologoj.

Alian elstaran vortaron aperigis en 1931 Ilja Izgur kaj Viktor Kolĉinskij. Ĝi entenas 28 000 vortojn kaj ĝis antaŭ nelonge ĝi estis la plej ampleksa nacilingva-Esperanta vortaro, tre riĉa je tiutempaj soci-politikaj kaj teknikaj vortoj kaj detale traktanta la signifojn de rusaj vortoj. Mi tenas tiun verkon sur la breto, kie staras miaj plej ŝatataj libroj. La talentaj aŭtoroj estis ... ne, ne premiitaj, sed ... mortpafitaj, ĉar totalismaj reĝimoj vidas danĝeron ne nur en poetoj, sed eĉ en vortaristoj.

La tria elstara rusa-Esperanta vortaro kun 24 000 vortoj, kiun kompilis grupo de fakuloj sub la gvido de profesoro Jevgenij Bokarjov, aperis en la jaro 1966 en prestiĝa ŝtata eldonejo. La laboro estis plenumita sur alta profesia nivelo. Tamen por la redaktoro estis tre malfacile interkonsenti pri aldono de iom da vortoj, kiuj forestis en la oficiale aprobita vortlisto por tiuampleksaj rusaj-alilingvaj vortaroj.

Malgraŭ la ekzisto de tiuj tri elstaraj vortaroj kaj pluraj aliaj rusaj-Esperantaj vortaroj, lastatempe oni pli kaj pli sentas bezonon de moderna vortaro, reflektanta la nunan uzon. Kaj jen finfine ĝi aperis.

La kompilinto estas la konata eldonisto Aleksandr Ŝevĉenko. La rusa vortlisto entenas 15 500 vortojn kaj iliajn 35 000 signifojn, tradukitajn en Esperanton. La vortaro estas moderna: ĝi traktas la plej uzatajn vortojn de la nuntempa rusa lingvo, sufiĉe multajn diversfakajn terminojn, ofte uzatajn nomojn de animaloj kaj plantoj, malfacile tradukeblajn pure rusajn vortojn kaj signifojn. Estas senteble, ke la kompilinto uzis komputilon kaj interreton, kio tre pozitive influis la kvaliton de la verko.

Ne kun ĉiuj tradukoj oni povas plene konsenti kaj oni povas imagi ankaŭ alternativajn tradukojn, sed tio ne estas grava. La limigita amplekso de la vortaro ne permesis sufiĉe detale klarigi la signifojn de iuj vortoj. Praktike mankas vortkunoj, frazeologio kaj ekzemploj de uzo. Malgraŭ tiuj mankoj, la vortaro ŝtopas la truon kaj estas rekomendinda por vasta uzado.

Fine ni notu, ke por la rusaj vortoj estas indikita la akcentoloko, kaj ke la libro entenas valoran ruslingvan eseon de Jelena Ŝevĉenko “El la historio de la rusa leksikografio de Esperanto”.

Boris Kolker

Amatora romano

Krias la silento. István Nemere. Berkeley: Eld. Bero, 2002. 177 paĝoj. 21cm. ISBN/ISBN 1882251350. Prezo: € 16,20

Jen plia romano de István Nemere. Ŝatantoj de liaj ceteraj verkoj probable ĝuos ankaŭ tiun ĉi, “Krias la silento”, kvankam ĝi proponas nenion novan enhave aŭ stile. Sur ĝia lasta paĝo legeblas noto de la aŭtoro: “La eventoj de tiu ĉi romano tiel okazis ankaŭ en la reala mondo. Ĉio ĉi okazis al la filo de Nobel-premiita verkisto en la 1990-aj jaroj. Vi komprenos, kial ne rolas sub la vera nomo la patro kaj la filo”.

Nu, se diri la veron, mi ne komprenas. Se Nemere sciiĝis pri la historio de tiu verkisto kaj lia filo (mi kredas memori, ke temas pri Oe Kenzaburo), kial kaŝi aŭ maski tion al la propra publiko? Anstataŭ loki la historion en medio rekonebla aŭ almenaŭ minimume kredebla, ekzemple la japana socio tiutempa, Nemere elektas kiel okazejon ian landon sennoman kaj senkonturan. Svagas preskaŭ ĉio, de la nomoj de l’ roluloj (Theo Tabris, Lia Womb, Yunta Lingar) ĝis la kartona mondo en kiu ili moviĝas. Bedaŭrinde Nemere ne kompensas tiun mankon aŭ vakuon per elvokado de io same potenca kaj viva kiel la reala historio inspirinta al li la romanon.

La sen-evolua skemeco de la roluloj, nedistingeble intersimilaj, ofte marionete deklamantaj aŭ vehiklantaj aŭtorajn digresiojn, atingas tian gradon, ke mi sincere pridubus la efektivan okazintecon de ĉio. Ĉar romano devas rakonti la okazintan kredebla! Nemere apenaŭ penas tiurilate, kaj rezulte la rakontata historio restas senprofunda, sendimensia surogato.

Sed ni forgesu ĉion antaŭe diritan. Ni imagu ĉi romanon nura fikcio, malgraŭ la aŭtora noto. Ĉu leginda? Nu, ĝi legeblas, kaj punkto. Mi komencis legi ĝin kun antaŭjuĝoj. Ne kontraŭ ĝi konkrete, sed kontraŭ la nuntempa t.n. roman-arto ĝenerale; kontraŭ la industria konstruado, muntado de libroformaj fikcioj konsumendaj de certa publiko (kvankam, verdire, ĉiepoke plej multajn homojn, inkluzive min mem, pli logas aliformata fikcio: kino).

Miaj esperoj retrovi romanon pensigan kaj samtempe serioze distran, kiel “Sur kampo granita” aŭ “La blinda birdo”, ne plenumiĝis. Ankaŭ ne prozaĵon eskapisman, kiel aliaj verkoj de Nemere, kiujn adoleska mio tro favore recenzis siatempe. Jam de la kliŝa titolo la enhavo kaj stilo impresas plate, banale, eĉ iom narkote. Rakont-arte, plumpas la suspenso. Multaj paŝoj aŭ ŝanĝoj en la vivo de Theo Tabris bezonus klarigon. Oni neniom scias pri la kialo aŭ motivo de lia plej grava decido, nek pri tiuj de Hella, la servistino; ankaŭ liaj verkoj, kaj ties interinfluo kun lia vivo, restas mistero por ni, aparte de kelkaj mencioj disaj kaj supraĵaj.

Kaj oni aldonu al tio lingvaĵon ne aparte glatan, ne sufiĉe poluritan. Ĉu vere István Nemere estas profesia verkisto? Marĝene de la antaŭlasta alineo sur p. 87 mi notis krajone: ĉi linioj sufiĉus por malpremii rakonton en la proza branĉo de la Belartaj Konkursoj de UEA.

Jorge Camacho

Pri nia movado en “soclandoj”

Esperanto kaj socialismo? Pri la movado sur la “alia flanko”. Detlev Blanke (1941-). Novjorko: Mondial, 2004. 64p. 21cm. ISBN 1595690077. Prezo: € 8,70

Detlev Blanke, kiu akiris renomon per multaj tre valoraj kontribuaĵoj ĉefe interlingvistikaj, dediĉis la libreton al malmulte traktata temo, la rilato inter Esperanto kaj socialismo. Pli precize, li memorigas pri tiu pasinta tempo, kiam ekzistis la t.n. socialisma tendaro kaj interne de ĝi aktivis esperantistoj. Ĉar Blanke dum multaj jaroj estis la ĉefa funkciulo de la orientgermana Esperanto-Asocio, li donas ĉefan atenton al la iama Germana Demokratia Respubliko (GDR), sed ni ekscias ankaŭ multon pri la movado en la aliaj “soclandoj” (Blanke uzas tiun ĉi malbelan mallongigon). Ties elirbazo estis tre malavantaĝa: En la doktrino de marksismo-leninismo apenaŭ io favoris la celadon de la esperantistoj, kaj se ili spitante la teorian vakuon tamen sukcesis portempe konstrui fortan movadon en Soveta Unio, la persekutado sub stalinismo dum minimume du jardekoj ĉesigis la laboron por Esperanto kaj post la milito haltigis ankaŭ ĝian disvolviĝon en ĉiuj landoj sub sovetia influo. Dum en Pollando, Hungario kaj Bulgario la movado devis paŭzi nur mallongan tempon, GDR apartenis al tiuj landoj, kiuj devis atendi tre longe ĝis oficiala permeso. Sed ricevinte ĝin finfine en 1965, la esperantistoj ĝuis veran apogon kadre de la ŝtata Kulturligo, inkluzive de subvencioj kaj pagataj oficistoj. Blanke, kiu lernis la lingvon jam kiel gimnaziano, en la tempo de malfavoro, sukcesis maksimume eluzi tiujn favorajn cirkonstancojn por la antaŭenigo de Esperanto en GDR.

Ni do komprenas, ke tra la tuta verko sentiĝas fiero pro la atingoj kaj samtempe bedaŭro pro la fiaskinta GDR kaj la perditaj ŝancoj. La sentoj estas miksitaj. Blanke konfesas, ke la pereintaj reĝimoj ne reprezentis veran socialismon kaj ke la movado daŭre devis barakti kun problemoj kaj tabuoj. Li eĉ eldiras veron, kiun la adeptoj de Soveta Unio longe konsideris neakceptebla, eĉ provoke mensoga, nome la konvinkon, ke “la persekutoj de la esperantistoj sub Stalin kvante kaj kvalite superis tiujn sub Hitler” (p. 28). Aliflanke, li restas influita de iamaj starpunktoj. (Parenteze: Mi dubas, ĉu la foto sur p. 4 vere montras Dang Dinh Dam. Neniam aperis albana kajero de la revuo Paco [p. 30]. Sur p. 10 evidente devus esti “venko kontraŭ la faŝismo” [anstataŭ “malvenko super”].)

Kelkaj juĝoj de Blanke estas laŭ mi eraraj. Ili koncernas du organizaĵojn, nome Internacio de Proleta Esperantistaro (IPE) kaj Mondpaca Esperantista Movado (MEM). La unuan, kiu por savi Esperanton en Soveta Unio uzis stalinismajn sloganojn kaj metodojn, Blanke tro ĝentile nomas “marksisme orientita” — epiteto, kiu estas ne nur malĝusta, sed praktike insulta kontraŭ la aliaj organizaĵoj de la laborista Esperanto-movado. Pri MEM la aŭtoro asertas, ke ĝia fondo (komence de septembro 1953, ne en 1952) “respondis al reala bezono de politike engaĝitaj homoj en sterile nepolitika movado”. MEM laŭ Blanke ofertis eblon, kiun ne donis UEA, nome “esprimi sin pri aktualaj politikaj problemoj” kaj “diskuti gravajn problemojn”. Mi tute malkonsentas. Kompreneble la neŭtraleco de UEA estis formo de malkuraĝo, precipe la silentado en la tridekaj jaroj. Sed postmilite la asocio lernis el siaj eraroj kaj adoptis kontraste al la antaŭa pasiva (“sterila”) neŭtraleco la pli pozitivan formon de aktiva neŭtraleco. Al tio MEM neniom kontribuis, male ĝi postulis de UEA aliĝon al “pacbatalo” laŭ la kompreno de Soveta Unio, kio signifus forlason de neŭtraleco. Kvankam Blanke mencias la utilon, kiun havis la ekzisto de MEM fronte al la “soclandaj” aŭtoritatoj, li ne klarigas, ke ĝin fondis komunistaj esperantistoj, kiuj, serĉante bazon por legitimado de sia poresperanta agado en la poststalina tempo, emfazis la pacdefendan utilon de Esperanto. Argumentante tiel, ili celis senarmigi la kontraŭulojn, ĉar laŭ la reĝimoj estis ĉies devo aktivi en pacbatalo. Uzi la sloganon “Per Esperanto por la mondpaco” tiuepoke do estis tute bona, lerta taktiko, sed poste la signifo (aŭ bezono) de MEM konstante malkreskis. Cetere, kion Blanke aŭ la multjara prezidanto de MEM, Nikola Aleksiev, estus dirinta, se la kvazaŭan alvokon diskuti pri politiko okcidentaj esperantistoj estus prenintaj kiel inviton por dumkongresa traktado de la sovetia invado en Afganion, la politika misuzo de psikiatrio aŭ eĉ nur la limigo de vojaĝ-eblecoj de GDR-civitanoj? La neŭtraleco de UEA multe pli utilis al la Esperanto-asocioj en la socialismaj landoj, ol al la movado en okcidento!

Blanke kontribuas ankaŭ al senmitigo, donante interesajn detalojn pri la konsultiĝoj de la orientaj asocioj. Estas salutinde, ke li per sia verko stimulas al pliaj historiaj esploroj pri la temo “Esperanto kaj socialismo”. Li mem konfesas, ke kiel eksa funkciulo li unuavice aliras la temon “de supre”. Simile al la ĝisnunaj kontribuoj de precipe ekssovetianoj, estontaj studoj devus nepre inkluzivi la ordinarajn movadanojn — ilian luktadon, ofte ruzan, kontraŭ la partiaj aŭtoritatoj, sed ankaŭ la plezuron, kiun la okupiĝo pri Esperanto donis al ili por “certagrada spirita elmigrado” (Vilmos Benzik, en 1990) el la diktatura sistemo.

Ulrich Lins

Vojaĝo al libero

Plaĉas al mi. Kaj tiel plu. Donneville: Vinilkosmo, 2004. 45min. Kun tekstobroŝuro. KD. Prezo: € 17,40

Tiu ĉi muziko prezentas veran paradokson: antikvaj kantoj aperas pli freŝaj ol kutimaj modernaĵoj. Plejparte la instrumentoj kiujn oni aŭdas, estas kaj antikvaj kaj freŝaj. Renesancaj bekflutoj kaj simplaj tamburoj donas ekzotikajn spicojn al la normalaj gitaroj, kaj violonĉelo donas belan senton klasikan al kelkaj kantoj.

La albumo komenciĝas per renesanca (14-a jarcento) kanto Ni kunvenas kunkante, kiu belege kaj tre taŭge enkondukas la kantaron kvazaŭ la muzikistoj envenas ĉambron kiel parado mesa aŭ kermesa. Post mallonga interludo de senvorta melodio instrumenta, sekvas kanto kiu aĝas eĉ pli. La kanton “Plaĉas al mi” verkis la trobadoro Berenger de Palou (1150-1185), sed en tiu ĉi versio ĝi sonas kiel moderna himno al plezuro kaj amo.

Sekvas tre belaj kantoj kiuj povas esti modernaj aŭ antikvaj. La melodioj estas simplaj, perfekte taŭgaj kaj neforgeseblaj. Ili venas de fontoj tradiciaj de Katalunio kaj Okcitanio.

Alia paradokso: la plej etnaj kantoj estas la plej universalaj. La melodio kiu plej longe kaj forte restas en mia memoro “Vane fikajeras” estas kantata trifoje — en la kastilia, en la kataluna kaj fine en Esperanto. Plaĉas al mi aŭdi la saman kanton en regiona, nacia kaj internacia lingvoj. La fina kanto de tiu ĉi albumo “Anda ĥaleo” venas de la hispana milito kaj estas memevidente hispana kanto; tamen mi dubas ke iu de ajna mondoparto povas sidi trankvile senmove dum tiu muziko aŭdiĝas, ĉar ĝi tiom plenas je energio kaj ĝojo, ke ĉiuj devas danci aŭ ritme kunfrapi la manojn aŭ kunkanti la refrenon.

La unusola plendo kiun mi devas levi estas ke oni aŭdas instrumenton tro modernan: frapas miajn orelojn la basgitaro, kiu simple ne kongruas kun la ĝenerale senelektra etoso. Feliĉe dum aŭskulto oni povas simple turni la taŭgan butonon kaj malpliaŭdigi la basajn frekvencojn.

La tekstoj de ĉiuj kantoj aperas en la akompana broŝuro, kaj en Esperanto kaj en la originala lingvo. Tio helpas tiujn kiujn interesas latinidaj lingvoj.

Ĉiuj kiuj ĝuis la unuan KD-on de tiu ĉi grupo, certe ĝuos ankaŭ tiun ĉi. Oni povas aŭdi kelkajn pecetojn de la unua disko ĉe la TTT-ejo de la grupo: www.geocities.com/kajtielplu.

Miko Sloper

Loke — Fake — Persone

JAPANIO: 250 paperlanternoj kaj mil papergruoj atingis Hiroŝimon kiel donaco de armenaj infanoj. La 6-an de aŭgusto, 60 jarojn post la eksplodo de la unua atombombo en Hiroŝimo, cento da infanoj kun siaj gepatroj partoprenis ceremonion de flosado de paperlanternoj sur la rivero Motoyasugawa, apud la atombombita domo en la Paca parko. La organizantoj de la evento kunlaboris kun ambaŭlandaj esperantistoj kaj prezentadis la rolon de Esperanto en la internacia paca komunumo. Loka ĵurnalo prezentis la eventon kaj la kordeziron de la infanoj de la Armenia Nacia Belarta Centro. Japanaj esperantistoj uzis Esperanton kiel pontolingvon por interŝanĝi mesaĝojn kun la tuta mondo. Al la ceremonio en la Paca parko venis koreaj, uzbekaj kaj japanaj esperantistoj. Sur la suba foto: Infanoj kun paperlanternoj en la parko, la plej alta estas Anatoli Ionesov, direktoro de la Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro en Uzbekio.

BIBLIOTEKOJ: La biblioteko de la familio Blanke eniros la ŝtatan arkivon de Germanio. La 11-an de aŭgusto 2005 Wera kaj Detlev Blanke en Berlin subskribis kontrakton kun la direktorino de la Fondaĵo Arkivo de Partioj kaj Amasorganizaĵoj de GDR en la Federacia Arkivo (SAPMO), laŭ kiu ilia ampleksa interlingvistika biblioteko kaj arkivo en la estonteco trovos konvenan lokon. Post la forpaso de la posedantoj, resp. laŭ antaŭe fiksenda dato, la valora scienca kolekto fariĝos oficiala parto de la germana federacia arkivo kaj malferma al la science interesita publiko. En la ŝtata arkivo de SAPMO jam troviĝas la persona postlasaĵo de la unua prezidanto de GDREA (Rudi Graetz, prezidanto de 1965-1977), la kompletaj aktoj de la oficejo de GDREA kaj de ties biblioteko kun pli ol 2000 volumoj. Pri la biblioteko de GDREA jam eblas detale informiĝi rete: http://www.bundesarchiv.de/findbuecher/sapmo/besperanto/index.htm.

HISPANIO: Dum la 64-a kongreso de Hispana Esperanto-Federacio, okazinta julie en la belega kaj historia urbo Alcalá de Henares, la naskiĝloko de la verkisto Miguel de Cervantes, estis elektita nova HEF-Estraro. La ĉeftemo de la kongreso estis Donkiĥoto, ĉar oni festis la 400-an datrevenon de la eldono de tiu mondfama verko, kies tradukinto al Esperanto, Fernando de Diego, forpasis kelkajn tagojn antaŭ la kongreso.

Sur la supra foto estas, antaŭ la naskiĝdomo de Cervantes, la nova prezidanto Augusto Casquero de la Cruz (dekstre), kaj la ĉefredaktoro de Boletín, la oficiala bulteno de HEF, Manuel Pancorbo.

TEJO-ESTRARO: Dum la 61-a IJK en Zakopane la komitato de TEJO elektis novan TEJO-Estraron por la venonta periodo (2005-2007). La nova prezidanto fariĝis Heming Welde Thorbjørnsen, 25-jara kuiristo el Norvegio. La ceteraj estraranoj estas Valentina Sidorova (ĝenerala sekretario), Katja Ignatieva (kasisto). François Hounsounou (Landa Agado kaj Afrika Agado), Chuck Smith (informado), Haris Subašić (eksteraj rilatoj) kaj David-Emil Wickström (kongresoj kaj aktivula trejnado).

BURUNDO: La 6-an de septembro finiĝis en Buĵumburo, la ĉefurbo de Burundo, centra Afriko, Esperanto-seminario, aranĝita helpe de subvencio de UEA. Kadre de la seminario la Cseh-metoda instruistino Tereza Kapista el Beogrado gvidis dum unu monato rektmetodajn dunivelajn kursojn de Esperanto (ŝia raporto aperos venontnumere). Dum la seminario fondiĝis la unua oficiale registrita nacia asocio de burundaj esperantistoj, Association Nationale d’ Espéranto au Burundi (koresponda adreso: B.P. 170 Rumonge - Burundi). Bonvenaj estas gratuloj kaj bildkartoj!

SOCI-SCIENCISTOJ: La 28-an de julio, dum la Vilna UK, fondiĝis Soci-scienca Esperanto-Grupo, kiu celas kunligi esperantistajn sociologojn, politologojn kaj aliajn soci-sciencistojn. La kunsidon prezidis Valentin Seguru (FD de UEA en Moskvo), kiu estis elektita la kunordiganto, kune kun Jukka Pietiläinen. La kunsidon partoprenis proksimume 25 kongresanoj.

Internacia Kongresa Universitato 2006

Dum la 91-a UK en Florenco okazos la 59-a sesio de la IKU, kie rajtas lekcii universitataj profesoroj kaj personoj kun simila kvalifiko.

UEA nun invitas tiajn personojn rete aŭ papere prezenti siajn proponojn pri prelegoj al la sekretario de la IKU-komisiono, prof. dr-o Christer Kiselman, rete: k...@math.uu.se, Poŝtkesto 480, SE-751 06 Uppsala, Svedio, plej laste 2006-01-31.

Okazos ankaŭ studsesio de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Membroj de AIS povas samtempe proponi kursojn, kies unua lekcio povus esti parto de la IKU.

Propono enhavu (1) mallongan resumon de la prelego en Esperanto, (2) mallongan resumon en la itala, angla, franca aŭ germana (laŭ propra elekto), (3) koncizan biografieton kun persona bibliografio kaj (4) foton taŭgan por publikigo.

Aparte bonvenaj estos prelegoj rilataj al la kongresa temo, kiu estas Lingvoj, kulturoj kaj edukado al daŭrigebla evoluo. La samo validas por junaj kandidatoj kaj tiuj kiuj ankoraŭ ne prelegis en iu IKU.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Prelego estos rekompencita per modesta honorario. Ĉiu proponinto estos informita pri la decido de la estraro de UEA plej laste 2006-04-15 kaj, kaze de akcepto, sendu sian tekston al la estraro plej laste 2006-05-31. Pliaj detaloj troviĝas en la IKU-regularo, rete trovebla ĉe http://uea.org/dokumentoj/ikuregularo.html.

Tra la mondo

Instruista seminario en Britio

Paralele kun la ĉi-jara somera festivalo en Barlastono, Britio, deko da Esperanto-instruistoj partoprenis edukan seminarion. Lanĉita estas nova kaj ambicia projekto, financata de Esperanto-Asocio de Britio, por enkonduki la internacian lingvon en elektitajn unuagradajn lernejojn.

Seminarianoj diskutis i.a. lernmaterialojn, publicon, rilatojn kun lernejestroj kaj edukaj instancoj, kaj trejnadon de novaj Esperanto-instruistoj. Oni celas dum la aŭtuno fari unuajn kontaktojn kun lernejoj. Gvidas la projekton — angle Springboard to languages (Lingvo-lanĉejo) — la konata instruistino Angela Tellier, kunaŭtoro de la sukcesa kaj multuzata Urso-kurso.

Gastprelegis dum la somera festivalo — la 45-a en Barlastono — la iama UEA-bibliotekisto Ziko Sikosek. Li gvidis i.a. esplorojn pri historiaj temoj: festivalanoj laboris en la barlastona Biblioteko Butler kaj, fine de la festivalo, prezentis prelegetojn pri ekz. Lapenna, Esperanto-mono kaj la loka Esperanto-historio.

PPG

[FORIGITA!: bildo]

Diskutas ambician projekton por enkonduki Esperanton en britajn lernejojn Jan Swynnoe, Annice Page, Jack Warren kaj Ziko Sikosek, gastpreleganto ĉe la ĉi-somera festivalo en Barlastono.

[FORIGITA!: bildo]

Jan Swynnoe kaj Elizabeth Stanley, esperas akceptigi Esperanton en unuagradaj lernejoj en siaj regionoj kadre de nove lanĉita projekto aŭspiciata de Esperanto-Asocio de Britio.

[FORIGITA!: bildo]

David Kelso kaj Stephen Thompson estis inter la partoprenantoj en instruista seminario aranĝita de Esperanto-Asocio de Britio en Barlastono, la sidejo de la asocio.

En Helsinko mezaĝuloj dancis kun junuloj

Plene pravis la organizantoj de Kultura Esperanto-Festivalo 2005, okazinta en Helsinko, la ĉefurbo de Finnlando, de la 16-a ĝis la 23-a de julio, do dum plena semajno. Kial? Ĉar ili skribis en la informilo, kiu varbis min al ĉi tiu evento: “Vi amare pentos, se ĉion ĉi vi maltrafos!”

Temis pri vere altnivela kaj kulture plensatiga internacia evento, kiu konsistis el eroj priliteraturaj, varimuzikaj, distraj, filmaj, teatraj, komiksaj kaj tiel plu.

La unua KEF okazis en 1986 en Svedio. La lasta okazis en 2000, ankaŭ en Helsinko. Partoprenis ĝin multe pli ol 100 diversaj personoj, kio estas la nombro de la nuna membraro. Tio ne estas mirinda se ni memoras, ke en 2000 la UK kaj IJK okazis ekster Eŭropo (Tel-Avivo, Hongkongo), dum ĉi-jare ambaŭ “konkurencaj” internaciaj eventoj okazis sufiĉe proksime: en Vilno kaj Zakopane.

“Enkonduke” al la UK mi iris do al KEF kaj ege surpriziĝis pro ĝia tre varia kaj sukcesa enhavo. Mi konfesas ke ĝis tiam mi ne sciis kiom riĉa estas la Esperanta kulturo. Dum la festivalo ni havis la okazon renkontiĝi kun verkistoj, muzikistoj, aktoroj kaj aliaj kontribuantoj. Ni partoprenis varian gamon da okazaĵoj, kies plimulton mi deziras mencii: Okazis 23 (!) sesioj de Ateliero pri Literaturo, gvidite de tri elstaraj verkistoj: Jorge Camacho (Hispanio), Probal Daŝgupta (Barato) kaj Sten Johansson (Svedio). La trio prezentis verkojn de niaj famaj verkistoj, parolis pri poemverkado, prozverkado, recenzado ktp kaj ne sukcesis enuigi min eĉ por kelkaj minutoj! “Kiom vasta estas nia literaturo”, mi pensis aŭskultante ilin. Okazis ne malmultaj muzikaj prezentadoj, dumtage kaj nokte. La noktaj okazis en apuda noktoklubo. (Ĉu temis vere pri nokto? Ja la finna suno subiris en julio nur ĉirkaŭ noktomezo…). Jen listo de la muzikantoj: La jam famiĝinta finna rokbando Dolchamar, la bando de Kim Henriksen el Danio Esperanto Desperado, la franca bando de JoMo kaj la Liberecanoj, la sveda familia kantotrupo Ĵomart, Nataŝa kaj Karina, la solkantistoj Alejandro Cossavella el Argentino, Flávio Fonseca el Brazilo, Martin Wiese el Svedio kaj aliaj. Estis do varieco de stiloj kaj repertuaroj. Mi miris ke eĉ mi, “malnovmoda” mezaĝulo, dance saltetis ĝojfervore dum iliaj prezentadoj.

Okazis tre interesa prezentado per finnaj etnaj muzikiloj, kanteloj, far Timo Väänänen kaj teatra prezentado de la Teatra Trupo Tuluza el Francio: la komedio “Familia Etoso”. Min persone plej emociis la juna finna operkantistino Liisa Viinanen. Ŝi prezentis opervesperon en Esperanto kaj kantis mem ĉiujn voĉojn de baso ĝis soprano, ĉiurole. Liisa mem verkis la ligotekstojn kaj elmontris mirindajn aktorajn kapablojn. Mi rekomendas ŝin al la organizantoj de la venontaj UK-oj! Tre impresis min la prezentado de la multaj KD-oj kiuj vendiĝas en nia merkato. Mi dubas ĉu la plimulto de la legantoj estas konscia pri tio. En la retpaĝaro www.musicexpress.com.br aperas kolekto de 292 artistoj kun 1897 muzikaĵoj en MP3-formato kaj 491 albumoj. Kaj la afero senĉese kreskas! Mi ne menciis ĉiujn programerojn kaj kontribuintojn, ĉar ili estis vere multaj. La etoso estis bonega, intima. Multaj ĉeestantoj loĝis surloke, en amasloĝejo. La organizado estis preskaŭ senriproĉa, dank’ al la ĉefmotoro Riitta Hämäläinen kaj ŝiaj kunlaborantoj. Finnaj esperantistoj scias kiel organizi eventojn. Tio estas fakto!

Mi esperas ke la venonta KEF okazos en 2007, precipe por tiuj “verdaj” kulturŝatantoj el Eŭropo, por kiuj vojaĝo al UK en Japanio kaj IJK en Koreio estos neebla.

Josef Ŝemer

[FORIGITA!: bildo]

karaokeo kun Ĵomart kaj Nataŝa. Foto: Amri Wandel (meze).

Du novaĵoj el Ĉinio

De la 8-a ĝis la 11-a de septembro 2005 okazis en Quanzhou, Fujian-provinco, la 6-a Ĉina Kongreso de Esperanto. Partoprenis ĝin pli ol 230 esperantistoj el 23 urboj, provincoj kaj aŭtonomaj regionoj de Ĉinio, kaj alilandaj samideanoj laborantaj en Ĉinio. La kongresa temo estis “Esperanto kaj konstruo de harmonia socio”.

Dum la kongreso la ĉeestantoj aŭskultis kaj diskutis la laborraporton de ĈEL de 2003 ĝis 2005, reviziis kaj aprobis novan statuton, elektis novan komitaton kaj novan estraron. Ĝia prezidanto nun estas s-ro Chen Haosu, prezidanto de la Ĉina Popola Asocio por Amikeco kun Fremdaj Landoj.

La kongresanoj retrorigardis la laborojn en la pasintaj du jaroj, precipe la preparajn laborojn por la 89-a UK, taksis la aktivajn rolojn luditajn de E-organizaĵoj kaj individuoj en internaciaj interŝanĝoj en la antaŭenpuŝo de la loka ekonomio, disvolviĝo de la socio kaj aliaj kampoj kaj diskutis pri ebla kontribuo al starigo de harmonia socio pere de Esperanto. Samtempe oni prezentis konsilojn por solvi la problemojn kaj defiojn frontatajn de la Ĉina E-movado en ĝia disvolviĝo kaj esprimis la komunan volon.

Matene la 28-an de aŭgusto, memore al la 18-a datreveno de la fondiĝo de la Zaozhuang-a Esperanto-Asocio, okazis sur kultura placo de Zaozhuang de Shangdong-provinco en Ĉinio inaŭguro de statuo de Zamenhof. La inaŭguron ĉeestis reprezentantoj de Ĉina Esperanto-Ligo, la redakcio de El Popola Ĉinio, la E-sekcio de Ĉina Radio Internacia kaj esperantistoj el aliaj lokoj.

La inaŭguron prezidis s-ro Gao Chengxian, vicprezidanto de la Zaozhuang-a Esperanto-Asocio. Li retrorigardis ls laboron de la asocio en la pasintaj 18 jaroj kaj prezentis ĝian rolon en la E-movado, lokaj ekonomia konstruado kaj kultura interŝanĝo. S-ro Yu Tao, estrarano de UEA kaj ĝenerala sekretario de Ĉina Esperanto-Ligo, en sia parolado alte taksis la laboron de la asocio kaj laŭdis, ke la starigo de la statuo en publika loko helpos ls diskonigon de Esperanto.

Forpasoj

Willi Brandenburg (1922-2005) forpasis la 3-an de aŭgusto en Telgte, Germanio. Kun sia edzino Margret li dum jardekoj motoris la movadon en Münster kaj edukis tri denaskulojn, prizorgante ankaŭ la Gepatran Rondon. Li estis longe vicprezidanto de E-Societo Monastera kaj riĉigis ĝian vivon per sennombraj prelegoj. Fervoja inĝeniero, li organizis grupon ankaŭ inter fervojistoj kaj estis fakdelegito de UEA pri konstruado kaj arkitekturo de fervojoj.

Aldo Formaggio (1920-2005), delegito kaj iama fakdelegito pri fervojoj, mortis la 26-an de aprilo en Chiavari, Italio. Li estis esperantisto de kvin jardekoj, konata kaj amata de multaj.

Adamo Goralski (1912-2005), kemia inĝeniero kaj entreprenisto, Honora Membro de UEA ekde 1995, forpasis post longa malsano la 11-an de junio en Poznano, Pollando. Li estis ekster Pollando ĉe la eksplodo de la Dua mondmilito kaj decidis resti en Venezuelo, kies civitano li fariĝis. Konante jam ses lingvojn, li en 1975 esperantistiĝis kun sia edzino Kristina Krause, pentristino, al kiu li atribuis “almenaŭ duonon” de siaj movadaj meritoj, ĉar “mi ne ekzistus en la E-movado sen ŝi, same kiel la lingvo de Zamenhof eble ne ekzistus sen Klara Zilbernik kaj ŝia patro”. En 1977 li trapasis E-ekzamenon en Poznano, sed li vere ekaktivis post konatiĝo kun prof. J. Régulo Perez kaj partopreno en ties dujara universitata kurso en La Laguna. Régulo “lanĉis” Goralski en la mondan movadon dum la 67-a UK en Antverpeno (1982), kie ges-roj Goralski faris kontrakton kun UEA pri la starigo de Fondaĵo Antoni Grabowski, fariĝonta grava mecenato de la Esperanta kultura vivo. Ges-roj Goralski donacis la bazan kapitalon de tiu Fondaĵo kaj poste daŭre zorgis, ke ĝi kresku. Goralski ankaŭ aĉetis ĉambronomon en la domo de Institucio Hodler en Antverpeno, helpis la eldonon de “Rumana antologio” (1990), financis konkurson por E-dramo, subtenis la blindulan E-agadon, la infanajn kongresetojn, projekton pri televida E-kurso k.a. valorajn iniciatojn de la movado. Li helpis realigi la skulptaĵon “La Espero” de Jesper Neergaard, kiun laŭ iniciato de Ivo Lapenna oni inaŭguris en la aŭstria Graz en la Jubilea Jaro 1987. Dum 12 jaroj li redaktis kaj mem surbendigis voĉgazetojn kaj dissendis ilin al blindaj gesamideanoj.

Kurt Meyer (1930-2005) mortis la 19-an de majo en Bremen, Germanio. Li membris en UEA ekde 1952 kaj estis fakdelegito pri konstru-inĝenierado.

José Pedro Milagres (1921-2005), emerita militisto, longtempa delegito kaj fakdelegito pri turismo forpasis la 21-an de aŭgusto en São Gonçalo (RJ), Brazilo.

Donald Pescod (1921-2005), iama fakdelegito pri kvakerismo, mortis la 4-an de julio en Melburno.

Piera Federici Raffo (1929-2005) forpasis la 28-an de februaro en Chiavari, Italio. Instruisto, ŝi aktive partoprenis en la kvinlanda pedagogia eksperimento de ILEI (1971-74).

Takeuti Yosikazu (1931-2005) forpasis post suferiga malsano la 29-an de aŭgusto en Takatuki, Japanio. Li konatiĝis kun Esperanto en 1946 kaj ekde 1958 aktivis en la regiona organizaĵo Kansaja Ligo de E-Grupoj (KLEG), i.a. kiel prezidanto de ĝia komitato kaj redaktoro de ĝia organo. Li flegis la lokan grupon de Takatuki dum kvardeko da jaroj kaj organizis kaj gvidis kursojn. En 1965 li estis prezidanto de LKK de la 21-a Internacia Junulara Kongreso en Ootu. Samjare li aliĝis al UEA kaj ekde 1976 funkciis kiel delegito. Precipe kara al Takeuti estis la progresigo de Esperanto en Azio. Li estis la inciatinto de la Komisiono pri Azia Esperanto-Movado, kiun UEA starigis en 1984 kaj kies unua prezidanto Takeuti fariĝis. En tiu funkcio li mentoris la 1-an Azian Kongreson de Esperanto en Ŝanhajo en 1996 kaj la 2-an en Hanojo en 1999. Ekde 1993 li estis estrarano de Japana Esperanto-Instituto. Komitatano de UEA li estis 1992-2004. Ekde 2002 li gvidis la Elektan Komisionon de UEA, sed pro malsano li devis cedi la taskon post iom pli ol unu jaro.

UEA jam en aŭgusto pli granda ol en 2004

Ok monatoj sufiĉis al UEA por superi la pasintjaran nombron de individuaj membroj. Fine de aŭgusto 2005 estis jam registritaj 5 858 membroj, t.e. je du membroj pli multe ol en la tuta antaŭa jaro. Kompare kun aŭgusto 2004 la kresko estas 243.

La efektiva kresko tamen estas eĉ pli granda, sed pro postkongresaj ferioj de oficistoj ankoraŭ ne estis registritaj ĉiuj membriĝoj, kiuj okazis en la ĉi-jara IJK.

La nombro de individuaj membroj kreskas por la tria sinsekva jaro. En 2003 temis ankoraŭ pri simbola kresko je unu membro, sed pasintjare la membraro pligrandiĝis jam per 142. Ĉi-jare la refortiĝo de la monda asocio estas ankoraŭ pli sentebla. Post unu-du monatoj la Centra Oficejo povos registri la 6000-an individuan membron, unuafoje post la jaro 2001.

Aparte rimarkindas, ke la nombro de junaj individuaj membroj kreskas pli rapide ol averaĝe. En 2004 TEJO nombris 436 individuajn membrojn, sed en aŭgusto ĉi-jare ĝi jam havis 457 registritajn membrojn. Kun la membriĝoj dum IJK la nombro superos 500. La plimultiĝo de la juna individua membraro per kvarono kronas la specialan atenton, kiun la antaŭa ĝenerala sekretario de TEJO, Aleks Kadar, donis al membrovarbado.

Revuo Esperanto 2005 11

Malferme

Mankas nuancoj

Ne malofte ni aŭdas la aserton — eĉ el buŝoj agnoskantaj al Esperanto diversajn pozitivajn trajtojn, ekde mondpaciga kapablo kaj intelekta avangardeco ĝis belsono kaj filatela utilo — ke al nia lingvo mankas nuancoj. Jen franco bedaŭras traduki joli per beleta, kaj importas linda; jen hungaro malkontentas pri la Esperanta vortordo, laŭ li tro sendisciplina, kaj enkondukas propran vort-tordon — laŭ principoj feraj kiuj ĉies kapojn rompus…

Mankas nuancoj: tiu aserto mem estas nenuancita… Jes, en Esperanto nuancoj mankas — por homoj kiuj ne sufiĉe lernis la lingvon por koni ties nuancojn, kaj por aliaj, kiuj nome de sankta simpleco rifuzas agnoski ekzistorajton al nuancoj. Por ĉi lastaj sinonimo estas sinonima al mortopeko, neologismon ili ne tuŝas sen gantoj, kaj eĉ nefundamentecon de vorto ili pardonas nur post jarcento da persista pluekzisto.

Se preni ekzemple vorton kiel stalono, mi konfesu ke ĝi ne estas mia amata ĉevaleto (nur Esperanta bredisto riproĉu min pro tio), sed stalono tamen prancas uzopreta en PIV. Supozeble malpli da parolantoj (re)konas ĝin ol virĉevalon, sed iugrade ĝi estas parto de la lingvo. Ekzisto en lingvo ne estas binare unu-aŭ-nula, sed afero de grado. (Gradoj de ekzisto: de kie venas tio en la kapon?)

(Cetere, neologismaj paroj kiel maldika-magra kaj maljuna-olda montras interesan paralelon kun la “duobla karaktero” de la angla, eco kiun ŝajne neniu kritikas; male, multaj apologiantoj de la angla — se mia memoro ne trompas, ankaŭ la sufiĉe sobra David Crystal — mencias kiel argumenton por, aŭ eĉ kialon de, ties disvastiĝo: nome ke ĝi ofte havas sinonimojn kaj anglosaksan kaj latinidan por tre simila signifo: start kaj commence, end kaj finish.)

Sed nuancoj mankas ne nur je la nivelo de vortoj kaj frazoj, ja ankaŭ ĉe pensoj… Ni vidu kelkajn ekzemplojn — iom mikspote, sed ne sennuance.

Dum dek jaroj da profesia esperantisteco mi estis ofte surprizata, malgraŭ progresanta kaliĝo de la haŭto, pro tio kiel abrupte kaj sendube niaj samlingvanoj kapablas aserti ĝuste ion aŭ agi ĝuste iel. (Kaj, sendube, mi mem havis sennombrajn okazojn kutimiĝi al sennuanceca pensado…). Ĉiu deka kontribuo sendita al la revuo sub mia redakto menciis ke la priskribata evento okazas la unuan fojon en la mondo aŭ en Esperantujo (sinonimoj en kelkies kapoj), aŭ ke ĝi estas la plej granda, la plej ia kaj tia… sed la informanto neniel kontrolis sian aserton, lasante tiun penan zorgon al la redaktoro. Mankis nuanco.

En nia informada laboro, malgraŭ enormaj streboj al profesiigo metoda kaj senmitigo enhava (ne eblas sufiĉe laŭdi la libron Esperanto sen mitoj de Ziko M. Sikosek), persistas agacaj simpligoj. Ni revuu kelkajn ĉi-sekve.

Ofte oni tamburas pri la 16 reguloj kvazaŭ ĉefe gravus ilia malmulteco kaj logiko: ecoj kiuj povas konkludigi ankaŭ ke Esperanto estas lingvo skeleta kaj baza. Plej ofte maltrafiĝas pozitiva mencieblaĵo: ke Zamenhof ne antaŭdifinis pli da reguloj, tio helpis la senkatenan disvolviĝon de la lingvo Esperanto. Ekde la plej eka komenco, ĝi estis kodo kun libera aliro, daŭre kunformata de siaj uzantoj. Tio pli relativigas ĝian artefaritecon. Esperanto, lingvo libera: ĉu jen slogano kiu pli uziĝu?

Ankaŭ rilate fonetikon mi parolus, eble eĉ en informado, pri libereco de Esperanto: dum la kutime lernataj fremdaj lingvoj (ĉar instruataj en sia norma formo brite angla, altgermana, toskanida, itala ktp) havas pli striktan prononc-normon, en Esperanto sufiĉas ke ĉiuj fonemoj estu iel distingataj (do, ekz. s disde z, ja malfacile por finno, r disde l, ja malfacile por japano, a disde o, ja malfacile en iuj son-kuntekstoj por ruso), sed ne tro gravas ĉu oni realigas, ekzemple, germanecan aŭ francecan aŭ hispanecan r. (Jen tereno kie rajtas manki nuancoj — nun venus ridetosigno, se mi retmesaĝon skribus.) La nombro de niaj gazetoj estas eble la sola ciferebla fakto kiun la Esperanta informado regule subtaksas. Se iu havus la tempon trafosi, laŭ sliparo uzata en la Centra Oficejo, kiom da Esperantaj periodaĵoj la CO ricevas, tiu venus al surprize alta nombro. Laŭ takso plej kruda kaj minimuma, certe temas pri 250 malsamaj titoloj. Periodaĵoj, bibliografia organo de Rondo Takács, inventaris antaŭ kelkaj jaroj 8735 periodaĵojn iam ajn aperintajn. Oni ja rajtas supozi ke daŭre vivas pli ol nur 2-3% el tiuj.

Pri la fama temo lingvaj kostoj en la Eŭropa Unio, temo facile svingata en la nuna (kaj eterna) debato Ĉu Esperanton al Eŭropo: se oni volas paroli pri ĝi, oni ne troigu, sed ja konu la ciferojn pli facile koneblajn nuntempe ol antaŭe. Ofte oni ne (kon)scias pri la du ebloj difini la dimension de tiuj kostoj, depende ĉu oni komparas ilin al la tuta buĝeto de EU aŭ “nur” al ties administraj kostoj. Laŭ komuniko de la Komisiono el januaro 2005, la kosto de tradukado ĉe ĉiuj EU-institucioj kune estas taksata je 807 milionoj da eŭroj: “nur” po 1,78 eŭroj por ĉiu unia civitano. Kvankam tio pli ol miloble superas la jaran elspezaron ĉe UEA, ĝi egalas al “nur” 0,8 procentoj de la tuta EU-buĝeto resp. al 13 procentoj de la administraj kostoj.

Zamenhof, kies kulto dum jardekoj atingis sektecan gradon, hodiaŭ estas eble eĉ tro prisilentata en nia informado, kvankam estas multaj konvenaj manieroj lin priparoli (kiel rekomendas ankaŭ Sikosek). Iujn homojn ĉe Esperanto ja allogas ĝuste tiu historio, eĉ en mitigita formo, pri modesta juda kuracisto kaj simile. Ekzemple Umberto Eco diris: Mi iĝis kaptita legante la biografion de Zamenhof pli ol legante la gramatikon de Migliorini. Kio signifas: eble indus pli bone konigi ĝin… Kial neniam troviĝis (…) filmo pri tiu persono? La romaneca biografio de Centassi/Masson relative sukcese vendiĝis en la franca merkato, tiom ke eblis reeldono. Laŭ sia diro al mi en oktobro 1997, René Centassi, eksa ĉefredaktoro ĉe la novaĵagentejo AFP, intencis lobii ĉe amikoj-filmistoj por fari filmon pri Zamenhof antaŭ la Montpeliera UK la postan someron. Bedaŭrinde, Centassi mortis en januaro 1998.

Sed, forlasante la kampon de informado, ni konstatu ke nuancoj eĉ pli mankas ĉe ni rilate ion esencan por nia pluvivo kiel komunumo: nuancoj mankas al niaj movadaj memdifino kaj strategio. Se la esperantistaro plejparte sentas sin movado kaj volas esti rigardata kiel tia — pri kio mi ne dubas —, tiam ne sufiĉas ke ĝi kun memkontenta rideto rigardu kiel “floras ĉiuj floroj” verda-fone buntaj. Sen idea akvumo tiuj floroj ja velkos.

La lasta jardeko vidis kelkajn strebojn al nuancoriĉa precizeco ĉi-kampe. Je unu ekstremo, ni menciu la protokolisman fantasmaron al kiu evoluis raŭmismo: estas io fascina en la notaria detalemo kun kiu oni konstruas Civiton, por kiu “makrosocia agnosko” rolas la finan venkon. Nuancoj ne mankas ĉi tie, sed la desegnon mem ni ne ŝatas.

Alia ekzemplo, pli kuraĝiga sed rande de eksdatiĝo, estas la Manifesto de Prago el 1996. Kiel ni scias, tiu ĉi deklaro (el la plumo de Mark Fettes) klopodas difini, sufiĉe sukcese, kion Esperanto povas alporti en sep kampoj ĉi-epoke sufiĉe vaste rekonataj kiel valoroj, ekde demokratio ĝis homa emancipiĝo. Tiu ĉi manifesto naskiĝis unua-impulse pro informada neceso, sed ni diru ke ĝi verŝajne respondis al bezono pli profunda meze/fine de la 90-aj jaroj — ĉarnira epoko, kiam la angla progresis per gigantaj paŝoj, kiam la inter-individua komunikado almenaŭ potenciale revoluciiĝis pro komputilaj retoj, kiam UEA-estrarano Hans Bakker povis publikigi defetisman artikolon pro kiu Lapenna eksigus lin stante pede*, kaj kiam daŭre senteblis embaraso kaj malcerteco en la esperantistaro pri la grandaj celoj… en epoko tia, la Praga deklaro aperis solidiga kaj kuraĝiga. Iom cinike eblus diri ke pli gravis ĝia ekzisto ol ĝia enhavo.

* dum la piedo staras, do tuj

Nun, jardekon pli malfrue, necesus tamen pli ĝisdata memdifino movada. Jen temo kiu superas la kadrojn de ĉi eseeto, kiu finiĝu flugile, per facila rimo:

Kie mankas nuancoj, mankos ankaŭ ŝancoj.

István Ertl

Cent jaroj da Universalaj Kongresoj

De Aloísio Sartorato

“Universala Kongreso de Esperanto estas internacia manifestacio de la esperantistaro, organizata de UEA. Ĝi okazas ĉiujare en malsama lando, kun riĉa programo. Dum ĝi kunvenas la gvidaj organoj de UEA, fakaj kaj aliaj esperantistaj asocioj kaj organizaĵoj. Ĝi klopodas esti revuo de la plejparto de la movadaj aktivaĵoj, en ĉiuj sferoj de la vivo. Apud la laboraj partoj (ekz. ĝeneralaj kunsidoj, prelegoj pri la kongresa temo) estas ankaŭ klerigaj (Internacia Kongresa Universitato, Belartaj Konkursoj), artaj kaj distraj (teatro, balo, nacia kaj internacia vesperoj) programeroj. La Universala Kongreso celas prezenti la movadon en ĝia tuta amplekso, kaj laŭeble diskonigi Esperanton al neesperantistoj”. Laŭ Jarlibro de UEA

Kiel ĉio komenciĝis

Pri tio rakontas al ni Edmond Privat en sia verko Historio de la Lingvo Esperanto: Ĝis 1900 kaj eĉ 1903 Esperanto estis ankoraŭ malofte parolata escepte en Ruslando. Ĝi funkciadis antaŭ ĉio skribe. Multaj el ĝiaj plej agemaj propagandistoj aŭ talentaj verkistoj en la okcidento ne kuraĝis paroli la lingvon, ĉar ili neniam havis antaŭan okazon aŭ sperton. Renkontoj inter diversnaciaj esperantistoj estis tiel maloftaj, ke oni citis ilin en la tiamaj gazetoj kiel gravajn aferojn...

Tial la grupo en Le Hâvre invitis kelkajn eksterlandajn esperantistojn al publikaj kunsidoj en somero 1903. Iliajn paroladojn tradukis lernantoj de la kurso... La eksperimento bonege sukcesis kaj la facila parolebleco de la lingvo entuziasmigis la aŭskultintojn.

El tiu ĉi provo devenis la Universalaj Kongresoj de Esperanto. Efektive la grupo en Le Hâvre rekomencis iom pli grande la samon en 1904 kaj ĝi donis ideon al la aliaj marbordaj grupoj francaj kaj anglaj organizi vere internacian feston en Esperanto. Ĝi okazis la 7-an kaj 8-an de Aŭgusto 1904 en Calais kaj Dover kun oficialaj akceptoj de urbestraroj, bankedoj, festparoloj, kantoj ktp.

La unuan fojon ducent homoj diversnaciaj — ĉefe anglaj kaj francaj — kunvenis kaj interparolis en Esperanto. La sukceso estis tiom granda kaj la entuziasmo tiel varme vekita, ke la ĉeestintoj proponis organizi veran kongreson en Aŭgusto 1905. Advokato Michaux el Boulogne sur Mer promesis aranĝi tion en sia urbo.

La antaŭmilitaj kongresoj

Do la unua Universala Kongreso de Esperanto okazis en la franca urbo Boulogne-sur-mer, en aŭgusto 1905. Pri ĉi tiu historia momento de la E-movado rakontas Edmond Privat, kiu estante nur 16-jara mem ĉeestis tiun kongreson, en sia verko Vivo de Zamenhof:

Trans ĉiuj stratoj de l’ urbeto marborda balanciĝis verdaj flagoj kun la stelo de l’ espero. Ĉirkaŭ la teatro kunveneja jam aŭdiĝis nur la lingvo internacia. Angloj kun flanela ĉapo, Francoj en solena frako, Poloj, Rusoj, Holandanoj en vojaĝa vesto, ĉarmaj hispaninoj kun koloraj ŝaloj renkontiĝis sur la placo kaj babilis kune. Ili sin komprenis. Flue kaj facile flugis la paroloj. De lipoj al oreloj. De Svedoj al Italoj. Falis, falis muroj inter la popoloj.

Benite jam venis vespero. Sur la stratoj ekmallumis. En kongresejon ĉiu nun eniris por la malferma kunsido. Rapidis alkurantoj. El hoteloj. El haveno. El stacidomo rekte kun valizoj en la mano. La teatro de l’ urbeto jam pleniĝis. Tro malgranda la ĉambrego. Milo da samideanoj premiĝis tie. De partero al balkono zumadis Esperanto. Preskaŭ neniu vidis jam Zamenhof. La plej multaj konis lin nur per la genia verko, per mallonga letereto, ame konservata en arĥivoj de la grupo, aŭ per portreto pendigita ĉe muro de l’ sidejo...

Subite eksonis la muziko de l’ himno La Espero. Samtempe ĉiuj stariĝis... Jen sur scenejo, kun estraro de l’ kongreso, eniris la amata Majstro. Malalta, timema, kortuŝita, kun frunto tre granda, rondaj okulvitroj, barbeto jam griza. Ĉio jam flugis aŭ svingiĝis en aero, manoj, ĉapoj, tukoj, en duonhora aklamado. Kiam li leviĝis post salutoj de l’ urbestro, la fervoro retondregis. Sed jam li ekparolis. Ĉesis la bruado. Ĉiuj residiĝis. Tra silento sonis liaj vortoj:

“Mi salutas vin, karaj samideanoj, fratoj kaj fratinoj el la granda tutmonda homa familio, kiuj kunvenis el landoj proksimaj kaj malproksimaj, el la plej diversaj regnoj de la mondo, por frate premi al si reciproke la manojn pro la nomo de granda ideo, kiu ĉiujn nin ligas ...”

Tiel sonis, plenaj de emocio, la vortoj de Edmond Privat pri la unuaj momentoj de la Bulonja Kongreso.

La antaŭmilitaj kongresoj karakteriziĝas precipe pro tio ke la iniciatinto de la lingvo ĉeestis ilin. Per siaj paroladoj oficialaj, li prilumis la vojon sekvotan de la movado. Al la lingvo li algluis sendube la tiel nomatan internan ideon de Esperanto, donante al Esperanto ĝian ideologian fonon: justeco kaj frateco inter ĉiuj popoloj. Escepte de tiuj de Washington (1910) kaj San Francisco (1915), ĉiuj aliaj kongresoj okazis en la eŭropa kontinento.

En tiu periodo oni vidas la estiĝon de gravaj movadaj institucioj: Lingva Komitato, en 1906 (poste Akademio de Esperanto), la Konstanta Komitato de la Kongresoj (1906) kaj Universala Esperanto-Asocio, en 1908. Gravis kaj havis siajn efikojn sur la Movadon ankaŭ la Ido-skismo, en 1907/1908. Kaj evidente la UK havis specialan rolon en tiuj eventoj.

Unu post la alia sekvas la antaŭmilitaj UK: Boulogne-sur-mer, Francio (1905, kun 688 aliĝintoj), Genève, Svislando (1906/1200), Cambridge, Britio (1907/1317), Dresden, Germanio (1908/1500), Barcelona, Hispanio (1909/1500), Washington, Usono (1910/357), Antwerpen, Belgio (1911/1800), Kraków, Pollando (1912/1000), Bern, Svislando (1913/1203) kaj Paris, Francio (1914/3739), kiu ne okazis pro la eksplodo de la milito. Dum la milito, en 1915, okazas en San Francisco, Usono, la 11-a UK, al kiu aliĝis nur 163 homoj.

La intermilitaj kongresoj

Zamenhof mortis en 1917. La milito malorganizis la movadon. Estis necese rekonstrui ĉion. Do nova defio por la tiama movado estis: postvivi la iniciatinton de la internacia lingvo. La unua postmilita kongreso estis kunvokita al Den Haag, Nederlando, en 1920, sed allogis nur 408 partoprenantojn. Sed al la sekva, en Praha, Ĉeĥoslovakio, jam aliĝis 2561 personoj. Tamen estis epoko de politika radikalismo kaj en tiu kongreso fondiĝis Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT), per kio rompiĝis la rilatoj inter la laborista kaj neŭtrala E-movadoj. De tiam la SAT-Kongresoj fariĝis fortaj konkurantoj al la Universalaj Kongresoj de la neŭtrala E-movado. En 1933, laŭ la interkonsento de Kolonjo, UEA prenis sur sin la taskon organizi la universalajn kongresojn kaj tiun taskon ĝi plenumas ĝis hodiaŭ.

Ĉiuj sekvaj kongresoj ĝis la eksplodo de la dua mondmilito okazis senescepte sur la eŭropa kontinento: Helsinki, Finnlando (1922 kun 850 aliĝintoj), Nürnberg, Germanio (1923/4963 — la plej multnombra intermilita kongreso!), Wien, Aŭstrio (1924/3054), denove Genève, Svislando (1925/953), Edinburg, Britio (1926/960), Danzig (1927/905), Antwerpen, Belgio (1928/1494), Budapest, Hungario (1929/1200), Oxford, Britio (1930/1211), Kraków, Pollando (1931/900), Paris, Francio (1932/1650). En 1933, en plena komenco de la nazia reĝimo, okazas en Köln, Germanio, la 25-a UK, kun 950 aliĝintoj. Sekvas Stockholm, Svedio (1934/2042), Roma, Italio (1935/1442), denove Wien, Aŭstrio (1936/854). La 50-jariĝo de Esperanto, en 1937, estas festata en Warszawa (Varsovio), Pollando, per la okazigo de la 29-a UK, kun 1120 aliĝintoj. Sekvas London, Britio (1938/1602) kaj denove Bern, Svislando (1939/765), la lasta UK de la intermilita periodo.

Postmilitaj Kongresoj

Evidente ke, pro la Dua Mondmilito, ne okazis UK inter 1940 kaj 1946. La postmilitajn kongresojn oni povas dividi en du periodojn. La unua iras de 1947 ĝis 1990, okaze de la falo de la Berlina Muro kaj la dua post tiu dato ĝis la hodiaŭaj tagoj. Tamen ni povas subdividi la unuan periodon en du fazojn. Dum la tuta unua fazo, de 1947 ĝis 1974, estas la tempo de la regado de Ivo Lapenna. La fazo inter 1974 kaj 1990 estas la post-Lapenna fazo.

La postmilita UEA ĝis 1974 estis sub la influo de Ivo Lapenna, unue kiel ĝenerala sekretario kaj poste kiel prezidanto. Kiel moderniganto de la E-movado, Lapenna forte influis la tutan movadon kaj kompreneble ankaŭ la kongresojn. Por doni al ili pli profesiecan aspekton estis kreita en 1947 la posteno de Konstanta Kongresa Sekretario. Grava ero estis la enkonduko en 1948 de la Internacia Somera Universitato (poste Internacia Kongresa Universitato), kun aro da prelegoj de gravaj profesoroj. En 1950, laŭ propono de Reto Rossetti, estis enkondukitaj la Belartaj Konkursoj de UEA, kun pluraj branĉoj, kies rezultoj estis de tiam anoncitaj dum la UK. En tiu sama jaro estis proponita la Oratora Konkurso, okazanta ĉiam dum la UK. En 1954, akceptiĝis nova Kongresa Regularo, multe pli detala precipe rilate al organizaj demandoj, la prezidantaro de la kongreso, la oficialaj aranĝoj, la roloj de la Estraro, Loka Kongresa Komitato kaj Konstanta Kongresa Sekretario. Antaŭ ĉio Lapenna per sia celtrafa laboro levis la eksteran prestiĝon de la UK-oj. Jaron post jaro ili fariĝis ĉiam pli atentataj de la vasta publiko, de la aŭtoritatoj kaj kulturaj instancoj kiel rimarkinde gravaj eventoj. Menciindas la okazigo ekde 1961, kadre de la UK, de Internaciaj Artaj Festivaloj, impona kultura evento kaj samtempe manifestacio pri la atingoj de la Internacia Lingvo sur la arta kampo. La programoj ĝenerale konsistis el teatraj prezentadoj, kantoj, dancoj, poezideklamado, ekspozicioj, filmoj kaj prelegoj pri artaj temoj.

Laŭvice sekvis la jenaj kongresoj: Bern, Svisio (1947/1370), kie okazas la kunfandiĝo de IEL kaj UEA, sub la nomo UEA; Malmö, Svedio (1948/1761); Bournemouth, Britio (1950/1534); Paris, Francio (1950/2325); München, Germanio (1951/2040); Oslo, Norvegio (1952/1614); Zagreb, Jugoslavio (1953/1760) — la unua UK en unu el la tiel nomitaj socialismaj landoj; Haarlem, Nederlando (1954/2353); Bologna, Italio (1955/1687); København, Danio (1956/2200); Marseille, Francio (1957/1468); Mainz, Germanio (1958/2021); Warszawa, Pollando (1959/3256) — la dua en socialisma lando, feste al la naskiĝa centjariĝo de Zamenhof; Bruxelles/Brussel, Belgio (1960/1930); Harrogate, Britio (1961/1646); København, Danio (1962/1550); Sofia, Bulgario (1963/3472); Den Haag, Nederlando (1964/2512); Tôkyô, Japanio (1965/1710) — la unua sur la azia kontinento; Budapest, Hungario (1966/3975); (Tel Aviv)/Rotterdam, Nederlando (1967/1265) — unue invitita al Israelo, sed pro la eksplodo de la milito inter tiu kaj la arabaj landoj lastmomente translokita al Rotterdam; Madrid, Hispanio (1968/1769); Helsinki, Finnlando (1969/1857); Wien, Aŭstrio (1970/1987) — kun la ĉeesto de la prezidento de la respubliko, Franz Jonas, mem esperantisto; London, Britio (1971/2071); Portland, Usono (1972/923) — la tria en Usono; Beograd, Jugoslavio (1973/1638) kaj Hamburg, Germanio (1974/1651). Tie okazis grava movada krizo, kiam Lapenna retiriĝis el UEA, denuncante komunistan komploton kun la celo akapari UEA.

La dua fazo de tiu unua periodo postmilita iras de 1975 ĝis 1990. Malgraŭ la denuncoj de Lapenna, UEA konserviĝas neŭtrala laŭ politika vidpunkto kaj la ceteraj estraroj tenas la UK-ojn en alta nivelo. La kongresoj okazas kaj en kapitalismaj kaj en komunismaj landoj. Unuafoje okazas UK en la suda hemisfero (Brasília, Brazilo) kaj en Beijing, Ĉinio. La UK survojas al malpli eŭrocentrisma tendenco.

En tiu dua fazo de la postmilita periodo, laŭvice okazas la jenaj kongresoj: København, Danio (1975/1227); Athina, Greklando (1976/1266); Reykjavík, Islando (1977/1199); Varna, Bulgario (1978/4414); Luzern, Svislando (1979/1630); Stockholm, Svedio (1980/1807); Brasília, Brazilo (1981/1749) — la unua en Brazilo, Sudameriko kaj suda hemisfero; Antwerpen, Belgio (1982/1899); Budapest, Hungario (1983/4834); Vancouver, Kanado (1984/802); Augsburg, Germanio (1985/2311); Beijing, Ĉinio (1986/2482) — la unua en tiu giganta azia lando; Warszawa, Pollando (1987/5946) — feste al la centjariĝo de Esperanto (la plej frekventita ĝis nun!); Rotterdam, Nederlando (1988/2321); Brighton, Britio (1989/2280) kaj La Habana, Kubo (1990/1617) — kie la ŝtatestro Fidel Castro sin deklaras “soldato de Esperanto”.

Post la falo de la Berlina muro

La okazintaĵoj de la naŭdekaj jaroj influas ankaŭ la E-movadon. La falo de la Berlina muro, kiu simbolas la pereon de la komunistaj reĝimoj en Eŭropo, la teknologia progreso, la ekesto de interreto kaj la kreskanta tutmondiĝo ŝanĝas la vojon de niaj kongresoj. UEA ne plu kongresas plejparte en Eŭropo, sed ankaŭ en Azio, Mez-Oriento, Oceanio kaj Ameriko. Mankas nur Afriko por kompletigi la tutmondiĝon de la UK.

Laŭvice okazas ekde 1991 la jenaj UK-oj: Bergen, Norvegio (1991/2400); Wien, Aŭstrio (1992/3033); Valencia, Hispanio (1993/1863); Seoul, Koreio (1994/1776); Tampere, Finnlando (1995/2443); Praha, Ĉeĥio (1996/2972); Adelaide, Aŭstralio (1996/1224) — la unua sur la oceania kontinento; Montpellier, Francio (1998/3133); Berlin, Germanio (1999/2712); Tel Aviv, Israelo (2000/1212) — la unua en Mezoriento; Zagreb, Kroatio (2001/1691); Fortaleza, Brazilo (2002/1484) — la dua en Brazilo; Göteborg, Svedio (2003/1792); Beijing, Ĉinio (2004/2031) — la dua en tiuj aziaj urbo kaj lando; Vilnius, Litovio (2005/2344). Sekvos Firenze, Italio (en 2006), Jokohama, Japanio (en 2007) kaj probable Rotterdam, Nederlando (en 2008, feste al la naskiĝa centjariĝo de UEA!).

Konkludo

Ekde la historia kongreso de Boulogne-sur-Mer, en 1905, modesta sed elokventa, ĝis la nuntempaj UK-oj kun plurmiloj da partoprenantoj, la UK plenumas sian taskon, t.e., fariĝi renkontiĝejo kaj samtempe forumejo pri movadaj temoj. Sed ŝvebas super ĉiuj ili la spirito kaj la etoso de la bulonja kongreso, trafe esprimitaj de Zamenhof dum la 2-a Universala Kongreso de Esperanto, en Ĝenevo: Vi memoras kiel forte ni ĉiuj estis entuziasmigitaj en Bulonjo sur Maro. Ĉiuj personoj, kiuj partoprenis en la tiea kongreso, konservis pri ĝi la plej agrablan kaj la plej entuziasman memoron por la tuta vivo, ĉiuj ĝin nomas “la neforgesebla kongreso”. Kio do tiel entuziasmigis la membrojn de la kongreso? Ĉu la amuzoj per si mem? Ne, ĉiu ja povas havi sur ĉiu paŝo multe pli grandajn amuzojn, aŭskulti teatraĵojn kaj kantojn multe pli bonajn kaj plenumatajn ne de nespertaj diletantoj, sed de plej perfektaj specialistoj! Ĉu nin entuziasmigis la granda talento de la parolantoj? Ne; ni tiajn ne havis en Bulonjo. Ĉu la fakto, ke ni komprenis nin reciproke? Sed en ĉiu kongreso de samnacianoj ni ja komprenas nin ne malpli bone, kaj tamen neniu nin entuziasmigas. Ne, vi ĉiuj sentis tre bone, ke nin entuziasmigis ne la amuzoj per si mem, ne la reciproka sinkomprenado per si mem, ne la praktika utileco, kiun Esperanto montris, sed la interna ideo de la esperantismo, kiun ni ĉiuj sentas en la koro. Ni sentis, ke komenciĝas la falado de la muroj inter la popoloj, ni sentis la spiriton de la ĉiuhoma frateco. Ni konsciis tre bone, ke ĝis la fina malapero de la muroj, estas ankoraŭ tre kaj tre malproksime; sed ni sentis, ke ni estis atestantoj de la unua forta ekbato kontraŭ tiuj muroj; ni sentis, ke antaŭ niaj okuloj flugas ia fantomo de pli bona estonteco, fantomo ankoraŭ tre nebula, kiu tamen de nun ĉiam pli kaj pli korpiĝados kaj potenciĝados.

Jes, miaj karaj kunlaborantoj! Por la indiferenta mondo Esperanto povas esti nur afero de praktika utileco. Ĉiu, kiu uzas Esperanton aŭ laboras por ĝi, estas esperantisto, kaj ĉiu esperantisto havas plenan rajton, vidi en Esperanto nur lingvon, simplan, malvarman internacian kompreniĝilon, similan al la mara signaro, kvankam pli perfektan. Tiaj esperantistoj kredeble ne venos al niaj kongresoj aŭ venos al ili nur por celoj esploraj aŭ praktikaj aŭ por malvarma diskutado pri demandoj pure lingvaj, pure akademiaj, kaj ili ne partoprenos en nia ĝojo kaj entuziasmo, kiu eble ŝajnos al ili naiva kaj infana. Sed tiuj esperantistoj, kiuj apartenas al nia afero ne per sia kapo, sed per sia koro, tiuj ĉiam sentos kaj ŝatos en Esperanto antaŭ ĉio ĝian internan ideon; ili ne timos, ke la mondo moke nomos ilin utopiistoj kaj la naciaj ŝovinistoj eĉ atakos ilian idealon kvazaŭ krimon; ili estos fieraj pri tiu nomo de utopiistoj. Ĉiu nova kongreso fortikigos en ili la amon al la interna ideo de la esperantismo, kaj iom post iom niaj ĉiujaraj kongresoj fariĝos konstanta festo de la homaro kaj de homa frateco.

(Prelego en Lorena okaze de la 61-a E-Renkontiĝo de Sudparaiba Valo, Brazilo, septembro 2005)

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 2-a UK en Ĝenevo,1906

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la jubilea UK en Vilno, 2005

Esperanto-literaturo: iluzio, miraklo aŭ simpla fakto?

La titolo probable surprizas vin, ĉar por spertaj esperantistoj ĝenerale la ekzisto de la Esperanto-literaturo ne estas io, kio bezonas multan diskuton — ĝi simple estas kaj ni akceptas ĝin kaj agnoskas ĝin same preteme kiel la literaturon de aliaj lingvoj. Sed tamen, eble, la afero ne estas tiel simpla.

La agla filozofo Bertrand Russell iam diris, ke estas prudente de tempo al tempo pendigi demandosignon sur aferojn, kiujn oni akceptis senkritike kaj senplue dum longa tempo. Tiu konsilo sugestas, ke longdaŭra kono pri faktoj ne garantias plenan objektivecon. Niaj sintenoj al ĉiaj ajn fenomenoj en la mondo estas ĝenerale pli-malpli personaj, tendencaj, partiaj, relativaj, tre ofte antaŭjuĝaj, do entute plimalpli subjektivaj, malgraŭ okaza strebado al objektiveco. La Esperanto-literaturo ne povas esti escepto al tia pritrakto, kian rekomendas la menciita filozofo. Mi tial opinias, ke indas pendigi demandosignon ankaŭ sur ĝin kaj tie ĝin teni, se nur dum kelkaj minutoj, kiel instigilon al konsidero pri sintenoj al nia literaturo, subjektivaj kaj objektivaj.

Permesu, ke mi komence iom rakontu pri miaj propraj spertoj tiurilataj. Mi ekkoniĝis kun literatura teksto en Esperanto jam en lernolibro per kiu mi eklernis la lingvon aŭtodidakte dum somero inter gimnaziaj klasoj antaŭ precize 58 jaroj. Tiu lernolibro, la unua en la islanda lingvo, eldonita en 1909, estis bazita sur lernolibro de Theophile Cart: Esperanto en dek lecionoj. Ĝia lasta leciono prezentis — kvazaŭ nenio estus pli natura kaj memkomprenebla — la komencajn liniojn de la Iliado en traduko de Antoni Kofman:

Kantu, diino, koleron de la Peleido Aĥilo,
ĝin, kiu al la Aĥajoj kaŭzis mizerojn sennombrajn
kaj en Aidon deĵetis multegajn animojn kuraĝajn
de herouloj kaj faris korpojn iliajn akiro
por rabobirdoj kaj hundoj

Mi kredas, ke mi trovis tiun tekston ne aparte malfacila, sed mi ja konsciis, ke jen temas pri alta literaturo, ke tie lingvo kaj enhavo digne kunlaboras. Mia sinteno al Esperanto jam tiam estis favore formiĝanta post entuziasma trimonata studado, mi estis ravita de ĝia sereneco, — ĝia fonetika skribmaniero, ĝia vortofara travidebleco, ĝia celado al alta idealo similas al serena ĉielo, — tiel mi pensis. Tiu raviteco estis kompreneble subjektiva kiel estas ĉiuj sentoj, sed sufiĉe firme bazita sur lingvaj faktoj por esti por mi reale aŭtentika. Tiun senton pri Esperanto kiel lingvo serena mi transportis tute senbare kaj nature en ĝian literaturan mondon, kaj ne nur en la kelklinian komencon de la Iliado en la traduko de Kofman, sed ankaŭ en la poemaran mondon de Antoni Grabowski, El Parnaso de Popoloj, kiun libron pro eksterordinara bonŝanco mi ekhavis en tiu sama somero. Kaj kompreneble mi jam tiam ekprovis verki poemon en la lingvo, kiu aperis anonime en la posta jaro en la tiutempa revuo Voĉo de Islando, — mia unua verkaĵo en la internacia lingvo. Mi mencias tion por montri, kiom nature esprimopova mi tuj trovis tiun lingvon, kiun multaj opiniis kaj ankoraŭ opinias senviva artefaritaĵo, — tiun lingvon, kiun siatempe la franca edukministro Léon Bérard nomis dronigenda ĥimero kiam li prezidis gravan diskutkunvenon enkadre de la Ligo de Nacioj pri la lingvo en Ĝenevo en 1923, — tiun lingvon kiun la dana profesoro Blinkenberg en la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Montevideo 1954 deklaris eble kapabla esprimi urugvajajn menuojn, sed ne povanta servi por literaturo, nek entute por kulturaj celoj. Sed pri tiaj kaj similaj nekredeblaj stultaĵoj mi kompreneble en tiu tempo estis absolute nescia, mi estis nur 17-jara junulo, plena de sendevia entuziasmo pri la nova lingvo, kiu ravis min sente kaj intelekte. Tiel pasis tiu somero de 1947, kiu portis al mi la lingvon de Zamenhof. Kaj venis aŭtuno, kaj venis vintro, nova lernojaro.

Ho jes. Nova lernojaro de plua studado de kvin fremdaj lingvoj: la dana, angla, germana, franca kaj latina, kiel estis tiam la kutimo en la islandaj gimnazioj. Lingvoj ja tre interesis min kaj mia progreso en tiuj lingvoj certe estis kontentiga, eble tre kontentiga. Sed tio neniel estis komparebla kun mia jam akirita nivelo de kompetento pri Esperanto, kiun mi studis nur dum tri monatoj, sen instruisto, en izolo, nur per libroj. Estis nur atendeble, ke mi ne silentu pri tiu rapide lernebla lingvo kaj por kio ĝi staras: interpopola komunikado sur neŭtrala lingva fundamento. Kaj kiel estis ankaŭ atendeble en tiu bona tempo ĉe neantaŭjuĝemaj gejunuloj, miaj samklasanoj aŭskultis min scivoleme, eĉ tiom, ke ili subskribis peton al la rektoro de la gimnazio, ke li donu permeson uzi klasĉambron dufoje semajne post la regulaj lecionoj por lernado de Esperanto sub mia gvido. Tiun subskribitan peton mi portis al la rektoro kun tia memfido, kia iafoje puŝas flanken realismajn konsiderojn.

La rektoro estis erudicia homo, licenciulo de la fama universitato Sorbono pri la franca kaj latina lingvoj, homo bonvolema kaj liberala, homo kiun mi rememoras ja kun respekto. La peto mirigis lin, sed li volonte donis la permeson. Li diris al mi, ke li siatempe scivoletis pri Esperanto, sed ĝin flankenmetis konstatinte ke fonetike ĝi kontraŭas la fonologian evoluon de lingvoj, precipe kiel ĝi aperis en la franca. Li aldonis mildatone kaj patrece, sed iom emfaze, ke artefarita lingvo, ne havanta radikojn en kulturo de popolo, ne povas roli kiel aŭtentika literatura lingvo. — Sed, bonvolu, li diris, instruu kaj lernu, eble Esperanto povas tamen servi kiel ia gimnastiko por la cerbo. Tio memorigas min pri simila eldiro de la angla lingvisto Simeon Potter en lia libro Language in the Modern World, ke manipuli la regulajn afiksojn de Esperanto povus esti sana formo de mensa gimnastiko. — Jes, ion similan oni kutimis diri ankaŭ pri la latina gramatiko. Sed tiukaze, tio ne senrajtigis la literaturon.

Nu, mi ne plilongigos tiun ĉi rakonton. Tie ni staris, hazardaj reprezentantoj de du subjektivaj sintenoj al ia oscilanta mikso de koncepto kaj konkreto, al ia eksterordinara fenomeno, kiu estis aŭ altira aŭ forpuŝa depende de personaj cirkonstancoj. La sinteno de la entuziasma deksepjarulo montris senkritikan fidon al la ĵus eltrovita majuskla Vero; la sinteno de la bonvolema klerulo atestis antaŭjuĝon al afero, kiu verŝajne minacis lian kredon pri ia mistika ligo inter popolo kaj literaturo sur subkonscia bazo. Ambaŭ sintenoj estas subjektivaj kaj kontribuas siajn proprajn semantikajn enhavojn al la unueca duopo Esperanto — Esperanto-literaturo. La cirkonstancoj influantaj la koncernajn sintenojn povas esti tre diferencaj, kio faras malfacila, probable preskaŭ neplenumebla la taskon esplori kaj analizi la rilatojn de kaŭzoj kaj sekvoj en la interefikado de konoj, spertoj kaj pensoj, kiuj tie kunludas. Por simpligi la aferon mi volas nomi la sintenon de la optimisma reprezentanto, ĉikaze la entuziasma junulo jam menciita, — tian sintenon mi volas simple nomi brakuma, ĉar ĝi pretas akcepti la Esperanto-literaturon kiel miraklon, mirindan kaj amindan. “Miraklon” mi diras, ĉar la subjektiva spaco inter rekta kaj figura signifo de tiu vorto en la menso de fervoruloj ofte estas nebula. Kaj, ĉion konsiderinte, kial ne uzi la vorton miraklo pri literaturo kreita en lingvo, kiu ne havas difinitan socian subtenon?

La sintenon de la antaŭjuĝema reprezentanto, ĉi-kaze la bona rektoro, kiu volonte donis permeson instrui Esperanton en sia lernejo, sed rifuzis la eblecon de aŭtentika Esperanto-literaturo, tian sintenon mi volas simple nomi forpuŝa, ĉar ĝi rezistas la premon de invito al nova vidpunkto, kaj sekve restas ĉe la ideo, ke principe la Esperanto-literaturo ne povas ekzisti kaj tial estas nura iluzio. Ni konsideru unue, dum kelkaj minutoj, ĉi tiun sintenon de forpuŝo.

Estas ĝenerale agnoskite ke oni apenaŭ povas atendi kompetentan respondon pri iu difinita afero de homo, kiu neniom konas tiun aferon, des malpli ĝin esploris aŭ pripensis. Tamen, paradokse, oni emas fari esceptojn, kiam respektataj aŭtoritatuloj esprimas opiniojn pri aferoj ekster siaj fakoj, kvazaŭ ilia pozicio farus ilin kompetentaj pri ĉio ajn. Kiam tiaj opinioj konformas al niaj propraj, ni emas bonvenigi ilin kiel valoran plifirmigon de niaj sintenoj, ne multe pensante pri tio, ĉu ili estas bazitaj aŭ ne sur aŭtentika scio pri la koncerna afero. Aliflanke, kiam la opinioj de tiuj kleruloj kontraŭas la niajn, ni emas malakcepti ilin kiel antaŭjuĝe negativajn, kio ja ŝajnas pravigebla. Tiajn negativajn opiniojn la koncernaj aŭtoritatuloj prezentas diverstone depende de la temo, foje bonhumore kaj degnece, foje moke kaj aplombe, precipe kiam la koncerna afero iel minacas iliajn enradikiĝintajn starpunktojn. Milda ekzemplo estas la reago de mia jam menciita rektoro al la ideo, ke ne eblas literatura kreado en planlingvo kiel Esperanto. Li estis humanisto en la klasika senco, bona latinisto, elstara tradukinto de famaj verkoj el la franca literaturo, kaj inklinanto al la nebule mistikisma teorio pri lingvo kiel kvazaŭ-vivanta organismo, patrine nutrata de unueca kulturo, kiu sola povas garantii aŭtentikan literaturon de popolo. Lia negativa sinteno probable ne estis jam antaŭe formulita, supozeble ĝi formiĝis nur en la momento, kiam lin frontis ideo, kiu ŝajnis al li naiva, tial li permesis al si supraĵan komprenemon por ne tro ŝoki la entuziasman junulon, kiu prezentis al li peton de lernemaj samklasanoj. Por tiu aŭtoritata klerulo planlingva literaturo estis iluziaĵo, ne valoris la penon ĝin kontraŭargumenti, sed — bonvolema aŭskulto estis en ordo.

Nu, mi bone scias, ke ni havis kaj ja havas en niaj vicoj multajn alte edukitajn homojn, sciencistojn kaj diversfakajn erudiciulojn, el kiuj ne malmultaj uzis kaj uzas tempon kaj energion por Esperanto. Mi tamen emas demandi min, ĉu ne probable la plej multaj el tiuj bonuloj interesiĝis pri Esperanto frue en sia vivo, lernis la lingvon jam en sia junaĝo, antaŭ ol ili havis la eventualan okazon starigi kontraŭ ĝi defendajn murojn de nescio kaj antaŭjuĝoj surbaze de dokta aplombo.

Mi iom parolis pri tiu sinteno al la Esperanto-literaturo kiun mi elektis nomi forpuŝa. Laŭ tiu sinteno la Esperanto-literaturo estas laŭ difino iluzia afero, ĉar ĝi ne havas kultur-socian bazon kaj tial ne povas ekzisti aŭtentike. Mi sugestas, ke tiun sintenon oni povas konstati precipe ĉe homoj, kiuj en la potenco de sia edukiteco kaj aŭtoritata pozicio opinias sin kompetentaj tion aserti pri nia literaturo sen ajna kono pri la koncerna fenomeno. Mi petas vin rimarki, ke mi ne parolas pri indiferenteco koncerne Esperanton kaj ĝian literaturon. Indiferenteco ne estas reago en la ordinara senco, maksimume ĝi montras neŭtralan sintenon. La forpuŝa sinteno estas diferenca de indiferenteco en tiu senco, ke ĝi funkcias memdefende kaj okaze atake.

Mi nun volas reiri al la entuziasma 17-jarulo jam menciita kaj lia raviteco pri la “lingvo serena” kaj lia unua sperto pri Esperanto kiel literatura lingvo: brakuma mi jam nomis tiun sintenon al la lingvo, al ĝia literaturo, ĉar ĝi tiel preteme brakumas ame kaj eĉ adore la fenomenon Esperanto, por tiel diri. Tiu sinteno estas grandparte de emocia naturo, kaj sekve subjektiva. En sia plej pura stato ĝi egalas al eltrovo de io mirinda, kiel oni povas ekzemple legi en la romano de Ivan Ŝirjaev Sen titolo, probable la unua originala romano en Esperanto, tamen eldonita nur antaŭ dek jaroj. La ĉefpersono, la kampar-vilaĝa junulo Jozefo aŭ Joĉjo, komencas sian studon de la lingvo, akirinte gramatikan libreton. Pri tio oni legas kaj mi citas: Kun granda atento kaj ne malpli granda estimo la knabo tralegis la libreton [...], li eksentis en sia animo, ke li uzos ĉiujn fortojn por ekposedi tiun lingvon kaj neniam forlasos ĝin, kiajn ajn mokojn oni ĵetus al li, kiel ajn oni opinius lin pro tio “stultulo”. Poste, kiam la junulo komencas instrui Esperanton al simpatiaj virinoj, li prezentas la lingvon per deklamo de la esperantista himno. La akcepto estas pli ol entuziasma, preskaŭ histeria: Ripetu, mi petas, ankoraŭ jen tion ĉi: “Ne al glavo sangon soifanta ...” diris grafino Irina, viŝante per naztuko la larmojn, kiuj aperis sur ŝia vango. Eniras neinvitite aroganta leŭtenanto kun sabro, cigaro kaj ora nazumo, kiu mokas la tutan entreprenon pri internacia lingvo, montrante al la fiasko de Volapük. Li asertas, ke alilandanoj ne komprenos unu la alian, se ili parolos Esperanton, sed la argumentoj de Joĉjo bazitaj sur faktoj pri la taŭgeco de Esperanto kiel plenfunkcia komunikilo en tiaj okazoj, silentigas la leŭtenanton, kiu forlasas la ĉambron senaplombigita. — Kvankam la citita okazaĵo eble efikas iom naiva, oni supozeble rajtas konkludi ion rimarkindan el tiaj priskriboj de sintenoj al Esperanto en la plej frua periodo de la lingvo. La “brakuma” sinteno, la preskaŭ jubila entuziasmo pri la lingvo, estas evidenta, sed prezentas sin ankaŭ la “forpuŝa” sinteno, en vesto de malscia aplombo de la leŭtenanto. Sed kio estas plej rimarkinda pri la citita okazaĵo estas la tuja kaj absoluta venko de la esperantista protagonisto super la aplomba malsciulo. La kontrastoj estas tiom malegale ekipitaj por tiel diri, ke la triumfo de la juna instruisto estas antaŭvidebla jam en la komenco. Nu, li ankaŭ ĝuas la admiran subtenon de la virina societo, kiu lin ĉirkaŭas, hura! brave! — ektondris laŭtaj voĉoj de ĉiuj flankoj, kaj grafino Irina admire komentas pri lia argumenta, sed trankvila kaj ne laŭta parolado pri la komunika povo de Esperanto: Kiel modesta li estas, milda ... saĝa ... kaj aldonas, kiel oni ja povus atendi: Kiel ĉarmaj estas liaj kaŝtankoloraj okuloj! Do triumfo absoluta, kaj por Esperanto, kaj por la juna instruisto, kio diras al ni, ke trankvila, ne laŭta argumentado kaj modesta, milda kaj saĝa konduto estas rekomendinda metodo por apostolo de Esperanto, kaj ke ne malhelpas havi kaŝtankolorajn okulojn.

Nu, ĉio tio povas impresi nun kiel iom naiva cent jarojn poste. Oni trasentas la “brakuman” sintenon, kiu rekte kondukas al absoluta konvinko pri la mirindo de Esperanto, pri la miraklo de ĝia literaturo, ĉi-okaze la himno. Estas demando, kiom konstatebla estis kaj estas tiu sinteno tra la ĝisnuna historio de Esperanto. Devas esti evidenta, ke la milojn da eklernintoj de la lingvo, kiuj forlasis ĝin, ni diru, post unu aŭ duona kurso, neniam kaptis tiu kvazaŭ revelacia sento de eltrovo, kiu definitive firmigas la konvinkon pri la praveco daŭre dediĉi tempon kaj energion al Esperanto kaj ĝia kulturo. Kaj jen mi volas emfazi la nocion de eltrovo. Eltrovo estas esence persona afero, ŝajne ĝi estas dinamike aŭtentika precipe kiam oni trovas la majusklan Veron kvazaŭ hazarde, sen ekstera instigo aŭ premo. Mi oftfoje konstatis la interesan fakton, ke multjaraj, sindediĉaj, elstaraj esperantistoj kiuj lernis la lingvon memstare, meminstrue, estis tuj en la komenco kaptitaj de la kreiveca karaktero de la lingvo. Mi opinias, ke estas precize tiu interna kreopovo de Esperanto, kiu aktivigas la studo-dinamikon de la okaza memlernanto de la lingvo. Oni ekhavas senton de libereco, kian oni ne havas studante aliajn lingvojn. Esperanto donis al mi spiritan plenecon, kiun antaŭe mi neniam sentis, skribis Juan Régulo Pérez en respondo al enketo pri lia esperantisteco. Rapida progreso en la studado de la lingvo ankoraŭ pli aldonas al tiu sento de libereco kaj spirita pleneco. Kaj al serioza, inteligenta, idealisma studanto de la lingvo, ĉu memlernanto aŭ ne, tiu sento facile direktiĝas al la deziro esprimi sin, uzi la lingvon por literatura kreo. Fakte estas indikoj pri tio, ke Esperanto povas fariĝi, almenaŭ por nature kreemaj homoj, ia spirit-liberiga potenco, iafoje pli facile elvokebla kaj ekspluatebla ol ĉe lingvoj sub la egido de jarcentolongaj tradicioj. Mi pensas ekzemple pri la Esperanta poezio de nia poetino Marjorie Boulton. Antaŭ ŝia kariero kiel poeto en Esperanto ŝi aperigis poemojn en la angla, kiuj trovis bonan akcepton laŭ William Auld en lia antaŭparolo al ŝia unua Esperanta poemlibro, Kontralte. Li aldonas komenton, kiu rekte rilatas al tio, kion mi ĵus diris. Mi citas: Sed, kvankam ŝiaj anglalingvaj poemoj estas tre bonaj, laŭ mia opinio ŝi trovis sian apogean instrumenton en la internacia lingvo. Tiu lingvo, kiun ni nomas kara, ĉar ĝi fariĝis la esprimilo de niaj plej intimaj kaj sanktaj aspiroj, iel liberigis ŝian emocion kaj ŝian personecon, tiel ke ŝi soris ĝis la plej alta pinto de la lirika atingo. Tiel Auld pri Marjorie Boulton.

Sed estu kiel ajn, ĉi tie temas ja pri subjektiva sinteno, nutrata de dinamika interagado de faktoj kaj sentoj. Oni povus demandi, ĉu tiu sinteno, la originala brakuma sinteno, al Esperanto, kaj aparte al la Esperanto-literaturo, enhavas iujn riskojn? Eble jes. La brakuma sinteno ne estas homogena, la subjektiva faktoro estas diferenca de persono al persono, ankaŭ la faktara porcio, kiu devas servi kiel subtena nutraĵo de la senta enhavo. Se la subjektiva faktoro tro regas la objektivan, estas kelka risko de nefirma ekvilibro. Senkritika amo al kio ajn povas misgvidi nian juĝpovon, ne malplej koncerne la Esperanto-literaturon, la plej gravan aperoformon de lingvo al ni tiel kara. Okaze oni esprimas la kritikan opinion, ke recenzoj pri libroj, originale verkitaj en Esperanto emas al troa laŭdado. Tio sendube estas vera. Ni tamen ne estu tro severaj en kritiko de tiu laŭdemo. Ni ne forgesu, ke la originala literaturo en Esperanto havas pozicion neniel kompareblan al tiu de la etnaj lingvoj, eĉ la plej malgrandaj. Niaj verkistoj estas malmultaj, ili ne staras sur firma grundo de homogene tradicia popol-kulturo, ili fakte iel ŝvebas en idealisma atmosfero, plej ofte izolitaj ĉiu en sia angulo, sen espero pri ia ajn rekompenco krom la hazarda kaj efemera plezuro teni en la mano sian publikigitan verkon. Ni tial ne domaĝu kuraĝigojn al niaj verkistoj, poetoj, tradukistoj, eĉ se en formo de malavaraj laŭdoj, se ni tiel sentas. Kaj kompreneble kaj eĉ pli grave: ni devas subteni niajn verkistojn kaj niajn eldonistojn per konstanta kaj malavara aĉetado de Esperantaj literaturaj verkoj, tiuj faktaj aperoformoj de sindona krea laboro en la internacia lingvo.

Kaj jen mi venas al la lasta fazo de mia parolo: la Esperanto-literaturo kiel simpla fakto. En unu el siaj eseoj Karolo Piĉ demandas: Kio estas Esperanto? Ĉu gramatiko? Ĉu vortaro? Ĉu izolaj lingvoelementoj? Kaj li respondas: Ne! Ĝi estas literaturo! Kaj tial la Esperanta literaturo, nur la literaturo, fakte kaj vere estas Esperanto! Iom drasta eldiro, kiam oni konsideras unuflanke la parolan uzadon de la lingvo kaj aliflanke ĝian vastan, neliteraturan skriban uzadon. Ĉar, kompreneble, la Esperanta literaturo ne staras izolita disde alia uzado de la lingvo. Literatura teksto, precipe poezia kaj grandparte ankaŭ la proza, prenas sian emocian valoron el la parola uzado de la koncerna lingvo en ordinara vivo. Kvankam Esperanto komencis sian historion kiel skriba lingvo, ĝi baldaŭ estis ekuzata kiel parola lingvo, tiel prenante la rolon de lingva komunikilo, kie emociaj kaj intelektaj bezonoj povas kunlabori en la teksado de tiu interagada komplekso el kiu nutras sin literatura kreado. La fakto, ke Esperanto tuj pruviĝis tute taŭga kiel parola lingvo, kreis la cirkonstancon por evoluo de la Esperanto-literaturo. Ni pensu ĉi-rilate pri la sorto de Volapük kaj la ceteraj artefaritaj lingvoj. Ili neniam atingis la funkcian dinamikon de parolata lingvo, kiu estas nepra kondiĉo por krei kaj pluteni fidon al la kapabloj de lingvo por literaturaj celoj. Ĉi-rilate indas citi vortojn de la portugala poeto kaj verkisto Gonçalo Neves, vortojn kiuj donas rapidan, tamen elĉerpe klaran supervidon pri la faktoj de nia literaturo. Li skribas: Esperanto estas la sola lingvo artefarita, kiu ĝis nun montris sin kapabla konkeri la terenon de la romano, de la novelo, de la romanco, de la epopeo, de la eseo, de la traktato, de la teatro, de la komikso, de la erotiko, de la kabareto, de la scienco, de la filozofio, de la humuro. Tiuj estas la simplaj faktoj de la Esperanto-literaturo, faktoj, kiuj devas esti evidentaj al ni, kiuj konas la konkretan funkciadon de la lingvo kaj pli-malpli partoprenas la realaĵojn de tiu funkciado.

Mi iom parolis pri tri sintenoj al la Esperanto-literaturo, du subjektivaj, kiujn mi iom ludeme nomis forpuŝa kaj brakuma, kaj unu objektiva, kiu klopodas teni sin je simplaj faktoj. Sincera adepto de la internacia lingvo Esperanto ne povas eskapi plimalpli fortan influon de ĉiuj tiuj sintenoj en sia esperantista vivo. Al la forpuŝa sinteno de skeptikuloj aŭ kontraŭuloj de Esperanto, kiuj opinias nian lingvan kulturon nura iluzio, ni esperantistoj emas reagi defendeme aŭ atakeme, laŭ temperamento, kio kutime plifortigas nian brakuman sintenon, nian aman alkroĉiĝon al la lingvo, kiel ia sinonimo de miraklo. Kiom tio influas nian sintenon al la simplaj faktoj de la Esperanto-literaturo dependas de faktoroj tiom diversaj kiom estas la koncernaj personoj mem kaj la eksteraj cirkonstancoj. Sed kiel ĉiam, klopodado sin teni saĝe kaj realisme al simplaj faktoj estas la plej konsilinda rimedo por konservi ekvilibron, kio siavice helpas pliprofundigi nian komprenon pri tiel subteninda afero, kiu estas la originala literaturo de la interpopola lingvo Esperanto.

Baldur Ragnarsson

Faka agado

Niaj fervojistoj kongresis en Rumanio

La plej grava ĉi-jara tasko por rumanaj esperantistoj-fervojistoj estis organizi en Braŝovo la 57-an kongreson de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio, kiu la unuan fojon okazis en Rumanio. Partoprenis ĝin 274 personoj el 23 eŭropaj landoj kaj Ĉinio. Laŭ la regularo de IFEF, la programo de la kongreso enhavis la jenajn erojn: Faka sekcio: oni prezentis naŭ prelegojn de rumanaj kaj eksterlandaj fervojistoj en Esperanto kaj la rumana, pri la plej freŝaj fakaj novaĵoj, kio donis la eblon al utilaj interŝanĝoj. Rumanio prezentis la ĉefan prelegon, tiun de la univ. prof. Ioan Buciuman, direktoro en la Ministerio pri Transportado. Oni vizitis du fervojistajn objektojn: la novan Elektronikan Centran Regejon en la stacidomo Braŝovo (inaŭgurita en oktobro 2004) kaj la lokomotivmuzeon de Sibiu (la tria, laŭ grandeco, en Eŭropo; sur la apuda foto).

Kultura sekcio: kadre de la folklora programo dum la nacia vespero gelernantoj de la Nacia Kolegio Andrei Şaguna, la ensembloj Anima Muzica (fervojista) kaj Periniţa (de la kulturcentro Reduta), konigis al la eksterlandaj gastoj la rumanajn riĉajn popoltradiciojn. Dum la kultura vespero, gelernantoj de la Arta Liceo de Braŝovo, gajnintoj de multnombraj naciaj kaj internaciaj premioj, kaj kantistoj de la Braŝova Opero plezurigis la aŭskultantojn per rumanaj kantoj kaj famaj operarioj.

Oni estigis novan Zeon en Braŝovo: la skvaron Esperanto, en parko antaŭ la Universitato de Braŝovo, kaj memortabulon pri la 57-a IFEF-kongreso. La reprezentantoj de unuopaj landoj plantis rozojn en la skvaro.

Turisma sekcio: Por pli bona kono de la gastiganta lando, oni organizis ekskursojn en Braŝovo, al la kasteloj Bran kaj Peleŝ kaj al Sibiu, kie oni vizitis la muzeon de Dumbrava kaj la memortabulon sur la domo de Andreo Cseh.

Post la kongreso okazis kvartaga ekskurso al la Danuba Delto, Mamaia kaj Constanţa (sur la bordo de la Nigra Maro), Murfatlar (fama vinberejo, kie oni gustumis bonegajn vinojn kaj tradician manĝaĵon) kaj, fine, al Bukureŝto (kie oni vizitis la Palacon Cotroceni kaj admiris la Parlamenton), kio prezentis al la gastoj parton de la kultura kaj turisma riĉeco de Rumanio.

Ĉiu partoprenanto ricevis KD-on kaj bildkartojn pri Rumanio, kun teksto en Esperanto. Dum la 57-a IFEF-kongreso la landa Esperanto-asocio organizis Tutlandan E-Simpozion, kiu, pro la partopreno de eksterlandaj esperantistoj, fariĝis internacia. Ĝian temon Esperante tra la mondo ilustris interesaj prelegoj. Oni lanĉis la duan eldonon de la libro Eminescu en Esperanto, reviziita kaj pliampleksigita. Okazis ILEI-seminario (inkluzive E-kurson por komencintoj) kaj kunveno de la landa junulara E-asocio kun prelegoj pri la rolo, graveco kaj neceso de internacia lingvo.

Ni kredas ke la organizo de tiu scienca kaj kultura evento en Braŝovo, la unua Internacia Kongreso de Fervojistaj Esperantistoj en Rumanio, sukcesis prezenti al la multnombraj partoprenantoj la realigojn de la rumaniaj fervojistoj sur la vojo al la integriĝo de nia lando en EU. La evento gravis ankaŭ por la Esperanto-movado en Rumanio: por la unua fojo reprezentantoj de ĉiuj rumaniaj E-asocioj (Rumana E-Fervojista Asocio, Asocio de Esperanto de Rumanio, la rumana ILEI-sekcio, rumana junulara E-asocio, E-asocioj de Cluj kaj Oradea) kongresis, simpoziis, seminariis kaj kunvenis en la sama urbo, en utila kaj bela kunlaboro.

Aurora Bute

Niaj festotagoj

Semajno de Homaj Rajtoj kaj de Esperanto

Milionoj da verdaj kandeletoj ekbrulu samtempe la 15-an de decembro por marki la Zamenhof-feston! Tiu estas unu el la plej originalaj ideoj, kiujn mi renkontis kunlige kun la festo de la 15-a de decembro, kiu estas nomata Zamenhof-festo kaj Tago de la libro en Esperanto.

La kandeletoj estis efektive produktitaj. La festo estas tre sentata en ĉiuj mondopartoj, kaj la agadoj en tiu dato estas de pluraj specoj, de pure komunumismaj (kunveno de esperantistoj, festo inter ili kaj aĉetado de libroj) al pure finvenkismaj (marŝado tra la stratoj kaj disdonado de informiloj. Tio estas pli facila en la landoj de la sudo, kie la temperaturo efektive estas somera).

Pasintjare ni festis ankaŭ la Tagon de Homaj Rajtoj, kiu okazas en tute proksima dato, la dekan de decembro. El tiu proksimeco ni venis al la konkludo, ke nenio pli kongruas kun la strebo de esperantistoj ol Homaj Rajtoj. Finfine nia celo estas certigi la lingvajn homajn rajtojn de la homoj je ĉiuj niveloj. Ni havas ankoraŭ grandan taskon por klarigi al la neesperantistoj, ke Esperanto estas la sola ebla ilo por certigi tiujn rajtojn en justeco, tamen ni plustrebas.

El tiu kombino, kaj pro tio, ke ofte la 15-a estas festata la antaŭan aŭ la postan dimanĉon, naskiĝis la ideo, ke ni havu tutan festan semajnon, kiu inkluzivu la 10-an kaj la 15-an de decembro.

La estraro diskutis, la afero estis prezentita al esperantistoj ekster la estraro, kaj ĝi estis aprobita kaj laŭdita. Nun estas via vico, karaj esperantistoj tra la mondo, festi tiun semajnon laŭ viaj emo kaj eblecoj.

Nun la festo ebligas kaj agadon al la ekstero (pri Esperanto kaj lingvaj homaj rajtoj, pri la idealaj valoroj de nia lingvo) kaj la tradician pli internan agadon (festo de la libro en Esperanto, kluba kunveno por memorigi Zamenhof). Ĉiu el la du grandaj animoj de la movado trovas sian ŝatatan elementon. Cetere la ekzisto de alekstera elemento (la homaj rajtoj) igas dezirinda la kunorganizadon de eventoj kun neesperantistaj asocioj.

Ĉi-jare la afero estas ankoraŭ eksperimenta. Ĝi estu la 0-a versio, la prov-versio de la semajno. Se la afero sukcesos, la venontan jaron ĝi estos oficialigita.

Mi scias, ke pluraj el vi jam faras siajn planojn pri la 15-a de decembro kaj pro tio mi provas informi vin per ĉiuj rimedoj je dispono.

Ne forgesu raporti pri viaj planoj kaj pri viaj agadoj dum la semajno.

Renato Corsetti

Biblioteko de familio Blanke eniros la ŝtatan arkivon

La 11-an de aŭgusto 2005 Wera kaj Detlev Blanke en Berlin subskribis kontrakton kun la direktorino de la Fondaĵo Arkivo de Partioj kaj Amasorganizaĵoj de GDR en la Federacia Arkivo (SAPMO), laŭ kiu ilia ampleksa interlingvistika biblioteko kaj arkivo en la estonteco trovos konvenan lokon.

Post la forpaso de la posedantoj, resp. en antaŭe fiksenda dato, la valora scienca kolekto fariĝos oficiala parto de la germana federacia arkivo kaj tiel malferma al la science interesita publiko. En SAPMO jam troviĝas la persona postlasaĵo de la unua prezidanto de GDREA (Rudi Graetz, prezidanto de 1965-1977), la kompletaj aktoj de la oficejo de GDREA kaj de ties biblioteko kun pli ol 2000 volumoj.

Pri la biblioteko de GDREA jam eblas detale informiĝi interrete ĉe http://www.bundesarchiv.de/findbuecher/sapmo/besperanto/index.htm. Post iom da tempo eblos orientiĝi ankaŭ en la reto pri la aktoj de GDREA.

Belartaj Konkursoj

En 2006 jam la 57-an fojon

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 57-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 91-a Universala Kongreso en Florenco.

Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti novaj kaj, escepte de la infanlibroj, antaŭe ne publikigitaj. Krome validas jenaj kondiĉoj:

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200 × 65 tajpospacoj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK, “Lingvoj, kulturoj kaj edukado al daŭrigebla evoluo”. Premio “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj.

Kanto: Teksto kaj melodioj povas esti de malsamaj aŭtoroj. La melodion oni povas sendi KD-e, rete, sonbende aŭ skribe (notoj). Premio “An-Song-san” kaj du aliaj premioj.

Filmo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo (vidu ĉe Eseo). Daŭro inter 15 kaj 60 minutoj. Tri premioj.

Infanlibro de la Jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 2005. Unu premio.

Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por kanto oni sendu ilin en kvar ekzempleroj; por la infanlibra branĉo en tri ekzempleroj. Ĉiuj alvenu plej laste la 31-an de marto 2006. Por filmo oni sendu po unu ekzempleron ĝis la 1-a de julio 2006.

Ĉion oni adresu al: Belartaj Konkursoj de UEA, p/a Michela Lipari, Viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio; rete m...@esperanto.org

La konkursaĵoj (krom infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La vera nomo kaj adreso estu en aparta koverto. Se eble, oni aldonu 5 internaciajn respondkuponojn por ĉiu branĉo, en kiu oni konkursas. Se oni sendas la konkursaĵojn rete, oni indiku la elektitan pseŭdonimon.

Premioj: Unua premio: 220 eŭroj; dua premio: 154 eŭroj; tria premio: 88 eŭroj; Nova Talento (por la plej bona konkursanto neniam premiita) 154 eŭroj; Infanlibro de la Jaro: 462 eŭroj.

Publikigo: La rajto je la unua presigo de la premiitaj verkoj apartenas al UEA, kiu ankaŭ poste rajtos aperigi ilin senpage en antologio de la Konkursoj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando, aŭ rete ĉe u...@inter.nl.net. Ĝi legeblas ankaŭ en la TTT-ejo www.uea.org.

Recenzoj

Sukcesa provo senvualigi mitojn

Gilles de Rais, granda senjoro sodomiisto kaj murdisto. André Cherpillod. Courgenard: la aŭtoro, 2000. 43 p. 21cm. Prezo: € 5,70

Al André Cherpillod plaĉas detrui mitojn. Tiun emon oni povas facile rimarki en kelkaj el liaj libroj: Atlantido, Glozel kaj la prahistoria skribo, Johana “d’Arko” — Pucelino de Francio, La Mortotuko de Torino — la neebla objekto, La misteroj de la ĉina skribo, Kaj la suno haltis k.a. Al tiu ĉi listo — iam kompletigota, espereble — aldoniĝas ankaŭ la 43-paĝa Gilles de Rais, granda senjoro sodomiisto kaj murdisto.

La barono Gilles de Rais vivis en la 15-a jarcento. Li naskiĝis en bonfarta familio kaj, restinte orfa tre juna, heredis, kune kun sia frato René, la riĉaĵojn de la familio. Post nesenfruktaj studoj, oni aranĝis por li edziĝon al... kuzino. Sekvas vivoj familia (li patriĝis) kaj politika-milita, tiu ĉi lasta ne sen influoj sur la psikon de Gilles. Liajn interesiĝojn pri arto (muziko kaj teatro) ombras lia interesiĝo, pli kaj pli senbrida, pri alĥemio kaj kultaj oferbuĉoj de infanoj, kiujn li uzas ankaŭ por kontentigi siajn pederastiajn emojn. Geknaboj ŝtelitaj, aĉetitaj, “dungitaj”, fariĝas liaj viktimoj.

Fine, lia nebridemo rilate elspezojn kaj diboĉojn kaj la senĉesa malapero de infanoj igas kelkajn decidopovantojn (precipe ekleziajn) interesiĝi pri nia “heroo”, ĉirkaŭ kiu oni teksas reton. Finfine, li falas en la reton, estas juĝita, kondamnita kaj ekzekutita.

Jen, mallonge, la historio de reala persono, tia kian prezentas al ni la nelacigebla André Cherpillod proprastile en broŝuro eldonita de la aŭtoro mem. La sennombraj historiaj detaloj kaj la finaj ĉapitroj, pri “Blubarbulo” kaj pri la familio de Rais, faras ĉi libreton ĝuinda kaj instrua.

Legante la historion de la barono, grafo kaj senjoro Gilles de Rais kaj de liaj viktimoj, mi pensis pri la miloj kaj miloj da familioj tra la mondo, kiuj vendas siajn infanojn por ke ili kaj iliaj idoj havu pli decan vivon. Kiom da tiuj infanoj spertas la sorton de la viktimoj de Gilles de Rais!? La historio ŝajnas ripetiĝi iel-tiel, foje sub la vualo de mitoj. Dankon al André Cherpillod por liaj provoj senvualigi tiujn mitojn.

Ionel Oneţ

Eta perlo nord-amerika

Nanatasis. Robert Dutil. El la franca tradukis pluraj anoj de la Esperanto-Societo Kebekia. Montrealo: Esperanto-Societo Kebekia, 2005. 114p. 18cm. Koloraj ilustraĵoj. ISBN 2980624616. Prezo: €11,70

Aparte ĉarma libreto aperis en 2005 en Kanado danke al komuna traduko de kebekiaj esperantistoj gvidataj de Zdravka Metz: Nanatasis de la kebekia ministro Robert Dutil. Krom lingva reviziado de Edmond Brent ĝin valorigas, dividitaj tra inter la tekstoj, 20 ilustraĵoj de Martine Saura, sorĉe kolorantaj la naturaman, kontraŭmilitisman etoson.

Sed ankaŭ la savhistorio mem, la kontakto inter la rakontanto, ĉasisto kiu esploras nekonatan terenon, kun indiĝena junulino, malmultvorta, inteligenta, mistere ligita kun la besta mondo — ĉio faras la konatiĝon kapta travivaĵo. Aldoniĝas vortoj ŝialingvaj: en la abenaka, kapantaj la ĉapitrojn. Lastpaĝe ni legas tradukojn: Nanatasis signifas kolibro kaj transformiĝanto. Ŝia serena karaktero — simila al tiu similrola Kumeŭaŭa ali-amerika — eĉ influas la skeptikan modernan mi-figuron: ne mortigi animalojn. Avide ŝi informiĝas pri la misa mondo, kies difektojn malkovras ŝiaj simplaj pensosekvoj: ĉu oni mortigas homojn?

Malgraŭ sia superregemo, la rakontanto ankaŭ sincere sentas ian respondecon: kiel ŝi — fruktomanĝanto — travivu vintre? Li proponas, ke ŝi venu kun li savi la homaron de la militemo, prefere ol gardi siajn sovaĝajn bestojn. Ĝuste tiu malŝata esprimo distancigas ŝin. Li poste vidas nur kolibron. Ŝia plej kortuŝa reago posteĥas: Amiko, ĉu vi scias, kial la homoj freneziĝis? Kaj sian demandon pri ŝia travintra vivo nur post jaroj li povas imagi respondita laŭ rakonto de ebria ĉasisto: jes! Sed klarigi li povas ĝin nur... nanatasise.

Lingvaj rimarkoj: la lingvaĵo estas altnivela, sed ne mankas francismoj, kaj (malmultaj) misoj. Ĝenerale estas konsilinde ke nesamlingvanoj kontrollegu tekston antaŭ la aperigo*. Dubinda vortuzo: aliel, tiu anstataŭ jena (p.43), eliri la akvon (el la akvo, p.58), lingvo kaj aliaj materioj (materialoj, p.60). Mirigas, ke post grava kanuakcidento nia rakontanto stariĝis (p.19) antaŭ ol eksidi kaj pene ekstari (p.20): ni komprenas sin levis. Alveninte ĉe la lageto min kaptis la krioj de Mkŭa (alvenintan). Mi plene rekonscienciĝis (rekonsciiĝis, p.101). La tono de ŝia voĉo perfidis sian (t.e. ŝian) emocion (p.96). Kaj mi observes (p.95) ne estas praesperantaĵo, sed preseraro.

* Rekomendo de la subkomitato pri kulturo (2004).
Robert Moerbeek

Ampleksega kaj teknike mirinda poemego

Faŭsto, partoj unu kaj du. Johann Wolfgang von Goethe. Tradukis Karl Schulze. Novjorko: Mondial, 2004. 2-a eldono. 567 paĝoj, gluitaj. ISBN: 1-59569-008-5. Prezo: € 19,80

Faŭsto estas ĝenerale konsiderata la ĉefklasika verko de la germana literaturo. La unua parto estis kompletigita en 1808, kaj la dua parto en 1831. Sed Goethe komencis sian verkadon de la unua parto pli ol 33 jarojn pli frue. (Lia unua konata versio, nun titolata Urfaust [Pra-Faŭsto] estis preta jam en 1795.) Do li dediĉis la plej grandan parton de sia vivo al la tuta verko, kvankam ne konstante, ĉar li ja verkis kaj eldonigis grandegan nombron da aliaj verkoj. La kolektita verkaro de Goethe ampleksas 143 volumojn.

Granda abismo troviĝas inter la kulturmondo de 1800 kaj tiu de ni ducent jarojn poste. Preskaŭ neniu referenco en Faŭsto estas tuj rekonebla por nuntempa leganto. En la tempo de la edukiĝo de Goethe, studo de la “klasikaj” lingvo kaj literaturo estis la ĉefelemento. Por la dua parto de ĉi tiu esperantlingva traduko, Karl Schulze provizis 16-paĝan glosaron, kiu tre mallonge informas pri la ĉefaj personoj troviĝantaj en tiu parto de Faŭsto, kvankam multaj mankas. Por la unua parto estas neniu glosaro. Resume, kiu ne tre bone konas la verkojn de Homero, apenaŭ povas kompreni Faŭston.

Principe, la rakonto de Faŭsto estis temo de multaj verkoj dum pluraj jarcentoj. La unua konata eldonita versio de la legendo estis Faustbuch (1587), kiu servis kiel fontoverko por multaj postaj eldonaĵoj. Bone konata estas la anglalingva dramo verkita de Christopher Marlowe, The Tragicall History of Dr. Faustus [La tragedia historio de Doktoro Faŭsto], aperinta en 1604. En la diversaj verkoj, la esenca intrigo estas sama, kaj ĝin adoptis ankaŭ Goethe. Laŭ tiu intrigo, Doktoro Faŭsto estas universitata profesoro, kiu entreprenas studadon pri supernaturaj temoj, kaj fine venas al li Mefistofelo, asistanto de Satano. Faŭsto skribas per sia sango kontrakton kun Mefistofelo, laŭ kiu Mefistofelo plenumos ĉiujn dezirojn de Faŭsto ĝis ties morto. Post sia morto, Faŭsto estos en Infero servante la Diablon. Mefistofelo penas trompi Faŭston dum la forpaso de la jaroj, sed ĝenerale li plenumas la kontrakton. La intrigo inkluzivas ordonon de Faŭsto al Mefistofelo aperigi (en fantoma formo) la homeran belulinon Helenan. Faŭsto enamiĝas al Helena, kompreneble sensukcese. Fine, Faŭsto mortas. Laŭ ĉiuj publikigitaj variantoj de la Faŭsto-legendo antaŭ tiu de Goethe, Mefistofelo tiam prenas la animon de Faŭsto en la Inferon, kaj tiel finiĝas la rakonto.

En la verko de Goethe, en la lastaj kelkaj paĝoj de parto du, subite esprimiĝas dubo pri la eblo plenumi la kontrakton kun Mefistofelo. Anĝeloj neatendite ekaperas kaj forportas la animon de Faŭsto al la ĉielo malgraŭ la kontrakto. Sed la eksaviĝo de la animo de Faŭsto estas tiom abrupta kaj kontraŭa al la ĝenerala tono de la tuta dramo, ke ni aŭtomate pensas pri utiligo de la fama deus ex machina [dio mekanika] familiara en la antikva greka dramarto. En Faŭsto de Goethe, oni sentas ke Goethe uzas tian artefaritan intrigsolvon, kiu vere kontraŭas la kernan karakteron de la dramo. Interesas ke post-Goethe-aj verkoj de la Faŭsto-legendo reiris al la pli frua finkondamno de la animo de Faŭsto al Infero, sen saviĝo, kaj tiel konservas la esencon de la legendo.

Kio plej distingas la dramon verkitan de Goethe estas ĝia ampleksego, kaj la enmeto de granda nombro da scenoj en kiuj nek Faŭsto nek Mefistofelo ĉefrolas, sed kiuj ebligas al Goethe detale esprimi sian imagemon pri “paganaj” ideoj kaj ritoj. Laŭ mia opinio, ili ĝenerale tedas, estas konfuzoplenaj, kaj nenion aldonas al la intrigo. Tre malfacilas trovi logikon en tiuj scenoj. Helpas, se la leganto ne penas trovi signifon, sed nur lasas la kaosan vortobildaron verŝiĝi super sin.

Estas evidente ke mi ne estas admiranto de Faŭsto de Goethe, sed certe necesas agnoski ke Goethe faris teknike mirindan poemegon, kaj tiuj, por kiuj la valoro de poezio konsistas el la sukcesa aplikado de reguloj, kredos ke mi maltrafis la veran elstaran karakteron de la poemo.

Pri la traduko mem: du enkondukoj verkitaj de Karl Schulze kaj Sabine Fiedler detalumas la malfacilecon traduki la poemegon kaj tamen resti fidela al ĝia origina poezia strukturo. Ilia diskutado estas konvinka, kaj mi devas admiri la laboradon de Schulze, kiu tiom bone sukcesis pri la kolosa tasko traduki (laŭ la oficiala kalkulo) 12 111 versojn. En la kadro de tia severlima poezia skemo, Schulze mirinde sukcesis.

La korektado de la kompostaĵo estis tre bone farita. Mi rimarkis nur naŭ evidentajn komposterarojn. Min ridetigis legi pri la “suk’ el vitrobero” sur paĝo 115.

La aspekto de la libro estas tre plaĉa, kaj la preso tre okulindulga. Nur pri la maladekvata nebindo de la volumo mi plendas. Temas pri relative multekosta libro, certe la aĉetanto akceptus pagi kelkajn eŭrojn pli por ke la dika volumo restu sendifekta dum la forpaso de la jaroj.

Donald Broadribb

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

John Sharp Dinwoodie: Sonĝinfano

En la silento de l’ noktomeza horo
min vekis el la dorm’ infankrieto:
knabeto mia en amara ploro
timis pro l’ noktmallumo kaj kvieto:
Ĉar en la nokto, terura kohorto
kaŝe en ĉiu ĉambrangulo nigra
minacas murde en kruelo tigra,
kaj en la noktsilent’ milfoje venas morto.

Vidante min, trankvilis la etulo,
kaj mian fingron li enmane prenis:
teruro velkis for el la okulo,
kaj pro sekurosento dormo venis.
Okulojn la palpebroj forvualis,
kiel petaloj de dormema floro;
kaj kvazaŭ elĉizita el marmoro,
serene la vizaĝ’ en dormtrankvilo palis.

El mia kor’ formortis la agito;
tenere fingron el manet’ mi tiris,
kaj turnis min al la soleca lito,
el kiu nur en sonĝo mi eliris.
Ĉar nur en sonĝovojo labirinta
etulon kontraŭ noktdanĝer’ mi gardis;
nur sonĝe la vizaĝon mi rigardis,
vizaĝon de l’ infan’ neniam ekzistinta.

John Sharp Dinwoodie (1904-1980) estis skota pastro, valora tradukanto el la skota poezio kaj mem interesa poeto: ĉi tiu angorplena fantazio pri manko de filo aperis en la mejloŝtona kolekto “Kvaropo” (1952, kune kun verkoj de Auld, Francis, Rossetti).

Loke — Fake — Persone

BRAZILO: La Esperanto-grupo “Pachoro” el Rio-de-Ĵanejro ĉiujare en julio promenas en diversaj turismaj lokoj. Ĉi-foje ĝi vizitis la belan historian urbon Paraty. La foto estas pri la tre konata montaro de l’ Bocaina. La grupo estas ĉe la piedo de la montaro. Temas pri vojo, kie antaŭ 300 jaroj multaj homoj riĉiĝis, sed multaj ankaŭ mortis, serĉante oron. Pro tio, la vojo estas nomata “Vojo de l’ oro”. Por atingi la plej gravan parton de la montaro (preskaŭ 2 mil metrojn super la marnivelo) ne ĉiuj kuraĝis supreniri.

Celso, foto: Armando

TOGOLANDO: de la 22-a de aŭgusto ĝis la 1-a de septembro 2005 okazis kursoj por komencantoj en Instituto Zamenhof. Al la kvin laborantoj aldoniĝis sep aliaj homoj por lerni Esperanton laŭ la libro METODO 11. La 2-an de septembro okazis la ekzameno A de TIETo-Instituto. Ok el dek kandidatoj sukcesis.

(Gbeglo Koffi)

ĈEĤIO: Jam la trian fojon okazis, de la 10-a ĝis la 16-a de oktobro 2005, Internacia Paroliga Semajno (InPaSem) en Dobřichovice apud Prago, en kiu partoprenis trideko da lernantoj de kvin naciecoj (plejparte francaj fervojistoj). Organizis ĝin Jean Ripoche (FFEA) kaj Petro Chrdle (KAVA-PECH). Matene tri instruistoj (Stano Marĉek, Jiří Patera kaj Petro Chrdle) laborigis la lernantojn komencintajn, progresintajn kaj praktikantajn. La unua rektmetode, la aliaj du praktikis konversaciajn rondojn (seminariojn). Posttagmeze okazis ekskursoj al Prago kaj ĉirkaŭaĵo, por viziti kastelojn, muzeojn, teatron k.s. La venonta InPaSem okazos de la 2-a ĝis la 8-a de oktobro 2006.

(Andre kaj Christine)

KOSTARIKO: okaze de la 500-a datreveno de la publikigo de la fama libro pri Donkiĥoto de Miguel de Cervantes okazis en Kostariko ekspozicio pri libroj pri la konata originalulo. Gastigis ĝin la Nacia Biblioteko en San José. Kostarika Esperanto-Asocio profitis la okazon por prezenti la Esperantan version de tiu verko, tradukitan de Fernando De Diego.

Hugo Mora

SUS 28 DE AIS: En la lasta semajno de aŭgusto 2005 la bulgara urbo Karlovo gastigis la 28-an Sanmarinecan Universitatan Studadsesion de Akademio Internacia de la Sciencoj. Okazis sep sciencaj kursoj kaj kvar kursoj pri Esperanto, la bulgara kaj la hispana lingvoj: po unu kurso en la unua (kibernetika) kaj dua (homscienca) sekcioj, du en la kvina (naturscienca) kaj tri en la sesa (morfoscienca), al kiu apartenis la pliparto de la studentoj. Dum la finekzamenoj dek unu studentoj akiris sciencan gradon: de bakalaŭro (ses) kaj magistro (kvin). Prof. Renato Corsetti faris prelegon pri Lingvoakiro de junuloj en plurlingva medio. UEA kaj AIS jam de jaroj intime kunlaboras, interalie pri la okazigo de la Internaciaj Kongresaj Universitatoj. Novajn teknikojn kaj normojn de interreta instruado prezentis Prof. Hans-Dietrich Quednau. Mag. Maksimova prezentis ekzemplon el la reta kursaro de AIS. La forumo konkludis, ke pli da retaj kursoj estas necesaj por provizi la kreskantan studentaron de AIS per lernmaterialo, sed ke ili ne povas komplete anstataŭi la studadsesiojn. SUS 29 okazos de 27 aŭgusto ĝis 03 septembro 2006 en Komárno, Slovakio.

(A. Lewanderska-Quednau)

UKRAINIO: De la 10-a ĝis la 18-a de septembro en la ripozurbo Jalta okazis la 11-a Internacia E-festivalo Velura Sezono, kies celo estas propagandi Esperanton al la ekstera publiko per senpagaj koncertoj kaj flugfolioj.

Venis du enlandaj E-steluloj: Pavel Moĵajev el Krimeo kaj la E-bardo Pavel Korotenko el Slavjansk. El eksterlando venis Kim Hendersen el Danio, kiu grave kontribuis al la koncerta programo kaj faris valoran prelegon pri E-a rok-muziko. La festivalo estis dediĉita al la Jaro de Kartvelio en Ukrainio. Rezulte la konsulejo de Kartvelio en Krimeo, jalta kartvela naci-kultura unuiĝo kaj urba estraro fariĝis kunorganizantoj de la festivalo, deklaranta amikecon inter la kartvela kaj ukraina popoloj. La koncertoj okazis en la halo de la urba kulturcentro kaj sur la urboplaco. La festivalon salutis reprezentantoj de la urba estraro (inter ili deputito-esperantisto) kaj la honora konsulo de Kartvelio en Krimeo. Artistoj de la urba filharmonio prezentis kantojn en la ukraina kaj kartvela, kaj la organizantoj rakontis pri Esperanto, pri la historio de la festivalo kaj komencis la koncerton de la festivalanoj. En la koncertoj partoprenis 25 artistoj. Dank’ al gazetara konferenco, kiu okazis komence de la festivalo, informoj pri ĝi aperis en multaj ĵurnaloj, radio, la krimea kaj urba televido kaj post la festivalo - en la tutlanda televido(!). La festivalo jam alportas fruktojn: pli kaj pli da jaltanoj deziras lerni la lingvon, la klubo pligrandiĝas kaj juniĝas.

Jefim Zajdman

Tra la mondo

Semajno da informado, instruado kaj utiligado

Dum la unua septembra semajno en la mediteranea marborda urbo Caella (Katalunio, Hispanio, 100 km de Barcelono), okazis la 13-a Internacia Esperanto-Semajno de la Kulturo kaj Turismo.

La tradician aŭtunan aranĝon de katalunaj esperantistoj partoprenis 120 personoj de dek naciecoj, eĉ el Japanio kaj Meksiko. La programo estis vere riĉa kaj varia: E-kursoj por komencantoj kaj progresintoj, du (!) interkonaj vesperoj, tut- kaj duontagaj ekskursoj al katalunaj vidindaĵoj, prelegoj, debatoj, vizito de muzeoj, akcepto en la urbodomo, folklora vespero kun bruligita rumo Cremat, dancado kaj tostado — per ĉampano Esperanto! Ne mankis frandaĵoj por libro-, teatro- kaj oper-ŝatantoj, funkciis libroservo kaj pri ĉio raportis la lokaj gazetaro kaj televido.

La prelegon 100 jaroj de la revuo Esperanto de Stano Marĉek ilustris ekspozicio pri la revuo, aranĝita de Hispana Esperanto-muzeo. D-ro Pere Navarro-Rosines, biologo kaj profesoro pri botaniko ĉe la Barcelona Universitato, prelegis pri De la akvo al la tero — skizo pri la evoluo de la vegetaĵoj kaj Luis Serrano Perez malkaŝis sekretojn de Miguel de Cervantes per prelego Alitipa legado de Don Kiĥoto. La imponan esperantlingvan ĉefverkon de la hispana literaturo ricevis ĉiu (!) partoprenanto.

Dum la semajno okazis transdono de la premio “Ada Sikorska Fighiera 2005”, kiun ricevis pro siaj meritoj por la Esperanto-movado s-ro Raymond Boré el Francio.

La strategia laborplano de UEA staras sur tri kolonoj aŭ agadkampoj: informado, instruado kaj utiligado. Ĉu la kataluna “Semajno” ne estas modelo kiel fari ĉion samtempe kaj en agrabla maniero?

Stano Marĉek

[FORIGITA!: bildo]

La prelego “100 jaroj de la revuo” — ilustrita per la ekspozicio

[FORIGITA!: bildo]

La premio “Ada Sikorska Fighiera 2005”

Prelego al urbanoj de Pekino

La 25-an de septembro la Pekina E-Asocio (PEA) aranĝis en la ĉefurbo prelegon pri Esperanto.

Prelegon kun la titolo Harmonio de homaro, idealo de Esperanto prezentis sinjoro Li Weilun, prezidanto de PEA kaj vicprofesoro de la Pekina Lingva kaj Kultura Universitato. Pli ol 40 personoj aŭskultis la prelegon. Post la fino multaj ĉeestantoj montris la deziron lerni Esperanton kaj aĉetis la lernolibron Moderna Esperanto, redaktitan de sinjoro Li Weilun. Poste ili komune vizitis la E-sekcion de Ĉina Radio Internacia.

La prelego estis unu el la programeroj de Pekina Esperanto-Asocio por diskonigi Esperanton inter la loĝantoj de Pekino.

Redakcio de El Popola Ĉinio

Interlingvistikaj Studoj en Pollando altiras pli kaj pli da gestudentoj

En la lasta semajno de septembro 2005 okazis en Poznań la unua sesio por la novaj studentoj de la postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj de UAM (Universitato de Adam Mickiewicz). 27 kandidatoj el 13 landoj aliĝis al la trijara ekstera studado, kiu postulas surlokan partoprenon nur dum unu intensa semajno ĉiusemestre, post kio sekvas hejma laboro kaj reta konsultado. La multnacia partoprenantaro ebligis interesajn interkulturajn komparojn.

La unua semestro konsistis el la kursoj pri komunikado (Ilona Koutny), enkonduko en Esperantan kulturon (Zbigniew Galor), Esperanta literaturo de la unua periodo (Lidia Ligęza kaj Tomasz Chmielik) kaj interlingvistiko (Vera Barandovská-Frank kaj Detlev Blanke). La kurson pri kulturo kompletigis la prelegoj pri Esperantaj teatro (Zofia Banet-Fornalowa), muziko (Floréal Martorell) kaj filmoj (Roman Dobrzyński), okazintaj jam enkadre de la semajnfina kultura renkontiĝo Arkones.

Dum la sama semajno tri finstudintoj faris sukcesan finekzamenon, defendante sian diplomlaboraĵon pri metodiko, gviditan de Katalin Kováts: Alain Delmotte (Belgio): Analizo de vortprovizo en kvar lernolibroj; Iwona Kocieba (polino el Belgio): Instruado de akuzativo; Mónika Molnár (hungarino el Svislando): Muziko en la instruado.

Arkones regalis la diligentajn studentojn per multe da elstara muziko (JoMo, Jacques Le Puil, Georgo Handzlik, Zuzanna Kornicka, Jacques LePuil, Paŭlo Moĵajev, Natalia Striĵnjova, Yas Kawamura, Molière Ngangu, Robert von dem Borne, la bandoj Dolchamar kaj Krio de l’ morto) kaj per aliaj kulturaj eventoj: de diverstemaj prelegoj tra oratora konkurso ĝis teceremonio.

Ilona Koutny

Forpasoj

Avtandil Abuladze (1958-2005), eksprezidanto de Kartvelia Esperanto-Asocio, mortis la 20-an de septembro en Tbilisi. En 2000-2001 li estis observanto en la Komitato de UEA.

Elemír Erby (1929-2005), aktoro kaj humuristo, konata sub la pseŭdonimo Ďuri Štachitka, mortis la 2-an de julio 2005 en Košice, Slovakio. Dum kelkaj jaroj li estis delegito en Košice. Kiel humuristo li ĉefrolis en miloj da spektakloj, popularaj ankaŭ en slovakaj radio kaj televido.

Robert Hoegener (1944-2005) mortis la 12-an de septembro en Esch-sur-Alzette, Luksemburgio. Profesie instruisto, li estis delegito kaj fakdelegito pri edukado.

Adem Emin Jaupi, veterano de la albana movado, forpasis 76-jara la 13-an de junio 2005 en Durrës, Albanio.

Ba Jin (1904-2005), unu el la plej gravaj ĉinaj verkistoj de la 20-a jarcento kaj veterana esperantisto, forpasis en sia 101-a vivojaro la 17-an de oktobro en Ŝanhajo. Bakin (Ba Jin; origine Li Yaotang, alie Li Feigan) legis pri Esperanto en Ŝanhaja gazeto en 1921, kiam komenciĝis ankaŭ lia amikeco kun Hujucz, alia veterano de la ĉina movado. Bakin efektive lernis la lingvon en 1924, kiam li studis en Nankino. Lia esperantistiĝo forte ligiĝis kun lia anarkiisma kredaro kaj li membris en Tutmonda Ligo de E-istaj Senŝtatanoj (TLES). En 1927/28 li restadis en Francio kaj tie rilatis kun e-istoj. Krom verki kelkajn originalaĵojn, li tradukis el Esperanto al la ĉina verkojn de E. de Amicis, A. Tolstoj kaj Akita Uĵaku. En 1930 li kompilis fabelaron de Eroŝenko kaj en 1932 li ĉinigis la romanon Printempo en la aŭtuno de Julio Baghy. La verko de Baghy forte tuŝis lin kaj inspiris lin verki ĉine sian romanon Aŭtuno en la printempo, kies esperantigo aperis en 1980. En Esperanto aperis ankaŭ liaj romanoj La familio kaj Frosta nokto. Bakin faris gravajn servojn al la ĉina E-movado, i.a. kiel komitatano kaj prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo, kies honora prezidanto li estis. Dum la “kultura revolucio” en la 1960-aj jaroj li estis kruele persekutata kaj publike humiligata kiel “kontraŭrevoluciulo”, sed post la restarigo de normalaj kondiĉoj li okupis gravajn sociajn funkciojn, i.a. kiel vicprezidanto de la Ĉina Popola Politika Interkonsiliĝa Konferenco. En 1981 li fariĝis prezidanto de la Ĉina Verkista Asocio. En 1980 li gvidis la ĉinan delegacion en la Stokholma UK kaj en 1981 estis elektita al la Honora Patrona Komitato de UEA. Li estis honor-komitatano de ambaŭ Universalaj Kongresoj en Pekino, en 1986 kaj 2004. En sia kondolenca mesaĝo okaze de la forpaso de Bakin, la prezidanto de UEA, d-ro Renato Corsetti skribis: “Kelkaj homoj estas pretertempaj kaj preterlokaj. Tiaj estas laŭ mi la grandaj homoj, kies instruoj daŭre restas en la mondo, kiel ekzemple Gandhi aŭ Zamenhof aŭ multaj aliaj, kiuj estas prave rigardeblaj kiel niaj samtempuloj aŭ prefere ĉiu-tempuloj, ĉar ili pluvivas inter ni per siaj pensoj, kiuj daŭre influas nin preter la tempo kaj la loko, en kiu ili vivis. Sinjoro Bakin, aŭ Li Feigan, estas tia por la esperantistoj.”

Franko Luin (1941-2005), elstara aktivulo de la sveda movado, forpasis post akuta malsano la 15-an de septembro. Li naskiĝis kiel filo de slovenaj gepatroj en Triesto, Italio. En 1961 li transloĝiĝis al Svedio, kie li estis fondonta esperantistan familion. Ankaŭ liaj edzino Ulla kaj filo Janko estas aktivaj movadanoj. En 1967 li diplomiĝis en la Grafika Instituto en Stokholmo. Jam dum la studado li interesiĝis pri tiparoj, kiujn li serioze ekdesegnis fondinte propran firmaon en 1989. Liaj tiparoj estas uzataj tutmonde. En la 90-aj jaroj li pioniris en Esperantujo kiel utiliganto de interreto. La alta kvalito kaj profesieco de lia laboro estis vaste admirataj. Li kreis modelan retejon por Sveda E-Federacio, kies amasa kolekto de ligiloj (pli ol 15000) al gazetoj tra la tuta mondo, “Kiosko”, altiris grandan atenton en Svedio kaj kies novaĵservo “Nun” fariĝis populara en la E-movado. Li produktis ankaŭ elektronikajn librojn el la sveda, slovena kaj Esperanta literaturoj. Franko Luin eklernis Esperanton 15-jara kaj jam kiel junulo partoprenis renkontiĝon en Jugoslavio. Dum multaj jaroj li estis estrarano, i.a. prezidanto, de SEF kaj redaktoro de ĝia La Espero. Li estis LKK-ano de la fama 25-a IJK en Tyresö en 1969, vicprezidanto de LKK de la 65-a UK en Stokholmo (1980) kaj LKK-ano pri informado de la 88-a UK en Gotenburgo (2003). Komitatano de UEA li estis 1998-2001. Krome li estis delegito de UEA kaj fakdelegito pri informado kaj tipografio.

Roberto Maruóttolo (1935-2005), kuracisto, kiu aktivis kiel kursgvidanto, kluba funkciulo kaj prezidanto de la iama Argentina Scienca kaj Teknika E-Rondo, mortis la 31-an de aŭgusto en Bonaero. Li estis ankaŭ longtempa fakdelegito pri psikiatrio.

Ivan Opačak (1934-2005) forpasis la 28-an de aŭgusto en Novi Sad (Serbio). Li okupis funkciojn en la estraroj de Vojvodina E-Ligo kaj E-societo “Marko Nešić” en Novi Sad. Kun P. Djukić li aŭtoris Vortaro Esperanto-serbokroata (2004).

W.P. van Schreeven (1920-2005), iama fakdelegito pri kabalo, forpasis la 19-an de aŭgusto en Alkmaar, Nederlando.

Anton Straif (1928-2005) forpasis la 7-an de septembro. Li aktivis en Aŭstria Fervojista E-Federacio kaj kiel peranto de “La Migranto”.

Raymond Wylleman (1928-2005), prezidinto de la grupo “La Konko” en Oostende, Belgio, forpasis la 15-an de oktobro. Li estis fakdelegito pri instruado kaj sekciestro de ILEI. Kiel estrarano de ILEI (1996-98) li respondecis pri eksteraj rilatoj kaj formis laborgrupon pri Eŭropa Komunumo kaj informado en pedagogiaj medioj. Li esperantigis La afliktitaj gepatroj (1993) pri la skulptistino Käthe Kollwitz.

UEA denove havas pli ol 6000 individuajn membrojn

La refortiĝo de UEA atingis gravan mejloŝtonon en septembro, kiam la Asocio denove nombris pli ol 6000 individuajn membrojn, unuafoje post la jaro 2001.

La 30-an de septembro la membronombro estis 6014, kio superas per 158 la definitivan nombron de la pasinta jaro. Kompare kun septembro 2004 la kresko estas 399. La Centra Oficejo antaŭvidas, ke la fina nombro de individuaj membroj estos ĉi-jare ĉ. 6200.

Parko de Milan Zvara

En Poprad, Slovakio, la urba parko portos la nomon de Milan Zvara. La parko estas rekonstruata el budĝeto de la urbo.

Grupo de amikoj de Milan starigos en la parko modestan monumenton, kiu rememorigos pri liaj signifo kaj kontribuo por la urbo, la lando kaj la ideo de Esperanto. La urbo Poprad aprezas la agadojn de Milan Zvara ankaŭ en aliaj kampoj, kiel naturprotektado, mikologio, skoltado, aŭ la aktivaĵojn de la Subtatra Muzeo en Poprad. Por la monumento esperantistoj organizas komunan monkolekton (UEA-konto: skmz-g). La nomoj de la kontribuintoj aperos ĉe la monumento. Pliaj informoj ĉe M. Neubeler, D de UEA en Poprad, Slovakio.

Revuo Esperanto 2005 12

Malferme

Unesko: kia nova lingva ordo?

Unesko kunigas preskaŭ 200 ŝtatojn, do multnombras la lingvoj de la delegitoj. En 1984 estis decidite uzi por dokumentado kaj interpretado dum kunvenoj de la membroŝtatoj la anglan, araban, ĉinan, francan, hispanan kaj rusan. Tio funkciis dum la 33-a Ĝenerala Konferenco en Parizo (03-21 okt 2005), eĉ se nur la ĉinoj vere parolis ĉine.

Sed tiu bela situacio, kostega tempe, mone kaj homforte, pli kaj pli devojiĝas. Ekzemple dum la Malfermo aŭdiĝis nur la angla, eĉ se la Ĝenerala Direktoro, japano, uzas laŭvice la anglan kaj la francan. Panamo, nome de la hispanparolantoj, proponis rezolucion por certigi laŭ antaŭa rekomendo egalecon en la diskutoj kaj en formulado de la rezultoj, do nepran ekvilibran uzon de la laborlingvoj dum internaciaj konferencoj kaj interŝtataj kunvenoj.

Ĉu lingvo-egaleco?

Tiu tagordero pri uzo de la lingvoj ĉe Unesko aperis lastmomente, do multaj delegitoj, kiujn mi intervjuis, ne havis ideon aŭ rekomendon. Tre klaras, ke ĉiuj volis konservi la nunajn lingvojn (ĉefe la rus- kaj hispan-parolantoj). Iuj proponis aldoni la svahilan, la portugalan aŭ la turkan — jam internaciajn. Mi notis, ke delegito de Tanzanio intervenis en la svahila (li provizis la interpretistojn per angla traduko), tiu el Makedonio en la makedona (franca traduko), el Irano en la persa (traduko en la angla), la ministro pri edukado el Brazilo en la portugala (traduko en la hispana), delegito el Nov-Zelando komencis en la maoria.

La delegitoj, kiuj ne bonŝancas paroli denaske unu el la laborlingvoj, intervenas en unu el ili: tamen mi ĉiam miras, kiam delegito el Ĉeĥio, Serbio, Hungario, Latvio aŭ San Marino intervenas en la angla. Eblas facile konkludi pri ia lingvopolitiko, kiu anstataŭigas unu imperialismon per alia, eĉ se la angla ne estas sentata tia.

Ĉiuj delegitoj sentas la nunan tendencon redukti la nombron de la lingvoj pro troa kosto, dum Unesko klare ripetas, ke necesas protekti la diversecon de kulturaj enhavoj kaj artaj esprimiloj..., promocii la uzon de plurlingveco sur la reto..., noti la gravecon de la kultura diverseco kaj plurlingveco... (art.12 de rezolucio pri bioetiko).

Ĉu la angla pli egala?

La vortoj do ne kongruas kun la faktoj: protestis la oficistoj de Unesko per tuta paĝo en la angla, duonpaĝo en la franca kaj hispana (nenio en la araba, ĉina, rusa). Iĝis normale, ke ĉiu komprenu la anglan: ekzemple dum festa vespero kun la prezidento de Taĝikio, aŭ dum kolokvo pri la nacia parko de Altajo, se vi ne komprenis la taĝikan aŭ la rusan, vi devintus kompreni la anglan. Pli kaj pli da dokumentoj aperas nur en la angla (ofte en la franca pro geografia diplomateco); eventuale, tradukoj aperos post 2 jaroj.

Se la tuta mondo mobiliziĝus ekde la unua mateno kontraŭ Usono, por kiu kulturo aŭ kulturaĵoj estas simpla varo, kaj amase voĉdonus kontraŭ (1 por, 4 sindetenoj), la uzo de la angla ne estus sentata kiel imperiisma aŭ kulturraba. Do restas al ni esperantistoj granda laboro argumenti, informi, klarigi kaj konvinki la landajn komisionojn de Unesko, subteni niajn strebojn por pli justa internacia lingvo-ordo.

La propono de Aŭstrio fari el 2007 internacian jaron de la lingvoj ne estis pritraktita, ĉar la 21-a de februaro estas jam Internacia Tago de la Patrina Lingvo.

La NRO-j kunvenos de la 14-a ĝis la 16-a de decembro 2005 en Parizo por sia ĝenerala kunveno, dediĉita al la daŭra edukado por ĉiuj.

Renée Triolle
reprezentanto de UEA ĉe Unesko

[FORIGITA!: bildo]

La oficiala fermo de la Ĝenerala Konferenco de Unesko. El ĉiuj ĉeestantaj landoj, malgraŭ vigla kontraŭstaro de Usono, pli ol 96% aprobis la Konvencion pri kultura diverseco. Nun minimume 30 ŝtatoj devos ratifi la konvencion por ke ĝi ekvalidu.

[FORIGITA!: bildo]

Renée Triolle prezentas en la halo de Unesko, kion faros UEA koncerne la Unesko-programon Edukado por ĉiuj. Duan similan filmon faris François Lo Jacomo nome de ILEI.

Seminario en centra Afriko

La ĉi-jaran aŭguston kaj la unuajn dek tagojn de septembro la konata beograda Cseh-instruistino Tereza Kapista pasigis en Burundo, kie ŝi gvidis internacian Esperanto-seminarion.

La seminario estis parto de la agado “Lingvo de paco”, kadre de la Agado Espero de UEA. Finance subtenis ĝin Fondaĵo Espero de UEA kaj Fondaĵo Hans, memoriganta pri Hans ten Hagen, unu el la plej aktivaj nederlandaj esperantistoj.

La loka Esperanto-grupo per ricevitaj libervolaj donacoj aĉetis du kaprinojn kaj planas aĉeti du pliajn. Ankaŭ Tereza Kapista aĉetis kaprinon por la klubo. La prizorgado de la kaprinoj celas provizi la klubanojn per mono — por aĉeti librojn, skribilojn, revuojn, kaj ankaŭ por helpi pagi materialojn aĉetendajn por viziti normalajn lernejojn. Tereza verkis por nia revuo vojaĝraporton, kun riĉa fotomaterialo. Jen la unua parto.

Fortaj travivaĵoj en Burundo

Al Burundo mi forvojaĝis la 29-an de julio. La vojaĝo estis longa kaj kun malbonaj kunligoj. Feliĉe mi bonorde atingis la celitan lokon, la ĉefurbon Buĵumburo. Tie jam atendis kaj bonvenigis min kelkaj esperantistoj. Ni tuj vojaĝis al grandega lernejo, kie okazos la internacia seminario. Mi transdonis la alportitajn librojn — La Nova PIV, Antologio de serba poezio, lernolibrojn de la Zagreba metodo, Esperanto-Kirundi kaj aliajn lernolibrojn, kajerojn, krajonojn ktp.

Tuj la duan tagon komenciĝis la instruado. Mi kun tremanta koro aliris la lernejon, nesciante, kio atendos min tie, sed feliĉiga evento: la lernoĉambro estis plena! Venis 12 konganoj kaj 4 tanzanianoj el Rumonge, Burundo, la resto estis el Buĵumburo. Entute mi havis ĉ. 80 seminarianojn. Mi estis tre kontenta, ĉar plejparte temis pri gejunuloj kaj studentoj. Tio ege gravas al nia movado, por havi posteulojn kiuj povos plu porti la torĉon.

La nivelo de ilia scio estis tre diversa, do mi iomete flankenmetis la komencantojn (tiujn instruos la instrukapablaj, post mia reiro), kaj mi plejparte laboris kun la ceteraj. Mi ne nur instruis, sed ankaŭ prelegis pri UEA, TEJO, Zamenhof, diversaj E-asocioj kaj organizaĵoj, fakgrupoj ktp. Ni diskutis pri diversaj organizaj kaj financaj solvoj de ilia problemo. Ili ĉiuj atendas monon el Eŭropo. Mi klarigis ke ĉiu klubo devas mem ellabori iun programon, pere de kiu ĝi povos perlabori monon, por povi propramone kopii librojn aŭ aĉeti lernomaterialojn. La sendado ja multekostas kaj eĉ se iu decidas donaci, oni devas trovi pluajn rimedojn por financi la sendokostojn.

Jam post la unua tago mi vidis kiel dividi la grupojn. Ekzistas aparta grupo ĉe la fakultato, ĝi estas homogena grupo, ĉiuj estas studentoj kaj tie do ne estis problemo. Ili jam multon lernis, sed tamen ne sufiĉe por esti kapablaj mem instrui.

La grupo el Kongo montris bonajn sciojn. El ili ses estas jam instrukapablaj kaj el Tanzanio eĉ ĉiuj kvar.

Inter la kandidatoj aperis ankaŭ 14-jara knabo Gilbert Niyukuri. Unue mi ne kredis ke li kapablos instrui, sed jam post la dua studhoro mi vidis ke li bonege regas la lingvon kaj tre profesie klarigas gramatikaĵojn. La kandidatoj devis rakonti pri iu temo kaj skribi frazojn sur tabulon — kaj Gilbert tuj reagis kiam li vidis erarojn. Mi lasis lin ke li korektu la erarojn, ĉar tiamaniere mi povis pritaksi liajn sciojn. Cetere li havas du fratojn, kun kiuj li hejme parolas Esperanton. Mi ŝercante diris al li ke eble ni ne povos doni al li diplomon pri instrukapableco, ĉar li estas tro juna. Li triste reagis, dirante: Sed mi jam promesis al miaj kamaradoj en la klaso ke mi instruos al ili Esperanton en la venonta lernojaro. Kiam dum la ekzameno li devis instrui la nombradon de 1 ĝis 10, ĉe la fino li kantigis la seminarianojn per — kanto pri la numeraloj! La skriban ekzamenon li faris kun nur du eraroj. Tiu sprita kaj diligenta knabo (vidu sur la suba foto) do fariĝis la plej juna instruisto kaj krom la diplomo li ricevis ankaŭ donacon — vekhorloĝon en la formo de verda dometo, ĉar li ja devos esti tiu kiu agos por la projekto konstrui Esperanto-klubon en Rumonge.

La fina statistiko estis jena: 31 instrukapablaj instruantoj, 38 progresantoj kaj 94 komencantoj, do entute 163 homoj venadis al la seminario en ambaŭ urboj Buĵumburo kaj Rumonge.

La komencantoj estis junaj kaj ili daŭrigos la lernadon en diversaj lokoj, de kie venis ankaŭ la instrukapablaj, kiuj ja plejparte estas instruistoj en la lernejoj. Do, ili estas valoraj por la estontaj jaroj!

Mi instruis ankaŭ sabate, nur dimanĉo estis dediĉita al ekskurso. Bedaŭrinde ne ĉiuj povis iri ĝis la lago Tanganjika, ĉar oni devis pagi vojaĝbiletojn. Al la apudlaga urbo ne kondukas buslinio kaj oni devas uzi ankaŭ taksiojn.

Kvankam estis varmege, mi bone eltenis la klimaton, ofte trinkante akvon. La seminarianoj miris pro tio kaj konstatis, ke ili tre malmulte trinkas! La manĝado dum la seminario estis organizita tiamaniere, ke venis kuiristinoj, metis grandegan poton sur tri ŝtonojn, faris fajron kaj — kuiris. La menuo estis preskaŭ ĉiam la sama: ĉiutage fazeoloj kaj kaĉo el manioka faruno. Foj-foje rizo, sed tio jam estis lukso. Panon oni ne manĝas. Poste mi konstatis ke en ĉiu parto de la lando estas tiaj nutradkutimoj. Oni manĝas monotone, ne havas fornojn, en malgrandaj urboj oni kuiras ekster la domo kaj ne eblas sur unu fajro fari diversajn manĝaĵojn.

La loĝejo por seminarianoj ne estis komforta, ili kuŝis po du sur unu matraco, metita sur la planko. Kelkaj plendis pri tio, sed venkis la amo al Esperanto kaj ĉiuj sukcese finis la seminarion. Dum la tuta tempo mi sentis ke ili estas ege dankemaj pro mia vizito, unuafoje vidinte vivan, Esperante parolantan eŭropaninon.

Dum la seminario mi estis akceptita ĉe la Ministerio de kulturo, kaj ankaŭ ĉe la direktoro de la loka radiostacio. Tiu sendis ĵurnaliston, kiu faris 90-minutan programon, poste elsenditan en kelkaj partoj.

Buĵumburo estas ĥaosa urbo, se mi tiel povas diri. La tutan trafikon faras privatuloj — per busetoj, kiuj prenas pli da homoj ol oni rajtas, kaj ne startis ĝis ĉiu loko estas okupita. Tio ĝenis min, sed mi ne povis ĉiutage pagi taksion. Komence mi faris tion, sed poste pro aliaj kostoj mi devis redukti kelkajn elspezojn. La urbo estas malpura, ne estas organizata forpreno de rubaĵoj, kaj malpura akvo fluas apud la stratoj, kiuj ofte ne estas pavumitaj. Ĉie estas multe da polvo. Ekzistas kelkaj belaj vendejoj kaj la hotelo Novotel, kiun vizitas nur la UN-soldatoj, gardantaj la pacon en tiu ankoraŭ ne tute trankvila regiono. Feliĉe dum mia restado ĉio estis en ordo. Bone ke mi antaŭ la vojaĝo prenis vakcinojn. Mi povis esti trankvila, kvankam kontraŭ malario vakcinado ne ekzistas, tamen oni povas surloke preni medikamentojn, kiuj estas sufiĉe efikaj.

Alian fojon mi skribos pri Rumonge kaj pri la esperantistoj, kiuj helpis al mi realigi la vojaĝon kaj fini ĝin kun sukceso.

Tereza Kapista

[FORIGITA!: bildo]

Tereza donas al infanoj medikamenton kontraŭ haŭta malsano

[FORIGITA!: bildo]

Ekskurso ĉe la lago Tanganika, kun seminarianoj el Kongolando

[FORIGITA!: bildo]

Ni kantas kun komencantoj

[FORIGITA!: bildo]

Seminarianoj en Rumonge

[FORIGITA!: bildo]

La instrukapablaj seminarianoj en Rumonge

[FORIGITA!: bildo]

La fakultata grupo en Buĵumburo

[FORIGITA!: bildo]

Klaso kun aĉaj benkoj, sed bonegaj studentoj

[FORIGITA!: bildo]

Ĵurnalisto surbendigas intervjuon pri la seminario

[FORIGITA!: bildo]

Alvenis la aĉetita kaprino.

[FORIGITA!: bildo]

Tereza kun la plej juna instruanto, Gilbert Niyukuri. Ekskurso al muzeo en Zakopane dum la lasta IJK en Pollando.

Internacia Junulara Kongreso en Sarajevo

Por centoj da gejunuloj Internacia Junulara Kongreso estas ĉiam la plej ŝatata kaj la plej atendata jara evento. Ne nur pro la Esperantaj aktivaĵoj, ĝia amaseco kaj renkontiĝoj kun geamikoj, sed ankaŭ pro la eblo viziti diversajn landojn. La plimulto da aliaj junularaj jaraj eventoj okazas ĉiam en la sama lando, ofte eĉ en la sama loko, sed IJK flugas tra la tuta mondo, portante la internaciecon de la Esperanto-movado.

La 62-a Internacia Junulara Kongreso okazos inter la 6-a kaj la 13-a de aŭgusto 2006 en Sarajevo, la ĉefurbo de Bosnio kaj Hercegovino. Trifoje en la pasinta jarcento tiu urbo ricevis la tutmondan atenton. La unuan fojon en 1914, kiam tie okazis la atenco, kiu komencis la Unuan mondmiliton, la duan fojon en 1984, kiam tie okazis la 14-aj vintraj olimpikaj ludoj, kaj la trian fojon en 1992, kiam la urbo rezistis al la longtempa sieĝo. Tro da historio dum unu jarcento por la duonmilionhoma urbo! Sed la historio de la urbo kaj ĝia ĉirkaŭaĵo ne estas limigita al la 20-a jarcento. Ĝi komenciĝis jam en la neolitika periodo kaj daŭris tra la Romia kaj mezepoka periodoj. La nomoj kaj la pozicio de la urbetoj ŝanĝiĝis (Aquae Sulphatum, Vrhbosna kaj Sarajevo), same la kulturoj kaj regnoj (Ilira, Romia, Bizanca, Kroata, Hungara, Bosna, Turka, Aŭstra-Hungara, Jugoslava kaj Bosnio-Hercegovina). Tiuj kondiĉoj kaŭzis interesan kulturan miksaĵon, malofte troveblan en la mondo. Viziti Sarajevon estas kvazaŭ samtempe viziti Istanbulon, Sofion, Vienon kaj Novjorkon, ĉar oni vidas samtempe la diversajn arkitekturajn kaj vivmanierajn stilojn, kiuj vivas kune jam dum jarcentoj. Sufiĉe proksime unu al la alia oni trovas katolikan kaj ortodoksan katedralojn, aŭ moskeon kaj sinagogon, la ebenan urbocentron, de kiu je nur unu kilometro troviĝas altaj montaroj, malnovajn metiojn, kiuj ekzistas en neŝanĝita formo jam kvincent jarojn, kaj la modernstilan vivmanieron.

Pro tiu simboleco de la multkultura vivo Sarajevo estis unu el la plej grandaj viktimoj de naciismaj atakoj fine de la dudeka jarcento. La urbo estis sieĝata inter 1992 kaj 1996, kaj barbare atakata ĉiutage. La plejmulto de la urbo nun estas renovigita. La multkultureca vivmaniero de la urbo, kvankam damaĝita, ne malaperis. Tiuj ecoj de la urbo influis ke la plej taŭga temo de la IJK estas “Multkultureco kaj Tutmondiĝo”. Ĉu la interligo de la popoloj en la mondo kaj fluo de monda kapitalo nuligos specifajn kulturajn identecojn kaj neŭtraligos la kulturon en la mondo, aŭ helpos disvastigon de diversaj kulturoj kaj pensmanieroj? Kiom diversas multkultureco, kiu mem elkreskis en unu regiono kia estas Sarajevo, kaj la multkultureco kiu kreskas en la mondo kiel tutgloba vilaĝo?

La elekto de relative granda urbo, precipe ĉefurbo, por Internacia Junulara Kongreso, ne estas kutima decido dum la lastaj jaroj. Estas ofta opinio ke grandaj urboj povas malgrandigi la intereson de la kongresanoj por la kongreso mem, ĉar ili estas allogataj al aliaj eventoj. Aldone, la prezoj por la loĝado estas pli altaj en grandaj urboj kompare kun la kongresoj kiuj okazas en vilaĝoj.

Aliflanke grandaj urboj estas pli facile atingeblaj, kaj la ekstera influo de la kongreso, se ĝi okazas en granda urbo, estas pli sukcesa, ĉar pri Esperanto aŭdas tiam la tuta lando. Sarajevo jam unufoje organizis Internacian Junularan Kongreson en 1973. La tiama kongreso havis tiom gravan influon al la publiko, ke Esperanto-Junularo fariĝis unu el naŭ privilegiitaj junularaj organizoj en Bosnio kaj Hercegovino. Ĝi estis egalrajta al ekzemple Asocio de Ĉiuj Sportaj Organizoj aŭ Pionira Organizo, kaj kapablis post la kongreso organizi ne nur Esperantajn aktivaĵojn, sed ankaŭ internaciajn sciencajn seminariojn. Ankaŭ la kongreso mem estis ĉiutage televide sekvata. La rezultoj de tiu kongreso vivas ankoraŭ en la Esperanto-movado, ekzemple Pasporta Servo fondiĝis dum la IJK en 1973.

La nunaj kondiĉoj ne estas la samaj kiel antaŭ 32 jaroj. La milito en Bosnio kaj Hercegovino multe damaĝis la enlandan Esperanto-movadon. La organiza teamo tamen faros ĉion por ke en Sarajevo okazu bona Internacia Junulara Kongreso. La kongreso okazos en la nova parto de la urbo kun sufiĉe da spaco por diversaj kulturaj kaj sportaj eventoj. Ankaŭ la urbocentro estas facile atingebla de ĉi tiu loko, per tramoj, kiuj trafikas ĉiuminute. Por la homoj kiuj volas resti aldonajn tagojn en Sarajevo kaj pli ekkoni ĝian kulturon, indas diri ke antaŭ kaj post la kongreso en Sarajevo okazos diversaj someraj festivaloj (“Novurbaj tagoj”, “Sarajeva filma festivalo”).

La kongreso akiris la subtenon de la prezidento de la ŝtata registaro. Bosnio kaj Hercegovino estas lando kun nesimetria vizpolitiko, do la plejmulto de la partoprenontoj ne bezonos enirvizojn kaj povos veni facile. Malgraŭ la pasinta milito, la sekursituacio estas relative stabila, pli-malpli simila al la sekursituacio en la ceteraj eŭropaj urboj. La prezoj en la urbo estas favoraj, precipe por la servoj kaj manĝoj en restoracioj. La ekskursoj iros al la urbo Mostar, parto de Unesko-heredaĵo, kun sia mondfama ponto, kaj la suna Hercegovina regiono.

Pli da ĝisdatigitaj informoj pri la IJK en Sarajevo oni povas legi en la retpaĝoj www.esperanto.ba kaj www.tejo.org/ijk.

Samir Ribić

Kongresa Komuniko 1

91-a Universala Kongreso de Esperanto

Florenco, Italio, 29 julio - 5 aŭgusto 2006

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: www.uea.org/kongresoj/uk﹍2006.html.

Kongresa temo

La temo de la 91-a UK estas Lingvoj, kulturoj kaj edukado al daŭrigebla evoluo. Ĝian traktadon partoprenos la eminenta lingvopolitika fakulo François Grin, profesoro en la Universitato de Ĝenevo, kiu i.a. festparolos en la inaŭguro. La temreĝisoro, s-ro José Antonio Vergara, j...@surfnet.cl, bonvenigas proponojn pri kontribuaĵoj.

Informoj

La retejo www.ukflorenco2006.it, prizorgata de LKK, havas multajn informojn pri diversaj aspektoj de la UK kaj ili estas konstante pliriĉigataj laŭ la fluo de la kongresaj preparoj. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo www.uea.org/kongresoj.

Kongresejo

La kongresejo Palazzo dei Congressi, Piazza Adua 1, troviĝas urbocentre, apud la ĉefa fervojstacio Santa Maria Novella. Origine ĝi estis vilao de la familio Strozzi. Nun ĝi estas moderne ekipita kongresejo kun ĉiuj komfortaĵoj por internaciaj renkontiĝoj.

Vojaĝado

Florenco estas facile atingebla buse, trajne kaj aviade. Ĝi estas konektita kun i.a. Romo, Bologna, Milano kaj Venecio per la rapida trajno Eurostar kaj kun aliaj urboj per normalaj trajnoj. Ĝi havas internacian flughavenon, 15 minutojn de la urbocentro. Al la pli granda flughaveno de la proksima urbo Pisa flugas malaltprezaj kompanioj. Veturi de Pisa al Florenco, trajne aŭ buse, daŭras ĉ. unu horon. Ambaŭ flughavenoj estas atingeblaj rekte aŭ per konektaj flugoj.

Loĝado

La Dua Bulteno ofertos diversprezajn hotelojn. Praktike ĉiuj hoteloj estos je promendistanco de la kongresejo. Ĉar la hoteloj en Florenco estas malgrandaj kaj havas malmulte da ĉambroj, UEA ofertos pli da hoteloj ol kutime. La mendado malsimilos de antaŭaj UK-oj. La kongresanoj, kiuj uzos la paperan mendilon, ricevotan kun la Dua Bulteno, povos elekti hotelon laŭ kategorio/prezo kaj laŭ distanco de la kongresejo, sed ne laŭ la nomo de hotelo. Tiuj, kiuj uzos la retan mendilon en http://www.uea.org/kongresoj/uk2006.html povos elekti difinitan hotelon. Krom hoteloj, oni ofertos ankaŭ favorprezajn studentajn loĝejojn kaj lokojn en amasloĝejo.

Ekskursoj

Kongresanoj povos elekti inter diversaj ekskursoj tra Italio, Toskanio kaj ĉirkaŭaĵo de Florenco. Priskriboj aperos en la Dua Bulteno.

Unua Bulteno

La Unua Bulteno estis jam vaste distribuita. Unuopuloj povas ankoraŭ peti ekzempleron ĉe la konstanta adreso.

Kongresa afiŝo

Impona kaj belega afiŝo (99×69cm) pri la 91-a UK, kun la kupolo de la gotika katedralo Santa Maria del Fiore, estas mendebla ĉe la Libroservo de UEA. Ĝi kostas 4,80 eŭrojn (plus afrankon kaj, en EU, imposton de 19%). Triona rabato ekde 3 ekz.

Glumarko

La kongresa glumarko (4×5cm) estas mendebla ĉe la Libroservo de UEA. Folio kun 12 pecoj kostas 1,20 eŭrojn (plus afrankon kaj, en EU, imposton de 19%). Triona rabato ekde 3 folioj.

Aliĝilo

La aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe la konstanta adreso. UEA volonte liveros grandajn kvantojn por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas elŝuti la aliĝilon en PDF-formato ĉe la kongresa TTT-ejo, kie eblas ankaŭ rete aliĝi al la UK.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro 2005 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de kat. B):

  • Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) EUR 160,00 (120,00);
  • MG-membro aŭ ne-IM de UEA EUR 200,00 (150,00);
  • Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, EUR 80,00 (60,00);
  • Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, EUR 120,00 (90,00).

Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1985 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de dokumento).

Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2005 (p.37-38) kaj en TTT.

Leterkesto

Esperanto ne estas mirakla ĉiosolvilo

Laŭ Andreo Marszalkowski (majo, p. 107) la kalkuleblaj kostoj de la tradukadoj de kunvenoj kaj dokumentoj formanĝas pli ol 30 procentojn de la buĝeto de Eŭropa Unio. Strange ke la oficiala organo de UEA senkontrole aperigas malĝustaĵon pri temo tiel grava por nia lingvopolitiko, dum en alia UEA-eldonaĵo (“Ĉu nur-angla Eŭropo?” de R. Phillipson, p. 117) klare legeblas: Tradukado kaj interpretado ĉe ĉiuj eŭropaj institucioj kostas 0,8% de la tuta EU-buĝeto. La informo de Phillipson fontas el 2001, sed komuniko de la Eŭropa Komisiono en januaro 2005 konfirmas ke ankaŭ post la plilarĝigo en 2004 plu temas pri 0,8% de la EU-buĝeto (resp. pri 13% de la administraj kostoj de EU). Kompreneble, ankaŭ tiuj 807 milionoj da eŭroj estas enorma sumo, sed 40-oble malpli ol diras la artikolo.

Marĝene rimarkite: mi dubas ĉu vere Romano Prodi gvidis la ĝeneralan debaton la 23-an de februaro en la parlamentejo. Laŭ la protokolo de tiu tago, la debatojn alterne gvidis la prezidanto de la Parlamento, Josep Borrell, kaj pluraj vicprezidantoj, inter kiuj la pola Janusz Onyszkiewicz.

Plej grave, tamen: ne servas al nia afero sterile kontraŭstarigi Esperanton kaj Eŭropan multlingvecon. Ambaŭ ja estas aferoj pozitivaj kaj kultivindaj. Esperanto ne estas mirakla ĉiosolvilo: se morgaŭ ĝia oficiala uzo estus enkondukita en Bruselo, ni esperantistoj trovus nin en stato alarma kaj gape senprepara.

István Ertl (Luksemburgio)
Kompletigita Plena Verkaro

En la revuo sur la paĝo 115 mi legis sub Persone artikoleton pri Andersen. Tie oni diras, ke liajn fabelojn eblas legi en Esperanto en kvar volumoj, eble malfacile troveblaj ĉe libroservoj ktp, kaj oni poste indikas retan adreson.

Nu, bone. Sed kial oni ne mencias la komunan eldonon de ĉiuj de Zamenhof tradukitaj fabeloj de Andersen en la serio Iam kompletigota Plena Verkaro de L.L. Zamenhof de s-ro Itô Kanzi (Ludovikito)? Tiu volumo nomiĝas Fabeloj de Andersen kaj unuafoje aperis en 1990.

Iom simile: plurfoje mi konstatas ke oni mencias la t.n. Lingvajn Respondojn de Zamenhof, sed ĝian plej ampleksan eldonon oni oftege prisilentas: en la sama serio ĝi aperis sub la nomo Lingvaj Respondoj de Ludovikito ankaŭ en 1990; tio estas la sepa eldono, editorita de Gaston Waringhien.

Gerrit Berveling
La (mal)benitaj krucenigmoj

Antaŭe, kiam mi malfermis la revuon Esperanto, granda plezuro por mi estis konstati, ke foje mi havos la ĝojon partopreni en la krucvortenigma konkurso. Kial do nun, de post ses monatoj ne plu aperas krucenigmoj en la revuo tiel kara al mi? Mi enuas...

Ĉu sufiĉis por tio, ke iu malamiko de kulturo skribis en la (ankaŭ malaperinta) kuriero de legantoj, ke la krucenigmoj naŭzas lin kaj ke ili okupas tro da spaco en la revuo? Ĉu ankaŭ sufiĉis, ke oni ŝafe obeu lin? Ĉu ankaŭ sufiĉis eble, ke aliaj krucenigmoamantoj silentu, ŝajnante akcepti tiun hontindan malaperon? Estas aliaj francaj samideanoj: D. Luez, L. Marin, L. Giloteaux..., kiuj estis fidelaj al la krucenigmoj kaj kiuj certe bedaŭras ilin. Eble iun tagon ankaŭ ili plendos! Mi deklaras, ke mi perdos la intereson pri la revuo kaj eĉ bedaŭros ke mi iĝis ties dumviva abonanto, se ne reaperos en tiu amata revuo miaj karaj krucvortenigmoj, kiuj helpas min travivi mian malfeliĉan solecon (mi vidvas jam de naŭ jaroj).

Povas esti, ke pro abundo da presotaj urĝaj artikoloj (ekz. kongres-raportoj) ne estu krucenigmoj unu aŭ du fojojn sinsekve, sed ke tio okazu dum pluraj monatoj mi rifuzas!

Kun antaŭdanko kaj koraj salutoj

J. Ducrocq (Francio)

Rimarko de la redaktoro (kaj la aŭtoro de la krucenigmoj): mi opinias ke ni “malvenkis la balotojn”. Kie estis la krucenigmoŝatantoj, kiam oni “balotis” (enketis) pri la revuaj rubrikoj? Bedaŭrinde montriĝis, ke niaj “kaprompiloj” ne estas por la plimulto tiel ŝatataj, kiel ni imagis. Nu, eble kompromiso: ĉu tamen almenaŭ unufoje jare? (La ŝatantoj konvinku min!)

La koboldo laboris diligente

Mi rigardis ĉe la TTT-ejo de UEA la oktobran numeron de Esperanto. Tie estas informo pri la kongresa kunveno pri redaktado de revuoj, en kiu mi partoprenis. Bedaŭrinde en la informo estas eraroj. Mi (redaktoro de REGo) estas nomita Nikolaj Gudskov, sed ne Georgij Kokolija. Ankaŭ malĝusta estas la informo pri presisto-ekspedisto, ĉar tiu kunlaboranto estas nur presisto, pri la ekspedado okupiĝas mi mem. Verŝajne jam ne eblas fari korektojn, sed estus juste publikigi la korektojn en la novembra numero.

Garik Kokolija (Rusio)

Respondo de la redaktoro: Sinceran pardonpeton al s-ro Kokolija! La aŭtoro eraris kaj nek la redaktoro, nek la provleganto (kia koincido: la unua kaj la tria estas la sama persono) tion rimarkis.

La nove-malnova PIV

En ĉi tiu periodaĵo (novembro 2004) aperis en la rubriko “Forumo” artikolo (“Esperanto: la lingvo kun generacia problemo”) en kiu la aŭtoro (Anna Löwenstein) debatas pri eroj de La Nova PIV. Nu, la artikolo donas la impreson (per “la lingvo”), ke aliaj lingvoj ne spertas la saman fenomenon, sed efektive la samo okazis en Usono ĉe la apero de la tria eldono de la plena vortaro de Merriam-Webster. Iu recenzisto trafe resumis la diferencojn inter la dua kaj tria eldonoj: La dua eldono finis debatojn, ne estigis ilin! — Kaj la paralelo estas eĉ pli forta se ni konsideras PIV esti la dua eldono de PV, kaj do la “nova” estis, ĝuste, la tria eldono!

Löwenstein neglektas plendi pri la plej malforta punkto de la libro: la titolo mem. Oni povas marki ion malnova, sed oni neniam povas, efike, marki ion ajn nova.

Mike Jones
Pri la enhavo de la revuo

Ĵus mi legis la decembran numeron de 2004 de la revuo Esperanto, precipe la artikolon pri la enhavo de la revuo. Miaopinie la revuo estas redaktata bonege, longaj artikoloj devas esti longaj, ĉar mallongaj estus sensencaj, en nekrologoj mi ofte ekscias la plej bazajn informojn pri la forpasintoj, la krucenigmoj estas gravaj, ĉar Esperanto estas ne nur serioza afero, sed ankaŭ amuzaĵo. Redaktu la revuon plu same bone kiel ĝis nun.

Jiří Patera (Ĉeĥio)

Reagoj

La kontribuoj aperantaj en tiu ĉi rubriko esprimas la opiniojn de siaj aŭtoroj, kaj la redakcio ne respondecas pri ili.

Nova fazo

Evidente en la vivo de la Esperanto-movado okazas io tute nova. La klasika 120-jara ideologio de neŭtraleco komencis cedi al politikigo de niaj metodoj. La movado ekkonsciis pri si kiel socia forto, kiu decidis publike batali por siaj celoj.

Ĝis nun esperantistoj ne agnoskis ke ili mem estas ia aparta kolektivo, sed daŭre pretendis esti movado, kiu reprezentas la mondon (la homaron, kiu bezonas komunan lingvon, sed ne konscias pri tio). Ideoj pri la memidenteco en la pionira tempo kaj la epoko de Lapenna estis praktike malpermesitaj. En la okdekaj jaroj ekkreskis la raŭmismo, kiu ankoraŭ ne parolis pri politikigo, sed komencis laŭtigi siajn ideojn, ke ja esperantistoj havas sian grupidentecon. La Itala Radikala Partio, malgranda, sed parlamenta partio, jam en la naŭdekaj jaroj komencis malferme trakti la lingvan neegalecan problemon kaj ekagis por diskonigi Esperanton kiel solvon por tio. En 2003, dum Italio prezidis Eŭropan Union, la Radikala Partio dramece elbatalis en la ministerio por Edukado sindevigon iniciati en EU ekesploron pri la eblo uzi Esperanton kaj unue financi eksperimenton pri lernado de tiu lingvo. Fine de 2003 ls kongreso de Asocio de Radikalaj Partioj de Eŭropo en Bruselo konfirmis la subtenon al Esperanto kiel ebla eŭropa komuna lingvo. Samjare en Bruselo ekfunkciis Centro por Dokumentado, en kiu profesie agis du junaj aktivuloj kaj kies agadon finance subtenis UEA. La lobia karaktero de ilia aktivado estis ege utila, ĉar gravuloj de EU estis regule atentigataj pri lingvaj demandoj kaj la Esperanto-gvidantaro pri ŝancoj fojfoje aperantaj en Eŭropo. Kaj la pinton de tiu politika agadlinio ni travivis pasintjare. Kuraĝe novan ŝancon vidis aro da francaj esperantistoj, gvidataj de Christian Garino, en parlamentaj balotoj de EU. Ili sukcesis organiziĝi eĉ en 7 francaj departementoj kaj oficiale kandidatigi listojn de Eŭropo-Demokratio-Esperanto (E-D-E) kaj partopreni kiel unu el trideko da partioj en la balotoj. Sekvis la ideon unu germana departemento, sed iom tro malfrue kaj ĝi ne sukcesis kolekti sufiĉe da subskriboj por rajtigi la grupon partopreni en la balotoj.

La rezultoj de E-D-E en Francio estas laŭ mi tre stimulaj. Kvankam neniu E-D-E-kandidato estis elektita, tamen aperi la unuan fojon kiel novuloj en balotoj sur kvinona teritorio de Francio kaj gajni inter 0,1 kaj 0,24% sume pli ol 25.000 voĉojn, estas grava sukceso. Tio klare indikas, ke necesas daŭrigi la marŝadon sur tiu ĉi vojo.

Surprize elektiĝis esperantisto en alia lando kiel nova EU-parlamentano. Ja kiu lando havu la honoron esti la unua — la lando de Zamenhof. Sinjorino Margareta Handzlik klare esprimis post la elektiĝo sian intencon en la parlamento agi ankaŭ por Esperanto. Se ni aldonas al tiu agado certan flankan kaj bizaran aktivadon, kiu tamen estas politika, tiun de Esperanto-Civito, ni vere devas konstati: nova vento ekblovis. Ne plu neŭtralaj politike — nun ni batalu per politikaj rimedoj!

Zlatko Tišljar

Kulpigi la politikistojn ne sufiĉas

Prave kontraŭmetas J. Książek la relative rapidan akcepton de la ideoj de Einstein kaj la oficialan neakcepton de Esperanto dum 115 jaroj (“Problemoj de Einstein”, Esperanto, nov. 2003), sed miaopinie lia konkludo: kulpas la politikistoj restas sen aktiva alternativa strategio.

Fakte la menciita kontraŭdiro apartenas al pli larĝa kultura demando: Kial la scienc-teknika progreso (STP) senkompare pli rapidas ol la spirita progreso (SP) — do politika, norma, estetika ktp? La kulturteorio donas jenan respondon: La veraĵoj de STP estas intuicie videblaj, montreblaj per laboratoria eksperimento aŭ matematike demonstreblaj, ili malkovras la misterojn de la naturo, aldonas al la homaro la fortojn de la naturo; ili havas universalan validecon. La veraĵoj de SP havas nur etparte tiajn ecojn; precipe ili falas en la kavon de la sociaj kontraŭdiroj, vundas privilegiojn de iuj homgrupoj, neas tradiciajn kutimojn kaj antaŭjuĝojn, postulas gravajn, libervolajn ŝanĝojn de pensmanieroj. La novaj akiraĵoj de STP povas decidi pri vivo aŭ morto de homgrupoj, tiuj de la SP ne. Tial estis gravegaj la vortoj de Jesuo: Ŝanĝu vian pensadon. Ĝuste tiu ŝanĝo estas la ĉefa problemo en la socia evoluo, sed la sociologio avertas: Ju pli profundaj estas la ŝanĝoj postulataj de iu SP-veraĵo, des pli malrapide tiu ĉi antaŭenmarŝas; ne la veraĵo estas utopio, sed la kredo, ke ĉiu veraĵo devas akceptiĝi rapide. La racieco de multaj validaj ideoj (paco, frateco, egaleco kaj justeco, racia vivo ktp) ne sufiĉis/as por ties mondvasta efektiviĝo; pro tio ni ne povas simple kulpigi iun socian kategorion, kvankam ne ĉiuj profesioj estas “egaldistancaj” de certaj ŝarĝoj. Por sukcesigi gravajn agadojn necesas larĝa preparo de la homaj spiritoj. Firma decido estas ne komenca, sed fina akto de la evoluoj.

Esperanto, kiel ideo, estas tipa ekzemplo de SP kaj renkontis/as la kutimajn obstaklojn. Kiu ne komprenas la objektivecon de tiuj certatempaj obstakloj, ja la neeviteble sinusoidan, zigzagan, kontraŭdiran vojon de nia movado, tiu povas fariĝi pesimisto, defetisto aŭ renegato. Ankaŭ simpla “kredo je sukceso” kaj hobiumado ne solvas la problemon. Oni devas vidi kaj aktivigi la sociajn kategoriojn kiuj plej proksimas al nia ŝarĝo, kiuj do “respondecas” pri la sorto de ideoj en la moderna mondo kaj rolas kiel opinigvidantoj.

Kolekti, krei, defendi kaj disvastigi la akiritajn veraĵojn estas neekskluziva, sed specifa kaj morala devo de la scienco.

Nu, samkiel aliaj iniciatoj, ankaŭ Esperanto havas siajn kapitulacantojn kaj renegatojn. Iuj eĉ kabeiĝas ne silente, sed krias sur la strato sian apostatecon, aldonante proprajn erarojn al la konfuzoj de aliaj aŭtoroj, kiuj anstataŭ pliriĉigi nian kulturon, komencis nei la jam de longe elpruvitajn principojn de Esperanto. Ni ne okupiĝu ĉi tie pri ili.

La vero estas ora peco kuŝanta en la profundoj de la naturo, de la socio kaj konscio. La politikistoj havas nek tempon nek intereson okupiĝi pri tiaj senprofitaj esploroj, multaj eĉ ne atentas demokratiajn ideojn antaŭ ol tiuj estas akceptitaj en prestiĝaj intelektularaj medioj aŭ, pli bone, en larĝaj tavoloj de la loĝantaro. Neniu espero, ke ili fariĝos pasiaj apostoloj de la vero, kio povas damaĝi al politikaj karieroj. Necesas intima rilato al la vero, arda deziro disvastigi ĝin por la bono de la homoj. Sciate, la sciencistoj, la intelektularo ĝenerale “respondecas” pri la sorto de ideoj, kvankam ankaŭ en tiu ĉi kategorio multaj estas nur “funkciuloj”, “dungitoj”, kapablaj aplaŭdi la novan ideon, sed ne riski ion por ĝi. Estas ege raraj grandaj karakteroj firme engaĝitaj en la progreso de la vero, defendante ĝin sinofere. Tiel naskiĝis la popolaj mitoj pri la neceso de la “morto” por sukcesigi gravajn iniciatojn, fini grandegajn konstruaĵojn k.s. Ne la morto mem gravas, sed oni ne mortas por sukcesigi neniaĵojn. Post la morto de Jesuo, liaj ideoj venkis la romian imperion.

Konklude — kaj tion montras nia historio — ni bezonas pasiajn klerulojn, kiuj kuraĝe, prestiĝe, altnivele, plurflanke prezentu al la mondo la novan veron, por ke la cetera intelektularo, la junularo, sufiĉe granda nombro el la loĝantaro komprenu, ke temas pri ĝia grava, aktuala problemo, ne pri revaĵo de esperantistoj. Tamen tio ne estas universala agadmodelo. La problemo trovas sian favoran terenon en lingve diskriminaciitaj landoj, minoritatoj, regionoj, en porpacaj kaj kontraŭtutmondiĝaj movadoj, en fratecaj sentoj de iuj religioj ktp. Seriozaj politikistoj ne atendos ĝis la fino de tiu klariga procezo...

Ni iom rigardu sukcesajn praktikojn de nia movado. Miaopinie la ĉi tie skizita koncepto estis ankaŭ tiu de Zamenhof, Privat, Lapenna k.a. Dum la UK en Berlino (1999) oni memorigis notindajn sukcesojn de simila agadmodelo en Bulgario dum certa fazo. Gravulo de UEA konsideris tiun vojon “tro longa”; li volis rapidan sukceson ĉe la internaciaj organizaĵoj. Tamen montriĝis prava la popola proverbo: la rekta vojo povas esti pli longa. Nu, kiom longa povas esti la “nerekta vojo”?

Ni memoru almenaŭ unu el la iom konataj faktoj: En Rumanio, kie faŝistoj kaj stalinistoj jardekojn persekutis nian ideon, du universitatanoj, helpe de kelkaj siaj kolegoj kaj de 4-5 esperantistoj, sukcesis, de 1970 ĝis 1978, post prelegoj kaj kontaktoj en sciencaj medioj, memuaroj ktp, signife “ŝanĝi la pensadon” en la lando, motivi ŝtatajn instancojn adopti decidojn favore al Eo, spite al ankoraŭ valida cenzura malpermeso: Oni kreis E-kolektivon en la Akademio pri Sociaj Sciencoj, E-sekcion en la Tutlanda Societo de Filologoj, enkondukis E-kursojn en la filologiajn fakultatojn (helpis ankaŭ la kontakto de Tonkin kun la vicministro pri klerigado), oni aperigis ses E-lernilojn — kiujn postulis pli ol 3000 personoj, precipe gestudentoj ktp. En 1990 (helpis H. Frank) la ministerio rekomendis al ĉiuj fakultatoj enkonduki E-kurson (se oni disponas pri instruistoj). En la universitatoj de Timis,oara ekfunkciis 14 kursoj. Ĉion ĉi faris kelkaj personoj sen asocio, revuo k.s., sub diktatura reĝimo. Kaj la politikistoj? En publikaj debatoj iuj sincere konfesis ke “nur nun” ili komprenas la sencon de Esperanto, apogis nin kaj defendis nian agadon.

I.F. Bociort

Recenzoj

Ĉu mi lernos Volapukon?

Vortaro Volapük-Esperanto kaj Esperanto-Volapük. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2003. 207p. 21cm. Prezo: € 15,00

Olärnob-li Volapüki? No, danö!* En sia grava interlingvistika eseo de 1898, Zamenhof aplombe skribis ke … nenie (…) troviĝis eĉ unu persono — ni ripetas, eĉ unu — kiu transirus de Esperanto al Volapük! Neatendite, Volapuko (reformita en 1931) ne plene formortis, sed jam de longe ĝiaj kelkdek fideluloj plejparte posedas Esperanton. Jen dudirekta malgranda vortaro, kiun akompanos lernolibro… La etimo de ĉiu Volapuka kapvorto indikitas, kio rimarkigas la plejoftecon de la angla kaj germana kiel fontlingvoj, kaj la kernan aliformigon eĉ kripligon de pluraj vortoj pro la devigo eviti komencajn kaj finajn vokalojn, kohere kun la kompleksaj vortfara kaj verba sistemoj. Ne mankas modernaĵoj (xaf-fakso, nünömav-komputiko). Dise troviĝas kelkaj bildoj, inklude de la 6 ĝisnunaj cifals (ĉefestroj). Ĉu nia leksikografio ne havas pli urĝajn taskojn? Nu, almenaŭ Volapuko povas servi kiel esplorobjekto de kompara Esperantologio, kiel montrite de Zamenhof mem, Bernard Golden (ĝermana komponanto de Esperanto) kaj Árpád Rátkai (ligoj kaj historia kontinueco inter ambaŭ movadoj).

* Ĉu mi lernos Volapukon? — Ne, dankon!
José Antonio Vergara

Bonega jarfina donaco

Kristnaska kordo. Akordo. 2003. KD. 59 min. Kun 16-paĝa tekstlibreto. Prezo: € 15,00

Kristnaska kordo estas la dua KD de la nederlanda koruso Akordo. Koncerton de tiu ĉi grupo ni spektis unuafoje en Parizo dum la Eŭropa Kongreso en 1995, duan fojon en la UK de Prago en 1996, kaj lastfoje ĉi-somere en la UK de Vilno. Ĉiam estis granda plezuro ne nur aŭskulti sed ankaŭ spekti ĝin: la sep-homa kvar-voĉa grupo kantas sen instrumentoj, ege profesie, kaj montras belan varman viglecon, movecon kaj gajecon sur la scenejo.

La disko entenas 25 kantojn pri Kristnasko, bonega temo, kutime religia, sed ne nur: ĉu oni ne povas konsideri tiun naskiĝon kiel simbolon de ĉiutaga miraklo sur la tuta planedo, kiam bebo aperas?

La kantoj estas plej ofte religiaj kaj klasikaj, multaj nederlandaj, aliaj eŭropaj. Kelkaj inter ili estas internacie konataj, iom tro, kiel Ĵus naskiĝis infan’ de Di’ (Il est né le divin enfant), kies melodion oni tiom aŭdas (aŭdaĉas) ĉie, ĉiam dum la jarfino, precipe en la vendejoj por allogi klientojn, ke ĝi aspektas nun sona poluado.

Tiun elekton de repertuaro mi iom bedaŭras, ĉar ekzistas tra la mondo multege da popolaj kristnaskaj kantoj, belegaj, ekzotikaj kaj plej diversstilaj, ekzemple en Sudameriko, sed ankaŭ en francaj provincoj oni trovas tiajn juvelajn kantojn. Kompreneble tiu elekto postulus enketojn, serĉojn, laboron pro tradukado kaj harmonizado; ni ja scias, ke tio ne estas facila tasko, ĉar tion ni provis fari por nia lasta KD Plu Meven pri la temo maristaj kantoj de la mondo; ni parte sukcesis, sed ne tiom kiom ni esperis. Do ni povas pensi ke Akordo ne celis tion, jam havis la repertuaron preta en la valizo, kaj deziris nur ekspluati ĝin. Jam tiel estis sendube por ilia unua disko, kies temo estas Renesanco. Jen ni alvokas ilin: ili sin turnu al la mondo kaj proponu al Esperantio multe pli buntecan muzikon; tiam ili kontribuos al konstruado de vere internacia kulturo kaj ili ricevos aplaŭdojn, ĉar certe la grupo havas nekredeblan kvazaŭprofesiecon, belegajn voĉojn kaj ĝi meritas famon. La tradukoj estas bonegaj, ankaŭ la interpretado kaj harmonizado.

Do, se vi ŝatas religian etoson, ne hezitu kaj akiru la diskon, ankaŭ se vi ŝatas klasikan muzikon, ankaŭ se vi deziras simple ĝui aŭskultadon de bela korusa kantado. Ĉiukaze ĝi estas bonega ideo por donaco dum tiu ĉi jarfina periodo.

Franjo Provost

La vojo al Tibeto

La Taglibro de Csoma Sándor. Lajos Magyari. El la hungara trad. Jozefo E. Nagy. Rotterdam: Bero, 2004. 33p. 21cm. € 6,00

En mia adolesko hungara (jam tute malsama ol la Adolesko de Vaha), super mia lito pendis, ekzemplodone, bildo de Sándor Kőrösi Csoma, sufiĉe simila al la kovrila de ĉi tiu broŝuro. Csoma rolis en mia persona panteono — ideale do ne mi, iom adepta, devus recenzi ĉi tiun longan poemon.

Leganto malpli Csoma-ana informu sin unue per la dorsa biografieto, kaj, post legado de La taglibro, prefere eĉ per la daŭre havebla La vivo de Sándor Kőrösi Csoma (1984) de Ferenc Szilágyi (alia Szilágyi, ne la “nia”). El ambaŭ klare videblos la escepta vojiro de ĉi tiu obstina sikulo*, celinta trovi la originon de hungaroj sed trovinta, kiel Kolumbo Amerikon — tibetologion. (La fekundecon de tiaj mistrovoj prilumis Umberto Eco en sia La serĉado de la perfekta lingvo.)

* sikulo = hungaro el sud-orienta Transilvanio

Ensalti sen antaŭkonoj en la dek tri strofarojn de Magyari forprenos tamen neniom el via poezia ĝuo, “nur” el tiu intelekta. Ĉar Jozefo E. Nagy, ofta kaj grandkapabla tradukanto ambaŭdirekta inter la hungara kaj Esperanto, liveras tekston kiu en si mem brilas. Minoran kritikon al ĝi oni rajtus formuli nur post zorga komparo kun la spegule aperanta hungara teksto, kaj prefere nur farinte propran tradukon. (Ĉiuokaze, sur p. 25 mi “torturus” anstataŭ “turmenti”.) Ni legas altan, noblan tekston el 1970, netuŝeblan de ajna relativigemo postmoderna. Ĉe nialingva leganto la versoj resonigos mensajn eĥojn eble de La infana raso kaj de Zamenhof-biografioj. Merite!

Parenteze, La taglibro vigle vivas ĉe la publiko hungara, precipe transilvania: voĉlegata en lernejaj festoj, parkerata de poeto-kolegoj, ĝi cetere havas ankaŭ francan tradukon de Tivadar Gorilovics kaj Marc Delouze.

Kaj Csoma plu montradas la vojon: la vojaĝo de esperantisto Ödön Jakabos, el Transilvanio al Tibeto (1972-73) fariĝis omaĝa pilgrimado preze de sia propra vivo.

István Ertl

Reĝino... ne sen makuloj

Reĝino Jokasta. Triakta dramo. Constantin Zărnescu. El la rumana trad. Ionel Oneţ. Chapecó: Fonto, 2004. 200p. 22cm. Prezo: € 16,50

Antaŭ jarcento Sigmund Freud elfosis la rakonton de Edipo el la antikva greka mitologio, por nomi la faman psikologian komplekson, kiun li priskribis. Constantin Zărnescu klopodas nun malkovri la tragikan pozicion de la virino en tiu mito per sia teatraĵo Reĝino Jokasta.

Kvankam la dramaturgo bazis sian teatraĵon sur la antikva mito kaj tragedioj de Sofoklo, ĝi forme kaj strukture ne similas al la tradiciaj grekaj tragedioj. Kiel klarigite en la subtitolo, ĝi fakte estas moderna triakta dramo kiu, ekde la komenco, konigas al la spektanto la kernon de la mito, t.e. ke Edipo murdis sian patron kaj edziĝis kun sia patrino. Tiel Zărnescu deiĝas de la Sofoklaj tragediaj praktikoj por manifesti sian feministan vidpunkton kaj movi la fokuson el la “hubriso” (kontraŭdia ago) de Edipo al la psikologia batalo en Jokasta.

Paŝante en la gineceo de la Teba palaco, ĉirkaŭate de ina akompanantaro kaj subtenate de sia maljuna nutristino, Reĝino Jokasta esploras la multoblajn sociajn rolojn de la virinoj kaj la konflikton inter sia persona feliĉo kaj la bonfarto de la socio. Eĥante la antikvajn religiojn kiuj adoris la “sanktan inon”, Jokasta priskribas la virinojn per mistikaj terminoj kiel “naskantojn” kaj “protektantojn de vivo”. Kiel tiuj de vera virino, ŝiaj sentoj ŝanĝiĝas laŭhumore, etendiĝante de logikemo ĝis plena malespero aŭ eĉ nekontrolebla histerio. Je la fino de la teatraĵo Jokasta prezentas sin kiel mesian inan figuron kiu serĉas “alian reĝlandon… ĉielan”. Tuj poste ŝi krias “ĉio estas en ordo” kaj ŝi mortigas sin, klopodante ŝanĝi la pozicion de la virinoj kaj samtempe savi la vivon de sia edzo-filo kaj la sorton de Tebo.

Dum la tuta teatraĵo, la nutristino atestas la tragedion de Jokasta (fakte, ŝi atestis la tutan vivon de la reĝino, la naskiĝon de ŝia edzo-filo kaj ilia rekuniĝo), komentas pri ĝi kaj, efektive, ŝi reprezentas la voĉon kaj la sentojn de la spektantoj. La roloj de la ceteraj karakteroj kiuj aperas sur la scenejo (Edipo, Kreono, Tirezio ktp) estas pli-malpli similaj al tiuj de la sofokla tragedio Reĝo Edipo. Tamen, ĉi-kadre, ili ĉefe agas kiel subtena materialo por la psikologia dramo de Jokasta.

Ĝenerale, Reĝino Jokasta rakontas jam delonge konatan miton el neatendita vidpunkto. Tial ĝi sendube estas ege interesa teatraĵo, sed ĝi kelkfoje ankaŭ iĝas teda. Eble tio estas pro ĝia longa kaj malrapida evoluo (ĝi ŝajne estas preskaŭ kvaroble pli longa ol la sofokla Reĝo Edipo) aŭ pro la ripetemo de kelkaj karakteroj (precipe Jokasta).

Tamen, la plej grava problemo de tiu ĉi eldono de Reĝino Jokasta estas ke al ĝi mankas informa enkonduko al la tragedio de Edipo-Jokasta. La tripaĝa enkonduko, kiun verkis la dramaturgo mem, eksplikas nur kial kaj kiel li verkis la teatraĵon. Ĝi ne donas la necesan mitologian fonon, kiu helpus la leganton/spektanton kompreni tion, kio okazas en la teatraĵo. Ŝajne la eldonanto kredis ke la mito estas internacie konata, sed tiaj supozoj ne povas esti validaj en diversoriginaj internaciaj komunumoj kiel la esperantistaro. Plie, Reĝino Jokasta plenas je grekaj nomoj: Mojra, Pajno, Dorido, Labdakidoj ktp. Bedaŭrinde, ili nenie estas klarigitaj. Tio sendube ne ĝenos grekajn aŭ filologajn esperantistojn, sed aliaj, nespertuloj sendube devos sin turni al siaj nacilingvaj enciklopedioj por kompreni kelkajn aludojn.

Konklude, Reĝino Jokasta estas leginda teatraĵo. Tamen, oni devas unue koni la legendon mem kaj poste ĝui ĉion kion la dramaturgo proponas per sia kreaĵo.

Efthimios Mavrogeorgiadis

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

John Francis: El “La fino”

La nebulozoj drivas unu de la alia
al limo de la kosmo disiĝe kaj konstante.
Pro vasto de l’ procezo, senmovo iluzia
ankoraŭ regas ĉie, eternon mensogante.

Sed jam la astroj raras: kie antaŭe mikse
kunsvarmis la mortantaj kun la embriaj steloj,
jen nur mortantaj restas: nenie plu fenikse
ekflamas posteuloj de l’ forbrulintaj ŝeloj.

La astroj daŭre dronas en la mallum’ avida
ĝis cindre dispeciĝas la lasta steltaĉmento;
kaj, ĉie konsumita de paraliz’ insida,
senvive sin etendas vakua firmamento.

John Francis (1924-) partoprenis en la mejloŝtona kolekto “Kvaropo” (1952) per grandioza kosma ciklo (el kiu ni ĉerpis la finalon), kaj poste abunde verkis poezie kaj proze. Interalie: “Vitralo” (1960), “La granda kaldrono” (1978), “Tri rakontoj pri la Miljara Paco” (1998), “La kastelo de vitro” (2004).

Loke — Fake — Persone

KATALUNIO: De la 2-a ĝis la 4-a de septembro, okaze de la urbofesto de Sabadell, okazis la t.n. barakoj, kie ĉiunokte okazadis koncertoj. 25 barakojn prizorgis 25 asocioj, inter ili Kataluna Esperanto-Junularo. Kvankam oni disdonis flugfoliojn kaj vendis stelpinglojn kaj iom da Esperanto-muziko, la ĉefa celo de la budo estis, ke esperantistoj aperu tutnormale apud multaj aliaj asocioj en junulara medio.

Hektor Alos i Font

UZBEKIO/JAPANIO: En aŭgusto 2005 du samarkandaj esperantistoj, Anatoli Ionesov kaj Holikberdi Kozimov (Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro), akompane de du japanaj pacamikoj Ohba Mitsuru kaj Nakayama Naohisa, sukcese atingis la montpinton de Fuĵi. Tie ili flirtigis E-flagetojn kaj la naciajn flagojn de Japanio kaj Uzbekio. La montgrimpado de 4-persona uzbeka-japana teamo komenciĝis noktomeze la 16-an de aŭgusto kaj frumatene la 17-an de aŭgusto la kvaropo jam estis sur la montopinto de Fuĵi (3776 m). “Regu Paco sur la Tero” - tiu ĉi alvoko eksonis ankaŭ esperantlingve de sur la plej alta japana monto...

Anatoli Ionesov

[FORIGITA!: bildo]

Sur la montopinto de Fuĵi

POLLANDO: Okaze de la Internacia Tago de Turismo, la 27-an de septembro, la gestudentoj kaj profesoraro de la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz (Pollando) estis akceptitaj de la urbestro de tiu granda pola urbo. La urbestro Konstanty Dombrowicz promesis helpi por realigi la peton doni la nomon “Bulvardo Esperanto”, situanta en bela apudrivera loko, en la centro de la urbo. Partoprenis krom la urbaj aŭtoritatuloj studentoj kaj profesoroj el Pollando, Ĉinio, Hispanio, Japanio, Belgio, Aŭstralio, Bulgario, Senegalio, Kenjo, Mongolio, Germanio, Tanzanio, Zimbabvo, Tunizio kaj Kongo. La urbestro mem tre ofte kunlaboras kun la loka esperantistaro. La akcepto finiĝis per libera riĉa bufedo kaj ĉiu partoprenanto ricevis belan rememoraĵon de la urbodomo.

(Augusto Casquero)

KOLOMBIO: Guido Ricci el Belgio salutis nian redakcion el Bogoto, kie li partoprenis en la 1-a nacia kongreso de Esperanto. Li vizitis la ĉefurbon de la departemento Magdalena, Santa Marta, kaj renkontis tie la solan Esperanto-parolanton de la urbo: Diomar Chavez Obregòn. Tiu lernis Esperanton pasintjare per interreto, neniam renkontis alian esperantiston kaj nun gvidas kurson por komencantoj en la universitato de Magdalena.

[FORIGITA!: bildo]

Guido Ricci kaj la kursanoj en S. Marta

BRAZILO: La sepa Ago-Tago de EKOR, Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono, okazis la 30-an de oktobro en Rio-de-Ĵanejro, la kvartalo Campo Grande. Sur la ĉefstrato trideko da esperantistoj vigle propagandis nian idealon per organizo de bela stando kun pluraj esperantistaj objektoj kaj disdonado de pli ol 1000 faldfolioj pri Esperanto.

(Celso Pinheiro)

[FORIGITA!: bildo]

La sepa Ago-Tago de EKOR en Rio-de-Ĵanejro

JAPANIO: La 22-an de oktobro, kadre de la 92-a Japana Esperanto-Kongreso, okazis la 5-a publika simpozio de Japana Esperanto-Instituto, titolita Kiel japanoj rilatis kun internacia lingvo? Lukto kun okcidenta civilizacio el lingva vidpunkto. Yositake Masaki, fakulo pri interlingva komunikado, proponis strategion por allogi al multlingvismo, anstataŭ akuzi anglalingvan imperiismon. La interlingvisto Usui Hiroyuki klarigis la “sendolorigilan” kaj identecstabiligan funkcion de Esperanto kiel alternativa internacia lingvo. Kunihiro Masao, eksa senatano kaj konata majstra uzanto de la angla lingvo, prezentis ekzemplojn de eminentaj japanoj, kiuj sukcese proprigis al si tiun lingvon por agadi internacie. Sed, agnoskante la ekzistantan maljustecon en internacia lingva komunikado, fine de la diskutado li surprizis la aŭskultantojn, promesante mem eklerni Esperanton. La simpozion prezidis Kimura Goro Christoph kaj ĉeestis ĉ. 400 homoj.

Syôzi Keiko

ROTARIO 100-JARA! Fondita en 1905, koincide kun la unua Universala Kongreso de Esperanto, Rotary International festis ĉi-jare sian unuan jarcenton per grandioza kongreso, kiu kunvenigis en Ĉikago preskaŭ 42 000 rotarianojn el pli ol 160 landoj.

Kiel jam tradicie dum la lastaj jaroj, RADE (Rotaria Amikaro de Esperanto) starigis informstandon pri niaj lingvo kaj movado, vizitatan de centoj kaj miloj da interesitoj pri nia solvo de la lingva problemo.

Dum la kongreso RADE denove varbis novajn membrojn, precipe el evoluantaj landoj, kaj intencas prezenti en 2007 novan proponon pri Esperanto dum la venonta Leĝfara Konsilio de Rotary International.

Interesa programero estis en Ĉikago la t.n. “Kapsulo de la tempo”, en kiu pli ol tridek mil rotariaj kluboj lasis mesaĝojn, kiuj estos legataj post cento da jaroj.

Evidente ne mankis ankaŭ mesaĝo en Esperanto, en la “firma konvinko ke post cent jaroj, ĉiuj rotarianoj scipovos kaj uzos Esperanton!”...

Post Ĉikago, grupo de esperantistoj-rotarianoj el 5 landoj renkontiĝis dum la 90-a UK en Vilnius kaj interŝanĝis la flagojn de la respektivaj kluboj, unu el la tradicioj de la rotaria movado. Pliajn informojn pri Esperanto kaj Rotary: www.radesperanto.monsite.wanadoo.fr

Giuseppe Grattapaglia

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: En Ĉikago la standon vizitis tri rotarianinoj el Ulanbatoro kaj unu alparolis la deĵorantojn — en bona Esperanto. Kia emocio!

NEDERLANDO: La 3-a tutlanda kanalo de la Nederlanda Televido elsendis mardon, la 25-an de oktobro, duonhoran filmon okaze de la 100-jariĝo de la organizita Esperanto-movado en Nederlando. La elsendo enviciĝis en la ĉiusemajna rubriko de historiaj temoj “Andere tijden” (“Aliaj tempoj”) de la televida asocio VPRO. Pri la historio de la lingvo kaj movado rakontis i.a. d-ro Marc van Oostendorp, s-ino J. ten Hagen, ges-roj Ans kaj Hans Bakker, kaj mag. Rob Moerbeek. Pluraj scenoj estis filmitaj en la Centra Oficejo de UEA. La tuton kompletigis malnovaj film- kaj sondokumentoj, en kiuj aperis i.a. d-ro L.L. Zamenhof, Andreo Cseh kaj la iama ĉefministro de Nederlando Willem Drees. La tuta elsendo, kiu laŭ la televida esplorejo altiris 302 000 spektantojn, estas rigardebla en la retejo de VPRO: http://www.vpro.nl/geschiedenis/anderetijden/index.shtml?4158511+2899536+23822849+24507680. En la retejo troviĝas ankaŭ diversaj tekstoj pri unuopaj subtemoj de la elsendo kaj ligiloj al multaj Esperanto-retejoj.

[FORIGITA!: bildo]

(Gazetaraj Komunikoj de UEA)

Reago

Miskomprenita filozofio de Goethe

Pri la Faŭst-recenzo (Esperanto, n-ro 1186, novembro 2005, paĝo 232).

Donald Broadribb skribas en sia recenzo pri la ĉefa klasika verko de la germana literaturo i.a. ke “estas evidente ke mi ne estas admiranto de Faŭsto de Goethe”, kaj li opinias ke la dramo enhavas grandan nombron da scenoj kiuj “ĝenerale tedas, estas konfuzoplenaj kaj nenion aldonas al la intrigo.” Li ankaŭ ne komprenas la filozofiajn kialojn por la specifa fino de la Goethe-a dramo kaj pensas ke ĝi estas “nur” unu el multaj Faŭst-temaj verkoj. Li komprenas “preskaŭ neniun referencon en Faŭsto”.

Se vi volus legi nur librojn en kiuj la “intrigo” gravas kaj ne pretas konsulti klasikajn enciklopediojn, la Faŭsto de Goethe certe ne estus libro por vi. Kaj vi ne recenzus ĝin — ĉar tio utilus nek al la legantoj, nek al la tradukinto, nek al la eldoninto. Vi nur esprimus vian opinion de nefakulo pri tiu ĉi temo. Sed recenzoj devas esti skribitaj de fakuloj.

Pli detalan refuton de la recenzo vi povas trovi sur la retpaĝo de la eldonejo (www.librejo.com/fausto.html).

Ulrich Becker
Eldonisto de Faŭsto

Tra la mondo

Pekino por niaj estontaj artistoj

Kortuŝan ceremonian premiadon okaze de la “Internacia Konkurso Verda Stelo pri Infanaj Pentraĵoj, Kaligrafaĵoj kaj Fotografaĵoj” aranĝis la 14-an de aŭgusto 2005 ĉinaj esperantistoj en la Popola Halo en Pekino.

La ceremonion ĉeestis pli ol 400 personoj, inter kiuj estis la premiitaj infanoj, iliaj gepatroj kaj instruistoj, la laborantoj de Ĉina Esperanto-Ligo kaj la revuo El Popola Ĉinio.

Chen Haosu, prezidanto de Ĉina Popola Asocio por Amikeco kun Fremdaj Landoj, Chai Zemin, prezidanto de la societo “Amikoj de Esperanto” kaj fama diplomato, estraranoj de ĈEL kaj EPĈ, kaj direktoroj de la rilataj fakaj institucioj kaj organizoj disdonis la premiitaj al infanoj kaj iliaj instruistoj honorajn tabulojn kaj fotiĝis kun ili. La ceremonion prezidis Jiang Limin, prezidanto de Ĉina Junulara Esperanto-Asocio. Li Hongjie, direktoro de la redakcio de EPĈ, estroj de fakaj institutoj kaj reprezentantoj de instruistoj kaj infanoj faris poste komunan diskuton. Renato Corsetti, prezidanto de UEA, sendis al la premia ceremonio gratulajn vortojn.

(Niu Xueqin)

Rekomendoj al la registaro

La 37-a Korea Kongreso de Esperanto okazis en Hankuk-Universitato de Fremdaj Studoj, Seulo, de la 8-a ĝis 9-a de oktobro 2005.

Aliĝis 102 personoj, inkluzive de 21 fremdlandanoj el Ĉinio, Japanio, Aŭstralio, Uzbekio kaj Bulgario. La kongresa temo estis La Rolo de Esperanto por Protekti Nacian Lingvon.

Okazis fakaj kunsidoj Korea lingvo el la vidpunkto de japano kaj Kiel analizi Japanion post la dua mondmilito, gviditaj de d-ro Kawanishi Teturou; Azia Movado, Esperanto-Kongreso de Koreaj Popolo, Ŭonbulismo, Katolikismo, Kristanismo, Espera Monto, SAT-anoj ktp.

En la kongresa universitato prelegis prof. LEE Jung-kee (prezidanto de Seula Esperanto-Kulturcentro) pri Stato de Korea Esperanto-Edukado kaj d-ro LEE Chong-yeong (eksprezidanto de UEA) pri Esperanto kaj Naciismo.

Oni eldonfestis novan libron, korealingvan version de La Homo kiu defiis Babelon (biografio de L.L. Zamenhof), kiun verkis René Centassi kaj Henri Masson, tradukis la redakcianoj de KEA kaj publikigis la eldonejo de Hankuk-Universitato de Fremdaj Studoj.

Kadre de la kongreso okazis simpozio pri la kongresa temo, en kiu prelegis prof. Lee Hyun-Bok pri Esperanto kaj Hangulo (korea alfabeto) kaj prof. Kim Ĵe-Wook pri Protekti korean lingvon en interreta periodo. Post la diskutado la simpozio akceptis rezolucion, en kiu ĝi proponas al la korea registaro restarigi la Tagon de Hangulo kiel la nacian festotagon, rekomendi instruadon de la neŭtrala internacia lingvo Esperanto en lernejoj kaj ne rekomendi la anglan lingvon kiel la 2-an oficialan lingvon, kiu estu elektebla laŭ la volo aŭ bezono de la personoj.

Ĝang Ĝong-Rjol

Esperanto-Tago en Odeso

Membroj de la klubo Blanka Akacio kolektiĝis en la centro de la urbo kaj solene festis la Tagon de Internacia Lingvo Esperanto. En la procesio laŭ la strato Puŝkinskaja preterirantoj ricevis ruslingvajn kaj ukrainlingvajn flugfoliojn, en kiuj estis kurtaj informoj pri Esperanto, pri la ĉefaj celoj kaj taskoj de la monda E-movado, kaj la invito lerni la internacian lingvon en la loka Esperanto-klubo.

La memfaritaj afiŝoj rakontis pri la Tago de Esperanto, kiun oni festas ne nur en Odeso, sed en diversaj urboj de Ukrainio, ĉar Ukrainio ne povas esti indiferenta al la sorto de la interkomunikada lingvo.

En la korto de la strato Puŝkinskaja 12, kie odesaj pentristoj ofte organizas ekspoziciojn, antaŭ membroj de la klubo kaj studentoj el la Politeknika universitato kaj odesa Nacia universitato, la prezidanto de la klubo Semjon Vajnblat rakontis pri la sukcesa 90-a UK en Vilno, pri multaj belegaj renkontiĝoj kun amikoj SEJM-anoj kaj esperantistoj el diversaj landoj de la mondo.

La vicprezidanto de la klubo Tamara Popova montris modelan Esperanto-lecionon, Ludmila Orajevskaja deklamis proprajn tradukojn el T. Ŝevĉenko kaj Igor Glagolevskij prezentis malgrandan koncerton. Li gitarludis kaj ĉiuj kantis popularajn Esperanto-kantojn Vivu la stel’, La kri’ kaj gajajn popolajn ukrainajn kantojn. Ni kredas ke dank’ al la interna ideo de Esperanto, solidareco de eŭropaj esperantistoj kaj unuigo de komunaj fortoj ni venkos la rutinecon kaj alproksimigos la tagon, kiam la Ĝenerala Asembleo de UN akceptos Esperanton kiel la interŝtatan lingvon de komunikado en ĉiuj landoj de la mondo.

Semjon Vajnblat

Infanoj amuzis sin arbare

Dum la lasta julia semajno, samtempe kun la Universala Kongreso en Vilno, okazis Internacia Infana Kongreseto. Partoprenis 40 infanoj el 13 landoj, en la aĝoj de 6 ĝis 15 jaroj. Ili venis ne nur el eŭropaj landoj — de Francio ĝis Litovio mem, sed ankaŭ el Kazaĥio, Japanio kaj Kanado.

La kongresanoj veturis buse al Pailgis, 40 km norde de la UK en la litova ĉefurbo. Tie atendis ilin bela lago kaj arbaro. Ĉirkaŭ la manĝejo kaj kunvena halo staris la infan-feriejo “Pailgio Perlas”, pluraj dometoj kun dormejoj.

La infanoj kaj la gvidantoj kelkfoje promenis kaj plukis fungojn kaj berojn — fragojn kaj mirtelojn. Preskaŭ ĉiutage oni naĝis kaj akvo-biciklis. Dufoje oni kolektiĝis ĉirkaŭ fajro. Ofte oni ludis flugpilkon, korbopilkon kaj futbalon (infanoj kontraŭ gepatroj kun fina rezulto 2:2). Okazis ankaŭ sporta olimpiko. La ekskurso estis al la UK kaj Vilno, kie la infanoj kaj gepatroj vizitis la malnovan urbon kaj monton kun kastelo kaj turo, de kie videblis la urbo kaj ĝia rivero Neris.

Okazis multaj bonaj vesperaj programoj, ekzemple tuta buspleno da infanoj el la pola urbo Peplin, kiuj kantis kaj popoldancis. Venis ankaŭ la litova televida infana koruso, gitaristo Povorin el Rusio, litova trupo, kiu prezentis modernajn dancojn, kaj japanaj gastoj kiuj ebligis al la infanoj vesti sin per kimonoj. La kongreseton vizitis ĉirkaŭ 100 gastoj (unuope — ĝis 30-membraj ensembloj).

Bele aranĝita parado de pli ol cent fotoj videblas rete ĉe: http://bertosch.free.fr/iik2005fotoj/index.html.

Stefan MacGill

Revuo Esperanto 2006 1

Novjara mesaĝo de la prezidanto de UEA

Ni volas plibonigi la mondon

Karaj esperantistoj,

ĉi tiu rito de nov-jaraj salutoj kiel ĉiuj ritoj havas siajn avantaĝojn kaj malavantaĝojn. La avantaĝo estas, ke ĝi estas io konata kaj donanta certecon. Nenio esence nova aŭ revolucia povas esti en nov-jara saluto. La malavantaĝo estas, ke nenio nova aŭ revolucia esence estas en nov-jara saluto.

Ni provu kunmeti avantaĝojn kaj malavantaĝojn kaj diri ion tre malnovan, kio, tamen, por kelkaj novaj esperantistoj ŝajnos revolucie nova.

Kial ni estas membroj de UEA? Kial ni estas esperantistoj entute? La unua tago de la jaro estas la ĝusta tago por demandi sin pri tio. La ĉefa fonto, al kiu ni, legantoj de ĉi tiu revuo, devas reiri estas la statuto de UEA, kaj ni devas legi kune la celojn, kiujn UEA (kaj ni, aliĝintoj al ĝi), deklaras realigindaj.

La artikolo 3-a de la statuto marmore firme tekstas:

La celoj de UEA estas: (a) disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto; (b) agadi por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj faciligi la internacian komunikadon; (c) plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo; (ĉ) kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.

Alivorte ni estas kune en UEA unuavice por disvastigi la uzadon de la internacia lingvo Esperanto. Tio estas la unua celo, kiun la redaktintoj de la statuto metis en la komenco, do, verŝajne ĝi estas la plej grava. Temas pri celo rekta kaj klara kaj desubisma, alivorte, kiu postulas konvinki ĉiam pli grandan nombron da normalaj homoj lerni Esperanton kaj uzi ĝin. Ne estas multo dirinda pri ĉi tiu celo. Simple ni memoru, kiu estas nia vera tasko kaj ni demandu nin, kial la labor-plano de UEA tiom insistas pri informado kaj instruado, dum multaj el ni trovas ke turismo kaj Pasporta Servo estas tre pli allogaj okupoj, por ne paroli pri verkado de poemoj je la sun-subiro.

Bonvolu atenti: mi ne estas diranta, ke oni ne verku poemojn dum la suno subiras, aŭ ke oni ne turismu, kiam oni povas. Mi nur estas diranta: ni ne miksu celojn kaj ne ŝanĝu la rang-ordon de la statutaj celoj. Kiam mi parolas pri UEA evidente mi parolas ankaŭ pri ties eroj, inkluzive de la landaj asocioj kaj lokaj kluboj. La ĉefa celo de la Esperanto-klubo de Palestrino (la urbo, en kiu mi vivas) ne povas esti nur konigi Palestrinon kaj ties mirindan historion kaj kulturon tra la mondo. Tiu estas la dua celo. La unua estas disvastigi la uzadon de la internacia lingvo Esperanto en Palestrino mem. Se mi, membro de la Esperanto-klubo de Palestrino, ne sukcesas (aŭ eble eĉ ne provas) konvinki la lokan lernejestron starigi kurson pri Esperanto en Palestrino, mi ne devus lamenti, ke ILEI ne sukcesas konvinki UN-on instrui Esperanton en ĉiuj lernejoj de la mondo aŭ almenaŭ de EU-landoj.

Due venas la celo utiligi Esperanton por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj por faciligi la internacian komunikadon. Tio signifas, laŭ la statuta ĵargono, prezenti Esperanton al ĉiuj internaciaj organizaĵoj, UN, Unesko, Eŭropa Unio, Organizaĵo por Afrika Unuiĝo ktp kaj peti ilin agnoski ĝin kiel rimedon por justa internacia komunikado. Ankaŭ ĉi tiu celo rilatas al la ekstero. Oni rajtas havi malsamajn ideojn pri la utileco de tiu agado, sed certe ĝi estas agado ne nur farinda sed farenda. Mi mem havas la impreson, ke ni sukcesas fari pli malmulte ol ni devus. Ankaŭ ĉi-rilate eble estas sintrompo. Oni pensas, ke la agado ĉe Unesko estas agado farata en Parizo kaj la agado ĉe la instancoj de Eŭropa Unio estas agado farata en Bruselo. Tio estas vera nur ĝis iu tre malgranda punkto. La ĉefa agado ĉe Unesko aŭ ĉe EU estas farata lande kaj loke. Se en Kipro ne estas eĉ unu esperantisto, estas tute vane alparoli la kiprajn parlamentanojn en Bruselo aŭ Strasburgo aŭ la kipran delegitaron ĉe Unesko. Se la landaj asocioj en kelkaj EU-landoj okupiĝas pri ĉio, krom pri alparolado de siaj naciaj eŭropaj parlamentanoj, nenio estas atingebla en Bruselo.

La tria kaj kvara celoj, finfine, venas al individuoj kaj al ilia feliĉa rilatado trans diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo kaj akirado de fortika sento de solidareco inter la membroj de UEA kaj al disvolvo ĉe ili de kompreno kaj estimo por aliaj popoloj.

Efektive kiam temas almenaŭ pri la membroj de UEA, mi kredas, ke tiujn celojn ni konscie provas realigi per la konataj iloj. UEA eldonas revuo(j)n vaste legata(j)n tra la mondo, funkciigas la plej grandan libroservon, aranĝas la ĉiujarajn universalajn kongresojn, rilatas papere aŭ rete kun proksimume ĉiuj esperantistoj tra la mondo.

La sukcesa realigo de ĉi tiuj lastaj celoj, tamen, ne povas kontentigi nin, ĉar ni ja devas realigi ankaŭ (ĉu ĉefe?) la unuan kaj la duan. Ni ĉiam rediras al ni mem, ke la mondo nun estas pli malfacila ol ĝi estis en la tempoj de Zamenhof, ke nun ni estas regataj de tutmondaj senkoraj mastroj profitamaj, sed ĉu vere estas tiel? Eble ne, eble Zamenhof kaj liaj samtempuloj nur estis pli kuraĝaj ol ni, kaj kuraĝis batali kontraŭ la caroj kaj la aliaj perfortaj reĝimoj de tiu tempo. Kaj kiel sufiĉe laŭdi la postajn generaciojn, kiuj sukcesis porti Esperanton tra kruelaj mondmilitoj en Eŭropo kaj ekster Eŭropo?

Eble simple ni devas sekvi ilian ekzemplon, kaj ĉesi kvereli kaj disputi inter ni pri malgrandaĵoj, kiuj havas neniun rilaton al niaj unua kaj dua celoj, kaj kuraĝe rilati al la neesperantistoj.

Oni demandas min ofte: “Kiuj estas la nunaj defioj antaŭ la Esperanto-movado?” Mi ofte respondas: “La kutimaj”. Ili estas esence du.

Unuflanke ni devas konvinkiĝi, ke ni ne faras ion facile fareblan, ĉar ni volas plibonigi la mondon. En nia malgranda kampo, per niaj tute etaj fortoj, sed ja ni volas plibonigi la mondon, kaj tion ni povos fari nur forprenante iom da privilegioj de tiuj, kiuj nun havas ilin.

Poste ni devas konvinkiĝi agi ekvilibre kaj tolereme. Ni bezonas ĉiajn agadojn: desubajn [informado kaj instruado al normalaj homoj], desuprajn [informado kaj traktado kun politikistoj kaj internaciaj instancoj] kaj deflankajn [sciencaj studoj por apogi la aliajn agadojn]. Neniu havas la ŝlosilon por la vero aŭ por la sola ebla maniero triumfigi Esperanton. Do, ni faru ĉion ekvilibre. Individuo rajtas pasie interesiĝi nur pri unu agad-speco, sed organizaĵoj (de la loka grupo supren) ne.

Tiu ekvilibro estas postulata ankaŭ inter agado en Eŭropo (la tradicia) kaj agado ekster Eŭropo. Estas klare ke en la nuna momento multe pli da homoj volas lerni Esperanton en suda Barato ol en norda Svedujo. Ni alfrontu ekvilibre la situacion!

Do, ni estas antaŭ nova jaro de laboro. Ni alfrontu ĝin kun certeco, ke el laboro venas rezultoj. La agado en la pasintaj jaroj diras al ni tion. Se ni investis laboron en Kabulo, esperantistoj komencis aperi en Kabulo. Se ni ne investis laboron en Etiopujo, esperantistoj ne ekestis en Etiopujo. La afero estas tiel simpla.

Al ĉiuj bonan laboron kaj grandan ekvilibron en la laboro!

Renato Corsetti

Seminario en centra Afriko

La konata beograda Cseh-instruistino Tereza Kapista gvidis en Burundo internacian Esperanto-seminarion. Jen la dua parto de ŝia vojaĝraporto.

Antaŭ mia vojaĝo al Burundo mi dum unu jaro korespondis kun Birindwa Mushosi, la organizanto de la seminario. Li sendis sian foton, por ke mi rekonu lin ĉe la flughaveno. Montriĝis ke li estas juna homo kaj mi povus esti — lia avino. Kiam mi alvenis, Birindwa vere salutis min tiel: “Bonvenon, avino!” Ekde tiu momento mi por ĉiuj, dum la tuta seminario kaj ankaŭ poste en retmesaĝoj, estis “la avino Tereza”. Mi elkore akceptis tiun “titolon”.

Kiam komenciĝis la seminario, mi vidis ke Birindwa ne sola faris la organizadon. Matene, kiam mi venis al la lernejo, akompanis min Japhet Bayori Ntunzwenimana, kiu dum vesperoj estis kun seminarianoj. Li iris kun mi al ministerio kaj kun kelkaj aliaj al radiostacio. Sed nur en Rumonge mi vidis ke li estas la vera semanto de Esperanto en tiu parto de Burundo. Tie li instruis la unuajn esperantistojn, kiuj fariĝis bonegaj kunlaborantoj de la movado. Unu el ili, Jeremie Sabiyumva, faris la administran laboron, kontrolis la ĉeestantojn kaj dank’ al li alvenis multaj seminarianoj, ĉar li instruis gejunulojn en Buĵumburo, kie li frekventas la lernejon. Mi nepre devas mencii Libere Midende, profesoron, kiu sukcesis kunvoki grupon de 40 studentoj. Al tiu grupo aliĝis eĉ la direktoro de la liceo, kies ejojn ni uzis. Valora helpanto estis Asman Sadi, kiun ĉiuj nomas Hassumani. Li lernas en Buĵumburo, sed vivas en Rumonge. Li akompanis min en miaj liberaj horoj, ni iris kune al bazaro kaj al kudrejo, kie brodistoj el Sirio brodas virinajn vestaĵojn per specialaj maŝinoj. Kiam ni iris apud domo ĉirkaŭita de alta brika barilo, mi demandis: “Kio estas tio?” — “Hospitalo por virinoj suferantaj pro aidoso. Mi konstatis: “Ĉi tie do ili estas kuracataj”. — Ne, nur alportataj por morti, kuracilo ne ekzistas!” Same ekzistas vira hospitalo. Hassumani estis kun mi dum mia restado en Rumonge, kie li provizis min per manĝaĵoj kaj akvo, kiun mi devis aĉetadi. En Rumonge li surbendigis kelkajn kantojn, kiujn mi instruis, kaj mi bedaŭras ke mi ne povis kopii ilin, ĉar en la lasta tago, kiun ni dediĉis al kantado kaj solena fermo de la seminario, ne estis elektro. La sekvan matenon mi devis forveturi. Hassumani prenis la taskon esti bibliotekisto, ĉar de la donacitaj libroj oni fondis bibliotekon en lia ĉambro, ne havante aliajn ejojn por kunvenado. En Rumonge ĉiuvespere dum 1-2 horoj ne estis elektra lumo kaj mi devis uzi kandelon, aŭ ripozi en silento kaj mallumo, kiu tie estas jam de la 19-a horo. En tiu tempo venadis al mi Nestor Ndayongeje, kiu tie baldaŭ fariĝos pastro. Li estas 28-jara junulo, entuziasma pro la ideo de Esperanto. Mi akceptis instrui ankaŭ lin kaj peris por li la kontaktojn kun IKUE, de kiu li nun ricevadas esperantlingvajn gazetojn. Li promesis instrui Esperanton en Rumonge. En tiu urbo troviĝas katolika preĝejo, konstruita en 1888 kaj renovigita en 1988. Ĝi estas la plej malnova konstruaĵo en la urbo. Mi vizitis ĝin por vidi sanktan meson. Meze de la preĝejo staris koruso, antaŭ kiu sidis virino, tamtamanta sur kvin tamtamoj. Estis tie ankaŭ elektra piano kaj la koruson gvidis junulo. Ili kantis per kvar voĉoj, bele kiel anĝeloj. Kiam venis la parto de Haleluja, ĉiuj ekstaris kaj levis la manojn al la ĉielo, surloke moviĝadis kaj tiam la tamtamoj sonis plej forte. Foje ili laŭritme aplaŭdis. Kiam ĉe la fino oni devis doni la manon unu al la alia, kelkdekoj kuris al mi, dezirante al mi “amahoro”, kio en la kirunda lingvo signifas “paco”.

Mi vizitis ankaŭ “fabrikon” de sapo, kiu estas la eksportprodukto de Burundo. Oni produktas ĝin el la oleo de palmoj. Mi metis la vorton fabriko en citilojn, ĉar ĝi fakte estas manufakturo. Ili elpremas el muelitaj kernoj de palmaj fruktoj la sukon kaj kuiras ĝin. Sur la korto staras vicoj da ladaj bareloj, sub kiuj oni simple faras fajron. La strato plenas de fumo! La oleo, kiu estas pli malpeza ol la akvo, supreniras kaj oni forprenas kaj verŝas ĝin en aliajn barelojn kun kaŭstika sodo, miksas, kaj jen ekestas la sapo. La mason oni verŝas en formojn kaj post kelkaj tagoj oni povas ĝin tranĉi. La plej terura afero estas ke la restaĵojn de tiu “fabrikado” oni metas antaŭ la domojn kaj nokte bruligas ĝin. La fumo nokte tre ĝenas kaj restas cindro, kiu kovras la stratojn kaj fiodoras.

En Rumonge ni vizitis lagon, kie virinoj lavas vestaĵojn kaj infanoj ĝuas la akvon kaj naĝetas. Tie iu avino prenis bebon de la patrino kaj donis ĝin en miajn manojn, ĉar “tio alportos al ĝi feliĉon”. Alia simpatia afero okazis kiam mi sidante en buso estis karesita de nigrulino, kiu de sur mia haŭto “prenadis la koloron” kaj ŝmiris sin per ĝi. Poste ŝi ridis, dirante ke ŝi konscias ke tiamaniere ŝi ne fariĝos blankulino, sed deziris senti la molecon de mia haŭto. La infanoj surstrate manpremadis min kaj mi devis diri “Ĝambo” aŭ “Amahoro”. Tiam ili ridis kaj longe kurante post mi akompanis min.

Mi konstatis, ke multaj infanoj havas haŭtmalsanon sur la kapo, blankajn makulojn, kaŭzitajn de iuj nevideblaj vermetoj, kiuj nutras sin per la harradikoj. Mi konsultis la lokan kuraciston kiu diris la diagnozon: Tinea capitis. La medikamento ekzistas kaj haveblas en tiu urbo, importita el Hindio, sed la kuracado de unu infano kostas 2,5 eŭrojn. Oni havas po dek infanojn kaj tute ne havas monon por kuraci ilin. La ŝtato tion ne financas. Tial mi petas esperantistojn helpi ke la infanoj liberiĝu de tiu terura malsano. La mondonacon eblas sendi al la UEA-konto aneb-d. Mi mem financis la resaniĝon por dudek infanoj, kiuj vizitis mian kurson. Mi konstatis ke jam post 15 tagoj foriĝis la blankaj makuloj kaj post 20 tagoj la malsano tute malaperis. En unu klaso estas po 80-120 lernantoj kaj sidas po tri en unu benko. En unu vico estas 17 benkoj.

Dum mia restado estis striko. La instruistoj strikis ne por pli altaj salajroj, sed por havi instrumaterialojn. Kiam mi instruis geografion, mi petis ke iu alportu mapon. Neniu havis, eĉ ne diplomita studentino pri geografio. Instruisto, kiu venis el Kongolando, kiam li devis legi, iradis al fenestro kaj tie starante legis la tekston de la leciono. Al mia demando ĉu li ne havas okulvitrojn li respondis: tio multekostas. Mi eksciis ke la instruistoj ne havas sanasekuron. En tiu lando pli ol 50% de la loĝantoj restas analfabetoj...

Alia afero kiu zorgigis min estas ke ĉiuj uzas potojn kaj aliajn ujojn — el aluminio. Sur apuda foto vi povas vidi kiel oni kuiris por la seminarianoj. Tiel estas ĉie, oni kuiras antaŭ la domoj kaj en bazaroj vendiĝas nur tiaj aluminiaj ujoj. Ni en Eŭropo scias ke tio estas venena. La manĝado okazis tiel, ke la seminarianoj staris ĉirkaŭ la tablo, sur kiu estis nur unu ujo, kaj prenas mane la manĝaĵon, farante el la kaĉo bulketojn kaj trempante ĝin en ujo kun fazeoloj.

Multajn esperantistojn mi ne menciis laŭ la nomo, ili pardonu tion al mi, sed samtempe mi ankaŭ dankas pro ilia diligenteco kaj entuziasmo al nia lingvo, de kiu ili esperas pli bonan vivon.

Tereza Kapista

[FORIGITA!: bildo]

Tamtamado en preĝejo

[FORIGITA!: bildo]

Brodistinoj sur lerneja korto

[FORIGITA!: bildo]

Tamtama programo ĉe Tanganjika

[FORIGITA!: bildo]

La plej aktivaj seminarianoj

[FORIGITA!: bildo]

Komencantoj en Rumonge

[FORIGITA!: bildo]

La klaso en Rumonge

[FORIGITA!: bildo]

Gajaj stratinfanoj en Buĵumburo

[FORIGITA!: bildo]

La seminarieja kuirejo

25-jariĝo de la Afrika Agado Kongreso

En la Stokholma UK en 1980 Renato Corsetti, tiama estrarano de UEA pri regiona agado, prelegis kaj invitis homojn al kunlaboro, por verdigi aliajn kontinentojn. Ĝis tiam la movado en Afriko estis preskaŭ nekonata.

Hans Bakker, kiu multe aktivis en TEJO, kaj precipe en KER (Komisiono pri Eksteraj Rilatoj) taskis al si verdigi la nigran kontinenton.

La 15-an de septembro1980 li skribis siajn unuajn leterojn kadre de sia laboro kiel komisiito de UEA pri Afriko. La 15-an de septembro 2005 do pasis 25 jaroj kaj la bilanco montras multon. Esperanto atingis multajn angulojn de la kontinento. Okazis kvar afrikaj kongresoj kaj multaj naciaj. Afrikanoj ne nur lernis de Hans Esperanton, sed ankaŭ ricevis kaj pluricevadas de li la sukon de sia vivo: lernantoj finstudis, metilernantoj fariĝis majstroj, senlaboruloj ricevis laborilojn, malsanuloj resaniĝis; infanoj edukiĝas, multaj afrikanoj havas pli realan komprenon pri la vivo. La afrikaj esperantistoj adresas sian dankon kaj gratulas pro tiu ĉi datreveno al Hans Bakker kaj al UEA, kiu nomumis lin kiel komisiiton kaj forte subtenis lin.

Oni ne forgesas ankaŭ pri dekoj da aliaj aktivuloj, kiuj partoprenis en tiu ĉi agado. Afrika Agado de UEA ja ne estas laboro de unu sola persono, sed de multaj aktivuloj, helpemuloj, sendantoj de libroj, instruantoj, korespondantoj, donacantoj al Afrika Fondaĵo kaj Afrika kapitalo.

Afrikaj esperantistoj deziras al Hans Bakker kaj UEA pliajn longajn jarojn kun sia verko Afriko, ke ĝi multe pli verdiĝu.

Grandan ĝojon manifestis la afrikaj esperantistoj pri tio, kaj Togolandanoj dediĉis dutagan celebradon de la evento.

La 15-an de septembro estis la unua tago de la nova lerneja jaro 2005-06 en la Instituto Zamenhof. Tiam ne abundis gelernantoj, ĉar ili atendis la oficialan daton por eniri la lernejon. Sed la instruistoj estis tie, kaj la okazo memorigis al ili la eventon de la 15-a de septembro en la historio de Esperanto en Afriko. Okazis komuna manĝo kaj prelego pri la signifo de la 15-a de septembro en la vivo de Esperanto en Afriko. Ĉiuj komprenis, ke sen tiu tago hodiaŭ ne estus la Instituto Zamenhof en Togolando, kiu vivtenas ilin. La 25-jara ekzistado de Afrika Agado ne estas io bagatela. UEA kun Hans Bakker kaj aliaj kunlaborantaj organizaĵoj faris por la afrika movado dum tiuj jaroj tre multe kaj la afrikaj esperantistoj esprimas siajn dankojn al ĉiuj. Ili pliafoje dankas al UEA pro ties nova engaĝiĝo por la antaŭenigo de la Afrika Agado, disponiganta al ĝi eron en sia spezokonto. Pliaj jaroj pliprogresigu la movadon en Afriko kaj ties esperantistoj taskas al si sekvi la paŝojn de siaj ĉefaj vartantoj Hans Bakker kaj UEA.

Gbeglo Koffi

Ankaŭ vendistinoj lernas Esperanton

La 2-an de novembro 2004 komenciĝis la instruado de Esperanto en Instituto Zamenhof kiel aldona lernobjekto. Pli ol cent gelernantoj tiel lernis la lingvon en la lerneja jaro 2004-05.

Tiam ankaŭ la lokaj vendistinoj de nutraĵoj ŝatis eklerni la lingvon, sed ne povis tuj komenci, kvankam instruisto estis je ilia dispono. La 19-an de septembro 2005 komenciĝis la nova lerneja jaro, kaj pluiras nun la Esperanto-kurso por gelernantoj. Instituto Zamenhof pli kaj pli vestas sin Esperante kaj galantis antaŭ la virinoj. Ili ne povis rezisti.

La 18-an de septembro 2005 masonisto alfiksis sur la muron de la instituto jenan tabuleton:

Kiu eniras la instituton, tiu tuj legas kaj provas kompreni. Reirante hejmen post vendado de nutraĵoj al gelernantoj, la vendistinoj ariĝis antaŭ la tabuleto kaj laŭtlegis. Ili klopodis kompreni la tekston kaj — decidis lerni la lingvon.

Du tagojn poste la vendistinoj eniris la instituton kun kajeroj en la manoj. “Hodiaŭ ni eklernos Esperanton. Ankaŭ ni volas paroli ĝin.” La pedagogia direktoro Attaglo Elom devis enkonduki la kurson ankaŭ por ili kaj estis decidite, ke la vendistinoj lernos ĉiuĵaŭde posttagmeze. La dua leciono okazis la 6-an de oktobro.

Eblas sendi salutkartojn al tiuj kuraĝaj virinoj: Instituto Zamenhof, Virina E-grupo, 11 BP 48 Lome, TOGO. Se vi decidus donaci instrumaterialojn, bonvolu aldoni en la adreson “s-ino Adoko Afiwa”.

Gbeglo Koffi

[FORIGITA!: bildo]

Ferma ceremonio de la lerneja jaro 2004-2005 en Instituto Zamenhof: Maldekstre: Futbalmatĉo inter la instruistaj teamoj de Instituto Zamenhof kaj Instituto Montesqieu. Meze kaj dekstre: Kulmino de la ferma ceremonio — proklamado de la rezultoj al la gelernantoj kaj ties gepatroj. La premiojn (lernolibrojn, kajerojn, skribilojn kaj stipendiojn) ricevis ne nur la plej diligentaj, sed ankaŭ la plej ĝentilaj kaj la plej respektemaj infanoj.

La projekto AKEL

Renkontiĝis alternative komunikantaj lernejoj

La projekto AKEL, Alternativa Komunikado inter Eŭropaj Lernejoj, estas projekto por helpi la solvon de la problemo de lingva diskriminacio en Eŭropa Unio. La partoprenanta lernejklaso lernas Esperanton dum la daŭro de la projekto, kaj eklernas aliajn fremdajn lingvojn, kiam ĝi vizitas siajn partnerojn. La projekto estas subtenata de la programo Socrates de Eŭropa Unio. La partoprenantaj grupoj (almenaŭ tri grupoj el tri malsamaj landoj) unuope kandidatiĝas per siaj naciaj Socrates-agentejoj.

De la 6-a ĝis la 13-a de novembro 2005 okazis la unua renkontiĝo inter la delegacioj de la tri lernejoj, partoprenantaj en la projekto AKEL: mezlernejo “Canko Cerkovski” de Polski Trambeŝ, regiono Veliko Tarnovo, Bulgario; ŝtata mezlernejo “Cavour” de Modeno, Italio, kaj mezlernejo “Sir Thomas Rich’s School” de Gloucester, Gloucestershire, Britio. La renkontiĝo okazis en la bulgara urbo Polski Trambeŝ kaj estis subtenata de la lernejestro Pavlina Mineva.

Por gasti en Bulgario venis du italaj studentoj, Valeria Bocchini kaj Ermanno Tarracchini, kun siaj instruistoj Luisa kaj Vittorio Madella, kaj kvar britaj studentoj kun siaj instruistoj Elizabeth Stanley kaj Jacky Hewett.

En la bulgara lernejo renkontis ilin la respondeculino de la projekto s-ino Mariana Gencheva kaj multaj lernantoj kaj instruistoj.

La 9-an de novembro, post solena inaŭguro kun la eŭropa himno kaj la himnoj de Italio, Britio kaj Bulgario, la tri lernejoj prezentis sin al la multnombra publiko pere de video-filmoj, faritaj de la lernantoj kaj de la instruistoj.

La italaj, britaj kaj bulgaraj geknaboj poste realigis kune afiŝojn, kiuj esprimis la signifon de paco kaj amikeco pere de Esperanto. Tiuj afiŝoj kune kun fotoj kaj bildoj estos gardataj de la unuopaj lernejoj kiel studmaterialo. La lernantoj de la tri lernejoj ludis kune korbopilkon, dancis popolajn dancojn, kantis kantojn en Esperanto kaj ekskursis.

La bulgaraj gastigantoj en siaj belaj folkloraj kostumoj bonvenigis la gastojn pere de la tradicia pano kun salo kaj mielo. La eksterlandaj gastoj havis la eblon ĝui la delikatan kaj sinceran amikecan etoson en la lernejo kaj en la tuta urbeto. Ankaŭ la urbodomo kaj la urbestro kune kun la urbodoma konsilantaro akceptis la gastojn en la urbodoma salono de Polski Trambeŝ (vidu la supran foton) kaj sendis pere de ili amikajn salutojn al la urbestroj de Modena kaj Gloucester kun la propono, ke tiu ĉi paŝo povas esti la starto de tre grava kultura interŝanĝo kaj de amikaj rilatoj, kiuj povus celi interurbajn ĝemeliĝojn.

La venonta paŝo en la realigo de la projekto estas kolektado de materialoj pri la moroj kaj festoj de la tri landoj por povi prepari prezentadon pri sia naskiĝlando kun ties kulturaj heredaĵoj kaj historie valoraj objektoj. Poste oni organizos konkurson pri desegnaĵoj kaj figuraj artoj pri la temo: “Mia fremdlanda amiko”. La dua renkontiĝo de la delegacioj de la tri lernejoj okazos de la 2-a ĝis la 9-a de aprilo 2006 en Modeno (Italio).

La celoj de la AKEL-projekto, akceptita kaj financata de EU, konsistas el la konstruado de ideo de eŭropa kaj monda civitaneco de la junaj homoj en Eŭropa Unio kaj ni devas agnoski, ke la gejunuloj de la tri lernejoj estas forte engaĝitaj labori diligente por atingi ĉiujn celojn de la trijara kunlaboro.

Mariana Genĉeva, Luisa kaj Vittorio Madella

[FORIGITA!: bildo]

La urbestro kune kun la urbodoma konsilantaro akceptis la gastojn en la urbodoma salono de Polski Trambeŝ

El la historio

Albert Einstein pri la internacia lingvo

Foje oni asertas, citante fontojn, ke Albert Einstein (1879-1955) sin esprimis favore al Esperanto. Sed oni ankaŭ citas fontojn, kie li sin esprimis kontraŭ la lingvo aŭ eĉ subtenis alian projekton. Kio estas vera? Ĝustas, ke la Nobelpremiito sin kelkfoje esprimis pri internacia lingvo, sed kontraŭdire. La faktoj donas iom buntan bildon.

Esperanto

Albert Einstein transprenis la honoran prezidantecon por la 3-a SAT-kongreso, en 1923 (Kassel). Li skribis la 14-an de junio 1923 (Berlin) tute klare al Lanti: Mi konsentas, ke vi faru min honora prezidanto de via kongreso kaj dankas vin pro la pruvo de simpatio, dezirante al via aranĝo plenan sukceson.

Tamen pli ol du jardekojn poste li ne plu memoris pri la afero: La iama prezidanto de Esperanto-Ligo por Norda Ameriko, William Solzbacher, per letero de la 21-a de oktobro1949 klopodis gajni la subtenon de la mondfama fizikisto por peticio favora al Esperanto, direktota al Unuiĝintaj Nacioj. Einstein respondis la 26-an de oktobro1949 (Princeton): Mi ne memoras, ke mi estis honora prezidanto de Esperanto-kongreso en 1923 en Kassel. Fakto estas, ke mi neniam interesiĝis pri la klopodoj enkonduki artefaritan lingvon, ĉar mi kredas ke la obstakloj superas la avantaĝojn de tia entrepreno. Pro tio mi sentas min nekapabla subskribi vian peticion.

Tamen ne povas esti tute vera la aserto, ke Einstein neniam interesiĝis pri la temo. La scienchistoriisto Friedrich Herneck, aŭtoro de kelkaj libroj pri germanaj natursciencistoj, en la jaro 1978 en la eldonejo Der Morgen (Berlin) aperigis la libron Einstein private. Herta W. rememoras pri la jaroj 1927-1933. Herta Waldow (HW), la dommastruma helpistino de la edzino de Einstein, klare memoras pri la sinteno de Einstein al Esperanto. Sur p. 107 de la libro troviĝas jena dialogo kun la aŭtoro Herneck (FH), [kiu enŝovas koncizan klarigan komenton]:

FH: Se mi bone memoras, vi iam menciis, ke Einstein interesiĝis pri Esperanto.

HW: Pri tio sinjoro profesoro multe simpatiis, por tiu ĉi lingvo, kiu devus servi por ĉiuj kiel interkomprenilo. Pri tio oni ofte parolis en Haberlandstrasse. Pro tio mi entute scias pri Esperanto.

Komento de Herneck-DB: La demando de artefarita mondlingvo, kiu devus servi kiel internacia helplingvo, estis ankoraŭ vigle diskutata dum la tiamaj jaroj, eĉ se ne tiom forte kiom antaŭ la unua mondmilito. Siatempe la kemiisto kaj Nobelpremiito Wilhelm Ostwald emfaze pledis por iu plibonigita Esperanto, “Ido”, kiun li rekomendis por apliko en la scienca literaturo. Oni rekomendis traduki en tiun ĉi artefaritan lingvon almenaŭ resumojn de artikoloj en fakaj revuoj. Sed li ne sukcesis pri tiu propono.

FH: Ĉu Einstein mem estis esperantisto? Ĉu li lernis kaj parolis Esperanton?

HW: Tion mi bedaŭrinde ne scias. Sed mi scias, ke sinjoro profesoro forte interesiĝis pri tio.

FH: Parolante pri la malfaciloj, kiujn Einstein havis kun la naturaj fremdlingvoj kaj pri lia intereso pri Esperanto, ni tute perdis la fadenon al la unua vojaĝo al Pasadena...

Poste la konversacio turniĝas al alia temo.

La impreson, ke Einstein favoris Esperanton, ankaŭ subtenas alia fonto: En La Wachsmann-raporto — informoj de arkitekto de Michael Grüning (Berlin: Verlag der Nation 1988), la arkitekto i.a. de la domo de Einstein en Caputh (ĉe Berlin), Konrad Wachsmann, memoras lige al la vizio de Einstein pri monda registaro jene (p. 132): Einstein pensis pri oficiala lingvo por la tuta mondo, ekz. Esperanto de Zamenhof. Ĉiuj aliaj lingvoj pluekzistu kaj same la kulturoj.

Anglic

Ĉirkaŭ la jaro 1930 R. E. Zachrisson, sveda profesoro pri angla filologio, publikigis planlingvan projekton kun la nomo “Anglic”. Ĝi baziĝas je la angla sed havas simpligitan ortografion. Komence de la 30-aj jaroj oni forte varbis por Anglic. Oni ankaŭ klopodis gajni la subtenon de konataj intelektuloj. Albert Einstein subtenis ĝin, kio vekis negativajn komentojn en la esperantista gazetaro. Tiam, ok jarojn post la 3-a SAT-kongreso, ŝajne Einstein ankoraŭ iom memoris pri sia honora prezidanteco. Almenaŭ li probable akceptis iun tian atentigon de la esperantistino Margarete Upmann el Berlin kaj reagis al ŝia demando en letero de la 7-a de oktobro 1931 (Caputh ĉe Potsdam): Vi tute pravas. Ja al mi estas tre malagrable, ke oni metis mian nomon en la kuntekston kun la Anglic-movado. Tio okazis ne tute sen mia kulpo, ĉar mi esprimis min favore pri la plano. Mi tamen vere devas diri al mi, ke mi komprenas tro malmulte pri tiaj lingvaj problemoj, por povi juĝi. Do estas devo, lasi juĝi la juĝkapablulojn. Estonte mi detenos min de ĉiu opini-esprimo.

D-ro Talmey kaj Arulo

Post la menciita letero apenaŭ pasis du jaroj, kaj Einstein tamen sin esprimis denove pri la problemo de internacia helplingvo. En 2004 prof. Humphrey Tonkin transdonis al la Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno dokumentojn el la postlasaĵo de la usonano d-ro Max Talmey, okulisto kaj aŭtoro de diversaj publicaĵoj pri matematikaj kaj fizikaj problemoj, en kiuj li ankaŭ klopodis popularigi la relativec-teorion. Ĝis 1909 Talmey estis esperantisto. Li poste transiris al Ido. Ekde 1925 li publikigis eseojn pri sia projekto “Arulo” (foje ankaŭ kun la nomo “Ilo” aŭ “Gloro”), kiu estas tre proksima al Ido. Talmey konis Einstein el la tempo de komuna frekvento de la sama gimnazio. Ili korespondis. En letero de 17.3.1933 (Novjorko) Einstein reagas al ricevitaj priplanlingvaj eseoj de Talmey: “Mi legis kun multe da intereso viajn publicaĵojn pri internacia aŭ pli bone racia helplingvo. Mi estas konvinkita, ke la publikigo de via libro pri tiu temo estus tre dezirinda kaj trovus grandan intereson ĉe tiuj, kiuj estas proksimaj al la problemo. Mi sentas la bezonon tion komuniki al vi tuj nun; alian fojon, se mi havos pli da trankvilo, mi volonte skribos al vi pri aliaj aferoj, ankaŭ pri personaj”.

La planita libro de Talmey pri internacia lingvo, al kiu aludas Einstein, ŝajne neniam aperis. Almenaŭ mi ne trovis koncernajn bibliografiajn informojn.

Konklude

Ŝajnas, ke Einstein ne povis esti tiom kontraŭ la ideo de internacia lingvo (aŭ, kiel li skribas “racia” lingvo), kiom li asertas en la citita letero al Solzbacher. Post la transpreno de la honora prezidanteco por la SAT-kongreso en Kassel (1923) la mondfamulo eble tro ofte estis petita de esperantistoj sin esprimi favore. Tio povas havi nur negativan efikon. Tamen hejme oni parolis pri la lingvo. Ankaŭ la riproĉo pro Anglic certe ne plaĉis al li, do li volis esti pli singardema. Tamen li ja pozitive reagis al la publicaĵoj de sia kungimnaziano. Ĉu nur pro ĝentileco? Restas demandoj.

Detlev Blanke

Malferma Tago

Omaĝo al oficeja jubileo

La Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA sabaton, la 26-an de novembro, omaĝis la 50-an datrevenon de la translokiĝo de la sidejo de UEA al Roterdamo. Ekde novembro 1955 la CO troviĝas en la nederlanda metropolo, kies animon “ornamas filozofia saĝo, aŭdaca praktikemo kaj senfina kuraĝo”, kiel Ivo Lapenna skribis en la revuo Esperanto, anoncante la ekfunkcion de la asocia centro en la nova loko.

Kun la unua, Ĝeneva epoko de la sidejo, la publiko konatiĝis per la prelego de historiisto Ziko Sikosek pri la tiama direktoro Hans Jakob. Poste Johano Rapley, la lasta gvidanto de la oficejo en la apud-Londona vilaĝo Heronsgate, prilumis tiun mezan periodon de la Centra Oficejo. En formo de intervjuo, kiun gvidis Sikosek, prezentis siajn rememorojn Glauco Pompilio, iama KKS, kiu komencis sian oficistan servon en la unua, luita domo de UEA en Roterdamo, kaj Victor Sadler, kiu laboris en la nuna domo du jardekojn kiel redaktoro, oficeja direktoro kaj ĝenerala direktoro.

En la antaŭa tago ekstreme aĉa vetero atakis Nederlandon kaj paneigis la trafikon sur fervojoj kaj aŭtoŝoseoj. En la sabato de la Malferma Tago kelkaj fervojlinioj estis ankoraŭ rompitaj kaj partoj de la lando plu restis sen elektro. Malgraŭ la malfavoraj kondiĉoj la laborantoj de la CO havis cent vizitantojn el 12 landoj. La ĉefgasto estis la prezidanto de UEA, Renato Corsetti, kiu vigle diskutis kun aŭskultantoj pri la taskoj kaj defioj, kiujn aktuale frontas UEA. Novaĵo en la programo estis la ludo-tago de Nederlanda Esperanto-Junularo, kiu ebligis pasigi tempon per diversaj tabloludoj.

Sukcesa estis la tago por la Libroservo de UEA, kiu vendis librojn kaj aliajn varojn por 2522 eŭroj. Denove la plej furora verko estis Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker, kiun akiris 10 vizitantoj. Ĝin sekvis, kun po 9 ekzempleroj, la plej novaj eldonaĵoj de UEA, lanĉitaj en tiu ĉi Malferma Tago: Etimologia vortaro de la propraj nomoj de André Cherpillod kaj Lumo, mallumo kaj kelkaj memoroj, libreto kun la prelego de Marjorie Boulton en la Malferma Tago en novembro 2004. En 6 ekz. vendiĝis la utopia novelo Klaŭstralio de István Bejczy, kies tradukinto István Ertl mem prezentis la libron. De Taglibro de mia frato (C. Pressburger), Historio de Esperanto (A. Korĵenkov) kaj La unufoja lando (T. Venclova) estis venditaj po 5 ekz.

Dum la tuta Malferma Tago laboris kun siaj kameraoj Petro Baláž kaj Francisco Veuthey, kiuj registris scenojn de la tago por dokumenta filmo. La filmo prezentos ankaŭ la vivon de la Centra Oficejo. Oni antaŭvidas lanĉi ĝin en aprilo.

(GaKo)

Sep bibliotekoj ricevis Thorsen-apogon

La estrarano de UEA pri kulturo Claude Nourmont kaj ĝenerala direktoro Osmo Buller asignis subvenciojn al sep Esperanto-bibliotekoj el la rimedoj de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

UEA disdonas ĉiujare ekde 1997 subvenciojn el la monsumo, kiun la konata dana esperantista paro donacis por pliriĉigi la kolektojn de bibliotekoj, kiuj ne estas financataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco.

En 2005 disponeblis 1000 eŭroj. Al Slovakia Esperanto-Biblioteko oni asignis librojn je la valoro de 80 eŭroj. Triesta Esperanto-Asocio (Italio), Kultura Centro de Esperanto (Campinas, Brazilo) kaj Fonduso Cesar Vanbiervliet (Kortrijk, Belgio) ricevis po 100 eŭrojn. Provinca Filio Havano de Kuba Esperanto-Asocio ricevis 195 eŭrojn kaj Esperanto-Societo “Cele-kula” (Niš, Serbio) 200 eŭrojn. La plej grandan subvencion, 225 eŭrojn, ricevis Hubei-a Esperanto-Asocio (Ĉinio).

Petoj pri subvencioj en 2006 devos atingi la Centran Oficejon ĝis la 15-a de oktobro. Kun la peto necesas sendi liston de dezirataj libroj, kiuj estu ordigitaj laŭ dezirindeco.

Lingva situacio en Eŭropo

La unua eŭropa forumo pri plurlingvismo

La 24-an kaj 25-an de novembro 2005 okazis en Parizo, en prestiĝaj lokoj kiel la Supera Porinstruista Altlernejo kaj la Senatejo en Palaco Luxembourg, la forumo nomata Premières Assises européennes du Plurilinguisme, t.e. la unua eŭropa forumo pri plurlingvismo.

Organizis ĝin ASEDIFRES, asocio por progresigi la eŭropan identecon, kaj kelkaj partneraj asocioj. La celo estis kunvenigi diversajn respondeculojn el la politika, administra, ekonomia, pedagogia kaj lingvika medioj por pritrakti la temon Kulturaj lingvoj, komunikaj lingvoj: defio de tutmondiĝo.

Unueco en diverseco estas la devizo de Eŭropa Unio. Plurlingvismo kaj respekto al la kultura diverseco estas nepraj kondiĉoj por aktiva eŭropa civitaneco. Kontraŭ la monopolo de unusola komunika lingvo necesas subteni plurlingvismon bazitan sur “kulturaj lingvoj”. Pri tiaj aferoj oni debatis ankaŭ dum la ĵusa NITOBE-simpozio, do la temoj ne sonis fremde al esperantistaj oreloj.

Kiam antaŭ pluraj monatoj ASEDIFRES lanĉis alvokon por kontribuoj al tiu forumo, pluraj esperantistoj proponis prelegon, kie ili klare menciis Esperanton en la resumo de sia kontribuo. Ĉiuj estis rifuzitaj. Tamen eblis ĉeesti kiel simpla partoprenanto, kaj inter la ĉ. 200 aliĝintoj estis pluraj esperantistoj. C. Nourmont aliĝis nome de UEA, pluraj nome de E-D-E (Eŭropo - Demokratio - Esperanto), partio kiu prezentiĝis ĉe la eŭropaj balotoj en Francio, kaj kelkaj individue.

La temo estis traktita laŭ tri subtemaroj, debatitaj en apartaj atelieroj:

  • plurlingvismo en ties ekonomia kaj kultura dimensio
  • lernado de lingvoj dum la tuta vivo
  • lingvoj en la internaciaj rilatoj.

La enkonduka prezento enhavis la kutimajn forviŝojn de artefaritaj lingvoj, sensukcesaj, senkulturaj… Inter la podianoj de la inaŭgura sesio sidis Robert Phillipson kaj Charles Durand.

La surprizo venis de Charles Durand. La invitintoj certe atendis de la direktoro de Franca Instituto pri Informadiko en Hanojo, ke li parolos je la gloro de franca lingvo. Lia kontribuo en alia sesio estis pri Scienco pagas imposton pro la unulingveco — pri kio li pli-malpli intervenis en la NITOBE-simpozio ĉi-somera. Sed Charles Durand tuj anoncis ke li parolos en sia propra nomo, do tute ne en la nomo de sia Instituto. Kaj kio estis la konkluda parto de lia prelego? Ke fronte al tiuj lingvaj problemoj, ekzistas lingvo facila, kun simpla gramatiko, kiu funkcias jam de jardekoj... Mi precizigu la ĉefan aferon: li parolis dum pluraj minutoj pri tiu lingvo, sen nomi ĝin. Li sciis ke ĝi estas tabua vorto.

La posta preleganto kompreneble tuj prononcis la tabuan vorton, kun kelkaj malestimaj komentoj.

Plej interesa por la esperantistoj estis evidente la tria temo.

Mi ĉeestis la atelieron kie estis prelegontaj i.a. Seán Ó Riain, R. Phillipson, K. Gawlitta, do subtenantoj de Esperanto. En la publiko ĉeestis 4 aŭ 5 aliaj esperantistoj. Konsiderante, ke estis apenaŭ kvardeko da homoj en la salono, estis forta proporcio de esperantistoj kaj simpatiantoj.

Post prelego de S. Ó Riain, la kunvenestrino komentis: ni ne volis paroli pri Esperanto kiam ni preparis la kunvenojn, sed en tia formo, kiel vi prezentas la aferon, ĝi estas tute akceptebla kaj interesa.

Iuj esperantistoj intervenis en eble tro pasia maniero post la prelego de Sean Ó Riain, sed fine ili pravis. La reagoj ne estis malpli pasiaj flanke de la neesperantistoj. Verŝajne ĝi estis la plej vigla debato de la tuta Kunsidaro. Fine estis komento de iuj: Ni havas nenion kontraŭ Esperanto, sed kiu rilato kun plurlingvismo? En tiu ĉi forumo, kiu pristudas multlingvecon ĝenerale, kial oni dediĉus pli da tempo al promocio de Esperanto ol al promocio de la franca aŭ iu ajn specifa lingvo? Kiel unu plia lingvo solvus problemon de multlingveco, kaj kiom da tempo necesus por ekakceptigi al niaj politikistoj la ideon de Esperanto? Mankis bedaŭrinde la tempo por pli ĝisfunde debati kaj klarigi tion.

Ĉe la fina dokumento kaj konkludoj, la raportanto Marianne Lederer ja menciis la viglan pasian debaton pri Esperanto... Ankaŭ la plendojn, ke interne de iuj eŭropaj institucioj oni ne respektas la egalecon de lingvoj: dunganoncoj estas por English native speakers (denaskaj anglalingvanoj). Sed plej grave, estis akceptita la propono el la prelego de S. Ó Riain, fari eksperimentojn pri la propedeŭtika valoro de Esperanto.

Dum la reprezentanto de la franca ministro pri kulturo kaj komunikado diris la kutimajn ŝablonajn vortojn pri la streboj de Francio al plurlingvismo, bela teorio ne aplikata, estis tre interesa interveno de franca deputitino el Polinezio, kiu raportis, ke nun oni reenkondukis la lokajn polineziajn lingvojn, por ke la infanoj tie retrovu sian kulturan identecon kaj tiel pli bone lernu la francan lingvon, anstataŭ fuŝparoli en la familio fremdan lingvon.

Lasta surprizo venis, kiam parolis la delegito de CFTC (sindikato de la kristanaj laboristoj) Jean-Loup Cuisiniez. Vigle, tre aŭskultate, plej aŭskultate, ĉar li ne parolis en akademia pompa stilo, sed en vera, vereca, vigla stilo, pri la longdaŭra subfosa konkerado de la angla lingvo en Francio. Li parolis ankaŭ pri la proceso de la dungitoj de la entrepreno GEMS (General Electric Medical System) kontraŭ sia firmao, kies laborlingvo estas nur la angla. Ili plendis pro devigo, ke ĉiuj instrukcioj, internaj notoj... eĉ inter franclingvaj dungitoj estu en la angla, kaj ili gajnis, sed la firmao apelaciis, kaj estos denove proceso la 26-an de januaro 2006. Kaj, jen la ĉerizo sur la kuko, li menciis, ke la sindikatoj subtenis la dungitojn, kaj ke ili estis helpataj de la Esperanto-Movado en la manifestacioj. Do certe Esperanto faris tie etan paŝon al plena agnosko.

C. Nourmont

La Esperantomuzeo en Vieno en nova vesto

La Aŭstria Nacia Biblioteko investis kelkcentmil eŭrojn por doni al la Esperantomuzeo kaj la Kolekto por Planlingvoj tute modernan hejmon. Tio estas por ni instigo prezenti en serio tiujn unikajn institutojn, kiuj gardas la kulturan heredon de Esperanto kaj prezentas ĝin al internacia publiko.

Ekde la unua de decembro 2005 du gravaj ŝtataj Esperanto-institucioj ree estas alireblaj por la publiko: la Esperantomuzeo kaj la Kolekto por Planlingvoj de la Aŭstria Nacia Biblioteko en Vieno. En Herrengasse 9, tute en la centro de la urbo, inter la Ministerio por Internaj Aferoj kaj la Ministerio por Eksteraj Aferoj, situas la nove adaptita Palaco Mollard, en kiu ekloĝis kvar sekcioj de la Aŭstria Nacia Biblioteko. Kaj tie la Esperantomuzeo trovis sian novan hejmon kune kun la tutmonde fame konata Kolekto por Muziko kaj la unika Muzeo de Tergloboj.

La lastaj dek jaroj estis krizaj por la Esperanto-movado. La politikaj ŝanĝoj alportis novajn sociajn strukturojn, kiuj certagrade estas malpli favoraj por nia lingvo. Ne malmultaj grandaj Esperanto-asocioj kaj -entreprenoj suferis redukton de sia aktivado.

La jaroj ĉirkaŭ 2000 estis tre danĝeraj por la Esperantomuzeo. Fakte oni ne bezonis timi pri la biblioteka havaĵo, ĉar ĝi estas ja en la posedo de la Aŭstria Biblioteko kaj kiel tia neniel forigebla. Firmaj leĝoj protektas niajn objektojn. Sed jes, oni devis timi pri la memstareco de nia instituto. Sed ni elturniĝis el tiu kriza situacio fortaj kiel neniam antaŭe. Ni atingis la maksimumon de la atingeblo, deklaras Herbert Mayer, la direktoro de la Muzeo.

Sur 90 la nova Esperantomuzeo montras sin tute hodiaŭa: apud tradiciaj vitrinoj funkcias ses komputilaj instalaĵoj kaj prezentas diversaspekte la Internacian Lingvon. Per ludaŭtomato ekzemple la vizitantoj povas facile lerni la bazajn gramatikajn principojn de Esperanto. Ke arta lingvokreado ne nur koncernas Esperanton, sed ankaŭ naciajn lingvojn, montras komputila instalaĵo per ekzemploj de artefaritaj vortoj el la germana kaj la angla lingvoj. Filmo donas informon pri la historio de Esperanto. Konciza, sed facile komprenebla enkonduko rakontas al la publiko la fascinajn aspektojn de la propedeŭtika valoro de Esperanto, kiujn pruvis multjaraj eksperimentoj de la Kibernetika Instituto de la Universitato de Paderborn.

Unu komputila instalaĵo estas preskaŭ komplete dediĉita al UEA: Speciala programo montras la praktikan aspekton de nia lingvo: sur ekrano movebla mondomapo peras ideon pri la funkcio de la Pasporta Servo, de la delegita reto de UEA kaj de ties organiza laboro, de la Universalaj kongresoj. Tiuj iloj de moderna muzeoteknologio kombiniĝas kun tradiciaj vitrinoj, kiuj prezentas per libroj, manuskriptoj, fotoj, muzeaj objektoj kaj insignoj la historion de Esperanto kiel fenomenon firme ligitan al la kultura kaj politika historio de la homaro: jen la unua libro de Esperanto, mane pentritaj kaj skribitaj gazetoj el la militkaptitejoj ĉirkaŭ 1919 kaj la manuskripto de la sekretario de Tolstoj, Victor Lebrun.

Ofta, sed ne tre konata fenomeno ekster Esperantujo: Esperanto-vortoj ne malofte servas kiel produktonomoj: Amo, Skribo, Mirinda, Movado, Rado... Tuta vitrino estas dediĉita al tiaj produktoj kaj peras al la vizitantoj la scion, ke la lingvo Esperanto estas tiel bela, ke ĝi funkcias kiel fonto por vastekonataj kaj efektivaj komercobjektoj. Kaj buntaj afiŝoj historiaj, sed ankaŭ kelkaj aktualaj peras belan optikan impreson de la muzeo.

Krom la ampleksigo de la prezentita temaro, la muzeo ofertas plian servon: Ĝi estos ekde nun vizitebla ankaŭ sabate, funkciante dum la sekvaj tagoj:

Lunde, merkrede, marde, vendrede, sabate 10h00 — 14h00, ĵaŭde 15h00 — 19h00.

[FORIGITA!: bildo]

La Esperantomuzeo trovis sian novan hejmon en la Palaco Mollard, sur la strato Herrengasse 9, en la centro de Vieno.

Loke — Fake — Persone

BRAZILO: La 18-an de septembro Taguatinga Esperanto-Klubo en Brazilo okazigis la 8-an Esperanto-Renkontiĝon de Taguatinga, kun la rekorda ĉeesto de 205 homoj. La ĉeftemo de la renkontiĝo estis: Esperanto en la mondo. Dum la unutaga evento okazis prezentado de la filmo Esperanto - respekto en ĉiuj lingvoj de la brazila ĵurnalisto Eduardo Garces, prelego pri la ĉeftemo fare de Lício de Almeida Castro, eksprezidanto de Esperanto-Asocio de Braziljo kaj de Brazila Esperanto-Ligo, arta spektaklo fare de profesiaj kaj amatoraj artistoj, teatra ensemblo de Lernejo Lazaro Ludoviko Zamenhof prezentis la teatraĵeton “La muŝo”, kantis Flávio Fonseca kaj aliaj. La renkontiĝon ĉeestis ŝtataj aŭtoritatuloj — deputito Izalci Lucas, Ŝtata Sekretario pri Scienco kaj Teknologio de la Registaro de la Federacia Distrikto (Braziljo) kaj José Humberto Pires de Araújo, Administranto de la Regiono Taguatinga.

(Carlos Maria)

ĈINIO: En la Fakultato pri Internacia Turismo de Ĉina Universitato de Administrado kaj Softvaro en Pekino komenciĝis la 17-an de septembro 2005 Esperanto-kurso. Por pli ol cent studentoj ĝin gvidas s-ro Cui Jiayou. S-ino Lordanka el Anglio, s-ro Elvis el Niĝerio kaj du ĉinaj samideanoj vizitis la kurson kaj faris paroladon pri lernado kaj aplikado de Esperanto. Kontaktu ilin: c...@yahoo.com.cn.

SERBIO KAJ MONTENEGRO: En Kragujevac Saŝa Pilipović organizis Esperantan vesperon en Biblioteko. Ĝin ĉeestis Tereza Kapista, Cseh-metoda instruisto, kiu parolis pri sia instruado en Afriko. Saŝa Pilipović kaj Slavica Radulović parolis pri siaj aktoraj laboroj. Saŝa jam aktoris en sep kongresoj. Slavica aparte parolis pri siaj impresoj dum la Litova UK. Ŝi estis profunde kortuŝita pro la internacia etoso. Post la renkontiĝo en la biblioteko de Kragujevac la urba televido montris kelkajn segmentojn pri la vespero, sekve de kio multaj telefonis al la redakcio kaj petis pliajn informojn pri Esperanto. Post du tagoj okazis unuhora televida elsendo pri Esperanto. Dum tiu elsendo la organizantoj menciis ke Esperanton eblas lerni ankaŭ en Kragujevac. Post kvar tagoj aliĝis dek kvin personoj al la kurso. La kurso intertempe finiĝis kaj Tereza ĝojas, ĉar la kursanoj estas plejparte studentoj. Dek el ili jam aliĝis al la SAT-kongreso, kiu okazos en Beograd en aŭgusto 2006. La prelego pri Afriko instigis la homojn ke ili voku Tereza instrui ankaŭ en la propra lando. Dank’ al afrikanoj do en Kragujevac estas dek kvin nova junaj esperantistoj.

(D. J.)

KATALUNIO: De la 16-a ĝis la 18-a de septembro (vendredo ĝis dimanĉo) okazis la t.n. Esperanto-Tagoj de Barcelono. La tradicia renkontiĝo de Kataluna Esperanto-Asocio fariĝis 80-homa kongreseto, danke al la impeto de Kataluna Esperanto-Junularo. La Esperanto-Tagoj sekvis la strukturon de la marta renkontiĝo en Mataró: ili estis senpagaj kaj malfermitaj al la publiko. Sabate, kiam disvolviĝis la kerno de la programo, okazis tri samtempaj aranĝoj planitaj por tri malsamaj lingvoniveloj: plenaj komencantoj, progresantoj kaj fluaj parolantoj. Partoprenis homoj ĉiuaĝaj, de 17 ĝis 71 jaroj; el la tuta kataluna landaro kaj eksterlandanoj el sep malsamaj naciecoj; delongaj esperantistoj, memlernantoj por la unua fojo aŭdintaj Esperanton, mezlernejanoj verkantaj klaslaboraĵojn pri Esperanto kaj scivolemuloj. La aranĝo pruvis, ke la marta sukceso ne estis mirindaĵo, sed ke la okulfrapa kresko havas solidan grundon post plurjara laboro. Novaj homoj serioze ekaktivas: dum la aranĝo okazis ne nur dudeko da kursoj, prelegoj, diskutoj kaj du ekskursoj, sed estis tempo ankaŭ por renkontiĝo de liberecanoj, kunveno de valenciaj aktivuloj, ateliero por novaj Indymedia-tradukantoj kaj asembleo de KEJ, kie nova estraro estis elektita. Pri la renkontiĝo aperis informo en la kvartala gazeto kaj aktivulo estis intervjuita dum kvaronhoro en radio.

Hektor Alos i Font

ĈEĤIO: En la studprogramo de la Pedagogia fakultato de Universitato Masaryk en Brno estas inter la elekteblaj studobjektoj ankaŭ Kleriga kibernetiko, instruata esperantlingve. Por la ĉiaŭtuna semestro registriĝis en ĝi 18 studentoj. Kiu ne konas Esperanton, povas lerni ĝin ĉe alia elektebla studobjekto de la Pedagogia fakultato, en kiu nun registriĝis 38 studentoj de diversaj fakultatoj. Kunlaboro kun eksterlandaj universitatoj, kie estas instruata Esperanto, povus komenciĝi en 2006 en Somera Esperanto-Tendaro en Lanĉov.

(Inĝ. J. Vojáček)

SENEGALIO: Alphonse Diatta, prezidanto de Senegala Esperanta Asocio (S.E.A.), serĉas kontaktojn kun Esperanto-asocioj en Orienta Eŭropo. Li partoprenis sian unuan Universalan Kongreson en Varsovio en 1987 kaj estis ankaŭ en Budapeŝto kaj Zagrebo. Li ĝojatendas bonajn amikecajn rilatojn kun Esperanto-asocioj. Adreso: S-ro Alphonse Diatta, B.P. 21231 Dakar-Ponty, SN-Dakar, Senegalio/Sénégal.

KROATIO: Zagrebaj esperantistoj festis la ĉi-jaran tagon de la Esperanta libro la 7-an de decembro en la librovendejo Profil, prezentante al la zagreba publiko “La Zamenhof-straton” de Roman Dobrzyński. La urbestro de Zagrebo Milan Bandić ĉeestis la feston kun la estro de la zagreba kulturfako Pavle Kalinić. (La urbestro alvenis post kiam Kroata Esperanto-Ligo sendis al li la koncernan kroatan libron kun la informo pri tradukoj de la libro plurlingven kaj kun la invitilo por la librolanĉo. La libro estis sendita ankaŭ al pluraj politikistoj. La prezidento de Kroatio Stjepan Mesić dankis letere pro la donacita La Zamenhof-strato). Pri la lanĉita libro parolis la eldonisto Damir Mikuličić kaj la tradukisto Domagoj Vidovic. Fragmentojn el la verko legis Vida Jerman. Spomenka Štimec prezentis la tutan projekton pri la tradukado de La Zamenhof-strato en aliajn lingvojn. Estis ekspoziciataj la japana, litova, pola, Esperanta, kroata kaj ĉeĥa eldonoj. Anoncita estis la slovena eldono, kiu aperos en Maribor kaj la slovaka eldono, kiu aperos en Martin. Kroata Unuiĝo de Nevidantaj Esperantistoj anoncis ke la kroata traduko de la libro aperos en 2006 en surbendigita formo en la eldonejo por surbendigitaj libroj ĉe la Blindulasocio. Estis menciite ke oni tradukas la libron krome en la portugalan, la latvan kaj la estonan kaj ke la hungara traduko serĉas sian eldoniston. Estas preparata ankaŭ franca traduko. Kroata televido filmis pri la evento, aparte interesiĝante pri la personeco de la nepo Zamenhof. Familia radio elsendis pri ĝi. La ĉi-jaran zagreban Zamenhof-tagan feston partoprenis 60 ĉeestantoj, inkluzive reprezentantojn de la Pola Ambasadejo en Zagrebo, al kiuj estis donacita pola ekzemplero de la libro.

S. Štimec

KOREIO: La biografio de L.L. Zamenhof estas elektita kiel “Rekomendinda libro al junuloj por 2005”. Korea Eldonkulturo-Asocio kaj Korea Eldonkulturo-Evoluiga Fondaĵo kune elektis la libron La Homo kiu defiis Babelon (Korea-lingva versio), de René Centassi kaj Henri Masson, tradukitan de Korea Esperanto -Asocio, kaj eldonitan en oktobro 2005 de Hankuk-Universitato de Fremdaj Studoj. Korea Eldonkulturo-Asocio estas oficiala asocio de ĉiuj eldonejoj en Koreio. Entute estis elektitaj 33 libroj, rekomendindaj al junuloj. Inter ili estas 4 libroj pri socikulturo, kaj La Homo kiu defiis Babelon estas unu el ili. La elekto signifas, ke la libro povas havi sur sia kovrilo la markon de rekomendinda libro, kaj ĉiuj universitataj kaj publikaj bibliotekoj devas ĝin aĉeti.

ĈINIO: Ĉina Esperanto-Ligo fondis Turisman Fakon por akcepti esperantistojn kaj amikojn el diversaj landoj de la mondo. La Turisma Fako povas helpi rezervi hotelon, flugbileton kaj aranĝi ekskursojn. Interesiĝantoj pri la historio, kulturo, manĝaĵoj kaj aliaj aferoj en Ĉinio povas kontaktiĝi kun s-ro Shi Guang, oficisto de la Turisma Fako. Li povas helpi al esperantistoj ĝui agrablajn tagojn en Ĉinio. Krome, la Turisma Fako esperas kunlabori kun turismaj servoj de diversaj landoj. Retpoŝto: c...@163.com, c...@sina.com.

TAJVANO: Kadre de la ekster-kursara agado ekde la pasinta septembro ekzistas Esperanto-kurso en la mezalta lernejo, kie Reza Kheir-khah instruas la anglan. La lernejo nomata Ping Rong High School estas unu el la plej grandaj en sudo de Tajvano kun ĉirkaŭ 3000 studentoj. Pasintjare la kurso havis 14 studentojn, el kiuj nur 4 finis la kurson. Ĉi-jare 24 aliĝis al la kurso kaj ili estas pli bonaj studentoj, se konsideri ilian fakon kaj ankaŭ la nivelon de la kono de fremdaj lingvoj. La aĝo de la studentoj estas 15-17 jaroj. La grupo bonvenigas interklubajn interlernejajn kaj kontaktojn: R...@yahoo.com.

Nova sekretario por la CO

La posteno de oficeja sekretario en la Centra Oficejo de UEA restis vaka post la emeritiĝo de s-ino Atie van Zeist en majo ĉi-jare.

Intertempe la Ĝenerala Direktoro de UEA dungis por tiu posteno s-ron Ralph Schmeits, kiu eklaboris la 1-an de novembro. S-ro Schmeits estas 26-jara aktivulo de Nederlanda Esperanto-Junularo. Kun unujara kontrakto li deĵoros kvar tagojn semajne. S-ino van Zeist plu helpas pri sekretariaj taskoj kiel volontulo unu tagon semajne.

Recenzoj

Modelo de profesieco kaj amo

Ilustrita frazeologio. Sabine Fiedler. Ilustris Pavel Rak. Dobřichovice: KAVA-PECH. 2004. 136p. 21cm. ISBN 8085853574. Prezo: € 12,90

Ni ne havis ĝis nun en Esperantujo ĉi-specan popularan verkon: frazeologiaĵoj (parolturnoj, proverboj ktp) ilustritaj per plaĉaj kaj spritaj desegnoj. La libro aspektas jene: sur ĉiu paro da paĝoj aperas maldekstre po unu proverbo aŭ parolturno kun du-tri ekzemplaj citaĵoj el revuoj aŭ libroj por aŭtor(itat)igi ĝin; dekstre aperas granda humura desegno kaj ekvivalentaj esprimoj en tri-kvar aliaj lingvoj, ne ĉiam la samaj, tamen preskaŭ ĉiam eŭropaj. Estus tre interese plivastigi la lingvoliston por eventuala dua eldono.

Mi trovas ĉi libron facile vendebla, kaj ĝi eble helpos klerigi la nekleriĝeman esperantistaron (des pli bone). Veraj interesatoj pri frazeologio prefere sin turnu rekte al la ĉiam aminda Proverbaro Esperanta de Zamenhof, al la same aminda Faktoj kaj Fantazioj de Boulton — kies disaj proverboj ĉarmas kaj elegantas — kaj akcesore ankaŭ al la ekzemplo-frazoj de PIV. Survoje kaj enkonduke situas Ilustrita frazeologio de Fiedler, kiu ja povus veki intereson pri frazeologio ĉe kelkaj komencantoj kaj progresintoj.

Mi ja rekomendas ĉi libron: tre bonvenas la alfabeta ordo laŭ la ĉefa substantivo kaj ankaŭ la indekso en la komenco. Mi tre ŝatas, ke la aŭtorino regule mencias eventualan aperon en Proverbaro Esperanta kaj en PIV. Ŝi ĉiam mencias ankaŭ fontojn, kvankam bedaŭrinde ili ne ĉiam estas personaj sed foje nur revuaj sen plia klarigo: koni la nacianecon aŭ la gepatran lingvon de fraz-aŭtoro ja tre helpus spuri eblan nacilingvan paŭson. Tre ŝatindas ankaŭ la aperigo de kelkaj pure Esperantaj parolturnoj, nome Iri glite kaj glate (p. 46), Kredu min, sinjorino (p. 114) kaj Jam temp’ está (p. 128).

Foje aperas parolturnoj, kiuj ne fidele sekvas la vortumon en la Proverbaro Esperanta. Ekzemple, Fiedler proponas Sinki en forgeson (p. 36) anst. la Proverbaran Formeti la aferon en la keston de forgeso; Al iu hirtiĝas la haroj (p. 40) anstataŭ la Proverbaran La haroj streĉiĝas kaj Elverŝi sian koron (zamenhofa esprimo, p. 62) anstataŭ la Proverbaran Malkovri antaŭ iu sian koron. Eble la aŭtorino faris tion ĉar: (a) ŝi volis fidele speguli la veran uzadon de la frazeologiaĵoj; (b) ŝi adaptetis por la nacilingvaj tradukoj, aŭ (c) ŝi ne reale registris la Proverbaran formon en la fakte uzata Esperanto.

Kompreneble ne ĉio en la libro ronde perfektas. Fiedler parolas en la enkonduko pri la influo de la gepatra lingvo kaj ekzemplas per la Proverbara Unu hirundo printempon ne alportas, kiu buŝe de esperantistoj povas fariĝi Unu hirundo printempon ne farasUnu hirundo ne sufiĉas por anonci la printempon. Laŭ mi — kaj ŝajne ankaŭ por la aŭtorino — tiaj paŭsoj estas nerekomendindaj... Sed sur p. 44 Fiedler proponas kiel samrangan varianton Unu hirundo ne faras someron, kiu ja estas denove simpla paŭso de la eŭropaj lingvoj... (Parenteze, ankaŭ la aŭtorino montras gepatralingvan influon en sia enkonduko, ekz. traduk-transprenaĵoj anst. paŭsoj, fremdlingvojn anst. fremdajn lingvojninter alie anstataŭ interalie).

Mi same ne komprenas kial sur p. 110 (el sango kaj karno) la aŭtorino rimarkas, ke pro etnolingvaj influoj oni trovas ankaŭ el karno kaj sango. En mia gepatra lingvo oni uzas neniun el ambaŭ: Ĉu mi devas do dedukti, ke el sango kaj karno pli bonas ol el karno kaj sango? En la du sekvaj ekzemplaj frazoj aperas ambaŭ formoj; bedaŭrinde, la du aŭtoritataj fontoj en la paĝo estas senaŭtoraj (La Gazeto 63 kaj Fonto 244), kaj ni do ne povas scii, ĉu estas frazoj de imitindaj bonaj aŭtoroj aŭ de sinjoro Ajnulo ĵus lerninta Esperanton. Necesas nur konsulti en PIV 2 la vortojn sango kaj karno por trovi kvin zamenhofajn esprimojn kun la sinsekvo karno-sango: ricevi karnon kaj sangon; ŝia infano, ŝia propra karno kaj sango; mi ne plu deziros, ke vi (pupoj) ricevu karnon kaj sangon; ne karno kaj sango, sed la koro faras nin patroj kaj filoj; vi estas lia karno, lia sango. Ĉu eble ankaŭ Zamenhof uzis tian ordon pro etnolingvaj influoj?

Tiuj makuletoj tamen ne malplivalorigas la libron, kiu — enhave, bilde, preseje — estas modelo de profesieco kaj amo al nia lingvo. Dankon, Fiedler!

Antonio Valén

Ne nur-angla Eŭropo

Une langue pour l’Europe? Mais oui! Pour sauver les langues de l’Europe. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2003. 79p. 21cm. ISBN 2906134643. Prezo: € 4,50

Jam en 1995 A. Cherpillod verkis rimarkindan broŝuron, Espéranto ou Babel, kiu estas, laŭ mi, la plej valora, konvinka kaj trafa enkonduko al Esperanto por scivolema persono, kiu deziras informiĝi.

Efektive, ĉu al amiko, ĉu dum ekspozicio, antaŭ budo, al vizitanto, kion proponi al neesperantisto kiel enkondukon al la lingva problemo kaj al Esperanto? 1. Al specialisto, kiu disponas sufiĉe da tempo, intereso kaj mono: Le défi des langues de Claude Piron, pro du kaŭzoj: la dikeco de la libro kaj ties prezo.

Sed oni absolute bezonas materialon facile legeblan kaj aĉeteblan: 2. Espéranto ou Babel tute respondas al tiuj ĉi kriterioj. Plie, se oni bezonas prezenti Esperanton al neesperantista publiko, oni povas uzi la tekston de Espéranto ou Babel kiel tute pretan tekston de tre bona kaj konvinka prelego. Krome, ĝi tute taŭgas por vendo, ĉe budo, en kermeso aŭ ekspozicio. 3. Une langue pour l’Europe situas meze inter la du ĉi-supraj kaj uzeblas diverscele: a. Por la posedanto mem, kiel tre kompleta kaj trafa argumentaro, en kiu svarmas faktoj, ekzemploj, statistikoj. b. Por pruntedoni al persono, kiu eventuale legus iom pli longan tekston ol Espéranto ou Babel. c. Por donaci al publika biblioteko aŭ al klubo.

Ĉiu esperantisto trovos sur ĝiaj paĝoj ne nur ĉiujn argumentojn por Esperanto, sed ankaŭ ĉiujn nerefuteblajn faktojn por pravigi ilin. Jen la ĉefaj ĉapitroj: 1. Aktuala situacio: katastrofo! 2. La mensogaj asertoj de la oficiala propagando. 3. Kial la angla nek estas nek povas fariĝi internacia lingvo. 4. Aliaj neeblaj projektoj: latina, perkomputila tradukado... 5. La solvo: Esperanto. Kial? 6. Esperanto kaj verkistoj, filozofoj, lingvistoj (multnombraj citaĵoj). 7. Kia la estonteco?

Kiel oni povas konstati, tiu ĉi libro ne estas pledo por Esperanto, sed nerefutebla demonstracio de ĝiaj nepraj neceso kaj valoro kiel internacia lingvo.

Foliumante ĝin, vi malkovros amuzajn kaj signifoplenajn faktojn, ekz.: Kiel loki la akcenton en anglaj vortoj? Tute simple: sufiĉas lerni apliki 5 ĉefajn regulojn, 40 klasojn da esceptoj kaj 120 klasojn da esceptoj al esceptoj! (laŭ J. Wells) Aŭ, se iu neanglalingvano pretendas ke la angla lingvo estas facila, tuj petu ties helpon por traduki du aŭ tri anglajn esprimojn tute ordinarajn, sed kiujn vi ne komprenis. Ekz. when he was done inI’m fed up. Vi certe ĝuos la konfuzitan mienon de via “specialisto” pri la angla. Jen du ekzemploj inter mil, kiujn vi trovos en tiu ĉi interesa libro.

Do, ne hezitu. Eĉ se vi jam posedas Le défi des langues de C. Piron, akiru Une langue pour l’Europe. Sur ĝiaj 79 paĝoj vi trovos la ĝisdatigitan esencon de la 350-paĝa libro de Piron; vi povos pruntedoni ĝin, aŭ donaci ĝin al iu ajn, kiu interesiĝas pri Esperanto. Se vi deziras prezenti Esperanton al neesperantista publiko, kaj esti kapabla respondi al ĉiuj kritikoj kaj argumentoj, ne serĉu plu: ĉio troviĝas en tiu ĉi libro. Se vi konas la francan, akiru ĝin, tralegu ĝin kaj, se vi povas, traduku ĝin en vian lingvon (la aŭtoro permesas tion): ĝi vere meritas esti tradukita en aliajn lingvojn, kaj indas esti uzata por informado kaj propagando ĉie en la mondo.

Jean Marin

Aĉetenda, tre aĉetenda...

Manlibro pri instruado de Esperanto. Red. K. Kováts. Partizánske/Hago: Espero/ILEI, 2005 (2-a eld.). 150p. 21cm. ISBN 8096904264. Prezo: € 7,50

Ĉiu el ni havas sian amatan ĉevaleton. Mi pensas, ke tiuj, kiuj uzas la neFundamentan -io por landonomoj estas morale apenaŭ super la nivelo de De Beaufront kaj Blinkenberg. Stefan MacGill pensas, ke tiuj, kiuj ne opinias, ke la verbo estas ĉio en la frazo, ne komprenis ion ajn pri lingvoinstruado.

Stefan estas unu el la kontribuintoj al la recenzata libro. La aliaj estas multaj, sed tamen ne estas senutile rapide listigi ilin: A. Orellana Rojas, B. Dockhorn, D. Charters, H. Lundberg, I. Kocięba, K. Kováts, L. Szilvási, M. Molnár, P. Baláž, R. Petrović, V. Ivanov kaj Z. Tišljar. El tiu listo vi povas vidi kiom da malsamaj kompetentoj kuniĝis, por krei la libron, kio estis ebligita de la formo de malproksima kunlaborado pere de la komputila reto.

Male ol oni povus supozi, la multeco de aŭtoroj en redakte difinita kadro igas la libron pli valora, ĉar ĉiu aŭtoro verkas nur pri tio, kion li aŭ ŝi plej bone konas kaj plej profunde ŝatas.

Tiom, kiom mi povas juĝi, kaj pri la partoj pri kiuj mi havas ian fakan scion, ekzemple pri la lingvo-instruaj metodoj kaj ilia historia apero kaj malapero, mi trovis la materialon en la libro unuaranga. Same unuaranga ĝi ŝajnas al mi pri ĉiuj aliaj kampoj, kiujn ĝi pritraktas per mallongaj sed efikaj artikoletoj. Tio, kio ofte detenis min de legado de pedagogiaj tekstoj, estas la parolabunda stilo kun longaj frazoj en kiuj oni dubas ĉu la lingvo, kiun oni renkontas, estas la malnova greka aŭ Esperanto. Male ĉi tiu libro estas freŝe malsama kun mallongaj kaj fakt-abundaj tekstoj. Se vi volas scii, kiun metodon sekvi en difinita situacio, kiun ekzercon uzi, kiun ekzamenon celi por viaj lernantoj, la informoj estas tie. Temas pri speco de enciklopedieto pri instruado de Esperanto en 115 paĝoj, tre utila por niaj instruantoj, kiuj ne jam lernis lingvoinstruadon en normalaj naciaj lernejaj kadroj.

Ĉu kritikendaj partoj? Mi vere ne povas trovi ion tian. Mi povas nur iom ŝerci kun Stefan MacGill pri la graveco donata al transitiveco de verboj en Esperanto. Transitiveco ja estas problemo por homoj el almenaŭ kelkaj difinitaj gepatraj lingvoj, sed ne nepre kaj ne samgrade por ĉiuj, kiel supozigas la verko. Sed eble tio estas nur unu el miaj amataj ĉevaletoj. Konklude: aĉetenda, tre aĉetenda, se vi ne sukcesas elpresi ĝin el la reto, kiel supoze eblos, sed nur post iom da tempo.

Renato Corsetti

Ideala por ŝatantoj de mallongaj pecoj

Mi ne estas Mona Lisa. ’Sigmond Júlia. Berkeley: Bero, 2001. 22cm. ISBN 1882251377. 64p. Prezo: € 9,90

’Sigmond Júlia scias lerte kunmeti bonan frazon. Tion oni atendus; ŝi ja estas redaktoro de Bazaro, malgranda revuo eldonata de loka Esperanto-asocio en Rumanujo, sed kun neatendite vasta kaj internacia mondrigardo.

Ŝia libreto Mi ne estas Mona Lisa enhavas dek kvin tre zorge verkitajn artikolojn kaj noveletojn. Temas pri etaj scenoj, tre delikataj observoj de homoj kaj situacioj kun perfekta elekto de vortoj kaj frazoj. Por legantoj, kiuj ĝuas mallongajn pecojn, ĉi tiu libro estas ideala. Mi devas konfesi, tamen, ke mi mem preferus iom malpli da delikateco kaj iom pli da solida substanco. Estas kvazaŭ oni proponus pladon post plado da ame preparitaj antaŭmanĝetoj, sed iel neniam venus al la vera manĝo. La rezulto estus tre admirinda en si mem, sed finfine ne tute satiga. Multaj el la noveletoj en ĉi tiu kolekto estus tre bonaj scenetoj interne de pli longa verko, sed en si mem ne tute sufiĉas.

La kovrilo de Joel Brozovsky estas aparte menciinda; neniam antaŭe okazis, ke mi rigardis kovrilon de libro kaj tuj ridis.

Anna Löwenstein

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Leonard N. Newell: El “La ruĝa tramo”

Ho svingiĝanta tram’, ruĝega krio
ardanta sur printempa mola sino
de l’ ŝaŭmaj arboj: ŝtala geranio

rimanta kun la lip’ de stratanino
(papavo de l’ pavimo), vi ŝoviras
tra bluaj retoj de la gazolino

kantante ĉefarion, kiu ŝiras
l’ obtuzan tondron rondan de l’ sonato
trafika; onda kontrapunkt’ deliras

kaj ŝprucas sur krutaĵon de l’ murplato
- bruoceano sur la granda vojo,
flueta flustro en la fora strato.

Leonard N. Newell (1902-1968) estis angla asekuristo, kiu multe aktivis kiel poeto, novelisto, redaktoro. Liaj poemoj eniris la kolekton “Dekdu poetoj” (1934). En ĉi tiu ĉerpaĵo li fajne ekspluatas la interrilatojn de fonetiko kaj bildkreivo, de aliteracio kaj vortkoloro.

Esperanta Promeso-Banko

Ekde decembro 2005 la retejo PledgeBank.com estas je la dispono de la Esperanta komunumo. PledgeBank (Promeso-Banko) estas fondita de brita almozfondaĵo mySociety, la kreinto de pluraj retejoj, kiuj celas doni simplajn, senteblajn avantaĝojn kadre de la civitana kaj komunuma aspektoj de niaj vivoj.

Ĝuste kiel la iama promeso, kiun promociis Zamenhof “Mi promesas lerni Esperanton, sed nur se 10 milionoj da personoj faros same” — oni povas per PledgeBank krei promeson fari iun bonan agon, kondiĉe ke ankaŭ aliaj personoj helpos aŭ faros same. Ekzemple: “Mi promesas recikligi miajn rubaĵojn, sed nur se 100 samurbanoj faros same”. “Mi promesas donaci iom el mia tempo al Internacia Televido, sed nur se 10 aliaj personoj faros same”. “Mi promesas konstrui utilan retejon, sed nur se 1000 personoj promesas kontribui al ĝi”. “Mi promesas sendi skatolon da libroj al iu afrika Esperanto-centro, sed nur se 15 aliaj personoj sendos al mi pliajn librojn por plenigi ĝin.”

La temo povas esti enmovada aŭ ekstermovada, kaj la celo povas esti loka (ekz. “Mi promesas organizi iun okazaĵon en mia loka E-klubo se 5 aliaj membroj helpos min”), nacia (“Mi promesas ĉeesti iun demonstracion se 200 aliaj personoj venos kune”) aŭ internacia (“Mi promesas estigi senpagan interretan kurson pri io se 15 personoj promesas sekvi ĝin”). En la mondo de Esperanto, plej multaj promesoj verŝajne estos internaciaj, sed ankaŭ estas aplikaĵoj ĉirkaŭ kongresoj, ekz. “Mi promesas prepari prelegon pri ekzotikaj herboj, sed nur se 20 personoj promesas ĉeesti kaj aŭskulti ĝin ĉe iu kongreso”.

Same kiel la kreintoj de la origina britangla versio, mi ne povas imagi ĉian eblan uzon de la servo, sed mi kredas, ke ĝi ja instigas homojn fari bonajn agojn, kiuj aliokaze ne fariĝus. Mi kredas ankaŭ, ke ĝi plene taŭgas al la esperantista komunumo, kiu enhavas amason da individuoj, kiuj jam montriĝis pretaj fari nekutiman paŝon por io, kion ili kredas farinda kaj subteninda.

Mi invitas vin viziti la novan Esperantan vizaĝon de PledgeBank ĉe www.eo.pledgebank.com. Eble subskribu unu el la jam ekzistantaj promesoj (i.a. de Renato Corsetti), kaj malkovru pli da detaloj per la Respondaro: http://www.eo.pledgebank.com/faq.

Tim Morley

Kio estas STEB?

Antaŭ ol ekverki novan sciencan/teknikan artikolon, indas konatiĝi kun la jam uzataj esprimoj, terminoj, parolturnoj de la koncerna profesio.

Ĝuste tion ebligas la Scienca kaj Teknika E-Biblioteko, STEB, kolektanta fakajn tekstojn en elektronika formo.

Kelkaj novaj temoj en STEB: Enkonduko en la biologion; Farmakologio; Interplanedaj vojaĝoj; Diagnoza aparato por trakforkoj; Geokemia priskribo kaj komparo de tri hungaraj baŭksitkuŝejoj: Interreta telefonado; Sakeo - la japana trinkaĵo; Fabrikado de aerfiltriloj por eksplodmotoroj kaj klimat-aparato por maturigi viandaĵon; Kompleksa diagnozada aparato “medbiotech”. Matematikaj kaj statistikaj terminoj en PIV-2.

Adreso de la biblioteko STEB: http://www.eventoj.hu/.

Teamo de STEB/Eventoj bonvenigas ankaŭ vin en la labor-teamo!

(Laŭ Ret-Info)

Estas tempo rekotizi por 2006!

Frua pago certigas la kontinuecon en la ricevado de tiu ĉi revuo. Krome, ĝi helpas la laboron de la Centra Oficejo kaj ŝparas monon al UEA.

Tra la mondo

Sukcesa antaŭpremiero en Jokohamo

Dum la antaŭlasta oktobra semajnofino (21-23.10. 2005) okazis en Jokohamo la 92-a Japana Esperanto-kongreso. La belega japana havenurbo, kiu en la jaro 2007 gastigos la 92-an (kia koincido!) Universalan Kongreson de Esperanto, kunvenigis 370 esperantistojn. Al la kongreso aliĝis 550 personoj, sed 180 el ili per la aliĝkotizo nur libervole subtenis la landan kongreson.

La kongreson inaŭguris la prezidanto de Japana Esperanto-Instituto Sibayama Zyun’iti. La inaŭguron ĉeestis kaj salutis ankaŭ vicurbestro de Jokohamo kaj japanaj movadgvidantoj. La estro de la organiza fako de JEI Inumaru Fumio prezentis al la partoprenantoj raporton pri la dumjara E-movado en Japanio. Dum la inaŭguro estis anoncitaj la premiito de la premio Ossaka, pro aktiva E-agado, Yamasaki Seiko, kaj la premiito de la belarta konkurso Aida Yayoi.

Dum tri fruktodonaj tagoj sub la ĉefa temo Rekonu, Esperanto nun! la kongreso okupiĝis pri movadaj, lingvaj kaj klerigaj demandoj, kaj sukcese laboris en diversaj sekcioj, oficialaj kunsidoj, fakkunvenoj, konversaciaj rondoj ktp.

La organizantoj invitis ankaŭ eksterlandajn esperantistojn el 5 landoj: Ĉinio, Mongolio, Rumanio, Rusio kaj Ukrainio, kiuj aktive kontribuis al la programo, prelegante, gvidante konversaciajn rondojn ktp. La aŭtoroj de tiu ĉi artikolo, kiel redaktoroj de la revuo Komencanto, rakontis pri ĝi kaj pri sia poresperanta agado.

Krom laboraj momentoj estis ankaŭ la distraj: gaja Amika Vespero, allogaj ekskursoj tra la urbo, bankedo en granda restoracio kun ekzotikaj pladoj.

Dum la kongreso okazis ankaŭ kunsido de la Landa Kongresa Komitato, kiu jam aktive okupiĝas pri la preparado por la 92-a Universala Kongreso, okazonta en 2007 en Jokohamo.

La altnivele okazigita kongreso, dumkongresaj kontaktoj kun multaj japanaj E-aktivuloj, iliaj kuraĝaj iniciatoj kaj ideoj, forte konvinkas pri tio, ke Esperanto ĉi tie hejmas, kaj ke oni povas esti tute esperoplenaj pri la sukceso de la 92-a UK en Jokohamo. Ne preterlasu la okazon viziti tiun mirindan urbon kaj ĝui la belecon de la lando kaj la varmecon de internacia amikeco!

Raja kaj Viktor Kudrjavcev

[FORIGITA!: bildo]

La kongresejo de la 92-a UK en 2007

[FORIGITA!: bildo]

La aŭtoroj dum ekskurso en Jokohamo

Ekspozicio en Kopenhaga Librofoiro

Dana Esperanto-Asocio partoprenis en la Kopenhaga Librofoiro, kiu okazis de la 18-a ĝis la 20-a de novembro, kun ekspozicio de libroj, revuoj, flugfolioj, kaj lingva konkuro.

Profesoro Robert Phillipson prelegis pri sia libro Ĉu nur-angla Eŭropo? kaj subskribis sian libron ĉe la stando post la prelego. Oni disdonis la materialon al kelkaj centoj da vizitantoj kaj pluraj tuj aliĝis al la kurso por komencantoj, kiu okazos fine de januaro, gvidota de Radojica Petrović . Okazis ankaŭ intervjuo kun la studenta radio kaj la Kopenhaga televidprogramo.

Ileana Schrøder

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Robert Phillipson kun la prezidanto de DEA Ileana Schrøder

Hispana tago en Pollando

Okaze de la Hispana Nacia Festo, la 12-an de oktobro, okazis malgranda festo en Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz (Pollando).

Partoprenis la festeton la gestudentoj de la hispana lingvo en tiu altlernejo, kie la instruado okazas en Esperanto.

La hispana profesoro Augusto Casquero instruas tie la hispanan lingvon (pere de Esperanto) kaj Esperanton.

Sur la fotoj videblas krom la profesoro kelkaj gestudentoj el Senegalio, Ĉinio, Japanio, Pollando,Tanzanio, Kenjo, Tunizio. Estas ankoraŭ aliaj gestudentoj, kiuj ne aperas sur la foto, el Albanio, Mongolio kaj Kongo.

Augusto Casquero

Galabovo, dommastro de la 57-a Bulgara

De la 2-a ĝis la 4-a de septembro 2005 okazis en la urbo Galabovo la 57-a Kongreso de Bulgara Esperanto-Asocio. La partoprenantoj metis florkronon al la monumento de la militaj pereintoj, trarigardis la etnografian muzeon kaj en la Kulturdomo spektis la komedion Miskomprenita civilizacio.

La Kongreson inaŭguris la kolonelo Kanjo Kanev, prezidanto de LKK. Personajn salutojn al la delegitoj esprimis Ljuben Delĉev, vicurbestro de Galabovo, kaj Janka Petrova, prezidantino de la Komunuma Konsilio. Kanjo Kanev kaj Radi Radev, vicprezidanto de LKK, tralegis salutleterojn, kiuj venis de pli ol dudek landoj. Speciale oni dankis al esperantistoj el Razgrad, kiuj donacis vestojn por la loĝantoj de Galabovo, antaŭ nelonge suferintaj pro granda inundo.

La prezidanto de BEA Petar Todorov tralegis la jarraporton, en kiu estis prezentita la riĉa kaj multflanka agado de BEA. Li emfazis la grandan intereson al la Internacia Lingvo en la lando dum la lasta jaro. Pri Esperanto kaj la movado en Bulgario informis pluraj radiostacioj, televidoj, ĵurnaloj kaj revuoj. Ankaŭ la financa stato de BEA estas tre bona.

La kunsidojn gvidis Boĵidar Leonov kaj Georgi Mihalkov. La estraro de BEA donis diplomojn kaj honorajn bendojn al novaj honoraj membroj.

Post la kunsidoj estis prezentita riĉa artprogramo. La delegitoj kaj la gastoj estis ravitaj de la grandioza dancspektaklo Legendo pri Galabovo, en kiu partoprenis lernantoj el la urbo.

Sekvis amuza vespero en restoracio, kun muziko kaj viglaj dancoj. En la Kongreso gastis esperantistoj el Serbio kaj Montenegro kaj el Rumanio. Oni esprimis la opinion, ke la 57-a Kongreso de BEA estis unu el la plej bone organizitaj kongresoj de la Asocio.

Kanjo Kanev kaj Georgi Mihalkov

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Georgi Mihalkov (Julian Modest) dum la kongreskunsido, kiun li gvidis

Forpasoj

Manol Ĉolev (1903-2005), iama delegito kaj fakdelegito pri turismo kaj paco, esperantisto ekde 1919, mortis en Velingrad (Bulgario). Pro sia Esperanto-agado li ricevis la ŝtatan ordenon “Kiril i Metodi” en 1963.

Ryszard Grzębowski (1956-2005), honora ano de Monda Turismo, forpasis la 30-an de oktobro en Bydgoszcz (Pollando), kie li estis fakdelegito pri gastronomio kaj dum pluraj jaroj estris la klubejon “Esperanto” kaj administris la hotelon “Esperanto”. Li estis estrarano de “Esperantotur” kaj kunposedanto de la firmao “Espero”.

Helvi Jaakkola (1917-2005), iama estraranino de la finna sekcio de KELI, forpasis la 26-an de oktobro en Helsinko. En la 80-aj jaroj ŝi prizorgis E-kurson en la populara porknaba revuo Joka Poika.

Nikolao Kriveckij (1945-2005) forpasis la 22-an de novembro en Ternopil (Ukrainio). Prezidanto de la loka klubo, li ankaŭ verkis poemojn. En lia esperantigo aperis poemaroj de B. Andruŝkiv kaj B. Melniĉuk.

Nakamura Masami (1943-2005), dumviva membro, forpasis la 12-an de oktobro. Li estis estrarano de Japana Esperanto-Instituto 1975-1982 kaj dum multaj jaroj regule helpis en la oficejo de JEI kiel volontulo. En siaj lastaj vivotagoj li faris gravan donacon al JEI por subteni la preparojn de la 100-jariĝo de la japana movado, de UK en Jokohamo kaj de Esperanta-japana vortaro. Memore al li, lia vidvino Koganei Mariko faris post lia forpaso grandan donacon al UEA.

Neus Moly i Martí (1944-2005) forpasis la 19-an de novembro en Barcelono. Ŝi estis prezidanto de Kataluna Esperanto-Asocio (1999-2002), estrarano de KEA kaj delegito de UEA en Barcelono. Ŝi instruadis Esperanton en la Barcelona Unesko-klubo kaj estis, kun sia edzo, la animo de la tiea Esperanto-grupo.

Werther João de Lima Sacramento (1919-2005), delegito en Cacem (Portugalio) forpasis la 4-an de novembro. Li estis membro de UEA ekde 1945.

Stato de la UK-aliĝoj

Ĝis la 8-a de decembro, kiam ankoraŭ ne estis sentebla la fino de la unua kotizperiodo, 436 esperantistoj el 41 landoj jam aliĝis al la 91-a Universala Kongreso de Esperanto en Florenco (29 julio — 5 aŭgusto 2006). Kiel atendite, la kongreslando Italio staras ĉe la pinto kun 57 aliĝintoj, proksime sekvate de Francio (53). Inter la dek plej multnombraj landoj estas krome Germanio (46), Brazilo kaj Japanio (po 24), Nederlando (23), Rusio (17), Belgio kaj Pollando (po 16), kaj Danio (15).

Nova membrokarto de UEA

La Centra Oficejo de UEA komencis liveri al la novaj membroj de la Asocio novstilan membrokarton.

Temas pri kreditkartformata, plastumita kaj kolora karto, kies dezajno estas inspirita de la interreta hejmpaĝo de UEA.

La unuan ekzempleron de la karto ĝenerala direktoro Osmo Buller transdonis al prezidanto Renato Corsetti dum sia laborvizito al Florenco la 18-an de novembro. Krom la novaj membroj de UEA, la novstilan karton ricevos inter la unuaj ankaŭ la komitatanoj de UEA kaj TEJO kaj la membroj de Societo Zamenhof.

INTERNACIA SEMAJNO DE AMIKECO

La lasta semajno de februaro (21 ĝis 27) kiel ĉiujare estos sub la devizo Amikeco trans limoj. Kreita por konsciigi pri la amikiga rolo de la internacia lingvo, ĝi estas taŭga okazo por komuna evento kun neesperantistoj, kun societoj de aliaj movadoj.

Revuo Esperanto 2006 2

Malferme

Vojaĝo al Italio

Montaj kaj maraj pejzaĝoj, preskaŭ senkompare belaj; milda klimato; urboj al kiuj arto kaj historio aldonas senliman logadon; kampuldometaroj kaj turdomegoj, urbegoj kaj vilaĝoj, en kiuj vivado fluas tra la gloraj memoraĵoj de la estinteco, postsignoj de la plej pra-antikvaj civilizacioj, dum staras la modernaj elementoj de industriiĝinta socio. Kaj meze de tiom da ĉarmoj, popolo, kies karakterizoj surprizas. Jen kelklinie, Italio, kiel ĝin prezentus turisma flugfolio.

Kaj fakte, kvankam ĝi ne estas vastega lando, tamen Italio “posedas” la plej diversajn naturajn aspektojn: mildaj montetoj kaj imponaj montoj; longaj marbordoj kaj ĉarmaj lagoj, vastaj kamparoj kaj densaj arbaroj, ravaj insuloj kaj insuletoj. Plie, la mildiga influo de la maro kaj la protekto donita de la Alpoj kontraŭ la frostaj ventoj el la nordo donas al Italio moderan klimaton. Do, estas bele viziti Italion, ĉar oni iras al kalejdoskopa lando.

Kaj ĝi estas tia ne nur koncerne la geografian aspekton: meze de tia natura beleco oni trovas egan variadon de arto, kulturo, vivostiloj. Italio estas fama pro sia kulturo kaj pro la monumentoj kiuj beligas la tutan landon: la turo de Pisa, amfiteatro Koloseo, urboj Venecio kaj Florenco (por citi nur kelkajn) estas italaj simboloj konataj en la tuta mondo. Italio estas fama ankaŭ pro siaj kuirarto (“pasta”, “pizzaktp), vino, modo, teatrado, literaturo, muziko (opero, aparte), karakterizaj folkloraj kaj religiaj festoj kaj, pli ĝenerale, pro la vivostilo.

En Italio ĉiu loko prezentas apartajn karakterizojn kaj ecojn: ĉi tion tutcerte oni povas konstati en multaj aliaj landoj, sed en Italio ĝi estas la elemento kiu pleje imponas. Kial? Tutcerte “kulpis” pri tio la historiaj eventoj: invadoj kaj kolonizadoj fare de plej diversaj popoloj, altirataj de la klimato, de la strategia situo de la teritorio, de la naturaj riĉofontoj.

Italio estas longa duoninsulo, kiu etendiĝas en la Mediteranea Maro. Jam en foraj jarcentoj ĝia teritorio estis dividita etne kaj kulture fare de la alvenantaj popoloj: la grekoj, ekzemple, koloniis la sudan parton, estigante tie grandan kulturan spuron el filozofiaj, politikaj, artaj, lingvaj kaj sociaj karakterizoj. Centre de la duoninsulo ekloĝis la etruskoj. Estis la oka jarcento antaŭ Kristo (do antaŭ 2800 jaroj) kiam tiuj du civilizacioj elstaris. Sed “baldaŭ” (se ni kalkulas la tempon laŭ jarcentoj) tio kio estis establiĝo de paŝtistoj kaj terkulturistoj sur monteto (nomota Palateno), en iu loko ĉe rivero (nomota Tibero) fondis urbon (nomotan Romo) kaj komencis sin dediĉi al militaj konkeroj, startigante nehaltigeblan fazon de ekspansio en la mediteranea regiono, kiu kulminis per la starigo de vastega imperio: ekde preskaŭ Skotujo, ĝis Persujo kaj vastaj areoj de la subsahara Afriko, kaj, okcidente, ĝis la hodiaŭa Ĝibraltaro. Ĝi estis la Romia Imperio, daŭrinta ĝis la jaro 476 p.K.

Sed post ĉi tiu periodo, kiu tre influis la kulturan kaj socian evoluon en Eŭropo, sekvis longdaŭra interregno: dum jarcentoj en Italio multegaj lokaj kaj alipopolaj potenculoj batalis inter si por konkeri la teritorion. Estiĝis multaj ŝtatetoj. La urbo Romo akiris al si novan rolon, kiel sidejo de la papeco.

Komuna elemento de la ŝtatoj de la duoninsulo estis la kultura sezono, kiun oni nomas “Renesanco”: inter la fino de la 14-a jc. kaj la dua duono de la 16-a jc. estis “eksplodo” de scienco kaj artoj, ĉefe pro la fakto ke la princoj, kun la celo beligi kaj altniveligi siajn kortumojn, rolis kiel mecenatoj; jen kial artistoj kiel Leonardo da Vinci, Mikelanĝelo, Raffaello, Botticelli, kaj aliaj, povis altigi skulptadon, pentradon kaj arkitekturon ĝis altegaj niveloj de beleco kaj eleganto. Florenco, nia kongresurbo, estas unu el la plej evidentaj ekzemploj de ĉi tiu arta trezoro.

La duoninsulo restis ankoraŭ “multŝtata”: dum ĝiaj artistoj kaj sciencistoj impresis la mondon per siaj verkoj kaj malkovroj, Italio daŭre estis disbatata de la perfortaj internaj alfrontoj inter la ŝtatetoj kiuj konsistigis ĝin. Tre resume oni povas diri, ke la sudo estis dum longa tempo Regno de Napolo sub la regado unue de la suverenoj de Hispanio, poste de familio Burbono. La centro de la lando restis posedaĵo de la Eklezia ŝtato. Pri la nordaj teritorioj de Milano kaj Venecio daŭre disputis Francio, Hispanio kaj Aŭstrio, kaj la malnovaj senjorlandoj travivis malfacilajn momentojn. Sed fine naskiĝis la moderna Italio kiel ŝtato: en 1861 plejparto de la ŝtatoj de la duoninsulo kaj la du ĉefaj insuloj (Sicilio kaj Sardinio) estis unuigitaj.

Do, jen (tre resume) kiel estiĝis la hodiaŭa Italio, kiun la partoprenantoj en la 91-a UK povos renkonti kaj... ĝui.

Unue ilin atendas Florenco, la kongresurbo. La urbo estis la nesto de Renesanco kaj la loko de unu el la plej fruaj eksperimentoj de demokrata registaro. Naskiĝis tie Dante. Mikelanĝelo kaj Leonardo da Vinci kaj aliaj “gigantoj” de arto kaj arkitekturo vivis kaj laboris en Florenco. Ĝi konservas ĉefverkojn kaj grandajn arkitekturajn realigojn: oni supozas ke 20% de la okcidenta art-trezoro gastas en Florenco. Unu el la plej gravaj muzeaj kolektoj estas proponata de Galerio “Uffizi”, en kiu vi povus resti dum 6 horoj kaj ne sukcesi vidi ĉion. Tra la tuta urbo ravas belegaj konstruaĵoj, kun apartaj historioj kaj legendoj (“Preĝejo de la Sanktega Anunciacio”, en kiu estas fresko, kiun, laŭ legendo, kompletigis anĝeloj, ĉar la pentristo, lacega, endormiĝis. “Orsanmichele”: vendejo de tritiko kiun oni transformis en preĝejon). Ekde la 15-a jc. butikoj vendas siajn varojn sur Ponto “Vecchio” (malnova).

Ankaŭ ĝia regiono, Toskanio, estas senkompara nesto de la arto de ĉiuj epokoj. Tie oni trovas ekzemplojn de ĉiu epoko kaj stilo: ekde la etruskaj spuroj ĝis la romiaj monumentoj kaj ruinoj, ekde la romanika arkitekturo (artperiodo iom antaŭ gotiko) ĝis la imponaj gotikaj katedraloj kaj la tutesceptaj artaj ĉefverkoj de Renesanco. Unuafojan vizitanton de Toskanio nepre mirigos la natura simbiozo inter pejzaĝo kaj kulturo: vi trovos ĉarmajn montetajn vilaĝojn, en kiuj oni povas promeni tra ravaj mezepokaj kaj renesancaj kvartaloj, ĉirkaŭataj de mildaj naturaj panoramoj.

Ne estas necesa iu ajn priskribo pri la fama kliniĝanta turo de Pisa, kiu staras (oblikve) en placo (ne hazarde nomata) “dei miracoli” (de la mirakloj), apud la Katedralo, la baptejo kaj la malnova tombejo. La blankaj marmoroj de la konstruaĵoj kreas nekutiman kontraston de koloroj kun la herbo kiu ĉirkaŭas ilin.

La urbo Sieno estas perlo de la gotika stilo; en ĝia Placo “del Campo” okazas la tradicia ĉevalkonkuro, realigata kun la malnovaj kostumoj. Lucca estas konata pro sia romanika stilo kaj ĝi estas ĉirkaŭata de perfekte konservitaj mezepokaj muregoj.

Jam de la 14-a jc. datiĝas en Arezzo la teksa metiarto, kaj fama estas ankaŭ la prilaboro de oro (tradicio heredita de la etruskoj) kaj de arĝento.

San Gimignano konsistas el “arbaro” de altaj turoj, ĉiu pli alta ol la alia, rezulto de la senĉesa konkurado inter la lokaj burĝaj familioj.

Aldone al arto, allogas la naturaj belaĵoj: Toskanio proponas mirindajn naturajn lokojn, kiel la nacia parko “de Argentario” kaj la insulo “Elba”.

Sed venante al Italio, oni ne kontentigos nur la okulojn kaj la koron. Oni ne forgesu, ke la itala gastronomio estas sintezo de la plej bonaj gustoj kaj kulturoj, ĉeestantaj en la regiono de la Mediteranea Maro. La itala kuirarto (la t.n. “mediteranea dieto”) esence baziĝas sur la prilaboro de freŝaj kaj simplaj ingrediencoj: pura olivoleo, faruno, legomoj (aparte, tomatoj), fruktoj, viando. Ĉiuj prilaboritaj depende de la lokaj kutimoj: sufiĉas pensi al la majesto de la napolaj manĝaĵoj, aŭ al la tutesceptaj farĉitaj manĝaĵoj de Ligurio aŭ al la ŝinkoj de Emilio aŭ la aromoj de Apulio.

Ankaŭ fromaĝoj havas gravan rolon: “parmigiano” (parma fromaĝo), “mozzarella”...

Super ĉio regas la “pasta” (pastaĵoj), kiu estas malnovega itala tradicio. Ankaŭ la formo de la pastaĵoj ne limiĝas je la longaj spagetoj, sed ĉeestas multegaj tranĉmanieroj, formoj, mezuroj. Do, oni ne pensu nur pri “spagetoj kun saŭco de viandobuloj” (cetere, maloftega manĝaĵo en Italio): la italoj havas multajn receptojn de viandaj saŭcoj, kelkaj el kiuj bezonas longan kaj tre prilaboritan antaŭpreparon por esti kuiritaj (ekzemple: marinado de viando en ruĝa vino, dum 3 aŭ 4 tagoj!), sed ekzistas ankaŭ nekredebla varieco de pastaĵoj kuiritaj kun legomoj kaj maraj fruktoj. La pastaĵojn oni manĝas ankaŭ kuiritaj en buljono.

Plej diversajn kondimentojn havas ankaŭ “pizza” (pico) kaj ĝia apartaĵo estas, ke oni povas aĉeti ĝin popece kaj malmultekoste, kaj manĝi ĝin promenante, kvazaŭ sandviĉon.

Kaj kion pri la vino? Italio estas unu el la plej gravaj produktantoj de vino, ĉu kvante ĉu kvalite. Vino estas nacia trinkaĵo kaj ĝia kvalito estas bonega, ekde la plej rafinitaj kaj mondkonataj vinoj ĝis tiu, kiun oni nomas “vino de la domo”, trinkata dum la manĝoj en la hejmoj (la italoj trinkas ankaŭ bieron, sed plej ofte dum manĝado de pico).

Alia “nacia rito” estas kafumado. Kafo, aparte “ekspresa” kaj “cappuccino” (laktokafo), estas parto de la ĉiutaga vivo de la italoj. Kafon oni trinkas ĉiam: matenmanĝe, post tagmanĝo kaj vespermanĝo, dum laborkunsidoj, en la hejmoj aŭ en star-trinkejoj. La aparteco de la itala kafo kuŝas en la fakto, ke ĝi estas koncentrita, tio estas, farita kun malmulte da akvo.

Kuirado estas unu el la plej debatataj temoj en Italio: dum surstrataj dialogoj samkiel dum la paŭzoj de gravaj kunsidoj. Ĉiuj parolas pri kuirado, verkas pri kuirado kaj ĉefe — plej grave por ni — inventas ĉiun specon de specialaĵoj en sia kuirejo. Do, ĉetable, oni devas nur lasi sin gvidi de tio, kion la koro deziras kaj... la stomako eltenas. Nepros startigi vojaĝon al aŭtentikaj italaj manĝaĵoj, sed ne nur pro la ĝuo por la sensoj, sed ankaŭ por ekkoni la kulturan kaj tradician heredaĵon de la lando.

Do, karaj legantoj, Italio, dank’ al la kombino de ĉiuj elementoj kiujn ni priskribis (kaj de multaj aliaj, ne menciitaj pro spacomanko) estas perfekta vojaĝocelo, kiu ajn estas via celo kaj interesiĝo: kaj imagu, des pli sukcesa estos via vojaĝo al Italio, ĉar vi venos al la plej impona Esperanto-aranĝo de la jaro: la Universala Kongreso en Florenco atendas vin. Ciao!

Carlo Sarandrea

[FORIGITA!: bildo]

Florenco, Ponto “Vecchio” (malnova). Ses jarcentojn ĝi gastigas tipajn butikojn (komence de buĉistoj, nun de oraĵistoj kaj arĝentaĵistoj).

[FORIGITA!: bildo]

La kliniĝanta turo de Pisa neniam estis perfekte vertikala: ĝi komencis kliniĝi jam dum la konstruado (1173).

[FORIGITA!: bildo]

Palaco “della Signoria” (de la Senjoreco) aŭ “Vecchio” (Malnova). Ĝia fasado montras heraldikajn emblemojn de la iama florenca ŝtato. Supre: la katedralo de Florenco, kun (maldekstre) detalo de la kupolo.

91-a Universala Kongreso de Esperanto

Vendoplaco de ideoj

En Gotenburgo, Pekino kaj Vilno ni organizis en la kadro de la UK tre sukcesan Klerigan Tagon, en kiu okazis plej diversaj kunvenoj — pri la lingvo Esperanto, pri ĝia historio, pri la kongresa lando, pri novaj metodoj de informado, pri kiel organizi kongresojn, ktp. Multaj kongresanoj partoprenis (verŝajne eĉ plimulto), kaj sekve iris hejmen kun novaj ideoj kaj nova entuziasmo.

En Florenco ni faros samon — sed la sukceso dependos de viaj bonaj ideoj kaj via preteco prezenti ilin al la kongreso!

Ĉu vi en via urbo aŭ lando ellaboris sukcesan elpaŝon en la disvastigo de Esperanto? Eble vi trovis manieron enpenetri la lokan gazetaron, aŭ utiligas lokajn foirojn por prezenti Esperanton, aŭ ellaboris novajn kaj trafajn informilojn, aŭ organizas novstilajn kongresojn aŭ kunvenojn? Ĉu vi pretas prezenti tiujn ideojn antaŭ la publiko en Florenco?

Ĉu vi aparte interesiĝas pri iu aspekto de lingvoj — pri la minoritataj lingvoj en via lando, aŭ pri la stato de la angla lingvo, aŭ pri lingvo-instruado? Ĉu vi havas ion seriozan por diri pri la lingvo Esperanto kaj ĝia funkciado? Se jes, proponu vin kiel parolanton en la Kleriga Tago. Ĉu vi havas ion por diri pri la historio de nia lingvo, eble en via regiono? Ĉu ion pri la Esperanto-literaturo, kiun eble vi aparte studis aŭ deziras prezenti? Aŭ pri tradukado? Aŭ pri utiligo de Esperanto en Interreto? Aŭ pri Esperanto en radio? Aŭ en scienco? Kaj ĉu vi povas kontribui al prezento de la internacie konata urbo Florenco kaj la itala kulturo ĝenerale — pri la Romia epoko, la Renesanco, aŭ aliaj aspektoj de la historio kaj arto?

Bonaj ideoj kaj interesaj informoj abundas en nia movado, sed ili ofte ne atingas la tagolumon. Jen okazo por prezenti viajn ideojn kaj opiniojn. Ni ankaŭ aparte interesiĝas pri plenaj programeroj. Se du-tri personoj deziras kune prezenti ion novan, aŭ organizi podian diskuton pri iu temo, ili nepre proponu tion.

Kaptu la okazon! Sendu viajn proponojn kiel eble plej baldaŭ al la organizantoj Humphrey Tonkin (t...@hartford.edu) aŭ Michela Lipari (m...@tiscali.it). Ne prokrastu!

Humphrey Tonkin

Franca-itala duelo en la aliĝado

Ĝis la 20-a de januaro la 91-a UK en Florenco nombris jam 1272 registritajn aliĝintojn el 49 landoj. Se la aliĝado en la dua kaj tria kotizperiodoj sekvos la saman ritmon kiel en antaŭaj jaroj, en Florenco kunvenos la tria sinsekva UK kun pli ol 2000 aliĝintoj.

En unu rilato ĝi tamen povos iĝi escepto je la tradicio, laŭ kiu la gastiganta lando kutime liveras plej multe da kongresanoj. En januaro Italio reprezentiĝis per 180 aliĝoj, sed ĉepinte en la januara statistiko staris la najbara Francio kun 207 aliĝintoj. Aliaj landoj super 100 estas Germanio kaj Japanio (respektive 124 kaj 117). La postan dekduon konsistigis Pollando (54), Belgio (46), Brazilo (40), Svedio (38), Rusio (33), Danio kaj Nederlando (po 32), Britio (30), Ĉeĥio (28), Svisio kaj Usono (po 27) kaj Kroatio (26).

La konferenco de ILEI kiel antaŭkongreso de la UK

La 39-a konferenco de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj okazos de la 25-a ĝis la 29-a de julio 2006 en Parma, Italio. Ĝia temo estos: “Lingvaj rajtoj, lingvolernado kaj edukado por ĉiuj”, kio bele komplementas la kongresan temon de la UK. Pri la 39-a ILEI-konferenco vi povas vidi detalajn informojn ĉe: http://www.ukflorenco2006.it/unikodo/tilar/ilei, kie oni informas ankaŭ pri ĝiaj ĉefaj trajtoj:

  • Kolegeca etoso en intima rondo.
  • Plibonigu viajn instrukapablojn.
  • Moderkosta loĝado kaj varia programo.
  • Agrablaj vesperoj kaj tuttaga ekskurso, survoje al UK.

Aliĝi al IIK

Aliĝiloj por Internacia Infana Kongreseto, kiu okazos en la tagoj 29 jul – 05 aŭg 2006 en junulargastejo Villa Fiorelli en Prato, 20 km de Florenco, elŝuteblas ĉe: http://bertosch.free.fr/iik2006/index.html. Pri la pagmanieroj vidu: www.uea.org/asisto.html.

Andrea Bocelli en la Honora Komitato

La fama kantisto Andrea Bocelli akceptis eniri la Honoran Komitaton de la 91-a Universala Kongreso, kiu okazos en Firenze ekde la 29-a de julio ĝis 5-a de aŭgusto 2006. Andrea Bocelli aldoniĝas al multaj aliaj eminentuloj, el kiuj aparte menciindas la iama Prezidento de Itala Respubliko Francesco Cossiga kaj la verkisto kaj lingvisto, iama Ministro pri Instruado, Tullio De Mauro.

Nia intervjuo

Internacia Televido: La unua televidkanalo tute en Esperanto!

En aprilo 2004 nia revuo alportis intervjuon kun Flavio Rebelo pri la interreta portalo Ĝangalo kaj pri lia plano establi esperantlingvan interretan televidan kanalon.

Flavio, ĉu via plano realiĝis? Ĉu jam “estas lumo” ankaŭ en via televido?

Mi devas diri ke jes kaj ne. Jes, ĉar ni fakte sukcese lanĉis la unuan interretan televidkanalon tute en Esperanto. Sed, ŝajnas al ni, ke ankoraŭ ne pro tio ke multaj esperantistoj ankoraŭ ne konscias pri la grava atingo de Esperanto, do la lanĉo de ITV. Fakte Esperanto estas la ununura lingvo el ĉiuj artefaritaj lingvaj projektoj kiu sukcesis havigi al sia komunumo propran modernan amaskomunikilon kun la nivelo de televido. Kompreneble ITV estas ankoraŭ bebo kaj ni ne povas kompari ĝin rekte kun aliaj TV-kanaloj. Sed estas fakto ke ĝi ekzistas kaj pro tio ĝi povas iom post iom pliboniĝi kaj atingi nivelon antaŭe neimagitan de la esperantistaro. Sed ni faros tion nur kaj nur se la esperantistoj akceptos la televidkanalon kiel sian aferon kaj se ili helpos al la teamo de ITV plibonigi la programon per sugestoj, per rekta agado, per esploro, per rekta partopreno. Pro tio ke nia internacia komunumo estas ankoraŭ tre malgranda, ni bezonas kiel eble plej multajn brakojn. Do en tiu senco ni jam lanĉis la Internacian Televidon, sed ĝi ankoraŭ ne fariĝis laŭ ni, post du monatoj da vivo, la Internacia Televido, kiun ni planis, do unu el la centroj de la esperantista vivo nuntempe.

Kiu povas spekti Internacian Televidon kaj kiamaniere?

Por spekti ITV oni direktu sian krozilon al la retejo de la televidkanalo: www.internacia.tv (aŭ http://internacia.tv). Oni povas spekti la programojn de ITV ankaŭ pere de kelkaj videoprogramoj, ekz. Windows Media Player, sed tiu solvo ne estas tiel bona, ĉar kiam oni ekzemple ŝanĝas programon aŭ faras iun gravan modifon, tiuj kiuj ne vizitas la retejon, scios pri la ŝanĝoj nur post kelkaj tagoj. Tio jam okazis en decembro, kiam ni ŝanĝis la rektan adreson de la elsendoj. Estas nur tiuj du manieroj.

El kio nuntempe konsistas la programo kaj kiaj estas la planoj por la estonteco?

Nuntempe la programaro de ITV konsistas ĉefe el dokumentaj filmoj. ITV ankoraŭ ne kapablas produkti ekz. varieteojn kun partopreno de la publiko. Tio estas afero kiun ni planas fari ekzemple dum la ĉi-jara UK. Nuntempe ni do bazas nian programaron sur dokumentaj filmoj plejparte ricevitaj el Eŭropo. En 2006 ni komencas fari proprajn programojn, ekzemple la porinfanan “Infanurbo”. Ni lanĉis kampanjon por internacia muzikkonkurso “La verda stelo”. Sed ĉio dependas de la publiko: ju pli da partoprenantoj, ju pli da sugestoj, ju pli da kunlaborado, des pli bunta fariĝos la programaro. La planoj inkluzivas ne nur dokumentajn filmojn kaj programojn por infanoj kaj varieteojn, sed ankaŭ kinofilmojn, ekzemple kurtfilmojn kun aŭtoroj kiuj parolas Esperanton, sed ankaŭ historiajn mikroseriojn, ekzemple pri la vivo de Zamenhof.

Kaj la kvalito? Ĉu ĝi iam atingos tiun de la surtera aŭ la satelita televido?

En interreto ne. Ne pro nia manko aŭ nia nevolo. Simple pro tio, ke interreto ne kapablas elsendi kun la sama bild- kaj son-kvalito kiel televido. Estas limigo de la teknologio mem. Ni devas ankoraŭ atendi 10-30 jarojn ĝis la interreta televido havos la saman kvaliton kiel la ordinara televido. Sed ni jam pretigas niajn programojn en duobla maniero. Por elsendado en interreto, kaj ankaŭ por estonta elsendado per satelito aŭ kabla televido. Sed por atingi kablan televidon aŭ eĉ sateliton ni bezonas multe pli da mono kaj investoj. Nia celo estas ĝis maksimume 2010 esti spektebla en almenaŭ kelkaj landoj de Sudameriko, Nordameriko, Eŭropo kaj eble Azio pere de satelito.

Kiel nun aspektas la ITV-stabo kaj la ekipaĵoj?

Iom ĥaosa, por diri la veron, pro tio, ke ni ankoraŭ muntas la studion, do ne ĉio estas preta. Ni ankoraŭ serĉas la plej bonan manieron labori. Oni komprenu kaj estu iom pacienca pri la teamo de ITV, ĉar ĝi dume akiris nur du trionojn de la bezonata mono kaj do devas rearanĝi la planojn kaj reordigi la prioritatojn kaj ne estas preta lanĉi ekzemple la televidon kun ĉiuj 11 planitaj programoj. Dume ne eblas fari proprajn seriojn, la teleĵurnalon, kiu estas nia granda atuto por la dua semestro de 2006. La ekipaĵo? — ni havas nuntempe tri komputilojn, unu el ili tre bonan, sur kiu estas nia servilo, kaj kameraojn, lampojn, stativojn, mikrofonojn... Ili ne estas absolute profesiaj, pro tio ke mankis mono, sed ili estas almenaŭ duonprofesiaj, tiel ke la rezulto estas jam sufiĉe bona.

Ĉu la projekto jam vivas per siaj propraj monrimedoj, aŭ ĝi daŭre bezonas la subtenon flanke de esperantistoj?

Ni sukcesis en decembro akiri la unuan reklamanton. Verŝajne esperantistoj kiuj havas entreprenojn, vendas librojn, la libroservoj kaj la revuoj, la kantistoj, la diskeldonejoj — ankoraŭ ne rimarkis kiel potenca povas esti la Internacia Televido por reklami siajn varojn, servojn kaj personojn. Pri renkontiĝoj kiuj okazos en 2006 kaj pri kiuj oni apenaŭ scias, se oni metos la reklamon en ITV, post unu monato preskaŭ ĉiuj esperantistoj scios. Do ne temas nur pri tio, ĉu la esperantistoj daŭre subtenas la kanalon aŭ ne, temas ja pri tio, ĉu la entreprenistoj esperantistaj finfine vidos en ITV valoran amaskomunikilon. Valora ne en la senco de elspezado, sed en la senco de oportuno. Temas ja pri tre oportuna maniero komuniki rekte kun la klientoj, kun la aĉetantoj de diskoj ktp. Esperantistoj konsciu ke ITV daŭre bezonas apogon. Kial ne apogi tiun ĉi unikan ŝancon por Esperanto? Oni ankoraŭ subtaksas Internacian Televidon kaj oni ne rimarkas ke ĝi estas la plej efika konvinkilo ĉe la neesperantistoj.

Kio pri Ĝangalo? Ĉu ĝi transformiĝis al Internacia Televido, aŭ la unua vivas plu kaj daŭre proponas alispecajn servojn?

Ĝangalo daŭras kaj daŭros. Ĉar ĝi kaj ITV estas du gamboj de la sama korpo. ITV estas televidkanalo, Ĝangalo estas interreta portalo. La celo de ITV estas liveri iom post iom konstantan videon, aŭ vidan produktadon en Esperanto, dum la celo de Ĝangalo estas esti la grundo, la fekunda grundo por ke vera ĵurnalismo finfine estiĝu en Esperanto. Ĉar nuntempe estas malmultaj ĵurnalistoj kiuj uzas Esperanton. Kaj la nivelo de nia gazetaro ankoraŭ estas tre malalta. Ĉu enhave, ĉu dezajne. La celo de Ĝangalo do estas levi la nivelon de ĵurnalismo kaj interretaj servoj en Esperanto. Kaj kadre de ĉi tiu kunteksto ni ankoraŭ havas multon por fari en Ĝangalo. Estas tre rimarkinda la fakto ke ITV havas sian propran retejon kaj ke Ĝangalo ankaŭ havas sian propran retejon. Estis tia ideo nomi ITV simple Ĝangalo-Televido. Aŭ ke la retejo de ITV estu subportalo ene de Ĝangalo. Mi rifuzis ambaŭ planojn. Pro tio ke laŭ mi gravas ke la esperantistoj vidu ĉi tiujn du kiel du apartajn iniciatojn. De la sama grupo, sed temas pri apartaj iniciatoj. Same kiel venos ankaŭ postaj iniciatoj dum tiu ĉi jaro. Sed pri tio poste.

Kaj ITV mem? Ĉu ĝi proponas aŭ planas produkti ankaŭ ion alian krom la televidaj programoj spekteblaj per interreto?

Jes, la plej grava celo de ITV estos ĝuste kreskigi la kvanton de DVD-oj, tio estas videodiskoj, kiujn eblas spekti en Esperanto. Nuntempe ni havas maksimume 30 titolojn. Kaj ni bezonus multe pli. Post eble kvin aŭ ses jaroj nia celo estas havi 150, eble 200 titolojn de DVD, spekteblajn en Esperanto, kaj lanĉi tiujn DVD ne nur ene de Esperantio, sed ankaŭ ekster ĝi. Precipe ekster Esperantio, por ke iu ajn neesperantisto, ne gravas kie en la mondo, povu iri al sia videoklubo kaj lui DVD-ojn en Esperanto, kun subtekstoj en sia nacia lingvo, por ke li alkutimiĝu al la ideo aŭskulti Esperanton, eĉ se li ne komprenas ĝin.

Aplikado de Esperanto

Silvestrumi Esperante en Germanio

La italaj gejunuloj havis la sloganon: “Kie paski? Italuje!” Se nun ni demandas kie silvestrumi, certe la respondo estos: “Germanuje!”

Jam de jardekoj IS (Internacia seminario) estas organizata por gejunuloj — ĉi-foje jam la 49-a; sed la eks-junuloj delonge volis daŭrigi la belan tradicion kune silvestrumi, kune kun siaj infanoj kaj la malnovaj geamikoj. Tiel kreiĝis IF (Internacia Festivalo), kiu nun organiziĝis por la 22-a fojo. Kaj nun ankaŭ tradiciiĝas NR (Novjara Renkontiĝo), kiu celas plimalpli la saman publikon kiel IF (aŭ eble ni diru: la novajn eks-junulojn). Aldone al tio, en Germanio okazis la 59-a sarlanda semajnfino, kelkajn tagojn antaŭ la tri jam menciitaj aranĝoj. Jen do okazas paralele tri buntaj renkontiĝoj en Germanio, por ĉies gustoj kaj emoj, kun entute pli ol 500 partoprenantoj. Ĉu ne bela pruvo pri la vigleco de Esperanto en tiu regiono? Kiom oni ŝatus, ke la sama “konkurenco” inter diversaj aranĝoj okazu ankaŭ en multaj aliaj partoj de la mondo!

Internacia Festivalo

La 22-a IF — kion novan skribi, kiam oni estas unu el la malmultaj partoprenintoj, kiuj jam ĉiujn 22 festivalojn ĉeestis? Kompreneble, kompari kun la antaŭaj… sed verŝajne tio tedus la legantojn. Do nur kelkajn impresojn mi liveros ĉi tie.

La ciferoj: ĉ. 200 partoprenantoj el dudeko da landoj, do la plej granda el la tri aranĝoj. La organizado: profesia; ekde la komenco sub la zorgo de H.D. Platz, pli konata kiel HDP, kun aro da helpantoj pri ĉiuj aspektoj de la programo: transporta servo, preparo de la diversaj salonoj, servado en la knajpo*, ktp. La etoso: bonega, kun daŭre la plej sukcesa programero: la knajpo. Fakte preskaŭ ĉiujare oni povus verki la samon. Ke oni ĝuas revidi la samajn familiojn, kun la grandiĝintaj infanoj (kiujn oni apenaŭ rekonas…), ke oni ĝuas retrovi la samajn konatulojn (sen la grandiĝintaj infanoj, kiuj preferas memstare iri al IS, aŭ ne esperantumi…), ke oni ĝuas konatiĝi kun novaj homoj: ekzemple ĉi-jare venis juna germano loĝanta en Francio, kiu eklernis per la reto antaŭ tri monatoj, cetere sub la gvido de unu el la partoprenantoj de IF, kaj li tute kontentige jam parolis.

* Knajpo = drinkejo kaj manĝejo.

La urbo kie ĝi okazis, Trier, estas unu el la plej ĉarmaj urboj kiujn mi konas, kaj kun plezuro la partoprenantoj (re)vizitis la centron, la katedralon, kaj aliajn monumentojn… sed ne ĉion, kion ili deziris, ĉar jen muzeo estis fermita, pro forta glacio ne eblis aliri iujn lokojn, pro riparoj alia monumento ne estis vizitebla ktp.

Pri la temo Eŭropo pligrandiĝanta okazis pluraj prelegoj de fakuloj, ĉiam en plenaj salonoj, malgraŭ paralele okazantaj aranĝoj; la temon ilustris vizito al Luksemburgo, kie estas pluraj eŭropaj institucioj, kaj al la vilaĝo Schengen. Kaj eblis kleriĝi pri aliaj aktualaj temoj: La birda gripo — ĉu pandemio minacas nin? Pri maljuniĝo kaj naturkuracado. Pri la enhavo de sukoj, kun gustumado kaj lertaj klarigoj de naturkuracisto. Pri Marso: ĉu vivo sur la ruĝa planedo?. Kaj ankaŭ pri Karl Marx, kiu naskiĝis en Trier. Pri kantoj de Latvio, pri vojaĝo tra Siberio per trajno, kaj multaj aliaj temoj. Interese estis aŭskulti la sperton de du italoj, kiuj ĵus iris al Barato por instrui Esperanton.

Kiel kutime infanoj ĝuis apartan prizorgadon, kun manlaborado, ludoj, kantoj kaj ceteraj aktivaĵoj.

Kaj pelmele, novaj kaj tradiciaj programeroj: Jumeiho-terapio, origamio, botelpentrado laŭ tradicia rusa maniero, rusa teumado, malstreĉa gimnastiko. Societaj ludoj estis tre popularaj, same ĉe infanoj kiel ĉe ne-infanoj.

Kaj la Silvestro? Bufeda ordo, fotoebloj, sidiĝo, salutvortoj de la mastroj, manĝo. Malfermo de la silvestra balo per polonezo. Novjaro rusa, novjaro israela, novjaro nia, piroteknikaĵoj ekstere, novjaro angla, novjaro kanada. Tiu listo kompreneble ne respegulas la kutime bonan etoson en tiaj momentoj!

Kaj la unua de januaro? Lunĉo, mallonga refreŝiga subpluva promeno, knajpo. Prelego, vespermanĝo, vespera programo pri Dagestano, knajpo.

Vesperaj programoj estis ĉiuj allogaj. Elstaris la koncerto de JoMo. Lin mi spektis jam plurfoje, kaj kiel ĉiufoje, mi plene ĝuis la ludadon de tiu talenta artisto, kiu ĉiam sukcesas kapti la intereson de la publiko. Internacia vespero, kie partoprenas diversaj talentoj inter la ĉeestantoj, estis aparte bona ĉi-foje.

Speciala afero ĉi-jare estis la paralela programo zorgita de AIS kaj Eŭropa Klubo, pri kiu vi legos apartan raporton. Tiu programo allogis novajn homojn, kiujn ni kutime ne vidas en IF.

Pluan fojon IF meritis sian nomon kaj sian renomon, de bunta, multaspekta, kleriga, bone organizita, etosplena renkontiĝo.

Claude Nourmont
Internacia Seminario

La 49-an IS gastigis la tutnova junulargastejo de la malnova kaj historiplena loko Xanten (ksanten), proksime al Nederlando. En tiu urbo, kie siatempe la romianoj klopodis defendi sin kontraŭ la malnovtempaj ĝermanoj, kolektiĝis ĉ. 180 gejunuloj el 25 landoj (averaĝa aĝo: 26); “malpli da rusinoj ol kutime, ŝajne pro okazigo de samtempa renkonto en Pollando”, rimarkis franca junulo.

La junulargastejo estas ege nova kaj belega: tre granda konstruaĵo en formo de U, kun muroj tute el vitraĵoj tiel ke, de ie ajn en la gastejo, vi vidas la tutan domon... kaj kio plej surprizis: la manĝaĵoj estis bonegaj! “Mi partoprenis 5 aŭ 6 IS-ojn kaj neniam tiom bone manĝis. Aspektis mirakle por mi kaj multaj aliaj kiuj alkutimiĝis al la ideo malbone manĝi en Germanio,” diris franca partoprenanto.

Kun la urbo oni konatiĝis per tuttaga vizito, ĉefe de la antikva romia urbo; tre malvarmis ĝuste tiun tagon, kvankam ne tre malvarmis dum la ceteraj.

La temo ĉi-jare estis same histori-plena kiel la loko: “Religioj, kulturoj kaj viv-filozofioj en la 21-a jarcento”, pritraktata pere de diversaj prelegoj, laborgrupoj kaj diskutrondoj, ankaŭ pri ateismo. Estis sufiĉe multe da kursoj por lerni aŭ plibonigi sian Esperanton. Elstaris tre interesa prelego de Gunnar Fischer pri tradukado de kanzonoj al Esperanto.

La plej furora ateliero temis pri trikado (pere de helica nadlo) de ingo por poŝtelefono. Sed ĉefrolis kiel kutime la distra kaj vespera programoj. Estis ludejo kie homoj kartludis, faris puzlojn, kaj aliajn ludojn... estis aparta ĉambro por la ludo “homlupoj”, kiu jam furoris dum IJK kaj denove allogis novajn partoprenantojn; tiu ludo eble fariĝos plia kutimo de la junularaj internaciaj aranĝoj...

Abundis koncertoj. Malfacile diri, kiu estis la plej sukcesa: ludis Jomo, DJ Roĝer’, Dolchamar, Krio de Morto, Amir (de Esperanto-Desperado)… ĉiuj estis tre bonkvalitaj.

La kulmino de la renkontiĝo estis la silvestra balo, kiel en IFNR. Je ĉiu plena horo ie aliloke en la mondo komenciĝas la nova jaro, tial la partoprenantoj interŝanĝas novjarajn bondezirojn ekde la malfrua vespero ĝis la frua mateno.

Sed ankaŭ dum la tuta semajno eblis festi ĝis frua mateno. Ĉiuvespere estis proponitaj paralele pluraj ebloj: danci en la diskejo, amuziĝi en la trinkejo aŭ ĝui teon en la trankvila “gufujo”. Aparte de “normala” trinkejo, en kiu plej ofte regas brua, viglega etoso, ekzistas teejo kun kvieta atmosfero. Tiuj ejoj ofte fermiĝis nur mallonge antaŭ la matenmanĝo. Grava novaĵo en tiu IS: la gufujo estis pli sukcesa ol la trinkejo. “Pri la Fina Venko mi certas ke la Gufujo venkis, kaj mi rajtas diri tion, ĉar mi forlasis la ejon ĉirkaŭ la sepa matene kaj mi ne estis la lasta. Kelkaj homoj restis tie eĉ pli longe!” asertas partoprenantino el Rusio. Ĉu la lastatempa okazigo de trejnseminario de TEJO kune kun asocio de senalkoholula junularo grave influis?

(kompilita de C. Nourmont, laŭ informoj pri IS kaj impresoj de partoprenantoj, ĉefe X. Godivier)
Kvara Novjara Renkontiĝo

Koncerto de Ĵomart kaj Nataŝa kun ilia filino Karina, mezepoka vespero de Christoph kaj Ines Frank kaj en plia vespero koncerto de Kim Henriksen — tiuj verŝajne apartenis al la plej memorindaj eventoj de la 4-a Novjara Renkontiĝo de la asocio EsperantoLand. La aranĝo okazis de la 28-a de decembro 2005 ĝis la 8-a de januaro 2006 en Frankfurto ĉe Majno, la naskiĝurbo de Goethe, al kies gepatra domo kondukis unu el la ekskursoj.

Partoprenis en la renkontiĝo entute 119 homoj el dek du landoj, el kiuj 65, do iom pli ol duono, venis el eksterlando. Tio certigis agrable internacian etoson por la multjaraj Esperanto-parolantoj kaj bonan ĉirkaŭon por kelkaj komencantoj kaj progresantoj, kiuj lernis kaj plulernis dum la renkontiĝo; la partoprenantoj povis libere elekti la partoprentagojn — ĉu nur komence, ĉu tuttempe aŭ ĉu nur fine post aliaj silvestraj aranĝoj.

Partoprenis trideko da infanoj en la aĝo inter unu kaj dek kvin jaroj, el sep diversaj landoj, kiuj povis konstrui kastelojn, produkti feltajn ornamaĵojn, partopreni en mezepoka festo, pentri figurojn, sekvi lingvokurson aŭ kune amuziĝi lauplaĉe.

La renkontiĝo vekis la intereson de la gazeto Frankfurter Rundschau, kiu raportis dufoje pri la aranĝo. Krome raportis la televido Rhein main tv kadre de la regionaj novaĵoj, en kiuj aperis ankau Ĵomart kaj Nataŝa.

Dum la NR oni povis aŭskulti prelegojn kaj kursojn pri diversaj temoj; okazis interalie amuza prezento de La postdomo fare de ties aŭtoro István Ertl, legado de poemoj, diskuto pri Esperanto kaj politiko, jogo-kurso, Sudoku-rondo kaj korusaj kunvenoj. Ekskursoj krom la du menciitaj gvidis la partoprenantojn al la urbo Mainz kaj al la urboparto Höchst. Krome ne povis manki la silvestra festo, dum kiu meznokte oni grimpis al la kvina etaĝo de la domo por tie povi spekti dum unu horo ĉiuflanke la piroteknikaĵojn de la ĉi-kampe vere tre aktivaj frankfurtanoj.

Wieland Pusch
AIS-kunveno dum la 22-a IF

La 22-a jarfina “Internacia Festivalo”, kiu okazis de 2005-12-27 ĝis 2006-01-03 en Treviro (Trier), gastigis sub-aranĝon ne pure internacilingvan: AIS San-Marino kaj la asocio “Eŭropa Klubo” aplikis en sia “kromprogramo” la modelon de “poliglota dialogo”. Tio signifas, ke la prelegantoj kaj diskutantoj laŭ propra elekto uzis Esperanton aŭ la lokan germanan lingvon, sen traduko, tiel ke necesis kompreni ambaŭ lingvojn. La poliglota dialogo ebligis la partoprenon de kelkaj eksteruloj, ekz. de prof. Heinrichs, kiu partoprenis kiel reprezentanto de la lingvoprotekta asocio “Verein Deutsche Sprache” kaj nur kelkajn semajnojn antaŭe eklernis Esperanton.

La “kromprogramo” pridiskutigis plurajn modelojn de internacia komunikado. Interalie reprezentantoj de Ido kaj de la lingvoprojekto “Lingve facil” prezentis siajn lingvojn.

Eŭropo-Klubo decidis instali eksperimentan laborgrupon kiel modelon de kultura kaj lingva parlamento; tiu parlamento kunigu reprezentantojn de la oficialaj lingvoj de EU kaj de diversaj neŭtralaj lingvoj kaj decidu pri rekomendo de solvo de la EU-lingvoproblemo. Ĝis septembro 2006 tiu parlamento estu kompleta kaj havu inter 50 kaj 100 membrojn. Inter ili estu reprezentantoj de eŭropaj lingvoj kaj fakuloj pri komunikado trans lingvo-limoj, ekz. pri neŭtralaj lingvoj kaj pri maŝina tradukado. Kadra kondiĉo estas la neŭtraleco de la proponota solvo.

Kunlabore kun UEA, reprezentata de la estrarano Claude Nourmont, estis ekplanita la Eŭropo-politika forumo, kiu okazos dum la 91-a Universala Kongreso de Esperanto en Florenco. Eŭropo-Klubo partoprenos en tiu forumo kaj en ĝia preparo.

La kromprogramo prezentis ankaŭ aplikan projekton pri lingvoj: en la rumana urbo Sibiu-Hermannstadt, kiu en 2007 estos kultura ĉefurbo de Eŭropo, studentoj laboras pri la tradukado de turisme interesaj tekstoj (muzeaj priskriboj, indikiloj, menukartoj ktp.). Centran rolon ludu Esperanto, kiu ne nur estas cellingvo, sed ankaŭ helpas en la kunlaboro de diverslingvaj tradukistoj.

La kromprogramo paŭzis la 30-an de decembro por ebligi partoprenon en la IF-ekskurso al Luksemburgo kaj Schengen. Sub la sperta ĉiĉeronado de Brian Moon du bus-plenoj da festivalanoj konatiĝis kun la luksemburgia ĉefurbo kaj kun la loko, kie estis subskribita la traktato, kiu nun ebligas vojaĝadon tra multaj eŭropaj landoj sen landlimaj kontroloj. Re-ligon al la kromprogramo donis la fakto, ke en 2007 Luksemburgo kaj Sibiu dividos la honoran rolon esti “kultura ĉefurbo de Eŭropo”.

Koncize pri la 59-a KSF

Al la jarfinaj aranĝoj en Germanio apartenas ankaŭ la Kultura Semajnfino de Sarlanda Esperanto-Ligo — jam la 59-a, sed la unua, en kies kadro okazis Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA. Ĉiuj kandidatoj povis gaji post sukcesa trapaso kaj rikoltis elkoran aplaŭdon dum la Internacia Vespero.

Ĝi vere rajtis nomiĝi internacia: Eruda Li el Hongkongo prezentis ĉinajn kantojn, Antje Naumann kontribuis per orientaj dancoj kaj sekvis esperantlingve kantataj germanaj ŝlagroj.

Peter Hauser

Lingva situacio en Eŭropo

Novaj paŝoj de EEU

La 7-an de januaro 2006 okazis en Bruselo laborkunsido de la estraro de Eŭropa Esperanto-Unio. Ĉeestis ĝin ĉiuj kvin estraranoj: Seán Ó Riain, Zlatko Tišljar, Flory Witdoeckt, Georgo Handzlik kaj Peter Baláž, kiel gasto la TEJO-volontulo Marteno Miniĥ kaj parte ankaŭ la eksa BKC-ĉefo Dafydd ap Fergus.

La estraro pritraktis la laborplanon por 2006 kaj faris kelkajn konkludojn (detala raporto: http://lingvo.org/eo/6/1238). Estis akceptita la propono pri baza strategia celo de la nuna estrarmandato: krei honoran komitaton de la EEU-kongreso en Maribor el kelkaj parlamentanoj de EU kaj aliaj politikistoj, kiun prezidos Margareta Handzlik. La honora komitato petos akcepton ĉe la slovena registaro en aŭtuno 2006 kaj prezentos al ĝi proponon ke la slovena registaro en la unua duono de 2008, kiam Slovenio prezidos Eŭropan Union, iniciatu akcepton de dokumento utila por Esperanto. Oni akceptis proponitan liston de laborkampoj kiujn prizorgos Peter Baláž: prizorgi la kampanjon kaj produktadon de filmo (DVD) Kia povus esti Eŭropo; krei kaj kompletigadi EEU-paĝaron; prizorgi la distribuadon de informoj kiujn produktas EEU (bulteno, alvokoj, apartaj diskutoj kaj klarigoj), ĝisdatigi la adresarojn; lanĉi novan kampanjon — kolekti faktojn pri lingva diskriminacio en ĉiuj formoj en Eŭropo kaj daŭrigi la kampanjon pri diskriminaciaj laboranoncoj. Oni akceptis la proponitan programon por EEU-kongreso en Maribor (29 jul-03 aŭg 2007).

Dum la kunsido oni diskutis pri la ev. propono al EU-ŝtatoj/EU-parlamento (far EEUM. Handzlik) pri la kantado de la EU-himno en Esperanto. Estis decidite pri la pluaj iniciatoj de M. Handzlik — poioma sendado de materialoj, rilataj (kaj favoraj) al Esperanto, al EU-parlamentanoj (raporto pri la Nitobe-simpozio en Vilno, resumo de la Grin-raporto, la libro de R. Phillipson: “Ĉu nur-angla Eŭropo?”). La estraro konscias pri la du vojoj celantaj la saman celon — disvastigon de Esperanto (ĉu kiel komuna lingvo de Eŭropa Unio, ĉu kiel tutmonda lingvo) — la tiel nomataj desubismo kaj desuprismo. La unua restos ĉiam la tasko por unuopaj landaj sekcioj, asocioj, kluboj kaj unuopuloj, kiuj ja plej bone povas alparoli “proprajn homojn” — konas sian ŝtatan/nacian medion, scias pri la problemoj, ebloj, plej bone orientiĝas en propralanda teritorio. Desuprismo en la agado de EEU ne estas facila tasko: oni devas ne nur argumenti al politikistoj pri la taŭgeco de Esperanto kiel neŭtrala, nediskriminacia kaj efika solvo de la nuna eŭropa Babelo, sed unue konsciigi la koncernulojn pri la ekzisto de tiu problemo kaj pri la lingvo mem.

La EEU-estraro aprobis la produktadon de la filmo “Kia povus esti Eŭropo”, kiu nealtrude, koncize kaj konvinke montru la Esperanto-komunumon kiel modelan ekzemplon por Eŭropo. Ĝi estos plejparte filmata dum la UK en Florenco kaj fine de la jaro disdonata al ĉiuj EU-parlamentanoj (se ne eblas venigi parlamentanojn al UK, ni alportu UK-on al ili). Mallonga filmmaterialo pli valoras ol mil paĝoj da raportoj kaj rekomendoj. Kunlaboros ankaŭ Roman Dobrzyński kaj Michael Cwik. La EEU-estraro lanĉas kampanjon “Subtenu la EEU-filmon”. La bezonata sumo por la produktado estas 10 mil eŭroj. Ĉiu kiu subtenos la projekton almenaŭ per 50 eŭroj (UEA-konto: eece-p), ricevos unu kopion (200 abonoj pagus la produktokostojn). Pri la stato de la projekto eblos legi en Eŭropa Bulteno (http://lingvo.org/bulteno) kaj sur la nova EEU-paĝaro, kiu ekfunkcios marte.

Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

La EEU-estraro kun la gastoj (fotis Peter Baláž)

Fondumo Zamenhof en Bjalistoko

La 13-an de januaro okazis kunveno de la Komitato de la Fondumo Zamenhof en Bjalistoko. Reprezentitaj estis UEA, ILEI, PEA, BES (Bjalistoka E-Societo), la urbo Bjalistoko (vicurbestro) kaj la vojevodio Podlahio.

Prof. Hanna Konopka, prezidanto de la Fondumo ekde 1995, estis denove elektita kiel prezidanto de la Komitato. La Komitato akceptis raporton de la Estraro, kiun preparis Jarosław Parzyszek (prezidanto) kaj Nina Pietuchowska (sekretario). Ĝi enhavis informojn pri la laboro kaj la financoj de la Fondumo por la pasinta periodo. Dum la kunsido okazis vigla diskuto pri la celoj kaj pri la estonto de la Fondumo.

La Komitato elektis por la 3-jara oficperiodo novan, 3-personan estraron: Jarosław Parzyszek (prezidanto), Nina Pietuchowska (sekretario) kaj Povilas Jegorovas (komitatano).

Dum la kunsido la Komitato decidis kompletigi ankaŭ la Honoran Patronan Komitaton de FZ, kaj elektis d-ron L.C. Zaleski-Zamenhof, prof. Humphrey Tonkin (eksprezidanto de UEA kaj de FZ), d-ron Ulrich Lins (historiisto), Roman Dobrzyński (iniciatinto kaj eksprezidanto de FZ), kaj prof. Witold Stępniewski (vicrektoro de la Lublina Politekniko).

La Komitato diskutis pri la aljuĝo de la “Medalo de Toleremo”. La nuna unusola medalo estis enmanigita en 1999 en Drohiczyn al la tiama Papo Johano Paŭlo la II-a. Estas kelkaj proponoj por individuoj kaj organizaĵoj.

Stanislaw Mandrak

[FORIGITA!: bildo]

La prezidanto de UEA kun la vicurbestro de Bjalistoko Ryszard Zimnoch

Esperanto en radio

Medalo al Barbara Pietrzak

En 2005, la jaro de la 80-jariĝo de Pola Radio, la pola estraro de la publika radiofonio decidis omaĝi ĉiujn, kies laboro en aparta maniero gravuriĝis en la historio de Pola Radio.

Porokazajn medalojn, emisiitajn de la Ŝtata Monemisiejo, projektitajn de la “Studio P” de Andrzej Pagowski, ricevis la plej elstaraj reprezentantoj de la pola publika vivo. Inter ili ne mankis ankaŭ meritiĝintaj laborantoj de la publika radiofonio, inkluzive de ĝia poreksterlanda programo. Inter la premiitaj per la ordeno de la 80-jariĝo de Pola Radio troviĝas ankaŭ la estro de la Esperanto-Redakcio de Pola Radio, redaktoro Barbara Pietrzak. — Elkorajn gratulojn al Barbara Pietrzak kaj al la jubileanta Pola Radio!

La Esperanto-Redakcio de Pola Radio ĝustigas, ke la ondolongo [frekvenco] de ĝia Esperanto-elsendo je la 19-a horo laŭ UT (respektive la 20-a horo laŭ la mezeŭropa tempo) egalas al 41,15m [7290 kHz]. Ekde la fino de decembro 2005 estis ŝanĝita la ricevfrekvenco de la satelita emisiado al la nun valida 12 284 MHz.

Ekde la fino de decembro ŝanĝiĝis la elektronika adreso de la Redakcio, kiu nun tekstas: e...@polskieradio.pl. De kelka tempo ankaŭ ne plu validas la poŝtkesta koresponda adreso de la redakcio. Unusola adreso por tradiciaj korespondaĵoj estas: Esperanto-Redakcio de Pola Radio “Radio Polonia”, al. Niepodległości 77/85, PL-00977 Warszawa.

Ni plu kolektu subskribojn por Manifesto 2000

Militoj naskiĝas en la kapo de la homoj, sekve necesas prepari en ilia kapo pacon. Tio estas la starpunkto de grupo de Nobel-premiitoj, kiuj en 2000 verkis tekston, kiu estas persona engaĝiĝo vivi laŭ kelkaj principoj. Universala Esperanto-Asocio partoprenis la unuan ondon de subskriboj, eldonis samtipan manifeston en Esperanto kaj rikoltis kelkmilojn da subskriboj, kio permesis al ĝi listiĝi inter la 16 unuaj en la mondo.

Sed la kolektADo daŭras dek jarojn. Do ĝis 2010 vi ankoraŭ povas subskribi kaj subskribigi ĝin.

Respekti ĉiun vivon: respekti la vivon kaj la dignon de ĉiu homo sen diskriminacio aŭ sen antaŭjuĝoj;

Rifuzi perforton: praktiki aktivan senperforton, rifuzante perforton en ĉiuj ĝiaj formoj: fizika, seksa, psiĥologia, ekonomia kaj socia, precipe rilate al la plej malriĉaj kaj la plej vundeblaj, kiel infanoj aŭ adoleskuloj;

Dividi kun aliaj: kundividi miajn tempon kaj materiajn rimedojn, praktikante malavarecon, por haltigi forpuŝadon, maljustecon kaj politikan kaj ekonomian subpremon;

Aŭskulti por kompreni: defendi la liberecon de esprimado kaj la kulturan diversecon, ĉiam preferante dialogi kaj aŭskulti, ne cedante je fanatikeco, mensogado kaj rifuzado de aliaj;

Konservi la planedon: favori respondecan konsumadon kaj evoluigon kiu respektas ĉiujn vivo-formojn kaj konservas la ekvilibron de la naturo sur nia planedo;

Remalkovri solidarecon: kontribui al la evoluo de mia komunumo kun plena partopreno de virinoj kaj kun respekto de la demokratiaj principoj, por kune krei novajn formojn de solidareco.

Kiel vi legis, nenio en tiu manifesto ŝokas esperantistojn. Do daŭre subskribu kaj subskribigu ĝin: okaze de forumoj, festoj, renkontiĝoj, kolektu! Paperforme, kvazaŭ peticio, petante enskribi propran kaj familian nomojn,naskiĝdaton, sekson, urbon, landon kaj subskribon. Aldonu daton kaj sendu al la CO de UEA, aŭ al mia adreso: Renée Triolle, Bello Bauco, 694 chemin de la Civade Verde, FR-13600 LA CIOTAT, aŭ rete kun la samaj informoj al u...@esperanto.org, aŭ t...@wanadoo.fr.

Delegacio de UEA ĉe Monda Socia Forumo en Afriko

Prelegoj, intervjuoj ĉe lokaj radio-stacio kaj gazetoj, disdono de flugfolioj pri Esperanto, ekspozicio de kelkaj Esperantaj verkoj — tiel resumiĝas la aktivadoj de 5 geesperantistoj el 4 afrikaj landoj (Benino, Ebura Bordo, Malio kaj Togolando) okaze de la Monda Socia Forumo en Bamako de la 19-a ĝis la 23-a de januaro 2006.

La sukcesa partopreno de la afrika delegacio de UEA en tiu ĉi tutmonda renkontiĝo en Malio, en kiu partoprenis pli ol 30 mil homoj el la kvin kontinentoj, ŝuldiĝas al la klopodoj de komitatano s-ro Antonio José Vergara el Ĉilio. Li tre fervore perkoresponde partoprenis en la prepara fazo, konsilante kaj donante instrukciojn al ni.

Kvankam la vojaĝo en buso al Bamako estis ege laciga pro la malbona stato de vojoj, ni tie dum la tuta periodo de la Forumo ne ripozis. Ni havis budon pri Esperanto en la kortego de la kultura palaco. Tie ni deĵoris por buŝe havigi informojn, respondi al demandoj de vizitantoj, disdonante al ili reklamilojn pri la internacia lingvo. Ni krome registris adresojn de ĉiuj, kiuj montris intereson pri la lingva studo, kaj entute estis listigitaj ĉirkaŭ 150 adresoj.

Dum diskutrondo aranĝita de la asocio “Libereco por la lingvoj”, kies temo estis “Afriko kaj la mondo estas plurlingvaj — kiom da lingvoj afrikanoj devas do paroli”, ni intervenis kaj vigle kaj elokvente pledis por Esperanto al cento da homoj el diversaj mondanguloj.

Adjévi emfazis la lingvan diskriminacion en la internacia komunikado, reliefigis la neŭtralecon de Esperanto kaj ties rolon protekti la naciajn lingvojn, el kiuj kelkaj minoritataj estas mortantaj pro la lingvaj imperiismoj de “grandaj” landoj. Konklude li prezentis Esperanton kiel idealan lingvan egalrajtigilon. Ĉion ĉi poste tradukis franclingven François kaj Idrissa en la bambaran, nacian lingvon en Malio. Antoine respondis al demandoj de la scivola publiko kaj fine la franca esperantisto Francisko Simonnet, gvidanto de la diskuto, fermis tiun ĉi favore al Esperanto.

Francisko revojaĝis al sia patrolando, sed lia kontribuo surloke al sukcesa prezento de Esperanto dum la forumo menciindas tie ĉi. Li disponigis al ni pakaĵon da Esperantaj libroj kaj flugfolioj. Li poste pledis pri Esperanto tra la gazeto de la Forumo, en du lokaj gazetoj “L’Essoir” kaj “Nouvel Horizon”, kaj lia intervjuo estis elsendita tra la ondoj de la radio “Kledou”.

Tiom ni ŝatis marki la eventon per Esperanto kiom la tempo permesis al ni. Aliaj tiaj renkontiĝoj post unu jaro okazos samperiode en du malsamaj afrikaj landoj, Sud-Afriko kaj Kenjo. Kaj hodiaŭ pli ol antaŭe ni devas esti pli solidaraj kaj engaĝintaj por defendi kune la verdan aferon, ĉefe dum manifestacioj, kiuj havas similajn celojn kiel tiuj de UEA.

Adjé Adjévi

Delegitiĝo eblas ankaŭ rete

La Delegita Reto estas unu el la plej famaj kaj tradici-riĉaj servoj de UEA. En Jarlibro 2005 troviĝas la adresoj de 1784 delegitoj.

Intertempe la nombro kreskis kaj meze de januaro estis registritaj precize 1800 delegitoj. Aktualajn informojn pri la delegitaro oni trovas en la reta Jarlibro ĉe http://reto.uea.org/, kiun UEA lanĉis en aprilo 2005. Individuaj membroj de UEA povas registriĝi kiel ĝiaj uzantoj ĉe tiu sama adreso, elektante unue siajn salutvorton kaj pasvorton. En la reta Jarlibro eblas facile serĉi delegitojn tra la tuta mondo kaj fakdelegitojn laŭ iliaj fakoj. Oni trovas iliajn poŝtajn adresojn kaj al tiuj delegitoj, kiuj havas retadreson, oni povas rekte sendi retmesaĝon, tamen ne vidante la retadreson de la ricevanto.

Ĉu ankaŭ vi mem volas fariĝi delegito de UEA, se vi ne jam estas? Uzantoj de la reta Jarlibro povas nun fari tion ankaŭ rete, plenigante retan respondilon en ĝia submenuo “Delegita Reto”. La respondilo iras aŭtomate al la ĉefdelegito, se tiu ekzistas en la koncerna lando, kaj al la Centra Oficejo. Post aprobo fare de la ĉefdelegito kaj la direktoro de UEA, informoj pri la novaj delegitoj estas konsulteblaj en la reta Jarlibro, dum antaŭe la delegitecoj povis efektive ekfunkcii nur kiam aperis la presita Jarlibro.

Tiuj, kiuj ne registriĝis kiel uzantoj de la reta Jarlibro sed tamen volus fariĝi delegitoj, povas elŝuti paperan respondilon ĉe http://uea.org/agadoj/dr.html kaj post ĝia plenigo sendi ĝin al sia ĉefdelegito aŭ, se en la lando mankas ĉefdelegito, al la Centra Oficejo. Krome, ĉefdelegitoj kaj la CO volonte sendas presitan respondilon al ĉiuj interesitoj.

(GaKo)

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Kálmán Kalocsay : Vespero en la parko

(El Izole, 1939)

Senmovas arboj en la parko,
sur la ĉiel’ la kurba barko
de l’ Nokt’, la Luno flosas.
Oblikve tra la branĉtegmento
vidiĝas en la okcidento
la sun-kisita firmamento,
kiu nun pale rozas.

Transmonda estas la trankvilo.
Jen silentiĝis eĉ la trilo
de l’ bruaj birdkantistoj.
Lulzume nur skaraboj krozas,
la arbobranĉoj dorme pozas,
la parko pace ekripozas
post la someraj distroj.

Sed la odoroj estas viglaj!
Sin trudas timianoj tiklaj,
rezedoj, mentoj, malvoj,
freŝa odor’ de l’ rosa humo.
Kaj tra ĉi odorfrenezumo
triumfe pafas rozparfumo
per ĉiovenkaj salvoj.

Mi sur la mola herbo kuŝas
kaj mian varman vangon tuŝas
rosa herbet’ petola.
Kun tiu malhelblua arko
de l’ firmament’, kun la Lun-barko,
kun parfumsonĝoj de la parko,
mi estas sola, sola.

La Nokto venas brunkolore,
la Nokto nigras jam. Sed fore
la Urb’ matenkrepuskas.
La Urb’ albrilas por averto:
necesas tie lukti lerto;
en grotoj de ĉi ŝtondezerto
la hom’ je hom’ embuskas.

Necesas tie lukti, skermi,
aŭ ekstermiĝi aŭ ekstermi
kun turmentata cerbo:
necesas en tumulto puŝi,
la donacitan vivon fuŝi…
Beate estas — kuŝi, kuŝi
sur herbo aŭ sub herbo.

Poetoj ne mortas

Antaŭ 30 jaroj, la 27-an de februaro nokte je la dua horo, forpasis Kálmán Kalocsay (1891-1976), renoma infektologo, kies nomo fariĝis vaste konata pere de Esperanto. Kiel poeto, tradukanto, lingvisto, eseisto, redaktoro, movadano dum 60 jaroj, li estis elstara kultivanto de la Esperanto-kulturo.

Dum la forpasintaj jaroj 8-voluma biografia kompilaĵo kaj pliaj 19 libroj aperis pri li aŭ el lia postlasaĵo, kaj 21 reaperis el liaj elĉerpitaj verkoj.

Lian memoron, sub la gvido de Ada Csiszár kaj kunlabore kun Esperantlingva Verkista Asocio, flegas La Amika Societo de Kálmán Kalocsay.

Ada Csiszár

Recenzoj

Ŝoka libro pri vera okazaĵo

Vivbruligita (Honorkrimo). Suad. Paris: SAT, 2004. Trad. Rémy Bouchet. 2004. 189p. 20cm. ISBN 2950243274. € 17,40.

Ĉi tiu estas ŝoka libro. Des pli se oni konsideras, ke temas ne pri romano sed pri vera okazaĵo. Ekleginte, mi ne povis ĉesi ĝis mi atingis la finon.

La libro rakontas la vivon de Suad, araba knabino loĝanta en la palestinaj teritorioj dum la 70-aj jaroj. Ŝia vilaĝo, laŭ ŝia propra takso, estis aparte postrestinta: knabinoj ne iris al la lernejo, apenaŭ rajtis eĉ eliri el la domo, sed devis laboregi la tutan tagon. Suad kaj ŝiaj tri fratinoj vivis kiel sklavoj en la propra hejmo; ili trovis tion tute normala, same kiel la fakton ke ilia patro konstante kriaĉas kontraŭ ili, insultas kaj bategas ilin, ĉar kiel ŝi mem skribas: “Naskiĝi ino en mia vilaĝo estas malfeliĉo.”

Deksep-jara, Suad enamiĝis al loka junulo kaj gravediĝis. Sekve ŝia familio provis mortigi ŝin, kiel postulis la familia honoro. Per miraklo ŝi eskapis, terure brulvundita, kaj estis trovita en malsanulejo de reprezentanto de internacia bonfara organizaĵo, kiu sukcesis forporti ŝin al Svislando por kuracado. Poste Suad kreis por si novan vivon “ie en Eŭropo”, kiel ŝi mem subskribas ĉe la fino de la libro: eĉ dudek kvin jarojn poste, ŝi ne kuraĝas malkaŝi, kie ŝi loĝas, timante la venĝon de sia familio, se ili malkovros, ke ŝi ankoraŭ vivas.

La libro estas tradukita el la franca. La traduko ĝenerale estas tre bona, sed ĝenas la uzo de ci anstataŭ vi (temas pri aparta manio de franclingvanoj). Makulas ĝin de tempo al tempo ankaŭ vortoj prenitaj rekte el la franca, kvankam ekzistas tute bona Esperanta radiko por la sama koncepto, ekzemple violento, rezidejo, demoralizata, basketŝuoj, kaj precipe ultra- en la senso “ekstreme”.

Anna Löwenstein

Valora sed ĝisdatiginda libro

Esperanto — Learning and Using the International Language, David Richardson. El Cerrito / Eastsound: ELNA/Orcas, 2004 (3-a eld). 369p. 22cm. ISBN 0939785064. Prezo: €15,00

Tiu ĉi bela kaj valora anglalingva libro estas la tria eldono de verko, kiu unue aperis en 1988. Ĝia celo estas prezenti Esperanton, kaj ĝian historion kaj la lingvon mem, al nordamerika publiko. La libro havas tri partojn: la unua parto priskribas la mondan lingvan problemon kaj skizas la historion de Esperanto en 64 paĝoj; la dua parto estas mallonga (90-paĝa), sed bone ellaborita kurso de Esperanto; la tria kaj pli ampleksa parto, 128 paĝoj, prezentas legaĵojn en Esperanto. Ĝi enhavas ankaŭ anglalingvajn ŝlosilojn por la lecionoj, dialogoj kaj ekzercoj, kvarpaĝan bibliografion kaj Esperanto-anglan vortareton. La verko havas interesajn fotojn de i.a. la stabo de Pola Radio, aŭ de kimraj lingvo-aktivistoj, kiuj detruis anglalingvajn vojmontrilojn.

La formato bone taŭgas: unue la historio kaj poste la lingvo mem. Malpezas la stilo de la historio, kaj ĝi plenplenas de memorindaĵoj kaj amuzaĵoj, kiuj bone preparas la terenon antaŭ ol prezenti Esperanton — aspekto ofte neglektata. Citindas kelkaj ekzemploj, kiuj aparte alparolis min. Mistradukoj ofte amuzas: jam sur la paĝo 3 ni legas, ke la usona Prezidento Carter, tiam vizitante Pollandon, diris, ke li venis por konatiĝi pli bone kun la poloj, sed la tradukistino diris, ke li venis ĉar li karne deziris la polinojn! Plej konata estas la militeca eldiro de Ĥruŝĉov dum vizito en Usono en 1955: “Ni enterigos vin”, kiam lia rusa esprimo fakte signifis nur “ni supervivos vin, nia sistemo pli longe daŭros ol la via”. Ankaŭ citindas (p. 5) la komparo fare de usona lingvisto de traduko al esti kisita tra vualo: “iel ekscita, sed ne la vera afero!” General Motors faris aŭton kun la nomo “Chevrolet nova” (p.7), kaj miris, ke ĝi apenaŭ vendiĝis en Latin-Ameriko. La klarigo simplas: “nova” signifas hispane “ĝi ne funkcias”! Kaj usonaj reklamoj provis vendi skribilojn en Sud-Ameriko per slogano, kiu povus signifi, ke la inko en ili malhelpus gravediĝi!

La aserto (p. 14), ke la elcentaĵo de la monda loĝantaro, kiu parolas angle nuntempe malpligrandiĝas, pravas nur se la aŭtoro celas anglalingvajn denaskulojn (de 11% en 1950 al la nuna 7-8%). Aliflanke, kiel irlandano mi ne povas ne mencii la substrekon de la graveco de Richard Geoghegan (p. 30), juna irlanda studento de la ĉina lingvo en la Universitato de Oksfordo, kiu jam korespondis latine kun Zamenhof en 1887; kiu verkis la unuan uzeblan lernolibron de Esperanto por anglalingvuloj; kaj kiu donis la verdan koloron al la Esperanto-movado (p. 252): letero de Zamenhof el 1911: s-ro Geoghegan rimarkigis al mi, ke tio estas la koloro de lia hejmo, Irlando; tiam venis al mi en la kapon, ke ni povas ja rigardi tiun koloron kiel simbolon de Espero.”

La lecionoj estas klare prezentitaj, kaj tuj montras dialogojn. La legaĵoj estas vera juvelo: klasikaj prozo kaj poemoj de Zamenhof, Baghy, Auld, Boulton, Sekelj ktp, ĉiam kun utilaj lingvaj notoj; la korespondado de “Barbro kaj Eriko”, svedino kaj aŭstro; falsaj amikoj inter Esperantaj kaj anglaj vortoj; fiksitaj frazoj; kaj multaj aliaj frandaĵoj. Mia sola kritiketo: ege bona libro, sed post 16 jaroj en nia rapida mondo oni bezonas ĝisdatigi eĉ la plej bonajn librojn, kaj aparte la unuan parton ĉi-libre.

Bonega donaco al usonaj aŭ aliaj anglalingvaj geamikoj!

Seán Ó Riain

Ĉu manĝo ankaŭ por la cerbo? Ĉu vi gustumis tritikan viandon?

Manĝoj el sanigaj plantoj. Zlata Nanić. Trad. V. Dujnić. Zagreb: La aŭtoro, 2002. ISBN 9539766451, 75p. 21cm. € 9,90.

La cerbo havas miliardojn da neŭronoj. La sinapsoj sekrecias ĉirkaŭ 30 neŭrotransmisiilojn, ekz. adrenalinon. Sed fiziologoj scias ke estas nur tri agoj de tiuj pli ol 30 kemiaĵoj. Plusendi impulson senŝanĝa, amplifi aŭ malamplifi ĝin. Do, kial tiom da impulstranssendaĵoj? La facila respondo estus ke nia cerbo havas multajn kupeojn kaj ĉiu kupeo nutriĝas per diversaj manĝaĵoj. Ne sufiĉus se ni manĝas purajn glucidojn, proteinojn, grasojn kaj vitaminojn. Ĉiu greno havas glucidojn, oleojn, vitaminojn kaj aliajn en diversaj kvantoj. Sed kio estas bananeca en banano aŭ mangeca en mango? Ĉiu vegetaĵo, greno, folio estas unika. La analizo, farita surbaze de la ingrediencoj, ne povas ekspliki la verajn efikojn.

‘La nutraĵo estu sanigilo via, kaj la sanigilo estu nutraĵo via!’ La aŭtoro mem recenzas sian libron per ĉi tiu trafa eldiro de Hipokrato sur la kovrilpaĝo. Ĉi tiu libreto konvinkas nin trovi ne nur ĝuon sed ankaŭ sanon manĝante vegetaĵojn preparitaj en diversaj manieroj. La aŭtoro elektas 17 krudaĵojn, ekzemple avenon, rizon, tritikon ktp kaj gvidas nin prepari diversaĵojn el tiuj, ekz. trinkaĵon el daikono, dolĉan trinkaĵon el kukurbo, spinacaĵon el urtiko ktp. Kvankam multaj el ili ne estas novaj, la verko aspektas interesa. Eble la vegetaranoj, minoritataj en la okcidentaj landoj, ŝatus la libron.

Kreskaĵoj havas ankaŭ tiel nomatajn ‘kontraŭnutraĵojn’. La tradicia kuirmaniero sukcese forigas multajn kontraŭnutraĵojn. Ĉar la homo eksperimentis dum milionoj da jaroj kaj alnormigis la kuirmetodojn.

Kiam oni inventas novajn metodojn kuiri aŭ preparas strangajn manĝaĵojn por eltrovi novajn gustojn, oni nepre konsciu pri la kontraŭnutraĵoj, oni esploru ĉu ili likvidiĝas per la novaj manieroj. Oni ne certas ĉu ĉiuj priskribitaĵoj estas entute sekuraj, sed ili certe povas doni al vi novajn gustojn. Kelkaj kulturoj jam kuiras tiel kaj ĝuas sanon.

Leginte la libron oni demandus sin ĉu ĝi estas kuirlibro, scienca libro, libro por malsanuloj aŭ sanuloj, libro de naturopatio? Ĝi estas mikso de ĉio ĉi. La verko listigas bonajn efikojn de la komunaj grenoj, ĉefaj vegetaĵoj kaj trovas novajn gustojn en ili. Se vi ankoraŭ ne gustumis la tritikan viandon, ek al ĉi tiu libreto.

P. V. Ranganayakulu

De la libereco ĝis la homa sorto

La filozofio de Libereco. Rudolf Steiner. El la germana trad. W. Nüesch. Berno: La tradukinto, 2002. 205p. 21cm. € 21,00. Teozofio — Enkonduko en la supersensajn mondekkonon kaj homodestinon. Rudolf Steiner. El la germana trad. W. Nüesch. Berno: La tradukinto, 2002. 149p. 21cm. €18,00.

Ĉu la homo en sia pensado kaj agado estas spirite libera estaĵo aŭ ĉu li staras sub la devigo de pure naturscienca fera neceseco?”

Per la ĉi-supra demando komenciĝas la verko La Filozofio de libereco de la aŭstra filozofo Rudolf Steiner (1861-1925), fondinto de la antropozofio (el la greka “kono pri la homo”). Malnova kaj profunda demando, kiun, en malsamaj formuladoj, la analoj de la historio de filozofio multfoje registris.

Steiner, pasia studinto i.a. de Kant kaj Goethe, pritraktas la temon “libereco” per aludoj al diversaj filozofoj. Tiel, jen li forpuŝas jen li akceptas (hipo)tezojn formulitajn en aliaj pensosistemoj. Samtempe li kondukas la leganton tra la padoj de sia propra filozofio de libereco. Neeviteble aperas konsideroj pri libera volo, memdeterminado kaj individua rajto de la homo, kiu havu konscian pensadon. Tio, la konscio pri sia memdeterminado, estas la ilo per kiu la homo fariĝas mastro de sia sorto.

Pli radikalaj aspektus en nia materiisma-pozitivisma mondo liaj konsideroj el Teozofio, kie li prezentas, surbaze de siaj esploroj, la tiel nomatan “spiritosciencon”: vojon por i.a. ekkoni la naturon de la homo, lian rilaton kun la sferoj anima, fizika kaj spirita, kaj la postmortan spiritan vivon. La verko evidentigas la firman kredon de Steiner, eksplicite vortumitan en Filozofio de libereco, ke materiismo neniam povas liveri kontentigan mondklarigon. Ĉi-lasta penso, kerna en la filozofio de Steiner, ne estas io nova en la nuntempo. Ĝi figuras en pluraj pensosistemoj aŭ mondkonceptoj, precipe en kelkaj fluoj de filozofio de la scienco, kiuj pridubas metodojn kaj efikecon de la reganta scienca paradigmo.

Willy Nüesch, la tradukinto kaj eldoninto de la verkaro de Steiner, faras heraklan laboron, liverante al ni simplaspektajn sed tipografie klarajn librojn en bona Esperanto.

Reinaldo Marcelo Ferreira

En tiu ĉi rubriko aperas recenzoj de libroj aŭ varoj kiuj estas aĉeteblaj de la Libroservo de UEA, do kiuj jam menciiĝis en la rubriko Laste Aperis. Ni petas eldonantojn de esperantaĵoj kiuj deziras recenzigi ilin en nia revuo, sendi al la Libroservo du ekzemplerojn de siaj eldonaĵoj (kun informo pri prezo, rabato, sendokostoj). La unua, post mencio en Laste Aperis, restos en la Biblioteko Hector Hodler. La alian ricevos la recenzanto.

Loke — Fake — Persone

KROATIO: Kroata Turisma Asocio publikigis belan libron en kiu ĝi informas pri diversaj kongresaj ebloj en Kroatio. La libro celas partnerojn de Kroata Turisma Asocio tra la mondo. La titolpaĝon ornamas tri fotoj: de Zagreb, de Dubrovnik kaj de iu el la kongresoj okazintaj en Kroatio: tiu de UK en Zagrebo 2001. Foto de la pleno, kun granda verda flago en la fono. Jen ni en kongresa kaj turisma menuo de Kroatio.

S. Štimec

NEPALO: De la 25-a ĝis la 29-a de aŭgusto de 2005, en Katmanduo, ĉefurbo de Nepalo, okazis la 4-a Azia Kongreso de Esperanto. Ĉirkaŭ 120 samideanoj partoprenis en la kongreso, inkluzive de tiuj el Japanio, Koreio, Vjetnamio, Barato. Dum la kongreso okazis diversaj bankedoj, vesperoj, kaj eĉ manifestacio surstrate por reklami Esperanton.

Hirata Akiko

RUSIO: 70 esperantistoj el Germanio, Litovio, Pollando kaj Kaliningrado kunvenis la 2-an 3-an de decembro en la Ĝenerala Konsulejo de Pola Respubliko en Kaliningrado, okaze de la kvina Zamenhofa Semajnfino. Ĉeestis persone Jarosław Czubiński, la Ĝenerala Konsulo de Pollando en la plej okcidenta ruslanda regiono, Arvydas Juozaitis, kultura ataŝeo de Litovio en Kaliningrado, kaj la prezidanto de la Litovia Esperanto-Asocio, Povilas Jegorovas. La festprelego de Aleksander Korĵenkov titoliĝis Zamenhof kaj Bulonjo. Okazis seminario pri kunlaboro de baltlandaj esperantistoj, Zamenhofa bankedo kaj ekskurso tra la banurbo Svetlogorsk (Rauschen). Dum la aranĝo naskiĝis la ideo pri serio de kulturaj semajnfinoj, kiuj okazu laŭvice en Pollando, Litovio kaj Kaliningrado. Nur 20% de la partoprenantoj (14 el 70) estis ruslandanoj.

MELNIKOV: En unu el la plej prestiĝaj lingvistikaj gazetoj de Rusio (Voprosy filologii n-ro 2(20), 2005, p. 85-88), kiun kuneldonas la Lingvoscienca Instituto de la Rusia Scienca Akademio kaj la Rusia Akademio de Lingvistikaj Sciencoj, aperis tre favora recenzo pri la monografio de A. Melnikov “Lingvo-kulturologiaj aspektoj de internaciaj planlingvoj (fone de la etnaj)”. La recenzon verkis tre renoma sciencisto — vicdirektoro de la Orientologia Instituto de la Rusia Scienca Akademio, japanologo kaj socilingvistikisto V. Alpatov, kiu cetere estis la t.n. “oficiala oponanto”, t.e. fakta eksperto, de la samtitola disertacio (pri kies defendo ni raportis en la aprila numero de nia revuo, p. 80). Li diris al la libro-aŭtoro, ke la monografio estas ege interesa kaj la “granda lingvistiko” devas pri ĝi ekscii.

ITALIO: De la 8-a ĝis la 11-a de decembro 2005 la Roma Esperanto-Centro Luigi Minnaja, sub la gvido de Michela Lipari, organizis kunvenon por festi sian centjariĝon. La unua Esperanto-grupo de Romo estis fondita en la jaro 1905 (la sama entuziasmo-jaro, en kiu okazis la Universala Kongreso en Bulonjo ĉe Maro) dank’ al la iniciato de loka juna katolika pastro, Luigi Giambene. La ĉefa centjariĝa solenaĵo okazis la 9-an de decembro en “Salono de la skulptitaj bustoj”, prestiĝa salono sur Kapitolo (historia monteto, en la koro de Romo, sur kiu troviĝas la urbodomo kaj la Kapitolaj Muzeoj). Partoprenis 180 homoj, inter kiuj la plejmulto estis neesperantistoj, parencoj de la pioniroj, kaj aliaj invititoj. Prelegis prof. Tullio de Mauro, Carlo Sarandrea, d-ro Renato Corsetti kaj prof. Carlo Minnaja. Okaze de la solenaĵo la Roma Esperanto-Grupo eldonis libreton pri la historio de la grupo, verkitan de Carlo Sarandrea.

(Fabrizio Pagliaroli)

RETA MUZEO: La 10-an de januaro en Portugalio estis oficiale inaŭgurita la E-versio de Virtuala Muzeo de Bildo-desegnaĵoj. La “unuan viziton” al la Esperanta versio de la Muzeo faris la portugala ministro pri financoj. Esperanto iĝis la tria post la portugala kaj la angla versioj. La adreso de la muzeo estas: www.cartoonvirtualmuseum.org.

METALA: Klarita Velikova, kies Esperanta nomo estas Metala, la prezidanto de Monda Esperanta Ligo por Sporto, partoprenis la 24-an de decembro en la tutlanda Teggjon-konkurso en Koreio. Ŝi venkis kaj ricevis la unuan premion — la oran medalon. Temis pr ŝia lasta partopreno antaŭ la forlaso de Koreio, kie ŝi loĝis dum preskaŭ 9 jarojn. Gratulegon por la sukceso!

Juergen Kloker

JEGOROVAS: La internacia sendependa magazino La Ondo de Esperanto ĉiujare organizas proklamon de la plej elstara esperantisto. La internacia komisiono elektis s-ron Povilas Jegorovas “La Esperantisto de la Jaro 2005”: pro la bonega preparado kaj sukcesa realigo de la 90-a Universala Kongreso de Esperanto kaj de la 4-a Nitobe-Simpozio en Vilno; pro la ekzemplodonaj rilatoj kun litoviaj aŭtoritatoj, intelektuloj kaj amaskomunikiloj, danke al kiuj Esperanto progresas en Litovio, kaj pro la kunordigo de eldonado de gravaj libroj pri Esperanto en la litova lingvo. La solena proklamo okazis la 17-an de decembro 2005 en Kaŭno, en la tradicia Zamenhofa Tago, kun ĉeesto de pluraj esperantistoj kaj ĵurnalistoj (kvin televidoj sendis siajn raportistojn).

Novaj perantoj en Latvio kaj Rusio

Post plurjara servado kiel kotizperanto de UEA por Latvio, s-ino Alīda Zigmunde transdonis la stafeton al s-ino Margarita Želve, kiu profesie estas bibliotekistino. La adreso de la nova peranto estas Rūpniecības iela 35-13, Rīga 1045; e...@one.lv.

Por pliefikigi la varbadon en la kontinente granda Rusio, UEA sekvis rekomendon de sia landa asocio kaj nomumis tie trian kotizperanton. Li estas s-ro Viktor Kudrjavcev, redaktoro-eldonisto de la ĉiam pli populara gazeto Komencanto. Lia adreso estas ab. ja 132, RU-620041 Jekaterinburg; k...@r66.ru. La aliaj UEA-perantoj en Rusio estas s-ro Miĥail Ĉertilov kaj s-ino Halina Gorecka.

Tra la mondo

Konferenco pri naturkuracado

De la 5-a ĝis la 9-a de decembro 2005 okazis en Ŝanhajo, Ĉinio, la 2-a Konferenco de la Internacia Naturkuraca Asocio (INA). La konferencon, dum kiu prelegis sep naturkuracistoj el kvin landoj, partoprenis pli ol 40 esperantistoj el Koreio, Germanio, Litovio kaj Ĉinio.

Inter la ĉeestantoj ne mankis estrarano de UEA kaj Ĝenerala Sekretario de ĈEL Yu Tao, prezidanto de INA Puramo Chong, kaj Zhu Yaoren, Ĝenerala Sekretario de la Ŝanhaja Federacio de Soci-Sciencaj Asocioj (supera instanco de Ŝanhaja E-Asocio).

La konferenco, kies temo estis “Maljuniĝo kaj Naturkuracado”, havis klerigan kaj distran programon. Krom la prelegoj pri sano kaj naturkuracado okazis vizito al Ŝanhaja Medicina Hospitalo, kaj ĉiutaga lernado kaj ekzercado de Tajĝiĉjuan. Ĉiuvespere okazis bankedoj, dum kiuj oni povis gustumi bongustajn kaj sanigajn ĉinajn manĝaĵojn. Ne mankis ekskursoj al ŝanhajaj vidindaĵoj, spektado de ĉinaj akrobataĵoj kaj veturado per magnetŝveba trajno.

Jiang Limin

Esperanto en gimnazio

Mi instruas fizikon en gimnazio en Vieno, la 15-a distrikto, Diefenbachgasse 19. En septembro 2005 kelkaj el miaj lernantinoj proponis “projekton” pri Esperanto.

La direktoro tuj konsentis. La projekto okazis la 23-an de decembro 2005. Jen la programo: 08:00-09:00: Referaĵoj fare de la gelernantoj pri la temoj: Gepatraj lingvoj en la Eŭropa Unio kaj mondskale; Dialektoj, altlingvoj, planlingvoj; La plej konataj planlingvoj: Volapuko, Esperanto, Interlingua kaj aliaj.

09:00-10:00: Esperanto-kurseto laŭ la broŝuro Esperanto als Ratespass de Ulrich Matthias.

10:00-13:00: Vizito al la Esperanto-muzeo kaj la Globusa Muzeo. Ambaŭ muzeoj estas renovigitaj kaj troviĝas kun la Kolekto de Muzikaĵoj kaj la Kolekto pri Planlingvoj en la Palaco Mollard en Vieno, Herrengasse 9. (Por la vizito oni veturas pere de la metrolinio U 3 ĝis la haltejo Herrengasse). La renovigaj kostoj estis 3 milionoj da eŭroj. La malfermo okazis la 1-an de decembro 2005.

En ambaŭ muzeoj la gelernantoj estis gvidataj de kunlaborantinoj de la Aŭstria Nacia Biblioteko, al kiu apartenas la kvar kolektoj. La kolekto pri Planlingvoj estas la plej granda en la mondo. La Globusa Muzeo estas la plej granda publike alirebla kolekto.

Prof. Walter Klag

[FORIGITA!: bildo]

La grupo de gimnazianoj antaŭ la Palaco Mollard en Vieno.

Semajno de krea aktiveco

Dum la semajno ekde la 21-a de novembro 2005, jam la trian sinsekvan jaron, okazis ĉe la mezgrada Lernejo Ada Negri en Bolzano, Italio, kurso de Esperanto, kadre de la tiel nomata “Semajno de krea aktiveco”.

La celo de la kurso estis alproksimiĝo de la lernantoj al la lingvo de Zamenhof, por ke ili ekkonu ĝian strukturon kaj ekkonsciu ke ĝi permesas facilan interkomunikadon kun ĉiuj popoloj en la mondo. Post mallonga prezentado pri la biografio de la konceptinto de Esperanto oni okupiĝis pri la poezio de ĉina poeto Tien Min “Antaŭe, poste, ĉiam la paco” kaj pri la legado de “Patro Nia”.

Dum ĉi tiu speciala semajno, oficiale aprobita de la lernejestro, oni interrompis ĉiujn aliajn lecionojn por permesi al la 28 lernantoj la partoprenon al la multflanke proponitaj kursoj, kun la celo intensigi ilian krean aktivecon.

La kurso de Esperanto konsistis el du partoj: la teoria, gvidita de profesoro Merlino, docento pri beletro, kaj la praktika, gvidita de profesorino Braccesi, kiu produktis manfaritaĵojn sur kiujn la lernantoj stampis homaranajn skribaĵojn en Esperanto. La kurso evidentiĝis tre sukcesa, ĉar ĉiuj lernantoj trapasis kun bonegaj rezultoj. Dum la lasta tago de la kurso partoprenis sinjorino Lea Fabbri, estrino de la katedro de Esperanto de Bolzano, kiu sin disponigis al la enkonduko de Esperanta kurso por la lernantoj. Ni esperas, ke ĉi tiu fascina sperto restos por la lernantoj unu el la plej belaj lernejaj memoraĵoj.

Prof. Pietro Merlino

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: la kursanoj kun prof. Lea Fabbri (dekstre, staranta) kaj prof. Braccesi (maldekstre, sidanta ĉe tablo).

En ĉeĥa Universitato

En la Pedagogia fakultato de la universitato Masaryk en Brno, Ĉeĥio, sukcese finis la studobjekton Esperanto (por komencantoj) 17 studentoj per fina studkontrolo.

La studentoj lernis laŭ videokursoj Mazi en Gondolando kaj Mazi revenas. La instruado okazis dum la semestro po tri horoj semajne kaj por ĉiu semajno ili ricevis taskon skribe prepari iun konversacian temon. Por studkontrolo ili havis taskon prepari kaj diri ion pri “Vidindaĵoj kaj memorindaĵoj en mia loĝloko kaj/aŭ ĝia ĉirkaŭaĵo — estu ĉiĉerono por via eksterlanda gasto”. Poste ili plenumis interaktivan teston el Edukado.net de Katalin Kováts “Mia amiko lernas”. Sur la almetita foto la studentoj prilaboras la teston. Krom tio du studentoj sukcesis en la studobjekto Klerigkibernetiko, instruata en Esperanto.

Josef Vojáček

Forpasoj

B. Harry Bengtsson (1914-2005) mortis la 28-an de julio en Östersund (Svedio). Profesie lokomotivestro, li estis aktiva en la terminologia laboro de IFEF. En 1976 aperis lia Fervoja terminaro Esperanto-sveda. Li ricevis bronzan medalon de la internacia fervojista kultura asocio FISAIC kaj en 2002 honoran membrecon de IFEF. Li estis delegito kaj fervoja fakdelegito 1961-84.

Olav Bjørnsrud (1914-2005) forpasis la 7-an de decembro en Kongsberg (Norvegio). Li estis fakdelegito pri mana teksado kaj kontribuis al PIV pri teksaj terminoj. Revizoro profesie, li estis longtempa revizoro de Norvega Esperantista Ligo kaj Eldonejo Esperanto.

Lies Broekema-Clemens Schröner (1916-2005), iama fakdelegito pri muziko, forpasis la 27-an de novembro en Haren (Nederlando).

Will E. Farrier (1917-2005), vicdelegito, mortis en Letchworth (Britio).

Anny Hartwig (1937-2005), animo de la loka grupo, kies informriĉajn jarajn raportojn ŝi fervore redaktis, forpasis la 23-an de decembro en Nurenbergo (Germanio). Ŝi estis fidela membro de UEA kaj longtempa vicdelegito.

Horst Jakob (1932-2005), iama delegito, mortis la 26-an de oktobro en Püttlingen (Germanio).

Ŝimun Kreŝimir Jankoviĉ (1929-2005), franciskano, forpasis la 17-an de decembro en Omiŝ (Kroatio). Pri Esperanto li ekokupiĝis, jam grave malsana, komence de la 90-aj jaroj. Li verkis poemojn en Esperanto kaj celebris Esperantajn diservojn en Zagrebo.

Karl-Heinz Kersting (1924-2005) mortis la 13-an de oktobro en Essen (Germanio). Li agis en SAT kaj okupiĝis pri ĝemelurba agado, precipe pri rilatoj kun la finna Tampereo.

Antun Kiridžija (1920-2005) mortis la 26-an de julio en Dubrovnik (Kroatio), kie li dum multaj jaroj estis delegito kaj turisma fakdelegito. Li esperantistiĝis en 1938 kaj gvidis multajn kursojn.

Sergej V. Kocarj (1949-2003), komitatano A de UEA 1992-94, iama fakdelegito pri ekonomiko, forpasis en Krasnodar (Rusio).

Cyril G. Love (1914-2005), delegito kaj fakdelegito pri edukado kaj muziko, mortis la 21-an de septembro en Wolverhampton (Britio).

Gerrit François (Frans) Makkink (1907-2006) forpasis la 5-an de januaro en Wageningen (Nederlando). Li naskiĝis en 1907 kaj lernis Esperanton en la 20-aj jaroj. Makkink estis biologo kaj multe aktivis por disvastigi Esperanton en la scienca mondo. Li kunfondis la nederlandan sekcion de Internacia Scienca Asocio Esperantista kaj ekde 1949 estis kelkajn jarojn kunredaktoro de Scienca Revuo. Siajn sciencajn studojn li ofte provizis per Esperanta resumo. Okaze de la Jubilea Jaro li verkis nederlandlingvan informlibreton Esperanto honderd jaar (E-o centjara; 1986). Makkink estis longe kunlaboranto de CED. Li verkis multajn studojn pri la lingva problemo en scienco kaj pri esperantologiaj temoj, i.a. La participoj en Esperanto (1967), La problemo de komunikado en la mondo (1971), Pri la artikolo en Esperanto (1987) kaj Nia Fundamento sub lupeo (1990). Li okupiĝis ankaŭ pri esperantigo de poezio kaj grave kontribuis al Nederlanda antologio (1987). Makkink estis delegito de UEA de 1946 ĝis 1994, fidela membro de Societo Zamenhof kaj mecenato de UEA. Kiel honora membro de la Asocio li estis elektita en 1988.

William (Bill) McCallum (1947-2005), juristo, mortis la 2-an de septembro en Glasgovo (Britio). Dum multaj jaroj li kompiladis gaelan vortaron, kiun lia filo planas kompletigi.

Emil Vokal (1916-2005) forpasis la 29-an de decembro en Vieno. Li lernis Esperanton 16-jara. En 1935 li kunfondis la Vienan grupon “Harmonio”, sed pri la signifo de E-o kiel internacia lingvo li vere ekkonsciis en la Viena UK en 1936. En 1945 li kunhelpis reaktivigi la movadon en Vieno kaj la tuta Aŭstrio. Li estis parolisto de Radio Aŭstria Internacia, por kiu li prezentis ĉ. 2400 Esperanto-elsendojn ekde 1946. Multaj alilandanoj ĝuis ankaŭ lian fascinan ĉiĉeronadon tra Vieno. En multaj jaroj li preparis Zamenhof-solenaĵojn en la Pola Instituto en Vieno. Li estis longtempa afergvidanto de Aŭstria Esperantista Federacio (AEF); poste dum kelkaj jaroj vicprezidanto.

Revuo Esperanto 2006 3

Malferme

Por ke Esperanto estu afrika ne sufiĉas ĝin nomi tia: plia ŝtupo en Afriko

La tuta kulturo de la parolantoj de Esperanto kaj de ĝiaj disvastigantoj estas resumebla per la vortoj de la himno La Espero. Ekzemple, kiam temas pri disvastigado de nia lingvo, de la komencaj tempoj oni strebis igi Esperanton flugi de loko al loko kaj tiel iĝi vere tutmonda.

La kondiĉoj por tio estis maturaj nur en la dua duono de la ĵus pasinta jarcento rilate al kelkaj mondo-partoj, kaj certe rilate al Afriko. Pluraj kampanjoj estis entreprenitaj kaj pluraj metodoj estis provitaj. Ni memoru nur pri la karavanoj de amikeco de la neforgesata Tibor Sekelj.

Certe la plej granda laboro estis farata kaj kunordigata de Hans Bakker dum la lastaj 25 jaroj. Temis pri “rutina” laboro: informado, instruado kaj kreado de homaj rilatoj inter afrikaj kaj eksterafrikaj esperantistoj. Mirakle ĉi tiu pena kaj modesta desubisma vojo estis pli sukcesa ol multaj desuprismaj ideoj kaj klopodoj.

Ĝi kondukis al la ekzisto de multaj afrikaj esperantistoj en multaj afrikaj landoj (bedaŭrinde ankoraŭ ne en ĉiuj). La organiza strukturo konsistis dum jaroj el aro da bonvolemuloj ĉirkaŭ Hans, kaj el aro da donacantoj al la Fondaĵo Afriko de UEA. Tio estas ege grava aspekto, kiun oni ne rajtas forgesi: ĉiu movo en Afriko eblas nur se troviĝas eksterafrikaj esperantistoj, kiuj finance subtenas. Antaŭ kelkaj jaroj ekestis oficejo en Lomeo, Togolando, kiun la komisiito de UEA funkciigis per mono el la Fondaĵo Afriko. Kiam la laboro pliiĝis, oni petis de pluraj flankoj, ke UEA transformu tion al vera Afrika Oficejo de UEA.

Ĉu surprize aŭ ne, UEA rezistis dum iom da tempo kontraŭ tro rapidaj movoj, sed fine ĝi devis kapitulaci kaj la laborantoj en la oficejo en Lomeo trovis sian lokon en la buĝeto de UEA, aprobata de la Komitato. Tio ankoraŭ ne estis plena plenumo de la deziroj, ke UEA havu sian oficejon en Afriko. Finfine, en la fino de 2005 UEA, tio estas la estraro interkonsente kun la Ĝenerala Direktoro, provis havi oficejon, kiu estus parto de la oficejaro, kiu agas laŭ gvidlinioj de kaj respondecas al la Ĝenerala Direktoro.

Tion ni ne povis realigi en Lomeo, kie la lokaj esperantistoj deziris agi sendepende kaj ne kiel oficistoj de UEA, en la kadro de privata lerneja instituto, kie oni instruas ankaŭ Esperanton. Sed estas malfacile haltigi maŝinon, kiu ekfunkciis, kaj sekve la oficejo de UEA en Afriko nun estas en alia afrika lando, Benino. Kiam vi legos ĉi tiujn liniojn oni verŝajne estos fin-instalinta la meblojn kaj la telefonajn liniojn.

La agado daŭras kiel antaŭe. Nenio nova sub la (afrika) suno, ni povas diri. La oficejo helpos informi neesperantistojn, instrui ilin pri Esperanto, kaj krei homajn rilatojn, grupojn, landajn asociojn. Ĝi helpos per materialo kaj per konsiloj, kaj, en malmultaj kazoj kaj laŭ la eblecoj, ankaŭ per financa subteno de projektoj konsiderataj indaj je realigo.

En la funkcio de gvidado kaj konsilado ĉefe rolos la Afrika Komisiono de UEA, konsistanta komplete el afrikanoj, kaj gvidata de Jean Codjo, pri kiu pluraj el la legantoj de ĉi tiu revuo jam aŭdis paroli. Unu el ĝiaj unuaj sukcesoj jam okazis. La unuan fojon afrikaj esperantistoj prezentis Esperanton al la partoprenantoj de la Monda Socia Forumo en Bamako, kiuj estis kaj afrikanoj kaj alikontinentanoj. Imagu la scenon, en kiu afrikanoj klarigas al eŭropanoj, ke la internacia lingvo ne estas la angla aŭ la franca sed Esperanto.

Do, ni estas metantaj niajn radikojn, ankaŭ la oficejajn, kiuj estas la plej solidaj, en Afriko, kaj tio montras ke ni volas resti tie. En neniu alia kontinento, se vi volas rimarki tion, UEA havas regionajn oficejojn ekster Eŭropo. Tio eble signifas ion.

Kompreneble tio eblos nur kondiĉe, ke vi, bonhavaj legantoj, permesos tion. La Fondaĵo Afriko nun konsistas el unu kapitala parto, kiu ne estas tuŝebla, ĉar oni uzas nur la renton, kaj el unu speza parto. Vi rajtas donaci al ambaŭ partoj per la kutimaj pagmanieroj al UEA. Sen tiuj viaj pagoj, malmulto okazos en Afriko, sed per tiuj viaj pagoj vi permesos al UEA fari multon, interalie sendi lerno-librojn al lernantoj. Unu el la kortuŝaj petoj ricevitaj lastatempe parolas pri lerneja Esperanto-klubo kun 75 lernantoj kaj unu sola lerno-libro. Via esperantisma koro certe ne povas permesi ion tian. La adreson de UEA en Roterdamo vi konas, nun bonvolu noti la adreson de la afrika oficejo, ĉefe se vi estas afrikano aŭ intencas vojaĝi al Afriko: Afrika Oficejo de UEA, BP 416, Lokossa-Mono, Respubliko Benino, tel: +229 95965124, retadreso: a...@uea.org, ret-paĝoj: www.afriko.org.

Renato Corsetti

[FORIGITA!: bildo]

Afrikaj esperantistoj prezentas Esperanton al la partoprenantoj de la Monda Socia Forumo en Bamako.

Stereotipoj pri la italoj? Probable veraj, sed ne ĉiam...

Pri Italio kaj la italoj ekzistas multaj “kliŝaj diroj”, kelkaj bazohavaj, aliaj puraj fantaziaĵoj. Por pli bone kompreni la landon de la UK estos sekve utile ekkoni kiel statas la aferoj.

Italoj kantas (ĉiam). Italio estas fama internacinivele pro siaj muziko kaj belkantado: kantoj kiaj “O sole mio” (La suno mia), “Nel blu dipinto di blu - Volare” (En blu’, farbita je blu’ — Flugadi) kaj operaj arioj estas inter la plej famaj melodioj de la mondo. Tio ĉi ne signifas tamen, ke ĉiuj italoj kantas. Eĉ: la bildo de italoj kiel gajaj mallaboremuloj, ĉiam pretaj improvizi kantadon, estas nur stereotipo kaj la realo estas tute alispeca. Tamen ĉi tiu kliŝaĵo metis tiom profundajn radikojn, ke estiĝis nerealaj kaj preskaŭ groteskaj situacioj. En Venecio (celatingo de amasa turismado) oni proponas al alilandanoj (kaj nur al alilandanoj) ekskursojn per “gondoloj” (la tipaj veneciaj boatoj) kun akompano de popolaj kantoj... de la suditala urbo Napolo, kiuj tute ne koncernas Venecion.

Italoj manĝas nur pastaĵojn (makaroniojn). “Pasta” (pastaĵo) estas vera itala tradicio. Aparte la “spaghetti” (spagetoj), kun multegaj, plej diversaj kondimentoj, estas specialaĵo kiun malfacile oni trovos bone kuirita en aliaj landoj. Kliŝa diro (kun iom da vero) tekstas, ke nur en Italio oni kapablas kuiri la pastaĵon perfekte. Oni devas senakvigi la pastaĵon kiam ĝi estas ankoraŭ iom malmola: ĝi ne devas esti tro kuirita. Por la spagetoj, ekzemple, ok minutoj da kuirado sufiĉas: unu plia minuto damaĝus ilin kaj igus ilin nemanĝeblaj por italo. Ĉi-teme, itala “pizza” (pico) estas tute alia afero ol tiu, kiun oni manĝas, ekzemple, en Usono.

Italoj vivas el arto. Se estas vere ke italoj estas fieraj pri sia historio, aparte pri la artaj ĉefverkoj kiujn precipe la romia epoko, Mezepoko kaj Renesanco postlasis en ĉiu loko de Italio, tamen ne estas vere ke Italio estas lando nur de artistoj. Arto ne estas certe la unika riĉofonto sur kiu povas baziĝi la landa ekonomio. La arta turismo estas grava laborfonto en Italio, sed same gravaj estas industrio, servoj kaj terkulturado. Italio estas okcidenta, industriiĝinta lando, ne “Disney-lando” balanciĝanta inter folkloro kaj arta turismo. Laŭ multaj aspektoj (ĉu ekonomiaj, ĉu kulturaj) Italio ne multe malsamas al Usono, kies spurojn ĝi sekvis dum la lastaj 60 jaroj.

Italoj estas katolikoj. Laŭ la statistikoj, plejmulto de la italoj estas katolika. Kredkonfesi sin katoliko, tamen, estas plejofte por la italoj kutimo kaj familia tradicio pli ol kohera vivoelekto. La katolikaj sakramentoj estas etapoj en la vivo de multegaj italoj. Ĉar ĝi gastigas la sidejon de la papado, Italio evoluigis specialan rilaton kun la katolika eklezio, travivante la religion kiel publikan, socialan kaj politikan fakton, pli ol spiritan realaĵon. Ĝis antaŭ 30-40 jaroj por la politika vivo kaj la ĉiutagaj elektoj de la italoj gravis la direkto donita de la religio kaj de la ekleziaj aŭtoritatuloj. Katolikismo en Italio poste laŭgrade limiĝis je la privata sektoro de la unuopuloj. La statistikoj montras altegajn procentojn da homoj kiuj deklaras sin katolikoj, sed el ili multegaj ne vizitas regule preĝejon aŭ praktikas la kredon laŭ persona sento.

Italoj devas alfronti mafion kaj terorismon. Mafio estas la plej malnova kaj samtempe la plej grava problemo de Italio. Dum la lastaj jardekoj la batalado kontraŭ mafia krimado pliintensiĝis, kun rimarkindaj sukcesoj, sed mafio ankoraŭ ĉantaĝas la homojn kaj murdas policanojn kaj juĝistojn. Koncerne terorismon, Italio, inter la 60-aj kaj 90-aj jaroj de la 20-a jarcento, travivis veran militon inter la ŝtato kaj la armitaj grupoj de ekstremistoj. Nuntempe la fenomeno estas tre limigita. La statistikoj montras, ke la nivelo de sekureco en Italio estas la sama kiel en ĉiuj eŭropaj kaj okcidentaj landoj.

Italoj ege amas futbalon. Ĝi estas stereotipo profunde vera. Futbalo estas la nacia sporto de Italio, ne nur ĉar ĝi estas la plej praktikata, sed ankaŭ ĉar pri futbalo oni daŭre parolas en Italio, ĉie kaj ĉiam (en televido, en ĵurnaloj, en trinkejoj, sub sunombreloj sur la strandoj ktp). Pro tio, oni devus diri, ke “paroli pri futbalo” (pli ol “ludi futbalon”) estas la nacia itala sporto. Iu iam diris, ke en Italio estas ĉirkaŭ 57,6 milionoj da futbal-trejnistoj (tiom kiom estas la italaj loĝantoj). Sed ne mankas pasiuloj pri aliaj sportoj; kelkaj el ili tute prifajfas futbalon. Vera “febro” pro futbalo trafas la italojn ĉiun kvaran jaron, kiam okazas la mondaj futbalaj ĉampionadoj. La lando haltas, por spekti la matĉojn.

Italoj estas “veraj latinaj amantoj”. Certe la “latina amanto” de la pasinteco (kiel ĝin priskribas multaj italaj kaj alilandaj filmoj) hodiaŭ ne plu ekzistas. La viroj estas okupitaj de multaj farendaĵoj, kaj ili ne dediĉas semajnfinojn aŭ laborpaŭzojn al serĉado de amikeco kun turistinoj. Tamen restas forta (dank’ al kelkaj gvidlibroj) la mito pri la emo de la latinidaj viroj “konkeri” virinojn, pri ilia amo por amindumado, kun ĉiuj teknikoj konsistantaj el ironio, parolemo, komplimentemo, ĝentileco. Sed precipe ĉe la junularo la alproksimiĝo al turistinoj solaj estas oftega evento, kun precizaj teknikoj, de ridetoj, de rigardo-nerigardo. Foje en grupeto de italaj knaboj, amikoj inter si, estiĝas preskaŭ “konkuro” por esti la unua kiu amikiĝas kun juna turistino. Plej ofte oni komencas per ĝentila komplimento aŭ invito al kafumado, aŭ gvidado tra la urbo. Nur la konsento de la knabino (esprimita, ekzemple, per duona rigardo aŭ rideto) ebligas la starigon de kontakto. Se oni ne ŝatas la “ĝenon”, ne necesas drastaj respondoj: sufiĉos turni la okulojn silente kaj la knabo komprenos. En la interreto kaj la libroj abundas rakontoj de neitalaj virinoj vojaĝantaj al Italio, kiuj esprimas admiron pro la “romantikeco” kaj “kulturaj scioj” de la italoj. Sed oni ne kredu ĉiam je la profundaj konoj pri historio kaj arto de la italo kiu volas amikiĝi kun neitalino: li respondos al ĉiuj demandoj pri tiu aŭ alia statuo, pentraĵo ktp, sed liaj klarigoj povus esti inventitaj. Ĉiuokaze, dum tiuj internaciaj rilatoj, necesas ĉiam sufiĉe da zorgemo: ne ĉiuj italoj estas honestaj sanktuloj.

Italoj trinkas kafon. Tre vere. Kafo, aparte tiu nomata “espresso” (koncentrita) estas parto de la ĉiutaga vivo de italoj. Same “cappuccino” (laktokafo) kies trinkado, tamen, devas respekti specifajn horarojn: por italo, fakte, estas strangaĵo trinki ĝin post la 11-a horo, kaj estas vera hororaĵo fini vespermanĝon per “cappuccino”.

Italio estas malriĉa lando. Ĝi estas vera stereotipo. Oni ne povas ĝeneraligi la ekonomiajn statistikojn por difini tutan landon, ĉefe ĉar Italio havas grandajn malegalecojn inter la sudo (kun ekonomio bazita plej ofte sur terkulturado kaj malpli progresinta) kaj la nordo (ligita kun la eŭropa industria evoluo). Se estas vere ke ekzistas socialaj situacioj de malriĉeco kaj marĝenigo, kaj ke ekzistas tuta socia tavolo kiu ne povas permesi al si la aĉeton de kelkaj varoj, estas ankaŭ vere ke averaĝe la italoj travivas kompletan konsumismon. Sufiĉas pensi pri la nombro da italaj familioj kiuj havas pli ol unu aŭtomobilon, televidilon aŭ poŝan telefonon, aŭ kiuj vojaĝas al feriado somere. La ideo pri “malriĉa Italio” verŝajne estas postlasaĵo de la epoko de la grandaj migrantaj ondoj de la italoj kiuj forlasis la landon inter la 19-a kaj la 20-a jarcentoj, por trovi laborpostenon eksterlande: verŝajne temis pri 23 milionoj da homoj, kies idoj nun vivas en multaj landoj de la mondo.

Laste mi menciu malpli gravan stereotipon. Laŭdire italoj kutimas “akompani” per svingoj de la manoj kaj de la brakoj tion, kion ili diras, kvazaŭ ili estus direktistoj de orkestro. Kun tiu onidiro ligiĝas tio kio iam okazis al unu mia lerneja kolegino. Ŝi vivis dum kelka tempo en Francio ĉe gastiganta familio. Al ŝi oni ĉiam rimarkigis ke ŝi, kiel ĉiuj italoj, emas “paroli per la gestoj”, en la senco, ke ŝi movas la brakojn dum ŝi parolas, por “akompani” aŭ emfazi la diratajn frazojn. Iun vesperon, kun la membroj de tiu gastiganta familio, ŝi spektis elsendon de la franca televido. Iu viro, kiu parolis perfekte la francan lingvon, larĝe movis siajn brakojn kaj mansignis. Per triumfanta mieno mia lerneja kolegino ekkriis al siaj francaj geamikoj: “Ha, vidu! Ankaŭ ĉe vi francoj estas kutimo paroli per gestoj. Ankaŭ ĉe vi...”. Ŝi ankoraŭ ne finis la frazon, kiam la televida anoncistino informis, ke “oni ĵus intervjuis la kulturan ataŝeon de la itala ambasadorejo en Parizo”.

Foje la stereotipoj pli veras ol kiom oni supozas.

Carlo Sarandrea

Kongresa Komuniko 2

91-a Universala Kongreso de Esperanto Florenco, Italio, 29 julio — 5 aŭgusto 2006

Konstanta adreso: Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL 3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: www.uea.org/kongresoj/uk﹍2006.html.

Kongresa Temo: La temo de la 91-a UK estas Lingvoj, kulturoj kaj edukado al daŭrigebla evoluo. Se vi volas kontribui al ĝia traktado per prelego aŭ alimaniere, bv. skribi al la tema reĝisoro: s-ro José Antonio Vergara, Casilla 508, Puerto Montt, Ĉilio; rete: j...@gmail.com.

Kleriga Tago: En la kongresa lundo okazos por la kvara fojo la Kleriga Tago. Ĝin organizas Humphrey Tonkin (t...@hartford.edu) kaj Michela Lipari (m...@tiscali.it), kiuj volonte akceptas ideojn kaj (sin)proponojn por prelegoj, podiaj diskutoj aŭ alispecaj programeroj, kiuj rilatas ekz. al la lingvo, informado, instruado, interreto, kongreslando ktp.

Dua Bulteno: Komence de marto aperas la Dua Bulteno kun priskribo de loĝigaj, ekskursaj k.a. servoj kaj kun praktikaj konsiloj por la kongresanoj. Ĝin ricevas ĉiuj aliĝintoj kaj ĝi estas konsultebla ankaŭ en la kongresa TTT-ejo.

Loĝado: La loĝ-oferto varias de amasloĝejo ĝis luksaj hoteloj, tuj apud la kongresejo aŭ ĝis 3 km for de ĝi. Florenco estas ebena urbo kaj ĝia publika transportsistemo bone funkcias, pro kio ankaŭ la pli foraj loĝejoj tamen havas facilan ligon kun la kongresejo.

Ekskursoj: La antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj direktiĝos interalie al Venecio, Sienna, Verono, Sicilio kaj, kompreneble, Toskanio. La dumkongresaj ekskursoj malkaŝos sekretojn de la renesanca Florenco kaj ĝia ĉirkaŭaĵo, kiel ekz. Pisa, Bologna kaj Assisi.

Mendoj: Kun la Dua Bulteno la aliĝintoj ricevas presitan mendilon por loĝado, ekskursoj kaj bankedo kun paginstrukcioj. Pli simple kaj rapide eblas tamen mendi per la kongresa retpaĝo. Ĉi-jare oni aparte konsilas la kongresanojn mendi per la retpaĝo, ĉar tiam oni havas la avantaĝon elekti la hotelon, en kiu oni volas loĝi (kiam temas pri 3- kaj 2-stelaj hoteloj), kaj scii, ĉu en la dezirata ekskurso ankoraŭ restas liberaj lokoj.

Flugoj: La oficiala flugservo de la 91-a UK estas la Stelo-Alianco (Star Alliance), en kiu membras 16 flugkompanioj el 6 kontinentoj kaj kiu havas facilajn ligojn kun Florenco kaj la apuda urbo Pisa.

Fakaj kunvenoj: Fakaj asocioj kaj aliaj Esperanto-instancoj ricevis cirkuleron pri mendoj de salonoj kaj budo dum la UK. Asocioj, kiuj ne ricevis ĝin, bonvolu peti de la Centra Oficejo. Limdato por tiuj mendoj estas la 31-a de marto.

Infana Kongreseto: La 37-a IIK okazos en bela domo ĉe parko en la urbo Prato, 20 km de Florenco. La kotizo, kiu inkluzivas restadon kaj transporton, varias laŭ loĝlando kaj aliĝperiodo. Informoj kaj aliĝilo troviĝas ĉe http://www.uea.org/kongresoj/iik2006.html kaj http://bertosch.free.fr/iik2006/, kaj ĉe la administranto s-ro Bert Schumann, 9 rue du Couradin, FR-35510 Cesson-Sévigné, Francio; retadreso: b...@free.fr.

Reklamiloj: La kongresaj glumarko kaj afiŝo (99 × 69cm) bone taŭgas ankaŭ kiel reklamiloj pri Esperanto. Ili estas mendeblaj ĉe la Libroservo de UEA. Glumarka folio kun 12 markoj kostas 1,20 eŭrojn kaj afiŝo 4,80 eŭrojn. Por ambaŭ oni ricevas rabaton de 1/3 ekde 3 ekz. Aldoniĝas la sendokostoj kaj por EU-landoj imposto de 19%.

Aliĝoj: La 19-an de februaro estis registritaj 1420 aliĝintoj el 53 landoj. Plej multe da aliĝoj liveris Francio (222), Italio (188), Germanio (131), Japanio (118), Pollando (54), Rusio (51), Belgio (49), Brazilo (45), Britio kaj Nederlando (po 36), Litovio kaj Svedio (po 34).

Kotizoj: Ĝis la fino de marto validas jenaj kotizoj (parenteze tiuj por kat. B): Individua membro de UEA (IM) 200 eŭroj (150); IM-junulo/kunulo/komitatano/handikapito 100 (75); ne-IM 250 (185); ne-IM junulo/kunulo/handikapito 150 (110). Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2005 (p.37-38) kaj en la kongresa TTT-ejo.

Nia Intervjuo

Belartaj Konkursoj de UEA

La Belartaj Konkursoj de UEA havas la celon evoluigi la artojn en kaj pere de la internacia lingvo. Ili okazas ekde 1950 dum la Universalaj Kongresoj de Esperanto. Pri la spertoj en la juĝkomisiono ni demandas ties sekretarion Michela Lipari.

Kial kaj kiam vi akceptis tiun ĉi taskon?

Mi akceptis ĝin, ĉar iasence ŝajnis al mi ke ĝi taŭgas por mi en la ĝusta etapo de mia esperantista vivo. Fakte mi komencis, tuj post la junularaj spertoj, kiel sekretario de literatura konkurso organizita de La Patrolo, literatura itala rondo, kies kolonoj estis inter aliaj Clelia Conterno, Carlo Minnaja kaj Nicolino Rossi. Poste mi estis “kaptita” en la pormovada administra laboro en la estraro de IEF kaj en la komitato (de 1979), kaj en la estraro (de 1992) de UEA. Nun, post tiom longa deĵorado, same kiel faras “la junaj emeritoj”, pli oportune ol nenion fari estas havi pli leĝeran engaĝon. Krom tradukado de iuj por mi gravaj verkoj ŝajnis al mi logike akcepti la proponon de la Estraro de UEA kaj reveni al sekretariado de konkursoj... — ĉi-foje belartaj!

Kiaj estas viaj spertoj ĉi-rilate?

La unua jaro estis tre interesa sperto. Mi konatiĝis kun novaj homoj, eĉ trovis inter la konkursintoj kunlaboranton por la traduko al la itala de La Zamenhof-strato. Mi legis interesajn kaj emociajn verkojn... Multaj estis la partoprenintoj, eble pro la fakto ke ni decidis eksperimente (kaj nun la komitato definitivigis tion) akcepti la konkursaĵojn ankaŭ rete, kaj — se papere — en nur unu ekzemplero. Tio kaŭzis evidentan malaltigon de la sendokostoj kaj ebligis al esperantistoj el multaj landoj partopreni la konkurson. La unua kiun mi ricevis rete, estis kontribuo de samideano el Alĝerio, kies laboro estas travojaĝi kamele la dezerton, kaj foje, atinginte la “civilizon” kaj komputilon, li sukcesis sendi al mi poeziaĵon. Tre kortuŝa estis la akompana mesaĝo.

La konkurso havas siajn regulojn. Ĉu oni ĉiam respektas ilin kaj ĉu ne okazas miskomprenoj aŭ eĉ ofendiĝoj?

Fakte, vi pravas. Kompreneble estas ankaŭ neplaĉaj spertoj. Ekzemple klarigi ke akcepteblas nur originalaj verkoj, neniam konigitaj antaŭe — prese, lege, radie, interrete, grupe ... — ke, se temas pri la branĉo kanto, kaj la vortoj kaj la muziko devas esti originalaj kaj novaj, ke la muzikon la juĝantoj devas povi aŭskulti, kaj ne nur sekvi per notoj; ke eseo estas serioza studo pri difinita temo kaj ne kelklinia babilado familia; ke anonimeco estas... anonimeco: elekti pseŭdonimon kaj subskribi verkon per propra nomo estas kontraŭdiro!!!

Tamen la aferoj bone progresas, ĉu ne?

Jes ja, la bilanco estis pozitiva kaj entuziasmiga. Ni ankaŭ klopodis riĉigi la UK-programeron dum kiu oni anoncas la oficialajn rezultojn, farante el ĝi etan kulturan eventon, kaj intencas daŭrigi tiudirekte. Kompreneble sugestoj ĉiam bonvenas.

Ĉu io aldonenda al la invito partopreni en la ĉi-jara artkonkurso (en la novembra revuo, p. 229)?

Mi invitas ĉiujn verkemulojn sendi siajn kreaĵojn kaj dankas pro la kunlaboro la membrojn de la juĝkomisionoj, kiujn mi devigas tre severe (ĉu tirane?) en mallonga tempo plenumi vere pezan kaj malfacilan laboron!

Monda Tago de Poezio

Neide Barros Rêgo: Rajdanto de l' revo

Antaŭen, poeto,
selu kurĉevalon Vento,
rajdu sur la ĉielarko,
galopu tra via penso,
plonĝu en la plej sekretan
kaŝejon de l' emocio.

Iru senlime,
noktiĝe lumigu torĉon
kaj parolu kun la steloj,
voku la Sanktan Spiriton,
konstruu vian novan kanton,
lasu spurojn en la tempo.

Antaŭen, poeto,
kolektu frakasaĵojn,
el ili faru juvelojn.
El katenitaj ideoj
deŝiru bildojn, inventu,
kaj faru revolucion.

Antaŭen, revulo,
ne rigardu malantaŭen,
restu en via fantazio.
Kaj kiam vi liberiĝos
dissolvita en Poezio,
vi estos parto de l' Universo.
En viaj versoj vi vivos.

Branĉo poezio: Dua premio
Belartaj Konkursoj de UEA, 2005

Pakistana Socia Forumo

Esperanto forte videblis en Lahore

La 24-an de januaro okazis la 2-a Pakistana Socia Forumo en Ali-Instituto de la urbo Lahore. Estis invititaj ĉiuj pakistanaj organizaĵoj, kiuj laboras por la rajtoj de infanoj, virinoj, laboristoj, lernantoj kaj suferantoj de diversaj problemoj.

Origine devis okazi Monda Socia Forumo (MSF) en Karaĉio, sed ĝi estis prokrastita pro la tertremo. Pro tio oni aranĝis la 2-an PSF por montri unuecon kun MSF 2006 en Karakaso kaj Bamako. MSF 2006 en Karaĉio okazos de la 23-a ĝis la 27-a de marto 2006.

Anoj de Pakistana Esperanto-Asocio (PakEsA) kaj estraranoj de Esperanto-Internacia Akademio (EIA) partoprenis, kunlaboris kaj aranĝis budon kun multaj libroj kaj enkondukaj materialoj pri Esperanto. Miloj da personoj partoprenis en la 2-a PSF kaj multaj vizitis la budon de PakEsA kaj multe demandis pri Esperanto. S-ro Rahim Shah Khan (ĉef-vicprezidanto de PakEsA), s-ro Javaid Easan (ĝenerala sekretario de PakEsA kaj komitatano de UEA), s-ro Muhammad Afzal (financa sekretario de PakEsA) kaj s-ro Malik Abdul Munir (direktoro de EIA kaj anstataŭanta prezidanto de Lahorea Esperanto-Klubo), s-ro Mian Muhammad Naveed Akram, s-ro Hamid Saleem Minhas, s-ro Shah, s-ino Anni kaj s-ino Ummerah k.a. respondis la demandojn kaj senpage disdonis al ĉiuj enkondukajn materialojn.

Ankaŭ estraranoj de PSF kaj MSF 2006 vizitis la budon de PakEsA. Multaj el ili jam antaŭe ekkonis Esperanton. Muhammad Nawaz Arain, kiu estas estrarano de la Junulara Grupo de Monda Socia Forumo 2006 kaj krome prezidanto de Karaĉia Esperanto-Klubo (KEK), en sia parolado traktis ankaŭ Esperanton kaj la pakistanan kaj tutmondan Esperanto-movadon. Li diris, ke Pakistana Socia Forumo, Monda Socia Forumo kaj Esperanto agas por samaj celoj, kiel ekzemple lingvaj rajtoj, demokratio kaj paco. Fine li invitis ĉiujn viziti la budon de PakEsA.

Televidaj reprezentantoj faris intervjuojn pri Esperanto. Grupo de PakEsA vizitis ankaŭ budojn de aliaj asocioj kaj organizaĵoj kaj renkontis iliajn reprezentantojn. Antaŭ la fino de la Forumo ĉiuj partoprenis en solidara marŝado de proksimume tri kilometroj.

Unuafoje en Pakistano Esperanto estis montrita antaŭ multaj reprezentantoj de diversaj organizaĵoj. Pakistana Esperanto-Asocio faris kun ili malavarajn amikajn rilatojn.

Shabbir Ahmad Sial, prezidanto de PakEsA, taksas, ke pro la Pakistana Socia Forumo la Esperanta movado de la lando fortiĝos pli kaj pli. “Fakte Pakistana Esperanto-Asocio ludis tre bonan kaj fortan rolon en la agadoj de la 2-a Pakistana Socia Forumo”, li fiere konkludas. Pro granda helpo en la preparoj por sukcesa partopreno li esprimas dankon al la prezidanto de UEA Renato Corsetti kaj al la komitatanoj de UEA José Antonio Vergara el Ĉilio kaj A. Giridhar Rao el Barato.

(Gazetaraj Komunikoj de UEA)

El la historio de MSF

La Monda Socia Forumo okazis en la jaroj 2001, 2002, 2003 kaj 2005 en Porto Alegre en Brazilo. En 2004 ĝi okazis en Mumbajo (iama Bombajo), Barato, kaj en 2006 ĝi okazas samtempe en Karakaso (Venezuelo), Karaĉio (Pakistano) kaj Bamako (Malio).

En 2004 en Mumbajo estis 100 000 partoprenantoj, en 2005 en Porto Alegre jam 155 000. Inter la mondaj forumoj okazas kontinentaj forumoj (Afrika Socia Forumo, Azia Socia Forumo, Eŭropa Socia Forumo, Socia Forumo de la Amerikoj), landaj forumoj en trideko da landoj, kaj eĉ urbaj forumoj.

La partopreno en la Mondaj Sociaj Forumoj okazas laŭ la Ĉarto de la Principoj, kiu ekskludas politikajn partiojn.

En la Mondaj Sociaj Forumoj kutime ĉeestas ankaŭ esperantistoj, kiuj tie aktive proponas Esperanton al aliaj homoj kun mondŝanĝema internacia pensmaniero. En la triloka Monda Socia Forumo de 2006 esperantistoj aktivis en ĉiuj tri lokoj de la Forumo: Karakaso (Venezuelo), Karaĉio (Pakistano) kaj Bamako (Malio). Pri la partopreno de esperantistoj en la Karakasa MSF, kiu okazis de la 24-a ĝis la 29-a de januaro 2006, informas Vilhelmo Lutermano en la “Raporto pri la Plurcentra Monda Socia Forumo 2006 en Karakaso, Venezuelo” (trovebla rete: ĉe http://mas-eo.org/article71.html).

La ĝisnunaj temoj de MSF: Daŭrigebla disvolviĝo; Homrajtoj, diverseco, egaleco; Informiloj, kulturo kaj hegemonio; Politika povo kaj rilatoj kun la civila socio kaj demokratio; Monda demokrateca ordo, militismo kaj paco.

(Laŭ Vikipedio)

Libroservo

Kolker ĉampionis por la kvara fojo

Kiel ĉiujare ekde 2002, Vojaĝo en Esperanto-lando, perfektiga lernolibro de Esperanto kaj gvidlibro pri la Esperanta kulturo, estis la plej multe vendita titolo en la Libroservo de UEA en 2005.

Kvankam tiu verko de Boris Kolker estis denove aĉetebla nur ekde julio, kiam aperis ĝia tria eldono, en duona jaro ĝi estis vendita en 440 ekzempleroj. Plejparte la Libroservo vendis ĝin al aliaj libroservoj, kursgvidantoj kaj aliaj kvantaj aĉetantoj, dum ĉe la pinto de la statistiko de unuekzempleraj aĉetoj estas alia novaĵo de UEA, Sed homoj kun homoj de Z.M. Sikosek pri la 100-jara tradicio de Universalaj Kongresoj, kiun aĉetis 62 individuaj klientoj. Entute la verko de Sikosek vendiĝis en 267 ekz. kaj devis cedi en la statistiko de totalaj vendoj, krom al Vojaĝo, nur al la listo de gastigantoj de Pasporta Servo, kiu ĉiujare troviĝas inter la pintaj furoraĵoj.

En la listo de ĉiuj vendoj 11 titoloj el 20 estas eldonaĵoj de UEATEJO. La plej sukcesa titolo de alia eldonejo estis la bildvortaro Mil unuaj vortoj en Esperanto (173) kaj la nova volumo kun aventuroj de la bildstria heroo Tinĉjo (165). Notinda estas la bona vendiĝo de Manlibro pri instruado de Esperanto (101), redaktita de K. Kovats, kaj Historio de Esperanto (86) de A. Korĵenkov. Ambaŭ estas verkoj, por kiuj ekzistis vera merkata bezono, kaj sekve la venda sukceso venis kiel natura rezulto.

Ankaŭ pasintjare neniu kompakta disko konkeris lokon en la furorlisto de totalaj vendoj. En tiu de unuopaj vendoj troviĝas la nova Kajto-disko Lokomotivo, rulu nun! (19) kaj, konvene por la jubilea jaro, Universalaj Kongresoj (18), kolekto de sondokumentoj el UK-oj de 1955 ĝis 1998. Kun 53 ekz. la UK-disko de Sikosek estis pli populara rilate sumajn vendojn ol la disko de Kajto, de kiu vendiĝis 44 ekz.

Ĝojige estis, ke la totala volumeno de vendoj de la Libroservo de UEA kreskis en 2005. La malneta vendosumo estis 128 021 eŭroj. En 2004 la vendoj sumiĝis je 121 374 eŭroj. Sekve la kresko estis 5,5%. Konsiderante, ke la nederlanda inflacio estis 1,7%, temis pri klara reala kresko.

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

En la Libroservo de UEA. Starantaj: Osmo Buller (maldekstre) kaj Povilas Jegorovas. Apud la komputilo estas Ionel Oneţ.

Recenzoj

Rakonto kun humanisma mesaĝo

Arne, la ĉefido. Rakonto el la vikinga epoko. Leif Nordenstorm. Ilustraĵoj de Pavel Rak. Dobřichovice, KAVA-PECH, 2005. 112p. 17cm. ISBN 8085853779. Prezo: € 5,40

Juna knabo legas runojn sur ŝtono ĉizitajn memore al lia avo, la loko estas ie sur la orienta bordo de Svedujo, la tempo frue en la 9-a jarcento, en la t.n. vikinga epoko. La tempo estas danĝera, komerca vojaĝo trans la Baltan Maron estas riska afero, piratoj serĉas predojn surmare kaj surborde. La rakonto tamen ne temas pri vikingoj, sed pri ordinaraj homoj, kiuj preferas hejman vivon kaj pacan laboron al militista gloro. La knabo Arne, filo de Björn, ĉefo de malgranda bienula komunumo, elkreskas en atmosfero fremda al militisma etoso, li ne estas destinita al kariero de vikingo; lia patrino ne nutras esperojn pri batalista gloro por sia filo, ŝi estas saĝa kaj kuraĝa virino, kiu gvidas la infanojn tra arbaro al sekura loko, kiam minacas atako de piratoj. Komparo kun la islandaj sagaoj el la vikinga epoko ĉi tie sin invitas; tie patrino antaŭvidas vikingan gloron por sia filo, kiu verkas strofon: Diras mia patrino, ke oni donu al mi batalŝipon, ke mi iru kun vikingoj kaj revenu hejmen faliginta multajn homojn en batalo, — tiel parolas Egil, sepjara filo de Skalla-Grim en sagao, kiu portas lian nomon. La kontrastoj estas akraj: unuflanke la glorigita vikinga vivo, aliflanke la ordinara, tamen tute ne seneventa aktivado de honeste laborantaj homoj.

Tute ne seneventa, jes, fakte tiel estas. Ĉasado de alkoj, vizito de kristanaj misiistoj, alproksimiĝo de ŝipo kun suspektindaj homoj, probable piratoj; ludoj, laboroj, festenoj; ĉio kunplektiĝas en proceso de efikoj kaj sekvoj, kiu evoluas al nova kompreno pri interhomaj rilatoj, kio estas la motivo kaj celo de tiu ĉi laŭdinda infanlibro de Leif Nordenstorm.

Arne, la ĉefrolulo, estas vigla, agema knabo, sed ankaŭ pensema kaj scivolema pri aferoj, kiuj instigas al demandoj, esploroj kaj eventuale al novaj vidpunktoj kaj sintenoj al realaĵoj. Sklavoj apartenas al la komunumo, aĉetitaj sed ne kaptitaj, ili ne estas malbone traktataj, sed ili “devas scii ke ili estas sklavoj”, kiel la patro de Arne plurfoje admonas, li ankaŭ ne tro multe ludu kun la sklavaj infanoj. Gravan rolon en la spirita evoluo de Arne ludas la sklava knabeto Trumbe. Okazas malbelaj aferoj, kiuj kaŭzas konsciencan doloron al Arne kaj li komencas pridubi la diferencon inter liberulo kaj sklavo. Kaj iom post iom ŝanceliĝas ĝis ekrompiĝo la barilo, kiu apartigas la du knabojn kiel liberulon kaj sklavon. La kristanaj misiistoj — Ansgar kaj Vitmar, ja historiaj personoj — evidentigas, ke Trumbe estas kristana, kio vekas ĉe Arne gravan demandon pri sia avino, kiu estis liberigita sklavo, — ĉu eble ankaŭ ŝi estas kristana? La afero klariĝas dum vizito ĉe la patrinliniaj geavoj en alia vilaĝo. Neniam malbontraktu sklavojn kaj Dio benu vin, mia infano! diris la avino.

La rakonto ne tiel finiĝas, ke la familianoj de Arne fariĝas kristanoj. Multaj generacioj forpasis ĝis plena kristanismo en Svedujo. Sed la rakonto havas gravan humanisman mesaĝon, kiu estas ĉiamvalida: Ne malbontraktu, ne persekutu!

Entute, bona infanrakonto — kaj ne nur por infanoj —, realisme prezentita surbaze de solidaj scioj pri la sveda prasocio — kaj ne dramomanke. La ilustraĵoj de Pavel Rak estas absolute ŝatindaj, ili estas bonhumoraj kaj bele harmonias kun la etoso de la libro.

Baldur Ragnarsson

Du filmoj aktualaj tra la jaroj

Ŝafejo de la naŭa profeto / Granda origino. Roman Dobrzyński. Varsovio: La aŭtoro, 2005. 27 + 30 min. DVD. € 18,00

Du vidbendoj de Roman Dobrzyński aperis kune sur DVD (vid-disko): Ŝafejo de la naŭa profeto kaj Granda Origino. La subtitoloj klarigas la kunmeton de informaj filmoj pri du religioj: la unua subtitoliĝas “Filmo pri Oomoto, la japana ŝintoisma religio, kiu laŭ sia doktrino apogas Esperanton”; ĝi daŭras 30 minutojn kaj aperis unue en 1987. La dua subtitoliĝas “filmo pri la Bahaa Kredo, kiu laŭ sia doktrino apogas Esperanton”; ĝi daŭras 27 minutojn kaj aperis unue en 1993. Plia ligo inter Oomoto kaj la Bahaa Kredo ne estas menciita: Onisaburo Deguĉi aŭdis pri Esperanto kiam vizitis lin du usonaj bahaaninoj kiuj parolis bone Esperanton kaj klarigis al li la internan ideon.

En ambaŭ partoj la bildoj kaj koloroj ofte estas iom svagaj, la voĉoj klare aŭdeblaj. La parto pri Oomoto montras i.a. diservon, komunajn ritojn, tetrinkadon kaj manĝadon. Sekvas la historio kaj klarigo de kelkaj principoj, kiel la graveco de korpa ekzercado kaj de beleco: kaligrafio, ceramiko. La alternado de intervjuoj kaj bildoj de konstruaĵoj, naturo, aktivado bone helpas facilan digeston de la informoj.

La parto pri la Bahaa Kredo elvokis memorojn el la jaro 1991 pri seminario de BEL (Bahaa Esperanto-Ligo) en Pollando, kie Roman Dobrzyński filmis vesperan parton. BEL iufoje uzis tiun vidbendon en sia UK-informbudo. Ĝi montras i.a. geedziĝon en la bahaa monda centro en Hajfa, Israelo, intervjuon kun geoficistoj tie, inter ili unu esperantistino, arkitektajn klarigojn pri la konstruo de novaj konstruaĵoj, terasoj kaj ĝardenoj, inaŭguritaj en majo 2001; klarigon pri historio kaj instruoj.

Roman Dobrzyński elektis por siaj intervjuoj kaj filmotaj lokoj temojn kiuj restis aktualaj tra la jaroj. Pro tio la filmoj meritas la reeldonon per nova tekniko.

Anneke Schouten-Buys

Bele farita kaj bone tradukita

Fabeloj el la Budhisma Literaturo. Watanabe Aiko. El la japana trad. Yamaguti Sin’iti. Ilustris Hatanaka Kôkyô. Japana Budhana Ligo Esperantista, 2002 (Budhisma Biblioteko n-ro 2). 68p. 22cm. Bind. ISBN 4901651013. € 13,50.

La budhisma tradicio ekde sia komenco sciis uzi fabelojn kaj fablojn; kelkajn oni trovas jam en la palilingva Tripitako, kaj pliajn en la mezepokaj komentarioj de Buddhaghosa kaj aliaj precipe al la Ĝatako (Jataka), pri la antaŭaj vivoj de Budho, kaj al la Dharmo-pado. Ofte la rakontoj estas konataj jam en antaŭbudhisma literaturo kaj importitaj en la budhisman, kun provo fari ilian moralon pli budhisma. (Kaj se la budhisma literaturo foje importis rakontojn, ĝi ankaŭ eksportis ilin; kaj la ortodoksa kaj la katolika eklezioj siatempe — pro eraro, sed tamen — eĉ kanonizis Budhon sub la nomo Sankta JozafatJoazaf, kiam la legendo pri lia vivo transpasis geografiajn kaj religiajn limojn kaj aliformigis lin en kristanan sanktulon.)

En la skribita versio de Buddhaghosa, la stilo estas tre stereotipa, por ne diri teda — sed li vivis en kulturo kie la literaturo estis ĉefe buŝa, kaj sendube rakontistoj kutimis rerakonti la fabelojn pli-malpli libere; almenaŭ en la palilingva literaturo la komentariajn tekstojn, male al la kanonaj, kiuj kutime ne estas parkere recitataj.

En ĉi tiu libro, la verkistino faras same skribe kiel la perbuŝaj rakontistoj parole; temas pri libera rerakontado, ne pri strikta traduko, almenaŭ kiam temas pri fabeloj kiujn mi jam legis en aliaj versioj.

La rakontoj estis verkitaj (dek jarojn antaŭ la Esperanta traduko) por la ĵurnalo Dôbô, el kio sekvas ke ĉiuj havas proksimume la saman longecon — po kvar paĝoj en ĉi tiu libro. En la sepa el la dek rakontoj, tiu pri La Fratoj Pantaka, tio devigis la verkistinon draste mallongigi la rakonton kaj ne inkluzivigi ĝian dramecan komencan parton, kie knabino de bona familio forkuras kun vira sklavo kaj naskas al li du filojn, ĉiufoje apud la ŝoseo kiam ŝi estas survoje por viziti siajn gepatrojn — de tie nomoj de la fratoj, “Maha Panthaka” kaj “Ĉula Panthaka” (“Vojulego” kaj “Vojuleto”); nek, en la fino de la rakonto, la detalon kiel la “stultulo” Ĉula Panthaka multobligas sin mem por vere montri siajn ĝis tiam kaŝitajn kapablojn. Same, en la dua rakonto, Guto de mielo — fakte unu el la klasikaj budhismaj paraboloj — mankas la kutima klarigo de ĝiaj detaloj.

El la dek tekstoj sep estas prenitaj el nordbudhismaj (mahajanaj) fontoj kaj tri el la palilingvaj, do sudbudhismaj (theravadaj) komentarioj de Buddhaghosa.

Estas diskutate, kaj diskutite, ĉu en Esperanto permeseblas h post plozivo, precipe en vortkomenco; la fundamento diras nenion pri tio, kaj en la Akademio de Esperanto nuntempe Probal Daŝgupto — same kiel siatempe tre emfaze Juan Régulo Pérez — diras ke jes, dum ekzemple Renato Corsetti kaj Bertilo Wennergren asertas ke ne. Do ne mirige se iuj hezitas uzi ĝin en esperantigitaj nomoj (kaj mi scias ke Yamaguti estas unu el ili); sed en ĉi tiu libro, tiu h konsekvence mankas ankaŭ en vortoj ne esperantigitaj sed pure palilingvaj, do anstataŭ la korektaj “Dhammapada” kaj “Panthaka” estas skribite “Dammapada” kaj “Pantaka”, nek palie nek — ĉar temas pri substantivoj kun alia fina vokalo ol o — Esperante. Tio verŝajne dependas de la fakto ke la teksto pasis la japanan lingvon, kie mi supozas ke tiu fonetika distingo ne troveblas. La libro estas tre bele farita, kaj tradukita en bonan kaj simplan Esperanton. Iom nekutima estas la uzo de la signoj “<” kaj “>” ĉirkaŭ certaj citaĵoj — ĉu interretismo? Nu, la dek ses reguloj nenion diras pri interpunkcio.

Gunnar Gällmo

Plezurigu vin, sed ne diru al fridpisuloj!

Esperantujo mia. Bruna Ŝtono (pseŭd). Tiĥvin, 2002. 49 min. KD. € 15,00.

Jen plua disko de nia verda kanzonisto. Kanzonisto kiu plie majstre prikanzonas.

El la 12 kanzonoj, plej multnombraj rilatas rekte al konataj figuroj de nia historio. En Letero de Leo de Beaufront, letero adresita al “Sinjoro Ludoviko kaj Lazaro”, nia preferata Judaso skribas “Mi devas nun konfesi, kiel kavaliro — pri pekoj miaj — aj-jaj-jaj!”, sed ankaŭ “Jes, mi pri ĉio, certe, kulpas mem! — Konsentu, tamen, kara, — ke mia vorto ‚matro’ — pli taŭgas por blasfem’.” Tuj venas respondo, per Letero de LZZ: “Cent jaroj pasis — samas la naiv’! — Vi diru ne ‚onklino', eĉ ‚ondatro' — ne tio ja plej gravas en la viv’.”

Dank’ al la Valseto de Ŝlejer vi eklernos volapukon: “Simplas: monato — mul, — kaj la ĉielo — sul, — estu kvadrat’ — vadat, — kaj patro estu — fat. — Estu kukolo — kuk, — kaj lingvo estu — puk. — Ĉion komprenos ni! — Jes, estas mi geni’!” Amara iĝas Bruna Ŝtono en Esperantujo mia, kiam li kantas “Ŝvebantaj super militara flamo, — ni pledas nur pri l’ reciproka amo, — sed ĉu aŭdeblas nia pled’ alvoka — inter kanona bruo reciproka?”

Tute aktualas la postaj kanzonoj. “Jen festo, jen tempesto — post la kvieta viv’! Aperis Manifesto — por la verda kolektiv’. — Jam miaj tentoj prancas — en ĝua antaŭflar’, — kaj diablidoj dancas — en animo mia ĉar — De nun ni estas Civito!” estas la enkonduko de la Civitana kanto, kiu finiĝas per “Sed estas nur sapveziko — l’ Civit’ en mia delir’.” Mi tute ne kuraĝas paroli pri Enigmo, kie oni ekscias ke “En la kamen’ jam fajro brilas, — Esperantuj’ eklepuilas.” Kaj ankoraŭ malpli pri LKK-kantiko, kie oni trovas tiun ĉi konsilon: “Kaj fartu trankvile — senĵaklepuile, — sen spico, sen salo, — sen viv’ en realo.” Post la eldono de La Postdomo de Ertl Fabelo pri du sorĉejoj montras ke niaj respondeculoj, kiel la politikistoj en la laika vivo, estas fonto de inspiro. En la fabelo de Bruna Ŝtono vi retrovos Moso Brulle, Pokale Senpelli, Pikkolo Drašić, Cusimo Mildvoĉa, Monato Spagetti kaj Tekila Kampari; kompreneble ne mankas “la fama Sil Gorĝo” kiu asertas “Sorĉu ni nur por sorĉa civito! — tiam venos prosper’ sen evito”. Al la amikoj estas la lasta kanzono de Bruna Ŝtono, do ni ne hezitu kanti kun li “Se vi, se vi — venos por rericevi — ĝuon de nia kanto kuna, nuna — vi jam denove estos — juna.”

Ĉi tie ne tre gravas la muziko. Eĉ, kiel Montmartraj kanzonistoj, Bruna Ŝtono povus uzi famkonatajn melodiojn por ilustri siajn tekstojn. Kaj tre pozitiva flanko estas la modela prononcado de la artisto: fakte la libreton mi uzis preskaŭ nur por kontroli mian volapukan konon! Plezurigu vin, aŭskultu la kanzonojn, sed tion ne diru al fridpisuloj!...

Ĵak Le Puil

La Granda Muro sur via breto

Ĉe akvorando. El la ĉina Laŭlum. Beijing: Ĉina Fremdlingva Eldonejo, 2004. Serio Oriento-Okcidento n-ro 35. Tri volumoj. 1830p. 21cm. ISBN 7119036378. Prezo: € 120,00

Mi skribas ĉi liniojn nur kelkajn horojn antaŭ la omaĝo al la nelge forpasinta Fernando de Diego, majstra tradukinto de majstroverkoj, kadre de la Hispana Kongreso en Alcalá de Henares. Laŭ kalkulo de Gonçalo Neves en perfekta nekrologa artikolo verkita por Fonto, Diego sume tradukis 3560 paĝojn “da klara kaj elasta stilo”.

Dume, ĉe Ĉina Fremdlingva Eldonejo aperas la tri-voluma romano Ĉe akvorando (numero 35 en la serio “Oriento-Okcidento”), kun entute cent ĉapitroj kaj 1830 paĝoj da aventuroj kaj bataloj, esperantigita de Laŭlum (t.e. Li Shijun), plia senlaca praktikanto de nia traduk-arto.

Ĉe akvorando, konata ankaŭ laŭ la titolo Ĉiuj homoj estas fratoj, estas unu el la kvar plej popularaj ĉinaj klasikaj romanoj. Verkite de popolaj rakontistoj laŭlonge de 400 jaroj, ĝi prezentas kamparanan insurekcion okazintan ĉirkaŭ la jaro 1000 kontraŭ la koruptitaj oficistoj, prefektoj kaj korteganoj de la dinastio Song. Kvankam pluraj el ĝiaj herooj ekzistis historie, ĝi tamenas fikcia verko, simile al la homera Iliado pri la sieĝo de Trojo.

Ĉio komenciĝas per la mispaŝo de marŝalo Hong liberigi 108 demonojn aŭ dajmonojn enfermitajn en steleo en la halo de taisma* abatejo. Avatare, ĉi 36 steloj de ĉielaj spiritoj kaj 72 steloj de teraj spiritoj iĝos la 108 banditoj poaperantaj laŭĉapitre en la romano. Iom post iom ili kolektiĝas en fortreso sur la monto LiangLiangshan, de kie ili ribelas kaj batalas kontraŭ la armeo de la imperiestro. Ĉar la monto staras apud lago, la banditejo aktivas “ĉe akvorando”.

* Ta/o, ta/isma: Laŭlum mem uzas (kvankam ne ekskluzive!): “Taŭ/o”, “taŭ/isma”.

La intrigo aŭ, fakte, intrigaro pensigas min pri eŭropaj kavalirromanoj mez-epokaj, kiajn satiris Cervanteso en sia romano Don-Kiĥoto el Manĉo. Simile al ĉi lasta, kiun plej multaj hispanoj ne debretigis por ĝin legi, ankaŭ la aventurojn kaj anekdotojn de Ĉe akvorando multaj ĉinkulturanoj konas nur el televidaj serioj (knabaĝe mi mem spektadis unu tian titolitan La blua limo).

En romano pri feŭdismo kaj militoj, hetmanoj kaj ribeluloj, ne povas manki kruelo, violento kaj masklismo, ofte troigitaj. Sed abundas ankaŭ humuro, suspenso, mitoj, instruoj, kulture interesaj esprimoj (“ne tiru vangharojn de tigro”) kaj eĉ poezio: tre ofte poemo ilustras epizodon, batalon, pejzaĝon aŭ la aperon de rolulo aŭ monstro.

La esperantigo, en stilo flua kaj natura, meritus apartan recenzon. Laŭlum elektas solvojn kompromisajn por la ĉinlingvaj nomoj: jen “Monto de Drako kaj Tigro” apud “Lu Zhishen” (“Zhishen” signifas “profunda saĝo”) kaj, mikse, “Naŭdrakulo Shi Jin”. Al la riĉa leksiko de nia lingvo li kontribuas vortojn el la ĉina, kiel “jameno”*, “kotoŭi”* aŭ “vongo”*; tamen, kvankam la nova PIV rompis la tabuon pri “ŭ” antaŭvokala, vorto kiel “ĝŭangĵuano* sonas al mi iom pletore en Esperanto, lingvo kun ege malpli da homofonoj ol la ĉina. Laŭlum ne evitas vortojn el la japana kiel “ŝakuhaĉo”, sed por konceptoj aŭ ideoj el la ĉina kulturo li preferas preni rekte el ĉi ties lingvo, kiel “vejĉio” anstataŭ “goo”. Interese, tra la tuta romano la roluloj trinkas “vinon”; tamen ĝi estas ne uva sed riza; temas do pri “rizvino” aŭ, japanece, “sakeo”, kvankam nur la kunteksto ĝin specifas. Kio starigas la demandon, ĉu pomvino aŭ rizvino estas, simple, “vino” kaj, pli ĝenerale, ĉu nur kirkoj nomeblas “preĝejo”.

* jameno: oficejo aŭ rezidejo de civilaj aŭ militaj aŭtoritatoj.
* kotoŭi: riverenci surgenue, foje tuŝante la plankon aŭ teron per la frunto, por esprimi profundan respekton.
* vongo: profunda fajenca vazego por vino, akvo, greno ktp.
* ĝŭangĵuano: la unua el la sukcesintoj en la ŝtata ekzameno supervidata de la imperiestro mem.

Eĉ iom da ĉinida sintakso ni trovas. Apud la tradicia orient-azia dirmaniero “bonvole diru” anstataŭ “bonvolu diri”, jen la verŝajne akceptinda: “Tie loĝis ses- aŭ sepcent bonzoj”.

Se vi disponas taelojn, tempon kaj legemon, trovu lokon por tiu ĉi Granda Muro da ĉina literaturo sur via breto aŭ, almenaŭ, en la libraro de via loka klubo.

Jorge Camacho

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Nikolai Kurzēns: “Aŭtuna elegio”

Hieraŭ pluvis, kaj hodiaŭ pluvas kaj morgaŭ same, lace glitos gutoj; kaj same, lace iros la minutoj de mia viv’, sencela kaj enua.

Ja ĉiu tag’ forlavas rabe ion! Ja ĉiu nokto portas ion for! Ja de l’ pasinto restas nur memor’! Ja por l’ estonto havas mi nenion! Ne fendas plu ĉielon fulma glavo, ne tremas tondre plu la firmamento. Ĉe la anguloj ploras ftiza vento, kaj pluvas, pluvas, pluvas — tag’ post tago.

Kaj ĉiu tag’ forlavas rabe ion, kaj ĉiu nokto portas ion for; kaj de l’ pasinto restas nur memor’ kaj por l’ estonto — havas mi nenion…

Nikolai Kurzēns (1910-1959) naskiĝis en Latvio kaj kunlaboris kun gravaj literaturaj revuoj de sia epoko. Li publikigis poemaron en 1938 (“Mia spektro”) en kiu li foje — kiel en ĉi tiu poemo — reeĥas zamenhofajn temojn.

Loke — fake — persone

BOSNIO KAJ HERCEGOVINO: En Banja Luko la 23-an de decembro okazis solenaĵo dediĉita al la deka datreveno de la aktivado de la Esperanto-societo La Mondo (1995-2005). La societo en Banja Luko ekzistas ekde la 1953-a jaro kaj kelkfoje ŝanĝis sian nomon. La unua nomo estis La Mondo, tial oni post la civitana milito en Bosnio decidiĝis por la malnova nomo. Dum la solenaĵo la unua prezidanto prof. Ljubiša Preradović prezentis la aktivadon dum la periodo 1995-2005. Post la videoprezentado li prezentis la ĵus presitan propran bibliografion. Tereza Kapista el Belgrado parolis pri sia pacmisio, subtenita de UEA kaj UNICEF en Burundio. Pro sindona kontribuo en la aktivado de la societo dankesprimojn ricevis: Boriša Miličević, Tereza Kapista, Ljubiša Preradović, Mičo Vrhovac, Mira Makivić, Sveto Preradović, Vukašin Cutić, la urbestro de Banja Luko Dragoljub Davidović, la estrino por kulturo en Banja Luko Ljiljana Radovanović, la Urbo Banja Luko kaj la Instituto por Esperanto el Serbio. La solenaĵon en la ejo de “Centro BeL@Espero” kaj la galerio “Dacešin” vizitis 55 esperantistoj kaj aliaj gastoj. Venis ankaŭ ĵurnalistoj de la ŝtata televido, la gazeto Voĉo de Serbio kaj Radio Bosnio kaj Hercegovino, kiuj poste raportis pri ĝi. Tereza Kapista gastis en la matena programo de la televido de Respubliko Serba kaj Sveto Preradović en la loka televido ATV.

Mičo Vrhovac

ISRAELO: En la israela Esperanto-movado estis neniu arabo ĝis la jaro 2005, kiam finis Esperanto-kurson du arabaj gejunuloj: Fidaa Mograbi kaj Ŭassim Zaher, studentoj-koramikoj, kiuj vivas en la nordo de Israelo. Ili ambaŭ veturis tuj post la kurso al la IJK en Pollando, ricevinte monan helpon de Esperanto-Ligo en Israelo. Tie, kune kun ses aliaj judaj israelanoj, ili aktive partoprenis la eventon kaj eĉ prezentis la araban lingvon kadre de la tiea Lingva Festivalo. tre entuziasmaj, Ili revenis hejmen deklarante ke ili restos esperantistoj kaj eĉ veturos dum la proksima somero al Sarajevo, kie okazos la IJK en 2006.

POLLANDO: En la pola urbo Bydgoszcz dum 03-12 feb 2006 okazis tradicia Internacia Pedagogia Esperanto-Kurso kadre de Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo (ISTK). La ĉefa gvidanto de la kurso estis Ewa Bondar, sub kies gvido oni resumis kelkmonatan ĉiutagan studadon en Esperanto kaj prepariĝis por Esperanto-instruado. Samtempe okazis kursoj de Barbara Pietrzak pri “Esperanto en radio”, de Zdzislaw Blazejczyk pri arta fotado kaj kelkaj kursoj pri turismiko kaj kulturo. Por la kurso kaj ISTK-studado en Bydgoszcz venis novaj gestudentoj el Kamerunio, Niĝerio kaj Burundio. Ankoraŭ daŭras la favorpreza aliĝado por ISTK-studado en la lernojaro 2006/2007.

MEKSIKO: Oni nun trovas “Tequila Esperanto” en meksikaj vendejoj de alkoholaj trinkaĵoj. La pakaĵo diras nenion pri la kialo por la nomo “Esperanto”. Sur la foto: s-ino Guadalupe Vega Acosta y Montalbán el Meksikurbo kaj s-ro David Ryan el Nov-Zelando dum la vizito en Meksikurbo, kiuj sendis la foton.

LITOVIO: La 17-an de decembro 2005 okazis en Kaŭno la 41-a Kongreso de Litova Esperanto-Asocio. Partoprenis ĝin pli ol 200 personoj el multaj urboj kaj loĝlokoj de Litovio kaj gastoj el Latvio, Pollando, Rusio. Post enkondukaj vortoj de la prezidanto de LEA Povilas Jegorovas kaj himno de Esperanto fare de Vilius Sidlauskas estis legita salutmesaĝo al la kongreso de la Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller. Pri la agado de litovaj esperantistoj dum 2005 raportis Povilas Jegorovas, kiu ĉefe analizis la preparadon de la jubilea UK ĉi-jare en Vilno kaj ĝian okazigon. Estis enmanigitaj dankfolioj de la urbestro de Vilnius Arturas Zuokas al la 14 plej aktivaj LKK-anoj de la jubilea UK kaj dankfolioj de LEA al 35 litovaj esperantistoj (LKK-anoj kaj helpantoj), kiuj multe kontribuis al la organizado kaj realigo de la UK. La kongreso akceptis la eksiĝon de la unua vicprezidanto de LEA Stasys Kruzinauskas kaj la estraranino Dalia Pileckienė. Fine de la kongreso okazis solena ceremonio okaze de la proklamo de “La Esperantisto de la Jaro 2005”, organizata de la internacia sendependa magazino La Ondo de Esperanto.

Povilas Jegorovas

NOV-ZELANDO: La 70-a nacia kongreso de la Nov-Zelanda Esperanto-Asocio okazis en Wellington dum la unua semajnfino de februaro. Ĉeestis 23 samideanoj, kun vizitantoj el Japanio, Aŭstralio kaj Nederlando. Dum la kongreso okazis lingvaj sesioj kaj prelegoj pri diversaj temoj. Oni diskutis kiel propagandi Esperanton kaj kiel allogi novajn membrojn. La venonta kongreso okazos verŝajne en Christchurch komence de 2007.

JAPANIO: La 21-an de januaro okazis komitatkunsido de Esperanto-Domo de Yatugatake, kiu decidis kelkajn aferojn pri la administrado de la Domo en 2006. Estis elektitaj novaj komitatanoj: s-ro Kurita Kimiaki estis elektita kiel la ĉefo kaj s-ro Motiduki Masahiro kiel la ĝenerala sekretario. Inter la ceteraj komitatanoj estis dividitaj diversaj taskoj. La Domo malfermiĝos la 15-an de aprilo kaj fermiĝos la 18-an de novembro. Ĉiujn sabatojn kaj dimanĉojn dum tiuj monatoj kaj ĉiujn tagojn ekde la 29-a de julio ĝis la 31-a de aŭgusto la komitatanoj deĵoros por akcepti gastojn. Okaze de la 92-a UK en Jokohamo oni volas inviti eksterlandajn gastojn.

UKRAINIO: Ŝajne nur antaŭ nelonge la Esperanto-klubo en Ĥarkovo festis relative “rondan” datrevenon — la 90-jariĝon (ĝi estis fondita en 1910, decembre). Intertempe la klubo festis sian 95-an datrevenon. Estis multaj rememoroj pri la pasintaj jaroj (kelkaj klubanoj estas membroj pli ol 40 jarojn). La partoprenantoj rememoris kaj esperantistojn, kiuj daŭre agis en la klubo, kaj tiujn, kiuj venadis en la urbon (inter la vizitintoj estis ankaŭ Edmond Privat kun la edzino en 1912 kaj Parrish Donald Evans, usona esperantisto el Los-Angeles). Sur la foto de D. Cibulevskij estas la festantaj membroj de la klubo.

Tra la mondo

Esperanto kiel terapio!

En decembro 2005, en la urbo Volta Redonda, ŝtato Rio-de-Ĵanejro, Brazilo, 27 gelernantoj finis la bazan kurson de Esperanto, gvidatan de la UEA-Delegito kaj universitata eksprofesoro inĝeniero Alberto Flores.

La kurso okazis en la “Centro de Komunaj Agadoj Roque Garcia Duarte”, kiu estas parto de la granda Asocio de Emeritoj kaj Pensiuloj de Volta Redonda kun 45 000 asocianoj.

Tie oni konsideras ke Esperanto estas valora okupa terapio, kiu helpas krei memestimon, stimulas la memoron, pligrandigas la memfidon kaj ebligas amikecon kaj fratecon inter la gelernantoj de ĉiuj aĝoj.

La kurso de Esperanto daŭris ok monatojn, kun ĉiumerkredaj lecionoj de la oka tridek ĝis la deka horo. Dum mallongaj paŭzoj inter la lecionoj la centro prezentis kafon, mineralakvon kaj biskvitojn al la gelernantoj. La klaso estis tre komforta, kun bonaj lumo kaj ventolado. La instruisto skribis sur blankan tabulon per speciala skribilo kaj uzis vidbendojn.

La kurso estis senpaga, sed la lernantoj devis aĉeti la libron de apogo.

Ĉe la fino de la kurso oni disdonis belajn atestilojn pri la lernado al la lernantoj, kiuj estas feliĉaj ke Esperanto malfermis al ili vastan fenestron al la mondo kaj ebligas al ili kontakton kun aliaj esperantistoj pere de interreto kaj leteroj.

Nova baza kurso de Esperanto okazos ankaŭ dum la jaro 2006.

(AF)

Inaŭguro de la Komunuma Centro Bona Espero

La 50-jara jubileo de la Eduka Institucio Bona Espero en Alto Paraiso, Goias, Brazilo, alproksimiĝas. La bieno-lernejo por malriĉaj infanoj dece preparas sin por ĝi.

Fondita en 1957, danke al larĝvida iniciato de ses brazilaj esperantistoj, Bona Espero akiris dum la jaroj la statuson de institucio de Federacia Publika Utilo kaj dum tiom da jaroj senĉese protektis, nutris, edukis kaj instruis centojn da etaj brazilanoj, per la solidara helpo de pli ol cent esperantistoj el multaj landoj de la mondo. Intertempe tiuj etuloj iĝis plenkreskuloj, geedziĝis kaj ĝuas normalan vivon de konsciaj civitanoj en Alto Paraiso kaj apudaj regionoj.

Pluraj el ili kunlaboras nuntempe kiel volontuloj en la institucio por eduki la novajn generaciojn, du ekslernantoj estas membroj de la estraro, kaj entute Esperanto ĝuas prestiĝon en la regiono pro la seninterrompa sindediĉo de tiuj esperantistoj el diversaj landoj, kiuj dum jardekoj konkretigis la devizon: Esperanto, lingvo de solidara frateco.

Dum la diversaj festo-eventoj, tre oftaj en Brazilo, kaj precipe dum Kristnasko, Pasko kaj feriotempo, en Bona Espero nun svarmas infanoj kaj familianoj, eks-gelernantoj kun la propraj gefiloj, eminentuloj kaj loĝantoj de la vilaĝo allogitaj de la internacia etoso kaj de la — internacia kuirmaniero en la bieno.

Prezentiĝis do la urĝa neceso pligrandigi nian gastigan spacon por pli komforte akcepti tiom da homoj. Unua impulso al la konkretigo de tiu ideo, estis la vizito de delegacio de Oomoto en decembro 2004, kiam la Spirita Gvidantino s-ino Kurenai Deguĉi donacis al Bona Espero la fundamenton de la nova konstruaĵo.

La murojn ni starigis per la helpo de IABE (Itala asocio de blindaj esperantistoj), kies prezidantino Daniela Bottegoni kun la edzo Aldo Grassini, prezidanto de Itala Esperanto-Federacio, estas inter la plej simpatiaj vizitantoj de Bona Espero, alportante belegajn italajn ludilojn por infanoj, ne imageblajn por nia regiono.

Por la multekosta tegmento ni ricevis helpon de la “Societo Bona Espero e.V.”, leĝe registrita instanco en Germanio, kiu de 25 jaroj helpas, pagante komence la bazajn infrastrukturojn kiel akvo-instalaĵojn, telefon-turon, kilometrojn da pikdratbariloj, domkonstruojn kaj ekde kiam la brazila ŝtato ne plu subvencias la vivtenadon de niaj infanoj, la Societo garantias la nutradon de la infanoj. La germana grupo nun sukcesis fari kampanjon inter siaj subtenantoj laŭ la esprimo: “eĉ mono malgranda konstante alvenanta, konstruas tegmenton celitan”.

La 4-an de februaro 2006 la Komunuma Centro Bona Espero staris preta por la inaŭguro je la entuziasma gratulo de pli ol 80 geamikoj. Ĉeestis la vic-prezidanto de Brazila Esperanto-Ligo, la klub-prezidantoj de Brasília kaj Taguatinga, esperantistoj, eksgelernantoj kaj lokaj aŭtoritatoj. Tridek metrojn longa kaj dek du metrojn larĝa, kun granda kunven-salono 200-kvadratmetra informadika laboratorio de la lernejo (filio de la publika urba lernejo), granda kuirejo kaj higienaj servoj, nia Centro riskas esti la dua plej granda konstruaĵo de Alto Paraiso post la sporta palaco.

Dum sia festprelego Aldo Grassini akcentis la fakton, ke ekzistas tri kategorioj de homoj: la poetoj, kiuj revas, sed nenion konstruas, la konstruantoj laŭ mendo, sed sen fantazio kaj... la bonesperanoj kiuj kapablis revi kaj konstrui, ĉar en Esperantujo mirakloj ja okazas!

Giuseppe Grattapaglia

Historia Rekonado kaj Orient-Azia Paco

La 7-an de januaro okazis en Pekino la “4-a Forumo pri Historia Rekonado kaj Orient-Azia Paco” kun la temo “Resumado kaj Antaŭvido de la 60-jara Historio post la Dua Mondmilito”.

La forumon ĉeestis esperantistoj el Ĉinio kaj Japanio, inter ili Yu Tao, ĝenerala sekretario de Ĉina Esperanto-ligo kaj estrarano de UEA, Japana Satoo Morio, konsilanto de Pacdefenda Esperantista Asocio, kaj Li Jianhua, tradukisto de El Popola Ĉinio. La partoprenantoj interkonsiliĝis pri tradukado de Moderna Historio de Tri landoj de Orienta Azio, kunlabore kun esperantistoj el Ĉinio, Japanio kaj Koreio. La libro Moderna Historio de Tri landoj de Orienta Azio estis iniciatita de la forumo, kaj kompilita de erudiciuloj kaj instruistoj de Ĉinio, Japanio kaj Koreio en tri jaroj. Senĉese leviĝis la vendokvanto de la libro en la ĉina, japana kaj korea versioj.

Nun la esperantistoj de la tri landoj estas esperantigantaj la libron por kontribui al la paca disvolvo de Orienta Azio per Esperanto. La kunorganizantoj de la tradukado de tiu libro estas Lee Chong-Yeong (Koreio), Yu Tao (Ĉinio) kaj Satoo Morio (Japanio).

Forpasoj

Edina de Barros Reis (1908-2005), farmaciistino, forpasis la 15-an de decembro en Ubá MG (Brazilo), kie ŝi estis loka delegito kaj fakdelegito pri spiritismo. Ŝi estis aktiva kursgvidanto kaj estrarano de la loka klubo “João Ernesto”.

Edeltraud Bichler (1923-2005), emerita instruistino, forpasis en Weilheim/Ob. (Germanio), kie ŝi estis delegito kaj fakdelegito pri instruado kaj turismo.

Rudolf Büsche (1931-2006), iama fakdelegito pri edukado kaj turismo, mortis la 1-an de februaro 2006 en Mainz (Germanio).

Robert Burnay (1927-2006), iama dumviva membro kaj fakdelegito pri fervojoj, mortis la 1-an de januaro en Namur (Belgio).

Bogdan A. Jerković (1911-2005), emerita ĵurnalisto, mortis en Beogrado. Li estis dumviva membro kaj fakdelegito pri longtempa agrikultura ĵurnalismo.

Egon Kiefer (1930-2005), emerita fervoja oficisto, mortis la 28-an de decembro en Lohr am Main (Germanio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri fervojoj.

Anatole T. Lubovich forpasis la 16-an de novembro en Sacramento (Usono). En 2002 li gajnis la unuajn premiojn pri poezio kaj kanto kaj la premion “Nova Talento” en la Belartaj Konkursoj de UEA.

Osaki Kazuo (1905-2005) mortis 100-jara la 10-an de decembro en Takamatsu (Japanio). Li esperantistiĝis en 1923. Li estis dumviva membro de SAT, longtempa membro de UEA, membris en Societo Zamenhof kaj ĉeestis plurajn UK-ojn.

Eva Řiháčková (1931-2006), LKK-anino pri la Gazetara Servo de la 81-a UK en Prago (1996) mortis la 7-an de januaro en Prago. Junaĝe ŝi aktoris en la teatra trupo “Verda Ĉaro de Julio Baghy” de la Praga klubo.

D-ro Ludwig Röll (1929-2005) forpasis la 13-an de decembro en Günzburg (Germanio). Profesie notario, li estis dumviva membro, longtempa delegito kaj fakdelegito pri juro, sekretario-kasisto de la iama Internacia E-Asocio de Juristoj, kaj prezidanto de LKK de la 70-a UK en Aŭgsburgo (1985).

D-ro Balázs Szemök (1940-2005), dentisto, mortis en Ceglédbercel (Hungario), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri historio, interlingvistiko kaj odontologio. Li gvidis la stomatologian sekcion de UMEA kaj redaktis la bultenon Stomatologia forumo. En 1988 li doktoriĝis pri la temo “La evoluo de la dentologia faklingvo kaj ĝia evoluigo en Esperanto”. Li verkis historian studon “Revigliĝo en la hungarlanda E-movado 1955-1960” (1996). En 1989 UMEA asignis al li la Shinoda-premion.

Poul Thorsen (1915-2006) forpasis la 30-an de januaro en Kopenhago. Thorsen, profesie instruisto, lernis Esperanton en 1931 kaj ekaktivis en la Esperanto-movado. En 1937 li unuafoje SAT-kongreson partoprenis en Roterdamo, invitante tie al laborista partopreno en la Kopenhaga kongreso en 1939, kiun li organizis kun Paul Neergaard. En la 50-aj jaroj Thorsen gajnis plurajn premiojn en la Belartaj Konkursoj. De 1954 ĝis 1962 li gvidis la eldonejon “Koko” kaj estis kunredaktoro de la altnivela kultura-literatura revuo Norda Prismo de 1957 ĝis 1974. Liaj ĉefaj eldonitaj verkoj, kiujn ofte karakterizas satira humuro, estas la poemaroj Rozoj kaj urtikoj (1954), Sen paraŝuto (1963), Gruk (de Kumbel, 1956), Pluk: miniaturoj (1960); Du el (kun Marjorie Boulton, 1985), la rakontaro Stokita vino (1995), kaj la rememoroj Babile kun mi mem (1996). Liaj grandaj hobioj estis, kiel li mem diris, “ekscesa vojaĝemo” — li vizitis pli ol 80 landojn — kaj fungoj, pri kiuj li longe ankaŭ estis fakdelegito de UEA. Membro de UEA li estis ekde 1947. En 1997 li kaj lia edzino Roma donacis al UEA grandan monsumon por starigi la kason Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen, kiu intertempe helpis kelkdekon da E-bibliotekoj por pliriĉigi siajn kolektojn. En 1988 li doktoriĝis pri la temo “La evoluo de la dentologia faklingvo kaj ĝia evoluigo en Esperanto”. Li verkis historian studon “Revigliĝo en la hungarlanda E-movado 1955-1960” (1996). En 1989 UMEA asignis al li la Shinoda-premion.

POLITIKUMI E-LINGVE

Kio estas demokratio? 80 demandoj kaj respondoj. David Beetham, Kevin Boyle. Kun desegnaĵoj de Plantu. El la angla trad. Geoffrey Sutton. Facile komprenebla manlibro pri la esenco, celoj kaj praktika funkciado de demokratio. Rotterdam: UEA, 2000. 143p. 21cm. € 9,90.

Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj. Leah Levin. Ilustrita de Plantu. El la angla trad. Edmund Grimley Evans. Gvidlibro de Unesko por antaŭenigi kaj protekti homajn rajtojn. Rotterdam: UEA, 1998. 140p. 21cm. € 9,90.

Paĉjo, kio estas rasismo? Tahar Ben Jelloun. El la franca trad. Armela LeQuint kaj Ĵak Le Puil. Dialogo inter patro kaj filino pri tikla temo. Rotterdam: UEA, 1999. 52p. 19cm. € 6,30.

Enprizonigo: krepusko de erao. César Barros Leal. El la portugala trad. James Rezende Piton. Pri enprizonigo kaj alternativaj punoj kiel solvo de kontraŭleĝaj agoj. Komparo inter la brazila kaj alilandaj sistemoj. Fortaleza: Edições Demócrito Rocha, 2002. 151p. 20cm. € 6,90.

Diskriminacio. Red. Renato Corsetti. Prelegoj, kadre de la 65a UK, pri multaj aspektoj de diskriminacio rasa, etna, kontraŭvirina, lingva ktp; kun proponoj pri agado. Rotterdam: UEA, 1984. 175p. 21cm. € 4,50.

Unuiĝintaj Nacioj: Venu kun mi! Nane Annan. El la angla trad. Anna Löwenstein. Porinfana prezento de nia bunta mondo kaj de la laboro de UN. Koloraj ilustraĵoj. Zagreb: Izvori, 2001. 34p, 21cm. € 7,80.

Triona rabato ekde tri ekzempleroj de la sama titolo.

Revuo Esperanto 2006 4

Malferme

Novaj defioj en scienc-teknika mondo

En la lastaj jaroj pli kaj pli videblas ke Esperanto progresas sur la kampo de scienco kaj tekniko. Internacia Kongresa Universitato (IKU) furoras kaj ĝiaj tekstoj estas libroforme kaj rete haveblaj. Akademio Internacia de la Sciencoj okazigas studsesiojn en novaj universitatoj kaj komunajn sesiojn kun IKU dum Universalaj Kongresoj. Sciencaj kaj teknikaj artikoloj en Esperanto abundas en la interreto: la Esperanta Vikipedio kreskas rapide kaj havas jam pli ol kvardek mil artikolojn kaj la Scienc-Teknika Esperanto-Biblioteko de Eventoj kunmetas rapide kreskantan datumbazon de malnovaj kaj novaj artikoloj kaj fakaj terminaroj. Ni klopodu bridi tiun momenton por vastigi la rolon de Esperanto en la scienc-teknika mondo.

Ni ofte prezentas la argumenton ke Esperanto povas trakti kaj esprimi ĉiujn aspektojn de la homa kulturo, same bone kiel aliaj lingvoj. Unu el la kampoj en kiu tiu defio estas plej granda, estas la scienco kaj tekniko, ĉar tiu kampo estas fronto de rapide kreskanta profesia terminaro kaj samtempe postulas vastan kaj rapidan informadon pri novaj rezultoj. En la fruaj tagoj de Esperanto tiun taskon surprenis Internacia Scienca Asocio Esperantista (ISAE), kiu venontjare festos centjaran jubileon, kaj ĝia bulteno Internacia Scienca Revuo kaj poste Scienca Revuo. En la revuo aperis sciencaj artikoloj — originale en Esperanto.

Ni ne pretendu ke Esperanto estas la internacia lingvo de la scienco, sed provu montri ke ĉiuj atingoj de scienca esploro kaj edukado povas esti reflektitaj per Esperanto. Tio fariĝis pli malfacila dum la epoko de la interreto. Ĝi tamen estas ankaŭ granda ŝanco por Esperanto, ĉar per la interreto ni povas facile kaj profesie montri al la mondo ke Esperanto serioze frontas tiun defion.

La nuntempa scienca mondo pli kaj pli uzas la anglan kiel laborlingvon por internaciaj kaj foje por naciaj aranĝoj. Tio povas malhelpi al la progreso de la scienco, kiu bezonas la liberan interŝanĝon de scioj kaj spertoj sur la persona nivelo. Sciencistoj el ne-angle-parolantaj landoj ofte spertas la lingvajn barojn kiam ili provas raporti pri sia esploro en internaciaj forumoj. Kontraŭe, universitata instruado kutime okazas en la nacia lingvo, kaj ekzistas do lingva breĉo inter la instrua kaj labora-konferenca niveloj. Esperanto povas solvi tiujn problemojn kiel internacia komunika lingvo.

Universitat-nivelaj kursoj de Esperanto okazas en pli ol cent universitatoj kaj institucioj de alta edukado en la mondo. Sed kiam ni parolas pri universitat-nivela instruado de scienco per Esperanto, elstariĝas du institucioj kiuj emfazas la rolon de Esperanto en la scienco kaj en universitata instruado: Akademio Internacia de la Sciencoj kaj Internacia Kongresa Universitato.

La Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino (AIS, http://www.ais-sanmarino.org/) estas komuna kadro de fake elstaraj sciencistoj el la tuta mondo (proksimume 500 el dudeko da landoj) kiuj celas esplori kaj instrui sciencojn, teknikon kaj arton per Esperanto, kaj per plibonigo de la internacia komunikado kaj de interfaka kunlaborado. En la lasta jaro AIS okazigis studsesiojn en Sibiu (Rumanio), Karlovo (Bulgario), Komárno (Slovakio).

La Internacia Kongresa Universitato (IKU) estas serio de fakaj prelegoj, kiuj estas ĉiujare prezentataj dum la Universalaj Kongresoj de Esperanto. Ĝi ofertas al centoj da aŭskultantoj ĉirkaŭ dek prelegojn de spertuloj, profesoroj aŭ docentoj en siaj fakoj, pri temoj tre diversaj kiel lingvistiko, literaturo, etnologio, komputiko, astronomio kaj ekonomio. IKU okazas ĉiujare ekde 1951 (komence sub la nomo Internacia Somera Universitato, kaj ekde la UK en Brazilo en 1980 kun la nuna nomo).

En la naŭdekaj jaroj, kadre de la scienca kaj faka agado de UEA, mi iniciatis komunajn AIS- kaj IKU-sesiojn. En 1995 okazis en Tampere la unua komuna sesio. De tiam preskaŭ ĉiujare estis aranĝita komuna sesio sub la nomo AIS-IKU. Ĝi konsistas el tri kursoj, plilongigo de IKU-prelegoj al AIS-kurso de 3-4 lecionoj.

Tiaj kursoj permesas pli profundan traktadon de temo kaj donas al partoprenantoj la okazon fari ekzamenon kaj ricevi ateston de AIS. En 2005 estis subskribita nova kontrakto inter UEA kaj AIS pri la okazigo de komunaj kongresaj AIS/IKU-sesioj.

Por havi presitan dokumenton de la prelegoj mi proponis eldoni la prelegojn kiel broŝuron antaŭ la kongreso. En la UK en Adelaido (1997) unuafoje aperis broŝuro de la IKU-tekstoj. De tiam UEA regule eldonas la IKU-prelegojn broŝurforme dum la UK, kaj la tiel nomata IKU-libro fariĝis furora vendaĵo en la kongresa libroservo. Nacilingvaj resumoj de la prelegoj ebligas utiligi la IKU-libron por eksteraj rilatoj dum kaj post la kongreso. Lastjare la IKU-dokumentado plue progresis, kiam la IKU-libro de 2005 aperis ankaŭ en la interreto. Poste aldoniĝis du antaŭaj IKU-libroj (de 1998 kaj 2002), nun videblaj ĉe http://www.uea.org/dokumentoj/index.html Plia signo pri la kreskanta prestiĝo kaj populareco de IKU estas la multiĝo de preleg-proponoj: por la IKU en Litovio estis dek ok proponoj, kaj por la Florenca IKU alvenis kvardek.

Ni povas uzi tiun universitat-nivelan aktivecon por disvastigi la rekonon de Esperanto en scienc-rilataj internaciaj forumoj kiel Unesko kaj neregistaraj organizaĵoj kiel Internacia Asocio de Universitatoj (IAU). En 2000 AIS estis akceptita kiel membro en la prestiĝa asocio de Internacia Asocio de Universitataj Profesoroj kaj Lekciistoj (IAUPL). Nuntempe okazas kontaktoj inter UEA kaj IAU por rekoni AIS kaj IKU kiel universitatajn aranĝojn.

Unu el la plej gravaj manifestiĝoj de la potencialo de Esperanto estas la verkado kaj tradukado de sciencaj kaj teknikaj artikoloj en Esperanto. La interreto estas potenca rimedo por tion fari.

Unu kanalo kiun oni lastatempe multe uzas por tiu celo estas Vikipedio — multlingva libera reta enciklopedio. La Esperanta vikipedio (http://eo.wikipedia.org/wiki), kiu ekzistas de 2001, enhavas jam pli ol 40 000 artikolojn kaj plurajn sciencajn kaj teknikajn materialojn. Tre valora iniciato sur la tereno de retaj artikoloj estas la Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko ĉe la retejo de Eventoj (STEB, http://www.eventoj.hu/steb/). STEB klopodas kolekti kaj re-disponigi sciencajn kaj teknikajn artikolojn en tre diversaj fakoj de natursciencoj, juro, medicino, ekonomiko kaj aliaj. STEB provizas per kreskanta datumbazo de malnovaj kaj novaj artikoloj kaj fakaj terminaroj kaj povas servi kiel kerno de scienca kaj teknika eldonado en Esperanto.

Alia grava tereno estas la prilaboro de fakaj terminoj. Pro la rapida progreso de scienco kaj tekniko en la lastaj jaroj tio estas eĉ pli granda defio por Esperanto. Kadre de la Akademio de Esperanto aktivas la sekcio pri faka lingvo. Dum la UK ofte okazas la Terminologia Forumo. La Terminologia Esperanto-Centro (TEC), kiu estis fondita en 1981, havas nun propran retpaĝon (http://esperanto.net/tec/). Dekoj da fakaj terminaroj en Esperanto aperis dum la jaroj kaj multaj estas rete haveblaj (ekzemple en la retejo de STEB ĉi-supre). Ni devas tamen konservi kaj aktualigi nian terminaran laboron kaj adapti ĝin al modernaj normoj kaj normigo. Ekzemple, eblas tiucele kontakti kaj kunlabori kun INFOTERM, la internacia informcentro por terminologio.

Kun rigardo al la estonteco, la Esperanto-kulturo evoluas ankaŭ en la direkto de scienco kaj tekniko, kvankam eble malpli intense ol sur la beletra kampo. Por garantii ke Esperanto ne stagnu en la scienca kaj faka medioj, ni devas daŭrigi kaj pli intensigi la verkadon de faka literaturo en Esperanto, ĉu originala ĉu tradukita, kaj ĝisdatigi la fakan lingvon. Tre grava tasko estas publikigi tiujn entreprenojn sur la interreto, kaj por propra utiligo en la Esperanto-komunumo kaj por ekstera informado. Interne de la movado ni daŭrigu la popularigon de profesiaj kaj scienc-popularaj prelegoj en niaj kongresoj kaj kunvenoj. Ekster la movado ni provu informi kaj kunlabori kun ne-Esperantaj naciaj kaj internaciaj organizaĵoj pri faka kaj scienca agado kaj alta edukado.

Amri Wandel

Skizo pri la itala literaturo

La ĝenerala karakterizo de la itala literaturo estas la lokaj kontribuoj al la komuna kultura riĉeco. Ekzistis dekomence tre vigla dialekta literatura produktado apud tiu pli klera. Pro la politika divido de Italio (kun regado de aliaj landoj) la lingvoj, kiujn uzis la popolo, restis relative malsamaj. Sed komuna estis la influo, kiun la latina lingvo havis sur la lingvon uzatan de la intelektuloj (malgranda elito). Tamen, pli kaj pli okazis la transiro el la dialektaj lingvoj al komuna skribita lingvo, kiu fontis el la dialekto de Florenco, la urbo de nia ĉi-jara UK.

Kelkaj lingvistoj datas la aperon de la lingvo, kiun oni parolas en Italio, en la 10-a jc. p. K. En la jaro 960 en notaria akto oni transskribas frazeton de atestanto, kiu tiel parolis: Sao ko kelle terre, per kelle fini que ki contene, trenta anni le possette parte sancti Benedicti... (en la hodiaŭ itala lingvo ĝi tekstus: So che quelle terre, per quei confini che qui sono descritti, le possedette per trent’anni la parte di S. Benedetto = mi scias, ke tiujn terojn, laŭ tiuj limoj kiujn oni ĉi tie priskribas, posedis dum 30 jaroj la partio de sankta Benedikto).

Ĉi tiu frazeto estas do la unua ekzemplo en Italio de la “transformo” de la latina lingvo en la t.n. “popolajn lingvojn” (latinidajn).

Sed el strikte kronologia vidpunkto la unua itala literatura dokumento estas La kantiko de la Kreitaĵoj de Sankta Francisko el Asizo (jaro 1225). Aldone al ĉiuj aliaj tiutempaj esprimoj estas notinda la tiel nomata kaj fama “Sicilia Skolo”, kiu komenciĝis ĉe la kortego de Frederiko la 2-a. La verkistoj pritraktis ĉefe amtemarojn, inspirante sin je la provencaj trobadoroj (tiom ke oni parolas pri “okcitan-devena” poezio). Unu el la verkistoj estas Cielo d’Alcamo:

El “Kontrasto inter amanto kaj damo“

I.
Amanto: Parfuma, freŝa rozo, kiu somere floras,
la damoj, ĉu fraŭlinoj, ĉu edzinoj vin favoras;
mildigu mian ardon, se iom vi bonkoras;
al mi ne eblas plu trankvilo ia,
ĉar mi nur pensas vin, ho damo mia.

II.
Damo: Se vi pri mi ĝeniĝas, vi estas sen prudento:
se vi la maron plugus, kaj semus en la vento,
prenus la tutan riĉon de tiu ĉi jarcento
vi ja ne povus min posedi monde;
mi tondus miajn harojn pli volonte.

(Trad. Enrico Dondi)

Poste, en la dua duono de la 13-a jarcento la ĉefa sidejo de la itala kulturo moviĝis al centra Italujo, kiu estis samtempe politika kaj ekonomia potenco.

Je la komenco de la 14-a jarcento datiĝas la unua prilingva teoria prilaboro pere de la verkaro de Dante Alighieri. Li mem, en sia verko De Vulgari Eloquentia (Pri la elokventeco en popola idiomo) denove sekvas pensojn de antaŭaj kleruloj kaj substrekas la neceson krei komunan kulturan lingvon, per kiu ĉiuj italoj povu esprimi novan sentokapablon. Dante mem partoprenis en la unua plena formulado de tiu kultura lingvo per sia ĉefverko La Dia Komedio, vere grava poemo imagita kiel vojaĝo de la poeto tra la transa mondo (Infero, Purgatorio kaj Paradizo). Li ankaŭ verkis rimojn, kiuj respegulas la novan stilon, en kiu interalie la amo fariĝas ilo por spirita plialtiĝo.

El: “Aperas jen, modeste kaj ĝentile“

Aperas jen, modeste kaj ĝentile,
Estrino mia kun la gest’ saluta;
tremante ĉiu lango iĝas muta,
en bril’ okuloj klinas sin humile.

Sentante laŭdojn, iras ŝi trankvile,
de l’ honesteco envestite tuta,
sur teron kvazaŭ ĉielalto kruta
fluigis mirindaĵon perflugile.

Kaj ŝi afable donas por admiroj
dolĉecon tian per okul’ al koro,
ke tiu nur ĝin konas, kiu provas;

de ŝiaj lipoj sin karese movas
spireto ama, plena de favoro,
ke diras al anim’: “Al mi, sopiroj!”

(Trad. Antoni Grabowski)

Kontraŭ la “danteca” stilo kaj vivmaniero oni kontraŭmetis literaturon kiu celis igi la verkistojn io tute apartigita disde la socia vivo. Tiaj estis, ekzemple, F. Petrarca (La Kantaro) kaj G. Boccaccio (La Dekamerono).

Ĉe rememor’ pri ŝi, jam ĉiel-glora

Ĉe rememor’ pri ŝi, jam ĉiel-glora,
mildrigarda, kun klino de l’ orhela
kapet’, kaj pri l’ modesta kaj anĝela
voĉ’ al mi tiel dolĉa kaj dolora:

tre miras mi, ke vivas mi ankoraŭ.
Ja mi ne vivus, se ŝi — ĉu pli bela
aŭ digna, restu dube — savakcela
ne venus al mi en la hor’ aŭrora.

(Trad. Kálmán Kalocsay)

La 15-a jarcento, pere de Humanismo, preterpasis la disdividon inter la civila vivo kaj la spiritualeco: oni revalorigis la klasikan tradicion. La politika repaciĝo favoris la riĉiĝon de la literaturaj ĝenroj: estiĝas la lirismo, la poemoj pri la noblaj kavaliroj, la romanoj pri la kampula vivo. Unu el tiuj verkistoj estis Angelo Poliziano:

El: “Plendo de Orfeo“

Do ploru ni, ho liro sen espero,
ne taŭgas plu l’ antaŭa kanto bela:
ploru, dum giras la ĉiela sfero,
kaj je ĉi ploro cedu Filomela.
Ho kruda sort’, ho mar’, ĉielo, tero,
kiel rezisti je dolor’ tiela?
Ho Eŭridice bela, vivo mia,
sen vi ne eblas plu ekzisto ia.

Mi devas iri la tartaran pordon,
por tie sube kompatemon trovi;
aŭ per la larma vers’ la duran sorton,
ho dolĉa citro, eble turni povi;
por eble kompatema igi Morton,
ĉar ni, kantante, igis ŝtonojn movi,
cervon kaj tigron kune ni kolektis,
arbarojn tiris, fluojn fordirektis.

(Trad. Enrico Dondi)

La Renesanco, en la 16-a jarcento, disvolviĝis kiel kultura movado por kontraŭmeti al la diseriĝo de la civila vivo literaturan riĉaĵon tute originalan kaj regulan; la ĉefverkoj de tiu ĉi historia periodo estas: Rolando Furioza de L. Ariosto, La Princo de N. Machiavelli kaj Jeruzalemo Liberigita de T. Tasso.

Dum la 17-a jarcento la Baroka literaturo komencis ŝati la ekstravagancan kaj aŭdacan lingvan eksperimentadon. Dum la scienca intereso kontribuis al la enkonduko en la literaturajn ĝenrojn ankaŭ de la sciencaj tekstoj en la itala (la plej elstara reprezentanto de tio estas Galileo Galilei), estiĝis redeklaroj pri la delikata konkreteco de la homaj sentoj: en tiu kunludis la agado de la poetoj apartenantaj al la “Akademio de Arkadio”. Por ili, Arkadio estis la ideala patrujo de la tradicia bukolika poezio kaj de la melodramo. Pri la temoj pli ligitaj kun la realo atentis la filozofiaj verkoj de G. B. Vico.

Meze de la 18-a jarcento la ekonomia revigliĝo kaj la transformiĝo de la itala politika vivo influis ankaŭ literaturon. La lombardiaj kaj napolaj “kleristoj” igis pli “esenca” la prozan lingvon; la teatraĵoj esprimis la sentojn de la tiama komerca burĝa klaso, kiel oni povas konstati en la verkoj de C. Goldoni, ekzemple La Gastejestrino (kiu, cetere, estas verkita en la dialekto de Venecio).

En la unua duono de la 19-a jarcento la “Romantikismo”, naskiĝinta en Germanio, trapenetras la italan literaturon kaj samtempe ekfloras la “prihistoria romano”, kies ĉefverko estas sendube La Gefianĉoj de A. Manzoni (ĵus tradukita en Esperanto, v. Laste Aperis, p. 90).

El “La gefianĉoj”

Tiu el la du branĉoj de la lago de Como, kiu estas turnita suden, inter du seninterrompaj monto-ĉenoj, tute sinua kaj golfa laŭ la elstaro aŭ valiĝo de ĉi-lastaj, preskaŭ abrupte stretiĝas kaj akiras fluon kaj formon de rivero, inter promontoro dekstre kaj vasta plaĝo aliflanke; kaj la ponto, tie kunliganta la du bordojn, ŝajnas perceptigi pli klare al la okulo tiun ŝanĝon, kaj marki la punkton, kie la lago ĉesas kaj rivero Adda rekomenciĝas, por nomiĝi denove lago tie, kie la bordoj, denove distancaj, la akvon etendas kaj kvietigas, formante denovajn sinuojn kaj golfojn. La plaĝo, formite per la aluvioj de tri grandaj torentoj, deklivas sur du intertuŝaj montoj: la unua nomata San Martino, kaj la dua, per Lombarda dirmaniero, Resegone, pro ties multaj sinsekvaj pintoj, kiuj vere similigas ĝin al segilo, tiel ke ĉia rigardanto, se li staras fronte, ekzemple sur la nordaj muregoj de Milano, tuj el tia karakterizo distingas ĝin, en tiu longa kaj vasta altaĵaro, elinter ceteraj montoj kun nomoj malpli konataj kaj formoj pli ordinaraj. La borda deklivo longe alsupras nekruta kaj kontinua; poste ĝi abruptas je elstaraĵoj kaj valetoj, krutaĵoj kaj plataĵoj, laŭ la skeleto de la du montoj kaj la erozio de la akvoj. La monto-bazo, sulkita de la elfluejoj de l’ torentoj, estas preskaŭ tute gruza kaj ŝtona; la resto konsistas el kampoj kaj vitejoj, kun disaj domaroj, vilaĝoj kaj kampar-domoj; dise arbaroj, kiuj pluetendiĝas surmonten. Lecco, kiu estas la ĉefa el tiuj lokoj, kaj donas nomon al la tuta teritorio, kuŝas ne tre distance de la ponto, ĉe l’ bordo de la lago, ĝi eĉ troviĝas parte en la lago mem, kiam ĝi inundas; nuntempe ĝi estas urbeto, survoje fariĝi urbo. En la epoko, kiam okazis la eventoj, kiujn ni komencas rakonti, tiu vilaĝego, jam konsiderinda, estis ankaŭ kastelhava, kaj tial ĝi havis la honoron gastigi komandanton, kaj la avantaĝon posedi konstantan garnizonon el hispanaj soldatoj, kiuj instruis ĉastecon al la lokaj knabinoj kaj virinoj, kaj karesis de tempo al tempo la dorson de kelkaj edzoj, de kelkaj patroj; krome, ĉe la somerfino, neniam ili neglektis disiri tra l’ vitejoj, por maldensigi la vinberojn, per tio mildigante al la kamparanoj la penojn de vinber-rikolto.

Trad. Battista Cadei

Post la itala unuiĝo naskiĝis la realisma prozo reprezentita ĉefe de la verisma romano de G. Verga (ekzemple: I Malavoglia, ankaŭ ĉi tiu ĵus tradukita en Esperanton), de M. Serao kaj de G. Deledda (ekzemple Kanoj en la vento). Fine de la 19-a jarcento aperas la poemoj de G. Pascoli, kiuj antaŭanoncis la Dekadencismon de la poetoj de la 20-a jarcento.

Alia menciinda poeto estas G. Carducci, kies poemado revenas al la klasika stilo, ne nur pro la pritraktitaj temoj sed ankaŭ pro la preciza uzo de metriko.

El “Sankta Marteno“

Nebul, al hirt’ montetoj,
pluvete supreniras,
kaj sub la vent’ kiu ŝiras,
ŝaŭmas kaj hurlas mar’.

Sed tra vilaĝo-stratoj por ĝojo de l’ animoj akre odoraj vinoj fermentas en kelar’

Trad. Battista Cadei

Inter la du mondmilitoj la plej elstaraj poetoj estas S. Quasimodo, E. Montale kaj G. Ungaretti:

La Patrino

Kaj kiam per pulsbato lasta l’ koro
faligos muron, ho Patrin’, el ombro
por alkonduki min ĝis la Sinjoro,
vi, kiel iam, donos al mi manon.

Vi surgenue, firma,
estos statuo antaŭ l’ Eternulo,
kiel Li vin vidadis
dum vi ankoraŭ vivis.

Vi levos treme la maljunajn brakojn
kiel ĉe via morto
dirante: Jen, Di’ mia.

Kaj nur se Li min estos pardoninta
vi sentos la deziron min rigardi.

Memoros vi la longon de l’ atendo
kaj havos en l’ okul’ sopiron tujan.

Trad. Gaudenzio Pisoni

De tiu sama periodo la plej famaj roman-verkistoj estas I. Svevo kaj F. Tozzi. Ili daŭre influis kaj influas ankaŭ la nuntempan italan literaturon.

Post la dua mondmilito, kino-arto, poezio kaj prozo iom post iom ŝanĝiĝis kaj komenciĝis la “nov-realisma” epoko, kies plej elstaraj poeziaj reprezentantoj estas: Franco Fortini kaj tute aparte Pier Paolo Pasolini; fakte, Pasolini aldonis al sia civila engaĝiĝo iom da eksperimentado, kiun oni povas vidi en ĉiuj iliaj verkoj, kiel ekzemple: Transumanar e organizar (1970). Ĉiuj novrealismaj verkistoj celis interveni konscie pere de siaj verkoj al la socia evoluo por ĝiaj renoviĝo kaj progreso. Pro tio la verkistoj aktive partoprenis en la vivo de la politikaj partioj, precipe flanke de la maldekstraj partioj, kiuj al ili ŝajnas esti kvazaŭ liberigiloj post la faŝisma epoko. Tiamaniere la poetoj, verkistoj, ĵurnalistoj kaj eĉ reĝisoroj fariĝis voĉo de ĉiuj italoj kiuj esperas je nova kaj pli justa socio.

La plej elstaraj tiutempaj verkistoj estas sendube C. Levi kaj E. Vittorini. Ĉi tiu lasta verkisto en iu el siaj verkoj asertas ke la tradicia kulturo estas nur simple “konsola” pri la homaj suferoj kaj ke, do, necesas revivigi la koncepton mem de “kulturo, kiun oni devus de nun konsideri kiel vokon al socia engaĝiĝo”. La instigo de Vittorini estis vaste aŭskultata. La plej konataj novrealismaj verkistoj estas: V. Pratolini, I. Calvino kaj B. Fenoglio.

Ekde la sesdekaj jaroj de la dudeka jarcento la verkistoj sin dediĉis aparte al ekzistoproblemoj kaj al socia analizo pri la regiona vivo. Ni citu nur kelkajn el ĉi tiuj verkistoj: A. Moravia, I. Calvino, C. Cassola kaj L. Sciascia.

Nuntempe elinter la plej vendataj libroj en Italio estas amromanoj kaj detektiv-romanoj, ekzemple la serio de la Aventuroj de policestro Montalbano verkitajn de A. Camilleri, parte en la Sicilia dialekto. Al la sukceso de tiu ĉi verko kontribuis televida filmserio, kun milionoj da spektantoj.

Por la esperantistoj certe gravos scii, ke el la vastega itala literaturo (ĉi tie nur skize prezentita), oni realigis multegajn tradukojn en Esperanto. Jam en la unua lernolibro por italoj (jaro 1890) aperas kelkaj tekstoj de italaj aŭtoroj. Sed ili estis fragmentoj: la komenco de pli kompleta tradukado el la itala literaturo datiĝas en la periodo inter la du mondmilitoj kaj ĝi daŭras seninterrompe ĝis hodiaŭ. Post la tutunuaj tradukoj de italaj beletraĵoj, faritaj de alilandaj esperantistoj (komence, fakte, la itala movado konsistis el “enmigrintaj” esperantistoj), la italaj movadanoj preskaŭ konkuris por la disponigo en Esperanto de itallingvaj verkoj. Kune kun la iniciatoj de unuopaj esperantistoj gravas mencii la agadon de familio Minnaja: en 1934 Literatura Mondo projektis la redaktadon de Itala Antologio, kiu ne povis realiĝi pro la militaj eventoj. Post la dua mondmilito la projekto renaskiĝis ĉe Itala E-Federacio; kaj ĉirkaŭ familio Minnaja de Romo estiĝis traduka rondo de junaj romaj esperantistoj, kiuj tradukis multegajn tekstojn, sub la lingva aŭtoritata atento de Luigi kaj Carolina Minnaja. Ilia ĉefa merito estas, ke ili plenigis la tiamajn mankojn de tradukitaj verkoj (Enciklopedio de Esperanto en la tridekaj jaroj listigis manplenon da tradukitaj verkoj). Elstaris el tiu rondo Enrico Dondi kaj Luigi Minnaja (kiu sin dediĉis ankaŭ al traduko de famaj italaj kanzonoj).

Dum la jaroj, tamen, la tradukoj el la itala literaturo estis faritaj ankaŭ de neitalaj esperantistoj: multaj italaj poeziaĵoj kaj prozaĵoj estis esperantigitaj interalie de Waringhien kaj Kalocsay (al kiu ŝuldiĝas unu el la tradukoj de la Infero de Dante).

La planata projekto de la Itala Antologio finfine realiĝis. Tiu panoramo de la itala literaturo de la 13-a ĝis la 19-a jarcentoj estas hodiaŭ havebla pere de la Libroservo de UEA. Ĝia eldono, kompreneble, ne markis la finon de la esperantigoj: tiu intensa agado daŭras ankoraŭ hodiaŭ. Enrico Dondi realigis rimarkindajn tradukojn, inkluzive de nova eldono de Purgatorio kaj Nova Vivo, ambaŭ verkoj de Dante. Multajn tradukojn prilaboris Gaudenzio Pisoni, Renato Corsetti, Nicolino Rossi, Carlo Minnaja (La Gastejestrino de C. Goldoni), Giordano Azzi (redaktoro de Itala Antologio; tradukanto i.a. de Pascoli), Umberto Broccatelli kaj multaj aliaj.

Antaŭ kelkaj monatoj, en interreta dissendolisto pri la itala kulturo, furoris intensa tradukado de la poemoj verkitaj de Gioachino Belli en la roma dialekto.

Por la UK en Florenco estas tri novaj esperantigoj el la itala literaturo: La Gefianĉoj de Alessandro Manzoni, traduko de Battista Cadei, La Princo de Nicolò Machiavelli, traduko de Carlo Minnaja, kaj La domo de l’ mespilarbo de Giovanni Verga, traduko de Giancarlo Rinaldo kun padovaj esperantistoj kaj reviziado de Carlo Minnaja kaj Filippo Franceschi.

Carlo Sarandrea kaj Silvia Garnero

Stefan Maul en la maja Malferma Tago

Stefan Maul, konata Esperanta ĵurnalisto kaj redaktoro de la magazino Monato, estos la ĉefa gasto en la Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA sabaton, la 13-an de majo.

Maul prezentos dum la Tago sian ĵus aperintan verkon El verva vivo ĵurnalista, en kiu li interalie klopodas klarigi, kial li estas kaj restas konvinkita adepto de la ideo de L.L. Zamenhof.

Nekutiman prelegon faros profesoro Ruĝnazul’, por kiu la elpaŝo en la maja Malferma Tago estos premiero en tiu ĉi populara aranĝo, kiu okazos jam por la 24-a fojo. Premieran prezenton spertos ankaŭ la filmo de Petro Baláž pri la pasintnovembra Malferma Tago kaj pri la vivo en la Centra Oficejo. Oni montros krome filmon pri la Esperanto-rilata kvizo en la ĉi-jara Muzea Nokto de Roterdamo.

Kiel tradicie, la vizitantoj povos profiti de rabatoj en la libroservo kaj gajni esperantaĵojn en senpaga loterio. Kafo kaj teo, ankaŭ senpagaj, estos varmaj la tutan tagon. La Malferma Tago daŭros de la 10-a ĝis la 17-a horo.

Jam pli ol 1600 aliĝis al la Florenca UK

Ĝis la 22-a de marto entute 1629 aliĝintoj el 57 landoj estis registritaj por la 91-a Universala Kongreso en Florenco (29 julio — 5 aŭgusto 2006).

Kun 246 aliĝoj la najbara Francio plu tenas malantaŭ si la gastigantan landon Italion, kiu liveris 211 aliĝojn. Pri la tria loko rivalas Germanio kaj Japanio kun respektive 140 kaj 132 aliĝintoj. La limon de 100 jam baldaŭ transpasos Pollando, kiu nun reprezentiĝas per 96 aliĝintoj. Sekvas Rusio (60), Belgio (55), Brazilo (52), Hispanio (49), Nederlando (41), Britio (39), Litovio (37), Svedio (35), Danio kaj Usono (po 33), Kroatio kaj Svislando (po 30), Ĉeĥio kaj Hungario (po 28), Korea Respubliko (24), Israelo (23), kaj Serbio kaj Montenegro (22).

Muziko

Progreso en Maŭricio kaj Madagaskaro

Sur Maŭricio, unu el la insuloj de Maskarenoj en Hinda Oceano, kaj sur la apuda Madagaskaro, famaj muzikistoj lernas Esperanton kaj klopodas konigi al la mondo, pere de la internacia lingvo, siajn kulturon kaj muzikajn stilojn.

Mary-Jane Gaspard inaŭguris la vojon al Esperanto por maŭricianoj en la jaro 2005. Ŝia kanto laŭ la stilo de segao “Nur Amiko” estas tre sukcesa ne nur en Esperantio. La eŭropa publiko povis malkovri ŝian talenton dancistinan kaj kantistinan dum la pasinta jarfino en Svislando, Francio kaj Belgio, okaze de la unua turneo de la juna kantistino ekster la Hinda Oceano. Tiam oni aŭdis ŝin la unuan fojon publike kanti en Esperanto.

Post ŝia apero sur la artista scenejo de la insulo kun la “ekzota lingvo”, okazis kelkaj radiointervjuoj kun la produktanto de la disko de Mary-Jane, Madir Productions (www.madir-music.com, kiu havas Esperanto-fakon) kaj lokaj ĵurnaloj kaj magazinoj raportis pri la evento. Oni ne devis atendi longe por ekscii pri aliaj muzikistoj kaj kantistoj, kiuj ekinteresiĝas pri tiu ilo de interpopola interŝanĝo.

Kaj jen alvenas fulmrapide la saminsula grupo Nigra Por La Vivo (Negro Pou La Vi), kiu alportas la stilon regeo en la muzikan mondon de Esperanto. Ilia kanto “La Persisto” estas la plej freŝa produktaĵo de tiu etno-muzika linio, kies impresario estas Stefano Keller, la motoro de la Agado Esperanto en Maŭricio. Nigra Por La Vivo kantas pri amo, paco kaj respekto. La mesaĝo estas eduka, la muziko de la grupo estas ŝatata de multaj. Ne estas hazarde ke ili renkontis Esperanton kaj alproprigis ĝin. Nigra Por La Vivo estas fama grupo kiu jam produktis kvin albumojn kaj estis nomumita por la premio Kora Awards en Sud-Afriko. Fine de januaro 2006 ili koncertis en Svislando.

La ondoj de tiu deziro malkovrigi sian kulturon al la mondo pere de la interetna komunikilo jam atingis ankaŭ la najbaran insullandon Madagaskaro. Tie Esperanto havas siajn uzantojn jam de longe, sed en la lokan muzikan medion ĝi alvenas nur nuntempe. La grupo, kiu unue prezentas la malagasajn muzikstilon kaj mondon al la esperantistaro, nomiĝas Ligilo (Trait d’Union). Per sia kanto “Granda Festo” tiu familio (Ligilo konsistas el membroj de la sama familio) deziras veki emon en la aŭskultantaro por vizito al Madagaskaro. Jen ankoraŭ alia nova muzika stilo por la Esperanta scenejo: la salegio malagasa. Same el la kolekto etno-muzika.

“Nur Amiko”, “La Persisto” kaj “Persisto” kaj “Granda Festo” estas la tri muzikaĵoj kiuj reprezentos la regionon de Afriko kaj Hinda Oceano inter la kandidatoj de la konkurso La Verda Stelo, kiun organizas Internacia Televido kadre de la programo Muzikume.

Se vi volas voĉdone apogi viajn preferatajn kantistojn kaj muzikistojn, bonvolu viziti la retejon de ITV ĉe http://internacia.tv.

Se vi deziras spekti kaj aŭskulti la muzikon per videofilmoj, bonvolu viziti la retpaĝon: www.studio-pro.ch/esperanto-muziko.html (gratulmesaĝoj, bildkartoj, instigoj aŭ invitoj koncerti bonvenas). Esperantistoj, dezirantaj vojaĝi al Maŭricio aŭ alia insulo en Hinda Oceano (por ferii, prelegi aŭ instrui), bonvolu skribi al: e...@kontakto.info

(Laŭ informoj de Stefano Keller)

Letero

Tio estas mia esperantista kredo

Ĉar verŝajne ne multaj kundividas mian opinion, mi prezentos ĝin ĉi tie. Ke ĝi estas nekutima, tio eble dependas de mia profesio, pro kiu mi ĉiutage rilatas kun la nekonscia parto de la homoj.

Mi konstatas, ke mi ne povas ne agi por kaj pri Esperanto. Ne gravas, ĉu ĉe la supro, ĉe la malsupro, ĉe tiu flanko (verkante), ĉe tiu alia flanko (babilante en la lingvo). Mi povas pravigi mian nepran poresperantan agemon per ĉiaspecaj raciaj motivoj: idealismo, amo al justeco, intereso pri lingvoj, intereso pri foraj landoj kaj ties kulturoj, deziro kaj plezuro aparteni al sociero alitipa ol la ĝenerala socio kaj el tio ĉerpi mem-altigan senton pri unikeco, ktp. Sed mi scias, ke tiuj pravigoj estas postaj al la agemo. Mi sentas la agemon antaŭ ol interesiĝi pri ĝiaj eblaj kaŭzoj, kaj, iel, pli forta ol ili. Tiuj pravigoj do estas provoj atribui racian kaŭzon al io, kies veran kaŭzon mi ne konas, nek komprenas.

Mi konas multajn esperantistojn, kiuj havas similan nepovon seniĝi je la bezono agi por aŭ pri Esperanto. Se mi, kaj tiuj aliaj, funkcius malbone en la cetera vivo kaj estus malfeliĉaj, la plej racia konkludo estus: tio estas ia formo de mensa malsano (obsedo/agtrudo). Sed, kiam mi devis ricevi oficialan permeson povi praktiki psikoterapion, mia mensa stato estis kontrolita de fakuloj, kiuj deklaris min mense sana (mi jam havis tiun internan devon agi pri Esperanto tiutempe: la plej multaj el vi scias, ke mi lernis Esperanton kiel infano).

Krome, mi estas unu el la plej feliĉaj personoj, kiujn mi konas, kaj mi funkcias normale en la vivo, kun multaj fuŝoj, jes ja, sed ne pli ol la personoj, kiujn oni ĝenerale rigardas normalaj. Inter la aliaj, kiuj, same kiel mi, ne povas ne esperantumi, kelkaj prezentas tiajn eksternormajn sintenojn, ke eblus klasi ilin inter mensmalsanulojn, sed multaj — la plimulto — tute ne. Ilia mensa funkciado estas, laŭ psikiatriaj kriterioj, normala. Oni do ne klarigu la aferon per mensa malsano.

Ĉu temas pri simpla ŝatokupo? Ne tiel ni sentas la aferon. Ni sentas ĝin kiel ion ege pli gravan. Homoj, kiuj ne povas ne spekti ĉiujn futbalmatĉojn, aŭ ne iri monludi en kazino, ne havas senton pri devo. Ili sentas, ke tion ili faras por si, kaj libere elektis. Ni sentas la aferon alie: plenumenda tasko. Ni ne havas la impreson, ke ni faras tion por ni. Kompreneble, tio povus esti simpla iluzio, (nekonscia) sintrompo por havigi al si gravecon, aŭ por klarigi ion, kies veran kaŭzon ni ne sukcesas trovi.

Sed povas esti ankaŭ, ke, iel, nin puŝas historio, t.e. kolektivaj fortoj superaj al ni kiel individuoj, fortoj kiuj iel igas la homaron iri ne en iu ajn direkto, sed (treege longperspektive) al io pli bona, pli bela, pli akceptebla, pli justa. Ĉu ne agis similaj fortoj por forigi sklavecon, atingi pli egalan traktadon inter viroj kaj virinoj, estigi respekton al infanoj, toleremon pri religio kaj ideologio, atenti la bezonojn de la malpli bonŝanca parto de la socio, ktp? En neniu el tiuj kampoj la celoj estas centprocente atingitaj, multego mankas ĝis tio. Tamen la progresoj estas enormaj kompare kun la situacio en la tempo, ekzemple, de la romia imperio.

Mi sentas min ilo de tiaj socihistoriaj fortoj. Libera ilo, certe. Mi povis diri “ne”, kiam Esperanto eniris mian vivon, kaj — tiel mi sentas la aferon, eĉ se tio aperas al vi vere tro fantazia — “elektis” min unu el siaj agantoj. Sed mi diris “jes” kaj tion neniam bedaŭris, ĉar mi ricevis de Esperanto multegon bonan kaj ĝuatan. Mia sento estas, ke mi naĝas aŭ boatas laŭ unu aparta fluo en la giganta fluaro de historio, kvankam la grandega plimulto el la homaro (kaj el la esperantistaro) tiun flueton ne vidas. Sed tio estas normala. Neniam la komencaj fluetoj estas videblaj al la fakuloj kaj al la publiko. Kiu povis pensi, komence, kiom gravaj fariĝos budhismo aŭ kristismo, aŭ la sociala aliro al la socia vivo, aŭ la lingvo de angloj kaj saksoj?

Tial, al mi ne tiom gravas la demando, ĉu ni agu je tiu aŭ alia nivelo, aŭ kion ni devas aŭ povas fari. Ĉiam estos sufiĉe da homoj por fari ion, kaj progresigi la aferon, ĉar ĉiam estos homoj, kiuj ne povos ne agi, kaj tio sufiĉos por teni la lingvon viva sufiĉe longe, por ke iutage la homaro konsciu pri ĝia boneco kaj ĝi rapide disvastiĝu, ĉu pro iu kompreno ĉe la malsupro, ĉu pro iu saĝa decido en iu prestiĝa supro, ĉu pro tute neracia ekmodo, ĉu pro katastrofa socia konflikto, kiu estigos fortegajn ribelajn sentojn kontraŭ la angla lingvo, eble asimilita al neakceptebla ekonomia aroganteco, ĉu pro io tute neimagebla nun.

Por mi, Esperanto estas tiel forta, ke eĉ se malaperus ĉiuj esperantistoj kaj 90 elcentoj el la tekstoj pri kaj en la lingvo, post ia tempo ĝi reviviĝus. Retrovus ĝin iu studento aŭ ĵurnalisto en biblioteko, kaj ekmirus pri ĝi, kaj rakontus pri ĝi, kaj ĝi fariĝus laŭmoda. Pardonu la longan paroladon, sed, nu, tio estas mia esperantista kredo.

Klaŭdjo (Claude Piron)

De Heronsgate al Roterdamo:

Tiny Goldsmith kaj la domo de UEA

Enirante la Centran Oficejon de UEA, oni rimarkas sur la dekstra muro latunan honor-ŝildon kun la teksto: “Memore al Gesinjoroj J.F. Dinslage el Londono Anglujo pro donaco en 1936 de domo en Heronsgate Anglujo kies vendo havigis la bazajn rimedojn por tiu ĉi konstruaĵo”.

Kion la ŝildo ne indikas estas al kiu la domo estis donacita. UEA? Ne. IEL (kiu estis la kerno de la E-movado dum la milito)? Ankaŭ ne. Laŭ miaj informantoj (kaj laŭ dokumentoj elfositaj de Ziko Marcus Sikosek), montriĝas ke la domo estis persona donaco de ges-roj Dinslage al s-ro Cecil Goldsmith “por la uzo de la brita Esperanto-movado”. Temas pri 1936, kaj inter la jaroj 1908 kaj 1947 la ĉefa oficejo de UEA troviĝis ĉiam en Svislando (ĉefe Ĝenevo). Unuavide, ekzistis neniu bezono de plia oficejo en Britio.

Mi ne povas paroli pri la Esperanto-domo en Heronsgate, sen ke mi enplektu la nomojn de kelkaj personoj. Jam menciitaj estas s-roj Dinslage kaj Goldsmith. Menciitaj estos ankaŭ la filino de Goldsmith, Eileen, kaj ŝia edzo Arthur Oliver (do, la bofilo de Goldsmith). Aliaj nomoj estos menciitaj, ekz. Generalo Bastien, prezidanto de UEA (poste IEL, Internacia Esperanto-Ligo) de 1934 ĝis 1947; kaj Robert Kreuz, iama direktoro de UEA. Sed la ĉefroluloj en la nuna kunteksto, pro sia forta ligo kun Heronsgate, estas ges-roj Dinslage, Goldsmith kaj Oliver.

Pri la unua paro mi trovis ke s-ro Dinslage estis dumviva membro de UEA kaj de IEL; li fakte mortis en 1943. Por scii pli multe, ni turnu nin al letero kiun mi ricevis de Arthur Oliver en novembro 1999, en kiu li diras: “Mi ofte renkontis ilin ĉe kongresoj: tre ŝatinda kaj iom kvieta paro ili estis. Mi kredas ke iliaflanke la Esperanto-movado egalis Tiny Goldsmith, ĉar ili proponis donaci la domon al Tiny por la konstanta uzo de la Movado.”

Eileen, filino de Goldsmith, estis 12-jara kiam ŝi helpis ĉe la libroservo de la Oksforda UK en 1930. Poste ŝi laboris kun sia patro en la oficejo de BEA, kaj ankaŭ pli malfrue kun li ĉe la CO en Heronsgate.

Arturo Oliver estis fakdelegito pri komercaj aferoj en Londono dum pluraj jaroj antaŭ la milito, kaj estrarano de IEL/UEA dum 18 jaroj inter 1936 kaj 1954. Post fruaj eksperimentoj por presi simplajn dokumentojn por la nova oficejo per primitivaj maŝinoj, li baldaŭ spertiĝis ĝis tiu grado ke li povis profitodone oferti bonkvalitan preslaboron al la publiko sub la nomo Esperanto Printers Ltd. Tiel li povis akiri pli modernan maŝinaron kaj aranĝi tiel, ke li povis provizi la CO per multaj administraj materialoj laŭ la originala kosto kaj absolute senprofite al EPL. Eileen kaj Arturo geedziĝis en 1943. Ges-roj Oliver estis kaj restas grava fonto de miaj informoj pri Heronsgate. Ili ankoraŭ vivas en Aŭstralio.

Mi volas halti iom pli longe ĉe s-ro Goldsmith (li preferus ke mi nomu lin “Tiny”, t.e. “Etulo”), kies foto aperis kiel frontispico en Jarlibro 2004 de UEA, kaj pri kiu Humphrey Tonkin en ties antaŭparolo skribis: “Li estis eta homo plena de persista entuziasmo sed homo samtempe realisma […] tiu eta homo, kiu dediĉis grandan parton de sia vivo al Esperanto kaj estis inter tiuj, kiuj tenis la E-movadon funkcikapabla tra la skua militoperiodo.” Humphrey ne troigis!

Tiny naskiĝis en la okcidenta Anglio en 1889 kaj mortis 83-jara en Aŭstralio en 1972; li ŝajne kvalifikiĝis kiel kompania sekretario (administranto de kompanio) laŭ la angla juro. Kio koncernas nin, estas ke li fariĝis esperantisto, 18-jara, en 1907. En siaj fruaj jaroj li jam multe aktivis por Esperanto en kaj ĉirkaŭ Birmingham (Anglio). En 1914 venis la unua mondmilito; fariĝinte oficiro en la brita armeo, li grave vundiĝis en Francio en 1916. Kuglo traŝiris la dekstran vangon (frakasante la apudajn dentojn), penetris kaj surdigis lian dekstran orelon, kaj ekripozis unu-du milimetrojn for de la membrano kiu protektas la cerbon.

Konsciaj pri la riskoj, la armeaj kirurgoj singarde forprenis la kuglon, sed la kuracistoj prognozis por li ege mallongan vivon. La brita militministerio, kun la “kvazaŭ-certa scio” ke oni devos pagadi al li dum tre mallonga tempo, asignis al li malavaran dumvivan pension, kaj en tiu maniero savis la E-movadon! Nia fripono vivos ankoraŭ 56 jarojn post tiu incidento, preskaŭ senĉese aktivante por la internacia lingvo. Kaj kiel profesia esperantisto li povis ĉiam akcepti nekredeble modestan salajron. Ekzemple, en 1939 kiam li ricevis 360 pundojn jare ĉe la CO, li rifuzis proponitan postenon je preskaŭ mil pundoj jare.

Kompreneble li tamen dum longa tempo suferis de la postefikoj de sia serioza vundiĝo. En tiu periodo li spertis la praktikan kaj moralan valoron de Esperanto, ĉar en 1923/24 li dum naŭ monatoj konvaleske loĝis ĉe samideanoj en Germanio.

En 1926, kiam la Brita Esperantista Asocio frontis krizon financan kaj administran, li ricevis la taskon gvidi ĝin el ĝiaj embarasoj. En tio li bone sukcesis. Enkondukinte kelkajn plibonigojn en la rutinajn laborojn de la oficejo, organizante karavanojn al UK-oj kaj interalie libroservojn ĉe kongresoj, li rimarkinde plibonigis la situacion.

Sed mono ankoraŭ malabundis. Estis grava manko de libroj (eĉ de lernolibroj); do li kun la helpo de kelkaj aliaj esperantistoj fondis EPC, The Esperanto Publishing Company, en kiu kompanio samideanoj povis praktike investi en eldonaĵoj en kaj por Esperanto. De malgranda komenco EPC bone kreskis; ĝi presigis dum la postaj 25 jaroj pli ol 300 000 volumojn (pli ol 100 diversajn librojn), inter kiuj estis lernolibroj, vortaroj, literaturo diversa, ŝekspiraĵoj, almenaŭ unu scienca verko, bele produktita versio de Fundamenta Krestomatio, kaj multaj romanoj. Ĉu vi konas la Epoko-serion? Ĝi sola konsistis el 11 libroj eldonitaj de 1932 ĝis 1946. La unua estis de Agatha Christie, Murdo en la Orienta Ekspreso, kaj se vi serĉos la nomon de la tradukinto vi trovos, ke respondecis por tio, jes, “Etulo”. Fakte, ĝi estis la unua libro kiun mi legis en Esperanto.

EPC ekzistis 60 jarojn de 1928 ĝis 1988; dum Tiny vivis li estis la ĉefa dirigento de la entrepreno, kaj poste tion transprenis ges-roj Oliver. Sed EPC, kvankam grava entrepreno por Tiny, estis flanka afero! Gvidante EPC li samtempe aktivadis en diversaj roloj en la E-movado ĉe niveloj loka, federacia, nacia kaj internacia, ofte helpate de sia filino Eileen. Poste en la vivo Tiny organizis la Universalajn Kongresojn en Oksfordo, Londono kaj Bournemouth kiel sekretario de la kongresoj. Kaj krome li jam dum jaroj reprezentis BEA ĉe la UK-oj; mi ne dubas, ke kiam oni diskutis la financajn problemojn en Ĝenevo li atentigis, ke administraj kostoj en Britio estus multe malpli altaj ol en Svislando. Tio kondukas min al temoj rilataj al la historio de la Esperanto-movado.

Jam de antaŭ la unua mondmilito oni diskutadis kaj disputadis en kaj ekster la UK-oj pri la formo kiun adoptu la E-movado. Ne eblas ĉi-loke eniri detalojn, sed la historio de UEA estas tre interesa, eĉ fascina. Temas, kompreneble, grandmezure pri: personecoj kaj… financo. Kiam Hector Hodler mortis en 1920, li heredigis konsiderindan monsumon por garantii la daŭran ekziston de UEA. En Ĝenevo la granda, impona, oficeja direktoro Robert Kreuz regule prezentis ĝis 1936 buĝetojn kun seriozaj deficitoj. La kapitalo Hodler minacis malaperi rezulte de la ĉiujaraj atakoj kontraŭ ĝi. En la 1-a de februaro 1936 subite mortis tiu direktoro Robert Kreuz. Granda krizo. La Estraro devis urĝege trovi anstataŭanton. Sed kiun? La prezidanto de UEA, Generalo Bastien, petis Tiny Goldsmith veturi al Ĝenevo por transpreni la gvidadon de la oficejo. Tion li faris, kaj baldaŭ poste la Estraro nomis lin direktoro kaj samtempe komencis serioze konsideri translokadon de la CO al Anglio. Ne surprizas min legi, ke Tiny kiel nova direktoro de UEA tuj prezentis projekton de ekvilibra, sendeficita buĝeto danke al ŝparoj prognozeblaj sekve de tia translokiĝo al Britio.

Aliflanke ni ne miru ke la ĝenevanoj, opiniante ke la neŭtrala lando Svislando estas la natura centro por la E-movado, forte protestis pri la planita revolucio kaj eĉ atentigis svisan tribunalon pri la kontraŭleĝa rompo de kondiĉo en la Statuto, kiu difinis ke la CO de UEA troviĝas en Ĝenevo. Pro tio evidentiĝis al Bastien kaj Goldsmith, ke por efektivigi siajn planojn estos necese krei tute alian organizon kun alia nomo.

En 1936, dum la Estraro kaj Komitato konkretigis siajn planojn, ges-roj Dinslage unu tagon anoncis al Tiny sian pretecon donaci domon al li, sub iuj kondiĉoj, kaj en la 12-a de septembro kunvenis la Konsilantaro de BEA por konsideri la oferton.

La rezulton de tiu kunveno oni tre klare ekscias el letero kiun skribis Tiny Goldsmith al prezidanto Bastien la 14-an de septembro:

Pro la sinteno de iuj svisaj membroj de UEA, la BEA-konsilantaro unuanime decidis ke BEA eksiĝas el UEA kaj aliĝas al Internacia Esp.-Ligo. Pri la promesita domo en Heronsgate la kondiĉoj estas: ni konsentas uzi ĝin kiel nian sidejon. Per la domo ni havigos hipotekon por akiri monprunton kaj donacos (en la nomoj de la donacintoj) 250 pundojn al la doma kaso de BEA, tiel ke ambaŭ asocioj partoprenos la donacon. Grave: Se iam IEL likvidiĝos aŭ translokiĝos ekster Anglujon, la domo devas esti transdonita al BEA. La domo valoras minimume 1500 pundojn. [Hodiaŭ 3mln! =jr] Ĝi troviĝas proksimume 28 km de la centro de Londono. Ĝis kiam nia asocio estos laŭleĝe registrita, ni ne rajtas akcepti ĝin, sed mi aranĝis ke oni faru la transdonon al mi, kaj samtempe mi pretigos garantion de kuratoreco favore al IEL, tiel ke — kiam post kelkaj monatoj ni laŭleĝe registros nian asocion ĝi aŭtomate proprietos la domon.

Ĉe tiu punkto Tiny detalas sufiĉe precize la necesajn kostojn de la tuta afero — per hipoteko akiri ĝis 750 pundojn; elspezi 250 + 150 + 200 ktp, do restos minimume 100 pundoj kiel kapitalo utiligebla, se necese, dum la unuaj du-tri monatoj.

Tiny finas sian leteron per: “La donacintoj estas ges-roj J.F. Dinslage, en Londono. Ili petis ne citi la nomon.”

La komitato de IEL aprobis tiun aranĝon. Oni akiris la deziritan hipotekon kaj la necesan monprunton en la nomoj de Goldsmith kaj Oliver kiel kuratoroj de la domo por IEL. Laŭleĝe la domo apartenis al ili. Dum la negocoj ili trovis ke iu ajn mencio de eventualaj rajtoj de BEA nuligus la eblecon de la necesa prunto; sekve, la nomo de BEA aperis en neniu oficiala jura dokumento.

Pri la domo mem

La donacita domo estis tro ortangula (laŭ mi) por esti taksata bela; sed ĝi tamen estis eleganta vilao, kun teraso kaj sur terpeco de unu hektaro — multaj arboj, 40 pomaj plus 10 alifruktaj; tre bela ĝardeno kun laŭbo el rozoj diversaj; kreskis tie pluraj legomoj, framboj, grosoj.

La teretaĝo de la ĉefa parto de la domo prezentis du ĉambrojn taŭgajn kiel oficejoj. Unu fariĝis la administrejo kaj la alia libroservo. Sur pli alta etaĝo prezentiĝis komforta loĝebleco por la ĝenerala sekretario. Ligita al la domo staris duetaĝa alo kun sia propra ĉefpordo. Ĝi fariĝis en la CO rezervejo por paperostokoj, por librostokoj kaj… por konservi pomojn. Por prizorgi tian ĝardenon oni bezonis ĝardenistojn, kiuj laboris unu tagon semajne. Ĉiu-aŭtune oni amase rikoltis — kaj vendis — pomojn. Kaj la profito el la vendoj (plua lerta truko de Tiny) grandmezure kovris la tutjaran koston de la ĝardenistoj.

Pri la domo mem mi ne bezonas plu diri. Ĝi taŭgis kiel administrejo.

Tiny evidente estis preta sin oferi por eviti pluajn deficitojn. Se mi citas el la antaŭparolo skribita de prezidanto Bastien por Jarlibro 1939: “Mi dankas ĉi tie s-ron Goldsmith, kiu mem proponis labori sola kun nur unu helpantino, ĝis la kresko de nia Ligo devigos nin denove dungi aliajn helpantojn.” Bastien tion skribis en 1939, kiam Germanio, ankaŭ Aŭstrio, jam estis malaperintaj de nia scenejo; baldaŭ simila sorto atendis Ĉeĥoslovakion, Pollandon — kaj aliaj eŭropaj landoj estos englutitaj de la milito. Kion faros IEL sen la tiurilataj kotizoj kaj aliaj enspezoj?

D-ro Lapenna, kiu ne estis granda amiko de Tiny, tamen skribis pri li en la libro Esperanto en perspektivo: “Eĉ dum la milito Goldsmith sukcesis gvidi la Ligon sendeficite.” Do, la movado ne mortis kaj la aktivema Tiny ne malŝparis sian tempon. Jam komence de la milito li invitis BEA reinstaliĝi en la kamparo for de Londono, la verŝajne bombota ĉefurbo. BEA akceptis la inviton, kaj ĝia sekretario Ronald Wilkinson transloĝiĝis al Heronsgate. Ekde 1940 tiu ĉi tamen devis servi kiel soldato en la brita flugarmeo. Tiny kaj Eileen trovis sin laborantaj ne nur por IEL kaj EPC, sed ankaŭ por BEA. Dum tiu tempo la revuo de IEL — titolita Esperanto Internacia — kaj The British Esperantist aperis, ambaŭ, en alternaj monatoj po sesfoje jare. Kaj ĉiuj eldonaĵoj — EI, BE kaj la Jarlibro — aperis ĉiam akurate laŭ lia reĝimo.

En 1947 IEL kaj UEA denove kunfandiĝis kaj adoptis sian malnovan nomon UEA.

La Centra Oficejo 1951-1955

En la aŭtuno de 1951 Goldsmith invitis min konsideri dungiĝon. La tiama oficistaro konsistis el Tiny, lia filino Eileen, kaj unu lerta knabino el la vilaĝo, kiu ne nur lernis kiel paki librojn, sed ankaŭ rapidege lernis Esperanton. Do, estis klare al mi, ke Tiny serĉas iun, kiu transprenos de li kiam li emeritiĝos post tri jaroj. Ankaŭ mia juna edzino tiutempa povis esti dungita (kiel steno-tajpistino), por tiumaniere liberigi Eileen kiu, nature, preferis labori kun sia edzo en ilia floranta presejo en la apuda vilaĝo.

Ekde la 1-a de decembro 1951 mi laboris kun Tiny en la administrejo; ĉefe temis pri librotenado, kontrolo plus enskribo de spezofolioj de la ĉefdelegitoj, tajpado de tekstoj por la revuo, la Jarlibro (en tiuj tagoj du-parta) kaj aliaj eldonaĵoj, rilatoj kun la presejo kaj kontrolo de la presprovaĵoj. Mia edzino akompanis la knabinon Shirley en la libroservo, kaj tie tajpis leterojn diktitajn de Tiny.

La oficeja ekipaĵo estis minimuma: du skribmaŝinoj, unu telefono, unu multobligilo (kompreneble funkciigenda permane), kaj unu adresmaŝino kun ties necesaj stencilokliŝoj; bindiloj por la membrofolioj kaj membroslipoj; kompreneble neniu kalkulilo por la fakturado kaj librotenado; klasikaj kaslibroj kaj ĉeflibroj malgraŭ kompleksaj kontoj kun notoj en pli ol 10 fremdaj valutoj. Ĉiujn adiciojn, ĉiujn kalkulojn oni plenumis, kompreneble, per la kapo. Neniu revis pri komputiloj en tiuj tagoj.

1954-1955

Tiny emeritiĝis en novembro 1954. Mi fariĝis ĝenerala sekretario laŭ la tiama Statuto kaj mi, tiam 27-jara, esperis ricevi iom da subteno kaj kuraĝigo de la prezidanto Malmgren, sed tion mi bedaŭrinde ne ricevis. La vintra sezono ĉe la CO estas signalo (espereble) por enfluo de kotizoj el ĉiu angulo de la terglobo, kaj de spezofolioj de la ĉefdelegitoj kaj perantoj. Mi ankoraŭ ne komprenas kial en tiuj tagoj la prezidanto plagis min per postuloj kaj demandoj pri detaloj, tiel ke mi devis pasigi vesperojn kaj noktojn verkante al li klarigojn kaj finfine protestojn. Mi decidis eksiĝi kaj donis plurmonatan averton pri mia foriro.

Samtempe, sendube kun la kuraĝigo de d-ro Lapenna, Malmgren estis preparanta proponon por nova Statuto. Unu el ĝiaj ĉefaj celoj estis ŝanĝi la titolon de la oficeja administranto por ke la ĝenerala sekretario povu esti estrarano, kaj oni povu asigni tiun titolon al d-ro Lapenna.

Domo: ĝia vendo (1956)

Malfrue en 1955 UEA decidis transloki la sidejon al Roterdamo kaj negocis por vendi la domon en Heronsgate. Vi memoras, ke laŭ la katastro, la domo apartenis al Goldsmith kaj Oliver kiel kuratoroj por IEL/UEA. Absolute nenie troviĝis mencio de la aranĝo kun BEA, nek en la registrodokumentoj nek en protokoloj de kunvenoj. Kun la preterpaso de dudek jaroj (1936-1956) kaj la morto de kelkaj komitatanoj, oni forgesis pri la aranĝo, kiu laŭleĝe ne havis ekziston. Sed morale jes. Mi citas el letero de Arturo Oliver sub dato novembro 1999:

Tiny kaj mi rifuzis subskribi la vendodokumentojn, kaj la reago de la tiamaj estraranoj estis neforgesebla kaj preskaŭ nepriskribebla. Kompreneble, ĉar en la aĉetodokumentoj kaj kadastroregistro mankis ajna mencio de la morala ŝuldo al BEA, kiu restis nur en la konsci[enc]o de malmultaj samideanoj. UEA estus povinta finfine per leĝa proceso devigi nin subskribi, sed la Estraro anstataŭe akceptis sugeston ke ili faru mondonacon al BEA (kies sumon mi forgesis) interŝanĝe kontraŭ letero de BEA deklaranta ke ĝi havas nenian pluan intereson je la domo en Heronsgate”.

Fino de la historio pri la domo. Sed permesu ankoraŭ kelkajn vortojn pri Tiny. Kiam li emeritiĝis en 1954, la Estraro dece proponis al la Komitato, ke li estu nomita honora membro de UEA, kaj cirkuligis belan laŭdan biografion pri lia tutviva laborego por Esperanto. Sed lastmomente Tiny rifuzis tiun honoron, sekve de ne tre bone kaŝitaj akuzoj kontraŭ li kaj la familio fare de eminentaj UEA-roluloj en tiu epoko. Sed li neniel ĉesis labori por Esperanto. En 1964 “li translokiĝis al Aŭstralio, kie li daŭrigis sian energian agadon por Esperanto tra multaj pliaj jaroj” (Tonkin). En 1972 li tie mortis ekzakte ĉe la fino de sia lasta publika prelego pri la internacia lingvo.

Johano Rapley
Prelego ĉe la Malferma Tago de la CO en Roterdamo,
la 26-an de novembro 2005

Esperanto en radio

Radio 3ZZZ Melburno

En la aŭstralia havenurbo Melburno ekzistas loka multlingva radio ZZZ, kiu ĉiusemajne elsendas unu horon en Esperanto. Pri ĝiaj historio kaj nuntempo skribis unu el ĝiaj teamanoj, Jennifer Bishop.

La unua Esperanto-programo aŭdeblis la 26-an de oktobro 1989. Danke al la juristo Kep Enderby (Prezidinto de UEA) nia lingvo estis akceptita inter 70 etnaj lingvoj por la loka multkultura komunuma radiostacio 3ZZZ, Melburno, kun elsendradiuso 100km.

La iniciatinto Svetislav Kanaĉki bone memoras la unuan radiostudion, kvazaŭ en ŝranko sub la ŝtuparo de la impona Trades Hall, sidejo de laboristaj sindikatoj. Ekde la komenco kaj dum dek jaroj la nacia registaro subvenciis la radiostacion 3ZZZ. La registaro ĝin ankoraŭ helpas, sed malpli kaj ĉiam post interkomprenado ke estas la devo de la radiostacio serĉi pagantajn membrojn kaj starigi ‘Radiotono’ — monkolekton inkluzive de tombolo. Tion ĝi faras ĉiujare kun la helpo de elektita estraro, kiu kreis tabelon kun monkvantoj pagendaj de ĉiu lingvogrupo depende de la nombro da membroj kaj la dezirata longeco de la programo.

Iom post iom la Esperanto-komunumo kreskis por krei unuhoran programon lunde 13h00-14h00, ĉiusemajne, t.e. 52 fojojn jare. Dum ĉi tiu periodo la radiostacio sukcesis gajni sufiĉe da mono, por fine ebligi la aĉeton de granda spaco kaj instaligi kvar bone ekipitajn studiojn; du por elsendi, unu por prepari programojn kaj unu pli grandan por registri intervjuojn, muzikgrupojn ktp. Preskaŭ ĉiuj estis kontentaj, sed la Esperanto-grupo bedaŭris ke ĝiaj programoj aŭdeblis nur 100 km ĉirkaŭ Melburno, kvankam ĝi gajnis financan subtenadon kaj de AEA kaj de multaj individuoj tra la tuta Aŭstralio. Se petita, Svetislav Kanaĉki eĉ sendis programojn sur kasedo al tiuj kiuj deziris aŭskulti, sed loĝis for de Melburno.

Mi konfesas ke, kiel membro de la teamo, mi komencis seniluziiĝi pro la manko de aktivaj aŭskultantoj kaj ties komentoj pri la programo. Tamen ĝuste tiam la teknikistoj komencis prilabori la novan teknologion de la interreto.

Nun eblas aŭskulti la Esperanto-programon, inkluzive informojn, intervjuojn, la lingvokurson Jen Nia Mondo, legaĵojn el gazetoj kaj muzikon el multaj KD-oj aĉetitaj el mondonacoj.

Kaj — ĝi nun aŭdeblas interrete dum la tuta semajno ĉe www.3ZZZ.com.au kaj danke al Redd Scott ĉe www.radioarkivo.org.

La teamo dankas al eksterlandaj aŭskultantoj, kiuj sendas siajn komentojn kaj petojn al la retadreso de Svetislav Kanaĉki: e...@hotmail.com.

Antaŭdankon al novaj aŭskultantoj, ankaŭ pro la komentoj kaj reagoj.

Pola Radio elsendas Esperante por la monda elito

Tian aserton faris la prezidanto de la akcia kompanio Pola Radio Andrzej Siezieniewski dum la solenaĵo okaze de la 70-jariĝo de ĝia internacia fako Radio Polonia.

La solenaĵo okazis vendrede la 28-an de februaro 2006 en la palaceto de la pola ministerio pri eksterlandaj aferoj. La prezidanto Andrzej Siezieniewski en sia malferma solena parolado aparte menciis la laboron de la redaktoroj de la esperantlingvaj programoj de Radio Polonia. Li parolis pri la graveco de la eksterlandaj elsendoj kaj klarigis, kial gravas ankaŭ la elsendoj en Esperanto:

“Ni elsendas en la internacia lingvo, ĉar estas evidente, ke ni volas per niaj programoj, diskonigantaj Pollandon, diskonigantaj la polan ŝtat-intereson kiel filozofion de nia funkciado en la mondo — atingi ĉiujn naciojn de la mondo. Ni estas unu el la malmultaj radio-stacioj, kiuj elsendas en Esperanto. Malgraŭ la malgranda konsisto de tiu ĉi redakcio kaj ĝia mallongdaŭra programo, nur duonhora — la rezulto de ĝia dissendo estas tre grava, ĉar ni atingas tiamaniere la mondajn elitojn. Ĉar kiu parolas Esperanton? Homoj ĉiuflanke edukitaj, homoj okupantaj tre altajn postenojn en siaj landoj.”

La solenaĵon ĉeestis polaj ministroj, estroj de la diverslingvaj redakcioj, ĵurnalistoj kaj eminentuloj de polaj ŝtataj kaj neŝtataj instancoj. Ĝi finiĝis per torto, ŝaŭmvino kaj intervjuoj al la redakcioj de la eksterlanda servo de Pola Radio.

Recenzoj

Imitinda ekzemplo por kameraistoj

Muroj de miljaroj / Ie en Ĉinio. Roman Dobrzyński. Varsovio: la aŭtoro, 2004. 32 + 25 min. DVD. Prezo: € 21,00

Ĉu vi ĉeestis la 89-an UK en Pekino? Se jes, havigu al vi la DVDon Muroj de Miljaroj faritan de Roman Dobrzyński, ĉar ĝi refreŝigos vian memoron pri scenoj kiujn vi travivis, kaj montros al vi ankaŭ scenojn neviditajn de vi en la menciita plej grava evento de esperantistoj en la jaro 2004.

La bildserio komenciĝas per viva sceno de mirinda akrobata ludo per teleroj turniĝantaj sur vergetoj dum dancado kaj transkapiĝo kaj prezentas la plej gravajn erojn de la evento. Vi vidos la gajan viglon de la internacia balo, ĉinajn folklorajn dancojn kaj ĉinan operon pri morta lukto per glavoj, ekzercon de ĉina tradicia gimnastiko tajĝiĉjŭano kaj Esperantajn aktivaĵojn de infanoj. Kaj krome vi aŭdos ankaŭ parolojn de komercistoj, turistoj, instruistoj, artistoj kaj denaskaj esperantistoj pri sia sperto en praktika uzo de Esperanto; kaj vidos ĉin-stilajn konstruaĵojn inkluzive de la Ĉiela Altaro (la simbola konstruo de Pekino) en somera pluvo kaj modernajn nubskrapulojn en komerca kvartalo.

Kredeble ĉio ĉi valoros por vi pro reĝuo de la plezuro, kiun la 89-a UK havigis al vi. Kompreneble ĝi utilos des pli al la esperantistoj, kiuj ŝatus sed ial ne povis persone ĉeesti la kongreson.

Aldone al tiu parto pri la 89-a UK la disko kun la daŭro de unu horo enhavas ankaŭ bildraporton Ie en Ĉinio pri la vizito de Roman Dobrzyński al Hefei, la ĉefurbo de Anhui-provinco. Per serio da scenoj vi vidos la vivon de tiu moderniĝanta urbo kun historio de pli ol 2000 jaroj. Kvankam en la raporto ne multe aktivis lokaj esperantistoj, tamen certe vin impresos la Esperanta aktivaĵo de Liu Jianguo, kiu ebligis al Roman Dobrzyński la viziton al tiu urbo en la orienta Ĉinio. La disko praktike montras al ni la utilon de Esperanto en turismo kaj kulturaj aktivadoj. Kredeble, tiu sukcesa raporto kuraĝigos aliajn eŭropajn esperantistojn viziti Ĉinion per la helpo de Esperanto, kuraĝigos la ĉinajn esperantistojn kaj akcelos la disvolviĝon de la ĉina E-movado, kiu ludas pli kaj pli gravan rolon en la internacia Esperanto-movado.

Post rigardo de tiuj du novaj filmoj mi sentas la emon danki nian profesian kameraiston Roman Dobrzyński pro lia nelacigebla klopodado vigligi la E-movadon per sia akra vido por kapti bonajn ŝancojn per sia kamerao kaj lia lerteco en sia fako. Imitinda estas lia ekzemplo por ĉiuj profesiaj kaj amatoraj kameraistoj, kiuj deziras ion fari por la prospero de nia movado.

Laŭlum

Malkohere kaj malintime

Intimaj temoj en la Esperanto-beletro. Red. Petr Chrdle. 103p. 20cm. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2005. ISBN 80858553744. Prezo: € 8,70

Post OSIEK-konferenco en 2004 kun la titolo Intimaj temoj en la Esperanto-beletro, Petr Chrdle, la organizinto, eldonis kolekton da kontribuaĵoj libroforme. Tio povus esti bona ideo, se la kontribuaĵoj efektive traktus tiun temon. Sed plejparte ili ne faras tion.

Aperas naŭ kontribuoj de ok aŭtoroj. El ili nur unu plene kongruas kun la titolo. Pluraj temas nek pri Esperanto-beletro, nek pri io ajn nomebla intima temo.

Vlastimil Kočvara interese prezentas la ĉeĥan poeton Mácha. Jean-Luc Tortel eseante pri membiografioj faras strangan provon kribri beletron disde alio per la lingvaĵo. Eugène de Zilah egocentre intervjuas sin mem pri sia propra verko, kaj poste nebulumas pri diversaj teroroj. Blanka teroro por li ekzemple estas monpuno pro ebria stirado.

Gerrit Berveling traktas seksajn agojn en la Biblio kaj rolojn de virinoj en la frua kristanismo. Miroslav Malovec prezentas interesan biografion pri Eli Urbanová, kaj tiu poetino mem mallonge asertas, ke pri ĉio en ŝia vivo kulpis viroj.

Christian Declerck en sia dua prelego iomete traktas intimajn temojn en Esperantaj biografioj, sed ĉefe analizas, kio estas biografio, temo, fabulo, diversaj rakontmanieroj, interpretadoj kaj signifoj.

Maria Butan dediĉas kvar paĝojn al difinoj de la nocio atendo, poste kvin al tiu nocio en la Esperanta literaturo, pli precize en la proza antologio Trezoro el 1989. Kelkaj el ŝiaj ekzemploj ja rilatas al iaj “intimaj temoj”.

Restas nur unu ero, la unua prelego de Declerck, kiu vere difinas kaj diskutas la terminojn intima kaj fikcio, kaj poste prezentas ekzemplokatalogon de intimaj temoj en deko da Esperantaj verkoj, tamen sen citaĵoj kaj sen vera analizo. La verko redaktita de Chrdle do estas malkohera kaj ĝia enhavo plejparte ne respondas al la titolo, kvankam oni ja trovas en ĝi kelkajn interesajn tekstojn pri diversaj aferoj. Plej stranga sendube estas la kontribuo de de Zilah, sed ankaŭ tiu de Tortel ŝajnas al mi iomete bizara.

Sten Johansson

Tradicia ĉina saĝeco en klorofilhava dika dietlibro

Tradicia ĉina dieto. Wang Disheng. Hong Kong: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 2004. 359p. 21cm. ISBN 9889726722. Prezo: € 7,50

La homo estas la specio, kiu havas la plej vastan gamon da manĝaĵoj kaj kiu ĉiam serĉas pliajn, novajn. La homo ankaŭ demandas sin kion manĝi kaj ofte interŝanĝas informojn pri la dieto kun anoj de diversaj ekosistemoj. La prahomo loĝanta en diversaj ekohejmoj dividis manĝaĵojn per la metodo ‘provo kaj eraro’, nur en du kategoriojn: manĝaĵoj kaj nemanĝaĵoj. En la naturo kreskas miloj da amaraj vegetaĵoj, sed la homo elektis konsumi nur kelkajn, ekz. kafon kaj amaran kukurbon. Ne ĉiujn dolĉaĵojn oni manĝas. Dum jarmiloj la homo lernis kion manĝi kaj kion ne. La korpnaturo kunkreskis kun la naturo. Poste, kuirmanieroj (boligi en akvo, friti en oleo, baki ktp) estis inventitaj por fortigi la guston, faciligi la digestadon kaj senvenenigi la manĝon. Tiel evoluis la medicino. Sed ĉie en la mondo la homo kurioze konjektis la rilaton inter la gusto kaj ties efiko je la korpo. Kelkaj manĝaĵoj montris nekompreneblan efikon je la korpo kaj tian naturon la tradicia ĉina saĝeco nomas ‘al-ĝin-kanaliĝo’. Oni diras ke la ĉina kuirarto estas tro komplika sed la gusto estas tre bona. Ne nur bona sed ankaŭ saniga kaj kuraca.

La ĉina esperantisto kaj kuracisto Wang Disheng, post multjara sperto en la fako, kompilis enciklopediecan libron pri la tradicia ĉina dieto. La aŭtoro eklaboris je la libro post prelegoj pri la temo en Norvegio. Danke al la invito, apogo kaj kuraĝigo de la tieaj esperantistoj la aŭtoro librigis la kvintesencon de la tradicia ĉina dieto (TĈD) kaj la tradicia ĉina medicino (TĈM), kiuj ne estas disigeblaj, ĉar ofte la manĝo estas uzata kiel medikamento en la tradiciaj medicinoj.

La libro priskribas la bazajn teoriojn de la ĉinaj medicino kaj dieto kaj asertas ke tiuj teorioj komprenigas la enan naturon de la dieteroj. Ne temas pri la vitaminoj aŭ nutraĵeroj de la dieto sed pri la kvalitoj de la dieteroj, ekz. propreco, gusto, ag-direkto kaj al-ĝin-kanaliĝo.

La gusto estas tre influhava punkto en la elekto de manĝaĵo. La ĉina tradicia dieto rekonas 5 gustojn (dolĉan, acidan, salan, pikan kaj maldolĉan aŭ amaran) kaj atribuas la efikojn. Al-ĝin-kanaliĝo estas specifa efiko de manĝaĵo al iu organo aŭ parto de la korpo. La libro listigas, en multaj tabeloj, la rilatojn inter la gustoj, sezonoj, sentorganoj, internaj organoj, elementoj, proprecoj, al-ĝin-kanaliĝo ktp. Poste venas la diversaj receptoj preparitaj el multaj vegetaĵoj kaj nevegetaĵoj. Ne surpriziĝu trovi ankaŭ manĝaĵon faritan el la tuta korpo de skorpio. Ĉiu legomo aŭ nelegomo kuiriĝas por diversaj pladoj. Sekvas la listo de malsanoj aŭ sindromoj kaj taŭgaj manĝreceptoj, ekz. kancero, diabeto, astmo ktp. Parolante pri kancero la aŭtoro asertas ke ĉiuj ĉi manĝaĵoj helpas pli ĝuste preventi kaj asisti en la kuracado de tiuj malsanoj. La manĝaĵojn oni povas facile prepari hejme. Porkcerbon por forgesemo, cervopenison ĉe impotenteco, sovaĝan rozon ĉe kancero ktp. La aŭtoro provas komprenigi nin pri la teorioj de TĈD kaj TĈM per simplaj vortoj kaj analogioj. La jinjang-principo estas la centra koncepto en la TĈD kaj TĈM. La ses ĉapitroj de la libro traktas pri la bazaj principoj de la tradicia ĉina kompreno de la naturo kaj la manĝkuracado de oftaj malsanoj. La aŭtoro tre sisteme traktas la temon kaj eltiras la utilajn informojn el historiaj verkoj kaj sia longa sperto en prezento facile konsumebla por la fremda leganto. Ĉiu preskribo baziĝas sur aŭtentikaj mencioj en la tradicia saĝeco de Ĉinio. Certe la libro satigos vian apetiton. La manĝaĵkulturo de la mondo riĉiĝas per ĉi tiaj verkoj.

P.V. Ranganayakulu

Steele kronikas plu

La fotoalbumo (dua volumo). Trevor Steele. Vieno: IEM, 2005. 165p. 23cm. Prezo: € 15,00

Per La fotoalbumo Trevor Steele volas prezenti tri generaciojn en la vivo de aŭstralia familio. La unua volumo el 2001, pri la jaroj 1939-65, prezentis la unuan generacion kaj la junaĝon de la dua. En la dua volumo aperas la jaroj 1966-69, ĉefe el la vidpunkto de la dua generacio. Temas pri kelkaj gefratoj, iliaj geedzoj, amikoj kaj kolegoj. La verko parte sekvas kolektivon, kvankam la vera ĉefrolulo ŝajnas esti David. Li kaj lia frato Sean estas detale, plurdimensie kaj konvinke prezentataj. Aliaj rolantoj ofte aperas pli ŝablone, kio povas esti natura pro la nombro de rolantoj, sed iom ĝenas en la ĉapitroj kie ili rolas pli grave. Precipe tio validas pri Helga kaj Bridget, la edzinoj de Sean kaj David.

Same kiel en la unua volumo la aŭtoro enkondukas ĉiun ĉapitron per priskribo de foto en familia albumo.

La plej valora trajto de ĉi dua volumo laŭ mi estas kelkaj interesaj scenoj el la vivo de David. Temas pri liaj zorgoj pri amo kaj politiko. Rolas liaj rilatoj al la edzino, al la kamaradino/amatino Genny kaj al la aŭstralia militado en Vjetnamio. En la scenoj ofte aperas tre viglaj dialogoj, kelkfoje en la konata suka lingvaĵo de Steele.

La familio de la romano estas Irlando-devenaj katolikoj. En la unua volumo moralaj dilemoj kaj religia edukado ludis sufiĉe gravan rolon. En ĉi dua volumo la moralaj dilemoj aperas ĉefe en politika formo rilate al la milito en Vjetnamio. Religiaj kaj ekleziaj malkonsentoj ja disigas la familianojn, tamen la katolikismo de kelkaj el ili ŝajnas al mi iom karikatura.

La aŭtoro tamen ne ĉiam kreas scenojn. Tro ofte laŭ mia gusto aperas klarigoj kaj rakontoj, kie la aŭtora voĉo estas iom seka, senpersona. Iufoje aperas eĉ informa parto preskaŭ ĵurnalisma. Ekz. sur la paĝoj 114-116 Steele kvazaŭ gazetartikole priskribas la aŭstralian traktadon de militrifuzantoj en la sesdekaj jaroj. Nu, kompense ni poste ricevas tre sukcesan kaj atentokaptan scenon kun David en kontraŭmilita manifestacio (p. 119-122). Persone mi preferus, se li enfokusigus pli multe tiujn bone tajlitajn partojn kaj eble fortranĉus iom el la vivo de flankaj parencoj pli ŝablone prezentataj.

Kvankam la dialogoj ĉiam estas viglaj, tamen mi ne ĉiam trovas ilin tre naturaj. Unu ekzemplo estas longa dialogo inter la fratino Zoe kaj ŝia bofratino Bridget (p. 131-133). Parte tio povas ŝuldiĝi al la karikatura karaktero de Bridget.

La lingvaĵo de Steele estas alia bona trajto de La fotoalbumo 2. Ĝi fluas glate kaj portas la rakonton sen stumblaĵoj. Nenie oni indikas ĉu sekvos plia(j) volumo(j), sed laŭ la karaktero de la fino ŝajnas evidente ke jes. La tria generacio ĵus komencis naskiĝi. La eldonejo IEM sub editorado de Herbert Mayer ĉiam prezentas teknike belajn verkojn. Ĉi-okaze oni tamen ial elektis mikroskopan kaj malgrasegan litertipon.

Sten Johansson

Unika kaj subteninda projekto pri esperantologio

Esperantologio / Esperanto Studies, n-ro 3. Red. Christer Kiselman. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2005. 68p. 21cm. ISSN 13113496. Prezo: € 7,50

Tre bedaŭrinde, sed fakte, pri esperantologio kaj interlingvistiko okupiĝas relative malmultaj sciencistoj, kvankam ĉi tiu fako meritus multe pli da atento kaj apliko. La plej freŝa kajereto de la revuo Esperantologio / Esperanto Studies / EES, kiu estis fajne preparita de Christer Kiselman de la Upsala universitato (Svedio) kaj presita de la eldonejo KAVA-PECH (Ĉeĥio), iusence iom respegulas la nefacilan staton de ĉi tiu fako. Unue la revuo aperas tro malofte kaj tro malregule, due kontribuaĵoj tro malabundas, trie vere novaj kaj signifaj esperantologiaj studoj evidente estas malfacile akireblaj, ĉar tro malmulte produktataj. La ĉi prezentita kajero estas, kun 68 paĝoj, do entute nur la tria post du antaŭaj numeroj en la jaroj 1999 kaj 2001! Tamen. Tio, kion oni tenas en la manoj, estas laŭ amplekso ja modesta, sed enhave des pli juvela, surpriza.

La laboro plenumita malantaŭ tiuj artikoloj estas konsiderinda. Precipe elstaras en ĉi tiu numero la psikolingvista esploro de Hiroshi Nagata kaj Renato Corsetti, kiu traktas la temon “Influoj de gepatra lingvo sur la lernadon de Esperanto” pere de du taskoj: juĝado de akceptebleco de frazoj kaj libera priskribado de bildo. En tiu laboro, kies dumaj rezultoj estas publikigitaj, partoprenis entute 111 parolantoj angla-, pers-, hungar- kaj ruslingvaj, malsamaj rilate la sperton en la scipovo de Esperanto (komencantoj, progresantoj kaj spertuloj). Ĉi tiu empiria esploro, kiu, konfesite, estas eble eĉ por fakuloj ne tre facile digestebla, estis subtenita de la FAME-Fondaĵo kaj finita en 2002. Studoj de tiu speco ekzistas tre malmultaj. Samtempe la aŭtoroj montras sin konvinkitaj “ke Esperanto povus fariĝi unu el la plej bonaj testlingvoj por esplori diversspecajn problemojn en lingvistiko kaj psikolingvistiko, aparte pro ties fleksebleco pri sintaksa strukturo kaj vortfarado”.

Aliaj kontribuaĵoj priskribas la esperantologian agadon de Gesellschaft für Interlinguistik/GIL (Renato Corsetti), analizas nove trovitajn dokumentojn de la “Mondlingva Klubo” de Nurenbergo el la urba arkivo, ilustrante la ŝanĝiĝantan identecon de tiu frua planlingva organizo, kiu servis kiel ĝermejo por la posta berlina Esperanto-grupo (Marcus Sikosek). Same el la historio de esperantologio estas rememorigate pri la unua esperantologia periodaĵo Lingva Kritiko kiu en 1932-1935 aperis kiel aldono al Heroldo de Esperanto ĉefe dank’ al la klopodoj de Teo Jung en Kolonjo. En la komentita kronologia indekso estas menciitaj la tiamaj diskutoj esperantologiaj (Bernhard Pabst). Krom la artikolo de Sikosek, ĉiuj aliaj kontribuaĵoj estas verkitaj en Esperanto.

Ĉi unika projekto estas “ia” daŭrigo de la iama revuo Esperantologio, kiun redaktis Paul Neergaard dum la jaroj 1949–1961. Eĉ se pro la supre menciitaj kialoj oni emus dubi pri la senco kaj esenco de la relanĉita revuo-projekto, estas absolute klare, ke necesas subteni ĝin kaj klopodi, por ke povu aperi regule pli da eldonoj kun signifaj novaj sciencaj kontribuaĵoj. Finfine, la sukceso de la Esperanto-movado dependas ankaŭ de la kondiĉo, ke esperantologoj kaj interlingvistoj kapablas efektivigi profesian verkadon, interesi la publikon pri sia fako kaj vastigi la rondon de fakuloj.

Cetere, la revuo kaj ĝia enhavo estas atingeblaj ankaŭ rete sub la adreso http://www.math.uu.se/esperanto. La unua kaj dua kajeroj estas ankoraŭ haveblaj ĉe UEA kaj ĉe k...@math.uu.se.

Andreas Künzli

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Edmond Privat: El: “Ĉu en tombejo?”

Dum tie vi staris en nigra mantelo
kaj ĉerkon en foson aŭskultis degliti,
ĉu brilis la suno? Ĉu bluis ĉielo?
La tombon neniam mi volis viziti.

Sur tombo violojn vi ŝutis kun ploroj,
kaj iu kun rozoj vin iris imiti.
Mi dankas, amikoj, pro larmoj kaj floroj;
la tombon mi tamen ne volas viziti.

Eksidas la vintro, dum falas arĝento,
sur krucoj granitaj por longe mediti;
kaj kantas la neĝo pri l’ dolĉa silento,
eĉ nun mi la tombon ne volas viziti.

Edmond Privat (1889-1962), el Svislando, estis eminenta esperantisto dum la unua duono de la pasinta jarcento. Li estis prezidanto de UEA, kaj multfacete kontribuis al la movado. Lia literatura agado certe ne estas lia plej konata flanko, kaj tamen ĝi certe meritas rekonsideron.

Katalogo de artikoloj

En la retejo UEA.ORG ekde la komenco de marto 2006 estas alirebla katalogo de artikoloj el E-periodaĵoj. Momente en ĝi estas 3895 enskriboj pri artikoloj en 74 E-aj periodaĵoj por pluraj jardekoj de la pasinta jarcento.

La katalogo estas farita surbaze de la plurjara registra laboro, iniciatita de norvega esperantisto Tom Arbo Hoeg, helpata de aliaj membroj de Norvega Esperanto-Ligo. La rekta ligo al la katalogo estas www.uea.org/dokumentoj/artikoloj. Pli mallonga kaj pli facile memorebla adreso estas www.esperanto.net/artikoloj.

Loke — fake — persone

POLLANDO: La 13-an de januaro 2006 kunsidis en Bjalistoko la Konsilantaro de la Fondumo Zamenhof, dum kiu estis elektita ties nova estraro: Jaroslaw Parzysek (prezidanto), Nina Pietuchowska (sekretario) kaj Povilas Jegorovas (estrarano). La 17-an de februaro okazis la unua kunsido de la novelektita estraro. Jaroslaw Parzysek, Antaŭ la kunsido Povilas Jegorovas kaj la prezidantino de la Konsilantaro de Fondumo Zamenhof prof. Hanna Konopka vizitis la eŭrodeputiton kaj rektoron de la Bjalistoka Supera Altlernejo prof. Barbara Kudrycka kaj pridiskutis kunlaboron. Jaroslaw Parzysek kaj Povilas Jegorovas vizitis la vicurbestron de Bjalistoko Krzysztof Sawicki. Estis pritraktitaj riparoj de la nuna sidejo fare de la urbo kaj transdono de plua domo por la Fondumo Zamenhof. Dum la kunsido, kiun partoprenis ankaŭ la prezidantino de Bjalistoka Esperantista Societo Elzbieta Karczewska, estis lanĉita la ideo organizi la 94-an Universalan Kongreson de Esperanto en 2009 (150 jaroj post la naskiĝo de L.L. Zamenhof) en Bjalistoko.

Povilas Jegorovas

FRANCIO: Gratulenda iniciato arigis, okaze de la Semajno de Internacia Amikeco, 30 parizregionajn esperantistojn, plejparte kunlaborintojn/antojn de la sidejo de UFE — Unuiĝo Franca por Esperantistoj (la tegmenta organizaĵo de la francaj esperantistoj). Ĉiu partoprenanto ricevis Karton de Amikeco. Post komuna tagmanĝo, lifto portis la grupon sur la Montparnasan Turon. El la fermita 56-a etaĝo la grupo observis la parizan pejzaĝon. Per plua trietaĝa ŝtuparo la grupo atingis la 59-an etaĝon kaj spertis — tre fortan venton.

Luiza Marin

ITALIO: La 19-an de decembro 2005, ĉe Instituto Pontano en Napolo, la kursejo de UTESPED (Eksperimenta Pormaljunula Universitato Malcentrita) okazis prelego pri Lingvaj Rajtoj, kadre de la Esperanto-kursoj, enprogramigitaj en la universitata studplano. Ĉefprelegis pri la temo inĝ. Ranieri Clerici, vicprezidanto de Itala Esperanto-Federacio, akompanate de intervenoj de la E-docento Nicolino Rossi kaj Alessandro Sarno, konsiliano de IEF. Inĝ. Clerici verve substrekis la neceson de klara kaj sendiskriminacia lingva komunikado en la hodiaŭa mondo, kie diversaj lingvaj sistemoj kutime uzatas ĉe internaciaj institucioj kaj kunvenoj. Nicolino Rossi enfokusigis la atenton al la streboj de L.L. Zamenhof, kaj Alessandro Sarno altiris la atenton de la spektantoj al la nuntempa uzo de Esperanto ĉe gejunuloj. Napola E-Asocio, kunlabore kun UTESPED, aranĝis ekspozicion en la prelegaŭditorio Pontano, pri afiŝoj de Universalaj Kongresoj, naciaj E-kongresoj kaj la 100-jara datreveno de la unua UK en Bulonjo-ĉe-Maro.

Nikolino Rossi

ĈINIO: La 27-a de februaro 2006 estos neforgesebla tago por la monda E-movado. LEALiaoning-provinca Esperanto-Asocio kaj Liaoning-provinca Instrua Instituto de Fremdlandaj Lingvoj por Altlernejoj funkciigis kurson de Esperanto-Historio en ls Historia kaj Kultura Instituto de Liaoning-Universitato. 52 geinstruistoj (profesoroj kaj docentoj) el la fremdlandaj lingvaj institutoj (fakultatoj) de pli ol 20 altlernejoj en la provinco anoncis sin por la kurso. La lernolibro adoptita en la kurso estis la ĵus eldonita libro Esperanto-Historio, kompilita de Liu Zhengkun, prezidanto de LEA kaj profesoro de la universitato, kaj Song Yunsheng, honora prezidanto de LEA. La instruistoj lernos Esperanton en kroma kurso kaj sisteme lernos la evoluan historion de Esperanto. LEA tiel celas baki amason da kvalitaj altlernejaj Esperanto-instruistoj. La saman tagon 85 gestudentoj elektis Esperanton kiel nedevigan studobjekton kaj eklernis en du kursoj en la universtitato. Por montri la vastecon kaj internaciecon de Esperanto, LEA kolektas reagojn (gratulojn, instigojn, proponojn) kaj sekve kompilos bultenon, dissendotan al instancoj de la provinca kaj urbaj registaroj kaj la estroj de la altlernejoj. La korespondadreso: Wu Guojiang, Fushun Shiyouyichang Yanjiusuo, CN-113008 Fushun, Liaoning, Ĉinio. Rete: g...@yahoo.com.cn; a...@21cn.com.

HISPANIO: La 3-an de marto 2006, okaze de la inaŭguro de la Esperanta kurso en la Universitato de Oviedo, Astura Esperanto-Asocio transdonis al la universitata biblioteko ekzempleron de la ĉefverko de Cervantes Don Kiĥoto en Esperanto. La suba foto montras la eventon: Profesoro Carlos Enrique Carleos Artime (maldekstre), membro el la estraro de Astura Esperanto-Asocio; d-rino María José Alvarez Faedo, Katedra profesorino pri filologio (apud li), ambaŭ gvidantoj de la Kurso de Esperanto kiu komenciĝis la saman tagon en tiu Universitato de Oviedo, transdonis la libron al la Vicrektorino de la Universitato, Margarita Fuente Noriega, kaj al la direktoro de la Biblioteko de la Universitato, Profesoro Ramón Rodríguez Álvarez. La prezentado de la evento estis farita de profesoro Luis Valdes Pelaez (dekstre), direktoro de la katedro “Jovellanos” de Universitata Disvastigo, institucio en kiu estas enkadrigita Astura Esperanto-Asocio.

Santiago Mulas Gallego

Afrika Oficejo kun nova teamo en nova ejo

Komence de marto eklaboris la nova teamo de la Afrika Oficejo de UEA en Lokosao, Benino, kie tiu ĉi agadcentro nun troviĝas en duĉambra ejo.

Meze de marto estis jam preskaŭ finitaj la preparoj por certigi la necesajn teknikajn kondiĉojn por glata funkciado de la oficejo. Komplete nova la teamo ne estas, ĉar unu el la dungitoj, la juna togolanda juristo Raoul Hounnake, estas fakte veterano, kiu garantias kontinuecon en la funkciado de la Afrika Oficejo. Li laboris ankaŭ en la antaŭa sidejo de AO en Lomeo, Togolando, ekde 2000 ĝis la fino de 2004. En 1999 li laboris ses monatojn kiel volontulo en la Centra Oficejo de UEA spertiĝante pri administrado kaj la tutmonda movado por poste eklabori en la Afrika Oficejo, kies starigo tiam estis planata. Samjare li partoprenis ankaŭ en la Universala Kongreso en Berlino. Li do nature estas nun la ĉefa oficisto de AO, kun la benina aktivulo Zinkpe Benoît kiel sia talenta kolego.

Kvankam nova kiel oficisto, Zinkpe Benoît havas 20-jaran sperton pri movada aktivado. Raoul Hounnake parte laboras hejme en Lomeo, dum Zinkpe Benoit deĵoras tuttempe en la oficejo en Lokosao. Ambaŭ afrikaj oficistoj de UEA respondecas rekte al la ĝenerala direktoro Osmo Buller. Ili estas en regula kontakto ankaŭ kun prezidanto Renato Corsetti kaj kun Jean Codjo, la kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA. Granda avantaĝo estas, ke la TEJO-estrarano pri afrika agado, François Hounsounou, loĝas en Lokosao kaj povas praktike ĉiutage helpi en la funkciado de la oficejo kaj asisti per konsiloj la dungitojn kaj la ĝeneralan direktoron. Krome, jam tradicie la Afrika Oficejo havas fidelajn kunlaborantojn ankaŭ ekster Afriko, kiuj gvidas komencantajn kaj progresantajn lernantojn de Esperanto. Informado pri Esperanto kaj organizado de instruado daŭre havas altan prioritaton en la oficeja taskaro, sed AO havas ŝlosilan rolon ankaŭ kiel plenumanto de la planoj kaj decidoj de la Afrika Komisiono de UEA. Pri la agado de AO kaj de la afrika Esperanto-movado ĝenerale oni povos informiĝi per la bulteno “Esperanto en Afriko” (antaŭe “Tr’Afrik,”), kiun AO redaktas.

UEA kovras la salajrojn kaj oficejajn kostojn de AO el sia ĝenerala buĝeto. La elspezoj por informado kaj instruado kaj por subteno de afrikaj landaj asocioj kaj lokaj kluboj estas financataj el Fondaĵo Afriko, kies rimedoj konsistas ĉefe el donacoj de solidaraj esperantistoj. Interesiĝantoj pri Esperanto ne mankas en Afriko. La kapabla teamo de la Afrika Oficejo estas plena de entuziasmo por kontentigi la petojn de siaj lernemaj samkontinentanoj. Mondonacoj al Fondaĵo Afriko estas tre bonvenaj por ebligi tiun laboron, sed bonvenas ankaŭ lernomaterialoj. La mondonacojn oni sendu al la Centra Oficejo en Roterdamo, dum lernilojn oni povas sendi rekte al:

Afrika Oficejo de UEA, BP 416, Lokossa-Mono, Respubliko Benino.

UEA ankaŭ petas, ke eldonantoj de Esperanto-gazetoj aldonu AO al siaj senpagaj ricevantoj. La retadreso de AO estas: a...@uea.org.

Tra la mondo

Verda turismo en Himalajoj

En la suda parto de Azio, en Himalaja montaro, inter Hinda Unio kaj Tibeto, situas fascina lando kun antikva historio, majestaj pejzaĝoj kaj la mondfama monto Everesto — Nepalo. Esperanto havas tie fortajn radikojn. La kursojn tie iam gvidis la konata mondvojaĝanto Tibor Sekelj, poste Simo Milojević kaj Joachim Werdin.

La 6-an Internacian Himalajan Renkontiĝon okazigis Nepala Esperanto-Asocio de la 26-a de februaro ĝis la 10-a de marto 2006. Malgraŭ oficialaj malrekomendoj en multaj landoj viziti nuntempe Nepalon, venis dudek kvar esperantistoj: ok japanoj, tri nederlandanoj, unu germano kaj dek du nepalanoj.

Dum la ekscita flosado sur la rapidega rivero Trishuli, semajna piedvagado ĉirkaŭ la Himalaja regiono ĝis la sanktejo Muktinath, kiu situas en la alteco de ĉirkaŭ kvar mil metroj, la partoprenantoj amike babiladis pri diversaj temoj kaj vizitis kelkajn historiajn palacojn kaj templojn de la Katmandua valo. La evento finiĝis per amuza kunmanĝado en la ĉefurbo Katmanduo.

La renkontiĝo donis la ŝancon diskonigi la lokan movadon al internacia areno, sed donis egale gravan ŝancon al nepalanoj praktiki Esperanton, diskuti pri la loka movado kaj lerni pri tiu en diversaj landoj. La Internaciaj Himalajaj Renkontiĝoj okazas en Nepalo ekde 1995.

Razen Manandhar

Esperanto en la Muzea Nokto de Roterdamo

Inter la 4-a kaj 5-a de marto 2006 okazis la kvina Muzea Nokto de Roterdamo, dum kiu muzeoj, artgalerioj k.a. estis malfermitaj ĝis la 2-a horo nokte.

La hispana artisto David Maroto, loĝanta en Roterdamo, malfermis tiam ekspozicion de skulptaĵoj kaj instalaĵoj kiel la lastan, kvaran parton de sia artprojekto “Dua Cirklo/Ludreguloj”. La lasta parto, “Cul de sac” (“Senelirejo”), temis pri la maleblo komunikiĝi. Kadre de tiu temo okazis kvizo, por kies realigo Maroto petis helpon de la Centra Oficejo de UEA. Pere de la CO ekestis kunlaboro inter Maroto kaj Francisco Veuthey (sur la suba foto), el kiu rezultis programero, dum kiu Veuthey legis fragmentojn el la romano La inventaĵo de Morel de la argentina verkisto Adolfo Bioy Casares, kiujn li esperantigis laŭ peto de Maroto. La centkapa publiko devis diveni, en kiu lingvo okazas la legado kaj pri kiu verko temas. La legado daŭris pli ol tri minutojn, ĝis aperis la ĝusta respondo post la unue proponitaj itala, latina, korsika, retoromanĉa, portugala kaj rumana. Kelkaj pliaj minutoj kun helpaj sugestoj de la kvizestro necesis, ĝis iu divenis la nomon de la romano.

La diveninto de la lingvo estis premiita per disko de la grupo “Kaj tiel plu” kun mezepokeca muziko, dum la diveninto de la romano ricevis ĝian anglan eldonon. La tuta aranĝo estis filmita kaj la filmo prezentita en la oficiala inaŭguro de la ekspozicio la 9-an de marto, kie la kvizo pri lingvo kaj verko estis ripetita en ĉeesto de kelkdeko da homoj, ĉefe artistoj. Oni montros la filmon ankaŭ en la Malferma Tago de la CO la 13-an de majo.

En 1997 Francisco Veuthey renkontiĝis kun la verkisto Bioy Casares (1914-1999) en Roterdamo (vd. Esperanto 1997:7-8, p.138). Tiam Veuthey demandis la faman aŭtoron de fantastaj rakontoj pri lia sinteno al Esperanto. Li respondis: “Ĉiam ŝajnis al mi bona la ideo pri internacia lingvo. Esperanto havas mian plenan aprobon, kvankam mi neniam inkludigis ĝin aŭ menciis ĝin en miaj verkoj simple pro tio, ke mi ne konas ĝin kaj neniam studis ĝin.”

Osmo Buller

Tradicia litovia librofoiro

De la 23-a ĝis la 26-a de februaro 2006 sukcese pasis en la ĉefa litovia ekspozicia centro LITEXPO la 7-a Internacia Librofoiro kaj vica Baltia Librofoiro, kiun partoprenis 375 kompanioj el 11 landoj.

Dum la kvar tagoj la librofoiron vizitis rekorda kvanto — pli ol 55 mil vizitantoj. Kun siaj 236 diversaj kulturaj aranĝoj la librofoiro fariĝis la plej populara jara kulturaranĝo en Litovio.

La trian fojon la librofoiron oficiale partoprenis ankaŭ Litova Esperanto-Asocio, kiu havis konstante funkciantan budon/standon sur areo de 7,5 kvadrataj metroj. Estis ekspoziciataj kaj vendataj kelkaj dekoj de libroj en la litova kaj en Esperanto, kiuj estis dum la lastaj jaroj eldonitaj fare de diversaj litovaj eldonejoj, kunlabore kun Litova Esperanto-Asocio. Ekspoziciataj estis ankaŭ libroj de “Sezonoj” kaj de aliaj eksterlandaj eldonejoj. Ĉe la stando de LEA konstante deĵoris kelkaj esperantistoj, klarigis al vizitantoj pri Esperanto, libroeldonado, vendis librojn, disdonis faldfoliojn kaj kartetojn pri Esperanto, speciale presitajn por la librofoiro.

La partopreno havis grandan informan kaj propagandan efikon. La standon de LEA vizitis la ĉefministro de Litovio Algirdas Brazauskas, kiu interesiĝis pri la stato de Esperanto en Litovio, kaj la ministro de kulturo de Litovio Vladimiras Prudnikovas. La 25-an de februaro en unu el la konferencaj salonoj okazis prezento de novaj Esperanto-libroj. LEA prezentis lastatempe eldonitajn librojn en Esperanto kaj en la litova, eldonitajn okaze de la Universala Kongreso de Esperanto en Vilno. Al la prezento de tiuj libroj venis la ĝenerala sekretario de litova nacia Unesko-komisiono Asta Dirmaitė. LEA estis prezentita en la katalogo de la librofoiro kaj en la programo de kulturaj eventoj, kie estis priskribita la libro de Henri Masson kaj René Centassi pri L.L. Zamenhof Homo, kiu defiis Babelon kun foto de unu el la aŭtoroj. La librofoiro estis vaste prezentita en la litovaj gazetaro, radioj kaj televidoj, kie oni menciadis ankaŭ partoprenon de LEA. La ĉefan laboron por la librofoiro faris la sekretariino Irena Alijošiūtė, la nova redaktoro de Litova stelo Vytautas Šilas, kontribuis ankaŭ Petras Kazēnas, Tatjana Siliėnė, Jolanta Dudėnaitė, Olga Strojeva, Olga Baškir, Dziugas Gedvilas, Valdas Banaitis, Emilija Rapkevičiute, Gražina Opulskienė, Silvija Sinkevičiūtė, Diemantė Aničienė kaj aliaj vilnaj esperantistoj.

Povilas Jegorovas

“Miaj kripoj” en Triesto

Triesta Esperanto-Asocio en Italio fine de la jaro 2005 aranĝis ekspozicion “Miaj kripoj”. Ĝi konsistis el du partoj: la konkursa kun la verkoj de infanoj en la aĝo ĝis 15 jaroj, kaj la nekonkursa, kun la prezento de la kristnaskaj kripoj el diversaj partoj de la mondo.

La nekonkursa parto okazis jam la trian fojon. Akompanis ĝin kvar prelegoj pri la kristnaskaj kripoj, prezentitaj de Giuseppe Castagnaro, prezidanto de la Asocio “Amikoj de kripoj” de Triesto, Edvige Ackermann, prezidanto de Triesta Esperanto-Asocio, kaj Marija Belošević, sekretariino de Kroata Esperantista Unuiĝo.

La ideo aranĝi la ekspozicion venis pro la deziro revoki la memorojn pri la okazintaĵoj ligitaj kun la kristanaj tradicioj. Al la konkurso alvenis 78 laboraĵoj el Ĉeĥio, Francio, Italio, Kroatio, Litovio kaj Pollando, de infanoj en la aĝo de 6 ĝis 14 jaroj. La ekspozicio estis solene inaŭgurita la 13-an de decembro kaj daŭris ĝis la 6-a de januaro. Dum la inaŭguro la plej junaj membroj de Kroata Esperantista Unuiĝo kantis kroatajn kristnaskajn kantojn en la kroata kaj Esperanto.

La vizitantoj per voĉdonado elektis la plej bonajn verkojn, kiuj estis premiitaj.

Marija Belošević

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: la plej junaj aŭtoroj de la kripoj, lernantoj de Esperanto el la 3-a klaso de la bazlernejo en Medvedgrad.

Revuo Esperanto 2006 5

Malferme

Mi samopinias kun Claude Piron: Esperanto-movado havas belan estontecon

Mi estas esperantisto, ĉar mi volas plibonigi la mondon per Esperanto. Pri tio mi ĉiam predikas en ĉiuj lokoj, kie iu, eventuale preterintence, pretas aŭskulti.

Mi eble jam sukcesis tedi la plej grandan parton de la movado, sed evidente mi ne sukcesas ĉesi fari tion. Kiel Claude Piron mi opinias, ke la ĉefaj valoroj de Esperanto (justeco inter la malsampotencaj parolantoj kaj simpleco por la lernantoj) estas neekstermeblaj. Granda kaj potenca diktatoro povus ordoni ke oni mortigu ĉiujn esperantistojn, sed en la posta generacio renaskiĝus Esperanto, ĉar ĝi estas parto de la homa strebo al justo kaj al racieco. Kontraŭ ĉiuj oficialaj historiaj rakontoj, mi, fakte, ne kredas ke Esperanto naskiĝis en Bjalistoko en la fino de la 19-a jarcento. Antaŭ tiam Esperanto naskiĝis kaj mortis plurajn fojojn en la antaŭaj jarcentoj.

Nuntempe la reta mondo estas plena je junaj homoj, kiuj inventas lingvojn pro la plej malsamaj motivoj. Kiam mi diras “plena” mi volas diri “plen-plena”. El neniu alia reta medio mi devis fuĝi tiel rapide kiel el tiu. Simple ili estas tiom multaj, ke oni eĉ ne sukcesas legi la titolojn de iliaj mesaĝoj. Iam iu el tiuj inventantoj remalkovrus Esperanton, eĉ post la malapero de ĉiuj esperantistoj.

Do, niaj perspektivoj nuntempe estas, laŭ mi, bonaj, multe pli ol oni imagis ilin fine de la dua mond-milito, kiam esperantistoj ne povis kompreni, ke la samniveleco inter la venkintoj estas nur ŝajna, kaj ke unu el la lingvoj de la venkintoj estos pli venkinta en la longa daŭro. La sekvoj por Esperanto estas konataj. Nuntempe, almenaŭ, la movado havas plurajn eblojn. Se malgraŭ la heroaj premoj Eŭropo rifuzos Esperanton, povas esti ke Azio, Afriko aŭ Suda Ameriko akceptos ĝin. La mondo estas pli plurcentra ol oni volas kredigi al ni.

Se oni havus la eblon vidi la parolantojn de Esperanto en tiuj mondo-partoj, oni estus malpli malkontenta pri la evoluo de Esperanto en la mondo. Kaj la reto estas nia granda aliancano. Hieraŭ mi skribis al juna brazilano, kiu ĵus mem lernis per la reto, kaj jam helpas starigi retajn kursojn por afrikanoj. Aferoj nefareblaj nur antaŭ dudek jaroj.

Se oni konsiderus tion, multaj el tiuj esperantistoj kaj Esperanto-organizaĵoj, kiuj rezignis proponi Esperanton al la mondo, por krei propran Esperanto-mondon (en kiu la proponoj estas ĉiam akceptataj), havus kialon por ĝoji kaj por forlasi la plurajn sindromojn de malsanoj, kiuj disvastiĝas tra la movado multe pli rapide ol la birda gripo. Unu el tiuj malsanoj konsistas el sencela kritikado nur por montri ke la kritikanto kapablas kritiki kaj povas fari tion tre bone kaj efike per la modernaj komunikrimedoj. Uzi tiujn rimedojn por fari ion por Esperanto, ne, tio ne estas io interesa. Ĉiuj retaj listoj estas plenaj je homoj, kiuj kritikas la farojn de aliaj, sed mem eĉ ne provas fari ion similan. [Mi ne parolas pri kritikoj al mi mem. Mi scias, ke mi estas ĉi tie ankaŭ por esti kritikata, sed mi vere fartas malbone, kiam iu pensiiĝinta veterano atakas komencanton, kiu naive montris la verdan flagon ĉe sia fenestro, kaj plue detale la veterano klarigas kial tio estas stultaĵo kaj idiotaĵo. Lasu komencantojn komenci kaj laŭdu ilian fervoron. Pri disvastigo de Esperanto kaj de ĝiaj idealoj ni havas tro malmulte da komencantoj kaj tro multe da ĉesintoj.]

Simila malsano rilatas al kverelado kontraŭ aliaj esperantistoj, al detala ekzamenado de la historio de antaŭaj epokoj, por provi trovi, kion misfaris iu esperantisto aŭ iu organizaĵo. Kaj, kiam oni ne trovas ion, oni inventas ion, kaj riveroj da inko kaj maro da energioj estas dediĉataj al por- kaj kontraŭ-pruvoj, pri aferoj, kiuj ne antaŭenirigas nin unu colon, aŭ: unu centimetron, se oni volas uzi la metran sistemon.

Oni petis min dum la pasinta jaro daŭre verki salutmesaĝojn al centjariĝoj de kluboj kaj asocioj kaj revuoj. Mi ĉiam diris la samon: rigardu malantaŭen, se vi volas, sed nur por fari la samon, kiun niaj antaŭuloj kapablis fari. Ĉio cetera estas vana babilado. Tio eĉ pli validas, kiam oni rigardas malantaŭen por trovi materialon por siaj nunaj polemikoj.

Mi ne vere scias, kiel redoni al la movado la spiritan unuecon kaj la spiritan trankvilon labori por Esperanto kaj ne por personaj, flankaj celoj. Finfine ni estas ĉi tie por disvastigi Esperanton, ne por disvastigi nin mem kaj niajn personajn ŝatojn kaj malŝatojn.

Se oni sekvus la ekzemplon de tiu kongolanda esperantisto, kiu bicikle veturas 25 kilometrojn en regiono kun stratoj disrompitaj de la militaj okazaĵoj, nur por instrui Esperanton al gejunuloj, kiuj eĉ ne havas folion por skribi siajn notojn, eble tiam oni retrovus la sencon de la laboro por Esperanto.

Se oni estus esperantisto kiel tiu esperantisto, kiu skribis: “Ree militas ĉe ni!”, kiel oni povus diri “Ree pluvas ĉe ni!”, tiam oni pli bone komprenus la sencon de Esperanto. Mi certe sekvos tiujn kaj ne aliajn.

La uzo en formo nepersona de la verbo “militi”, por priskribi naturan fenomenon de difinita lando, en kiu tio ŝajnas natura fenomeno, cetere, pruvas la elastecon de Esperanto. Ankaŭ pri ĝi kaj pri ĝia necesa simpleco mi havas la saman opinion kiel Claude Piron.

Renato Corsetti

Historio de la itala Esperanto-movado

La ĉeesto de Esperanto en Italio, komenciĝinta 3 jarojn post la apero de la Unua Libro, balanciĝis dum la jardekoj inter gravaj rekonoj kaj pezaj baroj, sukcesinte tamen transvivi la periodon de la faŝisma diktaturo kaj donante gravajn kontribuojn al la internacia E-movado kaj kulturo. Jen resuma historio pri la itala movado, kiu ĉi-jare alfrontas gravan kaj noblan defion: la UK en Florenco.

La ekapero de Esperanto en Italio datiĝas jam de la fruaj jaroj de Esperanto. Fakte la unua gramatiko por italoj estis kompilita kaj eldonita en 1890, fare de d-ro Daniele Marignoni, italo. Tamen la unuaj klopodoj disvastigi Esperanton en la lando ŝuldiĝis ĉefe al la izolitaj agadoj de neitalaj esperantistoj kiuj ekloĝis en Italio: en la jaroj inter la 19-a kaj 20-a jarcentoj aktivis la franca Albert Gallois, kiu lanĉis la unuan bultenon (1902) kaj la unuan italan landan societon (1903); la angla poeto kaj sciencisto Clarence Bicknell, eksa volapukisto, kiu fondis E-grupon en 1910, la bohema Rosa Junck Bílek. Menciindas ankaŭ la “de-ekster-landa” influo de la franca Louis de Beaufront, kies propagandaj artikoloj estis ofte represitaj en traduko fare de italaj ĵurnaloj.

Paralele kun la agado de la menciitaj pioniroj en la norda Italujo, en la plej suda parto, en Sicilio, komencis propagandi (1903) d-ro Vitangelo Nalli, kuracisto, kiu starigis en Palermo en 1906 la asocion “Sicilia Federacio Esperantista” kaj fondis la revuon Idealo. Dum la unuaj jaroj de esperantismo en Italio, meritas mencion la pioniroj adv. Raffaele Bagnulo kaj Giovanni Cacciapuoti, kiuj en Napolo aperigis en 1902 gazeton L‘Esperantista; en 1903 fondiĝis Esperanto-grupo en Napolo.

Precipe per la agado de pastro prof. Luigi Giambene stariĝis en Romo (1905) Esperanto-grupo kaj dum 1907 aperis gazeto Roma Esperantisto, kiu en 1908 eldonis la unuan jarlibron de la italaj esperantistoj. Dank’ al la intervenoj de pastro Giambene, pri Esperanto oni komencis paroli ankaŭ en Vatikano.

La vera komenco de tutlanda Esperanto-movado okazis en 1910. Jam fine de 1905 (laŭ la ondo de entuziasmo kiu estiĝis en multaj landoj post la sukcesa unua universala kongreso) fondiĝis multaj grupoj en Italio. El ili, tiu de Florenco donis impulson por la starigo de la Itala Esperantista Federacio (IEF): ĝia fonda kunveno okazis en Florenco, marte de 1910.

La unua organizo por instruado de Esperanto estis la “Liguria Instituto de Esperanto”, starigita en Ĝenovo en 1910 de doktoro Alfredo Stromboli, kiu en tiu jaro fervore propagandis, starigonte en 1911 la asocion IEA, kiun li prezidis, kaj la 2-an nacian kongreson en Ĝenovo en 1911. Ankaŭ IEF havis en 1911 sian sidejon en Ĝenovo. En 1912 stariĝis Itala Katedro de Esperanto (IKE), prizorganta la instruadon de Esperanto, kiu poste, per kunfando kun la alia samspeca organizaĵo, estigis la ankoraŭ nun ekzistantan Italan Instituton de Esperanto.

En 1913 la sidejo de IEF translokiĝis de Ĝenovo al Milano kaj baldaŭ ĝi restis la sola nacia societo por propagando kaj organizo, ĉar IEA ĉesigis sian agadon. En 1913 ekaperis la dusemajna gazeto L’Esperanto, publikigita de la eldonisto kaj esperantisto Antonio Paolet: ĝi fariĝis la oficiala organo de IEF kaj ankoraŭ hodiaŭ ĝi aperas.

En la militjaroj 1914-18 la tuta movado malplivigliĝis. En 1915 provizore oni starigis oficejon de IEF ĉe la sidejo de IKE en Bologna, ĉar praktike la federacio, pro eniro de Italujo en la militon, ĉesigis sian aktivecon. En 1916 stariĝis Provizora Komitato por reorganizo de IEF ĉe la grupo de Cremona, sed pro la ĝenerala situacio la reorganizo ne povis okazi. Kontaktoj inter esperantistoj restis pere de cirkuleroj senditaj proprakoste de la samideano Cadario.

Post la unua mondmilito stariĝis en Ĝenovo Centra Komitato de IEF por ties reorganizo, kaj en 1920 ĝi rekomencis la organizadon de landaj E-kongresoj. En 1922 IEF havis 1512 membrojn kaj 52 delegitojn.

En la dudekaj jaroj pliaj grupoj aldoniĝis, plejofte en la nordaj regionoj de la itala duoninsulo. La kongresoj tamen konservis vastan geografian lokiĝon, kun gastigantaj urboj en la nordo, en la centro kaj en la sudo.

Diference de tio, kio okazis en Germanio sub Hitlero, aŭ en Hispanio dum la interna milito, la starigo de la faŝisma diktaturo en Italio (1922) ne signifis abruptan sufokon de Esperanto en la lando (en 1925 radiostacio eĉ elsendis kurson de Esperanto). Tio ja povus aspekti strange, pro la evidenta kontrasto inter la idealoj de Esperanto (kies kreinto cetere estis judo) kaj la naciisma sinteno de la diktaturo.

Por la “transvivo” de la itala E-movado ludis ĉefe la grava rolo, kiun havis en civilaj kaj armeaj medioj la gvidantoj de la movado: prezidanto de IEF estis tiutempe Carlo Cordero di Montezemolo, milita heroo, markizo kaj generalo; la vicprezidanto estis prof. Giorgio Canuto, universitata rektoro, fama sciencisto, estonta UEA-prezidanto. Alia notinda persono estis prof. Bruno Migliorini, eminenta lingvisto, universitata docento, prezidanto de la prestiĝa Akademio “della Crusca” kaj membro de la same prestiĝa Akademio “de la Linkoj”.

Aldoniĝis iu “adaptado” (ne eblas diri ĝis kioma grado ĝi estis “brila elturniĝo”, aŭ forta konvinkiĝo de la koncernatoj): la italaj esperantistoj, fronte al la aŭtoritatuloj de la reĝimo, levis la “originalan” tezon, laŭ kiu Esperanto “estas la lastenaskita filo de la glora latina lingvo”, “nova lingvo, sed latina laŭanime”. Entute, oni klopodis iamaniere akordigi la E-movadon kun la reĝima propagando pri la grandiozeco de la romia kaj itala civilizacioj, kaj uzi Esperanton kiel rimedon de tia propagando.

Kvankam la temon pri la rilato inter faŝismo kaj esperantismo en Italio oni devas ankoraŭ pristudi el historiologia vidpunkto, tamen fakto estas ke kiam oni petis la laŭleĝan permeson okazigi universalan Kongreson de Esperanto en Italio (1935), inter la motivoj proponitaj estis: “la deziro de la organizantoj de la kongreso diskonigi en plej vastajn sferojn la mirindajn progresojn, kiujn faris kaj faras Italujo sub la impulso kaj laŭ la direktivoj de Mussolini” (el la inaŭgura parolado de la 27-a UK).

Preskaŭ la tuta movada agado de tiuj tridekaj jaroj fokusiĝis por la okazigo kaj sukceso de la Universala Kongreso de 1935.

En 1931 IEF (kiu por kelkaj jaroj translokiĝis al Torino) denove havis la sidejon en Milano, en la centro de la urbo, apud la katedralo. Por la unua fojo tie ekfunkciis centra nacia oficejo, plenumanta la administran kaj sekretarian laborojn de IEF, kaj servanta la tutan italan E-movadon, sub la nomo Esperanto-Centro Itala. Post la ricevo de la registara rajtigo, al ĝi estis konfidita la aranĝo de la UK en Italio.

La subteno de la registaro konkretiĝis ankaŭ per la starigo (1935) de ĉiusemajnaj radioelsendoj en Esperanto ĉe Radio Romo, antaŭvide al la UK: komence ili proponis nur turismajn informojn por la estontaj kongresanoj; poste, radioĵurnalon kun sciigoj el Italio kaj el la esperantista mondo.

La unua UK iam okazinta en Italio estis specialaĵo: kvankam oni memorigas ĝin kiel “la kongreson de Romo”, tamen ĝi estis “vojaĝanta” kongreso: la kongresanoj devis ariĝi en 5 nordaj urboj, de kie ili kunfluis al Florenco kaj poste al Romo kaj Napolo, kun posta ŝipa ekskurso al Malto kaj Afriko. La aliĝoj estis 1422. Porokaze la Itala Turisma Klubo publikigis la luksan Gvidlibro de Romo, tradukitan de Luigi Minnaja kaj Carolina Minio-Paluello (kiuj poste geedziĝis).

La postaj jaroj ĝis la eksplodo de la 2a mondmilito estis karakterizitaj de laŭgrada malfortiĝo de la movado, ne nur pro la movadaj fortoj elĉerpitaj pro la aranĝado de la UK, sed ankaŭ pro la komenco de burokrataj komplikaĵoj kiuj envere celis bojkoti la Esperanto-agadon. Verŝajne, ne povante tute malpermesi la agadon (pro la motivoj supre menciitaj) la reĝimo almenaŭ iel malfaciligis ĝian vivon: kun la preteksto ke “oni devas ŝpari la paperon”, la revuo ne plu povis aperi.

En 1938, post la promulgo de la leĝoj pri la raso, IEF konsilis al siaj hebreaj membroj ne renovigi sian aliĝon, por ke oni povu anonci al la aŭtoritatuloj ke la asocio ne havas hebreajn membrojn.

La E-lingvaj elsendoj de Radio Romo daŭris ĝis 1942, sed ili prezentis nur depeŝojn pri la milito kaj politikajn komentojn de la faŝisma reĝimo.

Kun la kresko de la milito la situacio pligraviĝis: IEF ne sukcesis teni kontaktojn kun la grupoj. La oficejo en Milano estis detruita de la bombadoj.

Post la paso de la milita ŝtormo kaj kun la laŭgrada reveno al normala vivo, la italaj esperantistoj denove sin dediĉis al la disvastigo de Esperanto. La unua postmilita nacia kongreso okazis en 1948 en Torino, kie oni starigis la novan IEF-sidejon: oni konstatis siajn fortojn, kun peno restartis la kultura kaj propaganda agadoj. En 1950 reaperis la nacia revuo kaj Radio Romo rekomencis elsendi en Esperanto, per la redaktado kaj prezento de Ascenzio Blasimme, Luigi Minnaja (redaktoroj ankaŭ de la antaŭmilitaj elsendoj) kaj Vincenzo Musella. La elsendoj daŭras ankoraŭ nun (prizorgataj de d-ro Antonio De Salvo).

Kompare kun la realaĵo de 20 jaroj antaŭe, la situacio estis ege pli aĉa, sed la renaskiĝon oni travivis kun entuziasmo kaj la fruktojn oni baldaŭ vidis. La membraro kreskis de malpli ol 300 en 1949 ĝis pli ol 1400 en 1957. Pliintensiĝis la agadoj, kiuj kulminis per la denova okazigo de UK en Italio: la 40-a en Bolonjo (1955), kun 1687 aliĝoj. En 1956 IEF ricevis juran personecon per dekreto de la ŝtatprezidanto. La rekonstruo post la dua mondmilito koncernis ankaŭ la junularan movadon (aperintan por la unua fojo en 1913), per la starigo de Itala Esperantista Junularo (IEJ) en 1947. Ĝi aranĝis 2 kongresojn de TEJO en Italio: en 1955 (L’Aquila) kaj 1997 (Asizo). El ĝiaj vicoj eniris la ĝeneralan movadon multaj aktivuloj.

La vivo de la itala movado dum la lastaj 50 jaroj esence karakteriziĝis per la ĉiujaraj kongresoj, la kontaktoj kun parlamentanoj kaj ministeriaj funkciuloj, la klopodoj akceptigi leĝon favoran al la enkonduko de Esperanto en lernejojn, kaj kultura produktado, ĉu per tradukoj el la itala literaturo, ĉu per originala verkado. Ekde la 50-aj jaroj de la pasinta jarcento intensa agado celis la titoladon de stratoj aŭ placoj al “Esperanto” aŭ “Zamenhof”. En la lastaj jaroj prestiĝaj italaj eldonejoj publikigis vortarojn kaj gramatikojn de Esperanto.

La itala movado notinde kontribuis per ideoj kaj personoj al la internacia movado: multaj italoj rolis (ankaŭ kun prezidantaj taskoj) en internaciaj Esperanto-asocioj. Italaj estis la prezidantoj de almenaŭ 4 internaciaj asocioj (UEA, IKUE, IFEF kaj ILEI), foje samperiode.

El Italio, kie la katolika eklezio havas sian centron, la italaj samideanoj multe aktivis ĉe la religiaj instancoj: sufiĉas mencii la enkondukon de regulaj elsendoj en Esperanto ĉe Radio Vatikana (1977), la aprobo de liturgiaj tekstoj, la oficiala agnosko de IKUE fare de la Sankta Seĝo, la uzo de Esperanto en la paskaj kaj kristnaskaj bondeziroj de la papoj (unue Johano Paŭlo la 2-a en 1994 kaj plej ĵuse Benedikto la 16-a je Pasko 2006, legu sur la p. 115): la nomo “Esperanto” aperis en tutmonda televida elsendo okaze de tiuj papaj bondeziroj.

Hodiaŭ IEF (kies sidejo estis restarigita en Milano antaŭ 35 jaroj) havas milon da membroj, arigitaj en kvardeko da grupoj. Ĉi-jare ĝi estis akceptita kiel kultura asocio al kiu la italaj civitanoj, okaze de impostodeklaro, povas destini 5-promilojn de la pagataj impostoj.

Nun la itala movado alfrontas unu el la plej grandaj defioj de sia historio: la okazigon por la tria fojo de UK: en Florenco, la urbo kie naskiĝis la organizita movado antaŭ 96 jaroj.

Defio, jes, grava, fronte al jam nun preskaŭ 1900 anoncitaj aliĝoj.

Carlo Sarandrea

[FORIGITA!: bildo]

Inaŭgura parolado de Prof. Stefano La Colla, prezidanto de la LKK, dum la 27-a Universala Kongreso de Esperanto en Romo (1935). Tute maldekstre sidas gen. Louis Bastien, post li prof. Giorgio Canuto, dekstre (rekte alrigardanta) estas Julio Baghy.

[FORIGITA!: bildo]

Roma Esperantista Societo. Foto farita somere de 1908, ĉe montet-deklivo Pincio.

Oratora Konkurso en Florenco

En la 91-a UK en Florenco denove okazos Oratora Konkurso por junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro. Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno en la konkurso estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo, s-ino Claude Nourmont (m...@pt.lu).

La junaj oratoroj povos elekti inter kvar temoj:

  • Kiel eduki al daŭrigebla evoluo?
  • Renesanco metis la homon en la centron. Ĉu tio ankoraŭ validas?
  • Kiu rolo por Esperanto en sciencoj?
  • Libereco en Interreto

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. La plej bonaj konkursantoj ricevos libropremiojn.

Kongresa Temo

Esperanto por daŭrigebla evoluo

Lige al la UN-Jardeko de Edukado por Daŭrigebla Evoluo 2005 – 2014, decidita en decembro 2002 de la Ĝenerala Asembleo de UN, kun gvidado taskita al Unesko, dum la ĉi-jara UK la partoprenantoj havos la ŝancon kune diskuti pri “Lingvoj, Kulturoj kaj Edukado por Daŭrigebla Evoluo”. Koincide, la koncepton daŭrigebla evoluo oficiale prezentis en 1987 la raporto Nia komuna Estonteco de la Monda Komisiono pri Medio kaj Evoluo (Raporto Bruntland), dum ni jubileis la miraklan unuan jarcenton de Esperanto, vide al ĝia dua. Sed ĉu, krom tiu hazarda samtempeco, eblas pli signifaj rilatoj inter ambaŭ ideoj?

Laŭ la menciita teksto, daŭrigebla evoluo estas tiu “kiu plenumas la bezonojn de la nuno sen limigi la ŝancon de la estontaj generacioj plenumi la siajn”. Aldone al tiu emfazo pri la homaj bezonoj kaj estonteco, la dokumento Zorgi pri la Tero de Media Programo kaj la Internacia Naturkonserva Unuiĝo de UN (1991) atentigis ĉi-difine pri “la kvalitplibonigo de la homa vivo laŭ la eltenkapablo de la subtenaj ekosistemoj”. Kerne de tiu ĉi tutmonda ŝanĝoprocezo troviĝas do la bona farto kaj de la homoj kaj de la ekosistemoj.

Pro facile kompreneblaj kialoj, la du versioj de la Tera Pintkunsido (Rio-de-Ĵanejro 1992 kaj Johanesburgo 2002) kaj aliaj UN-konferencoj energie substrekis la nepran rolon de edukado kaj lernado por ĉia ajn aliro al daŭrigebla evoluo. Temas pri la bezono helpi al la personoj kaj komunumoj kompreni sin mem kaj la mondon en kiu ili vivas, alfrontante la kompleksecon kaj interligitecojn de la sociaj, mediaj, ekonomiaj kaj kulturaj aspektoj de problemoj tiaj, kiaj la malriĉeco, malplibonigo de la natura kaj socia medioj, malŝparema konsumado, seksa malegaleco, perforto, publiksanaj minacoj, milito kaj malatento al la homaj rajtoj, por mencii nur kelkajn el la diverstipaj endanĝerigoj al la pluvivo de la homaro. La edukado laŭ la principoj, valoroj kaj praktikoj de la daŭrigebla evoluo, en ĉiuj vivetapoj, spacoj kaj niveloj, povas doni pli kontentigan formon al la morgaŭa mondo, provizante la individuojn, instituciojn kaj sociojn per iloj, perspektivoj, konoj kaj valoroj por daŭrigebla vivmaniero.

Tial, la edukado por daŭrigebla evoluo temas esence pri stimulado de respekto: respekto al la digno kaj homaj rajtoj de ĉiuj enloĝantoj de la mondo, kun demokratio, solidareco, kunlaboro kaj intergeneracia respondeco favore al niaj estontaj posteuloj; respekto al la vivo kaj ties diverseco, kun tutmonda partnereco por protekta kaj resaniga aliro al la ekosistemoj de la Tero; respekto al la kultura diverseco, por konstrui loke kaj monde kulturon de tolero, senperforto kaj paco. Vivodaŭra edukado tia devas do esti transdisciplina kaj tuteca, orientita laŭ etikaj valoroj, stimula al la kritika pensado kaj problemsolvado, diversmetoda, partoprene demokratia, loke taŭga (kulture kaj lingve).

Responde al la unuaalinea, iom provoka demando, oni povas facile bildigi al si diversajn, interesajn ligojn kaj eĉ similojn inter la karakterizaj trajtoj de la persista, obstina strebado de la E-movado/komunumo kaj la ĉi-supraj principoj kaj praktikoj inspiritaj de ili. Plej ĝenerale: ĉu estus troige diri ke, malgraŭ la malforteco kaj internaj konfliktoj (kiujn ial kelkiuj preferas elstarigi), oni tamen pleje trovas tra niaj historio kaj socia praktiko la spurojn de noblaj valoroj, intencoj kaj klopodoj, de sincera emo al lingva egaleco, interkultura dialogo, interpopola kompreniĝo kaj intergenta paco, kun respektoplena sinteno kaj laŭdado al la kultura kaj lingva diversecoj de la homaro? Ĉu eblas hipotezi ke signifaj eroj da la esperantistaro ariĝis laŭ la modelo de Zamenhof ĉirkaŭ praktika rimedo, sed ofte motivitaj de ia dezirinda, pli justa estonteco (eĉ se nur lingve pli justa), por kiu ili laboris per tiu ĉi planlingvo? Ĉu estis iaj sensignifaj akcidencoj ekzemple la rigora pritakso pri Esperanto kaj rezulta rekomendo flanke de d-ro Nitobe, la fakto ke oni tuj tradukis en ĉi tiun lingvon la Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj post ĝia lanĉo, aŭ la Montevidea Rezolucio de Unesko mem en 1954, rekona al la atingoj de Esperanto?

Plie, nia civilsocia E-tradicio ĉiam estis kaj plu estas esence eduka, kleriga movado, kun eksterordinare vasta kaj bunta amplekso de spertoj ĉi-rilate, ekde la nerealismaj revoj pri “deviga instruado de la lingvo en ĉiuj lernejoj” ĝis la praktikaj unuopaj iniciatoj dum preskaŭ 120 jaroj por instrui la lingvon al homoj de la plej diversaj aĝoj, seksoj, sociaj klasoj, etnoj, lingvoj kaj statusoj, per la plej diversaj metodoj kaj rimedoj, en neimageble diversaj lokoj de la mondo. Se oni trafoliumus la kolektojn de ĉiu ajn movada revu(et)o, oni certe trovus nenombreblajn informojn kaj fotojn pri homgrupoj lernantaj (-intaj, -ontaj, -untaj) la lingvon, preskaŭ ĉiam sub la gvido de iu sindona voluntulo, ktp. La iama laborista E-movado siatempe sukcesis amase stimuli milojn da socie subpremitoj, eĉ analfabetoj, tamen digne lerni la lingvon kaj pliampleksigi la propran kulturan horizonton.

Al la edukado por daŭrigebla evoluo ni ne nur povas, sed morale devas kontribui per la ideoj kaj akumuliĝintaj spertoj pri i.a. memvolaj edukado, lernado kaj agado kulturcele fare de ordinaraj homoj, lingva ekologio, interkultura komunikado kaj lingvaj homaj rajtoj. La principoj de la Manifesto de Prago, kies dekjariĝon oni festu ĉi-jare, privilegie metas nin antaŭ la sociajn kaj homajn aspektojn de la idea kampo kaj procezo ĉirkaŭ daŭrigebla evoluo (demokratio, transnacia edukado, pedagogia efikeco, plur lingveco, lingvaj rajtoj, lingva diverseco kaj homa emancipiĝo). Estus bone restudi tiun valoregan dokumenton.

Eble iuj pensis pri la kongresa temo “nu, denove ia taktika, senenhava ornamaĵo por obeeme flati kiel kutime tiujn mondajn instituciojn, kiuj ĉiel ajn venas nur formale saluti la kongreson, sen vera intereso pri nia afero”. La kunlaboro de UEA kun agadoj kiel la Tago de la Gepatra Lingvo kaj la Internacia Jardeko por Kulturo de Paco kaj Senperforto bonfare al la Infanoj de la Mondo 2001 – 2010 estas interesa precedenco. Laŭ mia opinio, la demando ne estas ĉu fari tion iel utilos al Esperanto, sed ĉu diskutado tia per Esperanto estas necesa. Mia respondo estas ke nepre jes. Eĉ se ene de modesta homgrupo, kiu tamen kapablas starigi kelkajn iniciatojn ege interesajn: jen Indiĝenaj Dialogoj, la projekto Interkulturo (ILEI), la libroserio Oriento-Okcidento.

Patrick Gallaud, reprezentanto de Unesko antaŭ la Fortaleza UK (2003) tiam diris: “Via movado devas pli montri sin al la ekstera mondo”. Jes, nepre. Mi certas ke, laŭ la prava aserto de la fama Manifesto, ni havas ion valoran por diri, ankaŭ pri la edukado por daŭrigebla evoluo.

José Antonio Vergara

Strategia Forumo en Florenco: Scienca agado per Esperanto

La Strategia Forumo ĉi-jare havos la ĉeftemon Esperanto en la Scienco. La antaŭvidita plano havas tri partojn: Scienca strategio, ISAE kaj AIS.

En la parto pri Scienca Strategio ni pritraktos diversajn aspektojn de progresigo de Esperanto en sciencaj medioj, ĉu en la movado, ĉu kun ne-Esperantaj sciencaj medioj.

Internacia Scienca Asocio Esperantista (ISAE), kiu festos sian centjaran jubileon, prezentos historian perspektivon de sia agado dum la jaroj kaj planojn por la estonteco. Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) prezentos siajn lastatempajn universitatajn sesiojn kaj agadon kaj la planitajn aktivaĵojn.

Inter la diskutotaj temoj estos:

  • Kunlaboro kun eksteraj instancoj: UNESKO kaj NROj
  • Alta edukado (universitatoj, ILEI)
  • Internacia Kongresa Universitato (IKU)
  • Scienca eldonado en Esperanto: libroj, IKU-libro, Scienca Revuo
  • Reta scienca kaj faka agado: Vikipedio, la reta IKU, Scienca kaj Teknika E-Biblioteko (STEB)
  • AIS/IKU-komunaj sesioj, kunlaboro inter AIS kaj UEA kaj scienca terminologio

Asocioj kaj individuoj, kiuj interesiĝas pri tiuj aŭ rilataj temoj kaj volas kontribui, estas invitataj sin turni al la organizanto (la estrarano pri faka kaj scienca agado) por helpi kunmeti la diskutplanon.

Aldone okazos la Faka Forumo, dum kiu fakaj asocioj havos la podion por prezenti sian sperton, metodojn kaj konsilojn por faka agado per Esperanto. La kontribuantoj povos prezenti la praktikan aplikon de Esperanto en diversaj fakoj. Oni traktos ankaŭ la fakan agadon dum la kongreso, kiel kunvenoj de fakaj asocioj, la Faka Budo, la dezirata formo de la Faka Forumo kaj la Terminologia Forumo.

Amri Wandel

Kongresa Komuniko 3

91-a Universala Kongreso de Esperanto
Florenco, Italio, 29 julio — 5 aŭgusto 2006

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: www.uea.org/kongresoj/uk﹍2006.html.

Loĝigo:

Post la apero de la Dua Bulteno LKK sukcesis rezervi lokojn en kelkaj malmultekostaj loĝejoj: Ostello Della Gioventù Villa Camerata kun lokoj en plurlitaj ĉambroj (EUR 17,50) kaj tendumejo (EUR 14,00 kaj EUR 17,00); Ostello Gallo D’Oro kun lokoj en 2- kaj 3-litaj ĉambroj (EUR 32,00) kaj 4- ĝis 6-homaj ĉambroj (EUR 29,00); kaj Hotel Savonarola (loko en dulita ĉambro EUR 32,00). Informoj kaj rezervado ĉe LKK-anino Cristina de Giorgi: c...@sirius.pisa.it; letere: Via Filippi 22, Caprona, IT-56010 Vicopisano (PI), Italio. Ankaŭ en la retpaĝo de LKK http://www.ukflorenco2006.it/unikodo/gastigado/logxado troviĝas detaloj de la supraj ofertoj. Necesas urĝe mendi, ĉar la lokoj estas tre limigitaj!

Mendado:

Meze de aprilo restis ankoraŭ relative malmulte da liberaj lokoj en hoteloj kaj studenta loĝejo. Uzo de la reta mendilo ĉe http://www.uea.org/kongresoj/ukmendilo.html estas la plej rapida kaj sekura maniero mendi. Por uzi ĝin necesas tajpi siajn kongresnumeron, UEA-kodon kaj la retadreson registritan ĉe UEA. Kongresano, kiu volas mendi rete, sed kies retadreso ne estas konata al la Centra Oficejo, sendu retmesaĝon al k...@co.uea.org kun la peto registri sian (novan) retadreson.

Kiam oni uzas la retan mendilon por aldoni aŭ ŝanĝi jam faritajn mendojn, oni nepre ripetu la tutan mendon ĉar ĉiufoje, kiam oni aliras la retmendilon, la antaŭaj mendoj nuliĝas! En kazo de dubo oni kontaktu la Kongresan Fakon ĉe k...@co.uea.org.

Esperantologia Konferenco

La temo de la Esperantologia Konferenco estos “Esperantologio kaj Interreto”. Bonvenaj kontribuaĵoj pri scienca pritraktado de Esperanto en la Interreto kaj pri la Interreto kiel helpilo por pri esperantologoj. Oni aparte kuraĝigas junajn esperantologojn kontribui al la programo. La Konferencon organizas Bertilo Wennergren, al kiu interesitoj bv. anonci sin retpoŝte: b...@gmail.com.

Faka Forumo

Fakaj asocioj povos denove prezenti siajn spertojn, metodojn kaj konsilojn pri faka agado per Esperanto. Reprezentantoj de fakaj asocioj bv. rezervi lokon en la Forumo ĉe la estrarano pri faka kaj scienca agado, prof. Amri Wandel: a...@vms.huji.ac.il.

Strategia Forumo

En la 91-a UK okazos por la 9-a fojo la Strategia Forumo de la Esperanto-Movado kun la temo “Esperanto en la scienco”. Apartan lokon en ĝia programo oni dediĉos al Internacia Scienca Asocio Esperantista, kiu ĉi-jare festas sian 100-jariĝon. Ĉiuj, kiuj volas prezenti kontribuaĵon pri progresigo de Esperanto en sciencaj medioj, bv. antaŭanonciĝi ĉe prof. Amri Wandel: a...@vms.huji.ac.il.

Aliĝoj

Ĝis la 14-a de aprilo estis registritaj 1853 aliĝoj el 60 landoj. La Florenca UK superas per 70 la nombron de aliĝoj al la Vilna UK je la sama dato pasintjare. La landoj kun plej multe da aliĝintoj estas Francio (275), Italio (235), Japanio (162), Germanio (151), Pollando (119), Rusio (69), Belgio (64), Brazilo (55), Hispanio (52), Britio kaj Nederlando (po 42), Litovio (38), Ĉeĥio kaj Svedio (po 37), Usono (36), Danio (35).

Labora Estrarkunsido en Roterdamo

La Estraro de UEA havis tre intensan laborkunsidon en Roterdamo en la semajnfino de la 31-a de marto ĝis la 2-a de aprilo. Ĉiuj sep estraranoj kaj la observantoj de TEJO kaj ILEI partoprenis en la kunsido, kiu diference de la antaŭaj Roterdamaj kunsidoj de la pasintaj 20 jaroj okazis ne en ĉambro Zamenhof, sed en ĉambro Kanado, kie nun ankoraŭ troviĝas Biblioteko Hector Hodler.

La ĝisnuna konferenceja ĉambro Zamenhof estas intertempe rekonstruita kaj post la baldaŭa instalo de ŝrankoj la biblioteko translokiĝos tien. Ĉambro Kanado estos kunigita kun la apuda Aŭstralio por formi novan, divideblan konferencejon, kiu krom por kunsidoj donos lokon ankaŭ por diversaj klerigaj aranĝoj. Ke post longa planado la rekonstruado en la oficeja domo komencis realiĝi, la estraranoj konstatis kun evidenta ĝojo.

Kialoj por kontento ne mankis ankaŭ en la kunsido mem. Precipe ĝojiga estas la evoluo de la membraro, kiu pasintjare kreskis por la tria sinsekva jaro. UEA havis 6107 individuajn membrojn, kio superis per 251 la nombron en 2004. La aligitaj membroj nombris 12 253, kun kresko de 105. Apartan laŭdon ricevis TEJO pro la rimarkinda plimultiĝo de junaj membroj. Parte pro la kreskintaj kotiz-enspezoj, sed ankaŭ pro aliaj faktoroj lige kun celkonscia mastrumado, la resanigo de la Asocia ekonomio donis pli bonajn fruktojn ol oni antaŭvidis ĉe buĝetado. La spezokonto de 2005 ne jam definitiviĝis, sed certas, ke pasintjare la negativa saldo restis sub 15 000 eŭroj. La buĝeto atendis, ke la elspezoj superus la enspezojn per 37 000 eŭroj. Por la nuna jaro la buĝeto, aprobita en Vilno, antaŭvidas minuson de 8 750 eŭroj, dum por 2007 la Estraro proponas al la Komitato buĝeton kun negativa saldo de 5 000 eŭroj. En buĝeto kun sumaj elspezoj de 45 3000 eŭroj tio praktike jam signifas ekvilibron.

Multe da tempo oni dediĉis al la preparoj de la 91-a UK en Florenco. La Konstanta Kongresa Sekretario povis raporti, ke malgraŭ nekutime grandaj malfacilaĵoj, precipe por trovi malpli kostajn loĝeblojn en tiu turisme furora urbo kun ĝenerale alta preznivelo, la organizado progresas laŭplane. La aliĝado progresas bone: dum la kunsido estis registrita jam la 1700-a kongresano, kio signifas, ke post Pekino kaj Vilno, ankaŭ en Florenco kunvenos UK kun pli ol 2000 aliĝintoj. Kvankam la programo ankoraŭ ne estas preta, unu novaĵo en ĝi jam estas certa, nome Movada Foiro lige kun Interkona Vespero, en kiu ĉiaspecaj asocioj kaj movadaj instancoj povos prezenti sian agadon. Apud la prelegoj de Internacia Kongresa Universitato okazos ankaŭ tri kursoj de AIS.

Ĝenerale malmultaj decidoj de la kunsido povas jam esti raportataj. Kelkajn oni publikigos nur en la UK kaj multaj aliaj ankoraŭ ne estis maturaj por decido, sed ili povos esti deciditaj nur pli poste, aŭ la decidojn faros la Komitato. Al la kompetento de la Komitato apartenas i.a. decido pri aliĝoj de landaj asocioj kaj kontraktoj kun fakaj asocioj. En ambaŭ kategorioj la Komitato ricevos almenaŭ po unu peton.

En la diskutoj leviĝis ankaŭ kelkaj ideoj pri la festado de la 100-jara jubileo de Universala Esperanto-Asocio en 2008. Kvankam formala decido ne estas farita, la nuna hejmurbo de UEA, Roterdamo, plej verŝajne tiam gastigos la UK. Oni esploros la eblecojn de taŭga aranĝo en la naskiĝurbo de la Asocio, Ĝenevo, laŭ la modelo el 1998, kiam la 90-jariĝon de UEA oni festis per komuna seminario kun la tiea Oficejo de la Alta Komisiito de UN pri Homaj Rajtoj. Parto de la preparoj por la jubileo estos ankaŭ baldaŭa relanĉo de la kampanjo por kandidatigi UEA por la Nobel-pacpremio.

Osmo Buller

Esperantologia Konferenco en UK 2006

La Esperantologia Konferenco de la ĉi-jara Universala Kongreso en Florenco (29 jul - 05 aŭg) havos kiel temon “Esperantologio kaj la Interreto”. Bonvenaj estos kontribuoj pri scienca pritraktado de Esperanto en la Interreto kaj pri la Interreto kiel helpilo por esperantologoj. Aparte kuraĝigataj estos kontribuoj de junaj esperantologoj. La Konferencon organizas ĉi-jare Bertilo Wennergren.

ESF (Esperantic Studies Foundation), kiu subtenas la Konferencon, planas aperigi la referaĵojn en sia TTT-ejo kaj eble ankaŭ en presita formo. La referaĵoj tial prefere enhavu angla-lingvan resumon.

Interesatoj bonvolu anonci sin ĉe Bertilo Wennergren, retpoŝte: b...@gmail.com.

Bertilo Wennergren

Forumo

Ĉu esperantistoj volas esperi aŭ venki?

Mi partoprenas de nur unu jaro la “movadon”, sed mi pli kaj pli kredas, ke granda parto de la esperantistoj ne volas “venki”, t.e. ne vere volas ke ilia kara lingvo reale iĝu lingvo internacia, sed nur volas esperi, ke ĝi venku.

Kiam Zamenhof sin nomis D-ro Esperanto, estis tiutempe tute nature: li ne sciis, ĉu aliaj homoj bonvolos uzi lian lingvon! Li tiuvoje ankaŭ esperis alvenon de tutmonda paco kaj frateco, kaj tio fakte ankoraŭ estas esperinda. Sed Esperanto iĝis kaj restis la nomo de la lingvo, kaj eble tial ĝi subkonscie iĝis iom post iom emo de homoj, kiuj ŝatas vivi en espero, sed ne en realo.

Fakte, la realo mem estas tre timiga, speciale kiam tiu realo — la realiĝo de la “fina venko” — koncernas la tutan mondon, kaj eĉ pli, eble mondan evoluon, nesimilan, nekonatan, kiu “ekus” se la registaroj de la mondo, aŭ eĉ nur de EU, subite decidus ĉie instrui Esperanton.

Realiĝo estas ĉiam malsama ol tio kion ni imagis. Kontraŭe, revi pri Esperanto kaj Esperanta estonteco estas tre facile, estas trankvila, fidela, ĉiam simila lumo en nia koro. Ni eble ankaŭ timas senreviĝon…

Krome, se Esperanto iĝus ĉies lingvo, ne plu eblus diferencigi esperantistojn kaj ne-esperantistojn, ne plu estus rekoneblaj la samideanoj. Parolante la lingvon kun nekonataj personoj, oni tute ne scius ĉu ili estas karaj samideanoj, aŭ nur devigite lernis la lingvon: estus la fino de la spirito esperantista. Timige, bedaŭrinde!

Esperanto estas kvazaŭ nia bebo. Ni flegas, prizorgas ĝin, ni havas grandajn esperojn pri ĝi, ni vivas kun ĝi, eble multjare, eble tutvive; tiu interrilato ne nepre ŝanĝiĝas, estas kiel fidela amikeco, kiu ne aliiĝas. Male de reala infano, rapide kreskanta, fine foriranta, Esperanto estas escepte rara, altpreza bebo, restante promesplena infano. Eĉ pli ekzakte: estas nenaskita bebo, eterne naskiĝonta, afable reviganta siajn gepatrojn pri si. Gepatroj do preparas ĉion por la nasko, eterne preparas, revas pri ĝi, antaŭĝojas pri ĝia alveno. Estas vera paradizo. Sed ne temas pri surtera vivo.

Sed reale, Esperanto tamen vivas kaj ĉiuhore venkas! Kvankam ankoraŭ ne oficialigita, ĝi ĉeestas unuflanke en la menso de pli kaj pli multaj eŭropaj parlamentanoj aŭ aliaj politikuloj, aliflanke en projektoj kaj en laboro de homoj, inter kiuj povus esti kelkaj mondkomercistoj, kiuj vidas en ĝi novan vojon por atingi konsumantojn de pli kaj pli da nacioj. Ĝi ekzistas ankaŭ en la menso de pragmatistoj, laŭ kiuj baldaŭ plimultiĝos la okazoj — ne plu senpage laŭ Esperanta principo! — instrui la lingvon ĉu fiere kaj oficiale al la granda Eŭropo, ĉu — sekve — al “kapitalistoj” flarantaj en ĝi novan profiton. Ankaŭ en, ĉu profitema, ĉu neprofitema komputila kaj reta mondo, multaj paĝaroj kaj programoj nun estas tradukitaj/ataj en Esperanton. La TTT-etoso tre similas la Esperantan etoson: libera, tutmonda. Ĉefe per ĝi trairas kaj evoluas nun eble memstara kaj multspeca Esperanto-agado, intime ligita al la evoluo de la Interreto. Ĉefe kun la senpaga, humana, humanisma, “alternmondisma” parto de la Reto. Sed kiu parto de la Reto venkos? Kaj kiu Esperanto? Ĉu, ekzemple, Esperanto nur eŭropa? “Fortreso” eŭropa, ne plu serĉanta mondan demokration?

Se ni ne atentas la nunan adoleskan realon de nia infano, tro malfrue vekiĝonte ni eble ne rekonos ĝin. Ekzemple, en la tago kiam Esperanto reale estos la lingvo de Eŭropo, kien malaperos ĝia tutmonda spirito kaj la espero de la “tria mondo”? En la tago, kiam ĉio en la Interreto estos tradukita en nian lingvon kaj ĝi estos la lingvo de la tutmonda komerco kaj komunikado, kien foriros la spirito esperantista? Kiom amara estos la venko, kiu ne estos esperantista?

Esperantistoj grandparte estas homoj tre bonkoraj, kiuj kore deziras ke ĉesu militoj, mizero, maljusteco… Sed la venkinta, t.e. ĉies-Esperanto, en ĉi tiu mon-dependa mondo, eble alportos la venkon ne de bonkoraj homoj, sed de homoj strebantaj al riĉo kaj povo. Ni revas, dum la ŝtelistoj de la mondo, kiuj celas regi ĉion kaj el ĉio fari monon, nepre ŝtelos ankaŭ Esperanton!

(Mallongigita)

Hélène Ménissier

Esperanto — ĉu identigilo monda, eŭropa, aŭ ambaŭ?

Kial demandi sin pri io, kio ja memkompreneblas? Nu, ŝajnas, ke lastatempe tiu demando ĉiam pli aktualiĝas: Eŭropa Esperanto-Unio intense preparas sin por proponi al Eŭropa Komisiono de EU Esperanton ne kiel komunan komunikadan lingvon inter eŭropaj popoloj, sed kiel eŭropidentigan lingvon, do lingvon, kiu kreos la eŭropan identecon ĉe la gecivitanoj de EU.

Tiu antaŭ nelonge kaj neatendite pridecidita sinteno de la estraro de la ĉefa organizaĵo de eŭropaj esperantistoj estas, almenaŭ por mi, unuaranga surprizo, por ne diri ŝoko. Ĝis nun esperantistoj paroladis: Eŭropa Unio, ni proponas solvon de via lingvokomunikada problemo. Ĝi nomiĝas Esperanto, neŭtrala lingvo, kiu apartenas al neniu popolo, sed estas kiel eble plej taŭga por internacia interkomunikado. Ĉar nenacia, tiu lingvo tute eliminus la nunan praktikan malegalrajtecon de la eŭropaj lingvoj. Ĝi estas facile lernebla. Ĝi ebligus la plej efikan kaj malmultekostan komunikadon inter la eŭropaj popoloj. Ĝi estas ankaŭ ideala lernfaciliga (propedeŭtika) lingvo, relajsa lingvo en tradukado… Ekde nun, ŝajnas, la propono de la eŭropaj esperantistoj estos argumentata jene: Ni vidas, ke EU urĝe bezonas identigilon, kiu kreos eŭropan identecon ĉe la civitanoj de EU. Tiukaze, la plej efika identigilo estus komuna lingvo. Gravas, ke tiu lingvo ne estu nacia lingvo, ĝi devas esti neŭtrala. Ni proponas al vi solvon. Ĝi nomiĝas Esperanto ktp, ktp. Laŭ mi, tia maniero proponi Esperanton al nur parto de la mondo estas maltaŭga, verŝajne ankaŭ danĝera je la ŝanco de Esperanto iam iĝi ĝenerale akceptita internacia lingvo por la tuta mondo. Estas multaj esperantistoj kiuj dividas tiun opinion, estas tamen miasente malpli multaj, kiuj defendus la sintenon de EEU. Por pli klare konscii pri la graveco de la problemo, mi invitas vin sekvi min tra kelkaj demandoj.

Unua demando: Ĉu anoj de iu nacia, federacia aŭ konfederacia ŝtato nepre bezonas komunan lingvon por povi identiĝi kun sia komunumo? Estas multaj ŝtatoj, kie la komuna lingvo estas identiga (Francio, Ĉinio, Etiopio, Indonezio, Rusio, Mongolio, Turkio k.a.), sed estas nombreblaj almenaŭ 118 ŝtatoj, kies civitanoj ne povas uzi sian komunan lingvon kiel identigilon. Kiu povas imagi, ekzemple, ke (komuna aŭ almenaŭ oficiala) lingvo estus identigilo por svisoj (germana, franca, itala kaj romanĉa), mozambikanoj (portugala), kanadanoj (angla kaj franca), kolumbianoj (hispana), belgoj (franca kaj flandra), niĝerianoj (angla), aŭstralianoj (angla), brazilanoj (portugala), baratanoj (angla, hinda kaj 15 regionaj lingvoj)? Malgraŭ tio, ĉiuj menciitaj nacianoj ja havas sian ŝtatan identecon. Konklude, la respondo al la demando estas: Ne nepre bezonas. Eĉ pli, evidentas, ke la identeco plimultkaze ne baziĝas sur la lingvo.

Dua demando: Ĉu Esperanto jam nun estas identigilo por iuj kaj, jeskaze, identigilo de kia aparteneco? Certe. Per Esperanto esperantistoj apartenas al Esperantujo. Kaj Esperantujo estas monda afero (ĉar ekzemple neniu japana esperantisto povas ekskludi iun eŭropan aŭ afrikan esperantiston el ĝi kaj inverse). Estas tutmonda komunumo apriore. Ĉu do eŭropa Esperantujo ne eblas? Mense konstruita ĝi eblas, sed en la vero neniel. Jugoslavio estas interesa ekzemplo por tiaj kazoj: du federalaj respublikoj kune fondis novan federalan ŝtaton kiun ili volis nomi “Jugoslavio” por sole, sen la aliaj kvar disiĝintaj respublikoj, ĝui la tutan por ili utilan heredaĵon de la disfalinta Jugoslavio. Ili ne sukcesis — nun ilia komuna ŝtato finfine nomiĝas Serbio kaj Montenegro.

Tria demando: Kio okazus, se, ni supozu, en la jaro 2010 EU akceptus tian proponon de EEU kaj ekmasonus eŭropunian identecon sur la komuna lingvo Esperanto? Ekde la ekscio, ke tia propono estis donita al EU, multaj eŭropaj kaj precipe neeŭropaj esperantistoj protestus aŭ almenaŭ publike ekindignus pro tio. Ankoraŭ pli multaj indignus silente. Okazus kabeiĝoj. La kohereco de la tutmonda movado ekmalfortiĝus. Kial? Ĉar la eŭropaj esperantistoj per tia propono signalus al la neeŭropaj, ke Esperanto estas eŭropa lingvo, lingvo kiu apartenas al Eŭropo. Pli malfrue, kiam la propono estos akceptita de EU, la lingvo vaste laŭdata de ĉiuj pro sia eŭropeco kaj la tuta eŭropa esperantistaro maksimume engaĝita en la edukado de Esperantaj instruistoj, tradukistoj kaj interpretistoj, produktado de instruiloj, instruado de la loĝantaro pri Esperanto, verkado kaj eldonado de Esperantaj literaturaj verkoj kaj vortaroj, starigo de Esperantaj fakaj terminaroj, esperantigo de la eŭropunia leĝaro kaj sennombraj aliaj farendaĵoj, la esperantistoj en EU havos nek tempon nek energion por vigle kunlabori kun neeŭropaj esperantistoj. Tiuj sentos sin forpuŝitaj. Ilia agado plu malvigliĝos.

Tamen, post dek aŭ dek kvin jaroj, kiam la tuta EU-civitanaro estos jam esperantigita, esperantistoj en la nuna senco ne plu ekzistos. Eŭropa Unio dissendados milojn da Esperantaj instruistoj en neeŭropan mondon por, ni supozu, helpi disvastigi Esperanton en ĝi. Sed jen surprizo: en ĉiuj neeŭropaj landoj ili renkontos dekmilojn da denaskaj usonanoj, aŭstralianoj, novzelandanoj kaj kelkajn britojn instruantajn la anglan. Niaj bravaj eŭropanoj provos instrui homojn pri Esperanto, asertante, ke tiu lingvo ne estas imperiisma kiel la angla, ke ĝi estas lernebla en dekono da instruhoroj, bezonataj por ellerno de la angla, ktp. La lokaj homoj respondos: Ne parolu stultaĵojn!! Ni konas vin. Vi venis rekolonii nin, ĉi-foje per via nova lingvo. Ne, dankon! Cetere, vi povis vidi mem: vi venis tro malfrue.

Kvara demando: Ĉu la plej gravaj apogiloj de la nuna eŭropa Esperanta movado kiel la Konkluda dokumento de la Kvara Nitobe-Simpozio, la Studaĵo Grin, la publikaĵoj de Robert Phillipson, la ŝlosilaj dokumentoj de UEA kaj la movada politiko de UEA subtenas la komence menciitan sintenon de EEU? Mi detale tralegis ĉiujn tiujn dokumentojn, sed mi trovis nenion, kio subtenus ĝin.

Kvina demando: Ĉu la esperantistoj, kiuj intencas proponi Esperanton kiel eŭropunian identigilon vere kredas je la argumento de eŭropunia identigeco de Esperanto? Jes, ili kredas. Mi scias tion el aŭtentika skriba fonto.

Estus malprave insinui al mi, ke mi skribis la supron malice. Tute ne. Mi konas la ĉefajn propagandantojn de tiu nova movadpolitiko, kaj povas diri, ke ili estas mirindaj personoj, kiujn mi profunde respektas pro ilia laboremo kaj sinoferemo en la antaŭenigado de la Esperanta afero. Mi estas en tre bonaj personaj rilatoj kun kelkaj el ili kaj mi esperas riĉigi tiujn niajn rilatojn ankaŭ per tiu ĉi artikolo. Do, kial mi verkis la artikolon, kion mi volis diri? Sincere dirite: pro granda timo. Timo de perdo. Perdo de Esperanto. Esperanto, kiu kunigas ĉion plej bonan de ĉi tiu mondo.

Karaj gelegantoj, permesu al mi fini la artikolon per vortoj, kiujn eldiris Renato Corsetti en sia reago al la reago de Kimura Goro, en la ĉi-jara januara revuo Esperanto:

…Se temas pri identeco, nun Esperanto estas la lingvo de identeco por tiuj, kiuj volas plibonigi la mondon, kaj alveni al egaleca komunika situacio, ĉu en Eŭropo, ĉu en Azio, ĉu ie ajn en la mondo. Ĉiu alia identeco, kiun oni ligas al ĝi, estas pure persona afero…

Tomaž Longyka

Kontaktoj ĉe Unesko

Dum la lasta jaro, kadre de la scienca agado de UEA, mi renovigis la kontaktojn kun Internacia Asocio de Universitatoj (IAU, www.unesco.org/iau), granda neregistara organizo de Unesko, en kiu membras sescent universitatoj de cent dudek landoj.

Post la estrarkunsido de UEA komence de aprilo, mi vojaĝis al Parizo por rendevuo kun la ĝenerala sekretario de IAU, s-ino Eva Egron-Polack. Mi vizitis Uneskon kune kun François Lo Jacomo, reprezentanto de ILEI ĉe Unesko. Dum la renkontiĝo, kiu daŭris unu horon, mi prezentis la du universitatrilatajn instancojn kiuj uzas Esperanton: la Internacia Kongresa Universitato (IKU) kaj Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Por pliaj informoj kaj kiel pruvon de la IKU-agado mi prezentis IKU-librojn de antaŭaj jaroj kaj publikaĵojn de UEA kaj AIS.

Mi sugestis ke IAU inkluzivigu la UK-on kaj aparte la IKU-on en sia reta kalendaro de renkontiĝoj (http://www.unesco.org/iau/other/othermeeting/othermeetingsfull.html), kion s-ino Egron-Polack akceptis. Aldone mi pledis ke IAU akceptu AIS kiel membron, do kiel universitaton. S-ino Egron-Polack diris ke ŝi prezentos eventualan aliĝpeton de AIS antaŭ la IAU-estraro, sed por esti akceptita, AIS devas plenumi la trajtojn de memstara universitato pri kio ŝi ne estas certa.

Aldona renkontiĝo ĉe Unesko estis kun s-ino Aline Bory-Adams, ĉefo de la sekcio por daŭrigebla evoluo, temo kiun UEA elektis por la UK en Florenco.

Necesis unue klarigi kio estas UEA kaj Esperanto. Mi donis al ŝi dokumentujon kun la revuo Esperanto, plurajn dokumentojn de UEA kaj leteron verkitan speciale por klarigi al ili niajn celojn rilate la kongrestemon. Ŝi akceptis nian peton ke ili sendu oficialan saluton por la inaŭguro de la UK. Ŝi ankaŭ donis al UEA dosieron kun materialo pri la UNO-jardeko pri daŭrigebla evoluo.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Kun François Lo Jacomo ĉe Unesko

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe la IAU-sekretariino Eva Egron-Polack

Recenzoj

Cherpillod kompleta: etimologia nomaro

Etimologia vortaro de la propraj nomoj. André Cherpillod. Roterdamo: UEA, 2005. X+227p. 21cm. ISBN 9290170891. Prezo: € 19,50

André Cherpillod verkis multegajn esperantologiajn librojn. Eble li estas plej konata kiel la aŭtoro de Konciza etimologia vortaro (2003), frukto de 30-jaraj esploroj. Tiu vortaro tamen reprezentis nur duonon de lia laboro; ĝi nun estas kompletigita per eldono de analoga vortaro de propraj nomoj. Tiun koncepton Cherpillod interpretas en plej vasta maniero: temas ne nur pri geografiaj kaj personaj nomoj, sed ankaŭ nomoj de famuloj (Dikenso, Vagnero), kaj konataj esperantistoj (Ĉe, Privat), kaj krome de dinastioj, religioj, famaj konstruaĵoj, monatoj kaj festoj, bildstriaj figuroj, planlingvoj… Neniam en mia 80-jara vivo mi vidis etimologian verkon kun tia enverguro. La sumo de ĉiuj kapvortoj estas laŭ la aŭtoro 4 313. Ili aperas en du kategorioj: formoj esperantigitaj laŭ PIV (plej multaj) kaj kursive skribitaj neasimilitaj formoj. La ordo estas strikte alfabeta (laŭ radikoj), tamen ne centprocente: ekzemple la ĉefurboj de usonaj ŝtatoj aperas sub la nomo de la respektiva ŝtato: Austin kaj Dallas troviĝas sub Teksaso.

La etimoj estas donitaj plej koncize; Cherpillod estas majstro de unulinia informado. Bedaŭrinde (laŭ mi) li citas ĉiujn etimojn per aŭtoktona skribo; tio reduktas la uzeblecon por la interesita publiko. Certe, li ankaŭ transskribas la plej multajn per latina alfabeto — sed esceptas la grekajn kaj la rusajn: tiujn alfabetojn la uzanto devas esti lerninta. Kiel ajn justa kaj eleganta estu tiu sistemo, ĝi ne estas la plej konvena por informserĉantaj esperantistoj. Oni neniam trotaksu la sciojn de la legantaro.

Alia nenecesaĵo estas la ofta citado de la koncerna vorto en ege multaj lingvoj; tio funkcias kiel ekspozicio de la ampleksa sciado de la aŭtoro. Kiel interese estas legi la nomon Johano en 25 lingvoj? Aŭ la respondaj formoj de Kopenhago en la persa, hebrea, hungara? La etimologiaj informoj riskas droni en tiu multlingveco. Aparte mislokitaj estas la volapükaj (!) nomoj de tre multaj landoj. Eĉ ne temas pri la formoj de Schleyer mem sed de la “reformita” versio de De Jong. Schleyer ne skribis Portugän sed Bodugän, ne Fransän sed Flentän. Tiuj neuzitaj kaj neuzataj formoj estas nepre forĵetendaj en eventuala dua eldono.

La etimoj mem estas tre koncize prezentataj. La aŭtoro konstatas (p. VIII) ke ofte estas tre malfacile ekscii kiuj hipotezoj estas valoraj kaj kiuj estas fantaziaj. En tre multaj okazoj ni trovas tiun signon kiu estas specialaĵo de Cherpillod: ĝi konsistas el sago trastrekita per demandosigno kaj indikas dubon. Aliokaze certa etimo estas donata, sekvate de la frazo: “Alia hipotezo:…”. Ĉe Berno oni eĉ povas elekti inter tri hipotezoj. Ĉio tio estas normala kaj tute ne kritikinda. Oni tamen devas esperi ke la aŭtoro, kie tiaj rezervoj ne estas faritaj, konsideras la donitan etimon valida.

La aŭtoro ne ĝenerale elmetas siajn proprajn opiniojn rilate lingvajn demandojn. Escepto estas la landnomoj, kie li plurloke pledas por plej eble internaciaj formoj. Tial li kritikas Barato (p.28): “Vorto arbitre enkondukita en Esperanton, kvankam ne fundamente Esperanta, ĉar ne internacia”. En virinaj nomoj li konservas finan -o, “kio cetere estas konforma al la Fundamento kaj al la konstanta uzado de Zamenhof” (p. VII).

Estas memkompreneble, ke nura foliumado en tiel ampleksa verko donas agrablan ŝancon pliriĉigi siajn sciojn. Por mi, tio funkciis speciale rilate la familiajn nometimologiojn, kiuj en multaj landoj estas malfacile troveblaj. Kia ĝojo povi konstati la bazajn signifojn de Lapenna (“la plumo”), Auld (“olda”), Lanti (“la anti-ulo”), Waringhien (“la hejmprotektanto”)! Aŭ trovi ke la nomoj de kaj Cherpillod kaj Grabowski radikas en vortoj signifantaj “karpenon”!

Rilate la neesperantistajn familinomojn, tiu de Umberto Eco plej surprizegis min: akronimo de la latina ex coelis oblatus “el la ĉielo donita” (lia avo estis sengepatra trovita infano).

Krom sia propra tasko, tiu ĉi enorma ekspozicio de Esperantaj propraj nomoj donas bonan eblon serioze studi la diversajn esperantigojn de PIV unuflanke kaj multaj aliaj fontoj uzitaj de Cherpillod aliflanke; tian eblecon ni ĝis nun ne havis.

La aŭtoro petas pri atentigoj rilate mankojn aŭ malĝustaĵojn. Mi notis kelkajn, kiuj koncernas miajn interesosferojn (la latina/greka kaj la nordia): Ĉe Epidaŭro: la latina formo estas Epidaurus; -um estas alia urbo (en Dalmatio). — Ĉe Erasmo: la greka adjektivo erásmos ne ekzistas; estu erásmios. — Ĉe Gotlando: ne enmiksu tie ĉi ostrogotoj “brilaj” kaj visigotoj “saĝaj”. En Svedio troviĝas vestrogotoj kaj ostrogotoj, tutsimple signifantaj “okcident-” respektive “orient-”. — Ĉe Gustavo: la agnoskita etimologio estas *göt-stav “bastono (=apogo) de la gotoj”. — Ĉe Elsinoro: Sv Helsingör . — Ĉe Juvenalo: lat. juvena ne ekzistas. Sufiĉas juvenis. — Ĉe Lineo: Io estas erara ĉi tie. Carl Ingemarsson estas, se mi ne eraras, lia avo, ne li mem. — Ĉe Moseo: Sv Moses. — Ĉe Norvegio: Mankas la novnorvega formo Noreg, ankaŭ ĝi oficiala. — Ĉe Olimpikoj: grek. Olympiakoí.

Eble etimologio de nomoj, kun ties homaj kunligoj, havas eblecon kapti la intereson de granda legantaro. Ni esperu, ke la esperantistoj grandnombre trovos tiun ĉi unikan verkon kaj daŭre uzos ĝin, tiel riĉigante sin mem kaj konstatante la universalecon de nia lingvo: la nomaro absolute ne estas eŭrocentra, sed tutmonda!

Ebbe Vilborg

Interesa verko por klera esperantisto

Hillel la saĝulo. Lia vivo. Lia Instruo. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2005. 35p. 21cm. ISBN 2906134678. Prezo: € 4,50

La esperantistoj konas la nomon Hillel pro la Zamenhofa projekto Hilelismo, kiu poste evoluis en Homaranismon (Hilelismo estas ponto inter la judoj, dum Homaranismo estas ponto inter la homoj). Tiu ĉi modesta, sed tre erudicia kajero estas grava elpaŝo, ĉar por Zamenhof la afero Esperanta estis nur parto de la ideo pri unuiĝo de la homaro.

Laŭ la Talmudo, iam venis ne-judo al Hillel la saĝulo, por ke ĉi-lasta konvertu lin, kondiĉe se Hillel instruos al li la tutan Leĝon, dum li staros sur unu piedo. Hillel diris al li: “Kio estas malagrabla al vi, tion ne faru al via proksimulo. Jen la tuta Leĝo”. La rakonteto resumas tiun instruon de Hillel, kiu penetris la Hilelismon, sed la kajero ofertas pli larĝan horizonton (fojfoje iom for de la temo): legeblas pli ĝenerale pri la doktrino de Hillel, klarigoj pri niaj fontoj pri Hillel, detaligo pri la Babilona medio de Hillel, eĉ komparo inter Hillel kaj Jesuo, kiuj eble konis unu la alian. Krome pri la posteularo de Hillel, kaj pri la Zamenhofa Hilelismo, verko ne tre konata, kies sola postrestinta originala ekzemplero troviĝas nun en la Nacia Biblioteko en Jerusalemo.

La klera esperantisto certe trovos la verkon interesa. Al la ĝenerala eleganteco de la teksto (kvankam ne de la ekstera aspekto) kontribuas la fakto, ke ĉiujn hebreajn vortojn akompanas ne nur Esperanta traduko, sed preciza fonetika-semida transskribo.

Doron Modan

Farita profesie — kaj enhave kaj aspekte

Simpozio pri interkultura komunikado / Symposium on Communication Across Cultural Boundaries. Red. C. Kiselman. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2005. 157p. 21cm. Prezo: € 15,00

Kiel recenzi ĉi tian buntan kompilaĵon de dek same recenzindaj prelegotekstoj sen postuli tro da spaco? Elekti kelkajn signifus nejuste preterlasi aliajn. Mia drasta solvo estas privilegii unu kaj prisilenti la tutan reston. Pli ekvilibra malatento ne eblus.

Tuj unuavide allogis min la sola kontribuo de neesperantisto (krom la enkonduko), la anglalingva referaĵo Kio faras lingvon malfacila? La Esperanto-kazo fare de Lars-Gunnar Andersson. La aŭtoro starigas al si la teorie interesan demandon, ĉu Esperanto, se inventata hodiaŭ, rezultus alia ol tiu, kiun vi nun legas, dank’ al la progresoj atingitaj en la lingvistiko post 1887 kaj disponeblaj al nuntempa lingvokreanto. Estas bedaŭrinde, ke ĉi-kadre Andersson ne mencias Valter Tauli, kiu jam antaŭ kvardek jaroj kaj ĝuste en Svedio serioze okupiĝis pri la problemo de lingvokreado el lingvoteoria perspektivo. Nomante la fenomenon lingvokreado maloftaĵo, la aŭtoro denove montras sin ne tute bone informita. Estas fakto, ke ekzistas ununura plene sociiĝinta planlingvo, Esperanto, sed da lingvoprojektoj naskiĝis centoj kaj da iom ekflorintaj duonlingvoj estis kaj estas pluraj. Andersson ekzamenas la lernofacilon de Esperanto laŭ la kriterioj de ĝia struktura konsisto, ĝia proksimeco al aliaj lingvoj, la leksiko, la uz-reguloj (kie li traktas la aplikeblon al Esperanto de kelketaj aspektoj de la pragmatiko) kaj la soninventaro. La tezo de la aŭtoro, ke la vorttrezoro de lingvo prezentas ĝian plej grandan obstaklon al fremda lernanto, estas pridubebla aŭ almenaŭ preciziginda. En la kampo de la interkultura uzo de Esperanto mi ne konsentas kun la konjekto de Andersson, ke Esperanto, kreita kun la specifa celo simpligi la komunikadon inter diverslingvaj grupoj, estas verŝajne pli facila ol aliaj lingvoj (kiuj, laŭ li, estas verŝajne pli facila ol aliaj lingvoj devas esti kapablaj vortumi sociajn distingojn). Simpligi la komunikadon ja ne signifas nuligi sociajn distingojn, kiel ŝajnas sugesti la aŭtoro. Se oni volas uzi Esperanton kiel kompletan interkulturan lingvon, ĝi devas ebligi al siaj uzantoj la ellaboron de tiu detala pragmatika instrumentaro, kiun la uzantoj sentas bezonata. Tio, ke la regula strukturo de la lingvo helpas en la plenumo de tiu tasko, estas alia afero.

Andersson opinias Esperanton neoptimuma laŭ la kriterio de sintezeco, t.e. li juĝas la lingvon tro kunmetema aŭ morfemakumula, se kompari ĝin kun aliaj tipaj kontaktlingvoj. Multaj vort-izolaj piĝinaj kaj kreolaj lingvoj, kaj ankaŭ la plej disvastiĝinta nacia kontaktlingvo, la angla, ŝajnas pravigi lin. Kombinante la skizajn ideojn de Andersson kun la detale ellaboritaj kriterioj pri ekonomio de la supre menciita Tauli, oni estus efektive tentata indiki kelkajn areojn ene de Esperanto, kie iom malpli peza fleksio estus sendanĝere enkondukebla. Sed, dum regas la Fundamento, tiaj pensoj prave restu herezaj.

Jen kiom instruas kaj pensigas referaĵo de ne-esperantista kaj ne ĉiukampe bone informita lingvisto. La aliaj tekstoj estas de Allén (anglalingva enkonduko) kaj de Blanke, Corsetti, Dasgupta, Koutny, Lindstedt, Rössler, Tišljar kaj Tonkin, ĉiuj en Esperanto, redaktitaj de Christer Kiselman, kiu pro tio meritas varman gratulon.

La libro estas profesie farita, tiel enhave kiel aspekte. Se vi volas, la sola kritikindaĵo estas la fakto, ke kelkaj referaĵoj malhavas literaturajn fontojn aŭ referencojn kaj ke mankas biografietoj de la kontribuintoj.

Wim Jansen

Unu aŭtoro, du diskoj, iom da frando

Duone. Thierry Faverial. Perigueux: La aŭtoro, 2001. 43min KD. Prezo: € 16,50; Ŝosoj de l’ utopi’, La. Thierry Faverial. Perigueux: La aŭtoro, 2004. 56min. KD. Prezo : € 15,90

Ĉiujn muzikaĵojn komponis la kantisto.

En Duone, Faverial verkis tri tekstojn, unu — Paradizo de l’ revo — estas traduko de poemo de franca poeto Jean Richepin (1849-1926) far Roger Bernard kaj la ses aliajn verkis Marcel Redoulez (kun C. Pomirol por Uliso). En La ŝosoj de l’ utopi’ Faverial verkis naŭ el la dek tekstoj; la dekan, La fia besto, verkis Roel Haveman.

Ĉiuj instrumentoj, krom gitaro kaj basgitaro en kelkaj kanzonoj de C. Candeau, la sonregistrado kaj sonmiksado estas de Faverial. La muziko iras de slovoj al roko, tra bosanovo kaj pasodoblo. La voĉo estas firma, varma, agrabla.

Tri el la kanzonoj de Marcel Redoulez (por la tekstoj) ni jam konas per la KD de La Kompanoj Survoje. Nekontesteble la plej forta estas Jes ni solidaru, kiu rakontas rasisman scenon en pramo, kie graveda negrino devas lasi sian sidlokon al “vir’ kun kravato”; sed reagas la pasaĝeroj: “Tuj ankaŭ ni staru! Jes, ni solidaru!” Forta teksto, vigla muziko.

Via korpo estas erotika teksto (kie, ve!, gluteoj iĝas... glutoj!). Kurta kun lanta muziko. Kial do muziki dum kvin minutoj? Atendemo, je balanciĝanta muziko, rakontas la vanan atendon de amsopiranto... ne tiel fidela, ĉar tiu ĉi rapide provas sin konsoli per “Blondulino bela (kiu) pasas nun”; sed vane ĉar “subite jen ĝenanta vir’ — okulfrape li alvenas al ŝi...”. Ĉu rokeca muziko taŭgas por rakonti en La longa vojaĝo la nostalgion de orfo, kiu perdis sian familion pro milito? Mi dubas... Pasodoble ni ekkonas la solecan vivon de La lanternulo.

La fia besto, kontraŭfaŝisma kanzono “Ĝiskrie ŝvelu la protest’ — Ĉar sufokiĝu tiu best’ — Pro ĝi semiĝas akra hat’ — Ĝin pereigu sen kompat’” estus laŭ mi ankoraŭ pli forta kun muziko... malpli forta! Pluraj amkanzonoj: Iluzio “Ĉu mi iam revos pri am’ — de l’ kera dam’ sen melodram’”, Suneto “Ŝi iam svenis — en la aero — sur eta vojo — pro aŭto”, Iom post iom... iom monotona. En La infaneco oni stumblas pro “l’ adolteco” aŭ “la helecon — D’ ektagiĝa lumofluo”... Kaj fine en la naiva Mi petas de l’ mondo “ke ĝi flamiĝu pro amo” oni ve trovas iun “Ĉesu buĉadon”...

Senkonteste Thierry Faverial havas ion por diri, por kanti. Ŝajnas al mi, bedaŭrinde, ke la tuto estas iom tro kabineta, ke la kantisto ne sufiĉe forlasis sian landon, ne konscias, ke gravas kompreni la tekston de kanzono sen legi ĝin... des pli kiam ĉi teksto estas frandinda.

Ĵak Le Puil

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Raymond Schwartz: El “Bagatelo 1943”

Kelkfoje miajn noktojn ĝenas
spirego-bru’ de mastodontoj,
kiuj en mian sonĝon venas
el nekonataj horizontoj.

Senvole mi el dormo glitas
ĝis kruda realec’ de l’ horoj:
ankoraŭ tuta mond’ militas
kaj supre zumas flugmotoroj.

Aergigantoj serĉas larĝon
for de lumgarboj kaj ŝrapnelo
por treni mortgravedan ŝarĝon
ŝtelire al signita celo.

Raymond Schwartz (1894-1973), franco, estis unu el la plej popularaj verkistoj de sia tempo, ĉefe dank’ al siaj facilfluaj versaĵoj, en kiuj eksterordinara lerteco en vortludado servas al humuro brila kaj sprita. Sed ni volas prezenti ĉi tie pli seriozan kaj do malpli konatan flankon de Schwartz, en poemo inspirita al li de la dummilitaj bombardadoj.

Loke — fake — persone

TOGOLANDO: Loka Esperanto klubo UVA kaj Junulara Organizo de Togolandaj Esperantistoj JOTE realigis la 11-an de marto 2006 informtagon, dum kiu 34 gelernantoj de la privata kuirarta lernejo Avenida partoprenis ĉe la marbordo de Avepozo, periferia kvartalo de Lomeo. La programo prezentis Esperanton, de ĝia kreo ĝis penetro en Togolandon kaj agadon de JOTE. La reprezentanto de la klubo UVA Adjé Adjévi klarigis al la partoprenantaro la manifeston de la movado por Esperanto, kiun li distribuis franclingve al ĉiu partoprenanto. Okazis debatoj pri eksterlingvaj temoj kaj lud-konkursoj, kiuj ebligis al la gajnintoj ricevi esperantaĵojn kaj materialojn disponigitajn de Asocio Togolanda por la Familia Bonstato ATBEF de la nacia programo de lukto kontraŭ Aidoso PNLS. Simila renkontiĝo sekvos kun malfermiĝo al liceoj kaj kolegioj de Lomeo, kun invito al ĵurnalistoj por ne rompi la naskiĝantajn rilatojn inter la partoprenintoj, kiujn nun varmigas Esperanto-kurseto sine de Avenida, post oficialaj kurshoroj.

Adjé Adjévi

AŬSTRALIO: La publika universitato “University of New South Wales” (Universitato de Nova Sud-Kimrujo) en Sidnejo, Aŭstralio, lanĉis oficialan kurson pri Instruado de Esperanto. Temas pri moderna kaj prestiĝa publika universitato kaj ĝia Instituto de Lingvoj respondecas pri la instruado de estontaj instruistoj de fremdaj lingvoj. Ĝi jam ofertis diversajn oficialajn kursojn pri instruado de aliaj lingvoj — la angla, japana, indonezia, franca, germana ktp. La kurso por instruado de Esperanto estas nova aldono al la listo. Trapasinte la kurson, la studanto ricevos oficialan profesian kvalifikon, aprobitan kaj agnoskitan de la loka aŭstralia registaro, kiu ebligas instrui tiun lingvon profesie kaj eĉ ricevi registaran financan subtenon por instruado, se disponebla, ekzemple por instrui ĉe etnaj aŭ komunumaj kolegioj, aŭ en la universitatoj de la tria aĝo. La kurso daŭras 6 monatojn, kaj kvankam nur parttempa (du vesperoj ĉiusemajne), ĝi estas profunda kaj inkluzivas temojn kiel lingva teorio, historio, specifaj problemoj de lingva instruado, teknikoj kaj metodologioj de lingva instruado, analizo de la bezonoj kaj problemoj de lingvaj studentoj kaj studgrupoj, elekto de taŭgaj instru-metodo, tekniko kaj materialo, preparo de lecionoj, specifaj trajtoj kaj problemoj pri la instruado de Esperanto kaj aliaj. La kurso havas teorian (100 lecionoj) kaj praktikan partojn: la studanto instruos Esperanton al lernanta grupo dum 6 horoj, kaj je la fino devos verki ne nur lecionan planon, sed plenan koheran kaj profesian kurson de Esperanto. La plejparton de la lecionoj kune partoprenas la studantoj de ĉiuj fremdaj lingvoj, kaj tial, tiuj lecionoj estas instruotaj per la angla lingvo. La lecionoj specife pri Esperanto okazos aparte, ĉe prof. Daniel Kane. La unua klaso komencis fine de aprilo kaj finos en septembro. Esperanto-Federacio de Nova Sud-Kimrujo krome ofertas stipendion por tiu kurso: por tiuj kiuj pretas labori parttempe kiel instruistoj de Esperanto por la federacio, dum almenaŭ du jaroj post la kurso, la Federacio pagas la kurskotizon.

Ĝeneralaj informoj pri la kursoj por instruado de fremdaj lingvoj ĉe University of New South Wales troveblas (anglalingve) ĉe: http://www.lang.unsw.edu.au/teachereducation/index.htm.

Igor de Oliveira Couto
prez. de Aŭstralia Esperanto-Asocio

AŬSTRIO: En la Viena Pedagogia Instituto okazis la 4-an de aprilo 2006 la tuttaga evento “Ĝojplezur’ pri Eŭropo” kun 100 lingvoj, programeroj 45-minutaj pri instruado, politiko kaj simile. Unu el la prelegoj estis “Ĝojplezur’ pri Esperanto”. Parolis ses gelernantoj kaj ties instruisto de la gimnazio en Vieno 15, Diefenbachgasse 19, pri la temoj: Lingvoj en Eŭropo kaj en la mondo; dialektoj; altlingvoj; planlingvoj, ekzemple Volapuko, Ido, Latino, Novial, kaj Interlingua. Sekvis bazaj pri informoj Esperanto.

Walter Klag

HONKONGO: La 6-an de aprilo okazis en Honkongo inaŭguro de “Azia Institucio por Disvastigado, Instruado kaj Esplorado de Esperanto” en la Politeknika Universitato. La ceremonion ĉeestis Renato Corsetti, prezidanto de UEA, Li Hongjie, vicprezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo (ĈEL), Yu Tao, vicprezidanto de ĈEL kaj ĝia ĝenerala sekretario, prof. Leung Tin-pui, respondeculo de la Instituto Konfuceo de Honkongo, kaj estroj de la Politeknika Universitato kaj la Tutmonda Esperanto-Eduka Fonduso. La centro havas du ĉefajn celojn: funkciigi kurson pri Esperanto en tiu universitato pere de instruisto verŝajne sendota el Pekino, kaj produkti instrumaterialon samstilan kaj samrimedan (temos pri lum-disko, KD) por instrui la lingvojn ĉinan, Esperantan kaj anglan. Post la ceremonio Renato Corsetti kaj Chan Shui-duen, dekano de la fakultato pri la ĉina kaj du lingvoj de la universitato subskribis memorandon.

Wang Ruixiang, Renato Corsetti

RUSIO: La 30-an de marto finiĝis supozeble la plej amasa en la mondo Esperanto-kurso. Temas pri reta konatiga E-kurso, komencita la 4-an de decembro 2005 en tri rusiaj dissendolistaj serviloj Subscribe.ru, Maillist.ru kaj Content.mail.ru. La kurso estis konatiga, la dissendita lecionaro maksimume malkomplika kaj kun pretendoj je amuzado: ĝi estis verkita en la formo de fantazia rakonto, kies heroo petveturas en futura kosmo, lernante kaj uzante E-on. La abonantaro de la kursoj estis 7 280 personoj. Do, nun en la ruslingvaj landoj (la kursojn abonis ankaŭ ukrainoj, bjelorusoj, kazaĥoj, israelanoj ktp) estas multe pli da “saluton-esperantistoj”. Jam estas informoj, ke iuj el ili reaperas en la lokaj ĉeestaj kaj en pli seriozaj retaj E-kursoj.

Andrej Grigorjevskij
(la instruinto)

VATIKANO: Daŭrigante la tradicion startigitan de lia antaŭulo Johano Paŭlo la 2-a, ankaŭ papo Benedikto la 16-a uzis Esperanton por bondeziri “feliĉan Paskon” al la mondo. La E-lingva bondeziro estis la antaŭlasta, antaŭ la latina lingvo. Dum la paska mesaĝo de la papo ĉeestis sur la Placo de Sankta Petro grupeto de esperantistoj, gvidataj de Giovanni Conti, kiuj levis — por la 10-a fojo en 5 jaroj okaze de papaj ceremonioj paske kaj kristnaske — la panelojn kiuj konsistigas la vorton “Esperanto”: oni povis vidi ilin plurfoje dum la rekta televida elsendo, elsendata en multaj landoj de la mondo. Sur la Placo de Sankta Petro en Vatikano ĉeestis almenaŭ 100 000 personoj kaj multaj el ili petis informojn pri Esperanto. La itala satelita televidstacio “Canale Italia” intervjuis la roman esperantiston Ranieri Clerici (sur la foto). La organizantoj petas adresi dankemajn vortojn al la papo Benedikto la 16-a pro la uzo de Esperanto. Sufiĉas skribi al: Papo Benedikto la 16-a, 000120 Vatikana Civito.

Carlo Sarandrea

RADIO: Post la redaktfino de MIKROFONEE-13 (informilo de Ĉina Radio Internacia) okazis ĝojiga ŝanĝo: 1 horo pli por Eŭropo! Jen la aktuala horaro por Eŭropo: MET 19:30-20:30; frekvencoj 7265, 9745 kHz; 41,29, 30,43 (premiera programo), bv. forstreki frekvencon 7245 kHz; 41,41 m. MET 16:00-17:00; 1215 kHz (ripeta programo). NOVA! MET 17:00-18:00; 11650 kHz; 25,75 m (ripeta programo) en Aŭstrio bonege aŭdebla. Rete: http://es.ĉinabroadcast.cn/; e...@cri.com.cn.

Leopold Patek

“VERDA” SUNEKLIPSO: Survoje al la estrarkunsido de UEA, la astrofizikisto Amri Wandel haltis en Turkio kun celo nur malrekte ligita al lia respondeco en la estraro (scienca kaj faka agado): spekti la totalan suneklipson, okazantan la 29-an de marto. Tio estis por li fermo de ciklo, kiu komenciĝis en la jaro 1999. La tiama suneklipso okazis tuj post la UK en Berlino, kie Wandel prelegis pri la eklipso antaŭ centoj da kongresanoj, sed ne sukcesis mem spekti la eklipson. Post la reveno al Israelo Wandel prelegis en la Tel-Aviva Esperanto-klubo pri la suneklipso, kiu en Israelo estis nur parta. Li asertis ke la diferenco inter parta kaj totala eklipso estas efektive kiel “inter tago kaj nokto”: por tri minutoj noktiĝis meze de la tago, malvarmis kaj videblis steloj kaj la impona spektaklo de la suna korono, ĉirkaŭanta la komplete nigran rondan ombron de la luno. La venonta totala eklipso okazos la 22-an de julio 2009 kaj videblos en norda Hindio kaj Ĉinio.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: supre: Doron Modan kaj Amri Wandel rigardas la suneklipson en Antalio (Antalya). Apude: La totala eklipso.

Tra la mondo

Kvaronjarcentaj junularaj kursoj en Bavario

Esperanto estas jam dum 25 jaroj libervola fako en la mezlernejo de Neu-Ulm, Bavario (Germanio).

La kursoj por progresintoj funkcias seninterrompe ekde 1981 ĉiun vendredon sub la gvidado de Germana Internacia Societo, kiu jam organizis kelkajn E-aranĝojn, interalie la SAT-kongreson en 1989.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la apuda foto: la nunan junularan kurson vizitas (starante): Michael Scherm (instruisto), Elsa, Jessica, Sabrina; sidante: Bahar, Nelli kaj Angelina.

Vojmontriloj en Herzberg: rezulto de persista varbagado

Interkultura Centro Herzberg en Germanio estas klerigejo kaj kulturcentro de Germana Esperanto-Asocio. Ĝi ofertas kursojn, seminariojn, kaj havas proprajn bibliotekon kaj muzeon.

Dum la lastaj monatoj la centro plurajn realigis modelajn varb-aktivaĵojn en la urbo Herzberg kaj ĝia ĉirkaŭaĵo: Kunordigante sian agadon kun la urbaj instancoj (urbestro, funkciuloj), ĝi fiksis pli ol 100 varbafiŝojn dise en la urbo, disdonis pli ol 1 500 flugfoliojn pri Esperanto kaj sia jarprogramo. Ĉiuj aktivaj asocioj en Herzberg kaj en apudaj vilaĝoj: Pöhlde, Scharzfeld, Lonau kaj Sieber, kaj la lokaj hoteloj, pensionoj ricevis informleteron kun lernolibreto de s-ro Schiffer.

La centro regule informas pri sia agado en lokaj lernejoj, ekz. la prelegon en la regiona gimnazio ĉeestis 80 geinstruistoj kaj reprezentantoj de la gepatroj.

En la regiona gazetaro regule aperas diversspecaj ilustritaj kontribuaĵoj (en la unuaj dek semajnoj de 2006 aperis 12 artikoloj).

Unufoje monate ICH invitas la urban ne-esperantistan publikon al germanlingvaj prelegoj de la Interkulturaj Vesperoj. Informoj pri tio troveblas inter la kulturprogramoj de la urba retpaĝaro.

Bone evoluas la pilotprojekto uzi Esperanton kiel pontlingvon por la civitanoj kaj asocioj inter la ĝemelurboj Herzberg kaj Góra (Pollando).

ICH antaŭ nelonge fiksis en Herzberg ok vojmontrilojn kun la teksto “Esperanto-Centro”, de la stacidomo tra la urbocentro ĝis Grubenhagen-strato, kio faciligas al esperantistoj trovi la vojon al la centro kaj faras reklamon al niaj lingvo kaj movado.

Kontaktoj: Germana Esperanto-Centro / Interkultura Centro Herzberg, Grubenhagenstr. 6, DE-37412 Herzberg/Harz, Germanio. Tel: +49 / (0) 55215983, rete: http://www.ic-herzberg.de.

La grupo Pac-horo en Rio-de-Ĵanejro 20-jariĝis

La 25-an de marto la Esperanto-grupo Pac-horo en la brazila ĉefurbo okazigis solenaĵon okaze de sia 20-jariĝo.

Ĉirkaŭ 100 homoj ĉeestis la programon, kiu komenciĝis per la historio de la grupo, ekde ĝiaj unuaj paŝoj ĝis nun. Tuj poste oni legis gratulmesaĝojn de Renato Corsetti nome de UEA, kaj Affonso Soares nome de Brazila Spiritisma Federacio. La sekva paŝo estis prelego kaj diskuto pri la temo de la evento: “La Spirita Mondo kaj Esperanto”, prezentita de d-ro Elmir dos Santos.

La dua parto de la programo estis dediĉita al arto: du korusoj prezentis belajn muzikaĵojn; la kantisto Rinaldo Galindo prezentis kantojn en Esperanto kaj Evandro Caboclo deklamis poezion, verkitan omaĝe al la jubileanta grupo.

Alia interesa programero de la evento estis la omaĝo farita al la plej aĝaj samideaninoj Elce Maria (83) kaj Rubinéa Estevão (77) pro la konstanta laborado por Esperanto, kio estas sendube sekvenda ekzemplo!

Post la fino de la programo, la samideanaro kunfratiĝis kaj gustumis bongustan lunĉon.

Celso Pinheiro

Pekinaj esperantistoj festis

La 11-an de marto 2006 okazis en la Esperanto-Bosko en Pekino la solenaĵo “Verda printempo — Esperanta junularo — Harmonia mondo”, okaze de la 55-a datreveno de la fondiĝo de ĈEL.

La solenaĵon, kiun okazigis Ĉina Esperanto-Ligo kaj Ĉina Junulara Esperanto-Asocio, partoprenis kvardeko da esperantistoj el Ĉinio, Japanio kaj Britio.

La aranĝon gvidis la prezidanto de ĈJEA Jiang Limin. Zhao Changqian, vicprezidanto de ĈEL, anon cis la inaŭguron de serio da memorigaj aktivadoj por la 55-jara jubileo de ĈEL.

Veteranaj esperantistoj, kiuj iam laboris en ĈEL, rakontis siajn travivaĵojn. La reprezentantoj de Esperanto-sekcio de Ĉina Radio Internacia, Pekina Esperanto-Asocio kaj ĈJEA gratulis kaj esprimis siajn bondezirojn al ĈEL. Post komuna fotado oni komune akvumis la Esperanto-Boskon, establitan dum la 89-a UK en Pekino.

Forpasoj

Gunnar Börjesson (1921-2006) forpasis la 20-an de februaro en Gotenburgo. Li aktivis en SAT kaj membris dum multaj jaroj en Societo Zamenhof.

Michel Dartige (1930-2005) mortis la 12-an de novembro en Saint-Méloir-des-Ondes (Francio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri babelismo kaj DX-aŭskultado.

Eberhard Hammes (1913-2006), iama delegito de UEA, mortis la 3-an de januaro en Ebersteinburg (Germanio). Li kunlaboris por la E-eldono de La malgranda sorĉistino de O. Preussler (1994).

Jan Kabala (1921-2005), aktiva en la katolika movado, forpasis la 30-an de decembro en Piotrków Trybunalski (Pollando). En la 2-a mondmilito li vidis, ke nazia gardisto ne permesas al forportata hebreino repreni libron, kiu falis de ŝi. Kabala prenis ĝin — gramatikon de Esperanto. Tiu skua sperto signifis la komencon de lia esperantisteco.

Gerhard Kalckhoff (1907-2006) forpasis en Munkeno. Fizikisto, li estis fakdelegito pri scienc-teknika terminologio. Li kunaŭtoris la 4-lingvan Komputada baza terminaro (1985).

Gilbert Lebec, longtempa plenumkomitatano kaj kasisto de SAT, forpasis 85-jara en Creteil (Francio).

Malte Markheden (1911-2006) forpasis la 28-an de februaro en Strömnäsbruk (Svedio). Li verkis originale, i.a. la rakontaron Grajnoj (1994) kaj la poemaron Petaloj (1990). Li multe tradukis, i.a. kvar Plupo-infanlibrojn de Inga Borg kaj la krimromanojn Ture Sventon en Londono de Åke Holmberg (1989) kaj Roseanna de M. Sjöwall kaj P. Wahlöö (1990). Li kompilis terminarojn pri svedaj arboj kaj birdoj, kaj estis delegito kaj fakdelegito pri naturo. En UEA li membris ekde 1943.

Eric McCanlis (1916-2006) forpasis en Hurstpierpoint, West Sussex (Britio). Li aktivis en Londona E-Klubo kaj servis longe kiel ĝia prezidanto. En 1939 li aliĝis al IEL kaj poste iĝis dumviva membro de UEA. Li membris en LKK de la 74-a UK en Brajtono en 1989. Li estis ankaŭ regula membro de Societo Zamenhof kaj Patrono de TEJO.

Eckart Raabe (1937-2005) mortis la 14-an de decembro en Falkensee (Germanio). Preskaŭ 30 jarojn li estis kunorganizanto de Someraj Esperantaj Familiaj / Feriaj Tendaroj.

Werther João de Lima (1919-2005), Sacramento delegito, mortis la 4-an de novembro en Cacém (Portugalio). Li esperantistiĝis junaĝe, sed i.a. pro la movada stagnado dum la faŝisma periodo li aktiviĝis nur en la 80-aj jaroj. Li membris en la estraro de Portugala E-Asocio kaj ame prizorgis ĝian bibliotekon.

Werner Schad (1926-2006) mortis en la montaro de Bariloche (Argentino), kie oni trovis lin la 27-an de marto. Doktoro pri lingvistiko (romanidaj lingvoj), li laboris profesie kiel ĵurnalisto kaj lingvoinstruisto en pluraj latinamerikaj landoj. Schad naskiĝis en Germanio, sed Argentino fariĝis lia hejmlando por duona jarcento. Li aperigis en la hispana lingvo plurajn librojn pri siaj vojaĝoj en Latina Ameriko, precipe pri la vivo de indiĝenoj, kaj verkis pri ili kaj pri movadaj temoj por Esperantaj gazetoj, i.a Monato. En 1991 li eldonis libreton Kie diskriminacio justas kun eseoj pri homoj, ŝtatoj kaj korupto. Schad estis fervora kursgvidanto, i.a. laŭ sia propra “100-minuta metodo”, kaj estis sekretario de Bariloĉa Esperanto-Rondo. Dum dek jaroj li estis delegito de UEA en San Carlos e Bariloche.

Wolfgang Schumacher (1934-2006), fakdelegito pri bahaismo, forpasis en Gusterath (Germanio).

S. A. Snincak (1910-2005), pastro, mortis la 4-an de oktobro en Sarasota (Florido, Usono). Li estis dumviva membro de UEA kaj iama delegito.

Dolores Teixidó Melero (1921-2006) forpasis la 15-an de februaro en Terrassa (Hispanio). Kun sia edzo Giordano Moya ŝi longe kaj diverskampe laboris por la hispana movado, kiu rekonis la meritojn de “Lola” per la Premio Klara Silbernik en la Jubilea Jaro 1987.

Dojeno de la Delegita Reto 100-jara

La dojeno de la Delegita Reto de UEA, s-ro René Llech-Walter, festis sian 100-an naskiĝdaton la 30-an de marto.

Jam ekde 1932 li plenumas la oficon de Delegito de UEA en sia hejmurbo Perpignan en Francio. De 1955 ĝis 1964 li estis ankaŭ estrarano de UEA. Ĉambro en la Centra Oficejo de UEA portas lian nomon memore al lia kontribuo por la aĉeto de la propra domo de la Asocio en Roterdamo komence de la 60-aj jaroj. Llech-Walter estas honora prezidanto de Unuiĝo Franca por Esperanto. Krom en UEA, li estas dumviva membro en Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista. Llech-Walter estas unu el la plej konataj kulturaj agantoj inter katalunoj en Francio. En 1982 la franca eduka ministerio rekonis lian aktivadon per sia plej grava distingo, promocio al la rango de Komandoro en la Ordeno de Akademiaj Palmoj.

Gratulkartojn al s-ro Llech-Walter oni povas sendi laŭ lia adreso en la Jarlibro de UEA (Perpignan, Francio).

Revuo Esperanto 2006 6

Malferme

Ju pli da amikoj, des pli da sukceso

Entuziasmaj esperantistoj esperas, ke ekster nia komunumo estos nur du hom-grupoj: amikoj de Esperanto, kaj ontaj amikoj de nia kara lingvo. Fakte ne povas ekzisti malamikoj de Esperanto, ĉar ĝia ideo estas tiel nobla, ke oni simple ne havas kialon kontraŭstari ĝin.

Laŭ la Statuto, unu el la celoj de UEA estas: disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto.

Disvastigo kaj diskonigo ne estas facila tasko, kiam la mondo tiel rapide ŝanĝiĝas kaj homoj kolektiĝas en pli multaj sed pli malgrandaj grupoj.

Opinio-gvidantoj estas aparte gravaj en tia mondo. Por disvastigado de Esperanto ni devas trovi tiajn personojn, kiuj havas grandan influon en la socio, meritas esti modelo por la publiko, kaj subtenas la ideon de la internacia lingvo Esperanto.

En la historio de nia lingvo de post 1887 tiaj homoj neniam mankis. Ni menciu la nomojn de famaj verkistoj kiel Mao Zedong, Lev Tolstoj, Romain Rolland, Jules Verne, Rabindranath Tagore, Lusin, Amadou Mahtar M’Bow (iama ĝenerala direktoro de Unesko)… Ni ankaŭ ne forgesu la altajn protektantojn de la UK-oj ktp.

En 1981 fondiĝis en Ĉinio la societo “Amikoj de Esperanto”, kiu konsistas el multaj eminentuloj de Ĉinio. La societo helpas la movadon ĉinan kaj tutmondan jam dum 25 jaroj.

En 1996, laŭ propono de d-ro Lee Chong-Yeong, tiama prezidanto de UEA, la prezidento de Litovio Algirdas Brazauskas akceptis “kun plezuro” fariĝi “Amiko de Esperanto”.

Kiam mi eniris la Estraron de UEA en 2004, unu el miaj prioritataj taskoj estis plilongigi la nomoliston de Amikoj de Esperanto (AE) kaj trovi pli multajn personojn, kiuj subtenas la ideon de Esperanto kiel internacie neŭtrala komuna lingvo; kiuj havas vastan konatecon, noblan karakteron, elstaran karieron, grandan kontribuon al la evoluo de la homaro; kiuj oficiale konsentas esti “Amikoj de Esperanto”.

En septembro 2004, nelonge post la dua Pekina UK, okazis letero-reciprokado inter nia prezidanto Renato Corsetti kaj s-ro Zhao Qizheng, ministro de la Informa Oficejo de Ĉinio. S-ro Zhao Qizheng donis grandan subtenon al la 89-a UK en Pekino, kaj nia prezidanto invitis lin esti “Amiko de Esperanto”. Zhao Qizheng respondis en letero: Estas plezuro por mi konsenti esti listigata en la listo de “Amikoj de Esperanto” kaj mi volontas fari mian kontribuon al popularigo de Esperanto. Mi kredas, ke Esperanto helpos al profundigo de la interkompreno kaj amikeco de diversaj popoloj.

En la ĉi-jara marto, kiel membro de la Ĉina Popola Politika Interkonsiliĝa Konferenco (ĈPPIK), Zhao Qizheng parolis antaŭ miloj da membroj de la Ĉina Tutlanda Popola Kongreso kaj ĈPPIK (ambaŭ similaj al parlamentoj), ke “kiam iu lingvo fariĝos hegemonia, la landoj kaj nacioj kiuj uzos tiun lingvon, facile posedos la informan kaj kulturan hegemoniojn, kaj tio influos la politikan esprimrajton.” Aŭdinte liajn vortojn, mi ŝatas kredi, ke lia konscio pri la lingvo-problemo grandparte venis de la kompreno pri la Esperanto-movado. Kaj mi esperas, ke lia parolo influos multajn ĉinojn.

Ni bezonas tian personon kia estas s-ro Zhao Qizheng, kiu bone konas la ideon de Esperanto kaj iamaniere helpas nin.

Mi esperas, ke “Amikoj de Esperanto” helpos:

  • Ĝeneralan diskonigon de Esperanto
  • Kandidatigon de UEA por la Nobelpremio de Paco
  • Prezenton de Esperanto en Eŭropa Unio, Unesko kaj UN
  • Utiligadon de Esperanto en scienca esplorado, internacia scienca esplorado, komercado ktp.

Kiam oni diskutas pri lingvoproblemoj en Eŭropa Parlamento, kiam ni komencas kandidatigi UEA aŭ esperantistojn al la Nobel-Pacpremio, kiam lokaj organizoj deziras havi pli da membroj… ni konscias ke ni bezonas pli multe da eminentaj kaj influhavaj subtenantoj.

En la ĉi-jara kunsido en la Centra Oficejo, la Estraro de UEA diskutis pri la gvidlinioj de la projekto Amikoj de Esperanto kaj nun la Estraro estas konsideranta definitivigi la projekton por havigi al ni pli da amikoj. Ni kune klopodu por tio, ĉar ju pli da amikoj, des pli da sukceso.

Yu Tao

[FORIGITA!: bildo]

La ministro Zhao Qizheng salutas la kongresanojn

En la “ventro” de la Kolekto por Planlingvoj

En la januara numero de Esperanto ni raportis pri la malfermo de la Esperantomuzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko (ANB) en la Palaco Mollard, tute en la centro de Vieno. Sed ne nur la muzeo translokiĝis. Ankaŭ la Kolekto por Planlingvoj, la plej ampleksa biblioteko por Esperanto kaj interlingvistiko, fondita en 1990 kiel nova kolekto interne de ANB. Ĝi daŭrigas la bibliotekan laboron de la Internacia Esperanto-Muzeo, fondita en 1927 fare de la aŭstra fervojisto Hugo Steiner.

Hodiaŭ — estas frusomereca tago — mi havas la privilegion viziti kun Herbert Mayer, la gvidanto de la muzeo kaj la kolekto, la libro-stokejon, kiun neniu rajtas eniri sen speciala permeso. Tuj ĉe la enirpordo impresas min la fakto, ke necesas speciala identigado de la eniranto per blat-karteto. Sen ĝi ekestus alarmo kaj ene de kelkaj minutoj venus persono gardisto por kontroli la ejon.

Kiam oni eniras la grandan halon, kie troviĝas la trezoroj de la Kolekto por Planlingvoj, oni rimarkas tuj — kontraste kun la ekstero — agrable friskan aeron.

Jes, fakte, la temperaturo en tiu librostokejo restas la sama dum la tuta jaro, proksimume 18° celsiaj. Kaj ne nur konstantan temperaturon ni havas, sed ankaŭ konstantan humidecon de la aero. Klimatiza instalaĵo aŭtomate kontrolas kaj reguligas la librostokejan klimaton.

Ĉu vi povas klarigi al la legantoj, kial oni faras tiajn certe ege multekostajn aferojn?

Libroj konsistas grandparte el organika materialo. Kaj organika materialo “vivas” en la senco, ke ĝi reagas al la ĉirkaŭanta medio. Se la humideco estas tro granda, la materialo ensuĉas ĝin kaj povas eki la procedo de lanta mikroorganisma atako al tiu materialo, en la plej malbona okazo ekestas ŝimo. Aliflanke, se la aero estas tro seka, la paperaj elementoj fariĝas tute rompiĝemaj, kio ankaŭ estas evidente tre malavantaĝa por la dokumentoj.

Kaj la temperaturo akcelas ĉiujn tiajn procedojn, ĉu ne?

Fakte jes, tiuj donitaĵoj estas la kaŭzo, kial ni havas klimatizilojn en ĉiuj ejoj, kie troviĝas — eĉ ofte nur mallongdaŭre — dokumentoj: en la muzea areo same kiel en la prilaborejo aŭ en la salono, kie la publiko legas ilin.

Estas imprese, kiom grandspaca estas la halo. Kaj ĉio estas plena je librobretaroj. Nu, eble tiu vorto ne estas la ĝusta esprimo.

Temas pri tielnomataj “kompaktaj librostokiloj”, t.e. instalaĵoj, kiuj estas plej ekonomiaj koncerne la spacon, tiel ke teorie vi trovas ĉi tie lokon por preskaŭ duona kilometro da libroj vice stokitaj.

Do certe estas ankoraŭ sufiĉe da libera loko por estontaj tempoj.

Jes, per la translokiĝo al tiu nova ejo nia problemo de mankanta spaco estas solvita por duona jarcento — krom se Esperanto subite venkus, kompreneble! Sed ni ne havas nur librojn. Jen vidu la kompaktan stokilon por niaj 3000 objektoj kaj la 30 000 fotoj. Jen la statuoj kaj bustoj, jen la bildaj objektoj — kaj la skatoloj por la steloj.

Ĉu iu venas por vidi tiujn objektojn?

Nu, la objektojn ni ĉefe bezonas por nia muzeo, sed fojfoje ili plenumas ankaŭ alian destinon. Ekzemplo: Ni posedas la modelon de la Esperanto-momumento, kiu staris proksime de la stacidomo en Linz. Okaze de la renovigo de la stacidomo iu konstrua firmao erare detruis tiun monumenton. Nun oni volas refari ĝin tute laŭ la originala stato kaj pro tio oni venis al ni, por ciferecigi tiun — kompreneble sufiĉe grandan — tridimensian modelon de la monumento.

Jen sliparo tute malnova. Kio ĝi estas?

Tio estas parto de la heredaĵo Wüster. Eugen Wüster, la fondinto de la terminologia laboro internacia kaj eminenta esperantologo, dungis aron da specialistoj, kiuj trakribris la tutan tiaman Esperanto-literaturon, surslipigante vortojn. Kaj tiu sliparo fariĝis la bazo de la fama Enciklopedia Vortaro de Esperanto. Ni posedas la planlingvan postlasaĵon de Wüster. Kaj jen apude vi vidas la specialajn ŝrankojn por niaj pli ol mil Esperanto-afiŝoj, inter ili kelkaj jam pli ol centjaraj.

Oni diris al mi, ke vi fondis la Kolekton por Planlingvoj antaŭ 16 jaroj. Sed la havaĵo estas multe pli malnova.

Mi ne fondis, sed mi iniciatis ties kreon ĉe la Ministerio por Sciencoj. Ĝis tiam ekzistis laŭ la leĝo de la Aŭstria Nacia Biblioteko, ratifita fare de la parlamento, nur la Esperantomuzeo. Ekde 1990 estas du institutoj sine de la Aŭstria Nacia Biblioteko, kiuj okupiĝas pri Esperanto: la muzeo kaj la Kolekto por Planlingvoj. Tio donas firmajn avantaĝojn en la administrado, ja biblioteko kaj muzeo havas tute diversajn bezonojn. Sed kompreneble, la kolekta laboro ekis jam en 1927 kaj la muzeo havis apude ĉiam bibliotekon, kiu — dum la preskaŭ 80-jara ekzisto — fariĝis la plej granda Esperanto-biblioteko de la mondo.

Intervjuis: Katinjo Fetes

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la heredaĵo Wüster

[FORIGITA!: bildo]

La koridoro de la librostokejo kun la kompaktaj librostokiloj

Kongresa Temo

Demandoj kaj (eblaj) respondoj

La Kongresa Temo estas la kerno de la kongresa programo. La ĉi-jara reĝisoro de la Kongresa Temo klopodas inspiri vin al diskutoj per kelkaj demandoj kaj respondoj. Nepre partoprenu, kontribuu per via opinio kaj aŭdu la opiniojn de la aliaj.

Kio estas Daŭrigebla Evoluo?

Temas pri kompleksa, larĝa koncepto mem evoluanta, kun diversaj aspektoj kaj dimensioj, kies kerno estas la strebado al inda vivkvalito por ĉiuj homoj, nunaj kaj estontaj, per la plej diversaj klopodoj cele al evoluo, kiu estu socie dezirinda, ekonomie vivkapabla, kulture taŭga kaj ekologie plutenebla, sur ĉiuj niveloj (loka, regiona, monda). Surbaze de la homaj rajtoj, ĝi emfazas la ligojn kaj reciprokan efikon inter la homaro, la ekosistemoj, la naturmediaj rimedoj (akvo, aero, energio) kaj la homaj bezonoj (nutraĵo, sano, edukado, loĝado, sekureco), fronte al problemoj tiaj kiaj malriĉeco, subevoluinteco, seksa socimalegaleco, poluado kaj detru-minacoj al biodiverseco.

Kio do estas Edukado por Daŭrigebla Evoluo (EDE)?

Tiel kiel legeblas en la ĉapitro 36 el la Agendo 21 (Agad-programo por la 21-a jarcento, adoptita dum la Tera Pintkunsido, Rio-de-Ĵanejro 1992), edukado estas nepra por antaŭenigi daŭrigeblan evoluon kaj plibonigi la kapablon de la homoj atenti la mediajn kaj evoluajn aferojn. Edukado estas kaj homa rajto kaj motoro por tiu bezonata ŝanĝoprocezo.

EDE povas kreskigi kaj fortigi en la mensoj kaj praktikoj de la homoj, komunumoj kaj socioj la kapablon taŭge, kritike pritaksi, decidi kaj agi favore al daŭrigebla evoluo, ekonomie, socie kaj medie, por fari la mondon pli sekura, pli sana, pli respektema al la vivo kaj ekosistemoj, pli konscia kaj zorga pri la rajtoj kaj digno de ĉiuj.

Tial, EDE estas dumviva edukado, kiu, sur ĉiuj niveloj kaj sociaj kuntekstoj (familio, lernejo, laborejo k.a.), permesas al la lernantoj alproprigi al si la ilojn, kapablojn, valorojn kaj konojn por fariĝi plene evoluintaj, rajtohavaj, demokratiaj kaj respondecaj civitanoj, agantaj kohere al daŭrigebla evoluo.

Tamen, kial ni diskutu pri EDE kadre de la UK?

Ĉar evidente la valoroj kaj praktikoj de la Esperanto-movado/komunumo estas ne nur tute kongruaj kun tiuj de daŭrigebla evoluo, sed la ideoj mem de lingva demokratio, lingvaj rajtoj kaj interetna planlingvo por egaleca interkompreniĝo kaj paca kunlaboro trans la homaj kulturoj bezonas mondon tien orientitan por realiĝi. Nia afero, ne tiom lingva kiom kerne eduka, estas socie respondeca kaj (naive, laŭ la cinikuloj) celas pludoni al la posteuloj mondon pli bonan, provizitan per lingva ilo por plenumi la rajton je komunikado. Fakte, nia preskaŭ 120-jara praktiko ĉiam estis formo de EDE, kvankam ni ne konsciis pri tio. UEA havas funkciajn rilatojn kun Unesko, do ni kunlaboru kun ĝi ankoraŭfoje per la senprecedenca homa forumo, kiu ni estas.

Sed per kio ni povas konkrete kontribui, kiel esence lingva kaj kultura movado?

Kulturo estas esenca dimensio de daŭrigebla evoluo, kiel aparte substrekis la Johanesburga Tera Pintkunsido 2002. Estas paraleleco kaj reciproka efiko inter kultura diverseco kaj biodiverseco, kaj la devo protekti la naturan kaj kulturan (tuŝeblan kaj netuŝeblan) heredaĵojn estas nepra por la pluvivo de kaj ekvilibro inter la homaro kaj la ekosistemoj.

La interkultura dialogo por paca mondo kaj daŭrigebla evoluo bezonas, i.a., la atenton kaj protekton al la lingva diverseco. La malaperminaco kiun hodiaŭ suferas la indiĝenaj lingvoj ne nur estas identec-detrua, sed forrabos al nia komuna heredaĵo la riĉecon de la konoj de tiuj popoloj kaj ties antaŭaj generacioj pri la biodiverseco.

Ni estu kapablaj ligi la lingvan kaj kulturan aspektojn al la ekonomiaj, sociaj kaj mediaj flankoj de EDE. Kaj ne nur teorie: ekz. ĉu niaj praktikoj (ekz. E-turismo) estas koheraj kun la principoj de daŭrigebla evoluo, ĉu niaj buntaj eventoj kun multlingvaj, diversetnaj partoprenantoj estas kulture utilaj, instigaj al la komunumo ĉirkaŭ ni ?

Tamen mi estas tipa esperantisto, kiu interesiĝas preskaŭ nur pri gramatikaj aferoj, etimologio ktp

Nu, vi povas esplori kun iuj aliaj ekz. kiel oni esprimas la koncepton “daŭrigebla evoluo” en la diversaj lingvoj de la mondo, kaj ni kolektive kontribuu tion al la EDE-teamo de Unesko, kiu demandas ĝuste pri tio en sia retejo.

Aŭ vi povas rigore kritiki la vortumon de la koncepto en Esperanto mem, kaj esplori alternativajn formojn kiel “plutenebla disvolviĝo”, “daŭripova evoluo”.

Aŭ vi povas, vide al la nomo Jardeko de EDE 2005 – 2014, respondi la enigmon kial kelkaj esperantistoj senĉese volas pliokcidentigi kaj malreguligi la lingvon per balastaj, tute nenecesaj vortoj tiaj kiaj la latineca “dekado” anstataŭe al “jardeko”.

Kiel prepariĝi por bone kontribui al la UK-a diskuto?

Mendu kaj legu librojn kiel Kulturo kaj evoluo de Mervyn Claxton (Unesko/UEA, 1998) kaj Kio ni estas kaj kion ni celas [pri la Manifesto de Prago] (UEA, 1999), trafoliumu malnovajn numerojn de la revuoj Esperanto, Kontakto kaj aliaj, ĉar tiuj ofte pritraktis rilatajn temojn, informiĝu pri vialandaj laboroj lige al EDE, vizitu retejojn pri daŭrigebla evoluo kaj kultura, lingva kaj ekologia diversecoj, ktp. Skribu al mi, se vi havas ideojn kaj proponojn.

José Antonio Vergara
j...@gmail.com

ESTRARA RAPORTO 2005

UEA en la jaro 2005

1. Enkonduko

Karaj membroj de UEA,

Alia tradicia batalo en Esperantujo apud la “statutbatalo” estas la batalo pri la plej bona enhavo de Estrara Raporto. Unu flanko opinias ke la raporto restu en la limoj de tio, kion la Estraro mem aŭ maksimume la asocio mem faris. Alia flanko opinias, ke ĝi estu ĝenerala pritrakto de la evoluo de la tuta movado dum la raportata jaro.

Mi mem aliĝas al ĉi tiu dua opinio, sed mi ne havas deziron, ke oni akceptu ĝin, ĉar en ambaŭ pozicioj estas parto da vero. Se la Nepala Esperanto-Asocio, ankoraŭ ne aliĝinta al UEA, sukcesis malfermi filion en la orienta parto de la lando, kie ĝis nun ne estis esperantistoj, tio okazis sen la rekta partopreno de UEA, kaj en la centra UEA mem oni malkovris ke tio okazis, nur per la raporto de la prezidanto de la azia komisiono de UEA, KAEM, kiu vizitis la filion, okaze de vojaĝo al Nepalo. Do tio ne devus esti en ĉi tiu raporto. Sed aliflanke dum jaroj UEA subtenis la movadon en Nepalo en la plej malsamaj manieroj, de mono al materialo, al kuraĝigoj fare de KAEM, al instigo al esperantistoj partopreni la himalajajn renkontiĝojn, al subvenciado fare de membroj de UEA al nepalaj esperantistoj, por ke ili partoprenu la Universalajn Kongresojn. Ĉu tiu orient-nepala filio de la Nepala Esperanto-Asocio ne estas do ankaŭ frukto de la laboro de UEA?

En la praktiko en ĉiu raporto oni strebas atingi ekvilibron. Juĝu mem, ĉu ni sukcesis por la jaro 2005-a.

Tiu ĉi Estrara Raporto estas komuna verko de la estraranoj. La unuopaj estraranoj preparis la tekstojn pri siaj respektivaj taskoj, sed la Estraro respondecas kiel tuto pri la raporto. En Florenco, la Estraro respondos al demandoj dum unu el la kongresaj kunsidoj.

Renato Corsetti, prezidanto

Kio estas la Estrara Raporto?

La Estraro de UEA ĉiujare pretigas raporton “pri la agado de la Asocio” dum la antaŭa jaro. La raporto estas diskutata de la Komitato de UEA kiam ĝi kunvenas dum la Universala Kongreso de Esperanto. Principe la raporto kovras la antaŭan kalendaran jaron kaj ĝi traktas tiujn agadojn, kiuj estas rekte ligeblaj al la Asocio. Tamen, en la praktiko, estas foje malfacile distingi la agadon de la fakaj asocioj, aŭ eĉ de sendependaj institucioj, kiuj tamen proksime rilatas kun la Asocio. Tiu ĉi raporto do prezentas bildon de la agado de UEA en la kunteksto de la ĝenerala laboro de la Esperanto-movado, ĉefe dum la jaro 2005.

2. La laboro

2.1. Planado

Kiel jam kutime en la komitata kunsido, en Vilno la Komitato havis la okazon diskuti pri la dek-jara laborplano kaj fari al ĝi kelkajn amendojn. Esence, tamen, la strukturo restas la sama. Vi vidos en la venontaj paĝoj kiel ni ĉiuj provis realigi la taskojn antaŭviditajn. Mi donu ĉi tie nur ĝeneralan pritakson de la grandaj labor-kampoj. Mi kredas, ke post jaroj nun la grandaj linioj de la plano komencas rekte aŭ nerekte iĝi konataj inter la esperantistoj je ĉiuj niveloj, ĝis la nivelo de la loka grupo. Informado, instruado kaj utiligado kune kun tutmondiĝo/malfermiĝo, profesiiĝo kaj plijuniĝo gvidas la starigadon de pluraj laborplanoj tra la movado.

Lastatempa reta debato inter kelkaj eŭropaj aktivuloj pri la preferinda strategio rilate al la instancoj de la Eŭropa Unio baze konfirmas ke nenio revolucie nova estas inventebla rilate al nia agado.

Oni devas baze informi la ĝeneralan publikon kaj instrui al ĝi la lingvon, por havi laŭeble grandan parolantaron, kiu povos siavice influi la decidantojn pri lingvopolitiko rilate al decidoj pri la lingvoj instruotaj en lernejoj.

Mi donu nun nur unu ekzemplan sukceson pri ĉiu el la labor-planaj kampoj.

Informado

Grandan sensacion inter esperantistoj vekis la tiel nomata Raporto Grin en Francujo pri la kostoj de la politiko pri instruado de lingvoj. Pri ĝi vidu poste en “Informado”, sed ĉi tie mi diru, ke ĝi estis la bazo por sukcesa gazetara agado en pluraj landoj de EU. Ankoraŭfoje konfirmiĝas la ideo, ke se Esperanto estas io kunligita kun “veraj” problemoj de la landoj, ĝi trovas atenton kaj eventuale ankaŭ kontraŭstaron.

Instruado

La apero de novaj esperantistoj en Kostariko aŭ en Papuo sen rekta interveno de la movado lasas la interesiĝantojn perpleksaj, sed fakte temas nur pri la senlandlima reto, kiu produktas siajn efikojn ĉiam pli. Parolante pri reto kaj instruado estas malfacile ne reliefigi la efikon ĉiam pli vastan, almenaŭ en la ekonomie fortaj landoj, de la retejo www.edukado.net, kiu liveras ĉiuspecajn servojn al okupiĝantoj pri instruado de Esperanto.

Utiligado

En ĉi tiu punkto oni povas preskaŭ samvorte reutiligi la vortojn de la pasinta jaro. Ankaŭ utiligado funkcias, ĉefe en kelkaj fakoj (literaturo, flegado de la lingvo mem). Ekzistas ankaŭ kelkaj tre interesaj provoj utiligi Esperanton en la reto, ekzemple Le Monde Diplomatique en Esperanto kaj Ĝangalo. Ilia limo estas la manko de sufiĉe vasta komunumo, sufiĉe granda merkato, por teni ilin speze ekvilibraj. Ankoraŭ ili ĉefe baziĝas sur volontuloj. Aparta formo de utiligado estas la renkontiĝoj, la feriumado en Esperantujo, kiu daŭre kresketas ankaŭ en Eŭropo.

Kiel iĝis jam daŭra praktiko ankaŭ ĉi-jare la Komitato estos vokata revizii la labor-planon pri kelkaj marĝenaj punktoj.

Estrarano pri planado en 2005: Renato Corsetti
2.2 Informado

La informa laboro estis plenumita fare de volontuloj. Tre diversaj manieroj kaj agadoj ebligis al amaskomunikiloj kaj la granda publiko interesiĝi pri Esperanto. En Japanujo la traduko de La Zamenhof-strato en la japanan kaj gazetara raporto pri ĝi igis 13 mil japanojn rigardi la rete haveblan tradukon. En Finnlando la famiĝo de Dolchamar kaptis multan atenton, apud la organizo de Kultura Esperanta Festivalo en Helsinki julie. La UK en Vilno estis inter la plej vaste raportataj en la landa gazetaro kaj en apudaj landoj, i.a. en la Kaliningrada regiono de Rusio.

Anoncoj

Etsuo Miyoshi daŭrigis financi la publikigon de tutpaĝaj anoncoj, kiuj ĉi-jare aperis plejparte en gazetoj de la meza kaj orienta Eŭropo, ekzemple en Pollando, Litovujo, Slovenujo kaj Hungarujo. Reagoj al gazetaraj novaĵoj kaj debat-artikoloj aperis en diversaj landoj. Unu el la plej sukcesaj estis serio da respondoj, kiuj aperis en North Shore Times en Aŭstralio. Ĉi-rilate la agado de tiu grupeto, kiu ĉirkaŭ la listo ’reago’ organiziĝas por reagi al artikoloj en gazetoj estas mirinda.

Partopreno

La Esperanta budo en la 5-a Monda Socia Forumo en Porto Alegre, Brazilo, en januaro, kaptis grandan atenton de la partoprenantaro. Esperantistoj sukcesis utiligi ankaŭ la tagon de la gepatra lingvo (februaro) kaj la Eŭropan tagon de lingvoj (septembro) por informi pri Esperanto, i.a. en Nederlando informo pri Esperanto estis sendita al parlamentanoj. Prilingvaj ekspocizioj kaj foiroj diversloke, ekzemple en Madrido, havigis bonan okazon prezenti Esperanton kaj ĝiajn eblojn. Partopreno en tute aliaj ekspozicioj utilis por informado, ekzemple, en Florenco, Italio, la esperantistoj partoprenis ekspozicion pri ekologiaj temoj en aprilo, kaj Dana Esperanto-Asocio partoprenis Kopenhagan librofoiron en novembro. Nitobe-simpozio post la UK en aŭgusto donis eblon informi pri Esperanto al elstaraj fakuloj de lingvistiko kaj Eŭropa politiko.

Ĝisdate

La iniciatemo kaj aktiveco en la loka kaj landa niveloj tre multe influis al la informa agado. Reta diskutlisto “informado” povis parte disvastigi la informojn pri sukcesoj kaj pri iniciatoj, kiujn eblas sekvi ankaŭ aliloke. Jarfine la preparado de nova serio de Ĝisdate pri Esperanto komencis esti tradukata al diversaj lingvoj. Necesas intensigi tiun tradukadon por ke la informilo aperu en plejeble pliaj lingvoj. Intertempe devas refunkcii en 2006 ankaŭ la Reta Informa Centro, pri kies reaktualigo UEA kontraktis kun fakulo. Daŭris la prizorgado de la granda reta informejo www.esperanto.net.

Retpaĝoj kaj gazetaraj informoj

La Centra Oficejo prizorgas la interretajn paĝojn de UEA per teknika helpo ekster la oficejo. Gazetaraj informoj estis redaktataj de la Ĝenerala Direktoro, kaj aperis per 26 numeroj kun entute 60 artikoloj dum 2005.

Estrarano pri informado en 2005: Renato Corsetti speciala komisiito: Jukka Pietiläinen
2.3 Instruado

Lernado de Esperanto okazas en multaj formoj, kaj instruado estas unu el la bazaj okupoj de lokaj grupoj, landaj asocioj, kunlabore kun la instruista organizaĵo ILEI, en interretaj paĝoj, en eldonejoj kaj en la kursejoj. Instrukapabligaj seminarioj estas organizataj de landaj asocioj kaj Esperanto-centroj memstare aŭ kunlabore kun ILEI. Notindas la trijaraj Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato de Poznań, kie en la tria studjaro eblas specialiĝo pri Esperanto-metodiko. Grava nova iniciato estas akordigo de la instruado, lernado kaj ekzamenado de Esperanto al kriterioj, normoj kaj referenckadroj aplikataj por naciaj lingvoj en oficialaj eduksistemoj — lingvonormoj de Amerika Konsilio de Instruistoj de Fremdaj Lingvoj (ACTFL) kaj Komuna Referenckadro por Lingvoj — Lernado, Instruado kaj Taksado.

Kursoj kaj lernolibroj

Semajnaj aŭ semajnfinaj kursoj je internacia nivelo iom speguliĝas en la sekcio pri landa kaj regiona agado, sed pli bone en la kalendaroj, kiuj aperis dum la jaro. Por bona bildo pri lokaj studrondoj necesus studi la detalajn landajn raportojn.

Notoj pri novaj lernolibroj de Esperanto en lingvoj aŭ regionoj, kie ne antaŭe estis lernolibro pri Esperanto, troviĝas en la sekcio pri landa kaj regiona agado. Aliaj novaj lernolibroj aŭ nov-eldonoj de lernolibroj estas menciitaj en la revuo Esperanto dum la jaro.

Per la interreto eblas lerni Esperanton je tute privata nivelo. La interreto parte anstataŭas tradiciajn perkorespondajn kursojn, parte estas kompletigo al ili. Pluraj bonaj interretaj kursoj ekzistas, konstruitaj ĉefe per privataj aŭ volontulaj iniciatoj. En 2005 la Estraro de UEA decidis aŭspicii la kurson lernu.net. Vastan popularecon kaj bonajn rezultojn atingis ankaŭ la projekto Nesto.

Revuoj

Internacia Pedagogia Revuo (IPR) de ILEI regule aperas kvar fojojn jare kun varia enhavo de fakaj artikoloj kaj organizaj informoj. Ekde la jaro 2006 ĝi havas sciencan komitaton, kies celo estas plialtigo de la kvalito de fakaj artikoloj, plialtigo de la prestiĝo de IPR en la akademiaj rondoj. Juna Amiko, la revuo por bazlernejanoj kaj komencantoj, aperas laŭ nova aperritmo kun diversigita enhavo por diversaj celgrupoj.

Kunlaboro kaj eksteraj rilatoj pri instruado

La multjara kunlaboro inter Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) kaj UEA rezultigis dum 2005 internaciajn ekzamenojn, plej grave dum la UK en Vilno. Aliaj flankoj de la kunlaboro estis, ke tago de la kongreso estis dediĉita al edukado, kaj okazis praktikaj kursoj dum la kongreso. ILEI subtenas la laboron de Germain Pirlot pri kolektado de informoj pri instruado de Esperanto kaj interlingvistiko ĉe universitatoj. UEA kaj ILEI kune havis kontaktojn kun Unesko. Dum la jaro okazis diskutoj inter TEJO, ILEI kaj UEA pri trejnado de interpretistoj ĉe internaciaj aranĝoj, kie okazas kunlaboro kun ne-esperantistaj organizaĵoj.

Necesas noti la kontribuon de TEJO/E@I en la evoluo de instruado, pedagogio kaj moderna tekniko de la Esperanto-instruado. Metodikaj la projekto “Flugiloj de trejnseminarioj de malfacila vento” de ILEI kaj E@I jam tradicie okazas dum IJK kaj ILEI-konferenco. Rezulto de tiu projekto estas ankaŭ la eldono Manlibro pri instruado de Esperanto, kiu trafis ardan merkatan bezonon. Notindas plua evoluo de kunlaborrilatoj de ILEI kaj FIPLV (Internacia Federacio de Asocioj de Fremdlingvaj Instruistoj), kies membro ILEI estas.

Konferenco de Esperanto-pedagogoj

La tradicia konferenca programo de ILEI pliriĉiĝis per lingva festivalo kaj simpozio pri la konferenca temo, kiu ĉiujare rilatas al iu specifa aspekto de Esperanto kaj edukado. Tiuj aranĝoj malfermis la konferencon al ĝenerala kaj akademia publiko en la konferenclando.

Estrarano pri instruado en 2005: Claude Nourmont, reprezentanto de ILEI ĉe la Estraro de UEA: Radojica Petrović

[FORIGITA!: bildo]

Kashando Buregeya instruas en 5-a klaso de pororfa lernejo en Uvira, Kongolando.

2.4 Faka kaj scienca agado

Faka kaj scienca laboro, per kiu oni utiligas Esperanton por diversaj temoj, estas grava ero de la laboro de UEA. Kiel organizo, UEA prizorgas aktualajn adreslistojn de fakaj asocioj, eblojn de kunvenoj pri fakaj kaj sciencaj temoj dum la Universala Kongreso, kaj administran servon de abonoj, transpagoj kaj librovendoj per la Centra Oficejo.

UEA provas instigi scienc-teknikan publikigon kaj eldonadon en Esperanto, paperan kaj retan. Ĝi ankaŭ provas kontakti kaj kunlabori kun ne-Esperantaj scienc-rilataj kaj fak-rilataj organizaĵoj kiel neregistaraj organizaĵoj (NROj) kaj Unesko.

La sesio de Internacia Kongresa Universitato (IKU) en Vilno 2005 enhavis dek prelegojn en diversaj fakoj kiel astronomio, ekologio, lingvistiko, matematiko, tradukado kaj etnologio.

La preparlaboron faris la komisiono pri Internacia Kongresa Universitato, kun prof. Christer Kiselman kiel sekretario. Rektoro de IKU 2005 estis prof. Aloyzas Gudavičius. Tri el la IKU-prelegoj estis samtempe parto de kurso de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) laŭ kunlabora kontrakto kun UEA. La kontrakto inter AIS kaj UEA pri okazigo de komunaj AIS-IKU-sesioj dum kongresoj estis ŝanĝita. La IKU-libro (redaktita kolekto de la IKU-prelegoj) de 2005 aperis papere dum la UK kaj en elektronika formo en la retejo de UEA. Komenciĝis kampanjo por krei retpaĝon kun pli fruaj IKU-libroj.

Verkado pri sciencaj temoj okazas ĉefe en la kadro de la Esperanta Vikipedio (interrete). Menciindas ankaŭ la datumbazo de Scienca kaj Teknika Biblioteko, STEB, kiu klopodas kolekti kaj re-disponigi Esperantajn tekstojn.

Nova virtuala Terminologia Esperanto-Centro (TEC) estis kreita en 2005, kaj plie modifita fine de 2005.

Dum 2005 okazis kontaktoj kun Internacia Asocio de Universitatoj (IAU), interalie cele al akcepto de la Internacia Kongresa Universitato kiel universitat-rilata aranĝo kaj aperigo de ĝi en la IAU-kalendaro. Pli ambicia celo de la kontaktoj estis, ke IAU rekonu AIS kiel universitatecan organizaĵon kaj akceptu ĝin kiel membron.

Faka agado dum la Universala Kongreso

Dudeko da fakaj asocioj okazigis kunsidojn dum la UK en Vilno. La temoj de la kunsidoj variis de trakto de jarraporto kaj elektoj ĝis fakaj prelegoj kaj diskutoj. En la Faka/Strategia Forumo dum la UK, deko da fakaj asocioj faris sinprezentojn, kaj okazis diskutoj pri ĝeneralaj temoj de scienca agado. Funkciis ankaŭ faka budo, kie reprezentantoj de fakaj asocioj deĵoris por sin prezenti al la kongresa publiko. Inter la kunvenoj pri fakaj temoj indas mencii ankaŭ tiun pri profesiaj radio-elsendoj. Okazis Terminologia Forumo sub la gvido de Detlev Blanke, kaj Familia Forumo sub gvido de Amri Wandel.

Dum la jaro pluraj fakaj asocioj aranĝis krome apartajn kvalitajn konferencojn aŭ kongresojn, ekzemple la instruista asocio ILEI, la fervojista IFEF, la medicinista UMEA, la blindula LIBE, kaj pluraj aranĝoj kun religia aŭ politika enhavo. Aro da fakaj revuoj estas eldonataj de la fakaj asocioj, kio progresigas la lingvoevoluon, kaj pluraj fakaj asocioj prizorgas proprajn retpaĝojn pri sia agado.

La komisiono pri Rondo Familia traktis la familian agadon dum la UK, kiel infanvartejo, internacia infana kongreseto kaj junulara programo, kaj pri la plua apero de Familia Esperanto, papere kaj rete.

Estrarano pri faka kaj scienca agado en 2005: Amri Wandel
2.5 Kulturo

2005 estis jaro de pluraj gravaj datrevenoj. La Universala Kongreso en sia centjariĝo estas kvazaŭ la kultura ĉefurbo de Esperantujo, kaj ankaŭ centjariĝis la Esperanto-teatro kaj la revuo Esperanto.

Kongreso

En la Universala Kongreso en Vilno plej la artaj aranĝoj kun okulfrapaj kulturaj eroj estis teatroprezentoj, koncertoj, nacia kaj internacia vesperoj. La rezultoj de la belartaj konkursoj estis prezentitaj okaze de speciala ceremonio. Okazis ankaŭ Oratora Konkurso.

Literaturo

Eldonado de Esperanta literaturo okazis tra la tuta mondo per pli ol 150 titoloj, kiuj havis la karakteron de originala beletro, tradukita beletro, faka literaturo kaj lernomaterialo kune kun vortaroj. Pri la eldonaĵoj aperis kiel kutime dokumenta listo en revuo Esperanto, kaj elektita aro da libroj estis ankaŭ recenzita en la revuo. La libroservo de UEA plibonigis sian interretan paĝon pri la libroj, kaj daŭre prezentas eblon mendi pli-malpli ĉiujn el la haveblaj libroj en Esperanto. En Litovio estis aparte abunda kaj varia eldonado de libroj tradukitaj al aŭ de Esperanto. Nuntempe okazas traduko de la libro La Zamenhof-strato en diversajn naciajn lingvojn, kaj ĝi jam eldoniĝis en pluraj el ili.

Kulturaj okazaĵoj

Kultura Esperanto-Festivalo okazis en Helsinki, Artaj Konfrontoj (Arkones) en Pollando, EoLA en Rusio, Aroma Jalto en Ukrainio. Multaj aliaj kulturaj renkontiĝoj estis aranĝataj ekster la formalaj kadroj de UEA. Multaj el la landaj aŭ fakaj aŭ privataj aranĝoj de kongresoj, konferencoj kaj kunvenoj en diversaj partoj de la mondo enhavas erojn de kulturo, kiel muziko, prelego, prezento de teatraĵo aŭ ekspozicio; oni povas nombri pli ol centon da tiaj aranĝoj. Antaŭ cent jaroj okazis la unua prezento de teatraĵo en Esperanto, kaj tion festis aparte britaj esperantistoj en Barlaston. Stariĝis artista datenbazo enkadre de Esperanto@Interreto.

Granda novaĵo estas la starigo de Internacia Televido, ITV, la unua interreta televidkanalo tute en Esperanto, dank’ al la persistaj streboj de Flavio Rebelo el Brazilo.

La projekto “Interkulturo” de ILEI kaj E@I progresas, kun diskutaj tekstoj pri diversaj temoj, kiuj rilatas al la manieroj percepti kulturon, aŭ kulturaj manieroj percepti la mondon. Interreta enciklopedio konstante kreskas en la paĝoj de Vikipedio. Ĉio respeguliĝas tra la Esperanto-mondo, kaj inkluzivas laboron de UEA-membroj aŭ landaj kaj fakaj asocioj.

Kulturaj centroj

Kelkaj centroj estas plene dediĉitaj al Esperanto-agado, kaj funkcias regule dum parto de la jaro. En aliaj centroj inter diversaj aktivaĵoj revenas plurfoje dum la jaro Esperanta aktivaĵo. En tiuj lokoj oni ne nur instruas Esperanton je diversaj niveloj, sed ankaŭ uzas la lingvon por kulturaj celoj.

Bibliotekoj kaj muzeoj

Jam la 9-an fojon UEA subtenis Esperanto-bibliotekojn pere de la Biblioteka Apogo Thorsen.

La projekto pri Biblioteko Hodler, kun subvencio el ekstera fondaĵo, daŭras, kaj estas grava projekto en tempo kiam pli kaj pli da historio riskas malaperi pro ekonomiaj kaŭzoj. La Esperanto-muzeo en Vieno tute renoviĝis.

Estrarano pri kulturo en 2005: Claude Nourmont
2.6 Esploro kaj dokumentado

La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la esplora fako de UEA, daŭrigis sian intensan agadon por subteni la laboron de UEA kaj de la tuta movado en siaj laborkampoj.

En la jaro 2005, CED daŭrigis sian aktivadon sub direkto de la estraro, kiu konsistis el profesoro pri slavistiko Jouko Lindstedt (Universitato de Helsinki), docento pri interlingvistiko kaj la hungara lingvo Ilona Koutny (Universitato de Poznań), docento pri interlingvistiko Detlev Blanke (Universitato Humboldt, Berlin), vicprofesoro pri edukado Mark Fettes (Universitato Simon Fraser, Vankuvero), kaj la direktoro de CED, Humphrey Tonkin, universitata profesoro pri humanistiko (Universitato de Hartford, Usono).

Informado

Sur la kampo informado, d-ro Blanke redaktis la regule aperantan Informilo por Interlingvistoj, kiu celas teni ĝisdataj la sciojn de interlingvistoj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp. Tiu Informilo estas senpage havebla por ĉiu interesiĝanto. D-ro Tonkin kunlaboras kun d-ro Blanke en kompilado de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). Por la jaro 2004 (registrita en 2005) ĝi enhavis 353 bibliografiajn erojn en la ĉapitro pri Esperanto kaj interlingvistiko, kaj plurajn erojn aliloke en la bibliografio, ekzemple en la literaturaj ĉapitroj. Tiu ĉi estas nepre la plej kompleta internacia bibliografio pri interlingvistiko kaj esperantologio, konsultebla en ĉefaj esplorbibliotekoj tra la mondo.

Retejoj

Daŭris en la jaro 2005 la subteno de Esperantic Studies Foundation (ESF) al la retejoj, kiuj okupiĝas pri instruado de la lingvo. La retejo de edukado.net grave antaŭenigas unu el la celoj de UEA, la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Edukado.net liveras informojn ĉefe por instruistoj, pri lerniloj kaj instruiloj kaj aliaj helpiloj rilate Esperanto-pedagogion. Dum la jaro Edukado.net sub gvido de Katalin Kováts konsiderinde plivastigis siajn servojn al instruistoj, plimultigis siajn uzantojn, kaj plifirmigis siajn rilatojn kun kunlaborantoj. La retejo lernu.net, gvidata de Hokan Lundberg kaj Sonja Petrović, donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj. InterKulturo de ILEI havas retejon kiel gvidejon kaj laborejon por la projekto. Estas nun planata ampleksa retejo por pluevoluigi la t.n. Nitobe-procezon, la dialogon pri alternativaj aliroj al la lingvaj aranĝoj en internaciaj organizaĵoj, kiel ekzemple la Eŭropa Unio. Tiu retejo enhavos datumbazon pri lingvoj en internaciaj rilatoj, interagajn diskutgrupojn kaj aliajn elementojn.

Literaturo

Pluaperis regule la revuo de CED, Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado), eldonata de la granda nederlanda eldonejo Benjamins, kaj redaktata de d-ro Tonkin kaj d-ro Probal Daŝgupto, profesoro pri lingvistiko ĉe la Universitato de Hajderabado. La artikoloj aperas en diversaj lingvoj, plej ofte la angla, sed kun resumoj de ĉiuj artikoloj en Esperanto. La revuo estas abonata de ĉiuj ĉefaj esplorbibliotekoj, kaj membras en ĝia redaktokomitato eminentaj lingvistoj kiel ekzemple Ulrich Ammon, John Edwards, Joshua Fishman, David Graddol, Rainer Enrique Hamel, Shirley Brice Heath, Ali Mazrui, Robert Phillipson kaj Abram de Swaan. Tiu ĉi elstara faka periodaĵo estas direktata unuavice al la ekstera publiko, kaj ĝi ludas gravan rolon en la akceptigo de Esperanto inter lingvistoj kaj aliaj universitatanoj.

Eldonaĵoj

Rilate al la centjariĝo de la Universalaj Kongresoj la ĉefa eldonaĵo estis Sed homoj kun homoj. Universalaj Kongresoj de Esperanto 1905-2005 de Ziko Marcus Sikosek, eldonita de UEA.

Inter la sciencaj eldonaĵoj de UEA ankaŭ menciindas tekstoj el la Internacia Kongresa Universitato 2005.

Konferencoj

Esperantologia Konferenco en Vilno okazis sub gvido de Detlev Blanke, pri diversaj temoj, prezentitaj de grandparte novaj esperantologoj.

Okaze de la centjariĝo de la Universalaj Kongresoj UEA okazigis simpozion en Bulonjo-ĉe-Maro, organizitan de Claude Nourmont, kun la temo “Lingvoj kaj la strebo al justa tutmondiĝo: la centjara sperto de Esperanto-renkontiĝoj”.

Al la simpozio, kiu okazis en la franca kaj en Esperanto, kontribuis elstaraj fakuloj esperantistaj kaj ne-esperantistaj. Ĝi allogis pli ol 200 partoprenantojn.

CED, sub gvidado de Mark Fettes kaj Humphrey Tonkin kaj kun la helpo de litovaj esperantistoj, precipe Povilas Jegorovas, organizis NITOBE-simpozion en la Parlamentejo de Vilno tuj post la Universala Kongreso, kun la temo “Lingvopolitikaj aspektoj de la plivastiĝo de Eŭropa Unio”. Partoprenis sepdeko da invititaj lingvistoj, sciencistoj, politikistoj, el preskaŭ ĉiuj novaj landoj de Eŭropa Unio kaj ankaŭ el aliaj mondopartoj. Ĝi okazis en pluraj laborlingvoj, tiel ke necesis interpretado, kie Esperanto rolis tute egale kiel la aliaj lingvoj.

La konkluda dokumento alvokas la ŝtatojn-membrojn de EU al kunlaboro pri evoluigo de komuna lingva kadro, kiu kreu ekvilibron inter pozitiva agnosko de lingva diverseco kaj la bezono de efika, altkvalita komunikado inter ĉiuj civitanoj de EU.

Subteno de ESF estis grava por tiuj altnivelaj aranĝoj.

Aliaj Agadoj

Subteno de ESF ebligis la kompletigon aŭ daŭrigon de kelkaj esplorprojektoj de unuopaj esploristoj en diversaj lokoj de la mondo, starigon de rilatoj kun la Centro por Kompara Literaturo kaj Socio ĉe Universitato Columbia (Usono), partoprenon de esperantologoj en naciaj kaj internaciaj konferencoj, kaj pretigon de normoj por la lernado kaj instruado de Esperanto (projekto gvidata de Timothy Reagan kaj Duncan Charters). ESF ankaŭ gastigas ĉe sia retejo (www.esperantic.org) la retpaĝaron de CED.

Estrarano pri Esploro kaj Dokumentado en 2005: Claude Nourmont
2.7 Kongresoj

La 90-a Universala Kongreso en Vilno 24-31 julio kolektis 2 344 kongresanojn el 60 landoj. Estis granda apogo fare de la lokaj aŭtoritatoj. Litovaj amaskomunikiloj montris bonan interesiĝon pri la kongreso. La UK estis tre videbla en la urbo.

Kultura kaj kleriga programo

La kongreso havis abundan kulturan kaj klerigan programon. Enkadre de la Internacia Kongresa Universitato (IKU) estis faritaj 10 prelegoj. Krom tio estis aparta Esperantologia Konferenco pri diversaj temoj. En kleriga lundo 42 fakuloj mallonge prelegis pri diversaj temoj, grupigitaj sub ĉeftemoj, kaj kun viglaj diskutoj en plenplenaj salonoj. Aldoniĝis kursoj pri la loka lingvo, prelegoj kaj programeroj specife pri Litovio. Cetere la kongresanoj estis aparte laboremaj kaj kleriĝemaj, ĉiuj tiuj programeroj allogis amason da homoj.

La kongresa temo estis nekutime pri la kongresoj mem: Universalaj Kongresoj: 100 jaroj de interkultura komunikado. Oni diskutis pri la estinto, estanto kaj estonto de la UK. El la vesperaj programoj elstaras la nacia vespero, ĝuindaj teatroprezentoj, koncertoj, internacia arta vespero. Okazis dek aŭtoraj duonhoroj en la abunda libroservo. Bone organizitaj ekskursoj donis turisman ripozon inter la laborkunsidoj, kaj pliajn konojn pri la kongresa lando.

Laboraj kunsidoj

Pri la komitatkunsidoj kaj fakaj kunsidoj estas mencioj en aliaj partoj de la Estrara Raporto. Ankaŭ la Akademio kunsidis, same kiel la Centro de Esploro kaj Dokumentado.

Organize la kongreso estis bonega, kun glata funkcio de ĉio. En kunligo kun la Universala Kongreso okazis aliaj kongresoj. ILEI havis sian konferencon samlande en Kaŭno, dum la 61-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazis en najbara lando Pollando ĉe Zakopane. Senlige al ĝi, sed lige al la historio de Esperanto, cent jarojn post la unua kongreso, okazis fine de marto renkontiĝo en Bulonjo-ĉe-Maro kun pli ol 500 partoprenantoj. Aparta ekskurso sekvis la spurojn de Zamenhof al Britujo. La urbo Bulonjo aparte subtenis la konferencon.

Pri urboj por Universalaj Kongresoj de la jaroj 2006 kaj 2007 ekzistas jam pli frue decido pri Florenco kaj Jokohamo.

Estrarano pri kongresoj en 2005: Claude Nourmont
2.8 Eksteraj rilatoj

En 2005 la laborantoj pri eksteraj rilatoj estis okupitaj pri plur-direkta rilatado. Kiel pasintjare oni okupiĝis ĉefe pri Unesko kaj la oficejoj de Unuiĝintaj Nacioj en Novjorko, Ĝenevo kaj Vieno, kaj ankaŭ pri Eŭropa Unio, la Eŭropa Konsilantaro en Strasburgo. Sed al tio aldoniĝas la firmiĝo de la reprezentiĝo de esperantistoj en la movado por la Mondaj Sociaj Forumoj.

Partopreno en Monda Socia Forumo

La 5-a Monda Socia Forumo okazis en Portalegro (Porto Alegre) en Brazilo de la 26-a ĝis la 31-a de januaro. UEA estis reprezentita de José Antonio Vergara, sed multegaj entuziasmaj junaj esperantistoj brazilaj igis sin tre videblaj pro siaj verdaj ĉemizoj, grandaj rubandoj kaj sia entuziasmo. Ankaŭ partoprenis kaj prelegis (ne)esperantista asocio, Libero por la lingvoj, kies ĉefa animanto estas la konata franca esperantisto Francisko Simonnet. Entute la laboro de kontaktoj kun unuopuloj kaj asocioj estis tre utila.

Eŭropaj instancoj

La agado al la eŭropaj instancoj trovis momentojn de granda intenseco en 2005. Oni invitis ĉiujn parlamentanojn al la Universala Kongreso en Vilno kaj multajn el ili al la tiel nomata simpozio Nitobe, kiu okazis post la kongreso. Estis ricevitaj multaj reagoj ĝenerale kuraĝigaj por simila agado en la postaj jaroj.

Aliflanke ne okazis progreso pri la ideoj rekte alparoli la parlamentanojn pri kelkaj el la projektoj de esperantistoj, kiel vastigo al ĉiuj eŭropaj landoj de la rajto ekzameniĝi pri Esperanto, kiun havas hungaraj civitanoj.

En la fino de la jaro okazis tre favora aperigo en Francujo de la tiel nomata Raporto Grin. La raporto, verko de François Grin de la universitato de Ĝenevo, esploras plurajn scenarojn de la lingvopolitiko pri fremdaj lingvoj en Francujo, kaj konkludas, ke la plej malmultekosta kaj samtempe justa solvo estus Esperanto. Provizore oni iru al situacio de plurlingveco kun Esperanto. La raporto ebligis al eŭropaj esperantistoj disvastigi informojn pri nia kutima solvo, sed per la apogo de ekonomia analizo. Kompreneble oni ankaŭ konsciis, ke la batalo estos longa, ĉar la instanco mem, kiu mendis la raporton kaj la francaj edukinstancoj ĝenerale ne tre atentis ĝin. Alivorte la elektoj en ĉi tiu kampo ne estas nur raciaj.

Pri tiuj elektoj oni parolis en la simpozio Nitobe en la UK en Vilno, kies konkludoj estas bazo por posta agado en tiu kampo.

Reprezentiĝo en internaciaj konferencoj

Dum la jaro 2005 UEA estis reprezentata en pluraj internaciaj konferencoj. Du el ili okazis en Kanado, unu pri la partopreno de la Civitana Socio en UN kaj unu pri klimataj ŝanĝoj. Kanadaj esperantistoj tre efike reprezentis la movadon tie.

En Eŭropo okazis fine de la jaro, la 24-an kaj 25-an de novembro, en Parizo “Eŭropa forumo pri plurlingvismo” (france: Assises Européennes du Plurilinguisme). Ĝin partoprenis fakuloj pri lingvopolitiko el pluraj medioj. Kelkaj esperantistoj ĉeestis. UEA estis reprezentita de Claude Nourmont, sed estis multaj reprezentantoj de la partio Eŭropo-Demokratio-Esperanto. Prelegis interalie Seán Ó Riain kaj ankaŭ pluraj konataj amikoj de Esperanto, kiel Robert Phillipson kaj Kurt Gawlitta. Entute Esperanto, pri kiu la organizantoj ne volis akcepti prelegojn, estis tre bone reprezentita.

UK en Vilno

Dum la Universala Kongreso en Vilno estis faritaj pluraj kontaktoj kun la landaj politikaj instancoj. Tute aparte oni havis multajn okazojn kontakti litovajn politikistojn dum la UK mem kaj en la posta simpozio Nitobe. Tute aparta estis la ĉi-jara salutado de la Universala Kongreso fare de la Ĝenerala Direktoro de Unesko mem, kiu reliefigis la komunecon de celoj inter UEA kaj Unesko.

Rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj

La plej rimarkinda evento de la jaro rilate al la rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj estas la aktiva partopreno en la 61-a Sesio de la Komisiono pri Homaj Rajtoj, kiu kunvenis en la UN-sidejo en Ĝenevo. Ĝin partoprenis por UEA Renato Corsetti kaj Andreas Künzli. Utiligante sian rajton prezenti skriban dokumenton pri la tagordaj punktoj, ili prezentis dokumenton pri lingvaj homaj rajtoj. En tiu dokumento oni montris al la 2-a artikolo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, “Ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio....” Ĝis nun, la lingvaj aspektoj de homaj rajtoj ricevis atenton nek de UN nek de ĝiaj membro-ŝtatoj. La dokumento estis disponigita al ĉiuj delegitoj, kaj estis faritaj tre utilaj kontaktoj. Oni ankaŭ ricevis la eblon alparoli unu el la subsesioj pri kulturo.

La eksperimenta lanĉo de la Semajno de Homaj Rajtoj kaj Esperanto fare de la Estraro montros ĉu la Esperanto-movado povas ligi pli firme Esperanton al la Homaj Rajtoj. Temas pri Semajno, kiu inkluzivu la tagon de homaj rajtoj, la 10-an de decembro, kaj la tradician Zamenhof-tagon, la 15-an de decembro.

Pri la funkcio de la Novjorka Oficejo, kiu estas starigita por la kontaktoj kun UN, vidu sub punkto 2.4 Administrado.

Plano pri Amikoj de Esperanto

La Projekto de Internacia Listo Amikoj de Esperanto (AE) ne multe progresas. La gvid-linioj por AE estas preparitaj, kaj por realigi la projekton ni bezonas helpon de Landaj Asocioj. Tamen estas malfacile trovi la “komunan valorkoncepton”, kiaj homoj estas ŝatataj de plej multaj homoj. Ni devas trovi homojn, kiuj estas alte taksataj en la Esperanto-komunumo kaj same ĉe la ekstera publiko. Ni kune klopodu por trovi pli da amikoj.

Unesko en Parizo

La agado ĉe Unesko ĉi-jare okazis sub la signo de la laboro pretiga por eventuala nova rezolucio pri Esperanto prezentota al la 33-a Ĝenerala Konferenco, okazinta dum la pasinta oktobro. Efektive ĉiuj landaj asocioj estis petitaj kontakti siajn landajn instancojn por esplori pri la preteco de la reprezentantoj de tiuj landoj en Parizo subteni novan rezolucion pri Esperanto. Laŭdinde multaj landaj asocioj respondis al la alvoko kaj klopodis, sed mallaŭdinde malmultaj landoj estis pretaj subteni, kaj inter ili neniu el la grandaj landoj pretis kunprezenti la rezolucion, kies tekston pretigis la litova reprezentanto. Sekve de tio, en la lasta momento estis decidite ne prezenti la rezolucion, por ne riski malaprobon. La laboro por la 34-a Ĝenerala Konferenco rekomenciĝis. La reprezentantoj de UEA kaj de ILEI ĉiukaze ĉeestis la Asembleon kaj faris rimarkindan informan laboron, interalie, per filmeto.

Ni partoprenis ankaŭ la kutiman aŭtunan kunvenon de Ne-Registaraj Organizaĵoj kaj daŭre alvokis por pliaj subskriboj de la Manifesto 2000 de Unesko. Oni povas diri, ke efika teamo ĉe Unesko rekomencis labori kunordige kun la reprezentantoj de ILEI. En 2005 UEA renovigis la kunlaboron kun Internacia Asocio de Universitatoj, unu el la plej grandaj NROj.

Estrarano pri eksteraj rilatoj en 2005: Renato Corsetti pri Amikoj de Esperanto: Yu Tao

3. Landa kaj regiona agado

3.1 Ĝenerale

La laboro de UEA estas bazita sur iniciatoj de membroj en diversaj landoj de la mondo, kaj bazo de tiu laboro ofte estas tute loka agado, kiu multe dependas de la kapablo kaj entuziasmo de individuoj kaj grupoj. Tiu ĉi raporto nek celas nek povas ĉion mencii, sed grava parto de la raporto pri la jaro 2005 estas superrigardo pri la Esperanto-laboro en la regionoj, kiuj proksimume similas al mondopartoj. Pli kaj pli la kontaktoj inter membroj kaj grupoj okazas per interreto aŭ per interretaj diskutlistoj, speciale kiam temas pri la disvastigo de informoj pri agadoj, kongresoj, kunvenoj kaj kursoj. En tio menciindas la rolo de la revuo Esperanto, de la landaj kaj regionaj retpaĝoj kaj aparte de la komisiito pri ĝemelaj urboj.

La laboro de la komisiito pri ĝemelaj urboj plu estis grava piliero rilate la evoluon de tiu ĉi UEA-agado. Ĝis la fino de la jaro 2005 la projekto ricevis reagojn de 107 esperantistoj el 43 landoj. 146 urboj estis menciitaj en la ricevitaj mesaĝoj. Okazis kunsido en la UK. La decido farita de la urbestroj de la ĝemelaj urboj Gora, Pollando kaj Herzberg am Harz, Germanio, pri uzado de Esperanto kiel pontlingvo inter la du urboj cele al vigligo de la urbo-partnereco kaj redukti la komunikad-barilojn, antaŭenpuŝis la interŝanĝon de esperantistoj kaj ekdonis fruktojn. Subtenate kaj proponite de la urbodomo okazis renkontiĝo de esperantistoj el la ĝemelurboj de la rumana urbo Kluĵo.

Esperanto-kluboj en ĝemelaj urboj interkonsentis pri kunlaboro, ekzemple tiuj de Rennes en Francio kaj de Brno en Ĉeĥio, same kiel tiuj de Prilep en Respubliko Makedonio kaj de Zmijev, Ukrainio. En kongreso okazinta en Rigo en julio 2005 estis ĝemelurba programo. Sub la helpo de la projekto, esperantistoj en la japana urbo Himeji kaj en la usona urbo Davis trovis samideanojn en la ĝemelaj urboj. Aperis reta revueto pri la projekto. UEA dankas la sindediĉon de sinjoro Wu Guojing kaj de ĉiuj kunlaborantoj al la ĝemelurba agado en 2005.

Estraranoj pri landa kaj regiona agado: Maritza Gutiérrez González (ĝenerale) kaj Yu Tao (Azio)
3.2 Afriko

La instancoj de la movado en Afriko en 2005 estis Afrika Oficejo en Togolando, la Afrika Komisiono kaj la enlandaj movadoj. Laŭ kontrakto kun UEA, Afrika Oficejo funkciis en la Instituto Zamenhof en Lomeo. Pri arabaj landoj vidu alian ĉapitron.

En radiostacioj

Rilate la informan agadon, elsendoj tra radiostacioj okazis en Togolando, Popola Kongolando kaj Burundio. Attaglo Elom, Agbolo Didier kaj Adjé Adjévi, nome de JOTE kaj UTE informis la aŭskultantaron Togolandan de Radio Metropolis. En Kongolando elsendis dufoje Jean-Louis Madzella. En Burundio, Tereza Kapista, akompanata de Jérémie Sabiyumva kaj Birindwa Moshosi, parolis al aŭskultantaro de radiostacio. La Esperanto-Klubo en Niamey, Niĝera Respubliko, dufoje parolis pri Esperanto ĉe radiostacioj.

Prelegoj

Prelegoj okazis en lernejoj por informi instruistojn kaj gelernantojn, ankaŭ en universitatoj. JOTE en Togolando trairis lernejojn kaj la universitaton de Lomeo, kaj plie organizis informkampanjon en la urbo Kpeme okaze de la 13-a Togolanda Esperanto-Kongreso. Kotdivuara Esperanto-Asocio entuziasme aliris la universitaton de Abighano-Cocody, kie s-ro Antoine Kouassi Koublan kaj Daniel Tuo prelegis pri Esperanto. Niĝerlanda Esperanto-Klubo same eniris la universitaton de Niameo por paroli pri la internacia lingvo.

Kursoj

Rilate la instruan fakon indas mencii ke okazis kursoj en pluraj landoj, jen en kluboj jen en lernejoj. En Togolando, Instituto Zamenhof disponigis kurson al pli ol 100 gelernantoj dum oficialaj instruhoroj. En Benino, la lernejoj Codji kaj La Rimedo disponigas kurson al infanoj ekster la lernejaj horoj. Tiel okazas ankaŭ en Burundio. En Madagaskaro okazas kurso perkoresponda per libro verkita de enlandanoj. Tie agadas ankaŭ CIE de Désiré Rabevazaha. En Demokratia Kongolando okazis kurso en la universitato kaj ankaŭ en lernejo kadre de la programo “Esperanto por daŭropova evoluo”. Pluiras la kurso en la Orodo-Vilaĝo de Niĝerio. En Burundio la Cseh-instruistino Tereza Kapista (el Serbio kaj Montenegro) gvidis kurson kun partopreno de multaj dekoj da esperantistoj en Buĵumbura kaj en Rumonge. La kursoj okazis en la kadro de la agado “Lingvo de paco” de UEA. Niĝerlanda Esperanto-Klubo organizis kurson en la universitato de Niameo, kaj ankaŭ en angla klubo de la ĉefurbo de Niĝerlando.

Internacia ekzameno de UEA okazis en Madagaskaro; tiu de Togolando estas prokrastita pro ne sufiĉa preparo, sed okazis ekzameno laŭ la Zagreba Metodo.

Kluboj

La vivo en kluboj estas la unua kampo de la lingvoutiligado. Al tio aldoniĝas ankaŭ korespondado, kunvenoj, renkontiĝoj kaj kongresoj. En Demokratia Kongolando aktivis la klubo EVG de Kikulu Mukeba Bertin kaj Namutema Wabasobe; estis ankaŭ la klubo de Mondengi Vital kaj EKM (Esperanto Kultura Movado) de Emile Malanda. La agado de Konga Esperanto-Rondo estas rimarkinda. Ĝia futbalteamo ludis multajn matĉojn en la jaro. En Madagaskaro funkcias la kluboj de Mahabo kaj Antsirabe. Al tiuj ĉi aldoniĝas la Itaosy Esperanto-klubo kaj la klubo en Antsalova. En Burundio agadis pluraj kluboj prizorgataj de la nacia landa asocio ANEB. En Niĝerio laboris kluboj en Owerri, Ibadan kaj Badagry, dum “Dzaleka Esperanto-klubo en Malavio” (DEKM) agadas en Malavio. En Togolando funkciis deko da kluboj. En Ugando aktivis SEK (Esperanto-Klubo Solidareco).

Landaj asocioj

Notindas funkciantaj landaj asocioj en Burundio, Ebura Bordo, Malagasio, Niĝerlando, Niĝerio, Sudafriko kaj Togolando. El tiuj ĉi nur la landaj asocioj en Madagaskaro kaj Togolando povis organizi nacian kongreson en la jaro: estis la 13-a en Togolando, sed la 3-a en Madagaskaro. La Zamenhof-festo estis diverse celebrata tra la kontinento. Eĥoj de tio aŭdiĝis el Burundio kaj Togolando.

Sendube la afrika agado forte baziĝas sur la agado de multaj malavaraj esperantistoj tra la mondo, kiuj konstante kontribuas al la afrika fondaĵo. La afrika komisiono sub gvido de Gbeglo Koffi vigle kunlaboris al tiu ĉi celo.

Al ĉiuj kunlaborantoj indas danki kaj rekoni ilin pro la konstanta kaj sinofera kunlaboro.

3.3 Ameriko

Dum la jaro 2005 la amerika movado daŭre kaj entuziasme laboris pere de siaj kluboj, landaj grupoj kaj asocioj tra vasta regiono. Pluraj eventoj okazis kaj estis raportitaj pere de retpaĝoj kaj paperaj komunikiloj. Indas danki al Atilio Orellana, kiu pro laborkialoj devis fini sian laboron kiel komisionestro. Menciindas la vigla agado de José Antonio Vergara, proponita kiel nova kunordiganto. Certe multaj gesamideanoj dum la jaro entuziasme kaj senĉese agadis por plifortigo kaj pluvivado de la amerika movado. Tiu ĉi raporto estas nur resumo de kelkaj el la agadoj. En 2005 okazis kunveno dum la UK en Vilno pri amerika Esperanto-agado, cele al starigo de kunlaboraj ligoj. La Komisiono, pere de José Antonio Vergara el Ĉilio partoprenis la Mondan Socian Forumon en Porto Alegro kunlabore kun la loka Esperanto-grupo, la landa asocio BEL, kaj la asocio Libero por la Lingvoj. Kadre de tio kaj rezulte de prelego de la komisionano Vergara estiĝis kontakto kun la eldonanto de la grava Latinamerika Agendo, kaj oni publikigis en la eldono por la jaro 2006 alvokon de la agenda komunumo mem al la legantaro lerni Esperanton. Oni aranĝis retkurson por la interesiĝantoj, kiun prizorgas la komisionano Adonis Saliba (Projekto Nesto).

Landaj eventoj

La Komisiono fariĝis aktiva kontribuanto al la preparlaboroj de la Brazila E-kongreso okazonta en 2006 kaj proponis la okazigon de Internacia Simpozio pri “La lokaj Esperanto-grupoj kiel komunuma socia kapitalo”. En Urugvajo oni festis la centjaran jubileon de Esperanto. Argentinanoj lanĉis sian retkurson kaj regule eldonis sian bultenon.

En la centramerika kaj kariba regiono ekestis ankoraŭ ne evoluintaj eventoj subtenate de la projekto Nesto per ĝiaj kursoj. Kubo partoprenis la Internacian Festivalon de la kariba kulturo, kaj okazigis trejnseminariojn, dum la kuba informagentejo AIN ekuzis Esperanton kiel laborlingvon. En Norda Ameriko la esperantistoj kunigis fortojn por okazigi la 3-an mezkanadan renkontiĝon en Toronto kun partopreno ankaŭ de usonanoj. Fondiĝis du novaj studentaj E-kluboj en universitatoj en Montrealo. ELNA kreis novan kaj pli dinamikan retpaĝaron. La jara kongreso okazis en la ĉefurbo de Teksaso. Diversaj regionaj kongresetoj okazis, ekz. la 36-a Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto en julio en Vermonto, kaj la Aŭtuna Rekontiĝo de Esperanto en Silver Bay, Novjorkio.

3.4 Arabaj landoj

Samkiel dum la antaŭa periodo en 2005 la Araba Komisiono, gvidata de Marielen Désert, ne ripozis, kvankam rezultoj nur iom post iom montriĝos. El la lernantoj kiuj aliĝis al la retkursoj komencitaj en 2004, kelkaj el Maroko kaj Alĝerio starigis fortajn ligojn kun la esperantistaro tra la mondo, kaj nun korespondas ĉu rete, ĉu poŝte. Danke al helpemaj asocioj kaj/aŭ unuopaj esperantistoj, oni ricevis lernolibrojn kaj vortarojn, kaj tiel povos daŭrigi la lernadon kaj eventuale la instruadon surloke. En malfacilaj kondiĉoj kaj malgraŭ teknikaj problemoj, laborgrupo ektradukis retkurson al la araba, kaj oni atendas ke baldaŭ arablingvaj parolantoj povos uzi tiun lernilon pere de la interreto. Intertempe antaŭeniris la korektado de la araba-Esperanta vortaro de Georges Abraham fare de sinjoro Abada.

Post kontaktoj kun universitatanoj en Libano, ekis projekto pri prelegoj kaj kursoj en Bejruto. Tiu ĉi plano ankoraŭ ne plene realiĝis, ĉefe pro manko de monrimedoj. Pro unuopulaj iniciatoj okazis renkontiĝoj kaj foje eĉ kursoj, inter vojaĝantoj kaj magrebaj lernantoj, en Tunizio kaj Maroko. En Francio, Zohra Boubker instruis al 15 lernantoj el Maroko, kiuj staĝis portempe en Montpeliero.

Oni aparte dankas al ĉiuj kontribuintoj kaj subtenintoj kiuj dum la jaro klopodis tie teni la torĉon de Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la landa kongreso de ELNA. Austin, Teksaso, 2005.

3.5 Azio

En 2005, Irana Esperanto-Asocio fariĝis nova Landa Asocio de UEA. La irana estas la oka LA el Azio. La aliaj estas Ĉinio, Hinda Unio (Barato), Israelo, Japanio, Koreio, Pakistano kaj Vjetnamio.

Bulteno, kongresoj

En majo de 2005, aperis la 50-a numero de la bulteno Esperanto en Azio, kiu festas ankaŭ la 15-jaran jubileon. Ekzempleroj iras al aziaj esperantistoj kaj al mon-donacintoj de la Fondaĵo Azio. Ĝin eldonas la komisiono de UEA pri la azia Esperanto-movado, KAEM.

La 4-a Azia Kongreso prokrastiĝis pro la malstabila politika situacio en Nepalo kaj la diligenta kaj entuziasma NespA devis duoble labori, unue por “Antaŭ-kongresa Renkontiĝo”, al kiu venis 24 homoj el ekster Nepalo, kaj poste por la 4-a AK, kiu okazis inter la 25-a kaj 29-a de aŭgusto kun 120 partoprenantoj (aliĝis 171). La kongreso estis ne granda tamen tre sukcesa kun diversaj fakaj kunsidoj kaj ekskursoj. Finance japanoj multe kontribuis al la sukceso de la kongreso.

En la Vilna UK kaj AK en Kathmandu, KAEM organizis kunsidojn pri azia agado kun jenaj ĉefaj decidoj: La 5-a Azia Kongreso okazos en Bangaloro, Barato, de la 11-a ĝis la 15-a de februaro 2008. Azia kongreso okazos ĉiun duan jaron anstataŭ la nuna ritmo de tri jaroj, la 6-a AK okazos en 2010.

Membroj

Projekto-C celas membrigi aziajn aktivulojn al UEA, kaj grave kontribuis. Kelkaj brilaj samideanoj forlasis nin en 2005. Forpasis Bakin (Ba Jin), membro de la Honora Patrona Komitato kaj fama verkisto, honora membro de UEA kaj la unua prezidanto de KAEM s-ro Takeuti Yosikazu, kaj la honora membro de UEA Ito Kanzi (ludovikito). La azia esperantistaro dankas kaj memoras ilin.

En Israelo, ELI ekhavis junajn arabajn membrojn, kiuj kunaranĝis la 6-an Komunan Israelan Esperanto-Semajnfinon.

Samideanoj el Ĉinio, Japanio kaj Koreio kune tradukas libron pri komuna historio de la tri landoj. Tio estas nova ekzemplo, kiu montras la utilecon de Esperanto por paco kaj interkompreno. Dank’ al la subteno de Renato Corsetti kaj Hori Yasuo, helpe de Ĉina Esperanto-Ligo, la Fakultato pri Ĉina Lingvo kaj Du-lingva Studado de Hongkonga Politeknika Universitato planas fondi “Edukan Bazon por Disvastigo kaj Esplorado de Esperanto en Azio”, kiu helpos la disvastigon de Esperanto en sudorienta Azio.

3.6 Eŭropo

En Litovio, antaŭ, dum kaj post la sukcesa UK, daŭre okazis serio de agadoj en la informa kaj instrua kampoj. Same vigle agadis la landaj asocioj en aliaj landoj. Ni menciu Kroation kaj ĝiajn eldonaĵojn, kaj aparte la 7-an kongreson de kroatiaj esperantistoj en Zabok.

En Rusio la Esperanto-movado vigle laboris en la diversaj agadkampoj kaj prioritatoj de UEA, interalie la apero de REGo, okazigo de la literatura konkurso de La ondo de Esperanto Liro 2005 kaj aktualigo de la retpaĝaro www.reu.ru. Inter aranĝoj menciindas la evento RET-05 (Rusiaj E-Tagoj).

Balkanaj landoj

En la balkana regiono la membroj de la balkana komisiono daŭre strebas al serĉado de unuigaj projektoj. En Makedonio ekzistas Makedonia Esperanto-Ligo (MEL), sed ĝi bezonas ankoraŭ transiri al vera praktika ligo. En Makedonio estas 13 Esperanto-societoj, sed aktive laboras ĉefe E-societoj en Skopje kaj en Prilep. Oni fondis MEJO-n (Makedonia Esperanto Junulara Organizo). Intertempe en Prilep oni organizis internacian pentraĵ-konkurson por infanoj, okaze de internacia tago de handikapitaj personoj, kiun partoprenis infanoj el Pollando, Kroatio, Francio kaj Armenio.

En Serbio menciindas la informa laboro plenumita pere de televid-elsendoj, kie oni ankaŭ prezentis novan eldonon de vortaro Esperanto-Serbokroata kaj lernolibron por ekspresaj kursoj. Libroekspozicioj okazis en la Foirejo de Novi Sad. En Banja Luko, Bosnio kaj Hercegovino, la 23-an de decembro okazis solenaĵo dediĉita al la deka datreveno de la aktivado de urba Esperanto-societo sub la nomo “La Mondo” (periodo 1995-2005). La instituto Beograd daŭrigis sian aktivadon en diversaj kampoj malgraŭ malfacilaĵoj materiaj kaj financaj.

Bonnivelan agadon oni notis ankaŭ en pluraj urboj en Bulgarujo. Oni impulsis la uzadon de komputilaj kursoj, kaj aranĝis sciencan sesion en Karlovo, en la ejoj de la fondata esperantlingva universitato.

Renkontiĝoj

En Slovakio okazis tutslovakia renkontiĝo organizita de Slovakia Esperanta Federacio — SKEF kaj Okcidentslovakia Esperanta Societo (OSES) en Modra, Piesok. Dume en Pollando oni aŭskultigis La Esperon, registritan en Pola Radio speciale por la 8-a Muzik-Festivalo de Pola Radio. En Rumanio okazis kursoj en kelkaj Esperanto-centroj. La fervojistoj okazigis la Internacian Esperanto-Kongreson 2005, kiu solidigis la kunlaboran rilaton inter la landa asocio kaj la fervojista.

Eŭropa Esperanto-Unio, EEU

Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) startis en nova organiza kaj labora formo en 2005. Ĝis aprilo 2005 ankoraŭ funkciis Brusela Komunika Centro, en kiu laboris profesie Marko Lins. Ekde la unua de majo la Estraro decidis havi nur duontempan laboron kadre de EEU, kiun plenumos du personoj: unu zorgos pri interretaj aktivadoj kaj medioj kaj alia redaktos la Eŭropan Bultenon, zorgos pri preparoj de la EEU-kongreso kaj pri projektoj sendataj al eksteraj fondusoj por financado.

Eŭropa Bulteno aperis ĉiumonate en elektronika formo (komence de la jaro ankaŭ en papera formo).

Kunveno de EEU

En majo 2005 estis fine oficiale registrita EEU kun sidejo en Bruselo kaj ekde tiam EEU havas juran personecon kaj sian bankkonton. La financan laboron prizorgis Flory Witdoeckt. La estraro de EEU havis unu kunsidon aprile en Kolonjo kaj unu en Vilno julie. La Asembleo de EEU kunvenis la unuan fojon en nova konsisto (24 reprezentantoj de 24 EU-landoj) en Vilno (Litovio) la 26-an de julio. Dum la kunveno oni elektis novan estraron por 3-jara mandato: d-ron Séan Ó Riain (IRL), prezidanto, Zlatkon Tišljar (Slovenio), sekretario, Flory Witdoeckt (BE), vicprezidanto kaj kasisto, Petron Balaž (Slovakio) kaj Georgon Handzlik (Pollando).

Al EEU aliĝis novaj landaj asocioj el pluraj novaj EU-landoj: Malto, Hungario, Ĉeĥio, Pollando, Slovenio, Slovakio. En Kipro ne ekzistas Esperanto-asocioj. Baltaj landoj ankoraŭ ne aliĝis. EEU vigle aktivis per retforumoj .

EEU helpis al Margareta Handzlik disdoni inviton al ĉiuj EU-parlamentanoj por la UK kaj la Nitobe-simpozio en Vilno (ĉiu parlamentano ricevis inviton en sia nacia lingvo) kio havis tre pozitivan reagon.

Dum la unuaj 4 monatoj okazis regula sekvado de gazetaro, reagkampanjoj kaj sekvado de diskriminaciaj dunganoncoj, kiuj estis regule aldonataj al la listo en www.lingvo.org.

La EEU-estraro estis reprezentita en la laboro de la Nitobe-simpozio en Vilno kaj la prezidanto partoprenis en Pariza konferenco pri minoritataj lingvoj, kie li prezentis reeĥan referaĵon. Margareta Handzlik iniciatis kunvenon kun la EU-komisionano Jan Figel kaj proponis aktivecon kiu ebligus realigi la tiel nomatajn hungarajn rajtojn ankaŭ en aliaj EU-landoj. En Maribor komenciĝis preparoj por la 7-a EEU-kongreso.

3.7 Oceanio

La movado por Esperanto en Oceanio vigle laboris dum 2005 aparte pri klopodoj subteni malpli fortajn landojn en la regiono. La oceania komisiono, gvidata de Bradley McDonald, korespondis kaj diskutis esencajn aspektojn de la regiona agado pere de sia retlisto.

Aparte menciindas la laboro farita kaj plufarata por Indonezio. La reta “Kurso de Esperanto” de Brazilo estis tradukita en la indonezian lingvon de s-ino Vera Payne. Oni povas resume diri, ke pri Indonezio progreso ne estas tiom granda kaj rapida kiom oni esperis. Tamen, oni aranĝis sendadon de lernmaterialoj kaj la afero restas kiel gravega ero en la tagordo de iuj esperantistoj en Aŭstralio kaj aliloke.

En Nov-Zelando la movado restis relative stabila. Kongreso okazis en Aŭklando, kie gastis Micuko Itabashi el Jokohamo kaj esperantistoj el Nov-Kaledonio, kies nova grupo rimarkindas.

Ankaŭ la renovigita hejmpaĝaro de AEA kaj starigo de fakoj por agado en diversaj sferoj estas gravaj temoj entreprenitaj dum la jaro. Kadre de la somerkursaro de AEA en Adelajdo okazis la jarkunsido, kie oni elektis Marcel Leereveld kiel prezidanton.

La instruistaro por la 12-taga somerkursaro inkluzivis Marcel Leereveld, Penny Vos, Fransiska Toubale, Trevor Steele, kaj ankaŭ Sabine Trenner (Germanio) kaj Oliver Mazodze el Zimbabvo. La teamo en Adelajdo meritas laŭdojn pro la bona aranĝo.

La Oceania komisiono esprimas sian dankon al ĉiuj kontribuintoj kaj kunlaboremaj samideanoj kiuj dum la jaro 2005 ebligis plivigliĝon de la Esperanta movado en la regiono.

4. Organizo

4.1 Komitato kaj Estraro
Komitato de UEA

La Komitato konsistis el 58 Komitatanoj A (50 elektitaj de 45 landaj asocioj, 5 de 5 aliĝintaj fakaj asocioj, 2 de TEJO, 1 de la observantoj), 6 komitatanoj B (elektitaj de la individuaj membroj) kaj el 10 komitatanoj C. La Komitato krome konsistis el 10 observantoj de malgrandaj aliĝintaj asocioj. La adresaro de la Komitato aperis en la Jarlibro 2005, escepte de tri komitatanoj C, kiuj estis elektitaj en la UK en la 90-a Universala Kongreso en Vilno.

En la kunsidoj dum la UK partoprenis 58 komitatanoj aŭ rajtigitaj anstataŭantoj kaj 4 observantoj. La Komitato kunsidis en la sabato antaŭ la UK kaj en la dumkongresa vendredo. Dum la ceteraj tagoj la komitatanoj laboris en ok subkomitatoj. Tie oni preparis rekomendojn/decidojn por la kunsido en pleno. En la subkomitataj kunvenoj ne-komitatanoj estis bonvenaj, havis parolrajton sed ne decidorajton.

En Vilno la Komitato akceptis 2 novajn landajn asociojn. Temas pri Irana Esperanto-Asocio kaj Esperanto-Federacio de Niĝerio. Ekde tiam estas 65 landaj asocioj aligitaj al UEA.

La Komitato faris decidojn pri tri regularoj, nome pri perantoj, pri ŝanĝoj de la regularo pri la belartaj konkursoj, kaj pri ŝanĝoj de la regularo pri IKU. Pri la Strategia Laborplano, la Komitato akceptis modifojn kaj aldonojn por la jaroj 2005-2007.

La Estraro

De post la elektoj en Pekino 2004, la estraro konsistas el la jenaj funkciuloj (la fotoj laŭvice): prezidanto Renato Corsetti, vicprezidanto s-ino Claude Nourmont, ĝenerala sekretario s-ino Ulla Luin, membroj: s-ino Ans Bakker-ten Hagen, s-ino Maritza Gutiérrez Gonzáles, s-ro Yu Tao kaj s-ro Amri Wandel. Observanto de TEJO estis s-ino Sonja Petrović, kiun anstataŭis s-ro Chuck Smith. Observanto de ILEI estas s-ro Radojica Petrović. Sinjoro Jukka Pietiläinen estas speciala komisiito pri informado.

Integra parto en la estraraj kunsidoj estas la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller. La redaktoro de Revuo Esperanto Stano Marĉek ĉeestas estrarajn kunsidojn kiel observanto.

La Estraro kunsidis en Roterdamo de la 28-a de aprilo ĝis la 1-a de majo 2005. Ĝi kunsidis en Vilno antaŭ la kongreso, kaj ĉiutage dum la kongreso. La ceteraj kontaktoj estas farataj rete kaj telefone.

4.2 TEJO

La junulara organizaĵo Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO) estas integra parto de UEA, tiel ke junaj membroj de UEA aŭtomate estas membroj de TEJO, kondiĉe ke ili informas pri sia aĝo, sed samtempe ĝi havas siajn proprajn organojn kiel Komitato kaj Estraro, kiuj povas fari memstarajn decidojn en kadro de la financaj ebloj.

La 61-a Internacia Junulara Kongreso (IJK) 2005 okazis en Zakopane de la 31-a de julio ĝis la 7-a de aŭgusto 2005 en la suda Pollando, post la Universala Kongreso (UK) en Vilno. Al ĝi venis 500 gejunuloj, kio montras, ke la aranĝo estas aparta kaj memstara. En la raportoj videblas la diferencoj kun la UK, per tio ke muziko, danco, ludoj, ekskursoj kaj aliaj aktivaĵoj havas pli grandan rolon, same kiel ebleco kunestadi dum noktoj. Tamen ankaŭ en IJK estas aro da teoriecaj programoj, teatro, kursoj, kunsidoj. Okazis ankaŭ kurso en la serio “Flugiloj de malfacila vento” dum la IJK.

La Komitato de TEJO elektis novan estraron por la periodo 2005-2007, kun nova prezidanto Heming Welde Thorbjǿrnsen, Valentina Sidorova ĝenerala sekretario, Katja Ignatieva kasisto (sur la fotoj, laŭvice), kaj krome François Hounsounou, Haris Subašić, David-Emil Wickström kaj Chuck Smith.

Junuloj partoprenis en la UK en Vilno, je pli malalta nombro, sed kun propra programo, kaj ankaŭ kaptis la okazon influi al estontaj kongresoj per proponoj kaj diskuto en la UK-kunsidoj.

La eldonado de TEJO inkluzivas kiel antaŭe la revuon Kontakto, kiun eldonas UEA, la organizan informilon Tejo Tutmonde, retan informilon Tejo Aktuale kaj la vaste uzatan adresaron Pasporta Servo. En 2005 la Pasporta Servo enhavis 1 364 gastigantojn el 89 landoj.

Kultura aranĝo en Finnlando, nome Kultura Esperanto-Festivalo (KEF), altiris multajn junajn partoprenantojn. Junuloj grave kontribuas al la Esperanto-laboro en diversaj landaj asocioj.

Estrarano pri rilatoj kun TEJO en 2005: Ans Bakker-ten Hagen
4.3 Revuoj kaj Jarlibro
Revuo “Esperanto”

La revuo Esperanto aperis laŭ la plano per 11 numeroj. Redaktoro estis laŭ kontrakto Stano Marĉek. La revuon ricevas membroj en tiuj kategorioj kiuj enhavas abonon, kaj krome simplaj abonantoj.

La enhavo spegulas la tutmondan agadon en kaj ekster UEA. Novaj libroj en Esperanto aŭ pri Esperanto estas listigitaj, kaj la plej gravaj recenzitaj. Kalendaro pri venontaj konferencoj kaj kongresoj je internacia intereso aperas regule, kaj artikoloj pri la plej gravaj el ili aperas post la okazaĵo. La Universala Kongreso ricevas vastan raportadon. La revuo informas pri radio-elsendoj, pri interretaj paĝoj kaj pri diversaj organizaj statistikoj. Krome, la revuo estas grava diskutforumo pri movadaj temoj kaj pri lingvopolitikaj demandoj, en formo de debat-artikoloj kaj en formo de leteroj de legantoj. Ankaŭ la mallongaj notoj pri novaĵoj je loka, faka kaj persona intereso estas ofte legataj.

Anoncoj je grandaj kaj malgrandaj formatoj donis kontribuon al la ekonomio de la revuo.

Jarlibro

La Jarlibro 2005 aperis en junio. Ricevas ĝin ĉiuj membroj en la kategorioj kun Jarlibro aŭ kun abono, kaj ili ankaŭ povas atingi la informojn pri la delegita reto per la interreto (kun kodvorto). Membroj en la kategorio kun Gvidlibro ricevas apartan presaĵon.

La Jarlibron redaktas Roy McCoy en la Centra Oficejo, kaj ĝi enhavas aktualajn informojn pri la Esperanto-movado, en du partoj: organizaj informoj kaj delegitaj servoj. La organizaj informoj temas pri la centraj instancoj de UEA, pri TEJO, pri landaj asocioj, pri fakaj asocioj, kaj pri aliaj utilaj aferoj. Ekde aprilo 2005 la Jarlibro estas konsultebla en la reto.

La Jarlibro montriĝis taŭga por anoncoj en kunligo kun landaj aŭ fakaj informoj, kaj tio donis kontribuon al la ekonomio de la jarlibro.

Revuo “Kontakto”

La revuo Kontakto aperis 6-foje en 2005, redaktita de la duopo Ĵenja Zvereva kaj (redaktoro) Joel Amis (vic redaktoro). Ĝi estas kultura revuo, kun variaj kontribuaĵoj el ĉiuj mondopartoj. Rimarkindas ankaŭ ke ofte oni aparte prilumigas la pozicion de virinoj.

4.4 Membraro

En 2005 estis entute 6107 individuaj membroj (IM) (en 2004: 5856). La kresko okazis en la kategorioj membro kun jarlibro (MJ) kaj junaj membroj kun jarlibro (MJ-T). Pli ol dek procentoj el la membroj estas dumvivaj membroj. La nombro de individuaj membroj de TEJO estis je simila nivelo kiel en 2004. La estis je simila nivelo kiel en 2004. La aliaj membrokategorioj kaj la kvanto de simplaj abonoj je la revuoj estis proksimume samaj kiel en la antaŭa jaro. Societo Zamenhof, kiu donas iom da kroma mono al la ĝenerala kaso, iomete kreskis.

La landaj asocioj (LA) anoncis 12 253 aligitajn membrojn (AM) (en 2004: 12 148), el kiuj 2074 (en 2004: 1840) estis AM de TEJO. Detala statistiko aperas ĉiu-jare en la revuo Esperanto.

Honora Patrona Komitato

En 2005 forfalis el nia rondo du membroj de la Honora Patrona Komitato. Prof. Lionel Elvin, iama direktoro de la Eduka Departemento de Unesko, forpasis nur du monatojn antaŭ sia 100-a datreveno. Bakin (Ba Jin), pli ol centjara ĉina eminentulo, postlasas en nia movado diversajn altkvalitajn verkojn. Li riĉigis la ĉinojn per tradukoj el Esperanto de famaj verkoj.

Honoraj Membroj

La Komitato nomumis 8 novajn Honorajn Membrojn: Roman Dobrzyński (Pollando), Ursula Grattapaglia (Brazilo), Heta Kesälä (Finnlando), Boris Kolker (Rusio/Usono), Telesforas Lukoševičius (Litovio), Pastron Duilio Magnani (Italio), D-ron Stevens Norvell (Kanado) kaj Andrzej Pettyn (Pollando). Forpasis la Honoraj Membroj Johano Bachrich (Venezuelo), Itô Kanzi (Japanio), Fernando de Diego (Hispanio) kaj Takeuti Yosikazu (Japanio).

Delegitaro

La delegitaro de la Jarlibro 2005 konsistis el 1784 individuoj en 92 landoj. Estis 53 ĉefdelegitoj, 991 (lokaj) delegitoj, 133 vicdelegitoj, 36 junularaj kaj 1344 fakdelegitoj.

[FORIGITA!: bildo]

Glauco Pompilio, Victor Sadler kaj Ziko Marcus Sikosek dum la aprila Malferma Tago en Roterdamo

[FORIGITA!: bildo]

La Estraro kaj la oficistoj de la CO komune vespermanĝas post la aprila Malferma Tago

4.5 Administrado
La Centra Oficejo (CO) de UEA kaj TEJO

La Centra Oficejo administras la membraron de UEA kaj TEJO, la Universalajn Kongresojn, libroservon kaj redaktadon de la Jarlibro, dum la revuoj Esperanto kaj Kontakto estas redaktataj ekster la oficejo. La domo en Roterdamo krome enhavas la grandan Bibliotekon Hector Hodler. Dum la jaro 2005, la administrado funkciis en ordo, malgraŭ longdaŭra malsano de unu el la oficistoj.

Oficis dum la raporto-jaro: Clay Magalhães (kongresoj), Roy McCoy (prespretigado, Jarlibro), Linda B. Monteiro (purigado), Ionel Oneţ (Libroservo), Marvin H. Stanley (financoj), Stanka Starčević (financoj) kaj Atie van Zeist (sekretariado).

Atie van Zeist emeritiĝis kaj forlasis la oficon en majo post 14 jaroj da servo. En novembro venis anstataŭa oficeja sekretario, Ralph Schmeits, aktivulo el la Esperanto-Nederlanda Junularo. Ekde aprilo iama direktoro Pasquale Zapelli laboras kiel duontempa oficisto. Ĉiujn oficistojn estris la Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller.

Rob Moerbeek estas nia fidela volontulo, kiu krom multaj aliaj taskoj okupiĝas pri la provlegado de Esperanto. Ankaŭ Simo Milojević regule venis por asisti sian posteulon en la Libroservo. Post la emeritiĝo Atie van Zeist regule venas por volontule labori. En la CO deĵoris en 2005 kiel TEJO-volontulo Martin Minich.

En 2005 ni daŭrigis la laborojn prepare al la renovigo de la konstruaĵo. La necesaj riparoj estas faritaj. La Biblioteko Hector Hodler (BHH) estas preparita tiel ke interna translokado estas farebla. La unua paŝo en la renoviga laboro estos farata en 2006, nome realigo de BHH en nova biblioteka ĉambro en kondiĉoj pli favoraj por gardi la bibliotekan enhavon kaj por studi la arkivaĵojn. Grava helpo en la diskutoj pri la konstruado venis de Pasquale Zapelli.

Dufoje dum la jaro 2005 okazis Malferma Tago en la CO kun varia programo kaj bona nombro da vizitantoj. La Malferma Tago de novembro omaĝis la 50-an datrevenon de la translokiĝo de la sidejo de UEA al Rotterdam, kun vizitoj aŭ prelegoj de estraranoj kaj iamaj oficistoj.

(La spezokonto kaj bilanco de UEA aperos venontnumere.)

Oficejo por rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj (Novjorka Oficejo)

La reprezentado de UEA ĉe UN restis senŝanĝa. La reprezentantoj estis Humphrey Tonkin, Rochelle Grossmann kaj Chuck Smith. Ĉefrespondeculo estas Tonkin. UEA estas membro de la Konferenco de Neregistaraj Organizoj ĉe EKOSOK (Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN).

Afrika Oficejo (AO)

La oficistoj en la Afrika Oficejo (AO) de UEA laboris laŭ kondiĉoj starigitaj en kontrakto kun la lernejo “Instituto Zamenhof” ekde januaro 2005. En la oficejo en Lomé (Togolando) en 2005 laboris Koffi Doumegnon kaj Koffi Gbeglo. Oni informis en Afriko pri Esperanto, instruis la internacian lingvon kaj helpis al lokaj iniciatantoj organizi regionajn klubojn/landajn asociojn, kaj UEA kore dankas pro tiu laboro. Pro manko de interkonsento pri ŝanĝo de la kontrakto, ĝi ĉesis validi je la fino de 2005.

Paŝoj estis faritaj por starigi oficejon en Benino.

Ĝenerale pri la oficejoj

Multaj landaj asocioj de UEA havas oficejojn por sia laboro, ofte en kunligo kun klubejo kaj libroservo, kaj ili siavice havas helpantojn ekster la oficejo por multaj gravaj laboroj de membroregistro, eldonado, abonoj, kursoj kaj konferencoj. La laboroj de perantoj kaj landaj asocioj estas gravaj por la funkciado de UEA.

Ni konscias, ke en la Asocia agado grandan parton el la laboro faras volontulaj helpantoj. Al ĉiuj, kiuj tiel ebligas la funkciadon de la Esperanto-movado, ni ŝuldas varman dankon.

[FORIGITA!: bildo]

La aprila estrarkunsido en la ĉambro Zamenhof

5. Konkludo

Estas malfacile eltiri konkludon el la antaŭaj detalaj raportoj pri faritaj aferoj en unuopaj, ŝajne eĉ senrilataj kampoj. Sed ni devas provi. Kelkaj aferoj elstaras en 2005.

Centjariĝoj

La centjara datreveno de la unua kongreso en Bulonjo-ĉe-Maro markis la komencon de tuta jaro da centjariĝoj. En pluraj landoj entuziasmaj revenintoj el tiu kongreso ekfondis siajn grupojn, kiuj nun ĉiuj samtempe jubileas. Ni estas fieraj pri nia historio. Ni estas prave fieraj pri ĝi. Ni rajtos esti fieraj pri ĝi, tamen, nur se ni prenas ĝin kiel bazon por pluaj cent jaroj da same heroa agado en la novaj mondaj kondiĉoj. Tro ofte ni vidis nur detalajn memorojn pri la pasinta gloro, sen kuraĝa serĉo de sama gloro en la nuno.

Intelektulaj medioj

Evidente ni trovis la manieron rilati kun la intelektula medio, almenaŭ en la kampo de lingvistoj. La simpozio Nitobe en Vilno ree pruvis tiun kapablon. Bedaŭrinde postrestas nia kapablo eluzi la rezultojn por konvinki la politikistojn, kiuj, siaflanke, apenaŭ deziras esti atentigataj pri mankoj en la nuna lingvo-politiko de ŝtataj kaj interŝtataj instancoj.

Kiom da esperantistoj?

Malgraŭ la debatoj, kiuj de tempo al tempo reekestas pri la efektiva nombro da parolantoj de Esperanto (ĉu 2 milionoj, 200 mil aŭ 20 mil?), unu tute certa indiko venas el la nombro de la membroj de UEA, kiu komencis stabile rekreski. Ĉu tio estas reprezenta, ĉu ĝi estas nur la pinto de la glaci-monto? Ni ne povas diri, sed certe temas pri kuraĝiga indiko apud la aliaj de la speco: universitataj kursoj en pluraj internaj ĉinaj provincoj, apero de novaj homoj en, ekzemple, Kostariko, kiuj pensas, ke estus tempo fondi kostarikan asocion (kiu jam ekzistas de jardekoj, sed pri kiu tiuj retaj lernintoj ne havas konscion). Ni devas agnoski la evidenton: la grandaj landoj, kie mankas entute esperantistoj, daŭre malpliiĝas.

Perspektivoj

Kiuj perspektivoj ekzistas por nia movado, kaj ĉu entute ekzistas perspektivoj je longa tempo? Ni kredas, ke la nuna monda situacio ne estas eterna. La momento de pinto de ĉi tiu unu-centra mondo estis en la pasintaj jaroj, kaj la nunaj okazaĵoj komencas montri, ke la posta evoluo povus gvidi al mondo pli mult-centra, al mondo en kiu la ideoj pri multkultureco kaj solidareco prenos la lokon de la batalo inter civilizoj kaj de la komerca efikeco, al mondo en kiu la rilatoj inter potencaj lingvoj estos aliaj.

En tiu nova mondo espereble ankaŭ la rilatoj inter landoj estos pli ol nun bazataj sur justeco kaj ne sur forto. En tia mondo ankaŭ Esperanto havos sian lokon.

Responde al la artikolo de Tomaž Longyka

La revuo Esperanto starigis gravajn demandojn pere de la artikolo de Tomaž Longyka “Esperanto — ĉu identigilo monda, eŭropa, aŭ ambaŭ?” Mi eĉ miris ke tia polemiko ne startis pli frue, ĉar ja temas pri defendo de la Movado, de nia Komunumo. Tial mi komencos de demando dua de Longyka “Ĉu Esperanto jam ne estas identigilo?” Tiu demando ja estas preskaŭ nenecesa. Esperanto dankas sian 120-jaran historion al la fakto ke Zamenhof kreis kune kun la lingvo ankaŭ ideologion, kiu kaŭzis la establon de la Komunumo kaj tiu komunumo estas signita per la lingvo. Esperanto estas de sia komenco identigilo de tiuj Esperanto-parolantoj kiuj kredas je ĝia ideologio, kiuj estas ties internaidea-uloj. Ankaŭ mi estis kaj estas ties apartenanto, la tiel nomata ĝisostulo kiu eĉ siajn infanojn esperantigis denaske. Sed necesas kompreni ke esperantismo per si mem, per la starigo de mondisma, universalisma ideologio ne estas io vere monda. Ekzistas multegaj tutglobaj kaj universalismaj movadoj kaj tamen nur certaj homoj apartenas al ili. Tial ne estas demando ĉu Esperanto estu eŭropa aŭ monda identigilo, sed ĉu ĝi restu identigilo de esperantistoj (tiuj kelkmil homoj dissemitaj en la tuta mondo) aŭ ĝi fariĝu identigilo de ĉiuj 500 milionoj da eŭropanoj? Kaj poste pro forto kiun ĝi tiel akirus, ĝi baldaŭ fariĝus komunika (ne identiga) lingvo internacia apud la angla.

Mi pri tio skribis multfoje kaj ĉiuj kiuj interesiĝas pri multflankaj aspektoj de tiu demando legu miajn librojn “Eŭropa ideologio” kaj “Eŭropo vi baldaŭ mortos”, kiuj troviĝas ankaŭ en elektronika formo.

Necesas klarigi ankaŭ miskomprenon troviĝantan en la demando unu de Tomaž: “Ĉu anoj de iu nacia, federacia aŭ konfederacia ŝtato nepre bezonas komunan lingvon por povi identiĝi kun sia komunumo?” Mi konsentas kun Tomaž, ke ne nepre, ĉar lingvo ne estas identeco. Identeco estas kredo pri valoroj de grupo al kiu vi apartenas. Identeco de esperantistoj estas kredo pri valoroj kiujn ni kreis kaj pri ĝusteco de nia ideologio ke “ni plibonigos la mondon”, kiel samnumere diras Renato. Sed lingvo estas la ĉefa signo de aparteno kaj absolute la plej grava. Tial estas ege malmultaj ŝtatoj kiel Svislando kiuj malgraŭ manko de identeca lingvo ekzistas dum jarcentoj — nur dank’ al specifa historia pozicio ekzistas dum jarcentoj — nur dank kaj daŭra tre ekvilibra ekonomia politiko, kiu kaŭzis ke svisoj kunestas pro intereso kaj ne pro ideologio. Ĉiuj aliaj landoj klopodis kun pli aŭ malpli da sukceso krei komunan tutŝtatan lingvon kiu estus ankaŭ identeca, sed ĉar kutime ili perforte devigis la homojn akcepti lingvon ne-neŭtralan, tiuj landoj aŭ baldaŭ disfalis pro internaj konfliktoj aŭ eventuale longe ekzistis baze de fortega armea kaj polica perforto.

Tial nuntempe ege gravas por ĉiu komunumo, kiu volas ekzisti longe, krei komunan identecan lingvon, kiu nepre devas esti neŭtrala.

Multaj esperantistoj en Eŭropo konscias pri tio kaj subtenas tiun ĉi strategion de EEU: “batali por eŭropa multlingveco sub komuna neŭtrala identeca lingvo”. Ĝi estas io alia ol la jam dum multaj jardekoj ripetiĝanta kaj sensukcesa strategio: “Esperanto estas pli bona internacia komunika lingvo ol la angla”. Tiu ĉi strategio estas parte malvera kaj ĉefe ofenda por ĉiu neesperantisto. Malvera ĉar ja ĉiuj lingvoj estas bonaj komunikiloj, kaj pruvi ke iu estas pli bona estas apenaŭ ebla kaj ofenda ĉar dirante tion oni asertas ke lingvoj konataj de viaj kunparolantoj malpli valoras. Forgesi ke lingvo havas krom komunikan ankaŭ identecan rolon kaj ne paroli ĝuste pri tio, kio ja estas nia plej forta argumento — ke Esperanto estas neŭtrala kaj pro tio rajtigita esti komuna lingvo de nova identeco de eŭropanoj — kio ja neniel povas esti naciaj lingvoj de Eŭropo, ĉar ili jam estas identecaj lingvoj de iuj nacioj — estas perdo de energio.

Kompreneble kaj prave Tomaž asertas ke tia vidpunkto kondukas al malapero de nia Movado. Sed ĉu la ideologio de Zamenhof parolas pri tio ke Esperanto estas lingvo por iu movado aŭ lingvo por ĉiuj homoj?

Ankaŭ mi bedaŭrus, se malaperus la mondeto de esperantistoj en kiu mi tre bone fartas kaj ĝuas amikecan etoson, sed mi pli preferas lasi ĉi tiun mondon en sekura stato por miaj genepoj ol forgesi la mondon kaj zorgi nur pri nia komforto en nia movada komunumo.

Zlatko Tišljar, sekretario de EEU

Revuo Esperanto 2006 7 + 8

Malferme

Gardi la forton kaj plifortiĝi

Verŝajne la malplej legataj paĝoj ĉi-numere estas tiuj kun la spezokonto kaj bilanco. Normale ili aperas samnumere kun la jarraporto de la Estraro, sed pro teknikaj kialoj tio ne eblis ĉi-jare. Al la redaktoro la financaĵoj estas ĉiujara premsonĝo, ĉar ne mankas al li interesaj tekstoj, kiuj tamen devas cedi lokon por aperigo iam poste aŭ eĉ neniam pro malaktualiĝo. Je malpli alta grado ĉio ĉi validas ankaŭ pri la “proza parto” de la jarraporto en la junia numero. Diference de financaĵoj, ĝia legado ne postulas trejniĝon por kompreni ĝin, sed ĉi-jare la estraranoj estis tre verkemaj kaj la raporto prenis pli da revuaj paĝoj ol kutime. Espereble tamen rezultis io, kion vi kiel leganto trovis leginda.

Ke UEA ĉiujare publikigas en sia revuo raporton de la Estraro kaj la financajn kalkulojn, estas konkreta formo de demokratio en nia Asocio. Ili eble ne estas tre fascina legaĵo, sed ili provizas ĉiun interesiton, eĉ nemembrojn, per amaso da indikiloj por prijuĝi kaj en multaj kazoj eĉ mezuri per ciferoj la evoluon de la Asocio kaj precipe la laboron de la Estraro. La formalan prijuĝon faros la Komitato de UEA, sed eĉ pli grava juĝo estas la impreso, kiun la raportoj faras ĉe membroj, kaj precipe la konkludoj, kiujn tiuj ĉi tiras, konscie aŭ nekonscie, post ilia legado. UEA estas malferma asocio. Ĝi publikigas siajn raportojn en ĉiu kazo, eĉ se la evoluoj estus negativaj. Ĝis antaŭ tri jaroj la membraro malkreskis kaj tion UEA verfidele statistikis en tiu ĉi revuo. Tiun modelon tro malmulte sekvas aliaj organizaĵoj kaj gazetoj, kiuj agas internacie, kaj kiel peston ĝin evitas singravigemaj establoj, kies pufecon honesta dokumentado denuncus.

La ĉefa konkludo el la financaj raportoj en tiu ĉi numero estas, ke la Asocio plifortikiĝis ankaŭ sur tiu kampo. Dum kelkaj jaroj ni luktis kun granda malekvilibro inter enspezoj kaj elspezoj. Spezokonto estas resumo de la kurantaj en- kaj elspezoj de la jaro, aranĝita en rubrikoj laŭ la fontoj de enspezoj kaj la celoj de elspezoj. En 2002 la ekvilibro disfalis kaj la elspezoj superis la enspezojn per 57 000 eŭroj. Pasintjare el tiu breĉo restis ankoraŭ kvarono, 15 000 eŭroj. Tamen, kiam oni preparis la buĝeton por la pasinta jaro, oni ankoraŭ antaŭvidis, ke la rezulto estos multe malpli bona. Ĉi-jare la elspezoj superos la enspezojn verŝajne nur per kelkmilo da eŭroj, kio jam praktike signifos ekvilibron.

Eble oni demandas, kiel UEA povas funkcii en la jaroj, kiam ĝiaj enspezoj ne sufiĉas por pagi la elspezojn. Tio eblas, ĉar oni kovras la mankantajn enspezojn prenante ilin el la kapitalo. La kapitalo konstruiĝis dum jardekoj, precipe per heredaĵoj de forpasintaj membroj, kiuj per siaj testamentoj volis plifirmigi la kondiĉojn por la laboro de UEA ankaŭ post sia forpaso. La rento de la kapitalo kovras pli ol 10% de la kurantaj elspezoj. Ni dankas la renton grandparte al niaj forpasintoj, kiuj tiamaniere kunfinancas la laboron de la hodiaŭaj agantoj.

Kvankam la kapitalo devis suferi ankaŭ malkontribuojn pro deficitaj spezokontoj kaj en iuj jaroj ĝi eĉ malkresketis, en longa daŭro ĝi ege plifortiĝis. Fakte UEA havas diversajn kapitalojn, sed pluraj el ili estas destinitaj por sekurigi la financan bazon de agado por iu difinita celo aŭ regiono. La ĉefa kapitalo, la t.n. ĝenerala kapitalo, kiu konsistigas du trionojn el la tuta kapitala havo de UEA, valoris ĉ. 991 000 eŭrojn fine de 2005. Dek jarojn pli frue, en 1995, temis pri 335 000 guldenoj. Nominale tiom da guldenoj egalas al ĉ. 152 000 eŭroj, tiel ke intertempe la ĝenerala kapitalo de UEA 6,5-obliĝis. La kresko estas tre impresa ankaŭ, se oni komparas la nunan kapitalon kun la hodiaŭa aĉetpovo de la sumo de 1995. La tiama sumo fakte nun egalas al 192 000 eŭroj. Se rigardi tiel, la ĝenerala kapitalo 5,2-obliĝis.

Antaŭ kelkaj jaroj la kresko de la kapitalo altiris la atenton kaj apetiton de iuj aktivuloj, interalie komitatanoj, kaj igis ilin kritiki la politikon, pro kiu laŭ ili UEA riskis “morti riĉa”. Kelkaj opiniis, ke UEA jam estas sufiĉe riĉa kaj povus direkti la novajn heredaĵojn kaj donacojn al diversaj projektoj anstataŭ aldoni ilin al la kapitalo kaj uzi nur ilian renton. Tiel aŭdaca propono apenaŭ havis apogon, sed antaŭ kvin jaroj la Komitato tamen decidis, ke 20% el la novaj heredaĵoj kaj grandaj donacoj fariĝu kurantaj rimedoj anstataŭ kapitaliĝi. En politiko oni ofte atingas almenaŭ ion, se oni sufiĉe laŭte krias, precipe kiam la pacema plimulto volas rapide reveni al la normala ordo de la tago.

Respondecaj gvidantoj de UEA devas daŭre klopodi plifortigi la Asocion ankaŭ ekonomie, ĉar ju pli ili sukcesos en tio, des pli da rimedoj UEA garantiite havos ĉiujare por sia agado en estonteco. Temas pri duobla respondeco: ne nur antaŭ la estonteco sed ankaŭ antaŭ tiuj, kiuj fidis al UEA, kiam ili donacis kaj testamentis. Tiu respondeco ne ĉiam estas io simpla. Daŭre aperas novaj iniciatoj, kiuj estas laŭte propagandataj kaj povas altiri eĉ rimarkindan nombron da apogantoj, ĵus forlasintaj iun pli fruan modan proponon. Ne malofte tiujn projektojn oni prezentas ne nur kiel modernajn sed ankaŭ nepre necesajn, kaj tiuj, kiuj surbaze de sia kono pri realaj kondiĉoj kaj ebloj rilatas al ili skeptike, ricevas stampon de konservativaj bremsuloj. Antaŭ ol ĵeti sin al novaj aventuroj, necesas tamen zorgi, ke tio ne okazu je la kosto de jam elprovitaj agadoj kaj projektoj. UEA mem estas la plej sukcesa Esperanto-projekto. Tiu sukceso daŭru kaj kresku.

Osmo Buller

Lingva demokratio: kio estas tio?

Demokratio estas unu el la plej influaj konceptoj de la moderna mondo. Baze temas pri tio, ke ordinaraj homoj rajtas kundecidi pri la leĝoj kaj gvidado de sia socio.

En la praktiko tamen montriĝas ke demokratio havas multajn vizaĝojn. Tiu ĉi artikolo ne detale pritraktos ilin, sed rapida skizo necesas antaŭ ol ni aliros nian kernan demandon: Kion signifas “demokratio” en la lingva sfero?

Demokratio — longdaŭra procezo

La enkondukado de demokratio bezonis longan tempon. Jam antaŭ 2500 jaroj la nocio aperis en Ateno, malgranda urbo-ŝtato ĉe Mediteraneo. De la antikva greka (helena) lingvo de la atenanoj venas ĝuste la vorto “demokratio,” kunmetaĵo el dêmos — popolo, kratos — potenco. Sed tiam nek virinoj, nek enmigrintoj, nek sklavoj rajtis voĉdoni aŭ en ajna maniero partopreni en la tiutempa “demokratio”.

Do la koncepto tiam estis vere embria, nur ia bazo por longdaŭra kultura evoluo. Necesis do multe da penado kaj konfliktoj, inter klasoj, ŝtatoj, politikaj grupoj kaj aliaj, por ke la demokratio fine konkeru Eŭropon. Survoje la eŭropaj ideoj kristaliĝis en sistemon, kiun oni nun nomas “liberala demokratio”. Laŭ tiu difino, demokratio postulas ĝeneralan kaj egalan balotrajton (kaj similan efektivan rajton kandidati al elekteblaj postenoj), la rajton de la civitanoj organiziĝi kaj eldiri sian opinion sen danĝero esti mortpafita aŭ malaperi ktp, liberajn amaskomunikilojn, kaj funkciantan leĝan ordon, kiu protektas ĉi tiujn liberecojn. Nur dum la 20-a jarcento virinoj ekhavis rajton partopreni en la demokratiaj procezoj, kaj la traktado de enmigrintoj ankoraŭ malsamas de ŝtato al ŝtato.

Demokratio — plursignifa koncepto

Estus tamen granda eraro kredi, ke nuntempe gravas nur la ideoj de liberala demokratio. De tiu malgranda semo plantita en Ateno kreskis tuta arbaro da ideoj pri demokratio, inkluzive de tute radikalaj kaj sufiĉe konservativaj. Ekzemple, subtenantoj de la ekonomia demokratio pledas por tio, ke la ekonomiaj rimedoj en socio estu relative egale dividitaj. Por anoj de la socia demokratio nepras egala aliro al publikaj servoj kiel edukado kaj sanprizorgado. Oftas argumentoj, ke por havi veran demokration ne sufiĉas doni balotrajton al ĉiuj civitanoj. Vera popolpotenco povas ekesti nur kiam ĉiuj havas decajn vivkondiĉojn kaj bonan edukon, ĉar sen tiu minimuma bazo la popolanoj ne povas serioze kompreni la demandojn, konsultiĝi inter si kaj praktiki sian pripensitan kolektivan volon.

Kio do estas la kernaj ideoj de la moderna demokratio? Eble ni povas listigi tri:

  • Egalaj rajtoj por ĉiuj homoj: t.e. leĝoj devas ne diskriminacii (principe kaj praktike), kaj la ŝancoj en la socio devus esti similaj por ĉiu persono;
  • Libereco de komunikado: t.e. ne estu limigoj je la povo de individuoj opinii, kritiki, konvinki aliajn ktp, kaj la ŝancoj kontribui al publikaj debatoj kaj diskutoj devus esti similaj por ĉiu persono;
  • Efika partopreno en decidoj: t.e. politika potenco ne kuŝu nur ĉe kelkaj homoj, kaj ĉiu persono havu realan povon influi la decidoprocezon, almenaŭ kiam temas pri decidoj kiuj tuŝas la tutan socion aŭ tiun personon aparte.

Certe ne ekzistas socio nuntempe, kie tiuj idealoj plene realiĝis en ĉiuj detaloj. Estas pli facile realigi la “negativajn liberojn” (manko de diskriminacio, manko de komuniklimigoj) ol la “pozitivajn” (egalaj ŝancoj), sed ankaŭ ekzistas multaj homoj kiuj timas la sekvojn de plena libereco. Do oni povus diri, ke demokratio konsistas el senfina evoluprocezo, kiu ĉiam enhavos konfliktojn, malkonsentojn kaj malperfektaĵojn. Eble tial la fama brita politikisto Winston Churchill foje diris pri la demokratio: “Ĝi estas la plej malbona politika sistemo, escepte de ĉiuj aliaj kiujn oni provis de tempo al tempo.”

Demokratio — novaj defioj

La defioj kaj kondiĉoj por demokratio de tempo al tempo ŝanĝiĝas. Unu ekzemplo de tio estis kiam pluraj landoj en Eŭropo kreis Union kaj starigis komunan parlamenton, komisionon, juĝejon ktp. Nun EU ampleksas 25 landojn kaj iĝis grava faktoro en la vivo de 300 milionoj da homoj. Tamen, multaj opinias ke la Eŭropa Unio ne estas tre demokratia. Tial, por plibonigi la demokration je EU-nivelo, stariĝis pluraj projektoj kaj kunlaborretoj, el kiuj ni prezentas unu kiel ekzemplon.

La juna (kaj ĉefe junula) organizo “Democracy International” / “Demokratio Internacia” (DI) diskonigas plurajn interesajn ideojn. Du el ili estas la uzo de Rekta Demokratio (RD) kaj la projekto “Eŭropean Citizens’ Initiative” / “Eŭropa Civitana Iniciato” (ECI), laŭ kiu miliono da Eŭropaj civitanoj povu alvoki la Eŭropan Komisionon por proponi ŝanĝon en la eŭropa leĝaro. Jen kelkaj citaĵoj de ilia hejmpaĝo (http://www.democracy-international.org/):

  • RD estas ideala ilo por krei eŭropan publikon. La eŭropa politiko iĝos grava por la popoloj de Eŭropo nur kiam ili vere povos partopreni en la decidado. Se tio ne okazos, ili daŭre sentos sin fremdigitaj kaj apatiaj kaj EU restos burokratia, elitisma organizo.”
  • Alvenis la tempo en la eŭropa projekto por stirado popola, ne nur elita. Efektivigite, ECI estos la unua transnacia demokratiilo.”
  • ”Se ni vere zorgas pri la demokratio ni devas evoluigi internaciajn respondojn al la konstanta kapitulacado rilate la formuladon de kohera politiko kaj al la serioza perdo de la demokratieco. Ni devus komenci ĉe la Eŭropa Unio. Ĝi estas la plej granda kaj plej integrita supernacia ŝtatsimila organizo en la mondo kaj pli kaj pli iĝas modelo por aliaj regionoj en la mondo.”

Tiuj ideoj montras, kiel forte iuj homoj sentas la mankon de demokratio en EU. DI ŝajne koncentriĝas ĉefe al la tria demokratia ideo en nia listo, nome la partopreno en decidoj. Sed estas evidente, ke por realigi tion necesas ankaŭ strebi por la aliaj du ideoj, nome egaleco kaj libereca komunikado. Se oni ne farus tion, oni riskus ke la rekta demokratio funkcius nur por iu malgranda parto de la eŭropa loĝantaro.

Demokratio — ĉu ankaŭ lingva?

En tiu kadro, la lingva aspekto de demokratio iĝas aktuala kaj esplorinda. Kiel havi debatojn kaj diskutojn inter homoj el pluraj landoj se la civitanoj de EU ne povas facile komuniki unu kun aliaj? Kiel atendi, ke la eŭropaj civitanoj venos al saĝaj decidoj pri transnaciaj proponoj, se la informoj kaj ideoj venas al ili nur per lingvoj kiujn ili neperfekte regas? En ĉiuj eŭropaj landoj, starigo de iu komuna lingva kadro, ĉu kun unu nacia lingvo, ĉu kun pluraj, estis esenca parto de la konstruado de la demokratio. Pro tio ni proponas enkondukon de nova koncepto en la politikan EU-debaton, nome “lingva demokratio”.

Por ni esperantistoj la termino ne estas plene nova. Antaŭ 10 jaroj Mark Fettes (Kanado) elpensis la titolon “Al lingva demokratio” por la aktoj de la unua Nitobe-simpozio (Prago 1996), kaj paragrafo de la samtempa Praga Manifesto traktas la temon. Poste UEA prenis similan nomon en la titolo de sia laborplano. Sed ŝajnas, ke malmultaj ekster Esperantujo scias pri la nocio “lingva demokratio”. Cetere, ĉu ni mem havas komunan rigardon, kiel difini aŭ klarigi ĝin? Ĉu ni komprenas, kiel ĝi similas aŭ malsimilas al la koncepto de “lingvaj rajtoj”? Ĉu ni vere povas nomi nin “movado por lingva demokratio”, laŭ la Praga Manifesto, se ni ne mem debatas kaj diskutas pri tiu ideo?

Por precizigi la koncepton, ni unue konsideru la fenomenon de lingva diverseco. Lingvoj povas esti diversaj ĉe unu homo (individua plurlingveco), ĉe homgrupo (grupa plurlingveco), kaj ĉe ŝtato aŭ institucio (institucia plurlingveco). Kutime ĉiu lingvo ludas iom malsaman rolon en la vivo de tiu homo, grupo aŭ institucio, kaj ilia relativa graveco kaj influpovo do povas malsami depende de la situacio.

Tio havas jenajn sekvojn por niaj tri kernaj demokratiaj ideoj:

Por individuoj:

  • Egaleco: leĝoj devas ne diskriminacii (principe kaj praktike) kontraŭ la parolantoj de difinita lingvo, kaj la ŝancoj akiri bezonatajn lingvokapablojn estu similaj por ĉiu, sendepende de gepatra lingvo;
  • Libereco de komunikado: ne estu limigoj je la uzado de difinita lingvo, kaj publikaj debatoj kaj diskutoj estu malfermitaj al kiom eble plej multe da lingvoj;
  • Efika partopreno en decidoj: politika potenco ne apartenu nur al la uzantoj de difinitaj lingvoj, kaj la decidoprocezo estu malfermita al kiom eble plej multe da lingvoj, precipe por tiuj personoj rekte tuŝitaj de la koncerna propono.

Por grupoj:

  • Egaleco: ĉiu lingvo (inkluzive de dialektoj, surdulaj lingvoj, lingvoj de enmigrintoj k.s.) estas egale valora kaj protektinda kontraŭ diskriminacio, kaj havu similajn ŝancojn de evoluo, kultura riĉiĝo ktp;
  • Libereco de komunikado: la esprimrimedoj de ĉiu lingvo estas egale validaj, kaj publikaj debatoj kaj diskutoj estu malfermitaj al la kulturaj konceptoj kaj perspektivoj de kiel eble plej multaj lingvogrupoj;
  • Efika partopreno en decidoj: ne estu limigoj je la uzado de lingvoj por politikaj celoj, kaj la decidoprocezo estu malfermita al kiom eble plej multe da lingvogrupoj, aparte de tiuj grupoj rekte tuŝitaj de la koncerna propono.

Por Eŭropa Unio (kaj aliaj internaciaj/transnaciaj institucioj):

  • Egaleco: oni ĉiam klopodu krei kondiĉojn de sendiskriminacia interlingva komunikado;
  • Libereco de komunikado: oni faciligu kaj subtenu la komunikadon en kiel eble plej multe da lingvoj;
  • Efika partopreno en decidoj: oni kalkulu pri plurlingveco en la ellaboro kaj realigo de decidoprocezoj.

Vi eble rimarkis, ke ĉi tie temas ne nur pri “rajtoj” (ekzemple la rajto de individuo ne suferi diskriminacion pro sia lingvo, aŭ la rajto de lingvogrupo uzi sian lingvon por politikaj celoj), sed ankaŭ pri pozitivaj celoj, kies realigo postulus krean talenton kaj politikan volon. La koncepto de demokratio estas do pli ampleksa ol la koncepto de rajtoj, kvankam tiu ĉi montriĝis nemalhavebla ilo en la konstruado de demokratiaj socioj. Verŝajne tiel estas ankaŭ sur la lingva kampo.

Kiel ĉiu alia speco de demokratio, la lingva demokratio povos alpreni plej diversajn formojn. Ĝi certe ne devas limiĝi je la formulo iam proponita de Ivo Lapenna, laŭ kiu oni uzu lokan lingvon aŭ dialekton por lokaj aferoj, nacian lingvon por naciaj aferoj, kaj internacian neŭtralan lingvon por internaciaj aferoj. Ne eblas tiel nete distingi inter la niveloj, des malpli en mondo de interreto kaj tutmondaj retoj de komerco kaj kapitalo. Krome, diversaj landoj kaj institucioj jam ellaboris siajn proprajn solvojn, sur kiuj necesas plukonstrui.

Lingva demokratio — daŭra strebo

En la hodiaŭa mondo ni daŭre vidas, ke en multaj landoj mankas politika demokratio, kaj en preskaŭ ĉiuj landoj la ekonomia kaj socia demokratioj ankoraŭ ne penetris la tutan socion. Kvankam pli kaj pli da infanoj ja havas eblon iri al lernejo, daŭre estas tre malegalaj kondiĉoj kiam temas pri tio, kiuj povas studi en universitato, kaj en multaj landoj nur la riĉaj havas aliron al bona sanprizorgado, por mencii nur kelkajn ekzemplojn. Kio do pri lingva demokratio: kiel statas pri ĝi? Ĝenerale homoj ne tre konscias pri malegalecoj en la lingva kampo, kiuj tamen abundas. Pensu ekzemple pri:

  • minoritatlingvanoj, kiuj ne povas aŭ rajtas uzi sian lingvon en lernejo, labore ktp;
  • enmigrintoj, kiuj i.a. pro lingvaj kialoj malfacile eniras novan socion kaj trovas laboron;
  • homoj, kiuj malfacile lernas fremdan lingvon sed tamen volas agi en internacia organizo;
  • lernantoj, kiuj ŝatus lerni lingvon A, sed devas lerni lingvon B, ĉar ĝi laŭ la nuna modo estas la plej utila kaj grava;
  • laborpostenoj en EU, kie oni postulas denaskan konon de la angla aŭ franca;
  • konferencano, kiu devas alparoli la publikon en lingvo, kiun ŝi/li ne tute regas kaj pro tio impresas malpli inteligenta ol ŝi/li fakte estas.

Ankaŭ la homoj de Demokratio Internacia, kiun ni menciis supre, verŝajne ne sufiĉe konscias pri la lingva flanko de la demando. Iliaj retpaĝoj estas ĉefe en la angla, kaj ĝis nun ili ŝajne uzas nur kelkajn lingvojn de okcidenta Eŭropo en sia komunikado. Simila situacio estas en preskaŭ ĉiuj NRO-oj en la okcidenta Eŭropo. Tio montras, kiel profunde radikiĝis la problemo, kaj kiom da laboro atendas nin por ĝin solvi. Kaj eĉ se oni bone konscias pri la ideoj malantaŭ lingva demokratio ne estas tre facile sekvi ilin... Ekzemple, tradukado kaj interpretado ja estas kaj temporabaj kaj kostaj aferoj.

Tamen, la relativa manko de lingva demokratio devas ne senkuraĝigi nin. Same kiel la politika demokratio bezonis pli ol 2000 jarojn por konkeri Eŭropon, certe necesos longa tempo por enkonduki veran lingvan demokration en Eŭropan Union aŭ en la internacian vivon ĝenerale. Ĝis antaŭnelonge, eble la plej granda malfacilaĵo estis tio, ke relative malmultaj homoj havis grandan bezonon aŭ intereson pri internaciaj kontaktoj. La homoj kiuj atingis internacian karieron faris tion parte pro siaj lingvaj kapabloj, do por ili kutime ne estis problemo esprimi sin en fremda lingvo. Sed nun, pro interreto kaj aliaj evoluoj, pli kaj pli da homoj kontaktiĝas trans lingvajn limojn. En ili kreskas konscio pri Eŭropo, kaj pri la terglobo, kiel multlingva, multpopola medio en kiu demokratio estas ankoraŭ malforta, sed konstruinda. En tia situacio, voĉoj por lingva demokratio certe trovos pli kaj pli da aŭskultantoj.

Nova centro por lingva demokratio

Ĵus pretiĝis plurlingva centro en la reto kun la nomo Nitobe-centro por lingva demokratio (http://nitobe.info). Ĝi celas levi demandojn kaj instigi esploradon kaj kunlaboron pri aferoj, kiuj rilatas al lingva demokratio. La centro uzas la nomon de Nitobe Inazô, iama vicsekretario de la Ligo de Nacioj (antaŭulo de Unuiĝintaj Nacioj). En 1921 Nitobe observis la funkciadon de Esperanto en la Praga UK, kaj en sia raporto al la Ligo de Nacioj skribis:

  • “Dum la riĉuloj kaj kleruloj ĝuas beletron kaj sciencajn traktaĵojn en la originalo, la malriĉuloj kaj humiluloj utiligas Esperanton kiel lingua franca por sia opini-interŝanĝo. Esperanto pro tio iĝas motoro de internacia demokratio kaj de forta kunligo.”

Ni opinias, ke Esperanto povas daŭre ludi similan rolon. En la multlingvaj retpaĝoj de la Nitobe-centro, Esperanto funkcias kiel kerna pontolingvo, ebliganta la interŝanĝojn de informoj kaj ideoj inter homoj el plej diversaj lingvaj fonoj. Tiel, diverslingvanoj povos lerni pri la streboj por lingva demokratio en diversaj landoj, kaj kunlabori por influi kaj riĉigi la publikan kaj politikan debaton pri lingvopolitiko. Iom post iom, ni esperas allogi multajn homojn, kiuj vidas la bezonon de lingva demokratio en sia propra kunteksto kaj pretas doni sian energion al diversaj komunaj projektoj. Kvankam la Esperanto-movado havas pli vastajn celojn, ol nur tiujn de lingva demokratio (vidu ekzemple la Manifeston de Prago), ni opinias ke la Nitobe-centro prezentas konvenan kadron en kiu ekstermovadanoj pli bone komprenos la idealojn kaj efektivan valoron de la lingvo.

Kvankam la supra citaĵo de Nitobe estas iom malnoveca, li esence pravas. Lingva demokratio estas plej grava por tiuj, kiuj:

  • havas minoritatan lingvon kiel gepatran lingvon,
  • devis forlasi sian hejmlandon,
  • ne facile lernas fremdan lingvon,
  • ne havas eblon studi eksterlande
  • ktp.

Pli kaj pli, tiuj homoj estos la senhavuloj de nia kunplektiĝanta mondo. Kiel porparolantoj de la lingva demokratio, ni batalas ankaŭ por ili. Kvankam multaj obstakloj ankoraŭ baras la vojon — obstakloj ne nur kulturaj kaj politikaj, sed ankaŭ ekonomiaj kaj ekologiaj — ni troviĝas sur ondo de longdaŭra evoluo, kiu eble eĉ ankoraŭ gajnas mason kaj impeton. Se tiu procezo daŭre plu kunligos la naciojn, politike, ekonomie, kulture ktp, kaj se la homaro daŭre, eĉ se poiomete, kleriĝos kaj maturiĝos, tiuokaze estas nur afero de tempo ĝis la lingva demokratio fariĝos same aprezata, kaj same fortika, kiel la aliaj branĉoj de la mirinda Atena arbo.

Mark Fettes, Hokan Lundberg

Ĝemelaj urboj

Publika letero al urbestroj

Estimataj gesinjoroj urbestroj,

Universala Esperanto-Asocio (UEA) estis fondita la 28-an de aprilo 1908. Ĝi celas disvastigi la uzadon de la internacia lingvo Esperanto, agadi por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj faciligi la internacian komunikadon, plifaciligi ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo, kaj kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidaro, kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.

UEA estas en specialaj konsultaj rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj (UN). Ĝi reprezentiĝas en multaj kunvenoj de UN, kaj flegas kontaktojn kun la landaj UN-misioj. Kun Unesko UEA havas oficialan ligon en la kategorio de operaciaj rilatoj. UEA reprezentiĝas en kunsidoj de Unesko kaj ofte povas konsili aŭ kunlabori pri komune interesaj demandoj. Alie UEA havas konsultajn aŭ kunlaborajn rilatojn kun kelkaj internaciaj organizaĵoj.

UEA havas konstantan Centran Oficejon en Rotterdam, Nederlando, kiu speciale respondecas pri traktado de diversaj aferoj. UEA ĉiujare organizas en malsama lando Universalan Kongreson de Esperanto. Ĝi estas internacia manifestacio de la esperantistaro, kun riĉa programo. UEA havas 65 aliĝintajn landajn asociojn kaj pli ol 70 fakajn asociojn, ĝiaj membroj troviĝas en 114 landoj.

La monda interurba ĝemeliĝo startis en la komenco de la 20-a jarcento, ĝi evoluis al internacia interŝanĝa agado kun pli da populareco kaj organiziteco en la fino de la 40-aj jaroj kaj komenco de la 50-aj jaroj. En la 60-aj jaroj Esperanto komencis ludi rolon en la interurba ĝemeliĝo, kaj atingis sukcesojn, ekz. inter Massa (Italio) kaj Bad Kissinger (Germanio), inter Kameoka (Japanio) kaj Knittelfeld (Aŭstrio).

Enirinte en la novan jarcenton la ter-globa situacio estas grande ŝanĝiĝanta; oni havas pli ardan deziron al paca kaj akorda mondo. Plimultiĝas la interŝanĝo de esperantistoj kaj Esperantaj organizaĵoj en la ĝemelurboj, plievidentiĝas la pontorolo de Esperanto. Konsiderante tiun situacion UEA starigis en 2002 la projekton “Ĝemelaj Urboj” kun la celoj: disvastigi kaj apliki Esperanton, fortigi kunlaboron de ĝemelurboj kaj akceli ĝemeliĝon inter urboj. La projekto ricevis aktivajn reagojn de la esperantistaro kaj UEA taksas tre grava ĝian evoluon. Tion sufiĉe pruvas, ke UEA dufoje okazigis Kunvenon de Ĝemelaj Urboj en la lastaj du Universalaj Kongresoj de Esperanto, kaj la agado de ĝemelaj urboj estis enskribita en la jaran raporton de la Estraro de UEA ekde 2003.

Estimataj ges-roj urbestroj; ni skribas ĉi tiun leteron al vi por sciigi al vi la rolon de Esperanto en la interŝanĝo inter urboj kaj por akiri viajn komprenon kaj subtenon al la projekto “Ĝemelaj Urboj”. Ni estos tre dankaj, se vi povos instigi lokajn esperantistojn kaj Esperantajn organizaĵojn aktive agadi por interkomunikado de la ĝemelurboj kaj nova ĝemeliĝo inter urboj. Kun plej noblaj salutoj,

Renato Corsetti, prezidanto de UEA, Maritza Gutiérrez Gonzáles, estraranino de UEA pri landa kaj regiona agado, Osmo Buller, ĝenerala direktoro de UEA, Wu Guojiang, komisiito de UEA pri la projekto “Ĝemelaj Urboj”

La projekto “Ĝemelaj Urboj” de UEA efike akcelas interŝanĝon inter esperantistoj en ĝemelaj urboj kaj ludas rolon en la agado de ĝemelurboj. Ĝi estas pli kaj pli vaste konata en Esperantujo. Por plie antaŭenigi la projekton, sufiĉe sciigi la projekton al amaso da urbestroj en la mondo kaj gajni ilian komprenon kaj subtenon, ni speciale skribas Publikan Leteron al Urbestroj. Ni kore esperas, ke vi povos respektive produkti nacilingvajn versiojn de ĉi tiu letero kaj transdoni ilin al viaj urbestroj.

Wu Guojiang, Komisiito de UEA pri la projekto “Ĝemelaj Urboj”

50-jara jubileo de CDELI

La 6-an de majo okazis la jubilea festo de la 50-jariĝinta Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI), en La Chaux-de-Fonds, Svislando.

La Biblioteko de la Urbo, kies sekcio estas CDELI, proponis al siaj vizitantoj tagon riĉan je eventoj. Por esperantistoj: dum la antaŭtagmezo disvolviĝis tie la Ĝenerala Jarkunveno de Svisa Esperanto-Societo (SES), posttagmeze okazis la festado de la 50-jariĝo de la planlingva arkivejo. Paralele estis organizita la tago de malfermitaj pordoj de la modernigita biblioteko. Tiel ariĝis ne nur multaj esperantistoj dum la tago sed ankaŭ la ne-Esperanta publiko povis konatiĝi kun CDELI. Des pli ĉar la festadon enkondukis saluta spektaklo pri planlingvoj, prezentita de Esperanto-lernantoj de la privata lernejo Granda Ursino (foto 2). La teatraĵo finiĝis per ilia kantado kun gitara akompano de Olivier Tzaut.

La ceremonion inaŭguris la direktoro de la biblioteko, s-ro Jacques-André Humair (foto 4, maldekstre). Liaj vortoj konfirmis la tre favoran konsideron de la aŭtoritatoj pri la aktiveco kaj graveco de CDELI, kio esprimiĝas en la statuso de la monde fama arkivejo kadre de la urba biblioteko. Lia alparolo estis esperantigita por la ĉefe Esperanta publiko far s-ino Mireille Grosjean (meze), membro de la Konsulta Komitato de CDELI.

Poste la spektantaro povis aprezi la kantadon de s-ro Thierry von Büren (same membro de la Konsulta Komitato, foto 1), kiu kantis erojn de Vintra Vojaĝo de Schubert laŭ Esperanta traduko de s-ino Mad Mevo/Stakian. Inter la kantoj Claude Gacond (foto 4, dekstre + frontpaĝe) esprimis kelkajn rememorajn vortojn pri la vivo de CDELI, kies kreinto kaj ĉefa motoro li estas. Andreas Künzli, verkanto de la enciklopedio Universalaj lingvoj en Svislando, raportis pri la stato de sia laboro.

Aperitivaj momentoj en la nova salono de CDELI grupigis la partoprenantojn kaj ebligis al la publiko esprimi sian aprezon pri la atingoj de tiu planlingva arkivejo.

Stefano Keller

Recenzoj

Grava por la mezgradaj scipovantoj

Kompendio de la Esperanta gramatiko. Mirko Manner-Mamužić. Zagreb: Esperanto-Societo Bude Borjan, 2000 (2-a eld.). 109p. 24cm. ISBN 9539812704. Prezo: € 12,00

Okaze de la UK en Fortalezo oni prave plendis pro la nekritikeco de la Esperantaj recenzoj. Sed aliflanke, tiu nekritikeco estas objektive klarigebla, almenaŭ parte, per la malvasta presospaco en la periodaĵoj publikigantaj recenzojn. Konsiderante tiujn ambaŭ aferojn kiel kontraŭstarajn faktojn, mi provos ĉi tie, en la malvaste postulita spaco, objektive kaj samtempe kritike prezenti la legitan libron.

Temas pri verko kies unua eldono aperis en 1958. La aŭtoro, la hungardevena kroatiano Mirko Manner-Mamužić (1928-1998), estis laŭfake maŝin-inĝeniero, kaj lia oklingvaneco pravigis lin verki gramatikon de Esperanto, des pli ke li estis ano de la Ekzamenkomisiono de KEL, apoginta sin sur la Plena Analiza Gramatiko de K. Kalocsay kaj G. Waringhien, atente esplorita, sed kun esprimo de ankaŭ propraj opinioj. Ĉi tiu dua eldono aperis postmorte de la aŭtoro kaj estas prizorgita kaj antaŭparolita de Ivo Borovecki. Dekomence mi devas substreki, ke la libro fontas el medio vaste konata en Esperantio pro la plurflankaj valoraj atingaĵoj rilate la Internacian Lingvon — medio, kiun oni nomas Zagreba Skolo.

La kompendio, post la enkonduko (p. 5-9) klariganta la bazajn konceptojn kaj la respondajn terminojn (t.e. parol- kaj frazelementoj, vortkategorioj kaj vortfunkcioj), estas dividita en ses grandaj ĉapitroj, kaj nome: la fonetiko (p. 10-11), la ortografio (p. 12-16), la vortfarado (p. 17-33) — unu el la du pli ampleksaj ĉapitroj de la libro, la afiksologio (p. 34-52), la morfologio kaj sinetio (p. 53-94), ĉapitro kies amplekso klariĝas per la pritrakto de du kunplektitaj aferoj: unuflanke, la morfologio striktasence, aliflanke, la sinetio, t.e. la studo de la gramatikaj. kategorioj (genro, nombro, kazo ktp), fine, la sintakso (p. 95-104), limigita, interalie, pro la fakto, ke iuj sintaksaj aferoj estas jam pritraktitaj en la antaŭaj ĉapitroj.

Aparte substrekinda estas la fakto, ke la aŭtoro komparas kelkfoje la esperantlingvajn strukturojn kun la respondaj strukturoj en variaj naturaj lingvoj (p. 13-14, 68, 70, 86) kaj precipe en la slavaj, inter kiuj distingiĝas la kroata (p. 62, 81, 84), denaska lingvo de la legantoj, al kiuj la aŭtoro sin turnas speciale. Spite la lastan rimarkon, oni devas agnoski, tamen, la utilon de la lernolibro por ĉiuj ajn mezgradaj esperantistoj, indiferente de ilia denaska lingvo. Ne mankas en la libro eĉ la normiga vidpunkto: multloke (p. 41, 45, 50, 54, 56, 78, 80, 82, 84, 90 k.a.), la aŭtoro atentigas pri la nekorektaj, eraraj esprimoj, kompare al la rekomendindaj aŭ almenaŭ tolereblaj, kelkfoje kun resendoj al la iniciatinto (p. 26, 50, 94), ĉu kontraŭstarante la Plenan Gramatikon (p. 36, 44, 48) ĉu aprobante ĝin (p. 6, 8, 39, 104), aŭ klarigante la distingon inter la komunuza parolo, unuflanke, kaj la poezia esprimo, aliflanke (p. 47, 72), inter la uzo de variaj sencproksimaj vortoj, — kiel tio kaj ĝi (p. 61), inter elegantaj kaj neelegantaj esprimmanieroj (p. 68).

Kelke da kritikaj rimarkoj, rilatantaj nurajn detalojn: La interjekcioj ne estas veraj helpvortoj, kion skribas la aŭtoro, sur la p. 6. “Esperanto estas fonetika lingvo” (p. 12) estas tute nefakula esprimo, anstataŭ “Esperanto estas lingvo kun fonetika skribo” (nur skribo, kaj neniel lingvo, povas esti aŭ ne esti fonetika). “(...) la sufikso NJO (...) esprimas virinajn karesnomojn” (p. 48), anstataŭ “konstruas...” aŭ “kontribuas al la konstruo de virinaj karesnomoj”. Kvankam la aŭtoro rekomendas (p. 67), ke oni uzu la strukturojn ĈI TIU, ĈI TIUJ, ĈI TIO, kun la “vorteto” ĉi antaŭ la propre-diritaj pronomoj, li mem liveras kontraŭan ekzemplon: “Donu al mi TIUN ĈI libron” (sampaĝe). La aŭtoro ne klarigas sian antaŭe implicite esprimitan preferon, pravigitan spite la unuatempan uzadon de la postmetita ĉi. La pravigo de la antaŭmeto estas la jena: la kombinaĵoj kun ĉi estas “fonetikaj vortoj”, trisilabaj, kun regula akcento sur la antaŭlasta silabo, kvazaŭ amfibrako; se oni postmetas ĉi al la pronomo, kiel en la unua tempo de la uzado de Esperanto (sendube laŭ la franclingva modelo, ĉar ĉi estas, etimologie, francdevena), tio kreas trisilabajn “fonetikajn vortojn” kun la nekutima akcento sur la tria silabo kalkulita ekde la fino de la vorto, t.e. kvazaŭ daktilojn, utilajn ankaŭ nuntempe eble en la poezio, sed nekonformajn al la akcentsistemo praktikebla en la komuna lingvouzo. Sur la paĝo 55, rilate la ekzemplojn OKULVITROJ kaj PANTALONO, ŝajne la aŭtoro konfuzas la koncepton kun la objekto.

Kritika rimarko rilate la duan eldonon de la libro tuŝas aferon parenca al la deikto (deixis), pli precize — al la tempa deikto. La aŭtoro tre bone klarigas la uzadon de la aktivaj kaj pasivaj participoj alvokante kronologiajn datojn koncernantajn la momenton de la unua eldono, 1958, kiam li ekzemplas per “La 10-an de majo 1948 Karlo, ESTIS skribanta leteron” k.s. (p. 87), “La 10-an de majo 1968 Karlo ESTOS skribanta leteron” k.s. (p. 88) kaj “Hodiaŭ la letero ESTAS skribata, skribita aŭ skribota”, “En 1948 la letero ESTIS skribata, skribita aŭ skribota”, “En 1968 la letero ESTOS skribata, skribita aŭ skribota” (p. 90). La prizorginto de la dua eldono estus devinta, laŭ mia modesta opinio, aktualigi, ĝisdatigi tiujn ekzemplojn, laŭ pure filologia vidpunkto, por plifaciligi al la leganto la aliron al la sencoj de la kunmetitaj verbaj formoj, kaj konsideri, ekzemple, la datojn 2000 anstataŭ 1958, 1990 anstataŭ 1948 kaj 2010 anstataŭ 1968, kun eventuala precizigo en sia antaŭparolo pri tia tre pravigita interveno aŭ modifo en la originala teksto de la bedaŭrinde forpasinta aŭtoro.

Mi ne mencios eksplicite la preserarojn facile korekteblajn far la leganto, kiel tiuj sur la paĝoj 3, 4, 6, 8, 9, 10, 15, 21, 26, 28, 31, 34, 36, 38, 44, 58, 59, 60 kaj aliaj. Anstataŭe, mi mencios nur la malmultajn erarojn iom ĝenajn, povantajn okazigi miskomprenon aŭ ambiguaĵon en la mensoj de iuj legantoj: JU (p. 12; korekte: JH), plendas (P. 19; korekte: pledas), (hispana) Ciudad Mejico (p.50; korekte: Ciudad de Mejico), “Eĉ tutaj sintagmoj estas esprimataj per unu adjektivo: TRA LA FENESTRO = TRAFENESTRE, ktp” (p. 84, kie la vorto adjektivo aperas, per probabla skriberaro, anstataŭ la vorto adverbo), FUMAS (p. 100; anstataŭ, probable, FULMAS).

Oni devas agnoski, iel ripete, ke la lernolibro de Manner-Mamužić meritas pli ampleksan kaj detalan pridiskuton, ĉar ĝi estas grava kaj tre utila por la perfektigo de la mezgradaj scipovantoj de Esperanto, do necesus pli da presospaco, eble en faka, lingvistika publicaĵo.

Constantin Dominte

Tri libroj pri historio de Esperanto en Katalunio

El moviment esperantista a Mallorca (1898-1938). Margais i Basi, Xavier. Palma: Documenta Balear, 2002. 372+16 p. 24cm.ISBN 8495694298. Prezo: € 33,60. Esperanto en Katalunio (1887-1987). Antonio Marco Botella. Barcelono: Barcelona E-Centro, 2005. 358 p. 20cm. ISBN 8493370010. Prezo: € 22,50. Komenca esperanto-movado en Katalunio, La. Els inicis del moviment esperantista a Catalunya. Francesc Poblet i Feijoo. Sabadell: Kataluna Esperanto-Asocio, 2004. 115p. 21cm. ISBN 8493338052. Prezo: € 13,20

La historio de la Esperanto-movado en Katalunio estas mirinde interesa, faktoplena kaj multflanka. Eblas legi ĝin preskaŭ kiel aventur-romanon, kun interbatalantaj roluloj kaj ekstermovadaj eventoj decide influantaj la sorton de la okazaĵoj. Tial, post dekoj da fakaj artikoloj, pluraj broŝuroj pri lokaj Esperanto-grupoj, detala kronologio kaj nacilingva biografio pri elstara Esperanto-aktivulo (kaj atentinda pioniro de socilingvistiko), nature alvenis la tempo, kiam eldoniĝas tutaj libroj: eĉ tri en tri jaroj.

La unua el la serio, El moviment esperantista a Mallorca (1898-1938) [La Esperanto-movado en Majorko (1898-1938)] estas la doktoriĝa tezo de la aŭtoro, Xavier Margais. Jen solida volumo, verkita surbaze de multjara esplorado fare de kompetenta eksperto kaj aktiva Esperanto-movadano.

La verko unue studas la serĉadon de internacia lingvo kaj poste fokusiĝas pri la ekesto de Esperanto kaj kiel ĝi atingis Iberion kaj la Katalunan Landaron, kaj precize Majorkon. La aŭtoro detale analizas la vojojn, per kiuj diskoniĝis tiuj ideoj, kiaj homoj interesiĝis pri ili, pro kiuj kaŭzoj, kaj kiel ili poste influis siajn mediojn. Estas interese vidi, kiel Esperanto eniris en Balearojn kiel signo de progreso, kiel rimedo por internacia komerco kaj eĉ por la tiam naskiĝanta turismo. Tial la internacia lingvo estas aparte ligita al la Ĉambro de Komerco kaj Industrio, en kiu la Esperantista Klubo Palma havis la sidejon dum deko da jaroj, aŭ la organizo Disvolvo de Turismo, kies prezidanto de 1919 al 1925, komercisto Ferran Alzamora, estis membro de la Klubo, aŭ la Ruĝa Kruco, kies ĝenerala sekretario de 1918 ĝis 1920 estis la aktivulo Gabriel Alomar, aŭ la Asocio por la Kulturo de Majorko. Ĝuste diversaj elstaruloj en socipolitikaj kaj ekonomiaj rondoj aktivis en la Klubo, kiel la urbestro de Palma inter 1919 kaj 1921, Francesc Barceló (poste estrarano de la Ruĝa Kruco kaj sekretario de la Ĉambro de Komerco), aŭ la sekretario de la Brita Konsulejo kaj poste fama sanskritisto, Joan Mascaró, aŭ la industriisto Narcís Bofill — unu el la ĉefaj motoroj de la movado.

La aŭtoro detalas ankaŭ la partoprenon de aliaj homgrupoj, kiel pastroj (kaj aparte la kverelema figuro de Bartomeu Font) kaj armeaj oficiroj. Ilia partopreno estas grava, sed en Majorko ĉefe et-burĝaj komercistoj plej elstaras en la gvidaj organoj de la asocioj. Certe ankaŭ laboristoj partoprenis la movadon, kaj ili ricevis la plej grandan subpremon post la faŝisma puĉo de 1936: la esperantistoj Joan Matas, Josep Salom, Antoni Coll kaj Sebastià Crespí estis murditaj de la armeanoj. Aliaj estis malliberigitaj aŭ estis ekonomie aŭ administracie reprezaliitaj. Per tio la Esperanto-movado en Majorko estis praktike neniigita por 25 jaroj.

La verko estas detalplena, kaj en ĝi amasiĝas nomoj. Eblas legi eĉ listojn de membroj de lokaj kluboj (kaj iliajn profesiojn kaj adresojn), aŭ de ricevataj Esperanto-gazetoj, aŭ de Esperantaj gastoj, aŭ citaĵoj de internacia korespondado ktp. Tio igas ĝin juvelo por esploristo, sed tro pene legebla por normala interesito pri Esperanto: eblus eltiri el ĝi plurajn libretojn pli alireblajn por la publiko. La Esperanto-historio en Majorko montriĝas surprize interesa kaj certe meritas pli vastan diskonigon.

Kontraste, Esperanto en Katalunio de Antonio Marco montriĝas ekstreme supraĵa verko. Same kiel li faris en sia pli longa kaj same senenhava Analoj de la Esperanto-movado en Hispanio, la aŭtoro kopiis unu post la alia longegajn raportojn pri preskaŭ ĉiuj Esperanto-aranĝoj ĝis la jubilea jaro 1987. Se vi volas scii pri la menuo de la bankedoj aŭ la koloro de la vestaĵoj de la reĝinoj de la Floraj Ludoj, jen la libro por vi. Sed se vi eventuale interesiĝas pri grava diskuto okazinta en unu el tiuj kongresoj, bedaŭrinde vi trovos preskaŭ nenion en ĝi. Krome, se vi eventuale interesiĝas pri aferoj ekster la kongresa kadro, vane vi serĉos preskaŭ ĉion ajn. Krome la aŭtoro preferas laŭeble kaŝi ĉiajn disputojn... kaj per tio li flankenpuŝas, eĉ kaŝas, esencajn faktojn, kiuj malhelpas kompreni la okazaĵojn. Unu el la multaj ŝokaj neglektoj de la libro troveblas en la mejloŝtona kongreso de Vinaròs en 1928, kiun la aŭtoro mem taksas “vere malfacila”. Ni ekscias, ke “la 22-an de aŭgusto, t.e. du semajnojn antaŭ la kongreso programita por okazi en Vinaroz [Vinaròs] (Castellón [Castelló]), la prezidanto de Kataluna Esperantista Federacio, s-ro Dalmau, devis demisii post ricevo de ordono de la Barcelona Provincestro s-ro [generalo] Milán [Milans] del Bosch, kiu sugestis al li ŝanĝojn en la statuto de KEF kaj ĝian aliĝon al Hispana Esperanto-Asocio, kaj oficiale fermis lian profesian laborejon Liceo Dalmau”. La aŭtoro forgesas mencii, ke Delfí Dalmau ricevis ankaŭ fortegan monpunon. En aliaj verkoj eblas legi pli precize, kiujn ŝanĝojn “sugestis” generalo Milans del Bosch: la aŭtoro taksis negrava detali ilin. Fakte, en la sep paĝoj da detalplena kongres-raporto, li eĉ konsideras neoportuna mencii la decidon malfondi KEF atende de pli favoraj politikaj cirkonstancoj... kio vere igas la sekvajn paĝojn enigmoplenaj por nekonantoj de la okazaĵoj. Kaj, tute kompreneble, li eĉ ne rimarkigas, ke en la enmiksiĝo de la aŭtoritatoj en la aferojn de KEF eĉ lernej-knabo povas fortege suspekti pri denunco de alitendaraj esperantistoj. La termino mem “sugesti” en rilato al ordono de generalo dum armea diktaturo, akompane de altega monpuno kaj fermo de entrepreno, estas ekstreme ŝoka.

Jen okazo inter senfino da aliaj. Kiel leganto mi ekzemple aparte elreviĝis, trovante nur tri paĝojn pri la ege atentinda rolo de Esperanto dum la interna milito (1936-1939). Ĉar la aŭtoro partoprenis tiun periodon ankaŭ kiel esperantisto, tio estas ege bedaŭrinda: jen maltrafita okazo ion interesan kaj novan diri.

La citaĵo montras ankaŭ alian ege malfortan flankon de la libro: ĉiupaĝe oni renkontas mise skribitajn proprajn nomojn. Plej ofte ili aperas en ŝajn-kataluna, t.e. en iu kataluna lingvo kun hispana ortografio. Simile okazas kun loknomoj. Neniu katalunlingvano reviziis la tekston. Kaj bedaŭrinde oftas eraroj ankaŭ en Esperanto, same kiel tajperaroj abundas.

La libro malhavas eĉ la plej etan analizon, kio igas la verkon ne libro pri historio, sed tede longa kongresa anekdotaro. Eĉ ne por momento la aŭtoro haltas por iom vidi kiom kaj kiaj estis esperantistoj: kiel ili aliĝis al Esperanto; kiamaniere ĝi disvastiĝis; inter kiuj soci-tavoloj? Ni eĉ ne scias, konkrete kiuj bultenoj aperis, kiom longe, dum kiom da numeroj; kiuj grupoj fondiĝis, kiom longe ili aktivis, en kio konsistis ilia agado, kun kiuj kolektivoj (esperantistaj aŭ ne) ili rilatis kaj kiamaniere. Ĉar ĝi ne kongresis, la laborista Esperanto-movado estas tre neglektita. La aŭtoro ŝajne ne scias, ke ekz. ekzistas doktora tezo pri la katalunia laborista gazetaro antaŭmilita, kiu pritraktas ankaŭ la Esperanto-gazetaron. Fakte multloke leviĝas fortaj suspektoj, ke la aŭtoro malbone konas la rimarkinde multajn esplorojn pri la Esperanto-movado en Katalunio (i.a. de Fluvià, Margais, Solé Camardons kaj Amouroux). La graveco de diversaj esperantistoj en la kataluna kulturo aŭ socio estas nerimarkita: kiel eblas kompreni la rolon de Pujulà i Vallès, se oni ne konas lian ekstermovadan gravecon? Nur Fernández Jurado estas iom priatentita ĉi-flanke (kvankam en librofina noto).

Novan kontraston prezentas la libreto de Francesc Poblet La komenca Esperanto-movado en Katalunio (1898-1908). Dum la verko de Margais estis en la kataluna kaj tiu de Antonio Marco en Esperanto, jen dulingva verko — en la kataluna originalo kaj Esperanta traduko. Ni alfrontas ĉi tie denove verkon de historiisto, akumulantan informojn kaj profunde analizantan la faktojn.

La verko estas mallonga kaj didaktika: ĝi evidente celas ne nur esperantistojn interesiĝantajn pri sia historio, sed homojn ĝenerale scivolemajn pri nuntempa historio kaj konkrete pri la rolo de sociaj movadoj en ĝi. Malgraŭ sia konsiderinda graveco, Esperanto estas neglektata de la kataluna historiografio, ĉar la plimulto de ĝiaj materialoj estas nealirebla por historiistoj pro la lingva baro; kaj kiam fojfoje esperantistoj verkas nacilingve, ili staras sub suspekto de partianiĝo. Jen la unua okazo, ke ekstermovada historiisto esplorcele lernas Esperanton.

La komencaj dek jaroj de la Esperanto-movado estas eksterordinare riĉaj kaj kontrastaj. Konverĝas en tiun periodon ĉefe tri homgrupoj: katolikaj pastroj, armeaj oficiroj (tre ofte ankaŭ framasonaj) kaj katalunistoj. Aperas ankaŭ ĝermoj de laborista movado, sed ĝi ankoraŭ ne disvolviĝas. La malsimileco kaj interkonfliktemo de la grupoj evidentiĝas i.a. en la denunco kontraŭ Pujulà i Vallès antaŭ la armeaj aŭtoritatoj, kiuj puŝis lin en ekzilon: la historio de la katalunia movado estas nemalofte makulita per akraj intergrupaj bataloj kaj eĉ denuncoj antaŭ la aŭtoritatoj.

La sinteza prezento de Poblet montras, kiel la ekscio pri Esperanto atingis Katalunion, plej verŝajne el Francio, kaj kiel nord-katalunoj elstare partoprenis en la starigo de la komenca organizita movado. Simile al tiutempa Pollando, Esperanto trovis aparte fekundan grupon inter la simpatiantoj en la naciliberiga movado. Imponas ankaŭ la kvanto de socie influaj homoj, kiuj fariĝis esperantistoj: tio akre kontrastas kun la nuntempa movado. Tiuj du faktoj baldaŭ donis al la kataluna esperantismo specifan gravecon (kun dekoj da samtempaj kursoj en Barcelono kaj pluraj magazenoj uzantaj la nomon “Esperanto”), sed ankaŭ klare apartigis sian vojon disde la franca kaj hispana movadoj, kie oni tiutempe konsideris la internacian lingvon ĉefe utila teknologia malkovro, analoga al la telegrafo kaj la metra sistemo.

Alia allogo de la libro estas ankaŭ interesa elekto de fotoj, en 23 centraj paĝoj. Same okazas en la libro de Margais, kun bildoj ne nur en la 16 centraj paĝoj, sed ankaŭ ie-tie en la tuta verko. Ni tiel pli rekte konatiĝas kun la aktivuloj, kun la periodaĵoj, kun la klubejoj, kun la aranĝoj kaj eĉ kun butikoj kun la nomo “Esperanto”, defilantaj tra paĝoj da klarigoj.

Entute, jen tri libroj ege malsimilaj: tre detala scienca esploro pri la ĝismilita movado en Majorko, en la kataluna; plene malsukcesa banalaĵo pri la katalunia movado, en Esperanto; kaj interesa kaj ege plaĉ-lega dulingva verketo pri la komenco de la Esperanto-movado en Katalunio.

Hektor Alos i Font

Loke — fake — persone

KATALUNIO: La tria Printempa Renkontiĝo de Kataluna Esperanto-Junularo (29 apr – 01 maj 2006) kunigis 81 homojn en Canet de Mar, ĉe la norda marbordo apud Barcelono. La partoprenantoj estis ĉiuaĝaj, sed ĉefe junaj. 18 gustumis por la unua fojo Esperanto-renkontiĝon, kaj 15 alilandanoj helpis malkrokodiligi la etoson. La renkontiĝoj de KEJ baziĝas sur tri samtempaj programeroj, laŭ lingvoniveloj: kursoj kaj nacilingvaj prelegoj por plenaj komencantoj, paroligaj rondoj kaj esperantlingvaj prelegoj por progresantoj, kaj ĉiaj aktivadoj en Esperanto por fluaj parolantoj. Aldoniĝis kunvenoj de aktivulaj grupoj, pro kio la programo entenis ĉ. 50 erojn. La enhavo estis ankaŭ distra kaj festa: okazis ateliero pri orientiĝo per kompaso, aŭ alia pri afiŝ-kreado. Nokte homoj kuniĝis por aŭskulti kaj kunludi popolmuzikon: la akordionado de Mon Cardona kaj ili premdancis, Rosa Pàmies, dum estis apoteozo. Eblis spekti filmojn subtitolitajn en Esperanto kaj multaj ĝuis ĝismatenan muzikvesperon kun vigla trinkejo organizita de la novaj lernantoj, membroj de la liberecana sindikato CNT, en la apuda urbo Premià de Mar. Tage, la tento de apuda fajnasabla plaĝo estis tro alloga por kelkaj: la forta suno eĉ puŝis la plej kuraĝajn en la maron. En la lasta tago dudeko da partoprenantoj aliĝis al vilaĝfesto sur proksima montopinto, en kiu eblis popoldanci, kunmanĝi el giganta paeljo surloke kuirita kaj promeni en la pinea arbaro.

Kataluna E-Junularo

LITOVIO: La 12/14-an de majo okazis en Kaŭno internacia interfaka scienca konferenco, organizita de Departemento de Regionaj studoj de Instituto pri politikaj sciencoj kaj diplomatio de la universitato Vytautas Magnus. La ĉeftemo estis “Lingvo, diverseco kaj integriĝo en vastiĝanta Eŭropa Unio: defioj kaj eblecoj”. Krom du plenkunsidoj la konferenco laboris en sep diverstemaj sekcioj (po 2 aŭ 3 samtempe) kaj tri kolokvoj. Partoprenis pli ol cent personoj el 23 landoj kaj estis en ĝi dece reprezentita Esperanto. En la sekcio “Eŭropa Unio kaj lingva diverseco” prelegis Michael Cwik el Bruselo. Du kolokvojn pri lingva politiko en Eŭropa Unio gvidis kaj mem prelegis prof. Robert Phillipson el Kopenhago. Prelegis ankaŭ vicsekretario de Esperanto Radikala Asocio el Italio Lapo Orlandi. Li eĉ proponis akcepti nome de la konferenco tiel nomatan Manifeston de Kaŭno. Pro neprepariteco kaj pro manko de la dokumento ĝi ne estis akceptita, sed tio elvokis viglan diskuton. Pro malsaniĝo ne povis veni al la konferenco François Simonnet el Francio, sed resumo de lia prelego aperis en la konferenca libro. Prelegon pri “Egalrajteco kaj ekonomieco de internacia kunlaboro” faris sekretariino de Litova Esperanto-Asocio Aida Čižikaitė (prelego preparita kun prof. Otto Haspra). Prelegon pri lingvaj minoritatoj en Eŭropa Unio faris prof. Roland Breton el Francio. Resumoj de la prelegoj aperis en la konferenca libro, kiun ricevis ĉiu partopreninto, kaj aperos plua volumo kun plenaj tekstoj. Litova Esperanto-Asocio helpis en organizaj preparlaboroj de la konferenco.

Povilas Jegorovas

ISRAELO: Grupo da israelaj esperantistoj (gejunuloj kaj vojaĝemuloj) organizas vojaĝojn tra la naturo. Oni povas ilin nomi “verdaj ekskursoj” kun duobla signifo. En aprilo ĝi aranĝis tian ekskurson okaze de la vizito de Gabriele Corsetti el Italio. Sekve de junulara kunveno en Tel Avivo, kie dek kvar gejunuloj renkontiĝis kun la gasto, okazis tuttaga ekskurso en kanjono apud la Morta Maro. Partoprenis kvin israelanoj kaj la gasto. Sekve oni decidis fondi vojaĝgrupon Rondo de Esperanto-Vojaĝantoj en Israelo. En majo REVI ekskursis denove — ĉi-foje duoble, kun Arjen Sjoerd de Vries el Nederlando. Okazis du ekskursoj: al la Morta Maro kaj al Galileo, kie oni vizitis la urbon Akko kaj poste apudan riveron Kziv kaj la kastelon de krucbatalantoj Monfort. Sur la foto: israelaj esperantistoj kun Gabriele Corsetti apud la Morta Maro.

Amri Wandel

Nova projekto de E@I

DVD “Esperanto Elektronike” estis anoncita dum majo, kun la celo atingi ĝis la fino de junio antaŭmendojn de la Landaj Asocioj de UEA (kaj Landaj Sekcioj de TEJO), kio ebligos malmultkostan eldonon kaj prezon.

La prezo por la asocioj kaj sekcioj ĉe antaŭmendoj estas 2,- EUR (normala prezo estos 9,- EUR). Sur la viki-paĝo: http://vikio.ikso.net/DVD troveblas detalaj informoj pri la projekto, interalie ankaŭ, ke: “Tiu ĉi DVD estis kreita kun la celo informi pri Esperanto (informado), ebligi al la interesiĝantoj lerni ĝin (instruado) kaj prezenti erojn de la Esperanta kulturo (utiligado) — ĝi do kovras ĉiujn tri agadkampojn de UEA.”

La eŭropan premieron la DVD havos dum la UK — kien ĝi estos liverita por transdono al Landaj Asocioj. Unu semajnon pli frue ĝi prezentiĝos en Usono dum la kongreso de ELNA.

La enhavon de la DVD kunmetas E@I — internacia junulara neregistara organizaĵo (okupiĝanta pri buntaj projektoj, rilataj al Edukado@Interreto), kies ĉefaj celoj estas instigi interkulturan lernadon, subteni lernadon kaj uzadon de interreto kaj lingvoj.

La nova DVD promesas la plej ampleksan kaj plej multflankan Esperantaĵon — sur kiu troviĝos vortaroj, libroj, muziko, fotoj, filmetoj, ludoj, kursoj, informiloj, instruiloj, programoj, vikipedio, revuoj, fakaj verkoj k.s.

La projekton subtenis finance ankaŭ: ESF (Esperantic Studies Foundation), UEA, E@I kaj ID-fondaĵo. Al la projekto kontribuis per sia materialo multaj esperantistoj, al kiuj E@I dankas pro la afabla disponigo.

Peter Baláž E@I-kunordiganto

Tra la mondo

Monda Socia Forumo en Karaĉi

Unu el la tri kunvenoj de la ĉi-jara Monda Socia Forumo okazis de la 24-a ĝis la 29-a de marto 2006 en Karaĉi, Pakistano. En la forumo okazis pluraj kunsidoj pri Esperanto. Unu el la kunsidoj estis pri Libero por la Lingvoj, aranĝita laŭ instigo de la konata samnoma esperantista organizaĵo.

Pli ol 50 personoj partoprenis kaj ricevis broŝurojn havantajn tradukon de la vortoj “Libero por la Lingvoj” en diversaj lingvoj: Esperanto, la angla, la franca, la urdua kaj aliaj.

Okazis ankaŭ kultura programo. En la programo s-ino Pauline John kaj ŝia grupo kantis en la urdua, hindia, guĝaratia, sinda kaj taria lingvoj. Dum la programo daŭre estis montrata larĝa banderolo kun la vortoj Universala Esperanto-Asocio kaj la Esperanto-Flago.

Estis krome organizita budo de Esperanto. Shabbir Ahmad Sial (prezidanto de PakEsA), Rahim Shah Khan (ĉef-vicprezidanto de PakEsA) kaj aliaj partoprenis en la MSF. Oni kolektis 23 subskribojn subtene al la Manifesto 2000 por kulturo de paco. Pakistana Esperanto-Asocio (PakEsA) dankas al s-ro Osmo Buller (Ĝenerala Direktoro de UEA), d-ro Renato Corsetti (prezidanto de UEA), d-ro A. Giridhar Rao (Ĝenerala Sekretario de la Federacio Esperanto de Barato kaj Komitatano de UEA), s-ro José Antonio Vergara (Komitatano de UEA) kaj s-ro Francisko Simonnet (franca esperantisto kaj ĉefa aktivulo de la organizaĵo Libero por la lingvoj) pro ilia intereso al MSF kaj al Pakistano.

Jawaid Eahsan

Verda ĝojplezur’ en Viena Pedagogia Instituto

En Aŭstrio, en Viena Pedagogia Instituto, okazis la 4-an de aprilo 2006 la tuttaga evento “Ĝojplezur, pri Eŭropo”.

Dum la evento okazis cent 45-minutaj programeroj pri instruado, politiko lingvoj, kaj simile. Unu prelego estis nomita “Ĝojplezur, pri Esperanto”. Parolis ses gelernantoj kaj ties instruisto de la gimnazio en Vieno 15., Diefenbachgasse 19, pri la temoj: Lingvoj en Eŭropo kaj en la mondo; dialektoj; altlingvoj; planlingvoj, ekzemple Volapuko, Ido, Latino, Novial, Interlingua. Sekvis bazaj informoj pri Esperanto.

Walter Klag

En Pollando studas esperantistoj el 22 landoj

Okaze de 660 jaroj de la urbo Bydgoszcz kaj 15 jaroj de Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz, okazis de la 31-a de marto ĝis la 9-a de aprilo 2006 la 31-aj Esperanto-Tagoj de Bydgoszcz, la 6-a Bakalaŭriga Universitata Sesio, la 24-a Pola kaj la 29-a sesioj de Akademio Internacia de la Sciencoj, kun aliĝintoj el 22 landoj de Afriko, Azio kaj Europo.

Dum la sesioj okazis serio da AIS-kursoj kaj ekzamenoj, sed restis tempo ankaŭ por kulturaj aranĝoj, dum kiuj per E-kantoj prezentiĝis gestudentoj el Zimbabvo, Senegalio, Kamerunio, Tanzanio kaj Ĉinio. Okazis vizito en la klubo Esperanta Amiko ĉe Pola Asocio de Nevidantoj en Bydgoszcz kaj vizito de ceramika laborejo en Bydgoszcz, kie oni lernis fari ceramikaĵojn, kune manĝis kaj kantis. Post la ekzamenoj la gestudantoj ricevis atestilojn, diplomojn kaj bakalaŭrajn kaj magistrajn titolojn de Akademio Internacia de la Sciencoj. Dum Jubilea Vespero, okaze de 15 jaroj de Internacia Studumo pri Turismo, la partoprenantoj ricevis jubileajn medalionojn.

La 2-an de aprilo okazis Ĝenerala Kunveno de Internacia Klubo “Esperantotur”, dum kiu oni diskutis kaj aktualigis la internacian adresaron de la klubo, troveblan interrete ĉe: www.geocities.com/mtimermane/Verda﹍Ondo. Okaze de la aranĝoj estis eldonita esperantlingva kolora plano de la urbo-centro de Bydgoszcz (10 mil ekz.), senpage ricevebla kun la informoj pri la studado ĉe Internacia Klubo “Esperantotur”, Str. M.Skłodowskiej-Curie 10, PL-85-094 Bydgoszcz, Pollando.

Andrzej Grzębowski

Junaj parlamentanoj

La 26-an de aprilo 2006 revenis kroataj gimnazianoj de Eŭropa Parlamento, kie ili gastis kun siaj kolegoj el 16 landoj, kadre de la ĉi-jara programo Euroscola.

Eŭropa konstitucio kaj demokratiigo, Medio, transporto kaj energio, Edukado, kulturo kaj sporto, Estonteco de Eŭropo, jen la temoj traktitaj. Kroataj gelernantoj kun la instruistino Martia Jerković partoprenis la aranĝon dank’ al la kunlaboro kun la finna lernejo Jokelan Lukio kaj la instruistino Carola Antskog.

Spomenka Štimec

Forpasoj

Lucija Bebić (1919-2006) forpasis en Zagrebo la 29-an de aprilo. Ŝi aktivis precipe en E-Societo “Bude Borjan”, i.a. kiel kasistino kaj sekretariino.

Gurgen Chobanjan, aktivulo de Armena E-Asocio kaj talenta kantisto kaj muzikisto, kiu gajigis multajn E-aranĝojn, forpasis 44-jara la 24-an aprilo.

Constantin Dominte (1944-2006), universitata profesoro pri ĝenerala lingvistiko, mortis la 29-an de aprilo en Bukareŝto. Li lernis E-vortaro Esperanton aŭtodidakte en 1958 kaj aktivis en la movado je diversaj niveloj. Li kunordigis la kompiladon de la plej ampleksa dudirekta por rumanlingvanoj, kunlaboris por Rumana Antologio, Eminescu en Esperanto k.a. libroformaj eldonaĵoj. Li estis konstanta kunlaboranto de pluraj periodaĵoj Esperantaj kaj rumanlingvaj. En 2005 aperis lia broŝuro kun 11 originalaj Esperantaj poemoj, kiujn li tradukis en la rumanan.

Wim Koopmans (1918-2006), patro de la konata esperantista familio, forpasis la 9-an de februaro en Oosterbeek (Nederlando). Profesie instruisto, li estis dumviva membro de UEA kaj funkciis dum pluraj jaroj kiel delegito. Agado por paco, socialismo k.a. idealoj estis proksimaj al lia koro kaj li multe helpis ankaŭ la blindulan E-movadon kaj la projekton E-vid-ente.

Danièle Roger (1940-2006) mortis la 16-an de majo en Bois-Colombes (Francio), kie ŝi estis delegito kaj fakdelegito pri instruado. Por la 83-a UK en Montpeliero en 1998 ŝi kunlaboris kiel ĉefhelpanto pri la kongresejo. Emeritiĝinte en 2002 ŝi helpis en la sidejo de UFE en Parizo ĝis sia malsaniĝo en 2005.

Izabel C.O. Santiago (1959-2006) forpasis la 13-an de majo en Roterdamo. En sia hejmlando Brazilo ŝi verkis unu el la plej vaste vendataj informlibroj pri Esperanto, O que é Esperanto: a questão da língua internacional, kiu aperis ĉe la renoma eldonejo Brasiliense en 1986. En 1989 ŝi laboris kiel volontulo en la Centra Oficejo de UEA, kaj dum postaj jaroj ŝi estis la redakcia sekretario de Monato.

Wim Sluijtman (1926-2006) mortis la 1-an de majo en Eindhoven (Nederlando). Emerita fervojisto, ekde 1996 li estis vicdelegito en sia urbo kaj poste ankaŭ fakdelegito pri fervojoj.

Inter la nekrologoj en la maja numero (p.118) ni malĝuste informis, ke forpasis s-ro Wolfgang Schumacher. Ni pardonpetas pro la eraro.

Reta Informado-Centro reaperas

Aperis nove-malnova paĝaro por informado pri Esperanto por esperantistoj.

Reta Informado-Centro (RIC), projekto kiu dum la lastaj monatoj “dormis”, reaperas en nova stilo kaj kun nova vizaĝo. Danke al kunlaboro de UEA kaj E@I (faka sekcio de TEJO) estis kreita nova hejmpaĝo por la centro, kiu celas esti “reta stokejo” de informiloj pri Esperanto. La paĝaro proponas sian spacon por jenaj tipoj de materialoj: informiloj, fotoj, bildoj, videoj kaj retligiloj. (Laŭ la bezono estos kreataj pluaj submenuoj por ili.) Eblas ankaŭ diskuti la temojn de informado en la Diskutejo, en kiu eblas krei forumojn laŭteme kaj laŭbezone. Plej grava trajto de la paĝaro tamen estas ebligo de enmetado de informiloj fare de la vizitantoj mem (t.n. “Alŝutejo”). Tiel eblos atingi daŭran riĉigadon de la paĝaro per novaj informiloj. Baldaŭ aldoniĝos ankaŭ la dokumentoj kaj informiloj de UEA. Ankaŭ viaj informiloj estas bonvenaj en la nova paĝaro: www.informado.net.

Peter Baláž
E@I-kunordiganto, p...@ikso.net

Papo apud Katedralo de esperantistoj

Honore al la unua Papo, oficiale uzanta kaj favoranta Esperanton, staras en la itala urbo Rimini, apud la “Katedralo de esperantistoj”, lia bronza monumento.

Starigon de la bronza monumento, alta 180 cm, inciatis la pastro Duilio Magnani, honora prezidanto de IKUE. Estas konate, ke por Papo Johano Paŭlo la Dua Esperanto fariĝis ne nur lingvo “aprobita”, sed ankaŭ parolata de la katolika Eklezio. Tial li meritas ke la katolikaj esperantistoj konservu daŭran rememoron pri li. La monumento estis inaŭgurita okaze de la unua datreveno de lia morto, la 2-an de aprilo 2006. Sub la piedoj de la statuo estas memortabulo, skribita en tri lingvoj: la etna, la nacia kaj la internacia.

Revuo Esperanto 2006 9

Malferme

Taglibro de kongresano

Humphrey Tonkin

Ĵaŭdo. Parmo: unutaga konferenco ĉe la universitato, kunlabore kun la Esperanto-instruistoj, kiuj kongresis en Parmo. Mi prelegis pri usona lingvo-instruado. Tago ŝajne tre sukcesa — kvankam mia alveno estis komplikita de misdirektita valizo, kio necesigis pli da tempo en flughavenoj ol normale plaĉus.

Vendredo. Konferenco ĉe la Universitato de Florenco, kunlabore organizita inter la Akademio de Esperanto kaj la itala lingva akademio, Accademia della Crusca. Prestiĝa kunlaboro, certe utila al la akceptiĝo de Esperanto en fakaj medioj. Mi prelegis pri la Zamenhofa Hamleto.

Sabato. Kongresejo tute apudas la centran parton de Florenco, kaj ĉiuj ĉefaj vidindaĵoj de la urbo estas facile atingeblaj piede. Iom tro da ŝtupoj: mi havis la impreson, ke la kongresaj salonoj estas kvazaŭ en granda stako; sed tio ekzercas la koron. Anna Löwenstein havis la ideon organizi la Interkonan Vesperon kiel grandan subĉielan foiron, ĉe kiuj fakaj asocioj, redakcioj ktp. ĉiu havis sian tablon. Brila ideo. La homoj bone amuziĝis, renkontiĝis, kaj samtempe informiĝis pri novaj kaj malnovaj iniciatoj.

Dimanĉo. Tro da aliĝoj por ŝovi la tutan kongresanaron en iun pli taŭgan lokon, kaj sekve la inaŭguro okazis en vere netaŭga halo (aŭ ĉu ni nomu ĝin simple “spaco”?). Tamen la ceremonio mem bonis — precipe la paroladoj de François Grin, kiu diris al ni verojn, kiujn ni devis aŭdi, kaj Renato Corsetti, kiu komparis nin al Davido fronte al Goliato (la statuo de Davido, de Michelangelo, estis la kongresa emblemo). La Corsetti-a aludo estis nur la unua el multaj aludoj al la Renesanco, al Dante, al diversaj aliaj italaĵoj. Tiuj italoj tra la jaroj ja montriĝis nekredeble influaj. Kaj la tuta mondo manĝas picon....

Aŭtora duonhoro dum la posttagmezo. Mi prezentis mian novan libron Lingvo kaj Popolo kaj mian novan Ŝekspiran tradukon (La Vintra Fabelo).

Lundo. La Kleriga Tago. Michela Lipari kaj mi respondecas pri organizado de dekkvino da seminarioj tra la tuta mateno pri historio, movadaj demandoj, veteranoj, mondvojaĝado, interlingvistiko, kaj amaso da aliaj demandoj (en tri blokoj po kvin). Amase ĉeestataj — meze cento da homoj en ĉiu sesio. Mi mem gvidis sesion, kun Rob Moerbeek, pri la norda Renesanco, kaj sesion kun Wera Blanke pri publika parolado — ĉi-lasta kun 150 partoprenantoj — pli ol la dudeko, kiun ni atendis! Evidente ekzistas granda soifo al tiu temo. La mondo ŝanĝiĝis: ne plu temas pri bele skulptitaj oratoraĵoj, sed pri praktikaj prezentoj taŭge organizitaj. Oni revivigis la Oratoran Konkurson, sed la ĉefa bezono estas aliloke.... Bela eta prezento de tri monologoj el la frua periodo de Esperanto. Bona ideo — kaj interesaj monologoj. Aparta kaj imitinda karakterizo de la nuna kongreso: pli sistema prezento de simplaj originalaj teatraĵoj, kiuj ne bezonas komplikan teatran ekipaĵon.

Mardo. Publika kunsido de la Akademio. Ni eĉ povis montri al signifa progreso. La kutima malkonsento inter la konservemuloj kaj la aliaj (mi rigardas min kiel unu el la aliaj) — kio en si mem tute sanas. Varmega tago. Mi eskapis inter kunsidoj por viziti la Palacon Medici kaj ties brilan kapeleton dekoraciitan de Gozzoli. Mi finfine sukcesis legi mian retpoŝton: mankis ebleco tion fari en la kongresejo — afero atentinda en la hodiaŭaj kondiĉoj. Urbestra akcepto, ŝvita sed en ĉirkaŭaĵo senspiriga (Palazzo Vecchio).

Ĵaŭdo. Post merkreda ekskurso al Sieno, ek al laboro denove. Diversaj interkunsidaj renkontiĝoj — pri planata Nitobe-simpozio en Bratislavo, pri CED, pri ktp. Sukcesa Esperantologia Konferenco pri Esperanto en Interreto — sub gvido de Bertilo Wennergren. Tria kunsido pri la kongresa temo — temo iom malfacile enkapigebla por multaj kongresanoj, ankaŭ pro tio, ke multaj homoj ne povis ĉeesti ĉiujn tri kunsidojn pri la temo kaj do iom perdis la fadenon.

Atentinda problemo. Brila legado de Dante fare de Mauro Nervi (la italaj esperantistoj feliĉas, ke ili havas tiom da talento). Dorse de koverto mi versis:

Mauro Nervi legas Dante

Laŭdante Dante, Nervi bravas,
klarige kiel Dio savas
kaj por Paradiz’ sufiĉe
estas ami Beatrice
— Laŭ Dante.

Beatrice riĉe lumas;
en kontemplo ŝi brilumas.
Viaj vortoj, kara Mauro,
meritas je beata laŭro
— beat-riĉe.

Mi bedaŭras, ke mi maltrafis la koncerton de Korobejnikov, kiu laŭdire brile pianludis.

Vendredo. Konstanta salto de loko al loko: kunsidoj kaj interkunsidaj traktoj. Belartaj Konkursoj ŝajne bone iris sub mia prezido — kun helpo de Carlo Minnaja kaj eta skipo de legantoj. Sekvis la ĉiam elĉerpa (en ĉiu senco: objektoj, monujoj, miaj fortoj) Aŭkcio — kun bona rikolto favore al la Volontula Fonduso de UEA; post tio kunsido pri la Nitobe-procedo kaj dek jaroj de la Manifesto de Prago. Renkontiĝo kun anoj de la Jokohama LKK vespere.

Sabato. Fermo. Ĝis revido — post bunta, amuza, amika kongreso, plena je propraj belaĵoj kaj en ĉirkaŭaĵo brila. Dankon LKK, dankon oficistoj de UEA, dankon italaj esperantistoj. Ne pasu duonjarcento ĝis la venonta UK en Italio!

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin kaj Louis C. Zaleski-Zamenhof

Solena Inaŭguro

Pacbatalantoj en la urba fortikaĵo

Dimanĉe matene je la deka horo okazis en la salono Zamenhof, plasta halo iom for de la kongresejo, en la florenca fortikaĵo Fortezza da Basso, la Solena Inaŭguro de la 91-a Universala Kongreso de Esperanto.

La “malfermon de la malfermo” jam tradicie faris la prezidanto de UEA Renato Corsetti, bonvenigante la kongresanojn kaj prezentante la podianojn. Inter ili troviĝis la LKK-prezidanto kaj prezidanto de Itala Esperanto-Federacio Aldo Grassini, prezidanto de la Akademio de Esperanto Geraldo Mattos, la estraranoj de UEA Amri Wandel, Maritza Gutiérrez, Yu Tao kaj Ulla Luin, Ĝenerala direktoro de la Centra Oficejo de UEA Osmo Buller, la prezidanto Renato Corsetti, reprezentanto de Florenco, la skabeno Eugenio Giani, la estraranoj Claude Nourmont kaj Ans Bakker, IKU-prezidanto Fabrizio A. Pennachietti, ILEI-reprezentanto Radojica Petrović kaj TEJO-reprezentantino Adenjo Charrière.

Inter personoj salutantaj la kongreson estis la konsuloj de Britio, Ĉinio kaj Litovio. Salutmesaĝojn sendis reprezentantoj de la ambasadoroj de Kroatio kaj Irlando (la lasta en brila Esperanto!) kaj la itala ambasadoro de Vilno, kiu pasintjare transprenis la kongresan flagon. La kongresanojn salutis ankaŭ la skabeno de Florenco Eugenio Giani, kiu aludis al la principoj de la urba statuto de Florenco, kie renkontiĝas la valoroj de paco, solidareco kaj interkompreniĝo, do perfekta urbo por organizi Universalan Kongreson de Esperanto. La skabeno parolis pri la ideo de la iama urbestro de Florenco, kiu volis en la urbo organizi renkontiĝojn por ebligi dialogojn inter urboj de la mediteranea regiono kaj por efektivigi tie politikon de integriĝo ankaŭ sur la nivelo de lingvoj.

La sekva, varme bonvenigita festparolanto, estis “la nepo”, D-ro Louis Zaleski-Zamenhof (legu sur la p. 175), post kio la prezidanto de UEA informis pri ceteraj ricevitaj salutoj, i.a. de la italaj politikistoj Romano Prodi, vicĉefministro Rutelli, ministro Chiti, la ĉefepiskopo de Florenco kardinalo Antonelli, Esperanto-urbo Herzberg, la verkistino Marjorie Boulton, la Esperante parolanta eŭrop-deputitino Margareta Handzlik kaj la urbestro de Bjalistoko.

Muzikan interludon, komponaĵon de Musorgskij, prezentitan de la Esperanta piana virtuozo Andreo Korobejnikov, sekvis salutparolado de Aldo Grassini, kiu kore bonvenigis tiujn, kiuj venis al Florenco kaj menciis sian propran oran jubileon. Li konstatis, ke al Florenco jam venis pli ol 2200 esperantistoj el la tuta mondo kaj atentigis pri la grava rolo de la Loka Kongresa Komitato, kiu ĉi-jare konsistas el esperantistoj el la tuta lando. La salutojn kaj bonvenigajn vortojn li finis per alvoko al la kongresanoj direkti al Luciano Pavarotti, membro de la honora komitato de la kongreso, kiu grave malsanas, specialan saluton de la kongresanoj kun la deziro de lia baldaŭa resaniĝo. Li malkaŝis al la kongresanoj, ke la fama tenoro en sia junaĝo mem lernis Esperanton.

Enkonduke al la kongresa temo Lingvoj, kulturoj kaj edukado al daŭrigebla evoluo (kion la postaj diskutoj ŝanĝis al “... por daŭropova evoluigo”) parolis prof. François Grin. Resumante en modela Esperanto la rezultojn de siaj esploroj li konkludis, ke la landoj, kiuj instruas en siaj lernejoj nur la anglan lingvon, alportas al la brita ekonomio pli ol 17 miliardojn da eŭroj jare. Li atentigis pri oftaj misprezentoj de liaj esploroj fare de esperantistoj, kiuj mise atribuas al la esploroj puran subtenon aŭ rekomendadon de nia lingvo.

En sia solena parolado Renato Corsetti klarigis al la kongresanoj, kial estas ege oportune, ke la kongreso okazas en Florenco. La unua kialo estas ke Florenco estas la patrujo de humanismo kaj renesanco, kiuj fakte signis la finon de la mezepoko kaj la komencon de la nova epoko, en kiu la homo kaj ĝiaj bezonoj estis en la centro de la pensado. Tio kondukis al evoluigo de naciaj lingvoj kaj poste al Esperanto kiel interpopola komunikilo. Ni estas malproksime de la renesanco, sed ĝiaj principoj daŭre validas, ĉar ni riskas eniri novan teknologian mezepokon, en kiu en la centro de la pensoj ne estas la homo kaj ĝiaj bezonoj, sed teknologio kaj la bezonoj de teknologio, spite al eventuale kontraŭaj bezonoj de la homoj. Do, Esperanto povas helpi en ĉi tiu lukto kontraŭ teknologia mezepoko. La dua kialo ke ni kongresas en Florenco estas la statuo de Davido, kiun oni uzas kiel emblemon de la kongreso. Ĝi ne estis farita simple kiel statuo. Michelangelo faris ĝin dum la imperiestra armeo, interkonsente kun la Papo, sieĝis kaj provis rekapti Florencon, kiu tiam iĝis popola respubliko. La popolo de Florenco, la komercistoj, la burĝoj, la laborantoj ktp ribelis kaj starigis urban konsilantaron kaj la imperiestro kaj la Papo en la fino rekaptis ĝin. Sed la statuo estis farita ĝuste por simboli la lukton de la popolo kontraŭ la potenco. Tio estas Davido kontraŭ Goliato. La statuo estas bela kaj nun ĉiuj parolas nur pri ĝia beleco. Ankaŭ ni esperantistoj estas kiel malgrandaj Davidoj, kiuj batalas kontraŭ multaj Goliatoj. Do se ni daŭrigos, ni povas venki kiel Davido venkis, ĉar la justeco je la fino ĉiam venkas.

Post plua ĝuinda piana interludo de Andreo Korobejnikov, komponaĵo de Skrjabin, sekvis salutoj el Esperantujo mem, unue de la organizaĵoj, reprezentantaj diversajn alojn de nia komunumo. Kiel la unua salutis la kongresanojn Adenjo Charrière, reprezentanto de TEJO. Sekvis Radojica Petrović nome de ILEI, kiu avertis, ke niaj kongresoj daŭras tro mallonge por krei esperantistojn laŭ natura metodo kaj invitis al kursoj kaj diversaj dumkongresaj programeroj pri instruado, al la venontjara ILEI-konferenco en Japanio kaj la sekva en Benino, Afriko.

Geraldo Mattos, kiu alparolis la kongresanojn “Amataj samideaninoj kaj estimataj samideanoj”, invitis esperantistojn uzi la servojn de la Akademio. Sekvis salutparolo de Chose Maria Sangero nome de SAT, kiu substrekis ke SAT ne estas nur eldonanto de PIV, sed ankaŭ pledanto por ĉiuj valoroj de la lingvo, kaj invitis al la sekva SAT-Kongreso en Beogrado.

Ulla Luin, la ĝenerala sekretariino de UEA, anoncis la du novajn honorajn membrojn: italon Umberto Broccatelli, kiu ĉeestis kaj venis al la podio, kaj hungaron Ottó Haszpra (detaloj venontnumere).

La tradiciajn salutojn de la landaj reprezentantoj gvidis Maritza Gutiérrez kaj Amri Wandel. Sekvis la komuna kantado de nia himno La Espero, sub profesia gvido de la kantisto Jean Thierry von Büren, post kiu venis la lasta punkto de la inaŭguro, la martelfrapo, per kiu la UEA-prezidanto proklamis la kongreson malfermita.

[FORIGITA!: bildo]

La LKK-prezidanto Aldo Grassini

[FORIGITA!: bildo]

Prof. François Grin

[FORIGITA!: bildo]

Flanka ekrano en la halo

[FORIGITA!: bildo]

Salutas reprezentanto el Nepalo

[FORIGITA!: bildo]

La muzika interludo

[FORIGITA!: bildo]

Saluto el Togolando

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti gvidas la inaŭguron

[FORIGITA!: bildo]

La salutontoj atendas la vicon

[FORIGITA!: bildo]

Por Israelo salutas Tali Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Parolas la nova honora membro

[FORIGITA!: bildo]

Fotantoj eternigas la momentojn

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj kunkantas la himnon

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

Kongresa Temo

Sur la spuroj de la Manifesto de Prago

La kongresa temo Lingvoj, kulturoj kaj edukado por daŭropova evoluigo, lige al la tutmonda Jardeko de Edukado por Daŭropova Evoluigo 2005-2014, kies respondeca UN-agentejo estas Unesko, kaptis la atenton de multaj kongresanoj, konsciajn pri la neceso ligi la strebadon de nia movado al pli ĝeneralaj sociaj demandoj, laŭ la spirito de la dekjariĝanta Manifesto de Prago. Ili fidele kaj kontribueme partoprenis tri longdaŭrajn kaj informoriĉajn sesiojn, spite al la konkurenco de aliaj tre interesaj programeroj.

Dum la enkonduka sesio oni skize ekzamenis la devenon kaj gravecon de la konceptoj daŭropova evoluigo kaj edukado por daŭropova evoluigo, menciante i.a. la atingojn de du Teraj Pintkunsidoj (UN-Konferenco pri Naturmedio kaj Evoluigo, Rio-de-Ĵaneiro 1992, kaj Monda Konferenco pri Daŭropova Evoluigo, Johanesburgo 2002). Tiel oni substrekis ke Edukado por Daŭropova Evoluigo celas personojn kaj komunumojn kapablajn kritike kompreni sin mem kaj la mondon, alfrontante solvocele la kompleksecon kaj interligitecon de la sociaj, mediaj, ekonomiaj kaj kulturaj aspektoj de problemoj tiaj, kiaj malriĉeco, malplibonigo de la natura kaj socia medioj, trokonsumado, seksa maljusteco, perforto, publiksanaj minacoj, milito kaj aliaj endanĝerigoj al la pluvivo de la homaro.

Lige al la koncernoj de la Esperanto-komunumo pri lingva ekologio, oni emfazis la kunevoluon de biodiverseco kaj lingva kaj kultura diversecoj, kaj do la dependan rilaton inter la nunaj minacoj al ambaŭ elementoj de tio kion oni amplekse povus nomi biokultura diverseco.

Oni ekzamenis la oficialan malatenton rilate la persistan lingvan baron al internaciaj kunlaboro kaj partnereco i.a. por efika agado cele al la Jarmilaj Evoluigaj Celoj (H. Tonkin), diversajn lingvopolitikajn problemojn en Barato (A. Giridhar Rao), la signifajn transpagojn al anglalingvaj landoj kiel ekonomiajn efikojn de la nuna hegemonio de la angla (F. Grin) kaj la rolon de la scienco en la strebado al daŭropova evoluigo (A. Wandel).

Agrabla surprizo estis la saluto de Margherita Bersisa, itala biologino kaj la organizinto de la 3-a Internacia Kongreso de Naturmedia Edukado kaj Daŭropova Evoluigo (Torino, 2005), kiu ekinteresiĝis pri Esperanto ĝuste pro la kongresa temo kaj volas utiligi ĝin en sia vasta agado ĉi-kampa.

En la dua sesio estis prezentitaj prelegoj pri la graveco de la baza edukado al infanoj per la propra lingvo (R. Corsetti), la Projekto Interkulturo de ILEI kaj E@I kiel konkreta apliko de Esperanto ĉi-cele (R. Petrović), la eventuala rolo de Esperanto por la plenumo de la Agendo 21 (S. Kirf), la lastetapa historio kaj strategia graveco de niaj rilatoj kun Unesko (F. Lo Jacomo) kaj Esperanto kiel formo de Nemateria Kultura Havaĵo de la Homaro (M. Urueña).

Fine, dum la tria sesio, la ĉeestantoj diskutis pri la ligo kaj reciproka efiko inter edukado por daŭropova evoluigo kaj niaj klopodoj por lingva demokratio, responde al la demando “Kiel ni engaĝiĝu?”.

Pli ol 80 homoj, venintaj el plej diversaj landoj, intense interŝanĝis sciojn kaj opiniojn ene de 7 diskutgrupoj, kun la helpa faciligo de unuopa voluntulo por ĉiu el ili (H. Tonkin, R. Corsetti, A. Giridhar Rao, F. Lo Jacomo, B. Moon, D. Vasconi-Couturier, J. Hernández). Leviĝis tre interesaj rekomendoj kaj starpunktoj, i.a. pri la neceso iri eksteren kaj ne limigi la agadon de la Esperanto-parolantoj al nia malgranda movada kadro, pri la etika neakceptendo de la nuna mondskala mortigo de lingvoj, pri la konveno zorgi pri la ekologia piedspuro de i.a. la UK-oj mem, pri la nepra neceso taŭge ligi nian agadon al iniciatoj favoraj al kultura diverseco kaj lingvaj homaj rajtoj, daŭropova evoluigo, ktp. Ĝenerale, esprimiĝis la deziro ke Esperanto, loke kaj tutmonde, plu kaj pli funkciu kiel ilo por pli justa mondo, cele al aktiva intergeneracia demokratio, solidareco, kunlaboro kaj respond eco favore al niaj estontaj posteuloj; cele al respekto por la vivo kaj ties diverseco, kun partnereco por protekta kaj resaniga aliro al la ekosistemoj de la Tero; cele al kultura diverseco, por mondo kun tolero, senperforto kaj paco.

José Antonio Vergara

Kongresa Rezolucio

Rezolucio de la 91-a Universala Kongreso de Esperanto

La 91-a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninta en Florenco (Italujo) kun 2209 partoprenantoj el 62 landoj,

konstatinte,

  • ke la Jardeko de Edukado por Daŭropova Evoluigo 2005–2014 estas grava kadro por iniciatoj cele al evoluo kiu estu socie dezirinda, ekonomie vivkapabla, kulture taŭga kaj ekologie daŭrigebla;
  • ke nuntempe ekzistas gravaj minacoj kaj al biodiverseco kaj al kultura kaj lingva diversecoj, pro la reciproka dependeco inter la homo kaj la naturmedio; ke la nuna superrego je monda skalo de unu lingvo havas maltrankviligajn ekonomiajn, sociajn, kaj edukajn efikojn koncerne daŭropovecon, lingvan ekologion kaj la rajton je komunikado; ke la strebado de la Esperanto-movado al lingva demokratio kongruas kun la valoroj de transnacia edukado celanta informitajn, aktivajn civitanojn, kiuj estu kapablaj kritike kompreni sin mem kaj la ĉirkaŭan mondon por partopreni la evoluprocedon respondece kaj solidare.

Alvokas la Esperanto-komunumon aktive engaĝiĝi en la agadoj kiuj, sur diversaj niveloj, strebas antaŭenigi praktikojn koherajn kun la principoj de la bezonata ŝanĝoprocezo, kaj utiligi siajn lingvon kaj retojn serve al tiuj klopodoj.

Rekomendas al la Estraro de UEA doni al la ĉi-rilataj problemoj pli da atento en estontaj kongresoj kaj agadoj, partnere kun neesperantistaj organizaĵoj.

Konfirmas la pretecon de la Esperanto-komunumo kunlabori kun Unesko kaj aliaj organizaĵoj cele al tutviva edukado por paco, socia justeco kaj kultura diverseco, kaj atentigas ilin pri la lingva aspekto de daŭropova evoluigo.

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 91-a UK

Sinjoro Prezidanto, gesinjoroj Honoraj Gastoj, estimataj Gekongresanoj, karaj Amikoj,

Bonvolu akcepti mian tradician tutkoran saluton, saluton de Zamenhofa familiano al la granda Zamenhofa familio ĉi tie alveninta de ĉiuj partoj de nia terglobo. Por mi la momento estas aparte kortuŝa, ĉar en tiu ĉi bela urbo Florenco mi jam aliafoje ĉeestis Esperanto-kongreson: la 27-an UK tie ĉi komenciĝintan. Mi intence ne elvokas la daton tiurilatan, dezirante evitigi kalkulon de mia aĝo; mi estis tiam juna knabeto kaj juna estis nia movado. De post tiam mi iom maljuniĝis, tamen la movado daŭre estas juna, daŭre fervora kaj daŭre evoluema; ĝuste pri la daŭrigebla evoluado ni havos la okazon diskuti dum ĉi tiu, la 91-a kongreso.

Fakte hodiaŭ mi salutas vin ne nur en la rolo de Zamenhofa nepo sed samtempe en la rolo de Prezidanto de la Honora Komitato de la Zamenhofa Fondumo, starigita antaŭ ĉirkaŭ 20 jaroj en la naskiĝurbo de mia Avo, Fondumo dediĉita al disvastigo tra la mondo de Zamenhofaj ideoj. Unu el ĉefaj tiuj ideoj, ideo kiu iniciatis la naskiĝon de nia lingvo internacia, estas ideo de toleremo, ideo de akcepto kaj de kompreno de la alia, de la malsama. Toleremo de la diverseco de kulturoj, tiu diverseco estante la granda riĉeco de homaro. Pro tio la Fondumo kreis Medalon de Toleremo por honorigi personojn aŭ instituciojn grave kontribuantajn al efektiviĝo de tiu ideo. Post la dekorado, antaŭ kelkaj jaroj, de la forpasinta Papo Johano Paŭlo, heroldo de ekumenismo, do de toleremo interreligia, ni honorigos per la sama medalo, tuj post la Kongreso, la Mondan Skoltaron, organizaĵon laŭdegantan, de post Baden-Powell, ĝia kreinto, la toleremon de etna diverseco kaj edukantan tiusence la tutmondan junularon. Estos Profesoro Corsetti, Prezidanto de Universala Esperanto-Asocio kiu asistota de Guido Ricci, Prezidanto de Skolta Esperanto-Ligo, akceptis la ŝarĝon enmanigi la medalon al la ĉefaj instancoj de la Tutmonda Skolta Movado, en la persono de Doktoro Missoni, la Ĝenerala Sekretario, tion faronte antaŭ kvin miloj da skoltoj kunflugontaj al Toskanio el la tuta Eŭropo.

Mi deziras al la Kongreso plenan sukceson kaj vastan eĥon en la mondo; ĝi estu granda paŝo antaŭen al la disvastigo de la lingvo internacia, al la kompreno de la graveco de ĝia edukado por la daŭrigebla evoluo.

Laboro de la Komitato

Komitato kunsidis kontenta

62 komitatanoj aŭ rajtigitaj anstataŭantoj kaj tri observantoj partoprenis la kunsidojn de la Komitato de UEA dum la Florenca UK.

Nia supera organo laboris en plenkunsidoj en la unua sabato kaj la en vendredo de la kongresa semajno, entute ses horojn. Temas pri unu el la malplej parolemaj konsistoj de la Komitato, ĉar antaŭ kelkaj jaroj la plenkunsidoj daŭris duoble pli longe. Laŭ sia elekto la komitatanoj povis partopreni ankaŭ en t.n. subkomitatoj por pli detale trakti unuopajn laborkampojn de la Asocio. Iliaj temoj estis edukado, eksteraj rilatoj, faka kaj scienca agado, financoj, informado, junularo, kulturo kaj landa agado, kaj ili kunsidis malsamtempe tra la semajno, por ke ĉiu komitatano havu eblecon ĉeesti plurajn el ili.

Tradicie la plej bela momento de la unua kunsido estas elekto de novaj Honoraj Membroj de UEA. Ĉi-foje al tiu rondo de la plej elstaraj Esperanto-aktivuloj estis akceptitaj d-ro Umberto Broccatelli el Italio kaj prof. d-ro Ottó Haszpra el Hungario. Iliaj biografietoj aperos en la oktobra numero de tiu ĉi revuo.

Plej multan tempon en la sabata kunsido oni dediĉis al la Estrara Raporto pri la jaro 2005. En ĝia traktado rajtis interveni ankaŭ nekomitatanoj, sed nur du el la tridekkapa publiko faris komentojn. Tio ne signifas mankon de interesiĝo, sed al la publiko pli plaĉas fari siajn komentojn kaj kritikojn en la neformala programero “La Estraro respondas”, kiu ekde sia enkonduko en Valencio en 1993 estas ege populara. La interesiĝon de la komitatanoj mem oni supertaksis, ĉar la raporto vekis malmulte da demandoj pri ne tre gravaj detaloj kaj sekve la kunsido finiĝis pli ol unu horon pli frue ol programite. Eble la Estraro devus verki malpli detalan raporton venontfoje, kun pli da prijuĝoj kaj diskutprovokaj komentoj pri diversaj evoluoj kaj fenomenoj. Ju pli detala la raporto estas — ĉi-foje ĝi okupis 16 revuajn paĝojn anstataŭ 10 pasintjare kaj nur 6-8 pli frue — des pli ankaŭ la atento de komitatanoj erarvojas al detaloj for de tio, kion la Statuto atendas de ili, nome difini la ĝeneralan agadon de la Asocio.

La Estrara Raporto estis akceptita sen kontraŭaj voĉoj, same kiel la spezokonto kaj bilanco de la pasinta jaro. Pri la financaj dokumentoj ne ekestis multa diskuto, kio ĉiam estas signo pri bona evoluo de la asocia ekonomio. Pasintjare ĝi estis eĉ multe pli bona ol la buĝeto antaŭvidis. Anstataŭ 37 000 eŭroj la negativa saldo estis 14 972 eŭroj. Ĉi-jare ĝi jam falos sub 10 000 eŭrojn kaj en 2007, laŭ la aprobita buĝeto, ĝi estos 5000 eŭroj. Ĉar la buĝeto de UEA havas volumenon de preskaŭ duonmiliono da eŭroj, jam nun la kurantaj en- kaj elspezoj estas praktike en ekvilibro. Lige kun la aprobo de la buĝeto, la Komitato decidis ankaŭ plialtigi la bazan membrokotizon (MA por Nederlando) el 56 al 57 eŭroj por kompensi la nederlandan inflacion, kiu feliĉe daŭre restas malgranda.

La nombro de landaj asocioj de UEA kreskis al 67 per la akcepto de la aliĝpetoj de Unuiĝo de Malagasaj Esperantistoj (UME) kaj Nepala Esperanto-Asocio (NespA). La komisiono, kiu pristudas la aliĝpetojn, ne transdonis al la plenkunsido peton de Asocio de Esperantistoj de Taĝikio, ĉar la peto ankoraŭ ne estis kompleta. UEA havas nun 37 landajn asociojn en Eŭropo kaj 30 ekster ĝi. Pluraj landoj estas preskaŭ pretaj por aliĝi, pro kio jam en proksima estonteco ne-eŭropaj asocioj konsistigos plimulton de la asocia reto de UEA.

Ĝojige estis, ke post kelkjara paŭzo kreskis ankaŭ la nombro de fakaj asocioj kun oficialaj rilatoj kun UEA, ĉar la Komitato akceptis kunlaboran kontrakton kun Rondo Kato / Esperantista Kat-amikaro, kiu aktivas jam 20 jarojn, kaj kun la multe pli juna Eŭropo Demokratio Esperanto (EDE). Komitatano Yves Bellefeuille esprimis heziton pri la kazo de EDE, ĉar unuafoje UEA kontraktis kun politika partio. Li tamen aldonis, ke simila kontrakto estis jam farita kun multaj neneŭtralaj asocioj kaj ke ankaŭ kun partio eblas ĝin fari. Nur por ke iu asocio povu aliĝi al UEA, necesas, ke ĝi estu neŭtrala.

Unu asocio kun kunlabora kontrakto, Astronomia Esperanto-Klubo, intertempe ĉesis funkcii kiel memstara asocio kaj sekve la kontrakto kun ĝi nuliĝis. Bonŝance AEK ne mortis, sed ĝi plu funkcias kadre de ISAE kiel ties sekcio. Nun UEA havas oficialajn rilatojn kun 41 fakaj organizaĵoj, el kiuj 7 estas aliĝintaj al UEA kaj 34 havas kontrakton pri kunlaboro.

La komitatanoj aŭdis mallongan raporton de la Elekta Komisiono pri la preparoj por la diversaj elektoj en 2007. La plej interesa elekto kompreneble estos tiu de nova Estraro, kiu estos gvidata de nova prezidanto, ĉar post du trijaraj mandatoj Renato Corsetti ne estos reelektebla por tiu funkcio. La Komisiono okazigis en la UK ankaŭ publikan kunsidon, en kiu ĉiu ajn rajtis interveni. Diversaj opinioj aperis, ekz. ke estus dezirinde havi nur unu zorge elektitan kandidaton por ĉiu posteno kaj ke la nomoj de la kandidatoj restu konfidencaj kiel eble plej longe. Laŭ komisionano Edvige Tantin Ackermann la Komisiono sekvos la regularon, tiel ke pluraj kandidatoj estos eblaj kaj la Komitato ricevos pri ili raporton sufiĉe frue antaŭ la kunsido en Jokohamo, kie la elektoj okazos.

Dum la semajno preskaŭ ĉiutage kunsidis ankaŭ la Estraro. Plejparton de ĝia tempo postulis diversaj praktikaĵoj de la aktuala UK. La Estraro havis ankaŭ tre utilan kunsidon kun pluraj LKK-anoj de la Jokohama UK. Laŭ propono de LKK la Estraro elektis kiel kongresan temon por Jokohamo “Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto”. Oni ankaŭ elektis Roterdamon kiel la urbon de la 93-a UK en 2008, kiam UEA festos sian 100-jariĝon.

Osmo Buller

Kleriga Tago

Komitato kunsidis kontenta

1300 fajfis survoje hejmen

Fama orkestra dirigento iam asertis, ke sukcesa koncerta programo liveras al la aŭskultanto ion intelekte defian, ion emocie plenuman, kaj melodion por fajfi survoje hejmen. El ĉiuj programeroj, la Kleriga Lundo plej bone respondas al tiuj postuloj.

Tiu kongresa kleriga tago estis kreita antaŭ kvaro da jaroj surbaze de tre simpla konstato: preskaŭ la tuta kongresa programo konsistas el programeroj fiksitaj ĉu de la kongresaj organizantoj ĉu de la partoprenantaj asocioj. Malmultas la programa spaco por tiuj, kiuj havas ion interesan por diri, precipe se la koncerna interesaĵo ne rilatas rekte al Esperanto aŭ al la “movada” laboro.

Pro tio oni kreis en Gotenburgo en 2003 la unuan kongresan klerigan tagon. Dum tiu tago apenaŭ okazis aliaj programeroj: oni enprogramigis blokojn de unuopaj “seminarioj” pri plej diversaj temoj — literaturo, historio, organizado, sociaj aferoj — surbaze de sinproponoj de aliĝintoj al la kongreso. La rezulto estis elstare sukcesa: ĉiuj salonoj estis plenplenaj, kaj la reagoj de la kongresanoj estis tre pozitivaj. La eksperimento ripetiĝis en Pekino en 2004 kaj Vilno en 2005, kun similaj sukcesoj.

Oni povas diri, do, ke la kleriga tago pruvis sian utilecon kaj popularecon. Certe en Florenco ĝi eĉ superis la atendojn.

La programo konsistis el tri 90-minutaj blokoj de kvin kiel eble plej diversaj seminarioj, do entute dek kvin seminarioj kaj pli ol 22 programhoroj. En la unua bloko tri homoj, kiuj travojaĝis la mondon uzante kaj disvastigante Esperanton — Philippe Chavignon, Tereza Kapista kaj Daniele Binaghi — parolis pri siaj spertoj al tre atenta ĉeestantaro. Apude, Otto Prytz, Eva Barandovská kaj Gerrit Berveling esploris la kulturan kaj historian efikon de la latina lingvo. En tria salono Nicolino Rossi, Carlo Minnaja kaj Michela Lipari rakontis pri la itala tradicio en la Esperanto-poezio kaj legis el la verkoj de italaj Esperanto-poetoj. Kvara seminario pritraktis la utiligon de la amaskomunikiloj (Etsuo Miyoshi, Eva Poláková kaj Thomas Bormann), dum kvina prezentis diversajn sociajn agadojn pere de Esperanto (Nino Vessella, Davide Turcato, Elisabeth Schwarzer).

En dua bloko, Aldo Grassini, Pierluigi Da Costa kaj Otto Prytz pritraktis la interesan demandon “Kiel blinduloj ĝuas arton,” ekzamenante la estetikon de palpado, kaj la diversajn alireblojn al arto je la dispono de blinduloj. Samtempe, alia seminario esploris la Renesancon en Italio — tra la okuloj de la politika pensulo Machiavelli (Carlo Minnaja), la filozofo Pico della Mirandola (Gerrit Berveling) kaj la grandaj pentristoj, skulptistoj kaj arkitektoj de la periodo (Ranieri Clerici). Samtempe Wera Blanke kaj mi mem gvidis amase ĉeestatan seminarion pri la arto publike paroli, precipe en Esperanto, kun la celo plibonigi la kvaliton de niaj publikaj parolantoj. En alia ĉambro Tatjana Auderskaja, Giridhar Rao kaj Peter Kühnel parolis pri naturprotektado, dum en kvina ĉambro Nicola Minnaja, Alan Bishop kaj Ermanno Tarracchini parolis popularige pri diversaj sciencaj demandoj (ekzemple komparante la homajn sensojn kun elektronikaj sensoroj kaj esplorante la malsimilecojn).

La tria bloko kunvenigis niajn veteranojn por pridiskuti sian rolon en la Esperanto-movado. Gvidis la diskuton Werner Bormann kaj Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia.

Apude Rob Moerbeek kaj mi mem ekzamenis la nordan etendiĝon de la Itala Renesanco ĉefe en la deksesa jarcento. Pasquale Zappelli, italo loĝanta en Nederlando, Julie Winberg, usonanino loĝinta en Italio, kaj Anita Altherr, sloveno alterne loĝanta en Italio kaj Svislando, esploris la misterojn de italoj eksterlande kaj eksterlandanoj en Italio. Pri la regiono de la Orienta Mediteraneo parolis Fabrizio Pennacchietti el Italio kaj Maria Pontika el Grekio. La kvina seminario en tiu ĉi tria bloko estis diskuto pri la plej bona maniero konvinki fakulojn pri la graveco de Esperanto kiel fenomeno kaj instigi ilin esplori ĝin (Detlev Blanke, Mauro La Torre kaj Aida Čižikaitė).

Kiel unu el la organizantoj de la Kleriga Lundo (mia kunlaboranto estis Michela Lipari), mi klopodis kolekti statistikon pri la nombro de ĉeestantoj en ĉiu kunsido. En la unua bloko la meza nombro estis 70 personoj — do 350 personoj entute. En la dua bloko temis pri iom pli alta nombro (en mia seminario pri publika parolado, ekzemple, estis 150 personoj) kaj same en la tria. Kompreneble multaj homoj ĉeestis pli ol unu kunsidon, sed la suma nombro de ĉeestoj en la diversaj kunsidoj estis verŝajne ĉirkaŭ 1300.

Intelektaj defioj? Ili abundis. Emociaj momentoj? Nu, elektu vi mem inter italaj Esperanto-poetoj, la itala pentra arto, aŭ la muziko de la Renesanco. Melodioj? Nu, mi ne memoras kantojn, sed ja scias, ke en la kongresejaj koridoroj oni multe rerakontis la rakontojn, kiujn oni aŭdis en kelkaj seminarioj....

La programo de la Kleriga Lundo estis denove finpretigita nur lastmomente, kaj la detaloj pri kunsidoj aperis ne en la Kongresa Libro sed en aparta folio distribuita kun la kongresaj dokumentoj. Venis nun la tempo por aldoni la informon al tiuj, kiuj aperas en la Kongresa Libro. Tion ni celos por Jokohamo. Ja ne plu temas pri nura eksperimento.

Kaj se vi havas ion interesan por diri — pri via laboro, via esperantisteco, viaj flankokupoj — ne estas tro frue jam nun anonci al ni vian deziron prezenti vian temon en Jokohamo!

Humphrey Tonkin

UEA Respondas

Centra Oficejo pri tradiciaj temoj

La demandoj al oficistoj de la Centra Oficejo estis grandparte tradiciaj, do oni aŭdis ilin jam pli frue en similaj situacioj. Reta kontrolado de kontoj kaj publikigo de retpoŝta adreso anstataŭ strat-adreso en la kongresa libro jam apartenas al ĉiufojaj petoj.

La ĝenerala direktoro Osmo Buller respondis, ke li ne kuraĝas malfermi tian eblecon kaj ke kutime okazas malmulte da transakcioj ĉe individuaj kontoj kaj ke ĉiam eblas retpoŝte peti informojn pri la aktuala stato de sia konto. La oficistoj ankaŭ ne pretas publikigi nur retadresojn, ĉar multaj ne uzas interreton kaj se aperus ies retadreso en la kongresa libro, senretuloj ne havus eblecon kontakti tiujn, kiuj elektis publikigi nur la ret-adreson.

Retpoŝto kaŭzas al la oficistoj pli da laboro, kvankam ĝi aliflanke ankaŭ helpas en laboroj. En la letera epoko la respondoj de la oficistoj ne ofte rezultigis senfinan respondo foje kaŭzas novajn korespondadon, dum retpoŝte la respondo foje kaŭzas novajn demandojn kaj senfinajn diskutojn, kiujn la oficistoj devas iam fini. Reta ebleco aliĝi al la kongreso kaj pli rapidaj pagomanieroj kaŭzis tion, ke multaj faras siajn aliĝojn en la lastaj tagoj antaŭ la limdato, dum pli frue la aliĝoj venis kun pli stabila ritmo.

Novaĵo anoncita en la kunsido estis por multaj ankaŭ tio, ke ekde februaro 2006 aŭtomata mesaĝo estas sendata el la Centra Oficejo en la sekva tago, post kiam la kotizo por nova jaro estas registrita. La partoprenantoj aŭdis ankaŭ ke la Universala Kongreso en 2008 okazos en Roterdamo kaj por 2009 estas esplorataj diversaj urboj de Pollando.

Pri la kongreso la oficistoj aŭdis plendojn ke kelkaj hoteloj promesis pli da ĉambroj ol ili fakte havis, kaj devis poste peri alternativan hotelon, kiu kutime situis malpli proksime al la kongresejo. Aperis ankaŭ plendo ke la kongresa programo enhavas tro malmulte da interna ideo. La oficistoj promesis ke Dua Bulteno aperos ĉi-jare jam en decembro.

Oficistoj ricevis ankaŭ laŭdojn ke ili voĉlegas la revuon Esperanto al blinduloj malgraŭ sia granda kvanto da laboro.

JP

Estraro respondis, sed ankaŭ petis kaj laŭdis

La Estraro de UEA respondis al demandoj, parte novaj, parte tradiciaj, en paca kaj kunlaborema etoso, ĵaŭde matene.

La prezidanto Renato Corsetti respondis al demando pri la rilatoj kun la Esperanta Civito, ke la ĉefa ideo de UEA estas “ŝanĝi la mondon kaj ne krei propran mondeton” kaj ke pro tio la Civito ne estas io aparte atentinda por UEA.

La prezidanto esprimis ankaŭ siajn grandajn dubojn rilate agadon en Bruselo kaj en Eŭropo: “la aliaj mondopartoj fariĝas pli kaj pli gravaj” kaj ke ĉiuj laboroj estas gravaj. Afrika agado restas grava por UEA kaj unu ekzemplo pri tio estas organizo de ILEI-konferenco en Benino en 2008.

Demandinton mirigis ankaŭ tio, ke la saluto de Unesko mankis ĉi-jare en la malfermo, sed la prezidanto respondis, ke Unesko faras tre malmulte da tiaj salutoj de la Ĝenerala Direktoro, kaj ke nia kongreso povas ricevi saluton de la Ĝenerala Direktoro de Unesko ĉiun duan jaron. Jam estas faritaj kontaktoj kun la japana Ĝenerala-Direktoro de Unesko por la venontjara saluto. Krome, pro la situacio en Libano la Ĝenerala Direktoro de UN, Koffi Annan, ne havis tempon okupiĝi pri tiaj salutoj ĉi-jare. Al demando ĉu Unesko subtenas Esperanton, la respondo estis ke Unesko foje helpas finance projektojn por inviti kongresanojn el aliaj mondopartoj.

Iu partoprenanto esperis renkontejon por komencantoj en la kongresejo ĉiutage, kaj la Estraro promesis esplori la eblecon, sed esperis ankaŭ, ke komencantoj miksiĝu kun bonaj parolantoj.

La Estraro emfazis, ke konsultaj rilatoj kun iamaj estraranoj ekzistas kaj ke ne okazas perdo de spertoj en estrara laboro kiam la estraranoj ŝanĝiĝas. Krome la Estraro konstatis, ke UEA faras tro malmulte por disvastigi Esperanton, sed ĝi ja povis certigi partoprenon en mondaj forumoj kaj esperas kunordigi informajn fakojn de landaj asocioj. La Estraro planas ankaŭ kandidatigi UEA-n por la Nobel-premio pri paco en 2008, kiam UEA fariĝos 100-jara.

Al la kategorio “Estraro petis” apartenas tio, ke Ans Bakker ten Hagen petis tiujn kun bona ekonomia stato membrigi iun alian al UEA kaj eventuale fari tiun alian ankaŭ dumviva membro. Al la parto “Estraro laŭdis” apartenas la laŭdo pro la intereso de kongresanoj partopreni diversajn programerojn, ekzemple la prelegoj de la Kongresa Universitato allogis multajn aŭskultantojn kaj la IKU-libro kun la prelegoj elĉerpiĝis tiel ke necesis nova eldono.

JP

Terminologio

Forumo pri spertoj de profesiuloj

Ĉi-jare la Terminologia Forumo ŝanĝis la aspekton. Por montri ke terminologio koncernas ĉiujn, ne nur sciencistojn aŭ teĥnikistojn, kaj por logi al ĉeestado plej larĝan publikon, ni rezignis pri formalaj prelegoj kaj invitis du konatajn lingvoprofesiulojn dividi kun ni siajn spertojn.

Eblas diri, ke la aranĝo renkontis sukceson, ĉar, laŭ la cirkulanta folio, en ĝi ĉeestis pli ol 80 kongresanoj.

Barbara Pietrzak, estro de la Esperanta redakcio de Pola Radio, substrekis la bezonon serioze pritrakti la terminologiajn demandojn aperantajn en la ĉiutaga laboro de la redakcio. Ŝi skizis la evoluon de la redakcia politiko ĉi-rilata kaj malkaŝis, kiamaniere eblas “ĉasi” la ĝustan terminon en la fontoj (diverstipaj vortaroj kaj gazetaraj tekstoj). Necesas ankaŭ konsideri tri specifecojn de la radia laboro, nome tempopremon, bezonon pri lingva varieco kaj malhomogenecon de lingva nivelo kaj kultura fono de la aŭskultantaro. Cetere la aŭskultantoj ofte volas trudi siajn terminologiajn gustojn aŭ argumentojn favore al tiu aŭ tiu ĉi termino, kio ne simpligas la aferon. Tiurilate akademiano Marc Bavant memorigis, ke ĉiu termino estas ial kritikebla, kaj ke pli gravas la stabileco de la faka lingvo, ol ia neatingebla perfekteco laŭ kriterioj, kiuj cetere estas ofte dogmaj kaj mem kritikeblaj.

Siavice István Ertl, hungara tradukisto ĉe la Eŭropa Revizora Kortumo, starigis kelkajn interesajn konstatojn kaj problemojn. Ekzemple, ke jam ekzistas tre bona esperantlingva sporta terminaro, sed ke malmultaj potencialaj uzantoj ĝin konas, aŭ ke fojfoje okazas kolizioj inter la hungara termino uzata en iu EU-agentejo kaj tiu uzata de la fakuloj mem. Li menciis la eblecon uzi la terminologian datumbazon IATE (Inter-Agency Terminological Exchange), kiu servas por registri plurlingvajn tradukojn de fakvortoj, sed la manko de difinoj kaj la historio de tiu ĉi datumbazo igas ĝin ne tre rekomendinda modelo por terminologia laboro. Entute li opinias, ke Esperanto, pli efike ol la angla, povus ludi la rolon de pivota lingvo en tiuj tradukaj laboroj, kaj ke enkonduko de Esperanto kostus verŝajne malpli, ol kostas enkonduko de alia “malgranda” lingvo, kiel ekzemple la irlanda, kiu laŭŝtupe eniros la Eŭropajn agentejojn en 2007 kaj por kiu malfacile troveblas kompetentaj tradukistoj.

Detlev Blanke prikomentis la dirojn de la gastoj kaj aldonis informojn pri la historio de TEC (Terminologia Esperanto-Centro), iniciatita de Wera Blanke. Kelkajn specimenajn paĝojn el la retejo de TEC, i.a. kun metodologiaj konsiloj, li disdonis al la publiko. Cetere li substrekis la estimon, kiun ĝuas la esperantistoj en la terminologiaj medioj, parte pro historiaj kialoj (E. Wüster estis la patro kaj de terminologio, kaj de Esperantologio), parte pro la modela laboro de iuj esperantistaj terminologoj, ekzemple en la kadro de la forsta aŭ fervoja terminologioj. Tian estimon necesus tamen nutri multe pli aktive.

El la publiko venis valoraj precizigoj i.a. de Brian Moon pri IATE, kaj de André Grossmann pri la terminologia agado de TAKE (Tutmonda Asocio de Konstruistoj Esperantistaj), kiun respegulas la jarkolekto de TAKE. Al demando pri la rolo de la Akademio estis respondite, ke ĝi provas kuraĝigi la terminologiajn iniciatojn kaj antaŭenpuŝi la uzon de ĝustaj labormetodoj, por ke la laboro akiru aŭtoritatecon kaj eventualan aprobon akademian. La du horoj de la aranĝo tre rapide pasis kaj multaj antaŭviditaj temoj restas por iu venonta aranĝo.

Marc Bavant, organizinto

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Lingvoekzercado per www.edukado.net

Dum UK jam tradicie okazigis siajn paroligajn lingvokursojn la porinstruista hejmpaĝo www.edukado.net. La ĉiutagaj kursoj disvolviĝis en du niveloj; tiun por la komencantoj gvidis Katalin Kováts (foto 1) kaj la meznivelulojn paroligis Sylvain Lelarge. Ambaŭ kursoj havis sukceson, ĉijare precipe la salono de Sylvain estis ĉiam plenŝtopita, necesis plurfoje bloki la pordon kaj rifuzi la eniron de tiuj, kiuj malgraŭ la infera varmo kaj ŝvitiga temperaturo pretis sekvi la amuzajn ekzercojn kaj kortuŝajn kantigojn de Sylvain. La novan inventaĵon “Korelativa danco” oni entuziasme ekzercis en la parko de la kongresejo. Katalin okupiĝis pri la komencantoj. Pluraj el ŝiaj ekslernantoj konfidis al ŝi siajn familianojn kredante je ŝia motivigo ekamigi Esperanton. Ne nur lernemuloj sed ankaŭ instruantaj kolegoj vizitis la aranĝojn por akiri spertojn, ŝteli ideojn. La partopreno en la lecionserioj estis senpaga, tamen por subteni la paĝaron kaj havi ĉemane la kursmaterialon ankaŭ post UK oni estis petataj aĉeti la novan eldonaĵon de la paĝaro, la libreton Poŝamiko. Ĝia populareco estis verŝajne librovenda rekordo, ĉar jam dum la unuaj tagoj forvendiĝis ĉiuj 500 ekzempleroj. La poŝforman eldonaĵon konsistigas gramatikaj resumoj, tekstetoj, kelkaj ekzercoj kaj laŭtemaj bildvortaroj riĉe kolorilustritaj (www.edukado.net, sekcio Poŝamiko).

Internacia Arta Vespero

La tradicia kultura programo okazis en la plej granda ejo de la kongreso, kiu pleniĝis je pli ol mil interesiĝantoj, same kiel dum la inaŭgura kaj la ferma ceremonioj. La gvidlinio de la programo estis la diverseco kaj riĉeco de mondoj, mondo de arto, de dramo, tiuj de kantverkistoj kaj eŭropaj kantistoj, klasika kaj leĝera muziko. La mozaikerojn elektis kaj vicigis la du reĝisoroj Alan Bishop kaj Mireille Grosjean. La rolantoj de tiu vespero estis kongresanoj, esperantistoj, sed pluraj el ili profesinivele majstris en sia kampo. Neforgeseblas la prezentoj de la virtuoza pianludo de la juna Andrei Korobejnikov (foto 2), kantisto Jean Thierry Van Büren, ĵazklarnetisto Marek Andraszevski, flutistino Lidija Gomolickaitė-Grudzinskaitė (foto 2), aktorino Vida Jerman kaj azia dancistino Choi Yun Huy (Hortensio). Kelkdeko da entuziasmaj kongresanoj formis la Internacian Koruson (foto 3), kiu sub la gvido de Franz-Georg Rössler kaj pianakompano de Irina Mironova pledis por surtera paco en unu el la prezentataj E-lingvaj komponaĵoj de la dirigento. La publiko reaŭdis plurajn el la ŝatataj enmovadaj muzikistoj kaj kantoverkistoj: Julian Hernández, Mihael Povorin, Natalia Kasymova, Francis Soghomoniam, Marcella Fazani kaj Ĝanfranko Molle. Belan kolorgamon kaj varion donis al la vespero la surpodiaj dancoj de la aziaj samideanoj kaj certe povintus doni la samon la neoficiala, tamen de multaj spektata kaj filmata, ĉe la enirejo improvizita latinamerika dancado de junulara grupo. Inter la bunta diverseco de ĉefe muzikaj programoj re- kaj revenis Carlo Sarandrea, kiu laŭtlegis kelkajn sonetojn de Giuseppe Gioachino Belli (dialekta itala poeto el la 19-a jarcento). La parodio de Carlo pri Renato Corsetti kaj humura partoprenigo de la publiko en la prezenton de unu el la sonetoj estis amuzaj elementoj de la eble tro serioza vespero, kiu tamen finiĝis per amuza surprizo: la tri gvidantoj de la arta vespero Katalin Kováts, Jill Gubbins kaj Fabrizio Pagliaroli invitis la rolintojn kaj la koruson sur la podion, kie ĉiuj kune kantis la rapidritman kaj faman napolan kanton Funiculì, funiculà. Per tiu ero (kaj neplanita salto al Nepalo) finiĝis la programo “Nia Internacia Arta Mondo”.

Strategia Forumo

La ĉi-jara Strategia Forumo temis pri Esperanto en la Scienco. Ĉirkaŭ cento da kongresanoj kunvenis por aŭskulti kaj diskuti la sciencan strategion de la movado en la pasinteco kaj estonteco. Ĉefrolis la tri Esperanto-organizaĵoj kiuj aktivas pri scienco: UEA, AIS kaj ISAE. Amri Wandel (foto 4, dekstre), estrarano pri scienca kaj faka agado, resumis la sciencan strategion de UEA en la pasintaj jaroj kaj la planon pri la proksima estonteco. La ĉefa agado de UEA sur la scienca tereno koncentriĝis ĉirkaŭ la organizado de la IKU kaj la eldonado de la IKU-libro, kiu ĉi-jare ĝuis rekordan popularecon kaj vendiĝis en pli ol 140 ekzempleroj, kaj per la kontaktoj kun Unesko kaj scienc-rilataj NRO-j, aparte Internacia Asocio de Universitatoj, kiu ĉi-jare inkludigis la UK-on kaj la IKU-on en sia reta kalendaro de universitataj internaciaj renkontiĝoj (vidu la majan revuon p. 109). Li emfazis la gravecon de reta publikigado de sciencaj tekstoj en Esperanto, kiel la Scienca Teksto de E-Biblioteko (STEB) kaj la reta eldonado de la IKU-libro en la UEA-retpaĝoj. Rüdiger Sachs, prezidanto de ISAE, kiu ĉi-jare festas sian centjaran jubileon, prezentis historian perspektivon de la agado de ISAE dum la jaroj kaj planojn por la estonteco. Aparte li priskribis la jubilean seminarion de ISAE, okazintan en Tavoleto (Italio) dum la semajno antaŭ la UK. José Vergara prelegis pri la Einsteina revolucio en la scienco. Li citis Neergaard (1987), kiu konstatis ke Esperanto estas bagatela en la scienco, kaj prezentis esploron pri la relativa graveco de diversaj lingvoj en sciencaj eldonaĵoj, kiu montras la lingvan hegemonion de la angla en la lastaj jardekoj. Vergara plu diris ke ni bezonas novan kontrakton inter la scienco kaj la socio kaj proponis mondan konferencon pri scienco. Prof. Helmar Frank, prezidanto de AIS (foto 4, meze), prezentis la kunlaboron kun UEA kadre de la komunaj AIS/IKU-sesioj, siajn lastatempajn universitatajn sesiojn, agadon kaj la planitajn aktivaĵojn. Li emfazis la kunlaboron inter AIS kaj ISAE. Prof. Reinhard Selten parolis pri la neceso plijunigi AIS. Kelkaj AIS-senatanoj prezentis diversajn aspektojn de la estonta laboro: Carlo Minnaja traktis pri la kursoj kaj publikaĵoj de AIS, pri la premio Pirlot, kiu celas stimulon al scienca publikigado en E-o kaj pri la projekto de aliĝo de AIS al IAU. Quednau lekciis pri softvaro kaj Wickström pri studentoj. Radojica Petrović, prezidanto de ILEI, parolis pri la aspektoj de alta edukado en universitatoj kaj elstarigis la gravecon de sciencaj tekstoj kaj la rolon de Esperanto por sciencistoj neesperantistaj. Wandel resumis per du konkludoj: unue ni devas agnoski ke la rolo de Esperanto en la monda scienco estas bagatela, sed due, ni tamen povas kaj devas evoluigi la sciencan agadon per Esperanto kaj trovi specifajn niĉojn en kiuj Esperanto ja povas interesi ne-Esperantajn sciencistojn, ekz. pri la lingvaj aspektoj de Esperanto kaj Esperanto kiel socia fenomeno.

Amri Wandel
Koncertis Dolchamar

Mirinda koncerto ravis ĉiujn homojn kiuj partoprenis la junularan programon per la orelfrapa muziko de Dolchamar, finna rokgrupo (foto 5). La tutan areon okupis verdokulaj esperantistoj kiuj post vingustumado furore ĝuis la amasan dancadon kaj kantadon. “Mi ŝategis la ĉi-jaran junularan programon kaj certe intencas veni al venonta IJF, ĉar italoj havas vere bongustegan vinon kiu neprigos mian ĉeeston dum la sekvontaj dek jaroj en Italio!” asertis ĉarma litovino. “Ankaŭ la ekskursoj, ĉefe tiu al la maro, estis tiel bone organizitaj kaj sekve tiel sukcesaj, ke mi sentas devige gratuli al LKK pro la junularaj aranĝoj, kaj ĉefunue al Daniela kaj Francisco”, kriis Nicola, IEJ-prezidanto, dum koncerta saltado en Villa Camerata, ĉefurbo de Junesperantio.

(Florenca Lilio, la kongresa kuriero)
Infana kongreseto

La Internacia Infana Kongreseto, IIK, estas “kongreso” por infanoj inter 6 kaj 14 jaroj, kiuj scipovas aŭ lernas Esperanton. La infanaj kongresetoj estas unusemajnaj feriaj aranĝoj, kiuj kutime okazas samtempe kaj samloke kun la Universala Kongreso. La partoprenantoj de la 37-a IIK, kiu ĉi-jare okazis en Prato, 20 kilometrojn norde de Florenco (samtempe kun la UK en Florenco), salutis “la gepatrojn” dum la Solena Fermo en la salono Zamenhof (fotoj 6, 7). Necesas mencii, ke la infana kongreseto festis sian oran jubileon. Ĝi fariĝis 50-jara, ĉar la 1-a IIK okazis en Kopenhago en 1956, kune kun la 41-a UK. La nunan infanan kongreseton partoprenis 36 infanoj el 21 landoj kaj 9 gvidantoj el 8 landoj. Gvidantoj de la kongreseto estis Bert Schumann el Francio kaj Leonardo Pampaloni el Italio.

Rezultoj de Konkursoj

Belartaj Konkursoj de UEA 2006

Poezio. 1-a premio: Francisco Javier Moleón (Hispanio) pro Sed tiam kaj Christian Rivière (Francio) pro Kvankam silenti; 2-a premio: Neide Barros Rego (Brazilo) pro Mistero; 3-a premio: Helena Melnikova (Rusio) pro Mia lando. Partoprenis 33 verkoj de 18 aŭtoroj el 12 landoj. Juĝantoj: Carmel Mallia (Malto), Roberto Passos Nogueira (Brazilo), Wouter Pilger (Nederlando).

La juĝantoj ne sendis substancajn raportojn pri la kvalitoj de la diversaj verkoj, sed iliaj vicordigoj de premieblaj verkoj variis draste. Laŭ tio, kion diras antaŭaj gvidantoj de la Belartaj Konkursoj, ĉiam ekzistis ĝenerala manko de interkonsento inter la juĝantoj pri tio, kio konsistigas bonan poemon en Esperanto. Kvankam oni ne atendus kompletan interkonsenton, la granda diverseco de opinioj indikas mankon de firma kritika tradicio pri poezio en niaj rondoj, kaj la relativa foresto de publika dialogo pri poezio.

Eseo. Premio “Luigi Minnaja”: Aleksandr Melnikov (Rusio) pro Ekparolu por ke mi vin vidu — aŭ ĉu esperantisto rekoneblas laŭ paroloj; 2-a premio: Christian Rivière (Francio) pro Tamen kompreni kaj Jan Werner (Ĉeĥio) pro Pri bono, malbono kaj multkulturismo; 3-a premio: ne aljuĝita; honora mencio: Anna Bennett (Usono) pro Neperforta komunikado. Partoprenis 9 verkoj de 9 aŭtoroj el 8 landoj. Juĝantoj: Detlev Blanke (Germanio), Gian Carlo Fighiera (Italio), Gotoo Hitoshi (Japanio).

La nombro de ricevitaj konkursaĵoj kaj la ĝenerala kvalito de la verkoj estis kontentiga: la premiitaj verkoj traktis gravajn temojn kun bona argumentado en bona verka stilo.

Prozo. 1-a premio: Paul Gubbins (Britio) pro Nia paradizo bonvenigas; 2-a premio: Tim Westover (Usono) pro Meduzet; 3-a premio: Sten Johansson (Svedio) pro Tomatoj el Nederlando kaj Lena Karpunina (Germanio) pro Trovi kaj perdi. Partoprenis 17 verkoj de 11 aŭtoroj el 9 landoj. Juĝantoj: Donald Broadribb (Aŭstralio), Konisi Gaku (Japanio), Don Harlow (Usono). Kvankam la nombro de verkoj estis kontentiga, ŝajnis iom rutina jaro.

Teatraĵo. 1-a kaj 2-a premioj: ne aljuĝitaj; 3-a premio: Marko Nikoliĉ (Serbio) pro Nia diligenta kolegaro; honora mencio: Li Shijun (Laŭlum; Ĉinio) pro Cignoj. Partoprenis 4 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj. Juĝantoj: Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio), Martin Haase (Germanio).

Kun nur kvar konkursaj verkoj de nur du homoj la branĉo restas subevoluinta. Hodiaŭ la Esperanto-movado apenaŭ havas teatrajn trupojn, ĉar ĝi apenaŭ havas spektantarojn sufiĉe grandajn — nek rimedojn por bonaj teatraj prezentoj. Kiel mi mem atentigis multfoje (kune kun pluraj aliaj personoj interesitaj de la fako), necesas enkadrigi en Esperanto-kongresojn, konferencojn kaj festivalojn okazojn por prezenti simplajn teatraĵojn kun simplaj postuloj, ĉar pli komplikaj verkoj apenaŭ havas ŝancon de prezentiĝo entute. Feliĉe en la Universala Kongreso de 2006 estis kelkaj tiaj okazoj. Eble ili stimulos pli da verkado. Notindas, cetere, en tiu ĉi fako, ke la juĝantoj kvazaŭ laboris por trovi premiitojn — kaj ke ne ekzistis klara interkonsento.

Infanlibro de la Jaro. Arne, la ĉefido de Leif Nordenstorm (Svedio), eldonita de Kava-Pech (Ĉeĥio). Partoprenis 2 libroj de 2 eldonejoj el 2 landoj. Juĝantoj: Jouko Lindstedt (Finnlando), Anna Lowenstein (Italio), James Rezende Piton (Brazilo).

La branĉo estis starigita por stimuli pli da verkado de infanlibroj en Esperanto, sed la eldonado de tiuj verkoj restas malforta. Venis nur du konkursaĵoj, sed la juĝantoj trovis la kvaliton de ambaŭ libroj alta.

Kanto. 1-a premio: ne aljuĝita; 2-a premio: Anja Karkiainen (Finnlando; teksto) kaj Tarcísio José de Lima (Brazilo; muziko) pro Multe pli ol simpati’ kaj pro Oraj horoj; 3-a premio: ne aljuĝita. Partoprenis 12 kantoj de 10 aŭtoroj el 5 landoj. Juĝantoj: Jacques Le Puil (Francio), F. G. Rössler (Germanio), Bertil Wennergren (Germanio/Koreio).

Daŭre malhelpas nin la manko de klareco pri tio kio konsistigas kanton, kio konsistigas novan kanton, kaj kio konsistigas la kriteriojn por juĝi kanton. Iam, en la periodo de artkantoj, estis relative facile rigardi la muziknotojn kaj la tekston kaj veni al konkludo, sed la hodiaŭaj teknikaj rimedoj alportas kantojn en plej diversaj formoj kaj kun plej diversaj ecoj. Jam publikigitaj kantoj ne estas novaj kantoj — kaj pro tio ni devis elimini du konkursaĵojn.

Branĉo Filmo. 1-a kaj 2-a premioj: ne aljuĝitaj; 3-a premio: Joe Bazilio Costa (Brazilo) pro Tiel estas la vivo; honora mencio: Kim Henriksen (Danlando) pro Tri muzikvideoj. Partoprenis 2 konkursaĵoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj. Juĝantoj: Roman Dobrzyński (Pollando), Brian Moon (Luksemburgio), Francisko Veuthey (Nederlando).

La komisiono faras sian finan decidon dum la koncerna UK, kaj ankoraŭ mankas raporto pri la procedo. Estas notinde, tamen, ke nur tria premio kaj honora mencio estis aljuĝitaj, kaj ankaŭ ke la komisiono luktis ankaŭ ĉi tie kun difina problemo: Kio estas filmo?

Resume. Kiam antaŭ duo da jaroj mi sugestis al la juĝantoj, ke estus utile klopodi atingi iom da interkonsento pri juĝkriterioj en la diversaj branĉoj, pluraj juĝantoj proteste esprimis la opinion, ke tia antaŭa interkonsento reduktus la objektivecon. Mi ripetas: la nuna manko de tia dialogo emas konduki al arbitraj rezultoj, en kiuj la administrantoj de la konkursoj devas interveni por klopodi elpaŭsi ian harmonion inter la rekomendoj kaj per tio havas multe tro da influo en la finaj rezultoj. Pli da dialogo inter la juĝantoj ŝajnas al mi esenca.

(Raporto de Humphrey Tonkin, Prez. de B.K.)

Kvankam silenti

Verki sen vortoj, sen leksikono. Diri sen punkto, sen spiro,
sen tono verdikta, sen zorgo pri frazoj. Mallongigi, brevigi,
tuji, eĉ nenion esprimi. Por tion esencan eldiri,
kaj tion eternan silenti.

Inklinas penso ideojn abeli, idealojn kolekti. Sen limoj,
aperte al novaj parentezoj, scivolaj al l’ infinito dedukta,
kvazaŭ teoremo sensolva. Kaj ĉi hipotezo forvelkas
ĝis implico, fide-konfide, konfidence.

Penso samkiel vivo bezonas zigzagojn, ublieti kaj reveni,
vagade laŭ cerba pulsado, balbuti, hezita kaj disa
vortozo, futile utopien, stilon stucante, verkante
per plumo hazarda, orname silabojn de prozo dilema.

Kunflugu ni al ĉi labirinto senplana, laŭ spuro
de milskolaj spertoj, kiuj kuraĝis “Kial?”, kiuj kovardis
“Kial ne?”. Akceptu tiun abundon da lumoj malcertaj,
da paĝoj sencelaj sur paŝoj iesaj, jam centfoje vizititaj.

Kiel sur ondo irreira, kiu senlace dubon luladas, nia vekto
regule svingiĝas, kvazaŭ masto sur maro senleĝa. Kaj laŭ
fluo favora, nia menso drivas al haveno ĥaosa, sen decido
aŭtoritata de konkludo definitiva.

Penso kiel vivo spiron bezonas, ĉe haltejo disvoja, ami kaj
erari, fine konfuze nur krion ellasi. Kaj ni tiam simpligas
ĝis neniigo, prudentas de skizo al signo, super tialoj kaj\ tabuoj, kvazaŭ detaloj.

Disvolvu ni de la penso la tapiŝon, sufiĉe vastan por tie
perdiĝi, kaj eterne debati, komune-mitinge, por sidi-
pikniki sur la ĉiesa forumo, forflugi el la vorta kaĝo,
kunverki sur la sorta paĝo, kaj neniam atingi la finon.

Christian Rivière
Unua premio en Belartaj Konkursoj de UEA, 2006

Oratora konkurso

Por la 6-a fojo en la nova epoko, okazis la oratora konkurso, la 4-an de aŭgusto 2006 en Florenco.

Aliĝis kvin kandidatoj, el kiuj unu estis malhelpita veni, do fakte kvar partoprenis.

1-a premio: ne aljuĝita

Dua premio: Sebastian Kirf, Germanujo, pri la temo: “Kiel eduki al daŭrigebla evoluo“

Triaj premioj: Francesco Maurelli, Italujo, pri la temo: “Interreto kaj libereco” kaj Cassius Genesio Desconsi, Brazilo, pri la temo: “Kial lerni Esperanton?”.

Junularo dum la UK

Mankis tempo por tagmanĝi

Universala Kongreso estas ĉiam neforgesebla aranĝo. Mia unua (kaj bedaŭrinde la nura antaŭ la Florenca UK) estis tiu en Gotenburgo en 2003. Mi ankoraŭ memoras la solenan inaŭguron, la mirindajn prelegojn, la diskutgrupojn, la renkontiĝojn de fakaj asocioj.

La programo estis ĉiam plenplena de eroj tiel ke eĉ ne estis tempo por tagmanĝi. Oni sin nutras ne nur per manĝaĵoj, sed ankaŭ pere de kulturo, mi grumbletis al mia panjo kiam ŝi maltrankviliĝis. Mi ja partoprenis en aliaj Esperanto-aranĝoj, sed la etoso dum UK estas vere unika. Ne temas nur pri la kvanto de la partoprenantoj, temas pri pli internacia, pli multrasa, pli multfaka, pli multvalora renkontiĝo.

Kiam oni proponis al mi eniri la LKK-on de la UK en Florenco, mi pripensis mian vojaĝon al Svedio kaj volonte akceptis tiun taskon por klopodi doni al la partoprenontoj almenaŭ eron de mia antaŭa sperto.

Mi jam kunorganizis kelkajn Internaciaj Junularajn Festivalojn (junulara aranĝo dum la Paska semajno en Italio), sed la organizado de UK estas iom malsimila al organizado de aliaj E-aranĝoj. Kaj iom aparta afero estas organizi junularan programon. Kiam mi ekis en mia laboro, mi kontaktis multajn homojn, por kompreni kiamaniere aspektas junulara programo dum UK.

La nura “fiksa punkto” kiun mi havis estis ne apartiĝi, sed klopodi kongresi laŭeble kun la plenkreskuloj. Ni devas vidigi nin al la plenkreskuloj, prezenti interesajn programerojn, montri viglan junularon. Se iuj subtaksas la junularon, estas pro la fakto ke tiuj konas nenion pri ni, pri niaj agadoj. Tion mi pensis dum la monatoj antaŭ la UK. Bedaŭrinde la lokoj ne tro helpis nin, ĉar la junulargastejo estis iom for de la kongresejo, sed bonŝance mi rimarkis dum la kongreso ke tio tute ne malkuraĝigis interesatojn. Por organizi sukcesan junularan programon en plenplena UK ni elektis agadi en tiuj horaroj kaj lokoj kiuj estis iom pli liberaj. Kaj tio okazis en la tri diversspecaj programoj aranĝitaj: vespera/nokta programo en la junulargastejo estis la nura “vespera” programo de la kongreso (la “oficiala” programo finiĝis ĉiam je la 9-a. Do... ni tute ne povis lasi la kongresanojn solaj dum la “vera” vespero kaj nokto!), ni klopodis aranĝi tagan programon en la kongresejo kiam estis liberaj ĉambroj (kaj ne estis tro da aliaj programeroj) kaj ni kunmetis ekskursan programon. Kvankam okazis ankaŭ “oficialaj” ekskursoj, la niaj estis alternativaj kaj ŝparigaj por tiuj kiuj ne povis/volis ĝui tiun servon de UEA. Ĉiuj programeroj estis vere sukcesaj kaj partoprenitaj.

La pinto de la vesperaj programoj estis la koncerto de Dolchamar, kiu vere frenezigis la ĉeestantojn. Du plenaj busoj de la kongresejo ĝis la gastejo alportis interesatojn al la scenejo, kie ilin atendis spektakla kaj grandioza koncerto. Dum la aliaj vesperoj okazis bardaj kantoj, karaoko, diskoteko, projekciado de noktaj filmoj...

Dum la taga programo en la kongresejo la dediĉita ĉambro ĉiam estis plena. Krom la “normalaj” programeroj kiel “TEJO sin prezentas” kaj “Akcepto de Patronoj”, okazis koncerto de Ĵomart kaj Nataŝa (kunlabore kun la oficiala programo), prelegoj pri Pasporta Servo, pri vojaĝo ĉirkaŭ la mondo, pri lingvaj komparoj kaj... pri vingustumado: la partoprenantoj povis gustumi kvin diversajn italajn vinojn kaj manĝeti biskvitojn. Ĝi estis aparte sukcesa! Kiam la ĉambro estis plenplena, ni aranĝis duan grupon kaj ankaŭ la dua grupo plenigis la ĉambron. Ne temis pri komuna drinkado, sed pri gustumado, do plezuro gustumi diversajn vinojn, komparante la guston, la robustecon, la postguston. Ni informis pri la diversaj vinoj, pri iliaj karakterizoj, ilia deveno. Sed la plej trafa parto de tiu ĉi programero okazis dank’ al la partoprenantoj kiuj vere igis la etoson neforgesebla. La partoprenantoj proponis el siaj naciaj repertuaroj kantojn, kiujn oni kutime kantas dum vin-trinkado, tiel ke ankaŭ la aliaj ĉeestintoj povis kunkanti.

La ekskursoj disvolviĝis glate kaj agrable por ĉiuj partoprenantoj (ĉiam multnombraj). Ni interalie organizis du grupojn por viziti muzeon pri maŝinoj ideitaj de Leonardo Da Vinci, ekskurson al Fiesole kun komuna pico, tuttagan ekskurson al la maro kaj tranaturan ekskurson ĝis la pinto de monteto tuj apud Florenco. Ni aranĝis noktan urban promenadon kaj... pli ol 100 homoj aliĝis kaj nia verda vicego ŝoviĝis tra la urbo kiel granda serpento. Fine de la nokta promenado agrabla surprizo atendis la ekskursantojn: tranĉitaj kaj varmaj picoj atendis la grupon! Ni okazigis duan fojon la noktan promenadon kaj ankoraŭ pli ol kvardek homoj partoprenis.

Mi vere ĝojas pri la ĵusa UK. Ni sukcesis organizi buntan, viglan kaj riĉan junularan programon, kun helpo de kunlaborantoj, kiuj estis veraj amikoj. Inter ĉiuj mi mencias Daniela Tagliafico, pro ŝia granda helpo antaŭ, dum kaj post la UK. Kompreneble tiu ĉi UK havis alian saporon ol la Gotenburga, sed la ĉefaj trajtoj estis la samaj: reala internacia komunikado kaj interkompreniĝo kaj... manko de tempo por tagmanĝi.

Francesco Maurelli

[FORIGITA!: bildo]

Italaj gejunuloj antaŭ la kongresejo. Dekstre estas la aŭtoro.

La 62-a IJK

Salupon el Capajebo

Kion signifas tiu ĉi stranga titolo? Ĉu vi trafoliumis vian vortaron kaj ne trovis la nekonatajn vortojn? Se vi ĉeestis la ĉi-jaran IJK, vi eble scias. Se ne, ne gravas. Des pli diligente vi legos tiun ĉi artikolon por ekscii, kion mi volis diri per la stranga titolo...

Kiam mi forlasis la 61-an IJK en Zakopane, mi tuj sciis, ke mi partoprenos ankaŭ la venontan en Sarajevo. Tutan jaron mi ĝojatendis la momenton, kiam mi entrajniĝos, svingos al mia panjo kaj forveturos al la ĉefurbo de Bosnio-Hercegovino.

En Sarajevon ni alveturis la 6-an de aŭgusto je la kvina matene. Unue en Sarajevo mi rimarkis surskribon en la stacidomo: Sarajevo-Capajebo. Mi miris, kial ni ne eltrajniĝis en la ĉefa stacidomo, sed en iu kvartalo Capajebo. Nur poste mi ekkomprenis: Capajebo estas Sarajevo transskribita en la cirila alfabeto...

Posttagmeze ĉiu ricevis ŝlosilon de sia ĉambro kaj sian nomŝildon kun mansako, en kiu oni trovis kelkajn utilaĵojn (ekz. kongresan libron) kaj donacetojn (ekz. tre bongustan bombonon). Dum Interkona Vespero oni ludis interkonajn ludojn, dancis kaj poste ekis diskoteko, gufujo, trinkejo kaj filmejo, kio fakte estis regula ĉiuvespera programo.

La postan tagon, lunde, okazis en la urbodomo la solena malfermo. Dum ĝi parolis la prezidanto de TEJO Heming W. Thorbjǿrnsen (dum la kongreso estis elektita alia prezidanto), poste parolis membroj de LKK kaj fine ankaŭ gasto de la solena malfermo, estro de la komunumo Novi Grad. Posttagmeze mi venis en ludejon kaj de tiu tempo mi dormis malmulte pro “homlupa ludo”. La venkintoj ne plu salutis unu la alian “saluton” sed “salupon”.

Marde okazis duontaga ekskurso en la urbon. Mi eksciis iom pri la historio de Sarajevo, vidis la ponton, ĉe kiu estis mortigita Franz Ferdinand, la ĉefajn adorejojn de kvar religioj: ĉefan sarajevan moskeon, katolikan katedralon, ortodoksan katedralon kaj judan sinagogon. La konstruaĵoj troviĝas nur kelkajn metrojn unu de la alia. Tio estas pruvo, ke se oni volas, diversaj kulturoj kaj religioj povas kune vivi en paco. Vespere okazis koncerto de JoMo. Li ludas gitaron kaj estas vera rokulo, kantanta ne nur Esperante, sed ankaŭ en aliaj lingvoj.

Merkrede preskaŭ ĉiuj partoprenantoj forlasis Sarajevon. Ili enbusiĝis kaj veturis en tri direktoj. La unua ekskurso estis al MostarPočiteljBlagaj, la dua al SrebrenicaTuzlaBijambare. Mi ĉeestis la trian, kiu estis simila al la unua, nur anstataŭ Počitelj ni veturis al Međugorje. Mostar iom ŝokis min. En Sarajevo mi vidis multajn damaĝitajn domojn pro pafado, sed mi vidis, ke ili estas riparataj kaj ke la urbo resurektas. Sed preskaŭ malon mi vidis en Mostar. Ni veturis tra ruinigita strato, sur domoj estis afiŝoj, ke estas danĝere eniri en la ruinojn. Sed ankaŭ Mostar reviviĝas. Oni povas tion vidi almenaŭ pro la simbolo de la urbo — Malnova Ponto. Ĝi estis konstruita en la jaro 1566, kaj en la jaro 1993 dum la milito ĝi estis komplete detruita. Renovigita ĝi estis en la jaro 2005. El Mostar ni veturis al Međugorje. Laŭ katolika kredo tie ekde 1981 revelacias la Virgulino Maria. En Blagaj ni vizitis tipan derviŝan domon kun belega ĝardeno. Post la reveno la organizantoj preparis por ni pianan koncerton de Doron Modan kaj Kaja Farski.

Ĵaŭde la 10-an de aŭgusto vespere okazis koncerto de muzikgrupo Dolchamar, do la vespero estis dediĉita al hiphopo.

Vendrede mi prelegis pri ortodoksismo en Ĉeĥio kaj mi ĉeestis diskutrondon pri Bosnio dum la milito kaj nun. Posttagmeze okazis Kultura kaj Lingva Festivalo, dum kiu la kongresanoj prezentis la landojn, de kiuj ili devenas. Vespere okazis teatraĵo Galaktika Krozŝipo Ludoviko en Epizodo: La Muro de la Mallumo, parodio pri sciencfikcio, dum kiu ni spektis historieton de esperantista ŝipanaro, kiu esploras la Muron de la Mallumo, el kiu fine neniu revenas...

Dum la lasta vespero koncertis Amiro el la grupo Esperanto Desperado kaj sekvis Internacia Vespero kun kantoj kaj teatraĵoj, post kio la bosna LKK transdonis la kongresan flagon al la vjetnama.

Daniel Mrázek

Solena Fermo

Ĉio bela havas sian finon

Sabate matene je la deka horo okazis en la salono Zamenhof la Solena Fermo de la 91-a UK. Gvidis ĝin Renato Corsetti, kiu tuj enkonduke diris, ke ĉio bela ja havas sian finon.

Renato Corsetti bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la surpodiajn gastojn, inter kiuj krom la estraranoj kaj la Ĝenerala Direktoro estis la TEJO-reprezentanto Adenjo Charrière, la kongrestema reĝisoro José Antonio Vergara, la ILEI-reprezentanto Radojica Petrović kaj Aldo Grassini, la duobla prezidanto (de LKK kaj IEF).

Sekvis iom malĝoja momento, dum kiu la kongresanoj dediĉis la lastan omaĝon al la memoro de la forpasintaj esperantistoj, kies laboro estas grava por nia movado. Maritza Gutiérrez prezentis la ĉi-jarajn movadajn premiitojn, honorigitojn kaj subvenciitojn (detaloj pri la Premio Deguĉi, Subvencio Cigno kaj la Trofeo Fyne aperos venontnumere).

Post muzika interludo de Andreo Korobejnikov (Sonato n-ro 2 de Raĥmaninov) la ferman paroladon pri la farita laboro, la kongresfinan resumon, faris Ulla Luin (legu apude). Amri Wandel raportis pri la sciencaj partoj de la kongreso (p. 180) kaj pri la rezultoj de la Oratora Konkurso raportis Claude Nourmont (p. 183). La rezulton de la diskutoj, la Kongresan Rezolucion (p. 175) tralegis la kongrestema reĝisoro José Antonio Vergara.

Venis iom surpriza, spontana reago de “la nepo” Louis C. Zaleski-Zamenhof, kiu kore gratulis al la organizantoj pro la okazigo de la sukcesa kongreso kaj gratulis al la ĉeestantoj. Li rememorigis pri la interna ideo de nia lingvo kaj substrekis, ke parolante Esperante oni ne nur interkompreniĝas, sed ankaŭ amikiĝas, ĉar la lingvo mem ja reprezentas ideojn de paco.

En sia ferma parolado Renato Corsetti aldonis al la epiteto de Ulla Luin, ke la kongreso estas suna, la epiteton itala, ĉar kvankam ĉio disvolviĝis tre glate, multaj aferoj solviĝis lastmomente. Li konstatis, ke esperantistoj, kiuj antaŭe pli interesiĝis pri turismo, nun pli kaj pli interesiĝas pri la laboro dum la kongreso. Ĉiuj salonoj estis plenaj de homoj kiuj volis partopreni, demandi, diskuti, ankaŭ la komitato, kiu dum horoj sidis, diskutis, debatis kaj voĉdonis. La movada foiro montris, ke la homoj volas prezenti sin kaj sian agadon. Paralele okazis alia “junulara kongreso”, tre abunde vizitata, kun propra programo, koncertoj, ekskursoj al la maro. Corsetti tamen ankaŭ atentigis, ke ni ne povas forgesi ke ĉirkaŭ ni ekzistas mondo, en kiu oni ne atentas pri la valoroj, pri kiuj ni atentas. Ekzistas mondo kun milito, Eŭropo kie oni klopodas detrui fundamentajn valorojn de Eŭropo, ekzemple solidarecon inter la homoj. Ĉio ĉi igas intensigi nian agadon por ke la valoroj de Esperanto estu ankaŭ la valoroj de Eŭropo kaj la mondo. Ni estas Davidoj kaj ni lanĉas nian ŝtonon, la ŝtonon de Esperanto.

La eble tro seriozan ceremonion malstreĉis tre viva vizito kaj saluto de la infanoj el la ĉi-jara Internacia Infana Kongreseto, kiuj enkuris sur la podion, unuope prezentis sin al la publiko kaj aŭdigis graditan frapfrazon pri Esperanto.

Plua piana interludo de Andreo Korobejnikov, 3-a parto de la Sonato 2 de Raĥmaninov, proksimigis la finon de la Solena Fermo. Al la podio venis reprezentantoj de la sekva UK en Japanio, la prezidanto de la Japana E-Instituto Sibayama Zyun’iti kaj la vicprezidanto Syôzi Keiko, kiuj transprenis el la manoj de Aldo Grassini la kongresan flagon. Aldo Grassini raportetis pri la laboro de LKK kaj diris, ke la kongreson de blindaj esperantistoj vizitis duoble pli da personoj ol kutime. La prezidanto de JEI diris, ke la venontjara UK okazos lige kun la nunjara 100-jariĝo de Esperanto en Japanio, sed estas pliaj interesaj koincidoj: kaj Jokohamo kaj Zamenhof naskiĝis en la sama jaro!

La 61-a UK en Florenco ne povus okazi sen granda laboro de la Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães, kiu publike dankis pro la farita laboro, vokante al la podio unuopajn LKK-anojn kaj iliajn helpantojn, transdonante al ili rozojn. Komuna kantado de la himno La Espero kun pianakompano de Andreo Korobejnikov, kaj la sekva martelbato de Renato Corsetti donis definitivan punkton post la 91-a Universala Kongreso de Esperanto en Florenco.

Kongresfina Resumo

Florenco, la suna kongreso

Karaj kongresanoj,

post semajno da sunplenaj kaj varmaj tagoj estas jam tempo resumi. Ni laboris kaj amuziĝis en la historiaj centroj de Florenco, kiu montris al ni kiel funkcii moderne kaj samtempe kun plena respekto al la karaktero de muzeo.

Ni eniris parkon, kun arboj, kiuj invitis al kunestado sub ilia ombro, kaj ni eniris kongresejon en formo de granda vilao. La domo aspektas malgranda por tia kongresanaro, sed ĝi estis sorĉita: pli granda interne, simile al komputila ludo. El la teretaĝo ni iras etaĝon suben, poste etaĝon suben, kaj tie videblas la elrigardo sur la urbon kaj la montojn ĉirkaŭe. Efiko de bildoj kaj lumoj, sed surprize.

Inaŭguro

La inaŭguro de la kongreso tamen okazis en la fortikaĵo malantaŭ la parko. Vicurbestro Eugenio Giani diris kuraĝigajn vortojn pri Esperanto, kiujn li ankaŭ diris dum akcepto de parto el la kongresanoj en la urba domo kelkajn tagojn poste. En la inaŭguro parolis ankaŭ ne-esperantisto François Grin en bele flua Esperanto, kiel enkonduko al la kongresa temo.

Kongresa temo

Iom malfacila estis la kongresa temo ĉi-foje: “lingvoj, kulturoj kaj edukado al daŭrigebla evoluo”. Reĝisoro de la kongresa temo estis José Antonio Vergara, kaj li kolektis interesan grupon de prezentoj pri diversaj aspektoj: eduksistemaj praktikoj, graveco de gepatra lingvo, internaciaj laboroj pri vivmedioj.

Kleriga lundo

Viglaj diskutoj estas ankaŭ la karaktero de la “Kleriga lundo”. Humphrey Tonkin kaj Michela Lipari reĝisoris ĝin, kun 42 mallongaj prelegoj pri plej diversaj temoj en 15 sesioj. Mi menciu nur kelkajn: pri amaskomunikiloj, pri la ebleco por blinduloj ĝui arton, pri memoraĵoj de veteranaj esperantistoj, pri itala arto, pri medioprotekto, konflikt-solvado, interlingvistiko kaj alio.

Science

Kutime alta nivelo de prelegoj estis en la Internacia Kongresa Universitato. Rektoro estis Fabrizio Pennacchietti, kaj li mem prelegis pri prepozicioj en Esperanto. Estis ok aliaj prelegoj, interalie pri antikvaj akademioj, poemoj de Zamenhof, teksto-esploro de la konstitucia propono de Eŭropa Unio, kolesterolo, komputiloj. Ligite al kelkaj el ili okazis AIS-kursoj por profundiĝo.

La strategia forumo ĉi-foje havis sciencon kiel temon, kaj la forumoj pri esperantologio kaj terminologio kontribuis al la scienca enhavo de la kongreso.

Prelegserioj pri Italio kaj pri lernejoj

Alia altnivela prelegserio temis pri Italio, kie ja okazas la kongreso: itala kulturo, kelkaj tre konataj literaturaj verkoj, itala muzika tradicio de operoj.

Necesas mencii la lernejan tagon, kun kontribuoj de 15 mallongaj prelegoj pri aspektoj de instruado de Esperanto en diversaj partoj de la mondo.

Artaj aranĝoj

Grava parto de la kongreso estas la artaj aranĝoj. En publika placo, kie la kongresanoj miksiĝis kun aliaj vizitantoj de Florenco, okazis prezento de flagsvingado, kio estas originala itala spektaklo. La koncerto de Andreo Korobejnikov estis tre ŝatata, kaj lin oni aŭdis tute mallonge ankaŭ en la inaŭguro kaj la fermo. Ĵomart kaj Nataŝa kune kun Karina kantis, kaj kelkaj el iliaj prezentoj estis unuafojaj, verkitaj antaŭ nur kelkaj semajnoj. Ni aŭdis aliajn koncertojn de fluto, de kantoj, kaj ni vidis prezenton de korea danc-kulturo. Estis pluraj prezentoj de teatraĵoj: “Stil-ekzercoj”, “Mikael kaj la monstro”, kaj “Pacaj batalantoj”. Vendrede vespere okazis tradicia “internacia arta vespero”.

Libroservo

Alia speco de artaj aranĝoj estas la aŭtoraj duonhoroj, kiuj okazis en la libroservo. 15 tiaj estis aranĝitaj. La libroservo troviĝis en aparta domo en la parko, kaj ĝi havis bonan klimatizilon, kio certe efikis bone por la vendado. Oni transportis al Florenco 1400 kilogramojn da libroj. Haveblis 1500 titoloj. Vendiĝis miloj da ekzempleroj. Plej popularaj estis novaj tradukoj el la itala, sed ankaŭ DVD-disko “Esperanto elektronike”.

Laboro

Ni ne forgesu, ke la kongreso estas laboro. La Komitato de grandparte UEA kunsidis, akceptis la estraran raporton, notis aron da rekomendoj de la subkomitataj kunsidoj por estonta laboro, akceptis buĝeton. Vendrede la Komitato akceptis novajn aliĝojn de du landaj asocioj kaj kunlaboran kontrakton kun du fakaj asocioj: Unuiĝo de Malagasaj Esperantistoj, Nepala Esperanto-Asocio, Eŭropo Demokratio Esperanto, kaj Rondo Kato. Ni bonvenigas ilin al la rondo de asocioj, kiuj aliĝis aŭ kunlaboras kun UEA.

Granda nombro da fakaj asocioj kunsidis, kaj pluraj prezentis sin dum la faka forumo, aŭ uzis la eblecon de kelkaj horoj da faka budo. Aliaj laboraj kunsidoj temis pri landa kaj regiona agado, kaj pri la centraj organoj de UEA.

Ekzamenoj

Ĉu laboro aŭ amuzo, okazis aro da kursoj pri Esperanto je diversaj niveloj, kaj ekzamenoj je internacia nivelo. En la ekzamenoj partoprenis 12 personoj. El ili 7 sukcesis je la elementa nivelo kaj 3 je la meza nivelo. Gratulojn al ili!

Loka Kongresa Komitato

Certe la Loka Kongresa Komitato (LKK) kaj ĝiaj helpantoj opiniis, ke la kongreso estas laboro. La giĉetoj kaj budoj funkciis glate kaj afable, la kuriero Florenca Lilio aperis per 6 numeroj malgraŭ teknikaj problemoj. La helpantoj kaj la membroj de la landa kongresa komitato meritas nian grandan dankon!

Re-eĥo

Ĉu la kongreso re-eĥiĝas en Florenco kaj aliloke? Televidstacioj je loka, regiona kaj tutlanda niveloj dissendis intervjuojn, kaj itala semajna revuo preparas artikolon pri la infankongreseto. En la Esperanto-medio, Pola Radio aktivis, kaj ni vidos multajn raportojn en la venontaj semajnoj en Esperantaj revuoj, retpaĝoj kaj dissendoj. La kongreso certe re-eĥos en la Esperanto-mondo pro la speciala poŝta stampo, kiu kreis longajn vicojn en la lundo.

Interkonatiĝo, junuloj, premioj

Certe oni ankaŭ aŭdos pri la interkona vespero, kiu konsistis el movada foiro kun sepdeko da tabloj aŭ duon-tabloj en la kongreseja parko, kaj kun bone mendita bela vetero.

Junulara programo estis pli klare aranĝita ol kutime, kun ekskursoj, koncertoj, filmoj, promenoj, kantoj. Ĝi parte okazis en alia loko, gastejo, sed estis tiom preparita, ke ĝi povis aperi en la kongresa libro. Speciala tradicia kongresa programero por junuloj estas la “oratora konkurso”, kiu okazis en la vendredo.

Disdono de premioj pro belartaj konkursoj okazis vendrede. Ankaŭ aŭkcio okazis en la vendredo, kun Humphrey Tonkin kiel motoro. Per ĝi ni kolektas monon por la volontula fondaĵo, kiu kore dankas al la kongresanoj.

Ekskursoj

Por la plej multaj kongresanoj, ekskursoj estas nepraj. La ekskursoj donas konon pri la urbo kaj lando de la kongreso, kaj tiaj konoj estas gravaj por la scio pri la mondo. Ĉi-jare la kongresanoj aliĝis per 1480 ekskursaj biletoj kaj 146 vojaĝoj de antaŭkongreso aŭ postkongreso.

Infanoj

Samtempe kun la Universala Kongreso okazis Internacia Infana Kongreseto, kiel la ĉeestantoj de la ferma kunsido baldaŭ rimarkos, kaj en ĝi partoprenis 35 infanoj.

Suna

Per tio ĉi mi finas mian resumon, kiu ja estas nur tre mallonga versio de tiu ĉi abunda semajno. Ni estis entute 2209 aliĝintoj el 62 landoj je tiu ĉi 91-a Universala Kongreso de Esperanto en Florenco.

Ĝi restu en la memoro kiel la suna kongreso!

Ulla Luin

[FORIGITA!: bildo]

Ulla Luin dum la ferma parolado

[FORIGITA!: bildo]

La kongresejo kun parko

[FORIGITA!: bildo]

Vizite ĉe ĈEL-stando en la teretaĝo

[FORIGITA!: bildo]

La Solena Inaŭguro

[FORIGITA!: bildo]

La skabeno en la urbodomo

[FORIGITA!: bildo]

Ionel Oneț prezentas novajn librojn

[FORIGITA!: bildo]

Estrarkunsido kun Jokohama LKK

[FORIGITA!: bildo]

Aŭkcio, Humphrey Tonkin

[FORIGITA!: bildo]

Carlo Sarandrea, Barbara Pietrzak

[FORIGITA!: bildo]

La internacia koruso

[FORIGITA!: bildo]

La publiko dum la fermo

[FORIGITA!: bildo]

Clay Magalhaes, floroj por la LKK

[FORIGITA!: bildo]

Transdono de la kongresa flago

[FORIGITA!: bildo]

Kantado de la himno

Kongresa Panoramo

Sur la fotoj:

[FORIGITA!: bildo]

1. Ekskurso en la urbo.

[FORIGITA!: bildo]

2. Julian Hernández kantas kaj gitarludas antaŭ la kongresejo.

[FORIGITA!: bildo]

3. La Nacia Vespero komenciĝis sur la placo Piazza della Signoria per itala spektaklo de flagsvingantoj.

[FORIGITA!: bildo]

4. Vjetnamaj esperantistoj invitas al la venontjara IJK en Hanojo.

[FORIGITA!: bildo]

5. Gejunuloj el Kazaĥio.

[FORIGITA!: bildo]

6. La homtumulto en parko inter la kongresejoj.

[FORIGITA!: bildo]

7. Vingustumado dum ekskurso al Chianti-areo.

[FORIGITA!: bildo]

8. Franca stando dum la Movada Foiro.

[FORIGITA!: bildo]

9. La kongresa libroservo.

[FORIGITA!: bildo]

10. La publiko dum la urbestra akcepto.

[FORIGITA!: bildo]

11. La plej juna kongresano Cristiano Aquilina, KN2209.

[FORIGITA!: bildo]

12. Panoramo al Florenco el la supra etaĝo de la kongresejo.

Revuo Esperanto 2006 10

Malferme

Esperanto tiklas alian internacian movadon: Ĝi ja taŭgas por la geskoltoj!

Malmultaj homoj ne konas la geskoltan movadon, fonditan en 1907 de Robert Baden Powell, kaj havantan dekojn da milionoj da membroj tra la tuta mondo.

La esperantistoj verŝajne rimarkis ke ilia movado havas vastan komunan kampon kun la skoltismo, kiu ankaŭ strebas al la forigo de internaciaj bariloj kaj al tutmonda solidareco.

WOSM kaj WAGGGS estas la mondaj organizoj de la skolta kaj de la skoltina movadoj. Inter multaj internaciaj renkontiĝoj, ili okazigas ĉiun kvaran jaron tuteŭropan tendaron por geroveroj. Rovero estas pli aĝa skolto (16/21-jara). Tiu tendaro nomiĝas Roverway kaj okazis ĉi-jare en Italio, nur kelkajn tagojn post la UK.

La tendaro verdire konsistis el 100 vagantaj tendaroj de la 6-a ĝis la 11-a de aŭgusto 2006, kaj unu fiksa tendaro de la 11-a ĝis la 14-a. La vagantaj tendaroj okazis en tuta Italio. La fiksa okazis en Loppiano, apud Florenco. Ĝin partoprenis 5000 geskoltoj.

Dum la fiksa tendaro oni aranĝis pli ol 100 “metiejojn”, kie la geroveroj povis diskuti kaj lerni pri diversaj temoj kaj teknikoj. SEL organizis tie metiejon pri Esperanto, gvidatan de Venkatesh Reddy kaj Francesco Maurelli. La metiejo pri Esperanto okazis 4 fojojn kaj ĉiun fojon partoprenis ĉirkaŭ 30 geroveroj.

La partoprenantoj ricevis kaj uzis la lernolibron Ĵamborea Lingvo. Per rekta instrumetodo ili lernis la fundamentojn de Esperanto kaj post la metiejo ili scipovis fari simplajn frazojn en la lingvo. Esperanto estis diskonigita ne nur al cento da geroveroj, sed ankaŭ al la stabo de la skolta movado.

Kiel anoncite fare de Louis C. Zaleski-Zamenhof dum la malfermo de la UK en Florenco, la Fondumo Zamenhof aljuĝis la Medalon de Toleremo al la Skolta Movado.

La 12-an de aŭgusto venis al la tendaro la prezidanto de UEA Renato Corsetti kaj lia edzino Anna Löwenstein. Krom partopreni en unu el la metiejoj pri Esperanto por la geroveroj, ili enmanigis la medalon al Eduardo Missoni, ĝenerala sekretario de WOSM.

La ceremonio okazis en konstruaĵo meze de la tendaro. Ĉeestis la estroj de la partoprenintaj naciaj taĉmentoj, skoltaj gravuloj kaj iom da geroveroj. Renato Corsetti paroladis en Esperanto kaj la ĉeestantoj miris ke ili komprenis grandan parton de liaj vortoj. Anna Löwenstein tradukadis la paroladon anglen. Renato Corsetti substrekis la samecon de la idealoj de la esperantista kaj de la skolta movadoj. En sia dankparolado, Eduardo Missoni substrekis ke li akceptis la medalon nome de la geskolta movado, kaj ne nur de la virskolta organizo. Li ankaŭ menciis ke Baden Powell favoris Esperanton, sed bedaŭrinde li ne estis komprenata en sia tempo. Eduardo Missoni aldonis ke li havas revon: ke en iu venonta ĵamboreo (la tutmonda skolta renkontiĝo) ĉiuj geskoltoj povu interkompreniĝi per Esperanto.

Konklude, Eduardo Missoni kaj Renato Corsetti substrekis la rolon de la Skolta Esperanto-Ligo kiel ponto inter la du movadoj, kaj la ĝenerala sekretario de SEL donacis al Eduardo Missoni du insignojn de SEL. Post la ceremonio okazis formala akcepto, kun manĝaĵoj kaj trinkaĵoj.

Guido Ricci

[FORIGITA!: bildo]

Grupo el la lernantaj geskoltoj kun Francesco Maurelli (meze supre), Renato Corsetti, Anna Löwenstein kaj Venkatesh Reddy

[FORIGITA!: bildo]

Anna Löwenstein kaj Renato Corsetti enmanigis la medalon al Eduardo Missoni

[FORIGITA!: bildo]

Eduardo Missoni, Venkatesh Reddy kaj Francesco Maurelli

Ŝekspiraj tradukoj: Kelkaj konsideroj

Hamlet, la plej fama el la dramoj de Shakespeare, aperis en Esperanto-traduko de Zamenhof en 1894, nur 7 jarojn post la aperigo de la lingvo. Nun, 112 jarojn poste, ni havas tradukojn de 19 el la 35 dramoj de Shakespeare. Okaze de du novaj tradukoj, La Vintra Fabelo (The Winter’s Tale) kaj La Vivo de Henriko Kvina (The Life of Henry the Fifth), ambaŭ faritaj de Humphrey Tonkin, aperintaj en tiu ĉi jaro kaj en 2003, ŝajnas oportune rapide trarigardi la historion de ŝekspiraj tradukoj en Esperanto.

Bone faritaj tradukoj estas la plej rapida kaj fidinda metodo por riĉigi lingvojn. Tiel skribis la franca filozofo Jean le Rond d’ Alembert (1717-83) en sia Rimarkigoj pri la arto de tradukado. Kaj estas ja bone konata fakto, ke tradukoj multege kontribuis al la evoluo, pliriĉigo kaj rangaltigo de la naciaj lingvoj.

El historia vidpunkto tiu kontribuado okazis ĉefe laŭ du manieroj. Unuflanke tradukado estis kunligita al grandaj projektoj naciismaj, ideologiaj aŭ religiaj, ofte subtenataj de monarkoj, aristokratoj kaj institucioj. Bona ekzemplo estas la tradukada programo de Alfredo la Granda (849-99) por kontraŭagi la kulturan dekadencon de Anglujo, tiel kreante senton de nacia unueco kaj metante la fundamenton de angla prozo. Aliflanke oni havas tradukojn, kiujn ni povus nomi izolitaj, faritaj pli-malpli, aŭ entute, sen instigo aŭ subteno el ekstero. Mi supozas, ke la dua kategorio devas validi por Esperanto-tradukoj. Nenia potenco el ekstero pelas al laboro la izolitajn Esperanto-tradukantojn. Feliĉe, mi devas diri. Tamen ia pelforto devas esti, ia ekiga stimulo, ia plutena kuraĝigo, ia dinamika konvinko. Kaj tiu pelforto estas la konkreta lingvo mem. Surbaze de tiu konkreta fakto, en kreiva kunlukto kun alilingvaj tekstoj, niaj plej konsciaj tradukantoj daŭre plifirmigas kaj evoluigas Esperanton. Kaj oni ja rajtas supozi, ke almenaŭ en la kazo de la pioniroj temis envere pri konscia projekto konstrui lingvan komunumon kun sento de kolektiva historio, surbaze de tradukoj de grandaj kaj vaste konataj verkoj. Tiel ke, finfine, oni povas eble rekoni paralelon inter la ideo de Zamenhof pri movada unueco baze de la kreata lingva komunumo kaj la ideo pri nacia unueco, jam menciita.

Tia konscio pri graveco de tradukoj por la nova lingvo estas kompreneble aparte konstatebla ĉe Zamenhof, Kabe kaj Grabowski. Iliaj elektoj de verkoj por traduki atestas ilian konvinkon pri la neceso streĉi la fortojn de lingvo per indaj taskoj: Grabowski per Sinjoro Tadeo, Kabe per La Faraono, Zamenhof per Hamleto, La Malnova Testamento kaj Fabeloj, por nomi nur kelkajn el iliaj tradukoj.

El tiuj la Zamenhofa traduko de Hamleto (1894) nepre vekas eksterordinarajn pensojn. Shakespeare estis tiom ravita de vortoj, ke kiel dramisto li estis en danĝero esti superverŝita per la krea produktivo de sia lingva genio. Krome, li vivis en periodo, kiam la angla lingvo estis en kontinua fluo, el kio rezultis “preskaŭ kompleta libereco” (G.S. Gordon, Shakespeare’s English). Ankaŭ Zamenhof estis lingva geniulo, ankaŭ li amis vortojn. Sed li havis nek la rimedojn, nek povis permesi al si iajn ajn ekstravagancojn. Li devis teni sin laŭeble en la kadro de la tiama stato de la Esperanta vortaro. Sed li havis la avantaĝon esti poeto.Tial la du geniuloj povis renkontiĝi sur same aŭtentika nivelo de poezio. Tial la traduko de Zamenhof de Hamleto daŭre okupas honoran lokon en la Esperanto-tradukoj de la ŝekspiraj dramoj.

Oni povas ankaŭ demandi: Kial Zamenhof entreprenis la tradukon, havante malmultan scion pri la angla lingvo, kaj estis tial devigita uzi alilingvajn tradukojn? La respondon oni trovas rekte en liaj vortoj: La teoria opinio, ke la belliteraturajn tradukojn en nia lingvo legas nur iliaj aŭtoroj, estas en la faktoj absolute erara ... Kelkaj amikoj eĉ rekte skribis, ke la siatempa apero de Hamleto estis unu el la plej ĉefaj kaŭzoj, kial la danĝeraj konfuzoj kaj disputoj de la pasinta jaro tiel pace finiĝis preskaŭ tute sen postesigno kaj revekis ĉie novan energion ... . (Originala Verkaro, 204). Zamenhof fidis al la lingvo, li fidis al la homoj kaj li fidis al si mem. Kaj li havis ambicion. Kaj, plej grave, la feliĉa kombino de drameca sento, poezia subtilo kaj sobra inteligento, kiu karakterizas lian tradukon, kondukis al sukceso, malgraŭ oftaj parafrazoj de retorikaj komplikaĵoj. Sesdek ses jaroj devis pasi ĝis ŝekspira dramo estis publikigita en Esperanta vesto tiel digne kaj poeziece, tiam per Otelo en traduko de Reto Rossetti.

Ekde 1904 ĝis 1952 aperis tuta fasko de tradukoj de ŝekspiraj dramoj, entute 12. En tre bona artikolo de Marjorie Boulton, titolita La Evoluado de Esperanto Observita tra Tradukoj de Ŝekspiraj Dramoj, kiu aperis en la jubilea esearo 100-jara Esperanto (Fonto, 1987), la aŭtorino pritraktas tiujn tradukojn kritike. Ŝia ĝenerala konkludo estas, ke tiuj tradukoj ne havas konsiderindajn meritojn. Tamen, oni povas supozi, ke iuj el tiuj tradukoj, precipe tiuj de D.H. Lambert de Julio Cezaro (1906) kaj de la pli matura Makbeto (1908), havis pozitivan efikon al la reputacio de Esperanto en tiu tempo de gazetpolemiko kaj komenco de la idista movado.

Dum tiu periodo la Hamlet-traduko de Zamenhof daŭre havis reeldonojn (8-a eldono 1964), kio pruvas ĝian unikecon en nia tradukita literaturo. Stranga interludo estis la prozaj tradukoj de Stephen A. Andrew, entute kvar (i.a. Romeo kaj Julieto) 1945-1952. Post tio tradukado de ŝekspiraj dramoj eniris novan periodon de pli altaj kriterioj. La kondiĉojn por tiu plialtiĝo de kriterioj kreis diversaj fortoj lingvaj kaj kulturaj: kreskanta vort-trezoro, novaj vortaroj, evoluo de pli altnivela poezio originala kaj tradukita. Pli gravaj, tamen, estis la literaturaj scioj kaj poeziaj kapabloj de tiuj homoj, kiuj sin okupis pri tradukado el Shakespeare “post Andrew” ĝis nun.

Otelo en traduko de Reto Rossetti (1960) lanĉis tiun novan periodon, kiu ja daŭras ĝis nun. Per tiu traduko, kaj ja ankaŭ per pecoj el Romeo kaj Julieta kaj Julio Cezaro, iom pli frue aperintaj en Angla Antologio, Rossetti establis artajn kriteriojn por servi inspire al postaj tradukantoj el Shakespeare. Oni povas nur bedaŭri, ke Rossetti ne entreprenis ankaŭ novan tradukon de Makbeto. Por seriozaj legantoj estas oportune studi tiujn du dramojn kune, ĉar iliaj kontrastaj temoj elvokas tiel variajn manierojn de esprimado. La protagonistoj en tiuj du dramoj estas malsimilaj: Otelo simpla, honesta, brava en agoj, fremda al intelektaj subtilaĵoj, Makbeto introspekta, konscio-tortura, ĉiam kovanta la farotan malbonon, ĉiam taksanta sian pekon. La dramaj versoj respondas al la bezonoj de tiuj kontrastoj, klare rivelante karakterojn kaj simbolajn sekvojn. La fruaj paroloj de Otelo esprimas fieran, virecan kaj simplan karakteron, ili estas rektaj, sendeviaj, mankaj je imagoj, retoriko, argumentoj. Sed paralele kun lia kreskanta afliktiĝo liaj paroloj fariĝas pli imagoriĉaj, ofte groteskaj kaj koruptecaj, kiujn Rossetti certe ne evitas redoni. La fina parolado de Otelo, eble la plej subtila en la tuta dramo, estas tamen tasko malfacile plenumebla; ĉu, ekzemple, la simpla kvieto de la unua frazo: Soft you; a word or two before you go estas kontentige transdonita per Paŭzu momenton: iom mi parolu? Mankas la trankvila, preskaŭ tenera sentrudo de la peto, ĝin anstataŭis formala ordono. Sed ne havas multan sencon tiel trakribri la tradukon de Rossetti, li estis vorta artisto, kiu profunde konis la dramojn de Shakespeare kaj trovis vojon de aŭtentika artismo ĉiam inda je respekto ĉe niaj tradukistoj.

Sekvis Hamleto en traduko de L.N.M. Newell (1964). Supozeble jam venis tempo por nova traduko de tiu tragedio post multfoja reeldono de tiu de Zamenhof. Kaj, kiel atendeble, la liberan tradukon de Zamenhof devis anstataŭi traduko fidelisma. Estas interese noti la diferencon de opinioj ĉe Rossetti kaj Newell pri sinteno al la tikla tasko traduki el Shakespeare. Rossetti tralegis Aktojn I kaj II de la traduko de Newell, sed tiom malkonsentis pri lia fidelisma metodo, ke li retiris sin de plia kunlaboro. Tia diskuto okazas tamen plej ofte interne ĉe ĉiu tradukisto, precipe de poezio, kaj kutime oni atingas interkonsenton inter si mem kaj la originalo. Kaj tion certe atingis Rossetti pri sia Otelo kaj same Newell pri sia Hamleto. Efektive, se entute ekzistas du skoloj: artisma kaj fidelisma, la diferenco estas neglektinda en la koncernaj kazoj, aŭ kiel Boulton rimarkigas: preciza Newell redonas belan artverkon, artisma Rossetti kutime redonas la sencon tre proksime.

La diferenco inter la du tradukoj de Hamleto estas evidenta preskaŭ ĉiupaŝe. Kiel junulo mi facile parkeris partojn el la Zamenhofa traduko, precipe la monologojn: Ho, kial ne fandiĝas homa korpo / Ne disflugiĝas kiel polv’ en vento! ... (Newell) Ho, se ĉi tro makula karn’ sin fandus, / Akviĝus, kaj sin solvus en roserojn! Mi trovas la “tradukon” de Zamenhof pli drameca, pli eldirebla ol la sence preskaŭ laŭvorta de Newell. Ĉu pro tio oni loku Zamenhof en la artisman skolon? Supozeble ne; mi emas kredi, ke por Zamenhof tuja kompreneblo kutime kondukas al ia ora mezo, kaj ke li ne havis multajn zorgojn pri fidela ekzakteco, se la drama dinamiko estis garantiita.

Post la Otelo de Rossetti kaj la Hamleto de Newell la vojo estis klare distingebla al postirantoj. Tuj sekvis Kálmán Kalocsay per tri tradukoj de dramoj antaŭe tradukitaj: Reĝo Lear (1966), Somermeznokta Sonĝo (1967) kaj La Tempesto (1970). Kalocsay multe dankas al Reto Rossetti pro lia helpo en la tradukado de ĉiuj tri dramoj, supozeble la alta nivelo de la tradukoj multon ŝuldas al liaj konsiloj. Tamen oni ne povas ne miri kaj ja admiri la eksterordinaran fortostreĉon de la hungara poeto, certe sen specialista scio pri la angla lingvo, elplenumi taskon de tia kalibro kun sukceso. Sekvis William Auld kun Epifanio (1977), John Francis per Rikardo Tria (1980), Auld kaj A. Simeonov per La Komedio de Eraroj (1987) kaj G.C. Jervis per La dresado de la megero (1988). Kiel atendeble la tradicio de ekvilibra mikso de artismo kaj fidelismo, firme establita post la dialektika efikado de reciprokoj en la sepdekaj jaroj, nete konstateblas en tiuj tradukoj sen evidentaj surprizoj. La surprizo venis per la du novaj tradukoj menciitaj en la komenco de tiu ĉi artikolo. Marjorie Boulton diras en sia eseo, ke post Andrew ĉiuj tradukistoj de ŝekspiraj dramoj estis mem poetoj kaj laboris laŭ kreaj procedoj de poetoj. Humphrey Tonkin ne aperigis originalan poemaron laŭ mia scio, sed, pli ol kompense: li estas homo profunde erudicia pri poezio, precipe de la epoko de Shakespeare. Tio eble klarigas, ke la tradukoj de Tonkin estas laŭ mi pli ŝekspire substancaj ol aliaj provoj transdoni en Esperanto la verkojn de la plej fama dramisto el ĉiuj.

Baldur Ragnarsson

Nia intervjuo

50 jaroj da persistemo kaj sindonemo por la prestiĝa planlingva arkivejo

Stefano Keller intervjuis la arkiviston de CDELI Claude Gacond

Vi estas tutmonde konata interalie pro via sukcesplena aktiveco, kiu kondukis al la hodiaŭa prestiĝa stato de CDELI, la Centro de Dokumentado kaj Esplorado pri la Lingvo Internacia en la Biblioteko de la Urbo La Chaux-de-Fonds. Tiu planlingva arkivejo estas hodiaŭ unu el la plej gravaj tiuspecaj institucioj.

Jes, fakte ĉiujare CDELI estas vizitata de esploristoj kaj historiistoj venantaj el ĉiuj kontinentoj. Kio allogas ilin, tio estas grandparte la kontraŭ-Esperantaj arkivaĵoj donacitaj de adeptoj el diverstendencaj planlingvaj orientiĝoj. Tiu materialo lumigas la fuŝinformojn, kiujn Ligo de Nacioj kaj Unesko ricevadis okaze de pri-Esperantaj diskutoj en la dudekaj kaj kvindekaj jaroj de la pasinta jarcento.

Entute, kiel komenciĝis tiu aventuro antaŭ 50 jaroj?

En 1956, kiel juna esperantisto, ekdeĵoranta instruiste en la vilaĝo La Sagne, mi aliĝis al la Esperanto-grupo de la najbara urbo La Chaux-de-Fonds. Kaj ĉar montriĝis, ke mi estas la sola konsultanto de la grupa biblioteko, tiun libraron mi kvazaŭ donace ricevis. Sed mi ne posedis propran apartamenton, kie la libroj povus instaliĝi, tial mi serĉadis konvenan rifuĝejon por ili. Mi iris diskuti pri tiu problemo kun mia siatempa studkamarado pri etnografio Fernand Donzé, kiu fariĝis la nova direktoro de la biblioteko en La Chaux-de-Fonds. Kiel kondiĉon al la gastigo de la proponita Esperanta libraro li petis, ke mi mem ordigu la librojn en subtegmenteja ĉambreto metita je mia dispono kaj pretu regule helpi la bibliotekistinon por la kataloga laboro la lundon matene, kiam la biblioteko estas fermita al la publiko. Informitaj pri tio la lernejaj aŭtoritatoj de La Sagne, interkonsente kun la kantona instruministerio, adaptis mian instruhoraron, por ke mi povu plenumi mian helpan taskon serve al la ĉaŭdefona biblioteko je la dezirinda unua mateno de la semajno. Baldaŭ mia edzino akompanis min kaj formiĝis laborgrupo ne nur kun aliaj esperantistoj, sed ankaŭ kun la okcidentalisto Alphonse Matejka.

Kiel esperantisto, kiel vi povis arigi ĉirkaŭ vi aktivulojn de aliaj planlingvoj?

Kiel 15-jaraĝa mi provis mem trovi dokumentojn pri Esperanto en la biblioteko de Neuchâtel, sed fakte nur kontraŭ-Esperantan literaturon mi malkovris. Tial mi bicikle vizitis adeptojn de tiuj planlingvoj, kies adresojn mi trovis en la pruntita dokumentaro. Tiel mi konatiĝis kun okcidentalistoj kaj idistoj, kiujn mi trovis afablaj kaj interesaj.

Poste, malgraŭ via esperantistiĝo, vi restis ekster la tiamaj interlingvistikaj disputoj, ege viglaj en la kvindekaj jaroj. Kiel vi sukcesis konservi bonajn rilatojn kun la malamikoj de Esperanto?

Pro mia amikiĝo kun kontraŭesperantistoj mia esperantistiĝo ne heredigis en mi malamon kontraŭ Ido, Occidental kaj Interlingua. Mi nepre staris ekster la interlingvaj konfliktoj kaj senfruktaj polemikoj, kiuj venenis la tiaman planlingvan vivon. Mia etnografia orientiĝo multe helpis min en la studado de la sinteno propra al ĉiu planlingva tendenco. Mi estis lerninta kontaktiĝi kun homa medio por priskribi ties morojn kaj propran pensmanieron. Tiel mi komencis observadi la diversajn movadojn, kiujn mi havis la okazon frekventi. Kaj tio helpis min konsideri kiel iluzian aŭ mitan grandan parton de la ideologio propra al ĉiu tendenco kaj eĉ al ĉiuj kune.

Fakte, via savemo ne nur de Esperantaj dokumentoj sed ankaŭ de arkivaĵoj de aliaj planlingvoj, estis revolucia.

Jes, kaj tiu sinteno enkondukis veran interlingvistikan pacon. Laŭ mi, ne nur inter la adeptoj de malsimilaj planlingvoj estis dezirinda reciproka toleremo, sed ankaŭ en la Esperanto-komunumo mem koncerne al gramatikaj kaj movadaj prikonsideroj. Fakte mi konsideris tiujn ĉi konfliktojn kiel esprimon de eksa generacio baldaŭ malaperonta, kio montriĝis fakte ĝusta.

Kiel evoluis la statuso de CDELI kadre de la urba biblioteko?

Pro kresko de sia havaĵo, de 1956 ĝis 2006 CDELI travivis dek translokiĝojn al ĉiam pli vasta kaj digna situacio. Kaj nun, okaze de grandigo kaj modernigo de la biblioteko, ĝi ricevis grandan kaj prestiĝan laborsalonon centre de la biblioteko mem, kaj vastan propran deponejon por siaj libroj kaj arkivaĵoj. Krom tio, CDELI povas funkcii sendepende de la tre strikta biblioteka horaro por okazigi kursojn, seminariojn kaj kolokvojn en klasejoj kaj aŭlo. La aŭtoritatoj de la urbo fieras pri la famiĝo de CDELI kaj favoras ĝian pluan evoluon.

Kiuj estas la nunaj servoj de CDELI?

Surloke, helpo al la studentoj konsultantaj la ĝeneralan sliparon. en kiu estas registritaj pli ol 20 000 bibliografiaj unuoj. Tiu materialo pli kaj pli konsulteblas ankaŭ rete, dank’ al la laboro de salajrita bibliotekistino (www.rero.ch ekz. kun serĉvorto CDELI). Tiel kreiĝas Bibliografio de Esperanto kaj planlingvistiko laŭ la kolektoj de CDELI. Ekzistas brokanta kaj interŝanĝa servoj konsulteblaj rete: www.esperanto-gacond.ch/Brokantejo.html. Ankaŭ la stato de la kolektoj de la periodaĵoj de CDELI ek-konsulteblas per: www.esperanto-gacond.ch/CDELI-periodajhoj-kolekto.html.

Kiel mi scias, ekde kvindek jaroj via laboro por CDELI estis ĉiam nesalajrita kaj vi neniam ŝparis vian tempon kaj energion.

La sola salajrita laboro en CDELI ĉiam estis tiu de la bibliotekisto, nuntempe plenumata de s-ino Martine Schneller. Nepre menciindas ankaŭ la infrastrukturo de la biblioteko mem, kiu multobligas nian forton. La persistemo kaj sindonemo de niaj bonvolaj kunlaborantoj estas rimarkinda kaj aprezata de la aŭtoritatoj.

Mi fieras esti unu el tiuj kunlaborantoj kiuj ĉirkaŭas vin en la plua evoluigo de CDELI.

CDELI ne restis afero de nur unu homo, kaj tiu fakto firmigas ĝian ekziston. Ĝia populareco ne nur inter esperantistoj sed ankaŭ en la urbo La Chaux-de-Fonds estis bone videbla okaze de la 50-jara jubileo la 6-an de majo 2006.

Florencaj premioj kaj subvencioj

Dum la fermo de la Florenca UK estis solene anoncitaj la ricevantoj de la tradiciaj premioj kaj subvencioj.

La premion Deguĉi, pro plifirmigo de internacia amikeco (ĝi valoras proksimume 2 000 eŭrojn), ricevis en Florenco la multjara oficisto de UEA kaj aktivulo de la internacia Esperanto-movado Simo Milojević.

Premio Deguĉi estas monpremio kiu celas regule distingi la plej meritajn agantojn kaj projektojn, kiuj “aktivas sur la kampo de la utiligo de Esperanto kiel potenca rimedo por monda paco kaj homara feliĉo, konforme al la idearo de L. L. Zamenhof kaj instruoj de Deguĉi Onisaburo”.

Aldone la premio celas honori tiujn, kiuj pleje kontribuas al la realigo de la bazaj celoj de Universala Esperanto-Asocio, kies Statuto invitas “kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco, kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.” La premio estas nomita laŭ la japano Onisaburo Deguĉi. Premio Deguĉi estis starigita en la jubilea jaro 1987 per donaco de la religia movado Oomoto, kaj pri ĝia ricevanto decidas la estraro de UEA.

La ĉi-jara ricevanto de la premio, Simo Milojević, naskiĝis en 1936 en Bosnio-Hercegovino. Gimnazion li finis en Zemun (nun parto de Beogrado, ĉefurbo de Serbio) kaj poste studis komparan literaturon en Beogrado, laboris kiel armea oficisto en Zemun kaj poste fariĝis profesia esperantisto.

Li estis sekretario de Jugoslavia Esperanto-Ligo, ĉefredaktoro de ĝia gazeto La Suda Stelo, gvidis plurajn kursojn kaj aktivis en la Esperanto-societoj en Zemun kaj Beogrado. Jugoslavia Esperanto-Ligo distingis lin per Ordeno por meritoj en 1964. Kune kun Tibor Sekelj, li estis ankaŭ unu el la pioniroj de la nepala Esperanto-movado: li dum pluraj monatoj instruis Esperanton en Katmando. Nepala Esperanto-Asocio estis akceptita kiel landa asocio de UEA en la vendreda kunsido de la komitato de UEA en Florenco.

En la 1970-aj jaroj Simo Milojević eklaboris en la Centra Oficejo de UEA. Dum multaj jaroj li estis redaktoro de la revuo Esperanto. En 1983 li transprenis la oficon de Ĝenerala Direktoro de UEA. Ekde 1996 li plulaboris, ĝis sia emeritiĝo en 2002, kiel libroservisto de la Asocio. Li dum tri jardekoj estis unu el la ĉefaj motoroj de UEA kaj Universalaj Kongresoj.

La subvencion Cigno, kiu estas donata ĉiujare al esperantistoj laborantaj por Esperanto en evolu-landoj, ricevis ĉi-jare du projektoj:

  • La projekto Nesto, kiu instruas Esperanton rete al homoj tra la tuta mondo, por ke ĝi informu pri la versio en la indonezia de la kurso de Carlos Pereira, kiun ili uzas, kaj por ke ĝi ekinstruu Esperanton tiurimede en Indonezio.
  • La projekto Tagaloga Vortaro, kiu estas finredaktanta vortaron de Esperanto en la tagaloga por uzo en Filipinoj, kie la movado por Esperanto apenaŭ ekzistas. Ĝia ĉefa kunordiganto estas la konata esperantisto origine el Irano, Reza Kheir-Khah.

La subvencio Cigno estas financata per 500 000 japanaj enoj de Etsuo Mijoŝi.

Kongresa Mozaiko

La septembra revuo ne permesis raporti pri ĉiuj interesaj florencaj kongreseroj. Jen mozaike pri kelkaj pluaj.

Akademio de Esperanto disputis en amika etoso

Informojn pri la laboro de la Akademio de Esperanto kaj amikan disputon pri la esprimo “dank’ al” enhavis la publika kunsido de la Akademio dum la ĉi-jara kongreso. Preskaŭ duono (17) de la akademianoj partoprenis la kunsidon.

Demando pri nefundamenteco de “dank’ al” anstataŭ “danke al” vekis plej multe da diskuto. Laŭ Fundamento de Esperanto eblas forlasi nur finaĵon -o, sed ne finaĵon -e. Tial la formo estas kontraŭgramatika, sed ĝi ja ekzistas en la reala lingvouzo. Iuj akademianoj diris ke ili fakte komprenas la esprimon kiel mallongigon el “kun danko al” aŭ “estu danko al”, sed ankaŭ tiel ne estas korekte mallongigi. La amika disputo akriĝis speciale inter la akademianoj Renato Corsetti kaj Humphrey Tonkin.

Corsetti opiniis, ke Esperanto devus konservi sian facilan karakteron ankaŭ por neeŭropanoj kaj ke ne indus imiti ekzemplojn de siaj propraj naciaj lingvoj. Iam iuj esperantistoj kredis ke Esperanto devas esti kiel la franca lingvo kun Esperantaj finaĵoj, nun tiuj kredas ke Esperanto devas esti la angla kun Esperantaj finaĵoj, kion Corsetti mem opiniis neakceptebla pensmaniero.

Tonkin defendis la realan uzon de la lingvo kaj emfazis ke la lingvo devas evolui kaj, ke ne eblas restigi Esperanton tia, kia ĝi estas nun aŭ estis iam. Ĉe “dank’ al” temas pri normala evoluo.

La longedaŭra projekto pri la naŭa oficiala aldono al la ĝenerala vortaro proksimas al la fino. Temis pri longedaŭra laboro, ĉar la akademio ne tro rapidas en sia laboro. Estas tamen espero ke unuan fojon post 1974 la oficiala aldono estos akceptita ĝis la fino de tiu ĉi jaro. La aldono havos iom pli ol 200 vortojn. Al la laboro kontribuis pli da akademianoj ol iam antaŭe. Sekciestro pri la ĝenerala vortaro Bertil Wennergren volas proksimigi la oficialan lingvon kaj normalan lingvouzon kaj el tio eventuale sekvos pli oftaj oficialigoj de vortoj.

Aliaj demandoj de la publiko temis i.a. pri esperantigo de nacilingvaj nomoj, formoj kiel biologo kaj historiisto kaj pri Esperantaj esprimoj por “yang” kaj “yin”.

Ne aperis klara rekomendo ĉu esperantigi aŭ lasi nomojn en nacilingva formo. Se necesas doni aparte fremdan etoson, indas uzi nacian formon, sed ankaŭ eblas esperantigi se tio estas la plej oportuna solvo.

Pri formoj kiel biologo apud biologiisto akademiano François Lo Jacomo diris ke ne indas kopii neregulaĵojn de naciaj lingvoj.

Biologiisto estas certe ĝusta esprimo, sed restas demando ĉu biologo (kiel fakulo pri biologio) estas aprobinda aŭ rekomendinda. Tonkin opiniis, ke eventuale estis Zamenhof, kiu fuŝis la lingvon kaj ne ĉio Zamenhofa estas aŭtomate aprobinda. Brian Moon emfazis, ke se amaso decidas uzi iun formon tio fariĝos normo.

Pri esprimoj por “yang” kaj “yin” la akdemianoj opiniis, ke devus esti “jango” kaj “maljango”, ĉar jino jam havas alian signifon.

JP

Esperanto universitate kaj kongresa universitato

Ĉi-jare dum la Universala Kongreso la temo de universitatnivela lekciado per Esperanto estis traktita kaj demonstrita en kvar gravaj aranĝoj.

Unuavice sukcesa sesio de la Internacia Kongresa Universitato (IKU). Due en la Tago de la Lernejo, kie A. Wandel prelegis pri Universitata edukado per Esperanto, emfazante la rolon de IKU. Trie en la Strategia Forumo (legu. p. 180 en la septembra numero) kiu temis pri scienco, intense traktis la rolon de IKU kaj de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Kvare, IKU estis prezentita en la antaŭkongresa seminario de la Itala kaj Esperanta Akademioj memore al Migliorini en prelego de A. Wandel pri Esperanto en la scienco en la reta epoko.

IKU kaj AIS

Kiel ĉiam, la prelegoj de Internacia Kongresa Universitato (IKU) vekis grandan interesiĝon. Pli ol cent personoj partoprenis la inaŭguron de la 59-a sesio de IKU. Malfermis ĝin A. Wandel, kiu emfazis la valoron de IKU en la scienca aplikado de Esperanto. La IKU-rektoro, prof. Fabricio Pennachietti, prezentis la temojn de la prelegoj kaj Prof. H. Frank, prezidanto de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), parolis pri la komuna sesio de AIS/IKU. Fine la IKU-prelegantoj faris po unu minutan reklamon de siaj prelegoj. Tuj post la inaŭguro okazis la unua prelego, Akademioj, lingvoj kaj planlingvoj de Vera Barandovská kaj sekvis Geraldo Mattos, kiu prezentis la duan IKU-prelegon, pri la ideologio de Esperanto en la originalaj poemoj de ĝia kreinto.

La temoj ĉi-jare ne tro variis, kvin el naŭ prelegoj rilatis al Esperanto aŭ lingvistiko. La aliaj rilatis al psikiatrio (Eichhorn), kolesterolo (Bojaĝieva), Renesanco (Berveling) kaj ĉina filozofio (Sun Dachen).

La jam tradicia komuna AIS/IKU-sesio okazis en Florenco la naŭan fojon (la unua okazis en Tampereo en 1995). Ĝi konsistis el la unuaj tri IKU-prelegoj kun po du daŭrigaj prelegoj pri la sama temo, kiuj okazis en la universitato de Florenco, je kvaronhora promendistanco de la kongresejo.

Kiel en antaŭaj kongresoj, la plenaj IKU-tekstoj aperis en la IKU-libro (redaktis A. Wandel) kaj estis aĉeteblaj en la Libroservo kaj dum la IKU-prelegoj. Ĉi-jare la IKU-libro estis aparte furora: la komenca stoko de 125 ekzempleroj elĉerpiĝis jam meze de la kongreso, kaj oni devis surloke produkti aldonan kvanton. La IKU-libro estas popular-scienca dokumento kaj povas utili en informado pri la scienca kaj eduka aplikoj de Esperanto, aparte al eksteraj instancoj, kiel Unesko kaj sciencaj aŭ universitataj organizaĵoj. Tiucele ĝi ĉi-jare enhavas detalan artikolon pri IKU kaj Esperanto en la Scienco kaj Tekniko, celita speciale por eksteraj instancoj, kun tradukoj en la francan kaj anglan.

Fine de la kongreso la IKU-komisiono kunsidis kaj diskutis la metodon por garantii elekton de IKU-prelegoj, kiuj estu teme variaj, popularaj kaj kun alta lingva kaj profesia nivelo. Kandidatoj por IKU en Jokohamo estas jam invitataj sendi proponojn (kun resumo kaj biografieto) al la sekretario de la IKU-komisiono, prof. Christer Kiselman (k...@math.uu.se).

Faka agado

Krom la jarkunvenoj de specifaj Fakaj Asocioj, okazis du ĝeneralaj kunvenoj pri faka agado: la Faka Forumo, kaj la subkomitata laborgrupo pri scienca kaj faka agado. En la Faka Forumo, okazinta vendrede kaj gvidita de A. Wandel, prezentis sin dek tri fakaj asocioj kaj grupoj: Nefumantoj, Eldonado kaj presado, Rondo Kato (kiu estis samtage akceptita kiel Faka Asocio de UEA), IKUE (katolikoj), INA (naturkuracado), ILEI (instruistoj), spiritistoj, Turismo, AVE (Ekologio), Etnaj Liberecoj (IKEL), Skolta E-Ligo, ELF (filatelistoj) kaj IKEF (komercistoj).

Oni diskutis la servojn por fakaj asocioj kiel la retlisto de Scienca kaj Faka Agado http://groups.yahoo.com/group/scienca-kaj-faka-agado, per kiu fakaj asocioj kaj individuaj interesiĝantoj povas komuniki inter si kaj kun UEA, kaj la Faka Budo, libere uzebla de fakaj asocioj dum la UK. Kvin fakaj asocioj utiligis po du horojn la Fakan Budon, kiu funkciis dum la tuta mardo: filatelistoj, katolikoj, ateistoj, bahaanoj kaj kat-amantoj.

Amri Wandel

Florenca Familia Forumo: “Infanoj kaj junularo dum la UK

Tiun temon kaj aliajn traktis la jam tradicia Familia Forumo, kiu ĉi-foje okazis vendrede, fine de la kongreso. Oni diskutis la taŭgecon de Universala Kongreso por la juna generacio.

Amri Wandel prezentis la generaciajn problemojn en la movado kaj aparte en la kongreso. Familioj kun malgrandaj infanoj (sub la aĝo de ses jaroj) bezonas infanvartejon (oni planas havi tian en Jokohamo), dum por infanoj en la aĝo de sesdek kvar jaroj la Internacia Infana Kongreseto (IIK) provizas idealan kadron. Preskaŭ kvardek infanoj partoprenis la IIK-n en la apuda urbeto Prato.

Gejunuloj pli aĝaj povis partopreni la junularan programon, kiu estis vigla sed malproksima. Ĝi okazis en gastejo kvin kilometrojn for de la kongresejo (la pasintjara junulara programo okazis en amasloĝejo apud la kongresejo). Pluraj gepatroj kun infanoj kaj gejunuloj rakontis pri sia sperto pri kongresumado kun la familio.

Oni laŭdis la junularan programon kaj la infanan kongreseton, sed konstatis ke mankas kadro por infanoj kiuj ne povas aŭ volas partopreni en la infana kongreseto. Estus dezirinde havi en ĉiu UK organizitan infanvartejon. Alia rekomendo jam pasintjare farita estas provizi per specialaj ofertoj de familia loĝigo familiojn kun infanoj, kiuj deziras tranokti kun la gepatroj.

Diskutata estis ankaŭ la estonteco de la bulteno Familia Esperanto, kiu spertis malfacilaĵojn dum la lasta jaro, pro manko de redaktoro. Oni tamen konstatis ke ĝi estas valora por pluraj familioj kaj deziris ke ĝi plu aperu en reta aŭ papera formo.

A. Wandel

Kristanoj dum la UK

Dum la Florenca UK estis rimarkinda partopreno de kristanaj esperantistoj. Jam la unuan tagon IKUE kaj la Esperanta redakcio de Radio Vatikano prezentiĝis ĉe la Movada Foiro. Ĉe ilia tablo oni povis trovi grandan lingvan abundon: informojn pri IKUE en dudeko da lingvoj.

La ekumena diservo iĝis unu el la regulaj dimanĉaj programeroj de la UK-oj. Same estis ĉi-jare. En la baziliko de Sankta Laŭrenco kolektiĝis pli ol 400 gekongresanoj. La ekumenan diservon gvidis S. Hawkes Teeples, B. Eichkorn kaj G. Berveling.

Tuj post la ekumena diservo sekvis la dimanĉa meso, kiun kuncelebris kvin katolikaj pastroj ĉeestantaj en la kongreso. La ĉijara ekumena diservo eble akiris iom pli da atento, ĉar iuj uzis la eblon por (senpage) viziti la preĝejon.

Kristanaj esperantistoj havis eblon kunsidi, informiĝi kaj diskuti pri la nuna kaj estonta agadoj. G. Berveling prezentis la projekton pri la traduko kaj eldono de la tuta Biblio en Esperanto. B. Eichkorn informis pri aliaj eldonaj projektoj kaj reatentigis pri la “perlo de nia literaturo”, la ekumena preĝ- kaj kantlibro Adoru. M. Belošević kaj C. Sarandrea prezentis la agadon de IKUE, inter kiuj oni aparte devas substreki la ĉeeston de IKUE en la 2-a Tutmonda kongreso de la ekleziaj movadoj kaj novaj komunumoj, okazinta komence de junio en Rocca di Papa, kaj renkontiĝon de la Papo Benedikto la 16-a kun la membroj de la ekleziaj movadoj kaj novaj komunumoj la 3-an de junio sur la placo de Sankta Petro. La ĉeestintoj en la kunsido havis eblon aŭdi pri la ĉi-jara IKUE-kongreso, okazinta komence de julio en Velehrad (CZ) kaj pri la venontjara Ekumena Esperanto-Kongreso en Pelpin (PL).

Redaktoro de la Esperanta elsendo de radio Vatikano ĉeestis la kunsidon kun la radio-aŭskultantoj. IKUE dum la funkciado de la faka budo prezentis sian agadon, samkiel dum la faka forumo kaj subkomitato de UEA pri faka agado.

Ankaŭ ĉi-jare ĉiun tagon oni okazigis meson en Esperanto kaj ekumenan preĝon. Salutmesaĝon al la kongreso sendis la ĉefepiskopo de Florenco, kardinalo Ennio Antonelli. Ĝojigas ankaŭ la fakto, ke la kristanaj programeroj, kiuj estas enprogramigitaj aŭ organizataj ekster la kongresejo, de jaro al jaro kaptas pli da atento de la kongresanoj.

Marija Belošević

Florenco tra la prismo de landa agado

Kiel tradicie, fine de la kongreso en Florenco ni aŭdis ĝeneralan raporton pri la kongresa semajno kun statistikoj kaj komentoj pri la programeroj ĉefe klerigaj kaj kulturaj. Sed pro tio ke konsiderindan parton de la kongresa programo okupas la agado en la landoj kaj regionoj, indas raporti ke okazis pluraj kunsidoj kie reprezentantoj de landaj asocioj, kluboj kaj regionoj prezentis diversajn spertojn de la asocia agado kiuj klare difinas la rolon de la homoj, la kluboj kaj landaj organizoj kiel pilieroj de UEA.

La Universala Kongreso en Florenco estis efektive bona okazo denove arigi la esperantistaron dum tuta semajno por diversaj celoj praktikaj, ĝuoplenaj, laboraj kaj stimulaj. Aliflanke, atentinda nombro da kongresanoj rolas iel alie kiel aktivuloj, organizantoj, instruantoj, agantoj ĉefaj aŭ flankaj ene de la Esperanto-movado je landa aŭ internacia niveloj.

Ĉi-okaze ni aparte deziras raporti pri tiuj kongreseroj, kiuj eskapinte el la ĝenerala fina raporto dumkongresa, konsistigas esencan elementon, kiuj iel pravigas la kongreson mem, ĉar temas pri desuba kaj konstanta laboro tra la jaroj.

En Florenco okazis la jam tradicia kunsido pri Landa Agado; pri la regionoj aŭ la regionaj komisionoj kiel Afriko, Ameriko, Azio kaj Eŭropo; kunsido pri Ĝemelaj Urboj kaj Indiĝenaj Popoloj, krom la subkomitata kunsido pri landa agado kie interesitoj kaj komitatanoj proponas agadojn kaj iniciatojn surbaze de lokaj spertoj, kaj kadre de la strategia laborplano de UEA, laborliniilo kiu bezonas pli da atento flanke de la landaj organizoj kiel instigilo al pli unueca kaj kohera agado de la internacia Esperanto-movado. Kelkaj centoj da kongresanoj entute partoprenis tiujn kunsidojn, kiuj donis okazon aŭdi raportojn pri interesaj spertoj, ekzemple ĉe universitatoj de la tria aĝo en Pollando; pri la modelprojekto de la Esperanta urbo Herzberg, rezultinta el sukcesa iniciato pri urbo-ĝemeliĝo inter ĉi germana urbo kaj la pola urbo Góra; pri la bone organizita programo de prelegvojaĝoj de la landaj asocioj de Francio kaj Germanio; pri estontaj regionaj kongresoj en Ameriko kaj Azio; pri la landaj kongresoj en Burundio kaj Niĝerio; pri la evoluo de la projekto Nesto en Brazilo; pri la partopreno de landaj asocioj en la mondaj sociaj forumoj, interalie.

Kiel ĝenerala konstato, oni povas mencii ke evidentiĝis ofta manko de respondecaj reprezentantoj de la landaj asocioj en la UK-kunsidoj. Kion ĝi signifas? Unuflanke, estas fakto ke dum kongresa semajno okazas tiom da programeroj samtempe, ke kongresanoj devas elekti la partoprenotan kunsidon, kaj aliflanke, se la landaj organizoj ne vere konscias pri tio ke la UK estas ankaŭ laborkovejo kie oni prezentu spertojn kaj iniciatojn por senpera komunikado kaj retroefiko, la decido pri reprezentiĝo restas al hazardo kaj plaĉo de la individuo, kio kaŭzas malĉeeston de landaj reprezentantoj, ofte estraranoj de landaj organizoj, en la kunsidoj regionaj kaj landaj.

Cetere, ni konsciu ke homfortoj estas vera obstaklo en pluraj landaj organizoj kaj teritorioj, dum manko de monrimedoj baras la agadon en aliaj mondopartoj. Ĝuste tial tre gravas profiti ĉiujn eblojn interŝanĝi spertojn kaj provi adapti laborplanojn kaj iniciatojn al la realo de la koncernaj teritorioj. Tamen, ni ne povas forgesi ke la individuoj, la kluboj, la landaj organizoj kaj regionaj komisionoj estas la veraj ĉefrolantoj, kiuj povas kaj devas flegi la ligojn de la kluboj kaj landaj asocioj al la internacia Esperanto-movado kaj rezulte pli kohere kaj aktive partopreni la agadon de UEA kiel tegmento de nia komuna domo.

Maritza Gutiérrez González

La germana urbo Herzberg, laŭ la decido de urba konsilantaro, ekde la 11-a de julio 2006 oficiale nomiĝas Herzberg am Harz - die Esperanto-Stadt (La Esperanto-urbo). Sur la foto: la urbestro de la Esperanta urbo Herzberg (la tria de maldekstre) inter esperantistoj, antaŭ la Domo

Novaj Honoraj Membroj

En la Florenca UK la Komitato de UEA distingis du elstarajn Esperanto-agantojn per Honora Membreco de la Asocio.

Umberto Broccatelli (1931), Italio

Broccatelli esperantistiĝis en 1947 kaj tuj ekaktivis movade, estante unu el la refondintoj de Bolonja E-Grupo kaj ĝia sekretario dum kelkaj jaroj. Samjare li aliĝis al Internacia E-Ligo, kiu tuj poste kunfandiĝis kun UEA. Li kunorganizis nacian kongreson en Bolonjo en 1952 kaj la 40-an UK samurbe en 1955. En 1980 li estis elektita al la Nacia Konsilio de Itala E-Federacio. Li restis konsiliano de IEF ĝis 2005 kaj plurfoje, ĝis 1999, membris en ĝia estraro. De 1989 ĝis 2002 li redaktis la organon de IEF, l’ esperanto. Li iniciatis la aliĝon de IEF al la Itala Konsilio de la Eŭropa Movado, en kies gvida komitato li poste reprezentis IEF. En 1999 li reaktivigis Eŭropan E-Union, kiun li prezidis, ankaŭ redaktante ĝian informilon Eŭropa Bulteno, de 1999 ĝis 2004, kiam li fariĝis honora prezidanto de EEU. Broccatelli aŭtoris la vortarojn Vocabolario Esperanto-Italiano (1984) kaj Dizionario Italiano-Esperanto, Esperanto-Italiano (2004), kaj la lernolibron Nuovo Corso di Esperanto, per allievi e autodidatti (1993). Li multe artikolis pri lingvaj demandoj de Esperanto, pri kiuj temas ankaŭ lia broŝuro Esperanto, lingvo planebla (1996), kaj pri eŭropaj aferoj. Li prizorgis la E-eldonon de la gazeto La Partio Nova de Transnacia Radikala Partio. Broccatelli tradukis ankaŭ beletraĵojn, i.a. por Itala antologio (1987).

Prof. D-ro Ottó Haszpra (1928), Hungario

Haszpra estas emerita profesoro de la hidro-konstrua katedro de la Teknika Universitato de Budapeŝto, eksperto de UN, membro de Hungara Akademio de Sciencoj. Liaj sciencaj publikaĵoj nombras ĉ. 300 en sep lingvoj. Haszpra lernis Esperanton en 1958. Li estas membro de Hungaria Esperanto-Asocio ekde 1962 kaj servis ĝin kiel komitatano (1965-1990), estrarano (1977-1990) kaj vicprezidanto (1981-1990). Li estas fakdelegito de UEA pri inĝenierado ekde 1972. Li estis komitatano de UEA (1980-1990) kaj estrarano pri faka agado (1986-1989). Ekde 2004 li membras en Akademio de Esperanto. Haszpra estis redaktoro de Sciencaj komunikaĵoj (1974-1979) kaj gvidanto de Scienca Eldona Centro de UEA en Budapeŝto (1981-1985). Li aperigis multe da sciencaj kaj popularsciencaj artikoloj en Esperanto kaj ofte prelegis. Li kunlaboris por la 6-lingva Geodezia fakterminaro (1976-1981) kaj por Hungara-Esperanta meza vortaro (1996). En 2000 aperis lia ampleksa E-lernolibro por hungaroj. Haszpra aŭtoris la E-dokumenton Esperanto — lingvo de natursciencoj kaj tekniko 1887-1986 (1988) kaj la studojn La vera kosto de la multlingveco (1978), La natura ŝarĝo de la lingvolernado kaj ties radikala malpliigo (2002), Egalrajteco kaj ekonomieco en la internaciaj rilatoj (2005).

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Feliks Zamenhof: el “Kial ofte, knabineto...

Kial ofte, knabineto
el sub via palpebreto
larmo falas en sekreto:
signo de ĉagren’?

[...]

— Ne pro perdo de l’ junulo
verŝas larmojn la okulo...
En animo mia — brulo.
Ho, malĝojas mi:

ĉar forlasis min espero,
kaj la fid’ al vira vero,
ho, de l’ kredo eĉ fajrero
ne briletas jam.

False fluas vivo-ondo,
falsa — proksimula rondo,
falsa, falsa — tuta mondo,
falsa estas am’!

Unu el la pli junaj fratoj de la iniciatinto de Esperanto, Feliks Zamenhof (1868-1933) estis entuziasma adepto de la frua movado, kaj unu el la plej trafaj ekzemploj de tiu naiva poeziado, kiun poste William Auld baptis “primitiva romantismo”. Ĝuu ĉi tiun simplan, ritme plaĉan specimenon el forpasinta epoko.

Infana Paĝo

Esperanto rektigos la tutan mondon

Pri la ĉi-jara Internacia Infana Kongreseto en Prato la itala ĵurnalo Oggi alportis la 23-an de aŭgusto 3-paĝan artikolon kun tia titolo. La gvidantino Tali Wandel rakontas pri siaj spertoj.

Sabate, kiam venis pli kaj pli da amikoj al la kongresejo en Florenco, vidiĝis ankaŭ pli kaj pli da infanoj. Unue estiĝis grupeto de jam konataj geamikoj sur herbejo ekstere, ludante rompitan telefonon. Multaj el ni malfruis al la renkontiĝejo. Tie la gepatroj povis demandi kion ni faros dum la kongreseto, kaj kontroli ĉu ili sekure povas transdoni al la gvidantoj siajn infanojn... Ŝajnis ke la gepatroj hezitas. Atendis nin buso kiu speciale venis por veturigi nin rekte al Prato. Tiun ĉi buson ni devis atendigi ĝis kuraĝiĝis ĉiuj gepatroj por ke ĉiuj partoprenantoj de la kongreseto 2006 povu kuniĝi kaj eki.

Ni kantis kaj ludis veturante eble duonhoron ĝis la gastejo. Post tio niaj tagoj kaj noktoj estis vere amuzaj. Ni ĉiuj dormis malmulte. La infanoj pro babilado kaj ludado, kurante tra la tuta gastejo kaj la korto ekstere, ride kaj gaje, kaj ni gvidantoj provante ilin persvadi tamen enlitiĝi.

Unu vesperon okazis koncerto en korto, kaj niaj bravaj gebuboj surgrimpis la tegmenton por ĝin spekti. Kelkajn tagojn post tio ni havis koncerton, kiam Ĵomart kaj Nataŝa venis kanti kaj ludi kun sia filino, partoprenantino de nia kongreseto. Ankaŭ niaj najbaroj el la urbo Prato estis invititaj al ĉi tre bela koncerto. Mi kredas ke ĝuis ĝin ĉiuj kiuj traviglis kaj tradormis ĝin (post laciga ekskursa tago, necesas kompreni). Ni ĉiuj kantis Esperantajn infankantojn. Helpis tiuj kiuj bone konas la kantojn pro antaŭaj renkontiĝoj. Mi mem ilin komprenis je la unua fojo. Partoprenante kiel infano en IIK antaŭ multaj jaroj, mi apenaŭ ilin komprenis. Dank’ al la klara instruado (kaj pli bona kompreno de la lingvo estante plenkreska), mi povis feliĉe kanti kun la infanoj kaj poste ankaŭ memorigi al geamikoj ĉe IJK kaj instrui al amikoj kiuj mem esperantistiĝis post la infanaĝo.

Ni ekskursis preskaŭ ĉiutage, al diversaj regionoj de nia gastiganta lando. Ni vizitis Florencon. Tie ni kantis al la vicurbestro kaj ĉiu infano sidis en turniĝanta seĝo malantaŭ longaj tabloj kaj mikrofonoj kiujn kutime uzas tiuj plenkreskuloj kiuj decidas kio okazu en la urbo. En la sama palaco, ni renkontis dukinon kun ege longa robo, kiu iom klarigis al ni pri vestkutimoj de sia tempo de antaŭ kelkaj jarcentoj. Poste, sur la herbejo ĉe la kongresejo, kelkaj el ni ludis brazilan muzikilon kiu nomiĝas birimbaŭ.

En la gastejo la kuirantoj traktis nin afablege. Helpite de nia fidinda gvidanto Leonardo, unu el du esperantistoj el la urbo Prato, kiu interpretadis inter la itala kaj Esperanto, ni ĉiuj estis sataj kaj kontentaj. Ni naĝis en naĝejo de la urbo Prato kaj vendrede ni veturis tra belega natura pejzaĝo ĝis la Kalva Montaro, kie ni promenis kaj naĝis en natura rivereto. Eĉ akompanis nin specialisto pri marŝado kaj promenado en montaroj, kiu ĵus montaroj, revenis el la Andoj en Suda Ameriko.

En nia internacia vespero multaj el ni demonstraciis siajn talentojn de diversaj variaj artoj. Kaj se ni ne ĉesus noktomeze, ni daŭrigus teatrumi, kanti kaj ludi muzikon kaj akrobataĵojn ĝis la fino de la kongreso. Kiaj getalentuletoj!

Unu vesperon post vespermanĝo Leonardo prezentis al ni grandan rulaĵon, kiu evidentiĝis pli kaj pli longa, rakontante pri la historio de Pinokjo. Kiaj aventuroj! Ankaŭ tiuj kiuj jam legis la libron helpis rakonti. Speciale unu knabineto, kiu ŝajnigis koni la rakonton pli bone ol la aŭtoro mem! Sekvonttage ni renkontis ĉiujn aventurojn el la historio en la parko de Pinokjo en Kollodi. Tio estas la naskiĝurbo de la aŭtoro, kiu sin nomis laŭ la nomo de la urbo. Kiom ni ĝuis tiun belan kaj agrablan lokon! Ni kuris inter plantoj, gigantaj kaj mirindaj karakteroj kaj lokoj de la libro. Ni estis surŝprucitaj de akvo de krabego kaj ŝarkego, surkraĉitaj de fumo de ridanta serpentego, grimpis la dorsegon de terura ŝarko, provis perdiĝi ĉe bambua labirinto, kuris ĉirkaŭ aŭ inter la kruroj de serioza policoficiro en la vilaĝo, kaj fine ni ĉiuj “rajdis” karuselojn! Amuza ludo kiu kreskis dum la kongreseto estis eltrovo de “familiaj rilatoj” inter ni. Mi iĝis avino al kvin genepoj, unu el ili estis mia frateto, kio al li kaŭzis estiĝi avo de si mem. Resume, ni ĉiuj kune tre ĝuis la kongreseton kaj ŝatus ke ĝi daŭru pli ol unu semajnon. (Vidu ankaŭ http://bertosch.free.fr/iik2006fotoj/index.html).

Recenzoj

Sandviĉo pri la Centra Oficejo

Vizito al la Centra Oficejo. Rotterdam: Espero / UEA, 2006. 24 min. DVD. Prezo: € 12,90

Sandviĉo estas la DVD Vizito al la Centra Oficejo: la vizito mem, sufiĉe suka kaj bongusta, estas ŝovita inter tranĉoj de pli malfacile digestebla tramaĉaĵo.

Mi klarigu: la DVD, malgraŭ la titolo, ekas per plurminuta filmhistorio pri Roterdamo. Videblas folioj, arboj, haveno, statuo kaj fine la eksteraĵo de la Centra Oficejo. Tiam, kiam la manĝonto diras al si: Ha! Nun venas la titola bongustaĵo... subite, kvazaŭ per sorĉbastono, ni trovas nin denove en la urbo, ĉi-foje ĉe la stacidomo, konatiĝante kun la ĉarma Indrė, kiu invitas nin akompani ŝin per tramo — ĉu la malfacile digestebla tramaĉaĵo jam menciita? — al la Centra Oficejo por partopreni kun ŝi Malferman Tagon. Jes, bone, Indrė... sed ni ĵus staris, almenaŭ filme, ekster la Centra Oficejo. Kial tiam ni ne eniris? Almenaŭ la tramvojaĝo kun Indrė ebligas al ni rimarki ŝian bizaran pantalonon: blankan tub(p)aron ornamitan, ŝajne, de bruna serpento. Eble la plej lasta modo: venontjare estos krokodilo.

En la Centra Oficejo ni renkontas, dank’ al la serpentpantalonulino, Osmo Buller, kiu intervjuiĝas pri UEA kaj la oficejo mem. Sekvas scenoj, montrantaj la diversajn ĉambrojn ĉe la UEA-ĉefsidejo, kaj aliaj intervjuoj, ĉiuj informoriĉaj, ĉiuj interesaj, sed en kiuj — bizare — ĉefrolas kap-malantaŭoj. Ĝis nun mi ne rimarkis, ke esperantistoj posedas tiel elegantajn kap-malantaŭojn; sed la kameraisto evidente preferas, ke la intervjuato nanu meze de bildo dominata de intervjuanta kap-malantaŭo. Krome varias la sonkvalito en la intervjuoj: la vortoj ĉiam kompreneblas sed saltetas — kiel foje la kamerao (ekz. dum la Corsetti-parolado) — la sonniveloj. Mi kulpigas la pantalonon: ankaŭ mi saltetus, se mi ĝin ekvidus.

Tiam, glutinte tiun ĉi frandaĵon (la filmon, ne la pantalonon), la manĝanto trovas, ke restas ankoraŭ sandviĉa pano: iom krude bakita kaj, vere, nura stomakbalasto. Rakontita, mallonge per fotoj, estas la historio de centraj oficejoj; sekvas pliaj fotoj rilate la Malferman Tagon (plejparte jam spektitaj en la filmo), kaj foto-scenoj el la filmado. Akompanas la foto-galerion irite insista tamburado kaj la raŭka voĉo de iu Roĝer Borĝes: tute ne laŭ la gusto de miaj mezaĝaj oreloj sed eble plaĉa al serpentopantalonoj.

Kiom ofte, aĉetinte sandviĉon, ni manĝas la interpanaĵon kaj lasas surtelere panpecojn? Tiel Vizito al la Centra Oficejo. La DVD aĉetindas: ĝi surhavas multon valoran; eblas per ĝi sate informiĝi pri la Centra Oficejo. Sed, sandviĉe, ne necesas ĉion konsumi: estu preta flankenŝovi la malpli frandindajn erojn. Nun... kie mi akiru serpento-pantalonon?

Paul Gubbins

Laŭdinda aldono al ŝekspira trezoraro

La vintra fabelo. William Shakespeare. Tradukis Humphrey Tonkin. Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 2006. 154p. 21cm. ISBN 9290170913. Prezo: € 14,10.

La vintra fabelo ne estas inter la plej ofte prezentataj teatraĵoj de Shakespeare, kaj ĉar mi neniam spektis ĝin, mi ne povas diveni kiom adekvate la traduko de Tonkin taŭgus por enscenejigo. Sed certe rilate al legebleco, ĝi estas laŭdinda, kaj bona aldono al la ŝekspira trezoraro nun havebla en Esperanto.

La gustoj de teatrumuloj multe varias de epoko al epoko. En nia aktuala epoko, klasikstilaj dramoj maloftas en la teatroj. Parte tio ŝuldiĝas al la diferenco inter la prezenteblecoj de la 17-a jarcento kaj la 21-a. Per televido kaj per filmoj ni povas montri agadon kiu en la epoko de Shakespeare estis nur aludebla per vortoj. Konsekvence, la relativa kvanto da parolado kompare kun agvidigo multe ŝanĝiĝis. Mi iom timas imagi kia estus La vintra fabelo prezentata per televido aŭ filmo. Nepre ĝi malsimilegus al la dramo enscenejigita de Shakespeare en la Teatro Globo. Kio devis esti esprimata per vortoj kaj voĉtonoj, nuntempe estus grandparte esprimata per vidimpresoj. Eventoj tre gravaj povis esti aludataj pervorte, sed ne vidigataj, en la originala dramo. Ekzemple, la familiara temo de nove naskita bebo kondamnita de la Reĝo, kaj tial elmetita en sovaĝa stranda loko por tie morti aŭ esti trovita de paŝtisto povas esti koncize prezentita per konversacioj en la originaloj. Sed por modernspeca pseŭdodokumenteca vidprezento, tiel konciza dramevento ne estus ebla — kaj pro tio, la ekvilibro de la rakonto radikale ŝanĝiĝus.

La intrigo de La vintra fabelo similas al tiu de multaj malnovaj rakontoj popularaj dum centoj da jaroj. Reĝo Leonto de Sicilio miskredas ke lia edzino adultis kun vizitanta Reĝo Polikso de Bohemio.

Lia paranojo fariĝas superrega. Reĝo Polikso devas forfuĝi por eviti murdiĝon. Leonto freneze ordonas mortigi kaj la reĝinon kaj la naskitan bebon. Lia freneza paranojo estas evidenta al ĉiu escepte de li mem. Amikoj kaj servistoj sekrete kaŝas la reĝinon; la bebo estas forportita al Bohemio, kie ĝin trovas kaj adoptas ŝafisto. Kompreneble la bebo kreskinte fariĝas belega junulino; kaj la inkognita filo de la Reĝo de Bohemio enamiĝas al ŝi, kiel same ŝi al li. Sed Reĝo Polikso ne povas toleri ke lia princa filo edziĝu kun ŝafistidino. Do la du gejunuloj devas fuĝi. Ili iras al Sicilio, kie la nun pentoplena Reĝo Leonto ĝoje sciiĝas pri la pluvivo de sia filino, kaj la transvivo de sia edzino kiun li estis kredinta morta.

Nur majstra teatristo povus sukcese verki kaj enscenejigi tian dramon, per rimedoj tiel malfamiliaraj al ni (nur unu scenloko, kelkaj simplaj rekvizitoj). Kiel samtempe aŭtoro, reĝisoro, rekvizitisto kaj aktoro, Shakespeare sukcesis pri tio nekredeble; eble nur Charlie Chaplin per sia La granda diktatoro egalis lin talente.

La traduko farita de Tonkin estis la rezulto de multa laboro kaj egale granda inspiriteco. Li ne penis reprezenti laŭvorte la tekston de Shakespeare, sed la signifon de la enhavo de la parolaĵoj. Kontraŭe al la (laŭ mi ne tre sukcesaj) provoj “fideli” al la vortotekstoj de Dante kaj Goethe, en lastatempaj eldonoj de iliaj majstroverkoj, Tonkin penas komprenigi al la leganto la vortojn; kaj multaj piednotoj klarigas aludojn kiujn pro la diferencoj inter epokoj aŭ la hejmkulturoj de la legantoj la nuntempa esperantisto eble ne komprenus.

Pri la poezia formo de tre granda parto de la teksto de la dramo, mi lasos la tiutemulojn disputi. Mia opinio estas ke ĝi bone reprezentas la naturon de la ŝekspira poezidramparolado. La leganto akceptas ĝin kiel naturan; kaj same kiel la spektantoj de la dramo en la epoko de Shakespeare, sentos ĝin kiel belan paroladon, pri kies teknika konstruiĝo ili nek demandemas nek konsciemas.

Donald Broadribb

Monumenta kompendio

Tarokoj kaj epokoj. Christian Declerck. Antverpeno: FEL, 2002. 650p. 21cm. ISBN Christian Declerck. Antverpeno: FEL, 2002. 650p. 21cm. ISBN 9071205983. Prezo : € 36,60

De Christian Declerck (1938) aperis originale en 1991 la ampoemaro Ŝirpecoj (anstataŭ monumento). La sama eldonejo, en 2002, eldonas lian (650-paĝan!) sibiografian kaj grandparte samteman romanon Tarokoj kaj epokoj, kiu pruvas lin supera proziste ol poete. Anstataŭ tio, ke la nuna verko servus ĉirkaŭtekste al la antaŭa, okazas ja male: retrospekte la iamaj poemoj ilustras la romanajn intrigojn kaj epizodojn. Kiel en Ŝirpecoj, plej gravas la amoj kaj ama(n)tinoj en la vivo de la aŭtoro, ĉi-kaze alinomata Arno Dirk. Ankaŭ pliaj roluloj intime ligitaj al li ricevas fikcie fikciajn nomojn, dum en aludoj al konataj ceteruloj plej ofte la romano konservas la originalajn formojn.

Mi nomas ĝin sibiografio, ĉar ne la mio rakontas unuapersone siajn (mis)aventurojn kaj (mal)prodaĵojn: ĉi-kaze la rakonta voĉo parolas deekstere pri la sio, pri ĉi ties naskiĝo kaj disvolviĝo tra la tempo. Dum en La litomiŝla tombejo, probable la pleja atingo de nia originala literaturo, Piĉ uzis samcele alrakontan vion (Vi verkas romanon ktp), en Tarokoj... alternas li-, mi- kaj ci-formoj (ĉi lastaj du, kiam la Arno de la jaro 2000 interrompas la tajpadon de la romano por enŝovi nunan komenton, graslitere presitan): Jes, li devas verki. Romanon kaj, ie poste, Mi ne diskutos prieCi trovas similan penson ĉe poeto. Estiĝas tiel kontrasto inter du aŭ eĉ tri distempaj rakontadoj fare de la “sama” voĉo. Legantoj prefere seniĝu je la iluzio aŭ konvencio de la “mio”: temas fakte ne pri unu sed pri pluraj voĉoj, apartenantaj al diversaj aĝoj de la “sama” individuo.

La romano, en pli-malpli laŭtempa ordo, konstruiĝas mozaike, kvankam foje ĝia konsisto pensigas pri tond-kaj-kunglu-bildo. Jen kaj jen enestas kelka materialo sensuka kaj seninteresa, aŭ trudita; la tuto certe gajnus el pluaj kribro kaj poluro kaj ellaso de balasto (kiel la interlingvistikaj tekstoj de antaŭ 80 jaroj, des pli se alilingvaj kaj sen traduko).

Sed romanon pafkritiki estas facile, ĝin verki... tute male! Ni do turnu nin al ĝiaj sendubaj meritoj. Ĉu ĝi legindas nur ĉar verkita en Esperanto? Certe ne, ja ankaŭ enhave ĝi prezentas ion novan. Ne sufiĉas tamen legi ĝin kiel literaturon belgan, flandran, antverpenan; nek ĉar ĝi entenas, spegule kaj pesimisme, la nunan konvulsian mondon. Dum Mi juna, de Manashi Das Gupta, prezentas la genezon de nova fenomeno (la formiĝon de barata intelektulino en la tridekaj jaroj), ĉi stiffikcia* romano de Declerck apartenas al la sama ĝenro, pli konkrete al la branĉo de sama ĝenro, pli konkrete al la branĉo de La litomiŝla tombejo, Adolesko de Vaha, Kaj kiu pravas de Zilah, la membiografio de BervelingHetajro dancas de Urbanová, nome tiu pri la estiĝo de intelektulo esperantisto. Kun Zilah, pli ol kun aliaj aŭtoroj, li aparte kundividas la altiriĝon al orient-aziaj filozofioj kontraste kun la hejmaj kredoj kristismo kaj sciencismo, same kontraŭdiraj. Ja religio montriĝas grava temfadeno en ĉi fekunda kaj sekvinda literatura subĝenro, same kiel la strukturo familio, t.e. la problema rilataro inter gepatro(j) kaj geido(j).

* duonfikcia

Jen li skribas: Pacience, ĉiam re kaj re kaj re, li reprenos la ripetadon monotonan de la mantro. Ĝi estas nur rimedo, helpilo, por finfina silentigo de ĉiu cerbobruo, cele al ĉesigo de l’ pensado, tiu meĥanika, nevola, neestrata kaj nekontrolebla pensofluo kiu trenas onin senorde de unu temo al alia, de unu temero al plia, senfine. Regi la menson, ne pensi, kiel malfacile! Unufraze: Ho, la embuskejo de niaj pensaĉoj! Nia aŭtoro tamen pensas, kaj verkas, pri temoj plej diversaj, de enamiĝo el fiziologia vidpunkto, nudismo, mistike fizikaj (aŭ fizike mistikaj) spertoj aŭ la milito en Jugoslavio, al alternativaj terapioj kaj masklismo en kuracado. Pri pluraj eĉ obsede; dum la Piĉa Sankta Triunuo estis la urbo Litomiŝlo, la lingvo Esperanto kaj virinoj, Declerck adoras propran fraktan triopon: virinoj kaj sekso; Esperanto; libroj kaj literaturo.

Unue, koncerne la lingvon, karakterizas la aŭtoron flua stilo kun preciza, eĉ precioza, vort-elekto, plus ioma obsediĝo pri la lingvo mem kaj pri apartaj lingveroj. Eble pro praga influo li ŝatas vortseriojn (Oni jubilu, aplaŭdu, admiru, konsentu, pravigu, komplimentu kaj gratulu), sed ankaŭ jen listojn kaj elnombradojn, aŭ oftajn rimojn (spontane kaj senplane, kretene kaj senretene) kaj, foje, kaŝajn versojn, tiel ke legiĝas tutaj alineoj da poezia prozo. Mem la apostrofon li uzas, sentabue, sporade. La dialogoj ĝenerale sonas naturaj, ankaŭ la re-prezentoj de dialogoj sufiĉe intelektecaj. La romano enhavas i.a. interesajn rakontojn aŭtonomajn, trafajn priskribojn de personoj kaj ĉi ties karakteroj, eseetojn, stil-ekzercojn ktp, kaj eĉ dozeton da revpensado pri esperantismo (p. 623).

Declerck informas, enkonduke al la Glosaro: Kelkaj vortoj estas hapaksoj kaj aperas nur unu fojon entute, aliaj (precipe kelkaj de Piĉ) estas uzataj pro la karaktero de la libro. Se ne sufiĉus tiu nepetita pardonpeto, tra la verko piĉismoj tre ofte skribiĝas kursive, kiel se temus pri vortoj nenormalaj, neasimileblaj, fremdaj. Ni ne forgesu ke la lingvo pli facile enakceptas novajn radikojn finaĵhavajn, malpli facile afiksojn, kaj apenaŭ aŭ neniom partikulojn, des malpli en parolo. Kial do entute uzi ilin? Li mem demandas sin kial kaj respondas: Ne nur imitemo. Nek kaprico. Bezono, ia bezono. Eta lukto en li. Sed, dum La litomiŝla tombejo estas la unua memrakonto, en la internacia lingvo, de neŭrozo [...] intime ligita al Esperanto mem (Septje en La Kancerkliniko), tiel ke Piĉ devas havi eĉ sian propran Esperanton, alian ol tiu de la cetera mondo (Buller en Hamburgo en beletra vivo, en Serta Gratulatoria in Honorem Juan Régulovol. IV), Declerck, male, elfremdiĝas, apertas al la mondo, volas kunparoli. En lia prozo, la piĉidaj dialekteroj, anstataŭ kontribui al la tono kaj etoso, distras kaj distiras. Feliĉe ili ne tro abundas nek malhelpas mergiĝon en la legadon.

Due, rilate literaturon, ni aŭdu mem la verkinton: Vivi kun nur libroj kiel kompanoj. Kun libroj kaj iliaj sensonaj aŭtoroj kiel nura kompanio. [...] En la vivo oni tamen malmulte pripensas, rare enpenetras la enigmojn, la sekretojn, la kaŝitajn aspektojn. Aŭtoroj, male — ĉar ili estas serĉantoj — ofte fosas profunden. Ĝis la fundo, se eble. Sed ĉu la vivo havas fundon? Sonĝoj estas borborigmoj de la subkonscio. La vivo mem radikas multe pli profunde, en la nekonscio. Eble ĉi tial la romano montriĝas plena de citaĵoj, kvazaŭ katalogo de liaj prefer-eroj, omaĝe al niaj poetoj (ĉefe) kaj prozistoj, dialoge kun ili aŭ kun ĉi ties verkoj, kaj invite al la legantoj, ke ili divenu kiesas ĉiu citaĵo (bedaŭrinde kelkaj fragmentoj estas kriplaj aŭ ŝanĝitaj alisignifen).

Trie, pri virinoj... Nu, sekso aperas ĉiam, ĉie, ĉiel; ne fantaziefantasme kiel ĉe Piĉ, sed reale, tuŝeble kaj flareble: amoj, amoroj kaj seksado, jen eksplicite (foje tro detaleme) jen mediteske, aŭ kadre de la ciklo vivo-oldiĝo-kadukiĝo-morto. Ĉe Declerck virinoj (cetere, a-nomaj: Ragna, Jolanda, Onira) kunrolas aktive, kaj la pluraj Arnoj ofte provas kaj sukcesas vidi la mondon ankaŭ virine.

Kial verki romanon tiel ampleksan kaj ambician? Pro pluraj motivoj: Mi tiom ricevis de niaj aŭtoroj, ie li citas iaman sin mem, ĉu mi nenion redonus? Aliloke: Kaj kial verkas li? Unue, ĉar ĝi estas defio por li. Due, ĉar kreado, venko de malfacilaĵoj, realigo de projekto... donas plezuron. Sed esence li verkas por venki la malĝojon — por superi la tristecon kiun kaŭzas vivi en mondo materialisma, kruela, senkora. Poste: Tamen, ĉu por aliaj li verketas? Aŭ ĉu li esprimas sin mem, por si mem? [...] Kiom da jaroj lin premas la deziro, la bezono, la volo skribi — elskribi kion li ne povas eldiri? Fakte ekde la adolesko. [...] Ĉar nun jam urĝas la afero. Se li nun ne ekmovas la manojn, baldaŭ estos tro malfrue. Kun ŝanĝo de vidpunkto: Mi scias, ke verkisto mi ne estas. Mi skribas, ĉar mi volas esprimi min, pripensi mian vivon, resumi ĝin. Mia provo esprima estas ia memrealigo. Tio estas la esenco de la afero: miaj klopodoj penaj, longaj, lantaj. Plia turno: Ma [= sed] sen fantaziaĵoj, fikcio neniom kaj neniel interesas lin nun. Sed li ne estas verkisto. Kaj li ne trovos tempon. Nek talenton nek la necesan disciplinon li havas — por persista krea laboro. Kaj fine: Sed eĉ la fikcio ne estas fikcia.

Jen la motivaro. Kun tarokoj kaj epokoj gvidfadene: tarokoj kiel konciza kaj praktika ilustro de ĉiuj aspektoj de la (inter)homa vivo, kiu siavice estas sinsekvo de epokoj, ĉiukampe kaj ĉiugrade. Kontraŭdire al la priverkita nepensemo, Declerck repensas kaj traprezentas sian ekziston. Nenie abundas, des malpli en Esperantujo, ĉi tiaj vivokompendioj, de homoj tiel kleraj, sinceraj, sindemandaj... Oni ne permesu al si la lukson maltrafi tiun ĉi.

Jorge Camacho

Loke — fake — persone

PREMIO WÜSTER: La 30-an de majo 2006 la Internacia Informcentro pri Terminologio en Vieno (Infoterm), fondita en la jaro 1971 de Eugen Wüster, distingis Wera kaj Detlev Blanke per la Speciala Premio Eugen Wüster (Eugen Wüster Sonderpreis), aprezante iliajn “senlacajn klopodojn kaj eksterordinarajn rezultojn sur la kampo de terminologio”. La premio estas subtenata de la urbo Vieno kaj de la Aŭstria Unesko-Komisiono. La geedza paro Blanke per publicaĵoj kaj prelegoj aparte atentigis pri la planlingvaj radikoj de la terminologio-scienco kaj klopodis kontribui al la organizado de terminologia agado en Esperanto.

POŜTMARKO: Kolomano Kalocsay, unu el la plej elstaraj Esperantaj literaturistoj, forpasis la 27-an de februaro en 1976. Danke al la zorgado de s-ino Ada Csiszár (k...@drotposta.hu), okaze de la 30-a datreveno de lia morto, estis produktita personigita oficiala poŝtmarko ĉe la Hungara Poŝto en valoro de 50 HUF.

TELEVIDO: Kataluna E-Asocio havas televidan novaĵ-servon kun la nomo Kataluna Inform-Servo Televida, KIS-TV. La projekton entreprenis Ferriol Macip kaj Jomo Milla, kunlaborantoj de la loka televid-kanalo Barcelona TV, por kiu ili produktas etan televid-novaĵan programon en la okcitana lingvo. Temas pri reta televid-servo, ia “novaĵ-kanalo”, en kiu, anstataŭ montradi tedan 24-horan programon milfoje ripetatan, oni proponas bongustan menuon diversspecan kun formo de etaj “informkisoj”. La TTT-ejo www.esperanto.cat/kistv estas dulingva.

GEEDZIĜO: La 7-an de septembro 2006, en la nederlanda urbeto Varsseveld, geedziĝis Ingeborg van Dijk, eksa prezidantino de Nederlanda E-Junularo, kaj Ziko Marcus Sikosek (nun: Ziko van Dijk), eksa oficisto de UEA. Elkorajn gratulojn kaj bondezirojn!

UEA invitas prelegi en la Jokohama IKU-Sesio

Dum la 92-a UK en Jokohamo okazos la 60-a sesio de Internacia Kongresa Universitato, kie rajtas lekcii universitataj profesoroj kaj personoj kun simila kvalifiko.

UEA nun invitas tiajn personojn rete aŭ papere prezenti siajn proponojn pri prelegoj al la sekretario de la IKU-komisiono, prof. d-ro Christer Kiselman, Poŝtkesto 480, SE-751 06 Uppsala, Svedio, rete: k...@math.uu.se, plej laste 2007-01-31.

Okazos ankaŭ studsesio de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Membroj de AIS estas invitataj proponi kurson, kies unua lekcio funkcios samtempe kiel IKU-prelego.

Propono enhavu mallongan (ĉ. duonpaĝan) resumon de la prelego en Esperanto kaj koncizan (ĉ. duonpaĝan) biografieton kun persona bibliografio.

Aparte bonvenaj estos prelegoj rilataj al la kongresa temo, kiu estas Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto. La samo validas por junaj kandidatoj kaj tiuj kiuj ankoraŭ ne prelegis en iu IKU.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Prelego estos rekompencita per modesta honorario. Ĉiu proponinto estos informita pri la decido de la Estraro de UEA plej laste 2007-04-15 kaj, kaze de akcepto, tiu sendu sian tekston al la Centra Oficejo plej laste 2007-05-31. Pliaj detaloj troviĝas en la IKU-regularo, rete konsultebla ĉe http://uea.org/dokumentoj/ikuregularo.html.

Tra la mondo

Bona lingvopolitiko en la belga Spa

Brilis belega suno (malofta ĉi-jare) por la trilanda renkontiĝo en Spa, la 23-an de aprilo. Rimarkeblas bona lingvo-politiko de la urbo: kvankam tre turisma kaj mondfama, Spa minimume uzas la anglan: vizitoj plej ofte okazas nur en la franca, nederlanda kaj germana, kelkfoje en la valona.

Spa kontraŭe forte subtenas la francan lingvon, interalie dank’ al famaj festivaloj pri teatro kaj franclingva muziko (“Francofolies”).

Sekve de nia vizito, ankaŭ la tre amuza muzeo pri lesivo favoras Esperanton kaj vendas 28-paĝan esperantlingvan broŝuron (se vi vizitos tiun muzeon, nepre petu tiun broŝuron).

Same la aŭto-trajneto kiu trairas la urbon kaj la regionon (al la fonto “Tonnelet” kaj la lago de Warfaz) aŭdigas Esperanton kaj disponas pri Esperanto-teksto.

Kiel kutime partoprenis esperantistoj kun tri malsamaj gepatraj lingvoj (franca, nederlanda kaj germana), pro kio Esperanto absolute necesis.

La relative malgranda partoprenantaro (25 ĉeestintoj) grandparte ŝuldiĝas al la fakto ke oni lastmomente devis komplete ŝanĝi la lokon de la renkontiĝo... Kiel kutime, fotoj pri la kunveno troveblas ĉe http://www.pixagogo.be/2042225298 (kaj ankaŭ rete alireblas de la ttt-ejo de Senlime).

En Ĉinio pri edukado kaj internacia kunlaboro

La 5-an de aŭgusto 2006, en la urbo Shenyang, Liaoning-provinco en nordorienta Ĉinio, okazis la 9-a Liaoning-a Esperanto-Kongreso.

La temo de la kongreso estis Disvolvo de edukado de Esperanto, pliigo de internaciaj kunlaboro kaj interfluo. La kongreson ĉeestis 80 esperantistoj el Liaoning kaj aliaj provincoj.

Dum la kongreso oni faris raporton pri la laboro de la konsilantaro de la Liaoning-a Esperanto-Asocio. La ĉeestantoj faris diskuton pri regularo de la asocio kaj aliaj temoj.

Kluboj kaj individuoj en la centro

De la 3-a ĝis la 25-a de aprilo mi havis la okazon prelegvojaĝi tra Francio kaj renkonti la kluban vivon, kiu tre varias kaj vivtenas sin en tiu bela lando. Laŭ instigo de Claude Nourmont kaj organizo de Yves Nicola el UFE, realiĝis sufiĉe longa turneo kiu inkluzivis naŭ klubojn en la urboj Thionville (Nilvange-Metz), Dijon, Lyon, Bourg-en-Bresse, Romans, Toulouse, Béziers, Parizo kaj Amiens. Poste mi ankoraŭ vizitis Kortrejkon kaj Antverpenon en Belgio, reirante al Nederlando por la reveno al Kubo.

La prelegoj temis pri la Esperanto-elsendoj de Radio Havano, kiu jam 18-jariĝis, la nova informa servo esperantlingva de la kuba informagentejo ACN kaj pri Kubo ĝenerale; entute partoprenis centoj da personoj inkluzive de neesperantistoj, kiuj povis mem aŭskulti Esperanton kiel komunikan ilon, el kiu sekvis traduko al la franca.

La unua prelego okazis en Nilvange, organizite de la E-klubo de Thionville, kies prezidanto Henry Bruno invitis neesperantistojn ligitajn al asocioj amikecaj al Kubo. Ĝi estis la plej amasa prelego kiun mi spertis en Francio kun proksimume kvardek partoprenantoj. (Sur la foto Bernard Vivier interpretas la paroladon de Maritza.)

La dua halto en mia turneo estis Dijon, bela urbo relative proksima al Gray, kie mi konatiĝis kun la Esperanto-muzeo situanta en malnova domo kaj havanta riĉan kolekton da libroj, gazetoj kaj aliaj esperantaĵoj. La prelego okazis en apuda urbo Quetigny, kie nuntempe ekzistas relative juna Esperanto-klubo.

La tria halto okazis en Lyon, la dua plej granda urbo de Francio, kie min akceptis la klubestro Joseph Catil. Ili havas E-centron, fonditan en 1946, kiu gastas ĉe la domo de asocioj urbocentre. Pli ol 70 esperantistoj membras en la klubo, kvankam evidentas, ke kiel en multaj grandaj urboj, malfacile oni sukcesas ariĝi por renkontiĝoj kaj kunvenoj. Interesis min la E-centro KTP, situanta en la malnova urboparto, kaj konstanta Esperanta ekspoziciejo kun publika biblioteko, vizitata de neesperantistoj. Ĝi konsistigas kulturan centron kun klasĉambroj, kie neregule okazas kursoj kaj Esperantaj kaj alispecaj. En Tuluzo, forta kultura piliero de la movado, mi ne trovis multajn homojn, ĉar pluraj vojaĝis al la SAT-kongreso. Tie oni laboras en diversaj direktoj: radio-elsendoj, esperantigo de Le Monde Diplomatique, varbado de gejunuloj, kaj bone parolas la lingvon. Same mi povus paroli pri Béziers, kie kunvenis esperantistoj el Montpeliero kaj najbaraj regionoj; pri la pariza regiono, kie pluraj gejunuloj vigle agadas ĉefe per la reto, kaj Amiens, kiu posedas interalie belan kaj informivan bultenon.

Mia ĝenerala impreso pri la franca movado tre pozitivas, kvankam ofte geklubanoj laboras iom izole tra la tuta lando, pluraj membras en la landa asocio aŭ en SAT-amikaro kaj foje en UEA, sed multaj ne havas klaran koncepton pri tiuj tri organizoj kaj preferas resti marĝene de ĉiuj. Ili tamen estas firmaj aktivuloj por Esperanto en siaj kluboj kaj regionoj, kaj tre bone kapablas organizi prelegvojaĝojn kaj ebligi al gastoj konatiĝi kun la kluba vivo, sed ankaŭ kun la francaj lando kaj kulturo.

Mi povis konstati, ke kvankam multaj gesamideanoj ne aktive membras en iu Esperanta organizo, tamen ili kapablas bone kunlabori kun la landaj asocioj, por tiel sindone gastigi eksterlandajn vizitantojn kaj riĉigi la kluban vivon. Konfirmiĝas la ideo plurfoje substrekita, ke kluboj kaj individuoj estas ĉefrolantoj de la movado, ke kunlaboro kun la landaj asocioj kaj grupoj estas esenca por sukcesa organizo kaj plenumo de niaj komunaj celoj.

Mi aparte dankas al ĉiuj gastigintoj, organiz intoj, interpretintoj kaj plej simplaj esperantistoj, kiuj ebligis la sukcesan okazigon de la turneo. Ili ĉiuj donis al mi la okazon konatiĝi kun la lando, kun la franca kuirarto, kiu sendube elstaras, kun bela amikeca etoso, kun la kluba vivo en lando sufiĉe vasta. Certe ĉe la kluboj kaj per agado de individuoj, kiel ĉefrolantoj de nia movado, per regula aktivado en plej apartaj lokoj, vivas la Esperanto-movado. Al ĉiuj elkoran dankon pro la bela sperto!

Maritza Gutiérrez González

E-kurso en hispana universitato

Jam la 6-an jaron okazas oficiala kurso de Esperanto en la Vaska Universitato, en la urbo Bilbao, norde en Hispanio.

Gvidata de J. Miguel Garcia-Iturrioz, instruisto de tiu universitato, en la nuna studjaro enskribiĝis 20 gelernantoj. La kurso estas oficiale agnoskita kiel elektebla studobjekto kun valoro de 4,5 kreditoj, tio estas 45 horoj. Sur la foto aperas kelkaj el la gelernantoj kun la instruisto (meze, en la unua vico).

J. Miguel Garcia-Iturrioz

Anoncetoj

Unu vorto = 1 internacia rpk (€ 0,85).

Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P.6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo.

Pro problemo kun niaj retadresoj ekde majo 2006, ni petas niajn klientojn renovigi ne ekspeditajn libromendojn. Eldona Societo Esperanto, retadreso: e...@telia.com.

Atentigo de la redakcio: fine de julio 2006 ĉesis funkcii la redakcia retadreso r...@stonline.sk kaj sekve ankaŭ la plusenda r...@uea.org. Se vi sendis mesaĝon al tiuj adresoj kaj ne ricevis reagon, bv. sendi ĝin refoje al r...@gmail.com.

Estas tempo rekotizi por 2007! Frua pago certigas kontinuecon en la ricevado de tiu ĉi revuo. Krome, ĝi helpas la laboron de la Centra Oficejo kaj ŝparas monon al UEA.

Lastmomenta sciigo: William Auld, la plej elstara Esperanto-verkisto, forpasis la 11-an de septembro 2006. La venonta, novembra revuo, estos dediĉita al lia memoro.

Revuo Esperanto 2006 11

Malferme

Forpasis granda poeto kaj verkisto
William Auld
1924-2006

Kiam nia redaktoro petis min verki kelkajn liniojn pri mia forpasinta amiko William Auld, mi volonte akceptis tiun taskon, ĉar tio donus al mi okazon mem ordigi la pensojn pri vivo eksterordinara. Sed ju pli mi pensis pri mia tasko des pli evidente estis, ke la simpla multeco de tiu vivo preterfluos mian kapablon ĝin enmanigi. Auld ja ne estis homo, kiu faris siajn simplajn homajn kontribuojn al nia internacia kulturo, sed animo, kiu animis ĝin. Li ne estis persono, kiu fakulis pri tio kaj tio laŭ sia specialista maniero, sed forto, kiu naĝis nian lingvon (intence mi transitivigas, ĉar tiel komplete la kulturo kaj la persono fariĝis unu fenomeno, unu kompleto).

Mi ne memoras kiam mi unue renkontis Auld, sed verŝajne temis pri unu el tiuj britaj kongresoj, kiujn mi vizitadis kiam mi estis juna studento de literaturo. Mi ja memoras, ke jam antaŭ tiu unua renkontiĝo mi aĉetis kaj legis lian kontribuon al la poemaro Kvaropo (1952) kaj lian tiam laste aperintan La Infana Raso (1956). Kiel junulo mode trempita de la modernismo, mi trovis la unuan impona kaj la duan nepenetreble alloga. Kiel nova esperantisto, mi ja ne atendis, venante al tiu lingvo, ke mi trovu en ĝi tiel maturan poezion, tiel kompletan klopodon preni poezian starpunkton. Sed Auld ne nur prezentis al facile impresita junulo profundan poezion, sed samtempe, per siaj tradukoj kaj redaktado de la unua volumo de la Angla Antologio (1957) lokis ĝin en la propra nacilingva poezia tradicio (Auld ĉiam kaj prave insistis pri sia skoteco, sed plene agnoskis ankaŭ sian anglan lingvan kaj kulturan heredaĵon) — kaj en la Esperanta tradicio, ĉar en 1958 sekvis lia Esperanta Antologio, kiu por multaj homoj (certe por mi) estis la ĉefa enkondukilo al la historia fluo de poezio en la Internacia Lingvo. Mia literatura eduko en Esperanto ne estis pure kaj nure nutrita de Auld, sed lia influo ĉe mi kaj miaj samtempuloj estis giganta.

Jarojn poste, en Usono, mi aŭdis pri la preskaŭ legendaj vizitoj de Auld al la someraj kursoj en Sanfrancisko, kie li entuziasmigis la studantojn ne nur per sia scio, sed ankaŭ per sia alta kapablo instrui kaj sia malferma personeco. Lia anglalingva lernolibro Esperanto: A New Approach (1965) donis novan aliron al Esperanto al inteligenta studanto, dum lia Paŝoj al Plena Posedo (1968) donis finfine al la progresanto materialon aŭtentike lernigan. Kiel instruisto li celis, ke liaj lernantoj aliru Esperanton ne kiel iun fremdaĵon vidatan tra la ekrano de la naciaj lingvoj, sed kiel lingvon memstaran. Mi vidis ĉirkaŭ mi kiel juna esperantisto multajn homojn, kiuj parolis kaj uzis Esperanton kvazaŭ temas pri ia neperfekta paŭsaĵo de la angla lingvo; sed ĉe Auld ĝi estis kompleta, senkompromisa. Auld, Lapenna, Kalocsay kaj kelkaj aliaj homoj konataj en tiu epoko portis Esperanton al nova nivelo pro sia insisto, ke Esperanto respondas al si mem, staras, por tiel diri, sur la propra lingva fundamento.

La sindediĉo de Auld al tradukado tamen igis lin konstante esplori la translingvajn ligojn inter la naciaj lingvoj kaj Esperanto. Mi estis mirigita — kaj restas mirigita — de la kristalaj tradukoj el la angla en la Angla Antologio, kaj de liaj tradukoj de Ŝekspiro, precipe liaj brilaj redonoj de la Sonetoj. Sed fekunde abundis liaj tradukaĵoj tra la tuta vivo — de poezio kaj ankaŭ de prozo, inkluzive, en la finaj jaroj, la romanaron de Tolkien La Mastro de l’ Ringoj. Li laboris rapide, per brila lingva sento — ne ĉiam senerare, ne ĉiam kun redono de la detaloj, sed ĉiam kun sento de la kompleta verko kaj de la memstareco de lia elektita lingvo. Kiel li mem ofte diris, tradukanto al Esperanto ĝuas la grandan avantaĝon traduki el la propra denaska lingvo — kaj Auld sentis sin ĉehejme ĉe ambaŭ flankoj de tiu lingva tuto. Esperanto portis al li lingvan hejmon, kiun li ne trovis en sia alia, anglalingva hejmo — idealon de homeco, de universaleco de la homa spirito — kvalitojn, kiuj trabrilis lian originalan verkaron, precipe la poemegon La Infana Raso.

Auld ne nur dediĉis sin al la poezio kaj al la solecaj taskoj de tradukanto, sed ankaŭ al la organizita movado. Jam juna li redaktis la revueton Esperanto en Skotlando dum unu el ties plej brilaj periodoj. Poste, dum pluraj jaroj li redaktis la revuon Esperanto (1955-58, 1961-62), la eksperimentan revuon de UEA Monda Kulturo (1962-63), kaj la revuojn Norda Prismo (1968-72), Fonto (1980-87) kaj tra dudek ses jaroj Brita Esperantisto (1973-99). Simple sumante la nombron de redaktaj jaroj ĉe la diversaj menciitaj gazetoj, oni venas al sumo de pli ol duonjarcento. Dum tri jaroj, sub mia prezidanteco, li estis vicprezidanto de UEA kaj dum kvar jaroj prezidanto de la Akademio.

Mi aparte karmemoras tiujn jarojn ĉe UEA. Auld estis feroce lojala al sia ideo de malferma asocio kun plej altaj organizaj kaj kulturaj normoj. Lia ĉeesto en la estraro dum tiuj jaroj ne nur kontribuis al la sumo de la atingoj de escepte aktiva kaj harmonia estrara teamo, sed ankaŭ kuraĝigis kaj instigis min mem kaj niajn kolegojn. Kiel estrarano pri kulturo li ja reprezentis ian pinton, sed lia personeco ankaŭ ekzemplis optimismon kaj kuraĝon.

Nekrologo pri li en la londona ĵurnalo Telegraph nomis lin “kvieta kaj modesta.” Strangaj epitetoj. Tiu Auld, kiun mi konis, estis certe sentema, certe kun komplika interna vivo, sed mi memoras lin kiel homon, kiu parolis aŭtoritate kaj memfide, kiu ĝuis la vivon (kaj insistis ke aliaj samon faru) kaj kiu ridis abunde kaj per tuta ventro.

Evidente, do, Auld estis gvidanto de la kolektiva kultura vivo de Esperanto, sed ankaŭ sperta pri ĝia organiza flanko — kaj li aliris la kulturon ne nur kiel poeto kaj redaktoro sed ankaŭ kiel kritikisto, kiu bone komprenis la rilaton inter la organizita movado kaj la literatura legantaro. Malmultas la literatura kritiko en Esperanto, sed tiuj, kiuj plej impone praktikis tiun arton estis miaopinie Auld kaj Waringhien — kaj Auld ankaŭ rolis kiel (por tiel diri) kultura kritikisto — kiel evidentas en Pajleroj kaj Stoploj (1997), kolekto de liaj ĉefaj prozaj artikoloj, kie brilis lia enciklopedia kompreno de la literaturo kaj de ties kultura fono.

Mencio de Waringhien reportas nin al pli frua epoko — la intermilita periodo kiam Auld estis ankoraŭ knabo kaj kiam Kalocsay, Waringhien, Tarkony, Bernard, Schwartz kaj aliaj estis dominaj sur la literatura scenejo. Auld estas komparebla en la historio de nia literaturo nur kun Kalocsay. Same kiel Kalocsay poeziis kaj tradukis, redaktis kaj spronis, kritikis kaj instigis novajn verkistojn, esploris la lingvistikajn kaj pedagogiajn aspektojn de Esperanto, Auld tion faris en la postmilitaj jaroj. Ambaŭ okupis centran lokon en granda reto de la kultura vivo en Esperanto — reto kie rolis eldonejoj kaj revuoj, kaj kie novaj verkistoj lernis per la ekzemploj de la majstroj. Kalocsay estis relative konservativa poeto, kiu strebis meti Esperanton sur egalan lokon kun la aliaj lingvoj; Auld, akceptante sen demando tiujn hereditajn atingojn, lanĉis sin en la nove eltrovitan kulturan maron de Esperanto aplombe kaj senhezite. Se Kalocsay estis la kompleta esperantisto de la antaŭmilitaj jaroj, Auld estis la kompleta esperantisto de la postmilitaj. Facile oni nomus lin koloso, giganto — sed tiuj vortoj ne esprimas bone la simplan senton de normaleco, la simplan akceptemon de Esperanto inter la lingvoj de la mondo, kiun li disradiis per sia esperantista konduto. Homo tiel homa, tiel sekura pri siaj sentoj, kaj tiel akceptanta pri la atingoj kaj potencialoj de Esperanto, ne estas nur homo, sed animo. Kaj, kara Vilĉjo, tiu animo, nepereema, daŭre restos ĉe ni kaj animos nian agadon.

Humphrey Tonkin

Omaĝe al William Auld

Lia multflanka servemo

Aliaj portos girlandojn omaĝajn por nia genia originala poeto, nia mirakle ekvivalenta tradukisto, kaj la vasteco de lia verkaro. Mi mem ĝojas, ke mi konservis liajn leterojn al mi ekde januaro 1953, kiuj atestas pri multaj aliaj aspektoj de mia kolego kaj amiko. Auld, kiu kiel redaktoro de Esperanto en Skotlando eldonis mian unuan Esperantan poemon, konstante kuraĝigis min, kaj, mem kun pli pezaj problemoj kaj premaj respondecoj, montris amikan simpation pri miaj problemoj kaj malĝojoj. Iam li multe klopodis por helpi amikinon mian, suferintan sub diktatora reĝimo; pri ŝi li havis nenian devon, sed humanan kompaton, praktikan helpemon. Li mem havis dum jaroj malglatan karieron, kaj malsanoj propraj kaj de familianoj multe malhelpis lin. Mi iam vizitis lian hejmon, kie lia milda kaj amema, sed firma kaj kohera sinteno al du junaj gefiloj sufiĉe impresis min.

Lia vasta verkaro, plus fidelaj familiaj kaj amikaraj rilatoj, sufiĉus por pravigi unu vivon; sed li faris sindediĉajn, tre temporabajn laborojn redaktorajn ĉe La Brita Esperantisto, Norda Prismo, Fonto; verkis lernolibrojn elstarajn, precipe Paŝoj al Plena Posedo; iam li helpis en la Centra Oficejo de UEA kiam ĝi estis en Britio. Li estis elstara preleganto en pluraj naciaj kongresoj, ekzemple Southampton, Cheltenham, Oxford. Maljuna, li iom ekstreme evitis vojaĝi, sed dum la somero de sia vivo li kontribuis al Esperantaj eventoj ne nur en pluraj mondkongresoj en Eŭropo, sed en kursoj aŭ aliaj kulturaj eventoj en Usono, Japanio kaj Ĉinio.

Inter miaj personaj spertoj estas, kiel li trovis min plorantan en la UK en Marsejlo, ĵus sciiĝinte, ke amiko sub diktatora reĝimo estas en danĝero. Multaj vidis min kun la letero en mano; estis Auld, okupita, eminenta, kiu alvenis por laŭeble konsoli min.

Sed en pli agrablaj situacioj li povis esti societema, gaja, sprite ŝercema — en la hejmo, la drinkejo, kongresa koridoro.

Eble tipaj de lia servemo kaj altaj kriterioj estis liaj roloj en Esperantaj kursoj en Wedgwood Memorial College, Barlaston, Stoke-on-Trent, kiujn mi direktis dum 25 jaroj. Temis pri unu semajno de iom intensa studado per diversaj aktivoj. La unua estis tre etskala provo, improvizita; sed Auld venis el Skotlando kaj jam impresis per vere altkvalita instruado, lerte direktita al preskaŭkomencantoj. Kiam tiuj kursoj evoluis, li helpis studantojn ĉe tri sci-niveloj. Mi certas, ke li helpis en kvin barlastonaj kursoj kaj suspektas, ke en pluraj aliaj. Li prelegis, konversaciis, instruis, legis poemojn. Ĉion li faris altnivele. Kaj li aktoris. Kaj aperis ankaŭ estiminda aktora talento. Iam li aktoris en scenoj el Ŝekspiro, iam en sia propra poezia drameto; kaj ankaŭ en por-okazaj farsetoj miaj: mi memoras lin kiel kuraciston en hospitalo, kiel veterinaron; li entuziasme alprenis sian rolon; vere studis ĝin, tiel seriozis, ke li brile komikis. Relative malmultaj iam vidis tiun ekstran talenton.

Mi suspektas, ke multaj aliaj kunlaboradoj altnivelaj, bonkoraj helpoj en minoraj aferoj, restas en nur kelkaj diversaj memoroj. Apud la brilaj kreaj verkoj de William Auld brilas riĉaj memoroj de lia multflanka servemo.

Marjorie Boulton

Persona adiaŭo

Forpasis Auld. La tago ŝajnas stranga
post vort’ subita kaj silento sekva,
silento morta post ruliĝ’ lavanga,
tamen serena, ĉar la blanko puras,
forpasis homo, kies bild’ staturas
en niaj pensoj alte, vojogvide
por daŭre krei, same lingvofide.

En iu aŭgusta posttagmezo en la jaro 1957 mi staris sur stacidoma pasaĝerkajo en Glasgovo kaj interŝanĝis alvenajn salutvortojn kun William Auld, kiu estis invitinta min por kelktaga vizito en lia hejmo en Johnstone. Antaŭ tio niaj kontaktoj estis perleteraj jam de du aŭ tri jaroj, regulaj kaj abundaj kaj spirite intimaj, mi devas diri: tio estis en la tempo, kiam mi preparis min por fariĝi poeto en la internacia lingvo. Tiuj leteroj estas delonge perditaj, kaj la sentoj kaj pensoj al ili ligitaj, estas unu el la grandaj malĝojoj de la vivo devi konstati la efemerecon de la fervoro de l’ juneco. En tiuj jaroj, post la apero de Spiro de l’ pasio en Kvaropo, Auld trovis sin en la mezo de tiu kreiva fluado, kiu kondukis al La Infana Raso, kiu aperis en la jaro antaŭ mia vizito al li; eĉ ankoraŭ mi povas resenti mian ekfieron, kiam li, kiel redaktoro de Esperanto — Revuo Internacia, petis min recenzi tiun verkon por Esperanto. Kaj estas al mi pli evidente nun ol iam ajn antaŭe, kiom determina estis por mi kiel evoluanta poeto la spirita influo de Auld, precize en tiu eruptkrea tempo de lia vivo. Li ankaŭ — kaj pli konkrete — aperigis kelkajn miajn poemojn en la revuo kaj prezentis min al Juan Régulo Pérez, kiu eldonis mian unuan poemaron du jarojn poste.

Mia vizito al Auld kaj lia familio en Johnstone estas delonge kontur-konfuze vualita post preskaŭ duona jarcento. Mi tamen bone memoras viziton de John Francis en iu tago, kaj la peton de Bill, ke mi deklamu La Sonoriloj de Poe en traduko de Kalocsay, kion mi certe fuŝis, sentante min ĝenite malplivalora fronte al tiuj du poetaj spertuloj. Ankaŭ la infanetojn Roy kaj Judith, tiam unu- kaj trijaran, mi bone memoras, kaj ĉiam precize tiel memoras, kiel infanojn, mi ne vidis ilin post tiam. Nur malĝojo senteblas je provoj rememori delonge forpasintan tempon, pasintaj faktoj havas multon komunan al senvivaj artikloj en neglektata muzeo.

Sed plu vivos la verkoj de William Auld kaj la ekzemplo, kiun li kreis al niaj verkistoj kaj poetoj per sia vivo, tiel senkondiĉe dediĉita al la internacia lingvo. Per tiuj vortoj kaj la supra mallonga poemo mi adiaŭas tiun homon, kies memoro pluvivos tiom longe kiom Esperanto vivos mem.

Baldur Ragnarsson

Auld kaj mi

En la parolado dum la funebra ceremonio mi reliefigis la fakton, ke William Auld ne nur estis poeto, literaturisto, tradukisto, ktp sed li estis ankaŭ simpla esperantisto inter la esperantistoj, kaj pro tio la popolo amis lin. Alivorte li ne estis poeto, kiu rondiris pozante kiel poeto. Vi scias, kiel pozas poetoj kaj literaturistoj, ĉu ne? Li surprenis dum la jaroj multegajn movadajn funkciojn kaj redaktis ĉion redakteblan, de la skota revuo al la brita ĝis la revuo de UEA.

Mi memoras niajn kontaktojn ĉefe pro liaj movadaj okupoj. La unua afero, kiun mi memoras, estas poemo por subteni unu el la flankoj en la ideara ŝtormo antaŭ la Universala Kongreso en Hamburgo. Poste mi memoras senfinan vojaĝon en tro varma vetero inter Braziljo kaj Bona Espero, kie okazis estrarkunsido de UEA en la somero de la jaro 1981. Kaj fine mi memoras tre intensan kunlaboron okaze de la jubilea jaro en 1987, por instigi lin kaj poste helpi lin, krei lian libron La fenomeno Esperanto.

Estis mia plezuro lastatempe partopreni kiel proponanto en la proponoj de li por la premio Nobel, sed tio okazis jam sen kontakto al li.

Renato Corsetti

Hungaroj kaj ĥina scienco

Koverto en mia poŝtkesto kun brita poŝtmarko, artisma leterkapo kun nevestita virina figuro: kiel komencanto, mi tre fieris ricevi leteron de William Auld. Nia korespondeto ekestis ĉar en la jubilea jaro 1987 mi tradukis al la hungara lian ĉefverkon La infana raso, kaj mi petis lin verki por ĝi antaŭparolon. Rapide, afable Auld sendis la prefacon. Mi tre esperas ke ankoraŭ mi havas ie tiun leteron lian ... sed ĉar mi ne tute certas ĝin retrovi, mi decidis provizore mem retraduki ĝin el la hungara. Jen eta, stilekzerca omaĝo al William Auld, teksto en kiu la ideoj estas liaj, sed la vortoj ĝisvenas nin tra duobla filtro. Ĉu ĥina scienco?

Mi estas feliĉa ke, dank’ al István Ertl kaj Opus Nigrum, mia verko La infana raso povas aperi en la hungara lingvo. Ĝis nun ĝi estas eldonita en la nederlanda, eldonota en la portugala, kaj tradukita en la anglan kaj francan. Jen do ĉi tiu kvina traduko, ne malpli grava por mi ol la aliaj. Kiel vi eble scias (antaŭ kelkaj jaroj mi verkis pri tio artikolon por Hungara Vivo), jam de kvardek jaroj mi multe ŝatas kaj ĝuas la hungaran literaturon, kies pluraj verkistoj kaj poetoj apartenas al miaj plej ŝatataj aŭtoroj. Mi dankas tiun plezuron preskaŭ ekskluzive al Esperanto, ĉar la hungara lingvo — krom la frazoj “nem gyorsvonat /ne ekspresa trajno/ kaj “kis fehér házam van /mi havas malgrandan blankan domon/ — estas por mi ĥina scienco (se mi rajtas metafori tiel konfuze). Jen verko mia, tradukita en la lingvon de la hungaroj, proksimigas min nun al tiu sorĉa lando, kiun fizike mi ankoraŭ neniam sukcesis viziti!

Nur maljunaj homoj povas tute kompreni kion mi sentas, kiam mi foliumas ĉi tiun verkon el la junaĝo. Kvankam la mondo intertempe ŝanĝiĝis konsiderinde, ŝanĝiĝis nek la kosmo nek la homa naturo, la bazaj temoj de mia libro. Kvankam intertempe mi senĉese verkis (aperis pli ol 35 libroj), tamen en la kompanio de La infana raso mi daŭre sentas min kiel patro de multinfana familio, kiu fartas pli hejmece ĉe unu el la filoj ol ĉe la aliaj. En ĉi tiun verkon mi metis min mem tute, tiom ke poste mi apenaŭ povis fari pli ol ĝin piednoti.

Tre multaj esperantistoj jam rakontis ke legi mian verkon vere plezurigis ilin. Jen balsamo Gileada en mia vivo. Laŭ angla proverbo “plej sincera flatado estas ripetado”; jene mi modifas ĝin: “la plej valora esprimo de admiro al iu verko estas ĝin traduki” — mi mem ofte agis laŭ la sama principo. István Ertl tradukis mian verkon. Ĉu mi taksas tion kiel flatadon? Ne: kiel honoron. Mi sincere esperas ke almenaŭ kelkaj hungaroj legos lian tradukon kun plezuro. Kaj mi estos ligita, kiom ajn malrekte, per plia ligilo al la hungara animo.

W. Auld, 18.11.87.
Tradukis al kaj retradukis el la hungara István Ertl

Teatraĵo por matenmanĝo

En la jaro 1982 ni kongresis en Antverpeno. Bestĝardeno estis la kongresa adreso. Pravis la diro ke esperantistoj estas raraj bestoj.

Mi kontribuis al la UK per teatraĵo Gastamo: ĝi havis tiom da roluloj kiom da membroj de Drama Grupo de Studenta Esperanto-Klubo pretis vojaĝi al la kongreso. Lastminute al la teamo aliĝis ankaŭ komencanto, studento el Burundio Antoine, kiu studis en Zagrebo. La teatra verko ricevis sian lokon en bela antverpena teatro je la 10-a matene! Eble ne pro tio ke Konstanta Kongresa Sekretario ne scias, ke teatraĵo laŭkutime estas vespera programo, sed ni devas ŝpari.

Mi imagis ke postmatenmanĝe malmultaj homoj emos iri al la teatro. Mi pravis. Ne abundis spektantoj. Sed jen, venis William Auld. Ĉu ankaŭ vi manĝas teatraĵojn por matenmanĝo? mi salutis lin. Li ridis. Mi kontrolis dum la teatraĵo kiel la verko funkcias: ĉu Auld el la unua vico ridas je la “ĝustaj lokoj”. Li ridis. Li venis gratuli al mi post la teatraĵo per vortumo tre bonintenca.

Grava kuraĝigo por la aŭtoro kies teatraĵo komenciĝas je la 10-a matene. Kion li diris, mi ne memoras. Sed mi relegas liajn kuraĝigajn vortojn kiel dediĉon kelkajn jarojn poste en En barko senpilota, subskribita en Varsovio.

Omaĝe al William Auld, la gazeto Tempo kiun mi aktuale redaktas, publikigas kelkajn tradukojn el liaj poemoj en la kroata, kroatigitaj de Ivo Borovečki. Ke el lia granda sulko restu spureto ankaŭ en niaj nacilingvaj literaturoj.

Spomenka Štimec

Renkontiĝo kun WA

Trevor en 27/9/2006, 05:25:43, perretaĵo: Mi mem neniam renkontis la grandan homon. La solan fojon, kiam mi estis en Skotlando, en 2003, mi gastis ĉe esperantistoj en Glasgovo, kiu estas ne malproksima al la urbeto, kie Bill loĝis. Kiam mi demandis, ĉu eblus viziti la homon, kiun mi dum jardekoj defore admiris, venis la sobriga mesaĝo: Bill ne plu eĉ legas, li fordonacis sian tutan libraron, li ne plu montras intereson pri la afero. Tio estis trista momento. Trevor

Leginte la supran mesaĝon, por kies ĉitiea aperigo mi ekhavis la permeson de la verkinto, mi memoris pri io, sed mi ne scias, ĉu tio estas interesa: mallonge raporti pri la sola vespero, en kiu William Auld venis al mi (pardonu mian modestecon!): Sep jarojn antaŭ la estado de Trevor en Glasgovo, sed en tiu sama urbo mi ĉeestis verdan kunvenon, al kiu mi estis invitita. La antaŭan jaron la Sekretariejo pri Kulturo de Paranao, unu el la Brazilaj Ŝtatoj, estis elektinta min Sciencisto de la Jaro, kaj la premio estis diplomo (bona) kaj dusemajna restado en la Regna Unio (plej bona), kie mi alvenis iom antaŭ la fino de la vintro. Mian tiean itineron organizis la Brita Konsilantaro, sed ilin surprizis, ke mi sendis al ili nur adresojn rilatajn al nia Verdujo. En ĉiu el la multaj urboj, kie mi gastiĝis, diris al mi la vizitatoj, kiuj plu loĝas en mia koro kaj memoro: “Ni informis al la Brita Konsilantaro, ke ni zorgos mem pri via gastigo, sed ili rediris, ke vi ricevis stipendion de la Paranaa Sekretariejo kaj devas ĝin elspezi ĈI TIE...” Kaj ili ne estis skotoj!...

Jam sur la sojlo mi vidas, ke mi estas mergita en alia kulturo: ĉiu venis kun peza surtuto, iris al mallarĝa koridoro (se mia memoro ne perfidas min...) por devesti kaj pendumi, pardonu! pendigi ĝin... En tiu sidejo mi renkontis William Auld, kaj miaj amikinoj kaj amikoj povas imagi al si, kian temon ni esploris dum nia interparolo: evidente, niajn participojn. Iom antaŭ nia foriro, ni facile akordis pri paca konkludo en unu punkto: — Mi estas okupata, diras William. — Mi estas okupita, diras Geraldo. Kaj ambaŭ pravis, sed mi sekvas Zamĉjon!

Kaj en tiu momento mi observis aliajn iri al la jam citita koridoro (se mia memoro ne perfidas min...) por dependumi (sama ĝustigo!) kaj vesti siajn surtutojn... Kaj mi diris al mi mem: se ne estus ili, mia surtuto restus, kvankam la frosto verŝajne revenigus min. Kaj mi do iris tien, sed reiris afliktita al William, kaj plendis ĉe li: — Mi ne trovis tie mian surtuton. Ĉu alia ĝin ne misvestis?!... Li ridis kaj respondis: — Kompreneble ne! Vi jam portas ĝin ekde via alveno...

Kaj mi hontas konfesi: kiam mi aŭdas lian nomon, unue mi ekmemoras pri mia surtuto, due pri la komenco de unu el liaj sonetoj, kiun cetere li mem ege estimis: En mia mio kaŭris infaneto... Kaj poste pri ĉio alia lia, kaj senescepte pri lia deveno: infana raso... Lin la verda Deino* tenu en sia sino!

* Diino, laŭ “deismo” k.s.
Geraldo Mattos

Ni komencas kompreni

La verkoj de William Auld unuafoje prezentis en la Esperanta literaturo la eblecon koncepti la modernan homon kiel esence aspirantan al altegaj atingoj kaj trafantan, ĝuste pro tiu aspiro, senprecedencan solecon. Auld per vervaj bildoj montris, ke en tiu soleco, naskita de la intelekto, oni akute sentas la tenton kapitulaci antaŭ iu kreda sanktejo, religia aŭ doktrina. En Auld, tia kapitulaco kontraŭdiras la tutan intelektan kaj moralan bazon de la vivo de moderna homo. Li demandas sin, kiamaniere homo aspiranta al la astroj, kaj akceptanta la fakton de la nigreco de la ĉirkaŭa spaco, povas racie kaj hodiaŭane rekonstrui tiujn bazojn de la interhoma solidareco, kiujn ni iam serĉis en la religioj kaj la sekularaj fidoj. Tiu lia sindemandado, eble plej klare dismetita en Unufingraj melodioj, ŝoforas la klasikan rerakonton de la homara historio en La infana raso, la multfingrajn melodiojn de Humoroj, la multegajn partoprenojn en la homaraj kulturaj aventuroj per abunda traduka kaj kritika verkado, kaj tro multon alian por simpla listigo. La interveno de Auld tiel komplete refasonis nian ĉielon, ke neniu posta verkisto en Esperanto povis ne loĝi sub ĝuste lia ĉielo. Kvazaŭ ĉi tio ne sufiĉus, li donis al ni brilajn antologion, krestomation, lernolibron, postlernajn studilojn. Nun, kiam ni ne plu persone havas lin inter ni, ni komencas kompreni, kial al absolute neniu en la Esperanta komunumo venis en la kapon, ke iu alia ol li povus esti nia kandidato por literatura Nobel-premio.

Probal Daŝgupto

“Kuraĝon kaj obstinon” ... ĝis mia “tendo-malmunto”

Mi neniam renkontis William Auld, nek korespondis kun li. Lia forpaso tamen frapis min multe, ĉar de kelka tempo mi profundiĝis en Esperanta poezio pere de ĝia tradukado japanen: komence de septembro mi preskaŭ finis japanigon de iom malpli ol kvardek poemoj de Auld, eldonotan unu-volume en la venonta printempo.

Tiam mi estis naive pensanta skribi leteron al li por peti rendevuon en ... novembro. Eĉ pli naive mi revis inviti Auld al Japanio okaze de la UK en Jokohamo(!), kvankam pro lia granda aĝo mi ne kovis grandan esperon pri tio. Kiel ajn, perdiĝis por ĉiam mia ŝanco lin fizike renkonti.

Neniam mi povos enmanigi al liaj propraj manoj la nun pretigatan poemaron, nek montri al li interpreton de Ebrio, kiun mi “deklamas” rolante mem kiel kvazaŭa ebriulo. Senigite je ĉia fizika renkonto, mi ekemas fantazii pri iu spirita renkonto. Pardonu min, kara ateisto! Sed li mem ja versis pri sia onklino: Sed ŝi mankas certe / nun, kiam ŝi malmuntis sian tendon / kaj konas spiritmondon proprasperte. Kio okazus, se mi sukcesus starigi al li la demandon: Kiel vi nun (mal)spertas tiun mondon? Ĉu li plore en tavern’ rifuĝus, kiel faris Dio aŭ Satano en liaj versoj, aŭ ĉu li simple ridete levus glason salute?

Tamen en efektivo mia demanda voĉo nur vane sonas. Do ĝis la momento de mia propra tendo-malmunto restas al mi nur sekvi lian moton: Kuraĝon kaj obstinon!.

Usui Hiroyuki

William Auld kaj la originala Esperanto-poezio

Omaĝante al la memoro de ĉi literatura giganto, mi lasas al aliuloj liajn facetojn aldonajn, kiuj estas multaj. Laŭ mi plej gravas liaj kontribuoj sur la kampo de la originala poezio, kiel poeto, redaktoro, kuraĝiganto kaj tradukisto el Esperanto en la anglan.

Superante Kalocsay, William Auld fariĝis la posta plej grava poeto en nia lingvo. Multaj lin rigardas kiel nian verkiston atutan. Li ankaŭ montriĝas la plej elstara poeto de Skotlando en ajna lingvo, kvankam la tiulanduloj ĉi tion ankoraŭ ne scias.

Jam liaj debutpoemoj, Spiro de l’ Pasio en Kvaropo (1952), estis epokfaraj. Parenteze tiu libro ankaŭ fariĝis la lanĉilo por nova eldonejo sub la marko Stafeto far impona Kanariano, Juan Régulo Pérez. Kaj jen subite Auld ascendis al sia zenito per La Infana Raso (1956), aŭ ŝajne. Efektive li verkis eĉ pli elstare en la posta volumo, Unufingraj Melodioj (1960). Dum mallonga periodo kvarjara li do atingis sian apogeon kaj ankaŭ kvante kreis la plej multajn siajn poemojn originalajn. Preskaŭ jardekon poste, en Humoroj (1969), li ankoraŭ restis sur simile alta nivelo per pluraj poemoj vere bonaj, kvankam kelkrilate alitonaj. Do temas entute pri dek tri oraj jaroj, kiujn sekvas la ĝenerale malpliaj El Unu Verda Vivo (1987) krom la diversjare verkitaj Rimportretoj — kune kun Marjorie Boulton.

Iujn verŝajne surprizos iuj eroj de la supra takso, kiun oni povas trovi ampleksigita en mia 37-paĝa studo La Poeto William Auld, unu el la eroj kiuj enkondukas lian En Barko Senpilota: Plena Originala Poemaro (1987). Tiun mian analizon, bedaŭrinde tro makulitan de eraretoj precipe presaj, mi persone diskutis kun li dum mia unua vizito al lia hejmo en Dollar. Li ĝin deklaris la plej bona kritiko pri lia poezio originala.

Precipe lin ĝojigis, ke mi ne vidis lin tro ekskluzive kiel la kreinton de La Infana Raso, verko kiun elfaris juna viro nur 32-jara, tiom pli ĉar li ne plu optimismis pri la homara supervivo. Fakte la esperema vizio de la evoluismo ateista, kiu ĝin subkuŝas, konsistigas restaĵon el la deknaŭa jarcento, kiam tiom da intelektuloj ankoraŭ kredis, ke la scienco plus la instruado solvos niajn ĉefajn problemojn, plibonigante nian specion.

Kompreneble literatura valoro ne tro dependas de la mondrigardo kiun ĝi esprimas. Tion ekzemple montras la Dia Komedio, kiu sin bazas sur la mezepoka teologio Katolika, miksita kun paganaj elementoj Grek-Romiaj kiuj reiras al Vergilio kaj Homero. Tamen estus naive supozi, ke la gvida vizio pri la realeco kaj ĝia parenca valorsistemo neniel koncernas la poeziajn efektojn, precipe kiel ili tuŝas la imagon por ne diri la koron de la leganto. Ke Danto kredis je Dio kiu bruligus homojn eterne, dubindigas la samtempan insiston pri Lia granda amo. Tiaĵo ne povas ne lezi nian ĝuon de verko kiel ajn impona. Kontraŭ tio, tamen, didaktikaĵo malpoezia neniam meritas nian atenton. En la literaturo ĉiam pli gravas la kielo de la verka kreado ol ĝia enhavo idea.

Iuj partoj de La Infana Raso, interalie la unua kanto, restos por ĉiam trezoro de nia lingvo. Neforgesebla ĝi estas. Bedaŭrinde, tamen, ne ĉio en la verkego estas oro. Strasaj montriĝas interalie iuj eroj de ateista propagando kiuj krude malsukcesis literaturiĝi. Tiun neegalecon kritikis ankaŭ Kalocsay, kun la prava rimarkigo: Ĉio tro rekte dirita vekas abomenon.

Unu problemon pri la takso far la legantoj parte kreis Auld mem, per sia komenca insisto pri verka longeco kiel literatura kriterio. Ĝi ne estas tute falsa, kondiĉe ke la nuran amplekson ni ne supertaksu kaj ĉiam insistu ankaŭ pri la kvalito de la kvanto. Poste li mem forlasis tiun starpunkton, kun multe pli granda ŝato al la grandaj lirikaĵoj, sed ne kun publika emfazo. Li do fariĝis, kiel ofte la poetoj, la viktimo de siaj propraj eldiroj.

Iom antaŭ, dum kaj post kiam li pretigis La Infana Raso, li krome verkis Unufingraj Melodioj. En ĝi sin anoncis multe da elstara poezio, atinganta iufoje pli altan nivelon. Tre plaĉas al mi ĝia lasta poemo, Konĉerto por unu fingro kaj orkestro. El ĝiaj tri movimentoj plej imponas la unua kaj la tria. Kiel mi siatempe skribis, en ĝi kunfandiĝis ĉiuj elementoj dezirindaj en bona poezio: tekniko elstara, versmuziko, sentuma riĉeco, trafaj figuroj kaj valida vivmedito. Kunrolas eĉ iom da romantiko.

Bonegaj estas ankaŭ pluraj pecoj en Humoroj, ekzemple Novembra Spleno, La Urbo de Mia Animo, Tagfina Pikniko, Neĝo, Trankvilo, Post la Ŝtormo kaj Simfonieto. Strangas, ke nia literaturkritiko ankoraŭ nematura apenaŭ atentis la elstaraĵojn de ĉi tiu, lia lasta grava poemaro.

Krom per propraj kontribuoj al nia originala poezio, Auld ĝin pluenigis ankaŭ alimaniere. Li faris tion fone kaj publike, per kaj la kuraĝigo de aliaj poetoj en multaj leteroj aŭ personaj kontaktoj kaj per la Esperanta Antologio, kies kunordiganto krom redaktoro li estis. Rimarkindas la fakto, ke li aperigis en ĝia unua eldono ankaŭ partojn de mia Kvin Elementoj, debutigante min libroforme sur tia eminenta scenejo. Adepto de la lingvo de nur 1955, mi nome verkis tiun poemaron du-tri jarojn poste en 1957-1958. Kiel kuraĝa li estis tuj decidi, ke ĉi novbakito en fora lando ĉe la periferio de la Esperantismo meritas tian inkludon!

Temis pri ankaŭ aliaĵo, kiun mi nur laŭgrade komprenis dum la postaj kvardek jaroj kiel verkisto, Esperante kaj nacilingve: la sindona malegoismo de Auld. Aŭtoroj, homoj iufoje enviemaj, ofte ne ŝatas unuj la aliajn. Ilin tipe regas primadona komplekso. Ĉar ili amas aplaŭdon, al ili ege plaĉas la scenejocentro. Dume, per flankenrigardoj, ili kaŝe observas aliajn aspirantojn al la samaĵo. Kial ili do helpu potencialajn rivalojn? Sed ne tia estis William Auld. En li pli fortis, apud la sinamo natura al ĉiu homo, la pli granda amo por la Internacia Lingvo kaj ĝia honoro.

Tiu sinteno daŭris tra la jaroj. En 1985, ĉe la Aŭgsburga Universala Kongreso, li intervenis por certigi taŭgan eldonon de la Kolektitaj Poemoj far Len Newell. Mi estis multe laborinta en la kolektado de ĉi ties poezio krom vivdetaloj, interalie per pluraj leteroj al Aŭstralio. Dum 1985 mi eĉ fizike vagonaris al Gorizia, lia lasta hejmo Italuja apud la Jugoslavia landlimo. Mi editoris la tuton kaj ankaŭ verkis literaturan biografion pri Newell. Laŭ antaŭa korespondo, Reinhard Haupenthal pretis eldoni la libron. Por pliaj intertraktoj li min transportis aŭtomobile de la kongresejo al sia hejmo, kie li informis min, ke la verkon li volis aperigi en nur ducent ekzempleroj. Laŭ mi tio ne sufiĉus por ke ĝi supervivu. En mia koro mi do tuj rifuzis kaj ree ĉe la Kongresshalle, senkuraĝigite, informis Auld. Li tuj ekagis, aranĝante kun la koncernuloj ke kadre de la Manĉestraj Kajeroj ĝi aperu en kvanto sufiĉa. En Sud-Afriko mi finpretigis kaj kompostis la tekston. La libro eldoniĝis en 1987. Tio ja estis sperto persona, sed sendube ne izolita. Jam antaŭ mi kaj eble aliaj unuopuloj malmultaj, Auld komprenis, ke pli ol la tradukoj el aliaj lingvoj gravas niaj originaloj. Tio konkretiĝis per lia frua redaktoreco de la kurtekzista Monda Kulturo (1962-1963). Li klopodis publikigi en ĝi nur verkojn kreitajn rekte en Esperanto kaj ne, kiel kutime faris niaj revuoj ĝistiamaj, ankaŭ tradukojn el la nacilingvoj. Tio estis sinteno vere revolucia. Ne mirige, ĝin rezistis la konservativuloj. Laŭ persona komunikaĵo al mi far Auld mem, verŝajne inter la leteroj nun ĉe ELNA, lia plej granda oponanto pri ĉi tio estis la Ĝenerala Sekretario de UEA, Ivo Lapenna, kiu dum tiuj jaroj estis la plej potenca homo en nia movado. La poetoredaktoro rifuzis submetiĝi al la superburokrato, kaj pereis rimarkinda eldonaĵo.

Dum mia dua vizito al kaj gastiĝo en la hejmo de Auld dum 1992 li transdonis al mi tre specialan manuskripton anglalingvan kaj rajtigis al mi ankaŭ eldoni ĝin: kolekton da tradukoj poeziformaj el Esperanto. Multajn, kvankam ne ĉiujn, tiujn angligojn li mem elfaris, fine aldonante mallongan priskribon kaj takseton pri ĉiu aŭtoro. Pro multaj taskoj kaj komplikaĵoj antaŭ kaj post mia translandiĝo al Usono, bedaŭrinde ne eblis tiutempe publikigi la verkon, kvankam mi malnete almenaŭ enkomputiligis ĝian tekston. Ĝi estas la lasta grava, ankoraŭ neeldonita kontribuo al nia afero far William Auld. Lia forpaso rezultigis, ke mi enpoŝtigis al UEA lumdiskon kun tiu materialo. Espereble oni ĝin eldonos en sufiĉe baldaŭa estonteco.

Edwin de Kock

[FORIGITA!: bildo]

La poeto Albert Goodheir, William Auld kaj Edwin de Kock. La tri ridetoj foje en Dollar, antaŭ la vastaj librobretoj en la salono de William Auld, grandioza biblioteko privata, kun pli ol 4000 volumoj.

Sanon kaj poezion!

Unu el la mirakloj de Esperantujo estas ke oni povas renkonti homojn ne nur el aliaj kulturoj, sed ankaŭ el diversaj aĝoj, klasoj, kastoj. Maje de 1983, deksesjara, ricevinte respondon de William Auld al mia enketo pri la dek plej belaj vortoj en Esperanto, mi sendube ne imagis ke ni iĝos iam bonaj amikoj kaj, jarojn poste, poetofratoj (aŭ eble mi diru: patro kaj filo, onklo kaj nevo). Lia elekto: malgaja, amindumo, farniento, odalisko, paduso, pelerino, triloj, lulas, miozota, panjo. Por ĉiu vorto li citis pravigan poezian kuntekston, ĉar, liadire, (i) por kio ni havas poetojn, se ne por trovi la belaĵojn de la lingvo? kaj (ii) vorto sen kunteksto estas nur duonviva.

Pasis la jaroj, ni korespondis i.a. pri la antologio Sub la signo de socia muzo (kiun mi juna ilustris), liaj leteroj kaj dediĉitaj donaclibroj jam surhavis la subskribon Vilĉjo, kaj, fine, okaze de la jubilea Hispana Kongreso en Madrido en 1987, ni persone renkontiĝis. Unu sunan tagmezon ekster la kongresejo mi, denaska pigrulo, sukcesis konvinki lin traduki La Mastro de l’ ringoj kondiĉe ke ĝin eldonos Liven Dek (kaj ĉi tiun mi paralele konvinkis pri la samo sed inverse, kvankam fine la trilogion publikigis Sezonoj en Rusujo). Svage mi memoras tiaman vesperon ĉe Ada kaj Gian-Carlo Fighiera, sed tute klare la neforgeseblan impreson de la amika etoso, de la kunridoj, de liaj humuro kaj bona humoro.

Auld atente sekvis la evoluon de miaj karieroj studenta, eklabora kaj Esperanta ĝis, en 1993, okazis mia unua vizito al Vilĉjo kaj Meta en Dolaro. Bele! Unu tagon li veturigis min tra la skotaj pejzaĝoj; mi fakte devus diri ke li pilotis kaj mi pasaĝeris, se juĝi laŭ lia flua maniero stiri la aŭton. Post vespermanĝo ni sidis en la kuirejo, kun alternaj glutoj da viskio kaj biero (portero aŭ stoŭto), konversante ĝis malfrua horo kun tostaj paŭzoj. Rezulto de tiuj tagoj estas Kastelo inter burnoj, en kiu la nomoj de l’ kastelo kaj la rojoj plene realas. Mi ne povas imagi pli bonan omaĝon miaflankan al li ol per tiu poemo, verkita kun admiro dum li ankoraŭ vivis, kaj per pluaj vesperaj tostoj je nia sano.

Jorge Camacho
Jorge Camacho

Kastelo inter burnoj*

* burno: rojo [el La infana raso].

al William Auld, admire kaj amike

1

En belo de la kampo ĝia nomo
sonoras grize: Tristo. La kastelo
atendas lin kun roka pacienco.
En hela fru-vespero li ascendas
la kurban vojon al la ŝtona Tristo.
Naskiĝe ni ricevas vivon turban
en daŭro kaj intenso. Li feliĉe
kontemplas nun la vojon ĝistiaman;
li ĝojas (la arbaro ekprintempas)
kaj rememoras: li oficis kiel
piloto spita kaj mentoro, seme.
Sed oni tiun turnon en la danco
ne konas, kaj preferas ĝin ne koni.
Per sola vorto ĉiuj lin resumas:
Poeto, kaj la iro farandola
aspektas nun parado al Parnaso.
Nur vivo bunta fajran diron plektas.
Li vidas la kastelon sur la supro
de l’ monto. La krenela Tristo sidas
obstine inter du silentaj burnoj
vokantaj la poeton mandoline.
Poeto sen medio ne ekzistas.
Senkosma homo estas amuleto
sur vasto brusta de kadavro vana.
Genio evoluas el kontrasto.
En li poeti montras la kulminon
de senso kaj estezo: supla lipo
knabina, kiu iam lin salutis
karese kaj leĝere; la fascina
muziko voĉa de infana klaso
sur korto pralerneja; meĥaniko
oprese prava en fabrik’ glasgova
aŭ en atak’ armea; la surprize
agrablaj gustoj de porci’ budena,
rabarba torto, gluto da viskio
(viviga akvo de la lando alba);
la onomatopeoj de petolaj
boreoj kaj severaj akvilonoj;
la korvaj flugilbatoj kripte pendaj
super konsekraj nekropoloj torfaj;
sakŝalma huo, veo kaj hurao,
aŭ fulmosagoj tra la nokto kalma;
la skota kardo — en pejzaĝ’ viola —
kaj Tristo — en astempo miozota.
Ĉi ĉio lin akuŝis, modlis, skulpti
s konforme al hazardkosmogonio.
Teksturo kosma lin karakterizas,
dominas liajn jarojn klaroskuro
kaj tamen sortofratojn li malhavas.
Fatalo distribuas nin malsamen
sen plano kaj sen celo, sur tabulon,
kaj ĉiu peco estas solinfano
unika: saĝa reĝo, rudimenta
peon’ aŭ kuriero lunatika.
Eĉ du peonoj samaj ne ekzistas;
se unu ruzas, dua penas dupe.
Ĝemelaj vivoj trompas, ĉar ĝemeloj
montriĝas nur sozie paralelaj
simile al la burnoj ĉirkaŭ Tristo.

2

Medio sen poeto ne ekzistas.
Senhoma kosmo estas fantazio
bastarda, kaj koŝmaro infinita.
Ĝenio, ĝino, demiurgo arda,
esplore kaj inspire li modulas
la mondon ĉirkaŭ sin, imperatore.
Esprimoj, gestoj, movoj mem sufiĉas
por kreo de abismoj kaj landlimoj;
de best’ en naturkaĝo; de blizardo;
de homo, kiu drivas sianesten;
por kreo de muziko, kiu lulas
la koksojn harmoniajn de almeo.
Impetas la poeto Tristo-cele
la metrojn lastajn, kaj senlace tretas
la grundon sur la vojo alkastela.
Nur vido fajna teksas viv-abundon.

3

Arĝento kun arĝento kamaradas
sur kastelkorto. Sub la firmamento
enspiras la poeto pulmonutre.
Sub arko kaj blazono li transiras.
Nokturno flustras la lontanan fluon
de nova rojo apud juna burno.
Fantomoj akvaj en la sin’ arbara:
Morno kaj Zorgo estas ties nomoj.

Bruselo, 26.4.1997
(El Celakantoj)

Elekto de komitatanoj B de UEA

En 2007 okazos elekto de novaj gvidorganoj de UEA. Parto de tiu procezo, kiu kulminos en la 92-a UK en Jokohamo, estos elekto de komitatanoj B kiel reprezentantoj de la individuaj membroj (IM) en la Komitato de UEA. Laŭ la Statuto (art. 24) oni elektas unu komitatanon B por ĉiu komencita milo da IM. Laŭ la antaŭvidebla nombro da IM je la 31-a de decembro 2006 oni elektos sep komitatanojn B por la periodo 2007-2010.

La Ĝenerala Regularo (art. 8) preskribas: Dek individuaj membroj el minimume tri diversaj regnoj rajtas proponi unu solan kandidaton el inter la individuaj membroj. Al la proponoj, subskribitaj de la proponintoj, devas esti aldonitaj, krom la skriba konsento de la kandidato, ankaŭ biografieto kaj deklaro pri la movadaj celoj de la kandidato, kiuj kune ampleksu maksimume 150 vortojn.

Kompletaj proponoj devas atingi la Centran Oficejon de UEA en Roterdamo ĝis la 28-a de februaro 2007. Validaj estos nur skribaj dokumentoj kun originalaj subskriboj (t.e. ne telefaksoj aŭ retmesaĝoj).

Ĉiu kandidato devas esti individua membro de UEA dum du jaroj antaŭ la elektiĝo (t.e. 2005 kaj 2006) kaj kotizi ankaŭ por 2007. Salajrata oficisto de UEA ne rajtas esti komitatano. Jama komitatano estas reelektebla kondiĉe ke en la periodo 2001-2006 li/ŝi ĉeestis almenaŭ unu komitatkunsidon. Oni tamen memoru ke la elektoj estas ŝanco alporti freŝajn fortojn kaj ideojn al la gvidado de la Asocio.

Se ne estos pli ol sep validaj kandidatoj, oni konsideros ĉiujn elektitaj. Se ili estos pli multaj, la individuaj membroj ricevos voĉdonilon por elekti siajn reprezentantojn per poŝta balotado.

Osmo Buller, Ĝenerala Direktoro

Belartaj Konkursoj de UEA en 2007

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 58-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 92-a Universala Kongreso en Jokohamo. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti novaj kaj, escepte de la infanlibroj, antaŭe ne publikigitaj en ajna formo. Krome validas jenaj kondiĉoj:

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200 × 65 karaktroj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK. Premio “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj.

Kanto: Teksto kaj melodioj povas esti de malsamaj aŭtoroj. La melodion oni povas sendi en kiu ajn aŭdebla maniero (ekz. KD-e, rete aŭ sonbende), la tekston rete aŭ papere. Premio “An-Song-san” kaj du aliaj premioj.

Filmo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo. Daŭro inter 15 kaj 60 minutoj. Tri premioj.

Infanlibro de la Jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 2006. Unu premio. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por poezio, prozo, teatraĵo, eseo oni sendu ilin en unu ekzemplero, por kanto oni sendu en kvar ekzempleroj se KD-e aŭ sonbende; por la infanlibra branĉo en tri ekzempleroj. Ĉiuj alvenu plej laste la 31-an de marto 2007. Por filmo oni sendu po unu ekzempleron ĝis la 1-a de julio 2007.

Ĉion oni adresu al: Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, Viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio; rete <m...@tiscali.it>.

La konkursaĵoj (krom infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La vera nomo kaj adreso estu en aparta koverto. Se eble, oni aldonu 5 internaciajn respondkuponojn por ĉiu branĉo, en kiu oni konkursas. Se oni sendas la konkursaĵojn rete, oni indiku la elektitan pseŭdonimon.

Premioj: Unua premio: 230 eŭroj; dua premio: 161 eŭroj; tria premio: 92 eŭroj; Nova Talento (por la plej bona konkursanto neniam premiita) 161 eŭroj; Infanlibro de la Jaro: 483 eŭroj.

Publikigo: La rajto je la unua presigo de la premiitaj verkoj apartenas al UEA, kiu ankaŭ poste rajtos aperigi ilin senpage en antologio de la Konkursoj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando, aŭ rete ĉe u...@co.uea.org. Ĝi legeblas ankaŭ en la TTT-ejo www.uea.org.

Premiita filmo pri la Centra Oficejo

La filmo Vizito al la Centra Oficejo, preparita omaĝe al la 50-jariĝo de la CO en Roterdamo, gajnis la 3-an lokon en la tutslovakia konkurso en amatora video-kreado Videoama, kiu okazis en la slovaka urbo Piešťany la 8-an kaj la 9-an de septembro 2006.

La filmo estis subtekstigita en la slovakan kaj (kompare kun la originala 25-minuta versio) mallongigita kaj aligita al la kategorio dokumentaj filmoj longaj ĝis 10 minutoj.

La dokumenta filmo (DVD) pri la Centra Oficejo de UEA ekestis dum ĝia Malferma Tago en novembro 2005.

Peter Baláž
reĝisoro de la filmo

Recenzoj

Por esprimi ideon, necesas unue ĝin kompreni

Traduku! Angla-Esperanta tradukekzercaro. William Auld. Barlaston: EAB, 2004 (2-a kompletigita eld). 116p. 21cm. ISBN 0902756230. Prezo: € 12,00

Kvankam multaj lingvaj kursoj komenciĝas per tradukado, la fakto estas ke tradukado estas lerto ne por-komencanta, sed tre altnivela. Lerni plene funkcii en nova lingvo en si mem estas sufiĉe defie; esti devigata klopodi samtempe funkcii en du lingvoj multobligas la defion. Ĝuste tiun defion, samtempe plene mastri du lingvojn, elstarigas la libro Traduku! de William Auld.

La libro konsistas el kolekto de 56 samtitolaj rubrikekzercoj aperintaj en La Brita Esperantisto plejparte inter 1991 kaj 1999, en la fino de la jarcentkvarono kiam Auld estis ĝia redaktoro. Auld elektis aparte defian teksteton, alineon aŭ du, en angla lingvo kaj ĝin publikigis en la revuo por tradukado Esperanten fare de legantoj. En sekva numero li aperigis en Esperanto koncizajn komentojn pri specifaj esprimoj kaj ekzemplan tradukon de la teksto foje faritan de li mem, sed pli ofte de leganto aŭ kompilitan el tradukoj de legantoj.

Frapis min, kiom malfacila estas “la” angla lingvo, kaj kiom maltaŭgas la artikolo la en tiu frazo! Kiel usona denaskulo, mi trovis en preskaŭ ĉiu teksteto eron kiun mi ne komprenis sufiĉe por povi adekvate traduki. Kulpas parte la diferencoj inter la lingvoj brita kaj usona, sed ankaŭ scimanko mia de la kulturo, politiko kaj aliaj specifaĵoj de la vivo en Britio. Jen por mi viva reliefo de la unua el la tri demandoj kiujn Auld sugestas (ĉe n-ro 15) starigi ĉe ĉiu traduka momento: “(1) Kion la aŭtoro fakte diris? (do la signifo); (2) Kiel li diris tion? (do la formo); kaj (3, plej grave): Kiel li dirus tion, se li verkus originale en Esperanto? (Emfazo de Auld.)

Legante ĉi tiun libron, do, mi lernis pli ne nur Esperanton, sed ankaŭ anglan lingvon. Ekzemple, en ekzerco n-ro 3 aperas la vorto “doddle”, de mi nekonita ĉar apenaŭ uzata en Usono. La komentoj kaj la Esperanta traduko ofte klarigis al mi signifdetalojn kiujn mi ne komprenis el la originalo.

Komentoj kaj konsiloj de Auld multfoje montras lian majstrecon de ambaŭ lingvoj kaj de la arto traduki. Tamen, ĉar tiujn komentojn li direktis al la tradukintoj, li foje neglektas detali iun fuŝetan tradukeron priadmonatan.

Kvankam oni trovas en la libro multajn idealajn esprimmodelojn, ne ĉio en ĝi estas senerara. Ĉu eĉ Auld mem kaptiĝis de la angla nebuleco pri temposenco? En siaj komentoj, li ofte (sed ne ĉiam) diras, ekzemple, “tre plaĉis al mi la neteco de ...”. Ĉu do tiu neteco ne plu plaĉas al li kiam li skribas la komentojn? La finaj tradukoj prezentitaj de kurspartoprenintoj (en la libro sennomaj) foje enhavas makulojn. Ekzemple, en n-ro 32 (teksto aparte malfacila pro abunda slango) iu leganto misuzis la vorton stelo anstataŭ stelulo, kaj misaŭguritajn anstataŭ sortkondamnitajn aŭ io simila.

La reganta sento restanta ĉe mi post lego de la libro estas admiro kaj miro pri la esperantlingva esprimkapablo klara, riĉa kaj delikata.

Joel Brozovsky

Fabeleca realismo

Lundo ekas sabate. Arkadij kaj Boris Strugackij. El la rusa trad. Mikaelo Bronŝtejn. Moskvo: Impeto, 2005. ISBN 5716101275. 232p. 20cm. Prezo: € 16,80.

Antaŭ Lundo ekas sabate, kvin pliaj verkoj de la rusaj fratoj Arkadij kaj Boris Strugackij publikiĝis en Esperanto. Kiuj jam legis iun el ili ne bezonas mian (mal)rekomendon. Leginte neniun krom ĉi plej lastan, mi povas komuniki nur freŝan impreson, kvazaŭ de komencanto.

Kiel en La Majstro kaj Margarita, La fatalaj ovojTeatra novelo de Bulgakov, la aŭtoroj fone karikaturas la socion kaj vivon en sia epoko, konkrete la sovetiajn burokratismon kaj karierismon de la 60-aj jaroj, dum la Malvarma Milito kontraŭ Usono. Ne mirinde, ke Lundo ekas sabate kundividas kun tiuj verkoj (kaj kun Milito kontraŭ salamandroj de Čapek, La viro kiu ĵaŭdis de Chesterton, aŭ la taglibroj de Ijon Tichy fare de Lem) tonon groteskan, ofte rande de absurda humuro. Sed kun la ĉefverko de Bulgakov komunas ankaŭ la apero de magio, koŝmaroj, homeskaj monstroj kaj fantomoj, kio kontrastas ne nur kun la severo de komunismo sed ankaŭ kun la dekalogoj de fundamenta aŭ dura sciencfikcio; fakte foje ĝi impresas kiel parodio de dura SF (kiun, kiel duran sofon, la sidvangoj eltenas ne tro longe).

Kvankam komence ne facilas sin orienti en la rakonto, la absurderoj kunbrikiĝas harmonie, tiel ke sur p. 57 (el 232) mi jam legis kun apenaŭa surprizo frazon absolute frenezan kiel La grifo dormis, enĉambre plu restis ozonodoro, plene koheran kun ĉio antaŭa kaj sekva. Skribas la tradukinto Mikaelo Bronŝtejn, ke ĉi romano estas la plej gaja libro de la rusa fikcia literaturo. Mi certe taksas ĝin amuza, sed, kiel en Tigro! Tigro! de Bester, tutan ĉapitron pri tempovojaĝo mi sentis teda kaj malviva (ĝi sekvas la fruan modelon de Wells sen atingi ties nivelon), kaj la abruptan finon, post kontentigaj ĉapitroj pri papago kaj Tungusko, eble motivis manko de plua inspiro.

Pri la traduko, ĉio en ordo, aparte de kelke tro da kunmetitaj verboformoj. Koncerne la enhavon, abundas roluloj kaj, do, viglaj dialogoj; jen kaj jen, aludoj kaj omaĝetoj al aliaj SF-verkistoj (kiel LemWells), okulsigne al ŝatantoj de la ĝenro; ankaŭ interesaj, malrutinaj ideoj i.a. pri la inerteco de raciisma pensado, ekzemple: “Neniu akceptas en la kapon, ke inter la faktoj konataj kaj iu nova fenomeno povas etendiĝi maro da nekonataĵoj, kaj tiuokaze ni proklamas la novan fenomenon supernatura kaj, sekve, malebla” (p. 43).

Ĉu fantazio, parodio, alegorio...? Entute, Lundo ekas sabate allasas legadon plurtavolan, multsignifan, kaj invitas al serĉado de la ceteraj jam esperantigitaj romanoj samaŭtoraj.

Jorge Camacho

Forpasoj

Elfriede Ernst (1910-2006), honora membro de UEA ekde 1995, forpasis la 25-an de junio en Bruselo. Ŝi naskiĝis en Vieno, kie ŝi lernis Esperanton per radiokurso de Hugo Steiner en 1935. Ŝi estis helpanto en la 28-a UK en Vieno en 1936. Avertite, ke la nazioj malpermesos Esperanton, ŝi elmigris al Belgio, kie ŝi aktive partoprenis en Brusela E-Grupo kiel estrarano kaj kursgvidanto. Ŝi estis malavara mecenato de la Movado, donante per siaj donacoj nomojn al du ĉambroj en la domo de UEA en Roterdamo kaj al unu en tiu de Institucio Hodler en Antverpeno. En Societo Zamenhof ŝi membris ĉiujare ekde 1975. En 1986 ŝi financis la E-eldonon de la romano Amo kaj morto en Balio de la aŭstra verkistino Vicki Baum.

Antonio Gambuti (1929-2006) forpasis la 16-an de septembro en Rimini (Italio). Li estis longtempa membro de UEA kaj ekde 1962 delegito.

Elli Güse (1927-2006), iama delegito, mortis la 2-an de septembro en Schwerin (Germanio).

Jeannette ten Hagen-Weerman (1911-2006) forpasis la 13-an de julio en Amsterdamo unu semajnon post sia 95-jariĝo. Ŝi trovis sian edzon en la laborista E-movado kaj apogis lin en liaj funkcioj en la nederlanda Federacio de Laboristaj Esperantistoj FLE kaj en SAT, al kiu ŝi estis dumvive fidela. Ankoraŭ pasintjare ŝi estis vigla protagonisto en dokumenta filmo pri Esperanto, kiun la Nederlanda TV intertempe elsendis kvarfoje.

Romualdas Kalonaitis (1941-2006) mortis la 25-an de aŭgusto en Hago, kie li oficis kiel ambasadoro de Litovio en Nederlando ekde 2004. Post ĵurnalista kariero li estis ambasadoro en Svedio kaj ĉe Eŭropa Unio. Li lernis Esperanton memstare kaj longe membris en la Vilna E-klubo. Ekde la restarigo de Litova E-Asocio en 1988 li estis membro de LEA.

Jaroslav Kuzník (1929-2006) mortis la 26-an de junio en Opava (Ĉeĥa Resp.). Li esperantistiĝis en 1947 kaj aktivis en la junulara movado. Post la likvido de la landa E-asocio en 1952 la junularo kunordigis ankaŭ la ĝeneralan agadon. Laŭ ĝia decido Kuzník estis “ĉefdelegito” 1953-1956 kaj samtempe redaktoro de Tagiĝo, kiu funkciis kiel fakta organo de la tuta movado. Poste li estis delegito kaj fakdelegito de UEA dum multaj jaroj.

Aleksandras J. Masjukas (1930-2006) mortis la 20-an de aŭgusto en Murmansko (Rusio), kie li dum multaj jaroj estis la motoro de la loka movado kaj delegito de UEA.

Bruno Najbaro (1923-2006) forpasis la 1-an de marto. Dum kvar jardekoj li estis delegito de UEA en Keighley (Britio) kaj fakdelegito i.a. pri abelbredado kaj SOS-aŭtoservo. Brito kun latva deveno, li eldonis en 1994 siajn rememorojn en Rakonto de kampara bubo. En lia traduko aperis Latva fabelareto (1975).

Wouter Pilger (1942-2006) mortis la 15-an de aŭgusto en Lelystad (Nederlando). Profesie li laboris kiel redaktoro en eldonejo de lernolibroj. Dum pluraj jaroj li instruis Esperanton, la anglan lingvon kaj nederlandan kulturon en la fama Internacia Altlernejo en Elsinoro (Danlando). Li estis estrarano de TEJO 1967-1970 kaj komitatano de UEA 1980-1983. En LKK de la 73-a UK en Roterdamo (1988) li respondecis pri artaj aranĝoj. Pilger verkis originale poemojn (Ne ĉiam, 1974; Tondaĵoj, 1978) kaj tradukis beletraĵojn (Amoro kaj amo de P. C. Hooft, 1974; Ribela saĝo de Multatuli, 1977; mezepoka antologieto En frua majmateno, 1977; Per amo al amo de Hadewijch, 1996; Duamana traduko por la rusa caro: pri 17a-jarcentaj novaĵ-tradukoj en “Vesti-Kuranty”, kun Ingrid Maier, 2000). Li tradukis ankaŭ kantojn de Dylan kaj Seeger (disko Jen nia mondo de Duo Espera, 1968) kaj infanlibrojn (Tiel do de R. Kipling, 1992). Li kompilis “provizorajn privatajn listojn” de komunlingvaj nomoj de plantoj (1982), de bestoj (1992) kaj de slango kaj ĵargono en Esperanto (1998). Lia plej konata verko estas Baza Esperanta radikaro (2001), listo de 2500 radikoj kun priskriboj en Esperanto. Li publikigis artikolojn pri la hejma uzo de Esperanto, kiun li mem parolis hejme kun sia poldevena edzino kaj kun la infanoj.

Leo Teräntö (1931-2006), fakdelegito pri bahaismo, mortis en Lahti (Finnlando) en aprilo.

Roma Thorsen (1919-2006) mortis la 18-an de julio 2006 en Kopenhago, duonjaron post sia edzo Poul. Ambaŭ geedzoj estis instruistoj kaj akiris la rajton eksperimente instrui Esperanton en siaj lernejoj. Pri siaj spertoj Roma Thorsen prelegis en konferenco de lernejoj kun Esperanto kiel instrufako en Beogrado en 1963 kaj verkis danlingvan raporton en 1967. Ges-roj Thorsen prelegvojaĝis eksterlande vizitante lernejojn kaj ili dividis komunan amon al fungoj, pri kies utiligado ili prelegis kaj artikolis. En 1997 estis starigita per ilia donaco Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen de UEA por plivastigi kolektojn de E-bibliotekoj.

Yvette Vierne (1932-2006), dumviva membro de UEA, forpasis la 1-an de julio en Montpeliero. Profesie kuracisto, ŝi estis prezidantino de la asocio “Esperanto, Kulturo kaj Progreso” de Montpellier, kie ŝi estis longtempa delegito kaj turisma fakdelegito de UEA. De 1874 ĝis 1983 ŝi estis komitatano A de UEA. Vierne estis granda inspiranto de la 83-a UK en Montpeliero en 1998, en kies LKK ŝi estis vicprezidanto. En 1979 ŝi kunaŭtoris la kajeron Kiel organizi landan kongreson?

Floreal Villar (1920-2006) forpasis la 26-an de julio en Bonaero. Li esperantistiĝis en 1934, membris en UEA kaj SAT, kaj pli ol sepdek jarojn aktivis en la argentina movado. En Argentina E-Ligo kaj Bonaera E-Asocio li okupis ofte sekretarian aŭ alian gvidan funkcion kaj en diversaj periodoj redaktis la revuon Argentina Esperantisto. Li gvidis sennombrajn kursojn, ankaŭ en Paragvajo, kie li vivis kelkajn jarojn. Kiam li estis 19-jara, li flegis la malsanan E. Lanti dum lia restado en Bonaero.

Semajno de homaj rajtoj kaj de Esperanto: 2006.12.09-16

Homaj Rajtoj riskas iĝi tro banala esprimo, ĉar ĝi estas redirata tagon post tago, horon post horo de ĉiuj inform-kanaloj de la mondo.

Ĝenerale oni parolas pri la homaj rajtoj, kiujn ni respektas kaj niaj malamikoj ne respektas. Neniam oni parolas pri la homaj rajtoj, kiujn ni ne respektas kaj niaj malamikoj respektas. Lastatempe iĝis laŭmoda la utiligo de homaj rajtoj eĉ por celoj komercaj: tiu difinita lando ne rajtu vendi siajn pli malmultekostajn varojn ĉe ni, ĉar ĝi ne respektas la homajn rajtojn, dum ni nur sekvas la merkaton, kiu sen nia kulpo igas nin havi homojn sen la rajtoj, kiujn oni insistis enmeti en la duan parton de la deklaracio.

Bonŝance rigardado de la statistikoj de Unuiĝintaj Nacioj pri la landoj, kiuj subskribis kaj ratifis la internaciajn interkonsentojn ĝuste pri protektado de rajtoj de homoj, de infanoj, de indiĝenoj, de virinoj, ktp povas instrui en ĉi tiu kampo pli ol miloj da horoj da televidaj novaĵoj.

Ĉiukaze estas unu aspekto de homaj rajtoj, pri kiu oni apenaŭ parolas. Temas pri la lingvaj homaj rajtoj. Jes, kelkaj izoluloj, neesperantistaj kiel ankaŭ esperantistaj, parolas pri tio. Ili asertas ke tio, kio estas skribata en la 2-a artikolo de la deklaracio efektive devas validi, ankaŭ rilate lingvon.

Fakte en la retejo de la Supera Komisiito de UN pri Homaj Rajtoj http://www.unhchr.ch/udhr/lang/1115.htm, oni povas legi ankaŭ en Esperanto, ke Ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen ia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato.

Kaj tamen, ni, kiel esperantistoj ekestis ĝuste, por ke tiuj rajtoj estu respektataj ĉie, kaj, bonvolu atenti, je ĉiuj niveloj. Oni ne rajtas defendi la lingvon de la enmigrinta grupo, kaj ne samtempe tiun de la tradicia malplimulta nacio vivanta en la lando de longa tempo. Oni ne rajtas defendi la lingvajn rajtojn de la malplimulta nacio kaj ne samtempe defendi la lingvajn rajtojn de la tuta lando antaŭ pli fortaj internaciaj lingvoj. Mi volas diri, ke oni ne rajtas batali nur por protekti la oficialajn lingvojn de Eŭropa Unio kontraŭ la evidenta klopodo de la angla forviŝi ilin kaj ne samtempe batali por la lingvaj rajtoj de la bretonoj en Francujo kaj de la turkoj en Eŭropo.

Nur esperantistoj povas kompreni la miopecon de multaj grupoj, kiuj opinias, ke ili povos savi sin ankaŭ se la aliaj pereos. Ni naskiĝis por defendi la lingvajn homajn rajtojn je ĉiuj niveloj. Kaj tamen tiu miopeco ekzistas. Zamenhof tre brile diris, ke: ... tiu naciismo de grandaj nacioj estas maljusta. Tiu de malgrandaj nacioj estas, ankaŭ, malprudenta. Tiu estis la sama Zamenhof, kiu ankaŭ diris: Ni montros al la mondo, ke reciproka kompreniĝado inter personoj de malsamaj nacioj estas tute bone atingebla, ke por ĉi tio tute ne estas necese, ke unu popolo humiliĝu aŭ englutu alian...

Surbaze de ĉi tiuj ideoj la estraro de UEA alvokas vin festi la Zamenhof-tagon en la kadro de la Semajno de Homaj Rajtoj kaj de Esperanto, de la 9-a ĝis la 16-a de decembro 2006. Jam pasintjare ni diskutis pri tio, ke jam pluraj esperantistoj havis la ideon vastigi la signifon de tiu tago al “Tago de Esperanto” kaj doni al ĝi ankaŭ informan elementon per aranĝado de eventoj kune kun aŭ por neesperantistoj.

Tiu semajno inkluzivas la 10-an de decembro, ĉiu-jara datreveno de la Deklaracio de Homaj Rajtoj, kaj la 15-an, kiu estas la Zamenhof-tago.

Do, la Semajno nun lanĉata ebligas agadon al la ekstero pri la lingvaj homaj rajtoj. Ekzemple, kolektu informojn de nerespekto de lingvaj rajtoj en via loĝloko kaj sendu la pruvon pri tio al UEA, kiu siavice atentigos la Oficejon de la Supera Komisiito pri Homaj Rajtoj de UN. Estas tempo transiri de teoriumado inter ni al agado praktika pri la lingvaj homaj rajtoj. Vi povus aranĝi kunvenon pri tio kun neesperantistaj asocioj aŭ lingvistoj aŭ instruistoj, ktp. kaj klarigi al ili kial Esperanto estas parto de la tutmonda batalo por la homaj rajtoj.

Samtempe oni povas ankaŭ zorgi pri la tradicia pli interna agado (festo de la libro en Esperanto, kluba kunveno por memorigi Zamenhof).

Ni igu ĉi tiun semajnon ilo por atentigi la mondon pri lingvaj homaj rajtoj kaj pri la solvo de ili pere de Esperanto kaj samtempe por festi nian esperantistecon.

Renato Corsetti

[FORIGITA!: bildo]

Brazilaj esperantistoj ankaŭ pasintjare festis la Zamenhof-Tagon per la tradicia “Kunfratiĝo“

Tra la mondo

Niaj fervojistoj kongresis en Ŝanhajo

La 58-a kongreso de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio (IFEF) okazis inter la 6-a kaj la 13-a de majo 2006 en la ĉina havenurbo Ŝanhajo. La unuan IFEF-kongreson organizitan ekster Eŭropo partoprenis 224 kongresanoj el 18 landoj. La slogano de la kongreso estis Per Esperanto por fervojo.

Sabaton la 6-an de majo posttagmeze okazis en la malgranda kongresa salono gazetara konferenco, dum kiu reprezentantoj de televido, radio kaj gazetaro estis informitaj pri utiligo de Esperanto kaj ĝia disvastigo en la mondo kaj en la fervojistaj medioj kaj rondoj, pri IFEF kaj pri la kongreso mem.

La dimanĉan Solenan Inaŭguron en granda kongresa salono partoprenis ĉinaj eminentuloj kaj reprezentantoj de publikaj kaj Esperantaj organizoj, inter ili Chen Haosu, prezidanto de la Cina Popola Asocio por Amikeco kun Fremdaj Landoj kaj prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo, estraranoj de IFEF kaj pli ol ducent kongresanoj.

La tutsemajna programo enhavis akceptojn de la urbestro kaj Ĉina Fervoja Societo, laborkunvenojn, fakajn prelegojn, unu tuttagan kaj du duontagajn ekskursojn, ankaŭ kulturprezentadojn, sed bankedon kaj Internacian Balon.

Okazis naŭ fakprelegoj: La ĉefa temis Pri la nova fervojlinio de Kunming al Lhasa, ĉefurbo de Tibeto.

Dum la unua duontaga ekskurso en Ŝanhajo oni vizitis la Templon de la Jada Budho, Ĝardenon Yuyuan, Templon de la Urba Dio kaj malnovan urboparton. La merkreda tuttaga ekskurso gvidis la kongresanojn al la pitoreska urbo Hangzhou, 180 km de Ŝanhajo. Dum alia duontaga ekskurso oni vizitis Fervojan Muzeon kun multaj unikaĵoj kaj interkonatiĝis kun magnetŝveba trajno, veturante de Longyanglu-haltejo ĝis la internacia flughaveno Pudong, tien kaj reen. La magnetŝveba trajno estas la sola en la mondo, kiu ĉiutage veturigas pasaĝerojn kun rapideco de 431 km/h. La vojo longas 30 kilometrojn kaj la veturado bezonas nur 7 minutojn.

La venonta 59-a IFEF-kongreso okazos en Parizo inter la 12-a kaj 19-a de majo 2007, kun postkongresa aranĝo en Liono (Francio).

Jindřich Tomíšek

Ago-Tago en Pekino: geknaboj lernas Esperanton

Okaze de la Ago-tago, la Pekina Esperanto-Asocio (PEA) okazigis la 7-an de oktobro en la servo-centro de loĝkvartalo en la Haidian-distrikto de Pekino ceremonion por inaŭguri la Pekinan Bazon por Esperanto-instruado al Infanoj.

Yu Tao, vicprezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo, esprimis la esperon, ke Esperanto kontribuos al konstruado de harmonia socio, riĉigo de kultura vivo de loĝkvartaloj kaj edukado de infanoj. Huang Xueqin, estro de la centro, diris, ke la centro klopodos pri instruado de Esperanto al infanoj. Li Weilun, prezidanto de PEA, prelegis pri “Internacia helpa lingvo helpas lerni fremdajn lingvojn”. Ekde la 8-a de oktobro 21 geknaboj eklernos Esperanton en Infana E-Kurso en la Haidian-distrikto.

(Zhao Guangzhou)

Ĉu nova agado ĉe indiĝenoj?

La sunsubiro ornamis la pinton de la vulkanoj super la kvietaj akvoj de la lago Atitlan (la loko de la akvo en la nahuatla lingvo). Baldaŭ la noktiĝo lumiligos la indiĝenajn vilaĝojn kiuj ĉirkaŭas la lagon. Ne ĉiuj uzas la saman etnan lingvon. Ĉu iam Esperanto fariĝos la pontolingvo de la indiĝenoj mondskale? mi min demandis el mia belvidejo. Ĉu la profetaĵo de Jules Vernes La indiĝeno kiu tiel parolis estis unu el tiuj rimarkindaj tipoj...li sin esprimis nature en Esperanto... iam realiĝos?

Kiam dum siaj unuaj jaroj da funkciado la projekto Indiĝenaj Dialogoj havigis al si la mon- kaj hom-rimedojn por provizi la indiĝenojn per efika sistemo de komunikado, grandaj estis la esperoj ĉe la esperantistoj. Seminarioj plursemajnaj kunvenigis en pluraj mondopartoj indiĝenojn diversetnajn kaj -lingvajn por lerni Esperanton kaj perfektiĝi pri uzo de la interreto. Multaj esperantistoj diversmaniere unuope kunlaboris kaj UEA forte apogis la projekton. Eĥoj aŭdiĝis ĉe Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko.

La atingaĵoj estis gravaj, sed kiam la mono, por plenumi la ambiciajn celojn profesinivele, elĉerpiĝis, la skipa homforto disiĝis. Kvankam ne plu funkcianta, la reto de influaj indiĝenoj kiuj partoprenis la projekton, daŭre ekzistas. De kelkaj jaroj mi provis reaktivigi la ĉefajn indiĝenojn kaj krom kunlaboro kun ID partoprenis la “Laborgrupon” kadre de la Jardeko de la Indiĝenaj Popoloj. Sub aŭspicio de UN pluraj centoj da indiĝenaj delegitoj renkontiĝas ĉiujare julie en Ĝenevo cele al ellaboro de “Deklaro de la rajtoj de la indiĝenaj popoloj” aprobota de UN.

Pro manko de monrimedoj ne plu eblas nun dungi profesiulojn kiel faris ID por instrui, mastrumi ttt-ejon. Alia strategio estas bezonata por motivi la indiĝenojn al lernado kaj uzo de Esperanto, laŭeble memstara finance. Laŭ peto de la indiĝenoj mem, ni decidis disvolvi ekoturismon laŭ solidara spirito. Jam komence de januaro 2006, kunlabore kun la indiĝena organizo Kichin Konojel (Kiĉin Konoĥel) grupo da ekoturistoj, inter kiuj paro da esperantistoj, vizitis Gvatemalon.

Kvankam la indiĝenoj reprezentas inter 70 kaj 80% de la popolo kaj estas la ĉefa turisma allogaĵo de la lando, ili etproporcie profitas el la elturisma ekonomio. Ĝin regas elito socia kaj fremduloj. Nia celo do estas helpi la indiĝenojn alproprigi al si la turisman ekonomion. Ni provas elspezi kiel eble plej ofte ĉe indiĝenaj komunumoj. Lige al la vojaĝo, ni kontribuas al solidara projekto Sunenergio, aliro al trinkebla akvo. Kaze de sukceso, ni intencas starigi tutmondan indiĝenan vojaĝagentejon por organizi vojaĝojn al multaj landoj, kie ni havas indiĝenajn kunlaborantojn. Ju pli da esperantistoj partoprenos, des pli Esperanto estos aprezata kaj uzata en la indiĝena mondo.

En la strategio de UEA devus esti emfazo al pli efika uzo de la konsumpovo de la esperantistaro. Ĉiun fojon kiam ni estas elspezontaj, ni devus nin demandi: Ĉu tiu elspezo povus iamaniere kontribui al plifortiĝo de Esperanto?

Vi, esperantistoj el pagipovaj landoj, estas vojaĝemaj, kial ne vojaĝi per/por Esperanto? Ne maltrafu la okazon.

UEA, konsiderante la lastatempan neagadon de ID, decidis lanĉi projekton Indiĝenaj Popoloj por daŭrigi la agadon ĉe la indiĝenoj. Estis kreita retlisto i...@yahoogroupes.fr kaj UEA-konto “ipop-b”, kien eblas sendi kontribuaĵojn por stimuli la agadon. Ĉu ekzemple ne estus bone venigi unu aŭ du indiĝenojn al ĉiu UK?

Se vi ne estas vojaĝemulo, estas multaj manieroj por kunlabori: tradukoj, helpo al lernantoj, al funkciado de retlisto, pere de personaj kontaktoj kun indiĝenoj.... la kuniniciatinto kaj Bessie Schadee, direktorino de ID, informis antaŭ nelonge pri tradukbezono.

La venonta vojaĝo okazos en Gvatemalo en januaro 2007. Mi profitas la okazon por danki la donacemulojn kiuj malavare respondis al mia alvoko por nutra helpo al la damaĝitoj de la pasintjara tropika ŝtormego “Stan”. En tiu kampo de helpo al damaĝitoj de naturaj katastrofoj oni povus apliki la Esperantan preferon: uzi nian donacpovon prefereble tra la esperantista reto ol tra neesperantistaj organizoj. Tiel ni same aŭ eĉ pli bone certas pri la trafeco de la donaco kaj krome ni bonfamigas esperantistojn tiel en la lando de la donacantoj kiel en la lando de la ricevantoj. Tiuj ĉi lastaj ne nepre devas esti esperantistoj, sed ricevi helpon pere de lokaj esperantistoj. Por pluaj informoj, bonvolu kontakti min.

Philippe Chavignon
M.F. du Plan
06470 Guillaumes, Francio

[FORIGITA!: bildo]

Gvatemalaj indiĝenoj ricevas donacojn de esperantistoj.

Ĉu vi ŝatus krei atenton pri Esperanto en la ekstera mondo?

Ho, Esperanto. Ĉu ĝi ekzistas ankoraŭ? Esperanto ne sukcesis. Oni neniam aŭdas pri ĝi. Esperanto? Kio estas tio? Ni ĉiuj ofte renkontas tiajn eldirojn de neesperantistoj. Kaj ili ne malpravas. Esperantistoj ĝis nun apenaŭ sukcesas atentigi la eksteran mondon pri Esperanto. Lasu nin montri, ke Esperanto vivas!

Mi proponas la jenon: Mi produktigos ŝvit- kaj poloĉemizojn en unuaklasa kvalito. Sur la maldekstra parto de la brusto estu dulinia brodaĵo: Esperanto — lingvo internacia.

Bazo por mia mendo estas mil antaŭmendoj el Esperantujo al mi.

Kiom la ĉemizoj kostu? Unu ĉemizo haveblos por € 10. Aldoniĝos € 24 por sendokostoj.

Jenaj rabatoj eblas: 2 ĉemizoj sendotaj en la unusama pakaĵo kostos kun sendokostoj kune € 50.

10 ĉemizoj en sama pakaĵo kostos (maksimume, depende de la afranko) ĉio kune € 147. Bonvolu atenti, ke la rabato eblas pro la pli malgranda afranko por ĉemizo.

Mi deziras emfazi, ke mi ne agas profitcele, mi ne havos ian financan gajnon el la ĉemizo-perado. Post atingo de mil antaŭmendoj mi miaflanke mendos ĉe la fabriko. Pasos kelkaj semajnoj, antaŭ ol mi ricevos la varon. Tuj kiam mi estos mendinta, mi informos la mendintojn. Nur tiam ili estos petataj sendi la pagon al mi. Tuj post la ĉemizlivero al mi mi povos dissendi la ĉemizojn al tiuj, kies plenan pagon mi ricevis.

Por pliaj detaloj bv. rigardi www.esperantocxemizo.1go.dk aŭ bv. sendi informpeton al p...@tele2adsl.dk.

Laste: Mi petas vin pludoni tiujn ĉi informojn al ĉiuj esperantistoj, kiujn vi konas!

Koran dankon pro via atento,

Peter Weide
Hellekistevej 18, DK-3370 Melby, Danio

ATENTON! KONKURSO!

ABIO de ESPERO (Kristnaska Abio)

De 1521 en la regiono Alzaco de Francio estas malnova tradicio ornami arbon dum decembro por la Kristnaska periodo.

La asocioj de WINTZENHEIM-COLMAR (Alzaco) lanĉas konkurson por infanoj kaj gejunuloj pere de Esperanto.

ORNAMU nian urban abion dum decembro 2006 per desegnaĵoj pri espero, paco, Kristnasko; poemoj en via nacia lingvo + Esperanto; kantoj; fotoj; man-laboraĵoj k.t.p.

Via(j) kontribuaĵo(j) estos fiksita(j) sur la abio en la Halo de la urbo-centro dum decembro. Sendu via(j)n verko(j)n antaŭ la 30/11/2006 al:

TAKE-ESPERANTO “Konkurso Abio” 90, Rue du Tiefenbach FR-68920 WINTZENHEIM-COLMAR, Francio

NEPRE skribu viajn nomon, adreson, aĝon kaj kelkajn vortojn en Esperanto. La konkursaĵon vi povas sendi ankaŭ retpoŝte al: c...@wanadoo.fr

PREMIOJ — La unuaj de ĉiu kontinento ricevos 75 eŭrojn, la ceteraj diversajn premiojn. (Informoj en diversaj Esperantaj gazetoj.)

Anoncetoj

Unu vorto = 1 internacia rpk (€ 0,85). Ni ne respondecas pri la enhavo. Ripeto ne rajtigas rabaton. Pri korespondpetoj zorgas ankaŭ Koresponda Servo Mondskala, B.P.6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio, www.multimania.com/kosomo

F-ino Claude de Coudenhove (204 rue du Faubourg Madeleine, FR-45000 Orléans, Francio) deziras korespondi kun homoj pli ol 40-jaraj el Portugalio, Israelo kaj Britio cele al privata kunveno kun aliaj esperantistoj.

500 div. Esperanto-stampoj, Esperanto-poŝtmarkoj. Ofertolisto kontraŭ neuzitaj pm je la valoro de 1 EUR. Mi donos Germanion kaj Iranon. Neussner, DE-37284 Waldkappel, Germanio.

Pola esperantistino, flegistino, interesiĝanta pri turismo, arto, muziko, fotado kaj libroj, deziras korespondi kun diverslandanoj: Alicja Tabor, Ul. Długa 8/10, PL-32-065 Krzeszowice, Pollando.

DVD Esperanto Elektronike re-eldonota: Fine de novembro aperos nova eldono de la furora DVD Esperanto Elektronike (de la 1-a eldono vendiĝis 9000 ekzempleroj!), prezentita dum la ĉi-jaraj UK kaj IJK. Antaŭmendojn (minimuma kvanto: 50 ekz., prezo: 2€/peco) por la dua, plibonigita eldono, eblas fari ĝis la 20-a de novembro. Pliaj detaloj pri la DVD: www.esperantodvd.net

El la verkaro de William Auld

La fenomeno Esperanto. Studo pri la lingvoproblemo kaj pri la Internacia Lingvo. Celita por traduko en naciajn lingvojn. Rotterdam: UEA,1988. 120p. 21cm. €7,20.

Unufingraj melodioj. La triapoemaro de la skota poeto. Enhavas kelkajn pli longajn poeziaĵojn, i.a. versan komedion. La Laguna: J. Régulo, 1960. 126p. 19cm. €2,70.

Don Johano. Kanto unua. Lordo Bajron. Tradukaĵo el la angla. Grandioza komika poemo, ĉefverko de la aŭtoro. Manĉestro: Esperantaj kajeroj, 1979. 71p. 21cm. €3,00.

Rimleteroj. Rondelaj rim-leteroj per kiuj William Auld kaj Marjorie Boulton korespondis en 1953-54. Manĉestro: Esperantaj kajeroj, 1986. 94p. 14cm. €1,50.

Pajleroj kaj stoploj. Elektitaj proza∆oj. Kolekto de eseoj, rakontoj, prozaj tradukoj kaj recenzoj. Rotterdam: UEA, 1997. 6+342p. 21cm. €16,50.

Humoroj. Poemaro pri la vakuo de la vivo kaj la homa kapablo rezisti, eĉ humure. La Laguna: J. Régulo, 1969. 113p. 19cm. €2,70.

La Graveco de la Fideliĝo. Oscar Wilde. Tradukaĵo el la angla. Ege sprita triakta komedio. Manĉestro: Esperantaj kajeroj, 1987. 79p. 21cm. €3,00.

Het Kinderras. Nederland-lingva versio de La infana raso. En la nederlandan trad. W.A. Verloren van Themaat. Amsterdam: Tor, 1982. 88p. 21cm. €3,00.

Ĉe la Libroservo de UEA, triona rabato por samtempa mendo de minimume tri ekzempleroj de sama titolo. Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando
Telefono: +31 10 436 1044
Telefakso: +31 10 436 1751
Retpoŝto: <libroservo@co.uea.org>

Revuo Esperanto 2006 12

Malferme

Scienco, demokratio kaj Esperanto: Ideoj antaŭ la centjariĝo de ISAE

En julio 2006 okazis en la Esperanto-Kasteleto en Tavoleto, Italio, Jubilea Konferenco de Internacia Scienca Asocio Esperantista. Omaĝe al la 100-jariĝo de ISAE ni publikigas resumon de la prelego de José Antonio Vergara, prezentita dum la konferenco.

La paralelaj mondoj de ISAE 1906–2006

En la 2-a UK (Ĝenevo), la unuafoje okazanta fakkunsido de “kelkaj scienculoj kaj sciencamantoj” fondis la 30-an de aŭgusto 1906 preparkomitaton por Internacia Scienca Asocio Esperantista (ISAE), laŭ propono de H. Terry, sub la gvido de la gravaj pioniroj Hippolyte Sébert, Carlo Bourlet kaj, iom pli poste, René de Saussure.

Post 100 jaroj konstateblas ke preskaŭ ĉio ŝanĝiĝis en la du mondoj kiujn ISAE ĉiam klopodis kunligi. Unuflanke, dum la 20-a jarcento kaj aparte post la 2-a Mondmilito, la scienco kaj la teĥnologio sur ĝi bazita fariĝis unu el la plej gravaj motoroj de la socia-ekonomia evoluo kaj dominanta fundamento de la moderna vivo. La novigoj naskitaj de la scienca scio estis ege bonfaraj por la vivkvalito de la homoj, per revoluciaj atingoj en ekz. medicino kaj publika sano, agrikulturo, transportado kaj komunikado. Tiu efiko ege kreskigis la sociajn rolon, gravecon kaj prestiĝon de la scienco kaj teĥnologio (S&T) kaj siaflanke signife pligrandigis la kvanton kaj amplekson de la scienca penado, kun eksponencialaj plivastigoj en la nombro de profesiuloj, publikaĵoj, konferencoj, trejnejoj ktp, sur ĉiuj kampoj de Esplorado kaj Disvolvado (E&D).

Male, kiel sciate la sorto de Esperanto estis bedaŭrinde frape malsimila, certe nesukcesa laŭ tiuj kriterioj: ekzemple la Mondmilitoj, kiuj havis detruegan, preskaŭ finmortigan efikon sur la Esperantajn ideon kaj organizon, tamen stimulis eksplodan procezon de industriiĝo kaj ŝtatpolitika subteno al la scienco, i.a. pro la evidentiĝo de ties militteĥnologia apliko, aparte dum la 2-a Mondmilito.

ISAE naskiĝis frue, dum esperplena, intense organiza etapo de la E-movado, samtempe ĉe la sojlo de senprecedenca, revolucia disvolviĝo de la scienca scio, ne plu haltonta. Se origine ambaŭ ideoj ŝajnis kvazaŭ memkompreneble kunligitaj per nocio pri racio kaj progreso tiam hegemonia, poste ISAE neeviteble suferis pro la samaj kaŭzoj kiel la ĝenerala fenomeno Esperanto, kun la diversaj krizoj kaj stagnoperiodoj, sed aliflanke kun la sindona agado de homoj kiaj M. Rollet de l’Isle, O. Bujwid, W. P. Roelofs, G.F. Makkink, M. Fréchet, W. E. Collinson, Seiho Nishi, B. Popovic, J. Kavka, C. Støp Bowitz, R. Hauger, R. Sachs, kiuj i.a. obstine sukcesis teni viva dum jardekoj sciencan periodaĵon en lingvo. Ja temas pri tre valora, honorinda tradicio, kvankam ĉiam limigita laŭ la ĝenerala malforteco de la E-movado. Tial, okaze de la centjara jubileo de Esperanto en 1987, Paul Neergaard, post konciza ekzameno de la plej gravaj kaj vere salutindaj kontribuaĵoj kaj atingoj dum la ĝistiama historio, nome terminaroj, kelkaj originalaj esploroj, Esperantaj resumoj en etnolingvaj sciencaj revuoj, popularsciencaj kaj sciencolernaj verkoj ktp, konkludis mirinde maltroige ke tamen “la uzado de Esperanto [en la scienco] estas bagatela” kompare al la grandaj mondlingvoj. Ja estis objektivaj kaŭzoj por tio, tute preter la agpovo kaj influo de tiuj mirindaj aktivuloj.

Internacia karaktero de la scienco kaj ties lingva aspekto

La scienco ĉiam troviĝis inter la plej internaciaj el la homaj agoj. Ties esence kunlabora, kolektiva, sciointerŝanĝa karaktero trans la naciaj limoj, iĝis rimarkebla jam ekde la unuaj jardekoj de la 19-a jarcento. Poste, paralele al intensaj procezoj de profesiiĝo, faka disstarigo kaj instituciiĝo de la scienco, la ekesto de internaciaj sciencaj kongresoj, ofte ligitaj al la Universalaj Ekspozicioj, fariĝis ofta praktiko, kun averaĝe 30 eventoj jare jam ĉirkaŭ 1900.

Nuntempe tiu internacieco rapide pliprofundiĝis, kion montras la esploroj, egaj projektoj kaj publikaĵoj havantaj diverslandajn partoprenantojn. Tiu plua internaciiĝo de la scienco ne nur estas ligita al la efiko de la modernaj Informaj kaj Komunikaj Teĥnologioj (IKT), sed fakte iĝis nepra pro la defioj kiujn starigas antaŭ la scienca peno la komplekseco, tutmonda dimensio kaj kostoj de pluraj alfrontendaj problemoj kaj esplorobjektoj, kiel ekz. la Projekto Homa Genomo, elementpartikla esplorado, tutmonda klimata ŝanĝo, emerĝaj infektaj malsanoj, ktp.

Koncerne la lingvan aspekton de tiu internacieco, estas notinde ke la naskiĝo (ekz. Galileo Galilei, publikiganta siajn kopernikismajn verkojn en la itala, 1632 kaj 1638) kaj aparte la posta evoluo de la moderna scienco, esprimiĝis per la respektivaj etnolingvoj de la sciencistoj, kaj tamen ili ĉiam vigle komunikadis inter si tra Eŭropo ekde la 17-a jarcento, estante do kutime multlingvaj, dum la latina estis perdanta sian antaŭan statuson kiel lingua franca de la kleruloj. Jam fine de la 19-a kaj komence de la 20-a jarcentoj, kelkaj mondlingvoj fariĝis klare hegemoniaj, laŭ la interligitaj politika kaj scienca potencoj de la respektivaj landoj, kaj ekzemple en 1897 la fama hispana histologo Santiago Ramón y Cajal, kiu poste ricevis la Medicinan Nobel-premion 1906, konsilis al siaj samlandaj kolegoj uzi nur la francan, anglan, italan kaj germanan, do jam tiam ne la hispanan.

Oni menciu ke tiutempe intense aktiviĝis ĉi-kampe la internacilingva movado kaj ties pluraleco, per diversaj argumentoj kaj iniciatoj, kion atestas i.a. la fondo mem de ISAE kaj la tiama elokventa eldiraĵo de la germana Nobelpremiito 1909 kaj idisto Wilhelm Ostwald:

La ideo pri mondliteraturo, kiun Herder kaj Goethe konceptis ĉefe el la vidpunkto de la arto, akiris nun el la vidpunkto de la scienco multe pli gravan signifon. Ĉar el la komunaj posedaĵoj de la homaro, neniu estas tiel vere universala kaj internacia kiel la scienco. Sed ĉiu komunikado kaj disvastigado de la scienco uzas la helpilon de la lingvo kaj tial la internacieco de la scienco nerezisteble postulas la internaciecon de la lingvo. Se ni konsideras, ke nuntempe kelkaj sciencaj verkoj, precipe lernolibroj, estas tradukitaj en dek du aŭ pli da fremdaj lingvoj, tiam ni komprenas, kiom granda kvanto da laboro povus esti ŝparata, se libroj ĉie en la mondo povus esti tiel ĝenerale komprenataj kiel ekzemple la muziknotoj aŭ logaritmaj tabeloj.

Samepoke, la grava itala matematikisto Giuseppe Peano lanĉis sian Latino sine flexione, en 1903, precipe por sciencaj celoj, kaj la posta revuo Schola et Vita (1926–1939) publikigis plejparte fakajn artikolojn pri matematiko, natursciencoj, teĥnologio, pedagogio, psiĥologio kaj sociaj sciencoj en tiu planlingvo. Siaflanke, post la Unua Mondmilito, la disĉiplo de Ostwald, d-ro Frederick Gardner Cottrell, ĉefo ekde 1919 de Komitato pri Internacia Helpilingvo de Internacia Esplorkonsilantaro, konvinkis la geedzojn Alice Vanderbilt Morris kaj Dave Hennen Morris fondi International Auxiliary Language Association (IALA) en 1924. Estis iom da teoria subteno al la ideo de neŭtrala internacia lingvo kaj aparte al Esperanto flanke de la Franca Akademio de Sciencoj, tiel per rezolucio de 1924, esprimanta sian konvinkon ke lingvo internacia “havus grandegajn konsekvencojn el la vidpunkto de la progreso de la scienco kaj de ĝia aplikado”, kiel per la persono mem de ties tiama prezidanto Prof. A. Cotton, kiu prezidis la konferencon “Esperanto en la Moderna Vivo” (Parizo 1937).

Tamen, nek Esperanto nek iu ajn konkurenca lingvoprojekto havis signifan efikon sur la ĝeneralan vojdirekton de la internacia scienca komunikado, kaj ekde la 1930-aj jaroj kaj aparte post la 2-a Mondmilito, la antaŭa, limigita plurlingveco de la scienco, komencis forvaporiĝi, por cedi je kreskanta rapido sian lokon al ekdominanta pozicio de la angla, lingvo kiu dum la lastaj jaroj fariĝis fakte ununura por ĉiuj internacie orientitaj komunikaj funkcioj en la scienco: publikigo, konferencoj, skriba kaj parola komunikado, instruado eĉ en neanglalingvaj landoj. La grafikaĵoj 1 kaj 2 frape bildigas tiun daŭran procezon, per la ŝanĝiĝoj en la relativa proporcio laŭ lingvoj dum centjara periodo (1896-1996) en registritaj natursciencaj periodaĵoj.

[FORIGITA!: bildo]

Grafikaĵo 1. Laŭlingva divido en natursciencaj publikaĵoj de la mondo, 1880-1980 (elcentoj de ĉiuj artikoloj) (bazita sur informoj kolektitaj en Tsunoda 1983 — informoj por 1900 perditaj).

[FORIGITA!: bildo]

Grafikaĵo 2. Laŭlingva divido en natursciencaj publikaĵoj de la mondo, 1980-1996 (elcentoj de ĉiuj artikoloj) (y-akso logaritma; origine en Ammon 1998: 152).

Tiu ekskluda hegemonio de la angla kompreneble ne limiĝas al la scienco nek estas bazita sur ia ajn ontologia plejboneco kiel lingvo. Fakte, la plurkampa hegemonio de la angla havas historiajn, socipolitikajn, ekonomiajn, diplomatiajn kaj militajn kialojn. Lige al tio, ankaŭ specife sciencohistoriaj fenomenoj favoris tiun evoluon, ekz. la rivaleco inter la franca kaj germana kiel mondlingvoj en la scienco, kun bojkoto kontraŭ la germana kaj tiulandaj sciencistoj post la 1-a Mondmilito far la venkintaj landoj, kaj la senprecedenca akcelo kiun spertis en Usono la industriiĝo de la scienca praktiko tuj post la 2-a mondmilito, determinante la fortikan gvidan pozicion de tiu lando kiel monda potenco ankaŭ sur tiu kampo.

Paradokse, el vidpunkto engaĝiĝinta al la racia idealo de dua komuna lingvo por efika komunikado trans la naciaj limoj, la fakta nuna unulingvismo de la scienco montras unuflanke tre sukcese la enormajn avantaĝojn de tia sistemo, sed tamen je tre alta kosto konsistanta en malegaleco, minacoj, malfacilaĵoj kaj perdoj, aparte ne nur por la sciencaj komunumoj el neanglalingvaj landoj. Antaŭ ili, la deviga lernado de fremda etnolingvo je sufiĉa nivelo por adekvate informiĝi kaj memfide esprimiĝi parole aŭ skribe en internaciaj kuntekstoj, fakte starigas formon de ŝajne milda, tamen feroca lingva diskriminacio kaj grava ekonomia ŝarĝo, kiun kompreneble ne suferas la sciencistoj denaske angleparolantaj. Tiu nuna unulingvismo de la scienco ne nur estas do tute malegaleca kun ege signifa privilegio por anglalingvaj sciencistoj, sed aldone ĝi tute ignoras la kontribuaĵojn publikigitajn en aliaj lingvoj krom la angla. Ĝi krome povus limigi la sciencan kreemon pro la ekskludo de alilingvaj kognosistemoj kaj severe postrestintigas la terminologian korpuson de ĉiuj ceteraj lingvoj, eĉ tiuj de plene evoluintaj landoj kiel la sveda, frapa ekzemplo kiun prof. Kiselman prezentis E-medie.

Estus dezirinde havi ankaŭ el nia flanko interlingvistikajn esplorojn pri la problemoj ligitaj al tiu fakte ekskluda unulingvismo kiu nun regas en la scienco. Tio eble videbligus Esperanton en sciencpolitikaj medioj kiujn interesas tiu problemaro, kompreneble ne kiel tute pretan solvon sed eventuale kiel aliancanon. Ekz. la ofte menciata nekontentiga stato de la terminologio, kies nedisvolviĝon kaŭzas la manko de signifa faka utiligo de la lingvo, eventuale donus la ŝancon serĉi kunlaboron cele al sperta interŝanĝo pri korpusa planado kun fakgrupoj de etnolingvoj kiuj terminologie postrestas kompare al la angla (ekz. evoluantaj landoj).

La orientiĝo de scienco kaj Esperanto al demokratio kaj daŭripova evoluigo

La scienca penado kaj la fenomeno Esperanto dividas kelkajn gravajn komunajn trajtojn:

  • Ili ambaŭ estas kolektivaj aventuroj de la homa intelekto, esence, persiste, kreeme kunlaboraj trans la naciaj limoj, plene universalisme orientitaj, laŭ sia propra naturo.
  • Ties internacia kaj demokratia karakteroj naskis politike kaj ideologie motivitajn kontraŭstarojn, subpremojn kaj persekutojn sub totalismaj sistemoj, aparte dum la nazia kaj stalina reĝimoj: unuflanke la t.n. Deutsche Physik de la Nobel-premiitoj Philipp Leonard kaj Johaness Stark kontraŭ la “juda fiziko” de Einstein, kaj la proleta biologio de Lisenko kontraŭ la “burĝa genetiko” de Vavilov, aliflanke la germana, lingvo de “supera raso”, kaj la rusa, lingvo de la “avangardo de la monda proletaro”, kontraŭ la lingvo de respektive “judoj kaj komunistoj” aŭ “cionistoj kaj kosmopolitoj”.
  • Ekde la naskiĝo kaj tra la riĉa historio de ambaŭ aferoj, implice aŭ ne, diversaj signifaj homoj ligis ilin al la ideoj de racieco kaj efikeco por solvi problemojn de la homaro, kaj al la projektoj de homa emancipiĝo, demokratio kaj, lastatempe, daŭropova evoluigo kaj sciosocioj, cele al aktivaj, liberaj, informiĝintaj, memstaraj, decidopovaj civitanoj.

Oni tamen substreku la fakton ke la tradicia starpunkto pri la rilato inter S&T kaj Esperanto eble tro fidis al la ideala bildo pri nehaltigebla marŝo antaŭen de la racieco, laŭ la modelo de la metra sistemo, kies sukcesinta universaliĝo anoncus similan venkontan vojon por Esperanto. Tia optimisma analogio estis ofte esprimata de science koncernitaj esperantistoj. Tamen, kiel Mark Fettes iam skribis, la metra sistemo sur dekona bazo simple plifaciligis kaj homogenigis la kalkulojn sed ne ŝanĝis la fizikan mondon, dum Esperanto prezentas sisteman, demokratian alternativon sur la lingva kampo, kaj do estas en si mem multe pli defia ol iu nur pliboniga teĥnika rimedo.

Tiel, eble la penoj de la priscience interesitaj/koncernitaj Esperanto-uzantoj povus strategie orientiĝi precipe al kelkaj aspektoj de la interdependa rilato scienco-socio, kiun forte emfazis la Monda Konferenco pri Scienco, kunvokita al Budapeŝto en 1999 flanke de Unesko kaj la Internacia Konsilantaro por la Scienco (ICSU), ĉar nepra sojle de la nova jarcento:

  • la dialogo kaj reciproka fekundigo inter la sciencoj,
  • la publika kompreno pri la scienco,
  • la interkultura komunikado pri la kolektivaj bildaro kaj praktikaro kiujn S&T ekestigas ĉe la diversaj kulturoj, kaj
  • la helpo al la scienca edukado en subevoluintaj kaj evoluantaj landoj, kiuj suferas lingvajn barojn ĉi-kampe.

Ekzemple, la neceso krei kondiĉojn por la publika kompreno pri la scienco elstarigas la valoron de taŭgaj sciencpopularigaj sistemoj en nia komunumo. Krom iniciatoj tiaj, kiaj KAEST kaj IKU, aparte rimarkinda estas la uzo de la lingvo en Vikipedio, interreta enciklopedio, kies libera kaj kunlabora karakteroj neeviteble havas pozitivan resonancon ĉe multaj aktivuloj de la E-movado kaj tiel, efikon sur la evoluon de la faka lingvaĵo.

Fakte, la ligo de Esperanto kun la socia kaj demokratia engaĝiĝoj de la scienco havas honorindan spuron. Oni fieru pri la sciencpopulariga verko Scienco kaj pseŭdoscienco pri heredo kaj raso de P. Neergaard (1937), lanĉita por eduki la homojn kontraŭ iu rasisma ideologio supozata scienca, tiam politike tre influa kaj danĝera.

ISAE, eble sub la nomo Internacia Scienc-antaŭeniga Asocio Esperanta, plu laboros per siaj trimonata Scienca Revuo, internaciaj konferencoj en Tavoleto (kiel la ĉi-jara), kreota retejo, ktp, por la antaŭeniro de la scienco ĝenerale kaj aparte en nia internacia lingvokomunumo, tiel kontribuante al la publika bildo de Esperanto, kiu potenciale riskas, estante malgranda, iom socie marĝena movado, esti miskomprenata kvazaŭ havanta en siaj vicoj pli ol normalan proporcion de subtenantoj al diversaj pseŭdosciencoj kaj malraciaj mistikismoj.

Interese, tiu grava interregistara fakorganizaĵo apartenanta al la UN-sistemo, kies rezolucio de 1954 favore al Esperanto iel fariĝis mejloŝtono de nia historio, povintus nomiĝi nur “Unesko” anstataŭ UNESKO, ĉar la diverslandaj delegitoj kunvenintaj en Londono novembre 1945 estis tiam fondontaj la “UN-Edukan-kaj-Kulturan-Organizon”. Feliĉe, danke al plurmonata kampanjo flanke de sciencistoj kiel Julian Huxley, ties estonta unua Ĝenerala Direktoro, oni enmetis la literon S por “scienco” inter la literoj E kaj K fine de tiu fonda konferenco, tiel ke la nova organizo eksplicite montris en sia nomo la Sciencon kiel unu el siaj agadkampoj. En la Esperanto-movado aparte elstaras la eduka (ILEI) kaj kultura agadoj, kaj kutime oni tro limige komprenas la vorton “kulturo” precipe kiel literaturon kaj aliajn artojn. Sed tamen la scienco estas kerna elemento de tiu naskiĝanta Tria Kulturo anoncita far la brita sciencisto C.P. Snow jam en 1959, kulturo de inteligentaj homoj tiom sentemaj rilate la artojn kiom kleraj rilate la sciencojn. La Esperanta kulturo kiel tuthomara kultura komuneco (Baldur Ragnarsson), nepre estu ankaŭ scienca. Jen tasko por ISAE dum sia dua jarcento.

José Antonio Vergara

Kongresa Komuniko 1

92-a Universala Kongreso de Esperanto

Jokohamo, Japanio, 4-11 aŭgusto 2007

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2007.html.

Kongresa temo

La temo de la 92-a UK estas “Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto”.

Informoj

En la retejo de LKK troviĝas multe da informoj pri la lando, urbo, transporto ktp. Ĝia adreso: http://www.k4.dion.ne.jp/%7euk2007/espe/gheneralo.htm.

Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA: http://www.uea.org/kongresoj/uk2007.html.

Kongresejoj

La ĉefa kongresejo estas en la 4-a kaj 5-a etaĝoj de la konferenca centro de Pacifico Yokohama. Ĝi estas facile rimarkebla dank’ al la velŝipa formo de la 30-a etaĝa hotelo Intercontinental The Grand Yokohama, kiu situas tuj apude. La aliaj kongresejoj estas la halo Minato Mirai, trans la strato, kaj la Gubernia Muzika Halo.

Vojaĝado

La ĉefa flughaveno por atingi Jokohamon el ekster Japanio estas Narita, la komuna internacia flughaveno de Tokio kaj Jokohamo. De tie eblas veturi al Jokohamo per ekspresaj trajno aŭ aŭtobuso (kelkaj busoj iras ĝis la kongresejo). La vojaĝo daŭras ĉ. 90 minutojn. Pli detalaj informoj, kun mapo, troviĝas en la retejo de LKK (vd. supre).

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno. Krom diversprezaj hoteloj, estos ofertataj ankaŭ modestaj dormlokoj en tatamĉambroj (grandeco ĉ. 2,00 × 1,50 metroj) en iama laborista dormkvartalo, kiu transformiĝas en turisman dormkvartalon.

Ekskursoj

En la Dua Bulteno aperos priskriboj pri la antaŭ-, post- kaj dumkongresaj ekskursoj. Inter la vizitotaj lokoj estas la fama Fuĵi-monto kaj la urboj Kamakura, Hanoke, Hiroŝimo kaj Kioto. Dum pluraj ekskursoj eblos konatiĝi kun la kongresurbo Jokohamo.

Infana Kongreseto

Se sufiĉe da infanoj aliĝos, dum la UK okazos Internacia Infana Kongreseto. Interesitoj bv. kontakti la komisiiton pri IIK, Bert Schumann, b...@free.fr, por pli da informoj.

Reklamiloj

La Unua Bulteno estis jam vaste distribuita. Unuopuloj povas ankoraŭ peti ekzempleron ĉe UEA. Aperis ankaŭ bela afiŝo (60×42cm), kiu montras la kongresejan konstruaĵaron, kaj glumarko kun la kongresa emblemo. Ambaŭ estas mendeblaj ĉe la Libroservo de UEA. Glumarka folio kun 12 markoj kostas 1,20 eŭrojn kaj afiŝo 3,00 eŭrojn. Por ambaŭ oni ricevas rabaton de 1/3 ekde 3 ekz. Aldoniĝas la sendokostoj kaj por EU-landoj imposto de 19%.

Aliĝilo

La aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe la konstanta adreso. UEA volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas elŝuti ĝin en PDF-formato ĉe la kongresa TTT-ejo, kie eblas ankaŭ rete aliĝi al la UK.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro 2006 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) EUR 160,00 (120,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, EUR 200,00 (150,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, EUR 80,00 (60,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, EUR 120,00 (90,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1986 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de dokumento!). Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2006 (p. 36-37) kaj en la TTT-ejo.

Statistiko

Ĝis la 15-a de novembro estis registritaj 332 aliĝintoj el 42 landoj.

Instruado

Eksperimento en rusa mezlernejo

Leginte interesajn artikolojn pri la destino de la komuna lingvo en Eŭropo kaj pri la estonta E-eksperimento en anglaj lernejoj, pri kiu klopodas la brita esperantistino Angela Tellier, mi decidis priskribi nian sperton, akiritan dum multjara kaj fruktodona laboro sur tiu ĉi kampo.

En la jaro 1993 estis disvastigita tra la tuta eks-Sovet-Unio eksperimento pri enkonduko de Esperanto kun propedeŭtikaj celoj, por plifaciligi la studadon de fremdaj lingvoj, sub aŭspicioj de AIS de San-Marino kaj Kibernetika Instituto de Padeborn (Germanio).

Ankaŭ en kelkaj sankt-peterburgaj mezlernejoj (Rusio) oni partoprenis ĝin. En Gimnazio n-ro 271 Esperanto estis instruata ekde 1991. La rezulto estis tiel bona ke la estraro afable permesis enkonduki Esperanton kiel devigan lernobjekton en la unua klaso (unua grado de la bazlernejo en Rusio). Bedaŭrinde la eksperimento ne en ĉiuj lernejoj finiĝis sukcese, unue pro administraciaj obstakloj, due pro manko de spertaj instruistoj.

Sufiĉe entuziasmigaj rezultoj estis atingitaj en Gimnazio n-ro 271, kun profundiga studo de la franca, kie oni ĝis la jaro 2002 instruis Esperanton devige, eĉ tiam kiam jam ne temis pri eksperimento. La lingvo tre nature eniris la lernejan programon. Ĝi helpadis al la gelernantoj pli facile kaj kun plezuro lerni poste la francan lingvon. Multjara laboro alportis aprobitan laboraĵon, kiu ricevis la titolon “Aŭtora programo pri Esperanto. Por la klasoj 1-10. Baza kurso — unuagrada ŝtupo, 2 horoj semajne. Nedeviga kurso por la klasoj 2-10, 1 horo semajne”.

Post serioza ekspertizo la programo (340 horoj) estis agnoskita ĉe Sankt-Peterburga ŝtata universitato pri pedagogia mastrumado en februaro 2001.

La baza kurso (deviga) enhavas 68 horojn kaj ĉiu sekva fakultativa jaro enhavas po 34 horojn.

La programo estis ellaborita por “muzikaj” klasoj, por lernejanoj kiuj krom ordinara lerneja programo okupiĝas pri muziko kaj kanto. Esperanto estas tre muzika, krea lingvo, ĝi tre similas latinidajn lingvojn. Ĝi havas similecon kun la franca lingvo kaj elvokis favoran rilaton flanke de la estraro en la gimnazio. Ankaŭ la E-instruistaro ĝin ŝatis kaj propagandis, sekve ĝi vekis intereson flanke de la gepatroj kaj ankaŭ intereson flanke de la infanoj. Dank’ al tio oni realigis multajn E-vojaĝojn kaj E-koncertojn fare de la lernantoj kaj la urbaj esperantistoj, okazis vigla korespondado, la gimnazio partoprenis en la projektoj Interkulturo kaj Euroscola (2002).

La instruistoj sukcese instruis Esperanton dum multaj jaroj en la gimnazio. La programo estas farita por montri al la gelernantoj la similaĵojn kaj diversaĵojn inter la franca kaj Esperanto. Dume la gelernantoj havas eblon konatiĝi kun la Esperantaj literaturo kaj historio ktp. Oni trapasas al la lernado de la franca unue lernante la leksikon kaj gramatikon de Esperanto. Ne estas hazarde, mi opinias, ke kelkaj el la lernantoj elektis post la gimnazio studadon de fremdaj lingvoj: la franca, la hispana kaj aliaj, por sia profesia vivo.

Malgraŭ tio ke la eksperimento estis sukcesa, ŝajnas al mi ke relative malmultaj homoj scias pri ĝi. (Mauro La Torre skribis pri ĝi en Esperanto n-ro1132, januaro 2001). Esperantistoj devus esti pli bone informitaj pri la rezultoj de la eksperimento, por povi konvinki nekredemulojn pri la pozitivaj, valoraj flankoj de Esperanto por studado de fremdaj lingvoj jam sur la “lernejaj benkoj”.

Svetlana Miroŝniĉenko

Instrui en Ĉinio

Tri monatojn mi pasigis en Pekino, instruante Esperanton en privata universitato. En ĝia turisma fakultato mi laboris kiel gastprofesoro. Mi loĝis en ĝia nova parto, kiu situas en la norda ekstremo de Pekino, survoje al la Granda Muro. Sur dudek hektaroj staras modernaj konstruaĵoj, ĉirkaŭitaj de muroj. En ili tri mil studentoj trovas kondiĉojn, kiuj plene kovras la bezonojn pri studado kaj ĉiutaga vivo tiel, ke oni povus diplomiĝi sen eliri eksteren.

Espelando

La oferton instrui Esperanton en la ĉina universitato mi akceptis kiel defion, kiu evidentiĝis grandega kaj renversis mia imagon pri la facileco de la lingvo internacia. La ĉinoj nomas ĝin shi jie yu, kio signifas mondlingvo, kaj prononcas proksimume ŝi ĵie ju. Tamen se vi eĉ sukcesos ekzakte elbuŝigi unuopajn sonojn, ankaŭ tiam ĉinoj vin ne komprenos, ĉar ĉiu sono devas esti dirita en adekvata tono, por ke la vorto reprezentu la deziratan signifon. En 1986 okazis Universala Kongreso de Esperanto en Pekino. Mi akompanis eŭropan esperantiston, kiu estis poligloto kaj parolis ankaŭ la ĉinan. Li parolis, sed tute ne estis komprenata.

Eŭropajn lingvojn kaj la ĉinan dividas abismo. Centro Ŝtato Rego Teorio Mola Objekto Lerni Korto. Tiu abstrakta kunmeto de vortoj konsistigis la nomon de mia lernejo: “Ĉina Universitato de Administrado kaj Informadiko”. La ĉina vortfarado radikas en la fora historio, estas strikte ligita kun ideografio, tial multaj vortoj prezentas enigmojn en si mem. El du vortoj piao liang la unua signifas “videbla”, la alia “lumo”, ambaŭ signifas “bela”. En la ĉina lingvo mankas morfologia ŝanĝiĝo pri persono, genro, kazo, gramatika nombro ktp. Ĉiu vorto aŭ pli precize ideogramo havas unusolan formon, kiu estas komparebla kun la Esperanta radiko. Ni Hao! tradukiĝas ekzakte “Vi Bon’!” kaj signifas “Saluton!”. Haunying Ni! signifas “Bonvenon al vi!”, sed precize tradukiĝas kiel “Ĝoj’ Renkont’ Vi!”.

Scivolemuloj pri la ĉina lingvo profundiĝu mem en tiun temon. Mi citu nur kelkajn propre notitajn ekzemplojn. Mi diris al studentoj “preni”, ili ripetis “pleni”, “iri — ili”, “revi — levi”. Estas konata afero, ke azianoj malfacile prononcas “r”. Sed tio ne estas la sola problemo. Kiam mi diris “monto” — oni ripetis “mondo”. Ne ĉiuj ĉinoj havas samajn problemojn. Ekzemple la nordanoj anstataŭ “kongreso” diras “gongleso”, “kaj” prononcas kiel “gaj”. Multaj sudanoj ne kapablas prononci “r” nek “n”, ambaŭkaze ili diras “l”. Neĝa, tre diligenta studentino, surskribis kelkajn paĝojn de sia kajero per nur unu vorto “frato”. Kiam mi petis legi, ŝi diris — “flado, flado, flado...”. Tiam mi komprenis, ke necesas lernigi unuopajn vortojn al ĉiu studento individue. Dum miaj lernantoj ripetadis sensukcese Esperantan vorton, mi provis prononci ĝian ĉinan ekvivalenton. Evidentiĝis, ke mi eĉ pli fiaskas, kio edifis la junajn ĉinojn. Ni ĉiuj estas samaj viktimoj de la Babela Turo.

Antaŭ duonjarcento estis adaptita la latina alfabeto al tiel nomata “ĝenerala lingvo” (putonghua). Ĝi estas fakte la pekina dialekto disvastigita en la tuta teritorio de Ĉinio. La alfabetigon de “putonghua” multe influis Esperanto. Nun surbaze de la latina alfabeto funkcias komputiloj kaj poŝtelefonoj. Tamen ne estas facila afero legi la ĉinan lingvon per la latinaj literoj. Ekzemple mi petis studenton skribi la vorton “prospero” kaj li skribis “blosbilo”.

Mi havis sume ses grupojn kiuj ampleksis 80 studentojn. Ne eblis memori iliajn ĉinajn nomojn, tial mi petis, ke ĉiu mem traduku sian personan nomon al Esperanto aŭ elpensu pseŭdonimon. Knabinoj adoptis siajn nomojn en adjektiva formo: Jada, Verda, Neĝa, Bela, Sukera, Sona, Akva. Inter la studentoj distingiĝis Soldato, Tigro kaj la kompatinda Prospero. Dum tri monatoj li ne sukcesis flue prononci sian Esperantan nomon. Dum superaj ekzamenoj oni kontrolas la prononckapablon de ekzamenatoj per jena turmenta frazo: “Pro propra profesia progreso kaj prospero”, kion oni prononcas pli malpli: “Blo blobla blofesiaktp.

La parolaparato de eŭropano estas malsame formita ol tiu de ĉino. Tial la vorton “parto” li ripetis kiel “baldo”, “tre” kiel “dle”, “kajo” kiel “gajo”, “tago” kiel “dakoktp. Reciproke mi mem fuŝe aŭdis ĉinajn vortojn, ne povante distingi b kaj p, d kaj t. Por mi a ofte sonis kiel e, o kiel u kaj e ŝajnis i. Mi petis skribi “per kreto”, oni skribis “pal glado”. Bu Dong (“Mi ne komprenas”) sonas por mi en la parola formo kiel Pu Tun. Ĉinoj ne pensas pere de sonoj kaj literoj, sed per bildoj (ideografiaĵoj). Ili lernas tutan vorton kaj ne dispartigas ĝin je unuopaj sinsekvaj sonoj reprezentataj de respektivaj literoj. La ĉinan lingvon konsistigas unusilabaj vortoj kun komenca konsonanto kaj fina vokalo. Tial ne nur “prospero” prezentas por ĉino kakofonion, sed ankaŭ aliaj multsilabaj vortoj, eĉ sen la damna “r”, kiel ekzemple “konstitucio”. La problemo pligrandiĝas en kunmetitaj vortoj, kiel korespondamikino. Ĉino vidas en tiu ĉi sepsilaba esprimo sep diversajn vortojn. Li ne nur devas ekmemori ĉiun silabon aparte, sed ankaŭ ilian sinsekvon kaj stumblas kiel eŭropa infano, diranta “lomokotivo” anstataŭ “lokomotivo”.

Por ĉino ĉiu vorto en Esperanto estas fremda, ankaŭ geografiaj nomoj. “Usono” estas Mei Guo, “Pollando” — Bo Lan, “Parizo” — Ba Li, “Varsovio” — Hua Sha, “Eŭropo” — Ou Zhou. En poŝtoficejo mi volis sendi poŝtkarton al Hamburgo. Sub la adreso mi skribis angle la nomon de la cellando. La poŝtkarto ne povis esti sendita, ĉar neniu oficisto sciis, kio estas “Germany”. Parenteze “Germanio” en la ĉina estas De Guo, kio signifas “Nobla Lando”. Kial do la Zamenhofa lingvo nomiĝas en la ĉina shi jie yu? Ĉar la vorto Esperanto estas por ĉinoj ne prononcebla kaj propagandi la lingvon sub tiu ĉi nomo havus neniun sencon. Parto de miaj studentoj post trimonata lernado ankoraŭ parolis “espelando” kaj mi devis konsideri tion progreso kompare kun la pli fruaj variantoj, kiel ekzemple “esblando”. Tamen je la fino la plimulto sukcesis klare prononci: “Esperanto”.

La instruado

Dum la instruado akompanis min ĉinaj esperantistoj, Cui Jiayou “Gajo” kaj Liu Baoguo, “Optimisto”. Ili instruis laŭ ĉinaj lernolibroj, dum mia tasko estis paroligi la studentojn. Por tiu celo mi uzis la televidan kurson “Mazi en Gondolando”. Mi finis ĝian Esperantigon en 1995 per korinfarkto, el kiu savis min tuja operacio. Mazi “savis” min 11 jarojn pli malfrue en Ĉinio, ĝi kreis etoson de interesiĝo kaj bonhumoro. La studentoj povis tuj ekparoli, ripetante dialogojn kaj respondante demandojn. La instruadon faciligis la fakto, ke en Ĉinio — je mia surprizo — estas vendata “Mazi en Gondolando” en formo de diskoj kune kun akompana lernolibro, en kiu troviĝas dialogoj en Esperanto kaj en la ĉina. Tiamaniere la studentoj komprenis la tekston, kio multege faciligis nian konversacion kaj iumomente ebligis al mi instrui tute sola.

En la universitata kampo kvindek studentoj lernis en du grupoj. La aliaj kvar grupoj estis malgrandaj kaj sume nombris tridek personojn. Ili estis studentoj pri turismo, kiuj praktikis en hoteloj kaj restoracioj. Mi volonte veturis al ili, ĉar la instruado en malgrandaj grupoj estis tre agrabla kaj efika. Unu el la grupetoj konsistis el nur tri knabinoj. Pro la vestaĵkoloroj mi spontane baptis ilin Kredo, Espero kaj Amo. Ili tre diligente kaj efike lernis kaj kiel la unuaj atingis la finon de la aventuroj de Mazi.

Laboro kun la du grandaj grupoj estis pli malfacila. Ne eblis reteni la atenton de ĉiuj. Cetere en privata lernejo ne ĉiuj studentoj vere interesiĝas pri studado. Alia problemo estis malmulta tempo. Mi venis por nur tri monatoj. Ĉiu grupo havis du horojn semajne. Tamen pro diversaj kaŭzoj, kiel sportaj kaj aliaj konkursoj, lecionoj ofte ne okazis. Laŭ mia kalkulo ĉiu grupo perdis almenaŭ duonon de siaj lecionoj. Mi speciale atentis studentojn, kiuj montris la deziron lerni. Post la lecionoj mi plu troviĝis en la universitata kampo. Tiamaniere miaj kontaktoj kun la studentoj estis daŭraj kaj donis al mi oftan eblon babili. La diligentuloj vizitis min en mia apartamento kaj tiam okazis la plej efikaj lecionoj. Alia formo de instruado estis miaj sabataj ekskursoj al pekinaj vidindaĵoj kun du, tri personoj. Ili havis vortarojn kun si. Tiam Esperanto tute nature funkciis. Jada, la plej diligenta studentino, diris al mi ĉe la adiaŭo: “Mi lernas okan jaron la anglan lingvon kaj mi ne povas paroli. Mi lernas tri monatojn Esperanton kaj mi povas paroli”.

Alia dimensio

Tio estis mia kvina vizito al Ĉinio. Ĝi daŭris pli longe ol la pli fruaj kaj malfermis antaŭ mi alian dimension de la interhomaj rilatoj. Mi vivis inter la ĉinoj, kiuj rapide fariĝis amikoj kun propraj vizaĝoj kaj nomoj, ankaŭ kun siaj propraj ĝojoj aŭ zorgoj. Foje vizitis min knabino por plori pro sia amproblemo. Studentoj venis el diversaj anguloj de la grandega Ĉinio, dum tuta jaro ili ne vidas siajn familianojn. Ofte mi rolis kiel anstataŭa avo. Kial? Neniu alia eksterlandano instruis en la universitato. Miaj studentoj konfesis, ke ili pli frue neniam vidis de proksime “blankan longnazulon”. Mi funkciis kvazaŭ ekzotika estaĵo, kiun oni povis sendanĝere tuŝi, dum en Ĉinio rilatoj inter studentoj kaj instruistoj estas tre formalaj.

Instruisto ĝuas prestiĝon. Oni nomas lin Lao Shi, kio tradukeblas kiel “Maljuna Instrui”. Mi estis Luoman Lao Shi (Roman Instruisto). Fakte mi ĝuis duoblan estimon, jen kiel Lao (maljunulo), jen kiel Lao Shi (instruisto). En Ĉinio homo ne hontas pro sia maljuneco. La eksterordinara atento, kiun renkontas ĉiuflanke maljunuloj, estas en tiu lando specifa aspekto de la homaj rajtoj. Komence mia eŭrope komprenata vira ĝentileco rilate al virinoj koliziis kontraŭ la ĉina ĝentileco rilate al maljunuloj. Kiam mi haltis ĉe la pordo por lasi la virinon eniri la unua, ankaŭ ŝi haltis por ke mi povu eliri la unua. Finfine mi cedis al la ĉina tradicio kaj senĝene uzis la privilegion de mia aĝo.

Ne ĉiuj ĝentilaj gestoj estas kompreneblaj por eŭropano. Foje oni salutis min per jenaj vortoj: “Mi trovas, ke vi havas pli da grizaj haroj ol antaŭ du jaroj”. Tio estis komplimenta aludo al mia aĝo. Mi devis kompreni, ke malgraŭ la grizaj haroj mi aspektas vigle. Tiel klarigis al mi Liu Jianguo, esperantisto el Hefei, kiu organizis mian vojaĝon al Ĉinio. Ĝentileco estas grava elemento de la ĉina kulturo, ofte ĝi estas formaligita. Ekzemple dum tostado pli alte devas troviĝi la glaso de pli grava persono.

Neĝa estis oficistino en la dekanejo de la turisma fakultato. Ŝi zorgis pri miaj ĉiutagaj aferoj. Ŝi ankaŭ preparis la teknikajn kondiĉojn de la instruado. Neĝa ĉeestis lecionojn en ĉiuj grupoj kaj tiamaniere lernis multe pli ol aliaj. Subite Esperanto fariĝis nia natura laborlingvo. Okaze de la unuamaja festo la lernejo fermiĝis por tuta semajno. La dekanino Ruan Liping invitis min viziti ŝiajn gepatrojn en la urbo Tonghua apud la nordkorea limo. Neĝa akompanis nin kiel interpretistino kaj mirinde plenumis sian taskon. Ŝi, kiel multaj aliaj ĉinoj, ne parolas la anglan lingvon, malgraŭ pluraj jaroj de ĝia lernado. Tamen parolante en Esperanto, ŝi ofte diris thank you. Tiuj du vortoj furoras en Ĉinio. Eĉ se mi dankis en la ĉina xiexie (ŝjeŝje), oni ofte redankis al mi angle. Laŭ mia asistanto Optimisto thank you dankas sian karieron pro la simileco al la ĉina esprimo san ke you, kio signifas tri gramoj da oleo.

Ĉinoj obsede lernas la anglan. Buso numero 8, per kiu mi atingadis la lastan etapon de la revenvojo al la universitato, estis ĉiam plenplena. Dekjaraĝa knabino levis supren kajeron kaj ripetis anglajn vortojn. Optimisto alparolis ŝin: “Ho, vi amas la anglan lingvon!” — “Ne, mi ĝin malamas”, respondis la lernantino. “Do, kial vi lernas ĝin en tia interpremo?” Sekvis surpriza respondo: “Se mi ne diros parkere dek novajn vortojn, la patrino ne donos al mi tagmanĝon”. Ĉinoj akceptis senkritike la novan kredon pri la angla kiel la ĉefa instrumento de profesia kariero. Tamen la rezultoj de tiu amasa lernado estas “magraj”, kiel konstatis aŭstralia esperantisto instruanta la anglan en alia universitato. Post jaroj da lernado ĉinoj ne sukcesas paroli, aŭ parolas tiel, ke oni ne povas ilin kompreni.

Kelkaj konkludoj

Esperanto estas tre malfacila lingvo por ĉinoj, tamen la angla estas multege pli malfacila. Laŭ la propra sperto mi opinias, ke Esperanto povas efike helpi ĉinojn lerni eŭropajn lingvojn. Kun plezuro mi observis, kiel miaj studentinoj memstare penis esprimi sin parole, foliumante vortaron. Neĝa iam konfesis: “Mi volas esti bona Esperanto-istino.”

En Ĉinio verŝajne lernas Esperanton pli multe da homoj ol en kiu ajn alia lando, sed tre malmultaj ĝin parolas. Mia sperto pruvas, ke dum la instruado necesas paroligi lernantojn en Esperanto anstataŭ paroli en la nacia lingvo pri Esperanto. Tiu ĉi postulo pli bone realiĝas, se la instruisto estas eksterlandano, ne scipovanta la lokan lingvon. Krome eksterlandano prezentas alian modelon de prononcado kaj tiel helpas lernantojn senkateniĝi de la nacia fonetiko. Krom ĉio ĉi mia eksterlanda alieco tutcerte vekis scivolemon de la studentoj kaj samtempe ilian interesiĝon por la instruata objekto.

Se mi devus tute sola instrui, fiasko estus neevitebla. Tial la decido de la dekanino dungi ankaŭ la ĉinajn instruistojn estis saĝa. Tiamaniere formiĝis eble tute nova kaj fruktodona modelo de la Cseh-metodo. Laborante duope ni havis ŝancon instrui Esperanton ne kiel abstraktan lingvo-kodon, sed kiel portilon de utila scio. Fakte pere de Esperanto mi lernis multe pri la ĉina kulturo, sed samtempe mi povis transdoni al la studentoj konkretajn informojn kaj klarigojn, respondante iliajn demandojn. Mi parolis malrapide kaj klare, klopodante ke la aŭskultantoj min komprenu. Ne ĉiam tio eblis, tiam intervenis mia asistanto per interpreto. Jada, Neĝa kaj Verda korespondas kun mi rete. Ili estas veraj “Esperanto-istinoj”.

Roman Dobrzyński

[FORIGITA!: bildo]

Verda kaj Jada, la plej diligentaj studentinoj.

Lernejo Jules Verstraeten de Codji: De helplingvo al sinhelpo

Kiam esperantistoj kontribuas al konstruado de lernejo, ĉu publika ĉu privata, evidentiĝas, ke instruado de Esperanto kiel lernfako en tiu lernejo iĝas tute normala ne nur por la gelernantoj, sed ankaŭ por ties gepatroj.

La lernejo Jules Verstraeten de Codji en Benino, Afriko, estas unu el tiuj kelkaj lernejoj, kiuj verŝajne ne bone funkcios sen malavara kontribuo de esperantistoj eksterlandaj kaj enlandaj. En la jaro 2005, la unua generacio de gelernantoj, kun kiuj la lernejo fondiĝis en 1999, sukcesis preskaŭ centprocente enirekzamenon por gimnazio. Tia sukceso ne nur estas rezulto de multjara kontribuo de eŭropaj unuopaj esperantistoj kaj fondaĵoj (fondaĵo Mondo el Germanio, ktp), sed ankaŭ rezulto de senĉesa laboro fare de surlokaj instruistoj kiel Houenavo Pierre (la Esperanto-instruisto) kaj Gouvi Benoit (la lernejestro). 24 gelernantoj eniris sukcese al gimnazio en oktobro 2005. La kostoj por la lernjaro 2005-2006 estis pagataj danke al la fondaĵo Mondo el Germanio kaj kelkaj unuopuloj el Kanado. La sukceso de tiu unua generacio de gelernantoj estas vere testo ne nur por la instruisto, sed ankaŭ por eventuala oficiala enkonduko de Esperanto en lernejojn. Enkonduki ion novan en la studprogramaron de ĉiu lernejo estas granda defio, precipe en publikaj lernejoj, kie neniu el la aro de instruistoj estas esperantisto. Al tiu defio aldoniĝas alia malfacilaĵo rilate al la utilo de Esperanto por la gelernantoj en la estonto, kaj ankaŭ al eventuala konfuzo, kiun la lernado de Esperanto okazigus. Kelkaj homoj povus supozi, ke lernado de Esperanto malhelpus lernadon en aliaj lernfakoj. Pri tiu lasta vidpunkto ni ĵus ricevis belan novaĵon rilate al sukceso de niaj lernantoj, kiuj de 2005 studas en la gimnazio de la regiono: la unuaj tri plej diligentaj lernantoj de la gimnazio estis ĉiuj el la lernejo Jules Verstraeten de Codji. Tiuj tri ankaŭ tre bone scipovas Esperanton kiel la aliaj dek sep lernantoj, kiuj sufiĉe bone sukcesis. Tio estas pruvo, ke lernado de Esperanto ne ĉiam malhelpas al la lernado en la oficiale permesitaj lernfakoj. Kiel sekvo de tiu sukceso, multaj aliaj lernejoj de la regiono favoras la enkondukon de Esperanto en siaj respektivaj lernejoj. Ankaŭ la sola publika gimnazio de la regiono favoras tion. Nun estas la kliento, sed mankas la servo, ne pro manko de Esperanto-instruistoj, sed pro manko de rimedoj por ke la instruisto povu moviĝi de unu lernejo al la alia. La idealo estus havigi sufiĉe bonan biciklon aŭ etan motorciklon, por ke Pierre Houenavo povu instrui en tri aliaj lernejoj kaj ankaŭ en la gimnazio.

Defio por venontaj jaroj

La influo de la tradicio en kelkaj afrikaj landoj malaltigas la nombron de knabinoj en lernejo, eĉ kiam oni disponigas rimedon por kuraĝigi iliajn gepatrojn. Kvankam la kialo povus esti financa, ĝi tamen estas ankaŭ socia: la rolo de la virino en la tiea socio, manko de memfido flanke de knabinoj, ktp. Tiu situacio malaltigas la nombron de la lernantinoj ekde la kvina kaj sesa studjaroj, kaj sekve en la gimnazio. Tikla estas precipe la situacio en la kamparo, kie la tradicio restas ankoraŭ influoplena. Codji ne estas escepto, kvankam multaj knabinoj frekventas lernejon ĝis la kvina studjaro. La pasintan jaron tri knabinoj sukcesis en la enirekzameno, sed unu el ili malsukcesis en la gimnazio. Nia venontjara strategio estas pli atente interesigi la lernejon al la knabinoj, kunlabore kun iliaj gepatroj kaj la aliaj membroj de la komunumo.

Aparta ĉi-jara festa etoso

Ĉiujare, kelkajn tagojn antaŭ la ferioj, gelernantoj de la lernejo ricevas ĉiuspecajn premiojn kaj donacojn. La ĉi-jara etoso estis pli propaganda kaj festa, ĉar du aliaj lernejoj en la regiono (Adohoun kaj Sovotinu) ĉeestis. Futbalturneo estas aranĝita por la tri lernejoj kaj la gajnintoj ricevis pokalon kaj piedpilkon. Fakte ĉiuj tri lernejoj ricevis piedpilkojn, sed la pokaloj iris al la lernejo de Adohoun kaj de Codji. La afero verŝajne iĝos tradicio por ĉiuj lernejoj en la regiono, en kiuj oni instruas Esperanton.

Sinhelpo

Antaŭ kelkaj jaroj ni enkondukis en la lernejo lernadon de terkultivado, ĉar tio estas unu el niaj strategioj, por ke la gelernantoj klopodu anstataŭigi helpon per sinhelpo. La tuta projekto rilate al kulturado de ĝardeno kaj bredado postulas energion, taŭgan scion kaj tempon. Se la terkulturado sukcesas, la bredado ankoraŭ ne komenciĝas, ĉar necesas pli taŭga strukturo por io tia. En la lernejo Jules Verstraeten nun eblas ne nur manĝi maizon, sed ankaŭ plantagon, bananojn, ananasojn kaj aliajn legomojn.

Jean Codjo

[FORIGITA!: bildo]

La lernantoj kun la gepatroj en la lernejo Jules Verstraeten de Codji en Benino.

Recenzoj

Por pli bone kompreni nian movadon

Lingvo kaj popolo. Aktualaj problemoj de la Esperanto-movado. Humphrey Tonkin. UEA, Rotterdam 2006. 159 paĝoj. 21cm. ISBN 929017093X. Prezo: € 14,10

Por la aŭtoro Humphrey Tonkin, kiu estas konsiderata kiel “la plej elstara gvidanto de la Esperanto-movado de la lastaj jardekoj” (dorsa kovrilo), Esperanto signifas lingvan revolucion, sed la metodoj de la Esperanto-movado disvastigi tiun lingvon apenaŭ montriĝas revoluciaj. La artikoloj de la fama brita-usona esperantisto, publikigitaj en la libro Lingvo kaj Popolo, kiuj estas la skriba formo de prelegserio, kiu devintus okazi kadre de la postdiploma programo de Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano, Pollando, mem ne celas esti revoluciaj, sed klarigaj, informaj kaj diskut-instigaj. Ĉiuj el la ok aparte legindaj ĉapitroj estas dediĉitaj al alia prioritata temo, kaj ĉiu ĉapitro starigas amason da konsideroj, asertoj, tezoj, demandoj kaj meditoj pri la pasinteco, aktuala periodo kaj estonteco de la Esperanto-movado, de UEA kaj de la esperantismo. La aŭtoro referencas al propraj kaj fremdaj artikoloj, kies bibliografion oni trovas fine de la volumeto.

Ĉar en la historio de la Esperanto-movado ĝiaj komunumanoj ofte debatis kaj kverelis pri la adekvataj organizaj formoj kaj ne certis, ĉu ili fondu organizaĵon aŭ prefere agu ekster ajna organiza kadro, Tonkin atentigas en la unua ĉapitro pri La lingvo kaj ĝia rolo: idearo kaj ideologio, ke necesas sin demandi pri la dezirinda identeco: ĉu do ni estas — aŭ estu — movado, lingvokomunumo, popolo aŭ civito, diasporo aŭ ĉu (novtipa) kulturo? Do la esperantistan socion oni povas koncepti laŭ diversaj manieroj, depende de la valoroj atribuataj al ĝi, kaj oni povas vidi ĝin tra pli ol unu prismo. La motivoj por esperantisteco povas tre varii, same la karaktero de la Esperanto-movado en la plej diversaj landoj.

La konkludo, ke ju pli efika Esperanto fariĝas, des malpli urĝa estas la bezono disvastigi ĝin, certe estas paradoksa kaj malagrabla vero por la esperantistaro, kiun necesas digesti kaj al kiu oni devas adekvate reagi: Ne per unuiĝo en negativa opinio rilate la lingvan problemon en la mondo kaj la eksteran publikon, ĉar la ĉirkaŭanta ekstera socio tiel malestime konsideras nian lingvoprojekton, sed per pozitiva aliro al tiu lingva realeco, eĉ se la usonangla lingvo dominas. En la dua ĉapitro pri Lingva politiko interna kaj ekstera Tonkin lamentas pri la malkapablo de la Esperanto-movado kongruigi la du sferojn de la interna kaj ekstera politiko.

En la tria, teoria ĉapitro pri Kio estas lingvopolitiko? Tonkin atentigas, ke lingvoplanado ne estas afero nur de registaroj, sed ankaŭ de neregistaraj organizaĵoj. Sekve UEA okupu la adekvatan lokon en tiu diskutado, kondiĉe ke la diversaj difinoj kaj aspektoj de lingvopolitiko kaj lingvoplanado estas korekte aplikataj al Esperanto.

Granda parto de la teksto koncernas la rolon, taskojn kaj problemojn de Universala Esperanto-Asocio, la pinta rolulo de la Esperanto-movado. Por rompi sian izolecon, Tonkin rekomendas al UEA alianciĝi kun tiuj, kiuj almenaŭ komprenas la gravecon de la lingva dimensio en internaciaj rilatoj. La kvara ĉapitro emfazas la gravecon de Lingvokultivado kaj atribuas al UEA, kiu sendube estas konservenda, sed ankaŭ reformenda kaj modernigenda, en tio amason da gravaj taskoj. Koncerne la neŭtralecon de UEA, Tonkin apartenas al tiuj, kiuj favoras aliancojn kun samtipaj aŭ similcelaj organizaĵoj, eĉ se ili estas neneŭtralaj kiel ekzemple komunistaj. Lapenna, kiu daŭre estas traktata en la libro, evidente devis resti por Tonkin speco de koŝmaro, de kiu li ŝajne malfacile liberiĝas, ĉar la travivitaj krizoj kun li devis profunde impresi la tiaman junulon, en kiu iuj mem kredis malkovri la novan Lapennan. Kiel gravega influanto rilate la lingvouzon de ĝiaj membroj, parolan kaj skriban, UEA do neniel neglektu la lingvan nivelon de la membroj, sed male, altigu ĝin, mem uzu la lingvon modele kaj krome ankaŭ okupiĝu pri la kultura dimensio de la lingvo. Se Tonkin kritikas ankaŭ la neadekvatan plenumadon de la prizorgado kaj stimulado de la libro-kulturo en Esperanto, li trafas alian vundan punkton de la Esperanto-movado.

Kiom grandan signifon havas por Tonkin la Eksteraj rilatoj kun UN kaj Unesko, eblas konstati en la kvina ĉapitro. La ĉefa celo de la ekstera agado estas gajni statuson kaj influon por Esperanto. Eksteraj rilatoj estas delikata tereno kaj dependas de multaj faktoroj kaj kapricoj ofte malfacile antaŭvideblaj. Same la sukceso de eksteraj rilatoj dependas ne nur de formala diplomatio, sed ankaŭ de personaj amikecoj kun gravaj funkciuloj, kiuj simpatias al la afero de Esperanto.

En la sesa ĉapitro pri Nunaj kaj estontaj strukturoj Tonkin montras sin konvinkita, ke la falo de la komunismo, la enkonduko de la kapitalismo en Orienta Eŭropo kaj la interreto profunde ŝanĝis la mondon kaj postlasis spurojn ankaŭ en UEA. Antaŭ ol enkonduki iujn ajn strukturajn reformojn sur la ebeno de la Komitato, Estraro kaj oficistaro, estas neeviteble, ke UEA unue okupiĝu pri siaj financoj, kaj ankaŭ pri sia Strategia Plano. Krome necesus eviti la rivalecon inter la Centra Oficejo kaj la Estraro kaj klare distingi la rolon kaj taskojn de ambaŭ instancoj. La Estraro ludu sole superrigardan rolon, la Centra Oficejo ricevu la okazon por garantii, krom la administraj, aldonajn servojn sur la eduka kaj kultura kampoj, nelaste favore al la Landaj Asocioj. La malnova konstruaĵo de 1887 en Roterdamo devus esti renovigita*. La Universalan Kongreson oni ne devas malmunti, sed tamen reekzameni ĝiajn celojn por plenumi tiujn celojn pli bone. Antaŭ ĉio necesus eviti, ke la UK-publiko restu pasivaj konsumantoj, ke la kultura kaj kleriga dimensioj estu pli efike flegataj kaj ke la individuaj kotizoj estu reduktitaj.

* ) La renovigoj jam komenciĝis, rim. de la redaktoro.)

Pri la ĉefaj trajtoj de La Esperanto-komunumo en la mondo oni povas legi en ĉapitro 7. La tiklan demandon de la esperantista identeco traktas la fina, oka ĉapitro Esploroj kaj estonteco. Laŭ Tonkin, kaj aliaj, ne tio estas konvinka, ĉu Esperanto havas aŭ ne havas akuzativon, sed ĉu ĝi havas estontecon. Kiu do deziras konatiĝi ne nur kun la pensado de unu el la plej elstaraj, spertaj kaj kleraj movadaj aktivuloj, sed ankaŭ por pli bone kompreni bazajn debatojn, diagnozojn, analizojn kaj interpretojn pri la Esperanto-movado, kiel ĝi aperigas sin dum jardekoj kaj nuntempe, nepre legu tiun libron.

Andreas Künzli

Kulisa retrospektivo pri la lingvo kaj movado

Pri nia pvz-ado 1959 —2004. Ludovikito kaj liaj kamaradoj. Kyoto: Ludovikito, 2004. 258+26p. 21cm. Kun kolora kromkovrilo. Prezo: € 16,50

Kiam, kvazaŭ etrecenze pri la 57 volumoj, Ulrich Lins artikolis en la revuo Esperanto pasintaprila pri la “finfine kompletigita plena verkaro de l.l. zamenhof” eldone de Itô Kanzi, pli bone konata kiel Ludovikito, li probable ne sciis, ke ankoraŭ mankas la perlo, kiu fermas la aŭreolon de Ludovikito al Ludoviko (Zamenhof). Ja “pri nia pvz-ado / 1959-2004 / ludovikito kaj liaj kamaradoj” aperis poste. Ĝi estas la verkista piroteknikaĵo de pasia admiranto pri la penso, personeco kaj la lingvo de la iniciatinto de Esperanto, kiu interalie devis barakti meze de “bataloj de kraboj en la profundo de oceanoj”. Tiel nomis Ludovikito la senkompatajn konfliktojn inter esperantistoj kaj reformemajn krizojn de la lingvo.

Eksterseria volumo ĝi estas: “al ĉiuj koramikoj, kiuj spirite kaj korpe bonvolis helpadi lin, kaj fosilitrovade kaj monrimede subtenadis lian idiotan entreprenon, kun elkoraj dankoj kaj bondeziroj dediĉas tiun ĉi humilan memoraĵeton tute kadukiĝinta 86-jara ermitaĉo”.

Fakte temas ne nur pri historio de la tuta eldono, sed ankaŭ pri aŭtobiografio de tiu mecenato al kiu ni ŝuldas la komentitan savon, ne malofte faksimile, kaj diskonigon de lingve modelaj zamenhofaĵoj malgraŭ arkaismoj, kiuj demonstras, ke Esperanto estas vivanta lingvo.

La desegnaĵoj kaj buntaj kovrilpaĝoj estas de “m. fruscieva”. La teksto konsistas el 117 ĉapitroj kaj ĉiu ĉapitro estas, senescepte, dupaĝa, kio, en si mem, estas lertaĵo neordinara. La stilo estas tipe ludovikita, bone konata de tiuj kiuj ĝuis liajn postparolojn laŭlonge de la eldonoj.

Kiel ĉiam la presado estas altkvalita eĉ se iuj povas esti ĝenataj pro la uzo de nur minusklaj literoj.

Je la fino de la libro kronologia tabelo de la eldonaĵoj de Ludovikito, resendo al la diversaj volumoj por retrovi la inkunablojn kaj indekso de la nomoj estas tre utilaj.

Kiu havas intereson pri la historio de la lingvo kaj de la movado tutcerte aprezos tiun kulisan retrospektivon de la havindaj eldonoj de Ludovikito.

Jean Amouroux

Leginda kaj ludinda

Onklo Vanja. Anton P. Ĉeĥov. Trad. M. Povorin. Moskvo, 2005. 44 p. 21cm. Prezo: € 3,00

La subtitolo (“Scenoj el vilaĝa vivo en kvar aktoj”) pensigus pri drameto; ankaŭ la modesta kajero (literatura suplemento al la gazeto REGo) kaj la absoluta manko de informoj pri ĝia aŭtoro. Temas pri la mondfama rusa verkisto Ĉeĥov (1860-1904), de kiu jam aperis en Esperanto i.a. la kolektoj Sveda alumeto kaj Ĉeriza ĝardeno. Jen fakte unu el liaj plej konataj kaj ludataj teatraĵoj, kun diverslandaj filmaj versioj. En malpli ol 50 paĝoj, krom priskriboj de la dekadenca vivo de burĝoj en la neurba Rusujo kaj la degenero de ties familiaj kunligoj, oni trovos ankaŭ mediton pri la tempopaso kaj la neevitebla kadukiĝo de homoj... tamen ne el la buŝo de Ĉeĥov mem, sed el tiu de la pluraj protagonistoj.

La tradukinto evitis doni informojn pri la nomsistemo de la rusa lingvo, konkrete pri karesnomoj (unu tia estas ĝuste Onklo Vanja). Ĝenetas ankaŭ lia, probable zorge pripensita, decido uzi disfoje la pronomon “ci”; kiel aliaj recenzintoj (Gubbins, Johansson) ankaŭ mi ŝatas la ĝeneralan stilon de la traduko, escepte de tiu kulo en la okulo, kies piednota pravigo ne sonas konvinke. Ĉiel ajn, malgraŭ tio kaj la tro simplaj aspekto kaj redakto, jen sendube majstroverko leginda... kaj ludinda.

Jorge Camacho

Giuliano Turone aktoras

“Mi ne partoprenas en ĉi tiu oratora konkurso” diris Giuliano Turone, je la komenco de sia partopreno ĝuste en oratora konkurso. Estis la IJK en Vraca, 1963. Lia partopreno pluis per vortaj kaj gestaj ĵongloj, kaj per lasta bildo en kiu li imagis sin tute nuda antaŭ la publiko. La ĵurio atribuis al li trian premion, poste kontestitan de la publiko, nekutimanta al tiaspeca humura prezentado.

Tiel sursceneje debutis internacie Giuliano Turone, tiam brila itala studento pri juro. Liaj teatraj kvalitoj estis do jam antikvaj, kaj sindediĉo al la teatra arto en Italujo, soliste aŭ en trupo, precipe en la duonkomika ĝenro, akompanis lin ĉiam dum pli ol kvardek jaroj. Rapida estis lia profesia progreso: doktoriĝo, unu jaro pasigita en Usono, kaj la tento pri la diplomata kariero; sed li decidas iĝi juĝisto: ja diplomato devas nur plenumi la politikon de sia registaro, dum juĝisto responsas nur al la leĝo kaj al sia konscienco. Kiel esplorjuĝisto Turone aktivis en kelkaj el la plej gravaj procesoj pri mafio kaj sekvestroj, fariĝinte spertulo pri la temo; li verkis plurajn librojn kaj artikolojn, kaj li estas daŭre vokata prelegi diverskontinente. Li ankaŭ laboris en la internacia ĵurio en Hago pri la krimoj faritaj en la eksa Jugoslavio. En la movado li aktivis ankaŭ kiel prezidanto de Itala Esperantista Junularo, sed post la fino de la sesdekaj jaroj, premite de la labordevoj, li eklipsiĝis preskaŭ komplete, plutenante nur feblajn kontaktojn kun iuj geamikoj. Lia reapero en la verda popolo estis ĝuste en la UK.

Pli ol sesdekjara, kun blankaj haroj kaj tute mallonga blanka barbo, Giuliano Turone soliste ĝuigis la spektantojn en Florenco per plenhora programo en du partoj. En la unua li prezentis kaj deklamis, en diversaj lingvoj, ekzistantaj aŭ onomatopee novkreitaj, de norditala al antikva brita, de la germana al la japana, pecojn el Manzoni kaj la unuajn versojn el la Dia Komedio de Dante. Lia gesta kaj parola arto, kun diversaj komikaj akĉentoj kaj eksterordinare brila mimiko, imitanta diversgentajn stereotipaĵojn, estis plezuro kaj surprizo: la recitataj tercinoj plutenas sian belecon en ĉiuj lingvoj, kaj la atmosferoj kreitaj, jen altflugaj jen pastiĉaj, estis ege ĝuindaj. Interesa estis ankaŭ la proponita komparo pri la tradukoj, inter kiuj elstaras la kaloĉaja. Turone estis jam prezentinta ion similan ankaŭ sur italaj scenejoj, sed kompreneble defia estis la prezento antaŭ internacia publiko, kiu kapablas pli bone juĝi pri la diversaj lingvoj ol nur unulingva spektantaro; kaj tiun defion nia aktoro plene sukcesis venki.

Plurpeca estis la intermezo de flutoludado, kiun brile plenumis la litova artistino kaj muzikinstruistino Lidija Gomolickaitė-Grudinskaitė. Spertuloj certe rekonis la porflutajn transskribojn de pluraj litovaj kaj okcidenteŭropaj komponistoj; aparte ŝatinda la menueto en G-maĵora el la Kajeroj por Piano de Anna Magdalena de J. S. Bach.

La dua parto konsistis el la fama monologo Pri la malutilo de la tabako de Anton Ĉeĥov en nova traduko de A. Korĵenkov (pli frua traduko estis prezentita de la Internacia Arta Teatro fare de Srdjan Flego dum la UK en Marsejlo, 1957). La teatraĵo aspektas dekomence drameca, sed la fikcio malkaŝiĝas tuj, kaj enŝteliĝas komikeco: preleganto, al kiu la diktatoreca edzino perforte trudis temon pri la malutilo de tabako, sukcesas elverŝi sian animon kontraŭ despoteco de la virinoj, miksante siajn alispecajn principajn seniluziiĝojn. La interpreto de Turone estas tre intensa kaj patosa: la vortoj fluas torente, kun sonalto preskaŭ kria, kiam la imagata ekstersceneja edzino ne sukcesas aŭdi, ĝis mallaŭto preskaŭ flustra; la frazoj rapide ŝanĝiĝas de la anoncita temo al traktado de pli profunda espero pri eskapo el la hipokrita mondo. La jako kun renversitaj manikoj parodias severan prelegistan kostumon, la rapide moviĝanta korpo parodias dramecon. La majstra transiro de unu gamo al alia ravis la spektantojn: kvankam profesie Turone estas juĝisto, estus maladekvate nomi lin amatoro en la aktorado. La raportinto por la Gazetara Servo, Gian Carlo Fighiera, transdonis dirojn de kongresanoj, ke eĉ tiu nura kongresero indis partoprenon en la UK. Kiu aŭdis la spektaklofinan aplaŭdadon povas nur konfirmi tiun aserton.

Carlo Minnaja

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

V.G. Sutkovoj: el “Eterne sama” (“Naŭ poetoj”, 1938)

Ni, kvazaŭ geinfanoj
liberaj kaj petolaj,
kuradis sur vojetoj,
sidiĝis ĉe la mar’,
dum sur ĉiel’ nubetoj
en ĝojaj karavanoj
lanugaj, plume molaj
sin miris en ondar’,

kaj, poste, en vespero,
ekbrilis sorĉe luno
sur nigre blua pluŝo
de l’ fora firmament’.

Malvarma ĝia sfero
nin, en la dolĉa kuno,
aspergis per la duŝo
de hela bril-torent’.

[...]

Kaj mia tuta vivo —
nur pala fantomaro,
nur vaksa panoptiko
kreita de l’ imag’.
Alud’ al efektivo,
premanta sonĝ’ — koŝmaro
de deliranta psiko,
akir’ por ĉies sag’.

Preskaŭ nenion oni scias pri la sovetiano V. G. Sutkovoj, kiu okupiĝis pri Esperanto-rusa vortaro kaj estis membro de la Literatura Komisiono de SAT. Samtempulo de Miĥalski, li reeĥas kelkajn stilapartaĵojn liajn (vidu ekzemple en la supra poemo la luno kiu “aspergas” la amantojn per sia lumo) kaj impresis Kalocsay per siaj “frapanta temokapto kaj originala voĉo”.

Avo Frosto respondos en Esperanto!

La jarfinaj festoj 2006 alvenas kaj kiel ĉiujare, miloj da infanoj el la tuta mondo skribos al Avo Frosto. Ekde 2002 la infanoj kiuj skribas Esperante, ricevas la respondon en Esperanto.

Esperanto-Societo Kebekia invitas esperantistojn, junajn kaj junkorajn, malkovri tiun kristnaskan tradicion kaj skribi al Avo Frosto. Simple sendu manskribitan leteron al: AVO FROSTO, NORDA POLUSO, HOH OHO, KANADO - CANADA

Ne forgesu klare skribi la vorton Esperanto sur la koverton.

Normand Fleury

Renovigo de la domo de UEA: Ĉu vi volas aĉeti libroŝrankon?

Komence de oktobro nia redaktoro atestis per sia fotilo la ekrenovigon en la unua etaĝo de la Roterdama domo de UEA. En junio Biblioteko Hector Hodler translokiĝis el tiu etaĝo al la antaŭa konferencejo en la teretaĝo. La bibliotekaj trezoroj nun troviĝas en grandaj metalaj ŝrankoj en la ĉambro Zamenhof. La ŝrankoj moviĝas sur reloj, kio ebligas, ke la libroj kaj periodaĵoj bezonas malpli da spaco kaj estas protektitaj kontraŭ lumo kaj polvo. Ili ankaŭ fariĝis pli facile alireblaj, kiel jam spertis Christian Lavarenne (en la fotoj) el Francio, kiu utiligas la fontojn de la biblioteko por esploro pri diversaj konceptoj de la Interna Ideo.

La novaj ekipaĵoj de la biblioteko kostis pli ol 20 000 eŭrojn. Donacoj estas tre bonvenaj por malpezigi la ŝarĝon de tiu investo kaj de aliaj kostoj de la domrenovigo. Ankaŭ la plej etaj kontribuaĵoj estos danke akceptataj. Grandajn donacojn oni rekompencos en aparta maniero. Por donaco de 2 000 eŭroj la nomo de la donacinto (aŭ, laŭdezire, alia nomo) estos gravurita sur nomplato, kiu estos fiksita sur ŝranko en Biblioteko Hodler. Se vi volas “aĉeti” ŝrankon, bv. kontakti la Ĝeneralan Direktoron.

Kiam vi legas tion ĉi, la novembra Malferma Tago jam okazis en la renovigitaj ĉambroj Kanado kaj Aŭstralio, en kiuj antaŭe estis la biblioteko. Ekde nun ili servas kiel konferencejo, ĉu kiel du apartaj ĉambroj ĉu kunigitaj en unu grandan salonon. Kvazaŭ renaskitaj estas ankaŭ la sametaĝaj ĉambroj Saft kaj La Kvazaŭ renaskitaj estas ankaŭ la sametaĝaj ĉambroj Saft kaj La Colla (laborejo de KKS). Komence de 2007 oni rekonstruos la etaĝon kun la direktora ĉambro, sekretariejo kaj librotenejo. Ĝis novembro 2007 tion spertos la plej supra etaĝo, kie situas i.a. la TEJO-oficejo kaj volontulaj ĉambroj.

Osmo Buller
d...@co.uea.org

Tra la mondo

Agado de EEU — etaj paŝoj antaŭen

Ekde la florenca UK, kie Eŭropa Esperanto-Unio videbliĝis en tri programeroj: Jara kunveno de EEU-asembleo, Malferma kunveno kaj Eŭropa Forumo (la lasta organizita kune kun Eŭropa Klubo), la agado por Esperanto daŭre progresas en Eŭropo.

Septembre 2006 EEU sukcesis prezentiĝi dum granda kaj grava ekonomia aranĝo, nome la XVI-a “Ekonomia Forumo” (XVI Economic Forum), kiu okazis de la 6-a ĝis la 9-a de septembro en la pola urbeto Krynica.

El 40 landoj venis ĉ. 1300 personoj, reprezentantoj de la ekonomia, socia, kultura kaj politika vivo, inkluzive de pluraj eksaj prezidentoj (el Litovio, Pollando, Slovenio kaj Slovakio), ministroj kaj la aktualaj ĉefministroj de Pollando kaj Ukrainio. Unuafoje estis en tiu aranĝo prezentita ankaŭ Esperanto.

Interese estas ke, kvankam la forumo temas pri ekonomio, la ĉeftemo de la forumo estis: Eŭropa defio: la demando de Eŭropa identeco.

EEU sukcesis eniri la oficialan programon, proponinte la temon: Lingva politiko — kia modelo por Eŭropo? La diskuton, vizitatan de ĉ. 50 personoj, gvidis Margareta Handzlik, deputito de la Eŭropa Parlamento. Krome kontribuis Barbara Despinay (Francio), Zlatko Tišljar (Slovenio) kaj Peter Baláž (Slovakio). (Rim.: detala artikolo de Roman Dobrzyński pri la aranĝo legeblas ĉe: http://europo. eu/index.php?art=2&art2=23.)

La 3-an de oktobro 2006 japana esperantisto Etsuo Miyoshi iniciatis kaj financis vespermanĝan debaton en Bruselo, kiun organizis kaj gvidis Seán Ó Riain. La debato daŭris de la 20-a horo ĝis post la noktomezo! Margareta Handzlik klarigis Esperante la lingvajn problemojn de Eŭropa Parlamento kaj Etsuo Miyoshi montris la praktikan ekzemplon de Indonezio, kiu enkondukis simplan kaj logikan lingvon, Bahasa Indonesia, por sia loĝantaro de pli ol 200 milionoj da homoj. (Rim.: pli detala artikolo de Seán Ó Riain pri la debato legeblas ĉe: http://europo.eu/bulteno/151.pdf.)

La 24-an kaj 25-an de novembro 2006 EEU-estraranoj ĉeestis lingvopolitikan konferencon “Perspektivoj de lingvopolitiko kaj de lingvaj rajtoj en Eŭropa Unio” en Bratislavo, Slovakio. Fine de novembro estis transdonita al ĉiu EU-parlamentano la DVD Esperanto elektronike.

Pri detala agado de EEU eblas legi sur la paĝaro www.europo.eu kaj en la monata reta revuo Eŭropa Bulteno, sur la sama paĝaro.

(Rim.: enkonduka parolado de Seán Ó Riain de Eŭropa Forumo aperos venontnumere.)

Peter Baláž
EEU-estrarano

Junulara seminario “Lingvoj@Interreto“

Ĉeĥa Esperanto-Junularo, kunlabore kun E@I (Esperanto ĉe Interreto, faka sekcio de TEJO) organizis de la 4-a ĝis la 10-a de novembro 2006 en Brno, Ĉeĥio, trejn-seminarion kun la temo “Lingvoj en Interreto”. Ĉeestis ĝin 19 gejunuloj kaj 4 trejnistoj el 9 landoj.

La seminario estis finance subtenita grandparte de la EU-programo “Junularo” (Youth). La programo estis bunta, ĉefe rilata al ret-projektoj, multlingvismo de ret-paĝoj, kreado de retaj vortaroj kaj ĝisnunaj projektoj de E@I (ekz. lernu.net, lingvo.info, RIC*...). Kelkaj programeroj estis komunaj, por aliaj la teamo estis dividita al du grupoj: komencantoj kaj progresintoj. La unua grupo sekvis bazajn prelegojn pri HTML, Java Script, CSS, grafika aspekto de paĝaro. Dua, sperta grupo, okupiĝis pri kreado de multlingvaj paĝaroj, administrado de Linuks-serviloj, Flash-kreado...

Preskaŭ ĉiuj gejunuloj post la fino de la trejn-seminario daŭrigis sian lernadon dum KAEST, kiu ĉi-jare traktis la saman temon (proponitan antaŭ 2 jaroj de E@I-membroj): Lingvoj kaj Interreto.

Trejnistoj de la trejn-seminario ankaŭ mem kontribuis al la programo de KAEST per du prelegoj — la unua pri Internaciigo de komputilaj programoj kaj la dua pri E@I-seminarioj — kiel bona ŝanco por junaj esperantistoj.

Nun estas evoluigataj kelkaj novaj projektoj de E@I kaj pliboniĝas la jamaj. Estas plano okazigi venontjare almenaŭ du trejnseminariojn, unu en Litovio, unu en Hispanio.

Peter Baláž
E@I-kunordiganto
p...@ikso.net
* Reta Informado-Centro

Grupe uzi kaj praktiki

Jam la dekan fojon renkontiĝis en la sudpola urbo Gliwice esperantistoj por partopreni la tradician Gliwice’an Rendevuon de Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto (GRUPE).

La semajnofino 11-12 nov 2006 “grupigis” pli ol 70 esperantistojn el ne nur eŭropaj landoj. Krom poloj venis bulgaroj, ĉeĥoj, slovakoj, germano, hispano, eĉ gastoj el Senegalio, Niĝerio kaj Ĉinio.

En la malfermo partoprenis la vicurbestro Andrzej Karasiński kaj la direktoro de Gliwice’a Centro por Eksterregistaraj Organizaĵoj Andrzej Gilner. La renkontiĝo antaŭanoncis la 120-an datrevenon de la alveno de Esperanto al la urbo, kiun la urbo festos venontjare.

Oni povis aŭskulti interesajn prelegojn. Pri Esperanto en Senegalio kaj tieaj lingvaj problemoj rakontis Abraham Langoume. Esperanton en ekologio prezentis Boĵidar Leonov el Bulgario. La ĉinan kalendaron prezentis Xiao Nan Xu kaj pri Esperanto kaj kastanjetoj rakontis Augusto Casquero el Hispanio.

Belege eldonitajn KD-albumojn kun polaj tradiciaj kristnaskaj kantoj en Esperanto prezentis la kantistino de Granda Teatro el Varsovio Anna Osmakowicz. La partoprenantoj povis spekti la filmon de Roman Dobrzyński “Ĉuvaŝa leciono” pri lingva festivalo en la malproksima rusa regiono, Ĉeboksaro. Esperantan poezion prezentis Lidia Ligęza el Krakovo, kaj en Esperanta karaokeo kantis kun la partoprenantoj Waldemar Lipowicz.

Viglan intereson inter la partoprenantoj elvokis la noveldonita lernolibro Esperanto priamou metódou (Esperanto per rekta metodo), kiun prezentis la aŭtoro Stano Marĉek. Krom la lernolibro por slovakoj, kiu estas jam tradukata al la pola kaj kelkaj aliaj lingvoj, li prezentis novajn didaktikajn helpilojn por instruistoj Instruaj Bildoj por Rektmetoda Instruado.

Dum la aranĝo oni povis rigardi foto-ekspozicion pri la pasintaj E-aranĝoj en Pollando de la fama fotisto Andreo Sochacki.

La partoprenantoj povis rigardi vidindaĵojn de la gastama urbo Gliwice kaj en agrabla etoso travivi la jubilean “Rendevuon”.

Stanislaw Mandrak

Esperanto ree iĝas danĝera lingvo en Pollando

Antaŭ iom da tempo Pollando ekhavis novan registaron. Vi mem informiĝu ĉe viaj neesperantistaj fontoj (ĵurnaloj, interreto ktp) pri ĝi. Nova registaro: nova politika kaj socia etoso. En ĉi tiu nova etoso la radiaj instancoj (ĝis ĉi tiu momento nur laŭŝajne) decidis forigi la dissendojn en Esperanto de la Pola Radio verŝajne ekde la nova jaro.

Pluraj kialoj estas priparolataj:

  • forigo de postkomunismaj elementoj en la radiaj dissendoj el Varsovio;
  • neceso plifortigi pli utilajn dissendojn en la bjelorusa kaj en la ukraina;
  • eble, kion mi ne volas kredi, eĉ ligiteco de Esperanto al la juda iniciatinto.

Ĝis ĉi tiu momento nenio ŝajnas findecidita, ankaŭ danke al la protestoj de esperantistoj, rete informitaj pri la eventoj.

Mi invitas vin ĉiujn plej energie daŭrigi la protestojn, skribante al la redaktejo de Radio Polonia, al la prezidanto de la Radio kaj al la ambasadoj de Pollando en viaj landoj. Se vi havas rimedojn atingi aliajn polajn politikajn instancojn aŭ ĵurnalojn, bonvolu tion fari. Diru al ili ĉefe pri:

  • la avantaĝoj por Pollando (ne por Esperanto) pro la ekzisto de tiu redaktejo, el kiu multaj ricevas siajn informojn pri la lando;
  • la subteno al Esperanto de la granda polo, la papo Wojtyla; la fakto ke Esperanto kaj esperantistoj daŭre interesiĝis pri Pollando, de la tempoj de Edmond Privat, kies agado favore al la renaskiĝo de Pollando dum la unua mondmilito estas konata;
  • la fakto ke Esperanto estis por poloj elemento por havi pli da kontaktoj kun eksterlando en momentoj, kiam Esperanto estis ignorata, subpremata, kaj eĉ persekutata, kaj tiel ĝi kontribuis al la kreo de la nuntempa Pollando malfermita al la ekstera mondo.

Skribu kaj skribigu viajn konatojn. Ni montru al la polaj instancoj, kiom multaj estas la potencialaj aŭskultantoj de Pola Radio en Esperanto, kiom multaj estas la parolantoj de tiu lingvo, kiun iniciatis granda filo de Pollando kaj de la homaro, Ludoviko Lazaro Zamenhof. En ĉi tiu momento ni estu ĉiuj poloj (por provi eviti malavantaĝon al Pollando), ĉiuj judaj poloj, pro nia daŭra defendo de ĉiuj minacataj malplimultoj ie ajn en la mondo, ĉiuj socie konsciaj defendantoj de la rajto de homoj esti solidaraj kaj ne nur egoismaj, antaŭenportantoj de idealoj kaj ne nur de ekonomiaj interesoj.

Ni tiom fieras pri nia historio, kaj Pola Radio estas parto de ĝi.

Renato Corsetti

Jen la adresoj:

Pola Radio, Radio Polonia, Esperanto-Redakcio
PL-00-970 Varsovio, Pollando
Tel.: + 48 (22) 6459 337, + 48 (22) 6459 358
Fakso: + 48 (22) 645 59 17; Rete: p...@polskieradio.pl

La poŝta adreso de la Prezidanto de Pola Radio:
Pan Krzysztof Czabański, Al. Niepodlegosci 77/87;
PL-00-970 Varsovio, Pollando
Retadreso: K...@polskieradio.pl

Forpasoj

Heidi Baur-Sallenbach (1916-2006) mortis la 15-an de aprilo en Männerdorf (Svislando). Ŝi kontribuis al Svisa antologio (1939), redaktita de Arthur Baur, al kiu ŝi edziniĝis en 1943. Pli ol 40 jarojn ŝi helpis la edzon por la Esperanto-elsendoj de Svisa Radio Internacia.

José M. Claramunt (1928-2006), pastro, forpasis la 6-an de junio en Oaxaca (Meksiko). Li estis fakdelegito pri katolikismo kaj landa reprezentanto de IKUE por Meksiko, kien li migris el Hispanio en 1974. Li aŭtoris Katolika terminaro Esperanto-español (1964).

Margrit Guldin (1924-2006) mortis la 30-an de marto en Bern (Svislando). Ŝi estis dumviva membro de UEA kaj delegito 1978-90. Dum multaj jaroj ŝia kafejo estis la hejmo de Berna E-Grupo.

Peter Hayward (1928-2006) mortis la 11-an de februaro en Bournemouth (Britio), kie li estis delegito de UEA. Li aktivis en la brita sekcio de KELI kaj ofte gvidis Esperanto-diservojn en Bournemouth. Kun la edzino Audrey li redaktis la bultenon Kristana Alvoko.

Marian Kostecki (1922-2006) mortis la 12-an de aŭgusto en Krakovo (Pollando). Li aktivis movade ekde la fino de la 50-aj jaroj, okupante gvidajn postenojn en la loka, regiona kaj landa niveloj de Pola E-Asocio. Li okupiĝis ankaŭ pri la movada historio kaj lastatempe eldonis la libretojn Esperanta verkaro de fratoj Zamenhof, Historio de Krakovaj Esperantaj Tagoj kaj Krakovaj kunkreintoj de Esperanto-movado kaj kulturo (1906-2006).

E. E. Mallett (1915-2006) mortis en Borehamwood (Britio). Ŝi estis dumviva membro de UEA kaj regule membris en Societo Zamenhof.

André Mertens Goossens (1924-2006) forpasis la 3-an de novembro en Aalst/Alost (Belgio). De 1983 ĝis 2003 li estis estrarano de Institucio Hodler ’68.

Tadeusz Nowak (1924-2006) forpasis la 2-an de aprilo en Llévin (Francio). Li estis fidela membro de Societo Zamenhof kaj mecenato de la fondaĵoj Grabowski kaj Afriko.

Carlos Ogando Valcarcel, advokato, iama fakdelegito pri juro, mortis en Santiago de Compostela (Hispanio) en 2005.

Stevo Radjenović (1922-2006), kunaŭtoro de Esperanta-serba-Esperanta vortaro (1995), forpasis la 10-an de julio en Beogrado (Serbio).

André Sandoz (1911-2006), svisa politikisto, prezidinto de “Amis d’Edmond Privat”, mortis la 16-an de majo en La Chaux-de-Fonds (Svislando).

Revuo Esperanto 2007 1

Novjara mesaĝo de la prezidanto

Mi pli multe ricevis ol donis

Karaj legantoj de nia revuo,

Ĉi tiu estas la lasta mesaĝo, per kiu mi, kiel prezidanto de UEA, salutas vin okaze de la nova jaro. Eble venis la momento post tiom da jaroj starigi personan bilancon pri ĉi tiu tuta periodo: kion mi celis fari, kial mi celis tion, kaj kion mi atingis kaj ne atingis.

Unue mi diru sincere, ke mi opinias ke en ĉiuj ĉi tiuj jaroj mi pli multe ricevis de UEA ol mi donis al ĝi. Same mi opinias ke dum la tuta vivo mi pli multe ricevis de Esperanto ol mi donis al ĝi. Tio verŝajne ne estas nur mia sento. Mi trovis ĝin ĉe multaj esperantistoj sed ankaŭ ĉe la plej fidelaj agantoj en aliaj idealismaj organizaĵoj, ĉu en politikaj partioj, ĉu en perditaj misiejoj en Afriko. Pro tio, kion mi ricevis de Esperanto kaj de UEA, mi dankas vin, membrojn kaj nemembrojn de UEA, kiuj legas ĉi tiujn liniojn. Mi ne forgesos viajn donacojn, kaj viaj plej belaj donacoj estas tio, kion vi faris por Esperanto.

Se temas pri Esperanto mi havis la naivan ideon antaŭ deko da jaroj proksimume, ke unu el la problemoj de la nuna movado estas, ke ĝi ne plu estas movado. Vi scias, ke ĉiuj revolucioj en la daŭro de la tempo instituciiĝas, kaj ke la idealismaj batalantoj de la unua periodo transdonas la regadon al homoj kiuj apartenantaj al posta generacio, ne havas la samajn idealismajn pensojn, emojn kaj agojn. Temas pri homoj, kiuj volas mastrumi efike kaj remeti en ordon la ĥaosan entuziasmon de la antaŭa periodo. Tio estas, tre verŝajne, natura leĝo, el kiu ankaŭ la Esperanto-movado ne povas elfuĝi. Se Esperanto estus la lingvo plej multe instruata en la mondo, tiam certe ne profitus el tio idealistoj kiel ni, sed tiuj samaj homoj, kiuj nuntempe profitas el la instruado de la angla. Por profiti el io, oni devas esti profitema, kaj esperantistoj ne estas tiaj.

Sed la Esperanto-movado ne venkis, kaj la problemo ne estas tiu. La problemo de la nuna movado, kiu iĝis malpli mova, estas objektiva kaj ŝuldiĝas al la ekapero en la nuna epoko de monda imperio, kiu havas sian lingvon kaj tre efike disvastigas ĝin, trovante amason da homoj, kiuj pretas akcepti ĝin kaj mem pludisvastigi ĝin. Estas klare, ke fronte al tiu problemo, kiun Zamenhof eĉ ne antaŭvidis, ni sentas nin senhelpaj, ni sentas, ke ni vane remas kontraŭflue. Kaj, kiel diras indonezia diro, eĉ krokodiloj — ĉi tie temas pri la veraj bestoj — ridas se vi provas remi kontraŭflue. Je tiu fenomeno en la pasintaj jardekoj estis plurspecaj reagoj. Kelkaj diris: ne estas nia tasko batali kontraŭ la angla. Eble kelkaj el vi konas la rakontojn pri Asteriks, loĝanto en malgranda vilaĝo de Gaŭlujo, la sola vilaĝo, kiu aŭdacas kontraŭstari la invadintan roman armeegon. Sendube la loĝantoj de aliaj vilaĝoj diris, ke ne estas ilia tasko, batali kontraŭ la latina — kaj vidu la sekvojn. En tiu kazo restas al ni nur la vojo krei nian propran niĉon, nian propran neston en forlasita parto de la arbaro, kaj zorgi pri niaj aferoj.

Tion mi neniel povas akcepti. Komprenigi tion al ĉiuj esperantistoj estis unu el la linioj de mia agado. Mi, ni, estas kiel la vilaĝo de Asteriks. Ni estas malgranda grupo de idealistoj, kiuj provas enkonduki revolucian novaĵon, sed la mondo ĉirkaŭ ni ne volas aŭdi ĝin, ĉar ĝi renversas ekzistantajn ideojn kaj interesojn. La samo okazis pri sklaveco, la samo estas okazanta nun pri tre pli gravaj temoj. Oni eĉ ŝerce demandas, ĉu la terglobo malaperos en la jaro 2050 aŭ 2060, simple ĉar aro da homoj, kiuj taksas sian komforton pli grava ol ili taksas la pluekziston de la mondo, fajfas pri malpurigo de la medio, internaciaj konvencioj, ktp. Do, ne estas nur Esperanto, kiu estas malatentata de la regantaj fortoj en la imperio.

Ni devas agnoski la situacion de la mondo en nia lingva kampo, sed ni ne devas akcepti ĝin, se ni volas ankoraŭ havi la rajton, respekti nin mem kaj karesi niajn infanojn. Tion mi provis diri al la esperantistoj en ĉi tiu periodo, kaj mi trovis multajn aŭskultantojn favorajn je tio. Mi provis ĝisnaŭze revenigi al la idealismo de Zamenhof, kiu estis multe pli granda viziulo kaj multe pli danĝera revoluciulo ol ni nun.

Ni certe ne triumfigos Esperanton zorgante pri niaj elegioj en nia forlasita parto de la arbaro. Nur per klara montro de niaj celoj ni eventuale instigos la mondon atenti pri ni: ni volas atingi justecon en la lingva kaj kultura kampo. Eble oni rekte batalos kontraŭ ni, sed tio estos agnosko, ke ni ekzistas kaj ke niaj ideoj estas atentindaj.

Bonŝance la historio ne finiĝis. La nuna situacio ne daŭros eterne, kaj post la fino de unu batalo inter imperioj sekvas nun aliaj bataloj kaj aliaj antaŭvidoj por la estonteco. Mi kredas, ke la esperantistoj devus ree adaptiĝi al la monda situacio, kiel ili kapablis fari dum la pasinteco. Esperanto estis tre bona ponto inter homoj el malsamaj kaj inter si batalantaj landoj dum la unua mondmilito. Esperanto estis tre bona ponto inter homoj loĝantaj en malsamaj flankoj de la tiel nomata “fera kurteno” en multaj jardekoj de la pasinta jarcento. Esperanto estu ankaŭ nun bona ponto inter malsamaj kaj interbatalantaj civilizoj. Por fari tion oni devas multe pli preti aŭskulti esperantistojn el aliaj civilizoj, kaj ankaŭ aktive labori por krei ilin, kie ili ne ekzistas.

Krei esperantistojn en ĉiuj mondopartoj kaj ne nur en la tradiciaj landoj estis la dua linio de mia laboro. Certe nun UEA ne estas nur malplena mallongigo en multaj triamondaj landoj.

Mi trovis multajn favorajn aŭskultantojn pri la supre menciitaj ideoj, sed mi ankaŭ trovis multajn indiferentajn aŭskultantojn kaj ankaŭ kelkajn kontraŭajn. Al ĉi tiuj mi diras, ke mi neniam pensis, ke nur mi posedas la veron. Ni vidu en la praktiko, kies ideoj portas pli da rezultoj, tio estas pli multaj neesperantistoj, kiuj konvinkiĝas lerni kaj uzi Esperanton, ĉar la cetero, laŭ konata libro-titolo, estas nur literaturo.

Mi devas ankoraŭ diri du aferojn. La unua temas pri la graveco de la Centra Oficejo de UEA kaj pri la supozataj (vere nur supozataj) luktoj ĉirkaŭ ĝi aŭ inter ĝi kaj la organoj de UEA. La Centra Oficejo estas la plej grava loko en la tuta komunumo. Sen ĝi ne ekzistus firma punkto al kiu rigardi. Ĝi estas nia Mekko kaj nia Vatikano, nia Jerusalemo kaj tiel plu. Dirinte tion, mi tamen diru, ke ĝi havas sian rolon kaj plenumas tion bonege, sed oni ne rajtas atendi de ĝi tion, kion ĝi ne povas fari. Se via intereso estas disvastigi Esperanton en Indonezio, en Gvatemalo aŭ en Francujo, inter la lingvo-instruistoj de Aŭstralio aŭ de Germanujo, la Centra Oficejo ne povas fari tion. Se vi volas ke Eŭropa Unio uzu Esperanton, ne pensu, ke tio okazos per translokado de la Centra Oficejo al Bruselo. Respondecas pri la progreso de Esperanto en la mondo, pri la atingoj de la celoj de la statuto de UEA, ni mem, la aktivuloj, neniu alia. Ne havu iluzion, ke per oficistoj vi povas anstataŭigi volontulajn agantojn. Tio estas la maljuneca malsano de nia movado, por parafrazi iun, kiun oni lastatempe tro malmulte citas. Tiukampe mi ne faris multon, sed certe UEA, inkluzive de la Centra Oficejo, eniris la retan mondon dum la lasta jardeko. Samtempe mi klopodis helpi la agantojn tra la landoj kaj tra la lokaj kluboj, ĉar ili estas la veraj produktantoj de esperantistoj, kaj ni ekzistas nur danke al ili.

La dua afero estas, ke mi havas tre bonajn memorojn pri la maniero, kiel multaj novaj esperantistoj en la ekonomie evoluinta mondo kaj multaj normalaj esperantistoj en Afriko, Azio kaj Suda Ameriko, reagis je miaj tro multaj petoj pri kunlaborado aŭ tutsimple pri laborado.

La retaj lernintoj estas, ekzemple, tiuj junuloj, kiuj ekpensas, ke estus bele se ekzistus franca-Esperanta vortaro, kaj ekverkas ĝin, ne konsciante pri la ekzisto de la tuta franclingva esperantistaro kaj pri ĝia historio (retaj kursoj ofte estas iom tro kaŝemaj pri la ekzistanta nereta movado). Por doni ekzemplon pri la neeŭropanoj, mi parolu pri juna afrikano, ĵus-lerninto de Esperanto, kiu havis teruran trafik-akcidenton, pro kiu li devis resti en malsanulejo, kaj lia biciklo komplete detruiĝis. Dum la restado en la malsanulejo lia ĉefa angoro estis, ke nun pro manko de biciklo li ne povos iri instrui Esperanton al lokoj malproksimaj du dekojn da kilometroj, kaj pri tio li parolis kun la homoj, kiuj demandis pri lia sano. Elirinte el la malsanulejo, kaj ricevinte la biciklon de eŭropaj esperantistoj, li refariĝis la plej feliĉa homo en la mondo, kaj ekpedalis al siaj foraj klubetoj. Da tiaj okazoj ekzistas multaj en la plej malriĉaj landoj de la mondo. Mi bedaŭras, ke mi ne povas citi pliajn, sed ĉiuj miaj sudamerikaj, afrikaj kaj aziaj geamikoj, certe rekonos sin.

Dum ekzistos tiaj homoj, vi rajtas dormi trankvile pri la pluekzisto de Esperanto, kaj mi rajtas trankvile fini mian periodon kun granda danko al vi ĉiuj!

Renato Corsetti

Nia intervjuo

Herzberg, la Esperanto-urbo

En la pasintjara oktobra revuo ni informis pri la germana urbo, kiu ricevis la oficialan kromnomon “La Esperanto-urbo”. Ni intervjuis la iniciatinton kaj prezidanton de la surloka Esperanto-asocio, Peter Zilvar.

Dum la UK en Florenco Renato Corsetti, resp. Zsófia Kóródy, informis pri la unuanima decido de la urba konsilantaro de Herzberg am Harz en Germanio, ke la urbo ricevu la oficialan kromnomon “Herzberg — la Esperanto-urbo”. Do, kio fakte okazis, kiel ekestis tiu unika decido?

La 11-an de julio 2006 kunsidis la kvarpartia urba konsilantaro en la kavalira salono de la kastelo Herzberg am Harz. La urbestro Gerhard Walter leviĝis kaj petis la urbajn deputitojn, pro la pli ol 40-jaraj sukcesaj kaj konstantaj Esperanto-aktivaĵoj en Herzberg, ke la urbo fariĝu “Herzberg — la Esperanto-urbo”. La surlokaj politikistoj jesis kaj voĉdonis favore al la Esperanto-movado. Tamen ne temis pri spontanea decido, antaŭis ĝin longjaraj laboro kaj kontaktoj kun politikistoj.

Ĉu vi povas skizi viajn agadojn dum la lastaj 40 jaroj?

Jam meze de la sesdekaj jaroj Joachim Giessner, estro de la stacidomo en Herzberg, ekinstruis tie Esperanton. Dum ĉ. 50 jaroj li estis la prezidanto de GEFA kaj dum 25 jaroj de IFEF. Li faris bonegan laboron por la du grandaj fakorganizoj, fakprelegis, verkis gazetartikolojn, parolis kun politikistoj, kaj tradukis ne nur fakajn materialojn, sed ankaŭ pli ol 400 kantojn. Ekde 1976 ekzistas Esperanto-Societo Sudharco en Herzberg. Mi provis motori en la funkcio kiel ties aktiva prezidanto. Jardekojn ni regule ofertas regionajn kaj tutlandajn kursojn, gastigas homojn el ĉ. 50 landoj, organizas renkontiĝojn, eldonas regulan informilon, kiun ricevas ne nur esperantistoj, sed ankaŭ multaj simpatiantoj. Por ni gravas ankaŭ la ekstermovada informado: en la lokaj kaj regionaj gazetoj aperis centoj da gazetartikoloj pri Esperanto kaj pri la agado de nia Esperanto-Centro. Ankaŭ tiuj certe helpis, ke la legantoj, reprezentantoj de la loka kultura kaj politika vivo, jam havas konojn pri la lingvo, pri ĝia internacia rolo, kio formis pozitivan opinion pri Esperanto.

Ĉu estis iu turnpunkto dum tiu longdaŭra poresperanta aktiveco?

Fakte, jes. Esperanto estis rekomendata kiel pontolingvo por la ĝemelurbaj kontaktoj inter Herzberg kaj Góra en Pollando. En marto 2005 ambaŭ urbestroj, nome Gerhard Walter kaj Tadeusz Wrotkowski, oficiale interkonsentis ekuzi Esperanton kiel komunikadlingvon inter la civitanoj de ambaŭ urboj. Tio estas unika kaj promesiga modelprojekto. Por komenci tion ni klerigis proprakoste sep instruistinojn dum somero 2005 en Herzberg. Ili jam instruas amase Esperanton en la lernejoj kaj en la urba klubo de Góra. Okazas regulaj vizitoj inter ambaŭ urboj. Bela ekzemplo de komuna agado estis la arbara lernejprojekto kun lernantinoj el ambaŭ urboj sub gvido de Otto Kern, dum aŭgusto 2006 (sur la fotoj). La infanoj lernis en siaj lernejoj dum la lernojaro, kaj somere ili du semajnojn intense lernis kune, spertante la praktikan uzon de Esperanto en ĉiutagaj vivsituacioj.

Krom la lokaj programoj vi agadas ankaŭ land- kaj internaciskale, kio verŝajne montriĝas avantaĝa en mezgranda urbo kiel Herzberg. Bonvolu informi nin pri tio!

Ni organizas por Germana Esperanto-Asocio klerigadon kaj pluklerigadon de movadaj fakuloj, instruantoj kaj kursgvidantoj. Oni povas lerni ĉe ni Esperanton en multnivelaj lingvokursoj. Ni ofertas diversajn fakseminariojn, kaj en 1999 ni komencis organizi por GEA regulan klerigadon (semajnfinajn studsesiojn) kun multaj instrufakoj, ekz. gramatiko, interlingvistiko, literaturo, kulturo, movadaj konoj, varbado, historio, Cseh- kaj aliaj metodoj. Multaj konataj fakuloj kaj specialistoj prelegis, instruis kaj instruas ĉi tie en Herzberg, dum la t.n. Studsesioj. Ekzemple Vera Barandovská-Frank, Detlev Blanke, Werner Bormann, Sabine Fiedler, Rudolf Fischer, Ilona Koutny, Erich-Dieter Krause, Stefan MacGill, Atilio Orellana Rojas, Rüdiger Sachs, John C. Wells, Dirk Willkommen. Ni kore dankas al ili pro la helpemo kaj subteno, kaj ni fiere gratulas al niaj gestudantoj, kiuj post siaj studoj en Herzberg jam mem instruas Esperanton, prelegas kaj verkas en kaj pri Esperanto, faras sciencan laboron. Dum la lastaj jaroj ni klerigis 13 Cseh-instruistojn kaj 15 Esperanto-instruistojn. Ankaŭ ekzamenado de lingvaj kaj movadaj konoj apartenas al niaj taskoj. Per nia klerigsistemo ni estas je dispono ankaŭ al la internacia Esperanto-movado, UEA kaj ILEI. Instrukapabligo estas grava tasko, kaj la urbo mem konsciiĝis, ke tio estas unika oferto de Herzberg ne nur por germanoj, sed ankaŭ por multaj eksterlandanoj.

Ĉu la urbo iel subtenas tiun agadon?

Propraforte kaj per privata investado ni konstruis modestan centron por multflanka Esperanto-agado. En 2003 ni havis unu ejon, en 2004-2005 ni finkonstruis kvar kromajn: Interkultura Centro Herzberg nun havas arkiv-ĉambron por gazetoj, ĉambrojn kun ampleksa biblioteko kaj seminariejo, ĉiujn modernajn teĥnikaĵojn, grandan vidbendkolekton, sonbendojn, diskojn ktp. La urbo mem ne povas finance subteni nin, sed donas kelkajn servojn: ni ricevis kroman arkivejon en la subtegmentejo de la malnova urbodomo kaj uzrajton al la legoĉambro en la urba biblioteko por seminarioj, kaj same porokaze ni rajtas uzi ĉambrojn por kunvenoj en la publika “Domo de la Renkontiĝo”. Cetere, ĝi estas la unua publika konstruaĵo en la nova Esperanto-urbo, kiu surhavas dulingvan (germanan kaj Esperantan) ŝildon.

En kiu alia formo Esperanto ĉeestas en Herzberg?

Ĉi tie funkcias nun la filio de GEA por Klerigado kaj Kulturo, kaj ankaŭ la sidejo de la Asocio de Germanaj Esperanto-Instruistoj (AGEI), germana landa sekcio de ILEI sub la prezidanteco de Zsófia Kóródy. Ŝi estas la vicprezidantino de ILEI kaj ekde 2007 Interkultura Centro Herzberg en la oficiala Esperanto-urbo funkcios ankaŭ kiel konstanta klerigejo por la internacia instruista movado. En la urbaj lernejoj ni komencis pli vastan instruadon de Esperanto: en 2006 pli ol 90 gelernantoj eklernis la lingvon kiel kroman studobjekton. De 2007 kvar novaj grupoj ricevos Esperanto-instruadon en la gimnazio.

Kiel la Esperanto-movado reagis al la decido de la urbo fariĝi la Esperanto-urbo?

Post niaj unuaj informoj dum la UK en Florenco sufiĉe abunde venis al la urbestro Gerhard Walter salutoj kaj gratulleteroj el multaj landoj. Pri tio nia urbestro tre ĝojas kaj ankaŭ rakontas tion al multaj homoj. Alvenis multaj laŭdoj kaj proponoj, iu ĉina esperantisto eĉ skribis, ke post preskaŭ 120-jara serĉado Esperanto nun trovis hejmlokon! Sed kaj la urbo kaj ni bezonas daŭran subtenon. Ne sufiĉas plendeti, kritiki, kial ankoraŭ ne ĉiuj ŝildoj estas dulingvaj, kial ne ĉiuj manĝkartoj estas esperantigitaj, ktp. Ju pli da financa kaj volontula helpo, des pli da sukceso, kaj des pli rapide! Ni esperas, ke la Esperanto-movado konsciiĝas pri la graveco de tiu urba decido kaj kunhelpos en la evoluigo de la komencita laboro. Ideoj, bonaj proponoj estas ĉiam bonvenaj!

Kion la urbo atendas nun de la Esperanto-movado?

La konateco de Esperanto kaj de la Esperanto-urbo devos disvastiĝi. La vicurbestro Ulrich Schramke diris: “Ni volas atingi, ke Esperanto apartenu al Herzberg kiel la Eiffel-turo al Parizo”. Necesas vaste informi pri Esperanto en la urbo, kaj same gravas dissendi informojn pri la urbo al la E-medio. Do la urbo bezonas multajn kunagantojn, helpantojn ne nur surloke, sed ankaŭ en la tuta mondo. Herzberg kun la apuda Nacia Parko Harz estas bela ekskurscelo, la naturaj belaĵoj, la montoj, valoj, la bona aero, kuracbanejoj ktp povas kontentigi la migrantojn, ripozemulojn, serĉantojn de vintraj sportoj... Kompreneble, la urbo ŝatus montri siajn allogaĵojn per Esperanto al la gastoj. Esperanto-turistoj kaj studantoj el la tuta mondo, venu kaj vizitu tiun belan urbon en Meza Germanio, poste kunportu la famon, gastamon de Koro-monto (laŭvorta traduko de Herzberg).

Bonvenon al Herzberg, la Esperanto-urbo!

(Pliaj informoj: www.ic-herzberg.de)

[FORIGITA!: bildo]

La arbara lernejprojekto kun lernantinoj el la germana Herzberg kaj la pola Góra

[FORIGITA!: bildo]

La du-takta motoro de la Esperanto-urbo: Zsófia Kóródy kaj Peter Zilvar.

[FORIGITA!: bildo]

Peter montras Esperanto-ekspozicion, instalitan en la kastelo de Herzberg.

Mesaĝo de Eŭropa Forumo

La suba teksto estas enkonduka parolado de la prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, Seán Ó Riain, okaze de Eŭropa Forumo, aranĝita dum la pasintjara UK en Florenco, la 30-an de julio 2006. Ĉar la teksto estas daŭre aktuala, EEU decidis peti aperigon de ĝi en nia revuo, por diskonigi ĝin ankaŭ al esperantistoj, kiuj ne povis ĉeesti la Forumon.

Estimataj gesinjoroj, karaj geamikoj,

Estas por mi granda ĝojo bonvenigi vin ĉiujn en nia Eŭropa Forumo. Mi intencas mallonge mencii kvin interesajn lastatempajn evoluojn; priparoli la antaŭenigon de Esperanto en Eŭropo kaj taktike kaj strategie, kaj fine proponi konkretajn agadojn, per kiuj ni ĉiuj povos helpi solvi la problemojn.

Lastatempaj evoluoj

a) Oktobre 2005 okazis io tre grava por la estonto de la lingvoj de Eŭropo: publikiĝis la raporto Grin, de eminenta svisa ekonomiisto de la Universitato de Ĝenevo, kiu klare kaj science montris ke la nuna internacia pozicio de la angla lingvo kontribuas, rekte kaj malrekte, per almenaŭ 17 miliardoj da eŭroj jare al la brita ekonomio. Alivorte 87% de la EU-civitanoj kiuj denaske parolas aliajn lingvojn, subvencias Brition jare per trioblo de la fama brita EU-buĝeta rabato, kaj oni malmulte legas pri tio en la gazetaro. Vere ekstremdekstra situacio, kaj konkreta pruvo pri la manko de lingva justeco: malriĉaj poloj, hungaroj, litovoj, slovakoj kaj aliaj estas devigataj pliriĉigi la riĉulojn.

b) Ekde novembro 2001 estiĝis pli ol 60 000 artikoloj de la esperantlingva versio de Vikipedio, kiu estas libera reta enciklopedio en multaj lingvoj — la artikolaro en Esperanto jam estas la 15-a plej granda el la 229 lingvoj de la enciklopedio. Tio ege gravas, ĉar ĝi estas tuj alirebla kaj uzebla por ĉiu kiu havas ret-aliron.

c) Iom malnova novaĵo, sed tiom grava ke mi neniam laciĝos menciante ĝin: En 2003 publikiĝis ege grava libro de la angla profesoro R. Phillipson, jam esperantigita kiel Ĉu nur-angla Eŭropo? Tiu libro science forigis la lastajn dubojn pri la lingva evoluo de EU: ni ĉiuj survojas al nur-angla Eŭropo, kie ĉiuj aliaj lingvoj simple ne gravos, kaj tio okazas malgraŭ la fakto ke anglalingvaj denaskuloj kiel elcentaĵo de la EU-loĝantaro malpligrandiĝis de 16% kiam estis nur 15 EU-landoj al nunaj 13% de la 25-landa EU. Mia propra sperto dum la lasta jaro, laborante en Bruselo, simple konfirmas tion. Forte rekomendindas la traduko de ĉi tiu libro al aliaj lingvoj, kaj mi ĝojas ke oni publikigos litovan tradukon ĉi-jare.

d) Kiel por konfirmi la tezon de Phillipson, en februaro 2002 Britio decidis ke ĉiuj lernantoj en la aĝo de 14 jaroj rajtas ĉesi lerni fremdlingvojn. Tio signifas ke, ĝuste kiam pli da lernejoj en aliaj landoj volas fari interŝanĝojn kun lernejoj en Britio, la britaj lernejoj malpli emas: ju pli bone vi lernas la anglan, des malpli la anglalingvanoj bezonos viajn lingvojn!

e) Fine de 2002 malavara japana mecenato, Etsuo Miyoshi, ekis gazetan anonckampanjon por antaŭenigi Esperanton kaj lingvan samrajtecon en Eŭropo. Intertempe li elspezis pli ol 300 000 eŭrojn de propra mono por financi la kampanjon. Al li niajn elkorajn dankojn. Lia lasta anonco estis intervjuo la 12-an de majo kun profesoro Robert Phillipson en la franca nacia gazeto Le Figaro, kun titolo Le Tout-anglais — A qui la Faute? (Ĉio angla — kiu kulpas?) La kerna mesaĝo estas ke la franca rifuzo de Esperanto en la Ligo de Nacioj antaŭ 80 jaroj malfermis la pordon al la nuna dominado de la angla lingvo.

f) Dum la lasta jaro la paĝoj en Esperanto trovitaj de la serĉmaŝino Google rapide plimultiĝis kaj nun atingis 150 milionojn. Por komparo, la rezulto por “italiano” (la itala) estis 429 milionoj, kvankam preskaŭ 60 milionoj da homoj denaske parolas itale.

A. Taktike. Taktike ni ĉiam rekomendu la lernfaciligajn ecojn de Esperanto. Tio substrekas ke ni ne kontraŭas aliajn lingvojn, sed male, volas subteni veran multlingvismon en Eŭropo. Eĉ lingvistoj kiuj neniam subtenis Esperanton, kiel Claude Hagège, nun skribas “Esperanto estas sendube unu el la plej bonaj aliancanoj de la multlingveco.” Miasperte tio ofte helpas: Ekzemple, novembre 2005 mi faris franclingvan prelegon dum konferenco pri multlingvismo en Eŭropo en Parizo, kiun publikigis la franca lingvodidaktika revuo Les Langues Modernes en sia printempa numero en 2006. Mi antaŭe sciis ke la organizantoj decidis ekskludi mencion de Esperanto, sed substrekante la lernfaciligajn ecojn de la lingvo, mi sukcesis enigi ĝin en la konkludan dokumenton de la konferenco.

Kelkaj diros ke oni ne povas science pruvi ke Esperanto havas lernfaciligajn ecojn, sed estas fakto ke plimulto de la lingvistoj akceptas ke iu ajn dua lingvo, kondiĉe ke bone lernita, emas helpi la lernadon de sekvaj lingvoj. Cetere, malfacilas science pruvi multajn aferojn kiujn ni simple akceptas kiel evidentaĵojn. Ekzemple, antaŭ ol lerni kuri, oni lernas piediri. En Irlando 85 jaroj da sperto de deviga instruado de la irlanda lingvo al ĉiuj lernejanoj montras fiaskon: nur 30% sukcesas lerni la lingvon, kaj 70% ne. Ni provas instrui kuradon al infanoj kiuj ne povas piediri, alivorte ni instruas tre malfacilan neregulan lingvon al infanoj kiuj neniam lernis regulan lingvon, kaj ni poste miras kial 70% de niaj infanoj falas sur la vizaĝon!

Dum alia konferenco en Bruselo fine de aprilo, profesoro Grin subtenis mian referencon al la lernfaciligeco de Esperanto, kaj alta funkciulo de la Komisiono, s-ro Delmoly, publike akceptis ke tia esplorado estas subteninda de la Komisiono.

Pro tiuj spertoj mi pli kaj pli konvinkiĝis ke substreki la lernfaciligecon de Esperanto estas bona taktiko. Kaj ni forigu unu konfuzon: ne estas ĉefe pro simileco inter Esperanto kaj la poste lernenda lingvo: multe pli gravas ke sukceso en la lernado de Esperanto donas eble la unuan sperton de lernsukceso al multaj infanoj, kaj ke “nenio helpas al sukceso pli ol sukceso mem”.

Aldona eta afero kiu montras la netaŭgecon de la angla kiel internacia lingvo en aliaj mondpartoj. Korea kuracisto skribis interrete ke li kalkulis precize kiom da tempo li uzis por lerni la anglan: dum tiu longega tempo li povus fini ne unu, sed tri doktorigajn studojn! Kaj post tiu longa studado li ankoraŭ ne sentis sin egala, diskutante angle kun usonano aŭ alia anglalingva denaskulo.

B. Strategie: Kelkaj kontraŭas la politikon de EEU proponi al Eŭropa Unio Esperanton kiel eŭropidentigan lingvon, do lingvon, kiu kreos la eŭropan identecon ĉe la civitanoj de la Unio. Mi havas du demandojn al niaj tradiciemaj samideanoj kiuj tiel pensas: 1. Ĉu la fakto ke la usonangla estas la identec-lingvo de Usono iel bremsas la lernadon de la angla en aliaj mondpartoj? 2. Se ne, kial la akcepto de Esperanto kiel identeca lingvo de EU devus bremsi la lingvon ekster Eŭropo? Ŝajnas al mi ke, tute male, tiu grandega antaŭenigo de Esperanto en Eŭropo centmilobligus la studantojn de Esperanto ekster Eŭropo, kaj donus planedan rivalon unuafoje al la anglalingva hegemonio.

Mi klarigu mian sintenon: la Esperanto-movado havas klaran elekton. Ni povos daŭrigi tradiciajn metodojn. Tio verŝajne donos pli de la samaj sukcesoj kaj malsukcesoj kiujn ni jam spertis dum pli ol 100 jaroj. La lingvo ja disvastiĝas mondskale, sed malpli ol 0,1% de la homaro uzas ĝin. Se tio sufiĉas por ni, ni daŭrigu la tradician aliron kaj subtenu la tradiciajn ideojn. Tiu vojo eĉ povas promesi sukceson, post kelkaj jarcentoj! La kristanismo bezonis 300 jarojn por atingi la imperiestron de Romo!

Sed se vi, kiel mi, iom malpaciencas pro tiu malrapida vojo, EEU proponas novan aliron, kie Esperanto ne nur servos lingvajn celojn, sed ankaŭ politikajn, kaj, ŝajne paradokse, pli proksime sekvos la konsilojn de Zamenhof kiam li skribis “paŝo post paŝo, post longa laboro”. Esperanto povas fari gravan kontribuon al la eŭropa integriĝo kaj EEU havas tute praktikan kialon por tiu aliro: EU bezonas fortigi eŭropan identecon, harmonie kun naciaj kaj regionaj identecoj, kaj EU havas financajn rimedojn por fari tion. Kial ni ne kunlaboru kun EU se tio estas klare en la intereso de ni ambaŭ? Mi scias ke nia aliro estas iom malfacila por esperantistoj kiuj kutimas pensi tutmonde, sed laŭ EEU ĝi necesas. Ni ne forgesu la realecan aliron de Zamenhof: Esperanto ne povos saltegi de la nuna stato al tutmondeco — ĝi bezonas “paŝojn”.

La ĉefmalsano de Eŭropo, laŭ la klarvida prof. Helmar Frank, estas la manko de eŭropa “ni-sento”, de komuna eŭropa identeco sentata de niaj 460 milionoj da kuncivitanoj. En la lingvo de Frank: por multaj Eŭropo estas apenaŭ pli ol regiono de harmoniigitaj porkoprezoj, kaj tia Eŭropo neniam havigis al si la lojalecon kaj la amon de la popoloj de Eŭropo. Kaj mi ne hontas paroli pri emocioj: ja temas pri lojaleco kaj amo, kaj ne pri malvarma kalkulo de interesoj.

Se vi volas konkrete vidi simptomon de tiu malsano, rigardu Eŭro-monbileton. Vi tuj vidos la problemon: ĝi estas senvorta, ĉar ne ekzistas lingvo por esprimi eŭropan identecon. Alia praktika problemo estas, en kiu lingvo EU-civitanoj kiuj kuniĝas el pluraj landoj, devus kune kanti la eŭropan himnon? Ĉu germane, ĉar tiu estas la originala lingvo de la vortoj de Schiller? Ĉu angle, por ankoraŭ pli substreki la duarangecon de la 87% de EU-civitanoj kiuj ne parolas angle denaske? Aŭ ĉu en neŭtrala eŭropa lingvo kiel la latina aŭ Esperanto, por substreki la samrajtecon kaj komunan identecon de ĉiuj eŭropanoj?

Kial ni entute pensas ke Esperanto havas speciale bonan ŝancon en la EU-landoj? Tutsimple ĉar nenie aliloke en la mondo ekzistas organizaĵo kiel EU, kun 21 oficialaj laborlingvoj.

(Daŭrigo venontnumere)

Konferenco pri la lingva politiko en Eŭropa Unio

En la slovaka ĉefurbo Bratislavo okazis dum la tagoj 24-25 nov 2006 internacia konferenco “Perspektivoj de lingva politiko kaj lingvaj rajtoj en Eŭropa Unio”.

La konferencon sub patronado de slovaka vicĉefministro Dušan Čaplovič (sube dekstre) organizis Eŭropa Parlamento (Informoficejo en Slovakio) kaj Eŭropa Komisiono (Reprezentejo de EK en Slovakio). La ĉefaj taskoj de la konferenco estis:

  1. Kontribui al la diskuto pri dokumento de la Eŭropa Komisiono el la 24-a de novembro 2005 sub la nomo Nova kadra strategio por multlingvismo.
  2. Pridiskuti la konkludojn de tielnomata Brusela deklaracio pri lingvoinstruado, kiun eldonis Eŭropa Federacio de Naciaj Lingvosciencaj Institucioj la 25-an de novembro 2005.
  3. Diskuti pri problemoj skizitaj dum la 10-a konferenco de Eŭropa Komisiono Nova multlingva strategio en Bruselo la 10-an de marto 2006, kaj dum la konferenco en Ĝenevo la 24-an de marto 2006.
  4. Proponi por Viŝegradaj landoj (t.n. V4) rekomendojn, kiuj estu akceptitaj de tiuj kvar landoj kaj iĝu komunaj elirpunktoj por lingva politiko.
  5. Daŭrigi en la diskuto de la 4-a Nitobe-simpozio Lingvopolitikaj konsekvencoj de la plilarĝigo de EU.

La konferencon partoprenis ĉirkaŭ 60 homoj, inter kiuj multaj eminentuloj el diversaj landoj.

Malferman parolon prezentis la slovaka vicĉefministro Dušan Čaplovič, en kiu li ege trafe kaj klare skizis la ĉefajn problemojn de la internacia komunikado en la plilarĝiĝanta EU. Krom aliaj aferoj li mem eĉ menciis eventualan rolon de Esperanto en tiu kampo!

Okazis entute kvar tem-blokoj. En la unua preleg-serio pri aplikado de lingvopolitiko en EU prelegis Vladimír Šucha (SK), Michael Cwik (DE), Hugo Baetens Beardsmore (BE) kaj Zlatko Tišljar (SL). En la dua parto de la programo estis pridiskutita la influo de la tutmondiĝo, eŭropigado kaj evoluo de la angla lingvo kompare al la pozicio de la ceteraj naciaj lingvoj kaj al lingva diverseco. Interesajn prelegojn prezentis Michele Gazzola (CH), Robert Phillipson (DK), Seán Ó Riain (IE), Ivo Samson (SK), Lapo Orlandi (IT) kaj Ina Druvietė (LV). La tria parto de la programo estis dediĉita al planlingvoj, kie sub la titolo Ĉu internacia lingva komunikado povus gajni de planlingvoj? prezentis siajn kontribuojn Ilona Koutny (HU/PL), Seán Ó Riain (IE), Ranieri Clerici (IT). Aldone oni legis referaĵojn de Humphrey Tonkin (Usono) kaj Věra Barandovská-Frank (CZ/DE). (La mencio de Esperanto eĥiĝadis ĝuste en tiu ĉi sesio plej ofte.)

En la lasta punkto de la programo fare de Eva Poláková estis prezentita Lingvopolitika strategio de Slovaka respubliko kiel membra ŝtato de EU.

Malgraŭ tio, ke dum la konferenco estis prezentitaj saĝaj proponoj, la konferenco (pli precize ŝtataj reprezentantoj de Hungario kaj Pollando) ne akceptis komunan rezolucion. Kaŭzoj kial tiel ne okazis estas certe kelkaj, sed la plej grava estas verŝajne la fakto, ke neniu membrolando de Eŭropa Unio havas oficialan ŝtatan lingvopolitikan strategion. Ankaŭ Eŭropa Unio ne havas seriozan lingvan programon. La plej grava konkludo de la konferenco estas, ke la loĝantaro de Eŭropa Unio devas verŝajne mem komenci diskuton pri lingvaj problemoj. Oficialaj ŝtataj kaj Uniaj institucioj timas malkovri la lingvan problemaron — kaj precipe pli profunde okupiĝi pri ĝia solvo.

Ján Vajs

[FORIGITA!: bildo]

Seán Ó Riain dum la vendreda prelego

[FORIGITA!: bildo]

R.Clerici (IT), W.Stepniewski (PL) kaj J.Vajs (SK) dum preleg-paŭzo

[FORIGITA!: bildo]

Seán Ó Riain, Ranieri Clerici kaj Jiří Suchánek dum la panelo

[FORIGITA!: bildo]

Dušan Čaplovič

KAEST 2006: Ne nur pri “Lingvo kaj Interreto”

Aparte en Ĉeĥio oni konscias pri la graveco de faka apliko de Esperanto kaj la koncerna terminologia laboro.

Tion pruvas abundo da tiaspecaj konferencoj, publikigaĵoj kaj aliaj aktivadoj. Jam tradicie en la tagoj 10-12 nov 2006, en la apudpraga urbeto Dobřichovice, la entrepreno KAVA-PECH de Petro Chrdle (www.kava-pech.cz) organizis la kvinan aranĝon de la unika serio Konferenco pri Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko. Iom pli ol 50 partoprenantoj, inter ili ĝojige multaj gejunuloj, aŭskultis 16 diskutigajn prelegojn. La konferencoj, kiel ĉiam, havis ĉeftemon, ĉifoje Lingvo kaj Interreto (tamen kun nur 6 prelegoj) kaj krome donis sufiĉe da spaco por diversaj aliaj fakaj temoj.

Interese, ke nur junaj homoj, ja pli proksimaj al la modernaj elektronikaj komunikiloj, prelegis pri la ĉeftemo. Temis pri Unikodo (Marek Blahuš, CZ), nomoj en retbabilejoj (Aida Čižikaitė, LT), multlingvaj tradukvortaroj en la reto (Pavla Dvořaková, CZ), la interreta lingvo de reklamado (Alla Kudrayashova, RU), pri seminarioj de la tre aktiva grupo E@I, kiu ĵus eldonis la imponan DVD Esperanto Elektronike (Clayton Smith, CA/Viliam Búr, SK) kaj pri internaciigo de komputilaj programoj (Viliam Búr, SK).

Multe pli bunta estis la dua parto, kie temis pri prapioniroj de la Esperanta faklingvo (Wera Blanke, DE) kaj Esperantaj bibliotekoj kaj arkivoj (Detlev Blanke, DE). Jan Werner (CZ) prezentis terminologiajn aspektojn de ĉarpentistaj lignoligoj, Tibor Kepencay (SK) informis pri bazaj grandoj de kvanto kaj kvalito; kaj pri maŝinelementoj laŭ plene tradukita mirinda faklibro de Mužlay/Varinský prelegis Miroslav Malovec (CZ). Josef Horn (CZ) informis pri la kreskanta elektronika vortarego Esperanta-Ĉeĥa, Frank Nitzsche pri laborĉambra klimato, Jan kaj Lene Niemann (DK) pri monda heredaĵo, Rüdiger Sachs (DE) proprasperte pri medioprotektado en Afriko kaj Manfred Westermayer pri Agendo 21.

Ĝis nun KAVA-PECH en tre bona kvalito eldonis la aktojn de la unuaj kvar aranĝoj (ĉefe redaktis ilin Zdeněk Pluhař) kaj tion faros ankaŭ por la kvina. La serio KAEST estas esence grava por la pluevoluigo de la faka lingvo kaj meritus pli aktivan subtenon flanke de la fakaplikuloj. La vendo-sukceso de la aktoj estas hontinde malgranda. Ĉu simptome por la nivelo de la nuna lingvo-komunumo, kie ŝajne plej multaj kredas povi sukcesigi Esperanton ĉefe per poemoj ignorante la fakan aplikon? La 6-a KAEST estas planata por 2008. Partoprenu ĝin!

Detlev Blanke

[FORIGITA!: bildo]

Junaj KAEST-anoj

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la publiko

Nia intervjuo

Ni salutas la kvinjaran paĝaron

La 15-an de decembro 2001 estis lanĉita la porinstruista paĝaro, funkciigita kaj financata de ESF, prirevita kaj redaktata de nia demandato Katalin Kováts.

Ĉu vi povus traduki la 5-jarojn en kelkajn karakterizajn ciferojn?

Malfacile, sed eble la sekvaj ciferoj tamen donas imagon pri la amplekso de la paĝaro:

  • ĉ. 13 500 redaktoraj laborhoroj
  • tage averaĝe 40 respondendaj mesaĝoj
  • 425 ekzercoj, elŝutitaj iom pli ol 60 000 fojojn
  • 250 prezentataj lerniloj
  • centoj da kursoj kaj anoncoj
  • amaso da elŝuteblaj artikoloj, afiŝoj, kursoplanoj, sondosieroj kaj ludiloj
  • 1160 membroj el 88 landoj
  • 23 kilogramoj kaj 126 centimetroj.

— Aĥ, pardonu, tiuj ciferoj rilatas al nia fileto, Martin, kies vivo startis kune kun edukado.net. Ili du komplete plenigis miajn lastajn kvin jarojn.

Kial kaj kiel vi komencis okupiĝi pri la paĝaro?

Kun la fondo de nova familio, forlasinte mian universitatan katedron kaj ekloĝante en nova lando mi serĉis okupon, kiu ebligos resti hejme kun la fileto kaj samtempe profesinivele vivi por mia hobio: instruado, disvastigo de Esperanto. Responde al la bezonoj de ofte solece agantaj instruantoj de Esperanto kaj eluzante la kreiĝintajn teĥnikajn kaj financajn eblojn de tago al tago, popaŝe mi konstruis la paĝaron. Ĝis nun por la realigo de miaj revoj mi “forkonsumis” ses programistojn, inter ili la lastajn de profesia nederlanda firmao, kie oni neniam povis imagi ke por tia simpla lingvo — tamen skribita per strangaj, teĥnike apenaŭ venkeblaj ĉapelitaj literoj — oni povas elpensi tiom kompleksan sistemon kaj ke estas intereso pri tiom da diversaj servoj.

Kaj ĉu vere estas intereso?

Jes, kaj bezono kaj intereso. La paĝaron pli kaj pli da kolegoj uzas, serĉante por siaj kursoj materialojn, helpon, trovante eblojn por pliperfektigo kaj spertinterŝanĝoj. Jam kvindeko da ili ankaŭ kontribuas kaj metas en la “komunan poton” siajn sukcese uzitajn materialojn, kiujn la redakcio enpaĝigas, korektas kaj bele ilustras. Ĉiu profitas kaj la uzataj materialoj estas bonkvalitaj, belaj. Multloke en la mondo funkcias jam klasoj, kluboj studantaj laŭ niaj materialoj, prilaborante niajn tekstojn, regule ricevatajn.

Ĉu ĉefe el Eŭropo? Aŭ vi sukcesis jam konkeri ankaŭ alikontinentajn uzantojn?

Plej multajn membrojn ni havas el Francio kaj Brazilo (150/145), sed veras, ke laŭnombre elstaras eŭropanoj. Tamen el la monate 90 vizitintaj landoj ni havas fidelajn membrojn el Japanio, Vjetnamio, kaj ankaŭ el Nov-Kaledonio, Peruo, Ĉilio, Burundo, Zambio ktp. Kvankam mi ankaŭ antaŭ edukado.net multe vojaĝis por instrui, nun mi vere povas helpi tutmonde.

Vi tamen ne nur virtuale instruas. En la lastaj jaroj edukado.net videblas ankaŭ dum la universalaj kongresoj, ĉu ne?

Jes, por prezenti kiel uzi niajn materialojn kaj doni informojn pri la paĝaro, mi kun Sylvain — mia edzo kaj kolego — gvidas dum UK-oj paroligajn kursojn, kiujn partoprenas centoj da kongresanoj ĉiujare. Krom tiuj aranĝoj dumjare estas ankoraŭ kelkaj okazoj kiam ni instruas kaj trejnas instruistojn ne nur virtuale. Estas bone elprovi la materialojn kaj (re)renkonti homojn, kun kiuj ni havas ĉefe nur korespondajn rilatojn.

Bone ke vi mencias la korespondadon. Oni ŝerce diras, ke vi respondas al mesaĝoj pli frue ol oni sendas ilin al vi. Kiel eblas?

Kiam oni adicias la laborhorojn kun tiuj de la hobiaj, la sumo facile fariĝas tage 15–16, ĉu ne? Unu el la grandaj fortoj de la paĝaro kaj sekreto de la sukceso estas la rapidaj reagoj al eventoj, okazaĵoj kaj mesaĝoj. La uzantoj sentu ke ili komunikas kun viva persono kaj ne kun maŝino, ke ili estas traktataj individue, atenteme kaj rapide. Tio forigas la senton de soleco, kaj enigas la kolegojn en virtualan laborkomunumon. Mi havas la feliĉon kaj la grandan respondecon gvidi kaj helpi la plej grandan “tutmondan” instruistan teamon de Esperanto.

Kiuj estas la kondiĉoj por esti membro de edukado.net kaj uzi la servojn?

Oni devas povi kaj kapabli uzi komputilon retkonektitan. Multaj aferoj estas konsulteblaj por ajna persono, sed por plena uzo de la materialoj oni devas membriĝi. Tio estas senkosta. Tamen ni volonte akceptas mondonacojn por povi — kiel eble plej longe — funkciigi la paĝaron sen devi pagigi la uzantojn kontraŭ la servoj.

Kie kaj kiel vi festas la jubileon?

Kompreneble virtuale sur la paĝoj de www.edukado.net. Ĉiu estas bonvena. La vizitantoj festas lasante siajn mesaĝojn en la Gastlibro, sendante kontribuojn, kaj mi mem plu laborante kaj dankante al ĉiuj, kiuj helpis kaj helpas en tiu grava laboro. Mia speciala danko iru al mia tolerema kaj helpema familio, al la plej diligenta kunlaborantino Beatrice Allée, al la financa subtenanto Esperantic Studies Foundation, kaj ni ĉiuj memoru kun dankemo pri Cathy Schulze, kies malavara heredaĵo nutras ne nur la nian, sed ankaŭ plurajn aliajn poresperantajn projektojn. Cathy certe ĝojus vidi, kiel mi organizas “miajn korespondajn kursojn”.

[FORIGITA!: bildo]

Katalin Kováts prezentas la paĝaron

[FORIGITA!: bildo]

Ekranfoto de la ĉefpaĝo www.edukado.net

[FORIGITA!: bildo]

Dum la UK en Florenco: Katalin, Sylvain kaj ilia vjetnama edukado.net-amiko kaj kolego Xuan Thu

Malferma Tago en nova medio

Prof. John Wells, iama prezidanto de UEA, estis la ĉefa gasto en la Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA, sabaton, la 25-an de novembro. Tiu ĉi populara aranĝo, organizita jam la 25-an fojon, allogis 125 vizitantojn el 14 landoj.

Unuafoje ĝia programo disvolviĝis en la nova konferencejo de la UEA-domo. La nova, bela aspekto de la antaŭa bibliotekejo kaj de la tuta rekonstruita unua etaĝo, rikoltis multe da laŭdoj de la vizitantoj.

La ĵusa emeritiĝo de John Wells inspiris lin elekti kiel temon de sia prelego Rigardi malantaŭen, rigardi antaŭen, sub kiu li rakontis pri sia vivovojo persona, esperantista kaj profesia.

Salutojn el Japanio portis Usui Hiroyuki, kiu kontribuis per du programeroj. Li parolis pri la kongresa temo de la Jokohama UK Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto, kaj faris personan omaĝon al la forpasinta William Auld, kies poemojn li japanigis. Usui precipe kaptis sian publikon per verva deklamo de la Aulda poemo Ebrio.

Grandan intereson vekis ankaŭ la prezentoj de du novaj eldonaĵoj: tiu de d-ro Ziko van Dijk (antaŭe Sikosek) pri sia disertaĵo pri la politika historio de UEA kaj tiu de Stano Marĉek pri sia rektmetoda instruilaro de Esperanto.

Fine de la tago la publiko havis okazon diskuti dum unu horo pri aktualaĵoj de la agado de UEA kun kvar estraranoj, i.a. prezidanto Renato Corsetti.

La libroservo spertis viglan tagon. Kiel ĉiam, pleje furoris novaj eldonaĵoj. La unuan lokon okupis Lingvo kaj popolo de Humphrey Tonkin, de kiu vendiĝis 14 ekzempleroj, kaj la duan La lastaj tagoj de Ada, Aduŝka de Gian Carlo Fighiera (10 ekz.). Po 8-ekzemplere estis venditaj la germanlingva disertaĵo de Sikosek (Die neutrale Sprache) kaj la lernolibro de Marček (Esperanto per rekta metodo). De du akompanaj materialoj de la kurso de Marček, kompakta disko kun 500 bildoj kaj DVD kun aŭdvida konversacia kurso, estis venditaj po 4 ekz., same kiel de La princo de N. Machiavelli kaj de la nova eldono de la Biblio. Entute la libroservo vendis librojn kaj aliajn varojn por la suma valoro de 2784 eŭroj.

(GaKo)

Nia enketo

La revua enketo surprizis, sed ne nur

La revuaj enketiloj en 2006 donis malsaman rezulton ol tiuj en 2003. Ekzemple krucenigmoj estis tiam la malplej favorataj, sed nun la krucenigmuloj aktiviĝis kaj la krucenigmoj estas inter tiuj, da kiuj granda parto el la legantoj volas havi pli multe en la revuo.

La enketo aperis kun la numero 2/2006 kaj venis 186 respondoj, do malpli ol pasintfoje. Eble pro la pli ampleksa kaj temporaba enketilo, kiel unu respondinto rimarkigis.

El la respondintoj estis 137 (74 %) viroj kaj 36 (19 %) virinoj, dum 13 personoj ne indikis sian sekson. Duono el la respondintoj naskiĝis antaŭ 1945. La meza aĝo estis 61, kio estas tri jarojn malpli ol pasintfoje. Plej multaj respondoj venis el Francio (18), Germanio (15), Nederlando (15) kaj Brazilo (12). Entute venis respondoj el 44 landoj. El ekster Eŭropo venis 52 respondoj (28 %). Duono (84) de la legantoj legas sian ekzempleron sola, meznombre unu ekzempleron legas du personoj.

La respondintoj eklernis Esperanton averaĝe en 1978. Entute 27 personoj lernis la lingvon antaŭ 1950 kaj kvarono lernis ĝin post 1990. La meza aĝo de la eklerno estas 30 jaroj kaj tiu de la eklego de Esperanto estas 38 jaroj. La plej ofta lernoaĝo estis 18 jaroj kaj 25 % lernis Esperanton antaŭ sia 20-jariĝo. Ĉiu oka respondinto lernis Esperanton kiam li aŭ ŝi estis pli ol 50-jara.

La legantoj ĝenerale ŝatas la enhavon kaj ĝian grafikan aspekton. La grafika aspekto estas ŝatata iomete pli ol la enhavo, tamen tiuj, kiuj aparte ne ŝatis la grafikan aspekton estis iomete pli multaj. La enhavon kaj la grafikan aspekton opiniis bona aŭ tre bona preskaŭ 80% el la respondintoj. Tiuj, kiuj estis kontentaj pri la artikoloj de la numero 2/2006, estis ankaŭ ĝenerale kontentaj pri la enhavo. Ankaŭ tiuj, kiuj legas la gazeton aktive, estis pli kontentaj. Pli maljunaj legantoj ŝatis la enhavon pli multe ol la junaj.

Legantoj, kiuj volus pli da krucenigmoj, koloraj fotoj, Loke-fake-persone, artikolojn pri junularo, Esperanto en Eŭropa Unio, UN/Unesko kaj kongresaj aferoj, ŝatis la enhavon ĝenerale pli ol la aliaj. Tiuj, kiuj volus havi pli da reklamoj, kulturo, leteroj, forumo kaj literaturo, ŝatis la enhavon ĝenerale malpli ol la aliaj. Ankaŭ tiuj, kiuj volus havi pli da kritikaj artikoloj kaj artikoloj pri Esperanto ekster UEA, estis pli kritikaj kontraŭ la enhavo ĝenerale. Kelkaj, kiuj aldonis siajn komentojn, rimarkigas, ke dum la redaktado de Stano Marček la revuo daŭre pliboniĝis aŭ ke ili estas kontentaj pri la redaktado. Relative malmultaj respondintoj legas aliajn gazetojn. La plej populara alia gazeto estas Monato, dum la renkontiĝo de la legantoj en la Florenca UK. kiun legas 78 respondintoj (42 %), sekvas Ondo de Esperanto 34 (18 %), Kontakto 29 (16 %), Heroldo de Esperanto 20 (11 %), Fonto 16 (9 %) kaj Sennaciulo po 16 (9 %). El interretaj gazetoj la plej populara estas Libera Folio, kiun legas 13 respondintoj (7 %).

La plej bona kovrilo de 2005

El kovrilpaĝoj de la jaro 2005 la plej bona estis la aprila kovrilo (Montgrimpado en Slovakio; kun E-flagoj) laŭ 17 respondintoj. La dua estis la decembra kovrilo (Seminario en Centra Afriko), kiun subtenis 15 respondintoj. Sur la tria loko kun 12 subtenantoj estis kaj la januara (Margareta Handzlik) kaj la oktobra (IJK).

Plej malmulte da subteno ricevis la julia-aŭgusta (Esperanto@Interreto) kun 3, la maja (Nia lingvo parolita en Eŭropa parlamento) kaj la septembra (kongresa numero) kun 4 respondintoj. Tamen ĉiu kovrilo estis la plej bona almenaŭ por kelkaj. La plej sukcesaj kovriloj havas rekoneblajn vizaĝojn (sed tiajn havas ankaŭ la maja) kaj ian agadon, ne nur starantajn personojn. Meze popularaj estis la “senhomaj” kovriloj.

Opinio pri la numero 2/2006

Tre kontenta estas unu triono el la respondintoj. Nur 10% ĝenerale ne ŝatis la enhavon de tiu numero. Tiuj kiuj legis pli grandan parton de la numero, ĝenerale estas pli kontentaj pri la enhavo kaj la grafika aspekto. La grupo kiu legas la revuon meze estas pli kontenta pri la grafika aspekto ol la ĝenerala enhavo.

La plej legitaj artikoloj estis Malferme: Vojaĝo al Italio, Intervjuo pri ITV kaj Tra la mondo. La plej malmulte legitaj estis Kotiztabelo, Aldone al abontarifoj kaj Oficiala informilo. El “veraj artikoloj” plej malmulte legita estis Delegitiĝo eblas ankaŭ rete. La plej bonaj materialoj de la numero estis Laste aperis kaj Tra la mondo. Post ili la longa malferma artikolo pri Italio, kaj Recenzoj estis inter la plej popularaj. Ankaŭ la kovrilo (Katedralo de Florenco), EVA-angulo kaj Loke-fake-persone ricevis bonajn poentojn. En la pinta deko estis ankaŭ Intervjuo pri Internacia televido kaj la artikolo Novaj paŝoj en EEU. Plej malmulte ŝatataj estis administraj informoj kaj ankaŭ anoncoj. El veraj artikoloj plej malmulte ŝatata estis Delegitiĝo eblas ankaŭ rete. Ankaŭ Forpasoj ricevis relative multe da negativaj komentoj. Ĝenerale la legantoj volus pli da materialoj pri preskaŭ ĉiuj temoj. Multaj respondintoj sentas mankon de artikoloj pri lingvaj temoj. Poste sekvas Esperanto ekster UEA, malgraŭ tio, ke temas ja pri eldonaĵo de UEA kaj utiligo, leteroj de legantoj, kritikaj artikoloj, vivo de ordinaraj esperantistoj, disvastigo de Esperanto kaj scienco. Duono el la respondintoj volus pli da materialo pri tiuj ĉi temoj.

Relative multaj volas pli da krucenigmoj kaj plendas pro tio, ke pli frue ili aperis pli ofte, sed estas ankaŭ granda minoritato, kiu volas malpli da krucenigmoj. Unu, kiu volas pli, esperis, ke ĝi aperos almenaŭ en ĉiu dua numero. En la enketo de 2003 krucenigmoj estis en la fino de la favorlisto. Ankaŭ komputiloj, interreto kaj religio estas temoj kiuj dividas la legantojn.

Iom tro la revuo skribas pri administrado kaj financoj, religio kaj la kongresa temo. Ankaŭ nigra-blankaj fotoj iom troas. La opinioj malsamis plej multe pri krucenigmoj, komputiloj, interreto kaj Esperanto en Eŭropa Unio, sed ankaŭ pri religio kaj beletro. Iuj volus havi pli da materialo pri tiuj temoj, dum aliaj estas kontraŭ.

[FORIGITA!: bildo]

Opinio pri “sufiĉo de materialo” en la revuo Esperanto

La listo de temoj estis malsama ol en la pasinta enketilo, sed eblas trovi kelkajn tendencojn. Lingva angulo, historio, leteroj de legantoj kaj forumo/reagoj konservis sian lokon inter la plej popularaj temoj. Malpli da materialo la respondintoj de 2006 volas pri libroservo, recenzoj, kalendaro kaj Loke-fake-persone.

Kelkaj novaj eroj en la listo: Esperanto ekster UEA, utiligo de Esperanto, kritikaj artikoloj, disvastigo de Esperanto kaj vivo de ordinaraj esperantistoj okupis la pintajn lokojn. Esperanto en radio kaj scienco kaj tekniko ricevis nun pli da subteno ol pasintfoje. Same malmulte kiel antaŭe la respondintoj volas scii pri administrado kaj financoj, religio, interreto kaj statistikoj.

Pli junaj respondintoj volas, pli ol aliaj, havi pli da materialoj pri teatro, muziko, literaturo, aliaj mondaj movadoj, interreto kaj komputiloj, kaj kalendaro de Esperanto-aranĝoj. Ili interesiĝas malpli ol aliaj pri Esperanto en Eŭropa Unio. Respondintoj ekster Eŭropo volus havi, pli ofte ol la aliaj, materialon pri religio, statistikoj, junularo, vivo de ordinaraj esperantistoj kaj komputiloj, sed malpli da kalendaroj de Esperanto-aranĝoj.

Konklude

Kelkaj temoj, kiuj estas nun sufiĉe maloftaj en la revuo kiel lingva angulo, la vivo de ordinaraj esperantistoj, Esperanto ekster UEA kaj utiligo de Esperanto estas io, kion la plej granda parto de la legantoj volus havi pli. Granda parto bonvenigus ankaŭ pli da kritiko.

Parto de la legantoj volus havi oficialan organon de la asocio, kiu raportu pri administrado kaj financoj, estraro kaj komitato kaj prezentu diversajn statistikojn. Tamen multaj legantoj volus havi ion pli: diskutigan, kulturan kaj pli ĝenerale Esperantan revuon. Iuj legantoj aktive legas plurajn gazetojn en Esperanto, dum por multaj aliaj la revuo estas eble la sola (aŭ la sola internacia) revuo, kiun ili legas en Esperanto.

La dilemo de la revuo Esperanto estas ke ĝi estas samtempe la organo de UEA kaj ankaŭ la ĉefa Esperanto-revuo, kiu eventuale plenumu ankaŭ aliajn taskojn ol pure administrajn. Parto de la legantoj plenumas siajn bezonojn pri kromaj informoj per aliaj Esperantaj gazetoj, sed relative granda parto (almenaŭ de la respondintoj, se ne la legantoj ĝenerale) ne havas aliron al ili. Pro tio necesus havigado de artikoloj pri plej eble diversaj temoj, ĉar neniu el la proponitaj temoj estis juĝita komplete nebezonata. La paĝo-kvanto metas siajn limojn al tio, ke ne eblas plenumi la respondojn komplete, tamen la respondintoj respondis relative modeste, komprenante ke, se ili volas pli pri iu temo, tio signifas malpli pri iu alia temo.

Jukka Pietiläinen

[FORIGITA!: bildo]

Jukka Pietiläinen prelegas pri la revua enketo

Recenzoj

Paco estus, se homoj ne farus plu militojn

Ni ne estas senpovaj / Nie sme bezmocní. Marian Repka. El la slovaka trad. P. Petrík, M. Minich. Partizánske: Espero, 2003, 144p. 21cm. ISBN 8096904205. Prezo: € 9,00

La lingve dispaĝigita broŝuro, maldekstre Esperanta, dekstre slovaka, proponas principojn, metodojn kaj konkretajn paŝojn por atingi plenan pacon sur la tero. Ĝi komenciĝas per bazaj informoj, kiamaniere legi la Esperantan kaj slovakan tekstojn, sekvas la antaŭparolo de la eldonisto Peter Baláž, la teksto daŭras per informoj, kiamaniere estiĝis la libro, per la pensoj “Milito kaj paco”, “Kredo” (tamen ne en religia senco), “Negativa vojo” — kaj poste sekvas kvin “paŝoj”: 1. Esperanto, 2. Naciecoj, 3. Rasoj, 4. Ideologio, 5. Meditado — sekvas Resumo, Konkludo, Paŝoj subtenantaj pacon, Malbonoj subtenantaj militon, Uzita literaturo kaj informoj pri la eldonejo.

La aŭtoro deiras de la principo, ke tutmonda paco estas ebla, supoze ke oni kredu je tiu ĉi eblo kaj sekvu ĉiujn kvin paŝojn por atingi ĝin.

La unua paŝo laŭ la opinio de la aŭtoro estas nepra enkonduko de la internacia lingvo Esperanto. La dua paŝo estas la forigo de la naciecoj kaj laŭnacia divido de la homoj. La tria paŝo estas refuto de la rasa koncepto, ĉar ekzistas, laŭ la aŭtoro, unu sola homa raso, do la rasoj ne ekzistas. La kvara paŝo estas refuto de ĉiuj mondperceptoj, religioj kaj aliaj kredoj, kiujn la aŭtoro ĉiujn metas en la komunan kategorion de “ideologioj”. Kaj la lasta, kvina paŝo, estas dediĉo al regula meditado, kiu starigus la homon en pozicion, en kiu li/ŝi estus kapabla starigi kaj konservi pacon.

En la libroŝranko de sociaj utopioj ne mankas libroj, kiuj promesas: se oni sekvos la ĉi tie prezentitajn paŝojn kaj principojn, estiĝos socia justeco, estiĝos daŭra paco... Ne ĉiuj el ili troviĝas sur la sama nivelo, kvankam ili ĉiuj havas la saman karakterizon: ili estis kaj restas utopioj en la plena signifo de la vorto — loko, kiu ne ekzistas.

La bonaj inter ili (kiel ekzemple Utopio (1516) de Tomaso Moreo (1478-1535) estis unuflanke tre profundaj kritikoj de la aktuala sociordo kaj aliflanke fonto de multaj bonaj ideoj por politikaj ŝanĝoj, kiuj tamen poste fariĝis realo. Al tia kategorio apartenas eĉ la fama libro de Teodoro Herzl (1860-1904) Der Judenstaat (La juda ŝtato), kiu en siaj moralaj idealoj bedaŭrinde restis utopio — sed efektiviĝis kiel reala juda ŝtato en Palestino. Estas alitipaj utopioj, kiuj en sia supoze bona intenco nek tute nek detale realiĝis, sed spronis tute kontraŭan evoluon, pri kiu la “patroj” ne povis sonĝi, kaj finfine kaŭzis la ekeston de teruraj totalismaj diktaturoj, kiel la socialisma utopio de Karlo Marx kaj Frederiko Engels. Kaj fine restas la tria kategorio de utopiaj verkoj, kiu enhavas tekstojn, kiuj por ĉiam restos bone intencitaj opinioj kaj konsiloj, sed nek kaŭzos utilon nek, bonŝance, malutilon, probable sporade kaj foje kompatan prirideton de la preterpasa leganto. Al tiu kategorio, mi pensas, apartenas ankaŭ tiu ĉi libro de Marian Repka, eĉ se kelkaj ideoj en ĝi, kiel ni montros pli poste, apartenas al tekstoj historie tre danĝeraj kaj tute ne kongruaj kun la spirito kaj esenco de vera paco.

Mi eĉ dum momento ne pridubis la supozan bonan intencon de la aŭtoro. Mi kredas, ke li vere provas profundiĝi en la noblan ideon de tutmonda paco, kian profetas ekzemple la granda malnovtestamenta profeto Jesaja: “... kaj ili forĝos el siaj glavoj plugilojn kaj el siaj lancoj rikoltilojn; ne levos nacio glavon kontraŭ nacion, kaj oni ne plu lernos militon.” (Jes. 2, 4-5). Tamen inter bona intenco kaj efiko troviĝas diferenco, foje abisma.

Ĉu la enkonduko de Esperanto vere estus tiom granda apogilo kaj garantio por paco? Eĉ Zamenhof mem ne estis tiel naiva por tion kredi. Li pensis modeste, ke Esperanto povus subkondiĉe iomete helpi al paco. La tridekjara protestant-katolika milito okazis pliparte interne de la sama, germana lingvo. Kroatoj, bosnianoj kaj serboj havas baze la saman lingvon, tamen tio absolute ne malhelpis la kruelaĵojn antaŭ iom pli ol 10 jaroj. La usona intercivitana milito okazis kun sia kompleta kruelo spite al la sama lingvo. Ni povas nur ripeti post Zamenhof: Esperanto povus iomete favori la strebojn por paco, sed Esperanto pacon nek povas starigi nek garantii!

Ĉu la ekzisto de nacioj vere estas kaŭzo de la militoj — kaj ĉu negado de ilia ekzisto povus helpi al paco? Tian senbazan doktrinon sekvis inter aliaj ankaŭ la komunisma Jugoslavio. Estis malpermesite diskuti pri naciaj problemoj en Jugoslavio — kaj sub la kovrilo pli kaj pli bolis, pli kaj pli kreskis la interna premo, ĝis ĝi dek jarojn post la morto de la diktatora prezidanto eksplodis en senkompara krueleco. Nacioj estas unu el la faktoj de nia mondo. Se oni ilin simple negus aŭ ignorus, oni per tio mensogus al si mem kaj balaus la malpuraĵon sub la tapiŝon. La rezulto estus io simila kiel ni ĝin vidis en Jugoslavio. Sed estas vero, ke la maljustaj rilatoj inter la nacioj estas partaj kaŭzoj de la milito. Anstataŭ forigi la naciojn oni do prefere forigu la maljustaĵojn inter ili!

La samon oni povas diri pri la ideo negi la ekziston de la rasoj. Estas geniuloj, kiuj el la antropologia parto de la naturhistoria muzeo en Vieno forigis modelojn de unuopaj homaj rasoj. Ili naive kredis, ke tiamaniere la rasa problemaro de la homaro estas elegante solvita. Ne estas problemo la ekzisto kaj registro de la rasoj. La problemo estas, ke la reprezentantoj de unu raso ĝin prenas por gvida, pli kapabla, pli morala ktp, dum la aliajn ili konsideras subaj, servutaj, eĉ foje ekstermendaj. Sed mi ne vidas grandan diferencon inter la forigo de aliaj rasoj flanke de la momente plej forta — kaj la mensa forigo de ĉiuj rasoj en la nomo de kontraŭrasismo. Same kiel la ekzisto de nacioj ne jam estas naciismo, ankaŭ la ekzisto kaj konstato de homaj rasoj ne jam estas rasismo. Kiel tia doktrino mem fariĝas rasisma en plej malbona senco, montriĝas en nia libro, kiam la aŭtoro meditas, kiamaniere solvi la problemon de “ciganoj”. Li ĉarme proponas likvidon de la cigana apartaj lingvo kaj kulturo kaj sento de komuna aparteno — sed li la samon ne proponas al sia slovaka popolo! La alineoj pri ciganoj (romaoj) en tiu ĉi pripaca libro legiĝas kiel prenitaj el iu nazia literaturo.

Ke la aŭtoro mondpercepton, religian kredon, filozofiajn, politikajn kaj vere ideologiajn ideojn ĵetas en la saman kaldronon per la etikedo IDEOLOGIO, montras problemon de instruiteco kaj mankon de baza logiko. Ĉu la ideo de paco kaj ĉio, pri kio parolas la libro de Marian Repka, ĝuste laŭ lia difino, ne estas tute same ideologio? Li do elprenas propran ideologion, faras el ĝi escepton — kaj proponas likvidi ĉiujn aliajn... Same kiel rilate naciecon kaj rason, ankaŭ la pura ekzisto de diversaj filozofiaj, politikaj, religiaj kaj mondperceptaj ideoj ne estas la kaŭzo de milito. Milito venas de la sinteno, kiu ne toleras la ekziston de mondpercepta kaj religia diverseco — kaj tian sintenon montras kaj demonstras ĝuste la libro, kiu ŝajnigas pledi por paco... Bone: por ke povu ekzisti la ideo kaj la ideologio de paco (laŭeble pli reala kaj fruktodona ol tiu de Marian Repka) — ni tamen devas ĝoje toleri la ekziston de ĉiuj ideoj pri diversaj temoj, krom se temas pri ideoj rekte krimaj, kiaj estis ekzemple la ideoj de nacisocialismo, al kiu bedaŭrinde proksimas la ideo de nia aŭtoro, kiamaniere solvi la problemon de ciganoj en Slovakio.

La plej senproblema estas la ĉapitro pri meditado — sed ve, denove ideologio! — kvankam la aŭtoro mem agnoskas, ke oni povas el medito akiri ne nur “pozitivajn”, sed ankaŭ “negativajn” rezultojn. Restas la demando, kiamaniere la aŭtoro povas distingi inter la aferoj “pozitivaj” kaj “negativaj”, se li ne volas havi ideojn kaj ideologiojn — ja en la naturo, kie ideologioj vere ne ekzistas, tiu distingado ne troviĝas kaj principe ne povas troviĝi! Nur du aŭtoritatoj povas informi pri valoroj kaj ilin ordoni: Dio por ĉiuj kaj ĉiu unuopa homo nur por si mem. Se do oni volas havi valorsistemon por ĉiuj, oni devas supozi Dion aŭ oni parolas stultaĵojn. Sen Dio oni povas esti eĉ ekstreme morala homo, tamen se la aŭtoritato estas nur propra menso, tio povas validi nur por la koncerna homo mem, ja ĉiu alia havas propran menson, kiu povas ordoni ĝuste kontraŭan valoron!

La kerna momento de la porpacaj paŝoj ĉe Marian Repka estas la mirakla vorteto “se”. Se la homoj akceptus Esperanton... Se la homoj ĉesus sin koncepti nacioj... Se la homoj ĉesus sin dividi laŭrase... Se ĉiuj homoj meditus... Tamen, kial kompliki? Ĉu ne estus pli simple diri: paco estus, se homoj ne farus plu militojn...?

Spite al ĉiuj menciitaj enhavaj problemoj kaj mankoj oni tamen devas agnoski la bonan lingvan nivelon de la libro. Kvankam la homo, kiu volas forigi ĉiujn kredojn, volas al ni kredigi, ke tutmonda paco estas ebla, mi ne povas partopreni je lia sola permesita kredo. Ne nur la historio, sed ankaŭ ĝia logiko certigas min, ke tiuj, kiuj faras militojn, ne entuziasmiĝos multe pri la libro de Marian Repka, eĉ se ĝi ne estus tiom naiva, kia ĝi estas. Ili ignoras eĉ pli gravajn librojn, kiel ekzemple la Biblion. Estas bone labori por paco — sed estas bone tion fari kun racio kaj historia kono — eĉ se ideoj kaj ideologioj en la mondo de Marian Repka estas strikte malpermesitaj!

Vinko Ošlak

Muzika orakolo bonaera

Civilizacio. Strika tango. Donneville: Vinilkosmo, 2004. KD. Kun tekstobroŝuro. 46 min. Prezo: € 18,90

Esperanto-klubo ie en Eŭropo, lundon posttagmeze. Ulo dudekkelkjara parolas kun simil-aĝa junulino:

— Ĉu vi konas ĉi kodoon*?

* kodoo — KD, k-disko, kompakta disko

— Lasu min vidi...: “Strika Tango”?

— Tio estas la nomo de la bando. La albumo titoliĝas “Civilizacio”.

— Neniun el la du mi konas precize.

— Temas ambaŭkaze pri Alejandro Cosavella, argentinano, de kies pli frua bando “La Porkoj” eldoniĝis la kodoo “Ŝako”.

— Jes ja, tiun mi tre ŝatis, pleje rokmuzikan...

— Nun enestas tre variaj stiloj, de regeo, bosanovo kaj ĵazfunko ĝis lantaj, meditigaj baladoj kaj tangecaj ritmoj argentinaj. Cetere, la diskon oni produktis en Bonaero per nemultaj financaj rimedoj, kaj poste oni plibonigis kaj plibeligis ĝin teknike ĉe Vinilkosmo.

— Ĉu li bone kantas?

— Jes, tre bone, iom freneze (en la pozitiva senco). Ja li estas profesia muzikisto. Vi devintus aŭdi kaj vidi lin dum la kefo*... Espereble oni invitos lin al renkontiĝo ĉi-somere.

* kefo — Kultura Esperanto-Festivalo

— Kaj enhave?

— Tre interesa. Nu, ne ĉiuj kantoj same plaĉas, evidente, sed vi trovos denuncan revoluciemon, laŭdon de ĝuado kaj plezuroj, omaĝon al aliaj druidoj kaj poetoj, taan* percepton de la vivo...

* taa — konforma al la tao (t.e. la vojo, vero, vivo)

— Kaj pri Esperanto mem?

— Eĉ tio haveblas por la sama prezo: nekabeiga dozo da esperantismo kaj homaranismo, en du eroj cetere premiitaj en la Belartaj Konkursoj, kiuj (ĉu plene hazarde?) enhavas kortuŝan rimon...

Jorge Camacho

Malŝarĝi sin de pezaj travivaĵoj

Infantravivaĵoj, Aŭtobiografia rakonto. Armela LeQuint. Thaumiers: la aŭtoro, 2005. 36p. 21cm. “Junjaraj vivokazaĵoj”. Prezo: 4,50 EUR

Junulino biciklumas akrobate sur malglata pado tutplena je profundaj sulkoj. La celo estas forĵeti de ŝia interna ventro la etaĵon kiu alkroĉiĝis tie.

Tiel trafe komenciĝas la aŭtobiografia libreto de Armela LeQuint. Tiu enventra etulo estis fakte ŝi mem, kaj bedaŭrinde post la nasko la patrino same maldeziris ŝin kiel antaŭe. Tial Armela pasigis malĝojigan kaj suferplenan infanecon ĉe tuta serio da parencoj: ĉe avino, ĉe prageonkloj, ĉe baptopatrino (kiu tamen fariĝis skizofrenia kaj tenis la knabinon en tre stranga etoso), tiam ĉe la patro kaj vicpatrino, eĉ mallonge ĉe la vera patrino, antaŭ ol reveni al la prageonkloj.

La malica vicpatrino estas konata figuro en la tradicia infanliteraturo, kaj tiu de Armela kondutis laŭ la ŝablono. Ŝi mistraktis la knabinon, ofte batis ŝin, kaj eĉ devigis ŝin diri al sia vera patrino, ke ŝi ne plu volas ricevi ties vizitojn. Kiel Armela tamen sukcesis restarigi la rilaton kun sia patrino estas unu el la plej memorindaj okazaĵoj en la libro.

La verkistino klarigas sur la malantaŭa kovrilo, ke ŝi verkis la libron por malŝarĝi sin de pezaj travivaĵoj de sia infanaĝo. La libreto efektive impresas kiel tre persona memoraĵo, verkita tiom por la verkisto mem kiom por ekstera legantaro.

Anna Löwenstein

Interesaj raportetoj

Raportoj el Japanio 8. Hori Jasuo. Tokio: Libroteko Tokio, 2005. 178p. 21cm. Kun ilustraĵoj. ISBN 494772880. Prezo: € 13,50 Jen la 8-a volumo da raportoj el kaj pri Japanujo fare de Hori Jasuo, mem japano, emerita instruisto pri la angla. Kiel scias la legantoj de Monato, kie ili pli frue aperis, temas ne pri profundaj eseoj nek pri profesi-nivelaj artikoloj de ĵurnalisto, sed pri senambiciaj raportetoj traktantaj diversajn aspektojn de la japanaj socio kaj kulturo el persona, ofte tre subjektiva vidpunkto. La aŭtoron aparte interesas i.a. statistikoj, sportoj (speciale bazpilko), la iraka milito (kie li rekte kontraŭas la decidojn de la ĉefministro Koizumi), manĝaj aŭ trinkaj kutimoj kaj ĝenerale kutimŝanĝoj, lernado kaj instruado, naciismo kaj historio (konkrete pri militoj kun najbaraj landoj, kiel Rusujo kaj Ĉinujo), seksa rajt-egaleco, vetero kaj naturo (inkluzive de tertremoj kaj tajfunoj).

La libro, presita en granda litertipo, facile legeblas ankaŭ pro la stilo simpla kaj flua, kun apenaŭaj stumbloj (anstataŭ “forlogi” li povintus uzi “kidnapi”). Pli ĝena makulo koncernas la japanajn nomojn. Dum tiujn personajn kaj de negravaj lokoj li transskribas per Esperantaj literoj (“Hokkaidoo”, “Kjuuŝuu”), por gravaj urboj li preferas anglalingvan transskribon (“Kyoto”, “Tokyo”) anst. la tradiciaj esperantigoj Kioto kaj Tokio. Ĉi lastaj kongruus kun lia nomado de alilandaj urboj (Atlanto, Honkongo, Moskvo, Munĥeno, Pjongjango, Seulo, Sidnejo...) kvankam jen aperas, angleske, “Baghdad” kaj, mikslingve aŭ du-sisteme, “Stockholmo”, “Yokohama (Jokohamo)”. Paradokse, ĉu ne?, ĉi tiom da ĥaoso por eldonaĵo de la aplaŭdinda Libroteko Tokio...

Jorge Camacho

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Miyamoto Masao: el “La rememoro jam fora”

Mi grimpe venis
apenaŭ senanhela
al lok’ konata,
sed la aŭtun’ jam fridas
sur la ruin’ kastela.

Ĉe l’ fin’ aŭtuna
glacia pluv’ plu daŭras
sub plumb’ ĉiela.
Ĉu plenda besto splene
eterne en mi kaŭras?

Mi iru foren,
al insulet’ sovaĝa
por ke mi mortu
sur fremda neĝa tero!
Forŝaŭmis rev’ junaĝa.

Neĝfloko falis
al mia febra vango
per frid’ pli splena.
La rememoro foras,
ne bolas jam la sango.

Langvoro cindra
en kor’ krizaĝa kreskas
sub nubo vintra.

Miyamoto Masao (1913-1989) estis la ĉefa enkondukanto de japanaj ritmoj kaj etosoj en la Esperantan literaturon. Japano, li politike tre aktivis en maldekstremaj movadoj kaj pro tio ankaŭ estis arestita. Lia “Invit’ al japanesko” (1971) estis biblio por ĉiuj, kiuj serĉis novan inspiron en la orientaj poezi-reguloj.

Nova volontulino de TEJO en CO

La 15-an de novembro eklaboris nova volontulo de TEJO, Katarzyna (Kasia) Marciniak el Pollando.

Ŝi sekvas Martin Minich, kiu deĵoris en la Centra Oficejo de TEJO nekutime longe, preskaŭ du jarojn. Kasia specialistiĝis pri turismo ĉe la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz kaj bakalaŭriĝis ĉe AIS per diplomlaboraĵo pri la eŭropa integriĝo. Krome ŝi laboris kaj studis lingvojn en Nederlando, Belgio kaj Italio. Kiel plentempa laboranto la volontulo estas la dekstra mano de la Estraro. Krom plej diversaj administraj taskoj Kasia respondas informpetojn, korespondas kun membroj kaj estos ankaŭ la “vizaĝo” de TEJO en diversaj junularaj Esperanto-renkontiĝoj.

OSIEK-PREMIO 2006

En 2005 la OSIEK-anoj proponis 20 verkojn premiindajn; ĉiuj estis prezentitaj en la junia numero de La Gazeto. La 21-an de julio 2006, dum la IEK en Timişoara, Rumanio, sekreta voĉdonado atribuis la premion al André Cherpillod

Pro Konciza etimologia vortaro

Gratulon! La premio, 600€, rekompencas vivantan aŭtoron pro publikigita verko nefikcia aŭ pro grava traduklaboro.

Informoj: La Gazeto, 55210 Creuvë, Francio, http://osiek.org

Loke — fake — persone

POLLANDO: 20 gestudantoj el 10 landoj partoprenis la trian semestron de la Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) inter la 23-a kaj 29-a de septembro. Prof. John Wells gvidis kurson pri la bazoj de ĝenerala kaj Esperanta fonetiko. Doc. Michel Duc Goninaz prezentis problemojn de Esperanta sintakso. István Ertl traktis ĉapitrojn el la tria periodo de Esperanta literaturo kaj analizis poemojn de William Auld. Michael Farris faris enkondukon al ĝeneralaj leksikologio kaj semantiko. Małgorzata Nitkowska sukcese defendis sian diplomlaboraĵon “Propedeŭtika valoro de Esperanto por la lernado de la angla lingvo”. La sciencan programon akompanis agrabla renkontiĝo kun Poznanaj esperantistoj en la ĝardeno de unu el la partoprenantoj. La universitatan sesion kompletigis riĉa arta programo de la 22-a ARKONES.

ĈINIO: La 18-an de novembro malfermiĝis Esperanto-seminario pri Turismo de 2006 en Haikou de Hainan, la plej suda provinco de Ĉinio. Partoprenis ĉirkaŭ 70 esperantistoj el 18 provincoj, urboj kaj aŭtonomaj regionoj de Ĉinio, kaj franca samideano vojaĝanta en Ĉinio. La 5-taga seminario temis pri turismo pere de Esperanto kaj aplikado de Esperanto en turismo. Ses esperantistoj prelegis pri la seminaria temo kaj rakontis pri siaj personaj spertoj en turismo. Krome ili traktis retan edukadon kaj Esperantan literaturon, kaj akcentis la uzon de Esperanto en E-aranĝoj aŭ agadoj.

La 19-an kaj 21-an de novembro ili vizitis vidindaĵojn en Haikou kaj Sanya, de Hainan-provinco.

(EPĈ)

Tra la mondo

Kristnaska abio

De la 1-a ĝis la 3-a de decembro 2006, dum la Kristnaska Bazaro (Foiro) en Wintzenheim apud Colmar (Francio), en la urba halo estis prezentita kristnaska abio kun ornamaĵoj kaj desegnaĵoj de esperantistaj infanoj kaj gejunuloj el la kvin kontinentoj.

Al la konkurso “Abio de espero” (vidu la anoncon en la novembra revuo, p. 238) alvenis preskaŭ 200 verkoj el 24 landoj de la mondo.

“Por la urbo Wintzenheim tio estis granda sukceso”, skribis la lokaj gazetoj. Al la Esperanto-klubo gratulis inter aliaj la urbestro, s-ro Daesslé.

Dimanĉe ankaŭ la infanoj de la urbo povis desegni kaj skribi kelkajn vortojn en Esperanto. Partoprenis 35 infanoj. Vespere oni faris fotojn apud la abio kun Avo Frosto.

Bona uzo de Esperanto en neesperantista medio! Ĉiuj loĝantoj de la urbo nun scias pri Esperanto.

La ĵurio aljuĝos premiojn dum la Zamenhofa festo en Freiburg la 16-an de decembro 2006. Poste la ekspozicio gastos po-semajne en la lokaj lernejo, hospitalo, preĝejo kaj urbodomo.

Pakistano: Virina laborejo kaj tria kunsido

La 14-an de novembro 2006 okazis la Virina laborejo kaj tria kunsido de jaro 2006 de Pakistana Esperanto-Asocio (PakEsA) en la Urbo Multan.

Bushra Khanum, tre verva aktivulino pri homaj rajtoj de Observ-organizaĵo (WATCH) aliĝinta al Pakistana Socia Forumo (PSF), invitis s-ron Shabbir Ahmad Sial, la prezidanton de PakEsA, por instrui la bazan kurson de Esperanto al virinoj de la urbo Multan.

Naŭ knabinoj/virinoj kaj tri knaboj partoprenis la kurson de Esperanto. Ĉiuj partoprenintoj estas estraranoj de diversaj sociaj organizaĵoj de la urbo, kiuj ankaŭ aliĝis al Pakistana Socia Forumo (PSF). Tariq Umer Ch kaj Rahim Shah Khan prelegis pri Esperanto kaj poste Shabbir Ahmad Sial komencis la Esperanto-kurson.

Post la kurso okazis ekzameno, en kiu sep knabinoj kaj tri knaboj sukcesis, la aliaj du knabinoj relernos. Ĉiuj nov-gelernantoj ricevos atestilojn en la venonta, 29-a Jara Kongreso de PakEsA. La prezidanto de PakEsA komisiis Khanum esti prezidantino de la virinoj por la urbo Multan, kiu laboros por establi la virinan klubon sub la gvidado de S-ro Tariq Umer Ch.

Post la Laborejo, vespere, oni okazigis komunan kunsidon de la membroj, supera konsilantaro kaj la estraro de PakEsA ĉe la Centra Oficejo de PakEsA, kaj diskutis pri diversaj administraj aferoj de la landa asocio. Oni ankaŭ diskutis pri la revuo Facila Esperanto.

Shabbir Ahmad Sial

Astrofiziko en Xiʼan, Esperanto en Pekino

En oktobro 2006 la UEA-estrarano Amri Wandel vizitis Ĉinion okaze de internacia konferenco pri astrofiziko en la urbo Xi’an.

En Pekino Wandel estis gasto de la Universitato de Pekino, kie li prelegis pri nigraj truoj. Li renkontiĝis kun lokaj esperantistoj kaj vizitis la oficejojn de ĈEL kaj de El Popola Ĉinio, kie li renkontiĝis ankaŭ kun sia “kolego” Yu Tao. Sekve li vizitis la redakcion de la Esperanta fako de Ĉina Radio Internacia, kie li estis intervjuita pri du el siaj okupoj — astrofiziko kaj la Akademio de Esperanto. Dum tiu vojaĝo Wandel atingis la “tegmenton de la mondo” — Tibeton, kie li ekskursis en la regiono de la ĉefurbo Lhaso kaj al la sankta lago Nam Tso (tibetlingve: “ĉiela lago”), en la alteco de 5000 metroj. Resume, li asertis, estis speciala travivaĵo — miksaĵo de scienco, Esperanto, kulturo kaj naturo.

(Laŭ A. Wandel)

[FORIGITA!: bildo]

Kun Yu Tao kaj la stabo de “El Popola Ĉinio“

[FORIGITA!: bildo]

Vespermanĝo kun la redakcio de la E-fako de Ĉina Radio Internacia

Parko de Milan Zvara

Kiel ni informis en nia revuo (nov 2005, p. 238), la urba parko en la slovaka urbo Poprad ricevis la nomon laŭ la tre aktiva esperantisto, mikologo kaj skolto Milan Zvara (1933-2002).

La solena inaŭguro de la parko sur la Štefánik-strato, en kiu estas instalita memortabulo al Milan Zvara (sur la foto), okazis la 30-an de novembro 2006. La solenaĵon partoprenis cento da esperantistoj, familianoj, skoltoj kaj urbaj funkciuloj. Nome de UEA salutis la ceremonion Renato Corsetti (la mesaĝon tralegis Stano Marček). Pri la evento raportis lokaj periodaĵoj kaj televido.

S. Marček

Forpasoj

Bernard C. Ballard (1938-2006), dumviva membro, forpasis lastatempe en Vista (Kalifornio, Usono).

Harry Bily (1930-2006) mortis la 6-an de februaro en Berlino. Li estis dumviva membro kaj membro de Societo Zamenhof ekde ties fondo en 1975.

Irmgard (Irma) Grosser (1914-2006), delegito kaj turisma fakdelegito en Stein (Germanio), mortis la 22-an de septembro.

Hayasi Ken (1933-2006), forpasis la 12-an de aprilo en Higasimurayama (Japanio), kie li estis fakdelegito pri telefonio.

Frank Helfrich (1943-2006) forpasis la 14-an de oktobro en Halver (Germanio). Dufoje jare li organizis “rozofeston” subtene al la bieno-lernejo Bona Espero.

Teo Jurukov (1929-2006) mortis la 27-an de novembro en Sofio. En Bulgara Esperanto-Teatro li dum tri jardekoj reĝisoris kaj aktoris en multaj teatraĵoj. Tri originalaj unuaktaĵoj en lia reĝisorado estis registritaj sur la vidbendo Espere, despere (1997). Li estis estrarano de Bulgara E-Asocio pri kultura agado.

Teodoro Kereszthegyi (1932-2006) forpasis la 11-an de novembro en Budapeŝto. Iama komitatano de Mondpaca Esperantista Movado kaj prezidanto de la hungara MEM-sekcio, li estis honora membro de Hungarlanda E-Asocio, revizoro de Amika Societo de K. Kalocsay kaj fakdelegito pri muziko. Li kunredaktis plurajn kantarojn en Esperanto.

Margrete Landmark (1917-2006), em. universitata lektoro, forpasis la 23-an de novembro en Nøtterøy (Norvegio). Ŝi estis dumviva membro kaj membro de Societo Zamenhof ekde ties fondo en 1975. Ŝi estis delegito kaj fakdelegito pri psikologio kaj ŝi membris en la ekzamena komisiono de Norvega E-ista Ligo kaj, de 1980 ĝis 1992, en la UEA-komisiono pri Internacia Kongresa Universitato. En 1978 aperis ŝia verko Infanpsikologio: elektitaj temoj, prelegaro en Someraj Universitataj Kursoj en Lieĝo.

Maurice Sujet (1920-2006), em. direktoro de gimnazio, mortis la 30-an de novembro en Jouy-sur-Morin (Francio). Li estis membro de UEA ekde 1950, dumviva membro ekde 1961, regula membro de Societo Zamenhof kaj delegito ekde 1957. Sujet estis konata vizaĝo en UK-oj k.a. kongresoj, kiujn li fervore registris per sia kamerao. Li estis ankaŭ aktiva reaganto al gazetaraj misprezentoj pri Esperanto kaj kontraŭ la trouzo de la angla.

Edna Turvey (1925-2006) mortis la 30-an de julio en Katoomba (Aŭstralio). Ekde la 50-aj jaroj ŝi aktivis en la E-Societo de Sidnejo kaj longe prizorgis la Esperanto-Domon de Aŭstralia E-Asocio, por kiu ŝi aktivis ankaŭ kiel lingva ekzamenanto en Nova Sud-Kimrio.

David Withey (1921-2006), emerita doganoficisto, forpasis la 31-an de oktobro en Liverpool (Britio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri skoltismo. Li estis longtempa estrarano de Liverpola E-Rondo kaj de 1961 ĝis 2005 kasisto de Skolta E-Ligo.

INTERNACIA SEMAJNO DE AMIKECO

La lasta semajno de februaro (19 ĝis 25) kiel ĉiujare estos sub la devizo Amikeco trans limoj. Kreita por konsciigi pri la amika rolo de la internacia lingvo, ĝi estas taŭga okazo por komuna evento kun neesperantistoj, kun societoj de aliaj movadoj.

Revuo Esperanto 2007 2

Malferme

Solidareca aŭtuno 2006

Kiam mi la 30-an de oktobro atentigis kelkajn amikojn pri la amasiĝantaj nuboj super la E-redakcio de Pola Radio, neniel mi supozis, ke mi frontas iujn el la plej dramecaj tagoj en mia ne nur profesia vivo. Tagojn, pri kies trapaso ne eblas diri ĉion, almenaŭ ankoraŭ ne, kaj kiuj similas al la scenaro de detektivromano. La urĝa bezono alvoki la Esperanto-socion al solidareco kun la varsoviaj E-elsendoj, ŝajnis esti tiom nekredebla, ke iuj preferis persvadi min kvazaŭan paniki. Jam la sekvan tagon posttagmeze evidentiĝis, ke estas preskaŭ tro malfrue, kiam sole nia redakcio ne plu troviĝis en la projekto de nova strukturo de Radio Polonia. Bonŝance tiam la persvaduloj transformiĝis al subtenkonsilantoj.

Sed ni estu sinceraj. Tiuj grizaj nuboj ja ne amasiĝis de unu horo al alia kaj kelkajn eksplikojn necesas doni al tiuj, kiuj senhezite entreprenis la subtenokampanjon. Kiam dum la unua renkontiĝo de la nova superulo respondeca pri Radio Polonia kun la redakciestroj — rekte antaŭ la florenca UK — ni aŭdis vortojn kontestantajn demokratiigajn progresojn en Pola Radio, rekomendon de novaj “sole fidindaj komentistoj” ktp, ni povis sole konjekti, ke ni frontas novan realon en PR. Kiam komence de oktobro oni prezentis al ni novan vicdirektoron de Radio Polonia kun atentigo, ke la poreksterlanda programo estos direktata ĉefe al belorusa kaj ukraina aŭskultantaroj kaj ĝi servos por instrukcii ĵurnalistojn por tiuj ĉi cellandoj, ni komencis konscii pri evidenta ŝanĝo en la servo-prioritatoj de nia programo. Ŝajnis, ke la vortoj de la nova prezidanto de PR, Krzysztof Czabański, diritaj publike pri la neceso forigi iun programon el Radio Polonia pro ĝia neaŭskulto, neniel koncernas nin. Ja en la poreksterlanda programo de PR ni senĉese fieris pri la plej multaj korespondaj kontaktoj. Aliflanke sendube ni sentis la nesufiĉon de tiuj reagoj, kiuj aferkerne rilatigis sin al la programenhavo. Tion bonege “elplukis” inter la vortoj diritaj de ni nia fidela hispana aŭskultanto Dario Rodriguez, kiu jam meze de septembro komencis kampanji por pli da tiaj, atentigante — kaj prave kiel evidentiĝis — ke ni frontas iom malfacilan situacion.

Nun, kiam ne plu aŭdiĝas la malnovformulaj E-elsendoj en Radio Polonia, mi povas sole kun bedaŭro konstati, ke la forigo de niaj ĝisnunaj programoj estis paŝo antaŭplanita kaj ekzekutokonsekvence realigata. Sed kaŝe, kun trompoj, ruzaĵoj, misinformoj kaj prisilentoj. La unua aferkerna renkontiĝo de la nova prezidanto de PR, Krzysztof Czabański — ekoficinta meze de julio — kun ĉiuj radiolaborantoj, okazis nur la 10-an de oktobro. Tiam ni eksciis pri la intenco de strukturaj ŝanĝoj, pri malgrandigo de la nombro de la radiolaborantoj kaj aliaj aferoj. Kiam kelkajn tagojn pli poste en interparolo kun estrarmembro de PR, al kiu subalternis Radio Polonia (nun PR por Eksterlando), Jerzy Targalski, mi levis la demandon pri la estonto de nia redakcio, mi eksciis responde, ke pri ĝi decidos la pola ministerio por eksterlandaj aferoj. Sed ja validis tute freŝa kontrakto, ĉar subskribita fine de majo, en kiu la ministerio antaŭvidis la programoferton i.a. en la lingvo Esperanto. Dek tagojn pli poste tamen estis alprenita decido foriganta la Esperanto-Redakcion, kiun al ni komunikis neniu kaj pri kiu ni eksciis nur la 13-an de novembro. Tial evidente fine de oktobro nekredebla ŝajnis al ni la foresto de nia redakcio en la projekto de nova radiostrukturo, kiu aperis sur la internaj retpaĝoj de PR malfruposttagmeze la 31-an de oktobro. La unusola preme trudiĝanta, sed neniel solvebla demando tekstis “kial?”

Sen atendi la respondon ĝi spronis nin evidente al aktivado des pli, ke ĝi hazarde — aŭ tute malhazarde — kongruis kun la aperinta maltrankvilo de niaj geaŭskultantoj. Nome, samtempe kun la ekvalido de la vintra elsendotempo ili konstatis kaj tuj atentigis nin pri la foresto de la interretaj E-emisioj. La sekvan tagon, la 1-an de novembro, ni dividis tiun ege maltrankviligan informon kun kelkaj aŭskultantoj kaj radioamikoj, aparte tiuj kiuj manifestis maltrankvilon pri la formalapero de niaj programoj interrete. Evidente ni kalkulis je subtenaj reagoj kaj intervenoj, ĉar ni rajtis ĝis la 8-a de novembro prezenti niajn rimarkojn pri la strukturoprojekto al la prezidanto de PR. Tian dokumenton kun rimarkoj mi transsendis ĝisdate kun tradukoj de 17 leteroj el 250, atingintaj nin nur dum unu semajno. Ne eblis pretigi pli, ĉar dum la sama semajno mi oficvizitis du landojn, Germanion kun Gabi, kaj poste sola Belgion. Sed tiu dokumento restis senresponda kaj preskaŭ samtempe flanke de la ĵurnalista sindikato de PR mi eksciis pri la maldungoproceduraj paŝoj rilate al Gabi Kosiarska kaj Wojtek Usakiewicz. El du sendependaj, neoficialaj fontoj aŭdiĝis konfirmoj, ke la likvidosorto de la redakcio estas decidita, dum ni daŭre oficiale sciis nenion. Ne estis dubo, ke ni partoprenas malegalŝancan ludon. Ne eblis doni seriozajn klarigojn al la esperantista publiko, ĉar pri tiuj ni mem ne disponis. Sed ja subtenargumentoj estis venantaj ĉiutage en la formo de protestleteroj, kopioj de mesaĝoj adresitaj al polaj diplomatoj kaj diplomaticentroj. La redakcion mem estis alvokantaj reprezentantoj de polaj ambasadoj el plej diversaj landoj. Samtempe ĉe la Kontrolkonsilio kaj sekve la Programkonsilio de Pola Radio ni trovis komprenemon por tiuj intervenoj kaj por la situacio ĉirkaŭ nia redakcio.

Sed tamen malgraŭ la viglo de intervenoj eksteraj kaj internaj venis la tagmezo de la 8-a de decembro, kiam nian redakcion por la unua fojo vizitis la respondeculo pri Radio Polonia, Jerzy Targalski. Tiam ŝokite mi, Gabi Kosiarska kaj Milada Szwedo aŭdis liajn pravigajn vortojn pri la redakcilikvido, kiuj neniel ligiĝis kun la kvalito de nia laboro aŭ manko de reagoj. La ideologian, naciisman argumentadon ni tuj kontestis kaj entreprenis klopodojn klarigi oficavoje. Laŭvica, aparta okazo doniĝis la 14-an de decembro. Tiam dum la publika renkonto pri la ĵus tiam aprobita nova radiostrukturo mi petis Krzysztof Czabański, la prezidanton de PR, komenti la vortojn de Jerzy Targalski. Mi ne kaŝis al miaj radiokolegoj en la plenŝtopita kunvensalonego, ke la decido pri la lasta emisio planita por la 15-a de decembro, kiam la tutmonda esperantistaro solenas la naskiĝdatrevenon de la kreinto de Esperanto, ricevas apartan emfazon. La respondo de Krzysztof Czabański venis la sekvan tagon en depeŝo de PAP-agentejo en la posttagmezaj horoj, kiam estis aŭdiĝonta nia lasta E-elsendo. Li difinis la eldiron de la estrarmembro de Pola Radio pri la juda deveno de la kreinto de Esperanto, Ludoviko Zamenhof “malbonŝanca kaj malĝusta”. Sed la 15-an de decembro ekde mateno eblis legi en la tiutaga eldono de Gazeta Wyborcza interparolon kun Jerzy Targalski, en kiu li vortumis la pravigon preskaŭ identan kun tiu, kiun ni aŭdis. Kiel poste evidentiĝis, spronis ĝin leteroj de aŭskultantoj atingintaj eĉ tiun ĉi polan gazeton. La esprimitaj ideoj elvokis tujajn viglajn indigno-reagojn de ĝiaj retlegantoj, reagoj aŭdiĝis kaj aperis presforme ankaŭ en aliaj polaj amaskomunikiloj. Jerzy Targalski mem vendrede la 15-an de decembro esprimis bedaŭron, ke lia eldiro metis Polan Radion kaj lin mem en falsan lumon.

Tutcerte la plej grava decido tiutaga, krom tiu pri la forigo de la ĝistiamaj programoj, estis alia: pri la daŭrigo de la elsendoj mallongonde, satelite kaj interrete — baze de la arkivaj materialoj — ĝis la lanĉo de interreta E-programo. Tio estis eta, esperodona lumeto, ke la E-amikoj de Pollando ne perdos sian ŝatatan programon.

Necesas tamen aparte reliefigi, ke same ili, kiel la ideo mem pri la interreta E-programo de Pola Radio startinta la 9-an de januaro 2007, povis aperi nur dank’ al eksterordinare solidara subteno, kiu venis flanke de geaŭskultantoj, amikoj de la esperantlingva radiofonio, helpo de esperantistaj diplomatoj kaj senĉesa subteno de UEA, ĉefloke kun ĝia prezidanto Renato Corsetti. Ili ĉiuj per siaj argumentoriĉaj leteroj i.a. al polaj diplomatcentroj, ministerio por eksterlandaj aferoj influis la aperon de novformula E-programo en Pola Radio. Tiel sendube ĉiu, kiu iamaniere reagis subtene, povas fieri, ke li aŭ ŝi alportis sian kontribuon por konservi la esperantlingvan informparolon en Pola Radio. Kun profunda kortuŝo mi esprimas miajn dankvortojn pro tiu solidareca kampanjo de la esperantlingva medio.

Cetere mia firma espero estas, ke estonte pri solidareco povos kalkuli ankaŭ Gabi Kosiarska, respondeca pri la retrorigardaj E-elsendoj kaj interretaj programoj. Ŝi de kvar jaroj talente lernis la respondecan taskon de esperantlingva radioĵurnalisto. Nun venis por ŝi tre malfacila periodo, kiam ŝi kuraĝe transprenis la taskon en laborkondiĉoj, se diri iom eŭfemisme, malfacilaj. Ŝi kiel neplendungito havas la taskon gvidi la programon, kiu postulas kelkpersonan redakcian skipon. Eĉ la unua interreta programo iom malrekte senvualigis la malfacilaĵojn, malgraŭ tio ke la nuna programo — aŭdebla i.a. pere de la nova paĝo: www.polskieradio.pl/eo, podkaste kaj pere de WRN estas nur 20-minuta. Gabi kaj ni ĉiuj, kiuj kun ŝi kunlaboris/as/os, certe ĉerpos el la ĝisnunaj spertoj, sed daŭre bezonas helpon. Helpo signifas senĉesan kontribuon per reagoj, opinioj, rimarkoj, informoj. Tiujn eblas sendi al la sama elektronika adreso: e...@polskieradio.pl, aŭ al la nova koresponda adreso: Polskie Radio SA, Dyrekcja Nowych Mediow, Esperanto Redakcio, Al Niepodleglosci 77/85, PL-00-977 Warszawa. Validas la sama telefonnumero +48 226459 337.

Estas tamen neniu dubo, ke la formulo de la E-Redakcio de Pola Radio inaŭgurita la 4-an de aprilo 1959 finiĝis la 15-an de decembro 2006. La lastaj komune travivitaj monatoj en firma kaj reliefa maniero elmontris la lokon de niaj programoj en la esperantlingva socio, la korligiĝon de la aŭskultantoj, kion ili manifestis senavare. Dankon pro tiu kunesto kun ni en ekstreme malfacilaj momentoj. Kiel atentigis kelkaj el niaj aŭskultantoj, la batalo estis gajnita, sed lukto daŭras. Temas i.a. pri lukto kontraŭ ĉia obskuro, maltoleremo, malrespekto, kiu povas manifestiĝi kie ajn. La lukto, en kiu kun firma espero ni proponas nian lingvon kiel instrumenton de paca, homama interkompreniĝo. Mi persone kredas samtempe, ke la nova formulo de la E-programo de PR signifas plian paŝon en la uzo de Esperanto en la radiofonio, kaj ke Pola Radio konservos sur ĉi tiu kampo sian ĝisnunan lokon.

Elkoran dankon mi ankoraŭfoje esprimas al ĉiuj, danke al kiuj la aŭtuno 2006 trovis firman lokon en niaj koroj, sed ja ankaŭ en nia lingva komunumo, kiel aŭtuno de solidareco.

Barbara Pietrzak
eksa estro de la E-Redakcio de Pola Radio

[FORIGITA!: bildo]

Carlo Sarandrea kaj Barbara Pietrzak dum la Florenca UK

92-a Universala Kongreso

Japanio, la ĉi-jara kongreslando

Tiuj el ni, kiuj jam aliĝis, sed certe ankaŭ tiuj, kiuj (ankoraŭ) ne aliĝis al la 92-a UK en Jokohamo, verŝajne havas multajn demandojn pri la lando, ĝia metropolo Jokohamo, la japanaj Esperanto-movado kaj literaturo ktp. Jen kelkaj respondoj de Hori Yasuo, prezidanto de la komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado.

Japanio geografie

Kie estas Japanio?

Japanio situas en Pacifika Oceano laŭ la orienta bordo de la azia kontinento, najbare de Rusio, Nord- kaj Sud-Koreio, kaj Ĉinio. Japanio konsistas el ĉirkaŭ 7000 insuloj. La kvar ĉefaj insuloj estas la norda Hokkaidoo, mezaj Honŝuu kaj Ŝikoku kaj suda Kjuuŝuu. Pli sude estas la Nansei-insularo (sud- kaj okcidenta insularo), kiu konsistigas la gubernion Okinaŭa.

Ĉu Japanio estas tropika lando?

Jes kaj ne. Japanio etendiĝas longe de nordo al sudo. La longeco estas malpli ol 3000 kilometroj. La plej norda parto de Japanio apartenas al la subfrosta zono, kien alvenas flosantaj glaciegoj el la kontinento en vintro, kaj la plej suda parto, tuj apud Tajvano, apartenas al la subtropika zono, kie oni povas rikolti bananojn. La meza parto apartenas al la mezvarma zono, kie oni povas ĝui kvar belajn sezonojn.

Ĉu neĝas multe en Tokio kaj Jokohamo?

Ne. Laŭlonge de la Honŝuu-insulo etendiĝas altaj montaroj. Tiu geografia kondiĉo naskas grandan klimatdiferencon inter du regionoj apartigitaj de la montaroj. En vintro fortaj kaj malvarmaj ventoj alblovadas de Siberio al Japanio. Tiuj ventoj trafas tiujn montarojn kaj faligas neĝon en la regionoj frontantaj al Siberio kaj la Japana Maro. Ofte la neĝtavolo superas 3 metrojn kaj suferigas la tieajn loĝantojn. Male al la regionoj, kiuj situas laŭ Pacifika Oceano, venas nur malvarmaj ventoj sen neĝo kaj oni povas ĝui serenajn tagojn dum vintro.

Ĉu Japanio estas ebena lando?

Ne. Granda parto de la kvar insuloj konsistas el krutaj montoj kovritaj de arbaroj. 67% de la lando estas montara, kaj nur 13% estas ebena. La plejmulto de la japanoj loĝas en tiuj malvastaj ebenaĵoj.

La grandeco de la lando estas 370 000 km², kiu estas preskaŭ samgranda kiel Germanio. La loĝantaro de Japanio estas 127 770 000, dum tiu de Germanio estas 77 865 000, do vi komprenas, kiel dense japanoj loĝas.

Per la sekva infankanto pri trajnvojaĝo vi bone komprenos la geografiajn trajtojn de Japanio:

Ĵus kuregis ni tra monto kaj ĵus sur marbord’
sed nun brue sur ferponto kuras ni laŭ ord’
tamen post momento trovas ni nin en tunel’
tra ĝi baldaŭ ni nin ŝovos al vastkampa verd’

(tradukita de Macuba Kikunobu)

Tiu ĉi kanto montras, kiel variaj estas japanaj pejzaĝoj en malgranda tereno.

Kial oftas tertremoj?

Oriente de la japana insularo, la Pacifika Plato kaj Filipinmara Plato kolizias kun la Eŭrazia Plato, kio kaŭzas tertremojn. Pro la malstabila geologia situacio abundas vulkanoj en Japanio. Ĝi havas multajn aktivajn vulkanojn kiel la montoj Sakuraĵima, Asama kaj Aso, kiuj eligas fumon kaj foje cindron ĉiun tagon. Eĉ la monto Fuĵi (3776 metrojn alta) estas vulkano, kiu nur antaŭ 300 jaroj (en 1707) erupciis kaj naskis monteton ĉe sia flanko. Tamen, dank’ al vulkanoj estas tiom multe da termofontoj en la tuta Japanio, ke al japanoj ne mankas lokoj por sin bani.

Kiel pri jarsezonoj?

En Tokio kaj Jokohamo, kiuj situas en la mezvarma zono, estas kvar sezonoj. La vintraj monatoj estas decembro, januaro kaj februaro. En ambaŭ urboj malofte neĝas kaj ne tre malvarmas. La printempaj monatoj estas marto, aprilo kaj majo. Komence de aprilo ĉie floras la naciaj floroj sakuroj kaj multaj homoj turismas por ĝui sakuro-florojn. Majo estas tre agrabla monato kun freŝaj verdaĵoj. La someraj monatoj estas junio, julio kaj aŭgusto. De la mezo de junio ĝis la mezo de julio estas pluva sezono, kiam hidrangeoj bele floras. Poste venas la varmega kaj humida somero. Bedaŭrinde en la plej varma tempo okazos la UK, sed ne timu. Japanio estas moderna lando ekipita per modernaj aparatoj, do en haloj kaj hoteloj vi povos agrable pasigi la tempon en agrabla temperaturo. La aŭtunaj monatoj estas septembro, oktobro kaj novembro, kiam la montoj estas bele tinkturitaj de ruĝaj kaj flavaj folioj.

Jokohamo ĝenerale

Ĉu Jokohamo havas longan historion?

Dum 250 jaroj antaŭ la japana moderniĝo (1868) Japanio sin fermis kontraŭ eksteraj landoj krom Ĉinio kaj Nederlando. En tiu periodo Jokohamo estis malgranda vilaĝo. Sed en 1859, kiam Japanio ŝanĝis sian izolisman politikon, Jokohamo fariĝis la ĉefa pordo de Japanio. Tial Jokohamo ne havas tiel longan historion kiel Nara, Kioto kaj Kamakura, la eksaj ĉefurboj de Japanio, sed ĝi ludis tre gravan rolon por la japana moderniĝo.

Kia urbo nun estas Jokohamo?

Antaŭ la dua mondmilito Jokohamo estis urbo de internacia komerco kaj industrio. Japana silko eksportita de Jokohamo al la tuta mondo prosperigis Japanion. Dume la Granda Tertremo Kantoo (1923) kaj la dua mondmilito detruis la tutan urbon, sed ĝi releviĝis de la cindro.

Kie estas la kongresejoj de la UK?

De la jaro 1989 oni komencis konstrui novan kvartalon nomatan MM21 (Minato-Mirai 21 = Haveno-Estonteco 21), kie estas Simbola Turo, internacia kongresejo Pacifiko-Jokohamo (ĉefkongresejo de la UK), Art-muzeo de Jokohamo, koncertohalo ktp. Kongresanoj povos ĝui ne nur konstruaĵojn kaj kulturaĵojn hereditajn de la 19a kaj la 20a jarcentoj, sed ankaŭ supermodernaĵojn de la 21a jarcento.

Kia estas la Esperanto-movado en Jokohamo?

En Jokohamo troviĝas la plej forta Esperanto-klubo en Japanio nomata Jokohama Esperanto-Rondo, karesnome Hama-Rondo. Ĝi havas 88 membrojn (2005) kaj ĉiun sabaton membroj lernas dise en kelkaj grupoj. Ĝi okazigas enkondukajn kursojn, ekspoziciojn, Hama-Rondo-Vesperon kun prelegoj ktp. Ĝi eldonas du periodaĵojn: La Tamtamo (ĉefe en la japana) kaj Novaĵoj Tamtamas (en Esperanto). Pro tiuj viglaj Esperanto-agadoj kaj oportuneco de la situo, Jokohamo elektiĝis kiel kongresurbo de la UK.

Japana Socio

Kial Japanio tiel rapide progresis post la dua mondmilito?

Preskaŭ ĉiuj grandaj japanaj urboj estis tute ebenigitaj de la usonaj aeratakoj ĉe la fino de la dua mondmilito, sed poste Japanio revivis kiel fenikso. Laŭ mia opinio, estas du ĉefaj kialoj kaj du sekvaj kialoj por tio. La unua estas la usona politiko uzi Japanion kiel ŝildon kontraŭ socialismaj landoj, nome Sovetunio kaj Ĉinio. Por tio Usono ne ŝparis monon kaj Japanio prosperis. La dua kialo estas la Japana Konstitucio, kiu malpermesas militon kaj posedon de armeo. Dank’ al ĝi, Japanio povis elspezi monon nur por sia ekonomia progreso, sed ne por armiloj. La du sekvaj kialoj estas du militoj: la Korea Milito kaj Vjetnama Milito. Dum la Korea Milito en la 50aj jaroj, Japanio proviantis la usonan armeon kaj multege profitis. Kiam la japana ekonomio ekstagnadis en la 60aj jaroj, okazis la Vjetnama Milito kaj Japanio denove proviantis la usonan armeon kaj profitis. Ni ne devas forgesi, ke la nuna japana ekonomia progreso ŝuldas al sango de koreoj, vjetnamoj, usonanoj kaj aliaj batalantoj.

Kiaj estas japanaj urboj kaj homoj?

Kiam vi atingos japanajn flughavenojn, vi surpriziĝos pro iliaj grandeco kaj beleco. Grandaj urboj estas plenaj de altaj betonaj konstruaĵoj kaj luksaj aŭtomobiloj, sed sen rubaĵoj. Trajnoj venas ĝustatempe sen malfruo, kaj pasaĝeroj el- kaj envagoniĝas vice kaj bonorde. Homoj vestas sin bele kaj dece sed vi neniam vidos virinojn en kimono. Japanaj urboj tute samas kiel eŭropaj urboj krom homoj kun mongoloidaj vizaĝoj. Kvankam lastatempe okazas foje teruraj krimoj, homoj povas vivi sen vivminaco kaj ŝtelado. Eĉ meznokte vi povas paŝi sen timo. En kamparo etendiĝas rizkampoj inter arbaroj kaj fore vi povos vidi altajn montojn. Japanio estas tre bela lando kun multe da bela naturo.

Japanio ofertas ĉiajn specojn de kuiraĵoj, orientajn, okcidentajn kaj eĉ afrikanajn. Japanio ankoraŭ estas fifama pro multekosteco, sed lastatempe ĉiuj prezoj malaltiĝis, kaj vi povos vivi pli malmultekoste en Japanio ol en okcidentaj landoj. Unu ekzemplo estas “bovaĵtaso”. Kontraŭ tri eŭroj vi povas satigi vin per ĝi en tiaj rapidservaj restoracioj. Do ne timu!

Kiaj estas la nunaj sociaj problemoj?

Ŝajnas, ke Japanio ne havas grandajn problemojn, se vi vidas surfacon de la japana socio, sed fakte tamen. Unue “malriĉeco” atakas homojn. La registaro diras, ke nun daŭras prosperego en nia ekonomio, sed nur grandaj entreprenoj prosperas, dum laboristoj suferas pro longaj laborhoroj kaj maldungoj. Pro la tutgloba ekonomio, por redukti produktokostojn, multaj fabrikoj translokiĝis al aliaj aziaj landoj, kaj mankas laborlokoj al japanoj. Kompanioj anstataŭigas regulajn laboristojn per neregulaj, tial la senlaboreca proporcio, precipe inter junuloj, pligrandiĝas. Krome dum la pasintaj kelkaj jaroj la registaro antaŭenpuŝis la usonstilan, pli “liberan” ekonomion, kaj tio naskis grandan enspez-diferencon inter la popolanoj, nome malmulte da riĉaj venkintoj kaj multe da malriĉaj venkitoj.

Due pro la kreskanta malfacileco vivi en la socio, malmultiĝas geedziĝoj kaj sekve naskiĝoj. La japana loĝantaro en 2005 estis 127 770 000, sed tiu nombro estis la pinto en nia historio kaj 50 jarojn poste en 2055 ĝi falos al 89 930 000.

Alia problemo estas ŝovinisma tendenco en la politika mondo. La japana konstitucio rezignas militon kaj dank’ al tio japanoj neniam mortis kaj mortigis en batalo post la dua mondmilito. Sed pro la usona premo, ke Japanio ne nur buŝe kaj mone subtenu sed milite helpu Usonon, la japanaj gvidantaj partioj volas revizii la konstitucion. La lastan decembron ili sukcesis leĝigi novan edukkonstitucion, kiu celas edifi lernantojn per patriotismo, nome sinofero (morto) por la patrujo. Tiu movo estas danĝera por la paca kunvivado de aziaj landoj, ĉar la revizioj de la konstitucio kaj la edukkonstitucio baziĝas sur ignoro kaj pravigo de la japana invado en aziajn landojn antaŭ kaj dum la dua mondmilito.

Historio de la Japana E-Movado

Kiam komenciĝis la japana Esperanto-movado?

La japana organizita movado komenciĝis en 1906. Tiu jaro estis tre mirinda jaro. Unue Hutabatei Simei, konata verkisto, eldonis lernolibron titolitan “Sekai-go” (Monda Lingvo) en Tokio, subvenciitan de la rusa kapitano Fjodor Postnikov. Lia lernolibro bone vendiĝis, kaj multaj homoj lernis Esperanton per ĝi, kaj el tiuj homoj naskiĝis aktivaj esperantistoj.

Due en 1906 George Edward Gauntlett, instruisto de la angla lingvo en la gubernio Okayama, kiu hazarde renkontis Esperanto-lernolibron verkitan de O’Connor, komencis korespondan kurson de Esperanto kaj la nombro de la lernantoj atingis 677.

Trie, Kuroita Katumi, doktoro pri historio, kiu ekkonis Esperanton pere de artikolo en Nagasaki Press skribita de Alfonse Mistler kaj komencis lerni Esperanton, skribis artikolon pri Esperanto en majo 1906 en la ĵurnalo Yomiuri, dank’ al kiu disvastiĝis informoj pri Esperanto. Surbaze de la nomaro de la Koresponda Kurso de Gauntlett, li kaj aliaj du esperantistoj la 12-an de junio 1906 fondis en Tokio Japanan Esperantistan Asocion, kaj en septembro okazis la unua Japana Esperanto-Kongreso.

Kiam fondiĝis Japana Esperanto-Instituto (JEI)?

En la sekva jaro 1907 okazis la dua Japana Kongreso, sed poste sekvis movada stagnado, kaj la tria Japana Esperanto-Kongreso okazis nur post 10 jaroj, en 1916. Tamen de tiam la japanaj kongresoj seninterrompe okazadas ĝis nun krom en 1944 dum la dua mondmilito.

En 1919 la ekonomia stato de la asocio fariĝis tiel malbona, ke la asocio paraliziĝis, kaj fondo de tute nova organizo iĝis nepre necesa. Fine de tiu jaro okazis speciala kunveno, el kiu rezultis la fondiĝo de Japana Esperanto-Instituto (JEI), kiu ĝis nun estas la motoro de la japana Esperanto-movado. La unua numero de ĝia organo La Revuo Orienta eldoniĝis en januaro 1920 kaj ĝi atingis la numeron 1028 en januaro 2007.

Kia estis la movado ĝis la fino de la dua mondmilito?

Sekvante la militon kontraŭ Ĉinio en 1931, Japanio forlasis la Ligon de Nacioj en 1933. Enlande regis militarismo, kaj fine Japanio komencis militi kontraŭ Usono, Britio, Nederlando, Francio ktp en 1941, aliancante kun Germanio kaj Italio. Sub tiu situacio iuj esperantistoj laboris laŭ la agresa politiko de la registaro. JEI nek sekvis la saman vojon, nek kontraŭstaris. Plimulto de la esperantistoj povis fari nenion krom protekti sian Esperanton, ne povante antaŭvidi kio okazos kaj kien Japanio iros.

Komence de la Pacifika Milito Japanio venkadis, sed poste la situacio pli kaj pli malboniĝis. En 1944, kiam oni timis aeratakojn fare de Usono, en la marta numero de La Revuo Orienta aperis la anonco “Perioda apero de nia organo ĉesos per la nuna numero”. La milito finiĝis la 15-an de aŭgusto 1945. Feliĉe la oficejo de JEI ne suferis pro aeratakoj kaj restis sendifekta sur la bruligite ebena tero de Tokio.

Kiel progresis la movado poste?

JEI tuj komencis restarigi la movadon. En 1956, 10 jarojn post la fino de la milito, al Japanio oni permesis membriĝi al Unuiĝintaj Nacioj kiel la 80-a membro, kaj samjare JEI estis aprobita kiel landa asocio de UEA.

En la 47-a Japana Kongreso en 1960 oni decidis inviti la 50-an Universalan Kongreson en 1965 al Tokio. Post 5-jara preparado ĝi okazis de la 1-a ĝis la 7-a de aŭgusto 1965 en Tokio. La nombro de aliĝintoj estis 1710 el 46 landoj. El Azio aliĝis 20 el Koreio kaj 12 el Ĉinio, sed efektivaj partoprenantoj estis nur du el Koreio.

Kia estas la evoluo post tiu UK ĝis hodiaŭ?

En majo 1969 mortis Ossaka Kenzi, la motoro de la japana Esperanto-movado kaj de la fondo de JEI. La ĝenerala sekretario de JEI Miyake Sihei eksiĝis en 1971. En la japana Esperanto-movado aperis nova ondo kun novaj aktivuloj. Dum tiuj jaroj JEI kaj Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj (kiun gvidis Miyamoto Masao), kiuj ludis gravan rolon respektive en la orienta kaj la okcidenta partoj de Japanio, translokiĝis al nova oficejo. Dum tiuj jaroj menciindaj estas eldonoj de du vortaroj, nome Vortaro Japana-Esperanta (1983) kaj nova Esperanto-Japana Vortaro (2006), kaj Esperanto-Domo de Yatugatake, donacita en 1994 de s-ino Morita Yooko al JEI, por ke ĝi estu Grezijono de Japanio. De la 90-aj jaroj, dank’ al la forta japana ekonomio, japanoj multe partoprenas en ĉiuj UK-oj kaj subtenas, ĉefe finance, la kongreson. En Azio, pro la politika stabiliĝo kaj la ekonomia progreso, naskiĝis kondiĉoj por progresigi la Esperanto-movadon, ne izolite sed kunlabore. En 1991 ekaperis la organo Esperanto en Azio, en 1994 fondiĝis Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado (KAEM) kaj en 1996 okazis la unua Azia Kongreso.

En tia situacio kaj en la epoko de interreto la japana esperantistaro ekhavis pli vastan perspektivon kaj pli grandan respondecon pri la Esperanto-movado ne nur en Japanio sed ankaŭ en la mondo. Profitante la okazigon de la 92-a UK en Jokohamo, la japana Esperanto-movado espereble pli forte, pli konstante antaŭeniros.

Mi volas scii ion pri la japana Esperanto-kulturo.

Multaj japanaj literaturaĵoj estas tradukitaj en Esperanton pere de Miyamoto Masao, Ossaka Kenzi, Konisi Gaku, Nakagaki Kojiroo ktp. Tamen historie kaj situe Japanio ĉiam akceptis novan kulturon kaj civilizacion de ekstere kaj evoluigis tiujn enlande, do ne multas originaraj verkaĵoj verkitaj de japanaj esperantistoj. Inter tiuj estas Verkoj de Verda Majo de Hasegawa Teru, kiu sekvis sian ĉinan edzon en Ĉinion kaj batalis kontraŭ la japana invado. Ŝi verkis en Esperanto kaj sendadis siajn vokojn al la tuta mondo.

Lastatempe la plej granda kontribuo al Esperanto estas tiu de Ludovikito, s-ro Itoo Kanzi, kiu forpasis en aprilo 2005. Li kolektadis multege da Zamenhofaĵoj kaj eldonis la 57-voluman PVZ (Plena Verkaro de Zamenhof).

Kiujn vi povos facile trovi en la kongresejo, tiuj estas unue verkoj de Hori Yasuo, serio de Raportoj el Japanio. En 1991 li komencis verki raportojn pri la japanaj socio, politiko, edukado, moro, kulturo ktp kaj en 2007 eldoniĝos lia 10-a libro. La alia estas serio de Japanaj Kantoj (1-6) kun muzikaj notoj, kiujn redaktis Yamada Tadasi helpe de Konisi Gaku. Ili kolektis preskaŭ ĉiujn japanajn kantojn tradukitajn en Esperanto. Tiuj du specoj de libroj fariĝos tre bonaj donacetoj al viaj Esperantaj amikoj.

Hori Yasuo

Internacia novjara festivalaro

Kiel kaj kie festi la novan jaron en Esperanta etoso?

Antaŭ kvindek jaroj unuafoje okazis en la urbo Mainz Internacia Seminario (IS) de Germana E-Junularo: komuna jarfina tutsemajna E-renkontiĝo por gejunuloj. IS kreskis, okazante ĉiujare kun alia kadra temo kaj en alia germana urbo (vidu http://eo.wikipedia.org/wiki/InternaciaSeminario). Ĝi havas varian programon: prelegoj pri la kadra kaj aliaj temoj, ekskursoj, koncertoj, silvestra balo ktp. Kun la jaroj IS fariĝis pli kaj pli populara kaj internacia, kvazaŭ la vintra paralelo de la Internacia Junulara Kongreso de TEJO. Ĝi kreskis kaj en kelkaj jaroj estis eĉ pli multnombra ol IJK. Fine de la sepdekaj partoprenis ĝin pli ol tricent gejunuloj — kaj ne nur gejunuloj, sed ankaŭ iamaj gejunuloj kiuj intertempe ekhavis familiojn. Pro la aĝa diverseco kaj ĉar fariĝis malfacile trovi ejojn sufiĉe grandajn, leviĝis la ideo disigi IS-on en du apartajn renkontiĝojn: unu por gejunuloj, kiu plu portu la nomon IS, kaj alia renkontiĝo, kiu eknomiĝis Internacia Festivalo (IF) por mezaĝuloj kaj familioj. En la tri unuaj jaroj post la divido IS kaj IF okazis paralele samloke, sed ekde 1987 (kiam IF reokazis post sesjara interrompo) la du aranĝoj okazis aparte ankaŭ geografie.

En la naŭdekaj jaroj IF rapide kreskis sub la sperta gvido de Hans Dieter Platz (HDP), kaj komence de la 2000-aj ĝia partoprenantaro superis 200, laŭ iuj tro por konservi la familiecan etoson. Ŝajne maturiĝis la kondiĉoj por nova mitozo en la jarfina E-merkato: post dudekjara hegemonio de IF aperis en Germanio konkurenca novjara renkontiĝo por mezaĝuloj kaj familioj, kiu portas la nomon Novjara Renkontiĝo (NR). Evidentiĝis ke la novjara merkato daŭre ne estas sata: kvankam kaj IF kaj NR celas proksimume la saman publikon, sume la nombro de la partoprenantoj en ambaŭ kreskis al pli ol 300, kun averaĝe po 150 en ĉiu el la du. En la lastaj jaroj aldoniĝis eĉ kvara eblo — la pola Ago-Semajno (AS), kiu startis modeste en la jaro 2000 en la feri-urbo Zakopane, sed ĉi-jare ĝi signife kreskis al 180 partoprenantoj, kaj unuafoje ĝi okazis en alia loko — Nowy Sącz.

Nun la elekto inter la jarfinaj-novjaraj ebloj estis aparte malfacila: la gejunulojn kaj la IS-veteranojn logis la jubilea IS apud la urbo Paderborn, kun pli ol ducent partoprenantoj. La mezaĝulojn kaj la familiojn altiris la du familiaj renkontiĝoj, kiuj okazis tute proksime unu al la alia — IF en Saarbrücken kaj NR 100 km pli norde en la urbo Trier (ŝajne tre populara loko por E-renkontiĝoj, ĉar samloke kaj eĉ en la sama domo okazis pasintjare IF kaj en 2002/3 IS). Estas aparte interese kompari la du “familiajn/mezaĝulajn” renkontiĝojn. Ili havas similajn grandecon, demografion kaj programskemon, sed tamen aperas diferencoj. Laŭ la sperto de la lastaj jaroj, en NR partoprenas pli da junaj familioj kun tre junaj infanoj. La prelega programo en NR estas pli loza kaj malpli abunda ol en IF, kiu havas plurajn paralelajn prelegojn, inter kiuj ofte estas malfacile elekti. La vespera programo estas ĝenerale simila: pluraj koncertoj de konataj artistoj, internacia vespero kaj kiel ĉerizo sur la torto — la silvestra balo. Ambaŭ havas tuttagan ekskurson (ĉi-jare IF ekskursis al Strasburgo, dum NR al Luksemburgo) kaj plurajn mallongajn ekskursojn, porinfanan programon kaj nun ambaŭ havis propran magiiston kaj magian vesperon.

Se mi povus fari unu sugeston por la programo de ambaŭ renkontiĝoj, mi aldonus komunan eron, speciale se la du okazas ne tro malproksime unu de la alia, kiel ĉi-jare, ekzemple komuncelan tuttagan ekskurson, kie la partoprenantoj povus renkontiĝi, miksiĝi kaj eĉ interŝanĝiĝi por kelkaj tagoj. Por mi — kiel verŝajne por multaj partoprenantoj — la ĉefa celo estas renkontiĝi kun geamikoj kaj pasigi la novjaron kun niaj ŝatataj gekonatuloj, kaj komuna programero duobligus la nombron de potencialaj renkontiĝoj kaj la allogecon de ambaŭ aranĝoj. La sama propono povas esti aplikata ankaŭ al IS.

La ĉi-jaraj IF kaj AS estas detale priskribitaj sur la sekvaj paĝoj. La Novjara Renkontiĝo okazis la kvinan fojon, kaj havis entute 174 partoprenantojn el 13 landoj. Aparte menciindas la partopreno de 60 infanoj (la plimulto tre junaj) el ok landoj. La ĉefa periodo daŭris de la 27-a de decembro ĝis la 3-a de januaro kaj estis aldonaj tagoj ekde la 26-a de decembro ĝis la 7-a de januaro. La programo konsistis el riĉa por-infana programo, prelegoj kaj kursoj. Kadre de la ĉeftemo, Medio, infanoj kaj plenkreskuloj povis produkti el rubaĵoj plej diversajn objektojn kiel kap-ornamaĵoj, drat-konstruaĵoj, manpupoj, muzikiloj, objektoj el tubetoj, turboj, ludiloj... En la prelega programo estis variaj temoj: la furorlibro Les Bienveillantes, bicikla trafiko, biologia diverseco, medio, Esperanto en politiko, falsaj amikoj, klimatŝanĝo, Linukso, memoroj pri IS, Moskvo, Instruado de Esperanto. Inter la pli distraj programeroj/kursoj estis danc-kurso, jogo kaj masaĝo, lingvaj ludoj, sorobano kaj ventro-dancado. La vespera programo konsistis el koncertoj de Akordo kaj Ĵomart kaj Nataŝa kun la filino Karina, du internaciaj vesperoj, magia pupteatraĵo de Christoph Frank, muzika vespero, vingustumado kaj dancvespero.

Resume oni povas diri ke la Esperanto-komunumo viglas dum jarŝanĝo ne malpli ol dum somero, kaj efektive profitas de la daŭre kreskanta oferto sur la novjara merkato.

Amri Wandel

Tradicia kaj ĉiam alia: 23-a Internacia Festivalo

Kiam venas longaj kaj grizaj aŭtunaj vesperoj, kiam vintro iĝas pli kaj pli deprima, kiam proksimiĝantaj jarfinaj festoj komencas iĝi kapdoloreto pro donacoj aĉetendaj kaj taskoj ankoraŭ nepre farendaj, tiam multaj el ni ekhavas iun ne klare difineblan senton de malkontento...

Por mi kaj por centoj da esperantistoj tamen ekzistas mirinde bona rimedo por tiun ĉagreneton forviŝi: tiu rimedo estas la konscio, ke jarfina aranĝo en Esperantujo proksimiĝas kaj ke ne eblos esti malfeliĉa en amika rondo de interesaj homoj kaj en torento de abundaj eventoj.

Nun en Esperantujo jam eblas elekti inter kelkaj aranĝoj kaj por junuloj kaj por ĉiam junaj maturaj esperantistoj, sed mia raporteto estu pri la 23-a Internacia Festivalo en Saarbrücken, ja tiun festivalon mi mem travivis.

La nomo de la urbo Saarbrücken signifas “ponto trans la rivero Saar”, sed tiu germana urbo iĝis ponto inter 19 landoj kaj Francio, la temo de la aranĝo. Aliĝis 156 esperantistoj, kiuj povis dum la festivala semajno konatiĝi kun Francio el diversaj vidpunktoj. Jam la enkonduka forumo, organizita de C. Nourmont, montris kiel vidas Francion persono kiu tie naskiĝis kaj loĝas, aŭ francino japandevena kiu dum jardekoj estas en Francio, aŭ eksterlandanoj kiuj ofte vizitadas Francion, aŭ franco kiu elmigris kaj loĝas en Germanio, aŭ franco kies geavoj estis enmigrintoj el Pollando... Surprizo estis, ke inter la ĉeestantoj ne eblis trovi personon kiu neniam vizitis Francion! Sekvis kaj seriozaj kaj amuzaj prezentadoj de la lando: lumbilda prelego pri malpli konataj lokoj de Francio, seminario pri francaj fromaĝoj, prelego pri franca instruisto de la 19-a jarcento Henri, kvizo pri Francio (ĉiujn prizorgis C. Nourmont kaj B. Moon), pri kunlaboro de Germanio kaj Francio (U. Brandenburg), kasteloj de la Luar-valo (T. Loskutova) kaj Grezijono aparte (C. Trésorier), pri amikeco inter rusa kaj franca urboj (M. Bronŝtejn), pri la alzaca lingvo (A. Grossman).

Kvazaŭ por kompliki al IF-anoj la jam malfacilan elekton kion ĉeesti, la programo enhavis prelegojn pri renesanco en Italio, pri lingva egalrajteco (R. Clerici), pri vivo sur foraj planedoj, pri vojaĝo al Tibeto (A. Wandel), pri jogo, pri la diverseco lingva kaj kultura en Nepalo (Mukunda Pathik Wagle), pri la Esperanta stilisto J. Forge (L. Karpunina kaj G. Bussing), pri la rolo de Esperanto rilate multlingvecon (J. Derks), pri piedirado — sporto por ĉiuj (R. Keetlaer), filmetoj pri marmoro en Italio (Ugo de Riu)... Sed tio estas nur parto de la programo, ja plie estis aŭtoraj duonhoroj de M. Bronŝtejn, L. Karpunina, N. Caragea, katolika diservo (A. Kronenberger), seminarieto pri magio (Trixini), paroligaj kursoj (T. Loskutova), pentrado en rusa maniero “ĥoĥloma” kaj sur silko laŭ tekniko “batika” (S. Brovceva kaj T. Ljuleva), prezentado de ginsengo kaj bierseminarieto (Jeong-ok Song kaj H. Schicke), kuirado de uzbekia specialaĵo (S. Brovtseva), vizito al saŭno, matena taj-ĝi-ĉuan-gimnastiko (B. Poterucha), jogo-ekzercoj (A. Plutniak), malstreĉa gimnastiko (A. Dupechaud), piramidoludoj (T. Phoenix), prezentado kaj diskuto pri Sudoku-ludo (H. Theurich).

Pri la vespera programo parolu kurte la nomoj: JoMo kun sia tuta ĉarmo, Trixini kun sorĉa programo, Esperanto-Desperado kun alloga kantado, M. Bronŝtejn kiu kaj ĉarmas kaj sorĉas, kaj kantis kaj organizis multon jam dum multaj IF-oj... La internacia vespero, gvidata de li, estis entute interesa, sed kantanta grupo de IF-barbuloj (16 sur la scenejo samtempe kaj 2 en “rezervo”!) estis “la najlo” de la programo!

La Silvestro? Tiu estis tradicia: abunda bufedo, polonezo kaj mazurko solene dancataj por komenco de la balo, laŭvice festataj transiroj al 2007 en diversaj landoj, dancoj ĝis 05:30 matene, bondeziroj kaj kisoj, noktaj dorlotoj de L. Gabalda per memfaritaj kuketoj kaj regalo de R. Clerici per italaj dolĉaĵoj... Ankaŭ longega brunĉo* matene kaj novjara promeno posttagmeze estis tradiciaj kaj agrablaj.

* maten-lunĉo (el la angla “brunch”)

La ekskurso? Ni iris al la famega Strasburgo, kie la vetero favoris, la urbo atendis feste ornamita, la restoracio estis bona kaj nia ĉiĉerono C. Hurstel estis afabla kaj lerta. Pri kio mi forgesis? — Knajpo*! Bonege lokita en la domo, nek tro granda, nek tro malgranda, malfermita ĝis lasta gasto kaj bonega loko por babiladoj, tabloludoj, masaĝetoj, komputilumadoj, amindumetoj kaj elkoraj konversacioj. Knajpo ĉiam estas iuspeca centro de IF-oj kaj mi tre kontentas, ke persone mi tie pasigas multajn horojn.

* etosoplena trinkejo (el la germana “Kneipe”)

La mankoj? — Tradiciaj: ĉefe manko de dormo, manko de tempo por ĉio dezirata kaj ĉi-foje iom malmultaj infanoj, do junaj familioj bonvolu plibonigi tion!

La organizanto kaj ĉefmotoro de IF estas ĉiam Hans-Dieter Platz (ĉiuj nomas lin HDP), la cerbo kaj koro de tiu-ĉi IF estis Claude Nourmont, kiu kun Brian Moon aranĝis multegon por la ĉefa temo “Francio”.

Gražina Opulskienė

Ago-Semajno en Pollando

Ĉu io nova aperis? Ŝajne ne. Tamen en la konscio de multaj junaj esperantistoj pli videble ol antaŭe prezentis sin relative freŝa novjara “Ago-Semajno” (AS) de Varsovia Vento* kaj PEJ *.

* En la mondon venis nova sento... Varsovia Vento: Klubo, kies ĉefa tasko estas semi la ideon de la lingvo internacia en la junulara medio. Fondis ĝin en 1991 la eksa prezidanto de Varsovia E-Junularo, Ireneusz Bobrzak (Irek), en serĉo de ia solvo kontraŭ la tiama krizo en la sino de PEA, kiu du jarojn poste disfalis. Komence en la baza lernejo, sekve en aliaj privataj lokoj, sekvis evoluo de la klubo, kiu hodiaŭ formas unu el la plej aktivaj junularaj rondoj. Varsovia Vento, iniciatinto de la 61-a IJK en Pollando kaj de PEJ-reapero, renkontiĝas regule du-foje en semajno, gvidas diversnivelajn kursojn de Esperanto en Varsovio, organizas la novjarajn Ago-Semajnojn kaj la printempan Humuran Esperantistan Liberan Aranĝon, krome popularigas Esperanton ekster Varsovio kaj de jaro metas en la reto proprajn movadajn podkastojn, nome Varsovia-Vento-Elsendojn.
* PEJ (Pola Esperanto-Junularo), post reala falo en la 90-aj jaroj reaperis februare 2004, iniciate de Varsovia Vento, kies membroj formis komence ĝian provizoran estraron. Printempe de la sama jaro, post kelkmonata periodo de la tutlanda informado, sekvis la unua kunveno de la organizo kaj balotoj, rezulte de kiuj en la estraron eniris jam gejunuloj ne nur de Varsovio, sed ankaŭ de aliaj polaj urboj. Nun en la organizo, kiu somere 2005 kun la klubanoj de VV estis la kerno de LKK dum la 61-a IJK en Zakopane, Pollando, membras ĉ. 80 gejunuloj el la tuta lando.

Esperantistoj ŝatas turni atenton al la lingvo internacia. AS serĉas solvon plifortigi la flamon de junularaj organizoj en la zono de la meza Eŭropo. Pollando, Slovakio, Litovio kaj Ĉeĥio (kiel Bruselo por la landoj de EU) estas iaj punktoj de la mezo, kiuj evidentiĝas trafaj lokoj por organizi bonetosan evoluigan renkontiĝon de la “oriento” kun la “okcidento”. Ŝajne neniun mi devas konvinki, ke la internaciaj renkontiĝoj estas la plej bona rimedo por veki interesiĝon kaj emon ekposedi la lingvon. La Ago-Semajno interalie celas ankaŭ tion: la internacian etoson, mojosan* kaj distran programon — ja temas pri junularo — kaj aktivecon sur la kampoj de informado pri Esperanto kaj evoluigadon de la novaj generacioj.

* mojosa = en la junulara ĵargono: modern-junular-stila

Riĉa je proponoj de tipa programo por tiuspecaj aranĝoj kaj distra pro la novjara etoso, AS multflanke sukcesis. La ideo prezenti ĉiutage la vesperan programon en alia kulturcentro de la urbo ege flamigis la estrojn, kiuj subite malkovris la faktan ekziston kaj utilecon de Esperanto. Ankaŭ KLF*, dum kiu reprezentantoj de 24 landoj multforme prezentis sin antaŭ neesperantista junularo kaj la lokaj aŭtoritatoj, lasis en Nowy Sącz neforgeseblan impreson. Subtenis tion multaj artikoloj en la loka kaj regiona gazetaro kun surpriza konstato, ke ne nur emeritoj sed ankaŭ internacia junularo interkompreniĝas en la lingvo internacia.

* KLF — Kultura Lingva Festivalo, kies ideo estas prezenti al neesperantistoj la kulturojn kaj tradiciojn de la landoj, de kiuj venis la partoprenantoj. Esperanto aperas dum la prezentado kiel helplingvo kaj mem prezentas sin nature utila, sen specialaj klarigoj pri ĝia valoreco.

La lastan AS, okazantan inter la 26-a de decembro kaj la 2-a de januaro, partoprenis 187 gejunuloj kaj gvidantoj preskaŭ de la tuta Eŭropo, kio ne ofte okazas en tiu ĉi loko. La vicmarŝalo de Etpolia Vojevodio s-ro Andrzej Romanek, starosto kaj prezidento de Nowy Sącz, s-roj Jan Golonka kaj Ryszard Nowak, fariĝis honoraj patronoj de la renkontiĝo. La urbo malavare invitis esperantistojn admiri la regionan kulturon, organizante busajn ekskursojn, prezentadon de popola muziko kaj instruadon de lokaj dancoj, teatraĵojn trafe elektitajn por la internacia medio kaj gustumadon de lokaj specialaĵoj. Eblis ekkoni la ĉirkaŭaĵon el ĉevalaj ĉaroj kun manĝado en vilaĝa agrikulturejo, provi tipan alkoholan mieltrinkaĵon kaj gustumi famajn mineralajn akvojn de la kuracurbo Krynica. Sed gravis ne nur la kontento de la alvenintoj. La loka esperantistaro, kiu fervore helpis ĉe la preparoj kaj dum la aranĝo, dank’ al la Ago-Semajno foriris de ia ombro kaj pro la vekita simpatio de la lokaj aŭtoritatoj kaj estroj de la kulturcentroj nun pli reale ol antaŭe povas plani sian aktivadon. Kaj ĉio tio sekvis tuj post la fakto, ke en la polaj amas-komunikiloj aperis la skandalaj vortoj de la vicdirektoro de la pola radio, ke ne indas subteni Esperanton ĉar ĝi estas juda afero.

Apud la ekstera, AS havis ankaŭ internan signifon. Dum la aranĝo renkontiĝis animantoj de la junulara agado el “oriento” kaj “okcidento”, la prezidantoj de PEJ (la pola kaj la portugala), de FLEJA, ĈEJ, estraranoj de IEJ, aktivuloj el Rusio, Ukrainio, Hungario, Francio, Slovakio, kaj inter tiuj ĉiuj teame LKK-anoj de la tri lastaj IJK en Rusio, Pollando kaj Bosnio-Hercegovino. Ne temis pri iu grava kunsido, pri kuna cerbumado, sed pri la eblo simple ekvidi sin, ekkoni, ekamikiĝi, kio vekis naturan okazon babili pri eventuala kuna agado. Ĉio bezonas tempon, maturiĝon, ja la ideo de AS estas ankoraŭ juna, kiel la teamo de Varsovia Vento kaj PEJ, kiu ĝin organizis. Dum AS prezentis sin E@I, kies plej grandaj atingoj “Esperanto Elektronike” kaj “lernu!” grave ŝanĝas la pensmanieron pri informado. TEJO prezentis projekton de “Nova Programo Junularo”, okazis prezento de Manlibro pri Vikipedio kaj BEMI-kunsido.

Persone mi ĝojas pro la realiĝo de kunlaboro inter FLEJA kaj PEJ, kaj plifortiĝo de la ligoj inter la pola kaj la rusa junularo. Speciale mi dankas al Halina Komar, kora animantino de la esperantista vivo en Nowy Sącz, instruistino de la lingvo ĉe Universitato de la 3-aĝo, sen kies engaĝiĝo ne eblus atingi tiel altan nivelon de la renkontiĝo, kaj aparte al Kim J. Henriksen, kies koncertado grave kontribuis al la etoso de la Ago-Semajno tage kaj dum la noktoj!

La planoj? — Ekzistas: Unue ni serĉos ideojn diversforme subteni Esperanton kaj la esperantistan agadon en la lokoj, kie AS okazos. Due sur la fundamentoj de la individua, grupa kaj organiza amikeco dum la daŭro de la aranĝo kaj ankaŭ intertempe oni serĉos solvojn de pli kaj pli kuna agado. Trie komenciĝos konstruado de lerta internacia organiza teamo, kies celo estos interŝanĝo de spertoj kaj aktivado de novaj gejunuloj. Kvare ekde 1998 AS, ĉiun paran jaron organizata, estos ankaŭ ekster Pollando, en landoj de la meza Eŭropo, ĉar ne nur ĉe Vistulo okazis movada malprogreso. Unue en Slovakio. Kaj fine, kio sendube gravas, la Ago-Semajno restos freneza, amuza, etose neforgesebla, distra kaj antaŭ ĉio amika je kotizo, por ke ĉiuj havu la eblon ĝin partopreni. Agadon ja oni povas evoluigi ankaŭ tiamaniere. Kial ne?

Kromajn informojn — fotojn, filmetojn kaj ankaŭ la podkastan* sonraporton pri Ago-Semajno serĉu ĉe la paĝaro de Varsovia Vento: www.viavento.org

* Podkasto — transsendebla dosiero.
Ireneusz (Irek) Bobrzak

Mesaĝo de Eŭropa Forumo

Ni aperigas la duan parton (daŭrigon el la januara revuo) de la enkonduka parolado de la prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio, Seán Ó Riain, okaze de la Eŭropa Forumo, aranĝita dum la pasintjara UK en Florenco.

“Esperanto-mono“

Antaŭ 10 jaroj germana politikisto atakis la ideon de la eŭro kiel utopiaĵon, aŭ “Esperanto-monon”; sed tiu “Esperanto-mono” estas nun en la poŝoj de pli ol 300 milionoj da homoj, kaj pli fortas ol la usona dolaro. La grandega sukceso de la “Esperanto-mono” devus esti uzebla por antaŭenigi la lingvon kun la sama nomo. Kelkaj vidas danĝeron en tiu aliro. Eble jes, sed ne tro se ni memoras ĉiam substreki kaj la similecon kaj la malsimilecon: la eŭro forigis la naciajn valutojn, sed vere neniu celas ke Esperanto forigu la naciajn lingvojn. Tute male, ni forte subtenas la lingvan diversecon, kaj la absolutan samrajtecon de parolantoj de tiel-nomataj grandaj kaj malgrandaj lingvoj.

En la tuta diskuto pri la eŭro, neniu proponis ke EU povus adopti la germanan markon, la pli fortan nacian valuton, aŭ la usonan dolaron. Kial la usona lingvo pli akcepteblas ol la usona mono?

Praktika Agado

EU multfoje kaj en pluraj dokumentoj garantias la samrajtecon de civitanoj, sed la praktiko de EU ne respektas la lingvan samrajtecon. Nuna prioritata agado estas uzi la GRIN-raporton por montri la praktikajn financajn sekvojn de tiu manko de samrajteco. Ni skribis al la tuta Eŭropa Parlamento, kaj rekomendis al la Landaj Asocioj de EU sendi nian resuman leteron pri la GRIN-raporto en la propra lingvo al ĉiuj naciaj parlamentanoj por altiri la atenton al tiu afero (la letero troveblas ĉe: www.lingvo.org/grin kaj www.europo.eu).

Ĉu tio signifas ke ni donkiĥote kontraŭ-batalas la anglan? Tute ne. Ni kontraŭ-batalas ne la anglan, sed la maljustecon. Tio estas nia kialo por ekzisti. Maljusta estas maljusta, kaj neniu argumento pri praktikeco aŭ io ajn alia konvinkos nin akcepti ĝin.

Seán Ó Riain, prezidanto de EEU

Kongresa Komuniko 2

92-a Universala Kongreso de Esperanto

Jokohamo, Japanio
4-11 aŭgusto 2007

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2007.html

TTT

En la retejo de LKK troviĝas multe da informoj pri la lando, urbo, transporto ktp. Ĝia adreso: http://www.k4.dion.ne.jp/~uk2007/espe/gheneralo.htm. Por aliĝoj kaj mendoj servas la kongresa retejo de UEA (vd. supre).

Dua Bulteno

Fine de januaro aperis la Dua Bulteno kun amaso da utilaj informoj, i.a. detalaj priskriboj de loĝeblecoj kaj ekskursoj. Ĝi troviĝas ankaŭ en la kongresa retejo de UEA (vd. supre). Resumaj informoj pri hoteloj kaj ekskursoj aperas ĉi-sube.

Hoteloj

Eblas elekti inter 20 hoteloj. La prezoj varias de € 16 por loko en dulita ĉambro en la plej simpla tatamdormoĉambro, € 21 en junulara gastejo, € 31 en simpla sed komforta hotelo, ĝis € 125 en dulita ĉambro aŭ € 180 en unulita ĉambro en la kongreseja hotelo.

Antaŭkongresaj ekskursoj

A1 Kioto kaj Nara (de la 1-a ĝis la 3-a de aŭgusto): € 650 en unulita ĉambro, € 590 en dulita ĉambro; A2 Hiroŝimo, Miyajima kaj Kioto (de la 31-a de julio ĝis la 3-a de aŭgusto): € 961 en unulita ĉambro, € 890 en dulita ĉambro; A3 Nikko kaj Utsunomiya (de la 1-a ĝis la 3-a de aŭgusto): € 720 en unulita ĉambro, € 640 en dulita ĉambro.

Postkongresaj ekskursoj

P1 Tokio, Nikko kaj Mito (de la 12-a ĝis la 15-a de aŭgusto); € 785 en unulita ĉambro, 645 en dulita ĉambro; P2 Tokio (de la 12-a ĝis la 14-a de aŭgusto): € 495 en unulita ĉambro, € 415 en dulita ĉambro.

Dumkongresaj ekskursoj

Tuttagaj ekskursoj: E1 Tokio (Edo, Ueno kaj Bazaroj) € 58; E2 Tokio (Tocho, Nacia Dieto, Sensoji, Nakamise kaj Nijubashi) € 55; E3 Meiji Shinto, Toyota, Hamarikyu kaj Nijubashi € 59; E4 Kawasaki € 62; E5 Kamakura € 65; E6 Hakone € 78; E7 Fuĵi-Monto € 66.

Duontagaj ekskursoj: D1 Kirin-bierfarejo € 39; D2 Souji-ji templo kaj meditado € 51; D3 Zoorasia € 43; D4 Minato Mirai € 22; D5 Jamaŝita, ĉina kvartalo kaj haveno € 17; D6 Sanktejo de Isejama kaj Noo-teatro € 5; D7 Ĝardeno Sankeien kaj havenparko € 25.

Infana Kongreseto

Se sufiĉe da infanoj aliĝos, dum la UK okazos Internacia Infana Kongreseto. Interesitoj bv. kontakti la komisiiton pri IIK, Bert Schumann, b...@free.fr, por pli da informoj.

Infanvartejo

Por infanoj, kiuj estas tro junaj aŭ ne povas aŭ volas partopreni en la IIK, estos infanvartejo en la kongresejo, kie kompetentaj kaj spertaj helpantoj zorgos pri ili. Oni tamen petas, ke la gepatroj volontulu en la vartejo.

Flugoj

JAL Japan Airlines estas la oficiala flugkompanio de la 92-a UK. Krom favoraj prezoj por flugoj el ĉiuj siaj startlokoj, JAL ofertas specialan rabaton por flugoj el kvar eŭropaj landoj. Detaloj troviĝas en la anonco sur la dorsa kovrilo de tiu ĉi numero.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de marto 2007 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 200 (150); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, € 250 (185); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, € 100 (75); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, € 150 (110). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1986 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de dokumento!).

Statistiko

Ĝis la 17-a de januaro estis registritaj 1223 aliĝintoj el 50 landoj. Po pli ol 20 aliĝojn liveris Japanio (732), Germanio (50), Korea Resp. (43), Francio (42), Litovio (32), Ĉinio (29), Italio (25), Nederlando (24) kaj Pollando (22).

Recenzoj

Elstara literatura evento de 2006

Kantoj de Anteo. Mao Zifu. Novjorko: Mondial, 2006. 259p. 22cm. ISBN 1595690441. Prezo: € 17,10

Du literaturaj eventoj elstaras en la historio de Esperanto en la jaro 2006: la traduko de Humphrey Tonkin de La Vintra Fabelo de Shakespeare (kiu sekvis lian tradukon de La Vivo de Henriko Kvina antaŭ tri jaroj) kaj originala poemaro de ĉina poeto, Mao Zifu, Kantoj de Anteo. Pri ĉi tiu dua evento mi havas la honoron diri kelkajn vortojn.

Mao Zifu naskiĝis en 1963, studis matematikon en universitato en la Hunan-provinco kaj komencis instrui en mezgrada lernejo en 1984. En marto 1985 li paraliziĝis pro trafik-akcidento kaj estas ligita al rulseĝo ĉiam poste. En la sekva jaro li eklernis Esperanton, kion li rigardas providenca. La skizo, kiun la poeto donas pri sia vivo en la libro, estas kortuŝa en sia mallongeco. Nudaj substantivoj: Destino. Fatalo. Rezignacio. Providenco. Scivolemo, diras multon pri liaj sintenoj al siaj vivstatoj kaj okazoj. Plej rivela estas jena komento: Verkisto/versisto. Tempopasigo. “Tempopasigo” — certe jes, sed ne nur tio, ĉar samtempe la poeto, ŝtupon post ŝtupo, konstruis eksterordinaran verkon anime terapian por si mem, sed ankaŭ arte evoluigan por la kultura stato de nia literaturo. Sur la tereno de poezio mi ne konas ion kelkiome kompareblan laŭ persona sinprezento kaj temara amplekso, krom eventuale la Eroj de Marjorie Boulton, teknike tamen kontraste malsimilan al la Kantoj. Boulton estas dediĉita al la tradiciaj rimedoj de piedversado kaj rimoj, Mao Zifu uzas plejparte liberajn, senrimajn versojn. Tamen rimitaj poemoj troveblas en lia libro, eĉ unu alte arta sestino.

Ne estas tute klare, kiam Mao Zifu komencis verki, verŝajne sufiĉe baldaŭ, ĉar liaj poemoj komencis aperi en Esperantaj revuoj nur kvar jarojn post lia eklerno de la lingvo. Ĉi tie estas nepre menciinda lia eksterordinara scio de Esperanto, fojon post fojo oni miregas pri lia enciklopedia kono pri la vorttrezoro de la lingvo; por legi multajn el liaj poemoj oni devas teni ĉemane nian plej grandan vortaron. Legante ekzemple lian longan poemon tiujn jarojn mi faris por mi glosaron de pli ol tridek vortoj, kiujn mi fakte ne, aŭ nur nebule, konis malgraŭ miaj pli ol kvindek jaroj da esperantisteco! Temas plejparte pri specifaj vortoj kiel ekzemple toporo, ŝuŝi, viatiko, placebo, ktp. Tio, agnoskinde, povas iom ĝeni fluan legadon kaj prokrasti komprenon de la poetaj vizioj, — jen io simila al la uzado de specifaj vortoj ĉe Rimbaud, kio okaze faras ĉi ties viziojn malfacile kompreneblaj.

Mi menciis Rimbaud, fakte la poezio de Mao Zifu estas unika en la Esperanta literaturo, simile kiel estas unika en la franca la poezio de Arthur Rimbaud. Komparo rivelas interesajn paralelojn, kaj ne nur la menciitan, sed ja ankaŭ diverĝojn, en iliaj klopodoj akordigi la fekundecon de siaj mensoj al vizioj de universa amplekso. Ambaŭ poetoj montras simbolismajn kaj superrealismajn trajtojn, kiuj disfoje faras iliajn poetikajn viziojn nefacile alireblaj. Koncerne simbolismon la lingva uzo de la du poetoj tamen neniel konformas al la tradicia karaktero de la tiel nomita simbolismo, kiu inklinas al oblikva aŭ vualita semantiko. Substanca, konkreta figurado karakterizas la poezion kaj de Mao Zifu kaj de Rimbaud. Iliaj superrealismaj tendencoj sin manifestas en lingvokonscia celado liberigi la menson el la katenoj de racio. La vizioj rezultintaj el tiaj klopodoj estas tamen diferencaj: Rimbaud revis pri ĉiaj imagitaj, fantaziaj pejzaĝoj en siaj alparoloj al la “mondo”. Sed al mi ŝajnas, ke malgraŭ abunda uzado de metaforoj, ofte eksterordinaraj, en siaj vizioj, Mao Zifu neniam perdas sian firman tenon al realaĵoj. La senindulga konkreto de liaj devigaj cirkonstancoj ja klare konstateblas en lia poezia kreado. Tamen, kiel Miguel Fernández prave diras en sia bonega kaj simpatia antaŭparolo, la malfacilaj vivkondiĉoj de la poeto neniel sin atestas en memkompato. Tute kontraŭe, la poeto forrifuzas ĉiajn “alvokojn al larmado” kaj kuraĝe kaj plenfide sin donas al eksterordinare varia esplorado de vizioj, kie lia originala pensado kaj liaj superaj scioj pri mitologioj, religioj, filozofio kaj poetiko povas evolui al ĉiam novaj eltrovoj. Lia karakteriza metodo en tiu esplorado estas uzi streĉitajn imagojn kaj bildojn, ofte sinsekvajn, sen rekoneblaj rilatoj al agnoskita logiko. Tiu metodo ja ofte devigas la leganton rearanĝi siajn ordinarajn pensokutimojn, kio povas facile bremsi aŭ eĉ provizore bari lian pluiron tra la universoj de Mao Zifu. Ĉi tie validas la konsilo mediti senhaste ĉiun novan bildon kaj tiel provi konstati kaj fine agnoski ĝin kiel memstaran etan universon dependan de sia propra interna logiko. Almenaŭ tiel mi mem provis fari kun, laŭ mi, akcepteblaj rezultoj. Ĉe tia trairo de tuta poemo ĝia seriozo sin liveras, se ne ĉiam revelacie, do almenaŭ kontentige malkovre. Jorge Camacho en sia recenzo (legebla en la ret-revuo Libera Folio), sekve de sia eldiro pri la universaleco de la poezio de Mao Zifu, sugestas, ke eblus traduki, koncede “per diabla cerbostreĉo”, liajn poemojn en kiun ajn lingvon “sen aprezebla estetika perdo”. Nu, mi provis pruvi tion elflanke de la islanda lingvo, tradukante lian poemon tiam. Sombra poemo ĝi estas, plena de frapaj, ofte kruelaj bildoj. Jen ekzemplaj versoj el la 34-versa poemo:

frakasas homoj bronzfigurojn
de siaj antaŭuloj kaj per
tiuj peceroj sub piedoj
sin plialtigas ... sur riveroj
bebaro forlasita drivas ...
bruteskaj homoj prenas sian
larmon kiel vinon ...
eltiras siajn ostojn por
plektadi vantajn glor-girlandojn ...

Mi instigas al tiaj traduk-provoj, la sperto rivelas multon.

Ne eblas en mallonga recenzo kontentige pritrakti la grandan poemlibron de Mao Zifu, parte ornamitan per artaj desegnaĵoj de la aŭtoro. Mi nur aldonu, ke la libro estas dividita en kvar partojn, kies lasta estas inspirita de la antikva ĉina libro de aŭguroj Yi Jing (I Ching), Ŝanĝiĝoj, klasika verko de la konfuceanismo. Tiu ciklo konsistas el 64 poemoj, konformaj al la strukturo de tiu praĉina libro. En tiuj poemoj la poeto interpretas laŭ sia kontempla maniero, la “efemeran vivon kaj eternan universon”, kiel klarigas en simpatia prefaco Shi Chengtai, la redaktoro de la revuo Penseo, kie siatempe aperis la unuaj poemoj de la poeto.

Kantoj de Anteo estas verko de homo, kiu, almenaŭ parte, sin identigas kun la mitologia giganto Anteo, filo de la Tero mem, kies nevenkeblon en luktoj li dankis al konstanta refortigo fare de la patrino. Heraklo tamen sukcesis lin venki, levinte lin aeren, ekster tuŝiĝon ĉe la tero. Mao Zifu suferis venkon super siaj korpaj fortoj, sed ne super sia spirito. Lia spirito prenis la rolon de Gea, la Terpatrino, restarigis Anteon, refortigis Anteon, faris Anteon denove nevenkebla. Kiel tia li proponas sian poezian potencon al pluevoluigo de la literaturo de la internacia lingvo Esperanto.

Baldur Ragnarsson

Interlingvistikaj kontribuaĵoj sciencnivele

Interlinguistische Beiträge. Zum Wesen und zur Funktion internationaler Plansprachen. Detlev Blanke. Eld. Sabine Fiedler. Peter Lang. Frankfurt/M., Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien. 405p. 21cm. ISBN 9783631550243. Prezo: € 56,50

Interlingvistiko kaj esperantologio apartenas al tiuj temoj, kiuj ne havas sciencan “konjunkturon” kun alta prestiĝo. Eĉ pli malbone: krom iuj esceptoj, la fako apenaŭ estas instruata en gravaj universitatoj kaj sekve ne konas brilajn perspektivojn futurajn kaj profesiajn, almenaŭ nuntempe. Al tiuj disciplinoj komplete mankas ne nur la publika premo (iom da intereso flanke de la studentaro tamen ekzistas), sed des pli la politika volo por pravigi ilian enkondukon en la instruplanojn de altlernejoj. Neforigeblaj antaŭjuĝoj abundas kaj tenas sin obstine kontraŭ planlingvoj. Ankaŭ profesiaj interlingvistoj aŭ esperantologoj estas malmultnombraj, kaj multaj iom interesataj sciencistoj okupiĝas pri interlingvistiko nur rande de sia origina fako. Solidaj, modernaj, aktualaj enkondukaj lernolibroj pri interlingvistiko kaj esperantologio, kaj en Esperanto, kaj en naciaj lingvoj, estas raraĵo. Do la temo tute ne estas populara. Oni povas nur bedaŭri tiun neglekton, ĉar almenaŭ multaj esperantistoj kaj esperantologoj konsideras tiujn fakojn esencaj por studi la internacian lingvan problemon, kun kiu interlingvistiko ja estas intime ligita. Sed dank’ al la en 2006 aperinta volumo sub la iom seka titolo Interlingvistikaj kontribuaĵoj — pri la trajtoj kaj funkcioj de internaciaj planlingvoj ni disponas finfine, en la germana lingvo, pri libro kun scienca nivelo, kiu bone taŭgas por enkondukaj, informaj kaj superrigardaj celoj. Temas pri kolekto de fakaj kontribuaĵoj verkitaj aŭ prilaboritaj de Detlev Blanke, unu el la plej brilaj kaj renomaj interlingvistoj, kiuj en la pasinteco jam aperis en iuj fakaj aŭ sciencaj periodaĵoj. Kompreneble la artikoloj respegulas la ĉefajn interesokampojn de la aŭtoro mem, kiu jam en la tempo de GDR estis tre verva esperantisto kaj esperantologo-interlingvisto kaj kiu hodiaŭ prezidas la Societon por Interlingvistiko (GIL), rezidantan en Berlino. La libro unuigas en si 14 plej diversajn kontribuaĵojn, kiuj estas dividitaj en kvar ĉefĉapitroj: en la unua ĉapitro (Interlingvistiko kaj planlingvoj) estas traktitaj ĝeneralaj demandoj kaj la vojoj al la fakliteraturo; en la dua ĉapitro (Scienchistoriaj aspektoj) aperas artikoloj pri Wilhelm Ostwald, Eugen Wüster kaj Ernst Beermann; la tria ĉapitro traktas la leksikologion kaj leksikografion de planlingvoj, kaj la kvara parto estas dediĉita al la traduksciencaj aspektoj de planlingvoj i.a. kun studo pri Zamenhof kiel tradukisto. Anekse oni trovas la bibliografion de la publikaĵoj de Blanke aperintaj inter 2001 kaj 2005. Tre signifa estas ankaŭ la fakto, ke tiu libro ne aperis en iu ajn amatora eldonejo, sed en la internacie konata eldonejo Peter Lang, kiu eldonas precipe la verkaĵojn de sciencistoj, ĉu junaj ĉu malnovaj, ankaŭ disertaciojn kaj habilitaciojn*. Fakte jam pluraj interlingvistikaj verkaĵoj povis aperi libroforme en tiu eldonejo (vd. ekzemple la studojn de Alicja Sakaguchi el la jaro 1998 kaj de Sabine Fiedler pri la frazeologio en Esperanto de 1999). Libroj, kiuj estas produktitaj ĉe Peter Lang, estas eble iom simple presitaj kaj malfeliĉe havas vendoprezon tro altan (pro la limigita eldonkvanto).

* Disertacioj doktorigaj kaj docentigaj (grado super doktoreco).
Andreas Künzli

Necesas pli da atento kaj zorgo

Mil unuaj vortoj en Esperanto. Heather Amery. El la angla trad. Edmund Grimley Evans. Ilustraĵoj de Stephen Cartwright. Barlaston: EAB, 2004. 63p. ISBN 0902756214. 30cm. Prezo: € 12,00

Jen libro, kiu povus esti tre grava kaj utila ne nur por infanoj, sed ankaŭ por ĉiuj komencantoj. Unuavide ĝi estas tre bela, kun koloraj bildoj, alloga por rigardi ĝin. Sed bedaŭrinde la eldonanto ne sufiĉe atente prilaboris ĝin, tro ofte oni sentas simplan — kaj sekve malĝustan! — tradukon el la angla lingvo. Unu persono tradukis, kaj neniu kontrolis, reviziis la tekstojn. Tro ofte oni renkontas maltrafajn esprimojn, vortojn, nociojn, simple dirite: maltaŭgan tradukon. Ĝi ne estas “simpla legolibro”, sed konsultlibro, kiu devas nepre liveri ĝustajn kaj fidindajn vortojn. Jam sur p. 2 troviĝas tia ekzemplo: En ĉiu granda bildo sur du paĝoj troviĝas flava anasido por serĉi. Kompreneble la teksto devus esti: aŭ ... anasido por esti serĉata, aŭ: Serĉu ĝin! Kaj sur p. 3 ni legas, ke la libro estas refasonita, certe malĝusta vorto. Ankaŭ tio estas malĝusta lingvaĵo: ... por ke infanoj trovos ĝin... anstataŭ trovu ĝin.

Tro ofte estas videblaj objektoj, por kiuj mankas la respektivaj vortoj, kaj marĝene sur la koncernaj paĝoj kaj en la listo en la fino de la libro, kvankam tie troviĝas la aserto: Jen listo de ĉiuj vortoj en la bildoj.

Jen nur kelkaj ekzemploj, kiuj prezentas malĝustajn Esperanto-vortojn: bolkruĉilo anstataŭ boligilo/akvoboligilo; ĉarumo anstataŭ puŝĉaro; fajroestingilo anstataŭ fajrobrigadisto; ĝinzo anstataŭ ĵinso; kofro anstataŭ valizujo/kofrujo; koltuko anstataŭ ŝalo; lanugaĵo anstataŭ litkovrilo; lulĉevalo anstataŭ balancĉevalo; manilo anstataŭ klinko/anso; ombrelo anstataŭ sunombrelo; pagajo anstataŭ padelo; potoj anstataŭ bokaloj; super anstataŭ sur; norkelo anstataŭ spirtubo; ŝtupetaro anstataŭ eskalo; veturado anstataŭ trafiko kaj pluraj aliaj.

Lingve kritikindaj estas: gladtabulo anstataŭ gladotabulo; sumoluktado anstataŭ sumooluktado; ventmuelilo anstataŭ ventomuelilo.

Ĝenas ankaŭ, ke por kelkaj grupoj mankas la artikolo, ekzemple banĉambro, salono ktp, dume por aliaj grupoj artikolo estas indikita. La listo fine de la libro indikas por pluraj vortoj nur unu paĝonumeron, por iuj vortoj nur du, kvankam tiuj objektoj/vortoj aperas multe pli ofte en la libro. Krome estas sendube, ke infanoj, kaj ne nur ili, trovas ofte objektojn en la bildoj, por kiuj tute mankas vortoj. Tio signifas, ke infanoj demandas: “Kio estas tio?”, ... respondo mankas!

Absolute dubinda kaj nepre riproĉinda estas la bildo sur p. 7, kie infano surmetis kuirpoton (kvazaŭ ĉapelon) sur sian kapon! Simile kritikinda estas la t.n. rubfajro sur p. 9. Tiaj ilustraĵoj neniam rajtas ekzisti en libro por infanoj!

Kiel en aliaj tiuspecaj vortaroj mankas ankaŭ ĉi tie gravaj kaj ofte uzataj verboj, ekzemple aŭdi, vidi, stari, montri, genui, vendi, tranĉi, ... kiuj estas facile prezenteblaj en bildoj. Kaj por adjektivoj aperas nur kelkaj “Malaj vortoj”.

Resumo: Necesas tre atente, multe pli zorge kaj adekvate eldoni librojn por infanoj, kaj tio validas des pli por vortaro, kiu devas prezenti absolute fidindajn esprimojn, vortojn, sed ne iujn vortojn simple transprenitajn el iu nacia lingvo. Eldoni vortaron necesigas zorgan kaj ne hastan laboron. Ĝi nepre postulas, ke minimume du aŭ tri personoj kun alia nacia lingvo kontrolu la laboron, antaŭ ol oni metas la rezulton al presmaŝino. Belaj bildoj ne sufiĉas!

Nora Caragea

Rim. de la red.: PIV nomas sinonimoj la vortojn ĝinzo/ĵinso; lulĉevalo/balancĉevalo; ŝtupetaro/eskalo, kaj klarigas ankaŭ la vortojn “pagajo, ĉarumo, manilo, ventmuelilo”.

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Ferenc Szilágyi: La spegulfiguro
(El “Dekdu poetoj”, 1934)

Mi timeme tiras min
al ŝima muro,
sed estas alta, forta
la spegulfiguro.

Dum silentaj horoj,
je vesperpurpuro
severe min rigardas
la spegulfiguro.

Super mi altiĝas en juĝistveluro,
disputas, juĝas, punas
la spegulfiguro.

Trans la teron paŝas treme mia kruro,
teruras sur ĉiel’ min
la spegulfiguro.

Ĉiu plore ploras, vanis eĉ la kuro,
ne havas korkompaton,
preparas sabrobaton
mil jarojn atendas super mi, tremanta mi,
la spegulfiguro.

Ferenc Szilágyi (1895-1967) estis hungara advokato, poste sveda civitano. Li multe aktivis kiel verkisto kaj ĉefredaktoro de la epokfara literatura revuo “Norda Prismo”.

Inter planedoj kaj fosilioj: du superbaj poemaroj

Saturno. Poemas bilingües / dulingvaj poemoj. Jorge Camacho. Rotterdam: Bero, 2004. 138p. 20 cm. Prezo: € 10,80. Celakantoj. Poemoj. Jorge Camacho. Rotterdam: Bero, 2004. 116p. 20 cm. Prezo: € 9,90

Ne ĉio verda smeraldas... Tio ne veras pri la plejparto de la poemoj en Saturno kaj Celakantoj, kiuj jes ja staras je la pinto de ĉio kio legeblas Esperante.

Matura voĉo, ĉizita lingvaĵo, kohera mondbildo, teme unuecaj poemaroj, malsentimentalismo — tia la enhavo de ĉi volumoj. Poeto plen-statura, kiun oni prave komparas kun de Kock kaj Auld. Tamen (kiel aliaj jam substrekas) preskaŭ sena je liriko, je pasi-elverŝo... ĉar temas pri poeto antaŭ ĉio de l’ intelekto.

Kelkajn plusojn la volumoj havas krom la enhavo mem. Unue la postparoloj de Gonçalo Neves (Saturno) kaj de Mauro Nervi (Celakantoj), kiuj estas, laŭ mi, plejparte universitat-nivelaj. Tamen kun unu manko: tre apenaŭ ili lokas Camacho-n inter ties supozajn samskolanojn. Kiamaniere ni ekzemple komparu la talentegan Camacho-n kun la talentega Montagut? Sed nature, tia studo postulus apartan artikolon, fakte eĉ plurajn. Alia pluso estas la materiala: la alloga profesia kvalito je kiu Eldonejo Bero eldonis la volumojn.

Pri ĉi poemaroj eblus verki doktorigan tezon. La mallonga spaco de recenzo permesas al mi fari nur kelkajn rimarkojn. Mi opinias ke tutece la du volumoj staras samnivele, kaj ke ambaŭ estas absolute endaj por tiu kiu serioze interesiĝas pri la Esperanta poezio. Tamen, por mi la dulingveco de Saturno prezentas specialan dimension, ĉar kaj la hispanan kaj Esperanton mi regas kvazaŭ denaske. Antonio Valen (Fonto 2005) jam substrekas la teoriajn neeblojn de tia dulingveco. Miaopinie temas pri simpla fakto. Ĉu povas efektive sami objekto el plasto kaj objekto el ceramiko?

Nature, la efikoj de la versoj Esperantaj kaj la hispanlingvaj ne malofte malsamas, kun la rezulto ke nedisiĝe de subjektivismo oni preferas unu aŭ la alian. Mi trovas multe pli da suko en entretanto, / lúdico, deambulo por mil calles / sin salida ol en intertempe / mi promenas lude de sakstrato / al sakstrato (toda / ĉies, pp. 6-7). Temas pri la lingva registro. Lúdico kaj deambulo ne apartenas al la lingvaĵo de miaj TeksMeksaj* (tamen denaskaj hispanlingvaj) studentoj; pluraj probable ne komprenus la vortojn. Ambaŭ esprimoj eĥas beletreskan spertadon, specialan guston. Kontraŭe, la Esperantaj promeni kaj lude tutsimple kolokvas (malgraŭ la respektiva deveno franca kaj latina). Aliflanke, Camacho eĉ surprizas min hispanece: per la adjektivo cienciaficcionarios, kaj verbo en la imperfekto, cienciaficcioneábamos. Belaj esprimaĵoj, eĉ se silab-abundaj.

* Teksas-meksikaj.

Ne malofte la poemoj pli plaĉas tamen en Esperanto: ĝuste pro ties permesoj, fleksebloj kaj kurtebloj, kiuj eĉ ne reveblas en la hispana. Camacho estas nerefutebla majstro de tiaj ercoj.

Kio hispanecas en la hispana poeto Camacho? Se oni tralegas la volumojn spurante ian Hispanujon ŝablonan, probable nenio. (Same oni nur vane intencus spuri ian “sudafrikecon” ĉe de Kock). Nu, je la nivelo de la poetiko spureblas eblaj hispanecoj ĉe nia, cetere, kosmopolito.

Mauro Nervi majstre resumas la enhavon de Celakantoj: “vivo en sia konkreto — sango kaj polvo, bataloj, ideologio, vojaĝoj, homaj interrilatoj.” Tielas ĝuste la hispana Angel Gonzales, kelkajn el kies poemoj tradukis Camacho mem (Astura bukedo). Kaj estas aliaj similecoj (inter kiuj la fajna ĉiziteco de lingvaĵo kaj versoj). Sed jen alia temo por aparta artikolo. Per la venen-elverŝa Bonan vesperon, Majstro!, Camacho montras sin vere digna ido de la 17-a-jarcenta hispana poeto Quevedo.

Ĉu Camacho estas sciencfikcia poeto? Ja mankas la tipaj ŝablonbildoj. Sed se ni akceptas la alvokon de Stanisław Lem al pli serioza speco de sciencfikcio, probable Camacho tiel klasifikeblas. Aparte plaĉas al mi poemoj kia Astraj nevusoj, kun surpriza progreso de la mirindo de l’ Kosmo al trafa erotiko. Se Hispanujo apenaŭ spureblas, malas pri Finnujo, lando kiun Camacho tre artisme etosigas eĉ per japaneskaj inkaĵoj.

Camacho povas ŝoki per ekstremoj: foje (tamen beletreske!) li fivortas, fiesprimas; foje li deziras la tujan morton de estroj ne de nia tutglobisma mondo... Miaopinie, tio nur igas lin pli interesa. Ankaŭ ia malkaŝa ateismo kaj (mi dirus, iom kompleksa) pluesperanta postesperantismo de Camacho povus ĝeni kelkajn legantojn.

Laŭ ĉiaj indikoj, Jorge estas speco de Übermensch* lingva, poeta, kaj intelekta (“Teror-infano”, laŭ Joxemari Sarasua en Fonto. Laŭ iu finnino, la kamaĉa rego de la finna elmontras talenton tute preter la ordinaro — ĉu eble li poemas ankaŭ en tiu lingvo?). Bonŝance la poemoj de Saturno kaj Celakantoj estas plejparte kompreneblaj por vi kaj mi. Sed ĉu vi scias kio estas multetuberulo, graptolito? Ekzistas bonfortune enciklopedioj por esplori tiaĵojn. La paleontologio estas grava subteksto ambaŭvolume.

* Superhomo.

La “arkaika Esperanto” mem malfuturas. Tial tiom taŭgas la metaforo de la trilobito: fosilio tre bela je formoj kaj simetrioj, kaj tamen neresurektive morta. Per Saturno kaj Celakantoj ni plene ĝuu pint-momenton de nia tamen belega pradiluvaĵo. Sed jen averto por serĉanto de novaĵoj: pluraj ĉi poemoj jam aperis en Fonto kaj aliloke.

Peter Browne

Loke — fake — persone

HUNGARIO: Esperanto estas ene de la hungara ŝtata lingvo-ekzamensistemo kaj tiel ĝi estas la unua, kiu konformas al la novaj Eŭrop-uniaj normoj. Ekde septembro 2006 lingvokono de Esperanto estas same mezurebla kaj estas egalrajte agnoskata, kiel la aliaj fremdaj lingvoj. La baz-, mez- kaj supergradaj ekzamenoj estas alĝustigitaj al la 6 niveloj (A1-C2) laŭ la skalo de la Konsilio de Eŭropo — la skemon oni povas vidi en la oficialaj retpaĝoj de la ekzamencentro en Budapeŝto:

http://www.itk.hu/origo/altinfo/

ISRAELO: Fine de decembro la esperantistoj en Israelo havis du grandajn atingojn: intervjuo en la programo Mehajom Lemahhar (de hodiaŭ al morgaŭ), unu el la plej spektataj novaĵprogramoj en la unua kanalo de la israela televido. En la intervjuo kun la aktiva junulo Doron Modan oni montris erojn el la televida programo pri la 85-a UK en Tel-Avivo kaj menciis la retan Esperanto-kurson “lernu!”. Sed la ĉefa kialo de la intervjuo estis alia granda atingo por la E-movado en Israelo — eldono de la unua E-poŝtmarko en Israelo, la 17-an de decembro (dediĉita al Zamenhof, okaze de la 120-jariĝo de Esperanto). En la poŝtmarko oni vidas portreton de Zamenhof sur fono de la artikolo pri Zamenhof en Esperanta Vikipedio, grandlitere aperas la skribaĵo “Esperanto 1887-2007” kaj en la hebrea “120 jaroj de Esperanto”, la vorto “Esperanto” — Esperante kaj arabe, kaj “L.L.Zamenhof 1859-1917” hebree kaj Esperante. En la suba talono aperas la Esperanto-flago kaj la biblia frazo “Sur la tuta Tero estis unu lingvo kaj unu parolmaniero”, hebree kaj Esperante. La poŝtmarko fakte ne estas la unua: okaze de la 52-a UK en Tel-Avivo (kiu ne okazis pro la milito de 1967) la Israela filatela servo planis eldoni specialan poŝtmarkon. Pro la nuligo de la UK oni haltigis la eldonon kaj detruis pli ol milionon da poŝtmarkoj, kiuj estis jam presitaj. Nur lastatempe oni unuafoje vidis tiun poŝtmarkon, kies bildo aperis kun la nova poŝtmarko sur la kovrilo de la oficiala filatela revuo Shoval kun artikolo pri la nova kaj malnova poŝtmarkoj. Ĝi estas verda kaj montras la du partojn de la terglobo kun kvinpinta stelo inter ili. Sur ĝi aperas la teksto “52a Kongreso de Esperanto”, Esperante kaj hebree. Sur la talono aperas la signo de la 52-a UK: la emblemo de Tel-Avivo, enkadrigita en kvinpinta stelo.

A. Wandel

AŬSTRIO: la unuan de januaro 2007 aperis en Aŭstrio poŝtmarko kun turfalko, la “birdo de la jaro 2007”. La teksto estas en la germana lingvo kaj en Esperanto.

W. Klag

KROATIO: En Nuntempa lingvistiko n-ro 2 por la jaro 2006, la plej prestiĝa lingvistika revuo en Kroatio, d-ro Velimir Piškorec publikigis ampleksan 10-paĝan recenzon pri la verko de Detlev Blanke Interlinguistische Beiträge. Zum Wesen und zur Funktion Internationaler Plansprachen. (Interlingvistikaj kontribuaĵoj. Pri la esenco kaj funkcio de internaciaj planlingvoj). Ĉapitroj: Pri la aŭtoro; Baze pri la libro, Kio estas interlingvistiko?, La latina kiel inspiro, Kiel fariĝas planlingvo?, Interlingvistiko kiel Cindrulino, Pri la vivoj kaj verkoj, pri vortoj kaj vortaroj; Pri tradukado, Konkludaj rimarkoj. La revuo, kiu dum 32 jaroj prestiĝas inter lingvistoj, nun liveras al ili serioze dokumentitajn materialojn pri Esperanto “bazita je intense travivitaj kaj vivataj spertoj de aparteno al bunta kaj agema komunumo de esperantistoj de la mondo”.

S. Štimec

LITOVIO: La 16-an kaj la 17-an de decembro 2006 okazis en Kaŭno la tradicia ĉiujara aranĝo de litovaj esperantistoj “Zamenhoj-Tagoj-2006”, dediĉita al la 147-a datreveno de la naskiĝo de L.L.Zamenhof. La aranĝon partoprenis pli ol 200 esperantistoj el 19 litovaj urboj kaj gastoj el Latvio kaj Pollando. La ĉefan prelegon Etnolingvistikaj aspektoj de Esperanto faris profesoro de la universitato de Šiauliai, Aloyzas Gudavičius. Alian prelegon pri Kio logas litovojn en Kenigsberga-Kaliningrada areo? faris la redaktoro de Litova stelo Vytautas Šilas. Estis montrita la nova filmo Gerda malaperis, koncertis la flutistino Lidija Gomolickaitė-Grudzinskaitė, kantis Valdas Štriužas, kaj poemojn deklamis Juratė Bartaskienė. Dimanĉe okazis katolika meso en Esperanto, kiun celebris Lionginas Vaičiulionis. Ĉoe Taesok prelegis pri Uonbulismo kaj Esperanto kaj kvizon pri nia movado gvidis Nina Petuĉovska. E-instruistino el distrikto de Joniskis Genovaitė Liepinia prezentis du filmojn: Fringoj 2006 kaj Kune en lernejon.

P. Jegorovas

WENNERGREN: La sveda esperantisto Bertilo Wennergren fariĝis en la enketo iniciatita de la internacia magazino La Ondo de Esperanto, “La Esperantisto de la Jaro 2006”, pro la Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (PMEG). Pliajn informojn pri la projekto kaj intervjuojn kun ĉiuj antaŭaj laŭreatoj legu rete ĉe: http://www.esperanto.org/Ondo/Ind-jaro.htm.

(H. Gorecka)
Thorsen-apogo al sep bibliotekoj

Sep bibliotekoj ricevis subvenciojn de la fondaĵo Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen je la suma valoro de 1250 eŭroj. La subvencioj estas donataj kiel libroj laŭ la dezirlistoj, kiujn la bibliotekoj sendis kun siaj petoj. Po 250-eŭran subvencion ricevis la Brazila Sekcio de ILEI, Interkultura Centro Herzberg (Germanio), Pakistana Esperanto-Asocio kaj La Ondo de Esperanto (Rusio).

Esperanto-Biblioteko de Kuzerano kaj Pireneoj (Francio) povis pliriĉigi sian kolekton per 100 eŭroj. La bibliotekoj de la Kultura Domo de Esperanto, konata kiel Kastelo Grezijono (Francio), kaj Vicenza Esperanto-Centro (Italio) ricevis po 75 eŭrojn. Petoj pri subvencioj en 2007 devos atingi la Centran Oficejon ĝis la 15-a de oktobro. Kun la peto necesas sendi liston de dezirataj libroj, kiuj estu ordigitaj laŭ dezirindeco. Pluaj informoj troviĝas je la adreso http://www.poulthorsen.dk.

Lernu kaj ĝuu Esperanton en Sunriĉa Sud-Kalifornio

La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK)

  • bela marborda situo, en mondfama universitato
  • trisemajna intensa lernado de Esperanto
  • por progresantoj ĝis akademianoj
  • internaciaj instruistaro kaj studentaro
  • riĉa vespera kaj semajnfina programo

NASK revenos al la okcidenta flanko de Usono; ĉi-foje sud-Kalifornio. La instruistoj pretigas dunivelan studprogramon, kiu emfazos la aktivan uzadon de Esperanto. La vivo kaj verkoj de William Auld estos la ĉefa temo de la supera kurso, kaj estos parto de la studprogramo en la meznivela kurso.

Datoj: 9-27 julio 2007.

Loko: Universitato de Kalifornio en San Diego (UCSD).

Instruistoj: d-ro Paul Gubbins (Britio) kaj Lee Miller (Usono).

Kotizoj: loĝado en unulita ĉambro kun manĝoj, US$1160; kurskotizo US$1160.

Stipendioj haveblas.

Por pliaj informoj: http://esperanto.org/nask aŭ skribu al la kunordiganto: Ellen M. Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512; tel. (360) 754-4563; retpoŝto e...@aol.com

Tra la mondo

19-a Renkontiĝo de EKOR: Esperanto plonĝis en la koron de Hindio

Pro la elekto de Gandhi, la bonfara kiel la ĉeftemo, la 19-an Renkontiĝon de Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Rio (EKOR), okazintan la 26-an de novembro 2006, samideano Evandro Caboclo trafe difinis kiel plonĝon de EKOR en la hindan animon.

Pli ol 150 homoj, kolektiĝintaj en la Bangu-kvartala lernejo Henrique Magalhães (Rio-de-Ĵanejro, Brazilo), spertis la familiaran etoson de la animvasteco, atingitan de la granda pacmisiulo, kiun la mondo aprezis.

Kvankam la aranĝo komenciĝis oficiale je la 10-a horo, jam ekde la 9-a eblis spektado de la filmo Gerda Malaperis en agrabla salono de la lernejo, kiun oni provizis per granda ekrano.

Post malfermaj vortoj de la organizantoj kaj kantado de la esperantista himno, la grupo “Jun-EKOR” surscenigis la teatraĵon Intervjuo kun Gandhi, kvazaŭ kolektivan interparoladon kun la granda hindo, kio donis oportunon por ekkono de la idealoj de amo kaj frateco, kiujn predikis “Mahatmo” (Granda Animo). Interalie okazis interago kun la publiko, el kiu oni elektis la intervjuantojn.

Sekve la partoprenantoj dividis sin en grupojn laŭ kategorioj veterana, vizitanta, junulara kaj infana, por la tradiciaj “metiejoj”. La veteranoj ĝuis kortuŝan prelegon de Elmir dos Santos Lima pri la vivo de Gandhi, pri kiu temis ankaŭ la dokumentfilmo La animo de Hindio, poste prezentita al la ĉeestantoj.

Posttagmanĝe ekfunkciis la budoj, bunte starigitaj de la grupoj aliĝintaj al EKOR, por prezenti la forton de la Esperanto-movado en Okcidenta Rio. Pro tio ke la temo de la jaro fakte konsistis el eminentaj bonfaraj personoj de la homaro, la grupoj omaĝis Gandhi, sed ankaŭ la mediumon Chico Xavier (Ŝiko Ŝavier’), Patrinon Tereza el Kalkuto, d-ron Zamenhof, la kolektivon “Kuracistoj sen landlimoj” kaj aliajn anonimajn heroojn. Monteiro Lobato amuzis la infanaron per kreiva, por li konstruita budo.

Je la 14-a komenciĝis Arta Posttagmezo kun prezento de muziko fare de Rinaldo Gallindo kaj Dirce Sales, kaj emocia partopreno de la infanoj de Verda Koreto, kiuj kantis en Esperanto kaj ludis la skeĉon La freneza Sciencisto en la portugala kaj la internacia lingvoj.

La posta programero estis sendube novaĵo en la Renkontiĝoj de EKOR, cetere ligita kaj al la ĉeftemo kaj al la interna ideo de Esperanto, regalanta ĉiujn per momentoj de ĝojo, sereno kaj paco. Grupoj de cigana danco kaj de sahaja jogo prezentis harmonioplenajn dancojn kaj muzikon (vidu la apudan foton).

En etoso de granda kontento la organizantoj venigis la lastajn allogaĵojn, la jam kutiman prezenton de “EKOR-kanto”, EKOR-ensemblo, lotumon de skatoloj kun kristnaskaj manĝaĵoj kaj abonon de la revuo Esperanto al aliĝinta grupo (bonŝancis la E-Grupo Pac-horo). Fine ĉiuj kantis la himnon “La Espero” kaj okazis oficiala fotado (sur la supra foto).

Ĉi-tiel la 19-a EKOR-Renkontiĝo kvazaŭ mejloŝtonas en la vico de tiaj aranĝoj: ĝi prenis temon ŝajne sen ligo al la Esperanta afero, kaj ĝin faris la ĉefa ilo por sukcesigo de la okazaĵo, kvazaŭ per tio atingante maturecon en la Movado.

Djalma Pessata

Katalunoj kongresis

Kataluna Esperanto-Asocio elektis Amposta, la ĉi-jaran ĉefurbon de la kataluna kulturo, por okazigi sian 33-an nacian kongreson, de la 8-a ĝis la 10-a de decembro 2006.

Por la unua fojo, eksperimente, estis organizita ankaŭ turisma antaŭkongreso, en kiu tri familioj ĝuis la belegajn kaj variajn pejzaĝojn de la Delto de Ebro, sed ankaŭ helpis starigi Esperanto-budon en la regione grava Foiro de Amposto, okazonta dum la semajno de la kongreso.

La riĉa programo, kun entute 31 eroj, turniĝis ĉirkaŭ interkulturo per plej diversaj formoj: matena praktikado de la ĉina gimnastiko ĉikongo, prezento de okcitanlingva libro, ukraina revolucio, islamaj katalunoj, lingva kaj kultura diverseco en Nepalo, ateliero pri interkulturo, kunveno de Monato-abonantoj, koncertoj de Jomo kaj Kaj Tiel Plu...

Entute 15 prelegantoj, i.a. Stefan Maul, Przemek Grzybowski kaj Mukunda Pathik, kaj du altiraj koncertoj allogis 134 aliĝintojn, inkluzive de 23 alilandaj esperantistoj el 9 landoj. Parto de la programo estis nacilingva por interesi neesperantistojn, ekz. la renoma socilingvisto Jordi Solé Camardons nacilingve prelegis pri la multlingveco en la kataluniaj lernejoj. Aparte menciindas la sukcesa informado pri la kongreso. 150 montrofenestroj de Amposta estis kovritaj per kongres-afiŝoj, dum du metrojn altaj afiŝejoj tra la urbo informis pri la programo. La loka radio regule dissendis reklamon kun muziko de Jomo kaj Kaj Tiel Plu, en kiu oni invitis partopreni la koncertojn kaj la nacilingvajn programerojn. Reeĥe al la varbado okazis kortuŝa vizito de ŝafisto kun la edzino, kiuj venis vidi la kongreson post enstaligo de la bestaro kaj ĝuis la etoson per infana miro. Naci-skale, aperis entute 15 gazetaj informoj pri la kongreso kaj ankaŭ novaĵeto pri ĝi en la dimanĉaj tagmezaj novaĵoj de televid-kanalo: senteble pli ol kutime.

Hektor Alos i Font

7-a KIES: Esperanta inundo en la Morta Maro

Tridek ok personoj ĝuis la Komunan Israelan Esperanto-Semajnfinon (KIES), okazantan fine de oktobro 2006 en la oazo En Gedi, apud la Morta Maro.

Aldone al la planita ekskursa kaj kultura-distra programo, la partoprenantoj spertis neatenditan imponan kaj maloftan fenomenon: dezertan inundon.

Jam la sepan fojon okazis tiu tradiciiĝinta aranĝo de la israela movado. La unuan fojon ĝi estis en la dezerta urbo Arad, en 2001. En la postaj jaroj la sukcesaj aranĝoj instigis la israelajn esperantistojn ripeti la aranĝon ĉiujare en diversaj lokoj en la lando, ĉiam kun ekskursoj kaj kultura, socia kaj distra programo: la dua KIES en 2002 okazis en la norda urbo Haifa, kiam la ĉefa allogaĵo estis vizito en la bahaa centro kaj ties belegaj ĝardenoj. En 2003 KIES gastis en Masado, kie oni vizitis la elfosaĵon kaj aŭskultis la historion de la juda ribelo kontraŭ la romianoj. En 2004 okazis du renkontiĝoj — en la kibuco Maagan apud la lago de Galileo kaj en Jerusalemo, kie oni vizitis interalie la preĝejon kie videblas tabuloj kun la preĝo Patro nia en pli ol cent lingvoj, inter ili Esperanto. Pasintjare KIES okazis en la norda urbeto Ŝlomi, kaj oni vizitis la antikvan urbon Akko.

Ĉi-foje oni revenis al la Judea Dezerto kaj al la Morta Maro, en la oazon kaj kibucon En Gedi. Speciala aŭtobuso veturigis la partoprenantojn vendrede el Tel-Avivo al la moderna junular-gastejo de En Gedi. Tagmeze oni ekskursis al la rivero David, natura rezervejo kaj verda oaza perlo meze de la dezerto. Pluraj el la partoprenantoj naĝis en la basenetoj kaj “duŝis sin” en la akvofaloj. Oni vidis ibeksojn kaj hirakojn, kiuj loĝas en la rezervejo. Sekvis banado ĉe la apuda plaĝo de la Morta Maro, kie oni plezure flosis en tiu plej sala, plej malalta lago de la mondo. Kelkaj ŝmiris sin per natura mineralriĉa koto el apudaj basenetoj.

Posttagmeze okazis kleriga programo: la tradician vortoenigmaron de Josi Ŝemer sekvis programero omaĝe al William Auld. Poste ĉiuj ĝuis festan sabatan vespermanĝon, kiu interrompiĝis pro pluraj elektro-paneoj kaj rezulte fariĝis tre romantika pro la kandeloj. Oni daŭrigis la romantikan etoson per stelobservado kun Amri Wandel, rigardante stelojn, la Laktan Vojon kaj aŭdante klarigojn pri konstelacioj, galaksioj kaj nigraj truoj. Sekvis bela bilda vojaĝo tra Armenio kun Gian Piero Savio kaj por la “noktaj birdoj” — lumbildoj de la IJK en Sarajevo.

La sekvan tagon devus okazi dua ekskurso — al la apuda rivero Arugot, sed la veterprognozo aŭguris pluvon, kiu en la dezertaj vadioj ofte signifas danĝeron de inundo. La prognozo efektive realiĝis — kaj la akvo en la riveroj torentis kaj fluegis kun impona kaj eĉ timiga potenco, kunportante teron kaj ŝtonojn. La ĉefŝoseo estis blokita dum kelkaj horoj, ĝis la akvofluo iom malfortiĝis kaj oni forigis la teron kaj ŝtonojn de la ŝoseo. La partoprenantoj povis vidi la inundon de la rivero David el la observejo apud la gastejo. Aventurema grupo de REVI (Rondo de Esperanto-Vojaĝantoj en Israelo) sukcesis senpere sperti la inundon.

Anstataŭ la planita ekskurso oni vizitis la apudan, arkeologie restaŭritan sinagogon kaj sekve, veturante tra la impona, forte fluanta rivero Arugot, kiu inundis la ŝoseon, oni vizitis la belegan botanikan ĝardenon de la kibuco En Gedi (sur la foto), kie oni vidis diversajn plantojn kaj arbojn kiel baobabo, kiuj normale kreskas en pli sudaj landoj, sed pro la speciala vetero kaj varmo povas kreski surloke. Posttagmeze daŭris la distra programo, per la Teatraĵo de Ĉeĥov La Urso, prezentita de Tali Wandel kaj Sergeo Tirin, kiuj premieris tiun teatraĵon en la IJK en Sarajevo. Fine mi prezentis “bildan resumon de KIES”. La partoprenantoj povis resperti la travivaĵojn de la semajnfino, inkluzive de la dramaj fotoj de la inundo (la fotoj estas videblaj ankaŭ interrete, http://pic.hevre.co.il/UserAlbum.asp?uid=D8777F72636E4E808C9EF5247A259825.

Oni finis per dankoj al la tradicia organiza triopo — Nava Cinori, Amri Wandel kaj Josi Ŝemer.

Amri Wandel

Anoncetoj

Por 5-jara filino kaj kelkaj aliaj geknaboj mi ŝatus inviti al mia hejmo (nord-orienta Francio) por unu jaro aŭ kelkaj monatoj ne-francan bonnivelan, alternativ-mondistan, ekologieman esperantist(in)on, kiu interesiĝas aŭ, prefere, jam aplikas Waldorf-pedagogion. Bv. skribi al h...@free.fr aŭ telefoni al +33 325415072.

JAL

JALJapan Airlines estas la oficiala flugkompanio de la 92-a Universala Kongreso de Esperanto. Apud la jam ekzistantaj malaltaj prezoj el ĉiuj urboj en sia reto de vojaĝceloj, ĝi ofertas al la kongresanoj specialajn prezojn por flugoj el kvar landoj de Eŭropo al Tokio.

  • Por flugoj aĉetitaj ĝis la 15-a de februaro 2007: el Belgio*, Francio kaj Nederlando €700,00*, el Germanio €740,00*.
  • Por flugoj aĉetitaj ĝis la 31-a de marto 2007: el Belgio* €750,00*, el Francio kaj Nederlando €820,00*, el Germanio €840,00*.
  • Por flugoj aĉetitaj ĝis la 31-a de majo 2007: el Belgio* €800,00*, el Francio kaj Nederlando €900,00*, el Germanio €940,00*.
* Por Belgio validas nur flugoj el Amsterdamo. Inter Bruselo kaj Antverpeno kaj la flughaveno Schiphol funkcias ir-revena busa transporto de JAL.
* Al tiuj prezoj aldoniĝas impostoj k.a. eventualaj pagoj. Prezoj por minimume 6-taga kaj maksimume 3-monata restado en Japanio, nur por rektaj flugoj. Por flugoj tra alia eŭropa lando (ne-rektaj flugoj, ekz. Frankfurto-Londono-Tokio-reen) validas aliaj rabatitaj prezoj. La specialaj prezoj validas nur por kongresanoj, kies aliĝo al la UK estas pagita kaj registrita antaŭ la aĉeto de la flugbileto.

La kontaktadresoj por aĉeti flugbiletojn por la speciala kongresa prezo estas:

Belgio
s-ro Marc Bekaert
r...@jalpak.be
JALPAK Brussels
Avenue Louise 283, Box 17
1050 Brussels
+32 (0) 26390910

Francio
s-ino Marie Bellentani
r...@jalpak.fr
JALPAK Paris
4 rue de Ventadour
75001 Paris
+33 (0) 144551571

Germanio
s-ino Shoko Kameyama
r...@jalpak.de
JALPAK Frankfurt
Rossmarkt 15
60311 Frankfurt/Main
+49 (0) 6992187749

Nederlando
s-ino Joanne Yang
r...@japantours.nl
JALPAK Amsterdam
Jozef Israëlskade 48c
1072 SB Amsterdam
+31 (0) 205709870

Por aliaj landoj nepre demandu ĉe via plej apuda JAL-oficejo/agentejo pri prezoj kaj kondiĉoj de la flugbiletoj. La adresoj troviĝas en la retejo www.jal.com.

JAL estas internacie konata pro altkvalita servo kaj komfortaj novaj aviadiloj kun la plej modernaj ekipaĵoj por dumfluga distriĝo. Kiel unu el la plej grandaj flugkompanioj de la mondo, JAL eĉ pli fortigos sian pozicion post eniro en la alianco oneworld, en aprilo 2007.

Revuo Esperanto 2007 3

Malferme

Lanĉita la lingvolanĉilo

En kelkaj landoj de la mondo, la novaĵo, ke pli ol 100 infanoj lernas Esperanton, ne aparte okulfrapus. Tamen, kiam la koncerna lando estas Britio, hejmo de la internacie adoptita angla lingvo, kaj la infanoj lernas ne private sed en ŝtataj elementaj lernejoj (kie studas gejunuloj inter la aĝoj de 5 kaj 11 jaroj), la statistiko imponas. Des pli, ĉar lingvolernado ekis en la unua lernejo nur en septembro pasintjare, sed ĝi jam rikoltis pozitivajn kaj entuziasmajn reagojn kaj de instruistoj kaj, pli grave, de lernantoj.

Memevidente, la preparlaboroj estis farataj antaŭ septembro. Jam de du jaroj Angela Tellier, komisiito de Esperanto-Asocio de Britio (EAB) pri edukaj aferoj, prilaboras la projekton ‘Lingvolanĉilo’ (angle: Springboard to Languages). Helpate de malgranda skipo de instruistoj, desegnistoj kaj aliaj konsilantoj, ŝi planis kaj verkis ne nur la kursmaterialojn sed ankaŭ la inform- kaj reklamilojn. Cetere ŝi interrilatis kun edukaj instancoj kaj kun la lernejoj mem. Ne forgesendas la rolo de EAB, kiu finance subtenas dum kvin jaroj la ambician kaj multekostan projekton.

Instigis kaj ebligis la iniciaton ŝanĝoj en la lingvo-politiko de la brita registaro (se, envere, eblas paroli pri lingvo-politiko en Britio). En la 1980-aj jaroj, pro enkonduko de t.n. nacia studprogramo, ne eblis oficiale instrui Esperanton en britaj lernejoj. Sankciitaj estis lingvoj de la Eŭropa Unio kaj tiuj de etnaj minoritatoj en Britio (ekzemple la kimra, la bengala, la guĝarata). Aliaj lingvoj, inkluzive de Esperanto, estis permesataj, kondiĉe, ke unuavice estu studataj aprobitaj lingvoj de la nacia programo. Rezulte, Esperanto estingiĝis en britaj lernejoj krom kiel dumpaŭza aŭ hobia okupo (notinde en la nordangla urbo Skipton, kie Malcolm Jones inspiris siajn lernejanojn ĉeesti Universalan Kongreson; ankaŭ en sudokcidenta Anglio, en Gloucester, danke al Elizabeth Stanley).

Intertempe, parte pro granda elekto de lernejaj studfakoj konsiderataj pli facilaj ol lingvoj (ekzemple sociologio, psikologio, amaskomunikiloj), ŝrumpis intereso pri lingvolernado en duagradaj lernejoj. Panikis la registaro, kiu ordonis, ke ekde la aĝo de 14 jaroj ne plu estu devige lerni fremdan lingvon (decido atakita de intelektuloj kaj eventuale, post registaro-ŝanĝo, renversota). Cetere, por stimuli lingvolernadon inter 11- ĝis 14-jaruloj, la registaro ĉi-februare anoncis, ke ĉe duagradaj lernejoj la deviga instruado de almenaŭ unu EU-lingvo estos nuligita favore al “ekonomie utilaj” lingvoj (ekzemple la ĉina aŭ la araba). Kompense, pro la ŝanĝoj ĉe duagrada nivelo, kaj por defendi sin kontraŭ kritikantoj, la registaro anoncis, ke ĝis la jaro 2010 ĉiu pli aĝa lernanto en elementa lernejo rajtos lerni fremdan lingvon.

Ĉi-foje la registaro ne insistis pri aprobitaj lingvoj. Sciante, tamen, ke en multaj elementaj lernejoj, sen sperto pri fremdlingva pedagogio, instruistoj frontas foje nervoze kaj senkonsile al sia nova defio, kaj rekonante la eblon oficiale enkonduki la internacian lingvon en naciajn lernejojn, britaj esperantistoj ekagis. La rezulto estas Lingvolanĉilo, kiu celas ne nur instrui Esperanton sed ankaŭ — jen la hoko por lernejestroj — prezenti ĝin kiel lernfaciligan lingvon prepare al studado de aliaj lingvoj ĉe duagrada lernejo. Substrekataj estas ankaŭ la tutmondaj kulturaj kontaktoj akireblaj pere de Esperanto.

Trovi lernejojn pretajn partopreni la pioniran fazon de la projekto ne facilis. En Britio la unua fremda lingvo, pro historiaj, ne plu pro ekonomiaj, kulturaj aŭ eĉ feriaj kialoj, estas la franca. Multaj britoj almenaŭ iomete lernis la francan, kaj do instruistoj en elementaj lernejoj sin preparas por instrui fremdan lingvon, provante freŝigi plejparte bazajn sciojn pri la franca. Konvinki ilin akiri kaj ekinstrui novan lingvon, aparte lingvon, kiu laŭ la brita subministro pri edukado, Lordo Adonis, en ĉi-jara letero al esperantisto, “ne asociiĝas kun aparta kulturo”, foje senesperigis. Sed ĝis la komenco de la jaro anoncis sin du entreprenemaj elementaj lernejoj kun klarvidaj kaj, honeste, kuraĝaj lernejestrinoj, pretaj akcepti Lingvolanĉilon.

Apliki la konceptojn de Lingvolanĉilo teorie simplas. Vizitadas lernejon sperta esperantisto, kiu kunlaboras kaj kun instruistoj kaj kun infanoj. Do al la lernejo Bar Hill, en la orientangla universitata urbo Kembriĝo (kie okazis antaŭ 100 jaroj la tria Universala Kongreso de Esperanto), iras Tim Morley. Du fojojn semajne li instruas Esperanton dum 30 minutoj al po tri klasoj. Kunlernas dum almenaŭ unu el la du lecionoj ankaŭ instruistoj kaj helpinstruistoj, kiuj foje ricevas kromajn sesiojn. Trejnado de la instruistaro aparte gravas: unu el la celoj de Lingvolanĉilo konsistas en tio, ke la Esperanta instruisto iom post iom retiriĝu, por ke la surlokaj instruistoj ekrespondecu pri la Esperanto-lecionoj. Klare, ĉar unusola esperantisto ne povos daŭre instrui la lingvon al la 90 gelernantoj, aĝantaj inter sep kaj naŭ jaroj, ĉe lernejo Bar Hill. Krome, se progresos laŭplane Lingvolanĉilo, spertaj esperantistoj, kiaj Tim, estos bezonataj ĉe aliaj lernejoj por trejni tieajn instruistojn.

Certe, la eventuala retiriĝo de ilia gvidanto iom timigas la instruistojn. Ekinstrui lingvon antaŭ kelkaj monatoj nekonatan, eĉ ĉe elementa nivelo, iom nervozigas. Laŭ unu el la instruistinoj ĉe Bar Hill, Su Proctor, lerni Esperanton ne facilas, ĉar mankas persona motivado. Cetere, ŝi aldonas, ŝi ne estas lingvistino. Alia instruistino, Karen Hindmarsh, tamen notas, ke ŝi relative rapide lernas. “Mi sufiĉe surpriziĝas, ke la lingvo enkapiĝas eĉ post nur duonhoro semajne. Aliflanke,” ŝi diras, “mi vere ne scias, ĉu en septembro mi kapablos ĝin instrui.”

Tamen, malgraŭ dubetoj pri siaj ontaj lingvo-kapabloj, ambaŭ instruistinoj ekscitiĝas pri la pozitivaj efikoj de projekto, kiu komenciĝis en Bar Hill nur en septembro. Laŭ Su Proctor: “La infanoj ĝuas ĝin. Ĉiuj volas partopreni. Plaĉas la interagaj aspektoj, la rol-ludado kaj la Mazi-vidbendo. Memfidon ili akiras, ankaŭ la infanoj, kiuj ne aparte lertas en aliaj fakoj, kaj ĉi ĉio transiras al aliaj okupoj. Jen nova aliro al lingvolernado, kaj kiam ili eklernos la francan aŭ la germanan, ili pensos: ‘Pri tio mi jam sukcesis’.”

Samopinias Karen Hindmarsh: “Mi ne atendis, ke la infanoj tiom entuziasmiĝos. Kaj mi ne atendis, ke la pli mallertaj infanoj povos ĝin legi. Mi opiniis, ke tiuj frontas al sufiĉe da problemoj rilate legadon de la angla, sed fakte pli facilas legi Esperanton, kaj tio helpas ilin legi en la angla.”

Ankaŭ la lernejestrino ĉe Bar Hill, Lin Whyte, notas la kromefikojn de Esperanto, kiuj pozitive influas aliajn studfakojn kaj aparte helpas la malpli dotitajn infanojn. Ŝi diras: “Esperanto estas tre inkluziviga lingvo. Ĉiuj infanoj, senkonsidere pri kapableco, povas pro ĝia strukturo ĝin aliri. Ni intencas uzi ĝin por instrui aliajn fakojn, ekzemple legadon. Kaj ankaŭ numeradon.”

Kvankam bonvenaj estas la komentoj de la profesiuloj, ili restas subjektivaj kaj ankoraŭ sen scienca bazo. Sed, danke al financa helpo de Esperantic Studies Foundation, esploristoj de la pedagogia fako de la prestiĝa nordangla Universitato de Manĉestro rigore kontrolos kaj priraportos la projekton dum kvinjara periodo (2007-2012). Espereble la rezultoj kontribuos al la trovitaĵoj de pli fruaj esploroj, ekzemple en Paderborn en la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj, kaj en Monash, Aŭstralio, en 2000.

Sed kion opinias pri Lingvolanĉilo la infanoj, kiuj pionire submetiĝas al argumenteble la plej ampleksa kaj eventuale la plej grava tia projekto iam entreprenita en Britio? La okjara Ola, kies gepatroj estas poldevenaj, kaj kiu parolas pole en la hejmo, notas, ke, se oni forigas la o-finaĵon de la vorto “domo”, restas ekvivalenta pola vorto. “Mi ŝatas lerni diversajn lingvojn: tio agrablas,” ŝi diras.

Plaĉas al okjara Matt kanti en Esperanto kaj fari la gestojn, kiuj akompanas la kanzonojn. “Esperanto estas interesa kaj mi lernas sufiĉe rapide,” li diras. Kaj jen Matt estas aparte frapita de la kontakto kun lernejo en Benino starigita kadre de Lingvolanĉilo. Li komentas: “Estas ŝoke vidi, ke en Afriko kelkaj neniam vidis aŭ tuŝis komputilon. Mi kredas, ke, se ili venus al Britio, ankaŭ ili mirus pro la elektro, kiun ni havas, kaj ili ne. Kaj se ni tien irus, kelkaj estus tre malgajaj, ĉar mankus al ili iliaj elektronikaj ludiloj kaj komputiloj.”

Tiel lanĉiĝas, ankoraŭ naive, ankoraŭ nemature, ne nur lingvoscioj sed ankaŭ internacia kompreno. Ĉi-lastan fortigi volas la lernejestrino Lin Whyte per vizito verŝajne ne al Benino, pro la altaj kostoj, sed al pli proksima lando, kie la infanoj de Bar Hill povos uzi Esperanton kaj ekkoni aliajn kulturojn.

Pro la sukceso de Lingvolanĉilo en Kembriĝo facilas preteratenti la alian, malpli grandan lernejon, en Scorton, vilaĝo en nordokcidenta Anglio, kie 21 infanoj inter la aĝoj de sep kaj 11 eklernis en januaro. Ankaŭ ĉi tie pozitive reagas lernantoj kaj instruistoj. Kiel en Bar Hill, plaĉas kanti en Esperanto. “Oni lernas amuzajn kanzonojn,” diras Katie, 10-jaraĝa. Samopinias Hannah, ankaŭ 10-jaraĝa: “Kantado gajigas kaj oni pli lernas.” Kaj ŝi notas la avantaĝon de Esperanto kontraste al aliaj lingvoj: “Esperanto helpas al homoj paroli tra la tuta mondo.”

Enkondukas la internacian lingvon en Scorton prezidinto de EAB, Stephen Thompson. Dum 25 jaroj li instruis fremdajn lingvojn en britaj lernejoj. Tiel li bone komprenas, ke unue pli gravas al infanoj lerni kiel akiri fremdan lingvon ol koncentriĝi pri aparta lingvo. Tiurilate pli sukcesas Esperanto ol iu ajn alia lingvo kaj jen, laŭ Stephen, la signifo kaj valoro de Lingvolanĉilo. Li tre kontentas retrovi sin en la klasĉambro: “Bone estas denove instrui infanojn: la elementa lernejo estas la ĝusta nivelo por enkonduki lernadon de fremda lingvo, kaj Esperanto estas la ĝusta lingvo.”

En la lernejo li kunlaboras kun la klasinstruistino, Alison Dodd. Ŝi entuziasmiĝas pri la projekto, mirante, kiom lernas la infanoj: “Esperanto ege plaĉas al ili, ĉar ili tiom progresis post maltiom da tempo. Ekzemple, ĝi jam komprenigis al la infanoj, kial ni ŝanĝas vortojn ankaŭ en la angla. Tiel ili akiras kompetentecojn en la gepatra lingvo.”

Ankaŭ la lernejestrino ĉe Scorton, Liz Smith, bonvenigas Lingvolanĉilon. Kun plezuro ŝi notas, kiel la studmaterialo provizas per informoj ĝenerale pri lingvo kaj gramatiko, ne simple pri Esperanto. Imponas cetere la kulturaj aspektoj de Lingvolanĉilo: “Nuntempe ni edukas civitanojn de la mondo,” ŝi diras.

Resume: imponas la progreso de Lingvolanĉilo ekde septembro, kiam eklernis la unuaj infanoj. Preparitaj — ĉefe de la nelacigebla Angela Tellier — estas plurdekoj da buntaj, infanoplaĉaj instruiloj: preparataj estas aliaj por la sekvaj jaroj de la projekto. Aldonendas varbiloj, informiloj kaj eĉ kompaktdiskoj por sciigi edukistojn, kaj la publikon, pri Lingvolanĉilo, ĉar espereble aliĝos al la du pioniraj lernejoj ankaŭ aliaj.

Jen projekto, kiu daŭre ŝanĝiĝas, evoluas kaj kreskas. Interesatoj povas sekvi la progreson de Lingvolanĉilo ĉe www.springboard2languages.org, kie legeblas — anglalingve — specimenaj dokumentoj kaj aliaj informoj.

Egale, kiel finiĝos la projekto, eblas diri, ke ĝi jam sukcesis. Prezenti Esperanton al pli ol 100 junaj lernejanoj en Britio reprezentas triumfon. Eble, kompare kun aliaj atingaĵoj en la Esperanto-mondo, nur eta triumfo. Tamen ĉiaokaze triumfo.

Paul Gubbins

Pro helpo dum preparado de ĉi tiu artikolo la aŭtoro deziras danki al Tim Morley, Angela Tellier, Stephen Thompson kaj al la instruistaro kaj infanoj en la lernejoj Bar Hill kaj Scorton.

[FORIGITA!: bildo]

La lernejo Bar Hill en Kembriĝo estas plaĉa kaj moderna.

[FORIGITA!: bildo]

Kunlernas ankaŭ la klasinstruistino ĉe Scorton, Alison Dodd, kiu helpas la sepjarulojn Ambar kaj Matthew.

[FORIGITA!: bildo]

Mona, 8-jara lernantino

[FORIGITA!: bildo]

La malgranda Scorton-lernejo, kun entute nur trideko da infanoj, datiĝas de la 19-a jarcento sed aktuale ĝi estas modernigata kaj pligrandigata.

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe Scorton ĉiu Esperanto-leciono finiĝas per Esperanto-kanzono, kiun ludas gitare Stephen Thompson.

[FORIGITA!: bildo]

La 8-jaraj Kirsty, Callum kaj Ethan

Kongresa Temo

Okcidento en oriento: akcepto kaj rezisto

La temo de la ĉi-jara UK, mi timas, eble estas enigma por multaj legantoj de tiu ĉi revuo. Mi kvazaŭ aŭdas ilin senhelpe murmuri: kion signifas “okcidento en oriento” kaj “akcepto kaj rezisto”? Fakte “okcidento en oriento” povus esti vortumita kiel “okcidenta civilizacio en oriento”. “Okcidento” en nia kunteksto referencas al Eŭropo kaj “eŭropidaj” mondpartoj kiel Usono, dum “oriento” al neokcidentaj mondpartoj inkluzive de orienta Azio, pri kiu specife mi volas okupiĝi en tiu ĉi artikolo.

La apudmeto de “akcepto” kaj “rezisto” sugestas, ke oni en oriento parte akceptis okcidentan civilizacion kaj parte rezistis kontraŭ ĝi (aŭ pli ĝuste: okcidentaj potencoj), aŭ, eĉ pli paradokse, ke oni akceptis la okcidentan civilizacion por rezisti kontraŭ okcidentaj potencoj, ĉar alie tiujn ne-okcidentajn popolojn atendis la sorto iĝi okcidentaj kolonioj. Do, entute la temo volas diri, ke i.a. en orienta Azio oni akceptis/as okcidentan civilizacion kaj samtempe rezistis/as kontraŭ ĝi. Sed ni ankaŭ devas noti, ke kiam oni alproprigas al si iun elementon aŭ tutan aron da elementoj el alia civilizacio aŭ kulturo, tiu(j) elemento(j) en alia kultura medio povas ricevi alian rolon, funkcion, signifon ol tiuj kiujn ĝi havas en la devena kulturo. Jen la bezonoj de “orientanoj” transformis la okcidentan civilizacion, kaj eble tiu transformaĵo foje eĉ retrofluas al okcidento mem. Ni komprenu ankaŭ tian transformadon de kulturaj elementoj kiel parton de la dramo “akcepto kaj rezisto”.

Por tiaj diskutoj Jokohamo, nia kongres-urbo, estas aparte taŭga, ĉar gi havas fortan historian ligon al “akcepto” de la okcidenta civilizacio en Japanio: ĝi ja estis unu el la havenoj malfermitaj al okcidentaj ŝipoj en 1858, unuafoje post ducent-kelkdek-jara praktiko de la pordoferma politiko. Aparta ĉarmo de la urbo eĉ nun sin trovas en tio, ke oni tie flaras ian ekzotikecon, sentas envenon de “facila vento”, kiu blovas transmare el la ekstero. Se tia ĉarmo de Jokohamo konsistigas parton de la akcepto-dimensio, ni tamen ne devas forgesi, ke la malfermo de la havenoj estis trudita sub milita premo de “Nigraj ŝipoj”, t.e. usonaj vapor-ŝipoj militaj, kies alveno teruris japanojn en 1853. Siatempe pluraj okcidentaj potencoj estis preskaŭ kompletigintaj sian regadon super plejparto de la tergloba surfaco kaj komencis minaci eĉ orientan Azion, alian ekstremon de la mondo el la eŭropa vidpunkto. Iuj japanoj volis tuj forpeli tiujn “barbarajn” blankulojn (jen do la rezisto-dimensio), sed multaj fine komprenis, ke ankaŭ por efika rezisto necesas unue akcepti/lerni la okcidentan civilizacion (dimensio de “akcepto” por “rezisto”), ĉar mankis al ili ekvivalentaj ŝipoj, militiloj kaj multaj aliaj aferoj. Tio tamen nur markis la komencon de la japana moderniga dramo.

Ni devas diri, ke la mondo siatempe estis komplete okcidentocentra. Ekzemple, en usona lernolibro pri geografio el la jaro 1872 oni klasifikis popolojn de la mondo en kvar evolu-gradoj: “sovaĝuloj”, “barbaroj”, “duon-civilizitaj” kaj “civilizitaj” nacioj. Kiel “duon-civilizitaj” estis klasifikitaj Ĉinio kaj Japanio. En tia situacio japanoj komencis strebi al tio, ke ili estu akceptitaj kiel parto de la plene civilizita mondo, t.e. nenio alia ol la okcidento. Eĉ nun inter japanoj estas bone konata tiu ĉi moto, elmetita de klerigisto Hukuzawa Yukiti, kies portreto, parenteze, sidas sur la japana plej multekosta monbileto de dek mil enoj: “Ni eliru el Azio kaj eniru en Eŭropon”. Estas interese, ke ankaŭ en Ĉinio oni havas similan dir-manieron: “Ni eliru el Azio kaj eniru en la mondon”. Tiuj du motoj klare montras al ni, ke la mondo siatempa estis “Eŭropo” kaj orient-aziaj popoloj, sentante sin ekskluditaj el ĝi, klopodis por esti rekonataj kiel plenrajtaj membroj de tiu ĉi mondo. Tiu aliĝemo estas manifestiĝo de tio, ke orient-azianoj enkorpigis la ekzistantan intercivilizan malekvilibron.

En la kazo de japanoj, ili klopodis kvazaŭ asimiliĝi dum duonjarcento, dezirante “eniri en Eŭropon”. Sed tiuj klopodoj metis japanojn en ambiguan pozicion pendigante ilian identecon kvazaŭ “meze en aero” inter okcidento kaj oriento, inter Eŭropo kaj Azio. Depende de la tempa (mal)fluso la sinteno de la japanoj ŝanceliĝis inter “akcepto kaj rezisto”, do senmezura amo al kaj forrifuzo de ĉio okcidenta. Kiel ajn japanoj provis lerte asimiliĝi al okcidentanoj, tiuj ĉi lastaj ne pretis akcepti ilin en sian vicon. Post la unua mondmilito, ekzemple, en la packonferenco de Parizo Japanio proponis rezolucion por forigi rasajn diskriminaciojn, sed ĝi estis rifuzita. Konstatinte el tiu ĉi kaj aliaj multaj okazaĵoj, ke la sopirata akcepto fakte ne okazas, japanoj komencis iom post iom iri vojon de ŝovinisma memizolado pli gravigante ian “japanecon” alternativan al “okcidenteco”. Sed estas ironia fakto, ke la asimiliĝemo jam multrilate fremdigis japanojn disde ilia tradicia kulturo, kies signifo marĝeniĝis kiel io sen “universalaj” valoroj en la mondbildo superregata de la okcidenta civilizacio. Aliflanke, la memfido de japanoj vid-al-vide de aliaj aziaj popoloj tro ŝvelis i.a. pro la fakto, ke la japana popolo estis tiu-epoke preskaŭ la unua kaj sola sukcesa lerninto de la “okcidento” en Azio. Tio estis kvazaŭ necesa por kontraŭpezi al minuskomplekso fronte al la “okcidento”... Aŭ ni povas ankaŭ diri, ke japanoj tro bone lernis el la okcidento, tiel havigante al si “eŭropajn okulvitrojn” por rigardi siajn aziajn najbarojn, kaj fine nur proponis japanan version de imperiismo por anstataŭigi la okcidentan imperiismon en Azio. Tiu ĉi dilemo fine eksplodis kiel la Dua Mondmilito kondukonta Japanion al la katastrofa malvenko.

Gravas por ni esperantistoj noti, ke tiu ĉi dramo havis ankaŭ lingvan flankon: la lernado de okcidenta civilizacio estis grandparte perita de la angla lingvo. Estis ĝuste la supremenciita Hukuzawa, kiu vizitis la havenon de Jokohamo en 1859, dezirante praktiki sian longe lernatan nederlandan lingvon, kaj trovis, ke ĝi tute ne helpas lin por komunikiĝi kun eŭropanoj, kiuj malfermis siajn vendejojn kaj oficejojn tie; li rapide komprenis, ke li devas lerni la anglan lingvon por paroli kun ili, kaj decidis eklerni tiun lingvon, kiun li poste nomis “monda” lingvo. De tiam do japanoj uzis ĉefe la anglan por lerni okcidentan civilizacion. Tio ŝuldiĝas al tre forta ĉeesto de la britoj, kaj pli poste de la usonanoj en Azio, kaj havis siajn implikaĵojn: en la okuloj de japanoj unuflanke la angla aperis kiel utila lingvo kondukanta ilin al “la” civilizacio, sed aliflanke ankaŭ kiel malakceptinda venenilo. Tiu-rilate en 1919 interesan proponon faris fama radikala naciisto, Kita Ikki, kiu en sia “revolucia” programo pledis por abolo de la anglalingva instruado en japanaj lernejoj favore al enkonduko de Esperanto. Li pravigas tion, dirante ke “la angla idee venenas la japanojn tiel same kiel siatempe importado de opio fare de la britoj venenis la ĉinojn”, ĉar “lingvo alportas ideojn, kaj ideoj invitas al submetiĝo al regado”. Sed li kovis pli grandiozan vizion enkonduki Esperanton kiel la oficialan lingvon de la granda imperio, kiun laŭ li Japanio konstruu, kaj kvazaŭ “sennaciisme” li antaŭvidis, ke post cent jaroj ĉiuj loĝantoj de la imperio parolos nur tiun lingvon, forĵetinte siajn etnolingvojn. La ideo baziĝis sur lia socia evoluismo, laŭ kiu lingvoj pli efikaj kaj raciaj forpelos malpli efikajn kaj malpli raciajn. La japanoj, li opiniis, strategie adoptu Esperanton por preterpasi la eŭropanojn, kiuj mem ankoraŭ ĝin ne alprenis. Esperanto, same kiel evoluismo, naskiĝis en Eŭropo, sed Kita alproprigis ilin siamaniere, por ke ili povu funkcii ne nur por pasiva lernado de la okcidento sed eĉ por aktiva rezisto kontraŭ kaj finfina transvenko super ĝi.

En la mondo de interciviliza malegaleco Esperanto estis speco de identec-ekvilibrigilo por tiaj “orientanoj” kiel Kita. Ĉar al ĝi mankis specifa ligiteco al iu grandpotenco okcidenta (do, politika neŭtraleco), la lingvo ŝajnis helpi al ili “eniri en la mondon” sen tro konfuzi sian identecon kaj krome sen endanĝerigi sian sendependecon. Nu, tiu ĉi lingvo estas kulture multrilate eŭropeca, sed tio estis io necesa: estis maleble pensi pri iu lingvo sen ia eŭropa fono, kiel enkondukilo de novaj scioj en la mondo, ĉar, kiel dirite, la mondo estis eĉ pli eŭrocentra ol nun. Se la japanoj sentis socipsikologian reziston kontraŭ la angla kiel “venenilo”, des pli la ĉinoj, eĉ pli memfieraj pri sia propra civilizacio kelkmil-jara, malemis plenkore akcepti tiun ĉi lingvon de “barbaroj”. Ankaŭ por ili, do, Esperanto ŝajnis esti tre bonvena solvo. Pionira esperantisto-anarkiisto ĉina, Liu Shifu (Sifo), “kunfandis naciecajn konsiderojn kaj kosmopolitajn idealojn al fascina perspektivo: al la ideo, ke Ĉinio estas la antaŭbatalanto de la monda revolucio, en kiu kuniĝos en unueco la okcidenta kaj orienta kulturo” (parafrazo laŭ Ulrich Lins). Se la citaĵoj el Kita aŭ Sifo estas laŭ vi tro antikvaj, mi citu atestaĵon pri fenomeno en la 1970-aj jaroj en alia parto de ne-okcidenta mondo: “Esperanto alportas por Irano la bonmesaĝon, jam de-longe sopiratan, pri la ebleco de alveno de iu nova renesanco humana kaj de nia kunlabora ĉeesto kultura sur la internacia scenejo”. Tiel M.H. Saheb-Zamani klarigis la subitan eksplodan interesiĝon de la irananoj pri Esperanto, tuj antaŭ la islama revolucio tie. La irananoj evidente volis “eniri la mondon” sed ne povis akcepti la anglan, kaj vidis (eĉ se momente) la eventualan solvon en Esperanto.

Post la dua mondmilito Japanio reludis la “akcepto/rezisto”-motivon ne plu politike-milite sed ekonomie. En la 1980-aj jaroj ne senkaŭze oni parolis pri “ekonomia milito” inter Japanio kaj Usono. Se nun la japana ekonomio malpli fortas ol antaŭ dudek jaroj, ĝin tamen sekvas aro da aliaj landoj aziaj, pli frue Korea Respubliko, Tajvano kaj sudorient-aziaj landoj, kaj nun ankaŭ Ĉinio aŭ Barato. Do Japanio ne plu estas la sola lando “orienta” sukcese alpropriginta okcidentan civilizacion. La samo validas ankaŭ ekter la ekonomia kampo: se antaŭ duonjarcento Japanio estis interesaĵo nur por manpleno da japanologoj kaj japanesko-ŝatantoj, nun ĝi multe pli influas ankaŭ eŭropajn gejunulojn pere de importataj bildstrioj (konataj eĉ per japanlingva vorto por ĝi: Manga) kaj televidaj movbildoj, kiuj laŭ iuj eĉ “venenas” la junajn eŭropanojn. Sed pli indas starigi la demandon: kiom efektive relativiĝis la interciviliza malekvilibro inter “oriento” kaj “okcidento? Ĉu oni ne plu deziras “eliri el Azio kaj eniri en Eŭropon”? Kiom oni en la iama centro — okcidento — pretas akcepti orienton kiel parton de universalo anstataŭ rigardi ĝin nur kiel akcesoran ekzotikaĵon? Ĉu ne plu problemas la dividiĝo en Azio, kiu estiĝis en la moderna epoko? Se iuj akuzus, ke ĝi estas tro loke aŭ regione limigita en Azio, tiu tamen konsciiĝu, ke ĝi efektive temas pri rilatoj inter centro kaj periferioj en la moderna mondo. Tia reformulado povas helpi nin apliki ĝin preskaŭ ĉie: ni povas trovi paralelon en Ruslando, ekzemple, kie la dramo de “akcepto” kaj “rezisto” evidentis inter “okcidentemuloj” kaj “slavamantoj”. Zamenhof mem parte ĝuste trovis sin en tiu rusa medio, kvankam samtempe por li, kiel judo, ankaŭ gravis interetna malegaleco: li ŝanceliĝis inter “akcepto” (asimiliĝo al la rusoj) kaj “rezisto” (cionismo) fronte al la rusoj, kaj fine ekvilibrigis sin per la kredo de Esperanto... Do, fakte ni havas temon “universalan”, kaj vi estas kore invitataj por partopreni en la diskutoj pri ĝi en Jokohamo.

Usui Hiroyuki

[FORIGITA!: bildo]

La hodiaŭa Jokohamo nokte

La Komuna Eŭropa Referenckadro

ILEI kaj UEA partoprenis en la Interregistara Forumo pri “La Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj (KER) kaj la ellaboro de lingva politiko: defioj kaj respondecoj”, organizita ĉe la Konsilio de Eŭropo, en Strasburgo, 06-08 feb 2007.

Sekve de unujara kunlaboro inter ILEI-UEA kaj la Lingvopolitika Departemento de la Konsilio de Eŭropo, Márta Kovács el Hungario havis la eblon reprezenti la tutmondan esperantistaron en la ĵus finiĝinta interregistara Forumo, kie partoprenis fakdelegitoj kaj projektogvidantoj, reprezentantoj de eŭropaj kaj ekstereŭropaj landoj, eŭropaj politikaj kaj lingvoinstruaj instancoj kaj neregistaraj organizaĵoj.

En grava parto de la programo oni prezentis la klopodojn de la Konsilio de Eŭropo por realigi sian instruan politikon, kies centra elemento estas edukado al plurlingveco. En tiu kunteksto estis ekzamenataj la atingoj de KER; prezentitaj la raportoj kaj studoj de la reprezentantoj. Du laborgrupoj diskutis pri la du ĉefaj terenoj de la uzo de KER: planado de lingvaj instruprogramoj, respektive pritakso de lingvaj konoj. Koncerne la pluan utiligon de la Referenckadro en ambaŭ grupoj prioritaton havis la ellaborado de normigitaj referenciloj lige al ĝi, same kiel laŭnivelaj ilustraĵoj, krome la plia diskonigo de la Referenckadro mem, per la verkado de iom pli facile kompreneblaj resumoj.

Ĝuste tia estas la Esperantlingva libreto La Komuna Eŭropa Referenc-kadro. Pri instruaj kaj taksaj metodoj por la akiro de modernaj lingvoj, eldonita de UEA/ILEI, kiu aperis ĵus antaŭ tiu konferenco kaj estis transdonita dum ĝi al la respondeculoj ĉe la Konsilio de Eŭropo.

La kernon de tiu libreto konsistigas la Esperantlingva traduko de la unua ĉapitro de la plurcentpaĝa libro eldonita de la Konsilio de Eŭropo kaj konsiderata la plej baza kaj grava dokumento en la eŭropa lingvoinstrua medio. La rajton traduki la tutan libron nun ILEI/UEA ricevis de la Konsilio de Eŭropo.

Al deko da diversnaciaj partoprenantoj nia reprezentanto Márta Kovács sukcesis paroli pri UEA/ILEI kaj pri la kunligo de la Referenckadro kaj Esperanto, informi pri la favora statuso de la internacia lingvo ene de la hungaraj abiturienta kaj ŝtatnivela ekzamensistemoj, en kies laboro ŝi aktive kaj respondece partoprenas.

La nuna partopreno en la forumo donis novajn spertojn kaj kontaktojn por la estontaj tiuterenaj kunlaboroj kaj projektoj, pri kiuj la laborgrupo de UEA kaj ILEI estas plu laboranta.

Renato Corsetti

Fine de januaro aperis ĉe UEA, rezulte de ties kunlaboro kun la instrua TTT-paĝaro www.edukado.net kaj la instruista faka asocio ILEI, la informkajero La Komuna Eŭropa Referenckadro: Pri instruaj kaj taksaj metodoj por la akiro de modernaj lingvoj”.

Per tiu ĉi eldonaĵo UEA kaj ILEI celas diskonigi la enhavon kaj la signifon de la Referenckadro, informi pri sia kunlaboro kun la Lingva Departemento de la Konsilio de Eŭropo kaj indiki la paŝojn faratajn kaj farotajn por ebligi al la monda esperantistaro pli bonkvalitajn kaj modernajn lingvouzajn kondiĉojn. La esperantistaj fakuloj pri lingvoinstruado nun alfrontas la defion oficiale kaj konsekvence apliki la novan skalon kaj la koncernajn terminojn, kaj ellabori kaj akreditigi novan, laŭnorman ekzamensistemon de UEA kaj ILEI. Pri la progreso en tiu laboro informos la oficialaj organoj de ILEI kaj la porinstruista paĝaro www.edukado.net.

La broŝuro La Komuna Eŭropa Referenckadro estas aĉetebla ĉe la Libroservo de UEA por la prezo de 3,00 eŭroj (plus sendokostoj kaj 6% por imposto en EU; rabato de 1/3 ekde 3ekz.). Ĝi estas ankaŭ rete elŝutebla ĉe www.edukado.net, kies sekcioj Referenckadro kaj Katalogo havas pli da informoj pri la eldonaĵo.

La materialojn de la kajero tradukis Roel Haveman, Katalin Kováts kaj István Ertl. Pri la ĝenerala kunordigo kaj redaktado respondecis Katalin Kováts.

Libroservo de UEA

Boris Kolker venkis denove

Vojaĝo en Esperanto-lando de Boris Kolker konkeris la unuan lokon en la vendostatistiko de la Libroservo de UEA en la jaro 2006, jam por la kvina sinsekva fojo.

Tiu perfektiga legolibro kaj gvidilo tra la Esperanto-kulturo estis vendita en 347 ekzempleroj kaj ĝia tradicia rivalo, la listo de gastigantoj de Pasporta Servo, en 322 ekz. Kun 272 ekz. tre bone startis la vendado de la diskut-instiga verko de Humphrey Tonkin, Lingvo kaj popolo, aperinta jarmeze.

Ĉi-kune ni prezentas du furorlistojn. Tiun de totalaj vendoj influas kvantaj mendoj de aliaj libroservoj. La alia listo dokumentas unuekzemplerajn vendojn al individuaj klientoj poŝte aŭ surloke en Roterdamo. Titoloj de aliaj eldonejoj ol UEA evidente havas iom pli da ŝanco eniri ĝin. En la furorlisto de ĉiuj vendoj estas 12 eldonaĵoj de UEA/TEJO; en tiu de unuopaj vendoj ili nombras 9 el 20. La vendoj en la kongresa libroservo estas enkalkulitaj en la statistiko de ĉiuj vendoj. Aparta furorlisto de la Florenca UK aperis en la novembra numero (p.229).

Apud Gerda malaperis! de Claude Piron, kiu jam havas konstantan lokon en ĉiu furorlisto, pasintjare la plej populara libro de alia eldonejo ol UEA estis Plena manlibro de Esperanta gramatiko de Bertilo Wennergren, kiu post multjara konsulteblo en la reto fariĝis alirebla ankaŭ en presita formo.

Jam de pluraj jaroj nur libroj troviĝis en la pinto de ĉiuj vendoj. En la pasinteco kasedoj kaj (kompaktaj) diskoj nur sporade estis sufiĉe furoraj por tio, sed vera premiero estas la apero de DVD en la “granda” listo. Temas pri Esperanto elektronike (86 ekz.), kiun E-organizaĵoj krome mendis grandkvante rekte ĉe la eldoninto. Nur unu kliento mankis, por ke ankaŭ alia DVD, la scienc-fikcia Kin-Dza-Dza! (70 ekz.) eniru la liston de ĉiuj vendoj. Inter la unuopaj vendoj ĝi troviĝas kun du aliaj DVD-oj, la dokumenta filmo Vizito al la Centra Oficejo kaj la teatraĵo La duonokulvitro.

Pasintjare ni raportis, ke en 2005 la vendoj de la Libroservo de UEA kreskis 5,5% kompare kun 2004. Des pli ĝojige okazis simila kresko ankaŭ pasintjare. La vendoj sumiĝis je 133 919 eŭroj, kio estas je 4,6% pli ol en 2005 kaj signifas realan kreskon, ĉar la inflacio en Nederlando estis 1,2%. La plej vervaj statistikemuloj fine notu, ke la Libroservo vendis entute 2459 diversajn titolojn, sed de plej multaj el ili evidente nur po 1 aŭ 2 ekzemplerojn.

Osmo Buller

Recenzoj

Promesa dua debuto

Ĉiuj dioj estas for. Novjorkaj poemoj. Ulrich Becker. Novjorko: Mondial, 2004. 104p. 22cm. ISBN 1595690093. Prezo: € 10,80

La plurfoja laŭreato de Belartaj Konkursoj de UEA, aŭtoro de la originala novelaro La aĵoj kaj la sezonoj (eldonita en 1996) kaj de germanlingva romano aperinta en 2002, publikigas sian unuan poemaron, verkitan (originale en Esperanto) en 2003-2004. Ĉi tiel reklamas ĉi verkon la eldonejo Mondial, gvidata de Ulrich Becker mem (1958), en sia retpaĝo.

Temas do pri dua debuto, ĉi-foje kiel poeto. La poemaro, kun la atentinda subtitolo Novjorkaj poemoj, konsistas el tri partoj kaj epilogo. La unua, “Pri la urbo mem”, ekas per poemo preskaŭ samtitola, kies komencaj versoj rekte alparolas Novjorkon:

Hibrido vi, hieno hida,
hipokritulo, hidro,
vi hipnotiga monstro mordo-
preta! Akcipitro!

Tia konstanta alparolo ne pri, sed ja al la urbo, prezentas sentojn gamantajn de naŭzo kaj abomeno al miro kaj admiro. Oftas la sociaj temoj, ne krude kiel ĉe Bukowski, sed iom laŭ la vojo de CarrUngar. Tiel Becker kontribuas (ĉu nove en nia originala poezio?) al la mitaro pri Novjorko, urbo en kies metroo “iu elpoŝigas pluvombrelon, alia / sian revolveron”, sed ankaŭ “la hejmo por homoj, l’ azil’ por la artoj / la lok’ de protest’ kaj diskuto”.

La duan parton, “Unu kun vi...”, li dediĉas al Uday, sia ama(n)to aŭ umiko*, “kiu kulpas pro ĉiu unuopa linio de tiu ĉi poemaro”. Mi trovas tiujn poemojn malpli intensaj kaj interesaj, ne pro la temo mem (Becker suferis gejofobiajn atakojn... en Esperantujo), sed pro la fina rikolto, ne sufiĉe distilita. Ke eblas arti nebanale pri geja amo, tion pruvas la filmo Brokeback Mountain, sukcesa laŭ ĉiaj kriterioj.

* umiko — persono havanta amrilaton kun alia persono, ofte kun la intenco nupti aŭ vivi pare.

La tria parto, “Ĉiuj dioj estas for...”, reprenas la socian temaron, ne konkrete pri la “urbo ekzekuta”, sed medite pri la malhumana, malhoma mondo en kiu ni vivadas, plena je ekspluato kaj militoj, kaj profunde hipokrita (aŭ cinika): “kaj la ludon / de la civilizo kun la fremdaj logoj / enterigos ni” (en la kodoo** Civilizacio de Strika Tango, Cosavella kantas simile pri “civilizacio kaj aliaj mensogoj / eble vi jam spertis tion”). Alterne kun skeptiko kaj eventuala aspiro je revolucio, Becker elversas amaran kritikon:

Ĉiuj dioj estas for.
La homoj ne plu pensas.
Nur mono regas en la ĥor’,
la voĉojn burs’ kompensas.

* kodoo — KD, K-disko, kompakta disko

Fine, la epilogo sonas tro patosa kaj bombasta, kvazaŭ de antaŭ jardekoj. Tia eĥo foje aŭdeblas en iuj pli simplaj strofoj klasikaj aŭ tradiciaj, sed ĝenerale li ĝuste dozas poemfinajn ritmoŝanĝojn, aliteraciojn, asonancojn. La samon eblas diri pri la rimoj: okazaj rimokrimoj (kor’ — dolor’) kontrastas kun tre trafaj solvoj (vertiĝi — vekiĝi) kaj kun kelkaj tre bonaj sonetoj. Kvankam foje li poemas iom banale aŭ prozece, jen kaj jen li surprizas per aparte kunigema sintakso (“ĝiskubute-mute-lante mian timon / enpenetris”) aŭ per bele nekutimaj kunmetoj (“fajroĉiutago”, “antaŭĉiumilitaj”). Temas do ne pri geniaĵo aŭ majstroverko, sed pri leginda poemaro de promesa aŭtoro, kio tre bonvenas.

Jorge Camacho

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Martin Strümpfel: Aŭtuno

Aŭtuno iras tra la landoj,
brunnigran violonon ludas,
kaj kien lude li salutas
melankolie sonas kantoj.

Ektremas ĉiuj verdaj plantoj,
timeme ĉiu flor’ kondutas,
aŭtuno iras tra la landoj,
brunnigran violonon ludas.

Al liaj ŝuoj mankas plandoj,
el truoj bruna haŭto nudas,
de temp’ al temp’ li brandon glutas
aŭ maĉas kernon de juglandoj:

aŭtuno iras tra la landoj!

Malmulton oni scias pri la germano Martin Strümpfel, kiu kunlaboris kun “Literatura Mondo” kaj aktivis kiel UEA-delegito dum la 30-aj jaroj. Li mortis jam antaŭ la dua mondmilito. Liaj poemoj publikiĝis en “Naŭ poetoj” (1938).

Riĉiĝo per ŝparoj

Esperanto priamou metódou. Stano Marček. Ilustris Linda Marčeková. Martin: La aŭtoro, 2006. 114p. 25cm. ISBN 8096956167. Prezo: € 7,50; Esperanto per rekta metodo. Stano Marček. Ilustris Linda Marčeková. Martin: La aŭtoro, 2006. 110p. 25cm. ISBN 8096958186. Prezo: € 8,10; Instruaj bildoj por rektmetoda instruado. Stano Marček. Ilustris Linda Marčeková. Martin: La aŭtoro, 2006. En du skatoloj. 500 folioj (19×14cm) kun 500 desegnaĵoj uzeblaj en internaciaj kursoj. Prezo: € 57,00; Instruaj bildoj por rektmetoda instruado. Stano Marček. Ilustris Linda Marčeková. Martin: La aŭtoro, 2006. Kompaktdisko kun 500 bildoj en formato PDF. Prezo: € 15,00; Aŭdo-vida konversacia kurso de Esperanto por progresintoj. Stano Marček. Martin: La aŭtoro, 2006. DVD. Prezo: € 24,00

Ĉu vi povas imagi, ke la tutmonda esperantistaro fariĝis riĉa pro altiĝo de la poŝtokostoj en Slovakio? Tamen veras. Pasintprintempe la redaktoro de la revuo Esperanto devis antaŭlabori por ekspedi pli frue la revuon kaj tiel povis ŝpari signifan sumon de sendokostoj. La subite akumuliĝinta libera tempo* ebligis al li realigi siajn malnovajn revojn, revivigi la entirkeste dormantajn instruideojn, planojn.

* Temis pri pli ol 2-monataj “ferioj”, rim. de la red.

Kaj jen la rezulto: Stano Marček kaj lia filino Linda kun plurparta instrukompleto regalis la merkaton de instruiloj.

La bazo de la unua pakaĵo estas lernolibro por komencantoj, kiu tuj post sia lanĉo trovis fekundan terenon por plia disvastiĝo. Ene de kelkaj monatoj deko da samideanoj ektradukis ĝin al diversaj naciaj lingvoj. La moderna tekniko kaj la rekta metodo uzata en la libro ebligas, ke kun malmulte da interveno kaj investo povu kreiĝi lernilo, mondskale uzebla, kiu povas servi kiel bazo por pluraj interesaj kunlaboroj kaj projektoj. La aldono de nacilingvaj notoj, vortaro kaj specifaĵoj povas esti malmultekosta kaj rapida maniero por krei Esperanto-lernilojn ankaŭ en tiuj lingvoj, kie ankoraŭ ne disponeblas fakaj kaj financaj rimedoj por tio.

Fakte unue aperis la slovaka versio, kiun sekvis la Esperanta, kaj espereble baldaŭ ni povos raporti pri la eldono de la jam tradukataj versioj de la angla, bulgara, ĉina, franca, germana, greka, hispana, itala, japana, nederlanda, pola kaj rusa lerniloj.

La 22-leciona instrumaterialo, bele ilustrita de Linda Marčeková, la filino de la aŭtoro, konsistigas kompleton de lernolibro kaj akompanaj materialoj en la formo de 500 ilustraĵoj (A5-formataj desegnitaj, kartonaj, senkoloraj bildkartoj de la kursomaterialo) kaj KD, enhavanta la saman bildoserion en formo de unu granda PDF-dokumento).

La ilustraĵoj kun la racie aranĝitaj indeksoj kaj titoloj facile uzeblas. La aldono de la du helpiloj estas valora kompletigo de la pakaĵo. Kompreneble la eroj aĉeteblas ankaŭ aparte.

La studmaterialo baziĝas sur rekta, tielnomata indukta metodo, laŭ kiu la lernantoj unue ricevas la klarigojn de la novaj elementoj kaj poste en tekstoj kaj ekzercoj rerenkontas kaj ekzercas ilin ĝis alproprigo. En la kazo de naciaj eldonoj post la rektmetoda leciono venas nacilingva klarigo, kiu firmigas la jam intuicie komprenitan materialon. La lernolibra vortoprovizo respektas la oficialan oftec-liston (Baza Radikaro Oficiala, Aktoj de la Akademio II), kiun AdE rekomendas por ĉiuj lernolibroj de Esperanto. Ĝi ĉerpas la 750 pleje uzatajn vortradikojn (komence la plej ofte uzatajn ktp).

La komprenon de la leksikaj elementoj helpas ne nur nacilingvaj vortolistoj, sed ankaŭ la paĝrandaj filmstriecaj desegnaĵoj, en kies kadroj aperas la ilustraĵoj de la entekste per ciferoj markitaj leksikaj aŭ gramatikaj eroj.

La aŭtoro prilaboras la plej gravajn prepoziciojn kaj afiksojn, la problemon de -ig, -iĝ, participojn kaj refleksivon, kaj multajn ĉiutagajn paroltemojn, kiel familio, aĉetumado, homa korpo (eĉ dufoje), tagordo, naturo, sezonoj-tempoj, kalendaro ktp. La tekstoj estas priskribaj, monologaj kaj inter la didaktikcelaj materialoj legeblas ankaŭ proverboj, kelkaj fabeloj kaj literaturaĵoj.

La ekzercoj (sen indikitaj solvoj) legigas, skribigas, respondigas kaj atentigas pri parkerigindaĵoj. Utila parto estas la librofina parto “La ĉiutaga Esperanto”, en kiu troveblas laŭtemaj listoj de plej oftaj parolturnoj de la lingvo. Kvankam ene de la libro ne troveblas informoj pri la movado, antaŭ la ferma enhavtabelo la aŭtoro donas liston de E-kluboj kaj de kelkaj (inter)naciaj retejoj.

8-leciona kurso kun ampleksa lernomaterialo, bildoj, sonoj, tekstolibreto estas la alia rezulto de la deviga ripozo de Stano. La ĉ. 25-jara bild- kaj sonmaterialo, kiu antaŭe sur lumbildoj kaj sonkasedoj konsistigis aŭdo-vidan instrukompleton, nun estas reeldonita kaj adaptita por moderna tekniko, taŭga por perkomputila, grandekrana projekciado kaj uzo de DVD-legilo.

La materialo traktas 8 ĉiutagajn temojn (de familia vivo tra vojaĝoj ĝis industria produkto kaj komerco), laŭgrade plivastiĝintajn rilate sian leksikan kampon.

Ekfunkciiginte la diskon oni povas elekti la deziratan lecionon kaj post la apero de la granda bildo aŭdeblas la laŭtlegita detala priskribo de la vidaĵoj. La tekston ofte akompanas rilataj sonefektoj, realaĵoj por ankaŭ tiel helpi kompreni la tekston. Modernaj kaj klasikaj muzikpecoj donas fonon al la legado.

La teme po 8-10 priskribitaj bildetoj estas anoncitaj laŭnumere. Fine de iu temo oni aŭdas dekon da demandoj kaj por respondi al ili necesas haltigi la ludilon. La legoritmo estas malrapida (komence kelkloke eĉ posilaba), certe kompreneble je la nivelo komencinta, kiun la materialo laŭ la leksiko celas.

La disko uzeblas en grupa lernado (sur la disko legeblas interalie la uzkonsiloj de la produktinto) kaj ankaŭ por memstara studo, kiam oni perkomputile rigardante la bildojn havas detalan priskribon kaj povas riĉigi sian vortoprovizon. Por faciligi la alproprigon en ambaŭ kazoj printeblas ankaŭ la teksto (serĉu ĝin ĉe komputila uzo sur la disko). La materialo pretigita laŭ specifa metodo kun sperta uzo de gvidanto povas fariĝi bona bazo por konversacioj, bildpriskriboj kaj rakontigaj ekzercoj.

Resume: vidante la rezulton de la deviga redaktora ripozo, ĉu ni deziru al la movado novajn kontraŭinflaciajn decidojn en Slovakio? Aŭ ĉu eblus eĉ sen tio ekhavi same valorajn instruhelpilojn?

Pri la prezentataj instrukompletoj, kunlaborebloj pri eldono de novaj naciaj versioj vi povas trovi pli detalajn informojn kaj elŝuteblojn konsultante la KATALOGON de www.edukado.net aŭ kontaktante la aŭtoron.

Katalin Kováts
www.edukado.net

Kelkaj pliaj al “Mil unuaj vortoj”

Reago de Edmund Grimley Evans al la recenzo de Nora Caragea pri Mil unuaj vortoj en Esperanto, aperinta en la februara revuo Esperanto.

La unua eldono de Mil Unuaj Vortoj en Esperanto estis iniciato de Will Green (1911-2003) kaj aperis en julio 1994. Jonathan Cooley elektis la vortojn kaj enpaĝigis la tekston. La libro estas produktata en pluraj lingvoj per “kunpresado”: ĉiuj vortoj (ankaŭ la vortoj en bildoj) estas nigraj, tiel ke eblas unue presi la kolorajn partojn kaj poste surpresi la nigran parton por ĉiu lingvo aparte. Tiel eblas malmultekoste produkti la libron ankaŭ en minoritataj lingvoj kiel Esperanto.

Mi respondecis pri la esperantigo de la dua eldono, kiu aperis en julio 2004. Kiel fontojn mi uzis la unuan version en Esperanto, la duan version en la angla, diversajn vortarojn, la propran lingvoscion, kaj serion da enketoj, kiujn mi faris en la dissendolisto DENASK-L.

DENASK-L estas dissendolisto fondita en 1995 “por dulingvaj kaj plurlingvaj familioj, en kiuj Esperanto estas unu el la lingvoj uzataj hejme”. Inter februaro 2001 kaj januaro 2004 mi sendis al DENASK-L serion da mesaĝoj, en kiuj mi demandis la listanojn, kiel ili nomas diversajn aferojn. En ĉiu mesaĝo mi demandis pri pluraj aferoj, laŭeble grupigitaj laŭteme, kaj mi poste komparis la respondojn kaj dissendis resumon. Ofte sekvis diskuto post tio. Mi klopodis ĉiam demandi tiel, ke mi ne sugestas la respondon, ekzemple: * Kiun vi uzas el la vortoj kanapo kaj sofo? Se vi uzas ambaŭ, kio estas la diferenco? * Kiel vi nomas tubeton, per kiu oni suĉas trinkaĵon el glaso? Mi pritraktis entute ĉirkaŭ 300 respondojn al miaj enketoj. Plej ofte mi uzis en Mil unuaj vortoj la vorton, kiun preferis la abonantoj de DENASK-L, sed kelkfoje ne estis klara prefero, aŭ la uzado estis tute ne unueca, do mi devis mem respondeci pri la fina decido. Ambaŭ eldonoj de Mil Unuaj Vortoj bone vendiĝis: averaĝe ĉirkaŭ 500 ekzempleroj jare dum pli ol jardeko. Oni ĵus mendis represon de la dua eldono, kiu estos entute la kvina preso.

La recenzoj pri la dua eldono estis ĝenerale favoraj. Ulrich Matthias skribis, ke ĝi estas “la plej bela Esperanto-lernilo, kaj samtempe unu el la plej utilaj”. Jouko Lindstedt skribis: “preskaŭ ĉe ĉiu bildo la vorto estas ĝuste tiu, kiu ankaŭ al mi venus unue en la kapon, kaj se en kelkaj kazoj ne estas tiel, temas tamen pri vorto kiun laŭ mi oni nepre devas almenaŭ rekoni.”

Kvankam mi scias pri unu preseraro en la indekso, mi scias pri neniu tia eraro en la ĉefa parto de la libro. Kompreneble, ne ĉiuj vortoj plaĉas al ĉiuj legantoj. Ekzemple, al iu ne plaĉis la ŝanĝo de “plastro” al “pansaĵo”. Eble mi mem iam preferos alian vorton por kelkaj aferoj. Tamen, mi pensas, ke estus malhelpe fari ŝanĝetojn en ĉiu represo. Tial la venonta represo estos senŝanĝa.

La recenzo, kiu aperis antaŭ du monatoj en ĉi tiu gazeto, ne estis favora, sed ĝiaj plej fortaj kritikoj baziĝas sur mislegoj. Tiu recenzo priplendas interalie la sekvajn “malĝustajn Esperanto-vortojn”: bolkruĉilo, fajroestingilo, norkelo. Fakte, neniu el tiuj tri vortoj aperas en la libro, kaj la vorto “norkelo” eble aperis la unuan fojon en Esperanto ĝuste en tiu recenzo. (“Norkelo” povas esti tajperaro por “snorkelo”, sed ankaŭ tiu vorto aperas nek en Mil Unuaj Vortoj nek en PIV.)

Loke — fake — persone

ISRAELO: En Haaretz, la tria plej legata kaj la plej prestiĝa israela gazeto, aperis intervjuo kun Amri Wandel kun realisma kaj serioza prezento de Esperanto (kadre de 5-paĝa artikolo pri internaciaj lingvoj) kun la titolo “La onidiroj pri la morto de E-o estis tro fruaj — la lingvo vivas kaj prosperas en interreto”. En la intervjuo aperis i.a. informo pri la E-retejoj kaj la portreto de L. Zamenhof kun la subskribo Lazaro Zamenhof — lia revo efektiviĝas.

ĈEĤIO: La 18-a Internacia Kultura Festivalo kaj la 27-a Ĉeĥa-Saksa Tago, okazintaj 08-10 dec 2006 en Ústí nad Labem, estis dediĉitaj al la 100-a datreveno de la naskiĝo de du elstaraj ĉeĥaj literaturistoj Jiří Kořínek kaj Tomáš Pumpr. En la prelega matineo eksonis prelegoj de Vlastimil Novobilský, Jiří Patera kaj Miroslav Malovec, okazis spirita koncerto en la preĝejo de Sankta Paŭlo, prezentis sin la operkantisto Miroslav Smyčka kaj profesiaj kantistoj el Praha, Brno, Olomouc kaj Ústí nad Labem.

KROATIO: La 5-an de januaro 2007 estis anoncita ĉiutaga Esperanto-kurseto en televida programo “Bonan matenon, Kroatio”. Sekve de la reagoj okazas Esperanto-kurso por dek zagrebaj TV-komencantoj, kiun gvidas Spomenka Štimec.

POLA RADIO: Malgraŭ la januara ĉesigo de la E-elsendoj de Radio Polonia pere de mallongaj ondoj, oni daŭre povas aŭskulti ĝin pere de interreto. Nova juna redakcia teamo nun pretigas ĉiutage dudekminutan elsendon, kiun oni povas aŭskulti ĉe www.polskieradio.pl/eo/. En la sekcio “Aŭskultu” oni povas lanĉi la lastan elsendon; sub ĝi troviĝas “Arkivo de antaŭaj elsendoj”. La nova sistemo ebligas precizan kalkuladon de aŭskultantoj, tial nun des pli gravas subteni la elsendojn — per aŭskultado!

SLOVAKIO: Dum la unua januara semajnofino okazis la jubilea, 25-a ascendo al la monto Poludnica. La aranĝon, kiun krom la montgrimpado karakterizas valoraj prelegoj kaj riĉa kultura kaj turisma programo, partoprenis okdeko da esperantistoj el Aŭstrio, Ĉeĥio, Israelo, Pollando, Slovakio, Rusio kaj Ukrainio.

RADIO AKTIVA baldaŭ atingos kvin monatojn da daŭra elsendado interrete. Ĝi elsendas en Esperanto kaj la hispana, ĉiutage kaj dum la tuta tago. La programaro estas varia kaj alloga, ĝi daŭras inter 2 kaj 3 horojn, kaj ripetiĝas dum la tago. Ĝia celo estas disvastigi Esperanton inter la hispan-parolantoj, kaj esti ilo por E-asocioj (fakaj kaj landaj). Ĝi disaŭdigas E-muzikon, recenzojn de revuoj kaj libroj, diskonigas esperantistajn kulturajn eventojn, havas programeron por infanoj kaj gelernantoj, jen per radio-kursoj, jen per informado pri la historio de Esperanto kaj la movado, jen per aliaj specifaj programeroj. Radio Aktiva invitas E-asociojn profiti la eblon havi propran senpagan spacon en la programo; ankaŭ reklamadon de E-entreprenoj aŭ iniciatoj, ĉu komercaj, ĉu senprofitaj: http://radioaktiva.esperanto.org.uy.

Oratora Konkurso en Jokohamo

En la 92-a UK en Jokohamo denove okazos Oratora Konkurso por junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo s-ino Claude Nourmont, m...@pt.lu.

La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

  • Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto
  • Kiel la reto ŝanĝas la Esperanto-movadon?
  • Ĉu ni lernas el pasinteco?
  • Sciencfikcio — ĉu fantazio aŭ aŭguro?

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. La plej bonaj konkursantoj ricevos libropremiojn.

Tra la mondo

Sukcesa eksperimento en rusa lernejo

Post la tralego de “Eksperimento en rusa mezlernejo” de Svetlana Miroŝniĉenko en Esperanto No 1198 (decembro 2006) ankaŭ mi decidis rakonti pri nia modesta sperto sur la sama kampo.

En mezlernejo n-ro 100 de la urbo Iĵevsk (Rusio) Esperanto estas instruata ekde 2001. Dum la lernojaro 2001 – 2002 ĝi estis instruata al lernantoj de la 3-a klaso kaj al la pli aĝaj. La sekvan jaron naskiĝis la ideo instrui la internacian lingvon al lernantoj de la 2-a klaso. Tiel okazis, ke ekde la pasinta jaro Esperanto estas instruata al 7-jaraj etuloj, kiuj tuj elmontris grandan intereson kaj kapablon lerni nian lingvon. Pli ol duono el tiuj lernantoj ĉi-jare daŭrigas lerni ĝin. Samjare ili komencis lerni kiel devigan studobjekton la anglan lingvon, kaj tiuj lernantoj, kiuj konas Esperanton, lernas la anglan lingvon kun pli granda deziro kaj pli progresas kompare kun tiuj, kiuj ne lernis Esperanton.

Evidentiĝis interesa fenomeno. Multaj infanoj enirintaj la 1-an klason ne sciis legi nek skribi en sia gepatra (la rusa) lingvo. Do ili samtempe lernis fari tion kaj en la gepatra lingvo, kaj en Esperanto. Fakte okazis ke la alfabeton de Esperanto ili ellernis pli frue ol tiun de la rusa lingvo.

La infanoj lernas Esperanton kun granda plezuro, ĉar la lecionoj pasas interese pro tio, ke laŭ la programo estas lernataj kantoj kaj versoj, kiuj poste iĝas programeroj en festaj koncertoj. La lernantoj tre ŝatas kanti kaj deklami parkere versaĵojn.

Estas kompilitaj programoj por lernantoj de la 1-a kaj 2-a klasoj (triŝtupa — daŭras tri jarojn), por lernantoj de la 5-a kaj 6-a klasoj (triŝtupa) kaj por lernantoj de la 9-a kaj 10-a klasoj (duŝtupa — daŭras du jarojn). Ĉiuj programoj antaŭvidas okupojn pri Esperanto po du horojn semajne.

En la lernejo estas tradicio aranĝi lecionojn de la angla lingvo kun elementoj de Esperanto kaj tiujn de Esperanto kun elementoj de la angla lingvo. La lernantoj dum tiuj lecionoj informiĝas pri komunaj trajtoj de la du lingvoj kaj pri ties distingoj. Tio elvokas intereson pri la lingvoj. Aparte entuziasme aktivas dum la lecionoj la lernantoj, kiuj scias Esperanton.

En la lernejo dum gravaj festaj tagoj estas aranĝataj koncertoj kun programeroj en kvar lingvoj: en la angla, franca, germana kaj Esperanto.

Esperantistoj de nia lernejo regule renkontiĝas kun membroj de la Klubo de Internacia Amikeco, kiu funkcias ĉe Palaco de Junulara Kreado. La renkontoj okazas kutime en decembro dum Esperanto-semajno kaj en februaro dum la tradicia Internacia Semajno de Amikeco. Niaj geknaboj rakontas pri Esperanto kaj la Esperanto-movado kaj prezentas koncerton. Por tiuj renkontoj ĉiam estas invitataj lernantoj el aliaj lernejoj de la urbo. Lernantoj-esperantistoj kaj ilia instruisto estis kelkfoje intervjuataj per televido kaj radio.

Dum someraj tendaroj okazigataj en la lernejo funkcias Esperanto-kurso por 7/8-jaraj infanoj, kiuj dum la tendarperiodo (24 tagoj) sukcesas ellerni du kantojn, tri versaĵojn kaj spertiĝas iom paroli en Esperanto. Rezulte la kursanoj en la sekva lernojaro iĝas ŝatantoj de Esperanto kaj diligente lernas ĝin. La programo de la E-kurso por somera tendaro titolita Ni konatiĝas kun la mondo estis alte aprezita de la urba departemento pri klerigado.

Multaj lernantoj ŝatas kaj kapablas verki fabelojn. Kelkaj el ili partoprenis en Internacia Fabelkonkurso, kiun ĉiujare organizas Päätalo-Instituto en Taivalkoski (Finnlando). En la jaroj 2003, 2004 kaj 2005 niaj lernantoj gajnis premiojn. Jaroslav Vorobjov, gajninta la ĉefan premion en 2003, partoprenis en la tutlanda projekto “Talentaj infanoj de Rusio”.

Dum la pasintaj kvin jaroj instruistoj pri la angla, franca kaj germana lingvoj reale eksentis la utilon de instruado de Esperanto en nia lernejo. Ili unuanime deklaras, ke Esperanto estas bezonata studobjekto, ĉar la lernantoj, kiuj antaŭe studis Esperanton, pli bone sukcesas en studado de fremdaj lingvoj. Kaj la tuta pedagogia kolektivo de la lernejo esprimas la opinion, ke Esperanto estu plu instruata en la lernejo.

Bronislav Ĉupin

Niĝerianoj kongresis

La 1-an Niĝerian Esperanto-Kongreson (15-17 dec 2006) partoprenis 48 personoj el Niĝerio, Togolando, Benino kaj Nederlando.

La unuan tagon okazis rektmetoda kurso de Esperanto fare de Seraphin A. Ahmed kaj interkona vespero/Zamenhof-festo, dum kiu la gekongresanoj prezentis sin kaj interkonatiĝis. La historion de Zamenhof kaj Esperanto prezentis Ayo Petro Hunyinsude, Francis Agbenou, François Hounsounou, Adjé Adjévi, Latiffu Gbadamasi kaj Juri Smolders el Nederlando.

La duan tagon okazis la inaŭgura ceremonio. Alhaji Sikiru entuziasme deklaris la kongreson malfermita. Sekvis salutparoloj de reprezentantoj el diversaj landoj; Adjé Adjévi (Togolando), Latifou Gbadamasi (prezidanto de BEF, Benino), Juri Smolders (Nederlando) kaj la reprezentanto de TEJO en Afriko François Hounsounou. Estis legitaj salutmesaĝoj de Agnes Geelen el Belgio, Japhet Bayori, la prezidanto de Burundia Esperanto-Movado, Gerhard Hirschmann, la plenum-direktoro pri mondcivitaneco (fako Esperanto), Doumegnon Koffi kaj Agbolo Didier el Togolando, Prince Henriko, Jean Codjo kaj Renato Corsetti.

Dum la demanda kaj responda sekcio novuloj eksciis multon pri Esperanto kaj ĝiaj celoj, kaj la debato pri la kongresa temo Memstariĝo de la Niĝeria Esperanto-Movado montris, ke la niĝeria movado por tio ankoraŭ ne maturiĝis. François proponis ke verkado en naciaj lingvoj kaj vendado de Esperantaj materialoj povus helpi havigi financojn al la asocio. Membrokotizojn sugestis Monday kaj Ayo. Francis opiniis ke se esperantistoj el kaj ekster Afriko helpus subteni projektojn pri muziko, komerco, bredado ktp, tio helpus financi la Esperanto-movadon en Afriko.

La debatoj rezultigis agadplanon por la venonta jaro, el kiu menciindas varbado de novaj kaj kuraĝigo de malnovaj esperantistoj, praktikado de Esperanto per aranĝoj kaj observado de internaciaj kaj naciaj tagoj, seminarioj kaj kongresoj. Post la dua kurso, kiun gvidis Francis Agbenou, okazis ĝenerala asembleo kun interŝanĝo de ideoj pri kluba kaj landa agado, kaj kvizo.

La trian tagon okazis la ferma ceremonio kun kongresaj raporto kaj rezolucio, legataj de Ahmed Seraphin, kaj komuna fotado (sur la supra foto).

Ahmed S. A. kaj Moses Opa G.

Ĉu la lasta kurso en ĉeĥa universitato?

En la Pedagogia fakultato de Universitato Masaryk en Brno, Ĉeĥio, antaŭ Kristnasko 59 gestudentoj finis p er studkontrolo la studobjekton “E1” (E-kurso por komencantoj).

La instruado okazis laŭ la kurso Mazi en Gondolando, tri horojn semajne en du grupoj, kaj por ĉiu semajno la studentoj ricevis hejmtaskon, konversacian temon, kiu parte rilatis al la lernata leciono. Por la studkontrolo oni ricevis la taskon prepari mallongan rakontadon “Vidindaĵoj kaj memorindaĵoj de via loĝloko kaj ĝia ĉirkaŭaĵo. Estu ĉiĉerono por via eksterlanda gasto”. Dum la studkontrolo (sur la foto) estis uzata la interaktiva testo el edukado.net Mia amiko lernas. Dudeko el la studentoj ĝis nun registriĝis por daŭriga kurso “E2” dum printempa semestro. Ĉi tiu sukceso eble estos la lasta, ĉar venontjare Esperanto estos forstrekita el la studprogramo de la fakultato. Problemo estas, ke ne estas katedro, kiu povus transpreni garantion super la studobjektoj. Ĝis nun la garantion havis Katedro de sociala pedagogio, sed la ĉefo ne plu volas ĝian daŭrigon kaj eĉ decidis nuligi la studobjekton “E3” (dumferia konversacia kurso en Somera Esperanto-Tendaro ĉe Lančov, Ĉeĥio). Studentoj, kiuj deziros, partoprenos, sed ne ricevos kreditojn. Al lingvaj katedroj ne eblas aldoni Esperanton. Plej konvene ĝi povus esti sub tutuniversitata Centro de Lingva Instruado, sed tie oni instruas nur “grandajn lingvojn”. En la Filozofia fakultato estas instruataj ankaŭ minoritataj lingvoj, sed Esperanton oni ne volas aldoni. En la aŭtuna semestro mi instruas en Esperanto (!) la studobjekton Klerigkibernetiko por tiuj, kiuj trapasis almenaŭ E1 kaj E2. Mi provos aldoni por la sekva semestro la studobjekton Klerigkibernetiko 1, kiu estus lingva preparo por Klerigkibernetiko kaj parte anstataŭus la kursojn E1 kaj E2. Sed mi ne certas, ĉu mi sukcesos.

Josef Vojáček

Forpasoj

Oldřich Antoš (1933-2006), em. fervoja inspektoro, mortis en novembro en Děčín (Ĉeĥa Resp.), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri fervojoj kaj kristanismo.

Liisa Bergman (1933-2007 forpasis la 11-an de januaro en Vantaa (Finnlando). Ŝi fidele apogis la movadon kiel membro de Societo Zamenhof kaj patrono de TEJO.

Eric Castell (1926-2006), mortis en februaro en Tengsryd (Svedio). Li membris en Societo Zamenhof kaj iam kontribuis al Esperanto-gazetoj i.a. per krucenigmoj.

Josep Ferrer i Manyá (1931-2007), fakdelegito pri stenografio, forpasis la 26-an de januaro en Barcelono, kie li aktivadis en la kataluna Esperanto-movado, ĉefe pri instruado.

William Gilbert (1912-2006) forpasis la 20-an de oktobro en Tours (Francio). Unue adepto de Occidental kaj ano de ĝia senato, komence de la 50-aj jaroj li konvinkiĝis pri la plitaŭgeco de Esperanto. En 1962 aperis lia grava verko Planlingvaj problemoj: Esperanto kaj naturalismo. Li estis longe ĝenerala sekretario, poste vicprezidanto de Mondpaca Esperantista Movado.

Dez Hackett (1918-2007) forpasis la 21-an de januaro en Toronto. Li estis membro de UEA ekde 1947. Dum kelkaj jaroj sekretario de Esperanto-klubo de Toronto, en 1958 li iniciatis la refondon de Kanada Esperanto-Asocio, malaperinta en 1941 pro la dua mondmilito. Li servis kiel la unua sekretario de KEA, poste kiel vicprezidanto. Li estis ĉefdelegito de UEA 1954-1984 kaj membro de Societo Zamenhof.

Hirose Yasumi (1925-2007), prezidanto de Oomoto kaj honora prezidanto de Universala Homama Asocio, forpasis la 17-an de januaro en Kioto. Li estis la patro de la Majstrino Deguĉi Kurenai, la 5-a Spirita Gvidantino de Oomoto.

René Llech-Walter (1906-2007), dojeno de la Delegita Reto, forpasis la 24-an de januaro en Perpignan (Francio). Ekde 1932 ĝis sia morto li estis delegito. Li estis estrarano de UEA 1955-1964 kaj prezidanto de Unuiĝo Franca por Esperanto 1957-1967, kiu poste elektis lin honora prezidanto. Li estis dumviva membro de UEA kaj de Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista. Llech-Walter estis konata kultur-aganto inter katalunoj en Francio. En 1982 la franca edukministerio rekonis lian aktivadon per sia plej grava distingo, la rango de Komandoro en la Ordeno de Akademiaj Palmoj. Ĉambro en la Centra Oficejo portas lian nomon memore al lia kontribuo por aĉeti la domon de UEA komence de la 60-aj jaroj.

Josef Petera (1948-2006), mortis la 1-an de oktobro en Dvůr Králové nad Labem (Ĉeĥa Resp.). Li estis delegito kaj fakdelegito pri ĉiĉeronado, komunismo kaj medicino.

D-ro Jan Pióro (1926-2005) forpasis en Piastów (Pollando), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri kemio. Li okupiĝis precipe pri la kemia nomenklaturo kaj multe eldonis, i.a. Fundamento de kemia nomenklaturo (1986), Semiotiko (1996), Ekesto de Esperanta kemia nomenklaturo (2001) kaj Kemia internacia vortaro (2002). Li eldonis ankaŭ verkojn de sia patrino, la Esperanta verkistino Julia Pióro.

Erich Seidemann (1908-2006), fakdelegito pri historio, mortis la 19-an de oktobro en Dresden (Germanio). Inter la mondmilitoj li instruis Esperanton al infanoj per teatraĵo verkita de li laŭ Ĉirkaŭ la mondo en 80 tagoj de Verne. Fine de la 30-aj jaroj li estis ankaŭ sekretario de la germana komunisto, poste socialdemokrata politikisto Herbert Wehner. Post la milito li rilatis kun la lingvisto Victor Klemperer.

Ray Smith (1914-2006) forpasis en Worcester (Britio), kie li estis delegito.

Mark (Mordeĥaj) Steinberg (1914-2006), la plej maljuna e-isto en Israelo, kien li enmigris el Pollando en 1957, forpasis la 6-an de aŭgusto. Jam 14-jara li komencis ĵurnalistan karieron kiel reportero por jida gazeto, kaj samtempe lernis E-on. Pro jidaj kaj hebreaj libroj kaj artikoloj, en kiuj li ofte priskribis sian ligitecon al E-o, li ricevis du literaturajn premiojn. Li estis fakdelegito pri la jida kaj landa reprezentanto de Tutmonda E-ista Vegetarana Asocio.

Ernő Szőke (1921-2007) mortis la 13-an de januaro en Oradea (Rumanio). Li ŝatis versi en pluraj lingvoj, sed liaj poemoj restis konataj nur inter familianoj kaj amikoj.

Hugo Wöstemeyer (1925-2006), mortis la 17-an de decembro en Verl (Germanio), kie li estis longtempa delegito kaj fakdelegito pri internacia junulara interŝanĝo.

D-ro Yamazoe Saburoo (1908-2007), forpasis la 15-an de januaro en Maebasi (Japanio). Li estis biokemiisto kaj profesoro pri medicino. Esperantisto de 1928, li estis dumviva membro de Japana Esperanto-Instituto kaj prezidanto de Japana Esperanta Medicina Asocio. Yamazoe estis ĝenerala sekretario de Universala Medicina Esperanto-Asocio 1970-1989; ĉefredaktoro de Medicina Internacia Revuo 1976-1993 kaj kasisto de UMEA 1976-2000. Krom fakaj artikoloj, li aŭtoris du ampleksajn vortarojn: Angla-Esperanta Medicina Terminaro (2001) kaj Esperanta-Angla Medicina Terminaro (2006). En 1980 li ricevis premion de la japana registaro, en 1996 la Premion Ossaka de Japana Esperanto-Instituto kaj en 1998 li fariĝis Honora Membro de UEA.

Revuo Esperanto 2007 4

Malferme

Novaj vizaĝoj de Rondo Familia

Karaj infanoj, familioj kaj legantoj,

Pluraj el vi eble konas min kiel gvidanton aŭ komisiiton de Rondo Familia (RF). En 1998 mi “heredis” tiun taskon de Renato Corsetti, kiu fondis kaj vartis RF dum multaj jaroj. Tiam Renato sentis ke liaj infanoj jam tro aĝas, kaj petis min transpreni la taskon. Baldaŭ mi venos al la sama stato, ĉar Raneto, mia plej juna filo, baldaŭ havos “Bar Micva” (13 jarojn laŭ la juda religio), sed antaŭ ol heredigi la respondecon al iu kun pli junaj infanoj, mi ŝatus resumi jardekon da aktiveco en RF kaj doni al ĝi novajn impeton kaj energion.

Antaŭ ok jaroj mi skribis (en propono al la Komitato en la UK en Berlino): “Mi kredas ke RF plenumas gravan rolon servante kiel ligilo inter familioj kaj generacioj... Mi kredas ke RF devas surpreni eĉ pli grandan rolon ol tiun kiun ĝi plenumis ĝis nun, uzante ekzistantajn kaj novajn rimedojn, kaj tiucele prezentos du proponojn: 1. Revizii la Internacian Infanan Kongreseton (IIK), por ke ĝi fariĝu pli alloga kaj alirebla ĝuste al la familioj kiuj plej bezonas ĝin, kaj 2. Ŝanĝi la Cirkulaĵon — la bultenon por E-familioj — tiel ke ĝi estu abonebla (kaj aboninda) periodaĵo.”

Kiel organizanton de la IIK mi varbis Stefan MacGill, kiu multe progresigis ĝin enhave kaj administre. Sekve mi strebis por malaltigi la IIK-kotizon, por ke ĝi estu pli facile atingebla por infanoj de junaj familioj. Ekde la pasinta somero la IIK havas novan direktoron — Bert Schuman, kiu jam sukcese gvidis la IIK en Florenco, kaj ĉi-somere organizos la IIK en Japanio. Paralele okazos Eŭropa Infana Kongreseto kadre de la kongreso de Eŭropa E-Unio en Maribor (www.esperanto-maribor.si/programo﹍de﹍kongreseto.html). La dua propono realiĝis paŝon post paso. Unue mi ŝanĝis la “Cirkulaĵon” al “Familia Esperanto” (FE) kaj invitis Katja Bodnárová esti ĝia unua redaktorino. Katja transformis ĝin en kvalitan periodaĵon. Kun la jaroj ĝia sendolisto ŝvelis ĝis super 400 adresoj, kio kreis grandan deficiton. Ni sukcesis resanigi la financojn de FE per subvencio de fondaĵo Hodler kaj restrukturado de la abonantaro. Por unu n-ro FE transiris al Brazilo, kun James Piton kiel redaktoro, sed nun, post dujara interrompo ĝi reaperas rete sub la sceptro de Claude Rouget. Ĝi estas videbla ĉe la nova retejo de RF kiun mi kreis lastatempe ĉe la UEA-paĝoj, kie oni povas viziti ankaŭ malnovajn numerojn de FE kaj la novan retejon de la IIK. Alia aktivaĵo de RF kiun mi enkondukis dum la jaroj, estas la Familia Forumo en la Universala Kongreso, kie kongresanoj kun familioj aŭ interesiĝantoj pri RF povas renkontiĝi kaj interŝanĝi spertojn.

Lastatempe la Estraro aprobis novan konsiston de la komisiono de RF: krom la antaŭaj anoj Jouko Lindstedt (kunordiganto de la listo denask-l) kaj mi, estas en ĝi du novaj membroj, jam supre menciitaj: Bert Schuman (IIK) kaj Claude Rouget (FE).

Kion mi antaŭvidas kiel prioritatajn taskojn por RF? Mi kredas ke unu el la plej gravaj celoj (kaj fakte de la tuta Esperanto-movado) estas subteni kaj flegi la Esperanto-familiojn, per la kreo de bonaj kondiĉoj por internaciaj familiaj renkontiĝoj. Ni devas dediĉi apartan atenton al la infanoj, havigi al ili pli da okazoj taŭgaj por sperti Esperanton en internacia etoso. Tio povas esti decida por ilia percepto de Esperantujo: ĉu enuaj kunvenoj de maljunuloj aŭ mirakla mondo ankaŭ por infanoj.

Speciale grava estas la Internacia Infana Kongreseto. Ĝi donas al niaj esperantidoj la eblon sperti internacian infanan etoson, kaj logas ilin al la E-socio. Mi havas tri bonajn pruvojn pri tio: miajn tri gefilojn, kiuj spertis plurajn Kongresetojn. Por povi pli bone plenumi tiujn celojn, ni devas plialtigi la subtenon por IIK kadre de la kongresa fako de UEA. Oni devas garantii la okazigon de IIK aŭ/kaj infanvartejo, kaj informi pri ĝi sufiĉe frue — almenaŭ en la unua informilo kaj en la revuo. Oni devas krei teamon de potencialaj gvidantoj de IIK, por ke la ŝarĝo ne falu ĉiam sur la saman personon.

Ni intencas regule eldoni FE, kaj familioj uzantaj Esperanton povas multe helpi per sendado de materialo: leteroj, artikoletoj, personaj rakontoj kaj familiaj novaĵoj, kaj kompreneble fotoj kaj desegnaĵoj. Por familioj kiuj ne havas aliron al komputiloj kaj al la reto, ni konsideras ankaŭ paperan eldonon. Tio bezonas pliajn rimedojn, ĉar ofte la senretaj familioj estas ankaŭ senrimedaj, triamondaj, aŭ ne transpagipovaj, nepovantaj pagi la abonkotizon por la papera eldono. Estus tre bonvene se tiuj el vi kiuj ja havas la rimedojn, (re)fariĝu abonantoj aŭ subtenantoj, per kontribuo de 10 eŭroj jare al la UEA-konto idoj-p.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Lastatempe Rondo Familia ricevis plurajn novajn vizaĝojn: ĝia cirkulero Familia Esperanto reaperas rete kun nova redaktoro, ĝi havas novan retejon ĉe UEA, http://uea.org/rondofamilia, kaj eĉ novan teamon.

Ek al VE(L)K?

Esperantio — kion ĝi al mi donis kaj kion ĝi prenis?

Tumultante inter la ĉiutagaĵoj oni haltas por pripensi sian propran vivon nur en iuj specialaj momentoj. Por esperantisto unu el tiuj povas esti ekrajto aparteni al la Veterana Esperantista Klubo (VEK).

Do, kiel tio okazis en 1965? Mia panjo venis hejmen kaj sciigis al mi, ke ŝi vidis en la urbo reklamon pri kurso de Esperanto. Dum la unua leciono grandega aŭlo ŝajnis malvasta: entuziasmis ĉ. 100 lernejanoj. Aperis modesta olduleto kaj didaktike mallerte, sensuke kaj sentruke komencis tedumi pri la “mirakla” lingvo. Sekvalecione ni sentis plivastiĝon de la salono: venis apenaŭ duono. Baldaŭ restis 20 — 10 — 5 kaj... finale en nia “aerodromo” sidis nur 2 ĉuadeptoj de la Majstro.

Kial mi, tiama 14-jarulo ne sekvis la aliajn? Tion mi neniam ekscios. Eble min flatis atento flanke de la instruisto (adoleskuloj ja bezonas maturaĝajn amikojn), eble mi senkonscie aprecis lian tuj videblan amon al Esperanto, eble ĉar mi sentis la bonkorecon de V. S. Baranov. Verŝajne ĉio ĉi kune kaj intereso al la lingvo efektive mirakle demokratia kaj kreiva kompare kun la jam gustumita angla. Ĉiel ajn, en 1968 la instruisto proponis al mi (tiam lernanto de mezlernejo) ekgvidi la unuan en mia vivo E-rondeton. Tio estis defio, eble mejloŝtona en mia E-biografio. Kaj... la unua ektimo de mia panjo. Lastaklase ja necesas multe lerni por studentiĝi. Sed mi daŭre okupiĝis pri Esperanto anstataŭ la devigaj lecionoj... Kompreneble, mi instruis fuŝe. Tamen aliaj lernejanoj favore akceptis la instruiston el “la siaj”. Kaj mi mem pli kaj pli penetris la misterojn de la lingvo.

Mi dediĉis al Esperanto ne nur mian liberan, sed ankaŭ la lernejan tempon. Malgraŭ tio — ora medalo (la plejo el la ebloj) kaj la neceso pensi pri la onta okupo. La studfakon elektis... mia patrino. Mi mem trovis fakultaton, kiu vere tentis min: la angla kaj hungara lingvoj. La panjo milde sed insiste kontraŭis, ĉar, unue, Boris — filo de ŝia amikino — finis la kemian fakultaton kaj estas tre kontenta, kaj, due, “mia” universitato situis en la malproksima Leningrado. Mi mem timetis pri miaj scioj kaj malemegis studi la anglan en niaurba pedagogia supera lernejo, ĉar vidante en kiaj ne tute luksaj (se diri tro milde) kondiĉoj vivas kaj laboregas miaj gepatroj (ambaŭ lernejaj instruistoj) mi sendiskute malakceptis eventualan ripeton de la sama eraro. (Ironio de l’ sorto: la tutan vivon mi pedagogas kaj ĝuas la procezon!)

La studentaj jaroj pasis interese: mi aktoris en amatora teatro, instruis Esperanton, viglege korespondis kun duoncento da homoj el kvindeko da landoj, kaj... enuegis ĉe la ĉefstudado. Tiam venis la dua panja timo. Ja mi konstante “okupiĝis pri sensencaĵo”. Kia utilo estus de tio?

Post la 2-a jaro mi firme decidis... verki disertacion pri Esperanto. Sed por tio nepras lingvistika klero — kaj, diplomita kemiisto, mi denove ekstudentas (ĉi-foje pri la angla lingvo).

Plia mejloŝtono — unua veturo al eksterlando. Kaj se oni tute ne komprenus mian Esperanton en Hungario?... Hura! Oni ja komprenis! Kia elano kaj jubilo! Por ekvilibrigi la plezuron la sorto trafigis min... en policejon pro tio, ke mi lasis la pasporton en Budapeŝto, mia “ĉefgastejo”, kaj veturis rigardi E-bibliotekon en Szeged. Naiva, mi supozis, ke tiel la pasporto estus en pli sekura loko ol en mia poŝo. Rezultis aresto kaj pluraj horoj en karcero. Amuze. Postaj vojaĝoj tra la mondo alportis multajn aliajn travivaĵojn, kiujn mi priskribis en libro kaj pluraj artikoloj (cetere, gajninte kelkajn etajn ĵurnalistajn premiojn).

En 1974 mi (tiam 23-jara instruisto pri kemio) eksciis, ke en Estonio P. Ariste okazigas ekzamenojn pri Esperanto ĉe la Tartua universitato. Ĝin mi memoros ĉiam. Mi — simpla junulo kun nulaj meritoj. Li — membro de la Estona, Hungara kaj Finna sciencakademioj kaj la Akademio de Esperanto, poligloto, kiu diversgrade posedis kvardekon da lingvoj. Lia unua demando: “Ĉu vi havas tranoktejon?” Poste: “Por ke vi ne sentu vin soleca, mi petos mian asistanton helpi kaze de neceso.” Tiel mi ricevis “personan adjutanton”. Poste la akademiano invitis min al la universitata kafejo por... ekzameniĝi. Li parolis kun mi Esperante pri tio kaj jeno, faris kelke da formalaj demandoj kaj diris, ke mi meritas la plej altan poenton. Ĉio ĉi estis por mi eksterordinara sperto. Kiu estis li kaj kiu mi?! Sed li eĉ foje ne montretis sian senduban superegecon. Tio estis mia unua renkontiĝo kun tute fremda super-supera socie, sed tiom anime proksima esperantisto.

“Profesian esperantiston” faris el mi Sovetia Esperantista Junulara Movado (SEJM), kiun mi ekatentis laŭ konsilego de Novosibirsk-ano V. Sibircev. En 1974 mi decidis gustumi Sovetian Esperantistan Junularan Tendaron (SEJT). Ĝis tiam mi kuiriĝis nur en la “marĉa seneventeco” de nia apenaŭ vegetanta urba klubo. Kaj — jen la tendaro. Ŝpruco de kreivo, inĝenieco, bona humoro, amikemo...

La knabo kun “diabletoj en la okuloj”, kiel karese epitetis min nia veterano A. Rogov, allogis atenton de V. Aroloviĉ, “eterna aktivulo kaj fidelulo” de Esperanto. Li ekzorgis pri mia kariero en SEJM. Ĝi evoluis de estrarano ĝis la prezidanto kaj instruis min pri multo ekster Esperantio. Mi ja devis kontakti plurajn burokratojn kaj tiel kompari ties vortojn kaj farojn, kiuj, ve, ne ĉiam koincidis. Dank’ al Esperanto mi eksciadis pri aferoj prisilentataj en nia patrujo kaj eĉ la unuan legaĵon pri sekso mi ricevis en la formo de la Esperanta ABZ de amo. Ankaŭ la malpermesitan Besta farmo de Orwell, kompreneble en nia kara lingvo, mi kaŝe ricevis pere de la ĉeĥa esperantisto I. Železný (dankon al li). Esperanto ne faris el mi aktivan disidenton, sed instruis multon pri la mondo preter la filtriloj de la reĝimo.

Intertempe mia movada ardo kaj agemo kondukis min al urba tagĵurnalo. En la redakcio oni renkontis min afable, tamen diris rekte: Iam pro Esperanto ni “ricevis sur la kapon”. Sed, eble, venis novaj kondiĉoj. Ili ja venis: Pri Esperanto eblas, sed ne tro. (Por neinformitoj: siatempe ekzistis speciala cirkulero de Glavlit-ĉefcenzurejo de USSR: Pri Esperanto aŭ malbone aŭ neniel.) Ekde tiam mi publikigis centon da artikoloj, ĉefe ligitaj kun Esperanto, kaj en 1997 — ruslingvan libron Portreto de ideo kun malordinaruloj anstataŭ fono, aŭ La lingvo de doktoro Esperanto.

En 1985 komenciĝis la fama perestrojko. Kaj en 1986 ĉiu amatora klubo ekrajtis fariĝi oficiala institucio, kio draste pligrandigis ties rajtojn. Mi trairis la burokratan purgatorion kaj oficialigis la klubon, elektiginte min kiel la salajratan prezidanton. Tio signifas ke mi devis enkasigi monon al la kluba konto, el kiu poste mi rajtis ricevi salajron. Sekvis du festivaloj de la E-kulturo, dum kiuj ni sukcesis vendi niajn koncertojn al urbocentra kinejo, Kulturdomo de blinduloj, urba parko kaj al unuopuloj, kiuj venis por koncerto de la E-ensemblo “Eterna muziko” (la loka korusa societo disvendis la biletojn, produktis kaj dispendigis en la urbo afiŝojn; rezulte pli ol cento da homoj eksciis pri Esperanto kaj bisis al la ensemblo; la profito estis dividita egalduone). Dank’ al la nova kluba statuso mi presigis mian libron pri specifaj E-kulturaj scioj de esperantistoj kaj oficiale mendis E-lingvan provan suplementon al la tiam furoraj Moskvaj novaĵoj. Funkciis pluraj kursoj de fremdaj lingvoj (kompreneble, inkluzive Esperanton), sekvis multo alia nepermesita antaŭe.

En 1988 malfermiĝis “pordego al Okcidento”. Se en 1980 post ĉ. 2-monata kabinetumado por partopreni IJK-on en Raŭmo mi ricevis ekstravagancan respondon: Ni ne havas ion kontraŭ vi, sed vi ne veturos, en 1988, invitite de Mila v.d. Horst-Kolinska, la “patrino de Mazi”, mi ekveturis al Nederlando por partopreni la ILEI-konferencon en Kerkrade kun mia prelego Kiel instrui tedaĵojn distre. La prezento estis tiom sukcesa, ke ekde tiam mi estis invitata plu kaj plu. Instruado ĉe la Somera Akademio en Luksemburgo kaj en Barlastono, prelegvojaĝo en Germanio, seminarioj ĉe la Somera Universitato en Aŭstralio, Paroligaj Kursoj en la Bergena UK, Indiĝenaj dialogoj, NASK (Usono)... Kaj tiel — dudeko da landoj de 4 kontinentoj. Ĉar pro miaj prelegoj kaj kursoj mi ĉiam havis ian “valutan poŝmonon”, kiu por la tiutempa (ve, ne por la nuna) Rusio estis sufiĉe solida sumo, mi povas diri, ke ĝuste Esperanto savis min de almozpetado en la plej malfacilaj jaroj.

Sed la historio de la movado absolute dependas de la ĝenerala historio. Perestrojko transformiĝis en... katastrojkon. Labori kiel salajrata prezidanto de E-klubo fariĝis absolute neeble. Homoj ne havis monon ne nur por studi lingvon aŭ kulturumi — ili devis barakti por ne morti... Do, necesis serĉi alian oficon.

Tiutempe mi estis jam defendinta doktoran disertacion pri interlingvistiko. Ĉu, eble — karieron de instruisto ĉe supera lernejo? Sed kiu min rekomendus? En iu E-renkontiĝo min aliris profesoro de akademio, kiu bezonis doktoron de filologiaj sciencoj posedantan Esperanton. Mi respondis, ke mi eĉ senpage donacus E-kurson, se nur ili dungus min kiel etatan instruiston pri la angla. Tiel mi ekhavis novan postenon.

Mia scienca intereso pri Esperanto daŭre flamis kaj mi decidis verki habilitacian* disertaĵon pri tio, kial kaj kiel eblas produkti, konservi kaj transdoni kulturon en Esperanto. Post esploro de ĉ. 10 mil paĝoj aperis mia 631-paĝa ruslingva libro kaj... plia problemo: kie defendi la disertacion, ja la ĝenerala sinteno de la “granda lingvistiko” al la “malgranda interlingvistiko” ne estas la plej favora, aparte en Rusio. Kaj dank’ al kio venis la solvo? Kompreneble, dank’ al Esperanto.

* instrukapabligan

En 2003, rekomende de A. Blinov, la animo de la E-movado en Ĉuvaŝio, mi estis invitita kiel honora gasto al Lingva Festivalo. Dum vizito al la loka universitato min renkontis unu el la partoprenintoj de “Indiĝenaj dialogoj” — la nuna vicdekanino de la Ĉuvaŝa universitato J. Afanasjeva. Ŝi konatigis min kun la ĉefo de la disertacia konsilantaro, kiu... mem proponis defendi la disertacion ĉe ili. Kaj decembre de 2004 mi ja faris tion (legu pli en nia revuo, aprilo 2005, p. 80). La nova esplordirekto ekŝajnis al la ĉuvaŝaj sciencistoj ege interesa kaj en 2006 ili petis min organizi interlingvistikan sekcion kadre de siaj ĉiujaraj konferencoj, kion mi volonte akceptis kaj prizorgas nun.

Kion diri krome? Ke mi “produktis” denaskulinon Helena, kiu gajnis premiojn en E-poeziaj konkursoj “Liro” kaj “Belartaj Konkursoj”, verkas kaj plenumas E-kantojn kaj instruas nian lingvon? Ke mi dankas Esperanton pro miaj E-amikecoj, kiuj renkontigis min kun homoj iusence el alia universo: pli bona, honesta, justa, kreema, helpema ktp.? Ke Esperanto edukis min tia, kia mi nun estas? Ke ĝi savis min en pluraj malfacilaj periodoj de l’ vivo? Ke mi ne imagas mian vivon sen Esperanto? Jes, mi devas diri ĉion ĉi por esti sincera.

Kaj kio pri “VELK”? Tiun siglon de Veterana Esperant-lingva Klubo proponis iu ŝerculo alternative al VEK. Al li mi respondu: “Ne hodiaŭ, mi dankas vin!” Mi preferas resti ne inter “velkuloj” sed inter “vekuloj” — kaj veki, veki, veki!

Aleksandro S. Melnikov

[FORIGITA!: bildo]

Aleksander Melnikov (meze) dum regiona ID-kurso en Syktyvkar (Komi-respubliko).

[FORIGITA!: bildo]

Aleksander (dekstre) dum la unua sesio de Indiĝenaj Dialogoj en Nederlando

La nomoj de la familianoj de Zamenhof aldoniĝis al la listo de Jad Vaŝem

[FORIGITA!: bildo]

Adam Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

Lidia Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

Ida Zimmerman-Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

Sofia Zamenhof

Fine de 2004 la israela institucio por memorigo de la holokaŭsto, Jad Vaŝem, inaŭguris interretan paĝaron, kiu prezentas la nomojn de tri el la ses milionoj da judaj viktimoj de la holokaŭsto. Jad Vaŝem konsideras tiun ĉi kampanjon kiel sanktan moralan devon kaj honorigon al la pereintoj, komplezon de la postrestintoj al la judaj viktimoj.

La intenco estas kompletigi la liston, ĝis trovado de la lasta nomo. La kolektado de nomoj komenciĝis jam en la 50-aj jaroj, precipe inter la postrestintoj kiuj alvenis Israelon, sed en la lastaj jaroj ĝi pli kaj pli disvastiĝis en la tuta mondo.

Ĝis la lasta tempo neniu pereinta membro de la familio Zamenhof aperis en la listo. Sekve de iniciato de la belga esperantisto Herman Deceuninck, Josef Ŝemer el Israelo prizorgis en 2005 la aperigon de la nomo de Lidia (Lidja) Zamenhof, la filino de L. L. Zamenhof, tre aktiva esperantistino pereinta en Treblinka. Li turnis sin al Ewa Toren el Tel-Avivo, kiu loĝis samstrate kun Lidia en la varsovia geto kaj kiu ŝin ege admiris. Ŝi vidis en septembro 1942 Lidian suriri la vagonaron, kondukontan judojn de Varsovio al la koncentrejo Treblinka.

Li petis de Ewa permeson plenigi ŝianome la “atestofolion” de Jad Vaŝem kaj petis ŝin subskribi. Post kelkaj monatoj la nomo de Lidia Zamenhof (1904-1942) aldoniĝis al la longega listo, apud ŝiaj aliaj senkulpaj samnacianoj.

Post kelkaj monatoj J. Ŝemer sendis al Jad Vaŝem atestofoliojn pri tri aliaj Zamenhofanoj, murditaj de la nazioj: Ida Zimmerman (fratino de LLZ), Sofia (filino) kaj Adam (filo, patro de Louis Zaleski-Zamenhof). Ekde januaro 2007 ili aperas en la listo.

Nun ĉiu retohava esperantisto povas viziti la retejon de Jad Vaŝem kaj trovi la eternigon de la nomoj de la kvar parencoj de LLZ: http://www.yadvashem.org (elektu la deziratan lingvon: angla, rusa aŭ hebrea, klavu “Shoah Victims’ database” kaj atingu la lokon kie oni tajpas la nomon de la viktimo. Tajpu la familian nomon “Zamenhof” ktp. Per musklakado oni povas aperigi la atestofoliojn kun la detaloj de ĉiu viktimo.

(Josef Ŝemer)

Letero al Margot: Esperanto post la angla

Jen teksto, kiun la svisa verkisto kaj psikoterapiisto Claude Piron afiŝis en la rettaglibro de s-ino Wallström, vicprezidantino de la Eŭropunia Komisiono.

Kara Margot,

Mi sonĝis pri vi. Estis la jaro 2080, mi kredas. En klaso, knabo demandis: “Kial s-ino Wallström iĝis tiel fama?” Kaj la instruisto klarigis: “Ŝi estas la persono, kiu redonis vivon al Eŭropo. Ŝi sukcesis konigi al la simplaj civitanoj ion, kion ili povos fari persone por plibonigi la internaciajn rilatojn, samtempe estigante senton de unueco kombinitan kun plej granda respekto al ĉiu unuopa kulturo. Ŝi do ŝanĝis la tutan etoson, kaj la homoj sentis pri tio dankemon. Ŝi fidis, ke ili povos ŝanĝi la mondon, kaj la mondon ili ŝanĝis.”

Poste — vi ja scias, kiel okazas en sonĝoj — mi revenis al la nuna tempo. Mi vidis vin diri, ke tiom tedas vin la homoj, kiuj grumbladas pri via uzo de la angla, kaj speciale tiuj, kiuj premas favore al Esperanto, ke vi instrukciis lingvistojn kaj aliajn fakulojn helpi vin pruvi, ke tiu Esperanto prezentas neniu intereson por Eŭropo.

Mi vidis ilin poste raporti al vi. Ili klarigis, kiel ili objektive kaj detale esploris la aferon. Ili komparis, koncerne fluecon, precizecon kaj kreemon, homojn, kiuj lernis Esperanton dum ĉ. 8 monatoj, kun homoj, kiuj studis la anglan dum 3 aŭ 4 jaroj, komparis Esperantajn kunsidojn kun aliaj internaciaj kunvenoj, analizis la kulturan efikon de ambaŭ tipoj de lingvolernado kaj faris aliajn esplorojn surterene. Ĉar ili sciis, kial vi postulis tiun laboron, ili estis iom deprimitaj pro la penso, ke ili devos diri al vi, ke la komparo estas ĉiurilate favora al Esperanto. Ilia esploro ja montris, ke la rilato efikeco/kosto estas en ĝi multe pli bona. Ĝi rivelis ke la Esperanto-parolantoj manifestas pli grandan intereson al la aliaj kulturoj ol la anglalernintoj, kiuj pli enfokusigas la anglo-saksan mondon. Krome, en la anglalernintaro nur eta elcento kapablas paroli fremdlingve, kontraste kun la Esperanto-uzantoj. Esperanto-kunsidoj estas ege pli viglaj ol tiuj kun nur la angla aŭ kun samtempa interpretado: en ili partoprenantoj pli spontanas kaj parolas pli flue, estas pli da egaleco kaj nete pli da humuro. Alivorte, kiu ajn la kriterio, Esperanto montriĝas supera al la aliaj komunikiloj. Klare iliaj konkludoj ne plaĉis al vi, kvankam ili baziĝis sur plej solidaj pruvoj.

Sed via honesteco igis vin decidi juĝi mem. Mi do vidis vin lernanta Esperanton retkurse. Post kelkaj semajnoj vi povis legi ion ajn verkitan tiulingve, kaj vi sentis, ke la tago, kiam vi povos senti vin hejme en ĝi ankaŭ parole ne estas tre fora. Mi vidis vin diskuti pri tio kun intima amikino, kaj vi diris: “Kontraŭ ĉia atendo, estas vere io mirinda. Ĉu ne estas io, kion mi devus kundividi kun ĉiuj eŭropanoj?” Tiam vi pritraktis kun membroj de la Komisiono kaj de aliaj organoj la eblon akceli ĝin, sed ili kontraŭstaris per argumento post argumento: “Mankas mono, tro malfacile organizeble, aliaj prioritatoj” ktp.

Tiumomente stranga rolulo eniris la sonĝon. Mi ne estas certa, ĉu estis anĝelo, eksterterano aŭ forpasinta treege amata parenco via, kiu revenis Teren por inspiri vin. La formo estis homa, sed tro nebula, por ke mi povu precize vidi. Ĝi diris: “Vi ne bezonas monon, vi ne bezonas organizon, vi ne bezonas foroferi prioritatojn, vi havas viajn postenon kaj prestiĝon, tio sufiĉas.”

Tiam la sonĝo montris vin aperanta ĉe televido kaj diranta: “Serioza esplorado montras, ke, se ĉie eŭropanoj eklernos Esperanton nun, ili baldaŭ povos komuniki kun anoj el ĉiuj landoj tiel bone kiel ili nun faras en la gepatra lingvo, dekoble pli bone ol ili faras nun per la t.n. “globiŝa”, ia fuŝa angla aŭ perantoj. Mi forte rekomendas al ĉiu eŭropano nun eklerni tiun lingvon.”

Publikopinio reagis ŝokite. Ĵurnalistoj esprimis sian ironion plej sprite, mokdesegnistoj bildigis vin ridige, politikistoj montris ridinda tiun “plian stultaĵon el Bruselo”. Sed multaj homoj aŭdis el via voĉo, ke vi seriozas kaj parolas pri io, kion vi konas mem. Ili sekvis vian rekomendon. Kelkaj radioj kaj televidkanaloj, same kiel diversaj gazetoj, komencis ĉiutage prezenti kelkajn Esperanto-frazojn kune kun ekzemploj montrantaj, kiel la lingvo funkcias. Ekzemple, kiel, laŭ la modelo de parolema kaj kverelema vi povas formi vortojn kiel poŝtelefonema (“kiu konstante uzas sian poŝtelefonon”) aŭ kisema (“kiu malfacile sukcesas subpremi sian inklinon multe kisi”), ktp. Kompreninte, ke multe da humuro estas enmetebla en la lingvon, homoj eklernis ĝin por amuzo, kiel ludon, kaj la ĝenerala etoso en Eŭropo ekestis malpli deprima.

La sonĝo tiam venigis min al unu jaro pli poste. Mi vidis ĉeĥan kamioniston perditan en hispana urbeto demandi pri la vojo en Esperanto kaj ricevi de lokano respondon samlingvan. Ili interkompreniĝis kvazaŭ samlandanoj. Mi vidis sindikatistojn el 12 landoj diskuti pri strategio same flue-facile kiel sialingve. Mi vidis sur la reto forumojn, en kiuj homoj el multe pli da landoj ol nuntempe kune diskutis. Mi eĉ vidis ĉinajn turistojn esperantlingve klarigi en hungara butiko, kion ili deziras, kaj esti samlingve respondataj. La impeto, kiun vi startigis en Eŭropo ja tuŝis aspiron, kiu estis latenta en la tuta mondo. Homoj ĉie ekster Eŭropo komprenis, ke estas en ilia intereso lerni tiun ŝlosillingvon, se ili volas negoci kun Eŭropo, aŭ simple agrable vojaĝi.

Kaj tiam mi vidis arojn da tradukistoj, kiuj ege feliĉis. Kelkaj ellaboris la oficialan Esperanto-version de multaj gravaj oficialaj dokumentoj ĝuante la fakton, ke estas ege pli facile esperantigi ol traduki al alia lingvo. Kaj ĉar estis decidite, ke parto de la lingvobuĝetoj dediĉiĝos al kulturo, multaj aliaj, anstataŭ traduki tedajn administrajn aŭ teknikajn dokumentojn, nun estis pagataj por prepari la Esperanto-version de romanoj, poezio, literaturo, filmoj, detektivaj kaj sciencfikciaj rakontoj, porinfanaj verkoj kaj similaĵoj, kion ili ege preferis. Estis multe pli amuze ol ilia antaŭa laboro, ĉar ili povis esti pli kreemaj. Kaj tion ili tre alte taksis.

Tiam mi vekiĝis. Mirplene. Nu, Margot, ĉu vi kredas je antaŭdiraj sonĝoj?

Claude Piron

Kvin komitatanoj B rekte elektitaj

Kvin kandidatoj sin anoncis por la elektado de komitatanoj B, kiuj reprezentas la individuajn membrojn en la supera organo de UEA.

Ĉar fine de la jaro 2006 la individuaj membroj de UEA nombris pli ol 6000, povis esti elektotaj sep komitatanoj B. Ĝis la limdato, la 28-a de februaro, liveris kompletajn dokumentojn kvin kandidatoj. Sekve ili estas aŭtomate elektitaj kaj poŝta voĉdonado de membroj ne estas bezonata.

La kvin komitatanoj B, kies oficperiodo komenciĝos je la unua tago de la 92-a Universala Kongreso de Esperanto en Jokohamo, estas Marija Belošević (Kroatio), Tomasz Chmielik (Pollando), Johan Derks (Nederlando), István Ertl (Luksemburgio) kaj Jukka Pietiläinen (Finnlando). Belošević, Ertl kaj Pietiläinen membras ankaŭ en la nuna Komitato elektita en 2004. Chmielik kaj Derks eniros la Komitaton kiel novaj membroj.

Laste la komitatanoj B estis elektitaj sen poŝta balotado en 1992. Kvankam en la antaŭa jaro UEA havis pli ol 8000 individuajn membrojn, unuafoje de 60 jaroj, por naŭ lokoj de komitatanoj B anonciĝis nur ok kandidatoj. En kvar postaj fojoj okazis balotoj, en kiuj partoprenis 30-33% de la individuaj membroj. Pri la ses lokoj de komitatanoj B en la nun deĵoranta Komitato konkursis antaŭ tri jaroj 16 kandidatoj. Voĉdonis tiam 1491 membroj, t.e. 31,4%.

Marija Belošević naskiĝis en 1965 en Zagreb, Kroatio) kaj esperantistiĝis en bazlernejo. Diplomita internacia pedagogo de Esperanto, ŝi 27 jarojn gvidas E-kursojn; IM de UEA; membro de IKUE kaj ILEI; siatempe C-komitatano de TEJO; A-komitatano de UEA por ILEI kaj observanto de ILEI ĉe la Estraro de UEA (1993-1998); estrarano kaj sekretario de ILEI (1991-1998); B-komitatano de UEA (2001-2004; 2004-2007); komisiito pri faka agado de UEA (2003-2004); de la jaro 1991 aktive partoprenas en la agado de IEK (rajtigita ekzamenanto); kunlaboranto de la projekto Interkulturo; kunlaboranto de Juna amiko kaj Monato; dum pluraj jaroj tradukas el kaj al Eo; aktivis/as en pluraj E-organizoj (lokaj/urbaj kaj landaj) kaj en la regiona agado (Esperanto-komunumo de Alp-Adrio); estraranino kaj vicprezidantino de IKUE (de 2003); aktiva en la sfero de la kroataj NROj (i.a. membro de la Konsilio por la evoluo de la civila socio de la kroata registaro 2003-2007). Kiel B-komitatano de UEA ŝi aparte interesiĝos pri: faka agado (plifortigo, evoluo, subteno, kunlaboro); instruado/edukado kaj regiona kunlaboro.

Tomasz Chmielik: en 2007 pasas 35 jaroj de kiam li eklernis la internacian lingvon kaj fariĝis esperantisto. Tiuj jaroj estis plenaj de traduka kaj instrua laboro, ĉiam akompanis lin ĝojo, ke li povas renkonti centojn da interesaj “verdsteluloj”, de kiuj en amika etoso li lernis toleremon kaj estimon por ĉiu homo. En 1989, en Svidniko, estis fondita la eldonejeto LIBRO-MONDO, en kiu ĝis nun li aperigis dekojn da libroj, ĉefe siajn beletrajn tradukojn el diversaj lingvoj. Li ordigis la franclingvajn artikolojn de Edmond Privat, kunlabore kun CDELI (La Chaux-de-Fonds, Svisio), kiujn li eldonis sur 30 000 paĝoj, preparas kun polaj tradukantoj kvinvoluman Polan Antologion, instruas historion de Esperanto-literaturo en Interlingvistikaj Studoj ĉe la Poznana Universitato. Li volus, ke lia voĉo aŭdiĝu en la aferoj de Esperanta kulturo kaj instruado de Esperanto, ĉar sur tiuj agadkampoj li aktivas de jaroj. La Esperanta kulturo, kaj precipe literaturo, estas unika fenomeno kaj bezonas pli grandan prestiĝon. Tial EVA (Esperantlingva Verkista Asocio), kies estrarano li estas, klopodas, ke ekestu Akademio de Literaturo. Tion ni ŝuldas al la forpasintaj koleg(in)oj, por ke iliaj verkoj ne estu forgesitaj. Tion ni bezonas, por ke la nunaj aŭtoroj ekhavu pli indan organizan forumon, kaj nia literaturo disvolviĝu en fervoro de programaj disputoj, kun kritika apogo de ĉiuj legantoj, ke ĝi spronu intereson de la ekstera mondo. Dum la lastaj jaroj plene ŝanĝiĝis la leĝaj kadroj por instruado de fremdlingvoj en la ŝtatoj de la orienta Eŭropo. Ĉiuj ĉi ŝanĝoj tuŝas ankaŭ Esperanton. Ili postulas novajn instruprogramojn kaj modernajn lernilojn por ĉiugradaj kursoj, kaj ni bezonas instruistojn, kies kvalifikojn agnoskos klerigaj instancoj. Kiel lingvo-instruisto, gvidinta ankaŭ multajn kursojn de Esperantaj literaturo kaj historio, li volus kunlabori sur tiu kampo, utiligante siajn profesiajn spertojn. Eldone, prelege kaj verke li deziras pli diskonigi la vivon kaj ideojn de Edmond Privat, por ke ni povu libere ĉerpi el la riĉega heredaĵo, de tiu forgesita pioniro.

Johan Derks (1940) studis teorian fizikon kaj sociologion en Utrecht kaj instruis matematikon dum kvar jaroj en Afriko, anglalingve kaj franclingve. Kiel sociologo li mallonge laboris en Leiden. Lia plej longdaŭra funkcio estis mezlerneja instruisto de matematiko en Nederlando. Johan edziĝis antaŭ nelonge kun esperantistino Svetlana Milanović el Serbujo. Kiel knabo li lernis la internacian lingvon. Post sia studo li ne plu aktivis en la E-movado, sed realiĝis antaŭ 12 jaroj. En 2002 li surprenis la kasistecon kaj poste la sekretariecon en Eŭropa Esperanto-Unio, sed eksiĝis, ĉar li ne trovis la estraran konsenton pri la klopodoj certigi la financadon de Brusela Komunikada Centro. Li estas eksperto pri la raporto “Fremdlingvo-instruado kiel publika politiko”. Kiel komitatano li insistos pri evoluigado de pli specifa strategio kun apogo sur sciencaj studoj, disvastigado de laborplanoj al la membroj de UEA, asistado al landaj estraroj kaj kreado de interreta membraro de ne-organizitaj esperantemuloj. Li konceptas la movadon “lernanta movado” kaj sin mem “lernanta komitatano”.

István Ertl (1965). Hungaro/franco, loĝas kun esperantistino Fabienne Berthelot kaj tri infanoj en Luksemburgio, tradukas por la Eŭropa Revizora Kortumo. Instruis lingvojn mezlerneje kaj instruas Esperanto-literaturon universitate en Poznań. Laboris eldoneje, radie, kaj ĉe Eŭropa Reto kontraŭ Rasismo. Redaktis la revuojn Opus Nigrum, Internacia Pedagogia Revuo, Kontakto, Esperanto (1992-2001) kaj Libera Folio. Kunredaktas Beletra Almanako. Verkis kaj tradukis ĉ. dek kvin librojn.

En la Komitato li volas daŭre utili laŭ la linioj de sia ĝisnuna mandato kiel komitatano B. Por tio li intencas plu: aktive kaj lojale helpi estraranojn pri siaj kampoj de kompetento: kulturo, informado, eksteraj rilatoj; instigi klaran difinon de la movadstrategiaj kaj lingvopolitikaj principoj kiuj gvidu nian agadon; esplori eblojn de plia demokratiiĝo kaj plijuniĝo ĉe la UEA-decidostrukturoj; kunzorgi ke la Komitato aktivu kiel debatforumo tra la tuta jaro; elinterne sproni la konsciiĝon de la EU-aparato pri niaj lingvopolitikaj ideoj, kaj plu kunlabori kun niaj agantoj eŭrop-nivelaj.

Jukka Pietiläinen (1966), Finnlando. Doktoro pri sociaj sciencoj (2002). Universitata esploristo pri ĵurnalistiko kaj sociaj sciencoj. Laboras en Universitato de Tampereo. Eklernis Esperanton en 1983. Volontulo en CO de UEA somere 1989. Estrarano de Esperanto-Asocio de Finnlando (EAF) 1988-99, prezidanto 1994-98. Komitatano B de UEA ekde 2004. Nuntempe okupiĝas pri esperantologio, tradukas en Esperanton, aktivas en Vikipedio, verkas popular-sciencan libron pri Esperanto en la finna, prizorgas retpaĝojn de EAF. Movadaj celoj: Necesas plialtigi la pozicion de Esperanto en lingvopolitika diskuto kaj la pozicion de lingva egaleco en la politika vivo ĝenerale. Necesas antaŭenigi esperantologion kiel universitatan fakon, unuavice ne kiel fonton de novaj esperantistoj, sed pro la utilo kiun scienca esplorado povas doni. Esperantlingva vikipedio servu kiel centro por historia kaj terminologia laboroj. Esperanto ne estu (nur) hobia movado, sed serioza politika forto, kiu influas la internacian vivon kaj praktike montras, ke alternativaj solvoj eblas kaj jam ekzistas.

Dediĉi tankaojn al Utafesto en “Bonvenon al Oomoto en 2007!“

De la 11-a ĝis la14-a de aŭgusto 2007: ĉe Oomoto-Centro, Japanujo
献詠歌 Dediĉtankaoj varbataj por “Esperanta Oomoto-Utafesto” 献詠歌

Ĉi-somere, tuj post la 92-a Universala Kongreso de Esperanto en Jokohamo, okazos de la 11-a ĝis la 14-a de aŭgusto internacia amika evento “Bonvenon al Oomoto en 2007!” sub la komuna aranĝo de Oomoto, Universala Homama Asocio (UHA) kaj EPA; por tio la organizantoj bonvenigos ĉirkaŭ 60 esperantistojn el dek kelkaj diversaj landoj en Oomoto-Centroj en Ajabe kaj Kameoka. En ties lasta tago ni solene plenumos en la sanktejo Ĉoosejden (Palaco de Vivo Longa) “Esperantan Oomoto-Utafeston” en Esperanto.

Tiu ĉi utafesto estas festo por pripreĝi pacon kun utaoj dediĉitaj al Mastra Dio, kaj samtempe ĝi estas evento etnografia, en kiu dia afero kaj arto estas kunigitaj; kaj ĝi estis celebrita de fora tempo antikva en vilaĝoj de Japanujo. Sed, de iam post la epoko Kamakura (1192–1333) ĝi ĉesis okazi; poste en la 10-a jaro de Ŝooŭa (1935) ĝi tamen estis restaŭrita kun plia originaleco aldonita fare de la manoj de Majstro Onisaburo Deguĉi, kunfondinto de Oomoto, kiel “Oomoto-Utafesto”.

La utafesto okazas ĉiujare en somero: nombro da utaoj kontribuitaj de tutlandaj kredantoj de Oomoto ĉirkaŭas dekoble-dudekoble la kolonon kun kvar flankoj sur kiuj troviĝas “Jakumoŝinka”, la utao de Dio Susanoo; kaj oni dediĉas sinceran preĝon al Mastra Dio, dezirante realiĝon, eĉ unu tagon pli fruan, de la mondo de “ĉiuj popoloj en konkordo” sur la tero.

Por la ĉi-foja Esperanta Oomoto-Utafesto ni kun plezuro atendas kontribuojn de dediĉtankaoj, esprimantaj realiĝon de la mondpaco, en la lingvo Esperanto, fare de esperantistoj dissemitaj vaste en la mondo, super la muroj kunformaj kaj senformaj, nome ŝtataj, religiaj, etnaj, lingvaj, kulturaj k.a.

Priskribo:

(1) Formo: Same kiel la ordinaraj tankaoj, la varbata tankao estu 31-silaba, nome 5-7-5-7-7 (supersilabo, ekzemple 8 anstataŭ 7 eblas; tamen ne necesas rimi).

Detale pri “Kiel fari tankaojn?”, bonvolu sin turni al la retpaĝoj de Esperanto-Populariga Asocio (adreso malsupre).

(2) Lingvo: Esperanto.

(3) Temoj de dediĉtankaoj: paco, espero, amo (tiuj vortoj mem ne bezonas aperi en unuopaj tankaoj).

(4) Partopreno: ĉiu persono po unu tankao.

(5) Kiel kontribui: sendi tankaon kun la adreso, landnomo, plena nomo (propra kaj familia), retpoŝta adreso. Faks- kaj telefonnumeroj per poŝto en koverto, E-poŝte, fakse, al EPA.

(6) Limdato: nepre antaŭ la fino de majo 2007.

(7) Nominala prijuĝanto: Kurenai Deguĉi.

(8) Ĵurianoj: Jorge Camacho, Tacuo Huĝimoto, Ŝigeki Maeda.

(9) Publikigo de premiitoj: la 14-an de aŭgusto 2007, ĉe la Esperanta Oomoto-Utafesto en la sanktejo Ĉoosejden, ĉe Baiŝooen (Oomoto-Centro) en la urbo Ajabe.

(10) Honorigo kun premio: memoraĵo de Oomoto kun premisumo de tridek mil enoj (Ĉielo); dudek mil enoj (Tero); dek mil enoj (Homo), kvin mil enoj (Akso) estos respektive donitaj al la kvar (4) supralokaj premiitoj.

(11) Eldono de tankaaro: en la tago mem de la festo, la dediĉtankaaro de ĉiuj kontribuintoj estos redaktita broŝurforme kaj donacita al la koncernaj personoj (al la neĉeestintaj kontribuintoj la broŝuro estos poste ekspedita). Cetere, la premiitaj verkoj estos publikigitaj en la revuo Beletra Almanako de la eldonejo Mondial, Novjorko.

(12) Adreso por kontribui: EPA, Tenon-kjoo, Kameoka-ŝi, Kioto-hu, 621-8686 Japanujo. (+81(771)22-5561, 6+81(771)25-0061, : o...@epa.jp; http://www.oomoto.or.jp/Esperanto/index-es, >EPA.

Beletra Almanako (BA)

Nova literatura periodaĵo, redaktata de Jorge Camacho (ĉefred.), Probal Daŝgupto kaj István Ertl. BA 1 aperos septembre, kun proks. 140 paĝoj, kun kontribuoj de i.a. Mao Zifu, Baldur Ragnarsson, Trevor Steele, Edwin de Kock kaj la premiitaĵoj de la Belartaj Konkursoj de UEA. Mendoj, kontribuoj ktp: www.librejo.com.

Grava tasko por plia rekono al nia movado

Laŭ mia opinio unu el la gravaj taskoj de la landaj asocioj estas havi specife bonajn rilatojn kun la naciaj komisionoj por Unesko kaj la landaj UN-asocioj, sed ankaŭ ĝenerale kun ministeriaj kaj publikaj instancoj.

Precipe pri la du menciitaj organizaĵoj mi havas kelkajn bonajn spertojn. Kiam mi kontaktis la ĝeneralan sekretariinon de la dana komisiono por Unesko post mia elekto kiel landa prezidanto, mi konstatis ke ŝi ne havas informojn pri nia movado, nek pri la rezolucioj de Montevideo kaj Sofio fare de Unesko. Mi tuj sendis al ŝi la menciitajn dokumentojn kaj ni sekve havis tre agrablan kunvenon. Ankaŭ pasintjare mi sendis la rezolucion de la UK en Florenco.

Samtempe mi kontaktis la prezidantinon de la dana UN-asocio, kaj por ŝi estis precipe interesa la rezolucio de la monda federacio de UN-asocioj. La dana UN-asocio estas organizita simile al UEA: ĝi havas estraron kaj komitaton kun duspecaj reprezentantoj de la membroj: unu parto reprezentas la individuajn membrojn, kaj alia parto estas la reprezentantoj de la membraj organizaĵoj, precipe NRO-organizaĵoj, sed ankaŭ kelkaj politikaj organizaĵoj. La ĝenerala kunveno de la UN-asocio okazas nur ĉiun duan jaron, kaj pasintjare ĝi okazis la 11-an kaj 12-an de novembro. Mi partoprenis kiel reprezentanto de nia landa asocio DEA kaj estis elektita kiel membro de la komitato.

Kial mi opinias ke tio gravas? Simple ĉar, se ni volas atingi rekonon ĉe UN kaj Unesko kaj ĉe aliaj instancoj, ni devas esti videblaj kaj devas ankaŭ partopreni en la laboro de tiuj organizaĵoj je landa nivelo. Ĉio grava en UN aŭ en Unesko okazas nur pro proponoj de la landaj reprezentantoj. Pro tio estas esence grave, ke niaj landaj asocioj havu aliron kaj bonajn rilatojn al la naciaj Unesko-komisionoj kaj UN-asocioj.

Nia dana UN-Asocio estas tre bone organizita kaj sendas ofte informojn pri gravaj eventoj, kiel ekzemple pri la nacia socia forumo, kie ni ankaŭ sukcese partoprenis emfazante la lingvan diversecon kaj la lingvajn rajtojn, kaj ni jam komencis prepari nin por la dana socia forumo en 2007.

Ileana Schrøder
Prezidanto de Dana Esperanto-Asocio
Zorganto por UEA pri UN-Unesko-aferoj je landa nivelo

Vojoj al la Homa Digno

Por diskuti tiun temon kunvenis la 8-an de decembro 2006 en Parizo ducento el la 345 Ne-Registaraj Organizoj (NRO-j) de Unesko.

Por UEA ĉeestis Renée Triolle, por ILEI Monique Arnaud. Unesko estis reprezentita de s-ro Massalah (Direktoro pri Internaciaj Rilatoj kaj Novaj Partneroj), Ambasadoro Lakatos (Prezidanto de la Komitato de NRO-j, kiuj reprezentas la socion) kaj Katerina Steunou (el la fako Kultura Diverseco). Ŝi tre bone levis la filozofian demandon pri la homa digno, kiu ekzistas, eĉ se malklare difinita en ĉiuj socioj, atentigante tamen ke malgraŭ ĉiuj streboj de Unesko tro grandskale estas reprezentitaj la unudiaj pensmanieroj el Okcidento. La invititoj (profesoro Filoramo el Torino kaj Yel Liono) substrekis, ke la homa digno estas en la centro de la socio, ke ĝi ne povas estis laŭgrada, ke tiu principo regas eĉ kiam juro aŭ leĝoj forestas, sed restas la risko sin kaŝi malantaŭ la religia kredo de ĉiuj. Mi estas kiu mi estas dank’ al tio, kio ni ĉiuj estas diras bantua saĝo, sed bedaŭrinde manko de afrikaj aŭ aziaj reprezentantoj ne permesis larĝigi la vidpunkton aŭ lumigi ĝin tra aliaj kulturoj. Diversaj NRO-j raportis pri siaj spertoj por veki la homan dignon ĉe minoritatoj (en Latin-Ameriko, malfacilaj aborigenaj knaboj en Aŭstralio k.s.). La konkludo, ke la Universala estas la loka minus la muroj povos esti la moto de plua pripensado, ĉar ŝajnas, ke Unesko volas doni pli da loko al la homaj sciencoj kaj invitas al vera pensado. Certe la esperantistoj povas kontribui: imagu, ke pere de Esperanto ni havigus al Unesko diversajn tekstojn, filozofiajn pensojn, popoleldiraĵojn el la tuta mondo! Ni tiel efike montrus la apartan valoron de Esperanto por la tutmonda kultura diverseco!

Estas reorganizata la TTT-ejo de la NRO-j, en kiuj funkcios 7 komisionoj. UEA bonvenigas du novajn reprezentantojn, Alexandre Kadar kaj Emmanuel Debanne.

Renée Triolle
reprezentanto de UEA ĉe Unesko
t...@wanadoo.fr

Recenzoj

Leginda biografio malgraŭ puĉoj kaj koterioj

Vivo de Andreo Cseh. Ed Borsboom. Hago: IEI, 2003. 313p. 21cm. Ilus. ISBN 9080565121. Prezo: € 18,90

Kiu skribas, tiu restas, diras historiistoj, kaj tiel oni povas klarigi kial ekzemple Edmond Privat estas nuntempe multe pli konata ol aliaj UEA-prezidantoj, kiuj oficis pli longe ol li. Simile restos en la kolektiva memoro verkistoj kiel Julio Baghy kaj William Auld. Alispeca memorindulo estas la hungardevena pastro Andreo Cseh (1895-1979), konata pro speciala metodo instrui Esperanton. La Cseh-metodo ankoraŭ nuntempe estas aplikata kaj instruata, ne nur en Hago (Nederlando), kie nun situas Internacia Esperanto-Instituto. Ĝuste el tiu flanko venis Esperanta biografio de vere elstara nivelo.

Ed Borsboom, docento pri la germana lingvo en Utrecht, estis disĉiplo kaj amiko de Cseh. Jam en 1976 li prezentis biografion pri la Esperanto-laborista gvidanto Lanti. Biografio ja estas kvazaŭ superrigardo pri epoko, sed kun unu homo kiel la centro de interesiĝo. Tiun superrigardon Borsboom lerte donas nun ankaŭ en la Cseh-biografio, situigante la instruiston kaj vojaĝantan propagandiston en la 20-an jarcenton kaj la movadon. Glata, sed ne maleleganta teksto, eble foje kun iom tro longaj citaĵoj, tamen: vera biografio, kiu ne devas timi la komparon kun nacilingvaj verkoj. Oni povas nur rekomendi la aĉeton, kaj deziri ke la arto de Borsboom trafu ankoraŭ plian “viktimon”.

Malgraŭ la ĝuo kiun la leganto havas, necesas mencii ankaŭ kelkajn kritikindaĵojn. Unuavice, historisciencisto bedaŭras ke Borsboom decidis verki sen referencoj. La listo de fontoj, en la fino de la verko, ja estas jam multe pli ol oni trovas ĉe multaj diletantoj-esperantistoj, tamen ĝi neniel povas anstataŭi referencojn kiuj klarigas de kie Borsboom havas siajn sciojn. Due, tro ofte oni time rimarkas: la ĉefa fonto por Borsboom estis Cseh mem, tiel, ke Borsboom vidas multajn aferojn simple tra la neobjektiva, ĉagrena okulparo de Cseh.

Tio havas neagrablajn sekvojn por la verko. Ekzemple, en 1960 la nova UEA-estrarano E.J. Woessink ektraktis la kazon Jakob. Laŭ Borsboom, la eksdirektoro Hans Jakob en 1947 ne transdonis ĉiujn posedaĵojn de UEA (librojn, meblojn, monon). Woessink jurpersekutis, kaj Borsboom juĝas: “La konfisko estis sufiĉe pridubita, eĉ kontestita en la verda respubliko” (p. 272). Woessink sekve suferas tre negativan priskribiĝon ĉe Borsboom — eble pro tio, ke ankaŭ Cseh havis kverelojn kun Woessink. Sed fakto estas: Jakob de 1947 ĝis 1960 sistemece priŝtelis la Asocion, kaj tute ne estis Woessink sola, kiu provis al UEA rehavigi ĝian monon — helpis UEA-direktorino Marianne Vermaas, kiun Borsboom traktis multe pli simpatiece, ĉar ŝi aktivis same kiel Cseh iam en Universala Ligo.

Retorike, Borsboom demandas kial UEA ne uzis la Stelo-monsistemon de Cseh, kaj mem respondas: Ĉar UEA-direktoro Goldsmith volis hegemonii la movadon kaj kontraŭbatalis la influojn de la Cseh-instituto (p. 263). Sed ĉu ne eblas multe pli simple klarigi la aferon, nome ke la Stelo-moneroj ne estis praktikaj?

La plej granda eraro, ĉe kiu Borsboom sekvis sian majstron, estas la prijuĝo de la “stokholma puĉo” de 1934. Laŭ tiu vidpunkto, tiam troviĝis ĉe unu flanko en Esperantio la “malnova spirito”, kiu favoris internaciajn rilatojn, toleremon, la egalan rajton de ĉiuj esperantistoj. La adeptoj estis krom Cseh ankaŭ Privat, Stettler kaj Karsch, do la gvidantoj de UEA ĝis 1934. Ĉe la alia flanko staris la “nova spirito”, kiu transprenis “sloganojn de ŝovinismaj naciistoj”. La “ĉampiono de la nova spirito” estis Robert Kreuz, kiu laŭ Borsboom volis centralizi kaj regi la movadon. La sekvo: “puĉo”, “palaca revolucio” en la kongreso de 1934, kun la forpuŝo de Privat kaj Cseh (p. 148-150).

Borsboom prezentas kvazaŭ batalon inter bono kaj malbono, en kiu fine venkis la malbono — la “koterio de Kreuz, Dietterle, Merchant kaj Vogt” (p. 100). Dietterle estis laŭ la biografio “ne amiko de Andreo Cseh pro lia didaktika sukceso”. Ĉu Dietterle vere estis nur enviulo, aŭ ĉu la plendoj de Dietterle — ke la Cseh-metodo kaŭzas nur mallongan entuziasmon, sed ne kreas multajn novajn esperantistojn — ne trovis pli vastan eĥon en Esperantio? Similan opinion havis Hans Jakob, tiu apostolo de la “malnova spirito”. Borsboom riproĉas al Anton Vogt ke li estis membro de la Hitler-partio — tio certe ne estis laŭdindaĵo, sed ĉe Vogt oni almenaŭ ne trovas tiujn antisemitismajn eldirojn, kiujn faris Jakob kaj Stettler. Vogt en 1933, en letero al Jakob kaj Kreuz, eĉ principe laŭdis la Cseh-metodon.

Borsboom foje ankaŭ kritiketas sian idolon. Tamen: Tiel nigra-blanka la movado ne estis, kiel (i)li prezentas ĝin al ni. UEA-kunlaborantoj kiel Goldsmith kaj Woessink ne meritas tian postmortan publikan ekzekutiĝon. Sed la problemo estas pli profunda ol la Cseh-emo de Borsboom (aŭ la inklino de ĉiu ajn biografo al la biografiato): al nia historiografio ankoraŭ mankas matureco kaj la bazaj verkoj kaj helpiloj. Tiel longe, kiel ne ekzistas taŭgaj tutprezento kaj nova enciklopedio, restos tre malfacile rekonstrui la vivon de esperantista historiulo sen sekvi ties antaŭjuĝojn. La defio estas al la movado, ankoraŭ pli substance subteni la Esperantan historiografion.

Ziko van Dijk

Poemkolekto nur parte sukcesa

Trilingva landlim’. Frontera trilingüe / Trilingual Borderland. Peter Browne. Thaumiers: LKK, 2005. 32 p. 15cm. ISSN 03985822. Ilus; trilingva (E, hispana, angla). Suplemento al La Kancerkliniko. Prezo: € 4.80

Naskiĝinte en Teksaso, Peter Browne (aŭ Petro Braŭn, 1957) parolas kaj verkas flue en la angla, en Esperanto kaj en la hispana, kiun li instruas universitate proksime de la uson-meksika landlimo. De li jam aperis en Esperanto la mem-eldonaj Amerika skizlibro (rakontaro, 1996) kaj Vagabonde (poemaro, 1998), kiujn mi ne konas; kompense mi tralegis tri poemlibrojn liajn en la hispana lingvo, kiujn antaŭ pluraj jaroj li donacis al mi (tia nia mondeto!), plus multajn el liaj poemoj aperintaj en diversaj revuoj, ĉefe en Fonto.

Ĉi-foje li prezentas 30-paĝan poemareton en la samaj tri lingvoj. Oni povus sin demandi ĉu temas pri tradukoj el unu el ili en la aliajn du, ĉu pri plurlingva verkado. La Esperantajn versiojn mi nomus tradukoj, ne nur ĉar almenaŭ duono el tiuj poemoj jam aperis en la menciitaj hispanlingvaj volumoj (de 1996-1997), sed ankaŭ ĉar la versoj en Esperanto sonas malpli flue kaj poezie ol tiuj en la hispana (pri la angla mi preferas ne juĝi). Ne nur kiel sonas versoj laŭvorte tradukitaj, sed ofte ankaŭ eĉ malpli precize, al kio kontribuas ekzemple la ne plu surpriza emo de Browne prefiksigi sufiksojn.

Oni komparu la verson malgraŭ ties fika eg-petrolo kun la alilingvaj with all his bloody petroleumcon todo su puto petróleo; solvo simila al kun sia tuta merda petrolo impresus pli trafe kaj nature.

Ĉi poemareto nur parte kaj supraĵe montras poeton atentinde latentan. Pli vasta kompilo de liaj esperantlingvaj poemoj (prefere post fundaj revizio kaj eĉ reverko) montrus pli diverse kaj intense la verkistan emon de Browne al i.a. pejzaĝoj kaj homoj translimaj; al senfinaj pratempoj kaj praspacoj; al la nuntempa usona politiko; al la (por gringo*) ekzota belo de certaj meksikaninoj...

* Gringo — alnomo al fremduloj loĝantaj en la hispanida Ameriko; ĉefe aplikata al usonanoj.
Jorge Camacho

Bela aldono al literatur-scienca verkaro

“Pli lume la mallumo zumas...” Stilfiguroj en la poezio de esperanto. Till-Dietrich Dahlenburg. Novjorko: Mondial. 2006. 22cm. 215 paĝoj. ISBN 9781595690579. Prezo: € 19,20

Preskaŭ ok jardekojn post la unua eldono de Parnasa Gvidlibro aperis libro, kiun oni povas konsideri kiel esploron de pliaj flankoj de poezia stilo. La libro de Kalocsay kaj Waringhien pritraktas metrikon kaj fiksformajn poemojn, la libro de Dahlenburg retorikajn terminojn, kiuj koncernas specialajn uzojn de lingvo, ofte konstateblajn en poemoj. Granda parto de tiaj terminoj devenas de klasikaj kaj renesancaj teoriistoj, kaj povas esti rigardataj kiel arkaikaj. Kvankam iuj supozeble emus konsideri ilin specialista ĵargono, malmulte rilatigebla al la poezio de nia tempo, tio ne malplivalorigas ilian enhavon el la vidpunkto de interesitoj pri subtila klasifiko de la diversaj eblecoj de lingva uzado. Menciinda estas ankaŭ alia diferenco inter la du libroj: La Parnasa estas ja gvidlibro por poetoj, spite la diron de Waringhien en la antaŭparolo de la unua eldono, ke li ne intencas “instrui al la poetoj ilian metion”; Dahlenburg diras en sia antaŭparolo, ke lia libro rezultas el lia “pasinta profesia instruista laboro”, ke li deziras, ke la kolekto “utilu kiel instigo al pli profunda okupiĝo pri poeziaĵoj”. Li celas do legantojn de poezio baze de siaj propraj spertoj en instruado. Por tion emfazi, li uzas ekzemplojn el la Esperanto-poezio, originala kaj tradukita, tiel ke la kolekto prezentas ne nur difinojn de terminoj, sed ankaŭ ne malgrandan antologion de poemoj.

La terminoj listigitaj kaj difinitaj en la libro estas 155, el kiuj 49 estas esperantigoj faritaj de Dahlenburg mem surbaze de germana faklibro, Lexicon der Sprachkunst de J. Dominik Harjung (2000). Kvar indeksoj pliutiligas la libron: klasigo de terminoj laŭ ĝeneralaj nocioj; listoj de la poetoj kaj tradukintoj de la ekzemplo-donaj poemoj; etimologiaj interligoj de terminoj kun la ĝenerala leksiko de Esperanto; kaj terminara listo kun ekvivalentaj nomoj en la germana lingvo.

Difino de retorikaj figuroj ne estas simpla kaj ja subtila afero. Neniel eblas krom supraĵe kaj etkvante pritrakti en mallonga recenzo la difinojn prezentitajn de la kompilinto. Ĝenerale ili estas klaraj, sed okaze tamen eble ne sufiĉe distingaj inter si. Nu, supozeble tio ne estas facile farebla, stilfiguroj ofte similas. Ekzemple, la diversaj figuroj listigitaj sub la ĝenerala superskribo ripetado unuavide ne montras klare art-efikan diferencon: batologio (mekanika ripetado), ciklo (strofkomenca kaj stroffina ripeto), duplikacio (milde, milde), epanalepso (aliloka ripeto), epanodo (ripeto en inversa ordo), epibolo (aliloka frazripeto), epizeŭkso (tondro, tondro, tondro), homeomezo (strofmeza vortripetado), ktp. Finfine, la plej distingaj leksikaj ripetoj estas efektive nur tri, kompreneble klare difinitaj en la libro: anaforo (ripeto de vortoj komence de sinsekvaj frazoj), epistrofo (ripeto fine de frazoj) kaj simploko (ripeto komence kaj fine). Ĉio cetera estas ia ludo por teoriistoj, interesa ludo, agnoskinde, laŭ la formulo: “Pejzaĝo estus malmulte valora, se ĝi ne havus nomon”.

Diversfontaj difinoj de retorikaj terminoj povas ankaŭ iom diferenci, se nur subtile. Ni prenu kiel ekzemplojn kelkajn difinojn de la termino epanalepso. La difino ĉe Dahlenburg estas “ripeto de vorto aŭ vortgrupoj en alia loko de la frazo aŭ verso sen ia ajn ŝanĝo de la signifo, cele al la daŭrigo de la penso”. W. Nash en Designs in prose: a study of compositional problems and methods (1980) difinas ĝin simple kiel ripeton de komenco kaj fino de linio aŭ frazo. J.A. Cuddon, en A dictionary of literary terms (1979), difinas epanalepson kiel ripeton de vortoj post intermetitaj vortoj por emfazo aŭ eble por esprimo de emocio G.N. Leech en Linguistic guide to English poetry (1969) difinas tiun figuron kiel specon de duobla ripeto inkludanta paralelismon. Tiuj difinoj ja havas komunan kernon, tiun de ripeto, sed ankaŭ iom diferencajn emfazojn. La difino de Leech akcentas paralelismon, Cuddon emfazon kaj emocion, Dahlenburg la neŝanĝitan signifon de la koncerna vorto. Lia ekzemplo el Baghy ja tion atestas per la ofta ripeto de la vorto plore kun sekvanta adverbo: plore kaj plende, plore korfunde, plore korvunde, plore langvore, plore stertore, ktp. Sed ĉar la ripetita vorto plore ĉiam aperas fronte de linio oni verŝajne povus nomi tion ankaŭ anaforo, kaj la malsamaj, sed ĉiam samformaj adverboj, elvokas paralelismon. Efektive la tuta afero de ripetado estas ja komplika, ĉar abundas la variaĵaj eblecoj de leksikaj kaj gramatikaj ripetoj, formalaj kaj paralelismaj. Tio montriĝas klare en Indekso I, kie 35 terminoj estas listigitaj sub la ĝenerala kapvorto ripetado. Tamen mankas diversaj figuroj de ripetado, ekz-e antanaklaso, diakopo, diaforo, epergeso, por nomi nur kelkajn. La listo ŝajnas longigebla preskaŭ senfine, fakte ne havas multan sencon provi elĉerpi la potencialon.

Por mencii alian ekzemplon de senca interkroĉiĝo de terminoj: adinaton (lat. impossibilia) mi preferas rilatigi pli al speco de hipotezo ol al parafrazo. La donita ekzemplo Sonas sunhorloĝ’ esprimas ja neeblaĵon, sed pli atestas konfuzon de perceptoj, fakte temas pri sinestezio, simile kiel “pli lume la mallumo zumas”. Klaran adinaton kiel neeblaĵon oni trovas ekz-e en jena citaĵo el traduko de John Francis (en Angla antologio) de fama poemo de Andrew Marvell, Al sia pudora amatino: “... Ekde de l’ Diluv’ mi amus vin / kaj vi rifuzus kun obstin’ / ĝis konvertiĝ’ de l’ Judoj”.

Al la difino de anominacio: “frapa simileco de vortoj, etimologie ne parencaj” ŝajnas aldoninda jenaĵo, eble aparte: Ŝanĝo de litero aŭ literoj en vorto por elvoki mokan aŭ malrespektan kontraston baze de la koncerna vorto. Ekzemploj el La Infana Raso de Auld povus bone servi ĉi tie: “Laŭ gonoraloj, la milit’ necesas / nu, kunpremeble, ĉar per ĝi inspezas / tiaj fraponoj, kaj hakiras gloron ...”

Du terminoj, hajto kaj keningo devenantaj el la praĝermana poezia poetiko, plej esence el la antikvaj islandaj poemoj de la versoformo drottkvœtt, bezonas apartan komenton. Keningoj, isl. kenningar, sing. kenning, estas kunmetitaj vortbildoj de metafora kaj mitologia naturo; hajtoj, isl. heiti, estas pure poeziaj sinonimoj, vortoj apartenaj nur al poezio kaj ne aperas en la ordinara lingvo. La ekzemploj donitaj sub tiuj terminoj, “mortiga ŝtalo” por glavo aŭ io simila, ne taŭgas kiel ekzemplo de kenning, nek “ĉielo” kiel ekzemplo de heiti. Fakte nek kenning nek heiti troveblas en la Esperanto-poezio, kaj ja ne en la moderna poezio ĝenerale. Ilia inkluzivigo en la terminaro ŝajnas superflua, krom per akompanaj literaturhistoriaj klarigoj.

Nuntempa poezio ne estas retorike orientita. Trovi trafajn ekzemplojn en la Esperanto-poezio pri diversaj stilfiguroj tial verŝajne ne estis senproblema afero. Multaj ekzemploj el tradukoj tion atestas. Ekzemple eŭfemismon oni kontentige konstatas en traduko el angla 17-jarcenta poeto (fare de John Francis), sed apenaŭ same klare en ekzemplo elektita el poemo de Auld. Mi tamen volas diri, ke la aman sindediĉon, kiun la kompilinto montras al la nia poezio, serĉante tie taŭgajn ekzemplon, mi alte estimas.

Ĉi tiun studindan libron de Dahlenburg oni bonvenigu kiel meritan aldonon al la ankoraŭ iom magra literatur-scienca verkaro en Esperanto. Gravas ankaŭ, ke la libro aspektas bele, kiel ja kutimas la eldonaĵoj de Mondial.

Baldur Ragnarsson

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.org/

Martin Ljubin: Fabriko

Kun siaj nigraj kamentuboj, gratantaj plumbon de la nuboj,
ĉiame same la fabriko minace staras antaŭ ni.
Ĝi estas nia malamiko, en kiu — scias ni — mortigo
atendas nin — malriĉajn sklavojn de l’ ora kaj senkora di’!

El ŝtono kaj el fer’ malvarma forĝita estas ĝia karno.
Neniam ĝin vibrigis vivo, neniu ĝojo tuŝis ĝin.
Senŝanĝe, apatie mutas, kaj kvankam vivojn ĝi englutas,
neniam ĝi fariĝis sata, de ĝi neniu savis sin!

Ho, kiom multe da doloroj, ho, kiom da rompitaj koroj,
da veaj plendoj silentiĝis en la fabrika kruda bru’!...
La radoj de l’ maŝinoj tie muelis ilin apatie
kaj per oleo — homa sango — ŝmirite sin turnadas plu.

Neniam helpa kri’ kaj plendo elvokis ĝian varman senton,
ĉar la fabrika fera koro kaptita estas de Sinjor’.
Kaj glutos sklavojn la fabriko, kaj kaŝos sin en ĝi mortigo
ĝis kiam fine ĝin lumigos la flam’ purpura de l’ Aŭror’!

Marin Ljubin estas la pseŭdonimo de Asen Grigorov (1903-1985), bulgara oficisto, tre aktiva en la laborista revolucia movado antaŭmilita. Li publikigis poemojn (“Ruĝa Aŭroro”, 1930), novelojn (“La himno”, 1931) kaj diversajn porpacajn tekstojn (“Gardu la pacon!”, 1980). En liaj verkoj la porsocialisma retoriko ofte soras al sincera partopreno en la homa malfeliĉo de la plej malaltaj sociaj klasoj.

Loke — fake ...

NEDERLANDO: Kadre de la simpozio “Perspektivoj pri Esperanto”, kiu okazis sabate la 3-an de februaro, prelegis Wim Jansen (Vorton post vorto tra la historio de Esperanto), Petro De Smedt (Vortaraj Perikloj*), Ziko van Dijk (Problemoj de la Esperanto-historiografio) kaj Gerrit Berveling (Esperanto kaj ĝia kulturo). Fine de la simpozio kaj por konkludi, okazis ronda tablo sub la gvidado de Ed Borsboom. La simpozio okazis en la Andreo Cseh-Domo, sidejo de la Internacia Esperanto-Instituto kaj al ĝi aliĝis 21 personoj el Belgio, Meksiko kaj Nederlando.

* Ne familio de Periklo laŭ PIV, sed latinismo = riskaj travivaĵoj, danĝeroj.
Atilio Orellana Rojas

GERMANIO: Laŭ invito de Interkultura Centro Herzberg (ICH), la prezidanto de UEA d-ro Renato Corsetti, de la 12-a ĝis la 14-a de marto oficiale vizitis Herzberg Harz, unuanime proklamitan de la urbestraro “La Esperanto-urbo”. La urbestro Gerhard Walter kunvokis en la urbodomo honore al la vizitanto specialan laborkunsidon kun akcepto, en kiu partoprenis kaj la lokaj skabenoj kaj la gvidantoj de ICH. La urbestro konfirmis pluan subtenon de la urbo al la internacia agado de ICH, dum la prezidanto de UEA emfazis varman apogon de UEA al la agado de ICH. Post la kunsido, la urbestro regalis la esperantistan delegacion per tagmanĝo kaj samtage ĉeestis kun diverspartiaj politikistoj alian plurhoran kunvenon en la sidejo de ICH. La loka gazetaro substrekis, ke la centro akiris grandan reputacion pro siaj sukcesoj rilate al publika apliko de la internacia lingvo en la urbo, ĝemeligita al Góra (Pollando).

Esperantologia konferenco en Jokohamo

Estas jam tradicio, ke en la kadro de Universala Kongreso okazas esperantologia konferenco.

Ĝi celas esti forumo por la diskonigo de esploroj en interlingvistiko kaj esperantologio; ĝi ne volas esti nur interŝanĝo inter fakuloj, sed estas direktita ankaŭ al la esperantista publiko. Restas ankoraŭ multo esplorenda pri internacia lingva komunikado, pri planlingvoj kaj — aparte — pri Esperanto kun ĝia komunumo por havi pli bonan, science bazitan fundamenton por niaj klopodoj kaj argumentoj.

La temo de la esperantologia konferenco kadre de la UK en Jokohamo estas Aziaj kontribuoj al esperantologio. Ni aparte invitas japanojn, ĉinojn kaj koreojn anonci sin kaj submeti la ĝisnunan rezulton de siaj studoj pri lingvaj, literaturaj kaj movadhistoriaj aspektoj de Esperanto. Se via aktuala esploro ne havas rektan rilaton al la ĉeftemo de la ĉi-jara esperantologia konferenco kaj vi tamen volas nun proponi referaĵon pri ĝi, bonvolu konsiliĝi kun ni.

Bonvenaj estas ankaŭ junaj esplorantoj, kies magistriĝa aŭ doktoriĝa tezo teme rilatas al Esperanto aŭ interlingvistiko. Ni planas eldoni la aktojn de la konferenco. La Estraro de CED, kiu aŭspicias la konferencon, inter la altkvalitaj kontribuoj elektos la plej bonan por eventuala aperigo en la socilingvistika revuo Language Problems and Language Planning.

Interesatoj sin anoncu ĉe d-ro Ulrich Lins (u...@gmx.net).

En 2008 UEA estos 100-jara. Por identigi aktivaĵojn okaze de tiu festo, UEA invitas partopreni en

KONKURSO PRI JUBILEA SIMBOLO

La simbolo emfazu la 100-jaran historion de UEA kaj la aktualecon de ĝiaj celoj kaj idealoj. Ĝi estu elvoka, laŭeble simpla kaj uzebla presite kaj elektronike. Ĝi estu unukolora aŭ plurkolora sed ankaŭ unukolore uzebla.

La simbolo estos uzata nur lige kun la jubileo de UEA kaj ne anstataŭos la ĝeneralajn movadajn simbolojn (verda stelo, simbolo de la Jubilea Jaro 1987 k.a.).

Rajtas partopreni ĉiuj, ankaŭ ne-esperantistoj. Oni rajtas sendi pli ol unu konkursaĵon.

La gajninto ricevos premion de 500 eŭroj. La rajtoj pri la premiita konkursaĵo, inkluzive de ĝia eventuala adapto, apartenos al UEA. Pri la aljuĝo decidos la Estraro de UEA.

Oni sendu la konkursaĵojn ĝis la 30-a de junio 2007 al Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando; aŭ rete al s...@co.uea.org.

Kvina Nitobe-Simpozio okazos en Tokio

Ekde la unua en Prago (1996), ĝis nun diversloke okazis kvar Nitobe-simpozioj pri internacia lingva politiko, kiujn organizis Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED) pri la Monda Lingvoproblemo kunlabore kun lokaj institucioj ŝtataj aŭ universitataj.

La 2-an kaj 3-an de aŭgusto 2007, tuj antaŭ la Universala Kongreso en Jokohamo, okazos la 5-a Nitobe-simpozio unuafoje en la naskiĝlando de Nitobe. Gastiganto estas la Eŭropa Instituto de la Sophia-Universitato en Tokio. Kunorganizas CED kaj Japana Esperanto-Instituto.

La temo estas: Eŭropaj lingvoj kaj aziaj nacioj: pasinteco, politiko, potencialo. Kvankam la simpozio ne rekte rilatas al la UK, evidente la temo rilatas al la kongresa temo: Okcidento en oriento: akcepto kaj rezisto. La simpozio celas kunvenigi fakulojn por diskuti eblecojn de lingva politiko en Azio fronte al tutmondiĝo.

Informoj pri la simpozio: http://www.info.sophia.ac.jp/g-areas/nitobe2007.htm.

Pri pasintaj simpozioj vidu: http://eo.nitobe.info/pri/nitobe-simpozioj.php

Kimura Goro Christoph

Tra la mondo

Internacia Libro-Foiro en Jerusalemo

Esperanto impone aperis en la 23-a Internacia Libro-Foiro en Jerusalemo.

La foiro okazis dum tuta semajno (18-23 feb 2007) en la plej prestiĝa konferenca kaj kultura centro “Binjanej Hauma”. Ĝi estas granda evento, okazanta regule ĉiun duan jaron ekde 1963 kaj altiranta milojn da vizitantoj. Esperanto aperis en la foiro unu fojon en la pasinteco, en 1999, antaŭ la 85-a Universala Kongreso okazinta en Tel-Avivo.

En la ĉi-jara foiro (http://www.jerusalembookfair.com/main.html) prezentiĝis pli ol 1 200 eldonejoj kaj institucioj. Grandega halo estis rezervita por fremdlingvaj libroj, kie ekspoziciis eldonejoj de pli ol 40 landoj kaj lingvaj-kulturaj institucioj el la tuta mondo. En tiu internacia salono estis reprezentata ankaŭ la internacia lingvo. Esperanto-Ligo en Israelo luis grandan pavilonon, kie estis eksponataj centoj da Esperanto-libroj, gazetoj kaj kompaktdiskoj, scienca kaj faka literaturo, turismaĵoj, vortaroj kaj lernolibroj. Sur la bretoj de la pavilono, kiu portis la oficialan titolon “Esperanto — la internacia lingvo”, la vizitantoj povis impresiĝi de la Biblio kaj Korano apud Don Kiĥoto kaj La Eta Princo, ABZ de Amo apud Asteriks, Jarlibro de UEA apud Esperanto en Perspektivo. Ili povis aŭskulti Esperantan muzikon, “gustumi” diversajn komputilajn kursojn kiel “Lernu!” kaj aŭskulti retajn elsendojn de Radio Polonia, pere de du komputiloj, retkontakto kaj laŭtparoliloj.

La Esperanta pavilono fariĝis unu el la plej aktivaj kaj multe vizitataj en la internacia halo, aparte dank’ al la abundo da materialo kaj viglaj deĵorantoj.

En la pavilono deĵoris ĉiutage almenaŭ 2-3 esperantistoj, de la 10-a matene ĝis la 22-a nokte. Sume volontulis 13 aktivuloj. Multaj aliaj esperantistoj vizitis la foiron. La pavilonon vizitis ĉirkaŭ mil homoj, multaj ricevis informilojn pri Esperanto kaj E-kurso en Jerusalemo (kiu malfermiĝis la sekvan semajnon) kaj pluraj aĉetis elektronikan hebrean kurson aŭ la unuatagan koverton de la ĵus emisiita israela poŝtmarko okaze de la 120-jariĝo de Esperanto. Kvankam komerco ne estis la ĉefa celo, la vendoj de esperantaĵoj dum tiu semajno sumiĝis je centoj da eŭroj.

Ĉiutage estis en la foiro riĉa kultura agado. Merkrede prelegis la fama Israela verkisto Amos Oz (aŭtoro de Rakonto pri Amo kaj Mallumo), kiu prezentis sian novan novelon baldaŭ aperontan. Amri Wandel, kiu antaŭ sep jaroj invitis Oz al la honora komitato de la UK en Tel Avivo, renkontis lin post la prelego kaj donacis al li la israelan kompaktdiskon Bonvenu Paco. Oz ankaŭ subskribis la unuatagan Zamenhof-koverton.

Ĵaŭdo la 22-a de februaro estis la kulmino de Esperanta agado en la foiro: tiam okazis publika prelego de Amri Wandel (sur la suba foto), la ĉeforganizanto de la pavilono, pri Zamenhof kaj Esperanto: la historio de la internacia lingvo, altirinta 40 vizitantojn kaj 10 esperantistojn. La prelego aperis (kaj ankoraŭ videblas) en la oficiala retejo de la foiro kaj estis krome reklamita per flugfolioj disdonitaj de niaj deĵorantoj en la foiro. Ĝi daŭris pli ol unu horon. Krome, intervjuoj kaj raportoj aperis en reta elsendo (en kvar lingvoj), en la juda usona ĵurnalo World Jewish Digest kaj en longa raportaĵo ĉe loka televido.

Pli frue Wandel partoprenis publikan konferencon pri la kampanjo “Reskribo de la Biblio” (http://www.bible-valley.org), kiun inaŭguris Ŝimon Peres kaj ministrino pri eksteraj aferoj en la unua tago de la foiro, skribante verson en Esperanto el la libro Jesaja. Sekve li diskutis kun Amos Rolnik, la direktoro de la projekto, la eblon lanĉi kampanjon “Reskribo de la Biblio en Esperanto”.

Resume, la publiko montris grandan interesiĝon pri la Internacia Lingvo. La aktiva prezentado de Esperanto en unu el la prestiĝaj kulturaj aranĝoj kreis informadan impeton, kiu espereble daŭros en la proksimaj jaroj.

Amri Wandel

Interlingvistika sesio en nova loko

La kvara sesio (27.01-02.02.2007) de la nuna grupo de la postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj (Universitato Adam Mickiewicz, Poznań, Pollando) okazis en nova loko (Collegium Novum), kien translokiĝis la Lingvistika Instituto de UAM. 17 gestudentoj el 10 landoj (Germanio, Francio, Italio, Irano, Kroatio, Litovio, Pollando, Slovakio, Slovenio, Ukrainio) partoprenis la prelegojn kaj ekzamenojn kun daŭra interesiĝo.

Aleksander Korĵenkov prelegis pri la historio de la Esperanto-movado, aldonante novajn informojn al la materialo de sia libro. Prof. Aleksander Melnikov (kiu habilitiĝis per ruslingva verko pri lingvokulturologiaj aspektoj de planlingvoj) gvidis kurson pri pragmatiko kaj lingvokulturologio. Li prezentis multajn amuzajn ekzemplojn pri la lingva personeco de tipa esperantisto. Tiklajn demandojn de Esperanta gramatiko (kiel vortfarado, evoluo de Esperanto, ekzisto de frazeologio kaj lingvotavoloj, seksismo en la lingvo ktp.) kaj leksikografion traktis Ilona Koutny. Ankaŭ Zbigniew Galor kontribuis per prelego pri lingvo kaj socio. Marc Bavant (akademiano) alparolis pri terminologia agado kaj proverbaro.

Meze de la semajno okazis la kutima komuna vespero kun kantoj de Suzanna Kornicka kaj dancado. Post la plenŝtopita semajno, parto de la kursanoj vizitis Malbork, kie ili spertis interesan gvidadon tra la fama kavalira kastelo kaj vespere la gastamon de la lokaj urbaj instancoj.

Ilona Koutny

Fervojistoj fervore skiis en Rumanio

Inter la 17-a kaj 23-a de februaro 2007 okazis la tradicia Internacia Fervojista Esperanto-Skisemajno (IFES) en Azuga, Rumanio.

La aranĝon, kiun partoprenis 23 esperantistaj fervojistoj el Aŭstrio, Belgio, Danio, Hungario kaj Rumanio, organizis la prezidantino de la Rumana Esperanto-Fervojista Asocio Rodica Todor, kun la gekolegoj de Braŝovo, Bukareŝto kaj Ploieŝti.

Sabate okazis interkona vespero kaj dimanĉe la partoprenantoj promenis tra la urbeto Azuga, bela ripozloko en la Valo de Prahova, situanta inter la montoj, kovrita de ĉiam verdaj arbaroj. Oni vizitis la iaman famkonatan fabrikon de ĉampano Rhein, funkciantan ekde la jaro 1892, kiu provizis per ĉampano la reĝan familion. Ĉi tie oni eksciis pri la fabrikadprocezo de la ĉampano kaj en gaja etoso gustumis la plej altkvalitajn ĉampanojn. Posttagmeze okazis skikonkurso, kiun gajnis Silvia Pura el Rumanio kaj Ben Indestege el Belgio. Martin Stuppnig enmanigis belajn pokalojn donacitajn de la urbestro de lia aŭstria loĝloko kaj de Johann Geroldinger, “la patro” de IFES.

Sekvis la tradicia karnavalo, dum kiu oni admiris belajn kostumojn de geĉinoj, orienta geedza paro, tataro kaj dancistino en kabareto, kantisto el Meksiko, la grupo Abba k.a. La unuan premion oni atribuis al la fervoraj gekantistoj de Abba: Gabriella Tibuleac, Rosmarie Macarie, Rodica Kraila, Alexandru Ţibuleac. La duan al la ĉinino Enikő Teghiu.

Lunde okazis tuttaga ekskurso al Braŝov, kie, post vizito de la urbo, la partoprenantoj renkontis E-kursanojn en la Kulturdomo “Reduta”. Marde, dum la dua tuttaga ekskurso, oni vizitis la fortikaĵon Raŝnov, la Kastelon Bran (kies nomo estas ligita al Drakula) kaj la faman ripozlokon Poiana Braŝov, kie en dakstila restoracio (dakoj estas prauloj de la rumana popolo) oni gustumis tradician vinon aŭ brandon boligitajn kun spicaĵoj. Vespere Aurora Bute kaj Rodica Todor prezentis al la eksterlandanoj la gastigantan landon Rumanio kaj Martin Stuppnig instruis kvin tibetajn ritojn, kiuj helpas al homa sanstato. Ĵaŭde oni skiis en Predeal, alia fama ripozloko, kaj la neskiantoj ekskursis tra la arbaro, sur neĝa vojeto. Vendrede la partoprenantoj forlasis la belan urbeton Azuga kaj reveturis hejmen, espereble kun belaj memoroj pri vintra semajno en montara regiono de Rumanio.

Aurora Bute

Forpasoj

Wilfrid G. Atkinson (1922-2006) mortis la 30-an de decembro en Londono. Li prezidis la Londonan E-Klubon 1957-62, longe gvidis ĝian ĥoron kaj estis ĝia honora vicprezidanto. Li estis sekretario de LKK de la 74-a UK en Brajtono en 1989. Malfeliĉe li ne vidis la aperon de sia libro Relativeco per bildoj (2007) pri la teorio de Einstein.

May Bijleveld (1910-2007) forpasis la 18-an de februaro en Rio-de-Ĵanejro. Ŝi esperantistiĝis 20-jara en Nederlando kaj sekvis kurson de Andreo Cseh. Edziniĝinte kun brazilano, kiun ŝi ekkonis en la Londona UK en 1938, ŝi ekloĝis en Brazilo. Ŝi estis Cseh-instruisto, fakdelegito pri instruado kaj agema informanto. Bijleveld realigis vojaĝantan ekspozicion, kiun vidis centmiloj da vizitantoj tra Brazilo. Ŝi iniciatis ĉeeston de Esperanto en la monda media konferenco en Rio en l992, kie la budo de UEA havis milojn da vizitantoj kaj kies rezolucio rekomendis al NRO-j disvastigi Esperanton “adoptotan kiel duan lingvon por ĉiuj popoloj”.

Marcel Devillez (1941-2006) forpasis en Charleroi (Belgio), kie li estis longe fakdelegito pri vendotekniko.

D-ro Viktor Petroviĉ Grigorjev (1925-2007) mortis la 9-an de februaro en Moskvo. Li estis fakulo pri poezia lingvistiko kaj membro de Akademio de Esperanto 1977-86.

Sándor Kovács (1927-2006), fervoja inspektoro, iama fakdelegito pri uzinaj kontaktoj, forpasis la 10-an de oktobro en Budapeŝto. En 1988 Hungara E-Asocio distingis lin per sia honorinsigno.

Edward Philip Ockey (1913-2006), em. havenoficisto, mortis la 21-an de novembro en Lydbury North (Shropshire, Britio). Li estis membro de UEA ekde 1941 kaj preskaŭ same longe delegito kaj fakdelegito pri bibliografio, genealogio kaj mormonismo. Liaj plej gravaj verkoj estas Akademia vortaro-radikaro: konkordanco de Fundamento de Esperanto (1978), kaj Bibliografio de vortaroj (1982; TTT-versio parte ĝisdatigita de G. Sutton, 2002). Sian grandan librokolekton Ockey donacis al UEA.

Renato Pennazio (1932-2006), delegito en Trofarello (Italio), mortis en decembro.

Prof. d-ro Kiril Petkov Popov (1922-2007), sekciestro en la Medicina Akademio de Sofio, mortis la 24-an de februaro en Sofio. Li estis vicprezidanto de Universala Medicina E-Asocio 1983-2000 kaj redaktoro de ĝia Medicina Kuriero 1988-94. Li kunredaktis La medicino dum 1300-jara historio de Bulgario (1981) kaj Sanfavora vivmaniero (1991). Popov, kiu estis komitatano de UEA 1989-98, aperigis siajn movadajn rememorojn en La plej granda fenestro (1992). Sub la pseŭdonimo Papaver li aŭtoris la poemaron Sub la ĉielarko (1994).

Margarethe (Greta) Stoll (1912-2007), svisdevena em. aktorino, forpasis la 10-an de marto en Beogrado. Ŝiaj originalaj poemoj aperis, krom en revuoj, en Reeĥoj: jugoslavia poemaro (1961) kaj fine en ŝia propra volumo Miozoto (2006). Ŝiaj tradukoj aperis en Antologio de la moderna bosnia-hercegovina novelo (1989), Antologio de la serba parola literaturo (1991) kaj Antologio de la serba poezio 1200-2000 (1998).

István Temesi (1925-2006), multjara fakdelegito pri fervojoj, forpasis la 26-an de septembro en Miskolc (Hungario). Li estis aktivulo de la hungara fervojista movado kaj de la movado en Miskolc. Post la repermeso de E-agado en 1956 li fondis la bultenon Verda vojo, kiu tiutempe estis la sola E-gazeto en la lando kaj kiun li redaktis dum pluraj jaroj.

Diference al la nekrologo pri Erich Seidemann (marto, p.70) ni ĝustigas, ke li estis sekretario de Herber Wehner, dum tiu ĉi estis membro de la saksa parlamento, ĝis 1933. Pli frue ili kune transiris de anarkiismo al komunismo.

Migrante

ĝui la montaran ĉirkaŭaĵon, travivi la naturon je alteco de 2 500 metroj super la marnivelo. Tio eblas por familioj, grupoj aŭ unuopuloj ĉe la Albert-HEIM-Kabano de la Svisa Alpa Klubo.

Krom tio

montgrimpi — skiadi por komencantoj kaj spertuloj.

Trovu informojn kaj ĉion sciindan en Esperanto ĉe www.albert-heim-huette-sac.ch

KONTAKTO kun la mondo!

KONTAKTO estas la plej vaste legata junuleca revuo pri landoj, popoloj, kulturoj, socio kaj politiko — por gejunuloj kaj ĉiuj kiuj estas junaj en la koro.

KONTAKTO aparte taŭgas por instruistoj kaj komencantoj: parto de la artikoloj aperas en la lingvaĵoj “facila” kaj “tre facila”.

KONTAKTO estas varia kaj amuza — interesa por ĉiuj!

KONTAKTO aperas 6-foje jare. Abonu rekte de UEA aŭ pere de via kotizperanto.

Granda rabato por grupaj abonoj ekde ses ekzempleroj. Informiĝu!

MALMULTEKOSTA VOJAĜADO

La plej populara eldonaĵo de TEJO, la listo de esperantistaj gastigantoj Pasporta Servo, aperas ekde 1974. La nova eldono de 2007 enhavas 1294 adresojn en 89 landoj, sur 186 paĝoj.

La gastigantoj ricevas ĝin senpage. La aliaj povas mendi ĝin kontraŭ 15 EUR + sendokostoj (kun triona rabato ekde tri ekz.) ĉe la Libroservo de UEA. Por aliĝi kiel gastiganto, petu aliĝilon de UEA, de la kompilinto aŭ de la landaj organizantoj. Pliaj informoj ĉe la kompilinto: Derk Ederveen, Westenburgstr. 15, NL-2275 XR Voorburg, Nederlando, p...@wxs.nl, aŭ ĉe: www.esperanto.net/ps.

Kongresu japanie!

Glumarkoj (4×5cm) por la Jokohama UK haveblas ĉe la Libroservo de UEA. 12-peca folio kostas €1,20. Triona rabato ekde tri folioj.

ĈU VI SERĈAS KORESPONDAMIKON?

Sendu al Koresponda Servo Mondskala jenajn detalojn: nomo, adreso, sekso, aĝo, profesio, geedza stato, kiom da korespondantoj dezirataj, en kiuj landoj kaj pri kiuj temoj. Kunsendu du internaciajn respondkuponojn, aŭ, se ili ne estas aĉeteblaj en via lando, neuzitan poŝtmarkon. KSM transdonos viajn informojn al alia(j) korespondemulo(j), kiu(j) konformas al viaj deziroj. Vi ricevos rektan respondon. KSM estas servo de UEA.

Koresponda Servo Mondskala
B.P. 6, FR-55000 Longeville-en-Barrois, Francio www.multimania.com/kosomo

Fondaĵo Canuto

Multaj arde deziras membriĝi en UEA, sed ne ĉiuj povas. Via donaco al Fondaĵo Canuto helpos nin teni la kontaktojn kun tiuj kiuj suferas pro transpagaj baroj. Antaŭdankon pro via solidareco!

En 2006 141 esperantistoj subtenis la agadon de UEA per aliĝo al

Societo Zamenhof

Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mecenatoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA, inviton al akcepto en UK kaj specialan donaceton. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

JAPANAĴOJ EN LA SERIO “ORIENTO-OKCIDENTO”

El la 45 libroj aperintaj en la prestiĝa serio, kvin estas tradukaĵoj el la japana literaturo. Ĉe la Libroservo de UEA: sesona rabato por samtempa aĉeto de minimume tri ekzempleroj de la sama titolo.

Revuo Esperanto 2007 5

Malferme

La rajto komuniki

Kvankam nia socio estas obsedata de efikeco, tamen strange oni malmultege interesiĝas pri la rilato inter la investo en lingvolernadon kaj lingvajn servojn unuflanke, kaj, aliflanke, la rezulto de la enormaj sumoj tiel investataj. En la tuta mondo, milionoj da infanoj kaj adoleskantoj lernas fremdan lingvon dum multaj jaroj, kun rezultoj plejofte nekontentigaj aŭ tute mizeraj.

La elektita internacia komunikilo havas gravajn konsekvencojn en nia vivo. Ekzemple, estas unu el niaj rajtoj, ke la komunikado inter aviadila piloto kaj la kontrolturo estu aranĝita tiamaniere, ke ĝi havigu al la vojaĝantoj la plej bonan ŝancon pluvivi. Sed tiel tute ne estas. Tiu komunikado okazas en la angla, pro provizora rekomendo de la Organizo pri Internacia Civila Aviado, decido alprenita en 1951, sed kies provizorecon oni neniam reviziis. Rezulte, la lingvaj problemoj tiukampaj estas listigitaj de la sama organizaĵo kiel la tria kaŭzo de aviadaj akcidentoj.

Tamen la angla estas unu el la plej maltaŭgaj lingvoj por internacia komunikado. Ĝi havas malfacilan prononcon, malprecizan gramatikon, milojn da idiomaĵoj kaj tre vastan vortaron. Ĉe aviada interkomuniko tio estas faktoro en multaj gravaj miskomprenoj.

La rajto komuniki inkluzivas la rajton je komunikado necesa por garantii nian vivon, sed ĝi neprigas ankaŭ, ekzemple, la rajton ne esti metita, pro la lingvo, en ridindajn aŭ malagrablajn situaciojn kaj la rajton povi esprimi sin egale kiel la aliaj. Fakte tiu, kiu devas paroli fremdan lingvon, suferas handikapon, kaj la handikapo estas des pli grava, ju pli la komuniklingvo estas nekonsekvenca, t.e. plena je formoj, kiuj kontraŭas la spontanan funkciadon de la cerbo.

La popoloj, kaj iliaj informistoj kaj registoj, akceptas tiujn handikapojn kun miriga pasiveco, aŭ eĉ ne konscias pri ili. La fakto, ke nia socio ne konscias la gravecon de lingvo kiel faktoro de plena homa digno, kondukas al kaŝaj formoj de diskrimino, kiuj fakte estas atencoj al la rajto libere komuniki.

La aŭtoritatoj de ĉiuj landoj, la respondeculoj kaj altranguloj en internaciaj organizaĵoj devas scii, ke Esperanto ekzistas kaj ke ĝi, laŭ objektivaj komparaj studoj, estas la komunikilo, ĉe kiu la rilato inter kostoj kaj efikeco estas la plej favora, la sistemo psikologie plej kontentiga kaj krome la rimedo plej libera je malavantaĝoj el kultura vidpunkto, unuvorte, ĝi estas la plej bona. En la tuta mondo Esperanto estas uzata en homretoj, kiuj kune formas ian diasporon, en kiu lingva handikapo ne, aŭ apenaŭ, ekzistas. La sperto de tiu medio similas al t.n. pilotstudo, kiu pruvis, ke la rimedo taŭgas por la celo.

Kontrolinte la koncernajn faktojn, se Esperanto montriĝas la plej bona rimedo por liberigi la tutmondan socion je lingva handikapo, eblus organizi ĝian instruon en la elementaj lernejoj de la tuta mondo. Multaj registaroj investas gigantajn sumojn en la instruadon de la angla kun ege elrevigaj rezultoj: certe pravigeblus anstataŭigi tiun vere neefikan investon per io multe malpli kosta, kio povus reale savi la mondon el la plago de lingva handikapo.

Niaj aŭtoritatoj ne rajtas resti pasivaj kaj inertaj fronte al la lingvaj problemoj. Ni havas la devon fari ĉion eblan por veki konscion pri la lingvoproblemo, pri ĝiaj multflankaj aspektoj, kaj pri la fakto, ke ekzistas al ĝi justa kaj racia solvo.

Claude Piron

Vojaĝo al Pollando: la pasinteco kaj la estonteco

Mi ne imagis ke la invito inaŭguri Esperantan memortabulon en la pola urbo Malbork fariĝos vojaĝo al miaj familiaj radikoj kaj malkovro de nekonata ĉapitro en la vivo de miaj delonge forpasintaj patro kaj geavoj.

Mi sciis ke mia patro naskiĝis kaj kreskis en la pola urbeto Skorcz [Skorĉ], apud Gdańsk, sed mi ne havis adreson nek ajnajn dokumentojn krom svaga memoro de la rakontoj de mia patro kiam mi estis infano. Mi pasintfoje vizitis Skorcz dum vojaĝo al Pollando en 1983, kiu realiĝis dank, al Esperanto, kiam mi estis invitita kiel prezidanto de TEJO partopreni junularan seminarion en Varsovio. Tamen, sen ajnaj informoj pri la domo kie loĝis la familio de mia patro mi ne povis multon vidi. Ĉi-foje, denove dank, al Esperanto, la situacio estis tute alia. La organizanto de mia vizito en Malbork, Eduardo Kozyra, kontaktis la urbestraron de Skorcz, kiu trovis la nasko-dokumentojn de miaj patro kaj onkloj. Ili ankaŭ trovis stratadreson kaj aranĝis viziton en la domo. Grupo da esperantistoj, kune kun la urbestro kaj membroj de la urba konsilantaro, akompanis min al la domo en Starogard-strato n-ro 12. Pli frue okazis solena akcepto en la lernejo de Skorcz, dum kiu gelernantoj, instruistoj kaj membroj de la urba konsilantaro demandis kaj aŭdis pri mia Esperanta kaj profesia vivo, ekzemple pri Esperanto kaj scienco, denaskuloj kaj nigraj truoj. La urbestro de Skorcz, Ryszard Dąbek, donacis librojn pri Skorcz, en kiuj aperas malnova foto de la domo, de antaŭ la dua mondmilito, kaj estas menciita mia avo. Mi reciprokis per la unua ekzemplero de la nova medalo baldaŭ oficiale emisiota en Israelo, okaze de la 90-a datreveno de la forpaso de Zamenhof kaj la 120-a jubileo de Esperanto, kiun la urbestro promesis gardi en la urbodoma honorkesto. Poste ni vizitis amas-tombon de 76 judaj virinoj, kiuj pereis en apuda arbaro dum mortomarŝado de la koncentrejo Stutthof, kaj mi metis florbukedon ĉe la memor-monumento. La koncentrejon kaj mortigejon Stutthof mi vizitis akompane de lokaj esperantistoj la sekvan tagon. Pli ol cent mil viktimoj — judoj kaj aliaj — pereis tie. Ĉio estas bone dokumentita kaj restaŭrita: la prezentaĵoj en la barakoj, la krematorio kaj gasa ĉambro... La atestoj estas ŝokaj kaj preskaŭ vivaj, kiel en aliaj pli konataj mortokampoj kiel Auschwitz. Mi lasis la lokon kun miksitaj sentoj — unuflanke pezis la tiel realaj vidaĵoj de la holokaŭsto, en kiu pereis la familioj de ambaŭ miaj gepatroj, sed aliflanke estis io komforta kaj esperodona en la fakto ke tiuj vizito kaj spertoj realiĝis dank, al Esperanto kaj esperantistoj, kiuj laboras por pli bona estonteco. Mi ekmemoris pri la iom similaj spertoj de mia filino Maja, dum ŝia vojaĝo al Pollando antaŭ du jaroj (revuo Esperanto, majo 2005).

Pli frue okazis ceremonio en la urbo Malbork, kiu ligis la pasintecon kun la estonteco. La cedro-arbon kaj memortabulon “Israelo”, kiujn mi inaŭguris en la “Parko de la Mondo”, sur la placo Esperanto, mi dediĉis “por paco kaj toleremo, memore al mia patro, Leo Sommerfeld el Skorcz” (li ŝanĝis sian nomon al Wandel kiam li fuĝis dum la dua mondmilito). Partoprenis la urbestro de Skorcz, la vicurbestro de Malbork Jerzy Skonieczny, la prezidanto de la urba konsilantaro Arkadiusz Mroczkowski, kaj la vic-distriktestro Jolanta Leszczyńska (ĉiuj sur la foto, dekstre de la memortabulo. Detala raporto kun fotoj aperis en la oficiala urba retejo (http://www.malbork.pl/index.php?option=content&task=view&id=1996). La cedro “Israelo” aliĝis al 33 arboj de aliaj landoj, plantitaj de konataj samideanoj kaj amikoj kiel Ludoviko Zaleski-Zamenhof por Francio, Sean O’Riain por Irlando, Etsuo Miyoshi por Japanio, Renato Corsetti por Italio, Reinhard Selten por Germanio kaj Helmar Frank por San Marino kaj AIS.

Sekvis vizito al la apuda urbo Pelplin, kie ni spektis kortuŝan spektaklon de la junulara folklora grupo Modraki (Cejanoj), de la loka lernejo. Parto de la grupo lernas Esperanton sub la gvido de Jadwiga Wasiuk, pensiita direktorino de la lernejo. Ili prezentis altnivelan danc-kaj kant-spektaklon, duone Esperante kaj duone pole. “Ni dankas vin, maljuna kuracisto...”, kantis la infanoj, kaj kiam mi dankis al ili fine de la spektaklo, miaj pensoj vagis al ne tro fora estonteco, kiam la samaj infanoj eble kantos en la fermo de la apuda Universala Kongreso, okdek jarojn post la UK en Gdańsk en 1929.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe la memor-monumento kun la urbestro de Skorcz

[FORIGITA!: bildo]

La folklora ensemblo en Pelplin

[FORIGITA!: bildo]

La inaŭgura ceremonio en Malbork

Ĉu la plej aĝa esperantistino?

ENKETO!

La 23-an de marto reprezentantoj de la roma Esperanto-grupo “Luigi kaj Carolina Minnaja” vizitis s-inon Zoraide Carrubba, por kune festi ŝian 103-an naskiĝtagon!

Ŝi estas esperantisto de multaj jardekoj, amikino de geedzoj Minnaja, ankoraŭ lastatempe entuziasme varbanta por la lingvo (ŝi instruis dum kelkaj horoj Esperanton al klaso de mezgradaj lernantoj, estante 99-jaraĝa!!!).

Dum la festo ŝi deklamis en Esperanto kaj la franca. Zoraide bedaŭras ke ŝi bezonas bastonon por promeni, kaj ne tro klare vidas. Tamen ŝi vigle interesiĝis pri la agado de la roma grupo kaj de la Esperanto-movado ĝenerale, aparte post la pasintjara Florenca UK. Ŝi memoris la nomojn de ĉiuj gratulantoj, kaj parolis kun ĉiu unuope pri diversaj aktivaĵoj.

Ŝia filino konfidis al ni, kiom ŝi estis kortuŝita pro la lavango de bondeziroj el ĉiuj mondopartoj, ricevitaj okaze de la centjariĝo.

Zoraide kaj ĉiuj grupanoj ege scivolas ĉu ŝi estas la plej aĝa vivanta esperantisto, kaj pro tio ni lanĉas enketon, invitante sendi informojn al la adreso: m...@tiscali.it.

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Unuavice, de maldekstre: Carlo Sarandrea, Zoraide, Michela Lipari. Starantaj, de maldekstre: Filomena Canzano, Lucia Zuccaccia, Giorgio Denti (prezidanto de la roma E-klubo), Mirella Merlani kaj Bianca Del Giudice Tursi, filino de Zoraide.

Novaĵo en la beletra pejzaĝo: Beletra Almanako

Septembre aperos Beletra Almanako, redaktata de Jorge Camacho (ĉefredaktoro), Probal Daŝgupto kaj István Ertl. Claude Nourmont intervjuis la iniciatinton kaj ĉefredaktoron pri la nova literatura periodaĵo.

Ĉu vi povas rakonti, pri la (mallonga aŭ longa) historio de la projekto? Kiel kunmetiĝis la redaktora teamo? Ĉu estis facile?

Jam antaŭ la ĉeso de Fonto en diversaj retaj forumoj montriĝis komuna deziro je apero de nova literatura revuo. Kelkaj favoris nur retan revuon, kaj mi fakte ekaktivis por la kultura sekcio de Libera Folio, kun kiu BA espereble kunlaboros. Fine, en iu freneza mateno aŭ vespero, venis al mi en la kapon la ideo lanĉi ĉi tian, ĉi tiun libroforman revuon. Mi demandis pri tio kolegon Ulrich Becker, kiu entuziasme pretis eldoni ĝin, kaj poste kontaktis amikojn István Ertl kaj Probal Daŝgupto por kunredaktado.

Eldonejo en Usono, redaktoroj en Eŭropo kaj Azio, supozeble vi celos al tutmondeco de la Almanako? Kiel vi pensas realigi tion?

La deveno de la teamanoj estas hazarda. Se ĉiuj kvar naskiĝintus aŭ loĝus en Madrido, mi ne kribrus la tutan mondon por trovi ekzotikajn eldoniston kaj kunredaktistojn. Mi serĉis personojn kapablajn, kompetentajn, pruvintajn per siaj verkoj, faroj kaj diroj la emon al vivaj, viglaj kulturo kaj literaturo en Esperanto, sen pseŭdoideologioj, umbilikismoj aŭ personkultoj. Se aliaj personoj, el kiu ajn angulo de la mondo, pretas kunlabori, ni povas nur respondi: bonvenon!

Ĉu ĉefe temos pri poezio?

Ne. Poezio estos unu el la blokoj, certe grava, sed ne pli ol prozo (fikcia aŭ esea) kaj recenzoj.

Vi decidis krei novan revuon. Kial?

Ĉar, post la ĉeso de Fonto, mankas pure beletra aŭ literatura revuo, senpropaganda kaj sencenzura.

En la nuna reta tempo, ĉu ne estas defio produkti “paperan” almanakon?

Tute ne. Diĝitaj aŭ ciferecaj formatoj ankoraŭ ne anstataŭas paperon, sed fakte komplementas ĝin. Homoj daŭre ŝatas teni en mano (aŭ en poŝo) libron el papero, foliumeblan, sur kiu eblas skribi, donacindan ktp.

Ĉu en la Esperanto-movado, ĝi estas nova koncepto (almanako, pli ol revuo)?

La difino de la vorto “almanako” en PIV kaj NPIV montriĝas tro strikta. Koncerne ĉi Beletran Almanakon, temas pri revuo sed ankaŭ pri libro, kun inter 120 kaj 160 paĝoj por ĉiu numero, kaj sen deviga regula aperritmo.

Jen la novaĵo (laŭ tio kion mi scias, sed eble mi ne konas similajn malnovajn iniciatojn). Anstataŭ bindigi jarkolektojn de revuo, jen libro dekomence preta por la breto. (I. Ertl: Pri jamaj almanakoj, la rusa revuo Sezonoj difinis sin almanako en la 80-aj jaroj, kvankam jarkvarona.)

Ĉu ion novan vi intencas doni al la Esperanto-kulturo?

Legindan beletron, prozan aŭ poezian, fikcian aŭ esean, originalan aŭ tradukitan. Kaj leginda literaturo, laŭ mia kompreno, ĉiam novas. Eĉ se verkita antaŭ jardekoj aŭ jarcentoj.

Ĉu temos ĉefe pri originalaĵoj?

Prefere jes (ĉefe pro la kopi-rajtoj!), sed ne nepre. Plej gravas la kvalito aŭ valoro de la verkoj, kaj tion originaleco ne ĉiam garantias. BA publikigos ankaŭ tekstojn jam aperintajn en la reto sed ne surpapere.

Vi parolas pri eseoj. Ĉu eseoj ankaŭ pri la movado?

Jes, ankaŭ pri ĝi, kial ne? Sendepende de la temo, eseo estas en si mem literatura ĝenro, kiun oni ne konfuzu kun pamfleto.

Ĉu la debatoj temos nur pri literaturo?

Post apero de la unua “boao” (jen nia ŝercnomo por BA1), espereble alvenos leteroj. Mi ne kapablas antaŭdiri ilian enhavon. Ni atendu kaj vidu. Sed ankaŭ la nomon “Beletra Almanako“, konkrete la adjektivon “beletra“, oni ne legu tro strikte. Plej diversaj kontribuoj trovos sian lokon en ĝi, ekzemple ankaŭ komiksoj kaj ilustraĵoj.

Ĉu unu el la celoj estas konigi novajn talentojn?

Mi esperas, ke tio estos unu el la rezultoj. Ja la fakto ke BA aperigos ĉiujn verkojn premiitajn en la Belartaj Konkursoj de UEA kaj en la Uta-festo de Oomoto montra s al tiu direkto. Verkemuloj kiuj eknaŭtas sur la akvoj de nia literatura oceaneto laŭeble trovu en BA sekuran kaj plaĉan havenon.

Kiajn kontribuojn vi plej ŝatos ricevi?

Enhave aŭ stile valorajn, aŭdacajn, surprizajn originalaĵojn, en kiu ajn ĝenro. Sen aparta limo je longeco aŭ profundeco.

Kiajn kontribuojn vi ne deziras ricevi (aŭ deziras ne ricevi?)

Tekstojn banalajn, tedajn, gurditajn, grizajn... Ankaŭ ne pseŭdointelektajn manifestojn, aŭ atakojn kalumniajn, rasismajn, gejofobiajn, kiel tiuj aperintaj en aliaj revuoj kaj forumoj.

Veterana Esperantista Klubo (VEK) re-VEK-iĝas

La artikolo “Ek al VE(L)K” de Aleksander S. Melnikov en la ĉi-jara aprila revuo ŝerce aludis ekziston de la klubo por niaj veteranoj. Tamen ĝi vere ekzistas!

La fakton ke la Esperanto-movado estas matura pruvis jam en 1949 la ekesto de asocio por homoj kies esperantisteco datiĝis de la komenco de la 20-a aŭ eĉ de la fino de la 19-a jarcento — Veterana Esperantista Klubo (VEK).

“Veterano estas tiu kiu lernis Esperanton antaŭ kvardek jaroj; kiu lernis Esperanton antaŭ kvindek jaroj estas krome Jubileano.” Al tiu priskribo en la Jarlibro de UEA oni povas aldoni: “La plej malnova esperantisto inter la membroj titoliĝas Dojeno.”

Tre bele. Sed kion faris tiuj veteranoj ekde la fondo de sia klubo? Ĉu ili venis al Universalaj Kongresoj vestitaj en verdaj uniformoj? Ĉu ili paradis en urbocentraj placoj malantaŭ verdflagaj svingistoj? Ĉu la dojeno portis kvin verdajn stelojn ĉeŝultre, dum nuraj jubileanoj portis kvar? Ĉu ili rajtis al senpaga partopreno en ekskursoj de Esperantotur? Ĉu eble ili ĉiuj fariĝis patronoj de TEJO?

La respondo ne multe gravas. Plej grave estas scii kion hodiaŭ tia klubo povas fari, ne por la profito de ĝiaj membroj, sed por la profito de la Esperanto-movado.

En Vilno en 2005, post plurjara stagnado de la klubo, kelkaj movadaj veteranoj kaj historiistoj konceptis novan funkcion por niaj verdaj veteranoj, kiu nun esprimiĝas jene en la nova statuto de VEK: “ĉerpi el la memoroj de membroj historiajn faktojn por pliriĉigi la arkivojn de la Esperanto-movado; ĉerpi el la konoj kaj spertoj de membroj konsilojn cele al la antaŭenigo de la Esperanto-movado”.

Sub la gvidado de la konata geedzparo Vilĉjo kaj Lusi Harmon (respektive sekretario kaj vic-prezidanto) ĉi tiu 58-jara asocio re-VEK-iĝas kaj laŭiras tiun novan vojon.

Diccon Masterman
Prezidanto de VEK

Rimarko de la redaktoro: interesiĝantoj pri la membreco en VEK bonvolu anonci sin al UEA, de kiu ili ricevos la enketilon/aliĝilon.

Nova ZEO en Brazilo

En la ĉefurbo de Brazilo estas laŭleĝe malpermesite starigi monumentojn al homoj, aŭ doni iliajn nomojn al stratoj. Sed en la sama Braziljo aperis A Rua Zamenhof. Ĉu la leĝo ne koncernas la kreinton de Esperanto?

Temas pri evento, kiu okazis la 30-an de marto, do kelkajn horojn antaŭ la 1-a de aprilo. Malgraŭ tiu dato ne temas pri aprila ŝerco, la nova ZEO estas vera fakto, sed ĝi havas la formon de libro. Eldonejo “União Planetaria”, kiu estas samtempe privata filmproduktejo por televidkanaloj, aranĝis en la plej granda librovendejo de Braziljo, Livraria Cultura, lanĉon de la libro A Rua Zamenhof de Roman Dobrzyński. En la konferenca salono de la librejo kolektiĝis multnombra publiko, antaŭ kiu prezentiĝis la gefratoj Lis kaj Jean Nardoto, kantistoj konataj de ĉiuj operscenejoj de Brazilo. Kiel adoleskantoj ili furoris dum la Universala Kongreso de Esperanto en Tampereo (1995). Nun Jean ĝuas kromnomon de “Brazila Pavarotti”.

La lanĉon de La Zamenhof-strato en la portugala lingvo ĉeestis Roman Dobrzyński, kiu en sia mallonga parolado konstatis: Kiam libro forlasas sian presejon, la rolo de ĝia aŭtoro finiĝas. Li ne plu povas diri, kion li volis skribi; gravas nur tio, kio estas skribita. Li emfazis la mesaĝon de la libro, kiu instigis lin entute ĝin verki: La militaj teruraĵoj, kiujn spertis la Nepo, rezultis el tio, ke la idealoj de la Avo estis piedtretitaj.

Al la lanĉo venis la ambasadoro de Pollando en Brazilo, Paweł Kulka-Kulpiowski. En sia spontana portugallingva elpaŝo, kaj jam konante la enhavon de la libro, la ambasadoro esprimis sian fieron pri la aŭtoro, kiel fama pola ĵurnalisto, kiu per sia verko provizas brazilajn legantojn per granda dozo de la pola historio, ĉar skribante pri Ludoviko Zamenhof, oni ne povas preterlasi lian naskiĝlandon. La pola diplomato, admirante la belan enportugaligon de A Rua Zamenhof, admiris Esperanton kiel plenvaloran pontolingvon inter la literaturoj. Li ankaŭ miris pri la forto kaj solidareco de la Esperanto-Movado en Brazilo, ĉar la ambasado ricevis multajn leterojn lige kun la ĉesigo de Esperantaj disaŭdigoj de Pola Radio, kiuj estis plusenditaj de lia oficejo al la respektivaj instancoj en Pollando.

Unu tagon pli frue simila lanĉo de A Rua Zamenhof okazis en la belega arkitektura komplekso de Ligo de Bona Volo.

Ekde la apero de la libro en Esperanto La Zamenhof-strato mi sentis fortan deziron ke tiu grandioza verko aperu en la portugala lingvo. Ĝi estas bonega dokumento por la ne-Esperanton-parolantaj familianoj de esperantistoj. La argumentoj de la aŭtoro kaj de la heroo favore al la ideo de Internacia Lingvo estas trafe kaj efike konvinkaj.

Feliĉe mi sukcesis kunordigi la brilajn tradukantojn Ismael Miranda, Affonso Soares, James Piton, Paul Sergio Vianna, samkiel la reviziantojn José Passini, Reinaldo Ferreira kaj Paulo Nascentes. Ili ĉiuj estas inter la plej elstaraj brazilaj esperantistoj.

Mi aldonu, ke la ĉefa celo de la nuntempa vizito de Roman Dobrzyński al Brazilo estas la verkado de libro pri Bona Espero okaze de ĝia 50-jara jubileo.

Ursula Grattapaglia

[FORIGITA!: bildo]

Roman Dobrzyński aŭtografas

[FORIGITA!: bildo]

La geedzoj Grattapaglia (dekstre).

La ĉi-jara UK

Movada Foiro kaj Kleriga Tago

Ankaŭ la 92-a UK en Jokohamo havos en sia programo Movadan Foiron kaj Klerigan Tagon.

Post la sukcesa unua provo en Florenco, ankaŭ en Jokohamo la Movada Foiro okazos lige kun la sabata Interkona Vespero. En ĝi landaj kaj fakaj asocioj, eldonejoj, kulturaj kaj movadaj instancoj k.a. povos prezenti siajn agadon, eldonaĵojn ktp. Interesitoj petu specialan respondilon ĉe Anna Löwenstein, Via del Castello 1, IT-0036 Palestrina, Italio; <a...@esperanto.org>.

En la kongresa lundo okazos jam por la kvina fojo la Kleriga Tago. Ĝin organizas Humphrey Tonkin <t...@hartford.edu> kaj Michela Lipari <m...@tiscali.it>, kiuj akceptas ideojn kaj (sin)proponojn por prelegoj, podiaj diskutoj aŭ alispecaj programeroj, kiuj rilatas ekz. al lingvo, informado, instruado, interreto, kongreslando ktp.

Naŭ IKU-prelegoj kaj tri AIS-kursoj

En sia aprila kunsido la Estraro de UEA elektis la prelegojn de la Internacia Kongresa Universitato en la Jokohama UK.

La decido estis farita surbaze de la profesia pritakso de la Komisiono pri IKU kunordigita de prof. Christer Kiselman. La Komisiono taksis la prelegproponojn laŭ du kriterioj: fakeco, t.e. kiom kvalifikita estas la preleganto por la temo, kaj populareco, t.e. kiom interesa kaj alloga estas la proponita temo por la kongresanoj.

En Jokohamo oni aŭdos naŭ IKU-prelegojn: Gotoo Hitosi: La Vortaro por Lernantoj; Kimura Gorou: Ĉu malplimultaj lingvoj estas ekonomiaj malvenkintoj?; Lee Chong-Yeong: Kapitalismo kaj Konfucea kulturo; Eugen Macko: Orienta-okcidenta dialogo laŭ Heidegger; Sibayama Zyuniti: Geografia Informo-Sistemo (GIS) en nia vivo; José Antonio Vergara: Malegalecoj je sano kaj ties sociaj determinantoj; Amri Wandel: Orienta astronomio: gasto-steloj en la Galaksia fervojo; Zhu En: Esperanto kaj Bakin; Yamasaki Seiko: Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto.

La resumoj de la prelegoj estas jam legeblaj en la retejo de IKU: http://uea.org/dokumentoj/IKU.

La prelegoj de Sibayama, Vergara kaj Wandel estos samtempe kursoj de Akademio Internacia de la Sciencoj. Ĉiu el la tri kursoj konsistos el la koncerna IKU-prelego kaj du daŭrigaj prelegoj pri la sama temo, kio ebligos al la partoprenantoj pli profunde konatiĝi kun la temo.

Azia Agado

Kunlaboro inter Esperanto-grupoj kaj asocioj en Azio

La ĉi-jara kongreslando instigas al aparta atento por la azia E-movado. Aparte interesa aspekto estas la movada kunlaboro — ĉu inter E-grupoj el diversaj landoj, kiel la Komuna Seminario (KS) inter japana, korea (kaj lastatempe ankaŭ ĉina) junularoj, kiun mi iniciatis en 1980 kaj kiu ĉi-jare havos sian 25-jaran jubileon, aŭ ene de unu lando, kiel la landaj kunvenoj aŭ “kunloĝadoj” de pluraj landaj organizaĵoj en Japanio, aŭ regiona internacia aranĝo, kiel la Himalaja Renkontiĝo en Nepalo. Taŭga kadro por publike trakti tiun kaj rilatajn temojn estas la Komisiono de Azia E-Movado (KAEM), kies kunsido okazos en Jokohamo. Ni invitas la interesiĝantojn pri la temo, landajn aktivulojn, organizantojn de renkontiĝoj kaj redaktorojn de revuoj kaj publikaĵoj veni al la kunveno de KAEM kaj laŭeble sciigi pri sia eventuala kontribuo al la komisiito pri Azia agado, Hori Yasuo (h...@water.sannet.ne.jp).

Amri Wandel

Dankon kaj feliĉan jubileon, kara Belka!

Belka Beleva, la konata bulgara aktorino kaj Honora Membro de UEA kaj BEA, ĉi-jare 80-jariĝas. Ŝia nevino rememoras:

Ni komencu en 1912 per la foto de kvar belulinoj: Anastasija (la avino de Belka) kaj ŝiaj filinoj Katina, Ralica kaj Vasilka. Vasilka, studentino pri juro, edziniĝis al respektata asekuragento, la bonkora Hristo Belev, kaj naskis du filinojn: Ralica kaj Belka. La knabinoj kreskis en etoso de amo kaj romantika aventuremo. Tiu feliĉa periodo finiĝis en 1929, kiam Hristo Belev mortis. Ralica (9-jara) kaj Belka (5-jara) orfiĝis.

La du fratinoj elektis malsamajn vivovojojn: Ralica iĝis sciencistino (ŝi prelegis pri bioĥemio kaj fondis bioĥemian laboratorion kun pli ol kvardek kolegoj), dum Belka kontentigis sian pasion por la teatro kaj diplomiĝis en Artlernejo en Sofio. Ŝia diplomprezentaĵo temis pri la rolo de Puck en Mezsomera Nokta Sonĝo de Ŝekspiro sur la scenejo de la Nacia Teatro en 1947.

Ŝia kariero evoluis sur la scenejo de la teatro “Trudov front”, kie ŝi iĝis unu el la elstaraj aktorinoj. Kun sia edzo — la forpasinta aktoro Anani Anev — ŝi lernis Esperanton kaj ili fondis Bulgaran Esperanto-Teatron (BET), teamon de profesiaj aktoroj sub la egido de Bulgara Esperantista Asocio. La unua prezentaĵo okazis en Sofio la 19-an de majo 1958 (Divorco). En 1959 naskiĝis ilia filo Veselin Anev. En 1964 la teatro estis fermita (ĉar ĝi prezentis teatraĵojn neaprobitajn de la cenzuristo) kaj Belka restis senlabora. Post du jaroj sen enspezoj ŝi iĝis prelegistino ĉe Art-Akademio. Dum 30 jaroj estontaj aktoroj, televidaj kaj radiofoniaj komentistoj, multaj advokatoj, politikistoj, ĵurnalistoj kaj universitataj instruistoj estis trejnataj de ŝi rilate ĝustan prononcadon, spiradon kaj publikan paroladon. En 1971 okazis la premiero de recitado, kiun Belka Beleva kunmetis el sonetoj de Ŝekspiro. La sukceso de tiu pensiga kaj nekutima prezentaĵo estis furora! Kio daŭre stimulis ŝin, estis Esperanto: tradukoj, provludoj, pakado de valizoj, rigardoj de entuziasma publiko, grandega korespondado kun memorindaj homoj. BET ludis ĉe 12 renkontiĝoj de bulgaraj esperantistoj (Komedio de eraroj en 1963) kaj 17 Universalaj Kongresoj: Varsovio (1959 kaj 1987), Hago (Edzigpropono 1964), Budapeŝto (1966 kaj 1983, La malnovmoda komedio), Helsinko (1969), Vieno (1970), Londono (1971, Kara Mensoganto), Beogrado (1973), Hamburgo (1974), Kopenhago (1975), Rejkjaviko (1977), Lucerno (1979), Aŭgsburgo (1985), Roterdamo (1988), Havano (1990) kaj Prago (1996).

Oni invitis la grupon aktori ankaŭ ĉe naciaj kongresoj en Hispanio kaj Italio.

La sukceso de BET baziĝis sur la elstare bona elekto de teatraĵoj. La surscenigoj estis plenumataj de profesiaj aktoroj kun bona rego de la lingvo. Kaj plej grave, la grupo estis kaj estas intime ligita al la laboro de Bulgara Esperantista Asocio. En 1986 Belka Beleva publikigis en Esperanto la libron Teatro sen lingva bariero — Travivitaj rememoroj kaj preparis manuskripton de eventoj de la dudek jaroj post 1986. Surbaze de ŝia libro la historio de BET estis verkita bulgare, kaj tiu historio, kun nomoj de ĉiuj kolegoj kaj detaloj de ĉiuj surscenigoj, aperis en Enciklopedio de la Bulgara Teatro en 2005.

Oni devus vidi leterportiston alporti sakojn da leteroj el la tuta mondo, aŭskulti la longajn telefon-konversaciojn kun aktoroj de BET, sperti la provprezentojn en la domo de Belka, kun interrompoj por trinki fortan kafon kaj manĝi de ŝi mem faritajn biskvitojn! Tiam oni komprenus, kial la esperantista publiko prezentis al ŝi florbukedon altan 1,5 m (Lugano 1972), kaj kial ŝi estas sincere amata de siaj kolegoj kaj familio (foto de Belka kun siaj filo Veselin, bofilino Adriana, nepino Anna, nevino Maria kaj ties edzo Ross, 2005).

La vortoj, per kiuj Belka Beleva finis sian paroladon ĉe la 45-a jubileo de BET, estis: Dankon, Esperanto! Kaj ni diras: Dankon, kara Belka!

Maria Staykova (Aŭstralio)
Traduko: Trevor Steele

Leterkesto

“Jango kaj jino”

Mi ne povas kredi la finon de la raporto pri la publika kunsido de la Akademio en Florenco (oktobra numero, p. 200): “Pri esprimoj por ‘yang’ kaj ‘yin’ la akademianoj opiniis, ke devus esti ‘jango’ kaj ‘maljango’, ĉar jino jam havas alian signifon.”

Unue, kiel prave diras PMEG: “Multaj pensas, ke vortelementoj havas (aŭ havu) en Esperanto nur po unu signifon. Tiel neniam estis, kaj tiel neniam povus esti. Sufiĉas malfermi vortaron por nuligi tiun ideon. Ekzistas eĉ homonimoj (samformaj vortelementoj kun komplete senrilataj signifoj). La homonimoj en Esperanto estas malmultaj kompare kun aliaj lingvoj, sed ili ja ekzistas, ekz.: AKT (parto de teatraĵo, dokumento), ARTIKOL (la, skribaĵo en gazeto), DEVIZ (principfrazo, pagilo), KUB (sesflanka objekto, lando), METR (unuo de longo, poezia ritmo). Ĉiuj [ĉi] ekzemploj estas oficialaj radikoj. Kompreneble oni evitu enkonduki novajn homonimojn, se ili povus kaŭzi konfuzon, sed tute ne ekzistas ia malpermeso de homonimoj en Esperanto.” Parenteze, skribis tiujn saĝajn liniojn Bertilo Wennergren, fakulo pri roko kaj popo.

Sed ĉiel ajn okazas, ke la vorto “jino” havas en NPIV nur unu signifon!: en la ĉina filozofio, la taon karakterizas la alterno de la principoj jino kaj jango. Se oni diras “memori kaj forgesi”, “vivi kaj morti”, “tago kaj nokto”, “jes kaj ne”, nenio do malhelpas uzadon de “jino kaj jango”. Kaj diri la malon kontraŭus la taon.

Jorge Camacho
(Hispanujo — Tajvano)

Lingvaj normoj

Se ni permesas, ke Esperanto evoluu kiel sengvida natura lingvo, post pluraj jardekoj ĝi perdos sian logikecon kaj regulecon kaj facilecon kaj bonecon kaj taŭgecon. La celo de ĉiu nacia lingvo estas la esprimo de la pensmaniero de ĝiaj nunaj parolantoj. Ĉe nacia lingvo gravas nur la nuno kaj la demokrate fiksitaj lingvaj normoj laŭ la uzo far la plejmulto da parolantoj. Male, la celo de Esperanto estas funkcii kiel tutmonda internacia komunikilo, kapabla esprimi ĉion eblan, jes, tamen ne en ia ajn arbitra maniero, sed ĉiam logike, ĉar nur logikeco povas esti kaj resti tutmonda. Ĉe Esperanto gravas pli la estonto ol la nuno, ĉar la plej grava celo de Esperanto ankoraŭ ne estas atingita. La nunaj parolantoj de Esperanto devas plue konservi kaj riĉigi sian karan lingvon tiel, ke ĝi iĝu pli esprimplena, sed nepre restu ĉiam facila, logika, senescepta, klara, preciza, sistema, tutmonde kaj ĉiutempe ŝatebla.

Mi ne kapablas ripari aŭtomobilon, ĉar mi ne estas meĥanikisto. Same, la ĝenerala parolantaro ne kapablas gvidi la evoluon de sia lingvo. Nur la lingvistoj kapablas. Mi elkore petegas, ke la Akademianoj de Esperanto, konstatinte la vivajn tendencojn ĉe la parolantaro, eldonu normojn devigajn, kaj ke ili aktive gvidu la naturan evoluon de la lingvo en la direkto al ĉiam pli granda logikeco kaj difiniteco. Se tio ne okazas, en la 2100-a jaro Esperanto eble ne plu taŭgos por la celo, por kiu Zamenhof kreis ĝin.

Pau Mendoza Casp
(Hispanujo)

Interesa Malferme

Plaĉis al mi legi la enkondukajn vortojn de Osmo Buller al la numero de julio-aŭgusto 2006: pli ol entuziasmiga, pro la pozitiva evoluo de la financoj de UEA, la artikolo estas instrua al tiuj, kiuj, kiel mi, ne konas la financajn procedurojn de nia organizaĵo. Tiaspeca informado povas ja iom sobrigi aventuremajn entreprenemulojn, kiuj de tempo al tempo petas de UEA financadon por siaj ofte senrezultaj — kaj kostegaj — projektoj. Senkondiĉe mi estas adepto de lia ne eksplicite formulita penso, laŭ kiu “pli bone ne sali, ol sali tro multe”. Mi nur bedaŭras, ke jam de kelkaj jaroj tiel interesaj artikoloj estas pli kaj pli maloftaj en la rubriko “Malferme”.

Reinaldo Marcelo Ferreira
(Brazilo)

Kiel literumi proprajn nomojn

Laŭ mi ekzistas en Esperantujo io grava, nome la demando kiel literumi niajn proprajn nomojn. Nu, tio estas lasita al sovaĝejo, dezerto: ni ne scias, kion fari. Multaj okcidentanoj ne konscias, kiom malracie ili kondutas skribante, ankaŭ en Esperantujo, sian propran nomon senŝanĝe en nacilingva literumo. Ni, neeŭropanoj, ekz-e mi, japano, ŝanĝas la nomon el la propra japanlingva alfabeto, do tute sen la origina nomo en ĉinaj ideogramoj. Ankaŭ la slavlingvaj samideanoj jam delonge literumas latinalfabete siajn nomojn. Kial do, ankoraŭ nun la okcidenteŭropanoj kaj ties epigonoj volas resti ĉe sia origine kara nomliterumado? Propraj nomoj, kiom ajn belaj en sia nacilingva formo, presitaj ekster la 28-litera alfabeto de Esperanto, estas neprononceblaj; kaj la nomoj ne prononceblaj fare de la indiĝenoj en Esperantujo ne apartenas al nia Esperanto-kulturo.

Dum legado de teksto por registri voĉe, mi devas ofte stumbli kaj halti, ne sciante, kiel prononci renkontitajn proprajn nomojn. La homoj, kiuj restas obstine ĉe la origina, nacilingva formo de propraj nomoj, estis tolerataj ĝis nun, mi tamen komencas batali kontraŭ tiaj ĝenaj kaj ĉagrenaj sintenoj, ne permeseblaj en neŭtrala, universala Esperantujo.

Literumi proprajn nomojn per la alfabeto de Esperanto estas konsekvenca kaj grava parto de Esperanta ortografio; se oni ne sekvas tiun nepre observendan regulon, tiam eĉ senkonscie pri tio oni ja perfidas sian fundamenton; ĉiu ortografio, precipe tiu de Esperanto, estas la konstitucio de la koncerna lingvo; se tamen iu individuo ne toleras vidi sian nomon transskribita laŭ esperantismo, tiu povus inventi iel prononceblan nomon, aŭ laŭ la modelo de KABE nomi sin, ekz-e LUZA (nu, de “Ludoviko Zamenhof”), aŭ laŭ la ĉarma korea maniero apliki karesnoman aŭ esperantoniman voknomon: Ŝlosilo, Hortensio, Honesta, Amata, ktp.

Kial esperantistoj, permesintaj al si eniri en la mondon de Esperanto, ne volas ŝanĝi la literumon de siaj propraj nomoj? Ĉu ilia esperantismo havas tian limon? Ŝerce mi diras: miaj nomoj, persona kaj familia, ambaŭ finiĝas per -o; mi ja estas, substantive kaj nominative, kompleta esperantisto; cetere, en la spirito de la gramatiko de Esperanto, mi ĉiam en Esperantujo skribas mian nomon tiel, propra nomo unue, kaj familia nomo due, malgraŭ mia japaneco. Multaj japanoj sekvas sian japanisman vortordon. Mi tamen opinias, ke ankaŭ propranome oni devas sekvi la gramatikon de Esperanto.

Neinicitoj pri la mondo de esperantistoj aŭdacas aserti, ke Esperanto ne funkcias, ĉar ĝi estas lingvo sen propra kulturo; mi komencas kredi, ke ili tamen pravas... Kial ? Simple ĉar mankas en Esperantujo ortografio pri propraj nomoj, kaj la propraj nomoj plej evidente apartenas al la sfero de kulturo. Se ni, ĉiulandaj esperantistoj, malhavas neŭtralan kriterion pri tio, kiel en Esperantujo literumi proprajn nomojn, tio ja povus signifi mankon de komuna kulturo inter ni, t.n. samideanoj.

Se iuj tamen asertas, ke ni ja havas esperantisman kulturon, tiuj bonvolu pruvi tion, ĉefe koncerne la literumadon de niaj propraj nomoj en Esperantujo. Tio estas mia deziro, kaj peto al tiurilate interesataj personoj.

Tacuo Huĝimoto
(Japanio)

Vladimir Sutkovoj

En RE 11-2006 aperis poemo de Vladimir Sutkovoj kun plendo, ke oni preskaŭ nenion scias pri li. — Li estis odesano; jen kion mi sukcesis trovi pri lia vivo.

Vladimir Sutkovoj (1900-1937) naskiĝis en Odeso, finis Unuan Odesan gimnazion, nomitan laŭ ĝia fondinto duko de Richelieu, iama urbestro de Odessa. Tamen Sutkovoj ne ricevis superan kleron, kaj laboris kiel simpla seruristo. Mi opinias, ke li devenis el nobela familio (aliaj ne povis lerni en la plej bona, porelita urba gimnazio), sed post la revolucio, kiu okazis ĝuste kiam li finis la gimnazion, speciale al reprezentantoj de nobeloj estis malpermesite lerni en universitatoj. Tamen li mem estis universitato — mirinde multtalenta persono. Li estis poligloto, poeto, tre aktiva Esperanta aganto, aktive kunlaboris en la fama hungara Literatura mondo, korespondis kun K. Kalocsay. Antaŭ sia morto Kalocsay interesiĝis pri lia sorto kaj la sorto de lia verkaro, kaj demandis pri tio konatajn rusajn esperantistojn. Poemoj de Sutkovoj estis publikigitaj en la unua Antologio de Esperanta poezio, eldonita en Budapeŝto en la 30-aj jaroj. En la Odesa societo “Esperanto”, kaj poste, en Literatura-Scienca Rondo (LSR) ĉe la Odesa filio de SEU (Sovetrespublikara Esperantista Unuiĝo) oni nomis lin “Talpo” pro lia strebo ĉiam, en ĉiu afero “elfosi la veron”.

Malnova esperantisto, kiu loĝis en la 20-aj jaroj en Odessa, tiel priskribas la aferojn: “En tiu epoko LSR estis unika grupo de kvalifikitaj, aktivaj kaj kolektivemaj homoj kun virtuoza lingvo-posedo, kaj ankaŭ kun kreemaj naturoj. Kaj estis talenta kaj skrupule, sistemec-akurata sekretario de LoSoRo V. Sutkovoj. Lia kono de Esperanto estis ne nur virtuoza, sed ĝuste “fenomena”. Kiam Sutkovoj estis ankoraŭ knabo de 14-16 jaroj (li ĉiam aspektis pli juna ol li estis reale), ĉiam tre magra kaj pala, ĉirkaŭ li kunsidis gravaj viroj, profesoroj, ŝtataj oficistoj, membroj de la tiama Odesa societo “Esperanto” — ĉiuj solidaj barbuloj. Do, kreiĝis kurioza bildo: inter doktaj seriozuloj sidas infano. La paroladoj fluis en facilmova elokventa Esperanto. Sed subite iu el la oratoroj stumblas, kunpuŝiĝinte kun ekzotika nomo, ne norma vorto, faka termino, rara besto, kreskaĵo aŭ bizara situacio, kiun la parolanto povis esprimi nur ruse. La vorto estis prononcata en la rusa, kaj tuj ĉies okuloj turniĝas al la “infano”. Tiu sammomente eligas el la senlima provizo de sia memoro la bezonatan vorton. Komence ĉiu miras pri tio, poste ridetas, kaj baldaŭ... alkutimiĝas”.

V. Sutkovoj mem estis “vivanta vortaro”: do, ne mirinde, ke la Centra Komitato de SEU mendis de li kompili Esperanto-Rusan vortaron, kies unua eldono aperis en 1927. Kaj ĝis la apero de la vortaro de Bokarev en 1974, tiu vortaro de Sutkovoj estis la plej bona E-rusa vortaro.

Ni daŭrigu la rememorojn: “Dotita knabo, talenta poeto, li ankoraŭ distingiĝis per tute nekutima precizeco en faroj kaj skriboj kaj skrupula precizeco en ĉio, granda kaj malgranda; en ĉio, kion li iniciatis aŭ partoprenis. Li diligente protokolis ĉiun kunsidon de LSR, plej detale kaj ekzakte. Preskaŭ al ĉiu kunsido Sutkovoj alportis novan versaĵon kaj, certe, tuj ĝin recitis. Liaj versaĵoj ordinare okupis ne multe da tempo, sed ili estis ĉiam tiel komponitaj, kun tia polifonio, ke multaj post tralego estis kvazaŭ sub hipnoto. Li ankaŭ tradukis. Se la kunsido estis dediĉita al scienca temo, estis strebo enprofundiĝi en la esencon de la traktata temo. Krom ĉio dirita, Sutkovoj estis ankaŭ scienca leksikologo kun sia ampleksega sliparo. Lia patrino asertis, ke li estis denaska sciencisto”.

Verŝajne, tiuj protokoloj, sekretaria laboro kaj do grandega internacia korespondado de LSR, kiun gvidis V. Sutkovoj, ludis la ĉefan rolon en lia tragika sorto. Same kiel alia fama soveta poeto, ankaŭ ano de LSR, Eŭgeno Miĥalskij, kies 110-jariĝon ni festis la 21-an de januaro, Vladimir Sutkovoj estis en 1937 arestita kaj ekzekutita kiel “spiono”. Sed malnovaj odesaj esperantistoj rakontis al mi, ke lin denuncis la najbarino de lia loĝejo, por ricevi aldonan ĉambron post lia morto. Tiaj estis la moroj...

Mi volas, ke vivu memoro pri tiu admirinda homo kun tragika sorto; tial mi kolektis tiujn rememorojn, kaj esperas, ke ili iel prilumos lian vivon. Mi uzis la rememorojn de N.F. Danovskij “Edifa runo pri Losoro”, publikigitajn en la almanako Sezonoj, numeroj 10-13.

T. Auderskaja
Ukrainio

Estrarkunsido: Ekvilibro post trijara laboro

La Estraro de UEA, elektita en la Pekina UK en 2004, kunsidis en Roterdamo de la 13-a ĝis la 15-a de aprilo.

Temis pri la lasta ordinara kunsido de la Estraro, kiu ja ankoraŭ kunvenos komence de la UK en Jokohamo, sed kiu traktos nur lastajn teknikajn detalojn de la kongresa programo kaj de la unua kunsido de la Komitato. Certas jam, ke en Jokohamo UEA ricevos plejparte novan Estraron, ĉar krom prezidanto Renato Corsetti, por nova periodo ne rekandidatiĝas la nunaj estraranoj Ans Bakker-ten Hagen, Ulla Luin kaj Yu Tao. La restantaj monatoj de la mandato tamen ne signifas, ke la estraranoj povas ekferii, sed ili restas plene okupitaj ĝis la UK kaj laŭbezone faros decidojn rete.

Same kiel en ĉiu kunsido dum la pasintaj tri jaroj, ankaŭ en la lasta partoprenis ĉiuj estraranoj. Ĉeestis krome la Ĝenerala Direktoro, Konstanta Kongresa Sekretario, redaktoro de Esperanto, kaj observantoj de TEJO (Chuck Smith) kaj ILEI (Zsófia Kóródy). La estraranoj povis mem vidi, ke progresas laŭplane la rekonstruado de la oficeja domo. Pro la konstruado ili tamen ne povis kunveni en la jam finkonstruita nova konferencejo, ĉar tie provizore laboras la oficistoj de la unua etaĝo, kiu nun estas renovigata. Pro tio en la unua tago oni kunsidis en la proksima Finna Marista Hejmo kaj en la du aliaj tagoj en la oficeja kafĉambro.

Plejparto de la tagorderoj de la aprila kunsido estas sama ĉiujare kaj ĉefe rilatas al la preparado de la kunsidoj de la Komitato, al kiu la Estraro devos raporti pri sia agado en la antaŭa jaro kaj proponi buĝeton k.a. planojn por la venonta jaro. La agadraporto pri 2006 estis jam praktike preta, sed ekestis diskuto pri tio, kiom detala ĝi devus esti. La konkludo estis klopodi iom koncizigi ĝin antaŭ ĝia aperigo en la junia numero de tiu ĉi revuo. Pro personaraj problemoj en la Centra Oficejo la financaj raportoj ankoraŭ ne pretis. Ĉar la plej gravaj eroj de la spezokonto tamen estis finkalkulitaj, estas jam klare, ke en 2006 la en- kaj elspezoj ekvilibriĝis. La buĝeto de 2006 antaŭvidis negativan saldon de 8650 eŭroj, sed la fina minuso estas nur kelkcent eŭroj. Por la jaro 2008 oni proponas plene ekvilibran buĝeton. La Estraro enoficiĝis fronte al deficito de 57194 eŭroj en 2003 kaj povas do kalkuli la financan resanigon de la Asocio inter siajn ĉefajn atingojn.

KKS raportis, ke la preparoj de la Jokohama UK marŝas bone, ne laste dank’ al la diligenta kaj sindediĉa LKK. Oni elektis la prelegontojn de la ĉi-jara IKU-sesio, kiu konsistos el naŭ prelegoj kaj tri AIS-kursoj (vidu sur p. 105 ĉinumere). Komenciĝis ankaŭ la preparoj de la 93-a UK en Roterdamo (19-26 julio 2008). La Estraro konfirmis la konsiston de ĝia LKK, kiun prezidas Ans Bakker ten Hagen, kaj diskutis pri la temo de tiu UK, sed kontentigan vortumon oni ankoraŭ ne eltrovis. Ĉar en 2008 oni festos la 100-jariĝon de UEA kaj ĉar ĝi estos Internacia Jaro de la Planedo Tero, oni klopodas kunigi ambaŭ aferojn sub sama temo. Por trovi taŭgan kaj elegantan vortumon la Estraro atendas proponojn ankaŭ de komitatanoj kaj aliaj interesitoj.

La elektado de la loko por la UK en 2009 proksimiĝas al la fina decido. La Estraro definitivigis, ke ĝi okazos en Pollando por festi la 150-an datrevenon de la naskiĝo de d-ro L.L. Zamenhof. La fina elekto okazos en Jokohamo inter Bjalistoko kaj Poznano.

La Estraro benis formale la jam pli fruan intencon transdoni la premiitajn verkojn de la Belartaj Konkursoj por publikigo en la nova revuo Beletra Almanako, kiun la eldonejo Mondial lanĉos ĉi-jare. Al la eldonserio Oriento-Okcidento estis akceptita nova titolo, Maitreyi de la granda rumana verkisto Mircea Eliade, aperonta ĉe la eldonejo Bero. La 23-a okazigo de la fama Esperanto-aranĝo ARKONES en Poznano (21-23 septembro 2007) ricevis aŭspiciojn de UEA. La Estraro diskutis ankaŭ pri nova maniero por distingi meritplenajn Esperanto-agantojn aldone al la kategorio de honoraj membroj. Verŝajne jam en Jokohamo la Komitato ricevos proponon pri ĝi. Oni notis kun kontento la informon de la observanto de TEJO, ke la junulara sekcio de UEA intertempe estis jure registrita kun la nuna statuto kaj konservo de sia karaktero kiel integra parto de UEA. La observantino de ILEI siavice ricevis bonan informon por transdoni al sia estraro, nome ke ankaŭ ĉi-jare UEA donas financan subvencion al la instruista asocio. Laŭ la propono de la landa asocio, en Latvio estis enoficigita nova ĉefdelegito, s-ino Margarita Želve, kiu jam funkciis kiel peranto. Kelkaj decidoj restas ankoraŭ konfidencaj kaj estos publikigitaj, kiam la nuna Estraro eĉ ne plu oficos. Temas pri la ricevontoj de la Premio Deguĉi, Trofeo Fyne kaj Subvencio Cigno, anoncotaj en la fermo de la Jokohama UK.

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

En la unua tago la Estraro kunsidis en la proksima Finna Marista Hejmo

Recenzoj

Facile digestebla romano

Vizito sur la Teron. István Nemere. Moskvo: Impeto, 2001. 168p. 20cm. ISBN 5716100848. Prezo: € 6,60

Nemere laŭdire verkis preskaŭ tricenton da libroj, kiuj konsumiĝas en milionoj da ekzempleroj. Tio ne eblus, se li ne scius kiel kapti la atenton de la legantoj. Ĉi-verke li faras tion per simplaj sed efikaj rimedoj. Aperas kelkaj homoj kun trajtoj, kiuj ebligas al ni identiĝi kun ili. Ekĝermas amo inter duopo antaŭe iom seniluzia. Rolas konflikto inter estro kaj subulo. Sed unue kaj laste gravas la ĉasado. Ĉion li prezentas per paralelaj evento-ĉenoj laŭ ritmo komence trankvila, poste pli kaj pli rapida.

La mediopriskriboj kaj personaj prezentoj estas koncizaj, efikaj. Nur iuloke, kiam estas bezono ripozigi la menson, li enŝovas sensimpresojn el naturo kaj urba medio.

La titolo de la romano rakontas precize ĝian intrigon. Iu aŭ io surteriĝas, pasigas kelkajn tagojn sur nia planedo, kaj poste forlasas ĝin. Temas do pri verko scienc-fikcia. Originala detalo estas, ke la vizitanto kvazaŭ “petveture” alvenas kaj foriras.

La vera misio de tiu vizitanto estas simpla, sed la kondiĉoj surtere igas nenecese plenumi ĝin. Krome, la vizitanto estas ĉiel supera, perfekta, nevundebla, netuŝebla kiel la Fundamento, kaj same seninteresa. Malgraŭ tio, Nemere kreis ĉirkaŭ ĝi ekscitan rakonton kun ĉasado kaj pafado kiel en normala Holivudaĵo.

En turista ĉemara urbeto okazas senintenca murdo. La polico komencas grandskalan serĉadon. La policestroj estas stultuloj, kiuj ne komprenas tion, kio evidentas, kaj kion jam delonge scias la leganto. Ĉi-verke la polico estas eĉ obstine kretena, surd-muta kaj blinda. Eble la verkisto iomete troigas, kiam oni ĉirkaŭas per eta armeo ĝardenan baseneton, pro tio ke knabineto aŭdis plaŭdadon en ĝi.

Ankaŭ obstina rifuzo lerni ion de siaj malsukcesoj karakterizas la ĉi-romanan policon. Bone, alie ĝi rapide rimarkus tion, kion la leganto tuj komprenas: ke tute vanas batali kontraŭ ĉi vizitanto sur la Tero.

En ĉi-ĝenra verko necesas iom da pseŭdo-scienco kaj pseŭdo-filozofio. Al la unua apartenas frazoj kiel “La atomoj de hidrogeno sen elektronoj kiel katjonoj traiĝas al la oksigena spaco“ (p. 155). Al la dua apartenas la jena stultaĵo, kiun jam Arkimedo povintus frakasi: Ĝia ekzisto kaj moviĝo ampleksis tiomajn tempojn kaj spacojn, kiujn oni povis mezuri per neniu vorto (p. 63).

Nemere tamen ne nur distras. Li havas ankaŭ idean mesaĝon al ni. Mesaĝon tre plaĉan, kvankam eble ne la plej originalan:

Homo, kiu povas interkompreniĝi kun Ĝi... Ĉu tiuj aĉuloj ne volas kompreni, ke tion saman scipovus fari iu ajn homo? Sed ja ne kun armilo en mano aŭ kun armiltubo inter la ripoj. Tio falsas aŭ malhelpas ĉiun interkompreniĝon! (p. 158).

Nemere ŝajne ne multe zorgas pri la lingvaĵo, kio estas sinteno parte pozitiva en ĉi-speca verko. Lia lingvaĵo tamen jam de dudek jaroj havas siajn makulojn, kaj ŝajne li fajfas pri ili. Ĉi-verke eĉ tri redaktantoj ne sukcesis elsarki ilin.

Temas pri kelkaj diversaj trajtoj. Unu ne tre grava estas la apero de nenormalaj vortformoj, kiel akcio (= agado, p. 80), NFO (= nifo, p. 81), vizuala (= vida, p. 98), banknoto (= monbileto, p. 143), zero (= nul, p. 156), mikroskopia (p. 150, 164).

La orienteŭropa dialekto de Nemere fojfoje impresas ĉarme, sed aliokaze povas iom ĝeni la komprenon:

Mi apenaŭ kredis siajn okulojn. (p. 64; = miajn).

Darney en tiuj minutoj iomete malamis ĝin, kiel alitempe, aliloke neunufoje malamis la krimulojn (p. 69; = kiel li plurfoje malamis).

Ĝis kiam li estas fermita, li nenion povas damaĝi (p. 129; = dum li estas enfermita).

Ĝi agis kiel eterna fremdulo, ĝis oni ne atakis Ĝin (p. 148; = ĝis oni atakis / dum oni ne atakis).

Malgraŭ ĉio, lia rakonta voĉo kaj liaj dialogoj ĝenerale fluas nature kaj senobstakle. Plej ofte, li ne komplikas tion, kio prefere povas esti simpla.

En kelkaj verkoj Nemere enplektas vere gravajn kaj pensindajn temojn kaj dilemojn de la homa estado. La romano Vizito sur la Teron ne enviciĝas inter tiujn. Ĝi estas ekscita distraĵo, facile digestebla, kiu supozeble ne longe restos en la memoro. Nu, ankaŭ tio estas ĝenro de la literaturo.

Sten Johansson

Fripone kaj impone

JoMo friponas. KD, 42 min. Donneville: Vinilkosmo, 2001. Prezo: € 15,90

Apenaŭ estas neceso aparte prezenti al vi JoMo’n — la francan kantiston Jean-Marc Leclercq, menciitan en la Guinness-libro, kantantan en multaj lingvoj kaj sukcesantan krei dum siaj koncertoj tra la tuta mondo frenezige bonan kaj gajan etoson. Sed se vi hazarde ne konas lin — tiu ĉi disko estos la plej bona por la unua konatiĝo. La originalaj kantoj ĉi tie najbaras al popolaj melodioj, primovadaj ŝercoj kaj aludoj — al sociaj kaj eĉ revoluciaj temoj. En la disko eblas trovi eĉ la faman “Kisu min”, sufiĉe pasie plenumitan!

Sed kio unuigas ĉiujn kantojn ke ili ĉiuj estas brile kaj gaje plenumitaj kaj plimulto el ili estas tre dancigaj. La muzik-aranĝoj estas perfekte simplaj (do, ne tro streĉaj), sed pli-malpli variaj kaj belsonaj. Aparte menciindas la kantado — nu, por JoMo tio ja estas normala stato: kanti brile kaj trile. La lingvaĵo estas pli-malpli simpla kaj senriproĉa; la sola afero, kiu iom ĝenas — estas tro libera traktado de la akcento, kiu sufiĉe ofte deglitas de la necesa loko pro la muzikaj konsideroj.

La disko estas plaĉe ornamita kaj akompanas ĝin bela tekstolibreto. Laŭ mia opinio, estas nepardoninde por ĉiu esperantisto (aparte por junaj samideanoj) tute ne koni la faman “Bambo” kaj neniam aŭdi la brilan “Esperanto”. Ne perdu do la tempon! Fripono JoMo donacos al vi multe da agrablaj momentoj!

Pavel Moĵaev

Konserveme renovigi? Jen la pruvo!

Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (PMEG). Bertilo Wennergren. El Cerrito: ELNA, 2005. 696p. 23cm. Bind. ISBN 0939785072. Prezo: € 27,00

NPIV en 2002, PMEG en 2005 — rigardante malantaŭen, niaj nepoj konkludos ke la 21-a jarcento komenciĝis bonege por la internacia lingvo, ĉar la verko de Wennergren faris Esperanton eĉ pli internacia ol ĝi estis antaŭe. En la 20-a jarcento PAG* longe regis la gramatikan terminaron, ĉefe greklatin-devenan, je bedaŭro de japanaj kaj ĉinaj esperantistoj. Feliĉe, la purisma PMEG nun alportas freŝajn nomplatojn: O-vorto, A-vorto, multe-nombro, rolfinaĵo N, rolvorteto, objekta verbo, nombroj, helposignoj, sonimito ktp anstataŭ la klasikajn (substantivo, adjektivo, pluralo, akuzativo, prepozicio, transitiva verbo, numeraloj, interpunkcio, onomatopeo).

* Plena Analiza Gramatiko de Esperanto. K. Kalocsay, G. Waringhien. Rotterdam: UEA, 1980. Kvara, tralaborita, eldono.

Senpretende la aŭtoro asertas ke li celis ordinarajn esperantistojn, kaj ke lia kreaĵo estas unuavice praktika lernilo. Kvankam oni povas pridubi la praktikecon por komencantoj de sepcentpaĝa volumo, la nova verko certe inspiros instruistojn kaj kursgvidantojn, kaj per ili estontajn generaciojn. Sed krome, la amplekso de PMEG, kune kun ĝiaj altaj gradoj de precizeco kaj klareco, faros ĝin favora fonto ankaŭ por lingvistoj kaj esperantologoj.

Por vera manlibro gravas ne nur la intelekta enhavo, sed same la enpaĝigo kaj prezentstilo: la uzanto volas rapide trarigardi paĝojn, apogi sin sur sisteme kaj klare titolitaj paragrafoj kaj subparagrafoj, facile distingi la specifajn vortojn en ekzempla frazo. Zorge elektitaj litertipoj, ĝusta uzo de aline-deŝovoj kaj dikliteroj — el nura vidpunkto de percepta ergonomio PMEG estas modele farita.

Juĝante la kvaliton de tiu ĉi granda verko entute, ni ne forgesu kiel ĝi dum ĉ. 10 jaroj maturiĝis: publike, antaŭ la okuloj de diversaj esperantistoj kaj aliaj interesitoj, sur la interreto, kie ĝi ankaŭ nun restas konsultebla (senpage, ĉe www.bertilow.com/pmeg/). La elstara paperlibra publikigo de ELNA (Esperanto-Ligo por Norda Ameriko) nun aspektas merita kronado post longa evoluperiodo, dum kiu la verkisto, ensorbante reagojn kaj kritikojn, iom post iom reĝustigadis kaj finverkis sian konstruaĵon.

Tamen notinde estas ke la moderna kulturo de nia interret-epoko ne malhelpis akademianon Wennergren resti solide sur la Fundamento. Prenu ekzemple la 11-paĝan §27, pri I-verboj, meze en la manlibro. Detala komparado kun PAG, kiu al ‘infinitivo’ dediĉas preskaŭ saman kvanton da paĝoj (sed disaj tra tiu libro), montras surprize multan enhavan samecon. Tion oni malkovras finfine, certe ne unuavide, ĉar kvankam la senca enhavo egalas inter la du, la eksplikstilo, la grupigo de subtemoj, la terminaro kaj la akcentoj diferencas. Kion PAG nomas ‘traktativa objekto’, PMEG titolas I-verbo kiel pri-komplemento*. Kio en PAG estas kaŝita malgrandlitere, en PMEG povas aperi en grasa subtitolo*.

* Tio rilatas al ekzemploj kiel: Mi instruas lin legi (PAG §180), Mi ĝojas vin vidi (PMEG §27.3.2).
* En PAG §117, p.160, Rim. I: “pri krom kaj inter, oni povus diri, ke la sekvanta infinitivo akiras iom el la karakterizo de citaĵo (G.W.)”. En PMEG 27.5, p.394: Rolvorteto antaŭ citata I-verbo.

Wennergren reordigis, renomis, reakcentis sed — ne maltrankviliĝu — li bone konservis la heredaĵan trezoron de antaŭaj generacioj. Li eĉ plifaciligis la aliron al ĝi: ĉiuj el la kelkmil Zamenhofaj ekzemploj en PMEG estas indikitaj ne simple per litero Z (kiel en PAG), sed per pli preciza fontindiko, ekz.Rz.32’ referencas al p.32 de la Zamenhofa traduko de Gogol La Revizoro. El la sesdek referencitaj fontoj mem, kelkaj estas alireblaj ankaŭ per la reto (www.bertilow.com/tekstaro/). Kompreneble, inter la sennombraj lingvaj ekzemploj en PMEG estas ankaŭ multaj simplaj, faritaj de la verkisto mem. Ekzemplojn kun referenco al nuntempa fonto oni ne trovas. Tio iel konfirmas la konserveman karakteron de la verko — kion cetere Wennergren mencias tre klare en sia Enkonduko.

Al la kvalito de la manlibro kontribuas ankaŭ la ekvilibraj juĝoj de ĝia aŭtoro ĉe aferoj ekster la Fundamento aŭ rande de gramatiko. Ĉu temas pri Seksa signifo de O-vortoj (§4.2) kaj ties evoluo, ĉu pri Vortordo (Antaŭmetado de KI-vorto el subfrazo, §34.2.2)*, ĉu pri Propraj nomoj (§35), Wennergren ĉiam donas saĝan konsilon al la lingvo-uzanto. Samtempe li atentigas, se por iu fenomeno ne ekzistas devigaj reguloj en Esperanto. Tio aplikiĝas i.a. al majuskligo de (adjektivigitaj) propraj nomoj, sed ankaŭ al vortotranĉado kaj interpunkcio (Helposignoj, §1.2). Pri tio lasta mi tre ĝojas, ĉar mi ŝatas fojfoje forlasi komon antaŭ kiu!

* Ekz. anstataŭigu Kiu Karlo diris, ke edziĝis? per Pri kiu Karlo diris, ke li edziĝis?.

Mi trovis du kazojn, en kiuj PMEG montriĝas eĉ pli Fundamenta ol PAG. Unu estas la silenta rezigno pri la vorteto far (fare de), kiun PAG siatempe laŭdis kiel tre oportunan formon por la subjekta suplemento. La alia koncernas la demandon Ĉu ALI-vortoj povas esti tabelvortoj? (§13.3). Kvankam PAG, koncedinte la nefundamentecon de tio, jesis ĝin, PMEG eksplicite neas la demandon kaj do forpelas serion de eble jam hejmecaj vortetoj (aliu, alies, alie, aliel, aliom…). Tamen la paĝlonga argumentado pri tio aperas tre konvinka. Cetere, kaj PAG kaj PMEG malpermesas kelkiu (se ununombra).

La 116-paĝa parto pri vortfarado, afiksoj kaj kunmetaĵoj (§37-39) vere faras la manlibron plena. Tiu ĉi parto estas same alirebla kaj ĝisfunda kiel la frazgramatika. Ĝi komenciĝas per instruiva enkonduko pri la baza karaktero de radikoj (verb-, A- kaj O-karakteraj), pri kombinoj, interligaj finaĵoj, ŝajnafiksoj ktp. Sekvas ampleksa pritrakto de unuopaj afiksoj, kun multaj ekzemploj kaj praktikaj konsiloj. Ĉi-rilate, tre oportuna cirkonstanco estas, ke la aŭtoro havas ankaŭ vortaristan kompetenton. Tio faras PMEG tiom pli fidinda.

Toon Witkam

La angulo de Esperantlingva Verkista Asocio

http://www.everk.it/

El La Floroj de l’ Malbono de Charles Baudelaire, redaktitaj de K. Kalocsay kaj G. Waringhien (1957):

Don Juan en la Infero

Kiam Don Juan descendis al la Infer-rivero
kaj li obolon sian jam al Ĥarono pagis,
jen, sombra almozulo kun Antisthen-a fiero
remilojn per venĝema kaj forta brak’ atakis.

Kun siaj pendaj mamoj, en malfermitaj vestoj,
virinoj timtordiĝis sub nigra firmamento,
kaj kiel granda grego de oferotaj bestoj
malantaŭ li trenadis muĝadon de lamento.

Salajron Sganarelo petis kun laŭta rido,
dum per tremanta fingro Don Luis avertis disajn
borde vagantajn ombrojn pri sia aŭdaca ido,
kiu kuraĝis moki al li la harojn grizajn.

Frosttreme de funebro, Elvira, magra, ĉasta,
apud la edz’ perfida, ŝia amant’ pli frua,
postulon ŝajnis meti pri amrideto lasta,
en kiu brilus dolĉo de lia ĵur’ unua.

Streĉrekte, en armvestoj, grandega ŝtona viro
la direktilon tenis por ondojn nigrajn bridi;
sed la hero’, trankvile, kurba sub la rapiro,
rigardis l’ akvosulkon, nenion degnis vidi.

“La Floroj de l’ Malbono” en Esperanta traduko estis eldonita de Stafeto en la jaro 1957. Kalocsay kaj Waringhien prizorgis la ĝeneralan redaktadon, sed la tradukon mem plenumis ankaŭ diversaj aliaj literatoroj: Lajos Tárkony, Henry Vatré, Magda Carlsson, Roger Bernard, Hilda Dresen. (“Don Juan en la Infero” estas ĉeftradukita de Henri Vatré.) Tamen, la kunlaboro estis tute aparta, kiel oni legas en la antaŭparolo: “La tuto estis funde reviziita de Kálman Kalocsay, rilate al la formo, kaj de Gaston Waringhien, rilate al la senca fideleco. Tiamaniere, la tradukoj, kvankam el diversaj manoj, ne malhavas tamen la unuecon laŭ formprincipoj, nek laŭ tono, kaj, kvankam ne ĉiuj tradukintoj estas Francoj, sencmiskomprenoj estas eliminitaj” (p.44). La eldono estas skrupule filologia (eĉ donante novajn ideojn pri la ordo, pri la defalaĵoj kaj la fragmentoj), kio ankaŭ estas konsiderinda atingo por nia literaturscienco. Ĉiuj ĉi ecoj faris la bodleran tradukon mejloŝtono ankaŭ por nia originala literaturo.

Loke — fake — persone

ISRAELO: Du israelaj esperantistoj estis inter la 120 reprezentantoj de ŝtataj kaj aliaj instancoj kiuj metis bukedojn ĉe la ceremonio en la Holokaŭsta memortago (16 apr). Ĝi okazis en “Placo de la Varsovia getto” en la memora muzeo kaj monumento Yad Vaŝem (Jerusalemo) en la ĉeesto de la ĉefministro Olmert. Malka (“Reĝino”) Zemeli kaj Tom Juval (la nova prezidanto de JELI) metis la bukedon nome de Esperanto-Ligo en Israelo kaj de UEA. Oni laŭtlegis la nomojn de ĉiuj membroj de la familio Zamenhof kiuj pereis en la holokaŭsto.

Amri Wandel kaj Tom Yuval

NOV-ZELANDO: La ĉi-jara kongreso de Nov-Zelanda Esperanto-Asocio (NZEA) okazis en Christchurch dum la unua semajno de februaro 2007. Ĉeestis 17 personoj, kun 3 eksterlandaj vizitantoj el Japanio, Francio kaj Luksemburgio. David Ryan, 39-jara ŝtatoficisto de Wellington kaj iama voluntulo ĉe la CO de UEA, elektiĝis kiel la nova prezidanto de NZEA.

USONO: Esperanto-Ligo por Norda Ameriko havas novan direktoron por la Centra Oficejo. La estraro de ELNA aprobis la proponon kaj Vilĉjo Harris servas ekde la 15-a de februaro 2007. Li antaŭe estis kasisto de ELNA kaj estro de la Komitato pri Membreco. Don Harlow, la antaŭa direktoro, ne plu povas servi pro malsano. La estraro dankas al Don Harlow pro la granda servo al ELNA kaj la movado, kaj al Vilĉjo Harris, kiu translokiĝis 3200 mejlojn (5150 km) por loĝi proksime al la oficejo.

F. Dorcas

KROATIO: En Suvremena lingvistika n-ro 2 por la jaro 2006, la plej prestiĝa lingvistika revuo en Kroatio, d-ro Velimir Piškorec publikigis ampleksan 10-paĝan recenzon pri la verko de Detlev Blanke Interlinguistische Beiträge. Zum Wesen und zur Funktion Internationaler Plansprachen. (Interlingvistikaj kontribuaĵoj. Pri la esenco kaj funkcio de internaciaj planlingvoj). La revuo, kiu dum 32 jaroj prestiĝas inter lingvistoj, nun liveras al ili serioze dokumentitajn materialojn pri Esperanto “bazita je intense travivitaj kaj vivataj spertoj de aparteno al bunta kaj agema komunumo de esperantistoj de la mondo”.

S. Štimec

LITOVIO: Litova entrepreno “Komunikado per modernaj elektronikaj teknologioj” en 2006 lanĉis unikan retan projekton Lietuva panoramose (Litovio en panoramoj). Ĝia retejo estas www.panoramas.lt. La projekto funkcias en la germana, angla, litova, pola, rusa kaj ekde la 12-a de aprilo 2007 ankaŭ en Esperanto. Tamen la ĉefaj lingvoj de la projekto estas la litova, angla kaj Esperanto. La celo de la projekto estas montri Litovion per virtualaj panoramaj vidaĵoj. Ĝi estas destinita por turistoj kaj homoj, kiuj interesiĝas pri Litovio. La projekto estas apogata de la Litova Registaro. Paĝojn de tiu ĉi retejo uzas ankaŭ la Informa Turisma sistemo de Litovio. Nuntempe en la retejo estas pli ol 550 panoramaj virtualaj bildoj el Litovio kun klarigoj en Esperanto. Version de la retejo en Esperanto iniciatis la gvidanto de la entrepreno Kostas Sukevicius. Ĝi estas efektivigita kunlabore kun Litova Esperanto-Asocio.

P. Jegorovas

WENNERGREN: La sveda esperantisto Bertilo Wennergren fariĝis en la enketo iniciatita de la internacia magazino La Ondo de Esperanto, “La Esperantisto de la Jaro 2006”, pro la Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (PMEG). Pliajn informojn pri la projekto kaj intervjuojn kun ĉiuj antaŭaj laŭreatoj legu rete ĉe: http://www.esperanto.org/Ondo/Ind-jaro.htm.

H. Gorecka

ĈINIO: La jaro 2007 estas la Esperanto-instrua jaro de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio (LEA) en Ĉinio. La Universitato Shenyang aktive reagis al tiu ĉi iniciato. La 1-an de marto 2007, la unuan tagon de la nova semestro, 600 studentoj eniris kvar Esperanto-kursojn de la universitato kaj ĝis nun neniu forlasis tiun ĉi nedevigan studobjekton. Uzata estas adoptita lernolibro Esperanto-Kurso de La Nova Jarcento! de prof. Liu Zhengkun kaj prof. Song Yunsheng.

Wu Guojiang

Kongresa statistiko

1602 personoj el 54 landoj aliĝis al la 92-a UK en Jokohamo ĝis la 20-a de aprilo.

Kompare kun la situacio antaŭ la fino de la dua kotizperiodo, kun 873 aliĝoj la gastiganta lando plu liveras iom pli ol duonon de la nombro, sed Francio (84) preterpasis Korean Respublikon (81). Aliaj landoj kun minimume 20 aliĝoj estas Germanio (57), Litovio (42), Ĉinio (34), Italio (33), Nederlando kaj Pollando (po 30), Usono (26), Brazilo (22), Britio (21), Hispanio kaj Rusio (po 20). Laŭ la nuna ritmo oni antaŭvidas, ke la fina nombro estos ĉ. 1800.

Tra la mondo

Agrabla vetero, varmega kurskunveno

La 17-a Internacia Kurskunveno de Esperanto kaj Printempa Kurso de Namkang Esperanto-Lernejo samtempe okazis de la 24-a ĝis la 25-de marto 2007 en la urbeto Chongdo, Koreio.

La kurskunveno kun 92 esperantistoj el 5 landoj (Koreio 69, Japanio 20, Aŭstralio 1, Hispanio 1, Kongolando 1) estis okazigita fare de Seula Esperanto-Kulturcentro (SEK) koreaflanke, kaj Esperanto-Populariga Asocio (EPA) japanaflanke.

Namkang Esperanto-lernejo estis malfermita en la jaro 1998 por havi regulajn kurskunvenojn de Esperanto, iniciatite de d-ro Park Hwa-chong, vicprezidanto de Korea Esperanto-Asocio. La lernejo havas kurskunvenon dufoje ĉiujare, somere kaj aŭtune.

Estas notinde, ke la konstruaĵo de la lernejo ne estas moderna, sed tipa korea malnova lernejo-formo. Pro tio oni povas ĝui unikan malnovan lernejan etoson kaj flari freŝan aeron de la kamparo.

La Internacia Kurskunveno de Esperanto komenciĝis laŭ la iniciato de Lee Jung-kee el Koreio kaj Takaŝi Agou el Japanio, la tiama ĝenerala sekretario de EPA de la jaro 1991. La unua kurskunveno okazis en la urbo Kjuŝu, Japanio, al kiu koreaj esperantistoj karavane partoprenis.

La renkontiĝo daŭre okazis en Japanio ĝis la 8-a kurskunveno, sed por plivigligi la renkontiĝon ambaŭlande, ekde la jaro 1999, de la 9-a kurskunveno, la evento okazas alterne inter la du landoj. Krom Komuna Junulara Seminario inter Ĉinio, Japanio kaj Koreio, tiu ĉi evento estas la sola regula renkontiĝo inter la esperantistoj de Koreio kaj Japanio.

En la malferma ceremonio, per siaj respektivaj salutvortoj la lernejestro Kuak Jong-hun, la direktoro de Namkang Esperanto-lernejo Park Hwa-chong, la prezidanto de SEK Lee Jung-kee kaj la internacia fakestro de EPA Tanaka Masamiĉi diris bonvenigajn salutojn al la partoprenantoj.

La prezidanto de SEK Lee Jung-kee en sia bonveniga saluto bondeziris, ke la partoprenantoj ĝuu nian karan lingvon Esperanto, interamikiĝu kun novaj kaj malnovaj samideanoj kaj altigu sian lingvo-kapablon. Plie oni plifortigu sian kredon je la lingvo Esperanto, je nia movado kaj je estonta finvenko de Esperanto.

D-ro Lee Chong-yeong, eksprezidanto de UEA, memorprelegis pri la temo Deklaracio de Korea Sendependiĝo kaj Esperanto-etoso. En la prelego li akcentis, ke la esenco de Deklaracio de Korea Sendependiĝo kaj la ideo de Esperanto-movado estas samcelaj.

Laŭ d-ro Lee, komunaj vortoj de la deklaro kaj la etoso estas egaleco, amo, kunvivado, frateco, justeco, humaneco kaj libereco.

En la unua tago oni havis kurskunvenojn sub la gvido de naŭ gvidantoj: Kong Gil-yun, Park Yong-seong, Lee Jung-kee, Chang Jeong-yeol, Ma Young-tae, Park Hwa-jong, Takaŝi Agou, Tanaka Masamiĉi kaj Sandor Horvath.

Krome Rubeno Fernandez Asensio el Hispanio (Katalunio) kaj Johano Bolemo el Kongolando internaciigis la renkontiĝon. La interkonan vesperon oni ĝuis kun belaj kantoj, muzikprezentoj kaj bongustaj krudfiŝoj.

En la dua tago oni daŭrigis la lernadon kaj posttagmeze en la ferma ceremonio la standardo de Esperanto estis simbole transdonita de SEK al EPA.

La 18-a Internacia Kurskunveno okazos venontjare marte en Kjuŝu, Japanio. Organizos ĝin Matumoto Akira. Agou Takaŝi anoncis tion kaj petis aliĝi al la evento, kiun EPA okazigos kun la titolo Bonvenon al Oomoto en 2007 de la 12-a ĝis la 14-a de aŭgusto 2007 en Ajabe, Japanio, post la Jokohama UK .

Post la ferma ceremonio la partoprenantoj spektis bovo-bataladon, kiu hazarde okazis proksime de la Namkang Esperanto-lernejo.

Lee Jung-kee

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto de Kimio Macumoto: La du-linia konversacio.

Studadsesio en la pola Bydgoszcz

Dum la semajno 24-26 mar 2007 okazis en la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en la pola urbo Bydgoszcz stud- kaj ekzamensesio de la lernojaro 2006/2007.

Kiel oni scias, la oficiala lingvo de tiu lernejo estas Esperanto. En tiu lingvo okazas la plej granda parto de la tuta instruado.

La sesion partoprenis gestudentoj (ĉirkaŭ cent) el diversaj landoj, kiel Albanio, Uzbekio, Japanio, Ĉinio, Brazilo, Senegalio, Kamerunio, Tanzanio, Mongolio, Zimbabvo, Kenjo, Pollando ktp.

Ankaŭ la profesoroj kaj prelegantoj estas el diversaj landoj: Boĵidar Leonov (Bulgario), Mirka Korniluk (Pollando), Marcel Delforge (Belgio), Mara Timermane (Latvio), Andrzej Korniluk (Pollando), Augusto Casquero (Hispanio), Regina Grzębowska (Litovio), Remigiusz Mielczarek (Pollando), Xu Xiao Nan (Ĉinio) kaj Abraham Langoume (Senegalio).

Fine de la sesio okazis ekzameno, en kiu la gelernantoj devis prezenti kaj defendi siajn diplomverkojn tute en Esperanto. La gestudentoj de la tria jaro bakalaŭriĝas, kaj atingas la ŝtatan polan diplomon.

Augusto Casquero

Katalunaj esperantistoj por la okcitana

Katalunaj esperantistoj partoprenis en la manifestacio por la okcitana lingvo en Besièrs la 17-an de marto, organizita de la Instituto pri Okcitanaj Studoj kaj aliaj kvin okcitanaj kulturaj asocioj.

La manifestacio kunigis 20 000 homojn por postuli la rajtojn de la okcitanoj uzi sian lingvon. La iniciato estas daŭrigo de la unua tutlanda amasiĝo por la okcitana lingvo, okazinta en Carcassona la 22-an de oktobro 2005, kiam pli ol 12 000 homoj surstrate pledis por la okcitana, por ĝia oficiala agnosko kaj por kontraŭstari la malhelpojn, por ke ĝi estu instruata en la lernejoj kaj uzata en la amaskomunikiloj.

La okcitanan lingvon, la iaman lingvon de la trobadoroj, parolas ĉ. 3 milionoj da homoj ĉefe en la suda triono de Francio (39 departementoj), sed ankaŭ en Katalunio (Val d’Aran), Italio (12 valoj en Piemonto) kaj Monako. En Katalunio ĝi estas ekde 1979 oficiala lingvo en Val d’Aran (kun 7 000 loĝantoj) kaj la pera lingvo de instruado ekde la fruaj 1980-aj jaroj. Pasintjare ĝi fariĝis la tria kunoficiala lingvo de la tuta Katalunio, kune kun la kataluna kaj la hispana. En Italio (kun ĉ. 150 000 parolantoj) ĝi atingis la statuson de protektata lingvo en 1999. Tamen ĝi havas neniun agnoskon en Monako kaj en Francio, kie loĝas la grandega plimulto de la okcitanoj. Francio misfamiĝis kiel unu el la eŭropaj ŝtatoj malplej respektemaj pri la lingvaj rajtoj de siaj malplimultoj kaj ĝis nun ne akceptis subskribi la Eŭropan Ĉarton pri Regionaj aŭ Minoritataj Lingvoj, aprobitan de la Konsilio de Eŭropo en 1992.

Katalunaj esperantistoj havas fortan ligon kun lingvoprotektaj agadoj kaj aparte por la okcitana. Eĉ la nuna prezidanto de la Instituto pri Okcitanaj Studoj, tiam elstara kulturaganto, prelegis en prilingva aranĝo por neesperantista publiko organizita de Kataluna Esperanto-Asocio (KEA) antaŭ deko da jaroj. En 2005 nur du E-asocioj subtenis la manifestacion en Carcassona: KEA kaj la Internacia Komitato por Etnaj Liberecoj (IKEL). Ĉi-foje aliĝis unu okcitania Esperanto-grupo (Cercle Biterrois d’Espéranto), tri katalunlandaraj (KEA, Kataluna Esperanto-Junularo kaj Valencia Esperanto-Junularo), kvar franciaj (Espéranto Culture et Progrès, Espéranto et Diversité des Langues, Centre Culturel Espéranto el Tours kaj Espéranto Jeunes) kaj unu internacia (IKEL). Okcitanaj kaj katalunaj esperantistoj organizis budon apud la marŝejo, kaj KEA eldonis kaj distribuis okcitanlingvajn flugfoliojn. KEA, KEJ, VEJ kaj IKEL, kune kun la neesperantista organizo ADÒC (Asocio por la Diskonigo de Okcitanio en Katalunion), kreis specialan retpaĝaron por la aranĝo en tri lingvoj (okcitana, kataluna kaj Esperanto) kaj marŝis malantaŭ tri-metrojn larĝa tolafiŝo en la okcitana. Francaj esperantistoj marŝis malantaŭ franclingva tolafiŝo. Verŝajne mankis aliaj E-asocioj, ne nur internaciaj, sed ankaŭ naciaj: la subteno de malplimultaj lingvoj ne aperis kun la Manifesto de Prago, sed havas multe pli longan tradicion en la movado ol ofte kredas esperantistoj, ĉar jam en 1906 “Hungarlanda” Esperanto-Asocio aliĝis al la mejloŝtona unua internacia kongreso pri la kataluna lingvo, sur kies konkludoj oni starigis la nunan norman katalunan lingvon.

La aktivado de la katalunaj esperantistoj daŭrigas sian strategion agadi ekster la Esperanta kadro kaj ligiĝi al agadoj por subteni la lingvan diversecon, pro kio ekz. ili subtenis, kune kun IKEL, la pasintjaran kongreson pri la aragona lingvo. La organizo de la TTT-ejo kaj ĝia diskonigo tra la gazetaro celis plibonigi la rezulton atingitan en 2005, kiam, post la manifestacio de Carcassona, la TTT-ejo de KEA staris inter la unuaj afiŝintaj fotojn de la okazaĵo, kaj pro tio estis anoncita en nacilingvaj retgazetoj kaj sukcesis senteble plimultigi la nombron de vizitantoj dum kelkaj tagoj. La rezultoj superis la esperojn: Vilaweb, la ĉefa kataluna retgazeto, en sia informo pri la manifestacio, atentigis pri la Esperanta TTT-ejo, ĉar ĝi fariĝis la sola informejo en la kataluna pri la manifestacio. La esperantistoj estis eĉ kontaktitaj plurfoje laŭlonge dum la tago por informi la retgazeton pri la evoluo de la aferoj. Rezulte, la TTT-ejo de KEA atingis sian maksimumon de vizitoj en unu tago (1389), malgraŭ la multaj konkurencaj politikaj okazaĵoj de la tago (i.a. grandaj diverscelaj manifestacioj en Barcelono, Palmo de Majorko kaj Eŭskio). Entute, do, temis pri agado por Esperanto, por la okcitana kaj por la lingva diverseco.

Kataluna Esperanto-Asocio
Internacia Komitato por Etnaj Liberecoj

Kun floroj de la prezidento

Kroata Esperanto-Ligo organizis la 13-an de aprilo, okaze de la Tago de memoroj pri viktimoj de la holokaŭsto, kulturan programon en la zagreba Zamenhof-Strato.

La programo omaĝis al la 90-a datreveno de la morto de Lazaro Ludoviko Zamenhof. Reprezentanto de la Juda Komunumo Bet Israel el Zagrebo, Jasminka Domaš, parolis ĝenerale pri la signifo de la holokaŭsto. Krom muziko en la centro de la programo estis voĉlegado el la libro La Zamenhof-Strato de Roman Dobrzyński.

La aktorino Vida Jerman legis Esperantan fragmenton el la libro kun tradukoj en la kroata kaj slovena. Estis prezentitaj fragmentoj el la ĉapitroj pri juda geto en la pola, slovaka, ĉeĥa, franca, japana... Per tamburo akompanis Kaja Farszky kaj Vlad Vučeta. Violonis infana duopo de Setsuko Ŝimizu. La tuta programo komenciĝis per solena omaĝo kaj metado de florobukedo de la prezidento de Kroatio Stjepan Mesić: la delegacio de la prezidento metis florojn al la strattabulo kun la nomo Lazaro Ludoviko Zamenhof. Post la floromaĝo la publiko marŝis akompanate per tamburo al la provizora scenejo muntita en la Zamenhof-Strato. Radio kaj tri ĵurnaloj raportis. Bela vetero allogis sesdekon da ĉeestantoj.

Revuo Esperanto 2007 6

Malferme

Premio Cassandra Pyle al Tonkin

Nur lastatempe ni eksciis pri aljuĝo de la prestiĝa Premio Cassandra Pyle por la jaro 2006 kaj sincere gratulas al la eksa prezidanto de UEA doktoro Humphrey Tonkin.

La premio estas ĉiujare aljuĝata al homo kiu ludis gvidan rolon en internaciaj interŝanĝoj je tutmonda skalo. Por esti konsiderata por la premio, proponato devas havi multjaran sperton, okupante gvidajn poziciojn en organizaĵoj kaj institucioj kun signifa rolo en internacia eduka interŝanĝo, subtenante junajn profesiulojn, faciligante kaj stimulante kunlaboron inter individuoj kaj organizaĵoj, kaj ekzemplante “paciencon, toleron, optimismon kaj bonan volon.” La organizaĵo NAFSA, Asocio de Internaciaj Edukistoj, kiu aljuĝas la premion, estas la ĉefa usona profesia organizaĵo de tiuj, kiuj gvidas internaciajn fakojn en universitatoj, prizorgas eksterlandajn studentojn kaj sciencistojn, aranĝas eksterlandan studadon por usonaj studentoj k.s.

Dum sia kariero d-ro Tonkin estis prezidanto de du universitatoj kaj gvidis la estrarojn de pluraj naciaj organizaĵoj pri internacia edukado. Dum kelkaj jaroj li estris la Konsilion por Internacia Eduka Interŝanĝo, la nacian organizaĵon, kiu administras la registaran programon Fulbright por interŝanĝo de sciencistoj inter Usono kaj aliaj landoj. Poste li prezidis la Komisionon Fulbright en Kanado. Li ankaŭ prezidis la Usonan Forumon por Internacia Edukado, unu el la ĉefaj pledantoj por internacia edukado en elementaj kaj mezaj lernejoj — same ankaŭ la Internacian Partnerecon por Servo-Lernado, kiu sendas studentojn eksterlanden por kombini studadon kun civila servado. Aldoniĝas tuta serio da organizaĵoj, en kies estraroj li laboris aŭ laboras. Li ankaŭ abunde verkis pri internacia edukado en usonaj universitatoj, pri lernado de fremdaj lingvoj, kaj, kompreneble, pri lingvaj problemoj.

Ne malplej grave, li plenumis naŭ jarojn kiel prezidanto de UEA — de 1974 ĝis 1980 kaj denove inter 1986 kaj 1989 — kaj egalan nombron da jaroj kiel estrarano en aliaj funkcioj. Ni ne scias ĝis kiu grado lia agado en la Esperanto-movado ludis rolon en lia elekto, sed certe tiu rolo ne estis nula.

El la parolado de Humphrey Tonkin, okaze de la ricevo de la Premio Cassandra Pyle, dum la Jarkonferenco de NAFSA en Montrealo (maldekstra foto):

Tra la jaroj, mi pledadas por lernado de fremdaj lingvoj. Pro tio, kiam mi havis dekkvinon da jaroj, mi lernis Esperanton kaj travojaĝis la mondon utiligante ĝin por paroli kun homoj, kiuj ne scipovis paroli usone aŭ brite. Pro tio, mi ĉiam instigis kaj instigas homojn taksi lingvojn ne kiel rigidajn sistemojn sed kiel formojn de homa konduto. Pro tio mi pledis por studado de antropologio samgrade kiel studado de ekonomiko. Pri tio mi laboris por la programo Fulbright. Pro tio mi ĉiam apogas eksterlandan studadon de speco, kiu preteriras la normojn, kiel ilin preteriras la programoj de SIT* kaj la Internacia Partnereco por Servo-lernado [programoj de studenta interŝanĝo]. Pro tio mi laboras por antaŭenigi Unuiĝintajn Naciojn kaj la principojn entenatajn en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj...

* School for International Training (Studejo por Internacia Trejnado).

[FORIGITA!: bildo]

D-ro Tonkin kaj Mariam Assefa, Prezidanto de NAFSA

Historia konferenco en Moskvo

La 13-an de aprilo 2007 okazis en la Rusia Akademio pri klerigo en Moskvo historia internacia konferenco “Propedeŭtika rolo de Esperanto en lernado de fremdaj lingvoj”. Kial historia, se similaj aranĝoj okazadis en la mondo dum jardekoj? Similaj, sed ne tre: 48 partoprenintoj el 7 landoj (Germanio, Hungario, Nederlando, Rusio, Ukrainio, Usono, Japanio) plus 4 korespondantoj, 27 profesoroj kaj 3 docentoj.

En 2005 du estraranoj de Rusia Esperantista Unio turnis sin al la Rusia Klerigministerio kun la propono enkonduki Esperanton en universitatajn studplanojn kiel propedeŭtikan rimedon antaŭ la studado de fremdaj lingvoj. Ilia sinturno ne estis bone preparita kaj ne detale argumentita. Sekvis same neserioze argumentita rifuzo de la rektoro de la Moskva Ŝtata Lingvistika Universitato, profesorino Irina Ĥaleeva. Forton al la rifuzo aldonis la respondeca posteno de I. Ĥaleeva, eks-kolonelo, prezidanto de la Instru-Metodika Unuiĝo pri universitata lingvoinstruado por la tuta Rusio. Oni scias — se en la burokrata ŝtata sistemo iu problema demando ricevis negativan respondon, aliaj provoj ricevi pozitivan rezulton kutime estas senesperaj: en la letera akceptejo de la institucio sidas hometo, premas komputilan butonon pri la problemo, trovas antaŭan nean respondon kaj sen esplori ion butonas modelan “ne”. Por ke la sistemo denove revenu al la sama problemo, bezonatas iuj novaj tute neordinaraj pruvoj kaj argumentoj.

Tion komprenis la gvidantoj de la Eŭropa Jurscienca Universitato Justo, kiu edukas altkvalitajn juristojn, ekonomikistojn k.a. Kaj en Justo oni komencis serĉi la neordinarajn pruvojn. Pli ĝuste — ne serĉi, sed ilin krei.

Unue, aperis la ideo surbaze de Esperanto konsistigi nekutiman internacian fakulan komisionon el fakuloj de diversaj landoj, kiuj laborus sen tradukistoj — en Esperanto. Iniciatis la aferon kunlabore kun la Centro de Sendependaj Ekspertizoj profesoro Gennadij Ŝilo, advokato, specialisto en kriminala juro kaj procesoj. Estis kompilita malneta listo de fakuloj kaj verkita skiza versio de la fakula konkludo, apoganta sin sur la rezultoj de la internaciaj eksperimentaj spertoj, kiuj daŭras pli ol 100 jarojn. Originale la konkludo estis formulita en Esperanto. Poste estis serĉataj kaj troviĝis altgradaj specialistoj-esperantistoj, konsentintaj perfektigi kaj prilabori la konkludon. Inter ili estis juristoj, ekonomikistoj, filologoj, pedagogoj, teknikistoj, ĵurnalistoj...

Mirinda fakto — multaj, tro multaj konataj esperantistoj (eĉ inter spertaj juristoj) ne atentis la alvokon aliĝi al tiu agado. Pasis multaj monatoj antaŭ ol la konkludo ekhavis aspekton de serioza dokumento, kiun post konsultadoj agnoskis la menciita Centro de Sendependaj Ekspertizoj, kies statuton siatempe konfirmis la Juĝa Departemento ĉe Supera Juĝejo de Rusio.

La sekva instanco estis la Instituto pri Lingvoscienco ĉe la Rusia Akademio de Sciencoj. Post la konsultadoj en la Instituto la konkludo de la internacia fakula komisiono ricevis sian nunan aspekton, kiu taŭgos kiel helpilo por oficialigo de Esperanto en klerigejoj de ajna lando.

La 20-an de decembro 2006 la Universitato Justo kaj Rusia Esperantista Unio en sia komuna deklaro starigis antaŭ la Rusia Ministerio pri Klerigo kaj Scienco la problemon pri enkonduko de Esperanto en studplanojn de rusiaj mezaj kaj superaj lernejoj.

Meze de januaro 2007 la rektoro de Justo ricevis la eblon renkontiĝi kun Nelli Rozina, vic-direktorino de la Departemento pri ŝtata politiko kaj normig-jura reguligo en klerigo de la ministerio, kiu komence atakis la ideon enkonduki Esperanton per la samaj argumentoj, kiuj estis uzitaj en la supre menciita rifuzo de profesoro I. Ĥaleeva. Tamen la 10-kilograma sako da dokumentoj kaj aliaj varbiloj, kiujn alportis la rektoro G. Ŝilo, kaj liaj argumentoj (inkluzive la pozitivan reeĥon de la Ŝtata Dumao, adresitan al la ministro) konvinkis la vic-direktorinon N. Rozina kaj la aliĝintan al la diskuto profesorinon T. Petrova, ke “la afero ne estas tiom simpla, kiel ĝi aspektas en la konkludo de Ĥaleeva” (citita la opinio de N. Rozina).

Kun la propono organizi priesperantan konferencon konsentis la ministerio. La malrapidema burokratio de la ministerio kaj de Rusia Akademio pri Klerigo (RAK) faris ĉion eblan por prokrasti la aferon ĝis la nova lernojaro 2007/2008, tamen finfine tra multaj baroj kaj renkontoj estis atingita la decido okazigi la konferencon la 13-an de aprilo 2007. La konferencejon afable prezentis RAK, sur kies materiala bazo la Ministerio proponis okazigi la konferencon. La tutan organizan rolon, inkluzive la financan, konsentis surpreni la Universitato Justo, kiu proponis konsistigi la anaron de la konferenco po 30 personoj de la ministerio kun RAK kaj de la Universitato Justo. La ministerio kun RAK rekomendis nur 9 personojn, inkluzive la profesoron Ĥaleeva, la aliajn pli ol 50 personojn rekomendis la Universitato Justo. Finfine flanke de la ministerio kaj RAK partoprenis la konferencon (kaj nur en ĝia komenco) nur 2 personoj — la prezidanto de RAK, profesoro N. Nikandrov, kiu faris prudentan objektivan malferman parolon, kaj s-ino N. Rozina, kiu cetere deklaris: “Atendu de la ministerio neniun subtenon kaj eĉ ne turnu vin al ni. Ni nenion decidados”. El tiu deklaro klaras, kial el la nuraj naŭ personoj, planitaj de la Ministerio por partopreni la konferencon, ĉeestis nur du: oni strebis la konferencon obstrukci. Tamen la obstrukco ne havis sukceson: la rezolucio estis akceptita de la ĉeestantoj unuanime.

Prof. Vladimir V. Samodaj

[FORIGITA!: bildo]

Eksterlandajn gastojn akceptas la prezidanto de la Rusia Akademio pri Klerigo Nikolaj D. Nikandrov (dekstre) kaj la rektoro de la Eŭropa Universitato Justo Gennadij M. Ŝilo (maldekstre). La gastoj (de maldekstre): Akira Morita (Japanio), Gyorgy Nanovfszky (Hungario), Wim Jansen (Nederlando), Gunter Lobin (Germanio) kaj Stiv Cobb (Usono).

[FORIGITA!: bildo]

Ekspozicio de Esperanto-libroj dum la konferenco

[FORIGITA!: bildo]

Akira Morita, profesoro de Nagoja universitato, kaj Wim Jansen, estro de la Katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto ĉe Amsterdama Universitato, Nederlando.

REZOLUCIO de Internacia konferenco “Propedeŭtika rolo de Esperanto en lernado de fremdaj lingvoj”
  • Konsentante kun la motivado de la Rezolucioj de la Ĝenerala Asembleo de UNESKO (1954, 1985), kiuj rekomendis enkondukon de la internacia lingvo Esperanto en studplanojn de klerigejoj en la ŝtatoj-membroj;
  • konsiderante la internacian pozitivan sperton de eksperimenta instruado de Esperanto kiel propedeŭtika rimedo dum la lastaj pli ol 100 jaroj (Britio, Hungario, Germanio, Italio, Rusio, Slovenio, Usono k.a.);
  • substrekante la unikan rolon de ĉiujaraj internaciaj esperantistaj kongresoj kiel ilo por sentradukista interkomunikado kaj interkompreniĝo de reprezentantoj el diversaj ŝtatoj;
  • taksante la modernan signifon de Esperanto kiel baza lingvo de internacia kunlaboro en scienco, tekniko, literaturo, arto kaj aliaj sferoj, en la agado de Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino, Internacia Akademio “Comenius” (Slovakio), Akademio de Esperanto (Francio) kaj multaj aliaj aktive funkciantaj en la lingvo Esperanto internaciaj organizaĵoj;
  • pozitive taksante Esperanton kiel rimedon, kontribuantan al forigo de ksenofobio, de nacia kaj religia malamikemo;
  • konfirmante, ke la lingvo Esperanto neniuokaze celas anstataŭi per si mem iun el la etnaj lingvoj, sed male, strebas kontribui al konservo de la lingvoj de ĉiuj popoloj, inkluzive la plej malmultnombrajn;
  • atentigante, ke en Esperanto en diversaj ŝtatoj estas eldonata originala literaturo — beletra (inkluzive porinfanan), scienca, teknika, jura, medicina k.a., kaj oni efektivigas tradukojn el naciaj lingvoj en Esperanton kaj el Esperanto en la lingvojn de la popoloj de la mondo;
  • strebante pli vaste uzi Esperanton kiel propedeŭtikan rimedon por lernado de fremdaj lingvoj;
  • atentante la rezultojn de praktika instruado de la lingvo Esperanto, kiuj atestas pri multe pli facila ekposedo de tiu lingvo, ol de ajna etna;
  • bazante sin sur la konkludoj de Internacia ekologi-lingvistika fakula komisiono pri la celkonformo de Esperanto-lernado en mezaj kaj superaj klerigejoj;
  • konsiderante la konkludon de la katedro pri internaciaj lingvoj de la Eŭropa Universitato Justo pri senelspeza enkonduko de Esperanto en studplanojn

la konferenco opinias necesa turni sin al la Ministro pri klerigo kaj scienco de la Rusia Federacio kun la propono subteni la efektivigatajn en Rusio eksperimentojn celantajn riveli kaj konfirmi la propedeŭtikan valoron de Esperanto, kaj enkonduki la internacian lingvon Esperanto en la studplanojn de rusiaj klerigejoj, samrajte kun ĉiuj aliaj fremdaj lingvoj, kiel propedeŭtikan rimedon antaŭ lernado de fremda lingvo.

(La Rezolucio estis akceptita unuanime).

RIMARKO: La Rezolucio estis transdonita la 24-an de aprilo 2007 en la oficejoj de la Ministro Andrej A. Fursenko kaj de la direktoro de la Departemento pri ŝtata politiko en klerigo ĉe Ministerio pri Klerigo kaj Scienco de la Rusia Federacio Isaak I. Kalina.

ESTRARA RAPORTO 2006

UEA en la jaro 2006

1. Enkonduko de la prezidanto

La estrara raporto estas rito. Kiel ĉiuj ritoj ĝi estas trankviliga kaj donas al ni la senton, ke plia jaro foriras trankvile kaj ke per aprobo de la raporto ni fermas ĝin feliĉe. Iusence temas pri la sama afero kiel trinkado de ŝaŭmvino kaj bondezirado okaze de nova jaro.

Mi ne havas ion kontraŭ ritoj. Ili utilas por kunteni la komunumon kaj doni al ĝi la senton de aparteno. Sed al kio ni apartenas? Plurfoje mi prezentis al mi ĉi tiun demandon, kaj plurfoje mi trovis respondon taŭgan por mi. Mi apartenas al komunumo de bonkoraj homoj, kiuj provas plibonigi la mondon. Eble ili estas tro bonkoraj kaj eĉ naivaj. Pli bone tiel ol esti cinika kaj malbonkora. Pli bone tiel ol provi trompi aliajn homojn, kio ŝajnas lastatempe sporto ne nur por individuoj sed ankaŭ por registaroj.

Mi ŝatus, ke krom legi kaj aprobi ĉi tiun raporton pri tio, kio okazis en la jaro 2006 (jes, 2006! io jam malproksima en niaj konscioj), ĉiu komitatano kaj membro de UEA faru al si la fundamentan demandon: kial mi apartenas al ĉi tiu komunumo? Kaj krome oni faru al si ankaŭ la same fundamentan demandon: ĉu ĉi tiu komunumo fartas bone aŭ malbone?

Mian resuman respondon pri la unua demando mi jam donis. Vi donu la vian. Mia respondo pri la dua demando estas: ni travivas, kaj atendas pli bonajn tempojn. Ni ne plu kuraĝas esti tiel aŭdacaj, kiel estis Zamenhof, tamen ni provas fari nian eblon.

Prezidanto de UEA dum 2006: Renato Corsetti

2. La laboro

2.1. Planado

Ne okazis gravaj ŝanĝoj en la labor-plano de UEA. Informado, Instruado kaj Utiligado restas la tri prioritatoj, kiujn oni atingu zorgante ankaŭ pri Plijuniĝo, Tutmondiĝo, Malfermiĝo kaj Profesiiĝo. Tutmondiĝo kaj Profesiiĝo ricevis plian impulson dum la jaro, ĉar multaj el la retaj servoj ekzistantaj estas nun prizorgataj de profesiuloj, kaj ankaŭ la penetro de Esperanto al ankoraŭ netuŝitaj landoj intensiĝis kiel vi legos en la raportoj de la kontinentaj komisionoj.

Estrarano pri planado dum 2006: Renato Corsetti
2.2 Informado

La informa laboro estas la ĉefa laboro de la movado. Ĝi estas plenumata fare de volontuloj, kaj ĉefe je loka kaj landa niveloj. Kompreneble ne mankis agadoj centre kunordigitaj, pri kiuj ni unuavice parolos en tiu ĉi raporto.

Partopreno en eksteraj aranĝoj

Esperantistoj partoprenis en ĉiuj forumoj de la tradicia Monda Socia Forumo, kiu okazis komence de la jaro, ĉi-foje en nova maniero, kaj samtempe en tri kontinentoj: en Karakaso (Venezuelo), en Bamako (Malio) kaj en Karaĉio (Pakistano). Esperantistoj el kvar afrikaj landoj, nome Benino, Ebura Bordo, Malio kaj Togolando, vojaĝis al Bamako per la helpo de UEA kaj tre aktive ĉeestis, disdonis informan materialon, prezentis la solvon de Esperanto al mirigitaj eŭropanoj, estis intervjuitaj de la radioj kaj gazetoj. Same impona estis la partopreno de la pakistanaj esperantistoj en la Monda Socia Forumo en Karaĉio. La prezidanto de la pakistana asocio, Shabbir Ahmad Sial, aranĝis marŝadon malantaŭ grandaj banderoloj reklamaj pri Esperanto.

En Eŭropo, ankaŭ ĉi-jare esperantistoj utiligis la eŭropan lingvo-tagon, kiu okazas tradicie la 26-an de septembro, kaj tagon de gepatra lingvo en februaro, por informi pri Esperanto. Eŭropa Esperanto-Unio kunordigis la agadon de la landoj en EU. Okazis pluraj partoprenoj ankaŭ en ekspozicioj kaj lingvaj festivaloj.

Konferenco “Perspektivoj de lingva politiko kaj de lingvaj rajtoj en Eŭropa Unio” estis aranĝita en novembro en Bratislavo de la Informoficejo en Slovakio de la Eŭropa Parlamento kaj de la Reprezentejo en Slovakio de la Eŭropa Komisiono. En ĝi partoprenis reprezentantoj de pluraj mezeŭropaj landoj (la tiel nomataj Viŝegradaj landoj). Prelegis konataj esperantistoj kiel Seán O’Riain kaj neesperantistoj kiel Robert Phillipson.

Necesas mencii la efikon de informa laboro farita je loka nivelo en la urbeto Herzberg en Germanio. En tiu urbeto, ĉiu civitano ekde la urbestro ĝis la lokaj butikistoj kaj la infanoj de la bazaj lernejoj aŭdis pri Esperanto kaj la kontaktoj per Esperanto kun vizitantaj eksterlandanoj kaj kun la pola ĝemela urbo.

Aparta okazo informi estis en Florenco post la UK, kiam la Monda Skolta Organizaĵo solene ricevis en tut-eŭropa skolta aranĝo la Medalon de Toleremo de la Fondumo Zamenhof, Bjalistoko, omaĝe al la daŭrigo de la laboro iniciatita de Robert Baden Powell.

Publikaj aranĝoj kaj konferencoj

Grandaj publikaj aranĝoj okazis je la ago-tago, kiel kutime en Brazilo, kaj ĉi-jare ankaŭ en Pekino.

Dum la UK en Florenco okazis sukcesa gazetara laboro, kiu alportis dekojn da artikoloj kaj mencioj en radioj kaj televidaj kanaloj. Kun informa efiko povas esti taksata ankaŭ la publika evento honore al ĝia iama vic-prezidanto, Bruno Migliorini, aranĝita de la Akademio de Esperanto kunlabore kun la Akademio de la Itala Lingvo en la Florenca Universitato ĵus antaŭ la UK.

Reta Informa Centro kaj aliaj teknikaĵoj

Refunkciis la Reta Informa Centro al kiu oni povas alŝuti informilojn kaj de kiu oni povas elŝuti ilin. Reta diskutlisto “informado” povis parte disvastigi la informojn pri sukcesoj kaj pri iniciatoj, kiujn eblas sekvi ankaŭ aliloke. Daŭris la prizorgado de la granda reta informejo www.esperanto.net.

Retpaĝoj kaj gazetaraj informoj

La Centra Oficejo prizorgas la interretajn paĝojn de UEA per teknika helpo ekster la oficejo. Gazetaraj informoj estis redaktataj de la Ĝenerala Direktoro, kaj aperis per 31 numeroj kun entute 63 artikoloj dum 2006.

Estrarano pri informado en 2006: Renato Corsetti; speciala komisiito: Jukka Pietiläinen
2.3 Instruado

Instruado de Esperanto estas unu el la bazaj okupoj de lokaj grupoj, landaj asocioj, Esperanto-centroj. Nuntempe lernado de Esperanto ofte okazas pere de la reto. Inter la retkursoj elstaras “lernu!” kaj Nesto. UEA kunlaboras kun ILEI laŭ interkonsento pri la fako instruado. Je landa kaj regiona nivelo notindas paŝoj en lernejoj de pluraj landoj de Afriko, kaj raportoj pri universitataj kursoj en Ĉinio.

Retkursejo Lernu!

“lernu!” estas 25-lingva Esperanta retkursejo, ĉe kiu oni trovas informojn pri la lingvo kaj la movado, 15 diversnivelajn kaj diversmetodajn kursojn, vortarojn, ekzercojn, ekzamenojn, bibliotekon kun literaturaj verkoj, gazetoj, muziko kaj filmoj kaj eblon uzi la lingvon ene de aktiva uzantkomunumo pere de mesaĝoj, bildkartoj, forumoj. Malantaŭ la projekto staras cento da volontuloj, kiuj tradukas la paĝaron, korektas kurskorespondaĵojn de la uzantoj, testas kaj komentas novajn partojn. Sepkapa teamo de aktivuloj el E@I kunordigas la projekton, kaj ĝi estas finance subtenata de Esperantic Studies Foundation.

Dum 2006 “lernu!” kreskis enhave kaj laŭ la uzantaro. 9906 novaj uzantoj registriĝis, kaj la nombro de vizitoj duobliĝis al 105 617 en decembro 2006. La paĝaro ekhavis novajn strukturon kaj aspekton, kaj tri novajn kursojn. Grupo de la Akademio de Esperanto lingve kontrolas la enhavon de “lernu!”. Vortlernada modulo nun funkcias ankaŭ kun bildoj kaj sono, ne nur kun teksto. La vortarsistemo estas refarita. La paĝaro nun uzeblas ankaŭ en lingvoj en kiuj antaŭe ne ekzistis aktivaj esperantistoj.

Projekto Nesto

Projekto Nesto havas 3458 registritajn lernantojn por Nesto-KaPe (Baza Kurso), el kiuj 3406 estas aktivaj lernantoj. Nesto-Gerda (Daŭriga Kurso) havas 68 lernantojn. La diplomitoj de Projekto Nesto estas entute 196 (KaPe: 162 kaj Gerda: 34). Estas 156 KaPe-instruistoj kaj 19 Gerda-instruistoj. El 63 landoj jam atingitaj, la ĉefaj estas Brazilo, Hispanio, Usono, Meksiko. La ĉefaj nacilingvaj grupoj estas portugala, hispana, angla. La projekton kunordigas Adonis Saliba.

Esperanto en lernejoj

Novaj iniciatoj estas entreprenataj por enkonduko de Esperanto en lernejojn, inter kiuj elstaras Lingvolanĉilo (Springboard to languages) en Britio kun klopodoj disvastigi ĝin internacie, kaj lerneja kunlaborprojekto AKEL-2.

Lingvolanĉilo, brita projekto, eĉ ne celas instrui Esperanton, sed, pere de Esperanto, veki ĉe infanoj lingvokonscion. Internacia Laborgrupo “Lingvolanĉilo” iniciatis la propran internacian projekton, kies ĉefa celo estas la antaŭenigo de instruado en Esperanto en la bazgradaj lernejoj, kiel la unue lernenda fremda lingvo kaj kapabloevoluiga lernobjekto. Parto de la ILEI-estraro partoprenas aŭ kunlaboras.

Projekto “Alternativa Komunikado inter Eŭropaj Lernejoj” (AKEL) kun subteno de la programo Socrates de Eŭropa Unio, jam funkcias.

[FORIGITA!: bildo]

Solenaĵo okaze de la finiĝinta E-kurso en la lernejo Waldson Pinheiro en Natal, Brazilo.

Projekto “Esperanto-Instruistoj por Afriko”

Antaŭvide al la ILEI-Konferenco en Afriko en 2008, oni lanĉis la projekton “Esperanto-Instruistoj por Afriko”, kiu celas igi afrikajn progresantojn instruistoj, kiuj partoprenu ekzamenon okaze de la ILEI-konferenco en Portonovo, Benino. La projekto baziĝas sur koresponda kurso, kies unua materialo estas la pritrakto de “Gerda malaperis”, sekvota de materialo pri la historio de Esperanto en Afriko kaj pri instru-metodoj. Ĝi okazas en la landoj Benino, Togolando, Burundio, Ebura Bordo kaj Demokratia Respubliko Kongo.

Projektoj pri instrukapabligado

Daŭre estas realigata la projekto “Flugiloj de malfacila vento” kunlabore inter ILEI, TEJO kaj E@I. Nova iniciato por plifortigo de la projekto estas “Gvidu la Flugilojn”, por trejnado de novaj gvidantoj de seminarioj de “Flugiloj”. En Interlingvistikaj Studoj de UAM en Poznań estas planata metodika fako en la tria studjaro kun subteno de ILEI. Interkultura Centro Herzberg (ICH), Germanio, ofertas kursojn por pluklerigado de instruistoj. Interkonsente kun ILEI, dum la jaro 2007 ICH evoluigos kaj testos modulan (plurseminarian) sistemon de kapabligado de E-instruistoj.

ILEI daŭre subtenas klerigajn aranĝojn de siaj sekcioj kaj kunlaborantaj institucioj, ekzemple ISLA-2006 (Internacia Somera Lernejo en Armenio, aparte grava por plifortigo de ILEI-agado en la okcidenta kaj centra Azio), Pedagogiaj Tagoj de la ILEI-Sekcioj en Hungario kaj Nederlando, metodikaj seminarioj en Danio kaj Svedio.

Retpaĝaro Edukado.net

Kunordigate de Katalin Kováts, Edukado.net havas pli ol 1200 membrojn, kaj ĝi al tiuj membroj donas regulan fakan helpon, pretajn lecion- kaj kursomaterialojn, komunikeblon kun la redaktoro, kunlaboreblojn kun aliaj membroj. Eldoniĝis la libreto “Poŝamiko”. Okazas ĉeestaj kursoj (ankaŭ dum UK), trejnseminarioj, informprogramoj, kaj aktiva partopreno en la lingvopolitika agnoskigo de Esperanto ĉe la Konsilio de Eŭropo. Edukado.net ankaŭ sendas donace librojn por nepagipovaj kolegoj.

Ekzamenado

La nove elektita Internacia Ekzamena Komisiono (IEK), formale akceptita de ILEI 28 jul 2006 kaj de UEA 4 aŭg 2006, ekagis en aŭgusto 2006. IEK akceptis novan internan regularon rilate la procedurojn en la laboro de la komisiono, kaj aranĝis la aligon de multaj novaj anoj al la Internacia Rajtigita Ekzamenantaro.

En 2006 okazis kvar sesioj de internaciaj ekzamenoj, en St. Andreasberg (Germanio), Florenco (Italio), Herzberg (Germanio), kaj Dobřichovice (Ĉeĥio).

IEK poluris la tekston de la gvidilo pri elementa kaj meza niveloj de la internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA, kaj restas la tasko ĝin definitivigi.

Neformala laborgrupo de IEK, ILEI, UEA kaj AdE kun forta kunlaboro de edukado. net starigis kunlaboron kun la Lingvopolitika Departemento de la Konsilio de Eŭropo, kaj ricevis tradukpermeson por la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER) por Lingvoj — Lernado, Instruado kaj Taksado. Teamo el Sveda Esperanto-Instituto komencis kreadon de Eŭropa Lingva Dokumentujo (ELD) — Modelon por Esperantistoj. Pluaj paŝoj estas planataj por evoluigi diversnivelajn ekzamenojn pri Esperanto laŭ la kriterioj kaj normoj de la referenckadro. Dume IEK prizorgas la ekzamenojn laŭ la ekzistanta sistemo.

Konferencoj kaj eldonaĵoj

Funkcias retejo de ILEI, kaj la organizaĵo ankaŭ eldonas la revuon Internacia Pedagogia Revuo kaj la revuon por bazlernejoj Juna Amiko, kiu estonte subtenos la projekton “Lingvolanĉilo”. En la konferenco de ILEI en Parmo 2006 okazis pluraj novaj programeroj, kaj ILEI preparas konferencojn en Azio kaj Afriko dum la venontaj jaroj. ILEI partoprenas Unesko-agadon kunlabore kun UEA. Reprezentantoj de ILEI partoprenis en la kongreso de FIPLV, neregistara monda organizaĵo por instruistoj de modernaj lingvoj.

Estrarano pri instruado en 2006: Claude Nourmont; reprezentanto de ILEI ĉe la estraro de UEA: Radojica Petrović
2.4 Faka kaj scienca agado

Faka kaj scienca agado estas multfaceta flanko de la laboro de la membroj de UEA. Fakaj asocioj temas pri multaj flankoj de la vivo, ekde profesiaj fakoj, tra vivkonceptoj kaj religioj, ĝis hobioj kaj hejmbestoj. La scienca agado manifestiĝas parte en la agado de fakaj asocioj, parte en aranĝoj dum kongresoj, ekzemple en formo de Internacia Kongresa Universitato (IKU), kaj parte ankaŭ en eksteraj rilatoj kun scienc-rilataj organizaĵoj.

UEA havas rolon en la infrastrukturo de tiuj agadoj: aktualaj adreslistoj, eblecoj de kunvenoj dum Universala Kongreso, informado pere de la revuo Esperanto, administra servo pri transpagoj kaj abonoj, librovendado per la libroservo. La aktivaj sciencistoj kaj fakuloj troviĝas en diversaj partoj de la terglobo, kaj la interreto helpas en la kontaktoj, sed samtempe la interreto efikas en tia maniero ke la informado kaj kontaktoj ŝajnas esti senpagaj, kaj tiel ne estas.

Scienco

La sesio de Internacia Kongresa Universitato (IKU) en Florenco 2006 enhavis naŭ prelegojn en diversaj fakoj kiel lingvistiko, beletro, psikiatrio, medicino, kulturhistorio, filozofio, pedagogio.

La preparlaboron faris la komisiono pri Internacia Kongresa Universitato, kun prof. Christer Kiselman kiel sekretario. Rektoro de IKU 2006 estis Fabrizio A. Pennacchietti kun Carlo Minnaja kiel vicrektoro. Tri el la IKU-prelegoj estis samtempe parto de la kurso de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) laŭ kunlabora kontrakto kun UEA. La IKU-libro 2006 (kolekto de la IKU-prelegoj, redaktita de Amri Wandel) aperis papere dum la UK kaj en elektronika formo en la retejo de UEA. Speciala retejo de IKU estis kreita kadre de la retejo de UEA, kie aperis ankaŭ kelkaj pli fruaj IKU-libroj.

UEA provas instigi scienc-teknikan publikigon kaj eldonadon en Esperanto, paperan kaj retan. Ĝi ankaŭ provas kontakti kaj kunlabori kun ne-Esperantaj scienc-rilataj kaj fak-rilataj organizaĵoj kiel neregistaraj organizaĵoj (NRO-j) kaj Unesko.

Verkado pri sciencaj temoj okazas ĉefe en la kadro de la Esperanta Vikipedio (interrete). Menciindas ankaŭ la datumbazo de Scienca kaj Teknika Biblioteko, STEB, kiu klopodas kolekti kaj re-disponigi Esperantajn tekstojn, kaj la virtuala Terminologia Esperanto-Centro (TEC).

Dum 2006 okazis kontaktoj kun Internacia Asocio de Universitatoj (IAU) kaj ĝia ĝenerala sekretario, Eva Egron-Polack. Rezulte la UK kaj IKU de Florenco aperis en la IAU-kalendaro.

Faka agado dum la Universala Kongreso

Trideko da fakaj asocioj okazigis kunsidojn dum la UK en Florenco. La temoj de la kunsidoj variis, ekde trakto de jarraporto kaj elektoj ĝis fakaj prelegoj kaj diskutoj.

La Strategia Forumo dum la UK havis la ĉeftemon “Esperanto en la scienco” kun tri partoj, pri strategio, AIS kaj ISAE. En la Faka Forumo, fakaj asocioj havis la eblon prezenti sin mem.

Funkciis ankaŭ faka budo, kie reprezentantoj de fakaj asocioj deĵoris por sin prezenti al la kongresa publiko, kaj krome kelkaj fakaj asocioj havis proprajn budojn.

Inter la kunvenoj pri fakaj temoj indas mencii ankaŭ la Terminologian Forumon, kiu celis montri, ke terminologio estas ne nur afero de sciencistoj aŭ teknikistoj, sed ankaŭ grava parto de ĉiutaga laboro.

Faka agado en aliaj medioj

Dum la jaro pluraj fakaj asocioj aranĝis krome apartajn kvalitajn konferencojn aŭ kongresojn. Notindas, ke la scienca faka asocio ISAE aranĝis jubilean konferencon pro sia centjariĝo. Aliaj gravaj konferencoj estis aranĝitaj de la instruista asocio ILEI kun la ĉeftemo “Lingvaj rajtoj, lingvolernado kaj edukado por ĉiuj”, la fervojista IFEF unuafoje en Ĉinio, la blindula LIBE en kunligo kun la Universala Kongreso, la katolika IKUE en julio kaj la kristana KELI en aŭgusto, kaj pluraj aliaj aranĝoj kun scienca, religia aŭ politika enhavo.

Aro da fakaj revuoj estas eldonata de la fakaj asocioj, kio progresigas la lingvoevoluon, kaj pluraj fakaj asocioj prizorgas proprajn retpaĝojn pri sia agado. La reta diskutlisto pri scienca kaj faka agado havas reprezentantojn el ĉiuj fakaj asocioj kaj krome multajn individuajn partoprenantojn.

Familioj kaj infanoj

Kiel parto de la faka laboro, UEA apogas familiojn, kiuj uzas Esperanton, pere de Rondo Familia, la Internacia Infana Kongreseto (IIK, kiu okazis en Italio en 2006), per eldono de porfamilia bulteno Familia Esperanto, kaj per nova retejo ĉe UEA kreita fine de la jaro 2006.

Estrarano pri faka kaj scienca agado kaj Rondo Familia en 2006: Amri Wandel
2.5 Kulturo
Literaturo

Eldonado de Esperanta literaturo en vasta senco (originala kaj tradukita beletro, faka literaturo, kaj lernomaterialo kune kun vortaroj) okazis tra la tuta mondo per pli ol 200 titoloj, ĉe 114 eldonantoj. Pri la eldonaĵoj aperis kiel kutime dokumenta listo en la revuo Esperanto.

En 2006 UEA mem eldonis: Lingvo kaj popolo. Aktualaj problemoj de la Esperanto-movado, de Humphrey Tonkin; La Vintra fabelo, trad. de H. Tonkin; Hamleto, reĝido de Danujo, trad. de L.L. Zamenhof; La lastaj tagoj de Ada, Aduŝka de Gian Carlo Fighiera; Esperanto kaj lingva diverseco — Intervjuo kun Claude Hagège, kiel E-Dokumento, kaj aperis ankaŭ la franca originalaĵo; IKU-libro 2006, red. A. Wandel. Aperis ĉe UEA ankaŭ ne-libraj eldonaĵoj: Vizito al la Centra Oficejo (DVD), kaj Kiel sonis... (kvar KD). En la serio Oriento-Okcidento estis akceptitaj La Gefianĉoj (de Alessandro Manzoni, trad. Battista Cadei), La Princo (de Niccolò Machiavelli, trad. Carlo Minnaja), kaj nova eldono de la Biblio (en traduko de L.L. Zamenhof), G. Berveling, J.C. Rust, B.J. Beveridge, C.G. Wilkinson). Inter gravaj novaĵoj el aliaj eldonejoj oni menciu ankaŭ: Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (de Bertilo Wennergren), Ordeno de verda plumo — Leksikono de esperantlingvaj verkistoj (kompilita de Josip Pleadin), Kantoj de Anteo (unua eldono libroforma de la poemoj de Mao Zifu), sistema reeldono de verkoj de Edmond Privat, eldono de novaj Esperanto-vortaroj al la rusa kaj al la japana. Estis ĉe pluraj eldonejoj aparte abunda kaj varia aperigo de tradukaĵoj rilataj al Italio, lando de la UK, kaj ties kulturo. Daŭras tradukado de la libro La Zamenhof-strato en diversajn naciajn lingvojn, kaj ĝi eldoniĝis en 2006 en la portugala kaj la slovaka.

Belartaj konkursoj

La rezultoj de belartaj konkursoj estis prezentitaj okaze de speciala ceremonio dum la UK. La tekstoj de la premiitaj verkoj aperis en la revuo Fonto. Pluajn konkursojn organizas Sezonoj, OSIEK kaj aliaj asocioj. Dum la UK okazis ankaŭ Oratora konkurso.

Kulturaj okazaĵoj

Kiel kutime la Universala Kongreso rolis kiel la kultura ĉefurbo de Esperantujo. En Florenco, plej okulfrapaj kulturaj eroj estis la artaj aranĝoj kun teatroprezentoj, koncertoj, internacia vespero (vidu la rubrikon Kongresoj).

Artaj Konfrontoj (Arkones) en Pollando, EoLA en Rusio, Aroma Jalto kaj Velura Sezono en Ukrainio, Baltaj Esperanto-Tagoj en Estonio, germanaj silvestraj aranĝoj kaj multaj aliaj kulturaj renkontiĝoj estis aranĝitaj ekster la formalaj kadroj de UEA, kaj atestas pri la vigleco de la Esperanto-kulturo. Multaj el la landaj kongresoj kaj lokaj kunvenoj en diversaj partoj de la mondo enhavas kulturajn prezentojn. Estas artista datenbazo enkadre de Esperanto@Interreto. Internacia Televido, ITV, la unua interreta televidkanalo tute en Esperanto, funkciis nur ĝis la fino de 2006, sed alvenis malpli ambicia projekto “Farbskatol’”. Interreta enciklopedio konstante kreskas en la paĝoj de Vikipedio.

Kulturaj centroj

Kelkaj centroj estas plene dediĉitaj al Esperanto-agado, kaj funkcias regule dum parto de la jaro. En aliaj centroj inter diversaj aktivaĵoj regule revenas plurfoje dum la jaro Esperanta aktivaĵo. Elstaras Interkultura Centro Herzberg (Germanio), kiu havas aktivaĵojn dum la tuta jaro.

Bibliotekoj kaj muzeoj

Biblioteko Hector Hodler translokiĝis al la teretaĝo de la Centra Oficejo kaj tute renoviĝis. Ĝi nun estas pli facile alirebla dank’ al nova sistemo de surrelaj ŝrankoj. Por malpezigi la ŝarĝon de tiu grava investo por la protekto kaj valorigo de tiuj historiaj trezoroj estis lanĉita kampanjo “Ĉu vi volas aĉeti libroŝrankon?”.

Jam la 10-an fojon UEA subtenis Esperanto-bibliotekojn pere de la Biblioteka Apogo Thorsen.

Estrarano pri kulturo en 2006: Claude Nourmont

2.6 Esploro kaj dokumentado

La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la esplora fako de UEA, daŭrigis sian laboron en 2006 por reliefigi en sciencaj medioj la gravecon de Esperanto kaj la lingva demando. Ĝi aparte aktive laboris en la kadro de Eŭropa Unio kaj la demando pri konservado de lingva diverseco en Eŭropo kun samtempe efika komunikado inter ĉiuj ŝtatoj-membroj, inkluzive la novajn. Unu rezulto de tiu laboro estis simpozio pri la lingva politiko de la Viŝegradaj landoj (Ĉeĥio, Hungario, Pollando, Slovakio) en Bratislavo en novembro, pri kiu CED kunlaboris. Humphrey Tonkin, universitata profesoro pri Humanistiko en la Universitato de Hartford, rolis kiel direktoro de CED, kun la helpo de kvarmembra estraro. La ĉiujara Esperantologia Konferenco de CED okazis dum la UK en Florenco sub la gvido de Bertilo Wennergren, kun la titolo “Esperanto kaj la Interreto”.

Eldonaĵoj

Aperis regule la revuo Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, LPLP), eldonata de la granda nederlanda eldonejo Benjamins kaj de CED. Redaktoroj estas d-ro Tonkin kaj d-ro Probal Daŝgupto, profesoro pri lingvistiko ĉe la Barata Statistika Instituto. La artikoloj aperis en diversaj lingvoj, plej ofte la angla, sed kun resumoj de ĉiuj artikoloj en Esperanto. La revuo estas abonata de ĉiuj ĉefaj esplorbibliotekoj, kaj membras en ĝia redaktokomitato eminentaj lingvistoj. Tiu ĉi elstara faka periodaĵo estas direktata unuavice al la ekstera publiko, kaj ĝi ludas gravan rolon en la akceptigo de Esperanto inter lingvistoj kaj aliaj universitatanoj. La jarkolekto de 2006 estis la 30-a. Aperis tra la jaroj pli ol 90 numeroj.

D-ro Detlev Blanke redaktis la regule aperantan Informilo por Interlingvistoj (IpI), kiu celas teni ĝisdataj la sciojn de interlingvistoj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp. IpI estas senpage abonebla por ĉiu interesiĝanto per peto al la CO de UEA.

Inter la sciencaj eldonaĵoj de UEA menciindas ankaŭ tekstoj el la Internacia Kongresa Universitato 2006, sub redakto de d-ro Amri Wandel.

Bibliografia laboro

D-ro Tonkin kunlaboras kun d-ro Blanke en kompilado de la ĉiujara Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). La bibliografio, la plej granda jara kompilaĵo de fakaj studoj pri literaturoj kaj lingvoj, aperas ĉiujare en kvin volumoj ordigitaj laŭ ĉeftemoj kaj aŭtoroj (plus granda indeksa volumo da aldonaj ligoj). La unua volumo traktas literaturojn el angleparolantaj landoj, la dua literaturojn el aliaj landoj, la tria lingvojn kaj lingvistikon, la kvara ĝeneralajn literaturajn temojn, kaj la kvina folkloron. La ĉapitro pri helplingvoj kaj internaciaj lingvoj aperas en la tria volumo kaj listigas ĉiujn ĉefajn sciencajn librojn kaj artikolojn pri Esperanto kaj ĝia komunumo, kiuj aperis en la jaro 2005. Temis pri entute 20 eroj pri helplingvoj kaj internaciaj lingvoj ĝenerale, kaj 239 kiuj ĉefe rilatas al Esperanto, plus diversaj pri-Esperantaj eroj, kiuj aperas aliloke en la bibliografio. La kompilaĵo estas la plej kompleta internacia bibliografio pri interlingvistiko kaj esperantologio, konsultebla en la ĉefaj esplorbibliotekoj tra la mondo.

Retejoj

Per subteno de Esperantic Studies Foundation (ESF) al retejoj, kiuj okupiĝas pri instruado de la lingvo, la retejo edukado.net grave antaŭenigas unu el la celoj de UEA, la lernadon kaj instruadon de Esperanto. Edukado.net liveras informojn ĉefe por instruistoj, pri lerniloj kaj instruiloj kaj aliaj helpiloj rilate Esperanto-pedagogion.

Dum la jaro, sub gvido de Katalin Kovats, ĝi plivastigis siajn servojn al instruistoj, plimultigis siajn uzantojn, kaj plifirmigis siajn rilatojn kun kunlaborantoj. La retejo lernu.net, gvidata de Hokan Lundberg kaj Sonja Petrović, donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj. InterKulturo de ILEI havas retejon kiel gvidejon kaj laborejon por la projekto.

Estis lanĉita retejo por pluevoluigi la t.n. Nitobe-procezon, la dialogon pri alternativaj aliroj al la lingvaj aranĝoj en internaciaj organizaĵoj, kiel ekzemple Eŭropa Unio. Tiu retejo enhavos lingvoj en internaciaj rilatoj, interagajn datumbazon pri diskutgrupojn, kaj aliajn elementojn. Ĝin subtenas ESF.

Subtenado de esploroj

Per subvencio de ESF de proks. € 8000 por la jaro 2007, CED lanĉis en 2006 novan fonduson, kies celo estas subteni malgrandajn esplorprojektojn pri Esperanto, interlingvistiko, kaj rilata lingvopolitiko. Ĉiu fakulo pri tiuj temoj estas libera peti subvenciojn por subteni specifan esplorprojekton, inkluzive de vojaĝoj al esplorbibliotekoj, partopreno en fakaj konferencoj, publikigo de materialoj, k.s. La fonduso estas gvidata de d-ro Blanke, kune kun d-ro Christer Kiselman (Svedio) kaj s-ro Osmo Buller (Nederlando). Proponojn oni sendu unuavice al d-ro Blanke.

Aliaj Agadoj

Subteno de ESF ebligis la kompletigon aŭ daŭrigon de esplorprojektoj de unuopaj esploristoj en diversaj lokoj de la mondo (interalie projekton pri la historio de Esperanto en Japanio, kaj la unuajn paŝojn en starigo de parola korpuso de Esperanto, aldone al jam ekzistanta skriba korpuso, siatempe subtenata de ESF). Ankaŭ rilatoj kun la Centro por Kompara Literaturo kaj Socio ĉe Universitato Columbia ricevis subtenon kaj ebligis konferencon en oktobro en Hartford, Usono, kun partopreno de pluraj fakuloj pri esperantologio. La projekto pri starigo de normoj por la lernado kaj instruado de Esperanto taŭgaj por usonaj lernejoj kaj universitatoj estis kompletigita kaj la rezultoj nun atendas publikigon. ESF gastigas ĉe sia retejo (www.esperantic.org) ankaŭ la retpaĝaron de CED.

Estrarano pri esploro kaj dokumentado 2006: Claude Nourmont
2.7 Kongresoj

La 91-a Universala Kongreso en Florenco 24-31 julio 2006 kunvenigis 2209 kongresanojn el 62 landoj.

Movada Foiro

Novaĵo estis la okazigo de Movada Foiro kiel interkona vespero; partoprenis 80 fakaj aŭ landaj asocioj, kio donis buntan bildon pri la movado, kaj bonan okazon efektive interkonatiĝi.

Klerigo kaj kongresa temo

La kongresa temo “Lingvoj, kulturoj kaj edukado al daŭrigebla evoluo” estis traktita dum 3 kunsidoj, sub la reĝisorado de José Antonio Vergara.

Enkadre de IKU, la Internacia Kongresa Universitato, estis faritaj 9 prelegoj, kompletigitaj de 3 AIS-kursoj. Okazis aparta Esperantologia Konferenco pri “Esperantologio kaj la Interreto” kunordigata de Bertilo Wennergren, terminologia forumo, gvidata de Marc Bavant, publika kunveno de la Akademio kun partopreno de 17 akademianoj. En kleriga lundo, sub la reĝisorado de Humphrey Tonkin kaj Michela Lipari, 42 fakuloj mallonge prelegis pri diversaj temoj, ĉu movadaj, ĉu specifaj pri kulturaj aspektoj de la gastiganta lando, ĉu pri pli ĝenerale klerigaj temoj: oratorado, blinduloj, sociaj agadoj. Kaj aldoniĝis kursoj pri la loka lingvo, 6 prelegoj specife pri Italio, kun aparta atento al Renesanco.

Ankaŭ junulara programo kaj ekskursoj helpis al la konatiĝo kun Florenco kaj kun la loka kulturo.

Kultura kaj labora programo

Aldone al la prezento de la libroj de la jaro kaj ceremonio pri la rezultoj de la Belartaj Konkursoj, okazis 17 aŭtoraj duonhoroj en la riĉe provizita libroservo.

Per la Tago de la Lernejo kun dekkvino da prelegetoj, strategia forumo pri “Esperanto en la scienco”, eŭropa forumo, kunsidoj de la komitato kaj de la estraro de UEA, kaj de diversaj komisionoj, faka forumo kaj apartaj kunsidoj de pli ol 30 fakaj asocioj, sen forgesi paroligajn kursojn, Cseh-kurson ktp, la UK estis tre laboriga aranĝo.

La kongreso proponis ankaŭ diversajn eblojn por distri sin, ekzemple la tradician aŭkcion kaj la novan programeron “kvizo”.

Teatroprezentoj estis aparte ĝuindaj, pro la profesieco de plej multaj aktoroj: prezento de tri monologoj el la frua periodo de Esperanto, de du unuaktaĵoj de Paul Gubbins, premiitaj antaŭ nelonge en la Belartaj Konkursoj kaj de “Stilekzercoj” en versio de Henrri De Sabates. Nova sur la scenejo, Giuliano Turone, ravis ĉiujn per sia spektaklo “De Dante al Ĉeĥov”. Okazis koncertoj de konataj esperantistoj Solo, “Viro kaj Virino”, Ĵomart kaj Nataŝa kun Carina, kaj de la virtuoza pianisto Andrej Korobejnikov. La internacia vespero prezentis la kutiman bunton de artistoj el diversaj landoj.

Aranĝoj kunlige al la UK

Prelude al la UK okazis en la Universitato de Florenco studotago memore al la elstara lingvisto-esperantisto Bruno Migliorini, kun la temo: “Vojoj de interlingvistiko: ekde Bruno Migliorini ĝis hodiaŭ”.

La Universalan Kongreson akompanis aliaj kongresoj. Infana kongreseto (IIK) festis sian 50-jariĝon en Prato, tre proksime al Florenco. ILEI havis sian konferencon samlande en Parma, dum la 61-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazis en Sarajevo (Bosnio-Hercegovino). Rilate al la urboj por Universalaj Kongresoj de la jaroj 2007 kaj 2008 ekzistis jam pli frue decido pri Jokohamo kaj Roterdamo.

Estrarano pri kongresoj en 2006: Claude Nourmont
2.8 Eksteraj rilatoj

En 2006 la laborantoj pri eksteraj rilatoj okupiĝis pri la kutimaj kontaktoj kun Unesko kaj la oficejoj de Unuiĝintaj Nacioj en Nov-jorko, Ĝenevo kaj Vieno. Ampleksaj raportoj estis senditaj al Unuiĝintaj Nacioj kaj al Unesko pri la agado de la Esperanto-movado en la kadro de la ĝeneralaj gvidlinioj de tiuj organizaĵoj. Al tio aldoniĝis ankaŭ la tradiciaj rilatoj kun Eŭropa Unio kaj kun Eŭropa Konsilantaro en Strasburgo, kaj la reprezentiĝoj en la movado por Mondaj Sociaj Forumoj.

Partopreno en Monda Socia Forumo

Pri tio la raporto parolas en la sekcio pri Informado (p. 127).

Eŭropaj instancoj

La agado al la eŭropaj instancoj estis kiel kutime gvidata de Eŭropa Esperanto-Unio, kiu tra la jaro kaptis plurajn okazojn por informi la membrojn de la eŭropa parlamento kaj aliajn politikajn respondeculojn pri nia sinteno al la multlingveco en EU. La enhavo de la konata Raporto Grin estis plue utiligata ankaŭ por gazetara laboro en pluraj landoj de EU. Fine de la jaro, en novembro, okazis la konferenco “Perspektivoj de lingva politiko kaj lingvaj rajtoj en Eŭropa Unio” en Bratislavo. La organizado kaj la partoprenantaro estis miksita: esperantista kaj neesperantista. Ĝi ne kondukis al komune akceptita rezolucio, sed ĝi la unuan fojon prezentis al ŝtataj reprezentantoj de la Viŝegrada grupo la neceson pri lingva politiko je la nivelo ne nur de EU, sed ankaŭ de la unuopaj landoj.

Necesas ĉi tie aparte emfazi, ke la rilatoj kun la Konsilantaro de Eŭropo en Strasburgo estis aparte intensaj en la jaro 2006. La Konsilantaro de Eŭropo konsentis ĉi-jare meti en sian retan paĝaron pri la Eŭropa Tago de Lingvoj materialojn en Esperanto. La afero estis aranĝita de Katalin Kovats, www.edukado.net, kun helpo de kelkaj aliaj pri la tradukoj. Al oficiala dankletero de UEA la Konsilantaro respondis, ke “Niaflanke ni devas danki vin [la Esperanto-movadon] pro via forta laboro kaj pro via persisto antaŭenporti Esperanton kiel la lingvon por ĉiuj”. La bonaj rilatoj restarigitaj kaj pluflegataj kondukis en la komenco de la jaro 2007 al la permeso traduki la Eŭropan Referenc-Kadron pri lingvoinstruado kaj lernado (vd. la ĉapitron 2.3, Ekzamenado).

Homaj Rajtoj kaj Esperanto

La lanĉo de la Semajno de Homaj Rajtoj kaj Esperanto fare de la Estraro montris ke en pluraj lokoj la Esperanto-movado povas ligi pli firme Esperanton al la homaj rajtoj. Temas pri Semajno, kiu inkluzivu la tagon de homaj rajtoj, la 10-an de decembro, kaj la tradician Zamenhof-tagon, la 15-an de decembro. Tiu agado, kune kun la koncepto pri Lingvaj Homaj Rajtoj, trovas ĉiam pli vastan eĥon en Esperantujo. Verŝajne en la posta jaro ĝi estos ree emfazata en komuna kunveno inter UEA kaj la Oficejo de la Supera Komisiito pri Homaj Rajtoj de Unuiĝintaj Nacioj, nun organizata por okazi en Ĝenevo en la ejoj de UN.

Plano pri Amikoj de Esperanto

Pri la laboro de Amikoj de Esperanto aperis artikolo “Ju pli da amikoj, des pli da sukceso.” en la revuo Esperanto, junia numero 2006. “Gvidlinioj por Internacia Listo Amikoj de Esperanto” estis senditaj al Landaj Asocioj. Por havi pli da amikoj, ni bezonas pli da tempo kaj laboro.

Unesko en Parizo

La agado ĉe Unesko ĉi-jare rilatis al reprezentiĝo en pluraj kunvenoj pri temoj proksimaj al nia agad-kampo. Ekzemple en februaro UEA estis reprezentita de Renée Triolle en tuttaga kunveno organizita de la komuna komisiono de NRO-j kaj Unesko pri kultura diverseco laŭ la temo “Plureca identeco”.

La reprezentanto de UEA, kiu normale partoprenas la laborojn de tiu komisiono, ankaŭ kunlaboris pri la ĝenerala antaŭpreparo de la tago kaj raportis en la revuo Esperanto. Plej interese estas, ke ĉiuj partoprenantoj (proksimume ducent) ricevis kajeron pri la laboro de la komisiono kaj pri la agado de la kunlaborantaj neregistaraj organizaĵoj (NRO-j); sekve tuta paĝo rilatis al UEA.

La laboro de UEA estas ankaŭ menciata en la protokolo de la komisiono pri Edukado por Ĉiuj, kie ni estas listigataj sub la (bona) nomo Esperanto International, pli simpla maniero por loki nin sub la nomo “Esperanto”.

En 2006, krome, UEA refirmigis la kunlaboron kun Internacia Asocio de Universitatoj, unu el la plej grandaj NRO-j ĉe Unesko. Tute aparte post la aprila estrarkunsido la estrarano Amri Wandel vizitis ilin en Parizo, kaj sekve la Internacia Kongresa Universitato estis listigita en ilia kalendaro de universitat-nivelaj renkontiĝoj. Aldone Amri Wandel vizitis s-inon Aline Bory-Adams, la ĉefon de la sekcio por daŭrigebla evoluo, temo kiun UEA elektis por la UK en Florenco.

Estrarano pri eksteraj rilatoj en 2006: Renato Corsetti, pri Amikoj de Esperanto: Yu Tao

3. Landa kaj regiona agado

3.1 Ĝenerale

La landaj asocioj kaj la regionaj komisionoj de UEA faras gravan laboron loke, lande kaj regione.

Krome, en la projekto pri ĝemelaj urboj oni vidas lokan laboron, kiu etendiĝas al aliaj mondpartoj. En la jaro 2006, en la kampo de ĝemelurba laboro, UEA denove havis en la komisiito s-ro Wu Guojiang gravan pilieron rilate la evoluon kaj stabilecon de tiu ĉi UEA-agado.

Ĝemelaj urboj

Publika letero al urbestroj, subskribita de kvar funkciuloj de la projekto pri Ĝemelaj urboj, estis tradukita en la lingvojn rusa, japana, ĉina, urdua kaj mongola, kaj transdonita al koncernaj urbestroj.

Ligite interalie al la laboro pri ĝemelaj urboj, la urbo Herzberg am Harz havas la novan oficialan nomon: die Esperanto-Stadt / la Esperanto-urbo.

La urbodomo de Florenco oficiale akceptis reprezentantojn de kelkaj ĝemelaj urboj dum la kongreso, post persona letero de la urbestro de Kioto, Japanio. Ankaŭ la urbestro de Orvieto akceptis reprezentanton de sia japana ĝemelurbo.

56 gesamideanoj partoprenis la jaran kunvenon de ĝemelaj urboj Alkmaar (Nederlando), Darmstadt (Germanio), Chesterfield (Britio) kaj Troyes (Francio), organizitan de la Esperanto-grupo en Troyes. La urboj Kioto (Japanio) kaj Zagrebo (Kroatio) simile kiel ĝemelurboj de Milano havis aranĝojn pri ĝemelurboj kun reprezentiĝo de esperantistoj.

La reta revueto Informilo de Ĝemelaj Urboj estas legebla en la interreto, kaj 102 esperantistoj el 46 landoj aktive partoprenis diskutadon kaj raportadon pri la aktivaĵoj de ĝemelaj urboj.

Maritza Gutiérrez González (Landa kaj Regiona Agado), Yu Tao (Azio)
3.2 Afriko

La jaro 2006 estis ne nur komenco de nova epoko por la afrika movado, sed ankaŭ jaro de landaj kongresoj tute subvenciitaj de UEA. Unu el la ĉefaj taskoj de la komisiono eklaborinta en januaro 2006 estis individue kaj kolektive instigi ĉiujn esperantistojn kunpartopreni por atingi la celojn menciitajn en la laborplano de la afrika agado.

Informado en afrikaj landoj

Pri informado en la komisiono respondecas Jérémie Sabiuyumva. Pere de lia agado Esperanto sufiĉe ekkonatas ne nur en Burundio, sed ankaŭ en aliaj landoj de la regiono kiel Ruando, Zimbabvo kaj Tanzanio. Ĉe lokaj radiostacioj oni elsendis intervjuojn pri Esperanto; aranĝo de futbalturniro dum la burundia landa kongreso ege kontribuis al disvastigo de Esperanto en tiu lando.

En Ebura Bordo, la komisionano Antoine Kouablan, respondeca pri eksteraj rilatoj, sukcesis atingi ne-Esperantajn afrikajn organizojn, ĉu ŝtatajn ĉu neŝtatajn. Leter-dissendo okazis en pluraj lingvoj al multaj afrikaj politikaj instancoj. Seminarion oni aranĝis por allogi neesperantistojn el la universitata medio.

En Benino, François Hounsounou, respondeca pri ILEI kaj TEJO, ankaŭ enkondukis agadon de mondcivitaneco por allogi homojn ne nur al Esperanto, sed pere de Esperanto al mondkonsciiĝo. Oni sukcesis atingi homojn el ne-Esperantaj medioj dum internacia konferenco en Benino. Indas mencii, ke tri esperantistoj (François, Antoine Kouablan kaj Adjévi Adjé) elstare partoprenis en la monda socia forumo kiu okazis en Bamako (Malio).

Rimarkeblas ke ekzistas bona bazo por daŭrigi la informan laboron en la regiono, kaj oni devas nur uzi ĝin kreive kaj konstante.

Instruado en Afriko

La ĉefa atingo de la ĝisnuna Afrika Komisiono ĉi-kampe estas la evoluigo de bezonataj paŝoj por ebligi ke ILEI-Konferenco en 2008 okazu en Benino. Konvinki homojn aŭ organizojn malavarajn estis la plej temporaba laboro.

Indas mencii kontribuon de eksterafrikanoj, kiuj respondecis pri disdonado de lerno-materialoj kiel “Gerda malaperis” al afrikanoj kadre de la ILEI-konferenco kaj seminario. En Madagaskaro oni ekdisponis pri lernmaterialo, same kiel en Kotdivuaro, kie Antoine Kouablan kontribuis al ilustrado de lernolibro en Esperanto.

Utiligado kaj kongresoj

Lerni la lingvon teorie estas la unua, sed utiligi ĝin estas la plej grava paŝo. Tiel kongresoj daŭre restas unu el la plej belaj okazoj por praktiki la lingvon per rekta interŝanĝo. Sur tiu kampo du landaj kongresoj tute subvenciitaj de UEA okazis en 2006. La unua en Burundio kaj la dua en Niĝerio. En Togolando bone sukcesis la ĉiujara landa kongreso. En Benino, la landa asocio okazigis seminarion por sia junulara sekcio. Krom tiaj aranĝoj neoftaj, korespondado restas la ĉefa kanalo por multaj afrikanoj utiligi la lingvon. Molière Ngangu, respondeculo pri turismo, vojaĝis en Afriko kadre de Esperanto.

Strukturo

Kvankam ŝajne ne tro grava en la afrika laborplano, la temo strukturo ege influis la laboretoson. Estas videble, ke lampaŝado de la movado en Afriko fontas el manko de taŭga strukturo, precipe de demokratia strukturo. Ekzemple, Emile Malanda, respondeculo pri landa agado, ege kontribuis al instalo de modela strukturo en Kongolando.

La membroj de la Afrika Komisiono estas Jean Codjo, kunordiganto de AK 2006, Antoine Kouablan Kouassi (Kotdivuaro), Emile Malanda (DR Kongo), François Hounsounou (Benino), Jèrèmie Sabiyumva (Burundio) kaj Molière Ngangu (DR Kongo). Al la komisionanojn kaj ĉiujn kunlaborantojn indas agnoski kaj danki pro la konstanta kaj sinofera kunlaboro.

[FORIGITA!: bildo]

Monata somera kurso de Esperanto en Benino.

3.3 Ameriko

Dum la jaro 2006 la amerika esperantistaro senĉese agadis por plifortigo kaj pluvivo de la movado pere de siaj kluboj, landaj grupoj kaj asocioj tra vasta regiono. Pluraj eventoj okazis kaj estis raportitaj pere de retpaĝoj, bultenoj kaj aliaj lokaj komunikiloj. Kelkaj el tiuj agadoj resumeblas jene:

Pere de José Antonio Vergara kiel kunordiganto, la Amerika Komisiono kunlaboris kun la LKK de la 41-a Brazila E-Kongreso okazanta en Campinas, julio 2006, per la kunorganizo de dumkongresa simpozio pri la lokaj E-grupoj kiel komunuma socia kapitalo, omaĝe al la centjariĝo de la fondo en tiu urbo de “Suda Stelaro”, la unua brazila E-grupo. Aliĝis preskaŭ 400 esperantistoj, brazilaj kaj eksterlandaj.

Okazis sukcesa kunsido pri amerika agado en la Florenca UK, kiu i.a. servis por montri al la ĉeestantaro la spertojn el la Projekto Nesto, kun la celo alvoki la homojn fariĝi Patronoj por la projekto.

Dum la jaro oni festis plurajn jubileojn, i.a. la 20-jariĝon de la Esperanto-elsendoj de Radio Rio-de-Ĵanejro, kiuj okazis unuafoje la 21-an de novembro 1986.

Aliflanke, specialan mencion meritas la retejo de AEL www.esperanto.org, kiu ĉiam publikigas aktualajn informojn pri la progreso de Esperanto en Argentino kaj en la mondo ĝenerale; internacia Esperanta seminario okazis en la urbo Wanda, provinco de Misiones, kunlabore kun la pola ambasadejo kaj internacia partoprenantaro.

La Ago-Tago elstariĝis en pluraj landoj de la regiono, en Brazilo aparte brilis en la urbo Natal, kie lokaj samideanoj kaptis la okazon por disdoni 9 000 flugfoliojn. La 15an de decembro, Urugvaja Esperanto-Societo festis la Zamenhofan tagon per la inaŭguro de sia nova sidejo; en Kubo oni ĝin festis per tutlanda evento en la urbo Guantánamo, kiu arigis partoprenantojn el la tuta insulo en Esperanta Metiejo pri la vivo de Zamenhof kun kultura programo.

Tre sukcesa estis la 12-a Kolombia Kongreso de Esperanto en la urbo Perejro, inter la 4-a kaj la 6-a de novembro; en Meksiko denove sukcesis Esperanto-kursoj en la Aŭtonoma Nacia Universitato (UNAM).

Alia grava paŝo estis la aperigo, la 21-an de septembro, de Radio Aktiva (http://radioaktiva.esperanto.org.uy/), kunordigata de Daniel Bebelacqua.

Pluraj aliaj gravaj eventoj estis organizitaj en la amerikaj landoj danke al sindona agado de individuoj kaj kolektivoj, kiuj ofte en tre apartaj regionoj plutenas la entuziasmon kaj esperantismon en la regiono. Al ĉiuj kunlaborantoj indas agnosko kaj danko.

Landaj eventoj

La Komisiono fariĝis aktiva kontribuanto al la preparlaboroj de la Brazila E-kongreso okazonta en 2006 kaj proponis la aranĝon de Internacia Simpozio pri “La lokaj E-grupoj kiel komunuma socia kapitalo”. En Urugvajo oni festis la centjaran jubileon de Esperanto. Argentinanoj lanĉis sian retkurson kaj regule eldonis sian bultenon.

En la centramerika kaj kariba regionoj ekestis tute novspecaj eventoj subtenate de la projekto Nesto per ĝiaj kursoj. Kubo partoprenis la Internacian Festivalon de la kariba kulturo, kaj okazigis trejnseminariojn, dum la kuba informagentejo AIN ekuzis Esperanton kiel laborlingvon. En Norda Ameriko la esperantistoj kunigis fortojn por okazigi la 3-an mezkanadan renkontiĝon en Toronto kun partopreno ankaŭ de usonanoj. Fondiĝis du novaj studentaj E-kluboj en universitatoj en Montrealo. ELNA kreis novan kaj pli dinamikan retpaĝaron. La jara kongreso okazis en la ĉefurbo de Teksaso. Diversaj regionaj kongresetoj okazis, ekz. la 36-a Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto en julio en Vermonto, kaj la Aŭtuna Rekontiĝo de Esperanto en Silver Bay, Novjorkio.

3.4 Arabaj landoj

En 2006 la Araba Komisiono provis aktualigi la rilatojn kun la diversaj arabaj landoj, kunligi tieajn esperantistojn, provizi izolitajn lernantojn per kursoj kaj kontaktoj.

Pro manko de surlokaj kluboj, diversaj personoj uzas la interretajn kursojn “lernu!”, “ikurso”, “Nesto” por progresi. Ili ĝenerale ne aliĝas al asocioj, kaj tial estas ege malfacile taksi la esperantiĝon de la araba mondo.

En tradukado de interreta kurso al la araba lingvo, triono de la lecionoj estis tradukita kaj bezonas kontrolon, kaj ni daŭre atendas volontulojn, kiuj proponos ne nur tradukadon, sed ankaŭ reviziadon de la kurso, kaj poste korektadon de la lernantoj. Arabaj versioj de lerniloj kaj informiloj estas grava paŝo al vera aktiveco de la esperantistoj en la araba mondo.

3.5 Azio

En preparado por la 63-a IJK en Hanojo de Vjetnamio, por la 92-a UK en Jokohamo de Japanio kaj la 5-a Azia Kongreso (AK) en Barato, la E-movado en la tri gastigantaj landoj rapide progresas.

Dank’ al la efika laboro de KAEM (Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado) kaj japanaj samideanoj, la organo Esperanto en Azio estas regule eldonata kaj ekspedata. Tio donas informojn kaj kuraĝigon al multaj esperantistoj en Azio. Oni presas 500 ekzemplerojn, inter kiuj 350 iras al aziaj aktivuloj kaj 150 iras al donacintoj de la Fondaĵo Azio (ĉefe japanoj kaj koreoj).

UEA havas novan Landan Asocion en Azio, post la akcepto de la aliĝo de Nepala Esperanto-Asocio.

Fondiĝis Esperanto-Asocio por Filipinoj. KAEM prezentas gratulon kaj dankon al Nepala Esperanto-Asocio kaj s-ro Bharat Ghimire el Nepalo, kiuj kontribuis por la filipina movado. KAEM pretas helpi kaj plifortigi la movadojn en aliaj landoj en kiuj nia movado burĝonas, ekz. Indonezio, Srilanko. S-ro Bharat Ghimire el Nepalo estis sendita al Filipinoj por du monatoj kaj sukcesis fondi Esperanto-Asocion por Filipinoj (EAF) post kursoj kaj prelegoj en universitatoj. En januaro 2007 s-ro Hori Yasuo vizitis Filipinojn por kuraĝigi la movadon kaj kontroli la lernolibron kaj vortaron. Li kunportis dudek librojn donacitajn de Japana Esperanto-Instituto por Esperanto-ŝranko de la asocio en Filipina Normala Universitato.

Inter la 6-a kaj 13-a de majo 2006 okazis en Ŝanhajo la 58-a Internacia Fervojista Esperanto-Kongreso (IFEK), gastigata de Ĉina Esperanto-Ligo (ĈEL), Ŝanhaja Esperanto-Asocio kaj Ĉina Fervojista Esperanto-Asocio (ĈFEA). 224 samideanoj el 18 landoj partoprenis la kongreson, kies temo estis “Per Esperanto por la Fervojo”. Estas unuafoje en la historio de IFEK, ke ĝia kongreso okazis ekster Eŭropo. Tio montras la evoluon de la Azia Movado en fakaj kampoj.

En aŭgusto 2006 okazis en Pekino la 25-a Komuna Seminario (KS) de Junaj Esperantistoj. Ĝin ĉeestis pli ol 20 esperantistoj el Ĉinio, Koreio kaj Rusio. Sendis salut-mesaĝon la Japana Esperanto-Junularo. Junaj esperantistoj diskutis pri la temo “Harmonia Azio”. La serio de aranĝoj de Komuna Seminario de Junaj Esperantistoj de Ĉinio, Japanio kaj Koreio komenciĝis en 1981 kaj celis akceli komunikadon inter la junuloj de Orienta Azio kaj disvastigi Esperanton.

En Florenco okazis fermita kunsido de KAEM kaj fakkunsido “Azia Agado”. Retejo de KAEM ekfunkciis fine de 2006 danke al s-ro Reza Torabi el Irano.

Ĝenerale, la cirkonstanco por Esperanto estas nun favora en Azio, danke al ekonomia evoluo, relative paca etoso kaj rapida disvolviĝo de interreto. Azianoj nun agas pli solidarece.

[FORIGITA!: bildo]

La grupo Pac-horo en 2006 diskonigis niajn idealojn en Brazilo.

3.6 Eŭropo

Landaj asocioj en Eŭropo havas vastan lokan kaj landan agadon, kiun ne eblas prezenti en tiu ĉi raporto: lokaj kluboj, revuoj, kursoj kaj kongresoj. Notoj troveblas ĉi-sube kunlige kun raporto pri EEU, sed ankaŭ landoj ekster Eŭropa Unio (EU) havas viglan Esperanto-agadon. Ekzemple okazas jam delonge interesaj instruprojektoj en Rusio, kie ankaŭ estas vigla eldonado de libroj kaj periodaĵoj per asociaj aŭ individuaj iniciatoj.

Balkanaj landoj

En la balkanaj landoj, kiuj daŭre havas pli malfacilajn laborkondiĉojn ol aliaj eŭropaj landoj, menciindas aranĝo de ago-tagoj kaj partopreno en librofoiro en Serbio, kaj preparo de la SAT-kongreso en Beograd. En Bosnio kaj Hercegovino okazis aranĝo de Tago de Esperanto-kulturo, kaj speciala kunveno okaze de la aperigo de turisma informilo en Esperanto. En Rumanio okazis konferenco de Osiek, staĝo de Esperanto, tutlanda simpozio, kaj seminario de ILEI.

Eŭropa Esperanto-Unio

En la jaro 2006 Eŭropa Esperanto-Unio vastiĝis je du pliaj landaj asocioj. La financa situacio de EEU ne estis stabila pro neregula kotizado de pluraj landaj asocioj. Mondonaco kontribuis al pozitiva evoluo ĉi-rilate. La ĉefaj elspezoj rilatis al pago de du partatempaj laborantoj: sekretario Petro Baláž kaj redaktorino de Eŭropa Bulteno Vesna Obradović. Ĉiuj planitaj eroj de la laboro estis realigitaj. Oni aperigis 11 numerojn de Eŭropa bulteno en elektronika formo, kaj unu numeron en papera formo, kiu estis disdonita al partoprenantoj de la UK en Florenco kaj al la IJK en Sarajevo.

En printempo oni distribuis al la 732 EU-parlamentanoj leteron kun la konkludoj de la Grin-raporto, kaj en junio leteron kun invito al la UK en Florenco en 20 naciaj lingvoj, kaj aŭtune la DVD-diskon Esperanto-Elektronike (eldonita de E@I).

Okazis pluraj kontaktoj, interalie kun vicprezidanto de la slovena parlamento Marko Pavliha, kiu sendis parlamentan iniciaton al la slovena registaro, kun slovena EU-parlamentanino Ljudmila Novak, kaj kun komisionano de la Eŭropa Komisiono Janez Potočnik. Retpaĝaroj por EEU kaj por la EEU-kongreso estis finfaritaj.

EEU organizis kunsidon de sia asembleo kaj la diskutforumon Eŭropa Forumo dum la UK.

Okaze de la Eŭropa lingva tago, EEU kun financa helpo de mecenato, kiu ankaŭ pagis grandformatan reklamon por Esperanto en Le Monde, invitis al aparta lunĉo francparolantajn EU-parlamentanojn en Bruselo, kaj okazis utila opiniinterŝanĝo.

La prezidanto de EEU partoprenis en skandinavia E-kongreso en Malmö en Svedio maje, kaj la sekretario en jubilea Germana E-kongreso en Braunschweig junie kaj en IJK en Sarajevo.

EEU estis reprezentita en Ekonomia Forumo de Orienta Eŭropo en Krynica (Pollando). En la aranĝo partoprenis pli ol 1600 politikistoj kaj ekonomikistoj de dudeko da landoj, inter ili ses ŝtatprezidantoj kaj kvin eksaj ŝtatprezidantoj. Pri Esperanto kaj eŭropa identeco parolis M. Handzlik, Z. Tišljar, B. Despiney kaj P. Baláž. EEU estis reprezentita en konferenco pri lingvoj kaj komunikado en EU novembre, kiun organizis la slovaka registaro en Bratislavo, kadre de la asocio de Viŝegradaj ŝtatoj, kaj tie Esperanto estis unu el la laborlingvoj. Dank’ al granda klopodado de Jozef Reinvart, ĝi estis la unua interŝtata konferenco en EU organizata de iu registaro, kiu traktis ankaŭ internacilingvan temon kaj uzis Esperanton. Aparte elstara estis la rolo de rektaj interpretistoj el kaj al Esperanto.

Januare 2007 en la revuo de Verein Deutsche Sprache e.V. (Asocio pri Germana Lingvo) Sprachnachrichten publikiĝis unupaĝa resumo fare de Seán O’Riain kaj Kurt Gawlitta pri la raporto Grin, kiu substrekis la financan efikon de la dominado de la angla.

Dum la UK en Florenco, G. Handzlik kaj Seán O’Riain akceptis polan EU-parlamentanon Marek Czarnecki kaj gvidis lin dum kelkaj horoj tra la Universala Kongreso.

Reprezentantoj de EEU aktive partoprenis ankaŭ en kunveno de lingvistoj en Londono pri keltaj lingvoj, en konferenco de EU (EK) pri minoritataj lingvoj en Bruselo, konferenco de EK pri nova multlingva strategio en Parizo kaj en konferenco pri lingva politiko kaj multlingveco en Bruselo.

Pluraj landaj asocioj partoprenis en lingvaj konferencoj en la koncernaj landoj: Dana Socia Forumo; Faka konferenco de universitato en Kaŭnas pri Lingvo-diverseco en EU; konferenco de mezeŭropaj E-asocioj en Hungario; Monda filatelista ekspozicio kun Esperanta parto en Belgio; Euroscola kaj junulara E-renkontiĝo en Strasburgo.

EK lanĉis portalon pri multlingvismo, en kiu oni asertis ke artefaritaj lingvoj ne havas kulturan fonon kaj ne estos konsiderataj de EU-instancoj. Post protestleteroj al la komisionano Jan Figel, fine ili retiris tiun aserton.

La finon de 2006 signis subita decido de Pola Radio nuligi la Esperanto-elsendojn, kio kaŭzis gravajn protestojn. Fine la elsendo pluekzistas, sed nur en interreta formo.

Gravaj pozitivaĵoj estas sufiĉe forta subteno de televidoj en Slovenio kaj Kroatio al Esperanto, kaj hazarda koncentriĝo de gravaj Esperanto-aktivuloj en Bruselo. Pro tio en la sekva trijara periodo estos la eblo efike kaj koncentrite agi, kun la celo starigi firmajn kaj seriozajn rilatojn al EU-instancoj.

3.7 Oceanio

La movado por Esperanto en Oceanio laboris dum 2006 aparte pri klopodoj subteni malpli fortajn landojn en la regiono. La Oceania Komisiono gvidata de Bradley McDonald regule korespondis pere de sia retlisto.

En Nov-Sud-Kimrujo en la sud-orienta kampara parto de Aŭstralio, ĉe la loko nomita Tathra, apud la marbordo, okazis bona somerkursaro dum du semajnoj en januaro. Ĉeestis sesdek partoprenantoj inkluzive de kelkaj infanoj.

La somerlernejo estis kvazaŭ renkontiĝo por familioj se oni komparas ĝin kun la tipa evento jam okazigita en Aŭstralio dum la pasintaj 21 jaroj. Antaŭaj somerkursaroj kutime okazis en granda urbo kaj en etoso ligita al universitato.

En Nov-Zelando la ĉiujara kongreso okazis en Velingtono de la 4-a ĝis la 6-a de februaro 2006. Tri aŭstralianoj kaj du nederlandanoj ĉeestis kune kun 16 novzelandanoj. Ĝi koincidis kun la feritago “Waitangi” kaj la ĉefurbo tiam tre viglis.

Notinda estis la sukceso enigi Esperanton en kurson por instruistoj de lingvoj ĉe la “University of New South Wales” en Sidnejo. Tri esperantistoj el Aŭstralio profitis tion en 2006.

En Hobarto, Tasmanio, tiea grupeto, kiu ekfunkciis frue en 2006, kuraĝe invitis ke AEA aranĝu somerkursaron por januaro 2007.

Agado rilate al Indonezio en 2006 estis minimuma. La naturkatastrofoj en la regiono kreis ege malfacilan kondiĉon por tieuloj. Nov-Kaledonio estas la tria teritorio en Oceanio kie Esperanto videblas.

La Oceania komisiono tre dankas al ĉiuj kontribuintoj kaj kunlaboremaj samideanoj kiuj dum la jaro 2006 ebligis plivigliĝon de la Esperanta movado en la regiono.

4. Organizo

4.1 Komitato kaj Estraro

[FORIGITA!: bildo]

Komitatkunsidoj dum la UK en Florenco

Komitato

Komence de la jaro la Komitato konsistis el 60 komitatanoj A (51 elektitaj de 47 landaj asocioj, 6 de 6 aliĝintaj fakaj asocioj, 2 de TEJO, 1 de la observantoj), 6 komitatanoj B (elektitaj de la individuaj membroj) kaj el 9 komitatanoj C. La Komitato krome konsistis el 9 observantoj de malgrandaj aliĝintaj asocioj. Dum la UK en Florenco la Komitato kunsidis en la sabato antaŭ la UK kaj en la dumkongresa vendredo. La komitatanoj laboris en ok subkomitatoj dum la aliaj tagoj. La trakto de la estrara raporto en la plenkunsido estis publika, en la senco ke la publiko povis fari demandojn kaj komentojn. Ankaŭ dum la kunvenoj de la subkomitatoj, la publiko rajtis interveni. Komitataj decidoj temis pri honoraj membroj, elekto de membroj de la komuna komitato de ILEI kaj UEA pri ekzamenoj, buĝeto, membrokotizoj, kaj proponoj de la subkomitatoj pri estonta agado. Dum la cetera parto de la jaro, la kontaktoj precipe okazas per reta diskutlisto por komitatanoj, kiun ankaŭ aliaj membroj de UEA povas legi.

Estraro

En la jaro ne okazis ŝanĝoj en la estrara konsisto. Ĝi konsistis el la sekvaj funkciuloj: prezidanto Renato Corsetti, vicprezidanto s-ino Claude Nourmont, ĝenerala sekretario s-ino Ulla Luin, membroj: s-ino Ans Bakker-ten Hagen, s-ino Maritza Gutiérrez Gonzáles, s-ro Yu Tao kaj s-ro Amri Wandel. Observanto de TEJO estas s-ro Chuck Smith. Observanto de ILEI estas s-ro Radojica Petrović. Integra parto en la estraraj kunsidoj estas la Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller. La redaktoro de la revuo Esperanto, Stano Marĉek, ĉeestas estrarajn kunsidojn kiel observanto.

La Estraro kunsidis en Roterdamo de la 30-a de marto ĝis la 2-a de aprilo 2006. Ĝi kunsidis en la tago antaŭ la Universala Kongreso, ĉiutage dum la kongreso kaj tuj post ĝia fino. La ceteraj kontaktoj estas farataj rete kaj telefone. Individuaj estraranoj renkontiĝis en Roterdamo okaze de la Malferma Tago de la Centra Oficejo por teknika kunsido.

4.2 TEJO

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO) estas la junulara organizaĵo de UEA, kaj junaj membroj de UEA estas aŭtomate membroj de TEJO, se ili informas pri sia aĝo. Samtempe TEJO havas siajn proprajn organojn, revuojn, komitatkunsidojn, estraron, kaj ene de la financaj ebloj, ĝi faras memstarajn decidojn. La Centra Oficejo de UEA estas samtempe la oficejo de TEJO.

La 62-a Internacia Junulara Kongreso (IJK) okazis en Sarajevo (Bosnio kaj Hercegovino) de la 6-a ĝis la 13-a de aŭgusto 2006, post la Universala Kongreso (UK) en Florenco. Distra kaj muzika programo kaj ekskursoj estas grava parto de la aranĝoj de IJK, sed okazas ankaŭ laborkunsidoj de la estraro kaj komitato. Dum IJK 2006 TEJO elektis novan prezidanton, David-Emil Wickström.

En la Universala Kongreso en Florenco estis speciala junulara programo kun koncertoj, kaj ankaŭ la parko de la kongresejo estis utila por junularaj renkontiĝoj. Krome okazis oratora konkurso por gejunuloj.

Kunlabore kun la faka sekcio Esperanto ĉe Interreto (E@I), Ĉeĥa Esperanto-Junularo aranĝis 4-10 nov 2006 trejnseminarion en Brno (Ĉeĥio), kun la temo Lingvoj en interreto.

La eldonado de TEJO inkluzivas kiel antaŭe la revuon Kontakto, kiun eldonas UEA, la organizan informilon TEJO Tutmonde, la retan informilon TEJO Aktuale kaj la vaste uzatan adresaron Pasporta Servo.

Estrarano pri rilatoj kun TEJO en 2006: Ans Bakker-ten Hagen; observanto de TEJO en la estraro de UEA: Chuck Smith
4.3 Revuoj kaj Jarlibro
“Esperanto”

La revuo Esperanto aperis regule per 11 eldonoj. En la revuo la redaktoro, Stano Marĉek, spegulas la tutmondan agadon en kaj ekster UEA. Tiel ĝi informas pri plej diversaj agadoj. La kongresa aranĝo “Legantoj de Esperanto” estas bona okazo por legantoj kaj la redaktoro interŝanĝi ideojn. Ankaŭ per enketo oni havigis opiniojn pri la revuo. La revuo tiel plurfoje estas stimulo por la leganto imiti agadon aŭ kontakti aktivulojn en aliaj regionoj. La recenza rubriko kaj la rubriko “Laste aperis” ebligas celtrafe elekti siajn mendojn en la Libroservo.

Jarlibro

Jarlibro 2006 aperis en junio. La Jarlibro estas eldonaĵo vaste uzata pro la organizaj informoj kaj speciale pro la delegitaj servoj, en kiu la anoncoj de asocioj, privatuloj kaj komercaj instancoj regule kaptas la atenton de la uzantoj. Ekzistas la eblo rete konsulti la Jarlibron (por la membroj).

“Kontakto”

Kontakto estas la dumonata socikultura periodaĵo de TEJO. Ĝi aperis en 5 eldonoj, el kiuj unu estis duobla numero. Ĵenja Zvereva (redaktoro) kaj Joel Amis (vicredaktoro) denove sukcesis prezenti interesan jarkolekton. La artikoloj traktas aktualajn, universalajn temojn. Oni tuŝas historion por kompreni nuntempon. Kulturan diversecon kaj varian enhavon garantias la kunlaborantoj kiuj venas el ĉiuj mondopartoj.

4.4 Membraro
Membrostatistiko

UEA spertis ioman malkreskon de sia membraro en 2006, kiam ĝi registris 6066 individuajn kaj 11 732 aligitajn membrojn. En 2005 la nombroj estis respektive 6107 kaj 12 253. Estis entute 17 798 membroj en 117 landoj, dum en 2005 temis pri 18 360 membroj en 113 landoj. La junaj membroj de UEA samtempe apartenas al la junulara sekcio TEJO, kiu pasintjare havis 515 individuajn (533 en 2005) kaj 1979 (2074) aligitajn membrojn.

En 2006 Societo Zamenhof havis 141 membrojn (143), estis 3 (3) Dumvivaj Patronoj de UEA, la nombro de Patronoj de TEJO estis 64 (64) kaj tiu de Dumvivaj Patronoj de TEJO 21 (21).

Honoraj Membroj

La Komitato nomumis du novajn honorajn membrojn: prof. d-ron Ottó Haszpra (Hungario) kaj Umberto Broccatelli (Italio). Forpasis la sekvaj honoraj membroj: mag. Gerrit Frans Makkink (Nederlando), sinjorino Elfriede Ernst (Belgio) kaj mag. William Auld (Britio).

Delegitaro

La delegitaro de la Jarlibro 2006 konsistis el 1789 individuoj (1784 en 2005) en 99 landoj (92 en 2005). Estis 52 (53) ĉefdelegitoj, 1006 lokaj delegitoj (991), 116 vicdelegitoj (133), 40 junularaj (36) kaj 1333 (1344) fakdelegitoj.

4.5 Administrado
La Centra Oficejo de UEA kaj TEJO

La Centran Oficejon gvidas la Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller. En ĝi oficis dum la raporto-jaro: Clay Magalhães (kongresoj), Roy McCoy (prespretigado, Jarlibro), Linda B. Monteiro (purigado), Ionel Oneţ (Libroservo), Marvin H. Stanley (financoj), Stanka Starčević (financoj), Ralph Schmeits (sekretariado) kaj Pasquale Zapelli. TEJO-volontulo Martin Minich daŭrigis la deĵoron dum parto el la jaro, kaj fine de la jaro Katarzyna Marciniak transprenis tiun taskon.

Oficistoj, kiuj emeritiĝis, revenas por helpi per volontula laboro, nome Atie van Zeist, Rob Moerbeek kaj Simo Milojević.

La Biblioteko Hector Hodler (BHH) translokiĝis al la iama salono Zamenhof, kiu tiucele estas renovigita. La nova biblioteka ĉambro havas kondiĉojn pli favorajn por gardi la bibliotekan enhavon kaj por studi la arkivaĵojn. La ĉambroj en la unua etaĝo estis renovigataj fine de 2006. Pasquale Zapelli ĝenerale respondecis pri la kontaktoj kun la konstru-entreprenisto.

Malfermaj Tagoj en la Centra Oficejo okazis la 13-an de majo kaj la 25-an de novembro, kun vizitoj de 100-150 personoj, kaj kun programeroj de prelegoj, intervjuoj kaj filmoj.

(La spezokonto kaj bilanco de UEA aperos venontnumere.)

Afrika Oficejo

La laboroj por Afriko estas taskitaj al Benino, kie nun troviĝas la Afrika Oficejo de UEA.

Novjorka Oficejo

La novjorka oficejo havas taskon de rilatoj kun Unuiĝintaj Nacioj. Ne ŝanĝiĝis la reprezentado de UEA ĉe UN. La reprezentantoj estis Humphrey Tonkin, Rochelle Grossman kaj Chuck Smith. Ĉefrespondeculo estas Humphrey Tonkin.

Ĝenerale

Ni konscias ke en niaj oficejoj, same kiel en multaj aliaj lokoj en la Asocia agado, la laboron malpezigas multaj volontulaj helpantoj. Al ĉiuj kiuj tiel ebligas la funkciadon de la Esperanto-movado ni ŝuldas varman dankon!

5. Konkludo

Kiel vi vidis, la jaro estas jaro de kontinueco. Ĉio funkciis normale kun kelkaj apartaj sukcesoj en kelkaj kampoj kaj en kelkaj landoj. Mankis miraklaj antaŭeniroj krom eventuale en la rilatoj kun la Konsilantaro de Eŭropo pri la konsiderado de Esperanto kiel unu el la lingvoj al kiu aplikeblas la samaj ekzamenaj proceduroj kiel al la ceteraj lingvoj. Tio ne ŝajnu malmulto.

En la sama periodo ni ankoraŭ estas devigataj aŭskulti la kutimajn frazojn: “Ni ne povas konsideri Esperanton, ĉar ĝi estas lingvo sen kulturo”. Tion oni ĝis nun diris nur en landoj de Eŭropa Unio, sed nun oni komencis diri la samon ankaŭ en Rusio kaj aliloke.

Ni devas daŭrigi nian informan laboron por montri, ke tio estas alia tutplaneda mensogo, kiun la praktika renkontiĝo kun la Esperanto-kulturo povas forvaporigi. Kvankam tio ne estas simpla, ĉar antaŭjuĝojn nenio venkas, eĉ ne la propraokula konstatado de la vero, ni fidas, ke homoj donos pli da pruvoj pri tio, ke en la longa daŭro la vero ĉiam triumfas.

Tra la mondo

Perspektivoj pri Esperanto

Al la simpozio “Perspektivoj pri Esperanto”, kiu okazis la 3-an de februaro 2007 en la domo de Andreo Cseh, sidejo de la Internacia Esperanto-Instituto, aliĝis 21 personoj el Belgio, Meksiko kaj Nederlando.

Kadre de la simpozio prelegis Wim Jansen (Vorton post vorto tra la historio de Esperanto), Petro De Smedt (Vortaraj “Perikloj”), Ziko van Dijk (Problemoj de la Esperanto-historiografio) kaj Gerrit Berveling (Esperanto kaj ĝia kulturo). Fine de la simpozio, kaj por konkludi, okazis ronda tablo sub la gvidado de Ed Borsboom.

Atilio Orellana Rojas

21-jara grupo en Brazilo

La 28-an de aprilo 2007, Grupo de Esperanto Pac-horo, Rio-de-Ĵanejro, Brazilo, festis sian 21-an datrevenon. Pli ol 100 geesperantistoj ĉeestis la eventon, kies temo estis “La junuloj kaj Esperanto”.

La celo de la temo estis stimuli kaj reorganizi la junularan movadon en la Okcidenta Regiono de Rio-de-Ĵanejro, sub la zorgo de Esperanta Kunfratiĝo de Okcidenta Regiono (EKOR).

La ĉefa konkludo estis ke junulo bezonas okupi sian lokon kaj respondecon, kaj, kune kun la veteranoj, labori por pli forta esperantista movado. Multaj ideoj estis prezentitaj: promenadoj, artaj festivaloj, specifaj administraj kunvenoj inter junuloj ktp. Post la debato inter la junuloj reliefiĝis la arta momento, kiam pli ol 20 infanoj el la Esperanto-grupo Verda Koreto prezentis belajn infanajn kantojn en Esperanto; bone prezentiĝis per kanto ankaŭ la juna koruso de la Esperanto-Grupo Ismael Gomes Braga, kaj la kantisto Rinaldo Galindo aŭdigis belajn komponaĵojn. La poetoj Evandro Caboclo kaj Raymundo de Souza brile deklamis siajn proprajn poemojn. Ĉe la fino de la programo, la estraro de la grupo Pac-horo surprizis la ĉeestantojn montrante per projekciilo fotojn el diversaj eventoj de la grupo kaj de la esperantista movado mem.

Ni esperas, ke tiu unua festkunveno estos la unua paŝo por ke la junularo de nia regiono finfine marŝadu en la esperantistan movadon!

Celso Pinheiro

Forpasoj

Krystyna Babiarz (1921-2006), dumviva membro de UEA, forpasis la 29-an de novembro en Gdynia (Pollando).

Julius Balbin (1917-2006) mortis la 14-an de julio en Marche-en-Famenne (Belgio), kien li transloĝiĝis la antaŭan jaron el Nov-Jorko. Li naskiĝis en Krakovo, doktoriĝis pri filozofio en Vieno en 1950 kaj ekde 1951 vivis en Usono. En 1963 li ekverkis poemojn, ĉefe surbaze de siaj travivaĵoj en kvar koncentrejoj dum la 2-a mondmilito. Li ankaŭ tradukis el ok lingvoj. Li aperigis la poemarojn Strangolitaj krioj (1981), The bitch of Buchenwald (1986), Imperio de l’ koroj (1989), Damnejoj (1992), Inter vivo kaj morto (1996), kaj tradukon de Mi volas nur esti de A. Szyper (1992). Li publikigis ankaŭ artikolojn pri esperantologio. Balbin estis dumviva membro de UEA, fakdelegito pri interlingvistiko kaj literaturo, kaj membro de Akademio de Esperanto 1995-2004.

Max Finkenzeller (1905-2007) mortis la 4-an de aprilo en Vieno. Li aktivis en la naturamika movado, kie li renkontiĝis kun la nuna federacia prezidento de Aŭstrio, d-ro Heinz Fischer, kiu en sia gratulmesaĝo okaze de lia 100-jariĝo rememoris pri tio. En 1970 Finkenzeller fondis la asocion Monda Turismo. Li aŭtoris Gvidlibreto por esperantistaj ĉiĉeronoj kaj ekskursgvidantoj (1983).

Stojan Kocevski (1923-2006), iama prezidanto de Makedonia Esperanto-Ligo, komitatano de UEA (1995-98) kaj longtempa delegito, forpasis en Skopje. Li kontribuis per tradukoj al Makedona antologio (1981).

Stanisław Pochanke (1934-2007) forpasis la 15-an de februaro en Wil (Svislando). En la 60-aj kaj 70-aj jaroj li estis estrarano de la filioj de Pola Esperanto-Asocio en Gliwice, Silezio kaj Katowice-Biała. En 1981 PEA premiis lin per la titolo Merita Esperantisto. Ekde 1988 li vivis kun sia Esperanta familio en Svislando kaj animis la klubon en Wil, kie li ankaŭ estis delegito.

Koga Sirô (1926-2007) mortis la 25-an de marto en Kitakyûsyû (Japanio), kie li estis delegito kaj, profesie pediatro, fakdelegito pri medicino.

Anni Orterer (1923-2005) forpasis en Kreuth-Tegernsee (Germanio). Ŝi estis dumviva membro de UEA kaj delegito dum 30 jaroj.

Ludomir Sobanski (1915-2007) mortis la 14-an de aprilo en Salcininkai (Litovio). Esperantisto ekde 1929, li verkis poemojn en Esperanto, la pola, rusa kaj ukraina.

J.C.J. den Toonder (1921-2007) forpasis la 25-an de aprilo en Terneuzen (Nederlando), kie li gvidis Zeland-Flandrujan Esperanto-Grupon kaj aktivis pri informado kaj instruado.

André Védrine (1914-2007) forpasis la 28-an de aprilo en Liono (Francio). Li esperantistiĝis en 1937 en kurso de Lidia Zamenhof. Li estis dumviva membro de UEA kaj fakdelegito pri la historio de Esperanto, medicino kaj protestantismo. Li verkis plurajn librojn, i.a. pri la historio de la movado en Liono kaj la regiono Rodano-Alpoj.

Truus van Woerden-van der Graaf (1921-2007), dumviva membro de UEA kaj iama fakdelegito pri humanismo, forpasis la 11-an de marto en Hago.

Kio estas OSIEK?

OSIEK, Organiza Societo de Internaciaj Esperanto-Konferencoj, estas rendevuejo de la inteligencio esperantista, kiu ŝatas renkontiĝi kaj senfanatikisme diskutadi sentabuajn temojn.

La celo de OSIEK-konferencoj (IEK-oj) estas prezenti prelegojn kaj pridiskuti ilin en etoso de amikeco kaj reciproka respekto. OSIEK estas organizaĵo por Esperanto, ĉar ĉio kio okazas per Esperanto estas iamaniere por Esperanto.

IEK okazas ĉiujare en alia loko, pleje interesa el vidpunkto de kultura turismo. La konferencanoj per sekreta voĉdonado elektas la lokon de la venontaj konferencoj, kutime lasante al la loka organizanto du jarojn por preparado.

En julio 2005 en Grekio, OSIEK estis invitita en Bulgarion de Giorgi Mihalkov (Julian Modest). La temo de la ĉi-jara IEK estos: Mitoj kaj legendoj. Almenaŭ tri prelegoj rilatos al tiu ĉi temo. La aliaj povas rilati al historiaj kaj geografiaj problemoj de Bulgario, kaj unu al ia aspekto de la E-kulturo.

Grava kaj ŝatata tasko de IEK-oj estas atribuado de OSIEK-premio. Ĉiu OSIEK-membro rajtas proponi ŝatatan verkon nefikcian ĝis komenco de majo. El inter la proponitaj verkaĵoj la 5 plej ofte proponitaj estos prezentataj la 20-an de julio, al la ĝenerala asembleo de OSIEK, kiu per sekreta voĉdonado du-balota atribuos la premion al la aŭtoro de unu el la kvin verkoj. La aŭtoro devas esti vivanta je la momento de atribuado de la premio. La premio estas 600 eŭroj kaj ĝi entute elvenas el la modestaj kotizoj de la membraro: valoro de 25 poŝtmarkoj por sendi enlandan leteron. Pliaj informoj ĉe Eric Laubacher, 1 rue Bougainville, FR-78180 Montigny-Bx, rete k...@osiek.org aŭ Georgi Mihalkov, j.k. “Nadejda” V, bl. 529, vh. A et. 9 ap. 33, BG-1229Sofia, rete m...@abv.bg.

Revuo Esperanto 2007 7 + 8

Malferme

Malferme al la mondo kaj ne nur al ni mem

Ĉu Esperanto ankoraŭ havos funkcion en la morgaŭa mondo? Ĉu Esperanto ne estas preterpasita de la tempo? Ĉu ĝi ne restas unu el tiuj sindonaj utopioj de tiu mirinda periodo de espero, kiun la eŭropanoj travivis dum la fino de la 19-a kaj la komenco de la 20-a jarcento? Ĉu nun la mondo ne estas esence malsama ol ĝi estis tiam? Kie estas la tiamaj idealoj de frateco, homa interhelpo, tutmonda paco?

Se oni rigardas ĉirkaŭe oni vidas nur timojn pro la fino de la planedo mem, kiun varmo kaj aliaj veteraj okazaĵoj ŝajnas anonci. Oni vidas nur civilizojn, kiuj atakas civilizojn kaj pretigas armilojn ĉiam pli timindajn kontraŭ imagitaj estontaj malamikoj. Oni vidas la ideojn de efikeco multege plipezi kompare al la ideoj pri socia solidareco. Oni vidas, ke la tuta retoriko pri helpo al disvolvo de la ekonomie malriĉaj landoj montras sian veran vizaĝon: retoriko kaj nenio alia.

Ĉu en ĉi tiuj kondiĉoj estas ankoraŭ loko en la mondo por Esperanto? Mi senhezite respondas per granda jeso.

Efektive la popolo de Esperanto ĉiam kapablis adapti sin al la ŝanĝiĝantaj mondaj kondiĉoj dum la pasinta jarcento, kaj ankaŭ nun ĝi montras sian kapablon. Unuflanke niaj gejunuloj trovas solvojn ĉiam pli efikajn por enmeti la internacian lingvon en la plej modernajn komunik-rimedojn. Aliflanke multiĝas kongresoj universalaj kaj neuniversalaj en multaj partoj de la mondo, kie ili ne tiom ofte okazis antaŭe. Multiĝas kongresaj temoj kun tut-tera signifo, kiel tiu de la ĉi-jara Universala Kongreso: Okcidento en la oriento: akcepto kaj rezisto.

Esperanto estas nun vokata ludi sian pontan rolon je monda skalo. Inter la gastamaj muroj de Bulonjo-sur-Maro kunvenis ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj. Tion scias ĉiu komencanta esperantisto. Hodiaŭ ni estas vokataj realigi kongresojn, en kiuj kunvenas ne francoj kun ĉinoj, ne usonanoj kun irananoj, ne rusoj kun araboj, sed homoj kun homoj. Alivorte Esperanto estas vokata ludi sian pontan rolon ne nur en Eŭropo sed inter la malsamaj kultur-regionoj de la mondo, la eŭropa, la islama, la orient-azia ktp.

Se ni ne faras tion kaj insistas parnasisme okupiĝi pri la grandaj malsamecoj inter la hungara kaj la skota skoloj, aŭ okupiĝi ĉefe pri la problemoj kunmeti polojn kaj germanojn, ni estos preterpasataj de la mondo. En la mondo la grandaj problemoj nun estas ne la rivaleco inter Germanujo kaj Francujo sed la rivalecoj inter Ĉinujo, Hindujo, la islamaj landoj, Usono (kaj Eŭropo, kiu deklaras sin parto de ĝi), Afriko ktp. En ĉi tiu mondo de rivalecoj Esperanto devas porti sian kontribuon por faciligi la dialogon inter homoj de bona volo apartenantaj al la malsamaj grupoj. Tiel ĝi konservos sian signifon kaj eĉ pliigos ĝin.

La politiko de Esperanto en nur unu kontinento jam ne plu estas ebla. Bonŝance! Tio ne signifas, ke oni ne luktu en sia kontinento por Esperanto, eĉ male, laŭ la devizo: pensi tutmonde kaj agi loke. Ni, tamen, konsciu, ke Esperanto jam iĝis, aŭ almenaŭ estas iĝanta, ponto inter ĉiuj mondaj regionoj, kaj ni helpu tiun procedon.

Renato Corsetti

Printempa Malferma Tago en somero

Kun pli ol 90 vizitantoj el 15 landoj la Centra Oficejo de UEA spertis nekutime multnombre vizitatan “printempan” Malferman Tagon sabaton, la 2-an de junio. Pro la rekonstruado en la oficeja domo tiu ĉi aranĝo, organizita jam por la 26-a fojo, okazis pli malfrue ol kutime kaj fariĝis fakte somera Esperanto-aranĝo.

Nekutima estis ankaŭ la scenejo por prelegoj kaj aliaj programeroj. Anstataŭ la nova konferencejo de la CO la programo disvolviĝis en la oficistaj laborĉambroj de la unua etaĝo, kies rekonstruado finiĝis tiel lastmomente, ke la oficistoj ne havis tempon por reveni al siaj kutimaj lokoj el la konferencejo, kien ili estis evakuitaj por la daŭro de la konstruado.

La ĉefa gasto estis Claude Piron (sur la supra maldekstra foto), kiu elektis iom provokan temon por sia dufoje prezentita prelego: “Ĉiuj neesperantistoj estas afaziuloj”. Lucas Vignoli Reis, vojaĝanta “ataŝeo” de Brazila Esperantista Junulara Organizo, prelegis kun sonaj kaj bildaj specimenoj pri la muziko de sia lando. Yves Nevelsteen kaj Petro Baláž enkondukis la publikon en la retan enciklopedion Vikipedio.

Kiu volis konatiĝi kun Vikipedio pli profunde, povis poste ĉeesti praktikan demonstron kiel uzi kaj kunredakti ĝin.

La tutan tagon estis ankaŭ montrataj Esperanto-filmoj. Surpriza aldono al la programo estis la flamenka versio de “La espero” fare de Solo.

La plej furora libro dum la Tago estis la ĵus aperinta “Afero de espero: Konciza historio de la Esperanto-movado en Afriko” de Heidi Goes, kiun la aŭtorino mem prezentis kadre de la programo (sur la supra dekstra foto). “Afero de espero” vendiĝis en 17 ekzempleroj.

Malkovrinte, ke la Libroservo de UEA (la dua foto sube) ankoraŭ posedis 15 ekz. de “Maks kaj Moric”, germana ŝatanto de tiu infanlibra klasikaĵo tuj aĉetis la tutan stokon tiel certigante al ĝi surprizan duan lokon.

De “Vikipedio: praktika manlibro” estis venditaj 9 ekz. kaj de la ĉiam populara lernolibro “Saluton!” 6 ekz.

Po 5-ekzemplere vendiĝis “Lingvo kaj popolo” de Humphrey Tonkin, “Ĵim la migrulo: aventuroj de juna leopardo” de S. Stampa kaj la nova poemaro de Jorge Camacho “Eklipsas”. Entute la Libroservo vendis librojn kaj aliajn varojn por 2054 eŭroj.

La venonta Malferma Tago de la Centra Oficejo okazos sabaton, la 24-an de novembro 2007.

Osmo Buller

Prelegturneoj en Eŭropo: kiam kluboj kaj individuoj sin prezentas

De la 17-a de aprilo ĝis la 8-a de majo ĉi-jare, mi ree havis la okazon prelegvojaĝi tra Francio kaj por la unua fojo en Svedio, kie mi renkontis klubanojn, aktivulojn kaj estraranojn de ambaŭ landaj asocioj.

Laŭ instigo de Claude Nourmont kaj organizo de Yves Nicolas el UFE, realiĝis dusemajna turneo al ses kluboj en la urboj Bourges, Chôteaurox, Tours, Lunay, Angiers kaj Caen (Hérouville). Poste mi flugis tra Parizo al Stokholmo, vizitis Gotenburgon kaj Västeräs.

Prelegoj temis pri la Esperanto-elsendoj de Radio Havano, informa servo esperantlingva de la kuba informagentejo ACN, pri Kubo ĝenerale kaj pri Esperanto lige al miaj propraj spertoj kiel enlanda estrarano kaj kiel UEA-estrarano pri landa kaj regiona agado. Partoprenis centoj da personoj inkluzive de neesperantistoj, kiuj povis mem aŭskulti Esperanton kiel komunikan ilon, el kiu sekvis traduko al la franca kaj al la sveda.

Kiel parto de la laborprogramo en ambaŭ landoj, kies kerna aranĝo estis la prelegoj ĉe kluboj kaj ĉe eksterasociaj medioj, okazis kvin radiointervjuoj, tri en Francio kaj du en Svedio. Ekzemple en Bourges oni muntis ekspozicion pri Esperanto en regiona kulturdomo, kie ĵurnalisto intervjuis min kun interpreto de Jack Le Puil. Okaze de ĉiuj prelegoj ĉiam kun interpreto al la koncerna lingvo la kluboj kunorganizis komunan aranĝon kun lokaj institucioj kaj aliaj neregistaraj organizoj ligitaj al Latinameriko, kaj al Kubo, kies membroj povis aŭskulti Esperanton vive kaj estis informitaj pri la agado de UEA kaj de la landaj organizoj. En Lunay eĉ la urbestro kaj kelkaj stabanoj partoprenis la vesperan prelegon kaj montris ke ili interesiĝas pri socikultura agado de la klubo esperantista.

Mi havis la okazon viziti la kastelon Grezijono kaj informiĝi pri la venonta somera staĝo; viziti belajn regionojn en la centra kaj okcidenta parto de Francio, kastelojn kaj katedralojn, muzeojn kaj aliajn belaĵojn, kiuj donis al mi la okazon ĝui la landon mem. Same okazis en Svedio kie mi havis tre valoran helpon de Ulla Luin, kaj sekve de ĉiuj prizorgantoj en Stokholmo, Gotenburgo kaj Västeräs. En la unua mi prelegis por la klubo kaj ĉe ne-esperantista asocio ligita al grupo solidareca al Kubo, kiuj estis informitaj pri Esperanto, UEA kaj la nuntempa lingva situacio en la mondo, kio konsistigis tre interesan interŝanĝon por ĉiuj partoprenantoj.

Mia ĝenerala impreso pri la franca movado, samkiel pasintjare, tre pozitivas, kvankam ofte geklubanoj laboras iom izole tra la tuta lando, tio estas, sen vera ligo al UEA; tamen pluraj membras en la landa asocio aŭ en SAT-amikaro kaj foje en UEA. Ili tamen estas konstantaj aktivuloj por Esperanto en siaj kluboj kaj regionoj, tre bone kapablas organizi prelegvojaĝojn kaj tre ĝuas bonvenigi gastojn.

Rilate al Svedio, tiu ĉi unua kontakto ebligis al mi renkonti kelkajn estraranojn de Sveda E-Federacio kaj klubanojn de Stokholmo, Gotenburgo kaj Västeräs. Ili ĉiuj, kvankam ne multnombraj, tre serioze laboras kaj por plibonigi sian sidejon en Stokholmo, por la ILEI-sekcio en Gotenburgo, kaj en la informa medio en Västeräs.

La ĉi-jara prelegturneo tra Francio kaj Svedio konfirmis al mi la validecon de tiu ĉi strategia laborlinio de UEA rilate al instigo de prelegturneoj organizeblaj de landaj organizoj kaj kluboj, kiuj lige al tio sukcese kapablas mobilizi siajn homojn por akcepti gastojn, prelegontojn, allogi neesperantistan publikon kaj pere de Esperanto paroli pri diversaj temoj malferme al ĝenerala aŭskultantaro.

Mi aparte dankas al ĉiuj gastigintoj, organizintoj, tradukintoj kaj plej simplaj esperantistoj, kiuj ebligis la sukcesan okazigon de la prelegturneo en Francio kaj Svedio. Evidente, temas pri konkreta maniero prezenti la movadon, tra la kluboj kaj per agado de individuoj kiel ĉefrolantoj. Al ĉiuj elkoran dankon pro la sperto!

Maritza Gutiérrez González

[FORIGITA!: bildo]

En la sveda urbo Västerås Maritza renkontis anojn de la loka esperantista klubo

[FORIGITA!: bildo]

La sveda Radio P4 faris kun Maritza 20-minutan intervjuon.

Loke — fake — persone

ĈINIO: La jaro 2007 estas la Esperanto-instrua jaro de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio (LEA). La Universitato Shenyang aktive reagis al tiu ĉi iniciato. La 1-an de marto 2007, la unuan tagon de la nova semestro, 600 studentoj eniris en kvar Esperanto-kursojn funkciigitajn de la universitato kaj ĝis nun neniu forlasis tiun ĉi nedevigan studobjekton. Tiu nombro estas la plej alta en la nunaj universitatoj, kiuj enkondukas Esperanton en la provinco, kaj temas pri nova rekordo. La studentoj akiros du studpoentojn se ili sukcese trapasos ekzamenon. Uzata estas la lernolibro Esperanto-Kurso de La Nova Jarcento!, kompilita de Prof. Liu Zhengkun kaj Prof. Song Yunsheng

Wu Guojiang

BRAZILO: La 15-an de marto 2007, Jorge Linck da Silva, estrarano de Tri-Rivera Esperanto-Klubo, prelegis ĉe Rotaria Klubo Beira Rio en la brazila urbo Três Rios. La parolado temis pri Esperanto kaj la agado de Tri-Rivera Esperanto-Klubo. La scivolemon de la rotarianoj vekis dupaĝa ilustrita artikolo pri la Internacia Lingvo en la revuo Brasil Rotário de decembro 2006.

VASILIJ EROŜENKO (1890-1952) estis blinda ukraina poeto, kies verkoj aperis — originale aŭ tradukite — en Esperanto, la ukraina, rusa, ĉina kaj japana. Dum multaj jaroj li vivis en Japanio kaj Ĉinio, kie li, ĉefe dank’ al Esperanto, akiris multajn amikojn, inter ili la grandan ĉinan verkiston Lusin. En sia hejmlando Ukrainio li estas ĝis nun malpli konata. Sed en aprilo ĉi-jare, sekve de la klopodoj de komitatano de UEA, Evhen Kovtonjuk, en bela ĉambro de la ŝtata Ekcim-banko en Kievo establiĝis studo-centro, kiu celas memorigi pri la vivo kaj verkaro de Eroŝenko. Aperis vinjeto kunigita kun ukraina poŝtmarko kaj medalo, dediĉitaj al li. Estis publikigita libreto Fabeloj kaj legendoj de Eroŝenko. La studocentron (adreso: ab.kesto 165, UA-01001 Kiev), kiun gvidas la verkisto Vladislav Taranjuk, meze de majo kiel unua eksterlandano vizitis Ulrich Lins, germana komitatano de UEA.

MOĴAJEV: Per komuna decido de la estraroj de TEJO kaj UEA Pavel (Paŭlo) N. Moĵajev el Ukrainio transprenos de Ĵenja Amis la redaktorecon de Kontakto. Ĵenja Amis estas redaktoro de la socikultura revuo de TEJO ekde 2002. Post pli ol kvinjara sukcesa kaj multe laŭdata laborado ŝi laŭgrade transdonos la respondecon al sia posteulo ĉi-jare. Paŭlo Moĵajev naskiĝis en 1981 kaj diplomiĝis en 2003 en la Krimea Ŝtata Medicina Universitato en Simferopolo, kie li nun estas instruisto pri anatomio. Kun Esperanto li konatiĝis en 2000 kaj ekde tiam aktive partoprenas la landan movadon. Ekde la jaro 2003 li okupiĝas pri provlegado de Kontakto, kies redaktoron li pasintjare ekhelpis kiel vicredaktoro. Partoprenantoj de pluraj Esperanto-aranĝoj povis ekkoni ankaŭ liajn muzikajn talentojn; ekz. en IJK-oj en 2004 kaj 2005 li koncertis prezentante proprajn kantojn. Aldone, Moĵajev estas aktiva Esperanto-instruisto kaj diplomiĝis pri la Cseh-metodo. Li verkas, tradukas kaj lastatempe laboras ankaŭ super Esperanta-rusa vortaro.

BELGIO: En la 100-jara jubilea renkontiĝo de la klubo “Verda Stelo” en Antverpeno salutis nome de UEA la estrarano Amri Wandel, kiu prelegis dum la programa parto pri “Esperanto-agado en Israelo” kaj rakontis pri la kunlaboro kun Flandra E-ligo por la eldono de la libro Kosmo kaj ni. Sur la foto: Ivo Durwael kaj Amri Wandel dum la festvespero de la jubilea kunveno de “Verda Stelo”.

Amri Wandel

FILMOJ: Sur la TTT-ejo www.homajrajtoj.org/index.php?id=17 troviĝas 30 Esperante subtitolitaj filmetoj pri Homaj Rajtoj. Per tiuj filmoj Douwe Beerda volas atentigi pri la homaj rajtoj kaj petas vian helpon, ekzemple per publikigo de la filmetoj en diversaj retpaĝaroj (tio eblas per youtube-kodo), aŭ alimaniera konsciigo de esperantistoj pri la homaj rajtoj.

PAKISTANO: Multana Esperanto-Rondo festis Semajnon de Internacia Amikeco, organizante vesperan kunsidon kun lokaj esperantistoj. Dum la kunsido oni festis ankaŭ la naskiĝtagon de Jawaid Eahsan. En la kunsido partoprenis la prezidanto Akram Rongha kun sia filino, Abid Ali Qureshi, malnovaj kaj junaj samideanoj.

Jawaid Eahsan

KUBO: Kun partopreno de 125 esperantistoj el 7 provincoj realiĝis en la urbo Bayamo, en la oriento de Kubo, renkontiĝo organizita de la provinca filio de Granma, kies prezidanto estas Rafael Cabrera, kaj programita de Kuba Esperanto-Asocio. De la 18-a ĝis la 20-a de majo, la popola kampadejo El Salto de Jibacoa inundiĝis de Esperanto-parolantoj, kiuj ĉefrolis en varia programo de prelegoj, kulturaj kaj distraj prezentoj. Okazis prelegoj pri aktualaj temoj de la Esperanta mondo kaj konversaciaj rondoj por profundigi la konojn pri la gramatiko de la lingvo. En la kultura programo prezentiĝis kanzonoj, humuro, kaj la muzikensemblo Zero de Bayamo fermis la vesperon per varia repertuaro, kiu inkluzivis rokmuzikon.

LITOVIO: En la Vilna Pedagogia Universitato (ties pedagogia kaj psikologia fakultato) komenciĝis instruado de Esperanto (la unua grado) kiel libere elektebla studobjekto. Por la kurso registriĝis pli ol 40 studentoj de tiu universitato. Instruas lekciisto de la instituto pri kulturo, filozofio kaj arto en Vilno, juna esperantisto Gediminas Degesys (g...@yahoo.com). La studado donos al studentoj du kreditunuojn. La programo antaŭvidas ne nur rektan instruadon de Esperanto, sed ankaŭ konatigon de la studentoj kun problemoj de internacia lingvo ĝenerale, eblojn de Esperanto kiel la internacia lingvo, historion de Esperanto en la tuta mondo kaj en Litovio speciale. Estas preparita listo de rekomendata literaturo por studentoj. Ĉiuj studentoj fine de la studado devos verki referaĵon pri la temo. Temas jam pri la tria litova universitato, kie Esperanto estas instruata (la ceteraj estas la universitato de Šiauliai, kaj Kauna humanisma fakultato de Vilna universitato).

Povilas Jegorovas

KONGRESEJO ESPERANTO: Komence de majo mi devis pro profesiaj kialoj vojaĝi al la kongresejo “Esperanto” en la germana urbo Fulda. Estis impone vidi tie la gigantajn, pli ol 10 m altajn literojn “ESPERANTO” sur la ekstera muro de la halo, en kiu prelegis la 4-an de majo i.a. nia vickanceliero Franz Müntefering. Mi faris foton pri la halo kaj enmetis ĝin en Vikipedion: http://eo.wikipedia.org/wiki/Dosiero:KongresejoEsperanto.jpg. La kongresejo Esperanto estas grava ZEO, uzata kiel foirejo, kongresejo kaj koncertejo (i.a. jam por unu el la plej popularaj muzikaj elsendoj en la germana televido). Ĝi estis konstruita en 2005 kaj konsistas el Hotelo Esperanto (4-stela, kun 330 ĉambroj), Kongresa halo “Esperanto” (kun areo de 6 400 kaj loko por 5 000 homoj) kaj Enira halo “Plaza Esperanto” (liganta la hotelon kun la kongresa halo).

Ulrich Matthias

Kongresa statistiko

1739 kongresanoj el 57 landoj aliĝis al la 92-a Universala Kongreso de Esperanto okazonta en Jokohamo, Japanio, de la 4-a ĝis la 11-a de aŭgusto ĉi-jare. Iom pli ol duono (907) venas el la gastigonta lando. Francio (91) ŝajnas jam certigi la duan lokon en la statistiko antaŭ Korea Respubliko (87). Aliaj landoj en la pinta dekduo estas Germanio (60), Ĉinio (54), Italio kaj Litovio (po 43), Rusio (34), Nederlando kaj Pollando (po 32), Usono (31) kaj Brazilo (26).

Thorsen-apogo je dispono de bibliotekoj

Esperanto-bibliotekoj havas denove ŝancon pligrandigi siajn kolektojn, ĉar ankaŭ ĉi-jare UEA disdonos subvenciojn de la Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen.

Rajtas kandidatiĝi bibliotekoj, kiuj ne estas subtenataj de ŝtata, urba aŭ alia publika instanco. Interesitaj bibliotekoj sendu priskribon pri si kaj liston de dezirataj libroj laŭ ordo de prefero. Petoj pri diskoj, vidbendoj, k.a. ne-libraj varoj ne estos konsiderataj. Subvencion oni ricevos kiel librojn laŭ la listo, kiu akompanis la peton. Pasintjare sep bibliotekoj ricevis subvenciojn je la valoro de 75 ĝis 250 eŭroj.

La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis la 15-a de oktobro 2007. Krom paperpoŝte (UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando), eblas sendi ilin rete al d...@co.uea.org.

Kun la vivo kaj agado de la Esperanta poeto Poul Thorsen (1915-2006), kiu kun sia edzino donacis la bonhavon de la Biblioteka Apogo, eblas konatiĝi per la retejo www.poulthorsen.dk.

En kio similas Hispanio kaj Ĉinio?

De antaŭ unu monato mi troviĝas en la urbo Kantono, en la sudo de Ĉinio. Ekde mia alveno mi povas fermi nek la buŝon, nek la okulojn, pro admiro. Ĉio en ĉi tiu grandega lando estas impona.

Fakte se mi iel devas klarigi pri ĝi, mi simple uzos du esprimojn: “Ega”, kaj “multaj homoj”. La eŭropaj mezurunuoj tute ne validas por Ĉinio. Ekzemple, la urbo kie mi troviĝas, Kantono, havas eble 12 milionojn da loĝantoj. Kial eble? Mankas statistikoj, aŭ la loĝantoj simple ne scias. Kelkaj parolas al mi pri 15 milionoj, aliaj pri 10, kaj eĉ unu diris al mi ke 50. Fakto estas ke la laŭleĝe registritaj homoj povas esti “ĉirkaŭ” 10 milionoj, sed loĝas tie milionoj da homoj, kiuj venas el la kamparo, el la vilaĝoj, kiuj tute ne estas kalkulitaj en tiuj statistikoj. La “kvartalo” kie mi loĝas nomiĝas Panyu. En ĝi loĝas “nur” tri milionoj. Kiel Madrido, pli granda ol Romo. Plena je nuboskrapuloj. Interesa miksaĵo inter la plej modernaj konstruaĵoj, belaj kvartaloj, grandegaj avenuoj, kun mizeraj stratoj (fakte por mi la plej interesaj). Restoracioj abundas, abundegas. Miloj kaj miloj. Unu apud la alia. Ĉiam malfermitaj, ofertante al la klientoj ege varian kaj buntan elekton de manĝaĵoj, ĉiaspecaj. Eblas manĝi en luksaj restoracioj por du eŭroj. Servitaj de armeo da belaj knabinoj, bele ĉine vestitaj, kiuj zorgas pri ĉiu detalo kaj bezono de la klientoj.

Pri vendejoj, vendejetoj, vendejegoj, ne eblas kalkuli. Ĉio estas tie vendata. La plej strangaj, la plej belaj, la plej riĉaj varoj. Unu apud la alia. Kio ne estas restoracio estas vendejo. Prezoj nekredeble malaltaj. Elekto nekredeble riĉa.

En kio similas Ĉinio kaj Hispanio? En multaj diversaj aferoj. Ĉefe en la karaktero de la loĝantoj. Ĉinoj havas mediteraneajn karakteron kaj kutimojn. Ili estas afablaj, babilemaj, gajaj, bonhumoraj, gastamaj, kaj ŝatas vivi nokte. Ili ŝatas esti sur la stratoj, manĝi tie, babili tie, sidi tie, ludi kartojn aŭ aliajn ludojn tie. Ĉiam grupe. Ofte amase. La ludo estas nacia emo, malvirto. Homoj ludas dum horoj, senlace, ĝis malfrue nokte. En Pollando mi surpriziĝis kiam miaj ĉinaj gestudentoj proponis al mi: “Venu dimanĉe al mia loĝejo por ludi”. Mi ne komprenis. Pri kiu ludo ili parolis? Simple por ili “veni ludi” estas same kiel por eŭropanoj diri: “venu dimanĉe al mia loĝejo por kafumi”, aŭ simple “vizitu min dimanĉe”.

Pri vidindaĵoj prefere ne paroli. Eblus paroli dum horoj kaj horoj. La kulturo kaj tradicioj de Ĉinio estas grandegaj. Ĉie troviĝas belaj, belegaj lokoj por viziti: ĝardenoj (vere fantaziaj), temploj (ĉefe budhismaj kaj ŝintoismaj), montoj belegaj, riveroj ege larĝaj, lagoj, antikvaj konstruaĵoj (kaj modernaj). Ĉi tie la vizitanto certe ne enuos.

Sed kio pleje plaĉas al mi estas la surstrata vivo. Ĉio estas en la stratoj. La vivo tie svarmas. La stratoj estas la plej interesa spektaklo en ĉi tiu fascina lando.

Rilate Esperanton, mi tuj havis la plezuron renkontiĝi kun multaj kaj bonaj esperantistoj, kaj en la urbo Kantono kaj en la urbo Wuhan (“nur” 10 milionoj da loĝantoj). Oni invitis min prelegi, instrueti, kaj kompreneble, manĝi kaj manĝi, kaj poste manĝi.

La Esperanta movado ĉi tie havas la samajn problemojn kiel en la cetera mondo. Malpli da esperantistoj ol antaŭe, sed pli fervoraj. La internacia lingvo por ili estas pli malfacila ol por aliaj. La strukturo kaj prononcado de la ĉina lingvo estas tute malsamaj. Pro tio havas grandan valoron la entuziasmo de la lokaj esperantistoj, kiuj spite al la malfacileco de nia lingvo, daŭre lernas kaj praktikas ĝin. Ekzemplo por ni. Kiel sciate la ĉina lingvo, ankaŭ nomata putonghua, aŭ han yu, estas la oficiala lingvo de la tuta lando. Sed en Ĉinio kunvivadas pli ol 50 naciecoj, kun propraj lingvoj kaj eĉ kun propra alfabeto. Vero estas ke al la nacio han apartenas 95% de la loĝantaro. Sed krom tio kunekzistas multaj dialektoj (laŭ ili “dialektoj”, laŭ mi veraj parolataj lingvoj, kvankam skribe ĉiuj estas la samaj aŭ almenaŭ praktike la samaj). Ĉinoj de iu provinco tute ne komprenas parole la ĉinojn de aliaj provincoj. Eĉ ofte okazas ke ili ne komprenas la loĝantojn de la najbara urbo. Ekzemple en Kantono (Guangzhou) la dialekto estas kuangtong hua. En mia “kvartalo” jam la homoj parolas alie ol en la centro de la urbego. Sed ankaŭ en kelkaj subkvartaloj de mia kvartalo oni parolas alie. Ekzemple en la urbo Wuhan, kie mi partoprenis E-seminarion, la esperantistoj havas gravan problemon por prononci “kvartalo”, “rivero”, “bela”. Por ili estas “kvartano”, “riveno”, “bena”. Kaj uzante la lernolibron “Junulkurso”, kies ĉefa rolulo estas iu Karlo, por ili Karlo estas Krardro, aŭ io simila.

Iom post iom mi lernas pri Ĉinio. Ĉiutage ion novan. Ĉiutage nova surprizo. Mi iom post iom klopodas digesti kion mi vidas kaj aŭdas. Espereble post la du monatoj kiuj restas al mi ĉi tie, mi iomete komprenos Ĉinion kaj ĉinojn.

Augusto Casquero

La 60-a Internacia Kongresa Universitato: La nova IKU-libro pretas

La prelegoj de la Internacia Kongresa Universitato en Jokohamo jam haveblas en la nova, ĵus kompletigita IKU-libro

En la libro (redaktis A. Wandel) vi trovos 9 prelegojn, 120 paĝojn, multajn diagramojn kaj bildojn.

La libro mendeblas jam nun ĉe UEA, kaj kiel ĉiam, en la Libroservo dum la UK.

La Internacia Kongresa Universitato (IKU) ĉi-jare festas sian sesdekan datrevenon. La IKU aldonas al la UK altnivelan klerigan kadron de prelegoj en variaj temoj. La ĉi-jara elekto de prelegoj estas granda kaj varia. Estas prelegoj pri astronomio, medicino, geografio kaj filozofio. Aliaj rilatas al la kongrestemo Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto.

Ankaŭ ĉi-jare okazos tri AIS-kursoj, kiuj konsistas el po tri prelegoj: la unua enkonduka IKU-prelego kaj du daŭrigaj prelegoj, en kiuj la preleganto povos pli profunde kaj vaste prezenti la temon.

Ĉi-jare estas senprecedenca plimulto da prelegantoj el orienta Azio: kvar japanaj, unu korea kaj unu ĉina.

Komence de la ĉi-jara IKU-libro vi trovos artikolon pri IKU kaj Esperanto en la scienco kaj tekniko. La artikolo kaj la resumoj de la prelegoj havas tradukojn en la franca, la angla kaj (nur la resumoj) en la japana, por ekstera informado pri la scienca kaj eduka laboro en Esperanto.

La IKU-libro povas esti utiligata por demonstri la sciencan, fakan kaj edukadan aplikadon de Esperanto al eksteraj instancoj, kiel Unesko kaj scienc-rilataj kaj universitat-rilataj organizaĵoj.

Amri Wandel

Recenzoj

Rusa kvarteto

Jazyk Esperanto za odin mesjac. Samouĉitelj’ razgovornogo jazyka. I.G. Gonĉarova. Moskva: AST, 2006. 156p. 17cm. ISBN 5170385463. € 7,50. Elementarnaja grammatika jazyka esperanto. N.L. Gudskov. Moskva: AST, 2006. 91p. 17cm. ISBN 5170385439. € 4,50. 500 samyh vaĵnyh slov jazyka esperanto. N.L. Gudskov. Moskva: AST, 2006. 31p. 17cm. ISBN 5170385447. € 3,00. Strana Esperantija — Karmanaja enciklopedija. N.L. Gudskov. Moskva: AST, 2006. 159p. 17cm. ISBN 5170385455. € 7,50.

Kvar similaspektaj poŝlibretoj — tutevidente ligitaj unu al la aliaj — verkitaj por memlernantoj de la internacia lingvo formas serion de lerniloj pri Esperanto. La eldonaĵoj viciĝas inter centoj da prilingvaj publikaĵoj de la rusa eldonejo ВОСТОК-ЗАПАД (Oriento-Okcidento).

Lernanto aĉetinta la libretojn estos bone ekipita kaj havos ĉion necesan — krom eblo rekte komuniki kaj en la praktiko uzi la lernatan lingvon — por memstare alproprigi la bazon de Esperanto, eĉ se ne ene de unu monato, kiel tion I. Gonĉarova promesas en sia lernolibro. En ĝi ŝi en senpera stilo gvidas la legantojn al tiu ĉi celo, alparolante ilin, interplektante la du lingvojn, klarigante la gramatikajn regulojn, invitante al ekzercoj.

Komence de la lecionoj la enkonduko prezentas la ĉefajn temojn de la koncerna unuo. Tiun parton sekvas la tekstoj, plej ofte traktantaj movadajn temojn, ekz.: Ŝakista familio, En la klubo, Rajt kaj Lerta decidas lerni Esperanton, Preparo de Esperanta aranĝo, En la IJK [tiel!] ktp, kiuj finiĝas per dudirekta vortolisto. Tiun parton sekvas de 4 ĝis 10 paragrafoj, kie estas pritraktataj la novaj eroj (gramatiko, leksiko, tekstoj, pliaj legaĵoj, literaturaĵoj). La instruo de la novaj eroj okazas laŭ la gramatika-traduka metodo, do ĉio estas tradukita. La lecionojn fermas ŝlosiloj, kiuj helpas en la kontrolo de la faritaj taskoj.

Fine de la libro troveblas leksika indekso, kie ĉe la vortoj (Esperanto-rusaj) ciferoj indikas la lecionon, kie ili aperas. Bedaŭrinde ne estas simila helpilo por trovi la gramatikajn erojn, kaj fakte mankas eĉ normala enhavtabelo, kie oni povus legi, en kiu leciono pri kio temas. Tiel la lernanto devas simple laŭvice progresi en la libro, trastudi la 12 lecionojn, kiuj donas abundan materialon pri la lingvo kaj kulturo, kaj konsilojn por plia studado kaj ekzercado.

Por havi sisteman gramatikan trarigardon jen la dua libreto, verkita de N. Gudskov. En ĝi la aŭtoro prezentas en la rusa lingvo la gramatikon, donas ekzemplojn kaj listojn pri la apliko de la plej gravaj menciitaj elementoj.

La profundeco de tiuj klarigoj ne transiras la limojn de bazaj scioj, tamen tuŝas ĉiujn necesajn punktojn, kiujn lingvouzanto — sen grandaj kaj lingvistikaj pretendoj — povas bezoni.

Legeblas ankaŭ kelkaj primovadaj informoj, praktikaj konsiloj (ekz. pri la komputilaj skribmanieroj kun iksoj!) kaj la aŭtoro atentigas pri falsaj amikoj ĝenantaj inter la du lingvoj. Post la ĝenerala prezento en la unua aldona parto legeblas la 16 reguloj kaj en la dua venas listo de plurcentoj da internaciaj vortoj, ĉefe teknikaj terminoj, kompreneblaj (por rusoj) sen traduko.

Kvankam kun alia vortostoko ol uzita en la lernolibro, la tria kajereto kun la 500 plej gravaj vortoj de Esperanto povas servi kiel poŝvortaro. La leksiko estas prezentita en laŭtemaj tabeloj, en kies unuaj du kolumnoj legeblas la rusaj vortoj kaj ties Esperanta traduko. En la tria kolumno troviĝas la transskribita prononco de la E-vortoj. La 46 temoj rilatas plejparte al nocioj, ĉiutagaj esprimoj, sed fine de la libreto aperas ankaŭ gramatikaj listoj de koloroj, numeraloj, adjektivoj, verboj, pronomoj ktp.

La orientiĝon ene de la temoj, serĉadon de konkreta vorto bedaŭrinde helpas nek enhavtabelo, nek iu logika vicordo. Same mankas almenaŭ alfabeta aranĝo en ajna lingvo. Ne rimarkeblas “ordo” ankaŭ ene de la temoj; la tieaj ĉ. 10-15 vortoj viciĝas ŝajne sen interna logiko.

Dum la unuaj tri libretoj servas por la lernado de la lingvo, la kvara eldonaĵo klerigas pri la Esperantaj kulturo kaj movado. En la libro la leganto povas legi interesajn faktojn, ne nur historiajn, sed ankaŭ koncerne la aktualan situacion, organizadon, instruadon de la lingvo, ties politikan kaj lingvopolitikan pozicion kaj ekkoni la lingvouzan medion. (Malaktualaj estas jam la informoj pri la E-radioelsendoj kaj mankohavaj tiuj pri la reto.)

Signifan parton okupas la “panteono” kun prezento de 25 tre gravaj — tamen preskaŭ kvindekprocente rusaj — figuroj de la historio kaj kulturo de Esperanto.

La libron finas listo de konsilataj legaĵoj kaj utilaj adresoj (ambaŭ listoj estas faritaj ĉefe por rusoj).

Estas laŭdinde, ke la kvar, unu la aliajn kompletigantaj lernomaterialoj, aperis en po 2000 ekzempleroj kaj aĉeteblas ĉe prestiĝa rusa eldonejo.

Tiumaniere Esperanto havas pli da ŝanco por esti malkovrata ankaŭ de ekstermovaduloj.

Katalin Kováts

Aprobinda, sed kun detenoj

Esperanto elektronike. Komputila DVD. Partizánske: Espero, 2006. Prezo: € 9,00

Prestidigitistoj estas la kompilintoj de la DVD Esperanto elektronike. Alivorte magiistoj, kiuj el ordinara DVD-skatolo kapablas elsorĉi ne ludkartojn, kravatojn aŭ kuniklojn sed filmeton kaj fotojn, librojn kaj ludojn, informojn kaj instruilojn. Verdire, enestas tiom da eroj, ke oni finfine seniluziiĝas, ke ne elskatoliĝas la estraro de UEA, kune kun Nieuwe Binnenweg 176 kaj preterklakanta tramo. Sed ankaŭ novaj teĥnologioj konas siajn limojn.

Kaj jes, ankaŭ la DVD konas siajn limojn. Ekzemple la filmeto pli bruas ol instruas, kaj la fotoj — pri kongresoj kaj aliaj renkontiĝoj — skrapas nur la surfacon de la Esperanta komunumo. Ĝenas eksmodaj aludoj: Universalaj kongresoj okazos en Fortaleza, Brazilo (2002) ...: kial, en DVD publikigita en 2006, bazaj informoj tiaj ne estas ĝisdatigitaj? Cetere eblas legi pri Spomenka >>timec (tiel) kaj Alan Ayckbourg: ĉi-lasta eble kuzo de la angla dramisto Alan Ayckbourn.

Tamen pli vastas kaj pli valoras la sekcioj pri libroj, vortaroj kaj fakaj tekstoj (malgraŭ tio, ke ĉe la recenzata DVD ne malfermiĝis artikoloj de i.a. Detlev Blanke kaj Umberto Eco). Efektive, indas akiri la DVD-on simple por posedi la 696 paĝojn de la Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (Bertilo Wennergren). Aldone haveblas la Hejma Vortaro (Jouko Lindstedt), la Komputada Leksikono (Sergio Pokrovskij) kaj la Matematika Vortaro (Jan Werner).

Tiuj, kiuj ne volas vortar- aŭ leksikumi, povas profundiĝi en verkojn de Carroll, Dickens, Gogol, Poe, Puŝkin kaj multaj aliaj (bedaŭrinde neglektatas tamen originala Esperanto-literaturo). Legeblas numeroj de la revuo EsperantoKontakto kaj aŭdeblas kanzonoj de dudeko de la plej gravaj verdaj muzikistoj.

La DVD memorigas esperantistojn — se necesas memorigado — pri la nuna socia kaj kultura riĉeco de la zamenhofa koncepto. Samtempe, pro la multlingveco de la DVD, eblas ĝin ekspluati por montri al nacilingvaj cinikuloj aŭ skeptikuloj, ke Esperanto estas multe pli ol nura lingvo.

Do, ĝenerale, la DVD aprobindas. Espereble sekvos ĝisdatigita versio — pli zorge redaktita por elsarki la eraretojn kaj por garantii, ke ĉiu ero egale kontribuu al la magio de la elskatoligita DVD.

Paul Gubbins

Oni ne sentas ĝin tradukaĵo

La lupino kaj aliaj rakontoj de Saki. H.H. Munro. Tradukis el la angla Edmund Grimley Evans. Kembriĝo, 2005. 152p. 20cm. ISBN: 0902756249. Prezo: € 12,90

H. H. Munro, kies plumnomo estis Saki, estis skota novelisto, kiu vivis 1870-1916. Li verkis aron da satiraj noveloj kaj unu romanon. Karakterizas liajn novelojn inventema sprito, kaj imago kiu preskaŭ kredigas ke ili povus prezenti realajn eventojn.

Ekzemplo estas la novelo La kluba mensogulo. Temas pri mensogulo, kiu volis sin savi de tre teda konversaciulo, kiu sidis apud li en londona klubo. Kiam ajn la fanfaronema konversaciulo komencis paroli, la mensogulo tuj interrompis lin per elpensita kaj tute nekredebla rakonto pri iu aventuro de konato aŭ parenco, rakonto tiom grandioze nekredebla ke la tedulo neniel povus superatuti ĝin per rakonto propra. Fine la tedulo stariĝas kaj foriras, kaj la mensogulo povas trankvile legi.

Per nemultaj vortoj, Saki sukcesas krei etoson en kiun la leganto facile lokas sin. Alia rakonto, La lupino, temas pri viro kiu fanfarone kredigas al grupo ke li povas, post sia vizito al Hindio, estigi preskaŭ miraklajn eventojn. En la grupo, virino defias lin ŝanĝi ŝin en lupinon. Tion li rifuzas, ĉar li ja nur mensogadis pri siaj kapabloj. Sed ĉeestanto sekrete aranĝas ke malsovaĝa lupino kaŝe estu alportita, kaj dum la virino kelkajn minutojn forestas, li aperigas la lupinon. Tio teruras la fanfaronemulon, kiu ekde tiam ne plu volas paroli pri siaj “miraklaj” kapabloj.

Dudeko da tiaj noveletoj distras la leganton, kiu ĝuas ne nur la nekutiman humuron de la verkinto, kaj la trokredemon de la ĉiutagaj homoj en la socio, sed ankaŭ bonan literaturan kvaliton.

Konforme al sia reputacio, Edmund Grimley Evans senĝene redonas la rakontojn en Esperanta vesto tia, ke oni ne sentas ilin tradukaĵo. Liaj vortelekto kaj gramatikaĵoj estas senmakulaj. Li mem kompostis la libron, egale tiel lerte kiel li tradukis la tekstojn. Do, plezuraĵo por la legemulo.

Don Broadribb

Fakte kaj fantazie pri la italoj

Ksenofobia gvidlibro al la italoj. Martin Solly. Esperanta traduko de Anna Löwenstein. Milano: Federazione Esperantista Italiana, 2006. 72p. 18cm. Prezo: € 9,00.

Laŭ noto fine de la libro, la aŭtoro de ĉi tiu ĉarma libreto estas anglo vivanta en Italio. Ke li estas anglo oni povas jen kaj jen rimarki tra la libro: oni ja povas spuri specon de angla aroganteco en kelkaj lokoj. Mi scias, tio sonas iom ĝeneralige — ne ĉiuj angloj/britoj estas samaj. Sed ankaŭ ne ĉiuj italoj estas samaj, krom se oni akceptas la vidpunkton de Solly.

Kvankam jam en la komenco la aŭtoro atentigas la leganton ke “[l]a italoj ne estas raso, sed aro da popoloj” (p.1), tra la tuta libro li ĝeneraligas per “la italoj”, “ĉiuj italoj”. Ni, do, devas kredi ke, kvankam la italianoj “emas pensi pri si mem ĉefe kiel romanoj, milananoj, sicilianoj aŭ florencanoj, kaj nur duavice kiel italoj” (p.1), “[l]a italoj mem vidas sin kiel pasiajn kaj ĉarmajn” (p.9), “[l]a italoj amas eksterlandanojn” (p.10), “[l]a italoj estas malavara popolo” (p.19), “[l]a italoj estas ĝentila popolo” (p.20), “[l]a italoj pretas mortigi kaj manĝi preskaŭ ĉiun estaĵon, kiu kuras, flugas aŭ naĝas” (p.28), “[l]a italoj estas elstare praktikaj” (p.29), “[l]a italoj maltrankviliĝas pro objektoj, okazaĵoj, konduto kaj (precipe) homoj, kiuj laŭ ili kaŭzas, aŭ povus kaŭzi, al ili misŝancon” (p.48), “[l]a italoj estas manĝocentra popolo” (p.50). Tiu “la” komence de ĉiu frazo igas la leganton pensi pri ĝeneraligo. Multaj el tiuj ĝeneralaĵoj validas ankaŭ por aliaj landoj. Feliĉe la italoj estas tolerema kaj ĝentila popolo, kaj ne ĝeniĝos pro la ĝeneralaĵoj, kiujn brito skribis pri ili. Oni povas demandi sin kiel reagus brito al la aserto de italo ke “la britoj estas morna kaj senhumura popolo”. Tiaj ĝeneralaĵoj nur aldonas al la listo de stereotipaĵoj. Kaj tiu pri italoj estas aparte impona.

Oni tamen ne miskomprenu: la libro ne konsistas nur el tiaj [diskutindaj] ĝeneralaĵoj. Ĝi ja provizas la leganton per interesaj rimarkoj pri la “popolo en la boto”. Informoj (diskretaj) pri familio, pri obsedoj, pri kutimoj kaj tradicioj, por mencii nur kelkajn, donas pli realisman bildon pri tiu ĉarma “popolo de popoloj”.

La libreton, en senriproĉa Esperanto (kian oni atendas de prima donna), ni ŝuldas al, precipe, la tradukinto (ŝi mem brito vivanta en Italio) kaj al la 91-a UK okazinta en Italio, por kiu la libro pretiĝis kaj kie ĝi lanĉiĝis. Ĝi estis unu el la furoraĵoj de la kongresa libroservo kaj ne senkiale: malgrandformata, facillingva, plaĉastila, la libreto estas utila gvidlibro por tiuj kiuj volas koni Italion kaj ĝian popolon “tra l’ okuloj de aliaj”. Oni povas ekscii el ĝi pri la karaktero, konduto kaj ĝentileco de italoj; po iom el la publika vivo en Italio (distrado, komerco, publikaj servoj), kaj eĉ iom (tro malmulte) pri la historio, kulturo kaj politiko de la lando. Sed, prefere mi ne tro detalu, por doni al la leganto mem la plezuron malkovri la ĉarmon kaj utilon de la libro.

Tiaj libretoj, malgraŭ siaj mankoj, estas tre bonvenaj por nia vojaĝema, scivolema, aperta komunumo. Ni esperu ke la libro de Solly estas la unua en serio de tiaj “ksenofobiaj gvidlibroj”, kies devizo estas “Konu nin, ŝatu nin!”, kaj kiuj ja povas esti kuraciloj kontraŭ la ksenofobia malsano (dorskovrilo). Dankon, do, al la iniciatintoj, kaj plenan ĝuadon al la legantoj.

Ionel Oneţ

Koruso bretona, muziko plurkultura

Meven. Bretona Esperanto-Koruso. KD. Sant-Brieg: Esperanto-Bretagne. 2001. Prezo: € 12,90; Ondumoj tra la mond’. KD. Sant-Brieg: Esperanto-Bretagne. 2004. Prezo: € 19,80

La Bretona Esperanto-Koruso jam kreis du kompaktdiskojn kiuj similas laŭ kvalito kaj malsamas laŭ enhavo. La korusanoj estas laŭvorte amatoroj: ili kantas kune, ĉar ili amas la muzikon kaj la kunkantadon. Tiu amo memevidentiĝas por ajna aŭskultanto: oni povas aŭdi la ridetojn en ĉiu silabo. La voĉoj estis tiuj de najbaroj anstataŭ tiuj de profesiuloj. Tio fakte aldonas tre agrablan spiriton al la muziko, ĉar tiel la aŭskultanto kredas ke “ankaŭ mi povas tiel kanti”. La amatoreco de la koruso invitas al kunkantado kvazaŭ oni sidas en salono kun amikoj. La muzikiloj kiuj akompanas la kantistojn, estas simplaj kaj simple ludataj. Ankaŭ tio donas tre plaĉan impreson, ke oni umas kun amikoj anstataŭ aŭskulti koncerton formalan.

La enhavo de la unua disko Meven konsistas plejparte el francaj kantoj, precipe de Bretonio. Kelkaj ja havas tre fortan guston de bretona stilo. La libreto donas originalan version de preskaŭ ĉiuj tekstoj, inter kiuj troviĝas unu en la bretona. Strange, unu teksto tute mankas: tiu de la kanono Ek! Venu!, kiu estas traduko de angla kanono.

La enhavo de la dua disko Ondumoj tra la mond’ montras pli forajn fontojn, kvazaŭ la mevo pli longe forflugis por kolekti kantojn. Tie ĉi oni aŭdas kantojn de Francio, Zairio, Nederlando, Hispanio, Rusio, Pollando, Flandrio, Kubo kaj Kanado. Ne nur la fontoj estas internaciaj, ankaŭ la stilo de la kantado kaj la instrumentoj akompanaj. La efiko de tiu ĉi kantaro tute malas rilate la unuan diskon, ĉar la unua montras bretonan kulturon dum la dua montras diverse internacian kulturon. Du kantoj sur la dua disko prezentiĝas dufoje: unue kun la teksto kaj poste sen teksto. Do la invito estas tre rekta: “Jen via vico. Ekkantu!” Fakte tio estas la ĝenerala impreso de tiuj ĉi kantaroj: ili invitas al kunkantado kaj bone montras ke iu ajn grupeto de lokaj esperantistoj povas kuniĝi kaj kunkanti tiujn kantojn kun foraj amikoj de Bretonio.

Miko Sloper

Jarlibro 2007 aperis

Portreto de Antoni Grabowski (1857-1921) malfermas la ĉi-jaran Jarlibron de UEA omaĝe al la 150-a datreveno de la granda poeto-tradukisto, kiu grave influis la evoluon de la nova lingvo.

La apero de la Jarlibro preskaŭ koincidis kun lia naskiĝtago la 11-an de junio. En la antaŭparolo Renato Corsetti, por la lasta fojo kiel prezidanto de UEA, traktas la rolon de tiu ĉi plej populara Esperanto-libro, al kiu la evoluo de komunikrimedoj nun metas aliajn defiojn ol en la tempo, kiam Hector Hodler redaktis ĝin.

Kun 1733 adresoj en 102 landoj la Jarlibro havas 56 delegitojn malpli kaj 3 landojn pli ol pasintjare, kiam estis 1789 delegitoj en 99 landoj. Estas 53 ĉefdelegitoj (52 en 2006), 976 (1006) lokaj delegitoj, 118 (116) vicdelegitoj, 39 (40) junularaj kaj 1295 (1333) fakaj delegitoj. Krome en Brazilo estas 5 regionaj delegitoj. La fakdelegitoj reprezentas preskaŭ 800 fakojn. La nombro de kontakt-informoj pri lokaj kluboj restas sama kiel pasintjare, 81 en 28 landoj. La proporcio de rete atingeblaj delegitoj plu kreskis, kvankam la jaroj de rapida kresko jam pasis. Entute 1223 (70,6%) delegitoj anoncas retadreson. En Jarlibro 2006 ili estis 1233 (68,9%).

En la unua parto de la Jarlibro, eldonita ankaŭ aparte kun la titolo Gvidlibro 2007, aperas adresoj k.a. informoj pri la organoj, instancoj kaj servoj de UEA kaj TEJO, pri landaj kaj fakaj asocioj, Akademio de Esperanto, edukaj kaj kulturaj organizaĵoj, bibliotekoj ktp. Tie legeblas ankaŭ la Esperanto-rezolucioj de Unesko kaj la Gvidlinioj por informado de UEA. La Jarlibro enhavas krome anoncojn kaj rabatkuponon de la Libroservo de UEA.

Individuaj membroj de UEA povas profiti de la informa trezoro de la Jarlibro ankaŭ rete. Krom facila uzebleco por rapida serĉo de delegitoj k.a. informoj, avantaĝo de la reta Jarlibro estas ĝia ĝisdateco. Pere de la reta Jarlibro eblas krome sendi retmesaĝojn al delegitoj kaj akiri por si plusendan retadreson kun la finaĵo @uea.org. Uzantoj de la reta Jarlibro, kies kotizo rajtigas ricevi la revuojn EsperantoKontakto, povas legi ilin rete jam, kiam ili estas presataj, kaj daŭre disponi pri la antaŭaj numeroj ekde la jarkolekto 2004. Por ekuzi la servon necesas registriĝi ĉe http://reto.uea.org, alirebla ankaŭ per la ligilo “Jarlibro” sur la startpaĝo de www.uea.org. Meze de junio tiu ĉi servo, enkondukita en aprilo 2005, havis 1450 uzantojn. En sia antaŭparolo Renato Corsetti dankas la kreinton de la reta Jarlibro: Mi kredas ke Hector Hodler en la transmondo estas aparte fiera pri Andrej Grigorjevskij, kiu realigis la retan Jarlibron, kaj pri UEA, kiu komisiis la realigon.

(GK)

Tra la mondo

100 jaroj de Esperanto en Slovakio

Dum la lasta maja semajnofino Esperanto festis sian centjariĝon en Slovakio. Kongreso de ties landa asocio okazis en la urbo Martin, kie antaŭ 100 jaroj aperis la unua lernolibro de Esperanto por slovakoj. Eldonis ĝin la tolstojano d-ro Albert Škarvan. La kongreson ĉeestis sesdeko da personoj el kvin landoj.

Paralele kun la kongresa programo okazis la jam tradicia “Mezeŭropa Konsultiĝo”, dum kiu reprezentantoj de Landaj Asocioj de mezeŭropaj landoj interŝanĝas siajn spertojn kaj planojn, kaj informas pri la agado en sia lando. Ĉi-jare ĝi okazis kun la ĉeesto de la junularaj reprezentantoj, estraranoj de Landaj Sekcioj de TEJO. La Konsultiĝon ĉeestis reprezentantoj el Slovakio, Ĉeĥio, Pollando, Hungario kaj Aŭstrio, kaj Georgo Handzlik kiel reprezentanto de EEU. La “bardo sen barbo” kontribuis ankaŭ al la muzika parto de la kongreso, per unuhora koncerto.

La solenaĵojn grave subtenis la urbaj instancoj. Dank’ al ilia malavara subteno estis eldonitaj 10 mil informiloj pri Esperanto, reeldonita la unua lernolibro, ĉiuj urbaj muzeoj estis senpagaj por la ĉeestantoj, la eksterlandanoj ĝuis senpagan restadon. Martin kandidatiĝas por la titolo “Eŭropa urbo de kulturo” de la jaro 2013 kaj kaze de la venko proponis okazigi tiujare grandan E-aranĝon (UK, IJK, EEU-kongreso?).

La kongreso “naskis” novan estraron, kiun gvidos Rastislav Šarišský. Kantis Milan Dočekal el la grupo TEAM, estis prezentitaj noveldonitaj libroj, okazis prelegoj pri la 100-jariĝo de Esperanto en Slovakio, vizito de la Muzeo de Martin Benka (nacia artisto, pentristo kaj esperantisto) kaj de la Nacia tombejo, kie estas entombigitaj kelkaj gravaj slovakaj esperantistoj. La kongresanojn dancigis la grupo Kečka (la KD Kantoj de l’ popolo), okazis kvizo, kulturaj programeroj kaj tombolo, estis prezentitaj novaj lerniloj de Stano Marček, prelegis Viliam Búr pri internaciigo de komputilaj programoj kaj Marček pri Alberto Škarvan. La nova prezidanto prezentis la prioritatojn kaj agad-planon por la sekva periodo kaj ĉe la fino oni vizitis la lokan subĉielan muzeon pri slovakaj vilaĝoj.

Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la partoprenantoj.

La 9-a Tago de Pioniro

Korea Esperanto-Asocio festas la Tagon de Pioniro unutage en ĉiu majo ekde la jaro 1999, por ke oni memoru la kontribuon de forpasintaj pioniroj, kiuj aktivis la por Korea Esperanto-movado.

Ĉiujare KEA eldonas memorlibron de la prilumata pioniro kun ne nur liaj/ŝiaj skribaĵoj kaj resumita biografio, sed ankaŭ rememoraĵoj pri la pioniro verkitaj de la amikoj, posteuloj kaj familianoj.

Ĉi-jare okazis la 9-a Tago de Pioniro sabate la 12-an de majo en Hankuk-Universitato de Fremdaj Studoj, kie oni omaĝis al la pioniro Elpin AN U-seng (1907~1991), per la eldono de memorlibro La Literatura Mondo de Elpin (kun 203 paĝoj, verkita de LEE Young-Koo). En la kunveno ĉeestis entute 69 partoprenantoj, inkluzive la reprezentantojn de la familio de la honorata pioniro.

La pioniro AN U-seng, naskita en la provinco Hŭanghe-do, norda Koreio, estis patrioto kontraŭ la japana kolonia regado de Koreio. Li ĉefe aktivis en Ĉinio kaj instruis Esperantan poezion en la universitato Zhungshan, Ĉinio, kie li lernis Esperanton.

Li verkis kaj tradukis el la ĉina kaj korea multajn poemojn, novelojn kaj romanojn. Unu el ili estas La Taglibro de Frenezulo de LU Sin (Orienta Kuriero, aprilo 1939).

En la poemoj, noveloj kaj romanoj li batalis kontraŭ la maljusteco de la japana imperio, akuzis pri militaj kruelaĵoj kaj agitis por movado kontraŭ-japana kaj korea sendependiĝo.

Kim Uson

AKEL-2: Renkontiĝo en Bulgario

Esperanto-geinstruistoj en Bulgario, Italio, Britio kaj Hispanio efektivigas la porlernejan projekton AKEL — Alternativa komunikado inter eŭropaj lernejoj por konstrui la mondkoncepton de la junaj homoj en unuiĝinta Eŭropo (Socrates kaj Comenius).

Ankaŭ Litovio eniras la teamon, kvankam monapogon de Socrates ĝi ne ricevis. Laŭ invito de la kunordiganta bulgara lernejo, tri lernantinoj de la oka lernojaro el la distrikto de Joniškis, kaj ilia instruistino Liepinia Genovaitė, partoprenis en laborsemajno de la projekto AKEL-2, okazanta de la 15-a ĝis la 22-a de aprilo en la mezlernejo de Canko Cerkovski en Polski Trambeŝ, Bulgario. La temo de la renkontiĝo estis: Kutimoj kaj tradicioj aŭ kiamaniere festas mia popolo.

Ĉiu lerneja teamo montris preparitan komputilan prezentaĵon, enhavantan materialon pri la temo, alportis aĵojn por la komuna ekspozicio kaj partoprenis en internacia koncerto en la urba Kulturdomo. Eseoj de gelernantoj laŭ la temo Eŭropcivitaneco estas kolektataj por aparta eldonaĵo.

Ni prezentis filmitan materialon pri Litovio; ekspoziciis elektitajn manlaborojn de gelernantoj el Gataučiai, desegnaĵojn pri patrujo de la lernantino Reda Stankūnaitė el Linkaičiai, porpaskajn tranĉaĵojn de papero el mezlernejo en Meškuičiai, distrikto de Šiauliai. Dum la internacia koncerto pianludis nia lernantino Mylita Žemeckaitė, esprime deklamis Reda kaj Akvilė Jakubkaitė en la litova, kaj kantis Akvilė kaj Mylita.

La bulgara lernejo prezentis por la partoprenantoj porpaskan spektaklon en perfekta Esperanto; gvidis lecionon, kiamaniere oni preparas bulgaran nacian ornamaĵon “martenico”, kaj ravis nin per energiaj popolaj dancoj.

Mirigis nin la belega naturo. En Litovio ĵus komenciĝis printempo, dum en Bulgario ĉio plenverdis. Jam floris tulipoj, violoj kaj multaj arboj. Pleje impresis nin la montoj. Ne la kutimaj montetoj kiel en Litovio, sed altaj montoj kovritaj de neĝo.

Dum la semajno ni povis komunikiĝi kun tre afablaj kaj interesaj homoj. Unu vespero pasigita en klubejo kun la loka junularo ne apartenanta al la projekto, montris la gravecon koni kelkajn fremdajn lingvojn...

Ni multe ekskursis, vizitis la plej belajn lokojn en Bulgario — la monaĥejon de Rila, la ĉefurbon Sofio, la belajn urbojn Pleven, Trojan, impresajn muzeojn. Ni estis oficiale akceptitaj en la urbodomo de Polski Trambeŝ kaj en la regiona centro de Veliko Târnovo.

Liepinia Genovaitė

Forpasoj

Svend Dragsted (1923-2007) mortis la 30-an de aprilo en Holte (Danio), kie li iam estis delegito. Li estis prezidanto de Centra Dana E-ista Ligo 1954-62, poste redaktoro de ĝia gazeto. Li aŭtoris Esperanto-grammatik (1953) kaj Miniatura vortareto dana-Esperanta (1964).

Antonio González Álvarez (1947-2007) mortis la 31-an de januaro en Torrox (Hispanio). Li organizis 4-foje Andaluzian E-Kongreson, akiris urban decidon nomi avenuon laŭ Esperanto, kaj kunlabore kun Esperantotur aranĝis turismadon de centoj da poloj en Hispanio.

Marcel Lloberas Ribal (1913-2006), UEA-ano ekde 1953, forpasis la 19-an de decembro en Terrassa (Hispanio), kie li pli ol 40 jarojn estis delegito kaj fakdelegito pri paco kaj sociala humanismo.

Trond Øgrim (1947-2007), dumviva membro de UEA, mortis la 23-an de majo en Oslo. Li estis konata en Norvegio kiel radikala politikisto, verkisto kaj prelegisto. Li interesiĝis pri lingvoj kaj interreto kaj ĉeestis en pluraj UK-oj k.a. aranĝoj, en kiuj li partoprenigis ankaŭ triamondanojn kaj siajn junajn filinojn. En 1989 li aŭtoris felietonon La revo pri la perfekta lingvo pri Solresol, Volapuko, Esperanto k.a. planlingvoj en la Norvega Radio.

John (Johano) Rapley (1927-2007) forpasis la 9-an de junio, nur dek tagojn antaŭ sia 80-jariĝo. Li estis la lasta direktoro de la Centra Oficejo de UEA en la vilaĝo Heronsgate apud Londono. Esperantisto de 1944 kaj membro de UEA ekde 1945, li eklaboris en la CO en 1951 kaj estis ĝia direktoro (tiam nomata sekretario) de novembro 1954 ĝis septembro 1955, post kiam la CO translokiĝis al Roterdamo. Post kariero kiel kontisto en ŝipkomerco li laboris ankaŭ en la Roterdama CO kiel kontisto en du periodoj, 1983-86 kaj 1990-92. En 1992 li aldone redaktis la Jarlibron. Lia granda amo estis libroj, pri kio atestis lia ampleksa biblioteko. Longe li estis ankaŭ fakdelegito pri bibliotekoj. En lia esperantigo aperis la Unesko-eldonaĵoj Kulturo kaj teknologio (1997) kaj Kulturo kaj evoluo (1998), kaj Monda Federacio? de R.J. Glossop (2001). Vivante ankoraŭ en Londono li aktivis en la Londona E-Klubo, kies honora vicprezidanto li fariĝis, kaj kiel peranto de SAT. Laste Rapley kaj la edzino Helga vivis en Francio, i.a. kelkajn jaroj en la vilaĝo Bouresse, helpante en La Kvinpetalo.

Danko Rehorić (1927-2007) mortis en Zagrebo la 7-an de majo. Li estis aktiva kursgvidanto kaj preleganto en pedagogiaj seminarioj en la E-kampadejo en Primošten. La emblemo de la 38-a UK (Zagrebo, 1953) estis desegnita de li.

Bryce Waters (1924-2007) forpasis la 20-an de majo en Burnaby BC (Kanado). Li estis dumviva membro de UEA kaj de la 60-aj ĝis la 80-aj jaroj aktiva en la Vankuvera E-Societo kiel kasisto kaj sekretario.

Revuo Esperanto 2007 9

Malferme

Japanio: 42 jarojn poste

kelkaj senpretendaj notoj de veterano

Giuseppe Grattapaglia

Laŭ la Kongresa Libro, la solena inaŭguro okazos je la deka matene, sed ne en Ueno Bunka Kaikan — tio estis en Tokio en la 1965-a — sed en la Halo Minato Mirai trans la strato Pacifiko-Jokohamo. Tien iras nia popolo sub la gvido de ĝentilaj japaninoj, same kiel en la ’65-a. Sed ĉi-foje la aliĝintoj estas 1901 kontraŭ 1710 dum la 50-a UK. Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia

La rememoroj intermiksiĝas. Sur la podio sidas la Estraro de UEA kaj kelkaj invititoj. La prezidanto mankas — ne, tio okazis en la ’65-a, kiam la tiama prezidanto de UEA timis flugi. En 2007 Renato Corsetti estas pli kuraĝa kaj jen, kun italeca akĉento, prezentas la longan vicon de siaj kunlaborantoj.

La urbestro de Jokohamo, Alta Protektanto de la Kongreso, sendis reprezentanton. Tute same kiel antaŭ 42 jaroj: la japanaj urbestroj, tra la generacioj, estas tro okupataj por riski enui dum niaj Solenaj Malfermoj.

Mi salutas la Kongreson kaj deziras sukceson en la nomo de ..., — ripetiĝas unutone, kun modestaj variantoj, 57-foje sur la podio. En la ’65-a la landoj reprezentitaj estis nur 46, kaj tio montras la tutmondiĝon de nia movado. En Tokio ankoraŭ ne estis penseble aŭskulti la salutojn de vjetnamo, de mongolo aŭ de iranano.

Ankaŭ pri la Kongresa Temo la rememoroj intermiksiĝas. Oriento-Okcidento estis la temo de la 1965-a; Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto estas la temo de la 2007-a. La temoj estis proksimume samaj, sed kiom ŝanĝiĝis intertempe la mondo! Nia movado konkrete kontribuis por la proksimiĝo de la homaro!

Dum la teatra vespero la monologo de Saša Pilipović estis pensiga pro la paralelo inter la konvinkoj de Galileo Galilei kaj la konvinkoj de ni esperantistoj.

Galileo asertis: Kaj tamen ĝi moviĝas!, spite al tiamaj potenculoj. Per nia kongreso ni asertas ke: Esperanto tamen funkcias!, spite al la batoj de l’ sorto kaj mokoj de l’ homoj.

Alvenas la plej kortuŝa momento: la himno. ... kaj rapide kreskas la afero... — kantas plenvoĉe la plimulto. Kelkaj suflore aldonas la prefikson mal-, ĉu optimisme antaŭ la adverbo, aŭ pesimisme antaŭ la verbo!

Sed ne gravas: Ni rezistas, ĝis la bela sonĝo de l’ homaro por eterna ben’ efektiviĝos.

Solena Inaŭguro

Homoj kun homoj kunvenis en Jokohamo

Dimanĉe matene je la deka horo laŭ la japana tempo okazis en la salono Zamenhof, la muzika halo de Minato Mirai en Jokohamo, la Solena Malfermo de la 92-a Universala Kongreso de Esperanto.

Renato Corsetti, prezidanto de UEA, kiu prezidis la inaŭguron, bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la podianojn (vidu la foton sur la antaŭa paĝo): Kaneda Takayuki (vicurbestro de Jokohamo), Usui Hiroyuki (lia interpretisto), Yukio Tsuda (enkondukanto de la kongresa temo), Kimura Goro (lia interpretisto), Gotoo Hitosi (IKU-rektoro), Sibayama Zyun’iti (prezidanto de LKK), Renato Corsetti (prezidanto de UEA), Claude Nourmont (vicprezidanto de UEA), Ulla Luin (ĝenerala sekretario de UEA), la estraranoj de UEA Ans Bakker, Maritza Gutiérrez, Amri Wandel kaj Yu Tao, Brian Moon (vicprezidanto de AdE), Peter Baláž (reprezentanto de TEJO), Zsofia Kóródy (reprezentanto de ILEI) kaj Osmo Buller (ĝenerala direktoro de UEA). La inaŭguron ĉeestis la diplomatoj Natalija Brmbota (ambasadoro de Kroatio), Irena Gancheva (diplomato de Bulgario), Hans-Peter Fluckiger (konsulo de Svisio), Algirdas Kudzys (eksambasadoro de Litovio) kaj Mario José de Menezes (vickonsulo de Brazilo).

Kaneda Takayuki, la vicurbestro de Jokohamo, voĉlegis salutmesaĝon de la Alta Protektanto de la Kongreso kaj la urbestro de Jokohamo Nakada Hiroshi. Ulla Luin, ĝenerala sekretario de UEA, laŭtlegis salutmesaĝon, senditan de D-ro Louis Christoph Zaleski-Zamenhof, kiu ne povis persone ĉeesti.

Sekvis salutparolo de la prezidanto de LKK kaj JEI, Sibayama Zyun’iti, post kiu Prof. Yukio Tsuda enkondukis la debatojn pri la kongresa temo “Okcidento en oriento: akcepto kaj rezisto” (legu sur la sekva paĝo), kiuj komenciĝis jam sabate posttagmeze.

Neatendite viva kaj verva danco “Somera Festo en Japanio” (la foto frontpaĝe) de la junulara dancgrupo Kijima Kyoko Dance Active plenigis paŭzon antaŭ la dua duono de la solenaĵo, kiu komenciĝis per inaŭgura festparolado de Renato Corsetti, prezidanto de UEA. Li memorigis, ke la malfermaj kongresaj paroladoj de L. L. Zamenhof havis neimiteblan stilon, ĉar Zamenhof vere kredis tion, kion li diris, kaj en siajn paroladojn li enmetis sian koron. En Bulonjo-sur-Maro li diris: “Ni konsciu bone la tutan gravecon de la hodiaŭa tago, ĉar inter la gastamaj muroj de Bulonjo-sur Maro kunvenis ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj. Benata estu la tago, kaj grandaj kaj gloraj estu ĝiaj sekvoj!” Grandaj kaj gloraj estis tiuj sekvoj, ĉar inter la modernaj kaj gastamaj muroj de Jokohamo kunvenis ne japanoj kun ĉinoj, ne usonanoj kun irananoj, ne rusoj kun brazilanoj, ne taĝikoj kun koreoj, sed homoj el ĉiuj mondpartoj.

Post salutparoloj de TEJO fare de Petro Baláž, kaj de SAT fare de Yamasaki Seikô, estis prezentitaj novaj honoraj membroj. Sekvis la tradiciaj salutoj de la reprezentantoj de la landaj asocioj de UEA kaj de la plej aĝa, pli ol 90-jara kongresano Kurisu Kei.

Post teknikaj anoncoj kaj komune kantata himno Renato Corsetti martelbate proklamis la 92-an Universalan Kongreson malfermita.

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti prezidas la inaŭguron

[FORIGITA!: bildo]

Clay Magalhães, KKS

[FORIGITA!: bildo]

La kongreson salutas junaj japaninoj

[FORIGITA!: bildo]

La danco “Somera Festo en Japanio“

[FORIGITA!: bildo]

La dojeno Kurisu Kei

[FORIGITA!: bildo]

Salutas Clive Ledon el Kanado

Fakto estas “Okcidento super Oriento“

Prelego de Prof. Tsuda Yukio en la Solena Inaŭguro

Bonan matenon. Koran dankon, ke vi invitis min. Mi elkore gratulas pro la okazigo de la 92-a Universala Kongreso de Esperanto. Mi volas paroli pri la kongresa temo: “Okcidento en Oriento: Akcepto kaj rezisto”.

Ĉi-jare inter januaro kaj majo mi instruis en universitato en Kalifornio kaj prelegis diversloke en Usono pri mia temo: hegemonio aŭ regado de la angla. Pri tiu sperto mi volas raporti al vi hodiaŭ. La kongresa temo interese esprimas la streĉon inter Oriento kaj Okcidento. Okcidento ja profunde penetris en Orienton. Fakte Oriento multflanke okcidentiĝis. Ekzemple la vivstilo de ni japanoj klare montras tion. Ni alkutimiĝis al tio, manĝi McDonald’s kaj trinki Coca Cola. Ni vestiĝas ankaŭ eŭropstile kaj loĝas eŭropstile. Tradiciaj japanaj loĝdomoj apenaŭ restas.

Kial Okcidento povis tiom penetri tra la tuta mondo? Unu kialo estas, ke okcidentanoj kredas sian kulturon kaj civilizon “universala” kaj altrudis per milita kaj ekonomia povo tion al la tuta mondo. Okcidentanoj evoluigis sciencon kaj teknikon, invadis la tutan mondon kaj pretendas, ke la tuta mondo iĝu okcidenta. Per tia t.n. “okcidenta universalismo” kaj “kultura imperiismo” la tuta mondo okcidentiĝis. Tiusence, “Okcidento super Oriento” pli ĝustas ol “Okcidento en Oriento”. Oriento devis akcepti okcidenton. Tia okcidentigo okazis en la tuta mondo dum la lastaj 500 jaroj. Moderniĝo fakte signifas okcidentiĝon de la tuta mondo. Sed kiam orientanoj rimarkis, ke ili perdiĝas en troa okcidentaniĝo, ili komencis rezisti. Orientanoj klopodis regajni suverenecon. Sed ekzemple en Japanio, post la Dua Mondmilito, estiĝis la regado de “Usono super Japanio”. Tio daŭras ĝis hodiaŭ. En la lastaj 60 jaroj, Japanio pli kaj pli usoniĝis.

Hodiaŭ oni parolas pri tutmondiĝo. Tio fakte estas usoniĝo. Usonaĵoj iĝis monda normo: Ekonomie la dolaro kaj komunikade la angla.

Ĉu ni senreziste akceptu tian situacion? Ĉu ne indas pensi pri egaleca komunikado kaj lingva egaleco? Nun la angla regas super ĉiuj aliaj lingvoj. Tiel anglalingvanoj havas grandan avantaĝon, dum aliaj spertas “lingvan diskriminacion”.

Mi diris al usonanoj, ke la regado de la angla kaŭzas “lingvan diskriminacion”. Ili energie kontraŭis min, dirante, ke la mondo elektis la anglan. Kio estas la problemo?

Mi refutis: “Nun ni ne havas la liberon NE elekti la anglan.” Mi atentigis, ke la granda potenco de la mondangla malebligas la uzadon de aliaj lingvoj. Sed por usonanoj memevidentiĝas, ke la angla estas la monda lingvo. Ili ne volis agnoski la ekziston de la problemo. Mi ankaŭ atentigis, ke la angla kontribuas al usoniĝo de la mondo. Sed la reago de la usonanoj al miaj atentigoj jenis: “Oni bezonas la anglan por travivi. La angla estas ŝlosilo al sukceso kaj prospero.” Mi refutis: “Ĉiu lingvo kaj kulturo estas nemalhavebla kaj protektindas.” Ili ree kontraŭis: “Lingvo kaj kulturo ĉiam ŝanĝiĝas. Krome, eĉ se lingvo perdiĝus, kulturo restas.” Mi denove refutis: “Lingvo ne estas distranĉebla de kulturo kaj identeco.” Tiel la diskuto daŭris senfine. Ŝajne mia vidpunkto ŝokis usonanojn. Sed la fakto mem, ke ili energie kontraŭis, estas signifoplena. Kiusence signifoplena? Ilia kontraŭstaro al mia argumento fakte montras, kiom gravas por ili la regado de la angla. Estas danke al tiu fakto, ke ili tenas sian avantaĝan pozicion en la mondo.

Mia starpunkto kontraŭas ĝuste tion. Do estas tute nature, ke anglalingvanoj malakceptas kritikon, kiu minacas ilian pozicion kaj profiton. Mi ankaŭ menciu alian gravan aspekton. Al multaj anglalingvanoj simple mankas la moralo de egaleca komunikado. Tial ili rigardas la regadon de la angla kiel naturan fenomenon.

Por forigi tian malĝustan konscion, necesas severa rezisto. Mi mem klopodas rezisti verkante kaj prelegante pri la problemo de la angla regado. Ankaŭ la Esperanto-movadon mi rigardas kiel movadon kontraŭ la mondangla. La ekzisto de Esperanto jam profunde pridemandas la regadon de la angla. En mia hodiaŭa parolo mi intencis konsciigi, ke “Okcidento en Oriento” fakte signifas “Okcidento super Oriento”. Nia defio estas egaligi rilaton inter Oriento kaj Okcidento. Por tio simpla akcepto ne sufiĉas. Pli gravas rezisto. Kaj por tia rezisto la Esperanto-movado povas ludi gravan rolon. Ekzemple esperantistoj povas kontribui al reformado de lingva instruado. Mi esperas daŭran evoluon de via agado. Dankon pro via aŭskulto.

(tradukis kaj interpretis Kimura Gorou)

[FORIGITA!: bildo]

Prof. Tsuda Yukio prelegas

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

El Kubo salutas Hernándes Angulo

[FORIGITA!: bildo]

José Antonio Vergara el Ĉilio

[FORIGITA!: bildo]

Salutas reprezentanto el Nepalo

[FORIGITA!: bildo]

La podianoj dum la Malfermo

Kongresa Temo

De superrego de “okcidento” al interlokaj dialogoj

Iom nekutima estis la kongresa temo ĉi-jare: Okcidento en oriento — akcepto kaj rezisto. Ĝi ja aludis la ekziston de interciviliza malekvilibro aŭ eĉ malegaleco, dum la tradiciaj kongresaj temoj ofte prikantis iun belan idealon.

La ĉi-foja temo estis proponita kun la intenco specife respeguli la spertojn de ne-okcidenta mondparto en kiu la kongreslando mem sin trovas, sed ties implicoj povas esti ĝeneraligataj pli vaste en ĉiuj interkulturaj/civilizaj kontaktoj inkluzive de tiuj pri kiuj okupiĝas esperantistoj.

Ŝajne la ĉi-jara kongresa temo havis iom ambiguan kaj samtempe provokan karakteron. Iuj ĉeestantoj certe devis esti perpleksigitaj kiam Tsuda Yukio, la ne-esperantista festparolanto okaze de la inaŭguro, komentis pri ĝi, ke fakte devas temi ne pri “okcidento en oriento” sed “okcidento super oriento”, eĉ se lia kritiko kontraŭ la hegemonio de la angla estis akceptita kun granda aklamo. Tuj poste tiun iom akran komenton nekonscie relativigis la prezidanto de LKK, Sibayama Zyun’iti, kiu ŝerce bonvenigis la kongresanojn al la lando en la “ekstrema okcidento” (sed li ja aldonis: “...rande de la Paca Oceano”). Tiel malkaŝiĝis la problemo de foje tro ambiguaj, foje tro rigidaj konceptoj pri “okcidento” kaj “oriento”, kiuj tamen eĉ nun nin ofte katenas malfaciligante verajn dialogojn.

Tiu ĉi problemo ĉiam fantome ŝvebis en la tri sesioj pri la kongresa temo, kiuj okazis dimanĉe, marde kaj ĵaŭde. En la unua sesio, post la mallonga enkonduko fare de la subskribinto, Probal Dasgupta parolis pri la specifa kazo de “akcepto kaj rezisto” de la angla en Barato. Post tio Ulrich Lins prilumis la rolon de Esperanto en la orienta Azio, kiu laŭ onia espero kunfandu kulturojn orientan kaj okcidentan. Sekvis tion interveno de Sergey Anikeev, kiu montris la influon de la rusa kulturo en Japanio, memorigante ke ambaŭ landoj havas ofte ambiguan situon inter okcidento kaj oriento. La fino de tiu ĉi sesio estis kronita de Aleksandra Watanuki, kiu pritraktis unu el la lastatempe frapaj ekzemploj de kultura influo el oriento: tiu de japanaj bildstrioj (Manga) en Eŭropo.

La dua sesio havis du prelegojn kaj laŭgrupan diskutadon. Unue parolis Ahmad Reza Mamduhi, kiu substrekis la gravecon de intercivilizaj kontaktoj por prosperigo de la homaro kaj la apartan rolon de Esperanto por ili. Due Kimura Goro Christoph prezentis referaĵon pri akcepto de kristanismo en Japanio, en kiu iuj provis uzi tiun ĉi “okcidentan” religion por kritiki ĝuste okcidenton. Post tiuj du prelegoj la ĉeestantaro (ĉirkaŭ 80 personoj) dividiĝis en kvar laŭtemajn grupojn por diskuti diversajn dimensiojn de la kongresa temo: t.e. soci-ekonomiaj faktoroj, politiko, lingvo kaj eduko, kaj religio kaj mondrigardoj. Gvidis la grupojn respektive Mamduhi, Kitagawa Hisasi kaj la subskribinto, Dasgupta, kaj Kimura.

Komence de la diskutoj multaj provis doni klarajn difinojn al la terminoj “okcidento” kaj “oriento”, sed ne sukcesis trovi ĝeneralan aprobon. Dank’ al tio oni tamen notis grandan diversecon en la t.n. “orientaj landoj”, kio klarigendas per tio, ke siatempe eŭropanoj simple nomis ĉion “orienta” kio ne apartenis al ili. Sed diverseco troveblas ankaŭ en “okcidento”: laŭ iuj ĉeestantoj, ekzemple, Usono tiom ŝanĝis “okcidentajn” valorojn, ke eŭropanoj malfacile povas akcepti ilin. Similaj difin-problemoj leviĝis pri multaj vortoj kiel ekzemple “religio”, kies signifon oni emas tro ofte konsideri mem-evidenta. Eŭropo- aŭ okcidento-centraj difinoj de tiaj konceptoj povas marĝenigi spertojn de neokcidentaj mondpartoj kaj redukti aŭ malhelpi ilian kontribuon al la pliriĉigo de la homara spertaro.

La tria kaj do fina sesio ampleksis du prelegojn kaj konkludan diskutadon. A. Giridhar Rao parolis pri la ŝanĝoj okazantaj en la evoluiga tagordo en Barato: de grandaj nacikonstruaj projektoj al ties redifinoj surbaze de lokaj bezonoj — ŝanĝoj interpreteblaj en la kadro de “akcepto kaj rezisto” de okcidentaĵoj en oriento. Kaj la plej lasta interveno venis de Mai Wenbiao (Bill Mak), kiu ne nur priskribis la modernan influon de okcidentaj lingvoj en Ĉinio sed provis situigi ĝin en la historio de fremdlingva influado en la lando: tiu ĉi historia perspektivo konsciigas nin pri la fakto, ke “mem-identeco evoluas” tiel modifante la rolojn en la dramo de “akcepto kaj rezisto” rilate al fremda kulturo.

Gravas por ni konstati, ke la roloj povas modifiĝi aŭ eĉ ŝanĝiĝi en la intercivilizaj/kulturaj kontaktoj. Se la komence citita vortumo de Tsuda (okcidento super oriento) esprimas partan veron, ĝi tamen riskas dividi kun tiu sama superregado de okcidento kulpon pri rigida esencismo malhelpanta nin rimarki reciprokan influadon inter kulturoj. Fakte ne temas pri iu “okcidento” mem sed tro rigidaj konceptoj pri “okcidento” kaj “oriento”, kiuj nevidebligas diversajn liberajn interŝanĝojn (io kion la kongresa rezolucio nomis “interlokaj dialogoj”). Esperantistoj ja konscias pri la malegaleco ekzistanta inter lingvoj de la mondo, sed multe mapli ofte pri interkulturaj problemoj kaj precipe pri tiuj kaŭzataj pro malegaleco inter kulturoj. La UK en Jokohamo espereble fariĝos unu el la komencoj por tio, ke ni atentu ankaŭ pri tiaj problemoj ne malpli gravaj en la nuna epoko de tutmondiĝo kaj ne sole en “oriento”.

Usui Hiroyuki

Kongresa Rezolucio

Rezolucio de la 92-a Universala Kongreso de Esperanto

La 92-a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninta en Jokohamo (Japanio) de la 4-a ĝis la 11-a de aŭgusto 2007 kun 1901 partoprenantoj el 57 landoj, kun la temo “Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto”,

Konstatinte, ke ideoj kaj influoj moviĝas ambaŭdirekte inter “Okcidento” kaj “Oriento”, sed ke pro la aktualaj neegalecoj tiu reciprokeco iĝis nevidebla,

Konstatinte, ke tiu sama kaŭzo malhelpas ankaŭ la fluon de ideoj kaj influoj inter aziaj landoj,

Notinte, ke tro rigidaj konceptoj pri “Okcidento” kaj “Oriento” malhelpas interlokajn dialogojn, kaj

Notinte kun kontento, ke la jaro 2008 estas proklamita fare de la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj kiel Internacia Jaro de Lingvoj,

Alvokas, ke la rilatoj inter civilizoj kaj kulturoj baziĝu ne sur konflikto sed sur interkompreniĝo, justeco kaj paco,

Konfirmas la potencialon de Esperanto por interponti homojn de diversaj lingvoj kaj kulturoj,

Atentigas samtempe pri la akuta neceso konsciiĝi pri interkulturaj problemoj en kaj ekster la Esperanto-komunumo, kaj rilati kun instancoj kaj asocioj kiuj jam okupiĝas pri tiaj problemoj,

Deklaras, ke la ekesto de regiona kunlaboro ankaŭ en Azio kaj aliaj mondopartoj estas esenca antaŭkondiĉo por la plua disvolviĝo de Esperantaj agadoj tie,

Esprimas la senkondiĉan subtenon de la Esperanto-komunumo al vera plurlingvismo kiel rimedo por akceli unuecon en diverseco, kaj kuraĝigas esperantistojn energie labori por la plenumo de la celoj de Unuiĝintaj Nacioj por la Internacia Jaro de Lingvoj.

(Noto: Oficialaj angla kaj franca tradukoj de la rezolucio estas riceveblaj ĉe la Centra Oficejo.)

Salutmesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 92-a UK

Sinjoro Prezidanto, Gesinjoroj Honoraj Gastoj, Estimataj Gekongresanoj, Geamikoj karaj, alvenintaj al Jokohamo el ĉiuj partoj de nia planedo, akceptu la tradician Zamenhofan saluton!

Vi reunuiĝis por ĝui la sen-egalan, neforgeseblan etoson de niaj kongresoj kaj por debati i.a. pri la akcepto de Okcidento en Oriento aŭ pri rezisto tiurilata. Tiu elektita kongresa temo aperas urĝe aktuala en nia epoko de tutmondiĝo. Fakte, unu jarcenton post nia unua Universala Kongreso, kiam “...inter la gastamaj muroj de Bulonjo-sur-Maro kunvenis ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj...”, nun, citante la vortojn de nia Prezidanto, “... homoj kun homoj ĉi tie reunuiĝantaj venas ne nur de Eŭropo sed de plej diversaj kulturregionoj de la mondo”.

Mi, persone, estante inĝeniero de pontoj, ege ŝatus kontribui al konstruo de pontoj de interkompreno kaj de akcepto reciproka inter Oriento kaj Okcidento. Dum mia profesia kariero, plurajn jarojn mi funkciis kiel konsilisto ĉe mondfama Tokia konstrufirmao. Tiam, dum miaj oftaj restadoj en via lando, mi spertis persone la akcepton de Oriento; mi ĝuis amikecon de miaj tiamaj kunlaborantoj, mi estis kore akceptata en iliaj hejmoj, konatiĝis kaj amikiĝis kun iliaj gefamilianoj. Kelkajn jarojn pli malfrue mi estis akceptita ankoraŭ pli sincere, estante, kun mia edzino, invititoj de Oomoto, al kies membroj mi ŝatus eldiri ĉi tie mian apartan saluton.

Mi ŝatus aparte saluti ankaŭ doktoron Kobayashi kaj la teamon de tradukintoj de La Zamenhof-strato, kies laboro estis rekompencita per la belega eldono de la japana versio de la libro. Fine mi dezirus honori la memoron de Itô Kanzi, mia forpasinta spirita frato Ludovikito, el kies senlaca strebo rezultis impona kolekto de la plena verkaro de nia komuna Avo, kies ideoj estas akceptataj de bonpensantoj same en Okcidento kiel en Oriento.

Tamen, kontraŭe al miaj personaj spertoj, mi konscias ke la rezisto inter Oriento kaj Okcidento certe ankoraŭ ne malaperis. Ĝi rezultas de malkompreno ne nur de lingvo sed ankaŭ de kutimoj kaj ĝenerale de kulturoj malsamaj. Por venki tian reziston ni devas esti armitaj de toleremo ambaŭflanka. Estas ja la idealo de toleremo, kiu antaŭ 120 jaroj naskis nian Lingvon Internacian, por ke ĝi faciligu la komprenon de la diverseco kaj sekve la akcepton de tiu diverseco — de diverseco, sekve de multnombro de kulturoj, kontribuanta al la spirita riĉeco de la homaro.

Ni esperantistoj kontribuas per nia agado al la akcepto kaj ni kontraŭbatalas la reziston inter Oriento kaj Okcidento. Mi forte deziras al via Kongreso, ke ĝi estu grava paŝo sur la vojo kondukanta al tiu nobla celo.

Louis C. Zaleski-Zamenhof

Laboro de la Komitato

Nova Estraro elektita kun vasta apogo

Timoj pri manko de kvorumo en la Jokohamaj kunsidoj de la Komitato de UEA montriĝis vana pesimismo. La unua kunsido sabaton, la 4-an de aŭgusto, estis kvoruma tuj ekde la komenco.

Entute partoprenis 57 komitatanoj aŭ anstataŭantoj, inkluzive la komitatanojn C elektitajn en la UK. Ĉi-jare ili estis pli laborigitaj ol pasintjare en Florenco, kie du kunsidoj daŭris ses horojn. En Jokohamo tri kunsidoj postulis dek horojn, ĉar krom decidi pri ĉiujare ripetiĝantaj aferoj, ĉi-jare oni devis elekti Estraron k.a. organojn. Krome, dum la semajno kunsidis po unu-du horojn ok “subkomitatoj” pri specifaj agadkampoj.

En junio la Elekta Komisiono (Edvige Tantin Ackermann, István Ertl, Lee Chong-Yeong, Janez Jug) publikigis proponon pri nova Estraro. Poste ĝi estis kritikata en la komitata retlisto, ĉar ĝi proponis nur unu eblan teamon kaj ne klarigis, kial ĝi lasis flanke tri validajn kandidatojn. Tio tamen ne estis malobservo de la Elekta Regularo, kiu ne postulas, eĉ se ĝi ebligas, pli ol unu proponon. Eblas riproĉi, ke la Komisiono ne klarigis, kial ĝi lasis ekster sia propono du antaŭajn estraranojn, kiuj rekandidatiĝis. Pli ĝenerale, la Komisiono ne sufiĉe atentis pri la maniero, en kiu ĝi defendis siajn proponojn. Aperis la impreso, ke ĝi volas trudi sian volon, precipe kiam ĝi ne pretis rekonsideri la proponon pri kandidato, kiu renkontis fortan reziston ankaŭ ekster la Komitato. La instruo al estontaj komisionanoj estas, ke ili atente flaru la etoson en kaj ekster la Komitato kaj adaptu siajn proponojn laŭ ĝi por eviti ĉiujn nenecesajn malglataĵojn. Antaŭ la elekto de la Estraro oni elektis komitatanojn C, da kiuj povas esti ĝis kvarono de la nombro de komitatanoj A kaj B, reprezentantaj respektive la aliĝintajn asociojn kaj la individuajn membrojn. La nombro de A (52) kaj B (5) rajtigis je 14 C, sed oni decidis elekti dek. Estis 14 kandidatoj, el kiuj ses aparte rekomenditaj de la Komisiono. (La nombro estis duoble pli ol en 2004, kiam ĉiuj sep kandidatoj estis elektitaj pli-malpli aŭtomate.) Kun 20 voĉoj kontraŭ 19 (4 sindetenoj), oni decidis uzi balotilon, en kiu la kandidatoj estis alfabete ordigitaj sen indiko pri la rekomendo por ses el ili. Sukcesis Probal Dasgupta (39 voĉoj), Hori Yasuo (36), Barbara Pietrzak (33), Amri Wandel (33), Paulo Branco (31), Marcel Delforge (31), Loes Demmendaal (30), Michela Lipari (22), Julian Hernández Angulo (21) kaj Philippe Chavignon 19. Ne elektitaj estis Choi Yun-huy (16), Josep Franquesa Solé (14), Tacuo Huĝimoto (14) kaj Edvige Tantin Ackermann (14). En la tria kunsido aldoniĝis ankoraŭ la kataluno Josep Franquesa Solé, kiun rekomendis la nova Estraro pro la bezono havi en Barcelono iun kun formala ofico ĉe UEA por kontaktoj kun la Linguapax-instituto de Unesko. Tiun alelekton la Komitato aprobis kun 40 voĉoj por, 1 kontraŭ kaj 1 sindeteno.

La elekton de la Estraro antaŭis diskuto, kiu ripetis la pli fruajn postulojn en la retlisto, ke por ĉiu ofico estu pli ol unu kandidato por povi paroli pri demokratia elekto. Ĉar ne aperis enhavaj argumentoj, denove ne iĝis klare, kial demokratio estu aritmetike mezurebla. Ĉe la elekto de prezidanto kaj aliaj estraranoj virtuale ĉiam estas pli ol unu kandidato, ĉar eĉ pri unusola kandidato oni voĉdonas pore, kontraŭe aŭ sindetene. Se la sola kandidato ne ricevas apogon de plimulto, malfermiĝas vojo por proponi aliajn kandidatojn. Ĉi-foje restis en rezervo ekstra kandidato por ĝenerala sekretario kaj du por aliaj lokoj en la Estraro. Tiuj ĉi ne estis en la 8-membra listo proponita de la Elekta Komisiono, sed oni estus poste voĉdoninta pri ili, se iuj kandidatoj de tiu listo estus malakceptitaj. Kelkaj komitatanoj volis, ke oni ne voĉdonu unue nur pri la propono de la Komisiono sed ke oni inkluzivigu en la balotilo ankaŭ la tri aliajn kandidatojn. Laŭ la Elekta Regularo necesas tamen unue voĉdoni pri la specifa propono de la Komisiono, kaj tiel okazis. Prave, ĉar regulojn oni ne ŝanĝu meze de la ludo.

Unue necesis decidi pri la grandeco de la Estraro. La Komisiono proponis ok membrojn, inkluzive de du vicprezidantoj. Laŭ komitatano Povilas Jegorovas tiel granda Estraro ne pravigus la ekstrajn kostojn, ĉar ĝi ne funkcius same efike kiel 7-kapa. Lia propono pri sep estis akceptita kun granda plimulto (40 por, 5 kontraŭ, 3 sindetenoj), dum falis la propono de Michela Lipari elekti nur unu vicprezidanton (15 por, 25 kontraŭ, 7 sindetenoj).

Post la decido havi malpli da estraranoj ol la Komisiono proponis, tiu ĉi retiriĝis por konsideri sian proponon pri la teamo. Multaj verŝajne atendis, ke ĝi reduktos sian liston el ok al sep, sed tio ne okazis. Sekve restis al la Komitato elekti sep estraranojn el ok kandidatoj. En sekreta baloto Probal Dasgupta elektiĝis prezidanto (49 por, 2 kontraŭ, 1 sindeteno), Ranieri Clerici (38 — 12 — 2) kaj Claude Nourmont (45 — 5 — 2) vicprezidantoj kaj Barbara Pietrzak (44 — 4 — 4) ĝenerala sekretario. Aliaj estraranoj fariĝis Loes Demmendaal (46 — 3 — 3), Hori Yasuo (38 — 9 — 5) kaj José Antonio Vergara (37 — 10 — 5). Ne sukcesis Marija Belošević (9 — 36 —7). Voĉdonis 52 komitatanoj, dum en 2004 ili estis nur 35, kiuj ankaŭ tiam elektis sep estraranojn el inter ok kandidatoj. Estas kurioze, ke kvankam la Elekta Komisiono estis tre kritikata, el ĝia preparlaboro tamen rezultis Estraro, kiu estiĝis kun grave pli forta apogo ol tiu en 2004.

Praktike unuanime estis elektitaj Marcel Delforge kaj Paulo Branco kiel reviziantoj, kaj Helen Fantom kaj Flory Witdoeckt kiel membroj de la Financa Komisiono. UEA ekhavis du novajn Honorajn Membrojn. Tiun distingon ricevis d-ro Endre Dudich el Hungario kaj prof. d-ro Konisi Gaku el Japanio. Oni modifis la regularon pri Honoraj Membroj, i.a. aldonante Diplomon pri Elstara Agado kiel plian formon de honorigo. Pri ĝi decidas la Estraro, kiu en la fermo de la UK anoncis kiel la unuajn diplomitojn Interkulturan Centron Herzberg el Germanio kaj s-ron Donald J. Harlow el Usono. Asocio de Esperantistoj de Taĝikio fariĝis la 68-a aliĝinta landa asocio de UEA. La komisiono, kiu ekzamenas la aliĝpetojn de landaj kaj fakaj asocioj, estis reelektita kun la ĝisnuna konsisto (Yves Bellefeuille, Ulrich Lins, Brian Moon). Pro sia nova funkcio en UEA, Probal Dasgupta forlasis la prezidantecon kaj membrecon de la Internacia Ekzamena Komisiono. Nova prezidanto fariĝis Mireille Grosjean kaj nova membro Mónika Molnár. (Tiujn elektojn konfirmis poste la Komitato de ILEI.)

Post vigla diskuto oni akceptis, kun negravaj korektoj kaj precizigoj, la Estraran Raporton 2006. La adiaŭanta Estraro ricevis laŭdojn pro la resanigo de la financoj de UEA. Komitatano Rob Moerbeek aldonis, ke al tio parte kontribuis ankaŭ la Centra Oficejo, kies laboron en malfacilaj cirkonstancoj pro longedaŭra malsano de la ĉefkontisto Marvin Stanley aparte omaĝis estraranino Ans Bakker-ten Hagen. (S-ro Stanley forpasis la 12-an de aŭgusto.) La buĝeto por 2008, ankaŭ ekvilibra, estis akceptita kun plialtigo de la baza kotizo (MA por Nederlando) el 57 al 58 eŭroj.

Fine de la lasta kunsido en vendredo prezidanto Dasgupta ankoraŭfoje dankis pro la fido de la Komitato al la nova Estraro. Per varmaj vortoj, kun akompano de aplaŭdo de la komitatanoj kaj ĉeestanta publiko, li dankis ankaŭ la antaŭan Estraron kaj precipe Renato Corsetti, kiu dum ses jaroj gvidis la Asocion kiel tre populara prezidanto. La teamo de Dasgupta eklaboris dum la UK, i.a. decidante pri interna taskodivido (vd. la kolofonon), elektante Bjalistokon kiel la urbon de la Zamenhof-jubilea UK en 2009 kaj elektante la proponon de la kataluna grafikisto Guillem Sevilla kiel la simbolon de la 100-jara jubileo de UEA en 2008 (legu sur la p. 185).

Osmo Buller

Nova Estraro sin prezentas

Probal Dasgupta

Prezidanto (kunordigo, ĝenerala planado): Elbengaligis Esperanten poemojn de Robindronath Tagor (Primico, 1977) kaj eniris la Akademion de Esperanto en 1983, estis unu el ĝiaj vicprezidantoj 2001-07. Reprezentis UEA ĉe UN en Nov-jorko 1977-79. Kuninstruis Esperanton en San-Francisko (1978) kaj Barlastono (1988). Volontulis en la CO de UEA 1980. Kunfondis la landan asocion (Federacio Esperanto de Barato) en 1982, servis en ĝia estraro 1982-89. Reĝisoris la kongresan temon en UK-oj en 1988, 1994, 2003. Aŭtoris multajn artikolojn; tradukis literaturaĵojn al kaj el Esperanto. Estis ano de la Internacia Ekzamena Komisiono 2003-2007 kaj ĝia prezidanto 2006-07. Planoj en la rolo de prezidanto: emfazi la pontan rolon de Esperanto, traduki tiun ideon en konkretan agadon, kaj flegi la asocian ĝardenon surbaze de ĉi tiu iom post iom kompletigota vizio.

Ranieri Clerici

Vicprezidanto (eksteraj rilatoj): italo, abiturientiĝis en klasika liceo kaj inĝenieriĝis. Mallongtempe scienca esploristo. Esperanton li eklernis mem en 1954. Plurjare kaj plurloke junulara aŭ faka delegito de UEA (ekde 1959). Partoprenis plurajn IJK kaj UK (ekde 1968). Estis prezidanto de Itala Esperantista Junularo. Instruis/as Esperanton plurloke. Dumvive: UEA-membro, UEA-patrono, TEJO-patrono. En Itala Esperanto-federacio: A-komitatano de UEA (ekde 2004); Vicprezidanto (ekde 2005). Planoj: plenumi la koncernajn indikojn de la Komitato. Dum la unua jaro, speciale celi plejeblan valorigadon/ekspluat(ig)adon de la UN/Unesko-proklamo de 2008 kiel Internacia jaro de lingvoj, kohere kun la Kongresa rezolucio, ankaŭ kunlabore kun aliaj E-organizaĵoj en rilato kun UEA. Kiel vicprezidanto, proponi, kiel komunan kromagadon de la Estraro, celadon al pli firma ankrado de Esperanto al homrajtoj kaj plivastigo de la “tegmenta” funkcio de UEA. (Pliampleksigi la servojn. Fortigi la senton de aparteneco al UEA ĉe individuoj, grupoj, organizaĵoj kies agado, kvankam neformale, fakte enkadriĝas en la laborplano de UEA). Kaj plejmoderneco de la funkciado.

Claude Nourmont

Vicprezidanto (kulturo, kongresoj, edukado): Laŭ nacieco franca, vivas de pli ol 30 jaroj en Luksemburgio. Magistro pri filozofio, licenciito pri psikologio kaj arthistorio, diplomita pri industria psikologio. Laboris en Francio kiel instruistino pri filozofio, kaj instruistino-dokumentistino. De pli ol 40 jaroj partoprenas E-renkontiĝojn, kaj agas por diskonigi Esperanton. Unue en studenta medio, kunfondinte rondon de studentoj-esperantistoj en Aix-en-Provence (Francio), estrarano de tiama (Studenta Tutmonda STELO Esperantista Ligo), kies kongreson ŝi kunorganizis en 1968 en Aix.

En 1969 ŝi sukcesis kun Prof. Duc Goninaz akceptigi oficialan kurson de Esperanto en la Universitato de Aix-en-Provence (ĝi okazis dum 25 jaroj). Ŝi okupis diversajn postenojn en UFE (kie ŝi komitataniĝis en 1968, fariĝis ĝen. sekretario en 1973), kaj en TEJO; prezidanto de TEJO inter 1975 ĝis 1977, poste ĝia honora prezidanto. Ĝen. sekretario de UFE, poste dum 7 jaroj la prezidanto. Nun redaktoro de Le Monde de l’espéranto, dulingva magazino de UFE. Dum multaj jaroj komitatano de UEA (C kaj A por Francio), prezidanto de LKK por la UK en Montpellier en 1998. Dum la tri pasintaj jaroj vicprez. de UEA, estrarano pri kulturo, kongresoj, edukado; i.a. organizis simpozion pri La 100-jara sperto de Esperanto-renkontiĝoj en Boulogne-sur-Mer en 2005. Pro la diversaj spertoj deziras daŭrigi kaj ampleksigi la entreprenitajn laborojn, specife en la kampoj kulturo kaj kongresoj. Klopodos disvolvigi kaj flegigi la Esperantan kulturon, kunlaboros en la konceptado kaj realigo de Universalaj Kongresoj por adapti ilin al la nunaj cirkonstancoj. Kunlabore kun kolegoj de Estraro kaj kun ĉiuj fortoj de la movado, strebos ke UEA en sia baldaŭa centjariĝo estu forta asocio interne senriproĉa, kaj ekstere elstara, cele al daŭripova evoluigo de la asocio en la 21-a jarcento.

Barbara Pietrzak

Ĝenerala sekretario (informado): polino, ĵurnalistino, redaktoro de la esperantlingvaj programoj de Pola Radio ekde 1968 kaj la lasta estro de la Esperanto-Redakcio de Pola Radio en ĝia poreksterlanda fako, Radio Polonia (2000-2007), nun kunlaboranta kun la podkasta E-programo de PR. Kiel skoltino lernis Esperanton en 1958, partoprenante Infanan Kongreseton dum la jubilea UK-1959 en Varsovio. Membro de Pola Esperanto-Asocio, aktivulino de Pola Esperanto-Junularo kaj TEJO, interalie PEJ-sekretario kaj kunlaboranto de la PEJ-organo Tamen (1962-1965). En la organizita E-movado en Pollando reaktiviĝis en la 80-aj jaroj redaktante kelkajn numerojn de Pola Esperantisto, ekde 1995 individua membro de UEA. Komence de la 90-aj jaroj prezidantino de la pola IKUE-Sekcio kaj redaktoro de ĝia Bulteno, eksa estrarano de IKUE. Diversperiode lingvoinstruisto. Preleganto i.a. en la Studumo pri Kulturo kaj Turismo en Bydgoszcz. Dum 1968-2007 aktivanta en kaj por la E-movado pere de diversaj tiutemaj, ĉiusemajnaj programeroj. Praktike ekde la komenco de sia profesia laboro ligita kun la E-Redakcio de Pola Radio ne nur kiel redaktoro, sed ankaŭ felietonisto, recenzanto, tradukisto kaj aŭtoro de literaturaj elsendoj, raportisto, intervjuanto, parolistino. Trejnisto de junaj adeptoj de la ĵurnalista laboro, respondanta pri la terminologia laboro de la Redakcio kaj lingva nivelo de ĝiaj E-programoj.

Ideoj pri la estrara posteno: kiel la Ĝenerala Sekretario zorgi pri laŭplana, al la Statuto kaj regularoj konforma plenumo de la decidoj de la Komitato de UEA en harmonia kunlaboro kun la Komitato, CO kaj la tuta Estraro. Kiel estrarano pri informado: redifini la informan politikon de UEA cele al niaj eksteraj bezonoj kaj lertigi la komunikadon kadre de la E-komunumo, konsiderante ĉiujn tiucele aplikeblajn rimedojn, inkluzive de la interreto. Establi laborgrupon pri informado, konsistontan el ĉikampaj spertuloj por apliki metodojn plej taŭgajn al niaj celoj.

Loes Demmendaal

Financo, administrado, TEJO: Diplomiĝis pri dietiko, kompania ekonomio kaj kiel financa kontrolisto. Laboras kiel ekonomikisto ĉe ŝtata instanco pri akvomastrumado. Esperantistiĝis en 1965. Individua membro de UEA ekde 1978. Komitatano C 1983-1986, 1998-2001, 2004-2010. Membro de la Virina Komisiono komence de la okdekaj jaroj. Membro de la Komisiono pri Financo kaj Administrado 1983-1986. Komitata revizianto 1998-2001 kaj 2004-2007. Estrarano de Institucio Hodler 1996-2004. Membro de LKK en UK Roterdamo 1988 kaj 2008. Estrarano de Progresema Esperanto-Asocio 1978-1994, prezidanto 1987-1994 (en 1994 la asocio kunfandiĝis kun Nederlanda Esperanto-Asocio kiel Esperanto Nederland). Organizanto de la kultura kaj eduka Faulhaber-semajnfino dum dudeko da jaroj. Laboris en la centra oficejo kiel librotenisto 1977-78 kaj volontulis en la librotena fako en 1996.

Planoj: Kune kun la stabo de la CO teni la financojn kaj administradon en bona ordo. Esplori kaj realigi plibonigojn en la financo kaj administrado surbaze de la staba homforto kaj teni bonajn kontaktojn kun TEJO.

José Antonio Vergara

Faka kaj scienca agado: ĉiliano, kuracisto, specialiĝinta pri populacia sano/epidemiologio. Laboras en regiona oficejo de la landa Ministerio pri Sano. Lernis Esperanton en 1982, estas DM de UEA kaj komitatano A por ISAE, ties ĝen. sekretario ekde julio 2006. Dum la lasta jaro kaj duono kunordiganto de la Amerika Komisiono de UEA. Aktivulo por Esperanto kaj lingva ekologio kadre de la Monda Socia Forumo. Interesiĝas pri interlingvistiko/esperantologio, la interrilato scienco kaj socio, lingvaj homaj rajtoj kaj demokratia lingvopolitiko, faka apliko de Esperanto kaj terminologio. Gastiganto de Pasporta Servo pro konkreta lojaleco al la interhome kunliga rolo de nia lingvo. Prelegis en IKU (UK Montpellier 1998), UK-strategiaj forumoj (Gotenburgo 2003 kaj la centjariĝa Florenco 2005), ISAE-festkonferenco (Tavoleto 2006; resumo en revuo Esperanto decembro 2006), gvidis la Kongresan temon en la UK Florenco 2006 pri Edukado al daŭropova evoluigo kaj lekciis trisesian AIS-kurson dum la Jokohama UK 2007. Ideoj por la estrara posteno: emfazi la strebadon al lingva demokratio en la strategio sur la faka kaj scienca kampoj; kunordigi la sisteman disvolviĝon de la terminologia laboro; starigi kunlaboran rilaton kun la scienca branĉo de Unesko.

Hori Jasuo

Landa kaj regiona agado: naskiĝis en Tokio kaj kreskis en gubernio Gunma. En 1965 finis la studadon en Universitato Kyoto, poste instruis la anglan lingvon en altlernejoj kaj universitatoj, laboris en eldonejo en Tokio. En 1960 memlernis Esperanton. Ekde 1993 estrarano de Japana Esperanto-Instituto (respondecas pri La Revuo Orienta, de 2005 ties vicdirektoro). Prezidanto de Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado. Partoprenis en dudeko da UK-oj, de Varsovio (1987) ĝis Jokohamo (2007) kaj plurfoje en Aziaj Kongresoj. Verkis Kantu Nian Naŭan Simfonion (en la japana), Angla Gramatiko Cougar (en la japana kaj la angla), Raportoj el Japanio (10 volumoj), Invito al Esperanto (en la japana kaj Esperanto), 1400 citaĵoj klasifikitaj laŭ gramatikaj eroj (en la japana kaj la angla), Monatoj tra la Mondo (verkita de diverslandaj 11 esperantistoj), Vivoj tra la Mondo (verkita de 11 diverslandaj esperantistoj). Laboris kiel prezidanto de Komisiono pri Azia Esperanto-Movado (KAEM) dum la ses pasintaj jaroj. Azio ludas tre gravan rolon en la tutmonda E-movado. Li daŭre laboros por tiu kampo kaj samtempe utiligos spertojn en Azio al ceteraj regionaj movadoj.

UEA Respondas

Centra Oficejo senprobleme

Dum la lasta jaro la Centra Oficejo de UEA laboris sub premo de ekstraj malfacilaĵoj, el kiuj la plej grava estis la malsano de librotenisto Marvin Stanley. Krome la oficejo estis rekonstruata, kio ankaŭ malhelpis laboradon tie.

Ĝis la venonta jaro, kiam okazos UK en Roterdamo, la riparlaboroj estos finitaj kaj la kongresanoj povos viziti sian propran domon kaj vidi ĝin en tute alia stato ol antaŭ kelkaj jaroj. Tiel komenciĝis la ĉi-jara programero Centra Oficejo respondas.

Al demandoj de la publiko respondis kvar oficistoj sub gvido de la ĝenerala direktoro Osmo Buller. Pri la plibonigita administrado atestas tio, ke ne venis eĉ unu klare kritika demando aŭ peto. Jam tradicie demandoj temis pri kontoj de membroj kaj rapideco de informoj pri okazintaj pagoj. Ĉar en kontoj okazas kutime malmulte da ĝiroj, ne estas aparta bezono por pli ofta sendo de konteltiroj, kaj laŭbezone eblas peti retpoŝte konteltiron.

Kial vi ne propagandis tion pli, ĉar mi ne sciis pri ĝi, demandis unu maljuna partoprenanto, kiam Osmo Buller rakontis pri fiksdataj mondeponoj, kiujn eblas fari ĉe UEA kun 3-procenta rento per minimume mil-eŭra monsumo. Tio estis eble la plej grava plendo en la kunsido.

Inter netradiciaj demandoj temis pri Azia kapitalo kaj uzo de granda japana donaco. UEA ne uzas la kapitalon, sed nur la renton de tiu kapitalo, kvankam la donacinto permesis ankaŭ la uzadon de la kapitalo. Inter la aziaj demandoj estis tiu pri la decidoj de la uzo de mono de Fondaĵo Azio: la komisiono pri azia Esperanto-movado (KAEM) proponas la projektojn kaj la Ĝenerala Direktoro kutime akceptas la proponojn, krom se, ekzemple, ne plu haveblos mono por tiu jaro.

La membroj donis sugestojn pri organizo de infanvartejo en niaj kongresoj, kio ebligus al mezaĝuloj pli facile partopreni aranĝojn, kaj pri donacoj: se iu volas subteni iun apartan agadon, eblas diri, ke la sumo estu uzata aparte por tiu celo, ekzemple por subteni partoprenon de iu al socia forumo. Eblas donaci ankaŭ sen scii la nomon de taŭga fondaĵo aŭ kaso, simple informi la celon kaj la oficistoj metos la donacon en taŭgan fondaĵon.

Al kongresa sekretario Clay Magalhães venis eĉ ne unu demando, kio laŭ Osmo signifis ke ne estas problemoj en la organizo de la kongreso. Krome la partoprenantoj sciiĝis, ke en jaro 2010 la Universala Kongreso okazos verŝajne ekster Eŭropo, kvankam ne estas strikta regulo pri tio. Tamen Osmo Buller opiniis, ke en baldaŭa estonteco kun granda probablo UK okazos en Rusio, kvankam ne estas certe ĉu jam en 2010.

Inter la esperoj de oficistoj estas donacoj por domrenovigo: necesas ne nur renovigo, sed ankaŭ renovigo de mebloj. La ĝenerala direktoro aparte alvokis donacojn por libroŝrankoj de la biblioteko: eblas aĉeti je sia nomo libroŝrankon per 2000 eŭroj. El naŭ libroŝrankoj kvin estas jam venditaj.

Jukka Pietiläinen

Interkona mateno de la nova Estraro de UEA

Kvankam ĵaŭde matene okazis pluraj interesaj programeroj, tricento da kongresanoj plenigis la salonon Hodler, kie sin prezentis la nova Estraro de UEA.

Komence la novaj estraranoj prezentis sin kaj rakontis etajn biografiojn (vidu apude). Probal Dasgupta, la nova prezidanto de UEA, nomis la kunsidon Interkona Mateno. Mankis nur la nova “financministro” Loes Demmendaal, kiun prezentis Ans Bakker.

La sekvajn diskutojn kun la publiko gvidis Renato Corsetti. Venis demandoj, ĉu la nova Estraro jam dividis la fakojn kaj ĉu ĝi jam havas novajn ideojn pri eksteraj rilatoj (la respondojn vidu sur la apudaj paĝoj).

Sekvis demando, kial afrikanoj ne partoprenas en la ĉi-jara UK kaj ĉu la laboro de Hans Bakker ne perdiĝos. Renato Corsetti respondis, ke la laboro de Hans ne perdiĝis, sed ke tiu petis ke la Afrika Oficejo transprenu lian laboron. Ĉar vojaĝo el Afriko estas multekosta, oni invitis ĉefe azianojn, dum al Roterdamo eblos inviti afrikanojn.

Al la demando, kial la junaj kongresanoj estas tiel maljunaj, Claude Nourmont respondis, ke la impreso estas erara, ĉar la junulara programo okazas aliloke, en ZAIM. TEJO havis sian propran kongreson, plie junuloj ne havas multe da mono kaj ne povas iri al foraj kongresoj. José Antonio Vergara aldonis, ke ne gravas la juneco de la kongresoj, sed de la movado mem. Multaj junuloj lernas la lingvon, ekzemple per www.lernu.net. La ideo de Esperanto ja mem restas juna.

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Pinĉilumado kaj paroligaj lecionoj kun edukado.net

La porinstruista teamo lanĉis novan paroligan aktivaĵon dum la ĉi-jara UK kaj ĝi havas ŝancon fariĝi tradicio dum E-kunvenoj kaj aranĝoj.

Centoj da kongresumantoj povis ekipi sin surloke per verda aŭ ruĝa vestaĵpinĉilo (bildo 1) depende de la intenco esti helpata aŭ esti helpanto en la ekzercado de Esperanto. Laŭ la raportoj la novaj markiloj helpis la kongresanojn sperti interesajn renkontiĝojn kaj babiladojn kaj donis kuraĝon al la komencantoj en la lingvouzo.

Iru aparta danko al la du ĉefaj sponsoroj: al s-roj H.-Georg Macioszek (Germanio) kaj Thu Xuan Nguyen (Vjetnamio).

Kiel jam kutime ankaŭ ĉi-jare la instruista retejo okazigis paroligajn kursojn. La geedzoj kaj kolegoj Kováts-Lelarge gvidis entute 16 lecionojn por komencantoj kaj mezniveluloj (bildo 6). La erojn partoprenis ĝenerale de 50 ĝis 100 personoj, entuziasmaj, lernemaj. Kvankam estis japana plimulto, ankaŭ alilandaj grupoj, individuoj ĝuis la komunan lernadon kaj ekzercadon kaj kun intereso uzis la eldonaĵon Poŝamiko.

Radioaŭskultantoj

Tradicie la Universala Kongreso estas ankaŭ la okazo por renkontiĝo de la aŭskultantoj de E-radioelsendoj kun reprezentantoj de la esperantlingva radiofonio. En Jokohamo AERA-renkontiĝo okazis ĵaŭde posttagmeze. Venis por ĝi, krom aŭskultantoj el diversaj mondopartoj, reprezentantoj de tri publikaj radiostacioj, emisiantaj en nia lingvo. La E-Redakcion de Ĉina Radio Internacia reprezentis Zhao Jianping kaj liaj du koleginoj Zhang Ping kaj Wang Shanshan. La E-Redakcion de Pola Radio prezentis Gabi Kosiarska (bildo 2) kaj Barbara Pietrzak, kiu gvidis la renkontiĝon. La redaktoroj de la ĉina kaj pola radiostacioj ĉiutage liveris el Jokohamo al la tutmonda esperantistaro raportojn pri la trapaso de la kongreslaboroj, kaj estis agrable jam dum la kongresaj tagoj aŭdi kaj legi la konfirmon pri ilia aŭskulto. Verdire la unuan fojon Pola Radio kvazaŭ transportis sian E-Redakcion al la kongresurbo, ne sole registrante tie siajn sondokumentojn, sed ankaŭ tie prilaborante ĉiutagajn programojn kaj el Jokohamo direktante ilin al la varsovia servilo de la Pola Radio. Dum la nunjara AERA-renkontiĝo ne mankis Maritza Gutiérrez kaj ŝiaj informoj pri la funkciado de la havana E-programo. Krom reprezentantoj de la publikaj radiofonioj varme bonvenigitaj estis reprezentantoj de la fama Radio ZZZ el Aŭstralio, ges-roj Jennifer kaj Allan Bishop. Post la sinprezento unuopaj redaktoroj informis pri la plej gravaj novaĵoj en la laboro de siaj redakcioj kaj respondis demandojn de la aŭskultantoj.

Gabi Kosiarska kaj Barbara Pietrzak
Internacia Arta Vespero

Vendrede vespere, sub sperta reĝisorado de Mireille Grosjean, okazis Internacia Arta Vespero, en kiu prezentis sian arton la kongresanoj mem. La programo komenciĝis per Verda Koncerto de instrumenta muzika grupo el Koreio, en kiu ludis saksofonon ankaŭ la eksprezidanto de UEA Lee Chong-Yeong (bildo 3). Hortensio el Koreio prezentis tradician korean dancon. La grupo Nova Erao kaj Xavier Haddad kantis el Brazilo kantis kun gitara akompano. Siomi Motohiko el Japanio fajfis per okarino kaj Gomolickaitė-Grudzinskaitė el Litovio per fluto. Yamazaki Machiko el Japanio prezentis tradician vestadon per kimono, kaj Kimura Sonoko el Japanio kantis kun piana akompano de Tanaka Teiiti. Klarita Velikova (bulgarino el Britio) kaj Amerkeshev Rustem (kazaĥo el Koreio) montris korean batalarton. Korusa Grupo, gvidata de Ono Tadahito, prezentis japanajn kantojn, post kio Gao el Ĉinio proponis al la publiko sanigan dancon el Taj-ĉi. Vida Jerman el Kroatio aldonis pecon el sia teatra repertuaro, post kio Internacia Koruso, diligente trejniĝinta dum la kongresa semajno, finis la programon, kiu montris la diversecon kaj riĉecon de nia verda mondo.

UK 2009 en Bjalistoko

La nova Estraro de UEA decidis en sia kunsido la 9-an de aŭgusto en Jokohamo, ke la 94-a Universala Kongreso de Esperanto okazos en Bjalistoko, Pollando, por omaĝi la 150-an datrevenon de la naskiĝo de d-ro L.L. Zamenhof en lia naskiĝurbo mem. La urbestro de Bjalistoko, d-ro Tadeusz Truskolaski (bildo 4) ĉeestis la kunsidon, kune kun la prezidantino de Bjalistoka Esperanto-Societo, s-ino Elżbieta Karczewska, kaj s-ro Aleksander Zdechlik, kiu reprezentis la Ĉefan Estraron de Pola Esperanto-Asocio. D-ro Truskolaski transdonis al la Estraro alvokon de bjalistokanoj por okazigo de la UK en ilia urbo. Dum unu semajno ĉirkaŭ 3500 personoj subskribis la alvokon. Krom la entuziasma akcepto de la urbanoj, la urbestro promesis vastan apogon de la urbo al la organizado de la kongreso.

Libroj de la jaro

La kutima programero “Libroj de la jaro” enhavis riĉan rikolton de tre malsamaj verkoj por la plej diversaj gustoj. Ja Bero ne eklipsis kaj UEA private aperis (sur la bildo 5: Claude Nourmont kaj Ionel Oneţ). Estis prezentitaj diversaj verkoj el la kongreslando (i.a. jam la 10-aj Raportoj el Japanio), nova eldono de la Biblio, vortarego Esperanto-ukraina, pli ol 10 versioj de Esperanto per rekta metodo, ekzercaro pri prefiksoj kaj sufiksoj, Beletra Almanako, kaj multaj aliaj novaĵoj. Ĉu vi sciis, ke Rusoj loĝas en Rusujo? Poemojn oni deklamis kaj la programo vigle disvolviĝis, dank’ al la vervo de la prezentantaj eldonistoj kaj aŭtoroj.

Claude Nourmont
Internaciaj ekzamenoj

Ĉi-jare en Jokohamo al la elementa nivelo de la Internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA aliĝis nur tri personoj kaj eĉ ne unu al la meza nivelo. Tio estas bedaŭrinda fakto, tiom pli ke neniu japano el milo da japanaj kongresanoj uzis la unikan eblon akiri internacian diplomon. Kiel tute matura lingvoreganto montris sin la nederlanda oficisto Rudi Koot. La rusia lingvoinstruistino Olga Muranova, kiu finis retan kurson antaŭ du kaj duona jaroj, montris firmajn lingvokonojn kaj bonan informitecon pri la vivo de la Esperanta komunumo. La ekzamenantoj ricevis grandan plezuron, aŭskultante sufiĉe liberan kaj klaran paroladon de la itala miraklo, studentino de la lasta klaso de liceo Marta Giammattei, kiu eklernis Esperanton nur nelonge antaŭ la vojaĝo al la Kongreso. Gratulon al la freŝbakitaj diplomitoj kaj al iliaj instruintoj! Espereble, la ekzamenaj sesioj en la sekvantaj Universalaj Kongresoj altiros pli da partoprenantoj.

Boris Kolker
IEI-honorigo

La Estraro de Internacia Esperanto-Instituto en sia kunsido de majo 2007 decidis akcepti S-inon Jennifer Bishop el Aŭstralio kiel Honoran Membron, pro la valora kontribuo al la disvastigo de la Cseh-metodo, kaj ŝia kontribuo al la instruado de Esperanto. Arĝentan medalon kaj diplomon transdonis nome de Internacia Esperanto-Instituto (IEI) ĝia direktoro, Atilio Orellana Rojas, dum la 92-a UK en Japanio, en la ĉeesto de pluraj Cseh-instruistoj, helpantoj kaj subtenantoj de la instituto (bildo 7).

Statistiko de la 92-a UK

Al la 92-a Universala Kongreso de Esperanto en Jokohamo aliĝis 1901 esperantistoj el 57 landoj. La dua UK en Japanio estis do pli multnombra ol la unua, kiu okazis en Tokio en 1965 kaj arigis 1710 aliĝintojn. En Jokohamo ĉeestis krome 160 personoj, kiuj aĉetis 196 unutagajn kartojn. La oficiala statistiko de UK-aliĝintoj, kiu aperas i.a. en la Jarlibro de UEA, tamen ne inkluzivas aĉetintojn de unutagaj kartoj. Plej multe da kongresanoj, 1024, liveris la gastiganta lando Japanio. Minimume 10 aliĝintoj venis el Francio (94), Korea Respubliko (91), Germanio (62), Ĉinio (57), Litovio (49), Italio (46), Rusio (35), Pollando kaj Usono (po 34), Brazilo kaj Nederlando (po 32), Britio kaj Hispanio (po 24), Irano kaj Svedio (po 19), Finnlando, Kroatio kaj Svislando (po 18), Aŭstralio, Belgio kaj Bulgario (po 16), Ĉeĥio (12), Hungario kaj Israelo (po 11), kaj Slovakio kaj Vjetnamio (po 10).

Rezultoj de Konkursoj

Belartaj Konkursoj de UEA 2007

Poezio

1-a premio: Anja Karkiainen (Finnlando) pro En ambaŭ; 2-a premio: Michael Cayley (Britio) pro Memoroj; 3-a premio: ne aljuĝita. 30 verkoj de 16 aŭtoroj el 13 landoj (pasintjare 33 verkoj de 18 aŭtoroj el 12 landoj). Juĝantoj: Carmel Mallia (Malto), Roberto Passos Nogueira (Brazilo), Mao Zifu (Ĉinio), Jorge Camacho (Hispanio). Same kiel pasintjare, la vicordigoj de premieblaj verkoj variis draste inter la diversaj juĝantoj — malgraŭ tio, ke temis en du kazoj pri novaj juĝantoj. Unu el la juĝantoj apenaŭ trovis iun ajn el la verkoj merita je premio. Ni revenas al la sama demando, kiun mi citis pasintjare: la manko de interkonsento pri tio, kio konsistigas bonan poemon en Esperanto. Kelkaj homoj argumentas, ke tiu manko de unuanimeco estas sana, ĉar ĝi montras, ke nia literaturo ne estas fermita en la propraj rutinaĵoj, dum aliaj argumentas, ke aktiva, vivanta literaturo tamen evoluigas, en kunlaboro kun la publiko, siajn kriteriojn. Mi emas al la dua tendaro: la poezio estas nesufiĉe legata kaj nesufiĉe diskutata en niaj rondoj. Se oni konsideras ĝian centrecon en la evoluo de la lingvo kaj de la Esperanto-kulturo, tiu situacio estas despli bedaŭrinda. En multaj lingvoj, la poezio estas kvazaŭ lukso: en nia malgranda diaspora kulturo, ĝi estas ege esenca.

Prozo

1-a premio: Tim Westover (Usono) pro Ruĝvela ŝipo; 2-a premio: Lena Karpunina (Rusio) pro La botoj; 3-a premio: Sten Johansson (Svedio) pro Frotvundo. 24 verkoj de 13 aŭtoroj el 11 landoj (pasintjare 17 verkoj de 11 aŭtoroj el 9 landoj). Juĝantoj: Donald Broadribb (Aŭstralio), Konisi Gaku (Japanio), Don Harlow (Usono). Oni povas esti kontenta pri la nombro de verkoj ĉi-jare, kvankam la kvalito ne kondukis al klara elstaro de nur kelkaj, kaj la juĝantoj baraktis kun sia tasko. Same kiel ĉe la eseoj, la rezulto estis kompromiso inter la vicigoj de la tri juĝantoj.

Eseo

1-a premio: Geoffrey Sutton (Britio) pro Pri la periodoj de la Esperanto-literaturo; 2-a premio: Paulo S. Viana (Brazilo) pro Psiko-memhelpa literaturo: utila? senutila? malutila?; 3-a premio: Tony del Barrio (Hispanio) pro La normala lingvo. 8 verkoj de 6 aŭtoroj el 5 landoj (pasintjare 9 verkoj de 9 aŭtoroj el 8 landoj). Juĝantoj: Detlev Blanke (Germanio), Gian Carlo Fighiera (Italio), Gotoo Hitoshi (Japanio). Kvankam la juĝantoj estis ĝenerale kontentaj pri la kvalito de la konkursaĵoj, ili ŝajne ne trovis ilin elstaraj, kritikante jen la iom mallarĝan gamon de konkursaĵoj, jen la mankon de seriozeco ĉe kelkaj pecoj. Fakte, draste falis la nombro de konkursantoj — de 9 al 6. La juĝantoj havis tre varian juĝon pri la premiindaj verkoj, kaj la fina aljuĝo estis rezulto de kelkaj kompromisoj.

Teatraĵo

1-a premio: ne aljuĝita; 2-a premio: Brian E. Drake (Usono) pro Koroj en mallumo; 3-a premio: ne aljuĝita; Honora mencio: Stefan MacGill (Hungario) pro La aŭto-mato. 2 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj (pasintjare 4 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj). Juĝantoj: Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio), Martin Haase (Germanio). Pasintjare ni atentigis pri la malgranda nombro de teatraĵoj verkataj en Esperanto (rezulto de la neevoluinta teatra tradicio kaj de la ekonomiaj cirkonstancoj de la movado). Ĉi-jare aperis nur du konkursaĵoj. Unu estis vere ne pli ol skeĉo, dum la alia havis konsiderindajn pretendojn, estis laŭdata kiel teatra peco, sed montris malaltan lingvan nivelon. Verŝajne se la lingvo de tiu peco estus pli alta, oni rekomendus ĝin eĉ por la unua premio. Sed konkursantoj minimume regu adekvate la lingvon... Mi ripetu, cetere, ion kion mi skribis pasintjare en mia raporto: Hodiaŭ la Esperanto-movado apenaŭ havas teatrajn trupojn, ĉar ĝi apenaŭ havas spektantarojn sufiĉe grandajn — nek rimedojn por bonaj teatraj prezentoj... Necesas enkadrigi en Esperanto-kongresojn, konferencojn kaj festivalojn okazojn por prezenti simplajn teatraĵojn kun simplaj postuloj, ĉar pli komplikaj verkoj apenaŭ havas ŝancon de prezentiĝo entute.

Infanlibro de la Jaro

Eldonejo “Éditions Pour penser à l’endroit” pro la libro Ĉio fareblas de Aline de Pétigny, tradukita de Martine kaj Christian Rivière. 5 verkoj el 5 landoj (pasintjare 2 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj. Juĝantoj: Jouko Lindstedt (Finnlando), Anna Löwenstein (Italio), James Rezende Piton (Brazilo). Tiu ĉi konkurso celas librojn publikigitajn dum la pasinta jaro. Evidente temis pri fruktodona jaro por infanaj libroj.

Kanto

1-a, 2-a kaj 3-a premioj: ne aljuĝitaj; Honora mencio: Dina Lukjanec (Kazaĥio) pro La urbo ora. 8 verkoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj (pasintjare 12 verkoj de 10 aŭtoroj el 5 landoj). Juĝantoj: Jacques Le Puil (Francio), Gianfranco Molle (Italio), Bertil Wennergren (Germanio/Koreio). Kiel ankaŭ pasintjare, daŭre malhelpas nin la manko de klareco pri tio, kio konsistigas kanton, kio konsistigas novan kanton, kaj kio konsistigas la kriteriojn por juĝi kanton. Sed aldoniĝas plia problemo: la ŝanĝiĝanta teknologio. Unu el niaj juĝantoj skribis jene: La ĉefa problemo estas ke la bonaj aŭtoroj ne partoprenas ĉar, mi kredas, ili ne amas esti juĝataj ĝenerale. Estas preskaŭ miraklo ke iu partoprenas. La konkurso mem ne povas funkcii: io estas ŝanĝinda, verŝajne la premio estu por la plej bona publikaĵo de la antaŭa jaro. Esence, do, tiu juĝanto proponas transiron al sistemo simila al tiu por la infanlibro de la jaro. Tamen, kiel difini publikigon? Pasintjare, oni devis elimini du konkursaĵojn ĉar ili estis jam publikigitaj, kaj ĉi-jare denove unu. Dua juĝanto estis simile malkontenta pri la kvalito de la konkursaĵoj.

Branĉo Filmo

Ne venis konkursaĵoj. Juĝantoj: Roman Dobrzyński (Pollando), Brian Moon (Luksemburgio), Francisko Veuthey (Nederlando).

Resume

Pasintjare mi skribis, ke pli da dialogo inter la juĝantoj ŝajnas al mi esenca, ne por mise influi la sendependecon de la juĝantoj sed por klopodi atingi ian minimuman interkonsenton pri kriterioj. Mi ripetas tiun proponon, tamen samtempe atentigante, ke la Belartaj Konkursoj ĝenerale bone funkcias, dank’ al la diligento de tuta amaso da juĝantoj kaj helpantoj (al ili mi transdonas grandajn dankojn de UEA kaj de la granda publiko). Mi aparte ĝojas, ke la nova Beletra Almanako fariĝos la disvastigilo de niaj premiitaj verkoj tra la Esperanto-movado kaj mi instigas niajn literaturamantojn subteni ĝin. Fine, tamen, mi emfazu, ke la plej bona maniero subteni konkurson pri verkado estas per verkado... kaj konkursado. Niaj poetoj akrigu siajn plumojn, niaj kantoverkantoj agordu siajn brustojn, niaj teatristoj elvenu el la kulisoj, kaj ni celu altigi ĝenerale la artan nivelon de nia malgranda literaturo tiel grava por la estonteco de nia lingvo kaj nia kulturo.

(Laŭ raporto de la prezidanto Humphrey Tonkin)

Honorigoj en UEA

En la 92-a Universala Kongreso en Jokohamo UEA ricevis du novajn Honorajn Membrojn.

Pro iliaj gravaj servoj al la tutmonda Esperanto-movado la Komitato de UEA distingis d-ron Endre Dudich el Hungario kaj prof. Konisi Gaku el Japanio.

D-ro Dudich naskiĝis en 1934 kaj laboris profesie kiel geologo, i.a. ĉe Internacia Unio de Geologiaj Sciencoj en Parizo. Li estis i.a. membro de la Komisiono de UEA pri Scienca kaj Faka Aplikado de Esperanto kaj vicprezidanto de Hungara Esperanto-Asocio. Liaj ĉefaj Esperantaj verkoj estas la geologia lernolibro Ĉu vi konas la teron? kaj la sciencfikcia romano La lumo nutranta.

Konisi Gaku, universitata profesoro pri fiziko, naskiĝis en 1934. Li estas prezidanto de la Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj, kaj longtempa juĝanto de la Belartaj Konkursoj de UEA. Li multe tradukis, i.a. Neĝa lando de Kawabata Yasunari kaj Nokto de la galaksia fervojo de Miyazawa Kenzi. De li aperis la originalaj prozaĵoj La kosmoŝipo Edeno n-ro 5 kaj Vage tra la dimensioj. En 2006 aperis ampleksa Esperanto-japana vortaro, kies redaktan komitaton li gvidis.

En Jokohamo la Komitato starigis ankaŭ novan formon de honorigo, Diplomon pri Elstara Agado, pri kies aljuĝo decidas la Estraro. Ĝiaj unuaj ricevantoj estas la germana Interkultura Centro Herzberg kaj s-ro Donald J. Harlow el Usono. La Centro en Herzberg famiĝis en la Esperanto-movado pro sia aktiva kaj altkvalita agado, kies elstara frukto estis la decido de la urbo Herzberg oficiale deklari sin Esperanto-urbo. S-ro Don Harlow estis diplomita pro pionira Esperanta aktivado en Interreto.

Oratora konkurso

Ĵaŭde posttagmeze okazis en la salono Lapenna la 7-a (novepoka) oratora konkurso de UEA.

La ĵurio konsistis el Tahira Masako el Japanio, Bertilo Wennergren el Koreio kaj Anna Löwenstein el Italio. La kandidatojn prezentis Pasquale Zapelli (dekstre sur la foto).

Unua premio: Rolf Peter Fantom, Britio (Sur la foto, maldekstre), pri Ĉu ni lernas el pasinteco? Dua premio: Wang Shanshan, Ĉinio (sur la foto apud Fantom), pri Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto. Tria premio: Song Ho-young (dumonata esperantisto), Koreio, pri Kiel la reto ŝanĝas la Esperanto-movadon.

Ferma parolado de la Prezidanto

Probal Dasgupta petas benon de guruoj

Karaj kongresanoj, permesu al mi komenci per simplaj dankoj. Vice de la nova UEA-Estraro kaj el mia propra koro mi dankas Renaton Corsetti, la Estraron ĵusan, kiun li prezidis, kaj la aliajn antaŭajn prezidantojn surpodie. Humphrey Tonkin estis la prezidanto en 1977, kiam mi ekaktivis en la movado. Lee Chong-yeong estis la dua azia prezidanto de UEA, post nia unua, Hideo Yagi, kiu forpasis en 1964, longe antaŭ nia tempo.

Sincere kaj aziane dirite, mi petas la benojn de tiuj eksprezidantoj kaj de la eksestraro. Benoj, tro azia vorto, faras el ili altajn guruojn, kiuj ne moviĝas. Bondeziroj, tro eŭropa vorto, farus el ili saltajn kanguruojn, kiuj tro moviĝus laŭ la ritmo de la mandatoj, kaj kies mentorecon mi ne rajtus premisi kiel konstantaĵon.

Sed mi estas aziano. Mi jes premisas la konstantan benemon de pliaĝuloj — de Konisi Gaku, aŭ Tacuo Huĝimoto, aŭ Krizantemo, aŭ Syôzi Keiko, Yamasaki Seikô. Mi ne nomas miajn eŭropajn aŭ usonajn pliaĝulojn, kiujn tia eksplico embarasus, ĉar paroli pri iliaj benoj aŭ mentoreco ŝajnus al ili tro forte jesi la hierarkion aŭ tro facile nuligi la plue akiritajn liberojn de la okcidento. Efektive, miaj okcidentaj gekolegoj pravus, dirante, ke mi ne povas sincere peti benojn de ili, ĉar tiu esprimo perfidus la etoson de miaj dumvivaj rilatoj al ili — rilatoj diversaj, kaj rilatoj neniam kanguruaj, sed ankaŭ certe ne guruaj. Simile, mi devas konfesi, ke la uzo de la Esperanta vi-pronomo, eĉ pli demokratia ol en la plimulto de la eŭropaj lingvoj, malfortigas mian beno-ricevan senton ankaŭ rilate al miaj japanaj pliaĝuloj. Zamenhof instruis al ni, ke al ĉiu, ĉiuj kaj ĉio ni diru ĉiam nur “vi”. Se mi “ci”-dirus al Usui-kun kaj moŝtige, majuskle “Vi”-dirus al Syôzi-sanYamasaki-san, mi reproduktus en Esperanto tiajn malsimetriojn, kiujn la japana havas komune kun mia gepatra bengala lingvo.

Resume, mi sentas min aziano, kaj do ne tute sen-plie egala al miaj okcidentaj pliaĝuloj: mi atendas de ili ion benecan, kvankam ne tute benan. Aliflanke, mi estas neĝisosta aziano, kaj tial ne estas senplie partoprena en la japanaj hierarkioj. Iam Gotoo Hitosi komentis, ke nur en Esperanto li povas diri, ke Yamasaki Seikô estas inter liaj amikoj. Neniu japana vorto por amiko povus valide kaj verdire esprimi tiun rilaton en lia gepatra kulturo. Mi volas eĥi tiun perceptan konstaton de amiko Gotoo. Li kaj Yamasaki-san — kvankam mi kun plezuro uzas tiun “san” — estas amikoj miaj, de kiuj mi multon lernas, kaj ĉe kiuj mi ja sentas la pliaĝecon de Yamasaki-san, tamen ne irante ĝis la ekstremo guruigi lin.

Vi eble ŝokiĝas kaj demandas vin: kial do tiu ĉi prezidanto sur publika podio regalas nin per konstatoj de sentoj pri personaj rilatoj?

Pardonu. Mi esperas, ke vi komprenos tuj, ke mi fakte provas kontribui al la kongresa temo. La aventuro de Esperanto kiel kultura neŭtralilo estas ankaŭ la eksperimentoj de István Ertl per majuskligo de V en iuj siaj vidiroj, estas ankaŭ la propono de Izumi Yukio en 1982 alparoli pliaĝulojn per insistaj sinjoro kaj sinjorino por traduki la japanan sufikson “san” aŭ la altan vi-pronomon “anata”, kaj aliaj osciloj de niaj diversaj esprimoj de reciprokaj estimosentoj. Ni ne rajtas difini mezon kaj senpacienci ordoni al la oscilado, ke ĝi haltu ĉe tiu mezo por ke ni mezuru la justecon kaj realigu la idealon en de ĉiuj sekvota lingva regularo, obeota de la ideala, meza esperantista sentosistemo. Ne tiel funkcias la fiziko de la osciloj. Ne tiel pulsas la koroj.

Per tiu tuŝo sur la klavon de koroj, mi rapide memorigas vin pri mia salutomesaĝo en la kongresa kuriero. Mi ne havas la tempon por ĝin ripeti ĉi tie, sed temis pri la konkreta socia helpemo de la esperantistaro kiel konsistiga eco de nia lingvanara idealo. Rimarku, mi petas, ke nian lingvon tre ofte lernas dektrijaruloj kaj sepdektrijaruloj. Malofte lernas ĝin tridekjaruloj. Lingvanaro plenplena je tre junaj kaj sufiĉe maljunaj homoj evidente devas reliefigi la interhelpemon ene de la komunumo. Tiu fluo ofte superfluas en aliajn kanalojn kaj aligas nin al aliaj socihelpaj impulsoj ankaŭ ekster la uzantaro de Esperanto kaj ankaŭ preter la lingva demando. Sed la ĉefa fakto pri ni estas la specifa sperto de Esperantujo. Kia do estas tiu sperto kaj kiel ni povas tiom lerni de ĝi ke tiu lerno povas transporti nin al la necesaj novaj memkomprenoj?

Ni spertas en Esperantujo la veron, kiun esprimas la japana proverbo Tasuke wa hito no tamenarazu, “La helpo ne estas por la aliaj”. La interhelpaj rilatoj inter individuoj, el kiuj multaj estas aŭ tre junaj aŭ tre maljunaj, kaj kiuj ofte alikiale malhavas fortan memfidon, faras el ni komunumon, kiu estas palpeble pli forta, ol multaj el ĝiaj individuoj. Aludante al tiu forteco de nia komunumo, mi ne provas elvoki ĉe vi naivan bildon de baldaŭa fina venko. Mi intencas tiri vian atenton al la intensa ĝojo, kiun mi spertas, renovigante niajn amikecojn, malgraŭ tiom da faktoroj, pro kiuj sobra aŭ objektiva taksmaniero instigus nin antaŭdiri baldaŭan disfalon de ĉiuj niaj kunestemoj kaj kunagemoj. La povo ĝoji estas grandega forto. Ni havas ĝin. Tio ĉi estas tre grava. Pro tre komplikaj teoriaj kialoj. Mi esperas klarigi ilin en artikoloj en la revuo, kondiĉe ke Stano Marček konsentu aperigi ilin kune kun la teoria spico, kondiĉe ke vi konsentu draŝe kritiki ilin, kaj kondiĉe ke el tio naskiĝu nova kompreno de UEA. Mi volas, kun via helpo, plifirmigi niajn instituciojn kaj niajn celojn, sed rekompreni ilin pli kongrue al niaj aktualaj realaĵoj. Farante tion, ni foje bezonos malsimple pensi kaj debati. Sed ne sur la podio dum ferma solenaĵo post bonega semajno da debatado pri bonege formulita kongresa temo, pri kiu ni pensu plu, survoje al niaj tre diversaj hejmoj.

Koran dankon al tiu ĉi agrabla urbo, lando, regiono. Koran dankon al Unuiĝintaj Nacioj, kiuj deklaris 2008 kiel la Internacian jaron de la lingvoj — ni devos grande fuŝi por ne profiti de tio. Koran omaĝon al miaj kapablegaj samskipanoj. Mi admiras en Claude la senlacan atentadon al la kunmeto de la mikraj kun la makraj realaĵoj en nia kulturo, en niaj kongresoj, en niaj sistemoj, en la eduko kiu ĉie tie niĉas. Mi admiras en Ranieri la juran, strukturan vizion ligitan al vasta kaj profunda konaro en kaj ekster la movado. Mi admiras en Barbara ne nur la legendajn pintojn de Pola Radio sed ankaŭ ŝian konegon de la informa endaro. Mi admiras en Hori-san lian sindediĉon al kaj rigoran enplektitecon en la orientazia projekto ĝiskovi la aliajn aziajn movadojn. Mi admiras en José la kombinon de naturscienca rigoremo kun socia konscienco trempita en la historio de niaj sudaj landoj. Mi admiras en Loes la kombinon de financa-administra precizemo kun la sentiva kono de individuoj kaj apartaĵoj. Mi havas nenion por kontribui al ilia kolektivo krom la emon konstante aŭskulti ilin ĉiujn kaj la CO-kolegojn kaj mianivele, eble nur meznivele, kolekti la kolektivon. Mi petas vin kunadmiri ilin kun mi! Fartu bone kaj vojaĝu senmalglataĵe! Ĝis nia Unujariĝo, ĝis Roterdamo! Vivu Hector Hodler! Vivu la posta jubileonto, nia Zamenhof!

Jubilea Konkurso

Simbolo por la 100-jara UEA

Entute 19 aŭtoroj aŭ aŭtoraj duopoj el 12 landoj partoprenis la konkurson pri simbolo por la 100-jariĝo de UEA en 2008.

Preskaŭ ĉiuj sendis pli ol unu proponon aŭ plurajn variantojn de sama propono. Deklarante la konkurson la Estraro de UEA deziris, ke la simbolo “emfazu la 100-jaran historion de UEA kaj la aktualecon de ĝiaj celoj kaj idealoj” kaj estu “elvoka, laŭeble simpla kaj uzebla presite kaj elektronike”.

Du Estraroj de UEA partoprenis en la juĝado. La malnova Estraro selektis kvin proponojn por la “finalo”, lasante la finan decidon al la nova Estraro, elektita en Jokohamo. Tiu ĉi unuanime juĝis la verkon de Guillem Sevilla la plej bona. La laŭreato estas 24-jara grafika dezajnisto el Barcelono, membro de Kataluna Esperanto-Junularo.

Guillem Sevilla klarigas, ke la simbolo emfazas “per simpla kaj aktuala aspekto la tut-teran disvastiĝon de la neŭtrala lingvo Esperanto, atingitan grandparte danke al UEA”.

La simbolo “subtile rilatiĝas al tradiciaj esperantismaj identigiloj (stelo), sed ĝi uzas ankaŭ eksterajn identigilojn (parolvezikoj, kvin koloroj) rekoneblajn de la publiko, kiu ne konas la esperantistan heraldikon”.

La elektita emblemo ne havas unu fiksan formon, sed “temas pri fleksebla identiga sistemo kun senfinaj potencialaj variantoj depende de la bezonoj kaj rimedoj”.

Osmo Buller

Oceania Kongreso en Nov-Zelando Januaro 2008

Oceania Kongreso okazos en Auckland, la plej granda urbo de Nov-Zelando

14-23 januaro 2008

Trankvila kongresejo inter urbcentro kaj internacia flughaveno

Kongresa programo plena je ekskursoj, debatoj, distraĵoj kaj kursoj kun internaciaj instruistoj: Stano Marček, redaktoro de Esperanto (Slovakio), Trevor kaj Katja Steele (Aŭstralio)

Kongresa kotizo ekde nur 425 eŭroj por 9-taga kongreso: surloka loĝado, ĉiuj manĝoj, partopreno en kongreso kaj kursoj

Por pliaj informoj kaj aliĝilo: www.esperanto.org.nz

Ni bonvenigas samideanojn el la tuta mondo al nia varm-somera kongreso

Solena Fermo

De Jokoh-amo al Roterd-amo (du amoj)

Samhore kaj samloke, sed semajnon post la Solena Inaŭguro, okazis la Solena Fermo de la 92-a UK en Jokohamo.

La Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la surpodiajn gastojn: la novan Estraron kaj tri eksajn prezidantojn de UEA, reprezentantojn de LLK, kaj reĝisoron de la ĉi-jara kongresa temo.

Sekvis malĝoja momento, dum kiu la kongresanoj dediĉis duminutan silenton al la memoro de William Auld, Yamazoe Saburô kaj aliaj forpasintaj esperantistoj.

La transdonon de honordiplomo kaj medalo de EEU al Etsuo Miyoshi fare de Flory Witdoeckt sekvis transdono de la movadaj premio Deguĉi, subvencio Cigno kaj trofeo Fyne (detaloj venontnumere), kaj anonco pri la rezulto de la Oratora Konkurso (legu sur la p. 183). La nova Ĝenerala Sekretario Barbara Pietrzak faris la ferman paroladon pri la farita laboro (legu apude) kaj la kongresan rezolucion voĉlegis la kongrestema reĝisoro Usui Hiroyuki (p. 174).

Post muzika piana interludo fare de Tazima Mayuko La memoro de somero, la nova Prezidanto Probal Dasgupta faris la tradician ferman paroladon (p. 184).

Clay Magalhães invitis al la podio LKK-anojn, por publike danki ilin pro la bonege farita laboro. La urbestro de Bjalistoko, Tadeusz Truskolaski, invitis la kongresanojn, en bela Esperanto, al la UK en 2009, post kio la prezidanto de JEI Sibayama Zyun’iti transdonis la kongresan flagon al Ans Bakker, kun la vortoj: Jen du amoj — Jokoh-amo kaj Roterd-amo! Impresa saluto de la partoprenantoj de la Infana Kongreseto, Komuna kantado de nia himno La Espero, kaj la sekva martelbato de la nova Prezidanto donis definitivan punkton post la 92-a Universala Kongreso de Esperanto en Jokohamo.

Kongresferma Raporto

Jokohamo retrorigarde

Karaj kongresanoj,

Unue permesu al mi difini mian raporton kiel retrorigardon al la kongreslaboroj, ĉar evidente honeste dirante, ne eblas dum kelkaj minutoj — pri kiuj mi disponas — sumigi la grandegecon de la kongresaj laboroj kaj eventoj, kiuj ne nur sekvis unu la alian, sed ja ankaŭ tradicie samtempis.

Tio metis nin ĉiujn antaŭ la defion fari malfacilajn elektojn. Debati, kunveni, rendevui aŭ ekskursi? Tiun dilemon devis solvi ĉiu el ni. Kaj mia tasko, kiel la Ĝenerala Sekretario, estas doni al vi resuman bildon pri la finiĝanta kongressemajno.

Unuavice permesu al mi tutkore danki al Ulla Luin, kiu kiel la eksa Ĝenerala Sekretario de UEA ne nur faris enorme grandan antaŭkongresan laboron, sed kiu ankaŭ ne ŝparis al mi siajn konsilojn tuj post kiam mi havis la honoron transpreni la taskon de Ĝenerala Sekretario.

La unua informo, kiun mi ŝatus dividi kun vi estas, ke al la 92-a UK-o en Jokohamo, kiu hodiaŭ fermas siajn debatojn, aliĝis 1898* esperantistoj el 57 landoj de la mondo. Krom tiuj, kiuj kongresis dum la tuta semajno, ne malmultis tiuj, kiuj eĉ dum kelka tempo ŝatis kunĝui la kongresetoson en la varmo ne sole de la aŭgusta Jokohamo, sed de niaj sopirantaj koroj vidi unu la alian.

* Rimarko de la redakcio: lasttage aliĝis pliaj tri kongresanoj.

Dum la Inaŭguro ĉi-jare ni ripetis la Movadan Foiron, kiel interkonan vesperon — iom alispecan ol estis tiu en Florenco — sed kiu ja konfirmis, ke konatiĝante kaj re-renkontiĝante eblas ankaŭ ne sole revidi geamikojn, sed ankaŭ reciproke multon novan ekscii pri niaj diverskampaj aktivadoj. Mi esperas, ke la Movada Foiro iĝos konstanta elemento de niaj Inaŭguroj, kaj ke ĝia varma etoso en Jokohamo ne ligiĝis sole kun vasteco de la salonego kaj varma klimato, per kiu regalis nin la kongresurbo.

En la kongresan temon Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto, kies debatrezultoj speguliĝas en la kongresa rezolucio, enkondukis nin dum la solena inaŭguro Tsuda Yukio, dividante siajn spertojn pri la temo, kiu aparte lin interesas, nome Hegemonio aŭ regado de la angla. Li ne hezitis konkludi, ke la defio estas egaligi la rilaton inter Oriento kaj Okcidento, en kio pli ol akcepto gravas rezisto, kaj li vidas apartan ĉi-koncernan rolon de esperantistoj. Sub la gvido de la reĝisoro de la Kongresa Temo, Usui Hiroyuki, disvolviĝis tri viglaj debatoj pri la temo.

Kleriga Lundo por konstante eniris la programon de la Universalaj Kongresoj. Same kiel antaŭe kunreĝisoris ĝin Humphrey Tonkin kaj Michela Lipari. 12 diverstemaj kunsidoj dense partoprenataj multfacete prilumis i.a. la eventojn kaj problemojn regionajn, pri kio atestu almenaŭ tiaj titoloj, kiel “Azia Komuna Historio”, “Azia ekonomio”, “E-movado en Azio”, “Pacifiko”, “Esperanto — eŭropa aŭ tutmonda lingvo”.

Iu el la nesubtakseblaj eroj de la Universalaj Kongresoj estas ilia Internacia Kongresa Universitato, kombinita kun la sesioj de AIS. Ĉi-jare la rektoro de ĝia 60-a eldono estis Gotoo Hitosi, kiu en sia prelego dediĉita al la temo “La vortaro por lernantoj” reliefigis la gravecon de la E-japana vortaro por la altagrada lernado kaj praktika uzado de la lingvo fare de la japanlingvanoj. Inter naŭ nunjaraj prelegoj, tri, tiuj de Amri Wandel, José Antonio Vergara kaj Sibayama Zyun’iti, rolis samtempe kiel AIS-kursaro.

La Universala Kongreso de Esperanto en Japanio estis eksterordinara okazo sperti la kulturon kaj tradicion de la gastiganta lando. Servis al tio ne sole ĉi-koncernaj prelegoj, kulturaj eventoj, sed ankaŭ dumkongrese funkcianta ĉambro de Japana Tradicia Kulturo, en kiu eblis praktike partopreni kursojn pri te-ceremonio, floraranĝado, ŝamiseno, kaligrafio, sorobano, kimonvestado k.a. Apartan atenton kaptis ankaŭ la kursoj pri la “Japana eksprese”. Riĉan kulturan programon partoprenis, en sia aparta Kongresejo ZAIM, esperantistaj gejunuloj.

Enhave tre riĉan programon liveris la Lerneja Tago, daŭranta kvin kaj duonan horojn, prezentante entute 14 prelegojn. Sed krome ni notu, ke ankaŭ ĉi-jare okazis kursoj de la instruista retejo. La konata instruista paro Kováts-Lelarge gvidis 16 lecionojn por komencantoj kaj mezniveluloj, kiujn partoprenis inter 50 kaj 100 personoj. Eĉ se dominis japanoj, la komunan lernadon kaj ekzercadon ĝuis ankaŭ alilandaj kongresanoj. En la dumkongresaj Cseh-kursoj de Gražina Opulskieniė partoprenis 41 personoj el 5 landoj. Cseh-seminarion, gviditan de Teresa Kapista kaj Atilio Orellana Rojas, partoprenis 11 kongresanoj el 4 landoj. Do krom la kleriĝado sur la plej alta nivelo kadre de IKU, en la daŭro de la kongresa semajno okazis diversnivela instruado de la lingvo, konfirmita ankaŭ per ekzameno. Nome dum ĝi okazis ekzamena sesio de ILEI/UEA sur la elementa nivelo, al kiu sukcese subiĝis tri kandidatoj el Rusujo, Italujo kaj Nederlando.

Dum la 92-a Universala Kongreso de Esperanto ni ĝuis riĉan artan programon, komenciĝantan de la Nacia Vespero ĝis la Internacia Arta Vespero, kronanta la kongres-semajnon. Mankas nun tempo por mencii ĉiujn teatraĵojn kaj koncertojn, sed ne estus dece ne mencii pri la dimanĉa poezia vespero, entuziasmiginta la publikon en la kongresejo ZAIM.

Jam en la unua numero de la kongeskuriero Ondas Jokohamo ni trovis liston de la aŭtoraj duonhoroj, kiuj ĉi-foje ne okazis en la libroserva salono, sed iom japaneske kaj intimetose malantaŭ la paravano (ekranego, rim. de la red.) ĉe la salonoj Hodler kaj Lapenna. La kongresa libroservo servis tradicie ne sole kiel butiko, sed ankaŭ kiel specifa ekspozicio de niaj libroj. Aldonendas, ke la nunjara Universala Kongreso disponigis 1314 titolojn kaj Japanion atingis libroj, kies suma pezo preskaŭ egalis al la nombro de ĝiaj titoloj, t.e. 1300 kilogramoj.

Universalaj Kongresoj estas ne sole la plej gravaj esperantistaj rendevuejoj dum la jaro, sed ja ankaŭ debat-asembleoj. La nunjara kongreslaboro aparte gravis pro la elekto de la nova UEA-estraro. En la elektojaro la Komitato kunsidis trifoje ne nur elektante la konsiston de la nova estraro kaj ĝiaj instancoj, sed ankaŭ akceptante la estraran raporton, kaj la buĝeton. Dum sia lasta kunsido la Komitato alprenis la decidon pri la akcepto de sia nova, jam 68-a Landa Asocio, nome Asocio de Esperantistoj de Taĝikio. Notindaj estas la viglaj kunsidoj de la subkomitatoj, kiuj fruktis per riĉa fasko da rekomendoj por la postkongresa laboro de la estraro. Dum la kongresa semajno okazis kunsidoj de tre multaj fakaj asocioj kaj seninterrompe funkciis budoj de kelkaj el ili. La kongreso amplekse traktis la landan kaj regionan agadojn, ĝi informis kaj ebligis interŝanĝi opiniojn pri la laboro de la centraj organoj de UEA.

La glata funkciado de la kongreso estus neebla sen la enorma laboro de LKK kaj ĝia stabo de ĉirkaŭ 300 volontulaj helpantoj. La kongresa kuriero Ondas Jokohamo pretigis por la kongresanoj sep riĉenhavajn numerojn, ĉar malgraŭ sia vendreda deklaro, ke temas sole pri ses, hodiaŭ, t.e. sabate en la ferma tago, aperis — pro la abundo de la raportoj — la sepa, ekstervica eldono. Ekde la unua numero Ondas Jokohamo aperis ankaŭ rete, eĉ brajle. Ĝi ne sole raportis, sed ĉi-foje krome konsilis pri la plej allogaj programeroj, pri la lige kun la kongreso aperigitaj libroj, kaj per sia hajka angulo ĝi ankaŭ kontribuis al la konatiĝo kun la japana kulturo. Kongresaj eventoj speguliĝis ankaŭ en la hejmpaĝo de Japana E-Instituto.

La Jokohama Universala Kongreso eĥis ankaŭ pere de gazetaraj informoj, kiuj aperis interalie en la informa gazeto de la kongresejo Pacifiko Jokohamo, kovrile prezentante afable konversaciantajn esperantistojn en epokaj vestoj el la periodo, kiam Jokohamo malfermiĝis al la mondo. Sed pri la 92-a Universala Kongreso de Esperanto publicis ankaŭ en la japana gazetaro, i.a. en la loka gubernia gazeto Kanagaŭa-ŝinbun, en Ŝinano-mainiĉi en la regiono Nagano; aperis informoj en tri senpagaj gazetoj i.a. en Jokohamo kaj Tokio. Krome pri Esperanto ĝenerale kaj pri antaŭnelonga ĉi-loka lekciado de profesoro Selten informis respektive Ĉuuniĉi-ŝinbun kaj Ŝikoku ŝinbun. La kongresejon vizitis filmista skipo, pretiganta dokumentan filmon pri Hasegawa Teru, omaĝe al ŝia 60-a mortodatreveno. La filmo kun sonscenoj pri la 92-a UK estos lanĉita la 11-an de februaro 2008 en la tuta Japanio. Pri la kongreso ĝisdate informis la esperantistan komunumon en la mondo dum la kongresa semajno ĵurnalistoj de Ĉina Radio Internacia kaj Pola Radio. Ĉi-lasta la unuan fojon siajn raportojn pretigis surloke, de Jokohamo rekte elsendante siajn prikongresajn programojn. Tiuj raportoj ekde la unua tago vekis viglan reagon de aŭskultantoj el la tuta mondo, ne povantaj persone partopreni la kongreson. Iuj plendis, ke en la kongresejo Pacifiko Jokohamo ne videblas gejunuloj. Sed ja riĉa junulara programo disvolviĝis en la salono “Eroŝenko” en la kongresejo ZAIM. La junulara programo enhavis ankaŭ aranĝojn paralelajn al tiuj okazantaj en Pacifiko Jokohamo, kiel ekzemple junularaj bankedo kaj balo. Ankaŭ tie okazis allogaj programeroj komenciĝante de la dimanĉa Poezia Posttagmezo, teatraĵoj, prelegoj proksimigantaj la japanan socion kaj ĝian kulturon. Tie ankaŭ la ekstera publiko havis la eblon lerni la Internacian Lingvon.

Ankaŭ dum la ĉi-jara Universala Kongreso okazis Oratora Konkurso, speciale celita al la junaĝa partoprenantaro de la kongreso. Sed premioj estis atribuitaj ne sole en tiu ĉi konkurso destinita al junaj esperantistaj oratoroj. Solene estis anoncitaj ankaŭ la rezultoj de la Belartaj Konkursoj, tradicia kultura aranĝo de niaj Universalaj Kongresoj. La aŭkcio kiel ĉiam ne nur venigis amase la publikon por admiri la arton de Humphrey Tonkin gvidi tiun ĉi aranĝon, sed ĝi ankaŭ alportis enspezojn en la alteco de 182 400 enoj.

Al multaj kongresanoj multnombraj duontagaj ekskursoj kaj la merkreda ekskursa tago ebligis pli intime konatiĝi kun la kongreslando kaj la kongreslando ĝuis grandegan popularecon.

Aldonendas, ke krom la aliloke daŭranta Internacia Infana Kongreseto en la kongresejo Pacifiko Jokohamo estis aranĝita speciala infanvartejo kaj tiuj kiuj enrigardis la vartejan ĉambron, konatiĝis kun la plej juna generacio de estontaj esperantistoj.

Karaj Kongresanoj! Mia unua raporto sekvas la skemon, kiu celis telegrafstile fari mallongan retrorigardon. Ne pri ĉiuj aktivadoj pro manko de koncernaj notoj mi povas nun raporti. Ja mi celis sole memorigi kelkajn facetojn de la bunta, varma kongressemajno. Sed ja ĉiu el ni forlasos la kongreson kun la propra raporto mense kaj kore, teksita el la travivaĵoj, kolektitaj dum la debatoj, kunvenoj, renkontiĝoj kaj rendevuoj kun la kongresaj urbo kaj lando. El Japanio, en kiu la organizita Esperanto-movado ĵus pasintjare solenis sian 100-jaran jubileon, ekde nun ni fiksrigardos al la venontajara Universala Kongreso, kiu en Roterdamo jubilos lige kun la 100-jariĝo de nia asocio — Universala Esperanto Asocio.

Barbara Pietrzak
Ĝenerala Sekretario de UEA

[FORIGITA!: bildo]

Osmo Buller prezentas podianojn

[FORIGITA!: bildo]

Flory Witdoeckt kaj Etsuo Miyoshi

[FORIGITA!: bildo]

LKK-anoj sur la podio

[FORIGITA!: bildo]

La urbestro de Bjalistoko T. Truskolaski

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la salono Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj salutas la kongresanojn

[FORIGITA!: bildo]

Enirejo al la kongresejo

[FORIGITA!: bildo]

La teatraĵo

[FORIGITA!: bildo]

La vicurbestrino de Jokohamo

[FORIGITA!: bildo]

Tago de Lernejo, Katalin Kováts

[FORIGITA!: bildo]

La LKK-anoj adiaŭas

Kongresa Panoramo

[FORIGITA!: bildo]

Sur la fotoj: 1. Urbestra akcepto. 2. Koncerto de Asorti en ZAIM. 3. Claude Nourmont donas diplomon al oratora konkursanino Wang Shanshan. 4. Japanaj patrinoj-kongresaninoj. 5. Verdstelaj etulinoj. 6. Solena Malfermo en la salono Zamenhof. 7,8. Internacia Vespero. 9. Vespermanĝo de UEA kun LKK-anoj. 10. Kurso pri arta pakado. 11. Junaj dancistinoj dum la Inaŭguro. 12. La kongresejo nokte.

Revuo Esperanto 2007 10

Malferme

Facila por kiu?
aŭ:
Aperitive pri la salata saluto

Kiam mi estis junulo, aliaj junuloj instruis min, ke en nia kamaradaro la norma maniero saluti estas diri ne “saluton!”, sed “salaton!”; tiel ni stampas la lingvon nia propra, junulara. En multaj kuirartoj la salaton oni prezentas aperitive, antaŭ la ĉefpladoj. Mi volas prezenti iom da pensoj pri la salata saluto kiel aperitivon; en postaj numeroj — mi devas averti la palatojn, kiuj eventuale tion ne ŝatas — sekvos pli spicitaj tekstoj.

Junulo enhejmiĝinta en Esperanta subkulturo, kiu uzas tiun salatan saluton kiel sinmarkan ŝiboleton, volonte kaj do facile kunuzas tiun markilon kun aliaj junuloj. Sed estas io sekreta pri tiu sublingvo, ĉu ne? Estas io intima, kio delikate forbaras la senkomprenajn eksterulojn. La gestoj, per kiuj “ni junuloj” stampas la lingvon kiel specife “nian”, igas tiun sublingvon pli komforta, pli facila por “ni”. Sed la samaj gestoj, kompreneble, igas la junulan sublingvon pli malfacila por la nejunuloj. Precize tio, kio intensigas la solidarecon inter la gejunuloj uzantaj tian intiman signaron inter si, deklaras la nejunajn homojn eksterrondaj.

Feliĉe, ke neniu ankoraŭ atakis la junularon rilate tiun emon konstrui propran lingvan ejaron. Oni ne provis apliki la facilismon aŭ la fundamentismon tiel senescepte. Alie oni venus al la ideo deklari la junulan novemon kontraŭfundamenta — aŭ almenaŭ malkongrua kun la sankta esperantista devo ĉiam funkcii diafane rilate al ĉiuj eblaj aŭskultantoj.

La junulara emo stampi la lingvon kiel sian ŝajnas al mi absolute kvila (mi kutime uzas tiun demaldekstran mallongigon de “trankvila” private, kiel junulaĵon, pro mia maljunula deziro prezenti min pli june ol mi vere rajtas). Ĝi estas tute konforma al la facilismo, se vi memoras, ke ankaŭ la junularo rajtas muldi lingvon facilan por la propra uzo. La demando do fariĝas: facila por kiuj? Mi promesis aperitivon, ne pladon. Vi do tuj komprenos, kial mi lasas al vi la digestadon de tiu demando kaj eĉ ne ekrespondon surtelerigas. (Vicprezidantino Claude Nourmont nuancas la demandon, atentigante, ke la hodiaŭaj gejunuloj sin salutas per “sal’”). Fartu bone, kaj ĝis ... revado!

Probal Dasgupta

EEU kaj Esperanto dum Ekonomia Forumo

Eŭropa Esperanto-Unio sukcesis prezenti Esperanton kaj la lingvopolitikan demandon dum la grava orienteŭropa aranĝo “Ekonomia Forumo”. Ĝi okazis 05-08 sept 2007, jam la 17-an fojon, en la pola kuracurbo Krynica.

EEU ĉeestis la forumon jam pasintjare. Tamen la nuna prezento kaj la atento pri Esperanto estis pli bonaj. Grave tion influis la ĉeesto de Prof. Reinhard Selten, kiu venis al la forumo kiel gasto de EEU, kaj tiel iĝis la unua Nobel-premiito en la Forumo.

La aranĝon, kies ĉeftemo estis Eŭropo — krizoj, ŝanĝoj aŭ ŝanco? ĉeestas kutime gravuloj: politikistoj, ekonomikistoj, entreprenistoj, plej multe el la meza kaj orienta Eŭropo. Ne mankas ambasadoroj, EU-komisionanoj, manaĝeroj de grandaj elektraj, naftaj aŭ komputilaj firmaoj... Inter la gastoj eblis trovi ekz. la eksprezidentojn de Pollando kaj Ĉeĥio, Aleksander Kwaśniewski kaj Václav Havel, la vicĉefministron de slovaka registaro Dušan Čaplovič, ministrojn, parlamentanojn kaj ambasadorojn de Pollando, Ĉeĥio, Slovakio, Ukrainio...

En Ekonomia Forumo kutime temas pri ekonomio kaj financoj, sed la programo (kaj sekve la paneldiskutoj kaj prelegoj) estas dividita al pluraj subgrupoj. La 7-an de septembro EEU prezentis Esperanton kaj la lingvan problemaron kun la temo Eŭropa Unio — lingva komunikado. Krizo aŭ ebleco? La panelon gvidis la prezidanto de EEU kaj irlanda diplomato Seán Ó Riain. Kontribuis elstaraj gastoj: Reinhard Selten, nobelpremiito por ekonomiko (Germanio); Etsuo Miyoshi, entreprenisto, mecenato de Esperanto (Japanio); Barbara Despiney-Zochowska, ekonomia esploristo de franca scienca instituto (Francio/Pollando); Witold Stępniewski, vicrektoro de la teknika universitato en Lublin (Pollando) kaj Aida Čižikaitė, juristo kaj lingvisto, Universitato de Vilnius (Litovio).

La temo de Esperanto kaj lingvo-politiko de EU estis traktata de multaj flankoj. Post la prelegoj sekvis diskuto kun interesaj proponoj kaj demandoj. Ekz. de oficisto de Eŭropa Komisiono, fakulo pri la temo, venis la ideo proponi Esperanton kiel la duan lingvon, apud la angla, por Eŭropa patento. Politikistoj strebas solvi la aferon, en kiuj lingvoj la patento estu farata.

Al la prezento de Esperanto en la forumo grave helpis la ĉeesto de Reinhard Selten. Li havis kvar apartajn programerojn: prelego por “junaj gvidantoj” (dum Ekonomia Forumo de Junaj Gvidantoj), ĉeesto dum la ĉefa panelo Konkurenceco de Eŭropo en la tutmondiĝanta mondo, la paneldiskuto de EEU Eŭropa Unio — lingva komunikado. Krizo aŭ ebleco? kaj aŭtora vespero, dum kiu li prezentis sian Ludoteorion. Dum la forumo li estis kun la prezidanto de EEU intervjuata por la nova film-projekto Kia povus esti Eŭropo, preparata de EEU (pri Esperanto kaj ĝia ebla rolo en Eŭropo).

EEU prezentis sin dum la tuta aranĝo en EEU-stando (projekciado, libroj, diskoj, DVD-oj) kaj disdonis informilojn pri Esperanto kaj lingvo-politika temaro en la oficialaj lingvoj de la forumo: pola, angla kaj rusa. Estis granda intereso de la publiko pri Esperanto-stando, ankaŭ dank’ al ĝia bona loko: ĝi situis tuj kontraŭ la eniro al la ĉefa konstruaĵo. Pluraj homoj aĉetis lernolibrojn kaj la DVD-ojn Esperanto elektronike. La Esperanto-budo estis la ununura stando de neregistara organizo — ĉiuj aliaj estis de grandaj internaciaj nafto- kaj elektro-firmaoj kaj/aŭ de regionoj kaj urboj de Pollando. En la stando deĵoris krom Peter Baláž, estrarano de EEU, ankaŭ tri membroj de Pola Esperanto-Junularo: Tobiasz, Lukiz kaj Agnieszka.

La prezento de Esperanto en la forumo, kiun helpis la financa subteno de Esperantic Studies Foundation, Etsuo Miyoshi kaj UEA, okazis dank’ al sindona laboro de Halina Komar. En la Forumo sentiĝis ke ne tiom da homoj opinias Esperanton pura utopio aŭ nerealaĵo.

Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj antaŭ sia stando kun la eksprezidento de Ĉeĥoslovakio Václav Havel

[FORIGITA!: bildo]

Panelo de EEU kun la ses elstaraj gastoj

[FORIGITA!: bildo]

Esperanta stando de EEU dum la forumo

Eĉ tri infanaj kongres-aranĝoj en 2007!

Kiam UK iras ekster Eŭropon, kutime ne okazas IIK, ĉar nemultas infanoj kaj probablas deficito. Tamen jam en 2007 pluraj gepatroj esprimis la bezonon lasi siajn gefilojn ie ekster la plenkreskula kongres-etoso.

Loko troviĝis, ja malproksima de Jokohamo, sed plej konvena por la 13 infanoj inter 7- kaj 16-jaraj, nome Esperanto-Domo de Jacugatake. Al ĝiaj komitato kaj helpantoj estu ĉi-tie esprimata sincera danko.

Grave atentis la ĉi-jaraj gvidantoj pri agoj eviti la neeviteblan krokodiladon, tiel matene okazis “Paroligaj Tempoj” endome. Posttagmezojn oni pasigis eksterdome, migrante al akvofalo, spertante japanstilan banejon, sportante en lerneja gimnastikejo... Tuttaga ekskurso gvidis nin al la sola japana kastelo el originala ligno, en la urbo Macumoto (Matsumoto, 松本市).

Samtempe en la UK-ejo, infanoj tre junaj aŭ ne parolantaj Esperanton havis sian ejon, nome Vartejon (vidu supre). Ĉirkaŭ 50 diversaj infanoj tie ludis unu- aŭ plurfoje, zorgataj de s-ino Sano Joûko kaj ŝia teamo.

Ne ĉiu povis vojaĝi al Japanujo. Ĉu neniu renkontiĝo por infanoj ie en Eŭropo? Ja okazis, nome Eŭropa Infana Kongreseto apud la slovena Maribor por infanoj, kies gepatroj kunvenis dum la EEU-kongreso. Infanojn el 5 landoj prizorgis s-ino Judita Rey el Zagrebo.

Gepatroj jam notu, ke IIK 2008 atendas 50 infanojn en ĉelaga infanferiejo en Oostvoorne, inter Roterdamo kaj la maro. Bezonatas helpantoj kapablaj paroligi kaj ludigi infanojn. Konsultu rete: bertosch.free.fr/iik2008.

Bert Schumann
UEA-komisiito pri Internacia Infana Kongreseto

[FORIGITA!: bildo]

Internacia Infana Kongreseto en Jacugatake

[FORIGITA!: bildo]

Vartejo dum la 92-a UK en Jokohamo

[FORIGITA!: bildo]

La 13 infanoj, partoprenintaj en la ĉi-jara Internacia Infana Kongreseto en Jacugatake, salutas la kongresanojn en Jokohamo

Nia intervjuo

Homo kun homo en Bjalistoko

Interparolo kun D-ro Ludoviko C. Zaleski-Zamenhof

Sinjoro Doktoro, ĉu Vi foje imagis Universalan Kongreson de Esperanto en Bjalistoko?

Ne nur mi imagis, sed ankaŭ esperis. Sed la ideo ŝajnis malfacile realigebla.

Pro kies kulpo?

Eble tiu de la Esperanto-movado... Ĝi kreskis tro granda por kongresi en la naskiĝurbo de Ludoviko Zamenhof.

Ĉu nun la urbo atingis la necesan dimension?

Preskaŭ. Evidentiĝis, ke Bjalistoko disponas pri proksimume 4000 dormlokoj, inkluzive de 1500 en hoteloj. La aliajn ĉambrojn ofertas studentaj domoj, ĉefe en la komplekso de la Politekniko, kie povas okazi ankaŭ la plimulto de la kongresaj programeroj.

De kie Vi scias pri tio?

Mi feriis aŭguste en Pollando. Ĝuste ĉe la bordo de Balta Maro atingis min la kortuŝa novaĵo. La Komitato de UEA dum la UK en Jokohamo decidis organizi en Bjalistoko la Universalan Kongreson de Esperanto en la jaro 2009, okaze de la 150-a datreveno de la naskiĝo de mia avo. Mi ricevis la informon de Jarosław Parzyszek, prezidanto de la Fondumo Zamenhof. Okazis, ke samtempe la urbaj aŭtoritatuloj invitis min al Bjalistoko. Mi ĝoje akceptis la inviton.

Kies gasto Vi estis?

Gastigis min D-ro Tadeusz Truskolaski, la urbestro de Bjalistoko. Mi ankaŭ renkontis la marŝalon (estrarprezidanton) de la regiono Podlahio, sinjoron Dariusz Piontkowski, kaj la vicurbestron, D-ron Aleksander Sosna. Ili ĉiuj estas freŝdate elektitaj kaj reprezentas la junan generacion. Niaj interparoloj tre pozitive min impresis.

Per kio?

Per la alta intelekta nivelo de miaj gastigantoj, per iliaj kompetento kaj entuziasma rilato al organizo de la jubilea kongreso. Ili konsideras ke la decido de UEA kongresi en Bjalistoko honorigas ilian urbon. Ŝajnas ke tiu etoso fariĝis ĝenerala inter la bjalistokanoj.

Kial Vi tiel opinias?

Dum du tagoj mi estis daŭre sieĝata de ĵurnalistoj. Ĉiuj demandoj estis seriozaj, starigataj en simpatia tono. Mi sentis, ke oni komprenis la valoron de Esperanto por la urbo kaj ĝojas ke la Universala Kongreso povos tie okazi.

Mi aŭdis, ke la urbestro parolis Esperante dum la kongreso en Jokohamo.

Doktoro Truskolaski verŝajne sincere interesiĝas pri la lingvo internacia. Mi donacis al li la libron La Zamenhof-strato kun la konvinko, ke li legos la libron lernocele.

La urbestro plimultigos la nombron de esperantistoj en Bjalistoko. Bone, ĉar ili ne estas multnombraj.

La kongreso ne povus okazi sen esperantistoj. Ekzistas tamen firma stabo, kiun konsistigas Jarek Parzyszek, supozebla prezidanto de Loka Kongresa Komitato, Elżbieta Karczewska, kiu estras Bjalistokan Esperanto-Societon, Nina Pietuchowska, kompetenta instruistino kaj la juna Przemek Wierzbowski, freŝdate lerninta Esperanton en interreto. La decido pri la UK vekis aliajn esperantistojn, sed, kio pli gravas, junaj homoj multnombre enskribiĝas al kursoj de Esperanto. Bjalistoko urĝe bezonas instruistojn. Pri la serioza rilato al la kongreso atestas ankaŭ tio, ke la urbestro nomis kiel oficialan respondeculon pri la kongreso je la nomo de la urbestraro sinjorinon Elżbieta Karczewska.

Ĉu oni parolis pri supozebla nombro de kongresanoj?

Temas pri jubilea kongreso, tial oni taksas la nombron de partoprenontoj je tri ĝis kvar miloj.

Eĉ Varsovio ne havas salonon por kvar mil personoj.

Nek havis Florenco. Tie oni decidis pri provizora solvo. Simile okazos en Bjalistoko. La Estraro de UEA akceptis proponon de la bjalistokanoj starigi grandegan tendon kun ĉiuj necesaj instalaĵoj. La urbo promesis financan partoprenon.

Ĉu Vi dormis bone en Bjalistoko?

Bonege! Imagu, mi loĝis en hotelo, kiu situas en Zamenhof-strato. Ĝi estas nova, malgranda, sed eleganta konstruaĵo kaj konsiderinde plibeligis la straton. Cetere preskaŭ vid-al-vide troviĝas tabulo kun granda foto, kiu prezentas la iaman naskiĝdomon de mia avo. Ĝuste situintan tiuloke. Mi eksciis, ke sur la blinda muro de apuda domo oni planas pentri fenestrojn kaj ene de ili unuopajn membrojn de la tiama familio Zamenhof. Bele aspektas ankaŭ la placo, sur kiu troviĝas monumento al Ludoviko Zamenhof.

Bjalistoko havis iam grandan planon pri konstruo de Monda Zamenhof-Centro. Ĉu la planata kongreso permesos revivigi la ideon?

Ĝuste pri tio mi parolis interalie kun la marŝalo Piontkowski. Li promesis disponigi sufiĉe vastan ekzistantan konstruaĵon en la urbocentro por aranĝi tie la Esperanto-Centron Ludoviko Zamenhof. Ĝi estos ĉefe muzeo de Esperanto kaj unu el la urbaj vidindaĵoj. Cetere Bjalistoko abundas je interesaj monumentoj. La plej grava estas belega rezidejo de la magnata familio Branicki, vera perlo de la baroka arkitekturo. Aliaj allogaĵoj troviĝas ekster la urbo. Bjalistoko situas centre de belega naturo. La regionon oni kutimas nomi “verda pulmo de Pollando”.

Mi aldonu, ke Podlahion karakterizas diverseco kultura, nacia, religia.

Iom simile kiel dum la infaneco de mia avo. Ne miru, ke mi multe esperis pri okazigo de Universala Esperanto-Kongreso en Bjalistoko, dum kiu kunvenos “ne francoj kun angloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj”.

Interparolis: Roman Dobrzyński

[FORIGITA!: bildo]

D-ro Ludoviko C. Zaleski-Zamenhof, Jarosław Parzyszek kaj Roman Dobrzyński

Ĉu vi estas membro de Societo Zamenhof?

Ni ĉiuj amas nian Esperanton, kaj ni deziras, ke tiu bebo kresku kaj prosperu. Jen mi havas por vi sugeston.

Ĉu vi rimarkis en la julia-aŭgusta numero de la revuo la spezokonton de UEA? Vi certe kontentis vidi, ke ĝi estas en preskaŭ kompleta egaleco: en la jaro 2006 UEA ne elspezis pli da mono ol ĝi enspezis.

Nu, bone: tio montras bonan mastrumadon. Sed, verdire, UEA ne enspezis multan monon entute — certe ne sufiĉan monon por organizaĵo, kiu celas signifan socian efikon. Se oni konsideras la kostojn ligitajn al la regula agado de la Asocio — produktado de la revuo, salajroj, la Jarlibro, la Libroservo, la retpaĝaro, libroeldonado, la biblioteko, la domo — oni tuj rimarkas, ke restas malmulto por la disvastigo de Esperanto, la informado, la reprezentado de UEA en internaciaj organizaĵoj, la instruado de Esperanto. UEA ja havas ankaŭ siajn diversajn specialajn fondusojn por specifaj funkcioj, kaj ĝi ja havas sian kapitalon (kies enspezoj siavice havas lokon en la spezokonto), sed baze ĝia bonfarto dependas de la jarkotizoj pagataj de la (tro malmultaj) membroj, kaj tiuj kotizoj esence kovras nur la rutinajn elspezojn.

Niaj kotizoj sufiĉas por subteni la rutinan laboron de nia Asocio, sed ne por ebligi veran salton antaŭen.

Multaj membroj de la Asocio kapablas pagi pli ol nur bazan kotizon. Kelkaj el ili donacas plian monon por specialaj celoj diversaj — sed apenaŭ por la ĝenerala funkciado de la Asocio.

Sciante, ke multaj niaj membroj deziras fari pli, oni fondis antaŭ multaj jaroj la tielnomatan Societon Zamenhof.

En la Jarlibro 2007, sur paĝo 7, vi trovos anoncon pri Societo Zamenhof (vidu ĉi-apude). Societanoj pagas pli altan jarkotizon, kiu estas uzata por subteni tiun salton antaŭen al kiu mi ĵus aludis. Per via aliĝo al tiu Societo vi kontribuas al tiu parto de la laboro, kiu estas pli ol rutinaĵoj.

Se vi trafoliumos la ceteron de la Jarlibro, vi rimarkos informojn pri amaso da diversaj malpli rutinaj agadoj de UEA. Sen nia Societo Zamenhof, tio ne eblus.

Baldaŭ vi pagos vian jarkotizon por la jaro 2008. Pensu tiam pri la eblo, per iom pli granda financa streĉo, aliĝi al Societo Zamenhof — tiel garantiante la pli sekuran kaj sanan kreskon de nia bebo Esperanto en la venonta jaro. Jen nepo, kiu certe vin benos!

Humphrey Tonkin iama prezidanto de UEA

Junularo en Jokohamo

Ni lernu de niaj gejunuloj

Antaŭ kelkaj jaroj Universala Kongreso ne estis vere universala. Kompreneble estis pluraj programeroj, emociplenaj momentoj, internacia kaj amikema etoso..., sed io mankis. Tiu io estis la junularo. Ŝajnas ke tiutempe UK estis por junuloj kiel akvo por katoj, aŭ kiel dezerto por fiŝoj.

Bonŝance, iom post iom, UK fariĝis vere universala, kun vigla partopreno de multaj junuloj el diversaj landoj kaj kun oficiala organizado de la junulara programo.

La japanaj amikoj multe laboris por la ĉi-jara UK kaj tute ne forgesis pri junulara programo, kiu eĉ estis la plej grava parto de la programo, laŭ mia vidpunkto.

Mi ne volas nei la gravecon de la kongresa temo, mi ne intencas subtaksi la buntajn renkontiĝojn de la fakaj asocioj, la komitatkunsidojn, la klerajn universitatajn prelegojn aŭ la klerigan lundon, samkiel mi ne opinias la junularan programon interesa nur ĉar mi renkontis multajn samaĝulojn kaj kune festis kaj ĝuis la kongreson.

Kvankam la ampleksa, bunta kaj intereskapta junulara programo jam sufiĉus por plene gratuli la junajn japanojn pro ilia laboro, ili ne nur faris tion, sed sukcesis en tiu tasko kie la oficiala programo ofte (por ne diri ĉiam) fiaskas: malfermiĝi al la ekstero.

UK estas kutime fermita kongreso, kaj tre malofte oni sukcesas organizi ion publikan. Ŝajnas ke la esperantistoj pli kaj pli ŝatas amikumi en la granda rondo familia, multe pli ol organizi publikajn aranĝojn por diskonigi nian lingvon.

Kiom utilas al Esperanto la plurhoraj (ne)pacaj bataloj de la komitato pri regularoj kaj elektoj, kaj kiom la plurminuta diskuto pri strategio pri informado kaj instruado?

Dum en la luksa kongresejo aro da homoj interbabilis inter si, eble ne kiel religia sekto, sed tutcerte kiel fermita elito, en la aliaj kongresejoj, prizorgataj de la junularo, okazis multaj publikaj kunvenoj, kun la partopreno de multaj ne-esperantistoj, kiuj entuziasmiĝis pri la lingvo kaj la movado. Ĉu eblas entuziasmiĝi vidante nur la UK-afiŝon? Malfacile... Multe pli verŝajne se oni trovas en Esperantujo ion similan al siaj interesoj.

Mi skizos nur kelkajn ekzemplojn, por montri la sukceson de la japana agmaniero. Tre populara aranĝo estis poezia vespero, en kiu partoprenis 220 homoj. Inter ili pli ol 50 estis japanaj neesperantistoj. La kongresa kuriero Ondas Jokohamo skribas: “Iu japana ne-esperantisto konfesis, ke ŝi ĝis nun pensadis, ke Esperanto estas mortinta lingvo, tamen nun eksciis, ke ĝi ja estas vivanta lingvo”. Ĉi tio estis ebla nur per la grava laboro de la junuloj, kiuj sukcesis ne nur aranĝi sukcesan poezian vesperon, sed, pli grave, sukcesis venigi tre faman japanan poeton, reklami pri la evento kaj malfermi la programeron al ĉiuj interesitoj.

Grava aranĝo, kiu estu ekzemplo por la aliaj fakaj asocioj, estis la vegetara lunĉo, organizita en la kadro de la junulara programo. La landa reprezentanto de Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio ne nur organizis lunĉon por vegetaranaj esperantistoj, sed sukcesis kunlabori kun la loka kaj landa vegetarana asocioj. Ĉeestis eĉ la direktorino de la Japana Vegetarana Asocio, kiu prelegis dum la lunĉo. Tiamaniere eblis kunlabori kaj prezenti Esperanton al la ekstera publiko.

Tria kaj lasta ekzemplo, kvankam oni povus plenigi la tutan revuon per la multaj mirindaj agoj de la junularo, estas “Muzike Interkulturi”, grandioza koncerto en vera koncertejo, kun tiom da partoprenantoj ke ne ĉiuj trovis sidlokon. Ankaŭ en tiu ĉi kazo, multaj homoj el la publiko ne estis esperantistoj, verŝajne neniam aŭdis pri Esperanto antaŭe, aŭ havis misinformojn pri ĝi. Tie eblis prezenti kvalitan koncerton, montrante al la publiko rektan ekzemplon kion eblas fari per Esperanto kaj, eĉ pli grave, montrante viglan kaj vivantan lingvon kaj movadon.

Menciindas ke la junularo sukcesis havi bonajn rilatojn kun la urbaj instancoj por havi la uzon de la junulara kongresejo kaj sukcesis havi senpagan retkonekton tie (male al la oficiala kongresejo).

Se oni volas ke Esperanto pluvivu en bonfarto kun multaj esperantistoj, oni devas lerni de la junularo. La UK ne plu estu ludilo por esperantistoj, sed grava okazo por prezenti Esperanton, serioze kaj profesie, al la ekstera publiko.

Koran dankon al Yayoi kaj al Mayko pro ilia grava laboro. Ĝi estu ekzemplo por la venontaj UK-oj!

Francesco Maurelli

Nitobe-Simpozio 2007

Diskuto pri eŭropaj lingvoj kaj aziaj nacioj

La 5-a Nitobe-Simpozio okazis en Tokio, Japanio, la 2-an kaj 3-an de aŭgusto, ĵus antaŭ la UK en Jokohamo.

Fakuloj — kaj esperantistoj kaj neesperantistoj — kunvenis en la Sophia-Universitato por diskuti la temon Eŭropaj lingvoj kaj aziaj nacioj: pasinteco, politiko, potencialo. La baza deirpunkto de la simpozio estis, ke en la procezo de moderniĝo en Azio, eŭrop(deven)aj lingvoj rolis ŝlosile kaj ke eŭropaj lingvoj iĝis parto de la azia historio kaj integra parto de la azia nuno. La simpozio do celas prilumi la rolon kaj perspektivon de la jam enradikiĝintaj eŭropdevenaj lingvoj en Azio, inkluzive de Esperanto. Kvankam ne parto de la UK, la simpozio fakte pritraktis la lingvan dimension de la kongresa temo: Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto.

La simpoziejon plenigis pli ol 200 interesatoj, inter ili konataj fakuloj pri lingva politiko kaj edukado en Japanio. La pli ol 30 invititaj prelegantoj kaj komentantoj diskutis dum la unua tago la temojn Problemoj kaj defioj de lingva politiko en Azio kaj La rolo de eŭropaj lingvoj en la evoluo de aziaj landoj, kaj, dum la dua tago, la temojn La angla en Azio? enradikiĝo kaj kontraŭstaro, Identeco, lingvaj rajtoj kaj transnaciismo en Azio kaj Plurlingvismo kaj interpontado.

La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvoproblemoj (CED) kaj la Eŭropa Instituto de la Sophia-Universitato respondecis pri la organizado de la simpozio, kune kun Japana Esperanto-Instituto (JEI) kaj Simul International a.k., renoma entrepreno por interpretado kaj tradukado. La simpozio okazis danke al subvencioj de JEI kaj de Esperantic Studies Foundation.

La Nitobe-Simpozio portas la nomon de Nitobe Inazô (1862-1933), Ĝenerala Sub-Sekretario de la Ligo de Nacioj, kiu strebis al lingva egaleco kaj lingva justeco en tiu organizaĵo. Inkluzivante Esperanton kiel diskuttemon kaj laborlingvon, la simpoziaro celas, en aktuala kunteksto, revivigi kaj daŭrigi la diskuton kiun li ekigis siatempe. La unua Nitobe-Simpozio okazis en Prago en 1996. Postaj simpozioj okazis en Berlino (1999), Pekino (2004) kaj Vilno (2005).

La simpoziaj lingvoj estis Esperanto, la japana kaj la angla. La organizantoj aranĝis samtempajn interpretadojn ĉiudirekte, parte eĉ en la japanan gestolingvon. La partoprenantoj aprezis la bonegan kvaliton de la interpretado. Efektive, krom la alta kvalito de la kontribuaĵoj mem, la tuta organizado de la simpozio rezultigis tre pozitivajn reagojn.

La barata sociolingvisto E. Annamalai rimarkigis: por mi, persone, apudmeti Esperanton kaj la anglan kiel mondajn lingvojn, ĉiu kun siaj propraj apogantoj kaj filozofioj, donis novan perspektivon pri ambaŭ.... La komuna prizorgo en Azio estas kiel ekvilibrigi jenajn vidpunktojn: vidi la anglan kiel disponiganton de modeloj por la moderniĝo de aziaj lingvoj; kaj vidi la anglan kiel uzurpanton de ilia statuso kaj socia rolo, kiu malhelpas ilian evoluigadon.

Humphrey Tonkin prinotis, ke kontraste al la eŭropa situacio, kie la Eŭropa Unio kaj ties politiko formas kadron por diskuti pri lingvopolitiko en Eŭropo — kaj ankaŭ por realigi tiun lingvopolitikon — en orienta kaj suda Azio mankas regiona lingvopolitiko entute. Sekve, la simpozio metis sur la tagordon ion komplete novan, nome la internaciajn lingvofluojn de la regiono, kies postsekvoj povus esti tute interesaj.

Tove Skutnabb-Kangas, konata aktivulino pri lingvaj homaj rajtoj, resumis sian kontenton pri la simpozio jene: amasoj da interesaj homoj kaj referaĵoj, okazo renkonti malnovajn amikojn, tre malmulte da tempo, kiel kutime, sed bonege organizita: dankegon!

La resumoj de la prelegoj legeblas en la simpozia retejo ĉe www.info.sophia.ac.jp/g-areas/nitobe2007esp.htm. Oni planas publikigi la aktojn de la simpozio.

A. Giridhar Rao

Akademio de Esperanto

AdE raportis kaj respondis

Kiel kutime, la publika kunsido de la Akademio de Esperanto altiris multe da publiko. Laŭ tradicio, en la komenco 15 akademianoj (inkluzive 5 ĵus elektitajn novulojn) prezentis sin.

Vicprezidanto Brian Moon rakontis, kiel funkcias la Akademio, kaj tralegis adiaŭan leteron de Geraldo Mattos, kiu ne plu kandidatiĝis al la posteno de la Prezidanto.

Direktoro de la Sekcio “Ĝenerala Vortaro” Bertil Wennergren raportis pri la aprobita 9-a Oficiala Aldono al la Universala Vortaro, kiu entenas 209 vortojn kun difinoj en Esperanto. En la nova tri-jara periodo la Sekcio laboros pri la 10-a kaj eble ankaŭ pri la 11-a Oficialaj Aldonoj kun malpli grandaj kvantoj da pridiskutotaj vortoj. Li atentigis, ke uzindaj en la praktiko estas ne nur la Fundamentaj kaj Oficialaj vortoj; tamen la Fundamentaj kaj Oficialaj vortoj estas kernaj por la lingvo kaj troviĝas en la Akademia vortaro, kiun la Akademio de Esperanto prilaboras dum multaj jaroj kaj intencas prilabori ankaŭ estontece.

La tralegita raporto de la Sekcio “Faka Lingvo” (Direktoro Marc Bavant) traktis la pasintjaran Terminologian Forumon en Florenco, diskuton pri la scienca vortprovizo, difinadon de kriterioj de akcepto de terminoj, rilatojn kun Vikipedio kaj Reta Vortaro. La Sekcio serĉas fakajn kunlaborantojn.

La tralegita raporto de la Sekcio pri kontrolado de lerniloj (Direktoro Marc Bavant) menciis kontrolon de du kursoj de la reta portalo Lernu! Oni planas kontroli brazilan retkurson kaj eble pliajn kursojn.

Direktoro de la Sekcio “Prononco” Probal Dasgupta voĉlegis la decidon de la Akademio “Pri apartaj teknikaj bezonoj rilate al niaj alfabeto kaj ortografio”, kiu indikas, ke uzado de surogataj alfabetoj estas nura teknika rimedo, ne celanta reformon de la ortografio de Esperanto; kiam ĝi neniel kaŭzas konfuzon, oni ne rigardu ĝin kiel kontraŭ-Fundamentan.

Gvidanto de la Sekcio “Konsultejo” Boris Kolker, kiu kandidatas al la posteno de Direktoro de la Sekcio, rakontis, ke la Sekcio estas kreita kiel fenestro, tra kiu la publiko povas rapide ricevi respondojn pri komplikaj demandoj, kies solvoj estas malfacile troveblaj en bonaj gramatikoj kaj vortaroj. La respondoj de la Konsultejo estas ne oficialaj decidoj de la Akademio, sed privataj opinioj de grupo de kompetentaj akademianoj kaj havas nur rekomendan karakteron. La Konsultejo jam respondis al multaj demandoj kaj pretas konsili pli en la estonteco, ekzemple, redaktorojn de gazetoj, kiuj urĝe bezonas konkretajn lingvajn solvojn.

Humphrey Tonkin, kiu kandidatas por la posteno de Direktoro de la Sekcio “Literaturo” notis, ke la celo de la Sekcio estu ekzamenado de la tuta fenomeno de la literatura lingvo. Li substrekis la gravecon de kreo de sinteza historio de la Esperanta literaturo, kio ĝis nun ne ekzistas.

En la restinta tempo venis tri demandoj de la publiko, al kiuj akademianoj donis respondojn, kiuj havas privatan karakteron.

Demando: Multaj esperantistoj, eĉ eminentaj, havas neĝustan prononcon. Respondo: Kompreneble, ni ĉiuj alstrebu ian modelan, norman prononcadon, sed la normo estu sufiĉe vasta, por ke ĝi allasu iom da diverseco. Se oni konscias, ke oni devas komprenigi sin al la kunparolanto, oni facile tenas sin interne de tiu vasta normo.

Demando: Ĉu la verbo “kosti” estas transitiva? Respondo: Ne, la verbo “kosti” estas netransitiva; ĝi ne fariĝas pasiva participo; la vortoj, kiuj staras post ĝi, estas ne objektoj, sed komplementoj.

Demando: UEA devas ellabori fiksitan regularon pri la interpunkcio. Respondo: Ne estas la afero de UEA, nek de la Akademio de Esperanto ellabori fiksitan regularon pri la interpunkcio. Sed pli-malpli klaraj reguloj estas ellaborindaj, kvankam ili ne devas esti tro rigoraj en la nuna tempo. La gazeto “Monato” havas sekvindan regularon pri la interpunkcio kaj konvencioj; tiu regularo troveblas en la retejo de “Monato”.

Boris Kolker

[FORIGITA!: bildo]

Kelkaj akademianoj dum unu el la kunsidoj en Jokohamo

Teatro

La monodramo Galileo

La kongreslibro promesis teatraĵon bazitan sur la Vivo de Galileo de la germana dramisto Bertolt Brecht. La spektantaro ricevis multon pli kaj, samtempe, multon malpli.

La unuhora spektaklo konsistis ne nur el la promesita teatraĵo sed ankaŭ el eta sinprezento flanke de la ĉefa aktoro, Saša Pilipović; el amuzeta sed esence bagatela skeĉo (titolon kaj aŭtoron mi ne kaptis: mankis programaj mencioj) pri edzino, kies edzo supozeble fordiboĉetas kun bibliotekistino: aktoris Tereza Kapista; kaj el voĉlegata historio pri Galileo — ĉi-lasta superflua, unue, ĉar la historio de Galileo estas relative bone konata kaj, due, ĉar kiam finfine komenciĝis la duonhora Brecht-adaptaĵo, ĝi entenis en drama formo plejparte ĉion, kio ĵus estis voĉlegata.

Tamen impone kaj profesie prezentis Pilipović la Galileo-monodramon. Muzikon, kanzonojn, filmerojn kaj pupojn li uzis por skizi la batalon de la renesanca sciencisto kaj raciisto kontraŭ la obskurantismo de la romkatolika eklezio. Tiamaniere la teatraĵo — esperantigita de Tereza Kapista — liveris interesan studaĵon, kiel eblas al solaktoro ekspluati la rimedojn de la teatro. Tamen teĥnikaj trukoj ne garantias bonan dramon kaj ne povas anstataŭi teatran bezonon pri emocioj, internaj konfliktoj, memduboj. Plejparte forestis ecoj tiaj: prezentiĝis malpli dramo ol seka leciono pri historio. Kulpas ne la aktoro: kulpas la adaptaĵo.

Cetere, ĝis la fino de la teatraĵo, enŝoviĝis — supozeble por plaĉi al verda publiko — propagando krude Esperanta. Jenas la mesaĝo: samkiel mi, Galileo, luktas kontraŭ mezepokuloj, kiuj rifuzas kredi, ke la suno, ne la tero, centras en nia universo, do same vi, esperantistoj, luktas kontraŭ nuntempuloj, kiuj rifuzas akcepti la zamenhofan lingvon. Viaj ideoj flugu tra la mondo kiel etaj steloj ...’ kaj jen, sursceneje, ekbrilas verda stelo. Sendube, al kelkaj verdsteluloj, plaĉas efektoj tiaj: sed ĉu esperantistoj ne sufiĉe plenaĝas por mem kapti ligon inter la ‘herezulo’ Galileo kaj sia propra, ‘hereza’ lingvo?

El la teatraĵo mi kunportis alian mesaĝon. Ni herezuloj, kiuj taksas originalan dramarton Esperantan fleginda, galilee luktu por ĝi, ne akceptante la dogmon, ke dum internaciaj kongresoj valoras nur tradukitaj aŭ adaptitaj naciaj dramoj. Do nepras demandi, kial dumkongrese ne estis prezentata Korvo — brila, mult-tavola unuaktaĵo originale verkita en Esperanto en 1936 de la japana dramisto Tabata Kisaku? Japana teatraĵo de japana esperantisto dum japana kongreso ... malgraŭ la allogeco de Brecht, malgraŭ la ĉarmo de verdaj steloj, jen estus spektaklo vere inda je la talentoj de Saša Pilopović kaj aliaj. Hontinde, tamen, okazo mistrafita. Tiamaniere ne progresos nia originala dramarto.

Paul Gubbins

[FORIGITA!: bildo]

Tereza Kapista kaj Saša Pilipović

Premio, subvencio kaj trofeo

Dum la fermo de la Jokohama UK estis solene anoncitaj la ricevantoj de la tradiciaj movadaj premio, subvencio kaj trofeo.

Premio Deguĉi estas “esperantista pacpremio” aljuĝata ekde 1987 pro agado, kiu pere de Esperanto antaŭenigas internacian amikecon kaj solidarecon en la spirito de Onisaburo Deguĉi kaj Lazaro Ludoviko Zamenhof. Ĉi-jare ĝin ricevis pastro Duilio Magnani el Italio. Dum jardekoj li rilatis kun esperantistoj en evoluantaj landoj, precipe en Afriko, kaj helpis ilin plurmaniere kaj rilate al Esperanto kaj rilate al ceteraj viv-bezonoj, i.a. per perado inter ili kaj neesperantistaj donacantoj. Ĉar pastro Magnani ne povis ĉeesti en la UK, la transdono okazos en la novembra Malferma Tago de la CO.

Subvencio Cigno estas donacita de s-ro Etsuo Mijoŝi por helpi konkretajn projektojn en ekonomie malfortaj landoj. La Estraro de UEA disponigas por ĝi 500 000 enojn (ĉ. 2950 eŭroj) jare. Ĉi-jare ĝi estis aljuĝita por du projektoj. Kuba Esperanto-Asocio ricevos ĝis 1000 eŭrojn por pagi la eldon-kostojn de longe atendata lernolibro. Julián Hernández, komitatano de UEA, estas la ĉefa aŭtoro kaj kunordiganto de la kunlaborantoj por tiu ampleksa libro por bazaj kursoj. La resto iros al la agado “Lingvo de Paco” de UEA por helpi aranĝi en la jaro 2008 kunvenon de esperantistoj el ĉiuj landoj kaj religiaj grupoj de Meza Oriento en lando neŭtrala, Armenio, por ekestigi dialogon inter ili. La projekton prizorgos komitatano Renato Corsetti.

Trofeo Fyne estas premio al la landa asocio, en kies lando okazis la plej granda proporcia kresko de la individua membraro de UEA aŭ kiu alimaniere kontribuis al la plifortigo de UEA. Ĉi-jare ĝin ricevis Unuiĝo Franca por Esperanto. Francio tradicie staras pinte de la statistiko de UEA kaj la reto de delegitoj estas tie unu el la plej vastaj en la mondo. UFE gajnis la Trofeon jam en 1985. Ĉi-foje ĝi estis premiita pro la konstanta kaj vasta informa agado pri Esperanto en Francio dum la lasta jardeko per rimedoj daŭre modernigataj. La informadon al la ĝenerala publiko UFE kombinas kun modela agado ĉe politikistoj kaj francaj membroj de la Eŭropa Parlamento.

Kanado 2008: Amerikoj kongresos!

La Sepa Tutamerika Kongreso de Esperanto (TAKE) en Montrealo, Kebekio, Kanado, 12-18 julio 2008: Ekosistemoj, lingvoj, kulturoj: Diverseco por daŭripova evoluigo de la Amerikoj.

En 1994, dum la 79-a UK en Seulo estis kreita la Amerika Komisiono de UEA por plivastigi la kunlaboron inter la landaj movadoj de la regiono kaj apogi grupojn kaj izolulojn en landoj sen organiza strukturo aŭ kun malforta movado.

Ameriko estas kontinento kun apartaj trajtoj, i.a. neekzisto de vera lingva problemo en vasta regiono, komuna kultura fono, analfabeteco de sufiĉe multnombraj popolamasoj, kaj ekonomiaj malfacilaĵoj, kiuj en multaj landoj malhelpas aliron al novaj teknologioj kaj vojaĝadon.

La Komisiono provis helpi latinamerikajn esperantistojn ekz. partopreni UK-ojn kaj volontuli en la CO de UEA. Por realigi tiujn k.a. agadojn ĝi varbis donacojn por Fondaĵo Ameriko.

Regionaj kongresoj estas prioritata tasko por la Komisiono. Ili estas forumo, kie amerikanoj povas kundividi spertojn, pritaksi sian agadon kaj plani la estontecon je regiona nivelo.

Kanado akceptis okazigi la 7-an TAKE en Montrealo 2008. Tiel ĝi ebligis kontinuecon de tiu regiona evento, fundamenta kontribuo de la amerika movado al la monda movado.

Montrealo kaj ties Universitato de Kebekio ofertos malmultekostajn loĝejojn. Pri la kongresa temo okazos serio da prelegoj kaj tri-aŭ kvartaga “praktikumo” por pli konkrete studi la problemaron kaj, interalie, ĝian signifon por esperantistoj. Ne mankos kulturaj kaj klerigaj programeroj, ekskursoj ktp.

Tamen, granda defio estos la reprezentiĝo de Latina Ameriko. Granda potencialo de elstaraj movadanoj troviĝas en la centra kaj precipe suda parto de la kontinento. Fondaĵo Ameriko ne povas alfronti nun subvenciadon de nepagipovaj esperantistoj, inter kiuj estas multaj talentaj kaj entuziasmaj gejunuloj k.a. estontaj gvidantoj de la movado.

Ni elkore invitas ĉiujn esperantistojn, ne nur amerikajn, partopreni la 7-an TAKE en Montrealo 2008 kaj laŭeble kontribui al Fondaĵo Ameriko por partoprenigi latinamerikajn aktivulojn en tiu evento.

Ni atendas vin en Montrealo 2008!

Maritza Gutiérrez González

Jubilea IKU en Jokohamo

Naŭ prelegoj, tri kursoj, centoj da aŭskultantoj, cent ekzempleroj de la IKU-libro — jen statistiko de la Internacia Kongresa Universitato dum la Jokohama UK.

La Internacia Kongresa Universitato ĉi-jare festis sian sesdekan datrevenon. Ĝi ofertis al la kongresanoj altnivelajn klerigajn eblojn per prelegoj pri variaj temoj: astronomio, medicino, filozofio kaj la kongresa temo. Okazis tri kursoj de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), kiuj konsistis el po tri prelegoj: enkonduka IKU-prelego kaj du daŭrigaj prelegoj, en kiuj la aŭskultantoj povis pli profunde kaj vaste konatiĝi kun la temo. Ĉi-jare la plimulto de la prelegantoj estis el la orienta Azio: kvar japanaj kaj unu ĉina. Pli ol cent kongresanoj plenigis la salonon Lapenna dum la IKU-inaŭguro, kiun malfermis Amri Wandel per trarigardo de la IKU, kaj la rektoro Hitosi Gotoo, kiu prezentis la prelegontojn. Sekvis la unuaj du prelegoj, de Wandel (Orienta Astronomio) kaj Vergara (Malegalecoj je sano). Dum la sekvaj tagoj okazis la ceteraj prelegoj, de Sibayama (Geografia Informo-Sistemo), Macko (Orient-okcidenta dialogo laŭ Heidegger), Gotoo (La Vortaro por Lernantoj), Lee (Kapitalismo kaj Konfucea kulturo), Yamasaki (Okcidento en Oriento: akcepto kaj rezisto), Zhu En (kiun anstataŭis samlandano pro malsano, pri Bakin kaj Esperanto) kaj Goro (Malplimultaj lingvoj — ekonomiaj malvenkintoj?).

Okazis ses daŭrigaj AIS-prelegoj. Fine de la AIS-kursoj estis ekzamenoj kaj la sukcesintoj ricevis AIS-ateston pri la kurso.

La jubilea IKU-libro (120 paĝoj, 9 preleg-tekstoj kun bildoj kaj resumoj en la angla, franca kaj japana kaj plurlingva eseo pri IKU kaj Scienco, red. A. Wandel) furoris en la libroservo kaj dum la prelegoj. 80 ekzempleroj estis forvenditaj en la unuaj tri tagoj. Kvankam la stoko de Jokohamo elĉerpiĝis, unuopaj ekzempleroj ankoraŭ estas mendeblaj ĉe UEA.

Amri Wandel

Oomoto-postkongreso en Ajabe

Unu el la plej popularaj fakaj kunvenoj dum la UK estas la prezentaĵo de Oomoto, kie kongresanoj povas spekti japanajn tradiciajn artojn kiel te-ceremonio, flor-ornamado kaj kimono-vestaĵoj.

Post la UK en Jokohamo okdeko da kongresanoj havis la okazon sperti multe pli longan kaj intiman konatiĝon kun Oomoto dum la kvartaga kunveno “Bonvenon al Oomoto 2007”.

Tuj post la fermo de la UK la rapidega ŝinkansen-trajno prenis la partoprenantojn al la spirita centro de Oomoto en la urbo Ayabe [Ajabe], apud Kyoto. Ekde la amika akcepto en la stacidomo oni sentis la specialan etoson de amikeco, trankvilo kaj harmonio. La tradiciaj japanaj dormejoj, la apliko de japanecaj kutimoj dum manĝoj, lavado kaj ĉiutaga konduto, donis la impreson de transiro al alia dimensio, kie la tempo preskaŭ haltigis sian kuradon. Surmetante la jukaton (malpeza somera robo) post bano en la japanstila komuna varma banejo, mi havis la impreson de kunfandiĝo kun orienta vivstilo, preterlasante la haston kaj premon de la ĉiutaga vivo en la okcidento. Ĝi estis agrabla kontrasto al la ege okupita kongresa semajno, sed tamen ne tute mala: oni parolis kaj vivis per la sama lingvo, kun pluraj el la konataj geamikoj. Por mi estis kvazaŭ fermo de cirklo: vizito en Oomoto-centro en Kameoka estis unu el la plej fortaj spertoj de mia unua vizito en Japanio antaŭ 27 jaroj. Agou Takaŝi, ĉeforganizanto de la nuna evento, restas bona amiko de post la tiama vizito. Ĉi-foje la sperto estis eĉ pli forta, kvankam multo estis simila. En la mateno de la dua tago okazis impona kaj kortuŝa inaŭguro. La partoprenantojn akceptis la kvina spirita gvidantino Kurenai Deguĉi. Tre afabla, ĉarma kaj klera juna virino. Ŝiaj energio kaj entuziasmo pri apliko de Esperanto jam rezultigis senteblan kreskon dum la kvin jaroj ekde ŝia enoficiĝo. Barbara Pietrzak legis la saluton de Renato Corsetti nome de UEA, kaj mi donacis al Kurenai la IKU-libron de Jokohamo, komparante kun la apliko de Esperanto ĉe Oomoto por siaj spiritaj celoj al la apliko de E-o por scienco ĉe Internacia Kongresa Universitato. Posttagmeze okazis prelegoj pri Oomoto kaj ĝiaj principoj. En la vespero estis vizito al diversaj tradiciaj japanaj metiejoj — te-ceremonio, ceramikaĵoj, kie la gastoj povis ornami propran tason, kaj teksaĵoj.

La tria tago estis por mi la plej interesa. Matenaj trejnado de kaligrafio kaj Aikido (orienta batal-arto), kaj posttagmeze veturado al Kameoka — la dua centro de Oomoto — por bunta festivalo kaj konkurso de la tradicia danco Miroku. Ĉiuj esperantistoj ricevis persone kudritajn jukatojn kaj japanstilajn lignajn pantoflojn. Post ioma trejnado kaj ekzercado pluraj el ni povis sufiĉe lerte danci kaj eĉ starigis kelkajn teamojn por la konkurso. Nia teamo eĉ gajnis premion. Ni vizitis la faman monumenton de Oomoto kun la tri principoj: “Unu Dio, unu Mondo, unu Interlingvo”.

La lastan tagon okazis la Uta-festo — somera Oomoto-ceremonio, kiun por la gastoj oni gvidis tute en Esperanto. Inaŭguris ĝin Kurenai Deguĉi, kiu faris resuman paroladon de la tuta aranĝo. Aparte speciala por la kvar israelaj partoprenantoj estis la deklaro pri la intenco de Oomoto okazigi Uta-feston en Jerusalemo. Kvankam mi ne estas religiema, la Uta-festado estis por mi (kaj por multaj aliaj el la gastoj) kortuŝa sperto kaj taŭga kompletigo de la tuta kunveno, ĉar iasence ni ja ĉiuj dividas la verdan religion.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

Sur la foto: Barbara Pietrzak kaj Amri Wandel apud Oomoto-monumento en Kameoka.

Recenzoj

La Verko

Universalaj Lingvoj en Svislando. Andreas Künzli. La Chaux-de-Fonds: SES/CDELI, 2006. 1129 p. 24cm. ISBN 2970042525. Prezo: € 66,00

Post multjara esplorado la svisa interlingvisto Andreas Künzli (n. 1962) lanĉis en la mondon sian kolosan interlingvistikan verkon. En ĝi la aŭtoro sisteme kaj detale kolektas, prilaboras, prezentas kaj komentas homojn, faktojn kaj eventojn pri la historio de la planlingvaj movadoj en Svislando, precipe de Esperanto, sed ankaŭ de Volapük, Ido, Occidental-Interlingue kaj Interlingua, kaj eĉ de malpli konataj projektoj.

La verko estas tre ampleksa kaj bunta. Ĝin malfermas kvar antaŭparoloj. En la kvara Künzli prezentas la metodikajn aspektojn de sia projekto. Tre grava kaj leginda teksto, en kiu li skribas i.a. ke La historiisto devas okupiĝi pri la kaŭzologio, por fine eltrovi la historian veron, sen apliki ideologian historiismon, sen transformi la historion al propagando, sen krei el ideologio eĉ utopion aŭ mitologion. (p. 28).

La antaŭparolojn sekvas sep enkondukaj tekstoj en la kvar oficialaj lingvoj de Svislando plus (sen evidenta kialo) la angla, verkitaj de Künzli (pri la planlingvaj movadoj tutmonde kaj en Svislando), C. Gacond (pri tutmonda humanismo), C. Piron (pri la komunikmetodoj ĉe internaciaj organizaĵoj kaj pri Esperanto kiel nova formo de humanismo), T. Carlevaro (pri interlingvistiko) kaj A. Baur (pri la romanĉa kiel planlingvo).

La enkondukajn eseojn sekvas kvin sekcioj, dediĉitaj al la kvin ĉefaj planlingvoj laŭ kronologia apero, kaj sesa pritraktanta malpli konatajn projektojn kaj ceterajn planlingvajn temojn. Temas pri la torso de la verko, pri la propre enciklopedia parto. La Esperanta sekcio kompreneble estas la plej ampleksa (358 p.), sekvata de tiuj pri Ido (22 p.), Occidental-Interlingue (14 p.), Volapük (11 p.) kaj Interlingua (8 p.). La sesa sekcio, surprize longa (32 p.), pritraktas 30 projektojn. La sekcioj konsistas el apartaj artikoloj alfabete ordigitaj, pritraktantaj la individuojn (ĉirkaŭ 500), grupojn, societojn, gazetojn, verkojn, domojn, urbojn, kongresojn, ejojn, iniciatojn kaj objektojn kiuj armaturas la longan kaj vervan aktivadon de la planlingvaj movadoj en Svislando.

La ses menciitaj sekcioj konsistigas la propre Künzli-an parton de la verko. La aŭtoro mem verkis ĉiujn artikolojn, en Esperanto, per stilo klara, flua kaj plaĉa, kiu feliĉe kontrastas kun la pezaj vortumoj de multaj el la paĝoj de Esperanto en Perspektivo. Mi ne povas eviti komparon ankaŭ kun la fama Enciklopedio de Esperanto, kies artikoloj, kvankam skribitaj per flua lingvaĵo, ofte konsistas nur el teda sinsekvo de datoj, eventoj, postenoj kaj verkoj. En la enciklopedio de Künzli, kontraste, la artikoloj estas variaj kaj vivecaj, kvankam ne malpli science ellaboritaj.

Künzli, kiel talenta enciklopedia verkisto, metas la individuojn en la centron de la historio prezentante ne nur ties agojn, sed ankaŭ ties pensojn, hezitojn, aspirojn kaj dezirojn, ĉiam surbaze de dokumentoj, sen spekulativo, sen fantazio. La individuoj aperas ne nur kiel historiaj agantoj aŭ plenumantoj, sed ankaŭ kaj eĉ precipe kiel personoj, kun siaj meritoj kaj virtoj sed ankaŭ kun mankoj, kapricoj kaj manioj. Tial li ne hezitas prezenti ankaŭ faktojn kaj eventojn kiujn aliaj historiistoj — pli kabinetaj kaj severaj — eble opinius “minoraj”, aŭ eĉ anekdotaj.

Alia rifo kiun historiistoj ne ĉiam sukcesas eviti estas ia (sub)konscia ideologiigo de la historiaj aktoroj kaj scenaro. Ĝin ne sukcesis eviti Drezen (1892-1937) en pluraj partoj de sia cetere tre bona Historio de la mondolingvo (1928-1930). En la enciklopedio de Künzli, male, la individuoj ne estas nuraj marionetoj aŭ risortoj de ideologioj aŭ “sociaj fortoj”. Ili pensas kaj agas mem, ili faras la historion anstataŭ pasive kaj inerte spekti ĝin. Ilin ne puŝas obskuraj tendencoj aŭ partiaj brevieroj, eĉ kiam ili havas kaj manifestas politikajn, sociajn aŭ religiajn simpatiojn kaj preferojn. Ili estas la kerno kaj la motoro de la historia disvolvo.

Alia menciinda faceto de la aŭtoro estas lia objektiveco. Ĉi-verke li pritraktas ne nur figurojn kies korpojn jam longe glutis la patrina tero, sed ankaŭ homojn ankoraŭ vivantajn kaj agantajn, homojn kun opinioj kaj metodoj foje polemikaj, foje diverĝaj de tiuj kiujn la aŭtoro manifestis private kaj publike, skribe kaj parole, dum sia esperantista vivo. Tamen Künzli sukcesas submeti la koron al la intelekto. Li prezentas faktojn kaj figurojn kaj komentas ilin, sed liaj komentoj ĉiam impresas racie, sobre kaj ekvilibre. Ili ne trudiĝas, ne celas konvinki aŭ persvadi, eĉ ne “gvidi” la leganton, sed nur ilustri kaj prilumi la eventaron. La objektiveco de la aŭtoro plene manifestiĝas en lia pritrakto de polemikaj figuroj kaj faktoj. Ekzemple liaj longaj artikoloj pri la tiel nomata Civito kaj ties “konsuloj” (p. 242-249), pri Serge Reverdin (p. 618-620), kaj pri Gonzague de Reynold (p. 621-626), estas vere modelaj kaj atestas la eksterordinaran kapablon de Künzli teni sin objektiva kaj senpartia kiel historiisto, malgraŭ siaj konvinkoj kiel movadano.

La verko de Künzli estas tre zorge ellaborita kaj redaktita. “Fakajn” erarojn mi trovis nur du, en la artikolo Ido en Svislando, en la sama frazo (p. 793). Unue la aŭtoro ŝajne konfuzas la komitaton de la Delegitaro kun la konstanta komisiono. Poste li mencias broŝuron kiun la komitatanoj evidente ne povis konsulti en 1907, ĉar ĝi aperis nur en 1908. Iom nekongrua kun la serioza kaj scienca tono de la verko mi trovas ankaŭ la aserton ke Ido povas esti karakterizita iusence kiel Eo sen homaranismo, sen akuzativo kaj sen supersignoj (p. 794). Ĉi tie Künzli strange miksas gramatikon kun socia strebado kaj donas malĝustan bildon pri grava planlingvo.

La ses sekciojn ilustras la impresa kvanto de 1270 fotoj, precipe de individuoj, sed ankaŭ de grupoj, domoj, kongresejoj, sidejoj, oficejoj, libroj, broŝuroj, gazetoj, prospektoj, informiloj, desegnoj, karikaturoj, poŝtmarkoj, glumarkoj, pentraĵoj, tomboŝtonoj, memorŝtonoj, memortabuloj, afiŝoj, kartoj kaj eĉ bushaltejoj kaj vojmontriloj. La fotoj estas bonkvalitaj kaj nigrablankaj, krom kelkaj koloraj sur libromeza fasko da glaceaj folioj.

La sekciojn dividas 40 antologiaj tekstoj, precipe pri la planlingva temaro, verkitaj de “signifaj personecoj”, preskaŭ ĉiam svisaj civitanoj. Ĉi tie ni renkontas klasikajn nomojn (Zamenhof, Privat, Hodler, Baghy, Carlevaro, Piron, Gacond, Silfer, Ostwald, Berger, Schild) apud aliaj malpli konataj. La tekstoj estas verkitaj precipe en Esperanto (20), la germana (8) kaj la franca (7), sed troviĝas ankaŭ po unu teksto en la angla, Ido, Interlingue, Interlingua kaj eĉ en Volapük (kun paralela traduko en la germana). Ĉiujn tekstojn antaŭas detala esperantlingva enkonduko plume de la redaktoro. La antologiaj tekstoj estas ĝenerale tre interesaj kaj ege riĉigas la volumon.

Laste mi menciu la vastan bibliografion (44 p.), la nomindekson (bedaŭrinde nedetalan) kaj la finan legoŝlosilon de Esperanto (france kaj germane), tre utilan, por helpi la konsulton de la enciklopedio fare de homoj sen antaŭa Esperantoscio. Mi tamen sentas la mankon de bildindekso.

Mia fina impreso estas tre favora. La enciklopedio de Künzli estas unu el la plej gravaj sciencaj verkoj ĝis nun verkitaj en Esperanto, se ne la plej grava. Ĝi interesas ne nur svisajn esperantistojn, sed la tutmondan adeptaron de la kvin ĉefaj planlingvoj kaj ankaŭ ajnan fakulon aŭ studemulon pri interlingvistiko. Ĝi estas verko kiu ne povas manki sur la breto de ĉiu serioza planlingvano kaj interlingvisto. De nun oni abunde referencos al ĝi kaj nomos ĝin simple La enciklopedio de Künzli. Ĝi estos La Verko. La svisa slavisto kaj interlingvisto jam starigis al si monumenton pli daŭran ol bronzo. Tio nomiĝas gloro. Li ĝin meritas.

Gonçalo Neves

Voĉo aŭdinda...

Esperanta voĉo. Vera Jordan. KD. 43min. Kun tekstofolio. Prezo: € 10,80

Restu mia persona prefero, ke inter muzikaĵoj el Sudameriko mi dum jardekoj plej ŝatas la brazilajn. Eble influis subkonscie la dudekjara ĉeesto en la kesto (ĝuste tiel rusoj nomas televidilon) de senfinaj brazilaj filmseriaroj, kiujn treege ŝatas mia edzino; mi ne spektas tiujn, laborante en alia ĉambro, sed ja muziko aŭdeblas ĉie!

Ne ŝrumpigis la ŝaton ankaŭ la muzikaĵoj venintaj el brazila Esperantujo — almenaŭ tri diskoj estas en mia kolekto — tiuj de Flávio Fonseca kaj de Tarcísio Lima — ili ŝajnas al mi bonetosaj, iom ekzotikaj, kaj pro tio eĉ pli interesaj kaj frandindaj.

Jen do eniris mian kolekton la kvara, Esperanta Voĉo de Vera Jordan, kiu iomete rompas la ĝeneralan bildon, instaliĝintan antaŭe en mia kapo.

Iakaŭze mi komencis aŭskulti ĝin de la lasta kanto, kaj trovis bonegan muzikaĵon, aranĝitan kun elokvente bona gusto, interese kolorigitan tembron de la virina voĉo emocia kaj emocianta, klaran Esperanton kaj la impreson pure brazilan, spertitan antaŭe, rekoneblan, eĉ se ne sonus en la teksto la multfoje ripetiĝanta vort’ “Brazilo”. Ĝuste pro tiu vorto mi tiris la tekstofolieton de la disko, kaj trovis, ke tiu lasta kanto estas la brazila nacia himno. Ja jes, ĝi meritis tiom energian, helan kaj vivoplenan kantadon! Entuziasmiĝinte, mi ekaŭskultis la tuton de la komenco, sed kun pli kaj pli da disreviĝo. Ho ne, la voĉo de Vera Jordan ne iĝis malpli klara kaj interese kolorigita, ne malaperis sperta muzikaranĝo kun elokventaj elementoj de brazila muziko, nek la sento pri viveco de plenumo. Tamen, io ne estis akceptebla, io kaŭzis perturbon, kio do? Mi ne tuj komprenis. Nur ĉe la reaŭdo estis trovita (aŭ elpensita por trankviligi min mem) la klarigo.

En la kantoj mi ne plu trovis la aspiratan Brazilon. La incitan ritmon. La muzikan individuecon de melodioj. La fajrajn intonaciojn memorfikseblajn tuj ĉe la aŭdo. Kun voĉo bela, sincera gvidis min de kanto al kanto tro simila monotona melodiaro — jen estis la kaŭzo de mia kreskanta disreviĝo.

El inter dekduo da kantoj, prezentitaj sur la disko, pli ol duono iel-tiel rotacias ĉirkaŭ nia lingvo, kaj mi absolute ne havas pretekston por pridubi la plenan sincerecon de tiu senterupcio: amo al Esperanto, amo al kamaradoj en la tuta mondo, amo al Paco, Blua Revo. Pravas tamen famulo, dirinta ke poemo devas esti ne priskribo sed evento. Do — eventoj mankas ĉi-okaze.

Verŝajne mi iĝis tro postulema, tro rigora post antaŭa ekkono de la muziko de Flávio, verkita por brilaj poemoj de Geraldo Mattos. Nature — post bono mi ŝatus denove havi bonon. Kaj — mi iras denove al la fino de la disko por refoje aŭdi la brilan himnon brazilan.

Mikaelo Bronŝtejn

Loke — fake — persone

ĈINIO: Fine de junio 2007 finiĝis du kursoj de Esperanto en Kantono. Unu el ili okazis en loka universitato. La instruistoj estis la ĉina profesoro Liu Weizhuang kaj Augusto Casquero el Hispanio. La dua kurso okazis en la sidejo de la Esperanta Asocio de Kantono, gvidata de Augusto Casquero. La sidejo troviĝas sur la 21-a etaĝo de 30-etaĝa nubskrapulo (ĉu “la plej alta E-Asocio”?). Post la fermo okazis solenaĵo kun komuna tagmanĝo (vidu la apudan foton).

Augusto Casquero

RUSIO: en la urbo Ternopil okazis fine de junio (29-30) la konferenco “Esperanto en la XXI-a jarcento; la nuna stato kaj perspektivoj de ĝia evoluo”. Ĝi estis dediĉita al la 100-jariĝo de la unua lernilo por ukrainoj Lernolibro de la Internacia Lingvo Esperanto, de Myĥajlo Jurkiv. Dum la konferenco estis prezentita dudeko da materialoj pri literaturaj kaj movad-historiaj temoj.

D. Cibulevskij

KOSTARIKO: De marto ĝis la fino de junio 2007 okazis la kutima baza E-kurso ĉe Universidad de Costa Rica, gvidata de Prof. Hugo Mora. Temas pri regula semestra kurso, kun valoro de 3 studunuoj, kiu estas nedeviga, sed alirebla por ĉiuj studprogramoj sur la nivelo bakalaŭra. Ĉeestis 20 gestudentoj, el kiuj certe iuj promesas esti semoj por estontaj rikoltoj!

Hugo Mora

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la kurso en Kostariko.

FRANCIO: En 1907 Hector Hodler kaj Théophile Rousseau regule renkontiĝis en Bourg-en-Bresse, Francio, kaj kune preparis la statuton de la estonta Universala Esperanto-Asocio, kreota en 1908. Por festi tiun eventon, la Esperanto-grupo de Bourg-en-Bresse organizas tra la tuta jaro serion da eventoj, el kiuj la ĉefa estis la Kongreso de Esperanto en Francio, kie kuniĝis pluraj franciaj Esperanto-Asocioj (25-29 maj 2007). Pli ol 160 homoj el sep landoj partoprenis la kongreson. La programo enhavis la kutimajn jarkunvenojn kaj laborkunvenojn de la partoprenantaj asocioj. Espéranto-France elektis novan (kaj junan) estraron, kiun pluprezidas Bruno Flochon. La kultura programo estis abunda kaj varia. Rodica Todor prelegis pri Rumanio kaj Isabelle Nicolas prezentis ĉapitron de preparata doktoriĝa disertacio.

Claude Nourmont

EKUMENISMO: 21-28 jul 2007 okazis en la pola urbo Pelplin la 18-a Ekumena Esperanto-Kongreso. Organizis ĝin Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista kaj Kristana Esperantista Ligo Internacia. La kongreson partoprenis 225 esperantistoj el 20 landoj. Samtempe okazis la 8-a Ekumena Esperanto-Tendaro.

EŬROPO: La 7-an Kongreson de Eŭropa Esperanto-Unio, kiun ĉeestis 256 delegitoj el 24 landoj, gastigis 28 jul - 07 aŭg 2007 la slovena urbo Maribor. Oni konstatis kelkajn gravajn atingojn: La Eŭropa Komisiono financis la kongresan konferencon, “Alieco kiel Valoro”, kio esta grava oficiala agnosko de EEU. Ĉeestis 2 EP-anoj. Unu el ili, la slovenino Ljudmila Novak, kiu membras en la Komisiono pri Kulturo de la Eŭropa Parlamento, proponis ke EEU faru ekspozicion pri Esperanto en la Eŭropa Parlamento. Pri la kongreso raportis slovenaj amaskomunikiloj.

SANSKRITO: Seminario pri Sanskrito, ĝia kultura heredaĵo kaj Esperanto okazis la 8-an de septembro 2007 en la universitato de Kalkato. Prelegis vickancelieroj de kvin Universitatoj, profesoroj kaj aliaj gravuloj el diversaj provincoj de Barato kaj Bangladeŝo. D-ro Probal Daŝgupto, la Prezidanto de UEA, donis klarigon pri la interna forto de Esperanto, kaj montris la strukturon de Esperanto kompare kun Sanskrito. Okaze de la seminario estis eldonita memorlibro.

Tra la mondo

Nova kursejo pri Esperanto kaj pri slava kulturo

Slava Esperanta Studado (SES) — tiel nomiĝas nova, freŝa kaj la unuan fojon okazinta internacia junulara aranĝo, kiun oni povis ĉeesti inter la 21-a kaj la 27-a de julio 2007 en hotelo Esperanto, en Pribylina, Slovakio.

Junular-etosa aranĝo strebis kunligi someron, tri nivelajn Esperanto-kursojn kaj interŝanĝon de diversaj slavaj kulturoj. Slaveco estis la “ligilo” de la aranĝo — pluraj programeroj estis dediĉitaj al komparo de slavaj lingvoj, kulturoj, tradicioj, naciaj trajtoj.

La someran lernejon frekventis 50 partoprenantoj el 10 landoj. Komencantojn rektmetode instruis Stano Marček el Slovakio, pri komencintoj okupiĝis Xosé Condes el Katalunio, kaj kun progresantoj laboris Irina Gonĉarova el Rusio.

Dum la aranĝo okazis ankaŭ distra programo: tri duontagaj ekskursoj, vesperaj koncertoj de la slovaka popola muzikgrupo de Peter Sarnovský, kaj de Milan Dočekal, membro de la slovaka grupo Team. Okazis interkona kaj internacia vesperoj, spektado de filmoj, diskotekoj. La programon pliriĉigis prelegoj (plejparte slavtemaj), diskutrondoj kaj kvizoj pri slavaj landoj. Ne mankis la eblo okupiĝi pri manlaboroj kaj diversmaniere sportumi.

Tre valora estis teatraĵo de la rusa grupo (sur la foto, ĝi estis montrita ankaŭ por ekstera publiko en subĉiela muzeo de la Liptova vilaĝo). Temis pri prezento de la tradicia nupto-festo, en originalaj naciaj kostumoj.

SES ĉi-jare organizis Slovakia Esperanta Junularo (SKEJ) kune kun Liptova Esperanto-Klubo (LEK), kun helpo de pola kaj rusa junularoj. La hotelo Esperanto finance subtenis la aranĝon.

Estas la ideo okazigi la aranĝon ĉiujare en alia slava lando kaj tiamaniere igi ĝin “vaganta aranĝo”.

Necesas mencii, ke la nomo de la aranĝo ne timigu “neslavojn”. La aranĝo, malgraŭ sia temo, estas malfermita por ĉiuj, kiuj volas profundigi siajn E-sciojn, ekkoni interesajn slavajn kulturojn aŭ simple ĝui someron.

Peter Baláž

Spirita renkontiĝo en Brazilo

“Bonega laboro!” Tio estis la opinio de la plimulto el la 139 ĉeestantoj kaj pliaj 20 virtualaj retaj partoprenantoj de la 6-a Spirita Esperantista Renkontiĝo, okazinta 09 sept 2007 en Rio-de-Ĵanejro.

La 6-an SER organizis la Esperanto-grupo Lazaro Luiz Zamenhof en la strato Abilio dos Santos 137, Bento Ribeiro, en Rio-de-Ĵanejro.

La ĉefparolanto, Affonso B.G. Soares, dum unu horo parolis pri la ĉefa temo: La 70 jaroj de Esperanto en Brazila Spiritisma Federacio (BSF) kaj la graveco de la lernado de Esperanto por spiritistoj. Poste li dum 20 minutoj respondis demandojn pri la temo, faritajn de la ĉeestantoj. Ankaŭ la “interretanoj” demandis kaj ricevis siajn respondojn.

Sekvis la arta parto de la programo. La amatoraj gekantistoj Márcio Santos, Gallindo, kaj la koruso de E.G. Porto Carreiro Neto, prezentis popolajn kantojn.

La gelernantoj de E.G. Lazaro Luiz Zamenhof deklamis la “Preĝon sub la Verda Standardo” kaj Djalma Pessata deklamis “Preĝu kaj Laboru”.

Djalma Pessata kaj Floriano prezentis sur la scenejo la humuran skeĉon “En la Konsultejo”, kiu sincere ridigis la ĉeestantojn.

Fine de la renkontiĝo ĉiuj kantis la Esperantan himnon “La Espero”, post kio ĉiuj pozis por la oficiala fotaĵo de la renkontiĝo (vidu sube).

Ĉiuj kantoj kaj poemoj estis projekciitaj sur granda ekrano, dulingve, kaj la humura skeĉo estis prezentita eĉ du-foje (dulingve) por helpi la grandan nombron de neesperantistoj kaj komencantoj.

La 7-a SER okazos samloke la 14-an de septembro 2008. Ĝia ĉeftemo estos: “Jesuo, Fonto de Evangelio, Spiritismo kaj Esperanto”.

Paŭlo Kverko

Raportoj el Kubo

Renkontiĝo en Granma

Kun partopreno de pli ol 50 esperantistoj el 7 provincoj okazis en Bayamo renkontiĝo, organizita de la provinca filio de Granma (bildoj 1, 6). De la 18-a ĝis la 20-a de majo, la popola kampadejo El Salto de Jibacoa inundiĝis de Esperanto-parolantoj, kiuj ĉefrolis en varia programo de prelegoj kaj kulturaj kaj distraj prezentoj.

Somera kurso

En la havenurbo Cienfuegos, en loka lernejo de medicino, okazis somera kurso de Esperanto (bildo 3). Ĝi okazis de la 9-a ĝis la 13-a de julio, kun partopreno de 24 homoj el Sierra-Leono, Gujano, Gambio kaj Brazilo. Bárbara Borrell García, gvidantino de la loka grupo, kunordigis la kurson kun la fakultato de medicino. La kurson gvidis Norberto Díaz Guevara, KEA-estrarano pri informado.

Ekspozicio pri KEA

La 9-an de junio inaŭguriĝis la ekspozicio “28 jaroj de KEA” en la muzeo “Naskiĝdomo de Seraf ín Sánchez Valdivia” en Sancti Spíritus. Inter la ĉeestantoj (bildo 4) estis ankaŭ Rosa Castañeda Guerrero, honora membro de Kuba E-Asocio. La loka TV-kanalo filmis la aranĝon kaj intervjuis la prezidantinon, Yoandra Isabel Rodríguez Labrada, kaj aliajn invititojn (bildo 5). La filmo estis dissendata dufoje de la nacia televidkanalo Telerebelde.

Festo de KEA

La membroj de la filio en la provinco Sancti Spíritus renkontiĝis la 16-an de junio 2007, por festi la 28-an datrevenon de la fondiĝo de Kuba Esperanto-Asocio (bildo 2). La aranĝo okazis en la muzeo “Naskiĝdomo de Seraf ín Sánchez”, kies laboristaro estas en kunlaboraj rilatoj kun la filio.

Norberto Díaz Guevara

Forpasoj

Enrique Balech (1912-2007) mortis en Necochea (Argentino) en aŭgusto. En 1941 li fariĝis la unua prezidanto de Argentina E-Ligo kaj en 2004 ĝia honora membro. Lia Diccionario Esperanto-Español (1951) estis la unua E-vortaro en Argentino. Monde konata fakulo pri oceanografio, li estis kunfondinto kaj orda profesoro de AIS. Li aŭtoris 5-lingvan Terminaro pri mikroskopio kun krestomatio (1966) kaj Planktono kaj mara produktado (1974), prelegaron en Someraj Universitataj Kursoj en Lieĝo.

Elmano R. Barbosa (1912-2006), advokato kaj ĵurnalisto, forpasis en Rio-de-Ĵanejro en decembro. Li estis dumviva membro de UEA kaj iam fakdelegito pri turismo.

Odette Bernet (1916-2007), regula membro de Societo Zamenhof kaj subtenanto de diversaj E-organizaĵoj, mortis en Ivry-sur-Seine (Francio).

Houkje Boersma-Hoekema (1919-2007) forpasis la 27-an de julio. Ŝi aktivis en Frisa E-ista Rondo kaj helpis sian edzon en ties laboro kiel ĉefdelegito de UEA kaj prizorganto de la libroservo de Nederlanda E-Asocio.

Zoraide Carrubba Del Giudice (1904-2007) forpasis la 25-an de julio en Romo. La 25-an de marto reprezentantoj de Roma E-Klubo gratulvizitis ŝin okaze de ŝia 103-a naskiĝtago.

Henri Chaisnot (1917-2007) mortis la 11-an de julio en St-Lambert-la-Potherie (Francio). Li estis landa reprezentanto de ILERA kaj iama fakdelegito pri radio-amatorismo.

Elvira Fontes (1916-2007) forpasis la 25-an de aŭgusto en San-Paŭlo. Profesie instruisto de la franca, ŝi esperantistiĝis en 1960 kaj ekde la posta jaro instruis la lingvon en E-Asocio de San-Paŭlo (EASP) dum kvar jardekoj. En la 70-aj jaroj ŝi gvidis televidkurson ĉe TV Cultura. Fontes prezidis EASP de 1974 ĝis 1983, estis direktoro de ĝia instrua departemento kaj redaktis ĝian bultenon La Lampiro. Ŝi estis sekciestro de ILEI en Brazilo kaj prizorgis ekzamenojn ĉe Brazila E-Ligo. De 1973 ĝis 1988 ŝi redaktis semajnan rubrikon pri Esperanto en la San-Paŭla ĵurnalo Diario Popular. Oni ofte invitis ŝin paroli pri Esperanto ĉe ĵurnaloj kaj televidstacioj. Ŝi aŭtoris du furorajn lernolibrojn, Unuaj paŝoj (7-a eld. en 2001) kaj Survoje al Esperantujo (1991). Fontes estis fakdelegito pri literaturo ekde 1973, komitatano A 1974-1980 kaj ekde 2000 Honora Membro de UEA.

Mihály Gergely (1921-2007) mortis la 28-an de julio en Budapeŝto. Krom renoma kaj multfoje premiita verkisto, kiu aŭtoris pli ol 70 librojn, li estis prezidanto de Hungara E-Asocio 1966-1967 kaj 1986-1989, kaj redaktoro de Hungara Vivo kaj de la hungarlingva Eszperantó Magazin (poste Világ és Nyelv) 1968-1977.

Bogoljub Grabarević (1918-2007), ofta kursgvidanto kaj fervojista aktivulo, forpasis la 7-an de junio, en Subotica (Serbio). Por la peticio al UN pri Esperanto (l952-54) li kolektis milojn da subskriboj, probable plej multe en la tiama Jugoslavio.

Rejna de Jong-Beukers (1922-2007) mortis la 5-an de julio en Leiden (Nederlando). Ŝi estis multjara juĝanto pri poezio en la Belartaj Konkursoj de UEA kaj provleganto de la revuo Esperanto. Ŝi aŭtoris la poemarojn Divershumore (1980), Facetoj (1984), Bukedo de esperantistoj (1986), Suno kaj ombroj (2002) kaj Nordmara duopo (kun A. Goodheir, 1994). En ŝia traduko aperis la romanoj La malgranda Johano de F. van Eeden (1986) kaj Gabrielo de H. van Eyk (1990) kaj la poemaro En senvoja sovaĝejo de J. Maris (1979).

Tomislav Karlović (1924-2007), fakdelegito pri blindulaj aferoj 1986-2006, forpasis en Zagrebo.

Russel John (José) Milton (1924-2007) forpasis la 14-an de aŭgusto en Helsinko. Brito, naskiĝinta en Ĉinio, ekde 1951 li vivis en Finnlando. Li estis dumviva membro de UEA ekde 1960, fakdelegito pri lingvoj ekde 1953 kaj loka delegito 1971-2005. Milton estis LKK-ano de la 54-a UK en Helsinko 1969, kunredaktanto de Esperanta Finnlando 1967-1969 kaj 1975-1977, kaj ŝatata kursgvidanto en la E-Klubo de Helsinko.

Alida E. Moerbeek-Prins (1909-2007), dumviva membro de UEA, forpasis la 20-an de aŭgusto en Zeist (Nederlando). Ŝi regule subtenis UEA, specife Fondaĵon Canuto, kaj, admire al sia bofilino Nora, la nederlandan asocion de blindaj esperantistoj NOSOBE.

János Sárközi (1932-2007), esplorinĝeniero, mortis la 14-an de aŭgusto en Vác, kie li estis delegito kaj fakdelegito pri fiziko. Krom traduki el la hungara, li verkis La botelo kaj aliaj noveloj (1993), Adamo kaj Eva (romaneto por komencantoj, 1994), Paĝoj por komencanto, tamen ne por infanoj (1994) kaj Filmo por pli ol 16-jaruloj kaj aliaj noveloj (1996).

Marvin H. Stanley (1953-2007) mortis la 12-an de aŭgusto en Portadown (Norda Irlando) post longa elĉerpa malsano. En 1975 li diplomiĝis pri ekonomiko kaj kontado, kaj en 1984 ankaŭ kiel bibliotekisto kaj informadikisto. Servinte kiel ŝtatoficisto en Belfasto, ekde septembro 1986 li laboris en la Centra Oficejo de UEA kiel ĉefkontisto. Dum multaj jaroj li gvidis ankaŭ la agadon de la faka asocio Espermenso. Unu el liaj ŝatokupoj estis ĝardenado kaj tial li volonte pasigis sian malmultan liberan tempon prizorgante la ĝardeneton de la UEA-domo.

Tanabe Tatsuji (1928-2007), delegito en Hamamatu (Japanio) forpasis la 17-an de julio.

Hilda Tharme (1922-2007) mortis en Bangor (Britio) la 24-an de aprilo. Ŝi estis dumviva membro de UEA, delegito kaj fakdelegito pri turismo kaj kristana scienco.

Toyoda Motoki (1920-2007), mortis maje en Gihu (Japanio), kie li longe estis delegito.

Revuo Esperanto 2007 11

Malferme

2008: jubileo-jaro, jaro de faro

La jaro 2008 prezentiĝas al la esperantistoj — kaj speciale al la UEA-membroj — aparte riĉa je datrevenoj kaj celebrindaĵoj; mi menciu nur tri el ili: (1) pasis 100 jaroj ekde la fondo de UEA; (2) 60 jaroj pasis de post la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj; (3) Unuiĝintaj Nacioj proklamis 2008 Internacia Jaro de Lingvoj, dum Unesko kunordigos la koncernan agadon.

Eĉ sola, ĉiu el tiuj celebrindaĵoj estas por la esperantistoj neordinara ŝanco por informado kaj agado. Kaj ili ĉiuj kune povas signifi trioblan ŝancon. Sed ankaŭ grandan riskon. Granda ŝanco, ĉar samtempaj agadoj por pluraj celoj povas inter-efiki sinergie. Ankaŭ granda risko, tamen: ĉar tro da agadoj povas diserigi la disponeblajn fortojn en neadekvatajn unuojn; senorde kaj mistakte disvolviĝi; elĉerpiĝi vane.

En Jokohamo la Komitato rekomendis al la Estraro estigi Laborgrupon por ekspluati la UN-proklamon de “2008 Internacia Jaro de Lingvoj”; prave, ĉar temas pri delikata ŝanco; des pli oportunas, do, ke tiu Laborgrupo ne forgesu la ceterajn celebrindaĵojn kaj eĉ ilian kunordigon, ĉar harmonia agado estas esenca ingredienco de sukceso por la tuta agado.

Ĉiukaze, pri iu vero endas konscii: kiom ajn brilaj estos la sugestoj de la Laborgrupo, ne multon oni atingos sen pensa kaj aga mobiliziĝo de la tuta esperantistaro. Kaj por tia mobiliziĝo, necesas tempo; tempo por konsciiĝo; tempo por sugesto, kompreno, diskuto, poluro de la iniciatoj; tempo por agado.

Por tiun tempon mallongigi, eble utilus jam nun kelkaj konsideroj pri komunaj kaj malsamaj trajtoj de la celebrindaĵoj, kiuj sugestas por ili parte samajn, parte diversajn agmanierojn, koncerne tempon, lokon, celatojn, atendojn, ... de nia agado.

Unu komuna ero estas celebrado, festado. Tiu estas aspekto agrabla kaj relative facila, kaj ni ĝin preterlasu, ĉi tie.

Pri la eroj (2) kaj (3) la ĉefaj celatoj estas, evidente, Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko, kun kiuj indus retrovi la iaman intimecon. Por tio, necesas plifortigi (kaj videbligi al ili!) nian partoprenon en tiuj iliaj programoj kiujn ni sentas konformaj al niaj celoj; kaj necesas videbligi al ili nian jaman agadon por tiuj niaj celoj kiujn ili povas percepti kiel konformajn al la siaj. Por tion atingi, necesas kaj rilati kun ili altnivele, kaj, ĉefe, ampleksa mobiliziĝo. Mobiliziĝo kiu, en siaj diversaj fazoj, etendiĝos tra la tuta jaro; kiom eble, ankaŭ pere de paĝaro moderna kaj dinamika. Tio, kion eblas fari ene de nia UK, estas nur parto, kaj ne la ĉefa, de la tuta agado. Pri la graveco de la lingvoj ni esperantistoj estas aparte sentemaj; tiu temo estas nia amata ĉevaleto; pri ĝi ni havas inter ni pli-malpli similajn ideojn (aŭ, ĉiukaze, la pria diskutado aĝas jam longan tempon). Oni povus veti, ke lertaj rezoluciistoj povus grandparte anticipi la ĉefajn rezultojn de longa diskutado tiutema en la Universala Kongreso.

Tio kontrastas kun la ero (1): ĉar, unuflanke, ankaŭ la historio de UEA estas relative bone konata al ni. Sed tiu ero estas okazo ne tiom por pliprofundigi la historion de UEA kaj festi la jubileon; ĝi donas al ni la ŝancon mediti pri nia propra organizo. Se ne aliaj kaŭzoj, la verko de H. Tonkin ( kaŭzoj, la verko de H. Tonkin (Lingvo kaj Popolo) kaj la homa kutimo repripensi sin mem kiam oni jubileas, pelas nin al tia pripensado. Repripensi sin mem, sian organizon, estas ekzerco multe pli defia ol simpozii pri lingvoj. Pro pluraj kialoj. La temoj organizaj estas en si mem pli malfacilaj ol la sciencaj / teoriaj. La esperantistoj ne disponas pri komuna organizo-kulturo (dum ili ja disponas pri — relative — komuna kulturo koncerne lingvojn). La hipotezo mem ŝanĝi ion en UEA estas ĝena, ĉar temas pri ŝanĝo de parto de nia vivo (dum, parolante pri lingvoj, ni jam anticipe scias, ke ni volas ŝanĝi la mondon, ne nin mem).

Por ke la pritraktado de tiu temo okazu pozitive, necesas procedi racie, por iel preventi la riskon de svageco. Povus utili diversaj rimedoj. Enkonduko (skema sed ne abstrakta) pri alternativaj organizaj modeloj; konkretigitaj per ekzemploj, tamen: per raportoj de aliaj organizaĵoj al ni similaj pri celaro, amplekso, tutmondeco, kiuj tiujn modelojn sukcese realigas en praktiko. Kaj, pri ĉio ĉi: diskutado; diskutado ĉiel ampleksa, laŭ subtemoj, laŭ partoprenantaro; ĉiea, ĉiutavola, realigata per plej diversaj komunikiloj (krom revuoj kaj diskutlistoj, utilus specifa sub-paĝaro, eble); diskutado kiel eble plej frua; kaj, nemalhaveble, diskutado dumkongresa, gvidata laŭ la metodiko per kiu oni ordinare pritraktas la Kongresan temon.

Ĉu, do, estu tiu la Kongresa Temo? Ne nepre: ĝi estu, por tiel diri, la “interna” temo. Dum la al-ekstera estu temo koncernanta la erojn (2) kaj (3). Havi du temojn ne estas kontraŭdire: tiu solvo ne estas novaĵo en la historio de UEA*. Ĉu mankos tempo por du temoj? La ŝanco kiu profiliĝas estas tiel eksterordinara, ke indas rekonsideri la tradician tempodistribuon. Ĉu / kiom eblus, eventuale, utiligi, por la al-ekstera temo, parton de la Esperantologia Konferenco, parton de la Kongresa Universitato, aŭ de alia tradicia programero?

* Cetere, oni ne nepre havu du oficialajn temojn: kio gravas pri la eroj 2 kaj 3 estas oficiala temo al kiu eblu alkroĉi finan rezolucion; kio plej gravas pri la ero 1 estas diskutado, kiu ne nepre postulas vortumon de dua oficiala temo.

Cetere, pri la al-ekstera temo, kies pritrakto niaflanka estu kiel eble plej videbla al Unuiĝintaj Nacioj / Unesko, kial ne dediĉi la strikte necesan tempon ene de UK, kaj la ceteron pritrakti “ekstere”, kaj ĝuste ĉe tiuj institucioj? Nuntempe, laŭ la ekzemplo de tio, kion UEA aranĝis ĉe Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo kiam ĝi 90-jariĝis, oni estas provantaj tie okazigi simpozion pri temo koncernanta ĝuste la erojn (2) kaj (3), kun eĉ pli ambicia perspektivo, kiom eble.

Ĉio ĉi ne estas tuta vesto: nur duon-kudraĵo. La finan veston kunkudros ni ĉiuj, karaj membroj, karaj esperantistoj: ĝi ne estos, pro tio, arlekena; ĝi estos eleganta, kaj digna se ni ĉiuj pretos kunlabori por ĝin fasoni ne nur laŭ la tradicio, sed ankaŭ laŭ iuj atendoj de la hodiaŭa socio.

Ranieri Clerici

1-a DuaViva Universala Kongreso, 6-7 okt 2007

Dua Vivo (angle Second Life) estas virtuala mondo, vizitebla per via komputilo, helpe de interreto. Oni kreis ĝin en 2003 kaj en oktobro 2007 ĝi havas preskaŭ 10 milionojn da membroj. Kelkfoje estas en ĝi pli ol 50 000 uzantoj samtempe. En Dua Vivo formiĝis gupo de esperantistoj, kiu nun havas 240 membrojn kaj plurajn Esperanto-centrojn.

Imagu iri al internacia kongreso, en kiu vi aŭskultus konatajn prelegantojn, babilus kun homoj el tri kontinentoj, ĉeestus en laborgrupoj, ekskursoj kaj balo — tamen sen la neceso aĉeti vojaĝbileton aŭ mendi hotelon, kaj kie la kongresa kotizo estus nur duona eŭro.

Tio estis la sperto de la partoprenantoj en la 1-a DuaViva Universala Kongreso dum la semajnfino 6-7 oktobro. Por atingi la kongresejon ili bezonis nur ŝalti sian komputilon, ĉar temis pri la unua virtuala kongreso en la komputila mondo Dua Vivo.

Dua Vivo efektive estas mondo kun konstruaĵoj, arboj kaj riveroj, kie oni povas vagi en la formo de eta homfiguro, kies nomon kaj personan aspekton oni mem elektas. Ŝajnas freneze, ĉu ne? Kaj tamen ĉi tiu estis vera kongreso kun digna etoso kaj seriozaj prelegoj.

La kongreso estis malfermita de la organizanto, Erick Nykvist el Danlando, kaj de la alta protektanto, Renato Corsetti. Erick Nykvist en sia malferma parolado citis la vortojn de Zamenhof dum la kongreso en Bulonjo-sur-Maro: Modesta estas nia kunveno; la mondo ekstera ne multe scias pri ĝi... Renato Corsetti rakontis pri la rezisto de la homoj kontraŭ novaj komunikrimedoj, kaj memorigis, ke eĉ la Estraro de UEA dum longa tempo tute ne vidis la neceson, ke UEA starigu sian propran retpaĝon.

Bedaŭrinde, necesas diri, ke la aludo pri la modestaj nombroj validis ĉi-foje eĉ pli ol kiam Zamenhof diris ĝin en 1905. La tuta aliĝintaro de la kongreso estis 31 homoj, sed ankaŭ Zamenhof ne havus kialon por plendi pri la internacieco de la aranĝo, ĉar ili venis el dek kvar landoj kaj tri kontinentoj (aŭ kvar, depende de la vidpunkto): Eŭropo, Norda kaj Suda Ameriko, kaj Azio.

En la dua tago estis diverstemaj prelegoj de Renato Corsetti, Katalin Kováts kaj mi mem, sekvataj de demandoj kaj komentoj de la publiko. Ĉiu el la prelegoj estis akompanata de projekciaĵoj sur ekrano malantaŭ la parolanto.

Esenca parto de universala kongreso, kompreneble, estas la ekskursoj, kaj tiuj okazis ankaŭ en ĉi tiu virtuala UK. Unu ekskurso vizitis ekzotikan terenon en Dua Vivo, dum la alia iris al duavivaj Esperanto-centroj. Ne mankis ankaŭ la libroservo; pluraj virtualaj libroj efektive staris sur du tabloj, aĉeteblaj (per reala mono) de Dana Esperanto-Asocio.

Okazis ankaŭ dancado ĉe kongresa balo. “Dancado” signifas kompreneble, ke la homfiguroj dancis, kaj oni povus demandi sin ĉu tio donis apartan plezuron al ties posedantoj, kiuj sidis en sia ĉambro, movante nur siajn fingrojn. Por realigi la dancadon la homoj ĉe sia komputilo tamen devis interŝanĝi teknikajn klarigojn kaj instrukciojn, kio multajn esperantistojn verŝajne ne malpli interesas ol la dancado mem.

Surprizis min, ĝis kia grado la aranĝo efektive havas la etoson de vera kongreso. La malfermo estis konvene solena, post kelkaj teknikaj hezitoj dum la unuaj momentoj. Dum la balo, la kongresanoj babilis inter si, reciproke admiris siajn vestojn (pli fantaziajn ol eblus en la reala vivo) kaj ĝenerale distriĝis. Dum la prelegoj, aliflanke, ili aŭskultis seriozan enhavon dum 30-40 minutoj, kaj poste diskutis. Oni povus argumenti, ke tio ne estas malsama ol aŭskulti prelegon per la radio; kaj tamen faras mirigan diferencon efektive vidi la parolanton (eĉ se nur en virtuala formo), rigardi la projekciaĵojn, kaj konscii pri la ĉeesto de aliaj aŭskultantoj.

La kongreso finiĝis per ferma kunveno, en kiu la ĉeestantoj tre varme gratulis la organizinton kaj tuj ekformis LKK-on cele al estonta kongreso. Ili konstatis, ke la ĉefa problemo de virtuala kongreso estas kaŭzata de la hordiferencoj en malsamaj mondopartoj: se horo estas taŭga por amerikanoj kaj eŭropanoj, la bedaŭrindaj azianoj devas rezigni pri dormado por partopreni.

Kaj eble la organizantoj supertaksis la pretecon de ĉeestantoj pasigi sian tutan tagon ĉe la komputilo. Kiam oni iras al vera kongreso, necesas vojaĝi al alia lando, malproksime de siaj ĉiutagaj zorgoj, kaj oni estas preta dediĉi plenan semajnon nur al tio. Se por ĉeesti la kongreson necesas nur ŝalti sian komputilon, estas malpli facile distancigi sin de siaj normalaj okupoj, tiel ke inter la prelegoj oni emas reveni al siaj kutimaj devoj en la reala mondo.

Oni povus eĉ demandi sin, ĉu la koncepto “kongreso” havas sencon en virtuala mondo. Kongreso necesas, kiam la homoj devas vojaĝi por esti kune. Sed se oni povas esti kune, aŭskulti prelegojn, kaj babili kun aliaj esperantistoj en iu ajn vespero, kial aranĝi ĉion en la samaj du tagoj? Tial en Dua Vivo, ni nun planas organizi paroladon de konata esperantisto ĉiumonate: ne necesos vojaĝi al alia lando por aŭdi prelegojn de eminentuloj.

Ĉu en tia situacio ni ankoraŭ devas premi amason da agado en la saman mallongan periodon?

Ĉu vi mem volas esti unu el tiuj homoj, kiuj prelegos al la Esperanto-grupo en Dua Vivo? En tiu kazo, kontaktu min ĉe la suba adreso.

Pli da informoj pri Dua Vivo troviĝas ĉe www.freewebs.com/duavivo/.

Anna Löwenstein
a...@esperanto.org

En Dua Vivo oni povas vagi en la formo de eta homfiguro (avataro). Ĝi estas dividita en multajn malgrandajn terenojn, kiujn oni povas viziti: ekzistas tie virtualaj versioj de Venecio, Amsterdamo, Tokio, Bankoko, kaj multaj aliaj famaj urboj. Pluraj komercaj kaj kulturaj instancoj jam aĉetis terenon en Dua Vivo: ekzemple oni povas trovi tie la oficejojn de Reuters kaj Renault, kaj la Sveda Registaro starigis tie virtualan ambasadejon.

Sur la bildoj:

Ekde la 8-a de oktobro 2007, ĉiulunde, je la 20:00-21:30 GMT, okazas en la 2-a etaĝo de “Asocio”, en Esperanto-Lando, Mez-nivela Esperanto-kurso. Lariko Melnik, la instruistino, proponas helpi la partoprenantojn plibonigi lingvo-konon per konversacio kaj lingvo-ekzercoj: http://www.freewebs.com/duavivo/kursojenduavivo.htm

Esperanta stando de Lingva Festivalo, okazinta la 19-an de septembro. Video pri ĝi troviĝas ĉe http://www.vocale.org/mondo/videoj/dua-vivo.htm.

Ekde la 12-a de aŭgusto 2007, ĉiudimanĉe je la 18-a horo GMT, okazas Esperanto-rondo en Esperanto-Lando (“Capitol City 131, 227, 22”).

La 6-an kaj 7-an de oktobro 2007 okazis la Unua DuaViva Universala Kongreso de Esperanto. La programo enhavis i.a. Interkonan Aranĝon, prelegojn, Poezian Konkurson, du ekskursojn kaj balon.

La 1-a renkontiĝo de esperantistoj de Orkuta Komunumo okazis la 24-an de junio 2007 en “Cascades Southeast”.

La 2-a kunveno okazis la 9-an de septembro 2007, je la 13:00-14:30 horo GMT. Organizis ĝin samideanino Lariko.

Ĝi estis en la belega aŭditorio CRAEDO de “Colonia Nova (217, 70, 25)”. La kunvenon ĉeestis: Allan Habana (Usono), Bonulo Runo (Japanio), Carl Ronmark (Germanio), Emiliocid Amat (Brazilo), Erick Nykvist (Danlando), Esocom Hirano (Germanio), Esperantino Morigi (Pollando), Esperantisto Allen (Brazilo), Ferhar Halderman (Hungario), Lariko Melnik (Italio), Marvin Kronfeld (Germanio), Paavo Piek (Italio), Renato Corsetti (Italio), Revemulo Jun, Stealth Snook (Kanado) kaj Terurĉjo Gynoid (Rusio).

Radioelsendoj en Esperanto

Novaĵoj pri la E-programoj de publikaj radiostacioj

Post kelka interrompo denove fasko da aktualaj informoj pri la esperantlingvaj programoj. Ni esperas, ke ili stimulos ne sole ĝui la esperantlingvajn programojn, sed ankaŭ kontribui al ilia enhavo. Ni esperas ne laste, ke per vivsigno oni ŝatos konfirmi la aŭskultadon de tiuj elsendoj, prilaborataj kun sindediĉo fare de pli aŭ malpli grandaj redakciaj staboj.

Bedaŭrinde niajn informojn ni devas komenci per malĝojiga sciigo, nome la 29-an de septembro 2007 aŭdiĝis la lasta esperantlingva programo de RAI Internacia. La Itala Radio decidis ĉesigi ekde la 1-a de oktobro la emisiadon de fremdlingvaj elsendoj per mallongaj ondoj, kio inkluzivas la emisiadon de la esperantlingvaj programoj. Esperantistoj povas esprimi sian bedaŭron pro la maleblo plu informiĝi pri la itala socio kaj pri la itala kulturo en Esperanto aŭ en aliaj naciaj lingvoj. Proponu, ke tiuj informoj estu disponigeblaj almenaŭ interrete. Estas dezirinde, ke la ĝentiltona mesaĝo direktita al Vic-ministro Ricardo Franco Levi l...@camera.it kaj Direktoro Piero Badaloni p...@rai.it enhavu tradukon en la nacia lingvo de la mesaĝanto.

Multe pli ĝojiga novaĵo koncernas la esperantlingvajn programojn de Radio Havano-Kubo, kiu direktas siajn mallongondajn programojn nur al Ameriko. Ekde nun dank’ al kunlaboro kun la Amerika Komisiono de UEA la ĉiudimanĉaj havanaj elsendoj de septembro kaj oktobro estas jam troveblaj en la retpaĝo de la komisiono www.ameriko.org. Raportojn kaj opiniojn oni direktu al la adreso: r...@enet.cu. La Redakcio elsendas siajn programojn al la tuta amerika regiono per mallongaj kaj mezaj ondoj.

Lige kun demandoj aŭdiĝintaj dum niaj lastaj renkontiĝoj E-Redakcio de Pola Radio rekonfirmas la senĉesan, ĉiutagan emisiadon de siaj programoj pere de interreto, kiuj estas aŭdeblaj pere de la paĝo www.polskieradio.pl/eo. Cetere la novaĵo de tiu paĝaro estas riĉa Fotogalerio. La Redakcio volonte akceptas fotojn de siaj aŭskultantoj kaj aliaj kontribuantoj kondiĉe, ke ili deklaru la pretecon disponigi ilin por la publika kaj senhonoraria prezento. La interreta adreso ĉe kiu oni atendas rimarkojn kaj opiniojn: e...@polskieradio.pl.

La varsoviajn E-elsendojn eblas aboni ankaŭ kiel podkaston. Sufiĉas tiucele ekzemple uzi la retpaĝon: http://www.apple.com/itunes/overview/. La tie trovebla programo iTunes funkcias same sub Vindozo kiel ankaŭ sub MacOs X. Per tiu ĉi paĝo eblas ĝin elŝuti klakante la vorton “download”. Sekvante la proponatajn paŝojn iTunes-programo instaliĝas en la komputilo. Ĉe la menuo de la elŝutita programo necesas elekti “Advanced” kaj alklaki ĝin por atingi la submenuon “aboni podkaston”. Klakante tiun oni bezonas nun englui la adreson: http://www.polskieradio.pl/podcast/39/podcast.xml. Se ĉio okazis korekte, ekde nun — kiel dirite — la abonita E-programo mem ĉiutage aperos en via komputilo.

Ĉiutage siajn E-programojn elsendas Ĉina Radio Internacia — http://esperanto.cri.cn/. La programojn eblas aŭskulti ankaŭ per mallongaj ondoj. La Redakcio atendas rimarkojn kaj opiniojn de siaj aŭskultantoj ĉe la adreso: e...@cri.com.cn.

Dimanĉe, merkrede kaj ĵaŭde la E-programojn de la Vatikana Radio, emisiatajn per mallongaj ondoj, eblas aŭskulti ankaŭ per interreto: http://www.radiovaticana.org/esp/index.asp. Por kontakti la redakcion skribu al: e...@vatiradio.va.

Red. Gabriela Kosiarska

Aliaj podkastaj radioelsendoj en Esperanto:

Temas pri radio-emisiadoj pere de interreto. Oni povas gardi la elsendojn en sia komputilo kaj aŭskulti ilin kiam oni volas.

La elsendoj troveblas ĉe jenaj adresoj:

  • http://www.zervic.com/chitienun — Ĉi Tie Nun
  • http://esperan.to/podkasto/ — esPodkasto
  • http://www.radioverda.com — Radio Verda
  • http://www.republika.pl/viavento/aktuale/sonmaterialoj.htm — Varsovia Vento
  • http://www.rogerborges.com — Roger Borges
  • http://www.radio-esperanto.com — Radio-Esperanto
  • http://87.242.26.81:8000/listen.pls — Radio Jászberény

Homaj rajtoj, Zamenhof kaj ni

Daŭrigante provon de siaj antaŭuloj, ankaŭ ĉi-jare la Estraro de UEA alvokas al celebro de Semajno de Homaj Rajtoj kaj de Esperanto.

Ĉi-jare la semajno ekos ĝuste la 10-an de decembro (kiam datrevenos la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj) kaj finiĝos en la 15-a (la Zamenhof-tago). Depende de lokaj bezonoj kaj kutimoj, eblas enfokusigi la Zamenhof-tagon mem kiel “Tagon de Esperanto”, aŭ la tutan semajnon, aŭ la UDHR-datrevenon por kunplekti la temojn UN kaj homaj rajtoj kun Esperanto kiel kontraŭbatalejo kontraŭ la lingva diskriminacio. Bonvolu doni al la festo, kiun vi loke fasonas, informan karakteron, ekzemple farante aranĝon komunan kun aŭ direktitan al neesperantistoj.

En la 15-a de decembro ni interne rememoros la patran rolon de Zamenhof; en la 10-a ni ekstere atentos la fratinaran rolon de la UN-organizaĵoj. facilos konsciigi niajn najbarojn, se ni interne konsciados, ke la ĉeesto de Esperanto sur la scenejo rekte rilatas al la strebado por pli justa, sendiskriminacia mondo. Niaj stiloj de konsciigado estas diversaj. Foje ni produktas skribajn, vidbendajn, diapozitivajn prezentojn — jen lerneje uzeblajn, jen amaskomunike — por konsciigi pri la specifeco de la lingvaj rajtoj; la juraj laboroj pri la lingvaj rajtoj estas ja tre junaj. Alifoje niajn kritikojn pri diskriminaciaj praktikoj ni prezentas al la amaskomunikiloj, la kortumoj, la plendo-akceptaj instancoj, por altiri la publikan atenton.

Emfazis tiujn tagordojn pasintjare Renato Corsetti, petante vin “kolekti informojn de nerespekto de lingvaj rajtoj en via loĝloko kaj sendi la pruvon pri tio al UEA, kiu siavice atentigos la Oficejon de la Supera Komisiito pri Homaj Rajtoj de UN” kaj “ankaŭ zorgi pri la tradicia pli interna agado (festo de la libro en Esperanto, kluba kunveno por memorigi Zamenhof)”. Ĉi-numere vicprezidanto Ranieri Clerici, en sia artikolo “2008: jubileo-jaro, jaro de faro” aparte emfazas, ke ni agu por “retrovi la iaman intimecon” kun UN kaj Unesko.

Enhave, la laboro renovigi nian parencecon kun la UN-familio tuŝas la ĉi-suprajn fadenojn. Sed ni foje forgesas orienti niajn agadojn al la strukturaj ecoj de nia ĉefa partnero Unesko. La Landaj Komisionoj de Unesko, iusence ĝiaj “membroj”, proksime kunlaboras kun la respektivaj edukaj, kulturaj, sciencaj ministerioj por formuli aŭ influi la agadliniojn de Unesko. Por ke ni povu peti specifan kunlaboron aŭ subvencion, aŭ kunfasoni programojn, niaj landaj agantoj devas, de malsupre, kunagi kun la Unesko-komisionoj nacinivele kaj kun la Unesko-kluboj tute loke. Por doni konkretan ekzemplon, la ĉiudujara Ĝenerala Konferenco de Unesko — ĉi-foje 16.10.07-3.11.07 — diskutas interalie la strategion de Unesko. Malneton por la strategio rilate la jarojn 2008-2013 vidu ĉe http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001499/149999e.pdf. Se ni ĝustatempe parolas kun la ĝustaj homoj, ni povas influi la prilingvan enhavon de tiu strategio. Kunagante kun Unesko kaj la UN-familio, ni sukcesas aliri ankaŭ la fratinajn neregistarajn organizaĵojn.

Kompreneble temu ne nur pri organizaĵaj laboroj, sed ankaŭ pri interpersonaj, en nia pedagogio mem. La teritorio de niaj neesperantistaj najbaroj ekaperas jam en la loka societo mem. La komencantoj, kvankam iugrade ekmaleksteruloj, estas vere “la publiko”. La progresintoj, kiuj plej atentos la Zamenhof-tagon kiel tagon de la Esperanta libro, bezonas plibonigi sian scion ne nur de la lingvo, sed ankaŭ de ĝiaj ligitecoj al la kulturo, al la strebo por pli justa kaj klera mondo, al la organizaj agadoj unuavice en tiuj kadroj, kiel UN kaj Unesko. Ni mem emas forgesi ne nur la specifajn paragrafojn de la dokumentoj, sed ankaŭ kial ili naskiĝis. Kial do ili naskiĝis?

La plej grandaj teruraĵoj de la dudeka jarcento — el kies cindroj naskiĝis UN, formulinta kaj defendanta la homajn rajtojn — estis atencoj kontraŭ malplimultoj kaj pli ĝenerale kontraŭ “aliuloj” malsimilaj al la atenckapablaj “ni”-oj. Se ne fortikiĝos kaj ne stabiliĝos la pozicio de la atencitaroj, se ne floros la sincera celebrado de diverseco, la planedo ĉiam riskos refali en tian faŝisman etoson, kia regis en la 1930-aj jaroj. Via loka publiko scias ĉion ĉi, sed ne scias, ke la Esperanta afero rekte alparolas tiujn demandojn. Diru tion al ili.

Probal Dasgupta

45 membroj de du Esperanto-asocioj en Asturio, Hispanio, la Avilesa Esperanto-Grupo kaj la Astura Esperanto-Asocio en Gijón, kunvenis la 18-an de decembro 2006 en avilesa kulturdomo, por kune celebri la Z-tagon. Post la kunveno ili promenis tra la bela Parko Fereira, kun la nomtabulo “Promenejo Esperanto”, kie ili metis florojn, kaj poste komune bankedis en loka restoracio. Pri la evento raportis ĵurnaloj, radio kaj televido.

Instruado

Interlingvistika sesio kaj instruista trejnado en Poznań

La aŭtuna sesio de Interlingvistikaj Studoj, okazinta 14-21.09.2007 en la Universitato de Adam Mickiewicz, Poznań, atendis la partoprenantojn kun pli riĉa programo ol kutime, ĉar en la tria jaro de la studoj okazas specialiĝo, ĉi-foje pri komunikado, lingvistiko kaj lingvopedagogio.

István Ertl prelegis por ĉiuj pri la nuntempa E-literaturo kaj analizis kelkajn verkojn. La kurso de la bone konata psikologo kaj verkisto Claude Piron pri psikologiaj aspektoj de komunikado katenis la atenton de la aŭskultantoj. Ilona Koutny, gvidanto de la Studoj, prezentis lingvistikajn aspektojn de komunikado (la foto apude), i.a. esploris la E-lingvan bildon de la mondo.

Enkadre de la lingvopedagogia specialiĝo, destinita al instruantoj kaj instruontoj de Esperanto, Katalin Kováts, prizorganto de la elstara instruista retejo Edukado.net, enkondukis la partoprenantojn al la bazaj faktoroj de lingvoinstruado, kaj Maria Majerczak, metodikisto de la Jagiellona Universitato en Krakovo, multjara prezidanto de la Pola ILEI-sekcio, traktis praktikan metodikon. Al la programo kontribuis ankaŭ Zsófia Kóródy, vicprezidanto de ILEI.

La nuna sesio estis specifa, ĉar la lingvo pedagogia specialiĝo realiĝis en kunlaboro de UAM kun ILEI, kaj pro tio povis aliĝi ankaŭ kromaj partoprenantoj (7 personoj el 4 landoj) al la 19 persistaj studentoj el 11 landoj. La kunordigita instruista trejnado daŭros unu jaron (kun reta konsultiĝo inter la sesioj). Tiuj ĉi novaj kursanoj sekvis krome minikurson pri literaturo (István Ertl) kaj pri movadhistorio (Aleksander Korĵenkov) kaj povis aŭskulti donace la aliajn Korĵenkov) kaj povis aŭskulti donace la aliajn proponitajn kursojn de la Interlingvistikaj Studoj.

La komuna vespero meze de la studsemajno, tradicia renkontiĝo kun poznanaj esperantistoj, okazis en tre bona etoso.

Kiel tradicie en septembro, semajnfine la kultura aranĝo Arkones (ĉi-foje sub la aŭspicio de UEA) amuzis la partoprenantojn per abundaj programeroj: koncertoj (i.a. Anjo Amika, Zuzanna Kornicka, JoMo), filmoj, diskutrondoj kaj prelegoj, kiuj kompletigis la universitatajn kursojn (de Piron, Ertl, Buller, Ligęza, Chmielik, Kóródy, Koutny, Marček, Malewicz, Rokicki k.a.), kaj donis eblon ankaŭ al la studentoj kontribui (ekz. Reza Torabi pri Irano, repa koncerto de Marteno Minich, Peter Baláž pri E@I).

Ilona Koutny

[FORIGITA!: bildo]

Osmo Buller kaj parto de la publiko dum Arkones.

Silezia Studadsesio de AIS

Akademio Internacia de la Sciencoj San-Marino estas universitatnivela kleriga kaj esplora institucio, kiu por scienca komunikado uzas precipe la Internacian Lingvon (= “ILo”). Kiel tiun AIS elektis Esperanton.

Enkadre de la Pola Filma Festivalo en Cieszyn, kies filman programon dominis la temoj Regionismo — nacieco — identeco — toleremo, kaj kiu estis organizata kun helpo de la Urba Oficejo en la pola urbo Cieszyn, okazis en la tagoj 07-15 jul 2007 la 2-a Silezia Studadsesio de AIS.

La AIS-Sesio, instalita en la urba Nacia Domo, kies ĉeftemo estis Paco — amikeco — justeco, krom intensa laborprogramo, enhavanta kursojn, prelegojn kaj lekciojn kronitajn per ekzamenoj, antaŭvidis ekskursojn kaj senpagan filmospektadon okaze de la filma festivalo.

Ekskurso al la urbo Cieszyn, mem apudlima, kaj la najbara ĉeĥa urbo Těšín, kun E-ĉiĉerono, estis direktita al preĝejoj, universitato kaj muzeoj, do al la ĉefaj kulturaj instancoj, konservantaj gravajn dokumentojn de la nacia historio.

La promocia kaj memoriga rolo de la AIS-Sesio* estis akcentita dum Inaŭgura Tago, kiu okazis en la Reprezenta Salono de Konsilantoj de la Urba Oficejo. La inaŭguron honorigis persone la vicurbestro de Cieszyn mag. J. Matuszek, generalo de NATO prof. Bolesław Izydorczyk, kaj AIS-senatano prof. Dieter Quednau. Post parolado de la Vicurbestro, diskutiga prelego de la NATO-generalo kaj salutprelego de la AIS-senatano, estis voĉlegita gratulmesaĝo de Renato Corsetti kaj gratulmesaĝo el la Kancelario de la pola Prezidento Lech Kaczyński. La oficialan parton finis individuaj salutoj de diverslandaj partoprenantoj kaj transdono de simbola, paca solenmesaĝo kun la enskribo: Vi estas ĉeneroj en ĉeno de historio, direktita al la grupo de la diversnaciaj studantaj esperantistoj, fare de la pola E-veterano Jerzy A. Walaszek.

La programon de la AIS-Sesio valorigis altnivelaj lekcioj de prof. Quednau pri faŭno kaj flaŭro de Eŭropio, pritraktanta sinkronan kaj diakronan evoluojn de ekologiaj makrosistemoj en Eŭrazio. Same simple, profesiece kaj interese prelegis d-ro Mira Zielińska pri naturkuracado kontraŭ kanceroj kaj pri aplikado de homeopatio, komparante ĝin kun danĝeraj rezultoj de farmakologia kuracado. Ne indas prisilenti prelegojn pri interreta praktiko de kapitano mag. Zieliński, prelegojn de mag. H. Gorecka, A. Lewanderska kaj A. Grochowalski pri televido, filmo kaj historio de Silezio, nek perfektigajn E-kursojn por studentoj gviditajn de la ILEI-reprezentanto M. Komarnicka.

Evoluigi kaj firmigi la Esperantan etoson, respektante samtempe estimon kaj respekton al aliulaj vidpunktoj kaj mondokonceptoj, jen la ĉefa devizo de la AIS-Universitato.

Resumante la okazintan AIS-Sesion, mi povas nur danki kaj gratuli la AIS-organizantojn por la sukcesa plenumo de la ambicia programo, realigita ofte improvize, sed altnivele, konsekvence kaj efike.

Jerzy A. Walaszek

* Studadsesio de AIS estas universitateca konferenco, dum kiu okazas klerigaj aranĝoj. Laŭ la juraj cirkonstancoj ekzistas diversaj kategorioj:

SUS (Sanmarineca Universitata Sesio) estas konferenco, dum kiu okazas studfinaj ekzamenoj je iu ajn nivelo.

MUS (Magistreca Universitata Sesio) estas konferenco, dum kiu okazas studfinaj ekzamenoj ĝis maksimume la magistreca nivelo.

BUS (Bakalaŭreca Universitata Sesio) estas konferenco, dum kiu okazas studfinaj ekzamenoj ĝis maksimume la bakalaŭreca nivelo.

Simpla studadsesio ampleksas nur sciencajn kursojn kaj prelegojn (kaj kadran programon), sed ne studfinajn ekzamenojn. Tiu speco estas la sola, kiu povas okazi en landoj, kie AIS ne havas specialan ŝtatan agnoskon.

AIS-IKU estas komuna aranĝo inter UEA kaj AIS dum la Universalaj Kongresoj. La enkondukaj lecionoj de tiuj studadsesioj estas samtempe prelegoj de Internacia Kongresa Universitato.

Kursoj dum studosesioj ordinare ampleksas almenaŭ ok lecionojn.

Sciencaj prelegoj povas daŭri inter 10 kaj 40 minutojn kaj ili disponigas tempon por diskuto. Dum SUS-oj okazas ankaŭ “Akademia Forumo” pri temo de ĝenerala signifo, kiu estas traktata en la formo de diskuto inter podianoj kaj spektantaro. Ofte la arta kaj teknika sektoroj de AIS kontribuas al la sesia programo.

AIS klopodas aranĝi ĉe SUS-oj enkondukajn lingvokursojn pri Esperanto kaj pri la lingvo(j) parolata(j) en la sesieja regiono.

(Laŭ Vikipedio)

Funkciuloj de UEA vizitis Bjalistokon

La Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller kaj la Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães faris laborviziton al Bjalistoko la 11-an kaj 12-an de oktobro 2007.

Temis pri ilia unua vizito al Bjalistoko post la decido de la Estraro de UEA, ke la 94-a Universala Kongreso de Esperanto en 2009 okazos tie por prifesti la 150-an datrevenon de la naskiĝo de L.L. Zamenhof. La oficistojn akompanis la Ĝenerala Sekretario de UEA Barbara Pietrzak kaj, flanke de la loka esperantistaro, Jarosław Parzyszek kaj Elżbieta Karczewska, prezidantoj respektive de Fondumo Zamenhof kaj Bjalistoka Esperanto-Societo, kaj Nina Pietuchowska, sekretario de Fondumo Zamenhof.

Denove konfirmiĝis la eksterordinare favora sinteno, kiun Esperanto kaj la okazigo de UK ĝuas ĉe la aŭtoritatoj de la naskiĝurbo de Zamenhof kaj kiu manifestiĝis en la Jokohama UK per la elpaŝoj de la urbestro, d-ro Tadeusz Truskolaski. Dum renkontiĝo kun la urbestro la reprezentantoj de UEA traktis diversajn aspektojn de la antaŭvidata urba subteno al la organizado de la UK. Poste d-ro Truskolaski kaj Osmo Buller donis gazetaran konferencon, en kies komenco Buller transdonis al la urbestro specialan diplomon pri lia elekto kiel “Amiko de Esperanto” rezulte de voĉdonado de la reta gazeto “Freŝo”. La konferencon partoprenis ĵurnalistoj de multaj lokaj kaj tutlandaj amaskomunikiloj. Krome, Barbara Pietrzak estis intervjuita de Pola Televido.

La funkciuloj de UEA diskutis pri UK-preparoj ankaŭ kun vicurbestro Aleksander Sosna kaj konatiĝis kun turismaj entreprenoj. Ili vizitis la ejojn de la Teknika Universitato, kiu funkcios kiel la ĉefa kongresejo de la 94-a UK kaj apud kiu estos starigita granda tendo por la inaŭguro k.a. programeroj celitaj por la tuta kongresanaro. En la densa programo estis ankaŭ multnombre vizititaj prelegoj al studentoj. Osmo Buller parolis en la historia fakultato de la Bjalistoka Universitato pri la historio de UEA kaj UK-oj. Grandan intereson elvokis la prelego de Clay Magalhães al studentoj de turismiko en la Teknika Universitato pri la organizado de UK-oj kaj ĝiaj specifaĵoj kompare kun aliaj internaciaj kongresoj. La prelegon de Magalhães antaŭis prelego de prof. Halina Swieczkowska pri filozofiaj aspektoj de planlingva kreado.

En kunsido kun profesorino Hanna Konopka, prezidanto de la Komitato de Fondumo Zamenhof, oni traktis la funkciadon de la Fondumo kaj ĝiajn planojn por la estonteco. Post 20-jara serĉado de solida bazo por ĝiaj aktivaĵoj oni nun rigardas antaŭen kun optimismo, ĉar verŝajne la Fondumo baldaŭ ricevos propran ejon por starigi Zamenhof-muzeon, ekspozicion, bibliotekon kaj esplorejon pri Esperanto kaj interlingvistiko. La apogon al tiuj planoj kaj al la invito de UK direktoro Buller vidas kiel klaran indikon, ke la nunaj decidfarantoj de la urbo malkovris la unikan potencialon por turismo kaj ekonomio, kiun prezentas la fakto, ke la aŭtoro de Esperanto naskiĝis en Bjalistoko.

(GaKo de UEA)

[FORIGITA!: bildo]

Clay Magalhães, Nina Pietuchowska, Barbara Pietrzak, Jarosław Parzyszek, Osmo Buller, Tadeusz Truskolaski kaj Elżbieta Karczewska.

UEA invitas prelegi en la Roterdama IKU-sesio

Dum la 93-a UK en Roterdamo okazos la 61-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato.

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn de prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, 767, IL-71799 Makabim, Israelo, rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2008-01-31.

Lige de IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kunlabore kun UEA. Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de IKU kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Estos bonvenaj proponoj ligitaj al la kongresa temo. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

La proponoj estos prijuĝataj de la Komisiono pri IKU kaj fine konsiderataj de la Estraro de UEA. La proponintoj estos informitaj pri akcepto aŭ ne-akcepto ĝis 2008-04-15. La sukcesaj kandidatoj devos sendi kompletan tekston de siaj prelegoj al UEA ĝis 2008-05-31. Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Prelego estos rekompencita per modesta honorario. Pliaj detaloj kaj antaŭaj IKU-prelegoj kaj -resumoj troviĝas en la IKU-paĝo ĉe http://uea.org/dokumentoj/IKU.

Belartaj Konkursoj

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas de UEA en 2008 partoprenantojn por la 59-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 93-a Universala Kongreso en Roterdamo. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK. La konkursaĵoj devas esti novaj kaj, escepte de la infanlibroj, antaŭe ne publikigitaj en ajna formo. Krome validas jenaj kondiĉoj:

Poezio: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Prozo: Maksimuma longo 200 × 65 karaktroj. Tri premioj.

Teatraĵo: Maksimuma longo ne fiksita. Tri premioj.

Eseo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la temo de la UK. Premio “Luigi Minnaja” kaj du aliaj premioj.

Filmo: Teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo. Daŭro inter 15 kaj 60 minutoj. Tri premioj.

Infanlibro de la Jaro: Originala aŭ tradukita libro (alia ol lernolibro), presforme aperinta en 2007. Unu premio.

Branĉo kanto ĉi-jare ne okazos.

Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Por poezio, prozo, teatraĵo, eseo oni sendu ilin en unu ekzemplero; por la infanlibra branĉo en tri ekzempleroj. Principe ĉiuj konkursaĵoj, escepte de infanlibroj kaj filmoj, akcepteblas rete.

Ĉiuj alvenu plej laste la 31-an de marto 2008. Por filmo oni sendu po unu ekzempleron ĝis la 1-a de julio 2008.

Ĉion oni adresu al: Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, Viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio; rete: m...@tiscali.it.

La konkursaĵoj (krom infanlibroj) estu pseŭdonimaj. La veraj nomo kaj adreso estu en aparta retmesaĝo aŭ koverto se oni sendas la tuton poŝte. Se eble, oni sendu 5 internaciajn respondkuponojn por ĉiu branĉo, en kiu oni konkursas aŭ instrukciu debetigi propran uea-konton per la sama valoro.

Premioj: Unua premio: 230 eŭroj; dua premio: 161 eŭroj; tria premio: 92 eŭroj; Nova Talento (por la plej bona konkursanto neniam premiita) 161 eŭroj; Infanlibro de la Jaro: 483 eŭroj.

Publikigo: La rajto je la unua presigo de la premiitaj verkoj apartenas al UEA, kiu ankaŭ poste rajtos aperigi ilin senpage en antologio de la Konkursoj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Ĝi legeblas ankaŭ ĉe http://uea.org/dokumentoj/belartajkonkursojregularo.html.

Recenzoj

La danĝera neŭtraleco

Die neutrale Sprache. Eine politische Geschichte des Esperanto-Weltbundes. Marcus Sikosek. Bydgoszcz: Skonpres, 2006. 459p. ISBN 9788389962034. Prezo: 36,00 €

Diskutoj pri neŭtraleco kaj neŭtralismo akompanas la Esperanto-movadon ekde la tempo de L.L. Zamenhof, kiu inventis la neŭtralan lingvon. Depende de la ŝanĝiĝantaj internaj kaj eksteraj cirkonstancoj ili fariĝis aktualaj en Universala Esperanto-Asocio (UEA), neregistara organizo fondita en 1908, kiu restis praktike la ĉefa kaj sola grava reprezentanto de la neŭtrala Esperanto-movado ĝis nun. Konfliktoj neeviteble aperis en UEA unuflanke kiam ĝiaj funkciuloj el plej diversaj landoj kaj kun diversaj kulturaj kaj sociaj fonoj, politikaj konvinkoj kaj individuaj karakteroj alportis sian personan ideologian kontribuon kaj laŭ sia propra maniero interpretis la neŭtralecon kaj provis formi la neŭtralecan politikon de la asocio. Kiel elstaraj ekzemploj, kiuj elvokis kontraŭdirojn, povas esti menciitaj la hilelismo-homaranismo de Zamenhof, la internacijure bazita pac-humanismo de Hodler, la socialdemokratie influita mondfederalismo de Privat, la sennaciismo de Lanti (kvankam apud UEA), la ambivalenta politika sinteno de Jakob kaj Stettler (vidalvide de la nacisocialismo), la ne tute klara marksisma-komunisma koncepto de Lapenna, la etnismo de Moritz kaj la emo de Tonkin kunlabori kun neneŭtralaj organizaĵoj. Certe, iuj kontraŭjudaj eldiroj de Jakob kaj Stettler en la 30-aj jaroj estas, almenaŭ el hodiaŭa vidpunkto, ege bedaŭrindaj, riproĉindaj kaj netolereblaj, sed iusence ankaŭ imageblaj fone de la antisemita etoso, kiu regis en tiu epoko, ankaŭ en Svislando (ĝuste en tiu periodo en Berno, kie Stettler loĝis, okazis la skandala jurproceso ĉirkaŭ la ‘Protokoloj de la Saĝuloj de Ciono’!).

Aliflanke tre specialaj situacioj kaj defioj por UEA elkristaliĝis, kiam ĝi alfrontis, tra siaj Landaj Asocioj, politikecajn-ideologiajn konfliktojn kun ‘neneŭtralaj’ ŝtatoj, precipe faŝismaj-nacisocialismaj kaj komunismaj, kiam oni devis aŭ volis eviti alpreni politikan starpunkton aŭ kiam necesis solvi la demandon de la kongresloko en iuj ‘problemlandoj’, kie situis la urboj Kolonjo 1933, Zagrebo 1953, Varsovio 1959 kaj 1987, Tokio 1965, Tel Avivo (Rotterdamo) 1967, Beograd 1973, Havano 1990 k.a. Malpli konataj epizodoj en la historio de la neŭtraleco de UEA koncernis ankaŭ la kverelon pri lokaj nomoj en la unua ĉeĥoslovaka respubliko, la vojaĝo de Privat al Hindio, la trakto de la sudetgermana Esperanto-asocio kaj aliaj. Kiel vere bizara kazo legiĝas la Connor-skandalo en Usono. Iom specialaj subkazoj koncernis la kunlaboron kun Unesko kaj Monda Packonsilio kadre de la eksteraj rilatoj, kie aperis diversaj ‘tentoj’ kun la neneŭtralismo, aŭ rilatis la ekziston de NEM kaj MEM, organizoj kiuj poste malaperis. Tiklajn neneŭtralajn fortojn UEA absorbis en sia sistemo de fakaj asocioj.

Spite al ‘fremdaj’ ideologiaj tentoj, UEA sukcesis kutime rezisti la politikajn perturbojn kaj resti lojala al la neŭtraleco ankrita en ĝia origina statuto konforme al artikolo 60 de la Svisa Civilkodo, en kiu la asocio difinis sin absolute neŭtrala rilate al religio, politiko kaj nacieco. Al kiu, kiel Privat kaj Lapenna, la politiko de UEA ne plaĉis, tiu povis eksiĝi aŭ distanciĝi de ĝi kaj starigi konkurencan asocion.

Eblas konkludi, ke diskutoj pri politiko kaj neŭtraleco en si mem estis malŝatataj, ja evitindaj temoj en UEA, almenaŭ publike kaj precipe flanke de la Centra Oficejo, kiu preferis racie reagi al tiklaj skandal-suspektaj okazaĵoj, en kiuj UEA estis implikita, ĉar oni devis pragmate labori por atingi siajn (komercajn) celojn, ekzemple okazigi UK-n. Volonte flegataj tiuj temoj estis de iuj vervaj protagonistoj, ekzemple en Estraro aŭ Komitato, kiuj kredis, ke ili havas ion gravan por mesaĝi ĉe la ideologia fronto, sen konscii, ke temas pri krevonta balono. Kutime la neŭtraleca debato estis altrudita al UEA de la makropolitikaj cirkonstancoj, do de ekstere, ĉar internacia organizo, kiu agadis (cetere sufiĉe sukcese) trans la ideologiaj blokoj, vole-nevole estis tuŝita de politikecaj temoj kun internacia signifo. Kaj eĉ pli ofte konfliktoj en UEA fontis el internaj problemoj — organizaj, administraj kaj/aŭ financaj; ĉefe tiuj kondukis al la movada ‘skismo’ (aŭ dueco) en 1936-47, kiam Bastien kaj granda parto de la esperantistaro subtenis la ideon de nova movada komenco per la fondo de Internacia Esperanto-Ligo (IEL). Mirinde en tiu memorinda procedo estas, ke oni eĉ fajfis pri la neŭtrala grundo de Svislando kaj preferis Anglion (kie regas alia jura kompreno) por la sidejo de la nova organizo! La aŭtoro de la libro ĝuste celas montri ankaŭ tiujn interrilatojn kaj eĉ starigas la aserton, ke unu dimensio (debato pri neŭtraleco) ne povis okazi sen la aliaj (administraj, organizaj, financaj kvereloj). Pro tio en la libro oni legas relative abunde pri internaj problemoj kaj konfliktoj. Speciala atento estas atribuita al la ‘malnova’ UEA en Ĝenevo kaj ties ĉefa aganto Hans Jakob.

Aliaj ĉefĉapitroj traktas la eventojn, kvankam ofte nur skize kaj eble nekomplete (ĉar la historio de la Esperanto-movado en orienteŭropaj landoj meritus apartan studon, kiel Sikosek prave rimarkigas), lige kun la ‘orienta bloko’ post la dua mondmilito ĝis 1989. Cetere, en mia persona aktiva TEJO-periodo de la 80-90-aj jaroj mi memoras iujn diskutojn pri neŭtraleco, sed ŝajnas al mi, ke la gejunuloj tiam ne tre interesiĝis pri politikaj temoj.

Certe multon pri la temoj prilaboritaj en la disertacio de Marcus Sikosek, verkita en la germana lingvo por la universitato de Utrecht (Nederlando), oni jam povis legi en la libroj Esperanto en Perspektivo (1974) kaj La Danĝera Lingvo (1988) de Ulrich Lins, al kiuj Sikosek ofte (kaj parte kun kritikaj rimarkoj) referencas. Sur tiuj bazoj la verko de Sikosek ricevis sian kadron — tute en ordo. Tiumaniere tiuj gravaj klasikaj verkoj ricevas ankaŭ novan sciencan atenton kaj nov-pritakson fare de juna, kompetenta Esperanto-historiisto; en 2003-2005 li utiligis sian postenon en Biblioteko Hector Hodler (BHH) apud la ricevita celo verki la libron Sed homoj kun homoj. Universalaj kongresoj de Esperanto 1905-2005 por private esplori la arkivaĵojn preparante sian monografion pri la neŭtraleco de UEA. La verdira specifaĵo, kiun karakterizas la laboro de Sikosek kaj kiu faras lian libron interesa kaj leginda, estas la abunda ekspluato de ĝis nun netuŝitaj korespondaĵoj inter gravaj funkciuloj de UEA, kiujn Sikosek trovis en BHH. Ĉi tiuj dokumentoj, kiujn la aŭtoro lerte integris en sian tekston, estas tiom atentokaptaj, ke oni apenaŭ satiĝas dum la legado.

Kvankam iuj ĉapitroj meritus pli profundan studadon, sendube Sikosek brile solvis sian duoblan taskon: verki 459-paĝan libron, en adekvata tempolimo, por esti akceptita de la akademiaj ekspertizistoj (kaj por ricevi la doktoran titolon) kaj fari ĝin legebla ankaŭ por ‘laikoj’ kaj esperantistoj. Por mi persone iom mankas la severa hipoteza karaktero, kiu neniel estas neglektinda en disertacia projekto (kaj kiu distingas ĝin de magistra verkaĵo aŭ de ‘simpla’ monografio). Kelkfoje la priskriboj de Sikosek, aŭtoro, kiu estas konata kiel specialisto pri detruo de mitoj (vd. Esperanto sen mitoj, 2003), tendencas devojiĝi al skandal-historiografio, en kiu kelkaj centraj figuroj de la Esperanto-movado estas lasitaj en iom dubinda lumo. Pli fortan ekvilibron la prezento de tiuj kontestataj UEA-‘ikonoj’ estus ricevinta, se la aŭtoro estus aldoninta, anekse al la libro, detalan biografion pri iliaj agadoj kaj meritoj. La nescia ekstera publiko en multaj kazoj eble bezonus aldonajn klarigojn.

Tial ĉe la fino eble restas la demandoj, kion la disertacio de Sikosek instruu al UEA kaj kion UEA mem, ekzemple el vidpunktoj de pedagogia, strategia-politika kaj organiza teorioj, scienc-ekkone lernu el ĝi. Ke 100 jarojn post sia origina fondo UEA ankoraŭ ekzistas, estas granda merito ĝuste de tiuj ofte kontestataj gvidantoj de la organizo (kaj nature de ĝia baza membraro kaj de la Landaj Asocioj). Ke tiuj parte eble iom naivaj idealistoj, kiuj arde kredis je Esperanto, UEA kaj ĝia (evidente sukcese praktikata) koncepto pri neŭtraleco, faris ankaŭ erarojn, kiujn eblas hodiaŭ facile riproĉi kadre de la senĉesa kaj senskrupula ‘ellaboro de la historio’, kaj kiuj estas kompromiteblaj per la utiligo kaj publikigo de privataj, konfidencaj korespondaĵoj (principe temas pri tikla afero!), estas ĝis iu grado pardoneble, ĉar kutime ili troviĝis en premiera, sensperta kaj senprecedenca situacio, kaj ofte ankaŭ en ag-soleco kaj decid-dilemo. Tamen, la kritikema sinteno al legenduloj de la Esperanto-movado kiel Privat, Stettler, Jakob, Lapenna k.a. estas principe sana sinteno.

Skonpres en Bydgoszcz (Pollando) presis la libron sur bela papero (escepte de kelkaj palaj paĝoj), kiu surhavas kelkajn fotojn (eble iom arbitre elektitajn). Domaĝe, ke la ISBN-numero ne fariĝis parto de la germana librosistemo; sed la titolo feliĉe estas registrita almenaŭ en la katalogo de la Germana Nacia Biblioteko. La traduko de tiu libro almenaŭ al Esperanto estus tute imagebla kaj bonvena.

Andreas Künzli

Korea kuriozaĵo

Rubriko Esperanto de la tagĵurnalo “Dong-a ilbo”, 1924. Kompilis la redakcio de KEA. Korea Esperanto-Asocio, 2004. 79p. 21cm. ISBN 8987281140. Prezo: € 3,90

Unuavide malfacilas kompreni, kial tiu ĉi libreto, konsistanta el artikoloj aperigitaj dum 1924 en korea tagĵurnalo, estas proponata al eksterkorea publiko. Eble du-tri Esperantaj historiistoj interesiĝos pri la fakto, ke dum la pioniraj jaroj de Esperanto en Koreio aperis rubriko en la internacia lingvo en korelingva gazeto; eble ili volos noti, ne kun granda surprizo, la solidajn kaj solidarigajn titolojn de kelkaj kontribuaĵoj: i.a. “Esperanto estas Latino de Demokratio”, “Monda Paco kaj Esperanto” aŭ “Alvokoj al karaj niaj gefratoj”.

Tamen, honeste, ne imageblas, ke eksterkorea kaj ĝenerala leganto trovos multon interesan aŭ multon valoran en la volumeto. Tradukitaj poemoj, unu en du versioj (“Liberigu min el la bandaĝo de via dolĉeco, mia karulino! / Ne pluigu al mi tiun ĉi vinon da kisoj”), eble prilumetas korean poezion; la originala Esperanta poemo, verkita de iu Esperantujano, estas — feliĉe — mallonga (“O mondo! / Mi elprenis vian floron, O Mondo!”). Korea fabelo, “Kato kaj hundo”, promesplene komenciĝas sed baldaŭ perdiĝas en flankaĵoj pri ratlando kaj ŝtelita kruĉo.

Kelkaj kontribuaĵoj tamen kaptas la atenton. La aŭtoro de la leganto-letero “Pri akvometrilo” prilamentas la koston de elkrana akvo kaj notas: “Nun la malriĉa akvoportilisto estas perdigota sian oficon. Tio estas ankaŭ unu granda socia problemo”. Interesas raporto pri “Korea Virina Societo”.

Koncizaj, interesaj tekstoj ĉiam bonvenas en la Esperanta klasĉambro. Tamen instruistoj turnu sin al tiuj ĉi legaĵoj nur post multe da pripensado. Kiel notas LEE Chong-Yeong en la enkonduko: “Ŝajnas, ke kelkaj preseraroj troviĝas, sed ni intence lasis ilin kiel ili estas, por ke la legantoj aprezu tiaman etoson”.

Bone. Sed tiama etoso — eble patoso pli taŭgus — ne akordas kun ĉies gusto. Espereble Korea Esperanto-Asocio preparos parencan libreton, por ke legantoj aprezu nunan Esperantan etoson en Koreio.

Paul Gubbins

Bonvena ŝtopo en nia historiografia breĉo

Historio de Esperanto. Aleksander Korĵenkov. Kaliningrado: Sezonoj, 2005. 128p. 20cm. Prezo: € 12,00

Aleksandro Korĵenkov, ĉefredaktoro de La Ondo de Esperanto, verkis prelegaron por Somera Esperanto-Kursejo en Jekaterinburg en 1998. Post prilaboro li eldonis tiun materialon en 2005 libroforme sub la titolo Historio de Esperanto. La aŭtoro vere ŝtopis truon en la kampo de la lernolibroj pri nia estinteco. Precipe se ni serĉas unun, kiu traktas en konciza amplekso ne fragmenton, sed nian “tutan” historion. Ĝis nun oni povus helpi sin dum lecionoj per (ne malbonaj) superrigardoj ekz de Privat 1927, Isbrücker 1932, Zakrzewski 1912, sed ili prezentas nur faktojn el la unua periodo de Esperanto. La nuna libro havas krom tiutempa “kompleteco” aliajn fortajn punktojn.

Ĝi priskribas — tre interese — en la lasta ĉapitro Post la falo de la berlina muro sur 5 paĝoj la plej freŝajn okazaĵojn el nia komunumo. Ekzemple la dujaran deĵoron de Trevor Steele kiel ĝenerala direktoro de UEA kaj la re-enoficigon de Osmo Buller en 2004. La malkreskon de la nombro de organizitaj esperantistoj en la ne-plu komunismaj ŝtatoj kaj sekve la malaperon de popularaj gazetoj kiel Hungara Vivo, Paco, El Popola Ĉinio. Tamen revekiĝis kun cetere pli modesta abonantaro la legindaj La Ondo de Esperanto (Rusio) kaj Litova Stelo (Litovio).

Ankaŭ la unua ĉapitro La iniciatoro de Esperanto tiras nian atenton, ĉar ĝi ne nur liveras la konatajn ingrediencojn pri Zamenhof, sed sufiĉe vaste la judajn elementojn el lia vivo. Aplaŭdinde, sed foje eĉ tro por studlibro, kiu ekde nun povas validi kiel la plej taŭga ilo por aŭtodidakto aŭ kurso de progresantoj. Preskaŭ unu tutan paĝon okupas detaloj pri la nomo de la kreinto. Jen alineo:

Pri la familinomo la konfuzo estas malpli granda. Germane ĝi aperas kiel Samenhof (ekzemple en “La Esperantisto”), kaj pole Zamenhof. Kelkfoje eĉ en la menciita “Libro por enskribo” pro manko de “h” en la rusa lingvo, oni skribis ruse Zamenov, kvankam pli tradicia ekvivalento por “h” estas “g“. (La fina “ov” estis uzita por doni al la nomo pli rusan aspekton.)

Tria merito estas la objektiva maniero de transdono de informoj. La aŭtoro envicigas la eventetojn, sen trudi sian starpunkton aŭ aprobon. Malgraŭ tio mi ofte volonte estus aŭdinta lian analizon pri diskuteblaj iniciatoj kiel la Esperanta Civito. Sed ne, oni vane serĉas. Li pentras konfliktojn laŭvorte kaj figure je distanco. Li ne kondamnas De Beaufront kaj ne mencias lian nesinceran konduton en la Ido-krizo. Notas la avantaĝojn de ĝi: la foriro de la reformuloj el la Esperanta tendaro; la demonstro, ke 100-membra Lingva Komitato ne labor-kapablas; la neceso pri unueca internacia organizaĵo. Kaj laŭ mi oni ne forgesu la stimulon al publikigo de lingvistikaj eseoj pri la lingvo Esperanto mem, kiel i.a. surpaperigis ilin “la pura klara mens’” René de Saussure.

Iel la libro enhavas por mi nekonatajn facetojn pri kelkaj epizodoj. Mi ne konsciis, ke la Rusa Periodo ĝis 1898, laŭ la klasika difino, estis tiel fragila, eĉ rompiĝema almenaŭ el adept-nombra vidpunkto. La verkisto tamen ne menciis la pozitivan elementon en la rusa influo tiam, kiun oni en nia historiografio bele indikas per la enblovo de animo en la lingvon — movadon. Korĵenkov pliprecizigis mian scion pri la konfliktoj inter francaj herooj dum la Franca Periodo 1898-1914. Kiel nekredebla kaj fanatika estis tiu interbatalado.

La rolo de Lapenna kiel nelacigebla kaj eminenta gvidanto estas trafe reliefigita. Li vere enorme laboradis por antaŭen- kaj suprenpuŝi la nivelon kaj fortikon de Esperanto. Tute saĝe la aŭtoro ne analizis liajn lastjarajn bedaŭrindajn decidojn. Korĵenkov repensigis min pri la urĝa bezono de biografio pri tiu granda figuro. Ĉu ne tasko por LinsTonkin, aŭ kial ne por la juna Sikosek?

Kvare frapas la precizeco en la teksto. Nomoj, jaroj, citoj, ĉio kun skrupuleco menciita donas al la verko fidindan karakteron. Nur escept-kaze mi trovis miseron. Andreo Cseh lernis la lingvon en 1911 anstataŭ en 1912 kaj li redaktis La Praktiko ĝis 1964 anstataŭ ĝis 1963. La informo, ke la komunisma organizo IPE en 1934 posedis 10 000 membrojn, venas el la plumo de IPE mem kaj estas nekontrolebla. Ĉu tiu (propaganda) nombro veras, mi forte pridubas.

Valora parto konsistas en la aneksaĵo “Biografietoj“, kiu enhavas ankaŭ nuntempajn aktivulojn, pri kiuj aliloke malfacile troveblas koheraj komunikoj, kiel ekzemple pri Renato Corsetti, Helmar Frank, Lee-Chong Yeong, Humphrey Tonkin. Mallonge, la instruistoj havas nun en la mano la konsilendan libron por la fako “historio”.

Ed Borsboom

Loke-fake-persone

ĈINIO: La 24-an de junio okazis en la belega budhisma templo “Duobao” (“multaj trezoroj”) en la urbo Sanmen (“tri pordoj”), en la orienta Ĉinio, seminariokurseto pri la didaktiko de Esperanto, por la budhismaj bonzoj. Gvidanto de la seminario estis Augusto Casquero. Unuafoje en sia vivo li instruis nudpiede. La organizanto de la seminario, bonzo Miaohui, estas konata en la ĉina E-movado. Li instruas Esperanton, aktivigas homojn, donas konsilojn, kuraĝigas esperantistojn. Li tradukis al Esperanto budhisman literaturon.

Augusto Casquero

ISRAELO: En la oktobra n-ro de la prestiĝa israela scienca revuo Galileo aperis 16-paĝa artikolo de prof. Amri Wandel pri la temo “Vivo en la Kosmo”. La artikolo prezentas ĝisdatan perspektivon de la ebloj por vivo kaj inteligenteco eksterteraj, de la lastatempaj malkovroj kaj estontaj projektoj por trovi planedojn ĉirkaŭ foraj steloj, kaj de SETI (serĉado de ekster-tera inteligenteco). En la biografieto fine de la artikolo estas menciita lia okupiĝo pri Esperanto. En oktobro Wandel estis gasta sciencisto de la reta forumo de Galileo kaj komencis sian kurson “Astrofiziko kaj vivo en la universo” en la universitato de Jerusalemo, la naŭan jaron sinsekve. En decembro li ĉefprelegos pri la sama temo en la jarkunveno de la Israela societo pri astro-biologio.

JANSEN: Doktoriĝis en la Universitato de Amsterdamo la iama estrarano de Esperanto Nederland kaj de Internacia Esperanto-Instituto (IEI) Wim Jansen, docento pri interlingvistiko kaj Esperanto en tiu sama universitato. Por atingi tiun ĉi rezulton Jansen faris esploron pri vortordaj aspektoj troveblaj en la nuntempa, ĵurnalismeca lingvaĵo kaj publikigis pri tio disertacion, kiun li sukcese defendis la 2-an de oktobro. La doktorigaj akompanantoj estis la profesoroj Hengeveld (por la ĝenerallingvistika parto) kaj Van Oostendorp (por la ĝenerallingvistika kaj por la esperantologia aspektoj). En la doktoriga komisiono sidis i.a. prof. Haase de la Universitato de Bamberg, Germanio. La ceremonion ĉeestis pluraj konataj esperantistoj el Nederlando kaj ekstere. La 283-paĝa disertacio estas verkita en la nederlanda lingvo kaj proponas resumojn en la angla, Esperanta kaj germana lingvoj. Temas pri la dua disertacio pri temo rilatanta Esperanton, defendita en nederlanda universitato ene de unu jaro (post Marcus Sikosek, doktoriĝinta en novembro 2006 post esploro pri la historio de UEA), sed pri la unua disertacio post 1947(!), kiu rekte koncernas la lingvon mem. La teksto de la disertacio estas libroforme aĉetebla ĉe IEI.

Atilio Orellana Rojas

Pardonpeto: Ternopil ne troviĝas en Rusio, sed en Ukrainio (Loke-fake-persone, okt. 2007, p. 210). ☹

Tra la mondo

La 40-a ILEI-Konferenco

Inter la 11-a kaj 19-a de aŭgusto 2007 okazis en la japana urbo Ranzan la 40-a ILEI-konferenco, en kiu partoprenis 70 personoj el kelkdeko da landoj.

La ĉi-jara konferenca urbo troviĝas meze de monteta regiono en la gubernio Saitama, 60 kilometrojn nordokcidente de Tokio, kaj havas ĉ. 20 mil loĝantojn. En la urbo troviĝas belaj vidindaĵoj, dank’ al grandaj ebenrokoj, la rivero Cukigaŭa, kaj rezervejo de papilioj Oomurasaki.

La konferencejo, la Ŝtata Edukcentro por Virinoj, estis malfermita en oktobro 1977 kaj funkcias cele al virina edukado. La loĝ- kaj laborkondiĉoj estis bonegaj, la konstruaĵo estas ekipita per ĉiuj modernaj teknikaĵoj necesaj por altnivela prezentado.

Laŭ la lastjaraj kutimoj la konferenco malfermiĝis per prezento de tradiciaj manĝaĵoj. La 12-an de aŭgusto okazis simpozio, kiu traktis la konferencan temon Virinoj en Esperanto-kulturo, celante la virinon ĝenerale, pozicion kaj rolojn de la virino en la socio, kaj la virinajn rajtojn kiel specifan aspekton de la universalaj rajtoj.

La virino, kiu staras ĉe la komenco de Esperanto, estis Klara Zilbernik, la novedzino de Zamenhof, kies doto estis parte uzita por eldono de la Unua libro. Pri la edzino kaj filinoj de Zamenhof, sed ankaŭ pri aliaj virinoj gravaj por nia literaturo parolis Spomenka Štimec. Anna Löwenstein prezentis la florintan virinan agadon interne de la E-movado dum la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj, kiam virina komisiono organizis seminarion en Roterdamo kaj en Pisanica (Bulgario), kaj aktive kontribuis al la kongresa temo Diskriminacio dum la Stokholma UK en 1980. Inter la jaroj 1979 kaj 1988 aperis la revuo Sekso kaj Egaleco, kiu esploris multajn temojn rilate la socian vivon de virinoj. Pri Sekso kaj Egaleco parolis ankaŭ Yamakawa Setsuko, kiu eldonis la japanan version de la revuo. Interesa kaj tragika figuro de la japana Esperantio estis Verda Majo (Hasegaŭa Teru, 1912-1947). El Ĉinio, kien ŝi translokiĝis kune kun sia ĉina edzo, ŝi multe kritikis la japanan agresmiliton kontraŭ sia nova lando. Per radioelsendoj ŝi vokis japanlingve rekte al japanaj soldatoj. Sekve kaj la polico kaj la japana socio persekutis ŝin kaj ŝian familion. Prelegis pri tio Kaba Toyohiko. Renato Corsetti parolis pri seksismo kaj aliaj ismoj en la okcidenta dialekto de Esperanto. Pri sekso kaj genro en Esperanto parolis Aloyzas Gudavičius. La 13-an de aŭgusto okazis Lingva Festivalo. La celo de la festivalo estis spekti lingvan mozaikon, diversajn bildojn, buntajn materialojn kaj eĉ naciajn kostumojn. Plej interesaj estis la kulturaj aspektoj de la prezentoj, historioj de diversaj lingvoj kaj popoloj.

Variaj, multnombraj kaj interesaj estis la diverstemaj seminarioj, kiuj donis bildon pri la bunta Esperantio. Terezija Kapista prezentis siajn spertojn el Burundio kaj Irano, Zsófia Kóródy montris ZEO-jn en sia urbo Herzberg, la Esperanto-urbo, kaj bildojn pri Benino, la lando de la venontjara ILEI-konferenco. Kimie Markarian instruis sorobani per tradicia japana kalkulilo, la partoprenantoj sekvis kurson de origamio (gvidis ĝin Hiroko Suga kaj Atuko Aoyama), lernis paki donacojn per silka teksaĵo dum la kurso de Furoŝiki, laŭ la indikoj de Ayako Kooriyama, faris belajn floraranĝojn laŭ la japantradicia arto Ikebana (gvidis Wienia Sato kaj Krizantemo). Preskaŭ ĉiuj partoprenantoj surmetis kimonon kaj fine okazis te-ceremonio.

Ne mankis programeroj kutimaj por niaj aranĝoj: Nacia Vespero, kiam Yasuo Hori montris interesajn ludilojn, muzikaĵojn kaj aliajn tradiciajn japanaĵojn, Internacia Vespero, prezentanta diverslandajn kantojn, skeĉojn, ŝercojn, dancojn, kaj ekskursoj, dum kiuj oni vizitis kaj admiris templojn, monumentojn, sanktejojn konstruitajn de ŝogunoj, naciajn trezorojn, mondajn kulturajn heredaĵojn de Unesko, papilian rezervejon, artmetian centron konatan pro japana tradicia papero Waŝi.

La konferencon kunorganizis la japana ILEI-sekcio kaj Japana Esperanto-Instituto. La organizado estis laŭ la japanaj reguloj — perfekta, ĉio iris glate, dank’ al granda laboro de la organiza teamo, sub la gvidado de Tieko Isikawa.

Gratulon al niaj japanaj gekolegoj kaj grandan dankon pro iliaj grava laboro, admirinda sindonemo kaj senkompara afableco!

Aurora Bute

Nova estraro en Pollando

En la tagoj 15-16 aŭg 2007 okazis en Lodzo Landa Kunveno de Delegitoj de Pola Esperanto-Asocio, en kiu partoprenis la malnova estraro, 25 delegitoj kaj 24 gastoj.

En la kunveno estis elektita nova estraro de PEA, kies prezidanto fariĝ is Halina Komar. La novelektita estraro planas organizi Polan Esperanto-Kongreson en Lodzo en 2008, pli aktive kunlabori kun Pola Esperanto-Junularo kaj kun aliaj polaj kaj eksterlandaj organizaĵoj, prepari oficialan programon por lernado de Esperanto, eldonadi Pola Esperantisto kiel organon de PEA kaj organizi kursojn pri financaj aferoj.

Andrzej Sochacki

Niaj gejunuloj kongresis en Hanojo

La 63-a Internacia Junulara Kongreso (IJK) okazis inter la 27-a de julio kaj la 3-a de aŭgusto 2007 en Fremdlingva universitato de la ĉefurbo de Vjetnamio, Hanojo.

La kongreson partoprenis 200 plejparte junaj esperantistoj el 33 landoj. La ĉeftemo de la kongreso estis “Paco, Kunlaboro kaj Disvolviĝo”. Ĉar la kunveno de la TEJO-Komitato ne havis kvorumon, ne okazis elektoj de la nova estraro de TEJO. En la funkcioj do restis la ĝisnunaj estraranoj.

La kongreso ricevis ŝtatan subtenon kaj estis al ĝi dediĉita granda atento de vjetnama gazetaro kaj amasmedioj. Kiel gasto partoprenis ankaŭ la tiutempa prezidanto de UEA Renato Corsetti.

La kongresanoj havis la eblon konatiĝi kun la historio kaj kulturo de Vjetnamio, al kiuj estis dediĉitaj pluraj kongreseroj. Pri la ĉeftemo “Paco, Kunlaboro kaj Disvolviĝo” okazis pluraj prelegoj kaj diskutrondoj.

La partoprenantoj havis la eblon viziti la urbajn vidindaĵojn kaj ĝui tuttagan ekskurson al la golfo Ha Long, kiun Unesko enskribis en la liston de mondaj heredaĵoj.

La sekva, 64-a IJK okazos en Szombathely, Hungario, inter la 26-a de julio kaj la 2-a de aŭgusto 2008 (tuj post la UK en Roterdamo).

Forpasoj

Aref Azari (1924-2007), honora membro de UEA ekde 2001 kaj honora prezidanto de Irana Esperanto-Asocio, forpasis la 13-an de oktobro en Tehrano. Li diplomiĝis en Usono kiel meĥanika inĝeniero kaj profesie laboris en Usono kaj Germanio. En Irano li estis direktoro en kelkaj famaj fabrikoj. Li ekkonis Esperanton junaĝe sed serioze okupiĝis pri ĝi ekde 1976. Li ofte gvidis kursojn kaj multaj el liaj lernantoj fariĝis movadaj aktivuloj, tamen li ĉefe dediĉis sin al vortara laboro. En 2000 aperis lia Ampleksa Esperanto-persa vortaro kun pli ol 15 000 kapvortoj. La alidirektan vortaron li sukcesis fini 70-procente.

Fernando Domingues da Costa (1920-2007) forpasis la 18-an de septembro en LavraMatosinhos (Portugalio), kie li estis delegito kaj iam fakdelegito pri SOS-aŭtoservo.

Erna Döring (1920-2007), dumviva membro de UEA, mortis la 26-an de aŭgusto en Bazelo (Svislando). Ŝi konatiĝis kun Esperanto infanaĝe en Dresdeno kaj relernis ĝin en 1966. Ŝi aktivis en la Bazela Esperanto-Societo kaj la naturamika movado TANEF, kies revuon La Migranto ŝi tajpis kaj administris dum multaj jaroj. Döring estis internacia fakreferanto de TANEF 1976-1996 kaj agnoskita de la Naturamika Internacio kiel internacia fakreferanto por Esperanto. Ŝi estis sekretario de LKK de la 64-a UK en Lucerno en 1979 kaj en 1981 ŝi kunorganizis SAT-kongreson en Bazelo.

Alica Komlóši (1942-2007) forpasis la 23-an de septembro en Bratislavo (Slovakio). Profesie pedagogo, ŝi estis fakdelegito de UEA pri historio kaj ĉiĉeronado.

Jon Rømmesmo (1923-2007) mortis la 1-an de aŭgusto en Røyse (Norvegio). Li verkis plurajn librojn, i.a. Fantaziaĵoj kaj kantoj por infanoj (1995), Facila Esperanto-legolibro (1996), Esperanto ABC (2001), kaj la popularan Esperanto lærebok-lernolibro (3-a eld. 1991), sur kiu estis bazita ankaŭ radiokurso. En lia traduko aperis Norvegaj popolfabeloj (1986). Rømmesmo kunlaboris ankaŭ por la retkurso Esperanto Viva.

Sven Sjöblom (1923-2007) mortis la 4-an de oktobro en Malmö (Svedio). Profesie inĝeniero, li estis dumviva membro de UEA kaj dum dudeko da jaroj, ĝis la komenco de la 1970-aj jaroj, prezidanto de Eldona Societo Esperanto.

Gilberto Aquino da Silva Velho (1911-2007) forpasis la 1-an de oktobro en CaçapavaSP (Brazilo), kie li estis delegito kaj iam fakdelegito pri fizika edukado. Emerita majoro, li estis senlaca informanto pri Esperanto, i.a. per la informilo Esperanto Notícias, kiun dum 20 jaroj ekde 1986 li mem tajpis kaj riĉe ilustris.

Jules Verstraeten (1915-2007) forpasis la 17-an de septembro en Borgerhout (Belgio). Li estis sekretario, prezidanto kaj poste honora prezidanto de la Antverpena klubo La Verda Stelo, kasisto de Belga Esperanto-Federacio, LKK-ano de la 45-a UK en Bruselo en 1960 kaj kunfondinto de la fondaĵo Domo en Antverpeno. Verstraeten estis membro de UEA ekde 1950, regula membro de Societo Zamenhof kaj fakdelegito pri sia profesia fako, vitraĵoj, 1957-1997. Li servis kiel estrarano de Institucio Hodler 1977-2000 kaj estis konstanta subtenanto de la lernejo Jules Verstraeten en Benino. Li verkis Historio de la Esperanto-grupo La Verda Stelo 1957-1982.

Radivoje Vujnić (1933-2007) mortis la 23-an de septembro en Prijedor (Bosnio kaj Hercegovino). Li estis dumviva membro de UEA, delegito kaj fakdelegito pri komerco.

Margaret (Peggy) Zarchy (1922-2007) mortis la 22-an de septembro en Los-Anĝeleso, kie ŝi longe estis delegito. Dumviva membro de UEA, ŝi aktivis en la klubo de Los-Anĝeleso ekde la 1970-aj jaroj.

Hans-Joachim Zettier (1932-2007) forpasis la 24-an de majo en Prenzlau (Germanio), kie li kunfondis Esperanto-rondon post la 2-a mondmilito. En GDR li aktivis en la pedagogia komisiono de la landa asocio GDREA kaj en ties regiona estraro. Li kontribuis al Esperanto in Mecklenburg und Vorpommern (red. R. Kuse; 1999).

Estas tempo rekotizi por 2008!

Frua pago certigas la kontinuecon en la ricevado de tiu ĉi revuo. Krome, ĝi helpas la laboron de la Centra Oficejo kaj ŝparas monon al UEA. Antaŭdankon!

Revuo Esperanto 2007 12

Malferme

Spica vizio

Per salata saluto, mi aludis al specifa menuo. Sekvas la kareoj spicaj. La ĉi-foja prezento de persona vizio pri Esperanto ligas la lingvan demokration en la strategio de UEA kun sintenoj al la unikeco de la lingvo mem, kiu distingas ĝin ne nur de la angla, sed ankaŭ de Volapük kaj Interlingua. Mi komencas per ideoj de guruoj miaj kaj finas per strategiaj proponoj.

La persona vizio de Renato Corsetti rilate la lingvon Esperanto emfazas la suplajn kapablojn de ĝia facila trunko. La malfacilajn vortojn de iuj branĉoj simple anstataŭu skemismaj esprimsolvoj. Lia Esperanto celas esti ĉiusektore facila, ĉiesa, universale lernebla. En Corsetti, temas pri diafana agadvojo gastama al ĉiuj kunvojontoj. Li ĝojas pri la mensa streĉo, per kiu pasiva uzanto de greklatinaj aŭ francdevenaj esprimoj aktive reformulas la koncepton per pensera rekombino.

La erudiciajn eŭfonio, repetitoro anstataŭigi per “belsoneco, lernigisto” donas okazon por pensi mem kaj ne simple regurdi ŝablonon ie aŭditan. Esperantisto estas, almenaŭ potenciale, memstara pensanto. Uzi gastigformatan lingvon malfermas min al la eblo, ke mi, konscie uzante ĝuste tiun ĉi lingvon, praktiku la gastamon. Mi foje forgesas, kaj enfalas de la pripensado en rutinemon. Sed la korpo de “la voj’ elektita” rekomunikas al miaj piedoj ritmon pripensan, revekan.

En la vizio de Corsetti, ĉiu ago uzi aŭ reuzi tipe Esperantan reesprimon de maldiafana vorto el “la okcidenta dialekto”, kiel nomis ĝin Claude Piron, estas universaliga laboro de efika gastejfarado por novaj uzantoj. Temas do labori ne nur pri aŭ per aŭ por Esperanto. Ĉe Corsetti, la uzado mem de nia unika lingvo estas kultura agado, se ni flegas ĝian unikon. Tiel konstruante kaj konservante neŭtralan interkulturan espriman gastigejon por la homaro, oni donas palpeblan formon al la homa rajto pri la lingvaj demokratio kaj diafaneco. Sen nia agado, neniu konscios pri tiu rajto disponi unikan planlingvan gastigejon.

Kiamaniere ni, kiuj uzas kaj kapablas flegi nian interlingvon, rilatu al tiu kultura laboro? Ĉu ni anhele laboregu, kun sento de urĝo, timante, ke eble iu rivalo minacas okupi nian celteritorion, invadi niajn korojn, amase kabeigi nin? En mondo sen kredindaj rivalaj interlingvoj, la “nokta fantomo”, kiu nin timigu, estas la angla, ĉu? La demandoj eĉ ne formuliĝus, se iuj ne simptomus timon pri la pluportiĝo de nia torĉo. Mi konas tiajn simptomojn ankaŭ en Kolkato: multaj bengalaj gepatroj, vidante la anglemon de siaj infanoj, pesimismas pri la sorto de la bengala. Sed la simptomportantoj, almenaŭ en Esperantujo, bonvolu atenti kelkajn komparajn demandojn, kiuj helpu alfronti rekte tiun maltrankvilon.

Kial vi serioze timas, ke, vidante multege pli da homoj ekuzi la anglan internacie, vi kolektive ne plu volos uzi Esperanton? Imagu, ke nur vi estus kapablaj kanti, kaj ke la publiko ĉirkaŭ vi neracie kliniĝus al ĥora deklamado de versoj ĝuste tie, kie vi vidas la interhoman neceson de la kunliga kantado. Imagu, ke la kantadon multaj najbaroj ridindigus kiel artefaritan stultaĵon ĉe homaro nature parolema. Ĉu vi pensus: “Nu, ĉiuj adoptas la ĥoran deklamadon, primokas la valoron de la kantipovo; tial ni cedu al la monda opinio kaj senkantiĝu”?

Kompreneble ne! Vi des pli vive komprenus la unikecon de la talento, kies flegadon vi daŭrigus. La batoj de l’ sorto kaj mokoj de l’ homoj estus por via voj’ elektita perkutaj akompanaĵoj. Konante bone vian amon de la kantarto, vi agnoskus ĝian unikecon kaj iaman plivastigeblon. Tamen vi jes bezonus rekompreni vian vojon, por vigle daŭrigi post la ekkonstato, ke la survoja trafiko estos alia ol vi pensis.

Simile iam rekomprenis sian vojon la praktikantoj de la jogo. En la antikva Barato, la jogarton praktikis religie trempitaj intelektuloj, el kiuj elektis mentorojn kaj konsilantojn la reĝoj. Poste, kiel konate, la joganoj perdis tiun potencon. Tamen evidentiĝis bezono pri la jogo en la moderna mondo. Ĝiaj praktikantoj kaj instruantoj, rekomprenante sian rolon, prezentis ĝin al novaj publikoj kiel ekzercon de kuraĝo malhaste kaj konscie spiri, pensi, malpensi. Nun la jogarto refloras, kvankam la modernajn princojn apenaŭ mentoras jogmajstroj.

Tia sama rekompreno fasonindas por la Esperanta arto — kiu invitas komparon kun la muziko pli ol kun la jogo, ĉu ne? Esperanto estas tiu muziko de la homaj lingvoj, pri kiu la ĝenerala publiko ankoraŭ ne uzas takso-kriteriojn seriozajn. Ni scias la valoron de la muziko, kiun ni praktikas; sed eĉ ni ricevis tiun scion de nia sperto, ne de la inicintoj.

Kiam oni inicis nin, oni iom insiste ligis Esperanton al la potencocela penso, ke ĉiaj interetnaj laboroj fariĝos per ĝi (ĉar, oni diris, la rivalecoj inter la nacioj malebligos la grandskaliĝon de la naciaj lingvoj). Sed ni proprahaŭte spertis la fakton, ke la praktiko de “la bona lingvo” Esperanto — kiel ni lernis de Piron rebapti ĝin — temas ne ĉefe pri veraj aŭ imagataj geopolitikaj bataloj. La unikeco kaj nemalhaveblo de nia ŝlosilo al la homa fenomeno Lingvo estas atuto sendependa de la neracieco en la lingva konduto de la mondaj instancoj. Via elektroliveranto foje malracie fakturas; ĉu pro tio vi ĉesas ludi la elektran gitaron?

La rekomprenon, aparte klaran ĉe Piron, Corsetti kaj la forpasinta Akiko Nagata-Woessink, spice resumas la formulo “internOcia lingvo”. Tiuj guruoj emfazis la suplecon de la afiksriĉa trunko. La tabelvortoj estas nur unu montrofenestro por tiu tabela magiilaro, kiu surprize kapablas la plimulton de la esprimaj laboroj. La lingvosimplema Corsetti, inspiranta nin discipline paroli la tabelan, emfazas la skemisman vivantigon de la afiksoj kiel la bazan novaĵon en la zamenhofa ilaro. Ĝuste tie donaciĝas al ni internocia lingvo, kies konkretan guston neniu suspektas antaŭ ol sperti ĝin.

Mi kuraĝas sugesti, tamen, ke ni preteriru tiun recelebron de la skemismo. Estas internocia ankaŭ la rilato inter la discipline tabelaj du-senc-a, dis-er-ig-o, sub-tegment-o kaj tiuj ambigua, analizo, mansardo, kiujn mi kontrapunkte nomos anarkie “babelaj”. La afiksema tabela Esperanto estas sufiĉe forta digestanto por povi asimili en spican vivadon ankaŭ la babelajn esperantigojn, kiujn el fremdaj fontoj venigas la dekkvina regulo de la praavgramatiko. Ĉi tiu asimilkapablo radikas en tiu frua kompromiso, kiu donis al Esperanto unikan niĉon en la eŭropa geografio.

Michel Duc Goninaz, franco bone scianta la rusan, foje emfazis, ke en la konsisto de Esperanto rolas la specife orienteŭropa akcepto de vortoj ĉefe latinidfontaj kaj parte ĝermanaj. Tiun ikonan akcepton, similan al la iama latina prenado el helenaj fontoj, Esperanto disponigas al la tuta mondo. Temas pri tio, ke enkarnigante tiun ĉi modelon de akceptado de okcidentaĵoj en la eŭropa oriento, la konsisto de Esperanto ekzemplas la krean akceptadon mem fare de ajna prenantaro el ajna fonto.

Kiam la tabela trunko internocie altradukas al si la babelajn branĉojn en nia unika lingvilo, historie rolas do specife orienta asimilo de okcidenteroj — sed en la skemisma formato, kiu unikigas nian muzikilon.

Provante doni al nia muzikilo rajtan lokon en la nuntempo, ni foje tro streĉas nin por realigi mallarĝe konceptitajn celojn, kolizias kun la gustoj de najbaroj ne lernintaj kunmanĝi niajn bakaĵojn, kaj komencas malĝoji. Sed la Strategia plano de UEA, fundamente celanta al la lingva demokratio, temas ĝenerale pri la defendado de la prilingvaj rajtoj kaj pri la laŭebla roligo de Esperanto en tiu strebo al pli justa mondo. Temas kongruigi tiun memkomprenon kun niaj kapabloj — kaj kun la unikaj virtoj de nia virtuoza muzikilo.

Por plijustigi la geometrion de la lingva aliro en la nuna mondo, ni devas atenti la demandon de diafano, analizeblo, alireblo de vortoj/stiloj — ankaŭ ene de la etnaj lingvoj. Tie la akre malsamaj tavoloj de la nacia leksiko kreas akirajn malfacilojn por la lernejanoj kaj iuj plenkreskuloj. La batalo kontraŭ la analfabeteco formuliĝas nove, se ĝi donas taŭgan rolon al la konkretaj iloj disponeblaj ĝuste en nia internocia lingvo. Esperanto unike pontas — algebre inter la tabela kaj la babela, geometrie inter la latinida korpo kaj la slava etoso.

Kompreneble niaj instituciaj agemoj, entagordigitaj en la Strategia plano de UEA, devas daŭre strukturi nian rilaton kun la monda publiko, kiu perceptas nin unuavice ligitaj al alternativaj vojoj en la internacia komunikado. Ĝuste tial reemfazindas la kontinueco kun antaŭaj streboj. Sed samtempe gravas hodiaŭigado de komprenoj, por ke tiu kontinueco ne paŭsu eksvalidajn rutinojn, sed havu sencon.

Por fini mi skizu tri elementojn (pliklarigotajn en postaj eseoj) de strategieroj donontaj konkretan formon al la internocieca spicigo de Esperanto. Por ke la struktura laborado de UEA trafu fari el la pedagogio ne nur ilon sed seriozan laborejon, ni devas daŭrigi la jam (sed sen ĉi tia pripenso) komencitan instaladon de tri karakterizaj bazoj, kiuj donu al Esperanto unikan identigeblon kiel novtipa laborilo: (a) ponta tradukado, (b) interliteraturo, (c) prinorma intertraktado. Jen rapidaj fotetoj de la menueroj.

Sub (a) mi komprenas almenaŭ la kroatan modelon proponadi al retradukemaj alilingvanoj esperantigojn de nacilingvaj tekstoj.

En (b) mi imagas ejon de nova aŭtodidaktismo. Por fasoni memstaran kaj ne nacisklavan individuecon, serioze hodiaŭaj gejunuloj bezonas interkulturan vivejon. Por servi tiun bezonon, necesas minimume rete disponigi multajn Esperantajn tekstojn, originalajn kaj tradukajn, en plejeble multaj sferoj, por ke reviglu la memklerigila lingvo, per kiu iam klerigis sin Miyamoto Masao. Malpli retkonektitaj medioj bezonos aliajn solvojn, ne nepre nur la tradiciajn.

Ĉe (c) mi krisignas tiun publik-spaco-konstruan stilon, kiun Esperanto eksportu al la etnaj lingvoj, por ke tiuj transformiĝu al liberesprimaj spacoj. La esperantistoj scipovas senĉese intertrakti pri lingvaj kaj edukaj normoj. Ni ne evoluu en 999-an etnan lingvanaron. Male, la etnanaroj lernu de ni tiun stilon de intertraktado.

Ĉi tiujn fotetojn grandigos postaj tekstoj. Viaflanke, bonvolu komenti. Tiel vi kunkovos kun ni utilan, ĝeneraligeblan, hodiaŭan formon de tiaj rekomprenoj de pozitiva rolo por Esperanta movado — en tempo, kiam ne verŝajnas la baldaŭa ĝenerala adoptiĝo de nia lingvo por oficialaj interŝtataj laboroj, kvankam ni ne ĉesos labori por tiu ideo.

Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

Imagu, ke la kantadon multaj najbaroj ridindigus kiel artefaritan stultaĵon ĉe homaro nature parolema... Sur la foto de Amri Wandel nia Internacia Koruso kantas dum la Internacia Arta Vespero en Jokohamo.

Ĝenerala Konferenco de Unesko

La konferenco okazis en Parizo de la 16-a de oktobro ĝis la 2-a de novembro 2007. Novalveninto estas Montenegro dum revenis Singapuro. La nombro da reprezentantoj kaj ilia aktiva partopreno multe dependas de la landoj, de ilia riĉeco aŭ parlamenta kulturo.

Nur kvindeko da Neregistaraj Organizoj sendis delegitojn. Inter ili UEA estis reprezentita de sia vicprezidanto Ranieri Clerici kaj de siaj reprezentantoj Renée Triolle kaj Barbara Despiney, kiuj faris sian eblon kontakti, informi, konvinki la delegaciojn, voki al kunlaboro aŭ subteno.

Ĝenerale la akcepto estas tre bona, kaj la fakto, ke plej ofte la homoj ricevas dokumenton en sia lingvo, tre aprezata . ILEI perdis la oficialajn rilatojn, sed ĝia deziro iĝi observanto bone reklamis, ĉar la Pleno devis diskuti kaj aprobi!

Nova tendenco estis interveni en la propra lingvo, tiel la Prezidento de Bulgario en la bulgara, la Prezidento de Grekio en la greka, la Prezidento de Montenegro ... en la ...? (interpreta silento, ĉar li ne anticipe provizis la interpretistojn per teksto en unu el la 6 oficialaj lingvoj), la vic-ministro pri eksteraj aferoj de Italio en la itala, la Ministro pri Edukado de Brazilo en la portugala ktp. Nur la reĝo de Svedio intervenis ... en la angla, same la Ministro pri Edukado el Jordanio, sed post publika rimarko de nia delegito, li poste parolis nur arabe.

Ĉar drasta estas la buĝeto, en ĉiuj fakoj la kostoj de la salajroj superas, ofte duoble, la sumon disponigotan por la programoj. Pro tio ankaŭ la tendenco krei oficejojn ekster la pariza sidejo: duobla gajno, la lando, kiu ricevas tiun oficejon (ekz. ĉi-jare Grekio kun oficejo pri sporto kaj virinoj), fieras pro la gloro, sed ankaŭ komplete financas ĝin.

La nuna tasko de la Ĝenerala Direktoro estas reorganizi la tuton; inter la organizaĵoj de UN, Unesko tute klare konservas Edukadon kaj Kulturon, kaj interese estas, ke UN komisiis al la fako “Kulturo” de Unesko zorgi pri la “internacia Jaro de la Lingvoj” 2008: tre klaras do la ligo inter lingvo kaj kulturo, pri kio batalas UEA kaj TEJO de pli ol 40 jaroj. Same la 60-jariĝo de la Homaj Rajtoj koncentriĝos al la Rajto pri Lingvo, rajto aliri la progreson de scienco, partopreni en la kultura vivo ks; alidire batalkampo de UEA en la komisiono antaŭ 35 jaroj!

Ne mankos al UEA kaj ĝiaj landaj asocioj laboro dum 2008: vivigi kontaktojn kun la landaj komisionoj de Unesko, konsciigi aliajn asociojn pri lingvo-diskriminacio; pledi ĉe la registaro por demokrata lingvo-instruado; partopreni la oficialajn festotagojn (la 21-a de februaro: tago de la Patrina Lingvo; la 8-a de marto: Virina Tago; la 21-a de marto: Tago kontraŭ rasa diskriminacio; la 3-a de majo: Tago por libera gazetaro; la 16-a de novembro: Tago por Toleremo; la 10-a de decembro: Homaj Rajtoj) kaj raporti pri la agado, ne forgesante subskribigon de Manifesto 2000.

Renée Triolle

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la partoprenantoj dum la inaŭguro

[FORIGITA!: bildo]

Parolas (bulgare) la Prezidento de Bulgario

[FORIGITA!: bildo]

Ranieri Clerici, Renée Triolle, Monique Arnaud kaj Jean-Pierre Boulet

Pri utileco de maljunulo

Mi honteme veturis al Vjetnamio kaj pripensadis, kiel kontrabandi miajn maljunajn ostojn al la 63-a Internacia Junulara Kongreso en Hanojo. Nu, en la prahistoria epoko mi estis vicprezidanto de TEJO; la alia senkulpiga preteksto estis la pli frue planita renkontiĝo kun teamo tradukanta mian libron “La Zamenhof-strato” en la vjetnaman lingvon. Tamen atinginte la kongresejon, mi sentis min vera dinosaŭro.

Por atingi Hanojon, mi devis de Pekino tra la tuta Ĉinio vojaĝi per trajnoj kaj busoj. Tiu ekspedicio postlasis spurojn sur mia vertebraro. Ĝi manifestis sian ekziston, kiam mi atingis dormoĉambron kun ok litoj starigitaj po du unu super la alia. Ĉiuj malsupraj litoj estis jam okupitaj. Vole-ne-vole mi devis grimpi supren. Heroe atinginte la celon en gloro kaj doloro, mi konstatis mankon de matraco; anstataŭis ĝin lignaj tabuloj kovritaj de rizpajla plektaĵo. En la infera varmego mi pene etendis miajn dolorplenajn ostojn sur la malmola lignaĵo. Ĝi altrudis la penson pri ĉerko kaj donis la senton fariĝi martiro de nia afero en la tempo de paco. Granda ventumilo turnis freneze siajn manegojn super mia korpo, el kiu ŝvito torente fluis kaj aŭguris pulmoinflamon aŭ eĉ pli rapidan morton.

La instinkto de memkonservado ordonis agi. Mi pene malsupreniĝis por serĉi matracon, sed oni tute ne komprenis mian postulon. Finfine estis mi, kiu devis kompreni, ke dormi en la vjetnama varmega kaj humida aero sur matraco, signifas ŝanĝi ĝin rapide en ŝvitspongon, dum la rizpajla plektaĵo ne retenas ŝviton. Cetere ĉiu saĝa homo scias, ke vertebraro preferas malmolan ol elastan liton. Tiun ĉi aserton baldaŭ konfirmis ankaŭ miaj meritplenaj ostoj. Fakte al resaniĝo de mia vertebraro kontribuis ankaŭ “Yumeiho-terapio”, kiu dum la 63-a IJK estis ĉiutaga programero. Ĝi konsistis el teoria parto kaj ankaŭ praktika demonstrado, en kiu mi kuraĝe volontulis. La terapio egalis torturadon, sed mi senĝeme suferis, por manifesti utilecon de maljunuloj dum la junulara kongreso.

Mian planon helpis la kulturaj cirkonstancoj tipaj por la Fora Oriento, kie la maljuneco ne estas hontinda afero, male — grandaĝuloj ĝuas respekton kaj helpemon. Tiun tradicion verŝajne favoras la fakto, ke maljunaj homoj ne estas tiel ofte videblaj kiel en Eŭropo. Rezulte en Vjetnamio oni facile liberiĝas de la dinosaŭra komplekso. Cetere mi devis iom redukti la mankon de polaj gejunuloj en la 63-a IJK, helpate nur de unusola alia polo, Pŝemo Grzybowski, universitata profesoro el Bydgoszcz. Malfacila tasko, ĉar ni ambaŭ aĝas sume 108 jarojn. Alivorte averaĝa pola partoprenanto de la junulara kongreso havis 54 jarojn.

Tamen mi decidis plonĝi en la junularan etoson, kies natura elemento en varmega klimato estas malvarma biero. Dum oni estas drinkanta la duan duonon de botelo, la unua jam banas vian tutan korpon. La procedo devas esti daŭre ripetata kaj ĝia financa efiko kalkuliĝis en milionoj. La 63-a IJK donis plezuran senton iĝi milionulo. Por taksiveturo el la flughaveno al la urbocentro oni pagas 200 mil dongojn. La aktualaj prezoj, kvankam plurciferaj, fakte estas tre malaltaj. Vjetnamio rapidege evoluas kaj verŝajne baldaŭ stabiliĝos ĝia financa sistemo. Do, urĝu, se vi volas ĝui la bonstaton de Rockefeller kaj elspezi milionojn.

Ne mankas aliaj allogaĵoj en tiu lando. La plej okulfrapan bildon prezentas la larĝaj avenuoj de Hanojo. Ili ŝajnas riveroj, en kiuj anstataŭ akvo fluas konglomeraĵo de bicikloj, motorbicikloj kaj skoteroj. La urbego logas ekskursemulojn per sia riĉa turisma oferto, interalie la belega parko kun la maŭzoleo de Ho Chi Minh, kiun oni rajtas viziti nur dece vestita. Partoprenantoj de la kongreso ofte ekskursis. Ĉiuj veturis al la unika natura mirindaĵo, la golfo Ha Long. Ĝuste la kongresaj ekskursoj donis al mi, maljunulo, ŝancon montriĝi utila, kiel trejnisto pri konversacio. La kongreso estis bona okazo por tutsemajna paroliga kurso.

Inter la vjetnamaj partoprenantoj aparte videbliĝis 30-kapa grupo de helpantoj. Ili ĉiuj estas studentoj de la Hanoja Fremdlingva Universitato. Ĝiaj ampleksaj konstruaĵoj servis kiel kongresejo. Oni tie dormis, manĝis, debatis kaj realigis preskaŭ ĉiujn programerojn. Ĉiuloke oni vidis la helpantojn, kiuj vestitaj per verdaj bluzoj kuris tien kaj reen aŭ staris deĵore. La tuta grupo komencis lerni Esperanton duonon de jaro pli frue, sed multaj el ili tute bone kapablis interkompreniĝi en la lingvo internacia. Ili avide serĉis eblojn konversacii, sed ofte ne povis trovi favoran okazon, ĉar mankis partneroj por interparolo.

Granda parto de la aktivuloj de TEJO estis daŭre okupitaj pri realigado de la kongresa programo, ili debatis, kunvenis, prelegis ktp. Cetere gejunuloj pro sia naturo ŝatas restadi pare aŭ en amikaj rondoj, ili interparolas fluan Esperanton kaj iusence fortimigas nememfidajn komencantojn. En tiu situacio la dinosaŭraj partoprenantoj ŝajnis ĉielsenditoj laŭ inspiro de la Zamenhof-spirito.

Mi estis daŭre sieĝata de la vjetnamaj gejunuloj kaj babilis, babilis ĝis doloro de makzeloj kaj plezure observis, kiel la komencantoj, kiuj neniam antaŭe parolis kun eksterlandanoj, transformiĝas al fluparolaj esperantistoj.

En tiaj cirkonstancoj oni forgesas pri sia maljuneco. Cetere demandite, kiom da jaroj mi havas, mi kutimis respondi: “Cent!” Kaj oni kredis. Ja por 20-jarulo ne ekzistas principa diferenco inter homo 60- aŭ 100-jara. Foje mi tamen aŭdis komplimenton: “Kiel centjarulo vi tute bone fartas.” Kelkaj gejunuloj ne volis kredi. Por tiuj estis alia klarigo: “Fakte mi havas cent jarojn, sed tio estas suma aĝo de kvin junuloj, kiuj konsistigas min.” La kurso de Esperanto komencita en Hanojo ne finiĝis. Danke al modernaj komunikiloj plu okazas babilado inter Metuŝelaĥo el Varsovio kaj Minh Thu, Bui Phuong kaj aliaj gejunuloj el Hanojo.

Roman Dobrzyński

[FORIGITA!: bildo]

Vjetnamino kaj japano

[FORIGITA!: bildo]

Komitato de TEJO en la akvo de la mirinda golfo Ha Long

Herzberg — la Esperanto-urbo

Mozaiko de la evoluo

En Jokohamo UEA honorigis per la Diplomo pri Elstara Agado la germanan Interkulturan Centron, agantan en la urbo Herzberg, kiu ricevis la oficialan kromnomon “La Esperanto-urbo” (v. revuo Esperanto, jan. 2007, p. 4, 5).

Oni jam scias pri instruado de Esperanto en la surlokaj lernejoj, oficiala uzado de Esperanto kiel komuna pontlingvo kun la pola ĝemelurbo Góra, pri la internaciskala agado de Interkultura Centro Herzberg (klerigejo de GEA), esperantlingvaj vojindikiloj al la Esperanto-Centro, kelkaj grandaj dulingvaj ŝildoj sur urbaj domoj, sed eble por multaj estas novaĵo la ofertoj de lokaj restoracioj: pluraj manĝokartoj en Esperanto kaj eĉ la unuaj manĝaĵoj kun Esperanto-nomoj!

Inter la sukcesoj estas ankaŭ la kresko de materialoj en la fakbiblioteko kun arkivo (dankon al la donacintoj kaj helpantoj, kiuj prizorgas la plibonigon de nia elektronika katalogo), kaj la multnombraj partoprenantoj ekz. dum la Metodika Semajno kun Katalin Kováts (edukado.net) kaj Pedagogiaj Tagoj (Torpedo-3) kun Stefan MacGill, Chuck Smith kaj Gerald Tucker, la bela inaŭguro de la monumento al la Esperanto-pioniro el Herzberg, Joachim Gießner, dank’ al la internacia fervojistaro (sur la fotoj).

Herzberg multon faras ankaŭ por la E-lingvaj turistoj: la promen-rondvojoj en la urbo, ekz. apud la du riveretoj kaj lagoj (t.n. “Akvo-8”) kun esperantlingvaj resumtekstoj pri la historio kaj nuntempo, estas pretaj kaj certe esplorindaj kaj fotindaj. Pretas ankaŭ esperantlingva informbroŝuro pri vizitindaĵoj kaj la unuaj Esperantaj bildkartoj.

Nun ni instruas al la unuaj turismaj gvidantoj Esperanton, kiuj laŭ niaj planoj povos jam prezenti ZEO-jn kaj vizitindajn lokojn al turistoj ekz. antaŭ la UK 2008 en Roterdamo, ŝatontaj vidi propraokule la novaĵojn. La gvidantoj kaj la fiera urbestro planas ankaŭ bonvenigi la esperantlingvajn gastojn, kiuj venos al la Internacia Feriosemajno (kun varia programo inter 11-18 jul 2008) kaj al la samtempe okazonta INA-konferenco (de Internacia Naturkuraca Asocio).

Pli da informoj pri la Esperanto-urbo aperados sur la nun konstruata hejmpaĝo: http://esperanto-urbo.eu. Interesiĝantoj povas peti E-lingvajn broŝurojn, informojn pri tranoktado kaj servoj, aliĝilojn aŭ de la urba Turisma Oficejo, aŭ de la Interkultura Centro. Bonvenon!

Peter Zilvar

Kongresa Komuniko 1

93-a Universala Kongreso de Esperanto

Roterdamo, Nederlando, 19-26 julio 2008

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk2008.html.

Kongresa temo

Lige kun la Internacia Jaro de Lingvoj la temo de la 93-a UK estos “Lingvoj: trezoro de la homaro”. Ankaŭ la 100-jariĝo de Universala Esperanto-Asocio ricevos multe da atento en la programo (vd. Esperanto, novembro 2007, p. 219-220).

Informoj

Por aliĝoj kaj mendoj servas la kongresa retejo de UEA: http://www.uea.org/kongresoj/uk2008.html.

Kongresejo

La programeroj de la UK okazos ĉefe en la kongresejo Beurs-WTC (Borso — Mondkomerca Centro) en la koro de Roterdamo ĉe la urba ĉefstrato Coolsingel. En ĝia ĉirkaŭaĵo okazos multaj someraj aktivaĵoj, kiujn eblos senpage spekti, i.a. aviadila spektaklo (19-20 julio) kaj karnavalo (26 julio).

Vojaĝado

Estas facile veturi al Roterdamo trajne, aŭte kaj aviadile. Fervoje ĝi estas atingebla i.a. per rapidegaj trajnoj el Parizo kaj, kun ŝanĝo en Bruselo, el Londono. La ĉefa flughaveno por veni al Roterdamo estas la Amsterdama internacia flughaveno Schiphol, de kie trajnveturo al Roterdamo daŭras 45 minutojn. Rektaj flugoj al Roterdamo estas i.a. el Ĝenevo, Ĝirono, Hamburgo, Londono kaj Romo.

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno.

Ekskursoj

En la Dua Bulteno aperos priskriboj pri la antaŭ-, post- kaj dumkongresaj ekskursoj. Inter la vizitotaj lokoj estos la kampara nordo kaj la fiŝista sudo de Nederlando, la giganta digo Afsluitdijk kaj Amsterdamo. Dum pluraj ekskursoj eblos konatiĝi kun la kongresa urbo kaj ĝia ĉirkaŭaĵo.

Infana Kongreseto

Se sufiĉe da infanoj aliĝos, dum la UK okazos Internacia Infana Kongreseto en Oostvoorne, 35 km de Roterdamo. Interesitoj bv. kontakti la komisiiton pri IIK, Bert Schumann, b...@free.fr, por pli da informoj.

Esperantologia Konferenco

La temo de la 31-a Esperantologia Konferenco estos “Esperanto kompare kun aliaj lingvoj — kontrastlingvistikaj kaj socilingvistikaj aspektoj”. Proponojn pri kontribuaĵoj akceptas d-ro Detlev Blanke, <d...@snafu.de>.

Reklamiloj

La Unua Bulteno estas senpage ricevebla ĉe UEA. Glumarkoj kun la kongresa emblemo estas mendeblaj ĉe la Libroservo de UEA. Folio kun 12 markoj kostas 1,20 eŭrojn. Oni ricevas rabaton de 1/3 ekde 3 folioj. Aldoniĝas la sendokostoj kaj por EU-landoj imposto de 19%. La kongresa afiŝo estas elŝutebla el la retpaĝo http://www.uea.org/pdf/roterdamaafisho.pdf.

Aliĝilo

La aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe UEA, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas elŝuti ĝin en PDF-formato ĉe la kongresa TTT-ejo, kie eblas ankaŭ rete aliĝi al la UK.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro 2007 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) EUR 160,00 (120,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, EUR 200,00 (150,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, EUR 80,00 (60,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, EUR 120,00 (90,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1987 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de dokumento!). Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2007 (p.36-37) kaj en la TTT-ejo.

Statistiko

Ĝis la 15-a de novembro aliĝis 332 kongresanoj el 42 landoj.

Postkongresi en Afriko kun instruistoj

La 41-a Konferenco de 29 jul – 05 aŭg 2008 en Portonovo, Benino “Instruistoj de Esperanto por la Planedo Tero“

Pluraj esperantistaj aranĝoj okazas en diversaj landoj, en diversaj kontinentoj, esperantistoj migradas tra la tuta mondo el unu renkontiĝo al alia, konatiĝas kun diversaj homoj, kulturoj, starigas personajn kontaktojn, kunlaboras ankaŭ en profesia nivelo — jen por kio ni nepre bezonas internacian lingvon kaj jen pro kio ĝi disvastiĝas el lando al lando, el kontinento al kontinento.

Preskaŭ en ĉiu kontinento oni povus signi plurajn verdajn steletojn, kie jam okazis grandaj internaciaj aranĝoj: UK, SAT-kongresoj, ILEI-konferencoj, Lingvaj Festivaloj k.a. En diversaj aranĝoj oni povas renkonti reprezentantojn de ĉiuj kvin kontinentoj. La ĉefa esperantista aranĝo estas la ĉiujara UK. Sed ne por ĉiuj tiom facilas veni, — pro tio varias landoj kaj kontinentoj.

Tamen, en niaj E-aranĝoj ni vidas nur malmultajn samideanojn el Afriko, malgraŭ tio ke ili havas grandegan volon veni, partopreni, sperti, lerni, informiĝi, kaj tion kunporti al siaj landoj, disdividi kun lokaj samideanoj. Malfacilas ricevi vizojn, malfacilas kolekti monon por la vojaĝo. Pro tio venis tempo por pensi pri alternativo kaj ILEI akceptis la defion — konferenci en Afriko, tuj post la UK en Roterdamo. Tiu ĉi novaĵo devus esti tre bona por niaj afrikaj samideanoj: grava internacia aranĝo, la ĉefa jara renkontiĝo de instruistoj, venas al Vi!

Karaj afrikaj amikoj, vi nun havas la eblon veni al la aranĝo pli facile ol kutime (ne tiom multe kostos la vojaĝo, ne tiom malfacilos akiri vizon, speciale por vi estos rabatitaj prezoj) kaj vi havos la eblon lerni de spertaj esperantistoj, instruistoj, konatiĝi ne nur kun Benino kaj kulturoj de viaj najbaraj landoj, sed ankaŭ kun homoj kaj kulturoj ekster via kontinento, partopreni en prelegoj, seminarioj, diskutoj...

Karaj samideanoj de aliaj kontinentoj, vi estas invitataj partopreni la ILEI-Konferencon por omaĝi kaj kuraĝigi la lokajn samideanojn, doni instigojn al iliaj pliaj paŝoj. ILEI-Konferenco en Afriko estos grava evento kaj por la E-movado entute, kaj por la historio de ILEI, same kiel por la E-movado en Afriko. Por partoprenantoj el aliaj kontinentoj okazos kultura kaj ekskursa postkonferenca programo kun vizito al aliaj apudaj landoj. Pliajn informojn bonvolu serĉi en Internacia Pedagogia Revuo 4/2006, 2/2007, 3/2007 kaj 4/2007 kaj sekvajn en la jaro 2008, ankaŭ en la retejo de ILEI www.ilei.info.

Por la konferenca programo oni antaŭvidas tradiciajn programerojn: inaŭguron, komitatkunsidojn, estrarkunsidojn, ekzamenojn de ILEI/UEA en elementa kaj meza niveloj, Interkonan Vesperon, Nacian Vesperon, Internacian Artan Vesperon, Solenan Fermon. Okazos ankaŭ tradiciaj programeroj kiel unutaga Scienca Simpozio laŭ la konferenca temo, konatigo de lokaj aŭtoritatoj kaj intelektuloj kun Esperanto-medio en certa nivelo, kaj ebligo de daŭra kunlaboro de esperantistoj kaj ne-esperantistoj; Lingva Festivalo (prezento de lingvoj kaj kulturoj fare de partoprenantoj de la konferenco el diversaj landoj) — laŭeble publika, kiel donaco de esperantistoj al lokaj loĝantoj kaj unu el la formoj de kunlaboro kaj konatiĝo kun loka medio, ankaŭ kiel efika varbilo por nia lingvo; bankedo — komuna vespermanĝo en lukseca amika etoso, nepre kun afrika vino; vesperaj renkontiĝoj kun kultura programo.

Financa helpo por subvencii la partoprenon de instruistoj kaj instrukapabligadon de junaj instruemuloj el Afriko bonvenos al la konto de ILEI ĉe UEA (ilek-a) aŭ al Afrika Fondaĵo de UEA, ĉiam kun la indiko: “Benino 2008”.

La organizantoj

[FORIGITA!: bildo]

Portonovo: kunvenejo en Sohghai-Centro kaj (sube) dometo kun hotelecaj ĉambretoj.

La lingva defio: alfronti la realon

Claude Piron aperigis en interreto (“Youtube”) serion de dek franclingvaj elsendoj pri la lingva problemo, laŭgrade kondukantaj al la solvo “Esperanto”. Sur la retadreso www.dotsub.com/films/thelanguage sekve aperis simila okminuta videoprogramo en la angla, al kiu baldaŭ aperis subtitoloj en diversaj lingvoj. La filmetoj estas produktitaj dank’ al François Randin, esperantisto el Lausanne, kiu venis kun la ideo kaj produktis la filmetojn. Jen la teksto en Esperanto, unu el la 22 elekteblaj subtitolaj lingvoj.

Saluton! Eble mi estas tro memfida, aŭdacante alparoli vin en la angla, lingvo, kiun mi ĉiam sentos fremda al mi. Sed mi ĝojas pri ĉi tiu okazo atesti pri miaj spertoj en la lingva kampo, kaj mi esperas, ke vi indulgemos, se mia maniero paroli la anglan ne atingas la nivelon, kiun vi atendas.

Mi laboris por internaciaj organizoj en la tuta mondo. Mi do scias, de interne, kiel komunikado funkcias, same en grandaj asembleoj kaj malgrandaj fakulgrupoj, kiel en ĉiutagaj kontaktoj kun la loĝantaro.

Mia aliro al la lingva defio eble estas nekutima per tio, ke mi parolas Esperanton ekde miaj adoleskaj jaroj. Esperanto estas internacia lingvo, kiu disvolviĝis surbaze de projekto lanĉita de juna viro en Pollando en 1887. Ĝi disvastiĝis tutmonde kaj estas nun homoj, kiuj uzas ĝin, en pli ol 120 landoj. Amaskomunikiloj, politikistoj, la plimulto el la lingvistoj kaj la “homo surstrata” [=la ordinaruloj] komplete ignoras ĝin, sed ĝi vivas, kaj estas ĉiutage uzata de parto de la tera loĝantaro.

Multaj imagas, ke la lingvan defion solvas la angla. Ne estas vere. Denaskaj parolantoj de la angla konsistigas nur 5 elcentojn el la monda loĝantaro, kaj nedenaskuloj kapablaj uzi ĝin je bona nivelo nur pliajn 5 elcentojn. En la kontinenta Eŭropo, 90 elcentoj el la loĝantaro ne kapablas kompreni simplan specimenon de ĉiutaga angla lingvo.

Kiam mezuma polo kaj mezuma italo, koreo aŭ portugalo diskutas angle, ili aspektas kiel senlingvuloj, kiel t.n. afaziuloj, kvazaŭ ili suferis cerban difekton kaj la lingvocentro en ilia cerbo ne plu normale funkcias. Ili konstante traserĉas la menson por trovi bezonatan vorton, ilia prononco estas aĉa, ili gestas por kompensi la mankon de vortoj kaj ili bezonas kelkajn ripetojn por kompreni. Tre ofte ili rezignas, ĉar la peno esprimi sin en lingvo malbone regata rabas de ili tro da energio.

Tamen ili studis la anglan dum ses aŭ sep jaroj, kun kvar aŭ kvin horoj ĉiusemajne. Instruo de la angla estas terura malŝparo. Kaj la kaŭzo estas, ne ke instrumetodoj aŭ instruistoj estas neadekvataj, nur ke la angla ne estas adaptita al la postuloj de interkultura komunikado.

Mi ĉeestis centojn da internaciaj kunsidoj uzantaj la anglan, centojn kun samtempa interpretado kaj centojn en Esperanto. La solaj vere viglaj, la solaj kun egala partopreno de ĉiuj, la solaj, en kiuj homoj vere estas spontanaj kaj sentas sin lingve hejme, komforte, estas la Esperantaj. La strukturo de la lingvo estas tia, ke la vortformo, kiu nature prezentiĝas al la menso, estas la ĝusta. Ses monatoj da Esperanto kondukas vin al komunikpovo, kiun vi ankoraŭ ne atingis post ses jaroj en aliaj lingvoj, inkluzive de la angla. Esperanto estas vere kost-efika, speciale se en koston vi inkluzivas penadon kaj tempon.

Mi parolis Esperanton kun lokaj loĝantoj en pli ol 50 landoj, de Japanio al Brazilo kaj de Nederlando al Uzbekio. Mi ĉiam trovis ĝin treege plaĉa. En Esperanto oni povas esti si mem. En la angla, nedenaskaj parolantoj devas imiti fremdan modelon, sciante, ke ili neniam sukcesos perfekte. La miraklo pri Esperanto estas, ke vi povas grandparte konservi vian prononcmanieron, vian manieron formi la frazojn, kaj tamen ĉiu komprenas ĉiun, kaj neniu iam ajn sentas sin ridinda, malsupera aŭ simple fremda. Ekzemple, por esprimi la ideon “Mi lernis ĝin vere rapide”, oni diros, laŭ la deveno: “Mi lernis ĝin vere rapide” [franca akĉento], “Ho, vere rapide mi lernis ĝin” [brita akĉento], “Mi ĝin lernis vere rapide” [itala akĉento], aŭ “Ĝin vere rapide mi lernis” [pola akĉento]. Jarcento da uzado pruvis, ke tiuj diferencoj tute ne ĝenas perfektan reciprokan komprenon.

Kiel iama UN-tradukisto, mi povas atesti, ke Esperanto estas bonega traduklingvo. Ĝi estas pli preciza ol la angla kaj do pli bone taŭgas por juraj kaj sciencaj tekstoj. Ĝi estas tre bone adaptita al humuro, kaj al poezio, kaj estas aparte taŭga por esprimi sentojn kaj emociojn, ĉar la formoj, kiuj spontane prezentiĝas en la menso, neniam devas esti inhibataj pro esceptoj, komplika gramatiko aŭ la manko de kohera derivsistemo. En Esperanto, se vi scias, kiel diri luno, vi ne devas lerni luna, vi formas la vorton mem. Simile urbo > urba, jaro > jara. Tiu eblo libere kombini nevariajn erojn, trajto kiun Esperanto kundividas kun la ĉina, havigas esprimriĉan kaj ampleksan vortprovizon sen trudi grandan penon al la memoro.

Ekde 1985, ne okazis tago sen uzo de Esperanto en internacia kongreso, konferenco aŭ alia renkontiĝo ie en la mondo. Ĝi estas tre uzata sur la Reto. Ekzistas Esperanto-versio de Google, kaj ankaŭ de Vikipedo.

Politika volo antaŭenigi ĝin kuracus la homaron el la afazio, kiu aperas ĉe la plimulto el ni, kiam ni devas interagi kun fremdlingvanoj.

Se la ŝtatoj decidus kunordige organizi Esperanto-instruadon en ĉiuj lernejoj de la mondo, kune kun rekomendo al plenkreskuloj dediĉi al ĝi dek minutojn ĉiutage dum tri monatoj — dek minutoj, tio estas malpli ol vi bezonas por solvi krucvorton aŭ sudokuon — tio ekfunkciigus “neĝbulan” procezon, kiu, post tempo, komplete ŝanĝus la lingvan panoramon de nia planedo. Ĉiu konservus sian gepatran lingvon, sed disponus praktikan rimedon por komuniki kun homoj el ie ajn. Estus pli da justeco por ĉiuj popoloj, pli bona reciproka kompreno ĉiukampe kaj tre pli bona uzo de la mono de la impostpagantoj. Ekonomiisto François Grin kalkulis, ke se Eŭropo alprenus Esperanton, tio estigus ŝparon de 25 miliardoj da eŭroj jare, t.e. ĉiujaran ŝparon de 35 miliardoj da usonaj dolaroj. Ĉu ne indus serioze konsideri ĉiujn ĉi faktojn kaj agadi surbaze de ili?

Mi dankas pri via atento.

Lastmomenta sciigo de la redaktoro: la filmo estas nun sur la ĉefpaĝo de Dotsub! Multaj homoj do povas vidi ĝin ĉe www.dotsub.com!

Internacia Kongresa Universitato

Aperis reta IKU-Libro 2007. Atendataj prelegantoj por 2008.

Kvar monatojn post la elĉerpiĝo de cent paperaj ekzempleroj preparitaj por la Jokohama IKU, denove haveblas rete la libro de la 60-a IKU-sesio (9 prelegoj, 120 paĝoj, red. A. Wandel). Ĝi troviĝas en la IKU-paĝo de UEA (http://uea.org/dokumentoj/IKU), kiu estis aldone ampleksigita per pluraj novaj informoj, kiel la nova IKU-komisiono, la IKU-regularo, raporto pri la IKU-sesio en Jokohamo kaj la invito de prelegoj por la venonta IKU en 2008 (vidu RE, novembro 2007). Proksimiĝas la limdato por la proponoj, kiuj devas ĝis la 30-a de januaro atingi la sekretarion de la IKU-komisiono, prof. Amri Wandel (a...@huji.ac.il). Proponoj devas konsisti el koncizaj resumo kaj biografieto (sume ĝis unu paĝo), kaj povas esti konsiderataj ankaŭ por AIS/IKU-kurso (tri prelegoj). Estos bonvenaj proponoj rilataj al la kongresa temo “Lingvoj: trezoro de la homaro” kaj rilataj al la cent-jariĝo de UEA.

La sukcesaj proponintoj ricevos, krom honorario, la honoron kontribui al la Roterdama kongresa programo (kaj IKU-libro), dividante sian konon kun dekoj aŭ eĉ centoj da kongresanoj kaj legantoj.

Amri Wandel

Recenzoj

Eksterordinara superrigardo pri kultura fenomeno en nia kulturo

Moskvaj sonoriloj. Antologio de verkoj de moskvaj poetoj-esperantistoj. Div. aŭtoroj. REU/Impeto, 2007. 159p. 22cm. ISBN 9785716101395. Prezo: 15,00 €

En mia junaĝa periodo kiel esperantisto mi bonŝance akiris kelkajn jarkolektojn de la iamaj Lingvo internacia kaj Juna esperantisto. Dum mi legis tie poemojn de Deŝkin, Devjatnin, Jarmoleviĉ, Levenzon, ekevoluis ĉe mi la impreso, ke rusaj Esperanto-poetoj estas iel diferencaj de la ceteraj poetoj sin okupantaj pri poezio en la internacia lingvo. La sincere emocia tono de iliaj poemoj tuŝis mian junan koron: amo, tristo, esperoperdo, despero, simple kaj sendevie esprimitaj sentoj: Mi volis ploregi, kaj vi — vi ekridis / ĉar amon vi mian ne sentis, ne vidis — tiel Deŝkin en 1912. Tamen, aŭdiĝis voĉoj kritikaj pri tiatonaj temoj: en la komenco de la tridekaj jaroj Nekrasov, kunfondinto de IAREV (Internacia Asocio de Revoluciaj Esperanto-Verkistoj) kaj mem poeto, skribis (en Enciklopedio de Esperanto, 1933), ke la temaron de Deŝkin limigas “la nuraj motivoj pri amo kaj naturo” kaj ke tiaj temoj “ne multe harmonias kun la epoko”; kelkajn jarojn poste ambaŭ poetoj fariĝis viktimoj de tiuj revoluciaj fortoj, kiujn Nekrasov opiniis pli inda temaro de tiuepoka sovetia poeto ol la amo. Nekrasov estis pafmortigita, Deŝkin malliberigita kaj ekzilita dum multaj jaroj; la historio de multaj rusaj esperantistoj en tiu paranoja epoko estas pli peza ol povas larmoj esprimi.

Poste, dum mi legis la poemarojn de Miĥalski kaj Hohlov pluevoluis ĉe mi la menciita impreso, ke la rusaj poetoj pli inklinas al sentoriĉaj esprimmanieroj ol al intelektaj abstraktaĵoj. Ĉu tio ŝuldiĝas al la kutime iom stereotipa opinio pri la sentema rusa popolanimo, mi ne scias, eble jes, eble ne. Kaj nun, legante la poemojn de Moskvaj sonoriloj, mi ne povas ne konstati ĉe mi revivigon de mia daŭre konservita impreso de antaŭ jardekoj pri tiu esenca diferenco: ke emocia pulsado pli ol io alia karakterizas la vivon de tiuj poemoj.

La antologio enhavas poemojn de 36 reprezentantoj de la “Moskva skolo”, 25 viroj kaj 10 virinoj. La kompilinto, Nikolao Gudskov, en sia antaŭparolo konvinke pravigas tiun nomon tiel, ke kompare kun aliaj esperantistaj centroj de Rusio, Moskvo estas historie la urbo de la Esperanto-poezio, kie elstaraj poetoj kiel Konstantin Gusev, Vladimir Samodaj kaj Bonifatio Tornado influe kontribuis al sentiĝo pri “skolo” meritanta apartan nomon. Ankaŭ la amtempa disfloro de originala kanta kulturo de junaj sovetiaj esperantistoj kaj plusekve la kultura aktivado de la moskva klubo Lev Tolstoj kaj poste de MLEK (Moskva Literatura Esperanto-Klubo) estis sendube gravaj faktoroj en tiu evoluo. Tamen restas provo difini la karakteron de la Moskva skolo de Esperanto-poetoj. Tian provon mi ne riskas fari definitive, kvankam la ĉi-koncerna antologio liveras konsiderindan materialon por pripenso. Mi tamen emas aserti, ke multo komuna estas konstatebla ĉe la koncernaj poetoj, precipe la efikoj de malferma, aperta stilo, kiu garantias rektan kaj nebaritan konekton inter persona vivo kaj eksteraj cirkonstancoj kaj okazaĵoj, ordinaraj kaj neordinaraj. Tiun rektan, nebaritan, fluan konekton inter interno kaj ekstero mi volas emfazi, ĉar ĝi sentive kontribuas al senpretendo kaj sincero. En sia poemo Poezio Vladimir Samodaj demandas: Kio estas poezio? Ĉu fantazio, intelekta kaŝludo, klara penso, elokvento? Li ne scias la respondon, sed konstatas fine por si mem, simple kaj sincere: Miaj versoj ne hipnotas / per bombaste pompa rim’/ Mi nur simplajn vortojn notas / kiujn diktas la anim’.

La libro estas dividita en kvar partojn laŭ kronologia ordo laŭeble proksima al la eniro de la prezentitaj poetoj en la Esperanto-kulturon. Detalaj informoj pri la poetoj konsistigas gravan parton de la libro. Frontas G. Deŝkin, N. Hohlov, N. Nekrasov kaj A. Logvin. Estas kortuŝe legi poemojn de Deŝkin, verkitajn en liaj lastaj jaroj post jardekolongaj suferoj; lia poemo Morna soneto reeĥas versaĵojn de liaj fruaj jaroj, la amo vizitas lin denove: Ekzisto sen revoj kaj sen kreoforto / vegeto sen amo, tenero, ador’... / Aĥ, nur iafoje pri Vi rememor’ / devigas bedaŭri pri manko de vorto. Sekvas la spronantoj de la Moskva skolo: K. Gusev, B. Tornado (B. Tokarev) kaj V. Samodaj kaj pliaj poetoj sub la komuna dividtitolo “Profetoj”. Iliaj temoj grandparte estas tre personaj, sed tamen diferencaj: Konfeso de Gusev elvokas kunsenton kaj kuraĝigon al vjetnama amiko, Prologo de Tornado metaforan memhistorion, Jaroj kuras, jaroj flugas de Samodaj realecan vivkronikon, ĉiuj grandaj poemoj kaj altmeritaj. Ĉe M. Bronŝtejn oni konstatas pli variajn temojn ol ĉe multaj aliaj, politikan satiron miksitan kun grimaca humuro en Mia prezidento kaj Gajaj frapistoj, sed ankaŭ intimecajn, dubecajn memesplorojn: Do mi ploras kaj amas / kun ĉagren’, kun kares’ / kaj fortuno ekrampas / de “apenaŭ” al “jes”. V. Melnikov, M. Giŝpling kaj G. Arosev, tre rimarkindaj poetoj, trovas lokon kun pliaj poeziaj kolegoj sub la dividtitolo “Nova testamento”. La poemoj de Melnikov atestas kaj virtuozan talenton kaj teman multflankecon, li filozofiumas en Denove pri beleco kaj Saniga maro, delikate sentesploras en Post unu jaro, bruske humuras en Observoj de biletkontrolisto. Giŝpling sombre meditas pri Voĉoj el paseo, “kio do estos poste” li demandas en du poemoj; lia poemo Lumturo atestas zorge ellaboritan uzon de simbolo, sed li verkas ankaŭ pri la lingvo kaj la rimoj: Ĉe nia manko de rimeblaj vortoj / lasante for la manieron snoban / surmetu, Muzo, hejman lozan robon / kaj benu min per rimoj eĉ abortaj. Arosev montras eltenan talenton en tema disvolvo en sia granda poemo Ŝtoneto.

Ne estas eble komenti en mallonga recenzo pri ĉiuj unuopaj poetoj en tiu ĉi atentinda antologio. Ke mi devis ellasi plej multajn ne signifas, ke mi ne taksas ilin valoraj por aparta pritrakto. Antaŭ ol meti finan punkton al mia transfluga supervido mi tamen volas mencii la lastan poemon en la volumo, la solan de N. Soljakova, titolitan Al amiko. Tion mi faras, ĉar ĝi bele reprezentas temon pli-malpli konstateblan ĉe preskaŭ ĉiu el la poetoj de la Moskva skolo, nome la amon: Mi sopiras, mi tiel sopiras, amiko / pri la tagoj feliĉaj de la festival’ — deziro, sopiro, manko — la samaj sentoj, kiujn esprimas Deŝkin en la cititaj poemoj de 1912 kaj 1960. Iuj eble diras: tiaj la rusoj! Sed mi aldonas: Tiaj ni ĉiuj, almenaŭ iafoje.

Nikolao Gudskov faris bonegan laboron kompilante tiun ĉi rimarkindan antologion de verkoj de moskvaj poetoj-esperantistoj. Ĝi donas eksterordinaran superrigardon pri certa kultura fenomeno en grava centro de vivanta Esperanto-kulturo. Aparte dankinda estas lia kolekto de daŭre valoraj biografioj de la verkistoj.

Baldur Ragnarsson

Bardo revenis!

La Fiŝkaptisto. Vojaĝo tra la poezio de Fabrizio De André. Kantas Gianfranco Molle. Pisa: Edistudio, 2007. 40min. KD. ISBN 9788870360813. Prezo: € 15,00

Post multaj, multegaj jaroj fine revenis Ĝanfranko. Ĝanfranko Molle, kiu antaŭ tridek jaroj, kun sia kasedo La vojo malfermis la pordon al tuta generacio de kanzonistoj.

Kvankam en tiu ĉi disko La Fiŝkaptisto estas nur (fakte ne, sed poste!) kanzonoj de Fabrizio De André, la itala Brassens, ne eblas tuj ne rekoni kaj la stilon kaj la belan voĉon de la itala bardo. Ĉiujn kanzonojn brile tradukis Renato Corsetti. Kaj ĉi tie ne temas pri tekstoj de dek linioj ripetitaj dek-foje! Ne! Temas pri poeziaj tekstoj, ofte protestaj. Eble la muziko de Fabrizio De André iom postrestas la melodiojn de Brassens — foje...

Sed nepre aŭskultadu tiujn personojn. Jen la fiŝkaptisto, kiu partigas sian panon kaj vinon kun murdinto, kiun pelas la ĝendarmoj; jen Manjo, kiu glite falis en riveron kaj “kiam la vento vidis ŝian belon, el la rivero portis ŝin sur stelon.” Jen la Mul-vojo en la maro, kie bedaŭrinde la muziko komplete superas la voĉon de l’ kantisto... Ŝpinu la lanon, kiun Ĝanfranko registris en 1976, unu el la plej belaj kanzonoj de tiu ĉi disko — temas pri nostalgia elvokado de la korteza amo de iu poezia Mezepoko — ne estas de Fabrizio De André, sed de Robert Marcy, franca aŭtoro, komponisto, interpretisto, kiu verkis tiun kanzonon en 1949! La stultulo estas plena de humuro: “por brili sufiĉas parkeri folion — mi provis la tutan enciklopedion...” (kun voĉo, ve!, ankoraŭ tro malantaŭa!), La Princino ektraktas temon ankoraŭ tabuan por multaj, tiun de transseksemo, Franca Majo jam en La Vojo parolas per si mem... La milito de Pjero ankaŭ en La Vojo estas unu el la plej belaj kontraŭmilitaj kanzonoj, Send Krik kaj Rimini estis en la kasedo Baf! de 1984; Marĉela kunkantas Rimini, kaj oni povas nur plori, plori pro la malapero de tiu unika, varma voĉo en nia verdujo... La lasta kanzono La flut-muzikisto certe ne estas la plej trafa...

Iom strange tute ne aperas la nomoj kaj de Ĝanfranko kaj de Fabrizio De André sur la kovrilo... Tamen ja sur la disko!

Mi kompreneble atendas nun novan diskon de Ĝanfranko kun liaj propraj kanzonoj. Sed hodiaŭ ne maltrafu tiun ĉi juvelon, kiun ni ŝuldas al Renato, Fabrizio, Marĉela, bonegaj muzikistoj kaj Ĝanfranko la “Reaperanto”!

Ĵak Le Puil

Recenzoj

Instrue, distre kaj edife

L’extraordinaire diversité des langues et sa répercussion sur l’espéranto. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2006. 103p. 21cm. ISBN 2906134708. Prezo: € 9,00 Balenoj, delfenoj kaj aliaj mirindaĵoj de l’ oceano. Marie-Christine Body, André Cherpillod. Trad. A. Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2006. 58p. 21cm. ISBN 2906134694. Prezo: € 6,00

La verkoj de André Cherpillod estas bone konataj ĉe ni pro lia verva, malsnoba erudicio pri multaj temoj, inter ili ĉefe Esperanto kaj aliaj lingvoj sed ankaŭ iuj paranormaloj. La franclingva libro, kies titolo signifas “La eksterordinara lingva diverseco kaj ĝia manifestiĝo en Esperanto”, prezentas plurajn gramatikajn kategoriojn, sistemojn kaj fenomenojn (de la genro kaj nombro de vortoj ĝis la konjugacioj aŭ la vort-ordo) per amaso da ekzemploj el ĉiaj lingvoj de la mondo, kaj poste montras kiel faktas en Esperanto kaj kial liaopinie Esperanton ĝenerale karakterizas la plej klaraj, simplaj kaj raciaj solvoj. Koncerne ĉi tion, foje Cherpillod nekonscie transiras de la dezirinda objektiveco al siaj subjektivaj preferoj, ekzemple pri la literoj kaj la sonoj de Esperanto aŭ kiam li bedaŭras la neuzadon de “ci”, superregan jam de Zamenhof kaj eĉ de la Unua Libro kaj la Fundamenta Gramatiko. Verŝajne tia prezento de Esperanto, iom tro insista kaj reliefa, konvinkos neniun alian ol tiujn jam pli frue konvinkitajn, nome franclingvajn esperantulojn: kiel de amdeklaroj, ankaŭ de argumentoj tro fervoraj oni kutime fuĝas. Ĉiel ajn, ĉi verko entenas multajn interesajn informojn, jen i.a. pri surprizaj koincidoj inter la geografie foraj lingvoj ŝemidaj kaj keltaj, aŭ pri la same surpriza struktura simileco inter la verboj Esperantaj kaj ĉinaj.

La libreto pri balenoj, delfenoj kaj aliaj cetacoj, plene en Esperanto, same abunde kaj precize informas pri la vivado kaj ecoj de tiuj maraj mamuloj ofte amikaj kaj sufiĉe inteligentaj. Ne nur el la vidpunkto bestoscienca sed ankaŭ mita, historia kaj lingva (per la etimoj de iliaj nomoj), kaj kun speciala atento al ilia “fato”, nome ke “post maksimume kelkaj jardekoj, pluraj specioj de cetacoj estos definitive forstrekitaj de la listo de la nun vivantaj specioj”. Ne pro natura malsano, sed pro la “senlima ĉasado” fare de la homoj avidantaj ilian viandon (i.a. por nutrado de hundoj kaj katoj!), ostojn, dentojn, grason kaj aliajn substancojn. Plej ĉasemaj montriĝas Japanujo (kiun la geaŭtoroj atakas plej emfaze), Rusujo, Norvegujo, Islando, Hispanujo, Sudkoreujo, Tajvano, Brazilo, Ĉilio, Peruo... t.e. la kapitalisma mondo.

Oni permesu al mi atentigi pri kelkaj eraretoj facile forigeblaj en venonta reeldono (neniu sanktulo estas sen makulo): “aŭdorganoj” (p. 11) iĝu “flar-organoj”; “karakteristiko”, “plastika”, “racio” kaj la kobolda “et” iĝu resp. “karakteriz(aĵ)o”, “plasta”, “porcio”, “kaj”; “Arktiko, -a” kaj “Antarktiko, -a” iĝu “Arkto, -a” kaj “Antarkto, -a” (cetere kaj malgraŭ PIV, oni prefere uzu ĉi du formojn nur por la polusaj regionoj kaj oceanoj, kaj rezervu por la antarkta kontinento la sufiksohavan “Antarktio, -ia”).

Mi dubas pri “drivo” sur p. 23 (ĉu temas eble pri “direktilo”?) kaj probable anstataŭ “sonaro” taŭgus “asdiko”. Fine, konvenus ŝanĝi “polucio” al “polu(ad)o”, ĉar eble ankaŭ balenoj kaj delfenoj, pri kies ripozado la libreto ne multon diras, senvole ellasas spermon dum la dormo.

La aŭtoroj kontribuas al nia originala fakliteraturo ankaŭ per fakvortoj (belugo, butuo, mikrofaga, orcelo, platanisto, psikopompa, riteno, sotalio, teŭtofaga, tursiopso ktp), el kiuj almenaŭ la nomoj de cetacaj specioj povus eniri novan eldonon de PIV. Ĉi-rilate, tamen, mi ne komprenas lian uzon de “dronto” anstataŭ “dido”, aŭ lian decidon ne proponi la nomon “pajĝio” por la ĉina lagdelfeno. Parenteze, kaj pri la vivdaŭro de balenoj, mi ĵus legis en ĵurnalo ke, ĉijare, alaskaj inuitoj trovis en la kolo de agonianta 50-tuna baleno harpunon kun la dato 1880, kio signifas ke ĝi aĝis preskaŭ 130 jarojn.

“Balenoj...” estas verko samtempe instrua, distra kaj edifa. Leginte ĝin mi eksciis, ke kaĉaloto grundinta sur plaĝo mortas neeviteble ne pro asfiksio, sed premita de sia propra pezo; aŭ ke cetacojn ne eblas anestezi, ĉar ili spiras vole, ne aŭtomate kiel homoj. Bele, se verkiĝus simila libro ekzemple pri primatoj.

Jorge Camacho

La morto kaj la morto de Marvin Stanley

Legi nekrologon de kara kolego ĉiam estas ŝoke, eĉ sciante jam pri lia forpaso. Aparte onin kaptas ia sento de malrezigno ĉe la konstato ke Marvin Stanley (okt., p. 214) vivis kruele mallongajn 53 jarojn — dum meza esperantisto atingas, se sterile statistiki laŭ la mortrubriko de ĉi tiu revuo, almenaŭ okdek vivojarojn. (Sed ne Akiko Nagata, 1936-1990; ne Neil Salvesen; 1944-1990; ne Izabel Santiago, 1959-2006...).

Kiam mi mem verkadis, redaktore, vivpriskribojn de niaj mortintoj, ofte mi haltis por pripensi, preter la ĉioma maljusteco de ĉies nia provizoro, kiel ridinde relativas ĉi tiuj resumoj: “forpasis... esperantistiĝis... aktivis... prezidis... eldonis... fakdelegito... multjara... Societo Zamenhof... Honora Membro...”

Pri iuj el ni, la arkivoj riĉas je donitaĵoj; pri aliaj el ni, malpli — sed ĉu tiaj diferencoj vere indikas ion pri la efektiva enhavo de niaj vivoj? Kelkaj amasigas verdajn titolojn kaj rangojn, akumulas modestajn moŝtecojn (redaktore respureblajn, nekrologe retroveblajn) laŭlonge de sia movada vivo, dum aliaj pacience, persiste plenumadas eble nur unu aferon, konstante, kohere kaj kompetente — tiel ke ilia vivo povas efiki malpli bunte, simple resumeble, dum ili alportas pli gravan brikon al nia konstrua, komuna entrepreno.

Ĉi tia konstrua homo estis ĉefkontisto Marvin Stanley. Mense mi revidas lin labori en la ciferplena ĉambro Monte-Carlo; forigi, kun rastilo en la mano, falfoliojn de la oficeja tegmento; formeti sian poŝplenan laborveŝton en nia komuna hotelĉambro Adelajda; mi vidas lin en la Roterdama metroo, kie nian diskuton (li ne kaŝis kaj ne trudis siajn opiniojn) interrompis subita haltejo... Jes, Marvin estis aktivulo de Espermenso, jes, ĝardenemulo — sed precipe homo kies ĉeesto, kies esto plej konkretis por tiuj centoj kaj centoj da kongresanoj, por tiuj miloj da verdaj klientoj kiujn li priservis kun barba rideto, neniam laŭtigante la voĉon, en profunda pacienco.

Ne facilas bildigi al si idealismon kiu sin esprimas ne tra entuziasmoj kaj manifestoj, sed tra ĉiutaga, ofte tage dekdu-hora, diligento kaj ĝisfundemo, profesie solida servado al la afero.

Malaperis la Marvina evidento.

István Ertl

Tra la mondo

Al diverskultura komunumo

Semajnfine 13-14 okt 2007 okazis la 39-a Korea Kongreso de Esperanto en Hankuk-Universitato de Fremdaj Studoj, Seulo. Aliĝis 163 personoj inkluzive de 11 eksterlandanoj el Francio, Svedio, Aŭstralio, Japanio kaj Ĉinio.

La kongresa temo estis La vojo al diverskultura komunumo.

Dum la kongresa programo okazis fakaj kunsidoj: partoprenontoj en Hindia Azia-Kongreso, interesatoj pri Esperanto-literaturo, la anoj de Espera Monto, katolikoj, kristanoj kaj ŭonbulismanoj.

La programo de kongresa universitato konsistis el du prelegoj: la unuan faris d-ro Kawanishi Tetsurou el Japanio, pri la temo La lastaj jaroj de Zamenhof. La duan prelegon faris d-ro Lee Chong-Yeong pri la libro Historio por Malfermi Estontecon, pri la valoro de komuna historia lernolibro inter Ĉinio, Japanio kaj Koreio, kiu estis eldonita en la komuna lingvo en julio.

Kadre de la kongreso okazis simpozio pri la kongresa temo, en kiu prelegis s-ro An Ĝong Su (eksa ĝenerala sekretario de KEA) pri Politiko en Koreio por enmigrintaj nekoreaj laboristoj, profesoro Sandor Horvath el Aŭstralio pri Ĉu Koreio estas stranga? kaj profesorino Birke Dockhorn el Germanio pri Vivo de fremdulo en Koreio. Oni konkludis, ke ankoraŭ ne larĝas la vojo al diverskultura komunumo en Koreio.

Dum la kongreso KEA-deputitaro elektis d-ron Park Wha-Chong kiel novan prezidanton de KEA. Li estas esperantisto de la jaro 1977 kaj estas estro de la Kliniko Espero en la urbo Pohang.

La 39-an KKE oni rerigardas kiel tre sukcesan kongreson, precipe pro la infana kurso, en kiu 22 geknaboj lernis Esperanton ludante kaj kantante per la lingvo sub la gvido de s-ino Bak Suhyeon.

Kim Uson

“Diplomitaj esperantistoj” en Brazilo

La 26-an junio 2007 13 novaj gelernantoj fariĝis “diplomitaj esperantistoj”.

La kurso okazis en la lernejo Moacyr Padilha en la brazila urbo nomata Três Rios (Tri Riveroj). La bazan kurson, kiu daŭris dum tri monatoj, gvidis la estrarano de Tri-rivera Esperanto-klub o Jorge Linck da Silva. La kursanoj sekve transiris al daŭriga kurso, ĝis decembro 2007. Kelkaj kursanoj havas retadresojn, se vi volus gratuli ilin: d...@hotmail.com; l...@yahoo.com.br; v...@hotmail.com; a...@hotmail.com; r...@hotmail.com.

Ĉinaj komercistoj kaj entreprenistoj

De la 15-a ĝis la 17-a de septembro 2007 okazis en la ĉina havenurbo Rizhao sukcesa jarkunveno “IKEF-Ĉinio 2007”. Partoprenis en ĝi 34 personoj, plejparte komercistoj kaj entreprenistoj el ĉina Esperantujo, krome du uzbekaj kaj unu brazila esperantistoj.

En Ĉina Esperantujo ekzistas cento da komercistoj kaj entreprenistoj, kiuj parolas nian lingvon, kaj volas uzi ĝin por sia laboro. La septembra kunveno konsciigis ilin pri la “flugiloj”, kiujn donas al ili Esperanto kaj tial ili decidis organizi plian kunvenon en 2008.

La organizantoj de la venonta “IKEF-Ĉinio 2008” intencas partoprenigi pli multajn eksterlandajn komercistojn kaj entreprenistojn, parolantajn nian lingvon, resp. neesperantistojn, akompanatajn de interpretistoj.

Interesiĝantoj bonvolu kontakti s-ron Ĉielismo Wang Tianyi, ĉina peranto de IKEF: k...@public.xa.sn.cn, aŭ c...@yahoo.com.cn.

“Semajno” en Katalunio

La 15-a Internacia Esperanto-Semajno de la Kulturo kaj Turismo okazis 29 sep - 06 okt 2007 en Tossa de Mar, Girona, Katalunio, Hispanio.

La ĉi-jara “Semajno” atingis novan rekordon: aliĝis 131 esperantistoj el diversaj landoj de Eŭropo, Japanio kaj Meksiko. La sabatan Interkonan Vesperon sekvis la dimanĉa Inaŭguro, kun ĉeesto de la skabeno pri Turismo kaj Kulturo s-ro Josep Colomer. Post ĝi okazis la tradicia komuna fotografado.

Nia delegacio estis akceptita de la urbestrino Imma Colom i Canal. En urbodoma vitrino estis deponita memortabulo pri la evento.

Okazis tri ekskursoj: unu duontaga, perŝipa, al bela klifa marbordo kaj ties grotoj, kaj tuttaga ekskurso al “Kastell Sant Ferràn”, malnova fortreso, konstruita en epoko de militaj konfliktoj inter Hispanio kaj Francio, kaj al “Aiguamolls” (Humidaĵoj), haltejo por la migrantaj birdoj irantaj al Afriko. En ties aŭditorio prelegis la belgino Ives Eeckhout, helpate de bildoj, pri diversaj kutimoj de birdoj. La prelegon Eŭropo en perspektivo faris Antoni Marco Botella. Ĝi transiris al debato pri la naskiĝanta Eŭropo. Árpád Máthé el Hungario informis pri la laboro de “Rondo Takács” sur la kampo de bibliografio. En tiu projekto kunlaboras ankaŭ Hispana Esperanto-Muzeo kaj “Biblioteko Molera”, ambaŭ el Katalunio. Prelegis ankaŭ Wolfgang Guenter pri komunikada ekologio: Esperanto — sinoptiko de ĝiaj porvivaj rekoniloj.

Kiel kutime okazis du interkonaj vesperoj, kie ne mankis ĉampano Esperanto, refreŝigaj trinkaĵoj kaj frandaĵoj. Apartan mencion meritas la folklora vespero, kie la ensemblo “Grupo Habaneras Montjuict”, per siaj kubaj kanzonoj (iuj en Esperanto) amuzis la ĉeestantaron. Kaj al tio aldonu la faman “cremat”, la tipan trinkaĵon de Katalunio.

Kurson de Esperanto gvidis nia hispana akademiano Miguel Gutiérrez Aduriz, kun granda ĉeesto. Per la “Premio Ada Sikorska Fighiera” estis premiita la hispana s-ano Antonio Marco Botella.

Pro la fakto, ke ĉi-jare estis elektita nova Estraro de UEA, okazis “Radiografio al UEA”. La debato baziĝis sur jenaj demandoj: Ĉu UEA estas necesa por la disvolviĝo de la E-movado? Ĉu UEA devas esti neŭtrala? Ĉu vi konsideras taŭga la elektadon de la UEA-gvidantoj? Ĉu vi aprobas la nunan funkciadon de UEA? Kiam la informadiko estos plene uzata, ĉu tio favoros al UEA? Ĉu ĉiu esperantisto devus esti membro de UEA?

Oni povas konkludi el la diskutoj, ke la ekzistado de UEA estas tute necesa, kvankam devus ŝanĝiĝi kelkaj aspektoj de la nuna UEA.

Luis Serrano Pérez

Forpasoj

Margaret L. Barkley (1921-2007) forpasis la 24-an de aŭgusto en San-Francisko (Usono). Dumviva membro de UEA, ŝi estis delegito en San-Francisko ekde 1970 kaj vicdelegito ekde 1997. Ŝi subtenis multajn Esperanto-agadojn kaj regule membris en Societo Zamenhof.

Zdzisław Błażejczyk (1941-2006) mortis la 12-an de decembro. Prestiĝa fotografo, li partoprenis pli ol 250 ekspoziciojn en 36 landoj kaj liaj verkoj troviĝas en la Novjorka Muzeo de Moderna Arto. En la 1960-aj jaroj li aktivis en Pola E-Junularo. Li lekciis pri fotoarto en la Studumo pri Kulturo kaj Turismiko en Bydgoszcz kaj estis membro de AIS.

Robert Durand (1922-2007), konsilanto pri daŭra edukado, forpasis la 3-an de novembro en Epinal (Francio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri geografio.

Zlata Flego (1922-2007), emerita ĵurnalistino, fratino de Srđan Flego, forpasis la 15-an de septembro en Zagrebo. Ŝi estis respondeca redaktoro de La Suda Stelo 1948-1950 kaj aperigis E-kurson en la porvirina revuo Žena 1963-1964.

Manfred Gränitz (1932-2007) mortis la 6-an de novembro en Chemnitz (Germanio). Li aktivis en la loka grupo kaj kunorganizis dufoje la saksan E-renkontiĝon JAZAF en sia urbo, tiam nomata Karl-Marx-Stadt.

Georges Larglantier (1920-2007) mortis la 15-an de oktobro en Parizo. Li redaktis la tabelon de E-radioelsendoj por tiu ĉi revuo ekde ties januara numero 1950 ĝis la decembra numero 1991. Kiam li forlasis la taskon, la revuo notis, ke “neniu ĝis nun tenis tiom longe — 42 jarojn — difinitan postenon ĉe UEA”.

Giuseppe Martini (1924-2007), delegito en Pizo, forpasis en Asciano Pisano (Italio). Li estis prezidanto de la E-klubo de Pizo ekde 1970 kaj membro de la Nacia Konsilio de Itala E-Federacio 1973-2000. Dum multaj jaroj li instruis Esperanton al universitataj studentoj kaj al plenaĝuloj en la Universitato por plenaĝuloj, kiun li kunfondis.

Lajos Szekeres (Ljudevit Sekereś, 1927-2007) mortis la 22-an de oktobro en Senta (Serbio). Fervoja inĝeniero, li aktivis en Jugoslavia Asocio de Fervojistaj Esperantistoj, i.a. kiel prezidanto, sed lia plej grava agadkampo estis terminologio. Li kunverkis Fervoja terminareto Eo-serbokroata/serbokroata-Eo (1971) kaj de 1973 li estis membro de la Terminara Komisiono de IFEF.

Richard E. Wood (1940-2007), dumviva membro de UEA, forpasis la 25-an de septembro en Keaau (Havajo, Usono). Laŭnaske brito, li estis ano de Kembriĝa E-Klubo en la fruaj 1960-aj jaroj. Li poste doktoriĝis en Usono kaj fariĝis profesoro pri lingvistiko, ĝis en la 1980-aj jaroj li retiriĝis al Havajo, kie li fondis vendejon de fruktoj kaj kafo. La kontribuo de Wood al la starigo de interlingvistiko kaj esperantologio kiel akceptataj studoterenoj en universitataj medioj estis tre signifa, i.a. pro lia alta reputacio en la lingvistika mondo. Li estis redaktoro de La Monda Lingvo-Problemo 1973-1976 kaj de ĝia daŭriganto Language Problems and Language Planning 1977-1984. Wood aŭtoris la E-dokumenton Current work in the linguistics of Esperanto (1982) kaj multe artikolis en fakaj revuoj pri Esperanto kaj rilataj temoj. Li havis eksterordinaran kapablon kvazaŭ ensorbi lingvojn, ĉefe per DX-aŭskultado, lia granda ŝatokupo. Li komprenis centon da lingvoj kaj flue parolis ĉ. 12. Lia gvidlibro pri DX-aŭskultado, Shortwave voices of the world (1969), estas vaste konata.